Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / pU. A. zrI vijayarAmacaMdrasUri-smRti-saMskRta-prAkRta graMthamAlA kramAMka-11 / / vA mahopAdhyAya-zrImadbhAvavijayagaNiviracitayA vivRttyA samalaGkataM zrImadla ANaviracilayA vivatyA samalatA / uttarAdhyayanasUtram / / mArgadarzakAH vAcaspatisuvizAlagacchAdhipatipUjyapAdAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM ziSyAratnA vardhamAnataponidhipUjyapAdAcAryazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAM ziSyottamAH, pravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryazrImadvijayakIrtiyazasUrisattamAH sampAdakA tapAgacchAdhirAja-pUjyapAdAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM ziSyaratnA:maicaliryarol pUjyamunirAjazrImatiratnavijayAH For Penal vense Only virAcanasalyAsagalAsamamahApAdhyAya
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjayapAda gacchAdhipati, vyAkhyAna vAcaspati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA Jan Education internation www.jabaty.org
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. A. zrImadvijayarAmacandrasUri- smRti- saMskRta- prAkRta graMthamAlA- puSpa 11 / / sarvavAJchitamokSaphalapradAyaka-dharaNendrapadmAvatIparipUjita zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / namAmi nityaM gururAmacandram / / pUjyapAda - mahopAdhyAya - zrImadbhAvavijayagaNivaryaiviracitayA vivRttyA samalaGkRtam / / uttarAdhyayanasUtram / / mArgadarzakAH vyAkhyAnavAcaspatisuvizAlagacchAdhipatipUjyapAdAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAMziSyAratnAH, vardhamAnataponidhipUjyapAdAcAryazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAMziSyottamAH, pravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryazrImadvijayakIrtiyazasUrisattamAH sampAdakAH tapAgacchAdhirAja - pUjyapAdAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM ziSyaratnAH pUjyamunirAja zrImatiratnavijayA: For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hell 11611 Hell uttarAdhyayana- // 7 // sUtram 1ell lell 2 ||7|| ||7|| Hell ||7|| ||7|| ||7|| |||7|| // 7 // |||7|| loll ||7|| llell // 7 // ||7|| ||7|| // 7 // ||7|| // 7 // // 7 // ||7|| // 7 // // 7 // // 7 // 1111 // 6 // // 7 // ell // 7 // granthanAma mArgadarzakAH - uttarAdhyayanasUtram pU. A. zrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH - granthakartAraH saMpAdakA: AvRttiH prathama vi. saM. 2061, vI. saM. 2531, I. sa. 2004 mUlyam rUpyakANi 300-00 pratayaH 750 (c)SANMARG PRAKASHAN, 2004 Hall mahopAdhyAya zrImadbhAvavijayagaNi pU. munirAja zrImatiratnavijayAH : prakAzakam sanmArga prakAzana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, ahamadAbAda- 1. phona : 2535 2072, phaiksa: 25392789 For Personal & Private Use Only ||7|| // 7 // // 7 // ||7|| // 7 // ||7|| ||7|| loll ||7|| Hell ||7|| // 7 // ||el| ||7|| ||7|| // 6 // // 7 // ||7|| // 7 // |||7|| ||6|| lell ||7|| ||| 116!! lell // 7 // ||||| ||7|| || // 6 // // 7 // j
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ TET || uttarAdhyayana sUtram IlhI Well I/chA janmA pradAna dvArA Ayojita pUjyapAda AcArya zrI vijayarAmacaMdrasUri smRti saMskRta-prAkRta graMthamALA kra. 11 rUpe prazita yatA pUjyapAda-mahopAdhyAya-zrImadbhAvavijayagaNiviracitayA vivRttyA samalaGkRtam uttarAdhyayana sUtram graMthanA prakAzanamAM lAbha lenAra zrI surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana gopIpurA-surata khAte tapasvisamrATu pU. A. zrI vijaya rAjatilakasUrIzvarajI mahArAjA, suvizALa gacchAdhipati pU. A. zrI vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA, siddhahastalekhaka pU. A. zrI vijaya pUrNacaMdrasUrIzvarajI mahArAja, vardhamAnataponidhi pU. munirAja zrI guNayazavijayajI mahArAja tathA pravacanaprabhAvaka pUjya munirAja zrI kIrtiyazavijayajI mahArAjanI puNyanizrAmAM thayela vi. saM. 2049nA aitihAsika cAturmAsa temaja gaNipada pradAna mahA-hotsava Adi prasaMge thayela jJAnadravyanI upajamAMthI Ape karelI zrutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttama kakSAnI zrutabhakti karatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. janmArTa pradAna Jin Education into For Personal Private Use Only www.janetary org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ I/chA ||dhAmAM uttarAdhyayana sUtram |dhI. |||| WEaa IJU IIII IIII Ill W WS |||| IlhI II |||| |A || varaH-tIrthAdhipatti-zramaUT-HTvatthA-mahAvIrasvAmine nama: || / / zaMkhezvarastha-prakaTa-prabhAvi-zrImatpArzvanAthasvAmine namaH / / |ell | zrI rAmavandra sUrIndra prama || ||| hitakAmI vIra prabhunI aMtima hitazikSA eTale ja //roll uttarAdhyayana Agama | | anaMta karuNA nidhAna carama tIrthapati zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra mahArAjAe AjathI (vi.saM.2060 vIra saM. 2530) 2530 varSa pUrve dA apApApurI nagarImAM devanirmita divya samavasaraNamAM birAjela bAra parSadA samakSa, zrI gautamasvAmIjI gaNadhara mukhya caturvidha zrIsaMgha samakSa, aDhAra || gaNarAjyonA rAjAo samakSa nirvANapada pAmatAM pUrve je soLa-soLa prahara (48 kalAka)nI dharmadezanA ApI temAM pradhAnapaNe puNyanAM phaLa vipAkane jo II A varNavatAM papa adhyayano ane pApanAM phaLa-vipAkane varNavatAM 55 adhyayano : ema kula 110 adhyayanonuM nirUpaNa karyuM. paramAtmAe e ja samaye dA || |||| cAra puruSArtha aMge paNa mahattvapUrNa samaja ApatAM jaNAvyuM ke - jagatamAM dharma artha kAma ane mokSa ema cAra puruSArtho kahevAya che emAMnA artha ane kAma puruSArtha to nAmanA ja puruSArtha che bAkI e baMne to e TdA ldhall ThA III ||| IkA ||kI llhA lhA l/ell www.jaibrary.org Jin Education into For Personal Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ||| Ill IdhI II Iii bhAre anarthane karanArA che. sAco puruSArtha to ekamAtra "mokSa' ja che ane dharma puruSArtha paNa mokSanuM kAraNa banatuM hoya to ja puruSArtharUpa che. A dharma thI dila saMyama vagere daza prakArano che. A saMsAra anaMta du:khamaya che ane mokSa anaMta sukhamaya che. anaMta du:khamaya saMsArathI ugAranAra ane anaMta sukhamaya Iii moze pahoMcADanAra dharma puruSArtha che. mArga para caDelo pAMgaLo bhale dhImI gatie paNa potAnA iSTa gaMtavya sthAnane pAme che tema bhAre karmI jIvo paNa jilI mokSa meLavavA mATe dharmamArgane pakaDI rAkhe to krame krame karIne eo mokSane pAme che. ||daL paramAtmAnI A TuMkI ane Taca hitazikSA kalikAlasarvajJazrIjIe triSaSTi mAM saMgrahita karI che. paramAtmAe tyArabAda puNyapAla maMDalezane AvelA ATha svapnono phaLAdeza karyo. puNyapAla virAgI banI pravrajita paNa banyA. A samaye thI oll anaMtalablinidhAna zrI gautamasvAmIjI mahArAjAe prabhuzAsananI sthiti, bharatakSetranuM bhAvI, pAMcamAM ane chaThThA ArA vagere saMbaMdhi paristhiti kevI che I/II haze e aMge prabhune savinaya pRcchA karatAM paramAtmA te aMge paNa vizada prakAza pAtharyo hato, je varNana upadezapada, triSaSThi, dIpotsava kalpa vagere. III aneka graMthomAM saMgrahAyela jovA maLe che. A avasare prabhue bhAvI lAbha jANIne zrI gautamasvAmIjIne deva zarmA brAhmaNane pratibodha karavA vihAra karavAnI AjJA karI jene zirasAvaMgha mAM EUR karI zrI gautamasvAmIjI mahArAjA vihAra karI gayA. nija tIrthaMkaranAma karmanI nirjaraNAnA ja ekamAtra uddezyathI paramAtmAe puSkaramegha samAna gaMbhIra II jI girAthI apRSTa vyAkaraNarUpa chatrIza adhyayanonI prajJApanA karI. ||| IkAma I/chAmAM III | |||| ill IslI |||| Iii | ||| III IslI in Education International For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Idho ||dhall IchI rAdhyayana- idA apRSTa vyAkaraNa eTale koIe pUchyA vinA sahajapaNe ja prabhue varNavela hitopadeza. A chatrIza adhyayano ja zrI uttarAdhyayana sUtra nAme sUtram A saMgRhIta thaI ApaNA sudhI pahoMcyA che. ||jI A adhyayanonuM nAma "uttarAdhyayana' kema paDyuM e aMge judI judI apekSAthI vicAra prastuta thayela jovA maLe che. ||kamAM lldho - prabhue potAnI uttara eTale ke aMtima avasthAmAM aMtima upadezarUpa A adhyayano pharamAvelA hoI uttarAdhyayana. |ii dA ||slI - zramaNajIvananA pAyArUpa zrI AcArAMga sUtra bhaNyA bAda viziSTa zuddhi sAdhaka A adhyayano bhaNAvAtA tethI uttarAdhyayana. |||| saMyama jIvananI bALapothIrUpa zrI dazavaikAlika Agama bhaNyA bAda savizeSapaNe saMyamayogamAM AgaLa vadhavA mATe bhaNAvatAM adhyayano hoI le IST uttarAdhyayana. IdhAmAM IchAmAM ||ThA //. - bhavasAgarathI uttara-uttara=pAra UtarI javA mATe jahAja jevAM A chatrIza adhyayano hoI uttarAdhyayana. ||| | - koIe nahi pUchelA praznonA svayaM kevaLajJAnI prabhu vIre svayaMbhU ApelA uttaronA saMcaya rU5 adhyayano hoI uttarAdhyayana. Azaya je hoya te, eTaluM to ni:zaMka che ke sAdhaka jIvanane saMyama sAdhanA karatAM je je muMjhavaNo udbhave che tenA sacoTa samAdhAno A AgamanA che. abhyAsa-parizIlanathI cokkasa thAya che evo AtmArthIone anubhava kahe che. II | . ||| lell llel I|| Hell Jan Education international For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // llell llell uttarAdhyayana- llell zrI uttarAdhyayana zrI vI2vANI che. zrIgaNadharoe enI sUtrarUpe racanA karI che. gaNadhararacita sUtro maMtratulya nahi paNa sAkSAt maMtrarUpa hoI parama sUtram ||k || AdaraNIya che. sarvakSarasannipAtI gaNadharonI prakRSTa pratibhA-prajJAno paDagho enA pade pade saMbhaLAya che. ||k le zrI uttarAdhyayananA pade padamAM maMtra zAstranI saMhitAo aMtarnihita che. enA vAkye vAkye Ayurveda... gUDha rahasyo tirohita che. enA akSare ma || || ||6l| |||| akSaramAM AdhyAtmika cetanAnA AviSkaraNanA bIjo sannihita che. loll llell || ||s A eka ati gaMbhIra Agama graMtha che. mAtra yogavAhI sAdhu-sAdhvI bhagavaMto ja guruAjJAthI A AgamanA paThana-pAThananA adhikArI che. game Hell loll 6 tevo UMcI kakSAno dezavirati dhArI zrAvaka hoya to paNa te A Agama graMthano sUtrathI adhikArI nathI ja. e adhikArI che mAtra arthano te paNa gItArtha llell // // gurumukhe prApta thAya to ja. loll A Agama graMthanA adhyayana mATe kaDaka niyamAvalI banAvelI jovA maLe che. sAmAnyapaNe AgamonA joga (viziSTa tapa sAdhanA) karyA bAda ja te te AgamanA adhyayanAdino adhikAra sAMpaDe che. emAMnA moTA bhAganA AgamonA joga anAgADha prakAranA hoya che anAgADha yogamAM keTalIka loll || 6 Wel ||s lell llell 1161 || For Personal & Private Use Only || || dita chUTachATo ke saraLatA hoya che jyAre uttarAdhyayana joga AgADha joga che emAM niyamo kaDaka hoya che. ane A joga pUrNa karyA vinA emAMthI bahAra || || || | nikaLI zakAtuM nathI. koI kAraNasara koI sAdhakane A joga pUrNa karyA pahelAM ja nikaLavAnuM thAya to enAthI jIvanamAM anya koIpaNa AgamanA || Nell 16 joga kyAre paNa thaI zakatA nathI. uttarAdhyayananuM A asAdhAraNa mahattva che. ||aii jI A Agama eka zrutaskaMgharUpa che. emAM chatrIza adhyayano che jenA prAkRta nAmo nIce mujaba che. || DD DD TO OT
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram thA |||| IJE! 1- viNaya surya, 2- parISaha, 3- cAugijaje, 4- asaMkhaya pamAyappamAya) pa- akAma-maraNijja, ka- khuDUDAniyaSkirja 7- elaIjja, 8kAvilIyaM, 9- nazivajjA, 10- dumapattaya 11- bahusmayapurja, 12- hariesikke, 13- cittasaMbhUIjja, 14- usuyArijja, 15-sabhikhkhuM A jilI ajhayaNa, 13- khaMbhacerasamAhiThANa, 17-pArasamaNirja, 18-saMjaIjarja, 19- miyApurIya, 20- mahAniyaMThirja, 21- samudrapAlIyaM, 22- II le|| Iii rahanemikyuM , 23-kesigoyamirja, 24- samiio, 25-jaijja, 21- sAmAcArI, 27-khalukijja, 28- mokhamammagaI, 29- sammattaparakkama, Il ill 30- tavamagga 31- caraNavihI, 32- pamAyaThANa, 33- kammapayaDI, 34-lesajhayaNa, 3pa-aNagArajhayaNa ane 36- jIvAjIvavibhagI. nAma mujaba ja te te adhyayanomAM judA judA viSayo para sAdhanA jIvanane vegavaMtu banAvatuM mArgadarzana ApavAmAM Avela che. emAM dharmakathAne A A varNavatAM 8-12-13-14-18-19-20-21-22mAM adhyayano che. jainadarzananA viziSTa mananIya viSayone prarUpatAM 28-30-33-34-35-36- zrI mA adhyayano che. saMyamIonA jIvanane UrdhvagAmI banAvatA, pramAdAdi doSone TALI apramatta banAvAno saMdezo suNAvatAM 11-15-16-17-24- \|EUR|| mi 26-27-31-32mA adhyayano che. to 4-5-6-7-10mA adhyayano saMsAra svarUpanuM nidarzana karAvanArAM temaja nirveda ane saMvega bhAvanI prApti padA |||| karAvanArAM che. adhyayana 1-2-3-25mAM prakINa viSayo che. jemAM prathama vinayazruta adhyayana zramaNAcArano pAyo che. l/II ||II ||| | II A Agama sUtra zramaNajIvananI vizuddhi mATe eTaluM mahattvapUrNa preraNAstra che ke aidaMyugIna vyAkhyAna vAcaspati suvizALa gacchAdhipati pUjyapAda che IT AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA aMtima cAturmAsa-sAbaramatI khAte sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto samakSa karavAnI vAcanA che. lida mATe enI ja pasaMdagI karI hatI. | // |kA |||| |||| ||| IkA Irell Ill in Education International For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ || | || ll | || III ||dhI || | IchA IdhA ||| uttarAdhyayana emanA zabdo hatA - 'mAre mArA sAdhuone DAhyA karavA che. e mATe uttarAdhyayana sUtra eka akasIra Agama graMtha che. mAre enI vAcanA karavAnI thaI sUtram dizA che." A Agama graMthamAM cAreya anuyogo gauNa-mukhya bhAve samAyelA che. vIrazAsananA prAcInatama A zrutanidhi para niyukti racavA dvArA prathama prakAza |II lidamAM pUjyapAda cauda pUrvadhara maharSi zrI bhadrabAhu svAmIjI mahArAjAe pAtharyo hato. teonI ArSavANI uttarAdhyananuM mahimAgAna karatAM kahe che ke - A thI Iill dilI chatrIza adhyayanono sUtra-artha-tadubhayathI je pAra pAmI jAya che te AtmAo nakkI ja alpasaMsArI che. nikaTa mokSagAmI che. niyuktinuM pramANa papa9 li iii zlokanuM che; je 2300 varSathI paNa prAcIna che. tyArabAda pUjyapAda zrI jinadAsagaNi mahattarazrIjIe sUtra ane niyukti para vizada cUrNa banAvI saMgha para mahopakAra karyo. e kArya vikramanA UA sAtamA saikAmAM saMpanna thayuM. A sUtra para mahattvapUrNa kahI zakAya evI TIkA agyAramAM saikAmAM samartha zAstrakAra vAdivetAla pU.A.zrI zAMtisUrijI mahArAje racI. jemAM prAkRta dho. bhASAno puSkaLa upayoga thayo hoI enuM bIjuM nAma 'pAIyaTIkA' rUpe prakhyAta che. A TIkAmAM padarzanonuM khaMDana ane jainadarzananuM maMDana khUba ja hA joradAra zailImAM karAyuM che. |||| lell digaMbaravAdI kumudacaMdrane pUjyapAda AcArya zrI ajitadevasUrijI (vAdidevasUrijI) mahArAje A TIkAnA AdhAre ja siddharAjanI sabhAmAM parAsta hata karyo hato. taduparAMta bRhadragacchIya pU. zrI nimicaMdrasUrijI mahArAje bAramA saikAnA pUrvAddhamAM eka viziSTa TIkA banAvI. aneka gacchomAM aneka kI IT II IdhI |||| IchAmAM |||| | | ||| II IST IlhA. ||| Tel. T|| I/ Idhal | | Ill I/II ka . www.alibra in Education International For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram I/II | | munipuMgavoe A sUtra para TIkAo, avacerIo, bAlAvabodho, TIppaNo AdinI racanA karI che je A sUtranI lokapriyatA ane sAdhanA-sAdhanA illii pUravAra kare che. emAM : I||| pU. 3. kamala saMyamanI sarvArthasiddhi racanA soLamo saiko lle|| pU. lakSmIvallabha gaNinI dIpikAvRtti racanA aDhAramo seko. pU. kIrtivallabhagaNinI vRtti racanA soLamo saiko pU. 3. taporatna mahArAjanI laghuvRtti 2canA soLamo saiko pU. vinayahaMsa mahArAjanI vRtti racanA soLamo saiko pU. mANijyazekharasUrinI dIpikAvRtti ||dA. pU. ajitadevasUrinI vRtti ||| pU. harSanaMdanagaNinI vRtti aDhAramo saMko ||| pU. . dharmamaMdiramaNinI maMkaradavRtti racanA aDhAramo saiko pU. udayasAgara sUrinI dIpikAvRtti racanA soLamo saiko pU. harSakulagaNinI dIpikAvRtti racanA soLamo saikA uttarArdha //oli For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ All uttarAdhyayana sUtram IchI vRtti ||| Hell racanA lle|| racanA soLamo saiko pU. amaradevasUrijInI pU. zAMtibhadrAcAryanI pU. municaMdrasUrijInI pU. gopAlika mahattara ziSyanI pU. ciraMtanAcAryanI pU. jayakIrtinI (aMcala) pU. cAritracaMdra gaNinI pU. devendramaNinI pU. ajJAtakartukanI pU. puNyanaMdanagaNinI pU. jayaMta vijayanI pU. u. megharAjano pU. bhAvavijayajI gaNinI cUrNa avacUrI vRtti dIpikA TIkA akSarArthalavaleza uttarAdhyamanasUtrakathA TIkA stabaka (Tabo) vRtti racanA sattaramo saiko ||kI vIsamo saiko ||II soLamo saiko IchI III. Jain Education interna For Personal & Private Use Only A inelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 12 ! I ||| |||| pU. guNazekhara mahArAjanI cUrNa Ill pU. jJAnasAgara sUrijInI avacUrI paMdaramo saiko |||| pU. jJAnazIla mahArAjanI avacUrI ile|| ||| pU. pAsAgaragaNinI uttarAdhyayanakathA saMgraha - sattaramo saiko illi pU. pAThyacaMdrasUrino bAlAvabodha Tabo - |||| A uparAMta anya aneka TIkAo, avacUrNAo ane bAlAvabodho racAyA hovAno saMbhava che. AmAMnI keTalIka racanAo mudrita thayela che bAkI moTA bhAganI racanAo haju sudhI aprakAzita ja che. eka aMdAja mujaba A sUtra para vartamAnamAM savAlAkhI A zloka pramANa TIkA sAhitya maLe che. tapAgacchanA sahasarazmi samAna jagadguru zrI hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA parivAramAM thayelA jA pUjyapAda paMDitapravara zrI bhAvavijayajI gaNivare zrI uttarAdhyayananA chatrIze adhyayana para khUba ja vizada, spaSTArthA, sugama, thiI - sAhityika zailImAM vRtti (TIkA)nI racanA karela che, jenuM pramANa 19255 zloka jeTaluM vizALa che. dila jaina saMskRta sAhityano itihAsa khaMDa 3 prakaraNa 46mAM batAvyA mujaba pU.paM. zrI bhAvavijayajI gaNI te pU. upAdhyAya zrI e iii munivimalagaNinA ziSya che. teonA guru. pU. upAdhyAya zrI vimalaharSa gaNI ane praguru bhaTTAraka pU.A.zrI. vijaya dAnasUrIzvarajI ma. jimI mahArAjA thAya che. emaNe rohiNIpuramAM vi.saM. 1989mAM A vRtti racI hatI. taduparAMta temaNe zrI hIrasUrijI mahArAje Ill || |||| W |||| ||| |||| e ll II ||| || | ||| i wielbryg Inn Ed For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ |||| sUtram 22. ja prasAdIkRta karelA SatrizasjalpasaMgraha, caMpakamAlAkathA, vagere graMtho racelA che to vaLI zrI kalpasUtradIpikA, subodhikAvRtti ane ti ji lokaprakAza graMthanuM saMzodhana karela che. te kALanA samartha zAstrakAra pU. upAdhyAya pravara zrI vinayavijayajI mahArAjanA prauDha graMthonuM kina saMzodhanakArya ApaNA TIkAkArazrIjI kare che, tenA uparathI eonI tatkAlIna pratibhA ane adhikRta gItArthatA jaNAI Ave che. A dila A pU.paM.zrI bhAvavijayajI mahArAja aMge maLatA bIjA eka ullekha anusAra emanI dRSTi cAlI gaI hatI. zrI aMtarIkSa pArzvanAtha diza prabhunI yAtrA karI prabhunI stavanA karatAM prabhunA snAtrajaLanA sparze AMkhone navI rozanI saMprApta thaI hatI. zrIaMtarIkSa pArzvanAtha IbhA prabhunI vartamAnamAM vidyamAna pratiSThA paNa teozrImadUnA hAthe ja thavA pAmI hatI. teozrImanA cAritranI saMzuddhino paricAyaka Iii A pratiSThA-prasaMga che. zrI maduttarAdhyayananI A TIkAmAM aneka kathAonI rasALa goThavaNI karavAmAM AvI che. vyAkhyAnakAra mahAtmAo mATe te eka mahattvanuM upadeza-AlaMbana puruM pADe che. vyAkhyAna vAcaspati tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kahetA ke "vyAkhyAtA li munirAjo jo uttarAdhyayananI TIkAmAM varNavAyelI kathAvastu pIrasavAnuM rAkhe to prAya: temane koI anya kathA graMtho vAMcI kathAo che na meLavavAnuM kAma bAkI na rahe; eTalo samRddha kathAvAraso A TIkAmAM gharabAyelo che." IIchI III |||| For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 14 prastuta TIkA varSo pUrve chapAI hatI, je chellA ghaNA varSothI abhyAsa zramaNa-zramaNIvargane samupalabdha thatI na hatI. etadarya 6 enuM puna: prakAzana thavuM anivArya hatuM. A AvazyaktA para lakSya jatAM jainazAsananazaratAja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda 6 AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAje potAnuM kiMmatI mArgadarzana temaja pIThabaLa samarpI tapAgacchAdhirAjazrInA ziSyaratna tapasvI pU.munirAja zrI matiratnavijayajI 6 mahArAjane A bRhaTIkAnuM saMpAdana-zuddhikaraNa prupha saMzodhanAdi kArya sopyuM; je mahattama samaya ane puruSArtha bAda Aje pUrNatAne pAmI rahyuM che. tapAgacchAdhirAjazrIjInA susaMyamI pariNatabodha ziSyaratna pUjyapAda paMnyAsapravara zrI kAMtivijayajI gaNivaryazrIjInA ziSyaratna prazAMtamUrti dAkSiNyamUrti, vidyAvyAsaMgI pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya naracaMdrasUrIzvarajI mahArAje paNa A kArya saMpanna ka2vA mATe suMdara sahayoga pUro pADI uttama zrutabhaktinuM kArya karyuM che. dhAryA karatAM paNa vadhu samaya bAda paNa A mahattvapUrNa Agama graMtha A rIte zrIsaMdhane samupalabdha thaI rahyo che te AnaMdano viSaya che. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhuno asIma anugraha, tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, suvizALa gacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA, vartamAna _| || For Personal & Private Use Only tuM che che te che. 14 www.jainlibary,ba
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram vA //// dAM gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA, vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad Eii vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAja tathA pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjanAM IslI pAvarSAthI siMcita thaI amo AvA anekAneka zrataratnonA prakAzanA sobhAgI nimitta banIe e ja zubhAbhilASA. vi.saM. 2061 -jA pradAna ||| kArtaka suda - 11 |||| somavAra tA. 22-11-04 surata zahera, TEL NEN ||LI Jan Education International For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA foll Isil Isll Isil uttarAdhyayana sUtram F 16 ||sil Isl 'm m uttarAdhyayanasUtrasya adhyayana anukrama : 1. vinayanAma prathamamadhyayanam / ............ | 15. sabhikSunAma paJcadazamadhyayanam............. 2. parISahanAma dvitIya madhyayanam ........... | 16. brahmacarya samAdhi sthAnAninAma SoDazamadhyayanam .... 3. caturaGgIyanAma tRtIya Nadhyayanam .. 194 17. pAyazramaNIyanAma saptadazamadhyayanam .. 4. pramAdApramAdanAma caturtha-madhyayanam .............................. 294 18. saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam .......... 5. akAmamaraNIyanAma paJcamamadhyayanam......... 19. mRgAputrIyanAma ekonaviMzamadhyayanam ........ .................... 6. kSalanirgranthIyanAma nAma SaSThamadhyayanam....... 20. mahAnirgranthIyanAma viMzatitamamadhyayanam . 7. auramrIyanAma saptamamadhyayanam ..... 21. samudrayAlIyanAma ekaviMzamadhyayanam. 8. kApilIyanAma aSTamamadhyayanam ....... 22. rathanamIyanAma dvAviMzamadhyayanam .. 23. kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam ..... 9. namipravrajyAnAma navamamadhyayanam ....... 10. dumapatrakanAma dazamamadhyayanam. 24. pravacanamAtRnAma caturviMzamadhyayanam .. 25. yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanam ................ 11. bahuzruta pUjAnAma ekAdazamadhyayanam ........ 12. harikezIyanAma dvAdazamadhyayanam ........ 26. sAmAcArInAma SaDvizamadhyayanam ............................... 13. citrasammatIyanAma trayodazamadhyayanam ...... 27. khaluGgIyanAma saptaviMzamadhyayanam.. 14. iSukArIya nAma caturdazamadhyayanam ... 28. mokSamArgagatinAma aSTAviMzamadhyayanam ...... 1010 0000 5555 X0U 1003 16 For Personal Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hel // ||l uttarAdhyayana sUtram 17 fol 29. samyaktvaparAkramanAme ekonatriMzamadhyayanam ....................1026 | 33. karmaprakRtinAma trayastriMzamadhyayanam .... 1138 30. tapomArgagatinAma triMzattamamadhyayanam ........................... 1064 | 34. lezyAnAma catustrizamadhyayanam ...... 1148 31. caraNavidhinAma ekatriMzamadhyayanam ............................. 35. anagAra mArgagatinAma paMJcatriMzamadhyayanam .....................1165 32. pramAdasthAnanAma dvAtriMzamadhyayanam . .........................1099 | 36. jIvAjIvavibhaktinAma SaTtizamadhyayanamam ................... 1172 ......1082 lol Isl lol || lish || ||sl || || 1161 ||Gll ||sll Isl || || lall llol || ||7|| Mel 16 llslil llsil ||7|| ||7| Ilkall For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel uttarAdhyayana sUtram Is uttarAdhyayana - sUtrasya vizeSa i viSayAnukrama all 1 2-47 Nol Mall llol uttarAdhyayanasUtrasya vizeSa viSayAnukrama : 6 viSaya.. ...pRSThAGkAH| viSaya. ............. pRSThAGkAH | viSaya...................................... pRSThAGkAH prathamaM vinayazrutAdhyayanam ................. gurvaprasAda-prasAdakAri ziSyapratyabhijJA / ...........19 | prAjJAprAjJApekSayA zikSAsvarUpabhAvanA / ........... bhikSuvinayakathanapratijJA / .... gurucittasampAdana vidhiH / AsanaM pratItya vinayaprarUpaNam / ................ Mell viniitaaviniitlkssnnm| ............................ 4 Atmadamanaphalam AtmadamanabhAvanAprarUpaNaM ca / 28 caraNakaraNa vinyaatmkaissnnaasmitividhiH| ....... 36 is zUnI-sUkarodAharaNenAvinItadoSaprarUpaNam / ...... gurvanuvRttyAtmakapratirUpavinayaprarUpaNam / ........ 30 gaveSaNA-grahaNaiSaNAvidhiH / .... ............... &| vinayaguNopadezaH / zuzrUSaNAtmakavinayaprarUpaNam / .... grAsaiSaNAvidhiH / ..... He vinayakaraNavidhiH / ................. pratizravaNavidhivizeSaH / ........ AhAraviSayA vAgyatanA / .... Hel krodhatyAga-kSAntisevAnirUpaNam,bAlasaMsarga- punaH pratirUpavinayaprarUpaNam / paNDita-mUrkhaziSyazikSAyAM guro ratirkhedazca / ..... | hAsyakrIDAtyAganirUpaNam, ....................... vinItaziSyaM prati sUtrArthadAna nirdezAtmakaM guroH zikSAzramaM prati mUrkhaziSyamanaH pariNAmaH / 40 lA asatyabhASaNaniSedhaH,adhyayana-dhyAna-kartavya- gurukaraNIyam / ........ zAsantaM guruM prati puNyadRSTi-pApadRSTiziSyaME nirUpaNaM ca / ..................................... ziSyasya vAgvinaya: / ............................ 33 yormanaH pariNAmaH / .. Hel krodhAsatya bhASaNasambhave vivekavidhiH / ........ 17 kharakuTI-agArAdiSu striyA saha sthAnAlApana- kopApekSayA vinayasarvasvopadezaH / ............... Hel avinItAzvodAharaNena guruzikSApauna: niSedhaH / kupite AcArya ziSya samAcaraNa vidhiH / .......42 Is punyaniSedhaH / . 18 | anukUla-pratikUla zikSAyAM ziSyakartavyam / ....34 | guruvinayamAzritya ziSyasamAcaraNavidhiH / ......43 ........... Jei Isil ||7|| Isll ||7|| |sil lol lel Ill in Education International For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 19 vika Is uttarAdhyayana ki sUtrasya vizeSa ki viSayAnukrama ISI lol lol llel Isl fall Jel viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH ISI vinItavinayaziSyasvarUpanirUpaNapUrvakaparISahAdhyayanopasaMhAraH / ................ . 193 tyAganirUpaNam / 294 MS mupasaMhAraH / .. ........... 44 tRtIyaM caturaGgIyAdhyayanam.......... 194-293 pApakarmArjitadhanAnAM manuSyANAM narakagAmitvam / 301 Mol aihikAmuSmikaphalAvAptiprarUpaNapUrvaka mAnuSatva-dharmazruti-zraddhA-saMyama-sAmarthyarUpa- kRtakarmAvandhyatvanirUpaNam / ................. 303 Mon vinayaphala-nirUpaNam / .........................45 caturaGgIdurlabhatAprarUpaNam / .................... 198 tathAvidhakarmodayaphalabhoge bandhUnAmabandhutA- dvitIyaM parISahAdhyayanam ............. 48-193 mAnuSatvadurlabhatAnirUpaNam / ................ 244 nirdezaH / ................... ....................305 MAH dvAviMzatiparISahanAmAni parISahanirUpaNa dharmazruti-zraddhA-saMyamasAmarthyadurlabhatA karmavedanaviSaye vittasyAtrANatvam / ........... 309 6 pratijJA ca / ... ................48 nirUpaNam / ................. .................247 apramattatAprarUpaNam / ......................... hA kSutparISaha-pipAsAparISaha-zItaparISaha-uSNa nirdiSTa caturaGgasyAmuSmikaihikaphalanirUpaNam / 288 svacchandatAnirodhakasyApramAdino mokSaH, parISaha-daMzamazakaparISaha-acela-parISahaziSyaM pratyupadezaH ...............................289 viparItasya viSAdaH / .......................... 343 aratiparISaha-strIparISaha-naSedhikIparISaha prAptacaturaGgAnanavAptamokSAn pratItya devatva-mAnu- apramattAcaraNaprarUpaNam / ..................... 346 Mol zayyAparISaha-AkrozaparISaha-vaghaparISaha SatvAvAptikathanapUrvakaM mukti-gamanaprarUpaNam / pramAdamUlarAga-dveSaparihAranirUpaNam / .........349 IN yAJcAparISaha-alAbhaparISaha-rogaparISaha (manuSyabhavazreSThadazAGganirUpaNam / )............289 mRdusparza-madhurarasa-krodhAdityAgaprarUpaNam / .. 349 isi tRNasparzaparISaha-jallaparISaha-satkArapura caturthaM pramAdApramAdAdhyayanam ...... 294-350 adharmajugupsanapUrvakaM samyaktvavizuddhiMS skAraparISaha-prajJAparISahaajJAna-parISaha atrANasvarUpaM jIvitavyaM paribhAvya pramAda prarUpaNam / ....... ...........350 Hel darzanaparISahasahanaprarUpaNam / ...................49 / llll lol lol loll ||7 ell ||sil fell llell Nell llel Isl Isl // 7 // Isl lisil www.janelbrary.org Isl For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSThAGkAH uttarAdhyayana // sUtrasya vizeSa viSayAnukrama leir uttarAdhyayana- MG viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH sUtram in paJcamamakAmamaraNIyAdhyanam ....... 351-371 sarvajIvamaitrInirUpakaM paNDitakartavyanirUpaNam / 375 llol akAma-sakAmamaraNasya tIrthaMkaraprarUpitatvam / 353 mAtrAderazaraNyatvAt taddhi-sneha-pUrvasaMstava niSedhaH / 375 16 maraNasya akAma-sakAmAkhyabhedadvayam / ...... 354 | pazvAbharaNAdityAgino vaikriyAdilabdhilAbhaH / 376 II anukrameNa bAla-paNDitayorakAma jIvahiMsAniSedhaH / .........................377 sakAmamaraNe / .............354 adattaniSedho dattasevanaM ca / .................. 378 akAmamaraNahetubhUtAyA bAlapravRtte paNDitammanyAnAmasadvAcAlatAyA nairarthakyam / 379 vistarato nirUpaNam / ..... muktiparipanthInAM doSAH / .. In bhagnazakaTazAkaTikodAharaNapUrvakaM tathAvidha apramattatopadezapUrvakaM pinnddaissnnaavidhiH| .......380 hA krUrakarmakAriNo'ntimAvasthA-gatasyabAlasya SaSThAdhyayanasya bhagavatprarUpitatvam / ..........383 zokanararthakyam / ...............................360 saptamamuradhIyAdhyayanam ............ 384-404 sakAmamaraNaprarUpaNApratijJA / ................. prAdhUrNakArthasupoSitoraNakasya prAghUrNakAgamane vdhH| 384 - sakAmamaraNasya vistarato nirUpaNam / .......363 prAghUrNakArthapoSitoraNakavad adharmi-hiMsrajIMar SaSThaM kSullakanimranthIyAdhyayanam / .. 372-383 vAnAM sukhAbhAsa-maraNa-zokanarakagamanaprarUpaNam / 387 Mo avidyAvatAM puruSANAM saMsAraduHkhaprAptiH / .... 372 kAkiNIrakSArtha kArSApaNasahasranAzakadramakadRSTA .........380 viSaya ntena apathyAmrabhojana-prAptamaraNanRpadRSTAntena ca manuSyasukha-devasukha vizeSanirUpaNam / .... 390 vaNikatrayodAharaNena gaticatuSka prApti nirUpaNam... .......... 394 lolupa-zaThabAlAnAM naraka-tiggatiprAptiprarUpaNam / 397 manuSyatva-devatvaprAptihetuH / .................... manuSyajanmasAphalyanirUpaNam / .............. 400 nigamanapUrvakaM kuzAgrajala-samudropamayA manuSya-devakAmavizeSanirUpaNam ............... 400 kAmAnivRttasyA''tmArthahAninirUpaNam / .... 401 kAmanivRttasyA''tmArthalAbhakathanapUrvaka devatva-manuSyatvaprAptikathanam .................. 402 | bAla-paNDitayoH parijJAnam, tulanA, gatiza / 403 bAla-paNDitaparijJAnAnantaraM kartavyanirdezaH / 404 fell Iell 20 litel le lifoll Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll Jell uttarAdhyayana sUtram IST viSaya 21 ill uttarAdhyayana isil is sUtrasya vizeSa kA viSayAnukrama ||sil liell Joll lloll pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH MST aSTamaM kApilIyAdhyanam ........... 405-421 lakSaNa-svapnaphalAdikathayitRNAmazramaNatvam / 417 dahyamAnanagarAntaH puropekSAviSayakendrapraznaM Mall caurasaGghAtapratibodhArtha kapilamunerupadezaH / .. 410 samAdhiyogabhraSTAnAM durgatigamana-durlabha prati name: 'mamAkiJcanasya kimapi na Is durgatigamananiSedhaka karmapRcchA / .............. 410 bodhitvanirUpaNam / ..............417 dahati' ityevaMrUpaM samAdhAnam . .............. 463 ial doSamuktyarthaM pUrvasaMyoga-snehaniSedhanirUpaNam / . 411 asantoSasvarUpam, lobhasvarUpaM ca / ........ 418 'prAkArAdikArApaNena nagaraM nirbhayaM kRtvA grantha-kalahatyAginaH karmabandhaniSedhaH, srayAsaktiniSedhapUrvakaM dharmA''sevanaprarUpaNam / 419 pravrajyAgrahaNaM yuktam' itIndra-preraNAyA namikRtaM II bhogagRddhasya ca karmabandhaH / ................... 412 aSTamAdhyayanasyopasaMhAraH / ................... 420 bhAvayuddhajayaprakhyApakaM vistareNa smaadhaanm| 465 adhIrasya bhogadustyajatvam, sAdhozca navamaM namipravrajyAdhyayanam .........422-495 prAsAdAdikArApaNAnantarapravrajyAgrahaNanidarzabhogasutyajatvam / ........ namerdevalokAt cyavanam, pUrvabhavajAtismaraNam, kamindra prati namikRtaM zAzvata-sthAnakaraNAzramaNavAdino hiMsakasya narakagamananirdezaH / . 413 putrAbhiSekapUrvakaM sarvaM tyaktvA pravajyA tmakaM samAdhAnam / ........................... 467 prANavadhAnanumodane mokSaprAptiH, prANavadhavira rthamekAntAvasthAnaM ca / ....... ................458 taskarAdirakSitanagarakSemakaraNAnantarapravrajyAIll mnnaacc-paapkrmaapgmH|. 414 nameH pravajane nagaryAM kolAhalaH / .............460 grahaNanidarzakamindraM prati namikRtamamano-vAk-kAyena prANavadhaniSedhaprarUpaNam / 415 pravrajyotthitaM narmi prati brAhmaNarUpadhAriNa parAdhyanaparAdhyajJAnaprarUpakaM samAdhAnam / .....468 zuddhaSaNA''sevA-rasagRddhi niSedha-prAntAzaindrasya mithilAnagarI samutthadAruNazabda anamranRpajayAnantarapravrajyAgrahaNanidarzaka zravaNa-viSayakapRcchAnantaraM vRkSa-pakSidRSTAill nA''sevAnirUpaNam / ................ 415 ntena namikRtaM samAdhAnam / .. | mindraM prati namikRtaM bhAvajayaprarUpaka Isll Nell llell 16ll Isil Isll Hell Pell oil llall lol llel lall ||oll Illl ilol llel in Education International For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIon ell // 6 // uttarAdhyayana- viSaya lell // 6 // sUtram // 7 // vistareNa samAdhAnam / 22 // 7 // // 67 // yajJayajana brAhmaNa bhojana dAnAnantarapravajyAgrahaNanidarzakamindraM prati namikRtaM lkssgodaanaa|||| bhyadhikasaMyamaprarUpakaM samAdhAnAm / ........ // gRhasthadharmAvasthAnaprerakamindraM prati namikRtaM // 6 // pratimAsakuzAgrabhojyabhyadhikasaMyamapAlana // 7 // llell // prarUpakaM samAdhAnam / Holl // 6 // hiraNyAdikozavRddhayanantara pravrajyAgrahaNa llell ||AUM|| nidarzakamindraM prati namikRtamicchA loll llell pRSThAGkA: 469 // prAptabhogatyAga asatprAptIcchAniSedhakamindraM // 7 // 470 nirodhaprarUpakaM vistareNa samAdhAnam / ........ 473 ||AUM|| ||7|| ||7|| // 7 // ||7|| All 471 // prati namikRtaM durgatihetubhUtakAma llell Hell // nirUpaNAdyAtmakaM vistareNa samAdhAnam / ... 475 svarUpasthitendrakRtA namirAjarSistutiH / 476 viSaya namirAjarSi stutvA vanditvA cendrasya svasthAnagamanam . 477 478 nameH zrAmaNyaparyupasthitiH / namivat sambuddhapaNDitAnAM bhogavinivartanam // 478 dazamaM drumapatrakAdhyayanam .... 496-521 pANDurapatropamayA darbhaprAntasthitalambamAnAvazyAyabindUpamayA ca manuSyajIvitanazvaratvakathanapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / .. 508 itvara-bahuvighnajIvitavyanirUpaNapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / manuSyatvadurlabhatA-karmavipAka nirUpaNapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / SaTkAya sthitinirUpaNapUrvakaM pramAdatyAga prarUpaNam / ****.......... pRSThAGkA: For Personal & Private Use Only 510 511 512 viSaya pRSThAGkAH pramAdajanitabhavabhramaNanirUpaNapUrvakaM pramAda tyAgaprarUpaNam / Aryatva-sampUrNapaJcendriyatva-dharmazruti-zraddhAanuSThAnadurlabhatAnirUpaNapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / . paJcendriyabala-sarvabalakSINatAnirUpaNapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / aratyAdyaGgapIDitazarIravidhvaMsanirUpaNapUrvakaM 513 513 . 515 . 516 pramAdatyAgaprarUpaNam. snehatyAganirUpaNapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / 517 bAntA''pAnaniSedhapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / 517 tyaktapunargrahaNaniSedhapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / 518 jinadarzitamArge bhAvapathaprAptau ca pramAdatyAga prarUpaNam / 519 ||7|| // 7 // |||| ||6|| uttarAdhyayana // 6 // ||7|| // 7 // // 7 // 11611 // 6 // // 6 // ||6|| 11611 // 6 // lell |||7|| ||||| lell ||7|| // 7 // ||G|| ||7|| llell // 7 // llell ||7|| ||7|| ||7|| lell |||7|| // 7 // // 7 // sUtrasya vizeSa viSayAnukrama 22 www.jinelibrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana viSaya viSaya sUtram - uttarAdhyayana 5 sUtrasya vizeSa ki viSayAnukrama ...... 552 pRSThAGkAH saMyamabharodvahanopadezapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / 519 18 tIrAgamanakathanapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / ...520 - siddhigamanakathanapUrvakaM pramAdatyAgaprarUpaNam / . 520 is upadezasarvasva nigamanapUrvakaM pramAdatyAga prarUpaNam / / .......521 Mal pramAdatyAgopadezazravaNAnantaraM rAga-dveSacchedAd gautamasya mokSagamanam / / ................... 521 ekAdazaM bahuzrutapUjAdhyayanam ...... 522-536 il AcArakathanapratijJA / ........ AcArakathanapratijJA / ........................... 522 16 abahuzrutavyAkhyA / ............................522 mAnAdIni paJcA'zikSAsthAnAni / ............. 523 | || adhaHzirAdInyaSTau zikSAsthAnAni / ............523 is abhIkSNakrodhAdIni caturdazAvinItasaMyatasthAnAni / ............. 524 pRSThAGkAH nyAvRttitvAdIni paJcadaza suvinItasaMyatasthAnAni / 526 vinItasvarUpam / ............................. 528 zaGkhanikSiptapayo-jAtyazva-zUra-SaSTivarSIyahastiyUthezavRSabha-siMha-vAsudeva-cakravarti-zakrasUrya-candra-koSThAgAra-jambUvRkSa-sItAnadImeru-svayambhUramaNa samudropamAbhiH bahuzrutastavaH / ...... ........ 528 bahuzrutamAhAtmyam / ... ............ ziSyaM prati zrutAdhyayananidarzaka upadezaH / .... 536 dvAdazaM harikezIyAdhyayanam ........537-566 cANDAlakulodbhUtasya harikezanAmnA prasiddhasya balanAmno bhikSoAhmaNayajJapATake bhikSArthaM gamanam / .. .......................542 yajJapATakasamIpamAgacchantamAgataM ca harikezimuni prati jAtimadonmattabrAhmaNa chAtrakRta | viSaya.. ....pRSThAGkAH upahasana pUrvakaM tiraskAraH / ................ 544 brAhmaNaprAdhAnyadarzaka vividhahetubhicchAtrakRto bhikSApradAnaniSedhaH, pracchannatindukayakSakRtaM ca chAtrakathitatattaddhetukhaNDanam / ........... 547 adhyApakAdiSTachAtrakRtaM daNDAdibhirharikezimunitADanam / ............... tatrAgatayA bhadrAbhidhAnayA rAjaputryA munitADanapravRttachAtra nivAraNapUrvakaM kRtA harikezimunistutiH / harikezimunisAnnidhyakAriyakSakRtA chAtraviDambanA / .. ........... chAtraviDambanAbhayatrastAdhyApakakRtA harikezimuniM prati kSamAyAcanApUrvakaM prasAdanaprArthanA, yakSaceSTita-kathanAtmakaM munikRtaM ca samAdhAnam // 557 .......... 535 ....... 553 For Personal Price Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 24 6. uttarAdhyayana is sUtrasya vizeSa viSayAnukrama .......... 612 ......................561 ..561 .......... .. 600 He viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH Men saparivArasyAdhyApakasya zaraNAgatiH / ....... 558 brahmadatta-citramunyoH kAmpilyanagare mIlanam / 568 munebrahmadattaM pratyanityatopadezAtmakaM zubhakarma harikezimunaye bhikSApradAnam, divyapaJcakaM ca / 559 brahmadattakRtaM pUrvabhavapaJcakasahavAsakathanapUrvaka karaNasUcanam / Isl prabhAvitadvijakRtA tapaHprazaMsA / .............. 560 vartamAnajanmaviprayoganirUpaNam / ..............599 bhogagRddhabrahmadattaM prati munenirvedakathanam, anyatra Ri agnijvalana-bAzuci-kuzAdisparzana nidAnakaraNollekhapUrvakaM munikRtaM viprayoga viharaNaM ca / .. 613 ki nararthakyaprarUpaNA / . samAdhAnam / .......... brahmadattasya narakagamanam, citramunezca mokSagamanam / 614 MoyAgapravRtti-pApakarmanAza-yajana-jyotiH satyAnuSThAnAdyAcaraNasamAnatve'pi paraspara- caturdazamiSukArIyAdhyayanam ....... 617-642 jyoti: sthAna-dI-karISAGga-nada-zAntitIrthA- vipAkavaiSamyaviSayaka brahmadattajijJAsAyA devabhavAt cyutvA nRpa-rAjJI-purohitaMon diviSayakabrAhmaNa jijJAsAyAM harikezimunikRtaM munikRtaM vistareNa samAdhAnam / ............... 601 purohitapatnI-purohitaputradvayarUpeNa SaNNAmisamAdhAnam / ........... .................... 562 muni prati brahmadattakRtaM vividhaprAsAdA-dhana SukArapure'vatAraH / ........................... 617 trayodazaM citra-sambhUtIyAdhyayanam . 567-616 nRtyAdibhoganimantraNam / ..603 avAptijAtismaraNajJAnayoH purohitaputrayoH kA nidAnakaraNena sambhUtasya kAmpilyanagare brahmadattaM prati munevividhopadezapUrvakaM saMyama- pitaraM prati pravajyAgrahaNAnumatiprArthanA / .......618 is brahmadattatvena janma / .... ...567 grahaNapreraNA / .......... .....................604 putrotpapti-vedAdhyayanAdikartavyanirUpakaM pitaraM MS citrasya purimatAlanagare zreSThikule janma, muni prati brahmadattakRtaM bhogatyAgAsAmarthya prati purohitaputrayoH kAmanivRtti-prAdhAnya||| pravajyAgrahaNaM ca / nivedanam / ......... .......... 611 prakhyApakaM vistareNa pratyuttaram / ..............623 llol lol lel likel 567 Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 25 6 uttarAdhyayana sUtrasya vizeSa viSayAnukrama Mall Isl lioll viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH ptu hi dhana-strI-kAmA eva tapaHphalam' iti nirUpakaM saMyamagrahaNabAdhakaM kAmabhogA''sevanaM AtmavatsarvadarzI mUrchArahita aakrosh|| pitaraM prati putrayordhanAdinararthakyanirUpaNam / . 627 nivedayantI patnI prati purohitasya vadhasahanadhIra AtmaguptaH prAntAzanalAbhaprasaGgA Is 'zarIramAtro jIvaH' iti nirupayantaM pitaraM prati saMyamagrahaNanizcayanivedanam / ...................633 diSvavyagramanA asamprahaSTaH sarvasahaH satkArakA putrayoH zarIra-jIva-bhinnatAnirUpaNaM saMyama purohitapanyA api saMyamagrahaNatatparatA / .... 635 pUjA-vandanA'nabhilASaH saMyataH suvratastapasvI Mon grahaNapratipAdanaM ca / ........................... 627 purohitakuTumbatyaktAsvAmikadhanAdigrahaNonmukhaM AtmagaveSakaH saMyamabAdhakakAraNatyAgI - pitaraM prati putrayormRtyu-jarApIDitalokanirUpaNarAjAnaM prati rAjyA hRdayaGgamabhavavairAgyanirUpaNa akutUhala: chinnavidyA-svaravidyA-bhUmijJAnA| pUrvakamarmi-dharmiNoH niSphala-saphalakAlaga pUrvakaM saMyamagrahaNatatparatAnivedanam / ........ 636 kaashjnyaan-svprshaastr-lkssnnshaastr-yssttijnyaan-vaastu||7|| manaprarUpaNam / ........ nRpa-rAjJI-purohita-purohitapatnI-purohita vidyA'GgasphuraNa svaravijayAdividyA'nupajIvI mantralA 'dezaviratidharmapAlanena gRhe sthitAH pazcima putradvayAnAM saMyamagrahaNa-pAlanapUrvaka mUlikA''yurvedAdi cikitsAtyAgI zUravayasi pravrajiSyAmaH' iti nivedayantaM pitaraM muktigamanam / .............. ..........640 brAhmaNAdivarNavAdatyAgI gRhisaMstavatyAgI alAis prati putrayorAyuzcAJcalyanirUpakaM nivedanaM paJcadazaM sabhikSukAdhyayanam ........643-652 bhe'krodhI glAna-bAlAdyupakAraparaH prAntAzanA8 sarvatyAgonmukhatA ca / .. ................. ....632 'yo maunacArI svahito'mAyI chinnanidAnaH di-nindAtyAgI prAntakula bhikSAgAmI tathAvidhautpannavratagrahaNapariNAmasya purohitasya sambandhocchedI kAmarahito'jJAtaiSI nivRtta zabdazravaNAkSubdhaH saMyamAnugaH kovidAtmA svapatnI prati vaktavyam / 632 / rAgaH pradhAno vedavid rakSitAtmA prAjJa sarvadarzI upazAntaH parAbAdhako-'zilpajIvI Isll sil ........630 For Personal Price Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 26 kA sUtrasya vizeSa viSayAnukrama viSaya pRSThAGkAH | viSaya....................................... pRSThAGkAH | viSaya....................................... pRSThAGkAH anagAro'matto jitendriyo vipramukto'NukaSAyI pUrvakaM niSedhaH, strIniSadyA'vasthAyinazcA- 9. vibhUSAnupAtasya doSanirUpaNapUrvakaM niSedhaH, alpalaghubhakSI ekacaraH sa bhikSuH' iti vistareNa nirgranthatvam / ...............656 zabdAdyanupAtinazcAnirgranthatvam / ............659 nirgranthasvarUpavarNanam / ....................... 643 | 4. strIndriyAvalokanAderdoSanirUpaNapUrvaka niSedhaH, 10.zabda-rUpAdyanupAtasya doSanirUpaNapUrvaka SoDazaM brahmacaryasamAdhisthAnAdhyayanam / 653-666 strIndriyAvalokayitrAdezcAnirgranthatvam / .....657 niSedhaH, zabdAdyanupAtinazcAnirgranthatm / ..... 660 dazAnAM brahmacaryasamAdhisthAnAnAM sthavira5. kuDayAdyantarastrIkUjitAdizabdazravaNasya uparyuktadazasthAnadarzitadoSanirUpaNam / .....660 Me bhagavatprarupitatvam / ......................... 653 doSanirUpaNapUrvakaM naSedhaH, strIkUjitAdi uparyuktadazasthAnadarzitadoSANAM tAlapuTa | davidhasamAdhisthAnAvagamaviSayaka zabdazrotuzcAnirgranthatvam / ..................657 viSopamA / ........ ism praznottaravaktavyaM yathA- .........................654 6. pUrvarata-krIDitasmaraNasyadoSanirUpaNapUrvakaM kAmabhogatyAga-dharmAcaraNanirUpakaM / MT1. strI-pazu-paNDakasaMsaktazayanAsanasevanasya niSedhaH, pUrvaratAdyanusma-rtuzcAnirgranthatvam / 658 nigamanam, brahmacaryamAhAtmyaM ca / ......... 664 doSanirUpaNapUrvaka niSedhaH, strayAdisaMsakta- 7. praNItAhArasya doSanirUpaNapUrvakaM niSedhaH, SoDazAdhyayanasyopasaMhAraH / .................665 zayanAdisevino'nirgranthatvaM ca / ........... 654 praNItAhAra-bhojinazcAnirgranthatvam / ........658 saptadazaM pApazramaNIyAdhyayanam .667-674 MEI 2. strIkathAkathanasya doSanirUpaNapUrvakaM niSedhaH, 8. atimAtrapAna-bhojanasya doSanirUpaNapUrvakaM 'yaH sukhavihArI nirupadravasativAsI yatheSTastrIkathA-kathakasya cAnirgranthatvam / .......656 niSedhaH, atimAtrapAna bhojanAhartuzcA vana-bhakta-pAna-labdhA zrutopekSI prakAmanidrA3. strIniSadyA'vasthAnasya doSanirUpaNa nirgranthatvam / ... ....... 659 / / zIlaH sukhazAyI zrutadAtrAcAryAdinindaka AcAryAisi For Personal Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol viSaya WOM sUtram lol uttarAdhyayana lol is sUtrasya vizeSa ill viSayAnukrama Isil Wom lell ell || Isl llol uttarAdhyayana pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH Holl dikAryApekSI ahaMdAdhucitapratipattivikalo garviSThaH dyA''sevI sa pApazramaNaH' iti pApazramaNa- saJjayanRpakRtA'bhayaprArthanA / ............ ..677 prANAdisammardako'saMyataH saMyatammanyaH svarUpaprarUpaNam / ..... ...........667 gardabhAlimuneH svato'bhayapratyayapUrvaka ils|| saMstArakAdyapramArjayitA drutacArI bAlAdyupekSI pUrvavarNitaveSadhArizramaNasyaihikAmuSmikaguNa- saJjayanRpaM prati jIvitAdyanityatAprarUpako il krodhanaH pratilekhanApramAdI pratilekhanA'nupayukto hAniH / / .. ...... 674 vistarato dharmopadezaH / ....................... 678 116 &aa guruM pratyasabhyavAg bahumAyI pramukharaHstabdho pUrvavarNitapApazramaNadoSavarjaka nirgranthasyaihi- saJjayanRpasya pravajyAgrahaNam / ................ 680 Hel lubdho-'nigraho'saMvibhAgI gurvanAdaro kaamussmikgunnpraaptiH|.. .....674 gRhItapravajyasyotpannanijajAtismaraNasya kSatriyaIs vivAdodIrako'dharma AtmapraznahA vyudgraha aSTAdazaM saJjIyAdhyayanam..........675-822 muneH pRcchAyAM saJjayamunerAtmaparicayakathanam / 680 l kalaharakto'sthirAsanaH kutkuco yatratatraniSIdana mRgayAnirgatasya kAmpilyanagarAdhipasya kSatriyamunevistarato vaktavyam / ...............681 || AsanA'nupayuktaH sarajaska pAdazAyI saJjayarAjasya kezarodyAne dhyAna-sthita-garda kSatriyamuniprarUpitaM 'kriyAvAdyAdInAM kujJAnam' // zayyA'pratilekhaka: saMstArakA'nupayukto bhAlinAmanirgranthasamIpavartimRgahananam / ....... 675 iti bhagavadvacanam / ............................681 Me dugdhAdivigatyabhyavahartA tapo'rato'bhIkSNabhojI hatamRgadarzanena saha dhyAnasthagardabhAlimuni pApakarmaNAM narakagAmitvam, cAritriNAM ca . IS nodanApratinodaka AcAryaparityAgI parapASaNDasevI dRSTvA sambhrAntasya saJjayarAjasya pazcAttApo divyagatigAmitvam / .... ...... 683 6l gaNAntaragAmI nindyo gRhivyavahArI nimittopajIvI munivandanaM ca / .......... ........676 nijajAtismaraNakathanapUrvakaM kSatriyamunikathita ||6|| // svajJAtipiNDabhojI abhikSAbhojI gRhaniSamaunasthaM gardabhAlimuni prati bhayabhrAnta AtmaparicayaH / / ......683 llol || fol foll ial || lel Mel llel Noil ller Ie1 liol lel Woll Boll Inn Education International For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ khA Isil Isl IS uttarAdhyayana H6 sUtrasya vizeSa viSayAnukrama || 28 Hall ||7 lion NH uttarAdhyayanaviSaya pRSThAGkAH / viSaya pRSThAGkAH sUtram MS nAnArUci-zubhAzubhapraznavarjanopadezaH / ........ 685 jAtismaraNajJAnAnantaraM mRgAputrakumArasya mAtAMall kriyAgrahaNa-akriyAvarjanarUpaM jinakathitajJAnaM pitRsamakSaM saMsAraduHkhabhava-vairAgyakathanaIsl prarUpya dharmAcaraNopadezaH. .................... 686 vistareNa saMyamagrahaNAnumatiprArthanA / .........814 HSIL bharata-sagara-maghavat-sanatkumAra-zAnti-kunthu- mRgAputraM prati putramohamugdhajananI-janakayoH pranaIs ara-mahApadma- hariSeNa-jaya-dazArNabhadra-karakaNDu- jyApAlanaduSkaratAprarUpakaM vistarato vaktavyam / 817 6 durmukha-nami-nagnajid-udAyana-nandanabaladeva jananI-janako prati mRgAputrasya narakaduHkhavedanA Hel vijayabaladeva-mahAbalanRpodAharaNaiH saMyamasthirI- nirUpaNAtmakaM vistarato vaktavyam / .........822 IS! karaNopadezaH / mRgAputra prati jananI-janakatayoH niSpatikarmalA saMsArataraNopadezaH / ..........................810 tAprarUpakaM duzcarazrAmaNya nivedanam / ..........830 Mel ekonaviMzaM mRgAputrIyAdhyayanam .... 812-836 jananI-janako prati mRgAputrasyAraNyamRgoHell sugrIvanagarAdhipabalabhadranRpa-mRgArAjJIputrasya dAharaNena sucarazrAmaNyanivedanam / .............831 il mRgAputraprasiddhanAmno balazrIkumArasya vividha- jananI-janakAnujJAtasya mRgAputrasya dIkSAgrahaNam / 833 M6l vilAsasukhabhogino nirgranthadarzanAnantaraM jAti- mRgAputramunenairgranthyavarNanam, siddhigamanaM ca / ..834 malA smaraNajJAnAvAptiH / ............ ....812 mRgAputramunivat saMyamapAlanopadezaH / ......... 836 viSaya pRSThAGkAH vizaM mahAnirgranthIyAdhyayanam / ...837-854 adhyayanamaGgalapuraHsaraM zikSAkathanapratijJA / ..837 udyAnasthitasaJjayamunidarzanAnantarotpannAhobhAva sya zreNikasya munivandanAnantaraM tAruNyavayaH pravrajyAgrahaNajijJAsAviSayako muni prati praznaH / 837 muneH svasyAnAthatAnivedanam / ................838 nAthatvanivedakaM zreNika prati muneH zreNikAnAthatAnirdezaH / .. ....839 muni prati nijaddharyullekhapurassaraM munikathitAnAthatAniSedhapUrvakaM zreNikasya nAthatvanirUpaNam / .839 nAthAnAthasvarUpA'nabhijJazreNikaM prati vistareNa saJjayamunikathito nijAnAthatAprarUpaNAgabhitaH pravrajyAgrahaNAnantarAvAptanAthatAsUcaka AtmavRttAntaH / ......... ......687 Isll Isil llell 16ll ....840 llol 28 isi llsil JainEducation inido.lional For Personal & Private Use Only ||Silm iainelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ||7|| 11ell ||7|| ||7|| |||7|| |||7|| uttarAdhyayana- viSaya sUtram 29 zreNikaM prati saJjayamunerupadezaH / // zrAmaNyamAzritya nAthatvanirUpaNam / .........844 |||7|| // 7 // zrAmaNye'pi vitathA''caraNAdanAthatAprarUpaNam / . 845 Hell kuzIlatyAgAd mokSaprAptinirUpaNam / 851 // kSamApanApUrvakaM zreNikasya munistavanA / 852 Hell zreNikasya svasthAnagamanam, munezca viharaNam / 853 ||7|| // ekaviMzaM samudrapAlIyAdhyayanam .... 855-863 ||7|| campAnagarIvAstavyasya bhagavanmahAvIraziSyasya pAlitanAmro vaNijo vANijyArthaM lell || lml // 7 // pihuNDanagaragamanam / . // 7 // piNDanagaravaNikaputrIpANigrahaNAnantare campAnagarImAgacchataH pAlitasyApannasattvAyAH // 6 // palyAH putraprasavaH, putrasya ca samudrapAla iti // 6 // // 7 // // 6 // nAmakaraNam / ||7|| // 7 // // 7 // pRSThAGkA: 844 Jell // 7 // Jain Education Intimational ..... 855 855 viSaya pRSThAGkAH prAptArUNyarUpa samudrapAlasya saMsArasukhopabhogaH // 856 vadhyadarzanAnantarotpannasaMvegasya samudrapAlasya 856 ********* *****... 864-921 pravrajyAgrahaNam / samudrapAlamuneH pravrajyApAlanaviSayakaM vistarato varNanam, karmakSayAnantaraM ca mokSagamanam / .... 857 dvAviMzaM rathanemIyAdhyayanam . zaurIpuranagara- vasudevanRpa - rohiNIrAjJI-devakIrAjJI rAma-kezava samudra vijayanRpa-zivArAjJIariSTaneminirdezaH / ariSTaneminimittaM kezavasya rAjImatIyAcanA 1889 rAjImatIpariNayanArthaM nemikumArasya mahaddhayA prasthAnam / sArathisakAzAd bhayatrastapazunirodhakAraNaM jJAtvA nemeH pravrajyAgrahaNam, vAsudevAdikRtaM ca .864 For Personal & Private Use Only 889 viSaya mistavanAdi / rAjImatyAH pravrajyAgrahaNam / varSAplAvitavastrAyA rAjImatInirgranthinyA guhAvasthA nam, guhAyAM ca pUrvAgatarathanemimunenirvastrarAjImatIdarzanAnantaraM rAjImatIM prati bhogaprArthanA / ... 905 rathanemiM prati rAjImatyAH saMyamasthairyanimittaM hRdayaGgamA'nuziSTiH / rAjImatIvacanaprabuddhasya rathanemeH sthiramanasA saMyamArAdhanA / rAjImatyA rathanemecogratapazcaraNena mokSagamanam / 910 rathanemivRttena bhoganivartanAprarUpaNam / . 910 trayoviMzaM kezi- gautamIyAdhyayanam / 912 - 961 pArzvajinaziSyakezigaNadharasya saziSyaparivArasya zrAvastInagarImaNDalagata tendukodyAne'va 909 pRSThAGkAH 896 902 907 // 6 // ||6|| // 6 // ||| uttarAdhyayana ||6|| lell sUtrasya vizeSa ||7|| viSayAnukrama // 6 // ||7|| 11ell // 7 // // 7 // loll lell ||7|| // 7 // ell // 6 // ||7|| |||| // 67 // 11ell ||7|| // 7 // // 7 // llell ||7|| ||7|| ||7|| Hell // 7 // ||7|| llel 29
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell viSaya uttarAdhyayana sUtram 30 959 " uttarAdhyayana sUtrasya vizeSa viSayAnukrama ler Ilel New ........... IGl ill llll Nell Iel Isll pRSThAGkAH / viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH sthAnam, varddhamAnajinaziSyagautamagaNadharasya ca sa kezikRtA''ntarazatrujayavidhiprazne gautamasya samAdhAnam . ziSyaparivArasya zrAvastInagarImaNDalagata samAdhAnam ........... ..........949 chinnasaMzayasya kezigaNadharasya Isll koSThakodyAne'vasthAnam / .. .... 912 kezikRtapAzacchedavidhiprazne gautamasya samAdhAnam 950 gautamAya vandanam, . ..........960 Hel kezi-gautamaziSyANAM cAturyAma-paJcayAma kezikRtabhAvalatAcchedavidhiprazne gautamasya paJcayAmadharmasvIkAraH ...........................960 II sacelaka acelakadharmaviSaye cintA / ........ 941 samAdhAnam .. .................951 kezi-gautamasamAgamotkarSaprarUpaNam, parSatsaIs svaziSyazaGkApanodA) kezi-gautamayoH kezikRtabhavAgnicchedavidhiprazne gautamasya ntoSazca / ... INSil samAgamecchA / ...............................943 samAdhAnam ......................................952 caturviMzatitamaM pravacanamAtradhyayanam 162-970 Hel gautamagaNadharasya kezigaNadharasamIpamAgamanam, kezikRtabhAvAzvanigrahaprazne gautamasya samAdhAnam 954 IryAsamityAdyaSTapravacanamAtruddezaH / ............. Hell kezikRtA gautamapratipattiH, dvayoH samAga kezikRtakupathaparihAraprazne gautamasya samAdhAnam. 955 IryAsamitiprarUpaNA / .. mazobhAvarNanam, vividhalokasamAgamazca / ......943 kezikRtabhAvadvIpaprazne gautamasya samAdhAnam ... 956 bhASAsamitiprarUpaNA / kezikRtacAturyAma-paJcayAmadharmabhedaprazne gautamasya kezikRtabhavArNavataraNanaukAprazne gautamasya eSaNAsamitiprarUpaNA / .... lA samAdhAnam / ....... samAdhAnam ................ ..........944 AdAnanikSepasamitiprarUpaNA / ............. kezikRtabhAvatamonAzakabhAnuprazne gautamasya hol kezikRtasacelaka-acelakadharmabhedaprazne gautamasya uccArAdivyutsRjanasamitiprarUpaNA / ......... samAdhAnam samAdhAnam ..................947 guptikathanapratijJA / ..... kezikRtA'nAbAdhasthAnaprazne gautamasya isil Iel lish lol Noi ....957 fol liol .... 958 O lel 6 llel Isl will Ioll lol lol Isil in Education International For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ STDOT TOD ||7|| ||7|| ||7|| uttarAdhyayana- viSaya ||7|| sUtram ||7|| 31 // 7 // 968 . 969 // 7 // 969 ||7|| 970 // 7 // samiti - guptyorvizeSaH phalaM ca / . paJcaviMzatitamaM yajJIyAdhyayanam .... 971-984 vArANasInagarI bahirudyAne jayaghoSamunerAgamanam, // 7 // vijayaghoSaviprayajJe ca bhikSAyAcanam / ........ // 7 // vijayaghoSaviprasya vedAdivad vipretarAya // 7 // lol 972 manoguptiprarUpaNA / vacanaguptiprarUpaNA / kAyaguptiprarUpaNA / . // 7 // // 7 // bhikSAdAnaniSedhaH / ...... // 6 // loll // 7 // // e // pRSThAGkAH // veda-yajJa - nakSatra-dharmANAM mukhaviSaye AtmaparoddhArakaviSaye ca vijayaghoSAjJA nanivedakaM jayaghoSamunivaktavyam / . // 7 // // vijayaghoSaviprasya vedAdimukha-Atmaparo ||7|| ddhArakasvarUpajijJAsAyAM jayaghoSamunervistarataH // 6 // loll // 6 // loll Hell . 973 974 viSaya ....982 983 samAdhAnam / chinnasaMzayasya vijayaghoSaviprasya jayaghoSamunistavanA'nantaraM bhikSAgrahaNArthaM vijJaptiH / 981 bhikSA'dAnA'prayojanaM kathayitvA jayaghoSamune - vijayaghoSavipraM prati bhavavairAgyaprarUpaka upadezaH / vijayaghoSaviprasya pravrajyAgrahaNam / taptatapasorjayaghoSa - vijayaghoSamunyormokSagamanam / . 983 SaDviMzatitamaM sAmAcAryadhyayanam 984-1002 sAmAcArIprarUpaNapratijJA / dazavidhasAmAcAryA nAmanirdezo viSayanirUpaNaM ca / 984 svAdhyAya-vaiyAvRttyaniyogapUrvakamoghasAmAcArIprarUpaNam / . 186 pauruSI catuSkakRtyaprarUpaNam / ............... 987 984 pRSThAGkAH 975 ....................... For Personal & Private Use Only viSaya dvAdazamAsAn pratItya chAyayA pauruSIjJAnanirUpaNam, pratilekhanAkAlanirUpaNaM ca / 988 rAtripauruSIkRtya tajjJAnanirUpaNam / .........989 vizeSato dinakRtyasAmAcArIprarUpaNam / ...... 992 rAtrikRtyasAmAcArIprarUpaNam / ... SaDviMzatitamAdhyayanArthopasaMhAraH / .......... 1002 saptaviMzaM khaluGkIyAdhyayanam / 1003-2009 garganAmnaH sthavirasyA''tmasamAdhiprati 998 . pRSThAGkAH ****** sandhAnam / 1003 ziSyAn prati jJAnAdyazaThatAprarUpako gargopadezaH / 1003 khaluGkavRSabhodAharaNapUrvakaM kuziSyaduzcaryAnirUpaNam / .. ziSyAca pariharaNam, tapazcaraNapUrvakaM ca viharaNam / . 1008 1004 Holl 11611 ||7|| uttarAdhyayana Hell // 7 // sUtrasya vizeSa ||7|| // viSayAnukrama lell Holl ||7|| Hell ||7|| llell ||7|| |||7|| llell ||7|| ||7|| 11611 // 7 // ||7|| ||7|| ||7|| |||7|| llell ||7|| ||7|| // 7 // // 7 // 11611 // 7 // // 7 // llall 31 www.jinelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| ||7|| loll ||7|| Hell sUtram ell 32 uttarAdhyayana viSaya pRSThAGkAH // aSTAviMzaM mokSamArgagatyadhyayanam 1010- 1025 6/ jJAnAdimokSamArgaprarUpaNapratijJA / // 7 // 'jJAna-darzana- cAritra tapAMsi mokSamArgaH' iti // 7 // nirUpaNam, mokSamArgaprAptyA sadgatigamana // 7 // nirUpaNaM ca / // 7 // 1010 1554444 // 7 // jJAnasya paJca bhedAH, dravya-guNaH paryAyAH, viSayazca / 1011 ||7|| // dravyAdInAM lakSaNam / // 7 // 1012 dravyasya dharmAstikAyAdibheda-prabhedAH / 1012 . 1013 1014 darzana (samyaktva) prarUpaNam / 1015-1022 // dharmAstikAyAdInAM lakSaNam / . ||7|| .......... 1010 // paryAyalakSaNam / ||el| all ......................... // 6 // // 6 // samyaktvasvarUpam / // 6 // samyaktvasya nisargarucyAdibhedAH / ........... // 7 // nisargaruci-upadezaruci AjJAruci -sUtraruci // 6 // ||6|| loll lell 1015 1016 viSaya 1020 . 1021 bIjarUci - abhigamarUci-vistararucikriyAruci-saGkSeparuci-dharmarucilakSaNam / . 1016 samyaktvaliGgAni / samyaktvamAhAtmyam / samyaktvaguNaprAptihetuprarUpaNam / .......... 1022 bhedakathanapUrvakaM cAritraprarUpaNam / . ......1022 tapaso bhedAH 1024 jJAna-darzana- cAritra tapovyApAra nirUpaNam / 1024 mokSamArgaphalanirUpaNam / .......... 1024 ekonatriMzaM samyaktvaparAkramAdhyayanam / ekonatriMzAdhyayanasyoddezaH / samyaktvaparAkramasyasaMvegAdIni trisaptatitidvArANi / ----- pRSThAGkAH 1026-1063 1026 1027 For Personal & Private Use Only viSaya saMvega-nirveda dharmazraddhA- gurusAdharmikazuzrUSAAlocanA-nindanA garhaNA sAmAyika caturviMzatistava vandanaka-pratikramaNa kAyotsarga-pratyAkhyAnastavastuti kAyapratilekhanA- prAyazcittakaraNakSAmaNA svAdhyAya vAcanA-pratipRcchA-parAvartanAanuprekSA-dharmakathA-zrutArAdhanA-ekAgramanaskatAsaMyama tapo vyavadAna - sukhazAta apratibaddhatAviviktazayyAsevanA-vinivartanA sambhogapratyAkhyAna- upadhipratyAkhyAna AhArapratyAkhyAnabhaktapratyAkhyAna sadbhAvapratyAkhyAna pratirUpatAvaiyAvRttya sarvaguNasampannatA vItarAgatA- kSAntimukti- mArdava- Arjava bhAvasatya-karaNasatyayogasatya-manoguptatA-vacoguptatA kAyaguptatA pRSThAGkAH manaH samAdhAraNA-vacaH samAdhAraNA-kAyasamAdhAraNAjJAnasampannatA darzanasampannatA cAritrasampannatA ||7|| ||7|| lell ||7|| uttarAdhyayana ||7|| sUtrasya vizeSa // 7 // viSayAnukrama llell ||6|| loll ||7|| |||7|| |||7|| 16!! llell // 7 // ||7|| loll loll // 7 // // 7 // lell llell llell |||7|| Hell // 7 // // 7 // // 7 // // 7 // ||7|| lle 32 www.jinelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 33 No uttarAdhyayana IS sUtrasya vizeSa viSayAnukrama Ve Jell Ioll 16 117 .1076 1029 Isl viSaya pRSThAGkAH zrotrendriyanigraha-cakSurindriyanigraha-ghrANendriyaNo nigraha-jihvendriyanigraha-sparzanendriyanigraha krodhavijaya-mAnavijaya-mAyAvijayaHel lobhavijaya-premadveSamithyAdarzanavijayazailezI 6II (yathAyuHpAlana) akarmatA (sarvahAna)nAM N6 Mall vistarataH phalanirUpaNam / .................. MSM ekonatriMzAdhyayanasyopasaMhAraH / ............. 1063 Hell triMzaM tapomArgagatyadhyayanam ..... 1064-1082 Isl tapasaH karmakSayahetubhUtatvam / .............. 1064 Ill anAsavajIvaparicayaH / ..................... 1064 foll mahAtaTAkodAharaNapUrvakaM tapasA karmanirjarAMS prarUpaNam / .... 1064 le tapasaH bheda-prabhedAH / ......................... .1065 16 bAhyatapaso'nazanAdibhedaSaTkama / ......... 1066 viSaya pRSThAGkAH | viSaya . pRSThAGkAH dvividhAnazanabAhyatapaHprarUpaNam / ............ 1066 |'viratipravartana-asaMyamanivRtti-saMyamapravartanapaJcaprakAronodaratAbAhyatapaHprarUpaNam / ...... 1070 | rAgadveSanirodha-daNDagauravazalya-tyAga-upasargasahanabhikSAcaryAbAhyatapaHprarUpaNam / .. 1075 vikathAkaSAyA''-hArAdisaMjJAvarjana-ArtaraudrarasaparityAgabAhyatapaHprarUpaNam / ............ 1076 dhyAnavarjana-vratendriyArthasamitikriyAyatanAkAyaklezabAhyatapaHprarUpaNam / .............. lezyASaTkAhArakaraNaSaTkayatanA-pratimAsasaMlInatAbAhyatapaHprarUpaNam / .............. 1077 taka-bhayasaptakayatanASTamadanavabrahmacaryaguptiAbhyantarataponirUpaNapratijJA / ............ 1077 dazavidhabhikSudharmayatanAAbhyantaratapasaH prAyazcittAdibhedaSaTkam / . 1077 | ekAdazopAsakapratimA- dvAdazabhikSupratimAyatanAprAyazcita-vinaya-vaiyAvRttya-svAdhyAya-dhyAna trayodazakriyA-caturdazabhUtagrAma-paJcadazavyutsargAtmakAM''bhyantara-tapobhedaSaTkasya paramAdhArmikayatanA-gAthASoDazakayatanAprarUpaNam / ............. .................1078 saptadazavidhAsaMyamayatanA-aSTAdazavidha triMzAdhyayanArthopasaMhAraH / ..................... 1081 brahmacaryabhedayatanA-ekonaviMzatijJAtAdhyayana ekatriMzattamaM caraNavidhyadhyayanam / 1082-1098 yatanA-viMzatyasamAdhisthAnayatanA-ekaviMzacaraNavidhiprarUpaNapratijJA / ................... 1082 tizabalayatanA- dvAviMzatiparISahayatanA-trayoviMzati || ||sll Iel ||6| 16 la MM Wood Isl llall For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 34 ra ||6|| // 6 // viSaya llall ||7|| // 7 // sUtrakRdadhyayanayatanA caturviMzatidevayatanA-paJcaviMza // 7 // tibhAvanA SaDviMzatidazAzrutaskandhA ||7|| // 7 // dyudezakayatanA- saptaviMzatyanagAraguNayatanA- aSTA // 7 // // 7 // viMzatiprakalpAdhyayanayatanA-ekonatriMza // 7 // // 6 // tpApazrutaprasaGgayatanA-triMzanmohasthAnayatanA ekatriMzatsiddhAdiguNayatanA-dvAtriMzadyogasaMgraha ||||| // 7 // yatanA-trayastriMzadAzAtanAyatanA' etaizcatu 1ell // rantasaMsAragamananiSedhaprarUpaNam / // 7 // // 7 // ekatriMzadadhyayanArthanigamanam .. loll ||7|| Hell lell // 7 // jJAnAdibhirmokSAvAptiH / ||7|| jJAnAdiprAptihetavaH / jJAnAdiprAptyarthaM vidheyaprarUpaNam / || ||7|| // 7 // // 7 // ||7|| ||7|| ||7|| HI pRSThAGkAH *********.. dvAtriMzaM pramAdasthAnAdhyayanam ... 1099-1137 sarvaduHkhapramokSakathanapratijJA / . ............... poss . 1100 . 1101 1101 1082 1098 viSaya pRSThAGkAH nipuNasahAyA'prAptAvekAki viharaNanirUpaNam / 1101 aNDa pakSivad moha tRSNayoranyo'nyaM kAryakAraNatA / 1103 rAga-dveSayoH karmabIjatvam karmaNo mohaprabhavatvaM janma-maraNamUlatvaM ca, janma-maraNe eva duHkhaM ca / 1102 lobhanAzAdikrameNa tRSNA moha- duHkhAnAM nAzaH / 1103 rAga-dveSa-mohanAzopAyapratijJA / rAgAdinAzopAyanivedane rasatyAga prakAmabhojana tyAga- viviktazayyAsanastrInilayatyAgastrIrUpAdIkSaNatyAga strIdarzanaprArthanacintanakIrtanatyAga- viviktavAsastrIdustyajatAviSayakaTutA manojJAmanojJendriyArthamAdhya sthyAdiprarUpaNA / cakSU-rUpayoH parasparAkSepakatvam, manojJAma For Personal & Private Use Only 1102 1104 viSaya pRSThAGkAH nojJacakSuviSaye ca vItarAgasya samatvam / .... 1110 rUpagRddhidoSaprarUpaNam / 1112 . 1116 rUpaviraktasya nirlepatvam / ............... zrotra zabdayoH parasparAkSepakatvam, manojJAmanojJazrotraviSaye ca vItarAgasya samatvam / zabdagRddhidoSanirUpaNam zabdaviraktasya nirlepatvam / ** ghrANa- gandhayoH parasparAkSepakatvam, manojJA manojJaghrANaviSaye ca vItarAgasya samatvam / 1120 gandhagRddhidoSaprarUpaNam / . gandhaviraktasya nirlepatvam / 1120 1122 jihyA-rasayoH parasparAkSepakatvam manojJA manojJajihyAviSaye ca vItarAgasya samatvam / 1122 rasagRddhizeSanirUpaNam / ...................1122 1117 1117 1119 1161 ||6|| ||7|| uttarAdhyayana ||7|| ||7|| lell |||7|| |||||| ||7|| lell |||7|| llell llell ||7|| llell // 7 // sUtrasya vizeSa viSayAnukrama // 7 // ||7|| ||7|| ||6|| ||7|| ||6|| ||7|| // 7 // // 7 // // 6 // // 6 // // 7 // // 6 // ||6|| Hell 11611 34
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // well uttarAdhyayana sUtram 35 viSaya pRSThAGkAH rasaviraktasya nirlepatvam / ..... 1125 kAya-sparzayoH parasparAkSepakatvam, manojJA6 manojJakAyaviSaye ca vItarAgasya samatvam / 1125 kAyagRddhidoSaprarUpaNam / . 6 sparzaviraktasya nirlepatvam / .............. 1127 M mano-bhAvayoH parasparAkSepakatvam, manojJAmanojJa kAyaviSaye ca vItarAgasya samatvam / ...... 1127 isl bhAvaddhidoSaprarUpaNam / ..................... 1128 Is bhAvaviraktasya nirlepatvam / ..................1130 6 1256 taH 1333 sUtragatavaktavyasyopasaMhAraH / 1132 kAmabhogapradveSa-parigrahAbhyAM krodhAdisambhavaH / 1132 Hel kAmaguNasaktasya krodhAdyazubhabhAvaprAptiH / ....1132 lA sahAyApekSayA taddoSakathanapUrvaka ziSyaniSpAdananiSedhAdi / .................1133 Mal viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH 6 uttarAdhyayana Isil viraktaguNaprarUpaNam / ............ .1134 gotrakarmaNo'STabhedAtmakaM bhedadvayam / ......... 1143 il sUtrasya vizeSa avAptasamyaktvasya vItarAgasya kAmaguNatRSNA- antarAyakarmaNo bhedapaJcakam / ............... 1143 isi viSayAnukrama Jelll jJAnAvaraNAdikarmanAzaH, AyuHkSaye ca mokSaH // 1135 karmapradezAgra-kSetra-kAla-bhAvapratipAdanapratijJA / 1144 Isll mokSagatasvarUpam / ... ......................... 1136 karmapradezAgra-kSetraprarUpaNam / ................ 1144 dvAtriMzAdhyayananigamanam / ..................... 1137 karmasthitiprarUpaNam / .......................1145 || lel trayastriMzattamaM karmaprakRtyadhyayanam 1138-1147 bhAvaprarUpaNam / ..............................1146 lloll saMsArahetubhUtakarmapratipAdanapratijJA / ......... 1138 karmasaMvarakathanapUrvakamupasaMhAraH / ........... 1147 Ioll karmaNo jJAnAvaraNIyAdyA aSTau muulprkRtyH| 1138 catusviMzaM lezyAdhyayanam / .....1148-1164 jJAnAvaraNIyakarmaNo bhedapaJcakam / .............1139 lezyAdhyayanapratipAdanopakramaH / ..............1148 llell darzanAvaraNIyakarmaNo bhedadvayam / ..............1139 nAmAghekAdazadvAra nirUpikA dvAragAthA / .....1148 Ill vedanIyakarmaNo bhedadvayam / .. prathamaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM nAmAni / ....1148 mohanIyakarmaNo bheda-pramedAH / ................. 1140 dvitIyaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM varNAH / ...1149 / AyuHkarmaNo bhedacatuSkam / ................. 1142 tRtIyaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM rasAH / ..... 1150 nAmakarmaNo'nekabhedAtmakaM bhedadvayam / ........ 1142 | caturthaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM gandhAH / ..... 1152 Isl Iol wala New Jain Education Interior For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..... 1170 kA uttarAdhyayana kA sUtrasya vizeSa viSayAnukrama 36 uttarAdhyayana- viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH sUtram Me paJcamaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM sparzAH / .... 1152 smazAna-zUnyAgAra-vRkSamUla-ekAntasthAna- nirUpaNam / .. ||sll parakRtasthAnAdiSu vAsanidezaH / ..............1166 | SaTatriMzattama jIvAjIvavibhaktabadhyayanam / 1172 SaSThaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM pariNAmaH / .... 1153 | - saptamaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM lakSaNAni / . 1153 tatsamutthadoSanirUpaNapUrvakaM gRhakaraNa SaTtriMzattamAdhyayanasyopodghAtaH / ........... 1172 Illl isl aSTamaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM sthAnAni / . 1156 kArApaNaniSedhaH / ... ..1167 lokAlokalakSaNam / ......................... 1172 6 navamaM dvAram - SaNNAM lezyAnAM sthitiH / .... 1157 pacana-pAvananiSedhaH / ... 1168 jIvAjIvAnAM dravya-kSetra-kAla-bhAvaprarUpaISM dazamaM dvAram - lezyAto gatiH / ............. 1162 jyotiHkaraNaniSedhaH / ........................ 1168 NAnirdezaH / .............. ............1172 || ekAdazaM dvAram-lezyAprathama-caramasamayayorupa- hiraNyAdiprArthanA-kraya-vikrayaniSedho bhikSA- arUpyajIvAnAM dravyataH prarUpaNA............. 1173 ||7|| | pAtaniSedhaH / ................................ 1163 vRttyanujJA ca / ..... ..................... 1169 arUpyajIvAnAM kSetrataH prarUpaNA / .......... 1174 M catustriMzAdhyayanArthopasaMhAraH / ...............1164 bhikSAcaryAvidhiH / ............................ 1169 arUpyajIvAnAM kAlata: prarUpaNA.......... 1174 IN paJcatriMzattamamanagAramArgagatyadhyayanam 1165-1172 rasatyAganirdezaH / .. 1170 rUpyajIvAnAM bhedacatuSkam / ................. 1175 is paJcatriMzattamAdhyayanopoddhAtaH / ............... 1165 arcanA-racanA-vandana-pUjana-Rddhi-satkAra rUpyajIvAnAM dravyataH kSetratazca prarUpaNA / ... 1175 llol ki saGga-hiMsA'lika-cauryA'brahma-lobhavarjananirdezaH / 1165 sanmAna niSedhaH / . ................1170 rUpyajIvAnAM kAlataH prarUpaNA / ............ 1176 isii manoharacitragRhAdyayogyavasati-tattyAga zukladhyAnAdinidezaH / ........................ 1170 rUpyajIvAnAM varNa-gandha-rasa-sparza-saMsthAnauparinirdiSTAcArasthitamunermokSagamana pariNAmena bhAvataH prarUpaNA / ...............1177 Iel lol isil llell lloll nirUpaNam / Ior 36 Isl For Personal Price Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vpyvn // 7 // ||7|| ||7|| // 7 // sUtram // 7 // 37 uttarAdhyayana viSaya // ajIvavibhaktyupasaMhAraH, jIvavibhakti || kathanopodghAtazca / 1182 11ell // 7 // jIvAnAM saMsArasya siddharUpaM bhedadvayam / ..... 1182 ||7|| // 7 // siddhabhedaprarUpaNam / 1182 // ekasamayasiddhAnAM khyAdInAM saMkhyAnirUpaNam / 1182 // siddhAnAM pratihati pratiSThAprarUpaNam / 1183 |||7|| siddhazilAsvarUpaM lokAntasvarUpaM ca / 1984 1185 1187 lell || siddhAnAmavagAhanA svarUpAdi ca / ||7|| siddhAnAM kSetraM svarUpaM ca / llell ||7|| |||| ||7|| // 7 // pRthvIkAyajIvAnAM bheda-prabhedAH, kSetra-kAla // 7 // ||7|| bhAvatazca prarUpaNA / ... ||7|| ||7|| pRSThAGkAH // 7 // apkAyajIvAnAM bheda-prabhedaH, kSetra-kAla||7|| trasa-sthAvarabhedena saMsArasyajIvadvaividhyam, sthAva rasya ca pRthvI- ap-vanaspatirUpaM bhedatrayam // 1187 // 7 // lall 1188 viSaya bhAvatazca prarUpaNA / vanaspatikAyajIvAnAM bheda-prabhedaH, , kSetra-kAla bhAvatazca prarUpaNA / ..... trividhasthAvarakAyaprarUpaNopasaMhAraH, trividhatrasakAyaprarUpaNopoddhAtazca / tejaskAya vAyukAya audArikakAyabhedAt trividhAstrasakAyAH / tejaskAyajIvAnAM bheda-prabhedaH, kSetra-kAla pRSThAGkAH 1192 ********** bhAvatazca prarUpaNA / vAyukAyajIvAnAM bheda-prabhedaH, kSetra-kAla bhAvatazca prarUpaNA / ... dvIndriya-trIndriya- caturindriya-paJcendriyabhedAcaturvidhA audArikatrasakAyAH / ndriyajIvAnAM bheda-prabhedAH, kSetra-kAla-bhAva For Personal & Private Use Only . 1192 1195 1195 1196 1197 1198 viSaya tazca prarUpaNA / trIndriyajIvAnAM bheda-prabhedaH, kSetra-kAlabhAvatazca prarUpaNA / ... caturindriyajIvAnAM bheda-prabhedaH, kSetra-kAla bhAvatazca prarUpaNA / nairayika-paJcendriyatiryagyonikamanuSya-devabhedAJcaturvidhAH paJcendriyajIvAH / nairayikANAM sapta bhedA, kSetra-kAla- bhAvatazca prarUpaNA / paJcendriyatiryagyonikAnAM bheda-prabhedAH kSetrakAla- bhAvatazca prarUpaNA / manuSyANAM bheda-prabheda kSetra-kAla-bhAvatazca prarUpaNA / devAnAM bheda-prabheda kSetra kAla- bhAvatazca pRSThAGkAH 1198 . 1199 1200 1202 1202 1204 1207 116!! lell ||7|| ||7|| uttarAdhyayana ||7|| // 7 // sUtrasya vizeSa 1111 viSayAnukrama ||7|| // 7 // // 7 // loll // 7 // ||7|| llell ||7|| Hell lell ||7|| lell lell |||7|| ||7|| // 7 // ell // 7 // ||7|| |||| // 7 // // 7 // // 7 // ||7|| // 7 // llall 37
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/ Mom viSaya uttarAdhyayana sUtram 38 pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH | viSaya pRSThAGkAH Hel prarUpaNA / .. ....... 1220 mithyAdarzana-nidAnakaraNa-hiMsAbhirdurlabha jinavacanakAriNAmalpasaMsAraH, viparItAnAM bhavajIvAjIvaprarUpaNAnigamanam / ............ ... 1226 bodhitvam / . ....... 1229 paramparAbhramaNam / . ........ 1220 kA jIvAjIvajJAna-zraddhAnAnantaraM saMyamarati samyagdarzana-anidAnakaraNa-zuklalezyAbhiH kAndapI-AbhiyogI-kilbiSikI-AsurIis karaNanirdezaH / ........... 1226 sulabhabodhitvam / / .................. 1220 bhAvanAlakSaNAni / Hel saMyamino dvAdazavarSasaMlekhanAprarUpaNam / ...... 1226 .......... 1222 mithyAdarzana-nidAnakaraNa-kRSNalezyA-bhirdurlabha- janma-maraNa-bandhakAraNAni / ................. 1223 Mel kandarpAdibhAvanAnAM samyagdarzanabAdhakatvam / 1228 bodhitvam / ... ...... 1220 / mAhAtmyakathanapUrvakaM zAstropasaMhAraH / ........1224 // uttarAdhyayana is sUtrasya vizeSa viSayAnukrama Nell Nell usl NEW Nish ler llsil Iel llsil llll Jain Education. c om For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Woll // ell Isl uttarAdhyayana uttarAdhyayanasUtram 39 pRSThAMka: sUtrasya kathAnukrama lisill Jer Isl Iel Ioll ell uttarAdhyayanasUtrasya kathAnukrama : lel ___pRSThAMkaH kathA nAma pRSThAMkaH | kathA nAma pRSThAMkaH kathA nAma kulavAlaka kathA somadevarSi kathA kAlavaizika kathA 156 ratna dRSTAnta 212 | caNDarudrAcArya kathA 14 arhaddatamuni kathA bhadramaharSi kathA 159 svapna dRSTAnta 214 sil Isl kulaputra kathA 22 sthulabhadrarSikathA | sunanda zrAddhakathA 162 rAdhAvegha daSTAnta 235 Tell tRtIyabhUta kathA 23 saGgAmAcArya kathA 108 | sAdhuzrAddha kathA 164 carma dRSTAnta 242 llsil Islil bhrAtRdRSTAkathA 25 kurudatasutarSikathA 113 | sAgarAcArya kathA 168 yuga dRSTAnta 243 | secanakakari kathA 28 somadatta somadevarSikathA 115 | azakaTApitRmuni kathA lIGll 173 paramANudRSTAnta 243 gurupaghAtikuziSyakathA Del 41 kSapaka kathA zrI sthUlabhadrAcArya kathA 176 prathamaniddhavajamAli kathA | hastimitra kathA 52 arjunamAlikarSikathA 118 | ASADhAcArya kathA 179 dvitIya nihnavatiSyagupta kathA 254 | dhanazarma muni kathA 55 skandakarSikathA 128 | collakadRSTAnta 195 tRtIya niva ASADhAcArya kathA 257 sAdhucatuSkakathA 59 balabhadrarSikathA 129 | pAzaka dRSTAnta caturtha niva ASADhAcArya kathA 261 arahanakamunikathA 62 lobhapizAcajayakathA 150 dhAnyadRSTAnta 210 paJcamanihvava gaGgadeva kathA 263 zramaNabhadra muni kathA 67|DhaNDhaNarSikathA 152 dyuta daSTAnta 211 SaSTha nihvava rohagupta kathA 117 lisil lasil Jell ||7 // llol For Personal & Private Use Only ,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSThAMka: uttarAdhyayana uttarAdhyavana sUtram 40 757 sUtrasya 281 759 kathAnukrama 295 kathA nAma pRSThAMkaH | kathA nAma saptama niha goSThA mAhila kathA 273 | vAjidvaya kathA Isl || | zivabhUti kathA dvija vadhu kathA aTTanamala kathA vaNika patnikathA dravyalobhecora kathA 302 | pazupAla kathA svakRta karmabhogecorakathA 303 dramaka kathA pApa prazaMsAbhilASe cora kathA 304 |duHsthakathA bandhumohApohevaNikakathA 306 urabhra daSTAnta | purohitasuta kathA kAkiNI daSTAnta dhAtuvAdi kathA | apathyAmraphaladRSTAnta agaDadatasAdhu kathA vaNikatraya dRSTAnta maNDika dRSTAnta 340 kapila muni kathA pRSThAMka: kathA nAma 344 karakaNDu kathA 346 / dvimukhanRpa kathA 347 namirAjarSi kathA naggati nRpa kathA 365 harikezabalamunikathA citrasammUti kathA 385 bharata cakravarti kathA 390 sagaracakri kathA 391 maghavakri kathA sanatkumAracakri kathA 405 zAntinAtha cakrikathA pRSThAMkaH | kathA nAma 422 kunthunAtha cakri kathA 433 | aranAtha cakri kathA 440 mahApadma cakri kathA 479 hariSeNa cakri kathA jayacakri kathA 537 darzANabhadrarAjarSi kathA udAyana rAjarSi kathA 687 mahAbalarSikathA 689 neminAtha jina kathA pArzvanAtha jina kathA jayaghoSa kathA 372 762 774 775 776 786 805 865 912 971 309 Po 312 727 // ||61 Ilell fell || || led I 161 For Personal Prese Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAya-zrImadbhAvavijayagaNiviracitayA vivRttyA samalaGkatam / uttarAdhyayanasUtram min Education International For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram vinayanAma prathamamadhyayanam / / aham / / mahopAdhyAyazrImadbhAvavijayagaNiviracitavivRttyA sahitaM uttarAdhyayanasUtram / "vinayanAma-prathamamadhyayanam" OM namaH siddhisAmrAjya-saukhyasantAnadAyine / trailokyapUjitAya zrI-pArzvanAthAya tAyine / / 1 / / zrIvarddhamAnajinarAjamanantakIrti, vAgvAdinIM ca sudhiyAM jananIM praNamya / / zrIuttarAdhyayanasajJakavAGmayasya, vyAkhyAM likhAmi sugamA sakathAM ca kAJcit / / 2 / / niryuktyarthaH pAThA-ntarANi cArthAntarANi ca prAyaH / zrIzAntisUriviracita-vRtte yAni tattvajJaiH / / 3 / / pUrvavihitA yadyapi, baDhyaH santyasya vRttayo rucirAH / padyanibaddhakathArthaM, tadapi kriyate prayatno'yam / / 4 / / ihottarAdhyayanAnIti kaH zabdArthaH ? ucyate, uttarANi zrIdazavaikAlikaniSpatteH prAk zrIAcArAGgapaThanottarakAlaM paThyamAnatvena 6 dazavaikAlikaniSpatteranu ca tata evordhvamadhIyamAnatvena, uttarANi vA pradhAnAnyadhyayanAni uttarAdhyayanAni, tAni ca SaTtriMzat, tatra // zrIjinendrapraNItadharmakalpavRkSasya vinaya eva mUlamityAdau zAsanAdhikArI zrIsudharmasvAmI vinayAdhyayanamAha / tasya cedamAdi sUtram - || || OM || in Education International For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram IST No Joil saMjogA vippamukkassa, aNagArassa bhikkhuNo / viNayaM pAukarissAmi, ANupubbiM suNeha me / / 1 / / vinayanAma prathamavyAkhyA - saMyogAd dravyato mAtApitrAdisambandhAdbhAvatazca kaSAyaviSayAdikliSTatarabhAvasambandhAt 'vippamukkassatti' vividhairjJAna madhyayanam & bhAvanAdibhiH prakAraiH prakarSeNa parISahasahanAdirUpeNa mukto vipramuktastasya, ayaM bhAva: "anyo'nyaM bhavacakre, yAtAH sarve'pyanantazo jIvAH / / Mel mAtrAdibandhubhAvaM, zatrUdAsInabhAvaM ca // 1 // " tataH ko'tra nijaH paro vA ? tathA "koho a mANo a aNiggahIA, mAyA ya lobho akA hA pavaDDamANA / / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNabbhavassa / / 1 / / " tato na deyaH kopAdivipakSapakSasyAvakAzaH, / ISI ityAdibhAvanAbhiH svajanAdigocarAbhiSvaGgarahitasya / tathA - 'aNagArassatti' na vidyate agAraM dravyato dRSadAdiracitaM gRhaM, bhAvatazca / // anantAnubandhyAdikRtaM kaSAyamohanIyaM yasyAsau anagArastasya bhikSoH sAdhoH vinayaM sAdhujanAsevitaM samAcAraM, abhyutthAnAdikamupacAraM vA ki 6. prAduSkariSyAmi prakaTIkariSyAmi kathayiSyAmItyarthaH / 'ANupuritti' AnupUrvyA paripATyA prAkRtatvAttRtIyArthe dvitIyA / 'suNeha metti' taM vinayaM prAduSkariSyataH sato me mama sakAzAt zRNuta zravaNaM prati sAvadhAno bhavata, anena vAkyena dharmamabhidhAtukAmena dhIdhanena pUrvaM zrotA'bhimukhaH / kA kartavya iti sUcitaM, anyathA vaktRvAkyasya vaiphalyaprasaGgAt, uktaM hi - "apratibaddhe zrotari, vakturvAcaH prayAnti vaiphalyam / nayanavihIne bhartari, Is lAvaNyaguNastRNaM strINAm / / 1 / / " kiM caivaM zrotAramabhimukhIkRtyApi dharma vadato vakturlAbha eva, yaduktaM - "na bhavati dharmaH zrotuH, sarvasyakAntato lA hitazravaNAt / / bruvato'nugrahabuddhyA, vaktustvekAntato bhavati / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 1 / / atha vinayo guNaH, sa ca jIvAdabhinna iti / inf| vinItaguNaireva vinayasvarUpamAha yasyAso anagArastasya aiNagAraspatti' naviya tato na deyaH kopA Jell Jell Isl Isl lisil I For Person Pause Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ||Gll ANANiddesayare, gurUNamuvavAyakArae / iMgiAgArasaMpanne, se viNIyatti vuJcai / / 2 / / vinayanAma prathamavyAkhyA --- AjJA,-saumya ! idaM kuru, idaM ca mAkArSIriti guruvacanaM, tasyA nirdeza idamitthameva karomIti nizcayAbhidhAnamAjJAnirdezastaM // madhyayanam karotItyAjJAnirdezakaraH / tathA gurUNAM AcAryAdInAM upapAta: samIpadezAvasthAnaM, tatkArakastadvidhAyI gurupArdhAvasthAyI, na tu gurvAdezAdibhItyA | Mell dUradezasthAyIti bhAvaH, iGgitaM nipuNamatijJeyaM pravRttinivRttisUcakaM ISaddhUziraH kampAdyAkAraH sthUladhIsaMvedyaH prasthAnAdibhAvajJApako Moll digavalokanAdiH, Aha ca - "avaloaNaM disANaM, viaMbhaNaM sADayassa saMvaraNaM / AsaNasiDhilIkaraNaM, paTThialiMgAI eAI / / 1 / / " Mel anayodve iGgitAkArau tAbhyAM gurugatAbhyAM sampanno yuktastadveditayA iGgitAkArasampanna: sa iti pUrvoktavizeSaNayukto vineyo vinIto vinayAnvita Ifoll ityucyate tIrthakarAdyairiti sUtrArthaH / / 2 / / avinItatvatyAgena hi vinIto bhavatIti avinItasvarUpamAha - ANANiddesayare, gurUNamaNuvavAyakArae / paDiNIe asaMbuddhe, aviNIetti vucaI / / 3 / / vyAkhyA --- AjJAnirdezaM na karotItyAjJAnirdezAkaraH, tathA gurUNAmanupapAtakArakaH, pratyanIkaH pratikulavatI / kuto'yamevaMvidhaH ? ityAha / - yato asambuddho'jJAtatattvaH, so'vinIta ityucyate, kUlavAlakazramaNavat, tathA hi - sUrerekasya ziSyo'bhU-davinIto'tiroSaNaH / cukopa kopasadanaM, zikSyamANaH sa sUriNA / / 1 / / Nell dakSayA zikSayA sUri-stathApi tamazikSayat / sa tu tAmapi mene'nta-viSAktavizikhopamAm / / 2 / / ||7|| hitazikSA hi duSTAnAM, nopakArAya jAyate / payaHpAnamivAhInAM, kintu syAdviSavRddhaye / / 3 / / 61 IISM NSA wol roll ilsil leil llell ||sil lol ||Gll 46 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ WPUR // 7 // isil uttarAdhyayana sUtram lIsll foll ISM Isl Nell vinayana prathama sil ial Ifoll madhyayanam lioll natvA'nyadA siddhazaile, jinAnuttarato gurUn / peSTuM duSTaH sa pRSThastho, gaNDazailamaloThayat / / 4 / / zabdAyamAnamAyAntaM, taM ca prekSya gurudbhutam / pAdau prAsArayat prAjJastata: so'gAttadantare / / 5 / / akSatAGgastata: sUriH, kruddhastena kukarmaNA / bhAvIpAto'GganAyAste, re ! pApeti zazApa tam / / 6 / / gurogiraM mRSAkarte, kSullaH kSudramatiH sa tu / gatvA nirmAnuSAraNye, tasthau giriNadItaTe / / 7 / / sa tatrAtApanAsevI, tapastepe sudustapam / pAraNAM cAdhvagAdibhyo, mAsapakSAdinA vyadhAt / / 8 / / athAyAtAsu varSAsu, taruNAmbudakAmukaiH / apUryantArNavAnItai-nadIvezyAH payodhanaH / / 9 / / enaM kUlaGkaSAkUlaM, nikaSAsaMsthitaM munim / mAnaSIdambupuro'bdhi, duSTo vAha ivATavIm / / 10 / / iti dhyAtvA nadIdevyA, sA'nyato'vAhi vAhinI / kUlavAlaka ityUcu-statastaM saMyataM janAH / / 11 / / (yugmam) itazca zreNiko rAjA, pure rAjagRhe'bhavat / nandA ca cillaNA cAstAM, mahiSyau tasya maJjule / / 12 / / tatrAdyAyAH suto jajJe-'bhayo'nyasyAH sunandanAH / kUNikahallavihallA-strayo'bhUvanmanoharAH / / 13 / / kAlAdyA bhrAtarasteSAM, dazA''san bhinnamAtRkAH / mAtrA satrA'bhayastatrA-''dade dIkSAM jinAntike / / 14 / / pravrajatI tadA nandA, dadau hallavihallayoH / kuNDaladvitIyaM deva-dattaM kSaumayugaM tathA / / 15 / / rAjyaM jyeSThasya bhAvIti, dhyAtvA rAjApyadAttayoH / gandhadvIpaM secanakaM, hAraM ca tridazArpitam / / 16 / / ||ll Ioll lil liGll 16 llel ||GI llsh ||7|| 16 lfoll Ifoll ||7ll ish llll Islil ||7|| Islil ||Gll Ioll Jell lol 161 llol Ifoll ||oll hai For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Ifoll ISI uttarAdhyayana sUtram leir JI isl isi || ||6| vinayanAma Ill prathamaisi madhyayanam Jel Iel Ifoll llel lel kUNikaste ca kAlAdyAH, duSTA baddhvA'nyadA nRpam / vibhajyAdadire rAjyaM, rAjA tvajani kUNikaH / / 17 / / rAjyAdikaM dadau hArA-dikaM tAto'nayoH svayam / iti rAjyavibhAgaM te, nAduhallavihallayoH / / 18 / / kArAstha eva pitari, viSaM bhuktvAnyadA mRte / sAnutApo ratiM prApa, pure tatra na kUNikaH / / 19 / / vAsayitvA tato'nyatra, navyAM campAbhidhAM purIm / uvAsa vAsava iva, maharddhiH kUNiko nRpaH / / 20 / / hArakuNDalavAsobhi-divyabhUSitabhUghanau / gandhadvIpaM tamArUDhI, sAntaHpuraparicchadau / / 21 / / krIDAyai pratyahaM hallavihallo jagmaturnadIm / tadeti krIDayAmAsa, tadvadhUrgandhasindhuraH / / 22 / / (yugmam) skandhe'dhyAropayatkAzcicchuNDayA''dAya sundarI: / kAzcinyavezayanmaulI, kAzciddantAntareSvadhAt / / 23 / / urvIkRtya karaM kAzcidvAlikAvadviyatyadhAt / kAzcidAndolayabolA-miva zuNDAM vilolayan / / 24 / / "kiM bahunA" ? yathA yathA procire tA-stasmai zastAya hastine / vibhaGgajJAnavAn so'pi, prAvarttata tathA tathA / / 25 / / taJca prekSyAdbhutaM sarvo-'pyevaM paurajano jagau / rAjyazrIphalabhoktArA-vimAveva na kUNikaH / / 26 / / taJca padmAvatI rAjJI, zrutvA kUNikabhUbhujaH / jAtAmarSaprakarSeti, cintayAmAsa cetasi / / 27 / / divyahArAdinA gandha-hastinA cAmunA vinA / rAjyaM na rAjate prAjya-mapyanAjyamivAzanam / / 28 / / tat patyA sarvamapyeta-grAhayiSye balAdapi / dhyAtveti sA svamAkUtaM, raho rAjJe nyavedayat / / 29 / / ||81 Nell ller ISH Isil ||all ||sil llell ||Gll For P P U Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana llell sUtram ||7|| 7 08085 Jain Education InterMedal bhUpo'vAdIdAdadAno, bhrAtrorapi ramAmaham / kAkAdapi nikRSTaH syAM, tadalaM vArttayAnayA / / 30 / / niSiddhApi nRpeNaivaM nAgrahaM taM mumoca sA / bAlAnAmiva bAlAnA-mAgraho hi bhavedbalI / / 31 / / prapede tadvizAmIza- statpremavivazo'tha saH / akAryamapi kiM prAyo, na kurvanti ? vazAvazAH ! / / 32 / / (yaduktam - ) " suvaMzajo'pyakRtyAni kurute prerita: striyA / snehalaM dadhi madhnAti pazya manthAnako na kim ? / / 33 / / " hArAdikaM nRpo'nyedyurbhrAtarau tAvayAcata / vihAya dUrataH sneha-munmatta iva cIvaram / / 34 / / tAvUcatustAtadattaM, taddAtuM nArhamAvayoH / tathApi dadvahe rAjan ! rAjyAMzaM ceddadAsi nau / / 35 / / ityuktaH pArthivastAbhyAM kaSAyakaluSo'vadat / vAtsalyAdavimRzyaiva, tAtenAdAyi kiM tataH ? / / 36 / / kiM cArhati mamaivedaM, sAraM ratnacatuSTayam / ratnAni rAjagAminI tyucyate hi jaDerapi / / 37 / / tatastaddIyatAM noce - dUgrahISyAmi balAdapi / omityuktvA tato halla-vihallI jagmaturgRham / / 38 / / dadhyatuzceti rAjJo'sya, zobhano nAyamAzayaH / vAsaH sasarpadhAmnIva, neha zreyAMstadAvayoH / / 39 / / dhyAtvetyAdAya hArAdi, sarva tau saparicchadau / campAyAM nizi nirgatya, vaizAlIM jagmatuH purIm / / 40 / / mAtAmahAya tau tatra, ceTakAya mahIbhuje / sarva svodantamAvedyA sthAtAM tatkRtagauravau / / 41 / / kUNikastUbhayabhraSTa - tayA cintAJcitastataH / vaizAlyAM to gatau jJAtvA, praiSIdUtaM vacasvinam / / 42 / / For Personal & Private Use Only caa caa caa caa S S S T U DT S S SS SD caa caa caa caa loo TS caa caa caa caa caa caa loo le loo // 7 // vinayanAma prathama madhyayanam 7 wjainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol uttarAdhyayana sUtram || ilol ilsil lol IIII Mail Isll incil lol vinayanAma prathamamadhyayanam Voin gatvA dUto'pi vaizAlI, natvA ceTakamityavak / rAjan ! kUNikarAjastvAM, mayA vijJapayatyadaH / / 43 / / gajAdiratnAnyAdAyA-gatAviha kumArako / preSaNIyo drutaM pUjya-stulyairmayi tayostathA / / 44 / / tau cennAgacchatastarhi, preSyaM sadyo dvipAdikam / no cedvo bhavitA bhUyA-nAyAso'nuzayAvahaH / / 45 / / atheti ceTako'voca-dUta ! tvaM brUhi kUNikam / tAtadattA bhrAtRlakSmI-grahItuM yujyate na te / / 46 / / rakSyante zaraNAyAtAH, kiJcAnye'pi manasvibhiH / taddauhitrau kathaGkAra, preSaNIyAvimau mayA ? / / 47 / / dauhitratvAtsamAnA me, bhavanto yadyapi trayaH / nyAyitvAdAzritatvAJca, viziSyete tathA'pyam / / 48 / / satyapyevaM dApayAmi, dvipAdi tava tuSTaye / dadAsi yadi rAjyAMzaM, nyAyopetaM tvametayoH / / 49 / / tacheTakavaco gatvA, dUtaH svasvAmine'vadat / krodhAdhmAtastata: so'pi, yAtrAbhambhAmavIvadat / / 50 / / kAlAdyairdazabhiryukto, bhrAtRbhirnijasannibhaiH / trayastriMzatsahastrAzva-rathasindhurasaMyutaH / / 51 / / trayastriMzatkoTipatti-kalitazcalitastataH / kUNiko'cchAdayatsainya-rbhuvaM dyAM ca rajobharaiH / / 52 / / (yugmam) tato yuto'STAdazabhi-bhUpairmukuTadhAribhiH / saptapaJcAzatsahasra-rathahastihayAnvitaH / / 53 / / ceTako'pyabhyagAtsapta - paJcAzatkoTipattiyuk / svadezasImni sainye ca, vAddhivyUhamacIkarat / / 54 / / (yugmam) kUNiko'pyAgatastatra, tAyavyUhaM vyadhAdvale / nyadhAsampatitve ca, kAlaM kAlamivotkaTam / / 55 / / lol llell Illl lle.. For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISI 1151 uttarAdhyayana sUtram 16 vinayanAma prathamalish madhyayanam lel lish lell ||sil llel llll vyakta vIragaNonmukta-pRSaktAcchAditAmbare / ArebhAte raNaM bhIma-mubhe api tato bale / / 56 / / niSAdinA vyadhAdyuddhaM, niSAdI rathinA rathI / sAdinA ca samaM sAdI, padAtistu padAtinA / / 57 / / kAlo jayArthamuttAlaH, samaM ceTakasenayA / yudhyamAnastadA rAjJa-zceTakasyAntike yayau / / 58 / / dinaM pratyekavizikha-muktisandhAdharastataH / ceTako divyabANena, taM kRtAntAtithiM vyadhAt / / 59 / / campApaterbalaM zokA-kulaM draSTumivAkSamaH / tadA bhAnurjagAmAstaM, vizazrAma tato raNaH / / 60 / / dvitIye'pyahni sainyAbhyA-mArabdhe sagare punaH / mahAkAlaM kUNikasya, senAnyaM ceTako'vadhIt / / 1 / / anyeSvapi hateSvevaM, tenASTasvaSTabhirdinaiH / zokAkrAnto'zokacandraH, iti cetasyacintayat / / 62 / / rAjJo'syA'jAnatA divyAM, zaktimetAM hahA mayA / mudhaiva prApitA: kAlaM, kAlAdyA bhrAtaro daza / / 63 / / tadadyApi suraM kaJcidArAdhyAmuM jayAmyarim / no cedbhaviSyAmyanuga-steSAmahamapi drutam / / 64 / / dhyAtveti devatAdhyAne, sthitaM taM vihitASTamam / prAgajanmasaGgatau zakra-camarendrAvupeyatuH / / 65 / / kimicchasIti jalpantI, tAvityUce'tha kUNikaH / yadi tuSTau yuvAM sadya-zceTako mAryatAM tadA / / 66 / / Uce zakraH sadharmANaM, ceTakaM na hi hanmyaham / kariSyAmyaGgarakSAM tu, tava bhaktivazaMvadaH / / 67 / / mahAzilAkaNTakAhna-rathAdimuzale raNe / camarendrastvadAttasmai, vairinirjayakAraNe / / 68 / / llsil lish Isll | Iell lell llell Isll lol Isil lish llel lel llel Isil Isil llslil Isil Gll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ish en ||sl Poll Isl 6 vinayanAma prathamaMail madhyayanam Isll lIsil III || 16 IIsl IIsl tatrAdye vairiSu kSiptA-vapi karkarakaNTako / mahAzilAmahAzastre, iva syAtAM mRtipradau / / 69 / / yuddhe dvitIye tu rathamuzale bhramakaM vinA / bhrAmyataH parito vairi-pakSapeSaNatatpare / / 70 / / tatastuSTo yayau duSTaH, kUNikaH samarAjiram / mamantha vADhivyUhaM ca, manthAcala ivodadhim / / 71 / / tamApatantaM saMhAM, sAmarSazceTako nRpaH / mumocAkarNamAkRSya, sadyo divyaM zilImukham / / 72 / / kUNikasya puro vajra-kavaca vajrabhRddadhau / pRSThe tu lauhaM sannAhaM, tadA tasyAsurezvaraH / / 73 / / tasmin divye zare vajra-varmaNA skhalite'ntarA / bhaTAzceTakarAjasya, menire sukRtakSayam / / 74 / / satyasandho dvitIyaM tu, ceTako nAmucaccharam / dvitIye'pyahni tadvANaM, tathaivA'jani niSphalam / / 75 / / Adye raNe SaNNavati-rlakSA nRNAM yayuH kSayam / lakSAzcaturazItizca, dvitIye tu mahAhave / / 76 / / teSveko varuNaH zrAddho, nAganaptA yayau divam / tatsuhaddhadrako nRtvaM, tiryaktvaM narakaM pare / / 77 / / ityanvahaM jAyamAne, samare sainyayostayoH / yAtsu svasvapuraM naMSTvA-'STAdazasvapi rAjasu / / 78 / / praNazya ceTako-zo, vaizAlImavizatpurIm / rurodha sarvatastAM ca, kUNikaH prabalairbalaiH / / 79 / / (yugmam) atha secanakArUDhI, kUNikasyAkhilaM balam / upadudruvatuhalla-vihallau tau pratikSapam / / 80 / / avaskandapradAnAyA''gataM taM gandhahastinam / na hantumanugantuM vA, tatsainye ko'pyabhUt prabhuH / / 81 / / sil ||sil lls ||s For Personal e Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram vinayanAma prathamamadhyayanam tanmArge mantriNAM buddhyA, kUNiko'cIkarattataH / khAtikAM jvaladaGgAra-pUrNAM parNAdyavastRtAm / / 82 / / rAtrau tatrAgata: so'tha, gajo jJAtvA vibhaGgataH / jvaladaGgAragA tAM, nuno'pi na puro'calat / / 83 / / tAvUcatustataH khinnI, kumArAviti taM dvipam / parebhyaH kiM bibheSi ? tvaM, yatpuro na calasyare ! / / 84 / / varaM zvA poSitaH zazva-tsvAminaM yo'nuvarttate / kRtaghno'hiriva svAmi-kRtyanAzI bhavAnatu / / 85 / / ityuktaH sindhurastAbhyAM, svAmibhaktadhurandharaH / gRhItvA zuNDayA skandhA-ttI balenodatArayat / / 86 / / svayaM tu tasyAM ga yAM, datvA jhampAM vipadya ca / Adye'gAnarake dhairya-maho tasya pazorapi ! / / 87 / / tadvIkSya sAnutApI tau, kumArAviti dadhyatuH / krodhAndhAbhyAM dhigAvAbhyAM, kimakAryamidaM kRtam ! / / 88 / / kRte yasya kRto deza-tyAgo bhrAtA ripUkRtaH / asmiMzca vyasanAmbhodhau, kSipto mAtAmaho'pyaho / / / 89 / / nihatya taM gajaM yuktaM, naiva jIvitumAvayoH / jIvAvazcedvIradeva-ziSyIbhUyaiva nAnyathA / / 90 / / (yugmam) tadA zAsanadevyA to, nItau vIrajinAntike / pravrajyaikAdazAGgAni, sudhiyo peThatuH kramAt / / 91 / / guNaratnaM tapastatvA, saMlikhya ca samAdhinA / hallaH suro jayante'bhU-dvihallastvaparAjite / / 92 / / gRhIte'pi vrate tAbhyAM, purImAdAtumakSamaH / vyadhAtsandhAmityazoka-candro nistandravikramaH / / 93 / / kharayuktahalairenA, nagarI na khanAmi cet / tadA tyajAmyahamasUna, bhRgupAtAdinA dhruvam / / 94 / / ||oll For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isr || uttarAdhyayana sUtram 12 vinayanAma sh prathamaIll madhyayanam || ||sil Nel !ell tathApi tAM purIM bhaktu-manIze zreNikAtmaje / kramAt khedaM gate devI, kApItyUce nabhaH sthitA / / 15 / / "samaNe jadi kUlavAlae, mAgadhiaM gaNiaM gamissae / / rAyA ya asogacaMdae, vesAliM nagaliM gahissae / / 16 / / ' tanizamya nRpastuSTa-stAM vezyAmevamAdizet / ihAnaya patIkRtya, bhadre ! tvaM kUlavAlakam / / 97 / / tatprapadyAbhavanmAyA-zrAvikA sA paNAGganA / muneH kuto'pi tatrastha-majJAsIttaM ca saMyatam / / 98 / / tatrAraNye tato gatvA, taM ca natvA yathAvidhi / iti sA dambhinI proce, vacanairamRtopamaiH / / 99 / / nantuM tIrthAni campAtaH, prabho ! prasthitayA mayA / sarvatIrthAdhikAH pUjya-pAdA diSTyA'tra vanditAH / / 100 / / matpAtheyAttadAdAya, bhikSAmanugRhANa mAm / tayeti sAdaraM prokta-statsArthe sAdhurapyagAt / / 1 / / tasyAdAnmizritadravyAn, sAmodA sApi modakAn / tadbhakSaNAdatIsAra-stasyAsIdatidussahaH / / 2 / / tataH sA tatra tadvaiyAvRtyadambhena tasthuSI / muhurmunimupAsarpa-tsarpavatkuTilAzayA / / 3 / / udvarttanAdinA svAGga-sparza cAcIkaranmuhuH / bheSajAntaradAnAca, tamullAghaM vyadhAcchanaH / / 4 / / tatkaTAkSasarAgokti-zarIrasparzavibhramaiH / munermano'calattasya, strIsaGge va nu ? tatsthiram / / 5 / / tyaktavratastatastasyA-mAsaktaH so'bhavattathA / yathA tayA vinA sthAtuM, nAbhUtkSaNamapi prabhuH / / 6 / / tadvaza: kUNikopAntaM, tato'gAtkUlavAlakaH / satkRtya kUNiko'pyeva-mabravIttaM munibruvam / / 7 / / Dell Isll Isl llll llll 16 For Personal Private Use Only www.jaineibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sil Isl llsil ||ll uttarAdhyayana sUtram Moll IIsl vinayanAma prathamamadhyayanam 17 leir wood Ill 16 ilal || ||7 // mahAtman ! gRhyate neya-mupAyairbahubhiH purI / tatastadgrahaNopAyaM, vidhehi dhiSaNAnidhe ! / / 8 / / tato daivajJaveSeNa, vaizAlI praviveza saH / zrIsuvratArhata: stUpaM, bhramaMstatra dadarza ca / / 9 / / dadhyau ca nUnamasyAsti, pratiSThAlagnamuttamam / abhaGgA tanmahimnAsau, nagarI nanu varttate / / 10 / / kathaM mayA pAtanIya-stadasAviti cintayan / apRcchyata purIrodhA-kuleneti janena saH / / 11 / / vada daivajJa ! vaizAlyA, rodho yAsyatyaso kadA ? / khinnA: smo yadvayaM kArA-vAsenevAmunA bhRzam / / 12 / / muditaH sa tato'vAdIt, pApapakaikazUkaraH / stUpo'sau yAvadatra syA-ttAvadudveSTanaM kva ? vaH / / 13 / / tallokAH ! yadyayaM stUpo, yuSmAbhiH pAtyate drutam / tadA'payAti niyataM, purIrodho'dhunaiva hi / / 14 / / prokto dhUrtena teneti, bAlavadvAlizo janaH / taM stUpaM bhakta mArebhe, dhUrta: ko na hi vaJcyate / / 15 / / stUpe ca bhaktumArabdhe, gatvA mAgadhikAdhipaH / sadyo'pAsArayaccampA-dhIzaM krozadvayaM tataH / / 16 / / tataH sa pratyayailokaiH, stUpe mUlAtprapAtite / vyAghuTya kUNiko'vikSat, purIM sabalavAhana: / / 17 / / tadA cAnazanaM kRtvA, smRtvA paJcanamaskriyAH / ceTako nyapatat kUpe baddhvA'ya:putrikAM gale / / 18 / / tadA tatrAsanAsthairyA-dAgatya dharaNAdhipaH / sAdharmikaM tamAdAya, ninAya bhavane nije / / 19 / / || || ||oll 191 ||l Ifoll liall ||61 ||7| || Wel |lol ||Gl 161 lel llell Jell Hell ||el Jell llell ||sil |10 llell Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wall Mall Isil || Iroll uttarAdhyayana sUtram 14 ||7|| MS madhyayanama || Mol ||7 vidhAyArAdhanAM samyak, prapAlyAnazanaM ca tat / tatrastha: prApya paJcatvaM, ceTakastridivaM yayau / / 20 / / isi vinayanApa itazca sujyeSThAsUnu-dauhitrazceTakaprabhoH / vaizAlyAmAyayau daivA-ttadA satyakikhecaraH / / 21 / / ion prathamamAtAmahaprajAM sarvAM, luNyamAnAM sa rakSitum / ninAya nIlavatyadrau, drutamutpATya vidyayA / / 22 / / kopAviSTaH kUNiko'tha, tAM purIM yuktarAsabhaiH / kheTayitvA halaistIrNa-pratijJaH svapurIM yayau / / 23 / / kUlavAlakanAmA tu, mRtvAgAnarakaM kudhIH / uddhRtastu tato'nante, saMsAre paryaTiSyati / / 24 / / kUlavAlakamuneriva duHkhA-vAptirevamavinItamuneH syAt / dhRSTatAM tadapahAya suziSyaiH, sadgurovinaya eva vidheyaH / / 25 / / SI itikUlavAlakakathA, iti sUtrArthaH / / 3 / / atha dRSTAntapUrvakamavinItasya doSamAha - jahA suNI pUikaNNI , nikkasijai savvaso / evaM dussIla paDiNIe, muharI nikkasijai / / 4 / / _vyAkhyA -- yathA zunI, pUtI paripAkAt kuthitagandhau, upalakSaNatvAt kRmikulAkulau ca karNo yasyAH sA pUtikarNI, niSkAzyate bahiH l karSNate, 'savvasotti' sarvebhyo gRhAgaNAdibhyo "hata hata" ityAdivAkyairleSTvAdibhizca, atra ca zunIti strInirdezo'tIvakutsAsUcakaH, 'pUtikarNIti' ial kA vizeSaNaM tu sarvAGgakutsAsUcakam, upanayamAha-evamanena prakAreNa duHzIlo duSTAcAraH, pratyanIkaH prAgvat, mukharo bahuvidhAsambaddhabhASI, niSkAzyate // sarvata: kulagaNa-saGghAderbahiH kriyate, iti sUtrArthaH / / 4 / / nanu kuto'yaM jJAtvApyanarthaheto dozzIlye ramate ? pApopahatamatitvAttatraivAsya ratiH | // syAdetadeva dRSTAntena darzayati - 161 ||el || ||Gll lol gel Isl ||Gll Mol Man For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ller uttarAdhyayana sUtram 16ll llll 15 lol isill Iroll llol ilsil oll kaNakuMDagaM caittANaM, viTuM bhuMjai sUare / evaM sIlaM caittANaM, dussIle ramaI mie / / 5 / / vinayanAma prathamavyAkhyA -- kaNAstandulAsteSAM tanmizro vA kuNDakaH kukkasa: kaNakuNDakastaM tyaktvA viSTAM purISaM bhuGkte, zUkaro garttAzUkaro yatheti madhyayanam M gamyate, evamavinItaH zIlaM prastAvAcchobhanamAcAraM tyaktvA duSTaM zIlaM duzzIlamanAcArarUpaM tatra ramate dhRtimAdhatte, mRga iva mRgo'pAyAnabhijJatvAt, // yathA hi mRgo gItAkSipto maraNApAyamapazyan vyAdhamanusarati, tathA'yamapi pretyadurgatipAtamapazyanirviveko duHzIle ramate, iti sUtrArthaH / / 5 / / uktamupasaMhatya kRtyamupadizati - Illl suNiAbhAvaM sANassa, sUarassa narassa ya / viNae Thavija appANaM, icchaMto hiamappaNo / / 6 / / ||7|| vyAkhyA --- zrutvA AkarNya abhAvaM azobhanabhAvaM sarvato niSkAzanarUpaM sANassatti' prAkRtvAt zunyAH zUkarasya copamAnasya narasya copameyasya / vinaye sthApayedAtmAnamAtmanaiveti zeSaH, icchan hitamaihikaM pAratrikaM ca AtmanaH, vinayAdeva hitAvApteryaduktam - "viNayA nANaM nANAo, daMsaNaM // dasaNAo caraNaM ca / caraNAhiMto mokkho, mokkhe sukkhaM nirAbAhaM / / 1 / / iti sUtrArthaH / / 6 / / yatazcaivaM tataH kimityAha - tamhA viNayamesijjA, sIlaM paDilabhe jao / buddhaputtaniAgaThThI, na nikkasijai kaNhui / / 7 / / ___vyAkhyA - tasmAdvinayameSayet, dhAtUnAmanekArthatvAt, kuryAt, kiM punarvinayasya phalaM ? yadevamupadizyate, ityAha zIlaM pratilabheta prApnuyAt, ki Mil yato vinayAt, anena vinayasya zIlAvAptiH phalamuktaM, atha tasya kiM phalamityAha - buddhAnAmAcAryAdInAM putra iva putro buddhaputraH sAdhuH, nizcitaM ki M yajanaM niyAgaH sampUrNabhAvastavarUpa: sarvasaMvarastatphalabhUto mokSazca, kAraNe kAryopacArAttadarthI sanna niSkAzyate 'kaNhuitti' kutazcidgacchAdeH, kintu // MSI vinItattvena sarvatra mukhya eva kriyate iti sUtrArthaH / / 7 / / kathaM punarvinayo vidheya ityAzayenAha - ill Illl Islil lllll ||Gll Tirail 11 licell Gll lill Gll JainEducation For Personal Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram incil 16 16 prathamamadhyayanam III nisaMte siA 'muharI, buddhANaM aMtie sayA / aTThajuttANi sikkhijjA, niraTThANi u vajae / / 8 / / vinayanAma vyAkhyA --nizAnto nitarAmupazAntaH, antaH krodhatyAgAdvahizca zAntAkAratvAta, syAt bhavet amukharaH, tathA baddhAnAM AcAryAdInAM antike Mell samIpe sadA sarvakAlaM arthayuktAni heyopAdeyArthavAcakAnyAgamavAkyAni zikSeta abhyaset, nirarthakAni tadviparItAni tu punarvAtsyAyanAdIni varjayet // MS pariharediti sUtrArthaH / / 8 / / kathaM punararthayuktAni zikSetetyAha - oll aNusAsio na kuppijjA, khaMtiM sevija paMDie / khuDDehiM saha saMsaggiM, hAsaM kIDaM ca vajae / / 9 / / vyAkhyA - anuziSTaH kadAcit paruSoktayApi, zikSito na kuSyet na kopaM kuryAt / tarhi kiM kuryAdityAha-kSAntiM kA Mel paruSabhASaNAdisahanAtmikAM seveta, paNDito buddhimAna, tathA 'khuDDehiti' kSudrerbAlaiH zIlahInaH pArzvasthAdibhirvA saha samaM 'saMsaggiMti' saMsarga ! in paricayaM, hAsaM hasanaM, krIDAM ca antyAkSarikAprahelikAdAnAdikAM varjayet, lokAgamaviruddhatvAdgurukarmabandhahetutvAcaiSAmiti sUtrArthaH / / 9 / / || punaranyathA vinayamevAha - mA ya caNDAliaM kAsI, bahuaMmA ya Alave / kAleNa ya ahijjittA, tao jhAeja egago / / 10 / / vyAkhyA -- mA niSedhe, caH samuccaye, caNDaH krodhastadvazAdalIkamanRtabhASaNaM mAkArSIrmAvidhAH / lobhAlIkAdyupalakSaNaM caitat / tathA bahu eva / 6 bahukaM aparimitaM AlajAlarUpaM strIkathAdikaM mA ca AlapedbhASeta, bahubhASaNAtsvAdhyAyAdikAryahAnivAtakSobhAdisambhavAt / kiM tarhi / 16 16 sil Poll llell loll IIsl For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ NESH uttarAdhyayana sUtram 161 OM kuryAdityAha-kAlena prathamapauruSyAdilakSaNena, caH punararthe, adhItya paThitvA pRcchAdhupalakSaNaM caitat, tato'dhyayanAdyanantaraM dhyAyecintayedekako kA vinayanAma kA bhAvato rAgAdirahito dravyato viviktavasatyAdau sthita iti sUtrArthaH / / 10 / / itthamakAryaniSedhaH kAryavidhizcoktaH, atha kadAcidetavyatyaye kiM prathama madhyayanam l kAryamityAha - AhaJca caMDAliaM kaTTa, na niNhavija kayAivi / kaDaM kaDitti bhAsijjA, akaDaM No kaDitti a / / 11 / / ||sil vyAkhyA - 'Aha' kadAciNDAlIkaM pUrvoktaM kRtvA na nihvavIta mayA na kRtamiti nApalapet, kadAcidapi yadA parairna / Ill jJAtastadApItyarthaH / kiM tarhi kuryAdityAha-kRtaM vihitaM caNDAlIkAdi kRtameva bhASeta, na tu bhayalajjAdibhirakRtamiti / tathA akRtaM || | caNDAlIkAdi no kRtamiti akRtameva bhASeta, na tu mAyoparodhAdinA akRtamapi kRtamiti vadet, mRSAvAdAdidoSasambhavAt / ayaM I MM cAtrA'bhiprAya:-kathaJcidaticArotpattau lajjAdyakurvan gurupArzvamAgatya - "jaha bAlo jappaMto, kajamakajaM ca ujju bhaNai / taM taha AloejA, 8 // Mell mAyAmayavippamukko u / / 1 / / " ityAdyAgamamanusaran yathAvat zalyamAlocayediti sUtrArthaH / / 11 / / atha yadaiva gururvakti tadaiva pravRttinivRttI // fell kartavye ityAzaGkA nirAkartumAha - ||7|| mA galiassuvva kasaM, vayaNamicche puNo puNo / kasaM va daTThamAiNNe, pAvagaM parivajae / / 12 / / vyAkhyA - mA niSedhe galyazva iva avinItavAjIva kazAM kazAprahAraM vacanaM pravRttinivRttiviSayaM upadezaM gurUNAmicchedabhilaSet punaH punarvAraM 6 llol Well llol Mel ilell Isil lish JainEducation intedleillonal all || | ol Halwww.iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ||6| ell 16 ttarAdhyayana- Is vAraM / ayaM bhAva - yathA galirazvaH kazAprahAraM vinA na pravarttate nivarttate vA, naivaM suziSyeNApi pravRttinivRttyoH punaH punarguruvacanamapekSyaM, kintu / vinayanAma sUtram // 'kasaM vetyAdi' - kazAM carmayaSTiM dRSTvA AkIrNa iva vinItAzva iva prakramAt suziSyo gurorAkArAdikaM dRSTvA pApakaM azubhAnuSThAnaM parivarjayet // prathama madhyayanam // sarvaprakArestyajet, upalakSaNatvAt zubhAnuSThAnaM ca kuryAt / ayamAzayaH - yathA AkIrNo'zvaH kaSAgrahaNAdinA ArohakAbhiprAyaM jJAtvA | Ms kazayA'spRSTa eva tadAzayAnurUpaM ceSTate tathA suziSyo'pyAkArAdyairAcAryAzayaM jJAtvA vacanenAprerita eva sarvakRtyeSu pravarttate, mAbhUdgurorvacanAyAsa iti // 9 // sUtrArthaH / / 12 / / galyAkIrNakalpaziSyayordoSaguNAvAha - aNAsavA thUlavayA kusIlA, miuMpi caMDaM pakaraMti sIsA / cittANuA lahu dakkhovaveA, pasAyae te hu durAsayaMpi / / 13 / / ___vyAkhyA - anAzravA guruvacasyasthitAH, sthUlavacaso'vicAritabhASiNaH, kuzIlA: kutsitAcArAH, mRdumapi akopanamapi guruM caNDaM ki 6 prakurvanti, prakarSeNa vidadhati ziSyAH, ye punazcittAnugA gurumano'nuvartinaH laghu zIghraM dAkSyopapetA avilambitakAritvayuktAzca bhavanti, atra in 'upa, apa, ita' iti zabdatrayasthApane pRSodarAditvAdapazabdasyAkAralope ca upapeta iti siddham / te ziSyAH prasAdayeyuH prasannaM kuryuH, huH // ill punararthe, durAzayamapi atikopanamapi prastAvAdguruM, kiM punaranutkaTakaSAyamiti, atrodAharaNaM caNDarudrAcAryaziSyaH, tatkathAsampradAyazcAyam - ujjayinyAM puri snAtro-dyAne nandanasannibhe / caNDarudrAbhidhaH sUriH sagacchaH samavAsarat / / 1 / / ||7 // wall ||61 oll lill l6ll ||sil Isll ||Gl le NI 161 lle.|| For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana ler sUtram vinayanAma prathamamadhyayanam Iol UnAdhikakriyAdoSAn, svagacchIyatapasvinAm / darza darza sa cAkupyat, prakRtyApyatiroSaNaH / / 2 / / bhUyasAM vAraNaM hyeSAM, mayaikenAtiduSkaram / paraM roSAtirekAnme, svahitaM na hi jAyate / / 3 / / dhyAtveti sUrirekAnte, tasthau saddhyAnahetave / taptiM vihAya ziSyANAM, svAdhyAyadhyAnatatparaH / / 4 / / (yugmam) itazcojayinIvAsI, vyavahArisuto yuvA / AgAtkuGkamaliptAGgo, navoDhastatra mitrayuk / / 5 / / sAdhUn dRSTvA parIhAsa-pUrvakaM tAn praNamya ca / so'vAdIdbhagavanto me, dharma brUta sukhAkaram / / 6 / / vaihAsiko'yamiti te, jJAtvA no kiJcicire / tato bhUyaH sa nirgranthAn, sopahAsamabhASata / / 7 / / daurbhAgyAdbhAryayA tyakto, virakto'haM gRhAzramAt / tat prasadya bhavAmbhodhi-tArakaM datta me vratam / / 8 / / dhUrtaH pratArayatyasmA-narmavAkyairmuhurmuhuH / taddhRSyatAmasau samyak, cintayitveti te jaguH / / 9 / / guroradhInA na vayaM, svayaM dIkSAdi dadmahe / tadAzraya vratAya tva-masmadgurumitaH sthitam / / 10 / / zrutveti savayasyo'tha, so'vrajatsUrisannidhau / abravIttaM ca vanditvA, sopahAsaM kRtAJjaliH / / 11 / / gRhavyApArato bhagno, lagno'smi tvatpadAbjayoH / tatpravrAjaya mAM svAmistiSThAmi sasukhaM yathA / / 12 / / sahAsyAmiti tadvAcaM, zrutvA kopAtirekataH / sUrirjagI vratecchuzce-ttadA bhasmAnaya drutam / / 13 / / tatastatsuhRdaikenA-nIte bhasmani sAdhurAT / taM gRhItvA svabAhubhyAM, locaM kRtvA dadau vratam / / 14 / / Iel ||l Isl lel foll llel lel llell Ill ||sil 16 IM all Ilal 16 lel Jell foll Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 20 ||61 || Isll llll || vinayanAma prathamaIsl madhyayanam s Jell Jel llel ||Gll ||Gl ||7 || Is ||61 tadvilokya viSaNNAsta-dvayasyAstamathAbhyadhuH / mitra ! sadyaH palAyasva, dhAma yAmo vayaM yathA / / 15 / / AsannasiddhikaH so'tha, laghukarmetyacintayat / kathaM gacchAmyahaM gehaM svavAcA svIkRtavrataH / / 16 / / pramAdasaGgatenApi, yA vAk proktA manasvinA / sA kathaM dRSadutkIrNA-kSarAlIvA'nyathA bhavet / / 17 / / narmaNApi mayA labdhaM, rakSaNIyaM tato vratam / jahAti ghumaNi ko hi, vinAyAsamupasthitam / / 18 / / dhyAtveti bhAvasAdhutvaM, sa sudhIH pratyapadyata / yathAsthAnaM tato jagmu-stadvayasyA viSAdinaH / / 19 / / vineyo'thAvadatsUriM, bhagavan ! bandhavo mama / zrAmaNyaM mocayiSyanti, tadyAmo'nyatra kutracit / / 20 / / gaccho mahAnasau gacchan, pracchannamapi yajjanaiH / jJAyate tad dvayorevA''vayorgamanamarhati / / 21 / / sUri: provAca yadyevaM, tadA'dhvAnaM vilokya / yathA rajanyAM gacchAmaH, so'pyAlokya tamAyayau / / 22 / / pratasthe'tha nizIthinyAM, sUrinUtanaziSyayuk / puro yAhIti gurUNA, coktaH ziSyo yayo puraH / / 23 / / apazyanizi vRddhatvAt, sthANunA skhalito guruH / vedanAvihvalo jajJe, jvaladroSabharAkulaH / / 24 / / hA duSTaziSya ! sanmArgo, na vyalokIti vibruvan ! daNDena ziSyaM zirasi, kRtaloce jaghAna saH / / 25 / / tatprahArasphuTanmauli-nirgacchadrudhiro'pi saH / na vyabravInApyakupyat, pratyutaivamacintayat / / 26 / / svagacchamadhye sasukhaM, tiSThanto'mI mahAzayAH / adhanyena mayA duHkha-bhAjanaM vihitA hahA ! / / 27 / / ||Gl || || || wal wol Iol leil || ||ll Wish ||oll iislil Illl ||oll Iloll Nol ||61 16 Ill llell Ilsil lleel Jell Hell ||ll Ifoll IIoll Ifoll ||sil www.anebry.org For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mell uttarAdhyayana sUtram 16 sill ilal Wol ill || ||l Ill AjanmasaukhyadAH ziSyA, guroH syuH ke'pi dhIdhanAH / Adya eva dine'haM tu, jAto'sAtakaro guroH / / 28 / / islil vinayanAma prathamasthANvAdinA guroH pIDA, mAbhUd bhUyo'pi bhUyasI / dhyAyaniti prayatnena, sa cacAla zanaiH zanaiH / / 29 / / madhyayanam tasyaivaM vrajataH zuddhA-zayasya samatAnidheH / mahAtmanaH samutpede, nizAyAmeva kevalam / / 30 / / atha prabhAte saJjAte-'bhyudite ca divAkare / sUriNA dadRze ziSyo, rudhirAliptamastakaH / / 31 / / tataH zAntarasAcAnta-svAntaH sUriracintayat / aho ! navInaziSyasyA-'pyamuSya kSAntiruttamA / / 32 / / krodhAdhmAtena mayakA, daNDenaivaM hato'pi yat / nAtanodvAGmanodehai-vaiguNyaM kiJcidapyasau / / 33 / / cirapravrajitasyApi, roSadoSAMzca jAnataH / prAptAcAryapadasyApi, dhigme prabalakopatAm ! / / 34 / / iyazciraM suduSpAlaM, pAlitaM mayakA vratam / paraM taniSphalaM jajJe, kopAttanme'munA kRtam / / 35 / / bhAvanAbhiriti bhAvitacittaH, so'pi kevalamavApa munIndraH / evamutkaTaruSo'pi guroH syu-rmokSadAH savinayAH suvineyAH / / 36 / / iti zrIcaNDarudrAcAryakathA / iti sUtrArthaH / / 12 / / atha gurucittAnuvRtterupAyamAhanApuTTho vAgare kiMci, puTTho vA nAliaM vade / kohaM asacaM kugvijA, dhArijjA piamappiaM / / 14 / / vyAkhyA-nApRSTaH kathamidamityAdi guruNA'jalpitaH vyAgRNIyAdvadettAdRzakAraNaM vinA, kiJcit stokamapi, pRSTo vA nAlIkamanRtaM vadet, un llol Ifoll IGll ||7|| ial ial ||7|| lal fell lell |Gll Isl || New WE.M min Education International For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ MSA foll uttarAdhyayana sUtram vinayanAma prathama 22 madhyayanama Isl IIsll ||7|| ||slil ||6|| lel lell iall llell llell all foll ell . kAraNAntareNa ca gurubhirnirbhartsato'pi na tAvatkupyet, kathaJcidutpannaM tu krodhamasatyaM tadutthavikalpaviphalIkaraNena kurvIta vidadhyAt / krodhAsatyatvakaraNe cAyaM dRSTAntaH tathAhi kutracidgrAme, kulaputrasya kasyacit / sodaraH pratyanIkena, ninye yamaniketanam / / 1 / / tatastajananI proce, tamiti pratyahaM muhuH / prabhaviznurapi bhrAtR-ghAtakaM haMsi no kutaH ? / / 2 / / balino hyalasAyante, vairazuddhayai na karhicit / na vipakSamupekSante, pannagA api mAninaH ! / / 3 / / tadAkarNya saroSeNa, tena pauruSazAlinA / jIvagrAhaM pragRhyAri-rAninye mAturantikam / / 4 / / proktazcAre ! bhrAtRghAtin !, kathaM tvAM mArayAmyaham ? / tataH sa prAJjaliH proce, kRpANaM prekSya kampitaH / / 5 / / hanyante zaraNAyAtA, yathA tvaM mAM tathA jahi / sadainyamiti tenokte, sa mAturmukhamaikSata / / 6 / / sApi taM dInatAM prAptaM, prekSyotpannakRpA'lapat / AryaH putra! na mAryante, kadApi zaraNAgatAH / / 7 / / yataH"zaraNAgatavisrabdha-praNatavyasanArditAn / rogiNaH paGga mukhyAMzca, naiva dhnanti mahAzayAH! / / 8 / / " putraH provAca mAtameM, roSaH syAtsaphalaH katham ? / sarvatra saphalaH kopo, na kArya iti sApyavak / / 9 / / iti mAtRgirA jAto-pazAntistaM mumoca saH / tau natvA kSamayitvA ca, svAgaH so'pi gRhaM yayau / / 10 / / mAtRvAkyamadhigamya yathAsau, moghameva vidadhe kila kopam / tadvadeva bhajatA jinavANI, sAdhunApi viphalaH sa vidheyaH / / 11 / / Tikall llell Holl llell all Ioll Hell liell liall Ioll // ll For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ hell uttarAdhyayana sUtram Hell vinayanAma prathamamadhyayanam 23 alll Tell Isl Jell 16ll lel Isll Isll 16|| 18 iti krodhAsatyIkaraNe kulaputrakathA / tathA 'dhArijjatti' dhArayet samatayA'vadhArayet, priyaM prItyutpAdakaM stutyAdi, apriyaM ca tadviparItaM // nindAdi, na tayo rAga dveSaM vA kuryAdityarthaH, udAharaNaM cAtra tRtIyabhUtasya, tathAhi pure kasmiMzcidazive, samutpanne'tidAruNe / amandamAndyapIDAbhi-vidrute cAkhile jane / / 1 / / tacchAntaye ca bhUpena, DiNDime vAdite sati / bhUmujo'bhyarNamabhyetya, jagadurmAntrikAsrayaH / / 2 / / [yugmam] zamayAmo vayaM svAmi-nazivaM bhavadAjJayA / nRpojalpadupAyena, keneti brUta mAntrikAH ! / / 3 / / teSveko'thAbravId bhUpaM, pRthvInAthAvadhAryatAm / mantrasiddhaM mamAstyekaM bhUtaM sadyaH zivaGkaram / / 4 / / taJcAtiruciraM rUpaM, vikRtya puri paryaTat / na vIkSaNIya dRSTaM tu, draSTAraM hanti kopataH / / 5 / / tatprekSyAdhomukhaM tiSThedyo-'sau rogairvimucyate / tadAkarNya jagau rAjA, caNDenAnena naH kRtam ! / / 6 / / athAvAdId bhUtavAdI, dvitIyo'vanivallabham / mantrasiddhaM mamApyasti, bhUtaM nUtanazaktiyuk / / 7 / / taJcAtilambavistIrNa-kukSikaM paJcamastakam / ekakramaM zikhAhInaM, bIbhatsaM zyAmalaM mahat / / 8 / / gAyatrarInRtanmuJca-daTTahAsAn pade pade / rUpaM vidhAya sakale, pure bhramati sarvata; / / 9 / / [yugmam] tadvIkSyopahasetsamyak, praviloketa vA na yaH / dUSayedyazca tanmauli-dbhutaM bhidyeta saptadhA / / 10 / / yastvarcayati puSpAdyaiH, sadvAkyaiH zlAghate ca tat / gadAstasya vilIyante, vAtodbhUtA ivAmbudAH / / 11 / / lell Jell Hell 16|| lol IIsl leil foll Isil lls foll sil Isl lish G liall ller foll lell Ill sil llsil Tiroll For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana nizamyAbhyadhAdbhUmA nasmAkamamunApyalam / / tRtIyo'thAvadadrAja- nasti bhUtaM mamApi hi / / 12 / / kurUpamapi tatraiva, kadAcidapi kupyati / / priyApriyakRtorhanti, dRSTamevA''mayAMstathA / / 13 / / tato rAjJA pradattAjJaH sa mAntrikaziromaNiH / / azivopazamaM cakre, tat paryATyA'khile pure / / 14 / / tato'sAvazivadhvaMsa-modinA medinIbhRtA / / apUji vastrabhUSAdye- laukaizca sakalairapi / / 15 / / evaM vinuNDazirasaM maladigdhadehaM dviSTo hi garhati muniM sujanastu nauti / / satsAdhunA samadRzAntimabhUtavattat, soDhavyameva sakalaM priyamapriyaM ca / / 16 / / iti priyApriyasamatve tRtIyabhUtakathA; iti sUtrArthaH / / 14 / / nanu kopAdyasatyakaraNAdinA kimAtmana eva damanamupadizyate ? na // 7 // parasyetyatrocyate llell sUtram ||7|| // 7 // 24 1161 appA ceva dameavvo, appA hu khalu duddamo / / appA daMto suhI hoi, assiM loe parattha ya / / 15 / / vyAkhyA-'appA cevatti' Atmaiva damitavyo manojJAmanojJaviSayeSu rAgadveSatyAgena upazamaM netavyaH, kutazcaivamupadizyate ? ityAha 'appA hutti' Atmaiva khalu yasmAddurddamo durjayaH, ata evAtmadamanamevopadizyate iti bhAvaH kiM punarAtmadamane phalamityAha- AtmA dAntaH sukhI bhavati asmin loke iha bhave, paratra ca parabhave, yato dAntAtmAno maharSaya ihaiva devairapi pUjyante, paratra mokSaM ca sAdhayanti, adAntAtmAnastu caurapAradArikAdaya ihai // vinazyanti, paratra ca durgatipAtAdi prApnuvanti / tatra cAyamudAharaNasampradAyaH, tathAhi For Personal & Private Use Only STOLTOL vinayanAma prathama madhyayanam 24 www.jninelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 25 vinayanAma ||7|| prathamaIll ilol madhyayanam foll 161 sanniveze kvApyabhUtAM, caurezau dvau sahodarau / AjagmurmunayastatrA-'nyadA sArthena saMyutAH / / 1 / / dhArAsAraiH sudhAsAra-(vamucchvAsayan bhRzam / tadaiva vizvajIvAtuH, prAdurAsIt dhanAgamaH / / 2 / / yuktaM varSAsu nAsmAkaM, vihartumiti sAdhavaH / vasatiM yAcituM caura-patyoH pArzva tayoryayuH / / 3 / / tatastadarzanodbhUta-pramodau tau praNamya tAn / bhavyau papracchatuH pUjyAH ! kaM hetuM yUyamAgatAH ? / / 4 / / abhyadhuH sAdhavo'smAkaM, vihAro jaladAgame / na kalpate tato datta, varSAyogyamupAzrayam / / 5 / / datvAtha vasatiM teSAM, to vyajijJapatAmiti / grAhyamasmadgRheSveva, yuSmAbhirazanAdikam / / 6 / / te'bhyadhurdhAmni naikasmin, bhikSAmAdadmahe vayam / kintu mAdhukarI vRttiM kurmaH sarveSu vezmasu / / 7 / / yuvAbhyAM tu mahAbhAgo, vasatereva dAnataH / upArjitaM mahatpuNyaM, sakalaklezanAzakam / / 8 / / yataH"upAzrayo yena datto, munInAM guNazAlinAm / tena jJAnAdyupaSTambha-dAyinA pradade na kim ? / / 9 / / suraddhiH sukulotpatti- galabdhizca jAyate / sAdhUnAM sthAnadAnena, kramAnmokSazca labhyate / / 10 / / " ityAkarNya vizeSAtto, santuSTau bhejaturyatIn / tasthustatra caturmAsI, munayo'pi yathAsukham / / 11 / / caturmAsyAM ca pUrNAyAM, nirgranthA vijihIrSavaH, / ityabhASanta tAvanya-vratamAdAtumakSamau / / 12 / / santau bhavantau kurutAM, rAtrau bhojanavarjanam / atrAmutra ca yaddoSA, bhUyAMsaH syunizAzane / / 13 / / yadAhuH Tell ilall lel Iel Is Isl foll ||7|| foll sil sil For Personal Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 26 2222222****************oodss // 7 // "meghAM pipIlikA hanti, yUkA kuryAjjalodaram / kurute makSikA vAntiM, kuSTarogaM ca kolikaH / / 14 / / kaNTako dArukhaNDaM ca vitanoti galavyathAm / vyaJjanAntarnipatita stAlu vidhyati vRzcikaH / / 15 / / vilagnastu gale vAlaH, svarabhaGgAya jAyate / ityAdayo dRSTadoSAH, sarveSAM nizi bhojane / / 16 / / ulUkakAkamArjAragRdhrazambarazUkarAH / ahivRzcikagodhAzca jAyante rAtribhojanAt / / 17 / / vAcaMyamAnAM tau vAcamityAkarNya vitenatuH / nizAhAraparihAraM, vijahuH sAdhavo'pyatha / / 18 / / tatastau tadvrataM samyak, pAlayAmAsaturmudA / jagmatuzcAnyadA caurya-kRte cauravrajairvRtau / / 19 / / bahu gomAhiSaM lAtvA, valitAste'tha dasyavaH / adhvanyevAzanAyanto, mahiSaM jaghnurekakam / / 20 / / tanmAMsameke saMskartumArabhantA'pare punaH / grAmamekaM samIpasthaM, madyArthaM jagmurunmadAH / / 21 / / atha te palapaktAro, lobheneti vyacintayan / hAlAhetorgatAn hantumupAyaM kurmahe vayam / / 22 / / bhAge'smAkaM yathA''yAti, prabhUtaM dhenumAhiSam / te vimRzyeti tadbhojye, pizite cikSipurviSam / / 23 / / daivAttathaiva saJcintya, grAmamadhyagatA api / kSiptvA hAlAhalaM hAlA-dale tatpArzvamAyayuH / / 24 / / tadA ca vasupUrNo'pi prAptapUrvodayo'pi hi / vAruNIsevayA sadyo, yayAvastaM gabhastimAn / / 25 / / For Personal & Private Use Only wieeeeeee FTTTTTTTTTTTTTTTTS vinayanAma prathama madhyayanam 26 www.jninelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 27 tato'nyaiH sAgrahaM proktAvapi tau sodarI tadA / vratabhaGgabhayAntraivA bhuJjAtAM sattvazAlinI / / 26 / / anye tvanyonyadattena, madyena pizitena ca / viSayuktena bhuktena, mRtvA durgatimaiyaruH / / 27 / / tatastAnnidhanaM prAptA nirikSya nikhilAnapi / ityacintayatAM citte, tAvubhau svIkRtavratau / / 28 / / nUnaM hAlAhalAlIDhe, madyamAMse babhUvatuH / etaiSAmanyathA kasmA- dakasmAnmaraNaM bhavet / / 29 / / AvayornAbhaviSyance-nizAbhuktivrataM hitam / AvAmapyetadAhArA ttatprApsyAvo dazAmimAm / / 30 / / mahopakAriNo nUnaM jJAninaste maharSayaH / pratyAkhyAnamidaM datta-mAvayoryaiH zubhAvaham / / 31 / / dhyAyantAviti dhenvAdi, tAvAdAya gRhaM gatau / abhUtAM sukhino dharma-karmaNA'tra paratra ca / / 32 / / itthaM rasajJAdamanAdapImA-vavindatAM dasyupatI sukhAni / sarvAtmanA svaM damayaMstu saukhyaM yadazrute kiM kila tatra vAcyam / / 33 / / ityAtmadamane bhrAtRdvayakathA, tadevamAtmA dAntaH sukhI bhavatIti sUtrArthaH / / 15 / / kiM punarvicintyAtmAnaM damayedityAhavara me appA daMto, saMjameNa taveNa ya / mAhaM parehiM dammaMto, baMdhaNehiM vahehi a / / 16 / / STDTLOOT For Personal & Private Use Only vyAkhyA - varaM pradhAnaM, me mayA AtmA jIvastadAdhArabhUtaH kAyo vA, dAnto damaM grAhito'saMyamaceSTAto vyAvartitaH, kenetyAha saMyamena // 27 caalaa ttaitt vinayanAma // 7 // prathama madhyayanam www.jainlibrary.org
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram vinayanAma prathamamadhyayanam 28 Isl llel ||Gl ||7|| 6 paJcAzravaviramaNAdinA, tapasA cAnazanAdinA, mA ahaM parairanyaiH 'dammaMtotti' ArSatvAddamitaH kheditaH kairityAha-bandhanaidhAdiracitairmayUrabandhAdyaiH vadhaizca foll lakuTAditADanaiH / / udAharaNaM cAtra secanakahastI tathAATavyAmekasyAM, hastiyUthamabhUnmahat / tatsvAmI ca babhUvaikaH, sindhuro bhUdharopamaH / / 1 / / pravRddhaH kalabhaH ko'pi, mAhanmAmiti cintayan / bAladvipAn jAtamAtrA-navadhItsa tu duSTadhIH / / 2 / / tataH sagarbhA kariNI, tasya kAcidacintayat / bhavitA kalabhazcenme, taM haniSyati yUthapaH / / 3 / / tasmAttadrakSaNopAya, karomIti vimRzya sA / khaJjAyamAnA dambhena, zanairvRthAdapAsarat / / 4 / / pratIkSamANaM yUthezaM ghaTIpraharavAsaraiH / dvitraimilantI sA tasya, visrambhaM codapAdayat / / 5 / / prasUtikAle tvAsane-'pazyatsA kaJcidAzramam / suSuve ca tamAzritya, vizvastA kalabhaM zubham / / 6 / / yUthe gatvA'tha yUthezaM, vaJcayitvA ca sA muhuH / tamAzramaM samAgatya, svanandanamadIdhayat / / 7 / / mugdhatvamadhurAkAra, kalabhaM munayo'pi tam / salIla lAlayAmAsuH, svaputramiva vatsalAH / / 8 / / zuNDAmApUrya salilaiH, sakalaH kalabho'pi saH / saharSiputrakaiH sekaM, cakArAzramabhUruhAn / / 9 / / taM secanakanAmAnaM, tApasAH procire tataH / kramAJca yauvanaM prAptaH, so'bhUtprAjyaparAkramaH / / 10 / / aTannaTavyAM tayUthaM, dvipaH so'pazyadanyadA / arIramaJca saMJjAtA-nurAgAstatkareNukAH / / 11 / / ||Gll || || ||sll ||oll ||7|| fall foll 28 || Ilall For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 29 // 6 // // 96 // ************SSSSSSSSS taM daSTvA'marSaNo yUtha-nAthastaM pratyadhAvata / vRddhaM nihatya taM yUtha-svAmI secanako'bhavat / / 12 / / anyApi kAcitkariNI, kalabhaM rakSituM nijam / upAyaM mama mAteva, mAkArSIditicintayan / / 13 / / kRtaghnaH sa gajo'bhAGkSI nmakSu taM tApasAzramam / bhaJjanti svAzrayaM dantA-balAH prAyaH khalA iva / / 14 / / (yugmam ) asmAbhiH poSitenA'pi, dvipenA'nena hA ! vayam / upadrutAstatkimapi, darzayAmo'sya tatphalam / / 15 / / dhyAtveti tApasAH kopAd gatvA zreNikabhUbhRte / puSpAdiprAbhRtabhRto, vijJA vyajJapayannidam / / 16 / / (yugmam) prabho ! secanakAhvAnaH, sarvalakSaNalakSitaH / bhadrajAtirvane'smAkaM vidyate gandhasindhuraH / / 17 / / pRthivyAM ratnabhUto'yaM, tavaivA'rhati bhUpate ! / zrutveti sainyayuk rAjA, taM grahItumagAdvanam / / 18 / / upAyairbhUribhirbhUpa-staM gRhItvAtha dantinam / AnIya svapure'badhnA dAlAne zRGkhalAgaNaiH / / 19 / / tataH svIyavazAyUtha-viyogAturacetasam / aruntudairvacobhistaM, nininduriti tApasAH / / 20 / / re kRtaghna ! kva ? tadvIryaM, zauNDIryaM cAdhunA tava / phalamasmadavajJAyA, idamAjanma bhujyatAm ! / / 21 / / nizamyeti kSatakSAra-kSepakalpAM sa tadgiram / roSAdAlAnamunmulya, dadhAve prati tApasAn / / 22 / / hatapratihatAn kurva- stAMzcAraNyaM gato gajaH / tAn babhaJjAzramAn bhUyaH prabhaJjana iva drumAn / / 23 / / punastadgrahaNAyA'gA-tadvanaM zreNiko nRpaH / tadetya'vadhinA'jJAsId gajAdhiSTAyikA surI / / 24 / / For Personal & Private Use Only 222221 DOO DOWN vinayanAma prathama madhyayanam 29 www.jninelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Isl Isl lol uttarAdhyayana sUtram || prathama Ill lol llell ller llell Illl Mell sindhuro'sAvasya vazyo-'vazyaM bhAvI mahIpateH / jJAtveti sA'bravIdvyAlaM, vAkyaiH pIyUSa pezalaiH / / 25 / / vinayanAma bhUyAMso bhAvino vatsa ! svayaM dAntasya te guNAH / kRtabandhavadhairanyai-ranyathA tvaM damiSyase / / 26 / / madhyayanam tacchrutvA sa svayaM gatvA, rAtrAvAlAnamAzrayat / tad jJAtvA nRpatistuSTa-stasyArcA bahudhA vyadhAt / / 27 / / svayaM dAnta iti prema, tatrAdhAdbhUdhavo bhRzam / nyadhAJca paTTahastinaM, vyadhAvRttiM ca bhUyasIm / / 28 / / dAntaH svayaM prApa yathA ramAmasau, tathA zivArthI manujo'pyavApnuyAt / svayaMdamI maGgha sakAmanirjarAM, parastu no tAmiti damyatAM svayam / / 29 / / iti secanakakarikathA / / tadevaM svayameva svAtmA damanIya iti sUtrArthaH / / 16 / / atha vinayAntaramAhapaDiNIaMca buddhANaM, vAyA aduva kammuNA / / AvI vA jaivA rahasse, Neva kujjA kayAivi / / 17 / / / vyAkhyA-pratyanIkaM pratikUlaM ceSTitamiti zeSaH, caH pAdapUraNe, buddhAnAmAcAryAdInAM vAcA 'kiM tvamapi kiJcijjAnISe ?' ityAdirUpayA Isl ial 'aduvatti' athavA karmaNA saMstArakAtikramaNapANipAdasparzanAdinA, AvirvA jana samakSaM, yadivA rahasi ekAnte 'Nevatti' naiva atra evakAraH Is "zatrorapi guNA grAhyA, doSAvAcyA gurorapi" iti kumatApohArthaH / kuryAdvidadhyAt, kadAcidapi paruSabhASaNAdisamaye'pIti sUtrArthaH / / 17 / / 8 atha zuzrUSaNA vinayamAha 16ll llell llell llfall llsil Mell lell isell 16 ils 16ll llell lol lol Irol ||5|| 116|| Nell 16ll sil llell le asi in Education International For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ NOM uttarAdhyayana sUtram lol 31 isil lls Na pakkhao Na purao, Neva kiJcANa piTuo / Na muMje UruNA UruM, sayaNe No paDissuNe / / 18 / / vinayanAma ||7|| prathamallell vyAkhyA - na pakSato dakSiNAdipArzvamAzrityopavizediti sarvatra gamyaM, tathopavezane hi tatpaGktipravezAdAtmano'pi madhyayanam // tatsAmyadarzanarUpo'vinaya: syAt, pAThanAdi samaye ca gurorapi tanmukhaprekSaNe vakrAvalokanena skandhakandharAdibAdhA bhavediti / tathA na il purato'grataH, tatra hi vandArulokasya gurumukhAdarzanAdinA aprItiH syAditi / tathA naiva kRtyAnAM kRtikarmAANAM gurUNAmityarthaH, pRSThataH / | pRSThadezamAzritya tatra dvayorapi mukhAprekSaNena na tAdRzo rasa: syAditi, tathA na yuJjayAnna saGghaTTayet atisaMvezadezopavezanAdinA UruNA AtmIyena // Moll UruM gurusambadhinaM, tathAkaraNe'tyantAvinayaprasaGgAt, upalakSaNaM caitat zeSAGgasparzatyAgasya / tathA zayane zayyAyAM zayita upaviSTo vA na // MO pratizRNuyAt na svIkuryAdguruvAkyamiti zeSaH, ayaM bhAvaH-zayyAsthita: ziSyo guruNA kRtyaM prati prokto na tatra sthita eva karomyevedamityAdi / Mell vadet, kintu guruvacaH zravaNAnantaraM tatkAlameva kRtAJjaligurupArzvamAgatya pAdapatanapUrvamanugRhIto'hamiti manyamAno bhagavanicchAmya'nuziSTimiti // Mvadediti sUtrArthaH / / 18 / / tathA - Mall va palhatthiaMkujjA, pakkhapiMDaM va saMjae / pAe pasArae vAvi, Na ciDhe guruNaMtie / / 19 / / Well vyAkhyA - naiva paryastikAM jAnujaGghopari vastraveSTanarUpAM kuryAt, pakSapiNDaM vA bAhudvayena kAyapiNDanAtmakaM, saMyataH sAdhuH, tathA pAdau // prasArayedvApi naivetIhApi yojyam, atra vA zabdaH samuJcaye, api zabdastu itastato'pi naiva nikSipediti darzanArthaH / anya - na tiSThennAsIta hA Ill gurUNAmantike atyantasannidhau kintUcitapradeza eva, anyathA avinayadoSasambhavAt, anena cAvaSTambhAdikamapi tatra naiva kuryAditi sUcitamiti / Nell sUtrArthaH / / 19 / / punaH pratizravaNavidhimAha - Mall 31 liol in Education International For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 32 AyariehiM vAhitto, siNIo Na kayAivi / pasAyapehI NiAgaTTI uvaciTThe guruM sayA / / 20 / / vyAkhyA - AcAryairgurubhiH 'vAhittotti' vyAhRtaH zabditaH tUSNIkastUSNIMzIlo na kadAcidapi glAnAdyavasthAyAmapi bhavet, kintu prasAdaprekSa prasAdo'sau me yadanyasadbhAve'pi guravo mAmAdizantIti prekSituM vicArayituM zIlamasyeti prasAdaprekSI, niyAgArthI mokSArthI upatiSThet, mastakena vande ityAdi vadan savinayamupasarpet guruM dharmAcAryAdikaM sadeti sUtrArthaH / / 20 / / tathA - AlavaMte lavaMte vA, Na NisIjja kayAivi / caiUNa AsaNaM dhIro, jao jattaM paDissuNe / / 21 / / // 6 // vyAkhyA - Alapati sakRdvadati, lapati vAraMvAraM gurau iti gamyate, na niSIdet, na niSaNNo bhavet, kadAcidapi, vyAkhyAnAdikAryeNa // vyAkulatAyAmapi, kintu tyaktvA apahAya AsanaM pAdapuJchanAdi, dhIro buddhimAn, yato yatnavAn, 'jattaMti' prAkRtatvAt jakArasya bindulope takArasya ca dvitve yadgurava Adizanti tatpratizRNuyAdavazyavidheyatayA'bhyupagacchediti sUtrArtha: / / 21 / / atha pRcchAvinayamAha - AsaNagao Na pucchijjA, Neva sijjAgao kayA / AgammukuDuo saMto, pucchijjA paMjalIuDo / / 22 / / vyAkhyA - Asanagata AsanAsIno na pRcchetsUtrAdikamiti zeSaH, naiva zayyAgataH saMstArakasthitastathAvidhAvasthAM vineti gamyate, kadAcidbahuzrutatve'pi, ayaMbhAvaH - bahuzrutenApi saMzaye sati praSTavyaM pRcchatA ca guroravajJA na kAryA, sadApi guruvinayasyAnatikramaNIyatvAdii Jain Education Intersalonal For Personal & Private Use Only llll // 67 // // 6 // praataalloo raitaal vinayanAma prathama madhyayanam 32
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram prathama || ||sil Neil || 6 kiM tahiM kuryAdityAha - 'AgammetyAdi' Agamya gurupArzvametya utkuTuko muktAsana: kAraNe pAdapuJchanAdigato vA san pRcchet sUtrAdikamiti zeSaH, ki vinayanAma * prAJjalipuTaH kRtAJjaliriti sUtrArthaH / / 22 / / IdRzasya ziSyasya guruNA yatkArya tadAha - madhyayanam evaM viNayajuttassa, suttaM atthaM ca tadubhayaM / pucchamANassa sIsassa, vAgareja jahAsuaM / / 23 / / vyAkhyA - evaM uktanItyA vinayayuktasya sUtraM kAlikotkAlikAdi, arthaM ca tasyaivAbhidheyaM, tadubhayaM sUtrArthobhayaM, pRcchato jJAtumicchataH // MM ziSyasya svayaM dIkSitasyopasampannasya vA vyAgRNIyAtkathayet, yathA yena prakAreNa zrutamAkaNitaM gurubhya iti zeSaH, na tu svabuddhikalpitamiti || Hill sUtrArthaH / / 23 / / punarvineyasya vAgvinayamAha - musaM parihare bhikkhU, Na ya ohAriNiM vae / bhAsAdosaM parihare, mAyaM ca vajae sayA / / 24 / / Isl vyAkhyA - mRSAM asatyaM bhUtanihnavAdikaM pariharet, "dharmahAniravizvAso, dehArthavyasanaM tathA / asatyabhASiNAM nindA, durgatizcopajAyate // 6 / / 1 / / " iti vimRzya sarvaprakAramapi tyajet bhikSurmuniH, na ca naivAvadhAriNI prastAvAdvANIM gamiSyAma evetyAdinizcayAtmikAM vadet bhASeta, 16. kiM bahunA ? bhASAdoSaM sAvadhAnumodanAdyaM jakAramakArAdikaM ca pariharet, mAyAM, ca zabdAt krodhAdIMzca asatyahetUna varjayetsadA sarvakAlamiti // 7. sUtrArthaH / / 24 / / kiJca - || Na lavija puTTho sAvajaM, Na NiraTuM Na mammayaM / appaNaTThA paraTThA vA, ubhayassaMtareNa vA / / 25 / / || litell vyAkhyA - na lapenavadet pRSTaH kenApi sAvadhaM sapApaM vacanamiti sarvatra jJeyam, na nirarthaM niSprayojanaM abhidheyazUnyaM vA, yathA - "eSa 33 6 leill Well 16l Ioll Ifoll ||61 || llsil llel in Education internal For Personal & Private Use Only ||Ghow.jainelibrary.org
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wei 34 uttarAdhyayana- vandhyAsuto yAti, khapuSpakRtazekharaH / mRgatRSNAmbhasi snAtaH, zazazuGgadhanurddharaH / / 1 / / " iti / tathA na naiva marmagaM marmavAcakaM tvaM kANaH' vinayanAma sUtram ityAdikaM, asyAtisaGklezotpAdakatvAditi, AtmArtha svArthaM, parArthaM vA anyArtha, ubhayasyAtmanaH parasya ca prayojanAditizeSaH, tathA antareNa vA prathama madhyayanam // vinA vA prayojanamiti sUtrArthaH / / 25 / / itthaM svagatadoSApohamuktvA upAdhikRtadoSatyAgamAha - samaresu agAresu, saMdhIsu a mahApahe / ego egithie saddhiM, Neva ciTThe Na saMlave / / 26 / / vyAkhyA - samareSu lohakArazAlAsu, upalakSaNaM caitadazeSanIcAspadAnAM, agAreSu gRheSu, sandhiSu gRhadvayAntarAleSu, mahApathe rAjapathAdau, eko'sahAya ekastriyA sArddha saha naiva tiSThenaivordhvasthAnastho bhavet, na saMlapenna tayaiva saha sambhASaM kuryAt, atyantaduSTatAkhyApakaM Hel cAtraikagrahaNaM, anyathA hyevaMvidhAspadeSu sasahAyasyApi striyA sahAvasthAnaM sambhASaNaM ca doSAyaiva, pravacanamAlinyAdidoSasambhavAt, uktaM hi in is "mAtrA svasrA duhitrA vA, na viviktAsano bhavet / balavAnindriyagrAmaH, paNDito'pyatra muhyati / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 26 / / kadAcit I skhalite ca guruNA zikSito yatkuryAttadAha - jaM me buddhANusAsaMti, sIeNa pharuseNa vA / mama lAbhotti pehAe, payao taM paDissuNe / / 27 / / vyAkhyA - yanme mAM buddhA guravaH anuzAsati zikSayanti, zItena upacArAt zItalena AhlAdakenetyarthaH, paruSeNa vA karkazena vacaseti in zeSaH, mama lAbho'prAptArthaprAptirUpo'yaM, yanmAmanAcArakAriNamamI sanmArge sthApayanti, iti prekSayA evaMvidhabuddhyA prayataH prayatnavAn tadanuzAsanaM ile |SH 16 ||Gl llell 34 llell Isll Isll lell Ioll foll in Education International I6I For Personal & Private Use Only lallww.jainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 35 // 6 // 11611 pratizRNuyAt, vidheyatayA'GgIkuryAditi sUtrArthaH / / 27 / / nanu atra paratra ca paramopakAri guruvacanamapi kiM kasyApyaniSTaM syAt ? yenaivamucyata ityAha - aNusAsaNamovAyaM, dukkaDassa ca coaNaM / hiaM taM maNNae paNNo, vesaM hoi asAhuNo / / 28 / / vyAkhyA - anuzAsanaM zikSaNaM 'ovAyaMti' upAye mRduparuSabhASaNAdau bhavamaupAyaM, tathA duSkRtasya ca kutsitAcaritasya ca codanaM preraNaM, hA ! kimidamAcaritamityAdirUpaM, gurukRtamiti dRzyaM, hitamihaparalokopakAri tadanuzAsanAdi manyate prAjJaH, dveSyaM dveSotpAdakaM tadbhavatyasAdhorasAdhubhAvasya, | tadevamasAdhorguruvAkyamapyaniSTaM syAdityuktamiti sUtrArtha: / / 28 / / amumevArthaM prakaTayannAha - hiaM vigayabhayA buddhA, pharusaMpi aNusAsaNaM / vesaM taM hoi mUDhANaM, khaMtisohikaraM payaM / / 29 / / vyAkhyA - hitaM pathyaM vigatabhayA ihalokaparalokAdAnAkasmAdAjIvikAmaraNAzlokabhayarahitA buddhA avagatatatvAH manyante iti zeSaH, paruSamapyanuzAsanaM gurukRtamiti jJeyaM / 'vesaMti' dveSyaM tadanuzAsanaM bhavati mUDhAnAM hitAhitavivekavikalAnAM / kSAntiH kSamA, zuddhirAzayazuddhatA, tatkaraM upalakSaNatvAnmArdavArjavAdikaramapi, kSAntyAdihetutvAdvarvanuzAsanasya, padaM jJAnAdiguNAnAM sthAnamiti sUtrArthaH / / 29 / / punarvinayamevAha - Jain Education Intellonal For Personal & Private Use Only SETTES eeeeeee vinayanAma prathama madhyayanam 35
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana Mish sUtram 36 116l lish AsaNe uvaciThijjA, aNuJce akkue thire / appuTThAI NiruTThAi, NisIijjappakukkue / / 30 / / vinayanAma prathamavyAkhyA - Asane pIThAdau varSAsu, Rtubaddhe tu pAdapuJchane upatiSThet, upavizet, anuche dravyato nIce bhAvatastu alpamUlyAdau gurvAsanAditi // madhyayanam // gamyate, akuce aspandamAne, natu tinizaphalakavatkiJciJcalati, tasya zRGgArAGgatvAt / sthire samapAdasthititayA nizcale, anyathA in satvavirAdhanAsambhavAt / idRze'pyAsane 'appuThAitti' alpotthAyI na punaH punarutthAnazIlaH, nirutthAyI nimittaM vinA notthAnazIlaH, niSIdet // AsIta 'appakukkuetti' alpaspandana: karAdibhirapyalpameva calan, yadvA alpaM kaukucyaM karacaraNadhUbhramaNAdyasabheSTArUpaM yasya so'lpakaukucya iti / // sUtrArthaH / / 30 / / sampratyeSaNAsamitiviSayaM vinayamAha - Maha kAleNa Nikkhame bhikkhU, kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajjittA, kAle kAlaM samAyare / / 31 / / Mel __ vyAkhyA - kAle prastAve saptamyarthe tRtIyA, niSkrAmedgacchedAhArAdyartha bhikSuH, akAlanirgame AtmaklAmanAdidoSasambhavAt / tathA kAle ca Mell Mel pratikrAmet pratinivarteta bhikSATanAditi zeSaH / ayaM bhAva - alAbhe'lpalAbhe vA atilAbhArthI na paryaTanneva tiSThet, kintahiM kuryAdityAha8 akAlaM ca tattatkriyAyA asamayaM vivarNya vihAya kAle prastAve kAlaM tattatkAlocitaM pratyupekSaNAdyanuSThAnaM samAcaret kuryAt / yaduktam / 6 "kAlaMmi koramANaM, kisikammaM bahuphalaM jahA hoi / ia savvaJcia kiriA, NiaNiakAlaMmi viNNeA / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 31 / / bhikSArthaM nirgatazca yatkuryAttadAha - Mail foll ||sil | ll || lei ||oll Jain Education inllollional For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ fier uttarAdhyayanaparivADIe Na ciTejjA, bhikkhU dattesaNaM care / paDirUveNa esittA, miaM kAleNa bhakkhae / / 32 / / vinayanAma sUtram prathamavyAkhyA - paripATyAM paGktyAM bhuJjAnamAnavasambandhinyAM na tiSThedbhikSArtha, aprItyadRSTakalyANatAdidoSasambhavAt, yadvA paripATyAM / 37 madhyayanam MS dAyakasaudhasambandhinyAM paGktisthagRhabhikSAgrahaNAya naikatrAvatiSTheta, tatra dAyakadoSAparijJAnaprasaGgAt / tathA bhikSurdattaM dAnaM tasmin gRhiNAlA MdIyamAne eSaNA tadgatadoSAnveSaNAtmikA dattaiSaNA tAM caredAseveta, anena grahaNaiSaNA uktA, kiM kRtvA dattaSaNAM caredityAha - 'paDirUveNa' | Is ityAdi - pratirUpeNa cirantanamunInAM pratibimbena patadgrahAdidhAraNAtmakena sakalAnyadarzanivilakSaNena, na tu 'bhikSApi nADambaraM vinA // prApyate' iti dhyAtvA kRtADambareNa, eSayitvA gaveSayitvA anena ca gaveSaNoktA, grAsaiSaNAmAha-mitaM parimitaM, amitabhojane hi // svAdhyAyavidhAtAdibahudoSasambhavAt, kAlena "NamokkAreNa pArittA" ityAdyAgamoktaprastAvena adutAvilambitarUpeNa vA bhakSayedbhuJjIteti // ||7|| sUtrArthaH / / 32 / / bhikSAcaryAM ca kurvatA pUrvAgatAnyabhikSukasambhave yatkAryaM tadAha - NAidUramaNAsaNNe, NaNNesiM cakkhuphAsao / ego ciTThijja bhattaTThA, laMghiA taM Naikkame / / 33 / / 16 vyAkhyA - 'NAidUraMti' vibhaktivyatyayAnAtidUre viprakarSavati deze, tatra bhikSunirgamAjJAnAt eSaNAzuddhayasambhavAJca, tathA nAsane kA prastAvAnnAtinikaTe, tatra pUrvAgatAnyabhikSUNAmaprItisambhavAt, nAnyeSAM bhikSukApekSayA apareSAM gRhasthAnAM 'cakkhuphAsaotti' atra saptamyarthe / 6 tasU, tatazcakSuHsparze dRSTigocare tiSThediti sarvatra yojyaM, kintu asaubhikSurbhikSuniSkramaNaM pratIkSate iti yathA gRhasthA na vidanti tathA vivikta pradeze // tiSThediti bhAvaH / ekaH pUrvapraviSTabhikSukopari dveSarahitaH, bhaktArthaM bhojananimittaM 'laMghiatti' ullaGghya tamiti bhikSukaM nAtikrAmet na gRhamadhye lol lish Usil I lIsll ||sil llsil llel llsl 37 lil lal lirail lish ISA Tin EU For Personal Prat De Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram prathama 38 160 lel Jell gacchet, tadaprItyapavAdAdidoSasambhavAt / iha ca mitaM kAlena bhakSayediti bhojanavidhimabhidhAya yat punarbhikSATanakathanaM tadglAnAdinimittaM svayaM vA vinayanAma kSudhAmasahiSNoH punardhamaNamapi na doSAyeti jJApanArthamiti sUtrArthaH / / 33 / / punastadgatameva vidhimAha - madhyayanam NAi ucce va NIe vA, NAsapaNe NAi dUrao / phAsuaM parakaDaM piMDaM, paDigAhijja saMjae / / 34 / / vyAkhyA - nAtyuce gRhoparibhUmyAdau nIce vA bhUmigRhAdau sthita iti zeSaH, tatrotkSepanikSepanirIkSaNAsambhavAt, dAyakApAyasambhavAca / yathA // // nAtyucco dravyata uccaiH kRtakandharo bhAvatazcAhaM labdhimAniti madAmAtaH, nIcazca dravyato'tyantAvanatagrIvaH bhAvatastu na mayAdya kimapi labdhamiti // dainyavAn, vA zabda ubhayatrApi samuJcaye / tathA nAsanne nAtidUrapradeze sthita iti zeSaH, AsannAtidUrayorhi yathAyogaM jugupsAzaGkAneSaNAdayo doSAH / / Mell syuH, tatra sthitazca prAsukaM sahajasaMsaktajajanturahitaM pareNa gRhiNA svArthaM kRtaM parakRtaM piNDamAhAraM pratigRhNIyAt svIkuryAt, saMyato yatiritisUtrArtha: islil II / / 34 / / punAsaiSaNAvidhimAha - appapANappabIaMmi, paDicchaNNaMmi saMvuDe / samayaM saMjae bhuMje, jayaM aparisADiaM / / 35 / / vyAkhyA - atrAlpazabdo'bhAvavAcI, tatazca alpaprANe avasthitAgantukatrasaprANarahite, tathA'lpabIje zAlyAdibIjavarjite, Mel upalakSaNatvAtsakalasthAvarajantuvikale ca, praticchanne upari AcchAdite, anyathA sampAtimaprANisampAtasambhavAt, saMvRte pArzvata: // Moll kaTakuDyAdinA saGkaTadvAre, aTavyAM tu kuDaGgAdau sthAne iti zeSaH, anyathA dInAdinA yAcane dAnAdAnayoH puNyabandhapradveSAdidoSadarzanAt, / Isl ||sl Isl lll Gll Jell New For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 39 II MS samakamanyamunibhiH saha, na tu rasalampaTatayA samUhAsahiSNutayA vA ekAkyeva, gacchasthitasamAcArI ceyaM, saMyataH sAdhurbhuJjIta, aznIyAt, 'jayaMti' vinayanAma yatamAnaH, 'surasura' 'cabacaba' 'kasakasakA' di zabdAnakurvan, 'aparisADiaMti' parizATIrahitaM yathA syAttathetisUtrArthaH / / 35 / / yaduktaM yatamAna prathama madhyayanam iti tatra vAgyatanAmAha - sukaDitti supakkitti, succhiNNe suhaDe maDe / suNiTThie sulaTThatti, sAvajaM vajae muNI / / 36 / / ___ vyAkhyA - sukRtaM suSTu nivartitaM annAdi, supakvaM ghRtapUrAdi, iti: ubhayatra pradarzane, succhinnaM zAkapatrAdi, suhRtaM zAkapatrAdeMM stiktatvAdi, yadvA suhRtaM sUpayavAgvAdinA pAtrakAdeghRtAdi, sumRtaM ghRtAdyeva saktusUpAdau, suniSThitaM suSThu niSThA rasaprakarSAtmikAM gataM, sulaSTaM Mar atizobhanamodanAdi, akhaNDovalasvAdusikthatvAdinA, ityevaM prakAramanyadapi sAvadyaM vaco varjayenmuniH / yadvA suSTu kRtaM yadanena ripoH / 6 pratikRtaM, supakvaM mAMsAdi, succhinno'yaM nyagrodhAdiH, suhRtaM kadaryasya dhanaM caurAdyaiH, sumRto'yaM pratyanIkaviprAdiH, suniSThitoyaM prAsAdakUpAdiH, sulaSTo'yaM karituragAdiriti sAmAnyenaiva sAvA varjayenmuniriti / anavadyaM tu sukRtamanena dharmadhyAnAdi, supakvamasya Is vacanavijJAnAdi, succhinnaM snehanigaDAdi, suhRto'yaM ziSyaH svajanebhya utpAvAjayitukAmebhyaH, sumRtamasya paNDitamaraNamartuH, suniSThito'yaM M& sAdhvAcAre, sulaSTo'yaM dArako vratagrahaNasyetyAdirUpaM vAkyaM vadedapItisUtrArthaH // 36 // samprati vinItetarayorupadezadAne 8 guroryatsyAttadarzayannAha - For Personal Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 40 prathama leill lall ||sil iii vinayanAma ramae paMDie sAsaM, hayaM bhadaM va vAhae / bAlaM sammai sAsaMto, galiassaM va vAhae / / 37 / / vyAkhyA - ramate abhiratimAn bhavati, paNDitAn vinItaziSyAn zAsadAjJApayan pramAdaskhalite zikSayan vA gururiti zeSaH, kamiva kaDA madhyayanam ityAha-hayamivAzvamiva bhadraM kalyANAvahaM vAhako'zvadamaH / bAlamajJaM zrAmyati khidyate zAsat, sa hi sakRdukta eva kRtyaM na kurute, tatazca puna: // 7 // Is punastamAjJApayan guruH zrAmyatyeveti bhAvaH, atrApi dRSTAntamAha-galyazvamiva vAhaka iti sUtrArthaH / / 37 / / guruzikSaNe bAlasyAzayamAha - Nell khaDDuAme caveDA me, akkosA ya vahA ya me / kallANamaNusAsaMto, pAvadiTThitti maNNai / / 38 / / vyAkhyA - khaDDakAH TakkarA me mama, capeTAH karatalAghAtA me, AkrozAzca niSThurabhASaNAni me, vadhAzca daNDAdighAtA me, ayaMbhAvaH - DA // khaDDukAdaya eva me guruNA dIyante natvanyatkimapi samIhitamastItyanuzAsyamAno bAlazcintayati, anyacca-kalyANamihaparalokahitaM // IS 'aNusAsaMtotti' vibhaktivyatyayAdanuzAsataM zikSayantaM guruM pApadRSTiH pApabuddhirayamAcArya iti sa manyate, yathA pApo'yaM guptipAla iva nighRNo // mAM hantIti / athavA vAgbhireva kalyANaM 'aNusAsaMtotti' guruNA anuzAsyamAna: zikSyamANaH pApadRSTiH kuziSyaH khaDDukAdirUpA guruvAco is manyate iti sUtrArthaH / / 38 / / vinItAdhyavasAyamAha - putto me bhAya NAitti, sAhu kallANa maNNai / pAvadiTThI u appANaM, sAsaM dAsitti maNNai / / 39 / / vyAkhyA - atra ivArthasya gamyamAnatvAdvibhaktivyatyayAJca putramiva bhrAtaramiva jJAti svajanamiva 'me' iti mAM ayamAcAryo'nuzAstItyadhyAhAraH, isl lal lal ol Jain Education into For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttraadhyyn-6|| ityevaM sAdhuH suziSyaH kalyANakAri anuzAsanaM manyate, yataH sa ziSya evaM vicArayati, yatsauhArdAdeSa mAmanuzAsti, durvinItatve hi mama kimasya vinayanAma sUtram prathama41 parihIyate ? kintu mamaivArthabhraMza iti / bAlaH punaH kiM manyate ? ityAha - pApadRSTistu kuziSyaH punarAtmAnaM 'sAsaMti' zAsyamAnaM dAsamiva manyate, madhyayanam // yathaiSa dAsamiva mAmAjJApayatIti sUtrArthaH / / 39 / / vinayasarvasvamAha - sil si Na kovae AyariyaM, appANaMpi Na kovae / buddhovadhAI Na siA, Na siyA tottagavesae / / 40 / / ||s Is vyAkhyA - na kopayenna kopavazagaM kuryAttAdRzavacanAdibhirAcArya, upalakSaNatvAdanyamapi vinayAha, AtmAnamapi gurubhiH el paruSabhASaNAdinA'nuziSyamANaM na kopayet, kathaJcitsakopatAyAmapi buddhopaghAtI AcAryAdhupaghAtakArI na syAnna bhavet udAharaNaM cAtra, il tathAhi - ||6|| gacche kvApi purA'bhUvan, gaNisampatsamanvitAH / yugapradhAnAH prakSINa-pApmAna: sUripuGgavAH / / 1 / / cikIrSavo'pi te samyag, vihAraM muninAyakAH / kSINajaGghAbalA nityaM, pure kvApyavatasthire / / 2 / / satsveteSu munIndreSu, jinazAsanabhAnuSu / tIrthaM sanAthamastIti, cintayanto mahAdhiyaH / / 3 / / tatratyAH zrAvakA dhanyaM-manyAH samyagupAcaran / tadyogyaiH snigdhamadhurai-rAhArairoSadhaizca tAn / / 4 / / (yugmam) gurukarmabharAkrAntA, ni:snehA: svagurAvapi / anyadA tatsamIpasthAH, kuziSyA vyamRzanniti / / 5 / / I6I leol JainEducation SI For Personal Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ms 116ll lol uttarAdhyayana sUtram vinayanAma prathamamadhyayanam lel ||61 116 116 16 nol lll lel 16 llell Isl asmAbhiH pAlanIyo'yaM, kiyaJciramajaGgamaH / stheyaM cAtra kiyatkAlaM, kArAyAmiva bandibhiH / / 6 / / tata: kenApyupAyena, kAryate'nazanaM guroH / mRte'smin bandhanonmuktA, viharAmo yathA vayam / / 7 / / vimRzyeti puraH sUre-rantaprAntAzanAdikam / upanIya sphuratkhedA, ivaivaM te jaDA jaguH / / 8 / / IdRzAmapi yuSmAkaM, yogyamantrauSadhAdikam / sampAdayanti na zrAddhA, dhanino'pyavivekinaH / / 9 / / niviNNAstadamI nUnaM, zrAvakA nityadAnataH / bhaveyurnIrasA bhUri-pIDanAnnekSavo'pi kim ? / / 10 / / akiJcanA vayaM tatkiM, kurmo dattopajIvinaH / kutaH sampAdayAmazca, yuSmadyogyAzanAdikam / / 11 / / guroH puro nigadyeti, te bhikSAyai gatAH punaH / sUriyogyaM na jagRhu-hidattAzanAdikam / / 12 / / tadgrahaNArthaM cAtyartha - mAgrahe zrAvakaiH kRte / te procurguravo nedaM, praNItaM bhuJjate'dhunA / / 13 / / kintu saMlekhanAheto-ralpAlpaM rasavarjitam / gRhNanti sUrayo bhaktaM, svadehe'pi gataspRhAH / / 14 / / tacchrutvA zrAvakAH kheda-bharabhaGguramAnasAH / gurupArzvamupetyaivaM, jagadurgadgAdAkSaram / / 15 / / jineSu vizvasUryeSu, cirAtIteSvapi prabho ! / yuSmAbhiH zAsanaM jainaM, bhAti vezmeva dIpakaiH / / 16 / / akAle'pi tadArebhe, pUjyaiH saMlekhanA kutaH ? / aprastAve hi no kArya-mArabhante bhavAdRzAH / / 17 / / nivedahetureteSA-mahaM bhAvItyapi svayam / na cintanIyaM svapne'pi, bhagavadbhiryugottamaiH / / 18 / / 16 lel llll 16ll leon ||7|| 16ll Islli Islli 150 42 lls lel Mel NOM Illl Islil Biww.ininelibrary.org Jain Education inteMastual For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 43 SATTTTTE ziraHsthA api yadyayaM jagatpUjyapadAmbujAH / nAsmAkaM na vineyAnAM, cAmISAM bhArakAriNaH / / 19 / / idAnIM tanna kartavyaH, pUjyaiH saMlekhanAgrahaH / zrutvetIGgitavitsUri-riti cetasyacintayat / / 20 / / nUnamasmadvineyAnAM, sarvametadvijRmbhitam / tadamIbhiH kRtaM prANai-reSAM nirvedahetubhiH / / 21 / / dharmArthinA hi nAnyeSAM, pIDotpAdyA kadAcana / dhyAtveti sUrayaH procuH, samatAmRtavArddhayaH / / 22 / / vaiyAvRtyaM kArayadbhiH, sadAsmAbhirajaGgamaiH / yUyamete vineyAzca khedanIyAH kiyaciram / / 23 / / taduttamArthamevAtha, pratipadyAmahe vayam / iti sambodhya tAn bhaktaM, pratyAkhyAntisma sUrayaH / / 24 / / guruH prapAlyAnazanaM jagAma, triviSTapaM niSThitapApakarmA / ziSyAstu te prApurihApavAdaM paratra duHkhaM ca gurUpaghAtAt / / 25 / / iti gurUpaghAti kuziSyakathA / tadevaM buddhopaghAtI na syAt / tathA 'na siA tottagavesaetti' tudyate vyathyate'neneti totraM, dravyataH prAjanako bhAvatastu doSodbhAvakaM vacanameva, tadgaveSayati, kimahameSAM jAtyAdidUSaNaM vacmIti anveSayatIti totragaveSako na syAditi sUtrArthaH / / 40 / / tadevamAcAryaM na kopayedityuktaM kathaJcitkupite punaH kiM kAryamityAha - AyariaM kuviaM NacA, pattieNa pasAyae / vijjhavijja paMjalIuDo, vaijja Na puNatti a / / 41 / / vyAkhyA - AcAryamupalakSaNatvAdupAdhyAyAdikaM vA kupitaM azikSaNAdRSTidAnAdinA prAduSkRtakopaM jJAtvA 'pattieNatti' pratIti- janakena zapathAdinA, yadvA prItyA sAmneva priyavacobhASaNAdikena prasAdayet prasannaM kuryAt, kathamityAha lle For Personal & Private Use Only - ATTOOTATO caalaa chaalett 'vijjhavijjatti' vidhyApayet // 7 // // 7 // vinayanAma prathama madhyayanam 43
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 16ll ||sil Isil 116 sil uttarAdhyayana sUtram 44 llol ller Mel Weir llol Iell Isill Jell // kathaJcidudIritakopAnalamapi zAntaM kuryAt prAJjalipuTaH kRtAJjaliH, itthaM kAyikaM mAnasaM ca vidhyApanopAyamuktvA vAcikaM taM darzayati, 'vaijatti' in vinayanAma agretanacakArasya bhinnakramasyeha yogAt vadeza brUyAJca kimityAha-na punariti, ayaM bhAvaH - svAmin ! pramAdAcaritamidaM kSamyatAM, na l lol punaritthamAcariSyAmIti guruM prasAdayan ziSyo vadecheti sUtrArthaH / / 41 / / atha yathA guroH kopa eva notpadyate tathAha - ||7|| madhyayanam ||7| dhammajjiaM ca vavahAraM, buddhehAyariaM sayA / tamAyaraMto vavahAraM, garahaM NAbhigacchai / / 42 / / IIoll ||7|| Illl vyAkhyA - dharmeNa kSAntyAdinA arjita upArjitaH, caH pUttauM, yo vyavahAraH pratyupekSaNAdirmumukSukriyArUpa: buddhaititattvairAcarita: sevita: sadA / il sarvakAlaM tamAcaran sevamAnaH 'vavahAraMti' vizeSeNa avaharati pApakarmeti vyavahArastaM pApakarmApahAriNamityarthaH, gahA~ avinIto'yamitinindA // nAbhigacchati na prApnoti yatiriti zeSaH, tadA ca na syAdeva guroH kopotpattiriti sUtrArthaH / / 42 / / kimbahunA - maNogayaM vaktagayaM, jANittAyariassa u / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAyae / / 43 / / ____ vyAkhyA - manogataM manasi sthitaM tathA vAkyagataM kRtyamitizeSaH, jJAtvA AcAryasya guroH, tu zabdaH kAyagatakAryaparigrahArthaH, tat manogatAdi | lol gurukRtyaM parigRhyAGgIkRtya, vAcA idamitthaM karomItyAdirUpayA, karmaNA kriyayA tanniSpAdanAtmikayA, upapAdayedvidadhIteti sUtrArthaH / / 43 / / sa l caivaM vinItatayA yAdRk syAttadAha - vitte acoie NicaM, khippaM havai sucoie / jahovaiTuM sukayaM, kiJcAI kubbai sayA / / 44 / / vyAkhyA - vitto vinItatayA prasiddhaH ziSyaH 'acoietti' anodito'prerita eva pratiprastAvaM gurukRtyeSu pravarttate ityadhyAhAraH, nityaM sadA / lall Ill Ill sil llol NEW llell llell ell More Ioll Isll lall Mall 16ll lel llell licell Illl Meshi Isill le Jan Education a l For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 45 // na tu kadAcideveti bhAvaH, na cAyaM svayaM pravarttamAno gurubhiH prerito'nuzayavAnapi syAt, kintu kSipraM zIghraM bhavati yathocitakRtyakArIti gamyate, sucodake zobhanaprerayitari gurau satIti zeSaH, tatazca yathopadiSTaM upadiSTAnatikrameNa suSThu kRtaM sukRtaM yathA syAdevaM kRtyAni karoti, sadA sarvadeti sUtrArthaH / / 44 / / athopasaMharttumAha - Na Namai mehAvI, loe kittI se jAyai / havai kicANa saraNaM, bhUANaM jagai jahA / / 45 / / vyAkhyA - jJAtvA'nantaroktaM sarvamadhyayanArthamavagamya namati tattatkRtyakaraNaM prati prahrIbhavati medhAvI maryAdAvarttI, loke kIrttiH sulabdhamasya janma ! nistIrNo bhavAbdhiranenetyAdikA se tasya jAyate prAdurbhavati, tathArUpazca bhavati kRtyAnAM puNyAnuSThAnAnAM zaraNamAzrayaH, bhUtAnAM prANinAM jagatI pRthvI yatheti sUtrArtha: / / 45 / / nanu vinayaH pUjyaprasAdanaphala:, pUjyaprasAdanAJca kiM labhyate ? ityAha - pujA jassa pasIaMti, saMbuddhA puvvasaMthuA / pasaNNA lAbhaissaMti, viulaM aTThiaM suaM / / 46 / / vyAkhyA - pUjyA AcAryAdayo yasya ziSyasya prasIdanti tuSyanti sambuddhAH samyagjJAtatatvAH pUrvaM vAcanAdikAlAt prAk saMstutA vinayaviSayatayA paricitAH samyakstutA vA sadbhUtaguNotkIrttanAdinA pUrvasaMstutAH prasannAH saprasAdAH lambhayiSyanti prApayiSyanti, vipulaM vistIrNa, artho mokSaH, sa prayojanamasyetyArthikaM zrutamaGgopAGgAdibhedaM, anena pUjyaprasAdanasyAnantaraM phalaM zrutalAbha:, paramparaM tu mokSa iti || sUcitamiti sUtrArthaH / / 46 / / atha zrutAvAptau tasya aihikamAmuSmikaM ca phalaM kAvyAbhyAmAha - le lele caa caalaa For Personal & Private Use Only se bahasa kara SSESSETTES vinayanAma prathamamadhyayanam 45 www.janelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 46 llell llel 16ll sil sa pujasatthe suviNIasaMsae, maNoruI ciTThai kammasaMpayA / tell vinayanAma prathamatavosamAyArisamAhisaMvuDe, mahajjuI paMcavayAiM pAliyA / / 47 / / madhyayanam vyAkhyA - sa iti prasAditaguroH prAptazrutaH ziSyaH, pUjyaM vinItatayA zlAghyaM zAstraM yasyAsau pUjyazAstraH, suSThu vinIto'panIta: / prasAditaguruNaiva zAstrarahasyapradAnena saMzayaH sUkSmArthaviSayaH sandeho yasya sa suvinItasaMzayaH, manasaH prastAvAdgurusambandhinazcittasya ruciricchA || // yasmin sa manorucirgurumanonuvartI, na tu svecchAcArIti bhAvaH 'ciTThai kammasaMpayatti' karma kriyA, dazavidhacakravAlasAmAcArI, tasyAH sampat // 6 samRddhiH karmasampat tayopalakSitastiSThati Aste / tathA tApaso'nazanAdeH samAcArI samAcaraNaM, samAdhizcetaHsvAsthyaM, tAbhyAM saMvRto MI niruddhAzravaH tapaH samAcArIsamAdhisaMvRtaH / mahatI dyutistapastejomayI yasya sa mahAdyutirbhavatIti zeSaH / kiM kRtvetyAha - paJca vratAni I IS prANAtipAtaviramaNAdIni pAlayitvA saMspRzyeti sUtrArthaH / / 47 / / tathA sa devagaMdhavvamaNussapUie, caittu dehaM malapaMkapuvvayaM / siddhe vA havai sAsae deve vA, apparae mahiDDiettibemi / / 48 / / vyAkhyA - sa vinItavineyo munirdevairvamAnikajyotiSkaiH, gandharvazca gandharvanikAyopalakSitaiya'ntarabhavanapatibhirmanuSyaizca nRpAdyaiH pUjito'rcito ki // 7 // devagandharvamanuSyapUjitaH, tyaktvA'pahAya dehaM zarIraM, 'malapaMkapuvvayaMti' malapaGkau raktavIrye tatpUrvakaM tatprathamakAraNaM, siddho vA bhavati zAzvata: || || ||sil lal ell Wol 46 lall ||oll lioil 16ll hell Is Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Meall
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isr Nell Isil sUtram 47 vinayanAma prathamamadhyayanama uttarAdhyayana- // sarvakAlAvasthAyI, na tu buddhAdivattIrthanikAre punaratrAgantA ! / sAvazeSakarmA tu devo vA bhavati, alparajAH pratanubadhyamAnakarmA, mahatI // vikurvaNAdirUpA Rddhiryasya sa maharddhikaH, avirAdhitamunidharmANAM maharddhikavaimAnikadeveSvevotpAdAt, iti parisamAptau bravImi | tIrthakaragaNadharAdyupadezena na tu svabuddhyaiveti sUtrArthaH / / 48 / / / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAya zrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyAzravopAdhyAya zrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau vinayazrutAkhyaM prathamAdhyayanaM sampUrNam / / 1 / / Wesh lel lioall liell lifol llell ||7|| 16 116ll / / iti prathamAdhyayanaM sampUrNam / / llell llell 16l lll Isl 116 llell llell llell Isll llel Islil llell lel lell lel Iel Mon lal lish 16ll ilal min Education International For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana 48 "atha parISahanAma dvitIyamadhyayanam" / pariSahanAma / arham / / vyAkhyAtaM prathamAdhyayanamatha dvitIyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, iha pUrvAdhyayane vinaya uktaH, sa ca svasthAvasthaiH dvitIyaparISahAtaizca vidheya eva, atha ke nAmate parISahAH ? iti jijJAsAyAM tatsvarUpAvedakamidamucyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsya ! madhyayanam // parISahAdhyayanasyedamAdisUtram - MS suaM me AusaM teNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu bAvIsaM parIsahA, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA, je kA I bhikkhU socA NaJcA jiJcA abhibhUya bhikkhAyariA parivyayaMto puTTho Na vihaNejjA / / vyAkhyA - zrutamAkaNitaM me mayA AyuSmanniti ziSyAmantraNaM, idaJca sudharmasvAmI jambUsvAminaM pratyAha, tena jagattrayapratItena M bhagavatA'STamahAprAtihAryAdisamagrezvaryayuktena evamamunA vakSyamANaprakAreNa AkhyAtaM kathitaM, kimAkhyAtamityAha, 'iha khalutti' atra khaluzabdasya ll I evakArArthatvAt ihaiva jinapravacane eva, na tu zAkyAdizAsane, dvAviMzatiH parISahAH santIti gamyate, yadivA 'AusaMteNaMti' mayA ityasya vizeSaNaM / Mal kArya, tatazca AvasatA AgamoktamaryAdayA vasatA gurukulavAse iti zeSaH, anena ca yAvajIvaM gurukulavAsa eva sarvathA vastavyamityAha, uktaJca "NANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte a / dhaNNA AvakahA je, gurukulavAsaM Na muMcaMti / / 1 / / " atha yadbhagavatA dvAviMzatiH parISahAH santItyAkhyAtaM tatkimanyato'vagamya svato veti ziSyasaMzayaM nirAkartumAha, zramaNena tapasvinA bhagavatA mahAvIreNa zrIvarddhamAnasvAminA kAzyapena kA I kAzyapagotreNa 'paveiatti' sUtratvAt praviditAH prakarSeNa utpannakevalajJAnatayA svayaM sAkSAtkAritvalakSaNena viditA jJAtA: natvanyopadezeneti kA 11 For Personal Pre se Only llelmjaneibrary.org
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram // 7 // uttarAdhyayana- // 16 // bhAvaH, te ca kIdRzA ityAha - 'je bhikkhU' ityAdi - yAn parISahAn bhikSuH sAdhuH zrutvA gurupArzve samAkarNya, jJAtvA yathAvadavabuddhya, jitvA punaH // punarabhyAsena paricitAn vidhAya, abhibhUya sarvathA tatsAmarthyamupahatya, bhikSAcaryAyAM bhikSATane parivrajan samantAdgacchan spRSTaH AzliSTaH prakramAtparISahaireva no naiva vihanyeta saMyamazarIropaghAtena vinAzaM labheta, udIryante hi bhikSATane prAyaH parISahA iti tadgrahaNaM, uktaJca - "bhikkhAyariAe bAvIsaM parIsahA uIrijyaMtitti" ityukta uddezaH / / pRcchAmAha - 49 kare khalu te bAvIsa parIsahA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA je bhikkhU succA NacA jicA abhibhUya bhikkhAyariAe parivvayaMto puTTho No vihaNejjA / vyAkhyA - katare kiM nAmAnaste anantarasUtroddiSTAH khalu vAkyAlaGkAre zeSaM prAgvat / nirdezamAha - ime khalu te bAvIsa parIsahA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiA je bhikkhU succA NacA jicA abhibhUya bhikkhAyariAe parivvayaMto puTTho No vihaNejjA / / vyAkhyA - ime hRdi varttamAnatayA pratyakSAH, te iti ye tvayA pRSTAH, zeSaM prAgvat / / taMjahA-digiMchAparIsahe (1), pivAsAparIsahe (2), sIaparIsahe (3), usiNaparIsahe (4), daMsamasayaparIsahe (5), acelaparIsahe (6), araiparIsahe (7), itthIparIsahe (8), cariAparIsahe (9), NisIhiAparIsahe (10), sijjAparIsahe (11), akkosaparIsahe For Personal & Private Use Only TODA ZTFFFFFFFS pariSahanAma dvitIya madhyayanam 49
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 50 Jel Isil Jell Ill ||Gll (12), vahaparIsahe (13), jAyaNAparIsahe (14), alAbhaparIsahe (15), rogaparIsahe (16), taNaphAsaparIsahe (17), jallaparIsahe pariSahanAma is (18), sakkArapurakkAraparIsahe (19), paNNAparIsahe (20), aNNANaparIsahe (21), daMsaNaparIsahe (22) / / dvitIya madhyayanam vyAkhyA - tadyathA ityupanyAsArthaH, 'digiMchA' dezIparibhASayA bubhukSA, saiva bhRzamAkulatAheturapi, asaMyamabhIrutvena 8 AhArapacanAprAsukAneSaNIya bhojanAdivAJchAvinivarttanena pari samantAt sahyate iti parISaho digijchAparISahaH (1) pipAsA tRSA, saiva parISahaH / 6 pipAsApariSahaH (2) evaM sarvatrApi, navaraM, zItaM himasamayAdI jAtaH zItasparzaH (3) uSNaM nidAghAditApAtmakam (4) daMzamazakAH pratItAH, yUkAdhupalakSaNaJcaite (5) acelaM celAbhAvo jinakalpikavizeSANAM, anyeSAM tu jIrNamalpamUlyaJca celaM sadapyacelameva (6) ratiH saMyamaviSayA ghRtistadviparItA cAratiH (7) strI rAmA, saiva tadgatarAgahetugativilAsahAsaceSTAcakSurvikArakucabhArAdyavalokane'pi tadabhilASavinivarttanena | IMGM pariSahyamANatvAt parISahaH (8) caryA vihArAtmikA (9) naiSedhikI svAdhyAyabhUH (10) zayyA upAzrayaH (11) Akrozo'sabhyabhASaNarUpaH (12) // 6 vadho lakuTAdibhistADanam (13) yAcanA prArthanA (14) alAbho vAJchitavastuno'prAptiH (15) rogaH kuSTAdiH (16) tRNasparzo darbhAdisparza: // 7 (17) jallo malaH (18) satkAro vastrAdibhiH pUjanam, puraskAro'bhyutthAnAdisampAdanam, tAveva parISahaH (19) prajJA svayaM vimarzapUrvako / in vastuparicchedaH (20) jJAnaM matyAdi, tadabhAvazcAjJAnam (21) darzanaM samyagdarzanam, tadeva vicitramatazravaNe'pi samyak pariSahyamANaM nizcalatayA / 6 dhAryamANaM parISaho darzanaparISahaH (22) itthaM nAmata: parISahAnuktvA svarUpato vivakSustAnAha - S isi list llel lle Jel Isl JainEducation indemational For Personal Pre se Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ WOM uttarAdhyayana sUtram Isil IIsll Hell IS lell llel foll llall lll Isil Mel parIsahANaM pavibhattI, kAsaveNaM paveiA / taM bhe udAharissAmi, ANupuTviM suNeha me / / 1 / / pariSahanAma vyAkhyA - parISahANAM pUrvoktAnAM pravibhaktiH pRthaksvarUpatArUpa: pravibhAga: kAzyapena zrImahAvIreNa praveditA prarUpitA, tAM parISahapravibhaktiM l dvitIyaWell madhyayanam 'bhetti' bhavatAM udAhariSyAmi pratipAdayiSyAmi AnupUrvyA krameNa zRNuta he ziSyAH ! yUyamiti zeSaH, me mamodAharataH sakAzAditi sUtrArthaH / / 1 / / lol // iha ca "chuhAsamA veaNA natthi" iti vacanAt parISahANAM madhye kSutparISaha eva dussaha ityAditastamAha - digiMchAparigae dehe, tavassI bhikkhu thAmavaM / Na chiMde Na chiMdAvae, Na pae Na payAvae / / 2 / / vyAkhyA - digiJchAparigate kSudhAbyApte dehe zarIre sati tapasvI SaSThASTamAdivikRSTataponuSThAyI bhikSurmuniH sthAmavAn saMyamabalavAn na ll chindyAt svayaM, na chedayedanyaiH, phalAdikamiti zeSaH, tathA na pacet svayaM, na cAnyaiH pAcayet, upalakSaNatvAJca nAnyaM chindantaM pacantaM // ISM vA'numanyeta, evaM na svayaM krINIyAnApi krApayedanyairna cAnyaM krINantamanumanyeta, tadevaM kSutkSAmakukSirapi navakoTizuddhamevAhAraM svIkuryAditi / kA sUtrArthaH / / 2 / / kiJca - kAlIpavvaMgasaMkAse, kise dhamaNisaMtae / mAyaNNe asaNapANassa, adINamaNaso care / / 3 / / vyAkhyA - kAlI kAkajaGghA, tasyAH parvANi kAlIparvANi, tatsaGkAzAni tatsadRzAni tapa:zoSitamAMsazoNitatayA'GgAni bAhujavAdIni // l yasya sa kAlIparvasaGkAzAGgaH, sUtre tu vyatyaya: prAkRtatvAt / ata eva kRzaH kRzazarIraH, dhamanIbhiH zirAbhiH santato vyAptaH, idRzAvastho'pi mAtrajJaH // 116 lls leill Iell Gll loll all Ifoll llel lol lioil Noll Nell Www.jainelibrary.org lain daction into na For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ || foll Jell Ilel uttarAdhyayana- parimANavedI, natvatilaulyAdatimAtropabhogI, kasyetyAha-azanamodanAdi, pAnaM sauvIrAdi, tayoH samAhAre'zanapAnaM, tasya / tathA adInamanA ki pariSahanAma sUtram kA anAkulacitazcaret saMyamamArge yAyAt / ayaM bhAvaH, atyantaM kSudhApIDito'pi sAdhurnavakoTIzuddhamapyAhAraM prApya na laulyAdatimAtraM bhuJjIta, tadaprAptau / dvitIya6 ca na dInatvamavalambetetyevaM kSutparISahaH soDho bhavatIti sUtrArthaH / / 3 / / udAharaNaJcAtra, tathAhi - madhyayanam astyatra bharate svarga-jayinyujjayinI purI / hastimitrAbhidhaH zreSThI, tatrAbhUbhUribhUtimAn / / 1 / / saubhAgyasevadhidakSA-vadhistasya ca vallabhA / akANDa evAmriyata, svaprANebhyo'pi vallabhA / / 2 / / saMsArAsAratAM dhyAyaM-stato vairAgyavAnasau / prAvrAjIt hastibhUtyAhva-putrayuk sAdhusanidhau / / 3 / / anyadA tAvujjayinyAH, prasthitau saha sAdhubhiH / prati bhojakaTaM yAntA-varaNyAnImavApatuH / / 4 / / hastimitramunestatra, marmAbhitkaNTako mahAn / bhagnaH pAdatale tena, puro gantuM sa nAzakat / / 5 / / 16|| tataH sa tadvyathApUraiH, prApitaH prANasaMzayam / svasannidhisthitAn sAdhU-nabhyadhAditi dhInidhiH / / 6 / / yUyaM vrajata kAntAra-pAraJca prApnuta drutam / ahaM tvihaivAnazanaM, kariSye gantumakSamaH / / 7 / / tacchrutvA munayaH procu-rhastimitra ! viSIda mA / tvAM sahotpATya neSyAmo, mokSyAmo na punarvane / / 8 / / dharmakRtyeSu sAraM hi, vaiyAvRtyaM jagurjinAH / tatpunAnasambandhi, vinA puNyaM na labhyate / / 9 / / vaiyAvRtyaM tadetatte, kariSyAmo vayaM mudA / tadAkarNya jagI hasti-mitrarSiH satvasevadhiH / / 10 / / Isll Isl ISM Mail 6ll Joil Join E liall intra For Personal & Private Use Only llalliainelibrary.org
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram pariSahanAma | dvitIyaIsl ||all madhyayanam Poll isil Poll NEN Joi lloil ||ell el satyametatparamahaM, prAptakAlo'smi sAmpratam / tanmAmutpATya mA yUyaM, mudhA bAdhAmavApsyatha ! / / 11 / / kiJcAtra zvApadAkIrNe, pracuropadrave vane / sarveSAM tyaktasArthAnAM, na sthAtumucitaM ciram / / 12 / / ityuktvA'nazanaM kRtvA, kSamayitvA ca saMyatAn / sa sadyaH preSayAmAsa, saha sArthena sAgraham / / 13 / / sthAtukAmamapi snehA-tsahAdAyAtha tatsutam / prasthitA munayo hastimitrastvasthAdguhAntare / / 14 / / dUraM gatvApi tatputro, vaJcayitvA munInagAt / pituH samIpaM sneho hi, nirmantrAkarSaNaM matam / / 15 / / tatastAto'vadatputra !, na zobhanamadaH kRtam / munIn vimucya matpArzva-mavimRzya yadAgamaH / / 16 / / prAsukAnodakAdInAM, dAtA nAstIha ko'pi yat / kSuttRSAvivazastasmA-ttvamapyatra vipatsyase ! / / 17 / / tataH putro'vadattAta !, yadbhAvyaM tadbhavatviha / paramasyAmavasthAyAM, muktvA vo na vrajAmyaham ! / / 18 / / hastimitro'tha tatraiva, divase vedanAkulaH / smRtapaJcanamaskAro, vipadyAjani nirjaraH / / 19 / / vipannamapi jIvantaM, suto mohAdvivedatam / prayuktAvadhirajJAsI-tsuro'pi prAgbhavaM nijam / / 20 / / adrAkSIca vapuH svIyaM, tatrasthaM tanayaJca tam / tatastatkRpayA svAGge, pravizyeti suro'bravIt / / 21 / / bhikSAyai vatsa ! gaccha tvaM, so'vAdIt kva vrajAmyaham / uvAca nirjaro yAhi, bhUruheSu vaTAdiSu / / 22 / / tadvAsino janAstubhyaM, pradAsyantyazanAdikam / tatprapadya yayau so'pi, mugdhAtmA bhUruhAmadhaH / / 23 / / ||sil llell oll llall foll llell liel Poll Isll lioll el Io islil Isl || For Personal Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 54 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam dharmalAbha iti projhaiH, procya tatrAtha tasthuSe / tasmai bhikSAmadAdRkSA-nirgatyAlaGkataH karaH / / 24 / / itthaM bhikSAM dadau tasma, hastimitrAmaro'nvaham / kRtAhAraJca taM snehA-dvArttayAmAsa sarvadA / / 25 / / deze bhojakaTasyAtha, jajJe durbhikSamulbaNam / tatastatrAbhavadbhikSA, bhikSUNAmatidurlabhA / / 26 / / vratinaste tato varSe, dvitIye prati mAlavam / valitAH pUrvadRSTena, celustenaiva vartmanA / / 27 / / aTavyAM cAyayustasyAM, kSullakaM dadRzuzca tam / kva tiSThasi ? kathaM bhujhe ?, papracchuriti taJca te / / 28 / / avAdItso'tha tiSThAmi, sarvadA piturantike / vRkSanirgatahastAJca, labhe'hamazanAdikam / / 29 / / adya yAvadvinA''hAraM, vRddhaH kiM jIvatIti te / taM vIkSituM gatAH zuSkamadrAkSustatkalevaram / / 30 / / tataste vyamRzannUnaM, hastimitro'bhavatsuraH / kRpayA'nnAdidAnena, tenaivAyamarakSyata / / 31 / / atrAhuH ke'pi bAlena, na soDhaH kSutparISahaH / vRddhena sa punaH soDho, dhairyAdharitabhUbhRtA / / 32 / / anye tvAhuH sutenApi, soDha eva parISahaH / yannAsau prAsukAlAbhe-'pyaicchaddhoktuM phalAdikam / / 33 / / hastibhUtirapi jJAtvA''hAralAbhaM sudhAzanAt / AlocitaH pratikrAnto, vijahAra saharSibhiH / / 34 / / parISaho durviSaho yathA''bhyAM, sehe bubhukSAviSayo munibhyAm / aidaMyugInairapi puNyapInaiH, sahyastathA'sau manasApyadInaiH / / 35 / / iti kSudhAparISahe hastimitrakathA / / 1 / / Ill oll lall foll Mall |lol llel llell No 54 Moll foll Isil foll llo.in For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 55 Bol uktaH kSutparISahaH, kSudhArttasya ca zuddhAhArArthaM paryaTataH zramAdeH pipAsotpadyate, sApi samyak soDhavyeti tatparISahamAha - pariSahanAma tao puTTho pivAsAe, dogucchI lajjasaMjae / sIodagaM Na sevijA, viaDassesaNaM care / / 4 / / dvitIya madhyayanam vyAkhyA - tataH kSutparISahAdanantaraM spRSTo'bhidrutaH, pipAsayA, 'doguMcchitti' jugupsako'nAcArasyeti zeSaH, 'lajjasaMjaetti' lajAyAM saMyame samyak yatate iti lajjAsaMyataH, zItodakaM sacittAmbu na seveta na pAnAdinA bhajet, kintu 'viyaDassatti' vikRtasya vahvayAdinA vikAraM prApitasya / 6 eSaNAM eSaNAsamiti caret punaH punaH seveta, na tvekavAraM eSaNAyA azuddhAvapi tRSAtirekAttadaneSaNIyaM gRhNIyAditi sUtrArthaH / / 4 / / tathA- . chiNNAvAesu paMthesu, Aure supivAsie / parisukkamuhaddINo, taM titikkhe parIsahaM / / 5 / / vyAkhyA - chinno'pagata ApAto janasaJcAro yeSu te chinnApAtA vijanA ityarthasteSu pathiSu mArgeSu gacchanniti zeSaH, Aturo'tyantA''kulakAyaH, kuta evamityAha-yata: 'supivAsie' suSTu atizayena pipAsitastRSitaH parizuSkamapagataniSThIvanatayA'nA, mukhaM | // yasya sa parizuSkamukhaH, sa cAsAvadInazca parizuSkamukhAdInaH, taM tRSAparIvahaM titikSeta saheta, ayaM bhAvaH - ekAntasthAnastho'pi bahutRSAvyAkulo'pi ca noktamaryAdAmullaGghayettatastRTparISahaH soDho bhavatItisUtrArthaH / / 5 / / kathAsampradAyazcAtra / tathAhi - ||all abhUdujjayinIpuryyA, dhanamitrAbhidho vaNik / dhanazarmAzrayastasya, dhanazarmA suto'bhavat / / 1 / / ||7 guruvANIM samAkarNya, guruvairAgyavAn dhanaH / putreNa puNyasatreNa, satrA tatrA''dade vratam / / 2 / / svasmin pare ca sahito, sahito to vrativrajaH / prasthitAvelagapurA-'dhvani madhyandine'nyadA / / 3 / / Poll Isl Ioll 18il foll foll llell Jel Iel Jan Education inte For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram |lll ||oll pariSahanAma dvitIyamadhyayanam isil lioil tadA ca bhISmagrISmArka-karasampAtatApitaH / pipAsApIDito bAla:, sa cacAla zanaiH zanaiH / / 4 / / munayo'nye'grato jagmu-rdhanamitramuniH punaH / pazcAJcacAla sUnostat-premapAzaniyantritaH / / 5 / / mArge tatrAyayau raGga-ttaraGgAtha taraGgiNI / tataH pitA'lapatputraM, tAM nirIkSya pramodabhAk / / 6 / / jAnAmi ceSTayA vatsa !, tvAM pipAsAparAjitam / madabhyaNe ca nAstyambhaH, prAsukaM tatkaromi kim ? / / 7 / / tadidAnI nadInIraM, pItvodanyAni hanyatAm / niSiddhamapi kArya hi, kAryamApadi dhIdhanaiH / / 8 / / yaduktaM - "niSiddhamapyAcaraNIyamApadi, kriyA satI nA'vati yatra sarvathA / ghanAmbunA rAjapathe'ti picchile, kvacidudhairapyapathena gamyate / / 9 / / " mRtyudAmApadamimAM, tadullaGghya kathaJcana / pazcAdAlocaye: pApaM, samIpe sadguroridam / / 10 / / ityudIrya samuttIrya, sa nadImityacintayat / nUnaM maddarzane putro, hriyA pAsyati nodakam / / 11 / / hImAn kurvanakAryaM hi, svacchAyAto'pi zaGkate / taddarzanapathAdasyA-pasarAmi zanaiH zanaiH / / 12 / / dhyAtveti sa puro'cAlIt, kSullo'tha prApa nimnagAm / tRSArto'pi na tattoya-mapibaJca dRDhavrataH / / 13 / / anye tvAhurudanyAni, bAdhitaH sa zizubhRzam / zuSyattAlumukhoraska-zcetasIti vyacintayat / / 14 / / pibAmya'nAdeyamapi, nAdeyaM vAri sAmpratam / prAyazcittaM grahISyAmi pazcAtsadgurusannidhau / / 15 / / vimRzyeti samutpATya, pAtumaJjalinA jalam / ninye yAvanmukhasyAgre, so'dhyAsIditi tAvatA / / 16 / / Tal foll irail lifall 56 liall foll lion Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 57 16 16ll pariSahanAma dvitIyamadhyayanam Ifoll lel liol 67 pibAmImAn kathaM jIvA-nahaM vijJAtajainagIH / udabindau yadekatrA'saGkhyajantUn jinA jaguH / / 17 / / trasA: pUtaramatsyAdyAH, sthAvarAH panakAdayaH / nIre syuriti taddhAtI, sarveSAM hiMsako bhavet / / 18 / / tatkiyaddhirdinairyAnti, rakSitA api ye dhruvam / tAn prANAn rakSituM dakSaH, paraprANAnihanti kaH ? / / 19 / / sajIvaM jIvanamidaM, tanna pAsyAmi sarvathA / nirNAyeti zanairnadyA, sa mumocAJjalerjalam / / 20 / / bAlo'pyabAladhairyastA-muttIrya taTinI tataH / tattIra eva so'pata-tRSNayA gantumakSamaH / / 21 / / dharmasthairya dadhaJcitte, pipAsAvivazo'pi saH / smRtapaJcanamaskAro, vipadya tridivaM yayau / / 22 / / prayujyAthAvadhijJAnaM, jJAtvA pUrvabhavaM nijam / puro gatvA sthitaM tAtaM, prekSya svAGge pravizya ca / / 23 / / anvagAddhanamitrarSi, tatazcalayituM suraH / samAyAntaM sutaM dRSTvA, hRSTaH so'pyacalatpuraH / / 24 / / (yugmam) athodanyA vyathArtAnAM, munInAmanukampayA / dhanazarmA'maro bhUri-gokulAnyadhvani vyadhAt / / 25 / / tebhyo'dhigatya takrAdi, sAdhava: svAsthyamAsadan / sudhAkuNDebhya AsAdya, pIyUSamiva nirjarAH / / 26 / / viharantaH sukhenaivaM, tatkRte jikA vraje / ullaGghayAraNyamApuste, kramAdantimagokulam / / 27 / / tato'gre gacchatAM teSAM, madhyAtkasyApi viNTikAm / svaM jijJApayiSuH so'tha, tatra vyasmarayatsuraH / / 28 / / dUraM gatvA viNTikAM ca, smRtvA sa valito vratI / upadherviNTikAM tatrA-'pazyatsvAM na tu gokulam / / 29 / / lll Incol Iell Isil sil 116 lall sil Gll ||6|| ish lal Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ NEN ||l Isl uttarAdhyayana sUtram 58 Ifoll foll llll |lsil liell 6 pariSahanAma dvitIyafell Mall madhyayanam lol llell livoll Gll el ||7|| tAmAdAya pracalito, milito'nyatapodhanaiH / avadadviNTikAlAbhaM, gokulAdarzanaM ca saH / / 30 / / jAtAzcaryAstadAkarNya, munayo vyamRzaniti / nUnaM divyAnubhAvena, gokulAnyabhavan vane / / 31 / / atrAntare prAdurAsIt, sa suraH kAntibhAsuraH / vihAya pitaraM sarvAn, munIna'nyAnanAma ca / / 32 / / enaM kuto na namasI-tyuktaH sa vratibhistataH / svIyaM vyatikaraM sarvaM, nivedyetyavadatsuraH / / 33 / / sajIvAmbho'pi pAtuM ya-ttadAsau me matiM dadau / tatpUrvabhavavaptApi, sAdhureSa na vandyate / / 34 / / snehAdapi riporeva, kArya vihitavAnasau / yadurgatinimittaM me, tadA tadupadiSTavAn / / 35 / / apAsyaM cetsacittAmbu, tadaitadvacanAdaham / vratabhaGgabhavAtpApA-dabhramiSyaM tadA bhave / / 36 / / sa eva hi budhaiH pUjyo, guruzca janako'pi ca / ziSyaM sutaM ca yaH kvApi, naivonmArge pravarttayet / / 37 / / dhanazarmasuparvavamudIryAgAttriviSTapam / sAdhavo'pi tataH sthAnA-dvijahuste yathAsukham / / 38 / / kSullo yathA'yaM dhanazarmanAmA, sehe pipAsAM sudRDhapratijJaH / evaM samagrairapi saMyataiH sA, sahyA mahAnandapadAnuraktaiH / / 39 / / iti tRTaparISahe dhanazarmamuni kathA / / 2 / / uktastRSAparISahaH, kSutpipAsAsahanakRzatanozca zItakAle zItamapi bahu lagatIti zItaparISahamAha - llell lell ||6ll ||Gll ||7|| lil ||61 lA Isl llel ||Gl ||l lell Isl llelll lell 116ll lall 1161 le.in in Education International For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ill uttarAdhyayana sUtram caraMtaM virayaM lUha, sIaM phusai egayA / NAivelaM muNI gacche, socA NaM jiNasAsaNaM / / 6 / / pariSahanAma vyAkhyA - carantaM grAmAnugrAma mokSamArge vA vrajantaM virataM sAvadyayogAnivRttaM 'lUhaMti' tailAbhyaGgasnAnasnigdhAhArAdiparihAreNa rUkSaM, Hel dvitIyaIs munimitizeSaH, zItaM himaM, spRzati, abhidravati, bAdhate ityarthaH / ekadA zItakAle, tataH kiM kuryAdityAha-na naiva ativelaM velAM kA madhyayanam svAdhyAyAdisamayAtmikAmatikramya zItabhayAnmuniH sAdhurgacchet sthAnAntaramupasat, zrutvA 'Namiti' vAkyAlaGkAre, jinazAsanaM jinAgamaM hA Is 'anyo jIvo'nyazca dehaH, tIvratarAzca narakAdau zItavedanA anubhUtA ! jIvairityAdikam' itisUtrArthaH / / 6 / / kiJca - Na me NivAraNaM atthi, chavittANaM Na vijai / / ahaM tu aggiM sevAmi, ii bhikkhu Na ciMtae / / 7 / / vyAkhyA - na me nivAraNaM zItavAtAdinivArakaM saudhAdyasti vidyate, tathA chavitrANaM tvaktrANaM kambalavastrAdi na vidyate, tato'haM zItamapAkartuM il tu punaragniM seve iti bhikSurna cintayenna dhyAyet, cintAniSedhe sevanaM tu durApAstamiti sUtrArthaH / / 7 / / dRSTAntazcAtra / tathAhi pUre rAjagRhe'bhUvaM-zcatvArazcaturottamAH / sakhAyo'nyonyamutkRSTa-premabhAjo vaNigavarAH / / 1 / / bhadrabAhusvAmipAce, zrutvA dharma jinoditam / te catvAro'pi saJjAta-saMvegA: prAvrajan mudA / / 2 / / // 6 guruzuzrUSaNAtpAra-dRzvAnaste zrutodadheH / ekAkitvavihArAkhyA, pratimA pratipedire / / 3 / / llel || kalpazcAyamabhUtteSAM, yadvihArAzanAdikam / tRtIya eva prahare, kAryaM kAryaM samAhitaH / / 4 / / turyayAmapraveze tu, bhavedyo yatra saMsthitaH / tena tatra pratimayA, stheyaM praharasaptakam / / 5 / / 52 ||Gl Ioll llsll lish llll Nell in content llol For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 60 STATTTTTTT A FTI DAOGA DAGADIZOST kalpamenaM zrayantaste, viharanto dharAtale / paredyavi puraM rAjagRhaM punarupAyayuH || 6 || tadA ca tuhinavyUhaiH, pIDayan jagatIjanam / patrapuSpaphalopetAn, sthANUn kurvan mahIruhAn / / 7 / / taTAkAnyapi sarvANi, styAnayannAjyavannizi / nirAspadAn pakSipazu-zvApadAn dArutAM nayan / / 8 / / zItakampradaridrANAM dantavAdyaM pravAdayan / kRzAnusevinaM kurvan sarvaM zrotriyavajjanam / / 9 / / ruSTAnapi mitho'tyarthaM, dampatIn parirambhayan / hemantartuH pravavRte vizvaM hemamayaM sRjan / / 10 / / (caturbhiH kalApakam ) himatta tatra vaibhAra-gireste munayaH pure / AhArArthaM samAjagmuH, prahare'hnastRtIyake / / 11 / / kRtAhArAzca te sarve, gantuM vaibhArabhUdharam / pRthak pRthag nyavarttanta, puramadhyAnmaharSayaH / / 12 / / vaibhArAdriguphAdvAre, prAptasyaikasya teSvatha / dvitIyasya purodyAne, tRtIyasya tadantike / / 13 / / turyasya tu puropAnte, caturtha: praharobhavat / kAyotsargaM tataH kRtvA, te tatraivAvatasthire / / 14 / / (yugmam ) teSvadrikandarAdvAra-saMsthitasya tapasvinaH / ucaiH sthitatvAdalaga-cchItamatyantadAruNam / / 15 / / patattuhinasamparka - zItalaiH zailamArutaiH / kAyazcakampe tasyoccairna kiJcidapi mAnasam ! / / 16 / / sa zItavedanAM samyak, sahamAno mahAmuniH / yAminyAH prathame yAme, paralokamasAdhayat / / 17 / / udyAnasthasya nIcaistvAcchItamalpaM kimapyabhUt / tato rajanyAH prahare, dvitIye sa vyapadyata / / 18 / / For Personal & Private Use Only 5OST pariSahanAma dvitIya madhyayanam 60
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sutrama dvitIya llel IS Nell llo ||Gl Walll WO NEW all ||Gll udyAnapArzvavRttestu, vRkSAdyAzrayato'lagat / zItamalpaM tato yAme, sa vipannastRtIyake / / 19 / / 6 pariSahanAma AsIdalpataraM zItaM, turyasya nagaroSmaNA / tataH sa prahare turye, parAsutvamagAnmuniH / / 20 / / catvAro'piprAjyadhairyA munIndrAH, svarga prApuste viSahyeti zItam / itthaM sarvaiH sAdhubhistyaktakAmai-statsoDhavyaM muktisaMyuktikAmaiH / / 21 / / is madhyayanam ||7|| iti zItaparISahe sAdhucatuSkakathA / / 3 / / idAnIM zItavipakSamuSNamiti, yadvA zItakAle zItaM tadanu grISme uSNamiti tatparISahamAha - usiNappariAveNaM, paridAheNa tajjie / priMsu vA pariAveNaM, sAyaM No paridevae / / 8 / / vyAkhyA - uSNaM uSNasparzayuktaM bhUreNuzilAdi, tena paritApa uSNaparitApastena, tathA paridAhena bahiH svedamalAbhyAM vahninA vA, antazca // tRSNotthadAharUpeNa tarjito'tyantapIDitaH, tathA 'dhiMsuvatti' grISme, vAzabdAt zaradi vA paritApena ravikiraNakRtena tarjita ityatrApi yojyam, sAtaM // lA sukhaM pratItizeSaH, no paridevet 'hA ! kadA candracandanajhaJjhAnilAdayaH sukhahetavo mama sampatsyante' iti na pralapediti sUtrArthaH / / 8 / / uNhAbhitatto mehAvI, siNANaM Novi patthae / gAyaM No parisiMcejjA, Na vIejA ya appayaM / / 9 / / vyAkhyA - uSNAbhitapto medhAvI maryAdAvartI snAnaM jalAbhiSekaM 'Novi patthaetti' apebhitrakramatvAt no naiva prArthayedapi, abhilaSedapi, kathaM / punastatkuryAditibhAvaH, tathA gAtraM dehaM no parisiJcat na sUkSmAmbubindubhirArdIkuryAt, na vIjayeJca tAlavRntAdibhiH, alpakamapi, stokamapi, SI i // kimpunarbahuriti sUtrArthaH / / 9 / / udAharaNaJcAtra, tathAhi - 116 Ill Isll lol Ner Jell ||Gl 161 Isll lain Education in For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram kA pariSahanAma dvitIyamadhyayanam 62 ||Gl abhUlakSmIkulAgAraM, nagarI tagarAbhidhA / dattapramodastatrAsI-ittanAmA vaNigvaraH / / 1 / / sa bhadrAbhAryayA sAkaM, bhuJjAnaH sukhamuttamam / arahanakanAmAnaM, putraratnamajIjanat / / 2 / / dharmamArhatamAkA -'rhanmitrAcAryasannidhau / virakto vratamAdatta, dattaH patnIsutAnvitaH / / 3 / / datto'rahanakaM snehA-diSTai jyairapoSayat / kadAcidapi bhikSArthaM, preSayAmAsa taM na tu / / 4 / / uttamarNa ivAnena, kimayaM poSyate'nvaham / samartho'pi ca kiM bhikSA-caryAmeSa na kAryate ? / / 5 / / dhyAyanto'pIti nirgranthA, vaktuM kimapi nAzakan / putraM vA pAlayan vaptA, niSeddhaM kena zakyate ? / / 6 / / (yugmam) nidAghasamaye'nyedyu-rdattaH sAdhuLapadyata / tadviyogAnmahAduHkha-mAsasAdA'rahannakaH / / 7 / / tato'nye saMyatAstAta-virahAturacetase / tasmai dvitrAn dinAn yAva-dAnIyAhAramArpayan / / 8 / / atha taM yatayo'vocan, bhikSArthaM paryaTa svayam / nedAnIM pitRvatko'pi, dAsyatyAnIya bhojanam / / 9 / / dagdhopariSThAt piTako-pamAM vAcaM nizamya tAm / cacAla vimanAH so'tha, bhikSAyai munibhiH samam / / 10 / / atIvasukumArAGgaH, pUrvamapyakRtazramaH / tadA nidAghatApena, paryabhUyata so'dhikam / / 11 / / grISmArkakiraNottapta-reNukAnikareNa saH / adahyata pado DhaM, maulau ca tapanAMzubhiH / / 12 / / pazcAsthito'nyasAdhubhya-stRSA zuSyanmukhAmbujaH / mahebhyasadanacchAyAM, vizramAya sa zizriye / / 13 / / ||7|| ||7|| Joil LAT in Education in all For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Meil llell llel uttarAdhyayanasUtram 63 Isil Toll Isl pariSahanAma dvitIyaNell Mell madhyayanam Isll 1ell llsil ISIN oll Isll ||7|| ||6ll Hell livall ell saubhAgyamanmathaM taM ca, tatrasthaM tadgRhezvarI / dhanADhyavaNijo bhAryA-'pazyatproSitabhartRkA / / 14 / / acintayaJca sA rUpa-maho ! asya manoharam / yaddaSTamAtramapi me, samAkRSati mAnasam / / 15 / / tadamuM ramayitvA svaM, karomi saphalaM vayaH / dhyAtveti prAhiNoddAsI, sA tadAhvAnahetave / / 16 / / dAsyAhUtaH so'pi tasyAH, manasIva gRhe'vizat / sApi harSabharodaJca-tkucakumbhA tamabhyagAt / / 17 / / papraccha ca smitonmizra-dantAMzudyotitAdharA / samagrasubhagottaMsa !, kiM yAcati bhavAniti / / 18 / / athArahanakaH smAha, bhikSAmabhyarthaye zubhe / tataH sA vyamRzatsmera-smarApasmAravihvalA / / 19 / / vazIkaromyamuM snigdha-madhurAhAradAnataH / svAdubhojyaM hi sarveSAM, vazIkaraNamuttamam / / 20 / / dhyAtveti sAparyattasmai, modakAn sundarAn bahUn / so'pi paryaTanaglAnaH, prApya tAn mumude bhRzam / / 21 / / pazyantI snigdhayA dRSTyA, sA prapaccheti taM punaH / yuvatve'pi tvayA tIvra, kimarthaM vratamAdade / / 22 / / munirUce mayA dIkSA, jagrahe saukhyahetave / sudhAmadhurayA vAcA, tataH sA punarabravIt / / 23 / / yadyevaM tanmayA sArddha, bhukSva vaiSayikaM sukham / pAlitAyA iyatkAlaM, dIkSAyAH phalamApnuhi / / 24 / / kurUpaduHsthasthavira-karkazAGgajanocitAm / imAM kaSTakriyAM muJca, mudhA svaM vaJcayasva mA / / 25 / / idaM gRhamiyaM lakSmI-rayaM parijano'khilaH / sarvametattavAyattaM, yadi tvaM svIkaroSi mAm / / 26 / / IGll ||Gll lioll llell ||foll ||61 ||6ll is || ||oll || ||Gll ||Gll le lel Nol dan Education Intellona For Personal & Private Use Only HT
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 64 lAvaNyADhyamidaM rUpaM zarIraM cedamAvayoH / anyonyasaGgamAdadya, saphalatvaM prapadyatAm / / 27 / / bhavedyadi ca dIkSAyAM bhavato'tyantamAgrahaH / bhuktabhogastadA bhUyo vArddhake tAM samAcareH / / 28 / / zrutveti tadvacastasyAH, vibhramAMzca vilokya saH / bhagnacitto'bhavatko vA, kAminIbhirna bhidyate ? / / 29 / / yaduktaM - "dRSTAcitre'pi cetAMsi haranti hariNIdRzaH ! / kimpunastAH smitasmera-vibhramabhramitekSaNAH ! / / 30 / / " tataH svIkRtya tadvAca-mavatasthe satagRhe / tayA sAkaM yathAkAmaM, reme cAtyantaraktayA / / 31 / / atha gocaracaryAyAM, vasatau cA'rahannakam / aprekSamANA munayo'nveSayannikhile pure / / 32 / / tatpravRttimapi kvApi, nAlabhanta tathApi te / tatastanmAturAryAyA staM tadvRttAntamUcire / / 33 / / vArtAM nizamya tAM putra-zokenAtigarIyasA / praNaSTacittA sA bhUtA''viSTevonmattatAmagAt / / 34 / tato' rahannaketyu-vilapantI sagagadam / sA pure sakale'bhrAmya-dvattA ceTakapeTakaiH / / 35 / panthAnamabhiSiJcantI, nayanazravadazrubhiH / tamizreNeva mohena, praskhalantI pade pade / / 36 / / dRSTosrahanakaH kvApi putro me prANavallabhaH ? / yaM yaM pazyati taM taM ca pRcchantIti punaH punaH / / 37 / / kRtAnukampA sujanai- rhasyamAnA ca durjanaiH / dRSTA'rahannakeno- rgavAkSasthena sA'nyadA / / 38 / / (tribhirvizeSakam ) pratyabhijJAya tAM prekSya, tadavasthAM ca tAdRzIm / sa samutpannanirvedaH, svahRdIti vyacintayat / / 39 / / For Personal & Private Use Only STORAG || pariSahanAma dvitIya ||7|| madhyayanam ETTTTTS 64
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram pariSahanAma dvitIyamadhyayanam 65 || ||ol 16 ||5|| lel ||61 ||ll ||ll Mel || sill aho ! me nirvivekatvamaho ! duSkarmakAritA / yadasyA vacanaistyaktaM, mayA muktipradaM vratam / / 40 / / dussahe vyasane mAtA, pAtiteyamapIdRze / svAtmA ca vratabhaGgena, bhavAbdhau pAtito hahA ! / / 41 / / idAnImapi tanmAtuH, zokamunmUlayAmyaham / dhyAtveti sa gRhAttasmA-nirjagAma sasambhramaH / / 42 / / kulAGgAropamo mAta-rasau tvAmarahannakaH / namatIti bruvan bASpa-plutAkSastAM nanAma ca / / 43 / / taM vIkSya svasthacittA sA, sapramodaivamabravIt / etAvanti dinAnyasthAt ?, kutra putra ! bhavAniti / / 44 / / tataH provAca sa prAcyaM, sarvaM vyatikaraM nijam / taM zrutvA sA'vadadvatsa !, bhUyaH svIkuru saMyamam / / 45 / / tucchAnAM martyasaukhyAnA-meteSAM hetave kRtin ! / anantaduHkhadA mA sma-svIkArSIrnarakavyathAH / / 46 / / so'zaMsannaiva zakto'smi, pApo'haM vratapAlane ! / tato vadasi cenmAtaH !, karomyanazanaM tadA / / 47 / / tuSTA bhadrA'bhyadhAdbhadra !, tavaitadapi sAmpratam / natvanantabhavabhrAnti-nimittaM vratabhaJjanam / / 48 / / yadAhuH - "varamaggiMmi paveso, varaM visuddheNa kammuNA maraNaM / mA gahiavvayabhaMgo, mA jIaM khaliasIlassa / / 49 / / " tataH sa yogaM sAvA, pratyAkhyAya mahAzayaH / kSamayitvA'khilAn jantU-ninditvA duritaM nijam / / 50 / / zritvA catvAri zaraNAnyAdAyA'nazanaM tathA / gatvA bahirdinezAMzu-tApitAmazrayacchilAm / / 51 / / (yugmam) dharmadhyAnI pAdapopagamanaM pratipAlayan / tAmuSNavedanAM samyak, sahamAno'tidAruNAm / / 52 / / final ial lal sil Isl Iel ||sl Hell Isll Moil llol Mol Wel Gl Jain Education intellellanal For Personal & Private Use Only Howw.jainelibrary.org
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 66 eka eka eka ka ||7|| ell sa sAdhuH sukumArAGgaH, smaran paJca namaskriyAH / vyalIyata muhUrttena, tatra mrakSaNapiNDavat / / 53 / / (yugmam) itthamuSNamadhisahya sa pazcA- dattanandanamunistridazo'bhUt / evametadaparairapi samyag, marSaNIyamRSibhirniramarSeH / / 54 / / ityuSNaparISahe arahantrakamunikathA / / 4 / / atha grISme uSNaM tadanu ca varSAsu daMzamazakAH syuriti tatparISahamAha - puTTho a daMsamasaehiM, samareva mahAmuNI / NAgo saMgAmasIse vA, sUro abhihaNe paraM / / 10 / / Na saMtaseNa vArijjA, maNaMpiNa paosae / uveha Na haNe pANe, bhuMjaMte maMsasoNiaM / / 11 / / vyAkhyA - na santrasennodvijeddezAdibhya iti zeSaH, na vArayentra niSedhayeddezAdIneva tudato'pi mAbhUdantarAya iti, tathA manazcittaM tadapi AstAM vacanAdi na pradUSayetra praduSTaM kuryAt, kintu 'uvehatti' upekSeta audAsInyena pazyet, ata eva na hanyAt prANino jIvAn bhuJjAnAn bhakSayato Jain Education Intonal vyAkhyA - * spRSTo'bhidrutaH, caH pUrtI, daMzamazakairupalakSaNatvAdyUkAmatkuNAdibhizca 'samarevatti' sama eva zatrumitreSu tulyacitta eva prAkRtatvAdvisarjanIyasya rephaH, mahAmuniH 'NAgo saGgAmasIse vatti' nAga iva karIva, vAzabdasyevArthasyAtra sambandhAt, saGgrAmazirasi raNamastake zUraH // parAkramI abhihanyAt jayet paraM zatru, ayaM bhAvaH - yathA zUraH karI, zarairvyathyamAno'pi tAnagaNayan raNazirasi zatruM jayati, evaM munirapi daMzAdyaiH pIDyamAno'pi bhAvavipakSaM krodhAdikaM jayediti sUtrArthaH / / 10 / / kathaM punarbhAvaripuM jayedityAha - TTTTTTTT For Personal & Private Use Only ||7|| pariSahanAma dvitIya madhyayanam 66 Hallww.jainelibrary.org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 67 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam ||Gl Illl sil II llell lisil 1161 Isil lielll Isll Isll MEL mAMsazoNitaM, kintvAhArArthino'mI bhojyaM caiSAM mama vapurbahusAdhAraNaM ca yadi bhakSayanti tarhi kimatra pradveSeNeti cintayediti sUtrArthaH / / 11 / / Isl udAharaNaJcAtra, tathAhi - astyakampA purI campA-bhidhAnA bhUvibhUSaNam / tasyAM sAnvarthanAmAsI-jitazatrurmahIpatiH / / 1 / / tasya zramaNabhadrAH, sUnuH sAtvikapuGgavaH / yuvarAjo'jani jaga-janAhlAdanacandramAH / / 2 / / dharmaghoSaguroH pAce, dharma zrutvA jinoditam / virakta: kAmabhogebhyo, mahAtmA so'grahIdvatam / / 3 / / zratAmbhonidhipArINaH, sa prasAdAgarorabhata / ekAkitvavihArAkhyA, pratimAM ca prapannavAna / / 4 / / nimnabhUmipradezeSu, viharan so'nyadA muniH / zaratkAle mahATavyAM, tasthau pratimayA nizi / / 5 / / || sUcIsamAnavadanA-statra daMzA sahasrazaH / vilagya komale tasya, zarIre zoNitaM papuH / / 6 / / ||l llall nirantaraM vilagnestai-dazairdazanatatparaiH / sa muniH svarNavarNo'pi, lohavarNa ivA''babhau / / 7 / / llell dazatsu teSu tasyoJcai-vedanA''sIttathApi saH / titikSAmAsa tAM kSAnti-kSamo na tu mamArja tAn / / 8 / / acintayaJca daMzotthA, vyathA'sau kiyatA mama / ito'pyanantaguNitA, narakeSu hi sA bhavet / / 9 / / yataH - "paramAdhArmikotpannA, mithojAH kSetrajAstathA / nArakANAM vyathA vaktuM, pAryante jJAninA'pi na ! / / 10 / / " kiJca - anyadvapuridaM jIvAjjIvazcAnyaH zarIrataH / jAnanapIti ko dakSaH, karoti mamatAM tano ? / / 11 / / Isl ||Gll || lol ||7| Isl Islil lol fol Well 161 Isl Ill Mell llosill llsil 16ll 116ll IIsl lls Islil Isil ||Gl II |lol in Education For Personal & Private Use Only foll le.tww.jainelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isr lell uttarAdhyayana sUtram llell all foll Ifoll all lifall Hell IIGll ||7|| kiJcAnena zarIreNa, svalpakAlavinAzinA / yadyeSAM jAyate tRptiH, kiM na prAptaM ? tadA mayA / / 12 / / is pariSahanAma lol bhAvayaniti sa prAjJaH, kSamamANazca tAM vyathAm / rAtrAveva jahA~ prANAn, daMzaiH zoSitazoNitaH / / 13 / / dvitIyaiti viSahya sa daMzaparISaha, zramaNabhadramunistridazo'bhavat / tadaparairapi sAdhuvarairayaM, jinavaconipuNe: pariSahyatAm / / 14 / / 61 madhyayanam iti daMzamazakaparISahe zramaNabhadrazramaNakathA / / 5 / / atha daMzAdyaiH pIDyamAne'pi vastrAnveSaNaparo na syAdityacelaparISahamAha - Illl parijuNNehiM vatthehi, hokkhAmitti acelae / aduvA sacelae hokkhaM, ii bhikkhU Na ciMtae / / 12 / / vyAkhyA - parisamantAt jIrNairdurbalairvastraH kalpAdibhiH 'hokkhAmitti' bhaviSyAmi acelakazcelahIno'lpadinabhAvitvAdeSAM, prAcyasya 'iti' is fell zabdasya bhinnakramasyeha sambandhAt ityetadbhikSurna cintayediti yogaH, 'aduvatti' athavA sacelako bhaviSyAmi, parijIrNavastraM hi mAM dRSTvA kazcidupAsakaH / | sundarANi vastrANi dAsyatIti bhikSurna cintayet, ayaM bhAvaH - na jIrNacelo'nyacelAnAM lAbhAsambhAvanayA dainyaM, lAbhasambhAvanayA vA pramodaM, gacchediti sUtrArthaH / / 12 / / yata: - Jell Ill egayA acelao hoi, sacelaovi egayA / eaMdhammahi NaJcA, NANI No paridevae / / 13 / / vyAkhyA - ekadA jinakalpAdyavasthAyAM sarvathA celAbhAvena jIrNAdi vastratayA vA'celako bhavati, sacelakazcApi ekadA Mell sthavirakalpikAdyavasthAyAM, tataH kimityAha-etadityavasthaucityena sacelatvamacelatvaJca dharmahitaM sAdhudharmopakArakaM jJAtvA'vabudhya, DA Isil leil l/6ll Jell Isil fall 16ll lifoll ell Ifoll llell llell Wall For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 69 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam Ifoll llsil llsil Ioll losil liesil isil Dell ||7|| || tatrA'celatvasya dharmahitatvamalpapratyupekSaNAdinA, sacelakatvasya tu tathAtvamagnyAdyArambhanivArakatveneti dhyeyaM, jJAnI no paridevayet, acelasya mama // zItasampAtasantApitasya kimidAnIM zaraNamiti na dainyamAlambeteti sUtrArthaH / / 13 / / udAharaNam sampradAyazcAyamatra, tathAhi - abhUtpure dazapure, somadevo dvijAgraNI: / tasya bhAryA'bhavadrudra-somAhvA paramAItI / / 1 / / tayorabhUtAM dvau putrau, guNaratnamahodadhI / tatrAryarakSito jyeSTho, dvitIyaH phalgurakSitaH / / 2 / / tatrA'dhItya pituH pAve, tadvidyAmAryarakSitaH / jagAmAdhikavidyArthI, pATalIputrapaTTanam / / 3 / / sAGgavedapurANAdyAH, vidyAstatra caturdaza / adhItyAgAddazapuraM, puraM sa svajanotsukaH / / 4 / / tamadhItacaturveda, jJAtvA''yAtaM narezvaraH / abhigamya gajaskandhe-'dhyAropyAvIvizatpure / / 5 / / kRtvottambhitaketuM ta-nagaraM nAgarA api / abhyAyayustaM sarve'pi, prauDhaprAbhRtapANayaH / / 6 / / sampUjyamAnaH sarveNa, pUrjanena nRpeNa ca / jagAma svagRhaM bAhya-zAlAmadhyavasaJca saH / / 7 / / I all Noll puralokena rAjJA cA-'rcyamAnaM taM dhanAdinA / dRSTvA tadvandhavo hRSTa-mAnasA bahvamAnayan / / 8 / / AbaddhatoraNaM sadyaH, pauraistanmandiraM tadA / rUpyasvarNamaNidhenu-prabhRtiprAbhRtairbhUtam / / 9 / / athAryarakSito dadhyo, pramAdAjananI nijAm / yannAdrAkSamahaM pUrva, tadvinItasya nocitam / / 10 / / 6ll madviyogAddazAM mAtA, kAmapyAptA bhaviSyati / tadadyApi nijAM lakSmI, darzayan modayAmi tAm / / 11 / / || ||Gll Poll ||oll Isil Nell | oil Isl ||7|| Join all llel llel IIGll Jell Iel Iol Ill JainEducation intelledlal ite www. For Personal & Private Use Only by.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ IGll ifell uttarAdhyayana sUtram ||Gl ||sil llel llel || MI pariSahanAma || dvitIya madhyayanam 70 || Mel dhyAtveti sa drutaM divya-vastrAbharaNabhUSitaH / antargahamagAtsvIyAM, savitrI praNanAma ca / / 12 / / svAgataM tava he putre-tyuditvA maunamAzritA / udAsIneva sA tvasthAt, premAntarbahu bibhratI / / 13 / / snehodrekaM tadA mAturapazyannityuvAca saH / cirAdetaM bhaktimantaM, mAtarmA bhASase na kim ? / / 14 / / athetthaM rudrasomAkhya-tkimebhiH svAnyanAzakaiH / hiMsopadezakaiH zAstra-radhItairnarakapradaiH / / 15 / / eteSAM ca prabhAveNa, tvAM ghore duHkhasAgare / patiSyantaM prapazyantyAH, syAdAnandaH kathaM ? mama / / 16 / / madvAci pratyayazcette, bhaktizca mayi vidyate / svargApavargadaM vatsa !, dRSTivAdaM tadA paTha / / 17 / / athAryarakSito dadhyA-vapi lokapramodinA / tenAdhItena kiM ? yena, jananI me na tuSyati / / 18 / / dhyAtvetyambAM sa papraccha, dRSTivAdaH kva paThyate ? / sA'pyavAdIdRSTivAdo-'dhIyate sAdhusannidhau / / 19 / / darzanAnAM vicAro yo, dRSTivAdaH sa ucyate / tatrAmA'pya'sya zAstrasya, dRzyate sundarAnvayam / / 20 / / ityAryarakSito dhyAyan, jagAda jananImiti / adhyeSye'haM dRSTivAdaM, tvadAdezavazaMvadaH / / 21 / / (yugmam) saGgasyante kva punameM, dRSTivAdasya pAThakAH / zrutveti rudrasomA taM, smAha harSollasattanuH / / 22 / / tvayA vinItaputreNa, suputrajananISvaham / nItA prathamatAmetaM, madAdezaM cikIrSatA / / 23 / / tadgaccha vatsa ! tvarita-mikSuvATamito mama / sUrIMstosaliputrAkhyAna, sthitAMstatra samAzraya / / 24 / / Isil Neil Mell sil Nell Boll sil Ioll Isil leil ||sil Jain Education interinull For Personal & Private Use Only litell Maiww.jainelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 71 // 6 // pAThayiSyanti te tubhyaM, dRSTivAdaM mahAmate ! / so'pyUce mAtaradhyeSye, prAtargatvA tadantikam / / 25 / / bhAvayan dRSTivAdArtha, so'tha nizyapi nA'svapIt / ApRcchyAmbAM nizAzeSe, tamadhyetuM cacAla saH / / 26 / / itazca tatpiturmitraM, grAme kvApyabhavadvijaH / sa cAryarakSitaM zrutvA ''yAtaM dhAmnItyacintayat / / 27 / / pramAdena suhRtputraM, nAdrAkSaM gatavAsare / pazyAmi taM tadadyApi manmanombhojabhAskaram / / 28 / / dhyAtveti sa dvijaH pUrNA, ikSuyaSTIrnavottamAH / tatkhaNDaM caikamAdAyo-tsukastatsadanaM yayau / / 29 / / nirgacchantaM gRhAdArya- rakSitaM sa niraikSata / kintUpAlakSayat spaSTa prakAzAbhAvato na tam / / 30 / / ko'si tvamiti bhUdevaH so'prAkSIdAryarakSitam / AryarakSitanAmAhamasmIti smAha so'pi tam / / 31 / / athAvadadvijo mitra-putra ! tvAM hyastane dine / nAdrAkSamiti tajjAtaM dinaM me vatsaropamam / / 32 / / ityuktvA somajaM premNA, samAliGgya dvijo jagau / tvannimittaM mayA''nItA, gRhANekSulatA imAH / / 33 / / so'vAdIdikSusandoho, manmAturdIyatAmayam / ahaM tu dehacintAyai, bahirgacchAmi sAmpratam / / 34 / / manmAtuzceti kathaye-ryadgacchannAryarakSitaH / mAmeva pUrvamadrAkSI - tkalitaM lalitekSubhiH / / 35 / / tenetyuktastadambAyai, tatsarvaM sa dvijo'vadat / tacchrutvA rudrasomApi, nipuNeti vyacintayat / / 36 / / yatsUnoH prasthitasyAbhU-nimittamidamuttamam / tadasau nava pUrvANi, sAdhikAni paThiSyati / / 37 / / For Personal & Private Use Only se sara pariSahanAma dvitIyamadhyayanam 71
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 72 SSETTESTSSTT. taavaa vaa vaa vaa vaa taa dadhyau vizuddhadhIrAryarakSito'pi pathi vrajan / lapsye'haM dRSTivAdasya, vibhAgAnnava sAdhikAn / / 38 / / athekSusadanaM prAptaH, somasUrityacintayat / ajJAtavandanavidhi-rmadhye gacchAmyahaM katham ? / / 39 / / tadihAhaM pravekSyAmi, zramaNopAsakaiH samam / sAdhUnAM vandanAcAraM yathA tebhyo'vadhAraye / / 40 / / vimRzyeti kSaNaM yAvad dvAryasthAdAryarakSitaH / tatrAgAd DhaDDharazrAddha-stAvadvandanahetave / / 41 / / so'vizasatiM bADha svaraM naiSedhikIM vadan / garjjanniveryApathikIM, praticakrAma ca kramAt / / 42 / / abhivandya tataH sUrIn, munIMzca vidhipUrvakam / puro gurorupAvikSat kSitiM ca pratyupekSya saH / / 43 / / athAryarakSitastasmA davadhAryAkhilaM vidhim / pravizyopAzraye sUrIn, munIMzca vidhinA'namat / / 44 / / kintvasau DhaDurazrAddha-manatvopAvizadyataH / navyazrAddho'yamiti taM guravo vividustataH / / 45 / / papracchuzca tamAcAryA, dharmAptiste kuto'bhavat ? / sopyabhyadhAnmayA dharmaH, zrAddhAdasmAdupAdade / / 46 / / taM vIkSya munayo'pyu-gurUn vyajJapayanniti / AryarakSitabhaTTo'yaM rudrasomAtmajaH prabho ! / / 47 / / caturdazAnAM sadvidyA sthAnAnAmeSa pAragaH / prAvezi pattane rAjJA, gajArUDho gate'hani / / 48 / / atrAgamanamapyasya, durghaTaM vedavedinaH / tadasmin zrAvakAcAraM prekSya citrIyate manaH ! / / 49 / / athAryarakSitaH sarvaM, svavRttAntamudIrya tam / iti vyajijJapatsUrIn, padmakozIkRtAJjaliH / / 50 / / For Personal & Private Use Only SSSSSSSSSSSSSssssssssssssss===== || pariSahanAma dvitIya ||6|| madhyayanam 72
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram iel pariSahanAma is dvitIyaIS madhyayanam 73 16ll Ish Isil ||7|| llell ||6|| Isl llall adhyetuM dRSTivAdaM hi, pUjyanAhamazizriyam / tattadadhyApanenoH , prasAdaH kriyatAM mayi ! / / 51 / / tacchrutvA sUrayo'pyUcu-ryadyevaM tatparivraja / krameNa dRSTivAdaM te, pAThayAmo yathA vayam / / 52 / / somajanmApyuvAcaivaM, pravrAjayata mAM drutam / kintu sthAnAdato'nyatra, gantavyaM sUripuGgavaiH / / 53 / / iha sthitaM hi mAM rAjA, svajanA: pUrjanAstathA / dIkSAta: pAtayiSyanti, prasahyApyanurAgataH / / 54 / / tacchrutvA gacchayuktAste, tamAdAyAnyato vrajan / abhUdAdyamidaM ziSya-cauryaM ! zrIvIrazAsane / / 55 / / tata: pravrAjayannArya-rakSitaM munipuGgavAH / kramAJcaikAdazAGgAni, gurupAce papATha saH / / 56 / / yAvAMstosaliputrANAM, dRSTivAdaH sphuTo'bhavat / tAvantaM taM ca jagrAha, buddhimAnAryarakSita: / / 57 / / zrIvajrasvAmino bhUyAn, dRSTivAdo'sti samprati / zrutveti so'caladvajrA-zritAM prati purIpurIm / / 58 / / mArgAyAtAmathAvantI-mAsadat somadevabhUH / tatra zrIbhadraguptAhva-sUrizakrAnanAma ca / / 59 / / te sUrayo'pi taM sarva-guNADhyaM zrutapUrviNaH / upalakSyAliliGgurdAk, pramodAcaivamUcire / / 60 / / dhanyo'si kRtakRtyo'si, labdhajanmaphalo'si ca / yattyaktvA zAsanaM zaivaM, jainamaGgIkRtaM tvayA ! / / 61 / / kiJcAdyAnazanaM kartu-micchAmi svalpajIvitaH / tatastvAM prArthaye vatsa !, bhava niryAmako mama / / 62 / / tato'GgIkRtya tadvAcaM, tasthau tatrAryarakSitaH / te sUrayopyanazanaM, vidhAyeti tamUcire / / 63 / / Isil | llell Isll 6lll llell sil ilsil llell 11sil isll Noll Well Moll ell Hell loll foll Ioll ller foll fall llall 73 Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ||7|| || pariSahanAma 61 dvitIya||61 6 madhyayanam Gll all 67 74 Isl well Ish llel llel llell ekatropAzraye vajra-svAminA saha mA vase: / kintu sthitvA paratra tvaM, paThestasyAntike zrutam / / 64 / / vasedvajreNa sArddha hi, yaH sopakramajIvitaH / ekAmapi nizAM nUnaM, tena sAkaM mriyeta saH / / 5 / / tadvacaH pratipadyAtha, tAniryAmya ca somabhUH / purImagAdvajrayutAM, bahistasthau ca tAM nizAm / / 66 / / tasyAH kSapAyAH prAnte ca, vajro'muM svapnamaikSata / matpAtrasthaM sAvazeSa, payaH ko'pya'tithi: papI / / 67 / / prAtastaM svapnamAcakhyau, sAdhUnAM sAdhusindhuraH / teSAmajAnatAM samyak, tadarthaJcaivamabravIt / / 68 / / AgantAdya muniH kopi, sa ca pUrvagataM zrutam / asmatpArdhAtsudhIH sarvaM, kiJcidUnaM grahISyati / / 69 / / athAryarakSitaH prAta-rvajrAcAryamavandata / kuta AgAstvamiti ? taM, vajrasvAmyapi pRSTavAn ! / / 70 / / so'vak tosaliputrA-sUripArdhAdihAgamam / kimAryarakSito'si ? tva-miti vajro'pi taM jagI / / 71 / / evameveti tenokte vajrasUrirado'vadat / svAgataM tava kintu tvaM, sthito'si kva pratizraye ? / / 72 / / so'vag bahiH sthitosmIti, tato vajrastamabhyadhAt / bahiH sthitaM kathaGkAraM, tvaM paThiSyasi ? sanmate ! / / 73 / / so'vAdIt bhadraguptAhra-sUrIndrasyAnuzAsanAt / svAminahamito bhinna-mupAzrayamupAzrayam / / 74 / / dattopayogaM vajro'pi, tanimittaM vibhAvya ca / proce yuktamidaM proktaM, taiH pUjyairjJAnasAgaraiH / / 75 / / athA'nyavasatisthasyA-pyAryarakSitasanmuneH / zrImAn vajraguruH pUrvA-'dhyApanAya pracakrame / / 76 / / Nell Isil llel llell Isll lion llell llell Nell llell IIsl llel Ill ||7|| || lol sil Hell 161 Jain Education in For Personal & Private Use Only ||slmisinelibrary.org
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hun Ilall lol is llol leel uttarAdhyayanasUtram 75 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam ||7|| tato'lpenApi kAlena, nava pUrvANyadhItya tam / dazamaM pUrvamadhyetuM, pravRttaM gururityavak / / 77 / / pUrvasya dazamasyAtha, 'yamakAni paTha drutam / tata: paThitumArebhe, viSamANyapi tAni saH / / 78 / / itazca pitarAvArya-rakSitasya samutsukau / iti prAhiNutAM bhUyaH, sandezAn bahubhirjanaH / / 79 / / Agaccha kulabhAno ! tvaM, vatsodyotaM vidhehi naH / tvadviyogAdyadasmAkaM, darzarAtrIyate jagat / / 8 / / iti sandezavacane - vidAgAna somabhUH / tAvattAbhyAM tamAhvAtuM, preSitaH phalgurakSitaH / / 81 / / so'pyAgatya praNamyArya-rakSitarSimado'vadat / kimevaM svakuTumbe'pi, nirmohatvaM tvayA''dRtam ? / / 82 / / vairAgyAdvA na te rAgo, yadyapi sveSu vidyate / tathApi zokamagnAMstAn, kAruNyena samuddhara / / 83 / / kiJcAdAtuM parivrajyA-mutsukAH santi bandhavaH / tatrAgatya tatasteSAM, dehi muktipradaM vratam / / 84 / / atheti vyAjahArArya-rakSita: phalgurakSitam / yadi sUnRtametatsyAt, tadA tvaM svIkuru vratam / / 5 / / iti tenoditaH prAjJaH, so'vadaddehi me vratam / tatastasmai dadau dIkSAM, bhagavAnAryarakSitaH / / 86 / / gantuM smAha punaH phalgu-rakSito'pyAryarakSitam / gamanAyotsukaH so'pi, zrIvajaM pRSTavAMstataH / / 87 / / vajrasvAmI tato'vAdI-dvatsa ! tvaM paTha mA vraja / niviNNaH so'tha yamake-rityapRcchatpunargurUn / / 88 / / 1. dazamaM pUrvamadhyetuM, yeradhItaiH prabhurbhavet / yamakAnIti tAnyAhuH, sUtrANi parikarmaNaH / / granthAntare 'yavikAni' iti yamakasthAne dRzyate-iti gasaMjJakapustake / foll liall lA all fol Ill ational ||l ||sil ||sil llell Join Education n For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ WGM uttarAdhyayana sUtram 76 III 16 IGll 6 pariSahanAma ||7| dvitIyaiii madhyayanam Ill ||sil ||7 // | Mell Iroll Illl Isil lel Isl kiyanmAnaM mayA'dhItaM, kiyaccheSaM ca varttate / svAmin ! dazamapUrvasye-tyAkhyAhi mama sAmpratam / / 89 / / tata: smitvA'vadatsUriH, pUrvasya dazamasya hi / bindumAtraM tvayA''dAyi, zeSaM tu jaladheH samam / / 90 / / athAryarakSita: smAha, zrAnto'smi ! paThanAdaham / pAraM prAptuM tadetasya, na zakSyAmyambudheriva / / 91 / / gururjagAda vatsa ! tvaM, sodyamo'si sudhIrasi / tadasya pAraM tvaritaM, lapsyase kiM viSIdasi ? / / 92 / / itthamutsAhito'dhyetuM, pravRtto'pi punaH punaH / gantuM papraccha sa guruM, taM gurustu niSiddhavAn / / 93 / / anyadA sa sahAdAyA-'nujaM gurvantikaM gataH / ityUce'sau mama bhrAtA, mAmAhvAtumihAyayau / / 94 / / tadAdizata mAM pUjyAH, zrutveti vyamRzadguruH / rakSyamANo'pyasau, kasmA-gantumutsahate ? muhuH / / 95 / / vicintayaniti zrImAn, vajrasvAmI guNodadhiH / zrutopayogaM kRtavA-niti ca jJAtavAMstataH / / 96 / / nA''gantA'sau gataH sadyaH, svalpamAyurmamA'pi ca / tadetaddazamaM pUrva, mayi sthAsyati nizcitam / / 97 / / jJAtvetyanumato gantuM, zrIvajeNAryarakSitaH / puraM dazapuraM phalgu-rakSitena samaM yayau / / 98 / / zrutvA tamAgataM rudra-somAsomo nRpo'pi ca / nAgarAzca mudAgamya, praNamyopAvizan puraH / / 99 / / teSAM hitAya sopyucai-vidadhe dharmadezanAm / tAJcAkarNya mahAnanda-mavindanta nRpAdayaH / / 100 / / tato bhrAtRvyadauhitra-snuSAputrAdibhiH samam / rudrasomA''dade dIkSAM, samyaktvaM pArthivaH punaH / / 101 / / llell llell 116ll llell ||Gll 1161 llol sil ||Gll Holll ||Gl || || lalll llelll lel fell Isl Mel lll Mel Moll 76 lell For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Io uttarAdhyayanasUtram 77 ion pariSahanAma leil dvitIyaNell lal madhyayanama llel FEEEEER kathaM putrIsnuSAdInAM, puro nagna ivA'nvaham / tiSThAmIti hriyA soma-devo na prAvrajatpunaH / / 102 / / kintu svajanaputrAdi-snehapAzaniyantritaH / zazvattatpArzva evAsthA-tra tvanyatra jagAma saH / / 103 / / taJcAryarakSitAcAryAH, procurevaM muhurmuhuH / tAta ! yUyaM parivrajya, phalaM gRhNIta janmanaH / / 104 / / yajJasUtrapadatrANa-chatrazATakakuNDikAH / cenme'numanyase tarhi, pravrajAmIti so'pya'vak / / 105 / / yathAkathaJcidRddho'yaM, tArya eveti cintayan / sUristadurarIkRtya, somadevamadIkSayat / / 106 / / karaNaM caraNaM cAnu-vRttimeva vitanvatA / grAhaNIyo mayA tAto, dhyAtveti smAha taM guruH / / 107 / / sarve'mI munayazcola-paDheM paridadhatyamI / sthaviratvAttu yuSmAkaM, zATako'pyanumanyate ! / / 108 / / chatrAdikaM punarneta-dAtmanAM bahu zobhate ! / nizamyeti vacaH sUreH, somadevamunirjagI / / 109 / / gantuM zaknomyahaM naiva, putra ! chatraM vinA''tape / viNmUtrotsarjane zaucaM, kathaM syAtkarakaM vinA ! / / 110 / / tyajAmi yajJasUtraM ca, vipratvAvedakaM katham / pIDA ca syAtkaNTakairma, vinopAnahamadhvani / / 111 / / sUriH smAhA'tha yadyevaM, tiSThatvetattadA'khilam / bhavadbhistyajyatAM kintu, sarvo'pya'nyaH parigrahaH / / 112 / / tataH parigrahaM so'nya-matyAkSIdatha sUrayaH / bAlAn kiJcicchikSayitvA-'nyadA nantuM jinAn yayuH / / 113 / / tatastacchikSitA bAlAH, somadevatapasvinam / hitvA kSullakaparyantAn, sarvasAdhUna vavandire / / 114 / / ||ll leir lall foll likell foll IIII Well lioil sil Join Education international 161 lloll For Personal Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl 16| uttarAdhyayanasUtram 78 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam foll 1171 ||sl ||sil lalll || darza darza somadevaM, te caivaM procire mithaH / nA'smAbhirvandanIyo'yaM, chatravAn sthaviro muniH / / 115 / / tacchrutvA somadevarSI-ruSTo'bhASiSTa tAniti / are ! matputrapautrAdIn, vandadhve bAlakAnapi / / 116 / / mAM tu vRddhaM gurostAta-mapi no namathA'rbhakAH ! / tatkiM mayA parivrajyA, nopAttA'dyApi vidyate ? / / 117 / / bAlA: procurdIkSitasya, bhavecchatrAdikaM katham / tyaktAtapatrAH sarve'pi, dRzyante sAdhavaH khalu ! / / 118 / / somo'tha vyamRzacchAvAH, apyevaM zikSayanti mAm / sAdhvAcAraviruddhaM ta-cchatrametajahAmyaham / / 119 / / vicintyeti jinAnnatvA-'' gatAnsUrInuvAca saH / udvejakena sarveSAM, chatreNAnena me kRtam / / 120 / / gururjagAda yadyevaM, tadA chatraM vimucyatAm / prabale tvAtape dhAryaH, kalpako mastakopari / / 121 / / gurau gate'nyadA kvApi, bAlAstacchikSitAH punaH / taM vihAyAparAnemu-statpRSTAzcaivamUcire / / 122 / / kamaNDaludharatvAddhi, na tvAM vandAmahe vayam / yatkadApi yate: pArzve, nA'pazyAma kamaNDalum / / 123 / / tacchrutvA sUrimApRcchaya, sa prAgvatkuNDikAM jahau / pAtrakeNaivA'tha zaucaM, kAryaM gururapItyavak / / 124 / / punastathaiva taM bAlA, nA'naman sUrizikSitAH / avandananidAnaJca, pRSTAsteneti taM jaguH / / 125 / / yajJopavItavantaM no, muniM manyAmahe vayam / tataH somaH sutaM pRSTvo-pavItamapi muktavAn / / 126 / / tanmokSaNakSaNe tvevaM, procuH zrIAryarakSitAH / etanmuJcata kohyasmAn, viprAno vettyado vinA ? / / 127 / / fol llol lol ||Gl Wall Mall Moil Isl 16ll llo in Education International For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 79 TTLETTES itthaM chatrAdike tena tyakte bAlAH punarjaguH / na zATakopasaMvyAnamenaM vandAmahe munim / / 128 / / somadevastadAkarNya, jajalpA'nalpakopabhAk / re ! mA namata mAM yUyaM, samaM pitRpitAmahaiH / / 129 / / ye'nye namanti taireva santuSTirme bhaviSyati / / kaTIpaTTakamenaM tu na tyakSyAmi ! bhavadgirA / / 130 / / tadAkarNya yayurbAlAH, anyadA ca mahAmuniH / vihitA'nazanaH ko'pi tatra gacche vyapadyata / / 131 / / tadA pituH kaTIpaTTa tyAjanAya jagI guruH / asya dehaM vahati yastasya lAbho bhavenmahAn / / 132 / / tatastacchikSitAH pUrva-dIkSitA bhikSavaH pare / udatiSThastamudvoDhuM tadA cetya'bravIdguruH / / 133 / / yUyaM yadutthitAH sarve'pyamuM lAbhaM jighRkSavaH / tadasmadvandhuvargo'yaM, nirjarAM lapsyate katham ? / / 134 / / tadAkarNya sakarNo'tha, somadevamunirjagau / kimatra prApyate putra ! nirjarA bhUyasItarA ? / / 135 / / uvAca sUriH kArye'smi - nirjarA jAyate bhRzam / so'bhyadhAdahamapyenaM, tadvahiSye saharSibhiH / / 136 / / gururjagau bAlakRtaH, upasargo'tra jAyate / taM cetsahitumIzidhve, vahanIyastadA hyayam / / 137 / / taM ca cenna sahiSyadhve, tadA syAtsundaraM na naH / iti sthirIkRtaH somo 'vahattaM saha sAdhubhiH / / 138 / / tadA ca tasya purato, gacchatsu bahusAdhuSu / tadyutsargArthametAsu, sthitAsvAryAsu pRSThataH / / 139 / / pUrvasaGketitA bAlAH, somadevamunerdrutam / kaTIpaTTakamAkRSyA -''dAya ca tvaritaM yayuH / / 140 / / (yugmam) / For Personal & Private Use Only TOOT TO ATTOO rerere r tte re yoo yoo vaacaa caa caa caa caa caal pariSahanAma dvitIya madhyayanam 79 www.jninelibrary.org
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Well ||6ll uttarAdhyayana sUtram || ||Gll Is pariSahanAma dvitIyamadhyayanam lel Iel IGll ||7 ||sl ||7 61 Ill lell Isll ||Gll lelll atIva lajjita: so'tha, parairUce zabaM tyajan / upasarga sahasvA'muM, mA muJca mRtakaM karAt / / 141 / / tatastasyA'nyamuninA, mAnopetAnyacIvaram / baddhaM davarakeNo-vidhAya kaTipaTTavat / / 142 / / pazyanti mAM snuSA: pazcA-diti hINo'pi taM zabam / sa uvAhopasargo'sau, jAta ityavadhArayan / / 143 / / pariSThApya zabaM pazcA-dAgataM vIkSya taM guruH / proce tAta ! kimadyedaM, vAsaH paridadhe ? laghu / / 144 / / somaH zazaMsa putrA'dyo-pasargo'bhUdupasthitaH / gate ca zATake tena, paryadhAM laghu cIvaram / / 145 / / sasambhramA ivAcAryA-stannizamyaivamUcire / tAtArthamAnayata bho-vineyAH ! pRthu zATakam / / 146 / / tataH somo'bravItputra !, lajanIyaM babhUva yat / tanme'dya sakalairdRSTa-mAkRSTe kaTipaTTake / / 147 / / tayolapaTTa evA'stu, zATakena kRtaM mama / ityUcAnamanUcAnA-staM tathaivA'numenire / / 148 / / ityupAyaizcolapaTTe, grAhitaH sUripuGgavaiH / somastataH paraM samyak, sehe'celaparISaham / / 149 / / pazcAdacIvaraparISahameSa yadvat, zrIsomadevamunirityasahiSTa samyak / sahyaH parairapi tathA zramaNaiH sa nityaM, zrImajjinendravacanAnyanuvarttamAnaiH / / 150 / / ityacelaparISahe somadevarSikathA / / 6 / / acelasya cA'pratibaddhavihAriNaH zItAdibhiH pIDyamAnasyA'ratirapi syAditi tatparISahamAha - lol Isil llel Isil llsil 1G Jell ||sil 116ll 116ll For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ libil uttarAdhyayana satrama Isl 61 ||61 llel 19 gAmANugAmaM rIaMtaM, aNagAraM akiMcaNaM / araI aNuppavise, taM titikkhe parIsahaM / / 14 / / isi pariSahanAma vyAkhyA - grAmazca jigamiSato'nugrAmazca tanmArgAnukUlo grAmAnugrAmastaM, upalakSaNaM caitannagarAdeH 'rIaMtaMti' rIyamANaM viharantaM anagAraM dvitIyais muniM akiJcanaM niSparigrahaM, aratiH saMyamaviSayA adhRtiH anupravizenmanasi labdhAspadA bhavet, taM aratirUpaM titikSeta saheta parISahamiti | madhyayanam // sUtrArthaH / / 14 / / tatsahanopAyamAha - araiM piTThao kiJcA, virae Ayarakkhie / dhammArAme NirAraMbhe, uvasaMte muNI care / / 15 / / vyAkhyA - aratiM pRSThataH kRtvA dharmavighnaheturiyamiti tiraskRtya virato nivRtto hiMsAdeH, AtmA rakSito |16 in durgatihetorapadhyAnAderanenetyAtmarakSitaH, dharme zrutadharmAdau Aramate ratimAn syAditi dharmArAmaH, nirArambho'sat kriyAbhyo nivRttaH, upazAnta: MI is krodhAdyupazamavAn munizcaret, saMyama paripAlayena punarutpannAratirapi vrataM tyaktukAmaH syAditi sUtrArthaH / / 15 / / kathAnakaJcAtra tathAhi - jitazatrurabhUdbhUpaH, pure'calapure purA / tatsuto yuvarAD dIkSAM, rathAcAryAntike'grahIt / / 1 / / viharanto'nyadA tena, yuvarAjarSiNA samam / puNyaprathA rathAcAryA-stagarAnagarI yayuH / / 2 / / teSAM svAdhyAyaziSyAstu, vizvavikhyAtakIrtayaH / AryarAdhAbhidhAcAryA, ujjayinyAM tadA'bhavan / / 3 / / tacchiSyAH kepyavantIta-stagarAnagarI gatAH / rathAcAryAnavandanta, tatastairityapRcchayata / / 4 / / AryarAdhA nirAbAdhA-ssanti kaJcittapasvinaH / kaJcitrirupasarga vA-'vantyAM tiSThanti sAdhavaH ? / / 5 / / foll Isl llsil foll ||l 16 || foll in Educational For Personal & Private Use Only Hi
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram pariSahanAma dvitIyamadhyayanam te procire sarvamasti, bhavyaM pUjyaprasAdataH / rATpurodhaHsutau kintu, tatrodvaijayato yatIn / / 6 / / tacchrutvA yuvarAjarSiH, so'dhyAsIditi zuddhadhIH / avantInRpaputro yaH, sa bhrAtRvyo bhavenmama / / 7 / / aso sAdhUnavajJAya, saMsAre mA bhramediti / ApRcchya svagurun zIghra-mujjayinyAM jagAma saH / / 8 / / AryarAdhAn praNamyAtha, tainiSiddho'pi sa svayam / yayau bhikSArthamAdAya, kSullakaM gRhaMdarzakam / / 9 / / gacchaMzca yuvarAjarSiH, kSullakaM tamado'vadat / vezma darzaya me tAva-pasUnormunidviSaH / / 10 / / nRpAGgajagRhaM tasyA-'dIdRzat kSullako'pi saH / prAvizadyuvarAjarSi-rapi tatra bhayojjhitaH / / 11 / / tadA ca tatra krIDantI, sutau rAjapurodhasoH / abhUtAM saGgatAveka-rAzau pApagrahAviva / / 12 / / dRSTvA taM cA''gataM rAja-parivAro'bravIditi / vrajA'nyatra mune ! no cet, tvAM kumArau haniSyataH / / 13 / / tadAkApi sa puro, yayau dhairyanidhirmuniH / dharmalAbha iti progcai-baDhasvaramuvAca ca / / 14 / / ayaM krIDanakaprAyo, yadihAgAnmuniH svayam / tadasmadbhAgyayogena, jAtamadyAti zobhanam / / 15 / / jalpantAviti tau rAja-purohitasutau zaThau / tAM munegiramAkarNya, tadabhyarNamupeyatuH / / 16 / / (yugmam) abhyadhattAM ca sAdho ! tvaM, nartituM budhyase na vA ! so'vAdIdvemya'haM nATyaM, vAdyaM vAdayataM yuvAm / / 17 / / ArebhAte tatastUrya-tADanaM tau yathAtathA / vAdyaM vAdayituM kintu, nA'jJAziSTAM yathocitam / / 18 / / ||all ||7|| llsil lisa llol Iol Jan Education intentional For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 83 || fol 6 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam Ill || IIsl ||Gll le all Ilol ||7|| ||oll ||Gl fell Isll tato vAcaMyamaH proce, samyag vAditravAdanam / re ! koliko ! na jAnItho, yuvA jaDaziromaNI / / 19 / / tadAkAtiruSTau tau, muniM hantumadhAvatAm / niyuddhavedI sAdhustu, tAvAyAntau gRhItavAn / / 20 / / kuTTayitvA tadaGgAni, sandhibhyazcodatArayat / muninA hanyamAnau tu, tau cakrandaturuJcakaiH / / 21 / / zrutvA''krandAMstadA dadhyau, bahiHsthastatparicchadaH / hanyamAnaH kumArAbhyAM, nUnamAkrandati vratI / / 22 / / RSidviSostayorevaM, zikSA datvA gate munau / sAzaGkastatparikara-stayoH pArzvamagAttataH / / 23 / / nizceSTau kASTavadvaktu-mapyazakto gatau bhuvam / dRzA'tidInayA prekSamANau sarvaM paricchadam / / 24 / / tau samIkSya tathAvasthau, sambhrAntastatparicchadaH / nyavedayadudantaM taM, drutaM nRpapurodhasoH / / 25 / / (yugmam) tadAkAtisambhrAntI, sadyo rAjapurohito / putrayorduravasthAM tAM, tatrAyAtAvapazyatAm / / 26 / / parIvAragirA jJAtvA, munimUlAM dazAM ca tAm / jagmaturyatipArzve tau, kSipraM mApapurodhasau / / 27 / / ityUcatuzca natvA zrI-AryarAdhapadAmbujAn / pUjyAH ! prasIdatedAnI, putrau jIvayatA''vayoH / / 28 / / AryarAdhA jagurbhUpa !, vemyahaM nAtra kiJcana / prAghUrNakamamuM kintu, prasAdaya mahAmunim / / 29 / / bhUpo'pyutthAya tatpAvaM, gatvA natvA ca taM munim / upAvizatpurastasya, pratyabhijJAtavAMzca tam / / 30 / / evaJcovAca he bhrAtaH !, svabhrAtRvyaM paTUkuru / tato munirjagAdetthaM, tasya kalyANakAmyayA / / 31 / / IIsl foll llell llll Del fell 161 Meall llll Wel ||Gl Isll liell all ||7. ||oll Mol foll 61 || IIGIT |lol For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ran uttarAdhyayana sUtram Hell sil sil Isil pariSahanAma dvitIyamadhyayanam ||Gll Ioil Ioll Jell llel yattvaM svaputrabhANDAnA-mapi sAdhuviDambanAm / zikSAM dAtuM na zaknoSi, tatsaurAjyaM dhigastu ! te / / 32 / / rAjJA nyAyavatA lokaM, sAmAnyamapi pIDayan / nigrAhyaH khalu putro'pi, kimpunaH sAdhubAdhakaH ! / / 33 / / athA'bhyadhAnRpo bhrAta-mantumenaM kSamasva me / anukampasva cedAnI, tau bAlo durdazAM gatau / / 34 / / muniH provAca yadyetA-vAdadAte vrataM hitam / tadA tau sajjayAmi drAk, kumArau nAnyathA punaH / / 35 / / purohitena rAjJA ca, pratipannena tadvacaH / pRSTau kumArau tau dIkSA-''dAnaM svIcakratustadA / / 36 / / tataH sa yuvarAjarSiH, prAk kRtvA luJcanaM tayoH / pazcAttau sajayAmAsa, dIkSayAmAsa ca drutam / / 37 / / tatra pRthvIpateH putro, nizzaGko'pAlayadvatam / muhurjAtimadaM cakre, purohitasutaH punaH / / 38 / / pradveSAditi dadhyo ca, sa dIkSAM pAlayannapi / aho ! anena muninA, dIkSito'smi balAdaham / / 39 / / tato durlabhabodhitvaM, purodhaH sUnurArjayat / kramAd dvAvapi tau kAlaM, kRtvA devau babhUvatuH / / 40 / / itazca puryAM kauzAmbyAM, zreSThyabhUttApasAbhidhaH / sa mRtvA svagRhe jajJe, lobhAvezena zUkaraH / / 41 / / sa svasaudhAdikaM dRSTvA, jAtajAtismRti: kiriH / nijaghne tatsutaireva, tasya zrAddhadine'nyadA / / 42 / / tato 'rasAvazAveNI-kalpa: svagRha eva saH / bhujago'jani jAti ca, sasmAra prAgvadAtmanaH / / 43 / / 1. rasA pRthvI eva vazA strI tasyA veNIkalpaH / / llell sil Mall || 151 ||6|| lil lil llell llell llll Jell lell Jell Jell 161 all || ||Gll || lel 84 116ll Isl 161 ||sl le. in Education International llell llel For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram pariSahanAma is dvitIya madhyayanam bhramannayaM gRhAntoM, mAvadhIditi cintibhiH / sutaireva hata: so'hiH, svasUnostanayo'bhavat / / 44 / / prAgvajAtismRti prApto, mUkatvaM svIcakAra saH / snuSAmambAM sutaM tAtaM, kathaM ? vacmIti cintayan / / 45 / / upAyaiH pracurairmAtA-pitRbhyAM vihitairapi / mAyAmUkasya tasyA'gA-na mUkatvaM kadAcana / / 46 / / azokadatta ityAsI-ttasyAhvA tAtanirmitA / lokAstu tamajalpanta-majalpanmUkanAmakam / / 47 / / jJAtvA jJAnena mUkasya, pratibodhamathA'nyadA / caturjJAnadharAstatra, sthavirAH samavAsaran / / 48 / / taizca mUkagRhe zreSThI, zramaNau prahitAvubhau / tacchikSitAmimAM gAthAM, puro mUkasya peThatuH / / 49 / / "tAvasa ! kimimiNA ? mUa-vvaeNa paDivana jANituM dhammaM / mariUNa sUaroraga, jAo puttassa puttotti / / 50 / / " zrutveti vismito mUka-stau praNamyeti pRSTavAn / etAvAM kathaM vittha-statastAvityavocatAm / / 51 / / ihodyAne sthitA asmad, guravo hi vidantyadaH / tAbhyAM saha tato mUko, gatvodyAne'namadgurUn / / 52 / / zrutvA taddezanAM pApa-paMGkaplAvanavAhinIm / sa tApasazreSThijIvaH, zrAddhadharmamupAdade / / 53 / / itazca jAtimadakR-tpurohitasuto'maraH / mahAvidehe sarvajJa-mityapRcchatkRtAJjaliH / / 54 / / ahaM kimasmi ? suprApa-bodhistaditaro'tha vA / jino jagAda deva ! tva-masi durlabhabodhikaH / / 55 / / suro'pRcchatpunaH sArvaM, kvotpatsye'hamitazcyutaH / jino jagau tvaM kauzAmbyAM, mUkabhrAtA bhaviSyasi / / 56 / / ||6| || 16ll Nell ||7|| Isll Isil Isil Ioll Well ||el For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram lisll pariSahanAma dvitIya| ||7|| madhyayanam || Iol Mel llsil dharmAvAptizca te mUkA-dbhAvinIti nizamya saH / jinaM praNamya kauzAmbyA, mUkopAntamagAtsuraH / / 57 / / datvA tasmai bahudravyaM, tamityUce ca so'maraH / ahaM tvanmAturutpatsye, garbhe svargAtparicyutaH / / 58 / / akAle'pi tadA tasyAH, bhAvI mAkandadohadaH / sadAphalAmrastaddheto-ropito'sti mayA girau / / 59 / / AmrANi yAcate sA ca, yadA taddohadAkulA / akSarANi purastasyA-stvametAni likhestadA / / 60 / / garbhasthamaGgajamimaM, mAtarmahyaM dadAsi cet / dade tadAnImAnIya, sahakAraphalAni te / / 61 / / idaM tasyAM prapannAyAM, samAnIya tato gireH / phalAni tasya cUtasya, tasyai dadyA mahAmate ! / / 2 / / mAM ca jAtaM svasAtkRtvA, jaina dharma vibodhayeH / na punastvamupekSethA, devabhUyaM gato'pi mAm / / 63 / / kiJca vaitADhyanityAha-caityapuSkariNIjale / nyastamasti svanAmAvaM, kuNDaladvitayaM mayA / / 64 / / bahUpAyairanutpanna-pratibodhasya me punaH / tadarzanIyaM bhavatA, svargalokamupeyuSA / / 65 / / iti tadvacane tena, mUkenA'GgIkRte sati / purohitasutaH svargI, svastha: svasthAnamAsadat / / 66 / / sa cAnyadA divazyutvA, mUkAmbAkukSimAyayau / tasyAzcAbhUdakAle'pi, tadAmraphaladohadaH / / 67 / / taM jJAtvetyalikhanmUka-stadane smRtadevagI: / cenme garbhamamuM datse, tadA''mrANi samAnaye / / 68 / / tadvacaH pratipannAyA-stasyA devoktaparvatAt / AnIyA''mrANi mUko'pi, taM dohadamapUrayat / / 69 / / ||sil 16 Isll Nell 116|| GA EM Isl ||sil Mol Isll llell Isil liell Ideall For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 87 161 || ||sil foll Mo pariSahanAma dvitIyamadhyayanam fol ||61 ||7|| ||61 16ll ||oll Nell ||Gl Noi fel Ioll ||7|| lol isi ||61 ||oll || IIoll ||sl sampUrNadohadA sA'tha, samaye suSuve sutam / tasyA'rhaddatta ityA''hvA, pitarau cakraturmudA / / 7 / / tataH sa mUkastaM bAla-sodaraM lAlayan svayam / dharmAbhyAsakRte caityo-pAzrayeSvanayatsadA / / 71 / / mUnIn vandayituM mUko, nIcaizcakre ca taM balAt / sa tu vIkSya munInu-rarodIna tvavandata / / 72 / / nItopyupAzraye tena, modakAdyaiH pralobhya sa: / yatidarzanato'nazyat, 'karabhAdiva sairibhaH / / 73 / / mUkenokto'pi bahudhA, sAdhUnAM gandhamapyasau / na sehe kugrahagrasta, iva mantritagugguloH / / 74 / / parizrAntastato mUkaH, prAvrAjItsAdhusannidhau / prapAlya saMyama svarga, gataH prAyuta cA'vadhim / / 75 / / sAnujaM tamapazyaJca, pariNItacatuSpriyam / tatpUrvabhavavAkyaM cA-smArSItsvIkRtamAtmanA / / 76 / / durbodhasya tatastasya, pratibodhAya so'maraH / pAthaH pUrNadRtiprAyaM, proJcaizcakre jalodaram / / 77 / / utthAtumapi taddhArA-darhaddattaH zazAka na / jahuvaidyAzca sarve'pi, taM cikitsitumakSamAH / / 78 / / sadyaH samagrarogAntaM, karomItyucakairvadan / tato'bhramatpure tatra, sa devo vaidyarUpabhRt / / 79 / / arhahatto'tha taM vIkSya, sadyaH smAha kRtAJjaliH / nIrujaM kuru mAM vaidya !, vyapanIya jalodaram / / 8 / / nijagAdA'gadaGkAro, gado'sAdhyo'yamasti te / tathApi zamayAmyena-mupAyairvividhairaham / / 81 / / 1. uSTrAnmahiSa iva / / foll l/ell ||oll liGl 87 IGll || Non l6I ||7 // ||Gl |GI WoI in Education International For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ GA uttarAdhyayana sUtram ||6|| is pariSahanAma Isll Ilell dvitIya madhyayanam Nol ||sil Mel llll llell llell liel lil kintu bheSajazastrAde-ramuM kotthalakaM mama / yAvajjIvaM samutpATya, tvayA sevyo'hamanvaham / / 82 / / ||7|| tato rogI jagI roga-menaM hRtavatastava / sevako'smi vinA mUlyaM, krItaH kiM ? bhUribhASitaiH / / 83 / / tell nIto nIrogatAM mAyA-bhiSajA bheSajaistataH / taddAsatvamurIkRtya, tena sAkaM cacAla saH / / 84 / / utpATanArthaM tasyAtha, zastrakotthalakaM nijam / devo dadau mahAbhAraM, nirmame taM ca mAyayA / / 85 / / arhaddatto'pi taM bhUri-bhAramanhavamudvahan / iti dadhyau kathamayaM, mayA zazvadvahi Syate ? / / 86 / / vAgbaddhazca kathaGkAraM, bhAramenaM jahAmyaham / cintayaniti so'cAlI-dvIvadhanatakandharaH / / 87 / / Mell dadarza cA'nyadA kvApi, sAdhUnsvAdhyAyatatparAn / tadA taM vIvadhodvigna-mevaM mAyAbhiSag jagau / / 88 / / pravrajyAM yadi gRhNAsi, tadA tvaM mucyase mayA / sa nizamyeti tadvANI-mityabhANIdbharAditaH / / 89 / / vAhaM vAhamamuM bhAraM, vajrasAramaharnizam / kubjIbhUto'smyahaM tanme, sAmprataM 'sAmprataM vratam / / 90 / / lol tato mAyAgadaGkAra-staM ninye munisannidhau / tasmai pradApya dIkSAM ca, svayaM svlokmiiyivaan / / 91 / / gate deve vrataM hitvA-'rhaddatto'gAnnijaM gRham / suro'pyavadhinA'jJAsI-ttaM pravrajyAparicyutam / / 12 / / in 1. atrAniTtvAdiTA na bhAvyam, tathApi sarveSAM dhAtUnAM vikalpiteTtvaM (dhUgoditaH-4-4-38) iti sUtre 'bahulamekeSAM vikalpaH' iti matAntarapradarzanena samarthitavantaH zrIhemacandrasUrayaH / / foll || ll lel lell M2. yogyam / / sil lllll Isl ||sll in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 6 pariSahanAma llel ||61 dvitIyaIol ISI madhyayanam foll Isll llall IIsl ||sil llell llell llell lialll Mall lioil llel Ifoll llol ||7|| Ill Isll Ilel ||sl Ill tato jalodaravyAdhi-bAdhitaM taM vyadhAtpunaH / tayaiva paripATyA ca, dIkSayAmAsa nirjaraH / / 13 / / mUkadeve gate'tyAkSI-dahahattaH punavratam / tRtIyavAramapyevaM, vratamAdAya so'mucat / / 94 / / atho caturthavelAyAM, punaH pravrAjya taM suraH / tatsthirIkaraNAyA'sthA-nityaM tatpArzva eva saH / / 15 / / surastatpratibodhAya, tRNabhAradharo'nyadA / praveSTuM prajvaladgrAme, samaM tena pracakrame / / 96 / / darbhamanyastato deva-marhaddatto'bravIdidam / madhye pradIpanaM yAsi, tRNabhAraM dadatkatham ? / / 97 / / devo'vak vetsi yadyeta-ttarhi kopAdipAvakaiH / jAjvalyamAnaM vizati, gRhavAsaM kuto bhavAn ? / / 98 / / tannizamyApyabuddhaM taM, sahAdAya puro vrajan / muktvA mArga suro'cAlI-dutpathenA'TavIM prati / / 99 / / tato durlabhabodhista-miti provAca sAgraham / hitvA'dhvAnamaraNyAnIM, pravizasyutpathena kim ? / / 100 / / svargI jagAda yadyeta-jAnAsi tvaM tadA kutaH ? / vihAya muktipanthAnaM, vivikSasi bhavATavIm / / 101 / / tadAkApyabuddhena, tena sAdhaM sudhAzanaH / anirvedaH zriyAM mUla-miti dhyAyan puro yayau / / 102 / / vyantaraM pUjitaM santaM, nipatantamadhomukham / arhaddattaH kvaciJcaitye-'drAkSIdivyAnubhAvataH / / 103 / / tataH sa vismayAmarSa-prakarSAvezasaGkalaH / amunA vAkyabANena, mukhacApamayojayat / / 104 / / yathA yathA'rcyate loka-ya'ntaro'so tathA tathA / patatyadhomukho nIce-rucaiH saMsthApito'pi yat / / 105 / / JainEducation inden For Personal Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll oll uttarAdhyayana- sUtram 90 6 pariSahanAma || dvitIya6 madhyayanam ||sil lisil tasmAdasmAdadhanyo'nyo, na dRSTaH ko'pi bhUtale / ityUcAnaM ca taM sAdhu-mevaM devo'vadatpunaH / / 106 / / (yugmam) yadu H saMyamasthAne, sthApito'pi punaH punaH / pUjyamAno'pi lokaizca, tato'dhaH patasi drutam / / 107 / / tasmAttvamapyadhanyo'si, re durbodhaziromaNe ! / tadA''karNA'tisambhrAnto-'rhahattaH pRSTavAniti / / 108 / / bhUyo bhUyo vadannevaM, ko'si ? tvamiti me vada / tataH suro mUkarUpaM, darzayitvetyuvAca tam / / 109 / / zRNu bhrAta: ! suraH zrImA-nAsIstvaM pUrvajanmani / tadA ca bhavatA mahya-mityabhUtpratipAditam / / 110 / / bhavatsahodaratveno-tpannaM cyutvA triviSTapAt / bodhayejainadharma mAM, tvaM prApto'pi surAlayam / / 111 / / iti tvaduktaM ca mayA, tadAsItsvIkRtaM yataH / tvAM vibodhayituM devI-bhUto'pyatrA''gamaM tataH / / 112 / / svIkRtyA'pi tato dharma, mA vimuJca muhurmuhuH / nizamyeti marudvAkya-marhaddatto'bravIdidam / / 113 / / devo'haM prAgbhave'bhUvaM, yattatra pratyayo nu kaH ? / tato devastamAdAya, yayau vaitADhyaparvatam / / 114 / / kuNDaladvitayaM tena, proktapUrvaM sa nirjaraH / tannAmAGkaM samAkRSya, puSkariNyA adarzayat / / 115 / / tadvIkSya svAbhidhAnAGka, jAtismaraNamApa saH / labdhabodhistato bhAva-saMyama pratyapadyata / / 116 / / sthApayitveti taM dharma, svasthAnaM tridazo yayau / arhaddatto'pi tadanu-sehe'ratiparISaham / / 117 / / fell ||7 18 llell 16ll foll sil life.ll For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rell INSl Isil uttarAdhyayana sUtram Ish pariSahanAma prApyabodhamamarAditi yadva-tsaMyato'ratiparISahameSaH / soDhavAn zamadhanairaparaira-pyevameva sa sadA sahanIyaH / / 118 / / dvitIyaityaratiparISahe arhaddattamunikathA / / 7 / / madhyayanam utpannasaMyamAratezca strIbhiH prArthyamAnasya tadabhilASa: syAditi strIparISahamAha - saMgo esa maNusANaM, jAo logaMmi itthIo / jassa eA pariNNAyA, sukaDaM tassa sAmaNNaM / / 16 / / vyAkhyA - saGgo lepa eSa vakSyamANo manuSyANAM makSikANAmiva zleSmA, tamevAha-yAH kAzcana mAnuSyAdyA loke jagati striyo yuvatayaH, etA is hi hAvabhAvAdibhiratyantAsaktihetavo manuSyANAmityevamuktaM, anyathA gItAdyapi saGgahetureva, manuSyagrahaNaM ca teSAmeva maithunasajJAtirekAt, tata: Mell kimityAha-yasya yateretAH striyaH parijJAtA jJaparijJayA atrAmutra ca mahAnarthahetutayA viditAH, pratyAkhyAnaparijJayA ca pratyAkhyAtA:, 'sukaDaMti' suSTukRtaM Mo 'tassatti' vibhaktivyatyayAttena zrAmaNyaM cAritraM, ayaM bhAva:-avadyahetutyAgo hi vrataM, rAgadveSAveva cAvadyahetU, na ca strIbhyaH paraM rAgadveSamUlamastIti strIpratyAkhyAna eva zrAmaNyaM sukRtaM bhavatIti sUtrArthaH / / 16 / / ata: kiM vidheyamityAha - eamAdAya mehAvI, paMkabhUA u itthIo / no tAhiM viNihaNejA, carejjattagavesae / / 17 / / 61 vyAkhyA - etamanantaramuktaM vakSyamANaJcArthamAdAya buddhyA gRhItvA medhAvI tamevAha-paGkaH kardamastadbhUtA eva muktipathapravRttAnAM vighnakaratvena // 8 // Me mAlinyahetutvena ca tadupamA eva, turavadhAraNe, striyo bhavantItyavadhArya no naiva tAbhiH strIbhiH 'viNihaNijatti' vinihanyAt saMyamajIvitopaghAtena // Ioll IMell llell | ||61 ||sil llsll ||sil lell ||7|| llellimtiainelibrary.org all in Education International For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7 foll NEW sUtram 92 l/6ll Ilol lls MS el lel list sill ||sil ||Gl Isl Woh ||sill aa atipAtayedAtmAnamiti zeSaH / kRtyamAha - careddharmAnuSThAnaM seveta, AtmagaveSakaH kathaM mayA''tmA saMsArAnistAraNIya ityabhiprAyavAniti sUtrArthaH pariSahanAma / / 17 / / udAharaNaJcAtra, tathAhi - dvitIya IMGll madhyayanam udAyibhUpopajJe'bhUt, pATalIputrapattane / nandavaMze kRtAnando, navamo nandabhUpatiH / / 1 / / kalpakAnvayajo'nalpa-buddhitalpo vikalpavit / tasyAsIcchakaTAlAhvo, mantrI jiSNorivAGgirA / / 2 / / Mell tasya lakSmIvatI patnI, viSNorlakSmIrivA'bhavat / sthUlabhadrazrIyakAhro, dvAvabhUtAM tayoH sutau / / 3 / / Mell yakSA yakSadattA bhUtA, bhUtadattA ca senikA / veNA reNeti sajJAzca, sutA: saptA'bhavaMstayoH / / 4 / / yakSA dakSA'grahIttAsu, zrutaM sakRdapi zrutam / ekaikavAravRddhyA'nyA, apyevaM jagRhurdutam / / 5 / / yAvadreNA saptakRtvaH, kAvyAdyAkarNya satvaram / nirmame kaNThapIThasthaM, svAbhidhAnamivocakaiH / / 6 / / rUpeNApratirUpeNa, dattapatrA raterapi / lAvaNyapuNyA paNyastrI, tatra kozAbhidhA'bhavat / / 7 / / sthUlabhadraH kalAcAryA-dadhItya sakalA: kalAH / kozAM vIkSyAnuraktastAM, tasthau tasyA niketane / / 8 / / bhUribhUripradAnastAM, sa svIcakre kalAnidhiH / tasyA mAnasamapyAtmA-yattaM cakre guNainijeH / / 9 / / aho ! zrIsthUlabhadrasya, saubhAgyaM jagaduttamam / tanmayIvA'bhavadyena, kozA vAravadhUrapi / / 10 / / tayA samamavijJAtA-'horAtraparivartanaH / vilAsairvividhaiH sthUla-bhadro reme guNAmbudhiH / / 11 / / Nell Nell llol ller lol 16 Is Neel Isil Isl Ioll ||Gll Ilol foll Jain Education Interior For Personal & Private Use Only Ilallw.iainelibrary.org
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1191 IIS || uttarAdhyayana sUtram sil 116ll pariSahanAma is dvitIyaIsl lls madhyayanam lish lel lell Ioll Ioll lioll Isll llsll sil ||7| Isil yadabhUniviDaM prema, tayoranyonyaraktayoH / api vAcaspatervAcA, tadbhavennaiva gocaraH / / 12 / / dRDhAnurAgau tau bhinna-dehAvapyekamAnasau / anyonyaM virahaM nAdhi-sehAte nakhamAMsavat / / 13 / / kozAsakta iti sthUla-bhadro nA'gAnijaM gRham / zrIyakastu babhUvAGga-rakSako nandabhUbhujaH / / 14 / / itazca nandanRpati, nAmnA vararuciH kaviH / navyairaSTottarazata-kAvyairanvahamastavIt / / 15 / / / tAni zrutvA nRpastuSTo, mantrivaktraM vyalokata / sa tu mithyAmatestasya, prazaMsAM nA'karotkaveH / / 16 / / tataH pRthvIpatistasmai, bhaTTAyA'dAna kiJcana / bhaTTo'pi dhIsakhAdhInaM, viveda nRpatiM tadA / / 17 / / lokoktayA sacivaM taM ca, vijJAya gRhiNIvazam / bheje lakSmIvatI svArtha-siddhyai vararucirdvijaH / / 18 / / tAM tuSTAM stutibhizcaivaM, yayAce sa mahAkaviH / matkAvyaM tvadgirA rAjJaH, puro mantrI prazaMsatu / / 19 / / dAkSiNyenaiva dakSApi, tadvAcaM tAM prapadya sA / uvAca mantriNe so'pi, tadAkA'bravIditi / / 20 / / samyagdRzo na yuktaM me, tatkAvyAnAM prazaMsanam / kintu tvadAgrahAdhInaH, kariSye tadapi priye ! / / 21 / / pratipadyetyagAdbhUpa-sabhA sacivapuGgavaH / tatrAyAtaH sa bhaTTo'pi, nRpaM tuSTAva pUrvavat / / 22 / / / stutiprAnte ca bhUpenA-'mAtyavaktre vilokite / aho ! sUktAni kAvyAni, prAzaMsIditi dhIsakhaH / / 23 / / nRpo'tha tasmai dInArA-naSTottarazataM dadau / itthaM tAvaddhanaM tasmai, bhUpo'dAt prativAsaram / / 24 / / ||sl ||7|| Isil Isil lil Isll For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 94 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam Isl NON Isl zakaTAlastato dadhyau, dattvA'smai dhanamanvaham / kozaM niSThApayatyeSa, nRpo niSkAraNaM kimu ? / / 25 / / dhyAtveti nandabhUpAla-mavAdIditi dhIsakhaH / svAmin ! kimasmai bhaTTAya, pratyahaM dIyate dhanam / / 26 / / rAjA jagAda kAvyAni, varNitAni tvayA'sya yat / tato'smai dIyate noce-tpUrvaM nA'dAmahaM katham ? / / 27 / / amAtyaH smAha vRttAni, laukikAni paThatyayam / tAni prAzaMsiSamahaM, tato bhUpatirityavak / / 28 / / kiM purANAni kAvyAni, paThatyeSa puro mama ? / uvAca sacivaH santi, jIrNAnyetAni nizcitama / / 29 / / yadyatra pratyayo na syA-ttadA saptA'pi matsutAH / taduktAnyeva kAvyAni, paThiSyanti prabhoH puraH / / 30 / / tanizamyA'tha sAzcaryo, nRpo javanikAntare / saptA'pi mantriputrIstAH, samAhUya nyavIvizat / / 31 / / athA''gato vararuciH, kAvyastAvadbhiruttamaiH / tuSTAva kSmApatiM kSipraM, tAni yakSA'pyadhArayat / / 32 / / rAjAdezAtsabhAmetya, tathaiva kathayaJca sA / evaM vAradvayaM zrutvA, yakSadattA'pi tAnya'vak / / 33 / / sarvA apyevamUcustA-stAni rAjJo'grataH kramAt / tato vararuce rAjA, ruSTo dAnamavArayat / / 34 / / gaGgAsrotojale yantraM, cakre vararucistataH / aSTAgrazatadInAra-granthikAM tatra ca nyadhAt / / 35 / / prAtazca jAhnavIM stutvA-'dhriNA yantramacIcalat / dInAragranthirutplatya, nyapatattatkare tadA / / 36 / / lokastatpratyahaM prekSya, vismita: procivAniti / aho ! gaGgApi dInArA-nasmai datte stutA satI / / 37 / / Nell ||sil liel isil Ioll Poll NOM Nell Isl in Education International For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram pariSahanAma dvitIyamadhyayanam ||oll foll ||Gl lol lel janoktayA tannizamyA'tha, mantriNe smAha bhUdhavaH / proce'mAtyaH prabho ! prAta-rdrakSyAmo'daH svayaM vayam / / 38 / / ityuktvA svagRhaM gatvA, mantrI preSIcaraM varam / gatvA gaGgAM so'pi sAyaM, zarastambe tirodadhe / / 39 / / tadA cASTottarazata-dInAragranthikAM svayam / tatra gaGgApayoyantre, channaM vararuciya'dhAt / / 40 / / valitazca tataH sadyo, jagAma nijadhAma saH / AdAya granthikAM tAM ca, caro'dAnmantriNe rahaH / / 41 / / channarakSitadInAragranthinA mantriNA samam / prAta: pauraparIto'gA-sRjAniratha jAhnavIm / / 42 / / tatrA ''yAto vararuci-didRddhaM vIkSya bhUpatim / protsarpidarpaH prArebhe, gaGgAM stotuM vizeSataH / / 43 / / stutiprAnte ca pAdAbhyAM, vipro yantramacIcalat / dInAragranthikA sA tu, notptyA''gAtkarodare / / 44 / / yadA sa granthikAM nA''pa, pANinA'pi gaveSayan / smitvA'mAtyastadetyUce, gaGgA datte'dya kiM na te ? / / 45 / / svadravyamupalakSyA'tha, gRhANeti nigadya saH / tAM granthikAM dadau tasmai, tAM ca prekSya sa khinnavAn / / 46 / / svAM pravardhayituM khyAti, janaM vaJcayituM dhanam / sAyamatra dhanaM kSiptvA, prAtargRhNAtyaso prabho ! / / 47 / / itthaM vararucerdambhe, mantriNokte nRpAdayaH / ayaM mahAdhUrta iti, taM nindanto gRhaM yayuH / / 48 / / (yugmam) tenAmAtyaprayogeNa, prAptanindaH sa vADavaH / iti vyacintayadroSA-dvADavAgniriva jvalan / / 49 / / hilIto'smi mudhA loke, pApenA'nena mantriNA / tadyathAzaktavyahamapi, pratikurve'sya kiJcana / / 50 / / jA Gll lell lol lIsl 16 Isll llsill 16 ilsil llel llell Nelll ell liell liell Isll liall || 16ll llell llel llell llell llll llll llell nadiww.jainelibrary.org JainEducation intensil For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 96 // 6 // DATTISTS dhyAtveti tasyA'mAtyasya, chidrANi jJAtumanvaham / vastrAdidAnaistaddAsIM, vazIcakre sa kAJcana / / 51 / / mantrigehasvarUpaM taM pRcchantaM sA'nyadetyavak / asti zrIyakavIvAhaH, prArabdho'mAtyasadmani / / 52 / / tatra bhUmibhujo bhoktuM, satantrasyAgamiSyataH / niSpAdyate pradAnAya vividhAyudhadhoraNI / / 53 / / chalAnveSI tadA''sAdya, chalaM vararucirdvijaH / apAThayacchizUnevaM, modakAdivazIkRtAn / / 54 / / " yatkarttA zakaTAlo'yaM, tanna jAnAti pArthivaH / hatvA nandaM tasya rAjye, zrIyakaM sthApayiSyati / / 55 / / " pratisthAnaM paThyamAnaM, bAlakaistannizamya ca / tatsvarUpaM nRpo jJAtuM, praiSInmantrigRhe caram / / 56 / / sopyAgatya yathAdRSTaM, zastraniSpAdanAdikam / rAjJe vyajJapayadrAjA 'pyakupyanmantriNe tataH / / 57 / / atha sevArthamAyAto'namanmantrI yato yataH / kopAtparAGmukhastasyA - 'bhavadbhUpastatastataH / / 58 / / tato'tikupitaM pRthvI-patiM vijJAya dhIsakhaH / vyAghuTya gehamAgatya, zrIyakaM procivAniti / / 59 / / praNate mayi bhakte'pi yattiSThati parAGmukhaH / tanmanye'smadviSA kenA - 'pyadyAsau dveSito nRpaH / / 60 / / dviSTazca bhUdhavo bhUri, vaiguNyaM naH kariSyati / nRpadurjanasarpANA-mAtmIyo hi na kazcana / / 61 / / tadyAvadayamasmAkaM, na karoti kulakSayam / tadrakSAyai tAvadetaM, vatsAdezaM kuruSva me / / 62 / / khaDgena mauliM chindyAstvaM, bhUpatiM namato mama / brUyAzceti prabhudveSI, pitA'pi na mato mama / / 63 / / For Personal & Private Use Only DDDDDDDDDDDDOOOOOOOO ||7|| pariSahanAma dvitIya madhyayanam 96
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram // 7 ||sl N7 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam 97 ||7|| 116ll Jell Jel sil lisil 116|| AsannamRtyau vRddhatvA-nmayi caivaM mRte sati / mavaMzavezmastambhastvaM, bhavitAsi ciraM tataH / / 64 / / tacchrutvA zrIyaka: smAha, rudaniti sagadgadam / tAtedaM garhitaM karma, zvapaco'pi kimAcaret ? / / 65 / / tvAM nihatya bhaviSyAmi, naivAhaM kulapAMsanaH / tanmAmeva kulaM trAtuM, mArayorvIpateH puraH / / 66 / / tato mantrI jagau vatsa !, mRte'pi tvayi pArthivaH / kopahetau mayi sati, kSapayatyeva naH kulam / / 67 / / tadvimarzamamuM muktvA, vatsa ! svIkuru madvacaH / tyajedekaM kulasyArthe, zrutimenAM vicAraya / / 68 / / nRpapraNAmAvasare, viSaM tAlapuTaM mukhe / kSiptvA svayaM vipatsye'haM, tAtahatyA tato na te / / 69 / / tadetatpratipadya tvaM, malinIkuru vidviSam / subuddhe'smatkulaM cAsmA-duddhara vyasanodadheH / / 70 / / tacchrutvA zrIyako dadhyau, kiM karomi ? va yAmyaham ? / vacmi ? cedaM puraH kasya, dvidhApyApatitaM mama / / 71 / / itastAtavapurghAtaH, itazcAjJAvyatikramaH / ApanastadayaM nyAyaH, ito vyAghra itastaTI / / 72 / / dhyAyannevaM kathamapi, pitRvANI prapadya tAm / purato nRpateH pArzva, jagAma zrIyako drutam / / 73 / / pRSThataH zakaTAlo'gA-nRpazcAbhUtparAGmukhaH / upavizya tato mantrI, kiJcidUce yathocitam / / 74 / / tathApyajalpati kSamApe, kSiptvA'mAtyo mukhe viSam / nRpaM nanAma tanmauliM, zrIyako'pya'sinA'cchinat / / 75 / / tato hAhAravo lokai-zcakre bhUpo'pi sambhramAt / tamityUce tvayA vatsa !, duSkaraM kimidaM kRtam ? / / 76 / / lel Isl 16ll Hell Jell llell ell foll Mall llel Iell llel all Jan Ecation internal For Personal & Private Use Only Howww.iainelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ler uttarAdhyayana sUtram 98 ||7|| is pariSahanAma lol dvitIya madhyayanam 16 foll le lol lol ||Gll lish llsill uvAca zrIyakaH svAmin !, yadasmin praNate'pi vaH / nAsItprasattistat jJAto, mayA'yaM drohakRt prabhoH / / 77 / / svAmidrohI ca nigrAhya, ityayaM nihata: pitA / yena prabhoratuSTiH syA-ttAtenA'pi hi tena kim ? / / 78 / / tacchrutvA vyamRzadbhUpo, yadIksevakAnapi / jano'nyathA''khyatsA nUnaM, mAyA vararuce kaveH ! / / 79 / / yadvA mamaiva doSo'yaM, yattadA na vyacArayam / avimRzyakaro yasmA-dandhAdapi viziSyate ! / / 8 / / dhyAtvetyAzcAsayadbhUpaH, zrIyakaM priyabhASitaiH / premNA svayaM vitene ca, zakaTAlordhvadehikam / / 81 / / Uce ca zrIyakaM mantri-mudreyaM gRhyatAmiti / praNamya zrIyako'pyeva-matha vyajJapayannRpam / / 82 / / asti zrIsthUlabhadrAhvaH, kozAgehe mamAgrajaH / tiSThatistatra tasyAdya, jajJe dvAdazavatsarI / / 83 / / tasyAsau dIyatAM mudrA, zrutvetyAhUya taM nRpaH / jagAda mantrimudreya-masmAkaM gRhyatAmiti / / 84 / / vicAryedaM kariSyAmi-tyukte tena nRpo'vadat / yadvicAryaM tadadyaiva, vicAraya mahAzaya ! / / 85 / / azokavanikAM gatvA, so'pyevaM vyamRzattataH / niyoginAM rAjakArya-vyagrANAM va sukhaM bhavet ? / / 86 / / niyogI duHsthavatkAle-'pyanute nahi bhojanam / adhamarNa iva kvApi, neSTe nidrAtumapyasau ! / / 87 / / rAjyacintAkulaH strIzca, sa smartumapi na prabhuH / kvA'sau kSamo'nubhavituM, gItanATyAdikaM puna: ? / / 88 / / satyapyevaM svAmibhaktaH, svAmikRtyaM vidhIyate / nopadraveyuH pizunA-zceniSkAraNavairiNaH / / 89 / / foll fol Isll lel Ifoll || lIsl || lol lal lall llol Isl ||61 || in Education n all ational For Personal & Private Use Only Indurmininelibrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Io 6ll || Mall uttarAdhyayana- sUtram 99 oll || ||7|| fol // ll is pariSahanAma is dvitIyaiell madhyayanam all Mall sil Mail 161 || Isll llol Mell Ill || lol pizunopadravo'pyu-rna duHkhAkurute tadA / yadi rAjJAM mano na syAt, patAkAJcalacaJcalam / / 10 / / nRpeSu calacittatva-sandehastvamunaiva hi / rAjJA'pAsto'nurakte'pi, mattAte dveSamIyuSA / / 91 / / tadevamaihika saukhyaM, tasya na syAtparatra tu / duSkarmadraviNakrItA, Dhaukate narakavyathA / / 92 / / tadaihikAmuSmikArtha-bAdhake svAmikarmaNi / yatyate cettadA kiM na, yatyate svahite vrate ? / / 93 / / dhyAtveti sthiravairAgyaH, sthUlabhadro vizuddhadhIH / veNImudakhanattaila-kastUrIpaGkapaGkilAm / / 94 / / kRtvA dharmadhvajaM ratna-kambalasya dazAgaNaiH / sabhAM gatvA'bhyadhAdbhUpa-mAlocitamidaM mayA / / 95 / / ityuktvA dharmalAbhaM ca, datvA sa prasthito muniH / nirmoho niragAdrAja-gehAdarka ivAmbudAt / / 96 / / mAyAM vidhAya gantA'yaM, vezyAvezmani kiM puna: ? / iti dhyAyan gavAkSeNa, kSamApastaM yAntamaikSata / / 97 / / kuthyatkuNapadurgandha-durgame'pyA''spade sa tu / gacchannAcchadayad ghrANaM, nA'pi vakramamoTayat / / 98 / / tathA vrajantaM taM dRSTvA, dadhyAvevaM sa bhUdhavaH / vItamoho mahAtmAyaM, mudhA dhyAtaM mayA'nyathA / / 99 / / sthUlabhadro'pi sambhUta-vijayasvAmisannidhau / gatvA natvA ca tAn dIkSA-mAdade vidhipUrvakam / / 100 / / zrIyakAya dadau mantrI-mudrAM nandanRpastataH / so'pi cakre rAjyacintAM, dhInidhivinayI nayI / / 101 / / bhaTTo vararuciH so'pi, siSeve bhUpamanvaham / kozAsvasAraM bheje co-pakozAM tadvazaMvadaH / / 102 / / || s Voll isll Ill Illl 16ll ||ell oll liol || ||roll llol liell libl Nell ligil Well 16ll & Mol Jan Education For Personal & Private Use Only 1.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ wn ||Gll uttarAdhyayana sUtram 100 lel Isl | pariSahanAma ||7|| ||7|| dvitIya||7|| madhyayanam 167 Poll Jell sthUlabhadre dRDhaprItiH, kozA tvanyamiyeSa na / sthUlabhadraguNAn kintu, sA sasmAra divAnizam / / 103 / / bhrAtuH priyeti tadgahe, pratyahaM zrIyako yayau / taM ca vIkSyodbhavadbhUri-duHkhapUrA ruroda sA / / 104 / / zrIyakastAM tadetyAkhya-brUhi bhadre ! karomi kim ? / asau pApo vararuci-mama tAtamaghAtayat / / 105 / / zrIsthUlabhadravirahaM, cAyamevAtanottava / aruntudaviSAdigdha-zalyazalyasahodaram / / 106 / / tava svasAraM tadyAva-dupakozAM bhajatyayam / vairaniryAtanopAyaM, tAvatkiJcidvicAraya / / 107 / / yadi cAyaM pibenmadyaM, vairazuddhistadA bhavet / tadAdizyopakozAM tvaM, kArayA'muM surApibam / / 108 / / evaM devaravAkyaM sA, svIcakAra paNAGganA / Uce ca bhaginIM madya-ruciM vararuciM kuru / / 109 / / tatastaM madyapaM cakre, sApyupAyena kenacit / nahyasti kiJcanAkArya, strIvazAnAM vidAmapi / / 110 / / svairaM vararucirbhaTTo, madyamadyAsti pAyitaH / upakozeti kozAye, prabhAte'jJApayattataH / / 111 / / kozA'pi taM tadvRttAntaM, zrIyakAya nyavedayat / tacchrutvA zrIyakopyuJca-stuSTo'gAt bhUpaparSadi / / 112 / / zakaTAlaguNAn smAraM, smAraM nandanRpo'nyadA / ityUce zrIyakAmAtya-mAsthAnastha: sagadgadam / / 103 / / zakaTAlo mahAmantrI, mamA'bhUridhInidhiH / idaM tena vinA sthAnaM, zUnyavatpratibhAti me ! / / 114 / / uvAca zrIyakaH svAmi-triha kiM kurmahe ? vayam / surApAyI vararuciH, pApaM sarvamidaM vyadhAt / / 115 / / || Isl isi ||7|| ||sil leel sill Jain Education For Personal Pre Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 101 SSSSSSEL Jain Education Intell kimeSa madyaM pibatI-tyapRcchattaM tato nRpaH / idaM zvo darzayiSyAmItyuvAca zrIyako'pi hi / / 116 / / dvitIye cAhni sabhyAnAM, rAjJazca zrIyakaH sudhIH / ekaikamArpayatpadyaM, zikSitenA'nujIvinA / / 117 / / ugrapratyagramadana- phalaniH syandabhAvitam / pApasyAdApayatpAtho-ruhaM vararuceH punaH / / 118 / / nRpAdyastAni padmAni ghrAyaM ghrAyamavarNayan / tato vararuciH svIya-mapyajighrat payoruham / / 119 / / surAM sa candrahAsAkhyAM, nizApItAM tatovamat / tadvIkSya bhatsitaH sabhyaiH sabhAyA nirjagAma ca / / 120 / / sa svanindApanodAya, prAyazcittacikIstataH / ityapRcchat dvijAn kiM hi madyapAnAghaghAtakam ? / / 121 / / tApitatrapuNaH pAnaM, madirApAnapApahRt / tairityukte so'pi sadya stannipIya vyapadyata / / 122 / / itazca sthUlabhadro'pi sambhUtavijayaprabhUn / sevamAnaH zrutAmbhodheH, pAraM prApa kramAtsudhIH / / 123 / / sambhUtavijayAcAryAn, praNamya munayastrayaH / varSAkAle'nyadA''yAte, cakrurevamabhigrahAn / / 124 / / sthitvA siMhaguhAdvAre, caturmAsImupoSitaH / kAyotsargaM kariSyAmItyAdyazcakre pratizravam / / 125 / dRgviSAzIviSabila-dvAre sthAsyAmyupoSitaH / caturmAsIM kRtotsargo, dvitIyo'bhyagrahIditi / / 126 / / sthAsyAmi kUpaphalake, kRtvotsargamupoSitaH / caturmAsImahamiti, pratipede tRtIyakaH / / 127 / / jJAtvA tAn saMyatAn yogyA - nanumene gururyadA / sthUlabhadrastadotthAya, gurUnevaM vyajijJapat / / 128 / / For Personal & Private Use Only || pariSahanAma dvitIya||6|| madhyayanam taataa taataa r 101
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama ||6| ilepariSahanAma dvitIyallsll ||6|| madhyayanam llell Nsh lell ||6|| Isil 102 MON ill ||6|| ||al Mel kurvan SaDrasamAhAra-makurvan prabalaM tapaH / sthAsyAmyahaM caturmAsI, kozAvezyAniketane / / 129 / / sUristamupayogena, yogyaM jJAtvA'nvamanyata / sarve'pya'GgIkRtasthAnA-nya'gamanmunayastataH / / 130 / / zAntAn jitendriyAn ghora-taponiSThAnirIkSya tAn / zAntiM prApustrayo'pyete, siMhasarpAraghaTTikAH / / 131 / / atha zrIsthUlabhadro'pi, kozAsadanamAsadat / kozA'pi pramadotsarpi-romaharSA tamabhyagAt / / 132 / / ayaM parISahodvigno, bhagnaH saMyamavIvadhAt / AgAnUnaM tadadyA'pi, daivaM jAgarti mAmakam / / 133 / / cintayantIti sA'voca-dvAcA pIyUSakulyayA / svAgataM bhavataH svAmin !, kAmadhikkArirUpa he ! / / 134 / / / adya cintAmaNilabdhaH, phalito'dya suradrumaH / adya kAmagavI prAptA, nAtha ! tvayi samAgate / / 135 / / adyAntarAyApagamAt, puNyaM prAdurabhUnmama / diSTyA pIyUSavRSTyAbhaM, yatprAptaM tava darzanam / / 136 / / atha prasadya sadyo mAM, samAdiza karomi kim ? / sarvametattavaivAsti, vittaM cittaM vapugRham / / 137 / / tataH zrIsthUlabhadrarSi-bhagavAnevamabravIt / citrazAlAmimAM dehi, sthAtuM mAsacatuSTayam / / 138 / / gRhyatAmiti sA'pyuktvA, sajayitvA ca tAM dadau / bhagavAn sthUlabhadro'pi, tasthau tatra samAhitaH / / 139 / / kozAdattaM SaDrasADhya-mAhAramupabhujya ca / praNidhAnaM dadhau sAdhuH, sAdhudharmAbjaSaTpadaH / / 140 / / rUpalAvaNyakozo'tha, kozA kauzalazevadhiH / zRGgArAgArazRGgAra-dharA'gAnmunisannidhau / / 141 / / Isl WOM llell || ||61 ||ll ||61 NEN ||sil llel || |ls Jel Isll Join Education in Isll Hellww.jainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ el lA uttarAdhyayana- sUtram 103 liel pariSahanAma dvitIyamadhyayanam lol lell ell lei lifoll llol Iroll llel Isil ||sill lloll lioll lall Ioll Isl kaTAkSerlakSayantI taM, muni smarazaropamaiH / hAvairmanogataM bhAva-mudvamaMtI manoharaiH / / 142 / / uttarIyayathAsthAna-sthApanavyAjato muhuH / vyaJjayantI stanau stabdhau, svasaundaryamadAdiva / / 143 / / sallAvaNyasudhApIna-trivalIvallimaJjulam / darzayantI madhyadeza-maGgamoTanapATavAt / / 144 / / romarAjIvalayitAM, gambhIrAM nAbhikUpikAm / prakAzayantI sRnIvI-bandhocchvAsanakaitavAt / / 145 / / dagdhapUrvaM mahezeno-jIvayantI manobhavam / paJcamadhvanigItena, pIyUSadravabandhunA / / 146 / / vRtA sakhIgaNeveNu-vINAdyAtodyavAdakaiH / sA sAdhoH puratazcakre, nATyaM vizvaikamohanam / / 147 / / (SaDbhiH kulakam) tadvIkSyA'pi sthUlabhadro, dharmadhyAnaM mumoca na / tataH kozA purastasyo-pavizyeti giraM jagI / / 148 / / svAmistava viyogena, tIvraduHkhaughadAyinA / abhUnme dinamekaikaM, divyasaMvatsaropamam / / 149 / / sodaraM vaDavAvaDhe-manye tvadvirahaM vibho ! / yadayaM netranIroghaM, pAyaM pAyamavardhata / / 150 / / tanmAM nirvApaya svAGga-pariSvaGgasudhArasaiH / tvadvizleSajvalajvAlA-jihvajvAlAkarAlitAm / / 151 / / sambhogakalahotpanna-mapi madvirahaM bhavAn / nAsahiSTa purA svAmi-statprema va gataM ? tava / / 152 / / vicitrAzleSarucirA, yAstvayA kAmakelayaH / anubhUtA mayA sAkaM, tAH kiM te vismRtAH ? prabho ! / / 153 / / vibho ! vidhehi karuNAM, nije hRdi nidhehi mAm / pidhehi duHkhavadanaM, dehi prativaco mama / / 154 / / lialll lifoll lifall Jell llell liel foll lioll Isil Jisil I6I Jell Jell Jol liholl Ioll Isll Jell lein lei Je Jitelll lisill llell leel Isl For Personal Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil uttarAdhyayana sUtram 104 ||all pariSahanAma dvitIyamadhyayanam ||Gl Illl lA Gll lall Gll Isl llol iti zrutvA'pi sa muni-rna cukSobha manAgapi / bahvIbhirativAtyAbhiH, sumeruH kimu kampate ? / / 155 / / itthaM tatkSobhanopAyA-stayA nityaM kRtA api / abhavan viphalAstatra, kulize parazastravat / / 156 / / evaM tasyendriyajaya-prakarSa vIkSya vismitA / tyaktasambhogakAmA sA, taM praNamyaivamabravIt / / 157 / / yadajJAnAttvayA sAkaM, prAgvadntumanA aham / akArSaM kSobhanopAyAn, tadAgastvaM sahasva me / / 158 / / sthUlabhadrastatastasyai, zrAddhadharmamabhASata / prabuddhA sA'pi taM dharma, svIkRtyAbhyagrahIditi / / 159 / / vizrANayati mAM yasme, tuSTo nandamahIpatiH / taM vihAyA'pare mAH, sarve'pi mama bAndhavAH / / 160 / / atha prAnte caturmAsyA-stIrNasvasvapratizravAH / te trayo munayo jagmuH, kramAtsvagurusanidhau / / 161 / / tatrA''yAntaM siMhaguhA-maharSi kiJcidutthitaH / gururjagau svAgataM te, vatsa ! duSkarakAraka ! / / 162 / / anyAvapyevameva dvau, proce sUriH samAgatau / sthUlabhadro'pya'thA''yAsI-tsantIrNAbhigrahArNavaH / / 163 / / taJcA''yAntaM samutthAya, smAha sUriH sasambhramam / duSkaraduSkarakArin !, svAgataM te taponidhe / / / 164 / / sAmarSAstannizamyeti, dadhyuste yatayastrayaH / guravo mantriputratvA-devamAmantrayantyamum ! / / 165 / / nityaM SaDsamAhAraM, bhuktvA tatra sthito'pya'sau / gurubhiH kathyate sAdhuH, kRtaduSkaraduSkaraH ! / / 166 / vayamapyaiSadabde ta-lAsyAmo'mumabhigraham / dhyAyanta iti te mAsAn, kaSTAdaSTA'tyavAhayan ! / / 167 / / lol ||7|| ||coll Ifoll all llall Moh foll || ||slil llel Iell Isil Poll Isll lel lel Isil Jel lisil Isil Isil For Personal Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // uttarAdhyayana sUtram 105 llell llell llell lell llell Mon pariSahanAma 160 dvitIya| madhyayanam foll 16ll Hell ||oll Isll llel Isll Isll ||ol lel varSAkAle'tha samprApte, mAnI siMhaguhAmuniH / sambhUtavijayAcAryAn, praNamyeti vyajijJapat / / 168 / / sarvadA SaDrasAhAra-bhojI kozAniketane / sthAsyAmyahaM caturmAsI, sthUlabhadra iva prabho ! / / 169 / / ayaM hi sthUlabhadrasya, sparddhayA'GgIkarotyadaH / vimRzyetyupayogaM ca, dattvaivaM sUrirabravIt / / 170 / / vatsAbhigrahamenaM mA-kArSIrduSkaraduSkaram / kSamo hi sthUlabhadro'muM, nirvoDhuM nA'paraH punaH ! / / 171 / / api svayambhUramaNa-starItuM zakyate sukham / ayaM tvabhigraho dhartuM, duSkarebhyo'pi duSkaraH ! / / 172 / / duSkaro'pyasti nAyaM me, kva nu duSkaraduSkaraH ? / kariSyAmyeva tadamu-mityUce sa punargurUn / / 173 / / athoce sUriretasmA-dabhigrahakadAgrahAt / vatsa ! te bhAvinI lAbha-micchato mUlavicyutiH ! / / 174 / / enAmapi gurorvAcaM, mumukSuravamatya saH / vIraMmanyo yayau kozA-sadanaM madanAzrayam ! / / 175 / / spardhayA sthUlabhadrasya, nUnamAgAdayaM muni : / kozA'pi taM vilokyeti, dadhyau dakSA namaJca tam / / 176 / / sthityarthaM prArthayAmAsa, sa sAdhuzcitrazAlikAm / kozApi tAM dadau so'pi, sotsekastAM praviSTavAn / / 177 / / bubhuje ca tayA datta-mAhAraM SaDrasAJcitam / atha kozA'pi tatrAgA-nmadhyAhna taM parIkSitum / / 178 / / mRgAkSIM tAM ca sa prekSya, kSaNAtkSobhamupAgataH / madanAvezavivazaH, saMvezanamayAcata / / 179 / / tata: kozA tamityUce, svAmin ! paNyAGganA vayam ! / svIkurmaH zakramapi no, dhanadAnaM vinA kRtam ! / / 180 / / lish lel ||ll || foll llslil 16 llsil ilGll ||SH Isl || ||7|| ill 105 lol llroll lel Ill ||7 For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 106 6 pariSahanAma dvitIyaNell Mell madhyayanam ||6 muniH smAha prasadya tvaM, mAM nirvApaya saGgamAt / vahnau zaityamivA'smAsu, draviNaM tu sudurlabham ! / / 181 / / tvadAjJAvivazazcAhaM, dhanamapyAnaye drutam / nivedayasi cenmA, tatprAptisthAnamuttamam / / 182 / / tato bodhayituM sA taM, proce nepAlabhUpatiH / navyasAdhorlakSamUlyaM, pradatte ratnakambalam / / 183 / / tatastvaM tatra gatvA''zu, taM samAnaya matkRte / zrutveti so'pya'kAle'pi, nepAlaM prati celivAn / / 184 / / tatra gatvA dharAdhIzA-dratnakambalamApya ca / vavale sa muniH sadyo, vezyAM dhyAyanmanontare / / 185 / / tatra mArge sthitAnAM ca, dasyUnAM zakunastadA / AyAti lakSyamityUce, tadajJAsIca dasyurAT / / 186 / / kimAyAtItyapRcchaJca, vRkSArUDhaM caraM tataH / so'pyAkhyadbhikSumevaikaM, vIkSe kamapi nA'param / / 187 / / atha tatrAgataM sAdhu, dhRtvA caurA vyalokayan / apazyaMtazca kimapi, dravyaM te mumucurmunim / / 188 / / zakuna: punarityAkhya-dyAti lakSamidaM puraH / tato vidhRtya taM sAdhu-mabhyadhAditi caurarAT / / 189 / / vayaM tavAbhayaM dadyaH, tathyaM vada kimasti ? te / tato yatirjagau yUyaM, satyaM zRNuta dasyavaH ! / / 190 / / asti kSipto vaMzamadhye, vezyArthaM ratnakambalaH / matpArzva iti tenokte-'mucattaM caurarAT munim / / 191 / / athAgatya sa kozAye, ratnakambalamArpayat / gRhanirdhamane sA'pi, taM nicikSepa paGkile / / 192 / / viSaNNo vIkSya tatsAdhu-rityUce sundari ! tvayA / mahAmUlyo'pyasau paGke, kiM kSipto ratnakambala: ? / / 193 / / Ital // ell |ll Isl Illl lIGll lisil Hel led Gll ||6|| ilol Isil llsil For Personal Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil Ill Hell uttarAdhyayana sUtram 107 Jell o Isil sil Jell lisil Isll Isl Wom lol ilsil foll kozA zazaMsa yadyeta-jAnAsi tvaM tadA katham / AtmAnaM guNaratnADhyaM, kSipasi ? zvabhrakardame / / 194 / / R pariSahanAma Iol kiJca ratnatrayamidaM, bhuvanatrayadurlabham / madaGge khAlajambAla-kalpe kSipasi kiM mudhA ? / / 195 / / dvitIya BI madhyayanam tacchRtvotpannavairAgyaH, kozAmiti jagI yatiH / saMsArAbdhau patatsAdhu, rakSito'haM tvayA'nadhe ! / / 196 / / aticArotthaduSkarma-malaM kSAlayituM nijam / atha jJAnAmbusampUrNa, zrayiSye'haM guruhRdam / / 197 / / kozA'bravId brahmacarya-sthitayA'pi mayA mune ! / yadevaM khedito'si tvaM, tanmithyA duSkRtaM mama ! / / 198 / / AzAtanA mayA yuSma-tpratibodhAya yA kRtA / sA soDhavyA gurorAjJA, voDhavyA ca svamaulinA ! / / 199 / / icchAmyetaditi procya, so'pyAgAdgurusannidhau / tAn praNamya prakurvANaH, svanindAmiti cAbravIt / / 200 / / ahaM hi nirgaNo'pi zrI-sthalabhadra ivAcarana / prApaM viDambanA kAka, iva cakrAGgavattaran ! / / 201 / / kvA'haM ? satvojjhita: ! ka ? zrI-sthUlabhadrazca dhIradhIH ! / kva sarSapaH ? kva hemAdriH ?, kva khadyotaH kva cAMzumAn ? / / 202 / / ityudIryAlocanAM ca, gRhItvA sa vizuddhadhIH / sudustapaM tapastepe, karmendhanahutAzanam / / 203 / / yathA ca rathikaM puNya-koza: kozA vyabodhayat / tathA kathAnakaM jJeyaM, zrIAvazyakavRttitaH / / 204 / / strIparISaha iti zramaNodheH, sthUlabhadramunivatsahanIyaH / mAnasaM hariguhAmunivanna tvAtmanaH zazimukhISu nidheyam / / 205 / / iti strIparISahe sthUlabhadrarSikathA / / 8 / / 107 Ill || lol For Personal Prese Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Jer uttarAdhyayana sUtram 108 ||sil Jell strI parISahazcaikatra vasatastAdRzavazAjanasaMsargavazAnmandasatvasya syAditi naikatra sthAne stheyaM, kintu grAmAnugrAmavihArarUpA caryA kAryeti / pariSahanAma tatparISahamAha - dvitIya madhyayanam ega eva care lADhe, abhibhUa parIsahe / gAme vA nagare vAvi, nigame vA rAyahANie / / 18 / / vyAkhyA - eka eva rAgAdirahita eva caret, apratibaddhavihAreNa viharet, lADhayati prAsukaiSaNIyAhAreNa yApayati AtmAnamiti lADhaH, - 61 abhibhUya nirjitya parISahAn kSudhAdIn, kva caredityAha-grAme vA, nagare vA, 'apiH' pUraNe, nigame vA vaNig nivAse, rAjadhAnyAM vA rAjJo nivAsapuryA, maDambAdyupalakSaNaJcaitaditi sUtrArthaH / / 18 / / punaH prastutamevAha - ___asamANo care bhikkhU, nea kujjA pariggahaM / asaMsatto gihatthehiM, aNikeo parivvae / / 19 / / vyAkhyA - asamAno'sadRzo gRhasthaH sahAzrayamUrchArahitatvena, anyatIrthikaizca sahAniyatavihArAdinA caredviharedbhikSurmuniH, lell kathametatsyAdityAha-naiva kuryAtparigraha, grAmAdiSu mamatvarUpaM, mamatvAbhAvazca kathaM syAdityAha-asaMsakto'sambaddho gRhasthaihibhiH, aniketo gRharahita: parivrajet sarvato viharet, gRhasthasaMsargAdereva grAmAdau mamatvaM syAditi bhAva iti sUtrArthaH / / 19 / / AkhyAnaJcAtra, tathAhi - abhavan bhuvanAbhoga-bhAsanAmbhojapANayaH / sUrayaH saGgamAhvAnA, jinAjJApAlanodyatAH / / 1 / / llell Jell lls llell leir JainEducationiman For Personal Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 109 ial pariSahanAma dvitIyamadhyayanam utsargaJcApavAdaJca, vidantaste yathAsthitam / kSINajaGghAbalAstasthuH, pure kollakirAbhidhe / / 2 / / ekadA tatra durbhikSe, saJjAte gacchasaMyutam / siMhAcArya svaziSyaM te, dUradeze vyahArayan / / 3 / / svayaM tu tatraiva pure, nava bhAgAn prakalpya te / vijahurmAsakalpAdi-vidhinA vidhivedinaH / / 4 / / kSINajaGghAbalatvAtte, tatrasthA api na vyadhuH / pratibandhaM purazrAddha-kulazayyAsanAdiSu / / 5 / / prakRSTAMstadguNAn vIkSya, purAdhiSThAyikA surI / teSu bhaktiM dadhau prAjyA, bheje tAMzca divAnizam / / 6 / / varSAntare ca tatrAgAt, prahita: siMhasUriNA / saGgamAcAryazuddhyarthaM, tacchiSyo dattasajJakaH / / 7 / / yatra sthitaistairAcArya-rgacchaH prasthApito'bhavat / te tatraivAlaye'bhUvaM-stadAyAtAH punaH kramAt / / 8 / / tAMzca tatra sthitAn dRSTvA, durvidagdhaziromaNiH / utsargakarucirdatta-sAdhurevaM vyacintayat / / 9 / / tiSThanto'traiva dRzyante, yadamI sUrayastataH / manye na bhAvatopyete, mAsakalpAdi kurvate ! / / 10 / / tadamIbhiH sahaikatra, mamodyuktavihAriNaH / sthAtuM na yuktamityasthA-tpArzvasthe sa kuTIrake / / 11 / / pazcAdgatvA sUripAce, so'namattAnirAdaraH / sAdhusaukhyavihArAdi-vArtA tairapyapRcchyata / / 12 / / datto'pi sakalaM sUri-pRSTaM proce yathAtatham / bhikSAkAle ca bhikSArtha, jagAma saha sUribhiH / / 13 / / dattasAdhuM sahAdAya, saGgamasthavirA api / nissaGgA: paryaTantisma, proJcanIcakuleSu te / / 14 / / ||7|| ISM 116ll 1161 llell llell Jell 109 lol Jain Education internal 16ll Holumiainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| Woh uttarAdhyayana sUtram 110 pariSahanAma dvitIyamadhyayanam kAladauHsthyAdaTantopi, nApuste bhakSyamuttamam / lebhire prAntabhaikSyaM tu, svalpaM svalpaM kvacit kvacit / / 15 / / tato dattamunirbhakSyaM, tathAvidhamanApnuvan / kopAviSTo babhUvAnta-rduSTazcaivamacintayat / / 16 / / bhramayatyeSa vRddho mAM, prativezma nirarthakam / sazraddhazrAddhagehAni, na darzayati me punaH ! / / 17 / / sUrayopi tadAkUtaM, jJAtvA kopeGgitAdibhiH / tattuSTikAribhikSArtha-mibhyazreSThigRhaM yayuH / / 18 / / duSTarevatikAsajJA-vyantarIbhirupadrutaH / tasya ca zreSThina: putro, rudannAsIdaharnizam / / 19 / / agAJca rudatastasya, SaNmAsI na tu kecana / upAyAH prAbhavaMstatra, mAtApitrAdikAritAH / / 20 / / gatvA tasya zizo: pArzva, kRtvA cappuTikAdhvanim / vatsa ! mA rudihItyUcu-stadA saGgamasUrayaH / / 21 / / teSAM tadvAkyamAkarNya, revatyo bhayavihvalA: / Azu nezuH zizurapi, na ruroda tataH param / / 22 / / tadvIkSya muditaH zreSThI, modakestAnnyamantrayat / hRdyA hi prApyate bhikSA, guNaiH paricayena vA / / 23 / / dattAyA'dApayazcitta-modakAMstAMzca modakAn / sUrimukhyAH punarnaka-mapi taM jagRhuH svayam / / 24 / / bhramanmayA samaM pUrNA-''hAro mA khidyatAmasau ! / dhyAtveti vasatiM gantuM, vyasRjan guravo'tha tam / / 25 / / viziSTagRhamekaM me, guravo darzayaMzcirAt / mAM visRjyAtha yAsyanti, saudhAn zreSThatarAn svayam / / 26 / / cintayanniti dattarSi-rjagAmopAzrayaM nijam / svayaM zaTho hi sarala-mapyanyaM manyate zaTham / / 27 / / AcAryAstu ciraM bhrAntvA, gRhItvA prAntabhojanam / AyayuH svAzrayaM dvAva-pyAhAraM ca vitenatuH / / 28 / / ||7|| Iell 16 ||sil llsil Ifoll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ caa caa caa caa caa raa ||6|| uttarAdhyayana- // // sUtram 111 TTTTTTTTTTT athAvazyakakAle taM, procuH saGgamasUrayaH / Alocayatu bhikSAyA, doSAnadyatanAn bhavAn ! / / 29 / / yuSmAbhiH samamevAdya, bhikSAyai hiNDito'smya'ham / tatkimAlocayAmIti, dattenokte gururjagau / / 30 / / dhAtrIcikitsApiNDo'dya, bhakSitosti tvayaiva yaH / tamAlocaya tacchrutvA, sakopa iti so'bravIt / / 31 / / api sarSapamAtrANi, paracchidrANi pazyasi ! / Atmano bilvamAtrANi pazyannapi na pazyasi ? / / 32 / / draSTuM svadoSAn lokAnAM, naikamapyasti locanam / santi locanalakSANi, paradoSavilokane / / 33 / / vibruvanniti datto'gAttato nijakuTIrakam / tatrastho'pi ca sUrINAM doSAnevaM vyacintayat / / 34 / / tasmai nindAkAriNe'pi, nAkupyan sUrayastu te / cukopa kintu tadbhaktA, purAdhiSThAyikA surI / / 35 / / tatastasya kuziSyasya, zikSAyai vicakAra sA / madhyarAtre nIravRSTiM, sUcIdurbhedadurdinAm / / 36 / / sakarkarotkaraM reNu-nikaraM kharavAyunA / utkSipyotkSipya cikSepa, tasya copari sA surI / / 37 / / dattastato bhayabhrAnta-svAnto dhvAntAvRtekSaNaH / andhAndhukSiptavatpazya-trapi naikSiSTa kiJcana / / 38 / / vepamAnavapuH so'tha, bhayavyAkulayA girA / kva santi pUjyA ityucaiH, sUrisiMhAnazabdayat / / 39 / / zabdena tAdRzA bhItaM, taM jJAtveti gururjagau / vatsAtrAgaccha so'thA''khya- na vaH pazyAmi tAmasaiH / / 40 // tatastasyAGgulImekAmAmRzyAdIdRzaguruH / sA ca dIpazikhevo didIpe tatprabhAvataH / / 41 / / tadRSTvA vyamRzaddatto, doSadarzI guNeSvapi / nizi pradIpamapyasma-guravo rakSayantyamI / / 42 / / For Personal & Private Use Only pariSahanAma dvitIya // 7 // madhyayanam LETOOTEDAGOGenes 111
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 llsil uttarAdhyayana sUtram 112 Isl 116ll 16ll IIsll llell likell lall all taJca taM cintitaM jJAtvA-'vadhijJAnena devatA / puro bhUyetthamAcaSTa, ruSTA niSThurayA girA / / 43 / / pariSahanAma 16 candrojjvalacaritreSu, yadguruSvIdRzeSvapi / doSAn pazyasi tannAsti, tvattonyo bhuvi durjanaH ! / / 44 / / is dvitIya ill tvamevaM sadgurUninda-nidAnI lapsyase kSayam ! / jvAlAjihva jvaladrUpa-mAkrAman zalabho yathA / / 45 / / IIGI madhyayanam ||7|| samatArasapIyUSa-kuNDaM yadyapi sUrayaH / zaktimanto'pya'mI nindA-phalaM no darzayanti te / / 46 / / tathApi gurupAdAbja-bhaktA'haM tava durmate ! / adhunA tadavajJAyA, darzayAmi drutaM phalam / / 47 / / tacchrutvA jAtabhIrdatto, nipatya gurupAdayoH / svamantuM kSamayAmAsa, zaraNIkRtavAMzca tAn / / 48 / / guravo'pi jagurvatsa !, mAbhaiSIrnAsti te bhayam / upazAntA tato devI, tAnatvA'gAnijAspadam / / 49 / / navabhAgavihArAdyAM, guruNoktAM nijakriyAm / zrutvA datto'pi nizzaGko, gurubhakto'bhavaddhRzam / / 50 / / yathA jaritve'pyasahiSTa caryA-parISahaM saGgamasUrirevam / tathA munIndraH sakalaiH sa sahyo, nIvRtyurAdipratibandhamuktaiH / / 51 / / Islil iti caryAparISahe saGgamAcAryakathA / / 9 / / Well Well yathA ca grAmAdiSvapratibaddhena caryAparISahaH sahyate, tathA naiSedhikI parISaho'pi dehAdiSvapratibaddhena sahya iti tamAha - susANe suNNagAre vA, rukkhamUle va egago / akukkuo nisIejjA, na ya vittAsae paraM / / 20 / / liel! vyAkhyA - zmazAne pratIte, zUnyAgAre vA zUnyagRhe, vRkSamUle vA vRkSadhobhUbhAge, ekaka uktarUpaH, akutkuco duSTaceSTArahito niSIdet uslil Isl ||ol llel Mal ||oll ||61 ill Isill Woil Wol 112 |ol ||all in Education al For Personal & Private Use Only m. www.iainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hell uttarAdhyayana sUtram 113 leel lall Gll Mall llell sill IN ||ll Nell Now Isil llell llell llsil // upavizet / na ca naiva vitrAsayet paramanyaM manuSyAdikaM, ayaM bhAvaH-zmazAnAdau ekako'pi bhUribhairavopasargAdyupalambhe'pi na svayaM bibhIyAt, na ca // pariSahanAma vikRtasvarazarIravikArAdibhiranyeSAM bhayamutpAdayediti sUtrArthaH / / 20 / / tatra tiSThataH kadAcidupasargotpattau kiM kRtyamityAha - ial dvitIyatattha se ciTThamANassa, uvasaggAbhidhArae / saMkAbhio na gacchijjA, udvittA aNNamAsaNaM / / 21 / / Isll madhyayanam vyAkhyA - tatra zmazAnAdau 'se' tasya tiSThata upasargA divyAdyAH sambhaveyuriti zeSaH / tAnupasargAnabhidhArayet, kiM nAmaite dRDhamanaso me sll kariSyantIti cintayan saheta, zaGkAbhIrustatkRtApakArazaGkAtastrasto na gacchenna yAyAt utthAya tatsthAnamapahAya anyadaparamAsanaM sthAnamiti sUtrArthaH / / 21 / / dRSTAntazcAtra, tathAhi - abhUtpure gajapure, kurudattasutAbhidhaH / mahebhyaputro mahatA, guNAnAmekamAspadam / / 1 / / sa saMvigno gurUpAnte, pravrajyAdhItya ca zrutam / pratipede'nyadaikAki-vihArapratimA sudhIH / / 2 / / viharanekadA so'tha, sAketanagarAntike / tasthau pratimayA turya-pauruSyAM dhairyamandaraH / / 3 / / tatazca godhanaM hRtvA, caurA grAmAtkutazcana / kurudattasutasyarSe:, pArzvasthenAdhvanA yayuH / / 4 / / sAdhupArzvamathAbhyeyu-godhanAnveSakA api / dvau mArgoM tatra dRSTvA te, papracchuzceti taM munim / / 5 / / brUhi sAdho ! pathA kena, jagmuzcaurAH sagodhanAH ! / tacchrutvApi munisteSAM, na dadau kiJciduttaram / / 6 / . tataste kupitA vAri-klinAmAdAya mRttikAm / maulau tasya muneH pAlI, babandhurduSTacetasaH / / 7 / / 116ll Isil ||sil liall llell Isll lol Isll Jell Isll llall Poll |lesil sil llell 161 Hell No in Education International For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 lell llroll Gll New 161 || |lol llel Irel uttarAdhyayanatatra kSiptvA citAGgArAn, yayuste krodhavihvalA: / munistu tairvvalanmauli-rapyevaM hRdyacintayat / / 8 / / ile pariSahanAma sUtram "saha kalevara ! khedamacintayan, svavazatA hi punastava durlabhA ! / bahutaraM ca sahiSyasi jIva he !, paravazo na ca tatra guNo'sti te / / 9 / / " dvitIya114 dhyAyaniti yatiauliM, manazcAkampayanahi / sahitvA copasarga taM, paralokamasAdhayat / / 10 / / 6 madhyayanam naiSadhikyAH parISahaH, zrImunirAjena yathA'munA'dhisehe / / sakalairapi sAdhubhistathAsau, sahanIyo mahanIyapAdapadmaH / / 11 / / iti naiSedhikIparISahe kurudattasutarSikathA / / 10 / / naSedhikItazca svAdhyAyAdi kRtvA zayyAmAgacchediti zayyAparISahamAha - uJcAvayAhi sijAhiM, tavassI bhikkhu thAmavaM / nAivelaM vihaNNejA, pAvadiTThI vihaNNai / / 22 / / all || vyAkhyA - ucAH zItAtapanivArakatvAdibhirguNairutkRSTAH, tadviparItAstvavacAH, uccAzcAvacAzca, uccAvacAstAbhiH / zayyAbhirvasatibhistapasvI tapa:kartA, bhikSurmuni:, sthAmavAn zItAtapAdi sahanaM prati sAmarthyavAn, na naiva ativelaM svAdhyAyAdi velAtikrameNa I vihanyAt, hantergatAvapi pravRtteratrAhaM zItAdibhirabhibhUta iti sthAnAntaraM gacchet / yadvA ativelaM anyasamayAtizAyinI maryAdAM samatArUpAM // IMS uccazayyAvAptau aho ! sabhAgyohaM ! yasyedRzI sarvartusukhadA zayyeti harSeNa, avacAvAptau ca aho ! mandabhAgyohaM ! zayyAmapi sundarAM na lebhelA Ill iti viSAdena, na vihanyAnna lavayet / kutazcaivamupadizyata ityAha-pApadRSTiH pApabuddhiH 'vihaNNai' iti-prAkRtatvAdvihanti ullaGghate maryAdAmiti // al Ms zeSa iti sUtrArthaH / / 22 / / kimpunaH kuryAdityAha - 114 ||7|| WOM Iall 16 ||7| |lol | For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 115 pairikkaM uvassayaM laddhaM, kallANaM aduva pAvagaM / kimegarAiM karissai, evaMtattha hiAsae / / 23 / / il pariSahanAma ___ vyAkhyA - pratiriktaM stryAdivirahitamupAzrayaM vasatiM labdhvA prApya, kalyANaM zobhanaM 'aduvatti' athavA pApakamazobhanaM, kiM na kiJcitsukhaM / dvitIyais duHkhaM ceti gamyate', ekarAtraM ekAM rAtriM kariSyati vidhAsyati ? kalyANa: pApako vA upAzraya iti prakramaH / ayaM bhAvaH - kecitsukRtino l madhyayanam is maNisuvarNamayeSu vicitracitrazAleSu saundaryendirAdharIkRtamandareSu saptabhaumAdimandireSu yAvajjIvaM vasanti, tadanye tu jIrNaparNatRNAdimayeSu kolondarAdivilikhitabhUtaleSu kuTIrakeSu, mama tvadyaiveyamevaMvidhA vasatiH ! kalye tvanyA bhaviSyati ! tatkimatra harSeNa viSAdena vA ? / mayA hi samabhAvArthameva vratamAdRtamevamanena prakAreNa tatra kalyANe pApake vopAzraye'dhyAsIta, sukhaM duHkhaM vA / jinakalpikApekSaJcakarAtramiti, itarApekSayA tu katipayarAtrIriti sUtrArthaH / / 23 / / udAharaNaJcAtra tathAhi - babhUva pUryA kozAmbyAM, yajJadattAbhidho dvijaH / tasyAbhUtAM somadatta-somadevAbhidhI sutau / / 1 / / somabhUtimuneH pAveM, tau dvAvapi mahAzayo / prAvrAjiSTAM bhavodvignA-vabhUtAM ca bahuzrutau / / 2 / / anyadA svajanAn draSTuM, to kauzAmbImupeyatuH / svajanAstu tadA'vantyAM, gatvA'bhUvan sthitAstayoH / / 3 / / tatastAvapyacalatA-mabhimAlavakaM munI / pibanti tatra deze ca, madyaM kecid dvijA api / / 4 / / tatra brAhmaNageheSu, bhikSArthaM gatayostayoH / dravyeNAnyena saMyojya, madyaM viprastriyo daduH / / 5 / / anye tvAhurdade tAbhi-rmadyameva yathAsthitam / tadvizeSamajAnantA-vapAtAM taca tAvapi / / 6 / / || || ||Gl II ||ol Inn Education For Personal & Private Use Only lil
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Is iel uttarAdhyayana- ol sUtram 116 fol lall pariSahanAma dvitIyamadhyayanam foll foll lifoll Mall leel liell vapurdhamAdinA sIdhu, pItaM jJAtvAtha to munI / jAtAnutApau niSpApo, mitho vyamRzatAmiti / / 7 / / ayuktametadAvAbhyA-majAnaddhyAM mahatkRtam / surAmapya'pibAvA''vAM, pramAdAdasamIkSya yat / / 8 / / sevetAkalpyamapyeva-mAhArArthI kadAcana ! / tadAhAraparIhAra-mevA''vAM kurvahe'dhunA ! / / 9 / / ityAlocyApagAtIra-gatakASThopari sthitau / tAvakArTA pAdapopa-gamanaM munisattamo / / 10 / / akAle'pi tadA megha-vRSTirjajJe'tibhUyasI / pUrayantI payaH pUrai-naMdI plAvitasaikataiH / / 11 / / ArUDhazramaNaM dAru, tatAroDupavattataH / utteratustato naiva, tadApi vratinau tu tau / / 12 / / so'tha sindhurayaH kUla-tarUnmUlanatatparaH / kASThArUDhau yatI sadya-stau ninAya payonidhau / / 13 / / ucchalAlolakallola-lolanAndolanavyathAm / ullolotkSiptakASThaudhA-bhighAtaJcAtidAruNam / / 14 / / jalajantukRtAM grAsa-vibAdhAJcAtiduHsahAm / tatra dhIramanaskau tA-vakSametAM kSamAnidhI / / 15 / / (yugmam) yAvajIvaM viSahyeti, tIvra zayyAparISaham / devabhUyaM somadatta-somadevAvavindatAm / / 16 / / tau sAdhusiMho sahata: sma zayyA-parISahaM yadvadahAryadhairyo / tathA viSahyo munibhiH sa sarveH, zamAmRtakSIrapayodhikalpaH / / 17 / / iti zayyAparISahe somadattasomadevarSikathA / / 11 / / zayyAsthitasya ca kadAcittathAvidhaH zayyAtaro'nyo vA kazcidAkrozedapi, tata AkrozaparISahamAha - losill foll IGll Ioll all llell Ioli all sil Nell liall lel Jel 116 Isl lain Economia For Personal Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ l || uttarAdhyayana- sUtram 117 Isl Jel Isl akkosija paro bhikkhuM, na tesiM paDisaMjale / sariso hoI bAlANaM, tamhA bhikkhU na saMjale / / 24 / / pariSahanAma vyAkhyA - AkrozettiraskuryAt paro'nyo bhikSu, dhigamuNDa ! kimiha tvamAgatosItyAdivAkyaiH, na tesiti' supovacanasya ca vyattayAttasmai prati dvitIyaDA savaleta, pratyAkrozadAnAdinA vahnivadIpyeta / cintayecaivaM- 'AkruSTena matimatA, tatvArthAlocane mati: kAryA / yadi satyaMka: kopaH ?, syAdanRtaM kA madhyayanam kiM nu kopena ? / / 1 / / " kimevamupadizyata ityAha-pratisajvalan hi sAdhuH sadRzo bhavati bAlAnAmajJAnAM, tathAvidhakSapakavat / / Isl tathA hi kvApyabhUtkazci-danagAro guNAnvitaH / tapo'tidustapaM mAsa-kSapaNAdikamAcaran / / 1 / / tadguNAvarjitA kApi, taM nanAmA'nizaM surI / kArya maducitaM pUjyaiH, prasAdyamiti cAbravIt / / 2 / / zrutvA viprasya kasyApi, durvAkyaM so'nyadA muniH / jAtakopaH samaM tena, yoddhaM pravavRtetarAm / / 3 / / kSutkSAmadehaH kSapaka-statastena dvijanmanA / hatvA muSTyAdibhiH pRthvyA-mapAtyata tarasvinA / / 4 / / muharmahastADayitvA, dvijena mumuce'tha saH / tataH svasthAnamagama-kSapako'pi kathaJcana / / 5 / / tatpArzve'tha vibhAvaryA, vibhAbhirbhAsurA surI / samAjagAma tatpAdau, praNanAma ca pUrvavat / / 6 / / SI Ils! tAM devIM jalpayAmAsa, na kiJcitkSapakaH punaH / ajalpantaM ca taM sAdhu-mevaM papraccha devatA / / 7 / / tvaM na jalpayasi svAmi-traparAdhAtkuto'dya mAM ? / tato vAcaMyamopyuH , pratyuvAceti nirjarIm / / 8 / / dvijena hanyamAno'pi, yannAhaM rakSitastvayA / mamApakAriNastasya, kiJcinnApakRtaM ca yat / / 9 / / tatastvAM vAdaye nAhaM, vADamAtraprItikAriNIma / tacchatvetyabhyadhAddevI, smitaviccharitAdharA / / 10 / / (yagmama) lisill lall ||sil Isll 117 For Personal use only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mearl uttarAdhyayana sUtram 118 lell Wel ||oll islil 16ll yuvayorabhavadyuddhaM, yadAnyonyavilagnayoH / tadAhamapi tatraivA-'bhUvaM kautukadarzinI / / 11 / / ill parISahanAma kintu tulyau yuvAM dRSTI, kopAviSTau mayA tadA / kaH sAdhuH ? ko dvijazceti, nAjJAsiSamahaM tadA ! / / 12 / / ill dvitIya ||7 yuSmadrakSAM viprazikSA-mata eva ca na vyadhAm / zrutveti kSapakaH zAnta-kopATopo'bravIditi / / 13 / / madhyayanam sUnRtA preraNA devi, tvayA'sau vihitA mama / tadamuSyAticArasya, mithyAduSkRtamastu me ! / / 14 / / ilsil || tato yatiM taM praNipatya satya-bhaktyA nijaM dhAma jagAma devI / kupyanmuniH syAditi bAlatulyo, nAkrozakAriSvapi tena is kupyet / / 15 / / itikSapakakathA / Ill uktamevArthaM nigamayitumAha - 'tamhatti' yasmAdvAlAnAM sadRzo bhavati tasmAdbhikSurna savalediti sUtrArthaH / / 24 / / kRtyopadezamAha - soJcANaM pharusA bhAsA, dAruNA gAmakaMTayA / tusiNIo uvehejjA, na tAo maNasI kare / / 25 / / ___vyAkhyA - zrutvA 'Namiti' vAkyAlaGkAre, paruSAH karkazA bhASA vAcaH, dArayanti saMyamaviSayAM dhRtimiti dAruNAH, tathA grAma 6 indriyagrAmastasya kaNTakA ivAtiduHkhotpAdakatvena grAmakaNTakAH, 'tusiNIotti' tUSNIMzIlo na kopAtparuSabhASI / upekSatAvadhIrayet, 1 prakramAtparuSabhASA eva, kathamityAha-na tA manasi kuryAttadbhASiNi dveSAkaraNeneti bhAva iti sUtrArthaH / / 25 / / dRSTAntazcAtra, tathAhi - abhUtpure rAjagRhe, gRhe ni:zeSasampadAm / mAlAkAro'rjunAhvAnaH, skandazrIstasya ca priyA / / 1 / / Nell Hell yakSo mudgarapANyAhnaH purAdrAjagRhAdvahiH / arjunasyArAmamArge-'bhavattadgotradevatA / / 2 / / foll Mell all ||Gll llell liall Mall hell lell foll Ilell lisil Ifoll sil Isll ||7|| lish 118 iell Mell llel Ball lil Ilsil For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 119 parISahanAma dvitIyamadhyayanam lel Isil kusumairmedurAmoda-pramoditajagajanaiH / taM yakSamarjuno bhUri-bhaktavyA'pUjayadanvaham / / 3 / / skandazrIranyadA bhartu-bhaktaM datvA gRhaM prati / puSpANyAdAya valitA, yakSacaityAntikaM yayau / / 4 / / tadA ca tAM durlalita-goSThIsatkA madotkaTAH / yakSavezmasthitAH prekSA-mAsuH SaT kAmino narAH / / 5 / / asau saundaryavasati-rvanitA'rjunamAlinaH / gRhyatAmiti jalpanto, drutaM te jagRhuzca tAm / / 6 / / yakSAyatanamadhye ca, tAM samAnIya kAminIm / yakSasyAgre bubhujire, te sarve'pi punaH punaH / / 7 / / tadA ca yakSapUjArthaM, tatrAgAdarjuno'pi hi / taJcAyAntaM vilokyaivaM, skandazrIstAnabhASata / / 8 / / Agacchatyarjuno'sau ta-tkiM mAM yUyaM vimokSyatha ? / tataste'cintayannUna-metasyAH priyamastyadaH / / 9 / / varAkAnmAlikAdasmA-trAsmAkaM bhIru ! bhIriti / bruvantaste babandhuzca, drutamarjunamAlinam / / 10 / / taM yakSasya puro nyasya, tasya pazyata eva hi / siSevire te tatkAntA-mahampUrvikayA muhuH / / 11 / / svabhAryAM bhujyamAnAM tai-vIkSyA'cintayadarjunaH / enaM yakSa puSpapujaiH, pUjayAmyahamanvaham / / 12 / / adya tvasyaiva purataH, prApnomyetAM viDambanAm / tanizcitamidaM naiva, yakSa: kopyatra vidyate ! / / 13 / / yadi cAtra bhavedyakSa-stadAsau mAM svasevakam / naivedAnImupekSeta, pIDyamAnamanAthavat / / 14 / / dhyAyantamiti taM jJAtvA, yakSastadanukampayA / pravivezAzu tasyAGge-'chidattadvandhanAni ca / / 15 / / nel llol lol 16 ||fall all lleel |Gl Virgh llel Jain Education inaries For Personal & Private Use Only le.Miwww.iainelibrary.org
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ||all Joll isi parISahanAma dvitIyaIs madhyayanam sahasrapalaniSpannaM, gRhItvA lohamudgaram / tAnnArIsaptamAn goSThI-puruSAn SaT jaghAna ca / / 16 / / itthaM pratidinaM nArI-saptamAn mAnavAn sa SaT / jaghAna satatAbhyAsAd, bhrAmaM bhrAmaM purAbahiH / / 17 / / tajjJAtvA pUrjana: sarva-stAvanna niragAvahiH / yAvattena hatA na syuH, SaT nArIsaptamA narA: / / 18 / / anyadA tatpuropAnte, zrIvIraH samavAsarat / natvarjunabhayAtko'pi, jinaM nantuM yayau janaH / / 19 / / tadA tatpuravAstavyaH, zrutvA zrImajjinAgamam / evaM sudarzana: zreSThI, dadhyau harSocchasattanuH / / 20 / / aho ! jagajanAmbhojaprabodhananabhomaNim / zrIvIramapi nantuM no, yAtyarjunabhayAjanaH / / 21 / / jinasya vizvatritaya-trAyiNo dhyAyinaM janam / hantumISTe na hIndro'pi, tajano'yaM bibheti kim ? / / 22 / / yadbhAvyaM tadbhavatu vA, svAminaM kintu vanditum / yAsyAmyeveti sa dhyAtvA, niragAnagarAbahiH / / 23 / / arjuno'pi dadhAve drAga, vIkSyAyAntaM sudarzanam / ullAlayan mudgaraM taM, puSpakandukalIlayA / / 24 / / taM cApatantaM vegena, dhanurmuktapRSaktavat / vIkSyeti vyakuzadvarya-sthairyadhairyaH sudarzanaH / / 25 / / ayaM mudgarapANirmA, hantumAyAti mAlikaH / tadAtmakRtyaM kurveha-mevaM dhyAtveti so'bravIt / / 26 / / arhatsiddhamunIn jainaM, dharma ca jagaduttamam / zaraNaM pratipanno'smi, zrIvIraM ca jagadgurum / / 27 / / kiJcAsmAdupasargAce-dadyamokSo bhavenmama / tadA caturvidhAhAraH, kalpate nAnyathA punaH ! / / 28 / / Illl lifoll llall 6ll ||61 For Personal Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ USA // 7 // lal ll ||7 // || uttarAdhyayana- sUtram 121 parISahanAma dvitIyamadhyayanam ||7|| nol ||7|| Joil lish lesh llall llell Ilal Iroll Isil llall Ill III Isl IIsll itthaM nigadya sAkArA'nazanaM pratipadya ca / smaran paJca namaskArAn, kAyotsarga cakAra saH / / 29 / / sadyaH sudarzanAbhyarNa-mAyAsIdarjuno'pyatha / nAzakattamupadrotuM, kintu dharmaprabhAvataH / / 30 / / tatastaM parito'bhrAmya-dvalavAnarjuno'dhikam / zazAka zazakaM siMha-miva nAkramituM punaH / / 31 / / bhrAmaM bhrAmamavizrAma, yakSaH zrAnto'bhavattataH / na tu taM draSTumaiziSTa, durdRSTyA'rkamulUkavat / / 32 / / AdAya mudgaraM muktvA-'rjunaM yakSo'gamattata: / api devabalAddharma-balameva viziSyate ! / / 33 / / muktastenArjuna: pRthavyAM, papAta cchinnazAkhivat / uttasthau ca kSaNAdaGgaM, moTayan gatanidravat / / 34 / / kimakArSa ? ka sthito'smi ?, kA dazA mama vidyate ! / iti sa jJAtavAnnaiva, nidrAvasthAnubhUtavat / / 35 / / so'thA'prAkSItsvasvarUpaM, kRtotsarga sudarzanam / upasargaH zazAmeti, sopyutsargamapArayat / / 36 / / sarvaM tatpUrvavRttAntaM, tasmai samyag jagAda ca / tacchrutvA jAtanirvedo-'rjunazcintitavAniti / / 37 / / aho ! ajJAninA ghoraM, karmedaM narakapradam ! / mayA kRtamiti dhyAyan, so'pRcchaditi taM punaH / / 38 / / kimarthaM prasthitosi tvaM ?, brUhi bhrAtaH ! sudarzana ! / so'bhyadhAcchrImahAvIraM, vandanArthaM vrajAmyaham / / 39 / / tacchrutvetyarjuno'vAdI-dvandituM paramezvaram / ahamapyAgamiSyAmi, tvayA saha mahAmate ! / / 40 / / tatastena samaM haSTaH, zrImahAvIrasannidhau / agAtsudarzanaH svAmidarzanotsukadarzanaH / / 41 / / Moll Wel lol foll ell llalll lal ||oll oll lel Isl 1160 ||7|| lell Isll 16 161 For Personal Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram lls parISahanAma dvitIyamadhyayanam 122 Nell Hell Isl zrIvardhamAnatIrtheza-pAdapadmau praNamya tau / samyak zuzruvaturdharma-dezanAM klezanAzinIm / / 42 / / dezanAnte ca sarvajJa, praNamyApRcchadarjuna: / svAmin ! kathaM vizuddhirma, bhavedbahulapApmanaH / / 43 / / athoce bhagavAMstvaM ce-dAtmazuddhiM cikIrSasi / tarhi saMyamamAdAya, tapastapyasva dustapam / / 44 / / malaM svarNagataM vahni-haMsa: kSIragataM jalam / yathA pRthakkarotyevaM, jantoH karmamalaM tapaH / / 45 / / yathAmbudA vilIyante, pracaNDapavanAhatAH / tathA tIvratapo'pAstAH, pApmAnaH prabalA api / / 46 / / tannizamyArjuna: svAmi-samIpe vratamAdade / nirjarArthaM vyahArSIca, pure rAjagRhe sadA / / 47 / / nirantaraM SaSThatapaH, kurvan sAmyasudhAmbudhiH / sAdhvAcAraM ca sakalaM, niSkalaGkamapAlayat / / 48 / / asmatsvajanahantA'sau, duSTo duSkarmadUSitaH / dhUrto dhatte'dhunA sAdhu-veSaM veSaviDambakaH ! / / 49 / / ityAdyairbahulokokte-rAkrozestADanaistathA / sa mahAtmA na cukSobha, pratyutaivamacintayat / / 50 / / (yugmam) "mannindayA yadi janaH paritoSameti, nanvaprayAsajanito'yamanugraho me / zreyo'rthino hi manujAH parituSTihetoryuHkhArjitAnyapi dhanAni parityajanti / / 51 / / " / kiJca "akkosahaNaNamAraNa-dhammabbhaMsANa bAlasulahANaM / lAbhaM maNNai dhIro, jahuttarANaM alAbhaMmi / / 52 / / " iti dhyAyan sa SaNmAsIM, soDhAkrozaparISahaH / kRtakarmakSayaH prApa, kevalajJAnamujvalam / / 53 / / IGN Isl Illl Illl 161 Nel || lal || lal ||oll ||oll ||oll Iroll in Education International Mall | Gll llar For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 123 llol tatazciraM sa pratibodhya bhavyAn, muktiM yayAvarjunamAli sAdhuH / etadvadAkrozaparISahonyai-rapi kSamADhyaiH zramaNairviSahyaH / / 54 / / parISahanAma ityAkrozaparISahe'rjunamAlikarSikathA / / 12 / / dvitIyaatha kazcidAkrozamAtradAnenAtuSyan vadhamapi vidadhyAditi vadhaparISahamAha - madhyayanam 61 hao na saMjale bhikkhu, maNaMpi na paosae / titikkhaM paramaM naJcA, bhikkhudhammaM viciMtae / / 26 / / vyAkhyA - hato yaSTyAdibhistADito na saJcaleta, kAyata: kampanapratyAhananAdinA, vacanatazca pratyAkrozadAnAdinA jvalantamivAtmAnaM il nopadarzayedbhikSurmanazcittaM tadapi na pradUSayet na kopAdvikRtaM kurvIta, kintu titikSAM kSamAM paramAM dharmasAdhanaM prati prakarSavatI jJAtvA avagatyA il bhikSudharma yatidharma kSAntyAdirUpaM vastusvarUpaM vA vicintayet, bhAvayeJca kSamAmUla eva munidharmo, yaJca manimittamayaM karmopacinoti, so'pi // mamaiva doSa iti nainaM prati kopa ucita iti sUtrArthaH / / 26 / / amumevArtha prakArAntareNAha - samaNaM saMjayaM, daMtaM, haNejA kovi katthai / natthi jIvassa nAsotti, evaM pehijja saMjae / / 27 / / vyAkhyA - zramaNaM tapasvinaM, saMyataM pRthvIkAyAdihiMsAnivRttaM, idaJca lAbhAdyarthaM bAhyavRttyApi sambhavedata Aha-dAntamindriyanoindriyadamena, ki on hanyAttADayetko'pi tAdRzo duSTaH, kutracidgrAmAdau, tatra kiM kAryamityAha-nAsti jIvasyAtmana upayogalakSaNasya nAzo'bhAvaH, zarIrasyaiva / 18 nAzAt / 'iti:' pUNe, 'evaM' svarUpArthe, prekSeta bhAvayetsaMyataH sAdhuriti sUtrArthaH / / 27 / / nidarzanaJcAtra, tathAhi - 1. muktiM yayAvarjunamAlikarSiH / iti 'ga' saJjakapustake / / ||7 // ||7|| llsill lell l6ll Isil lol lish Ifoll ||oll Iol lal min Education International For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ lialll uttarAdhyayana sUtram 124 liell is parISahanAma dvitIyamadhyayanam Isl me Joil Jell Isl ||sil abhUnagaryAM zrAvastyAM, jitazatrurmahIpatiH / sadharmacAriNI tasya, dhAriNI sajJikA'bhavat / / 1 / / gaurIzayoH skanda iva, skandako'bhUtsutastayoH / purandarasutAdezyA, purandarayazAH sutA / / 2 / / Rell tadA daNDaki bhUpo'bhU-tkumbhakArakRte pure / purohitastu tasyA''sI-dabhavya: pAlakAbhidhaH ! / / 3 / / tena daNDakisajJena, bhUbhRtA bhUribhUtinA / purandarayazAH kanyA, pitRbhyAM paryaNAyi sA / / 4 / / isi Isl anyadA suvratasvAmI, bhavyAmbhojanabhodhvagaH / zrAvastyAM samavAsArSI-tsurAsuranamaskRtaH / / 5 / / dhanyamanyaH skandako'gA-taM nantuM paramezvaram / zrutvA taddezanAM zrAddha-dharmaJca pratyapadyata / / 6 / / purodhAH pAlaka: so'tha, kumbhakArakRtAtpurAt / kenacidrAjakAryeNa, zrAvastyAmanyadA''yayau / / 7 / / sa ca bhUpasabhAmadhye, kurvanirgranthagarhaNAm / drutaM niruttarIcakre, skandakena mahAdhiyA / / 8 / / pApaH prApa tato dveSaM, pAlakaH skandakopari / apakartumpunaHkiJci-ttasya na prAbhavattadA / / 9 / / kRtaprastutakRtyo'tha, pAlaka: svAspadaM yayau / jagAma na tu tacittA-tkopa: skandakagocaraH / / 10 / / atha zrIsuvratasvAmi-pAdAnte dAntamAnasaH / prAvrAjItskandaka: sAkaM, mAnAM paJcabhiH zataiH / / 11 / / kramAdbahuzrute jAte, skandake suvrataprabhuH / tasmai ziSyatayA tAni, 'paJca sAdhuzatAnyadAt / / 12 / / 1. munipaJcazatAnyadAt / iti 'ga' saJjakapustake / / lel IIGI Isil Ill lall llol liell all 11 Isl ell ||7|| ||7|| ||l 1161 124 leel Irel For Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 125 Iol is parISahanAma IIsl is dvitIyaill madhyayanam Isll ISM Del lol Hell losil 16ll ||all lel Isll anyedyuH suvratArhantaM, skandakaH pRSTavAniti / vrajAmyahaM svasurdeza-mAdezaH syAdyadi prabhoH / / 13 / / jagI jagatprabhustatro-tpatsyate mAraNAntikaH / sarveSAmupasargo va-stacchrutvA skandako'vadat / / 14 / / ArAdhanAsAdhako hi, nopasargastapasvinAm / duHkhAyate mahAnanda-mahAnandAbhilASiNAm ! / / 15 / / tato brUhi prabho ! tasmi-trupasarga upasthite / ArAdhakA bhaviSyAmo, vayaM yadvA virAdhakAH ? / / 16 / / svAmI smAha tvAM vinA'nye, sarvepyArAdhakA iti / skandakastanizamyeti, vyamRzaddhRzamutsukaH / / 17 / / ArAdhakA iyantaH syu-vihAre yatra sAdhavaH / nUnaM sa zubha eveti, vicintya skandako'calat / / 18 / / kramAdgatvA kumbhakAra-kRte sa saparicchadaH / udyAne samavAsArSI-ttamazrauSIJca pAlakaH / / 19 / / tataH prAgvairazuddhyartha-mudyAne tatra pAlakaH / pracchannaM gopayAmAsa, vividhAyudhadhoraNIm / / 20 / / iti daNDakirAjJe cA-'SaDakSINamuvAca saH / jita: parISahairatra, skandako'sti samAgataH / / 21 / / ayaM svayaM mahAvIrya-caNDadordaNDavikramaiH / sAdhuveSadharairyukto, bhaTAnAM paJcabhiH zataiH / / 22 / / udyAne gopitaiH zastra-prakarairatidAruNaiH / tvAM vandituM gataM hatvA, rAjyametadgrahISyati ! / / 23 / / (yugmam) pratyayazcenna te svAmi-basminmadvacane bhavet / tadA tadgopitAstrANi, gatvodyAnaM vilokaya ! / / 24 / / evaM vyudgrAhitastena, tadudyAnaM gato nRpaH / sthAneSu pAlakokteSu, nAnAstrANi nirekSata ! / / 25 / / || || || all Isl ||ll Isl losill Isll Ish Isl ||&l ||7|| Moil Isil Isl 16 Isil IIsll Jal ||6 116|| 16 For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachA ell uttarAdhyayana sUtram 126 Mall || ll |Isll lloll Talil 7 parISahanAma dvitIyaWell madhyayanam Mail Mall Io Poll Poll ||Gll ||ll ||sil dRSTvA tAni nRpaH kruddho, munInsarvAnabandhayat / akArya vidyate kiJci-nA'vimRzya vidhAyinAm / / 26 / / pApasya pAlakasyaiva, tAnibaddhyArpayanRpaH / yattubhyaM rocate tattva-meSAM kuryA iti bruvan ! / / 27 / / mUSakAniva mArjAra-stAn prApya mudito'tha saH / saMyatAn saMyatAnmartya-pIDAyantrAntike'nayat / / 28 / / iti proce ca re ! yUya-miSTaM smarata daivatam / idAnIM pIDayiSyAmi, yantreNAnena vo'khilAn / / 29 / / tataste sAdhavo dhIrA, jJAtopasthitamRtyavaH / jIvitAzAmRtyubhIti-vipramuktA manasvinaH / / 30 / / gRhItAlocanA samyak, maitrIbhAvamupAgatAH / paryantArAdhanAM sarve, vidadhurvidhipUrvakam ! / / 31 / / (yugmam) . marttavyaM kAtareNApi, dhIreNApi ca bhUspRzA / dvidhApi niyate mRtyau, dhIrairbhAvyaM manasvibhiH / / 32 / / ityAdi vadatotsAhya-mAnAH skandakasUriNA / abhavaMste vizeSeNa, svadehe'pi gataspRhAH ! / / 33 / / (yugmam) krUrAzaya: krUrakarmA, krUragI: pAlakastataH / ekaikaM zramaNaM yantre, kSepaM kSepamapIDayat / / 34 / / pIDyamAnAn vineyAn svAn, vIkSyAntardahyatAmayam / iti sa skandakaM yantra-pArzve baddhamadhArayat / / 35 / / pIDyamAnAnagArAGgo-cchalacchoNitabindubhiH / samantAdbhiyamANo'pi, nA'kupyatskandakaH punaH ! / / 36 / / kintu sAmyasudhAspanda-bhAvitaiH samayocitaiH / vAkyairniryAmayAmAsa, tAnevaM sa mahAzayaH ! / / 37 / / "bhinnaH zarIrato jIvo, jIvAdbhitrazca vigrahaH / vidaniti vapu ze'pyanta: khidyeta kaH kRtI ? / / 38 / / Noll |loll llol Jain Education intensia For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 127 taat tNtraal kiJcAkhilo vipAko'ya-masti svakRtakarmaNaH / duHkhAya nopasargasta-tsatAM karmajighAMsatAm / / 39 / / avazyaM nAzino bAhya syAGgasyA'sya kRte tataH / kopaH kAryo nAntaraGga-dhruvadharmadhanApahaH / / 40 / / " skandakeneti niryAmya-mAnA nirmalamAnasAH / mahAtmAno vipakSe ca mitre ca samadRSTayaH / / 41 / / yantrapIDanapIDAM tAM, kSamamANAH kSamAdhanAH / kevalaM prApya kaivalya-sukhaM te lebhire kramAt ! / / 42 / / (yugmam ) drutaM hateSu tenaivaM, hyUnapaJcazatarSiSu / ekaM kSullakamuddizya, pAlakaM skandako'vadat / / 43 / / anukampyamimaM bAlaM, pIDyamAnaM nirIkSitum / nAhaM zakSyAmi niyataM pUrvaM pIDaya mAM tataH / / / 44 / / tacchrutvA pAlakastasya, bhUri duHkhavidhitsayA / guro: pazyata eva drAk, prAk taM bAlamapIDayat ! / / 45 / / zukladhyAnasudhAsAra- zAntakarmahutAzanaH / bAlaH so'pi mahAsattvo mahAnandamavindata / / / 46 / tadvIkSya skandakAcArya:, kruddho'ntardhyAtavAniti / anena saparIvAraH, pApenA'smi vinAzitaH ! / / 47 / / kSullako'pi hi madvAcA, kSaNamekaM na rakSitaH / nigrAhya eva pApo'sau, tanmayA garvaparvataH / / 48 / / ayaM bhUpo'pi nigrAhyo- smadvinAzanibandhanam / upekSAkAriNo'smAkaM badhyA jAnapadA api ! / / 49 / / taduSkarasya cedasya, bhavenmattapasaH phalam / tadAhaM dAhako'mISAM bhUyAsaM bhAvijanmani ! / / 50 / / itthaM kRtanidAnaH sa, pIDitastena durdhiyA / mRtvA vahnikumAreSu, sure'bhUtparamarddhikaH / / 51 / / For Personal & Private Use Only TTTTTTT parISahanAma dvitIyamadhyayanam 127
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 128 llel NEM parISahanAma dvitIyamadhyayanam lIsl 16ll ||l llsil llsil lil ||sil llell lell 11sll Well liell ||sil purandarayazAstatra, dine caivamacintayat / kuto hetoH purImadhye, na dRzyante'dya sAdhavaH ! / / 52 / / ||6 itazca skandakamune-rajoharaNamuttamam / raktAbhyaktaM kara iti, jagRhe gRdhrapakSiNA / / 53 / / tadrajoharaNaM ca drAga, bhavitavyaniyogataH / puraH purandarayazo-devyA gRdhro nyapAtayat / / 54 / / 16 // taJcAdAyodveSTayantI, sA svayaM parikarmitam / kAmbalaM khaNDamadrAkSI-bhrAtuH pravrajatorpitam / / 55 / / cihnena tena ca jJAtvA, sodarAdInmunIn hatAn / mahatImadhRtiM prAptA, sA'vAdIditi bhUpatim / / 56 / / re sAdhudviSTa ! pApiSTha !, vinaMkSyatyadhunA bhavAn / maharSINAM surANAM ca nAvajJA zubhAvahA ! / / 57 / / ityudIryeti dadhyo cA-'dhunAhaM vratamAdade / alaM saMsAravAsenA-'munA duHkhaughadAyinA ! / / 58 / / cintayantIti sA devaiH, suvratasvAmisannidhau / nItA''dAya parivrajyAM, paralokamasAdhayat / / / 59 / / jJAtvA'thA'vadhinA prAcyaM, svavRttaM skandakAmaraH / krodhAdhmAto dezayukta-madhAkSInmakSu tatpuram / / 60 / / ||slil tato'raNyamabhUdeza-bhUmau daNDakibhUpateH / adyApi daNDakAraNya-miti tatprocyate budhaiH / / 61 / / ||sil lall ekonapaJcazatasAdhuvarairavArya-vIryeryathA vadhaparISaha eSa soDhaH / / sahyastathA yamaparairapi sAdhumukhyaiH, zrIskandakazramaNavanna Holl IN punarvidheyam / / 62 / / iti vadhaparISahe saparivAraskandakarSikathA / / 13 / / Illl 16 ||7|| l/6ll isil llsil lel llell llell Joll llel lell Nell 161 Isai 128 Meil Tell For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 129 16 lish Isi lall parerabhihatasya ca yatestathAvidhauSadhAdiyAcitameva syAditi tatparISahamAha - la parISahanAma dukkaraM khalu bho nicaM, aNagArassa bhikkhuNo / savvaM se jAi hoI, natthi kiMci ajAiaM / / 28 / / dvitIya madhyayanam ||7|| vyAkhyA - duSkaraM duranuSTheyaM, khalurvizeSaNe, nirupakAriNa iti vizeSa dyotayati, 'bho' ityAmantraNe, nityaM sarvakAlaM yAvajjIvamityarthaH, ki is anagArasya bhikSoH / kiM taduSkaramityAha-yatsarvamAhAropakaraNAdi 'se' tasya yAcitaM bhavati, nAsti kiJcidantazodhanAdikamapyayAcitamiti kA sUtrArthaH / / 28 / / tatazca - goaraggapaviTThassa, pANI no suppasArae / seo agAravAsotti, ii bhikkhU na ciMtae / / 29 / / vyAkhyA - gocaro bhikSAcaryA, tasyAgraM gocarAgraM, eSaNA zuddhagrAhitayA pradhAnagocara ityarthaH / tatpraviSTasya muneriti gamyaM, pANirhasto no naiva / is suprasArakaH sukhena prasArayituM zakyaH / kathaM hi nirupakAriNA para: pratidinaM prArthayituM zakyate ? uttarasya 'iti' zabdasyAtra yogAdityato hetoH zreyAn / 15 prazasyo'gAravAso gArhasthyaM, tatra hi na ko'pi prArthyate, svabhujArjitaM ca dInAdibhyaH saMvibhajya bhujyate ityetadbhikSurna cintayet, bahusAvadyo hi gRhavAsaH, kathaM zreyAniti sUtrArthaH / / 29 / / udAharaNasampradAyazcAtra, tathAhi - astyatra bharate svarNa-mayI tridazanirmitA / pratibimbamiva svarga-lokasya dvArakA purI / / 1 / / balArdhacakriNI rAma-kRSNAhrau vizvavizrutau / tatrA'bhUtAM vasudeva-rohiNIdevakIsuto / / 2 / / liol lel ||7|| || ||7| IST all lall JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIoll Woll all uttarAdhyayana- sUtram 130 llell llell is parISahanAma dvitIyamadhyayanam llall liall llell lifeil lall Mell Isll Ioll lall 16ll tau ca pradyumnazAmbAdyaiH, sArdhakoTitrayonmitaiH / yuktau kumArairanyaizca, koTizo yadupuGgavaiH / / 3 / / surarAmAbhirAmAbhiH, strIbhiH saha sahasrazaH / bhogAbhogAnabhuJjAtA, pUrNAkhilamanorathau / / 4 / / (yugmam) anyadA dvArakApuryA, kevalajJAnabhAskaraH / bhavyAbjapratibodhArtha, zrInemiH samavAsarat / / 5 / / tadA ca zrIneminAthaM, vanditvA rAmakezavau / samAkarNayatAM dharma-dezanAM saparicchado / / 6 / / dezanAnte ca sarvajJa, praNamyApRcchadacyutaH / amuSyA dvArakApuryAH, svargadhikkArisampadaH / / 7 / / yadUnAM mama cAntaH kiM, bhAvI svata utAnyataH ? / tato jagAda bhagavAn, jJAnarAzirivAGgavAn / / 8 / / bahiH zauryapurAtpArA-sarAhvastApaso'bhavat / vIkSya nIcakulAM kAJcitkanyAM so'bhUtsmarAturaH / / 9 / / tayA samaM ca yamunA-dvIpe gatvA''rarAma saH / tatastayorabhUtsUnu-vratI dvaipAyanAhvayaH / / 10 / / sa parivrAjako brahma-cArI zAnto jitendriyaH / ihAste yaduSu snehAt, kurvan SaSThatapaH sadA / / 11 / / zAmbAdibhiH sa madyAndheH, kuTTitazcaNDatAM gataH / 'yadubhiH sakalAM sAkaM, dvArakAM jvAlayiSyati / / 12 / / vasudevajarAdevI-nandanAnnijasodarAt / bhAvI jarAkumArAca, tava mRtyurjanArdana ! / / 13 / / / zrutveti yadavaH sarve-'pyulmakAyitadRSTayaH / vyalokayan jarAputraM, so'pi caivamacintayat / / 14 / / 1. yadubhiH sakaiH sAkaM, dvArakAM jvAlayiSyati / iti 'ga' saMjJakapustake / / foll IIoll iall |Gll ||sill lloll 130 llel lalll llol Isll Mall in Educationa l For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl uttarAdhyayana sUtram 131 lloll llall Gll Moi parISahanAma dvitIyaPoll Mall madhyayanam Mall llell Gll lisil Icell llel foll kanIyAMsaM kulAdhAraM, bhrAtaraM bhrAtRvatsalam / kathaGkAraM haniSyAmi ? vasudevasuto'pyaham ! / / 15 / / tadetadanyathA kurve, dhyAyanniti jarAGgajaH / jinaM natvA yayau sadyaH, kAntAraM cApatUNabhRt / / 16 / / jinavAcaM janazrutyA, zrutvA dvaipAyano'pi tAm / yadUnAM dvArakAyAzca, rakSA kartumagAdvanam / / 17 / / natvArhantaM harirapi, prAvizadvArakApurIm / taM cAnarthaM madyamUlaM, dhyAyanityudaghoSayat / / 18 / / madyonmattakumArogha-hatAdvaipAyanAdyataH / upadravo dvArakAyAH, zrInemisvAminoditaH / / 19 / / tatpArzvasthAcalAsanna-'kadambavanamadhyataH / kAdambarIdarIvarti-zilAkuNDeSu bhUriSu / / 20 / / sakalaM prAkkRtaM madyaM, heyaM peyaM na tatpunaH / lokAH sarve'pi tacchrutvA, jahustatrAkhilAM surAm / / 21 / / (tribhirvizeSakam) bhrAtA'tha baladevasya, snehAttasyaiva sArathiH / siddhArthaH zrutasarvajJa-vANirityavadadvalam / / 22 / / notsahe durdazAM prApte, draSTuM svIyapurIkule / tadahaM svAmipAdAnte, pravrajAmi tvadAjJayA / / 23 / / tato'bravIdvalo'jastra-sravadazrujalAvilaH / bhrAtarmayedaM tvadvazya-prANenA'pyanumanyate / / 24 / / kintu vrataM pAlayitvA, tvaM devatvamupAgataH / bhrAtarmA vyasanaprApta-mAgatya pratibodhaye: / / 25 / / tatprapadyAtha siddhArtho, parivrajya jinAntike / atyugraJca tapastAvA, SaDbhirmAsaiH suro'bhavat / / 26 / / 1. kadambavanavattiSu / iti 'ga' saMjJakapustake / / Ileall lival 61 ||sil llol Ill llll || sil || ||ol 131 ISM ||sl llell Jain Education international IIsl IIRollowiainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 132 its Illl Isll s lil parISahanAma dvitIyalish 61 madhyayanam lol all leall llsil Islil s ||61 Isll Isil oil itazcAnekavRkSaugha-patatkusumasaGgamAt / SaNmAsyA sA surA kuNDa-sthitA pakvarasA'bhavat / / 27 / / tadA ca ko'pi zAmbasya, lubdhakaH paryaTan vane / tatra yAtastRSAkrAntaH, papau tAM madirAM mudA / / 28 / / muditastena madyena, bhRtvA pArzvasthitAM dRtim / dadau zAmbAya tatpItvA, tuSTaH zAmbo'pi taM jagau / / 29 / / prAptaM hRdyamidaM madya-madya kutra ? tvayA sakhe ! / kAdambarIkandarAyA-mavApamiti so'pyavak / / 30 / / kumAraiH saha durdAnta-stata: zAmbo'pare'hani / guhAM kAdambarI gatvA, muditastAM surAM papau / / 31 / / baho: kAlAdadhigatAM, yAvattRpti nipIya tAm / unmattA girimArohana, krIDantaste kumArakAH / / 32 / / tatra dvaipAyanaM dhyAna-sthitamAtApanAparam / vIkSyeti te mitha: procu-rmadyonmAdavazaMvadAH / / / 33 / / ayaM hi neminA prokto'smatpurIkulanAzakaH ! / taddhanyatAM hato hyeSa, kathaM hantA purIkule ! / / 34 / / vadanta iti te sarve, capeTAyaSTimuSTibhiH / nijaghnuH pAdaghAtaizca, dvaipAyanamuniM muhuH / / 35 / / itthaM hatvA mRtaprAyaM, vidhAya dharaNItale / pAtayitvA ca te jagmuH, kumArA dvArakApurIm / / 36 / / tadvijJAya carairviSNu-viSaNNo dhyAtavAniti / aho ! eSAM kumArANAM durdAntatvamanarthakRt ! / / 37 / / athaiSAM prANabhUtAnAM, kiM karomIti cintayan ? / dvaipAyanamanunetuM, tatrAgAtsabalo hariH ! / / 38 / / tacApazyatparivrAjaM, kopAruNavilocanam / tatastatkopazAntyartha-mabhyadhAditi mAdhavaH / / 39 / / Ioll 16 Del Isl llsil ||Gll Noll ||slil Isll Isil Isll Isl 16ll tell For Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 133 is parISahanAma dvitIya madhyayanam lol 1161 ||7|| Isil Nell Ill bho mahAtApasa ! krodhaH, paratrA'tra ca duHkhadaH / naivAta: kvApi kupyanti, mahAsattvA dameratAH / / 40 / / madyonmAdAnniviveka-rmandajJAnaizca matsutaiH / ebhiryadaparAddhaM ta-nmaharSe ! mRSyatAM tvayA / / 41 / / ityukte'pi sa kRSNenA-'zAntakrodho'bhyadhAdidam / bhavataH sAmavacana-rathAmIbhiH kRtaM hare ! / / 42 / / yuvAM muktvA lokayuktAM, nirdagdhaM dvArakAM mayA / cakre nidAnaM tvatputrai-hanyamAnena niSThuram ! / / 43 / / nAlIkaM nemivAkyaM ta-tpratijJA'pyanyathA na me / tadyavAM yAtamagnau hi, dIpte'ndhukhananena kim ? / / 44 / / rAmo'pyuvAca he bhrAtaH, prayatnenAmunA kRtam ! / kiM cATUni vidhIyante, mudhA'muSya tridaNDina: ? / / 45 / / avazyaM bhAvyapAkarta, na zakro'pi prabhuyate / na ya sarvavido vAkya- manyathA syAtkathaJcana ! / / 46 / / tata: zokAkulamanA, nijaM dhAma yayau hariH / prasiddhamAsIlloke ca, dvaipAyananidAnakam / / 47 / / athAcyuto dvitIyehni, svapuryAmityaghoSayat / bhavatA'taH paraM lokAH !, dharmAzaktA vizeSataH / / 48 / / tadAkarNya jana: sarvo, jajJe dharmarato bhRzam ! / tadA raivatakAdrau zrI-nemizca samavAsarat / / 49 / / tacchrutvA tatra gatvA ca, jinaM natvA ca mAdhavaH / azrauSIddezanAM vizva-janamohatamoharAm / / 50 / / zrutvA tAM dezanAM zAmba-pradyumnAdyAH kumArakAH / bahavaH prAvrajan rukmi-NyAdyAzca yaduyoSitaH / / 51 / / dvaipAyanaH kadA kartA, dvArakAyA upadravam / tadeti viSNunA pRSTo, neminAtho'bravIditi / / 52 / / asau dvAdaza varSAnta-rakAM jvAlayiSyati / ityuktvA vyaharatsvAmI, kRSNo'pi dvArakAM yayau / / 53 / / | ell ||Gl ller lls ||sl ||al 11 Ifoll Ifoll loll Isll Nell sil 161 Poll foll || Hell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 134 dvitIyavAramapyeva-matha viSNuraghoSayat / upasthitamidaM lokAH !, dvaipAyanabhayaM mahat / / 54 / / tatkRpAsUnRtAsteya-brahmacaryAparigrahAn / yathAzakti prapadyadhva-mAcAmlAditapastathA / / 55 / / kurudhvaM devapUjAJca prayatnena mahIyasA / ityAkarNyA'khilo loka-stattathA pratyapadyata / / 56 / / mRtvA vahnikumAreSU-tpanno dvaipAyano'pyatha / dvArakAmAyayau smRtvA prAgvairaM yadugocaram / / 57 / / devapUjAtaponiSThapaurAyAM puri tatra saH / paraM dharmavizeSeNa, nApakarttumabhUtprabhuH / / 58 / / tataH sonveSayaMzchidrA-Nyasuro'sthAtpure'ntare / 'athetthaM dvAdaze varSe, prApte loko vyacintayat / / 59 / / asmattapaH prabhAvAddhi, naSTo dvaipAyanAmaraH / taddustapaM tapastyaktvA'dhunA svairaM ramAmahe ! / / 60 / / iti te krIDituM lagnA, madyamAMsAdisevinaH / dvepAyano'pi tacchidramAsAdya mumude 'dhikam / / 61 / / dvArakAyAM tadA cAsatrutpAtAH kSayasUcakAH / halacakrAdiratnAni, praNezaH sIrizArGgiNoH / / 62 / / tato vikRtya saMvartta-vAtaM dvaipAyanAsuraH / kASThapatratRNavyUhA-nAhRtyA'pUrayatpurIm / / 63 / / digbhyo'STabhyo'pi tenaiva, vAtena nikhilAn janAn / palAyamAnAnAnIya, nicikSepa puro'ntare / / 64 / / dvAsaptatiM puro madhya-gatAH SaSTiM bahiH sthitA / kulakoTI: piNDayitvA sa devo'gnimadIpayat / / 65 / / 9. itthaM dvAdaza varSANAM prAnte loko vyacintayat / iti 'ga' saJjJakapustake || For Personal & Private Use Only ||7|| parISahanAma dvitIya||7|| madhyayanam BTTTTTTT 134
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ioll Wall uttarAdhyayana sUtram 135 llll llell parISahanAma dvitIyaINI madhyayanam 16ll sil llell Hell llell reall Isll dvArakAyAM tato jvAlA-jihvo jajvAla sarvataH / unmUlya vRkSavallayAdI-nmuhustatrA'suro'kSipat / / 66 / / vahninA tena nIrandhradhUmena vyAkulIkRtAH / sandAnitA ivA'nIzA, gantumekamapi kramam / / 67 / / bAlavRddhavadhUyuktAH, krandanta: karuNasvaram / sarvepyanyonyasaMlagnAH, paurAstatrAvatasthire / / 68 / / (yugmam) gRhA maNisvarNamayA, vyalIyanta kSaNAttadA / pusphuTuH saudhapIThAni, tutruTuH kuTTimAnyapi / / 69 / / dRSTvA purI dahyamAnA-matha vyAkulamAnasau / vasudevagRhaM rAmakRSNau tvaritamIyatuH / / 70 / / vasudevaM devakI ca, rohiNI ca rathe drutam / tAvAropayatAM tasmA-dAkraSTuM vahnisaGkaTAt / / 71 / / hayA vRSAzca no celuH, stambhitAstena nAkinA / tadA rAmamukundau taM, rathamAkRSatAM svayam / / 72 / / sthAmAbhirAma ! hA rAma, ! hA mahArAja ! kezava ! / pAhi pAvakapAtotthA-dasmAdasmAnupadravAt / / 73 / / iti paurakRtAkrandAn, zrutvA dainyaM gatau balAt / gopure ninyatu ki-bhagnAkSamapi tau ratham / / 74 / / (yugmam) tatastadgopuraM datta-kapATaM vidadhe'suraH / tau cA'rarI pArNighAtai, rAmakRSNau babhaJjatuH / / 75 / / tathApi na rathaH paGka-magnavaniragAtpuraH / dvaipAyanAsuropyevaM, tadA'vAdIdvalAcyutau / / 76 / / yuvAM vihAya naivAnyaM, mokSyAmIti mayA purA / proktaM tatkiM vismRtaM vAM, ? yadadyaivaM vimuhyathaH ! / / 77 / / tacchrutvA'tivyAkulo tau, pitaro'pyevamUcire / vatso yAtaM yuvAM santu, zreyAMsi yuvayoH punaH ! / / 78 / / llsil Isll llell 16ll roll ||sil Isll 16ll Nell liell lain daction into Well For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 136 ||7|| ||7|| // 7 // // 7 // ||7|| llell // 7 // yuvayorjIvatorbhAvI, punaryadukulodayaH / vayaM tvatha prapannAH sma, zaraNaM nemitIrthapam / / 79 / / pratyAkhyAtastathA'smAbhi-rAhAro'pi caturvidhaH / ityuktvA te namaskArAn gaNayanto'vatasthire / / 80 / / dvaipAyanAmarasteSu, vavarSAtha hutAzanam / tato mRtvA'bhavan devA, vasudevAdayastrayaH / / 81 / / atha rudanta karuNaM, bahirgatvA balAcyutau / jIrNodyAnasthitau dahyamAnAM dadRzatuH purIm / / 82 / / jvalatpazujanAkranda-kolAhalasamAkulAm / paritaH prasRtajvAlA-jihnajvAlAkarAlitAm / / 83 / / zrAddhadevazrotriyasya, vahnikuNDatvamAzritAm / tau vIkSya dvArakAM bASpA-plutAkSAviti dadhyatuH / / 84 / / (yugmam ) purandaradhanuSkalpa- manityatvamaho ! zriyAm / jalabudbudadezyaM ca jIvitavyamaho ! vizAm / / 85 / / svapnasaGgamakalpAzca, bandhusaGgA aho amI ! / aho ! apratikAryatvaM, bhavitavyasya vastunaH / / 86 / / yaduktaM - "dhArijjai iMto jala-nihI vi kallola bhinnakulaselo / na hu annajammanimmia, suhAsuho divvapariNAmo / / 87 / / " athovAca hariH sarva-sampatsvajanavarjitau / AvAM bhrAtaH ! kva yAsyAvo ?, bhItau yUthacyutaiNavat / / 88 / / bosvAdItpANDuputrAH santi naH strigdhabAndhavAH / tatpurIM pANDumathurAM 'yAsyAvo'vAcyavAddhigAm / / 89 / / proce kRSNo mayA kRSNAM, pratyAdAya sameyuSA / gaGgottaraNavelAyAM, beDAntarddhAnaroSataH / / 90 / / 1. yAsyAvo'pAcyavAddhiMgAm / iti 'ga' saJjJakapustake || For Personal & Private Use Only // 7 // parISahanAma // 7 // dvitIya FTTTTTT madhyayanam 136 www.jninelibrary.org
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ // || tu uttarAdhyayana sUtram 137 lA parISahanAma dvitIyaill madhyayanam || ||7| sill Isil Pega lll Isll 16 Isl pANDavA rAjyamAcchidya, tadA nirviSayAH kRtAH / durdazAyAM gamiSyAvaH, tatpArzve sAmprataM katham ? / / 91 / / (yugmam) rAmo'vag na smarantyAryA, duHsvapnamiva vipriyam / duSprApamantravannavo-pakAraM vismaranti ca / / 92 / / tanmedaM vimRza bhrAtaH !, karttAro bhaktimeva te / zrutveti sabala: pUrvAM, pratyacAlInArAyaNaH / / 93 / / itazca dvArakApuryA, jvalantyAM kubjavArakaH / rAmasUnuH svagehAna-mAruhyocairado'vadat / / 94 / / ahaM caramadehaH zrI-neminA kathita: purA ! / idAnIM tu prabhostasya, ziSyo'smi svIkRtavrataH / / 95 / / sA cetsatyA vibhorvANI, tatkimadya jvalAmyaham ? / ityUcAnaM jvaladnehA-jumbhakAstamudakSipan / / 96 / / / ninyuH pahnavadezastha-svAmipAce ca taM surAH / tataH zrInemipAdAnte, prAvrAjItkubjavArakaH / / 97 / / rAmakRSNayadUnAM yAH, striyo'bhUvan gRhe sthitAH / tAH kRtAnazanAH sarvAH, purIdAhe divaM yayuH / / 98 / / pUrvoktAH kulakoTyastu, drAgdagdhAstena nAkinA / purI tu dagdhA SaNmAsyA, tadanuplAvitAbdhinA / / 99 / / itazca pAdacAreNa, vrajantau rAmakezavau / mArgAyAtaM hastikalpa-nagaraM jagmatuH kramAt / / 100 / / tatra cAbhUdacchadanto, bhUpatidhRtarASTrabhUH / pUrva kezavasAhAyyA-tpANDavairhatabAndhavaH / / 101 / / tadetyUce'cyuto rAmaM, kSudhA mAM bahu bAdhate ! / kramaM tannakamapyArya !, gantuM zaknomi sAmpratam / / 102 / / balo'bravIttava kRte, bhaktArthaM nagarImimAm / bhrAtargacchAmyahaM tvaM tu, tiSTheratrA'pramadvaraH / / 103 / / lIsl ||sll Isll Ileel leir llll 16l Jell llell sil Well 6 61 ||61 Mail lil Hell Mall ||51 137 Io Del all le.ll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 138 & parISahanAma Mon dvitIya|| madhyayanam 16 Mool || Nell Isl yadi cAtra pure kazci-dapAyo me bhaviSyati / tadA kSveDAM kariSyeha-mAgacchestvaM nizamya tAm / / 104 / / ityuktvA'ntarhariM dhyAyan, prAvizattatpuraM bala: / divyarUpaH pumAnko'ya-miti lokaivilokitaH / / 105 / / aho ! pramANopetatva-mahorUpamahomahaH ! / iti dadhyurbalaM prekSya, paurAstatra pure'khilAH / / 106 / / te zrutadvArakAdAhA, iti ca vyamRzanmithaH / jvalatsvapuryA niryAto, nanvAyAto'stya'sau halI / / 107 / / rAmo'pi mudrikAM datvA, bhojyaM kAndavikAcchubham / Adade kaTakaM datvA, zauNDikAdvAruNImapi / / 108 / / tadAdAya bahirgantuM, prasthitaM prekSya sAtvatam / savismayAH purArakSA, gatvA rAjJe'vadannadaH / / 109 / / rUpeNa sIriNastulye, naraH kopyadya dasyuvat / mudrikAvalaye bhUri-mUlye datvA bhavatpure / / 110 / / gRhItvA bhojyamadire, astIdAnIM bahirvajan / tato yat syAdvidheyaM ta-ddharAdhIza ! vidhIyatAm / / 111 / / (yugmam) tacchrutvA sa nRpo hantuM, balaM balayuto yayau / gopuraM ca vyadhAdatta-kapATaM sajjatArgalam / / 112 / / yuyutsayA tamAyAntaM, vIkSya kSveDAM vyadhAdvalaH / muktvA'nnapAne pArzvasthamArohaJca mahAgajam / / 113 / / unmUlyAlAnamahitAn, hantuM pravavRte halI / rAmakSveDAM mukundo'pi, zrutvA''gAdgopure drutam / / 114 / / bhaGktvA kapATo puryA ca, pravizyAdAya cArgalam / hatvA sainyAnacchadantaM, vazIkRtyA'cyuto'bravIt / / 115 / / Atmavairinare mUDha !, kimidaM bhavatA kRtam / kimasmAkaM vapurvIrya-mapyajJAsIdgataM bhavAn ! / / 116 / / lloll ||7|| ||7|| ||Gll llell losil 16l 116ll Joll Isl llagll ||6|| IGl 16 138 leel Isll aindacation allora For Personal & Private Use Only He ||
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Isll uttarAdhyayana sUtram 139 llel parISahanAma I sill || dvitIyaII madhyayanam 16 I/el Jell Jell | 115 Isl llll 16ll ell Mell isl atha mukto'si rAjyaM svaM, bhujhvetyuktvA balAcyutau / gatvodyAnamabhuJjAtAM, kiJcittadbhojanAdikam / / 117 / / tato vidhAyAcamanaM, celatuH prati dakSiNAm / avApatuzca kauzAmba-vanaM musalikezavau / / 118 / / surApAnAtsalavaNA'zanAdgrISmAtapAt zramAt / zokAtpuNyakSayAcA'bhU-ttatra viSNustRSAturaH ! / / 119 / / so'thA'vAdIdvalaM bhrAta-stRSA zuSyati me mukham / gantuM zItatarucchAye-'pyatra zaknomi no vane / / 120 / / rAmo'pyUce priyabhrAta-rjalArthaM yAmyahaM drutam / atrA'pramatto vizrAmyaM-stiSThestvaM tu tarostale / / 121 / / kSaumeNa vapurAcchAdya, nyasya jAnUpari kramam / suSvApa drutale viSNu-stato bhUyo'bhyadhAdvalaH / / 122 / / yAvadAyAmyahaM vAri, samAdAya tvadantikam / tAvattiSTherapramattaH, prANavallabha he hare ! / / 123 / / uddizya vanadevIzca, smAha rAmo mamAnujaH / vallabho vizvalokAnAM, jIvArtumama duHkhinaH / / 124 / / asti vaH zaraNe tasmA-dhuSmAbhirvanadevatAH ! / trAtavyo'yamiti proH, procyA'gAdambhase balaH / / 125 / / vitanvanmRgayAM dIrgha-kUrcastUNadhanurdharaH / vyAghracarmAvRto'thA''gA-tatra vyAdho jarAGgajaH / / 126 / / tathAsthaM so'cyutaM vIkSya, mRgo'yamiti cintayan / nicakhAna zaraM tIkSNaM, tatilamarmaNi / / 127 / / utthAyA'tha drutaM viSNuH, smAha nirmanturapyaham / anAlApyaiva kenaivaM, zareNAtile hataH ! / / 128 / / nA'jJAtagotranAmA ya-tko'pi pUrvaM hato mayA ! / tadgotraJcAbhidhAnaJca, tvama'pyA''khyAhi me nijam / / 129 / / llol 16 foll Isl Isil liol || llel islil Ifoll sil lioli llll le ||7|| isl 1161 ||sil ||ll Nell leel |sil ||sil Isll llell Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ lall lall uttarAdhyayana sUtram 140 || ne parISahanAma dvitIyaItall 6 madhyayanam ||oll liell oll foll Ol Iol lell all Mell lifell nikuJjastho'tha sa proce, harivaMzaraveraham / suto'smi vasudevasya, jarAdevIsamudbhavaH / / 130 / / jarAkumAranAmA'gra-janmArAmamukundayoH / zrInemivAkyamAkarNya, kRSNaM trAtumihAgamam ! / / 131 / / dvAdazAbdIbabhUvA'dya, vasato'tra bane mama / nA'pazyaM mAnuSaM tvatra, brUhi, kastvamihA''gata: ? / / 132 / / tacchrutvA viSNurityAkhya-dAgacchAgaccha bAndhava ! / tava bhrAtA'smyahaM kRSNo, yaM trAtuM tvaM vanaM zritaH ! / / 133 / / bhrAtAdaza varSANi, vanavAsAdikastava / mudhAyAso'bhavanmithyA-materiva tapasyataH ! / / 134 / / tadAkAkulasvAntaH-sambhrAnto bhRzamunmanAH / kezavo vakti kimaya-miti dadhyau jarAGgajaH / / 135 / / Ayayau ca drutaM tatra, prekSAJcakre ca kezavam / prajalpan hA ! hatosmIti, mumUrcchA papAta ca / / 136 / / kathaJcillabdhasaJastu, jarAbhUvilapana bhRzam / aprAkSItpuNDarIkAkSaM, tvamAgAdbhAtaratra kim ? / / 137 / / dvaipAyanena kiM dagdhA, dvArakA yadubhiH samam ? / kiM nemisvAmino vANI, sA sarvAsUnRtA'bhavat ? / / 138 / / kRSNo'tha sarvavRttAntaM, yathAjAtama'bhASata / tataH zokAgnisantaptaH, provAcaivaM jarAsutaH ! / / 139 / / AtithyaM bhrAturatithe:, pApenA'daH kRtaM mayA / hA ! kva gacchAmyahaM svAsthya-mavApsyAmi kva vA gata: ? / / 140 / / durdazAmbhodhimagnasya, bhrAturbhrAtRhitasya te / ghAtako'haM na hi sthAnaM, prApyAmi narakeSvapi ! / / 141 / / ahaM tavaiva rakSAye, vanavAsamazizriyam ! / tvamapyatraiva durdaive-nA''nItastatkaromi kim ? / / 142 / / Mell llell liell lell le lioll 1161 Ifall lell llel fiell fiell Jell foll ||slil Isll llel leil lioll Irell lioll al in Education For Personal & Private Use Only .. in
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 141 is parISahanAma dvitIyaIsl ill madhyayanam || ||sil lei bhUtvA zrIvasudevasya, sutastava ca sodaraH / kimakArSamidaM karma, zvapacairapi garhitam ! / / 143 / / vidhe ! vidhehi karuNAM, drutaM mAmapi mAraya / nA''syaM pApasya pazyenme, bhrAtRhanturyathA janaH ! / / 144 / / prasadya sadyo mAtarme, dehi mArga vasundhare ! / pazcAdapi hi gantavye, zvabhre yAmyadhunaiva yat ! / / 145 / / yadvA nemivacaH zrutvA-umariSyaM cettadaiva hi / bhrAtRhatyA mahApApa-malagiSyattadA na me ! / / 146 / / mukundo'tha tamityUce, bhrAtaH ! khedamamuM tyaja / bhavitavyaM bhavatyeva, kiM tatra paridevanaiH ? / / 147 / / tatkaustubhamabhijJAnaM, lAtvA me yAhi pANDavAn / vArtA mamAkhilAM brUyA-steSAM snehalacetasAm / / 148 / / draupadyAnayane jAta-maparAdhaM ca madrAi / tvAM teSAM kSamaye: santu, te te sAhAyyadAyinaH ! / / 149 / / yaduSvekastvamevA'si, jIvaMstadgaccha satvaram / anyathA madvadhakrodhA-drAmastvAM mArayiSyati / / / 150 / / bhUyo bhUya iti proktaH, kezavena jarAGgajaH / agAtkaustubhamAdAyA-''kRSya kRSNakramAccharam / / 151 / / gate ca tasmin kRSNo'pi, zaraghAtavyathAturaH / uttarAbhimukho dhIraH, provAceti kRtAJjaliH / / 152 / / arhatsiddhasadAcAryopAdhyAyamunipuGgavAn / namAmi neminAmAnaM, tIrthanAthaM ca bhAvataH / / 153 / / ityudIrya haSIkezaH, sthitvA ca tRNasaMstare / AvRtya vAsasA svIya-vapuzceti vyacintayat / / 154 / / putrA pradyumnazAmbAdyA, rukmiNyAdyAH striyazca me / dhanyA ye prAvrajan pUrva, dhig mAM tu prAptadurdazam ! / / 155 / / lish IIsl lroll ||oll llell likell le Isll llell le 16 ligil I Isil For Personal Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ HI llell Isll Ioll uttarAdhyayana sUtram 142 6 parISahanAma || dvitIyaIlll lish madhyayanam || || | Ill liol l/6l Isl all ill fol Mell Isl iti dhyAyan harirghAta-jAtapIDAtirekataH / tadaiva naSTasadbhAva-zcetasIti vyacintayat / / 156 / / aparAbhUtapUrvasya, matyairdevaizca janmataH / dvaipAyanena pApena, datteyaM durdazA mama ! / / 157 / / kulaM ca me kSayaM nItaM, tenaivA'hetuvidviSA / tachetpazyAmi taM duSTaM, tadA hanmya'dhunA'pya'ham ! / / 158 / / kSaNaM dhyAnamiti prApya, raudraM viSNurvyathAkulaH / sampUrNAbdasahasrAyu-stRtIyAmavanImagAt ! / / 159 / / rAmo'tha padminIpatra-puTenA''dAya jIvanam / AgAdduvihagairjAtA-zaGkaH kRSNAntike drutam / / 160 / / eSa nidrAM gatostIti, dhyAyannasthAtkSaNaM balaH / kRSNopari bhramantIzca, dadarza zyAmamakSikAH ! / / 161 / / / bhItastato halI bhrAtR-mukhAdvastraM vyapAnayat / vipannaM vIkSya taM mUrchA-kulaH pRthvyAM papAta ca / / 162 / / kathamapyAptasajJastu, siMhanAdaM vyadhAbalaH / vitrastaiH zvApadaiH sAkaM, cakampe tena tadvanam / / 163 / / itthaM tato'bravIcA'yaM, bhrAtA me prANavallabhaH / vizvakavIraH supto'tra, hato yena durAtmanA / / 164 / / sa cetsatyo bhaTastanme, pratyakSIbhavatu drutam / na hi strIsuptabAlarSi-pramattAn hanti satpumAn ! / / 165 / / ityu ruJcaran duHkha-bharabhaGgaramAnasaH / tatrAraNye bhramatkRSNA-'ntike gatvA'rudacha saH / / 166 / / hA ! yAdavakalottaMsa !, hA ! samagragaNAmbadhe / / kvAsi? tvaM puNDarIkAkSa !, manmanombhojabhAskara ! / / 167 / / pUrvaM hi mAM vinA sthAtuM, nA'bhUH kSaNamapi kSamaH ! / na me'dhunA tu vacana-mapi datse kuto ? hare ! / / 168 / / 16 Isil ||Gll Isl llsil Ioll ||7|| Isil sil Isl lell |sil Boll llell ||6ll ||ll llell lell 142 lal For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 143 il parISahanAma ||sll dvitIya||al Isl madhyayanam Isil sil llol Jell Isl mayA mantuH kRto nAsti, tatkutaH kupito bhavAn ? / kAlakSepo hya'yaM yadvA, tava kopasya kAraNam / / 169 / / kRtakAlakSepamapi, mAM tvadAyattajIvitam / sambhASaya hare ! na syu-stvAdRzA hi sthirakrudhaH ! / / 170 / / kadApya'kupitaM mahya-mamuM me priyasodaram / vanadevyo'nunayata, yUyaM mayi kRpAlavaH ! / / 171 / / tvayi prasane sati me, naiSA'vasthA'pi duHkhadA / ruSTe tu tvayi pazyAmi, sarvaM zUnyamidaM jagat ! / / 172 / / tatprasadya samutthAya, salilaM piba bAndhava ! / arko'staM yAti tannAyaM, nidrAkAlo bhavAdRzAm ! / / 173 / / rAmo vilAparityAdya-stAM nizAmatyavAhayat / jajalpa prAtarapyeva-muttiSThattiSTha bAndhava ! / / 174 / / tathA'pya'nuttiSThato'sya, zabaM mohavimohitaH / Aropya sIrabhRtskandhe, babhrAmAdrivanAdiSu ! / / 175 / / itthaM tasmin bhramatyeva, prAvRTkAla: samAyayau / apazyaJcA'vadhijJAnA-taM siddhArthasuro'tha saH / / 176 / / dadhyo caivaM sneharAgA-tirekAtkuNapaM hareH / bhramati svayamutpATya, bhrAtA me durdazAM gataH ! / / 177 / / tadamuM bodhayAmIti, dhyAyannAgatya so'maraH / rathaM kRtvA martyarUpo, mahArerudatArayat / / 178 / / viSamaM zailamullaGghya, same bhagnaM ca taM ratham / sandhAtumudyataM devaM, taM vIkSyeti balo'bravIt / / 179 / / ullaGghya sthapuTaM zailaM, yo'bhajyata same'dhvani / rathaM tamakSataM kartuM, kathamicchasi ? mUDha re ! / / 180 / / tataH suro'vadadyuddha-sahasreSu hato na yaH / sa te'nujo yadA jIve-dvinA janyaM mRto'dhunA / / 181 / / ill Pearl | Ilall foll lish Iroll 143 wala For Person Pause Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ |si II uttarAdhyayana sUtram 144 || parISahanAma dvitIyamadhyayanam Ioll lalll || Isl 18 || || tell || ratho'pi mAmakIno'yaM, nUnaM sajo bhavettadA / ityuktvA'tha suro vaptu-mArebhe'zmani padminIm / / 182 / / tatIkSyoce balo gehatyabjinI kiM dRSadyapi / so'jalpatte'nujo jIve-dyadA rohediyaM tadA / / 183 / / suro bhUyaH puro bhUya, dagdhavRkSaM siSeca saH / balo'brUtAmbusekaiH kiM, plaSTadruH syAtsapallava: ? / / 184 / / jagAda devaH kuNapaM, tava skandhe sthitaM yadA / jIviSyati tadA zAkhI, bhavitA'sau sapallavaH / / 185 / / punaH kiJcitpuro gatvA, haritAni tRNAni saH / devo dhenuzabAsyeSu, balAtkSeptuM pracakrame / / 186 / / balastato babhANaiva-metA gAvo'sthitAM gatAH / amIbhirharitairbhUyaH, kiM jIviSyanti ? re jaDa ! / / 187 / / suro'pyA''khyadbhavadbhrAtA, jIviSyati yadA hyayam / etA gAvastRNairebhirjIviSyanti punastadA / / 188 / / athA'dhyAsIditi balaH, kiM mamAra mamA'nujaH / ekayaiva girA prAhuH, sarvepyete janA yataH ! / / 189 / / tataH suparvA siddhArtha-rUpaM kRtvA balaM jagau / siddhArthaH sArathiH so'haM, pravrajya tridazo'bhavam / / 190 / / ApadgataM bodhayermA-miti pravrajato mama / tvayoktamAsIttadahaM, tvAM bodhayitumAgamam / / 191 / / viSNormRtyurjarAputrAt, proktaH zrIneminA'bhavat / satvabhUttata evAmbha:kRte tvayi gate sati ! / / 192 / / hariNA prahito datvA-'bhijJAne kaustubhaM nijam / agAjarAkumArastu, tvaritaM pANDavAntikam / / 193 / / balabhadro'tha siddhArtha-mAliGgyaivamabhASata / tvayA'haM bodhitaH sAdhu, bhrAtaH ! kurve'dhunA kimu ? / / 194 / / ||6ll Mel Jell Jell Isr ish Isil 16 lls IGl ell Nell Ill llell Jel 144 For Personal Prese Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 145 fol parISahanAma ||sl dvitIyalil madhyayanam alll lioll lifall loll Hell Moll siddhArtho'thA'vadad bhrAta-ridAnIM te vivekinaH / sarvasaGgaparityaktA, parivrajyaiva yujyate ! / / 195 / / rAmastatpratipadyAzu, nAkinA tena saMyutaH / taTinIsaGgame'bhyarcya, saJcaskAra harervapuH / / 196 / / rAmasya dIkSAkAlaM ca, jJAtvA zrInemitIrthakRt / cAraNazramaNaM preSI-tatyAce prAvrajadvalaH / / 197 / / tuGgikAzailazRGge ca, gatvA'tyugraM tapo'tanot / tasthau siddhArthadevo'pi, tadrakSAyai tadantike / / 198 / / itazca sa jarAsUnuH, prAptaH pANDavasannidhau / dvArakAkRSNanAzAdya-mavadaddattakaustubhaH / / 199 / / tataH zokAmbhodhimagnAH, pANDavA vatsarAvadhi / krandantaH karuNaM preta-karmANi vidadhurhareH / / 200 / / vratArthino'tha tAn jJAtvA, vRtaM paJcazatarSibhiH / caturjJAnaM dharmaghoSa-muniM preSIcchivAGgajaH / / 201 / / tato datvA jarAsUno-rAjyaM tasyAntike guroH / pravrajya pANDavAzcakru-ghoraM sAbhigrahaM tapaH / / 202 / / zrInemi te'nyadA nantuM, prasthitAH pratiraivatam / zuzruvuH svAminirvANaM, hastikalpapuraM gatAH / / 203 / / tataste prodbhavaduHkhA, Aruhya vimalAcalam / vidhAyAnazanaM prApya, kevalaM zivamAsadan / / 204 / / itazca tuGgikAzaila-zRGgastho bhagavAn balaH / atitIvra mAsapakSa-kSapaNAdi tapo'tanot / / 205 / / so'nyadA pravizan kvApi, pure mAsasya pAraNe / striyA kayA'pyandhukaNTha-sthayA'darzi sabAlayA / / 206 / / sA'bhUyagramanA vIkSya, rAmarUpaM manoramam / kumbhakaNThabhramADimbha-kaNThe pAzaM babandha ca / / 207 / / Wel ||oll llell liall foll Ioll ell isli lol lll For Personal Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7| Isil uttarAdhyayana sUtram 146 || lell 6 parISahanAma dvitIyamadhyayanam Mail || ||61 lel foll ||Gl lel lal lel taM rudantaM kSipyamANaM, kUpe prekSyArbhakaM muniH / dadhyau rUpamidaM dhiGme, mahAnarthakakAraNam ! / / 208 / / ahaM vanastha evA'tha, dattaM kASThAdihArakaiH / AhArAdi grahISyAmi, na yAsyAmi purAdiSu / / 209 / / abhigRhyeti rAmarSi-stAM vazAM pratibodhya ca / tata eva nivRttya'gA-ttuGgikAdizirovanam / / 210 / / mAsikAdi tapaH kRtvA, muniH pAraNakeSu saH / tRNakASThAdihAribhyaH, prAsukAhAramAdade / / 211 / / kASThAdihArakAnIcA-nahamabhyarthaye katham ? / purA trikhaNDanAtho'pi, naivaM dadhyo balastadA ! / / 212 / / yAcamAno mahebhyAna-pyanyo nirvedamaznute / rAmarSistu na nivedaM lebhe tatprArthanAdapi / / 213 / / titikSamANo rAmaSi-revaM yAJcAparISaham / sudustapaM tapastepe, mAsikAdi mahAzayaH / / 214 / / kASThAdihArakAste'tha, svasvarAjamado'vadan / tapaH karoti vipine, naraH ko'pi suropamaH ! / / 215 / / tataste vyamRzannUna-masmadrAjyajighRkSayA / tapaH karoti mantraM vA, sAdhayatyayamuttamam / / 216 / / sadyo vyApAdayAmasta-tatra gatvA'dya taM naram / sahante na hi rAjAno-'paraM rAjyArthinaM janam ! / / 217 / / dhyAtveti te balopAnte, sasainyA yugapadyayuH / bahUn siMhAMstatazcakre, siddhArthastatra bhISaNAn / / 218 / / vIkSya tAn vikRtAn bhItA, natvA rAmaM yayurnRpAH / narasiMha iti khyAti, loke lebhe tato balaH / / 219 / / sa ca rAmamunistatra, vane tiSThan kRpodadhiH / siMhAdInAM zvApadAnAM, puro dharmakathAM vyadhAt / / 220 / / ||sl ||7|| Ill ||ol || I161 llell ||sil Nel lol Poll Ill || Isil ||61 For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAL I III l uttarAdhyayana- sUtram 147 Jell le kA parISahanAma dvitIya6 madhyayanam sill lel | ||oll ||roll tayA dezanayA vyAghra-siMhAdyAH zvApadA api / babhUvurbahavaH zAntAH, kecittu zrAddhatAM dadhuH / / 221 / / keciJcAnazanaM cakruH, ke'pi bhadrakatAM yayuH / tyaktamAMsAzanAH ke'pi, rAmasAdhu siSevire ! / / 222 / / eNastveko balamuni, prekSya prAgbhavasaGgateH / jAtajAtismRtiH prApta-saMvegastaM sadA'bhajat / / 223 / / sa ca tatrA''gatAn sAnna-pAnAn kASThAdihArakAn / sAdhvarthamanveSayitu-maraNye'nvahama'bhramat / / 224 / / tAMzca vIkSyA''gato bhikSA-dAyakAn sAdhusannidhau / spRzaMstadaGkrIM zirasA, prerayAmAsa taM rayAt / / 225 / / samApya dhyAnameNena, samaM tenA'dhvadarzinA / rAmarSirapi bhikSAyai, tapaHpAraNakeSva'gAt / / 226 / / atha pradhAnakASThArtha-manyadA rathakArakAH / vane tatra samAjagmuH, cicchiduzca tarUn bahUn / / 227 / / sa sAraGgo bhraman vIkSya, tAn bhuJjAnAn pramodavAn / drutaM nyavedayat dhyAna-sthitAya balasAdhave / / 228 / / dhyAnaM prapUrya rAmarSirapi mAsasya pAraNe / hariNena samaM tena, tatra bhikSAkRte yayo / / 229 / / rathakArapurogo'tha, rAmaM vIkSya vyacintayat / diSTyA dRSTo vane'pyatra, muniH kalpadruvanmaro / / 230 / / aho ! asya muneH kSAnti-raho ! rUpamaho ! mahaH / tadahaM kRtakRtyo'smi, yasyAsAvatithirmuniH / / 231 / / athAsmai bhojanaM datvA-''tmAnaM vimalayAmyaham / vicintyeti sa paJcAGga-spRSTabhUrmunimAnamat / / 232 / / AnIyA'zanapAnAdi, pradAtuJcopacakrame / tannirdoSamiti jJAtvA, jagrAha bhagavAnapi / / 233 / / || lel Ifoll el ||oll liGll llel llel liGll liel lroll Nell islil Gll llell llell 147 Isl Del For Personal Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 lel uttarAdhyayana sUtram 148 Il 1 // Ill parISahanAma 116 dvitIyaIll madhyayanam ||6|| || ell foll llel mRgo'pi sa tadA bASpa-jalApUrNavilocanaH / nidhyAyan sAdhurathikA-vadhyAyaditi zuddhadhIH / / 234 / / aho ! atyugratapasAM, nivAso'sau mahAmuniH / anugrahaM rathakRta-zcakre svAGge'pi nirmamaH / / 235 / / aho ! sulabdhajanmA'yaM, rathakAro mahAmanAH / zuddhaH pAnAzanai: sAdhu, pratilambhayati sma yaH / / 236 / / nirbhAgyo'haM tu samprApta-tiryaktvaH karmadoSataH / tapastaptuM munerdAtu-jJAsamarthaH karomi kim ? / / 237 / / tadA ca rAmarathakR-nmRgANAmupari kSaNAt / mahAvAyuvidhUto'rddha-cchinno'patanmahAdrumaH / / 238 / / patatA taruNA tena, sudhyAnAste hatAstrayaH / brahmaloke'bhavan devAH, padmottaravimAnagAH / / 239 / / vrataM varSazataM yAva-tprapAlya tridivaM gataH / rAmo'thAvadhi'jJAsI-tRtIyanarake'nujam / / 240 / / tataH sa bhrAtaraM draSTu-mutsuka: snehasambhramAt / kRSNAbhyarNamagAtkRtvA, vapuruttaravaikriyam / / 241 / / maNidyutibhirudyotaM, kRtvA dRSTvA ca sodaram / pUrvavatsnehalo rAmaH, parirabhyevamabravIt / / 242 / / bhrAtA te rAmanAmAhaM, paJcamAddevalokataH / ihA''gato'smi tabrUhi, kimabhISTaM karomi te ? / / 243 / / kRSNo'pyuvAca svakRta-karmadoSodbhavAmimAm / pIDAM bhuJja na kopyatra, pratikartuM bhavetprabhuH / / 244 / / tato rAmastamAkraSTuM, narakAtsnehamohitaH / drutamutpATayAmAsa, pANiyugmena bAlavat / / 245 / / utpATita: sa rAmeNa, vahnisthanavanItavat / vilIyamAna ityUce, viSNustaM gadgadAkSaram / / 246 / / mAM muJca muJca he bhrAtaH !, prayAsenAmunA kRtam / tvayA hyutpATyamAnasya, pIDA me jAyate bhRzam / / 247 / / fell lifoll lol Isl 61 Isll Isll Jan Education international For Personal Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 149 is parISahanAma dvitIyaIN madhyayanam Jo na ca karmaparINAmo, devairapyanyathA bhavet / tatprayatnamamuM tyaktvA, madabhISTamadaH kuru / / 248 / / zaGkhacakragadAkhaGga-dhAriNaM garuDadhvajam / pItAmbaraM vimAnasthaM, kRtvA mAmaJjanadyutim / / 249 / / AtmAnaM halamusala-dhAriNaM nIlavAsasam / tAlaketuM vimAnasthaM, vikRtyenducchavicchavim / / 250 / / gatvA ca bharatakSetre, darzaya tvaM pade pade / vizeSato dveSipure-SvasmannAzapramodiSu / / 251 / / (tribhirvizeSakam) tayA durdazayA jAta-tiraskAro yathA''vayoH / upazAmyati lokazca, vettyAvAmavinazvarau / / 252 / / idaM bhrAtRvaco rAmaH, svIkRtya bharate gataH / sarvatrA'darzayadrUpa-dvayaM kRtvA tathaiva tat / / 253 / / tadvIkSya vismitAn lokA-nityUce ca sa nirjaraH / AvayoH pratimAM kRtvA, prapUjayata bho janAH ! / / 254 / / utpattisthitividhvaMsa-kArakA vayameva hi / AgacchAma iha svargA-tsvarga yAmazca lIlayA / / 255 / / asmAbhirakA'kAri, kSiptA saMhatya codadhau / vayameva ca lokAnAM, svargAdisukhadAyakAH / / 256 / / tadAkarNya janAH sarve, sarvatra balakRSNayoH / arcA kRtvA'rcayaMsteSA-mudayaM ca dadau suraH / / 257 / / loko'khilo vizeSAtta-tpUjAsakto'bhavattataH / iti bhrAturvacaH kRtvA, rAmaH svasthAnamAsadat / / 258 / / tasya rAmAmarasya prAga, dvAdazAbdazatAyuSaH / svloke jIvitaM jajJe, sAgarANi dazaiva hi / / 259 / / tatacyutazcotsarpiNyAM, bhAvinyAM dvAdazArhataH / kRSNajIvasyA'mamasya, tIrthe'sau siddhimeSyati / / 260 / / iii oil llel || ell 149 isill el s Jain Education international For Personal & Private Use Only Marww.janelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lall Tell llell uttarAdhyayanakASThAdihArakajanAdazanAdi gRhNan, yAcAparISahamasau balabhadrasAdhuH / parISahanAma sUtram sehe yathA vipulasattvanidhistathA'yaM, sarvairapi vatigaNainiyataM viSahyaH / / 261 / / dvitIya150 iti yAJcAparISahe balabhadrarSikathA / / 14 / / ||ll madhyayanam yAJcApravRttazca kadAcillAbhAntarAyadoSAnna labheta ityalAbhaparISahamAha - ||sl paresu ghAsamesijjA, bhoaNe pariNiTThie / laddhe piMDe aladdhe vA, nANutappija saMjae / / 30 / / vyAkhyA - pareSu gRhastheSu grAsaM kavalaM eSayedveSayet, anena madhukaravRttimAha / bhojane odanAdau pariniSThite niSpanne sati, pUrva gamane hi ||7| sAdhvartha pAkAdipravRtteH / tatazca labdhe prApte 'svalpe aniSTe vA ityadhyAhAraH' piNDe AhAre / alabdhe vA nAnutapyeta, saMyato muniH / yathA'ho ! in mamA'dhanyatA ! yadahaM kiJcinnalabhe iti pazcAttApaM na kurvIteti sUtrArthaH / / 30 / / kiM vimRzya nAnutapyetetyAha - ajevAhaM na labbhAmi, avi lAbho suve siA / jo evaM paDisaMcikkhe, alAbho taM na tajai / / 31 / / vyAkhyA - adyaiva asminneva dine ahaM na labhe, na prApnomi, 'apiH' sambhAvane sambhAvyate etallAbhaH prAptiH zvaH AgAmini dine / MS syAdbhavedupalakSaNatvAdanyedhuranyataredhurvA / ya evamuktanItyA 'paDisaMcikkhetti' pratisamIkSate, adInamanAH sanna'lAbhamAzritya Alocayati, Isl ||ll 'alAbho' alAbhaparISahastaM na tarjayennAbhibhavedanyathAbhUtaM tvabhibhavediti bhAvaH / atra laukikamudAharaNaM, tathAhi - baladevo vAsudevo, dArukaH satyako'pi ca / anyadAzvairapahRtAH, prApurekA mahATavIm / / 1 / / ||7|| 150 lll Isll liol el el Jaindication indian For Personal Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ III Isil Isl uttarAdhyayana sUtram 151 parISahanAma dvitIya||7|| madhyayanam llol Tell Jel Isl WEM ||7|| pratiyAmaM vArakeNa, jAgradbhiH stheyamAtmabhiH / iti nizcitya te tatra, vaTasyAdho'vasanizi / / 2 / / supteSva'nyeSvA''dyayAme, yAmikaM tatra dArukam / pizAcarUpabhRtkopaH, samAgatyaivama'bravIt / / 3 / / grasiSye zayitAnetA-nahaM kSutkSAmakukSikaH / tvaM rakSako'si yadyeSAM, tanniyuddhaM pradehi me / / 4 / / omityuktvA dAruko'pi, tena sAkamayuddhyata / azaknuvan pizAcaM taM, jetumuccaizcakopa ca / / 5 / / cukopa dAruko'tyartha, pizAcAya yathA yathA / kopAtmakaH pizAco'pi, so'vardhata tathA tathA / / 6 / / varddhamAnena tenAbhi-bhUyamAno muhurmuhuH / dArukaH prathamaM yAma, kRcchreNa mahatA'tyagAt / / 7 / / dvitIye yAme tUtthApya, satyakaM dAruko'svapIt / tamapi vyAkulIcakre, sa pizAcastathaiva hi / / 8 / / balaM prabodhya suSvApa, so'tha yAme tRtIyake / pizAco'pi tathaiva drAk, balamapyabalaM vyadhAt / / 9 / / azeta turyaprahare, harimutthApya sAtvataH / pizAcastu tamapyeva-mabhyetyovAca garvitaH / / 10 / / suptAnetAnahaM psAtu-mAgato'smi bubhukSitaH / viSNuH proce mAmajitvA, sahAyAn haMsi me katham ? / / 11 / / tata: pizAcagopIzI, niyuddhaM cakraturbhRzam / sphoTayantAviva bhujA-sphoTairbrahmANDasampuTam / / 12 / / yathA yathocairyuyudhe, sa pizAcastathA tathA / aho ! tarasvI malloya-mityatuSyaddhRzaM hariH / / 13 / / kRSNo yathA yathA'tuSya-tso'hIyata tathA tathA / hariNeti kSayaM nIto, laghurbADhaM babhUva saH / / 14 / / ||sl Nell ||sil Isll Isl Isl 61 JI Ish |sil isill JainEducation interShorus For Personal & Private Use Only " ww.jainelibrary.org
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illl uttarAdhyayana sUtram Ill Mish llel lioll parISahanAma Jio dvitIya madhyayanam ||Gll 152 Hell ||6| ||Gl Ilol Illl tataH prakSipya taM nAbhI, rarakSa madhusUdanaH / tAMstrInprAtarapazyaJca, ghRSTakUrparajAnukAn ! / / 15 / / yUyamevaM kena ghRSTAH ?, ityapRcchaJca tAnhariH / te procire vayaM ghRSTAH, pizAcena balIyasA / / 16 / / tato niSkAsya nAbhestaM, darzayanmAdhavo'bhyadhAt / pizAcarUpaH kopoya-mAyAto yo'bhavatrizi / / 17 / / anena yuddhyamAnairya-zuSmAbhizcakupe bhRzam / tadasau vavRdhe yasmA-tkopa: kopena vardhate / / 18 / / vRddhiM gatazca yuSmAkaM, parAbhavamasau vyadhAt / vRddhiM gatA hi doSAya, viTkopAgniviSadrumAH / / 19 / / mayA tu kurvatA yuddhaM, zAntatvenotkaTo'pya'yam / prApitastanutAM yasmA-tkopaH kSAntyaiva jIyate / / 20 / / tacchrutvA taM pizAcaM ca, tathAbhUtaM samIkSya te / trayo'pi vismitA bahvIM, prazaMsAM cakrire hareH / / 21 / / kopo yathA kRptapizAcamUrti-rmurAriNA zAntatayA vijigya / jayantya'lAbhaM munayo'pi tadvat, pUrvokta sUtrArthavicintanena / / 22 / / iti kopapizAcajayakatheti sUtrArthaH / / 31 / / nidarzanaJcAtra, tathAhi - magadheSu purA grAme, pUravArakasajhake / vipro bhUpaniyukto'bhU-tkRSiH pArAzarAbhidhaH / / 1 / / grAmINaiH so'nyadA lokai-rAjakSetrANi vApayan / nirdayaM vAhayAmAsa, veSTyA sIrazatAni SaT / / 2 / / kSudhitAMstRSitAn zrAntAn, tAn vRSAnmAnuSAMzca saH / bhojanAvasare bhakte, samAyAte'pi nA'mucat / / 3 / / kintu tairvyAkulaigobhiH, karSakaizca pRthak pRthak / ekakavAraM svakSetre-vAhayat halaSaTzatIm / / 4 / / ||ol || Moil ||6|| 161 Ilal ilan || Well ||jA ||61 152 lel Mel ||ol Hell lifall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // foll Welhi uttarAdhyayana sUtram 153 llell llel ill parISahanAma dvitIyaflell isli madhyayanam 16l llell Isll llell Neil lfoll |Islil Nell liel Isil tato'ntarAyakaraNAt, dRDhaM karmAntarAyikam / upAya' mRtvA bhrAntvA ca, bhave kimapi puNyataH / / 5 / / dvArakApuri kRSNasya, vAsudevasya nandanaH / so'bhavaDaNDhaNAdevIkukSijo DhaNDhaNAbhidhaH / / 6 / / (yugmam) kramAtsa yauvanaM prApto, bhUyasIbhUpaputrikAH / paryaNaiSItsvasaundaryA-dharitAmarasundarIH / / 7 / / zrInemisvAminaH pAce, dharmamAkarNya so'nyadA / viraktaH prAvrajatkRSNa-kRtadIkSAmahotsavaH / / 8 / / adhIyAnaH zrutaM sAdhu, svAminA vijahAra saH / tasyAntarAyikaM karmA-'nyadodayamavApa tat / / 9 / / tataH sa viSNoH putro'pi, ziSyo'pi trijagadguroH / dvArakAyAM puri svarga-lakSmIjitvarasampadi / / 10 / / mahecchAnAM mahebhyAnAM, sadaneSvapi paryaTan / bhakSyaM kimapi na prApa, prApa cennocitaM tadA ! / / 11 / / (yugmam) samaM tena gato'nyo'pi, muniH kiJcana nA''naze / tato hetumalabdheH zrI-nemi papraccha DhaNDhaNaH / / 12 / / tatpUrvabhavavRttAntaM, tatastaM prabhurabhyadhAt / taM zrutvA gADhasaMvego, DhaNDhaNo'bhyagrahIditi / / 13 / / lAbhaM munInAmanyeSAM, na bhokSye'hama'taH param / abhigRhyeti sa prAjJo, bhikSAyai pratyahaM yayau / / 14 / / bhikSAM cAlabhamAnaH sa, nodviveja na vA janam / nininda kintu svaM karma-doSameva vyacintayat / / 15 / / adInamAnaso nitya-mityalAbhaparISaham / sahamAno'tyagAtkAlaM, kiyantamapi DhaNDhaNaH / / 16 / / athAnyadA neminAthaM, papraccheti nArAyaNaH / eSu svAmivineyeSu, ko nu duSkarakArakaH ? / / 17 / / 1161 153 Nol llel lell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ llall iii uttarAdhyayana sUtram 154 parISahanAma dvitIyamadhyayanam IGll ||sil llell Isil lll lll ||sil Isl uvAca bhagavAn sarve-'pyamI duSkarakArakAH ! / sarveSu DhaNDhaNamuni-stvatiduSkarakArakaH ! / / 18 / / hariNA kathamityukte, tasya vyatikaraM prabhuH / parISahasyAlAbhasya, sahanAdikamabhyadhAt / / 19 / / tato bhaktibharodaJca-dromAJcaH kezavo'vadat / mahAtmA DhaNDhaNamuniH, kvA'dhunA vidyate ? vibho ! / / 20 / / jino jagau sa bhikSArtha, gato'sti dvArakApurIm / nagaryAM pravizaMstasyAM, pazyasi tvaM mukunda ! tam / / 21 / / zrutvetyarhantamAnamya, dAzArho dvArakAM yayau / tadIyadarzanautsukya-sindhupUrapraNunahat / / 22 / / puryAM ca pravizan kSAma-vigrahaM zAntacetasam / adrAkSIttaM muniM mUrti-mantaM dharmamivA'cyutaH / / 23 / / tato'timudito viSNu-bhaktibhAvollasanmanAH / uttatAra kariskandhA-dAkRSTa iva tadguNaiH / / 24 / / ilAtalamilanmauliH, praNanAma ca taM hariH / nirAbAdhavihAraM ca, papraccha racitAJjaliH / / 25 / / viSNunA vandyamAnaM ca, kazcidibhyo nirIkSya tam / dadhyau mahAtmA ko'pyeSa, govindo yaM hi vandate ! / / 26 / / daivAttasyaiva dhaninaH, sadane DhaNDhaNo'pyagAt / ibhyo'pi modakAMstasmai, zraddhAzuddhAzayo dadau / / 27 / / DhaNDhaNo'tha jinAbhyaNe, gatvA darzitamodakaH / ityaprAkSItkimu kSINaM, tanme karmAntarAyikam ? / / 28 / / jino'vAdIna tatkarma, kSINaM lAbhastvayaM hareH / viSNunA vandito yattvaM, tatte'dAnmodakAn dhanI ! / / 29 / / tacchrutvA rAgaroSAdi-vihIno DhaNDhaNo muniH / paralAbhamamuM naivo-pajIvAmIti cintayan / / 30 / / || || Mel 116ll ||7|| lll || // 7 // illl 16 ||sil lll 181 lol lel Mel foll Nell ||7 Gll Gll 154 Nell 116l Jan E cation in For Personal & Private Use Only le.pww.jainelibrary.org
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ II uttarAdhyayana sUtram 155 sil Ifoll IST lll Isl llol wal Isll gatvA zuddhasthaNDiloyA, modakAMstAnamUrchitaH / pariSThApayituM dhIraH, prArebhe kSodayan bhRzam ! / / 31 / / (yugmam) kA parISahanAma dadhyo caivamaho ! dADhya, karmaNAM vajralepavat / aho ! teSAJcAkSayatvaM, cakravartinidhAnavat / / 32 / / dvitIyadevendrA dAnavendrAzca, narendrAzca mahAbalAH / naiva karmaparINAma-manyathA kartumIzvarAH / / 33 / / 6 madhyayanam dhyAyanityAdi saddhyAna-kSINaduSkarmasaMhatiH / maharSiDhaNDhaNaH prApa, kevalajJAnamuttamam / / 34 / / Isl ||7|| vihRtya suciraM pRthvyAM, bhavyajantUn vibodhya ca / sarvakarmakSayaM kRtvA, kramAnmuktimavApa saH / / 35 / / ityalAbhaviSayaM parISahaM, DhaNDhaNarSiradhisoDhavAn yathA / sahyatAM munivaraistathAparai-rapyasau zivasukhAptitatparaH / / 36 / / 16 // ityalAbhaparISahe DhaNDhaNarSikathA / / 15 / / el alAbhAJcAntaprAntAzinAM kadAcidrogAH samutpadyeraniti rogaparISahamAha - NaJcA uppaiaM dukkhaM, veaNAe duhaTTie / adINo ThAvae paNNaM, puTTho tattha hi Asae / / 32 / / vyAkhyA - jJAtvA'dhigamya utpatitaM udbhUtaM, duHkhayatIti duHkho jvarAdirogastaM, vedanayA sphoTapRSThagrahAdipIDyA duHkhenAtaH kriyatesma fell MM duHkhArtito duHkhapIDita ityarthaH / adIno dainyahInaH sthApayet, duHkhArtitatvena calantI sthirIkuryAt, prajJAM svakarmaphalamevedamiti tattvadhiyaM, ISI 'puTThotti' apelRptatvAt spRSTo'pi vyApto'pi rAjamandAdibhiH, tatra prajJAsthApane sati adhyAsIta adhisaheta, prakramAdrogajaM duHkhamiti sUtrArthaH / II ||32 / / nanu cikitsayA kiM na rogApanodaH kriyate ? ityAha - ||sl lls Iell IIsll Isl foll | IST For Personal Prese Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 156 SSSSSSSS tegicchaM nAbhiNaMdijjA, saMcikkhatta gavesae / eaM khu tassa sAmaNNaM, jaM na kujjA na kArave / / 33 // parISahanAma dvitIya||7|| madhyayanam vyAkhyA - cikitsAM rogapratikArarUpAM nAbhinandennAnumanyeta anumatiniSedhAcca durApAste karaNakAraNe / 'saMcikkhatti' prAkRtatvAdekArasya // luptasya darzanAt 'saMcikkhe' samAdhinA tiSThet, na tu kUjitakarkarAyitAdi kuryAt, AtmAnaM cAritrAtmAnaM gaveSayati tadapAyarakSaNena mArgayati yo'sau // // AtmagaveSakaH, kimityevamata Aha- 'eaMti' etadanantaramabhidhIyamAnaM 'khutti' yasmAttasya zramaNasya zrAmaNyaM zramaNabhAvo, yanna kuryAnna kArayet // upalakSaNatvAnnAnumanyeta, prakramAcikitsAM / jinakalpikApekSaJcaitat / sthavirakalpikAstvapavAde puSTAlambanA yatanayA cikitsAM kArayantyapi // yaduktaM - "kAhaM acchittiM aduvA ahIhaM, tavovahANesu a ujjamissaM / gaNaM ca nIIi a sAravissaM, sAlaMbasevI samuvei mukkhaM / / 1 / / " iti sUtrArthaH // / / 33 / / dRSTAntazcAtra, tathAhi - abhUdbhUrbhUribhUtInAM, nagarI mathurAbhidhA / tatrA''sIcchatruvitrAsI, jitazatrurdharAdhavaH ||1|| kAlAhvAM so'nyadA vezyAM, dRSTvA hRdyatarAkRtim / cikSepAntaH pure smera - smarApasmAravihvalaH ! / / 2 / / bhuJjAnasya tayA bhogAMstasya rAjJo'bhavatsutaH / kAlAvezyAsuta iti, kAlavaizikasaJjJakaH / / 3 // krameNa yauvanaM prAptaH, prasuptaH so'nyadA nizi / zabdaM zrutvA zRgAlAnAM papraccheti svasevakAn / / 4 // zabdo'sau zrUyate keSAM ?, pherUNAmiti te'vadan / kumAro'thA'bravIdetAn, baddhvAnayata kAnanAt / / 5 / / te'pyekaM jambukaM baddhvA ''nIya tasmai dadurvanAt / krIDAratiH kumAro'pi, vAraM vAraM jaghAna tam / / 6 / / For Personal & Private Use Only tjaba ke 156 www.jninelibrary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nell Nell uttarAdhyayana sUtram 157 parISahanAma dvitIyamadhyayanam Usi Iroll || || || sa 'khi' khIti dhvaniM cakre, hanyamAno yathA yathA / tamAkarNya kumAronta-rjaharSocaistathA tathA / / 7 / / mAryamANazca tenaivaM, sa gomAyurvyapadyata / akAmanirjarAyogA-yantaratvamavApa ca / / 8 / / itazca sa mApasutaH, sAdhUnAmantike'nyadA / zrutvA dharma viraktAtmA, parivrajyAmupAdade / / 9 / / pratipanno'nyadekAkivihArapratimAM ca saH / viharanmudgazailA-pure'gAdguNasevadhiH / / 10 / / tadA ca tasyA'rzorogaH, prAdurAsInmahAmuneH / suduHsahavyathAsindhu-pravartanaghanAghanaH / / 11 / / so'tyarthaM vyAdhinA tena, pIDyamAno'pi dhIradhIH / na jAtu manasApyaiSI-ddhiSajaM bheSajaM tathA / / 12 / / kadA yAsyatyasau vyAdhi-rityapi dhyAtavAna saH / kintu svakarmadoSo'ya-miti dhyAtvA'sahiSTa tam / / 13 / / tatra cA'bhUtpure zrImAn, hatazatrurmahIpatiH / kAlavaizikasAdhozca, svasA tasya mahiSya'bhUt / / 14 / / jJAtvA'rzorogamutpannaM, sA sodaramunestadA / cikitsAviSayaM tasyA-'bhigrahaM cA'vabudhya tam / / 15 / / arzoghnamauSadhaM sAdhu, bhikSayA snehamohitA / bhikSArthamAgatAyAdA-ttasmai sodarasAdhave / / 16 / / (yugmam) so'tha bhuktatadAhAra-stadantargatamauSadham / jJAtvA jAto'nutAponta-zcintayAmAsa sanmuniH / / 17 / / aho ! anupayogenA-'yuktametanmayA kRtam / Adade bheSajamidaM, yadarzIjantunAzanam / / 18 / / abhigrahasya bhaGgo'dhi-karaNagrahaNaM tathA / syAdAhArArthinAmevaM, tadAhAraM jahAmyaham ! / / 19 / / Well || llol foll Illl ||7|| llel ptu Ifol ||sil Isll 157 || 15 Jell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 158 parISahanAma dvitIyamadhyayanam ||sil Isil llel foll 119 iti dhyAtvA sa nirgatya, purAdAruhya bhUdharam / mahAsattvaH pAdapopa-gamanaM vidadhe muniH / / 20 / / taJcAttAnazanaM jJAtvA-'rakSayatsvanarairnRpaH / asyopasarga mAkArSI-tkazcidityavadhArayan / / 21 / / itazca yo hatastena, zivo'bhUyantarastadA / so'pazyattaM bhraman jAta-kopaH prAyukta cAvadhim / / 22 / / jJAtvA prAgbhavavArtA tAM, vairaniryAtanodyataH / taM munIndramupadrotuM, savatsAM vyakarocchivAm / / 23 / / nRpA''yuktA narA yAva-ttasthuste sAdhusanidhau / tAvatsA vyantarakRtA, zRgAlI na jaghAsa tam / / 24 / / yadA tu te narA jagmuH, sAdhupArdhAttadA tu sA / zivA 'khi' khIti kurvANA, taM cakhAda muhurmunim / / 25 / / tAM zivotpAditAM pIDAmarzobAdhAM ca duHsahAm / sa mahAtmA'sahiSToche-dhairyA'dharitabhUdharaH ! / / 26 / / duHkhe rogotthite satya-pyA''rtadhyAnavidhAyake / gomAyUtpAdite cogra-raudradhyAnAnubandhake / / 27 / / samatArasapAthodhi-munIndraH kAlavaizikaH / nArtaraudre vyadhAtkintu, dharmadhyAnaM dadhau sthiram / / 28 / / (yugmam) evaM paJcadazAhAni, tAM zRgAlIkRtavyathAm / sahamAno mahAsatvaH, prapAlyA'nazanaM zubham / / 29 / / kevalajJAnamAsAdya, kRtvA karmakSayaM ca saH / mahAmunirmahAnanda-padaM prApa mahAzayaH / / 30 / / (yugmam) iti rogaparISahaM yathA, pariSehe munikAlavaizikaH / sakalairapi sAdhubhistathA, sahanIyo'yamudArasAhasaiH / / 31 / / iti rogaparISahe kAlavaizikakathA / / 16 / / llell foll 16l 161 Isl Isl Jel Isll Well 158 Mail Ill Isl llel fol Isil llsil 16 For Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 159 rogiNazca zayanAdiSu duHsahatarastRNasparza iti tatparISahamAha - II parISahanAma dvitIyaacelagassa lUhassa, saMjayassa tavassiNo / taNesu suamANassa, hojA gAya virAhaNA / / 34 / / madhyayanam vyAkhyA - acelakasya rUkSasya saMyatasya tapasvinaH tRNeSu darbhAdiSu zayAnasya upalakSaNatvAdAsInasya ca bhavedgAtravirAdhanA zarIravidAraNA, atra ca sacelasya tapasvinaH tRNasparzAsambhava ityuktamacelasyeti / acelasyApi snigdhavapuSo nAtiduHkhAkarastRNasparza ityuktaM rUkSayasyeti, Mol rUkSasyApi haritatRNagrAhiNastApasAdivadasaMyatasya tRNasparzo na vyathAyai syAditi saMyatasyetyuktamiti sUtrArthaH / / 34 / / tataH kimityAha - . Ayavassa nivAeNaM, aulA havai veaNA / eaM naJcA na sevaMti, taMtujaM taNatajjiA / / 35 / / vyAkhyA - Atapasya dharmasya nipAtena sampAtena atulA mahatI bhavati vedanA, tataH kiM kAryamityAha-etadanantaroktaM jJAtvA na sevante taMtujaM' 6 vastraM kambalaM vA, tRNairdarbhAdibhistarjitAH pIDitAstRNatarjitAH / ayaM bhAvaH-yadyapi darbhAditRNavilikhitavapuSa AtapotpannasvedakledavazAt // is kSatakSAranikSeparUpaiva pIDA syAttathApi karmakSayArthibhirvastrAdikamanAdadAnairAtadhyAnamakurvANaiH sA samyak soDhavyA, jinakalpikApekSaJcaitat / Mel Hell sthavirakalpikAstu sApekSasaMyamatvAdvastrAdi sevante'pIti sUtrArthaH / / 36 / / udAharaNaJcAtra, tathAhi - || zrAvastInagarIbhartu-rjitazatrumahIpateH / bhadrAbhidho'bhavatsUnuH, sAtvikeSu ziromaNiH / / 1 / / || isi munInAmantike jainaM, dharma zrutvA viraktadhIH / sa pravrajyAmupAdatta, kramAjhA'bhUdvahuzrutaH / / 2 / / |ell llel llel Del ||sal Ill llell Jel lioI For Personal Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil Icell Isl lell Isl uttarAdhyayanapratipadyA'nyadaikAki-vihArapratimA vratI / vijahAra dharApIThe-'pratibaddhaH samIravat / / 3 / / is|| parISahanAma sUtram Isil Nell anyedhurviharan so'tha, kvApi rAjyAntare gataH / herikoyamiti jJAtvA, jagRhe rAjapUruSaiH / / 4 / / 160 dvitIyakastvaM ? kena caratvAya, prahitosIti ? jalpa re ! / 'papracchuriti taM bhUyaH, puruSAH paruSAH ruSAH / / 5 / / madhyayanam vratI tu pratimAsthatvA-na kimapyuttaraM dadau / tataste kupitAH kSAra-dAnena tamatakSayan / / 6 / / nizAtakhaDgavattIkSNa-dhArairdarbhazca taM munim / gADhamAveSTya muktvA ca, te duSTAH svAzrayaM yayuH / / 7 / / yatestasyA''miSaM bADhaM, samantAdapi tai: kuzaiH / vidagdhasyeva vaidagdhyaM, durvidagdhairakRtyata ! / / 8 / / tathApi kaluSaM dhyAna-makurvANa: kSamAnidhiH / sa samyagadhisehe taM, tRNasparzaparISaham / / 9 / / lagnA zUkazikhA'pya'Gge-'GginAM kSobhAya jAyate / sa tu dakSo na cukSobha, mAMsamagnaiH kuzerapi ! / / 10 / / evaM tRNasparzaparISahaM yathA-'dhisoDhavAn bhadramunirmahAzayaH / tathA'yama'nyairapi sAdhupuGgavai-stitikSaNIyaH kSatamohavairibhiH / / 11 / / iti // Isl MT tRNasparzaparISahe bhadramaharSi kathA / / 17 / / || || tRNAni ca malinAnyapi kAnicidbhavanti tatsaGgamAJca parisvedena jallaH sambhavatIti tatparISahamAha - foll Ill lls Illl || Isll Mol Noin Nor ||Gll foll Isl 1. papracchuriti taM bhUpa-puruSA RSipuGgavam / iti 'ga' saMjJakapustake / / Me el ler 160 Nell Isl lll Illl Ilall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 161 ell Poll Isl kiliNNagAe mehAvI, paMkeNa va raeNa vA / priMsu vA paritAveNaM, sAyaM no paridevae / / 36 / / // 5 // parISahanAma vyAkhyA - klinnagAtro vyAptadeho medhAvI snAnAkaraNarUpamaryAdAvartI, paGkena vA svedAmalarUpeNa, rajasA vA pAMzunA, 'dhiMsuvatti' grISme, // dvitIya madhyayanam Ifoll vA zabdAccharadi vA, paritApena hetubhUtena, ayaMbhAvaH-paritApAddhi svedaH, svedAJca paGkarajasI, tatazca klinagAtratA bhavatIti / tato grISmAdau // Me paritApAdinA klinnagAtro'pi kiM na kuryAdityAha-sAtaM sukhamAzrityeti zeSaH, no paridevayet, kathaM kadA vA me malApagamena sAtaM bhAvIti na / hA pralapediti sUtrArtha: / / 36 / / kiM tarhi kuryAdityAha - in veeja nijarApehI, AriaM dhamma'NuttaraM / jAva sarIrabheotti, jallaM kAraNa dhArae / / 37 / / ___ vyAkhyA - vedayetsaheta, prakramAt jallajanitaM duHkhaM, nirjarApekSI AtyantikakarmakSayAbhikAGkSI, Arya sarvAzubhAcArarahitaM, dharma // zrutacAritrarUpaM, anuttaraM sarvottamaM, prapanna iti zeSaH / atha sAmoktamapyathaM vizeSAvyaktIkurvanAha jAvetyAdi-yAvaditi maryAdAyAM, zarIrabhedo // dehanAzastaM maryAdIkRtya, jalaM malaM kAyenAGgena dhArayet / dRzyante hi kepi davadagdhasthANuvadvicchAyakRSNakAyAH zItavAtAdibhirupahanyamAnA // rajaH puJjAvaguNThitA malAvilakalevarA narAH, akAmanirjarAtazca na kazcitteSAM guNo, mama tu samyak sahamAnasya mahAn guNa iti matvA no malApanodArtha snAnAdi kuryAt, yataH - 'na zakyaM nirmalIkartuM, gAtraM snAnazatairapi / AzrAntamiva strotobhi-navabhirmalamudgirat / / 1 / / iti sUtrArthaH // Is ||37 / / kathAnakaJcAtra, tathAhi - llel Mel Ill 161 Ill ||7|| ill ller in Education International For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| Poll Nsh uttarAdhyayana sUtram 162 ||sil parISahanAma dvitIyamadhyayanam lel ||l lel abhavatpuri campAyAM, sunando nAma vANijaH / sa ca zrAddhaH sarvapaNya-rvyavahAraM vinirmame / / 1 / / yadauSadhAdikaM tasya, pArzve yo'mArgayanmuniH / sa tattasmai dadau darpA-''viSTaH kiJcidavajJayA ! / / 2 / / tasya haTTe'nyadA jagmu-grISmakAle maharSayaH / bhaiSajyArthaM parisveda-malaklinnakalevarAH / / 3 / / teSAM ca malagandhenA-'tyutkaTena prasarpatA / bheSajAnAmazeSANA-mapi gandho'bhyabhUyata / / 4 / / malagandhaM tamAghrAya, surabhidravyabhAvitaH / sunando'cintayatsarvo'pyA''cAro vatinAM zubhaH / / 5 / / kintvevamatidurgandha-mazeSajanagarhitam / yadete bibhrati malaM, sarvathA tantra sundaram ! / / 6 / / iti dhyAyan sa duSkarmo-pArjayanmuninindayA / mRtazca tadanAlocya, zrAvakatvAtsuro'bhavat / / 7 / / tatazcyutazca kauzAmbI-puryAM so'bhUnmahebhyabhUH / prAvrAjIJca guroH pArzve, zrutvA dharma viraktadhIH / / 8 / / tasyA'nyadA tanirgrantha-malagarhAsamarjitam / karmodiyAya tenA'bhU-tso'tidurgandhavigrahaH / / 9 / / zaTatsAdikuNapa-gandhAdapyadhikaM tadA / tadIyadehadurgandhaM, na soDhuM ko'pya'bhUtprabhuH / / 10 / / tadvapuHspRSTapUrveNa, vAyunA'pi jano'khilaH / atyarthaM vyAkulazcakre, sarpaNeva prasarpatA ! / / 11 / / tadA ca yatra yatrA'sau, bhikSAdyarthaM yayau yatiH / tatra tatra janaH sarva-stadgandhenA'bhyabhUyata / / 12 / / tadIyadehadaurganthyo-DAho jajJe jane mahAn / tatastamanye munayaH, procurevaM mahAdhiyaH / / 13 / / ilsi || Nell Ill 16 16 162 11 Nell lish For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram liGll 163 lfoll liall madhyayanam lel lioil lall Mall isill Mall Isl mune ! tvadaGgadaurgandhyA-duDDAho jAyate bhRzam ! / tattvayA vasatAveva, stheyaM gamyaM bahirna hi / / 14 / / 161 parISahanAma ityukto munibhiH so'tha, daurganthyApaninISayA / uddizya zAsanasurI, kAyotsarga vyadhAnizi / / 15 / / dvitIyatatastuSTA'vadaddevI, kimabhISTaM karomi te ? / Uce vAcaMyamo devi !, cArugandhaM vidhehi mAm / / 16 / / tataH surI sugandhaM taM, tathA cakre yathA janaH / sarvastadaGgamAghrAya, naiSItkastUrikAmapi ! / / 17 / / aho ! mumukSurapyeSa, sugandhidravyabhAvitaH / sarvadA tiSThatItyu-ruDDAhaH punarapyabhUt / / 18 / / tatastena viSaNNena, bhUyo'pyArAdhitA satI / gandhaM svAbhAvikaM tasya, zarIre vidadhe surI / / 19 / / Nell iti jallaparISahaM yathA, na sunandaH prathamaM visoDhavAn / aparairanagArakuJjarai-na vidheyaM vidhivedibhistathA / / 20 / / iti malaparISahe sunandazrAddhakathA / / 18 / / jallopaliptazca zucInparAn sakriyamANAn puraskriyamANAMzca dRSTvA satkArapuraskArau spRhayediti tatparISahamAha - Wall ||sll abhivAyaNamabbhuTThANaM, sAmI kujjA nimaMtaNaM / je tAiM paDisevaMti, na tesiM pIhae muNI / / 38 / / vyAkhyA - abhivAdanaM zironamanAdipUrvaM praNamAmItyAdivacanaM, abhyutthAnaM sasambhramamAsanamocanaM, svAmI rAjAdiH kuryAt, vidadhyAt // 1 nimantraNaM, adya yuSmAbhirmaTTahe bhikSA gRhItavyetyAdirUpaM, ye iti svayUthyAH paratIrthikA vA, tAnyabhivAdanAdIni pratisevante AgamaniSiddhAnyapi || il bhajante, na tebhyaH spRhayet / yathA bhAgyavanto'mI ye itthamabhivAdanAdyaiH sakriyante iti yatina cintayediti sUtrArthaH / / 38 / / kiJca - 163 Isl RON lisill llell 16ll llell llell lall oll | llell lial Jain Edicional llel For Personal & Private Use Only "-Mww.jainelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ New uttarAdhyayana sUtram 164 aNukkasAI appicche, aNNAesI alolue / rasesu nANugijjhijjA, nANutappeja paNNavaM / / 39 / / parISahanAma vyAkhyA - aNukaSAyI alpakaSAyI, tAdRzo hi namaskArAdikamakurvate na kupyati, tatsampattau vA nAhaGkAravAn bhavati, na vA dvitIya madhyayanam M tadarthamAtApanAdi chadma kurute, na ca tatra gRddhiM vidhatte / ata evAlpeccho, dharmopakaraNaprAptimAtrAbhilASI, na satkArAdyAkAGkSI / ata | Me evA'jJAto jAtizrutAdibhireSayati gaveSayati piNDAdInItyajJAtaiSI / kutaH punarevaM ? yato'lolupaH, na sarasaudanAdilAmpaTyavAn / evaM kA Mol vidho'pi sarasAhArabhojino'nyAn vIkSya kadAcidanyathA syAdata Aha-raseSu madhurAdiSu nA'nugRdhyet nAbhikAGkSAM kuryAt / tathA // Mal nA'nutapyeta tIrthAntarIyAn nRpAdyaiH sakriyamANAn prekSya kimahameSAM madhye na pravrajitaH ! kiM mayA stokalokapUjyA bahujanaparibhavanIyAH // Mil zvetabhikSavaH kakSIkRtAH ! iti nA'nutApaM kuryAt, 'paNNavaMti' prajJAvAn heyopAdeyavivecananipuNabuddhimAn / anena satkArakAriNi toSaM, nyakkArakAriNi roSaJcAkurvatA'sau parISaho'dhyAsItavya ityuktaM bhavatIti sUtrArthaH / / 39 / / udAharaNaJcAtra, tathAhi - babhUva mathurApuryA-mindradattapurohitaH / gavAkSastho'nyadA'drAkSI-tsa vrajantamadho munim / / 1 / / sAdhorasya zirasyadhri, muJcannasmIti cintayan / yatestasyopari dveSAt, sa svapAdamalambayat / / 2 / / purohitena tenaivaM, nyakkAre vihite'pi saH / manasA'pi munirnavA-kupyacchAntarasodadhiH ! / / 3 / / taJca prekSya purazreSThI, zrAddhontardhyAtavAniti / jJAtvevA'sau durAtmAsya-vyadhAnmUni muneH kramam / / 4 / / tadasya sAdhudviSTasya, pApiSThasya durAtmanaH / avazyaM chedanIyo'dhri-rmayopAyena kenacit / / 5 / / ||6|| ||oll 1151 Ioll II 164 Isl sill in Education For Personal Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram parISahanAma dvitIyamadhyayanam IST 165 ell ||oll lal foll lifell || ||ll dhyAtveti tasya chidrANi, mArgayannapyanApnuvan / so'tha zreSThI puraH sUreH, svAM pratijJAmabhASata / / 6 / / gururjagAda satkAra-nyakkAro hi maharSibhiH / harSakhedAvakurvadbhiH, sahyAveva mahAmate ! / / 7 / / pratijJA tadiyaM zreSThin !, kimarthaM nirmitA tvayA ? / tadAkarNya jagI zreSThI, tathyametanmuniprabho ! / / 8 / / kintu tena tadAvajJA, yatkRtA bhUyasI muneH / utpannabhUriduHkhena, tatsandhAsI mayA kRtA / / 9 / / kiJca cetsAdhvavajJAyAH, phalamasya na darzyate / tadA sarve'pya'mI lokA, niHzUkAstAM vitanvate / / 10 / / sandhA cenme na pUrveta, tadA jIvAmyahaM katham ? / tatpUrtestadupAyaM me, kiJcibUta munIzvarAH ! / / 11 / / sUristenetthamatyartha, prArthyamAno'bravIditi / purodhasastasya saudhe, vada kiM vidyate'dhunA ? / / 12 / / zreSThI smAha gRhaM navyaM, kRtamasti purodhasA / sa bhUpaM tatpravezAhe, satantraM bhojayiSyati / / 13 / / tadarthamadhunA bhojyaM, vividhaM tatra jAyate / tadAkA'vadatsUristaddAkSiNyoparodhataH / / 14 / / purodhaso navyasaudhe, bhuktayarthaM saparicchadam / pravizantaM vizAmIzaM, kare dhRtvA svapANinA / / 15 / / prAsAda eSa patatI-tyuditvA cApasArayaH / tadA cAhaM tadAgAraM, pAtayiSyAmi vidyayA / / 16 / / (yugmam) tanizamya tathA'kArSI-dibhyo'pataJca tadgRham / tata: zreSThI nRpazreSTha-mityUce tuSTamAnasaH / / 17 / / yuSmAnhantumupAyo'ya-manena vihito'bhavat / na cennavyo'pyasau kasmA-dakasmAnilayaH patet ? / / 18 / / Ifoll Itall 61 16 isll Mall lvall Isil lalll Kall lll lloll lall ||ll llell Ifoll Iell llell |oll Woll ||sil llell lleel in Ed in For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 166 tataH kruddho nRpo baddhvA rpayattasmai purohitam / yattubhyaM rocate zreSThi-stadvidadhyA iti bruvan / / 19 / / taM sAdhvavajJAvRttAntaM, smarayitvA purodhasaH / zreSThIndrakIle tatyAdaM, chettukAmo nyadhAttataH / / 20 / / purodhAH kAndizIko'thA 'bravIdevaM sagaddradam / taM sAdhvavajJAmantuM me, sahasva tvaM mahAmate ! / / 21 / / naivaM munijanAvajJAM kariSyehamataH param / tatkRpAmayazIla ! tvaM, kRpAM kRtvA vimuJca mAm / / 22 / / tenetyudIritaH zreSThI, kRpAniSTho mumoca tam / jainA hi drutameva syuH, kruddhAH apyArdramAnasAH ! / / 23 / / atha piSTamayIM kRtvA, mUrti tasya purodhasaH / zreSThI chittvA ca tatpAdaM, svAM pratijJAmapUrayat / / 24 / / yatheti satkAraparISahaMsa, zreSThI na sehe na tathA vidheyam / kintveSa sarvervratibhiH purodho 'vajJAtavAcaMyamavadviSahyaH / / 25 / / iti satkArapuraskAraparISahe sAdhu zrAddhakathA / / 19 / / ihAtra pUrvaJca zrAvakasya yat parISahAbhidhAnaM tadAdimanayacatuSkamateneti bhAvanIyam uktaJca - "tirahaMpi NegamaNao, parIsaho jAva ujjusuttAotti" atra 'tihaMti' trayANAM sarvaviratadezaviratA'viratAnAmiti kasyacijjJAnAvaraNIyasyodayAt prajJAyA apakarSe, tadapagamAJca prajJotkarSe, vaiklavyotsekau syAtAmiti prajJAparISahamAha - For Personal & Private Use Only / sAmprataM pUrvoktAzeSaparISahAn jayato'pi ||7|| | parISahanAma dvitIya ||6|| madhyayanam 'le caavaa vaa vaa vaal 166 www.jninelibrary.org
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 167 lei Joll Jel se nUNaM mae pUvvaM, kammAnANaphalA kaDA / jeNAhaM nAbhijANAmi, puTTho keNai kaNhuI / / 40 / / To parISahanAma dvitIyavyAkhyA - se zabdo 'thazabdArtha upanyAse, nUnaM nizcitaM mayA pUrva prAk karmANi ajJAnaphalAni jJAnAvaraNarUpANi kRtAni, Hel madhyayanam IS jJAnanindAdibhirupArjitAni / yaduktaM - "jJAnasya jJAninAM caiva, nindApradveSamatsaraiH / upaghAtaizca vighnaizca, jJAnaghnaM karma badhyate / / 1 / / " mayetyabhidhAnaM // kA ca svayamakRtasyopabhogAsambhavAduktaM hi - "zubhAzubhAni karmANi, svayaM kurvanti dehinaH / svayamevopabhujyante, duHkhAni ca sukhAni ca // 1 // " is kuta etadityAha - yena hetunAhaM nAbhijAnAmi nAvabudhye, pRSTaH, kenacit svayamajAnatA kasmiMzcijjIvAdI vastuni sugame'pIti sUtrArthaH / / 40 / / Aha yadi pUrva kRtAni karmANi tarhi kiM na tAni tadaiva veditAni ? ucyate - ____ aha pacchA uijjaMti, kammAnANaphalA kaDA / evamAsAsi appANaM, nA kammavivAgayaM / / 41 / / vyAkhyA - atheti vAkyAntaropanyAse, pazcAdabAdhottarakAlamudIryante vipacyante karmANyajJAnaphalAni kRtAni, dravyAdisAcivyAdeva teSAM l vipAkadAnAttatastadvighAtAyaiva yatno vidheyo na tu viSAdaH, evamamunA prakAreNa AzvAsaya svasthIkuru AtmAnaM mA vaiklavyaM kRthA ityarthaH / // uktameva hetuM nigamayati, jJAtvA karmavipAkakaM karmaNAM kutsitavipAkamiti sUtrArthaH / / 41 / / idaJca sUtrayugmaM prajJApakarSamAzrityoktaM, ki in upalakSaNatvAcAsya jJAnAvaraNakSayopazamAtprajJotkarSe'pi notseko vidheya ityapi dRzya, yaduktaM - "pUrvapuruSasiMhAnAM, || // vijJAnAtizayasAgarAnantyaM / zrutvA sAmpratapuruSAH, kathaM svabudhyA madaM yAnti ? / / 1 / / iti" nidarzanaJcAtra, tathAhi - 16 Isl Isl lifoll lish ||Gh || 167 llsill II Iol Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISI uttarAdhyayana- 6l sUtram 168 all parISahanAma dvitIyamadhyayanam Me Isll MMIT ||sl usl ujjayinyAM puri svarga-jayinyAM nijasampadA / abhavan kAlakAcAryAH, sadodyatavihAriNaH / / 1 / / bahuzrutAnAM nirgrantha-dharmAmbhojavivasvatAm / teSAM ziSyAstu pArzvasthAH, sarve pArzvasthatAM dadhuH ! / / 2 / / sAdhvAcAre'pyanudyogAH, sUtrArthagrahaNAlasAH / zikSitA mRduvANIbhi-rapi te'ntardadhuH krudham / / 3 / / tathApi zikSayAmAsu-stAnAcAryAH suzikSayA / zuno lAlavatte tu, tatyajurvakratAM na hi ! / / 4 / / tataste sUrayaH khitrA-zcetasyevamacintayan / smAraNAdibhireteSAM, svAdhyAyo me'vasIdati / / 5 / / guNazca kazcidapyeSAM, madvAkyairnava jAyate / karmabandhastu me nityaM, bhavatyebhiranAzravaiH / / 6 / / vihAya tadamUna kApi, gacchAmIti vicintya te / zayyAtarazrAvakAya, paramArtha nyavedayana / / 7 / / UcuzcaivaM mayi gate, cetsyuH sAnuzayA amI / tadA madAzritAmAzAM, bhRzaM santaya' darzayeH ! / / 8 / / evamuktvA ca muktvA ca, suptAMstAnakhilAnapi / nizAvasAne sUrIndrA, nagaryA niryayustataH / / 9 / / svakIyaziSyaziSyasya, bahuziSyasya dhImataH / pArzve sAgarasUreste, svarNabhUmau svayaM yayuH / / 10 / / adRSTapUrvAn tAnopA-lakSayatsAgarastataH / nA'bhyuttasthau na cAnaMsI-dajJAnaM hi ripUyate ! / / 11 / / nA'kupyan sUrayo jJAnA-tte tenA'satkRtA api / tasthuH kintu tadabhyarNe, tAnapRcchaJca sAgaraH / / 12 / / brUhi vRddhamune ! kasmAta, sthAnAdatra tvamAgamaH ? / avantyA iti gAmbhIryA-mbhodhayaH sarayo'bhyadhaH ! / / 13 / / 161 ell || Isi Isl all llll 168 lisil lisil Rel JainEducation international For Personal P U Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 169 il parISahanAma lion dvitIya61 madhyayanam vineyAn pAThayan so'tha, sUrIndrAniti pRSTavAn / jJAtArtho'yaM zrutaskandho, vRddha ! te vidyate na vA ? / / 14 / / jJAtArtha iti tairukte, prajJAdaduvAca saH / mayA vyAkhyAyamAnaM tvaM, zrutaskandhamamuM zRNu / / 15 / / ityuktvA sa vizeSAttaM, vyAkhyAtumupacakrame / prajJAvantamasau vRddho, mAM jAnAtviti cintayan ! / / 16 / / itazca kAlakAryANAM, ziSyAste prAtarutthitAH / nijaM gurumapazyanto jajJire bhRzamAkulAH / / 17 / / papracchuriti sambhrAnta-svAntAH zayyAtaraM ca te / asmAn vimucya guravaH, va gatA iti zaMsa naH / / 18 / / sakopa iva sopyevaM, smAha teSAM hitecchayA / aho ! pramAdino yUyaM, vinayAdiguNojjhitAH ! / / 19 / / dIkSitAH zikSitA nAnA-''hArAdyaiH poSitAzca yaH / gurUMstAnapi no yUyaM, kRtaghnA varivasyatha ! / / 20 / / pravarttadhvaM sadAcAre, nunnA api na sUribhiH / tatkA yuSmAdRzaiH ziSya-rarthasiddhirbhavedguroH ? / / 21 / / kiJca yUyaM vineyA a-pyAtmIyaM gurumapyaho ! / gataM kvApi na cedvittha, jAnAmi tadahaM kutaH ? / / 22 / / uktAH zayyAtareNeti, lajjitAste punarjaguH / asmAbhiryAdRzaM cakre, phalamAsAdi tAdRzam / / 23 / / guroviyuktA hi vayaM, nirAdhArA gatahiyaH / zobhA nAzrumahe maule-bhraSTA iva ziroruhAH / / 24 / / na ca tubhyamanuktvA te, vrajeyuH kvA'pi sUrayaH ! / durvinItA na ca prAgva-bhaviSyAmaH punarvayam / / 25 / / tatprasadya tvamasmAkaM, brUhi tatpAvitAM dizam / tAnAsAdya yathAtmAnaM, sanAthaM kurmahe vayam ! / / 26 / / ||sil Ill lol ||7|| For Personal Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram parISahanAma dvitIyamadhyayanam 170 iti nirbandhapUrvaM taiH, pRSTaH zayyAtaro'pi tAn / jagau gurovihArAzAM, sarve te'pya'calaMstataH / / 27 / / suvarNabhUmiM prati tAn, prasthitAn prekSya saMyatAn / ityapRcchajano mArga, ko'sau vrajati sUrirAT ? / / 28 / / te procuH kAlakAcAryA, yAntyete gacchasaMyutAH / tallokoktayA sAgaro'pi, zrutvA papraccha kAlakAn / / 29 / / AyAtyavantyAH kimiha, vRddharSe ! matpitAmahaH ? / te'vadana vedyado nAhaM, janoktyA tu zrutaM mayA / / 30 / / itazca kAlakAcAryaziSyAste nikhilA api / gaveSayantaH svagurU-nAjagmuH sAgarAntikam / / 31 / / tAnvIkSyAbhyutthitaM santi, kva pUjyA iti vAdinam / munayaH sAgarAcArya-mapRcchaniti te'khilAH / / 32 / / / AgatAH santi kimiha, ke'pyAcAryadhurandharAH ? / pRSTastairiti sAzaMkaH, sAgaro'pyabravIditi / / 33 / / AcAryavaryAnAyAtA-natra no vedhi kAMzcana / eko vRddhayatiH kintU-jayanyA astyupAgataH ! / / 34 / / taM vRddhasAdhumasmAka-midAnIM darzayeti taiH / uditaH sAgarAcArya-stAnmunIndrAnadIdRzat / / 35 / / te'tha tAnpratyabhijJAya, samprAptAH paramAM mudam / jaguH sAgaramete hi, sUrIndrAH kAlakAbhidhAH ! / / 36 / / ziSyairasmAdRzairduSTa-ravinIteH pramAdibhiH / khinnA amI vimucyAsmA-natraikAkina AyayuH / / 37 / / pramAdena yathAsmAbhi-rajJAnena tathA tvayA / avajJAtA: sUrayasta-tsAgara ! smo vayaM samAH ! / / 38 / / ityuktvA te svAparAdhaM, kSamayAJcakrire guroH / sAgarAryo'pi sambhrAntaH, sUrInatvaivamabravIt / / 39 / / Nell llen 170 lel llsil Nell llell 150 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram all parISahanAma dvitIyamadhyayanam 171 yuSmAkaM vizvapUjyAnAM, yadajJAnavazAnmayA / AzAtanA kRtA tasyA, mithyAduSkRtamastu me ! / / 40 / / vAraMvAramudIyaiva-mityaprAkSIJca sAgaraH / zrutaM vyAkhyAmi kIdRkSa-mahaM brUta pitAmahAH ! / / 41 / / sUrIndrAH procire vatsa !, bhavyaM vyAkhyAsi yadyapi / tathApi garvaM mA kArSIH, sarvajJo hyasti ko'dhunA ? / / 42 / / ityuktvA kAlakAcAryAH, pallakaM vAlukAbhRtaM / nadyA AnAyayaM-stasya pratibodhAya dhIdhanAH / / 43 / / sthAne kvA'pya'khilAM kSiAtvA, reNumuddhRtya tAM punaH / dvitIyasthAnake nyAsthaM-stato'pi ca tRtIyake / / 44 / / sthAneSu bahuSu kSepa, kSepamevaM samuddhRtAH / vAlukA jajJire stoka-tarA bhUmyAdisaGgataH / / 45 / / pradarzya reNudRSTAnta-mevaM te sAgaraM jaguH / vatsa ! nadyAM yathA santi, bhUyasyo vAlukAH svataH / / 46 / / vijJAnamevaM sampUrNa-manantamavinazvaram / abhUtsvato jinendreSu, lokAlokaprakAzakam / / 47 / / pallakena yathopAttAH, saritaH stokavAlukAH / tathA gaNadharaiH stokaM, jinendrAdAdade zrutam / / 48 / / sthAne sthAne ca nikSipyo-tkSiptA: kSityAdisaGgateH / kSIyamANA yathA'bhUvana, stokA: pallakavAlukAH / / 49 / / tathA zrutaM gaNabhRtA-mapyAgatamanukramAt / kAlAdidoSataH ziSye-SvalpAlpatarabuddhiSu / / 50 / / vismRtyAdeH kSIyamANa-malpamevA'tha vartate / vivekinA vimRzyeti, na kAryo dhImadaH kvacit / / 51 / / (yugmam) evamevAImRtpiNDa-dRSTAntamapi darzayan / ujagAra guruH prajJA-madaM mA kuru sAgara ! / / 52 / / yata: - Isil iroll lioll IIol Illl liell Hell wall 171 lel ||sill lroll SI // Isl lali Jain Education international For Personal Price Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram llell l ||Gll "mA vahau kovi gavvaM, ittha jage paMDio ahaM ceva / AsavvaNumaIo, taratamajogeNa mai vihavA / / 53 / / " 16 parISahanAma pratibuddhastadAkarNya, sAgaro dhiSaNAmadaM / jahau prAkRtadhIdarpa-doSaM cAlocayanmuhuH / / 54 / / is dvitIyasAgarakSapakavanmunIzvarai-! vidheya iti dhImadaH kvacit / kintu kAlakamunIndravatsadA, sahya eva dhiSaNAparISahaH / / 55 / / IST madhyayanam iti prajJAparISahe sAgarAcAryakathA / / 20 / / idaJca prajJAprakarSamAzrityodAharaNamuktaM, tadabhAve tu svayaM jJeyamiti, idAnIM prajJAyA jJAnavizeSarUpatvAttadvipakSabhUtatvAcAjJAnasyAjJAnaparISahamAha, so'pi cAjJAnabhAvAbhAvAbhyAM dvidhaiva syAttatra tatsadbhAvapakSamadhikRtyedaM sUtradvayamucyate - NiraTugaMmi virao, mehuNAo susaMvuDo / jo sakkhaM nAbhijANAmi, dhammaM kallANapAvagaM / / 42 / / vyAkhyA - 'niraTugaMmitti' artha: prayojanaM, tadabhAvo nirartha, tadeva nirarthakaM, tasmin, prayojanaM vinetyarthaH, virato nivRtto, maithunAdabrahmaNaH / / 6 satyAmapi hiMsAdyAzravaviratau yadasyopAdAnaM tadasyaivA'tigRddhihetutayA dustyajatvAt, susaMvRta indriyanoindriyasaMvaraNena, yo'haM sAkSAt parisphuTaM // // nAbhijAnAmi, dharma vastusvabhAvaM, 'kallANatti' luptasya bindordarzanAtkalyANaM zubhaM, pApakaM ca tadviparItaM, cakArasya gamyatvAt / ayaM bhAvo, yadi il kA virate: kazcidarthaH sidhyena tadA mametthamajJAnaM sambhavediti / / 42 / / na ca sAmAnyacaryayaiva kuto viziSTaphalAvApti: syAditi vAcyaM ? yata: - tavovahANamAdAya, paDimaM paDivajao / evaMpi viharao me, chaumaM na NiaTTai / / 43 / / vyAkhyA - tapo bhadramahAbhadrAdiH, upadhAnamAgamopacArarUpamAcAmlAdi, AdAya Asevya, pratimAM mAsikyAdirUpAM 172 all losill llsil Ifoll llell ||sil llroll Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil llel uttarAdhyayana- pratipadyamAnasyAGgIkurvataH, evamapi viziSTacaryayApi viharato ni:pratibandhatvenAniyataM vicarataH, chadma jJAnAvaraNAdi karma na naiva nivarttate nApati, parISahanAma sUtram tatkimanena ? kaSTAnuSThAneneti yatirna cintayedityuttarasUtrasthena saha sambandhanIyamiti sUtradvayArthaH / / 43 / / evaM jJAnAbhAve vyAkulatvaM na kArya, dvitIya173 upalakSaNatvAJcAsya jJAnasadbhAve notseko'pi vidheya ityapyavaseyaM, yataH - "jJAnaM madadarpaharaM, mAdyati yastena tasya ko vaidyaH ? / / amRtaM yasya // madhyayanam ISM viSAyate, tasya cikitsA kathaM kriyate ? / / 1 / / iti / udAharaNaJcAtra, tathAhi - gaGgAkUle sthite kvApi, nagare bhrAtarAvubhau / zrutvA dharmaM guroH pArzve, saMvignI bhejatuva'tam / / 1 / / bahuzrutastayoreko-'nyastvabhUdabahuzrutaH / bahuzruto yaH sa prApA-''cAryakaM svaguroH kramAt / / 2 / / sUtrArthagrahaNAdyartha-mupasarpadbhiranvaham / vineyaiH kSaNamapyekaM, sa lebhe nA'hni vizramam / / 3 / / rAtrAvapi ca taireva, pratipRcchAdikAribhiH / naiva nidrAsukhaM kiJci-dapi sUrirbabhAja saH / / 4 / / lish alpazruto yastabhrAtA, sa tu bhuktvA'zanAdikam / vAsare ca rajanyAM ca, tiSThatisma yathAsukham / / 5 / / tataH sa sUriH satato-jAgareNA'tikheditaH / udvignacitto nitarA-mityanyedhuracintayat ! / / 6 / / aho ! sapuNyo mabhrAtA, bhuktvA svapiti yaH sukham ! / ahaM tvadhanyo nidrAtuM na zaknomi nizAsvapi ! // 7 / / abhyastaM hi mayA jJAnaM, saukhyAyA'bhUttu duHkhadam ! / tanmUrkhatvaM varaM nUnaM, nidrAprabhRtisaukhyadam ! / / 8 / / (yaduktaM kenacit) llell losill Hell Nell Mall Jell Itall Mall lel likel 173 Isll all dan Education .ca For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 174 ||6|| // 6 // 11611 Jain Education Intelle al "mUrkhatvaM hi sakhe ! mamA'pi rucitaM tasmin yadaSTau guNAH, nizcinto bahubho' jano'trapa'manA naktaM divA zAyakaH / kAryAkAryavicAraNAndhabadhiro mAnApamAne 'samaH, prAyeNAmayavajiM' to dRDhava' purmUrkhaH sukhaM jIvati ! / / 9 / / " (yugmam ) durdhyAnenAmunA jJAnA-varaNIyamupArjya saH / vipannastadanAlocya, suro'bhUdvratapAlanAt / / 10 / / tatazyutazca bharata-kSetre'traiva sa nirjaraH / AbhIrapallyAmAbhIra-svAminastanayo'bhavat / / 11 / / sakramAdyauvanaM prApto rUpalAvaNyazAlinIm / AbhIratanayAmekAM, pitRbhyAmudavAhyata / / 12 / / tasya sArdhaM tayA saukhyaM bhuJjAnasya sutA'jani / bhadrAbhidhA svIyarUpa - tRNIkRtasurAGganA ! / / 13 / / sA kanyakA kramAnnavya-tAruNyena vibhUSitA / jajJe samagrataruNa cetohariNavAgurAH ! / / 14 / / na veSo nApyupaskAra - stAdRzo'bhUttathApi sA / svarUpeNaiva sarveSA mAcakarSa dRzo vizAm / / 15 / / tasyA: pitA'nyadA sarpi-vikretuM tanayAnvitaH / ghRtasya zakaTaM bhRtvA, cacAla nagaraM prati / / 16 / / anAMsi sarpiH sampUrNA - nyAdAyAnye'pi bhUrayaH / goduhastaruNAstena, samaM celurmadotkaTAH / / 17 / / tasyAbhIrasya zakaTaM, bhadrA svayamakheTayat / zakaTAnAM kheTane sA, hyatIvanipuNA'bhavat / / 18 / / tato'nye goduhastyakta-mArgAstasyA didRkSayA / utpathe prerayan kSipra-manAMsi svamanAMsi ca / / 19 / / smeratadvadanAmbhoja-bhramarIkRtadRSTayaH / akheTayan svazakaTAM stadIyazakaTAntike / / 20 / / For Personal & Private Use Only OTTOOOOT caalaa caalaa caalaa caalaa vaacaa caa caa caa caa caa caa caale parISahanAma dvitIyamadhyayanam 174 Www.jainelibrary.org
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Isl el lol uttarAdhyayana- sUtram 175 sil 6 parISahanAma us dvitIyaIsll ||7|| madhyayanam Isl le lial lifal Isl sil llel Hell Wall ller vizvaikakArmaNaM tasyAH, pazyanto rUpamaddhatam / prApnuvantaH zaravyatvaM, smarasyAkRSTadhanvanaH ! / / 21 / / yathAtathA kheTayantaH, zakaTAna'khilAna'pi / sadyastaruNagopAste, bhaJjayAmAsurutpathe ! / / 22 / / (yugmam) tata: khinnA vyadhustasyAH, sajJAmazakaTeti te / asAvazakaTAtAta, iti tajanakasya ca / / 23 / / tadvIkSya jAtavairAgya-stasyAstAto vivAhya tAm / tasyai datvA ca sarvasvaM, prAvrAjItsAdhusanidhau / / 24 / / sa muni svaguroH pArzve, vidhipUrvakamArhatam / paThati sma zrutaM yAva-duttarAdhyayanatrayam / / 25 / / caturthAdhyayane tasyo-ddiSTe'saGkhyayasajhake / karmodiyAya tajjJAnA-varaNaM prAgbhavArjitam / / 26 / / AcAmlayugalena dvau, divasau jagmatuH param / eko'pyA''lApakastasya, sodyamasyA'pi nA'gamat / / 27 / / tato'vAdIdgurustaM cet, prayatnaM kurvato'pi te / idamadhyayanaM nAyA-tyanujJA kriyate tadA / / 28 / / sa proce'dhyayanasyA'sya, svAmin ! yogosti kIdRzaH ? / gururjagAdA''cAmlAni, kAryANi paThanAvadhi / / 29 / / tataH ziSyo'bhyadhAdasyA-nujJayA me'dhunA kRtam ! / AcAmlAni kariSye'haM, yAvatpaThanamanvaham ! / / 30 / / ityuktvA sa pratidinaM, kurvatrAcAmlasattapaH / abhyasyati smA'dhyayanaM, tadanirviNNamAnasaH ! / / 31 / / jaDo hi zAstre'nAyAti, tannindAtatparo bhavet / sa tu svakIyaM karmava, nininda jJAnabAdhakam / / 32 / / evaM dvAdazabhirvarSa-stenAcAmlavidhAyinA / tatpeThe'dhyayanaM tasya, tatkarmA'pi kSayaM yayau / / 33 / / Isl Isl Nal Wall liall ||7|| ilsil sill Isl Mal Isl lel New ||61 || lish ISM 175 lall Isll Mel Nell Isl lifall For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ parISahanAma uttarAdhyayana sUtram 176 llroll iii dvitIyamadhyayanam iislil Isil tato'sau drutamevAnya-dapi zrutamadhItavAn / kramAJca kevalajJAnaM, prApya nirvRttimAsadat ! / / 34 / / iti sAdhuvaro visoDha-vAnayamajJAnaparISahaM yathA / anagArapurandaraiH pa-rairapi sahyaH sa tathA kSamAparaiH / / 35 / / ityajJAnaparISahasahane'zakaTApitRmunikathA / jJAnasaddhAve tu zrIsthUlabhadrodAharaNaM, tathAhi - caturdazAnAM pUrvANAM, pAradRzvA mahAmuniH / kadAcitsthUlabhadrarSiH, zrAvastyAM samavAsarat / / 1 / / tatra cAbhUtprabhostasya, prAgvayasyo'tivatsalaH / dhanadevAbhidhastasya, priyA cA''sIddhanezvarI / / 2 / / tasminnantumanAyAte, sthUlabhadraguruH svayam / jagAma suhRdo dhAma, taM cA'pazyaddhanezvarI / / 3 / / tataH sA drutamutthAya, taM praNamya ca sAdaram / dadAvAsanamatyucaM, tatra copAvizatprabhuH / / 4 / / dhanadevaH kutra yAta: ?, ityaprAkSI tatpriyAm / sudIrghAnsA'pi niHzvAsA-nmuJcantItyavadattadA / / 5 / / svAminmama priyaH sarvaM, vyayatesma bahirdhanam / dhanahInazca lebhe'sau, sarvatrApyati lAghavam ! / / 6 / / tataH so'nveSayAmAsa, nidhIn pitrAdisaJcitAn / viparyayAdavasthAyA, na hi tAnapyavindata / / 7 / / mama kAnto'tha vANijya-hetordezAntare yayau / lakSmIrvasati vANijye, lokoktimiti bhAvayan / / 8 / / tacchrutvA tasya gehaM ca, vIkSyAvasthAntaraM gatam / zrutopayogamakarot, sthUlabhadragururguNI / / 9 / / stambhasyAdhaH sthitaM dRSTvA, mahAntaM sevadhiM tataH / tasya priyavayasyasyo-pakAraM kartumudyataH / / 10 / / s || || ||Gh lol lifall 176 Join Education inte For Personal & Private Use Only 15.janesbrary.org
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Well Ilall I uttarAdhyayana sUtram 177 parISahanAma dvitIyamadhyayanam 16 116l llsil ||ol lel Mer Iroll llol llell Isl Mel llsil llell lol Isil Isll sil mitrapriyAyai taM stambhaM, darzayan karasajJayA / dharmopadezavyAjene-tyuvAca munipuGgavaH / / 11 / / (yugmam) idamIdRk taca tAdRk, pazya jAtaM hi kIdRzam ? / idaM ca vadatastasyA'bhiprAyo'yamabhUguroH / / 12 / / idamIdRg dravyajAtaM, svavezmanyeva vidyate / tathApyajJAnato'bhUtta-bhramaNaM tasya tAdRzam ! / / 13 / / prekSasva kIdRzaM jAtaM, tadetadasamaJjasam / zrAvakAstu sahAyAtA-stadAkaNyetyacintayan / / 14 / / vezmedaM cAru vIkSya prAga, jIrNaprAyaM ca sAmpratam / anityatAdarzanArthaM, bhagavanto vadantyadaH / / 15 / / tasyai puna: puna: procya, sthUlabhadro'pi tattathA / pAdAbjeH pAvayannuvIM, viharannanyato yayau / / 16 / / AgAnirdhana evA'tha, dhanadevo nijaM gRham / sthUlabhadrAgarma tasmai, smAha hRSTA dhanezvarI / / 17 / / so'pRcchat sthUlabhadreNa, kimuktamiti me vada / sA'bhyadhAt sthUlabhadro na, kiJcidUce vizeSataH / / 18 / / kintvenaM stambhamasakR-darzayanityabhASata / idamIdRk taJca tAdRk, pazya jAtaM hi kIdRzam ! / / 19 / / dhanadevastadAkA -'dhyAsIdevaM kuzAgradhIH / naiva nirhetukAM ceSTAM, tAdRzAH kvApi kurvate ! / / 20 / / tannUnamasya stambhasyA-'dhastAdbhAvI nidhiH kvacit / dhyAtvetyudakhanat stambhaM, nidhizcAvirabhUnmahAn / / 21 / / dhanadevo nidhestasmA-nAnAvidhamaNivrajam / AsAdyApetadAriyo, babhUva dhanadopamaH / / 22 / / bhagavAn zakaTAlanandanarSi-rna yathA jJAnaparISahaM viSehe / aparairmunibhistathA na kArya, bhavitavyaM hi payodhivadgabhIraiH / / 23 / / ||sil 116 Ish Mell Isil llall llel Nell all Ill llol Gl 177 ||Gll ||61 ||ol lall fol lls Isil in Education International For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka sUtram loll sil 178 foll 181 Isl llsil iti jJAnaparISahe sthUlabhadrAcAryakathA / / 21 / / sAmpratamajJAnAddarzanepi kasyApi zaGkAsyAditi darzanaparISahamAha - ||| parISahanAma Isll Natthi nUNaM pare loe, iDDivAvi tavassiNo / aduvA vaMcio mhitti, ii bhikkhU na ciMtae / / 44 / / dvitIyallll madhyayanam vyAkhyA - nAsti nUnaM nizcitaM paraloko janmAntaraM, bhUtacatuSTayAtmakatvAdvapuSaH, tasya cAtraiva pAtAdAtmanazca pratyakSatayA'nupalabhyamAnatvAt / / IS RddhirvA tapomAhAtmyarUpA AmarpoSadhyAdiH, sA'pi naiva vidyate, apebhinnakramatvAttapasvino'pi sato mameti gamyate, tasyA // Ho! apyanupalabhyamAnatvAdeveti bhAvaH / aduvatti' athavA vaJcito'smi, bhogAnAmiti zeSaH, iti anena zirastuNDamuNDanopavAsAdinA yAtanAtmakena ll dharmAnuSThAnena ityetaddhiArna cintayet / yata AtmIya AtmA svapratyakSa eva, caitanyAditadguNAnAM mAnasapratyakSeNa svayamanubhavAt, kevalinAM tu l MS|| sarvepyAtmAnaH pratyakSA eva, tatazca bhUtacatuSTayAtmakasyAGgasyAtraiva nAze'pyAtmano bhavAntaragAmitvAdastyeva paraloka iti / Rddhayo'pyatra / M&l kAlAnubhAvena na santi paraM mahAvideheSu sarvadA santyeva / Atmano vaJcanAkalpanamapyayuktaM, bhogAnAM duHkhAtmakatvAt, uktaJca - "ApAtamAtramadhurA, M // vipAkakaTavo viSopamA viSayAH / avivekijanAcaritA, vivekijanavarjitAH pApAH / / 1 / / " tapopi na yAtanA, duHkhanibandhanaM, karmakSayahetutvAt, loll // yathAzaktividhAnAca, yaduktaM - "so hu tavo kAyavvo, jeNa maNo maMgulaM na ciMteI / jeNa na iMdiahANI, jeNa ya jogA na hAyati / / 1 / / iti / // sUtrArthaH / / 44 / / -tathA llel Io lell foll Iel Illl cl 178 Isil Mall liell lol 1 llll // For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 179 abhU jiNA asthi jiNA, aduvA vi bhavissaI / musaM te evamAhaMsu, ii bhikkhU na ciMtae / / 45 / / parISahanAma vyAkhyA - abhUvannAsan jinA: kevalinaH, 'athitti' nipAta: tatazca asti vidyante jinA mahAvideheSu, athavA bhaviSyanti jinA ityapi / dvitIya madhyayanam Mel mRSA alIkaM, te jinAstattvavAdinaH, evamanantaroktaprakAreNa AhuH kathayanti, iti bhikSurna cintayet, anumAnapramANAdisiddhatvAt sarvajJasyeti sUtrArthaH / / 45 / / nidarzanaM cAtra, tathAhi - vatsAbhUmau bhUriziSya-parivArA bahuzrutAH / AryASADhAbhidhAcAryA, babhUvurvizvavatsalAH / / 1 / / yo yasteSAM gaNe bhaktaM, pratyAkhyAya vyapadyata / taM taM niryAmya nirgrantha-mitthaM te sUrayo'vadan / / 2 / / devabhAvaGgatenA''zu, deyaM me darzanaM tvayA / ityukte'pi bahUnAM tai- gAtko'pi divaM gataH / / 3 / / ||7|| athA'nyadA svaziSyaM te, niryAmyAtIva vallabham / evamUcuH sanirbandhaM, guravo gadgadAkSaram / / 4 / / svarga gatena bhavatA, vatsa ! vatsalacetasA / avazyaM darzanaM deyaM, tvAmiti prArthaye bhRzam / / 5 / / mayA hi bahusAdhUnA-mevamuktamabhUtparam / nA''gAtko'pi tvaM tu vatsA-''gaccheH snehamamuM smaran / / 6 / / tatprapadya vipadyAzu, devIbhUto'pi sa drutam / nAyayau prathamotpanna-surakAryavilambitaH / / 7 / / tasminnanAgate sadyo, viparyastamanA guruH / evaM vyacintayannUnaM, paraloko na vidyate ! / / 8 / / ||all ||6| 179 llol Jell llell all 16 oll IMG liall loll llall IIsll in Education For Personal Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 180 parISahanAma dvitIyamadhyayanam jJAnadarzanacAritrA-rAdhakAH zAntacetasaH / vihitAnazanAH samya-gmayA niyamitAH svayam / / 9 / / madvAcaM pratipannAca, vineyA mama ye mRtAH / snehaleSvapi teSvako-'pyA''gAno kathamanyathA ? / / 10 / / (yugmam) tadadya yAvaJcakre'sau, kriyA kaSTapradA mudhA / bhogAn hitvA manojJAMzca, mayAtmA vaJcito vRthA ! / / 11 / / bhuktvA bhogAMstadadyApi, kariSye saphalaM januH / paraloke hyasati kaH, klizyate kuzalo mudhA ! / / 12 / / vimRzyeti svaliGgastha, eva mithyAtvamAzritaH / utpravrajitukAmo'sau, muktvA gacchaM viniryayo / / 13 / / atrAntare'vadhijJAnA-tsvarUpaM svaguroridam / jJAtvA divaM gataH ziSyo, viSaNNo dhyAtavAniti ! / / 14 / / aho ! madguravo jainA-gamanetrAnvitA api / vimuktimArga muJcanti, mohAndhatamasAkulAH ! / / 15 / / aho ! mohasya mahimA, jagajetro vijRmbhate / jAtyandhA iva ceSTante, pazyanto'pyakhilA janAH ! / / 16 / / kulavAnapi dhIro'pi, gabhIro'pi sudhIrapi / mohAjahAti maryAdA, kalpAntAdiva vAridhiH / / 17 / / tanmohapreritA yAva-trAmI duSkarma kurvate / tAvadetAnvibodhyAhaM, kurve sanmArgamAzritAn ! / / 18 / / dhyAtvetyAgatya sa suraH, svagurorgamanAdhvani / grAmamekaM vicakre tat-pArzve divyaM ca nATakam / / 19 / / tataH sa sUristannATyaM, prekSyamANo manoharam / Urdhva eva hi SaNmAsI-mAsItprAjyapramodabhAk / / 20 / / zItAtapakSudhAtRSNA-SaNmAsAtikramazramAn / divyAnubhAvAnAjJAsI-ttannATyaM sa vilokayan / / 21 / / liol lifoll || all 180 |lol ||7|| lifoll Itall For Personal Private Use Only www.janelibrary.org
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ III NOT NSN uttarAdhyayana sUtram Ioll || parISahanAma dvitIyamadhyayanam 181 Isl tasminnRtye'tha devena, saMhate so'calatpuraH / kSaNamekaM zubhaM nATyaM, dRSTaM diSTyeti bhAvayan / / 22 / / sa devo'tha tadAkUtaM, parIkSitumalaGkRtAn / SaT jIvakAyasajJAn SaT, vidadhe bAlakAn vane / / 23 / / dRSTvAtha sUristeSvAdyaM, bhUribhUSaNabhUSitam / iti dadhyau zizorasyA-'laGkArAnAcchinaphyaham / / 24 / / eSAM dravyeNa bhogecchA, ciraM me pUrayiSyate / mRgatRSNAmbupAnecchA-dezyA dravyaM vinA hi sA / / 25 / / vimRzyeti sa taM kSIra-kaNThaM sotkaNThamabravIt / re ! muJca muJcAlaGkArAn, bAlakaH sa tu nA'mucat / / 26 / / tato ruSTaH sa taM zAvaM, jagrAha galakandale / so'rbhako'pi bhayoddhAnta-stamityUce sagadgadam / / 27 / / asyAmaTavyAM bhImAyAM, bibhyacaurAdyupadravAt / pRthvIkAyikasajJo'ha-masmi tvAM zaraNaM zritaH / / 28 / / azAzvatA hyamI prANA, vizvakIrtizca zAzvatI / yazorthI prANanAze'pi, tadrakSeccharaNAgatam ! / / 29 / / bAlaM mAM dInatAM prAptaM, pAhi pAhi prabho ! tataH / taireva bhUSitA bhUrye, rakSeyuH zaraNAgatam ! / / 30 / / yataH - "vihalaM jo avalaMbai, AvaipaDiaMca jo samuddharai / saraNAgavaM ca rakkhai, tisu tesu alaMkiA puhavI / / 31 / / " ityAdyukto'pi lubdhAtmA, sa sUristasya kandharAm / yAvanmoTayituM lagna-stAvacchAva: punarjagI / / 32 / / bhagavatrekamAkhyAnaM, zrutvA kuryA yathocitam / sUrirjagAda tabrUhi, sopyAkhyat zrUyatAmiti / / 33 / / grAme kvApi kulAlo'bhU-tsa cAnyedhurmudaM khanan / AkrAnta: patatA khAni-taTeneti vaco'vadat / / 34 / / Ifoll Ifoll Ifoll Ifoll || islil Iel Jell foll ||sil lisil Joll For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll uttarAdhyayana sUtram 182 reall Isl // 7 // parISahanAma dvitIyamadhyayanam Del ||7|| yatprasAdAdvaliM bhikSA, dade jJAtIMzca poSaye / sA'pyA''krAmati bhUmirmA, tajjAtaM zaraNAdbhayam ! / / 35 / / yathA hyAjIvikAmukhya-saukhyArthI pRthivIM zritaH / varAkaH kumbhakAro'yaM, tayaivopahato drutam ! / / 36 / / bhagavatrahamapyevaM, bhItastvAM zaraNaM zritaH / tvaM ca muSNAsi mAM taddhI-rmamApi zaraNAdabhUt ! / / 37 / / tadAkAtidakSo'si, re ! bAleti vadan guruH / tadbhUSaNAni jagrAha, nijagrAha ca tAM zizum ! / / 38 / / tAnazeSAnalaGkArA-nakSipatsvapratigrahe / vratAddhRSTo hi dakSo'pi, nizzUko jAyate bhRzam ! / / 39 / / tataH puro vrajan kAJci-datikrAnto vanIM guruH / bAlakaM prAgvadadrAkSI-dapakAyAkhyaM dvitIyakam / / 40 / / tasmiMstasyA'pya'laGkArAM-stathaivA''dAtumudyate / so'pyA''khyAya nijAmAkhyA-mAkhyAnaM khyAtavAniti / / 41 / / "ekastAlAcarazcAru-kathAkathanakovidaH / pATalAhvo'bhavadbhUri-subhASitarasahadaH / / 42 / / so'nyadA prottaran gaGgA, nIrapUraiH pravAhitaH / tIrasthairdadRze lokai-rityUce ca savismayaH / / 43 / / bahuzrutaM citrakathaM, gaGgA vahati pATalam / vAhyamAnA'stu bhadraM, te brUhi kiJcitsubhASitam / / 44 / / samAkobhayAkarNi-sakarNastajanoditam / zlokamekamanazlIlaM, pATalo'pyevamabravIt / / 45 / / yena rohanti bIjAni, yena jIvanti karSakAH / tasya madhye vipadyeta, jAtaM me zaraNAdbhayam ! / / 46 / / " kathAM procyeti taddhAvaM, cAviSkRtya sthite zizau / kRpAM hitvA''dade sUri-stasyApyAbharaNavrajam / / 47 / / Weir ||7|| Isr Man in Economi For Personal Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ IN uttarAdhyayana sUtram 183 all Isll sil parISahanAma dvitIyava madhyayanam lisl leel IIsl 100 tato'pyagre vrajasteja-skAyikAkhyaM tRtIyakam / vIkSyArbhakamabhUtsUri-stadbhUSAgrahaNodyataH / / 48 / / tataH so'pi zizuH prAgva-tprAduSkRtya nijAbhidhAm / itthaM kathAM kathayituM, paTuvAkyaiH pracakrame / / 49 / / "kvApyAzrame tApaso'bhU-tsarvadA vahnipUjakaH / tasyoTaje'nale naivA-'nyadA dagdhe sa ityavak / / 50 / / yamahaM madhusarpiA , tarpayAmi divAnizam / dagdhastenaivoTajo me, jAtaM taccharaNAdbhayam ! / / 51 / / yadvAraNyaM gataH kazci-dvahiM vyAghrabhiyA nizi / ajvAlayat pramattazca, dagdhastenA'bravIditi / / 52 / / mayA hi vyAghrabhItena, pAvakaH zaraNIkRtaH / dagdhaM tena ca gAtraM me, jAtaM zaraNato bhayam ! / / 53 / / " ityuktvAkhyAnakaM tasyo-panayaM ca prakAzya saH / tasthau zizustatastasya, bhUSaNAnyAdade guruH / / 54 / / tato'pya'grerbhakaM vAyu-kAyAkhyaM vIkSya pUrvavat / lAtuM tasyApyalaGkArAn, sUrirudyamavAna'bhUt / / 55 / / so'pi zAvo nijaM nAma, prAgvattasmai prakAzayan / AkhyAnaM vaktumArebhe, vAgmitvaM nATayantrijam / / 56 / / "ekaH ko'pi yuvA bhUri-balo'bhUtpInabhUghana: / vAtarogagRhItaM taM, prekSya ko'pIti pRSTavAn / / 57 / / laGghanaplavanodyogI, prAgbhUtvApyadhunA bhavAn / yAti yaSTimavaSTabhya, kasya vyAdherupadravAt ? / / 58 / / so'vAdIdyo marujyeSThA-''SADhayo: saukhyado bhavet / sa eva bAdhate'GgaM me, jAtaM hi zaraNAdbhayam ! / / 59 / / " AkhyAnamityuditvA ta-dbhAvayitvA ca pUrvavat / zizoH sthitasya tasyApi, bhUSaNAnyagrahIdguruH / / 60 / / all ||ll ||7| ||slil Isl Mel Isl Mel Isl Isill Illl llell Jeel Isl llol lislil led ler Jel 183 lish el Isll islil lell Isll For Personal Price Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram parISahanAma dvitIyamadhyayanam 184 || bhUyopi purato bAlaM, prAgvadAbharaNai tam / sa vanaspatikAyAkhyaM, paJcamaM sUrikSita / / 61 / / tasyApi bhUSaNagaNaM, grahItuM sodyame gurau / so'pItyAkhyAnamAcakhyau, svAbhikhyAkhyAnapUrvakam / / 62 / / "drume puSpaphalAkINe, kvApi ke'pya'vasan khagAH / vRkSo hyayaM naH zaraNa-miti vizrabdhacetasaH / / 3 / / teSAM ca vasatAM tatra, nirAbAdhamathAnyadA / apatyAni bahUnyanta-nIDaM krIDanti jajJire / / 64 / / itazca tasya vRkSasya, pArdhAtkA'pyudgatA latA / taM taru pariveSTyo-rAruroha drumopari / / 65 / / tayA ca latayA'nyedhu-vilagya bhujago mahAn / Aruhya taM drumaM tAni, khagApatyAnyabhakSayat / / 66 / / tataste vihagAH svIyA-patyavidhvaMsaduHkhitAH / kurvantastumulaM pro-ritthamAhurmuhurmithaH / / 67 / / adya yAvatsukhaM vRkSe, sthitamatrAnupadrave / asmAdeva latAyuktA-dadyAbhUccharaNAdbhayam / / 68 / / " ityudIrya kathAM tasyA, bhAvaM prAgvat prakAzya ca / tasthuSastasya zAvasyA-'pyAdade bhUSaNAni saH / / 69 / / tato'gre prasthitaH SaSThaM, trasakAyAkhyamarbhakam / vIkSya tasyApyalaGkArAn, so'bhUdAcchettumutsukaH / / 70 / / nijAmAkhyA samAkhyAya, so'pyA''khyAnacatuSTayam / avAdIddvIndriyAdInAM, caturNAM tatra sambhavAt / / 71 / / "tathA hi nagare kvApi, parIte parito'ribhiH / bhItA bahisthA mAtaGgAH, purAntaH prAvizan drutam / / 72 / / tAMzca madhyasthiterloka-ranAdikSayabhIrubhiH / niSkAzyamAnAnagarA-dvidviSo'pIDayan bhRzam / / 73 / / llel 184 ||oll in Eco For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl uttarAdhyayana sUtram 185 all ||sl || parISahanAma dvitIyaisi madhyayanam lol ||ol ||slil ||al puraM naH zaraNaM bhAvI-tyAzayA vizato'pi tAn / nirIkSya durdazAM prAptAM-stadA ko'pItyabhASata / / 74 / / bhItAH paurAH karSayanti, yuSmAtrighnanti ca dviSaH / tatkvApi yAta mAtaGgAH !, jAtaM zaraNato bhayam / / 75 / / " prAgvat sopanaye tena, prokte'pyevaM kathAnake / amuJcati gurau bAlo, dvitIyAmabravItkathAm / / 76 / / "nagare kvApyabhUbhRpaH, sa ca duSTo nijairnaraH / svIya eva pure caurya, sarvadA'cIkaraddhRzam / / 77 / / rAjJastasya purodhAstu, sarvaM janamabhaNDayat / khinnAstato'khilA lokAH, parasparamado'vadan / / 78 / / yatra rAjA svayaM coro, bhaNDakazca parohitaH / yAta paurAH ! parAttasmA-jAtaM hi zaraNAdbhayama / / 79 / / " kathAM sopanayAM prAgva-dimAmUcAnamapyamum / nAnUcAno'mucad grastaM, janaM duSTa iva grahaH ! / / 80 / / tatastRtIyamAkhyAnaM, vaktuM prAkrasta so'rbhakaH / "tathA hi kvApyabhUgrAme, dvijanmA ko'pi kAmukaH / / 81 / / tasya cAsItsutA madhya-vayobhUSitabhUghanA / udagrarUpalAvaNyA, jagannetrasudhAJjanam / / 82 / / anyadA tAM sutAM vIkSya, riraMsuH sa dvijo'bhavat / na hi prabalabhogecchaH, sthAnAsthAne vicArayet / / 83 / / tAM ca kAmayamAno'pi, na siSeve sa lajjayA / tatkAmasyAnivRttezca, jajJe kSINatanubhRzam / / 84 / / taM cAtidurbalaM prekSya, sanirbandhaM tadaGganA / aprAkSItkSAmatAhetuM, so'pyAcakhyo yathAtatham / / 85 / / tataH sA vyamRzaddakSA, yadyenAM nApnuyAdayam / tadAvazyaM vipadyeta, drAg dazAM dazamIM gataH / / 86 / / Mol Ifoll Well Ifoll Nell Isl |sll Isl Isl For Personal Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIsl uttarAdhyayana- sUtram 186 1 Ill lel lel 11 Ill Isll II parISahanAma dvitIya madhyayanam lall llall II lion Isll ||sil lifoll llell Isil llll vidhAyAkAryamapyeta-ttadenaM jIvayAmyaham / nijo bhartA hi patnIbhi-jIvanIyo yathAtathA / / 87 / / sA vicintyeti taM proce, mA kArSIradhRti priya ! / ahaM kenA'pyupAyena, kariSyAmi tavehitam / / 88 / / tamityAzvAsya sA putrI-miti provAca dambhinI / pUrvaM hi naH sutaM yakSo, bhuGkte pazcAdvivAhyate / / 89 / / kRSNabhUteSTAnizAyAM, tattvaM yakSAlayaM vrajeH / tvAM bhoktumudyataM tatrA-''gataM yakSaM ca mAnaye: / / 90 / / he putri ! tatrodyotaM ca, mA kArSIryakSamIkSitum / udyote hi kRte yakSaH, saroSamupayAsyati / / 91 / / tacchrutvA mAtRvitrambhA, svIcakre sA'pi tadvacaH / visrabdho hi jano'kArya-mapi sadyaH prapadyate ! / / 12 / / rAtrau ca mAtRproktAyAM, sA yakSekSaNakautukAn / zarAvasthagitaM dIpaM, lAtvA yakSAlayaM yayau / / 93 / / tanmAtrA prahito bhaTTo-'pyA''gAttadyakSamandiram / tAM copabhujya niHzaGka, ratazrAnto'svapItsukham / / 94 / / zarAvasampuTAddIpa-mAviSkRtyA'tha kautukAt / pazyantI tatsutA tatra, tAtaM dRSTvetyacintayat / / 95 / / aho mayA samaM mAyA, mAtrA'pi mahatI kRtA / bharttA tadayamevAstu, mama kiM lajayA'dhunA ? / / 96 / / kiJca svatAtamapyena-mapazaGkaM bhajAmyatha / narttanodyuktanatakyA, vadanAvaraNena kim ? / / 97 / / sA vimRzyeti pitrA'pi, samaM reme yathAruci / ratazrAntau ca tau suptau, prAbudhyetAM prage'pi na / / 98 / / mAtA tasyAstata: kAnta-viyogodanaduHkhataH / alabdhanidrA yAminyAM, prAtastAvityabhASata / / 99 / / lall lleell foll lesill IGll Jell Isil llell || Ill llol 186 in Economia For Personal Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 187 parISahanAma dvitIyamadhyayanam 150 Mea ||Gll llel 116 Mer Isll ||6ll lal udgate'pi ravI vizvaM, vizvaM spRzati cA''tape / prabuddhe'pya'khile loke, hale ! jAgattiM no sukhI / / 10 / / tatsavitrIvacaH pUrva-prabuddhA sA tadaGgajA / zrutvA tadIyabhAvaM cA-'vagamyetyuttaraM dadau / / 101 / / mAtastvayaiva proktaM me, yadyakSaM bahu mAnayeH / yakSeNa cAhatastAta-stadanyaM tAtameSaya ! / / 102 / / imAmAkarNya tadvAcaM, brAhmaNItyabravItpunaH / nava mAsAn svIyakukSau, kaSTenA'dhAri yA mayA / / 103 / / viNmUtre ca ciraM yasyA, mardite sA'pi nandanA / matkAntamaharattanme, jAtaM zaraNato bhayam / / 104 / / " pUrvavadbhAvanApUrva-mityuktepi kathAnake / tenA'muktaH zizusturyamAkhyAnamidamuktavAn / / 105 / / "tathA hi kApyabhUdgrAme, vipraH ko'pi mahAdhanaH / sa ca dharmadhiyA mUDhaH, sarovaramacIkhanat / / 106 / / tasya pAlyAM devakula-mArAmaM ca vidhApya saH / pravartya chAgayajJaM ca, muhastatra cakAra saH / / 107 / / ayaM hi dharmasrANaM me, paraloke bhaviSyati / dhyAyanniti sa yajJeSu, chagalAnavadhIdvahUn / / 108 / / bhUdevaH so'nyadA mRtvA, chAgeSvevodapadyata / so'pi chAga: kramAdvRddhiM, prApto'bhUtpInabhUdhanaH / / 109 / / yajJe hantuM nIyamAnaH, svaputrareva so'nyadA / svopajJaM tattaTAkAdi, dRSTvA svAM jAtimasmarat / / 110 / / mayaiva kAritamidaM, mamaivAbhUdvipattaye / nindannevaM svakRtyaM sa, 'bubu' zabdaM vyadhAnmuhuH / / 111 / / tathAbhUtaM ca taM vIkSya, jJAnI ko'pi mahAmuniH / tatpUrvabhavavRttAntaM, vijJAyaivamavocata / / 112 / / ||Gll sill ||sil IST lioll || lioil licl lifoll llel llel lel l 187 For Personal Prese Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 188 isi parISahanAma io dvitIya madhyayanam khAnitaM hi tvayaivedaM, saro vRkSAzca ropitAH / pravartitA makhAzcA'tha, kiM 'bubU' kuruSe pazo ! / / 113 / / iti sAdhuvacaH zrutvA, sa chAgo maunamAzrayat / svakarmaNyudite kiM hi, pUtkArairiti cintayan / / 114 / / tUSNIka: sAdhuvAcA'ya-majo'bhUdityavetya te / athA'pRcchan dvijAH sAdhu-mityAzcaryabharAkulAH / / 115 / / kimeSa meSo bhagava-trAkarNya bhavatAM vacaH / tUSNIkatvaM dadhau nAga, iva mantravazIkRta: ? / / 116 / / munirjagI bhavattAto, mRtvA'sau chagalo'bhavat / dRSTvA caitattaTAkAdi, jAtismaraNamAsadat / / 117 / / tato duHkhAbubudhvAna-mujheH kurvanmayoditam / svakarmaNAM doSamamuM, jJAtvA maunaM dadhau drutam / / 118 / / tatastadaGgajAH procuH, kaH pratyaya iha prabho ! / vinA pratyayamuktaM hi, parokSaM zraddadhIta kaH ? / / 119 / / sAdhurUce samakSaM vaH, prAgbhave nihitaM svayam / nidhiM ceddarzayatyeSa, tadA hyetadyathAtatham / / 120 / / tadAkarNya nidhisthAnaM, darzayetyuditaH sutaiH / chAgo gatvA nidhisthAne, pAdAneNA'khanaddhavam / / 121 / / tatastattanayairjAta-pratyayairyatisannidhau / sa chAgo mumuce jaina-dharmazca pratyapadyata / / 122 / / dharmaM zrutvA munestasmA-nmeSo'pi pratipadya saH / vihitAnazanaH sadyo, devabhUyamavindata / / 123 / / pretya me zaraNaM bhAvI-tyAzayA sa dvijo yathA / taTAkAdi vyadhAttaJca, tasyAzaraNatAmagAt / / 124 / / evaM mayA'pi bhItena, bhavantaH zaraNIkRtAH / cenmuSNanti tadA me'pi, trANamatrANatAM gatam / / 125 / / " JainEducationa l For Personal Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 189 parISahanAma dvitIyamadhyayanam lal livoll lei el sil Iel itthaM caturbhirAkhyAna-gurostenoditairapi / na durbhAvo nyarvatiSTA-'sAdhyo roga ivoSadhaiH / / 126 / / tatastasyA'pyalaGkArAn, sUrirjagrAha pUrvavat / lubdho jano hi no dravyai-stRpyatyabdhirivAmbubhiH / / 127 / / evaM SaNNAM kumArANA-mAttairAbharaNavajaiH / pratigrahaM durvikalpai-rAtmAnaM ca babhAra saH / / 128 / / tato drutaM drutaM sUriH, puro gantuM pracakrame / sambandhyeSAM zizUnAM mAM, mAdrAkSIditi cintayan / / 129 / / devo'pyevaM parIkSAbhi-staM praNaSTavratAzayam / jJAtvaikAM vyakarotsAdhvI, tatsamyaktvaM parIkSitum / / 130 / / tAM ca gurvImalaGkAra-nikaraiH parimaNDitAm / vIkSya sUriH sasaMrambhA-rambhamevamuvAca saH / / 131 / / aJjitAkSI bhUribhUSA-bhUSitA tilakAGkitA / zAsanoDDAhakRduSTa-sAdhvi ! tvaM kuta AgatA ? / / 132 / / sUrestasyeti vacanaM, zrutvA roSabharAkulA / sA vatinyapi niHzaGkha, pratyuvAceti taM drutam / / 133 / / re sUre ! sarSapAbhAni, paracchidrANi pazyasi ? / Atmano bilvamAtrANi, pazyannapi na pazyasi ? / / 134 / / kiJcaivaM zikSayannanyaM, nirdoSaH khalu zobhate / svayaM sadoSastu paraM, na zikSayitumarhati ! / / 135 / / yadi ca tvaM manyase svaM, zramaNaM brahmacAriNam / samaleSTusuvarNaM sa-kriyamugravihAriNam / / 136 / / tadabhyehi mamAbhyarNa-mutkarNaH kiM praNazyasi ? / vilokayAmi jyeSThArya !, yathAhaM te pratigraham / / 137 / / tayetyuDDAhita: sAdhvyA, tUSNIkaH sa vrajan puraH / dadarza sainyamAgacchat, kRtaM tenaiva nAkinA / / 138 / / Isl Isl Isl lol i slil Isll islil | 189 kA Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 190 is parISahanAma llell is dvitIyalel is madhyayanam lifall || WEM hell foll foll lol bhayoddhAntastataH sUriH, sainyAdhvAnaM vihAya saH / nazyannapi nRpasyaiva, purogAdevayogataH / / 139 / / nRpo'pi prekSya taM hasti-skandhAduttIrya cA'namat / Aha sma cA'ho ! bhAgyaM me, yUyaM yadiha vIkSitAH ! / / 140 / / tatkRtvA'nugrahaM svAmi-nmayIdaM modakAdikam / eSaNIyaM prAsukaM ca, gRhyatAM gRhyatAM drutam / / 141 / / nA'dya bhokSye'hamityugcha-rvadan sUristu nA'dade / pAtrastho bhUSaNogho mA, dRzyatAmiti cintayan ! / / 142 / / taM muJca muJcetyUcAnaM, bhiyA bhUpastu nA'mucat / hriyA na neti jalpantI, navoDhAM ramaNo yathA ! / / 143 / / bhUbhujA muhurAkRSTa-mapi sUriH patadgraham / na mumoca navoDhA strI, bhAkRSTamivAMzukam ! / / 144 / / tataH prasahya tatpANe-stamAcchidya patadgraham / tatra yAvannRpaH kSepnu-mArebhe modakAdikam / / 145 / / tAvatsa tAnalaGkArA-nirIkSya kupito bhRzam ! / tamAcAryamuvAcaivaM, bhrukuTIvikaTAnanaH / / 146 / / are pApa ! tvayA nUnaM, putrA vyApAditA mama / no cetkathamamI teSA-malaGkArAstavAntike / / 147 / / re duSTa ! dviSTha ! pApiSTha !, sAdhuveSaviDambaka ! / yAsyasi tvaM kathaM jIvan, vyApAdya mama nandanAn ? / / 148 / / zrutveti bhUbhRto bhASAM, sAdhvasAkulamAnasaH / adhomukhaH so'nUcAno-'nUcAno dhyAtavAniti / / 149 / / aho ! vimUDhacittenA-'kAryametatkRtaM mayA / yadetadIyaputrANA-mAdade bhUSaNavrajaH ! / / 150 / / matpAtakaM ca sakalaM, jJAtaM bhUsvAminA'munA / tadasau mAM kumAreNa, mArayiSyati kenacit ! / / 151 / / liall all Heall llfall Jell ||ll ||6 |ll IST Jell fell 190 ||sl Isl || 1a. For Personal Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell Jell uttarAdhyayana sUtram llsil parISahanAma dvitIyamadhyayanam Jell ell 191 IIsl loll llsil Isil llell llll Illl Moll llel Isll Isl pApmano nikhilasyApi, phalametadupasthitam / idAnImeva tatko'tra, zaraNaM me bhaviSyati ? / / 152 / / athavA pUrvameveda-mavimRzya vyadhAmaham / tatsaMyamasukhaM tyaktaM, yanmayA bhogakAmyayA / / 153 / / tatraivaM cintayatyeva, mAyAM saMhRtya tAM suraH / AvirbabhUva svatanu-dyutidyotitadiGmukhaH / / 154 / / tamityUce ca bhagavan !, so'haM ziSyo'smi va: priyaH / svayaM niryAmya ya: pUjya-rAgantuM prArthito'bhavat / / 155 / ahaM hi vratamAhAtmyA-tsuro'bhUvaM maharddhikaH / smRtvA vAkyaM ca pUjyAnAM, svavAgbaddha ihA''gamam / / 156 / / madanAgamane kazci-tkAlakSepo babhUva yaH / sa tu jJeyo navotpannadevakAryAkulatvataH / / 157 / / saMyamabhraSTacittAMzca, yuSmAn bodhayituM mayA / tanATyaM vidadhe pUjyai-ryadRSTamadhunA'dhvani ! / / 158 / / mayaiva yuSmadAkUta-parIkSArthaM pariSkRtAH / SaTakAyAhvA dArakAH SaT, sasAdhvIkA vikurvitA: / / 159 / / tato'vabudhya vaH prAjyaM, mohonmAdamuditvaram / mayodapAdi sainyAdi-bhayaM taddhvaMsanauSadham / / 160 / / zaGkAtaGkamamuM tasmA-tyaktvA mohasamanvitam / unmArgagaM mano'vApta-sanmArga kurutA''tmanaH / / 161 / / kiJca - "saMkaMtadivvapemA, visayapasattAsamattakattavvA / aNahINamaNuakajjA, narabhavamasuIna iMti surA / / 12 / / cattAri paMca joaNa-sayAI gaMdho u maNualogassa / uDDe vaccai jeNaM, na hu devA teNa AvaMti / / 163 / / " ityAdyAgamavAkyAni, jAnadbhirapi sUribhiH / madanAgamanepyeta-tkarmArabdhaM kimIdRzam ? / / 164 / / anyaJca divyanATyAdi-vilokanakutUhalAt / kAlaM yAntaM bahumapi, naiva jAnanti nirjarAH ! / / 165 / / sil leel losil 116ll 116 16 Ioll Isll Islil Isil Isl llll felll lish || leel llsil sil llell Hell lell Isll || MSI Jain Education in For Personal & Private Use Only W-Shivw.jainelibrary.org
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 192 FSSETTELL Jain Education Internal yuSmAbhirapi taddivya-nATakAkSiptamAnasaiH / Urdhvasthaireva SaNmAsI, ninye'zrAntairmuhUrttavat ! / / 166 / / tadbhadantAH ! vimoho'yaM kartuM vo naiva yujyate / kalpAnte'pi kimu kSIrA-mbhodhirullaGghate'vadhim ? / / 167 / / bhavAdRzA api yadA, kurvantyevamanIdRzam / dRDhadharmA jagati ka- stadA hyanyo bhaviSyati ? / / 168 / / taddurAcaritaM sarva-mAlocyedaM mahAdhiyaH ! / samAcarata cAritraM, karmakakSahutAzanam / / 169 / / gIrvANavANIM zrutveti, pratibuddho mahAzayaH / sa sUriH svadurAcAraM bhUyo bhUyo nininda tam / / 170 / / vAraM vAraM ca taM deva mAryASADho'bravIditi / sAdhu sAdhu tvayA vatsa !, bodhitohaM mahAmate / / / 171 / / ahaM hi narakAdhvAnaM, prapanno'pi svakarmabhiH / mokSamArgaM tvayaivA'tha, prApito bhAvabandhunA / / 172 / / dharmAbhraSTasya me bhUyo, dharmadAnavidhAyinaH / tavA'nRNo'haM naiva syAM bravImi kimataH param ? / / 173 / / taM devamabhinandyeti, svasthAnamagamadguruH / AlocitapratikrAnta-stapo'tyugraM cakAra ca / / 174 / / suro'pi sUriM natvA taM pramodabharameduraH / kSamayitvA svAparAdhaM, suralokamagAtpunaH / / 175 / / nASADhasUririti darzanagocaraM prAk, sehe pariSahamamuM na tathA vidheyam / sUriH sa eva sahate sma yathA ca pazcAtsarvaistathA vrativaraiH satataM sa // 3 // sahyaH / / 176 / / iti samyaktvaparISahe zrIASADhAcAryakathA / / 22 / / ityuktA dvAviMzatiH parISahAH / / nanvete kasmin kasminkarmaNyantarbhavantIti ceducyate - "daMsaNamohe daMsaNa-parIsaho paNNa 1 nANa 2 paDhamaMmi / / carime'lAbhaparIsaha, satteva // 7 // carittamohaMmi / / 1 / / " atra 'paDhamaMmitti' jJAnAvaraNe, 'carimetti' aMtarAye / atha yaduktaM sapta caritramohe, iti tAnAha - " akkosa 1 arai 2 itthI 192 ZTSSSETTE For Personal & Private Use Only parISahanAma dvitIya madhyayanam STDOSTS www.jninelibrary.org
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 193 ull 3, nisIhiA4 acela5 jAyaNA6 ceva / sakkAra purakkAre 7, ekkArasa veaNijaMmi / / 2 / / " yaduktaM ekAdaza vedanIye iti te'mI- "paMceva ANupucI il parISahanAma // 5, cariA6 senA 7 taheva jalle 8 a |vh 9roga10 taNapphAsA 11, sesesunasthi avayAro / / 3 / / " tathA utkarSata: samakaM viMzatirevaparISahA udayante, kA dvitIyaMe mitho viruddhayoH zItoSNayozcaryAnaSedhikyozcaikatarasyaiva bhAvAt / tathA'nivRttibAdarAkhyaM navamaguNasthAnakaM yAvatsarve'piparISahAH sambhavanti, udayastu / madhyayanam pUrvoktahetoviMzatereva / sUkSmasamparAyAditraye tu caturdaza, saptAnAM cAritramohapratibaddhAnAM darzanaparISahasya ca tatrAbhAvAt, udayastveteSu dvAdazAnAm / 8 sayogikevalini ekAdaza, vedyapratibaddhAnAmeva tatra sambhavAt, udayastvihanavAnAmiti / / sAmpratamadhyayanopasaMhArArthamAha ee parIsahA savve, kAsaveNaM paveiA / je bhikkhU Na vihaNNejA, puTTho keNai kaNhuitti bemi / / 46 / / vyAkhyA - ete anantaroktAH parISahAH sarve kAzyapena zrImahAvIrasvAminA praveditAH prarUpitA yAn jJAtveti zeSaH, bhikSurna vihanyeta na l IN parAjIyeta, spRSTo bAdhitaH kenA'pi dvAviMzaterekatareNA'pi, 'kaNhuitti' kasmiMzciddeze kAle vA iti sUtrArthaH, 'iti:' parisamAptau, bravImIti l II prAgvat / / 46 / / II iti zrItapAgacchIyopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNiKI samarthitAyAM zrI uttarAdhyayanasUtravRttau dvitIyAdhyayanaM sampUrNam / / 2 / / / / iti dvitIyAdhyayanaM sampUrNam / / 193 ||sil |Mell loll lol in Econo For Personal Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 194 wall Insll "atha caturaGgIyanAma tRtIyAdhyayanam" 6 caturaGgIyanAma ||sl ||7|| tRtIyaI6I / / arhan / / uktaM parISahAdhyayanaM samprati caturaGgIyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane parISahasahanamuktaM, tA . madhyayanam kimAlambanamaGgIkRtya kartavyamiti praznasambhave mAnuSatvAdicaturaGgadurlabhatvamAlambanamAzrityetyuttaraM, taJcAlambanamanenocyate, ityanena kA 6 kA sambandhenAyAtasyAsyedamAdisUtram - |lol || ||7|| cattAri paramaMgANi, dullahANiha jaMtuNo / mANusattaM suI saddhA, saMjamammi a vIriaM / / 1 / / vyAkhyA - catvAri catuHsaGkhyAni paramAGgAni pradhAnakAraNAni, dharmasyeti zeSaH, durlabhAni duHprApANi, iha saMsAre, MM Mel jantordehinastAnyevAha-mAnuSatvaM narajanma durlabham / yata: - "egidiAijAisu, paribhamamANANa kammavasagANa / jIvANaM saMsAre, sudullahaM ki Mom mANusaM jammaM / / 1 / / " zruti zravaNaM, dharmasyeti gamyate, sA'pi duravApA / yataH - "Alassa' moha'vaNNA', thaMbhA kohA' 'pamAya 6 kivaNNattA / bhaya sogA' aNNANA, vakkhe va kuUhalA'2 ramaNA3 / / 1 / / eehiM kAraNehiM, labhrUNa sudullahaMpi mANussaM / na lahai suI ino hiariM, saMsAruttAraNiM jIvo / / 2 / / iti" tathA zraddhA zraddhAnaM, dharmasyaiva, sA'pi durlabhaiva / yataH - "kubohamicchAbhiNivesajogao, kusatthapAsaMDavimohiA jaNA / na sadahate jiNaNAhadesiaM, cayaMti bohiM puNa kei pAviaM / / 1 / / iti" / saMyame virato, ca: samuJcaye, vIryaM I sAmarthya, tadapi durlabham / yataH - "saddahamANovi jao, sammaM jiNaNAhadesi dhammaM / na tarai samAyariuM, visayAipamAyavivasamaNo / / 1 / / Isl lioll 194 JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 195 STOFF iti sUtrArtha: / / 1 / / " mAnuSatvAdInAM ca durlabhatvaM kathayatA collakAdayo daza dRSTAntAH sUcitAH, tAMzcaivamAvizcakAra nirmuktikAraH / "collaga | pAsa dhaNe, jUe rayaNe a sumiNa' cakke a / / camma' juge paramANU", dasa diTTaMtA maNualaMbhe / / 1 / / " tatra collako bhojanaM, tadupalakSitamudAharaNaM collakastacaivaM, tathA hi atraiva bharatakSetre, pure kAmpIlyanAmake / brahmAbhidho'bhavadbhUpa-calanyAhvA ca tatpriyA / / 1 / / tayoH putro brahmadatto, brahmabhUpe mRte sati / culanIratadIrghAkhya- bhUpabhIteH palAyitaH ! / / 2 / / suhRdA varadhanunA, samaM pRthavyAM paribhraman / sundarAkRtirityagra janmanA'sevi kenacit ! / / 3 / / (yugmam ) taM bhUdevaM bhUyasISu, sahAyaM durdazAsvapi / divAnizaM sevamAnaM, brahmadatto'bravIditi / / 4 / / brahmadattAbhidhaM labdha- rAjyamAkarNya mAM sakhe ! / matsamIpe tvayA''gamya-manRNaH syAmahaM yathA / / / 5 / / omityuktvA dvijaH so'tha, svasthAnamagamanmudA / krameNa brahmadatto'pi cakravartitvamAsadat / / 6 / / tadvijJAya sa vipro'pi kAmpIlyapuramAgamat / abhiSekastadA cA'bhU cakriNo dvAdazAbdikaH / / 7 / / tato ravimivolUko, dadarzA'pi nRpaM na saH / nApa pApa iva svarge, pravezamapi tadgRhe ! / / 8 / / vinA hi guNavaiguNye, duSprApo bhUpasaGgamaH / so'tha dhyAtveti jIrNAnAM cakre dhvajamupAnahAm ! / / 9 / / atha dvAdazabhirvarSe, krIDAye nirgate nRpe / dvijastaM dhvajamutpATyA - 'vrajad dhvajadharaiH samam / / 10 / / SETTES For Personal & Private Use Only SELECTED STTTTTTTT caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam 195
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 196 ll caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam bhUpo'tha taM dhvajaM vIkSya, sarvadhvajavilakSaNam / IdRzo'yaM dhvajaH kasye-tyapRcchatpAripArzvakAn ! / / 11 / / na vidya iti tairukte, pArthivastamajUhavat / abhyarNamAgataM taM ca, prekSyopAlakSayatsvayam / / 12 / / durdazAsu sahAyo'sau, mamAsIditi cintayan / gajAduttIrya taM cakrI, sasnehaM pariSasvaje ! / / 13 / / tasmai kozalikI vArtA-mApRcchayeti nRpo'vadat / yAcasva sanmate ! sadyo, yattubhyaM rocate'dhunA / / 14 / / vipro'jalpat priyAM pRSTvA, yAciSye tvAmahaM vibho ! / vihasyA'tha nRpaH proce, tAM pRSTvA drutamApateH / / 15 / / dvijastato nijagrAma, gatvA'prAkSIditi priyAm / cakrI tuSTo dadAtISTaM, tatkimabhyarthaye priye ! / / 16 / / tatrizamyeti sA dadhyo, vRddhi prApto hyayaM dvijaH / mAnayiSyati mAM naiva, sampadutkarSagarvitaH ! / / 17 / / yaduktaM - "pravarddhamAnaH puruSa-strayANAmupaghAtakaH / pUrvArjitAnAM mitrANAM, dArANAM vezmanAM tathA / / 18 / / " tadasmai tAdRzaM kiJcit, prArthyamarthaM bravImyaham / jIvAmaH sasukhaM yena, na cotkarSaH prajAyate / / 19 / / dhyAtveti sAbhyadhAdvipraM, svAmin ! yAcasva bhojanam / dInAradakSiNAyuktaM, bharate sarvavezmasu ! / / 20 / / nagaragrAmadezAdyai-rbahubhiH kiM parigrahaH / kazcAkulo bhavennityaM, teSAM satyApanAdinA ? / / 21 / / tatprapadya tataH sadyaH, so'pi gatvA nRpAntike / ayAcata svajAyokta-mityUce ca pramodabhAk / / 22 / / ahaM hi prAk bhavadgahe, prabho ! bhokSye tataH param / tvadantaHpurabhUmIzA-'mAtyalokagRheSva'pi / / 23 / / Ifoll limil Gll all FEEEEE || lal ||all ||sil For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ va caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 197 6 tRtIya madhyayanam evamasminpure bhuktvA, pareSvapi purAdiSu / bhokSye'haM bharatakSetre, sakaleSu yathAkramam / / 24 / / itthaM sarvatra bhuktvA ca, bhokSye tvatsadane punaH / ityUcAnaM ca taM vipra-mityUce medinIpatiH / / 25 / / tuSTAnmattaH kimetAva-dyAcase ? tvaM mahAmate ! / pratyakSAtkalpavRkSAtkiM, karIraM ko'pi yAcate ? / / 26 / / tvametadyAcamAno hi, yAcyAbhyAsAnna lajase ! / viDambanAprAyamidaM-na tvahaM dAtumutsahe ! / / 27 / / tattvaM vRNuSva dezAdyaM, draviNaM vA yathepsitam / saMsthitazca mamAbhyarNe, bhukSva vaiSayikaM sukham / / 28 / / vipraH proce na dezAdyaH, kArya mama mahIpate ! / kintu pUrvoktameva tvaM, dehi ceddAtumIhase ! / / 29 / / tadAkarNya nRpo'dhyAsa-daho ! satyapi dAtari / nA''dAtumISTe nirbhAgya-staddadAmyetadeva hi / / 30 / / dhyAtveti cakrI tadvAcaM, pratipadya svasadyani / tasmai bhojanadInAro, dadau divye ca cIvare / / 31 / / tataH pratigRha vipro, bhuJjAno'pi nRpAjJayA / pAraM purasya tasyA'pi, na prApApArasadyanaH ! / / 32 / / tarhi va bharatakSetra-vezmanAM prAntamApya saH / cakravartigRhe bhoktuM, bhUyo vArakamApnuyAt ! / / 33 / / divyAnubhAvAdyadi vA sa bhUyo-pyurvIpaterbhojanamazcaivIta / bhraSTo naratvAnna tu dharmahInaH, punarnaratvaM labhate pramAdI ! / / 34 / / iti collakadRSTAntaH prathamaH / / 1 / / atha pAzakadRSTAntaH - tathA hi gollaviSaye, grAme ca caNakAbhidhe / caNezvarIpriyo jaina-vipro'bhUJcaNakAhvayaH / / 1 / / ilal Ifoll lish lal || Wel llall lol llell llsil Isl 197 lel lell lIsll Isll in Economia For Personal Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ || // caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 198 tRtIya madhyayanam 116 M6ll Nell lll leil // 7 // llsil llsil anyadA tagRhe tasthu-rjAninaH ke'pi sAdhavaH / tadA ca tasya putro'bhU-dudgatairdazanaiH samam / / 2 / / jAtamAtraM ca taM bAlaM, munibhyo'namayadvijaH / he bhadantAH ! sadanto'sau, jAto'stIti nivedayan / / 3 / / tataste munayaH procu-rbAlo'yaM bhavitA nRpaH / tacchrutvA caNako bhUri-viSaNNo dhyAtavAnidam / / 4 / / matsuto'pyeSa mAyAsI-drAjyArambhairadhogatim ! / dhyAtveti ghRSTvA taddantAn, sa sAdhubhyastadapyavak / / 5 / / munayo'pyavadanneva-mayaM hi radagharSaNAt / bhavitA bhUpatibimbA-ntarito bharito guNaiH / / 6 / / tatastasyA'bhidhAM cakre, cANakya iti tatpitA / so'tha zukladvitIyendu-riva vRddhi dadhau kramAt / / 7 / / kalindikAH kaNThapIThe, sa cakAra svanAmavat / janmAntarAnugAmIva, zrAddhatvaJcAdito'zrayat / / 8 / / yauvane paryaNaiSIca, kulInAM viprakanyakAm / nirdhano'pi hi santoSAd, dravyArthaM nodyama vyadhAt ! / / 9 / / anyadA tatpriyA bhrAtu-vivAhe'gAgRhe pituH / nirdhanatvena sAmAnya-veSA bhUSaNavarjitA ! / / 10 / / mahebhyabrAhmaNodUDhA-stadbhaginyo'parA api / tatrA''yayurmahAmUlya-vastrabhUSaNabhUSitAH ! / / 11 / / tAsAM parijana: sarva-zcakre bhUyAMsamAdaram / vAkyaiH paiJjuSapIyUSai-bhUyaH sambhASaNAdikam ! / / 12 / / cANakyasyA'GganAM tAM tu, na kiJcitko'pya'jalpayat / Adaro hi bhavetsarvaH, zrINAM na tu vapuSmatAm / / 13 / / tAM ca bhUSaNatAmbUla-gandhamAlyAdivajitAm / bandhuvargo bhaginyAdi-rapi bADhamahIlayat / / 14 / / ||sil Isil Ilsil Nell Mell llsl || Isil Ifoll foll |ll 198 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 199 // 7 // | caturaGgIyanAma llsl tRtIya madhyayanam ||l ||7|| s ||61 Isl lleel ||6|| bhrAtRjAyAdayo'pya'syAH, pratipattiM na cakrire / paGktibhedaJca niyataM, bhojanAdAvapi vyadhuH ! / / 15 / / tato'tilajjitodvignA, dauHsthyAtprAptA parAbhavam / kathaJcidapi vIvAha-mativAhayati sma sA / / 16 / / vivAhotsavapUrtI tu, sA svIyaireva cIvaraiH / AgAtpatyurgRhe zokasravadazrujalAvilA / / 17 / / cANakyenA'tha taduHkha-duHkhinA duHkhakAraNam / pRSTA'pi sA tatkusthAna-vraNavanna hiyA'vadat / / 18 / / tato bhA sanirbandha-muktA muktAgaNopamam / muJcantyazruvraja smAha, kathaJcittaM parAbhavam / / 19 / / taM nizamyA'tha cANakya-zcetasIti vyacintayat / nUnaM jagati dAridyaM, socchvAsaM maraNaM nRNAm ! / / 20 / / paraM parAbhavasthAnaM, vizAM dAridmameva hi / yena mAturgRhapyevaM, prApadeSA parAbhavam ! / / 21 / / prakAzayanti dhaninA-masatyAmapi bandhutAm / lajjante durgatairlokA-stAtvikasvajanairapi ! / / 22 / / kalAvAn kulavAn dAtA, yazasvI rUpavAnapi / vinA zriyaM bhavenmayo, nistejAH kSINacandravat / / 23 / / dauHsthyanAzAya tatkiJci-dAtAraM prArthaye svayam / dvijanmanAM hi yAJcaiva, nidhAnaM paramaM matam / / 24 / / mama dauHsthyApanodastu, bhAvI rAjaiva kenacit / tApopazAntiH zailasya, na hi syAnmeghamantarA / / 25 / / dadAti nandabhUpazca, viprANAM bahulaM dhanam / vimRzyeti jagAma drAk, cANakyaH pATalIpuram / / 26 / / so'tha kArtikarAkAyAM, pUrvanyastAsanavrajAm / gatvA''sthAnasabhAM nanda-nRpAsanamazizriyat / / 27 / / IIsl || lifoll llol ||Gl ||Gll |6l foll lil llol Mall 199 16ll all lie.ll For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ in caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 200 in tRtIya Mall madhyayanam |lol atha rAjasabhAM nanda-mahIpatirupAgamat / ekena siddhaputreNa, nimittajJena saMyutaH / / 28 / / tatrasthaM vIkSya cANakyaM, siddhaputro'bravIditi / vipro'sau nandavaMzasya, chAyAmAkramya tiSThati / / 29 / / tatazcANakyamurvIza-dAsyuvAceti sAdaram / bhagavanidamadhyAsva, dvitIyaM siMhaviSTaram / / 30 / / sthAsyatyasminnAsane ma-tkamaNDaluriti bruvan / sa tatra kuNDikAM nyAstha-trA'tyAkSIdAdyamAsanam / / 31 / / tRtIyamevaM daNDena, caturthaJcAkSamAlayA / paJcamaM brahmasUtreNa, so'rundhanamanATayan / / 32 / / tato dAsI jagau dhATaya-maho ! asya dvijanmanaH / yadevamucyamAno'pi, na muJcatyAdyamAsanam / / 33 / / tadvipreNA'pi dhRSTena, kimaneneti vAdinI / sA nihatyA'GgghriNA vegA-yANakyamudatiSThipat / / 34 / / tayA dAsyeti cANakyo-'dhikSiptaH prajvalan krudhA / samakSaM sarvalokAnA-mamuM cakre pratizravam / / 35 / / "kozaizca bhRtyaizca nibaddhamUlaM, putraizca mitraizca vivRddhazAkham / utpATya nandaM parivartayAmi, mahAdrumaM vAyurivogravegaH ! / / 36 / / " pratizrutyeti cANakyo, niragAnagarAdvahiH / anena bhikSuNA kiM syA-diti rAjJApyupekSitaH ! / / 37 / / pitrA proktaM smaran bimbA-ntaritaM rAjyamAtmanaH / bimbabhUtaM naraM so'tha, prAptukAmo'bhramadbhuvi / / 38 / / mayUrapoSakagrAma, sothAgAnandabhUpateH / parivrAjakaveSeNa, bhikSArthaM tatra cA'bhramat / / 39 / / tatrAsIdgrAmaNIputryAH, zazabhRtpAnadohadaH / taM ca pUrayituM ko'pi, nA'zakanmatimantarA / / 40 / / Mai ||sll ||7|| leasil 200 For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 201 11611 is caturaGgIyanAma la tRtIyaIS madhyayanam tasya'pUrtI ca sA bAlA, lateva tanutAM dadhau / strINAM hi dohadApUrti-ravyAdhimaraNaM smRtam ! / / 41 / / tadA ca prekSya cANakyaM, tasyAH pitrAdibandhavaH / ityapRcchaMzcandrapAna-dohadaH pUryate katham ? / / 42 / / cANakyo'tha jagAdevaM, tatsutaM datta cenmama / tadAhaM dohadaM tasyAstvaritaM pUrayAmyamum / / 43 / / apUrNadohadA garbhA-nvitA mA mriyatAmiyam / tairvimRzyeti cANakya-vacanaM pratipedire / / 44 / / sacchidramatha cANakyo-'cIkaratpaTamaNDapam / tasyorddhaJcA'mucacchannaM, naraM chidrapidhAyakam / / 45 / / chidrasya tasya cA'dhastA-tryadhAtsthAlaM payobhRtam / nizIthe kArtikIcandra-statra pratimitiM dadhau / / 46 / / pratibimbaM ca tacAndra-mantavatyAH pradarzya saH / pibetyUce tatastuSTA, tatpAtuM sA pracakrame / / 47 / / candrapAnadhiyA sthAla-paya: sA'pAdyathA yathA / pidadhe maNDapachidra-muparisthastathA tathA / / 48 / / evaM dohadamApUrya, tasyAH pRthvyAM paribhraman / cANakyo dhAtuvAdAdyaiH, prArebhe draviNArjanam / / 49 / / sampUrNadohadA sA'pi, samaye suSuve sutam / taM ca pitrAdayazcandra-guptanAmAnamUcire / / 50 / / vavRdhe candragupto'pi, svajanAn modayan kramAt / audAryadhairyagAmbhIryasaundaryAdiguNaiH samam / / 51 / / sa bAlakeH saha krIDAM, kurvatru:zavatsadA / dadau grAmAdikaM teSAM, hayIkRtyAruroha tAn / / 52 / / taM draSTukAmazcANakyo, bhramaMstatrA'nyadA yayau / apazyaJcandraguptaM ca, krIDantaM bhUpalIlayA / / 53 / / 16 Isl lalll foll Isll 201 Wel liol For Personal Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16l uttarAdhyayana sUtram 202 isi caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam III || llol si mahArAja ! mamA'pi tvaM, kiJciddehIti cA'bravIt / tatazcandro'vadadvipra!, gRhANa surabhIrimAH / / 54 / / cANakyo'thA'bravIdetA, gAvo gRhNan bibhemyaham / babhANa candro mA bhaiSI-vIrabhogyA hi bhUriyam / / 55 / / tata: papraccha cANakyaH, kasyAyamiti bAlakAn ? / zizorapyasya vijJAnaM, prakRSTamiti cintayan / / 56 / / jagurbAlA: parivrAjaH, putro'sau vipra ! vartate / garbhastho'pyeSa yattasmai, datto dohadapUraNAt ! / / 57 / / cANakyo'tha svakIyaM taM, bAlaM jJAtvetyabhASata / ehi vatsa ! dade rAjyaM, yasmai datto'si so'smyaham / / 58 / / tacchrutvA drutamAyAtaM, hatvA taM rAjyakAkSiNaM / cANakyo drAk palAyiSTa, salopatra iva taskaraH / / 59 / / dhAtuvAdArjitadravyaiH, senAM kRtvA'tha kAJcana / rurodha pATalIputraM, pratijJApUraNAya saH / / 60 / / tato nandena tatsainye, svalpatvAdvidrute drutam / cANakyazcandraguptena, samaM sadyaH palAyata ! / / 6 / / tato nandazcandraguptaM, grahItuM sAdino bahUn / Adizya prAvizattuSTaiH, pauraiH kRptotsave pure / / 62 / / teSAM nandAzvavArANAM, madhyAdekaH samAyayo / candraguptamanukSipraM, vAyuvegena vAjinA / / 63 / / dUrAdvIkSya tamAyAntaM, cANakyazcArudhInidhiH / prAvIvizaJcandraguptaM, savezasthe sarovare / / 64 / / svayaM tu nirNejakavat, prArebhe vastradhAvanam / tatrA''yAto'tha nandAzva-vArastamiti pRSTavAn / / 65 / / candragupto vrajannatra, dRSTo re ! rajaka ! tvayA / sopyUce'ntaHsaro naMSTvA, praviSTaH sa hi vidyate / / 66 / / 202 For Personal Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 203 ||7| IS caturaGgIyanAma Isl 16 tRtIyamadhyayanam Isl N6 sil llell llell all tataH sAdI tamAkraSTuM, pravivikSuH sarontare / uttIrya turagAcchastra-sannAhAdi vihAya ca / / 67 / / kaupInamAtrabhRdyAva-jalopAntamupAyayau / tAvattasyaiva khaDgana, cANakyastacchiro'cchinat / / 68 / / (yugmam) candraguptamathAhUya, tasminnAropya vAjini / cANakyaH purato'cAlI-tpratibhAvibhavorjitaH / / 69 / / kumAraM ceti papraccha, he vatsa ! tvAmahaM yadA / sAdine'vAdiSaM citte, kimacinti tvayA tadA / / 70 / / candraH provAca he pUjyAH !, dhyAtametanmayA tadA / etadeva vidantyAryAH, sundaraM khalu na tvaham ! / / 71 / / tadAkAtisantuSTazcANako dhyAtavAniti / vazaMvadaH sadApyeSa, bhAvI mama sadazvavat / / 72 / / dhyAyantamiti cANakyaM, vrajantaM purato drutam / candragupto'bravIdArya !, kSudhA mAM bAdhate'dhikam / / 73 / / tatazcandraM bahirmuktvA, bhaktArthaM caNakAtmajaH / prati grAmaM vrajanekaM, bhadraM dRSTveti pRSTavAn / / 74 / / grAme'tra labhyate bhikSA, so'bhyadhAllabhyate bhRzam ! / mayApyatrAdhunA lebhe, dadhikUrakarambakaH / / 75 / / cANakyo'cintayadbhakta-kRte grAme vrajAmyaham / ekAkI candraguptastu, bahistiSThati sAmpratam / / 76 / / tadayaM mayi dUrasthe, nirdayairnandasAdibhiH / haniSyate cettadbhAvi, rAjyaM me svapna eva hi ! / / 77 / / tasmAdasyaiva bhaTTasyo-darAtkRSTvA karambakam / dade tasmai durdazA hi, taraNIyA yathAtathA ! / / 78 / / dhyAtveti jaTharaM tasya, cANakyo dArayatsvayam / svArthasiddhyai paradroha-karAn dhig dhig narAdhamAn ! / / 79 / / llel Mall 203 ||sil likel lel lifoll ||sil Isil Hai in Education International For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ ial Ioll llell el Mal caturaGgIyanAma uttarAdhyayana- sUtram 204 16ll lioll Ioll tRtIya madhyayanam Nell lol Noll Msil ||sil IGl llol lell lel sil ll tato hatvA sa tadbhojyaM, candraguptamabhojayat / sopyatikSudhito'jJAsI-na tadrasaviparyayam ! / / 80 / / mauryayukto'tha cANakyo, grAmamekaM dinAtyaye / agAttatra ca bhikSAyai, bhrAmyan roragRhaM yayau / / 81 / / tadA ca tasya gehasya, svAminyA vRddhayaikayA / bAlAnAM bhUyasAmuSNa-rabbA'bhUtpariveSitA / / 82 / / tasyAmekaH zizurbADhaM, kSudhitaH prakSipan karam / dagdhAGgalI rurodoJcai-staM ca vRddhatya'bhASata / / 83 / / vetsi cANakyavanaiva, kiJcittvamapi mUDha re ! / tanizamyA'tha cANakyastAM papraccheti sAdaram / / 84 / / vRddhe ! tvayA kutazcakre, cANakyo'tra nidarzanam ! / vRddhabuddhistato vRddhA, cANakyamidamabhyadhAt / / 85 / / yathA hi pUrvaM cANakyo, bAhyaM dezamasAdhayan / rundhAna: pATalIputraM, mUDhaH prApa vigopanAm / / 86 / / bAlako'pi tathaivAya-malihan paritaH zanaiH / madhya eva kSipan pANiM, dAhamatyugramAsadat / / 87 / / cANakyastata evAsya, tulAmAropito mayA / mahAnapi hi nirbuddhi-rbAlAdapi viziSyate / / 88 / / tacchrutvA yoSito'pyasyAH, zasyA dhIriti cintayan / cANakyo himavatkUTa-sannivezaM tato yayau / / 89 / / tatra rAjJA parvatakAbhidhena samamuttamAm / cANakyo vidadhe maitrI, kAGkSan sAhAyakaM tataH / / 90 / / anyedyuriti cANakya-staM proce cetsamIhase / nandamunmUlya tadrAjyaM, vibhajyAdadvahe tadA / / 91 / / mama buddhibalaM sainyaM-balaM ca bhavato'tulaM / kAryesmitrimite vizva-zlAghyatAM labhatAM sakhe ! / / 12 / / ISM IIslil Nell sil ||sh ||sil Jell Isl Gll Jisil lol Hell lish 204 llsil Isl llall 161 lell liall lA Join Education into For Personal & Private Use Only isil Hothww.jainelibrary.org
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 205 1SSSSTD Jain Education Internationa tadaGgIkRtya cANakya-vAkyaM parvatako nRpaH / sacandraguptaH prArebhe, nandadezasya sAdhanam / / 93 / / puramekaM tu tenaiva, grahItumazakan balAt / viveza tatra cANakyo, bhikSAyai bhikSuveSabhRt / / 94 / / tatra vAstUni samprekSamANaH sotha tridaNDikaH / sakalApAH sapta devyo 'pazyadindrakumArikAH / / 95 / / abhaGgaM tatpuraM tAsAM, prabhAvAdavabudhya saH / mayaitAH kathamutthApyA, vimamarzeti yAvatA / / 96 / / tAvattaM purarodhArtA:, papracchuriti nAgarAH / bhagavan ! purarodho'yaM, kadA khalvapayAsyati ? / / 97 / / tataH provAca cANakyo, yAvadatra bhavantyamUH / devInAM pratimAstAva-tpurarodhakSatiH kutaH ? / / 98 / / paurAste'tha tataH sthAnAttAH kSipramudapATayan / dhUrteH pratAritAnAM hi, nA'kAryaM kiJcidaGginAm ! / / 99 / / tadA cANakyasaGketA-candraparvatakAvapi / palAyetAM drutaM taccA ''kayaJcairmumude janaH / / 100 / / bhUyo vyAghuTya tau kSipra-magrahISTAM ca tatpuram / nandadezaM ca cANakya-dhiyA'sAdhayatAM rayAt / / 101 / / pravardhamAnasainyAdi-saMyutAste trayo'pya'tha / aveSTayannandapuraM, nidhAnamiva bhoginaH / / 102 / / tadA ca kSINapuNyatvAt, kSINabuddhiparAkramaH / cANakyasyAntike nando, dharmadvAramayAcata ! / / 103 / / tataH provAca cANakya - stvamekena rathena yat / netumIzastadAdAya, purAnniryAhi nirbhayaH / / 104 / / nando'pi dve striyau kanyA mekAM sAradhanAni ca / rathe'dhiropya nagarA-triryayau dInatAM gataH / / 105 / / For Personal & Private Use Only SSTTTTE // 7 // // caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam // 7 // [2222222222 205 jainelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 206 ||5 ||51 || ||7|| ||7|| iel caturaGgIyanAma is tRtIya madhyayanam || Isl || foll cANakyacandraguptau ca, sa ca parvatako nRpaH / pure praveSTumAjagmu-stadaivAnandamedurAH / / 106 / / tadA ca sA nandasutA, candraguptaM nirakSata / sadyo jAtAnurAgA ca, jajJe tatsaGgamotsukA / / 107 / / candraguptAsyacandraika-cakorAyitalocanAm / vIkSya svanandanAM nando, nirAnando'bravIdidam / / 108 / / he putri ! yadyasau saumyo, rocate te yuvA tadA / AzrayAmu drutaM rAja-putryo hi syuH svayaMvarAH / / 109 / / yAhi yAhi tvadudvAha-cintayA saha satvaram / tenetyuktA mRgAkSI sA, rathAdudatarattataH / / 110 / / candrasya ca rathe yAva-tsA''roDhumupacakrame / daivAttAvadabhajyanta, drutaM tasyArakA nava / / 111 / / amaGgalakarIM tAM ca, jJAtvA candro nyavArayat / cANakyastaM tato'vAdI-dvatsemA mA niSedhaya / / 112 / / yadanena nimittena, sundarodarkavAdinA / puruSAnava yAvatte, vaMzo bhAvI mahaddhikaH / / 113 / / mUrttAmiva zriyaM candra-stAmathAropayadrathe / nandasampadamAdAtuM, tadgahe te trayo'pyaguH / / 114 / / tatra caikA'bhavatkanyA, garalIbhUtabhUghanA / AjanmAbhojayattAM hi, nandarAD viSamaM viSam / / 115 / / tAM ca parvataka: prekSya, jajJe gADhAnurAgabhAk / cANakyo'pi tatastasmai, tAM dadau dhiSaNAnidhiH / / 116 / / tadaiva tasyA vivAha, prArebhe sa mahIpatiH / saGkrAntagaralazcAbhU-tsadyastatpANisaGgamAt / / 117 / / viSavyAptavapuH so'tha, candraguptamidaM jagau / he mitra ! yAmyahaM mUrchA-muragagrastavaddhazam / / 118 / / IIsil ||sll Ifoll 16 liell 16 Holl le ||sl lol llol 116l llsil sil ||sil ||sil 16 lall llroll ||Gll lel ||sill Jain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 207 Is kA caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam ||slil WEM tatpAhi pAhi mAM vatsa !, kuru kAJcitpratikriyAm / anyathAhaM mariSyAmi, niyataM vyathayAnayA / / 119 / / tato jAGgalikA mantra-vijJAzca kveti vAdinam / cANakyo'nvaziSaJcandra-guptamevaM tadA zanaiH / / 120 / / pazcAnmAryo'pya'yaM maurya !, mriyate svayameva cet / tadopekSasva dakSo hi, rakSetko yAntamAmayam ? / / 121 / / ("anyaca") tulyArthaM tulyasAmarthya, marmajJaM vyavasAyinam / ardharAjyaharaM mitraM, yo na hanyAtsa hanyate ! / / 122 / / tatsAmprataM sAmprataM te, monameveti tena saH / anuziSTo bhrakuTyA ca, niSiddho maunamAzrayat / / 123 / / tataH parvatakorvIzaH, prapede nAmazeSatAm / udyamo hi vinA bhAgya, pratyutAnarthado bhavet / / / 124 / / tasya rAjyamaputrasya, rAjyaM nandasya cAkhilam / babhUva candraguptasyA-dhInaM bhAgyaikasevadheH / / 125 / / tadA ca ke'pi tadrAjye, cauryaM nandanarA vyadhuH / anyamArakSakaM kaJci-yANakyo'mArgayattataH / / 126 / / agAjha naladAmAhva-kuvindasya gRhaM bhraman / matkoTakabileSvagniM, kSipantaM taM dadarza ca / / 127 / / kiM karoSIti cANakya-stamaprAkSIJca sAdaram ? / unmukhIbhUya sotkarSa, kuvindopyevamabravIt / / 128 / / duSTAnmatkoTakAnetAn, matsUnordazadAyina: / sAnvayAn hantumanalaM, bileSu prakSipAmyaham / / 129 / / iti tasya girA jJAtvA, karmaThaM sodyamaM ca tam / gatvA ca candraguptAnte, cANakyo'jUhavanmudA / / 130 / / tasmai purAdhyakSatAM ca, candraguptAdadApayat / bhojyAdyaiH so'pi vizvAsyA-'khilAMzcaurAn jaghAna tAn / / 131 / / llall lirail llell Isil ||ll 16ll llel leir Iroll ||sil lcil lloll lel le 207 iel liol Fell For Personal Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ru uttarAdhyayana sUtram 208 // caturaGgIyanAma 8 tRtIyaIs madhyayanam evaM mauryasya sAmrAjye, jAte niSkaNTake'nyadA / kozArjanAya cANakyaH, paurAnADhyAnajUhavat / / 132 / / bhojayitvA ca tAn sadyo, madyaM hRdyamapAyayat / hAlAhalAhalenAsta-vivekAste tato'bhavan / / 133 / / teSUnmatteSu nRtyatsU-tpatsu prapatatsu ca / cANakyo'pi kSIvaceSTA-manutiSThantrado'vadat / / 134 / / tridaNDaM dhAturakte dve, cIvare svarNakuNDikA / vazaMvado me bhUmAMzca, tanme vAdaya holakam ! / / 135 / / tanizamyA'paraH sIdhu-pAnAndho madamudvahan / kasyApyanuktAM svAM lakSmI, prAduSkurvannidaM jagI / / 136 / / yojanAnAM dazazatI, vrajato mattadantinaH / pade pade dade lakSaM, tanme vAdaya holakam ! / / 137 / / tato'hampUrvikApUrva-manyopyevamocata / upte tilADhake bADha-mudgate phalite'pi ca / / 138 / / niSpadyante'tra yAvanta-stilAstAvanti magRhe / santi dInAralakSANi, tanme vAdaya holakam ! / / 139 / / (yugmam) anyopyUce navyavarSA-pUrNazailApagAraye / eka vAsarasaJjAta-navanItena bhUyasA / / 140 / / pAlImahaM nibadhnAmi, tanme vAdaya holakam ! / tenetyukte'paro'vAdIdvAdI cAkSepapUrvakam / / 141 / / (yugmam) ekAhajAtajAtyAca-kizoraskandhakesaraiH / veSTaya'daH puraM viSvak, tanme vAdaya holakam ! / / 142 / / tata: paro'vadacchAlI, vidyate dve mamottame / prasUtikAgardabhike, chinachinaprarohike / / 143 / / etadratnadvayapate-stanme vAdaya holakam / / anyastvevaM jagau dravya-sahastraM mama vidyate / / 144 / / ||sall lioil ||6 lifoll liol lol llol 16ll Nor 208 llel llel Isl lroll For Personal Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 209 IFTTTTTTT |||| sadA candanaliptoha-mapravAsI RNojjhitaH / asmi svavazabhAryazca tanme vAdaya holakam ! / / 145 / / itthaM te madirApAna - vivazAH sampado'khilAH / prAduzcakrurmadyapo hi, sadbhAvaM drAk prakAzayet / / 146 / / yataH - " kuviassa Aurassa ya, vasaNappattassa rAgarattassa / mattassa maratassa ya, sabbhAvA pAyaDA hoMti / / 147 / / " tatazca teSAM cANakyaH, zriyaM vijJAya dhInidhiH / tebhyaH svAsthyaM prapannebhyo yathArhaM dhanamagrahIt / / 148 / / (tathA hi-) sAmayone: zubhagaterekayojanayAyinaH / pAdameyAni dInAra - lakSANyAdyAdupAdade / / 149 / / prarUDhaikatilotpatra-tilameyAni cAparAt / ekAhamrakSaNAjyaM ca, pratimAsaM tRtIyataH / / 150 / / turyAccaikadinotpannAn, pratimAsaM kizorakAn / zAlIMzca paJcamAtkoSThA-gArapUraNasaMmitAn / / 151 / / ityAdAya zriyaM tebhyo 'parAdapi janavrajAt / dravyamAdAtumakaro- cANakyo yantrapAzakAn / / 152 / / kepyAhurdevatAdattA, devanAstasya te'bhavan / tataH sa sthAlamApUrya, dInAraizcatvare yayau / / 153 / / ityUce ca janAn yo hi, dyUte jayati mAM janaH / tasmai dadAmi niyataM, dInArAnakhilAnamUn / / 154 / / jeSyAmi yadyahaM tarhi, grahISye niSkamekakam / tacchrutvArebhire rantuM lubdhAstena samaM janAH / / 155 / / dyUtakrIDAsu dakSo'pi, vijetuM taM na kopi hi / alambhUSNurabhUtteSAM pAzakAnAM prabhAvataH / / 156 / / pAzakaiH sampadApAzai - stairnijecchAnuvarttibhiH / vijitya lokAMzcANakyaH, svarNai: kozamapUrayat / / 157 / / For Personal & Private Use Only TADATTAMA // 7 // caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam STDSSSSSS 209
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mon caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 210 tRtIya madhyayanam || ||sl || ||ll || || ||6| taM tu nirjetumaparA-tpurAderAgatA api / svarNameva dadustasmai, na tu ko'pi jigAya tam / / 158 / / divyAnubhAvAdibalena yadvA, jIyeta kenA'pi sa dhIsakho'pi / pramAdato hAritamartyajanma, janmI punarno labhate naratvam / / 159 / / iti pAzakadRSTAnto dvitIyaH / / 2 / / atha dhAnyadRSTAntaH - tathA hi bharatakSetre, vizAle zAlilakSmIbhiH / dvAtriMzatA sahasraH sa-dviSayaH zobhite'bhitaH / / 1 / / anekanagaragrAma-pattanAdivirAjite / prazastAyAM meghavRSTI, sampannAyAM ghanAgame / / 2 / / sarvadhAnyeSu copteSu, kRSidakSaiH kRSIvalaiH / tanniSpattau prakRSTAyAM, jAtAyAM nirupadravam / / 3 / / bahubhedAni dhAnyAni, pradhAnAni bhavanti hi / samagrajantujIvAtu-kalpAni sarasAni ca / / 4 / / (caturbhiH kalApakam) tathA hi - "zAligodhUmacanaka-mudmASatilANukAH / rAjamASayavavrIhi-kalAyakaMgukodravAH / / 5 / / makuSTakADhakIvalla-kulatthazaNacInakAH / yugandharImasUrau cA-'tasIkalamaSaSTikAH / / 6 / / " (yugmam) ityAdIn sasyarAzIstAn, bharatakSetramadhyagAn / saMmIlya racayetko'pi, puJjamabhralihaM suraH / / 7 / / sarSapaprasthamekaM ca, tatra kSiAvA karambayet / tAn sarSapAn pRthakkartu-mekAM vRddhAM samAdizet / / 8 / / jaratI sA jarAkampra-karA zUrpakadhAriNI / vigalallocanA bhUri-vilolavalivallarI / / 9 / / vivicya dhAnyarAzIstAn, piNDitAnakhilAnapi / taireva sarSapaiH prasthaM, kiM bhUyo'pi prapUrayet ? / / 10 / / (yugmam) ||Gl Mell hell llel ||7|| Ioll ||7|| Visi sil ||7|| 16ll lel Wish Isil le. in Education intentional For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 Mol isl caturaGgIyanAma llsil uttarAdhyayana- sUtram 211 Gl || is tRtIya Mel Iroll madhyayanam ||Gll llol lol llol ||6 ||s ||7| ||sil Isil leel divyaprabhAvAdyadi vA kadAci-dvivecayettAnapi sarSapAna sA / cyuto naratvAnna tu pApakarmA, janaH punarvindati martyajanma ! / / 1 / / iti dhAnyadRSTAntaH / / 3 / / atha dyUtadRSTAntaH, tathA hi - abhUtpure ratnapure, nRpo nAmnA zatAyudhaH / tasya caiko yuvA'vApta-yauvarAjya: suto'bhavat / / 1 / / sa cetyAlocayAmAsA-'nyadA mitrAdibhiH samam / adya tAtaM nihatyAhaM, svayaM rAjyamupAdade ! / / 2 / / AlocantaM ca nipuNo, jJAtvA'mAtyaH kathaJcana / rAjJe vyajJapayatso'pi, tannizamyetyacintayat / / 3 / / asambhAvyamidaM tAta-mapi yanmArayetsutaH ! / zazAGka zoSayedvA-ddhimiti hi zraddadhIta kaH ? / / 4 / / lobhAvezAkulo yadvA, kugrahagrastavajanaH / naiva kAryamakArya vA, nivrIDo vetti kiJcana ! / / 5 / / yaduktaM - "novekkhai kulajAI, pemmaM sukayaM ca gaNai na ya ayasaM / luddho kuNai akajaM, mArai pahu baMdhu mittaMpi ! / / 6 // " tadeSa putro yAvanmAM, lobhagrasto na mArayet / tAvatsvarakSaNopAyaM, sadyaH kaJcitkaromyaham / / 7 / / vimRzyeti mahAbuddhiH, praNAmAyAgataM sutam / iti provAca tadbhAva-mavidanniva bhUdhavaH / / 8 / / rAjyabhAraparizrAnto, rAjyaM te ditsurapyaham / svakIyakulamaryAdAM, nollaGghayitumutsahe / / 9 / / atikrAman hi maryAdA-mAcIrNA pUrvapUruSaiH / zalabhognimivollaGgha-mAno vipadAzrute ! / / 10 / / kupyetkulAdhidevI ca, maryAdollaGghakAya tat / samAkarNaya tAM rAjya-sukhabhUruhasAraNIm / / 11 / / llell Isil Jell Iol llsl ||7|| ||sil ||sil Mon ||7|| Isl Isll sil For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // sil |lsil 6 caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram Isl tRtIya 212 lloll ||sil madhyayanam ||7| ||7|| lol llol lal 116 llol ||7|| ullaGghayAnukramaM rAjya-mabhikAGkSati yaH sutaH / janako vA svayaM yasmai, rAjyaM dAtuM samIhate / / 12 / / sa cetsuto jayettAtaM, chUte rAjyaM tadA'zrute / tatra dyUte yA rItyA, jeyaM sA zrUyatAM tvayA / / 13 / / asyAM sabhAyAM stambhAnA, varttate'STottaraM zatam / azrayo'pi pratistaMbhaM, vartante'STottaraM zatam / / 14 / / tatraikenaiva dAyena, dIvyan yadi nirantaram / aSTottarazataM vArAn, dyUte jayati mAM bhavAn / / 15 / / azrirekA tadA stambha-syaikasya vijitA bhavet / evaM sASTazatAzrINAM, jaye stambho bhavejjitaH / / 16 / / itthamaSTottarazata-stambhAnAM vijaye kRte / rAjyaM tavArpayiSyAmi, satvaraM nAtra saMzayaH / / 17 / / kiJcaikavAramapyatra, hArite sakalaM jitam / yAtyeva sakRdapyanya-strIsaGge brahmacaryavat / / 18 / / ityAkarNya piturvAkyaM, bhUpabhUrityacintayat / dyUtAJcellabhyate rAjyaM, ko hanyAjanakaM tadA ? / / 19 / / dhyAtveti sa samaM rAjJA, dyUtakrIDAM pracakrame / vijitya nikhilAn staMbhA-tra tu rAjyamavindata / / 20 / / surAnubhAvAdathavA sa sarvAn, stambhAn vijityApi labheta rAjyam / pramAdato naSTamanuSyajanmA, prApnoti janturna punarnaratvam ! / / 21 / / iti dyUtadRSTAntazcaturthaH / / 4 / / atha ratnadRSTAntaH, tathA hi - pure dhanasamRddhe'bhU-ddhanadAhvo vaNig jarI / prabhUtaratnakoTInAM, prabhuH prabhurivAmbhasAm / / 1 / / udAraM vyavahAraM ca, kAraM kAraM sadApi saH / upArjitairapi dhana-yatnAdranAnyupAdade / / 2 / / WM Woh lell || 212 lloll || Wel Isil Jan Ecation de la For Personal & Private Use Only uslww.jainelibrary.org
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram llel il caturaGgIyanAma lleel 1161 tRtIyamadhyayanam 213 ||Gll Isil Isil Ifoll 16ll Jell Isl lls ||oll dhanadaH svadhanaM taJca, naiva kasyApyavocata / AyurvittaM gRhacchidraM, no vAcyamiti cintayan / / 3 / / vizvAsaM svIyaputrANA-mapyakurvan divAnizam / nidhAnamiva bhogIndra-staM ratnaughaM rarakSa saH ! / / 4 / / apare'pi pure tatra, bhUyAMso dhanino'bhavan / anekadhanakoTInAM, svAmino dhanadopamAH / / 5 / / te ca svIyeSu sodheSu, patAkA: koTisaMmitAH / svairamuttambhayAmAsu-rnAnAvarNavirAjitAH / / 6 / / velladdhistairdhvajesteSAM, sudhAzuddhA babhurgRhAH / himAdrizikharANIva, sandhyAbhraH pavaneritaiH / / 7 / / dhanadastu dhvajaM naivo-ttambhayAmAsa karhicit / na zrINAmanusAreNa, veSAdikamapi vyadhAt ! / / 8 / / tato mahatvamicchantaH, sutAstasyetyacintayan / roravaJceSTate ratna-vraje satyapi na: pitA ! / / 9 / / ratnavikrayaNotpanna-dhanakoTImitAnasau / dhvajAnapi nije gehe, naivottambhayati kvacit ! / / 10 / / tadayaM jAtayAmazce-dyAti kvApi tadA vayam / ratnAni tAni vikrIya, dhvajAnuttambhayAmahe / / 11 / / vyApArArthamathAnyedhu-vRddha dezAntaraM gate / prArebhire te ratnAnAM, vikraya prItacetasaH / / 12 / / tebhyo mUlyAnabhijJebhya-stAni dezAntarAgatAH / ratnAni jagRhuryatta-nmUlyaM datvA vaNigjanAH / / 13 / / tena ratnaughalAbhena, haSTAste vaNijAM vrajAH / jagmuH pArasakUlAdI-nijadezAn drutaM drutam ! / / 14 / / ratnavikrayasaJjAta-vittakoTimitAn dhvajAn / sotsavaM tatsutAH svIya-saudhe'dhyAropayaMstataH / / 15 / / tell ||7|| || islil ||slil Nell |ll liall Iroll Isil liol sil flell llell Jell Isl isi 213 llsil llell JanEducation int For Personal Private Use Only I llumi.jainelibrary.org
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isi lish uttarAdhyayana sUtram 214 lol ||Gl || lel llol | caturaGgIyanAma tRtIya||all madhyayanam IST ||oll IST all ||60 islil ilal vRddho'tha gehamAyAtaH, zrutvA ratnaughavikrayam / patAkAzca prekSya duHkhaM, mAnase'mAnamAnaze / / 16 / / ityUce ca sutAn kopa-kamprakAyoruNekSaNaH / re lakSmIkandakuddAlA: !, yUyaM niryAta mahAt / / 17 / / tAni vikrItaratnAni, samAnIyA'khilAnyapi / mamaukasi praveSTavyaM, yuSmAbhirnAnyathA punaH ! / / 18 / / iti tenoditAstasya, tanayA vinayAnvitAH / pratyAzamabhraman ratna-prAptiM pratyAzayAkulAH / / 19 / / anyAnyadezavAstavya-vaNijAM dattamuttamam / paraM te paryaTanto'pi, taM ratnoghaM na lebhire / / 20 / / marunmahinA yadi vA'zvavIraM-staM ratnarAziM dhanadasya putrAH / cyuto naratvAtkRtapApakarmA, narodhigacchenna tu mAnuSatvam ! / / 21 / / iti ratnadRSTAntaH paJcamaH / / 5 / / atha svapnadRSTAntaH, tathA hi - abhUbhRbhAminIbhAle, kSetre bharatanAmani / gauDadezo jAtarUpa-tilakazriyamAzrayan / / 1 / / tatrAsItpATalIputraM, puraM surapuropamam / mUladevo rAjaputra-statrA'bhUdUpamanmathaH / / 2 / / udAracittaH sakala-kalAzAlI priyaMvadaH / kRtajJo naikavijJAna-vijJo vimaladhInidhiH / / 3 / / zUraH pratijJAnirvAhI, dhUrtavidyaikasevadhiH / so'bhUducitaviddInA-nAthabandhurguNapriyaH / / 4 / / (yugmam) taskarAtakArAdiH, sAdhuprAjJAdhiko'thavA / yo yo mimela tAdrUpyaM, sa bheje sphaTikAzmavat / / 5 / / kutUhalenavanave-nivAn vismayaM nayan / vRtto mitraiH pure tatrA-'carat khecaravaJca saH / / 6 / / Isl ilal 214 For Personal Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 215 kA caturaGgIyanAma tRtIya||7| 16 madhyayanam Isl llol lol ||ol isi fol llol N ||6 lall || tatrAzeSaguNADhye'pi, dyUtavyasanamutkaTam / abhUtsarvakalApUrNe, zazAGka iva lAJchanam / / 7 / / pitrAdibhiniSiddho'pi, dyUtAsaktiM sa nAmucat / vyasanaM hi vizAM prAyo, dustyajaM syAtsvabhAvavat ! / / 8 / / tato'sau vyasanAsakta, iti pitrA tiraskRtaH / mAnAnnijapuraM hitvA, bhramannujayanIM yayau / / 9 / / gulikAyAH prayogAca, tatra vAmanarUpabhRt / kalAbhirbahubhirlokAn, raJjayan vizruto'bhavat / / 10 / / rUpalAvaNyavijJAna-kalAkauzalazAlinI / tatrAsIdevadattAhvA, vezyA svarga ivorvazI / / 11 / / tAM sarvotkRSTasakala-kalAkauzalagarvitAm / kalAbhivismayaM netuM, na dakSo'pi kSamo'bhavat / / 12 / / lokebhyastatsvarUpaM ta-nmUladevo nizamya tAm / didRkSAmAsa dakSo hi, dakSamanyaM didRkSate / / 13 / / tato nizAnte gatvA sa, tanizAntasya sanidhau / vAmanastanmano hartu, gItaM gAtuM pracakrame / / 14 / / tadgItaM sphItamAko -daJcadromAJcakaJcakA / devadattA'bhavadbhUri-sudhApUrairivAditA / / 15 / / gItena tena hallohAkarSAyaskAntabandhunA / kuraGgIvAkRSTacittA, sA tanvaGgItyacintayat / / 16 / / aho ! azrutapUrvAsI, gItirasyAtibandhurA / tadgatAsau na sAmAnyo, naraH kintu narottamaH ! / / 17 / / dhyAtveti ceTikAmekAM, sA preSIttaM samIkSitum / sA'pi taM vAmanaM vIkSyA-''gatA tAmityabhASata / / 18 / / gandharvo vAmanAkAraH, ko'pi svAmini ! gAyati / kuraGgamadavadrUpa-mantarApi manoharaH / / 19 / / le Mel Ioll llell llell Isi 16 lloll 215 JainEducationin For Personal Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 216 caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam tadAkarNya tamAhvAtuM, praiSInmAdhavikAbhidhAm / kubjAM dAsI devadattA, sA'pi gatveti taM jagau / / 20 / / asmAkaM svAminI deva-dattA vijJapayatyadaH / kalAnidhe ! prasIda tva-mAgacchAsmanniketanam / / 21 / / mUladevo'vadatkubje !, nAgamiSyAmi tadgRham / gaNikAjanasaGgo hi, niSiddho buddhizAlinAm / / 22 / / yaduktaM - "yA vicitraviTakoTinighRSTA, madyamAMsaniratA'tinikRSTA / komalA vacasi cetasi duSTA, tAM bhajanti gaNikAM na viziSTAH / / 23 / / " tenetyuktA'pi sA cATu-zatairAvaya' taM bhRzam / sanirbandhaM kare dhRtvA-'cIcalatrilayaM prati / / 24 / / so'tha gacchan puro yAntI, kubjAmAsphAlya tAM rayAt / kalAyAH kauzalAdvidyA-prayogAJca vyadhAdRjum / / 25 / / tatassavismayAnandA, sA taM prAvIvizadgRhe / devadattA'pi taM prekSya, babhUvA''modamedurA / / 26 / / vAmanasyA'pi sA tasya, vIkSya lAvaNyamaddhatam / vismitA viSTare tuGge, gauravAttaM nyavIvizat / / 27 / / tatastayA kubjikayA, darzayantyA nijaM vapuH / prokte tazceSTite deva-dattA devaM viveda tam / / 28 / / vaidagdhyagarbharAlApaiH, kurvan goSThI tayA samam / mUladevo manastasyAH , svavazaM vidadhe drutam / / 29 / / yataH - "aNuNayakusalaM parihA-sapesalaM laDahavANidullaliaM / AlavaNaMpi hu ccheA-Na kamaNaM kiM ca mUlIhiM ? / / 30 / / " athaiko vaiNikastatrA-''yayo vINAvizAradaH / AdezAdevadattAyAH, so'pi vINAmavIvadat / / 31 / / tAmAkarNya pramuditA, devadattaivamabravIt / sAdhu sAdhu tvayA vINA, vAditA varavaiNika ! / / 32 / / llsil Islil si Iel JainEducation intellel For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ lish || caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 217 leel tRtIya ||7|| Mol madhyayanam Main smitvA'tha vAmanaH proce-'vantIloko'khilopyaho / zubhAzubhavibhAgaM drAga, vetti kAmaM vicakSaNaH ! / / 33 / / devadattA tadAkarNya, sAzaGketi zazaMsa tam / mahAtman ! kimiha kSuNNaM, vidyate yadvadasyadaH ? / / 34 / / so'vAdItkimapi nyUnaM, varttate na bhavAdRzAm / kintu vaMzaH sazalyo'ya-masti tantrI ca garbhiNI / / 35 / / vidvan ! kathamidaM jJeya-mityukte devadattayA / so'pyetaddarzayAmIti, vadan vINAmupAdade / / 36 / / tantryAH kezaM dRSatkhaNDaM, vaMzAJcAkRSya dattavAn / tAM cAzu praguNIkRtya, svayaM vINAmavAdayat / / 37 / / vyaktagrAmasvarAM grAma-rAgasaGgamamaJjulAm / atucchamUrcchanAM loka-karNapAnthasudhAprapAm / / 38 / / maJjughoSavatIM ghoSa-vatImAkarNya tAM rayAt / devadattA satantrAsI-tparatantramanA bhRzam ! / / 39 / / (yugmam) kareNurekA pUtkAra-zIlA'bhUttadgRhAntike / tadvINAkvaNitaM zrutvA, sA'pi tUSNIkatAM dadhau ! / / 40 / / devadattA tata: sneho-daJcadromodgamA'vadat / aho ! vidagdha ! vaidagdhya-midaM te jagaduttamam / / 41 / / vipaJcIvAdane dakSA, vANItumburunAradAH / gIyante ye budhairvizve, te vizve'pi jitAstvayA / / 42 / / vaiNiko'pi tadA natvA, tasya pAdAvado'vadat / vipaJcIvAdanaM sadyaH, prasadya mama zikSaya / / 43 / / dhUrtAdhipo'bhyadhAnAhaM, samyagjAnAmi vallakIm / asti kintu dizi prAcyA, pATalIputrapattanam / / 44 / / tatra vikramasenAhvaH, kalAcAryo'sti dhInidhiH / mUladevo'haJca kiJci-dvINAM vidvastadAzrayAt / / 45 / / Nell lol Ilall 217 || Mall all Jain Education interriniditual lioll IIall For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 uttarAdhyayana sUtram Isll Mail lall 218 lifell Isil likel isil caturaGgIyanAma or tRtIya madhyayanam llell Ioll lish || Ill Isl Mail Mall Isl PSI ||slil lall vipaJcIvAdanAmnAyaM, sampUrNa tu ta eva hi / kalayanti kalAkeli-nilayAH kuzalottamAH ! / / 46 / / nATyAcAryo'tha tatrA''gA-dvizvabhUtirmahAmatiH / vAmanAyAvadaddeva-dattA taM bharatopamam / / 47 / / mUladevo'bravIdeta-cchikSitAyAH purastava / astyayaM bharata: kintu, vizeSo jJAsyate'dhunA / / 48 / / vicAraM bhArataM tasyA-'prAkSI dhipastataH / vizvabhUtistu taM mUDho-'vamene vAmanatvataH / / 49 / / tataH sa tasya bharata-vyAkhyAM svairaM vitanvataH / pUrvAparavirodhAkhyaM, doSaM tatrodabhAvayat / / 50 / / uvAcAnucitaM kiJci-dvizvabhUtistato ruSA / sopahAsaM zazaMsaivaM, mUladevo'pi taM tadA / / 51 / / raGgAcAryAGganAsveva, tvamevaM nATayeH krudham / na tvanyatreti tenokte, hINo maunaM babhAra saH / / 52 / / devadattA'tha taM kharvaM pazyantI snigdhayA dRzA / vizvabhUtevilakSatva-mapanetumado'vadat / / 53 / / bhavanto nAdhunA svasthAH, santi kAryAkulatvataH / tato vimRzya vaktavyaH, praznasyArthaH kSaNAntare ! / / 54 / / jAyate nATyavelA ta-devadatte ! vrajAmyaham / evaM vadaMstato vizva-bhUtistasyA gRhAdyayo / / 55 / / devadattA'tha sammAnya, vaiNikaM visasarja tam / bhojanAvasare jAte, ceTikAM caivamabhyadhAt / / 56 / / AhUyatAmaGgamardaH, ko'pi snAnArthamAvayoH / uvAca kharvaH kurveha-mabhyaGgaM te yadIcchasi ! / / 57 / / devadattA'vadaddakSa !, tvametadapi vetsi kim ? / sovAdIdvedmi no kintu, tajjJapArzve sthitosamyaham / / 58 / / ||61 Illl 16 ||sil lall Isl lall ||sil le 16 ||7|| lion lell Nei NCH 218 llell 16 liell lel lol llell Isll Isll in Education interna lel lal For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ lloll 1101 ||7|| leoll ill caturaGgIyanAma ||roll ||sill uttarAdhyayana sUtram 219 tRtIya ||7|| llsil Mail Isll isi iial madhyayanam IST 6 lal we || || dAsyAnItaM gRhItvA'tha, pakvatailaM sa vAmanaH / prArebhe'bhyaJjanaM tena, vazIcakre ca tanmanaH / / 59 / / aho ! sarvakalAdAkSyaM, pANisparzopyaho ! mRduH / tatsarvathA na sAmAnyaH, kintu siddhapumAnasau / / 60 / / prakRtyedRzarUpasya, na syuretAdRzA guNAH / pracchannaM rUpametasya, tatprAduSkArayAmyaham / / 61 / / devadatteti saJcintya, tatpAdAbje praNamya ca / ityuvAca guNaireva, jJAtaM te rUpamaddhatam ! / / 6 / / dakSo dAkSiNyavAn siddha-pumAnAzritavatsalaH / mahAbhAgazca me khyAtastvaM guNaireva tAdRzaiH / / 63 / / tatte svAbhAvika rUpaM, draSTumutkaNThate manaH / tyaktvA mAyAmimAM kRtvA, kRpAM tanme pradarzaya / / 64 / / itthaM tayA sanirbandha-mudito mudito'tha saH / AkRSya guTikAM rUpa-viparyayakarI mukhAt / / 65 / / navayauvanalAvaNya-maJjulaM smarajitvaram / Avizcakre nijaM rUpaM, jagajanamanoharam / / 66 / / (yugmam) tatastaM dRkcakoraikaM-candraM lavaNimodadhim / vIkSya harSollAsadroma-harSoH sA visiSmiye / / 67 / / prasAdo me mahAMzcakre, yuSmAbhiriti vAdinI / devadattA vitene'tha, tadaGgAbhyaGgamAtmanA / / 68 / / atha dvAvapi to snAtvA, vyadhattAM saha bhojanam / devadUSye tato deva-dattAdatte sa paryadhAt / / 69 / / tato vidagdhagoSThI to, kSaNaM rahasi cakratuH / mUladevaM tadA deva-dattaivamavadanmudA / / 70 / / paro lakSA narA dakSA, mahAtman ! vIkSitA mayA / na tu tvAmantarA'nyena, hRtaM kenApi me manaH ! / / 71 / / yataH - ||7|| || || 8 || Noi le s Isl ||slil ||foll lall 219 lall llfoll Jan Ecole For Personal & Private Use Only Italianelibrary.oru
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 220 ill caturaGgIyanAma || ||7|| tRtIyamadhyayanam "nayaNehiM ko na dIsai, keNa samANaM na hoMti ullAvA / hiayANaMdaM jaM puNa, jaNayai taM mANusaM viralaM / / 72 / / " kiJca - "bhavanti saguNA: ke'pi, kurUpA mRganAbhivat / indravAruNavatke'pi, rUpavanto'pi nirguNAH / / 73 / / ye tu mandAravadrUpa-vanta: sAraguNAnvitAH / te cintAmaNivatpRthvyAM, durlabhAH syurbhavAdRzAH ! / / 74 / / " nAthAmi tadahaM nAtha !, nA'tha kAryA vicAraNA / yathA sthito'si maJcitte, tathA stheyaM mamAlaye / / 75 / / so'thA'vAdIdayi ! dravya-hIne vaidezike mayi / pratibandho na te yukto, bhramaryA iva kiMzuke ! / / 76 / / sarveSAmapi jantUnAM, prema syAtsadhane jane / arthamAtraiSiNAM vezyA-janAnAM tu vizeSataH ! / / 77 / / guNAnurAgAgaNikA, yadi syAnnirdhane ratA / tadA hyupArjanAbhAvA-tsIdettasyAH kulaM sadA ! / / 78 / / vezyA smAha guNajJAnAM, premNo mAnasajanmanaH / dhanaM nibandhanaM na syA-guNAH kintu nibandhanam / / 79 / / dhanaM hi bAhyamibhyAsta-dvahireva spRzanti naH / citte tu tvAdRzA eva, pravizanti kalAdhanAH ! / / 80 / / yata: - "sajjanAnAM vaco dravya-sahasrAdatiricyate / snigdhaM cAlokitaM lakSA-tsauhArda koTitastathA / / 81 / / svadeza: paradezazcA-'nyeSAM na tu kalAvatAm / sakalo hi zazIva syA-tpUjanIyo jagattraye / / 82 / / " tadanvahaM tvayA'vazya-mAgantavyaM mamaukasi / sanirbandhaM tayetyuktaH, pratipede sa tadvacaH / / 83 / / tato mitho'nurakto tau, tulyacAturyazAlinI / ciraM cikrIDatuH svaraM, kareNukariNAviva / / 84 / / Illl 61 ill 220 JainEducation.in For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illl uttarAdhyayana sUtram 221 Wall ||7|| INI hol caturaGgIyanAma lol Is tRtIya madhyayanam llel devadattA'tha nRtyArtha-mAhUtA rAjavetriNA / mUladevaM sahAdAya, yayau pArthivaparSadi / / 85 / / uddAmakaraNaM tatra, nATakaM nirmame ca sA / paTahaM vAdayaMstAM cA-'nartayartanAyakaH / / 86 / / vIkSya taM nATakaM kAntaM, bhUkAnto vismito bhRzam / yAcasva varamityUce, nyAsIcakre tayA tu saH / / 87 / / gADhapremA tato mUla-deve deva ivApsarAH / devadattA samaM tena, saukhyamanvahamanvabhUt / / 88 / / mUladevastu tatrApi, na dyUtavyasanaM jahau / tatastaM devadattaiva-mUce sAnunayaM rahaH / / 89 / / kalaGkastvAdRzAM dyUtaM, vairasyamiva vAridheH / tadidaM vyasanaM zrINAM, vyasanaM muJca vallabha ! / / 10 / / tayetyukto'pi nA'tyAkSI-nmUladevastu devanam / dustyajaM vyasanaM prAyo, vizAM guNavatAmapi ! / / 91 / / tasyAM puryAM sArthavAho-'calAhvo'bhUnmahAdhanaH / sa tu pUrva mUladevA-devadattArato'bhavat / / 92 / / yadyatsA'mArgayattatta-tso'dAttasyai dhanAdikam / prANAnapi jano rAgI, datte vittasya kA kathA ! / / 93 / / tatrA''yAntaM mUladevaM, jJAtvA so'ntaH krudhaM dadhau / roSaH syAtprANinAM prAyaH, ekadravyAbhilASiNAm ! / / 94 / / chidrANi mUladevasyA-'nveSayAmAsa so'nvaham / tadbhiyA na yayau tasyAH, saudhe dhuuto vinA chalam / / 15 / / athoce devadattAM ta-nmAtA kaitavasevadhim / kitavaM mUladevAha, nidravyaM muJca nandane ! / / 96 / / bhUrivittaprade nitya-macale nizcalA bhava / ekatra koze dvo khaDgI, na hi mAtaH kadAcana ! / / 97 / / foll tell 337 llol llol JainEducationa l For Personal Use Only a
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 Ill lol uttarAdhyayana- || sUtram isi caturaGgIyanAma llll MT tRtIya 222 losil || || lall madhyayanam Isil 16 Isl Poll 16 lel Ifoll devadattA'bravInmAtaH !, kevalaM dhanarAgiNI / nAsmyahaM kintu me bhUyAn, pratibandho guNopari ! / / 18 / / krodhAdhmAtA'vadanmAtA, dhUrte syustatra ke guNAH ? / devadattA tato'vAdI-ttadguNAkSiptamAnasA / / 99 / / dakSo dAkSiNyavAn dhIraH, kalAvadI priyaMvadaH / dAtA vizeSaviJcAyaM, tannavA'muM jahAmyaham / / 100 / / tataH sA kuTTinI kopA-viSTA duSTA nijAGgajAm / pratibodhayituM naikAn, dRSTAntAnityadIdRzat / / 101 / / sA yAvake'thite'dAttaM, nIrasaM dAru candane / mAlye nirmAlyamikSau ca, tatprAntaM nIramAsave / / 102 / / kimetaditi sA putryA, pRSTA caivamavocata / idaM yAdRkpriyaste'sau, tAdRk taM muJca tadrutam / / 103 / / devadattA'bhyadhAnmAta: !, parIkSAmavidhAya kim / tametatsamamAkhyAsi, mUl maNimivopalam ? / / 104 / / parIkSyatAmayaM tarhi, jananyetyuditA sutA / ithUna prArthayituM dAsI, prAhiNodacalAntike / / 105 / / devadattA yAcate tvA-mithuniti tayoditaH / ikSubhiH zakaTaM bhRtvA-'cala: preSItpramodataH / / 106 / / tadRSTvA'kkA'vadatpazyA-'calasyaudAryamaddhatam / preSInmAnAtigAnikSUn, kalpavRkSa ivAzu yaH / / 107 / / tata: sutA jagau mAta-ryadyahaM syAM kareNukA / tadA mamopayujyanta, ikSavo'mI asaMskRtAH / / 108 / / atraivArthe mUladevo-'pyAdeSTavyo bhujiSyayA / dvayorapi tayormAta-vizeSo jJAyate yathA / / 109 / / ityuktvA mUladevAnte, preSItsA mAdhavIlatAm / sApyasti devadattAyA, ikSuzraddheti taM jagI / / 110 / / Mel Ioll llll Mal Isil lel 222 llsil Mer Islll in Education in For Personal & Private Use Only lll
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 uttarAdhyayana sUtram 223 leir ill caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam || ||sl || tatassa paJcaSAnikSU-nAdAyApAsya tattvacam / muktvA mUlAgrapANi, vyaGgulA gaNDikA vyadhAt / / 111 / / karpUravAsitAstAzca, cAturjAtakasaMskRtAH / zUlaprotA: zarAvAntaH, kSiptvA preSIttadAvRtAH / / 112 / / tAH prekSya muditA deva-dattA''khyajananImiti / anayorantaraM pazya, kAcavaiDUryayoriva ! / / 113 / / tadahaM tadguNaireva, tasmin raktAsmi nAnyathA / akkA dadhyau nainameSA, tyajatyatyantamohitA / / 114 / / karomyupAyaM tatkaJci-dhanAyaM kAmukaH svayam / puryA niryAti jAGgalyAH, pATheneva gRhAdahiH / / 115 / / dhyAtveti zambhalI smAhA'-calaM kaitavakovidA / grAmAntaraM gamiSyAmI-tyalIkaM brUhi me sutAm / / 116 / / tamAhvAsyati dhUrta sA, jJAtvA tvAmanyato gatam / tadA bhaTairvRta: sajje-matsaGketAttvamApateH / / 117 / / dhUrtatAmRgadhUta ca, taM tathaivApamAnayeH / yathA bhUyo'tra nAgacche-tsarpadhAmnIva mUSakaH / / 118 / / tatsvIkRtyA'calo deva-dattAyai svaM vitIrya ca / grAmaM yAmItyuditvA ca, niragAttaniketanAt / / 119 / / niHzaMkA devadattA'tha, mUladevamavIvizat / akkAvAcA'calopyAgAttatra satroTairbhaTeH / / 120 / / taM cA''yAntaM vIkSya deva-dattA tasmai nyavedayat / tato bhIto mUladeva-stalpasyAdho nyalIyata / / 121 / / zayyAdhaHsthaM ca taM jJAtvA, zambhalIsajJayAcalaH / tatropavizya palyaGke, devadattAmidaM jagau / / 122 / / snAsyAmyahaM devadatte !, snAnIyaM praguNIkuru / sA'vAdIdAsane tarhi, snAnAhe'tropavizyatAm / / 123 / / 223 I Illl Join Education international For Personal & P Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 461 Ifoll uttarAdhyayana sUtram 224 isi caturaGgIyanAma 6 tRtIya madhyayanam Mall lleli Ioll Mail ||sil all foll Ifoll sa proce'traiva paryaGke-'bhyaktaH snAtazca sAmbaraH / svapne'dyA'haM sa ca svapno, bhavetsatyApitaH zriye / / 124 / / snAsyAmyahaM tadatraiva, tenetyukte jagAda sA / svAminnevamidaM hRdyaM, tUlikAdi vinaddhyati / / 125 / / acalo'pya'bravIttarhi, dAsye sarvamitaH zubham / akkApyuvAca kiM putri !, bharturiSTaM karoSi na / / 126 / / tata: paravazA deva-dattA dUnamanA api / abhyajyodvartayAmAsa, paryaGkasthitameva tam / / 127 / / uSNaH khalijalAyestaM, strapayAmAsa sA tataH / talpAdhaHstho mUladeva-stairabhriyata sarvataH / / 128 / / so'tha dadhyau mamApyadyA-''patitaM vyasanaM mahat / prANinaH prAjyarAgasya, kiM vA duHkhaM na sambhavet ! / / 129 / / yataH - "dezatyAgaM vahnitApaM, kuTTanaM ca muhurmuhuH / rAgAtirekanmaJjiSThA-'pyanute kiM punaH pumAn ! / / 130 / / " tadidAnImupAyaM kaM, kurve tiSThAmi yAmi vA / digmUDhavaditi dhyAyaMstatrAsthAdbhUrtarAT tadA / / 131 / / tato'calabhaTAn dRSTi-saJjayA''hUya kuTTinI / tyaivaa'clmaadikss-dbhuto niSkAzyatAmiti / / 132 / / tatastamacalo dhRtvA, kezapAze samAkRSat / iti covAca re ! brUhi, zaraNaM tava ko'dhunA ? / / 133 / / mayA bhUritaraivittaH, svIkRtAM gaNikAmimAm / riraMsoste'dhunA brUhi, kurve'haM kaJca nigraham ? / / 134 / / mUladevotha paritaH, prekSya zastrodbhaTAn bhaTAn / iti dadhyau balaM kurve, cettadA jIvitaM kva me ? / / 135 / / nirAyudho'haM kartavyaM, vairaniryAtanaM ca me / tadvalAvasaro nAya-miti dhyAtvetyuvAca saH / / 136 / / lisil llell lall libll Nell | lifoll 1151 llell lell Mail foll Isll Illl lesil sil 161 Ill iii Wall le. in Education International leill llslil For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ C || Isl nol uttarAdhyayana sUtram 225 M caturaGgIyanAma oll lool in tRtIya | madhyayanam lis ||sil llll ||7|| lol lol llll Nell llell Isil lIsll IIell yattubhyaM rocate tattvaM, sAmprataM kuru satvaram / tacchrutvA'cintayatsArtha-patiritthaM mahAmatiH / / 137 / / mahApuruSa ityeSa, rUpeNaiva nirUpyate / sulabhAni ca saMsAre, vyasanAni satAmapi ! / / 138 / / yaduktaM "kasya syAna skhalitaM, pUrNAH sarve manorathAH kasya / kasyeha sukhaM nityaM, devena na khaNDitaH ko vA ? / / 139 / / " daivAdApadamApanna-stannAyaM nigrahocitaH / vimRzyetyacala: proce, mUladevaM mahAmanAH ! / / 140 / / ito'parAdhAnmukto'si, prAptopyenAM dazAM mayA / tattvayApyupakartavya-mIdRze samaye mama ! / / 141 / / tenetyuktvA vimuktosau, sadyo nirgatya tagRhAt / purIbahiHsthe sarasi, snAtvA vastrANi dhautavAn / / 142 / / dadhyau cetyunmanA mAyAM, kRtvA'nenA'smi vaJcitaH / tadupAyaM vairazuddheH, kvApi gatvA karomyaham ! / / 143 / / dhyAyannityacalanmUla-devo veNNAtaTaM prati / tatra mArge'TavIM caikA, prApa dvAdazayojanIm / / 144 / / vinA sahAyaM duSprApa-pArAM tAmavadhArayan / sahAyaM mArgayanmArga-mukhe'TavyAH sa tasthivAn / / 145 / / tadA ca sundarAkAraH, zambalasthagikAdharaH / vipraH kuto'pi TakkAhva-jAtistatra samAyayo / / 146 / / tuSTastato'vadanmUla-devastamiti sAdaram / kiyaDUraM kva ca grAme, gantavyaM te dvijottama ! / / 147 / / dvijo jagAda yAsyAmi, kAntArAtparata: sthitam / grAmaM vIranidhAnAkhyaM, brUhi kva tvaM gamiSyasi ? / / 148 / / dhUrto'bhyadhatta gantavyaM, mama veNNAtaTe pure / dvijo'vAdIttadA''gacchA-tigacchAvo yathA'TavIm / / 149 / / foll 16ll Nell lol Ilcil ||7|| lol llell llell 16ll llsil Isll leill ||sl ||slil 225 lall sil Iel leil Ioll loll ||oll le Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 226 16|| ||7|| Ill // caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam 116 lleel llel 16ll 16ll Isl tau vrajantau vane madhyaM-dine palvalamApnutAm / kSaNaM vizramyatAmatre-tyUce tatrA'paraM dvijaH / / 150 / / tataH prakSAlya vadana-pANipAdAdi dhUrtarAT / drucchAyAmAzrayat snigdha-vadhUvatkhedahAriNIm / / 151 / / viprastu sthagikAmadhyA-tsaktUnA''kRSya vAriNA / ArdrayAmAsa tAn bhoktuM, caika evopacakrame / / 152 / / dhUrto dadhyau kSudhArtatvA-bhojyaM nA''dAva'dAnmama / bhuktvA tRptaH punarayaM, mamA'pyetatpadAsyati ! / / 153 / / viprastu mArgamitrAyA-'pyasmai no kiJcidapyadAt / yAcako hi svayaM prAyo-'nyasmai dAtuM na zaknuyAt ! / / 154 / / vipre'tha sthagikAM baddhvA, purataH prasthite sati / dhUrtezo'nuvrajan dadhyA-vaparAhne pradAsyati ! / / 155 / / . dvijastathaiva sAyAhna-'pyabhuktA'smai tu no dadau / kalye dAsyatyasau nUna-miti dadhyau ca dhUrtapaH / / 156 / / puro yAntau ca to rAtrI, jAtAyAM vaTasannidhau / mArga muktvA suSupatuH, prabhAte ca pracelatuH / / 157 / / jAte madhyaMdine prAgva-dvipro bhuGkte sma natvadAt / mUlastvAzAtantubaddha-jIvita: purato'calat ! / / 158 / / tRtIye tu dine mUla-devo dadhyau kSudhAturaH / tIrNaprAyATavI tasmA-dadyAvazyaM pradAsyati / / 159 / / tatrApyahni dvijo nAdA-ttIrNe'raNye jagau tu tam / vayasya ! tava mArgoyaM, mama cAyaM vrajAmi tat / / 160 / / mUladevo'bhyadhAdbhaTTa !, tvatsAhAyyAdiyaM mayA / tIrNA mahATavI tumba-mahimneva mahAnadI / / 161 / / kAryotpattau tato mUla-devanAno mamAntike / veNNAtaTe tvamAgacche- mA''khyAhi nijaM ca me / / 162 / / usll ||GIN ||sil lls Jioll llol sill Ifoll Heall || || lisll llell Mell Iell 226 fall Itall sil alll Ball lall Nsll Isl For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 227 ||7|| Ifoll l caturaGgIyanAma tRtIya||Gll madhyayanam Islil 16lll lell llol ||61 lifoll llll foll Ikal INSI || Ifoll ahaM nirguNa zarmeti, janairdattAparAbhidhaH / dvijo'smi saddhaDo nAme-tyuditvA sogamattataH / / 163 / / prati veNNAtaTaM gacchan, mUladevastato'ntarA / vasantaM grAmamaikSiSTa, bhikSArthaM tatra cAgamat / / 164 / / bhrAmaM bhrAmaM tatra lebhe, kulmASAneva kevalAn / tAnAdAya pratasthe'tha, mUlaH prati jalAzayam / / 165 / / atrAntare tapasteja-staraNiM zAntacetasam / mAsopavAsinaM sAdhu-mAyAntaM grAmasammukham / / 166 / / samIkSya mudito mUla-deva evamacintayat / dhanyo'haM yanmayA dRSTaH, samaye'sminnaso muniH / / 167 / / (yugmam) yathA bhavenmarusthalyAM, durlabhastridazadrumaH / tathAratnatrayAdhAraH, sthAne'trAso mahAmuniH / / / 168 / / grAme'sminkRpaNe kiJci-dapyasau na ca lapsyate / lapsye'haM tu punarbhojya-matra vA'nyatra vA bhraman / / 169 / / imAn vizuddhAn kulmASAM-staddatvA'smai mahAtmane / vivekazAkhinaM kurve-5 cirAtsaphalamAtmanaH ! / / 170 / / dhyAtvetyudgataromAJcaH, pramodAzruvimizradRk / bhaktipUrvaM mUladevo, muniM natvaivamabravIt / / 171 / / vyasanAmbhodhipatite, mayi kRtvA kRpAM prabho ! / etAnAdatsva kulmASA-nmAJca nistAraya drutam ! / / 172 / / dravyAdizuddhiM vijJAya, tatastAnAdade yatiH / tataH pramudito mUla-deva evamavocata / / 173 / / dhanyAnAM hi narANAM syuH, kulmASA: sAdhu pAraNe / tadA ca vIkSya tadbhaktiM, hRSTA kA'pi surItyavak / / 174 / / vatsa ! tvayA kRtaM sAdhu, sAdhubhaktiM vitanvatA / tata: zlokottarArdhana, yatte'bhISTaM vRNuSva tat ! / / 175 / / llel ISH foll lioil || || Islil Mail lol 227 lel || llel For Personal & Private Use Only llell
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ill caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 228 tRtIya lol madhyayanam mUladevo'pi tAM devI-mavAdInmuditastataH / dehi vezyAM devadattAM, rAjyaJcebhasahastrayuk / / 176 / / devyuvAcA'cirAdeva, lapsyase sarvamapyadaH / mUladevastata: sAdhu, natvA grAme'gamatpunaH / / 177 / / bhikSAM tatrA'parAM prApya, bhuktvA ca sa puro vrajan / prApa veNNAtaTaM pAntha-zAlAyAM tatra cAsvapIt / / 178 / / nizAyAzcAntime yAme, pUrNendu nirmaladyutim / svapne'pazyanmUladevaH, pravizantaM nijAnane / / 179 / / tadA kArpaTiko-'pyeko'drAkSItsvapnaM tameva hi / vinidraH sa tu papracchA-'nyeSAM svapnaphalaM tataH / / 180 / / svapnArthaM tasya tatraiva-mekaH kArpaTiko'vadat / maNDakaM sAjyamadya tvaM, khaNDAyuktaM ca lapsyase ! / / 181 / / sa ca kArpaTikaH prApa, tAvatA'pi parAM mudam / mUladevastu mUDhAnAM, no teSAM svapnamabravIt / / 182 / / so'tha kArpaTiko lebhe, gehAcchAdanakarmaNi / yathoktaM maNDakaM taJcA-'nyeSAM sveSAM nyavedayat / / 183 / / pratyUSe mUladevastu, gatvodyAne dhiyA nidhiH / mAlikaM prINayAmAsa, kusumAvacayAdinA / / 184 / / tuSTastasmai mAliko'pi, varapuSpaphalAnyadAt / tAnyAdAyA'gamatsvapna-zAstrakovidadhAmni saH / / 185 / / natvA datvA ca puSpAdi, pAThakAya nyavedayat / mUladevo nijaM svapnaM, so'pi haSTo'bravIditi / / 186 / / vatsa ! vakSyAmyahaM svapna-phalaM tava zubhe kSaNe / adyAtithI bhavAsmAkaM, so'pi tatpratyapadyata / / 187 / / tatastaM snapayitvA ca, bhojayitvA ca sAdaram / upAdhyAyo'bhyadhAvatsa !, kanyeyaM pariNIyatAm / / 188 / / ||sil ||sil 228 llol llsil Is llell For Personal Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ || lel uttarAdhyayana sUtram 229 Well liosill Well // caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam likel Mal mUlo'vAdInmamAjJAta-kulasyApi nijAM sutAm / tAta ! datse kathaGkAraM, tataH so'pyevamAlapat / / 189 / / kulaM guNAzca te vatsa !, mUtyaiva viditA mayA / tadimAM me sutAM sadyaH, pANI kRtya kRtArthaya ! / / 190 / / ityuktvA'dhyApakastasmai, kanyAM datvaivamabravIt / 'saptarAtrAntare bhAvI, svapnAdasmAnRpo bhavAn ! / / 191 / / hRSTastato mUladeva-stadAvAse sukhaM vasan / gatvodyAne paJcamehni, campakadrutale'svapIt / / 192 / / tadA ca tatpurAdhIzaH, prApAputraH parAsutAm / tato'dhivAsayAmAsuH, paJca divyAni dhIsakhAH / / 193 / / hastyazvachatrabhRGgAra-cAmarA mantravAsitAH / purImadhye bhraman rAjya-yogyaM martya tu nA''pnuvan ! / / 194 / / tato bahirdhamantaste, mUladevaM vyalokayan / prasuptamaparAvRtta-cchAyaM campakasannidho / / 195 / / tatazcakre hayo heSAM, gajo gulagulAyitam / abhiSekaM ca bhRGgAra-cAmarau vIjanaM tathA / / 196 / / puNDarIkaM ca tasyordhvaM, vyakasatpuNDarIkavat / susvAmiprAptimudite-rjanazcakre jayAravaH / / 197 / / tatastaM sindhuraH sauva-skandhe'dhyAropayatsvayam / prAvIvizaJca nagare, nAgaranirmitotsave / / 198 / / rAjyAbhiSekaM tasyA'tha, cakruH sAmantamantriNaH / tadA ca devatA vyomni, vyaktamevamavocata / / 199 / / "devatAnAM prabhAveNA-vAptarAjya: kalAnidhiH / eSa vikramarAjAhvo, rAjA mAnyo'khilairjanaiH / / 200 / / 1. madhyesaptadinaM bhAvI / / iti 'ga' saMjJakapustake / / Isil ||7|| Del Heall lel 229 fel Bell For Personal use only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ liell uttarAdhyayana sUtram is| caturaGgIyanAma For tRtIya Rell 230 Is madhyayanam Wood lall 116ll l/61 llell fel el llell 161 lell llel 181 Nel yastvasya bhUpaterAjJA-mAtmadveSI na maMsyate / tamahaM nigrahISyAmi, vidyutpAta ivADripam / / 201 / / " tannizamyA'khilaM rAja-maNDalaM bhItavismitAm / tasyA'vazyamabhUdRzya, saukhyaM dharmavato yathA / / 202 / / so'tha bhUpo vyadhAtprIti, prAbhRtapreSaNAdinA / vicAradhavalAkhyeno-jayanIsvAminA samam / / 203 / / (itazca-) devadattA'pi tAM prekSya, mUladevaviDambanAm / ityuvAcA'calaM kopA-vezakampitavigrahA / / 204 / / remUDha ! kiM tvayA jJAtA, pariNItavadhUraham / yanmamApi gRhe'kArSI-rasamaJjasamIdRzam / / 205 / / ataH paraM samAgamyaM, naivAsmadvezmani tvayA / ityuktvA taM ca niSkAzya, gehAtsAgAnRpAntikam / / 206 / / ityUce ca prabho ! datta, taM varaM mama sAmpratam / nRpaH proce yadiSTaM te, tadAkhyAhi yathA dade / / 207 / / mUladevaM binA nAnyaH, ko'pi preSyo madAlaye / acalazcAyamAgaccha-nivArya iti sA'vadat / / 208 / / astvevaM kintu ko hetu-riti pRSTe'tha bhUbhRtA / devadattAjJayAvArtA, tAmavocata mAdhavI / / 209 / / ruSTo'tha pArthiva: sArtha-vAhamAhUya taM jagau / re ! kimatrA'dhipo'si tvaM, yadevaM kuruSe balam ? / / 210 / / devadattAmUladevI, ratnabhUtau pure mama / yattvayA dharSitau tattvAM, mArayiSyAmi sAmpratam / / 211 / / kSudreNAnena bhUjAne !, kiM hateneti vAdinI / devadattA'mocayattaM, bhUpazcetyavadattadA / / 212 / / asyA vAkyena muktastvaM, yadyapyacala ! samprati / tathApi mUladeve'trA-''nIte zuddhirbhavettava / / 213 / / llel lell 16ll lifall liall irail sil lall lesil leil 6ll llell llel llell lell llell llell Hell 230 Mell llell llsil 16ll 16 llel Join Education inte For Personal & Private Use Only HDMw.jainelibrary.org
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ lil uttarAdhyayana sUtrama llell ||all Insll ||sil Mel caturaGgIyanAma tRtIyasil madhyayanam Holl lle 231 ||sil liall llell Mail |lol lirail || acalo'tha nRpaM natvA-'nveSayAmAsa sarvataH / mUladevaM na tu prApa, nirbhAgya iva sevadhim / / 214 / / tayA nyUnatayA bhUpA-bhItaH sArthapatistataH / agAtpArasakUlaM drAg, bhANDAnyAdAya vAhanaH / / 215 / / itazca mUladevo'pi, tadrAjyamapi nIrasaM / manyamAno vinA deva-dattAM nirlavaNAnnavat / / 216 / / prAhiNodevadattAyai, lekhaM sadbhUtapANinA / sA'pi taM vAcayAmAsA-5'nandApUrNamanA iti / / 217 / / (yugmam) svasti veNNAtaTAnmUladevenojayanIsthitA / AliGgyAlApyate deva-dattA cittAbjahaMsikA / / 218 / / astIha kuzalaM deva-gurupAdaprasAdataH / tvayA'pi svAGgavArtatva-vArtA jJApyA mude mama / / 219 / / kiJca sAdhormayA dattaM, dAnaM tadvIkSya mAM surI / Uce varaM vRNuSveti, tato'hamiti tAM jagau / / 220 / / devadattAsahasrabha-yuktaM rAjyaM pradehi me / tato rAjyaM mayA labdhaM, taJca vyarthaM tvayA vinA ! / / 221 / / tatsatvaraM tvayA''gamya-mihApRcchaya dharAdharam / kAlakSepazca nAtrArthe, kartavya iti maGgalam / / 222 / / vAcayitveti sA tuSTA, dUtamevamabhASata / ahaM tadekacittApi, kurve'pekSAM purIpateH / / 223 / / hRSTo dUtastato gatvA, bhUpamevaM vyajijJapat / mUladevanRpo deva !, manmukheneti yAcate / / 224 / / svAminme devadattAyAM, niviDaM prema vartate / tatsA preSyA yadA tasyA, yuSmAkaM ca rucirbhavet / / 225 / / tata: proce nRpo rAjyamapyetattasya vidyate / tatkiM vikramarAjena, rAjaitanmAtramarthitam ? / / 226 / / lal New 231 Ifoll Mall Mell leel isil lA in Education International For Personal & Private Use Only " "
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 232 Holl iel caturaGgIyanAma ||6|| tRtIyamadhyayanam |oll ityuditvA devadattA, samAkArya nRpo'lapat / bhadre ! cireNa sampUrNaM, tava cetaHsamIhitam ! / / 227 / / devatAdattarAjyazrI:, prAhiNonmUladevarAT / tvAmAnetuM nijaM martya, tattvayA tatra gamyatAm / / 228 / / ityavantInRpeNoktA, sAgAdveNNAtaTa kramAt / tAM ca prAvIvizanmUla-devarAT sotsavaM pure / / 229 / / so'tha vaiSayikaM saukhyaM, bhuJjAno devadattayA / dharmakRtyaM vyadhAnnitya-marhacaityArcanAdikam / / 230 / / itazcAgaNyapaNyaughaM, bhRtvA pArasakUlataH / AgAdveNNAtaTe'nyedyuH, sArthavAho'calAhvayaH / / 231 / / kiM nAmAtra nRpo'stIti, tatra lokAn sa pRSTavAn / rAjA vikramarAjAkhyo, vartate'treti te jaguH / / 232 / / tataH svarNamaNImuktA-bhRtasthAlopadAM dadhat / mApAlaM prekSituM so'gA-dbhUpopyAsanamArpayat / / 233 / / tamupAlakSayanmaGgha, bhUpo bhUpaM tu nA'calaH / zreSThin ! kutastvamAyAsI-rityaprAkSInRpo'tha tam / / 234 / / pratyuvAcA'cala: svAmi-trAgAM pArasakUlataH / tatastaM vArtayAmAsa, prajAnAthaH sagauravam / / 235 / / bhANDaM darzayituM paJca-kule tenA'tha yAcite / bhUpo'bhyadhAtsameSyAmaH, kautukena svayaM vayam / / 236 / / mahAprasAda ityukte'calenA'tha nRpo yayau / tatsArthasthAnamAsthAnaM, dhiyAM paJcakulAnvitaH / / 237 / / maJjiSThAkramukAdIni, so'pi bhANDAnyadarzayat / tato'vadannRpo bhANDa-midamevAsti kiM tava ? / / 238 / / bhANDaM mamedamevAstI-tyukte tena nRpo'vadat / satyaM brUyA na cecchulka-cauryAM vigrahanigrahaH / / 239 / / llel Itall livall Balll Hell ||7|| Boll Nell leil Isl 16 sil leel llsil Isil 232 Wall wall ||sil 16 sil min Education International For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hell Isl caturaGgIyanAma Joil uttarAdhyayana sUtram 233 tRtIya Mall madhyayanam 16 lel Mall all all liall ||oll ||call nAnyasyApi purolIkaM, vacamyahaM kiM punaH prabho ! / tenetyukte nRpo'vAdI-diti paJcakulaM prati / / 240 / / ardhadAnaM zreSThino'sya, kriyatAM satyavAdinaH / kintu bhANDAni sarvANi, tolanIyAni me puraH / / 241 / / teSAM ca tolane bhAra-vaiSamyAda ighAtataH / vaMzavedhAca maJjiSThA-dyantamaine nRpo'param / / 242 / / bhANDasthAnAni sarvANi, narendro'bhedayattataH / tebhyo muktAsvarNarUpya-vidrumAdi viniryayo / / 243 / / tatprekSyotpannakopenA-'calo'badhyata bhUbhRtA / are pratyakSacauro'yaM, badhyatAmiti vAdinA ! / / 244 / / muktvA bhaTAMzca tatsArtha-sthAne'gAtpArthivo gRham / ArakSako'pi taM baddha-manaiSIdbhUpasannidhau / / 245 / / gADhabaddhaM ca taM dRSTvA, choTayitvA ca bhUdhavaH / sArthavAha ! kimu tvaM mAM, saJjAnAsIti pRSTavAn ? / / 246 / / so'vAdIddhavanodyota-karaM vairitamoharam / tvAM janezaM dinezaM ca, no jAnAti jaDo'pi kaH ? / / 247 / / cATuvAkyaiH kRtaM samyak, yadi vetsi tadA vada / nRpeNetyuditaH proce-'calastarhi na vedyayaham / / 248 / / tataH pRthvIpatirdeva-dattAmAhUya taM tathA / adarzayattAM ca vIkSyA-'calo'bhUyAkulo bhRzam / / 249 / / tato vilakSaM mAnyaste-kSaNaM hrINamadhomukham / vismayasmeranayanA, devadatteti taM jagI / / 250 / / devAdvipadamAptasya, kAryamevaM tvayA'pi me / tadetyuktastvayA yo'bhU-nmUladevo'yamasti saH / / 251 / / tadidaM vyasanaM vitta-dehasandehasAdhanam / prApto'pi tvaM vimukto'si, rAjJA dInadayAlunA / / 252 / / Mail Icall Hell 16ll Isll II Wel lls llell lall ||Gl Iroll Illl IISM leli in Ecation Motor lsil For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 234 vIkSApatro'tha sa zreSThI, praNipatya tayoH kramAn / ityuvAcAkhilAnmantUn, sahadhvaM me tadAkRtAn / / 253 / / isi caturaGgIyanAma la tRtIyaAgasA kupitastena, vicAradhavalonRpaH / pravezamapyavantyAM me, yuSmadvAcaiva dAsyati / / 254 / / isi madhyayanam naradevo'vadadeva-dattAdevI yadA tvayi / prasAdamakaronmantu-rmayA soDhastadaiva te / / 255 / / || tato'cala: pramudito, bhUyo'pi praNanAma tau / snapayitvA'bhojayattaM, devadattA'pi sAdaram / / 256 / / bhUpo'pi bhUrimUlyAni, datvA vAsAMsi tasya tat / zulkaM mumoca santo hi, dviSAmapyupakAriNaH / / 257 / / dUtaM datvA''tmano gantu-mavantyAM vyasRjaJca tam / avantIzo'pi tadvAcA, pravezaM tasya dattavAn / / 258 / / vipro nighRNazarmA'pi, prAptarAjyaM nizamya tam / agAdveNNAtalaM mUla-devabhUpaM nanAma ca / / 259 / / pratyabhijJAya bhUpo'pi, taM kRtajJaziromaNiH / adRSTasevayA tasmai, dadau grAmaM tameva hi / / 260 / / so'tha kArpaTiko' zrISI-dyAndragrAsalakSaNAt / svapnAdAsInmUladevo, nRpaH samyagvicAritAt / / 261 / / tataH so'cintayaddhiGmAM, yatsvapnastAdRzastadA / Avedanena mandAnAM, nIto niSphalatAM mayA ! / / 262 / / tadadyApi hi cetpItvA, gorasaM sarasaM zaye / tadAhamIdRzaM svapnaM, bhUya: pazyAmi rAjyadam ! / / 263 / / iti dhyAyan rAjyalakSmI, kAGkSan so'nizamasvapIt / na tu taM svapnamaikSiSTa, gUDhamarthamivAbudhaH / / / 264 / / kadApya'so kArpaTiko'pi pazyetsvapnaM tamapyutkaTabhAgyayogAt / na tu pramAdAcyutamartyajanmA, labheta bhUyo'pi jano naratvam ! / / 265 / / 234 Isol ||sil Ill isil lol ||sil isil isil ||sil lil All in Economia For Personal Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 // caturaGgIyanAma lall uttarAdhyayana sUtram 235 tRtIya is 16ll ell madhyayanam ||sl lel 16 Isl ell 115 Ilasil |s iti svapnadRSTAntaH SaSThaH / / 6 / / atha 'cakketti' padasUcito rAdhAvedhadRSTAntastathA hi - abhUdindrapuraM nAma, puramindrapuropamam / nRpastatrendradattAhvo, babhUvendra iva zriyA / / 1 / / rAjastasyA'bhavan baDhyo, vallabhAH prANavallabhAH / sutA dvAviMzatistAsA-mAsan pRthvIpatipriyAH / / 2 / / tAMstu sarvAnapi nRpo, mahotsavapurassaram / kalAbhyAsArthamamuca-tkalAcAryasya sannidhau / / 3 / / sa ca bhUpo'nyadA prekSya, mantriputrI manoramAm / upayeme tAM ca mantrI, dIrghadarzItyazikSayat / / 4 / / yadA garbhasamutpatti-rjAyate tava he sute ! / tadA dinAdikaM sarva-mapi jJApyaM tvayA mama / / 5 / / pratipede piturvANI, tathA'mAtyasutA'pi tAm / nodvAhamanu bhUpastu, tAM pasparza dadarza ca / / 6 / / bahupriyo bhUpriyastAM, sasmArA'pi na karhicit ! / bhUribhAryasya kiM kArya, tasya na syAt vinApi tAm ? / / 7 / / anyadA tAmRtastrAtAM, dadarza pRthivIpatiH / vadhUH kasyeyamityanyAH, papraccha ca nijapriyAH / / 8 / / prabho ! tavaiva patnIya-miti tAbhirudIrite / tayaiva saha tAM rAtri-muvAsA'vanivAsavaH / / 9 / / tatraiva rAtrau sA garbha, babhAra nRpasaGgamAt / svAtipAthomucaH saGgA-cchuktirmuktAmaNImiva / / 10 / / garbhasambhavakAlaM taM, sA'tha pitre nyavedayat / abhijJAnArthamurvIza-proktAni vacanAni ca / / 11 / / sAbhijJAnaM dhIsakho'pi, tatsarvaM patrake likhat / nRpAjJayA''nayattAM ca, svagehe prasavonmukhIm / / 12 / / lish ||5|| leil lol 235 ||Gll lls la Isl For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||ll all all IIGI is caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 236 foll MS tRtIya madhyayanam ||ell Isll llell Ilsil all foll loll Ill Hell ||5ll garbhakAle ca sampUrNe, sA'sUta sutamuttamam / tataH pramudito'mAtya-stasya janmotsavaM vyadhAt / / 13 / / surendradatta ityAkhyA, tasya cakre ca sotsavam / so'pyavardhiSTa tadnahe, kalpadruriva nandane / / 14 / / agnikAkhyaH parvatako, bahalI sAgarAbhidhaH / dAserA iti catvAra-stasyA'bhUvan sahodbhavAH / / 15 / / taizcaturbhiH samaM dAsA-patyaH krIDA manoramAm / kurvANa: sa kalAbhyAsa-yogyaH samajani kramAt / / 16 / / taM ca mAtAmaho'nyedyuH, kalAgrahaNahetave / kalAcAryasya tasyaivA-'bhyAse'muJcanmahAmahaiH / / 17 / / mAtAmahakalAcAryazikSAbhiH sakalA api / krIDAstyaktvA kalAbhyAsa-mekacitto vyadhatta saH / / 18 / / dAserAste kalAbhyAsA-vasare pUrvasaMstavAt / antarAyAn vyadhUstasya, tumulAkarSaNAdinA / / 19 / / tairapyaskhalitotsAhaH, kurvan so'bhyAsamanvaham / svabhAvavatsadabhyastA-zcakre dvAsaptati kalAH / / 20 / / vizeSAJca dhanurvedA-bhyAsaM sa vidadhe tathA / asAdhayadyathArAdhA-vedhamapyanuvAsaram / / 21 / / te tu dvAviMzatiH samya-kkalAbhyAsaM na cakrire / kurvanto vividhAM krIDA-manyonyaM valganAdikAm / / 22 / / pAThakena praNunnAstu, kalAgrahaNakarmaNi / duSTavAkyAni jalpanto-'bhUvaMstatkuTTanodyatAH ! / / 23 / / tAMzca kambAdinAcArya-stADayedyadi karhicit / tadA rudantaste gatvA, svamAtRNAM nyavedayan / / 24 / / tatastAstaM kalAcArya-mityupAlambhayan ruSA / bhavantyasmAdRzAM prAya-stanayA: khalu durlabhAH ! / / 25 / / Ilvall Poll Ill lall ||6| ||Gll Illl 236 ell ||sll Jain Education in For Personal & Private Use Only lallantainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 237 ATT AT // 7 // Jain Education Intonal tadasmAkaM sutA ete, pAThanIyA yathAsukham / tADanIyAstu yuSmAbhirnaiva niSThuramAnasaiH / / 26 / / tato dadhyAvupAdhyAyo 'mISAmadhyApanAnmayA / samprAptaM naiva sanmAna mupAlambhastvalabhyata ! / / 27 / / tadamISAM zUkalAzva-dezyAnAM duSTacetasAm / adhyApanaprayAsena, mamAtibahunA kRtam ! / / 28 / / tenetyupekSitAH kSmApa-putrAste sakalAH kalAH / nAmnaiva jagRhuH samyak, natvavindanta kAJcana / / 29 / / yataH - "nAnudyogavatA na ca pravasatA nAtmAnamutkarSatA, nAlasyopahatena nAnyamanasA nAcAryavidveSiNA / na bhrUbhaGgavilAsavismitamukhIM sImantinIM dhyAyatA, loke khyAtikaraH satAmabhimato vidyAguNaH prApyate ! / / 30 / / " tAdRzAnapi bhUpastAn, viveda viduSo'khilAn / AntaraGgaM guNaM vetti, parIkSAmantarA hi kaH ? / / 31 / / saputrAM mantriputrIM tu, pUrvavadvyasmarannRpaH / gatAharbhuktamapyalpabuddhayo hi smaranti na ! / / 32 / / itazca mathurApuryAM, jitazatrormahIpateH / bhUrbhuvaH svarvadhUjaitrA, sutA nirvRtirityabhUt / / 33 / / tAmazeSakalAdakSAM, prAptAbhinavayauvanAm / anyedyuH prAhiNonmAtA, pariSkRtya nRpAntike / / 34 / / sA'pi gatvA sabhAmadhye, praNanAma mahIdhavam / tAM nivezya nijotsaGge nRpopyevamacintayat / / 35 / / pANigrahaNayogyA'sau sutA'bhUtprAptayauvanA / prAyo bhavanti bhUpAnAM, nandanAzca svayaMvarAH / / 36 / / tadabhISTena bhartrA'sau vivAhyeti vimRzya saH / sute kaste varA'bhISTaH, sasnehamiti pRSTavAn ? / / 37 / / For Personal & Private Use Only ATTTTTTT // caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam 237
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 238 Is caturaGgIyanAma ki tRtIyaMH madhyayanam sA proce yaH pumAn rAdhA-vedhaM sAdhayati sphuTam / svAminnahaM variSyAmi, taM varaM vasudhAvaram / / 38 / / tata indrapurAdhIza-syendradattasya bhUbhujaH / kalAbhyAsaparAn bhUya-starAnAkarNya nandanAn / / 39 / / jitazatrunRpastatra, gantuM prAtiSThipatsutAm / yuktAM vRddhaH kulAmAtyai-zcaturaGgacamUvRtAm / / 40 / / (yugmam) kramAdindrapure sA'gA-dindradattanRpo'pi tAm / pure prAvIvizattuSTa-cetA gurubhirutsavaiH / / 41 / / dadhyau cA'zeSabhUpebhyaH, kRtapuNyo'smi nanvaham / yatkanIyaM vihAyAnyA-nmatsutaM pariNeSyati ! / / 42 / / dhyAyanniti pratijJAM ca, tasyAstAmavadhArayan / akArayanRpo bhavyaM, svayaMvaraNamaNDapam / / 43 / / kAJcanastambhasaMlagna-caJcanmANikyatoraNe / mauktikasvastikazreNI-danturIbhUtabhUtale / / 44 / / sugandhipaJcavarNADhya-puSpaprakarapUjite / vicitrollocaracanA-citrIyitajagattraye / / 45 / / akANDodbhUtasandhyAbhra-paTalabhrAntikAribhiH / abhraMlihai: paJcavarNaH, ketula:vibhUSite / / 46 / / tasmiMzca maNDape zakrA-sthAnamaNDapasannibhe / indradatto nRpaH stambha-mekamucairatiSThipat / / 47 / / (caturbhiH kalApakam) catvAri sRSTyA catvAri, saMhatyA cAtivegataH / bhrAmyanti lohacakrANi, stambhordhvaM ca nyavIvizat / / 48 / / teSAM copari rAdheti-prasiddhAM zAlabhaJjikAm / asthApayadadhastAca, tailasampUrNa kuNDikAm / / 49 / / kuNDItailasthacakrAdi-pratibimbAnusArataH / rAdhAyA vAmanayanaM, vedhyaM tatra ca sAdhakaiH / / 50 / / // 7 // llol lloll lifoll 238 leel For Personal Private Use Only liel
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ lloll Mol caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram tRtIya 239 llel ill madhyayanam tataH sa bhUpaH sAnandaM, dvAviMzatyA sutaiH samam / purAbahiHsthe tatrAgA-nmaNDape saparicchadaH / / 51 / / surendradattasaciva-statrAgAtsacivo'pi saH / paurAzca koTizastatrA-''yayuH kautukamIkSitum / / 52 / / sarvAlaGkArasubhagA, lakSmIriva vapuSmatI / svayaMvarasrajaM kAma-dolAbhAM bibhratI kare / / 53 / / dadhAnA zvetavastrANi, vyUtAnIvendukAntibhiH / harantI svarvadhUgarva, netrareva savibhramaH / / 54 / / darzanAdapi vizveSAM, vizAM nivRtidAyinI / tasthau nirvRtikanyApi, tasya stambhasya sannidhau / / 55 / / (tribhirvizeSakam) athoce bhUpatijyeSTha-sutaM zrImAlisaJjJakam / rAdhAvedhAtkanImenA, rAjyaM cApnuhi vatsa he ! // 56 // sa tvanabhyAsatazcApA-karSaNepyakSamo'bhavat / tathApi dhASTamAlambya, kathaJcittadupAdade / / 57 / / yatra vA tatra vA yAtu, muktaH zrImAlinA zaraH / ityuktvA so'mucadvANaM, sadyaH pAJcAlikAM prati / / 58 / / vizikha: sa tu cakreNA-sphAlya bhagno'patadbhuvi / aho ! kalAvAniti so-'hAsi lokaistato bhRzam ! / / 59 / / vIkSApannastato vIkSA-mbabhUva bhuvameva saH / vivikSuriva pAtAlaM, tayA nindotthayA hiyA / / 60 / / zaraH kasyApyevameka-maticakrAma cakrakam / kasyApi dve trINi kasyA-pyanyeSAM cAnyato yayau / / 61 / / na punaH ko'pi rATputro, rAdhAvedhamasAdhayat / mitho nastulyatA hAni-rmA'bhUditi dhiyA kimu ! / / 2 / / tadvilokya sanirveda, dadhyAvevaM dharAdhavaH / amIbhistanayairloka-samakSaM dharSito'smi hA ! / / 63 / / ||sil 239 lifall all liall llll liall Isl fall ||sil Isill Join Education international For Personal Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana isil caturaGgIyanAma sUtram tRtIya 240 Jisil Is madhyayanam Isi || || ||Rai bhUtalavyApimatkIrti-mUttisaMhArakAriNaH / mama vairiNa evAmI, putrarUpeNa jajJire ! / / 64 / / amIbhiH satkalAhIna-bhUyobhirapi kiM sutaiH ? / zreSThaH kalAvAMstveko'pi, kSIrAbdheriva candramAH ! / / 65 / / putro hi guNavAn pitro-mahAnandAya jAyate / guNahInastu duHkhAya, vaDhedhUma ivAGgajaH / / / 66 / / yadAhuH - "kAmaM zyAmavapustathA malinayatyAvAsavastrAdikam, lokaM rodayate bhanakti janatAgoSThI kSaNenApi yaH / mArge'pyaGgalilagna eva janakasyAbhyeti na zreyase, hA ! svAhApriya ! dhUmamaGgajamimaM sUtvA na kiM lajita: ? / / 67 / / " gatasarvasvavadbhUpe, dhyAyatyevamadhomukhe / uvAca sacivaH svAmin !, kimevaM durmanAyase ? / / 68 / / babhASe bhUpatirmannin !, putrarebhirazikSitaiH / dhvasto me mahimA tena, daurmanasyaM zrayAmyaham ! / / 69 / / mantryUce, daurmanasyena, kRtaM yatte suto'paraH / surendradattanAmA'sti, dauhitro me kalAnidhiH / / 70 / / rAdhAvedhaM vidhAtuM sa, prabhUSNurvidyate prabho ! / tadAkA'bhyadhAdbhUpo, mantrinnAhaM smarAmi tam ! / / 71 / / rAjJaH puraM tato vRtta-patraM tatsacivo'mucat / tadvAcayitvA smRtvA ca, sarvaM bhUpo'pyamodata / / 72 / / kvA'dhunA sa suto'stIti, rAjJokte dhIsakho'pi tam / darzayAmAsa bhUpo'pi, tamAliGga yetyavocata / / 73 / / rAdhAvedhaM sAdhayitvA, vatsa ! kenApyasAdhitam / rAjyayuktAM kanImenAM, svIkuru tvaM mahAmate ! / / 74 / / tataH pramANamAdezaH, pUjyAnAmityudIrya saH / stambhasya tasya pArzve ca, gatvA cApamupAdade / / 75 / / ||sil Hell Holl Irall 16ll lall Isil ial ||61 lall Boll loll likel lol Joil lal Isl For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illl Isil Mei kA caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 241 lifal ||sll ||61 in tRtIya lol Moli madhyayanam || ill l ial sill Ioll IIGll lol IMel lel adhijIkRtya tatsatya-sandhaH sandhAya cAzugam / UrdhvamuSTiradhodRSTi-statra tasthau ca bhUpabhUH / / 76 / / dadhyau nirvRttikanyA'pi, vIkSya taM rUpamanmatham / aho rUpamaho kAnti-raho lAvaNyamadbhutam ! / / 77 / / eSa vidhyati cedrAdhA, tatkRtArthA bhavAmyaham / dhyAyantIti tadekAgra-cittAsIdyoginIva sA / / 78 / / tadA ca tatsamIpasthA, dAserAste caturdizam / cakruH kolAhalaM procaistAlikAsphAlanAdinA / / 79 / / te'pi dvAviMzatI rAja-sutA ullaNThabhASaNaiH / asau vidhyatu mA rAdhA-mityapAyAn vitenire / / 8 / / skhalite sati te zIrSa, chetsyAva iti vAdinau / pArzvayostasthatustasya, khaDgavyagrakaro narau / / 81 / / samIpasthaH kalAcAryo-'pyevaM smAha muhurmuhuH / skhalite te vadho bhAvI, tadbhUyAstvaM samAhitaH / / 82 / / dAserAMstAn kumArAMzcA-'gaNayan subhaTau ca tau / kuNDikAtailasaGkrAnta-cakrAntaryastalocanaH / / 83 / / lakSye niruddhayA dRSTyA, jJAtvA cakrASTakAntaram / tadekAnamanAH sadyaH, kumAro vyamucaccharam / / 84 / / (yugmam) pravizya teSAM cakrANA-mantarAle zaro'pi saH / kSaNAdvivyAdha rAdhAyA, vAmanetrakanInikAm / / 85 / / tato lokaiH pramuditai-zcakre jayajayAravaH / tadaikAgryakarasthairya-laghuhastatvazaMsibhiH / / 86 / / tadA nirvRttikanyA'pi, mukhe tasya pramodabhAk / kaTAkSamAlikAM nyAstha-tkaNThe tu kusumastrajam / / 87 / / tamobhiriva lokasya, sutairebhirabhUnmama / yanmAlinyaM tadA pUrNa-vidhuneva tvayA hRtam / / 88 / / licill ||Gll Ill ||Gll s el ill || Ildall IGN lol ||7|| Illl Ill Ilall WooM Jell lell 241 all llol leel 16ll ational MoM Jan Education n For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jell uttarAdhyayana sUtram 242 6 caturaGgIyanAma tRtIyaHell madhyayanam ||sil foll ||Gll Iroll ||sil tattvayaiva sutenAha-masmi putrItyudIrayan / tadendradattarAjendraH, premNA taM pariSasvaje / / 89 / / (yugmam) tataH kumArastAM kanyA-mupAyaMsta mahAmahaiH / indradattanarendro'pi, tasmai rAjyaM dadau kramAt / / 90 / / te tu dvAviMzati: pUrva-manabhyAsAttadA katham / rAdhAvedhaM sAdhayanti, zrayanti ca nRpazriyam ? / / 91 / / divyAnubhAvAdatha te'pi rAdhA-vedhaM kumArAH kila sAdhayeyuH / pramattacittastu jano naratvA-jhyutaH punastanna labheta sadyaH / / 12 / / iti rAdhAvedhadRSTAntaH saptamaH / / 7 / / atha carmadRSTAntastathA hi - hRda eko'bhavat kvApi, yojanAni sahasrazaH / vistIrNo'gAdhapAnIyo, bhUrinIracaraibhRtaH / / 1 / / tasya copari zevAla-jAlairanyonyasaGgataiH / sarvatrAcchAdanaM carma-samAnaM samabhUtsadA / / 2 / / tatra ceko'vasatkUrmaH, putrapautrAdisaMyutaH / grIvAM prasArayAmAsa, sa cAbdAnAM zate zate / / 3 / / anyadA tasya sAndrasya, madhye zevAlacarmaNaH / chidraM babhUva prabala-samIraNasamIraNAt / / 4 / / daivayogAtsa kUrmo'pi, grIvAM prAsArayattadA / randhreNa tena grIvA'pi, niragAjharmaNo bahiH / / 5 / / tataH sa pUrNimAcandra-tArAmaNDalamaNDitam / adRSTapUrvamAkAzaM, vIkSyAtyantaM visiSmiye / / 6 / / mahAzcaryamidaM svIya-bandhUnAM darzayAmyaham / dhyAtvetyAhvAtumAtmIyA-nmadhye hRdamagAca saH / / 7 / / tAnAhUya sametastu, na lebhe paryaTannapi / tacchidraM pavanodbhUtaH, zevAlaiH sthagitaM kSaNAt ! / / 8 / / ||Gll Iell lall Ioll leill llol Isil lisil lisill loll 242 Isill in Econo For Personal Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 243 IIM I161 llel likel lis lel sil llsil Isl ||7|| kUrmaH punastatra labheta randhra, pazyeca pUrNaM zazinaM kadAcit / paricyuto martyabhavAnaratvaM, labheta janturna tu dharmahInaH ! / / 9 / / // caturaGgIyanAma iti carmadRSTAnto'STamaH / / 8 / / atha yugadRSTAntaH tathA hi - tRtIya madhyayanam asti svayambhuramaNa-vAridhirvalayAkRtiH / sahasrayojanodvedho-'saGkhyayojanavistRtaH / / 1 / / vihAya valayaM sarvAkArairjalacare te / sarveSAmapi vArDInA-mantime tatra nIradho / / 2 / / devaH ko'pi dizi prAcyA, lIlayA nikSipedyugam / yugasya tasya kakubhi, pazcimAyAM ca kIlikAm / / 3 / / (yugmam) tasminnapAre'kUpAre, bhrAmyantI samilA'tha sA / svayameva yugacchidre, pravizetkiM kadAcana ? / / 4 / / pracaNDavAtotthitavIcinunnA, devAtsvayaM sA'pi yugasya randhre / kuryAtpravezaM na tu puNyahInaH, pumAnpunarvindati martyabhAvam ! / / 5 / / iti yugadRSTAnto navamaH / / 9 / / atha paramANudRSTAntastathA hi - stambhamekaM mahAmAnaM, mANikyamayamuttamam / svasAmarthyaparIkSArthaM, gIrvANa: kopyacUrNayat / / 1 / / taza cUrNamatizlakSNaM, nirmAya paramANuvat / nalikAntarnicikSepa, kSepIyaH sa sudhAzanaH / / 2 / / Aruhya merucUlAyAM, so'tha phUtkRtamArutaiH / drutamullAlayAmAsa, taJcUrNa parito'khilam / / 3 / / tena devena vikSiptA-stataste paramANavaH / pracaNDapavanodbhUtA, abhajanta dizodizam / / 4 / / atha vizvatraye ko'pi, zaktimAn vidyate na saH / yastaM stambhaM punaH kuryA-taireva paramANubhiH / / 5 / / foll Ifoll isill islil 6. Isl Isl ||oll 6ll llsl Isll ell For Personal Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ lall ||6ll uttarAdhyayana lIsil oull sUtram 16ll 16ll 244 in tRtIya stambho yathA'sau paramANubhistaiH, kenApi niSpAdayituM na zakyaH / pramAdinA prANabhRtA tathaiva, bhUyo'pi labhyeta na mAnavatvam / / 6 / / iti / / caturaGgIyanAma yadvA kA'pi sabhA bhUri-stambhA dagdhA kRzAnunA / tairaiva pudgalairna syA-ttathA nRtve'pi bhAvanA / / 7 / / lol madhyayanam Isll iti vA paramANudRSTAnto dazamaH / / 10 / / itthaM jinendragaditAni manuSyajanma-daurlabhyasUcanacaNAni nidarzanAni / AkarNya bho bhavijanA: ! bhagavatpraNIte, dharme mahodayakare kuruta prayatnam / / 626 / / iti daza dRSTAntAH sampUrNAH / tatra yathA mAnuSatvaM durlabhaM tathA darzayitumAha - samAvaNNA Na saMsAre, nANAguttAsu jAisu / kammA nANAvihA kaTTa, puDho vissaMbhiA payA / / 2 / / vyAkhyA - samApannAH samantAtprAptAH prajA iti yogaH, mAnuSyamiti gamyate, 'Neti' vAkyAlaGkAre, kvetyAha saMsAre bhave, tatrApi kvetyAhaill // nAnAgotrAsu anekAbhidhAnAsu jAtiSu kSatriyAdiSu, atra hetumAha-karmANi jJAnAvaraNIyAdIni nAnAvidhAni anekaprakArANi kRtvA nivartya ! 6 teSAmadhInAH santaH 'puDhotti' pRthakbhedena ekaikaza ityarthaH, 'vissaMbhiatti' prAkRtatvAdanusvAralope vizvabhRto jagatpUrakA vartante iti zeSaH, ki kvacitkadAcidutpattyA sarvajagahyApanAduktaM ca - "natthi kira so paeso, loe vAlaggakoDimittovi / jammaNamaraNabAhA, jattha jiehiM na saMpattA // 1 // " tato'vApyA'pi narajanma svakRtakarmAnubhAvato'nyAnyagatibhAginya eva prajA janasamUharUpA bhavantIti durlabhameva punarnarajanmeti sUtrArthaH |2 / / etadeva spaSTayati - || 244 |lol lloll llol Ilal Ifoll Join Education international For Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram madhyayanam egayA devaloesu, naraesuvi egayA / egayA AsuraM kAyaM ahAkammehiM gacchai / / 3 / / ial caturaGgIyanAma tRtIyavyAkhyA - ekadA zubhakarmAnubhavakAle devalokeSu saudharmAdiSu, narakeSu ca ratnaprabhAdiSu, apizabdazcakArArthe, ekadA duSkarmodayakAle, ekadA // Hel 'AsuraM' asurasambandhinaM kAyaM nikAyaM, 'ahAkammehiti' yathAkarmabhistattadgatyanurUpaceSTitairyathAyogaM sarAgasaMyamamahArambha-bAlatapaHprabhRtibhiH, in Mel 'gacchaitti' vacanavyatyayAdgacchanti prANina ityuttareNa yoga iti sUtrArthaH / / 3 / / egayA khattio hoI, tao caMDAlabokkaso / tao kIDapayaMgo a, tao kuMthupivIliA / / 4 / / vyAkhyA - ekadA kSatriyo rAjA bhavati, janturiti gamyaM, sUtravaicitryAbahucanaprakamepyekavacanaM, tatastadanantaraM caNDAlo mAtaGgaH, yatA // zUdreNa brAhmaNyA jAtazcaNDAlaH, bokkaso varNAntarasaGkarajanmA, tathAhi-brAhmaNena zUdrayAM jAto niSAdaH, brAhmaNenaiva vaizyastriyAM jAtazcAmbaSTha / // ityucyate / tatra niSAdenAmbaSThyAM jAtastu bokkaso bhaNyata iti vRddhavAdaH / iha ca kSatriyacANDAlabokkasagrahaNAdyathAkramaM sarvA 6 uccanIcasaGkIrNajAtaya upalakSitAH / tataH kITa: prasiddhaH, pataGgaH zalabhaH, caH samujhaye, kunthuH, pipIlikA ca, bhavatIti yojyaM, - azeSatiryagbhedopalakSaNaJcedamiti sUtrArthaH / / 4 / / itthaM sarvatra paryaTanto'pi gurukarmatvena te na nirvidyante ityAha - evamAvaTTajoNIsu, pANiNo kammakibbisA / na nivijaMti saMsAre, sabaDhesu va khattiA / / 5 / / vyAkhyA - evam, anena nyAyena 'AvartaH' punaH punardhamaNarUpaH parivartastatpradhAnA yonayazcaturazItilakSapramANAni jIvotpattisthAnAni 245 lol ||sil liroll ||7|| lish llel Hal For Personal Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 246 vpyvn loll // 7 // AvartayanayastAsu, prANinaH jIvAH, karmaNA kliSTena kilviSAH - adhamAH karmakilviSAH, na nirvidyante kadaitasmAtparyaTanAnmokSo bhAvIti nodvijante, saMsAre bhave, keSviva ke ? sarve ca te arthAzca dhanakanakAdayaH sarvArthAH teSviva kSatriyAH rAjAnaH, ayaM bhAvaH yathA manojJAn zabdAdIn bhuJjAnAnAM teSAM tRSNA vardhate evaM tAsu tAsu yoniSu punaH punarutpattimanubhavatAmapi saMsAriNAM, kathamanyathA te tatpratighAtArthaM nodyamaM kuryuH ? iti sUtrArthaH / / 5 / / tatazcakammasaMhiM saMmUDhA, dukkhaA bahuveaNA / amANusAsu joNIsu, viNihammaMti pANiNo / / 6 / / vyAkhyA - karmasaGgairjJAnAvaraNIyAdikarmasambandhaiH sammUDhAH atyarthaM mUDhAH duHkhitA asAtayuktAH, kadAcittanmAnasamevaikaM syAdityAha-bahuvedanA bhUrizArIrapIDAH, amAnuSISu narakatiryagAbhiyogyAdidevadurgatisambandhinISu yoniSu vinihanyante, vizeSeNa nipAtyante, arthAtkarmabhiH na tu tAbhya uttAraM labhante prANino jIvAstato durlabhameva mAnavatvamiti sUtrArthaH / / 6 / / kathaM tarhi tadavAptirityAha - kammANaM tu pahANAe, ANupuvvI kayAi u / jIvA sohimaNuppattA, AyayaMti maNusyaM / / 7 / / vyAkhyA - karmaNAM tu punarnarakagatipratibandhakAnAmanantAnubandhyAdInAM 'pahANAetti' prahANyA apagamena, kathaM prahANirityAha- AnupUrvyA // krameNa, na tu jhagityeva, ata evAha 'kayAiutti' tu zabda evakArArthe, tataH kadAcideva na sarvadA jIvAH prANinaH zuddhiM kliSTakarmApagamAtmikAM, anuprAptAH samprAptAH Adadate svIkurvanti manuSyatAM manujajanma, viziSTazuddhinibandhanaistanukaSAyatvAdibhireva tadAyurbandhAditi sUtrArthaH / / 7 / / evaM kathaJcinmanuSye prApte'pi zrutidurlabhetyAha For Personal & Private Use Only caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam 246
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 247 on tRtIya lA mANussaM viggahaM lar3e, sui dhammassa dullahA / jaM sucA paDivakhaMti, tavaM khaMtimahiMsayaM / / 8 / / // caturaGgIyanAma vyAkhyA - 'mANussaMti' sUtratvAnmAnuSyakaM manuSyabhavasambandhinaM vigrahaM dehaM, 'laDhuMti' labdhvA'pi, apergamyatvAt, zrutiH zravaNaM, dharmasya durlabhA lal madhyayanam 6. duSpApA pUrvoktAlasyAdihetubhiH, sa ca dharma: "mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAhne / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArdharAtre, mokSazcAnte is zAkyasiMhena dRSTaH / / 1 // " ityAdibauddhAdikalpito'pi syAdatastadapohArthamAha-yaM dharmaM zrutvA pratipadyante bhavyA iti zeSaH, tapo'nazanAdi / 6 dvAdazavidhaM, zAntiM krodhajayalakSaNAM, mAnAdijayopalakSaNaJcaiSA, ahiMsratAM hiMsanazIlatvAbhAvaM, anena prathamavratamuktaM, zeSavratopalakSaNItat, leol M etadvRttitulyAni hi zeSavratAni, evaJca tapasaH kSAntiprabhRticatuSTayasya mahAvratapaJcakasya cAbhidhAnAddazavidho'pi dharmo'bhyadhAyIti sUtrArthaH / / 8 / / ISM zrutiprAptAvapi zraddhA durlabhetyAha - llol __ AhaJca savaNaM laddhaM, saddhA paramadullahA / socA neAuaM maggaM, bahave parabhassaI / / 9 / / vyAkhyA - 'Aha' kadAcit zravaNaM prakramAddharmasyAkarNanaM, upalakSaNatvAnmAnuSyaM ca, 'laddhaMti' apizabdasya gamyamAnatvAt / labdhvApyavApyApi zraddhA dharmarucirUpA paramadurlabhAtIvadurApA, kutaH punaH paramadurlabhatvamasyA ityAha-zrutvAkarNya naiyAyikaM nyAyopapatraM mArga fol samyagdarzanAdirUpaM muktipathaM bahavo'neke 'paribhassaitti' paribhrazyanti cyavante, prakramAnaiyAyikamArgAdeva / yathA jamAliprabhRtayaH, yaza / non prAptamapyapaiti tacintAmaNivatparamadurlabhamevetibhAvaH / atha ke te jamAliprabhRtaya iti tadvaktavyatA likhyate, tadyathA-"bahuraya jamAli pabhavA 1, llol Isill Illl Ill Isl JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 248 Isl lloll | jIvapaesA ya tIsaguttAo 2 / avbattAsADhAo 3, sAmuccheAsamittAo 4 / / 1 / / gaMgAo do kiriA 5, chaluA terAsiANa uppattI 6 / caturaGgIyanAma // therAya goTThamAhila-puTThamabaddhaM parUvaMti 7 / / 2 / / " anayorarthaH - bahubhiH samayairvastu niSpadyate na tvekasamayenetimanvAnA bahuratA jamAliprabhavA lA tRtIyajamAlerutpannAH 1 / pradezo'ntyapradezaH, sa eva jIvo yeSAM te pradezajIvAH, prAkRtatvAgna vyatyaye jIvapradezAste tiSyaguptAdudbhUtAH 2 / avyaktA: // madhyayanam saMyatAdijJAne sandehavAdina ASADhAcAryAjAtAH 3 / sAmucchedA utpAdAnantarameva vastusamucchedavAdino'zvamitrAjAtA: 4 / / 1 / / dvikriyA kA kA ekatra samaye kriyAdvayAnubhavavAdino gaGgAcAryAjAtA: 5 / trairAzikAnAM jIvAjIvanojIvarUparAzitrayavAdinAM 'chaluatti' / // vaizeSikAbhimataSaTpadArthanirUpakatvAdulUkagotratvAJca SaDulUko rohaguptastasmAdutpattiH 6 / sthavirAzca goSThAmAhilAH, spRSTaM kaJcukavat, in abaddhaJcA'sambaddhaM, na tu kSIranIravadanyonyAnugatamAtmapradezaH samaM karmetizeSaH, prarUpayanti, anena ca goSThAmAhilAdevAbaddhikAnAmutpattiriti Illl sUcitamiti gAthAdvayAkSarArthaH / / 2 / / bhAvArthastvanayoH sampradAyAdavaseyaH, sa cAyaM - 16 16ll "zrIvIrajJAnato varSe-zcaturdazabhirutthitaM / teSvAdinihnavasyAdo, vRttAntaM vacmi tadyathA / / 1 / / " - pure kSatriyakuNDAkhye, zrImadvIrajinasvasuH / sudarzanAyAstanayo, jamAliH kSatriyo'bhavat / / 2 / / jagatrayamanohAridarzanA priyadarzanA / zrIvIrasvAmiduhitA, priyA tasyA'bhavat priyA / / 3 / / isi anyedyustatra bhagavAn, zrIvIraH samavAsarat / jamAlirjAyayA sAkaM, sArvaM nantumagAttadA / / 4 / / svAmidezanayA jAta-saMvega: saMyamotsukaH / gRhaM gatvAgrahItpitro-ranujJAM sa kathaJcana / / 5 / / Ioll ||el Isl foll 248 kA hara Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ loll lIsll lloll iel caturaGgIyanAma ||7 uttarAdhyayana sUtram 249 leil ME tRtIya llsil ||7|| Ill madhyayanam Jell all ||Gl all ||Gll all llol ||sl MS 16ll llell llll lal mahotsavaistato vizva-zlAdhyairgatvA'rhato'ntike / jamAli: prAvrajatpaJca-zatakSatriyasaMyutaH / / 6 / / tadA ca svAminaH putrI, tatpriyA priyadarzanA / prAvrAjItsvAmino'bhyaNe, strIsahasreNa saMyutA / / 7 / / jamAlizramaNa: so'tha, viharan svAminA samam / papAThaikAdazAGgAni, tapastepe ca dustapam / / 8 / / tataH sAdhvIsahasraM ta-tsAdhupaJcazatIM ca tAm / prabhustasmai dadau ziSya-tayA mukhyaM vidhAya tam / / 9 / / so'nyadA svAminaM natvA, papraccheti kRtAJjali: / satantro'haM vibho'nyatra, viharAmi tvadAjJayA / / 10 / / lAbhAbhAvAtprabhustasmai, na dadau kiJciduttaram / aniSiddhaM hyanumata-miti mene tadA sa tu / / 11 / / niragA prabhoH pArdhA-dvihartuM saparicchadaH / kramAJca puryAM zrAvastyAM, viharananyadA'gamat / / 12 / / tatrodyAne koSTukAkhye, tasthuSastasya karhicit / antaprAntAzanairdAgha-jvaraH prAdurabhUnmahAn / / 13 / / upaviSTatayA sthAtu-makSamaH sa tato yatIn / ityUce saMstArako me, kriyatAM kriyatAM drutam ! / / 14 / / tataH saMstArakaM kartuM, pravRtAn vratino nijAn / saMstArakaH kRto no ve-tyapRcchatsa muhurmuhuH / / 15 / / saMstArakaH kRto nAsti, kintvadyApi vidhIyate / tairityukte paribhraSTa-samyaktva: sa vyacintayat / / 16 / / 'kriyamANaM kRtamiti', jinoktaM sUnRtaM katham ? / saMstArako yatsaMstIrya-mANo'pyeSa na saMstRtaH ! / / 17 / / tadadhyakSaviruddhatvA-tantra saGgatimaGgati / vimRzyetyakhilAnsAdhU-nAhUyaivamabhASata / / 18 / / Nell llell ||sll ||Boll llel Mei loll lisil Poll Isil Hell Jel leel 16ll Ioll lell lifal liall lall Itall Is llel lol For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 250 1191 || Ill || lol 6 caturaGgIyanAma 6 tRtIyaall lol llol No- madhyayanam lIsl 16 lroll leil liall 'kriyamANaiH kRtamiti', zrImahAvIrabhASitam / mithyAdhyakSaviruddhatvA-cchatyaM hutabhujo yathA ! / / 19 / / na cAdhyakSaviruddhatvaM, tasyasiddhaM bhavetkvacit / saMstArako yatsaMstIrya-mANo'pyeSa na saMstRtaH / / 20 / / niSpadyate kSaNavyUhai-ryatkAryamaparAparaiH / tatkathaM kRtamityAdya-samaye'pi nigadyate ? / / 21 / / prArambhe'pi kRtaM cetsyA-ttadA'nyatra kSaNavraje / kRtasyaiva vidhAnenA-'navasthA syAdanAhatA ! / / 22 / / satyapyevaM manyate ce-tkriyamANaM kRtaM tadA / ghaTAderupalambho'stu, prArambhakSaNa eva hi / / 23 / / 'kRtameva kRtaM' tasmA-dyauktikaM bho maharSayaH ! / tadamuM mAmakaM pakSaM, kakSIkuruta sUnRtam ! / / 24 / / na ca vAcyaM sa sarvajJaH, kathaM mithyAvadediti ? / yadayAtso'pi tajjAtu, mahAnto'pi skhalanti hi / / 25 / / evaM vipravadantaM taM, jamAliM mArgavicyutam / sthavirA: procurArya ! tvaM, viruddhaM kiM vadasyadaH ? / / 26 / / rAgadveSavinirmuktA, na bhASante mRSA jinAH / vacane'pi ca no teSAM, doSalezo'pi sambhavet / / 27 / / (tathAhi-) AdyakSaNe cetkAryasyo-tpattirna syAttadA katham / kSaNAntare tadutpattiH, syAtkSaNatvAvizeSataH ? / / 28 / / uktaJca - "Adyatantupraveze ca, notaM kiJcidyadA paTe / antyatantupraveze'pi, notaM syAnna paTodayaH / / 29 / / " na cA'dhyakSavirodho'pi, sambhavediha kahiMcit / saMstIryate yadvastrAdi, taddhi saMstRtameva yat / / 30 / / yAvat prAk saMstRtaM tAvat, punaH saMstIryate na yat / tataH kRtasyA'karaNA-vA'navasthApi vidyate / / 31 / / Ill 161 i ||6|| ||sil Usil Isl || || ||sil Isil lish 16 ||6| 250 liell llell leell alll Man Inn Education International For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illell 16l MoM Isil llel // caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram MS tRtIya 251 lleel Isl madhyayanam Isl Hell 16|| all lls isi |Gll isil Ill ||6 yadyArambhakSaNe kumbho-palambho'stviti bhASitam / tadapyasadyadanyasyA-rambhe'nyad dRzyatAM katham ? / / 32 / / tadA hi zivakAdInA-mevAvAntarakarmaNAm / varttate kriyamANatvaM, te ca dRzyanta eva hi / / 33 / / kumbhaH punaranArabdha-stadAnIM dRzyate katham ? / ghaTaM karotItyuktistu, prArambhe sthUlabuddhitaH / / 34 / / kriyamANaM kRtamiti, sarvajJasya vacastataH / pramANameva na puna-zchadmasthAnAM bhavAdRzAm ! / / 35 / / sarvajJo'pyanRtaM brUyA-diti tvadvacanaM punaH / satAM na zrotumapyaha~, mattonmattapralApavat ! / / 36 / / tajjainendraM vacastathyaM, mA dUSaya mahAmate ! / duSkarmaNA'munA mAsma-bhrAmyassaMsArasAgare ! / / 37 / / ekasyApi jinoktasya, padasyotthApane janaH / mithyAtvaM labhate tasmA-didamAlocaya drutam / / 38 / / tairityukto'pi nAtyAkSI-jamAli: svAgrahaM yadA / tadA vihAya taM keci-nmunayo jinamAzrayan / / 39 / / kecittu zraddadhAnAsta-nmataM tasthustadantike / athAyayau purImadhyA-taM nantuM priyadarzanA / / 40 / / tadagre'pi jamAlista-nmataM prAgvannayarUpayat / pUrvastrehAtsA'pi sarvaM, pratyapadyata tattathA / / 41 / / gatvA copAzraye TaNka-kumbhakArasya vezmani / prAkAzayatpuraH sarva-sAdhvInAM svapatermatam / / 42 / / zayyAtarasya TaNkasyA-'pyagre sA tadavocata / sa tu zrAddhastadAkarNya, dadhyAvevaM vizuddhadhIH / / 43 / / utthApayatyasau jainaM, vacastathyaM tadAgrahAt / tadimAM bodhayiSyAmi, samaye kvApi yuktibhiH / / 44 / / 16ll lisil fiell Ilell Isll lel loll ||7|| MS Mail Islil ||7|| 251 l/sill ller Holl ||all tell JainEducation intell. llol Irell law.jainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 llsil | || lisil uttarAdhyayana sUtram 252 8 caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam 16ll lalll Isl llel Jel Jell lear Jell IIGll II lisa liall Tell ||oll dhyAtveti so'bravIdAyeM !, vizeSamahamIdRzam / samyagjAnAmi no kintu, yUyaM jAnItha tadvidaH / / 45 / / kulAla: so'nyadA pakva-bhANDAnyudvartayansvayam / svAdhyAyakaraNaikAgra-zrIvIraduhituH paTe / / 46 / / cikSepa jvaladagAraM, dhImAnkenApyalakSitam / tataH paTaM dahyamAnaM, vIkSya sA vatinI jagau / / 47 / / (yugmam) saGghATI mama dagdheyaM, bho TaNka ! tvatpramAdataH / TaNko'vAdIddahyamAnA, dagdheti procyate katham ? / / 48 / / bhavanmate hi sampUrNa-saGghATIdahane khalu / dagdhA saGghATIti, vaktuM, yuktaM na punaranyathA ! // 49 / / atha cedbhagavadvAkyaM, svIkriyeta tadA hyadaH / vaktuM yujyeta tadvizva-mAnyaM tatpratipadyatAm / / 50 / / tannizamya galanmithyA-darzanA priyadarzanA / ityavAdIdaho Arya !, sAdhvahaM bodhitA tvayA ! / / 5 / / ataH paraM jainavacaH, pramANaM me jagaddhitam / yattu taddUSitaM tasya, mithyAduSkRtamastu me ! / / 2 / / ityuktvA sA yayau pArzve, jamAle: saparicchadA / tasyAgre cAvadannakA, yuktIrjinamatAnugAH / / 53 / / tasyA vacobhirapi sa, nAmucattaM kadAgraham / rasona iva durgandhaM, sugandhidravyavAsanaH / / 54 / / tataH sA saparIvArA, gatazeSAzca sAdhavaH / hitvA durmatamagnaM taM, zrImahAvIramAzrayat / / 55 / / tadA ca bhagavAMzcampAnagarI pAvayannabhUt / jamAlirapi nIroga-zcampAyAmagamattataH / / 56 / / tatra caitye pUrNabhadrA-'bhidhAne tasthuSo'rhataH / pArzve gatvA nAtidUre, sthitvA caivamuvAca saH / / 57 / / Well isil Ilsil 16ll Iel islil Jel llel Jel IGll 252 ||sl llel Del For Personal Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ll uttarAdhyayana sUtram 253 is caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam llell llell lIsil flell sil 16ll bhagavana ! bhavataH ziSyA-cchadmasthA bahavo yathA / paralokaM gatA nAha, vijJeyaH kila tAdRzaH / / / 58 / / yato'hamasmi samprApta-kevalajJAnadarzanaH / jino'haMzceti tenokte, gautamastamado'vadat / / 59 / / jamAle ! kevalI jAta-stvaM cedetattadA vada / loko jIvazca kimasau, zAzvato'zAzvato'thavA ? / / 6 / / so'tha tasyottaraM dAtu-mazakto maunamAzrayat / tato jagAda bhagavAn, jamAla ! zRNu madvacaH / / 61 / / praznasyAsyottare madva-cchaktAH ziSyAH sahasrazaH / chadmasthAH santi me kintu, tvadvannaivaM vadanti te / / 62 / / atra pratyuttaraM cedaM, jAnIhi tvaM yathAtatham / lokajIvau hi vidyete, zAzvatAzAzvatau sadA / / 63 / / tathA hi dravyarUpeNa, lokaH zAzvata ucyate / azAzvatastu paryAya-parAvRtteH pratikSaNam / / 64 / / dravyarUpeNa jIvo'pi, kathyate kila zAzvataH / nRdevatvAdiparyAya-parAvRttestva'zAzvataH / / 65 / / iti svAmivaco naiva, zraddadhau sa kadAgrahAt / prabhupAzi nirgatya, svairaM paryATa bhUtale / / 66 / / nihnavatvAJca saGghanA-'khilenApi bahiSkRtaH / sa vyudagrAhayallokAn, bahubhiH kumatoktibhiH / / 67 / / evaM jamAliH zrAmaNyaM, prapAlya bahuvatsarAn / prAnte saMlekhanAmardha-mAsikI pravidhAya ca / / 68 / / tatpAtakamanAlocya, mRta: SaSThe surAlaye / trayodaza samudrAyuH, suraH kilbiSiko'bhavat / / 69 / / (yugmam) vipannaM taM samAkarNya, prabhuM papraccha gautamaH / jamAliratyugratapAH, kAM gatiM gatavAniti ? / / 70 / / lol || llel llsil Isll Jiol II Isil lol lel Isl Ilsil Ifoll Jain Education intelmaalonal For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 254 jina jagat SaSThakalpe, so'bhUtkilbiSikaH suraH / gaNI smAha kuto ghora tapaso'pya'sya sA gatiH ? / / 71 / / jino'pyadhAddharmagurU- pAdhyAyAdervirodhataH / jamAlistAM gatiM lebhe, kRtabhUritapA api ! / / 72 / / tatayutvA kva sa svAmin ! yAsyatIti punarjinam ? / papraccha gautamasvAmI, tato'vAdIdado vibhuH / / 73 / / tiryaGnRnAkiSu bhavAn katiciddhamitvA, siddhiM gamiSyati cireNa tatazcyuto'sau / prApyA'pi bodhamiti kecana hArayanti, taddevaratnamiva durlabha eva bodhi: / / 74 / / iti prathamanihnavakathA / / 1 / / "atha vIravibhorjJAnAt, SoDazAbdyA babhUvuSaH / nihnavasya dvitIyasya, vRttAntaM vacmi tadyathA / / 1 / / " purA pure rAjagRhe, caitye guNazilAbhidhe / vasusaJjJA mahAprajJAH, sUrayaH samavAsaran / / 2 / / teSAmazeSapUrvAbdhi- pAragANAM manasvinAm / ziSyo'bhUttiSyaguptAkhyaH, pUrvAdhyayanatatparaH / / 3 / / pUrvamAtmapravAdAkhyaM, saptamaM paThato'nyadA / jIvapradezaviSaya-stasyArtho'yamupAgamat / / 4 / / eka: pradezo jIvasya, na jIva iti kathyate / evaM dvitricatuSpaJca saGkhyAtAsaGkhyakA api / / 5 / / yAvatpradezenA'pyUno, jIvo jIvo na bhaNyate / Une vastuni yatpUrNa vyapadezo na vAstava: / / 6 / / lokAkAzapradezaugha-tulyAzeSapradezavAn / jIvaH punarjIva iti, vaktavyo vyaktabuddhibhiH / / 7 / / namarthamadhIyAno 'dhamakamoMdayena saH / tadA vipratipedAnaH, sthavirAnityabhASata / / 8 / / For Personal & Private Use Only TTTTTTTTTED // caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam TTTTTTTTTTTTTTTTESTS 254
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ || MolcaturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 255 Mor tRtIya madhyayanam 160 Isl oll || ekenApi pradezena, vihInAH sakalA api / jIvapradezA no jIva-vyapadezaM labhanti cet ? / / 9 / / tadA sa eva vaktavyaH, pradezo jIvasajJayA / tadbhAva eva jIvatvaM, bhavatIti vinizcayAt / / 10 / / tatastaM procurAcAryA, vatsA'yuktaM bravISi kim ? / na kasya pradezasya, jIvatvaM yujyate kvacit / / 11 / / aMzA niraMzA jIvasya, pradezA ityudIritAH / ghaTasyevANavaste ca, tulyAH sarve parasparam / / 12 / / tadvizeSAtkutastasyai-kasya jIvatvamiSyate ? / pUraNAditi cettana, yuktaM yuktivirodhataH / / 13 / / yathAyaM pUrakastadva-tsanti sarve'pi pUrakAH / teSAmanyatamenApi, vinA syAjIvatA na yat / / 14 / / athAntimatvAditi cet, tadapi syAnna yauktikam / antimatvaM yatastasyA-''pekSikaM na tu tAtvikam / / 15 / / ApekSikaJca naikatra, niyataM syAtkadAcana / apekSAvazatastasya, sarvatrApi pravartanAt / / 16 / / tadekena vinA tena, jIvatvaM na yathA'pare / labhante na tathA so'pi, taivinApnoti jIvatAm / / 17 / / ("tatazca") aNAvekatra no kumbha-vyapadezo bhavedyathA / tathaikasminpradeze syA-nirdezo nAtmanopi hi / / 18 / / bhavetpradezAdekasmA-tpUrNasyArthakriyApi na / paTakAryaM hi no tanto-rekasmAdupalabhyate / / 19 / / tatkRtsnAtmapradezeSu, jIvatvamiti nizcitam / zraddhehi bhagavadvAkyaM, vidhehi saphalaM januH / / 20 / / evaM prajJApyamAno'pi, gurubhiH karuNAparaiH / kadAgrahagRhIta: sa, na tatkumatamatyajat ! / / 21 / / |Tell ilsil IIslil Ioll ||61 IIsll |Roll 25 all Ill Han Join Education international For Personal Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 256 Jain Education Intell tataH kAyotsargapUrva, sUrIndraiH sa bahiSkRtaH / paryATa pRthvyAM kumate-rjanAn vyudgrAhayan ghanAn / / 22 / / puryAmAmalakalpAyAM, so'nyadA paryaTan yayau / AmrasAlavane cAsthA-tsa paricchadasaMyutaH / / 23 / / tasyAM puryAM ca mitra zrIsaJjJo'bhUt zrAvakAgraNIH / jinendracaraNAmbhoja-bhajanaikamadhuvrataH / / 24 / / sataM satantramAyAtaM zrutvA'nyazrAvakaiH samam / tatrodyAne'gamattaM ca praNanAma yathocitam / / 25 / / taddezanAM ca zuzrAva nihnavaM taM vidannapi / tadagre tiSyagupto'pi nijaM prAkAzayanmatam / / 26 / / samaye bodhayiSyAmi, dRSTAnteneti cintayan / mitrazrIrna samaM tena vivAdaM vidadhe tadA / / 27 / / kintu sa pratyahaM tatra taM nantuM mAyayA yayau / samayajJA hi kurvanti, zubhodarkAya tAmapi / / 28 / / atha jemanavArA'bhU-gariSThA tadgRhe'nyadA / tadodyAne tamAhvAtuM, mitrazrIzrAvako yayau / / 29 / / adya yUyaM svapAdAbhyAM pAvitrayata magRham / ityuktvA saparIvAraM, svasaudhe ca ninAya tam / / 30 / / so'tha hRdyaiH khaNDakhAdyai-modakAdyaizca bhUribhiH / bhRtAni bahu pAtrANi, DhokayAmAsa tatpuraH / / 31 / / khAdyasyaikasyaikamaMzaM, tilamAtraM ca tasya saH / dadAvevaM modakAderapi sarvasya vastunaH / / 32 / / itthaM kUrasya sUpasyA- pyekaikaM sikthamArpayat / ghRtasya bindu zAkasyApyaMzaM tantuM paTasya ca / / 33 / sa tu ziSyayuto dadhyau, nUnaM kenApi hetunA / pUrvamevaM dadAtyeSa pazcAtpUrNaM pradAsyati / / 34 / / For Personal & Private Use Only STAFFFFFFFF TO TESTATES caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam 256 Www.jainelibrary.org
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 257 Isll lel ||7|| ||7|| lish Nell 16ll Isll Jell Isil Nell Isil Isl mitrazrIstu tadA proce, bandhUnevaM svayaM naman / drutaM namata bho ! yUyaM, nirgranthAn pratilambhitAn ! / / 35 / / Mom caturaGgIyanAma tataH saziSyaH so'vAdI-tkiM vayaM dharSitA iti ? / mitrazrIrabravIdyUyaM, mayakA dharSitAH katham ? / / 36 / / is tRtIya madhyayanam antyA hyavayavA deya-vastUnAmarpitA mayA / antyAvayavamAtrazca, mate vo'vayavI bhavet ! / / 37 / / tazcetsatyaM tadA kA hi, dharSaNA vihitA mayA ? / ebhireva hi pUrNAnAM, kAryaM bhAvi bhavanmate ! / / 38 / / atha cedahatAM vANI, sUnRtAbhyupagamyate / tadA teSAM matenAhaM, bhavantaM pratilambhaye / / 39 / / tayA girA tiSyaguptaH, sambuddhaH saparicchadaH / ityabhyadhAnmahAzrAddha !, satyeyaM preraNA kRtA ! / / 40 / / atha vIravibhorvAkyaM, pramANaM mama sarvadA / tadutthApanasaJjAtaM, mithyAduSkRtamastu me / / 41 / / tata: pramuditasvAnto, mitrazrIbhaktipUrvakam / vastrAhArAdibhiH samyak, pratilambhayati sma tam / / 42 / / Alocya tatpApamavApa tiSya-gupto'pi zuddhi parivArayuktaH / gato'pi bodhiryadanena labdha-stadasya bhAgyaM viSayo na vAcAm / / 43 / / iti dvitIyanihnavakathA / / 2 / / "caturdazottare vIra-mokSAdvarSazatadvaye / jAtasyA'tha tRtIyasya, nihnavasyocyate kathA / / 1 / / " "tadyathA" - ||7|| lol puryAM zvetAmbikAnAmnayAM, vane polAzasajhake / sagacchAH samavAsAghu-rAryASADhAkhyasUrayaH / / 2 / / || ||7|| AgADhayogavahanaM, pratipannAH kriyAratAH / babhUvurbahavaH ziSyA-steSAmAgamapAThinaH / / 3 / / 257 Well ||6|| Isl Iroll Well Mall Isll Mel ||7|| IIsl ler IIGI Illl lain Edition intola For Personal & Private Use Only // 7 // ..miww.jainelibrary.org
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ ll uttarAdhyayana- sUtram 258 isi caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam Jell - isll lol ||sl ler || iic anyadA nizi sUrINAM, teSAmAsIdvisUcikA / na tvajAgarayan kaJci-dvineyaM te mahAdhiyaH ! / / 4 / / tayA rujA vipannAzca, kalpe sodharmasajhake / vimAne nalinIgulme, sudhyAnAddevatAM yayuH / / 5 / / so'tha devovadhijJAno-payogAttaM nijaM vapuH / dadarzAgADhayogAntaH-praviSTAMstAMzca saMyatAn / / 6 / / tatastatkRpayA svAGge, pravizya sa suro munIn / vairAtrikasya velA'bhU-dityuditvodatiSThapat / / 7 / / prAgvadyogakriyA sarvA, kArayaMstAMzca pAThayan / divyAnubhAvAtsakalaM, drutameva samApayat / / 8 / / niyUMDhayogakAryAstA-nathetyUce sa nirjaraH / devabhUyaM gato'bhUva-mamukasmin dine hyaham / / 9 / / svAGge ca prAvizaM bhUyo, yuSmadyogasamAptaye / atha tvahaM gamiSyAmi, kRtakRtyo nijAspadam / / 10 / / tadasaMyatabhAve'pi, yuSmAbhiH saMyatairmayA / kAritaM yadvandanAdi, tatkSamadhvaM kSamAdhanAH ! / / 11 / / kSamayitveti tAn devo, dehaM hitvA'gamadivam / tadaGgaM te'pi munayaH, pariSThApyetyacintayan / / 12 / / ajJAnAdvandito'smAbhi-riyatkAlamasaMyataH / tadanyo'pi munirdevaH, saMyato veti vetti kaH ? / / 13 / / yathA'haM nA'paraM vedmi, tathA so'pi na mAmiti / evaM surI vA sAdhvI ve-tyAryikAmapi vetti kaH ? / / 14 / / tataH sakalamavyaktaM, vaktavyaM tattvavedibhiH / yathA na syAnmRSAvAdo, na cAsaMyatavandanam / / 15 / / dhyAyanta iti te jAtA:, zaGkAmithyAtvamAzritAH / avyaktabhAvasvIkArA-trAvandanta parasparam / / 16 / / Meli lol leel Mear llsll likel llel Isl lisi lel lesh liol in Econ For Personal Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram hel caturaGgIyanAma Mon tRtIya 259 madhyayanam avyaktabhAvaM te sarve-'nyeSAmapi purastathA / prarUpayanto vyaharan, samameva yathAruci ! / / 17 / / jJAtvA vipratipannAMstAn, sthavirAH kecidUcire / avyaktabhAvAGgIkAre, bhAvo hi bhavatAmayam / / 18 / / nirNetuM zakyate kiJci-dapi jJAnena naiva yat / avyaktAH pratipattavyA-stadbhAvAH sakalA api ! / / 19 / / na cedaM saGgataM yuSma-nmataM yuktivirodhataH / yadvastunirNayakara, jJAnamevopalabhyate ! / / 20 / / ced jJAnasyAkhilasyApi, na syAnizcayakAritA / jJAnopadarzitA tarhi, kriyeyaM kriyate katham ? / / 21 / / kiJca cetsarvathA jJAnaM, naiva nizcayakArakam / tatkathaM pratyahaM bhakta-pAnAderapi nizcayaH ? // 22 / / yataH - "idaM zuddhamutAzuddhaM, nirjIvamuta jIvayuk / ityAdikamapi jJAnaM, vinA nizcIyate na hi / / 23 / / " atha cedvahuzo dRSTa-saMvAdaM vyavahArataH / ucyate bhaktapAnAde-rjAnaM nirNayakArakam / / 24 / / vyavahArAdeva tarhi, sAdhvAderapi vastunaH / jJAnaM nirNayakArIti, kuto na pratipadyate ? / / 25 / / chadmasthAnAM hi sarvA syA-tpravRttirvyavahArataH / taducchede tu tIrthasyA-'pyucchedo yatprasajyate / / 26 / / yadAhuH - "jai jiNamayaM pavajaha, tA mA vavahAra nicchae muaha / vavahAra naocchee, titthuccheo jao vassaM / / 27 // " vyavahAraM prapadyadhvaM, tadyUyamapi sAdhavaH ! / ityuktA api tairneva, tatyajuste tamAgraham / / 28 / / tata: kAyotsargapUrva, sthavireste bahiSkRtAH / paryaTanto'nyadA jagmuH, puraM rAjagRhAbhidham / / 29 / / ||slil 259 ||oll foll lo.11 in Education For Personal Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 260 STDOSTITSS55555555552 mauryavaMzyo nRpastatra, balabhadrAbhidho'bhavat / AgatAn svapure' zroSI vyaktaH so'vyaktanihnavAn / / 30 / / suzrAvakaH sa rAjA tAn pratibodhayituM nijaiH / bhaTerAnAyayadvaddhAM cetyAdguNazilprahvayAt / / 31 / / kaTamardena sarvAna-pyamUnmardayateti ca / sevakAnAdizadbhUmAn, darzayan kRtrimAM ruSam / / 32 / / kaTamarde hi mardyante, kaTAdha: sthA janA dvipaiH / iti dvipAn kaTAMzcaivA-ninyire rAjapUruSAH / / 33 / / tAnvIkSya munayo bhItA, iti bhUpatimUcire / zrAddho'pi tvaM kathaM sAdhU nasmAn haMsi mahIpate ! / / 34 / / taskarA herikA veti, ko vo vettIti bhUbhujA / prokte te procire rAja- nUnaM sAdhUnavehi naH / / 35 / / bhUpo'vAdIdvastu sarva-mapyavyaktaM bhavanmate / tannaH sAdhUnavehIti, yuSmAbhiH kathyate katham ? / / 36 / / yuSmanmate cAhamapi zrAddho'nyo vA'smi tatkatham / yUyaM mAM zrAvakaM brUta, svayamavyaktavAdinaH ? / / 37 / / atha cetpratipadyeta, vyavahAranayastadA / nirgranthazramaNAn yuSmAn, zraddadhAmyahamuttamAn / / 38 / / tataste lajjitA bADhaM, sambuddhA bhUbhujo girA / zramaNAH smo vayamiti, nizzaGkaM pratipedire / / 39 / / UcucaivaM cirabhrAntAH sAdhu rAjaMstvayA vayam / sanmArga prApitA mArga darzineva vilocanAH / / 40 / / tato'vAdInRpo yuSmAn pratibodhayituM mayA / ayuktaM vidadhe yattanmarSaNIyaM maharSibhiH / / 49 / / ityudIrya bahumAnapUrvakaM, tena bhUpativareNa vanditAH / sAdhavaH punaravAptabodhayaH, pUrvavajjagati te vijahire / / 42 / / iti tRtIyanihnavakathA || 3 || For Personal & Private Use Only LODDDDDDD // 6 // caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam kucha bahara 260
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ ll caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 261 tRtIya madhyayanam iii "svAmimokSAdgate viMza-tyadhike'bdazatadvaye / utpannasyA'tha turyasya, nihnavasya kathAM bruve / / 1 / / " "tathAhi" nagaryAM mithilAkhyAyAM, caitye lakSmIgRhAbhidhe / samavAsAghurAcAryAH, zrImahAgirisaJjakA: / / 2 / / teSAM ziSyasya koDinnA-khyasya ziSyo'bhavatsudhIH / azvamitrAbhidhaH pUrva-paThanodyatamAnasaH / / 3 / / pUrva vidyAnupravAdA-bhidhAne dazame'nyadA / tasya naipuNikaM vastu, paThato'rtho'yamAgamat / / 4 / / vartamAnakSaNagatA, jIvA nairayikAdayaH / vaimAnikAntAH sarve'pi, vyucchetsyanti kSaNAntare / / 5 / / iha vipratipanna: sa, pratyapadyata sarvathA / jIvAdInAM padArthAnAM, samucchedaM pratikSaNam / / 6 / / Uce ca sarvathA sarvaM, vastUtpannamanukSaNam / yAti nAzaM yathA zakra-cApavidyuddhanAdayaH / / 7 / / ityUcAnaM tamAcAryAH, smAhurevaM mahAdhiyaH / sarvathA vastuno nAzaM, mA svIkArSIH pratikSaNam / / 8 / / yataH - "aparAparaparyAyo-tpattinAzAdyapekSayA / kathaJcideva vastUnAM, nAzo'nukSaNamiSyate / / 9 / / " sarvathA hyarthavidhvaMsa-svIkAre tu kSaNAntare / pratyakSeNa tathArUpaH, padArtho dRzyate katham ? / / 10 / / "kiJca" - pratikSaNaM vastunAze, sarvathA svIkRte katham / aihika: pAratrikazca, vyavahAro'pi sidhyati ? / / 11 / / tathAhi - "bhuktiprArambhako'nyaH syA-tRptiranyasya jAyate / anyo gacchati panthAna-manyo'nubhavati zramam / / 12 / / " "pazyatyanyo ghaTAdyarthAn, jJAnamanyasya jAyate / anyaH prArabhate kArya, kartA cAnyo bhavejjanaH / / 13 / / " ||ll || IIal 261 || lifall liall || in Education international For Personal Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl kA caturaGgIyanAma ||sl uttarAdhyayana sUtram 262 Isil doll lish tRtIya Wood ISI madhyayanam leel Ish "anyaH karoti duSkarma, narake yAti cAparaH / cAritraM pAlayatyanyo, muktimanyo'dhigacchati / / 14 / / " iti sarva vaiparItyaM, bhavetkSaNikavAdataH / na caitadRSTamiSTaM vA, kenApi kvacidapyaho ! / / 15 / / tatsarvathA vastunAzo-'nukSaNaM naiva yauktikaH / jJeyo'sau kintu paryAya-parAvRttyA vicakSaNaH / / 16 / / sUtre'pi nArakAdInA-mucchedo yaH prakIrtitaH / paryAyAntarasamprApti-rUpa: so'pyavabudhyatAm / / 17 / / jainAnAM hyakhilaM vastu, dravyataH zAzvataM bhavet / aparAparaparyAya-parAvRttestvazAzvatam / / 18 / / iti sUribhiruktopi, na mene sa muniryadA / bahizcakre tadotsarga-pUrvaM nihnava ityayam / / 19 / / tato vyudgrAhitaiH sArdhaM, sAdhubhirbhUtale'bhramat / sa samucchedavAdoktyA, lokAn vyudgrAhayan bhRzam / / 20 / / so'nyadA paryaTana rAja-gRhegAtsaparicchadaH / zulkAdhyakSAstatra rAjJo, babhUvuH zrAvakottamAH ! / / 21 / / te ca tAnAgatAn jJAtvA, sAmucchedikanihnavAn / dadhyuretAn bodhayAmaH, karkazenApi karmaNA / / 22 / / yata: - "ya: karkazopyupAya: prAga, vipAke sundaro bhavet / sopyaGginAM hitastIvraH, pratikAra ivApaToH / / 23 / / dhyAtvetyArebhire teSAM, tADanaM te kazAdibhiH / tataste munayaH procu-rbhayavepitabhUghanAH / / 24 / / asmAbhiH zrAvakA yUyaM, janazrutyA zrutAH purA / tatkiM vidhatta vidhvaMsa-masmAkaM vratinAmapi ? / / 25 / / zrAddhAH procurabhUdAttaM, vrataM yaiste bhavanmate / vyucchinnAH sarvathA yUyaM, cotpannAH kecanA'pare ! / / 26 / / Ioli liall lifoll |loll llol llol Jell ller 262 lfoll lish file For Personal Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASA uttarAdhyayana sUtram 5 caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam 263 kiJca pratikSaNaM yuSmAna, svayameva vinazvarAn / vinAzayatyanya iti, pratipadyeta kaH sudhI: ? / / 27 / / yuSmanmate ca vayama-pyapare zrAvakA na tu / atha cetsvAmisiddhAntaM, pramANIkurutottamam / / 28 / / tadA tu yuSmAMstAneva, zraddadhmaH zramaNottamAn / na ca yuSmAnAzayAma-sta eva zrAvakA vayam / / 29 / / yataH - tadeva vastu kAlAdi-sAmagryA svAmino mate / ekasAmayikatvena, vyucchinatti kSaNAntare / / 30 / / dvisAmayikabhAvenotpadyate cApare puna: / dvisAmayikatAM tyaktvA, tattrisAmayikaM bhavet / / 31 / / evaM punaH punarvAcyaM, caturAdikSaNeSvapi / nArakAdyA apyanenA-''zayena kSaNikA matAH / / 32 / / zrutveti pratibuddhAste, kSaNakSayakadAgraham / hitvA vIravibhorvANI, tatheti pratipedire / / 33 / / atha tairmuditairupAsakaiH, kSamayitvA parivanditA mudA / vyaharan bhuvi te maharSayaH, punarAsAditazrutabodhayaH / / 34 / / iti caturthanihnavakathA / / 4 / / "prabhormokSAgate'bdAnA-maSTAviMze zatadvaye / jAtasya nihnavasyAtha, paJcamasyocyate kathA / / 1 / / " "tadyathA" - taTinyA ullakAhvAyAH, pUrvasminpuline puraM / AsIdullukatIrAkhyaM, paramaddhi manoramam / / 2 / / tasyA eva sarasvatyAH, dvitIyapuline punaH / babhUva bhUrilakSmIkaM, kheTasthAmAbhidhaM puram / / 3 / / mahAgiriguroH ziSyaH, kheTasthAmapure'nyadA / dhanaguptAbhidhaH sUri-zcaturmAsImavAsthitaH / / 4 / / ||all sil ASTI || Illl Jan Education international For Personal Private Use Only www. by.org
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mell uttarAdhyayana sUtram 264 Rel Isll ||6 | caturaGgIyanAma 6 tRtIya madhyayanam leel || dol ||Gl ||61 iii Isll tasya ziSyo gaGgadevA-cAryastu saparicchadaH / tasthAvullakatIrAkhye, pure prAcyataTasthite / / 5 / / sa cAnyeyuH zaratkAle, guruvandanahetave / kheTasthAmapure gacchan, pravivezollukAnadIm / / 6 / / khalvATasya tadA tasya, zIrSe sUryAMzusaGgamAt / babhUva tApa: pAnIya-saGgAcchatyaM ca pAdayoH / / 7 / / gaGgadevastato dadhyA-vekatra samaye kriyA / ekaiva vedyata iti, sUtroktirghaTate katham ? / / 8 / / zItamuSNaM ca yugapadyadahaM vedaye'dhunA / kriyAdvayopayogaH syA-ttadaikasamaye'pi hi / / 9 / / dhyAtveti svagurUtratvA, so'vAdIttaM nijaM matam / tataste procire mAsma-vAdIretadayauktikam / / 10 / / upayogayugaM vatsa !, yugapannopapadyate / chAyAtapavadanyonyaM, viruddhaM tadbhavedyataH / / 11 / / yadA syAtprANinAM zIto-payogavyApRtaM manaH / tadA noSNopayoge ta-yApriyeta virodhataH / / 12 / / yogapadyAbhimAnastU-payogayugalasya yaH / sa tu mAnasasaJcAra-kramasyA'nupalakSaNAt / / 13 / / mano hi maulipAdAdA-vupayuktIbhavana hi / jJAyate sUkSmatAtyantA-sthiratAzIghratAdibhiH / / 14 / / "tatazca" yathA pAthoruhadala-zatasya vyatibhedane / pratIyamAnamapyasti, yogapadyaM na vAstavam / / 15 / / tathopayogayugmasya, yaugapadyaM bhavAdRzAm / pratIyamAnamapi no, vAstavaM kiM bahUktibhiH ? / / 16 / / iti sUribhirukta: sa, tadA tUSNIkatAM dadhau / na tvahAsIdvAsanAM tAM, zvapucchamiva vakratAm / / 17 / / Isl ||si Isil Ill NEI 264 Is s Juin Education a l For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 265 FTTTTTT asanmatena tenAnyAn sa vyudagrAhayanmunIn / AgrahI hi svavatkartumicchatyanyamalarkavat / / 18 / / taM ca zrutvA janazrutyA, janavyudgrAhaNodyatam / sUrayo'vArayantreSa, saMsAre mA bhramIditi ! / / 19 / / tathApi taM tathAvastha-matyajantaM tamAgraham / utsargapUrvamAcAryAH, zAsanAnnirakAzayan / / 20 / / tato vyudgrAhayan lokAnasadbhAvanayA tayA / pure rAjagRhe'nyedyu- ryayau svairaM paribhraman / / 21 / / sukhaM tatrAvatasthe ca maNinAgAkhyabhoginaH / caitye mahAtapastIra prabhAhvahadapArzvage / / 22 / / tatra copAdizadidaM, zrotRsandohasaMsadi / vedyate yugapajjIvaiH, kriyAyugalamapyaho ! / / 23 / / iti prarUpayantaM taM parSanmadhyasthameva saH / udyamya mudgaramiti, proce, caityAdhipaH phaNI / / 24 / / zrIvIreNA'tra samava-sRteneti prarUpitam / ekaiva vedyate jIvai rekasmin samaye kriyA / / 25 / / tatkiM tvamadhikajJAno, jAto ? vIraprabhorapi / yadanyathA vacastasya kuruSe duSTa ziSya re ! / / 26 / / muJca durvAsanAmenA- maGgIkuru vibhorvacaH / no cettvAM zikSayiSyAmi, mudrareNA'munA'dhunA / / 27 / / pratyakSIbhUya tenaivaM, zikSito nAganAkinA / tatso'GgIkRtavAn mithyAduSkRtaM me'stviti bruvan / / 28 / / gaGgadeva iti tena bhoginA, bodhitaH punaravAptabodhikaH / gAGgavArivimalaM dadhadvrataM, bhUtale viharati sma pUrvavat / / 29 / / iti paJcamanihnavakathA / / 5 / / For Personal & Private Use Only ATTTTTT // caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam krtlaivaa le loo puraat 265
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 266 llell ller ill caturaGgIyanAma lell ||7|| tRtIyamadhyayanam tell llel "catuzcatvAriMzadADhya-varSANAM paJcabhiH zataiH / zrIvIramukterjAtasya, SaSThasyAthocyate kathA / / 1 / / "tadyathA" - zrIantaraJjikApus, balazrIrabhavannRpaH / tiraskArI ripubala-zriyAM svIyabalazriyA / / 2 / / tasyAM nagaryAmanyedyu-zcaitye bhUtaguhAbhidhe / sagacchAH samavAsArSuH, zrIguptAhvayasUrayaH / / 3 / / itazcaiko bhUrividyA-balADhyo garvaparvataH / parivrADAyayau tasyAM, puryAmakhilazAstravit / / 4 / / lohapaTTAbaddhatundo, jambUzAkhAM dadhat kare / pure tatrAbhramallokaiH, pRSTazcaivamuvAca saH / / 5 / / idaM tundaM mahAvidyA-sambhAreNAtibhUyasA / sphuTatIti mayA loha-paTTakena nibadhyate ! / / 6 / / jambUdvIpe ca me kopi, prativAdI na vidyate / iti sUcayituM jambU-zAkhAsau dhriyate mayA ! / / 7 / / tato lokA: 'poTTasAla', iti nAmnA tamUcire / so'pi rAjasabhAM gatvA, balazrInRpamityavak / / 8 / / tava puryAM bhavetko'pi, yadi vAdI tadA mayA / vAdaM kAraya no cenme, jayaDhakkAM samarpaya ! / / 9 / / tAdRzo vAdino'nyasyA-'bhAvAmivibhustataH / vimanasko'pyadAttasmai, paTahaM jayasUcakam / / 10 / / parapravAdAH sarve'pi, zUnyA itaki so'pyatha / udghoSayitumArebhe, DiNDimAghAtapUrvakam / / 11 / / itazca teSAM zrIgupta-sUrINAM bhaginIsutaH / ziSyazca rohaguptAkhyA-statrAgacchan purAntarAt / / 12 / / parivrATakAritAM zrutvoddhoSaNAM tAmadovadat / kariSye vAdamamunA, tanmA vAdaya tAnakam ! / / 13 / / Holl ||6|| Wall lall Noil |lll IIAOM leel llol lell ||sil 116 sil lel Joil Ill bll 266 Islil || 115 ||ral llellaw.jainelibrary.org lain daction into For Personal & Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel uttarAdhyayana sUtram 267 ill caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam || 16 IIGI tell isl isi Heal ||7|| udghoSaNAM niSidhyeti, gatvA ca gurusannidhau / parivrAT paTahApoha-vArtA teSAM jagAda saH / / 14 / / tatastaM progrAcAryA, vatsa ! duSThu kRtaM tvayA / sa hi tridaNDiko bhUri-vidyADhyo vidyate yataH / / 15 / / sa ca vAde parAbhUto, vidyAbhiH prativAdinaH / karotyupadravaM nAnA-vidhAbhirdAmbhikAgraNIH / / 16 / / vRzcikAnpannagAnAkhU-nmRgazUkaravAyasAn / zakuntikAzca kurute, sa hi vidyAbhiruddhaTAn / / 17 / / tato'vAdIdrohaguptaH, kRtaM cintanayA'nayA / na hi vAdaM pratijJAyA-'ntardhAtuM zakyate'dhunA / / 18 / / mayA hi zAsanaM jaina-mapi mA dharSayatvayam / iti vAdo'GgIkRtasta-dyadbhAvyaM tadbhavatviha ! / / 19 / / tatastaM vAdakaraNaikAgraM nirNIya sUrayaH / parivrADjitvarI: pATha-siddhA vidyA imA daduH / / 20 / / kekino nakulA otu-vyAghrasiMhAzca kauzikAH / zyenAzca yAbhirjAyante, tadvidyAbAdhakA: kramAt / / 21 / / atha cedaparaM kiJci-dupadravakaraM bhavet / rajoharaNametattvaM, bhramayaH paritastadA / / 22 / / anenaiva nihanyAzca, tadupadravakArakam / asyAnubhAvAcchakrasyA-'pyajayyastvaM bhaviSyasi ! / / 23 / / ityuktvA mantrayitvA ca, te rajoharaNaM varam / dadustasmai tadAdAya, sopyagAdbhUpaparSadi / / 24 / / kiM vetti durvidagdho'sau, parivrAjakadarduraH / pUrvapakSastadasyaiva, bhavatviti jagAda ca / / 25 / / ete hi jainA dakSAH syu-rvAdAdau yuktipATavAt / tadeSAmeva siddhAntaM, gRhNAmIti vicintayan / / 26 / / llsil Ish lein lroll leel foll 267 lifoll Joll INSI For Personal Use Only www.jainelbary.org
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ ial caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 268 ISIT tRtIya Mail madhyayanam Holl ||sil Ifoll Ioll 16l ||sil Ifoll Ill tatastridaNDiko'vAdIt, dvau rAzI mama sammatau / jIvarAzirajIvAnAM, rAzizceti krameNa to / / 27 / / (yugmam) tadAkarNya tadA rohagupta evaM vyacintayat / ayaM hi mama siddhAnte, praviSTo dhUrtadhUrvahaH / / 28 / / ahamapyevamevAtha, cedvakSye tadayaM janaH / jJAsyatyasau parivrAjo, mataM svIkRtavAniti / / 29 / / tadvacaH satyamapyasyo-sthApanIyaM mayA'dhunA / vAde hi tathyamapyanya-vaco hanyeta yuktibhiH / / 30 / / dhyAtveti so'vadadvAdi-nmAvAdIrIdRzaM vacaH / yajIvAjIvanojIva-rUpaM rAzitrayaM bhavet / / 31 / / tatra jIvA bhavasthAdyA, ajIvAzca ghaTAdayaH / no jIvAstu chinnagRha-godhApucchAdayo matAH / / 32 / / vAcyaM na cedaM traividhya-mayuktaM yuktivedibhiH / daNDAdAvAdimadhyAnta-rUpatraividhyadarzanAt / / 33 / / bhAveSvevaM jagatkAla-mukhyeSu sakaleSvapi / traividhyaM dRzyate tanna, dvaividhyaM syAdihocitam / / 34 / / teneti rAzitritayaM, vyavasthApya parAjitaH / parivrAT tajayAyA'tha, vRzcikAn vidadhe bahUn / / 35 / / U/kRtorupucchAMstAnAyAto vIkSya durdharAn / rohagupto vyadhAdbhUri-bahiNastanibarhaNAn / / 36 / / vRzcikeSu mayUraistai-nihateSu tridaNDikaH / bhogAbhogena kInAza-daNDAbhAn bhogino'tanot / / 37 / / dRSTvotkaTasphuTATopa-vikaTAMstAnatho muniH / cakAra nakulAMstaizca, te vyAlA janire drutam / / 38 / / tata: parivrAD vidadhe, mUSakAn dazanodyatAn / rohaguptavimuktaiste-'pyotubhirdrAg nijakSire / / 39 / / i || all ||sl lell 268 lish llsil ||sil llell in Education intelle For Personal & Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 269 Nell isi caturaGgIyanAma ||Sl IS tRtIya madhyayanam llsil 16ll tIkSNazRGgAMstato'muJca-tsa parivrAjako mRgAn / te'pi vyAghraH sAdhumukta-nihatA vilayaM yayuH / / 40 / / cakAra zUkarAn so'tha, tridaNDI caNDadaMSTrikAn / rohagupto'pi tAn rudraiH, pArIndrAk nyavArayat / / 41 / / mumocA'tha dvikavyUhAn, vajratuNDAMstridaNDikaH / tAMzca nyaSedhayadvidyAvihitaiH kauzikaitI / / 42 / / atiduSTAH zakunikA-stata: sAMnyAsiko'mucat / zyenairniruttarIcakre, tAMzca sAdhurmahAbaleH / / 43 / / vidyAbhirAbhistaM jetuM, parivrAD nA'zakadyadA / tadA sa mumuce vidyA-nirmitAM rAsabhI ruSA / / 44 / / tAM cAyAntIM rohagupto, nirIkSya paritastanum / tadrajoharaNaM bhrAma, bhrAmaM tena jaghAna tAm / / 45 / / tanmahinA niSprabhAvA, nivRttA sA'pi rAsabhI / tasyopari parivrAja-zchardayitvA tirodadhe / / 46 / / kSINavidyAbalaH so'tha, tridaNDI tena nirjitaH / ahIlyAtA'khilailokai-nirdaSTra iva pannagaH / / 47 / / tataH sa lajito'tyartha, niragAdrAjasaMsadaH / rohaguptastvagAllokaH, stUyamAno'ntike guroH / / 48 / / yathA jAtamavAdIca, vAdavyatikaraM guroH / tadAkAvadatsUri-dUMrIkRtakadAgrahaH / / 49 / / vijetuM vAdinaM rAzi-tritayaM sthApitaM mayA / rAzidvitayamevAsti, vAstavaM tu jagattraye / / 50 / / evamuttiSThatA vatsa !, noktaM cetparSadi tvayA / idAnImapi tattatra, gatvAkhyAhi yathAtatham / / 51 / / (yugmam) zrIguptasUribhiriti, prokto'pi sa punaH punaH / mamApabhrAjanA mA'bhUditi naiSIdgurogiram / / 52 / / isill Mall lish Isl Ifoll ||sl Jell leoli Ish Isl For Personal Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 270 HD kaba kara bAlane kI pUrva bAte bane bAta kI ho 1911 evamUce ca nanvatra, doSa: ko nAma vidyate ? / astyeva rAzitritayaM, vAstavaM yajjagattraye / / 53 / / gururjagAvasadbhAva -menaM mAkhyAhi sanmate ! / AzAtanA jinAnAM syA-dasato hi prarUpaNe / / 54 / / evaM nivAryamANo'pi sUribhiH sa tamAgraham / nAtyAkSItkintu taiH sAka-mArebhe vAdamunmadaH / / 55 / / tatastena sahAcAryA, gatvA pArthivaparSadi / ityUcurmama ziSyeNA - 'munA'yuktaM tadoditam / / 56 / / dvAveva rAzI vidyete, mate naH kathitau jinaiH / asau tu vAdinaM jetuM, jagau rAzitrayaM tadA / / 57 / / atha cA'yaM madAdhmAtaH, satyaM na pratipadyate / mayA prajJApyamAnastu, vivAdAyopatiSThate / / 58 / / AkarNayobhayAkaNi, rAjaMstadvAdamAvayoH / satyAsatyaviveko hi, na syAdyuSmAdRzairvinA / / 59 / / tato rAjJAbhyanujJAtA statra zrIguptasUrayaH / upavizyA'vadan rohaguptaM brUhi nijaM matam / / 60 / / rohagupto jagau jIvA-dajIvo bhidyate yathA / vilakSaNatvAnnojIvo 'pyevaM tasmAdvibhidyate / / 61 / / jIvAjIvanojIva-rUpaM rAzitrayaM sphuTam / mataM mameti tenokte, jajalpuriti sUrayaH / / 62 / / jIvAdvilakSaNatvaM ya-nnojIvasyoditaM tvayA / tanna saGgacchate jIva-dharmANAM tatra darzanAt / / 63 / / nojIvo hi chinnapallI - pucchAdistava sammataH / tatra tu prekSyate jIva-lakSaNaM sphuraNAdikam / / 64 / / atha cejjIvadezatvA-nojIvaH sa tvayocyate / tatkiM sa dezaH syAjjIvA-dbhinnastaditaro'thavA ? / / 65 / / For Personal & Private Use Only TTTTTTTTTTTTI // 7 // caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam DOSTO GOATTTTT 270 www.jninelibrary.org
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 271 ki caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam bhitrazcettena jIvena, punastatsaGgamaH katham ? / bhinno hi dezo'nyatrApi, sammiletparamANuvat / / 66 / / tasya dezasya cAnyena, jIvena saha saGgame / sukhaduHkhAdi sAGkarya, syAttayoH karmasaGkarAt / / 67 / / atha jIvasya karmeva, deze saGkrAmatIti cet / tadA tu doSau jAyetAM, tanAzAkRtAgamau / / 68 / / kRtanAzo hi jAyeta, nAzAddezasthakarmaNaH / jIvasthakarmaNo deze, saJcArAcAkRtAgamaH / / 69 / / kiJcAmUrtasya jIvasya, gaganasyeva karhicit / naiva dezo bhavedbhitraH, svato'pi parato'pi ca / / 70 / / abhinnazcettadA tu syA-jIvAntargata eva saH / tadA ca rAzidvitaya-mevAsIna tu tattrayam / / 71 / / athA'bhinno'pyayaM dezaH, sthAnabhedavivakSayA / no jIvaH kathyate kumbha-gRhAdyAkAzavadyadi / / 72 / / tarhi rAzi!ajIva-nAmA'pi pratipadyatAm / vyomAdInAmajIvAnA-mapyevaM dezasambhavAt / / 73 / / tathAtve ca bhavedrAzicatuSkaM bhavato mate / tadrAzitrayamevAtra, kutastvaM pratipadyase ? / / 74 / / athA'jIvAnoajIvo, lakSaNaikyAnabhidyate / no jIvo'pi tadA jIvA-llakSaNaikyAna bhidyate / / 75 / / tadrAzidvayamevAsti, vAstavaM na tu tattrayam / evaM tayorabhUdvAdaH, SaNmAsI yAvadanvaham / / 76 / / atha bhUpo guruM proce, svAmin ! vAdaH samApyatAm / nityaM sIdati me rAja-kArya vyagratayA'nayA / / 77 / / Uce sUririyatkAlaM, dhRto'yaM lIlayA mayA / athA'sya nigrahaM prAtaH, kariSye nAtra saMzayaH / / 78 / / 271 lls fiel lil liall Boall Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 272 Ifoll lioall caturaGgIyanAma in tRtIya Insal tol madhyayanam 161 JAN IN Ilal tataH prabhAte guravaH, sabhAM gatveti taM jaguH / ehi satyaparIkSArtha, gacchAmaH kutrikApaNam / / 79 / / haTTo hi devasambandhI, 'kutrikApaNa' ucyate / sadbhAvAnakhilAstatra, pradatte prArthitaH suraH / / 80 / / ityuktvA te sahAdAya, rohaguptaM nRpAnvitAH / sudhiyAmApaNA jagmu-rguravaH kutrikApaNam / / 81 / / tatra jIvAnajIvAMzca, nojIvAMzca pradehi naH / tairityuktaH suro jIvA-najIvAMzca dadau drutam / / 82 / / nojIvAstu jagatyatra, no santIti zazaMsa ca / nojIve yAcite bhUyo-'pyajIvaM vA dadau suraH / / 83 / / rohaguptaM tata: sUri-rUce muJca kadAgraham / nojIvazcedasti vizve, tarhi nAdAtkathaM suraH ? / / 84 / / praznarityAdibhiH sUri-staM drutaM nRpasAkSikam / nijagrAha catuzcatvA-riMzadyutazatonmitaiH / / 85 / / tathApi rohaguptasyA-'tyajatastaM kadAgraham / khelamallakabhasma drAk zirasi nyakSipadguruH / / 86 / / tatastaM nihnava iti, sUrirAjerbahiSkRtam / cakre niviSayaM bhUpaH, kruddhastacchAThyadarzanAt / / 87 / / jayati zrImahAvIra-jina ityakhile pure / udghoSaNAM dharAdhIza-zcakAra guruzAsanAt / / 88 / / gurudatteyamityaGge, vahan bhUti tataH param / nirlajjo rohagupto'pi, svairaM babhrAma bhUtale / / 89 / / sa vaizeSikasUtrANi, kalpayAmAsa ca svayam / padArthAniyataM dravya-guNAdIn SaT prarUpayan / / 90 / / ||7|| New ||ll Illl kA lal || 1180 272 Isil lifall Isail ||sil For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ wom lol uttarAdhyayana- ||l sUtram 273 llell leil is caturaGgIyanAma tRtiiy||7|| Isll madhyayanam ||Gll Isil llell lell Jel liol Ioll |Tell pUrvoditAH praznagaNAstviha jJe- yA bRhadvRttivilokanena / AsAdito'pyevamapaiti bodhi-ryatnAdayaM tanna nu rakSaNIyaH / / 91 / / iti SaSThanihnavakathA / / 6 / / "atho caturazItyADhya-varSANAM paJcabhiH zataiH / zrIvIramukterjAtasya, saptamasyocyate kathA / / 1 / / " "tathA hi" - devendravanditA: pUrvo-ditAH zrIAryarakSitAH / puraM dazapuraM jagmu-ranyadA gacchasaMyutAH / / 2 / / teSAM ziSyAstrayo'bhUvana, vizeSeNa vicakSaNA: / teSu durbalikApuSpa-mitranAmAdimo mataH / / 3 / / dvaitIyikastu sUrINAM, sodaraH phalgurakSitaH / tRtIyastvabhavadgoSThA-mAhila: sUrimAtulaH / / 4 / / tadA ca mathurApuryA-mAyayo ko'pi nAstikaH / nAstyAtmetyAdibhirvAkya-rlokAn vyudgrAhayana bahUn / / 5 / / tatra cA'bhUtsAdhusaGgho, na punaH ko'pi vAdakRt / nAstikastu sa nigrAhyaH, kathaJcillokavaJcakaH / / 6 / / iti vAdinamAnetuM, saGghaH sa mathurAsthitaH / zramaNAn prAhiNot zrImadAryarakSitasannidhau / / 7 / / iti vyajJapayaMste'pi, gatvA zrIAryarakSitAn / lokAn vyudgrAhayatyuJcai-mathurApuri nAstikaH / / 8 / / tattaM jetuM svayaM pUjyA, nagarI pAvayantu tAm / preSayantvathavA kaJci-dvineyaM vAdijitvaram / / 9 / / tataste sUrayastatra, vRddhatvAdgantumakSamAH / vAdalabdhidharaM goSThA-mAhilaM preSayaMstadA / / 10 / / so'pi tatrAgamatsatrA-''hvAtumAgatasAdhubhiH / vAde niruttarIcakre, taJca cArvAkamugradhIH / / 11 / / lifell Hell alll sill Ioll 16ll llell lell leill Ill || leslil ||60 273 Nell Rell lall lie.ll in Education International 115 llol Ilroll For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 274 I // caturaGgIyanAma or tRtIyaMH madhyayanam Isll le Isll jitakAzI sUripAce, yiyAsurapi sa vratI / saGghAgrahavazAttatra, caturmAsImavAsthitaH / / 12 / / itazca vizvavandyAH zrI-AryarakSitasUrayaH / nijAyuHprAntamAsatraM-vijJAyaivamacintayan / / 13 / / yogyasyaiva vineyasya, pradeyA gaNadhAritA / ayogyasya tu taddAne, dAturdoSo bhavenmahAn / / 14 / / yadAhuH - "vUDho gaNaharasaddo, goamAIhiM dhIrapurisehiM / jo taM Thavei apatte, jANato so mahApAvo ! / / 15 / / " tadAcAryapadaM deyaM, yogyasyaiva vivekinA / ayogyastu na tasyAhaH, pAyasasyeva vAyasaH ! / / 16 / / yogyastu mama ziSyeSu, guNaratnamahodadhiH / asti durbalikApuSpa-mitranAmA mahAzayaH / / 17 / / sarveSAmAttadIkSANAM, madvandhUnAM tu sarvathA / zrIphalgurakSito goSThA-mAhilo vA'sti sammataH / / 18 / / kAGkSanti gaNadhAritvaM, svajanatvAddhi te tayoH / samyagjAnanti na tveSAM, trayANAM gauNamantaram / / 19 / / tatastadantaraM procya, sarvarSINAM nije pade / ziSyaM durbalikApuSpa-mitrAkhyaM sthApayAmyaham / / 20 / / vimRzyetyakhilAn sAdhUn, samAhUya munIzvaraH / vallatailAjyakumbhAnAM, dRSTAntAnityavocata / / 21 / / vallakumbhAdyathA riktI-kartuM nIcairmukhIkRtAt / niSpAvA nikhilA madhya-gatA niryAnti satvaram / / 22 / / evaM durbalikApuSpa-mitranAmno mahAmateH / jAto'smi zrutasUtrArtha-dAne vallaghaTopamaH / / 23 / / adhomukhIkRtAttaila-ghaTAttailaM yathA drutam / niyati bhUri kiJcittu, tiSThatyapi ghaTAzritam / / 24 / / ||sil fell Nell 274 Jel JOI isi llol llel Isl WAN el Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 275 kA caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam Ioll lall Mail all ||7|| phalgurakSitasaJjasya, zrutAmnAyArpaNe tathA / jAto'smyahaM tailakumbha-satribho bho maharSayaH ! / / 25 / / avAGmukhIkRtAdAjyakumbhAttu stokameva hi / ghRtaM niryAti bhUyastu, tiSThatyeva ghaTAntare / / 26 / / evaM jAto'smyahaM goSThA-mAhilAbhidhasanmuneH / zrImatsiddhAntasUtrArtha-dAne ghRtaghaTopamaH / / 27 / / tadayaM zrutapAthodhi-pAradRzvA guNodadhiH / astu durbalikApuSpa-mitrarSirvo gaNAdhipaH / / 28 / / iyatkAlaM madAdezo, yuSmAbhirmAnito yathA / ataH paraM tathA mAnyaM, vaco'muSya gaNezituH / / 29 / / akRte'pi madAdeze, jAtu kopo na me bhavet / ayaM tu stokamapyAgo, na kasyApi sahiSyate / / 30 / / ityukte sUribhiH sarve, pratyapadyanta tattathA / tato durbalikApuSpa-mitramitthaM jagI guruH / / 31 / / guNitvAdvatsa ! gaccho'yaM, tvadaGke sthApyate mayA / tadasau bhavatA madva-tpAlanIyo mahAmate ! / / 32 / / zrIphalgurakSite goSThA-mAhile ca yathA mayA / pravRttaM bhavatA'pyevaM, vartitavyaM, vizeSataH / / 33 / / ityuktvA sthApayitvA ca, taM munIndra nije pade / vihitAnazanAH svarga, jagmuH zrIArakSitAH / / 34 / / zrIAryarakSitAcAryAn, samAkarNya divaGgatAn / goSThAmAhilanAmApi, yayau dazapure drutam / / 35 / / nyadhIyata nije paTTe, ziSyaH ko nAma sUribhiH ? / iti cAgatamAtro'pi, so'prAkSIdakhilAn munIn / / 36 / / tato'bhyutthAya te kumbha-dRSTAntAMstAnudIrya ca / zrImadurbalikApuSpa-mitrAkhyaM sUrimUcire / / 37 / / cl sill lish lol 275 II litell litel isi in Econo For Personal Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mol caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 276 tRtIya ls ||7|| madhyayanam tanizamyodgatAmoM, mAhila: sarvasAdhubhiH / ihaiva tiSThatetyukto-'pyanicchaniryayo bahiH / / 38 / / pUrvopAzrayapArzvasthe, sthitvA sopAzraye pRthak / prAvatiSThAnyasAdhvAdIn, vyudgrAhayitumuJcakaiH / / 39 / / vyudgrAhayitumaiziSTa, na punaH kaJcanApi saH / tataH so'nveSayAmAsa, sUrINAM chidramanvaham / / 40 / / itazca puSpamitrAkhya-sUrayopyarthapauruSIm / savarSINAM purazcakruH, zrutArthakathanAtmikAm / / 41 / / sUrINAM sannidhAne'rtha, zRNuteti maharSibhiH / tadA prokto mAhilarSi-IviSTo'bravIditi / / 42 / / niSpAvakumbhakalpasya, tasyAbhyaNe mahAdhiyaH ! / yUyameva zrutAmnAyAn, gRhNIta nikhilAnapi / / 43 / / pUrva karmapravAdAkhya-maSTamaM sUrayastu te / adhyApayanto vandhyAdi-sAdhUnAmabhavaMstadA / / 44 / / tatrAvandhyamativandhyo-'nyadAdhItyAnucintayan / traividhyaM karmabandhasya, vyAcakhyAviti tadyathA / / 45 / / jIvairhi badhyate karma, baddhaM spRSTaM nikAcitam / tatra baddhaM yathA sUcI-kalApastantuveSTitaH / / 46 / / spRSTaM yathA sUcikAstAH, kiTTenaikatvamAzritAH / nikAcitaM yathA tApa-kuTTanairekatAM gatAH / / 47 / / badhnAtyevaM pUrvamAtmA, rAgAdipariNAmataH / pradeza: sakale: karma, vijJAnAvaraNAdikam / / 48 / / tadeva kurute spRSTaM, tatparINAmavRddhitaH / sakliSTAttu parINAmA-ttatkaroti nikAcitam / / 49 / / tatra baddhaM yAti nAza-mupAyainindanAdibhiH / prAyazcittAdhupAyaistu, spRSTaM karma nivartate / / 50 / / llol lal 276 ||ll llroll Illl For Personal & P Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hal NGll foll ism caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 277 ME tRtIya madhyayanam || oll Hol 61 Mail || ||sl Isl Jell ||6|| IGN nikAcitaM tu yatkarma, jIvaiH sudRDhabandhanAt / udayenaiva tatprAyo, vedyate nAnyathA punaH / / 51 / / ityanuprekSamANaM taM, goSThAmAhila ityavak / maivaM vAdIryadasmAbhi-gurubhyo nedRzaM zrutam / / 52 / / yadi syAdAtmanA karma, baddhaM spRSTaM nikAcitam / tadA tadapRthagbhAvA-nmokSastasya kathaM bhavet ? / / 53 / / vanthyo'bhyadhAtkathaM tarhi, sambandho jIvakarmaNoH / tata ityalapadgoSThA-mAhila: kalpanApaTuH / / 54 / / yathA kaJcukino dehaM, bahiH spRzati kaJcakaH / vapuSA saha sambaddho, na tvasau jAtu jAyate / / 55 / / evaM karmApi jIvena, spRSTaM baddhaM punarna tat / yastu tanmanyate baddhaM, tasya na syAdbhavakSayaH / / 56 / / etAvadeva gurubhiH, proktaM naH pAThanakSaNe / eSa sUristu tattattvaM, naiva jAnAti kiJcana / / 57 / / jAtAzaGkastato gatvA, vandhyaH sUrIndrasannidhau / nivedya mAhilavacaH, kiM tathyamiti pRSTavAn ? / / 58 / / sUrayaH procuruktaM hi, prAgmayA tathyameva te / mAhilasya tu gInaiva, yuktA yuktivirodhataH / / 59 / / jIvo hi svAvagAhAbhi-vyApta evAmbare sthitam / gRhNAti karmadalikaM, jAtu na tvanyadezagam / / 60 / / tathA ca vahnayaH piNDa-vadaikyaM jIvakarmaNoH / syAnna tu spRSTamAtratvaM, dehakaJcakavattayoH / / 61 / / athAtmAnyapradezasthaM, karmAdAyanuveSTayet / yadyAtmAnaM tadA tasya, ghaTate kaJcakopamA / / 62 / / kintu syAdapasiddhAnta-stadA sUtravirodhataH / sUtre hyanyapradezastha-karmAdAnaM niSidhyate / / 63 / / ilsil lali ||Gll Mer 16 Isl leel Nell Isl lish 277 lell Tell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 278 kiJca kaJcakavatkarma, cedbahiH sthitamAtmani / vedanApi tadA karma-nimittAntaH kathaM bhavet ? / / 64 / / atha saJcAribhAvAtsyAtkarma madhyepi saMsthitam / ityantarvedanApi syAditi cettena manyate / / 65 / tarhi kakakalpatvaM karmaNo vyAhataM sphuTam / kaJcako hi bahiH spRSTa, eva syAnna tu madhyagaH / / 66 / / tadA ca yugapanna syA-dvahirmadhye ca vedanA / karmaNo bahirantarvA, sambandhAdvedanA kRtaH / / 67 / / saJcAritvAcca tatkarma, na gacchati bhavAntare / jIvena saha dehastha- niHzvAsAdisamIravat / / 68 / / sarvairjIvapradezaista- tribaddhaM karma manyatAm / rAgAdibandhahetUnAM sadbhAvAtsakalAtmani / / 69 / / na cAvibhAgasambandhAtpArthakyaM jIvakarmaNoH / naiva bhAvIti vijJeyaM, tadvAkyAkarNanAttvayA / / 70 / / to'vibhAgasambandha-vatorapyazmahemayoH / pRthagbhAvo jAyamAnaH, pratyakSeNa nirIkSyate / / 71 / / ityAdibhiH sUrivAkyai-rvandhyo niHzaGkatAM gataH / mAhilAyA'vadattAni drutaM gatvA tadantike / / 72 / / tathApi sa zaThazcittA nAtyAkSIttaM kadAgraham / kSobhanAM punaranyatra, kariSyAmIti cintayan / / 73 / anyadA navamaM pUrvaM, pratyAkhyAnAbhidhaM paThan / vandhyasAdhurmuneH pratyAkhyAnamevamavarNayat / / 74 / / yAvajjIvaM sarvameva, prANiprANAtipAtanam / trividhaM trividhenAGgI, pratyAkhyAti vratIbhavan / / 75 / / ityAdyAkarNya taM goSThA-mAhila: procivAniti / parimANayutaM pratyAkhyAnaM sAdhorna yujyate / / 76 / / For Personal & Private Use Only caacaacaa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa S S T U T S S vele lee raa raa rdd vaardd caturaGgIyanAma tRtIya madhyayanam 278 www.jninelibrary.org
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| Ill uttarAdhyayana sUtram 279 Wel // caturaGgIyanAma 6 tRtIya madhyayanam ||sil llsll ||7|| yAvajIvamiti prokte, kAlamAnamurIkRtam / tathA cAgre haniSyAmI-tyAzaMsAdUSaNaM bhavet / / 77 / / tasmAdaparimANena, pratyAkhyAmyakhilaM badham / trividhaM trividheneti, vAcyaM svIkurvatA vratam / / 78 / / evaM vadantaM taM vandhyo-bhyadhAditi mahAmati: / AzaMsA ki kAlamAnA-jAyate vAJchayA'thavA ? / / 79 / / Adye pakSe muneraddhA-pratyAkhyAnaM vitanvataH / pauruSyAdipadocAre-'pyAzaMsA syAdanAhatA ! / / 80 / / pauruSyAdipadenAddhA-pratyAkhyAne'pi nizcitam / yAmAdikaM kAlamAna-meva yasmAdudIryate / / 81 / / atha tatrApi padaM ta-tro vAcyamiti cettadA / bhavedanazanApattiH, pravrajyAdina eva hi ! / / 82 / / na ca sAdhorbhavennAddhA-pratyAkhyAnamiti tvayA / vaktavyamapasiddhAnta-doSApattiryato bhavet / / 83 / / siddhAnte hi jinairaddhA-pratyAkhyAnaM tapasvinAm / kartavyatvena kathitaM, dazadhA'nAgatAdikam / / 84 / / vAJchArUpo dvitIyo'pi, pakSo no yujyate kvacit / muneranyabhave'vadya-sevAzA yanna vidyate / / 85 / / anyaJcAparimANatvaM, pratyAkhyAnasya yatpurA / tvayA proktaM tadapi no, yuktaM yuktivirodhataH / / 86 / / kriyamANe'parimANa-pratyAkhyAne hi jAyate / anAgatAddhA sarvApi, pratyAkhyAnasya gocaraH / / 87 / / tadA cAyu:kSayAddeva-bhavaM gatavato yateH / sAvadyasevane'vazyaM, vratabhaGga prasajyate ! / / 88 / / atha yAvacchakti yasmAt, pratyAkhyAnaM vidhIyate / tasmAdaparimANatva-miti cedabhidhIyate / / 89 / / || ||ol ||Gll Ill ||ralll ||7|| lll ||6| 16ll ||Gll ||sil Isl Mail lel 279 llell Mol llell llell Jain Education intermin. Mail For Personal & Private Use Only vaaww.jainelibrary.org
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ lei isl il caturaGgIyanAma 16 uttarAdhyayana sUtram 280 llell 16 OM tRtIya Isl madhyayanam Isl foll lil ||Gll || ilcil llel ||sl liall llell tarhi zaktimitaM pratyA-khyAnamaGgIkRtaM svayam / tathA cAparimANatva-svIkArastasya nocitaH / / 10 / / kicAzaMsAvazAnneva, yAvajIveti paThyate / vratabhaGgabhayAtkintu, yAvajjIveti paThyate / / 91 / / AzaMsArahitatvena, tatsAvadhikamapyaho / pratyAkhyAnaM na doSAya, kAyotsarganidarzanAt / / 92 / / ityAdivandhyavacanaM, na yadA svIcakAra saH / tadA sarve'pi munaya-stamevaM procire muhuH / / 93 / / mahAtmanitthamevedaM, vandhyavAkyamurIkuru / evamevaitaduktaM zrI-AryarakSitasUribhiH / / 94 / / anye'pi sthavirA anya-gacchIyA ye bahuzrutAH / te'pi pRSTA jaguH pratyA-khyAnaM sAvadhikaM dhruvam / / 95 / / tathA'pi mAhilo naiva, taM kadAgrahamatyajat / Agraho hyaGginAM prAyo-'sAdhyaH syAtkSayarogavat / / 96 / / tAnityUce ca no yUyaM, tattvaM jAnItha kiJcana / tIrthaGkarairhi bhAvo'yaM, kathito'sti maduktavat / / 97 / / tata: sAdhvAdikaH sarva-saGghaH praSTuM jinezvaram / uddizya zAsanasurIM, kAyotsarga vinirmame / / 98 / / surI sA'pyA''yayo brUta, kiM karomIti vAdinI ? / saGghaH smAheti pRccha tvaM, gatvA sImandharAdhipam / / 99 / / kiM goSThAmAhilamuni-rudIrayati sUnRtam / saGgho durbalikApuSpa-mitrAdiH sakalo'thavA ? / / 100 / / tato devyavadaddatta, kAyotsargabalaM mama / yathA'nekasurAkINe, mArge syAM gantumIzvarI / / 1 / / saGgrenA'tha kRte kAyo-tsarge zAsanadevatA / gatvA videhe saGghokta-yuktayA'prAkSIjagatprabhum / / 2 / / llsil ||7|| 16 lIsl isi ||ll isil 280 islil ||sll Ill For Personal Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 281 tRtIya or lal madhyayanam zazaMsa zambhuzakro'tha, saGgho'sau vakti sUnRtam / mAhilastvanRtaM brUte, nihnavo hyeSa saptamaH / / 3 / / tadAkA''gatA devI, saGghamevamavocata / kAyotsarga pArayitvA, bhASitaM zRNutA'rhataH / / 4 / / saGghaH satyo mAhilastu, nihnavo'nRtabhASakaH / tayetyukte'vadadgoSThA-mAhilo'tikadAgrahI ! / / 5 / / asau varAkI svalpI -statra gantuM va zaknuyAt ? / tatkalpitamiyaM vakti, na punarjinabhASitam ! / / 6 / / tatastaM puSpamitrAkhya-sUrayo'pyevamUcire / samyak zraddhehi nocettvaM, saGghabAhyaH kariSyase ! / / 7 / / tathApi tattanmatamatyajantaM, cakAra saGgho'khilasaGghabAhyaM / vyudgrAhayan so'pi janAnanekAn, babhrAma bhUmo gatabodhiratnaH ! / / 108 / / iti saptamanihnavakathA / / 7 / / "iti svalpajinaprokta-vacanotthApakA amI / saptoktA nihnavAH pUrvaM, proktA gAthAdvayena ye / / 1 / / " "atha bhUrivisaMvAdI, prasaGgAt procyate'STamaH / zrIvIramukterjAto'bda-zataiH SaDbhirnavottaraH / / 2 / / " "tathAhi" - rathavIrapurAbhikhye, pure'bhUddIpakAbhidham / vanaM tatrAryakRSNAkhyAH , sUrayaH samavAsaran / / 3 / / itaca zivabhUtyAkhyaH, kSatriyaH sAtvikAgraNIH / sahasrayodhI tatratyaM, nRpaM sevitumAzrayat / / 4 / / nRpo dadhyo parIkSe'ha-masya dhairyAdikAn guNAn / nirguNo hyanujIvI syA-tsvAmino no sukhAkaraH / / 5 / / parIkSApUrvamevAsmai, pradAsye vRttimapyaham / nirguNe hi jane dattaM, syAdbhasmani hutopamam ! / / 6 / / |sil lol lol Ill lall ||all Iroll ||all Ifoll lifall llell Del Isil lel ||rall in Econo For Personal Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nell uttarAdhyayana sUtram 282 isi caturaGgIyanAma is tRtIya Isl madhyayanam dhyAtveti bhUpatiH zyAma-caturdazyAM nizAmukhe / pazumekaM vAruNIM ca, tasya datvaivamabravIt / / 7 / / zmazAnasthe mAtRdevI-gRhe gatvA tvamekakaH / pazumadyabaliM dehi, kRtyametadvidhehi naH / / 8 / / zivabhUtistadAdAya, dhIraH pretavane yayau / nihatya chagalaM mAtRdevInAM ca baliM dadau / / 9 / / kSudhito'smIti tatraivA-''rebhe tanmAMsabhakSaNam / zmazAnamAtRdevIbhyo, bibhayAmAsa na tvasau / / 10 / / tadA ca tadbhApanAya, bhUpena prahitA narAH / tatrAgatya zivAzabdAn, bhairavAn parito vyadhuH / / 11 / / babhAja tairapi kSobhaM, tanmano na manAgapi / na cAGge'pyabhavattasya, romodbhedo bhayodbhavaH / / 12 / / tatsvarUpaM tato rAjJe, procuste rAjapUruSAH / so'pi svasthatayA bhuktvA, jagAma mApasannidhau / / 13 / / tato'vabudhya taM zUraM, bahrIM vRttiM dadau nRpaH / zivabhUtistato bhUpaM, siSeve tamaharnizam / / 14 / / anyadA sa nRpaH senA-patyAdInakhilAn bhaTAn / ityAdideza mathurA-nagarI gRhyatAM drutam / / 15 / / tataH sarvAbhisAreNa, celuste mathurAM prati / purAbahizca gatveti, parasparamacintayan / / 16 / / vayaM hi mathurAM jetuM, prasthitAH pArthivAjJayA / dve cAtra mathurApuryA, vidyete dakSiNottare / / 17 / / tadgocaro vizeSazca, noktaH ko'pi mahIbhRtA / caNDasvabhAvo bhUpazca, na praSTuM zakyate punaH ! / / 18 / / tadasmAbhiH kva gantavyaM, dhyAyanta iti te'khilAH / sthAtuM gantuM cAsamarthA, yAvanmArge'vatasthire / / 19 / / Iell Isl sil ||7|| llel Nsil Nell 16ll 15 282 Ifoll Moll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama il caturaGgIyanAma tRtIyamadhyayanam 283 16 lls zivabhUtistAvadAgA-ttatra tAMzcaivamabravIt / kiM sthitA yUyamazubha-nimittaskhalitA iva / / 20 / / yathAsthite'tha tairukte, so'vAdIJcintayA kRtam / samameva grahISyAmo, vayaM tannagarIdvayam / / 21 / / te procurasyA: senAyAH, vibhAgayugale kRte / nA''dAtuM zakyate'smAbhi-rekApi nagarI sakhe ! / / 22 / / bhAvI bhUyastara: kAla, ekasyA api nirjaye / ekAM jitvA tadanyasyA, nirjayo'pya'ti duSkaraH / / 23 / / zivabhUtistato'vAdI-dyadyevaM tarhi bho bhaTAH ! / tayormadhye durjayA yA, sA sadyo mama dIyatAm / / 24 / / dvayormadhye daviSThA yA, tAM vrajetyudite'tha taiH / so'pAcya mathurAdezaM, yayau buddhibalorjitaH / / 25 / / tasya dezasya ca prAntyAn, grAmAdIn sAdhayan svayam / durgAn jagrAha nikhilAn, kramAJca nagarImapi / / 26 / / vazIkRtyAtha tadrAjyaM, zivabhUtirmahAmatiH / gatvA ca bhUbhujo'bhyaNe, sarvaM vyatikaraM jagau / / 27 / / tataH prIto'vaddhUpaH, kAmitaM te dadAmi kim ? / kiJcidvimRzya so'pyUce, svAtantryaM dehi me prabho ! / / 28 / / yathA hi mAM manobhISTAM, krIDAM kurvantamuJcakaiH / yattadvA vastu gRhNantaM, na ko'pi pratiSedhayet ! / / 29 / / evamastviti bhUpo'pi, satyasandho'bhyadhAttataH / so'pi nAnAvidhAH krIDAH, kurvaMstatrA'bhramatpure / / 30 / / dyUtakAraiH samaM reme, sa kadAciddivAnizam / kadAcittu surAM pItvA, kSIbaH kSIbaiH sahAramat / / 31 / / kadAcittu siSeve'sau, sundaraM gaNikAgaNam / kadAcittu jalakrIDAM, cakAra jalahastivat / / 32 / / || lll llol Ifoll For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 284 al caturaGgIyanAma or tRtIya|| madhyayanam oll || Itall all vijahAra kadAcittu, kAnane nandanopame / kurvan puSpoJcayakrIDAM, vRto viTajanairdhanaiH / / 33 / / bhramannevaM sa svasaudhe, nizIthe'pyA''yayau na vA / ullaGghate hi maryAdAM, prAyo vItabhayo janaH ! / / 34 / / yAvaza sa gRhe nAgA-ttAvattasya vazA svayam / nAnAti sma na cAzeta, pAlayantI satIvratam / / 35 / / nityaM kSudhAjAgarAbhyAM, sA'tha khinnA manasvinI / anyadA tasya jananI-miti smAha sagadgadam / / 36 / / putro yuSmAkamAyAti, nizIthe pratyahaM gRhe / yAvadAgamanaM cAhaM, na bhujhe na zaye'nvaham / / 37 / / nityaM kSujAgarAbhyAM tatpIDA me jAyate bhRzam / tatkiGkaromyahaM mAta-stvadAdezavazaMvadA / / 38 / / zvazrUH zazaMsa subhage !, svapihi tvaM yathAsukham / adyAhameva jAgarmi, tayetyuktA'svapIdvadhUH / / 39 / / gRhadvAraM pidhAyAsthAttasya mAtA tu jAgratI / so'thA''gato'vadatsadyo, dvAramuddhATyatAmiti / / 40 / / mAtA proce'dhunA yatra, dvAramudghATitaM bhavet / tatra prayAhi na hyatra, dvAramuddhATyate'dhunA ! / / 41 / / tadAkA'kharvagarvaH, zivabhUtiracintayat / mAtrA'pamAnito'dyA'haM, tadyAmyanyatra kutracit ! / / 42 / / yataH - "sthAnasthAdapamAne'pi, dehinastadvaraM rajaH / pAdAhataM yadutthAya, mUrdhAnamadhirohati ! / / 43 / / " vimRzyeti nijAdhA-dyAghuTya nagare bhraman / daivAduddhaTitadvAraM, sAdhUpAzrayamaikSata ! / / 44 / / tatastatra pravizyArya-kRSNAcAryAn praNamya tAn / mAM pravrAjayatetyUce, te tu prAvAjayanna tam / / 45 / / 116ll 16ll ller Isll Isil 1161 lol lIsll || 284 sil ler Boll lall For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ isi caturaGgIyanAma uttarAdhyayana sUtram 285 II tRtIya IN madhyayanam ||ll Gil Isil ||SIL foll Well ||slil svayameva tatastena, luJcite, svIyamastake / guravo dadire tasmai, liGgaM dharmadhvajAdikam / / 46 / / tamupAttavrataM jJAtvA, prAtastatrA''yayau nRpaH / mAmanApRcchya kimidaM, tvayA kRtamiti bruvan ? / / 47 / / sa proce pRSTamevaita-tsvAtantryaprArthinA mayA / tato nRpastaM natvA'gA-dvimanAstadviyogataH / / 48 / / bahirvihatya tatrA''guH, sUrayo'pya'nyadA punaH / tadA zivaM nRpaH snehA-dAhUya svagRhe'nayat / / 49 / / anicchato'pi tasyA'dA-dbhUdhavo ratnakambalam / tamAdAyAgataM sUriH, zivabhUtiM tadetyavak / / 50 / / kimayaM bhavatA vatsa !, jagRhe ratnakambalaH / na hi no bahumUlyasya, vastrAdergrahaNaM matam ! / / 51 / / ityukto'pi sa sUrIndra-staM na tatyAja mUrchayA / kintUpadhau gopayitvA, rarakSa channamanvaham / / 52 / / asya mUrchAnidAnena, kimananeti sUrayaH / tasmin kvApi gate ratna-kambalaM tamakarSayan / / 53 / / vidhAya tasya zakalA-niSadyAyai tapasvinAm / ArpayaMstaJca vijJAya, zivabhUtiradUyata / / 54 / / kRtAvahitthastasthau ca, gurozchidrANi mArgayan / anyadA varNayaMzcaivaM, sUrayo jinakalpikAn / / 55 / / bhavanti dvividhAstAva-jinakalpikasAdhavaH / tatraike bhuJjate pANA-vanye tvaznanti pAtrake / / 56 / / te'pi pratyekamuditA, dvividhA jinapuGgavaiH / tatra vasradharA eke-'nye tu cIvaravarjitAH / / 57 / / zrutvetyAdi zivo'voca-jinakalpo'dhunA kutaH / vidhIyate na nirgranthai-niSparigrahatArthibhiH ? / / 58 / / leel foll Isl Mall Isll lfell ill lol ||all llol ilal 285 Isl Wel IAN in Economia For Personal Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 6 caturaGgIyanAma Mall Islil madhyayanam tRtIya 286 sUrirjagAda vyuchinno, jinakalpo hi bhArate / zrIvIrasvAmipautreNa, zrIjambUsvAminA samam / / 59 / / so'vAdIdalpasattvAnAM, vyuchinno'sau na mAdRzAm / mAdRzo hi mahAsatvaH, kartumISTe'dhunApyamum ! / / 60 // mokSArthinA hi sakala-styAjya eva parigrahaH / vastrapAtrAdikamapi, tattyakSyAmi parigraham ! / / 61 / / sUrayaH procire vatsa !, vastrapAtrAdikaM hyadaH / dharmopakaraNaM tena, na parigraha ucyate ! / / 62 / / tadrakSaNe ca no kazci-doSo mokSArthinA bhavet / lobhAdeva hi mokSasya, vighnaH syAna tu cIvarAt ! / / 3 / / prayogazcAtra vastrAdi, na doSAya tapasvinAm / dharmopaSTambhadAyitvAt, zuddhAhArAdivatsphuTam ! / / 64 / / na ca heturasiddho'ya-miti vAcyaM tvayA yataH / dharmopaSTambhadAyitvaM, tasyA'dhyakSeNa dRzyate ! / / 65 / / tathA hi sthAnopavezanasvApa-nikSepagrahaNAdiSu / jantupramArjanArthaM hi, rajoharaNamiSyate / / 66 / / sampAtimAdisatvAnAM, rakSAyai mukhavastrikAm / bhaktapAnasthajantUnAM, parIkSAyai ca pAtrakam / / 67 / / samyaktvajJAnacAritra-tapaH sAdhanahetave / cIvarANi ca kalpAdI-nyaGgIkurvanti sAdhavaH / / 68 / / (yugmam) vastravinA tu zItoSNa-daMzAdibhirupadrutaH / apadhyAnAnmunirjAtu, samyaktvAdeH skhaledapi ! / / 69 / / dharmopakaraNasyaivaM, dharmopaSTambhadAyitA / sunizciteti vratinA, tadAdAnaM na duSyati / / 70 / / vinopakaraNaM yastu, jIvAdIstrAtumIzvaraH / jinendravattasya doSaH, syAttadagrahaNe'pi na / / 71 / / 286 ller el Isl || la.I Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 287 || Ilall sa cAdyasaMhananavA-nevasyAtrA'paraH punaH / taJca saMhananaM kasyA-'pyadhunA nAsti bhArate / / 72 / / is caturaGgIyanAma Ioll yuktayetyAdikayokto'pi, zivo'tyaktakadAgrahaH / hitvA vastrAdikaM nagno, niragAnagarAbahiH / / 73 / / tRtIyataJcodyAnasthitaM nantuM, tadbhaginyuttarAbhidhA / yayau nagnaM ca taM vIkSya, sA'pi nagnA'bhavadrutam ! / / 74 / / madhyayanam bhikSArthaM nagarImadhye, praviSTAM tAM tu nagnikAm / dadarza gaNikA kAci-ddadhyau caivaM svacetasi / / 75 / / aGgAnyAcchAditAnyevA-'smAkaM gauravamiyati / prakAzyAni tu tAni syu-rjugupsyAni svabhAvataH / / 76 / / tadenAM nagnikAM vIkSyA'smAsa loko viraGakSyate / dhyAtveti tasyai vastrANi, sA balAtparyadhApayat / / 77 / / tathApi tAmanicchantI, zivabhUtirado'vadat / sAdhvInAM vasanAdAne, nUnaM doSo na vidyate / / 78 / / ata eva ca devIyaM, pradatte cIvarANi te / tattvayAmUni dhAryANI-tyuktA sA tena tAnyadhAt / / 79 / / zivabhUtezca ziSyo dvA-vabhUtAM buddhizAlInau / koDinakoTTavIrAkhyau, tAbhyAmAsItparamparA / / 80 / / ityaSTamo dikpaTasajJanihnavaH, prakAzito hAritazuddhabodhikaH / labdho'pi bodhivrajatIti kasyacit, tadrakSaNaM tatkuruta prayatnataH ! / / 81 / / ityaSTamanihnavakathA / / 8 / / iti samAptA nihnavavaktavyateti sUtrArthaH / / 9 / / atha mAnuSatvAditrayAvAptAvapi saMyame vIryaM durlabhamityAha - suI ca laddhaM saddhaM ca, vIriaM puNa dullahaM / bahave roamANAvi, noyaNaM paDivajae / / 10 / / / vyAkhyA - zruti, cazabdAtmAnuSatvaM ca, labdhvA prApya, zraddhAM ca, vIrya, prakramAtsaMyamaviSayaM punaHzabdasya vizeSakatvAt vizeSeNa durlabhaM, yato Nel i lal || For Personal Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya Mer IAll ||sil uttarAdhyayana- IS bahavo rocamAnA api zraddadhAnA api 'noyaNaMti' sUtratvAnno enaM saMyamaM pratipadyante cAritramohanIyakarmodayataH satyakizreNikAdivatkartuM / caturaGIyanAma sUtram 6 nAGgIkurvantIti sUtrArthaH / / 10 / / 288 madhyayanam athAsya caturaGgasya phalamAha - mANusattaMmi AyAo, jo dhamma suJca sarahe / tavassI vIriaM lar3e, saMvuDe nidbhuNe rayaM / / 11 / / vyAkhyA - mAnuSatve AyAto yo dharma zrutvA 'saddahetti' zraddhatte sa tapasvI nidAnAdirahitatayA prazasyataponvitaH vIrya saMyamodyogaM labdhvA saMvRtaH || sthagitAzravo nidhunoti nitarAmapanayati, rajo badhyamAnakarmarUpaM, tadapanayanAJca muktimevApnotIti bhAva iti sUtrArthaH / / 11 / / ityAmuSmikaM phalamuktamidAnImaihikaM phalamAha - sohI ujjuabhUassa, dhammo suddhassa ciTThai / NivvANaM paramaM jAi, ghayasittiva pAvae / / 12 / / vyAkhyA - zuddhiH kaSAyakAluSyApagamaH, syAditi gamyate, RjubhUtasya caturaGgaprAptyA muktiM prati praguNIbhUtasya tathA ca dharmaH kSAntyAdiH lion zuddhasya tiSThatyavicalatayA Aste, azuddhasya tu kadAcitkaSAyodayAdaso vicalatyapi, dharmAvasthitau ca nirvANaM jIvanmuktirUpaM paramaM prakRSTaM yAti // kA gacchati, uktaM hi - Isl llell __"nirjitamadamadanAnAM, vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnA-mihaiva mokSa: suvihitAnAm / / 1 / / iti" [prazamarati zlo.] llell ||slil foll llell llel llel llell Isl ISI JainEducation a l For Personal Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hum tRtIya Post Ivall uttarAdhyayana kathambhUtaH san ? ghRtasiktaH pAvaka iva jvalana iva, tapastejojvalitatvena ghRtatapitAnalasamAnaH sanniti sUtrArthaH / / 12 / / itthaM phlmupdye // caturaGgIyanAma sUtram || ziSyopadezamAha - M 289 madhyayanam vigiMca kammuNo hercha, jasaM saMciNu khaMtie / pADhavaM sarIraM hicA, uDDe pakkamaI disi / / 13 / / vyAkhyA - 'vigicatti' vivecaya pRthakkuru karmaNaH prastAvAnmAnuSatvAdipratibandhakasya hetumupAdAnakAraNaM mithyAtvAviratyAdikaM, tathA / MG! yazohetutvAt yazaH saMyamo, vinayo vA, tatsaJcina paSTaM karu, kayA ? kSAntyA, upalakSaNatvAnmArdavAdibhizca, evaM ca kRte kiM syAdityAha - Mai 'pADhavaMti' pArthivaM, paraprasiddhyA pRthivIvikAraM, zarIraM vapurhitvA tyaktvA, urdhvA dizamiti sambandhaH, prakrAmati prakarSeNa punarbhavAbhAvarUpeNa in gacchatIti sUtrArthaH / / 13 / / evaM tadbhava eva muktiyAyinAM phalamuktvA samprati taditareSAM tadAha - ||sil || visAlisehiM sIlehiM, jakkhA uttarauttarA / mahAsukkAva dippaMtA, maNNaMtA apuNaJcayaM / / 14 / / || ||7| appiA devakAmANaM, kAmarUvaviubviNo / uDDe kappesu ciTuMti, puvAvAsasayA bahU / / 15 / / vyAkhyA - visAlisehiti magadhadezIbhASayA visadRzaiH svasvacAritramohanIyakarmakSayopazamApekSayA vibhinnaH zIlaivratapAlanAtmakairanuSThAnavizeSairyakSA devA UrdhvaM kalpeSu tiSThantIti uttareNa sambandhaH / kIdRzA yakSA ityAha-uttarottarA yathottaraM pradhAnAH, mahAzuklA atizayocalatayA / I candrAdityAdayaH te iva dIpyamAnAH prakAzamAnAH, anena zarIrasampaduktA, sukhasampadamAha-manyamAnA manasyavadhArayanto // i viziSTakAmAdiprAptisamuttharatisAgarAvagADhatayA dIrghasthitimattayA ca apunazcyavaM apunazyavanaM tiryagAdiSUtpatterabhAvam / / 14 / / 289 foll || II leir Isll ||s For Personal Use Only Ifel
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uttarAdhyayana sUtram 290 lifsil sil Mail ISi tRtIya || || tathA 'appi atti' arpitA ivArpitA DhaukitAH prakramAtprAkRtasukRtena, keSAmityAha-devakAmAnAM divyAGganAsparzAdInAM, kAmena icchayA caturaGgIyanAma in rUpavikaraNaM yeSAM te kAmarUpavikaraNA yatheSTarUpAdikaraNazaktiyuktA ityarthaH / UrdhvamuparikalpeSu saudharmAdiSu, upalakSaNatvAt madhyayanam graiveyakAnuttareSu ca, tiSThanti Ayu:sthitimanubhavanti, pUrvANi saptatikoTilakSaSaTpaJcAzatkoTisahasravarSaparimitAni, varSazatAni pratItAni, 8 bahUnyasaGkhyeyAni, jaghanyato'pi tatra palyopamasthititvAt, palyopame ca teSAmasaGkhyeyAnAmeva bhAvAt, pUrvavarSazatagrahaNaM tviha // MS pUrvavarSazatAyuSAmeva caraNayogyatayA vizeSAddezanAyogyatvamiti sUcanArthamiti sUtradvayArthaH / / 14 / / 15 / / ___ atha teSAmetAvadeva phalamutAnyadapItyAha - || tattha TThiA jahAThANaM, jakkhA Aukkhae cuA / uventi mANusaM joNiM, se dasaMgebhijAyai / / 16 / / sal ___ vyAkhyA - tatra teSu devalokeSu saudharmAdiSu sthitvA yathAsthAnaM yadyasya svAnuSThAnAnurUpamindrAdipadaM tasmin yakSA AyuHkSaye // 8 svasvajIvitAvasAne cyutA bhraSTA upayAnti gacchanti mAnuSIM yoni, tatra ca 'saiti' sAvazeSazubhakarmA janturdaza aGgAni bhogopakaraNAni / yasyAsau dazAGgo'bhijAyate, ekavacananirdezastviha visadRzazIlatayA kazciddazAGgaH kazcinnavAGgAdirapi jAyate iti vaicitrya sUcanArtha iti / // sUtrArthaH / / 16 / / atha dazAGgAnyevAha - 290 lesall Isll 1lroll lll Mol || Insil Woil all |lalll liall ||ll || Isl For Person Pause Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama va tRtIya 291 Isll Isl khittaM vatthu hiraNNaM ca, pasavo dAsa porusaM / cattAri kAmakhaMdhANi, tattha se uvavajaI / / 17 / / li caturaGgIyanAma vyAkhyA - kSetraM grAmArAmAdi, setuketUbhayAtmakaM vA, vAstu khAtocchritobhayAtmakaM, hiraNyaM suvarNa, upalakSaNatvAt rUpyAdi ca, pazavo madhyayanam // gomahiSyAdayAH, dAsAzca preSyarUpAH, 'porusaMti' prAkRtatvAt pauruSeyaM ca padAtisamUho dAsapauruSeyamiti, catvArazcatuHsaGkhyA, atra hi kSetraM l MS vAstu cetyekaH, hiraNyamiti dvitIyaH, pazava iti tRtIyaH, dAsapauruSeyamiti caturthaH, ete kAmA manojJAH zabdAdayaH taddhetavaH 6. skandhAstattatpudgalasamUhAH kAmaskandhA yatra bhavantIti gamyate, prAkRtatvAJca napuMsakanirdezaH, tatra teSu kuleSu sa upapadyate / / 17 / / anena caikamaGgamuktamatha zeSANi navAGgAnyAha - mittavaM nAivaM hoi, uccAgoe avaNNavaM / apyAyaMke mahApaNNe, abhijAe jaso bale / / 18 / / vyAkhyA - mitravAnvayasyavAn bhavatIti yogaH 1 / jJAtimAn svajanavAn bhavati 2 / ucairgotra uttamakulaH 3 / caH samuJcaye, varNavAn l // prazastazarIracchavi: 4 / alpAtaGka AtaGkavirahito nIroga ityarthaH 5 / mahAprAjJaH paNDita: 6 / abhijAto vinItaH, sa hi sarvajanAbhigamyo l (1) tatra setukSetraM yadaraghaTTAdijalena sizyate / / 1 / / ketukSetramAkAzodakaniSpAdyasasyam / / 2 / / ubhayakSetraM tu ubhayajalaniSpAdyasasyamiti / / 3 / / (2) tatra khAtaM bhUmigRhAdi / / 1 / / ucchritaM all prAsAdAdi / / 2 / / tadubhayaM bhUmigRhoparisthaprAsAdam / / 3 / / 291 ol le Isil Isl Pel For Personal Prese Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ || (Ill all uttarAdhyayana sUtram 292 lell Halll ||OM el 11 Ileall IMGll || llol // bhavati, duvinItastu zeSaguNayuktopi na tatheti 7 / ata eva ca 'jasotti' yazasvI zubhakhyAtimAn 8 / 'baletti' balI kAryakaraNamprati caturaGgIyanAma tRtIyail sAmarthyavAn 9 / ubhayatra sUtratvAnmatvarthIyalopa iti sUtradvayArthaH / / 18 / / madhyayanam nanu yathoktaguNayuktaM mAnuSyameva tatphalamutAnyadapItyAha - bhoJcA mANussae bhoe, appaDirUve ahAuaM / puvvaM visuddhasaddhamme, kevalaM bohi bujhiA / / 19 / / vyAkhyA - bhuktvA mAnuSyakAn manuSyasambandhino bhogAn manojJazabdAdIn, apratirUpAn ananyatulyAn, yathAyurAyuSo'natikrameNa, pUrva pUrvajanmani vizuddho nidAnAdirahitaH saddharmaH zobhanadharmo'syeti vizuddhasaddharmaH, kevalamakalaGkaM bodhiM jinoktadharmAvAptilakSaNaM buddhvA anubhUya prApyeti yAvat / / 19 / / tataH kimityAha - cauraMgaM dullahaM maJcA, saMjamaM paDivajjhiA / tavasA dhuakammaMse, siddhe havai sAsaetti bemi / / 20 / / vyAkhyA - caturaGgamuktasvarUpaM durlabhaM duSprApaM matvA jJAtvA saMyama sarvasAvadyaviratirUpaM pratipadyAsevya tapasA bAhyenAntareNa ca dhutakarmAMzo ki vidhvastAzeSakarmabhAga: siddho bhavati, sa cAnyatIrthikakalpitasiddhavana punarihAyAtItyAha-zAzvataH zazvadbhavanAt, zazvadbhavanaJca foll Jell foll Mah292 Intell Moll Mall For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 293 *FFFFF punarbhavanibandhanakarmabIjAtyantikocchedAttathA cAha - "dagdhe bIje yathAtyantaM, prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH / / caturaGgI lol tRtIya1 / / " iti [ tattvA. kA. 2 zlo. 8] sUtradvayArthaH iti bravImIti prAgvat / / 20 / / madhyayanam iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAya zrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau tRtIyAdhyayanaM sampUrNam / / 3 / / / / iti tRtIyAdhyayanaMsampUrNam / / For Personal & Private Use Only kara ra sara 293
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana llol ||7|| sUtram 294 || ||7|| lroll Ilal Illl "atha pramAdApramAdanAma caturthAdhyayanam" ||6pramAdApramAdanAma cturth| arhan / / uktaM tRtIyamadhyayanamatha caturthamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane caturaGgI durlabhetyuktamiha tu tat // madhyayanam DA prAptAvapi mahate doSAya pramAdo, mahate guNAya cApramAda iti pramAdApramAdau heyopAdeyatayA vaktuM pramAdApramAdAbhidhaM caturthAdhyayanamAha, tasya / cedamAdisUtram - IGll asaMkhayaM jIvia mA pamAyae, jarovaNIassa hu natthi tANaM / eaM viANAhi jaNe pamatte, kaM nu vihiMsA ajayA garhiti / / 1 / / vyAkhyA - asaMskRtaM asaMskaraNIyaM, jIvitaM prANadhAraNaM, yatnazatairapi sato vardhayituM truTitasya vA tasya karNapAzavatsandhAtumazakyatvAt, yaduktaM | i - "vAsAI doNNi tiNNi va, vAhijai jai gharaM pi sIDei / sA kA vi natthi nII, sIDijai jIviaMjIe ! / / 1 / / " tathA- "maGgalai: kautukaiogai l vidyAmantraistathauSadhaiH / na zaktA maraNAttrAtuM, sendrA devagaNA api ! / / 1 / / " tataH kiM kAryamityAha-mA pramAdI:, ayaM bhAvaH - yadyAyuH // 9 // kathaJcitsaMskartuM zakyaM syAttadA caturaGgIprAptAvapi na pramAdo doSAya, yadA tu naivaM tadA caturaGgI pramAdinAM bhUyo durlabheti mA pramAdaM kRthAH / nanu ? vArdhaka Meal eva dharma kariSyAmIti ko'pi vakti ityAzakyAha-jarAmupanItaH prApito gamyamAnatvAtsvakarmabhirjaropanItastasya 'hu' iti nizcaye nAsti trANaM zaraNaM, // Me yena jarA'panIyate na taccharaNamasti, yaduktaM - "rasAyaNaM nisevaMti, majjaM maMsaM rasaM tahA / bhuMjaMti sarasAhAraM, jarA tahavi na nassae / / 1 / / " is roll || ||oll |lal ||sil Ill lish Dell roll Ilell Mel Isl Jell IPoll lirail in Education international llell For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama 295 // bAdhyate prasabham / tAvaccharIramUccha, tyaktvA dharme kuruSva matim / / 1 / / " jaropanItasya ca trANaM nAstItyatrA'TTanamallo dRSTAntastatra cAyaM sampradAyaH, tathAhi jarAjarjaravapuSazca naiva tAdRzI dharmakaraNazaktiH syAttato yAvadasau na vyApnoti tAvaddharme mA pramAdIH / uktaM ca - " tadyAvadindriyabalaM, jarayA rogairna ujjayanyAM nagaryAM zrI - jitazatrurnRpo'bhavat / tatra cApratimallobhU-nmallarAjo'TTanAbhidhaH / / 1 / / sa ca gatvAnyarAjyasthai-rapi malairayudhyata / tasya dordaNDakaNDUstu, vyapaninye na kenacit / / 2 / / tadA cAmbhodhitIrasthe, pure sopArakAbhidhe / mallayuddhapriyaH siMha- girisaJjJo'bhavanRpaH / / 3 / / yo malleSvajayattasmai, bhUpaH so'dAddhanaM ghanam / iti tatrA'TTano gatvA, pratyabdamajayatparAn / / 4 / / tataH siMhagirirdadhyau yadAgatyAnyarAjyataH / ayaM jayati manmallAnmamApabhrAjanA hi sA / / 5 // tato'hamaparaM kaJcitkurve mallaM balotkaTam / dhyAtveti mArgayanmallaM, vAddhitIre yayau nRpaH / / 6 / / vasAM pibantaM mInAnAM tatrAdrAkSI dhIvaram / tatastaM balinaM jJAtvA, poSayAmAsa pArthivaH / / 7 / / azikSayanniyuddhaM ca, bhUpastasya tarasvinaH / tataH so'bhUnmahAmallo-'jayyonyairhastimallavat / / 8 / / athATTano niyuddhAhe, samAsanne nijAtpurAt / zambalena balIvardaM bhRtvA sopArakaM yayau / / 9 / / sa ca mAtsyikamallena, niyuddhe nirjito drutam / viSAdamAsasAdo-rbhagno hastIva hastinA / / 10 / / For Personal & Private Use Only neneneneneneneneeeeeeeeeeeee pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam 295 Www.jainelibrary.org
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 296 16 pramAdApramAdanAma 151 Ifoll madhyayanam Wall caturtha Toll M lesil lell svIyAvAse tato gatvA-'TTanaM evaM vyacintayat / kenApyajitapUrvoha, mallenAnena nirjitaH / / 11 / / tAruNyopacayAJcAyaM, cIyamAnabalaH katham ? / punarjayyo mayA kSINo-jasA yauvanahAnita: ! / / 12 / / kartavyA vairazuddhizca, mayopAyena kenacit / zalyavat khATkarotyanta-nimlAnirhi mAninAm / / 13 / / dhyAtveti tajjaivabalaM, so'nyaM malaM gaveSayan / saurASTra bahavo mallAH, zrutveti tamabhivrajan / / 14 / / bhRgukacchasamIpastha-haraNIgrAmasImani / ekaM karSakamadrAkSI-tkarpAsavapanodyatam / / 15 / / (yugmam) halamekena hastena, vAhayantaM drutaM drutam / dvitIyenotpATayantaM, phalahIstRNalIlayA / / 16 / / taJca prekSya pumAneSa, baliSTha iti cintayan / tadIyAhAravIkSAyai, tatrAsthAdyAvadaTTanaH / / 17 / / (yugmam) prAtarAzakRte tAvallAtvA kUrabhRtaM ghaTam / tatrAgAttatpriyA so'pi, sIramacchoTayattataH / / 18 / / kUraJca sadyaH kumbhasthaM, janase grAsalIlayA / gatvA kvApi purISasyo-tsarga cakre ca karSakaH / / 19 / / aTTano'pi tato gatvA, tatpurISaM vyalokata / taJcAdrAkSIdatisvalpaM, zuSkaM chAgapurISavat / / 20 / / jATharAgniM tatastasya, jJAtvA prabalamaTTanaH / vairazuddhisamarthoyaM, bhAvItyantarabhAvayat / / 21 / / tasyaiva saudhe sandhyAyAM, yayAce vasatiM ca saH / so'pi tAmArpayattatra, mallopyasthAdyathAsukham / / 22 / / kA yuSmAkaM jIviketi, taM ca papraccha vArtayan / proce kRSIvalopyeva-masmyahaM nanu nirdhanaH / / 23 / / lesil llell ilsil licell ||sll Ilasil lll ell sill Ilel WOM || Mail Holl ||all Mall Tall 290 liall 116ll www. in Education International For Personal & Private Use Only by.org
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 297 11ell ||7|| LOTTTTT tatprAjyena prayatnena, kRSiM kurve tathApi hi / annamapyudarApUrti karaM sampadyate na me ! / / 24 / / mallovAdIdamuM muktvodyamamehi samaM mayA / atistokena kAlena kurve tvAmIzvaraM yathA ! / / 25 / / soppUce'haM tadAgacchAmyAdizedyadi mAM vazA / pRSTA mallena tatrArthe, tataH sApyevamabravIt / / 26 / / utotyanena karpAso 'dhunA sa ca vinA'munA / vinazyati tadA ca syAtkathamAjIvikA mama ? / / 27 / / mallobravIdatra yAvAn, karpAsazcintito bhavet / gRhANa tAvato mUlya- madhunaivArpayAmi te / / 28 / / ityudIrya tayA prokta-mAnaM mallo dadau dhanam / tatonumene sA kAntaM kiM hi vittAnna jAyate ? / / 29 / / anotha tamAdAya, yayAvujjayanIM javAt / poSayAmAsa taM pro-rupAyaizca parazzataiH / / 30 / / azikSayacca tasyograM, mallayuddhaM mahaujasaH / phalahImalla ityasyA 'bhidhAnaM ca vinirmame / / 31 / / dvitIyAbde ca samprApte, mallayuddhamahotsave / aTTanogAtsamaM tena, punaH sopArake pure / / 32 / / atha siMhagirI rAjJi mallayuddhadidRkSayA / samaM pauraiH parolakSai raGgamaNDapamAzrite / / 33 / / yodhaM yodhamanekeSu, malleSUparateSu ca / niyuddhArthamaDhauketAM, phalahImAtsyikau mitha: / / 34 / / (yugmam ) kSobhayantau bhujAsphoTa-ravairvIramanAMsyapi / kampayantau dharApIThaM, durdharaiH pAdadarduraiH / / 35 / / muSTAmuSTiprakurvantau, dantAdantIva kuJjarau / prabalaiH pAdavinyAsai - rnamayantAviva kSamAm / / 36 / / For Personal & Private Use Only ||6|| pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam // 6) eeeeeeeeeeeeee 297
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 298 caturtha madhyayanam bhUtale nipatantau ca, chinnamUlamahAdruvat / kSmAtalAcAvadhUyAGga-muttiSThantau vinidravat / / 37 / / vilagantI mitho bADhaM, cirAnmilitabandhuvat / kRtaprahArahuDuva-dviyuJjAnau ca satvaram / / 38 / / utpatantau pataGgavat, plavamAnau plavaGgavat / tau ciraM cakratumalla-yuddhaM mallaziromaNI / / 39 / / (paJcabhiH kulakam) kintu tulyabalau vIkSya, tau jayazrIH svayaMvarA / dhyAyantI kaM vRNomIti, naikamapyavRNottadA / / 40 / / pUrNa bhAvi dvitIyehni, niyuddhamanayornanu / ityuttasthau nRpastAva-ttAvapi svAzrayaM gato / / 41 / / tatoTTanena phalahI, proce putra ! taducyatAm / tena mallena yadvADhaM, tvadaGgaM bAdhitaM bhavet / / 42 / / aTTanAya tataH sarvaM, phalahI satyamabravIt / prAyazcittagrahIteva, gurave zuddhamAnasaH / / / 43 / / tato'TTanaH pakkataila-mardanairvahnitApanaH / tadahabhaiSajaizca drAga, vidadhe taM punarnavam / / 44 / / mAtsyikasyApi pArzve'Gga-mardakAnprAhiNonRpaH / sA tu zramAditAGgo'pi, garvAnnAmardayadvapuH / / 45 / / proce ca kvanu raGkoyaM, sthAtuM zakSyati me puraH / ahaM hyamuSya janaka-mapyajeSaM purA javAt ! / / 46 / / samayuddhAvajAyetAM, dvitIyadivase'pi tau / pArthive cotthite prAgva-ttamasajayadaTTanaH / / 47 / / mAtsyikastu madAviSTo-'cIkaranAGgamardanam / niyuddhamArabhetAM tau, tRtIyepyahni pUrvavat / / 48 / / tadA ca mAtsyikaM vIkSya, niyuddhazrAntavigraham / nirojaskaprahAraJca, vaizAkhasthAnasaMsthitam / / 49 / / 298 in Education For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Poll uttarAdhyayana sUtram 299 Ioll ||7|| pramAdApramAdanAma 16 IT caturtha madhyayanam ||7|| ||6|| Ifoll isll Nei phalahIti vadaMstasya, bhrUsajJAmaTTano vyadhAt / jagrAha phalahIgrAhaM, pANinA so'pi mAtsyikam / / 50 / / (yugmam) taM kamaNDaluvanmauliM, parito'bhramayaJca saH / tatastuSTo bahudravya-maTTanAyArpayannRpaH / / 51 / / taJca datvA hAlikAyA-'TTano'pi visasarja tam / svayaM tvavantImagamat, kRtArtho vairazuddhitaH / / 52 / / vimuktayuddhavyApAro, gRhe tiSThan sutAdibhiH / vRddho'yama'samarthoya-miti so'hIlyatAnvaham ! / / 53 / / tato mAnAdanApRcchya, tAn kauzAmbI jagAma saH / AvatsaraM siSeve ca, sthitvA kvApi rasAyanam / / 54 / / baliSThatAM tataH prAptaH, prApte yuddhotsave'TTanaH / kurvaniyuddhamavadhIdrAjJo mallaM niraGgaNam / / 55 / / Agantukena mallo me, vyApAdita iti krudhA / prazazaMsa na taM bhUpa-stena loko'pi nA'stavIt ! / / 56 / / tato mAbhUcchramo vyartho, mameyAniti cintayan / ityekAmabravIdAA~, svaM jJApayitumaTTanaH / / 57 / / sA ceyaM - "kathayati vanazakunAnAM, kathayata he zakunakAH ! zakunakAnAm / yadihATTanena nihato, niraGgaNaH zastrarahitena ! / / 58 / / " zrutveti zrutapUrvI taM, mahAmallaM mahIpatiH / yAvajjIvaM jIvikArha, tuSTastasmai dadau dhanam / / 59 / / loko'pi draviNaM tasmai, yathAzakti dadau tadA / tatrasthaM prAptavittaM ca, zruzruvurbandhavo'pi tam / / 60 / / tataste'bhyetya tatpAce, taM pAdapatanAdibhiH / vizvAsyopayikaiH prAgva-dazrayan vittalobhataH / / 6 / / adhyAsIdaTTano vitta-lubdhA hyete zrayanti mAm / nirdhanasya tu me bhUyaH, kariSyanti parAbhavam / / 62 / / sil llel |lol sil Isil llell 16 299 lifoll in Education Internal For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 300 22222220 vistrasApi zarIraM me, svIkaroti zanaiH zanaiH / tayA vyAptastu naivAhaM, bhaviSyAmyauSadhairyuvA / / 63 / / adhInaM mAnavAnAM ta-dveSajaM na hi vidyate / punarnavaM bhavedyena, jarAjarjaramaGgakam / / 64 / / na ca vArdhakadivyAstraM prayuktaM kAlavidviSA / patatkAye skhalayituM zakyaM svajanakaGkaTaiH ! / / 65 / / tajjarAyA na hi trANaM, bheSajaM bandhavo'pi ca / trANaM tu dharma eva syAtsarvAvasthAsu tatvataH / / 66 / / tatsAmarthyaM kiJcidastIha dehe, yAvattAvaddharmamArAdhayAmi / dhyAtvetyantaM sadgurUNAmupAnte, pravrajyA'bhUdaTTanaH saukhyapAtram / / 67 / / ityaTTanamallakathA / / evaM jarAbhibhUtasyATTanasyeva bheSajaiH svajanairvA trANaM na bhavati / tatazca 'eamityAdi etamanantaroktamarthaM vijAnIhi vizeSeNAvabudhyasva, tathA etacca vakSyamANaM jAnIhi janA lokAH pramattAH pramAdaparAH 'ubhayatra sUtratvAdekavacanaM' kaM ? artha, prakramAt trANaM, 'nu' iti vitarke, vihiMsrA vividhahiMsanazIlAH, tathA ayatAH pApasthAnebhyo 'nuparatAH, 'gahiMtitti' grahISyanti svIkariSyanti, ayaM bhAvaH ete pramattAdivizeSaNAnvitAH svakRtaduSkarmabhirnarakAdikameva yAtanAsthAnaM yAsyanti paraM nAsti trANamiti sUtrArthaH || 1 || iha cAsaMskRtaM jIvitaM, jaropanItasya ca na trANamato mA pramAdIrityukte, arthasyApi puruSArthatayA sakalaihikAmuSmikaphalanibandhanatayA ca tadUpArjanaM prati pramAdo na kArya iti keSAJcitkadAzayo bhavatIti tanmatamapAkartumAha Jain Education Inional For Personal & Private Use Only ||6|| pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam pUrI pUrI pUrI pUrI pUrI kara 300 "
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl caturtha IGN uttarAdhyayana je pAvakammehiM dhaNaM maNUsA, samAyayaMtI amaI gahAya / pahAya te pAsapayaTTie nare, verANubaddhA narayaM uviMti / / 2 / / 6l pramAdApramAdanAma sUtram 301 vyAkhyA - ye kecana pApakarmabhiH kRSivANijyAdibhiranuSThAnairdhanaM dravyaM manuSyA mAnavAsteSAmeva prAyo dravyopArjanopAyapravRtteritthamuktaM, 8 madhyayanam // samAdadate svIkurvate, amatiM kumati, "dhanairduHkulInA: kulInA bhavanti, dhanaireva pApAtpunarnistarante / dhanebhyo viziSTo na loke'sti kazci kA ddhanAnyarjayadhvaM dhanAnyarjayadhvam / / 1 / / " ityAdikAM gRhItvA sampradhArya, prahAya prakarSaNa hitvA dhanameva te dhanekarasikAH, 'pAsapayaTTiatti' ki pAzA iva pAzA bandhananibandhanatvAtstriyaH, uktaM ca - "vArI gayANa jAlaM, timINa hariNANa vaggurA ceva / pAsA ya sauNayANaM, narANa baMdhatthamitthIo / / 1 / / | iti, teSu payaTTiatti' ArSatvAt pravRttAH pAzapravRttA narA: puruSAH, punarnaropAdAnamAdarakhyApanArthaM, vaireNa vairahetunA pApakarmaNAnubaddhAH / 6 satatamanugatA vairAnubaddhA narakaM ratnaprabhAdikaM upayAnti gacchanti, te hi dravyamupAyaM rAmAsvabhiramante, tadabhiratyA ca narakagatibhAja eva 15 syuriti bhAvaH, tasmAdihaiva vadhabandhAdihetutayA paratra ca narakAdi durgatidAyitvena tatvataH puruSArtha eva na bhavatyartha iti tattyAgato dharma prati mA pramAdIrityuktaM bhavati / dravyalubdhAnAM cAtraivApAyadarzako'yamudAharaNasampradAya: - tathA hi nagare kvApi, babhUvaiko malimlucaH / sa caikamakhanatkUpaM, mahAntaM svagRhAntare / / 1 / / datvA kSAtraM tamasvinyAM, salakSmIkagRheSu saH / bahulaM dravyamAdAya, kUpe tatrAkSipatsadA / / 2 / / NA leol lish llol 301 lish liell Isl I6I For Person Pause Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ llol uttarAdhyayana sUtram caturtha 302 i l7 pramAdApramAdanAma Illl lel ||Gll ||ol Illl lel lll lel lel madhyayanam Welhi Neil Nell sill lIsll dhanaM datvA ca kasyApi, pariNinye sa kanyakAm / nirguNo'pi jano jAyA-mavApnoti dhanena hi ! / / 3 / / prajAtAyAM tu jAyAyA-miti dadhyo sa taskaraH / vRddhiGgatAnyapatyAni, vakSyantyanyasya me ramAm ! / / 4 / / apatyamapi hantavyaM, tallakSmIkSayakRnmayA / tajjananyAM tu jIvantyAM, tanihantuM na zakSyate ! / / 5 / / sApatyApi vadhUrvadhyA, tanmayeti vimRzya saH / tatraiva kUpe cikSepa, nihatya sasutAM striyam / / 6 / / dravyeNAnyAM punaH pANI, kRtya prAgvajadhAna saH / evaM puna: punarlobha-grahagrasto vinirmame ! / / 7 / / anyadA sa kanImekA-mupayeme manoramAm / jAtApatyAmapi na tA-mavadhIdrUpamohitaH / / 8 / / pUrNASTavarSe saJjAte, tajAte cetyacintayat / mayA bhUyastaraM kAla-miyaM mohena rakSitA / / 9 / / enAM nihatya tatpazcAt, mArayiSyAmi dArakam / dhyAtveti mArayitvA tAM, kUpe tatrAkSipad drutam ! / / 10 / / mAryamANAM ca tAM vIkSya, bhayabhrAntastadaGgajaH / gRhAnirgatya pUJcakre, nirbalAnAM hyado balam ! / / 11 / / tata: kiM pUtkaroSIti, lokaiH pRSTo jagAda saH / nihatya janayitrI me, kUpe kSiptAdhunAmunA / / 12 / / tacchrutvA tasya saudhAntaH, pravizyorvIzapUruSAH / taM cauraM jagRhurjIva-grAhaM grAhA iva dvipam / / 13 / / kUpaM ca dadRzurdravyA-pUrNamasthibhirAkulam / tato'vabudhya taM dasyuM, baddhvA ninyunUpAntikam / / 14 / / bhUpopyupAyairbhUyobhi-staM prapIDyAkhilaM dhanam / lokebhyo dApayattaM ca, viDambyAmArayad drutam / / 15 / / llell Gll lifall ||ll fel Ifoll foll Iolll lel 16ll llell ell llel llol foll foll Ioll ||Gl Moll 302 ||7|| ||l JainEducation intellellinal For Personal & Private Use Only Illiainsbrary.org
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 303 || Isl ||sil ||sil IIsl Is ||G ityarthalobhena kukarma kurva-nihApi pIDAmadhiyAti jantuH / amutra cAdhogatimeti tena, tyaktvArthalobhaM kuru dharmayatnam / / 16 / / ||pramAdApramAdanAma lal iti dravyalobhe corakathA / tadevaM dhanamatra paratra cAnarthakArIti sUtrArthaH / / 2 / / caturtha madhyayanam atha karmaNo'vandhyatAM kathayan prastutamevArthaM draDhayitumAha - teNe jahA saMdhimuhe gahIe, sa kammuNA kiJcai pAvakArI / evaM payA peJca idaM ca loe, kaDANa kammANa na mukkhu asthi / / 3 / / vyAkhyA - stenazcauro yathA sandhimukhe kSAtradvAre gRhIta AttaH svakarmaNA svIyAnuSThAnena kRtyate chidyate pApakArI pApakaraNazIlaH, kathaM punarayaM // kRtyate ? ityatra sampradAyastathA hi - nagare vApyabhUtkopi, caurazcauryavizAradaH / sa cAnekaprakAreSu, kSAtreSu nipuNobhavat / / 1 / / lIsl nandyAvartaghaTAmbhodhi-kapizIrSAdisaMsthitam / kSAtraM datvAnvahaM cakre, tAskayaM sa hi taskaraH / / 2 / / sarvato dattaphalake-'nyadA'pavarake kvacit / sa kSAtramakhanaJcAru, kapizIrSakasaMsthitam / / 3 / / tatra kSAtraM khanantaM taM, jJAtvA jAgragRhAdhipaH / utthAya taM pradezaM drAk, babhAja nibhRtakramaH / / 4 / / gRhe praviSTaH zastreNa, prahariSyati mAmasau / iti so'rdhapraviSTaM taM, drutaM jagrAha pAdayoH / / 5 / / ilsil Isl Jain Education instag For Personal Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 304 llell // 7 // llell tato gRhItohamiti, sa proce bAhyadasyave / so'pi taM hastayordhRtvA, bahiH kraSTuM samAkRSat / / 6 / / so'ntaHsthena gRhezena, bahiHsthena ca dasyunA / AkRSyamANo naivAbhU-tsvAGgasaGgopane kSamaH / / 7 / / atIva saGkaTe kSAtre, tadA tatra svanirmite / so'kRtyata bhRzaM tIkSNaiH, kapizIrSakadantakaiH ||8|| tataH sa cauraH saparAkramAbhyAM tAbhyAmubhAbhyAmapi kRSyamANaH / kSAtreNa tena svakRtena kRttaH, pIDAM prapede maraNAvasAnAm ! / / 9 / / iti svakRtakarmabhoge corakathA / evamanenodAharaNadarzitanyAyena prajA prANisamUharUpA, pretya paraloke, 'ihaM ca loetti' iha loke ca, svakRtakarmanirmitavividhabAdhAbhiH kRtyate, kutazcaivamucyata ityAha-yataH kRtAnAM karmaNAM na mokSo'sti, yaduktaM - "yadiha kriyate karma, tat paratropabhujyate / mUlasikteSu vRkSeSu, phalaM zAkhAsu jAyate / / 1 / / " tataH pApakarma na vidheyaM, AstAM vA pApakarma, tatprazaMsA''zaMsA'pi na kAryA, tasyA apyanarthahetutvAttathA ca vRddhA: - dasyurekaH pure kvApi, durArohepi mandire / Aruhya kSAtramakhana-ddhanaM cAdAya niryayau // | 1 || tataH prAtarbahudravya - vinAzotpannaduHkhataH / prabuddhena gRhezena, tumule bahule kRte / / 2 / / loke ca milite bhUri-tare tatra sa taskaraH / kaH kiM vaktIti nirNetu-mAgAnmaJjulaveSabhRt / / 3 / / (yugmam) lokAcaivaM tadA procu-durArohe'tra vezmani / Aruhya dasyunA tena, kSAtrametatkathaM kRtam ? / / 4 // For Personal & Private Use Only o 20 t r li le le loo phaaloo pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam 304 www.jninelibrary.org
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 305 kSAtreNAnena laghunA, parAskandI kathaM ca sa / praviSTo vittamAdAya, nirgato vA bhaviSyati ? / / 5 / / tadasya khecarasyeva, pATacaraziromaNeH / vAcAmagocarAM zaktiM dRSTvA citrIyate manaH / / 6 / / saMsAramAvaNNa parassa aTThA, sAhAraNaM jaM ca karei kammaM / kammassa te tassa u veakAle, na baMdhavA baMdhavayaM uviMti / / 4 / / vyAkhyA - saMsaraNaM teSu teSUccAvacakuleSu paryaTanaM saMsArastamApannaH prAptaH parasyAtmavyatiriktasya putrakalatrAdeH 'aTThatti' arthAt prayojanamAzritya sAdhAraNaM 'jaM catti' casya vA zabdArthatvAdbhinnakramatvAcca sAdhAraNaM vA yadAtmanonyeSAJcaitadbhaviSyatIti buddhipUrvakaM karoti karma kRSyAdyanuSThAnaM, bhavAniti gamyaM, karmaNastasyaiva kRSyAdeH te tava karmakartuH 'tassautti' tu zabdasyApizabdArthatvAttasyApi parArthasya sAdhAraNasya vA Jain Education Intentional iti lokoktimAkarNya, tuSTazcauro'pyacintayat / satyametatkathamahaM praviSTo nirgato'munA ? / / 7 / / iti svIyaM vIkSamANo, vakSaH kukSI kaTItaTam / muhurmuhuH kSAtramukhaM, prekSAJcakre jaDAzayaH ! / / 8 / / tatrAgatA rAjanarAstatastaM, nizcitya cauraM jagRhuH sudakSAH / ninyuzca sadyo nRpaterupAnte, nRpopi taM zikSayati sma samyak ! / / 9 / / iti pApaprazaMsAbhilASe caurakathA / evaM pApakarmaprazaMsAbhilASopi sadoSa iti na kArya iti sUtrArthaH / / 3 // iha ca karmaNAmavandhyatvamuktaM, tatra ca kadAcidvandhubhya eva tanmuktirbhAvinI, amuktau vA dhanAdivattadvibhajyaivAmI bhokSyanta ityapi // kazcinmanyetA'ta Aha - DOODLE For Personal & Private Use Only ||7|| pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam 305
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 uttarAdhyayana sUtram 306 161 Inel Mall Isll // AstAmAtmanimittasyeti bhAvaH, vedakAle vipAkakAle na naiva bAndhavAH svajanA yadartha karma kRtavAn te bAndhavatAM tadvibhajanaspheTanAdinA 'uvititti' 7 // pramAdApramAdanAma M upayAnti, tena svajanopari mohaM hitvA dharma evAvahitena bhAvyaM / uktaJca - Mall caturthaPoll madhyayanam "rogAghrAto duHkhAditastathA svajanaparivRto jIvaH / kvaNati karuNaM sabASpaM, rujaM nihantuM na zaktosau / / 1 / / mAtA bhrAtA bhaginI, bhAryA putrastathA ca mitrANi / na nanti te yadi rujaM, svajanabalaM kiM vRthA vahasi ? / / 2 / / Isll rogaharaNepyazaktA:, pratyuta dharmasya te tu vighnakarAH / maraNAJca na rakSanti, svajanaparAbhyAM kimabhyadhikam ? / / 3 / / Holl tasmAtsvajanasyArthe, yadihAkAryaM karoSi nirlajja ! / bhoktavyaM tasya phalaM, paralokagatena te mUDha ! / / 4 / / ell tasmAtsvajanasyopari, vihAya rAgaM ca nivRto bhUtvA / dharmaM kuruSva yatnA-dihaparalokasya pathyadanam ! / / 5 / / " atrodAharaNamAbhIrIvaJcakavaNijastatra cAyaM sampradAyaH - tathA hi nagare kvApi, vaNigeko'bhavatpurA / sa ca haTTasthitazcakre, vyApAra prativAsaram / / 1 / / Hell anyadA saralAtyartha-mAbhIryekA tadApaNe / rUpakadvayamAdAya, kAsArthamupAgamat / / 2 / / Moll karpAsazca samartho'bhU-ttadA tasmAtsanaigamaH / ekarUpakakarpAsaM, tolayitvA dado dvizaH / / 3 / / lel dvayo rUpakayordattaH, karpAso me dvirarpaNAt / sA tu jJAtveti tAvantaM, tamAdAya yayau drutam / / 4 / / 16 vaNik sa tu tadA dadhyo, rUpako'yaM mayA mudhA / lebhe bhAgyAttadadyaina-mupabhuJje'hamAtmanA ! / / 5 / / 306 Neil Mal ||oll ||all Iroll lifal | || Jain Education intensila For Personal & Private Use Only lettaww.jainelibrary.org
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Bell ||oll llell Hell ||5| pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 307 ||slil |ON ell To caturtha lel lifall Ifoll Ioll madhyayanam M || || lrell iti dhyAtvA rUpakasya, tasyAjyasamitAguDAn / gRhe preSIdbhAryayA ca, ghRtapUrAnacIkarat ! / / 6 / / tayA'tha ghRtapUreSu, kRteSvAgAtpurAntarAt / tajjAmAtA tatra mitra-yuktaH kAryeNa kenacit ! / / 7 / / tataH sA ghRtapUraistai-staM satantramabhojayat / jAmAtA hi bhavetprAyaH, zvazrUNAmativallabhaH ! / / 8 / / tasmin gate ca sa vaNig, bhojanAya gRhaM gataH / vIkSya svAbhAvikaM bhakta-mevaM papraccha kAminIm ! / / 9 / / manasvini ! kuto nAdya, pratapAH kRtAstvayA ? / jagAda ramaNI svAmi-nirmitAste'bhavanmayA / / 10 / / kintu hetoH kutopyatrA-yAto'smadduhituH patiH / samitro ghRtapUraistai- jito gamanotsukaH ! / / 11 / / tannizamya samutpanna-viSAdaH sa vyacintayat / mayA parArthamAbhIrI-varAkI vaJcitA vRthA ! / / 12 / / tadvipratAraNotpannaM, pApameva mama sthitam / ghRtapUrAstu te jagdhAH, parairetya kutazcana / / 13 / / pApaM hi kriyate mUDhaH, strIputrAdikRte bhRzam / vipAkasya tu kAle ta-tsvayamevopabhujyate ! / / 14 / / iti dhyAyan bahirgatvA, dehacintAM vidhAya saH / grISmamadhyAhnArkatapto, vizazrAma tarostale / / 15 / / sAdhumekaM ca bhikSAyai, yAntaM vIkSyaivamabravIt / bhagavannehi vizrAmya, vArtayanmAmiha kSaNam / / 16 / / munirjJAnI jagau gamyaM, svakAryeNa mayA drutam / vizrAmAya tato nAhaM, sthAsyAmIha mahAmate ! / / 17 / / vaNik procenyakAryeNA-'pyArya ! kiM kopi gacchati ? / yadbhavadbhiH svakAryeNa, mayA gamyamitIritam ! / / 18 / / Isll Ill usl Isll 307 lol For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl IIII pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana- l sUtram Isl 308 Mor caturtha madhyayanam lel lal isi Iroll lol uvAca muniranyArthe, klizyante bahavo janAH / bhAryAdyarthaM klizyamAna-stvamevAtra nidarzanam / / 19 / / ityakenaiva vAkyena, pratibodhamavApa saH / samayAIM vacaH svalpa-mapi hi syAnmahAphalam ! / / 20 / / tataH pUjyAH kva tiSThantI-tyapRcchattaM muni vaNik / jagAda yatirudyAne, tiSThAmyahamitaH sthite / / 21 / / nirgrantho'tha pure gatvA, prAptaprAsukabhojanaH / udyAnegAtkRtAhAraH, svAdhyAyaM ca vyadhAtsudhIH / / 22 / / velAnusArato jJAtvA, kRtAhAraM tapodhanam / gatvA tadantike zrauSI-jaina dharma sa naigamaH / / 23 / / bandhUnApRcchya dIkSAye, yAvadAyAmyahaM vibho ! / tAvatpUjyairiha stheya-mityUce ca viraktadhIH / / 24 / / gRhe ca gatvA svajanAn, jAyAM ceti jagAda saH / haTTavyApArato lAbhaH, svalpaM eva prajAyate / / 25 / / kariSye dezavANijyaM, prAjyalAbhakRte tataH / taca syAtsArthavAhena, vidyete dvau ca tAviha / / 26 / / tatraikaH svadhanaM datvA, nayate puramIhitam / tatra copArjite vitte, bhAgaM gRhNAti na svayam / / 27 / / dvitIyastu nijaM vittaM, pradatte naiva kiJcana / pUrvArjitaM ca sakalaM, sevitaH san vilumpati / / 28 / / tad brUta sArthanAthena, kena sAkaM vrajAmyaham ? / svajanA: procire yAtu, prathamena samaM bhavAn / / 29 / / tataH sa bandhubhissatrA, tatrodyAne drutaM yayau / kva sArthavAha iti taiH, pRSTazcaivamavocata / / 30 / / sthitaH kiGkellivRkSAdhaH, sAdhureSa guNodadhiH / siddhipuryAH sArthavAho, datvA dharmadhanaM nijam / / 31 / / ||Gl ||l Isll Isll llsil lish isi 308 llsil For Personal Private Use Only 1. Marw.jainelibrary.org
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram caturtha 309 ME llall lel Isll leir alll foll fell llall vyApAraM kArayatyaMzaM, na ca gRhNAtyupArjite / tadanena samaM mukti-purIM yAsyAmi kAmitAm / / 32 / / (yugmam) M6ll pramAdApramAdanAma sArthezo'nyastu vijJeyo, jAyAdisvajanAtmakaH / sa hi dharmadhanaM prAcyaM, hanti datte na ca svataH / / 33 / / madhyayanam kiJca yuSmAbhirevoktaM, yadAdyena samaM vraja / tanmuktvA bandhusambandhaM, sAdhumenaM zrayAmyaham / / 34 / / ityudIrya sa vaNigmunipAce, bandhumohamapahAya mahAtmA / svIcakAra munidharmamudAraM, saukhyamatra ca paratra ca lebhe / / 35 / / iti bandhumohApohe vaNikkathA / yathA cAyaM vaNik svajanasvarUpaM bhAvayan dharmaM pratipannastathAnyairapi dakSairyatitavyamiti sUtrArthaH / / 4 / / itthaM tAvatsvakRtakarmaNAM bandhubhyo na muktirityuktaM, adhunA tu dravyameva tanmuktaye bhAvIti kasyApyAzayaH syAdata Aha - || vitteNa tANaM na labhe pamatte, imammi loe aduvA paratthA / dIvappaNadvaiva aNaMtamohe, neAuaM damadaTThameva / / 5 / / vyAkhyA - vittena dravyeNa trANaM svakRtakarmabhyo rakSaNaM na labhate na prApnoti, pramatto madyAdipramAdavazaM gataH, kvetyAha - 'imammitti' II asminnanubhUyamAne loke janmani, 'aduvatti' athavA paratreti parabhave / yaJcoktamiha loke iti, tatra purohitaputrodAharaNam, tatra cAyaM sampradAya: - 1 tathA hi nagare kvApi, bhUpa: kutracidutsave / bahiniryAti zuddhAnte, probaeNrityudaghoSayat / / 1 / / sarvairapi naraiH sadyo, nirgantavyaM bahiH purAt / na niryAsyati yastaM tu, nigrahISyati bhUpatiH / / 2 / / Hell llell likel llel 16ll lioil litell liall ||Gll lal lei 309 ||sil Jer IIsil llel Isil Jan Education Intellona all Indiww.iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ leil uttarAdhyayana sil sUtram Isil ||6pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam 310 Hell isll Jell likel loll alll Mall llel tadAkarNya narA: sarve, niryayustvaritaM purAt / rAjJAmAjJAmanullaGghayAM, sudhIrullaGghate hi kaH ? / / 3 / / tadA caiko rAjamitraM, purohitasuto yuvA / na niryayau purAdvAra-vadhUdhAmani saMsthitaH / / 4 / / kathaJcittaM ca vijJAya, jagRhurnupapuruSAH / tebhyaH kiJcidvitIryAtmA, na tu tena vyamocyata / / 5 / / kintu rAjJo vayasyoha-miti dAtsa taiH samam / cakre vivAdaM do hi, syAdandhakaraNo nRNAm ! / / 6 / / tatastaM pArthivopAnte, ninthire nRpapuruSAH / rAjJApyAjJAbhaGgakArI-tyAdiSTo vadhya eva saH ! / / 7 / / purohitastadAko -petyorvIzamadovadat / svAmin ! dadAmi sarvasvaM, tadvimuJcata me sutam / / 8 / / purohiteneti dhanena bhUpo, nimantryamANo'pi na taM mumoca / tataH sazUlAmadhiropito'ntaM, jagAma dIna: zaraNena hInaH ! / / 9 / / dhanaM na trANAyetyarthe purohitasutakathA / evamanyepi vittena trANamatraiva tAvanna labhante AstAmanyajanmani, tanmUrchAvataH punaradhikaM doSamAha-'dIvetyAdi' tatra 'dIvappaNadvetti' | rel prAkRtatvAtpranaSTadIpa iva, vigataprakAzadIpa iva, anantastadbhava eva prAyastasyAnuparamAt moho mithyAjJAnamoharUpo dravyAdimohAtmako hita vA'syetyanantamohaH, 'neAuaMti' nizcita Ayo lAbho nyAyo muktirityarthaH, sa prayojanamasyeti naiyAyikastaM, samyagdarzanAdirUpaM muktimArga, tion 'daTuMti' apergamyatvAd dRSTvApi upalabhyApi, 'adadrumevatti' prAkRtatvAdadraSTaiva bhavati, atra cAyaM sampradAya: - nA all lloil il lvall lall oll fel || ller lalll leil Ioll lesell llbil ||all 310 Isil Isil llsil Isil ||sil le|| in Education Interior For Personal & Private Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ oll lifoll III pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam lifall Hell Moll Moll uttarAdhyayana tathA hi mahati kvApi, bhUdhare bhUrikandare / tigmAMzukiraNAbhedya-nIrandhravanagahvare / / 1 / / sUtram 311 vahnimedhAMsi cAdAya, gRhItagurudIpikAH / bilena vivizuH kepi, dhAtuvAdaparA narAH / / 2 / / (yugmam) tatra teSAM pramAdena, vidhyAtau vahnidIpako / sarveSAmapi jantUnAM, pramAdo hi ripUyate ! / / 3 / / tato guhAtamojAta-mohAste parito'bhraman / dRSTapUrvaM bilAdhvAnaM, na punarlebhire tadA / / 4 / / Nell tatra bhramantazca mahAviSaiste, daSTA bhujaGgairviSaghUrNitAGgAH / kutrApi garne patitAzca nimne, jagmuH kRtAntAtithitAM varAkAH / / 5 / / iti dhAtuvAdikathA / / yathA caite pradIpadRSTabilAdhvAnopi pramAdapranaSTapradIpAstamovimUDhAH sarpadaSTA garne patitAzca taM mAgaM dRSTvApyadraSTAra eva jAtAH, evamanyo'pi IN prANI kathaJcitkarmakSayopazamAdeH prAptAt zrutajJAnadIpAnmuktimArga dRSTvApi vittAdyAsaktipramAdanaSTazrutajJAnadIpo mithyAjJAnatamovimUDho | Moll lobhAhidaSTaH kugatigarte patitazca tasyA'draSTaiva bhavati, tathA ca na kevalaM svatastrANAya vittaM na bhavati kintu kathaJcillabdhaM trANahetu // IM samyagdarzanAdikamapyupahantIti sUtrArthaH / / 5 / / evaM vittAdi na trANAyetyupadarzya yatkartavyaM tadAha - Wall Nell isll llel llol Isl Ioll Mall 311 iell Wall liel Jain Edicional For Personal & Private Use Only m.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 312 Wel llel Dell Isil IS Isl ||s1 le suttesu AvI paDibaddhajIvI, na vIsase paMDia AsupaNNe / || pramAdApramAdanAma caturthaghorA muhuttA abalaM sarIraM, bhAruDapakkhIva carappamatto / / 6 / / madhyayanam vyAkhyA -- supteSu dravyataH zayAneSu, bhAvatastu dharma pratyajAgratsu, 'ca:' pAdapUraNe, 'api:' sambhAvane, tato'yamarthaH, supteSvapyAstAM jAgratsu, // pratibuddho dravyato nidrArahito, bhAvatastu yathAvasthitavastujJAnavAn, jIvatItyevaM zIla: pratibuddhajIvI, ayaM bhAvaH-dvidhA supteSvapi nirvivekajaneSu // vivekI na gatAnugatikatayA svapiti, kintu dvidhApi pratibuddha eva yAvajIvamAste, atra ca dvidhApyapramattatAyAM 'agaDadatta' udAharaNaM, tatra cAyaM // Men sampradAyaH / tathA hi atraiva bharate puNya-pIyUSakamalAkare / padmAzritaM padmamivA-'bhavacchaGkhapuraM puram / / 1 / / nyAyAnyAyakSIranIra-vivecanavicakSaNaH / rAjahaMso'bhavattatra, guNarnAmnA ca sundaraH / / 2 / / zakrasyeva zacI tasya, sulasAkhyA mahiSyabhUt / sarvAGgasubhagAloka-netrAdhvagasudhAprapA / / 3 / / yathAmanorathaM bhogA-nupabhuJjAnayostayoH / babhUvAgaDadattAhvo, nandanaH sundarAkRtiH / / 4 / / pitromanorathaiH sArdhaM, vardhamAnaH krameNa saH / prApa tAruNyamasvarNa-ratnaM sarvAGgabhUSaNam / / 5 / / ish lokampRNasya tasyorvI-dayitasya suto'pi saH / janodvegakaro jajJe, bhAnoH putra ivAntakaH / / 6 / / Isl Its sil Isll Ilall sil 312 Isll ||sil ||61 ||sil llel Mel Mall Hal in Education Internal For Personal & Private Use Only lel
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ si || llell uttarAdhyayana sUtram 313 Illl 61 pramAdApramAdanAma caturtha| Mali madhyayanam ||7|| ||7|| sa hi hiMsApriyo'lIka-vAdI dharmArthavarjitaH / ramamANo'nyarAmAbhi-ni:zaGkaM garvaparvataH / / 7 / / mAMsAzI madyapo dyUta-rativyUto vRto viTaiH / vezyAvRndairanugato-'nvahaM tatrAbhramatpure / / 8 / / (yugmam) tato vimuktamaryAdaM, mahonmAdamudIkSya tam / vyAkulAH sakalA: paurA, bhUpAyeti vyajijJapan / / 9 / / svAmistvadIyaputreNa, SaNDhavatsvairacAriNA / udvejitA vayaM bhUri-bhujageneva mUSakAH ! / / 10 / / na ca vAcyaM matsuto vaH, kathamudvejayediti ? / kSIrodAdapi sambhUtaH, kAlakUTo na hanti kim ? / / 11 / / anAcArA na ye svapne-'pyabhavan bhavatAM pure / te sarvepi tadAcArye-NevAnena pravartitAH / / / 12 / / na caivaM ceSTamAnasya, tasyopekSA varIyasI / dAhAya jAyate vahni-rivAnyAyo hyupekSitaH ! / / 13 / / ityAdibhirlokavAkya-rAkarNya sutaceSTitam / maryAdAjaladhibhUpaH, kopATopAdadovadat / / 14 / / are ! kumAraM vadata, yanme dezAdvaja drutam ! / ataH paraM tavAnyAyaM, sahiSye na hi sarvathA ! / / 15 / / putropyanyAyakRnyAya-tatparaiH parihIyate / na hi karNApahaM svarNaM, kenApi paridhIyate ! / / 16 / / idaJca vacanaM rAjJo, janazrutyA nizamya saH / khaDgapANirahaGkArA-tkumAro niragAvahiH / / 17 / / ullacyAdrisaridgrAma-purAraNyAni bhUrizaH / gaGgAjalAplutAbhyarNA, purIM vArANasI yayo / / 18 / / sa cAparicitatvena, kenApyavihitAdaraH / babhrAma vimanAstatra, yUthabhraSTa ivaiNakaH / / 19 / / Ill roll || Ifoll Gl ||7|| 313 Isr 161 Is JainEducation inde For Personal Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||6| pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 314 MI caturtha lall madhyayanam ||7|| Holl 16ll lel Mall Meli lisil bhramaMzcaivaM mahAtmAnaM, zAstrAkUpArapAragam / kRpAvantaM pApabhIru, gambhIramupakAriNam / / 20 / / rathAzvagajazikSAzca, zikSayantaM nRpAGgajAn / kvacitpavanacaNDAkhyaM, kalAcAryaM sa dRSTavAn / / 21 / / (yugmam) taM ca prekSya kumAronta-ravindata parAM mudam / nirvApayanti santo hi, darzanenApi candravat / / 22 / / amuM kalAcAryaraviM, pratibhAbhAnubhAsuram / zraye tamopanodArtha-miti cAntaracintayat / / 23 / / tatpAdakamale natvo-pAvizaJca tadantike / kutastvamAgA iti taM, kalAcAryo'pi pRSTavAn / / 24 / / ekAnte'tha tamAhUya, kumArazcaritaM nijam / jagAda sakalaM satya-mityUce ca kRtAJjaliH / / 25 / / svAmin ! durmatinA krIDA-ratinA mayakA purA / kalAbhyAsa: kRto nAsti, nAstikena damo yathA ! / / 26 / / cikIrSAmi kalAbhyAsaM, pUjyAnAmantike tataH / niSkalo hi pumAn vizve, pazorapyatiricyate / / 27 / / tato'lapatkalAcAryaH, paropakRtikarmaThaH / vatsa ! matsadane sthitvA, kalAbhyAsaM kuruSva he ! / / 28 / / kintu tvayA svavaMzAdi-prakAzyaM naiva kasyacit / ihatyabhUpatvatpitro-rnAsti tuSTimitho yataH ! / / 29 / / kumAro'pi vacastasya, tattathA pratyapadyata / tatastaM sArdhamAdAya, nijaM dhAma jagAma saH / / 30 / / bhrAtRvyo'yaM mamAyAta, iti palyai jagAda ca / jananImiva tAM bhaktayA, kumAropyanamattataH / / 31 / / tataH sA strapayitvA taM, bhojayAmAsa sAdaram / kalAcAryopyadAttasmai, vastrANyAbharaNAni ca / / 32 / / Isll |Jasll Mall Nell Isl Isil llell liell foll Joil 314 Ifoll IGI 16 all ||6|| For Personal & Private Use Only lleliainelibrary.org
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 // Isll 161 ll sil uttarAdhyayana sUtram 315 // 7 // pramAdApramAdanAma Ill caturtha1161 madhyayanam Isl ||sill lel llel llalll lol || foll llell ||sh llel lel idaM madIyaM turaga-sadana-syandanAdikam / svakIyaM bhavatA jJeyaM, stheyaM cAtretyuvAca ca / / 33 / / tataH kumAraH santuSTa-cetAstasya gRhe vasan / prAcyA vimucya duzceSTAH, kalAbhyAsaparobhavat / / 34 / / vinayAmRtavAn loka-kairavANi pramodayan / sograhIdalpakAlena, candravatsakalA: kalAH / / 35 / / mA vismarantvimA bhUri-bhAgyairlabdhA mameti saH / kalAparizramaM cakre, gRhodyAnagatonvaham ! / / 36 / / tasyodyAnasya pAdyaM ca, cAruvAtAyanAJcitam / abhUdvizAlamuttaI, zreSThasya zreSThino gRham / / 37 / / tatra cAsItsutA tasya, nAmnA madanamaJjarI / svarvadhUgarvasarvasva-sarvaGkaSavapulatA / / 38 / / sA ca nityaM gavAkSasthA, taM dadarza napAGgajama / prAkSipattaM pratipremNA, patrapuSpaphalAdi ca / / 39 / / rAjAGgajastu no samyak, tAM mRgAkSImudaikSata / vidyAgrahaNalobhena, gurorAzaGkayA tathA / / 40 / / anyadA madanonmAda-vivazA sA vazA drutam / jaghAnAzokagucchena, taM kalAbhyAsatatparam / / 41 / / tadA tvagaDadattastAM, savizeSaM nirakSata / nityaM nitambinIsaGge, kasya vA syAnmano dRDham ? / / 42 / / sampUrNacandravadanAM, vinindrAmbhojalocanAm / svarNakumbhAbhavakSojA, pallavAtAmrapANikAm / / 43 / / prAdurbhUtairbahirmUrta-ranurAgalavairiva / kiGkellipallavaizchannAM, mUrtAmiva vanazriyam / / 44 / / liptAM svarNadraveNeva, pIyUSeNeva nirmitAm / tAM vIkSya vismitazcitte, kumAro dhyAtavAniti / / 45 / / (tribhirvizeSakam) kimiyaM kamalA nAga-kanI devAGganA'thavA / vidyAdharI vA matpuNyaiH, pratyakSA vA sarasvatI ? / / 46 / / lIsl Iroll ||sil lelll llsil ller || Moll sil Woh llel || llsil IIsl llel llll ller Mell 315 sil Isil Isll ||61 o na in Education int For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 316 161 161 ||7|| pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam Nor dhyAtvetyUce ca tAM subhra !, kA'si tvaM kasya vA sutA ? / mAM kalAbhyAsaraktaJca, parimohayase kutaH ? / / 47 / / sAnandA sA tata: proce, nAmnA madanamaJjarI / bandhudattAbhidhazreSThi-mukhyasya tanayA'smyaham / / 48 / / ihaiva hi pure yUnA, kenApyasmi vivAhitA / idaM tu mandiraM viddhi, matpiturguNamandiram / / 49 / / tvAM ca dRSTvA jagajjetra-rUpaM cittAbjabhAskaram / jAtAmyeSA mahAbhAga !, tvadekAyattajIvitA / / 50 / / mAradhikkArirUpastvaM, yataHprabhRti vIkSitaH / tataH prabhRti mAmuche-barbAdhate ghasmaraH smaraH ! / / 51 / / kAmadAghajvarocchityai, nityaM tvaddarzanAmRtam / pibAmi sa tu tenApi, vRddhimeva prayAtyaho ! / / 52 // amRtasyApi tannUna-masAdhyo'sau mahAjvaraH / no cettadbhojanA devAH, santApyante'munA katham ? / / 53 / / tvatsaGgamaikagozIrSa-sAdhyo'yamathavA jvaraH / paraHzatairapi parai-hIyate bheSajaiH katham ? / / 54 / / taddoSajJopacAraM me, na kariSyati ceddhavAn / tadAvazyamayaM jantuH, paralokaM gamiSyati ! / / 55 / / yathA nirvApite netre, darzanena zrutI girA / tathA nirvApaya svAGga-saGgamenAGgamapyadaH / / 56 / / iti tadvAkyamAkarNya, kumArontaracintayat / nUnaM kAmAnalapluSTA, prApnuyAtprAntamapyasau / / 57 / / "prANinAM hi sakAmAnAM, zAstre proktA dazA daza / tatrAdyAyAM bhavechintA-'parasyAM saGgamaspRhA / / 58 / / tRtIyAyAM tu ni:zvAsa-zcatujhaM tu smarajvaraH / dehe dAhazca paJcamyAM, SaSThyAM syAdbhojanAruciH / / 59 / / ||61 || ||7|| ||SIL lel 316 ||7| llll Jan Education internal For Personal & Private Use Only - inww.jainelibrary.org
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Del Isil uttarAdhyayana sUtram 317 Noil Mail 16 || pramAdApramAdanAma 6 caturtha madhyayanam Woh Isil saptamyA tu bhavenmUrchA-'STamyAmunmAda ulvaNaH / navamyAM prANasandeho, dazamyAM prANavicyutiH / / 60 / / " tadasau sundarI mA sma, mriyatAM madviyogataH / dhyAtvetyUce kumArastAM, girA pIyUSakalpayA / / 61 / / mRgAkSi ! sundarAkhyasya, rAjJaH zaGkhapurezituH / prathamaM nandanaM nAmnA-'gaDadattamavehi mAm / / 12 / / kalAcAryAntike kartu, kalAbhyAsamihAgamam / tvatsevane tu nAyAnti, kalA ruSTA ivAGganAH / / 63 / / tadutsuko'pi nedAnIM, tvayA saGgantumutsahe / ito vrajaMstu hatvA tvAM, gamiSyAmi na saMzayaH / / 64 / / ityAdyuktvA kathaJcittAM, svasthIkRtya nRpAGgajaH / jagAma gehamudyAnA-ttadrUpAkSiptamAnasaH / / 65 / / anyadA bhUpabhUrazvA-rUDho rAjapathe vrajan / tumulaM rodasIkukSi-mbhariM zrutvetyacintayat / / 66 / / kiM cukSobha payorAzI- jvAla jvalano'thavA / vairisainyamutAyAtaM, taDidvA patitA kvacit ! / / 67 / / dhyAyanevaM dadarzakaM, kumAro mattadantinam / mUlAdunmUlitAlAnaM, paryaTantamitastataH / / 68 / / niSAdinA parityaktaH, kuziSya iva sUriNA / mahAbaleH pAdapAtai-ya'Jcayanniva medinIm / / 69 / / mArayan pazumAdIn, gRhahaTTAdi pAtayan / so'pi vyAla: kSaNAtkAla, ivAbhyAgAnRpAGgajam / / 70 / / (yugmam) tadA ca lokAH prAkArA-gArAderupari sthitAH / muJca muJca vyAlamArga-miti rAjAGgajaM jaguH / / 71 / / kumArastu hayaM hitvA, tUrNamAhvAsta hastinam / tatastaM prati mattebho, dadhAve krodhavihvalaH / / 72 / / uttarIyaM purastasya, kumAraH prAkSipattataH / dantaprahArAMstatrAdA-droSAndhaH sindhurastu saH / / 73 / / ||oll IGE | Isl lear || || || || ill ||roll Isl ||5| ||7|| Isil ||sl fell 16 llell lles 16 l l ||ll Hell Ilall Jain Education inte For Personal & Private Use Only le.la.jainelibrary.org
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 318 pRSThe gatvA kumAro'tha, gADhamuSTyA jaghAna tam / avaliSTa tatastUrNaM, kumAramabhikuJjaraH / / 74 / / tatpRSThasthaH svayaM bhrAmyan, praharaMstaM ca muSTibhiH / cakrabhrameNAbhramayat, kumArastu dvipaM ciram / / 75 / bhrAmaM bhrAmaM ca nirviNNaM, taM gajaM sulasAGgajaH / Aruroha mahAsatvaH, pArIndra iva parvatam / / 76 / / vazIkRtadvipaM taM ca vIkSya saudhopari sthitaH / bhUpo bhuvanapAlAkhyaH, prAjyaM vismayamAnaze / / 77 / / sUryAcandramasau teja:- saumyatvAbhyAM jayanniva / kumAraH koyamityurvI - nAtho'pRcchaca vetriNam / / 78 / / vetrI proce prabho'muSya, vedmi nAhaM kulAdikam / paThan kintu kalAcArya pArzve dRSTostyayaM mayA / / 79 / / tataH pRSTaH kalAcArya:, samAkArya mahIbhRtA / samabhyarthyAbhayaM tasya, vRttAntaM sarvamabravIt / / 80 / / tatastuSTastamAhvAtuM, vetriNaM prAhiNonRpaH / riporapi guNAn dRSTvA, guNarAgI hi modate ! / / 81 / / tenAhUtaH kumAro'pi, baddhvAlAne mataGgajam / sAzaGkaH kSmApateH pArzve, yayau lokaiH kRtastutiH / / 82 / / yAvatranAma paJcAGga-praNAmena sa pArthivam / tAvadAliGgaya bhUpasta-mupAvezayadAsane / / 83 / / taM ca pazyannRpo dadhyau, puruSo hyayamuttamaH / etAdRzo bhavedasminvinayaH kathamanyathA ? / / 84 / / yathA namanti pAthobhiH, pAthodA: phaladAH phalaiH / namanti vinayenaiva tadvaduttamapuruSAH / / 85 / dhyAtvetyAdi nRpaH premNA, tAmbUlAdi samarpya ca / tamityapRcchadakSatva masti kAsu kalAsu te ? / / 86 / / tato vrIDAvazAtkiJcidajalpati nRpAGgaje / guruH proce'sti dakSo'sau, kalAsu sakalAsvapi / / 87 / / For Personal & Private Use Only SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS ||7|| pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam 318 www.jninelibrary.org
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hel ||7|| pramAdApramAdanAma ||l 6 caturtha fol inall madhyayanam IIGl Illl lel || llsil llell || ||01 ||Gl 16ll III uttarAdhyayana kintu santo na bhASante, satopi svaguNAn hriyA / ityaso maunamAdhatte, kumAro guNasevadhiH / / 88 / / sUtram Ioll ||7| iti zrutvA guNAstasya, rAjJi romAJcamaJcati / upadApANayaH paurA-statrAjagmuH sahasrazaH / / 89 / / 319 te muktvA prAbhRtaM natvA, nRpaM copAvizan puraH / prAbhRtaM tattu bhUjAniH, kumArAya dadau mudA / / 90 / / atha te nAgarA itthaM, naranAthaM vyajijJapan / svAmitriyaM pUrI pUrva-mAsItsvargapurIsamA / / 91 / / sA taskareNa kenApi, muSyamANA pratikSaNam / jAtAsti rorasadana-prAyA tadrakSa rakSa tAm / / 12 / / tatobravItpurArakSa-mevaM kruddho narAdhipaH / re ! satyapi tvayi kathaM, muSyate dasyunA purI ? / / 93 / / purArakSo'vadaddeva !, bhUyAMso divasA gatAH / mamAnveSayatazcauraM, na tu prApa karomi kim ? / / 94 / / atrAntare nRpaM natvA-'gaDadatto vyajijJapat / samAdizata mAM svAmin !, yathA gRhNAmi taskaram / / 95 / / lall || 'saptabhirvAsaraizcaurA-'lAbhe tvagnau vizAmyaham / tatotivismitaH mApaH, smAha sAdhaya kAmitam ! / / 16 / / || tatobhinamya bhUjAni-manudvignamanAH svayam / babhrAma bhUpabhUzcaura-vIkSAyai paritaH purIm / / 97 / / maThaprapAdevakula-vezyAzauNDikavezmasu / mAlikabUtakArAdi-sthAneSu vipineSu ca / / 98 / / pratyahaM kurvatastasya, parimoSigaveSaNam / SaD dinAni yayuH kintu, nAsasAda sa taM kvacit / / 99 / / (yugmam) saptame'hni kumAro'tha, cintA cAnto vyacintayat / mudhA sandhAM vyadhAmenA-mahaM jIvitanAzinIm ! / / 100 / / ||71. madhye sAta dinaM caurA-lAbhetvagno vizAmyaham / iti ga sajaka pustake / / ||61 || || || lol Nei Ioll ||sl ||7|| Isl ||7|| ||7|| Isll IIsl lel Hell 319 || lish llsil Neil Nel Nell ||s For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 320 Msl| pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam // 7 // Mell Isil Moll Msll fol tattAmAdAya vAmAkSIM, kvacidanyatra yAmyaham / yadvA svayaM pratizrutya, karomi kathamanyathA ? / / 101 / / pratijJApAlanaM vIra-narANAM hi mahAvratam / zirazchede'pi tadvIraH, svAM pratijJAM na muJcati ! / / 102 / / tataH pratijJAnirvAhaH, kArya eva mayAdhunA / dhyAtvetyAdi kumArogA-daparAhve purAvahiH ! / / 103 / / adho rasAlasAlasya, kasyacitsaMsthito'tha saH / vidyAbhraSTaH khecarendra ivApazyaddizokhilAH / / 104 / / atrAntare ca tatraikaH, parivrAjaka Ayayau / tridaNDakuNDikAmAlI, muNDamaulimahAbalaH / / 105 / / raktAkSaM hastihastAbha-hastaM karkazakuntalam / raudrAkAraM dIrghajaGgha-majinodvaddhapiNDikam / / 106 / / taM vIkSya mApabhUi~na-mamIbhirdehalakSaNaiH / taskaroyamiti dhyAyan, parivrAjetyabhASata / / 107 / / (yugmam) kosi tvaM hetunA kena, cintA cAntazca dRzyase ? / tataH kumAro dhiSaNA-dhiSaNastamadovadat / / 108 / / dAridryavidrutaH zUnya-svAntaH svAmin ! bhramAmyaham / paraM parAbhavasthAnaM, vizAM dAridrayameva hi ! / / 109 / / adya chinadmi te dauHsthya-mityUce'tha tridaNDikaH / sopyUce sarvamiSTaM me, bhAvi yuSmatprasAdata: ! / / 110 / / tadA corunabhomArgo-laGghanotthazramAdiva / pazcimAmbhonidhau tUrNaM, majati sma nabhomaNiH / / 111 / / tato'rkakAntavizleSo-tpannazokabharairiva / digaGganAsu mAlinya-mupetAsu tamobharaiH / / 112 / / kozAtkRpANamAkRSya, baddhvA parikaraM ca saH / proce kumaarme|hi, yathA kurve tavehitam ! / / 113 / / (yugmam) 1161 Isll II Moll lil 16 // ll lish Iel leel Moll Jain Education interlealhar For Personal & Private Use Only ||ollow.jainelibrary.org
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ urall Iell Wall pramAdApramAdanAma Poll uttarAdhyayana sUtram 321 kA caturtha madhyayanam hell lel Mel ||6|| lel fell foll all ell llell ill Holl foll ityudIrya samaM tena, gatvA puryAM sa taskaraH / kvacidibhyagRhe'kArSI-tkSAtraM zrIvatsasaMsthitam / / 114 / / tena kSAtreNa gehAntaH, pravizya nibhRtakramam / peTA: pATaJcaro bahvI, vittApUrNAH samAkRSat / / 115 / / tadrakSAyai kumAraM ca, tatra saMsthApya taskaraH / pralobhya duHsthAnAninye, suptAndevakulAdiSu / / 116 / / peTAzcotpATya teH zeSaM, kumAreNAtmanA tathA / nagaryA niryayau kenA-'pyadRSTaH sa pizAcavat / / 117 / / tadA ca bhUpabhUrdadhyau, hanmyenamasinA'dhunA / yadvA mama kulInasya chalaM kartuM na yujyate ! / / 118 / / kiJca nityaM kRte kasya, muSNAti nagarImayam / gehe cAsya kiyadvitta-miti ca jJeyamasti me / / 119 / / tannAyamadhunA mArya, iti dhyAyannRpAGgajaH / tamanvayAsIddakSo hi, nautsukyaM kurute kvacit / / 120 / / sarveSvatha purodyAna-mAgateSu malimlucaH / Uce kumAramadyApi, bahukA vidyate nizA / / 121 / / kSaNamAtramihodyAne, vatsa ! vizramyatAM tataH / vinIyate yathA sarva-vIvadhodvahanazramaH / / 122 / / ometyuktvA tato rAja-putro vRkSasya kasyacit / mUlAddakSiNatastasthau, parimoSI tu vAmataH / / 123 / / anyonyaM hantumicchantI, vijetuM vAdinAviva / alIkanidrayA dhUrta-praSTau suSupatuzca tau ! / / 124 / / bhAravAhAstu te zrAnta-suptA vizrabdhacetasaH / tIvrAM tandrAmavindanta, tAdRzAM sulabhA hi sA ! / / 125 / / utthAya srastarAddakSaH, kumArastu zanaiH zanaiH / kRpANapANiranyasya, tarormUlamazizriyat / / 126 / / 16ll Jell lioil lifoll liall imil sil llell llel lell Jell oll 116 Mell ||sil || || Mooll lol 321 lll Isl 116 Neil 116 16 Isill Itallen.jainelibrary.org Jan Education internet For Personal & Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7| pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 322 caturtha si Mail madhyayanam apramatte zramaNavat, kumAre tatra saMsthite / nistriMzapANinistriMzaH, samuttasthau sa taskaraH / / 127 / / nihatya bhArikAMstAMzca, kumAraM yAvadekSata / AkRSTAsiH purobhUya, tAvatsopyevamabravIt / / 128 / / puraluNTAka re ! pApa !, vizvastajanaghAtaka ! / ciraM kRtasya pApasya, phalamApnuhi sAmpratam ! / / 129 / / ityuktvA gacchatastasya, pAdau kharuna so'cchinat / chinnamUlastarurivA-pataJcaurastato bhuvi / / 130 / / proce caivaM parityakta-jIvitAzo nRpAGgajam / ahaM bhujaGgamAhvAna-zcauro'bhUvaM mahAbalaH / / 131 / / iha zmazAne bhUmyantaH, sadanaM mama vidyate / tatrAsti me svasA, 'vIramatI' sajJA kumArikA / / 132 / / abhijJAnAya tadasiM, mamAdAya mahAmate ! / gatvAmuSya vaTasyAdhaH, zabdayestAM sulocanAm / / 133 / / madbhUmivezmano dvAre, tayA codghATite sati / tAmuduhyAkhilaM dravya-mAdadIthA madarjitam / / 134 / / pazcAttu sasukhaM tatra, tiSTheranyatra vA vrajeH / tenetyuktaH kumArastaM, vAkyairAzvAsayacchubhaiH / / 135 / / tasminmRte tu tatkhaDga, lAtvA gatvA vaTAntike / zabditA tena sambhrAtA, sA dvAramudaghATayat / / 136 / / tAM ca dRSTvA jagannetra-kairavAkarakaumudIm / iyaM hi smarasarvasva-miti dadhyo nRpAtmajaH / / 137 / / saumya ! kastvaM kimarthaM vA-'' yAsIriti tayA ca saH / pRSTo'vAdIdyathA vRttaM, tata: sAntaradUyata / / 138 / / kRtAvahitthA proce ca, svAminnehi gRhAntare / vIraH sopyavizattatra, tasmai sApyAsanaM dadau / / 139 / / Isll fol lil liol lel loll foll Isil 322 Jell isil lioll llell For Personal Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ all Moll 6ll III pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 323 caturtha Isl Io madhyayanam Neil atha nAthastvamevAsya, bhUghanasya dhanasya ca / ityudIryAtha dhUrtA sA, vAsavezmodaghATayat / / 140 / / talpaM ca praguNIkRtya, smAha vizramyatAmiha / ahaM tu tvatkRte kAnta !, gozIrSadravamAnaye / / 141 / / tayetyuktaH kumAropi, bheje talpamanalpadhIH / tasyAM bahirgatAyAM ca, cetasIti vyacintayat / / 142 / / nyAyazAstre hi vizvAsaH, sarvasyApi niSidhyate / vizeSatastu nArINA-marINAM ca vicakSaNaiH / / 143 / / strINAM dviSAM vA vizvAso, vizvAsaM janayejanam / iyaM tu strIripuzceti, vizvAsArhA na sarvathA / / 144 / / dhyAtveti talpe vinyasya, vasanacchannadArukam / tato dUre tirodhAya, tasthau sundaranandanaH / / 145 / / bahirhantumazakyo yaH, so'tra supto haniSyate / ityUrdhvaM tasya talpasya, nyastA yantrazilAbhavat / / 146 / / tadA ca sA zilA dasyu-svastrA yantraprayogataH / pAtitA'cUrNayattUrNaM, tAM zayyAM zarakANDavat / / 147 / / tato mayA hata: suSTu, bhrAtRghAtIti vAdinIm / dhRtvA kezeSu tAmeva-mavAdItpArthivAGgajaH / / 148 / / kapaTairapi mAM hantu-mAH ! pApe ! kaH prabhurbhavet ? / zAmyetkiM vaDavAvahni-ghanairapi ghanAghana: ? / / 149 / / ityuktvA tAM sahAdAya, bhUgehAnirjagAma saH / rUpaM nirUpya rakto'pi, viraktastatkukarmaNA / / 150 / / atha dhairyanidhestasya, mukhAbjamiva vIkSitum / pUrvAcalazirodeza-mAruroha nabhomaNiH / / 151 / / bhUpAbhyarNaM tato gatvA, nizAvRttaM nivedayan / hato dasyuH svasA tasyA-''nIteyamiti so'bravIt / / 152 / / Jell all Jell 161 Ioll Jell llsil llel lloll 323 lloll JainEducation interdiall For Personal & Private Use Only nehejainelibrary.org
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 324 Jain Education Intellal medinImandiraM taccA-dIdRzanmedinIpateH / nRpopi vittaM tatrasthaM sarvaM tatsvAminAmadAt / / 153 / / nijAGgajAJca kamala-senAkhyAM kamalekSaNAm / dadau bhUpabhuve bhUpa-stacaritraizcamatkRtaH / / 154 / / zataM gajendrAn grAmAMzca sahasramayutaM hayAn / lakSaM padAtIniSkAMzca, tasmai prayutamArpayat / / 155 / / paurA api purIdasyu hantAraM tamapUjayan / guNavAn rAjamAnyazca yadvA kena na pUjyate ? / / 156 / / tato bhUmIbhujA datte, prAsAde saptabhUmike / tasthau nRpAtmajazcitte, bibhranmadanamaJjarIm / / 157 / / prApto'pi bhUpateH putrIM lakSmIM kIrttiJca bhUyasIm / tA nodatArayacittA-dahomoho'tidustyajaH ! / / 158 / / athAnyadA kumArasya, svasaudhe tasthuSo'ntike / AgAtkAcidvazA dattA''sanA copavizatpuraH / / 159 / / kimarthamAgatAsIti, tena pRSTA ca sAbravIt ? / ahaM madanamaJjaryA, preSitAsmi tavAntike / / 160 / / tayetyuktaM ca he kAnta !, mAM viyogAgnitApitAm / nijasaGgamagozIrSa - dravairnirvApaya drutam / / 161 / / anya mattamAtaGga-bandhaM taskaramAraNam / duSTastrIdambhaveditvaM nRpanirmitapUjanam / / 162 / / loke ca vizrutAM kIrti, tavAkarNyAtivismitA / tvatsaGgamotsukA prANAnapi kRcchrAddadhAti sA / / 163 / / (yugmam) zrutveti datvA tAmbUlaM, tasyai bhUpAtmajo'vadat / bhadre ! brUhi yantraiva, vidheyotsukatA tvayA ! / / 164 / / yathA matsaGgamautsukyaM, bAdhate tvAM sulocane ! / tathA tvatsaGgamautsukyaM, bADhaM mAmapi bAdhate ! / / 165 / / For Personal & Private Use Only ciki // 7 // ||6|| pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam SSSSS. 324
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ iii uttarAdhyayana sUtram 325 Hell all pramAdApramAdanAma foll caturthallll madhyayanam 116ll llel Nal llol Ilal Isl lal liell Isll el ell leil llell prastAvamantarA kintu, na kiJcitkriyate budhaiH / tataH samayamAsAdya, kariSyAmi samIhitam ! / / 166 / / ityuktvA sulasAsUnu-rdutikAM visasarja tAm / sApi prAmUmudattasya, vAkyairmadanamaJjarIm / / 167 / / anyedyuH karabhArUDhI, tatpituH sevakAvubhau / AyAtau tagRhe to ca, dRSTvA'modata bhUpabhUH / / 168 / / to cAliGgaya dRDhaM bASpa-jalAplAvitalocanaH / soprAkSItkuzalaM ? pitro-statastAvityavocatAm / / 169 / / pitroH zreyosti kintu tva-dvirahAkulayostayoH / na cettvadarzanaM bhAvi, tadA tUrNaM mariSyataH ! / / 170 / / sotha gatvA nRpaM proce, matpituH sevakAvubhau / mAmAhvAtumihAyAto, tatra tadgantumutsahe / / 171 / / smAhorvIzaH punardeya-masmAkaM darzanaM tvayA / tvaddarzanena tRptAH smaH, pIyUSeNeva no vayam / / 172 / / ityuditvA nRpastasmai, datvA cAbharaNAdikam / samaM tena nijAM putrI, prAhiNotsaparicchadAm / / 173 / / tata: puryA bahiH senA, nivezya sakalAM nijAm / ekena syandanenAsthA-tpUrmadhye bhUpabhUH svayam / / 174 / / yAminyAH prathame yAme, rahastAM dUtikAM prati / prAhiNotsevakaM caikaM, sopi gatveti tAM jagau / / 175 / / senAM prasthApya nRpabhU-rathenaikena tiSThati / kRte madanamaJjaryA-stattAmAnaya satvaram / / 176 / / tato gatvA tayA kSipraM, proktA madanamaJjarI / pArzve bhUpabhuvo harSo-tphullAGgA''gAtsakhIyutA / / 177 / / sopi rAgAmayakSINa-dAkSyamandAkSalocanaH / syandanedhyAropayattA-maho sarvakaSA: striyaH ! / / 178 / / 1161 Isl || Gll lll ||7| leil llell ||sil llel Jell icall le Ill Ill Isll llell lall Isl Iell 325 Jell lel llell llsil fell Halwmtiainelibrary.org Jan Ecation intonal For Personal & Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ loll lioil IIsll pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram liell caturtha 326 madhyayanam 16ll Hell lasil Ifoll lIsll lisil leel sotha prerya hayAn puryA, niryAto'nIkamAgataH / prayANaM kArayAmAsa, DhakkAvAdanapUrvakam / / 179 / / gacchan prayANairacchinna-dezamulladhya bhUbhRtaH / kumAraH pAdapAkIrNA, prApadekAM mahATavIm / / 180 / / pramadvarAnarAn garjA-ravairjAgarayanniva / dhArAsArairbhuvaM siJcaM-stadA cAgAd ghanAgamaH / / 181 / / Rtau tatrApi rATputraH, pitroH saGgantumudyataH / na tasthau kvApi cakrAGga, iva mAnasamantarA / / 182 / / tatrAraNye vrajattasya, sainyaM ca bahu bhillavAn / rurodha kopi bhillezaH, srotovegamivAcalaH / / 183 / / tadbhillaiH prabalaibhinnaM, kumArasyAbalaM balam / dizodizaM nanAza dAga, meghavRndamivAnilaiH / / 184 / / sainye naSTepi sulasA-sutaH prAjyaparAkramaH / yukto madanamaJjaryA, rathenaikena tasthivAn / / 185 / / yudhyamAnazca talli-balaM prabalamapyalam / sa zarairupadudrAva, dhvAntamaMzurivAMzubhiH / / 186 / / tato naSTaM nijAnIkaM, dRSTvA bhillaprabhuH svayam / yuddhAyADhaukata krodha-daSToSTho niSThuraM bruvan / / 187 / / ghorAghAtanirghoSai-strAsayantau vanecarAn / pRSaktaiH satatonmuktaiH, kurvANo vyoni maNDapam / / 188 / / anyonyamuktanArAca-gharSaNotpanna vahninA / anabhraM vidyududyotaM, darzayantau muhurmuhuH / / 189 / / sAzcarya vanadevIbhi-vIkSitau vIrakuJjarau / tatastau cakraturbANA-bANi tulyabalau ciram / / 190 / / (tribhirvizeSakam) na tvekopi jayaM lebhe, tato dadhyau nRpAtmajaH / jayyo'sau naujasA tasmA-cchalenApi jayAmyamum / / 191 / / lel Isl llol lish foll Mell Isil Isl IIsl 16 16l ||7|| Isl 326 llell ||sil Isil llel lol Isl isil For Personal & Private Use Only Ilellww.iainelibrary.org
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 327 cl pramAdApramAdanAma caturthamadhyayanam vimRzyeti dharAdhIza-sUnurmadanamaJjarIm / kAritodArazRGgArAM, puraH svasya nyavIvizat / / 192 / / tAM ca prekSya surIkalpa-rUpAM mohitamAnasam / kumArastIkSNabANena, hanmarmaNi jaghAna tam / / 193 / / tataH sa bhillabhUmIzaH, patitaH pRthivItale / ghAtavyathAkulopyevaM, kumAraM pratyabhASata / / 194 / / ahaM hi smaravIreNa, hatapUrvastvayA hataH / tanmayAyaM hata iti, smayaM mA sma kRthA vRthA / / 195 / / ityudIrya mRte tasmin, bhUpabhUH svaparicchadam / prekSamANopi naikSiSTa, naMSTvA kvApi gataM tadA / / 196 / / ekenaiva syandanena, tato gacchannapAGgajaH / ullaGghya tAmaraNyAnI-mekaM gokulamAsadat / / 197 / / nirgatya gokulAca dvau, puruSo tamapRcchatAm / kva yAsyasIti sa smAha, yAmi zaGkhapure hyaham / / 198 / / AvAmapi tvayA sArdha-mAgacchAvo yadIcchasi ? / iti tAbhyAM punaH pRSTo'vAdIdomiti bhUpabhUH / / 199 / / rathe cAzvau yojayantaM, tamevaM tAvavocatAm / astyatra mArge kAntAraM, krUrazvApadasaGkalam / / 200 / / cauro duryodhanAhvAna-statra tiSThati durjayaH / matto hastI dRgviSazca, vyAlo vyAghrazca dAruNaH / / 201 / / tadadhvAnamamuM muktvA, saumya ! gacchAdhunAmunA / sopadravaM hi panthAna-mRjumapyAzrayeta kaH ? / / 202 / / proce kumArosminneva, mArge gacchata nirbhayAH / sasukhaM prApayiSyAmi, yuSmAn zaGkhapure drutam / / 203 / / tacchrutvA tau narAvanye, cAdhvanInA dhanAnvitAH / celustena samaM mInA, ivAbdhiH srotasA saha / / 204 / / toil leir 327 llell llell llell lall leil JainEducation india 16 || 16ll For Personal Use Only aailaw.jainelibrary.org
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Well uttarAdhyayana sUtram ||7|| pramAdApramAdanAma caturtha Mall Noll Holl ||Gll oll 328 Ioll madhyayanam oll ||sil ||Gll lil IIGll lirail lall Hell lleel 116ll tadA caiko jaTAjUTa-mukuTAGkitamastakaH / trizUlakuNDikAdhArI, bhasmoddhUlitabhUghana: / / 205 / / mahAvratI sametyaiva-muvAca nRpanandanam / putra ! zaGkhapure devA-vantumemi tvayA samam / / 206 / / (yugmam) kintu matsannidhau svarNa-dInArAH santi kecana / devAnAM balipUjArthaM, dattA dhArmikapuruSaiH / / 207 / / tAnAdatsva yathA mArge, vrajAmo nirbhayaM vayam / dhane hi nikaTasthe naH, sAzaGkaM syAnmano bhRzam / / 208 / / ityuditvA kumArAya, sa dhanagranthikAM dadau / AziSazca dadattasmai, cacAla saha sArthikaiH / / 209 / / sa ca gAnena nRtyena, ceSTAbhirgatibhiH svaraiH / kathAbhirvividhAbhizcA-'raJjayatpathikAn pathi / / 210 / / na tasya vyazvasIdbhikSu-veSasyApi nRpAtmajaH / avizvAsaH zriyAM mUla-mityantaH paricintayan / / 211 / / vAhAMzca vAhayaMstUrNa, kAntArAntarjagAma saH / tadA ca rAjaputrAdIn, jaTila: so'bravIdidam / / 212 / / ekaM gokulamastyatra, kalagokulasaGkalam / varSArAnaM tatra cAhaM, gatavarSe sthito'bhavam / / 213 / / tatratyAnAM ballavAnA-matyarthaM vallabhosmyaham / sarveSAmAtmAnAM tasmA-te'dya dAsyanti bhojanam / / 214 / / gatvA''gacchAmi tadyAvattAvadatra pratIkSatAm / karomi saphalaM janma, yathAtithyaM vidhAya vaH / / 215 / / ityuktvA sa vratI gatvA-5'nIya dadhyAjyapAyasam / kumAramavadatputra !, kRtArthaya mama zramam / / 216 / / pratyutpannamati: so'tha, proce maulo vyathAsti me / RSibhojyaM ca no kalpyaM, tannedaM bhokSyate mayA / / 217 / / Isll Iloall foll lalll lifoll 161 llel foll 328 liall isill || Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell llell Is uttarAdhyayana sUtram 18 pramAdApramAdanAma lifal caturtha 329 lal 16ll lel 16 Holl ||6ll ||6 madhyayanam liel lifell lish llall foll llel lion liell lel ityuktvA vArayannetra-saJjayA sArthikAMzca saH / kuziSyA iva gurvAjJAM, te tu tAM naiva menire / / 218 / / viSamizraM ca tadbhojyaM, bhuktvA drAg mRtyumApnuvan / tato'dhAvaccharAnmuJcan, kumAraM prati sa vratI / / 219 / / kumAro'pyardhacandreNa, hatvA marmANi marmavit / pAtayAmAsa taM pRthvyAM, tata: sopyevamabravIt / / 220 / / ahaM duryodhanAhvAna-zcauraH kenApyanirjitaH / tvayaikenaiva bANena, prApitaH prANasaMzayam / / 221 / / tvadvIryaM vIkSya tuSTonta-rvacmi te sUnRtaM vacaH / vAmato'smAdreimadhye, nadyorasti surAlayaH / / 222 / / tasya pazcimabhAge ca, sajitA vidyate zilA / tAM prerya pravizervAma-bhAgasthe bhUmidhAmani / / 223 / / tatrAsti rUpalAvaNya-puNyAgI navayauvanA / nAmnA jayazrI: patnI me, draviNaM cAtipuSkalam / / 24 / / tatsarvamAtmasAtkuryA, dadyAzcAgniM mRtasya me / vadanevaM kSaNAddasyu-rdIrghanidrAmavApa saH / / 225 / / tato dArUNi sammIlya, taM prajvAlya mahIzasUH / rathamAruhya tatprokte, yayau devakule drutam / / 226 / / zilAM coddhATya tenocaiH, zabditA dasyusundarI / madhyesaudhaM samehIti, sametya tamabhASata / / 227 / / tadrUpaM ca jagajetraM, kumAro yAvadekSata / taM jaghAnApahastena, tAvanmadanamaJjarI / / 228 / / iti cAkhyanmayA sakhyaH, pitarau svajanAstathA / tyaktAstava kRte tvaJcA-'trapaH kAmayase parAm / / 229 / / tato'sau mA bhavatvasyA, viSAda iti cintayan / vihAya vittayuktAM tAM, rathArUDhaH puro'calat / / 230 / / Islil llsil ||sil lisil libil Nell lel 329 le hell liell isil 1181 Jain Education intelle. Il Nell Isil Hell H ijainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 330 SSSSSSS // 6 // Jain Education Intellefonal laGghamAnazca gahanaM, gahanaM strIcaritravat / pulindavRndamuttrasta-mapazyannazyaduccakaiH / / 231 / / kimasti mattahastIti, dhyAyaMzcAyaM vyalokayat / yAvatsarvAdizastAva - dadarzekaM mataGgajam / / 232 / / udastena svahastena, pAtayantaM patatriNaH / mUlAdapyunmUlayantaM pAdapAn sindhuvegavat / / 233 / / madAmbunirjharaklinnaM sitaM sitamarIcivat / ugradantaM mahApAdaM kailAsamiva jaGgamam / / 234 / / taM mattAnekapaM prekSya, trastAM madanamaJjarIm / AzvAsyodatarattUrNaM, syandanAnnRpanandanaH / / 235 / / (tribhirvizeSakam ) yayau ca sammukhaM tasya, dhairyAdharitabhUdharaH / taM ca vaJcayituM nyAstha-duttarIyaM tadagrataH / / 236 / / prahartuM tatra dantAbhyAM nIcairjAtaM ca taM gajam / utplutyArohadatyarthaM, khedayitvA mumoca ca / / 237 / / rathamAruhya gacchaMzca puro vyAghraM vilokya saH / hitvA rathamagAttasya, sammukhaM vikasanmukhaH / / 238 / / tamAyAntaM prati vyAghraH krodhoddhuSitakesaraH / pucchamAcchoTayan vyAtta vaktro yAvadadhAvata / / 239 / / tAvadvAmakaraM vastrA-veSTitaM nyasya tanmukhaM / jaghAnAparapANisthakRpANyA niSkRpaH sa tam / / 240 / / punaH zatAGgamAruhya, puro gacchannatucchadhIH / dUrAdadhvani niHzUkaM, dandazUkaM dadarza saH / / 241 / / atyutkaTasphaTATopaM, bhAsuraM maNikAntibhiH / dhamanIsphAraphUtkAraM, pracaNDaM yamadaNDavat / / 242 / / lohitAkSaM kAlakAnti-mAyAntaM vIkSya taM bhayAt / kamprAGgI vyalagatpatyuH kaNThe madanamaJjarI / / 243 / / (yugmam ) For Personal & Private Use Only la la la la ||6|| pramAdApramAdanAma all caturtha madhyayanam [**PSPS2 330 le.ww.jainelibrary.org
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 331 Isil Neil 16|| pramAdApramAdanAma llsil caturthaell 16 madhyayanam || ||all bhujaGgAdbhIru ! mA bhaiSI-rityuktvA bhUpabhUstataH / tannetragativaktrANi, stambhayAmAsa vidyayA / / 244 / / AhituNDikavadbhariH, krIDayitvA mumoca tam / itthaM kathaJcidullayA-uraNyaM zaGkhapure yayau / / 245 / / yaJca tasya balaM bhilla-balAnaSTamabhUtpurA / tadapyanyena mArgeNA-''yayau bhUpabhuvontike / / 246 / / taM cAyAntaM samAkarNya, sundaro bhUpurandaraH / abhyAjagAma sAnandaM, nandanaM draSTumudyataH / / 247 / / abhyAyAntaM kumAropi, zrutvA tAtaM sasambhramaH / gatvA nanAma bhUpITha-nyastazastasvamastakaH / / 248 / / tataH pramodAzrujala-klinnanetro dharAdhavaH / tamAliGgya nivezyAGke, mUrdhni jaghrau muhurmuhuH / / 249 / / uttambhitadhvaje baddha-toraNe svapure ca tam / priyAdvayAnvitaM hastyA-rUDhaM prAvIvizannRpaH / / 250 / / tato gato gRhe'naMsI-tsa savitrI vadhUyutaH / putra ! tvamakSayo bhUyA, iti sApyAziSa dadau / / 251 / / bhojanAnantaraM pitrA, pRSTaH putro yathAtatham / sarvaM svavRttamAcakhyau, sarveSAM vismayAvaham / / 252 / / tato rAjJA yauvarAjye, sthApito modayan janAn / kurvANo vividhAH krIDAH, sa kAlaM kaJcidatyagAt / / 253 / / anyadAnaGgabhUpAjJA-vattinaM janayan janam / drumAn vibhUSayan sarvAn, mAnavAniva yauvanam / / 254 / / mAninImAnakuTTAka-kalakokilakUjitaH / mattadvirephajhaGkAra-mukharIkRtadigmukhaH / / 255 / / viprayuktavadhUdhairya-luNTAkamalayAnilaH / madamutpAdayan yUnA, prAvarttata madhUtsavaH / / 256 / / (tribhirvizeSakam) fol leol ||7|| 331 ||Gl Wel Isl llellww.jainelibrary.org ins For Personal & Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 332 ||7|| pramAdApramAdanAma llel caturthamadhyayanam 16 Moll tadA ca rantumudyAnaM, pArthivaH paurasaMyutaH / yayau kRtAhvAnamiva, vAtodbhUtadrupallavaiH / / 257 / / samaM madanamaJjaryA, tatrAgAdbhUpabhUrapi / savismayaM sakAmaM ca, pauradArairnirIkSitaH / / 258 / / dolAndolanapAnIya-krIDApuSpoJcayAdibhiH / sa tatra kAntayA sAkaM, reme haririva zriyA / / 259 / / rAmaM rAmaM yathAkAma, vinodaivividhairatha / aparAhe purAdhIzaH, samaM pauraiH pure yayau / / 260 / / ratipriya: kumArastu, visRSTAnyaparicchadaH / priyAdvitIyaH suciraM, rantvA yAvatpure vrajet / / 261 / / tAvatprANapriyA tasya, daSTA duSTena bhoginA / utsaGge nyapatatpatyu-rdaSTAhamiti vAdinI / / 262 / / tato mantrAdibhiryAva-ttAM cikitsati bhUpabhUH / tAvatsA garalavyApA-nmUrchitA'bhUdacetanA / / 263 / / tato vipannAM tAM jJAtvA, kumAro mohamohitaH / ruroda rodasIkukSi-mbharibhiH paridevanaiH / / 264 / / dadhyau caivaM vinAmuSyAH, kathaM jIviSyate mayA / vallabhAnAM viyogo hi, vahverapyatiricyate / / 265 / / tadavazyaM praveSTavyaM, mayA vahnau sahAnayA / svalpA hi sahyate pIDA, bhUripIDApahA budhaiH / / 266 / / iti dhyAtvA citAM kRtvA, tatra kAntAM nidhAya ca / pravivikSuH svayaM yAva-jvalayAmAsa so'nalam / / 267 / / tAvattatrAjagmatuH, devAdvidyAdharottamau / ityUcatuzca taM sadya-staduHkhaM vIkSya duHkhitau / / 268 / / hutAze hotumAtmAnaM, kuto hetostvamIhase ? / na hISTaM vidyate kiJcit, prANinAM prANitAhate ! / / 269 / / Hell 1161 Iol 161 Poll IMell lall all 161 Mail 332 oil Ifoll nau ||ll Nell For Personal & Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram || pramAdApramAdanAma caturthaHoll all madhyayanam 333 lel lel lall liall Moll all kumAraH smAha kAntA me, vipanA panagAdiyam / vinA cainAM na zaknomi, jIvituM tacchraye'nalam / / 270 / / jIvayAvo jIvitezAM, tava tanmA mRthA vRthA / ityuktvA mantritaiIraiH, khecaro tAmasiJcatAm / / 271 / / tataH sA vItanidreva, vikasallocanA svayam / saMvRtya svAGgamuttasthau, kumArasya mudA samam / / 272 / / athApRcchya kumAraM khe-carayorgatayostayoH / ghorAndhakAranikare, jAte ca kSaNadAkSaNe, / / 273 / / puramadhye'dhunA gantuM, na yuktamiti cintayan / sapriyo bhUpabhUH pratyA-satradevakule yayau / / 274 / / (yugmam) udyotAyA''nayAmyagni-mityuditvA gatazca saH / AttAgniH punarAyAti, yAvaddhyAyanijAM priyAm / / 275 / / tAvadAlokamadrAkSI-nmadhyedevakulaM sphuTam / tata Agatya sAzavaM, sa kAntAmiti pRSTavAn / / 276 / / AdAya vahnimahAya, nivRttena mayA priye ! / dRSTo mahAnihAlokaH, so'dhunA kiM na dRzyate ? / / 277 / / sA proce svakarasthasya, vaDherdIptasya vAyunA / Aloka iha saGkrAnto, dRSTo bhAvI priya ! tvayA / / 278 / / tata: priyAyai datvAsiM, nidhAya bhuvi jAnunI / dhamatyadhomukho dhUma-dhvajaM yAvannRpAGgajaH / / 279 / / tAvattasyAH karAtkoza-vihIno'sistadagrataH / papAta gurunirghAto, vidyuddaNDa ivAmbudAt / / 280 / / kRpANa: kozahIno'ya-mapatadbhUtale kutaH ? / sambhrAntenA'tha tenaiva-mapRcchayata nitambinI / / 281 / / sammohavyAkulaM cetaH, sAmprataM me'bhavaddhRzam / tato'yaM nyapatatpANe:, kRpANa iti sA'bravIt / / 282 / / lalll llell llell lloll llsil llall llll llsil llroll isll 16ll Jell Nell lain daction inte For Personal & Private Use Only llell Hellww.jainelibrary.org
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mall ||sil Poll pramAdApramAdanAma uttarAdhyayana sUtram 334 foll 16 caturtha III fall 61 ||ol foll llsil madhyayanam 100 16 lish || al lal 16 Ilcoll || lol Wol tato jvalanamujvAlya, rAtriM tatrAtivAhya ca / prAtarjAyApatI svIya-saudhe to muditau gatau / / 283 / / vRttAntaM taM ca bandhUnA-mUcatuH khedaharSadam / sukhaM cAbhajatAM nityaM, paJcagocaragocaram / / 284 / / anyadA bhUpabhUrvAha-vAhanArthaM bahirgataH / ninye'raNye'pahRtyAzu, vakrazikSitavAjinA / / 285 / / tatra cAyaM bhramanneka-madrAkSIcaityamuttamam / kimihAdbhutavIkSArthaM, siddhasadmA''gataM divaH / / 286 / / caityasya tasya pArve ca, kalpadruriva jaGgamaH / caturjJAnadharaH sAmya-sudhArasamahodadhiH / / 287 / / vrativrAtaH parivRtaH, purandara ivAmaraiH / AzrayaH zreyasAM zreSTha-ratnAnAmiva rohaNaH / / 288 / / bhAsamAno guruguNai-mahobhiriva bhAskaraH / jitendriyatvarUpAbhyAM, kalAkelikalAM haran / / 289 / / cAraNazramaNastena, nayanAnandacandramAH / adarzi sAhasagati-rnAmnA dhAmnA raviM jayan / / 290 / / (caturbhi:kalApakam) tataH praNamya taM bhaktyA, prAptAzIrupavizya ca / zuzrAva bhUpabhUdharma-dezanAM klezanAzinIm / / 291 / / tatra ca prekSya puruSAn, paJca cAritrakAkSiNaH / kumAro'vasaraM prApya, papraccheti kRtAJjaliH / / 292 / / rUpalAvaNyatAruNya-puNyAH paJca narA amI / svAmin ! dIkSAM jighRkSanti, kutohetostvadantike / / 293 / / gururjagAda camarI-saJjJA pallIha vidyate / dharaNIdharanAmAsI-dillezastatra durdharaH / / 294 / / anyadA nRpabhUH kazci-dAgAttaddhavi sainyayuk / senAmanAzayattasya, bhillezo bhillavRndayuk / / 295 / / foll 15 lei ||sil ||sil || 16 Isl || Ilcil liell llel lioll liell Isll 334 llsil llell llell min Educationa lio.1 l For Personal & Private Use Only diww.jainelibrary.org
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ll uttarAdhyayana sUtram 335 Mish llell 16 ||7| pramAdApramAdanAma caturtha madhyayanam sil taa ||6|| liall ISM llsil Isil lell llell nAzite bhillacakre ca, kumAreNa tarasvinA / 'stenezastena yuyudhe, na tvekopyajayatparam / / 296 / / tata: kumAraH svAM nArI, purazcakre manoramAm / tAM ca prekSya kSubdhacittaM, sovadhIdbhilabhUpatim / / 297 / / kumAre ca gate paJca, sodarAH zabaraprabhoH / tadAyayurvipannaM cA-pazyan jyeSThasahodaram / / 298 / / tataste vairazuddhyarthaM, rathAdhvAnamanuzritAH / prAptAH zaGkhapure'drAkSa-staM kumAraM bhaTairvRtam / / 299 / / kumAramAraNacchidraM, vIkSamANAzca te'nyadA / udyAne dadRzuH sAyaM, taM strImAtraparicchadam / / 300 / / tadA tanmAraNopAyaM, teSu dhyAyatsu bhoginA / daSTA tasyAGganA tAM ca, kumAro jJAtavAn mRtAm / / 301 / / tatastayA samaM mohAt, kumAre martumudyate / AyAtaM khecarayugaM, kRpayA tAmajIvayat / / 302 / / vihAyodyAnamAsane, gatvA devakule tataH / vimucya kAminIM tatra, kumAro vahnaye yayau / / 303 / / cirAllabdhacchalAste tu, channaM devakule sthitAH / atrAgatamamuM hanma, iti paJcApyacintayan / / 304 / / anyAnivArya caturaH, caturazchadmakarmaNi / tadvighAtakaniSTho'sthA-tkaniSTho dvArasanidhau / / 305 / / vismerakautukaH so'tha, tajAyArUpamIkSitum / cirasaGgopitaM dIpa-mAvizcakre samudrakAt / / 306 / / tato nirIkSya taM jAtA-nurAgA saivamabravIt / saumya ! tvaM bhava bhartA me, mariSyAmi na cedaham / / 307 / / 1. to ciraM cakratuyuddhaM / iti 'ga' saMjJakapustake / / lell 16 llell llell sil Isil llol Mel 16 |61 Well llall || || ||Gl ell Ill ||7|| lall ||61 leir 335 Isil liell ||oll || IIII all in Education International For Personal & Private Use Only le
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 336 SSSSSSSSS Jain Education Inte mugdhe ! tvAM kAmaye kAmaM, bibhemi tvatpateH param / tenetyuktA ca sA krUrA-zayA punaradovadat / / 308 / / adhunAhaM haniSyAmi, svapatiM tava pazyataH / tanmA bhaiSIstayetyuktaH, sa dIpaM niravApayat / / 309 / / acintayaca yo martumudyato'bhUtsahAnayA / kAntaM tamapi duSTeyaM, mayi raktA jighAMsati ! / / 310 / / haridrArAgayA tanme, kRtamaGganayAnayA / viSavallImiva krUro- darkAM nArI hi kaH zrayet ? / / 311 / / asyA duSTastriyA yogA-dvidyate mRta eva yaH / vipakSasyApi tasyAtha, mAraNaM no na yujyate / / 312 / / tatsarvathA varAkaM taM, jIvayiSyAmi sAmpratam / tatraivaM cintayatyeva, so'pyAgAdAttapAvakaH / / 313 / / AgacchatA mayodyoto, dRSTaH kuta ihAdhunA / svakAntAmityapRcchatra, tataH sA kuTilAbravIt / / 314 / / svapANisthajvaladvahneH, prakAza iha saGkramAt / dRSTo bhAvIti tanmene, saralaH so'pi sUnRtam / / 315 / atha patnyAH pradAyAsiM, tasmin dhamati pAvakam / kozAtkRpANamAkRSya, ghAtaM, yAvanmumoca sA / / 316 / / tAvatkRpArasAmbhodhi-rasau bhillAdhipAnujaH / apahastena hatvAsiM, pAtayAmAsa bhUtale / / 317 / / taca strIcaritaM proce, sodarANAM sa dAruNam / tato viraktAH sarve'mI, vrataM lAtumihAyayuH / / 318 / kumAredaM tava prokta- meSAM vairAgyakAraNam / tadAkarNyAtisambhrAntaH kumAro dhyAtavAniti / / 319 / / aho ! caritraM nArINAM dAruNebhyo'pi dAruNam / aho tanmanasAM krUra bhAvo vyAghrAdijitvaraH / / 320 / / For Personal & Private Use Only nv // 6 // pramAdApramAdanAma lall caturtha||6|| madhyayanam 336
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 337 6 pramAdApramAdanAma caturtha||oll madhyayanam IGl ||7|| loll lel llell llell ||6|| lell Nell Wol Wel Mool 16 dhyAtuM vaktuM ca yanaiva, zakyaM dhIdhanavAgmibhiH / nAryo raktA viraktAzca, viceSTante tadapyaho ! / / 321 / / yaH premNA manyate vAmAH, svaprANebhyo'pi vallabhAH / adhyavasyanti tamapi, hantuM hetuM vinApi tAH / / 322 / / api vArAnidherApo, gaGgAyAH sikatAkaNAH / mIyante dhIdhanaiH kaizci-naiva strIcaritaM punaH / / 323 / / dhyAyantyanyadvadantyanya-trAya: kurvanti cetarat / yA mAyAzAkinIgrastA-stAsu rajyeta kaH sudhI: ? ||324 / / tanmAM dhigastu nirlajaM, yena tasyAH kRte mayA / ahAri tadyazo hAri, kulaJca malinIkRtam / / 325 / / yadvA viveko vairAgyaM, pANDityaM saMyamo damaH / tAvatsyAtprANinAM yAva-tra syuste ramaNIvazAH / / 326 / / saMsAre ca sukhaM strIbhya-stAzcaivaMvidhaceSTitAH / tanme saMsAravAsena, kRtaM duHkhaughadAyinA ! / / 327 / / dhyAtvetyAdi gurUtratvA, jagAdevaM nRpAGgajaH / svAminnidaM caritraM me, yatpUjyaiH pratipAditam / / 328 / / ahaM hyeSAM bhrAtRghAtI, tasyA duSTastriyAH patiH / niviNNosmi bhavAdasmA-nizamya caritaM nijam ! / / 329 / / sadyaH prasadya tanmahyaM, dIkSAM datta munIzvarAH ! / aihikAmuSmikAnanta-sukhAGkarasudhApagAm ! / / 330 / / tatastairdIkSito dIkSA-matyugrAM paripAlya saH / sudustapaM tapastaptvA, kramAnirvANabhAgabhUt / / 331 / / yathA cAyaM sudhIrdravya-nidrAM pariharan purA / dasyunA tadbhaginyA ca, nAvayata kathaJcana ! / / 332 / / prAnte ca bhAvato jAgra-tparatrApyabhavatsukhI / anyopyevaM dvidhA jAgra-dubhayatra sukhI bhavet / / 333 / / Me 6 || || 161 lial llol ||6| 16 Ilel 337 || llel foll Jain Education intere For Personal & Private Use Only tellww.jainelibrary.org
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||61 oil ||6| pramAdApramAdanAma foll caturthaall madhyayanam uttarAdhyayana iti sundarabhUpanandanaye-zcaritaM citrakaraM nizamya samyak / bhAvikaiH zivakAGkSibhirdvidhApi, zrayaNIyaH pratibuddhajIvibhAvaH / / 334 / / sUtram 338 iti dravyabhAvanidrAtyAge'gaDadattasAdhukathA / / pratibuddhajIvI san kiM kuryAdityAha - 'na vIsase' ityAdi - na vizvasyAtpramAdeSviti gamyate, ayaM bhAvaH-bahujanAdRtatvAt pramAdA nAnarthakAriNa iti vizrambhavAnna bhavet, paNDito vidvAn / Azu zIghramucitakRtyeSu pravartitavyamiti prajJA yasya sa AzuprajJaH, 6kutazcAyamAzuprajJo ? yato ghorA raudrAH satatamapi prANApahAriNo muhUrtAH kAlavizeSA divasAdhupalakSaNaM caite, kadAcicchArIrabalAt ghorA Hel apyamI na prabhaviSyantItyata Aha-abalaM balarahitaM mRtyudAyino muhUrtAnirAkartuM visoDhuM vA asamarthaM zarIraM vapuH, uktaJca - ___"satthagIjalasAvaya-vIsUiAvAhiahivisAIhiM / jajaramiNaM sarIraM, uvakkamehiM bahuvihehiM / / 1 / / jaM UsAsAyattaM, dehaM jIvassa kayalikhaMbhasamaM / jaraDAiNiAvAsaM, kA kIrau tattha dIhAsA ! / / 2 / / " tarhi kiM kAryamityAha-bhAruNDapakSIva carA'pramattaH, yathA bhAruNDapakSI apramattazcarati, tathA tvamapi pramAdarahitazcara, vihitAnuSThAnamAsevasva, anyathA tu yathA bhAruNDapakSiNaH pakSyantareNa saha sAdhAraNasya madhyavarticaraNasya sambhavAtsvalpamapi pramAdyato'vazyameva mRtyuH, uktaJca - "ekodarA: pRthaggrIvA, anyAnyaphalakAGkSiNaH / pramattA hi vinazyanti, bhAruNDA iva pakSiNaH / / 1 / / " tathA tavApi pramAdyataH M saMyamajIvitAbhraMza eveti sUtrArthaH / / 6 / / amumevArthaM spaSTayannAha - Holl 338 lol | ASTI Wall min Education International For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Jell uttarAdhyayana- sUtram 339 ll lsil Ill 16|| pramAdApramAdanAma Isl caturtha madhyayanam Isl Ho lell llel ||OM care payAiM parisaMkamANo, jaM kiMci pAsaM iha mantramANo / lAbhaMtare jIvia vUhaittA, pacchA pariNNAya malAvadhaMsI / / 7 / / vyAkhyA - caredgacchenmuniriti zeSaH, padAni pAdanikSeparUpANi parizaGkamAnaH, mA me saMyamavirAdhanA bhUyAditi paribhAvayan tathA 'jaM is kiMcitti' yatkiJcidduzcintitAdyapi pramAdapadaM pAzamiva pAzaM bandhahetutayA manyamAno jAnAnaH, ayaM bhAvaH - yathA bhAruNDapakSI padAni l IM parizaGkamAnazcarati, yatkiJciddavarakAdyapi pAzaM manyamAnastathA sAdhurapyapramattazcaret / nanu ? yadi parizaGkamAnazcarettarhi MSM IN pUrvoktadoSaparihArArthamAdita evA'nazanaM kurutAmityAzaGkAnirAsArthamAha-lAbhAntare apUrvArthaprAptirUpe sati, ayaM bhAva: l yAvadviziSTaviziSTatarasamyagdarzanajJAnAdyavAptiritaH sambhavati tAvadidaM jIvitaM prANadhAraNarUpaM bRMhayitvA, akAlopakramarakSaNena ki fell anapAnopayogAdibhizca vRddhi nItvA pazcAllAbhavizeSaprApteruttarakAlaM parijJAya sarvaprakArairavabudhya yathedaM nedAnIM prAgvadguNavizeSArjanakSama, na on cAtastAdRzI nirjarA, na ca jarayA vyAdhinA cAbhibhUtaM tattathAvidhadharmadhyAnaM prati samarthamiti jJaparijJayA jJAtvA tataH pratyAkhyAnaparijJayA bhaktaM kA pratyAkhyAya sarvathA jIvitanirapekSo bhUtveti bhAvaH, malApadhvaMsI karmamalavinAzI syAditi zeSaH, yadvA malAzrayatvAnmala audArikaM zarIraM, i // tadapadhvaMsI syAttanirapekSo bhavediti bhAvaH / tato yathAgamaM pravarttamAnasya yAvallAbhaM dehadhAraNamapi guNAyaiveti sthitam / iha ca yAvallAbhaM // dehadhAraNe maNDikadasyurudAharaNam, tatrAyaM vRddhavAdaH / tathAhi - ||Gl 339 llsil llsil || llel || llell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ fall uttarAdhyayana sUtram 340 llel II caturtha ell ||7|| 16 pramAdApramAdanAma Isl ||al madhyayanam roll Isil Isll veNNAtaTapure tuna-kAro maNDikasaJjakaH / parasvaharaNAsakto-'bhavanmAyAniketanam / / 1 / / sa ca me vraNamastIti, jAnubaddhapaTaJcaraH / rAjamArga sthitazcakre, vAsare tunnakAratAm / / 2 / / rAtrI tu dhanidhAmabhyo, dhanaM hatvA purAdvahiH / udyAnasthe bhUmigehe, nicikSepAnuvAsaram / / 3 / / tatra cAsItsvasA tasya, kanyakA prAptayauvanA / kUpazcaiko'bhavattatro-pakaNThanyastaviSTaraH / / 4 / / yaM ca pralobhyAnayati, sa cauro bhAravAhakam / tamupAvIvizatkUpa-pArzvasthAsane tatsvasA / / 5 / / pAdazaucamiSAtpAde, dhRtvAndho nyakSipaJca tam / itthaM tasyAtyagAtkAlo, muSNataH sakalaM puram / / 6 / / pizAcamiva taM dhartuM, purArakSopi nAzakat / pUrvokto mUladevAhva-statra cAbhUnRpastadA / / 7 / / tata udvejitAstena, rAkSaseneva dasyunA / paurAH sarve mUladeva-bhUpamevaM vyajijJapan / / 8 / / svAmin ! kenApi caureNa, pratyahaM muSNatA puram / vrataM vinApi nirgrantho, nirmame nikhilo janaH ! / / 9 / / sa ca grahItuM kenApi, zakyate na mahIpate ! / pAhi pAhi prajAH sarvA-stasmAdasmAdupadravAt ! / / 10 / / sadyastaM nigrahISyAmI-tyuktvA paurAna visRjya ca / nRpazcakrenyamArakSaM, taM dhartuM so'pi nAzakat ! / / 11 / / tato nizi svayaM zyAmAM-zukaM prAvRtya bhUpatiH / zaGkAsthAneSu babhrAma, na tu taskaramaikSata / / 12 / / zrAnto bhUpastato yAva-tsabhAyAmasvapIkvacit / kotrAstIti vadastAva-ttatropeyAya maNDikaH / / 13 / / ahaM kArpaTiko'smIti, samayajJo'vadanRpaH / ehi tvAmIzvaraM kurve, maNDikopyevamabravIt / / 14 / / Isil ||6ll Isl Jiol sil ISI Gl sil // 7 hell sil 340 Isll Mel For Personal Private Use Only www.jaineibrary.org
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ lall Isll uttarAdhyayana sUtram 341 ller iii pramAdApramAdanAma or caturtha madhyayanam bhujiSya iva bhUjAni-stato maNDikamanvagAt / svakAryasiddhyai dakSo hi, nIcamapyanuvartate / / 15 / / tato dhanigRhe kvApi, kRtvA kSAtraM malimlucaH / AkRkSatsAravastUni, bhAnusUnurasUniva / / 16 / / taJca sarvaM parAskandI, zirasyAropya bhUpateH / puraskRtya ca taM kRSTa-kRpANo bhUgRhaM yayau / / 17 / / madhye bhUmigRhaM bhUpa-mAnIyottArya vIvadham / kSAlayA'syAtithe: pAdA-viti jAmimuvAca saH / / 18 / / tata: kUpopakaNThasthe, pIThe sA vinivezya tam / pAdazaucacchalAdyAva-ttasya pAdamupAdade / / 19 / / tAvattanmRdutAmabja-jitvarImanubhUya sA / madirAkSI mRdUbhUta-cittA citte vyacintayat / / 20 / / eSa satpuruSo bhukta-pUrvarAjyo'sti nizcitam / janmato bhAravAhasya, pAdasparzo hi nedRzaH ! / / 21 / / narottamamamuM tatra, kUpe kSepyAmi sarvathA / dhyAtveti sA zanairevaM, tamuvAca manasvinI / / 22 / / kUpe'tra bahavaH kSiptAH, pAdazaucamiSAnmayA / tvAM tu kSepsyAmi naivAtra, tvamahimnA vazIkRtA ! / / 23 / / tato drutamitaH svAmin !, yAhi kRtvA kRpAM mayi / anyathA tvadhunA bhAvi, maraNaM dhruvamAvayoH ! / / 24 / / tannizamya balasyAyaM, samayo neti cintayan / AnItavittavinyAsa-vyagre caure nanAza saH / / 25 / / gate ca rAjJi naSToya-mityUce sA tu sodaram / kaGkalohAsimAdAyA-'nubhUpaM sopyadhAvata / / 26 / / taM sannikRSTamAkRSTa-kRpANaM prekSya pArthivaH / nilIyAsthAJcatvarastha-pASANastambhasannidhau / / 27 / / lol ligil lall lel ||sill 341 llel lei liell ||7|| ill o n in Educati For Personal Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ||6|| ||7|| Isl uttarAdhyayana sUtram 342 Is| pramAdApramAdanAma caturthalol isil madhyayanam llel Islil Isll 16ll s|| lIsll leil Isl lisil kopAndho maNDikastu drAk, sa evAyaM pumAniti / kaGkAsinA dRSatstambhaM, chittvA taM svagRhe yayau / / 28 / / pATanaro jAnubaddhA-valepArdrapaTagnaraH / prAtazca tunakAratvaM, gatvA rAjapathe vyadhAt / / 29 / / bhUpopi svagRhe gatvA-'tivAhya rajanIM ca tAm / taM draSTuM niragAdrAja-pATikAkapaTAdvahiH / / 30 / / taM ca prekSyApaNadvAre, tIkSNaprekSApaNo nRpaH / rAtridRSTAnumAnena, pratyabhijJAtavAn drutam / / 31 / / dadhyau ca nizi vAjIva, yo javena vrajannabhUt / sa evAyaM dine khaJja, iva vyAjena ceSTate ! / / 32 / / svavezmani tato gatvA-'bhijJAnAkhyAnapUrvakam / tamAkArayituM kSamApaH, prAhiNonijasevakAn / / 33 / / tairAhUtaH sa cauropi, manasyevamamanyata / na hataH sa naro nUna-muttAlena mayA nizi ! / / 34 / / sambhAvyate narAdhIzaH, sa eva ca pumAn sudhIH / mAM hi pratyabhijAnIyA-bhrUjAniH kathamanyathA ? / / 35 / / iti dhyAyan yayau rAjJaH, samIpe sa malimlucaH / taJcopAvivizadbhUpo, mahAbuddhirmahAsane / / 36 / / AlApayan sudhAkalpe-staJcAlApaiH sagauravam / ityUce pArthivo mAM, dIyatAM bhaginI nijA / / 37 / / dRSTvA me bhaginIM nAnyo, niragAnmagRhAbahiH / tatsa evAyamityanta-nizcikAya sa taskaraH / / 38 / / svasA me gRhyatAM svAmi-nityUce ca dharAdhavam / nRpopi cArurUpADhyA-mupayeme tadaiva tAm / / 39 / / maNDikaM ca mahAmAtyaM, cakre nItividAMvaraH / dravyeNa kAryamastIti, taM ca rAjA'nyadA'vadat / / 40 / / lIsll llell llell le Jell all Isll llell Holll Itall 342 Ill likel IIGll Jell a lel Jain Edicion For Personal & Private Use Only in mww.iainelibrary.org
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 343 tato'tipracure vitte, datte tena mahIpatiH / taM bahvamAnayadbhUyo-'pyanyadAnAyayaddhanam / / 41 / / ||| pramAdApramAdanAma evaM punaH punaH kurvaM-stadvittaM sakalaM nRpaH / AnAyayadvidagdhA hi, kArya buddhyaiva kurvate ! / / 42 / / or caturtha madhyayanam kiyanmAtramatha dravya-masti tvatsodarAntike / ityanyadA tatsvasAra-maprAkSIJca kSamAprabhuH / / 43 / / dhanametAvadevAbhUda-syetyukte tayA ca rAT / lekhyakasyAnusAreNa, tatpaurANAmadApayat / / 44 / / maNDikaJca pracaNDAjJo, viDambya nibiDaM nRpaH / zUlAmAropayatpApa-kAriNAM hi kutaH sukham ? / / 45 / / yathA cAyaM mUladeva-nRdevena malimlucaH / akAryakAryapi dravya-lAbhaM yAvadadhAryata ! / / 46 / / evaM munIndrarapi bhUridoSa-nidAnamapyaGgamudArasatvaiH / AnirjarAlAbhamapekSaNIya-mupekSaNIyaM ca tato'nyathAtve / / 47 / / iti yAvallAbhaM dehadhAraNe maNDikadRSTAnta iti sUtrArthaH / / 7 / / samprati yaduktaM jIvitaM bRMhayitvA malApadhvaMsI syAditi tatkiM kA svAtantryeNaiva ? utAnyathetyAha - chaMdaM niroheNa uvei mukkhaM, Ase jahA sikkhiavammadhArI / puvAI vAsAI carappamatto, tamhA muNI khippa muvei mukkhaM / / 8 / / vyAkhyA - chandonirodhena svacchandatAniSedhena upaiti mokSa muktiM, ayaM bhAva:-gurupAratantryeNa svAgrahaviraheNa ca tatra tatra pravartamAnopi Ill ell llel el el Hell Poll llsil lil New WOM llall 6 For Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7 // uttarAdhyayana sUtram 344 caturtha Mail saklezavikalatayA na karmabandhabhAk kintvavikalacaraNatayA nirjarAmevApnoti, gurupAratantryeNApravartamAnazcAgrahagrahagrastatayA // pramAdApramAdanAma // anantasaMsAritvAdyanarthabhAgeva bhavati, yaduktaM - "chaTThaTThamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM / akarito guruvayaNaM, aNaMtasaMsArio hoI / / 1 / / " // 7 // madhyayanam tatsarvathA guruparatantreNaiva muninA bhAvyaM uktaJca - "nANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte a / dhaNNA AvakahA e, gurukulavAsaM na muMcaMti "s I / / 1 / / " atra dRSTAntamAha - 'Ase' ityAdi-azvasturago, yathA zikSito valganotplavanadhAvanAdizikSA grAhito, varmadhArI sannAhadharastato ll vizeSaNakarmadhArayaH, anena zikSakaparatantratayA svAtantryApohamAha, tatoyamartha:-yathAzvaH svAtantryaM vihAya pravartamAno raNAGgaNe no vairibhirupahanyate, ML Ill iti tanmokSaM prApnoti, svatantrastu pUrvamazikSito raNasthAnaM prAptastairupahanyate, atra cAyaM sampradAya: - tathA hyekena bhUpena, dvayoH kSatriyaputrayoH / dattAvazvakizorau dvau, zikSAyai poSaNAya ca / / 1 / / tatraikaH kAlayogyasta-mAhAraiH poSayan zubhaiH / azikSayadvAjikalA, valganotplavanAdikAH / / 2 / / anyastvasmai zubhaM vastu, ko dadAtIti cintayan / tuSAdikaM dadau taM ca, gharaTTe'vAhayatsadA / / 3 / / rAjJA dattaM ca tadyogya, bubhuje svayameva saH / na ca vAjikalAM tasmai, zikSayAmAsa kAJcana ! / / 4 / / anyadopasthite yuddhe, rAjJoktAviti to narau / AgacchataM yuvAM tUrNa-mAruhyAzvaM nijaM nijam / / 5 / / tatastau turagArUDhI, prAptau bhUbharturantikam / tadAjJayA prAvizatAM, madhyeyuddhamudAyudhau / / 6 / / tayoreka: sAdicittA-nuvRttyA saJcaran hayaH / sadyo jagAma saGgrAma-pAraM zikSAguNAnvitaH / / 7 / / 344 foll foll Isll llel Isll Isl ||7 || || Isl leill foll Ilesil sil Wood IMGl llel Hell llall llell Jain Education in For Personal & Private Use Only IRallumiainelibrary.org
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ I uttarAdhyayana sUtram 345 Isi sil el - madhyayanam Mall anyastu duSTazikSAvAn, zubhazikSAvinAkRtaH / tatrApi bhramimArebhe, gharaTTakaniyuktavat / / 8 / / ial pramAdApramAdanAma yantrabhrameNa bhrAmyantaM, taM ca prekSya turaGgamam / azikSitoyamityanta-viMdAJcakruH pare bhaTAH / / 9 / / va caturthatatastatsAdinaM hatvA, jagRhastamarAtayaH / vijJeyA bhAvanA caivaM, dRSTAntasyAsya dhIdhanaH / / 10 / / Adyo yathAzvo nijasAdipAra-tantryAtsamityAramavApa sadyaH / dharmArthinopyevamavApnuvanti, saMsArapAraM gurupAratantryAt / / 11 / / iti vAjidvayakathA / / ata eva ca 'puvvAiMti' pUrvANi pUrvoktapramANAni varSANi ca cara, satatamAgamoktakriyAM sevasva, apramattaH pramAdaparihartA, 'tamhatti' / &ll tasmAtsvAtantryavimuktAdapramAdAcaraNAdeva muniH kSipramupaiti mokSaM, atra pUrvANi varSANi iti ca etAvadAyuSAmeva cAritrapariNAmaH syAditi In darzanArthamuktamiti sUtrArthaH / / 8 / / nanu ? yadi chandonirodhena muktistantakAle evAyaM kriyatAmityAzaGkAnirAsArthamAha - sa puvamevaM na labheja pacchA, esovamA sAsayavAiANaM / visIaI siDhile Auammi, kAlovaNIe sarirassa bhee / / 9 / / vyAkhyA - sa iti yattadonityAbhisambandhAt yaH pUrvapramatto na syAt so'pramAdAtmakaM chandonirodhaM puvvamevaMti' evaM zabdasya upamArthatvAt / 7 pUrvamiva antyakAlAt prAgiva na labheta na prApnuyAt pazcAdantyakAlepi, kiJca esovamatti' eSopamA iyaM sampradhAraNA yadvayaM pazcAddharma kariSyAma iti / sil ||sil 345 le For Personal Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mon ||oll uttarAdhyayana sUtram pramAdApramAdanAma caturtha 346 madhyayanam foll Isll Ioll Isil Jell Isll Isil fol zAzvatavAdinAM nirupakramAyuSkatayA zAzvatamivAtmAnaM manyamAnAnAM yujyetApi, na tu jalabuddhadasamAnAyuSAmanyeSAM, tathA cAyamuttarakAlepi lA chandonirodhamanApnuvan viSIdati, kathamahamakRtadharmakarmA paratra narakAdivedanA anubhaviSyAmIti vaiklavyamanubhavati, zithile AtmapradezAnmuJcatyAyuSi is kAlena mRtyunA upanIte Dhokite zarIrasya bhede sarvazATAt pRthagbhAve tasmAdAdita eva pramAdaH parihartavya iti sUtrArthaH / / 9 / / kathaM puna: pUrvamiva ic pazcAdapi chandonirodhaM na labhate ? ityAha - khippaM na sakkei vivegameUM, tamhA samuTThAya pahAya kAme / sameca logaM samayA mahesI, appANurakhkhI caramappamatto / / 10 / / vyAkhyA -- kSipraM tatkSaNa eva na zaknoti vivekaM dravyato bahiHsaGgatyAgarUpaM, bhAvataH kaSAyApohAtmakaM, etuM gantuM kartumityarthaH / kRtaparikarmA " hi drutaM tatparityAgaM kartumalaM, na tu tadanyaH, atrodAharaNaM, brAhmaNI - tathA hyeko dvijo'nyatra, gatvA deze mahAmatiH / sAGgAn vedAnadhItyAgA-tkRtakRtyo nijaM gRham / / 1 / / tasmai caikena vipreNa, surUpA svasutA dade / lokAzca dakSiNAbhistaM, vedazaM dhaninaM vyadhuH / / 2 / / tata: sa strIkRte bhUrInalaGkArAnakArayat / sApi tAn paridhAyAsthA-dbhUSitaiva divAnizam / / 3 / / tAM cetyuvAca tatkAntaH, kAnte ! parvotsavAdiSu / paridheyAH pariSkArA, na tu pratidinaM tvayA / / 4 / / leil Jell IIGH 346 Nell || ||7|| || Mall min Education International For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana |||7|| ||7|| // 7 // sUtram ||7|| 347 l`l Hell taskaropadravaH prAnta-grAme hyatra bhavedbhRzam / na cottArayituM zakyA, drutamete tadAgame / / 5 / / sAtha smAha yadA svAmi trAyAsyantIha dasyavaH / etAnuttArayiSyAmi, tadAhamavilambitam ||6|| ityuktvA sA tathaivAsthA-tra tu tAnudatArayat / suzikSAmapi manyante, dakSammanyA na jantavaH / / 7 / / caurAH kecicca tAM nityaM, maNDitAM dRSTapUrviNaH / tasyA eva gRhe'nyedyu- vivizurjagRhuzca tAm / / 8 / / nityaM strigdhAzanAtpIna-pANipAdA tadA ca sA / kaTakAdyapanetuM drAk, nAnabhyAsAdabhUt prabhuH / / 9 / / tatastasyA: karau chittvA, lAtvA ca kaTakAdikam / pATacarA yayustUrNaM, pApAnAM hi kuto dayA ? / / 10 / / yathA ca sA prAk parikarmahInA, tadApanetuM na zazAka bhUSAH / kartuM vivekaM na tathA paropi, kSipraM prabhuH syAtparikarmahInaH / / 11 / / iti dvijavadhUkathA / na ca marudevyudAharaNamatra vAcyamAzcaryarUpatvAttasya yata evaM tasmAtsamutthAya pazcAddharmaM kariSyAmItyAlasya tyAgenodyamaM kRtvA prahAya parityajya kAmAn icchAmadanAtmakAn sametya jJAtvA lokaM prANisamUhaM 'samayatti' samatayA samazatrumitratayA maharSiH san yadvA maha ekAntotsavarUpo mokSastamicchatItyevaM zIlo mahaiSI san, AtmAnurakSI kugatigamanAdibhyo'pAyebhya Atmano rakSakaH carApramattaH pramAdarahitaH, iha ca pramAdaparihArAparihArayoraihikamudAharaNaM vaNig mahilA, tatra cAyaM sampradAyaH, tathA hi - naigamaH svagRhe kopi, nAnAzilpavidhAyinaH / muktvA karmakarAn vANijyArthaM dezAntare yayau / / 1 / / tAMzca karmakarAMstasya, mahilA svasvakarmasu / na prAyuGga zubhervAkyaiH, svAGgasaMskAratatparA / / 2 / / For Personal & Private Use Only DSTITIS ||7|| pramAdApramAdanAma OTTTT caturtha madhyayanam 347
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ !! Illl ||61 uttarAdhyayana sUtram 348 || l/61 all Holl pramAdApramAdanAma Mall caturtha madhyayanam Hell llell liall Iell Illl ||oll 161 Isll Mall lisil ell Isil all 160 ||oll Jell na ca teSAmadAtkAlo-papannaM bhojanAdikam / sIdanto yayuranyatra, sarve karmakarAstataH / / 3 / / tatastattatkRtyahAnyA, vyanezatpracura dhanam / taJca svarUpamAyAto-'jJAsItsarvaM gRhaprabhuH / / 4 / / alakSmIvattato gehA-tpramadAM tAM pramadvarAm / niSkAzyAnyAM niHsvakanyAM, so'vRNodbahubhirdhanaiH / / 5 / / tadvandhUMzcaivamUce ce-dAtmAnaM rakSayatyasau / tadA pariNayAmyenA-manyathA tu na sarvathA / / 6 / / tadAkarNya kanI jJAta-paramArthA mahAmatiH / rakSiSyAmyahamAtmAna-mityUce svajanAnijAn / / 7 / / tatastAM pariNIyAgA-tpunardezAntare vaNik / nAGgabhUSAdikaM cakre, pramAdaM tadvazA tu sA / / 8 / / AlApayantI madhurai-rAlApaiH zrAvaNAmRtaiH / dAsakarmakarAdIMzca, prAya svasvakarmaNi / / 9 / / prAtarAzAdikaM teSAM, bhojanaM samaye dadau / akAlaparihINaM ta-dvetanaM ca yathoditam / / 10 / / evamAvarjitAH sarve, tayA karmakarAdayaH / sodyama svasvakarmANi, cakrire prativAsaram / / 11 / / itthaM pramAdAdAtmAnaM, rakSantI sA manasvinI / naiva vyanAzayatkiJci-dapi kRtyaM dhanaM tathA / / 12 / / gRhezotha gRhe prApta-stAmudIkSyApramAdinIm / sarvasvasvAminI cakre, muditastadguNairbhRzam / / 13 / / ityapramAdo mahate guNAya, bhavedihaivApaguNAya cAnyaH / tasmAtparatrApi bhavedguNAyA-'pramAda eveti carApramattaH / / 14 / / iti vaNikpanIkatheti sUtrArthaH / / 10 / / pramAdamUlaM ca rAgadveSAviti sopAyaM tattyAgamAha - 16l ||ll ||6ll 1161 Mel lol Jell lol ||ol || Isill Isl llll 16 ||oll 348 lil Illl JainEducation intelinthral For Personal & Private Use Only ||kallumiainelibrary.org
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 349 IGN muhaM muhaM mohaguNe jayaMtaM, aNegarUvA samaNaM caraMtaM / ial pramAdApramAdanAma phAsA phusaMtI asamaMjasaM ca, na tesu bhikkhu maNasA pausse / / 11 / / caturtha madhyayanam vyAkhyA -- muhurmuhurvAraM vAraM mohopakAriNo guNA mohaguNAH zabdAdayastAn jayantamabhibhavantaM, anekAni kArkazyakurUpatvAdIni rUpANi // MS yeSAM te anekarUpAH zramaNaM muniM carantaM saMyamAdhvani gacchantaM, spRzanti svAni svAni indriyANi gRhyamANatayA iti sparzAH, zabdAdayaste spRzanti, * gRhyamANatayaiva sambadhnanti, 'asamaMjasaM catti' cazabdasyAvadhAraNArthatvAdasamaJjasameva ananukUlameva yathAsyAttathA na teSu bhikSuH, 'maNasatti' lA // apergamyatvAnmanasApi, AstAM vAcA kAyena ca, pradviSyAt, ayaM bhAvaH-amanojJazabdAdiSu kathaJcidindriyaviSayatvamApaneSu aho eSAmaniSTatvamiti / M na cintayet na vA tAn pariharediti sUtrArthaH / / 11 / / tathA - maMdA ya phAsA bahulohaNijjA, tahappagAresu maNaM na kujjA / ||ail rakkhina kohaM viNaija mANaM, mAyaM na seve payahija lohaM / / 12 / / ||sil vyAkhyA -- mandayanti vivekinamapi janamajJatAM nayantIti mandAH, ca samucaye, sparzAH zabdAdyAH, bahUna lobhayanti mohayantIti bahulobhanIyAH, OM IIM anena teSAmAkSepakatvamuktaM, 'tahappagAresutti' apergamyamAnatvAttathAprakAreSvapi bahulobhanIyeSvapi mRdusparzamadhurarasAdiSu manazcittaM na kuryAtra nivezayet, il evaM ca pUrvasUtreNa dveSasya parihAra uktaH, anena ca rAgasya, sa ca kathaM syAdityAha-rakSenivArayetkrodhaM, vinayedapanayenmAnamahaGkAraM, mAyAM I 4 paravaJcanabuddhirUpAM na seveta na kuryAt, 'payahijjatti' prajahyAllobhamabhiSvaGgarUpaM, tathA ca krodhamAnayodveSAtmakatvAnmAyAlobhayozca 349 lel llall Jan Education International For Personal Private Use Only www.by.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 350 IN T Jir.ll rAgarUpatvAtkrodhAdinigraha eva rAgadveSaparihAra iti sUtrArthaH / / 12 / / atha yaduktaM 'tamhA samuTThAya pahAya kAme' ityAdi-tatkadAcicarakAdiSvapi ||9|| pramAdApramAdanAma ol syAditi zaGkApohArthamAha - caturtha madhyayanam je saMkhayA tucchaparappavAI, te pijjadosANugayA parajjhA / s ol ee ahammutti dugaMcchamANo, kaMkhe guNe jAva sarIrabheo / / 13 / / tti bemi vyAkhyA - ye ityanirdiSTasvarUpA: saMskRtAH kRtrimazuddhimanto na tu tatvavedinaH, ata eva tucchA yadRcchAbhidhAyitayA niHsArAH, parapravAdinaH / no paratIrthikAste premadveSAnugatA jJeyA iti zeSastathAhi-sarvathA sUnRte jinavAkyepiyA kadAgrahAdapratItiH sA na rAgadveSAbhyAM vineti bhAvanIyaM, ata eva Mon parajjhatti' dezyatvAt paravazA rAgadveSagrahagrastatayA tadvazAH, yadi te IdRzAstarhi kiM kAryamityAha-ete adharmahetutvAdadharmA ityamunollekhena jugupsamAnA // unmArgagAmino'mI iti tatsvarUpamavadhArayan na tu nindan, nindAyAH sarvatra niSedhAt, evaMvidhazca kiM kuryAdityAha-kAGkSadabhilaSedguNAn / Mel jJAnadarzanacAritrAdIn jinAgamoktAna, kiyatkAlamityAha-yAvaccharIrabhedo dehAt pRthagbhAvo maraNamiti yAvat, anena ca jaineSveva samutthAnaM // Mal kAmaprahANaMca tAtvikamanyatra tu na tAdRzamiti sUcitamiti sUtrArthaH / / 13 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAII dhyayanasUtravRttau caturthAdhyayanaM sampUrNam / / 4 / / / / iti caturthAdhyayanaM sampUrNam / / lall IST 350 16 lisil Ital ||All itell For Personal & Private Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ lish IA nAma paJcama lioni uttraadhyyn||athaa akAmamaraNIyanAma pnycmaadhyynm|| il akAmamaraNIyasUtram 351 uktaM caturthAdhyayanamathAkAmamaraNIyAkhyaM paJcamamArabhyate / asya cAyamabhisambandha ihAnantarAdhyayane kAkSedguNAn yAvaccharIrabheda iti vadatA // madhyayanam in maraNaM yAvadapramAdo vidheya ityuktaM, maraNaM ca kati bhedaM ? kiM heyaM ? kiJcopAdeyamityanena sambandhenAyAtamidaM, tatosya prArambhe maraNavibhAgo // niyuktikRtA proktaH saGkSapAttAvaducyate / tathAhi - "AvIi 1 ohi 2 aMtia 3 valAyamaraNaM 4 vasaTTamaraNaM ca 5 / aMtosallaM 6 tabbhava 7 // ran bAlaM 8 tahapaMDiaM9 mIsaM 10 / / 1 / / chaumatthamaraNa 11 kevali 12 vehAyasa 13 giddhapiTThamaraNaM ca 14 / maraNaM bhattapariNNA 15 iMgiNi 16 // pAovagamaNaM ca 17 / / 2 / / " iti saptadazavidhamaraNam, tatra vIcivicchedaH antaramityarthastadabhAvAdavIci, naarktirygnraamraannaamutpttismyaai|| prabhRtinijanijAyu:karmadalikAnAmanusamayamanubhavanAdvicaTanaM tatpradhAnaM maraNamavIcimaraNaM 1 / avadhirmaryAdA, tatazca yAni nArakAdibhavanibandhanatayA . i // AyuHkarmadalikAnyanubhUya mriyate, mRto vA yadi punastAnyevAnubhUya mariSyati tadA tadravyAvadhimaraNaM, sambhavati hi gRhItojjhitAnAmapi / // karmadalikAnAM punargrahaNaM, pariNAmavaicitryAt / evaM kSetrAdiSvapi bhAvanIyaM 2 / antebhavamantikaM, ayaM bhAvaH-yAni nArakAdyAyuSkatayA / // karmadalikAnyanubhUya mriyate mRto vA na punastAnyanubhUya mariSyati tadvyato'ntikamaraNaM, evaM kSetrAdiSvapi vAcyaM 3 / "valAyamaraNaMti" valatAM | il saMyamAnivartamAnAnAM, duzcaraM tapazcaraNaM kartuM vrataM moktuJcAzaknuvatAM kathaJcidasmAkamasmAnmuktirastu iti dhyAyatAM yanmaraNaM tadvalanmaraNaM, etaca // Me|bhagnavratapariNAmAnAM munInAmeva syAt 4 / vazena indriyaviSayaviSayeNa paravazatvena ArtA dIpazikhAvalokanAkulapataGgavadAkulitA vazAsteiSAM // Mel maraNaM vazArttamaraNaM 5 / antaH zalyaM lajjAdivazAdanAlocitadurAcArarUpaM yeSAM te antaHzalyAsteSAM maraNamantaHzalyamaraNaM, idaJcAtIva duSTaM yadAhuH / 351 leel JI wol For Personal Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 352 fol lol in - "eaM sasallamaraNaM, mariUNa mahAbhae duraMtaMmi / suciraM bhamaMti jIvA, dIhe saMsArakaMtAre / / 6 / / "tabbhavatti" yasmin bhave sAmprataM prANI varttate // akAmamaraNIyaIS tadbhavayogyamevAyurbaddhvA punastatkSayeNa yadA mriyate tadA tadbhavamaraNaM, idaJca saGkhyAtavarSAyuSAM nRtirazcAmeva, na tvasaGkhyAtavarSAyuSAM nRtirazcAM, // madhyayanam devanArakANAM ca, teSAM punaranantaraM tadbhavAbhAvAt 7 / bAlAnAM mithyAdRzAmaviratasamyagdRzAM vA maraNaM bAlamaraNam 8 / paNDitAnAM | sarvaviratimabhyupagatAnAM maraNaM paNDitamaraNam 9 / mizrANAM bAlapaNDitAnAM dezaviratAnAM maraNaM mizramaraNam 10 / chadmasthAnAM matizrutAvadhimana:paryAyajJAnavatAM vatinAM maraNaM chadmasthamaraNam 11 / kevalinAM utpannakevalAnAM maraNaM kevalimaraNam 12 / vihAyasi AkAze bhavaM IN hAyasaM, ayaM bhAva:-urdhvaM vRkSazAkhAdAvudvandhanena bhRgupAtakUpapAtazastrAdibhirvA maraNaM vaihAyasamaraNaM 13 / gRdhairupalakSaNatvAcchakunikAzivAdibhizca IN spRSTaM sparzanaM yatra tagRdhraspRSTaM, idaJca mRtagajAdizavAntaH pravizya gRdhrAdyairAtmAnaM bhakSayataH syAt 14 / bhaktaM bhojanaM tasya, upalakSaNatvAt pAnAdezca malA M parijJA, idaM mayA bhUrizo bhuktametaddhetukaJcAvadyamiti, jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA parityAgo bhaktaparijJA tayA maraNaM bhaktaparijJAmaraNam 15 / | // iGyate pratiniyatadeza eva ceSTyate yatra tadiGginImaraNaM, idaJca caturvidhAhArapratyAkhyAnavato niyamitapradeze svayamevodvarttanAdi kurvato muneH I syAt 16 / pAdapo vRkSaH, upazabdaH sAdRzye, tata: pAdapamupagacchati sAdRzyena prApnotIti pAdapopagamanaM, ayaM bhAva:-yathA pAdapaH patita: samaM kA BviSamamityacintayatrizcalamAste paraprayogAttu kampate, tathAyamapi bhagavAn yadaGgaM prathamato yatra same viSame vA patitaM tattatraiva sthApayati na tu // kA svatazcalayatIti 17 / idaJcAntyamaraNatrayaM yadyapi vaimAnikatvamuktilakSaNasamAnaphaladaM, yaduktaM - "eaM paJcakkhANaM, aNupAleUNa suvihio sammaM / yA in vemANio ya devo, haviz2a ahavA vi sijjhejjA / / 1 / / " tathApi viziSTaviziSTataraviziSTatamadhRtimatAmevottarottaraM sambhavatIti vizeSAt prathama 116 // illi llel 352 Jiom in Eco For Personal Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ NEW Mish Mall uttarAdhyayana- 6 kanIyaH, dvitIyaM madhyaM, tRtIyaM jyeSThamiti dhyeyaM / eSu ca sAdhvInAmAdyameva / yadAhuH - "savvAvi a alAo, sabvevi a paDhamasaMghayaNavajjA / sabve // akAmamaraNIyasUtram ran vi desavirayA, paJcakhANeNa u maraMti / / " atra hi pratyAkhyAnazabdena bhaktaparijJaiva jJeyA / iGginImaraNaM tu viziSTataradhRtisaMhananavatAmeva // 353 madhyayanam lal syAdityAryikAniSedhAdevAvasIyate, pAdapopagamanaM tu viziSTatamadhRtimatAM vajrarSabhanArAcasaMhananavatAmeva syAduktaJca - "paDhamaMmi a saMghayaNe, vaEto l 16 selakuDDasAmANo / tesipi a vuccheo, caudasapuvvANa vucchee / / 1 / / " ityukta: sakSepAnmaraNavibhAgo vistaratastu bRhaTTIkAto jJeyaH / eSAJca Mell madhye "dhIreNa vi mariavvaM, kAuriseNa vi avassa mariavvaM / tamhA avassamaraNe, varaM khu dhIrattaNe maraNaM / / 1 / / saMsAraraMgamajjhe, Mel dhIbalasanaddhabaddhakaccho u / haMtUNa mohamallaM, harAmi ArAhaNapaDAgaM / / 2 / / " ityAdi dhyAtvA dhIraiH paNDitamaraNamupAdeyamanyattu heyamityalaM prasaGgena / | 16 sAmprataM sUtramanugamyate / aNNavaMsi mahohaMsI, ege tiNNe duruttare / tattha ege mahApaNNe, imaM paNhamudAhare / / 1 / / vyAkhyA - arNava ivArNavo'dRSTaparapAratayA bhava eva tasmin, mahAnoghaH prabAho bhava'ramparAtmako yatra sa mahoghaH tasmin, eko | " rAgadveSAdisahabhAvarahitaH, tIrNa iva tIrNaH tIraprApta ityarthaH / duruttare dukhenottarituM zakye bhavArNave eva, tatra sadevamanujAsurAyAM parSadi, // ekastIrthakaranAmakarmodayAdanuttarAvAptavibhUtitayA advitIyaH, sa hi ekadA eka eva bhavatItyevamuktaM, mahatI nirAvaraNatayA aparimANA prajJA // kevalajJAnalakSaNA yasya sa tathA, imamanantaravakSyamANaM praSTavyArtharUpamudAharedudAhRtavAniti sUtrArthaH / / 1 / / tathA hi - 353 1ell lilall 6ll lell fleel NEN ||7| For Personal & Private Use Only www.alibra
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa 16 11 al uttarAdhyayanasantime a duveThANA, akkhAyA mAraNaMtiA / akAmamaraNaM ceva, sakAmamaraNaM tahA / / 2 / / foll akAmamaraNIyasUtram nAma paJcama354 vyAkhyA - 'saMtitti' vacanavyatyayAt sto vidyete, ime pratyakSe, ca: pUraNe, dve dvisaMGkhye, tiSThantyanayorjantava iti sthAne, AkhyAte, in madhyayanam prAktanatIrthakarairapi kathite / maraNamevAnto nijAyuSaH paryanto maraNAntastasmin bhave mAraNAntike, te eva nAmataH prakAzayati, akAmamaraNaM vakSyamANalakSaNaM, ca: samuJcaye, eveti pUtA, sakAmamaraNaM tathA vakSyamANameveti sUtrArthaH / / 2 / / keSAM punarime ? kiyadvAraM ? cetyAha - Isl bAlANaM akAmaM tu, maraNaM asaI bhave / paMDiANaM sakAmaM tu, ukkoseNaM saI bhave / / 3 / / ||7|| 16 vyAkhyA - bAlA iva bAlA: sadasadvivekavikalAsteSAM akAmaM, 'tutti' tuzabdasya evakArArthatvAdakAmameva maraNamasakRdvAraMvAraM bhavette hi // | viSayAbhiSvaGgAnmaraNamanicchanta eva mriyante, tata eva ca bhavATavImaTanto bhUyo bhUyastadeva maraNamAsAdayanti, paNDitAnAM cAritravatAM saha // l kAmenAbhilASeNa varttate iti sakAmaM sakAmamiva sakAmaM, sakAmatvaJca maraNAgame trAsAbhAvAt, tadabhAvazca tAdRzAM maraNasyotsavabhUtatvAt / yadAhuH / // - "saJcitatapodhanAnAM, nityaM vrataniyamasaMyamaratAnAm / utsavabhUtaM manye, maraNamanaparAdhavRttInAm / / 1 / / " na tu paramArthatasteSAM maraNaM prati sakAmatvaM, maraNAbhilASasya niSiddhatvAduktaM hi - "mA mA hu viciMtez2A, jIvAmi ciraM marAmi a lahuMti / jai icchasi tariuM je, al MS saMsAramahoahimapAraM / / 1 / / " tu zabdaH pUrvApekSayA vizeSadyotakaH, taJca maraNa 'ukkoseNaMti' utkarSopalakSitaM kevalisambandhItyarthaH, akevalino hi // Mo saMyamajIvitaM dIrgha spRhayeyurapi, muktiprAptiritaH syAditi / kevalinastu kRtakRtyatayA tadapi necchanti AstAM bhavajIvitamiti tanmaraNasyaivotkarSeNa // 354 1181 11 lie.. in Education For Personal Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ sil uttarAdhyayana sUtram 355 Mail lol All lifal IAll Irall IA | sakAmatA / 'saiMti' sakRdekavArameva bhavet, jaghanyena tu zeSacAritriNAM saptASTa vA vArAn syAdityAkUtamiti sUtrArthaH / / 3 / / athAnayordvayoH lA akAmamaraNIyaka sthAnayorAdyaM sthAnamAha - ME nAma paJcama madhyayanam tatthimaM paDhamaM ThANaM, mahAvIreNa desi / kAmagiddhe jahA bAle, bhisaM kUrAI kuvvaI / / 4 / / vyAkhyA - tatreti tayorakAmamaraNasakAmamaraNAkhyayoH sthAnayormadhye idaM vakSyamANaM prathama sthAnaM mahAvIreNa caramatIrthakRtA, tatraiko mahAprajJa // 6 // iti sAmAnyokterabhivyaktinimittamidaM 'desiaM' prarUpitaM / kiM tadityAha-kAmeSu icchAmadanAtmakeSu gRddho'bhikAGkSAvAn kAmagRddhaH, - yathetyupadarzanArthaM, bAla uktarUpo bhRzamatyartha krUrANi raudrANi prANivyaparopaNAdIni karmANIti zeSaH, 'kumvaitti' karoti zakto satyA, azakto || tu tandulamatsyavanmanasApi karoti / tAni ca kRtvA prakramAdakAma eva mriyate iti sUtrArthaH / / 4 / / idameva spaSTayati - je giddhe kAmabhoesu, ege kUDAya gacchai / na me diTTe pare loe, cakkhudiTThA imA raI / / 5 / / ||6 vyAkhyA - ya ityanirdiSTanAmA gRddho lampaTaH, kAmau ca zabdarUpAkhyau, bhogAzca sparzarasagandhAhrAH, kAmabhogAsteSu ekaH kazcidatikrUrakarmA | I kUTAda gacchati / tatra kUTaM dravyato mRgAdibandhanaM, bhAvato mithyAbhASaNAdi, tasmai pravarttate ityarthaH / sa hi mAMsAdilubdhatayA mRgAdibandhanAnyArabhate, Mel mithyAbhASaNAdIni ca sevate, preritazca kaizcidvakti, / 'na meM' iti, na mayA dRSTaH paraloko bhUtabhAvijanmAtmakaH, kadAcidviSayaratirapi tAdRzyeva / iirl Ill hell bll ill lls 355 Isl ell fel JainEducation.in For Personal Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7| Ilesil uttarAdhyayana sUtram 356 llisil llel Ill Isl Isil Joil ||sil Ifoll // syAdityAha, cakSuSA dRSTA cakSurdRSTA, iyaM ratiH kAmajanitA cittaprahlAttiH tatkathaM dRSTatyAgAdadRSTaprArthanayAtmAnaM vaJcaye ? iti tasyAzaya iti sUtrArthaH akaammrnniiy||5|| punastadAzayameva vyaJjayati - nAma paJcama madhyayanam hatthAgayA ime kAmA, kAliA je aNAgayA / ko jANai pare loe, asthi vA natthi vA puNo / / 6 / / vyAkhyA - hastAgatAH svAdhInatayA hastaprAptA ime pratyakSAH kAmAH zabdAdyAH, kAlikA anizcitakAlAntaraprAptayo ye anAgatA // i // bhAvibhavasatkAH, kathaM punaramI anizcitalAbhA: ? ityAha - ka ityatra puna: zabdasya vyavahitasya sambandhAtkaH punarjAnAti ? naiva // // i kazcidityarthaH / yathA paraloko'sti vA ? nAsti vA ? tataH sandigdhe paraloke kaH pratyakSAn kAmAn vihAya kAlikakAmArthaM yateteti // // tasyAbhiprAya iti sUtrArthaH / / 6 / / kazcittu jJAtaparalokopi kAmAMstyaktumazakta idamAha - jaNeNa saddhi hokkhAmi, ii bAle pagabbhai / kAmabhogANurAeNaM, kesaM saMpaDivajai / / 7 / / vyAkhyA - janena lokena sArddha saha bhaviSyAmi, ayaM bhAvaH, bahurjano bhogAsaGgI tadahamapi tadgatiM gamiSyAmi ! na hi iyAn jano mUDha all Mal ityamunA prakAreNa bAlo'jJaH pragalbhate dhAr2yAmavalambate / alIkavAcAlatayA svayaM naSTaH parAnapi nAzayati / na ca kimbahunApi SM 356 161 Nell liall tell 10-11 lil (1) cittaprasattiH lish Jel ||7|| JAI Jaindicational For Personal Private Use Only le-flverw.jainelibrary.org
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram janenonmArgaprasthiteneti cintayati ! sa caivaM kAmabhogAnurAgeNa klezamiha paratra ca sampratipadyate prApnotIti sUtrArthaH / / 7 / / yathA cAyaM klezaM 5 akAmamaraNIyaprApnoti tathA prAha - nAma paJcama 357 Is madhyayanam I lol 161 tao se daMDaM samArabhai, tasesu thAvaresu a / aTThAe va aNaTThAe, bhUaggAmaM vihiMsai / / 8 / / vyAkhyA - tataH kAmabhogAnurAgAtsa dhRSTo daNDaM manodaNDAdikaM samArabhate pravarttayati, traseSu dvIndriyAdiSu, sthAvareSu ca pRthivyAdiSu, arthAya ki vittaprAptyAdikAryAya, anarthAya vA yadAtmano mitrAdervA nopayujyate tasmai nirarthakamityarthaH / nanu nirarthakamapi kiM kopi daNDamArabhate ? Arabhata eva tAdRzapazupAlavat / / tathAhi kopyajApAlaH, saMniveze kvacidvasan / ajAzcArayituM nitya-maTati sma vanAntare / / 1 / / ajAvraje ca madhyAhne, nyagrodhadrumamAzrite / tasya chAyAmupAzritya, sopyuttAnatayA'svapIt / / 2 / / laghunA dhanuSA muktai-baMdarAsthibhiranvaham / vaTasya tasya patrANi, chidrayAmAsa cAsakRt / / 3 / / krIDApareNa tenaivaM, prAyo viddhAkhilacchadaH / nyagrodho nirmame nityA-bhyAsAdvA kiM na sAdhyate ? / / 4 / / tatra caikonyadA bhrAmya-nAgato gotrividrutaH / bhUpabhUstaM tathAbhUtaM, vaTaM vIkSya visiSmiye ! / / 5 / / kenaivamasya parNAni, chidritAnyakhilAnyapi ? / ityapRcchaJca tamajApAlaM bhUpAlanandanaH / / 6 / / isi lish 357 Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 358 ne Isl IGll Mall so'vAdItkrIDayaitAni, chidritAni mayA sakhe ! / tatastasmai bahu dravyaM, datvA rAjAGgajo jago / / 7 / / Moll akAmamaraNIyamaduktamartyanetre tvaM, yadi sphoTayituM sphuTam / prabhUyase tadA kArya, samagraM mama siddhyati / / 8 / / Men nAma paJcamalei madhyayanam sa proce cetsa puruSaH, pArzvavartI bhavenmama / tadAhaM bhavataH kArya, kartuM zaknomi nAnyathA / / 9 / / ||7|| pazupAlaM tato nItvA, puramadhye nRpAtmajaH / channamasthApayadrAja-mArgAsanne niketane / / 10 / / dAyAdaJca nijaM rAja-pATikAyai vinirgatam / tasyAdarzayadasyAzu, netre sphoTye iti bruvan / / 11 / / sopi cApavimuktAbhyAM, golikAbhyAM tadIkSaNe / pakvasphoTakavatsadyo-'sphoTayatsvayamasphuTaH / / 12 / / tata: samprAptasAmrAjya-stamAhUya sa bhUpabhUH / pazupAlamuvAcaivaM, brUhi kaM te varaM dade ? / / 13 / / so'bravIdyatra tiSThAmi, dehi grAmaM tameva me / tatastasmai dadau rAjA, tadiSTaM tuSTamAnasaH / / 14 / / so'tha grAme tatra tumbI-rijhUzcAvApayadbahUn / niSpatraM ca guDaM tumbaiH, sAkaM khAdatridaM jagau / / 15 / / "aTTamaTTaM pi sikkhijA, sikkhina niratthayaM / aTTamaTTappasAeNa, khajae guDatuMbayaM / / 16 / / " itthaM gAyana pratidina-mamandAmodameduraH / pazupAlaH sukhaM kAla-mativAhayati sma saH / / 17 / / yathAyamarthena vinA vaTasya, patrANi vivyAdha dRzau tu sArtham / anyopi janturvitanoti daNDA-rambhaM tathA sArthamanarthakaJca / / 18 / / iti pazupAlakathA / / daNDamArabhata ityuktaM, na cAso daNDArambhamAtreNAvatiSThate, kintu bhUaggAmaMti' bhUtAH prANinasteSAM grAma: samUhastaM // leil ||7|| llsil 116ll Wall lell Iell ell Isil Hell Jan Education international For Personal & Private Use Only Hollumiainelibrary.org
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl WM IIsll Hell madhyayanam Ish lish uttarAdhyayana- M vividhaiH prakAre hinasti vyApAdayati, anena daNDatrayavyApAra ukta iti sUtrArthaH / / 8 / / kimayametAvadeva karotItyAha - Moll akAmamaraNIyasUtram ME nAma paJcama359 hiMse bAle musAvAI, mAille pisuNe saDhe / bhuMjamANe suraM maMsaM, seameaMti mannai / / 9 / / vyAkhyA - hiMsro hiMsanazIla: san, bAlo mUDho, mRSAvAdI mithyAbhASaNazIla:, 'mAilleti' mAyA paravaJcanopAyacintanaM tadvAn, pizunaH // paradoSaprakAzakaH, zaTho veSaviparyAsAdinA AtmAnamanyathAbhUtaM darzayati, maNDikacauravat / ata eva ca bhuJjAnaH, surAM madyaM, mAMsaM ca, zreyotiprazasyametaditi manyate, upalakSaNatvAdbhASate ca / "na mAMsabhakSaNe doSo, na madye na ca maithune" ityAdIti sUtrArthaH / / 9 / / tathA - kAyasA vayasA matte, vitte giddhe a itthisu / duhao mala saMciNai, sisuNAguvva maTTi / / 10 / / vyAkhyA - 'kAyasatti' sUtratvAtkAyena, vacasA vacanena, upalakSaNatvAnmanasA ca, matto dRptaH / tatra kAyena matto madAndhagajavat yatastataH pravRttimAn, yadvA aho ! ahaM balavAn rUpavAMzceti cintayana, vacasA svaguNAn khyApayan aho ! ahaM susvara iti vA dhyAyan, Mell ii manasA ca madAdhmAtacetAH, aho ! ahamavadhAraNazaktimAniti vA manyamAno vitte dhane gRddho gRddhimAn / cazabdo bhinnakramaH, tataH strISu ca ll gRddhaH / tatra vitte gRddha ityanena adattAdAnagrahaNam tadbhAvabhAvitvAttasya / tathA strISu gRddha ityanena tu maithunAsevitvamuktaM, sa hi striyaH // Hel saMsArasArabhUtA manyate vakti ca / "satyaM vacmi hitaM vacmi, sAraM vacmi punaH punaH / asminnasAre saMsAre, sAraM sAraGgalocanA / / 1 / / " ll tadAsaktazca maithuna sevata eveti / tataH sa kiM kuryAdityAha-'duhaotti' dvidhA rAgadveSAbhyAM malamaSTaprakAraM karma saJcinoti badhnAti, ka iva sil 359 liall Mall a Is Jell Jain Edicion l For Personal & Private Use Only .inwww.iainelibrary.org
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 360 kimityAha-zizunAga ivAlasa iva mRttikAM, sa hi snigdhatanutayA bahIrajobhiravaguNDyate, tAmeva cAznAtIti bahirantazca malamupacinoti, tatazca kharataradinakarakaranikarasparzataH zuSyannihaiva klizyate / tathAyamapyupacitakarmavazAdihaiva janmani klizyate vinazyati ceti sUtrArthaH / / 10 / / idameva spaSTayati - tao puTTho AyaMkeNa, gilANo paritappai / pabhIo paralogassa, kammANuppehi appaNo / 11 / / ||6|| vyAkhyA -- 'taotti' sa evaikaH tato vA daNDArambhAdyupArjitamalAdanuspRSTo'bhibhUtaH kena ? AtaGkena AzughAtinA zUlavizUcikAdirogeNa // glAno mandaH paritapyate, bahirantazca khidyate / prabhItaH prakarSeNa trastaH 'paralogassatti' paralokAt, ArSatvAtpaJcamyarthe SaSThI, kuta evaM ? yataH karma kriyAM anuprekSate ityevaMzIlaH karmAnuprekSI, kasya ? AtmanaH, sa hi hiMsAdikAM svaceSTAM smaranmayA na kiJcicchubhamAcaritaM ! kintu sadaivAjarAmaravacceSTitamiti dhyAyan manasi rogeNa vapuSi ca khidyate / bhavati hi viSayalolupamanasopi prAyaH prANatyAgasamaye'nutApaH ! yaduktaM - "bhavitrIM bhAvAnAM pariNatimanAlocya niyatAM, purA yadyatkiJcidvihitamazubhaM yauvanamadAt / punaH pratyAsanne mahati paralokaikagamane, tadevaikaM puMsAM // vyathayati jarAjIrNavapuSAm / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 11 / / etadeva vyaktIkaroti - suA me narae ThANA, asIlANaM ca jA gaI / bAlANaM kUrakammANaM, pagADhA jattha veaNA / / 12 / / vyAkhyA - zrutAni 'me' mayA narake sthAnAni kumbhIvaitaraNyasipatravanAdIni tatkimiyatApi paritapyata ityAha- azIlAnAM ca durAcArANAM // 6 // For Personal & Private Use Only lle. kAmamaraNIyapaJcama madhyayanam 360
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mroll Mall Isil ||oll uttarAdhyayana- 6 yA gatirnarakAdikA sApi zrutA, kIdRzItyAha-bAlAnAmajJAnAM krUrakarmaNAM hiMsAdiraudrakarmakAriNAM pragADhAH prakRSTA yatra yasyAM gatau vedanA: // akAmamaraNIyasUtram " nAma pakSama361 // zItoSNAdyAH / tatazca mamApyevaMvidhAnuSThAnasya tAdRzyeva gatiriti dhyAyan paritapyata iti sUtrArthaH / / 12 / / kiJca - madhyayanam Isl tatthovavAiaM ThANaM, jahA me tamaNussuaM / ahA kammehiM gacchaMto, so pacchA paritappai / / 13 / / vyAkhyA - tatra narakeSu upapAte bhavamopapAtikaM sthAnaM sthiti: yathA yena prakAreNa syAditi zeSaH, me mayA tadityanantaroktamanuzrutamavadhAritaM, M6ll gurubhya iti zeSaH / ayaM bhAvaH - garbhajatve hi garbhAvasthAnAvasthAM yAvacchedabhedAdiduHkhAnAmantaramapi syAt, aupapAtikatve tvantarmuhUrttAnantarameva / mahAvedanodaya iti kutastadantarasambhavaH ? tathA ca 'ahAkammehiti' yathAkarmabhirgamiSyamANagatyanurUpaiH karmabhistIvratIvratarAdyanubhAvAnvitairgacchan / M // tadanurUpameva sthAnaM sa iti bAlaH pazcAdityAyuSi hIyamAne paritapyate, yathA dhigmAM duSkarmakAriNaM ! kimadhunA mandabhAgya: karomi ? ityAdi / & zocatIti sUtrArthaH / / 13 / / amumevArthaM dRSTAntadvArA dRDhayannAha - isil jahA sAgaDio jANaM, samaM hecA mahApahaM / visamaM maggamoiNNo, akkhe bhaggaMmi soyai / / 14 / / vyAkhyA - yathA zAkaTiko gantrIvAhakaH 'jANaMti' jAnan samamupalAdirahitaM hitvA tyaktvA mahApathaM rAjamArga viSamaM mArgamavatIrNo gantuM MAA pravRtto'kSe dhuri bhagne khaNDite zocati, dhigme jJAnaM ! yadahaM jAnanapAyamavApamiti sUtrArthaH / / 14 / / athopanayamAha - Ma 361 Mel Isll 101 Jal Jel in El For Personal Private Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hol 16 llsil lell fiel 16ll lel || 16 llel Ill ||Gll lell // 6 // uttarAdhyayanaevaM dhammaM viukamma, ahammaM paDivajiA / bAle maJcamuhaM patte, akkhe bhaggeva soai / / 15 / / isll akAmamaraNIyasUtram He nAma paJcama362 vyAkhyA - evamiti zAkaTikavat dharma zubhAcAraM vyutkramya ullaGghya adharmaM hiMsAdikaM pratipadya svIkRtya bAlo mUDho mRtyumukhaM maraNagocaraM prAptaH // madhyayanam M6l akSe bhagna iva zocati, ayaM bhAvaH - yathA'kSabhaGge zAkaTikaH zocati tathAyamapi maraNAvasthAyAmAtmAnaM zocati, hA ! kimetanmayA kRtamiti // MM sUtrArthaH / / 15 / / zocanAnantaraJca kimasau karotItyAha - tao se maraNaMtaMmi, bAle saMtassaI bhayA / akAmamaraNaM marai, dhutte vA kaliNA jie / / 16 / / . ||ll ||7ll ||sil vyAkhyA - tata ityAtakotpattau zocanAnantaraM 'setti' sa bAlaH, maraNamevAnto maraNAntastasminnupasthite iti zeSaH, bAlo rAgAdivyagracittaH / Jiol santrasyati bibhetItyarthaH / kutaH ? bhayAnarakagatigamanasAdhvasAt, anena tasyAkAmatvamuktaM, sa ca tathApi maraNAnna mucyata ityAha-M || akAmasyAnicchato maraNamakAmamaraNaM tena mriyate, sUtre cArSatvAt dvitIyA, narakaJcAsau gacchati, tatra cAsau zocatIti zeSaH / ka iva kIdRzaH // san ? dhUrta iva dyUtakAra iva, vAzabdasyopamArthatvAtkalinA ekena prakramAddAyena jitaH, yathA hyayamekena dAyena jitaH sannAtmAnaM zocati, in tathAyamapyatituccharatucchasaGklezaphalairmartyabhogairdivyasaukhyaM hArito duHkhI san zocatIti sUtrArthaH / / 16 / / prastutamarthaM nigamayitumAha - eaM akAmamaraNaM, bAlANaM, tu pavei / etto sakAmamaraNaM, paMDiANaM suNeha me / / 17 / / vyAkhyA - etadanantarameva duHkRtakarmaNAM paralokAdvibhyatAM yanmaraNamuktaM tadakAmamaraNaM bAlAnAmeva, 'tu' zabdasya evArthatvAt praveditaM 362 Wealth foll 1 .| lel Ioll 16 lain Ecction in For Personal & Private Use Only Hell
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- prarUpitaM tIrthakarAdibhiriti zeSaH / paNDitamaraNaprastAvanAmAha - 'ettotti' ito'kAmamaraNAdanu sakAmamaraNaM paNDitAnAM sambandhi zRNutAkarNayata DA akAmamaraNIyasUtram Mol me mama vadata iti zeSa iti sUtrArthaH / / 17 / / yathA pratijJAtamevAha - 6 nAma paJcama madhyayanam maraNaM pi sapuNNANaM, jahA me tamaNussuaM / vippasanamaNAghAyaM, saMjayANaM vusAmaA / / 18 / / vyAkhyA - maraNamapi AstAM jIvitamityapizabdArthaH, bhavatIti gamyate sapuNyAnAM puNyavatA, kiM sarvamapi ? netyAha-yathA yenaprakAreNa me Iol ki mama kathayata iti zeSaH / taditi pUrvasUtropAttaM, anuzrutamavadhAritaM bhavadbhiriti gamyaM, kIdRzaM? maraNamityAha - 'vippasanaMti' vividhairbhAvanAdibhiH kA prakAraiH prasannA maraNepyanAkulacetaso viprasannAstatsambandhi maraNamapi viprasatraM, tathA na vidyate AghAta: pIDAtmakastAdRzayatanayA in paraprANinAmAtmanazca vidhivatsaMlikhitazarIratayA yasmiMstadanAghAtaM, keSAM ? punaridamityAha-saMyatAnAM cAritriNAM 'vusImaotti' ArSatvAvazyavantaH is vazyAnyAyattAni prastAvAdindriyANi vidyante yeSAM te vazyavantasteSAM, etaJcArthAtpaNDitamaraNameva, tatoyamarthaH - yathA hyetatsaMyatAnAM vazyavatAM S viprasannamanAghAtaM ca bhavati tathA nA'nyaprANinAmiti sUtrArthaH / / 18 / / kiJca - Na imaM sabvesu bhikkhusu, na imaM savvesu gArisu / nANAsIlA agAratthA, visamasIlA ya bhikkhuNo / / 19 / / vyAkhyA - nedaM paNDitamaraNaM 'savvesu bhikkhusutti' sUtratvAtsarveSAM bhikSUNAM paradattopajIvinAM vratinAmiti yAvat, kintu | II keSAJcidevopacitapuNyAnAM bhAvabhikSUNAM / tathA ca tadgRhasthAnAM dUrApAstameva, ata evAha-nedaM sarveSAmagAriNAM, sarvacAritriNAmeva Iol sil 363 lisil sil ||7|| llsil Jain Education international IST For Personal Private Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 364 tatsambhavAt, sarvacAritrapariNAme tu sati teSAmapi tattvato yatitvAt / kuta evaM ? yato nAnAzIlA anekavidhavratA agArasthA gRhasthA anekavidhabhaGgakopetatvAddezavirateH / viSamazIlAzca visadRzazIlAzca bhikSavo, na hi sarvejinamatapratipannA apyanidAnino'vikalacAritriNo vA mriyante ! tarhi kva tIrthAntarIyA: ? iti sUtrArthaH / / 19 / / viSamazIlatAmeva bhikSUNAM samarthayitumAha - saMti ehiM bhikkhUhiM, gAratthA saMjamuttarA / gAratthehi a savvehiM, sAhavo saMjamuttarA / / 20 / / vyAkhyA - santi vidyante ekebhyaH kupravacanabhikSubhyaH 'gAratthatti' sUtratvAdagArasthAH saMyamena dezaviratyAtmakena uttarAH pradhAnAH saMyamottarAH, kutIrthikabhikSavo hi jIvAstikyAdirahitAH sarvathA'cAritriNazceti kathaM tebhyaH samyagdRzo dezacAritriNo gRhiNaH saMyamottarA na syuH ? kiJca agArasthebhyazca sarvebhya iti, anumativarjasarvottamadezaviratiM prAptebhyo'pi sAdhavaH saMyamottarAH sampUrNasaMyamAnvitatvAtteSAM / atra ca vRddhavAdo yathA zrAddhaH sAdhuM papraccha, zrAddhasAdhvoH kimantaramiti ? sAdhurUce merusarSapAntaraM / tadAkarNyAkulIbhUtaH punaH papraccha, kuliGgizrAddhayoH kimantaraM ? muniH smAha tadeva, tataH prasAdamAsasAdeti / uktaJca - "desikkadesavirayA, samaNANaM sAvagA suvihiANaM / tesiM parapAsaMDA, saimaM pi kalaM na agghaMti / / 1 / / " tadevaM bhikSUNAmapi teSAM cAritrAbhAvAt paNDitamaraNAbhAva eveti sUtrArthaH / / 20 / / nanu kutIrthikabhikSavopi nAnAliGgadharA eva tatkathaM tebhyo gRhasthAH saMyamottarAH ? iti sandehApohAyAha - Jain Education Inteutional For Personal & Private Use Only // 7 // TTTTTT akAmamaraNIyanAma paJcama madhyayanam 364
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 365 llol llel cIrAjiNaM nagiNiNaM, jaDI saMghADi muMDiNaM / eAI pi na tAiMti, duHsIlaM pariAgayaM / / 21 / / / il akAmamaraNIya Mi nAma paJcamavyAkhyA - cIrANi ca cIvarANi, ajinaM ca mRgAdicarma, cIrAjinaM / 'nagiNiNaMti' ArSatvAnnAgnayaM, 'jaDitti' bhAvapradhAnatvAnirdezasya // madhyayanam 1 jaTitvaM, saGghATI vastrasaMhatijanitA kanthetyarthaH, 'muMDiNaMti' muNDatvaM, etAnyapi nijanijaprakriyAkalpitAni vratiliGgAnyapi, kiM ? 5 punarhisthyamityapizabdArthaH, na naiva trAyante narakAdidurgataH, kamityAha-duHzIlaM durAcAraM 'pariAgayaMti' paryAyAgataM pravrajyAparyAyaM prAptaM, ArSatvAna yAkArasyaikasya lopaH / na hi kaSAyakaluSacetaso'tikaSTaheturapi bahirbakavRttirnarakAdikugatinivAraNAyAlaM ! tato na liGgadhAraNaM vaiziSTyaheturiti / sUtrArthaH / / 21 / / nanu ? kathaM gRhAdyabhAvepi teSAM durgatiriti ceducyate - __piMDolaevva dussIle, naragAo na muJcaI / bhikkhAe vA gihatthe vA, suvvae kamaI divaM / / 22 / / vyAkhyA - 'piMDolaevvatti' vA-zabdo'pi-zabdArthastatazca piNDAvalagako'pi svIyAhArAbhAvato bhakSyasevakopi, AstAM gRhAdimAn, va duHzIlo narakAtsvakarmopasthApitAt sImantakAderna mucyate / tatra codAharaNaM tathAvidhadramakaH - tathAhi dramakaH kopi, pure rAjagRhe'bhavat / sa ca bhikSAkRte nityaM, babhrAma sakale pure / / 1 / / Isl vaibhAragiripArzvastha-mudyAnaM sa gatonyadA / udyAnikArthamAyAtaM, janaM bhuJjAnamekSata / / 2 / / || I . piNDa paradattagrAsamavalagate sevate iti piNDAbalagaH sa eva piNDAvalagakaH / 365 Ifoll ||sil tle.ll For Personal Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 366 Jain Education Inb ATTOOTOD tataH sa tatra bhikSArthaM, paryabhrAmyanmuhurmuhuH / vadannuccaiH svaraM dIna- vacAMsi rasalolupaH / / 3 / / na tu kopi dadau tasmai, bhAgyahInAya kiJcana / tataH pradviSTacittaH sa duSTadhIrityacintayat / / 4 / / amI hi kukSimbharayo, bhakSayantyakhilaM svayam / dInAya na tu me svalpa-mapi yacchanti nirdayAH / / 5 / / tadamUnupavaibhAraM niviSTAn duSTacetasaH / kayAcicchilayA tUrNaM, cUrNayAmIti cintayan / / 6 / / vaibhAragirimAruhya, sa krodhAdhmAtamAnasaH / sarvAtmanA vilagyaikAM, zilAM guvamacIcalat / / 7 / / (yugmam) tasyAM viluNThitAyAM drAk, sa pRthak sthAtumakSamaH / luNThaMstayA samaM tasyA, evAdhastAdupAyayau / / 8 / / tatastayA kSuNNatanuH sa raudra-dhyAnAnubandhI dramako vipadya / tamastamAyAM bhuvi nArakatvaM, madhye'pratiSThAnamavApa pApAt / / 9 / / iti dramakakathA / tato na bhikSutvamAtraM kugatinivArakaM, nanu ? tarhi tatvataH kiM sugatiheturityAha - 'bhikkhAe vatti' bhikSAmatti bhuGkte iti bhikSAdaH, vA vikalpe, anena vratI proktaH, gRhastho vA, suSThu zobhanaM niraticAratayA samyagbhAvAnugatayA ca vrataM zIlapAlanAtmakaM yasyeti suvrataH, krAmati gacchati divaM devalokaM / mukhyatayA vratapAlanasya muktihetutve'pi divaM krAmatIti kathanaM jaghanyato'pi devalokAvAptiritaH syAditi sUcanArthaM, anena ca vratapAlanameva tatvataH sugatiheturiti proktamiti sUtrArthaH / / 22 / / atha yairvratairgRhastho'pi divaM yAti tAnyAha - ational For Personal & Private Use Only |||| // 7 // ||7|| akAmamaraNIyanAma paJcama||7|| madhyayanam // 6 // // 6 // 366
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Jell uttarAdhyayana sUtram 367 leil sil 116 Islil ||7|| AgArisAmAiaMgAI, saDDI kAraNa phAsae / posahaM duhao pakkhaM, egarAI na hAvae / / 23 / / akAmamaraNIya is nAma paJcamavyAkhyA - AgAriNo gRhiNa: sAmAyikaM samyaktvazrutadezaviratirUpaMtasyAGgAni niHzaGkatAkAlAdhyayanANuvratAdirUpANi agArisAmAyi madhyayanam Hal kAGgAni 'saDDItti' zraddhAvAn kAyena upalakSaNatvAnmanasA vAcA ca 'phAsaetti' spRzati sevate, tathA pauSadhaM AhArapauSadhAdikaM 'duhao pakkhaMti' Isil 6 prAkRtatvAt dvayorapi sitetararUpayo: pakSayoH caturdazIpUrNimAditithiSu 'egarAiMti' apergamyamAnatvAdekarAtrimapi kevalarAtrisambandhinamapItyarthaH, MASTI upalakSaNatvAJcaikadinamapina'hAvaetti'nahApayetrahAniprApayet, rAtrigrahaNaMtudivAvyAkulatayAkartumazaktau rAtrAvapipauSadhaMkuryAditi sUcanArthaM |ih SI || casAmAyikAGgatvenaiva siddhe yadasya bhedenopAdAnaMtadAdArakhyApanArthamiti sUtrArthaH / / 23 / / prastutamevArthamupasaMharanAha evaM sikkhAsamAvaNNe, gihavAse vi suvvae / muJcaI chavipavvAo, gacche jakkhasalogayaM / / 24 / / vyAkhyA - evamuktanyAyena zikSayA vratAtmikayA samApano yuktaH zikSAsamApannaH gRhavAsepyAstAM dIkSAparyAya ityapizabdArthaH, suvrata: / Man zobhanavrato mucyate muktimApnoti, kuta ityAha- chavipabvAotti' chavistvak, parvANi jAnukUrparAdIni, tayoH samAhAre chaviparva tadyogAdaudArika kA dehamapi chaviparva tasmAttatazca gacchet yAyAt, yakSA devAH, samAno loko'syeti salokaH tasya bhAvaH salokatA sAdRzyamityarthaH, yakSaiH / in salokatA yakSasalokatA tAM / iyaM ca devagatAveva syAdityarthAdevagatiM / anena ca paNDitamaraNAvasare prasaGgAdvAlapaNDitamaraNamuktamiti sUtrArthaH / / / 24 / / atha prastutaM paNDitamaraNameva phalopadarzanadvAreNAha - 367 ||Gl ||all 1/01 16 lall Nell lalliww.jainelibrary.org Jain Education For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ II liel 116 llol uttarAdhyayanaaha je saMvuDe bhikkhU, duNhamannayare siA / savvadukkhappahINe vA, devevAvi mahiDDie / / 25 / / Hell akAmamaraNIyasUtram nAma paJcama368 vyAkhyA - athetyupadarzane, yaH kazcitsaMvRtaH pihitasamagrAzravadvAro bhikSurbhAvasAdhuH sa ca dvayoranyatara ekatara: syAt, yayordvayorekataraH madhyayanam 1 syAttAvAha-sarvANi yAni duHkhAni kSutpipAsAbhISTaviyogAniSTasaMyogAdIni taiH prakarSeNa punaranutpAdalakSaNena hIno rahitaH sarvaduHkhaprahINo vA // syAditi sambandhaH, sa ca siddha eva devo vA syAt, apiH sambhAvane, sambhavati hi saMhananAdi vaiklavyAnmukteraprAptI devo'pi syAditi, kITak ? || maharddhika iti sUtrArthaH / / 25 / / yatrAsau devo bhavati tatra kIdRzA AvAsAH kIdRzAzca devA ityAha - uttarAI vimohAiM, juimaMtANupuvvaso / samAiNNAiM jakkhehiM, AvAsAiM jasaMsiNNo / / 26 / / ____vyAkhyA - uttarA uparivartino'nuttaravimAnAkhyA vimohA iva vimohA alpavedAdimohanIyatvAt, dyutimanto dIptimantaH, 'aNupuvvasotti' AnupUrvyA krameNa vimohAdivizeSaNaviziSTAH, saudharmAdiSu hi anuttaravimAnAnteSu pUrvApUrvApekSayA prakarSavantyeva vimohatvAdIni vizeSaNAni / tathA samAkIrNA vyAptA yakSairdevairAvAsAH, prAkRtatvAnapuMsakaliGgatvaM sarvatra / devAstu tatra yazasvinaH zlAghAnvitAH / / 26 / / tathA - dIhAuA iDDimaMtA, samiddhA kAmarUviNo / ahuNovavannasaMkAsA, bhujjo aJcimAlippabhA / / 27 / / vyAkhyA - dIrghAyuSazciraJjIvinaH, Rddhimanto ratnAdisampadupetA:, 'samiddhA' atidIptAH, kAmarUpiNa: abhilASAnurUparUpavidhAyinaH, in 368 Ilsil llll 116 118l Moh 116 lish lol 16 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satramA anuttareSvapi tacchaktiyuktatvAt, adhunopapannazaGkAzAstatkAlotpannadevakalpAH, anuttareSu hi varNadyutyAdi yAvadAyustulyameva syAt, 'bhujotti' bhUyAMsa: akAmamaraNIya5. prabhUtA ye acirmAlinaH sUryAstadvat bhA yeSAM te tathA / na tvekasyArkasya tAdRzI dyutirastIti sUtrArthaH / / 27 / / upasaMhartumAha - nAma pajJama HI madhyayanam tAni ThANANi gacchaMti, sikkhittA saMjamaM tavaM / bhikkhAe vA gihatthe vA, je saMti parinivvuA / / 28 / / ||oll isi vyAkhyA - tAnyuktarUpANi sthAnAni AvAsAn gacchanti zikSitvA'bhyasya, saMyama saptadazabhedaM, tapo dvAdazabhedaM, bhikSAdA vA gRhasthA vA, prAkRtatvAdvacanavyatyayaH, ye zAntyA upazamena parinirvRtAH vidhyAtakaSAyAnalAH zAntiparinirvRtA bhavantIti zeSa iti sUtrArthaH / / 28 / / etaJca vijJAya maraNepi mahAtmAno yathAbhUtA bhavanti tathAha - tesiM sucA sapujjANaM, saMjayANaM vusImao / na saMtaMsaMti maraNaMte, sIlavaMtA bahussuA / / 29 / / vyAkhyA - teSAmanantaroktasvarUpANAM yatInAM zrutvA AkarNya pUrvoktasthAnAvAptimiti zeSaH / kIdRzAnAmityAha satAmindrAdInAM pUjyAH / // satpUjyAsteSAM saMyatAnAM saMyamavatAM 'vusImaotti' 'prAgvat, na santrasyanti nodvijante maraNAnte upasthite zIlavantazcAritravanto bahuzrutA is AgamavacaHzravaNazuddhadhiyaH, ayaM bhAva:-ajJAtadhArmikagatayo'nupArjitadharmANazca maraNAdudvijante, yathA kvA'smAbhirgantavyamiti, na tu 1. vazyAnyAyattAni prastAvAdindriyANi vidyante yeSAM te vazyavantasteSAm / / Is/ Isl For Personal Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ DA lell 16 Mel Well madhyayanam Isl madhyayanam llel ||7|| || llell 161 1191 ||s|| uttarAdhyayana- 6. nizcitasadgatigamanA upArjitadharmANaH / yadAhuH "carito nirUpakliSTo dharmo hi mayeti nivRtaH svasthaH / maraNAdapi nodvijate,kRtakRtyosmIti sUtram in dharmAtmA / / 1 / / " - iti sUtrArthaH / / 29 / / itthaM sakAmamaraNasvarUpamabhidhAya ziSyopadezamAha - isi nAma paJcama370 tuliA visesamAdAya, dayAdhammassa khaMtie / vippasIeja mehAvI, tahAbhUeNa appaNA / / 30 / / vyAkhyA - tolayitvA parIkSya, bAlamaraNapaNDitamaraNe, vizeSaJca bAlamaraNAt paNDitamaraNasya viziSTatvaM, AdAya gRhItvA dayAdharmasya ca, is // yatidharmasya ca, casya gamyatvAt vizeSamazeSadharmAtizAyitvalakSaNamAdAya kSAntyA kSamayA karaNabhUtayA viprasIdet prasannatAM bhajet, na tu is in kRtadvAdazavarSasaMlekhanatathAvidhatapasvivatrijAGgalibhaGgAdinA kaSAyamavalambeta medhAvI maryAdAvI, tathAbhUtena yathAmaraNakAlAtpUrva- Mel manAkulamanA abhUt maraNakAle'pi tathAsthitenAtmanopalakSita iti sUtrArthaH / / 30 / / viprasannazca kiM kuryAdityAha - tao kAle abhippee, saDDI tAlisamaMtie / viNaija lomaharisaM, bheaM dehassa kaMkhae / / 31 / / vyAkhyA - tataH kaSAyopazAnteranantarakAle maraNakAle abhiprete abhirucite, kadA ca maraNamabhipretaM ? yadA yogA notsarpanti, 'saDDItti' kA il zraddhAvAn tAdRzaM maraNabhayotthaM antike samIpe gurUNAmiti zeSaH vinayedapanayedromaharSa, hA ! ahaM mariSyAmItyabhiprAyodbhavaM romAJcaM, kiJca bhedaM l M vinAzaM dehasya kAGkSadiva kAGkSattyaktaparikarmatayA, na tu maraNAsaMzayA, heyatvAttasyA iti sUtrArthaH / / 31 / / nigamayitumAha - 370 llll lell le Isll ||61 Ilal fol Jan Education intonal For Personal & Private Use Only tolly
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wel uttarAdhyayana sUtram Isl 371 aha kAlammi saMpatte, AghAyAya samussayaM / sakAmamaraNaM marai, tiNhamannayaraM muNi / / 32 / / tti bemi Ill akAmamaraNIyavyAkhyA - atha maraNAbhilASAnantaraM kAle maraNakAle samprApte "nipphAiA ya sIsA, sauNI jaha aMDayaM payatteNaM / bArasa saMvacchariaM, aha II liga nAma paJcama madhyayanam || saMlehaM to karei / / 1 / / " ityAdinA krameNa samAyAte, AghAtAya saMlekhanAdikrameNa vinAzAya 'samussayaMti' syAdivyatyayAtsamucchrayasyAntaH // 7 // M kArmaNadehasya bahiraudArikAGgasya, kiM kuryAdityAha-sakAmasyeva sAbhilASasyeva maraNaM sakAmamaraNaM tena mriyate, trayANAM // bhaktaparijeGginIpAdapopagamanAnAmanyatareNa sUtratvAdvibhaktivyatyayaH sarvatra muniH sAdhuriti sUtrArthaH / / 32 / / iti bravImiti prAgvat / / isi iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM shriiuttraa-9|| Mall | dhyayanasUtravRttau paJcamAdhyayanaM sampUrNam / / 5 / / / / iti paJamAdhyayanaM sampUrNam / / roll Isil sill |Jel lirail Iol lil III Nel ligil Isl || Isl 1161 || Nei 371 llsll all ||7| Wel JainEducation intellelhi For Personal & Private Use Only Www.jainelibrary.org
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ IGI lloll uttarAdhyayana sUtram 372 llsell Ioll lall ||oll ||Gll ||ll 116 Ie1 Isl ||ath kSullakanirgranthIyanAma SaSThAdhyayanam / / Sikssullknirgrnthiiy| arhan / / uktaM paJcamAdhyayanamatha kSullakanimranthIyAkhyaM SaSThamArabhyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane maraNavibhaktiruktA tatra cAnte / madhyayanama 6 nAma SaSThapaNDitamaraNamuktaM taJca vidyAcaraNasampannAnAM nirgranthAnAmeva syAt iti tatsvarUpamanenocyate ityanena sambandhenAyAtasyAsyAdau niyuktikAroktaM paJcanirgranthasvarUpaM bRhaTTIkAto jJeyamatra tu sUtramevAnusriyate, tachedaM - jAvaMtavijA purisA, savve te dukkhasaMbhavA / luppaMti bahuso mUDhA, saMsAraMmi aNaMtae / / 1 / / vyAkhyA - yAvanto yatparimANAH, na vidyate vidyA tatvajJAnAtmikA yeSAM te avidyAH, puruSA narAH, sarve te duHkhasya sambhava utpattiryeSu te II M&ll duHkhasambhavAH / IdRzaH santo lupyante dAridrAdibhirbAdhyante, bahuzo'nekazaH mUDhA hitAhitavivekaM pratyasamarthAH, saMsAre bhave anantake antarahite, on anena nirgranthasvarUpajJApanArthaM tadvipakSa ukta iti bhAvanIyaM / atra cAyaM kathAnakasampradAyastathAhi - eka: kopi pumAn dauHsthyo-padruto bhAgyavarjitaH / kRSyAdi kurvannapi no, tatphalaM kiJcidAsadat / / 1 / / ||60 tato gRhAdvinirgatya, draviNopArjanAya saH / upAyAn vividhAn kurvan, bhUyo babhrAma bhUtale / / 2 / / na tu kiJcidapi prApa, dhanamudyamavAnapi / apyudyatai: zvabhiriva, na zrI: puNyaM vinApyate / / 3 / / niSphalabhramaNenAtha, nirviNNaH sa gRhaM prati / nyavatiSTa vinAlAbha-mudyamo hi zlatho bhavet / / 4 / / 372 llol llol llel || ISI llell lel lel Mail || l Mel llel min Education International For Personal & Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram kSulakanimranthIyaisi nAma SaSTha madhyayanam 373 li sa cAnyadA kvacidgrAme, nizi vAsArthamAgataH / tasthau devakule sthAnA-vAptistava tAdRzAm / / 5 / / tatra tatrasthite pazya-tyeva devakulAttataH / vidyAsiddhaH kumbhapANiH, puruSaH ko'pi niryayo / / 6 / / so'pi taM kumbhamabhyA -vAdIdatimanoramam / kuru vAsagRhaM zayyAsanabhAryAdisaMyutam / / 7 / / tenAtha kAmakumbhena, tadukte nirmite'khile / tatra sthitvA'bhukta bhogAn, so'GganAbhiH sahAdbhutAn / / 8 / / saJjahAra prabhAte ca, tatsarvamapi satvaram / tatsvarUpaM tadakhilaM, duHsthamayoM dadarza saH / / 9 / / dadhyau caivaM niSphalena, kimAyAsena me'munA / enamevAtha seviSye, kAmitArthasuradrumam / / 10 / / dhyAtveti sevanaM tasya, kurvan vinayapUrvakam / sa tanmano vazIcakre, vinayAdvA na kiM bhavet ? / / 11 / / tata: siddhapumAnUce, brUhi kiM te samIhitam ? / vinA samIhAM sevA hi, na kenApi vidhIyate / / 12 / / sa smAhAhaM janmato'pi, dAridreNAsmi vidrutaH / na cApnomi dhanaM kiJcit, prayatnairvividhairapi / / 13 / / dausthyasyaivApanodAya, bambhramImi mahItale / snigdhaM mitramivopAntaM, na tu tanme vimuJcati / / 14 / / tvAJcopakAriNaM prekSya, hRdyavidyAsudhAmbudam / dAridragrISmasantApa-samuttaptaH zritosmyaham / / 15 / / tat prasadya mahAbhAga !, tathA kuru yathA mama / tvadvatsukhopabhogaH syA-tsanto hyAzritavatsalAH / / 16 / / |7|| llell Isl Isil ||6ll ||7|| iell llell 373 lain Education in For Personal & Private Use Only Hal
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram isi 374 ||7|| IIsll iSI kSullakanirgranthIyaNall nAma SaSThaliGll llell madhyayanam llell 16ll lell lialll liel llell 16ll lIsll Nell liell Nell Nell Well || lioll |Gll Iom tacchrutvA dhyAtavAn siddha-pumAnevamaho ! ayam / duravasthAparAbhUto, jAyate bhRzamAturaH / / 17 / / vrataM satpuruSANAJca, dInAdInAmupakriyA / tadasyopakRtiM kRtvA, karomi saphalaM januH / / 18 / / dhyAtvetyUce siddhavidyaH, kimu vidyAM dadAmi te / vidyAbhimantritaM kumbha-mathaveti nigadyatAm / / 19 / / bhogAbhogotsukaH sotha, vidyAsAdhanabhIrukaH / vidyAdhivAsitaM kumbha-meva dehItyuvAca tam / / 20 / / vidyAsiddhastatastasmai, sadyastaM kalazaM dadau / dakSaH kakSIkRte hyarthe, vilambaM nAvalambate / / 21 / / duHsthamayopi taM kumbha-mAdAyAmodameduraH / yayau tUrNaM nijagrAma-miti dadhyau ca cetasi / / 22 / / dezAntaraprAptayA kiM, pInayApi tayA zriyA / yAM vidviSo na pazyanti, yA ca mitrairna bhujyate / / 23 / / ityasau ghaTamAhAtmyAt, kRtvA vezmAdi kAmitaM / svacchandaM bubhuje bhogAn, bandhumitrAdibhiH samam / / 24 / / svata: siddheSu bhogeSu, kimebhiriti buddhayaH / tadA kRSyAdikarmANi, mumucustasya bandhavaH / / 25 / / dhenvAdInAM pazUnAJca, rakSAM cakrurna te jaDA: / nazyanti sma tatastepi, tiSThedvA kimarakSitam ? / / 26 / / sukhIkRto'munA bandhu-yukto'hamiti sammadAt / pItAsavo'nyadA skandhA-hitakumbho nanarta saH / / 27 / / unmattasya karAttasya, vicyutaH kalazastataH / sadyo'bhUcchatadhA bhAgya-hInasyeva manorathaH / / 28 / / kumbhaprabhAvaprabhavaM, bhavanaM vibhavAdi ca / tato gandharvanagara-miva tUrNaM tirodadhe / / 29 / / lioll llell Islil liGll llel Ioll lil Isl leell ||oll || lol || 374 llll llell min Education International NSI For Personal & Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jel llel 19 le ||6l lal lival Isl llell llell ell lel llell Isll Mel llel Wel uttarAdhyayanakumbhotthayA prAcyayA ca, sampadA rahitA bhRzam / tataste'nvabhavaduHkhaM, sarve'nyapreSyatAdibhiH / / 30 / / isi kSullakanirgranthIyasUtram atha prAgeva tAM vidyAmagrahISyatsa cetsvayam / ekasya tasya bhaGge'nya-makariSyattadA ghaTam / / 31 / / 91 nAma SaSTha375 vidyAM vinA tu kalazaM, tAdRzaM kartumakSamaH / nityaM daurgatyasAGgatyA-datyantaM vyAkulo'bhavat / / 32 / / madhyayanam yathA pramAdAdanupAttavidyaH, sa mandadhIvuHkhamihaiva lebhe / tathAGgino'nyepi labhAnti tatva-jJAnaM vinA duHkhamanekabhedam / / 33 / / ||6|| iti vidyAhInatve duHsthakatheti sUtrArthaH / / 1 / / yatazcaivaM tato yatkAryaM tadAha - || || samikkhaM paMDie tamhA, pAsa jAipahe bahU / appaNA saJcamesijjA, mittiM bhUesu kappae / / 2 / / vyAkhyA - samIkSya Alocya paNDitastattvAtattvavivekaniSNaH, 'tamhatti' yasmAdevamavidyAvanto lupyante tasmAt kiM samIkSyetyAha - Mor 'pAsetyAdi' - pAzA iva pAzA atyantapAravazyahetavo bhAryAdisambandhAsta eva tIvramohodayAdihetutayA jAtInAmekendriyAdijAtInAM lA panthAnastatprApakatvAnmArgAH pAzajAtipathAstAn bahUn prabhUtAn vidyArahitAnAM viluptihetUn, kiM kuryAdityAha - AtmanA svayaM na tu / Hel paroparodhAdinA, sayo jIvebhyo hitaH satyaH saMyamastaM eSayedveSayet, kiJca maitrI mitrabhAvaM bhUteSu pRthivyAdiprANiSu kalpayetkuryAditi // 18 sUtrArthaH / / 2 / / aparaJca - mAyA piA NhusA bhAyA, bhajjA puttA ya orasA / nAlaM te mama tANAya, luppaMtassa sakammuNA / / 3 / / 1. AtmanepadasyAnityatvAdayaM prayogaH samarthanIyaH / / Isll 375 isi ||s isi leir le ||sil lel foll sil le lal liel lisil lisil For Personal Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ lal 6 nAma SaSTha Mell madhyayanam || Itall llell uttarAdhyayana vyAkhyA - pUrvArdhaM spaSTaM, navaraM 'Nhusatti' snuSA putravadhUH, 'orasatti' urasi bhavA aurasAH svayamutpAditA ityarthaH, nAlaM na samarthAste mAtrAdayo / cAlakanirgranthIyasUtram mama trANAya rakSaNAya lupyamAnasya svakarmaNA jJAnAvaraNIyAdineti / / 3 / / tatazca - 376 eamaTuM sapehAe, pAse samia daMsaNe / chiMda gehiM siNehaM ca, na kaMkhe puvvasaMthavaM / / 4 / / vyAkhyA - evamanantaroktamarthaM svaprekSayA svabuddhyA 'pAsetti' pazyedavadhArayet, zamitamupazamitaM darzanaM prastAvAnmithyAtvAtmakaM yena sa l on 'zamitadarzanaH samyagdRSTiH san, 'chiMdatti' sUtratvAt chindyAt, gRddhi viSayAbhiSvaGgarUpAM, snehaJca svajanAdiprema, na naiva kAkSedabhilaSet / Ho pUrvasaMstavaM pUrvaparicayaM, ekagrAmoSito'yamityAdikaM, yato na kopi duHkhotpattau atrAmutra vA trANAya dharma vineti sUtradvayArthaH / / 4 / / IN enamevArthaM vizeSato'nUdyAsyaiva phalamAha - gavAsaM maNikuMDalaM, pasavo dAsa paurUSaM / savvameaMcaittA NaM, kAmarUvI bhavissasi / / 5 / / vyAkhyA-gAvazcaazvAzca gavAzvaM, atra gozabdena dhenavo vRSabhAzca gRhyante, pazutve'pyanayoH pRthagupAdAnamatyantopayogitvena prAdhAnyAt, // maNayazca candrakAntAdyAH, kuNDalAni ca karNAbharaNAni maNikuNDalaM, upalakSaNaM caitatsvarNAdInAM sarvabhUSaNAnAJca / pazavo'jaiDakAdayaH / // in dAsAzca gRhajAtAdayaH 'porusaMti' sUtratvAt pauruSeyaM ca puruSasamUho dAsapauruSeyaM / sarvamevaitat pUrvoktaM tyaktvA hitvA saMyamAGgIkAreNeti bhAvaH, kAmarUpI bhaviSyasi, ihaiva vikaraNAdyanekalabdhiyogAt paratra ca devabhavApteriti sUtrArthaH / / 5 / / punardvitIyagAthoktasatyasvarUpameva // vizeSata Aha - Isll 1. athavA - samyakaprakAreNa itaM prAptaM darzanaM samyaktvaM yena sa samitadarzana: etAdRzaH saMyamI / / ga, gha. 376 Isl Jell Noil ||5|| llcall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jel uttarAdhyayanathAvaraM jaMgamaM ceva, dhaNaM dhanaM uvakkharaM / paJcamANassa kammehiM, nAlaM dukkhAo moaNe / / 6 / / II kSullakanimranthIyasUtram nAma SaSTha377 vyAkhyA - sthAvaraM gRhArAmAdi, jaGgamaM patyAdi, 'cevatti' samuJcaye, dhanadhAnye pratIte, upaskaraM gRhopakaraNaM, etAni karmabhiH pacyamAnasya || jIvasya nAlaM, na prabhUNi duHkhAdvimocane iti sUtrArthaH / / 6 / / tatazca - ||7| Isl Ilal lel ajjhatthaM savao savvaM, dissa pANe piAyae / na haNe pANiNo pANe, bhaya verAo uvarae / / 7 / / Illl Ill vyAkhyA - 'ajjhatthaMti' sUtratvAdadhyAtmasthaM, tatrAdhyAtma manastatra tiSThatIti adhyAtmasthaM, tajheha prastAvAtsukhAdi sarvata Mell iSTasaMyogAniSTaviyogAdihetubhyo jAtamiti zeSaH, sarva sakalaM 'dissatti' dRSTvA priyAdisvarUpeNAvadhArya, casya gamyamAnatvAtprANAMzca jIvAn // 7 // "piAyaetti" priya AtmA yeSAM te tathA tAn, bahuhiraNyakoTimUlyenA'bhayakumArAprAptayavamAtrakAleyadRSTAntena' dRSTvA na hanyAt prANinaH / Mell prANAn indriyAdIna, prANina ityatra jAtitvAdekavacanaM kIdRzaH sanityAha-bhayaM ca bhItirvairaM ca dveSo bhayavairaM tasmAduparato nivRttaH sanniti Ma sUtrArthaH / / 7 / / evaM hiMsAzravanirodhamuktvA zeSAzravanirodhamAha - foll Mll 1. yathArAjagRhe sabhAsthitena zreNikanRpeNa proktaM, sampati nagare ki vastu sulabhaM svAda cAsti ? kSatriyAH procurmAsaM samartha svAda cAsti / tadA abhayakumAreNa cintitaM, ete nirdayAH / yathA // punarapyevaM na jalpeyustathA kuryAm / tato rAtrI sarvakSatriyagRheSu pRthaka pRthak gatvA abhaya evamavAdIt / bho kSatriyAH ! rAjaputrazarIre mahAvyAdhirutpannosti / yadi manuSyasatkaM kAleyamAMsaM 18| TaMkadvayamitaM dIyate tadA sa jIvati nAnyatheti vedyeruktamasti ! tato yUyaM rAjJo grAsajIbino bhavaddhirevaitatkArya karttavyaM ! tadA ekenoktaM dInArasahasaM gRhANa paraM mAM mujha, anyatra gaccha ! ell abhayena tagRhItam / evaM rAmro pratigRha paribhramya tairdattAni bahUni dInAralakSANyAdAya prabhAte nRpasabhAyAM taddhanaM kSatriyebhyo darzitaM, prokta / aho / gatadine yUyamevamavadata ! yanmAMsa | llell sulabhamiti, adya tu etAvatA dravyeNApi tanmAMsaM mayA na prApta ! tato lajitA abhayena hakitA mAMsabhakSaNaniyama prApitAzca / atrArthe zlokaH - "svamAMsaM durlabhaM loke, lakSaNApi na labhyate / alpamUlyena labhyeta, palaM parazarIrajam" ||Gl ler lol lisil 377 leel Iel lish llol For Personal Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 378 AdANaM narayaM dissa, nAyaijja taNAmavi / doguMchI appaNo pAe, diNNaM bhuMjija bhoaNaM / / 8 / / ii kSullakanirgranthIyavyAkhyA - AdIyate ityAdAnaM, dhanadhAnyAdi, narakahetutvAnnarakaM dRSTvAvadhArya nAdadIta na gRhNIyAttRNamapi, AstAM hiraNyAdi / kathaM tarhi fil .in nAma SaSTha madhyayanam jIvanamityAha - 'doguMchitti' jugupsate AtmAnaM AhAraM vinA dharmadhurAdharaNAkSamamityevaM zIlo jugupsI, na tu rasAdilampaTaH, AtmanaH / sambandhini pAtre, na tu gRhasthapAtre, tatra bhuJjAnasya pazcAtkarmAdidoSasambhavAt, dattaM gRhasthairiti zeSaH, bhuJjIta bhojanamAhAraM / anena parigrahAzravaparihAra uktaH, tadevaM tanmadhyapatitastadgrahaNena gRhyate iti nyAyAnmRSAvAdAdattAdAnamaithunalakSaNAzravatrayanirodha ukta eveti sUtrArtha: / / 8 / / evaM paJcAzravaviramaNAtmake saMyame prokte yathA pare vipratipadyante tathA darzayitumAha - ihamege u maNNaMti, appaJcakkhAya pAvagaM / AyariaM vidittA NaM, savvadukkhA vimuJcai / / 9 / / vyAkhyA - iha jagati eke kecitparatIthikAH, tuH punararthe, manyante abhyupagacchanti upalakSaNatvAtprarUpayanti ca, yathA apratyAkhyAya il anivArya pAtakaM prANAtipAtAdi 'AyariaMti' AcArikaM nijanijAcArabhavamanuSThAnaM tadeva viditvA yathAvadavabudhya sarvaduHkhAt 6 zArIramAnasAdvimucyate, yadAhu - "paJcaviMzatitatvajJo, yatra tatrAzrame rataH / jaTI muNDI zikhI vApi, mucyate nAtra saMzayaH / / 1 / / teSAM hi IS jJAnameva muktikAraNaM, na caitAru, na hi rogiNAmapyauSadhAdijJAnAdeva rogAbhAvaH, kintu tadAsevanAdeva, tarhi bhAvarogebhyo / il jJAnAvaraNAdikarmabhyopi mahAvratAtmakapaJcAGgopalakSitakriyAM vinA kathaM muktiriti ? te caivamanAlocayanto bhavaduHkhAkulitA vAcAlatayaiva / in AtmAnaM svasthayantIti / / 9 / / tathA cAha - 378 ||7| in Education For Personal Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanabhayaMtA akaritA ya, baMdhamokkhapaiNNiNo / vAyAvIriametteNaM, samAsAsaMti appayaM / / 10 / / I kSulakanirgandhIyasUtram 379 vyAkhyA - bhaNantaH prakramAt jJAnameva muktyaGgamiti bruvantaH, akurvantazca muktayupAyAnuSThAnaM, bandhamokSayoH pratijJAbhyupagamo II nAma sssstth|| bandhamokSapratijJA tadvanto bandhamokSapratijJino, vidyate bandhamokSAvityevaMvAdina eva, na tu tathAnuSThAyinaH / vAgvIryaM vacanazaktirvAcAlateti yAvat, MSM madhyayanam // tadevAnuSThAnazUnyaM vAgvIryamAnaM tena samAzvAsayanti, jJAnAdeva vayaM muktiM yAsyAma iti svasthayantyAtmAnamiti sUtradvayArthaH / / 10 / / na ca All tadvAgvIryaM trANAya syAdityAha - Na cittA tAyae bhAsA, kao vijANusAsaNaM / visaNNA pAvakammehi, bAlA paMDiamANiNo / / 11 / / . vyAkhyA - na naiva citrA prAkRtasaMskRtAdikA trAyate rakSati bhASA vacanAtmikA pApebhya iti zeSaH, syAdetadacintyo hi maNimantrauSadhInAM // prabhAva iti mantrAdyAtmikA bhASA trANAya bhAvinItyAzaGkApohAyAha-kuto vidyAyA vicitramantrAtmikAyA anuzAsanaM zikSaNaM vidyAnuzAsanaM trAyate // Is pApAna kuto'pi, tanmAtrAdeva muktau zeSAnuSThAnavaiyarthyaprasaGga iti bhAvaH / ye tu vidyAnuzAsanaM trANAyetyAhuste kIdRzA ityAha - 'visaNNatti' vividhaM kA 8. sannA magnAH pApakarmasu hiMsAdyanuSThAneSu satatakAritayeti bhAvaH, kutazcaivaM ? yataste bAlA mUDhAH paNDitamAtmAnaM manyanta iti paNDitamAninaH, ayaM ki // bhAvaH - ye bAlA: paNDitamAninazca na syuste svayaM samyagajAnAnAH paraM pRccheyustadupadezAJca duSkarmANi tyajeyurna tu teSu viSaNNA evAsIran ! ye / tu bAlA: paNDitamAninazca te tu svayamajJA api jJatvagarvAdanyaM jJAninamanAzrayanto viSaNNA eva syuriti sUtrArthaH / / 11 / / atha sAmAnyatayaiva // l muktipathapratyarthinAM doSamAha - 379 Isl Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hign 16ll loll uttarAdhyayana sUtram 380 15 nAma SaSTha 16ll llel ||6ll je kei sarIre sattA, vaNNe rUve a savvaso / maNasA kAyavakkeNaM, savve te dukkhasaMbhavA / / 12 / / Mi kSulakanirgranthIya ||6|| vyAkhyA - ye keciccharIre saktA lAlanAbhyaJjanodvartanAdibhirbaddhAgrahAH tathA varNe gauravatvAdike, rUpe saundarye, ca zabdAt sparzAdiSu ca saktA // madhyayanama AsaktAH, 'sabbasotti' sUtratvAtsarvathA svayaM karaNakAraNAdibhiH sarvaiH prakAraiH, manasA kathaM vayaM pInadehA varNAdimantazca bhaviSyAma iti dhyAnAt, kAyena rasAdhupabhogena, vAkyena rasAyanAdipraznarUpeNa, sarve te jJAnAdeva muktirityAdivAdino duHkhasambhavA ihAmutra ca duHkhabhAjanamiti sUtrArthaH / / MII 12 / / yathA caite duHkhabhAjanaM tathA darzayannupadezasarvasvamAha - AvanA dIhamaddhANaM, saMsAraMmi aNaMtae / tamhA savvadisaM passa, appamatto parivvae / / 13 / / vyAkhyA - ApannAH prAptA dIrghamanAdyanantaM adhvAnamivAdhvAnaM, anyAnyabhavabhramaNarUpaM mArga, saMsAre anantake aparyavasAne duHkhAnyanubhavantIti zeSa: 'tamhatti' yasmAdevamete muktimArgavairiNo duHkhasambhavAstasmAt 'savvadisaMti'sarvadizaH prastAvAdazeSabhAvadizoSTAdazabhedAH // Moll "puDhavi' jala' jalaNa vAyA mUlA khaMdha gga" porabIA ya / biti cau" paNiditiriA2 ya nArayA devasaMghAyA" / / 1 / / samucchima 5 || kammA' kammabhUmiganarA' tahataraddIvA' / bhAvadisAo dissati, saMsArI niayameAhiM / / 2 / / " iti gAthAdvayoktAH pazyan apramattaH // Mel pramAdarahitaH, yathA teSAM ekendriyAdInAM virAdhanA na syAnna ca teSu punarutpattirbhavati tathA parivraje: saMyamAdhvani yAyAH suziSyeti sUtrArthaH / / 13 / / ial kathaM parivrajedityAha - llel 6 foll lal ||s fel lell liall 16 min Education International For Personal & Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wel llroll roll uttarAdhyayana sUtram llol IIsl 381 Gll bahiA uDDamAdAya, nAvakaMkhe kayAivi / puvvakammakkhayaTThAe, imaM dehaM samuddhare / / 14 / / 16|| kSullakanimranthIya hA nAma SaSThavyAkhyA - bahirbhUtaM saMsArAditi gamyate, UrdhvaM sarvoparisthitamarthAnmokSamAdAya gRhItvA mayaitadarthaM yatitavyamiti nizcitya // madhyayanam nAvakAGkSadviSayAdikaM nAbhilaSet kadAcidapi upasargaparISahAkulitatAyAmapi AstAmanyadA / evaJca satyAkAGkSAkAraNaM // dehadhAraNamapyayuktamityAzaGkApohArthamAha-pUrvaM pUrvakAlabhAvi yatkarma tatkSayArthaM imaM pratyakSaM dehaM samuddharet ucitAhArAdibhiH paripAlayet, // Moll taddhAraNasya vizuddhihetutvAttatpAte hi bhavAntarotpattAvaviratiH syAduktaJca - "savvattha saMjamaM saMjamAo appANameva rakkhiz2A / muJcati // Mell tivAyAo, puNo visohI na yAviraI / / 1 / / " tato nirabhiSvaGgatayA zarIroddharaNamapi karttavyamiti sUtrArthaH / / 14 / / dehapAlane ca // nirabhiSvaGgatAvidhimAha - vigiMca kammuNo heLaM, kAlakaMkhI parivvae / mAyaM piMDassa pANassa, kaDaM labhrUNa bhakkhae / / 15 / / vyAkhyA - vivicya pRthakRtya karmaNo jJAnAvaraNAdehetumupAdAnakAraNaM mithyAtvAviratyAdikaM, kAlamanuSThAnAvasaraM kAGkSatItyevaM zIlaH // is kAlakAGkSI parivrajediti prAgvat, mAtrAM yAvatyA saMyamanirvAhastAvatIM jJAtveti zeSaH, piNDasya odanAdeH, pAnasya ca sauvIrAdeH, ki 16 | khAdyasvAdyAnAdAnaM tu yateH prAyastatparibhogAsambhavAt, kRtaM svArthameva vihitaM gRhasthairiti zeSaH, prakramAt piNDAdikameva labdhvA prApya // MI bhakSayediti sUtrArthaH / / 15 / / bhuktazeSaJca na dinAntarabhuktaye sthApyamityAha - Jell Isll llol llell llell 381 Isil llell For Personal & Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| ||Gll uttarAdhyayana- Gl sUtram llel 382 loll Well lol llell sannihiM ca na kuvijA, levamAyAi saMjae / pakkhIpattaM samAdAya, niravikkho parivvae / / 16 / / III kSullakanimranthIya 8 nAma SaSThavyAkhyA - sannidhiH samayoktyA dinAntare bhojanArtha bhaktAdisthApanaM taM na kurvIta, caH pUrvApekSayA samuccaye, lepamAtrayA yAvatA pAtraM lipyate / IM tAvantamapi sannidhiM na kuryAdAstAM bahuM, saMyato muniH, kimevaM pAtrAdyupakaraNasannidhirapi na kartavya ityAha - 'pakkhItyAdi' pakSIva pakSI, pAtraM ll MS patadgrahAdibhAjanaM, upalakSaNatvAccheSopakaraNaJca samAdAya gRhItvA nirapekSo nirabhilASaH parivrajedayaM bhAvaH - yathA pakSI pakSasaJcayamAdAya yAti ISll tathAyamapi pAtrAdikamiti, tatazca pratyahamasaMyamapalimanthabhIrutvAt pAtrAdisatridhikaraNam na doSAyeti sUtrArthaH / / 16 / / kathaM punarnirapekSaH ||7| 8 parivrajedityAha - esaNAsamio lajja, gAme aNiao care / appamatto pamattehiM, piMDavAyaM gavesae / / 17 / / vyAkhyA - eSaNAyAmudgamotpAdanagrahaNagrAsaviSayAyAM samita upayukta eSaNAsamitaH, anena nirapekSatvamuktaM, 'lajUtti' lajjA saMyamastadvAn, grAme || I upalakSaNatvAnnagarAdau ca aniyatavRttizcaret viharet, anenApi nirapekSataivoktA, caraMzca kiM kurvItetyAha-apramattaH san pramattebhyo gRhasthebhyaste hi | M viSayAdisevanAsaktatvAtpramattA ucyante piNDapAtaM bhikSAM gaveSayaditi sUtrArthaH / / 17 / / itthaM saMyamasvarUpaprarUpaNadvArA nirgranthasvarUpamuktaM, na ISM caitanijamatikalpitamityAha - 382 llell Isl Nell lell llel Jell lell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 383 lel llel llel | evaM se udAhu aNNuttaranANI aNuttaradaMsI aNuttaranANadaMsaNadhare / III kSullakanirgranthIya nAma SaSThaarahA NAyaputte bhayavaM vesAlie viAhietti bemi / / 18 / / madhyayanam vyAkhyA-evamanenaprakAreNa se' iti, sasvAmI'udAhutti'udAhRtavAnuvAcetyarthaH / anuttarajJAnI sarvotkRSTajJAnavAn / tathA'nuttaraM sarvotkRSTaM // Is pazyatItyanuttaradarzI |saamaanyvishessgraahityaacdrshnjnyaanyorbhedH / yadAhuH- "jaMsAmaNNaggahaNaM, daMsaNameaMvisesiaMnANaMti" anuttare jJAnadarzane // // yugapadupayogAbhAvepi labdhirUpatayA dhArayatItyanuttarajJAnadarzanadharaH / pUrvavizeSaNAbhyAM hi jJAnadarzanayorupayogasya bhinnakAlatoktA, lA IIT tatazcopayogavallabdhidvayamapi bhinnakAlaM bhAvIti vyAmohaH kasyacinmAbhUdata uktamanuttarajJAnadarzanadhara iti na ponaruktayaM / arhan tIrthakaro, jJAta // Mell udArakSatriyaH saceha siddhArthastatputro jJAtaputraH zrIvarddhamAnajinaH, bhagavAn samagrezvaryAdimAn, vizAlA: ziSyA yazaHprabhRtayo vA guNA vidyanteyasyasa // M6ll vaizAlikaH, viAhietti' vyAkhyAtA sadevamanujAsurAyAMparSadidharmasya kathayiteti sUtrArthaH / / 18 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAhol dhyayanasUtravRttau SaSThamadhyayanaM sampUrNam / / 6 / / foll liell llel 16ll le ||6ll Illl / / iti SaSThamadhyayanaM sampUrNam / / 383 Iol WS ||sh || | ||Gll llell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 384 ||ath aurabhrIyanAma saptamAdhyayanam / / 6 aurabhrIyanAma sptm|| OM / / vyAkhyAtaM SaSTamadhyayanaM sAmpratamaurabhrIyAbhidhaM saptamaM prastUyate, asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane nirgranthatvaM uktaM, taJca rasagRddheH madhyayanam foll parihArAdeva syAt, tatparihArastu vipakSe doSadarzanAttaJca dRSTAntopadarzanadvArA sphuTaM syAditi // rasagRddhidoSadarzakorabhrAdidRSTAntapratipAdakamidamArabhyate, ityanena sambandhanAyAte'sminnadhyayane dRSTAntapaJcakaM vAcyaM yadAha niyuktikRt - "urabbhe' is kAgiNi' aMbaea vavahAra sAyare ceva' / / paMcee diTuMtA, orabbhIaMmi ajjhayaNe / / 1 / / " tatrAdAvurabhradRSTAntAbhidhAyakamidamAdisUtram - 6 jahA esaM samuddissa, koi posijja elayaM / oaNaM javasaM dijjA, posejAvi sayaMgaNe / / 1 / / vyAkhyA - yathetyudAharaNopadarzane, Adizyate vividhakAryeSu AjJApyate parijano'sminnAgata ityAdezaH prAghUrNakastaM samuddizya yathA'sau ki I sameSyati samAyAtazcainaM bhokSyata iti vicintya kazcitparalokanirapekSa: poSayet elakamUraNakaM, kathamityAha - odanaM bhuktazeSaM l i tadyogyazeSAnopalakSaNaJcaitat yavasaM mudgamASAdi ca dadyAttadagrato Dhaukayet, poSayet, punarvacanamasyAdarakhyApanArthaM, apiH sambhAvane, sambhAvyate hi IS kopyevaMvidho gurukarmeti, svakAGgaNe svakIyagRhaprAGgaNe, anyatra hi niyuktaH kadAcinnaudanAdi dadAtIti svakAGgaNa ityuktamiti sUtrArthaH / / 1 / / * tato'sau kIdRzo bhavatItyAha - ||ell le llel 384 Ifoll lain daction inclona For Personal & Private Use Only momwww.iainelibrary.org
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel Ifoll 16 ||oll Iall III ||ll ell uttarAdhyayanatao se puDhe parivUDhe, jAyamee mahodare / pINie viule dehe, AesaM parikaMkhae / / 2 / / ill aurabhrIyanAma sUtram saptama385 vyAkhyA - tata ityodanAdibhojanAtsa ityurabhraH, puSTa upacitamAMsatayA puSTimAn, parivRDhaH samarthaH, jAtamedA upacitacaturthadhAtuH, ata eva kA madhyayanam in mahodaro bRhajjaTharaH, prINitastarpito yathAkAlamupaDhaukitAhArAdibhireva, vipule vizAle dehe sati AdezaM parikAGkSatIva parikAGkSati / iha ca isi urabhrArbhakasya prAghUrNakAbhikAGkSAbhAve'pi yadevamuktaM tadAdezayogyo'sau jAta iti janairucyamAnatvAt, tadyogyazca tamicchatItyupacArAducyate, yathA | hi varArhA kanI varamanicchantyapi tamicchatItyucyate, iti sUtrArthaH / / 2 / / tatazca - jAva na ei Aese, tAva jIvai se duhI / aha pattaMmi Aese, sIsaM chittUNa bhujai / / 3 / / vyAkhyA - yAvanneti na samAyAti Adezo'tithistAvajIvati prANAn dhArayati sa urabhro duHkhI, vadhyamaNDanamivAsyaudanAderadanasya / in dAnaM / ahetyAdi-athAnantaraM prApte Agate Adeze ziro mastakaM chitvA dvidhA vidhAya bhujyate tenaiva svAminA prAghUrNakayukteneti zeSaH / atra sil cAyaM sampradAyaH - tathA hi nagare kvApi, gRhasthaH ko'pi niSkriyaH / urabhrabAlakaM kaJcit, pupoSA'tithihetave / / 1 / / mugdhatvamaJjulAkAraM, kRtakarNAvacUlakam / snapitAGgaM haridrAdi-rAgAlaGkRtabhUghanam / / 2 / / taJcAtipInavapuSaM, gRhAdhipatibAlakAH / krIDAprakArairvividhaiH, krIDayAJcakruranvaham / / 3 / / (yugmam) Mol ||ll || lol Isl Mail ill ||7|| Isi lei leil Nell Ish Is ||5|| lll Itall in Education n ational For Personal & Private Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram aurabhrIyanAma saptamamadhyayanam 386 ||oll III Isl is taJca dRSTvA lAlyamAna-mutkopaH ko'pi tarNakaH / vimuktaM goduhA mAtrA, gopitaM na papo payaH / / 4 / / lihatI taM tataH snehA-ddhenu: papraccha vatsakam / kuto hetoridaM dugdhaM, na pibasyadya nandana ! / / 5 / / so'vAdIdbhojana ramyaiH, sarve'smatsvAminandanAH / urabhraM poSayantyenaM, lAlayanti ca putravat / / 6 / / mandabhAgyAya mahyaM tu, na kAle pAyayantyapaH / na ca yacchanti pUrNAni, zuSkANyapi tRNAnyaho ! / / 7 / / patibhedena tanmAta-mano me dUyate bhRzam ! / ata eva ca na kSIra-madya sadyaH pibAmyaham / / 8 / / tacchrutvA gorjagI vatsa !, kimatrArthe viSIdasi ? / urabhrapoSaNaM hyeta-dAturArpaNasannibham / / 9 / / rogiNA'bhyarthyamAnaM hi, nizcitAsannamRtyunA / yathA pathyamapathyaM vA, sarvaM tasmai pradIyate / / 10 / / jJeyaM vatsa ! tathaiveda-murabhrasyApi poSaNam / lapsyate niyataM mRtyu-mAgate'bhyAgate hyasau / / 11 / / zuSkastokatRNAvApti-rapyasau zobhanA tataH / upadravavinirmuktaiH, suciraM jIvyate yayA / / 12 / / jananyetyudita: premNA, tarNakaH stanyamApibat / prAghUrNakAH samAjagmu-statsvAmisadane'nyadA / / 13 / / tamurabhraM tato hatvA, gRhezastAnabhojayat / nighnanti hi parAn svalpA-yApi svArthAya nirdayAH ! / / 14 / / taJca dRSTvA hanyamAna-mamAnaM bhItamAnasaH / nApAnmAtuH payaH sAya-mAyAtAyA: sa tarNakaH / / 15 / / dugdhApAnanidAnaM ca, pRSTo mAtrA'bravIditi / mAtaradya kutopyatrA-''yayuH prAghUrNakA ghanAH / / 16 / / lel Isll lsil Isll sil 16ll 16 I Isil lal in Education International For Personal & Private Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 6 saptama 387 leel llell Isll ||sil ||sil llol tato vyAttAnanaH kRSTa-jihvAgro vihvalekSaNaH / hato'smatsvAminA dInaH, sa meSo visvaraM rasan ! / / 17 / / ill aurabhrIyanAma tAM dazAM tasya dRSTvAhaM, na payaH pAtumutsahe / bhavanti mRducittA hi, paraduHkhena duHkhitA ! / / 18 / / madhyayanam dhenurjagau suta ! tadaiva mayA tavokta-mUrNAyupoSaNamihAturadAnadezyam / tattasya duHkhamapahAya dhRti vidhAya, mAM prazrutAmanugRhANa gRhANa dugdham / / 19 / / ityurabhra dRSTAnta iti sUtrArthaH / / 3 / / evaM dRSTAntamuktvA tamevAnuvadan dArTAntikayojanAmAha - jahA khalu se urabbhe, AesAe samIhie / evaM bAle ahammiTTe, Ihai narayAuaM / / 4 / / vyAkhyA - yathA yena prakAreNa khalu nizcaye sa iti pUrvoktasvarUpa urabhra AdezAya prAghUrNakArthaM samIhito'sAvAdezAya bhAvIti kalpitaH san l AdezaM parikAGkSatItyanuvartate, evamanenaiva nyAyena bAlo mUDhaH, adharmaH pApamiSTo yasyAsau adharmeSTaH, yadvA atizayenAdharmo'dharmiSTaH, Ihate vAJchati tadanukUlAcaraNena narakAyuSkaM narakajIvitamiti sUtrArthaH / / 4 / / uktamevArthaM prapaJcayan sUtratrayamAha - hiMse bAle musAvAI, addhANaMmi vilovae / anna'dattahare teNe, mAI kanu hare saDho / / 5 / / itthIvisayagiddhe a, mahAraMbhapariggahe / bhuMjamANe suraM maMsaM, parivUDhe paraM dame / / 6 / / ayakakkarabhoI a, tuMdille cialohie / AuaM narae kaMkhe, jahAesaM va elae / / 7 / / 387 liall Mail Mell Isil Well 16ll Noll lloll Nell Moll Hall Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 388 lls saptama IN vyAkhyA - hiMstraH svabhAvata eva prANighAtakaH, bAlo'jJaH, mRSAvAdI asatyabhASakaH, adhvani mArge vrajato janAniti zeSaH, vividhaM // aurabhrIyanAma // sarvasvaharaNAdinA lumpatIti vilopakaH, anyairadattaM haratIti anyAdattaharaH, steno grAmapurAdiSu cauryeNa kalpitavRttiH, mAyI vaJcanaikacittaH, 'kaM nu / madhyayanam // haretti' kamiti kasyArthaM nu vitarke hariSyAmItyadhyavasAyI katruharaH, zaTho vakrAcAraH / / 5 / / strISu viSayeSu ca gRddhaH, caH samuJcaye, mahAnaparimita ! Is Arambho bhUrijantUpamardako vyApAraH parigrahazca dhanadhAnyAdisaJcayo yasya sa tathA, bhuJjAnaH khAdan surAM madyaM mAMsa, parivRDhaH puSTamAMsazoNitatayA ll nAnAkriyAsamarthaH, ata eva parandamo'nyeSAM damayitA / / 6 / / ajasya chAgasya karkaraM yadbhakSyamANaM karkarAyate tacheha prastAvAdatipakvaM mAMsaM 6 taddhojI, ata eva tundilo bRhajjaTharaH, citalohitaH puSTazoNitaH, zeSadhAtUpacayopalakSaNametat, AyurjIvitaM narake sImantakAdau kAGkSatIva DA M6l kAGkSati, tadyogyakarmArambhitayA kamiva ka ivetyAha - 'jahA esa va elaetti' Adezamiva yathA eDakaH proktarUpaH / iha ca hiMsetyAdinA ki kA sArdhazlokadvayenArambharasagRddhI prokte, AuamityAdinA zlokArthena tu durgatiprAptirUpopAya ukta iti sUtratrayArthaH / / 7 / / atha sAkSAdehikApAyaM // 1. sUtradvayenAha - AsaNaM sayaNaM jANaM, vittaM kAme a bhuMjiA / dussAhaDaM dhaNaM hiJcA, bahu saMciNiA rayaM / / 8 / / Insi Is || tao kammagurU jaMtU, pacappannaparAyaNe / aevva AgayAese, maraNaMtaMmi soaI / / 9 / / vyAkhyA - AsanaM, zayanaM, yAnaM vAhanaM, vittaM, kAmAMzca zabdAdIn, bhuktvopabhujya, duHkhena saMhriyate mIlyate iti duHsaMhataM dhanaM hitvA le iel Ioll ||oll || 161 HIN Isl liell Isil liol Jan Eco For Personal Private Use Only W ww.jainelibrary.org
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll uttarAdhyayana sUtram 389 hell 116ll llll // dyUtAdyasayayena, bahu prabhUtaM saJcityopAya' rajo'STaprakAraM karma / / 8 / / tataH karmasaJcayAnantaraM karmaguruH karmabhArito jantuH, pratyutpannaM vartamAnaM tasmin // aurabhrIyanAma saptama16 parAyaNastatparaH pratyutpatraparAyaNaH / "etAvAneva loko'yaM yAvAnindriyagocaraH" iti nAstikamatAnusAritayA paralokanirapekSa ityarthaH / / madhyayanam is 'aevvatti' ajaH pazuH sa ceha prakramAdurabhrastadvat / 'AgayAesetti' sUtratvAt Adeze prAghurNake Agate sati, anena l " prapaJcitavedivineyAnugrahAyoktamapyurabhradRSTAntaM smArayati, kimityAha-maraNarUpaH antaH avasAnaM maraNAntastasmin zocati / ayaM bhAvaH - // MS|| yathA''deze samAgate urabhraH zocati tathA'yamapi, dhigmAM ! viSayavyAmohitamatimupArjitagurukarmANaM ! hA ! kvedAnIM mayA gantavyamityAdi pralApataH / // khidyate, nAstikasyApi prAyastadA zokasambhavAditi sUtradvayArthaH / / 9 / / aihikamapAyamuktvA pArabhavikamAha - Mali tao AuparikkhiNe, cuA dehA vihiMsagA / AsurIaM disaM bAlA, gacchaMti avasA tamaM / / 10 / / vyAkhyA - tataH zocanAntaraM 'Autti' AyuSi tadbhavasambandhini jIvite parikSINe sarvathA kSayagate cyuto bhraSTo dehAdvihiMsako vividhaiH / Mail // prakAraiH prANighAtakaH 'AsurIaMti' asurA raudrakarmakarmaThAsteSAmiyaM AsurI tAM dizaM bhAvadizaM narakagatimityarthaH, bAlo ajJo gacchati avazaH / paravazaH, sarvatra bahuvacananirdezastu eka eva naitAdRzaH kintu bhUyAMsa iti sUcanArthaM, 'tamaMti' tamoyuktAM gativizeSaNaJcaitat, yaduktaMM niggaMdhayAratamasA, vavagayagahacaMdasUraNakkhattA / nirayA aNaMta viaNA, paNaTThasaddAivisayA ya / / 1 / / iti sUtrArthaH / / 10 / / samprati // is kAkiNyAmradRSTAntadvayamAha - ||7|| Mell le Heall Rel Isll 389 16ll Ilall 1151 llsil ||sil llell Hell in Education For Personal & Private Use Only Balww.iainelibrary.org
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Poll uttarAdhyayana sUtram 390 Isll Jell llell Ioll | aurabhrIyanAma saptamamadhyayanam || lein lil Isil leil Ioll lish Isil ||6|| Isl jahA kAgaNie herDa, sahassaM hArae naro / apatthaM aMbagaM bhuJcA, rAyA rajaM tu hArae / / 11 / / vyAkhyA - yatheti dRSTAntopadarzane kAkiNyA rUpakAzItitamabhAgarUpAyAH 'heuMti' hetoH kAraNAtsahasraM dazazatAtmakaM dInArANAmiti gamyate, hArayennaraH pumAn / ihAso sampradAyaH - tathA hi durgata: ko'pi, bhrAmaM bhrAmaM mahItale / upAyairvividhairniSka-sahasraM samupArjayat / / 1 / / vavale saha sArthena, tadAdAya gRhaM prati / janmabhUmirjanminAM hi, nAnyadeze'pi vismaret / / 2 / / vidhAya kAkiNIreka-rUpakasya sa cAdhvani / ekaikAM kAkiNIM nityaM, vyayatismA'zanAdinA / / 3 / / anyadA kAkiNImekA, vismArya kvApi so'calat / dUraMgatazca tAM smRtvA, cetasIti vyacintayat / / 4 / / kAkiNyekAvaziSTA me, vismRtA bhojanAspade / itastRtIyadivase, lapsye cAhaM gRhaM nijam / / 5 / / tadekakAkiNIheto-ranyarUpakabhedanam / prAtarbhAvIti tAmeva, vyAghuTya drutamAnaye / / 6 / / dhyAtveti kvApi saGgopya, sa dravyanakulaM drutam / nyavatiSTa vimUDhA hi, svalpArthaM bhUrihAriNaH ! / / 7 / / gopyamAnazca taM dravya-nakulaM ko'pi dRSTavAn / tasmin gate tu taM hatvA, tatastUrNaM sa naSTavAn / / 8 / / so'tha tadvismRtisthAna-mavApto duHsthapUruSaH / tatrAgatena kenApi, hatAM na prApa kAkiNIm / / 9 / / tato'sau dravyanakula-sthApanasthAnamAgataH / nApazyattatra tamapi, dhUrtadhAmnIva sUnRtam / / 10 / / sil lirail ||sil llell llol | llel llsil lol 390 Jel in Ecole Isl ill wherw.jainelibrary.org For Personal Private Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ || ||all Wai uttarAdhyayanakRcchrAllabdhe tatastasmin, dhane naSTe sa nirdhanaH / prAptapraNaSTanayana, ivocairduHkhamAsadat / / 11 / / M&aurabhrIyanAma sUtram saptamatataH sa duHkhAtizayAdvimUDhamanA nijaM dhAma jagAma niHsva: / alpasya hetorbahuhAritaM svaM, nininda cA''pattaTinInimagnaH / / 12 / / iti 391 madhyayanam in kAkiNIdRSTAntaH / Ins tathA 'apatthaMti' apathyamAmraphalaM bhuktvA rAjA rAjyaM nRpatvaM turavadhAraNe bhinnakramazca tato hArayedeva, sambhavatyeva hi tasyApathyabhojino rAjyahAraNamityakSarArthaH, bhAvArthastu sampradAyAdavaseyaH, sa cAyam - Nell tathA hi pArthivaH ko'pi, sahakAraphalapriyaH / bahUni bubhuje tAni, rasanArasalolupaH / / 1 / / tebhyo'jIrNamabhUttasya, tato jajJe visUcikA / ajIrNaM khaluH sarveSAM, rogANAmAdikAraNam / / 2 / / tatastaM vividhopAyai-racikitsaMzcikitsakAH, / nIrogatve ca jAte te, procurevaM mahIpatim / / 3 / / rogoyamadhunAsmAbhiH, zamitopi kathaJcana / punazcutaphalAsvAde, bhAvI mRtyuprado drutam / / 4 / / tairityukto nRpo dadhyau, satsu mAkandazAkhiSu / nAhaM zakSyAmi hAtuM tat-phalAni rasalampaTaH / / 5 / / dhyAtvetyacchedayatsarvA-nmAkandAn viSaye nije / AtmahetovimUDhA hi, bahUnAmupaghAtakAH ! / / 6 / / anyadA prAbhRtAyAtI, dvAvazvau vakrazikSitau / Aruhya bhUpasacivau, vAhakelyAM prajagmatuH / / 7 / / ||oll valgAkarSaNatastUrNaM, calantau ca vAjinau / araNyaM ninyaturdeza-mulladhya nRpamantriNI / / 8 / / 161 ||jA Isl lol Ill ||51 391 ||oll llel lel Jain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wom foll 115 Mel Poll uttarAdhyayanatayozca zrAntayostatra, svayaM saMsthitayornRpaH / uttIrya dhIsakhasakhaH', pravizatkvApi kAnane / / 9 / / | aurabhrIyanAma sUtram // 6 saptamaMell 392 vAryamANopyamAtyena, tatra cUtatarostale / niSadya pakvapatitA-nyaspRzattatphalAni saH / / 10 / / madhyayanam tAni cAdAya jighrantaM, mantrItyUce mahIdhavam / apathyAhArato jantu-vinazyati viSAdiva / / 11 / / taddarzanaM sparzanaJcA-ghrANaJcaiSAM na te'rhati / strINAmivaiSAM sparzAdI, manaHsthairya hi no bhavet / / 12 / / ilsil ilsil sthairyAbhAve ca bhogo'pi, syAdeSAM jIvitApahaH / tatkimpAkaphalAnIva, tyAjyAnyetAnyapi prabho ! / / 13 / / Isl tenetyukto'pi ko doSa: ?, syAdebhiriti cintayan / bubhuje tAni bhUpo hi, dustyajA rasagRddhatA ! / / 14 / / Moll oll suptasiMha iva daNDaghaTTanA-dutthito laghu tataH phalAzanAt / AmayaH sa nRpatiM vyanAzaya-na hyapathyanighasa: zubhAvahaH / / 19 / / ityapathyAmraphalAzane nRpadRSTAnta iti sUtrArthaH / / 11 / / evaM dRSTAntadvayamabhidhAya dAntikayojanAmAha - Moll Poll evaM mANussagA kAmA, devakAmANamaMtie / sahassaguNiA bhujo, AuM kAmA ya dibviA / / 12 / / sil vyAkhyA - evamiti kAkiNyAmrakasadRzA manuSyANAmamI mAnuSyakA: kAmA viSayA devakAmAnAmantike samIpe kimityevamata Ahaell sahasraguNitA: sahasralakSaNena guNakAreNa guNitA divyakAmA iti sambandhaH, bhUyo bahUn vArAn manuSyAyuH kAmApekSayA iti zeSaH, AyurjIvitaM / luoll1. maMtrisahitaH / / llol ||7 392 ||7|| || Jel lel lifoll ell leu in Education International For Personal & Private Use Only Mollisinesbrary.org
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 393 Mel MB kAmAzca zabdAdayo divibhavA divyAsta eva divyakA anena caiteSAmatibhUyastvaM sUcayan kArSApaNasahasrarAjyatulyatAmAha / iha ca pUrva aurabhrIyanAma 'devakAmANamaMtietti' kAmamAtropAdAne'pi 'AuM kAmA ya dibviA' ityatra yadAyuSopyAdAnaM tattatratyAyuSkAdInAmapi saptama madhyayanam // manuSyajIvitAdyapekSayAtibhUyastvakhyApanArthamiti sUtrArthaH / / 12 / / manuSyakAmAnAmeva kAkiNyAmraphalopamatAM bhAvayitumAha - aNegavAsAnauA, jA sA paNNavao ThiI / jANi jIaMti dummehA, UNe vAsasayAUe / / 13 / / vyAkhyA - anekAni bahUni tAni cehAsaGkhyeyAni varSANAM vatsarANAM nayutAni saGkhyAvizeSA anekavarSanayutAni, & prAkRtatvAtsakArasyAkAraH / nayutAnayanopAyastvayaM - "caturazItivarSalakSA pUrvAGga, taJca pUrvAGgena guNitaM pUrvaM / pUrvaM caturazItilakSAhataM nayutAGgaM, nayutAGgamapi caturazItilakSAhataM nayutamiti / " kA nAmaivamucyate ityAha - 'jA seti' prajJApakaH ziSyAn pratyAha - yA sA bhavatAmasmAkaJca / pratItA / 'paNNavaotti' prakRSTaM jJAnaM prajJA sA vidyate yasyAsau prajJAvAn, na ca kriyAvikalaM jJAnaM prakRSTaM syAditi prajJAzabdena kriyApyAkSipyate, tatazca | prajJAvato jJAnakriyAvataH sthitirdevabhavAyurlakSaNA adhikRtatvAddivyakAmAzca bhavantIti zeSaH, yAnyanekavarSanayutAni divyasthiterdivyakAmAnAM ca | M viSayabhUtAni jIyante hArayanti taddhetubhUtAnuSThAnAkaraNeneti bhAvaH / durmedhaso durmatayo viSayavivazAH prANina iti gamyate, kva punastAni l hArayantItyAha-Une varSazatAyuSi, prabhUte hyAyuSi pramAdAdekavAraM hAritAnyapi punaraya'nte, asmiMstu sakSiptAyuSyekadApi hAritAni hAritAnyeva, foll 6 zrIvIrasvAmitIrthe ca prAyo nyUnavarSazatAyuSaH eva prANina ityevamucyate / ayaM ceha samudAyArthaH, guruH ziSyAnuddizyopadizati, asaGkhyavarSanayutAni | is ko'rthaH palyopamasAgaropamANi jJAnakriyAvato munerdevalokeSu sthiti: prakramAtkAmAzca sarvotkRSTA bhavantItyasmAkaM jinavacaH zraddadhatAM 393 11 II Ill 61 Jan Education in For Personal & Private Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell lifall foll ||lA lel uttarAdhyayana-sA pratItamevAsti / durmedhasastu ihatye svalpAyuSi tucchakAmabhogeSu lolupA dharmAkaraNena tAM sthiti tAn kAmAMzca hArayantIti / dRSTAntadAntikayojanA Mol aurabhrIyanAma sUtram M tvevaM, manuSyANAmAyurviSayAzcAtisvalpatayA kAkiNyAmraphalopamAH, surANAmAyuH kAmAzcAtipracuratayA kArSApaNasahasrarAjyatulyAstato yathA dramako saptama394 // rAjA vA kAkiNyAmraphalakRte kArSApaNasahasraM rAjyaM ca hAritavAnevamete'pi durdhiyo'lpataramanuSyAyuH kAmArtha prabhUtAn devAyuH kAmAn hArayantIti / madhyayanam sUtrArthaH / / 13 / / samprati vyavahArodAharaNamAha - Nell jahA ya tiNNi vaNNiA, mUlaM cittUNa niggayA / egottha lahae lAbhaM, ego mUleNa Agao / / 14 / / ||oll vyAkhyA - yatheti nidarzanopanidarzane, cazabdaH pUrvoktadRSTAntApekSayA samuJcaye, trayo vaNijaH mUlaM nIvIM gRhItvA nirgatAH svasthAnAt il sthAnAntaraM prati prasthitA iSTasthAnaM gatAca, tatra ca gatAnAmeko vANijyakalAkalitaH, atra eteSu madhye labhate lAbhaM viziSTadravyopacayAtmakaM, ekasteSvevA'nyataro yastathA nAtinipuNo nApyatyantAnipuNaH sa mUladhanena yAvadgRhAnItaM tAvataivopalakSita AgataH svasthAna prApa iti sUtrArthaH / / 14 / / tathA - ego mUlaMpi hArittA, Agao tattha vANio / vavahAre uvamA esA, evaM dhamme viANaha / / 15 / / vyAkhyA - eko'nyataraH pramAdaparo dyUtamadyAdiSvatyantamAsakta: mUlamapi hArayitvA nAzayitvA AgataH prAptaH svasthAnamiti zeSaH, tatra teSu / li| madhye vaNigeva vANijaH, atra ca sampradAya: - IIsl llel sil llell Isll ||Gll llol IISM ||oll Nell 16ll 394 llelll Isil Isil Jain Education intentional For Personal & Private Use Only Madamiainelibrary.org
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ all uttarAdhyayana sUtram 395 Isl lA aurabhrIyanAma 16 saptama madhyayanam ||61 llel foll lel Mell IMoll llol || Isil llsil 16 || tathA hi puryAM kvApyeko, babhUvebhyo mahAdhanaH / samprAptayauvanAstasya, jajJire nandanAstrayaH / / 1 / / teSAM sahasraM dInArAn, datvA pratyekamekadA / tadbhAgyAdiparIkSArtha-mityuvAca sa naigamaH / / 2 / / gatvA pRthak purIvitte-neyatA vyavahatya ca / kAlenaitAvatA''gamyaM, yuSmAbhiH sakalairiha / / 3 / / tataste taddhanaM lAtvA, gatvA cAnyAnyanIvRti / pRthak pRthak pattaneSu, tasthuH susthitacetasaH / / 4 / / teSveko'cintayat preSIt, parIkSArthaM pitA hi naH / toSaNIyaH sa tadbhUri-dhanopArjanayA mayA / / 5 / / caJcApuruSakalpo hi, pumarthAsAdhakaH pumAn / pumartheSu ca sarveSu, pradhAnaM gRhiNAM dhanam / / 6 / / tadupArjanayogyaM ca, vayo me varttate'dhunA / dvitIyameva hi vayo, draviNopArjane kSamam / / 7 / / yaduktaM - "prathame nArjitA vidyA, dvitIye nArjitaM dhanam / tRtIye na tapastaptaM, caturthe kiM kariSyati ? / / 8 / / " vimRzyeti dyUtamadya-vezyAdi vyasanojjhitaH / yathocitaM vyayan vitta-madanAcchAdanAdinA / / 9 / / vyApAra vividhaM kurvan, 'anarvANaM sa vANijaH / upArjayadbahu dravyaM, vyApAro hi suradrumaH / / 10 / / dvitIyo'cintayadvitta-masti bhUyastaraM hi naH / vinArjanAM bhujyamAnaM, kintu tatkSIyate kSaNAt / / 11 / / tanmayA rakSatA mUlaM, bhoktavyaM dhanamarjitam / dhyAtveti nAtibhUyAMsaM, sa vANijyodyama vyadhAt / / 12 / / 16 isi ils lls ||6|| is Isl I6ll lA lifell 18 Isl lifal Iell 1. uttamam / 32 ||ll Fell Isll Isl Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| |all uttarAdhyayana sUtram llel lifell 396 llel ||oll Hall all ||sil lifoll Well viziSTAhAravasana-gandhamAlyavibhUSaNaiH / vyayati smA'khilaM vittaM, sa ca nityamupArjitam / / 13 / / is aurabhrIyanAma saptamadadhyau tRtIyo durbuddhiH, saGkhyAtumapi duHzakam / paryAptamasti no gehe, vittaM vArIva vAridhI / / 14 / / madhyayanam tathApi vArdhakADhaddho, vardhamAnaspRhAkulaH / sudUre prAhiNodasmA-napasmAro guNAniva / / 15 / / tadravyopArjanopAyAn, hitvA saGklezakArakAn / bhokSye'haM nIvikAvitta-meva vahnirivendhanam / / 16 / / dhyAtveti taddhanaM dyUta-vezyAmadyAmiSAdibhiH / gandhamAlyAGgarAgaizcA-cirAtsarvaM vyanAzayat / / 17 / / atho yathoktakAlAnte, te trayaH svagRhaM yayuH / teSvAdyaM tatpitA tuSTaH, sarvasvasvAminaM vyadhAt / / 18 / / dvitIyaM tu sutaM geha-vyApAreSu niyuktavAn / sa cAnAdi sukhaM lebhe, na tu zrIkIrtigauravam / / 19 / / chinnamUlaM tRtIyaM tu, svasaudhAnirakAzayat / sa ca bhUyastaraM duHkhaM, lebhe'nyapreSyatAdibhiH / / 20 / / kepyAhurvaNijo'bhUvaM-strayo vANijyatatparAH / teSveko bhAgyavAn labdha-lAbho'modata bandhuyuk / / 21 / / lAbhavyayI mUlayuto'parastu, babhUva bhUyo vyavahartumutkaH / lAbhaM vinA mUladhanopabhogI, lebhe tRtIyastu bhujiSyabhAvam / / 22 / / iti vaNikatrayadRSTAntaH / ||ll atha dRSTAntopanayaprastAvakaM sUtrapazcArdhamanusriyate, vyavahAre vyApAre upamA eSA'nantaroktA, evaM vakSyamANanyAyena dharma dharmaviSaye enAmevopamA vijAnIteti sUtrArthaH / / 15 / / kathamityAha - liell lell llell llel lell Isl || liall Mall llell alll ||sil ||ll lion llol loll 396 leel Jan Education internation For Personal & Private Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 397 116ll lel ||Gll || ||sil mANusattaM bhave mUlaM, lAbho devagaI bhave / mUlaccheeNa jIvANaM, naragatirikkhattaNaM dhuvaM / / 16 / / | aurabhrIyanAma saptamavyAkhyA - mAnuSatvaM manujajanma bhavenmUlamiva mUlaM, svargApavargAdyuttarottaralAbhahetutvAt / tathA lAbha iva lAbho narajanmApekSayA // madhyayanam // viSayasukhAdibhirviziSTatvAddevagatirdevatvAvAptirbhavet, mUlacchedena naragatihAnyAtmakena jIvAnAM nArakatvaM ca dhruvaM nizcitaM idamiha pAramparyam - "yathA 16 kepi trayaH saMsAriNo jIvA naratvaM prAptAH, teSveko mArdavArjavAdiguNADhyo madhyamArambhaparigrahavAn mRtvA mUlarakSakavaNigvat kArSApaNasahasrasthAnIyaM isi nRtvameva lebhe / dvitIyastu samyaktvacAritrAdiguNAnvitaH sarAgasaMyamAllabdhalAbhavaNigvallAbhatulyAM devagati prAptaH / tRtIyastu || hiMsAmRSAvAdAdisAvadyayogayuktazchinnamUlavaNigvat mUlacchedadezyAM narakatiryaggatimAsasAdeti sUtrArthaH / / 16 / / mUlacchedameva spaSTayati - duhao gai bAlassa, AvaI vahamUliA / devattaM mANusattaM ca, jaM jie lolayA saDhe / / 17 / / __ vyAkhyA - 'duhaotti' dvidhA gatiH prakramAnarakagatitiryaggatirUpA bAlasya rAgadveSAkulasya syAditi gamyate / tatra ca gatasya 'Avaitti' is Apat syAt, sA ca kIdRzItyAha-vadhastADanaM mUlamAdiryasyAH sA tathA, mUlazabdAca chedabhedabhArAropaNAdiparigrahaH / labhante hi prANino MS narakatiryakSu vividhA vadhAdyApadaH, kimityevamata Aha-devatvaM mAnuSatvaM ca yajitopahArita: 'lolayA saDhetti' lolatA mAMsAdilAmpaTyaM lA MII tadyogAjIvopi lolatetyuktaH, zaTho vizvastajanavaJcakaH, iha lolatAzabdena paJcendriyavadhAdikamupalakSate, tato'nena narakaheturuktaH, yaduktaM - 16 1101 Ill ller Mein Isl 397 sil MAA Islil Jain Education intentional For Personal & Private Use Only Ma m tiainelibrary.org
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 398 ||sil or "mahAraMbhayAe mahApariggahiyAe kuNimAhAreNaM paMciMdiavaheNaM jIvA nirayAuaMniacchaMtitti" zaTha ityanena tu zAThyamuktaM, ta tiryaggatihetuH, 6 aurabhrIyanAma 6yadAhuH - "tiriAu gUDhahiao, saDho sasallo samajiNaitti" ayaM cAtra bhAvArtha: - yato'yaM bAlo narakatiryaggatihetubhyAM lolatAzAThyAbhyAM saptama|| madhyayanam kA devatvanaratve hAritastato'sya dvividhaiva gati: sambhavatIti sUtrArthaH / / 17 / / punarmUlacchedameva spaSTayati - Isl ||7| tao jie saI hoi, duvihaM duggaiM gae / dullahA tassa ummaggA, addhAe sucirAdavi / / 18 / / ||sh vyAkhyA - tato devatvanaratvAbhAvAt 'jietti' sarvaM vAkyaM sAvadhAraNamiti nyAyAjita eva hArita eva 'saiMti' sadA bhavati dvividhAM M narakatiryagapAM durgatiM gataH, kutazcaivaM ? yato durlabhA tasya bAlasya 'umaggatti' sUtratvAdunmajA narakatiryaggatinirgamanarUpA // 6 // addhAyAmanAgatakAle sucirAdapi prabhUtAyAmapi bAhulyApekSayA caivamuktaM, anyathA hi kecidekabhavenaiva tata uddhRtya muktimapi labhanta iti MM sUtrArthaH / / 18 / / itthaM pazcAnupUrvyA mUlahAriNi pUrvamupanayamupadarzya mUlapravezini tadupadarzanAyAha - evaM jiaM sapehAe, tuliA bAlaM ca paMDiaM / mUliaMte pavesaMti, mANusaM joNimiti je / / 19 / / vyAkhyA - evaM uktanItyA jitaM devatvanaratve hAritaM bAlaM 'sapehAetti' samprekSya samyagAlocya, tathA tolayitvA guNadoSavattayA paribhAvya bAlaM / paNDitaM ca maulikaM mUladhanaM te mUlapravezakavaNiksadRzAH pravezayanti ye mAnuSAM yonimAyAnti, bAlatvaM tyaktvA taducitapANDityAsevanAditi kA sUtrArthaH / / 19 / / kathaM manuSyayonimAyAntItyAha - Isll llol Isll 398 IIsl ||sil in Econ For Personal Private Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 399 jesiM tu viulA sikhkhA, mUliaM te aitthiA / sIlavaMtA savisesA, adINA jaMti devayaM / / 21 / / vyAkhyA - yeSAM tu vipulA ni:zaGkitAdirUpadarzanAcArAdiviSayatvena vistIrNA zikSA grahaNAsevanAtmikAstIti zeSa:, maulikaM mUladhanarUpaM mAnuSatvaM te narAH 'aitthiatti' atikramyollaGghya zIlavantaH, aviratasamyagdRSTyapekSayA sadAcAravantaH, viratAviratApekSayA tvaNuvratavanto viratApekSayA punarmahAvratAdimantaH, saha vizeSeNa uttarottaraguNapratipattirUpeNa varttante iti savizeSAH, ata evA'dInAH, kathaM vayamamutra bhaviSyAmaH ? mAyAhiM sikkhAhiM, je narA gihisuvvayA / uviMti mANusaM joNi, kammasacA hu pANiNo / / 20 / / aurazrIyanAma saptama - vyAkhyA - vimAtrAbhirvividhapariNAmAbhi: zikSAbhiH prakRtibhadrakatvAderabhyAsarUpAbhiH uktaJca - "cauhiM ThANehiM jIvA maNussAuaM // madhyayanam nibaMdhaMti, taMjahA - pagatibhaddayAe, pagativiNIayAe, sANukkosayAe, amacchariayAetti" ye narAH gRhiNazca te suvratAzca dhRtasatpuruSavratA gRhisuvratAH, satpuruSavrataJca laukikA apyevamAhuH - "vipadyucaiH stheyaM padamanuvidheyaM ca mahatAM, priyA nyAyyA vRttirmalinamasubhaGgepyasukaram / asanto nAbhyarthyAH suhRdapi na yAcyastanudhanaH satAM kenoddiSTaM viSamasidhArAvratamidam / / 1 / / " AgamoktavratadhAraNaM tveSAM na sambhavati, devagatihetutvAttasya / yattadornityAbhisambandhAt te upayAnti prApnuvanti mAnuSIM yoniM kimityevamata Aha - 'kammetyAdi' hu yasmAt satyAnyavandhyaphalAni karmANi jJAnAvaraNIyAdIni yeSAM te satyakarmANaH, sUtratvAdvyatyaye karmasatyAH prANinaH iti sUtrArthaH / / 20 / / atha labdhalAbhopanayamAha - Jain Education Intellonal sil For Personal & Private Use Only C 399
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 400 lel llell ||si all llel liball ||Gl ||6 // ||6| Ho iti vaklavyavikalAH, yAnti devatAM devatvaM aidaMyugInajanApekSayA cetthamuktaM, viziSTa saMhananAdisAmagrIsadbhAve tu mokSamapi yAntIti sUtrArthaH / / 21 / / 6 aurabhrIyanAma llell kA uktamarthaM nigamayannupadezamAha - saptama madhyayanam evamadINavaM bhikkhuM, agAriM ca viANiA / kahaM nu jiJcamelikkhaM, jiJcamANo na saMvide / / 22 / / vyAkhyA - evamuktanyAyena lAbhAnvitaM adInavantaM dainyarahitaM bhikSu munimagAriNaM ca gRhasthaM vijJAya vizeSeNa // Ml tathAvidhazikSAvazAddevanaragatiprAptirUpeNa jJAtvA kathaM kena prakAreNa nu vitarke 'jivaMti' sUtratvAt jIyeta hArayedvivekI viSayakaSAyAdibhiriti // 1 zeSaH / 'elikkhaMti' IdRzaM devatvAdilakSaNaM lAbhaM, kathaM ca jIyamAno hAryamANo na 'saMvidetti' sUtratvAnna saMvitte na jAnIte ? api tu saMvitta kA // eva, saMvidAnazca yathA na jIyate tathA yateteti bhAvaH iti sUtrArthaH / / 22 / / samudradRSTAntamAha - __jahA kusagge udagaM, samuddeNa samaM miNe / evaM mANussagA kAmA, devakAmANamaMtie / / 23 / / ||7|| vyAkhyA - yatheti dRSTAntopanyAse, kuzAgre darbhakoTau yadudakaM jalaM tatsamudreNa samudrajalena samaM minuyAt, ayaM bhAva: - yathA kopyajJaH Mel kuzAgrabindumAdAya samudrajalamiyadevAsti nAdhikamiti mAnaM kuryAt, na ca kuzAgrajalasamudrajalayostulyatvamasti / evaM mAnuSyakAH kAmA / // devakAmAnAmantike samIpe, ayamAzayo yadyapi kazciJcakravartyAdimanuSyakAmAn devakAmopamAn manyeta, paraM kuzAgrajalabindusamudravanmanuSyadevakAmAnAM M mahadevAntaramiti sUtrArthaH / / 23 / / uktamevArtha nigamayannupadezamAha - ||7|| lil Mell || || Isll Isl foll llell lls IGll 16 Jell lish min Education International For Personal & Private Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ lifall ||Gl isi uttarAdhyayana sUtram 401 sil fol lel Insll kusaggamittA ime kAmA, saMniruddhammiM Aue / kassa heuM purA kAuM, jogakkhemaM na saMvide / / 24 / / 6| aurabhrIyanAma saptamavyAkhyA - kuzAgramAtrA darbhAgrasthitajalavadatyalpA ime kAmA manuSyasambandhino bhogAste'pi na palyopamAdimAne dIrgha AyuSi, madhyayanam 6 tataH 'kassa heuMti' prAkRtatvAt kaM hetuM kiM kAraNaM 'purAkAuMti' puraskRtyAzritya, alabdhasya lAbho yogo labdhasya pAlanaM kSemastayoH I samAhAre yogakSemaM, aprAptaviziSTadharmAvAptiM prAptasya ca tasya pAlanaM na saMvitte na jAnAti jana iti zeSaH, ayaM bhAva:-yogakSemAjJAne hi bhogAbhiSvaGga eva heturmanuSyabhogAzca dharmaprabhAvaprabhavadivyabhogApekSayA'tyalpAH tatastattyAgato bhogAbhilASiNApi dharma eva yatanIyamiti SI sUtrArthaH / / 24 / / itthaM dRSTAntapaJcakamuktaM, tatra cAdau urabhradRSTAntena bhogAnAmAyatAvapAyabahulatvamuktaM, apAyabahulamapi yanna tucchaM nA II tatparihartuM zakyata iti kAkiNyAmraphaladRSTAntAbhyAM tattucchatvaM darzitaM, tucchamapi lAbhacchedAtmakavyavahArAbhijJatayA AyavyayatolanAnipuNa sil eva tyaktuM zakta iti vaNigvyavahAradRSTAntaH, AyavyayatolanA ca kathaM kAryeti samudradRSTAntastatra ca divyakAmAnAmabdhijalopamatvamuktaM, ki 6 tathA ca teSAmupArjanaM mahAnAyo'nupArjanaM tu mahAn vyaya iti tatvato darzitamiti dhyeyaM / iha ca yogakSemAsaMvedane kAmAnivRtta eva / // syAditi tasya doSamAha - iha kAmAniaTTassa, attaTe avarajjhai / socA neAuaM maggaM, jaM bhujo paribhassai / / 25 / / vyAkhyA - iheti manuSyatve jinamate vA prApte iti zeSaH, kAmebhyo'nivRtto'nuparata: kAmAnivRttastasya Atmano'rtha AtmArthaH // 401 Isil ||Gl lell llell ||ll Mel foll Gll || llol lll lol lal Ilal lel Jan Ecation de lloral For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ llsil uttarAdhyayana sUtram 402 NEW Mel ||7|| kA svargAdiraparAdhyati, anekArthatvAddhAtUnAM bhrazyati / kutazcaivamityAha-zrutvA upalakSaNatvAtpratipadya ca naiyAyikaM nyAyopapatraM mArga ratnatrayarUpaM aurabhrIyanAma saptamamuktimArga, yadyasmAdbhUyaH puna: paribhrazyati, kAmanivRttiM pratipatro'pi gurukarmatvAttataH pratipatati / ye tu zrutvApi na pratipannAH, zravaNaM vA yeSAM nAsti madhyayanam te'pi kAmAnivRttA eveti bhAva iti sUtrArthaH / / 25 / / yastu kAmebhyo nivRttastasya guNamAha - iha kAmaniaTTassa, attaTe nAvarajjhai / pUidehaniroheNaM, bhave devitti me suaM / / 26 / / vyAkhyA - iha kAmebhya nivRttaH kAmanivRttastasyAtmArthaH svargAdi parAdhyati na bhrazyati, kuta: punarevaM ? yata: pUti: kuthito deha audArikaM zarIraM tasya nirodho'bhAva: pUtidehanirodhastena kAmanivRtto bhaveddevaH saudharmAdikalpavAsI / upalakSaNatvAt siddho vA / ityetanmayA zrutaM paramagurubhya zeSa iti sUtrArthaH / / 26 / / tadanu yadasau prApnoti tadAha - . iDDI jui jaso vaNNo, AuM suhamaNuttaraM / bhujo jattha maNussesu, tattha se uvavajai / / 27 / / vyAkhyA - RddhiH svarNAdikA, dyutiH zarIrakAntiH, yazaH parAkramakRtA prasiddhiH, varNo gAmbhIryAdiguNotthA zlAghA, gauratvAdiSu, Sll AyurjIvitaM, sukhaM yatheSTaviSayavAptiH, anuttaraM sarvotkRSTamidaJca sarvatra yojyate / etAni yatra yeSu manuSyeSu bhavanti prAcyasya bhUyaHzabdasyeha yogAt // 402 16 llll llasil lls Nell llell For Personal & Private Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil Islil sUtram 403 Isll llll 115 __ aurabhrIyanAma DA bhUyaH punastatra teSu sa upapadyate jAyate iti sUtrArthaH / / 27 / / evaJca kAmAnivRttyA yasyAtmArtho vinazyati sa bAla:, itarastu paNDita ityarthAduktaM, kA saptamasamprati sUtratrayeNa punastayoH svarUpamupadazyopadezamAha - madhyayanam bAlassa passa bAlattaM, ahammaM paDivajiA / cicA dhammaM ahammiTe, naraesu uvavajai / / 28 / / vyAkhyA - bAlasya mUDhasya pazya bAlatvaM, kiM tadityAha-adharma viSayAsaktirUpaM pratipadyAGgIkRtya tyaktvA dharma bhogatyAgarUpaM 'ahammiTetti' prAgvanarake upalakSaNatvAdanyatra durgatI upapadyate / / 28 / / tathA - || dhIrassa passa dhIrattaM, savvadhammANuvattiNo / cicA adhammaM dhammiTe, devesu uvavajai / / 29 / / Islil vyAkhyA - dhiyA rAjate iti dhIro buddhimAn, parISahAdyajayyo vA dhIrastasya pazya dhIratvaM, sarvadharma kSAntyAdirupamanuvarttate tadanukUlAcaraNena 8 l svIkarotItyevaM zIlo yaH sa sarvadharmAnuvartI tasya sarvadharmAnuvartinaH / dhIratvamevAha tyaktvA adharma bhogAbhiSvaGgarUpaM dhammidvetti' iSTadharmA deveSUpapadyate 8 // Me ||29 / / tataH kiM kartavyamityAha - || foll lloll lall loll lall Ifoll foll rah foll Isl foll lell Ifoll llol Ill ||7|| Jel 403 litel lei lisl lll llsil lish For Personal Private Use Only law.jainelibrary.pra
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ aurabhrIyanAma uttarAdhyayana sUtram 404 lish saptama ||Gll madhyayanam Jell ||7 ||6| Well || tuliA NaM bAlabhAvaM, abAlaM ceva paMDie / caiUNa bAlabhAvaM, abAlaM sevae muNi / / 30 / / tti bemi vyAkhyA - tolayitvA bAlabhAvaM bAlatvaM, 'abAlaMti' bhAvapradhAnatvAnirdezasya abAlatvaM, caH samuJcaye, eveti' sUtratvAdanusvAralopaH, tatazca IM evamanantaroktanyAyena paNDitastattvajJaH tyaktvA bAlabhAvaM'abAlaMti' abAlatvaM sevate muniriti sUtratrayArthaH ||30||iti bravImIti prAgvat / / on iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarA || dhyayanasUtravRttau saptamAdhyayanaM sampUrNam / / 7 / / 161 / / iti saptamAdhyayanaM sampUrNam / / lish lalll Moli Mel ||Gl 16 lall el sil lal Isl lell 404 Ill lel ||Gll in Education in For Personal & Private Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ | llol uttarAdhyayana ||7| 405 16 Ill Isil Isl llel 16ll lish Ill ell Jell llell IIsl ||ath kApilIyanAma aSTamAdhyayanam / / kApilIya nAma aSTamavyAkhyAtaM saptamadhyayanaM, atha kapilamunipraNItatvena kApilIyAkhyamaSTamamArabhyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane rasagRddhityAga uktaH, sa| madhyayanam I ca nirlobhasyaiva syAdityatra nirlobhatvamucyate, ityanena sambandhenAyAtasyA'sya prastAvanArthamAdau kapilamunicaritamucyate / tatrAyaM sampradAya: - tathAhi puryAM kauzAmbyAM, jitazatrumahIzituH / purodhAH kAzyapAhvo'bhU-dvidyAmbhonidhipAragaH / / 1 / / yazasvinI yazA nAmnI, tasyAsItprANavallabhA / ajaniSTa tayoH sUnuH, krameNa kapilAbhidhaH / / 2 / / kapile ca zizAveva, vipede kAzyapo'nyadA / kAla: kAlamakAlaM vA, na hi mRtyorapekSate / / 3 / / mRte tasminnRpo'nyasmin, purohitapadaM nyadhAt / astaGgate ravI tejaH, pradoSa iva dIpake / / 4 / / hayArUDhaM dhRtacchatraM, taM nUtanapurohitam / gacchantamanyadApazya-dhazA bhUriparicchadam / / 5 / / tadarzanAnilodbhUta-bhUriduHkhAnalArditA / smAraM smAraM nijaM kAntaM, ruroda vivazA yazA / / 6 / / kapilo'pi nijAmambAM, rudatIM vIkSya duHkhitaH / rudanityavadanmAta-stvaM rodiSi kuto'nizam ? / / 7 / / sA'vAdIdasya viprasya, yA sampat putra ! varttate / sA'bhavattvatpituH sarvA, gatA ca tvayi nirguNe / / 8 / / satyapi tvayi putre yat, kramAyAtA'pya'gAdramA / tato'haM duHkhitA kurve, rodanaM nandanA'nvaham / / 9 / / 405 isil lish 16 lil Isill Poll ell llsil Poll Moll lloll All Isil ilsil in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 sil uttarAdhyayana sUtram 406 kApilIya II nAma aSTama madhyayanam || Iel 16 lol sutaH proce brUhi mAta-vidyAbhyAsAya pAThakam / yathA tadantike'dhItya, bhavAmi guNavAnaham / / 10 / / yazA'zaMsanna ko'pyatra, bhavantaM pAThayiSyati / yo hi tvAM pAThayettasmai, kupyenavyapurohitaH / / 11 / / tadvatsa ! gaccha zrAvastI, tatrAsti tvatpituH suhRt / indradattadvijaH prAjJaH, sa hi tvAM pAThayiSyati / / 12 / / tataH sa gatvA zrAvastI-mindradattaM praNamya ca / AtmAnaM jJApayitvoce, tAtA'dhyApaya mAmiti / / 13 / / upAdhyAyo'bhyadhAvatsa !, yuktaste'sau manorathaH / vizeSaM nahyahaM kaJcit, pazyAmi pazumUDhayoH / / 14 / / kintu te bhojanaM dAtuM, niHsatvAdakSamo'smyaham / tadvinA ca kathaM nitya-makhinnastvaM paThiSyasi ? / / 15 / / bhrAtuSputrAya te vidyA-thine prAghurNakAya ca / bhojyadAne'pyazakto'smi, tanme duHkhAyate bhRzam ! / / 16 / / alapatkapilastAta !, kRtaM cintanayA'nayA / bhikSAvRttyA kariSye'haM, pratyahaM prANadhAraNam / / 17 / / uvAca pAThako bhikSA-vRttyA'dhyetuM na zakSyase / tadehi tava bhuktatyarthaM, prArthaye kaJcidIzvaram / / 18 / / ityuktvA sa samaM tena, zAlibhadrebhyamandiram / jagAma kuJjara iva, kalabhena samaM saraH / / 19 / / OM bhUrbhuvaHsvarityAdi-gAyatrImantravAdinam / dattAziSaM tamibhyo'pi, kiM kAryamiti pRSTavAn / / 20 / / Uce dvijo'muM manmitra-putramadhyetumAgatam / bhojaya pratyahaM jJAno-paSTambho hi mahAphalaH / / 21 / / ||ll ||oll foll le 406 Ill ell ller liall min Education Interation 16ll For Personal & Private Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ is uttarAdhyayana sUtram 407 kApilIya nAma aSTamamadhyayanam saharSa zAlibhadreNa, tadvAkye svIkRte'nvaham / papATha pAThakopAnte, bhuktvA taddhAgni 'mANavaH / / 22 / / bhoktuGgatasya tadvhe, kapilasyAnuvAsaram / dAsyekA taruNI bhojyaM, zobhanaM paryaveSayat / / 23 / / tasya vidyAbhirAtmAnaM, bhojyairaGgaJca puSNataH / udabhUdyauvanaM dAkSyA-kairojIvanajIvanam / / 24 / / hAsyazIlo dvijaH so'tha, tasyAM dAsyAmarajyata / yauvanaM hi vikArANAM, sarveSAmAdikAraNam / / 25 / / tayA ca raktayA sAkaM, kapilo'ramatA'nizam / tadekacittA taJjaiva-mUce dAsyanyadA rahaH / / 26 / / tvameva me priyaH kintu, niHsvo'sItyaparaM naram / seve vastrAdihetozce-tra te kopaH prajAyate / / 27 / / anvamanyata nirmanyu-statrArthe kapilo'pi tAm / tasyAM puryAJcAnyadA''sI-dAsInAmutsavo mahAn / / 28 / / tadA ca prekSya tAM dAsI-mudvignAM kapilo dvijaH / kutastavAratiriti, papraccha snehamohitaH / / 29 / / sA'vAdIdadya dAsInA-mutsavaH samupasthitaH / na ca me patrapuSpAde-rmUlyaM kiJcana vidyate ! / / 30 / / tadvinA tu sakhImadhye, labhiSye'haM vigopanAm / sazriyo hi striyo niHsvAM, hIlayanti sakhImapi / / 31 / / tacchrutvA kapilopyanta-radhRtA'dhRtimuJcakaiH / yAti sthAnAntaraM duHkhaM, prItyA vArIva kulyayA / / 32 / / tatastamavadaddAsI, sundara ! tvaM viSIda mA / atrAsti zreSThiSu zreSTho, dhanAkhyo dhanadopamaH / / 33 / / 1. alpavayaskaH / llol ||ell ill 407 islil |sil lifsil Insl Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel uttarAdhyayana Mall M6 ||5|| kApilIya sUtram nAma aSTama Xo4 ||7|| madhyayanam ||7|| 116 ||7|| ill ||6 llol Ill Mel yastaM prabodhayetsupta, sa tasmai svarNamASako / dadAtIti nizAzeSe, yAhi tvaM tasya mandire / / 34 / / kalpakAle ca kalyANin, kAntaiH kalyANabhASitaiH / prabodhayestaM rAjIvamivArka: komalaiH karaiH / / 35 / / ityuktvA kazcidanyaH prAga, mA yAsIditi zaGkayA / autsukyAjJAtakAlA sA, nizIthe prajighAya tam / / 36 / / sa ca rAjanaraizcaura, iti baddhaH pathi vrajan / prasenajinmahIjAneH, puraH prAtaranIyata / / 37 / / rAjJA pRSTazca vRttAntaM, sarva satyaM jagI nijam / tacchrutvetyabhyadhAdbhUpaH, kRpArasamahodadhiH / / 38 / / yanmArgayasi tattubhyaM, dadAmi bada kAmitam / svAmin vicArya yAciSye, provAceti tato dvijaH / / 39 / / . so'tha rAjJAbhyanujJAto, gatvA'zokavanAntare / dadhyau vastrAdikaM bhAvi, na hi mASadvayena me / / 40 / / tatsuvarNazataM yAce, yadvA tenApi no bhavet / gRhayAnAdi taniSka-sahasraM prArthaye nRpAt ! / / 41 / / yadvA tenApi nApatya-vivAhAdi bhaviSyati / tallakSaM prArthaye dAtuH, sattve kiM stokayAJcayA / / 42 / / uddhAro bandhudInAde-rlakSeNApi na sambhavI / sampadAM ca phalaM bandhu-dInAdInAmupakriyA / / 43 / / koTi koTizataM koTi-sahasraM vA tadarthaye / tasyeti dhyAyata: puNya-vazAdiyamabhUnmatiH / / 44 / / mASadvitayamUlasyA-pyaho lobhamahIruhaH / visphUrjitaM yatkoTInA, lAbhe'pyuH pravardhate ! / / 45 / / lobha: svalpo'pi lAbhenA-'mbhojanAlamivAmbhasA / vRddhi yAtItyalaM tena, santoSasukhadasyunA / / 46 / / llll || Illl 161 408 nol Mall 16ll ||7|| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 409 kApilIya nAma aSTamamadhyayanam videzaM mAtRnirdezA-dvidyArthamahamAgataH / sApi nopArjitA kintu, vyasanaM mahadarjitam ! / / 47 / / mAturgurozca vAkyAni, kulAcAraM ca lumpatA / mayA viSayagRddhana, karmAnahamidaM kRtam ! / / 48 / / viSavadviSamodakaviSayastadalaM mama / dhyAyannityAdisaMvegA-jAtismRtimavApa saH / / 49 / / svayaMbuddhaH svayaM kRtvA, locaM mUrdhani zuddhadhIH / devatAdattaliGgo drAga, rAjJo'bhyaNe jagAma saH / / 50 / / vimRSTaM kimiti spaSTaM, pRSTo rAjJA viziSTadhIH / nijAM manorathazreNI, nivedyetyavadanmuniH / / 5 / / yathA lAbhastathA lobho, lAbhAllobhaH pravardhate / mASadvayAzritaM kArya, koTyApi na hi niSThitam ! / / 52 / / tanizamya nRpastuSTo-'vAdInmuJca vrataM drutam / dadAmi koTImapi te, bhukSva bhogAn yathAsukham ! / / 53 / / muniH smAha kRtaM dravyai-rasArainispRhasya me / jAto nirgrantha evAha, dharmalAbho'stu bhUpate ! / / 54 / / ityuktvA bhUbhujo'bhyarNA-nirgatyograM tapazcaran / vicaran bhuvi SaNmAsyA, kevalajJAnamApa saH / / 55 / / itazca yojanAnyaSTA-daza sarvatra vistRtA / aTavyekA'bhavadrAja-gRhAbhidhapurAdhvani / / 56 / / tatra cetkaTadAsAkhyA-zcaurAH paJcazatImitAH / balabhadrAdayo'bhUvan, pAtAle pannagA iva / / 57 / / vijJAya pratibodhArhI-stAMzca vijJAnacakSuSA / teSAmupakRtiM kartuM, tatrAraNye yayo yatiH / / 58 / / tamAyAntaM drumArUDhI-pazyadeko malimlucaH / AyAti zramaNa: kopI-tyanyeSAJca nyavedayat / / 59 / / sil 409 Jan Education interna For Personal & Private Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 uttarAdhyayana sUtram 410 Iol asmAnavagaNayyeva, sametyayamiti krudhA / gRhItvA te muni ninyu-rupasenApatiM drutam / / 60 / / li kApilIya foll Uce senApatiH krIDA, kurmo'neneti cintayan / sAdho ! tvaM nRtya nRtyeti, tato yatirado'vadat / / 6 / / nAma aSTama madhyayanam vAdyaM nRtyasya hetusta-dvAdakazca na vidyate / tannRtyaM syAtkathaM ? kArya, na hi syAtkAraNaM vinA / / 62 / / vAditeSvatha tAleSu, caurANAM paJcabhiH zataiH / dhruvakAnucakairgAya-banarta kapilo muniH / / 63 / / tadyathA - "adhuve asAsayaMmi, saMsAraMmi u dukkhapaurAe / kiM nAma hoja taM kammayaM, jeNAhaM duggaiM na gacchejA / / 64 / / pratidhruvamimaM gAyana, dhruvaM kapilakevalI / jagau sUrIn dhruvAn zAnta-rasapIyUSasAgarAn / / 65 / / etadadhyayanaM jajJe, taireva dhruvakadhuvam / zAstratvaM pratipadyante, vacAMsyapi hi tAdRzAm / / 66 / / teSu cAdyaM dhruvaM zrutvA, kepyabudhyanta dasyavaH / kecittvanyaM kecidanya-taraM tadapare param / / 67 / / itthaM munIndraH pratibodhya tUrNa-madIkSayatpaJcazatAni caurAn / vihRtya pRthvyAM suciraM kramAJca, babhUva nirvANapurAdhivAsI / / 68 / / ityuktaH sampradAyaH, sAmprataM sUtraM prastUyate, tazcedaM - adhuve asAsayaMmi, saMsArammi u dukkhapaurAe / kiM nAma hojja taM kammayaM, jeNAhaM duggaiM na gacchejjA / / 1 / / vyAkhyA - kapilo hi bhagavAn svayaM buddhazcaurapratibodhArthaM prathamamamuM dhruvaM jagau / dhruvakalakSaNaJcedaM - "jaM gijai puvvaM cia, puNo puNo 410 Isl |sil || Isil Poll Jell 16 Isil in Econo For Personal Private Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 411 liall ller Insi Isl 8 savvakavvabaMdhesu / dhuvayaMti tamiha tivihaM, chappAya cauppayaM dupayaM / / 1 / / ti" atra 'adhuvetti' dhruva ekAspadapratibaddhaH sthira ityarthaH, na tathA 7 kApilIya 8. adhruvastasmin saMsAra iti sambandhaH / bhramanti hyatra sarvasthAneSu jantavaH yaduktaM - "raGgabhUmirna sA kAci-cchuddhA jagati vidyate / vicitraiH karmanepathya madhyayanam 7 // yaMtra jIvairna nATitam / / 1 / / " tathA azAzvate kAlatopyanitye, azAzvataM hi sarvamidaM rAjyAdi, yaduktaM - "calaM rAjyaizvarya dhanakanakasAraH 6 parijano, nRpAdvA vAllabhyaM calamamarasaukhyaM ca vipulaM / / calaM rUpArogyaM balamiha calaM jIvitamidaM, jano dRSTo yo vai janayati sukhaM sopi hi cala: 6 // 1 // " saMsAre bhave pracurakANi prabhUtAni duHkhAni zArIramAnasAni yatra sa tathA, prAkRtvAJca vyatyaye 'dukkhapaurAetti' kimitti prazne, nAmeti / // 6 // vAkyAlaGkAre, bhavettat karmava karmakamanuSThAnaM ? yena karmaNA hetubhUtena ahaM durgati narakAdikAM 'na gacchejjatti' na gaccheyaM / atra ca tasya bhagavataH / saMzayAbhAve'pi durgatigamanAbhAvepi ca yadevamuktaM tatpratibodhanIyapUrvasaGgatikApekSamiti sUtrArthaH / / 1 / / evaJca bhagavatodgIte tAlAn kuTTayadbhizcauraizca / il pratyudgIte'smin dhruvake punarbhagavAnAha - vijahittu puvvasaMjogaM, na siNehaM kahiMci kuvvejjA / asiNeha siNehakarehiM, dosapaosehiM muJcae bhikkhu / / 2 / / vyAkhyA - vihAya tyaktvA pUrvasaMyoga, pUrvaparicitAnAM mAtApitrAdisvajanAnAmupalakSaNatvAddhanasya ca sambandhaM, na snehamabhiSvaGgaM / // kvacidvAhye'bhyantare vA parigrahe kurvIta kuryAt, tathA ca ko guNa: ? ityAha, asnehaH pratibandharahitaH prAkRtatvAdvisargalopaH, snehakareSvapi va putrakalatrAdiSu AstAmanyeSu, apizcAtra lupto draSTavyaH, doSAzca ihaiva manastApAdayaH, pradoSAzca paratra narakaprAptyAdayo doSapradoSAstairmucyate | tyajyate bhikSuriti sUtrArthaH / / 2 / / punaryadasau kRtavAMstadAha - || ||Gall ||7|| 411 in Educationa l For Personal & Private Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 4 uttarAdhyayana sUtram 412 sil 16ll to NANadaMsaNasamaggo, hianissesAya savvajIvANaM / tesiM vimokkhaNaTThAe, bhAsaI muNivaro vigayamoho / / 3 / / kApilIya Isll isi nAma aSTamavyAkhyA - 'totti' tato'nantaraM bhASate munivara iti sambandhaH, sa ca kIdRza ityAha / jJAnadarzanAbhyAM prastAvAtkevalAbhyAM samagraH samanvitaH, madhyayanam M&ll kimartha bhASate ? ityAha / 'hianisseasAetti' sUtratvAt hito bhAvArogyahetutvAt pathyo yo nizreyaso mokSastasmai tadarthaM, keSAM ? sarvajIvAnAM, is MS 'tesiMti' casya gamyatvAtteSAJca paJcazatacaurANAM vimokSaNArthaM bhASate vakti vartamAnanirdezastatkAlApekSayA munivaro vigatamohaH kSapitamohanIyakarmA / in // iha ca 'hianisseasAe savvajIvANamityanenaiva caritArthatve'pi tesiM vimokkhaNaDhAetti' yat punarabhidhAnaM tattadA bhagavatastAnevoddizya pravRttiriti / is prAdhAnyakhyApanArthamiti sUtrArthaH / / 3 / / yaJcAsau bhASate tadAha - ___ savvaM gaMthaM kalahaM ca, vippajahe tahAvihaM bhikkhU / savvesu kAmajAesu, pAsamANo na lippaI tAI / / 4 / / vyAkhyA - sarvamazeSa granthaM bAhyaM dhanAdikaM AntaraM mithyAtvAdikaM parigraha, kalahahetutvAtkalahaH krodhastaM, ca zabdAnmAnAdIMzca, In AntaragrantharUpatve'pyeSAM pRthak grahaNaM bahudoSatAkhyApanArthaM, 'vippajahetti' viprajahyAttyajet, tathAvidhaM karmabandhahetuM dharmopakaraNamapItyabhiprAyaH / bhikSurmuniH tatazca kiM syAdityAha, sarveSu kAmajAteSu zabdAdiviSayasamUheSu 'pAsamANotti' pazyan atyantakaTukaM taddoSamiti zeSaH, na lipyate na sajyate 'tAitti' trAyate rakSatyAtmAnaM durgateriti trAyIti sUtrArthaH / / 4 / / itthaM granthatyAge guNamuktvA le Man vyatireke doSamAha - llell llell lall lall || llell Ifoll Mel Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 413 bhogAmisadosavisane, hianisseasabuddhivivajjatthe / bAle a maMdie mUDhe, bajjhaI macchiA va khelaMmi / / 5 / / kApilIya loll isll vyAkhyA - bhogA eva gRddhihetutvAdAmiSaM bhogAmiSaM, tadevAtmadUSaNAddoSo bhogAmiSadoSastasmin vividhaM sanno nimagno bhogAmiSadoSaviSaNNaH, nAma aSTama madhyayanam 16 hite nizreyase mokSe buddhistallAbhopAyaviSayA mativiparyastA viparyayavatI yasya sa hitanizreyasabuddhiviparyastaH, bAlazcAjJaH, 'maMdietti' sUtratvAnmando el dharmakaraNampratyalasaH, mUDho mohAkulitacetA: badhyate zliSyate'rthAt jJAnAvaraNAdikarmaNA makSikeva zleSmaNi rajaseti gamyate / ayaM bhAva:-yathA'sau 6 tadgandhenAkRSyamANA khele majjati, magnA ca revAdinA badhyate, evaM jIvopi bhogAmiSamagnaH karmaNeti sUtrArthaH / / 5 / / nanu yadyevaM karmabandhahetavo 6 bhogAstarhi kiM na sarve'pi tAMstyajantItyAha - in dupariJcayA ime kAmA, no sujahA adhIrapurisehiM / aha saMti suvvayA sAhU, je taraMti ataraM vaNiA vA / / 6 / / vyAkhyA - duSparityajA duHkhena parityaktuM zakyA ime pratyakSA: kAmA zabdAdyAH no naiva 'sujahatti' ArSatvAtsuhAnA: sutyajAH, kaiH : is adhIrapuruSaiH asAtvikanaraiH, yaha duHparityajA ityuktvA punarna sujahA ityuktaM tadatyantadustyajatvakhyApakaM, adhIragrahaNAttu dhIraiH sutyajA ll evetyucyate, ata evAha 'ahetyAdi' atheti vAkyAntaropanyAse, santi vidyante, suvratA niSkalaGkavratAH sAdhavo ye taranti atikrAmanti ataraM al tarItumazakyaM bhavamityarthaH / vaNija iva, vAzabdasya ivArthatvAt / yathA hi vaNijo'taraM nIradhiM yAnapAtrAdinA taranti evamete'pi vratAdinA // M bhavamiti / uktaM ca - "viSayagaNa: kApuruSa, karoti vazavatinaM na satpuruSam / badhnAti mazakameva hi, lUtAtanturna mAtaGgam / / 1 / / " iti // // sUtrArthaH / / 6 / / kiM sarve'pi sAdhavo'taraM taranti ? uta netyAha - 413 loll in Education International For Personal Private Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // liGll Jell uttarAdhyayana sUtram 414 samaNAmu ege vayamANA, pANavahaM miA ayANaMtA / maMdA nirayaM gacchaMti, bAlA pAviAhiM diTThIhiM / / 7 / / kApilIya vyAkhyA - zramaNAH smo vayamityeke kecanAnyatIthikA vadamAnA: svAbhiprAyaM dIpayantaH, 'dIptijJAnayatravimatyupasambhASopamantraNe vada | isi madhyayanam 5 ityAtmanepadam / ' prANavadhaM prANaghAtaM mRgA iva mRgA mUDhatvAt ajAnantaH ! ke prANinaH ? ke vA teSAM prANA: ? kathaM vA vadhaH ? l ityanavabudhyamAnAH / anena prathamavratamapi na vidanti AstAM zeSANIti sUcitaM, ata eva mandA iva mandA mithyAtvamahArogAkulitA: 'nirayaM' & narakaM gacchanti, bAlA nirvivekA: pApikAbhiH pApahetubhirdRSTibhirdarzanAbhiprAyarUpAbhi: "brahmaNe brAhmaNamAlabheta, indrAya kSatraM, marudbhyo vaizya, | " tapase zUdra" tathA - "yasya buddhirna lipyeta, hatvA sarvamidaM jagat / AkAzamiva paGkena, nAsau pApena lipyate / / 1 / / " 8 Ill ityAdikAbhirdayAdamabAhyAbhiH, teSAM ca narakaM gacchatAM veSAdikaM na trANAya syAdyaduktaM - "carmavalkalacIrANi, kUrcamuNDazikhAjaTAH / na 6 Mell vyapohanti pApAni, zodhako tu dayAdamau / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 7 / / ata evAha - ||7|| nahu pANavahaM aNujANe, mucija kayAi savvadukkhANaM / evaM AriehiM akkhAyaM, jehiM imo sAhudhammo paNNatto / / 8 / / Mell __ vyAkhyA - na hu naiva prANavadhaM mRSAvAdAderupalakSaNaJcaitat, 'aNujANetti' apelRptasya darzanAdanujAnannapi AstAM kurvan kArayan vA mucyeta l tyajyeta kadAcit kvApi kAle 'savvadukkhANaMti' supvyatyayAtsarvaduHkhai, zArIramAnasaH klezaH, tato hiMsAdinivRttA eva zramaNA bhavaM tarantIti kA tatvam / na caitanmayaivocyata ityAha, evamuktanItyA AryastIrthakarAdibhirAkhyAtaM kathitaM, yairAvairasau sAdhudharmo hiMsAnivRttyAdiH prajJaptaH prarUpita iti / sUtrArthaH / / 8 / / sAdhudharmamevAha - leir sil Isl 414 Isl lol Isl lel Hal For Personal & Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mall ||oll ||Gll uttarAdhyayana sUtram 415 pANe a nAivAijjA, se samietti vuJcai tAI / tao se pAvayaM kammaM, nijAi udagaM va thalAo / / 9 / / kApilIya nAma aSTamavyAkhyA - prANAnnAtipAtayet, cakArAtkAraNAnumatyorniSedhamAha / mRSAvAdAdiparihAropalakSaNaJcaitat / kimiti prANAnnAtipAtayedityAha, l madhyayanam M6ll 'setti' yaH prANAnnAtipAtayati sa samitaH samitimAn ityucyate / kiM bhUtaH sannityAha, trAyI avazyaM prANitrAtA, samitatvepi ko guNaH ? ityAha, Mll tata: samitAt 'se iti' atha pApakaM azubhaM karma niti nirgacchati, udakamiva sthalAdatyunnatadRDhabhUpradezAditi sUtrArthaH / / 9 / / yaduktaM / M // prANAnnAtipAtayediti tadeva spaSTayati - lell jaganissiehiM bhUehi, tasanAmehiM thAvarehiM ca / no tesimArabhe daMDaM, maNasA vayasA kAyasA ceva / / 10 / / vyAkhyA - jaganizriteSu lokAzriteSu bhUteSu jantuSu, trasanAmasutrasanAmakarmodayavatsu dvIndriyAdiSu, sthAvareSu pRthivyAdiSu, caH samuJcaye, no // MIT naiva teSu Arabheta kuryAdaNDaM vadhAtmakaM 'maNasA vayasA kAyasA cevatti' sUtratvAt manasA vacasA kAyena 'cevatti' samucaye, idamiha tAtparya - "savvevi // likel dukkhabhirU, savvevi suhAbhilAsiNo sattA / savvevi jIvaNapiA, savve maraNAo bIhati / / 1 / / " iti matvA na kasyApi hiMsAM kuryAditi sUtrArthaH ki / / 10 / / uktA mUlaguNA athottaraguNA vAcyAsteSu caiSaNAsamitiH pradhAneti tAmAha - suddhasaNAo nacA NaM, tattha duvija bhikkhU appANaM / jAyAe ghAsamesijjA, rasagiddhe na siA bhikkhAe / / 11 / / vyAkhyA - zuddhA nirdoSA eSaNA udgamotpAdanAdyAH zuddhaSaNAstA jJAtvA tatra sthApayennivezayedbhikSurmumukSurAtmAnaM, kimuktaM bhavati ? 415 Islil Isi Rell in Econo For Personal Private Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // lol lls uttarAdhyayana sUtram 416 lil Isl Isl lleel lIsll Isl ||61 Is aneSaNIyatyAgena zuddhameva gRhNIyAttadapi kimartham ? ityAha - 'jAyAetti' yAtrAyai saMyamanirvAhArtham, 'ghAsaMti' grAsameSayedveSayet / kApilIya kA nAma aSTamaeSaNAzuddhamapyAdAya kathaM bhoktavyamiti grAsaiSaNAmAha-raseSu snigdhamadhurAdiSu gRddho gRddhimAn na syAnna bhavedbhikSAdye'nena rAgatyAga ukto, MI madhyayanam dveSopalakSaNaJcatattatazca rAgadveSavimukto bhuJjIteti sUtrArthaH / / 11 / / rasAgRddhazca yatkuryAttadAha - paMtANi ceva sevijA, sIapiMDaM purANakummAsaM / adu bakkasaM pulAgaM vA, javaNaTThAe nisevae maMthu / / 12 / / vyAkhyA - prAntAnyeva nIrasAnyeva seveta bhuJjIta, kAni punaH prAntAnItyAha-zItapiNDaM zItAhAraM, zIto'pi zAlyAdipiNDaH sarasa eva syAdata Aha-purANA: prabhUtavarSadhRtAH kulmASA rAjamASAstAn, ete hi purANA atyantapUtayo nIrasA bhavantIti tadgrahaNaM, upalakSaNaJcaitat // purANamudgAdInAM 'adu' ityathavA 'bakkasaM' mudgAdinahikAniSpannamannaM, pulAkamasAraM vallacanakAdi, vA samuccaye / 'javaNaTThAetti' yApanArthaM // kA dehanirvAhArthaM niSeveta bhuJjIta, manthuJca badarAdicUrNaM, casya gamyamAnatvAt atirUkSatayA cAsya prAntatvaM / iha ca yApanArthamityanenaitatsUcitaM, is yadi tena zarIrayApanA syAttadA tadeva seveta, yadi tu vAtodrekAdinA tadyApanaiva na syAt tadA gacchagato muniH sarasamapi seveta / jinakalpikAdirgacchanirgatastu prAntAdInyeva seveta, tasya tAdRzAnAmevAdAnAnujJAnAt / puna: kriyAbhidhAnaM tu na sakRdetAni seveta, kintu | MS sarvadApIti sUcanArthamiti sUtrArthaH / / 12 / / zuddheSaNAviparyaye doSamAha - Isl Ill IIGIN Wood ISI || 416 lal Ifoll ||ol Isl ||sh Illl For Personal & Private Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 417 ||7|| // 7 // eeeeeeeeeee ||7|| je lakkhaNaM ca suviNaM ca, aMgavijjaM ca je pauMjaMti / na hu te samaNA vucaMti, evaM AyariehiM akkhAyaM / / 13 / / vyAkhyA - ye munayo lakSaNaM zubhAzubhasUcakaM puruSAdilakSaNaM tatpratipAdakaM zAstramapi lakSaNaM, "asthiSvarthAH sukhaM mAMse, tvaci bhogAH // striyo'kSiSu / gatau yAnaM svare cAjJA, sarvaM satve pratiSThitam / / 1 / / " ityAdikaM / svapnaM ca svapnasya zubhAzubhasUcakaM zAstraM, "alaGkRtAnAM // 7 // dravyANAM vAjivAraNayostathA / vRSabhasya ca zuklasya, darzane prApnuyAdyazaH / / 1 / / " tathA " mUtraM vA kurute svapne, purISaJcApi lohitam / || pratibuddhyeta yaH so'rtha - nAzaM prApnoti nizcitam / / 1 / / " ityAdikaM / aGgavidyAM ca ziraH prabhRtyaGgasphuraNataH zubhAzubhasUcikAM, "siraphuraNe // ||7|| kira rajjaM piamelo hoi bAhuphuraNammi / acchiphuraNaMmi a piaM, ahare piasaMgamo hoI / / 1 / / " ityAdikAM |||7|| ||AUM|| praNavamAyAbIjAdivarNavinyAsAtmikAM vA / cakAraH sarvatra vAzabdArthaH, ye prayuJjate vyApArayanti, punayeM iti grahaNaM lakSaNAdibhiH pRthak // 7 // sambandhasUcanArthaM tatazca pratyekamapi lakSaNAdIni ye prayuJjate, na tu samastAnyeva, 'na hu' naiva te zramaNA ucyante / iha ca puSTAlambanaM binA tadvyApAraNe evamucyate, anyathA karavIralatAbhramakatapasvino'pi tathAtvApatteH, evaM AcAryairAkhyAtaM kathitamiti sUtrArthaH / / 13 / / teSAM phalamAha - iha jIviaM aniamettA, pabbhaTThA samAhijoehiM / te kAmabhogA rasagiddhA, uvavajjati Asure kAe / / 14 / / vyAkhyA - iha janmani jIvitamasaMyamajIvitaM aniyamya dvAdazavidhatapovidhAnAdinA aniyantrya prabhraSTAH pracyutAH samAdhizcittasvAsthyaM tatpradhAnA FTTTTTTTTT For Personal & Private Use Only DATTA kApilIya nAma aSTama madhyayanama 417 www.jninelibrary.org
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 418 foll sil 8. yogAH zubhamanovAkkAyavyApArAH samAdhiyogAstebhyaH te'nantaroktA: kAmabhogeSu pUrvokteSu raseSu madhurAdiSu ca gRddhA lolupA: kAmabhogarasagRddhAH, kApilIya bA bhogAntargatatvepi rasAnAM pRthaggrahaNamatigRddhahetutvakhyApakaM, upapadyante jAyante Asure asurasambandhini kAye nikAye, evaMvidhA hi nAma aSTama madhyayanam Mo kiJcitkaSTAnuSThAnamanutiSThanto'pi virAdhakatvAdasureSvevotpadyante iti sUtrArthaH / / 14 / / tato'picyutAste kiM prApnuvantItyAha tattovi uvvaTTittA, saMsAraM bahuM aNupariaDaMti / bahukammalevalittANaM, bohI hoI sudullaho tesiM / / 15 / / vyAkhyA - tatopi asuranikAyAduddhRtya nirgatya saMsAraM bhavaM 'bahu' vistIrNa anuparyaTanti sAtatyena paribhramanti, kiJca bahukarmalepaliptAnAM 6 bodhiH pretya jinadharmAvAptiH bhavati sudurlabho'tizayena duSpApaH teSAM, ye lakSaNAdi prayuJjate / yatazcaivamato nottaraguNavirAdhanA kAryeti sUtrArthaH / / || / 15 / / nanu kimete jAnanto'pyevaM lakSaNAdi prayuJjate ? ucyate - lobhavazAdata eva tadAkulasyAtmano duSpUratvamAha - kasiNaMpi jo imaM logaM, paDipuNNaM daleja ikkassa / teNAvi se na saMtusse, ii duppUrae ime AyA / / 16 / / vyAkhyA - kRtsnamapi sakalamapi yaH surendrAdirimaM pratyakSaM lokaM pratipUrNaM dhanadhAnyAdibhRtaM 'dalejatti' dadyAt 'ikkassatti' ekasmai lA MS kasmaicidArAdhakAya tenApi dhanAdipUrNalokadAyakenApi sa lubdho na santuSyet, anena dAyakena mama paripUrNatA kRteti na santuSTimApnuyAt / / 8 yaduktaM - 'na vahnistRNakASThAye-nadIbhirvA mahodadhiH / na caivAtmArthasAreNa, zakyastarpayituM kvacit / / 1 / / ityamunA prakAreNa duHkhena pUrayituM / III ||sil 6 418 list Isil ell IN in Eco For Personal Private Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil sUtram 419 hetumAha - Isil Isll liell lion lel ||ll Isil zakyo duSpUraH sa eva duSpUrakaH 'imetti' ayaM pratyakSa AtmA jIvastadicchAyA: pUrayitumazakyatvAditi sUtrArthaH / / 16 / / asantoSe svaviditaM / nAma aSTama madhyayanam jahA lAho tahA loho, lAhA loho pavaDDai / domAsakayaM kajaM, koDIevi na niTThiaM / / 17 / / vyAkhyA - yathA lAbho dravyaprAptiH tathA lobho mUrchA bhavatIti zeSa:, kimevamityAha - yato lAbhAllobhaH pravardhate, yathA yathA lAbhastathA ki el tathA lobhaH pravardhata ityarthaH / kutazcaivamityAha-dvAbhyAM mASAbhyAM kRtaM dvimASakRtaM kArya prayojanaM dAsyAH puSpatAmbUlamUlyarUpaM koTyApi dInArANAM / M na niSThitaM na niSpannaM, uttarottaravizeSAbhilASAditi sUtrArthaH / / 17 / / dvimASakRtaM ca kAryaM strImUlamiti tatparihAropadezamAha - No rakkhasIsu gijjhijA, gaMDavacchAsu NegacittAsu / jAo purisaM palobhittA, khelaMti jahA vA dAse hiM / / 18 / / / vyAkhyA - no naiva, rAkSasya iva rAkSasyaH striyastAsu, yathA hi rAkSasyo raktasarvasvamapakarSanti jIvitaM ca prANinAmapaharanti, evametA api / 6 tatvato hi jJAnAdInyeva jIvitaM, jJAnAdIni ca tAbhirapahiyanta evetyevamuktaM / 'gijhijatti' gRdhyedabhikAGkSAvAn bhavet, kIdRzISu ? 'gaMDavacchAsutti' pizitapiNDarUpatvAdgaNDe iva gaNDe kucau vakSasi yAsAM tAstathA tAsu, vairAgyotpAdanArthaJcetthamuktaM / anekAnyanekasaGkhyAni kA is caJcalatayA cittAni yAsAM tAstathA tAsu, uktaJca - "hRdyanyadvAcyanyat, karmaNyanyat puro'tha pRSThe'nyat / anyattava mama cAnyat, strINAM sarva ||7|| Isil Isll 419 JainEducationinensi For Personal Private Use Only Belarusiainelibrary.org
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel llol uttarAdhyayana sUtram 420 Me || Illl llol foll ||61 6 kimapyanyat / / 1 / / " yAH striyaH puruSaM kulInamapi pralobhya tvameva me zaraNaM tvameva ca me priya ityAdikAbhirvAgbhivipratArya khelanti krIDanti // kApilIya Mon 'jahAvatti' vAzabdasyaivakArArthatvAt yathaiva dAsairehi yAhi mA vAyAsIrityAdibhiH krIDAbhirdAsamiva puruSaM pravartayantyo vilasantIti | madhyayanam sUtrArthaH / / 18 / / punastAsAmevAtiheyatAM darzayannAha - nArIsu no pagijjhijjA, itthI vippajahe aNagAre / dhammaM ca pesalaM NaJcA, tattha Thavija bhikkhU appANaM / / 19 / / vyAkhyA - nArISu no naiva pragRdhyet prazabdaH prArambhe, tato gRddhimArabhetApi na, kiM punaH kuryAditi bhAvaH / 'isthitti' striyo 'vippajahetti' viprajahyAt tyajet, pUrvaM nArIgrahaNAnmAnuSya evoktA, iha tu devatiryaksambandhinyopi tyAjyA uktA iti na paunaruktavyaM / anagAro muni:, kiM puna: // Hel kuryAdityAha - 'dhammaM catti' cazabdasyAvadhAraNArthatvAt dharmameva brahmacaryAdirUpaM pezalamatra paratra caikAntahitatvenA'timanojJaM jJAtvAvabudhya tatreti dharme || M sthApayedbhikSurmunirAtmAnamiti sUtrArthaH / / 19 / / adhyayanArthopasaMhAramAha - ||oll iti esa dhamme, akkhAe kavileNaM ca visuddhapaNNeNaM / tarihiMti je kAhiMti, tehiM ArAhia duvelogatti bemi / / 20 / / Hell vyAkhyA - ityanena prakAreNa eSa pUrvokto dharmo munidharma AkhyAtaH kathitaH, kenetyAha-kapileneti pUrvasaGgatikatvAdamI madvacanaM / il pratipadyantAmityAtmAnameva nirdizati, caH pUrtA, vizuddhaprajJena nirmalajJAnena / athArthasiddhimAha - 'tarihaMtitti' tariSyanti bhavAbdhimiti zeSaH, ial 420 lloll Isl llol ||Gll Mail sill ||Gl || ||61 Isl || lall lall ||l lil min Education International le For Personal & Private Use Only www.alibra
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Is Jel uttarAdhyayana sUtram 421 eiiiiiiiiii Jer kApilIya nAma aSTamamadhyayanam DA ke ? ityAha - ye narAH kariSyanti prakramAdamuM dharma, anyacca, tairArAdhitau dvau loko ihalokaparalokarUpo, iha mahAjanapUjyatayA paratra ca svargApavargAdiprAptiriti sUtrArthaH / / 20 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAMS dhyayanasUtravRttI aSTamAdhyayanaM sampUrNam / / 8 / / / / iti aSTamAdhyayanaM sampUrNam / / Poll lioil lel Hell 16ll Holl lell Isil Jell Isl Nel kA Jer llol lIsl llol 421 lil For Personal & Private Use Only ,
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ lisil llsil lIsll llol uttarAdhyayana sUtram 422 llel ION navama llel ||ath namipravrajyAnAma navamAdhyayanam / / III namipravrajyAnAma / arham / / uktamaSTamAdhyayanaM, atha namipravrajyAkhyaM navamamArabhyate, asya cAyabhisambandhonantarAdhyayane nirlobhatvamuktaM, nirlobhazcehApi // madhyayanam PSI zakrAdipUjya: syAttadupadarzanAyedamucyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsya prastAvanArtha namicaritaM tAvadihAvazyaM vAcyam / yathAcAyaM HS pratyekabuddhastathAnyepi karakaNDvAdayastrayaH pratyekabuddhAstatsamakAlasvargacyavanadIkSopAdAnakevalajJAnamahAnandapadabhAjo babhUvuryadvakSyati, Mel "karakaMDU kaliMgesu, paMcAlesu a dummuho / namI rAyA videhesu, gaMdhAresu a naggai / / 1 / / tti" tataH prasaGgAttaJcaritAnyapIhocyante / tatrAdau vRSabhaM vIkSya, pratibuddhasya dhInidheH / karakaNDumahIjAne-zcaritaM vacmi tadyathA / / 1 / / atraiva bharate campA-nagaryAM guruvikramaH / bhUpobhUdguNaratnAnA-mudadhirdadhivAhanaH / / 2 / / putrI ceTakabhUbhartuH, zIlAdiguNasevadhiH / rAjJI tasyAbhavatpadyA-vatI padyA hareriva / / 3 / / bhuJjAnA bhUbhujA sAkaM, bhogAbhogAn yathAsukham / babhUva sA kramAdanta-rvatnI patnI mahIpateH / / 4 / / kRtapArthivanepathyA, dhRtacchatrA dharAbhRtA / viharAmyahamArAme, paTTebhaskandhamAzritA / / 5 / / ityabhUdohadastasyAH, kAle garbhAnubhAvataH / tasyApUrNe ca sA kAya, kRSNapakSenduvaddadhau / / 6 / / (yugmam) tataH pRthvIbhRtA pRSTA, mahiSI kAryakAraNam / jagI taM dohadaM rAjJaH, pramodadrumadohadam / / 7 / / tato bhUpastayA sAka-mAruhya jayakuJjaram / svayaM tadupari chatraM, dadhatpUrNendusundaram / / 8 / / Isl ||sl Isl 422 ||Gll ||Gl lol 16 lish lel leel For Person Pause Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 423 STATS FATF F sAnandaM paurapaurIbhiH, prekSyamANo balAnvitaH / prAvRTkAlapravezena, ramyamArAmamAsadat / / 9 / / (yugmam) tadA ca navyapAthoda-pAthaH saGgamasambhavaH / gandhaH prAdurabhUdbhUmeH, surabhirnAsikandhayaH / / 10 / / taJca gandhaM samAghrAya, dhyAyan vindhyAcalATavIm / vyAlaH kAla ivottAla:, kAntAraM pratyadhAvata / / 11 / / vyAvartamAno vikrAntairbhUyobhirapi sa dvipaH / kadAgrahAdiva zaTho, gamanAnna nyavartata / / 12 / / kurvANairvividhopAyAn, skhalyamAnopi mAnavaiH / na tasthau sindhuraH sindhu-pUraH zaravaNairiva / / 13 / / vihasteSu tatasteSu, pazyatsveva sa hastirAT / pazyatoharavaddhUpa-rAjJyau hatvA vane'nayat / / 14 / / tatra prekSya kSamApAlo, dUrAdekaM vaTadrumam / devImUce gajo hyeSa, gantA'muSya taroradhaH / / 15 / / tatra cAsmin gate sadyaH, zAkhAM nyagrodhazAkhinaH / gRhNIyAstvaM grahISyetacchAkhAmahamapi priye ! / / 16 / / AvAM tato gamiSyAvo, gajaM hitvA nijaM puraM / anyathA tvAvayorbhAvI, vanesmin kopyupadravaH / / 17 / / pratipannApyado vAkyaM, vaTasyAdho gate gaje / tacchAkhAgrahaNAyAlaM, nAbhUdrAjJI cirakriyA / / 18 / / kSmApastu dakSastacchAkhA-mAlambyodataradvaTAt / prANapriyAmapazyaMzca vyalApIditi duHkhitaH / / 19 / / ayi kAnte ! kadA bhAvI ?, saGgamaH punarAvayoH / amunA ripurUpeNa, kariNA vaJcitosmi hA ! / / 20 / / tvadviyogodbhavaM duHkhaM, dAvAgnerapi duHsaham / asoDhapUrvaM dayite !, sahiSyehaM kiyaciram ? / / 21 / / For Personal & Private Use Only DATTELIGEET || namipravrajyAnAma navama madhyayanam 1SSSSSSSSSSSSADOSTS 423
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| 191 NEW foll uttarAdhyayana sUtram 424 lol lloll ||sl 6|| namipravrajyAnAma Illl navamamadhyayanam Iol IIsl || IISM ||Gl duHkhametad ghaTembhodhi-riva mAti na me hRdi / tatkiM kurve ? kva gacchAmi ?, puraH kasya bravImi vA ? / / 22 / / ityAdi vilapana duHkha-bharabhaGguramAnasaH / dantipAdAnusAreNa, yayau campApurIM nRpaH / / 23 / / rAjJaH priyAM tu tAM dantI, ninye nirmAnuSATavIm / pipAsAvivazastatrA-vizaJcaikaM mahAsaraH / / 24 / / vArddhA surebhavattatra, krIDati dvirade zanaiH / uttatAra tato rAjJI, kuraGgIva mahAgireH / / 25 / / sarastIvA' ca haMsIva, pulinoddezamAgatA / pazyantI paritopazya-daraNyAnI bhayapradAm / / 26 / / yUthacyUtakuraGgIva, tataH sAtyarthamAturA / muktakaNThaM rurodozcai-rodayantI khagAnapi / / 27 / / kathaJciddharyamAlambya, dadhyau caivaM nRpAGganA / duSkarmadoSato hyApa-diyamApatitA mama / / 28 / / na cAticikkaNa: karma-malo rodanasambhavaiH / vinetuM zakyate nIraistadalaM rodanena me ! / / 29 / / kiJcAsmin gahane vyAghra-siMhAdizvApadAkule / upadravopi kopi syAt, tat pramAdaM jahAmyaham / / 30 / / iti dhyAtvA kRtacatuH-zaraNA sA mahAzayA / kSamayitvAkhilAn sattvAn, ninditvA duritaM nijam / / 31 / / sAkArAnazanaM kRtvA-'raNyanistaraNAvadhi / smarantI prakaTaM paJca-parameSThinamaskriyA: / / 32 / / adhvAnaM nijapuryAzca, digmUDhatvAdajAnatI / gantuM pravavRte kAJci-ddizamuddizya satvaram / / 33 / / (tribhirvizeSakam) dUraGgatA ca sA prekSya, tatra kaJcanatApasam / pipriye'ntaH payaH prApya, pipAsuriva jaGgale / / 34 / / Ill Ifoll NSH IN ISI Isl Mell || Ish || il Isl ||ol 116l 424 liol ||jA lll llell Jan Education in For Personal & Private Use Only -
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ lau caacaacaacaa taataa uttarAdhyayana- // 6 // sUtram 425 kRtAbhivAdanAM tAJca papraccheti sa tApasaH / mAtaH ! kuta ihAyAsI stvaM devIva manoramA / / 35 / ahaM ceTakarATputrI, dadhivAhanarADvadhUH / ihAnItA dvipeneti, svavRttaM sApyavocata / / 36 / / ahaM ceTaka bhUbharttu-rbAndhavosmi mahAzaye ! / tanmA bhaiSIrmA kRthAzca, zokaM nIcajanocitam / / 37 / / ityuktvA tApasazreSTha-stasyai vanaphalAnyadAt / AtithyaM hyatitheH zrINAmanusAreNa jAyate / / 38 / / pArNavaM pota iva, nItvA pArevanaM ca tAm / darzayan vasato grAmAnityuvAca taponidhiH / / 39 / / sIrakRSTAM bhuvaM naivA-krAmAmo vayamityaham / nAyAsyAmi purastvaM tu, nirbhayAtaH paraM vrajeH / / 40 / / dezo dantapurasyAyaM, dantavakro'tra bhUpatiH / gatvA puretra campAyAM, gaccheH sArthena saMyutA / / 41 / / ityuditvA nyavartiSTa, ziSTAtmA tApasAgraNIH / sApi dantapure prAptA, sAdhvInAmantike yayau / / 42 / / kRtapraNAmAM vidhivattAJca pArthivakAminIm / zrAddhe ! tvaM kuta AyAsI-rityapRcchat pravarttinI / / 43 // sApyuvAca nijAM vArtA, vinA garbhaM yathAsthitAm / smRtAnubhUtaduHkhA ca, jajJezruklinnalocanA / / 44 / / tataH pravarttinI proce mA khidyasva mahAzaye ! / karmaNAM hi parINAmo 'pratikAryaH surairapi / / 45 / / "kiJca - " vAtoddhUtadhvajaprAnta caJcalaizvaryazarmaNi / caleSTajanasaGgesmin bhave saukhyaM na kiJcana / / 46 / / janmarogajarAzoka-mRtyudauH sthyAdyupadravaiH / vyAkuletra bhave duHkha-meva prAyo bhavedvizAm / / 47 / / For Personal & Private Use Only LSSSSSSSSS namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 425 www.jninelibrary.org
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 426 yaha syAtsukhaM kiJcidviSayAdyupabhogajam / duHkhAnuSaGgAttadapi duHkha eva nimajjati / / 48 / / yata eva ca saMsAro, duHkhAnAmekamAspadam / prapadyante mokSamArga-mata eva vivekinaH / / 49 / / iti taddezanAM zrutvA, viraktA sAdade vratam / pRSTApyAcaSTa no garbhaM, cAritrAdAnazaGkayA / / 50 / / garbhavRddhau ca sAdhvIbhiH, pRSTA kimidamityasau / satyamUce tatastAstAM, sAdhvIM guptamarakSayan / / 51 / / garbhakAle ca sampUrNa, zayyAntaragRhasthitA / asUta sutaratnaM sA, maNi rohaNabhUriva / / 52 / / tato gRhItvA taM bAlaM, gatvA pretavane'mucat / tattAtanAmamudrAGke, ratnakambalaveSTitam / / 53 / / draSTuM tadgrAhakaM sAtha, taJca trAtumupadravAt / pracchannaM saMsthitAdrAkSI-dRzA premAmRtArdrayA / / 54 / / tatrAyAtastadA preta-vanezo'patyavarjitaH / jagRhe taM nijagRhe, nItvA patyai ca dattavAn / / 55 / / tasyAvakarNaka iti, sAnandaH sobhidhAM vyadhAt / AryApi tadgRhaM vIkSya, jagAmopAzrayaM nijam / / 56 / / kva garbha iti sAdhvIbhiH pRSTA cetyavadanmRSA / mRtaH suto mayA jAtaH, sa ca tyaktaH kvacittataH / / 57 / / sAdhvyopi saralAH sarvA-stattathA pratipedire / bAlastu vavRdhe tasya, saudhe paGka ivAmbujam / / 58 / / vatsaM gauriva taM bAlaM, dhyAyantI sA tu saMyatA / jagAma pratyahaM preta- vanapAlasya dhAmani / / 59 / / tatpatnyA ca samaM prema, cakre sambhASaNAdibhiH / alAlayacca taM bAla-maho ! mohotidurjayaH / / 60 / / For Personal & Private Use Only SSD D le le le lee raa caa caa caa caa caali S S S S TT TO DO U T S S SS T ||6|| namipravrajyAnAma navama madhyayanam 426
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 427 avApa yaca bhikSAyAM zobhanaM modakAdikam / tadvAlAyArpayatsopi, tasyAM rAgaM dadhau tataH / / 61 / / janmatastasya dehe ca, rUkSakaNDUrabhUddhRzam / sa ca vRddhiGgato bAlaiH, samaM kIDanadovadat / / 62 / / ahaM vo nRpatistasmA dyUyaM datta karaM mama / bAlAH procuH karasthAne, brUhi kiM te pradIyate ? / / 63 / / sa proce caNDakaNDUko, mAM kaNDUyadhvamuccakaiH / kareNAnena tuSTosmi kRtaM tadaparaiH karaiH / / 64 / / tatastasyAbhidhAM bAlAH, karakaNDUriti vyadhuH / guNakriyAdibhirnAma, navInamapi jAyate / / 65 / / kiJcitprauDhatvamApannaH, zmazAnaM ca rarakSa saH / tadeva hi kule tasmin gIyate kAryamuttamam / / 66 / / hetoH kutazcidAyAtau, zmazAne tatra cAnyadA / dvI munI vaMzajAlAnta-rdaNDamekamapazyatAm / / 67 / / tayoreko yatirdaNDa- lakSaNajJo mahAmatiH / taM vaMzaM darzayantreva mavAdIdaparaM munim / / 68 / / yAvatA vardhate catvAryaGgulAnyaparANyayam / tAvatpratIkSya yo hyena mAdatte sa bhavennRpaH / / 69 / / sAdhuvo vRkSa nikuJjAntaravartinA / tena mAtaGgaputreNa, dvijenaikena ca zrutam / / 70 / / tato vaMzasya tasyAdhaH, khanitvA caturaGgulam / chittvA prachannavRttyA taM, vADavo daNDamAdade / / 71 / / taJca prekSya dvijenAttaM, karakaNDuH krudhA jvalan / Achidya jagRhe ko vA, rAjyalakSmIM na kAGkSati ? / / 72 / / tatastaM karaNe nItvA, daNDaM dehItyavag dvijaH / sa proce'sau zmazAne me, jAtastanna dadAmi te / / 73 / / For Personal & Private Use Only vai caacaa caa caa caa caa caa le lele loo T S S S S S T U caa caa caa DS TO D S S S le le rai ||7|| namipravrajyAnAma navama madhyayanam 427 ww.jainelibrary.org
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 428 ||7|| M namipravrajyAnAma navama1161 madhyayanam lel ||ll i 16 Jell Isil Illl llell Nell Nell lall viprovocadaneneva, kArya me varttate tataH / asya sthAnenyamAdAya, daNDamenaM pradehi me / / 74 / / tenetyuktopi taM daNDaM, karakaNDuranarpayan / kuto'muM na dadAsIti, pRSTaH kAraNikaistadA / / 75 / / bAlobravItsurasyeva, daNDasyAsya prabhAvata: / bhaviSyAmi nRpo nUnaM, tadasyAma dade katham ? / / 76 / / tato vihasya taM bAla-mevaM kAraNikA jaguH / rAjyAvAptau dvijasyAsya, grAmamekaM tvamarpaye: / / 77 / / tatprapadya nijaM dhAma, karakaNDuryayo drutam / dvijopyanyAn dvijAneva-mUce gatvA svamAspadam / / 78 / / daNDaM mamApi jagrAha, balAJcANDAlabAlakaH / tataH kathaJcittaM hatvA, daNDamAdadmahe vayam / / 79 / / kathamapyetadAkA -vakarNakapitA tataH / patnIputrAnvitonazya-tsutarakSAkRte kSaNAt / / 80 / / gatvA ca kAJcanapure, te trayopi purAvahiH / kutrApi suSupuH zrAntAH, svApo hi zramabheSajam / / 81 / / tadA ca nagare tatrA-putro rAjA vyapadyata / tatodhivAsayAmAsu-sturaGgaM mantripuGgavA: / / 82 / / turaGgo'pi bhramaMsteSAM, suptAnAmantike yayo / taJca pradakSiNI cakre, bAlaM devamivAstikaH / / 83 / / taJca tejasvinaM zreSTha-lakSaNaM vIkSya nAgarAH / tuSTA jayAravaM cakru-stUryanirghoSamizritam / / 84 / / dhvAnena tena vidhvasta-pramIla: sotha bAlakaH / jRmbhAyamANa uttasthA-vAruroha ca taM hayam / / 85 / / tUryadhvanipratidhvAnA-pUrNadyAvAkSamAntaraH / pauraiH parIta: parita-stArApatirivoDubhiH / / 86 / / Mal foll sil || viol ||l IIsl 428 lell Isl || le in Education in For Personal & Private Use Only Honesiainelibrary.org
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel uttarAdhyayana sUtram 6 namipravrajyAnAma || 16 Wor navama Isll 429 el madhyayanam 161 ||s oll 16ll lie sil Poll yuktaH pitRbhyAM nagare, pravizan sa ca vADavaiH / arodhi mAtaGga iti, mAtaGga iva zUkaraiH / / 87 / / (yugmam) tato gRhItvA taM daNDaM, karakaNDuH purokarot / tasya rAjyapradAne hi, sa eva pratibhUrabhUt / / 88 / / nirmito jvalanenevA-jvaladdaNDastadA ca saH / taJca prekSya dvijA bhItA, nezaH zaramiva dvikAH / / 89 / / pure praviSTo rAjye cA-bhiSikto dhIsakhAdibhiH / sotha rAjA sajAtIyA-nmAtaGgAnvidadhe dvijAn / / 90 / / uktaJca - "dadhivAhanaputreNa, rAjJA ca karakaNDunA / vATadhAnakavAstavyA-zcANDAlA brAhmaNIkRtAH / / 91 / / " tasyAvakarNaka iti, tyaktavAdyaM nAma nIrasam / bAloktameva tatprocuH, karakaNDuriti prajAH / / 12 / / prAptarAjyaJca taM zrutvA, daNDacchedI sa vADavaH / AgatyovAca rAjanme, dehi grAmaM tadoditam / / 13 / / kaM grAmaM te dadAmIti, rAjJoktaH sa punarjagau / campAyAM me gRhaM tasmA-ttaddeze grAmamarpaya / / 94 / / tato lekhaM lilekhaivaM, karakaNDunarezvaraH / dadhivAhanabhUpAlaM prati niSpratimo guNaH / / 15 / / "tathAhi - svasti zrIkAJcanapurA-tkarakaNDurmahIpatiH / sambhASate nRpaM campA-dhipaM zrIdadhivAhanam / / 96 / / paramAtmaprabhAveNa, kalyANamiha vidyate / zrImadbhirapi tadjJApyaM, svazarIrAdigocaram / / 97 / / kiJcAsmai brAhmaNAyaiko, grAmo deyaH samIhitaH / dAsye vo rucitaM grAma, nagaraM vA tadAspade / / 98 / / idaM kAryaM dhruvaM kArya, nAtra kAryA vicAraNA / mUlyAvAptau vimarzo hi, vyartha eveti maGgalam / / 99 / / 429 101 le. min Education International For Personal & Private Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ oll Moll uttarAdhyayana sUtram 430 if6 namipravrajyAnAma navamamadhyayanam ||sil ||sll Nsil lei lekhamenaM samAdAya, viprazcampApurIM gataH / AsthAnasthasya bhUpasya, pANipadyAtithiM vyadhAt / / 100 / / tadvAcanahavi)ma-dIptakrodhahutAzanaH / tamityUce dharAdhIzo, bhrakuTIvikaTAnanaH / / 1 / / re ! mAtaGgasya kiM tasya, svajAtirapi vismRtA ? / anAtmajJolikhallekhaM, yo mamopari duSTadhIH / / 2 / / lekhenAnena taM nIca-maspardhvaM spRSTapUrviNA / ahaM malInatAM nIto-'jJAnAdvA kiM na jAyate ? / / 3 / / re vipra ! yAhi yAhi tvaM, nocenmAtaGgalekhadaH / yAsyasi tvaM pataGgatvaM, matkopajvalanedhunA / / 4 / / tenetyukto dvijo gatvA, tadUce karakaNDave / krodhAdhmAtastata: sopi, yAtrAbherImavIvadat / / 5 / / caturaGgacamUcakre-bhuvamAcchAdayanniva / jagAma campAnagarI, sarvatastAM rurodha ca / / 6 / / vIrANAmutsava ivA-nandadAyI tatonvaham / purasthAyibahiHsthAyi-sainyayorabhavadraNaH / / 7 / / tAJca padmAvatI sAdhvI, vArtA zrutvetyacintayat / ajJAnena pitAputrau, kurutaH samaraM mitha: / / 8 / / bhUyasAM prANinAM nAzo, dAvavAvivAhave / tayornarakado bhAvI, tadgatvA zamayAmi tam / / 9 / / iti dhyAtvA mukhyasAdhvI-mApRcchya ca mahAsatI / karakaNDusamIpegA-tsopyutthAya nanAma tAm / / 10 / / sAtha tasmai raha: procya, prAcyaM vRttAntamAtmanaH / ityAkhyattava mAtAhaM, pitA ca dadhivAhanaH / / 11 / / tattAtena samaM yuddhaM, na yuktaM te mahAmate ! / kulInA hi na lumpanti, gurUNAM vinayaM kvacit / / 12 / / lell Ifoll lel llsil sil NEN Isll ||7|| oll Well Iel 430 Isll 16ll Isll llel lIsl in Education International For Personal & Private Use Only www.alibra
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| lll uttarAdhyayana sUtram 431 II namipravrajyAnAma || navamaIII madhyayanam tacchrutvA tena pRSTI tA-vUcatuH pitarAvapi / putro na: pAlitosi tvaM, samprAptaH pretakAnane / / 13 / / sAdhvIvAkye tato jAta-pratyayopi sa pArthivaH / darpAnnApAsarajanyA-drAjanyAnAM hyasau bahuH / / 14 / / AryA yayau tato madhye-puraM rAjJo gRhe drutam / tAJcopAlakSayaMzceTyaH, praNemuzca sasambhramam / / 15 / / diSTyA dRSTAdya mAtastva-miyatkAlaM kva ca sthitA / cirAtkiM darzanaM dattaM, kimidaM svIkRtaM vratam ? / / 16 / / ityAdhuzrvadantyastA, ruruduzca muhurmuhuH / iSTAnAM darzane jIrNa-mapi duHkhaM navAyate ! / / 17 / / taM ca kolAhalaM zrutvA, tatrAyAto dharAdhipaH / tAM praNamyAsanaM datvA, va garbha iti pRSTavAn / / 18 / / rAjan ! garbhaH sa evAyaM, yeneyaM veSTitA purI / tayetyuktAzca sa prApA-nandaM vAcAmagocaram / / 19 / / utkaNThotkarSapAnIyA-pUrNamAnasamAnasaH / sutena tena saGgantuM, gantuM pravavRte nRpaH / / 20 / / samAyAntaM samAkarNya, karakaNDunRpopi tam / abhyAgAt pAdacAreNa, pAdayozcApatatpituH / / 21 / / pitApi taM nataM doA-mAdAya pariSasvaje / tadaGgasaGgapIyUSai-nijaM nirvApayan vapuH / / 22 / / bhUpAbdheH pazyatastasyA-dRSTapUrvaM sutoDupam / lalake laghu hatkUla-mudvelaiH pramadodakaiH / / 23 / / taJcAbhyaSiJcadaGkasthaM, nRpaH prAk sammadAzrubhiH / rAjyAbhiSekanIraizca, pazcAtsiMhAsanasthitam / / 24 / / iti cAvocadAyuSman !, rAjyametatkramAgatam / pAlanIyaM tathA lokA, yathA naiva smaranti mAm / / 25 / / III ||7|| ||7|| 431 ||sil Isll IST For Personal Private Use Only www.jainelbary.org
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 432 III namipravrajyAnAma navamamadhyayanam Ish Isi IM niyojyemAM rAjyabhAra-dhurAM tvayi dhurandhare / dhAsye dharmadhurAM yukta-midaM hi samaye vidAm / / 26 / / ityuktvA vratamAdatta, nRpaH sadgurusanidhau / karakaNDudharAdhIza-kRtaniSkramaNotsavaH / / 27 / / atha pratApadAvAgni-dhvastavairiyazodrumaH / karakaNDunRpo rAjya-dvayaM sanayamanvazAt / / 28 / / sa corvIzaH svabhAvena, bhRzaM vallabhagokulaH / svIcakre tAni bhUyAMsi, yAdAMsIva payonidhiH / / 29 / / sa cAnyadA gataH kvApi, gokule jaladAtyaye / surabhI: saurabheyAMzca, tarNakAMzca vilokayan / / 30 / / gauraM gaurIgurugireH, zRGgAdgaGgAjalAplutAt / ekaM tarNakamadrAkSI-nmugdhaM snigdhatanucchavim / / 31 / / jAtapremA tatastasmin, bhUmAn goduhamUcivAn / etanmAtuH payosyaiva, deyaM dohyA tu naiva sA / / 32 / / kiJca vRddhi gatasyAsya, maJcittAnandadAyinaH / anyAsAmapi dhenUnAM, pAyanIyaM payonvaham / / 33 / / gopAlo'pi mahIpAla-vacanaM pratipadya tat / tathaiva vidadhe ko vA, rAjJAmAjJAM vilumpati ? // 34 / / sotha vatso vardhamAnaH, spardhamAnaH zazitviSA / palopacayadurlakSya-kIkasaH prAjyavikramaH / / 35 / / zobhamAnoMsakUTena, kUTenevAvanIdharaH / tIkSNAgravartulottuGga-zRGgastAruNyamAsadat / / 36 / / (yugmam) tathA bhUtaM ca taM mApo, vRSabhairaparaiH samam / krIDayAyodhayattaM tu, nAjaiSItkopi zAGkaraH / / 37 / / lol Isl1. himAdreH / llell lalll lal foll For Personal & Private Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 433 DODOO DOOD kala Jain Education Insional kAlAntare ca bhUpAlo, gato gokulamIkSitum / ghaTTayamAnaM paDDukAdyai-rdadarzekaM jaradgavam / / 38 / / mahokSa: sa mahAvIryaH, kvetyapRccha goduham / sovAdIddeva ! vRSabhaH, sa evAyaM jarAturaH / / 39 / / tanizamya nRpodhyAsI-dadhyAsInaH zubhAzayam / aho ! anityatA sarva bhAvAnAM vacanAtigA / / 40 / / balinopi balIvardA, nezurdRptA api drutam / yasya hambhAraveNa jyA TaGkAreNeva pakSiNaH / / 41 / / caladoSTho galadRSTi-rnaSTaujA vizrasAvazAt / so'dhunA paDDukaiH klRptAM, sahate parighaTTanAm ! / / 42 / / yadrUpaM pazyatAM nendu-darzanepyAdaro'bhavat / sopyadya tanute dRSTo, jugupsA hA purISavat ! / / 43 / / tadvikramavayorUpa-vibhutvavibhavAdikam / vIkSyatedhyakSamevaita-tpatAkAJcalacaJcalam ! / / 44 / / satyapyevaM jano mohA- na jAnAti yathAsthitam / tattameva nigRhNAmi, gRhNAmi januSaH phalam / / 45 / / dhyAtveti kRtvA svayameva locaM, bibhranmunerveSamamartyadattam / pratyekabuddhaH pratibuddhajIvI, bhuvi vyahArSItkarakaNDurAjaH / / 146 / / (iti karakaNDunRpakathA / / 1 / / ) atha pratyekabuddhasya, buddhasyendradhvajekSaNAt / rAjJo dvimukhasaJjJasya, kathAM vakSyAmi tadyathA / / 1 / / pAJcAladezatilake, pure kAmpilyanAmani / yavAbhidhobhavadbhUpo, harivaMzAbdhicandramAH || 2 || tasyAsIdguNamAlADhyA, guNamAlAhvayA priyA / tayA samaM nRpo bhogAn, bhuJjAnaH kAlamatyagAt / / 3 / / For Personal & Private Use Only COSTEL namipravrajyAnAma navama madhyayanam 433 www.janelibrary.org
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Mail uttarAdhyayana- sUtram 434 sill lls llell // l || namipravrajyAnAma navama||7|| madhyayanam || ||ll || ||G ||slil liell ell 16 Ioll is ||ell llsil ||sl llell llell Islil anyadA ca guNAsthAna-mAsthAnasthaH sa pArthivaH / dezAntarAgataM dUta-miti papraccha kautukAt / / 4 / / rAjyenyeSAM vidyamAnaM, madrAjye kiM na vidyate ? / dUtovAdIttava vibho !, nAsti citrasabhA zubhA / / 5 / / tataH kAryavidAkArya, nRpatiH sthapatIn jagau / citrasatrasabhA citra-sabhA me kriyatAmiti / / 6 / / pramANamAdeza iti, procya tepi zubhe kSaNe / prArebhire bhuvaH khAtaM, sabhAnyAsavidhitsayA / / 7 / / paJcame ca dine tasmA-dbhUtalAttejasA jvalan / mauli: prAdurabhUdratna-mayo ravirivArNavAt / / 8 / / tata sthapatayastuSTA-stamAcakSuH kSamAbhRte / sotsAhaH sotsavaM sopi, tatrAgatya tamAdade / / 9 / / apUjayaJca sthapati-prabhRtIn vasanAdibhiH / tepi citrasabhAM svalpa-kAlenaiva vitenire / / 10 / / bhittinyastairmaNigaNe-nityAlokAM vimAnavat / devIbhiriva mANikya-putrikAbhiradhiSThitAm / / 11 / / mANikyatoraNaiH zakra-cApairiva virAjitAm / paJcavarNamaNivyUha-racanAJcitakuTTimAm / / 12 / / sabhA sudharmA mattopi, kiM ramyeti samIkSitum / ucaiH kRtaM maulimiva, zikharaM guru bibhratIm / / 13 / / vicitracitraracanA-citrIyitajagattrayIm / AhvayantImivAmAn, svaprekSAyai caladdhvajaiH / / 14 / / pravizya tAM sabhA bhUmi-vallabhaH zobhane dine / Aropayanije maulau, taM divyaM maulimutsavaiH / / 15 / / (paJcabhiH kulakam) tasya maulemahinAbhU-drAjJastasyAnanadvayam / rAvaNasya yathA hAra-prabhAveNa dazAnanI / / 16 / / llsil ||sl ||6|| Isll IIsll Isi Isl 16ll Isl lell 16l ||7|| 434 llel lsil IIsl llell Nell in Education in || For Personal & Private Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 435 & namipravrajyAnAma navama madhyayanam Irall all Mail le tato dvimukha ityUce, tasya nAmAkhilairjanaiH / kramAJca nRpatestasya, tanayAH sapta jajJire / / 17 / / guNamAlA tato dadhyau, suteSveteSu satsvapi / ekAM chekAM vinA putrI, manye janma nirarthakam / / 18 / / lakSmIriva sutApi syA-tkAcitpitroH zubhAvahA / tatastatprAptaye kaJci-devamArAdhayAmyaham / / 19 / / dhyAtveti madanAkhyasya, sA yakSasyopayAcitam / cakre sutArthaM svalpaM hi, sarvaM gauravamaznute / / 20 / / tatastasyAH sutApyekA, jajJe saundaryasevadhiH / mandAramaJjarIprApti-svapnadarzanasUcitA / / 21 / / tato rAjJA mudA cakre, tasyA janmamaho mahAn / dattaM mahAvibhUtyA ca, yakSasyApyupayAcitam / / 22 / / dattA madanayakSeNa, maJjarIsvapnasUcitA / iti tAmavadattAto, nAmnA madanamaJjarI / / 23 / / kramAJca varddhamAnA sA, kalpavallIva nandane / jaganmanoharaM prApa, yauvanaM rUpapAvanam / / 24 / / AdarzAdiSu saGkrAntAt, tadIyapratibimbata: / anyatra nAbhavattasyA, rUpasyAnukRtiH kvacit / / 25 / / itazcoz2ayanIbhartu-zcaNDapradyotabhUbhRtaH / dUtaH kenApi kAryeNa, kAmpilyanagaraM yayau / / 26 / / sa ca pratyAgatovantI-miti pradyotamabravIt / svAmin ! kAmpilyanAthasya, jAtamasti mukhadvayam / / 27 / / rAjJAtha kathamityukte, sovAdIttasya bhUpateH / maulirekosti tasmiMzcA-ropite syAnmukhadvikam / / 28 / / tacchrutvA sa nRpo jAta-lobhaH koTIrahetave / vAgminaM prAhiNotaM, pArzve dvimukhabhUbhujaH / / 29 / / llell lell Isll Ilesh Isll lllll ell Isl || lel fol || ||7|| NGO iill 61 IGl Isl Ifoll || 435 ell lell Jain Education in For Personal & Private Use Only le.Mw.jainelibrary.org
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1161 ||7|| namipravrajyAnAma uttarAdhyayana sUtram 436 Neil navama Ms lloll Moll madhyayanam 16 foll sil 11 ||5|| Mall Isl tata: sa gatvA natvA ca, pAJcAlAdhIzamabravIt / caNDapratApaH zrIcaNDa-pradyotaste'vadatyadaH / / 30 / / mukhadvayakaraM mauli-ratnaM me preSayerdutam / nocedraNAya praguNo, bhaveH kiM bhUribhASitaiH ? / / 31 / / tatovAdInRpo dUta !, yadi pradyotabhUdhavaH / datte me yAcitaM kiJcit, tadAhamapi taM dade / / 32 / / kiM vaH prArthyamiti prokte, dUtena mAdhavo'bhyadhAt / radAMzunikaronmizra-smitavicchuritAdharaH / / 33 / / gandhadvipo'nalagiri-ragni bhIrU rathottamaH / rAjJI zivAbhidhA loha-jaGghaH sandezahArakaH / / 34 / / svarAjyasArANyetAni, dIyante tena cenmama / tadA mayApi mukuTo, rAjyasAraH pradIyate ! / / 35 / / gatvA dUtopi tatsarvaM, pradyotAya nyavedayat / tato didIpe tasyoH , kopo vAyorivAnalaH / / 36 / / tato bherI prayANArtha, pravAdyojayanIpatiH / cacAla prati pAJcAlaM, calayanacalAM balaiH / / 37 / / pUrayanto diza: sarvA, bRMhitairgajitairiva / dhArAsArairiva rasAM, siJcanto madavAribhiH / / 38 / / svarNAdibhUSaNairvidyu-daNDairiva virAjitAH / lakSadvikaM dvipA reju-statsainye'bdA ivAmbare / / 39 / / (yugmam) paJcAyutAni turagA-stvarAdharitavAyavaH / tatsenAM bhUSaNAnIvA-mbujanetrAM vyabhUSayan / / 40 / / AyuktavAjino nAnA-vidheH praharaNairbhUtAH / zatAGgA viMzatizatI-mitAstatra virejire / / 41 / / tadvalaM prabalaM cakru-vikramakramazAlinAm / kRtavairivipattInAM, pattInAM sapta koTayaH / / 42 / / lish 16|| |lsil Hell Hell ||slil / ||7|| 436 Ifol lil IIsh For Personal & Private Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 437 Jain Education Inte 11ell // 6 // sajjA sajjayArthinyA, saMyutaH senayA'nayA / pAJcAlasandhimacchinnaiH, prayANaiH sa nRpo yayau / / 43 / / taJcAyAntaM carairjJAtvA dvimukhopi mahAbalaH / jayecchurAjaye'gacchat, sIni dezasya sammukhaH / / 44 / / durbhedaM garuDavyUhaM, caNDapradyotapArthivaH / svasainye vidadhe vArdhivyUhaM dvimukharAT punaH / / 45 / / utsAhiteSu vIreSu, raNanisvAnanisvanaiH / atha pravavRte yuddhaM, sainyayorubhayormithaH / / 46 / / tadA ca zastrasaGgottha- sphuliGgakaNavarSaNaiH / vIrAH kepi divApyulkA pAtotpAtamadarzayan / / 47 / / laghuhastA bhaTAH kepi, mumucurvizikhAMstadA / tadAdAnadhanurnyAsA-karSaNAdiSvalakSitAH / / 48 / nistriMzairnizitaiH kepi, kumbhikumbhAnabhedayan / tuGgAni zailazRGgANi taDiddaNDairivAmbudAH / / 49 / / keciddhottamA bhinna-dehA apyabhimAnibhiH / ghAtavyathAM na vividuH, samparAyaparAyaNAH / / 50 / / daNDairakhaNDayan kepi, vipakSAn kepi mudgaraiH / sazalyAMzcakrire zalyaiH kecitkecittu zaktibhiH / / 51 / / evaM raNe jAyamAne, kAlarAtrinibhe vizAm / maulestasya prabhAveNA - jayyobhUdddvimukho nRpaH / / 52 / / tatsainyena tatopAstaM, pradyotasyAkhilaM balam / vidudrAva drutaM bhAnu-dhAmnA dhAma vidhoriva / / 53 / / tadA cojjayanInAthaM, nazyantaM dvimukho drutam / jagrAha zazakagrAhaM krauJcabandhaM babandha ca / / 54 / / taM gRhItvAvizadbhUmA nutpatAkaM nijaM puram / sAnandaM bandibhiriva pauraiH kRtajayAravaH / / 55 / / For Personal & Private Use Only ||7|| namipravrajyAnAma // 7 // navamamadhyayanam ke kala ke kala 437 Www.jainelibrary.org
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 438 ioall in namipravrajyAnAma navamamadhyayanam is 161 ell || TOIL lol fol nyadhApayaJca niviDaM, nigaDaM tatpadAbjayoH / mahAnapi jano lobhAt, kAM kA nApadamaznuta ? / / 56 / / prAptopi durdazAM daivA-nmA nRpaH khidyatAmayam / iti taM sukhitaM cakre, bhUpaH snAnAdanAdinA / / 57 / / rAjJobhyaNe sabhAsthasya, pradyotopyanvahaM yayau / nyavIvizadvizAmIzo-'rdhAsane taJca gauravAt / / 58 / / anyadA ca sutAM rAjJo, dRSTvA madanamaJjarIm / pradyoto jAtagADhAnu-rAgobhUdvADhamAkulaH / / 59 / / dhyAyatastasya tAM sRSTeH, sAraM sAraGgalocanAm / nAgAnidrA nizIrSyAlu:, kAminIvAparA rateH / / 6 / / smaronmAdasamudbhUta-cintAdAghajvarAditaH / puSpatalpepi suptosau, svAsthyaM nApa manAgapi / / 61 / / varSAyitAM ca tAM rAtriM, kathaJcidativAhya saH / prAtaH sabhA yayau taJco-dvIpanaM vIkSyAbravInRpaH / / 62 / / adya te vidyate rAjan !, kiM pIDA kApi rogajA ? / hemantebjamiva mlAna-mAsyaM te kathamanyathA ! / / 63 / / pRSTopyevaM prativacaH, pradyoto na dadau yadA / tadAtivyAkulo bhUpaH, sanirbandhamadovadat / / 64 / / rAjan ! prativaco dehi, nivedaya nijAM vyathAm / abruvANe tvayi kathaM, bhAvinI tatpratikriyA ? / / 65 / / tataH sa dIrgha niHzvasya, jagau lajAM vihAya ca / na vyAdhirbAdhate rAjan !, bAdhate kintu mAM smaraH / / 66 / / tacchedicchasi me kSemaM, tadA madanamaJjarIm / dehi putrIM nijAM mahyaM, no cedvahnau vizAmyaham / / 67 / / dvimukhopi dadau tasmai, nijAM putrIM mahAmahaiH / tAJcAvApya nijaM janma, sopi dhanyamamanyata / / 68 / / Ifoll llel lall lial foll FFER 438 liall ||7|| JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram real I namipravrajyAnAma ial navamalifoll madhyayanam 439 sil Mel vyasRjadvimukhastaM cA-nyadA datvA hayAdikam / pradyotopi tatoyAsI-tpurImujjayanIM mudA / / 19 / / upasthite zakramahe-'nyadA ca dvimukho nRpaH / nAgarAnAdizacchakra-dhvajaH saMsthApyatAmiti / / 70 / / tata: paTu dhvajapaTaM, kiGkiNImAlabhAriNam / mAlyAlimAlinaM ratna-mauktikAvalizAlinam / / 71 / / veSTitaM cIvaravarai-rnAndInirghoSapUrvakam / drutamuttambhayAmAsuH, paurA: paurandaraM dhvajam / / 72 / / (yugmam) apUjayan yathAzakti, taM ca puSpaphalAdibhiH / purastasya ca gItAni, jaguH kepi zubhasvarAH / / 73 / / kecittu nanRtuH keci-ducairvAdyAnyavAdayan / arthitAnyarthinAM kepi, daduH kalpadrumA iva / / 74 / / karpUramizraghusRNa-jalAcchoTanapUrvakam / mithaH kecittu cUrNAni, surabhINi nicikSipuH / / 75 / / evaM mahotsavairAgAtpUrNimA saptame dine / tadA cApUjayadbhUri-vibhUtyA bhUdhavopi tam / / 76 / / sampUrNe cotsave vastra-bhUSaNAdi nijaM nijam / AdAya kASThazeSaM taM, paurA: pRthvyAmapAtayan / / 77 / / paredyustaJca viNmUtra-liptaM kusthAnasaMsthitam / AkramyamAnaM bAlAdyai-bhUpo'pazyadvahirgataH / / 78 / / tataH saMvegamApanno dadhyau caivaM dharAdhipaH / ya evaM pUjyamAno'bhU-tsarverlokairgate'hani / / 79 / / sa evAdya mahAketuH, prApnotyetAM viDambanAm / dRzyate kSaNikatvaM tat, kSaNikAnAmiva zriyAm / / 8 / / AyAti yAti ca kSipraM, yA sampatsindhupUravat / pAMzulAyAmiva prAjJa-stasyAM ko nAma rajyate ? / / 81 / / IIII foll 439 Nar ||sil For Personal & Private Use Only werw janelibrary.org
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 440 navama tyaktvA viDambanaprAyAM, tadenAM rAjyasampadam / zraye niHzreyasakarI, zamasAmrAjyasampadam / / 82 / / namipravrajyAnAma dhyAtveti vidhyAtamamatvavahniH, kRtvA svayaM locamupAttadIkSaH / pratyekabuddho dvimukhaH suparva-vitIrNaliGgo vyaharat pRthivyAm / / 83 / / madhyayanam (iti zrIdvimukhanRpakathA / / 2 / / ) atha pratyekabuddhasya, naminAno mahAtmanaH / balayAt pratibuddhasya, tRtIyasya kathAM bruve / / 1 / / tathA hyatraiva bharate, deze mAlavakAbhidhe / AsIdAsIkRtasvarga, sudarzanapuraM puram / / 2 / / tatrAsIcchatruvitrAsI, rAjA maNirathAbhidhaH / yugabAhustadanujo, yuvarAjo'bhavatsudhIH / / 3 / / saundaryeNAtivaryeNa, jayantI jayavAhinIm / jinavANIsudhApAna-dhvastAjJAnahalAhalA / / 4 / / nizcalaM zailarekhAva-ddadhatI zIlamuttamam / yugabAhozca madana-rekhAsajJA'bhavatpriyA / / 5 / / (yugmam) tasyA guNAmRtApUrNa-zcandrojvalayazodyutiH / sutazcandrayazAzcandra, ivAnandaprado'bhavat / / 6 / / llel iislil bhrAtRjAyAM tAM ca dRSTvA-'nyadA maNiratho nRpaH / ityantazcintayAmAsa, vyathito mAnmathaiH zaraiH / / 7 / / s yadi bhogAna bhuJjeha-manayAGganayA samam / avakezidrumasyeva, tadA me niSphalaM januH / / 8 / / 60 kathaM punarvinArAgaM, syAdasyAH saGgamo mama / nokapakSayA prItyA, kAminAM kAmitaM bhavet ! / / 9 / / || || tadasyAH praNayotpatte-rupAyAn racayAmyaham / pazcAdvijJAya tadbhAvaM, kariSyAmi yathocitam / / 10 / / isi its lall les Mor Mall || ial in Education For Personal Private Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ||7|| ||7| foll llol Joll in namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 441 dhyAtveti tasyai tAmbUla-puSpabhUSAMzukAdikam / preSIdAsyA samaM kAma-vivazAnAmaho ! kudhIH / / 11 / / sA tu jyeSThaprasAdoya-miti dhyAtvA tadAdade / athAnyadA nRpovAdI-dvijane tAmiti svayam / / 12 / / tvadrUpaM prekSya raktaM mAM, pumAMsaM svIkaroSi cet / sundari ! tvAM tadA kurve, svAminI rAjyasampadAm / / 13 / / sA proce strItvaSaNDhatva-hInasya bhavataH svataH / puMstvamastyeva tatkasmA-nmayA na pratipadyate / / 14 / / tvadbhAturyuvarAjasya, patnyA me rAjyasampadaH / svAdhInA eva santIti, zUnyametatpralobhanam / / 15 / / kiJca svIkurvate mRtyu-mapi santo mahAzayAH / lokadvayaviruddhaM tu, na cikIrSanti jAtucit ! / / 16 / / anyocchiSTAnnavacchiSTAH, parAmapi parAGganAm / necchanti kiM punaH putrI-tulyAM bhrAturlagho: striyam / / 17 / / paranArIriraMsApi, rAvaNasyeva duHkhadA / mahatAmapi jAyeta, tanmahArAja ! muJca tAm / / 18 / / tacchrutvA duSTadhIkUpo, bhUpontardhyAtavAniti / yugabAhurbhavedyAva-ttAvanecchati mAmasI / / 19 / / tadvisrambheNa taM hatvA, grahISyehaM balAdamU / sa bhrAtApi ripurnUna, yo'syAH saGgentarAyakRt / / 20 / / iti dhyAtvA sa pApAtmA, bhrAtuzchidrANyamArgayat / kAmabhUtAturANAM hi, sutyajaM snehacIvaram / / 21 / / madanA tu na tA vArtA, jagAda yugabAhave / nivRtto madrAi jyeSTho, durbhAvAditi jAnatI / / 22 / / sA cAnyadA vidhuM svapne, dRSTvA patye nyavedayat / sopyUce candravadvizvA-nandinaM lapsyase sutam / / 23 / / 441 in Education For Personal Private Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 442 kA namipravrajyAnAma navamamadhyayanam tataH pramuditasvAntA, sutagarbha babhAra sA / pArijAtataro/ja-miva meruvasundharA / / 24 / / pUjayAmi jinAn sAdhUna, zRNomi jinasaGkathAH / ityabhUdohadastasyAH, kAle garbhAnubhAvataH / / 25 / / tasmiMzca dohade pUrNe, garbhaH sa vavRdhe sukham / athAnyadA vasantartu-rAgAdrAgijanapriyaH / / 26 / / malayAnilazailUSa-prayogArabdhanartanAH / dadhadvallInaTIvella-tpallavollAsihastakAH / / 27 / / mAkandamaJjarIpuJja-maJjuguJjadalivrajam / kokiladhvanimantrAsta-mAninImAnakugraham / / 28 / / puSpitAzokatilaka-lavaGgabakulAkulam / vismerakusumasrasta-parAgaklinabhUtalam / / 29 / / krIDAsaktapriyAyukta-vyaktakinnarasevitam / hacauragauraporastrI-gItAnItamRgavrajam / / 30 / / vasantasaGgamAdramya-mudyAnaM rantumudyataH / pramadAtpramadAyukto yugabAhuryayau tadA / / 31 / / (paJcabhiH kulakam) dinaM ca nAnAlIlAbhi-rativAhya sa nizyapi / tatraivAsthAdalpatantro, rambhAvezmani cAsvapIt / / 32 / / tadA maNiratho dadhyau, svalpatantro mamAnujaH / nizAvyAptatamoghore, bAhyodyAne'dya tiSThati / / 33 / / tattatra gatvA taM hatvA, pUrayiSyAmi kAmitam / dhyAtveti khaDgamAdAya, yayAvudyAnamudyataH / / 34 / / yAmikAniti cAprAkSI-yugabAhuH kva vidyate ? / rambhAgRhetra suptostI-yUcire tepi sambhramAt / / 35 / / mA bhUbhrAturvanasthasyo-padravaH kazcidityaham / ihAgAmiti saJjalpan, sopi rambhAgRhe'vizat / / 36 / / ISi || 442 11 || Ham Jan Education intentional For Personal & Private Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki Ill Gl uttarAdhyayana- l sUtram ||sl 443 Mal MEI namipravrajyAnAma llll llell navamallell llell madhyayanam lll llell lll Isl ||Gll llel Isl sasambhramaM samutthAya, namantaM smAha cAnujam / bhrAtarnAtra nizi sthAtuM, yuktamAgaccha tatpure / / 37 / / ullaghyA nAgrajasyAjJA, tAtasyeveti cintayan / yugabAhustato yAva-tpure gantuM pracakrame / / 38 / / tAvatpApApakIrtyAdi-bhayamutsRjya durmatiH / grIvAyAmasinA bhUpa-staM vizvastaM jaghAna sa: ! / / 39 / / prahAravedanAkrAnte, tasmiMzca patite bhuvi / aho ! akSatramakSatraM, pUJcakAreti tatpriyA / / 40 / / tato dadhAvire kRSTa-maNDalAgroddhaTA naTAH / kimetadastItyUcAnA-nityUce tAMzca bhUpatiH / / 41 / / matkarAtpatitaH khaGgaH, pramAdAttadalaM bhiyA / tenetyukte ca te'jAnan, sarvaM tasya kuceSTitam / / 42 / / tato maNirathaM dUra-mapasArya balena te / yugabAhoH svarUpaM tat, tatputrAya nyavedayan / / 43 / / sopi zokAkulo vaidyAn, samAhUyAgamadvane / vraNakarmANi yatnena, pituzcAkArayatkRtI / / 44 / / kSaNAntare ca nizceSTo, naSTavAgmIlitekSaNaH / yugabAhurabhUdrakta-nirgamAtpANDuvigrahaH / / 45 / / tato jJAtvA tamAsanna-mRtyuM dhIrA mRdusvaram / proce madanarekheti, tatkarNAbhyarNamAzritA / / 46 / / dhIra ! dhIratvamAdRtya, cetaHsvAsthyamurIkuru / kasyApyupari roSaM ca, mA kArSIstvaM dhiyAnidhe ! / / 47 / / sahasva vyasanaM ceda-mAgataM nijakarmaNA / aparAdhyati jantorhi, nijaM karmava nAparaH / / 48 / / uktaJca - "jaM jeNa kayaM kammaM, anabhave ihabhave a satteNaM / taM teNa veiavvaM, nimittamittaM paro hoi / / 49 / / " Illl S [IGl loll lol lll lel lel ||sl 61 443 ||7|| // 7 // llell llell || For Personal & Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol rel llell Isl Holl uttarAdhyayana sUtram ISI namipravrajyAnAma liall navama 444 roll madhyayanam ll llel Isil Isl ||7|| lel IIsll lol kiJcArhatsiddhanirgrantha-dharmANAM zaraNaM kuru / jIvahiMsAdIni pApa-sthAnAnyaSTAdaza tyaja / / 50 / / mahAmate ! gRhANa tvaM, paralokAdhvazambalam / zalyavadduHkhadAninda, durAcArAn purAkRtAn / / 51 / / kSamayasvAparAdhaJca, sarveSAM prANinAM prabho ! / tatkRtAnaparAdhAMzca, kSamasva tvamapi svayam / / 52 / / nAzayenijamevArtha, dveSastasmAdvimuJca, tam / suhRdo mama sarvepi, jIvA iti vibhAvaya / / 53 / / devaM sarvajJamarhantaM, gurUMzca guNino munIn / dharma jinapraNItaM ca, yAvajjIvamurIkuru / / 54 / / jIvahiMsAnRtasteyA-brahmacaryaparigrahAn / trividhaM trividhena tvaM, pratyAkhyAhi mahAmate ! / / 55 / / dhanasvajanamitrAdA-vabhiSvaGgaJca mA kRthAH / na hi prANabhRtAM tAni, bhaveyuH zaraNaM bhave / / 56 / / dharmo dhanaM suhRdvandhu-riti cAntarvibhAvaya / duHkhahRtsukhadAtA ca, yatsa evAtra janminAm / / 57 / / idAnIM muJca sAvadya-mAhAraJca caturvidham / ucchAse carame deha-mapi vyutsRja dhIra ! he / / 58 / / smRtena yena pApopi, jantuH syAnniyataM suraH / parameSThinamaskAra-mantraM taM smara mAnase / / 59 / / ityAdi tadvacaH sarva, svamauliracitAJjaliH / yugabAhuH pratipede, vipede ca kSaNAntare / / 60 / / paJcame suraloke ca, zakratulyaH suro'bhavat / aho ! mahIyAn mahimA, dharmasya dyumaNerapi / / 1 / / tataH pravavRte candra-yazAH kranditumunmanAH / dadhyau madanarekhA tu, dhIradhIriti cetasi / / 62 / / Sh Nell ||6|| ||slil ||Gll Mall ||sil llel Isl Ifoll leil lell Nell Isl 444 leil llell ||7|| aslil min Education International Man For Personal & Private Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram li namipravrajyAnAma llalll navamalleel sil madhyayanam Isl 445 Jell llell foll Jell foll IIsil llsil liol Ill ||7| Illl dhira dhig lobhamivAnartha-mUlaM rUpamidaM mama / yadvIkSya kSubdhacittena, rAjJA bhrAtApi mAritaH / / 63 / / asArasyAsya rUpasya, hetoH kSaNavinAzinaH / dhik kRtaM tena mUDhena, kimakAryamidaM hahA ! / / 64 / / athAyaM pApakRcchIlA-pAyaM kartA balAnmama / tadarthamevAnarthoya-manena vihito'sti yat / / 65 / / siMhasya kesarAH satyAH, zIlaM phaNipatermaNiH / prANeSu satsu no hartuM, zakyante kintu kenacit / / 66 / / yatiSye paralokArtha, tadgatvA nIvRdantare / no cenme putramapyetaM, haniSyati sa duSTadhIH ! / / 67 / / dhyAtveti sA mahAsatvA, nizIthe niragAttataH / alakSitA candrayazo-mukhyaH zokAMzukAvRteH / / 68 / / pUrvAmabhivrajantI ca, bhUri duHkhabharAturA / prAtaH prApATavImekAM, naikazvAApadasaGkalAm / / 69 / / tatra yAntI ca madhyAhne, prApadekaM mahAsaraH / mukhAdi tatra prakSAlya, prANavRttiM vyadhAtphale: / / 70 / / sAkArAnazanaM kRtvA, sAtha mArgazramAkulA / tadyApohAya tavA-raNye rambhAgRhe'svapIt / / 71 / / kramAJca padminInAthe, rAgavatyaparAgate / tadduHkhAdiva saGkoca-mAzrite padminIkule / / 72 / / ravikaNThIravAbhAvA-niHzaGkha bhuvane vane / viharatsu tamaHpuJja-kuJjareSu nirantaram / / 73 / / uDuSazambhamANeSu, nizAvallIsumeSviva / nizAviyukte cakrAGga-cakre krandati dAruNam / / 74 / / tamobhivyAptigahanI-bhUte ca gahanAntare / rAtrirjAtatyavahitA, sA babhUva mahAsatI / / 75 / / (caturbhiH kalApakam) llelll ||Gl Illl lllll fol lil lel sil sil Isll Iroll llell lel fol Isl |7|| Jell Isll Isll sil For Personal Private Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ fiel uttarAdhyayana sUtram 446 IS namipravrajyAnAma navamamadhyayanam |oll Isll ile Nell lel || lol tadA ca vyAghrasiMhAdi-guJjitaiyUMkaghUtkRtaiH / ghoNighoNAravaiAla-phUtkRtaiH pheruphetkRtaiH / / 76 / / bibhyatI sA namaskAra-mantraM sasmAra mAnase / sa hi sarvAsvavasthAsu, sahAyo hetumantarA / / 77 / / (yugmam) ardharAtre ca tatkukSA-vutpede bhUyasI vyathA / mArgazramabhayodbhUta-garbhasaJcalanodbhavA / / 78 / / suSuve sAtha kRcchreNa, sutaM lakSaNalakSitam / tatspardhayeva pUrvApi, bAlArka suSuve tadA / / 79 / / tayoreva tadA jajJe, bAlayorupamA mithaH / saJcakrAnandinosteja-svino: komalapAdayoH / / 80 / / kandharAlambitayuga-bAhunAmAGkamudrikam / taM bAlaM tatra muktvAtha, ratnakambalaveSTitam / / 81 / / svaM mano rakSakamiva, tatsamIpe vimucya sA / yayau sarasi vAsAMsi, kSAlayAmAsa tatra ca / / 82 / / (yugmam) majanAya praviSTAM ca, taTAke tAM jaladvipaH / dhAvan kareNa jagrAha, bakoTaH zapharImiva / / 83 / / ucairullAlayAmAsa, tAM sa kandukalIlayA / AyAti durdazAyAM hi, svAjanyAdiva durdazA / / 84 / / patantImambarAttAM ca, netrakairavakaumudIm / vidyAdharo'grahInandI-zvaradvIpaM vrajana yuvA / / 85 / / vaitAmye tena nItA ca, rudatI sA tamabravIta / gatarAtrau mahAbhAga !, prasUtAsmi sutaM vane / / 86 / / taM ca rambhAgRhe muktvA snAnArthaM sarasIM gatA / jaladvipenotkSiptAhaM, patantI bhavatA''dade / / 87 / / tat zvApadena kenApi, sa bAlo mArayiSyate / AhAravirahAdyadvA, svayameva mariSyati ! / / 88 / / ||Gll || ||7| Wor ell llel ||7|| loll lioll ||oll foll Isil 446 Wall llell all Ioll foll lioll Isil llell lle-Mw.jainelibrary.org Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ WOR llol | namipravrajyAnAma uttarAdhyayana sUtram 447 from navama madhyayanam tanme putrapradAnena, prasAdaM kuru sundara ! / tamihAnaya tatrAzu, naya mAM vA nayAzraya ! / / 89 / / uvAca khecarazcenmAM, ramaNaM pratipadyase / tadA sadA dAsa ivA-''dezakArI bhavAmi te / / 90 / / kiJcAtra zaile gAndhAra-deze ratnAvahe pure / zreNidvayaprabhurabhU-nmaNicUDAbhidho nRpaH / / 91 / / tasya putrosmi kamalA-vatIkukSIsamudbhavaH / nAmnA maNiprabho bhUri-mahAvidyAbalAnvitaH / / 12 / / anyadA matpitA zreNi-dvayarAjyaM pradAya me / cAraNazramaNopAnte, virakto vratamAdade / / 93 / / kramAJca viharatratrA-''gataH so'bhUdgate'hani / caityAni vandituM nandI-zvare cAdya gato'dhunA / / 94 / / taJca nantuM vrajaMstatra, tvAM patantIM vihAyasaH / kalpavallImivAnanda-dAyinImahamAdade / / 95 / / tato yathA rakSitA tvaM, patanopadravAnmayA / madanopadravAdbhadre !, tathA tvamapi rakSa mAm / / 96 / / anyaJca tvatsutaM vAhA-pahato mithilApatiH / nirapatyo'grahItpadma-ratharAT paryaTana vane / / 97 / / kSaNAnmilitasainyazca, gatvA puryA tamArpayat / mahiSyAH puSpamAlAyAH, sApi taM pAti putravat / / 98 / / prajJaptIvidyayA hyeta-nmayoktaM taJca nAnyathA / tatprasIda zucaM muJca, saphalIkuru yauvanam / / 99 / / mAM vidhAyAdhipaM sarva-khecarINAM bhavezvarI / dRzA vAcA ca mAM raktaM, sambhAvaya sulocane ! / / 100 / / tadAkarNya satI dadhyo, vipAkaH karmaNAmaho ! / anyAnyavyasanA'Gkara-pUradhAtrI bhavAmi yat ! / / 101 / / vihAya putrasAmrAjya-paricchadadhanAdikam / yattrAtuM niragAM bhaGga-stasyehApyupatiSThate ! / / 102 / / 6 || 447 ||sil ||oll llroll lall llall lloll litell wniw.jainelibrary.org in Education For Personal & Private Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 448 IN namipravrajyAnAma navamamadhyayanam tat prANinAmapuNyAnAM, garIyAnapyupakramaH / duHkhAyaiva bhavetkiM vA, pauruSaM vimukhe vidhau ? / / 103 / / yaduktaM - "chittvA pAzamapAsya kUTaracanAM bhaGktvAbalAdvAgurAM / paryantAgnizikhAkalApajaTilAnirgatya dUraM vanAt / / vyAdhAnAM zaragocarAdapi javAdutplutya dhAvanmRgaH / kUpAnta: patita: karotu vidhure kiM vA vidhau pauruSam ? / / 104 / / " satyapyevaM mayA zIlaM, naiva tyAjyaM kathaJcana / pIDanavyasanepIkSu-rmAdhuryaM kiM vimuJcati ? / / 105 / / ayaJca madanonmAdo-nmatto vetti na kiJcana / tadupAyena kenAmuM, durbodhaM bodhayAmyaham / / 106 / / asya vyAkSepahetorvA, kAlakSepaM karomyaham / sa hi prazasyata prAjJe-razubhe samupasthite / / 107 / / dhyAtveti sAbhyadhAdakSa !, nItvA nandIzvare'dya mAm / devAn vandaya tatrAhaM, kariSyAmi tava priyam / / 108 / / tataH sa tAM vimAnasthAM, haSTo nandIzvare'nayat / tatra cAhagRhAH santi, dvApaJcAzadanazvarAH / / 109 / / dIryeSu yojanazataM, tadardhaM pRthuleSu ca / caityeSu teSu tuGgeSu, yojanAni dvisaptatim / / 110 / / caturvizaM zataM santi, pratimAH zAzvatArhatAm / sarvaratnamayA: paJca-dhanuH zatasamucchrayAH / / 111 / / (yugmam) tato vimAnAduttIrya, madanAkhecarI mudA / pUjApUrvamavandetA, RSabhAdyAn jinottamAn / / 112 / / caturjJAnadharaM taM ca, maNicUDamahAmunim / tAvubhAvapi vanditvA, yathaucityaM nyaSIdatAm / / 113 / / lol ||sil |lol lal llel || liol 16l 448 Isl lil lol liall Mara I in Education For Personal Private Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 namipravrajyAnAma uttarAdhyayana sUtram 449 Isl navama Nel roll madhyayanam lisil 16 Illl ill || llol ||7| Usil llell llll fell 7 ||oll l/6l Mell Illl tato jJAnena vijJAya, madanAcaritaM muniH / dharma maNiprabhAyeti, samayAhamupAdizat / / 114 / / brahmacaryaM parabrahma-nidAnaM sampadAM padam / pAlanIyaM yathAzakti, sarvato dezato'thavA / / 115 / / sarvasrINAM parityAge, sarvato brahma kathyate / paranArIniSedhe tu, taduktaM dezato jinaiH / / 116 / / tato yaH sakalA nArI-vihAtuM na prabhurbhavet / tenApi pararAmA tu, tyAjyA narakadAyinI / / 117 / / naraH parastriyAM raktaH, kSaNikaM sukhamIkSate / na tu tatsaGgamotpanna-manantaM duHkhamAyatau / / 118 / / parastrIsevanAtsaukhya-mabhikAGkSati yo jaDaH / viSavallIphalAsvAdA-tsa hi vAJchati jIvitam ! / / 119 / / tatkalaGkakulasthAnaM, kIrtivallIkuThArikA / heyA parAGganA'vazya, narakAdhvapradIpikA / / 120 / / zrutveti khecaro buddhaH, kSamayitvA sa tAM jagau / atha tvamasi jAmimeM, brUhISTaM kiM karomi te / / 121 / / sApi prItAbravId bhrAtaH !, sarvamiSTaM tvayA kRtam / idaM darzayatA tIrthaM, vacmi tatkimataH param ? / / 122 / / atha me laghuputrasya, vRttAntaM kathaya prabho ! / tayetyukto muniH proce, zRNu bhadre ! samAhitA / / 123 / / ihaiva jambUdvIpe prAga-videhAvanimaNDane / vijaye puSkalAvatyAM, pure zrImaNitoraNe / / 124 / / jajJe'mitayazAzcakrI, tasya puSpavatI priyA / tayozcAstAM sutau puSpa-zikhararatnazikhAbhidhau / / 125 / / (yugmam) rAjyaM caturazItiM sa-tpUrvalakSAH prapAlya tau / prAvrAjiSTAM bhavodvignau, cAraNazramaNAntike / / 126 / / lel ||6|| Ill Iell Illl ell Nell Nell ||Gll ||7|| 449 Ill Iroll 16 ||sl ational in Education n For Personal & Private Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 450 li namipravrajyAnAma navamamadhyayanam cAritraM pAlayitvA ca, pUrvalakSANi SoDaza / abhUtAmacyute kalpe, zakrasAmAniko surau / / 127 / / dvAviMzatiM sAgarANi, tatra jIvitamuttamam / divyaiH sukhairnavanavai-rativAhya cyutau ca tau / / 128 / / dhAtakIkhaNDabharate, hariSeNArdhacakriNaH / samudradattAdevIjA-vabhUtAM tanayAvubhau / / 129 / / (yugmam) AdyaH sAgaradevAho-'paraH sAgaradattakaH / dRDhasuvratasArvAnte, dAntau prAvrajatAM ca tau / / 130 / / tRtIye cAhi sudhyAnI, taDitpAtena mAritau / jAtau zukre surau sapta-dazasAgarajIvitau / / 131 / / dvAviMzasyAhato neme-rjJAnotpattimahotsavam / vidhAtuM to gatau devA-viti prabhumapRcchatAm / / 132 / / ito bhavAJcayutAvAvAM, kutrotpatsyAvahe prabho / / svAmyUcebhevabharate, mithilAkhyAsti satpurI / / 133 / / tatpateryuvayoreko, jayasenasya nandanaH / bhAvI sudarzanapure, yugabAhoH paraH punaH / / 134 / / tatvatastu yuvAM tatra, pitAputrI bhaviSyathaH / ityarhadvAkyamAkarNya, to devo jagmaturdivam / / 135 / / tayozcaikazzyuta: pUrva, videhAbhidhanIvRti / mithilAyAM mahApuryA, jayasenasya bhUpateH / / 136 / / mahiSyA vanamAlAyAH, kukSo samavatIrNavAn / kramAjAtaM ca taM proce, nAmnA padyarathaM nRpaH / / 137 / / (yugmam) yauvanasthaM ca taM rAjA, rAjye nyasyAdade vratam / tataH padmaratho rAjyaM zAsti zastaparAkramaH / / 138 / / dvitIyastu surazyutvA, bhadre ! tava suto'bhavat / taJca rambhAgRhe muktvA, yAvattvaM sarasIM gatA / / 139 / / Wish Wel 450 llel lll llol Join Education For Personal Private Use Only el lio.prem.jainelibrary.org
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 451 KI namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 11 Isl tAvattatrAgata: padma-rathozvApahato bhraman / taM prekSya prAg bhavapremNA, pramodAdvaitamAsadat / / 140 / / duHstho nidhimiva snehA-dyAvadAjA tamAdade / tAvattatsainyamapyAgA-ttatra vAjipadAnugam / / 141 / / gajArUDhastato rAjA, puryAM gatvA tamArpayat / mahiSyAH puSpamAlAyA-zcakre janmotsavaM tathA / / 142 / / puNyavAMste suto bhadre !, sasukhaM tatra vardhate / sannidhiH sannidhisthAyI, puNyaM hi prANinAM bhave / / 143 / / evaM munau vadatyeva, maNistambhavibhUSitaM / kiGkiNIjAlamukharaM, rucinyaJcitabhAskaram / / 144 / / zobhitaM toraNAra-mukhapatralatopamaiH / lambamAnoDumAlAbha-muktAdAmavirAjitam / / 145 / / uttuGgazikharaM tUrya-dhvAnApUrNadigantaram / ramyaM vimAnaM tatraika-mantarikSAdavAtarat / / 146 / / (tribhirvizeSakam) tasmAJca niragAdekaH, suro bhAsurabhUSaNaH / amarInikaraprokta-jayazabdo mahAmahAH / / 147 / / sa triH pradakSiNIkRtya, madanAmAdito'namat / muniM tu pazcAdAnamya, yathAsthAnamupAvizat / / 148 / / nirIkSyAnucitaM taza, dUnacetA maNiprabhaH / ityuvAcAmaraM vAcA, nyAyapAdapakulyayA / / 149 / / surairnaravaraizcAtra, nItayo hi pravartitAH / ta eva cettA lumpanti, tadAnyeSAM kimucyate ? / / 150 / / kalitaM sakalaiH sAdhu-guNairdoSaivinAkRtam / muktvA munimamuM deva !, kiM tvayA prAg natAGganA / / 151 / / suro'bravIdidaM satyaM, zRNu kiM tviha kAraNam / AsItsudarzanapure, rAjA maNirathAbhidhaH / / 152 / / Iol lfoll Isll Isl sil Jel Noll Jell 451 lisil For Person Pause Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ fol uttarAdhyayana sUtram 452 || Ill 6 namipravrajyAnAma navama madhyayanam |oll ilsil isi ||s Io ||si ||7|| Gl tena svabhrAtRjAyArtha, yugabAhunijo'nujaH / zirodhAvasinA jaghne, vasante vipine sthitaH / / 153 / / sa ca kaNThagataprANo-'nayA madanarekhayA / niyamitaH prApitazca, jainadharma vipannavAn / / 154 / / dazArNavAyurdevo'bhU-dbrahmaloke hariprabhaH / sa cAhaM puNyanaipuNyA-menAM draSTumihAgamam / / 155 / / yaza samyaktvamUlaM zrI-jinadharmamiyaM sudhIH / prAgbhave prApayanmAM ta-ddharmAcAryo hyasau mama / / 156 / / yaduktaM - "jo jeNa suddhadhammami ThAvio saMjaeNa gihiNA vA / so ceva tassa jAyai dhammagurU dhammadANAo / / 157 / / " ata eva mayA pUrva, natAso dharmasevadhiH / nizamyeti manasyevaM, cintayAmAsa khecaraH / / 158 / / aho ! zrIjainadharmasya, prabhAvo bhuvanAdbhutaH / saukhyaM dadAti niHsaGkhyaM, kSaNamAtraM zritopi yaH / / 159 / / surotha madanAmUce, kiM kurvehaM tavehitam / sAvAdIttattvatobhISTaM, kartuM no yUyamIzvarAH / / 160 / / yanme janmajarAmRtyu-rogAdirahitaM hitam / muktisaukhyaM priyaM tacca, svodyamenaiva sidhyati / / 161 / / tathApi mAM surapraSTha !, mithilAyAM naya drutam / paralokahitaM kurve, yathA vIkSya sutAnanam / / 162 / / tato devena sA ninye, mithilAnagarI kSaNAt / janmadIkSAkevalAnAM, sthAnaM mallInamIzayoH / / 163 / / tatra pUrva jinAnnatvA, jagmaturmadanAsurau / sAdhvInAM sannidhau tAzca, praNamyAgre nyaSIdatAm / / 164 / / tataH sAdhvyo'bhyadhurdharma, yallabdhvA mAnuSaM bhavam / dharmAdharmavipAkaJca, jJAtvA dharmo vidhIyatAm / / 165 / / ||7|| ||7|| lIsl lls lIsll woll 452 Isi all Join Education in For Personal Private Use Only mjainelibrary.com
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 6 namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 453 vighaTante hi jIvAnAM, dhanabhUghanabandhavaH / dharmastu no vighaTate, kadApi zrIjinoditaH / / 166 / / ityAdidezanAprAnte, madanAmavadatsuraH / ehi yAvo rAjagehe, draSTuM sutamukhAmbujam / / 167 / / sAbravIdatha me premNA, kRtaM duHkhaughadAyinA / bhave hi bhrAmyatAM kasko, nAbhUdvandhuH paro'thavA / / 168 / / tadgrahISyAmyahaM dIkSA, tvaM tu svAbhISTamAcara / tayetyukto suro natvA, sAdhvIstAJca yayau divam / / 169 / / sAdhvInAmantike tAsAM, prAvAjItsApi zuddhadhIH / suvratetyabhidhAM prAptA, dustapaM ca vyadhAttapaH / / 170 / / itazca tasya bAlasya, prabhAveNAkhilA dviSaH / nemuH padmarathaM deva-mahimneva drumA jinam / / 171 / / tatastuSTo nRpastasya, namirityabhidhAM vyadhAt / kRtvA mahotsavaM tulyaM, mahattvasyocitaM zriyAm / / 172 / / sAdhudharmaH samitibhi-riva dhAtrIbhiranvaham / paJcabhiH saMrakSyamANaH, kramAdvRddhiM babhAra saH / / 173 / / kiJcidvRddhiM ca samprApta-zcaTulaizcalanazcalan / bruvaMzca manmanAlApai-vizvaM vizvamamodayat / / 174 / / aSTame vatsare taM ca, kalAgrahaNahetave / ninAyopakalAcArya, bhUpo bhUyobhirutsavaiH / / 175 / / sotha prajJAsurAcAryaH, kalAcAryAntike paThan / ekazo darzitA eva, jagrAha sakalA: kalAH / / 176 / / kramAJca yauvanaM prApto, lAvaNyajalavAridhiH / akAmyata sa devIbhi-rapi vizvamanoharaH / / 177 / / yAsAM rUpaM prekSamANA, jitadevAGganAgaNam / manye sarvepi gIrvANA, ninimeSadRzo'bhavan / / 178 / / ||sil IIsll Isl Gll Isil ||sil 453 isil ||sll JainEducation indial For Personal Private Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 454 MEI namipravrajyAnAma navamaloll madhyayanam llell sil ||sil Isil llsil Wel Ill ikSvAkuvaMzajA rAja-kanyAzcAturyazAlinI: / aSTottarasahasraM tAH, mApastenodavAhayat / / 179 / / (yugmam) maghavAniva devIbhiH, samaM tAbhiH samaM sukham / bhuJjAno gamayAmAsa, kAlaM kiJcinimeSavat / / 180 / / anyadA ca narmi rAjye, nyasya padmaratho nRpaH / vairAgyAd vratamAdAya, mAtprApa parampadam / / 181 / / tato naminRpo rAjyaM, nyAyenApAlayattathA / anyAyazabdo vyarthobhU-dvAcyAbhAvAdyathA bhuvi / / 182 / / itazca yasyAM doSAyAM, nyahanmaNiratho'nujam / tasyAmevAhinA daSTo, mRtvA turyAM yayau bhuvam / / 183 / / rAjye nyasta tatazcandra-yazasaM sacivAdayaH / dvayoH sodarayohe, samaM saJcaskarustayoH / / 184 / / tatazcandrayazA bhUpo, nItivallIpayodharaH / piteva pAlayAmAsa, prajAH prAjyaparAkramaH / / 185 / / anyadA ca name rAjJo, rAjyasAra: sitadvipaH / unmUlyAlAnamunmatto-'caladvindhyAcalamprati / / 186 / / sudarzanapuropAnte, vrajantaM taJca dantinam / apazyaMzcandrayazaso, vAhyAlIsthasya sevakAH / / 187 / / zvetadvipoyaM yAtIti, te nRpAya nyavedayan / bhUpopi taM cirAtkhinaM, pure prAvIvizannije / / 188 / / tatrasthaM kuJjaraM taJca, jJAtvA caranarairnamiH / tanmArgaNAya tatraikaM, preSItsandezahArakam / / 189 / / sopi gatvAvadaJcandra-yazasaM dhRtasauSThavaH / vakti tvAM manmukheneti, rAjannamimahIpatiH / / 190 / / gRhItosti tvayA zveta-hastI yaH sa tu mAmakaH / tadenaM preSayaH sadyo, nAnyadIyaM hi susthiram / / 191 / / llol 116ll 16ll ||oll || || ler llel llll ||ll || ||Gl // 7 // ||7|| lal ||ol 454 llell lls l/el Jain Education in For Personal & Private Use Only Hellww.jainelibrary.org
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 455 III ISI namipravrajyAnAma lel navamails madhyayanam ||7|| Isll || ial lal iii Uce candrayazA dUta !, jagAda kimidaM namiH / mAgitAni hi ratnAni, dIyante na hi kenacit / / 192 / / bhavanti na ca kasyApi, nAmnA tAnyaGkitAni bhoH ! / grAhyANi kintu balibhi-vIrabhogyA hi bhUriyam / / 193 / / tAM candrayazaso vAcaM, dUto gatvA'vadanamaH / kopATopAttataH sopi, yAtrAnakamavAdayat / / 194 / / pratyavantIn pratasthe ca, kalitaH prabalairbalaiH / pratyanIkanRpAnIka-makarAkarakumbhabhUH / / 195 / / taJcAyAntaM careqhatvA, candrabhUpopyabhivrajan / viruddhavihagairjAni-puruSairiva vAritaH / / 196 / / tatastaM sacivAH procuH, puraM pihitagopuram / kRtvA tiSTha prabho ! pazcA-tkariSyAmo yathocitam / / 197 / / candropi tattathA cakre, namizcAgatya tatpuram / balenAveSTayadviSvag, bhogeneva nidhiM phaNI / / 198 / / taJca zrutvA janazrutyA, suvratAryA vyacintayat / imau janakSayaM kRtvA, mAsma yAtAmadhogatim / / 199 / / tadenI bodhayAmIti, dhyAtvA''pRcchaya mahattarAm / sAdhvIbhiH saMyutA sAgA-tsamIpe namibhUbhujaH / / 200 / / tAM praNamyAsanaM datvA, namirbhuvi niviSTavAn / AryApi dharmamAkhyAya, tamevamavadatsudhIH / / 201 / / rAjannasArA rAjyazrI- gAzcAyatidAruNAH / gatiH pApakRtAM ca syA-trarake duHkhasaGkale / / 202 / / tadvimuJcAhavaM ko hi, jyeSThabhrAtrA sahAhavaH ? / narmi proce kathamayaM, syAnmama jyeSThasodaraH ? / / 203 / / tataH sAdhvI jagau tasme, svavRttAntaM yathAsthitam / namistathApyahaGkArA-trAmucadvigrahAgraham / / 204 / / sil 455 foli Isll llel ||sil Iell la.ll in Econ For Personal Private Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISI namipravrajyAnAma uttarAdhyayana sUtram navama 456 madhyayanam ||oll uslil sAtha madhye puraM candra-yaza:pArzve yayau drutam / sopi tAM pratyabhijJAya, nanAmAzrujalAvilaH / / 205 / / datvAtha viSTaraM tasyai, kSitinAthe kSitau sthite / tAM zuddhAntajanopyetyA-namadvASpAyitekSaNaH / / 206 / / atha candrayazA: sAdhvI-mityUce gadgadAkSaram / aGgIkRtaM tvayA mAtaH !, kimidaM durdharaM vratam ? / / 207 / / sAdhvyAtha svIyavRttAnte, tasmai tasminnivedite / sahodaraH sa me vAstI-tyapRcchattAM sa pArthivaH / / 208 / / AryA jagAda yena tvaM, rodhitosi sa te'nujaH / tadAkarNya mahAnanda-mavindata mahIdhavaH / / 209 / / yayau ca sodaraM draSTu-mutsukaH so'tisatvaram / snehAtirekapAthoda-zAntadarpadavAnalaH / / 210 / / taJcAyAntaM nizamyAgA-namirAjopi sammukhaH / bhUnyastamastakaH pAdA-vagrajasya nanAma ca / / 211 / / taJcAnamantaM candropi, dobhyA'mAdAya sAdaram / parirebhe dRDhaM snehA-dekIkurvannivAtmanA / / 212 / / mahotsavairmahIyobhi-staJca prAvIvizatpure / manyamAno nijaM janma, kRtArthaM bhrAtRsaGgamAt / / 213 / / taJca kramAgate rAjye, nyasya candrayazA nRpaH / parivrajyAmurIkRtya, vijahAra vasundharAm / / 214 / / pAkazAsanavaJcaNDa-zAsanotha namirnRpaH / nyAyAmbujAruNo rAjya-dvayamanvaziSaJciram / / 215 / / athAnyadA tasya dehe, dAhobhUdatiduHsahaH / bhUpo nApa ratiM kvApi, vyAdhinA tena bAdhitaH / / 216 / / cikitsA vividhAstasya, vyAdhezcakruzcikitsakAH / tAstu tatrAbhavanmUDhe, hitazikSA ivAphalAH / / 217 / / || fell lil foll Ifoll lol || Illl llol 16 // ||7|| || Ill || ish Illl liol 456 foll Hell 16 Neil 16 H o Jain Edicion ella For Personal & Private Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ || || || 6 namipravrajyAnAma navama uttarAdhyayana-16ll sUtram Isll 16ll 457 Isil 191 madhyayanam 61 llel lesil ||al lisil isll 16l liell llell Isi tato vaidyaiH parityakto-'sAdhyoyamitivAdibhiH / svarbhAnuriva zItAMzuM, sa rogo'pIDayannRpam / / 218 / / tadA ca candanarasai, rAjJaH kiJcidabhUtsukham / iti taM sakalA rAjyo, nityaM svayamagharSayan / / 219 / / tadvAhukaGkaNagaNa-raNatkAramahAravaH / rAjJo rogAturasyAbhU-tkarNAghAtakaro bhRzam / / 220 / / zokArtasya mRdaGgAdi-nAdavanmama rogiNaH / duHkhAkaroti zabdoya-miti rAjA jagI tataH / / 221 / / tachAkarNya kramAdrAgyo, rAjJaH saukhyakRte svayam / ekaikamekazeSANi, kaGkaNAnyudatArayan / / 222 / / ekaikaM tattu kalyANa-hetave dadhire kare / tadA ca nAbhavatkolA-halazcandanagharSaNe / / 223 / / nRpovAdIttato yanna, zrUyate kaGkaNadhvaniH / tanmanye candanaM devyo, na gharSanti pramadvarAH / / 224 / / mantrI proce prabho ! devyaH, sarvA gharSanti candanam / paramekAkibhAvena, zabdAyante na kaGkaNAH / / 225 / / tadAkarNya nRpo dadhyo, zAntamoho mahAzayaH / bahUnAM saGgame doSaH, syAdekasya tu na kvacit / / 226 / / valayAnAmapi mitho, 'gharSaNaM vasatAmabhUt / ekAkinAM tu tannaiva, teSAM samprati jAyate / / 227 / / saGgastadakhilo duHkha-kAraNaM prANinAM bhave / ekatvaM tu mahAnanda-hetuH syAtsaGgavarjanAt / / 228 / / tabhecchAmyedayaM dAha-stadAhaM vratamAdade / dhyAyanniti prasupto dAga, nidrAsukhamavApa saH / / 229 / / 1. gharSaNaM bhUyasAmabhUt / iti ga. gha. pustake / / llell lel llell Isll leill llell Isll Iel Isll llell Isll Io M6ll 457 lell ||sil Isl liol llol ||sl Jain Eccio nella For Personal & Private Use Only Hriwww.iainelibrary.org
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ is uttarAdhyayana sUtram 458 llell lA navama || llell lel all ||sil lel foll Isl iislil 116 lel llel lifoll llell lol tasyAM kArtikarAkAyAM, rAtrau tasya mahIpateH / dAha: pANmAsikaH sadyo-'zAmyatpuNyaprabhAvataH / / 230 / / namipravrajyAnAma isi Ill prabhAte ca tanUbhUta-tandraH svapne dadarza saH / AtmAnaM merumaulistha-sitebhaskandhamAzritam / / 231 / / madhyayanam || tUryanAdaiH prabuddhotha, hRSTo namiracintayat / aho ! mayA pradhAnodya, dRSTaH svapno mahAphalaH / / 232 / / kiJcAhamIdRzaM zailaM, dRSTapUrvIti bhAvayan / jAtismaraNamAsAdya, sojJAsIditi zuddhadhIH / / 233 / / pUrva narabhave dIkSA-mAdAya tridivaM gataH / jinajanmotsave meru-madrAkSamahamIdRzam / / 234 / / tataH sa vidhvastavimohajAlo, vidhAya locaM svayamAttadIkSaH / pratyekabuddho vibudhapradatta-veSo vyahArSInamirAT pRthivyAm / / 235 / / Isl iti zrInamirAjarSikathA / / 3 / / Ill kathAzeSaM tvamUSya sUtrasiddhamiti sUtramihaiva vyAkhyAyate, tajhedaM - caiUNa devalogAo, uvavaNNo mANusaMmi logaMmi / uvasaMtamohaNijjo, sarai porANiaMjAiM / / 1 / / vyAkhyA - cyutvA devalokAt zukrAbhidhasvargAt, utpanno mAnuSyake loke manuSyabhave, upazAntaM anuditaM mohanIyaM darzanamohanIyAtmakaM || luslil yasya sa upazAntamohanIyaH, smarati purANAmeva paurANikI cirantanI jAtiM janma, vartamAnanirdezastvatra sarvatra tatkAlApekSayA iti sUtrArthaH / / 1 / / tataH kimityAha - Isl IGll I161 || libil Hell Mall lifoll fell likell Hell Hell Isl 16ll llell llell llll iell IIsil roll Wol 45/ Nell sil Isll Isl Ifollw.jainelibrary.org Join Education inte For Personal & Private Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ll uttarAdhyayana- Gll sUtram Isl llell 056ll 459 navama llel jAiM sarittu bhayavaM, sahasaMbuddho aNuttare dhamme / puttaM Thavittu rajje, abhinikkhamaI namI rAyA / / 2 / / 16|| namipravrajyAnAma vyAkhyA - jAtiM smRtvA, bhagazabdasya dhairyasaubhAgyamAhAtmyayazovairAgyaizvaryasUryapuNyaprayatnastrIcihnAdivAcakatvenAnekArthatvepi bhagazabdotra // madhyayanama ghaTamAne dhairyAdAvarthe varttate, tato bhagavAn dhairyAdimAn 'sahatti' svayameva sambuddho na tvanyena pratibodhitaH, kvetyAha-anuttare sarvotkRSTe dharme cAritradharma, // is putraM sthApayitvA rAjye abhiniSkrAmati pravrajyAmAdatte naminAmA rAjeti sUtrArthaH / / 2 / / kiM kRtvAbhiniSkrAmatItyAha - || so devalogasarise, aMteuravaragao vare bhoe / bhuMjittu namI rAyA, buddho bhoge pariJcayai / / 3 / / vyAkhyA - sa pUrvokto devalokasadRzAn, iha devalokazabdena devalokasthA bhogA lakSyante, maJcAH krozantItyAdau maJcazabdena Is maJcasthapuruSavat / tato devalokasthabhogatulyAn 'aMteuravaragaotti' varAntaHpuragato varAn pradhAnAn bhogAn manojJazabdAdIn bhuktvAnubhUya namI // // rAjA buddho vijJAtatattvo bhogAn parityajati, punarbhogagrahaNaM vismaraNazIlavineyAnugrahArthamiti sUtrArthaH / / 3 / / kiJca - mihilaM sapurajaNavayaM, balamorohaM ca pariaNaM ca savvaM / ciJcA abhinikkhaMto, egaMtamahiTThio bhayavaM / / 4 / / vyAkhyA - mithilAM mithilAbhidhAM nagarI saha purairanyanagarairjanapadena ca varttate yA sA tathA tAM, balaM hastyAdicaturaGga, avarodhaJcAntaHpuraM, fll parijanaM parivAra, sarvaM niravazeSaM tyaktvA vihAya abhiniSkrAntaH pravrajita: ekAntaM dravyato vijanamudyAnAdi, bhAvatastu "ekohaM nAsti me 459 || isi foll lal Jain Edicionalna lol Isil likall T For Personal & Private Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ||sil sUtram 460 navama Mel madhyayanam oll llll 6. kazci-trAhamanyasya kasyacit / na taM pazyAmi yasyAhaM, nAsau dRzyosti yo mama / / 1 / / " iti bhAvanayA eka evAhamityanto nizcaya ekAntastamadhiSThita Azrito bhagavAn iti sUtrArthaH / / 4 / / tadA ca yadabhUttadAha - kolAhalagabbhU, AsI mihilAi pavvayaMtaMmi / taiA rAyarisimmi, namimmi abhinikkhamaMtaMmi / / 5 / / ||ll vyAkhyA - kolAhalo vilApAdikalakala:, sa eva kolAhalakaH, sa bhUto jAto yasmiMstatkolAhalakabhUtaM, AsIdabhUnmithilAyAM sarvaM S. MS gRhArAmadevakulAdIti gamyate / pravrajati pravrajyAmAdadAne tadA tasminkAle, rAjA cAso rAjyAvasthApekSayA, RSizca tatkAlApekSayA 6 rAjarSistasminnamau abhiniSkrAmati gRhAnirgacchati satIti sUtrArthaH / / 5 / / atrAntare ca yadabhUttadAha - abbhuTThiaM rAyarisiM, pavvajAThANamuttamaM / sakko mAhaNarUveNa, imaM vayaNamabbavI / / 6 / / vyAkhyA - abhyutthitamabhyudyataM rAjarSi pravrajyaiva sthAnamAzrayo jJAnAdiguNAnAM pravrajyAsthAnaM tasminnuttame zreSThe, sUtratvAdvibhaktivyatyayaH, zakra Is indro mAhanarUpeNa dvijaveSeNA''gatyeti zeSaH, tadAhi tadAzayaM parIkSitukAmaH zakraH svayamAgAditi / tataH sa idaM vakSyamANaM vacanamabravIditi M // sUtrArthaH / / 6 / / yadabravIttadAha - likel Ill 16 Isll ||sill || Nell lel I6I Jain Education into For Personal & Private Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // llol ||60 uttarAdhyayana sUtram navama 461 Isll Isll Ill Mel ||sl ||Gll llell kiM nu bho aja mihilAe, kolAhalagasaMkulA / suvvaMti dAruNA saddA, pAsAesu gihesu a / / 7 / / ||7|| namipravrajyAnAma ilsil vyAkhyA - kimiti prazne, nu iti vitarke, bho ! ityAmantraNe, adya mithilAyAM puryAM kolAhalakena bahalakalakalarUpeNa saGkalA vyAptAH | madhyayanam kolAhalakasaGkalAH zrUyante ? dAruNA hRdayodvegakarAH, zabdA vilApAkrandAdayaH, prAsAdeSu, gRheSu taditareSu, ca zabdAtrikacatuSkacatvarAdiSu ceti // is sUtrArthaH / / 7 / / tatazca - eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 8 / / ___vyAkhyA - etamanantaroktamarthaM nizamya, hetuH paJcAvayavavAkyarUpaH, kAraNaJcAnyathAnupapattimAtraM, tAbhyAM coditaH prerito hetukAraNacoditaH, l Mell iha ca hetukAraNe kolAhalakasaGkulAH zabdAH zrUyante ityanenaiva sUcite, tathA hi - ayuktamidaM tava niSkramaNamiti pratijJA 1 / kA Me AkrandAdidAruNazabdahetutvAditi hetuH 2 / yadyadAkrandAdidAruNazabdahetustattaddharmArthinAmayuktaM, yathA prANAtipAtAdiriti dRSTAntaH 3 / 6 AkrandAdidAruNazabdahetuzcedaM tava niSkramaNamityupanayaH 4 / tasmAdayuktamevedaM tava niSkramaNamiti nigamanamiti 5 / paJcAvayavamanumAnavAkyamiha Ms hetuH / AkrandAdidAruNazabdahetutvaM tvaniSkramaNasyAyuktatvaM vinA nopapadyate ityetAvanmAnaM tu zeSAvayavavivakSArahitaM kAraNaM, anayoH pRthagupAdAnaM l Me sAdhanavAkyavaicitryaracanArthamiti dhyeyaM / 'taotti' tataH preraNAnantaraM namirAjarSirdevendramidamabravIditi sUtrArthaH / / 8 / / yadavAdIttadAha - llell 16ll Ilsil SEEEEEEEEEEEEEEEEE 461 IGll IIII ||sll isi |ll #. lloll Jain Edacation in For Personal & Private Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram navama 462 mihilAe ceie vacche, sIacchAe maNorame / pattapupphaphalovee, bahUNaM bahuguNe sayA / / 9 / / iisnamipravrajyAnAma 16 vyAkhyA - mithilAyAM puri, citiriha prastAvAt patrapuSpAdyupacayastatra sAdhu cityaM cityameva caityamudyAnaM tasmin 'vacchetti' sUtratvAdRkSo vidyata madhyayanam 6 iti zeSaH / kIdRzaH ? ityAha-zItacchAyaH zItalacchAyo manoramo manoramAbhidha: patrapuSpaphalopeto bahUnAM prakramAt khagAdInAM bahuguNaH / Mai phalAdibhirbhRzamupakArI sadA sarvakAlaM, ekArazcAtra sUtre sarvatra mAgadhabhASAnusaraNAt jJeya iti sUtrArthaH / / 9 / / tatra kimityAha - vAraNa hIramANaMmi, ceimi maNorame / duhiA asaraNA attA, ee kaMdaMti bho ! khagA / / 10 / / vyAkhyA - vAtena vAyunA hriyamANe itastataH kSipyamANe 'ceiaMmitti' citiriheSTakAdicayastatra sAdhuryogyo vA cityaH sa eva caityastasmin // Mon ko'rtho'dhobaddhapIThike upari cocchritapatAke manorame manohare tasmin vRkSa iti zeSaH / duHkhaM jAtaM yeSAM te duHkhitAH, azaraNAstrANarahitA ata In evArtAH pIDitA ete pratyakSA krandanti AkrandAn kurvanti bho ! ityAmantraNe khagAH pakSiNaH / iha ca kimadya mithilAyAM dAruNAH zabdAH zrUyanta / kA iti yatsvajanAkrandanamuktaM tatkhagAkrandanaprAyamAtmA ca vRkSakalpastatvato hi svalpakAlameva sahAvasthAnena uttarakAlaM ca svagatigAmitayA in drumAzritakhagopamA evAmI svajanAdayaH / uktaJca - "yadvadrume mahati pakSigaNA vicitrAH, kRtvAzrayaM hi nizi yAnti punaH prabhAte / // tadvajagatyasakRdeva kuTumbajIvAH, sarve sametya punareva dizo bhajante / / 1 / / iti" tatazcAkrandAdidAruNazabdAnAM maniSkramaNahetutvamasiddha, MSI // svasvakAryahetukatvAtteSAM / Aha ca - "AtmArthaM sIdamAnaM svajanaparijano rauti hAhAravArtA, bhAryA cAtmIyabhogaM gRhavibhavasukhaM svaM vayasyAzca 462 M Isll lish tal hell a l Jain Education For Personal & Private Use Only isllww.jainelibrary.org
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA || Isil 463 Isl || Viral uttarAdhyayana-DA kAryam / krandantyanyonyamanyastviha hi bahujano lokayAtrAnimittaM, yo vA yasmA kiJcinmRgayati hi guNaM roditISTaH sa tasmai / / 1 / / " tathA ca sati namipravrajyAnAma sUtram navamabhavadukte hetukAraNe asiddhe eveti sUtrArthaH / / 10 / / madhyayanam eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 11 / / is vyAkhyA - enamarthaM nizamya hetukAraNayoH pUrvoktayozcodito'siddhe bhavadukte hetukAraNe ityupapattyA prerito hetukAraNacoditaH, tato narmi ke M6l rAjarSi devendra idamabravIditi sUtrArthaH / / 11 / / 16 esa aggI a vAU a, eaM Dajjhai maMdiraM / bhayavaM aMteuraM teNaM, kIsa NaM nAva pikkhaha / / 12 / / Ioll vyAkhyA - eSa pratyakSo'gnizca vAyuzca etatpratyakSaM dahyate mandiraM gRhaM taveti zeSaH, agnivAyU ca tadA zakra evAdarzayaditi vRddhAH, he bhagavan ! 'aMteuraMteNaMti' antaHpurAbhimukhaM 'kIsatti' kasmAt 'NaM' vAkyAlaGkAre nAvaprekSase nAvalokase ? yadyadAtmIyaM tattattrAtavyaM, AtmIyaJcedaM tell MS tavAnta:purAdIti sUtrArthaH / / 12 / / llell eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 13 / / vyAkhyA - spaSTaM navaraM hetukAraNacarcA ihottaratra ca bRhaTTIkAtovaseyeti / / 13 / / lell NON Isil lisil lish lish lIsl 463 JainEducation For Personal Prese Only MARisinelibrary.org
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 464 IST llell suhaM vasAmo jIvAmo, jesiM mo natthi kiMca NaM / mihilAe DajjhamANIe, na me Dajjhai kiMJca NaM / / 14 / / / Mi namipravrajyAnAma navamavyAkhyA - sukhaM yathA syAdevaM basAmastiSThAma: jIvAmaH prANAn dhArayAmaH yeSAM motti' asmAkaM nAsti kiJcana vastujAtaM yataH- "ekohaM & madhyayanam // na ca me kazcit, svaH paro vApi vidyate / yadeko jAyate jantu-mriyate caika eva hi / / 1 / / iti" na kiJcidantaHpurAdi madIyamasti yatnAtavyaM // // syAt, ata eva mithilAyAM dahyamAnAyAM na me dahyate kiJcana svalpamapIti sUtrArthaH / / 14 / / idameva bhAvayitumAha - cattaputtakalattassa, nivvAvArassa bhikkhuNo / piaM na vijae kiMci, appiaMpi na vijae / / 15 / / vyAkhyA - tyaktaputrakalatrasya nirvyApArasya muktakRSyAdikriyasya bhikSoH priyamiSTaM na vidyate kiJcidalpamapi, apriyamapi aniSTamapi na 16 vidyate / etena yaduktaM nAsti me kiJcaneti tatsamarthitamiti sUtrArthaH / / 15 / / evamapi sukhena vasanaM jIvanaM kathaM syAdityAha - bahuM khu muNiNo bhadaM, aNagArassa bhikkhuNo / savvao vippamukkassa, egaMtamaNupassao / / 16 / / vyAkhyA - bahu bhUri khu nizcaye munebhadraM sukhaM anagArasya bhikSorapi sata iti zeSaH / kIdRzasya munerityAha-sarvato IS bAhyAbhyantaraparigrahAdipramuktasya / eka evAhamityanto nizcaya ekAntastaM anupazyata: paryAlocayata iti sUtrArthaH / / 16 / / 464 ||sil isi ||Gl Isil litell lish ||sil Nell ISI For Personal Private Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll IST lell 161 uttarAdhyayana sUtram 465 llel lol ||oll Ilel eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 17 / / IS namipravrajyAnAma navamapAgAraM kAraittA NaM, gopuraTTAlagANi a / osUlagasayagghIo, tao gacchasi khattiA / / 18 / / madhyayanam vyAkhyA - prAkAraM vapraM kArayitvA gopurATTAlakAni ca / tatra gopurANi pratolIdvArANi, gopuragrahaNamargalAkapATopalakSaNaM, aTTAlakAni Mca vaprakoSThakoparivartIni raNakaraNasthAnAni / 'osUlagatti' khAtikAH, 'sayagghIotti' zataghnayo yantrarUpAH, tata evaM sarvaM nirAkulIkRtya / ki 'gacchasitti' vibhaktivyatyayAgaccha he kSatriya ! / hetUpalakSaNaJcedaM, yo yaH kSatriyaH syAt sa sa purarakSAM kurvIta. yathA bharatAdiH, kSatriyazca / // bhavAniti sUtrArthaH / / 18 / / eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 19 / / saddhaM nagaraM kiyA, tava saMvaramaggalaM / khaMtIniUNapAgAraM, tiguttaM duppadhaMsagaM / / 20 / / isll vyAkhyA - zraddhAM tatvarucirUpAM sarvaguNAdhAratayA nagaraM puraM kRtvA vidhAya, anena ca prazamasaMvegAdIni gopurANi kRtvetyupalakSyate / // tapo'nazanAdi bAhyameveha grAhyaM, tatpradhAnaH saMvarastapaHsaMvarastaM, argalAmityupalakSaNatvAdargalAkapATaM kRtvA kSAntiM kSamA, nipuNaM l PM zraddhApratyanIkasyAnantAnubandhikopasya rodhakatvena vairanivAraNaM prati kuzalaM prAkAraM kRtvA, upalakSaNaJcaiSA mAnAdirodhakAnAM mArdavAdInAM / / 465 llel llel Ill Ill Moll all Jain Edicion in For Personal & Private Use Only llell le/t
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl sUtram 466 navamamadhyayanam llel lloli 'tiguttaMti' tisRbhiraTTAlakotsUlakazataghnIsthAnIyAbhirmanoguptyAdiguptibhirguptaM duSpradharSakaM parairdurabhibhavaM, vapravizeSaNAnyetAni / anena prAkAraM kArayitvetyAdeH prativacanamuktaM / / 20 / / samprati tu satsu prAkArATTAlakeSvavazyaM yoddhavyaM taJcAyudheSu vairiSu ca satsveva syAdata Aha - ill dhaNuM parakkama kiJcA, jIvaM ca iriaM sayA / dhiiM ca keaNaM kiJcA, saceNaM palimaMthae / / 21 / / vyAkhyA - dhanuH kodaNDaM parAkramaM jIvavIryollAsarUpaM utsAhaM kRtvA, jIvAM ca pratyaJcAM ca IryAmIryAsamiti, upalakSaNatvAccheSasamitIzca I kRtvA sadA / dhRtiM ca dharmAbhiratirUpAM ketanaM zRGgamayadhanurmadhye kASTamayamuSTyAtmakaM kRtvA, tatketanaM satyena manaHsatyAdinA snAyusthAnIyena | ie 'palimaMthaetti' banIyAt / / 21 / / tataH kimityAha - tavanArAyajutteNaM, bhittUNaM kammakaMcuaM / muNivigayasaMgAmo, bhavAo parimuJcaI / / 22 / / vyAkhyA - tapaH SaDvidhamAbhyantaraM tadeva nArAco lohamayo bANastadyuktena prakramAddhanuSA bhitvA vidArya karmakaJcukaM karmagrahaNena // cAtmaivoddhato vairI bhavatItyuktaM bhavati, vakSyati ca "appA mittamamittaM ca, dupaTThiasupaTThietti" muniH sAdhuH karmabhede jeyasya jitatvAt vigatasaGgrAmo yasya sa vigatasaGgrAmaH bhavAt saMsArAt parimucyate / anena sUtratrayeNa prAkAraM kArayitvetyAdisUtrasya siddhasAdhanatokteti sUtratrayArthaH / / 22 / / ||ol 16 466 isli IST For Personal Prese Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ In 16 Wel MOM uttarAdhyayana sUtram 467 Nell Wol eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 23 / / M namipravrajyAnAma 6 navamapAsAe kAraittA NaM, vaddhamANagihANi a / vAlaggapoiAoa, tao gacchasi khattiA ! / / 24 / / // s madhyayanam vyAkhyA - prAsAdAn kArayitvA vardhamAnagRhANi cAnekadhA vAstuzAstroktAni 'vAlaggapoIAotti' dezIbhASayA valabhIzca kArayitvA, azeSaracanAvizeSopalakSaNaJcaitat, tato gaccha kSatriya ! / anena yaH prekSAvAn sa sati sAmarthya gRhAdi kArayati, prekSAvAMzca bhavAniti sUcitamiti in sUtrArthaH / / 24 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 25 / / saMsayaM khalu so kuNai, jo magge kuNai gharaM / jattheva gaMtumicchijjA, tattha kubbina sAsayaM / / 26 / / vyAkhyA - saMzayaM sandehaM khalu nizcaye sa kurute yathA kadAcinme gamanaM na bhavedapIti yo mArge kurute gRhaM, gamananizcaye hi 6 tatkaraNAyogAt / nanu gamananizcaye kuto mArge gRhaM na kriyate ? ityAha-yatraiva vAJchitapradeze gantumicchet 'tattheti' sAvadhAraNatvAdvAkyasya kA tatraiva kurvIta svasyAtmanA Azraya: svAzrayastaM, tato'yamarthaH-idaM tAvadihAvasthAnaM mArgAvasthAnaprAyaM tadiha gRhAdi na kriyate, yattu // // jigamiSatamasmAbhirmuktipadaM tadAzrayavidhAne ca pravRttA eva vayamiti siddhasAdhanametadapIti sUtrArthaH / / 26 / / 467 |lol ||7|| ||7|| in Edacation intelor For Personal & Private Use Only ranwww.iainelibrary.org
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ si llol lish namipravrajyAnAma navamamadhyayanam uttarAdhyayana eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 27 / / sUtram 468 IIsl Amose lomahAre a, gaMThibhee a takkare / nagarassa khemaM kAUNaM, tao gacchasi khattiA ! / / 28 / / ill II vyAkhyA - AsamantAt muSNantItyAmoSAzcaurAstAn, lomahArA ye nirdayatayA svavighAtazaGkayA ca jantUn hatvaiva sarvasvaM haranti tAMzca, granthibhedA ye ghurgharakakartikAdinA granthiM bhindanti tAMzca, tathA taskarAn sarvadA cauryakAriNo nivAryeti zeSaH / nagarasya kSemaM kRtvA tato gaccha kSatriya ! anena ca yo nyAyI nRpaH sa caurAdItrigRhNAti, nyAyI nRpazca tvamiti sUcitamiti sUtrArthaH / / 28 / / eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 29 / / IST asaI tu maNussehiM, micchAdaMDo pajujjae / akAriNottha vajhaMti, muJcai kArago jaNo / / 30 / / vyAkhyA - asakRdanekadhA turevakArArthe, tato'sakRdeva manuSyairnaraimithyA vyalIko'naparAdhiSvapi ajJAnAbhinivezAdibhirdaNDo SH dezatyAgavigrahanigrahAdiH prayujyate vyApAryate, kathamityAha-akAriNa AmoSaNAderavidhAyino'tretyasmin loke badhyante nigaDAdibhiH, mucyate khi kArako vidhAyakaH prakramAdAmoSaNAdereva jano lokaH / anena ca yaduktaM prAgAmoSakAdInivArya nagarasya kSemaM kRtvA gaccheti tatra teSAM // jJAtumazakyatayA kSemakaraNamapyazakyamuktamiti sUtrArthaH / / 30 / / ||7|| 468 Jell ||ell Jell Jell wal Isll For Personal use only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 469 Jell ||7|| ||7| Islil lroll lish eamaTuM nisAmittA, heUkAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 31 / / 6 namipravrajyAnAma navamavyAkhyA - prAgvannavaramiyaddhiH praznaH svajanAntaHpurapuraprAsAdanRpadharmaviSayaH kimasya rAgosti naveti parIkSya samprati dveSAbhAvaparIkSAye lA madhyayanam H&M vijigISutAmUlatvAdveSasya tAmeva parIkSitumanAH zakra idamavadat / / 31 / / je kei patthivA tubbhaM, na namaMti narAhivA / vase te ThAvaittA NaM, tao gacchasi khattiA ! / / 32 / / vyAkhyA - ye kecitpArthivA nRpAstubhyaM nanamanti he narAdhipa ! herAjan ! vaze AtmAyattau tAnnRpAn sthApayitvA vazIkRtyetyarthaH, tato gaccha kSatriya ! / anenacayaH samartho rAjA so'namanRpAnnamayati, samarthapArthivazca tvamiti sUcitamiti sUtrArthaH / / 32 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 33 / / jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjae jiNe / egaM jiNija appANaM, esa se paramo jao / / 34 / / vyAkhyA - yaH sahasraM sahasrANaM dazalakSAtmakaM prakramAt subhaTasambandhi saGgrAme durjaye jayedabhibhavet, sa cedekaM kA jayedAtmAnamanAcArapravRttamiti gamyate / eSonantaroktaH 'se iti' tasya jetuH subhaTadazalakSajayAt paramaH prakRSTo jayaH, anena cAtmana kA evAtidurjayatvamuktam / / 34 / / tatazca - 469 foll lifall ||Gll foll Ioll 60 I6I IIGll ller ||Gll llol lol Isl in Eco For Personal Private Use Only llelinew.jainelibrary.org
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 470 madhyayanam || lll ||7|| llol appANameva jujjhAhi, kiM te jujjheNa bajjhao / appANameva appANaM, jaittA suhamehae / / 35 / / namipravrajyAnAma navamavyAkhyA - 'appANamevatti' dvitIyAyAstRtIyArthatvAdAtmanaiva saha yudhyasva, kiM ? na kiJcidityarthaH, te tava yuddhena bAhyata iti l ISA bAhyapArthivAnAzritya, evaJca 'appANamevatti' AtmAnaM 'jaittatti' jitvA sukhaM ekAntikaM muktisukharUpamedhate prApnoti / / 35 / / kathamAtmanyeva jite / IS sukhAvAptirityAha - paMciMdiANi kohaM, mANaM mAyaM taheva lohaM ca / dujjayaM ceva appANaM, savvamappe jie jiaM / / 36 / / vyAkhyA - paJcendriyANi zrotrAdIni krodho mAno mAyA tathaiva lobhazca 'dujjayaM cevatti' durjayaM iti vizeSaNaM sarvatra sambadhyate, caH samuJcaye, eva: pUrtI, atati gacchati anekAnyadhyavasAyAntarANIti AtmA manaH, napuMsakanirdezastu sarvatra sUtratvAt, sarvametadindriyAdi / upalakSaNatvAnmithyAtvAdi ca Atmani jIve jite jitaM, tato bAhyArijayamupekSyAtmana eva jaye pravRttosmyahamiti sUtratrayArthaH / / 36 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 37 / / ||7|| vyAkhyA - spaSTa, navarametAvatA tasya rAgadveSAbhAvaM nizcityAdhunA jinadharmasthairyaM parIkSitumindra idamavAdIt / / 37 / / jaittA viule jaNNe, bhoittA samaNamAhaNe / dayA bhuyA ya jaTThAya, tao gacchasi khattiA ! / / 38 / / || vyAkhyA - 'jaittatti' yAjayitvA vipulAn vistIrNAn yajJAn, bhojayitvA zramaNabrAhmaNAn, datvA dvijAdibhyo gobhUmisvarNAdi, bhuktvA ca // 470 ||Gl || || ||7|| ||Gll ||Gll 16ll ||s ller lel Mell Jell Jain Education ilar For Personal & Private Use Only Holl
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 471 Isil navamamadhyayanam Isill sil Isll Itell KI manojJazabdAdIna, iSTvA ca svayaM yAgAn, tato gaccha kSatriya ! anena yadyat prANiprItikaraM tattaddharmAya, viprAdiprANiprItikarajJa yAgAdi iti // sUcitamiti sUtrArthaH / / 38 / / lel eamaTuM nisAmittA, heukAraNa coio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 39 / / jo sahassaM sahassANaM, mAse mAse gavaM dae / tassAvi saMjamo seo, aditassAvi kiMcaNaM / / 40 / / vyAkhyA - yaH sahasraM sahasrANAM dazalakSANItyarthaH, mAse mAse gavAM dadyAt, tasyApyevaMvidhadAturapi saMyamo hiMsAdyAzravaviramaNAtmakaH islil zreyAnatiprazasyaH, adadatopi kiJcana svalpamapi vastu / evaJca saMyamasya prazasyataratvaM vadatA yajJAdInAM sAvadyatvamarthAt jJApitaM / yaduktaM IM yAjJikaiH - "SaT zatAni niyujyante, pazUnAM madhyamehani / azvamedhasya vacanA-nyUnAni pazubhistribhiH / / 1 / / " tataH M6l pazuhiMsAtmakatvAtsAvadyA eva yAgAH / tathA dAnAnyapi azanAdInAM dharmopakaraNAnAJca dharmAya bhavanti, svarNagobhUmyAdInAM tu dAnAni In prANyupamardahetutvAtsAvadhAnyeva sAvadyatvAza yAgAdIni na prANiprItikarANItibhAva iti sUtrArthaH / / 40 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao nami rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 41 / / islil vyAkhyA - prAgvannavaraM jinadharmasthairyamavadhArya vrataM prati dAr2yA parIkSitumidamAcacakSe haryazvaH / / 41 / / lol 471 lol JADEducationa l For Personal Private Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 472 Isl IMI namipravrajyAnAma ||sil Tell navama navama madhyayanam ghorAsamaM caittA NaM, annaM patthesi AsamaM / iheva posaharao, bhavAhi maNuAhivA ! / / 42 / / vyAkhyA - ghorotyantaduranucaraH sacAsAvAzramazca ghorAzramo gArhasthyaM, tasyaivAlpasatvairduSkaratvAt / uktaJca - "gRhAzramaparo dharmo, na bhUto na lA bhaviSyati / pAlayanti narAH zUrAH, klIbA: pASaNDamAzritAH / / 1 / / " taM tyaktvA anyaM prArthayase ? AzramaM dIkSAlakSaNaM, nedaM hInasatvocitaM / || // bhavAdRzAM yuktaM / tarhi kiM yuktamityAha-ihAsminneva gRhAzrame sthita iti gamyate, pauSadho'STamyAditithiSu vratavizeSastatra rata: pauSadharato bhava he II I manujAdhipa ! aNuvratAdyupalakSaNaJcaitat, asyaivopAdAnaM tu pauSadhadineSvavazyambhAvAttaponuSThAnakhyApakaM / iha ca yadyaddhoraM tattaddharmArthinA'nuSTheyaM, SI IM ghorazcAyaM gRhAzrama iti ghorapadena sUcitamiti sUtrArthaH / / 42 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 43 / / ||7|| mAse mAse u jo bAlo, kusaggeNaM tu bhuMjae / na so suakkhAyadhammassa, kalaM agghai solasiM / / 44 / / vyAkhyA - mAse mAse eva tuzabdasyaivakArArthatvAnnatvardhamAsAdau yaH kazcidvAlo nirvivekaH kuzAgreNaiva darbhAgreNaiva bhuGkte, na tu // karAGgulyAdibhiH / na naiva sa tAdRzataponuSThAyI, suSThu zobhana: sarvasAvadyaviratirUpatvAdAkhyAtastIrthakaraiH kathitaH svAkhyAto dharmo yasya sa // svAkhyAtadharmo muniH tasya kalAM bhAgamati arhati SoDazI SoDazAMzasamopi na syAditibhAvaH / tato yatsvAkhyAtaM na syAt taddhoramapi Hell ||7|| 472 loil ||sil lol Jan Education int o na For Personal & Private Use Only llellwww.iainelibrary.org
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mov // 7 // llll uttarAdhyayana sUtram 473 ller llroll Mein Nell fol fol dharmArthinA nAnuSTheyaM, AtmaghAtAdivat / svAkhyAtazca mukhyatayA munidharma eva, na tu gRhAzramastato gRhAzramAdayameva zreyAniti / nanu ? ll namipravrajyAnAma // pUrvasUtre ihaiva 'posaharao bhavAhIti' vAkyena dezavirateH kartavyatA zakreNoktA, dezaviratazca bAlapaNDita ucyate, 'samaNovAsayA ll madhyayanam // bAlapaMDiA' iti vacanAt, tatkathamiha bAlazabdena dezavirato vyapadiSTa iticeducyate-dezaviratasya bAlapaNDitatve satyapi | MS ekAdazAviratimattApekSayA bAlyAMzasya prAdhAnyavivakSayaivamuktaM sambhAvyate / dRzyate hi samaye sAsvAdanavatAM jJAnAMzavattve'pi MM tatprAdhAnyavivakSayA jJAnitvavyapadeza iti sUtrArthaH / / 44 / / s|| eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namiM rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 45 / / Isll vyAkhyA - punarnIrAgatAmeva parIkSitumado'vadadindraH / / 45 / / hiraNNaM suvaNNaM maNimuttaM, kaMsaM dUsaM ca vAhaNaM / kosaM vaDDAvaittA NaM, tao gacchasi khattiA ! / / 46 / / vyAkhyA - hiraNyaM ghaTitasvarNa, suvarNaM tato'nyat, maNayazcandranIlAdyA muktAzca mauktikAni maNimuktaM, kAMsyaM kAMsyabhAjanAdi, dUSyaM Irel vastraM, cakAraH svagatAnekabhedasUcakaH, vAhanaM rathAzvAdi, kozaM bhANDAgAraM, vardhayitvA vRddhi nItvA tato gaccha kSatriya ! ayaM bhAvaH-yo yaH / // sAkAGkSaH sa sa dharmAnuSThAnAyogyaH, sAkAGkSazca bhavAn, AkAGkSaNIyasvarNAdivastUnAM sampUrNatvAbhAvAditi sUtrArtha: / / 46 / / tel 473 leel lel Ill Heall For Personal & Private Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 474 eyama nisAmittA, ukAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 47 / / suvaNNaruppassa u pavvayA bhave, siA ha kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na te hiM kiMci, icchA hu AgAsa samA atiA / / 48 / / vyAkhyA - suvarNaM ca rUpyaM ca suvarNarUpyaM tasya tuH pUrtI, parvatAH parvatapramANA rAzayaH 'bhavetti' bhaveyuH syAtkadAcit, huravadhAraNe bhinnakramazca, tataH kailAsasamA eva, na tu laghugiripramANA:, kailAsazcAtra meruriti vRddhAH, tepyasaGkhyakAH saGkhyArahitA na tu dvitrAH, narasya lubdhasya na taiH tAdRzairapi svarNarUpyaparvataiH kiJcidapi svalpamapi paritoSakAraNaM syAditi gamyaM / kuta ityAha-icchA abhilASo huriti yasmAt AkAzena samA AkAzasamA anantikA antarahitA / uktaJca - "na sahasrAdbhavet tuSTi-rna lakSAtra ca koTitaH / na rAjyAnnaiva devatvA-nendratvAdapi dehinAm // / / 1 / / " iti / / 48 / / tathA - puDhavI sAlI javA ceva, hiraNNaM pasubhissaha / paDipuNNaM nAlamegassa, ii vijjA tavaM care / / 49 / / vyAkhyA - pRthvI bhUmiH, zAlayo lohitazAlyAdaya:, yavAH pratItAH, caH zeSadhAnyasamuccayArthaH, evo'vadhAraNe bhinnakramo'gre yokSyate, hiraNyaM, suvarNaM, rUpyAdyupalakSaNametat, pazubhirgavAdibhiH saha pratipUrNaM samastaM naiva alaM samartha prakramAdicchApUrtaye ekasya jantoriti zeSaH / ityetatpUrvoktaM // 6 // Hell For Personal & Private Use Only namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 474 www.jainlibrary.org
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 475 navamamadhyayanam lol lol wol llol 'vijjatti' viditvA tapo dvAdazavidhaM carettata eva niHspRhatayecchApUrti sambhavAdanena ca santoSa evAkAGkSApohe kSamo na tu svarNAdItyuktaM / tataH 1 santuSTasya me svarNAdau sAkAGkSatvameva nAstIti tadvardhanodyamo dUrApAsta eveti sUtradvayArthaH / / 49 / / eyamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namiM rAyarisiM, deviMdo iNamabbavI / / 50 / / accheragamabbhudae, bhoe cayasi patthivA ! / asaMte kAme patthesi, saMkappeNa vihaNNasi ! / / 51 / / vyAkhyA - AzcaryamidaM varttate yat tvamevaMvidhopi 'abbhudaetti' adbhutakAnAzcaryarUpAn bhogAn tyajasi he pArthiva ! tathA'sato'vidyamAnAn l kAmAn prArthayase ! tadapyAzcaryamiti sambandhaH / athavA kastavAtra doSaH ? saGkalpenottarottarabhogAbhilASarUpeNa vikalpena vihanyase bAdhyase, in anantatvAdevaMvidhasaGkalpasya / paraM yo vivekI sa prAptAn kAmAnaprAptakAmAkAGkSayA na tyajedvivekI ca bhavAniti sUtrArthaH / / 51 / / eamaTuM nisAmittA, heukAraNacoio / tao namI rAyarisI, deviMdaM iNamabbavI / / 52 / / salaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / kAme patthemANA, akAmA jaMti duggaiM / / 53 / / ||6|| Isll vyAkhyA - zalyamiva zalyaM kAmAH zabdAdayaH, viSamiva viSaM kAmAH, kAmA AzIviSopamAH, AzIviSa: sarpastadupamAH / kiJca kAmAn 6 prArthayamAnA apergamyatvAt prArthayamAnA api akAmA iSyamANakAmAbhAvAdyAnti durgatiM, tataH kathaM tatparihAra AzcaryaM ? asadbhogaprArthanamapi yadbhavatA I61 foll pal ||6ll ||oll llol lioll 475 llell Well lol lfoll || Isl in Education International For Personal & Private Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 476 kA sambhAvitaM tadapyayuktaM, mumukSUNAM kvacidapi kAGkSAyA abhAvAt / uktaM hi - "mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattamaH" iti / / 53 / / kathaM / namipravrajyAnAma navamapuna: kAmAn prArthayamAnA durgatiM yAntItyAha - madhyayanam ahe vayai koheNaM, mANeNaM ahamA gaI / mAyA gaipaDigghAo, lohAo duhao bhayaM / / 54 / / vyAkhyA - adho narakagatau vrajati krodhena, mAnena adhamA gatiH, 'mAyatti' subbyatyayAnmAyayA gateH prastAvAtsugateH pratighAto vinAzo Mell is gatipratighAto, lobhAt 'duhaotti' dviprakAramaihikaM pAratrikaM ca bhayaM, syAditi sarvatra gamyaM / kAmeSu ca prArthyamAneSvavazyaM bhAvinaH krodhAdayaste || Mell cedRzA iti kathaM na tat prArthanayA durgatiriti sUtradvayArthaH / / 54 / / itthamanekairapyupAyaistaM kSobhayitumazaktaH zakraH kimakarodityAha - ____ avaujjhiUNa mAhaNarUvaM viurUviUNa iMdattaM / vaMdai abhitthuNaMto imAhiM mahurAhiM vaggUhiM / / 55 / / vyAkhyA - apohya tyaktvA brAhmaNarUpaM 'viurUviUNatti' vikRtya indratvaM uttaravaikriyamindrarUpaM vandate namati abhiSTuvan stutiM kurvan all lal imAbhirvakSyamANAbhirmadhurAbhirmanoharAbhirvAgbhirvANIbhiriti sUtrArthaH / / 55 / / tathA hi - aho te nijio koho, aho te mANo parAjio / aho te nirakkiyA mAyA, aho te loho vasIkao / / 56 / / vyAkhyA - aho ! iti vismaye te tvayA nirjitaH krodhaH, yatastvamanamanRpavazIkaraNAya preritopi na kSubhitaH ! tathA aho ! te mAnaH parAjito l yastvaM mandiraM dahyata ityAdyuktopi kathaM mayi jIvatIdaM syAditi nAhaGkatiM kRtavAn ! aho ! te nirAkRtA mAyA, yastvaM purarakSAhetuSu mAyAjanyeSu l 476 Isi fol ISM in Education intentional For Personal & Private Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 477 lloll ller prAkArATTAlakotsUlakAdiSu mano na vinyastavAn ! tathA'ho ! te lobhI vazIkRto yastvaM hiraNyAdivarddhanAya noditopi icchAyA namipravrajyAnAma navamalA AkAzasamatvamevAbhihitavAn ! / / 56 / / tathA - madhyayanam IIsl aho te ajjavaM sAhu, aho te sAhu maddavaM / aho te uttamA khaMtI, aho te mutti uttamA / / 57 / / vyAkhyA - spaSTaM, navaramArjavaM mAyAbhAvaH, sAdhu zobhanaM, mArdavaM mAnAbhAvaH, kSAntiH krodhAbhAvaH, muktinirlobhateti sUtradvayArthaH / / 57 / / I itthaM guNaH stutvA phalopadarzanadvAreNa stutimAha - is ihaMsi uttamo bhaMte, pecA hohisi uttamo / loguttamuttamaM ThANaM, siddhiM gacchasi nIrao / / 58 / / vyAkhyA - ihAsmin loke asi varttase uttamaH uttamaguNAnvitatvAt, he bhadanta ! he pUjya ! 'peJcatti' pretya paraloke bhaviSyasi uttamaH, ki 6 kathamityAha-'loguttamuttamaMti' lokasya uttamottamaM atizayapradhAnaM lokottamottamaM sthAnaM, kiM tadityAha-siddhiM muktiM 'gacchasitti' sUtratvAdgamiSyasi, IST nIrajA niSkarmeti sUtrArthaH / / 58 / / upasaMharati - evaM abhitthuNaMto, rAyarisiM uttimAi saddhAe / pAyAhiNaM kuNaMto, puNo puNo vaMdae sakko / / 59 / / vyAkhyA - evamuktanyAyena abhiSTuvan rAjarSi uttamayA zraddhayA pradakSiNAM kurvan punaH punarvandate praNamati zakraH / / 59 / / 1332222222 477 Isl JainEducation intasion For Personal Private Use Only arem.ininesbrary.org
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 478 Isl rel Iol to vaMdiUNa pAe, cakkaMkusalakkhaNe munivarassa / AgAseNuppaio, laliacavalakuMDalatirIDI / / 60 / / 6 namipravrajyAnAma ||5| navamavyAkhyA - tatastadanantaraM vanditvA pAdau cakrAGkazalakSaNo munivarasya AkAzena utpatitaH svargAbhimukhaM gataH lalite ca te savilAsatayA l madhyayanam MS capale caJcalatayA lalitacapale tAdRze kuNDale yasya sa lalitacapalakuNDalaH sa cAsau kirITI ca mukuTavAn lalitacapalakuNDalakirITIti sUtrArthaH / 6 / / 60 / / zakreNaivaM stUyamAnaH sa muniH kimutkarSa vyadhAduta netyAha - IISI namI namei appANaM, sakkhaM sakkeNa coio / caiUNa gehaM vaidehI, sAmaNNe pajjuvaTThio / / 61 / / vyAkhyA - namirnamayati svatattvabhAvanayA prabaM karotyAtmAnaM svaM natUtsekaM nayati / uktaJca - "saMtaguNakittaNeNavi purisA lajaMti je Mel mahAsattA / iarA puNa aliapasaMsaNevi hiae na mAyati / / 1 / / " kimbhUto namiH ? sAkSAtpratyakSIbhUya zakreNa coditaH prerita: tyaktvA gehaM If vaidehitti' sUtratvAdvidehI videhadezAdhIzaH zrAmaNye paryupasthitaH udyato na tu tatpreraNayApi dharmAdvicyuto'bhUditi bhAva iti sUtrArthaH / / 61 / / I athAmuSya munimukhyasya dRSTAntenopadezamAha - evaM kariti saMbuddhA, paMDiA paviakkhaNA / viNiaTuMti bhogesu, jahA se namI rAyarisitti bemi / / 62 / / vyAkhyA - evamiti yathAmunA naminAmnA muninA nizcalatvaM kRtaM tathA'nyepi kurvanti, kIdRzA ? sambuddhA avagatatatvAH, paNDitA 478 || llol lle! ||61 JainEducational For Personal Private Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hel uttarAdhyayana sUtram 479 namipravrajyAnAma navamamadhyayanam le el ||el ||Gl ||Gll Isil litel lall iral liel lish 6 nizcitazAstrArthAH, pravicakSaNA abhyAsAtizayAtkriyAmprati pravINAH, tAdRzAzca santo vinivartante uparamante 'bhogesutti' bhogebhyo yathA sa namI DA rAjarSistebhyo nivRtta iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / / 62 / / iti samApto'dhyayanasUtrArthaH, atha prakrAntazeSa prastUyate, tazcedaM - atha naggatisajJasya, sambuddhasyAmrapAdapAt / turyapratyekabuddhasya, kathAM vakSyAmi tadyathA / / 1 / / atraiva bharatakSetre, deze gAndhArasaJjake / zrIpANDuvardhanapure, rAjA siMharatho'bhavat / / 2 / / ||7|| anyadA tasya bhUbhartu-vizvAvuttarApathAt / upAyane samAyAtau, zakravAjivijitvaro / / 3 / / tayormadhye babhUvaika-sturaGgo vakrazikSitaH / tamArohannRpo daivAd, dvitIyaM tu tadaGgajaH / / 4 / / tata: sainyAnvito rAjA, nirgatya nagarAbahiH / vAhakelIgato vAha-vAhanArthaM pracakrame / / 5 / / prakRSTAM tadgatiM draSTuM, kazayA prAharaca tam / tataH sa turagaH sindhu-pUrAdapyacaladrutam / / 6 / / taM rakSituM nRpo valgA-mAcakarSa yathA yathA / tathA tathA hayo jajJe, javana: pavanAdapi / / 7 / / gacchannevaM yojanAni, dvAdazAtigato hayaH / tamaraNye'nayanadyAH, pUrastarumivodadhau / / 8 / / AkRSyAkRSya nirviNNo, valgAM tatrAmucanRpaH / turaGgamopi tatraiva, tasthau tatkSaNamAtmanA / / 9 / / tatastaM vAjinaM jJAtvA, bhUzakro vakrazikSitam / baddhvA kvApi drume bhrAmyan, prANavRttiM vyadhAtphaleH / / 10 / / Isl all ||sl icl ||7|| Woh llell llell ||7 llell llol liGll el Jell Del Isl 479 asi Join Education in the For Personal Price Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 480 ||6 // ||ll llell llol liol namipravrajyAnAma navamamadhyayanam rAtrivAsAya cArUDho, girimekaM mahIpatiH / dadarzakaM darzanIya, prAsAdaM saptabhUmikam / / 11 / / tasya madhye praviSTazcA-drAkSIdekAM mRgekSaNAm / rUpalAvaNyatAruNya-tiraskRtaratizriyam / / 12 / / sasambhramaM samutthAya, pramodabharamedurA / dadau sApyAsanaM tasmai, so'pi tasminnupAvizat / / 13 / / mithastAvanvarajyetAM, kSaNAitIkRtekSaNau / anyonyadarzanodbhUta-prehAvezahatatrapau / / 14 / / kAsi tvaM ? subhage ! kiJca, tiSThasyekAkinI vane ? / atheti bhUbhujA pRSTA, sotkaNThaM saivamabravIt / / 15 / / bhavanesminvedikAyAM, pUrvamudvaha mAM prabho ! / pazcAtsvasthamanAH sarvaM, vakSye vRttAntamAtmanaH / / 16 / / tatkarNAmRtamAkarNya, vAkyaM tasyA dharAdhipaH / sarasaM bhojanaM prApya, bubhukSuriva pipriye / / 17 / / bhavane tatra sAnandaM, praviSTazca jinAlayam / so'pazyattasya tu puro, vedikA zubhavedikAm / / 18 / / tato natvA jinaM sandhyA-samaye vedikAM gataH / gAndharveNa vivAheno-:zastAmuduvAha saH / / 19 / / tato vAsagRhe gatvA,vilAsavividhaiH sukham / ativAhya nizAM prAta-sto jinendraM praNematuH / / 20 / / rAjJaH siMhAsanasthasyo-paviSTArdhAsane mudA / sAtha rAjJA jagau rAjan !, vArtA me zrUyatAmiti / / 21 / / atraiva bharatakSetre, zAlilakSmIvibhUSite / kSitipratiSThitapure-'bhavadvijitazatrurAT / / 22 / / sa cAnyadA sabhAmekAM, kArayitvA manoharAm / sarvA citrakarazreNI-mAhUyevamavocata / / 23 / / | leil Mall 480 llell leli ||slil For Person Pause Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 481 lol lish || la namipravrajyAnAma navamamadhyayanam yAvanti vo gRhANi syu- gaistAvanmitairiyam / citraNIyA sabhA citra-zcitrazcitraikahetubhiH / / 24 / / pramANamAjJetyuktvAtha, neke citrakRtopi tAm / Arebhire citrayituM, karasteSAM sa eva hi / / 25 / / tatra caiko jarI citra-karazcitrAGgadAbhidhaH / acitrayatsabhAM nitya-masahAyaH sutojjhitaH / / 26 / / tasya caikAbhavatputrI, nAmnA kanakamaJjarI / rUpayauvanacAturya-kalAsarvasvasevadhiH / / 27 / / sA pratyahaM sabhAsthasya, gatvA bhaktamadAt pituH / sa tu tasyAmAgatAyA-magAnityaM bahirbhuvi / / 28 / / anyedhurbhaktamAdAya, prasthitA sA janAkule / rAjyamArge yayau yAva-tkanI mantharagAminI / / 29 / / tAvattatra javenAdri-vAhinIpUrajiSNunA / vAhayantaM hayaM bhUpa-mazvavAraM dadarza sA / / 30 / / tato bhItA praNaSTA sA, gate tatra sabhAmagAt / sabhaktAmAgatAM tAM ca, vIkSya vRddho bahiryayo / / 31 / / tasya putrI tu tatrasthA, kautukAtkuTTime'likhat / vividhairvarNakairekaM, kekipicchaM yathAsthitam / / 32 / / atrAntare sabhAM draSTuM, tatrAyAto mahIpatiH / tatkekipicchamAdAtuM, cikSepa karamaJjasA / / 33 / / tatpicchaM tatkare nAgA-nakhabhaGgastvajAyata / pravRttirhi vinA tattva-jJAnaM syAniSphalA nRNAm / / 34 / / tato vilakSa kSmApAlaM, vIkSamANamitastataH / savilAsaM vihasyeti, proce kanakamaJjarI / / 35 / / maJcako hi tribhiH pAdaH, susthito na bhavediti / pazyantyAsturyapAdaM me, turyamUryo'miladdhavAn / / 36 / / islil Isil IIsl liell lle-law.ininelibrary.org in Eco For Personal Private Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 482 ITTTTTOSTS ke'nye trayaH kathaJcAhaM, turyaH ? ityavanIbhRtA / pRSTA sA punarityUce, taM rAjAnamajAnatI / / 37 / / ahaM citrAGgadAhvasya, vRddhacitrakRtaH sutA / ihasthasya piturheto-rAyAntyAdAya bhojanam / / 38 / / raMhasA bhUyasA vAhaM, vAhayantaM catuSpathe / adyaikaM martyamadrAkSaM sa mUrkhaH prathamo mataH / / 39 / / (yugmam ) rAjamArgo hi bAlastrI-vRddhAdyaiH saGkulo bhavet / iti tatra javenAzvAn, vAhayanti na dhIdhanAH / / 40 / / nirdayaH sa tu tatrApi, raMhasA vAhayan hayam / khaTvAyAmAdimaH pAdaH, kathyate bAlizAgraNIH / / / 41 / / dvitIyastu mahIpAlo - 'vijJAtaparavedanaH / zilpinAM vezmatulyAMza-ryo'dAcitrayituM sabhAm / / 42 / / santi citrakRto'neke-'nyeSu sarveSu vezmasu / mama tAtastu niSputro, duHstho vRddhazca vidyate / / 43 / / tasyApyanyaiH saha samaM, bhUpo bhAgaM prakalpayan / dvitIyaH procyate mUDha- stRtIyastu pitA mama ! / / 44 / / sa hi pUrvArjitaM sarvaM, bubhuje citrayan sabhAm / vinArjanAM bhujyamAnaM, vitta hi syAtkiyacciram ? / / 45 / / atha yatkiJcidAdAyA-gatAyAM mayi bhojanam / sa yAti dehacintAyai, na tu pUrvaM karoti tAm / / 46 / / tatazca zItalIbhUtaM, tadbhojyaM virasaM bhavet / sadannepi hi zIte syA- dvairasyaM kiM punaH pare ? / / 47 / / tAdRzaM ca vidhAyAnaM, bhuJjAno matpitA'nizam / tRtIyaH procyate jAlma-zcaturthastu bhavAnmataH ! / / 48 / / Agamo hi kadApyatra na sambhavati kekinAm / tatsyAtkautaskutaH pAta- statpicchasyeha kuTTime ? / / 49 / / For Personal & Private Use Only STANDOOOOOOO namipravrajyAnAma TDS ttaittedd lee vaa vaa vaa vaa vaa vaat too // 6 // navama madhyayanam 482
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nel uttarAdhyayana sUtram Mel namipravrajyAnAma navamalol madhyayanam 483 athAtrApi tadAnItaM, syAtkenApIti cettadA / tasya prAg nirNayaH kArya-stadromasphuraNAdinA / / 50 / / taM vinA tu kSipan pANi-masmiMstvaM mUDha eva hi ! / tato vAdInRpaH satya-mahaM pAdasturIyakaH / / 51 / / dadhyau ca bhUpatiraho !, asyA vacanacAturI / aho buddhirahorUpamaho lAvaNyamadbhutam / / 52 / / pANaukRtya tadenAM svaM, karomi saphalaM januH / dhyAyanniti nijaM dhAma, yayau nRpatirutsukaH / / 53 / / tAtaM prabhojya tasyAJca, gatAyAM svagRhe nRpaH / preSIcitrAGgadAbhyaNe, zrIguptAbhidhadhIsakham / / 54 / / tenArthitaH pArthivArtha, kanI kanakamaJjarIm / citrAGgadovadadyukta-madaH kintvasmi nirdhanaH / / 55 / / tadvivAhotsavaM rAjJaH, pUjAJca vidadhe katham ? / duHsthAnAM hyudarApUrti-rapi kRcchreNa jAyate ! / / 56 / / sacivenAtha tadvAkye, rAjJaH prokte nRpopi hi / dhanadhAnyahiraNyAdyai-stasya gehamapUrayat / / 57 / / zubhe cAhni mahIzastA-mupayeme mahAmahai: / dadau ca tasyai prAsAdaM, dAsAdyaM ca paricchadam / / 58 / / tasya rAjJo'bhavan rAjyo, bahulAstAsu cAnvaham / bhUpatervAsasaudhegA-dekaikA svasvavArake / / 59 / / tasmindine tu bhUpenA-diSTA kanakamaJjarI / yayau dAsyA samaM rAjJo, gehaM bhUSaNabhUSitA / / 6 / / tatrAgamayamAnA sA, nRpaM tasthau tu viSTare / rAjyAgate ca vinaya-mabhyutthAnAdikaM vyadhAt / / 61 / / bhUpe'tha supte zayyAyA-mevaM madanikAbhidhA / pUrvasaGketitA dAsI, jagau kanakamaJjarIm / / 62 / / || || 483 For Personal & Private Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||61 1161 uttarAdhyayana sUtram 484 Tell namipravrajyAnAma Well navama isll madhyayanam ligil lel list || || ||sl ||61 IMel foll ||7 |lol svAmini ! tvaM kathAM brUhi, kAJcitkautukakAriNIm / sA proce rAjJi, nidrANe, kathayiSyAmi tAmaham / / 3 / / tacchrutvA bhUdhavo dadhyA-vasyAzcAturyapezale / vacane zrUyamANe hi, zarkarA karkarAyate / / 64 / / tato'nayA vakSyamANa-mAkhyAnamahamapyaho ! / zRNomIti nRpo dhyAyan, suSvApAlIkanidrayA / / 65 / / athoce madanA devi !, supto rAT kathyatAM kathA / sA'vadatsAvadhAnA tvaM, zRNu tAM vacmi tadyathA / / 66 / / zrIvasantapure zreSThI, varuNAkhyo dRSanmayam / acIkaradevakula-mekamekakarocchrayam / / 6 / / tatra devakule devaM, caturhastaM nyadhatta saH / tadAkarNya jagau jAta-kautukA madaneti tAm / / 68 / / ekahaste suragRhe, caturhasta: suraH katham ? / mAtIti saMzayaM chindhi, sa hi khATakurute hRdi / / 69 / / devI smAhAdhunAyAti, nidrA me tatparedyavi / idaM vakSyAmi te ko hi, nidrAsukhamupekSate ? / / 70 / / evamastviti jalpantI, tato'gAnmadanA gRham / atho yathocitasthAne-'svapItkanakamaJjarI / / 71 / / bhUpastvacintayadiyaM, vArtA saGgacchate katham ? / tasyA rahasyaM pRcchAmi, tadenAmadhunaiva hi / / 72 / / yadvA vakSyatyasau jAlma-masmin prazne kRte hi mAm / aoditA ca vArtA syA-dvallabhAtopi vallabhA / / 73 / / zvastanepi dine dAsye, tadasyA eva vArakam / yathArthakathitA vArtA, zrUyate svayameva sA / / 74 / / dhyAtvetyadAnRpastasyai, dvitIyepyahni vArakam ! / tathaiva rAjJi supte tA-mado madanikA'vadat ! / / 75 / / Mal lel lll Isl 484 llel 116|| 11 lol Ill Mell Jain Education intellional For Personal & Private Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 485 II namipravrajyAnAma navamamadhyayanam [nel tAmardhoktaM kathAM brUhi, tayetyukte ca sA'bravIt / devazcaturbhujaH so'bhU-na tu tanmAnabhUghanaH / / 76 / / athAkhyAhi kathAmanyA-mevaM madanayoditA / rAjJI jagI vane kvApi, raktAzokadrumo'bhavat / / 77 / / zAkhA zatAkulasyApi, tasya chAyA tu nAbhavat / jagAda madanA tasya, chAyA na syAttaroH katham / / 78 / / sAkhyattandrAkulAsmIti, kalye vakSyAmyadastava / tatastasyai dadau bhUpa-stRtIyepyahni vArakam / / 79 / / prAgvanmadanayA pRSTA, sAtha proce mahAzayA / tarostasyAbhavacchAyA-'dhastAdUrdhvantu nA'bhavat / / 80 / / AkhyAnamanyadAkhyAhI-tyuktA madanayA punaH / sAvAdIt kvApyabhUdgrAme, kopi dAserapAlakaH / / 81 / / tasya caiko mahAkAyo, ravaNontarvaNaM caran / ekaM babbUlamadrAkSIt, phalapuSpabharAkulam / / 82 / / tataH sa taM drumamabhi-grIvAM prAsArayanmuhuH / patramAtramapi prApa, na tu tasya mahAtaroH / / 83 / / jAtakopastatastasya, drumasyordhvaM kramelakaH / viNmUtre vyasRjatko vA, kadaryebhyo na kupyati ? / / 84 / / madanAkhyanmukhenApi, yaM na prApa mahAdrumam / tasyopari zakRnmUtre, sa dAsero vyadhAtkatham ? / / 85 / / rAjJI jagAvidaM kalye, vakSye nidrAmi sAmpratam / turyepyahni tato rAjA, tasyai vArakamArpayat / / 86 / / tato dAsyA tayA pRSTA, proce kanakamaJjarI / babbUlaH sa hi kUpebhU-ttattaM psAtuM sa nAzakat / / 87 / / prAgvatkathAntaraM pRSTA, tayA sA caivamabravIt / bhUpena kvApi kenApi, gRhItI dvau malimluco / / 88 / / wall Mal lusil Illl 485 For Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 lioll uttarAdhyayana sUtram 486 Moil namipravrajyAnAma navama madhyayanam Nell Hell llell llell llel llell Isil maJjUSAnihitau tau ca, nRpo nadyAmavAhayat / dayArdracetA na puna-riyAmAsa tau svayam / / 89 / / yAntI nadIjale vIkSya, tAM peTAM kepyakarSayan / tAM samuddhATya te caiva-mapRcchaMstau vinirgatau / / 90 / / yuvayoH kSiptayoratra, jajJire kati vAsarA: ? / adya turyaM dinamiti, tayorekobravIttadA / / 11 / / kathaM turyamaharjAta-miti pRSTA bhujiSyayA / devyUce zva idaM vakSye, nidrAkAlo hyupasthitaH / / 92 / / paJcamepi dine rAjJA, kautukAdattavArakA / tathaiva dAsyA pRSTA ce-tyUce kanakamaJjarI / / 93 / / tRtIyajvaravAnAsI-dityajJAsItsa taM dinam / ityuktvA sA kathAmanyAM, dAsyA pRSTaivamabravIt / / 94 / / jajJire bahulA rAgyo, rAjJaH kasyApi kutracit / tAsu caikAbhavattasya, svaprANebhyopi vallabhA / / 95 / / rAjInAM zaGkayAnyAsAM, kalAdai gRhasthitaiH / sa ca tasyAH kRte channa-malaGkArAnakArayat / / 96 / / ko hi kAlodhunAstIti, kalAdAstAMzca kautukAt / kopyapRcchattadA caiko, rAtrirastItyabhASata / / 97 / / tatra rAtriH kathaM jJAte-tyuktA rAjI bhujiSyayA / proce pramIlAbhyetIti, vakSye'nedyuridaM tava / / 98 / / SaSThepyahni nRpaprApta-vArakA sAtha tAM jagau / bhUgRhepi nizAndhatvA-tsa kSapAM jJAtavAniti / / 99 / / kathAntaraJca pRSTevaM, sAkhyatkasyApi bhUpateH / peTAM bhUSaNasampUrNA, nizchidrAM kopyaDhaukayat / / 100 / / tasyAM cAnudghATitAyA-mevApazyannRpo'khilAn / tanmadhyasthAnalaGkArA-ndAsyAkhyatsyAdidaM katham ? / / 101 / / ||sil 116l 11s ||7 // ||al || ||7|| ||si || IlI ||61 486 llell Jain Edicion n olla For Personal & Private Use Only ". www.jainelibrary.pra
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol lol ||5 Isl // namipravrajyAnAma oll uttarAdhyayana sUtram 487 18 navama madhyayanam lifoll Ilell llol Isl Del lisil Il lls llsil lol llol rAjJI smAha tavedaM zvo, vadiSyAmi zaye'dhunA / prAptA ca vArakaM prAgva-zeTyA pRSTevamabhyadhAt / / 102 / / babhUva peTikA sA hi, svacchasphaTikanirmitA / tattasyAM pihitAsyAyA-mapi bhUSA dadarza rAT / / 103 / / AkhyAnairIdRzairyAvat, SaNmAsAn sA narezvaram / vyamohayattataH sobhU-ttasyAmeva rato bhRzam / / 104 / / nRpAGgajA apyanyAstu, rAjJI jalpayannRpaH / tatastA: kupitA nityaM, tasyAzchidrANyamArgayan / / 105 / / UcUzcaivamayaM bhUpo-'nayA nUnaM vazIkRtaH / kulInA api nastyaktvA, yadasyAmeva rajyate / / 106 / / citrakRttanayA sA tu, sudhIrmadhyaMdinenvaham / sthitvA garbhagRhe hitvA, vastrabhUSA nRpArpitAH / / 107 / / Amucya pitRsatkAni, vastrANyAbharaNAni ca / ekAkinI svamAtmana-mevamujherabodhayat / / 108 / / (yugmam) re jIva ! mA madaM kArSI-rmA vidhA Rddhigauravam / mA vismArSInijAM pUrvA-vasthAM prAptopi sampadam / / 109 / / alaGkArAstrapumayA, jIrNAni vasanAni ca / nijAnImAni jAnIhi, sarvamanyattu bhUpateH / / 110 / / tadarpamapahAya tva-mAtman ! zAntamanA bhava / yathA sucirametAsAM, padaM bhavasi sampadAm / / 111 / / anyathA tu narendrastvAM, gRhItvA galakandale / niSkAzayiSyati gRhAt, kuthitAGgI zunImiva / / 112 / / taJca tazceSTitaM dRSTvA, duSTAstuSTAzchalAnviSaH / ityUcire'parA rAjyo, janezaM vijane sthitam / / 113 / / yadyapi tvaM prabho'smAsu, niHsnehosi tathApi hi / rakSAmastvAM vayaM vighnAt, striyo hi patidevatAH / / 114 / / Isl llel islil isil 0 Ifoll 487 For Person Pause Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mon uttarAdhyayana sUtram || | || 6 namipravrajyAnAma navama 488 madhyayanam fol || ||sall || ||ll Iall lifall tvatpriyA sA hi kurute, kArmaNaM kiJcidanvaham / tayA vazIkRtastvaM tu, na jAnAsi tadapyaho ! / / 115 / / atha rAjJA kathamida-mityuktAstAH punarjaguH / yadi pratyeSi na tadA, tvaM nirUpaya kenacit / / 116 / / sA hi sthitvApavarake, pidhAya dvAramanvaham / kRtvA kuveSaM madhyAhne, kiJcinmuNamuNAyate ! / / 117 / / tannizamya nRpastatra, gatastadvIkSituM svayam / prAgvatsvanindAM kurvatyA-stasyAH zuzrAva tAM giram / / 118 / / tatastuSTo nRpodhyAsI-daho ! asyAH zubhA matiH / aho vivekacchekatva-maho mAnApamAnanam ! / / 119 / / madonmattA bhavantyanye, svalpAyAmapi sampadi / asau tu sampadutkarSa, samprAptApi na mAdyati ! / / 120 / / / tadasyAH santi sarvepi, guNA eveti nizcitam / rAjyastvetA guNamapi, doSaM pazyanti matsarAt ! / / 121 / / uktaJca - "jADyaM hImati gaNyate vrataruco dambhaH zucau kaitavam, zUre nighRNatA Rjo vimatitA dainyaM priyAlApini / / tejasvinyavaliptatA mukharatA vaktaryazakti: sthire, tatko nAma guNo bhavetsa guNinAM yo durjanaiGkitaH ? / / 122 / / dhyAtveti bhUpatistuSTaH, paTTarAjJI cakAra tAm / guNairmahatvamApnoti, jano na tu kulAdibhiH / / 123 / / nRpo vimalacandrAkhya-sUripAce sa cAnyadA / samaM kanakamaJjaryA, zrAddhadharmamupAdade ! / / 124 / / sAtha citrakRtaH putrI, kramAnmRtvA divaM yayau / avirAdhitadharmANaH, sureSveva vrajanti hi / / 125 / / vaitADhaye toraNapure, dRDhazaktimahIpateH / sutA kanakamAlAkhyA, jajJe svargAyutA tu sA / / 126 / / IIall ||7| Ilall 16 llel ||sil || 488 Jell 161 Del fiel llell sh JanEducation For Personal Private Use Only S a nelibrary.org
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 489 Noil Nell llell || Ill lish lol 6ll Ill ISM namipravrajyAnAma al IMGl navama|| III madhyayanam Ilall llel lall || ||Gll Mer Isil ||ll ||Gll foll || llsil 16ll tAM prAptayauvanAM prekSya, rUpADhyA mohitonyadA / hatvAnaiSIdiha giro, khecaro vAsavAbhidhaH / / 127 / / vidyayA vihite sadyaH, prAsAdesmin vimucya tAm / sa vyadhAdvedikAmenA, yAvadudvoDhumudyataH / / 128 / / tAvadatrAgatastasyA, agrajastAM gaveSayan / yoddhamAhvAsta kanaka-tejAstaM khecaraM krudhA / / 129 / / vidyA balojitau yuddhaM, kurvantau tulyavikramau / tAvanyonyaprahAreNa, sadyobhUtAM yamAtithI / / 130 / / svaM tadvinAzakInAzaM, nindantI vIkSya tau mRtau / ciraM ruroda kanaka-mAlA bhrAtRzucAkulA / / 131 / / tadA cAtrAgato vAnamantarAkhyaH surottamaH / vatse ! tvaM mama putrIti, premNA yAvaduvAca tAm / / 132 / / sutAmanveSayaMstAva-dRDhazaktirihAyayau / tataH kanakamAlAM drAk, zabarUpAM surokarot / / 133 / / atha tAn patitAn pRthyAM, svaputrIputravAsavAn / vipannAn vIkSya saMvigno, dRDhazaktiracintayat / / 134 / / vAsavena suto nUnaM, jaghne tena ca vAsavaH / sutA tu vAsavenaiva, mAryamANena mAritA / / 135 / / tatsaMsAretra duHkhADhye, kRtI ko nAma rajyate ? / dhyAtveti prAvrajadvidyA-dhararAjastadaiva saH / / 136 / / mAyAM hRtvA tato devaH, samaM kanakamAlayA / nanAma zramaNaM so'pi, kimetaditi pRSTavAn ? / / 137 / / athokte bhrAtRpaJcatvo-dante kanakamAlayA / mayA zabatrayaM dRSTaM, kathamityavadanmuniH ? / / 138 / / surothAcIkathanmAyA, mayAsau tava darzitA ! / muniH smAha kuto heto-rmAyA me darzitA tvayA ? / / 139 / / || || Icoll Isl 116ll lol leell llell list islil liall IIslil IIsl Moll Tell liol ||ol I ||sil lle. inell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 490 S IS S S T U U U T S S SS S S S S SS SS SS SS S S S chaa chaa loo ddaak devovAdIttatra hetuM, dRDhazaktimune ! zRNu / kSitipratiSThitapure, jajJe vijitazatrurAT / / 140 / / sa ca citrakRtaH putrIM, nAmmrA kanakamaJjarIm / upayemenyadA sA ca paramazrAvikAbhavat / / 141 / / tayA paJcanamaskArA-dinA niryAmito mRtaH / tatpitA citrakRdvAna-mantarAkhyaH surobhavat / / 142 / / sohamatrAdhunAyAto-'pazyaM zokAkulAmimAm / utpannabhUripremA co-payogamavadheradAm / / 143 / / asau me prAgbhavasute-tyajJAsiSamahaM tataH / tvAJca tatkSaNamAyAntaM nirIkSyaivamacintayam / / 144 / / pitrA sahAsau gantrIti, bhAvI me virahonayA / dhyAtvetyadarzayamimAM, mAyayA te zabopamAm / / 145 / / tvAM ca pravrajitaM prekSya, mAyA drAk saMhatA mayA / tanme duzceSTitamidaM, soDhavyaM sumune ! tvayA / / 146 / / dharmahetutayA me tva- mupakartAsi tatkutaH ? / itthamAttheti saJjalpannutpapAta munistataH / / 147 / / tadA kanakamAlApi, zrutvA vRttAntamAtmanaH / prAptA jAtismRtiM sadyo, dadarza prAgbhavaM nijam / / 148 / / matpitAyamiti prema, suresA tatra bibhratI / tAta ! ko me varo bhAvI-tyaprAkSIttaM divaukasam / / 149 / / surothAvadhinA jJAtvA, proce prAcyastava priyaH / rAjA vijitazatruH sa, devIbhUya cyuto divaH / / 150 / / dRDhasiMhamahInetuH sutaH siMharathAhvayaH / jAtosti medinIbhartA, bharttA bhAvI sa te sute ! / / 151 / / (yugmam) tatsaGgo me kathamiha, bhAvItyuktastayA punaH ? / surovAdIdihAgantA, vAjinApahato hi saH / / 152 / / For Personal & Private Use Only TTTTTTTTTSSSSS TTTTTTTTS namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 490
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 491 namipravrajyAnAma navamamadhyayanam Joil Isll tadudvegaM vihAya tva-miha tiSTha yathAsukham / ahaM tvadAdezakArI, sthAsyAmi tava sannidhau / / 153 / / ityuktvA saparIvAraH, prAsAde'sthAdihAmaraH / tasthau kanakamAlApi, tadabhyaNe surIvRtA / / 154 / / svAmin ! kanakamAlAM tAM, mAmavehi guNodadhe / / sa devastu yayo meruM, caityanatyai gate'hani / / 155 / / tatastvamaparAhne ma-tpuNyAkRSTa ihAgamaH / manmanonayanAmbhoja-vibhAsanavibhAkaraH / / 156 / / mayA tUtkaNThyA tAtA-garma yAvatpratIkSitum / azaktayA tvayA sAkaM, svayamAtmA vivAhitaH / / 157 / / eSa svAmin svavRttAnto, mayA tubhyaM niveditaH / iti tadvAkyamAkarNya, jAti sasmAra pArthivaH / / 158 / / atrAntare suravadhU-yutastatrAgata: suraH / praNeme bhUbhujA sopi, tamujherabhyanandayat / / 159 / / tato vivAhavRttAnte, prokte kanakamAlayA / atyarthaM mudito deva-zciraM bhUpamavArtayat / / 160 / / divyaM bhojyaM ca madhyAhne, sabhAryo bubhuje nRpaH / itthaM sthitvA mAsamekaM, sonyadetyavadatpriyAm / / 161 / / arakSakaM bhojyamiva, dvikA rAjyaM mama dviSaH / upadroSyanti tadgantu-manumanyasva mAM priye ! / / 162 / / sAvadattvatpuraM dUre, pAdacAreNa tatkatham / ito yAsyasi tatra tvaM, tato vAtrAgamiSyasi ? / / 163 / / tatprajJaptI mahAvidyAM, gRhANa tvaM madantikAt / tato rAjA gRhItvA tAM, vidhipUrvamasAdhayat / / 164 / / agAJca vyomamArgeNa, priyAM pRSTvA nijaM puram / lokaiH pRSTazca sakalaM, yathAvRttamacIkathat / / 165 / / lloll ils lal ||61 ||61 161 lal || min Education International For Personal & Private Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ ural Ifoll leir uttarAdhyayana sUtram foll llell Isll 492 lal liall Kaa namipravrajyAnAma Moll Mall navamaAslil madhyayanam lell llell lllll lesh llsil || Nell Trell llall Ioll leill llell llroll tataH kRtotsavA: paurAH, procurevaM savismayAH / aho ! bhUmIvibhorbhAgyA-bhyudayo bhuvanAdbhutaH / / 166 / / sampadAmAspadepyanye, vindanti vipadaM vizaH / asau tu bhAgyavAn vyApa-dAspadepyApa sampadam / / 167 / / bhUpriyastu priyAM dhyAyan, paJcamehi yayau nagam / dinAni katicittatra, sthitvAyAsItpunaH pure / / 168 / / evaM muhurmuhuH zaile, vrajantaM taM nRpaM prajAH / nagesmin gatirasyeti, nAmnA naggatimUcire / / 169 / / taM cAnyadA gataM tasmi-nadrAvityavadatsuraH / AdezaM svaprabhoH kartuM, yAsyAmyahamitodhunA / / 170 / / yadyapyenAM vihAyAhaM, kvApi no gantumutsahe / anullaGdhyAM prabhorAjJAM, tathApyullaGghaye katham / / 171 / / kAlakSepazca me bhUyAn, bhavitA tatra bhUpate ! / itaH sthAnAJca nAnyatra, sutA me lapsyate ratim / / 172 / / tadyathaikAkinI na syA-dasau kArya tathA tvayA / madviyogenyathA duHkha-masyA bhUri bhaviSyati / / 173 / / ityudIrya gate deve, tasyA dhRtikRte nRpaH / akArayannage tatra, nagaraM navyamuttamam / / 174 / / pralobhya lokAMzcAnekAn, pure tatra nyavAsayat / caityAnyacIkaratteSu, jinArcAzca nyavIvizat / / 175 / / grAmAn sahasrazastatrA-raNye cAvAsayanRpaH / taJca rAjyadvayaM samyak, zazAsodagrazAsanaH / / 176 / / nyAyena pAlayana rAjyaM, krIDan kanakamAlayA / jinAMzca pUjayannityaM, sa trivargamasAdhayat / / 177 / / sotha kArtikarAkAyA-manyadA sainyasaMyutaH / narendro nagarAdrAja-pATikAyai viniryayo / / 178 / / Poll ||7 lell Moll lel Moll Mall lioall Isil Mall 492 llell lirail ell liall foll foll llell Jan Ecation intele For Personal & Private Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 493 DA namipravrajyAnAma navama madhyayanam || tadA ca pallavAtAnaM, maJjarIpuJjapiJjaram / mAkandamekamadrAkSI-cchatrAkAraM sadAphalam / / 179 / / cUtasya tasya kAntasya, maGgalArthamilApatiH / Adade maJjarImekAM, zeSAmiva sudhAbhujaH / / 180 / / sainyalokAstata: sarve, patrapallavamaJjarIH / AdAya dAruzeSaM taM, sahakAraM vitenire / / 181 / / gatvArAmaM nivRttotha, tatrAyAtaH kSaNAntare / Amra: kamraH sa kutreti, rAjA papraccha mantriNam / / 182 / / mantriNA ca tarI tasmin, kASThazeSe pradarzite / IdRzosau kathamabhU-dityapRcchat punarnRpaH / / 183 / / uvAca sacivo vAcaM, svAminnasya mahAtaroH / jagRhe maJjarI pUrva-mekA yuSmAbhiruttamA / / 184 / / ityamuM sainikAH sarve, patrapuSpaphalAdikam / gRhItvA cakrurazrIkaM, dhaninaM taskarA iva / / 185 / / tadAkarNya nRpo dadhyo, caJcalatvamaho ! zriyAm / yattAdRzopyasau cUtaH, kSaNAniHzrIkatAM yayo ! / / 186 / / yadeva tuSTikRtpUrva, syAttadeva kSaNAntare / jAyate'nIdRzaM vAnti-samaye bhojanaM yathA ! / / 187 / / yathA hi buDhadATopaH, sandhyArAgaca na sthiraH / sampadopi tathA sarvA, na sthirA iti nizcitam / / 188 / / yastu mohena jAnAti, bAlizaH sampadaM sthirAm / zAzvatIM manyate mandaH, sa hi saudAminImapi / / 189 / / tato duSkarmatAmistra-tamitrAkalpayAnayA / Ayatau duHkhadAyinyA, kRtaM me rAjyasampadA / / 190 / / evaM vimRzyAdRtasAdhudharmaH, pratyekabuddhazcaturazcaturthaH / gAndhArarAD naggatinAmadheyaH, pRthvyAM vyahArSItsuradattaveSaH / / 191 / / Isil Mell ||sil ||sil Nell llol ||7|| foll Isil Isl Nell 493 || Illl For Personal Private Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 494 llsil || namipravrajyAnAma navama madhyayanam || ||s Isil llol ||sil liall Isl llel Ioll ||Gll liall iti naggatinRpakathA / / 4 / / tatazca - rAjyeSu nyasya putrAMste, catvAropyAtavratAH / kSitipratiSThitapure, viharantonyadA yayuH / / 1 / / tatra cAbhUJcaturdAra-mekaM yakSaniketanam / tasmiMzca vyantaro mUrti-sthita: pUrvAmukhobhavat / / 2 / / karakaNDumunistatra, pUrvadvArA praviSTavAn / apAcIsammukhadvArA, dvimukhazca mahAmuniH / / 3 / / parAGmukhaH kathaM sAdho-stiSThAmIti vicintayan / tadAparaM vyadhAdyakSo, dakSiNAbhimukhaM mukham / / 4 / / namistu pazcimadvArA, prAvizadyakSamandire / tatopi vadanaM prAgvattRtIyamakarotsuraH / / 5 / / naggatistvavizattatro-ttaradvArA guNottaraH / yakSazcakre tatopyAsyaM, tatazcAbhUJcaturmukhaH / / 6 / / karakaNDostu sA rUkSa-kaNDUdehe tadApyabhUt / tataH sa kaNDUyanakaM, lAtvA'kaNDUyata zrutim / / 7 / / tena saGgopyamAnaM ca, tadvIkSya dvimukhobravIt / tyaktaM rAjyAdi cetsarvaM, tadAdaH saJcinoSi kim ? / / 8 / / tenetyuktopi no kiJcit, karakaNDuryadAvadat / tadA dvimukharAjarSi, namisAdhuradobhyadhAt / / 9 / / tyaktarAjyAdikAryApi, nirgranthopi bhavAn svayam / karoti kAryaM cedanya-doSaprekSaNalakSaNam / / 10 / / kimarthaM tarhi rAjyastho-dhikRtAn kRtavAn bhavAn / parAparAdhavIkSAyai, kriyante hi niyoginaH / / 11 / / idAnIM tu niyogitvaM, nisaGgasyocitaM na te / tacchrutvA namimityUce, naggatirgatadurgatiH / / 12 / / yadi sarvaM vihAya tvaM, mokSAyodyacchase mune ! / tadA kimarthamanyasya, nindAM vitanuSe vRthA ? / / 13 / / ||oll IMel Isl ||sil || lol Mel ell Nell sill llol lroll lol llll 494 Noil le For Personal & Private Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl ION uttarAdhyayana sUtram 495 namipravrajyAnAma navamamadhyayanam 16ll ||7|| Mall Illl lies leel lish Isll ||6ll ||sil lIsl 16 || || liol lish loll lal Isl karakaNDurathAcakhyau, mokSAkAkSiSu bhikSuSu / vArayannahitaM sAdhu-nindakaH kathyate katham ? / / 14 / / yA roSAtparadoSoktiH, sA nindA khalu kathyate / sA tu kasyApi no kAryA, mokSamArgAnusAribhiH / / 15 / / hitabuddhyA tu yA zikSA, sA nindA nAbhidhIyate / ata eva ca sAnyasya, kupyatopi pradIyate / / 16 / / yadAeM - "rUsaU vA paro mA vA visaM vA pariattau / bhAsiavvA hiA bhAsA sapakkhaguNakAriA / / 17 / / " anuziSTimimAM ziSTA-muditAM karakaNDunA / te trayopyurarIcakru-vijahvazca yathAruci / / 18 / / puSpottaravimAnAtte, catvAropi sahacyutAH / sahopAttavratA mokSaM, sahaivAsAdayan kramAt / / 19 / / iti pratyekabuddhAnAM, caturNAM zamazAlinAm / sampradAyAnusAreNa, caritaM parikIrtitam / / 20 / / kalyANakAri narakAri vikArahAri, pratyekabuddhacaritaM duritApahAri / itthaM nizamya zamazAkhighanAnukAri, bhavyA bhajantu sukRtaM bhuvanopakAri / / 21 / / iti samAptA prasaGgAgatA pratyekabuddhavaktavyatA / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau navamAdhyayanaM sampUrNam / / 9 / / / / iti navamAdhyayanaM sampUrNam / / || Mal incli lall ||7ll lol IGl 495 Isl Ms. For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||slil Mel || uttarAdhyayana sUtram damapatrakanAma dazama 496 ||61 MER || Isil liel llell Dell / / atha drumapatrakanAma dazamAdhyayanam / / Isl arham / / vyAkhyAtaM navamAdhyayanaM, samprati drumapatrakAkhyaM dazamamArabhyate, asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane dharmamprati niSkampatvamuktaM, madhyayanam taJcAnuzAsanAdeva syAditi anuzAsanAbhidhAyakamidamArabhyate, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya prastAvanArtha gautamaM prati ki ill zrImahAvIreNedamuktamiti ihopayoginI gautamavaktavyatA tAvatkAciducyate / tathA hi - Mel atrAbhUddharatakSetre, svarlakSmInirjitAlakA / samagranagarIpraSThA, pRSThacampAbhidhA purI / / 1 / / tasyAM sAlamahAsAlanAmAnau sodarAvubhau / rAjarAjiguNau rAja-yuvarAjau babhUvatuH / / 2 / / jAmiryazomatI sajJA, piTharo bhaginIpatiH / gAgili gineyazcA-meyabuddhistayorabhUt / / 3 / / tasyAJca puryAmanyedyu-viharan jagadIzvaraH / zrIvIraH samavAsASIM-dravyAmbhojanabhomaNiH / / 4 / / tataH sAlamahAsAlau, sArvaM vanditumudyatau / mahA jagmatuH prAjya-pramodabharamedurau / / 5 / / jinaM natvA ca sadbhaktyA, yathAsthAnaM nyaSIdatAm / sarvajJopi jagau dharma, saMsArAmbhodhitArakam / / 6 / / ||6|| tamAkarNya viraktAtmA, jinaM natvA gRhaM gataH / rAjyametadgRhANeti, sAla: sodaramabravIt / / 7 / / ||7|| sovAdInmama rAjyena, kRtaM durgatidAyinA / pravrajiSyAmyahamapi, bhavodvignastvayA samam / / 8 / / ill Hell lell llell ||6ll Mall sil Its! NSH 16|| lil ||6 496 Malll ||si Well llol || in Education int all o nal For Personal & Private Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||5|| dvamapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 497 Mel Mol dazamamadhyayanam lol Ill 110 lesil lllll Mon sil Isil jAmeyaM gAgiliM rAjye, sthApayitvA mahotsavaiH / tataH sAlamahAsAlau, prAbrAjiSTAM jinAntike / / 9 / / viharantau ca to nityaM, zrIvIrasvAminA samam / ekAdazAGgImanyUnAM, peThatuH zuddhadhInidhI / / 10 / / anyadA prasthitaM campAM, prati rAjagRhAt purAt / prabhuM sAlamahAsAlau, praNipatyetyavocatAm / / 11 / / nagaryAM pRSTacampAyAM, pratibodhayituM nijAn / svAmintrAvAM yiyAsAvo, yadyanujJAM prayacchasi / / 12 / / amUDhalakSyo bhagavAM-statastau gautamAnvitau / AdizattAM purIM gantuM, tepi tatra yayuH kramAt / / 13 / / tatra kAJcanapAthoje, niviSTo nAkinirmite / zrIgautamazcaturjJAnI, prArebhe dharmadezanAm / / 14 / / zrutvA gAgalibhUpopi, tamAyAtaM samAtulaM / yazomatIpiTharayuga, yayau vanditumutsukaH / / 15 / / harSotkarSollasadroma-harSoM natvAtha tAnnRpaH / upavizya yathAsthAna-mazrauSIddharmadezanAm / / 16 / / saMsArAsAratAsArAM, tAJcAkarNya viraktadhIH / gAgalinagarI gatvA-gajaM rAjye nyavIvizat / / 17 / / pitRbhyAM sahita: prAjya-rutsavaizcAdade vratam / gautamasvAmipAdAnte, dAntAtmA medinIpatiH / / 18 / / tataH sAlamahAsAla-gAgalyAdibhiranvitaH / gaNI gantuM jinAbhyaNe-'calaJcampApurIM prati / / 19 / / tadA sAlamahAsAlA-vityacintayatAM mudA / yadbhavAttAritAnyetA-nyetaddhavyamabhUddhRzam / / 20 / / tadA ca dadhyurityanta-gAMgalyAdyA api trayaH / aho ! sAlamahAsAlAvasmAkamupakAriNI / / 21 / / Intell Hell Poll Isil Noil Pall Mall lil Mall foll Hall 16 lisil lell ||sil 497 iell ||rail Hall Mall el llsil lesil lain Edition in For Personal & Private Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||60 lleslil uttarAdhyayana sUtram 498 llslil drumapatrakanAma dazamamadhyayanam is Ileall liball Ilroll etAbhyAM hi vayaM pUrva, rAjyazrIbhAjanIkRtAH / idAnIM tu mahAnanda-prApakaM prApituM vratam / / 22 / / ityAdidhyAnadAvAgni-dhvastakalmaSabhUruhaH / muktimandiranizreNi, kSapakazreNimAzritAH / / 23 / / mohamattebhapaJcatva-paJcAsyA mArga eva te / caJcatprapaJcaM paJcApi, paJcamajJAnamAsadat ! / / 24 / / (yugmam) jinAbhyarNaM gatAstetha, gautamasvAminA samam / pradakSiNIkRtya jinaM, jagmuH kevaliparSadi / / 25 / / tatastAn gautamaH proce-'nabhijJA iva bhoH ! katham ? / yUyaM yAta samAyAta, vandadhvaM bhuvanaprabhum / / 26 / / jinAnmA''zAtayetyuktaH, zrIvIreNAtha gautamaH / tatkSaNaM kSamayitvA tA-niti dadhyau nije hRdi / / 27 / / durbhagaM hariNAkSIva, bhajatedyApi mAM na hi / kevalajJAnalakSmIsta-tkiM setsyAmi navAthavA ? / / 28 / / iti cintayata: zrIma-dindrabhUtigaNezituH / asau surANAM saMlApaH, karNajAhamagAhata / / 29 / / jinenAdyoditaM yo hi, jinAtramati bhUcaraH / svalabdhyASTApadaM gatvA, sa hi tadbhavasiddhikaH / / 30 / / iti devavacaH zrutvA-'STApadaM gantumudyataH / papraccha gautamaH sArva-sArvabhaumaM kRtAJjaliH / / 3 / / tatastApasabodhAya, tasya sthairyAya ca prabhuH / tatra gantuM tamAdikSa-damoghAjJA hi pAragAH / / 3 / / nidhAnaM sarvalabdhInAM, tataH zrIgautamaprabhuH / bhaktayAbhivandya tIrthezaM, pratastheSTApadaM prati / / 33 / / itazca koDinnadinna-sevAlAstApasAstrayaH / tApasAnAM paJcazatyA, pratyekaM parivAritAH / / 34 / / Ifoll 11 lel lish 180 foll Tell Iroll Isil irail Deall liol firoll firel lesh all IA.I For Personal & Private Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jell el uttarAdhyayana sUtram 499 all all // oll drumapatrakanAma dazamallel Toll madhyayanam lls Meil llol 16 Isil IGN Ill 116| 16 IISM Nsi muktiraSTApadArohA-dvizAmIti vibhorvacaH / zrutvA janAnanAtpUrva, prasthitAH santi taM prati / / 35 / / (yugmam) upavAsatapAsteSu, prathamaH saparicchadaH / kandAdibhojano bheje, tasyAdrerAdimekhalAm / / 36 / / SaSThakArI dvitIyastu, pakvapatrAdibhojanaH / dvitIyAM mekhalAM prApa, satantrastasya bhUbhRtaH / / 37 / / tRtIyastvaSTamatapAH, zuSkazevAlapAraNaH / tasyAdreH saparIvAra-stRtIyAM prApa mekhalAm / / 38 / / na tu kopi girestasya, klizyamAnopyagAcchiraH / gamyaM garutmato meruzRGga kiM yAnti kekinaH ? / / 39 / / atha te tApasA: sarve, svatejovijitAruNam / AyAntaM gautamaM prekSyA-cintayanniti vismitAH ! / / 40 / / tapa:kRzAGgA api no, yatrAroDhuM kSamA vayam / gariSThakAyastatrAya-mArokSyati kathaM yatiH ? / / 41 / / ucairmakheSa teSvevaM, cintayatsveva gautamaH / jaGgAcaraNalabdhyArka-razmInAlambya saJcaran / / 42 / / tUrNaM teSAmuparyAgA-tkSaNAcAgAdadRzyatAm / javanaiH pavanaiH prerya-mANo megha ivoJcakkaiH / / 43 / / (yugmam) tApasAste tu taM projaiH, prazaMsanto vyacintayan / asya ziSyA bhaviSyAmo-'muSmAduttarato gireH / / 44 / / gautamastu gataH zaila-maulau bharatakAritam / hRtAvasAdaM prAsAdaM, darzanIyaM dadarza tam / / 45 / / mAnavarNAnvitAnAdi-jinAdIna sthApanAjinAn / nanAma 'nityapratimA-pratimAMstatra ca prabhuH / / 46 / / 1. zAzvatapratimA tulyAn Isl ||7|| llall Neali all // 7 // Nell For Personal & Private Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ dramapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 500 dazama madhyayanam || si || llell lell lloll ||7|| llell ||7 Ill leil sAkSAdiva jinAMstAMzca, darza darza pramodabhAk / santuSTAvAtisantuSTa-cetA iti gaNAdhipaH / / 47 / / "jagaciMtAmaNi jaganAha jagaguru jagarakkhaNa, jagabaMdhava jagasatthavAha jagabhAvaviakkhaNa / aTThAvayasaMThaviarUva kammaTThaviNAsaNa, cauvIsaM vi jiNavara jayaMtu appaDihayasAsaNa / / 48 / / " iti stutvA ca natvA ca, caityAnirgatya gautamaH / uvAsa rAtrivAsAyA-'zoko'zokatarostale / / 49 / / itazca dhanadaH zakra-dikpAlo nantumarhataH / tatrAyAto jinAnatvA, vavande gaNinaM mudA / / 50 / / dezanAyAM gaNezopi, tatvatrayanirUpaNe / iti sAdhuguNAnUce, gurutatvaM prarUpayan / / 51 / / "mahAvratadharAstIvra-tapa:zoSitavigrahAH / antaprAntAzanAstulya-zatrumitrA jitendriyAH / / 52 / / niSkaSAyA mahAtmAnaH, sAdhavo guravaH smRtAH / tArayanti paraM ye hi, taranta: potavatsvayam ! / / 53 / / (yugmam)" takRtvA gaNigAtraM ca, vIkSyAtimRdu pIvaram / zrIdo dadhyau visaMvAdi, vacosya svavapuSyapi / / 54 / / antaprAntAzanatve hi, nedRk syAdaGgasauSThavam / iti vaizramaNaH kiJci-jahAsa vikasanmukhaH ! / / 55 / / tato jJAtvA tadAkUtaM, caturjJAnI jagau prabhuH / dhyAnameva pramANaM syAt, tanutvaM na tanoH punaH / / 56 / / asya saMzayapaGkasya, kSAlanAya jalopamam / zrIpuNDarIkAdhyayanaM, zRNu vitteza ! tadyathA / / 57 / / vijaye puSkalAvatyAM, videhAvanimaNDane / nagaryAM puNDarIkiNyAM, mahApadmanRpobhavat / / 58 / / Isl IIGI iiii 16 llell Isll Jel real sill in Econo For Personal Private Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ drumapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram dazama 501 madhyayanam Poll Wesh Holl Holl lall tasya padmAvatIrAjJI-kukSijau sundarAkRtI / puNDarIkakaNDarIkA-bhidhau putrau babhUvatuH / / 59 / / tasyAM nagaryAmanyedyuH, sthavirAH samavAsaran / udyAne nalinavane, tridazA iva nandane / / 6 / / tAn praNamya mahApadmaH, zrutvA dharma viraktadhIH / gatvA puryAM puNDarIkaM, nyadhAdrAjye mahAmahaiH / / 61 / / kaNDarIkaJca saMsthApya, yauvarAjyagrahId vratam / puNDarIkamahArAja-kRtadIkSAmaho nRpaH / / 2 / / adhItya sarvapUrvANi, kramAtsamprAptakevalaH / mAsikAnazanenAgA-tsa rAjarSiH paraM padam / / 63 / / athAnyedyuH pAvayanto, dharAM caraNareNubhiH / ta eva sthavirAstatra, bhUyopi samavAsaran / / 64 / / tAMzca zrutvA''gatAn hRSTaH, puNDarIkaH praNamya ca / nizamya dezanAM samyak, zrAddhadharmamupAdade / / 65 / / kaNDarIkopi tAnnatvA, zrutvA dharmamadovadat / AdAsyehaM bhavodvignaH, pravrajyAM yuSmadantike / / 66 / / tadyAvadbhUpamApRcchyA -gacchAmyahamiha prabho ! / tAvatpUjyairiha stheyaM, kurvANairmayyanugraham / / 67 / / pratibandhaM mA kRthAstva-mityukto gurubhistataH / kaNDarIko drutaM gatvA, puryAmityagrajaM jagau / / 68 / / mayA gurojinavaco, labdhamabdherivAmRtam / Arogyamiva vairAgya, tatprabhAvAnmamAbhavat / / 69 / / tadhuSmAbhiranujJAto, vratamAdAtumutsahe / nRjanma hArayetko hi, pramAdena dhuratnavat ? / / 70 / / puNDarIko'bravInmAsmA-dhunAkArSItagraham / rAjyaM dadAmi te bhukaMva, bhogAn gRhNAmyahaM vratam / / 71 / / lol IIsl ilell llell ller llell llell lloll lell 501 For Personal & Private Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ligil uttarAdhyayana sUtram JAN lifoll dol drumapatrakanAma Mall dazamamadhyayanam Ifoll sil islil Isl IIsil llol lol Ilal Iol kaNDarIkobhyadhAdbhoge, rAjyena ca kRtaM mama / vratameva hi mebhISTaM, bubhukSoriva bhojanam / / 72 / / puNDarIkovadadvatsa !, sAdhudharmotiduSkaraH / tyAjyAni vatinAM pApa-sthAnAnyaSTAdaza dhruvam / / 73 / / brahmavrataM ca dhartavyaM, durdharaM surazailavat / mano nidheyaM santoSe, vidheyaM ca gurorvacaH / / 74 / / bAhubhyAM vAddhitaraNa-miva taduSkaraM vratam / tvaJcAtisukumArosi, zItoSNAdivyathAsahaH / / 75 / / dIkSAdAnaM tato vatsa !, sAmprataM sAmprataM na te / bhuktabhogo vratAbhoga-maGgIkuryA yathAsukham / / 76 / / kaNDarIkolapat klIba-narANAM duSkaraM vratam / paralokArthinAM dhIra-puMsAM tatraiva duSkaram / / 77 / / tanme datta vratAnujJAM, drutamityanujo vadan / bhUbhujA vratamAdAtuM, kathamapyanvamanyata / / 78 / / kaNDarIkastataH prAjya-rutsavaivratamAdade / adhItyaikAdazAGgAni, tapastepe ca dustapam / / 79 / / athAnyadA tasya tanA-vantaprAntAzanAdibhiH / dAhajvarAdayo rogA, babhUvuratiduHsahAH / / 80 / / anAcArairyaza ivA-mayaH pIDAmayaizca taiH / tattanustanutAM bheje, vaivayaM cAhni candravat / / 81 / / punarapyanyadA tatra, kaNDarIkeNa saMyutAH / ta evAbdasahastreNa, sthavirAH samavAsaran / / 82 / / tAnizamyAgato bhUpo, natvA zuzrAva dezanAm / kaNDarIkaM naman bhUri-rogaM tadvapurekSata / / 83 / / rAjAtha sthavirAnUce, prAsukairbheSajAdibhiH / cikitsAM kArayiSyAmi, kaNDarIkamahAmuneH / / 84 / / llol llol ||all || llol Isll Isl lol Ilsill leir illl llsll llll Iel llall islil // ell Isil neu JainEducation For Personal Private Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11911 Ill sil uttarAdhyayana sUtram 503 lell llell Sil Isll ||7 dramapatrakanAma || || dazama16ll Ioll madhyayanama ||s ||6|| llel le tayUyaM me yAnazAlA-malaGkaruta sUrayaH ! / ityuktA bhUbhRtA tepi, tatra gatvAvatasthire / / 85 / / cikitsakA nRpAdiSTA, vividhairoSadhAdibhiH / kaNDarIkaM kramAJcakru-nirAmayakalevaram / / 86 / / tato bhUjAnimApRcchaya, sthavirA vyaharaMstataH / zramaNAnAM hi naikatra, sthitirAyatizobhanA / / 87 / / kaNDarIkastu nAcAlI-drAjabhojyeSu gRddhimAn / jihvendriyaM hi jIvAnAM, manovadurjayaM smRtam / / 88 / / taJca jJAtvA puNDarIka-statrAgatyAnamacchirAH / taM tripradakSiNIkRtyA-vAdIdevaM kRtAJjali: / / 89 / / dhanyastvaM kRtakRtyastvaM, tvayA saphalitaM januH / santyajya rAjyabhAryAdi, sarvaM yatsvIkRtaM vratam ! / / 10 / / ahaM tvadhanyo niHsAraM, bhUriduHkhajalArNavam / riputaskaradAyAdA-dhInaM vidyullatAcalam / / 91 / / vipAkakaTukAnityaM, viSayAsvAdasundaram / apyavazyaM parityAjyaM, rAjyaM na tyaktumIzvaraH / / 92 / / (yugmam) ityekazo nRpeNoktaH, sa munirmAnamAzrayat / dvistriruktastu mandAkSa-vilakSo vyaharattataH / / 93 / / kiJcitkAlaM vyahArSIca, gurubhiH samamunmanAH / durAveza ivAsAdhyaH, prANinAM hi durAzayaH / / 94 / / anyadA tu vratodvignaH, paribhraSTazubhAzayaH / kaNDarIko gurUn muktvA, jagAma nagarI nijAm / / 95 / / tatra bhUpagRhopAnta-sthitozokataroradhaH / nyaSIdadgatasarvasva, iva cintAzatAkula: / / 96 / / tadA ca puNDarIkasya, dhAtrI tatra samAgatA / zokAmbhonidhimagnaM taM, dRSTvA rAje nyavedayat / / 97 / / Nein Isil sil Hell Jell lls Isl lel lish Isll 503 llel ||Gl foll Ir.ll For Personal & Private Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ || NE Mall dumapatrakanAma Mell uttarAdhyayana || sUtram isi iii 504 llell dazamamadhyayanam Jell Poll Illl llisil Illl lel Isll ||sil lell llell llell sill lrall Ill Isil tato guNopi doSAya, jAta ityavadhArayan / sAntaH puraparIvAro, bhUpastatrAyayau drutam / / 18 / / taM tripradakSiNIkRtya, natvA covAca pUrvavat / satvadhAnmaunamevaikaM, duSTagrahagRhItavat / / 99 / / bhUyo bhUyobhyadhAtko hi, hitvA svarnarakaM zrayet / kAcakhaNDamupAdatte, ko vA tyaktvA marunmaNim ? / / 100 / / prAjyaM sAmrAjyamutsRjya, ko vA vAJchati ni:svatAm / ko vA muktvA vrataM bhogAn, kAGkSati kSaNabhaGgurAn / / 101 / / satyapyevaM yadi syAtte, bhogecchA tarhi kathyatAm / dadAtyanucitaM vastu, prArthanAmantarA hi kaH ? / / 102 / / bhogavAJchA mamAstIti, hitvA vrIDAM vratI jagau / tatastasmai nRpo rAjyaM, pApabhAramivArpayat / / 103 / / locaM kRtvA caturyAmaM, dharmaM ca pratipadya saH / kaNDarIkAtsAdhuliGga, sukhapiNDamivAdade / / 104 / / gurUpAnte parivrajya, bhokSyehamiti nizcayI / socAlIddizamuddizya, tatpAdAmbhojapAvitAm / / 105 / / kaNDarIkastu tatraiva, dine subahubhojanam / cakhAdAdRSTakalyANa, ivocaiguddhimudvahan / / 106 / / praNItamatimAtra ta-nmandAgnestasya bhojanam / ajIryamANaM vidadhe, vedanAmatidAruNAm / / 107 / / pApoyamiti nIrAgaiH, sacivAdyairupekSitaH / sotha vyathAnadIpUre, plavamAno vyacintayat / / 108 / / samprAptavyasanaM nAtha-mupekSantetra ye jaDAH / vipakSebhyotiricyante, sevakA api te dhruvam / / 109 / / tatohaM yadi jIvAmi, tadopekSAvidhAyinaH / saputrapautrAn mantryAdIn, ghAtayAmyakhilAnapi ! / / 110 / / Isl Jull lish llell leil loll llll Jell lell foll islil 504 wall For Personal & Private Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 505 dumapatrakanAma dazama madhyayanam Jell foll liall IIsl Poll foll Isl Pol MA raudradhyAnamiti dhyAyana, krarastandalamatsyavat / rAjyAdau mUchito bADhaM, jambAla iva zUkaraH / / 111 / / sobhUdvipadya jyeSThAyu-rikaH saptamAvanau / ante hi yAdRzI buddhistAdRzyeva gatirbhavet / / 112 / / puNDarIkotha samprApya, gurUn dharmaM prapadya ca / zItarUkSArasAhArai-zcakArASTamapAraNam / / 113 / / taizcAhArerabhUttasya, dehasandehakRyathA / tathApi sthairyamAsthAya, sa rAjarSiradovadat / / 114 / / namorhadbhayo bhagavaDyaH, samprAptebhyaH parampadam / siddhebhyaH sthavirebhyazca, sAdhubhyazca namo namaH / / 115 / / gurUpAnte mayA pUrva-mupAttAsti caturbatI / idAnImapi saMsArA-rNavanAvaM zrayAmi tAm / / 116 / / jinAdInAmadInohaM, zaraNaM svIkaromi ca / prAnte cAbhISTamapyeta-dvyutsRjAmi nijaM vapuH / / 117 / / kRtakRtya iti prApya, paJcatvaM sa mahAmuniH / trayastriMzatsAgarAyuH, sarvArthe tridazobhavat / / 118 / / tatazyutvA videheSu, prApya nRtvaM sa setsyati / svayaMvarA bhavetsiddhiH, prANinAM hi sadharmaNAm / / 119 / / tasmAtkRzatvapInatve, no hetU puNyapApayoH / kAraNe tu tayoH zrIda !, dhyAne eva zubhAzubhe / / 120 / / kRzopi pazya durdhyAnA-tkaNDarIko yayAvadhaH / puSTopi puNDarIkastu, zubhadhyAnAtsurobhavat / / 121 / / aho ! svAmI mamAkUta-majJAsIditi vismitaH / dhanado jAtasaMvega-staM natvA hyAzrayaM yayau / / 122 / / zrIdasAmAniko vajra-svAmijIvastadA mudA / samyaktvaM prApa taM cAnye, bhASante jRmbhakAmaram / / 123 / / sa ca paJcazatImAnaM, tadadhyayanamagrahIt / natvA ca gaNinaM puNyA-zayaH svAzrayamAzrayat / / 124 / / lleell Jell llel Poll irail irail islil lal Ivall fall lol Is Illl ||7| el Poes llel llell 505 Jell el Ileell lisl Jan Euconin For Personal & Pre Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ dumapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 506 dazama madhyayanama prabhAte ca gaNI natvA, jinendrAnuttaran gireH / proce taistApasaistvaM no, guruH ziSyAzca te vayam / / 125 / / gautamaH smAha yuSmAka-masmAkaM ca gururjinaH / te procuH kimu yuSmAka-mapyanyo vidyate guruH ? / / 126 / / gaNI jagAda sarvajJaH, surAsuranamaskRtaH / jitarAgo jayati me, guruvIro jagadguruH / / 127 / / tadAkarNya pramuditA-ste sarve tApasottamAH / devArpitayativeSAH, prAvrajan gautamAntike / / 128 / / taizca sArdhaM calan bhikSA-kAle jAtetha tAn gaNI / kiM bhojanaM yuSmadartha-mAnayAmIti pRSTavAn ? / / 129 / / prAjyaiH puNyairgururaso, prApto vAJchitadAyakaH / tadadya horazana-starpayAmaH kSudhAnalam ! / / 130 / / iti te muditAH sarve-pyUcire tvatprasAdataH / paramAtman ! bhavatu naH, paramAnena pAraNam / / 131 / / tato gato gaNI pArzva-grAme kenApi bhaktitaH / khaNDAjyapAyasaiH prAjyaiH, prAsukeH pratyalambhyata / / 132 / / patadgrahastadApUrNa-statpANI didyute tadA / pUrNenduriva-tadvaktra-lIlAM zikSitumAgataH ! / / 133 / / athAyAntaM karasthekapAtraM taM prekSya sAdhavaH / iti te cintayanUnaM, pazcAdeSyati pAyasam / / 134 / / iyatA tvamunA no no, bhAvIni tilakAnyapi / yadvAcintyaprabhAvesmin, kRtaM cintanayAnayA / / 135 / / prabhustvAgatya vidhiva-tparipATyA nivezya tAn / abhojayadyathAkAmaM, pAyasaM pariveSayan ! / / 136 / / akSINamahAnasayA, labdhyA tatpAtrasaMsthitam / nAkSayatpAyasaM tAva-dapi vArddharivodakam / / 137 / / ekottarA paJcazatI, tadA zevAlabhakSiNAm / iti dadhyAvaho bhAgyamasmAkamuditoditam ! / / 138 / / Mall Isl lall foll 506 lall in Education For Personal Private Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 507 SSSSSSS AzrayaM sarvalabdhInA-moSadhInAmivAdrirAT / pravartakaH sanmArgANAM taTinInAmivAmbudaH / / 139 / / prazastA zastazAstrANAM, digdezAnAmivAryamA / yazobhizca mahobhizca nyaJcayaMzcandrabhAskarau / / 140 / / siddhipuryAH sArthavAho, lokottaraguNAkaraH / yadayaM militaH svAmI, kRpArasamahodadhiH / / 141 / / (tribhirvizeSakam ) kiJca prasAdAdasyaiva, labdho bodhiH sudurlabhaH / jagacintAmaNiH zrImAn, vIrasvAmI ca naMsyate / / 142 / / tadidAnIM bhavAmbhodhi-rasmAbhistIrNa eva hi / vyApto janmajarAroga-maraNAdijalormibhiH / / 143 / / ityAdidhyAnamAhAtmyA-dbhuJjAnA eva te kSaNAt / sauhityamiva samprApuH, kevalajJAnamujjvalam / / 144 / / atha sarveSu tRpteSu, gaNeza bubhuje svayam / tAn vismitAn sahAdAya, bhUyopi prAcalatpuraH / / 145 / / kramAtsamavasaraNa-samIpabhuvamIyuSAm / dinnAdInAM prAtihArya-lakSmImAptasya pazyatAm / / 146 / / ekottarapaJcazatI-mitAnAM SaSThakAriNAm / utpede kevalajJAnaM, pUrvoktadhyAnayogataH / / 147 / / (yugmam) tAvatAmeva koDinna- pramukhAnAM tu tatkSaNam / sarvajJaM pazyatAM jajJe, paJcamajJAnasaGgamaH / / 148 / / atha pradakSiNIcakre, tairvRto gaNabhRjjinam / grahavrajaiH parivRtaH, sumerumiva candramAH / / 149 / / tAMzcaivamabravIdvIkSya, vrajato jinaparSadi / bho bho ! yUyamihAyAta, namata trijagadgurum / / 150 / / jinAnmA''zAtayetyukta-stato bhagavatA gaNI / mithyAduSkRtapUrvaM tAn, kSamayitvetyacintayat / / 151 / / For Personal & Private Use Only || drumapatrakanAma dazama madhyayanam sa 507
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama dvamapatrakanAma dazamamadhyayanam 50 foll al gurukarmA hyahaM nAsmin, bhave prApsyAmi nirvRtim / amI maddIkSitA dhanyA-statkAlotpannakevalA: / / 152 / / kurvANamevamadhRti-mindrabhUtigaNAdhipam / iti smAha mahAvIra-svAmI vizvakavatsalaH / / 153 / / aSTApadAtsiddhiriti, kiM grAhyaM daivataM vacaH / yadvA jinAnAmAyuSman !, jinAnAmiti sopyavak / / 154 / / prabhuH smAhAdhRti tanmA-kArSIH snehA yadaGginAm / bhavanti suNThadvidala-carmoNrNAkaTasanibhAH / / 155 / / cirantanAtparicayAt, tavorNAkaTasannibhaH / praNayo varttatesmAsu, prApyate tanna kevalam / / 156 / / yo hi vittavadhUjJAti-rAgatyAganibandhanam / rAgorhadgurudharmAdI, prazasta: kathito jinaiH / / 157 / / sopyAyaSmana / yathAkhyAtaM, pratibadhnAti saMyamama / raviM vinA dinamiva, taM vinA nahi kevalam / / 158 / / gate tvasmadgate rAge, dhruvaM te bhAvi kevalam / AvAmitazcyutau tulyau, bhaviSyAvo dhRtiM kuru / / 159 / / itthamudIrya tadA hitazikSA, tasya muniprakarasya ca dAtuM / adhyayanaM drumapatrakasanaM, smAha jino jagatIhitametat / / 160 / / ityuktA prastAvanA, sAmprataM sUtramanustriyate, tajhedam - dumapattae paMDuae jahA, nivaDai rAigaNANamaJcae / evaM maNuANa jIviaM, samayaM goyama ! mA pamAyae / / 1 / / vyAkhyA - drumo vRkSastasya patraM parNa drumapatraM tadeva drumapatrakaM 'paMDuaetti' ArSatvAt pANDurakaM kAlapariNAmAttathAvidharogAdervA jAtazvetabhAvaM, 508 in Educa t ion For Personal Private Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| uttarAdhyayana sUtram 509 dazama madhyayanama // yathA yena prakAreNa nipatati zithilavRntabandhanatvAd bhrazyati / 'rAigaNANaMti' rAtrigaNAnAM dinagaNAvinAbhAvitvAdrAtriMdivasamUhAnAM, atyaye / Mon atikrame 'evaMti' evaM prakAraM manuSyANAmupalakSaNatvAtsarvajIvAnAM jIvitamAyuH, tadapi hi rAtridinagaNAnAmatikrame yathAsthityA | in adhyavasAyAdikRtopakrameNa vA bhrazyatItyevamucyate / yatazcaivamataH samayamapi AstAmAvalikAdi, apergamyamAnatvAt, he gautama ! he indrabhUte ! mA Hell iel pramAdIrmA pramAdaM kRthAH, zeSaziSyopalakSaNaJceha gautamagrahaNaM, sarveSAmanuzAsanArthatvAdasya / atra ca pANDurakapadAkSiptaM yauvanasyApyanityatvaM prakaTayituM // If niyuktikAro gAthAtrayamAha - "pariaTTialAyaNNaM, calaMtasaMdhi muaMtabiMTAgaM / pattaM vasaNappattaM, kAlappattaM bhaNati gAhaM / / 1 / / " parivartitaM // Me kAlapariNAmAdanyathAkRtaM lAvaNyaM saukumAryAdirUpamasyeti parivartitalAvaNyaM, tathA calatsandhi, ata eva 'muaMtabiMTAgaMti' muJcadvantaM tyajadvantaM yasya // // 6 // tattathA patadityarthaH / patraM parNaM, vyasanamApadaM prAptaM vyasanaprAptaM, kAlaM prakramAtpatanaprastAva prAptaM kAlaprApta, bhaNati gAthAM pallavAn pratIti zeSaH / / 1 / / tAmevAha - "jaha tumhe taha amhe, tubbhe vi a hohiA jahA amhe / appAhei paDataM, paMDuapattaM kisalayANaM / / 2 / / " yatheti sAdRzye tato yathA yUyaM samprati kisalayabhAvaM prAptAH snigdhatvAdiguNairgarvamudvahatha asmAMzcopahasatha tathA vayamapyatItadazAyAmabhavAma, tathA yUyamapi bhaviSyatha yathA vayaM vivarNavicchAyatayopasahanIyAnIti bhAvaH / 'appAheitti' putrasya piteva hitamupadizati, patatpANDupatraM kisalayAnAM / / 2 / / nanu kimevaM pANDupatrapallavAnAmullApaH sambhavati ? yenaivamucyata ityAha - "navi atthi navi a hohI ullAvo kisalapaMDupattANaM / uvamA // In khalu esa kayA, bhaviajaNavibohaNaTThAe / / 3 / / " spaSTA / yathA ceha kisalayAni pANDupatreNAnuziSyante tathAnyopi yauvanagarvito'nuzAsanIyaH / ||6|| || 1151 lalll Mer in Education International For Personal & Private Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 510 ||sil dazamaSH madhyayanam lal 16 tathA coktaM vAcakamukhyaiH - "paribhavasi kimiti lokaM, jarasA parijarjarIkRtazarIram / acirAttvamapi bhaviSyasi, yauvanagarvaM kimudvahasi ? // 1 // " tadevaM jIvitayauvanayoranityatAM jJAtvA pramAdo na vidheya iti sUtrArthaH / / 1 / / bhUyopyAyuSa evAnityatvamAha - kusagge jaha osabiMdue, thovaM ciTThai laMbamANae / eva maNuANa jIviaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 2 / / vyAkhyA - kuzAgre yathA avazyAyabindukaH zaratkAlabhAvizlakSNavarSabinduH, svArthe kapratyayaH, stokamalpaM kAlamiti zeSaH, tiSThati / lambamAnako manAg nipatan / baddhAspado hi kAlAntaramapi kSamatetyevaM viziSyate, evamanujAnAmItyAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 2 / / // uktArthamupasaMharannupadezamAha - || ii ittari aMmi Aue, jIviae bahupaJcavAyae / vihuNAhi rayaM purekaDaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 3 / / ||all vyAkhyA - ityuktanyAyena itvare svalpakAlabhAvini "eti upakramahetubhiranapavartyatayA yathAbaddhaM tathaivAnubhavanIyatAM gacchatIti AyuH" Mel taJcaivaM nirupakramameva tasmin, tathA anukampitaM jIvitaM jIvitakaM, ca zabdasya gamyatvAttasmiMzca, arthAt sopakramAyuSi, bahavaH prabhUtAH pratyapAyA Me nAzahetavo'dhyavasAyAdayo yasmiMstattathA tasmin / anena cAnukampyatve hetuH sUcitaH, evaJcoktarUpadrumapatradRSTAnta-jalabindudRSTAntAbhyAM / // manujAyunirupakrama sopakramaM ca tucchamityatosyAnityatAM jJAtvA 'vihuNAhitti' vidhunIhi jIvAt pRthakkuru, rajaH karma, 'purekaDaMti' purA | taM jIvita anena cAnupAhitti tell llelil lish Jell ||slil llell 510 ler in Estonia For Personal Private Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // el dramapatrakanAma sUtram 511 dazama liall llel ||sil madhyayanam Poll Hell IN libil 16 tatkAlApekSayA pUrvaM kRtaM vihitaM tat vidhunanopAyamAha-samayamapi gautama ! mA pramAdIriti sUtrArthaH / / 3 / / na ca punartRtvAvAptau dharmodyama: ki // 6 kariSyata iti dhyeyaM, yataH - dulahe khalu mANuse bhave, cirakAleNavi savvapANiNaM / gADhA ya vivAga kammuNo, samayaM goyama mA pamAyae / / 4 / / ___vyAkhyA - durlabho duSprApaH khaluvizeSaNe, apuNyAnAmiti vizeSayati, mAnuSo manuSyasambandhIbhavo janma, cirakAlenApi prabhUtakAlenApi, l - AstAM svalpakAlenetyapizabdArthaH, sarvaprANinAM sarvajIvAnAM / kuta ityAha-gADhA vinAzayitumazakyAH, ca iti yasmAt, vipAkA udayAH karmaNAM // MM naragativighAtiprakRtirUpANAM, yata evamataH samayamapItyAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 4 / / kathaM punarmanujatvaM durlabhamiti sUtradazakenAha - puDhavikkAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhAIyaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 5 / / vyAkhyA - pRthivIkAyamatigataH prApta: 'ukkosaMti' utkarSato jIvaH, tuH pUraNe, saMvasettadrUpatayaivAvatiSThate, kAlaM saGkhyAtItaM asaGkhyeyotsarpiNyavasarpiNIrUpaM, ata: samayamapItyAdi prAgvat / / 5 / / AukkAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhAIyaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 6 / / teukkAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhAIyaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 7 / / lisil Isil Poll |all Nel 16 // llsil ||sil lll 16 Mel lell lell 511 Ill llsil llell lel olla Jain Edicion n For Personal & Private Use Only Www.jainelibrary.org
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ damapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 512 dazama Prak madhyayanam ||ll leel Iol vAukkAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhAIyaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 8 / / vyAkhyA - idaM sUtratrayaM pRthvIsUtravaDyAkhyeyam / / 6 / / 7 / / 8 / / vaNassaikAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlamaNaMtaM duraMtaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 9 / / vyAkhyA - idamapi prAgvat, navaraM-anantaM anantotsarpiNyavasarpiNIrUpaM, sAdhAraNApekSaJcaitat / duSTaH anto'syeti durantastaM, etadapi ! sAdhAraNApekSameva / te hyatyantAlpabodhatvena tata udvRttA api na prAyo viziSTaM mAnuSAdibhavamApnuvanti / / 9 / / beiMdiakAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhijjasaNNiaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 10 / / teiMdiyakAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhijjasaNNiaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 11 / / cauriMdiyakAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / kAlaM saMkhijjasaNNiaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 12 / / vyAkhyA - idamapi sUtratrayaM spaSTaM, navaraM-kAlaM 'saMkhijasaNNiaMti' saGkhyeyasaJjitaM saGkhyAtavarSasahasrAtmakam / / 10 / / 11 / / 12 / / 160 paMciMdiyakAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / sattabhavaggahaNe, samayaM goyama mA pamAyae / / 13 / Is Mer foll llsil ||7|| Isl Mal 512 Jos lIsl Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ dramapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 513 dazama sil madhyayanama Isi Isi vyAkhyA - paJcendriyA uttaratra devanArakayorabhidhAsyamAnatvAnmanuSyatvasya ca durlabhatayA prakrAntatvAttiryaJca eveha gRhyante, 'sattaTThatti' sapta vA Mon aSTa vA saptASTAni bhavagrahaNAni janmopAdAnAni, tatra sapta bhavAH saGkhyAtAyuSi, aSTamastvasaGkhyAtAyuSIti / / 13 / / deve neraie aigao, ukkosaM jIvo u saMvase / ikkikkabhavaggahaNe, samayaM goyama mA pamAyae / / 14 / / vyAkhyA - devAnarayikAMzcAtigata utkarSato jIva: saMvaset ekaikabhavagrahaNaM, ata: samayamapi gautama ! mA pramAdIriti sUtradazakArthaH / / 14 / / Is uktamevArthamupasaMharanAha - l evaM bhavasaMsAre, saMsarai subhAsubhehiM kammehiM / jIvo pamAyabahulo, samayaM goyama mA pamAyae / / 15 / / || vyAkhyA - evamuktanyAyena bhavAstiryagAdijanmAnyeva saMsAro bhavasaMsArastasmin, saMsarati paryaTati, zubhAzubhaiH karmabhiH | IS pRthvIkAyAdibhavahetubhiH, jIvaH pramAdabahulo'ta: samayamapItyAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 15 / / itthaM nRtvadaurlabhyamuktamatha tadavAptAvapi // MS uttarottaraguNA durlabhA eveti sUtrapaJcakenAha - || labhrUNavi mANusattaNaM, AriattaM puNaravi dullahaM / bahave dasuA milakkhuA, samayaM goyama mA pamAyae / / 16 / / vyAkhyA - labdhvApi kathaJcinmAnuSatvaM, AryatvaM, magadhAdyAryadezotpattirUpaM punarapi bhUyopi durlabhaM / kuta evamityAha-yato bahavo dasyavo lel real ell llell lifoll 16 lish 513 16 Gll lish Isll Jell Jain Eco Isll Meall For Personal Private Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 514 dazama Poll Illl fol Mall ||sil llol foll Isi dezapratyantavAsinazcaurAH, 'milakkhuatti' mlecchA avyaktavAco yaduktaM Arya vadhAryate, te ca zakayavanAdidezodbhavAH / yeSu drumapatrakanAma dharmAdharmagamyAgamyabhakSyAbhakSyAdijJAnavikaleSu pazuprAyeSvavApyApi mAnuSyaM janturna kaJcidapyartha sAdhayatIti / ataH samayamapItyAdi kA prAgvat / / 16 / / lol madhyayanam labhrUNavi AriattaNaM, ahINapaMciMdiayA hu dullahA / vigaliMdiayA hu dIsai, samayaM goyama mA pamAyae / / 17 / / / ____ vyAkhyA - itthamatidurlabhamapyAryatvaM labdhvA ahInapaJcendriyatA huravadhAraNe bhinnakramazca tato durlabheva, kutaH ? ityAha-vikalAni / // rogAdibhirupahatAnIndriyANi yeSAM te tathA tadbhAvo vikalendriyatA, huritinipAto nipAtAnAmanekArthatvAdvAhulyavAcakastatazca yato bAhulyena // IMIM vikalendriyatA dRzyate, ityahInapaJcendriyatA durlabhaiveti / samayamityAdi prAgvat / / 17 / / i ahINapaMcaMdiattaMpi se lahe, uttamadhammasuI hu dullahA / kutitthinisevae jaNe, samayaM goyama mA pamAyae / / 18 / / vyAkhyA - kathamapyahInapaJcendriyatvamapi sa janturlabheta, tathApyuttamadharmazrutistatvazravaNAtmikA, huravadhAraNe bhinnakramazca, tato durlabhaiva / | Gl Is kimiti ? yataH kutIthiniSevakaH zAkyAdipAkhaNDiparyupAsako jano lokaH, kutIthino hi lAbhArthino yadeva prANinAM priyaM tadevopadizanti, is tattIrthakarANAmapyevaMvidhatvAt / uktaJca - "satkArayazolAbhA-rthibhizca mUrihAnyatIrthakaraiH / avasAditaM jagadidaM, priyANyapathyAnyupadizadbhiH // II / / 1 / / " iti sukaraiva teSAM sevA, tatsevinAM ca kuta uttamadharmazrutiH ? tataH samayamityAdi prAgvat / / 18 / / lol Nell llell || Illl || le Ie1 514 Jel lisil lil ||oll For Personal Private Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ ursa Iol uttarAdhyayana sUtram Troll lifoll 515 Worl ||sil ||sil Gll Iel ||7|| Usil all Mail 161 llol labhrUNavi uttamaM suIM, saddahaNA puNaravi dullahA / micchattanisevae jaNe, samayaM goyama mA pamAyae / / 19 / / dumapatrakanAma vyAkhyA - labdhvApi uttamAM zrutiM jinapraNItadharmazravaNarUpAM, zraddhAnaM tattvarucirUpaM punarapi durlabhaM / tatra hetumAha mithyAtvamatatve tatvamiti I dazamaMell pratyayaH tanniSevate yaH sa mithyAtvaniSevako jano'nAdibhavAbhyAsAdgurukarmatvAJca prAyastatraiva pravRtterataH samayamityAdi prAgvat / / 19 / / madhyayanam lall dhammapi hu saddahaMtayA, dullahayA kAraNa phAsayA / iha kAmaguNesu mucchiA, samayaM goyama mA pamAyae / / 20 / / vyAkhyA - dharma prastAvAtsarvajJoktaM, apibhinnakramaH, hurvAkyAlaGkAre, tataH 'saddahatayatti' zraddadhatopi kartumabhilaSatopi durlabhakA: kAyena aGgena // o sparzakAH kartAraH, hetumAha-iha jagati kAmaguNeSu zabdAdiSu mUrchitA gRddhA jantava iti zeSaH, prAyeNa hi rogiNAmapathyamivAhitakAriNopyanukUlA // 6 // viSayAH prANinAM priyAH syurityato durApAM dharmasAmagrImavApya samayamapi gautama ! mA pramAdIriti sUtrapaJcakArthaH / / 20 / / kiJca sati dehasAmarthe / 6 dharmasparzaneti tadanityatAkathanenApramAdopadezaM sUtraSaTkenAha - parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se soabale a hAyai, samayaM goyama mA pamAyae / / 21 / / vyAkhyA - parijIryati sarvaprakArairvayohAnimanubhavati te tava zarIrameva jarAdibhirabhibhUyamAnatayA anukampyamiti zarIrakaM / kezAkA MS pANDurakAH, pUrvaM janamanonayanahAriNotyantaM zyAmA api bhUtvA sAmprataM vayaHpariNAmAt zuklA bhavanti te tava punaste zabdopAdAnaM / 515 Illl Tell llll Je lIsll llel ||ll Ie1 Jell Jell JoinEducation Internation For Personal Private Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachA ||sil uttarAdhyayana sUtram 516 dazama lol Nell lol 6 bhinnavAkyatvAdaduSTaM / tathA se iti' tat yat pUrvamabhUt zrotrabalaM karNabalaM darAdapi zabdopAdAnarUpaM, ca: samuJcaye, hIyate jarAtaH svayamapaiti / ata: / dramapatrakanAma | zArIrasAmarthyasyAsthiratvAtsamayamityAdi prAgvat / / 21 / / madhyayanam parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se cakkhubale a hAyaI, samayaM goyama mA pamAyae / / 22 / / parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se ghANabale a hAyaI, samayaM goyama mA pamAyae / / 23 / / parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se jibbhabale a hAyaI, samayaM goyama mA pamAyae / / 24 / / parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se phAsabale a hAyaI, samayaM goyama mA pamAyae / / 25 / / parijUrai te sarIrayaM, kesA paMDurayA havaMti te / se savvabale a hAyaI, samayaM goyama mA pamAyae / / 26 / / vyAkhyA - idamapi sUtrapaJcakaM prAgvad jJeyaM, navaraM 'savvabaletti' sarveSAM karacaraNAdyavayavAnAM balaM svasvavyApArasAmarthya iha ca prathama 6 zrotropAdAnaM tadbhAve zeSendriyANAM sadbhAvena paTutaratvena ca prAdhAnyAditi sUtraSaTkArthaH / / 22-26 / / jarAtaH zarIrA zaktirUktA, atha rogebhyastAmAhaaraI gaMDaM visUIA, AyaMkA vivihA phusaMti te / vivaDai viddhaMsai te sarIrayaM, samayaM goyama mA pamAyae / / 27 / / / Nell vyAkhyA - aratirvAtAdijanitazcittodvegaH, gaNDaM gaDuH, visUcikA ajIrNavizeSaH, AtaGkAH sadyoghAtino rogavizeSAH, vividhA bahuprakArAH Jell Nel Ifoll IIsl Mel 16ll Isil ller Ill llel 16ll le 116ll Jeel Heall Jain Education intellional For Personal & Private Use Only llell
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||ol wood uttarAdhyayana sUtram 517 Nor llel lel lol lel lol || naa spRzanti te tava zarIramiti zeSaH / tatazca 'vivaDaitti' vizeSeNa patati balopacayAdapaiti, vidhvasyati jIvamuktamadhaH patati te zarIrakamato yAvajarA l drumapatrakanAma Gl 16 rogAzca gAtraM na jarjarayanti tAvatsamayamityAdi prAgvat / kezapANDuratvAdi jarAcihna, rogAzca, yadyapi gautame na sambhavanti, tathApi dazama ial madhyayanam il tanizrayAzeSaziSyapratibodhArthatvAdaduSTamidamiti sUtrArthaH / / 27 / / atha yathA apramAdo vidheyastathAha - || vucchiMda siNehamappaNo, kumuaMsArai vA pANi / se savvasiNehavajjie, samayaM goyama mA pamAyae / / 28 / / / vyAkhyA - vyucchinddhi apanaya snehaM madviSayamabhiSvaGga, AtmanaH svasya, kimiva kiM ? kumudamiva candravikAsikamalamiva 'sAraiaMti' IIT Me sUtratvAccharadibhavaM zArada, vAzabda upamArtho bhitrakramazca prAga yojitaH, pAnIyaM jalaM, tatazca kumudaM yathA prathamaM jalamagnamapi jalaM vihAya varttate, DA tathA tvamapi virasaM sRSTamapi madviSayaM sneha chinddhi, chitvA 'se' iti tataH sarvasnehavarjitaH san samayamapi gautama mA pramAdI: / iha ca Nell a zAradapadopAdAnaM zAradajalasyeva snehasyApyatimanoramatvasUcanArthamiti sUtrArthaH / / 28 / / kiJca - cimacA dhaNaM ca bhArizra, pavvaio hi si aNagAriaM / mA vaMtaM puNovi Avie, samayaM goyama mA pamAyae / / 29 / / / Ilall vyAkhyA - tyaktvA parihatya dhanaM catuSpadAdi, ca zabdo bhinnakramastato bhAryAM ca tyaktvA, pravrajitaH pratipano hiryasmAt 'sitti' / kA sUtratvAdakAra lope asi varttase anagAritAM munitvaM, ato mA vAntaM udgIrNaM punarapi bhUyopi 'Avietti' ApibeH / kintu samayamityAdi prAgvaditi // ||Gl is sUtrArthaH / / 29 / / kathaM vAntApAnaM na syAdityAha - ved llell foll Moll llell lel llell lall foll 517 Mall llel Jan Education internal For Personal & Private Use Only 11AMww.jainelibrary.org
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ lleli uttarAdhyayana sUtram 518 dazama liell avaujhia mittabaMdhavaM, viulaM ceva dhaNohasaMcayaM / mA taM biiaMgavesae, samayaM goyama mA pamAyae / / 30 / / drumapatrakanAma vyAkhyA - apohya muktvA mitrANi ca bAndhavAzca mitrabAndhavaM, vipulaM vistIrNaM, caH samuJcaye, eva: pUrtI, dhanasya kanakAdidravyasya oghaH Mel samUhaH tasya saJcayaH kozo dhanaughasaJcayastaM, mA tat mitrAdikaM dvitIyaM puna: svIkArArthamiti zeSaH, gaveSaya anveSaya / zrAmaNyAzrayaNe hi tattyaktamiti // madhyayanam || vAntopamaM, bhUyopi tadgaveSaNe ca vAntApAnameva syAdityabhiprAya:, kintu samayamityAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 30 / / itthaM mamatvocchedArthamuktvA kA 6 darzanazuddhayarthamAha - nahu jiNe ajja dIsaI, bahumae dIsaI maggadesie / saMpai neAue pahe, samayaM goyama mA pamAyae / / 31 / / ___vyAkhyA - nahu naiva jino'rhan adyAsmin kAle dRzyate, yadyapIti gamyaM, tathApi 'bahumaetti' bahumataH panthAH sa ca dravyato nagarAdimArgo non bhAvatastu jJAnAdirUpo muktimArgaH, iha ca bhAvamArga eva gRhyate, tatazca muktimArgo dRzyate / kIdRzaH ? ityAha - 'maggadesietti' Mel mAryamANatvAnmArgo mokSastasya 'desietti' sUtratvAddezakaH prApako mArgadezakaH / ayaM bhAva: - yadyapyadhunAhanAsti paraM tadupadiSTo mArgastu | dRzyate / na cedRzoyamatIndriyArthadarzinaM jinaM vinA sambhavatItyasandigdhacetaso bhAvinopi bhavyA na pramAdaM vidhAsyanti, tata: samprati adhunA l 6 satyapi mayIti bhAvaH / naiyAyike nizcitamuktayAkhyalAbhaprayojane pathi mAgeM kevalAnutpattisaMzayena samayamapi gautama ! mA pramAdIritthaJca vyAkhyA / sUtrasya sUcakatvAdIti sUtrArthaH / / 31 / / tathA - 518 III ial llel al llell lie Holl min Education International For Personal & Private Use Only 10
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jell Iell uttarAdhyayana sUtram 519 NEW Isll avasohiA kaMTagApahaM, uiNNosi pahaM mahAlayaM / gacchasi maggaM visohiA, samayaM goyama mA pamAyae / / 3 / / MS drumapatrakanAma vyAkhyA - avazodhya parihRtya kaNTagApahaMti' AkAro'lAkSaNikaH, kaNTakAzca dravyato bubbUlakaNTakAdyAH, bhAvatazcarakAdidarzanAni, ihA dazama madhyayanam Hca bhAvakaNTakairevAdhikAraH, tairAkula: panthAH kaNTakapathastaM, tatazca avatIrNosi anupraviSTosi panthAnaM samyagdarzanAdikaM bhAvamArga 'mahAlayaMti' Mel mahAntaM, kazcidavatIrNApi mArgaM na gacchedata Aha-gacchasi yAsi mArga, na punaH sthita evAsi, samyagdarzanAderutsarpaNena mArgagamanapravRttatvAdbhavataH / 6. kiM kRtvA ? vizodhya nizcitya mArgameveti prakramaH, tadevaM pravRttaH san samayamapi gautama ! mA pramAdIriti sUtrArthaH / / 32 / / uktA mArgapratipattistatprattipattau ca kasyApyanutApopi syAditi taM nirAkartumAha - abale jaha bhAravAhae, mA magge visame'vagAhiA / pacchA pacchANutAvae, samayaM goyama mA pamAyae / / 33 / vyAkhyA - abalo dehasAmarthyahIno yathetyaupamye bhAravAhakaH, mA niSedhe 'maggetti' mArga 'visametti' viSamaM, avagAhya pravizya, DA ma tyaktAGgIkRtabhAraH sanniti gamyaM, pazcAttatkAlAnantaraM, pazcAdanutApakaH pazcAttApakarobhUditi zeSaH / ayaM bhAva:-yathA kazcidduHstho dezAntaraM // gato bahubhirupAyaiH svarNAdikamupAyaM svagRhamAgacchannatibhIrutayA vastvantarAntarhitaM svarNAdikaM svazirasyAropya katiciddinAni samutpATya Mell kvacidupalAdisaGkale pathi aho ahamanena bhAreNAkrAnta iti tamutsRjya gRhamAgatotyantanirdhanatayAnutapyate, kiM mayA nirbhAgyena tyaktamiti / | 519 leil Iell llsil 16 16 lol lioll Hell Isll sil ||Gll lal min Education International For Personal & Private Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ || Ifoll dramapatrakanAma uttarAdhyayana sUtram 520 lll dazamalls| madhyayanam I6I lel evaM tvamapi pramAdena tyaktasaMyamabhAraH, sannevaMvidho mA bhUH, kintu samayamityAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 33 / athAlpaM tIrNaM bahu ca taraNIyamityabhiprAyeNotsAhabhaGgo mA bhUdityAha - tiNNohusi aNNavaM mahaM, kiM puNa ciTThasi tIramAgao / abhitura pAraM gamittae, samayaM goyama mA pamAyae / / 34 / / vyAkhyA - 'tiNNo sitti' tIrNa evAsi, arNavamivArNavaM saMsAraM, mahAntaM guruM, kimiti prazne, punariti vAkyopanyAse, tataH kiM Me punastiSThasi ? tIramAgataH prAptaH / bhAvato hi arNavo bhavaH karma vA, sa ca dvividhopi tvayA tIrNaprAya eveti kathaM tIraM prAptopi lA 6 audAsInyaM bhajase ? naivedaM tavocitamiti bhAvaH / kintu 'abhituratti' Abhimukhyena tvarasva zIghro bhava, pAraM paratIraM, bhAvato muktipadaM * 'gamittaetti' gantuM / tatazca samayamityAdi prAgvaditi sUtrArthaH // 34 / / na ca mama pAraprAptiyogyatA nAstItyapi dhyeyaM, yataH - IS akalevaraseNimUsiA, siddhiM goama loaM gacchasi / khemaM ca sivaM aNuttaraM, samayaM goyama mA pamAyae / / 35 / / vyAkhyA - na vidyate kalevaraM vapuryeSAM te akalevarAH siddhAsteSAM zreNiM uttarottarazubhAdhyavasAyarUpAM kSapakazreNi 'Usiatti' ucchritya kA 16uttarottarasaMyamasthAnAvAptyA ucchritAmiva kRtvA he gautama ! tvaM siddhi siddhisaGgaM lokaM 'gacchasitti' vibhaktivyatyayAdgamiSyasi, kIdRzaM ? // 8 siddhilokamityAha-kSemaM paracakrAdibhayahInaM, caH samucaye, zivamazeSaduritopazAntikalitaM, anuttaraM sarvotkRSTaM, tataH samayamityAdi prAgvaditi // is sUtrArthaH / / 35 / / atha nigamayannupadezasarvasvamAha - ||| llel ||sl Isll Main Mel Isll loll lcoll llsell 116ll lls llol lan Jain Edicionalna For Personal & Private Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Nel 521 lel buddhe parinivvuDe care, gAma gae nagare va saMjae / saMtimaggaM ca vUhae, samayaM goyama mA pamAyae / / 36 / / Moll drumapatrakanAma vyAkhyA - buddho jJAtaheyAdivibhAgaH, parinirvRtaH kaSAyAgnizAntyA zItibhUtaH san carerAsevasva saMyamamiti zeSaH, 'gAmatti' dazamavibhaktilopAt grAme gata: sthito nagare vA upalakSaNatvAdaraNyAdiSu vA sarvatrApi nIrAga iti bhAvaH, saMyataH samyakpApasthAnebhyo nivRtaH madhyayanam Ill zAntimArga muktimArga, ca zabdo bhinnakramastato bRhayezca bhavyajanebhya upadezanAdvRddhiM nayeH, tata: samayamapi gautama mA pramAdIriti sUtrArthaH / / ki ll 36 / / itthaM jinoktamArNya gautamo yadakArSIttadAha - buddhassa nisamma bhAsiaM, sukahiamaTThapaovasohi / rAga dosaMca chiMdiA, siddhiM gaI gae bhayavaM goyametti bemi / / 37 / / vyAkhyA - buddhasya kevalAlokAlokitalokAlokasvarUpasya zrIvardhamAnasvAmino nizamyAkarNya bhASitaM vacaH, suSTu zobhanena / 16 upamAdarzanAdiprakAreNa kathitaM, ata evArthapradhAnAni padAni arthapadAni tairupazobhitaM, rAgadveSaM ca chittvA siddhiM gatiM gato bhagavAn gautamaH I Mal prathamagaNadhara iti sUtrArthaH / / 37 / / iti bravImIti prAgvat / / 10 / / Isl iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / Mell zrIuttarAdhyayanasUtravRttau dazamAdhyayanaM sampUrNam / / 9 / / / / iti dazamAdhyayanaM sampUrNam / / 521 Mall llel Isl liall Mall llell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7| |||| uttarAdhyayana sUtram 522 ||6|| Isil llol ||Gl lol Isl 16. ||ath bahuzrutapUjAnAmai kAdazamadhyayanam / / bahuzrutapUjAnAma / / aham / / uktaM dazamamadhyayanaM, atha bahuzrutapUjAkhyamekAdazamArabhyate / asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane'pramAdArthamanuziSTiruktA, Joil ekAdaza lloll madhyayanam |sA ca vivekinaiva samyagavadhAryate, vivekazca bahuzrutapUjAto bhavatItyatra bahuzrutapUjocyate, ityanena sambandhenAyAtasya asyedamAdimaM sUtram - [ saMjogA vippamukkassa, aNagArassa bhikkhuNo / AyAraM pAukarissAmi, ANupuTviM suNeha me / / 1 / / vyAkhyA - saMyogAdvipramuktasyAnagArasya bhikSoH, AcAramucitavidhiM bahuzrutapUjArUpaM, prAduSkariSyAmi AnupUrvyA krameNa zRNuta me mama vadata // iti zeSa iti sUtrArthaH / / 1 / / iha hi bahuzrutapUjA prakrAntA, bahuzrutarUpaJcAbahuzruta-svarUpe prarUpite sukhenaiva jJAyata iti tatsvarUpaM tAvadAha - je Avi hoi nibijje, thaddhe luddhe aNiggahe / abhikkhaNaM ullavaI, aviNIe abahussue / / 2 / / ____ vyAkhyA - yaH kazcit, cApizabdau bhinnakramAvagre yokSyete, bhavati nividyaH samyakzAstrAvagamavinAkRtaH, api zabdasyeha sambandhAtsavidyopi // // yaH stabdho'haGkArI, lubdho rasAdiSu gRddhaH, na vidyate nigraha indriyamanonirodhAtmako'syetyanigrahaH, abhIkSNaM puna: puna: ut // prAbalyenAsambaddhabhASitAdirUpeNa lapati vakti ullapati, avinItazca vinayarahitaH, 'abahussuetti' yattadornityAbhisambandhAtso'bahuzruta ucyate // is iti zeSaH / iha ca savidyasyApyabahuzrutatvaM bahuzrutatvaphalAbhAvAditi dhyeyaM, etadviparItastu bahuzruta iti sUtrArthaH / / 2 / / athedRzamabahuzrutatvaM l bahuzrutatvaJca kathaM syAdityAha - 16 522 Ws Ill ller Well llell in Education in itional For Personal & Private Use Only Halwwmtiainelibrary.org
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll isl Isil uttarAdhyayana sUtram 523 Isl Poll ||Gll Isil lel llell aha paMcahi ThANehiM, jehiM sikkhA na labbhaI / thaMbhA kohA pamAeNaM, rogeNAlassaeNa ya / / 3 / / Isll bahuzrutapUjAnAma Isll ekAdazaisi vyAkhyA - athetyupanyAse, paJcabhiH sthAnaH prakArayurvakSyamANaiH zikSA grahaNAsevanAtmikA na labhyate tairIdRzamabahuzrutatvaM prApyata iti zeSaH / / madhyayanam kaiH punaH sA na labhyate ? ityAha-stambhAt mAnAt, krodhAt kopAt, pramAdena madyAdinA, rogeNa galatkuSTAdinA, AlasyenAnutsAhAtmanA, zikSA, || na labhyata iti prakramaH / cazabdaH samastAnAM vyastAnAJcaiSAM hetutvaM dyotayati / / 3 / / evamabahuzrutatvahetUnuktvA bahuzrutatvahetUnAha - aha aTTahiM ThANehiM, sikkhAsIletti vuJcai / ahassire sayA daMte, na ya mammamudAhare / / 4 / / vyAkhyA - athASTabhiH sthAna: zikSA zIlayatyabhyasyatIti zikSAzIla iti ucyate, jinAdibhiriti zeSaH / tAnyevAha - 'ahassiretti' ahasanazIlo na sahetukamahetukaM vA hasanevAste, sadA sarvakAlaM dAnta indriyanoindriyadamavAn, na ca marma parApabhrAjanakAri udAharet uJcArayet / / 4 / / SI nAsIle na visIle a, na siA ailolue / akkohaNe saJcarae, sikkhAsIletti vuJcai / / 5 / / vyAkhyA - na naiva azIlaH sarvathAzIlavikala:, na vizIlo na virUpazIlo'tIcArakaluSitavrataH, na syAnna bhavedatilolupo'tyantaM kA 8. rasalampaTaH, akrodhanaH kSamAvAn, satyaratastathyavacanAsaktaH, 'sikkhAsIletti' ityevamanantaroktaguNavAn zikSAzIla ityucyata iti sUtratrayArthaH / kA / / 5 / / kiJcAbahuzrutatvabahuzrutatvayoravinayavinayAveva mUlahetU tato yaiH sthAnairavinIto yaizca vinItastAni darzayitumAha - 523 Gll lIGl liel fell llel llsil in Education Intel For Personal & Private Use Only Eliww.jainelibrary.org
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ urs ||sil ell II uttarAdhyayana sUtram 524 Isl Illl aha caudasahi ThANehiM, vaTTamANe u saMjae / aviNIe vuJcaI so u, nivvANaM ca na gacchai / / 6 / / || bahuzrutapUjAnAma ekAdazavyAkhyA - atheti prAgvat, caturdazasu sthAneSu, sUtre saptamyarthe tRtIyA sUtratvAt, vartamAnastiSThan, tuH pUraNe, saMyato muniravinIta ityucyate, ki madhyayanam 'so utti' sa punaravinIto nirvANaM mokSaM na gacchati / / 6 / / caturdazasthAnAnyAha - abhikkhaNaM kohI havai, pabaMdhaM na pakkuvvaI / mittijjamANo vamai, suaMlakhUNa majjai / / 7 / / vyAkhyA - abhIkSNaM punaH punaH krodhI bhavati, sahetukamahetukaM vA kupyannevAste 1 / prabandhaM ca kopasyaivAvicchedarUpaM 'pakuvvaitti' prakarSaNa SM Jell karoti, kupitaH sannanekairapi sAntvanairnopazAmyati 2 / 'mittijamANotti' mitrIyamANopi mitraM mamAyamastvitISyamANopi apelRptasya darzanAdvamati kA rel tyajati, prastAvAnmaitrI, ayaM bhAvaH - yadi kopi sAdhurdhArmikatayA vakti, yathAhaM tava pAtralepAdi kAryaM kurve iti, tatosau pratyupakArabhIrutayA 6 prativakti, mamAlamaneneti / yadvA kRtamapi kRtaghnatayA na manyate iti vamatItyucyate 3 / tathA 'suaMti' apergamyatvAt zrutamapyAgamamapi labdhvA mAdyati, All kA darpa yAti / zrutaM hi madApahaM, sa tu tenApi dRpyatIti bhAvaH 4 / / 7 / / avi pAvaparikkhevI, avi mittesu kuppai / suppiassAvi mittassa, rahe bhAsai pAvagaM / / 8 / / vyAkhyA - api: sambhAvane, pApaiH kathaJcitsamityAdiSu skhalitalakSaNaiH parikSipati nindatItyevaMzIla: pApaparikSepI, AcAryAdInAmiti I6I el ||oll Isl Isl Isil ||5|| || Aniww.iainelibrary.org Jan Ecation intellca For Personal & Private Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gll ||sil sUtram 525 ekAdazamadhyayanam lel ma Tell ||sl 101 uttarAdhyayana- zeSaH / gurUNAM samityAdau skhalitalakSaNaM pApaM puraskRtya tAnindatItyartha: 5 / apibhinnakramastato mitrebhyopi suhayopi kuSyati krudhyati, sUtre bahuzrutapUjAnAma // saptamI caturthyarthe 6 / tathA supriyasyApyativallabhasyApi mitrasya rahasi ekAnte bhASate, pApameva pApakaM, agrataH priyaM vaktI pRSThatastu 8 pratisevakoyamityAdikaM taddoSamevAviSkarotIti bhAvaH 7 / / 8 / / paiNNavAI duhile, thaddhe luddhe aNiggahe / asaMvibhAgI aviatte, aviNIetti vuJcaI / / 9 / / vyAkhyA - pratijJayA idamitthamevetyekAntavAdarUpayA vadanazIlaH pratijJAvAdI, yadvA prakIrNamasambaddha vadatIti prakIrNavAdI 8 / 'duhiletti' // drohaNazIlo drogdhA, mitrasyApIti zeSa: 9 / stabdhastapasvyahamityAdyahaGkatimAn 10 / lubdho bhojyAdiSvabhikAGkSAvAn 11 / anigrahaH prAgvat // | 12 / asaMvibhAgI AhArAdikaM prApyAtigarddhano nAnyasmai svalpamapi yacchati, kintvAtmAnameva poSayati 13 / 'aviattetti' aprItikaro dRzyamAno // bhASyamANo vA sarvasyApyaprItimevotpAdayati 14 / evaMvidhadoSAnvito'vinIta ityucyate itinigamanam / / 9 / / itthamavinItasthAnAnyuktvA // lA vinItasthAnAnyAha - aha paNNarasahiM ThANehiM, suviNIetti vujhaI / nIAvittI acavale, amAI akuUhale / / 10 / / vyAkhyA - atha paJcadazabhiH sthAnaH suSTu zobhano vinIto vinayAnvitaH suvinIta ityucyate, tAnyevAha - 'nIAvittItti' nIcamanuddhataM ki ilel Jew sil llel llell JainEducational For Personal Private Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 iloil uttarAdhyayana sUtram 526 Islil ell kA yathAsyAdevaM varttata ityevaMzIlo nIcavartI, guruSu nyagvRttimAn / yaduktaM - "nIaM sijaM gaI ThANaM, nIyaM ca AsaNANi a / nIaM ca pAe bahuzrutapUjAnAma vaMdijjA, nIaM kujA ya aMjaliM / / 1 / / " tathA na capalo'capalastatra capalo gatisthAnabhASAbhAvabhedAJcaturdhA / tatra gaticapalo drutadrutacArI, ekAdaza lall madhyayanam lifil sthAnacapalo yastiSThannapi hastAdibhizcalanevAste, bhaassaacplo'sdsbhyaasmiikssyaadeshkaalprlaapibhedaacturdhaa| tatrAsadavidyamAnamasti / Moll khapuSpamityAdi, asabhyaM kharaparuSAdi, asamIkSyAnAlocya pralapantItyevaMzIlA asadasabhyAsamIkSyapralApinastrayaH, adezakAlapralApI tu caturtho / In yo'tIte kArye vakti, yadIdaM tatra deze kAle vA'kariSyattadA sundaramabhaviSyaditi / bhAvacapalastu saH, yaH prastute sUtre'rthe vA'samApta evAnyad / Hell // gRhNAti 2 / amAyI, na manojJamAhArAdikamavApya gurvAdivaJcakaH 3 / akutUhalo nendrajAlAdikautukavilokanatatparaH 4 / / 10 / / appaM cAhikkhivai, pabaMdhaM ca na kuvvaI / mittijamANo bhayai, suaMladdhaM na majjai / / 11 / / Hell vyAkhyA - atrAlpazabdo'bhAvavAcI, tatazcAlpamiti naiva kaJcanAdhikSipati tiraskaroti 5 / prabandhaJca kopAvicchedarUpaM na karoti 6 / / 6 mitrIyamANa: pUrvoktanyAyena bhajate, mitrIyitAramupakurute, pratyupakArampratyazakto vA kRtaghno na syAt 7 / zrutaM labdhvA na mAdyati, kintu // MS madadoSaparijJAnAtsutarAmeva namati 8 / / 11 / / na ya pAvaparikkhevI, na ya mittesu kuppaI / appiassAvi mittassa, rahe kallANa bhAsaI / / 12 / / 526 Isil Noll Hell 116 lel el llel Jan Education in 16 // Islliww.jainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 527 TOTTA vase gurukule NicaM, jogavaM uvahANavaM / piaMkare piaMvAI, se sikkhaM laddhamarihaI / / 14 / / vyAkhyA - vasettiSThedgurukule gacche nityaM sadA gurvAjJopalakSaNaJcaitattato yAvajjIvamapi gurvAjJAyAmeva tiSThedityarthaH / yogo vyApAro dharmasya tadvAn, upadhAnamaGgopAGgAdhyayanAdau yathAyogamAcAmlAdistapovizeSastadvAn, priyaGkaraH kathaJcitkenacidapakRtopi na tatpratikUlaM karoti, kintu mameva karmaNo'sau doSa iti dhyAyan apriyakAriNyapi priyameva ceSTata ityarthaH / ata eva 'piaMvAitti' kenacidapriyamuktopi priyameva vadatItyevaMzIlaH vyAkhyA - na ca pApaparikSepI, pUrvoktarUpaH 9 / na ca kathaJcitsAparAdhebhyopi mitrebhyaH kupyati 10 / apriyasyApi mitrasya rahasi kalyANaM bhASate, ayaM bhAvaH mitramiti yaH pratipannaH sa yadyapyapakRtizatAni kurute tathApyekamapi tatkRtamupakAramanusmaran na rahasyapi taddoSaM vakti / Aha ca " ekasukRtena duSkRta - zatAni ye nAzayanti te dhanyAH / na tvekadoSajanito, yeSAM roSaH zatakRtaghnaH / / 1 / / " iti 11 / / 12 / / kalahaDamaravajjae, buddhe abhijAige / hirimaM paDisaMlINe, suviNIetti vuI / / 13 / / vyAkhyA - kalahazca vAciko vigrahaH, DamaraJca pANighAtAdijaM tadvarjakaH kalahaDamaravarjakaH 12 / buddho buddhimAneta sarvatrAnugamyata eveti na prakRtasaGkhyAvirodhaH / abhijAtiM kulInatAM gacchati jAtyavRSabha ivotkSiptabhAranirvahaNAdityabhijAtigaH 13 / hImAn lajjAvAn, sahi kaluSAzayatvepyakAryamAcaran lajjate 14 / pratisaMlIno gurupArzve'nyatra vA sthito na hi kAryaM vinA yatastatazceSTate 15 / prastutamupasaMharati // 'suviNIetti' sa evaMvidhaguNAnvitaH suvinIta ityucyate iti sUtrASTakArthaH / / 13 / / yazcaivaM vinItaH sa kIdRk syAdityAha - ||6|| // 6 // llell For Personal & Private Use Only bahuzrutapUjAnAma ekAdaza||7|| madhyayanam 527 -
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 52 on priyaMvAdI / Aha ca - "karayalamaliassavi damaNayassa mahamahai pesalo gaMdho / taviassavi sajaNamANusassa mahurA samullAvA / / 1 / / ' tathA cAsya bahuzrutapUjAnAma 6 ko guNa: ? ityAha - sa evaMvidhaguNavAn zikSA zAstrArthagrahaNatadAsevanAdirUpAM labdhumavAptumarhati yogyo bhavati, na tu tadviparIto'vinItaH / yazca / ekAdazais zikSA labhate sa bahuzruto'parastvabahuzruta iti bhAva iti sUtrArthaH / / 14 / / evaM savipakSaM bahuzrutaM saprapaJcamabhidhAya tasyaiva stutidvAreNa pUrvapratijJAtaM / // tatpratipattirUpamAcAramAha - jahA saMkhaMmi payaM nihitaM, duhaovi virAyai / evaM bahussue bhikkhU, dhammo kittI tahA suyaM / / 15 / / vyAkhyA - yatheti dRSTAnte, zaGkha payo dugdhaM nihitaM nyastaM 'duhaovitti' svasambandhyAzrayasambandhiguNadvayalakSaNena prakAradvayenApItyapizabdArthaH, l virAjate zobhate, tatra hi tanna kaluSIbhavati, na cAmlatAM bhajate, nApi ca parizravati, evamanena prakAreNa bahuzrute 'bhikkhUtti' bhikSI munau, dharmo in munidharmaH, kIrtiH zlAghA, tathA zrutamAgamo virAjate iti sambandhaH / ayaM bhAva:-yadyapi dharmakIrtizrutAni nirupalepatAdiguNena svayaM zobhAvanti Hel tathApi mithyAtvAdikAluSyApagamAtrairmalyAdiguNeH zaGkhasadRze bahuzrute sthitAnyAzrayaguNena vizeSAt zobhante, na ca tatra tAni mAlinyamanyathAbhAvaM IS hAniJca kadAcit prayAntIti sUtrArthaH / / 15 / / punarbahuzrutastavamevAha - jahA se kaMboANaM, AiNNe kaMthae siA / Ase javeNa pavare, evaM bhavai bahussue / / 16 / / || vyAkhyA - yathA sa iti prasiddhaH, kAmbojAnAM kambojadezodbhavAnAM azvAnAM madhye AkIrNo guNairiti zeSaH, kanthakaH pradhAno'zvo yaH kila ll 528 6 el sil 161 lain Economia For Personal Private Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 529 // 6 // llell 11e11 iell // 7 // dRSacchakalabhRtakutapanipAtadhvanerna santrasyati, syAt bhavedazvo javena vegena pravaraH pradhAnaH, evamityupanaye, tata IdRzo bhavati bahuzrutaH, jainA hi munayaH bahuzrutapUjAnAma || paratIrthikebhyaH sakalaguNaiH kAmbojA ivAnyAzvebhyo viziSyante, ayaM tvAkIrNakanthakAzvavattebhyopyadhikaH zIlAdiguNaiH pravara iti sUtrArthaH / / 16 / / ekAdaza ||7|| // 7 // madhyayanam jahAiNNasamArUDhe, sUre daDhaparakkame / ubhao naMdighoseNaM, evaM bhavati bahussue / / 17 / / vyAkhyA - yathA AkIrNaM jAtyAdiguNopetamazvaM samArUDhodhyAsitaH AkIrNasamArUDhaH zUrazcArabhaTo dRDhaparAkramo gADhabala: 'ubhaotti' ubhayato vAmato dakSiNatazca nAndIghoSeNa dvAdazatUryaninAdena upalakSito bhAti, evaM bhavati bahuzrutaH / ayaM bhAvaH yathaivaMvidhaH zUro na kenApyabhibhUyate, na cAnyastadAzritastathAyamapi jinAgamAzvamAzrito dRptaparavAdidarzanepi cAtrastastajjayamprati samartha ubhayatazca dinarAtryoH Hell svAdhyAyaghoSAtmakena nAndIghoSeNopalakSito dRptairapi parairna parAbhUyate, na ca tadAzritonyopIti sUtrArthaH / / 17 / / jahA kareNuparikiNe, kuMjare saTThihAyaNe / balavaMte appaDihae, evaM bhavati bahussue / / 18 / / vyAkhyA - yathA kareNuparikIrNo hastinIbhiH parivRtaH kuJjaro hastI SaSTihAyanaH SaSTivarSapramANaH tasya hyetAvatkAlaM yAvatprativarSa balopacayastatastadapacaya ityevamuktaM, ata eva ca 'balavaMteti' balaM vapuH sAmarthyamasyAstIti balavAn, apratihato na madotkaTairapi paragajaiH // parAGmukhIkriyate, evaM bhavati bahuzrutaH, sopi hi kareNubhiriva autpattikyAdibuddhibhirvividhavidyAbhizca vRtaH SaSTihAyanatayA sthiramatirata eva ca // // balavattayA apratihato bhavati, na hi darzanopahantRbhiH pratihantuM zakyata iti sUtrArthaH / / 18 / / ||6| || For Personal & Private Use Only 529 www.jninelibrary.org
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 570 jahA se tikkhasiMge, jAyakhaMdhe virAyaI / vasahe jUhAhivaI, evaM bhavai bahussue / / 19 / / Ill bahuzrutapUjAnAma vyAkhyA - yathA sa tIkSNazRGgo nizitaviSANa: jAto'tyantamupacitaH skandhosyeti jAtaskandhaH, samastAGgopAGgopacayopalakSaNaJcaitat, kA ekAdaza madhyayanam 6. virAjate vRSabho yUthAdhipatirgosamUhasvAmI san, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi parapakSakSodakatayA tIkSNAbhyAM svazAstraparazAstrarUpAbhyAM zRGgAbhyAM kA MR zobhito gacchAdigurukAryadhurAdharaNadhurINatayA ca jAtaskandha iva jAtaskandhaH / ata eva yUthasya sAdhvAdisamUhasyAdhipatirAcAryatvaM gataH san virAjate / 61 iti sUtrArthaH / / 19 / / jahA se tikkhadADhe, udagge duppahaMsae / sIhe miANa pavare, evaM bhavai bahussue / / 20 / / vyAkhyA - yathA sa tIkSNadaMSTra udagra utkaTa ata eva 'duSpahaMsaetti' duSpradharSako'nyaH parAbhavitumazakya: siMhaH kesarI mRgANAmAraNyajantUnAM // MS pravaro bhavati, evaM bhavati bahuzrutaH / ayamapi hi parapakSabhedakatvAttIkSNadaMSTrAdezyairnegamAdinayaiH pratibhAdiguNodagratayA ca durabhibhava ityanyatIrthyAnAM / MS mRgatulyAnAM pravara eveti sUtrArthaH / / 20 / / jahA se vAsudeve, saMkhacakkagadAdhare / appaDihayabale johe, evaM bhavai bahussue / / 21 / / vyAkhyA - yathA sa vAsudevaH, zaGkha pAJcajanyaM, cakraM sudarzanaM, gadAM ca kaumodakI, dharatIti zaGkhacakragadAdharaH / apratihatabala: 530 IS Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 531 llsil lls Ilesil Iol lal hol askhalitasAmarthyaH, ayaM bhAvaH-ekaM sahajasAmarthyavAnanyaJca tathAvidhAyudhAnvita iti yodhaH subhaTaH, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi hyekaM ki bahuzrutapUjAnAma al sahajapratibhAprAgalbhyavAnaparaJca zaGkhacakragadAtulyaiH samyagjJAnadarzanacAritrairupeta iti yodhaH karmavairI parAbhavaM pratIti sUtrArthaH / / 21 / / ekAdaza madhyayanam jahA se cAurate, cakkavaTTI mahiDei / caudasarayaNAhivaI, evaM bhavai bahussue / / 22 / / vyAkhyA - yathA sa catubhirhayagajarathanarAtmakaiH sainyairantaH zatruvinAzarUpo yasya sa tathA, cakravartI SaTkhaNDabharatAdhipo mahaddhiko lA 6 divyalakSmIvAn, caturdaza ca tAni ratnAni ca caturdazaratnAni, tAni cAmUni - "seNAvaI gAhAvaI', purohi gaya turaya' vaDaI itthI / cakkaM chattaM // // camma, maNi" kAgiNi2 khagga daMDo'4 a / / tti" teSAmadhipatiH svAmI caturdazaratnAdhipatiH / evaM bhavati bahuzrutaH, sopi hi // // dAnAdibhizcatubhirdharmarantaH karmavairiNAmasyeti caturantaH, RddhyazcAmarSAMSadhyAdyA mahatya evAsya bhavanti, sambhavanti ca caturdazaratnopamAni pUrvANi // 1 tasyeti sUtrArthaH / / 22 / / jahA se sahassakkhe, vajrapANI puraMdare / sakke devAhivaI, evaM bhavaI bahussue / / 23 / / lil vyAkhyA - yathA sahasrAkSaH sahasralocanaH, kathamiti ceducyate, indrasya hi paJca mantrizatAni tannetrANAM ca sahasraM indrakArya eva vyApriyate iti, / yadvA yadanye netrANAM sahasreNa pazyanti tadasau dvAbhyAM netrAbhyAM sAdhikaM pazyatIti sahasrAkSa ityucyate, iti sampradAyaH / tathA vajraM praharaNavizeSa: islil ||oll IST lish IIGN Ifoll lol lfell 531 licl Iol itel liell lisl liel isi JoinEducation international For Personal Private Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 532 // 6 // pANAvasyeti vajrapANiH, lokoktayA ca asurANAM pUrdAraNAt purandaraH, zakro devAdhipatirevaM bhavati bahuzrutaH / sopi zrutajJAnena sakalAtizayanidhAnena locanasahasreNeva jAnIte, IdRzasya ca prazasyalakSaNatayA vajralakSaNamapi pANau sambhavatIti vajrapANiH, pUH zarIramapyucyate taca dustapataponuSThAnena dArayati kRzIkarotIti purandaraH, dRDhadharmatayA cAyaM surairapi pUjyata iti tatpatirapyucyata iti sUtrArthaH / / 23 / / jahA se timiravidvase, uttiTTaMte divAyare / jalaMte iva teeNaM, evaM bhavai bahussue / / 24 / / vyAkhyA - yathA sa timiravidhvaMsastamaH stomavinAzakaH uttiSThannudgacchan divAkaraH sUryaH, sa hi Urdhva nabhobhAgamAkraman bhRzaM tejasvitAM bhajate na tvavatarannityevaM viziSyate, jvalanniva jvAlAM muJcanniva tejasA mahasA, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi hi ajJAnadhvAntavidhvaMsI saMyamasthAneSu zuddhazuddhatamAdyadhyavasAyata utsarpastapastejasA jvalanniva bhavatIti sUtrArthaH / / 24 / / jahA se uDDuvai caMde, nakkhattaparivArie / paDipuNNe puNNamAsIe, evaM bhavai bahussue / / 25 / / vyAkhyA - yathA saH 'paurNamAsyAH' pUrNimAyAH 'uDupatiH ' nakSatrAdhipazcandro nakSatrairazvinyAdibhirupalakSaNatvAd grahatArakAbhizca parivAritaH, patirapi kazcidekAkyeva syAnmRgapativaditi uDupatirityukte'pi nakSatraparivArita ityuktaM, 'pratipUrNaH ' sakalakalAkalitaH, evaM bhavati bahuzrutaH sopi nakSatrakalpAnAM sAdhUnAM patistatparivAritaH sakalakalAkalitatvena pratipUrNazca syAditi sUtrArthaH / / 25 / / For Personal & Private Use Only |||||| GOODS TOT bahuzrutapUjAnAma ekAdaza madhyayanam 532 www.jninelibrary.org
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 61 uttarAdhyayana sUtram 533 Mel llel foll Is/ jahA se sAmAiANaM, koTThAgAre surakkhie / nANAdhanapaDipuNNe, evaM bhavai bahussue / / 26 / / Is bahuzrutapUjAnAma IN ekAdazavyAkhyA - yathA sa 'sAmAiANaMti' samAja samUhaM samavayantIti sAmAjikAH samUhavRttayo lokAsteSAM koSThAgAro dhAnyAzrayaH suSTu kA Is madhyayanam // prAharikapuruSAdivyApAradvAreNa rakSitazcauramUSakAdibhya iti surakSitaH, nAnA anekaprakArANi dhAnyAni zAlyAdIni taiH pratipUrNo bhRto / 6. nAnAdhAnyapratipUrNaH, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi sAmAjikAnAmiva gacchavAsinAmupayogibhirnAnAdhAnyopamairaGgopAGga-prakINakAdibhedaiH I zrutajJAnavizeSaH pratipUrNaH pravacanAdhAratayA surakSitazca paravAdirogAdibhyo bhavati / uktaM hi - "jeNa kulaM AyattaM, taM purisaM AyareNa rakkheha / 7 // Hell na hu tuMbaMmi viNaDhe, arayA sAhArayA hu~ti / 1 / tti" sUtrArthaH / / 26 / / / jahA sA dumANa pavarA, jaMbU nAma sudaMsaNA / aNADhiassa devassa, evaM bhavai bahussue / / 27 / / vyAkhyA - yathA sA drumANAM pravarA jambUrnAmnAbhidhAnena sudarzanA, na hi yatheyamamRtaphalA devAdyAzrayazca tathAnyaH kopi drumosti, drumatvaM 6 phalavyavahArazcAsyAstatpratirUpatayaiva, vastutastu pArthivatayoktatvAt, sA ca kasyetyAha-anAdRtasya anAdRtanAmno devasya jambUdvIpAdhipatervyantarasurasya is AzrayatayA sambandhinI, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi hi amRtaphalopamazrutAnvito devAnAmapi pUjyatayAbhigamyaH zeSadrumopamasarvasAdhuSu ca pravara iti ll M sUtrArthaH / / 27 / / Well llslil Ish llol Isill Jel For Personal Prese Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 534 TCSCOOTOS jahA sA naINa pavarA, salilA sAgaraMgamA / sIA nIlavaMtappavahA, evaM bhavai bahussue / / 28 / / vyAkhyA - yathA sA nadInAM pravarA salilA nadI sAgaraM samudraM gacchatIti sAgaraGgamA samudrapAtinI, na tu kSudranadIvadantarA vizIryate ityarthaH / zItA nAmnI nIlavAnmeroruttaradizi varSadharastataH pravahatIti nIlavatpravahA, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi hi saritsamAnAmanyamunInAM vareNyo nirmalajalakalpazrutajJAnAnvitaH sAgaradezyAM muktimeva gacchati, tadarhAnuSThAna eva tasya pravRtteH / na hi // 6 // tasya vivekino devatvAdivAJchA, tathA ca kathamasyAntarAvasthAnaM syAt ? tasya ca mahAbhAgasya nIlavatkalpAducchritocchritakulAdeva |||| prasUtiriti sUtrArthaH / / 28 / / jahA se nagANa pavare, sumahaM maMdare girI / nANosahipajjalie, evaM bhavai bahussue / / 29 / / vyAkhyA - yathA sa nagAnAM pravaraH sumahAnatyantaM gururmandaro girirmeruparvataH nAnauSadhibhiranekasamahimavanaspatibhiH prakarSeNa jvalito dIpto nAnauSadhiprajvalitaH, auSadhayo hyatizAyinyo dIpikA iva prajvalantya eva syustato girirapi prajvalanniva syAt evaM bhavati bahuzrutaH / sopi zrutamahimnAtyantaM sthiro'parazailakalpAnyasAdhvapekSayA pravaro'ndhakAre'pi prakAzanidAnAmarSauSadhyAdilabdhisahitazca syAditi sUtrArthaH / / 29 / / kiM bahunA ? - bahuzrutapUjAnAma // ekAdazamadhyayanam For Personal & Private Use Only // 6 // // 6 // 11.11 534
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 535 llall ligil ||Gl lel Isl lier Hell lloll Jell foll jahA se sayaMbhuramaNe, udahI akkhaodae / nANArayaNapaDipuNNe, evaM bhavai bahussue / / 30 / / bahuzrutapUjAnAma vyAkhyA - yathA sa svayambhUramaNa udadhiH samudraH, akSayamavinAzI udakaM jalaM yatra sa, tathA nAnAratnairmarakatAdibhiH pratipUrNo kA ekAdazanAnAratnapratipUrNaH, evaM bhavati bahuzrutaH / sopi hyakSayasamyagjJAnodako nAnAtizayaratnADhyazca bhavatIti sUtrArthaH / / 30 / / athoktaguNAnuvAdena // madhyayanam Mell phalopadarzanena ca tasyaiva mAhAtmyamAha - samudagaMbhIrasamA durAsayA, acakkiA keNaI duppadhaMsayA / suassa puNNA viulassa tAiNo, khavittu kammaM gaimuttamaM gayA / / 31 / / vyAkhyA - 'samuddagaMbhIrasamatti' ArSatvAdgAmbhIryeNAlabdhamadhyAtmakena guNena samA gAmbhIryasamAH, samudrasya gAmbhIryasamAH samudragAmbhIryasamAH, / // samudravadgambhIrA ityarthaH / 'durAsayatti' duHkhenAzrIyante parAbhavabuddhyA kenApIti durAzrayAH, ata evAcakitA atrastAH kenacit // hA parISahaparavAdyAdinA, tathA duHkhena pravarNyante kenApIti duSpradharSakAH, 'suassa puNNA viulassatti' supvyatyayAt zrutenAgamena pUrNA bhRtA vipulena / // 6 // aGgAnaGgapraviSTAdibhedaivistIrNena bahuzrutA ityarthaH / nAyiNaH trAtAraH, svasya parasya durgatipAtAdyapAyebhyaH / kSapayitvA vinAzya karma jJAnAvaraNAdi | // gatimuttamA muktirUpAM gatAH prAptA upalakSaNatvAdgacchanti gamiSyanti ca / ihaikavacanaprakramepi bahuvacananirdezo vyAptipradarzanAyeti sUtrArthaH / / 31 / / ii itthaM bahuzrutaguNavarNanarUpAM pUjAmuktvA ziSyopadezamAha - Hell.535 Isl ||ell ||6|| oil lish Jel Jer Isil llall Isl JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 Isll bahatapUjAnAma uttarAdhyayana sUtram 536 Isll ekAdaza ||oll madhyayanama tamhA suamahiTThijA, uttimaTThagavesae / jeNappANaM paraM ceva, siddhiM saMpAuNijjAsitti bemi / / 32 / / vyAkhyA - 'tamhatti' yasmAdamI muktigamanAvasAnA bahuzrutasya guNAstasmAt zrutamAgamamadhitiSThet, adhyayanazravaNacintanAdinA zrayeta, IST hA uttamaH pradhAno'rtho mokSa eva taM gaveSayatyanveSayatItyuttamArthagaveSakaH, yena zrutAzrayaNenAtmAnaM paraJcaiva siddhi muktiM samprApayediti // sUtrArthaH / / 32 / / iti bravImIti prAgvat / / kA iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayai nasUtravRttau ekAdazamadhyayanaM sampUrNam / / 11 / / / / iti ekAdazamadhyayanaM sampUrNam / / NAN lil Iell lll llsill lell Isil lell 61 ISIl ||7|| ||sil lilsil Poll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil isl uttarAdhyayana sUtram 537 ooooo ||sil lIsll ||ath harikezIyanAma dvAdazamadhyayanam / / is harikezIyanAma / / arhm|| uktamekAdazamadhyayanamadhunA harikezabalamunivaktavyatAnibaddhaM harikezIyAkhyaM dvAdazamArabhyate / asya cAyamabhisambandhaH, OM dvAdaza madhyayanam ihAnantarAdhyayane bahuzrutapUjoktA, iha tu bahuzrutenApi tapasi yatanIyamiti khyApanArtha tapa:samRddhirvarNyate, ityanena sambandhenAyAta-syAsyAdhyayanasya prastAvanArthaM harikezabalacaritaM tAvaducyate / tathA hi - Mall mathurAyAM mahApuryA, zaGkhanAmA mahIdhavaH / bhuktvA rAjyaM viraktAtmA, parivrajyAmupAdade / / 1 / / kramAdgItArthatAM prApto, viharan vasudhAtale / sogAd vrajapuraM bhikSA-nimittaM tatra cAvizat / / 2 / / Mell ekA rathyA hutavaha-rathAhvA tatra cAbhavat / sA hi grISmArkasantaptA, taptAyaspAtratAM dadhau / / 3 / / tAJcAtigantuM pAdAbhyAM, murmuropamavAlukAm / nAbhUtkopi prabhurvajra-vAlukAmiva nimnagAm / / 4 / / yazcAjJAnAjanastasyAM, rathyAyAM pravizettadA / sa drAk mriyeta canako, bhRjyamAna ivocchalan / / 5 / / ils tAJca prApto bhraman sAdhura-saJcArAM samIkSya saH / papracchAsanasaudhasthaM somadevapurodhasam / / 6 / / llel mArgeNAnena gacchAmi, na veti vada sanmate ! / na hyajJAtasvarUpeNA-dhvanA gacchanti dhIdhanAH / / 7 / / dandahyamAnaM mArge'smin, viluThantamitastataH / pazyAmyenamiti dviSTaH, sopyUce gamyatAmiti / / 8 / / tatasteneva mArgeNa, gantuM pravavRte vratI / tanmahimnA sa mArgo'bhU-tsalilAdapi zItalaH / / 9 / / 537 sil Nell ||sil ler Isil Iel Jel llsil lisil Jel JainEducation inde-el For Personal Private Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 538 isl harikezIyanAma is dvAdaza10 madhyayanam ill ||7|| purohitopi taM draSTu-mArohadhakuTTimam / taJcopayuktaM tatrApi, yAntamadrutamaikSata / / 10 / / tataH sa vismito vipra-stasminmArge yayau svayam / tuSArazItalasparza, taJca vIkSyetyacintayat / / 11 / / pApena pApakarmedaM, kimaho vihitaM mayA ! / karISAgnisamasparza, mArgasau yatpravezitaH / / 12 / / aho ! asya tapa:zakti-ryadadhvA tAdRzopyasau / sudhArasaiH sikta iva, prApa zaityaM vacotigam ! / / 13 / / tasmAnmahAprabhAvoyaM, mahAtmA zramaNAgraNI: / vandanIyo jagadvandyaH, zamAmRtamahodadhiH / / 14 / / iti dhyAtvA navAmbhoda-siktastApamivAcalaH / udgiran svamanAcAra-manamattaM muniM dvijaH / / 15 / / tatastasmai zaGkhasAdhuH, sAdhudharmamupAdizat / tadAkoruvairAgyaH, paryavrAjItpurohitaH / / 16 / / jAtirUpamadau cakre, sa vrataM pAlayannapi / mado hi prANinAM matta-gajendra iva durjayaH / / 17 / / tau ca prAntepyanAlocya, madau mRtvA divaGgataH / samaM surIbhirbubhuje, bhogAn puNyadrupallavAn / / 18 / / (itazca) mRtagagAtIravAsI, zvapacAnAmadhIzvaraH / balakoTTAkhyajAtInAM, balakoTTAbhidho'bhavat / / 19 / / tasyAbhUtAmubhe gaurI-gAndhArIsajhake priye / sotha devazyutaH svargA-gauryAH kukSAvavAtarat / / 20 / / vasantasaGgasambhUta-prabhUtanavapallavam / svapne gaurI tadA'pazya-tsahakAramahIruham / / 21 / / tathA pRSTaH svapnaphala-mityUce svapnapAThakaH / svapnenAnena bhadre ! tvaM, sutaM zreSThamavApsyasi / / 22 / / ||7|| lish lol 16 Intell Ioll 538 101 llisil Toll Jain Education inte ll For Personal & Private Use Only sill iiw.jainelibrary.org
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ||7|| uttarAdhyayana // 7 // sUtram 539 sAtha tuSTA dadhI garbha marbhaJca suSuve kramAt / balakoTTastatastasya, bala ityabhidhAM vyadhAt / / 23 / / sa hi jAtimadAtprAcyA- lebhe janmAdhame kule / rUpadarpA vairUpyaM, sveSAmapi viSAdakRt ! / / 24 / / sa ca bhaNDanazIlosnyA - sahanaH kaTuvAkpaTuH / udvejako'bhUtsarveSAM vardhamAno viSadruvat / / 25 / / svajaneSvanyadA''pAna - goSThIstheSu madhUtsave / DimbharUpaiH samaM bhaNDa-ceSTAM cakre muhurbalaH / / 26 / / tataH sa sarverApAnAdbhojanAdiva kuntalaH / bahiSkRto balo bAlo, bADhaM duramanAyata / / 27 / / tadA ca nirgatastatrA - JjanapuJjadyutiH phaNI / jaghne drAk zvapacairduSTa viSo'yamiti bhASibhiH / / 28 / / kSaNAntare ca tatrAgA-nAgo dIpakajAtijaH / mumuce sa tu cANDAlai nirviSoyamiti svayam / / 29 / / tannirIkSya balo dadhyau, svadoSaireva jantavaH / labhante vipadaM svIya guNaireva ca sampadam / / 30 / / sadoSatvAdeva sarve, bAdhante bandhavopi mAm / tyajyate malavatprAjJe doSavAnaGgajopi hi / / 31 / / mAritaH saviSaH sarpo, nirviSastu na mAritaH / taddoSaviSamutsRjya, nirviSatvaM zrayAmyaham / / 32 / / dhyAyannityAdi tatkAlaM prApto jAtismRtiM balaH / naradevabhavau prAcyau, smRtvA saMvegamAsadat / / 33 / / aho ! madasya duSTatva-miti cAntarvibhAvayan / munInAmantike dharmaM zrutvA vratamupAdade / / 34 / / tapyamAnastapastIvraM, viharan sonyadA yayau / vArANasIM purIM dharma-vihaGgamamahAdrumaH / / 35 / / For Personal & Private Use Only SSSSSSSSSSSS***********===*SS: // harikezIyanAma dvAdaza madhyayanam 539 www.jninelibrary.org
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 540 ||5| 16 // harikezIyanAma || dvAdazaall madhyayanam lifeil ||sil |sil lol tatrAbhUttindukodyAne, gaNDItindukayakSarAT / tamanujJApya tatye, tasthau svasthamanA muniH / / 36 / / taJca prekSya guNAmbhodhiM, yakSastatrAnvarajyata / paropi dhriyate hAra, iva cAruguNo hadi / / 37 / / sevamAno muni taJcA-nizaM haMsa ivAmbujam / kadAcidapi nAnyatra, yakSarAjo jagAma saH / / 38 / / tatrAyAtonyadA yakSaH, kazcidanyavanasthitaH / nAdhunA dRzyase kiM tva-miti papraccha tindukam / / 39 / / mahAtmAnamamuM sAdhu, seve mitrAhamanvaham / iti samprati te'bhyarNa, nAgacchAmIti sopyavak / / 40 / / sotha taJcaritaM vIkSya, sambuddhastindukaM jagau / kRtArthastvaM yadudyAne, vasatyeSa mahAmuniH / / 41 / / mamodyAnepi yatayaH, santi bhUyAMsa IdRzAH / tadehi tatra gacchAvo, bhajAvastAnapi kSaNam / / 42 / / tindukotha yayau tena, yakSeNa saha tadvanam / vikathAniratAMstAMzca, nirIkSyevamabhASata / / 43 / / strIbhaktarAjadezAnAM, jAyanta iha saGkathAH / ramyaM maharSiNA tena, yAmastindukameva tat / / 44 / / sukaraM muNDamolitvaM, sukaraM veSadhAraNam / bAhyA kriyApi sukarA, samAdhAnaM tu duSkaram ! / / 45 / / ityuktvA sa pratigata-statraivArajyatAdhikam / AmramiSTataraM nimbe, hyanubhUte bhaveddhazam / / 46 / / aho ! dharmasya mAhAtmyaM, yadArAdhyopi bhUspRzAm / yakSaH siSeve taM sAdhu-mapi zvapacavaMzajam ! / / 47 / / rAjJa: kauzalikAkhyasya, sutA bhadrAbhidhA'nyadA / yayo pUjayituM yakSaM, tacaitye saparicchadA / / 48 / / llel Vioall |locha |loll Isil llol iislil Isil Deli llel llroll llroll foll losil oll lifall Ifoll lIsll oll in Education For Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 541 SEELS sA pradakSiNayantI ca yakSaM taM munimaikSata / malAplutavapurvastraM, kurUpaM zuSka bhUghanam / / 49 / / aho ! nindyasvarUposau, sarvathApIti sA tataH / thUcakAra vimUDhA hi, tatvaM pazyanti nAntaram / / 50 / / tato ruSTena yakSeNa, sAkanI vivazIkRtA / asamaJjasamAkhyAtumArebhe duSTaceSTitA / / 51 / / sA viSaNNena tantreNa, ninye nRpaniketanam / nRpopi tAM tathA vIkSya, viSAdAdvaitamAsadat / / 52 / / rAjJAtha kAritA vaidya mAntrikAdipratikriyAH / moghAstatrAbhavan sarvAH, satkriyA iva durjane / / 53 / / kiGkartavyavimUDhetha, jAte rAjJi sadhIsakhe / pAtramekamadhiSThAya, yakSodhyakSamadovadat / / 54 / / nindA nidAnaM duHkhAnAM yanmunernirmitAnayA / tadyadIyaM dIyate'smai tadA muJcAmi nAnyathA / / 55 / / jIvatvasAviti kSmApaH pratyapadyata tadvacaH / tataH sA susthatAM prApa, tamomukteva candrikA / / 56 / / sAtha rAjJAbhyanujJAtA, satantrAgAtsurAlayam / mahattarIbhizcAdiSTA nizyagAnmunisannidhau / / 57 / / taJca sAdhuM praNamyoce, svAmin ! pANi gRhANa me / smAha vratI kRtaM bhadre !, vArttayApyanayA mayA ! / / 58 / / na ye strIbhiH sahecchanti vAsamapyekasadmani / kurvanti pANigrahaNaM, tAsAM te zramaNAH katham ? / / 59 / / nArISvazucipUrNAsu, muktistrIsaGgamotsukAH / graiveyakAdisurava-drajyante no maharSayaH ! / / 60 / / zrutveti valamAnA sA, vyUDhA yakSeNa sakrudhA / AcchAdya zamino rUpaM, rUpAntaravidhAyinA / / 61 / / For Personal & Private Use Only DODOSTOT |||harikezIyanAma dvAdazamadhyayanam tetetetete 541 le.ww.jainlibrary.org
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 542 muhurmuhurmune rUpaM, divyaM rUpaJca darzayan / yakSo viDambayAmAsa tAM kanImakhilAM nizAm / / 62 / / prabhAte ca munirna tvA-micchatItyAmaraM vacaH / zrutvA sA vimanAstAta gehe'gAtsaparicchadA / / 63 / / tAJcAyAntIM vIkSya rakto, rudradevapurohitaH / jJAtatatpUrvavRttAntaH, pRthvIkAntamado'vadat / / 64 / / svAmitrasau munivadhU- styaktA teneti sAmpratam / dvijAnAM kalpate devA rcakAnAmiva tadvaliH / / 65 / / yujyate'thaivameveti, dhyAtvA bhUpopi tAM kanIm / tasmAyeva dadau gaurI-mivezAya himAcala: / / 66 / / munivAntAmapi prApya, tAM jaharSa purohitaH / kSudro hyasAramapyApya, vastu zvevAsthi modate ! / / 67 / / atha bhogasukhaM tayA samaM, bubhuje bhUri mudA purohitaH / sa ca yajJavadhUM vidhAya tAM, nRpaputrIM makhamanyadA vyadhAt / / 68 / / ityuktaH sampradAyaH / sampradAyazeSaM tu sUtrasiddhamiti samprati sUtramevAnustriyate / tacedam - sovAgakulasaMbhUo, guNuttaradharo muNI / hariesabalo nAmaM, Asi bhikkhU jiiMdio / / 1 / / vyAkhyA - zvapAkakulaM cANDAlavaMzastatra sambhUta utpannaH zvapAkakulasambhUtaH, uttarAn prakRSTAn guNAn jJAnAdIn dharatIti uttaraguNadharaH, sUtre tu pUrvAparanipAtaH prAkRtatvAt, muniH sAdhuH, zvapAkakulotpannopi kazcitsaMvAsAdinA pUrvaM metArya ivAnyathApi pratItaH syAdata Aha-harikezo harikeza iti cANDAla iti sarvatra pratIto balo nAma balAbhidhaH, AsIdbhikSurjitendriya iti sUtrArthaH / / 1 / / sa kIdRzaH kiJca cakAretyAha - - Jain Education Intellebal For Personal & Private Use Only LECOCTO // harikezIyanAma dvAdazamadhyayanam taataalloo bailel 542 www.jninelibrary.org
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 543 lai 0 0 0 8 iriesaNabhAsAe, uccAresamiIsu a / jao AyANanikkheve, saMjao susamAhio / / 2 / / harikezIyanAma dvAdaza ||7|| madhyayanam vyAkhyA - IryA ca eSaNA ca bhASA ca uccArazca IryeSaNAbhASocArAH, ekArastUbhayatrApi sUtre'lAkSaNikaH / tatroccAraH purISaM tat // pariSThApanamapIhoJcAra uktaH, upalakSaNaJcaitat prazravaNAdipariSThApanasya, tadviSayAH samitayaH samyakpravartanarUpA IryeSaNAbhASocArasamitayastAsu yato yatnavAn / prAcyacazabdasya bhitrakramatvAdAdAnanikSepe ca pIThaphalakAdigrahaNasthApane ca yataH / kimbhUtaH sannityAha - saMyataH saMyamayuktaH, // susamAhitaH suSThu samAdhimAniti sUtrArthaH / / 2 / / maNatto vayagutto, kAyagutto jiiMdio / bhikkhaTTA baMbhaijjami, jaNNavADamuvaTThio / / 3 / / - vyAkhyA - manoguptamazubhAdhyavasAyebhyo nivRttamasyeti manoguptaH, evaM vAgguptaH, kAyaguptazca jitendriyaH punarasyopAdAnamatizayakhyApakaM, 'bhikkhaTThatti' bhikSArthaM 'baMbhaijjamitti' brahmaNAM brAhmaNAnAM ijyA yajanaM yasmin sa brahmejyastasmin, 'jaNNavADaMti' yajJapATe upasthitaH prApta iti sUtrArthaH / / 3 / / tadA ca - taM pAsiUNamejvaMtaM, taveNa parisosiaM / paMtovahiuvagaraNaM, uvahasaMti aNAriA ||4|| vyAkhyA - taM balamuniM 'pAsiUNaMti' dRSTvA 'ejvaMtaMti' AyAntaM tapasA SaSThASTamAdinA parizoSitaM kRzIkRtaM, tathA prAnto aaaaaa For Personal & Private Use Only ||6| ||G|| 2009: 543 www.jninelibrary.org
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 544 jIrNatvamAlinyAdinA asAra upadhirvarSAkalpAdiraudhikaH, upakaraNaJca daNDakAdi aupagrahikaM yasya sa prAntopadhyupakaraNastaM, upahasantyanAryA ill harikezIyanAma Mi aziSTA iti sUtrArthaH / / 4 / / kathaM punaranAryAH kathaJcopAhasannityAha - dvAdaza i6 madhyayanam jAImayapaDitthaddhA, hiMsagA ajiiMdiA / abaMbhacAriNA bAlA, imaM vayaNamabbavI / / 5 / / vyAkhyA - jAtimadena brAhmaNA vayamityAdirUpeNa pratistabdhAH jAtimadapratistabdhAH, hiMsakAH prANiprANApahAriNaH, ajitendriyAH, ata INol eva abrahmacAriNo maithunasevinaH / varNyate hi tanmate maithunamapi dharmAya - "dharmArthaM putrakAmasya, svadAreSvadhikAriNaH / RtukAle vidhAnena, // 6 // tatra doSo na vidyate / / 1 / / " tathA "aputrasya gati sti, svargo naiva ca naiva ca / tasmAtputramukhaM dRSTvA, pazcAtsvargaM gamiSyati / / 2 / / " il ityAdikathanAdata eva bAlA bAlakrIDAkalpeSvagnihotrAdiSu pravRttatvAt, idaM vakSyamANaM vacanaM 'abbavitti' abruvanniti sUtrArthaH // 5 / / kiM tadityAha - kayare Agacchai dittarUve, kAle vikarAle phokkanAse / omacelae paMsupisAyabhUe, saMkarasaM pariharia kaMThe / / 6 / / vyAkhyA - 'kayaretti' kataraH, ekAraH prAkRtatvAt, Agacchati, dIptarUpo bIbhatsAkAraH, kAlo varNataH, vikarAlo danturatvAdinAlA MS bhISaNaH, 'phokkatti' dezIpadaM, tatazca phokkA agre sthUlA unnatA ca nAsA'syeti phokkanAsaH / avamacelo nikRSTacIvaraH, pAMzunA reNunA pizAca 544 ||7|| ller ler 161 llell ational Jan Education n Isil For Personal & Private Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ HI lel llol Mall lall 116ll uttarAdhyayana sUtram ||ell 545 lall liol ||Gll sill leill ||Gll llel ion iva bhUto jAtaH pAMzupizAcabhUtaH, pizAco hi loke dIrghazmazrunakharomA, pAMzuguNDitazca rUDhastata: sopi niSpatikarmatayA rajodigdhatayA | harikezIyanAma 6 caivamucyate / tathA 'saMkaradUsaMti' saGkarastRNabhasmagomayAdirAzirutkuruDiketiyAvat, tasya dUSyaM vastraM saGkaradUSyaM, tatra hi yadatIvanikRSTaM - dvAdaza sAta nirupayogi syAttadeva lokairutsRjyate, tatastatprAyaM vastraM paridhRtya nikSipya kaNThe gale / sa hi anikSiptopadhitayA svamupakaraNamAdAyaiva ll madhyayanam | bhramatItyevamuktamiti sUtrArthaH / / 6 / / itthaM dUrAdAgacchannuktaH, AsanaM cainaM kimUcurityAha - kayare tuma ia adaMsaNijje, kA eva AsA iha mAgaosi / omacelagA paMsupisAyabhUA, gaccha khalAhi kimiha TThiosi ? / / 7 / / vyAkhyA - katarastvaM (pAThAntare ca 'ko re !' tvaM ? tatrAdhikSepe 're' zabdaH) 'iatti' iti amunA prakAreNAdarzanIyo'draSTavyaH, 'kA fell evatti' kayA vA 'AsAihamAgaositti' prAkRtatvAdekAralopo makArazcAgamikastata AzayA vAJchayA iha yajJapATe AgataH prAptosi varttase ? foll avamacelaka ! pAMzupizAcabhUta ! punaranayorgrahaNamatyantanindAsUcakaM, gaccha vraja 'khalAhitti' dezIbhASayA apasara asmadRSTipathAditi zeSaH / // 6 kimiha sthitosi tvaM ? naiveha tvayA stheyamiti sUtrArthaH / / 7 / / evamadhikSipte sAdhau zAntatayA kiJcidajalpati tatsAnnidhyakArI // gaNDItindukayakSo yaJcakre tadAha - 545 ||sll ||Gll sill ll 1161 lish Mon el foll lel Ish sil Isil 16ll 16ll llell in Education International ||sil For Personal & Private Use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 546 LEADS TO jakkho tahiM tiMduarukkhavAsI, aNukaMpao tassa mahAmuNissa / pacchAyaittA niayaM sarIraM, imAI vayaNAI udAharitthA ||8|| vyAkhyA - yakSaH 'tahiMti' tasminnavasare iti zeSaH, tindukavRkSavAsI, tindukavanamadhye hi mahAMstindukavRkSastatrAsI vasati, tasyaiva ca taroradhastAttacaityaM, tatra sa yatistiSThatIti vRddhAH / anukampako'nukUlapravRttiH, kasyetyAha - tasya harikezabalasya mahAmuneH, pracchAdya AvRtya nijakaM svakIyaM zarIraM munideha evaM pravizya svayamanupalakSyaH sannityarthaH, imAni vakSyamANAni vacanAni 'udAharitthatti' udAhRtavAniti sUtrArthaH / / 8 / / tAnyevAha - samaNo ahaM saMjao baMbhayArI, virao dhaNapayaNapariggahAo / parappavittassa u bhikkhakAle, annassa aTThA iha mAgaomhi / / 9 / / vyAkhyA - zramaNaH sAdhurahaM, saMyataH samyaguparataH pApavyApArebhya iti zeSaH, ata eva brahmacArI, tathA virato nivRtto dhanapacanaparigrahAt, tatra dhanaM catuSpadAdi, pacanamAhArapAkaH, parigraho dravyAdimUrcchA, ata eva parasmai parArthaM pravRttaM niSpannaM parapravRttaM, tuzabdo'vadhAraNe, tataH parapravRttasyaiva, na tu madarthaM niSpannasya, bhikSAkAle annasya azanasya 'aTThatti' arthAya iha yajJapATe AgatosmIti sUtrArthaH / / 9 / / atha te kadAciditthaM brUyuryannAtra kiJcitkasmaiciddIyata ityAha For Personal & Private Use Only ||7|| harikezIyanAma dvAdazamadhyayanam shaavaavaavaavaavaaloo 546
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 547 viarijjai khajjai bhujjai a, annaM pabhUaM bhavayANameaM / jANA me jAyaNajIviNotti, sesAvasesaM lahaU tavassI / / 10 / / vyAkhyA - vitIryate dIyate dInAdibhyaH, khAdyate khaNDakhAdyAdi, bhujyate ca bhaktasUpAdi, annamazanaM, prabhUtaM bhUri, bhavatAM yuSmAkaM sambandhi etatpratyakSaM / tathA jAnItAvagacchata 'metti' mAM 'jAyaNajIviNotti' yAcanajIvitaM yAcanena jIvanazIlaM, sUtre ca dvitIyArthe SaSThI, ityato hetoH zeSAvazeSamuddharitAdapyuddharitaM, antaprAntamityarthaH, labhatA tapasvI yatiriti sUtrArthaH / / 10 / / iti yakSeNokte dvijA evaM smAhuH - uvakkhaDa bhoaNa mAhaNANaM, attaTThiaM siddhamihegapakkhaM / na huM vayaM erisamannapANaM, dAhAmu tubbhaM kimihaM Thiosi ? / / 11 / / vyAkhyA - upaskRtaM saMskRtaM bhojanaM mAhanAnAM brAhmaNAnAM 'attaTThiaMti' AtmArthe bhavaM AtmArthikaM, brAhmaNairapi svayameva bhojyaM na tvanyasmai deyaM, kimiti ? yataH siddhaM niSpannaM iha yajJe ekaH pakSo brAhmaNarUpo yasya tadekapakSaM, ayaM bhAvaH yadatropaskriyate na tadbrAhmaNavyatiriktAya dIyate, vizeSatastu zUdrAya / yata uktaM - "na zUdrAya matiM dadyAnnocchiSTaM na haviH kRtam / na cAsyopadizeddharma, na cAsya vratamAdizet / / 1 / / " yatazcaivamato na tu naiva vayamIdRzaM uktarUpaM annapAnaM dAsyAmastubhyaM kimiha sthitosIti sUtrArthaH / / 11 / / yakSaH prAha - For Personal & Private Use Only // 7 // ||7|| || harikezIyanAma dvAdaza ||7|| madhyayanam le rai rai STATI 547
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 548 thalesu bIAI vapaMti kAsagA, taheva ninnesu a AsasAe / kA harikezIyanAma dvAdazaeAi saddhAi dalAhi majjhaM, ArAhae puNNamiNaM khu khittaM / / 12 / / lloll madhyayanam vyAkhyA - sthaleSUnabhAgeSu bIjAni mudgAdIni vapanti 'kAsagatti' karSakAH kRSIvalA:, tathaiva sthalavadeva nimneSu ca nIcabhUbhAgeSu l 'AsasAetti' AsaMzayA yadi bhUyasI vRSTistadA sthaleSu phalaprAptiratha stokA tadA nimneSu ityevaMrUpayA vAJchayA etayA karSakAzaMsAkalpayA Mal // zraddhayA 'dalAhitti' dadadhvaM mahyaM, ayaM bhAvaH - yadyapi yUyaM nimnakSetratulyamAtmAnaM manyadhve, mAJca sthalatulyaM, tathApi mahyamapi dAtumucitaM, na caivaM l Me dattepi na phalAvAptiriti dhyeyamityAha - 'ArAhae puNNamiNaM khutti' khuzabdasya evakArArthasya bhinnakramatvAdArAdhayedeva sAdhayedeva, Hel IMIM nAtrAnyathAbhAvaH, puNyaM zubhamidaM dRzyamAnaM kSetraM dAnasthAnaM, puNyasasyaprarohahetutayA AtmAnameva evaM smAheti sUtrArthaH / / 12 / / iti yakSeNokte / te smAhuH - khettANi amhaM viiANi loe, jahiM pakiNNA viruhaMti puNNA / je mAhaNA jAivijjovaveA, tAI tu khittAI supesalAI / / 13 / / || vyAkhyA - kSetrANi asmAkaM viditAni jJAtAni, santIti zeSaH, loke jagati 'jahiti' vacanavyatyayAdyeSu kSetreSu prakIrNAni dattAni, 6 azanAdInIti zeSaH, virohanti janmAntare prAdurbhavanti pUrNAni samastAni, na cAhamapi tanmadhyavatyaiveti tvayA dhyeyaM, yato ye brAhmaNAH, in 548 lol Ifoll ||ell lial lfell lish I IST llell Jan Education interfational For Personal & Private Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell all uttarAdhyayana sUtram 549 lish all liall llell lell Mell llell // jAtizca brAhmaNajAtirUpA, vidyA ca caturdazavidyAsthAnAtmikA, tAbhyAM 'uvaveatti' upapetA: anvitAH jAtividyopapetAH, 'tAI tutti' tAnyeva // harikezIyanAma // 6 // kSetrANi supezalAni zobhanAni, na tu bhavAdRzAni zUdrajAtIni vidyAvikalAni / yaduktaM - "samamazrotriye dAnaM, dviguNaM brAhmaNabruve / dvaadsh|| sahasraguNamAcArya, anantaM vedapArage / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / 13 / / yakSaH smAha - Mall madhyayanam koho a mANo a vaho a jesiM, mosaM adattaM ca pariggaho a| te mAhaNA jAtivijjAvihINA, tAI tu khittAiM supAvagAiM / / 14 / / vyAkhyA - krodhazca, mAnazca, ca zabdAnmAyAlobhau ca, vadhazca yeSAmiti prakramAdbhavatAM brAhmaNAnAM 'mosaMti' mRSA alIkabhASaNaM, adattaM / 6 adattAdAnaM, cazabdAnmaithunaM ca, parigrahazca gobhUmyAdi svIkArostIti sarvatra gamyate, te iti krodhAdyupetA yUyaM jAtividyAvihInAH / kathamiti Mel is ceducyate-kriyAkarmavibhAgena hi cAturvarNyavyavasthA / yaduktaM - "ekavarNamidaM sarvaM, pUrNamAsIdyudhiSThira ! / kriyAkarmavibhAgena, cAturvayaM Is vyavasthitam / / 1 / / brAhmaNo brahmacaryeNa, yathA zilpena zilpikaH / anyathA nAmamAtraM syA-dindragopakakITavat / / " na cedRzI kriyA // // brahmacaryAtmikA kopAdyupeteSu yuSmAsu tatvataH sambhavatyato na tAvajAtisambhavaH, tathA vidyApi samyagjJAnAtmikA na sambhavatyeva bhavatsu, ajJAnajJApakeSu bAlakrIDAprAyeSvagnihotrAdiSu pravRttidarzanAt, kiJca samyagjJAnasya phalaM viratireva, jJAnasya phalaM viratiriti vacanAt, na ca / in yuSmAsu viratisambhavosti, tadabhAve ca jJAnaM sadapyasadeveti sthitaM / 'tAI tutti' turavadhAraNe bhinnakramazca tatastAni bhavadviditAni dvijarUpANi // 549 llell lisa liall llall Gll llol in Education International For Personal & Private Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // // 7 // ifal IIsll sUtram 550 WOM Web WW kSetrANi supApakAnyeva, na tu supezalAni, kopAdipApasthAnakalitatvenAtizayapApahetutvAditi sUtrArthaH / / 14 / / atha kadAcitte brUyurvedavidyAvido kA harikezIyanAma in vayaM brAhmaNajAtayazca tatkathaM jAtividyAvihInA ityabravIrityAha - lol dvAdaza Mall ||7|| loll madhyayanam tubbhettha bho bhAradharA girANaM, aTuM na yANAha ahijja vee / uJcAvayAI muNiNo caraMti, tAI tu khittAI supesalAI / / 15 / / Isil vyAkhyA - yUyaM 'itthatti' atra loke bho ityAmantraNe, bhAradharA bhAravahA girAM vAcAM prakramAdvedasambandhinInAM bhArazceha tAsAM bhUyastvameva, ISI ||7|| // kuto bhAradharAH ? iti ceducyate-yata: arthamabhidheyaM na jAnItha, 'ahijjatti' apergamyatvAdadhItyApi vedAn, atha cedarthaM jAnItha tadA "na MS hiMsyAtsarvabhUtAni" ityAdivedavAcAmarthaM vidantopi kimarthaM pazuhiMsAtmakAn yAgAn kurutha ? tatkaraNe tu tattvato vedavidyAvidopi bhavanto na l syuH, tatkathaM jAtividyAsampannatvena kSetrabhUtAH syuH ? kAni tarhi kSetrANi ? ityAha - 'uJcAvayAiMti' uccAnyuttamAni avacAnyadhamAni / 16 uccAvacAni, gRhANIti zeSaH, munayazcaranti bhikSArthaM paryaTanti, na tu yuSmadvatpacanAdyArambhapravRttAH ! ta eva tattvato vedArthaM vidanti, tatrApi in I bhikSAvRttereva samarthitattvAt, tathA ca vedAntAnuvAdinaH - "carenmAdhukarI vRtti-mapi mlecchakulAdapi / ekAnnaM naiva bhuJjIta, bRhaspatisamAdapi I ||1 // " tatastAnyeva munilakSaNAni kSetrANi supezalAnIti sUtrArthaH / / 15 / / itthamadhyApakaM yakSeNAdhikSiptaM vIkSya tacchAtrAH smAhuH - || II ||Gl WEN Wer No. llell llell foll 550 Jell llel llel ell 16ll 18 Jain Education international For Personal & Private Use Only Bollyww.jainelibrary.org
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIGl lol llol Jel uttarAdhyayana sUtram lell 551 lol Jell lol lls ajjhAvayANaM paDikUlabhAsI, pabhAsase kiM nu sagAsi amhaM / kA harikezIyanAma lls avi eaM viNassau annapANaM, na ya NaM dAhAmu tumaM niaMThA / / 16 / / dvAdazallol 8. madhyayanam vyAkhyA - adhyApakAnAM upAdhyAyAnAM pratikUlabhASI san tvaM prabhASase prakarSaNa brUSe, kimiti kSepe, nurityakSamAyAM, tatazca dhig bhavantaM, na vayaM // kSamAmahe yadevaM bhavAn brUte sakAze pArzve'smAkaM / apiH sambhAvane, etatpratyakSaM vinazyatu kuthitAdibhAvaM prApnotu annapAnaM, na ca nevaNaM' vAkyAlaGkAre I Is 'dAhAmutti' dAsyAmastava nirgrantha ! niSkiJcana ! gurupratyanIko hi bhavAniti bhAva iti sUtrArthaH / / 16 / / yakSa: smAha - samaIhiM majhaM susamAhiassa, guttIhiM guttassa jiiMdiassa / jai me na dAhittha ahesaNijaM, kimaja jaNNANa lahittha lAbhaM / / 17 / / ||6 ___ vyAkhyA - samitibhirIryAsamityAdibhirmahyaM susamAhitAya suSTusamAdhimate, guptibhirmanoguptyAdibhirguptAya, jitendriyAya, yadi me mAM, pUrvokta / // 'majjhaMti' padasya vyavahitatvAtpunarme iti grahaNamaduSTaM, na dAsyatha, athetyupanyAse, eSaNIyaM eSaNAvizuddhamannAdi tarhi kiM ? na kiJcidityartho'dya | // yajJAnAM 'lahitthatti' sUtratvAllapsyadhve prApsyatha ? lAbhaM puNyaprAptirUpaM / pAtradAnAdeva hi viziSTapuNyaprAptiranyatra tu tAdRzaphalAbhAvAddIyamAnasya ll Is hAnireva / yaduktaM - "dadhimadhughRtAnyapAtre, kSiptAni yathAzu nAzamupayAnti / evamapAtre dattAni, kevalaM nAzamupayAnti / / 1 / / " iti sUtrArthaH / / || 17 / / evaM tenokte yadadhyApakaH smAha tadAha - 551 foll 6 Isl JainEducational For Personal Private Use Only Joi wwew.jainelibrary.org
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 552 ke ittha khattA uvajoiA vA, ajjhAvayA vA sahakhaMDiehiM / eaM tu daMDeNa phaleNa haMtA, kaMThaMmi ghittUNa khalejja jo NaM / / 18 / / vyAkhyA - ke 'itthatti' atrAsmin sthAne kSatrAH kSatriyajAtayaH, 'uvajoi atti' upajyotiSo'gnipArzvavarttino mahAnasikAH ityarthaH, adhyApakAH pAThakAH, sarvatra vA vikalpe, 'saheti' yuktAH khaNDikaiH chAtraH santIti zeSaH, ye kimityAha-etaM muniM daNDena yaSTyAdinA, phalena bilvAdinA, yadvA daNDena kUrparAbhighAtena, phalena muSTiprahAreNeti vRddhAH, 'haMtatti' hatvA tADayitvA tatazca kaNThe gale gRhItvA 'khalejjatti' ||7|| skhalayeyurniSkAzayeyuH, 'jotti' vacanavyatyayAt ye 'Namiti' vAkyAlaGkAra iti sUtrArthaH / / 18 / / tadA ca tatra yadabhUttadAha - ajjhAyANaM vayaNaM suNittA, uddhAiA tattha bahU kumArA / daMDehiM vettehiM kasehiM ceva, samAgayA taM isiM tAlayaMti / / 19 / / vyAkhyA - adhyApakAnAM pAThakAnAM vacanaM zrutvA uddhAvitA vegena dhAvitAstatra bahavaH kumArAzchAtrAdayaH, te hi aho ! krIDanakamAgatamiti rabhasato daNDairvazadaNDAdyaiveMtrairjalavaMzarUpaiH kazaizcaiva vajravikAraiH samAgatA militAstaM RSiM muniM tADayantIti sUtrArthaH / / 19 / / tadA ca - harikezIyanAma ||7|| // 7 // dvAdazamadhyayanam For Personal & Private Use Only ke ka 552 www.jninelibrary.org
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mel lol uttarAdhyayana sUtram 553 IIsll llel raNNo tahiM kosaliassa dhUA, bhaddatti nAmeNa aNiMdiaMgI / Mel harikezIyanAma dvAdazataM pAsiA saMjayaM hammamANaM, kuddhe kumAre parinivvavei / / 20 / / lusll madhyayanam vyAkhyA - rAjJo nRpatestatra yajJapATe kozalAyAM bhava: kauzalikastasya 'dhUatti' sutA bhadreti nAmnA aninditAGgI manojJadehA taM // // harikezabalaM 'pAsiatti' dRSTvA saMyataM tasyAmapyavasthAyAM hiMsAdenivRttaM, hanyamAnaM kruddhAn kumArAn parinirvApayati krodhAgnividhyApanena zItIkarotIti sUtrArthaH / / 20 / / sA ca tAnirvApayantI tasya prabhAvamatini:spRhatAJcAha - devAbhiogeNa nioieNaM, diNNAsu raNNA maNasA na jhAyA / Isll nariMdadeviMdabhivaMdieNaM, jeNAmi vaMtA isiNA sa eso / / 21 / / Hell vyAkhyA - devasyAbhiyogo balAtkAro devAbhiyogastena niyojitena vyApAritena 'diNNAsutti' dattAsmi ahaM rAjJA prakramAtkauzalikena tathApi // 'maNasatti' apergamyamAnatvAnmanasApi cittenApi na dhyAtA na kAmitA yeneti sambadhyate, narendradevendrAbhivanditena yenAsmyahaM vAntA tyaktA RSiNA | // sAdhunA sa eSa yuSmAbhiH kadarthayitumArabdhastato'nucitametaditi sUtrArthaH / / 21 / / imamevA) samarthayitumAha - Man 553 ||Gll lA I Isl Mell ||sil lisil ||ell Jan Ecation in der For Personal & Private Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ wall fiel uttarAdhyayana sUtram 554 roll fall ||7|| lish Moll eso hu so uggatavo mahappA, jiiMdio saMjao baMbhayArI / | harikezIyanAma || jo me tayA nicchai dijamANiM, piuNA sayaM kosalieNa raNNA / / 22 / / dvAdazaMall Well Moll madhyayanam vyAkhyA - 'eso hu sotti' eSa eva sa ugratapA ata eva mahAtmA jitendriyaH saMyato brahmacArI ca, yo metti' mAM tadA necchati dIyamAnAM pitrA Nell // janakena svayaM AtmanA na tvanyapreSaNAdinA kauzalikena rAjJeti sUtrArthaH / / 22 / / itthaM niHspRhatAmuktvA punarmAhAtmyamAha - Rel mahAjaso esa mahANubhAgo, ghoravvao ghoraparakkamo a / mA eaM hIlaha ahIlaNijaM, mA savve teeNa bhe niddahijjA / / 23 / / vyAkhyA - mahAyazA eSa munirmahAnubhAgo'tizayAcintyazaktiH, ghoravrato dhRtadurdharamahAvrataH, ghoraparAkramazca kaSAyAdivairijayamprati | raudrasAmarthyaH, yatazcAyamIdRzastato mA enaM muniM hIlayata ahIlanIyaM, kimiti ? yato mA sarvAMstejasA tapomAhAtmyena bhavato nirdhAkSIt // bhasmasAtkArSIt, ayaM hi ruSTo bhasmasAdevakuryAditi bhAva iti sUtrArthaH / / 23 / / tadA ca mA bhUdasyA vaco viphalamiti yakSo yacakre tadAha - etAI tIse vayaNAI sucA, pattIi bhaddAi subhaasiaaii| isissa veAvaDiaTThayAe, jakkhA kumAre vinivArayati / / 24 / / vyAkhyA - etAni pUrvoktAni vacanAni tasyAH zrutvA patnyA bhAryAyA rudradevapurohitasyeti zeSaH, bhadrAyAH subhASitAni sUktAni vacanAnIti "sl roll Isll Isll llel 554 llel lell ||all ||Gl in Education For Personal & Private Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Ioll ||sil Insil uttarAdhyayana sUtram ||7|| ||7|| 116ll 555 Wor ||Gll ||61 llll ||Gl ||7|| lol Isl lol lol yojyate, RServeyAvRttyArthaM yakSA yakSaparivArasya bahutvAdvahuvacanaM, kumArAn vinivArayanti, upadravAn kurvato nirAkurvantIti sUtrArthaH / / 24 / / kathaM // harikezIyanAma 6 nivArayantItyAha - dvAdazalol iio madhyayanam te ghorarUvA Thia aMtalikkhe, asurA tahiM taM jaNaM tAlayaMti / te bhinnadehe ruhiraM vamaMte, pAsittu bhaddA iNamAhu bhujo / / 25 / / vyAkhyA - te yakSA ghorarUpA raudrAkAradhAriNa: 'Thiatti' sthitA antarikSe nabhasi asurA AsurabhAvAnvitatvAt tasmin yajJapATe taM upadravakara I janaM tADayanti, tatazca tAn kumArAn bhinnadehAn vidAritAGgAn yakSaprahArairiti gamyaM, tathA rudhiraM vamato dRSTvA bhadrA idaM vakSyamANaM 'Ahutti' / vacanavyatyayAdAha brUte, bhUyaH punariti sUtrArthaH / / 25 / / tadyathA - giriM nahehiM khaNaha, ayaM daMtehiM khAyaha / jAyateaM pAehiM haNaha, je bhikkhuM avamantraha / / 26 / / vyAkhyA - giri nakhaiH khanatha, iha sarvatrevArtho draSTavyastataH khanatheva khanatha, tathA ayo lohaM dantaiH khAdatha, jAtatejasaM agniM pAdaihanyatha / ial tADayatha, ye yUyaM bhikSu prakramAdenaM avamanyadhve avadhIrayatha, anarthaphalatvAdbhikSvapamAnasyeti sUtrArthaH / / 26 / / kathamidamityAha - ilsil ils 555 Nell ||ol Nei llel |ell fall llell Hell IG llell Iel llel llell llell hell rell Jain Education internal 1161 ||Gll Halfww.iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISM uttarAdhyayana sUtram 556 Isll ||ell AsIviso uggatavo mahesI, ghorabbaoghoraparakkamo a / agaNivapakkhaMda payaMgaseNA, je bhikkhuaMbhattakAle vaheha / / 27 / / harikezIyanAma vyAkhyA - AzIviSa AzIviSalabdhimAn zApAnugrahasamarthaH, kuta ityAha-yatosau ugratapA maharSi_ravrato ghoraparAkramazca, tatazca // dvAdaza madhyayanam 6. 'agaNivatti' agniM vahni vAzabda ivArtho bhinnakramazca, tataH praskandatheva AkrAmatheva, keva ? 'payaMgaseNatti' ivazabdasya gamyatvAt pataGgaseneva / // zalabhazreNiriva, yathA hi sA tamAkrAmantI sadyo nAzamazrute yathA yUyamapIti bhAvaH, ye yUyaM bhikSukaM bhaktakAle bhojanAvasare, tatra hi dInAdInAmavazyaM deyamiti ziSTAcAraH, yUyaM tu kevalaM na datteti na, kintu tatrApi 'vahehatti' vidhyatha tADayatheti sUtrArthaH / / 27 / / itthaM // ||tnmaahaatmymaavedy kRtyopadezamAha - sIseNa eaMsaraNaM uveha, samAgayA savvajaNeNa tubbhe / jai icchaha jIviaMvA dhaNaM vA, loaMpi eso kuvioDahejjA / / 28 / / // vyAkhyA - zIrSeNa mUrdhA etaM muniM zaraNaM trANamupetAbhyupagacchata, zironamanapUrvaM tvameva naH zaraNamiti pratipadyadhvamiti bhAvaH / samAgatAH militA: sarvajanena saha yUyaM yadIcchata jIvitaM vA dhanaM vA, asmin hi kupite nAparaM jIvitAdirakSAkSamaM zaraNamasti, kuta ityAha-yato lokamapi kA jagadapyeSa kupito dahediti sUtrArthaH / / 28 / / athopAdhyAyastAn yAdRzAn dRSTvA yadakarottadAha - ||all Ifoll ||Gl 556 || ||kA || llen min Education International For Personal & Private Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll Nell uttarAdhyayana sUtram 557 sil Isl ||6ll avaheDia piTThasauttamaMge, pasAriAbAhuakammaciDhe / nibbheriacche ruhiraM vamaMte, UTuMmuhe niggayajIhanette / / 29 / / | harikezIyanAma dvAdazate pAsiA khaMDia kaTThabhUe, vimaNo visaNNo aha mAhaNo so / Moll madhyayanam isiM pasAdeti sabhAriAo, hIlaM ca niMdaM ca khamAha bhaMte ! / / 30 / / vyAkhyA - avaheThitAni adhonamitAni 'piTThatti' pRSThaM yAvatsanti zobhanAni uttamAGgAni zirAMsi yeSAM te avaheThitapRSThasaduttamAGgAH, 6 madhyamapadalopI samAsastAn, prasAritA bAhavo yeSAM te tathA, karmANyagnau samitkSepAdIni tadviSayA ceSTA karmaceSTA, na vidyate karmaceSTA yeSAM te tathA, tataH / OM karmadhAraye prasAritabAhUkarmaceSTAstAn, 'nibbheriyatti' prasAritAnyakSINi nayanAni yeSAM te tathA tAn, rudhiraM vamataH, 'uDDemuhetti' urdhvamukhAn / 7 nirgatajihvAnetrAn / / 29 / / te pAsiAiti' tAn dRSTvA khaMDiatti' khaNDikAn chAtrAn kASThabhUtAn atyantanizceSTatayA kASThakalpAn, vimanA vicitto kA viSaNNa: kathamamI sajjA bhaviSyantIti viSAdaM prAptaH, atheti darzanAnantaraM brAhmaNaH sa iti rudradevAkhya: RSi prasAdayati sabhAryAko bhAryAyuktaH kathamityAha-hIlAM cAvajJAM, nindAM ca doSodbhAvanarUpAM, kSamadhvaM bhadanteti sUtrArthaH ||30||punH prasAdanAmevAha - bAlehiM mUDhehiM ayANaehiM, jaM hIlIA tassa khamAha bhaMte ! / mahappasAyA isiNo havaMti, na hu muNI kovaparA havaMti / / 31 / / vyAkhyA - bAlaiH zizubhirmUDhaiH kaSAyodayAdvicittatAM gatairata evAhitAhitavivekavikalairyat hIlitAH 'tassatti' sUtratvAttat kSamadhvaM bhadanta ! 557 llel Nell llell llell ||91 Ilal lloll foll llell ||Gll lain Education in For Personal & Private Use Only ||oll H
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 uttarAdhyayana sUtram 558 dvAdazamadhyayanam Isl // na hyamI zizavo mUDhAH satAM kopArhAH, kintvanukampArhA eva / yaduktaM - "AtmadruhamamaryAdaM, mUDhamujjhitasatpatham / sutarAmanukampeta, narakArciSmadindhanam / / 1 / / " kiJca mahAprasAdA RSayo bhavanti, 'nahutti' na punarmunayaH kopaparA bhavantIti sUtrArthaH / / 31 / / munirAha - pubviM ca iNDiM ca aNAgayaM ca, maNappaoso na me asthi koI / jakkhA hu veAvaDiaM karenti, tamhA hu ee nihayA kumArA / / 32 / / vyAkhyA - pUrvaM ca purA, idAnIJcAdhunA, anAgate ca bhaviSyati kAle, manaHpradveSo na me asti, upalakSaNatvAdAsIdbhaviSyati ca, il kopItyalpopi / tarhi kathamamI IdRzA jAtAH ? ityAha - yakSAH 'huriti' yasmAdvaiyAvRttyaM kurvanti, tasmAt huravadhAraNe, tatastasmAdeva hetorete lil pratyakSA nihatAH kumArAH, na tu mama pradveSo'tra heturiti sUtrArthaH / / 32 / / tatastadguNAkRSTacittA upAdhyAyAdaya idamAhuH - atthaM ca dhammaM ca viANamANA, tubbhe Navi kuppaha bhUipaNNA / tubbhaM tu pAe saraNaM uvemo, samAgayA savvajaNeNa amhe / / 33 / / vyAkhyA - arthaM ca zAstrANAmabhidheyaM, dharma ca yatidharma kSAntyAdikaM vijAnanto vizeSeNAvagacchanto yUyaM nApi naiva kupyatha, & 'bhUipaNNatti' bhUtirmaGgalaM 1 vRddhiH 2 rakSA 3 veti vRddhAH, tato bhUtirmaGgalaM sarvamaGgalottamatvena, vRddhirvA vRddhiviziSTatvena, rakSA vA 558 in E ller For Personal Private Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 559 // sarvaprANirakSakatvena, prajJA buddhiryeSAM te bhUtiprajJAH, ata eva 'tubbhaM tutti' yuSmAkameva pAdau zaraNaM upemaH svIkurmaH samAgatAH sarvajanena vayamiti // harikezIyanAma // sUtrArthaH / / 33 / / tathA - dvAdaza madhyayanam acchemu te mahAbhAga !, na te kiMci na aJcimo / bhuMjAhi sAlimaM karaM, nANAvaMjaNasaMju / / 34 / / vyAkhyA - arcayAmaH pUjayAmaH 'te' iti subvyatyayAttvAM he mahAbhAga ! na naiva te tava kiJciJcaraNareNvAdikamapi nArcayAmaH, tathA bhukSva 6 ito gRhItvA 'sAlimaMti' zAlimayaM zAliniSpannaM kUraM odanaM nAnAvyaJjanairdadhyAdibhiH saMyutamiti sUtrArthaH / / 34 / / anyaJca - |lall imaM ca me atthi pabhUamanaM, taM bhuMjasU amhamaNuggahaTThA / bALaMti paDicchai bhattapANaM, mAsassa u pAraNae mahappA ! / / 35 / / vyAkhyA - idaM ca pratyakSata eva dRzyamAnaM me mama asti prabhUtaM bhUri anaM maNDakakhaNDakhAdyAdi bhojanaM taddhakSva asmAkamanugrahArthaM, evaM - tenokte munirAha-bADhamevaM kurma itItyevaM bruvANa iti zeSaH, praticchati dravyAdibhiH zuddhamiti gRhNAti bhaktapAnaM 'mAsassa utti' mAsasyaiva mAsakSapaNasyaivAnte iti gamyaM, pAryate paryantaH kriyate niyamasyAneneti pAraNaM, tadeva pAraNakaM, bhojanamityarthaH, tasminmahAtmeti sUtrArthaH / / 35 / / MT tadA ca tatra yadabhUttadAha - 559 llell ||Gll isil JainEducation For Personal Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| uttarAdhyayana sUtram lllll 560 ller * ||Gl tahiaM gaMdhodayapuSphavAsaM, divvA tahiM vasuhArA ya vuTThA / 6 harikezIyanAma pahayAo duMduhIo surehiM, AgAse aho dANaM ca ghuTuM / / 36 / / dvAdaza madhyayanam vyAkhyA - 'tahiaMti' tatra yajJapATe gandhodakaM ca puSpANi ca gandhodakapuSpANi teSAM varSa varSaNaM gandhodakapuSpavarSa surairiti sambandhAtkRtamiti gamyate, napuMsakaliGganirdezazceha varSazabdasya puMnapuMsakaliGgatvAt / divyA zreSThA'tahiti' tatra vasu dravyaM tasya dhArA satatanipAtajanitAsantatirvasudhArA, sA ca vRSTA pAtitA surairiti ihApi yojyate / tathA prahatA dundubhayo devAnakA: suraiH / tathA tairevAkAze aho ! ityAzcarye konya: kilaivaM dAnaM dAtuM zaktaH ? Mel Is ityahodAnaM ca ghuSTaM saMzabditamiti sUtrArthaH / / 36 / / taca prekSya vismitA viprA apyevamAhuH - sakkhaM khu dIsai tavoviseso, na dIsaI jAivisesu koI / . sovAgaputtaM hariesasAhuM, jasserisA iDDi mahANubhAgA / / 37 / / / vyAkhyA - 'sakkhaM khutti' khuzabdo'vadhAraNe, tataH sAkSAdeva dRzyate tapaso vizeSo mAhAtmyaM tapovizeSaH, na naiva dRzyate jAtivizeSo / kA jAtimAhAtmyarUpaH kopi svalpopi / kutaH ? ityAha-yata: zvapAkaputraM harikezasAdhuM pazyateti zeSaH, yasyedRzI dRzyamAnarUpA l ki RddhidevasAnnidhyalakSaNA sampanmahAnubhAgA sAtizayamAhAtmyA ! jAtivizeSe hi sati dvijAtInAmasmAkameva devA: sAnidhyaM vidadhyuriti // sUtrArthaH / / 37 / / atha sa eva munistAnupazAntamithyAtvAniva pazyanidamAha - 560 ||sl islil Isl IIST ill lall al lel Ill lll Ilall hww.jainelibrary.org Jan Education For Personal & Private Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 561 ||7|| kiM mAhaNA joIsamArabhaMtA, udaeNa sohiM bahiA vimaggaha / jaM maggahA bAhiriaM visohiM, na taM sudiTTaM kusalA vayaMti / / 38 / / vyAkhyA - kimiti kSepe, tato na yuktamidaM he mAhanAH brAhmaNAH ! jyotiragnistaM samArabhamANAH prastAvAdyAgaM kurvanta ityarthaH, udakena jalena zodhiM vizuddhiM 'bahiatti' bAhyAM vimArgayathAnveSayatha / kimevamupadizyate ? ityAha- yadyUyaM mArgayatha bAhyAM snAnAdibAhyahetujAM vizuddhiM nirmalatAM na tat sudRSTaM suSThu prekSitaM kuzalAstattvavido vadantIti sUtrArthaH / / 38 / / etadeva spaSTayati vyAkhyA - kuzaM ca darbha, yUpaM yajJastambhaM, tRNaM ca vIraNAdi-kASThaM ca indhanAdi, tRNakASThaM / agniM vahni, sarvatra pratigRhNanta iti zeSaH / sAyaM // sandhyAyAM, zabdo bhinnakramastataH 'pAyaMti' prAtazca prabhAte udakaM jalaM spRzanta AcamanAdiSu parAmRzantaH 'pANAiMti' prANino dvIndriyAdInudakAdI // bhUtAn tarUn pRthivyAdyupalakSaNaJcaitat viheThamAnAH vividhaM bAdhamAnAH bhUyopi punarapi na kevalaM purA kintu zuddhikAlepi jalAnalAdijIvopamardanena mandA jaDAH santaH prakurutha prakarSeNa upacinutha pApamazubhakarma / ayaM bhAvaH kuzalA hi karmamalavigamAtmikAM tAttvikImeva zuddhiM manyante, bhavadabhimate yAgasnAne ca yUpAdiparigrahajalasparzAdibhirjantUpamardahetutayA pratyuta karmalopacayanibandhane eva, tatkathaM taddhetukazuddhimArgaNaM sudRSTaM vido kasaM ca jUvaM taNakaTThamaggiM, sAyaM ca pAyaM udayaM phusaMtA / pANAI bhUAI viheDayaMtA, bhujjovi maMdA pakareha pAvaM / / 39 / / For Personal & Private Use Only ||7|| harikezIyanAma // 7 // lol dvAdazamadhyayanam 561 www.jninelibrary.org
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 562 Jell Jell llsil llll Mol vadeyuH ? Aha ca vAcakamukhyaH - "zaucamAdhyAtmikaM tyaktvA, bhAvazuddhyAtmakaM zubham / jalAdizaucaM yatredaM, mUDhavismApanaM hi tat / / 1 / / " iti is harikezIyanAma & sUtrArthaH / / 39 / / itthaM tadvAcA jAtasandehAste yAgamAzrityaivamaprAkSuH dvAdazakahaM care bhikkhu vayaM jayAmo, pAvAI kammAI paNollayAmo / madhyayanam akkhAhi No saMjaya jakkhapUiA, kahaM suiTTha kusalA vayaMti / / 40 / / vyAkhyA - kathaM kena prakAreNa 'caretti' sUtratvAJcarAmo yAgArthaM pravadmahe vayaM, he bhikSo ! tathA yajAmo yAgaM kurmaH ? kathamiti yogaH, pApAnyazubhAni karmANi 'paNullayAmotti' praNudAmaH prerayAmo yeneti gamyate, AkhyAhi kathaya no'smAkaM saMyata yakSapUjita ! / yo hyasmadviditaH // Moll karmapraNodanopAyo yAgaH sa tu yuSmAbhirdUSita iti bhavanta evAparaM yAgamupadizantviti bhAvaH / tataH kathaM sviSTaM zobhanayajanaM kuzalA vadantIti / M sUtrArthaH / / 40 / / munirAha - chajjIvakAe asamArabhaMtA, mosaM adattaM ca asevamANA / / pariggahaM ithio mANa mAyaM, eaM pariNAya caraMti daMtA / / 41 / / vyAkhyA - SaDjIvakAyAn pRthivyAdIn asamArabhamANA anupamardayantaH, 'mosaMti' mRSAM alIka, adattaM ca adattAdAnamasevamAnA:, 'pariggahaM' 6 mUrchA, striyomAnaM mAyA tatsahacarAtkopalobhau ca etadanantaroktaM parijJAya jJaparijJayA duSkarmanibandhanamiti jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayAca pratyAkhyAya 562 . . . . . . . . - - lish ||Gl Je lloll llel lol lio el llel 161 // Ier ||sil Isil JoinEducation indemy For Personal Private Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ ler lol sill uttarAdhyayana-8 caranti yAgepravartantedAntAH / yatazcadAntA evaMcaranti tato bhavadbhirapyevaM caritavyamiti sUtrArthaH / / 41 / / anena kathaMcarAmoyAgAyeti praznasyottaramuktaM, ki harikezIyanAma sUtram 1 atha kathaMyajAma iti dvitIyapraznasyottaramAha dvAdaza563 Isl susaMvaDA paMcahiM saMvarehiM, iha jIviaM aNavakaMkhamANA / Is madhyayanam vosaTTakAyA suicattadehA, mahAjayaM jayai jaNNasiTuM / / 42 / / vyAkhyA - susaMvRtAH sthagitAzravadvArAH paJcabhiH saMvaraiH prANAtipAtaviramaNAdivrataiH, ihetyasminmanuSyajanmani, upalakSaNatvAtparaloke ca // jIvitaM prastAvAdasaMyamajIvitamanavakAGkSanto'nicchantaH, ata eva vyutsRSTakAyAH parISahopasargasahiSNutayA tyaktakAyAH, zucayo'kaluSavratAste ca kA te tyaktadehAzcAtyantaniSpratikarmatayA zucityaktadehAH, mahAn jayaH karmAriparAjayarUpo yatra sa mahAjayastaM 'jayaitti' vacanavyatyayAdyajanti yataya iti il gamyaM / tato bhavantopyevaM yajantAM 'jaNNasiTuMti' prAkRtatvAt zreSThayajJaM zreSThazabdena ca etadyajanaM sviSTaM kuzalA vadanti, eSa eva ca karmapraNodanopAya Mon iti sUcitamiti sUtrArthaH / / 42 / / atha yadyayaM yajJaH zreSThastadAmuM yajamAnasya kAnyupakaraNAni ? ko vA yajanavidhiH ? iti te praznayAmAsuH - ke te joI kiM va te joiThANaM, kA te suA kiM va te kArisaMgaM / ehA ya te kayarA saMti bhikkhU, kayareNa homeNa huNAsi joI / / 43 / / vyAkhyA - 'ke iti' kiM te tava jyotiragniH ? kiM vA te tava jyotiHsthAnaM ? yatrAgninidhIyate, kAste sruco ghRtAdikSepikA darvyaH ? kiM vA te karISa evAGgaM analoddIpanahetuH karISAGgaM ? yenAgniH sandhukSyate, edhAzca samidho yAbhiragniH prajvAlyate te tava katarA: kA: ? 563 IST II JainEducation inlal. || Isl For Personal Private Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 564 dvAdaza sambhavaH / iti 16 Gl for 'saMtitti' casya gamyatvAcchAntizca duritopazamaheturadhyayanapaddhati: ? katareti prakramaH, he bhikSo ! katareNa homena havanavidhinA juhoSi ? harikezIyanAma is Ahutibhistarpayasi ? jyotiragniM / SaDjIvakAyArambhaniSedhe hyasmadiSTo homastadupakaraNAni ca pUrvaM niSiddhAni tatkathaM tava yajJasambhavaH ? iti sUtrArthaH / / 43 / / munirAha - 16 madhyayanam tavo joI jIvo joiThANaM, jogA suA sarIraM kArisaMgaM / kamme ehA saMjamajogasaMtI, homaM huNAmi isiNaM pasatthaM / / 44 / / vyAkhyA - tapo bAhyAbhyantarabhedabhinnaM jyotiragnistasyaiva karmalakSaNabhAvendhanadAhakatvAt, jIvo jyotiHsthAnaM tapojyotiSastadAzritatvAt, yogA manovAkkAyAH srucastairhi zubhavyApArA; snehasthAnIyAstapojvalanaprajvalanahetavastatra saMsthApyanta iti, zarIraM ISI karISAGgaM tenaiva hi tapojyotiruddIpyate tadbhAvabhAvitvAttapasaH, karma edhAstasyaiva tapasA bhasmIbhavanAt, saMyamayogA: saMyamavyApArAH zAntiH, DA sarvajIvopadravApahAritvAtteSAM, tathA 'homaMti' homena juhomi tapojyotiriti zeSaH, RSINAM munInAM sambandhinA 'pasatthaMti' prazastena kA kA jIvaghAtarahitatayA vivekibhiH zlAghitena samyak cAritrarUpeNeti bhAvaH / anena ca katareNa homena juhoSi jyotiriti pratyuktamiti sUtrArthaH / lA / / 44 / / itthaM yajJasvarUpaM jJAtvA snAnasvarUpaM pRcchantaste idaM smAhuH - llen Isl ler Mal Isl llel Nel 16 564 llsil Isl lel For Personal P U Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 565 llol fol lol ke te harae ke a te saMtititthe, kahiMsi hAo va rayaM jahAsi / Is harikezIyanAma ___ akkhAhi No saMjayajakkhapUiA, icchAmu nAuM bhavao sagAse / / 45 / / dvAdazavyAkhyA - kaste tava hRdonadaH ? ke atetti' kiMcate zAntyai pApopazamArthaM tIrthaM ? kahiMsi hAo vatti' vAzabdasya bhitrakramatvAtkasminvAsnAtaH madhyayanam ll zucIbhUto raja iva rajaH karma jahAsi tyajasi ? gambhIrAzayo hi tvaM, tatkimasmAkamiva tavApihRdatIrthameva zuddhisthAnamanyadveti na vidya iti bhAvaH / AcakSva |vada no'smAkaM saMyatayakSapUjita ! icchAmo jJAtuM bhavataH sakAze samIpeiti sUtrArthaH / / 45 / / munirAha dhamme harae baMbhe saMtititthe, aNAile attapasannalese / jahiMsi bahAo vimalo visuddho, susItibhUo pajahAmi dosaM / / 46 / / vyAkhyA - dharmaH ahiMsAdirUpo hRdastasyaiva karmarajopahAritvAt, brahmeti brahmacarya zAntitIrtha, tadAsevane hi sakalamalamUlaM MS rAgadveSAvunmUlitAveba, tadunmUlane ca na punarmalasambhava iti, satyAdhupalakSaNaM caitattathA cAha - "brahmacaryeNa satyena, tapasA saMyamena ca / MS mAtaGgarSirgataH zuddhiM, na zuddhistIrthayAtrayA // 1 // " kiM ca bhavadiSTatIrthAni prANipIDAhetutayA pratyuta malopacayanimittAnIti kutasteSAM // M zuddhihetutA ? yaduktaM - "kuryAdvarSasahasraM tu, ahanyahani majanam / sAgareNApi kRcchreNa, vadhako naiva zuddhayati / / 1 / / " hradazAntitIrthe eva MS vizinaSTi, anAbile mithyAtvaguptivirAdhanAdibhirakaluSe, ata evAtmano jIvasya prasannA manAgapyakaluSA lezyA pItAdyanyatarA Is yasmiMstadAtmaprasannalezyaM tasmin dharmahade brahmAkhyazAntitIrthe ca 'jahiMsitti' yasmin snAta iva snAto vimalo bhAvamalarahitaH, ata eva vizuddho l ||l isil Jel in E ston For Personal Private Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 566 Jell dvAdazamadhyayanam Isll Iol llol o Mail 6 gatakalaGkaH, suzItIbhUto rAgAdyuttaptimuktaH prajahAmi prakarSeNa tyajAmi dUSayati AtmAnaM vikRtiM nayatIti doSaH karma / tadevaM mamApi hRdatIrthe eva HS zuddhisthAnaM, paramIdRze eveti sUtrArthaH / / 46 / / nigamayitumAha - || eaM siNANaM kusalehiM diTuM, mahAsiNANaM isiNaM pasatthaM / jahiMsi NAyA vimalA visuddhA, mahArisI uttamaThANaM pattatti bemi / / 47 / / vyAkhyA - etadanantaroktaM snAnaM kuzalaidRSTaM, idameva ca mahAsnAnaM, na tu yuSmatpratItamasyaiva sakalamalApahAritvAt, ata eva RSINAM prazastaM // prazaMsAspadaM na tu jalasnAnavat sadoSatayA nindyaM, asyaiva phalamAha - 'jahiMsitti' supavyatyayAt yena snAtA vimalA vizuddhA iti prAgvat, maharSaya on uttamasthAnaM muktirUpaM prAptA gatA iti bravImIti prAgvaditi sUtrArthaH / / 47 / / evaM dvijeSu munimupasampanneSu yakSeNa praguNIkRtAcchAtrAH Mol tatastatkAlocitadharmadezanayA viprAn pratibodhya sAdhuH svasthAnamAyayau yayau ca kramAnmuktim / / kA iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM // & zrIuttarAdhyayanasUtravRttau dvAdazamadhyayanaM sampUrNam / / 12 / / / / iti dvAdazamadhyayanaM sampUrNam / / Ifoll Worl Iol Tel 566 lisil lisil lisil lell For Personal Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 567 STDODOOT / / atha citrasambhUtiyanAma trayodazamadhyayanam / / / / arham / / vyAkhyAtaM dvAdazamadhyayanaM, atha trayodazamArabhyate / asya cAyamabhisambandha:, ihAnantarAdhyayane tapasi yatno vidheya ityuktaM, tapaH kurvatA ca nidAnaM tyAjyamiti nidAnadoSaM citrasambhUtodAharaNena darzayituM citrasambhUtIyAkhyamidamucyate ityanena sambandhenAyAtasyAsyedamAdau // 7 // sUtratrayam - jAI parAjio khalu, kAsi niANaM tu hatthiNapuraMmi / culaNIi baMbhadatto, uvavanno paumagummAo / / 1 / / vyAkhyA - jAtyA prakramAcANDAlAkhyajAtyA parAjitaH pUrvabhave parAbhUto jAtiparAjitaH, khalurvAkyAlaGkAre 'kAsitti' akArSInnidAnaM // cakravarttipadaprAptirme bhUyAdityevaM rUpaM tuH pUrtI, hastinApure nagare / tadanu ca culanyAM brahmadatta upapatra utpanna: padmagulmAnnalinIgulmavimAnAcyutveti zeSaH / culanyAM brahmadatta utpanna ityuktaM, sa ca kketyAha - bhUcitta, puNa jAo purimatAlaMmi / siTThikulaMmi visAle, dhammaM soUNa pavvaIo / / 2 / / vyAkhyA - kAmpIlye kAmpIlyanAmni nagare sambhUtaH prAgbhave sambhUtAbhidhaH, citrasya kA vArtetyAha-citraH punarjAtaH purimatAle purimatAlapure // 6 // zreSThikule vizAle putrapautrAdibhiviMstIrNe, prAptayauvanazca tathAvidhAcAryasamIpe dharmaM zrutvA pravrajitaH / / 2 / / tataH kimityAha - Jain Education Intional For Personal & Private Use Only SETZEDOAS SSSSSSSS citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam 567
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 llell llll Isil uttarAdhyayana Wel pell 56 ||sill licil Poll llel llell llll llell ||sil lell kaMpillaMmi a Nayare, samAgayA dovi cittasaMbhUA / suhadukkhaphalavivAgaM, kahaMti te ikkamikkassa / / 3 / / isi citrasambhUtIyavyAkhyA - kAmpIlye ca nagare samAgato milito dvAvapi citrasambhUtau pUrvabhavanAmnA sukhaduHkhaphalavipAkaM sukRtaduSkRtakarmAnubhavarUpaM // nAma trayodazakathayatasto 'ekkamekkassatti' ekaikasya anyonyaM, sarvatra vartamAnanirdezastatkAlApekSayeti sUtratrayAkSarArtho bhAvArthastu kathAnakAdavaseyastatra cAyaM // madhyayanam sampradAyaH / tathAhi - asti puraM sAketaM, saGketaniketanaM zubhazrINAm / tatra municandro'bhU-bhUpazcandrAvataMsasutaH / / 1 / / sa ca sAgaracandraguroH, pArzve pravrajya bhavaviraktamanAH / dezAntare vihAM, guruNA samamanyadAcAlIt / / 2 / / bhikSArthamatha kvApi, grAme gatavati mahAmunI tasmin / sArthena samaM celu-rguravaH sa tu sArthaviyuto'bhUt / / 3 / / tamaTantamaTavyantaH, kSuttRSNAbAdhitaM tRtIyadine / praticerurbandhava iva, catvAro vallavAzcaturAH / / 4 / / pratyupakartumivoce, tebhyo vAcaMyamopi jinadharmam / taM zrutvA sambuddhAH, pravavrajustepi bhavabhItAH / / 5 / / teSu ca dharmajugupsA-mubhI vyadhattAM vrataprabhAvAJca / divi devatvaM prAptau, tatazzyutau cAyuSi kSINe / / 6 / / dazapuranagare zANDilya-vipradAsyAH sutau yugalajAtau / jAtau tau jayavatyAH, prAkRtanindAvipAkavazAt / / 7 / / 16 to samprAptau tAruNya-manyadA kSetrarakSaNAya gatau / suSupaturadho vaTataro-niragAttatkoTarAJca phaNI / / 8 / / Isll lilsil Isll lel llell Nell lisil IIsl llll llll le llell 16ll llel Illl llcall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 569 isi citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam || ||7|| tena ca daSTe duSTe-naikasmiMstaM gaveSayan bhujagam / aparopyadaMzi tenaiva, bhoginA pUrvaripuNeva / / 9 / / to cAprAptacikitso, vipadya kAliJjarAcalopAnte / hariNIkukSiprabhavI, saJjAtau yugmajo hariNau / / 10 / / snehAt saha viharantI, muktakazareNa mRgayuNA tau ca / vyApAditau varAko, kSiptAzaninA ghaneneva / / 11 / / atha mRtagaGgAtaTinI-taTasthahaMsIsutAvabhUtAM tau / bAlyAdapi bhramantI, samameva dRDhAnurAgeNa / / 12 / / jAlena tau nibadhyA-nyadA'vadhIjjAliko galaM bhaktvA / viSavalleriva dAruNa-maho ! phalaM dharmanindAyA: / / 13 / / atha tau vANArasyAM, prabhUtavittasya bhUtadattasya / tanayAvubhAvabhUtAM, zvapacapatezcitrasambhUtI / / 14 / / vANArasyAM ca tadA, babhUva zaGkhAbhidho dharAdhipatiH / tasya ca durmatisacivaH, sacivo'bhUnnamuciriti nAmnA / / 15 / / aparAdhe sa ca mahati, prachatravadhAya bhUtadattAya / datto'nyadA nRpatinA, taM cetyUce zvapacanAthaH / / 16 / / tvAM jIvayAmi yadi me, putrau pAThayasi bhUmigehasthaH / namucirapi pratipede, tadapi vaco jIvitavyakRte / / 17 / / adhyApayaJca satataM, kalA vicitrAH sa citrasambhUtau / mAtaGgapateH patnI-manuraktAmaramayaJca kudhIH / / 18 / / tacAvabuddhya ruSTe, zvapacapatau hantumudyate namucim / tvaritamanAzayatAmupa-kAritvAJcitrasambhUtau / / 19 / / nirgatya tato namuci-drutaM yayau hastinApure nagare / tatra ca sanatkumAra-zcakrI taM dhIsakhaM cakre / / 20 / / Ish IN lifall ||oll Mall lall 161 llel ||sil lll 569 JainEducation intele... For Personal & Private Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ Joi uttarAdhyayana sUtram 570 // citrasambhUtIyallell nAma trayodazamadhyayanam || 16 |sil itazca rUpamanindyaM, lAvaNyamadbhutaM yauvanaM ca to navyam / prAptau zvapacasutau smara-madhusamayAviva yutau babhatuH / / 21 / / vINAveNukalakvaNa-sambandhasubandhuraM ca tau gItam / gAyantau nRtyantau, jagatopi mano vyapAharatAm / / 22 / / anyedyuH puri tasyAM, madhUtsavaH pravavRte mahaH pravaraH / tatrAvigItagItA, viniryayuH pauracaJcaryaH / / 23 / / niragAna caJcarI tatra, citrasambhUtayorapi pravarA / tatra ca jagaturgItaM, kinnaramadahAri to sphItam / / 24 / / AkarNya karNamadhuraM, tadgItaM vizvakArmaNamamantram / tyaktAnyacazmarIkAH, paurAH pauryazca tatra yayuH / / 25 / / sarvasminnapi loke, tadgItaguNena mRgavadAkRSTe / gAtAronye bhUpaM, vyajijJapanityamarSavazAt / / 26 / / mAtaGgAbhyAM svAmin !, gItenAkRSya pauralokoyam / sakalopi kRto malina-stata ityalapannRpaH kopAt / / 27 / / puryA praveSTumanayo-noM deyaM vezmanIva kukurayoH / tata Arabhya vRkAviva, to dUramatiSThatAM puryAH / / 28 / / tasyAM ca puri pravare, pravRttavati kaumudImahe'neyuH / ullaGghya nRpativacanaM, prAvizatAmajitakaraNau tau / / 29 / / vihitAvaguNThanau tau, channamaTantau mahaM ca pazyantau / kroSTuravaiH kroSTArA-viva gAnotko prajAgItaiH / / 30 / / avagaNitabhUpabhItI, agAyatAmatimanoharaM gItam / taJca nizamya janAstI, parivarmakSikA madhuvat / / 31 / / (yugmam) kAvetAviti lokai-AtuM kRSTAvaguNThanAvatha to / upalakSitau nRpAjJA-vilopakatvAdRzaM nihatau / / 32 / / lloll all lifal liall lirail llell lioall Jiroll Jiosil Iell isil ISI Ish Isl Isl ||all || llroll ||sil 570 foll JainEducation internet 111 Mall Www.jainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 571 cl t nazyantau pazyantau, dInaM bhayavihvalau skhalatpAdau / lokaizca hanyamAnau, kathamapi tau nirgatau puryAH / / 33 / / gambhIrodyAnaM ca, prAptau tAviti mitho vyacintayatAm / dhig nau kuladoSahatAn, rUpakalAkauzalAdiguNAn / / 34 / / dhAtava iva kSayarujA, doSeNAnena dUSitA hi guNAH / jAtA vipattaye nau, pattaya iva bheditA dviSatA / / 35 / / vyasanairiva nau vyasanaM jajJe kuladoSadUSitairhi guNaiH / sa ca sahacArI vapuSa- stattyAjyaM raja ivedamapi / / 36 / / dhyAtveti martukAmau, yAntau prati dakSiNAmubhAvapi tau / dUraM gatau mahIdhara - mapazyatAmekamatituGgam / / 37 / / taM cArohantau tau, bhRgupAtacikIrSayA zramaNamekam / dhyAnasthamamAnaguNaM, prekSya procairmudamadhattAm / / 38 / / chAyAtarumiva pathikau, taM prApyApagatasakalasantApau / tAvanamatAM vamantau prAg duHkhamivAzrujaladambhAt / / 39 / / dhyAnaM samApya muninA, kuta AyAtau yuvAmitaki pRSTau / prAkAzayatAM svAzaya-muktvA nijavRttamakhilaM tau / / 40 / / tata ityUce zramaNo, vilIyate deha eva bhRgupAtAt / na tu pAtakaM tato'sau na yujyate dakSayoryuvayoH / / 41 / / duHkhAnAM bIjamaghaM, tapasaiva kSIyate na maraNena / tadihaM heyaM dehaM saphalIkriyatAM tapazcaraNaiH / / 42 / / glAnAviva vaidyavaca statsAdhuvacaH prapadya sadyaH / prAvrajatAM tatpArzve kramAdabhUtAM ca gItArthau / / 43 / / SaSThASTamAditapasA, krazayantI vigrahaM samaM pApaiH / mUrtI tapaH zamAviva, samameva vijahaturbhuvi tau / / 44 / / viharantI to jagmaturanyedyurhastinApure nagare / bahirudyAnasthau tatra, ceraturduzvaraM ca tapaH / / 45 / / For Personal & Private Use Only te ledaa raa caa caa l ||7|| // citrasambhUtIya nAma // 7 // trayodaza madhyayanam TTTTT 571
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 572 DD SOS S SS thaal sambhUtamunirnagare, mAsakSapaNasya pAraNe'nyedyuH / bhikSArthamaTan dadRze durAtmanA namucisacivena / / 46 / / mAtaGgasutaH soyaM, mama vRttaM vakSyatIti sAzaGkaH / niSkAzyatAM purAdaya- mityUce nijabhaTAnnamuciH / / 47 / / yamadUtairiva caNDe -stairlakuTAdiprahAradAnaparaiH / vidhurIkRtotha sAdhu-drutaM nyavartata tataH sthAnAt / / 48 / / nirgacchannapi sa muni-rnamucibhaTairna mumuce yadA'padayaiH / zAntopi cukopa tadA, syAduSNaM jalamapi hyanalAt / / 49 / / tadvadanAnniragAdatha, dhUmastomaH samantataH prasaran / tadanu ca tejolezyA, jvAlApaTalairnabhaH spRzatI / / 50 / / tadvIkSya sabhayakautuka meyuH paurA muniM prasAdayitum / AyAsItpuranAthaH, sanatkumArazca cakrivaraH / / 51 / / natvA caivamavocat, bhagavannetanna yujyate bhavataH / dagdhaH kRzAnunApi hi nAgururudbhirati durgandham / / 52 / / kriyatAmasmAsu kRpA, saMhiyatAmAzu kopaphalametat / vyabhicarati satAM kopa:, phale khalAnAmiva snehaH / / 53 / / uktaM ca - " na bhavati bhavati ca na ciraM, bhavati ciraM cet phale visaMvadati / kopaH satpuruSANAM, tulyaH snehena nIcAnAm / / 54 / / " tanmuJca muJca kopaM, nIcajanocitamanaJcitaM munibhiH / ityuktopi na yAvat prasasAda sa sAdhuratikupitaH / / 55 / / tAvattatrAyAtaH, citrastaM vyatikaraM janAt zrutvA / ityUce bhrAtastyaja, roSamimaM caraNavanadahanam / / 56 / / dezonapUrvakoTyA, yadarjitaM bhavati vimalacAritram / tadapi hi kaSAyakaluSo, hArayati yatirmuhUrtena / / 57 / / For Personal & Private Use Only PEEDOSTI // 7 // citrasambhUtIya FTTTTTTS nAma trayodazamadhyayanam 572
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ MI lisil ||sl lisil uttarAdhyayana sUtram lell 57 foll i // citrasambhUtIyailoli nAma trayodazamadhyayanam Iel llell all liell lleell foll all ||6ll Ill sulabhA hi bAlasaGgA-dAkrozAghAtamaraNadharmagamAH / eSu ca yathottarasyA-bhAve manute munirlAbham / / 58 / / apakRtikAriSu kopaH, kriyate cetkopa eva sa kriyatAm / yo harati dharmavittaM, datte cAnantaduHkhabharam / / 59 / / ityAdicitravAkyaH, zrutAnugAmibhirazAmi tatkopaH / pAthodharapAthobhi-giridAvAnala iva prabalaH / / 60 / / taM copazAntamanasaM, praNamya lokA yayunijaM sthAnam / tau ca zramaNo jagmatu-rudyAnaM dadhyatuzcaivam / / 61 / / AhArArthaM pratigRha-maTadbhirAsAdyate vyasanamuH / gAtraM caitadgatvara-mAhAreNApi kRtapoSam / / 62 / / tatkRtasaMlekhanayo-rAhArairAvayoH kRtamidAnIm / iti tau caturvidhAhA-ramanazanaM cakratuH kRtinau / / 63 / / kaH paryabhUnmayi nRpe, sati yatimiti pRcchato janAn rAjJaH / kenApyUce namuci-stamatha nRpo'bandhayatkupitaH / / 64 / / punarapyevaM mA'nyo, mAnyAnapamAnayatviti mahImAn / puramadhyenAneSI-dupamuni taM dasyumiva baddham / / 65 / / tau cAvandata bhUpo-'Gkarayanniva medinIM mukuTakiraNaiH / taM cAnandayatAM cAru-dharmalAbhAziSA zramaNau / / 66 / / labhatAmaparAdhI vaH, svakarmaphalamayamiti bruvanRpatiH / zaminoradarzayadatho-pasthitamaraNaM namucisacivam / / 67 / / moktavya eva rAja-trayamityuditastato nRpastAbhyAm / nirvAsya purAdamuca-guruvacanAdvadhyamapi taM drAk / / 68 / / tau nantumathAyAsI-tstrIratnaM cakriNaH sunandAkhyA / devIbhirivendrANI, vRtA sapatnIbhirakhilAbhiH / / 69 / / tasyAzca praNatAyA, veNilatAsparzamanubhavan sadyaH / sambhUtobhadrakto-'naGgasyApi prabalatAho ! / / 70 / / llell lall lifoll Wal 573 IIslil Isl lol ||ol Neoli ||oll f ormal ile lain Edacation in For Personal & Private Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gll uttarAdhyayana- sUtram 6 6 || 574 || Wel Hsi | citrasambhUtIya nAma III trayodaza madhyayanam ||61 || New wal Ish Gll ius dadhyau caivaM yasyA, veNisparzopi sRjati sukhamatulam / tasyA nalinAsyAyAH, kAyasparzasya kA vArtA ? / / 71 / / antaHpuramantaHpurayukte, rAjani gatetha to natvA / sambhUtamunirvidadhe, nidAnamiti kAmarAgAndhaH / / 72 / / atiduSkarasya yadi me, tapasaH syAtphalamamuSya kimapi tadA / strIratnasya svAmI, bhUyAsaM bhAvini bhave'ham / / 73 / / taJca zrutvA citro, dadhyau mohasya durjayatvamaho ! / viditAgamopi nipatati, yadayaM saMsAravArinidhau / / 74 / / tadbodhayAmyamumiti, proce citraH karoSi kiM ? bhrAtaH ! / tapasomuSmAtkimidaM, kAmayase tRNamiva dyumaNe: ? / / 75 / / kSaNikAkSaNikAn kAGkSati, bhogAnapahAya nirvRtisukhaM yaH / sa hi kAcasakalamurarI-karoti suraratnamapahAya ! / / 76 / / taduHkhanidAnamidaM, muJca nidAnaM vimuhyasi kRtin ! kim ? / ityuktopi sa mumuce, na nidAnaM dhig viSayatRSNAm / / 77 / / tAvatha pUrNAyuSko, saudharma nirjarAvajAyetAm / citrastatazcyutobhU-dibhyasutaH purimatAlapure / / 78 / / sambhUtopi cyutdA, kAmpIlyapure maharddhibhararucire / culanIkukSiprabhavo, brahmanRpasyAbhavattanayaH / / 79 / / tasya caturdazasusvapna-sUcitAgAmisampado muditaH / vidadhe sotsavamabhidhAM, brahmanRpo brahmadatta iti / / 8 / / vavRdhe sotha kumAraH, sitapakSazazIva zubhakalAzAlI / jagadAnandaM janayan, vacomRtenAtimadhureNa / / 81 / / abhavan vayasya bhUpA-zcatvAro brahmaNotha teSvAdyaH / kaTakaH kAzIzo'nyaH, kaNerudatto gajapurezaH / / 82 / / dIrghazca kozaleza-zcampAnAthazca puSpacUlanRpaH / sAmAnyamiva vyaktiSu, teSu snehobhavadyApI / / 83 / / Wal 16ll ||Gll all Isil Hell 16ll Joll ||sil ||7|| Isl Isil Jell Jell Jell 574 19 Jain Education Indellen For Personal & Private Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 575 lal lel 16 116h Icell || id citrasambhUtIyafoll nAma || is trayodaza madhyayanam lish ISM Isll leel paJcApi brahmAdyA-stenyonyaM virahamakSamAH soDhum / ekaikapure nyavasan, prativarSa saMyutaH kramazaH / / 84 / / kAmpIlyapure'nyedyuH, samamAyAteSu teSu paripATyA / brahmanRpasya kadAci-cchirovyathA dussahA jajJe / / 85 / / jAtadvAdazavarSa, nyasyAGke brahmadattamatha suhRdAm / soce kArayitavyaM, rAjyamidamanena yuSmAbhiH / / 86 / / ityuktvA rAjJi mRte, kRtvA tatpretakarma tatsuhRdaH / dadhyumitrasya sutaH, zaizavamavagAhate yAvat / / 87 / / tAvadrAjyamidaM rakSaNIyamArakSakairivAsmAbhiH / iti dIrgha rakSArthaM, muktvA'nye svasvanagaramaguH / / 88 / / dIrghotha rAjyamakhilaM, bubhuje'rakSakamivaudanaM kAkaH / mArjAro dugdhamivA-nvaiSItkozaM ca ciragUDham / / 89 / / madhye zuddhAntamagA-danargala: pUrvaparicayAdanizam / rahasi ca culanIdevI-mavArttayannamanipuNagirA / / 90 / / sothAvamatya lokaM, brahmanRpatisauhadaM kulAcAram / aramayadanizaM culanI-maho ! ajayyatvamakSANAm / / 91 / / grahilApaTamiva mumuce, culanyapi prema ramaNaviSayaM drAk / tau ca sukhaM bhuJjAnau, nAjJAsiSTAM dinAn vrajataH / / 92 / / taJca tayorduzcaritaM, brahmanRpasya dvitIyamiva hRdayam / jJAtvA sacivo dhanuriti, dadhyau sadbuddhijalajaladhiH / / 93 / / kurutAmakAryameta-jhulanI jAtisvabhAvacapalamatiH / nyAserpitamapi sakalaM, dIrghA vidravati tadayuktam / / 94 / / tadasau kimapi vidadhyA-dbhUpabhuvopi vyalIkamatiduSTaH / nIco hi poSakasyA-pyAtmIyaH syAnna bhujaga iva / / 95 / / dhyAtveti jJApayituM, tatsakalaM sevituM kumAraM tam / varadhanusajhaM nijasuta-mAdizadatinipuNamativibhavam / / 96 / / ||6|| lreall ISM lIsl 575 el lIsll 16|| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 ller uttarAdhyayana sUtram 576 llall liall fall kA citrasambhUtIyaIs nAma |lol ill trayodazaIll ||7|| madhyayanama lioll Jel ||sil foll Isil Isil llol lleil Isl llell tenAtha tayozcarite, nivedite brahmasustadasahiSNuH / antaHpurAntaragama-dvaddhvA dvikakokile kupitaH / / 97 / / vadhyAvimo yathA varNa-saGkarAdIdRzaH paropi tathA / hantavyo me nizcita-mityuJcaistatra cAvAdIt / / 98 / / kAkohaM tvaM ca pikI-tyAvAM khalu hantumicchati sutaste / tata iti dIrghokte, devyUce zizugirA kA bhI: ? / / 99 / / bhadrakareNumRgebhI, nItvA tatrAnyadA tathaiva punaH / nRpabhUH proce taJca, zrutvA dIrghovadajhulanIm / / 100 / / zRNu subhage sutavANI, sAbhiprAyAM halAhalaprAyAm / devyavadadbhavatu tathA-pyanena kiM jAyate zizunA ? / / 101 / / haMsyA samamanyedyu-rbakamAdAyAvarodhamAyAtaH / nRpabhUruvAca naivaM, kasyApyanayaM sahiSye'ham / / 102 / / tata ityavadaddIrghaH, zRNu devi ! zizoH sutasya vacanamidam / anumApayati manaHsthaM, kopaM yaddhUma iva vahnim / / 103 / / vRddhiM gato hi bhAvI, sukhavighnAyAvayorasau niyatam / tadayamudayannivAmaya, ucchedyaH zizurapi durAtmA ! / / 104 / / devyUce rAjyadharaM, hanmi kathaM tanayamaurasaM svAmin ! / pazavopi prANAniva, nijAnyapatyAni rakSanti / / 105 / / bhUyopyUce dIrghA, ripumevAvehi sutamamuM sutano ! / tatkiM muhyasi mayi sati, bahavastava bhAvinastanayAH / / 106 / / tadatha pratipadyoce, culanI ratarAgaluptasutamohA / kenopAyenAsmi-trihate vacanIyatA na syAt / / 107 / / dIrghobravItkumAro, vivAhyatAM tasya vAsagRhadambhAt / gUDhapravezanirgama-mekaM lAkSAgRhaM kAryam / / 108 / / tatra ca savadhUkesmin, supte rAtrau hutAzano jvAlyaH / iti tau vimRzya jatugRha-mArambhayatAmasAramatI / / 109 / / || ||all ||oll Woli || lies likell llel Jell 16 Isl Jell ell Isll 576 161 in Econ For Personal Private Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram il citrasambhUtIya ||sil Isl nAma 577 llel llell is trayodazaMall madhyayanam Mall 116ll llsil llell Isll Hell 16ll vRtvA brahmasutArtha, puSpavatIM puSpacUlanRpatisutAm / sAmagrI ca samagrAM, vivAhasaktAmakArayatAm / / 110 / / jatugRharacanAdatha dhanu-sacivo duSTaM tayoviMdana bhAvam / brahmabhuvo hitamicchurgatvAkhyaddIrghanRpamevam / / 111 / / asti suto me varadhanu-nAmA yuSmanidezakaraNacaNaH / tadahaM jarI cikIrSe, paralokahitaM kvacidgatvA / / 112 / / kuryAtkamapyanarthaM, gataH paratrAyamiti dhRtAzaGkaH / dIrghaH kRtAvahittha-stamityavocattato dambhAt / / 113 / / tvAmantarA hi rAjyaM, na bhAti nabha iva vinA nizAnAtham / tadalaM paratra gamanaiH, kuru dharmamihaiva dAnAdyam / / 114 / / gaGgAtaTetha kRtvA, sadbuddhiH satramaNDapaM mantrI / dInAdInAM dAnaM, dadau yathAkAmamantrAdeH / / 115 / / pratyayitanarairdAno-pakAramAnairvazIkRtaiH sacivaH / dvikrozAM ca suraGgA-macIkhanajatugRhaM yAvat / / 116 / / vArtA tAM ca channaM, nyavedayat puSpacUlabhUpataye / sopi tato dAserI, preSIduhituH pade rucirAm / / 117 / / bhUSaNabhRteti supari-cchadeti tAM nRpasutAM jano mene / uttejitA maNiyutA, kanakamivAbhAti 'rItirapi / / 118 / / gaNikApremeva mano, bAhyaM kRtvA mahotsavaM culanI / tAmatha pure praviSTAM, vyavAhayad brahmadattena / / 119 / / lokaM visRjya tanayaM, preSIdatha sasnuSaM jatugRhe sA / sopi vadhUvaradhanuyuga, visRSTatantro yayau tasmin / / 120 / / tasya ca gateddharAtre, vArtAbhiH sacivasUnuracitAbhiH / tatrAjvalayajvalanaM, jatuvezmani nijanaraizcalanI / / 121 / / dIrghaculanyorapayaza, iva dhUmo vyAnaze'tha bhUvalayam / tatsparddhayeva parita-statsadanaM vyApadanalopi / / 122 / / Mell foll lell lel Peall foll lal lleel lal all Mell lio hell || foll lish Malll lal 1. pittalam Isll iii Jell 577 ||sil llcall in Education Inter nal Isll i.imwww.iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hel llel liel llll Isll l uttarAdhyayana- sUtram 578 Tell llell |oll is citrasambhUtIyaisi nAma ||s trayodazamadhyayanam 16ll llel Isi Per foll 16ll all sambhrAntotha kumAraH, kimetaditi mantrinandanamapRcchat / sopyabravIdidaM khalu, culanIduzceSTitaM nikhilam / / 123 / / satraM yAvatpitrA, tadiha suraGgA kRtAsti pAtuM tvAm / taddvAramitaH praviza, prakAzya pANiprahAreNa / / 124 / / channamudantamamuM mama, pitA nyavedayadatastava zvasuraH / praiSIhAsImenAM, tat pratibandhaM vimuJcAsyAH / / 125 / / tenetyukto nRpabhUrbhupuTamAsphoTya pANighAtena / suhRdA samaM suraGgA, viveza yogIva bhUvivaram / / 126 / / prAptau ca suraGgAnte, turagAvAruhya mantriNA dattau / tau jagmatuH kumArI, paJcAzadyojanAni drAk / / 127 / / tatra ca vihAya vAhau, gurumAItikramazrameNa mRtau / kroSTukasaJjamagAtAM, grAmaM tau pAdacAreNa / / 128 / / smAhAtha bhUpabhUriti, mAM pIDayataH sakhe ! kSudhodanye / kSaNamiha tiSTha svAmi-nityUce taM ca sacivasutaH / / 129 / / kiJciJca vicArya divA-kIti grAmAttata: samAkArya / tau vapanamakArayatAM, cUDAmAtraM tvadhArayatAm / / 130 / / sandhyAbhrANIva ravi-zvetarucI dhAturaktavasanAni / paridhAya nyakSipatAM, svakaNThayorbrahmasUtraM tau / / 131 / / varadhanurathabhUpabhuvaH, zrIvatsAlaGkataM hRdayapaTTam / caturaGgulapaTTena, pyadhAdaho ! ripubhayaM prabalam / / 132 / / veSAntaramiti kRtvA, grAmAntastau gatau dvijaH kazcit / bhojanakRte nyamantraya-dabhojayaJcAtigauravataH / / 133 / / atha mUrdhni brahmabhuvo-'kSatAn kSipantI dvijapriyA pramadAt / sitavasanayugaM kanyAM, copAninye'psara:kalpAm / / 134 / / Uce'tha varadhanuH kiM, dadAsyamUmasya niSkalasya baTo: ? / nahyati nahyatirucirAM, hAralatA kopi karabhagale ! / / 135 / / lol loll Ifoll lol Itall Ifoll IGll lel || lel ||7|| Nel ||lA || 578 Isil Mel in Education International For Personal & Private Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gl ||ll el lal all uttarAdhyayana- sUtram llell 579 lel citrasambhUtIyaIsl nAma ||Gll trayodaza|| Ie1 madhyayanam ||ol || lall Isil fell Nell tata ityavadadvipro, 'bandhumatI' saJjakA mama sutAsau / asyAzca varazcakrI, bhAvItyuktaM nimittajJaiH / / 136 / / paTTAcchAditahRdayo, bhuGkte yastava gRhe samitrastam / jAnIyA duhiturvara-miti taireva ca mama proktam / / 137. / yogyAya suvidyAmiva, dade tadenAM kanImahamamuSmai / prANapriyAM sutAM khalu, yacchAmi yathAtathA na sakhe ! / / 138 / / tAmatha pariNIya kanI, nRpabhUH sthitvA ca tatra tAM rajanIm / sadbhAvaM bhAryAyai, procya samitrocalatprAtaH / / 139 / / dUragrAmaM ca gatau, zuzruvatustAvidaM janazrutyA / sarve'dhvAno ruddhA, dIrpaNa brahmadattakRte / / 140 / / prANatrANakRte to, gacchantAvutpathena tacchrutvA / prApaturaTavImekAM, tatra ca nRpabhUrabhUttRSitaH / / 141 / / tamatha vaTAdho muktvA , drutaM gato varadhanuH kRte payasaH / upalakSya dIrghapuruSaH, sAyaM rurudhe ca jagRhe ca / / 142 / / sotha palAyanasajJAM, brahmabhuvo vyadhita hanyamAnastaiH / tUrNaM tataH kumAro, nanAza pArada ivAjJAtaH / / 143 / / vegAd vrajaMzca patitaH, kAntAre dhUrttacitta iva gahane / virasaphalAni sa bubhuje, duravasthAyAM hi kimabhakSyam / / 144 / / bhrAmyaMzcaikaM tApasa-mahni tRtIye dadarza nRpatisutaH / pravahaNamivAbdhipatita-staM ca prApyAdhikaM mumude / / 145 / / kutrAsti bhadantAnA-mAzrama iti taM vadantamatha sa muniH / nItvAzramamupakulapati, ninye vratalipsumiva sadyaH / / 146 / / taM ca praNataM praNayA-dityalapatkulapati: kRpAjaladhiH / kastvaM kimihAyAsI-yorapi durgame gahane ? / / 147 / / nRpabhUstataH svavRttaM, smAha yathAvRttamakhilamapi tasmai / taba zrutvA kulapati-rityavadatpramadagadgadagIH / / 148 / / 579 III III el Jain Education n ational For Personal & Private Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 500 M citrasambhUtIyaIoll nAma 16l trayodaza||oll madhyayanam fiell Ioll lol ||7|| ||7|| brahmanRpasya bhrAtA, laghurahamasmi tvadIyatAtasya / tatprAptosi svagRhaM, tiSTha sukhaM vatsa ! mA bheSIH / / 149 / / teneti bADhamudito, muditastatrAzrame kumAro'sthAt / AgAJca jaladakAla:, kAla iva nidAghadAhasya / / 150 / / tamatha pitRvyaH premNA, savizeSamapAThayatkalA: sakalAH / pAtre dattA zrIriva, vidyA hi syAdanantaphalA / / 151 / / jAtetha zaratkAle, kandAdikRte vanaM yayurmunayaH / brahmasutopi samaM tai-ryayau niSiddhopi kulapatinA / / 152 // tatra ca phalakusumabhare-namitAnamitAn sa bhUruhaH pazyan / vanagajamekamapazya-dhuvarAjamivAdrirAjasya / / 153 / / tasyAnupadamayAsI-nivAryamANopi tApasairnRpabhUH / tenAhUtaH sadyo, vavale vyAlopi roSAndhaH / / 154 / / taTinIpUramiva druta-mAyAntaM taM ca vaJcayituM manasA / prakSiptamuttarIyaM, krIDArasikena bhUpabhuvA / / 155 / / tattu kareNa gRhItvA, prAkSipadantarnabhaH krudhA kumbhI / nipataca tato nRpabhU-stadAdade vaJcitadviradaH / / 156 / / krIDAbhiriti krIDati, tasmin kariNA samaM kRtATopaH / jaladhArAbhirjaladaH, zarairivopAdravattamibham / / 157 / / tasmiMstataH praNaSTe, dvipe kumAropi jAtadigmohaH / bhrAmyantritastataH zaila-nimnagAmuttatArakAm / / 158 / / tasyAzca taTe nagaraM, purANamudvasamudIkSya patitagRham / tatra pravizannekaM, vaMzakuDaGgaM dadarza ghanam / / 159 / / tatpAce phalakAsI, dRSTvA zastrapriyo'gRhInRpabhUH / taM vaMzakuDaGgaJcA-sinAcchinattatparIkSAyai / / 160 / / tasmAdvinirgatamatha, sphuradadharapuTaM sphuTaM samIkSya ziraH / sambhrAnto brahmasutaH, samyagavAlokayadyAvat / / 161 / / Islil ||7|| Isl Toll islil Illl lifoll Inn Educational For Personal & Private Use Only Hemaw.jainelibrary.org
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 581 citrsmbhuutiiy|| nAma trayodaza||sil ||7 madhyayanam lall Inel 161 udbaddhAM dhUmaM, pibataH kasyApi tAvadatipInam / dRSTvA kabandhamugcha-ravApadanutApasantApam / / 162 / / nirmanturapi hatoya, hA ! vidyAsAdhako mayA kazcit / tanmAM krIDArasikaM, dhigiti ninindAyamAtmAnam / / 163 / / purato gacchaMzcaikaM, prAsAdaM saptabhUmikamapazyat / atinandanena paritaH, parItamudyAnavalayena / / 164 / / sAkSAddivIva tasmi-trArUDho nirjarImiva surUpAm / kuvalayadalavipulAkSI-madrAkSItkanyakAmekAm / / 165 / / sotha zubhe ! kAsi tvaM, tiSThasi vA kathamihetyapRcchattAm ? / dhRtasAdhvasA tata: sA-'pyado'vadadgadgadairvacanaiH / / 166 / / vRttAntosti mahAnme, tadvada kosi tvamiha kimAyAsI: ? / iti tadgirA sa mudito, vacanenAyojayadvadanam / / 167 / / pAJcAlapaterbrahma-prabhoH suto brahmadattanAmAham / iti sovAdIdyAva-nmuditA sA tAvaduttasthau / / 168 / / nayanAJjalito galitaiH, sA pramadA pramadabASpasalilabharaiH / racayantI pAdyamiva, nyapataJca tadadhrinalinayuge / / 169 / / atrANayAtra mayakA, diSTyA zaraNaM zaraNya ! labdhastvam / iti ca vadantI rudantI, sudatI sAzvAsI bhUpabhuvA / / 170 / / pRSTA ca kA ? tvamiti sA, proce'haM puSpacUlabhUjAne: / tvanmAtulasya tanayA, tubhyaM dattAsmi puSpavatI / / 171 / / pariNayadinotsukAM rama-mANAmArAmadIrghikApuline / hatvA'nyedyurvidyA-dharAdhamo mAmihAnaiSIt ! / / 172 / / kAlamiyantaM bandhujana-virahadAvAgnitaptagAtrAham / tvadRSTyA'mRtavRSTyA, klitrA nirvApitAdya vibho ! / / 173 / / kva gatosti ? sa me ripuriti, pRSTA sA nRpasutena punaravadat / tena kila paThitasiddhA-'rpitAsti me zAGkarI vidyA / / 174 / / ||sl 101 NEN Ill lel For Personal P o ly
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 582 Nell Ish citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam ||61 Illl is || Mel || lish || || Illl sA hi smRtA vidhatte, paricchadIbhUya kRtyamakhilamapi / vinayatyupadravaM me, pRSTA cAkhyAti tadvArtAm / / 175 / / tAM pRSTvedaM vacmI-tyuktvA smRtvA ca tAM punaH sAkhyat / yenAhatAsmi nATyo-nmattaH sa hi khecaro nAmnA / / 176 / / mama tejo'sahamAno, muktvA vidyAkRtetra dhAmani mAm / vidyAM sAdhayitumagA-vaMzakuDaGge svayaM gahane / / 177 / / tasyordhvapado dhUma, pibato vidyAdya setsyati svAmin ! / vidyAbalojitabala:, pariNeSyati mAM tataH sa kudhIH / / 178 / / atha tadvadhavyatikare, tenokte sAdhukRtamiti bruvatI / mumude bhRzaM kanI sA, priyalAbhAdapriyocchedAt / / 179 / / atha tAmuduhya kanyAM, gAndharvavivAharacanayA nRpabhUH / ramayan vividhaiH suratai-stAM kSaNadAM kSaNamivAkSapayat / / 180 / / prAtazca khecarINAM, dhvanimavanidhavAGgajo'mbare zrutvA / viyati bhavati kasyAyaM, dhvaniriti papraccha puSpavatIm ? / / 181 / / sA proce priya ! nATyo-nmattAtvadriporime jAmI / bhrAtuH kRte vivAho-paskaramAdAya sakalamapi / / 182 / / 'khaNDA' 'vizAkhikA' ''khye, khecarakanye mudhA samAyAtaH / kAryaM dhyAtamitarathA, devena hyanyathA ghaTitam ! / / 183 / / (yugmam) tattAvadapasara tvaM, yAvatsaGkIrtya tava guNAn praguNAn / jAnAmyanayorbhAvaM, tvayi rAgavirAgayo: svAmin ! / / 184 / / rAge calayiSyAmi, dhvajamaruNaM vIkSya taM tvamAgaccheH / rAgAbhAve tu sitaM, taJca prekSyAnyato gaccheH / / 185 / / abhayopi tato nRpabhU-stasthau gatvAnyatastadanuvRttyA / atha puSpavatI zvetaM, calayAmAsa kSaNAt ketum / / 186 / / taM ca prekSya kumAraH, zanaiH zanaiH prasthito'nyato gantum / ullaGghya vanaM durgama-mekamavindata sara: sAyam / / 187 / / Moll Ioll lell Nell Nsil 582 || Moll loll Holl Bol in Education International llol llellwww iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ || Wel Mal uttarAdhyayana sUtram 583 Isl lish Isil isi citrsmbhuutiiy||oll nAma trayodazamadhyayanam || ||ol lish lol || ill || Illl || ll 16ll leel tatra snAtvA salilaM, nipIya pIyUSasarasamathasarasaH / nirgatya brahmasuta-staTamuttarapazcimaM bheje / / 188 / / tatra ca kanyAM kAJci-tsamIkSya jaladevatAmivAdhyakSAm / saphalaM janma mamAbhU-dadyeti nRpAGgajo dadhyau / / 189 / / taddarzanAmRtarasaM, pAyaM pAyaM vya pAyavikalaM sa: / grISme payaH pibanmaru-pAntha iva prApa no tRptim / / 190 / / sApi ca taM pazyantI, kaTAkSavikSepadakSacakSuAm / dAsyA samaM ca kiJci-dvadantyagAdanyataH kanyA / / 191 / / tanmArgadattadRSTiH, prAsthita yAvattatonyato nRpabhUH / sA dAsyA''gAttAvat, paTayugatAmbUlakusumadharA / / 192 / / ta pradAya tasmai, jagau tvayA yA sarastaTe dRSTA / nijacittamiva tayedaM, preSitamasti prabho ! tubhyam / / 193 / / proktaM ca tayA yadasau, subhagaH pitRmantrimandire neyaH / sa hi vetti sakalamucitaM, tatrAgaccha prabho ! tattvam / / 194 / / sothAgamatsaha tayA, sadanaM sacivasya nAgadattasya / abhyuttasthau sopi, tamitithiM ciramilitamiSTamiva / / 195 / / prahitosti vo gRhesau, subhagaH zrIkAntayA nRpatiputryA / procyeti yayau dAsI, bheje sacivopi taM prabhuvat / / 196 / / doSAtyaye ca ninye, rAjakule dhIsakhaH kumAraM tam / bhUpopi tamaryAdibhi-rupatasthe taraNimiva bAlam / / 197 / / AtithyamidaM kriyate, tavAtitheriti vadanatha mApaH / tasmai dadau sutAM tA-muduvAha mudA kumAropi / / 198 / / ajJAtakulasyaikAkinopi dattAsi me kathaM pitrA ? / ityanyadA rahasi tAM, ramayan papraccha nRpatisutaH / / 199 / / 1. vighnarahitam / / 116ll Isl llel llel Moll ||sil Isl 583 llel llell Ioll min Education International For Personal & Private Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 584 New 6 citrasambhUtIyais nAma ||Gll trayodaza16ll madhyayanam // 7 // llel III ||7|| lol sAvAdIjanako me, vasantapurarAjazabarasenasutaH / unmIlita: svarAjyA-gotribhirAgAdimAM pallIm / / 200 / / bhillAn vidhAya vazagAnatratyAn sabalavAhanastiSThan / grAmAdiluNTanai: svaM, puSNAti paricchadaM tAtaH / / 201 / / tanayacatuSkasyopari, pituriha vasataH sutAsmyahaM jAtA / devyAM zrImatyAM sura-vallIva sumeruvasudhAyAm / / 202 / / mAM prAptayauvanAM cA-vadat pitA mama nRpA dviSo nikhilAH / tadihasthA vIkSya varaM, nivedayerme manobhISTam / / 203 / / pazyAmyakhilAn pAnthAM-statonvahamiha sthitA sarastIre / tvAM ca prApaM surataru-miva duSprApaM pracurapuNyaiH / / 204 / / iti kiJcidanAcchyA -'rpitAsmyahaM tubhyamIza ! tAtena / uditastayeti mudita-zcikrIDa tayA samaM nRpabhUH / / 205 / / pallIza: sonyedyu-miM hantuM jagAma sainyayutaH / tena saha bhUpabhUrapi, gatvAbjasarastaTe tasthau / / 206 / / grAmetha luNTyamAne, papAta varadhanurupetya tatkramayoH / Alambya ca tatkaNThaM, vimuktakaNThaM rurodoccaiH / / 207 / / brahmAtmajena vacanairamRtadravasodarairathAzvAsya / pRSTo varadhanurUce, svavRttamiti gadgadairvacanaiH / / 208 / / muktvA tadA vaTAdha-stvAmambhorthaM gatohamabjasaraH / kiJcidapazyaM tajjala-mabjadalapuTena jagRhe ca / / 209 / / valitazca dIrghapuruSa-rudAyudhairhatahateti jalpadbhiH / sannaddhe ruddhohaM, haMsaH kAkairiva kaThoraiH // 210 / / kva ? brahmadatta iti taiH, pRSTazcAbravamahaM na vedyIti / gADhamatha tADitastai-ravadaM vyAghraNa jagdha iti / / 211 / / darzaya taM dezamathe-tyukto bhrAmyannitastato dambhAt / tvadarzanapathametya, vyadhAM palAyanakRte sajJAm / / 212 / / Ilall 16 lloll Mall 161 Jell islil 16 II6I || Ifoll Ifoll all lifoll llol lifall 16 For Personal & Private Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 585 Ha svamukhe tu parivrAjaka - dattAM guTikAM tato'kSipaM kSipram / tasyAH prabhAvato gata- ceSTastyaktosmi mRta iti taiH / / 213 / / teSu ca gateSu dUraM, kRSTvA guTikAM mukhAttvadarthamaTan / grAmaM kamapi gatohaM kaJcidapazyaM parivrAjam / / 214 / / sopyavadadavanataM mAM, vasubhAgAhvosmi tava piturmitram / tadbrUhi varadhano ! tvaM kutrAsti brahmadatta iti ? / / 215 / / vizvasya tasya vizvAM, tvadvArttI sUnRtAmahamavocam / duHkhAviSTaH sa tataH pAzcAtyaM vRttamityUce / / 216 / / dagdhe tadA jatugRhe, dIrghaH prAtardadarza zabamekam / tAM satragAM suraGgAM, turagapadAni ca purastasyAH / / 217 / / naSTau yuvAM dhanudhiyA, jJAtvA kupitastato nRpastasmai / pratyAzamazvavArAn yuSmannigrahakRte preSIt / / 218 / / naSTo dhanuriti jananIM, tavAkSipat zvapacapATake dIrghaH / sA narakAvAsa ivA nubhavati tatra vyathAH pracurAH / / 299 / / tenodantenoccairduHkhoparijAyamAnaduHkhArttaH / uddhartuM vyasanAbdherjananIM kAmpIlyanagaramagAm / / 220 / / tatra ca kapAlirUpaM, kRtvATaM zvapacapATake kapaTAt / tasmin bhramaNanidAnaM, lokaiH pRSTobravaM caivam / / 221 / / mAtaGgIvidyAyAH, sAdhanavidhirayamiti bhramAmyatra / tatraivamaTan maitrImakArSamArakSakeNa samam / / 222 / / kurute'bhivAdanamasau, kauNDInyamahAvratIsutasuhRtte / ityanyadA ca jananI-mavocamArakSakamukhena / / 223 / / guTikAyutamaparadine, mAturadAM mAtuliGgamabhigamya / tadbhakSaNena sAjani nizceSTA kASThamUrttiriva / / 224 / ArakSakotha rAjJe, gatvoce tAM mRtAM tato nRpatiH / tAM saMskarttu preSI ddhRtyAnatha tepi tatrAguH / / 225 / / For Personal & Private Use Only // citrasambhUtIya ||6|| nAma // 7 // trayodaza ||7|| madhyayanam 2 0 0 0 C // 7 // 585 www.jainlibrary.org
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mail lle uttarAdhyayana sUtram 586 ||7|| |lol kA citrasambhUtIya|| || nAma ||sl trayodazamadhyayanama Isil 16ll lel lisil 16ll llsil liell samprati saMskAre'syAH, kRte mahAn bhAvyupadravo bhavatAm / nRpatezcetyuditAste, mayA yathAgatamagurbhItAH / / 226 / / ArakSakaM cAvocaM, sAhAyyaM cetkaroSi tadamuSyAH / kuNapena lakSaNavatA, mantramahaM sAdhayAmyekam / / 227 / / tatpratipannena samaM, tena samAdAya sAyamahamambAm / gatvA dUraM pitRvana-gurumaNDalamAlikhaM dambhAt / / 228 / / zUnyaM vidhiM ca kiJci-dvidhAya dAtuM baliM purasurINAm / preSyArakSaM guTikA-mArpayamaparAmahaM mAtuH / / 229 / / atha tatkSaNamuttasthA-vapagatanidreva labdhasajJA sA / Avedya svaM tAmatha, nivArya rudatIM tatocalayam / / 230 / / muktvA kacchagrAme, tAtasuhaddevazarmavezmani tAm / tvAmanveSTuM bhrAmya-vihAgamaM bhAgyayogena / / 231 / / nAtha ! tvayAnubhUtaM, sukhaduHkhaM yattataHparaM vada tat / tenetyuktovAdI-tsvaM vRttaM brahmadattopi / / 232 / / atha kopyAgatyoce, tAviti bho ! dIrghanRpabhaTA grAme / yuSmatsamarUpAGkita-paTayugadarzanaparA bruvate / / 233 / / IdRzarUpI puruSo, dRSTI vApIti tanizamyAham / kathayAmi vAmatha yuvAM, yathocitaM tanutamAtmahitam / / 234 / / procyeti gate tasmi-nazyantau tAvaraNyamadhyena / kramayogAtkauzAmbI-puryA upavanamupAgAtAm / / 235 / / tatra paNIkRtalakSaM, caraNAyudharaNamapazyatAM dhaninoH / buddhilasAgaradattA-bhidhayoH zastrAyitAjrinakham / / 236 / / tatra ca buddhilacaraNA-yudhena jAtyepi kukkuTe'nyasmin / bhagne varadhanurasama-asA'sahaH sAgaramado'vak / / 237 / / jAtyopi kukkuTosau, bhagnastava sAgarAmunApi katham ? / tadyadi vadasi tadAhaM, vilokayAmyenamAdAya / / 238 / / llell lil sil Ifoll llall Irall Isll lel Mel Isl Illl 586 ||Gll foll lel min Education International For Personal & Private Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||oll Nisi uttarAdhyayana sUtram 587 Moll citrasambhUtIyaIsl trayodaza ||sl IIell 61 16 nAma Is0 madhyayanam lol NG| ||7|| lleli leel sotha jagau bhrAtastvaM, prasadya mayi sadya eva pazyedam / mAnApagamo vyathayati, mAmantarna tu dhanApagamaH / / 239 / / varadhanuratha taM pazyan, dadarza taJcaraNayoraya: sUcI: / taca jJAtvA taM druta-mupetya buddhila iti proce / / 240 / / yadi me chadma na vakSyasi, lakSArddha tava tadA pradAsyeham / tenetyukto varadhanu-rUce tadrahasi bhUpabhuve / / 241 / / sUcI: kRSTvA sa tatastaM sAgarakukkuTena yojitavAn / apasUcikaM ca buddhila-kukkuTamaparo drutamajaiSIt / / 242 / / tuSTotha sAgarastA-vAropya rathaM svamandiramanaiSIt / svagRha iva tadgRhe tA-vapi tasthaturucitalIlAbhiH / / 243 / / buddhiladAsastatrA-gatonyadA varadhanuM rahasi nItvA / proce yattava kathitaM, lakSArddha buddhilena tadA / / 244 / / tatsthAne tenAsau, hAraH prahitosti 'caturayutamUlyaH / itthaM procya karaNDaM, datvA ca yathAgata: sogAt / / 245 / / varadhanurapi gatvA tanivedya nikhilaM karaNDamuddhATya / mauktikarucijitasitaruci-madIdRzanRpabhuve hAram / / 246 / / hAre hAriNi tatrAva-lambitaM lekhamAtmanAmAGkam / dRSTvA nRpabhUH suhRdaM, kasyAso lekha ityUce / / 247 / / ko vetti kasyacidayaM, tvatsamanAmnastavAthavA bhAvI / tenetyudito gADho-tsukobhavadbhUpabhUrjAtum / / 248 / / lekhaM tamatho varadhanu-runmudrayati sma nalinamiva taraNiH / AryAmekAM likhitAM, tatra dadarzAlipaGktimiva / / 249 / / sA ceyaM "yadyapi janorthyatesau, janena saMyogajanitayatnena / tvAmeva hi ratnavatI, tathApi mAnayitumabhilaSati / / 250 / / " all Ioll lel ller foll IGll llol 16 1.40000 / / likel ||Gll Gll lol min Education International For Personal & Private Use Only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uttarAdhyayana- sUtram 588 6 llol lel in citrasambhUtIya1151 nAma Isll trayodazasill usll madhyayanam lel oll Isil bhAvArtho'syA jJeyaH, kathamityatha varadhanau vicintayati / AgAdvitIyadivase, tadantike tApasI vatsA / / 251 / / AzIrvAda datvA, kSiptvA kusumAkSatAni zirasi tayoH / nItvAnyato varadhanu, nigadya kiJciJca sApi yayau / / 252 / / Agatamatha suhRdaM nRpa-putraH procenayA kimuktamiti ? / so'vadadayAcadeSA, pratilekhaM prAcyalekhasya / / 253 / / zrIbrahmadattanAmA-Gkito hyasau lekha iti vada tvaM mAm / ko brahmadatta iti ? sA, mayAnuyukteti punaravadat / / 254 / / atrAsti zreSThisutA, 'ratnavatI' nAma sundarIratnam / AbAlyAdapi sA ma-yyanuraktA prApa tAruNyam / / 255 / / tAmanyadA vimanasaM, dRSTvA gatvA tadantikamavocam / kA te cinteti ? tato, mAmiti tatparijanovAdIt / / 256 / / asyA hi daurmanasye, bhUyAMsi dinAni jajJire mAta: ! / atha pRSTA sA punarapi, jagau na kimapi hriyA yAvat / / 257 / / avadattAvattasyAH, priyaGgulatikAhvayA priyavayasyA / na hi vakti lajjayAso, tadahaM te vacmi mAtaridam / / 258 / / bhrAturbuddhilanAmnaH, sAgaranAmnazca tAmracUDaraNe / iyamupavanaM gatekaM, kumAramuttamatamamapazyat / / 259 / / IdRzyabhUttatosau, tayeti kathite smaravyathAkrAntAm / nizcitya tAmavocaM, sadbhAvaM brUhi me vatse ! / / 260 / / atha kathamapi sApyUce, mAtaryaste priyaGgalatayoktaH / sa brahmadattanAmA, patirna cenme tadA maraNam / / 261 / / ghaTayiSye tava kAmita-mityadhRti mA kRthA vRthA vatse ! / tata iti mayoditA sA, kiJcitsvasthetipunarUce / / 262 / / bhAvyakhilamIhitaM me, mAtardevyA iva prasAdAtte / tasmai jJApayitumada-stadapi kriyatAmupAyoyam / / 263 / / kSiptvA karaNDamadhye, hAramamuM yutamanena lekhena / preSaya tasmai kSipraM, vyapadezAdbuddhilabhrAtuH / / 264 / / Wol Mall ll Isl ||sl 16ll Isil lol lel Jain Education in For Personal & Private Use Only Meinww.jainelibrary.org
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ STODDE uttarAdhyayana- // 7 // sUtram 589 tannAmnA dattamamuM, lAsyati sadyonyathA tu lAti na vA / lakSArddhaM hyuktamabhU-tatsuhRdo buddhilena tadA / / 265 / / procyeti tayA dattau, hAro lekhazca dAsahastena / prahitau mayA gatehani, tatpratilekhorpyatAmadhunA / / 266 / / uktveti tasthuSI tA, tvatpratilekhe mayArpite tu yayau / AryA tatra ca lekhe, likhitAsau varttate svAmin ! / / 267 / / " ucitatvAdvaradhanunA, suhRdokto brahmadattanAmApi / strIratnaM ratnavatI micchati govinda iva kamalAm / / 268 / / " zrutveti mitravacanaM, tAM draSTuM bhUpabhUrabhUdutkaH / anyedyurAkulatayA, varadhanurAgatya taM proce / / 269 / / atrAvAmanveSTuM prahitA dIrgheNa santi nijapuruSAH / tadvacanAdatratyo, nRpopi tadupakramaM kurute / / 270 / / tatkiM kartavyamiti, dhyAyantau sAgaro'va nigRhe tau / kSiptvA jugopa nidhiva-dravirapyaparAmbudhAvavizat / / 271 / / nizi nirgamamicchantau tau rathamAropya kamapi panthAnam / nItvA sAgaradatto, vavale bASpAyitAkSiyugaH / / 272 / / tAvatha puraH prayAntau, zastrADhyarathasthitAM vane vanitAm / dadRzaturiyatI velA, kiM vAM lagneti jalpantIm / / 273 / / kAvAvAM vetsi ca kathamiti pRSTA nRpabhuvAtha sAvAdIt / dhanasaJcayAdhinAthaH zreSThyAsIdiha dhanapravaraH / / 274 / / aSTAnAM tanayAnAmuparyahaM tasya nandanAbhUvam / prAptA ca yauvanaM nA-pazyaM kaJcidvaraM pravaram / / 275 / / sthitamasminnudyAne, tadarthamArAdhayaM tato yakSam / sopi hi bhaktyA tuSTaH, pratyakSIbhUya mAmavadat / / 276 / / 1. bhUmigRhe / / For Personal & Private Use Only DADODA DOODLAL Bell citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam 589
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl 16 uttarAdhyayana sUtram 590 Ish // citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam fol ller foll llell foll zrIbrahmadattanAmA, cakrI vatse ! tava priyo bhAvI / svAmin ! sa kathaM jJeyo, mayeti pRSTaH sa punarUce / / 277 / / yaH sAgarabuddhilayo-rAyAsyati kukkuTAhave sa sakhA / vizvamanohararUpaH, zrIvatsI sa tvayA jJeyaH / / 278 / / sa ca macaityasamIpe, prathamaM te melitAnyato gacchan / iti yakSagirA svAmin !, jAnAmi tvAmahaM niyatam / / 279 / / tanme mana iva rathamamu-mAroha vibho ! drutaM tayetyuditaH / rathamAruhya samitraH, kva ? gamyamiti tAM jagI nRpabhUH / / 280 / / sAkhyanmagadhapure mama, vasati pitRvyo dhanAvahaH zreSThI / sa hi kartA pratipatti, pracurAM tattatra gamyamita: / / 281 / / iti ratnavatIvacanA-tsuhRdA sUtena vAhayan vAhAn / prApATavIM kumAraH, kauzAmbIviSayamullaGghya / / 282 / / / tatra sukaNTakakaNTaka-sajo caurAdhipo prabalasainyo / taM rurudhaturapahartu, rathAdi vizikhAn pravarSantI / / 283 / / cApamupAdAya tataH, praharapanandanaH zaraprakaraiH / taddasyubalamanAzaya-daharpatistama ivAMzubharaiH / / 284 / / tamathoce sacIvasutaH, zrAntosi raNena tadrathe'traiva / svapihi kSaNaM tataH so-'pyazeta saha ratnavatyA drAg / / 285 / / prAtazcaikAM taTinI, prApyAtiSThan hayA: svayaM zrAntAH / tatra ca jAgarito nA-pazyatsuhRdaM rathe nRpabhUH / / 286 / / bhAvI jalAya gata iti, muhurmuhurazabdayatkumArastam / na tvApa prativacanaM, sadvacanaM nIcavadana iva / / 287 / / vyAkulacetAH sa tato, bASpajalAviladRzA dizaH pazyan / raktAbhyaktamapazyat, syandanavadanaM narendrasutaH / / 288 / / hA'haM hata iti jalpaM-stato'patanmUrchito rathotsaGge / adhigatasajJastu bhRzaM, vyalapatkutrAsi ? mitreti / / 289 / / |7|| leil llel llel llell "werm.jainelibrary.org For Personal Private Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Ifoll 16 citrasambhUtIyaIII nAma 16 el trayodazaIsll madhyayanam Isl Wel Mell ||all tamathAkhyadrAvatI, prabho ! sakhA jJAyate na hi mRtaste / tattasyedamamaGgala-mucitaM vAcApi no kartum / / 290 / / nUnamapRSTvApi tvAM, tvatkAryAyaiva sa hi gato bhAvI / sthAne gatAstu zuddhiM, tasya naraiH kArayiSyAmaH / / 291 / / paramiha gahane sthAtuM, no ciramucitaM yamopavanakalpe / iti tadgirA sa turagA-trudannagAdagrato vyagraH / / 292 / / ullaGghayAnulladdhyA-mapi tAmaTavIM yayau sa magadhAnAm / sImagrAmaM bhavatati-matItya mokSaM mumukSuriva / / 293 / / tatra grAmasabhAstho, grAmapatiH prekSya taM rucirarUpam / puruSottamoyamiti hRdi, niraNeSIgRhamanaiSIJca / / 294 / / kiM bhRzamudvigna ivA-sItyatha tenodito vadannRpabhUH / cauraiH saha kurvan raNa-magAdvayasyo mama kvApi / / 295 / / tasya pravRttimadhunA, neSye tanmA kRthAstvamudvegam / tata ityuktvA grAmA-dhipo'TavIM tAmavajagAhe / / 296 / / Agatya caivamavada-dvanetra manujo na kopyadarzi mayA / kintu zaroso prAptaH, prahArapatito rudhiraliptaH / / 297 / / / zrutveti hato varadhanu-ravazyamiti sobhavaddhRzaM vyagraH / ravirapyastAdrimagA-ttadduHkhaM draSTumasaha iva / / 298 / / yAme turyetha nizo, grAme nyapatan malimluco bahavaH / tAMstu babhaJca kumAra-stato'stuvaMstaM janAstuSTAH / / 299 / / pRSTvAtha grAmapati, calita: sogAtkrameNa rAjagRham / ratnavatI ca vyamuca-ttadvAhye tApasAvasathe / / 300 / / pravizan svayaM ca nagaraM, sadanagavAkSasthite yuvatyau dve / nRpabhUrdadarza te api, savilAsamavocatAmiti tam / / 301 / / sasnehamapi janaM ya-tyaktvAgAstvaM tadA taducitaM kim ? / sovAdItkaH snigdho, janaH kadA cAtyajamahaM tam ? / / 302 / / isir llel Isl Well 160 ||ll Moll lol foll lion || ||6|| ||6 Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Isil 592 citrasambhUtIya nAma |sil leslil trayodaza madhyayanam ||l Isil Isr foll leslil Isil || fol Ish Noi ||all lol llol ||Gll 16ll Isll llroll || illi ehi prasIda viSTara-mAzraya vizrAmya vizramadRzA naH / tAbhyAmatheti kathite, viveza tadvezmani kumAraH / / 303 / / snAnAzanAdibhaktiM, kRtvA te tasya viSTaragatasya / ityUcaturiha bharate, vaitADhyAhnosti rajatagiriH / / 304 / / llel lel zivamandiramiti nagaraM, virAjate tasya dakSiNazreNyAm / tatra nRpo jvalanazikhaH, priyA ca vidyucchikhA tasya / / 305 / / nATyonmattAkhyasutA-nuje tayoH prANavallabhe putryau / abhavAva vallabhAvAM, krameNa khaNDAvizAkhAkhye / / 306 / / nijasodhakuTTimasthaH, suhRdAgnizikhena saha sRjan goSThIm / vrajato'STApadamamarAn, dadarza gagane'nyadA tAtaH / / 307 / / nantuM tato jinendrA-nAvAM suhRdaM ca taM sahAdAya / aSTApadamaulisthaM, caityaM sogAdvimAnasthaH / / 308 / / tatra ca jenI: pratimAH, pradakSiNIkRtya vidhivadabhyarcya / anamAma mAnavarNA-nvitA vayaM maNimayAH sarvAH / / 309 / / caityAca nirgatA dvo, cAraNazaminAvazokavRkSAdhaH / prekSya praNamya zuzruma, dharmakathAM vayamamRtakalpAm / / 310 / / atha papracchAgnizikhaH, ko hyanayoH kanyayoH priyo bhAvI ? / tau jJAninAvavadatAM, sodaramamuyorhaniSyati yaH / / 311 / / vacanena tena tAto, mlAnimagAdurdinena dinakaravat / AvAmapi vairAgyAttadaivamavadAva nijatAtam / / 312 / / adhunaiva dezanAyAM, saMsArAsAratA zrutA'smAbhiH / tadviSayasukhenaivaM-vidhena paryAptamasmAkam / / 313 / / prAvartAvahi sodara-rakSAye tatprabhRtyanizamAvAm / sa tvanyadakSatATan, puSpavatIM puSpacUlasutAm / / 314 / / 1. he vAbha ! AvAmiti chedaH / / Mell ||sil Isi Ifoll Iroll Illl lall hell roll lish lifoll liol 592 Is pal JainEducationa l For Personal Private Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 593 ii citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam tadrUpApahatamanA-stataH sa drutamapAharajaDadhIH ! / tattejo'sahamAno, vidyAM sAdhayitumagamaJca / / 315 / / yadabhUttataH paraM ta-yUyaM svayameva vittha sakalamapi / atha cAkhyatpuSpavatI, tadAvayoH sodaravinAzam / / 316 / / zokaM ca vyapaninye-'smAkaM dharmAnugairmadhuravAkyaiH / zaGkaravidyAzaktayA, jJAtvAsmadvRttamiti ca jagau / / 317 / / smarataM yuvAM gurugirA-mihAgataM brahmadattamatha vRNutam / na hi jAtucidvighaTate, jJAnivaco grAvarekheva / / 318 / / tatsvIkRtamAvAbhyAM, rAbhasyavazena sA tu sitaketum / prAcIcalattatastvaM, hitvA vAmanyato gatavAn / / 319 / / nAgAstvaM tatra yadA, tvAmanveSTuM tato vanAnI tAm / ciramAvAM sambhrAnte, bhrAnte na tu lalita ! militastvam / / 320 / / tadanu danujamanujAmara-jetA netA va nau sametAso ? / iti pRSTAyA vidyA-devyA 'vacanAdihaivAvAm / / 321 / / asmatpuNyAkRSTo, dRSTastvaM ceha tadvibho ! tvaritam / puSpavatIvatpANI-kRtya kRtArthaya januridaM nau / / 322 / / gAndharvavivAheno-duvAha te api tato narendrasutaH / ramamANa: saha tAbhyAM, nimeSamiva tAM nizAM vyanayat / / 323 / / sthAtavyaM puSpavatI-pAce tAvatsukhaM khalu yuvAbhyAm / yAvanme rAjyAptiH, syAdityuktvA ca te vyasRjat / / 324 / / omityuktvA gatayo-stayostirobhUgRhAdi tatsakalam / ratnavatImanveSTuM, tato yayAvAzrame nRpabhUH / / 325 / / tatra ca tAM so'pazyan, naramekamapRcchaditi zubhAkAram / dRSTA kApIha vazA, tvayA gatadine'dya vA pravarA / / 326 / / 1. vacanAt iha aiva AvAmiticchedaH / / 593 ||oll foll Isl JainEducation indial Insi ||81 For Personal & Private Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachA Ioll lish uttarAdhyayana sUtram 594 llell llell || |loll Hel citrasambhUtIya||6| || ||7|| || trayodaza nAma lloil NEL madhyayanam ||ol || ||sl all llell le llell ||sl llell lel llel tena ca kiM ratnavatI-kAntastvamasIti sAdaraM pRSTaH ? / omityavadannRpabhU-stataH sa muditaH punaH proce / / 327 / / sA rudatI hyo dRSTA, kA tvaM kiM rodiSIti ca mayoktA / kiJcidavocata yAva-ttAvad jJAtA svadauhitrI / / 328 / / gatvA ca pitRvyAyA-'jJapayaM tasyAstataH sa muditastAm / svagRhenayadbhavantaM, tvavindatAnveSayannapi no / / 329 / / adyApi zubhamabhUdya-nmilitastvamiti bruvanRpasutaM saH / ninye dhanAvahagRhe, taM dRSTvA sopi bahu mumude / / 330 / / sotsavamatha ratnavatI, vyavAhayanRpabhuvA saha zreSThI / mRtakAryamanyadA vara-dhanorupAkraMsta nRpatisutaH / / 331 / / lubdhatvAvezavazA-dvijeSu kurvatsu bhojanamatRptyA / tatrAgatyAvAdI-dvaradhanuriti vipraveSadharaH / / 332 / / . yadi me dattAdanamiha, sAkSAdvaradhanorbhavati nUnam / taJcAkarNya kumAra-ssasambhramamagAbahirgehAt / / 333 / / taM ca pravilokya dRDhaM, parirabhyAnandabASpajalapUraiH / snapayatriva gehAnta-rnItvA papraccha tadvArtAm / / 334 / / sovAdIttvayi supte, drumAntarasthena taskareNa tadA / iSuNA hatohamapataM, bhuvyantaradhAM ca gahanAntaH / / 335 / / teSu ca gateSu dasyuSu, mIna ivAntarjalaM tarugaNAntaH / antarhitazcarantraha-mApaM grAmaM tamatikRcchrAt / / 336 / / grAmapatestvadvArtA, jJAtvA cAgamamiha krameNAham / tvAM cAdrAkSaM diSTyA, susvapnamivehitArthakaram / / 337 / / atha bhUpasuto'vAdI-dvinA puruSakAramevamAvAbhyAm / sthAtavyaM nazyadbhayAM, dasyubhyAmiva kiyatkAlam ! / / 338 / / prAdurbhavanopAyaM, cintayatoriti tayorathAnyedyuH / ramamANAkhilaloko, madhUtsavaH pravavRte tvatra / / 339 / / losil || ||oll NI sil Mol llol New 115 ||Gll el Well || 161 al lloll Mail Mesh 594 ell Ill in min Education International For Personal & Private Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 595 Jell dviradastadA ca mattaH, stambhaM bhaktvApazRGkhalo nRpateH / niragAtrAsitaloka-statazca bhUyAnabhUttumalaH / / 340 / / vyAlastu kanI kAJci-nitambavakSojabhAramandagatim / bhayavepamAnavapuSa, vIkSyAdhAvad grahItuM drAk / / 341 / / dhIraH kopi dharAyAM, yadyasti tadA sa pAtu mAM sadyaH / mRtyoriva mattebhAdasmAditi sA tadAkrandat / / 342 / / tasyAM zaraNArthinyAM, vilapatyAmitaki dInavadanAyAm / hAhAravaM prakurvati, jane ca tatparijane ca bhRzam / / 343 / / tatkSaNametya brahmA-gajo gajaM hakkayAmbabhUvocaiH / sopi tatastAM tyaktvA, dadhAva taM prati ruSA paruSaH / / 344 / / (yugmam) prAkSipadathottarIyaM, tasya puro brahmanandanastaM ca / tatra prahartumavanata-mArohaddantadatAghriH / / 345 / / vacanakramAGkazakara-staM ca vazIkRtya hastinaM sadyaH / stambhe babandha nItvA, kRtastutirjayajayeti janaH / / 346 / / tatrAgatotha bhUpa-staM tattejazca vIkSya vismitavAn / koyaM channo raviruta, hariH zazI veti cApRcchat ? / / 347 / / tadvRttetha pitRvyena, ratnavatyA nivedite nRpatiH / sotsavamaSTau svasutA, dikzriya iva dattavAMstasmai / / 348 / / tA: pariNIya muhUrte, zubhe'vasattatra bhUpabhUH sasukham / taM cAnyedyurjaratI, sametya kAcijagAdevam / / 349 / / vaizravaNAkhyo vaizravaNa-dezyasampatpuretra vasatIbhyaH / vArddha zrIriva tasya, zrImatyAhvAsti varatanayA / / 350 / / sA ca yadA mattebhA-damoci bhavatA tadA samIkSya tvAm / citralikhiteva dRSa-dullikhitevAbhUttvadekamanAH / / 351 / / kathamapi ca parijanenA-nItA sadyani na bhojanaM kurute / na svapiti na ca krIDati, pazyati ca tvanmayaM vizvam / / 352 / / citrasambhUtIyaill nAma is trayodaza madhyayanam llsil Isl lal ||7 llell llall |sil fol Iol || Ilall lal llel Ifoll llel lel liall lell tell 595 Iol JoinEducation international For Personal Private Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 596 isi citrasambhUtIyaII nAma trayodazamadhyayanam lall Ill leoall roll pRSTAtha mayA dhAtryA, sA proce yena rakSitAsmi gajAt / sa hi naramaNirna ramaNo, yadi me syAtsyAttadA maraNam / / 353 / / tad jJApitotha tasyA-stAto mAM prAhiNottava samIpe / tadarakSi yathA vyAlA-drakSa tathA manmathAdapi tAm / / 354 / / tAmapi tataH kumAraH, pariNinye sotsavaM zubhe divase / varadhanurapi nandAhvA-muduvAha subuddhisacivasutAm / / 355 / / atha to tatra vasantI, prathitau pRthvyAM guNairajAyetAm / vANArasI prati tataH, sotsAhau prAsthiSAtAM ca / / 356 / / AyAntaM brahmasutaM, jJAtvA vANArasIpatiH kaTakaH / abhyetya sotsavaM nija-gRhamanayad brahmarAjamiva / / 357 / / nijatanayAM kaTakavatI, caturaGgaM kaTakamutkaTaM kaTakaH / prakaTaM visaGkaTamadA-ddhanaM ca tasmai muditacetAH / / 358 / / atha taddutAhUtA, dhanusacivakaNerudattacampezAH / bhagadattacandrasiMhA-dayaH parepyAyayurbhUpAH / / 359 / / varadhanumatha senAnyaM, kRtvA taiH parivRto nRpairnRpabhUH / prati kAmpIlyaM prAsthita, dIrgha dIrghAyane netum / / 360 / / dIrghaprahito dUto-'thAgatyaivaM jagAda kaTakAdIn / dIrgheNa samaM sakhyaM, tyaktuM yuktaM na vaH prAcyam / / 361 / / te procurbrahmayutAH, paJcavayasyAH purA bhavAma vayam / brahmaNi tu gate svarga, maitrI prAga dIrgha eva jahau / / 362 / / yad brahmaNopi putre, rAjye ca trAtumarpite dIrghaH / ciramakRta karma vaizasa-manutiSThati nAntyajopi hi tat ! / / 363 / / tadgatvA vada dIrgha, yadetyasau brahmasUstato nazya / yadi vA bhavAjisajjo, dUtaM procyeti te vyasRjan / / 364 / / kAmpIlyamatha prApya, brahmasuto'navarataprayANaiAg / sainyai rurodha parito, nIrainIradhiriva dvIpam / / 365 / / lioil 596 llol llol llol in Econo For Personal Private Use Only
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 5. citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam Moll Isl all Isil culanI tadA viraktA, gatvA pUrNapravartinIpArzve / pravrajya tapastIvra, vidhAya nivRttimagAtkramataH / / 366 / / dIrghopi purAnniragA-draNArthamavalambya sAhasaM sabalaH / yuddhaM tataH pravavRte, parasparaM sainyayorubhayoH / / 367 / / bhagnamatha brahmabhuvo, balena nijabalamudIkSya dIrghanRpaH / yoddhamaDhaukata garjan, ghana iva muJcan zarAsAram / / 368 / / taM ca prekSya kumAraH, svayamAgAd yo muddhaSitaroSaH, / prAjyabalau tau ca mithaH, zastraH zastrANi cicchidatuH / / 369 / / brahmasutasyAtha kare, tadAyayo cakramarka iva nabhasaH / sa tu tena drumaphalamiva, dIrghaziro'pAtayat pRthivyAm / / 370 / / jayatAdayamudayadayo, dvAdazacakrIti vAdino devAH / tacchirasi kusumavRSTiM, tadA vyadhuH samavasaraNa iva / / 371 / / poraiH piteva dRSTo, bandibhiriva jayajayeti vacanaparaiH / sotsavamavizaJcakrI, kAmpIlyaM tridivamiva maghavA / / 372 / / nRpatiH prAk pariNItAH, patnIrAnAyayattata: sakalAH / bharatakSetraM cAkhila-masAdhayatprabalabalakalitaH / / 373 / / tasyAtha nRpairnikhile-rabhiSeko dvAdazAbdiko vidadhe / sothAgamayatsamayaM, samayamiva samaM sukhaM vilasan / / 374 / / anyedhurvaragItaM, saGgItaM tasya pazyata: zasyam / kRtacitrapuSpacitraM, dadau kusumakandukaM dAsI / / 375 / / taM prekSya cakravartI, dRSTaH kvApIdRzo mayetyantaH / kurvatrUhaM smRtvA, paJcabhavAnmUrchito nyapatat / / 376 / / sambhrAntaiH sAmantaiH, siktazcandanarasairgataH svAsthyam / saudharme'drAkSamahaM, kandukamIdRzamiti sa bubudhe / / 377 / / pUrvabhavabhrAtA me, kathamatha milatIti cintayaMzcakrI / taM jJAtumamuM cakre, sArdhazlokaM zucizlokaH / / 378 / / "tathAhi Mell islil Isll 597 Isl For Personal Private Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram nAma 598 Wel hi citrasambhUtIya||Gl ||61 trayodazamadhyayanam Nell Gll Isl sil llsil fell llol llol ("dAsA dasaNNe AsI, miaakaaliNjrenge| haMsA mayaMgatIrAe, sovAgA kAsibhUmIe ||1||devaay devalogaMmi, Asi amhe mahiDDiA") ill pUrayati yo dvitIyaM, zlokaM tasmai dadAmi rAjyArdham / iti cAghoSayaducaiH, pure'khile pratidinaM cakrI / / 379 / / rAjyArthI cakre taM, zlokaM sAdhu jano'khilaH kaNThe / 'pUritavAnna tu kazci-dvipazcidapi pazcimazlokam / / 380 / / itazca - jIvazcitrasya mahebhya-nandanaH purimatAlasajJapure / jAtismaraNAd jJAtvA, pUrvabhavAnAdade dIkSAm / / 381 / / grAmAdiSu viharaMstaM, sadalaM zlokaM nizamya lokebhyaH / prAgbhavabAndhavabodhana-kRte sa kAmpIlyanagaramagAt / / 382 / / tatrArAme nAmnA, manorame saMsthitaH sa sAdhustam / sArdhaM zlokaM zrutvA-raghaTTikamukhAdado'vAdIt / / 383 / / ("imA No chaTThiA jAI, annamantreNa jA viNA") iti tenoktamadhItyA-raghaTTikaH zlokapazcimadalaM tat / gatvA sapadi nRpAgre, zlokayugalamabravIt sakalam / / 384 / / snehAvezAnmUcrchA, gatastato'patadilApatirilAyAm / taJca prekSyAnabhrA-'zanipAtamivAkSubhat pariSat / / 385 / / jAtedRzI dazA naH, prabhogirAsyeti parijana: kopAt / tamathAraghaTTikaM muhu-ratADayat pArNighAtAdyaiH / / 386 / / na mayAyamapUri tato, mA mAM tADayata yUyamiti vilapan / muktaH sa kosya pUraka, iti pRSTazcAbravIdevam / / 387 / / zlokamapUrayadaparaM, munirmadaraghaTTanikaTabhUmiSThaH / prApamahaM tu vyasanaM, mudhaiva rAjyaspRhAgrahilaH ! / / 388 / / 1. pUritavAnna tu kazi-tpazcimamadaM dvitIyasya / / iti "gha" saMjJakapustake / / 16ll llsil leill lell Isil llell liel Isill 16ll 598 liel min Education International For Personal & Private Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 599 atha candanarasapUraiH, saMsikto vyaktacetanazcakrI / vijJAtamunivarAgama-vRttaH snehollasaJcittaH / / 389 / / is citrasambhUtIyadatvAraghaTTikAya, dyumnaM bahu pAritoSikaM sadyaH / sAntaHpuraparivAraH, sotkaNTho'gAttadudyAnam / / 390 / / (yugmam) __ nAma natvA ca taM munivaraM, bASpajalAplutavilocanazcakrI / niSasAda yathAsthAnaM, prAcyasnehAdhikasnehaH / / 391 / / (iha brahmadattahiNDimAzritya kA trayodaza madhyayanam sil zrIuttarAdhyayanasUtraniryuktau kazcidvizeSo dRzyate, sa tu tata evAvadhArya:) ityuktazcitrasambhUtayoH pUrvavRttAntAkhyAnena sUtratrayabhAvArthaH / / 3 / / tayomithaH Mell sambhASaNaM tu sUtrasiddhamityadhunA'vaziSyamANaM tadeva vyAkhyAyate / tatra cakrI yadUce tatsabandhapurassaraM sUtracatuSkenAha - cakkavaTTI mahiDDIo, baMbhadatto mahAyaso / bhAyaraM bahumANeNaM, imaM vayaNamabbavI / / 4 / / vyAkhyA - cakravartI maharddhiko brahmadatto mahAyazAH bhrAtaraM pUrvabhavasodaraM bahumAnena mAnasapratibandhena idaM vakSyamANavacanamabravIt / / 4 / / isi tadyathA - Asimo bhAyarA dovi, anamannavasANugA / annamantramaNurattA, annamantrahiesiNo / / 5 / / vyAkhyA - 'Asimotti' abhUvA''vAM bhrAtaro dvAvapi anyonyaparasparaM 'vasANugatti' vazaM AyattatAM anugacchato yo tAvanyonyavazAnugau, Hel 599 llsill Isl lel 161 61 lisill lisl lish llsill Isl llell Isl Ill Joil llsil foll Join Education interna For Personal & Private Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ol uttarAdhyayana sUtram 600 // anyonyavazavartinAvityarthaH / tathA anyonyamanurakto atIva snehavantau, anyonyaM hiteSiNI mitha: zubhAbhilASiNo, punaHpunaranyonyagrahaNaM tu citrasambhUtIya nAma tulyacittatAtizayakhyApanArthaM, makArazca sarvatrAlAkSaNikaH / / 5 / / keSu punarbhaveSvitthamAvAmabhUvetyAha - trayodazadAsA dasaNNe Asi, miA kAliMjare nage / haMsA mayaMgatIrAe, sovAgA kAsibhUmie / / 6 / / madhyayanam vyAkhyA - dAsI dazANe dazArNadeze 'Asitti' abhUva, mRgau 'kAliMjare' kAliJjaranAmni nage, haMsau mRtaGgAtIre, zvapAko cANDAlo il kAzIbhUmau kAzyabhidhAne janapade / / 6 / / devA ya devalogammi, Asi amhe mahiDDiyA / imA No chaTThiA jAI, annamanneNa jA viNA / / 7 / / vyAkhyA - devo ca devaloke saudharmA 'Asitti' abhUva 'amhetti' AvAM mahaddhiko, na tu kilviSakatvAdinA ninyo, 'imA Notti' iyaM I Holl AvayoH SaSTikA jAtiH, kIdRzI yetyAha - 'anamaneNatti' anyonyena paraspareNa yA vinA, yA parasparasAhityarahiteti bhAva iti sUtracatuSkArthaH / / / 7 / / itthaM cakriNokte munirAha - kammA niANappagaDA, tume rAya ! viciMtiA / tesiM phalavivAgaNaM, vippaogamuvAgayA / / 8 / / vyAkhyA - karmANi jJAnAvaraNAdIni nidAnaM sAbhiSvaGgaprArthanArUpaM tena prakRtAni prakarSaNa racitAni nidAnaprakRtAni I 600 ||sil Isl JainEducation For Personal Private Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 601 nAma MI ell Is kA nidAnavazanibaddhAnItyarthaH, tvayA rAjan ! vicintitAni, taddhetubhUtArttadhyAnAbhidhyAnena karmANyapi tathocyante / teSAM karmaNAM phalaM cAsau vipAkazca citrasambhUtIyakA zubhAzubhajanakatvalakSaNaH phalavipAkastena viprayoga virahamupAgatau prAptau / ayaM bhAvaH - yattadA tvayA maniSiddhenApi nidAnaM kRtaM, tasya / 6 phalametadyadAvayostathAbhUtayorapi viyoga iti sUtrArthaH / / 8 / / evaM viyogahetuM jJAtvA cakrI punaH praznayitumAha - trayodaza madhyayanam saJcasoappagaDA, kammA mae purA kaDA / te ajja paribhuMjAmo, kiM nu cittovi se tahA / / 9 / / vyAkhyA - satyaM mRSAbhASAtyAgarUpaM, zaucaM ca nirmAyamanuSThAnaM, tAbhyAM prakaTAni khyAtAni satyazocaprakaTAni karmANi prakramAcchubhAnuSThAnAni / l mayA purAkRtAni yAnIti zeSaH, tAnyadya asmindine zeSatadbhavakAlopalakSaNaJcaitat 'paribhuMjAmotti' paribhu tadvipAkopanatastrIratnAdibhogadvAreNa AM // vedaye yathAhamiti gamyate, kimiti prazne, nu iti vitarke, citropi citranAmApi ? kortho ? bhavAnapi 'se' iti tAni tathA paribhuGkte ? api tu | Mel na paribhuGkte, bhikSukatvAdbhavata: / tathA ca kiM tava tAni mayA sahopArjitAni zubhakarmANi viphalAni jAtAnItyAzaya iti sUtrArthaH / / 9 / / itthaM // Mel cakriNokte svasvarUpaM munirAha - ||sil savvaM suciNNaM saphalaM narANaM, kaDANakammANa na mukkhu asthi / atthehiM kAmehi a uttamehi, AyA mamaM puNNa phalovavee / / 10 / / vyAkhyA - sarva sucIrNaM zobhanamanuSThitaM tapaHprabhRtIti gamyate, saphalaM narANAmupalakSaNatvAt zeSaprANinAM ca, kimiti yataH 601 ||sil lall Well llall 16l Isll Wel OF Isl lisill JanEducational For Personal Private Use Only
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 602 11 I6I IST Joil kRtebhyo'rthAdavazyavedyatayA racitebhyaH karmabhyo na mokSo muktirasti, dadati hi tAni nijaM phalamavazyamiti bhAvaH / prAkRtatvAgneha vibhaktivyatyayaH, / citrasambhUtIya na ca vAcyaM tvayaivAtra vyabhicAra ityAha - ardravyaiH kAmaizca zabdAdibhiH, uttamaiH pradhAnarupalakSitaH sannAtmA mamaMti' mamApi 'puNNaphalovaveetti' / nAma 2 atra 'upa' 'apa' 'ita' iti zabdatrayasthApane pRSodarAditvAdapazabdasyAkAralope 'upapeta' iti draSTavyaM, tatazca puNyasya zubhakarmaNa: phalaM puNyaphalaM trayodazatenopapeto yuktaH, puNyaphalopapeto'bhUditi zeSaH / / 10 / / tatazca - madhyayanam jANAsi saMbhUa mahANubhAga, mahiDDiaM puNNaphalovaveaM / cittaMpi jANAhi taheva rAyaM, iDDI juI tassavi appabhUA / / 11 / / vyAkhyA - jAnAsi avabudhyase yathA tvamAtmAnamiti zeSaH, he sambhUta ! pUrvabhave sambhUtAbhidhAnamahAnubhAgaM bRhanmAhAtmyaM mahardhika // cakravartipadAvAptyA sAtizayasampadyuktaM, ata eva puNyaphalopapetaM citramapi jAnIhi, tathaiva tAdRzameva he rAjan ! kimityevamata Aha-RddhiH & sampat, dyutirdIptistasyApi janmAntaranAmnA citrAbhidhAnasya mamApIti bhAvaH, cazabdo yasmAdarthe, tato yasmAtprabhUtA bahvI babhUveti zeSaH, ki R gRhasthabhAve mamApyevaMvidhatvAdeveti bhAvaH / / 11 / / yadi tavApyevaMvidhA sampadabhUttadA kathaM pravrajita: ? ityAha - mahattharUvA vayaNappabhUA, gAhANugIA narasaMgamajjhe / jaM bhikkhuNo sIlaguNovaveA, ihajjayaMte samaNomhi jAo / / 12 / / Inn Education For Personal & Private Use Only
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ MI uttarAdhyayana vyAkhyA - mahArtharUpA anantadravyaparyAyAtmakatayA bahvarthasvarUpA, vacanenAprabhUtA vacanAprabhUtA, svalpAkSaretyarthaH / kAsau ? gIyate iti gAthA, 7 citrasambhUtIyasUtram 8 sA cehArthAddharmAbhidhAyinI sUtrapaddhatiH, anulomaM zroturanukUlaM gItA kathitA anugItA / anena zrotranukUlaiva dezanA kAryeti khyApitaM bhavati / ki nAma 603 8. kvetyAha - narasaGghamadhye, na tu koNake pravizyeti bhAvaH, yAM gAthAM zrutveti zeSaH, bhikSavo munayaH zIlaM cAritraM, guNo jJAnaM, tAbhyAmupapetAH trayodazaM zIlaguNopapetA iha jinapravacane yatante yatnavanto bhavanti, sopaskAratvAtsUtrasya, sA mayApi zrutA, tataH zramaNo'smi ahaM jAto na tu madhyayanam // duHkhadagdhatvAditi bhAva iti sUtratrayArthaH / / 12 / / evaM muninokte cakrI svasampadA nimantrayitumAha - uJcodae mahu kakke a baMbhe, paveiA AvasahA ya rammA / imaM gihaM cittadhaNappabhUaM, pasAhi paMcAlaguNovaveaM / / 13 / / vyAkhyA - ucco dayo madhuH 'karkaH cazabdAnmadhyo "brahmA ceti paJca pradhAnAH prAsAdAH praveditA mama varddhakipuraHsarairupanItA ityarthaH, AvasathAzca zeSA bhavanaprakArA ramyA ramaNIyAH, ete tu yatraiva cakriNe rocate tatra bhavantIti vRddhAH / kiJca idaM pratyakSaM gRhamavasthitiprAsAdarUpaM // prabhUtaM bahu, citraM vividhamAzcaryakAri vA, dhanamasminniti prabhUtacitradhanaM, prAkRtvAtpUrvAparanipAtaH, prazAdhi pAlaya upabhukSveti bhAvaH / pAJcAlA l ISI nAma dezastasmin guNA indriyopakAriNo rUpAdayastairupapetamanvitaM pAJcAlaguNopapetaM, ayaM bhAvaH - pAJcAleSu yAni zreSThavastUni tAni | MS sarvANyasmin gRhe santi, pAJcAlAnAM tadAtisamRddhatvAtpAJcAlagrahaNaM, anyathA hi bharatepi yadviziSTaM vastu tattadA tadgRha eva AsIt / / 13 / / kiJca - 603 | II Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 604 ller 161 Iroll naTTehiM gIehi a vAiehiM, nArIjaNAI parivArayaMto / ii citrasambhUtIya || nAma bhuMjAhi bhogAI imAI bhikkhU, mama roai pavvajA hu dukkhaM / / 14 / / trayodazavyAkhyA - 'naTTehiMti' nRtyairgItaizcAsya bhinnakramatvAdvAditraizca nArIjanAn parivArayan parivArikurvan bhuzva bhogAnimAn pratyakSAn madhyayanam isi sUtratvAtsarvatra liGgavyatyayaH, he bhikSo ! / iha ca yadgajaturaGgAdIn vihAya strINAmevAbhidhAnaM tat strIlolupatvAttasya, tAsAmeva / // cAtyantAkSepakatvajJApanArtha, kimityevamata Aha-mahyaM rocate pratibhAti pravrajyA huravadhAraNe bhinnakramazca tato duHkhameva, na manAgapi sukhamiti lion bhAva iti sUtradvayArthaH / / 14 / / evaM cakriNokte muniH kiM vyadhAdityAha - taM puvaneheNa kayANurAgaM, narAhivaM kAmaguNesu giddhaM / dhammassio tassa hiANupehi, citto imaM vayaNamudAharitthA / / 15 / / vyAkhyA - taM brahmadattaM pUrvastrehena kRtAnurAgaM narAdhipaM kAmaguNeSu viSayeSu gRddhaM, dharmAzrito dharmasthitastasyeti cakriNo hitAnuprekSI Mal hitAkAGkSI citrazcitrajIvamuniridaM vacanaM vAkyamudAhatavAniti sUtrArthaH / / 15 / / tadeva darzayati - 604 liell lisill Isil Isil Jel fol le lal 16 lil tell all Io in Education For Personal Private Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wel uttarAdhyayana sUtram 605 citrasambhUtIya nAma trayodaza madhyayanama savvaM vilaviaM, gIaM, savvaM naTTe viDaMbiaM / savve AhAraNA bhArA, savve kAmA duhAvahA / / 16 / / ||5 ol vyAkhyA - sarvaM vilapitaM vilapitakalpaM nirarthakatayA ruditayonitayA ca gItaM ! mattabAlAdigItavat, sarvaM nRtyaM viDambitaM viDambanAprAyaM ! MI yakSAviSTapItonmattAdyaGgavikSepavat, sarvANyAbharaNAni bhArAstattvato bhArarUpatvAtteSAm / tathA hi kasyacit zreSThi-sutasya zreSThisampadaH / varyasaundaryacAturyA, priyA prANapriyAbhavat / / 1 / / he snuSe ! saudhamadhyAttvaM, zilAputrakamAnaya / tAmityUcenyadA zvazrUH, svayaM kRtyaparAyaNA / / 2 / / mahAbhAramahaM mAta-stamudvoDhuM na hIzvarI / iti sA smAha tacchrutvA, vimamarzati tatpatiH / / 3 / / deharakSAparA'lIko-ttarameSA dadau zaThA / tattathA zikSayAmyenA, naivaM kuryAdyathA punaH / / 4 / / dhyAtveti taM dRSadgolaM, svarNenAveSTya sarvataH / tatsvarUpamajAnatyAstasyAH so'nyedhurArpayat / / 5 / / sApi tuSTA tamAdAya, vidadhe kaNThabhUSaNam / vimuhyanti svarUpeNa, bAhyenaivAlpamedhasaH / / 6 / / tato'nyadA tatpatistA-mityaprAkSIdayi priye ! / idaM bhUSaNamudvoDhuM, bhavatyA zakyate na vA ? / / 7 / / ||7|| sA'vAdItkimiyanmAtra-miyatopi caturguNAn / sukhaM suvarNAlaGkArA-nudvahehaM pradatta cet ! / / 8 / / 16|| smitvA smAha tataH kAnto, yaM zilAputrakaM tadA / na tvamudvoDhumIzAbhUH, kareNa kSaNamapyare ! / / 9 / / svarNAvRtaH sa evAsau, kaNThena dhiyate sukham / svaputra iva vAtsalyA-jAtu nottAryate hRdaH / / 10 / / leir Isl sil 605 lel Jain Education Ind iana For Personal & Private Use Only Hot
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 606 Ish Nell Isll lel lol ||sl 115 || svalpasyApi suvarNasya, tadaho mahimA mahAn / girivadgururapyeSa, yenAsIttUlavallaghuH / / 11 / / il citrasambhUtIya || tenetyuktA zaThatvaM me, bhA jJAtamiti hiyA / vIkSAmAsa vilakSA sA, kSamA pratyuttarAkSamA / / 12 / / nAma Mall sa bhArarUpopi ciraM yathA'zmA, mohAttayAloThyata kaNThapIThe / bhUSAstathAnyA api bhArabhUtA, vahanti lokA vigaladvivekAH / / 13 / / trayodaza |lol iti zreSThisutavadhUkathA / / tathA sarve kAmA duHkhAvahA mRgAdInAmivAyato duHkhadAyitvAnnarakahetutvAceti / / 16 / / tathA - madhyayanama || bAlAbhirAmesu duhAvahesu, na taM suhaM kAmaguNesu rAyaM ! / virattakAmANa tavodhaNANaM, jaM bhikkhuNaM, sIlaguNe rayANaM / / 17 / / vyAkhyA - bAlAnAM mUDhAnAM abhirAmA manoharA bAlAbhirAmAsteSu duHkhAvaheSu duHkhaprApakeSu na tatsukhaM kAmaguNeSu manojJazabdAdiSu // 7 // ISM sevyamAneSvapi he rAjan ! kiM tadityAha-yatsukhaM 'virattakAmANaMti' kAmaviraktAnAM tapodhanAnAM bhikSUNAM zIlaguNe ratAnAM syAditi zeSa iti // MS sUtradvayArthaH / / 17 / / atha dharmaphalopadarzanenopadeSTumAha - nariMda jAI ahamA narANaM, sovAgajAI duhao gayANaM / jahiM vayaM savvajaNassa vesA, vasIa sovAganivesaNesu / / 18 / / vyAkhyA - he narendra ! cakravartin ! jAtiradhamA nikRSTA narANAM madhye'bhUditi zeSaH, zvapAkajAti 'duhaotti' dvayorapyAvayorgatayo:, / Isl Nell ||6! || Isll lel llell libil llell llll ||sil Mel llell 606 ||7 llol llol 116ll in Educational llel llel llel fall Homwww.iainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Ifoll Isll llel Isil Isl llell lil ||oll Isil ||6|| uttarAdhyayana- // ayaM bhAvaH - yadA''vAM zvapAkajAtAvutpatrau tadAvayoH sarvajanagarhitA jAtirAsIt, kadAcittAM prApyApi anyatroSitau syAtAmityAha-yasyAM! il citrasambhUtIyasUtram vayamityAvAM, prAkRtatvAdbahuvacanaM, sarvajanasya dveSyAvaprItikarau 'vasIatti' avasAva uSitAviti yAvat, zvapAkanivezaneSu cANDAlagRheSu / / nAma 607 M // 18 / / kadAcittatrApi kalAvizeSAdinA ahIlanIyau syAtAmityAha - IGN trayodaza 61 madhyayanam Ill tIse a jAIi u pAviAe, vucchA mu sovAganivesaNesu / savvassa logassa duguMchaNijjA, ihaM tu kammAI purekaDAI / / 19 / / vyAkhyA - tasyAM ca jAtau zvapacasambandhinyAM, turvizeSaNe, tatazca zeSajAtibhyaH kutsitatvaM vizinaSTi, pApaiva pApikA kutsitA tasyAM 'vucchatti' uSitau 'mu' ityAvAM zvapAkanivezaneSu sarvasya lokasya jugupsanIyo hIlanIyau 'ihaMti' asmin janmani, tuH punararthaH, tata iha punaH // karmANi zubhAnuSThAnAni 'pure kaDAiMti' purAkRtAni zubhajAtyAdernibandhanamiti zeSaH, tato jAtapratyayaH punarapi tadarjanAyaiva yatnaH kAryo na tu / // viSayAbhiSvaGgavyAkulaireva stheyamityAzayaH / / 19 / / etadeva darzayati - so dANisiM rAya mahANubhAgo, mahiDDio puNNaphalovaveo / caittu bhogAiM asAsayAI, AyANaheU abhinikkhamAhi / / 20 / / vyAkhyA - 'sa' iti yaH sambhUtamuniH pUrvamAsIt sa tvaM 'dANisiMti' idAnIM rAjA mahAnubhAgo maharddhikaH puNyaphalopapetazca san l Moh paa I6I I6I Isi llel llsil Isl 607 Mel llel Ifoll lel 16ll Jain Eccions Mall llell New For Personal & Private Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Isl lall Holl 16ll uttarAdhyayana- 6 // dRSTaphalatvenAbhiniSkrAmeti sambandhaH, kiM kRtvetyAha-tyaktvA bhogAnazAzvatAn, AdIyate gRhyate sadvivekairityAdAnazcAritradharmastaddhe-torabhiniSkrAma is citrasambhUtIyasUtram 6 // Abhimukhyena pravraja, na hi gRhasthatAyAM sarvacAritrasambhava iti sUtratrayArthaH / / 20 / / itthamakaraNe ko doSaH ? ityAha - nAma 608 on trayodazaiha jIvIe rAya asAsayaMmi, dhaNiaMtu puNNAI akubvamANo / madhyayanam se soaI majhumuhovaNIe, dhammaM akAUNa parammi loe / / 21 / / / vyAkhyA - iha jIvite manuSyasambandhinyAyuSi rAjannazAzvate asthire, 'dhaNiaMtutti' atizayenaiva na tu ketuprAntavaJcalatAmAtreNa, puNyAni kA ll zubhAnuSThAnAnyakurvANaH 'setti' sa puNyAnupArjako jantuH zocati pazcAttApaM vidhatte, mRtyumukhaM maraNAvasaramupanItastathAvidhakarmabhirupaDhaukito DA Mel mRtyumukhopanItaH san dharmamakRtvA parammitti' casya gamyatvAt parasmiMzca loke janmAntararUpe gata iti zeSaH, narakAdau hi asahyAsAtavedanArditaH ki ll zazinRpavatkiM mayA tadaiva puNyaM na kRtamiti khidyata evAdharmakArIti sUtrArthaH / / 21 / / na ca mRtyumukhopanItasya paratra vA duHkhAditasya MM svajanAdayastrANAya bhAvina ityAha - jaheha sIho va miaMgahAya, maJcU naraM nei hu aMtakAle / || || || na tassa mAyA va piA va bhAyA, kAlaMmi tammi saharA bhavaMti / / 22 / / vyAkhyA - yathetyaupamye ihaloke siMho mRgAriti pUraNe mRgaM hariNaM gRhItvA prakramAtparalokaM nayatIti sambandhaH, evaM mRtyuryamo naraM mAnavaM nei || Ish lel WOM ||oll ||7|| ilal Jain Education com For Personal & Private Use Only
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ le uttarAdhyayana sUtram 609 nAma llell llel 16 ||oll Nor ||ddaa hutti' nayatyeva, antakAle AyuHkSayAvasare, na ca tasya mRtyunA nIyamAnasya mAtA vA pitA vA bhrAtA vA kAle tasmin jIvitAntarUpe, aMzaM citrasambhUtIyakA prakramAjIvitasya bhAgaM dhArayanti, mRtyunA nIyamAnaM rakSantItyaMzadharA bhavanti, yathA hi nRpAdau svajanasarvasvaM harati svadhanadAnAtsvajanaistadrakSyate, naivaM | svajIvitAMzadAnena tajjIvitaM dhAryate iti bhAvaH, / / 22 / / na ca jIvitArakSaNepi duHkhAMzahAriNo bhAvina ityapi dhyeyamityAha - ial trayodaza madhyayanam na tassa dukkhaM vibhayaMti nAio, na mittavaggA na suA na baMdhavA / ikko sayaM paJcaNu hoi dukkhaM, kattAramevaM aNujAi kammaM / / 23 / / vyAkhyA - na tasya mRtyunA nIyamAnasya duHkhaM zArIraM mAnasaM vA vibhajante vibhAgIkurvanti jAtayo dUravartinaH svajanAH, na mitravargAH Is suhRtsamUhAH, na sutAH putrAH, na bAndhavA nikaTavartinaH svajanAH, kintu ekaH svayaM pratyanubhavati vedayate duHkhaM, kimiti ? yataH kartArameva anuyAti M|| karma / / 23 / / itthamazaraNabhAvanAmuktvA ekatvabhAvanAmAha - ciccA dupayaM ca cauppayaM ca, khittaM gihaM dhaNNa dhanaM ca savvaM / sakammappabIo avaso payAi, paraM bhavaM suMdara pAvagaM vA / / 24 / / vyAkhyA - tyaktvA dvipadaM ca bhAryAdi, catuSpadaM ca hastyAdi, kSetramikSukSetrAdi, gRhaM dhavalagRhAdi, dhanaM kanakAdi, dhAnyaM ca zAlyAdi sarvaM, Isl Mol llell || ||61 llell lel foll Isl lisil || ||bol 16ll llol lish le liell ||G Isl Wel in Education International For Personal & Private Use Only
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 610 svakarmevAtmano dvitIyaM yasya sa svakarmAtmadvitIyaH, avazo'svatantraH prayAti paramanyaM bhavaM janma sundaraM svargAdikaM, pApakaM vA narakAdikaM citrasambhUtIyasvakRtakarmAnurUpamiti bhAvaH / / 24 / / atha jIvatyaktazarIrasya kA vArttetyAha - nAma // 7 // trayodaza madhyayanam taM ikkagaM tucchasarIragaM se, ciIgayaM dahia u pAvageNaM bhajAya puttovi a nAyao vA, dAyAramannaM aNusaMkamaMti / / 25 / / vyAkhyA - taditi yattena tyaktaM ekakaM advitIyaM tucchamasAraM zarIrakaM tucchazarIrakaM se tasya sambandhi citigataM citAprAptaM dagdhvA tuH pUraNe pAvakenAgninA bhAryA ca putropi ca jJAtayazca dAtAramanyaM anusaGkrAmanti upasarpanti, te hi gRhamanenApAvanamiti tadbahirniSkAzya, jvalanAdinA ca bhasmasAtkRtvA, kRtvA ca laukikakRtyAni, Akrandya ca katiciddinAni punaH svArthasiddhyai anyamanuvarttante, na tu tadvArttAmapi pRcchatItyAzaya iti sUtracatuSkArthaH / / 25 / / kiJca - vaNijjaI jIviappamAyaM, vaNNaM jarA harai narassa rAyaM / paMcAlarAyA vayaNaM suNAhi, mA kAsi kammAI mahAlayAI / / 26 / / AT TO ADDDDDD vyAkhyA - upanIyate Dhaukyate prakramAnmRtyave tathAvidhakarmabhirjIvitaM apramAdaM pramAdaM vinaiva avIcimaraNeneti bhAvaH, varNaM susnigdhacchAyAtmakaM For Personal & Private Use Only DDDDDDDDDDDDD 610
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ iel lA llel uttarAdhyayana- jarA harati narasya he rAjan ! yatazcaivamataH pAJcAlarAja ! vacanaM zrRNu, kintadityAha - mA kArSIH, karmANi mahAlayAni atizayamahAnti ill citrasambhUtIyasUtram paJcendriyavadhAdInIti sUtrArthaH / / 26 / / evaM muninokte cakrI smAha - nAma 611 trayodazaahaMpi jANAmi jaheha sAhU, jaM me tumaM sAhasi vakkameaM / madhyayanam bhogA ime saMgakarA havaMti, je ducayA ajjo ! amhArisehiM / / 27 / / vyAkhyA - ahamapi jAnAmi tatheti zeSaH, yathA yena prakAreNa iha jagati sAdho ! yanme mama tvaM sAdhayasi kathayasi vAkyamupadezarUpaM vacaH 16 etadanantaroktaM, tatkiM bhogAna jahAsItyAha-bhogA ime pratyakSAH saGgakarA: pratibandhotpAdakA bhavanti, ye dustyajA Arya ! asmAddazairgurukarmabhiriti is sUtrArthaH / / 27 / / kiJca - hatthiNapuraMmi cittA, daTTaNaM naravaI mahiDDiaM / kAmabhogesu giddheNaM, niANamasuhaM kaDaM / / 28 / / tassa me appaDikaMtassa, imaM eArisaM phalaM / jANamANevi jaM dhammaM, kAmabhogesu mucchio / / 29 / / (juyalaM) 6 vyAkhyA - hastinApure he citra ! prAgbhave citrAmune ! dRSTvA narapatiM sanatkumArasajhaM turyacakriNaM mahaddhikaM kAmabhogeSu gRddhena mayeti zeSa:, / nidAnamazubhamazubhAnubandhi kRtam / / 28 / / tassatti' subvyatyayAttasmAnnidAnAnme mamApratikrAntasyA'pratinivRttasya tadA hi tvayA bahUktepi na / 611 viol 61 lA on Jain Education ind For Personal & Private Use Only IPollowmtiainelibrary.org
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sl ish uttarAdhyayana- manmanaso nivRttirabhUditIdaM etAdRzaM anantaravakSyamANarUpaM phalaM kAryaM jAtamiti zeSaH, yatkIdRzamityAha-jAnannapi yadahaM dharma zrutadharmAdikaM // citrasambhUtIyasUtram kA kAmabhogeSu mUrchito gRddhaH tadetatkAmabhogeSu mUrchanaM mama nidAnasya phalamiti sUtradvayArthaH / / 29 / / punarnidAnaphalamevodAharaNena darzayitumAha - 612 s Isl nAgo jahA paMkajalAvasaNNo, daTuM thalaM nAbhisamei tIraM / trayodaza|| madhyayanam evaM vayaM kAmaguNesu giddhA, na bhikkhuNo maggamaNuvvayAmo / / 30 / / vyAkhyA - nAgo hastI yathetyaupamye, paGkapradhAnaM jalaM paGkajalaM tatrAvasano nimagnaH san dRSTvA sthalaM na naivAbhisameti prApnoti tIraM pAraM, apergamyatvAttIramapi AstAM sthalamiti bhAvaH / evaM vayaM kAmaguNeSu gRddhA na bhikSoH sAdhormArga sadAcArarUpaM anuvrajAmo'nusarAma iti kA sUtrArthaH / / 30 / / punaranityatAM darzayituM munirAha - ||Gll ||oll acchei kAlo taraMti rAIo, na yAvi bhogA purisANa niyaa| islil uviJca bhogA purisaM cayaMti, dumaM jahA khINaphalaM va pakkhI / / 31 / / vyAkhyA - atyeti atikrAmati kAlo yathAyuSkakAla:, kimiti ? yatastvarante zIghraM gacchanti rAtrayo rajanyo / ki dinopalakSaNaJcaitattato'nenAyuSo'sthiratvamuktaM, uktaJca - "kSaNayAmadivasamAsa-cchalena gacchanti jIvitadalAni / iti vidvAnapi kathamiha, 612 Joil in Education Interation For Personal & Private Use Only
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ le NEN uttarAdhyayana sUtram We 613 Me llsil Isl Mel llol Isll Mell gacchasi nidrAvazaM rAtrau / / 1 / / " na ca bhogA api aperatra sambandhAt puruSANAM nityAH zAzvatAH, yata upetya svapravRttyA na tu puruSAbhiprAyeNa bhogA: ii citrasambhUtIyain puruSaM tyajanti, kamiva ka ivetyAha - drumaM yathA kSINaphalaM, vetyaupamye bhinnakramazca, tataH pakSiNa iva vihagA iva phalopamAni hi puNyAni tatastadapagame us nAma il kSINaphalaM vRkSamiva puruSaM pakSiNa iva bhogA muJcantIti sUtrArthaH / / 31 / / yata evamataH - trayodaza madhyayanam jai taMsi bhoge caiuM asatto, ajjAI kammAI karehi rAyaM / dhammaThio savvapayANukaMpI, to hohisi devo io viuvvI / / 32 / / vyAkhyA - yadi tvamasi bhogAMstyaktumazaktaH tataH kimityAha-AryANi ziSTajanocitAni karmANi kAryANi kuru he rAjan ! dharme // prakramAgRhasthadharma samyagdRSTyAdyAcAralakSaNe sthitaH san sarvaprajAnukampI samastaprANIdayAparaH, tataH kiM phalamityAha-tata MI AryakarmakaraNAdbhaviSyasi devo vaimAnika ito'smAnmanuSyabhavAdanantaraM 'viubvitti' vaikriyazarIravAniti sUtrArthaH / / 32 / / evamuktopi yadAsau in na kiJcitpratyapadyata tadA muniH smAha - na tujjha bhoge caiUNa buddhI, giddhosi AraMbhapariggahesu / ||7|| mohaM kao ittio vippalAvo, gacchAmi rAyaM AmaMtiosi / / 33 / / vyAkhyA - na naiva tava bhogAnupalakSaNatvAdanAryakarmANi ca tyaktuM buddhiH, gRddhaH prasaktosi varttase ArambhaparigraheSu sAvadha vyApAreSu 613 llsil lol Hell llell llsil llsil llell llell 16ll lie llell liell in Education International leil llell Ioll Isil For Personal & Private Use Only
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 614 Mall 16 llell liall leel llsil |Mell 6. sacittAcittAdivastusvIkAreSu ca, moghaM niSphalaM yathA bhavati tathA kRta etAvAn vipralApo vividhavyarthavacanavinyAsalakSaNa, samprati tu gacchAmi I citrasambhUtIya6 rAjan ! Amantritosi dhAtUnAmanekArthatvAt pRSTosi gantumiti zeSaH / tava hi jIvitAnityatAdarzanAdibhirbahubhiH prakArairanuziSyamANasyApi | nAma Man na manAgapi vairAgyamabhUdityavineyatvAdupekSaiva varIyasIti bhAva iti sUtrArthaH / / 33 / / itthamuktvA gate munau brahmadattasya yadabhUttadAha - trayodazapaMcAlarAyAvi a baMbhadatto, sAhussa tassA vayaNaM akAuM / madhyayanam aNuttare bhuMjia kAmabhoge, aNuttare so narae paviTTho / / 34 / / vyAkhyA - 'paMcAlarAyAviatti' apiH punararthe, caH pUraNe, tataH pAJcAlarAjaH punarbrahmadattaH sAdhostasya vacanamakRtvA gurukarmatayA // vajratandulavadatyantadurbhedatvAt, anuttarAn sarvottamAn bhuktvA kAmabhogAn, anuttare sakalanarakajyeSThe apratiSThAne ityarthaH, sa brahmadatto narake Mell praviSTaH / tadanena nidAnasya narakAntaM phalamupadarzitaM bhavatIti sUtrArthaH / / 34 / / yathA cAyaM narake praviSTastathA tatkathAvaziSTA ihocyate / / tathAhi - tamabodhyatamaM hitvA, sadvaidya ivApaTuM nikaTamaraNam / vijahAra yatibhUmI-patirapi rAjyaM ciraM bubhuje / / 392 / / taM cAnyadA dvijaH pUrva-saMstuto'bhyetya kopyadovAdIt / bhukSe yadAtmanA ta-tpradehi me bhojanaM cakrin ! / / 393 / / Uce nRpo madannaM, durjaramanyasya sRjati conmAdam / vipro jagAda dhik tvAM, kadaryamanapradAnepi / / 394 / / sakuTumbamatha narendra-staM nijabhojanamabhojayatkopAt / atha tasyAvirabhUnizi, madanonmAdo bhRzaM tasmAt / / 395 / / Isll 16ll llell Nell llll Isl ||7|| ||7|| III ||sil 614 lol ||sil ||Gl llel llell ||sil lllllww.jainelibrary.org JainEducation intelianral For Personal & Private Use Only
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Wall Mell Moll ii citrasambhUtIya nAma trayodazamadhyayanam llel Poll lol Poll lisil li6ll anapekSitanijajananI-jAmijanIvyatikarastato vipraH / sasutopi prAvarttata, rate surAmatta iva vikala: ! / / 396 / / prAtastu lajayA sa, dvijo gRhajanazca tasya nAnyonyam / darzayitumAsyamazakan, mazakapaTalamalinamavasAdAt / / 397 / / animittArAtirmA, sakuTumbamahIlayanmahIzo'sau / iti cintayannamarSA-nagarAniragAttato vipraH / / 398 / / tena bhramatAtha bahiH, pazupAlo'darzi darzitAzcaryaH / karkarikAbhiH pippala-dalapaTalaM chidrayan dUrAt / / 399 / / matkAryaM kartumasau, kSama iti nizcitya vADava: sa tataH / ityUce taM sanmAna-dAnavacanairvazIkRtya / / 400 / / rAjapathe yo dvirade, sthitaH sitachatracAmaro vrajati / prakSipya golike tvaM, tasya dRzau sphoTayeH kSipram / / 401 / / / tatpratipadya jaDatvAt, sthitvA kuDyAntare dRzau nRpateH / saha muktagolikAbhyAM, sopi samaM sphoTayAmAsa / / 402 / / pazuvatpazupAla: sotha, hanyamAnoGgarakSakaiddhRtvA / rAjJe'pakAriNaM taM, dvijamAkhyatkumatidAnaripum / / 403 / / tadavetya nRpaH kupita-staM vipraM putramitrabandhuyutam / vyApAditavAn sadyaH, kopo mahatAM hi no viphalaH / / 404 / / aparAn purohitAdI-napi nikhilAnagaravAsino viprAn / so'ghAtayadruSA kva nu, roSAndhAnAM vivekamatiH ? / / 405 / / sacivaM caivamavocata, bhRtvA sthAlaM dvijanmanAM nayanaiH / sthApaya mama puratonvaha-mahaM yathA tAni mRnAmi ! / / 406 / / rAjJastasya tamAzaya-mavetya sacivopi zubhamati: krUram / ApUrya zleSmAtaka-phalaiH puro'sthApayatsthAlam / / 407 / / tadatha sthAlaM nRpatiH, pasparza muhurmuhuH svapANibhyAm / ramaNIratnasparzA-dapi tatsparze'dhikaM mumude / / 408 / / dvijanetradhiyA tAni ca, phalAni nirdayamamardayanmuditaH / na ca tatsthAlaM purato-upAsArayadanizamapalajaH / / 409 / / llell llsil Isil llell ll6ll liloil llell Isl lel Jel lol Jain Education intellellinal For Personal & Private Use Only me
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mail liall uttarAdhyayana sUtram 616 llel llell madhyayanama llell Nell llsll itthaM pravarddhamAnA-'zubhapariNAmo dinaM dinaM prati saH / atigamayati sma SoDaza, varSANyavirataviSayatarSaH / / 410 / / M citrasambhUtIyasarvAyuSAtha nRpatiH zaradAM zatAni, saptAtivAhya viSayAmiSalolupAtmA / utkRSTajIvitamupAyaM tamastamAyAM, raudrAzayAdajani nairayikaH // kSamAyAm / / 411 / / nel trayodazaityukto brahmadattakathAvaziSTAMzaH, samprati prasaGgatazcitravaktavyatAmAha - cittovi kAmehiM viraktakAmo, udattacArittatavo mahesI / aNuttaraM saMjamapAlaittA, aNuttaraM siddhigaI gayatti bemi / / 35 / / vyAkhyA - citropi citraH punaH kAmebhyo viraktakAmo nivRttAbhilASa: udAttaM pradhAnaM cAritraM sarvaviratirUpaM tapazca dvAdazavidhaM yasya sa tathA, l 6 maharSiH anuttaraM saMyama saptadazabhedaM pAlayitvA anuttarAM sarvalokAkAzoparivartinIM siddhiM gatiM gataH prApta iti sUtrArthaH / / 35 / / iti bravImIti | kA prAgvat / / 13 / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau trayodazamadhyayanaM sampUrNam / / 13 / / / / iti trayodazamadhyayanaM sampUrNam / / Ill 616 ||61 min Education International For Personal & Private Use Only
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 617 llall liel ||oll Islil / / atheSu kArIyanAma caturdazamadhyayanam / / MS iSukArIyanAma ||aiN namaH / / vyAkhyAtaM trayodazamadhyayanaM, adhuneSukArIyAkhyaM caturdazamArabhyate / asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane mukhyatayA // caturdaza lall madhyayanam nidAnadoSa uktaH, prasaGgAninidAnatAguNazca, atra punarmukhyatayA sa evocyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyedamAdau sUtratrayam - devA bhavittANa pure bhavaMmi, keI cuA egavimANavAsI / pure purANe usuAranAme, khAe samiddhe suraloaramme / / 1 / / i160 sakammaseseNa purAkaeNaM, kulesudaggesu a te pasUA / niviNNasaMsArabhayA jahAya, jiNiMdamaggaM saraNaM pavaNNA / / 2 / / pumattamAgamma kumAra dovi, purohio tassa jasA ya pattI / visAlakittI atahesuAro, rAIttha devI kamalAvaI a / / 3 / / vyAkhyA - devA bhUtvA pUrvabhave kecidanirdiSTanAmAnazcyutAH svargAditi zeSaH, ekasmin padmagulmanAmni vimAne vasantItyevaMzIlA // ekavimAnavAsinaH, pure nagare purANe cirantane 'iSukAra' nAmni khyAte prasiddha samRddhe suralokaramye / / 1 / / svamAtmIyaM karma puNyaprakRtirUpaM // // tasya zeSa uddharitaM svakarmazeSastena purAkRtena kuleSu udagreSu uneSu, caH pUraNe, te iti ye devA bhUtvA cyutAste prasUtA utpannAH / 'niviNatti' el // ArSatvAnirviNNA udvignAH saMsArabhayAt 'jahAyatti' tyaktvA bhogAdIti zeSaH, jinendramArga tIrthaGkaroktaM muktipathaM zaraNaM apAyarakSAkSamaM AzrayaM kA prapannA: abhyupagatAH / / 2 / / teSu ka: kiMrUpo jinendramArga prapanna ityAha-puMstvaM puruSatvamAgamya 'kumAratti' kumArau akRtapANigrahaNau dvau, Hell is apiH pUraNe, sulabhabodhikatayA'nyeSAM ca bodhilAbhahetutayA prAdhAnyakhyApanArthamanayoH pUrvamupAdAnaM / purohito 'bhRgu' nAmA tRtIyaH, tasya l ||7|| III is Joll || llell 617 lal Isil lell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||l sil ||sil uttarAdhyayana sUtram 618 lish Isl 16 Moll llsil llsil ||sl ||SH ||sil ||7|| // 6 // 'yazA' ca nAmnA patnI caturthaH, vizAlakIrtizca vistIrNayazAzca tathA 'iSukAro' nAma rAjA paJcamaH 'itthatti' atraiva bhave devIti pradhAnabhAryA, kA iSukArIyanAma Mon prakramAttasyaiva rAjJaH 'kamalAvatI' ca nAmnA SaSTha iti sUtratrayArthaH / / 3 / / athaiteSu kumArayoryathA jainamArgAvAptirjAtA tathA darzayitumAha - 1 caturdazajAIjarAmajhubhayAbhibhUA, bahiMvihArAbhiNiviTThacittA / / madhyayanam saMsAracakkassa vimokkhaNaTThA, daguNa te kAmaguNe virattA / / 4 / / piaputtagA doNNivi mAhaNassa, sakammasIlassa purohiassa / sarittu porANia tattha jAiM, tahA suciNNaM tavasaMjamaM ca / / 5 / / vyAkhyA - jAtijarAmRtyubhayAbhibhUto bahiH saMsArAdvihAraH sthAnaM bahirvihAraH sa cArthAnmokSa eva, tasminnabhiniviSTaM baddhAgrahaM cittaM / Hel yayosto tathA, saMsArazcakramiva saMsAracakraM, tasya vimokSaNArthaM tyAgArthaM dRSTvA sAdhUniti zeSaH / tAvanantarokto kAmaguNe kAmaguNaviSaye kA || viraktau / / 4 / / 'piaputtagatti' priyo vallabhau putrAveva putrako, priyau ca tau putrako ca priyaputrako dvAvapi mAhanasya dvijasya svakarmazIlasya kA MS| yajanAdyanuSThAnaratasya purohitasya zAntikartuH 'sarittuti' smRtvA paurANikI cirantanIM tatreti saniveze jAtiM janma jAtismaraNaM prApyetyarthaH / / &ll tathA sucIrNaM nidAnAdinAnupahatatvena samyak sevitaM tapaH saMyamaM ca smRtvA kAmaguNe viraktAviti yoga iti sUtradvayArthaH / / 5 / / tatastau nol yadakArthI tadAha - Joll llsil Jell 116M Wel Ioll 618 lell liel lel lain daction inte For Personal & Private Use Only liell Heiww.jainelibrary.org
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 619 llsil III llsil kAmabhogesu asajamANA, mANussaesuMje Avi divvA / iSukArIyanAma mokkhAbhikaMkhI abhijAyasaDDA, tAyaM uvAgamma ime udAhu / / 6 / / caturdaza madhyayanam vyAkhyA - to purohitasutau kAmabhogeSu 'asajamANatti' asajantau saGgamakurvanto mAnuSyakeSu manuSyasambandhiSu ye cApi divyA SH devasambandhinasteSu ceti prakramaH, mokSAbhikAGkSiNI abhijAtazraddhau utpannatattvarucI tAtaM pitaramupAgamyedaM vakSyamANaM 'udAhutti' udAharatAM l Hel uktavantAviti sUtrAkSarArthaH / / 6 / / bhAvArthastveSAM sUtrANAM kathAnakAdavaseyastatsampradAyazcAyaM, tathAhi - citrasambhUtayoH pUrva-bhave yo suhRdAvubhau / abhUtAM 'vallavI sAdhu-sevAdhvastavipallavI / / 1 / / tAvapi vratamArAdhyA-bhavatAM bhAsurau surau / vrataM hi cena mokSAya, tarhi svargAya jAyate / / 2 / / ||l kSitipratiSThitapure, tAvabhUtAM tatazcyutau / sodarAvibhyatanayau, sundarAvAzvinAviva / / 3 / / ibhyaputrAstayostatra, catvAro'nyamahaddhikAH / jajJire suhRdaH puNya-zAlinAM sulabhA hi te / / 4 / / upabhujya ciraM bhogAM-ste SaDapyanyadA mudA / zrutvA dharma gurUpAnte, prAvrajana vijitendriyAH / / 5 / / pAlayitvA ciraM dIkSA-madhItya vividhaM zrutam / vidhAyAnazanaM prAnte, te vipadya maharSayaH / / 6 / / hell llll llol || lel llall llall lel all Ifoll lisil Poll Isll 1. gopii| 619 Isll llell For Personal Private Use Only
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 620 ||Gl Pl Wall Ill 6 iSukArIyanAma Ioll i caturdazaIIoll ||6 madhyayanam lol ||7|| Hirol ||sll lol llol lol ||el Isl vimAne padmagulmADhe, prathamatridivasthite / jajJire tridazazreSThA-zcatuHpalyopamAyuSaH / / 7 / / (yugmam) tatrApi vividhairbhogai-rativAhyAyurAtmanaH / gopajIvAmarau muktvA-'cyavanta prAksurAH pare / / 8 / / teSvekaH kurudezo:-lalanAmaulibhUSaNe / iSukArapUre bhUmA-niSukArAbhidho'bhavat / / 9 / / anyastu tasya rAjJo'bhUnmahiSI kamalAvatI / sarvAGgasubhagA bhUmI-gateva 'jayavAhinI / / 10 / / tasyaivAsIttRtIyastu, purodhA bhRgusajJakeH / purodhaso'bhavadbhAryA, turIyastu yazAbhidhA / / 11 / / purohitasya tasyAbhU-tkAlepi na yadAGgajaH / tadA taJcintayAtyanta-mantaH sa vyAkulobhavat / / 12 / / dadhyau cetyanizaM cittA-nandanAnnandanAn vinA / saudhaM zUnyamivAbhAti, vinA vRkSAn vanaM yathA / / 13 / / daivajJapRcchAM devopa-yAcitAni ca sonvaham / vyadhAt putraarthmaattto hi, devAdIn bahu sevate / / 14 / / itazca to gopajIva-devAvavadhinAnyadA / bhRgoH putrau bhaviSyAva, iti jJAtvA mahAzayau / / 15 / / nirgrantharUpaM nirmAya, bhRgoH saudhe sameyatuH / tau prekSya muditaH sopi, prANamadramaNIyutaH / / 16 / / (yugmam) zrutvA taddezanAM zrAddha-dharmaM ca pratipadya saH / iti papraccha he pUjyau !, putrA me bhAvino na vA ? / / 17 / / ||Gll leil Jell ||oll llol Isil 116 lol lloil 1. indraannii| 620 16. Mel Jell Hall Jan Education intonal Illl le For Personal & Private Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 621 16 || Isl // iSukArIyanAma caturdazamadhyayanam tAvUcatuH sutau dvau te, bhAvinau tau ca sanmatI / zizutva eva pravrajyA, vizvapUjyAM grahISyataH / / 18 / / nAntarAyastadA kAryaH, pravrajyAM gRhNatostayoH / tau hi pravrajitau lokaM, prabhUtaM bodhayiSyataH / / 19 / / ityuktvA to gato devA-vanyadA ca tatazyutau / garbhe purodhasa: patnyA, yazAyA avataratuH / / 20 / / tataH sabhAryo gatvA'sthA-dgrAme kvApi purohitaH / AjanmApi munInmAsma-pazyatAM matsutAviti / / 21 / / atha kramAdyazA'sUta, sutayugmaM manoramam / vavRdhAte ca to bAlau, tatra padmAviva hUde / / 22 / / daivAdihAgatAnsAdhU-nmAsma saGgacchatAM sutau / tatsaGgame hi cAritraM, drutametau grahISyataH / / 23 / / dhyAtveti mohatimirA-pAstavijJAnalocanau / ityazikSayatAM putrau, yazAbhRgupurohito / / 24 / / "he putrau ! ye hi yatayo, muNDA daNDAdidhAriNaH / zanainIcairdazo dambhA-dvicaranti bakA iva / / 25 / / gRhItvA DimbharUpANi, te vinighnanti satvaram / rAkSasA iva tanmAMsaM, bhakSayanti ca nirdayAH / / 26 / / tadhuvAbhyAM na gantavyaM, teSAM pArzve kadAcana / visrambhazca na kartavya-steSAM visrabdhaghAtinAm / / 27 / / " pitRbhyAM mohamUDhAbhyAM, zAvo tAviti zikSitau / krIDantau jagmatuH svairaM, bahirgAmAttatonyadA / / 28 / / 6 le liol For Personal Private Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Psi 622 samIkSyAgacchato mArga-pratipatrAnmunIMzca to / vaTamArohatAM naMSTvA, vitrastau vihagAviva / / 29 / / - iSukArIyanAma daivAvaTasya tasyAdhaH, sAdhavopi samAgatAH / upacakramire bhoktuM, pUrvopAttAzanAdikam / / 30 / / catudeza madhyayanam taJca svAbhAvikaM vIkSya, baTastho to kumArako / dadhyaturbhaktamevAmI, bhuJjate na puna: palam / / 31 / / tatpitrorvacanaM tasmA-deSu saGgacchate katham ? / doSazcAyamasaMstAbhyA-mukto'mISAM kimAvayoH ? / / 32 / / kiJcAvAmIdRzAn kvApi, zramaNAn dRSTapUrviNau / dhyAyantAviti tau prAcyA, jAti sasmaraturnijAm / / 33 / / zrAmaNyaM prAkRtaM smRtvA, sambuddho dadhyatuzca to / pitRbhyAM vaJcitAvAvA-maho ! mohAnmRSoktibhiH / / 34 / / dhyAyantau tAvevamuttIrya tasmA-tryagrodhadrostAnmunIndrAMzca natvA / gatvA svIyaM saudhamabhyetya tAtA-'bhyarNaM caJcadvarNamityabhyadhattAm / / 35 / / ityuktaH sampradAyaH, sampradAyazeSaM tu sUtrasiddhamiti tadevAtha vyAkhyAyate / tatra yathA to tAtamUcatustathAha - asAsayaM daTThamimaM vihAraM, bahuaMtarAyaM na ya dIhamAuM / tamhA gihaMsI na raiM labhAmo, AmaMtayAmo carisAmu moNaM / / 7 / / vyAkhyA - azAzvatamanityaM dRSTvA imaM pratyakSaM vihAraM manuSyatvenAvasthAnaM, bahavaH antarAyA rogAdayo yatra tadvantarAyaM, na ca naiva Is 622 Ish Nell Is Hell For Personal Prese Only
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel || lol llsil llell ||oll lel llell lol |lol Isl 161 llell Ill llsil uttarAdhyayana- dIrghamAyurjIvitaM samprati palyopamAdyAyuSo'bhAvAt, yata evaM tasmAdgRhe na ratiM labhAvahe, ata evAmantrayAvaH pRcchAva AvAM cariSyAvo maunaM saMyamamiti / iSukArIyanAma sUtram 623 6 sUtrArthaH / / 7 / / evaM tAbhyAmukte - caturdaza Poll madhyayanam aha tAyao tattha muNINa tesiM, tavassa vAghAyakaraM vayAsi / lol imaM vayaM vedavido vayaMti, jahA na hoI asuANa logo / / 8 / / || vyAkhyA - athAnantaraM tAta eva tAtakaH tatra tasminnavasare munyorbhAvataH pratipannamunibhAvayostayoH kumArayoH tapasa // upalakSaNatvAdazeSadharmAnuSThAnasya ca vyAghAtakaraM vacanamiti zeSaH 'vayAsitti' avAdIt, tadeva darzayati / imAM vAcaM vedavido vadanti, yathA na M bhavati asutAnAmaputrANAM loka: paralokaH, taM vinA piNDadAnAdyabhAve gatyAdyabhAvAt / tathA ca vedavacaH - 'anapatyasya lokA na santIti' / in anyairapyuktaM - "putreNa jAyate loka, ityeSA vaidikI zrutiH / atha putrasya putreNa, svargaloke mahIyate / / 1 / / " iti / / 8 / / yata evaM tasmAt - ahijja vee parivissa vippe, putte pariTThappa gihaMsi jAyA / bhuzANa bhoe saha itthiAhiM, AraNNagA hoha muNI pasatthA / / 9 / / vyAkhyA - adhItya vedAn, pariveSya bhojayitvA viprAn, putrAn pariSThApya nivezya gRhe, he jAtau putrau ! tathA bhuktvA 'Na' iti vAkyAlaGkAre, ||Gll 623 Isil Isll foll lioll Iol Ioll licil Jell Joi JainEducation For Personal Private Use Only
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ HiroM lell Moll caturdaza lloll Ioll Hell Ioll uttarAdhyayana- // bhogAn saha strIbhiH, AraNyako araNyavAsitApasavratadhAriNI 'hohatti' bhavataM yuvAM munI prazastAviti sUtradvayArthaH / / itthaM tenokte kumArI yadakASrTI iSukArIyanAma sUtram 624 ol tadAha - madhyayanam soaggiNA AyuguNiMdhaNeNaM, mohAnilA pajalaNAhieNaM / saMtattabhAvaM paritappamANaM, lAlappamANaM bahuhA bahuM ca / / 10 / / purohitaM kamaso'NuNaMtaM, nimaMtayaMtaM ca sue dhaNeNaM / jahakkama kAmaguNehiM ceva, kumAragA te pasamikkha vakvaM / / 11 / / vyAkhyA - zokAgninA putravirahasambhAvanodbhavazokavahninA, kimbhUtena ? Atmano guNA AtmaguNA anAdikAlasahacaritatvAdrAgAdayaste || in indhanamuddIpakatayA yasya sa tathA tena, mohAnilAdajJAnavAyo: 'pajalaNAhieNaMti' sUtratvAdadhikaM prajvalanaM yasya sa tathA tena, santapta: bhAvaH // I antaHkaraNamasyeti santaptabhAvastaM, ata eva paritapyamAnaM samantAddahyamAnaM, lAlapyamAnaM punaH punardInavacAMsi lapantaM, bahudhA'nekaprakAraM bahu ca prabhUtaM | il yathA syAttathA / / 10 / / purohitaM tamiti prakrAntaM 'kamasotti' krameNAnunayantaM svAbhiprAyeNa prajJApayantaM nimantrayantaM ca, sutau dhanena yathAkramaM // kAmaguNaizcaiva manojJazabdAdyaiH kumArako tau prasamIkSya prakarSeNa mohAcchAditamatimAlokya vAkyaM vakSyamANaM uktavantAviti zeSaH / / 11 / / kiM tadityAha - 624 Poll llell Hell llell leir lioll llel lisll liell 16ll 1ol Isill lel Jell liell liell 161 loll llll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram lel le lioil 625 Tirail veA ahIA na havaMti tANaM, bhuttA diA niti tamaMtameNaM / isl iSukArIyanAma jAyA ya puttA na havaMti tANaM, ko nAma te aNumanija eaM / / 12 / / caturdaza madhyayanam Isll vyAkhyA - vedA adhItA na bhavanti trANaM zaraNaM, tatpaThanamAtrAdurgatipAtarakSaNAsiddheH / uktaM hi - "akAraNamadhIyAno, brAhmaNastu / ki yudhiSThira ! / duSkulenApyadhIyante, zIlaM tu mama rocate / / 1 / / zilpamadhyayanaM nAma, vRttaM brAhmaNalakSaNam / vRttasthaM brAhmaNaM prAhu-rnetarAn / hA vedajIvakAn / / 2 / / " tathA 'bhuttatti' antarbhUtaNigarthatvAddhojitA dvijA nayanti tamasopi yattamastamastamastasmin atiraudre rauravAdike narake Is ityarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre, te hi bhojitA kumArgaprarUpaNapazuvadhAdAveva pravarttante, tataH pAtrabuddhyA teSAM bhojanaM narakahetureveti kutasteSAM 6 // nistArakatvaM ? tathA jAtAca putrA na bhavanti trANaM narakAdau patatAmiti zeSaH / uktaJca vedAnugairapi - "yadi patrAdbhavetsvargo, dAnadharmo na // is vidyate / muSitastatra lokoyaM, dAnadharmo nirarthakaH / / 1 / / bahuputrA dulI godhA, tAmracUDastathaiva ca / teSAM ca prathama svargaH, pazcAlloko | gamiSyati / / 2 / / " yatazcaivaM tataH ko nAma ? na kopItyarthaH, te tava anumanyeta anujAnIyAtsaviveka iti gamyate etatpUrvoktaM vedAdhyayanAdIti | ||12|| tathA - khaNamittasukkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA anigAmasukkhA / saMsAramokkhassa vipakkhabhUA, khANI aNatthANa u kAmabhogA / / 13 / / 625 Isl Isi ISI Ish llsil || leir Jel lifell For Personal use only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 626 // 7 // vyAkhyA -- kSaNamAtrasaukhyA bahukAlaM duHkhaM narakAdiviSayaM yebhyaste bahukAladuHkhAH, anikAmasaukhyA aprakRSTasukhAH, saMsAramokSasya vipakSabhUtAH, khAnirAkaro'narthAnAM turevakArArthI bhinnakramazca tataH khAnireva kAmabhogAH / / 13 / / anarthakhanitvameva spaSTayitumAha - parivvayaMte ani attakAme, aho a rAo paritapyamANe / appatte dhaNamemANe, pappoti manuM purise jaraM ca / / 14 / / vyAkhyA - parivrajan viSayasukhalAbhArthamitastato bhrAmyan anivRttakAmo'nuparatAbhilASaH san 'aho a rAotti' ArSatvAcasya ca bhinnakramatvAdahni rAtrau ca paritapyamAnastatprAptau samantAcintAgninA dahyamAnaH anye svajanAstadarthaM pramattastatkRtyAsaktacetA anyapramatto dhanaM eSayan vividhopAyairgaveSayamANaH, 'pappotitti' prApnoti mRtyuM puruSo jarAM ca / / 14 / / tathA - imaM ca me atthi imaM ca natthi, imaM ca me kimimaM akicaM / taM evamevaM lAlappamANaM, harA haraMtitti kahaM pamAo ? / / 15 / / vyAkhyA - imaM ca me asti dhAnyAdi, idaM ca nAsti rUpyAdi, idaM ca me kRtyaM gRhavaraNDikAdi, idamakRtyaM, prArabdhamapi vANijyAdi na // karttumucitaM taM puruSaM evameva vRthaiva lAlapyamAnaM atyarthaM vadantaM harantyAyuriti harAH, dinarajanyAdayo haranti bhavAntaraM nayanti ityato hetoH kathaM pramAdo dharme karttuM yukta iti sUtraSaTkArthaH / / 15 / / atha tau dhanAdinA lobhayituM purodhAH prAha - For Personal & Private Use Only iSukArIyanAma // caturdaza ||7|| madhyayanam 626 www.janelibrary.org
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 627 1161 dhaNaM pabhUaM saha itthiAhiM, sayaNA tahA kAmaguNA pagAmA / tavaM kae tappati jassa loo, taM savvasAhINamiheva tubbhaM / / 16 / / vyAkhyA - dhanaM prabhUtaM sahastrIbhiH, svajanAH pitRpitRvyAdayaH, tathA kAmaguNAH zabdAdayaH prakAmA atizAyino varttanta iti gamyaM tapaH kaSTAnuSThAnaM kRte nimittaM tapyate'nutiSThati yasya dhanAderlokaH tatsarvaM svAdhInamihaivAsminneva gRhe 'tubbhaMti' yuvayoriti sUtrArthaH / / 16 / / tAvAhatuH - dhaNeNa kiM dhammadhurAhigAre, sayaNeNa vA kAmaguNehiM ceva / samaNA bhavissAmu guNohadhArI, bahiMvihArA abhigamma bhikkhaM / / 17 / / vyAkhyA - dhanena kiM ? na kiJcidityarthaH, dharma eva sAtvikadhurandharairuhyamAnatayA dhUriva dharmadhurA tadadhikAre tatprastAve svajanena vA kAmaguNaizcaiva tataH zramaNau bhaviSyAvo guNaughadhAriNo kSamAdiguNasamUhadhArako bahirgrAmAdibhyo vihAro yayostau bahirvihArI apratibaddhavihArAvityarthaH, abhigamyAzritya bhikSAmiti sUtrArthaH / / 17 / / AtmAstitvamUlatvAddharmAnuSThAnasya tannirAkartuM bhRgurAha - jahA ya aggI araNI asaMto, khIre ghayaM tillamahA tilesu / emeva jAyA sariraMmi sattA, saMmucchaI nAsai nAvaciTThe / / 18 / / vyAkhyA - yathaiva cakArasyaivakArArthatvAt agniH 'araNitti' araNito'gnirmanthanakASThAdasan avidyamAna eva sammUrcchati, tathA kSIre ghRtaM, For Personal & Private Use Only ||| Ble || iSukAyanAma caturdazamadhyayanam 627 www.jainlibrary.org
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| ||7|| ilsil llsil sUtram 628 hell llall Holll Ier Islil liall liell all lel all // tailamatha tileSu, evameva he jAtau ! zarIre satvAH 'saMmucchaitti' sammUrcchanti, pUrvamasanta evotpadyante / tathA 'nAsaitti' nazyanti, iSukArIyanAma || abhrapaTalavadvilayamupayAnti / 'nAvacidvetti' na punaravatiSThante, zarIranAze sati tannAzAditi sUtrArthaH / / 18 / / kumArAvAhatuH - in caturdaza lell madhyayanam no iMdiagijjho amuttabhAvA, amuttabhAvAvia hoi nico / ajjhatthaheuM niao'ssa baMdho, saMsAraheuM ca vayaMti baMdhaM / / 19 / / vyAkhyA - no indriyagrAhyaH satva iti prakramaH, amUrtabhAvAdindriyagrAhyarUpAdyabhAvAt / tathA amUrtabhAvAdapi ca bhavati nityastathA hi-yad l - dravyatve satyamUrtaM tannityaM, AkAzavat / na caivamamUrttatvAdeva bandhAsambhavaH iti vAcyaM ? yataH 'ajjhatthaheuMti' ihAdhyAtmazabdenAtmasthAH Mell mithyAtvAdaya ucyante, tatastaddhetustanimitto niyato nizcito'sya jantorbandhaH karmabhiH saMzleSaH, yathA'mUrtasyApi nabhaso mUtairapi ghaTAdibhiH in sambandhaH evamasyApi mUrtarapi karmabhirna virudhyate / tathA saMsArahetuM ca vadanti bandhamiti, tatazcAstyevAtmA cetanAzrayaH, tadabhAve hi // // pratidehinamupalabhyamAnasya caitanyasya nirAspadatvaprasaGgAt / na ca vAcyaM pRthivyAdibhUtAni caitanyasyAzraya iti na tasya nirAspadatvamiti ? pRthasthiteSu tileSu snehasyeva pRthagbhUteSu bhUteSu caitanyAMzasyApyanupalabdheH, yaJca yeSu pArthakyAvasthAyAM svalpamapi nAsti na tatteSu saMhiteSvapi M // bhavitumarhati, reNukaNeSu tailamiva / syAdetanmadyAGgeSu madazaktiH pUrvamanupalabhyamAnApi saMhiteSu teSu dRzyata iti cenmaivaM, teSu pUrvamapi madazakteH / 628 foll le learn llell M sil Isil ilsil Neel Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 629 6 kiJcidupalabhyamAnatvAt, dRzyate hi dhAtakIpuSpeSu manAga vaikalyajanakatvaM, guDe balavardhakatvaM ceti, evamanyeSvapi tadaGgeSu draSTavyaM, na caivaM // iSukArIyanAma | pArthakyAvasthAyAM pRthavyAdiSu kiJcidaspaSTamapi cetanyamupalabhyate, tata ebhyo'tirikta eva tasyAzraya eTavyaH, sa cAtmeveti sthitaM / sa ca nityo MM caturdaza! bhavAntarayAyI, tasya ca mithyAtvAdibhirbandho bandhAdeva ca saMsAra iti sUtrArthaH / / 19 / / tatazca - madhyayanam jahA vayaM dhammamayANamANA, pAvaM purA kammamakAsi mohA / urabbhamANA parirakkhiaMtA, taM neva bhujovi samAyarAmo / / 20 / / Isl vyAkhyA -- yathA vayaM ityAvAM dharma samyagdarzanAdikaM ajAnantau pApaM pApahetuH purA pUrva karmAnuSThAnaM 'akAsitti' akArba, mohAttatvAjJAnAt M aparuddhyamAnA gRhAnirgamamalabhamAnAH parirakSyamANA anujIvibhiranupAlyamAnAstatpApakarma naiva bhUyopi punarapi samAcarAmo Mel yathAvadviditavastusvarUpatvAditi sUtrArthaH / / 20 / / anyatra - abbhAhayaMmi logaMmi, savvao parivArie / amohAhiM paDaMtIhi, gihaMsi na raiM labhe / / 21 / / vyAkhyA - abhyAhate pIDite loke sarvataH sarvAsu dikSu parivArite pariveSTite amoghabhiravandhyapraharaNopamAbhiH patantIbhiH gRhe gRhavAse na rati Mall labhAvahe, yathA vAgurAveSTito mRgo amoghezca praharaNAdhenA'bhyAhato na ratiM labhate evamAvAmapIti sUtrArthaH / / 21 / / bhRgurAha - lool 629 Ifooli sal JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 630 TO GAADDIT keNa abbhAhao loo, keNa vA parivArio / kA vA amohA vuttA, jAyA ciMtAparo humi / / 22 / / vyAkhyA - kena vyAdhakalpenAbhyAhato lokaH ? kena vA vAgurArUpeNa parivAritaH ? kA vA amoghA amoghapraharaNopamA uktAH ? he jAtau ! cintApara: 'humitti' bhavAmi, tato mamAvedyatAmayamartha iti sUtrArthaH / / 22 / / tAvAhatuH - manuNabbhAhao loo, jarAe parivArio / amohA rayaNIvuttA, evaM tAya viANaha / / 23 / / vyAkhyA - mRtyunAbhyAhato lokastasya sarvatrApratihataprasaratvAt, jarayA parivAritastasyA eva maraNAbhighAtayogyatApAdane pravaNatvAt, amoghA rajanya uktAH dinAvinAbhAvitvAttAsAM dinAzca tatpatane hyavazyambhAvI janAbhighAtaH, evaM tAta ! vijAnIteti sUtrArthaH / / 23 / / kiJca 116.11 - jA jA va rayaNI, na sA paDiniattai / ahammaM kuNamANassa ahalA jaMti rAio / / 24 / / vyAkhyA - yA yA vrajati rajanI upalakSaNatvAddinaM ca na sA pratinivarttate punarAgacchati, tAzcAdharmaM kurvato jantoriti zeSaH, aphalA yAnti rAtrayaH, adharmanibandhanaM gArhyasthamiti tattyAga eva zreyAn / / 24 / / tathA - For Personal & Private Use Only | iSukArIyanAma caturdaza madhyayanam ||6|| 630
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 631 jA jA vacai rayaNI, na sA paDiniattai / dhammaM ca kuNamANassa, sahalA jaMti rAio / / 25 / / vyAkhyA - prAgvannavaraM 'dhammaM catti' dharmaM punaH kurvANasya saphalA dharmaphalatvAjjanmano na ca vrataM vinA dharma ityatastadeva pratipatsyAvahe iti sUtradvayArthaH / / 25 / / atha tadvacanena pratibuddho bhRgurAha - egao saMvasittANaM, duhao sammattasaMjuA / pacchA jAyA gamissAmo, bhikkhamANA kule kule / / 26 / / vyAkhyA - ekata: ekasmin sthAne samuSya sahaiva uSitvA 'duhaotti' dvayaM ca dvaye AvAM yuvAM ca samyaktvasaMyutA upalakSaNatvAddezaviratyA ca saMyutAH pazcAdyauvanottarakAlaM he jAtI / gamiSyAmo vayaM pravrajya mAsakalpAdikrameNeti zeSaH, bhikSamANAH kule kule gRhe gRhe ajJAtoJchavRttyeti sUtrArthaH / / 26 / / kumArAvAhatuH - jassatthi maJjuNA sakkhaM, jassa va'tthi palAyaNaM / jo jAna marissAmi, so hu kaMkkhe suesiA / / 27 / / vyAkhyA - yasyAsti mRtyunA saha sakhyaM maitrI, yasya vAsti palAyanaM nazanaM mRtyoriti prakramaH, tathA yo jAnAti yathAhaM na mariSyAmi, 'so hutti' sa eva kAGkSati vAJchati, zva AgAmidine syAdidaM kAryamiti zeSaH / / 27 / / tatazca - For Personal & Private Use Only r leedaa caacaacaal OTTOO iSukArIyanAma caturdaza madhyayanam 631
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ ll uttarAdhyayana sUtram 632 Isil ajz2eva dhamma paDivajayAmo, jahiM pavaNNA na puNabbhavAmo / // iSukArIyanAma aNAgayaM neva ya asthi kiMci, saddhA khamaM Ne viNaittu rAgaM / / 28 / / is caturdaza madhyayanam byAkhyA - adyaiva dharma pratipadyAmahe 'jahiMti' ArSatvAdyaM dharma prapannA AzritA na punaH 'bhavAmotti' bhaviSyAmaH, na punarjanmajarAmaraNAdyanubhaviSyAmastadabhAvahetutvAddharmasya / kiJca anAgatamaprAptaM neva nAsti kiJcitsundaramapi vastu viSayasokhyAdi, // sarvabhAvAnAmanantazaH prAptatvAt, ata: zraddhA abhilASaH, kSamaM yukto dharmAnuSThAnaM kartumiti zeSaH, 'Netti' no'smAkaM 'viNaittutti' vyapanIya rAgaM fell IS svajanAbhiSvaGgalakSaNamiti sUtradvayArthaH / / 28 / / idaJcAkarNya jAtavratAzayo bhRguAhmaNI dharmavighnakarI matvedamAha - pahINaputtassa hu natthi vAso, vAsiTThi bhikkhAyariAi kAlo / sAhAhiM rukkho lahaI samAhiM, chinnAhiM sAhAhiM tameva khANuM / / 29 / / ____ vyAkhyA - 'pahINaputtassatti' putrAbhyAM prahINastyaktaH putraprahINastasya prAkRtatvAt pUrvAparanipAtaH, huH pUraNe nAsti vAso'vasthAnaM mama gRha * iti zeSaH, hevAziSThi ! vaziSThagotrodbhave ! bhikSAcaryAyA vratasya kAla: prastAvo varttate iti gamyaM / kimityevamata Aha-zAkhAbhirvRkSo labhate samAdhi - svAsthya, chinAbhiH zAkhAbhistameva vRkSaM sthANu jano vadatIti zeSaH, yathA hi zAkhA drumasya zobhA saMrakSaNAdinA samAdhihetava evaM mamApyetau sutau // tadrahitazcAhamapi sthANukalpa eveti bhAvaH / / 29 / / kiJca - Isll llll Illl lal in Education International For Personal & Private Use Only ___
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wed ||Gl Illl ||61 6 uttarAdhyayana- sUtram 633 sil 151 le ni Ildall ||sil ||roll Ish Ilall 1151 lal paMkkhAvihUNovva jaheha pakkhI, bhizcamvihUNovva raNe nariMdo / iSakArIyanAma vivannasAro vaNiovva poe, pahINaputtomhi tahA ahaMpi / / 30 / / caturdazalal . madhyayanam vyAkhyA - pakSavihIno vA dRSTAntAntarasamuJcaye yathehaloke pakSI, bhRtyavihIno vA raNe narendro, vipannasAro vinaSTahiraNyAdidravyo vaNigiva / IN pote pravahaNe bhinne iti zeSaH, ete yathA vyasanabhAgitayA viSIdanti putraprahINastathAhamapyasmIti sUtradvayArthaH / / 30 / / vAziSThyAha - susaMbhiA kAmaguNA ime te, saMpiMDiA aggarasappabhUA / bhuMjAmu tA kAmaguNe pagAma, pacchA gamissAmi pahANamaggaM / / 31 / / vyAkhyA - susambhRtAH suSTu saMskRtA: kAmaguNA ime svagRhavartinaste tava, tathA sampiNDitA: puJjIkRtA: 'aggarasatti' casya gamyatvAdagryAH | ||Gall is pradhAnAste ca te rasAzca madhurAdayo agryarasA: prabhUtAH, kAmaguNAntargatatvepi rasAnAM pRthagupAdAnamatigRddhahetutvAt bhuJjIvahi tattasmAtkAmaguNAn / prakAmamatyarthaM pazcAdRddhAvasthAyAM gamiSyAva: pradhAnamArga pravrajyArUpaM muktimArgamiti sUtrArthaH / / 31 / / bhRguH prAha - lall bhuttA rasA bhoi ! jahAi Ne vao, na jIviaTThAe jahAmi bhoe / lAbhaM alAbhaM ca suhaM ca dukkhaM, saMvikkhamANo carissAmi moNaM / / 32 / / vyAkhyA -- bhuktAH sevitA rasA upalakSaNatvAccheSakAmaguNAzca 'bhoitti' he bhavati ! brAhmaNyA AmantraNametat, jahAti tyajati no'smAn lal 633 all || || Idol llol Ill Ne llol min Education International For Personal & Private Use Only
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ loll uttarAdhyayana- // 8 // vayaH prakramAdiSTakriyAkaraNakSamaM, upalakSaNatvAjjIvitaM ca tato yAvattanna tyajati tAvatpravrajAma iti bhAvaH / dIkSAM hi bhavAntarabhAvibhogArthaM gRhNAsi iSukArIyanAma sUtram // 6 // te cAdhunApi santyeva tatkiM tayeti preraNAyAmAha - na jIvitArthamasaMyamajIvitaheto: prajahAmi bhogAn kintu lAbhamalAbhaM sukhaM casya bhinnakramAduHkhaM // caturdaza634 // ca 'saMvikkhamANotti' samatayA IkSamANaH, lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNAdiSu samatAmeva bhAvayanniti bhAvaH, cariSyAmi maunaM munibhAvaM, tato // madhyayanam muktyarthameva me dIkSApratipattiriti sUtrArthaH / / 32 / / yazA prAha - mA hu tumaM soariANa saMbhare, juNNovva haMso paDiso agAmI / bhuMjAhi bhogAI mae samANaM, dukkhaM khu bhikkhAyariA vihAro / / 33 / 11ell vyAkhyA - mA niSedhe, hurvAkyAlaGkAre, tvaM saudaryANAM bhrAtRNAmupalakSaNatvAccheSasvajanAnAM bhogAnAM ca 'saMbharetti' smArSIH 'juNNovva haMsotti' // jIrNo haMsa iva pratizrotogAmI san, ayaM bhAvaH - yathAsau nadIstrotasi pratikUlAgamanamatikaSTamArabhyApi tatrAzaktaH punaranusrota eva dhAvati, tathA // tvamapi vratabhAraM voDhumakSamaH svajanAn bhogAMzca smariSyasi, tato bhuGkSva bhogAn mayA samAnaM sArddhaM / 'dukkhaM khutti' duHkhameva bhikSAcaryA bhikSATanaM vihAro grAmAdiSvapratibaddhavihAraH, upalakSaNaJcaitatchirolocAdInAmiti sUtrArtha: / / 33 / bhRguH prAha - jahA ya bhoi ! taNuaM bhuaMgamo, nimmoaNi heca palei mutto / emee jAyA pahaMti bhoe, te'haM kahaM nANugamissamikko / / 34 / / vyAkhyA - yathA ca pUrtto 'bhoitti' he bhavati / tanujAM dehodbhavAM bhujaGgamo nirmocanIM kaJcalikAM hitvA paryeti samantAdgacchati mukto nirapekSa:, For Personal & Private Use Only // 6 // 11.11 634
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba uttarAdhyayana sUtram 635 || ||s ISA ian 'emeetti' evameto jAto prajahItastyajato bhogAn to jAto ahaM kathaM nA'nugamiSyAmi ? pravrajyAgrahaNenAnusariSyAmi ? eko'dvitIyaH, kiM ? iSukArIyanAma l mamAsahAyasya gRhavAseneti bhAvaH / / 34 / / tathA - 6 caturdaza lo madhyayanam chiMdittu jAlaM abalaM va rohiA, macchA jahA kAmaguNe pahAya / dhoreyasIlA tavasA udArA, dhIrA hu bhikkhAyariaMcaraMti / / 35 / / vyAkhyA - chitvA jAlamabalamiva durbalamiva balIyo'pIti zeSaH, rohitA rohitajAtIyA matsyAzcarantIti sambandhaH, yatheti dRSTAntopanyAse, cha tatheti gamyate, tatazca tathA jAlarUpAn kAmaguNAn prahAya tyaktvA dhuri vahanti dhaureyAsteSAmiva zIlamutkSiptabhAranirvAhalakSaNaM yeSAM te tathA, tapasA'nazanAdinodArAH pradhAnAH, dhIrAH sAtvikAH 'huriti' yasmAdbhikSAcaryA vrataM carantyato'hamapItthaM vratameva grahISyAmIti sUtradvayArthaH / / 35 / / ial itthaM pratibodhitA brAhmaNyAha - || naheba kuMcA samaikkamaMtA, tayANi jAlANi dalittu haMsA / paleMti puttA ya paIa majhaM, te'haM kahaM nANugamissamikkA / / 36 / / vyAkhyA - nabhasIva kroJcAH samatikrAmantastAn tAnuddezAnullaGghayantaH, tatAni dIrghANi jAlAni bandhanAni dalitvA bhittvA 'haMsatti' casya 635 II |sil Isl lish el Jell JI JainEducation inline For Personal Private Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram catardaza 636 // gamyatvAt haMsAca paliMtitti' pariyanti samantAdgacchanti, evaM putrau ca patizca majjhaMti' mama sambandhino ye tatajAlopamaM viSayAbhiSvaGgaM hitvA nabha:kalpe // iSukArIyanAma nirupalepe saMyamAdhvani tAni tAni saMyamasthAnAnyatikrAmanto yAnti tAnahaM kathaM nAnugamiSyAmyekA satIti sUtrArthaH / / 36 / / itthaM caturNAmapi kA vratapratipattau yadabhUttaddvAdazabhiH sUtrairAha - | madhyayanam purohitaM sasuaM sadAraM, sucA'bhiNikkhamma pahAya bhoe / kuTuMbasAraM viuluttamaM taM, rAyaM abhikkhaM samuvAya devI / / 37 / / vyAkhyA - purohitaM taM sasutaM sadAraM zrutvA'bhiniSkramya gRhAnnirgatya prahAya bhogAn pravrajitamiti zeSaH, kuTumbasAraM dhanadhAnyAdi, vipulaM ca taduttamaM ca vipulottamaM tatpurohitatyaktaM gRhNantamiti zeSaH, 'rAyaMti' rAjAnaM, abhIkSaNaM punaH punaH samuvAca samyaguktavatI devI kamalAvatI || nAmnI / / 37 / / kiM tadityAha - vaMtAsI puriso rAyaM, na so hoi pasaMsio / mAhaNeNa pariJcattaM, dhaNaM AdAumicchasi / / 38 / / vyAkhyA - vAntAzI vAntabhojI puruSo ya iti zeSaH, he rAjan ! na sa bhavati prazaMsito dhIdhanairiti zeSaH, kathamahaM vAntAzItyAha - yato MS brAhmaNena parityaktaM dhanamAdAtumicchasi ! tyaktadhanaM hi gRhItojjhitatvena vAntakalpaM, taJcAditsurbhavAnapi vAntAzyeva, na MIM caitadbhavAdRzAmucitamityAzayaH / / 38 / / kiJca - 636 lloll Iell lisil Isil For Personal Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 islil uttarAdhyayanasavvaM jagaM jai tuhaM, savvaM vA'vi dhaNaM bhave / savvaMpi te apajjattaM, neva tANAya taM tava / / 39 / / M iSukArIyanAma sUtram 637 vyAkhyA - sarvaM jagadyadi 'tuhaMti' tava Ayattamiti zeSaH, sarvaM vApi dhanaM bhavet sarvamapi tatte tavAparyAptamazaktamicchAM pUrayitumiti zeSaH, HI caturdazaaparyavasitatvAttasyAH / tathA naiva trANAya jarAmaraNAdyapanodAya taditi sarvaM jagaddhanaM vA taveti / / 39 / / kiJca - madhyayanam marihisi rAya jayA tayA vA, maNorame kAmaguNe pahAya / ikko hu dhammo naradevatANaM, na vijai annamiheha kiMcI / / 40 / / ___ vyAkhyA - mariSyasi rAjan ! yadA tadA vA kAle, jAtasya dhruvaM mRtyuryaduktaM - "kvacitsakhe ! tvayA dRSTaH, zrutaH sambhAvito'thavA / kSitI || M vA yadi vA svarge, yo jAto na mariSyati ? / / 1 / / " manoramAn kAmabhogAn prajahAya tyaktvA na tu kiJcittvayA sahA''yAsyatIti bhAvaH / tataH // Hel 'ego hutti' eka eva dharmo naradevatrANaM zaraNaM, na vidyate anyat 'ihehatti' ihaloke iha ca maraNe kiJcittrANamiti sambandhaH, tato dharma eva vidheyo | // vidvadbhiriti bhAvaH / / 40 / / yato dharmAdvinA na trANaM tataH - nA'haM rame pakkhiNi paMjare vA, saMtANachinnA carissAmi moNaM / akiMcaNA ujjukaDA nirAmisA, pariggahAraMbhaniattadosA / / 41 / / vyAkhyA - nA'haM rame ratimavApnoti 'pakkhiNi paMjare vatti' pakSiNIva paJjare, ayaM bhAvaH - yathA'sau duHkhadAyini paJjare ratiM na prApnoti kA 637 ISI ||sil llol JainEducation intellitelliral For Personal & Private Use Only Pornjaneibrary.org
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 638 evamahamapi jarAmaraNAdyupadravavidvate bhavapaJjare / ata eva 'saMtANachinnatti' chinnasantAnA prakramAdvinAzitasnehasantatiH cariSyAmi maunaM munibhAvaM, || akiJcanA hiraNyAdikiJcanarahitA, Rju mAyArahitaM kRtamanuSThAnaM yasyAH sA RjukRtA, niSkrAntA AmiSAdviSayAdernirAmiSA, parigrahArambhAveva jIvadUSaNAddoSatAbhyAM nivRttA parigrahArambhadoSanivRttA, sUtre caivamupanyAsa: prAkRtatvAt / / 41 / / tathA - davaggaNA jahAraNe, ujjhamANesu jaMtusu / anne sattA pamoaMti, rAgaddosavasaMgayA / / 42 / / vyAkhyA -- davAgninA yathA'raNye dahyamAneSu jantuSu anye satvA avivekinaH pramodante rAgadveSavazaGgatAH / / 42 / / evameva vayaM mUDhA, kAmabhogesu mucchiA / DajjhamANaM na bujjhAmo, rAgadosaggiNA jagaM / / 43 / / vyAkhyA - evameva vayaM mUDhA mohavazagAH kAmabhogeSu mUrcchitAH dahyamAnaM na budhyAmahe rAgadveSAgninA jagat prANisamUhaM, yo hi saviveko rAgAdirahitazca syAt sa dAvAgninA dahyamAnAnanyasatvAn dRSTvA svarakSaNopAyapara eva syAnna tu modate, yastu mUrkho rAgAdimAMzca sa Ayatimacintayanmodate, tato vayamapi bhogAtyAgAdajJAnina eveti bhAvaH / / 43 / / ye tvevaMvidhA na syuste kiM kuryurityAha - - bhoge 'bhujhA vamittA ya, lahubhUyavihAriNo / AmodamANA gacchaMti, diyA kAmakamA iva / / 44 / / vyAkhyA - bhogAn bhuktvA punaruttarakAlaM vAntvA ca laghurvAyustadbhUtAH santo viharantItyevaM zIlA laghubhUtavihAriNo'pratibaddhavihAriNa ityarthaH, AmodamAnAH pramodaM yAntastathAvidhAnuSThAneneti zeSaH, gacchanti vivakSitasthAnamiti zeSaH, ka iva ? bhinnakramasya ivazabdasyeha yogAt dvijA Jain Education Intentional For Personal & Private Use Only ATTTTTTT 1161 // 6 // iSukArIyanAma caturdaza madhyayanam 638
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 639 iva pakSiNa iva kAmakramAH svecchAcAriNaH, yathA hi dvijA yatra yatra rocate tatra tatra modamAnA bhrAmyanti, evaM munayopyabhiSvaGgAbhAvAdyatra yatra // iSukArIyanAma saMyamanirvAhastatra tatra yAntIti bhAvaH / / 44 / / punararthAdiSu rAgaM nirAkartumAha - // caturdaza madhyayanam ime a baddhA phaMdaMti, mama hatthajjamAgayA / vayaM ca sattA kAmesu, bhavissAmo jahA ime / / 45 / / vyAkhyA - ime pratyakSAH zabdAdayo viSayAzcopyarthe bhinnakramazca tato baddhA api niyantritA api bahUpAye rakSitA apItyarthaH, spandante iva spandante asthitidharmatayA kampante, ye kIdRzA ityAha-mama upalakSaNatvAttava ca hastaM he Arya ! AgatAH svavazA ityarthaH, vayaM ca vayaM punaH // saktAH kAmeSvevaMvidheSvapi tadaho mohavilasitamiti bhAvaH / yataH evaM tato bhaviSyAmo yatheme purohitAdayaH, ayaM bhAva- yathAmIbhizcaJcalatvaM vIkSyAmI tyaktAstathA vayamapi tyakSAmaH iti / / 45 / / nanvasthirA api kAmAH sukhahetavastatkiM tyajyante ? ityAha - sAmisaM kulaM dissa, bajjhamANaM nirAmisaM / AmisaM savvamujjhittA, viharissAmo nirAmisA / / 46 / / vyAkhyA - sAmiSaM pizitarUpAmiSayuktaM kulalaM gRdhraM zakunikAM vA dRSTvA bAdhyamAnaM pIDyamAnaM vihagAntarairiti gamyate, nirAmiSaM ca tameva nirbhayaM vIkSyeti zeSaH, AmiSaM dhanadhAnyAdisaGgahetuM sarvamujjhitvA vihariSyAmyapratibaddhavihAreNa nirAmiSA niHsaGgA / / 46 / / // uktAnuvAdenopadeSTumAha - Bell Bell G|| lol For Personal & Private Use Only ei b| e ei i ||all 639
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 640 llell Hell babababa vyAkhyA - tyaktvA vipulaM rAjyaM kAmabhogAMzca dustyajAn nirviSayo viSayarahitAvata eva nirAmiSau abhiSvaGgaheturahito, niHsnehI niH pratibandha, niHparigrahau mUrcchArahitau / / 49 / / giddhovame unacA NaM, kAme saMsAravaDaNe / urago suvaNNapAse vA, saMkamANo taNuM care / / 47 / / vyAkhyA - gRdhropamAn sAmiSagRdhrasamAn, tuH pUrtI, jJAtvA NaM vAkyAlaGkAre, kAmayante zabdAdIn vAJchantIti kAmA viSayAbhilASiNastAn // saMsAravarddhanAn, 'urago suvaNNapAsevatti' uraga iva suvarNapArzve garuDAbhyarNe zaGkamAno bhayatrastastanu stokaM yatanayetyarthaH careH kriyAsu pravarttethAH, yathA garuDopamairviSayairna bAdhyase tathA yatasveti bhAvaH / / 47 / / tatazca - nAgovva baMdhaNaM chittA, appaNo vasaI vae / eaM patthaM mahArAyaM, isuAretti me suyaM / / 48 / / vyAkhyA - nAga iva bandhanaM chittvA Atmano vasatiM vraja, ayaM bhAva: yathA hastI bandhanavastrAM chittvAtmano vasatiM vindhyATavIM vrajatyevaM tvamapi karmabandhanaM chitvA AtmanaH zuddhajIvasya vasatimAzrayaM muktiM vrajeH, anena dIkSAyAH phalamuktaM, evamupadizyopasaMharati / etadyanmayoktaM pathyaM hitaM mahArAja ! iSukAra ! ityetanmayA zrutaM sAdhubhyo na tu svadhiyaivocyata iti sUtradvAdazakArthaH / / 48 / / evaM ca taddvirA pratibuddho nRpastato yattau // // // dvAvapi cakratustadAha - ittAvilaM rajyaM, kAmabhoge a ducae / nivvisayA nirAmisA, ninnehA niSpariggahA / / 49 / / taarlai look For Personal & Private Use Only iSukArIyanAma // cturdsh||6|| madhyayanam 640
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mall Jell Iroll uttarAdhyayana sUtram 641 Isll caturdaza ||all sammaM dhammaM viANittA, cicA kAmaguNe vare / tavaM pagijjha jahakkhAyaM, ghoraM ghoraparakkamA / / 50 / / // iSukArIyanAma vyAkhyA - samyagdharmaM zrutacAritrAtmakaM vijJAya tyaktvA kAmaguNAn varAn, punaH kAmaguNatyAgAbhidhAnamatizayakhyApakaM, tapo'nazanAdi / madhyayanam 6. pragRhyAGgIkRtya yathAkhyAtaM yathA yena prakAreNa jinarAkhyAtaM kathitaM ghoramatiduSkaraM, ghoraH parAkramaH karmArijayaM prati yayosto ghoraparAkramau / Ki pravavrajaturiti zeSa iti sUtradvayArthaH / / 50 / / samprati samastAdhyayanArthopasaMhAramAha - evaM te kamaso buddhA, sabve dhammaparAyaNA / jammamacubhaobbiggA, dukkhassaMtagavesiNo / / 51 / / vyAkhyA - evamamunA prakAreNa tAni pUrvoktAni SaDapi kramazo yathoktakrameNa buddhAni sarvANi dharmaparAyaNAni janmamRtyubhayodvignAni duHkhasyAntagaveSakAni / / 51 / / sAsaNe vigayamohANaM, pudi bhAvaNabhAviA / acireNeva kAleNaM, dukkhassaMtamuvAgayA / / 52 / / vyAkhyA - zAsane vigatamohAnAmarhatAM pUrvamanyajanmani bhAvanayA dharmAbhyAsarUpayA bhAvitAni vAsitAni bhAvanAbhAvitAni, acireNaiva a kAlena svalpakAlenaiva duHkhasyAntaM mokSamupAgatAni prAptAni sarvatra prAkRtatvAt pulliGganirdeza / / 52 / / mandamatismaraNAya Hel Mall punaradhyayanArthamupasaMharannAha - 641 all Jer lal For Personal & Private Use Only
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ish llel uttarAdhyayana sUtram 642 ||sil rAyA ya saha devIe, mAhaNo a purohio / mAhaNI dAragA ceva, savve te parinivvuDatti bemi / / 53 / / isi III iSukArIyanAma vyAkhyA - rAjA iSukAraH saha devyA kamalAvatyA, brAhmaNazca purohito bhRguH, brAhmaNI yazA, dArako tatputrau caiva pUrtA, sarvANi tAni // caturdazaparinirvRtAni muktiM gatAnIti sUtrArthaH / / 53 / / iti bravImIti prAgvat / / madhyayanam ti iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM in zrIuttarAdhyayanasUtravRttau caturdazamadhyayanaM sampUrNam / / 14 / / / / iti caturdazamadhyayanaM sampUrNam / / IIsl ||Gl llel ||Gll Ioll Isll liall Isll llell llell Jell ||61 lil llell IIsl Jain Education international For Personal Private Use Only
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ VOM Isl ell ||sl Mell sabhikSunAma llol paJcadazamadhyayanam lll llen ||7|| uttarAdhyayana / / atha sabhikSunAmapaJcadazamadhyayanam / / sUtram 643 / / arham / / vyAkhyAtaM caturdazamadhyayanaM, samprati sabhikSunAmakaM paJcadazamArabhyate, asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane nirnidAnatAguNa uktaH, Moc sa ca mukhyatayA bhikSoreveti tadguNA ihocyante, ityanena sambandhenAyAtasyAsyedamAdisUtram moNaM carissAmi sameJca dhammaM, sahie ujjukaDe niANacchinne / lish isi saMthavaM jahijja akAmakAme, aNNAesI parivvae sa bhikkhU / / 1 / / vyAkhyA - maunaM zrAmaNyaM cariSyAmItyabhiprAyeNeti zeSaH, sametya prApya dharmaM zrutacAritrabhedaM, sahito yukto'nyasAdhubhiriti gamyaM, na tvekAkI, Is ekAkibhAvasyAgame niSiddhatvAt, yaduktaM - "ikkassa kao dhammo, sacchaMdagaI maippayArassa / kiM vA karei ikko, pariharau kahamakajaM vA ? / / 1 / / " tathA RjukRto'zaThAnuSThAna:, 'niANachinnetti' chinnamapanItaM nidAnaM viSayAdyabhiSvaGgarUpaM yena sa chinnanidAnaH, vyatyayastvihottaratra ca prAkRtatvAt, 6 saMstavaM mAtrAdibhiH paricayaM jahyAttyajet, akAmakAma: na kAmAbhilASI, ajJAtastapasvitAdiguNaireSayate grAsAdikamityevaMzIlo'jJAtaiSI, // parivrajedaniyatavihAreNa viharet 'sa bhikkhutti' ya evaMvidhaH sa bhikSuranena siMhatayA niSkramya siMhatayaiva viharaNaM bhikSutAnimittamiti sUcitamiti sUtrArthaH / / 1 / / siMhatayA vihArameva vizeSata Aha - ical 643 Wel 161 Isll Mall Isll all Retrimtiainelibrary.org Jain Education into Ish For Personal & Private Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 644 madhyayanam ler rAovarayaM careja lADhe, virae veaviyA''yarakkhie / sabhikSunAma paNNe abhibhUya savvadaMsI, je kamhivi na mucchie sa bhikkhU / / 2 / / paJcadazavyAkhyA - 'rAovarayaMti' uparatarAgaM yathA syAttathA careviharet 'lATetti' sadanuSThAnatayA pradhAnaH, virato'saMyamAnivRtto, vedavidAgamavedI Mon 'Ayarakkhietti' AtmA rakSito durgateryena sa AtmarakSitaH, yadvA AyAH samyaktvAdilAbhA rakSitA yena sa AyarakSitaH, prAjJo // heyopAdeyabuddhimAna, abhibhUya parISahopasargAniti zeSaH, sarva prANivargamAtmavatpazyatIti sarvadarzI, yaH kasmiMzcitsacittAdivastuni na mUrchitaH sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 2 / / tathA - akkosavahaM viittu dhIre, muNI care lADhe niJcamAyagutte / lel abbaggamaNe asaMpahiDhe, jo kasiNaM ahiAsae sa bhikkhU / / 3 / / vyAkhyA - Akrozazca vadhazca AkrozavadhaM tadviditvA svakRtakarmaphalametaditi matvA dhIro'kSobhyaH munizcaredapratibaddhavihAreNa 'lADhetti' // prAgvat, nityaM sadA AtmA rakSito'saMyamasthAnebhyo yena sa tathA, avyagramasamaJjasacintoparataM mano yasya sa tathA, asamprahRSTaH / is AkrozadAnAdiSu na sampraharSavAn, amUnyAkrozavAkyAni karmakSayahetutayA mamAnandAya jAyante paramayaM varAko munInAzAtya kathaM / isi bhaviSyatItyAdikamapyajalpannityarthaH, yaH kRtsnaM samastamAkrozavadhamadhyAste sahate sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 3 / / kiJca - Isl Ioli ||sil fell lan Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 64 Isl Noll Isil ||sil lisil ||sil le lil llel lisil ||7|| paMtaM sayaNAsaNaM bhaittA, sIuNhaM vivihaM ca daMsamasagaM / sabhikSunAma Isll avvaggamaNe asaMpahiDhe, jo kasiNaM ahiAsae sa bhikkhU / / 4 / / paJcadaza madhyayanam vyAkhyA - prAntamavamaM zayanAsanaM upalakSaNatvAdbhojanAcchAdanAdi ca bhaktvA sevitvA zItoSNaM vividhaM ca daMzamazakaM prApyeti zeSaH, sarvatrApi samAhAradvaMdvaH, zeSaM prAgvaditi sUtrArthaH / / 4 / / anyaJca - No sakkiamicchaI na pUaM, no via vaMdaNagaM kao pasaMsaM / se saMjae suvvae tavassI, sahie Ayagavesae sa bhikkhU / / 5 / / vyAkhyA - no naiva satkRtaM satkAramabhyutthAnAnugamanAdikamicchati, na pUjAM vastrAdisaparyA, no pi ca naiva ca vandanakaM dvAdazAvarttAdikaM, kutaH / prazaMsAM nijaguNotkIrtanarUpAM ? naivecchatIti bhAvaH / sa evaM vidhaH samyag yatate sadanuSThAnaM pratIti saMyataH, suvrata: zobhanavratastapasvI prazasyatapAH, Mell sahita: samyagjJAnakriyAbhyAM, yadvA saha hitenAyati pathyenAnuSThAnena varttate iti sahitaH, AtmAnaM karmamalApagamAcchuddhaM gaveSayatItyAtmagaveSako yaH sa kA la bhikSuritisUtrArthaH / / 5 / / tathA - || 645 ||sil llol Neil ||6|| foll lish 161 Hall lio/ 161 For Personal Prese Only
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ IISM uttarAdhyayana sUtram 646 Ioll 16 pol New NON jeNa puNa jahAi jIviaM, mohaM vA kasiNaM niacchai naranAriM / is sabhikSunAma pajahe sayA tavassI na ya koUhalaM uvei sa bhikkhU / / 6 / / paJcadaza||7|| llel madhyayanam vyAkhyA - yena hetubhUtena punaHzabdo'sya sarvathA saMyamaghAtitvavizeSadyotako jahAti tyajati jIvitaM saMyamajIvitaM, mohaM vA mohanIyaM // kaSAyanokaSAyAdirUpaM kRtsnaM sakalaM niyacchati badhnAti tadevaMvidhaM narazca nArI ca naranAri prajahyAttyajetsadA, yastapasvI, na ca kutUhalaM // abhuktabhogatve stryAdiviSayaM, upalakSaNAtvAdbhuktabhogatve smRti copaiti sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 6 / / atha piNDavizuddhidvAreNa bhikSutvamAha - chinnaM saraM bhomamaMtalikkhaM, suviNaM lakkhaNadaMDavatthuvijaM / ||7| aMgaviAraM sarassa vijayaM, jo vijAhiM na jIvaI sa bhikkhU / / 7 / / vyAkhyA - chedanaM chinnaM vastradantakASThAdInAM tadviSayazubhAzubhanirUpikA vidyApi chinnamityuktA, evaM sarvatra / "devesu uttamo lAho, mANusesu in 6 // amajjhimo / Asuresu a gelanaM, maraNaM jANa rakkhase / / 1 / / " ityAdi chinnaM / 'saraMti' svarasvarUpAbhidhAnaM "sajaM ravai mayUro" ityAdikaM / / ion "sajeNa lahai vitti, kayaM ca na viNassai / gAvo puttA ya mittA ya, nArINaM hoti vallaho / / 1 / / " ityAdikaM ca / tathA bhUmau bhavaM bhaumaM / // bhUkampAdilakSaNaM, "zabdena mahatA bhUmi-yaMdA rasati kampate / senApatiramAtyazca, rAjA rASTraM ca pIDyate / / 1 / / " ityAdi / antarikSamAkAzaM tatra / // bhavamAntarikSaM gandharvanagarAdikaM, yathA - "kapilaM sasya ghAtAya, mAJjiSThaM haraNaM gavAm / avyaktavarNaM kurute, balakSobhaM na saMzayaH / / 1 / / gandharvanagaraM 646 16 Isl llsil llsil llel 16 in Education Internation For Personal & Private Use Only ||sill "
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iel nel Isl uttarAdhyayana- snigdhaM, saprAkAraM satoraNam / saumyAdizaM samAzritya, rAjJastadvijayaGkaram / / 2 / / " ityAdi / svapnaM svapnagatazubhAzubhakathanaM, yathA - "gAyane rodanaM / / sabhikSunAma sUtram // vidyA-vartane vadhabandhanam / hasane zocanaM brUyA-tpaThane kalahaM tathA / / 1 / / " ityAdi / tathA lakSaNaM strIpuruSAdInAM, yathA - "cakkhusiNehe subhago, ki paJcadaza647 DA daMtasiNehe a bhoaNaM miTuM / tayaneheNa ya sokkha, nahanehe hoti paramadhaNaM / / 1 / / " ityAdi / tathA daNDo yaSTistatsvarUpakathanam, "egapavvaM / madhyayanam I pasaMsaMti, dupavvA kalahakAriA" ityAdi / tathA vAstuvidyAM prAsAdAdilakSaNAbhidhAyakaM zAstraM, tathA aGgavikAraH ziraHsphuraNAdinA / // zubhAzubhasvarUpakathanam, "siraphuraNe kira rajaM, piamelo hoi bAhuphuraNaMmi" ityAdi / svarasya durgAzivAdirutarUpasya vijayaH / / zubhAzubhanirUpaNAbhyAsaH svaravijayaH, "gatistArA svaro vAmo, durgAyAH zubhadaH smRtaH / viparItaH praveze tu, sa evAbhISTadAyakaH / / 1 / / " in ityAdi / tato ya etAbhirvidyAbhirna jIvati, naitA eva jIvikAH prakalpyaprANAn dhArayati sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 7 / / tathA - maMtaM mUlaM vivihaM vijaciMtaM, vamaNavireaNadhUmanittasiNANaM / Aure saraNaM tigicchattaM ca, taM pariNNAya parivvae sa bhikkhU / / 8 / / vyAkhyA - mantraM OMkArAdisvAhAparyantaM, 'mUlaMti' sahadevyAdimUlikAkalpazAstra, vividhAM nAnAprakArAM vaidyacintAM vaidyasambandhinIM / pathyauSadhAdivyApArAtmikAM cintAM "varjayed dvidalaM zUlI, kuSTI mAMsaM jvarI ghRtam / navamantramatIsArI, netrarogI ca maithunam / / 1 / / " ityAdikAM / / 6 vamanamugiraNaM, virecanaM koSThazuddhirUpaM, dhUmaM manaHzilAdisambandhinaM, 'nettatti' netrazabdenAtra netrasaMskArakaM samIrAJjanAdi parigRhyate, snAnamapatyAdyarthaM lroll EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE ||Gl || ||7 // ||Gl || ||ll 647 Jel Isl llol an Ecole Isll For Personal Private Use Only
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 648 Noil Iroll liell // mantroSadhasaMskRtajalerabhiSekaH, vamanAdInAM snAnAntAnAM samAhAradvaMdvaH, 'Aure saraNaMti' subvyatyayAdAturasya sataH smaraNaM, hA tAta ! hA sabhikSunAma is mAtarityAdirUpaM, cikitsitaJcAtmano rogapratikArarUpaM, taditi sarvaM pUrvoktaM 'pariNNAyatti' jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijayA ca pratyAkhyAya pnycdsh|| parivrajet saMyamAdhvani gacchedyaH sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 8 / / tathA - madhyayanam Mal khattiyagaNauggarAyaputtA, mAhaNa bhoi a vivihA ya sippiNo / foll no tesiM vayai salogapUaM, taM pariNNAya parivvae sa bhikkhU / / 9 / / ___ vyAkhyA - kSatriyA rAjAnaH, gaNA mallAdisamUhAH, ugrA ArakSakAdayaH, rAjaputrA nRpasutAdayaH, eteSAM dvaMdvaH / mAhanA brAhmaNAH, bhogikA 7 // | viziSTanepathyAdibhogavanto nRpAmAtyAdayaH, ubhayatra supo luk, vividhAzca zilpina: sthapatyAdayaH, ye bhavantIti zeSaH, no teSAM vadati // zlokapUje, tatra zloko yathA zobhanA ete, pUjA yathaitAn pUjayateti, ubhayatrApi pApAnumatyAdidoSasambhavAt / kintu tat zlokapUjAdikaM // dvividhayApi parijJayA parijJAya parivrajedyaH sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 9 / / kiJca - gihiNo je pavvaieNa diTThA, apavvaieNa va saMthuA havijA / llel tesi ihaloiaphalaTThA, jo saMthavaM na karei sa bhikkhU / / 10 / / vyAkhyA - gRhiNo ye pravrajitena dRSTA upalakSaNatvAtparicitAzca, apravrajitena vA gRhasthAvasthena vA saha saMstutA: paricitA bhaveyuH 648 IIsll lIsll liGll Ifoll Isl JainEducation . For Personal Private Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 649 6 'tesiMti' suLyatyayAttaiH saha aihalaukikaphalArtha vastrAdilAbhanimittaM yaH saMstavaM paricayaM na karoti sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 10 / / tathA - sabhikSunAma paJcadazasayaNAsaNapANabhoaNaM, vivihaM khAimasAimaM paresiM / madhyayanam Mal adae paDisehie niaMThe, je tattha na padUsaI sa bhikkhU / / 11 / / s lioall vyAkhyA - zayanAsanapAnabhojanaM vividhaM khAdimasvAdimaM 'paresiMti' parairgRhasthaiH 'adaetti' adadadbhiH pratiSiddhaH kvacitkAraNAntare kA is yAcamAnopi nirAkRto nirgrantho bAhyAbhyantaragrantharahito yastatrAdAne na praduSyati na pradveSaM yAti, tvameva me ghRtapUrAn dAsyasItivAcakakSapakavat ! ||7|| I sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 11 / / lish jaM kiMci AhArapANaM, vivihaM khAimasAimaM paresiM larcha / jo taM tiviheNa nANukaMpe, maNavayakAyasusaMvuDe sa bhikkhU / / 12 / / Ill vyAkhyA - yatkiJcidalpamapyAhArapAnaM azanapAnIyaM vividhaM khAdimasvAdimaM 'paresiMti' parebhyo gRhasthebhyo labdhvA prApya yaH sAdhuH 'taMti' | IS subvyatyayAttena AhArAdinA trividhena manovAkkAyarUpaprakAratrayeNa nAnukampate bAlaglAnAdItropakurute na sa bhikSuriti zeSaH / yastu // MII susaMvRtamanovAkkAyaH san, tena bAlAdInanukampate iti gamyate, sa bhikSuriti vRddhavyAkhyA / yathAdRSTasUtravyAkhyAne tvevamapyarthaH sambhavati, DA lol ||sill Isl || liol Ifoll 649 ||Gl || ||Gll lal JainEducation intellellheal || Green.jainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 650 paJcadaza llel ||slil l yatkiJcidAhArAdikaM pUrvoktaM parebhyo gRhasthebhyo labdhvA yaH 'taMti' vacanavyatyayAttAn dAtRn trividhena nAnukampate, mudhAjIvitvAnopakartumicchati sa sabhikSunAma manovAkkAyasusaMvRto bhikSuriti sUtrArthaH / / 12 / / tathA - madhyayanam islil AyAmagaM ceva javodaNaM ca, sI sovIra javodagaM ca / no hIlae piMDaM nIrasaMtu, paMtakulANi parivvae sa bhikkhU / / 13 / / lall all vyAkhyA - AyAmakaM avazrAvaNaM, 'cevatti' samuccaye, yavaudanaM ca yavabhaktaM, zItaM zItalabhaktaM, sauvIraM ca kAJjikaM, yavodakaM ca yavadhAvanaM Moll sauvIrayavodakaM, taJca no hIlayet, dhigidaM kimanenAniSTeneti na nindet, piNDaM AyAmakAdikameva nIrasamapi tuzabdasyApyarthatvAt ata eva / // prAntakulAni tucchAzayakulAni daridragRhANi vA yaH parivrajet sa bhikSuriti sUtrArthaH / / 13 / / kiJca - sadA vivihA bhavaMti loe, divvA mANussA tahA tiricchaa| bhImA bhayabheravA urAlA, jo socA na bihijjai sa bhikkhU / / 14 / / vyAkhyA-zabdA vividhAH parIkSApradveSAdinA kriyamANatayAnekaprakArA bhavanti loke, divyA devasambandhino mAnuSyakA manuSyasambandhinastathA // is tairazcA tiryaksambandhinaH, bhImAraudrAH, bhayena bhairavA mahAbhayotpAdakA bhayabhairavAH, udArA mahAntaH, yastAnzabdAn zrutvA na bibhetidharmadhyAnAnna calati All sabhikSuriti sUtrArthaH / / 14 / / ityetAvatA siMhavihAritAyA nimittamuktamatha sakaladharmamUlaM samyaktvasthairyamAha Toll Isil lei ||oll sil sil Ioll Isll llell llel 650 liel liall llell llell llell Jan Education intonal For Personal & Private Use Only Ilalloimtiainelibrary.org
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 651 vAyaM vivihaM sami loe, sahie khedANugae a koviappA / paNe abhibhUa savvadaMsI, uvasaMte aviheDae sa bhikkhU / / 15 / / sabhikSunAma // 7 // paJcadaza ||7|| madhyayanam lell vyAkhyA - vAdaM vividhaM "muNDasya bhavati dharma-stathA jaTAbhiH savAsasAM dharmaH / gRhavAsepi ca dharmo, vanepi ca satAM bhavati dharmaH / / 1 / / " ityAdikadarzanAntarAbhiprAyarUpaM sametya jJAtvA loke, sahita: 'prAgvat, svasmai hitaH svahita iti vA, khedayati karmAneneti khedaH saMyamastenAnugataH Hell khedAnugataH caH pUraNe, kovido labdhasamayarahasya AtmA yasya sa kovidAtmA, 'paNNe abhibhUa savvadaMsIti' 'prAgvat, upazAnto niSkaSAyaH, aviheThako na kasyApi bAdhako yaH sa bhikSuriti sUtrArtha: / / 15 / / tathA asippajIvi agi amitte, jiiMdie savvo vippamukke / aNukkasAI lahuappabhakkhI, citrA gihaM egacare sa bhikkhU / / 16 / / vyAkhyA - azilpajIvI citrAdivijJAnajIvikArahitaH, agRho gRharahitaH, 'amittetti' upalakSaNatvAdamitrazatruH, jitendriyastathA sarvato bAhyAdAbhyantarAJca granthAditi gamyate vipramuktaH / tathA aNavaH svalpAH kaSAyA asyeti aNukaSAyI, laghUni niHsArANi niSpAvAdIni alpAni 1. sahita: jJAnakriyAbhyAm, yadvA saha hitena Ayatipathyena anuSThAnena varttate iti sahita / 2. prAzo heyopAdeyabuddhimAn, abhibhUva parISahopasaggan, sarva prANivarga Atmavat pazyatIti sarvadarzI / / For Personal & Private Use Only 2222220 651
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sa ll uttarAdhyayana sUtram 652 ca stokAni bhakSituM zIlamasyeti laghvalpabhakSI / tyaktvA gRhaM dravyabhAvabhedabhinnaM, eko rAgadveSarahitazcaratItyekacaro yaH sa bhikSuH / iti bravImIti sabhikSunAma prAgvaditi sUtrArthaH / / 16 / / paJcadazaiti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM 4 // madhyayanam ISI zrIuttarAdhyayanasUtravRttau paJcadazamadhyayanaM sampUrNam / / 15 / / // iti paJcadazamadhyayanaM sampUrNam / / ||sil ||Gll le. llol el 652 el Jain Education international For Personal Private Use Only www.jaineibrary.org
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 ile uttarAdhyayana sUtram 653 Iol Ioll / / atha brahmacarya samAdhisthAnAninAma SoDazamadhyayanam / / // brahmacaryasamAdhi il sthAnAninAma ||l / / OM / / vyAkhyAtaM paJcadazamadhyayanamathaSoDazamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane bhikSuguNA uktAste ca tatvato // is SoDazaki brahmacaryasthitasya bhavanti, tadapi brahmaguptijJAneneti tA ihAbhidhIyante, ityanena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyedamAdisUtram - Islil || madhyayanam Hal suaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu therehiM bhagavaMtehiM dasa baMbhacerasamAhiTThANA paNNattA, je bhikkhU socA hai // nisamma saMjamabahule saMvarabahule samAhibahule gutte gutiMdie guttabaMbhayArI sayA appamatte viharijjA / / 1 / / M vyAkhyA - sudharmA svAmI jambUnAmAnamAha-zrutaM mayA he AyuSman ! tena bhagavatA jJAtakulajaladhicandreNa zrIvarddhamAnajinendreNa evamAkhyAtaM / is kathitaM, kathamityAha-sopaskAratvAtsUtrasyAtra yatheti gamyate, tato yatheha pravacane khalu nizcaye sthavirairgaNadharAdibhirbhagavadbhirdazA is brahmacaryasamAdhisthAnAni prajJaptAni, ayaM bhAva:-naiSAM sthavirANAmiyaM svamanISikA kintu bhagavatApyetadevamevAkhyAtaM mayA zrutaM, tato'tra - mA'nAsthAM kRthAH / brahmacaryasamAdhisthAnAnyevaM vizinaSTi, 'ye' iti yAni bhikSuH zrutvA''karNya nizamyArthatovadhArya 'saMjamabahuletti' // prAkRtatvAdvahula: pracura uttarottarasthAnAvAptyA saMyamo'syeti bahulasaMyamaH, ata eva bahula: saMvara AzravadvAranirodharUpo'syeti bahulasaMvaraH, ata Mal IN eva bahulasamAdhiH tatra samAdhirmana:svAsthyaM, gupto manovAkkAyaistata eva ca guptendriyaH, tata eva ca guptaM navaguptisevanAd brahmeti brahmacarya carituM l I zIlamasyeti guptabrahmacArI, sadA apramatto viharediti sUtrArthaH / / 1 / / M653 For Personal Private Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ sil Joil uttarAdhyayana sUtram 654 llell IST lel llol llell lel llel lA kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM dasa baMbhacerasamAhiTThANA paNNattA ? je bhikkhU soJcA nisamma saMjamabahule brahmacaryasamAdhi is saMvarabahule samAhibahule gutte guttidie guttabaMbhayArI sayA appamatte viharijjA / / 2 / / is sthAnAninAma is SoDazaime khalu te therehiM bhagavaMtehiM dasa baMbhacerasamAhiTThANA paNNattA, je bhikkhU socA nisamma saMjamabahule saMvarabahule 6 madhyayanam || 16 samAhibahule gutte guttidie guttabaMbhayArI sayA appamatte viharijA / / 3 / / MS vyAkhyA - ime praznanirvacanasUtre prAgvat, tAnyevAha - taMjahA / vivittAI sayaNAsaNAI sevijjA se niggaMthe, no itthIpasupaMDagasaMsattAI sayaNAsaNAI sevittA havai se niggaMthe, l kA taM kahamitice AyariAha-niggaMthassa khalu itthIpasupaMDagasaMsattAI sayaNAsaNAI sevamANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA kA || vA vitigicchA vA samuppajijA, bheaMvA labhejA, ummAyaM vA pAuNijjA, dIhakAliaMvA rogAyakaM havijA, kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA no itthipasupaMDagasaMsattAI sayaNAsaNAI sevittA havai se niggaMthe / / 4 / / vyAkhyA - tadyathetyupanyAse viviktAni strIpazupaNDakairanAkIrNAni zayanAsanAni upalakSaNatvAt sthAnAni ca seveta yaH sa nirgantho / bhavatIti zeSaH / itthamanvayenoktvA alpamativineyAnugrahArthamamumevArthaM vyatirekata Aha naiva strIpazupaNDakasaMsaktAni zayanAsanAni sevitA ll 654 181 llall ||sl all || || llel ||al jA llel Is llel Jain Education allora For Personal & Private Use Only Igllaww.jainelibrary.org
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 655 kA upabhoktA bhavati, tadityanantaroktaM kathaM ? kuto hetoriti cedevaM yadi manyase AcArya Aha - atrocyate, nirgranthasya khalu nizcitaM // brahmacaryasamAdhi nan strIpazupaNDakasaMsaktAni zayanAsanAni sevamAnasya 'baMbhayArissatti' apergamyatvAd brahmacAriNopi sato brahmacarya zaGkA vA ihAnyeSAmiti // sthAnAninAma 16 gamyate, tatazca kimayamevaMvidhazayanAsanasevI brahmacArI ? uta neti zaGkA'nyeSAM syAt / athavA brahmacAriNa eva zaGkA is stryAdidarzanAdutpannagADhAnurAgasya vismRtasakalAptopadezasya "satyaM vacmi hitaM vacmi, sAraM vacmi punaH punaH / asminnasAre saMsAre, sAraM sAraGgalocanA ! // 1 // " ityAdi rAgAturavacaH paribhAvayato mithyAtvodayAtkadAcittadAsevane yo doSastIrthakarairuktaH sa naiva bhavatItyevaM 16 saMzaya utpadyate / kAGkSA vA stryAdivAJchArUpA "priyadarzanamevAstu, kimanyairdarzanAntaraH / nirvANaM prApyate yena, sarAgeNApi cetasA ? Mel / / 1 / / " ityAdivAdidarzanAbhilASarUpA vA / vicikitsA kimetAvata: kaSTAnuSThAnasya phalaM bhAvi na vA ? tadvarametadAsevanamevAstu ! Mel // ityevaMrUpA samutpadyeta / bhedaM vA vinAzaM cAritrasyeti zeSaH, labheta / unmAdaM vA kAmagrahAtmakaM prApnuyAt, yoSidviSayAbhilASavizeSAtmano viplavasambhavAt / dIrghakAlikaM vA dIrghakAlabhAvi rogazca dAhajvarAdiH AtaGkazcAzughAtI zUlAdiH rogAtakaM bhavet, sambhavati hi II Is ramaNIyaramaNIramaNAbhilASAtirekAdarocakitvaM, tatazca dAhajvarAdIti / kevaliprajJaptAdvA dharmAt zrutacAritrarUpAtsamastAd bhrazyet, IS kasyacit kliSTakarmodayAddharmabhraMzasyApi sambhavAt, yata evaM tasmAdityAdi nigamanavAkyaM sugamamiti sUtrArthaH / / 14 / / uktaM Ms samAdhisthAnaM prathama, dvitIyamAha - 655 ||7|| Well For Personal & Private Use Only
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ No itthINaM kahaM kahittA havai se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariyAha- niggaMthassa khalu itthINaM kahaM kahemANassa baMbhAras baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA vA samuppajjijjA, bheaM vA labhejjA, ummAyaM vA pAuNijjA, dIhakAliaM vA rogAyaMka // havijjA, kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu niggaMthe no itthINaM kahaM kahijjA / / 5 // uttarAdhyayana- // sUtram 656 vyAkhyA - no naiva strINAM ekAkinInAmiti gamyate, kathAM vAkyaprabandharUpAM, yadvA strINAM sambandhinI kathA rUpanepathyacAturyAdiviSayA tAM, kathayitA bhavati yaH sa nirgrantho natvanya iti bhAvaH / tatkathamityAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 2 / / 5 / / tRtIyamAha - No itthIhiM saddhiM sannisijjAgae viharittA havai se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha- niggaMthassa khalu itthIhiM saddhi // sannisijjAgayassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA vA samuppajjijjA, bheaM vA labhejjA, ummAyaM vA pAuNijjA, 16 dIhakAliyaM vA rogAyaMkaM havijjA, kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe itthIhiM saddhiM sannisijjAga viharijjA / / 6 / / vyAkhyA - no strIbhiH sArdhaM saMniSadyA AsanaM tadgataH san viharttA avasthAtA bhavati, ko'rthaH ? strIbhiH samamekAsane nopavizet, utthitAsvapa tAsu muhUrtaM yAvattatra nopaveSTavyamiti sampradAyo, ya evaMvidhaH sa nirgranthaH, zeSaM prAgvaditi sUtrArthaH / / 3 / / 6 / / caturthamAha - 1111 Jain Education intemational For Personal & Private Use Only 08008880 | brahmacaryasamAdhi sthAnAninAma SoDaza ||6|| madhyayanam DOODL2ZETTE 656
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 657 Jain Education Intell || sthAnAninAma itthI iMdiAI maNoharAI maNoramAiM AloettA nijjhAettA bhavati se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha- niggaMthassa brahmacaryasamAdhi khalu itthI iMdiAI maNoharAI maNoramAiM AloemANassa nijjhAemANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA // 7 // vA jAva kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe itthINaM iMdiAI jAva - nijjhAejjA / / 7 / / SoDaza llell madhyayanam vyAkhyA no strINAmindriyANi nayanAdIni manazcittaM haranti dRSTamAtrANi AkSipantIti manoharANi mano ramayanti // darzanAnantaramanucintyamAnAnyAhlAdayantIti manoramANi, AlokitA ISaddraSTA, nirdhyAtA gADhaM nirIkSitA, yadvA nidhyAtA darzanAnantaramaho ! netrayoH salavaNatvaM nAzAyAH saralatvamityAdi cintayitA bhavati yaH sa nirganthaH, zeSaM prAgvaditi sUtrArthaH / / 4 / / 7 / / paJcamamAha - - noniggaMthe itthINaM kutaraMsi vA, dUsaMtaraMsi vA, bhittitaraMsi vA, kuiasaddaM vA, ruiasaddaM vA, gIasaddaM vA, hasiasa vA, thaNiasadaM vA, kaMdiasaddaM vA, vilaviasaddaM vA, suNittA havai se niggaMthe / taM kahamitice ? AyariAha- niggaMthassa khalu itthINaM kuDDuMtaraMsi vA jAva-vilaviasaddaM vA suNamANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA jAva- kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu niggaMthe no itthINaM kuDuMtaraMsi vA jAva-suNamANo viharejjA / / 8 / / vyAkhyA - no nirgranthaH strINAM kuDyaM leSTukAdiracitaM tenAntaraM vyavadhAnaM kuDyAntaraM tasminvA, dUSyaM vastraM yavanikAdirUpaM tadantare vA, bhittiH For Personal & Private Use Only 657 Bellwww.jainlibrary.org
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ llol llell 61 uttarAdhyayana- pakkeSTakAdiracitA tadantare vA, sthitveti zeSaH / kUjitazabdaM vA ratasamaye kokilAdipakSibhASArUpaM, ruditazabdaM vA ratikalahAdiSu, gItazabdaM vA brahmacaryasamAdhi sUtram M paJcamAdirUpaM, hasitazabdaM vA kahakkahAdikaM, stanitazabdaM vA ratisamayakRtaM, kranditazabdaM vA proSitabhartRkAdikRtAkrandarUpaM, vilapitazabdaM vA sthAnAninAma 658 Mol vilAparUpaM, zrotA bhavati ya sa nirgranthaH, zeSaM prAgvaditi sUtrArthaH / / 5 / / 8 / / SaSThamAha - 6 SoDazaIs no niggaMthe puvvarayaM pubakIliaM aNusarittA bhavai, taM kahamitice ? AyariAha-niggaMthassa khalu itthINaM puvarayaM putvakIliaM // aNusaremANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA jAva-dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe itthINaM puvvarayaM putvakIliaM kA aNusarejjA / / 9 / / ___vyAkhyA - no nirgranthaH pUrvarataM gRhasthAvasthAnubhUtasambhoga, pUrvakrIDitaM pUrvakAlabhAvi strIbhiH saha dyUtAdikrIDArUpaM, anusmata anucintayitA MS bhavati, zeSaM prAgvaditi sUtrArthaH / / 6 / / 9 / / saptamamAha - 6 No paNi AhAramAhArittA havai se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha-niggaMthassa khalu paNi pANabhoaNaM / M AhAramANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA jAvakevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe / // paNIaM AhAramAharejjA / / 10 / / vyAkhyA - no praNItaM galatsnehabindukamupalakSaNatvAdanyamapi atyantadhAtUdekakArakamAhAramAhArayitA bhavati yaH sa nirgranthaH, zeSaM prAgvaditi ll sUtrArthaH / / 7 / / 10 / / aSTamamAha - III Mali lfoll 658 Mall Mall Iroll IST min Education International For Personal & Private Use Only
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 659 no aimAyAe pANabhoaNaM AhAraittA havai se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha-niggaMthassa khalu aimAyAe pANabhoaNaM / brahmacaryasamAdhi AhAremANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA jAva-dhammAovA bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe aimAyAe pANabhoaNaM sthAnAninAma SoDazaIS @jijjA / / 11 / / Isl madhyayanam ||7| vyAkhyA - no atimAtrayA "battIsaM kira kavalA, AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliAe, aTThAvIsaM bhave kavalA / / 1 / / " an ityAgamoktamAtrAtikrameNa pAnabhojanamAhArayitA bhavati yaH sa nirgranthaH, zeSaM tathaiveti sUtrArthaH / / 8 / / 11 / / navamamAha - ||7|| || IIII no vibhUsANuvAI havaI se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha-vibhUsAvattie khalu vibhUsiyasarIre itthijaNassa ahilasaNijje // havai, tao NaM tassa itthijaNeNaM abhilasijjamANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA jAva-dhammAo bhaMsijjA, tmhaa|| M khalu no niggaMthe vibhUsANuvAI siA / / 12 / / vyAkhyA - no vibhUSAnupAtI zarIropakaraNasaMskartA bhavati yaH sa nirgranthaH, zeSaM spaSTaM, navaraM 'vibhUsAvattietti' vibhUSAM vartayituM vidhAtuM ll I zIlamasyeti vibhUSAvartI sa eva vibhUSAvartiko'ta eva vibhUSitazarIraH snAnAdyalaGkRtatanuH strIjanasyAbhilaSaNIyaH prArthanIyo bhavati, // tatastasyetyAdi prAgvaditi sUtrArthaH / / 9 / / 12 / / dazamamAha - 659 ifal licill llell ||oll les ||ll liel liolanew.jainelibrary.org JainEducational For Personal Private Use Only
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ || ||sl Isil isil uttarAdhyayana no saddarUvarasagaMdhaphAsANuvAI havai se niggaMthe, taM kahamitice ? AyariAha-niggaMthassa khalu saddarUvarasagaMdhaphAsANuvAissa | brahmacaryasamAdhi sUtram 660 M sthAnAninAma Is baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA vA samuppajijjA, bheaMvA labhejjA, ummAda vA pAuNijjA, dIhakAliaMvA l sthA SoDazaII rogAyaka havijjA, kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu no niggaMthe saddarUvarasagaMdhaphAsANuvAI havai se niggaMthe, in madhyayanam 6 dasame baMbhacerasamAhiTThANe havai / / 13 / / vyAkhyA - no naiva zabdarUparasagandhasparzAnabhiSvaGgahetunanupatati anuyAtItyevaMzIla: zabdarUparasagandhasparzAnupAtI bhavati yaH sa nirgranthaH, kA tatkathamiticedityAdi prAgvat, dazamaM brahmacaryasamAdhisthAnaM bhavatIti nigamanamiti sUtrArthaH / / 10 / / 13 / / bhavaMti itthasilogA taMjahA - Poll vyAkhyA - bhavanti vidyante atra pUrvoktArthe zlokAH padyarUpAstadyathA - jaM vivittamaNAiNNaM, rahi thIjaNeNa ya / baMbhacerassa rakkhaTThA, AlayaM tu nisevae / / 1 / / Mall vyAkhyA - 'jaMti' prAkRtatvAt yo vivikto rahasyabhUtastatraiva vAstavyastryAdyabhAvAdanAkIrNastattatprayojanAgatastryAdyanAkulaH, rahito akAlacAriNA vandanazravaNAdinimittAgatena strIjanena cazabdAtpaNDakAdibhizca, kAlAkAlacAritvavibhAgastu zramaNIrAzrityAyaM - "aTThamI // 660 lol Isil llel foll llel llel ||7| all in Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 661 pakkhie mottuM, vAyaNAkAlameva ya / sesakAlamayaMtIo, neAo akAlacArIo / / 1 / / tti" brahmacaryasya rakSArthaM rakSaNArthaM AlayaM tamiti zeSaH, brahmacaryasamAdhi tuH pUrtI, niSevate / / 1 // || sthAnAninAma maNapalhAyajaNaNI, kAmarAgavivaDDaNI / baMbhacerarao bhikkhU, thIkahaM tu vivajjae || 2 || vyAkhyA - manaH prahlAdajananIM kAmarAgasya viSayAbhiSvaGgasya vivarddhanIM kAmarAgavivarddhanIM brahmacaryarato bhikSuH strIkathAM tu vivarjayet / / 2 / / samaM ca saMthavaM thIhiM, saMkahaM ca abhikkhaNaM / baMbhacerarao bhikkhU, nicaso parivajjae / / 3 / / vyAkhyA - sama ca saha saMstavaM paricayaM strIbhirniSadyAprastAvAdekAsanabhogeneti gamyate, saGkathAM ca tAbhireva saha satatabhASaNarUpAM, abhIkSNaM vAraMvAraM 'nicasotti' nityaM zeSaM spaSTam / / 3 // aMgapacaMgasaMThANaM, cArullaviapehiaM / baMbhacerarao thINaM, cakkhugijjhaM vivajjae || 4 || vyAkhyA - aGgAnAM ziraH prabhRtInAM pratyaGgAnAM ca kucakakSAdInAM saMsthAnamAkAraM, cAru pezalaM ullapitaM manmanabhASitAdi, prekSitaM kaTAkSAdi, brahmacaryarataH strINAM sambandhi cakSurgrAhyaM sadvivarjayet / ayaM bhAvaH - cakSuSi sati rUpagrahaNamavazyambhAvi paraM taddarzane tattyAga eva DDDDDDDDDDD. For Personal & Private Use Only SoDaza madhyayanam 661
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hel uttarAdhyayana- sUtram 662 || kAryo na tu rAgavazAtpunaH punastadeva vIkSitavyaM / yaduktaM - "azakyaM rUpamadraSTuM, cakSurgocaramAgatam / rAgadveSau tu yau tatra, tau budhaH parivarjayet brahmacaryasamAdhi / / 1 / / iti / / 4 / / is sthAnAninAma SoDazakuiaM ruiaMgIaM, hasiaM thaNiakaMdiraM / baMbhacerarao thINaM, soagijjhaM vivajae / / 5 / / madhyayanam vyAkhyA - kUjitAdi prAga vyAkhyAtaM kuDyAntarAdau jAyamAnaM zrotragrAhyaM sattatra manaso'karaNena vivarjayet zeSaM spaSTam / / 5 / / hAsaM kiDaM raI dappaM, sahasAvattAsiANi a / baMbhacerarao thINaM, nANuciMte kayAivi / / 6 / / vyAkhyA - hAsyaM pratItaM, krIDAM dyUtaramaNAdirUpAM, ratiM kAntAGgasaGgajanitAM prIti, darpa mAninImAnadalanotthaM garva, sahasA'patrAsitAni ca foll parAGmukhadayitAdeH sapadi trAsotpAdakAnyakSisthaganAdIni prAkRtAnIti zeSaH, zeSa vyaktaM / / 6 / / paNiaM bhattapANaM ca, khippaM mayavivaDDaNaM / baMbhacerarao bhikkhU, nizcaso parijjae / / 7 / / vyAkhyA - spaSTaM, navaraM-madaH kAmodreka: / / 7 / / dhammaladdhaM miaM kAle, jatatthaM paNihANavaM / nAimattaM tu bhuMjejjA, baMbhacerarao sayA / / 8 / / vyAkhyA - dharmeNa hetunA na tu kuTilAdikaraNena labdhaM dharmalabdha, mitaM "addhamasaNassa savvaMjaNassa kujjA davassa do bhAe / vAU-pariAraNaTThA 662 || lol Illl lol ||oll ill loll lcil lel foll llol For Personal & Private Use Only
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll || lal uttarAdhyayana sUtram 663 ||7|| Isl 6 chabbhAgaM UNagaM kujjA / / 1 / / " ityAgamoktamAnAnvitamAhAramiti zeSaH, kAle prastAve, yAtrArthaM saMyamanirvAhArthaM na tu rUpAdyartha, praNidhAnavAn brahmacaryasamAdhi manaHsvAsthyopeto na tu rAgadveSavazagA bhuJjIteti yogaH / tu zabdasyottarasyeha sambandhAna tu na punaratimAtraM mAtrAtikrAntaM bhuJjIta brahmacaryarataH sadA, sthAnAninAma Mi kadAcittu kAraNAdatimAtrAhAropyaduSTaH / / 8 / / SoDaza madhyayanam vibhUsaM parivajijA, sarIraparimaMDaNaM / baMbhacerarao bhikkhU, siMgAratthaM na dhArae / / 9 / / vyAkhyA - vibhUSAmupakaraNagatAM parivarjayet, zarIraparimaNDanaM ca kezazmazrusamAracanAdikaM, brahmacaryarato bhikSaH zRGgArArtha na dhArayenna / M&l kuryAt / / 9 / / sadde rUve a gaMdhe a, rase phAse tahevaya / paMcavihe kAmaguNe, nicaso parivajae / / 10 / / vyAkhyA - vyaktaM, navaraM-kAmasya icchAmadanarUpasya guNA upakArakAH kAmaguNAstAniti sUtradazakArthaH / / 10 / / atha yatpUrva pratyekamuktaM zaGkA vA syAdityAdi tadeva dRSTAntena spaSTayitumAha - Alao thIjaNAiNNo, thIkahA ya maNoramA / saMthavo ceva nArINaM, tAsiM iMdiadarisaNaM / / 11 / / vyAkhyA - sugama, navaraM - 'saMthavotti' saMstava ekAsanabhogAdinA paricayaH / / 11 / / ||oll ||7 // || Iroll ||ll ial isi in Economia For Personal Private Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||5 Ja uttarAdhyayana- sUtram el IGN llell loll 664 ils lell mell lol lal kuiaM ruiaMgIaM, sahasA bhuttAsiANi a / paNi bhattapANaM ca, aimAyaM pANabhoaNaM / / 12 / / icol brahmacaryasamAdhi Ill kA sthAnAninAma vyAkhyA - spaSTameva, navaraM 'bhuttAsiANitti' bhuktAsitAni ca smRtAnIti zeSaH, tatra bhuktAni bhogarUpANi, AsitAni stryAdibhireva kA SoDazaii sahAvasthAnAni, hAsyAdhupalakSaNaJcaitat / / 12 / / Illl 6 madhyayanam ||60 gattabhUsaNamiTuM ca, kAmabhogA ya dujjayA / narassattagavesissa, visaM tAlauDaM jahA / / 13 / / || vyAkhyA - gAtrabhUSaNamiSTaM ceti cazabdo'pyarthaH, tata iSTamapi vAJchitamapi, AstAM kRtaM, kAmau rUpazabdo, bhogAzca gandhAdyAH // ilel Hel kAmabhogAzca durjayAH, narasyopalakSaNatvAt stryAdezca, AtmagaveSiNo viSaM tAlapuTaM yathA / yathA hi tAlapuTaviSaM sadyoghAtitvena dAruNavipAkaM // Mall tathA mokSArthinAM strIjanAkIrNAlayAdyapi, zaGkAkAGkSAdidoSahetutvena tasyApi saMyamarUpabhAvajIvitApahArahetutvAditi sUtratrayArthaH / / 13 / / atha 6 nigamayitumAha - III dujae kAmabhoge a, nicaso parivajae / saMkaTThANANi savvANi, vajijA paNihANavaM / / 14 / / vyAkhyA - durjayAn kAmabhogAn nityaM parivarjayet, prAcyacazabdasya bhinnakramasyeha yogAcchaGkAsthAnAni ca sarvANi pUrvoktAni dazApi varjayet, praNidhAnavAnekAgramanAH / / 14 / / etadvarjakazca kiM kuryAdityAha - llel llol el ||sil 16ll Islil leil llel Isl Isil Hall Hai in Education International lall For Personal & Private Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 665 dhammArAma care bhikkhU, dhiimaM dhammasArahI / dhammArAmarae daMte, baMbhacera samAhie / / 15 / / // brahmacaryasamAdhi is sthAnAninAma vyAkhyA - dharma eva duHkhasantApataptAnAM nirvRttihetutvAdiSTaphaladAnAJca ArAma iva dharmArAmastatra caret pravarteta bhikSurmuniH, dhRtirmanaHsvAsthyaM / SoDazatadvAn, dharmasArathiranyeSAmapi dharma pravarttayitA, dharma Aramante iti dharmArAmAH susAdhavasteSu rato na tvekAkitve dharmArAmarato dAnta upazAnta:, brahmacarya / madhyayanam o samAhitaH samAdhAnavAn brahmacaryasamAhita iti sUtrArthaH / / 15 / / atha brahmacaryamAhAtmyamAha - devadANava gaMdhavvA, jakkharakkhasakinnarAH / baMbhayAriM namasaMti, dukkaraM je karaMti te / / 16 / / vyAkhyA - devadAnavagandharvA yakSarAkSasakinnarAH, sakaladevajAtyupalakSaNametat, ete sarvepi brahmacAriNaM muniM namasyanti duSkaraM duranucaraM / // prakramAd brahmacaryaM 'jekaraMti tetti' sUtratvAdyaH karoti pAlayati tamiti sUtrArthaH / / 16 / / adhyayanArthopasaMhAramAha - esa dhamme dhuve niche, sAsae jiNadesie / siddhA sijhaMti cANeNaM, sijjhissaMti tahAvaretti bemi / / 17 / / ___ vyAkhyA - eSa pUrvokto dharmo brahmacaryarUpo dhruvaH sthiraH paravAdibhiraprakampyatayA pramANapratiSThita ityarthaH, nityatrikAlabhAvitvAt, il zAzvato'navaratabhavanAta, ekAthikAni vA etAni, jinardezitaH prokto jinadezitaH, asya traikAlikaM phalamAha-siddhAH pUrvamanantAH, sidhyanti 665 Join Education For Personal & Private Use Only roin
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl 16ll uttarAdhyayana- | videheSu atra vA tatkAlApekSayA, caH samucaye, anena brahmacaryarUpeNa dharmeNa setsyanti tathA'pare anantAyAmanAgatAddhAyAmiti sUtrArthaH, iti bravImIti | brahmacaryasamAdhi sUtram Is prAgvat / / 17 / / kA sthAnAninAma 666 ran iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / SoDazais zrIuttarAdhyayanasUtravRttau SoDazamadhyayanaM sampUrNam / / 16 / / madhyayanam Isl / / iti SoDazamadhyayanaM sampUrNam / / Isl Nell lell ||Gl Holl loll lisil Hell 666 MOM min Education International For Personal & Private Use Only
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 667 LOODS / / atha pAyazramaNIyanAma saptadazamadhyayanam / / // 7 // pAyazramaNIya nAma / / OM / / vyAkhyAtaM SoDazamadhyayanaM, atha pApazramaNIyAkhyaM saptadazamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane // 7 // // brahmacaryasamAdhisthAnAnyuktAni tAni ca pApazramaNaiH sevituM duHzakAnIti tatsvarUpamanenocyate ityanena sambandhenAyAtasyAsyedamAdau ||7|| sUtradvayam - sptdsh||7|| madhyayanam vyAkhyA yaH kazcittuH pUraNe pravrajito nirgranthaH, kathaM punaH pravrajitaH ? ityAha- dharmaM zubhacAritrarUpaM zrutvA vinayena jJAnavinayAdinA upapanno yukto vinayopapannaH san sudurlabhamatizayaduH prApaM labdhvA bodhilAbhaM jinadharmAvAptirUpaM, anena bhAvapratipattyA'sau pravrajita ityuktaM bhavati / viharetpazcAddIkSAdAnottarakAlaM caH punararthe tatazca prathamaM siMhatayA pravrajya pazcAtpunaH ||| 'jahAsuhaM tutti' tuzabdasyaivakArArthatvAt yathAsukhameva nidrAdipramAdaparatayA zRgAlavRttyaiva viharedityarthaH / / 1 / / sa ca gurvAdinA'dhyetuM prerito yadvakti tadAha Jain Education intonal je kei u pavvaIe niaMThe, dhammaM suNittA viNaovavaNNe / sudulahaM lahiuM bohilAbhaM, viharijja pacchA ya jahAsuhaM tu / / 1 / / - - DDRESS For Personal & Private Use Only DELED 667
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 668 sijjA daDhA pAuraNaM me atthi, upajjai bhoktuM taheva pAuM / jANAmi jaM vaTTai Ausotti, kiM nAma kAhAmi sueNa bhaMte // 2 // je kei pavvaie, niddAsIle pagAmaso / bhocA pecA suhaM suai, pAvasamaNetti vuccai / / 3 / / vyAkhyA - yaH kazcit pravrajito nidrAzIlaH prakAmazo bhRzaM bhuktvA dadhyodanAdi, pitvA takrAdi, sukhaM yathA syAttathA sakriyA eva zete sa pApazramaNa ityucyate iti / / 3 / / saptadaza vyAkhyA - zayyA vasatirdRDhA vAtAtapajalAdyupadravarahitA, tathA prAvaraNaM varSAkalpAdi me mama asti, kiJcotpadyate bhoktuM bhojanAya tathaiva // madhyayanam pAtuM pAnAya, yathAkramamazanaM pAnaJceti zeSaH / tathA jAnAmi yadvarttate yadidAnImasti taditi zeSaH, AyuSmanniti prerayitumAmantraNaM, iti etasmAddhetoH kiM nAma na kiJcidityarthaH, 'kAhAmitti' kariSyAmi ? zrutenAgamenAdhIteneti gamyaM, bhadanta ! iti pUjyAmantraNaM ! ayaM hi tasyAzayaH, ye hi bhavanto'dhIyante tepi nAtItAdi kiJcijjJAnanti, kintu varttamAnameva taca vayamapi vidyo vasativasanAzanapAnAdIni ca sukhaM yuSmadvadvayamapi prApnumastatkiM ? halatAluzoSakAriNAdhIteneti yo vakti sa pApazramaNa itIhApi siMhAvalokitanyAyena sambadhyate iti sUtradvayArthaH // 7 // / / 2 / / kiJca - FESTERDA For Personal & Private Use Only // 7 // pAyazramaNIya nAma GTTIS 668
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ unarAdhyayana llell sUtram 669 Islil Isl lifell pAyazramaNIya nAma Ioll saptadaza||Gll loll madhyayanam ill llell fel Illl ller lell ||oll AyariauvajjhAehi, suaM viNayaM ca gAhae / te ceva khisaI bAle, pAvasamaNe tti vui / / 4 / / vyAkhyA - AcAryopAdhyAyaH zrutaM vinayaM ca grAhita: zikSito yairiti zeSaH, tAnevAcAryAdIna khisati nindati bAlo vivekavikalo yaH sa - pApazramaNaH / / 4 / / AyariyauvajjhAyANaM, sammaM no paritappaI / appaDipUae thaddhe, pAvasamaNetti vui / / 5 / / vyAkhyA - AcAryopAdhyAyAnAM samyag avaiparItyena na paritapyate na tattapti vidhatte teSAM vaiyAvRttyAdicintAM na samyakkarotItyarthaH, ki apratipUjako jinAdInAM yathocitapratipattiparAGmukho, yadvA kenacinmuninopakRtopi na pratyupakArakArI, stabdho garvAdhmAto yaH sa AM pApazramaNaH / / 5 / / itthamavinItaM pApazramaNamuktvA caraNavikalaM tamevAha - samaddamANe pANANi, bIANi hariANi a / asaMjae saMjayamantramANe, pAvasamaNetti vuJcai / / 6 / / vyAkhyA - sammardayan prANAn prANino dvIndriyAdIn, bIjAni zAlyAdIni, haritAni ca dUrvAdIni, sarvekendriyopalakSaNametat, ata All sil evAsaMyataH 'saMjayamantramANetti' saMyatamAtmAnaM manyamAno'nena ca saMvignapAkSikatvamapi tasya nAstItyuktaM, zeSaM prAgvat / / 6 / / aa aa aa aa aa DEN lel Ioll Isll lell ish Ilsil Nell 669 Ish Jer JainEducational For Personal Private Use Only
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 670 saMthAraM phalagaM pIThaM, nisijyaM pAyakaMbalaM / apamajjia Aruhai, pAvasamaNetti vuJcai / / 7 / / vyAkhyA - saMstArakaM kambalAdikaM, phalakaM dArumayaM, pIThamAsanaM, niSadyAM svAdhyAyabhUmiM pAdakambalaM pAdapuJchanaM, apramRjya rajoharaNAdinA // 7 // upalakSaNatvAdapratyupekSya ca Arohati yaH sa pApazramaNaH / / 7 / / Jell davadavassa caraI, pamatte a abhikkhaNaM / ullaMghaNe a caMDe a, pAvasamaNetti vui / / 8 / / llell 11611 GOODO vyAkhyA - 'davadavassatti' drutaM drutaM tathAvidhAlambanaM vinApi satvaraM carati bhikSAcaryAdau paryaTati, pramattazca abhIkSNaM punaH punarbhavatIti zeSaH, ullaGghanazca vatsaDimbAdInAmadhaH karttA, caNDaH krodhanazcArabhaTavRttizrayaNAdvA zeSaM prAgvat / / 8 / / paDilei patte, avaujjhai pAyakaMbalaM / paDilehaNA aNAutte, pAvasamaNetti vui / / 9 / / vyAkhyA - pratilekhayati pramattaH san, apojjhati yatra tatra nikSipati pAdakambalaM pAdapuJchanaM, samastopadherupalakSaNametat sa evaM pratilekhanAyAmanAyukto'nupayuktaH pratilekhanA'nAyuktaH / / 9 / / paDilehei pamatte, jaM kiMci hu NisAmiA / guruparibhAvae niJcaM, pAvasamaNetti vuJca / / 10 / / vyAkhyA - pratilekhayati pramattaH san yatkiJcidvikathAdi nizamya zrutvA tadAkSiptacittatayeti bhAvaH, gurUn paribhavatIti guruparibhAvako For Personal & Private Use Only 2222****22TSTD ZTSSSSSSSSSSSSS pAyazramaNIyanAma saptadaza madhyayanam 670
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 671 pAyazramaNIya nAma saptadaza lel Jell Isll lall madhyayanam ||Gl // nityaM, ayaM bhAvaH-pratilekhanAdau vitathaM kurvan gurubhirnAditastAneva vakti yathA svayamevedaM kuruta yuSmAbhireva vA vayamevaM zikSitAH tato kA yuSmAkamevAso doSa ityAdi / / 10 / / bahumAyI pamuharI, thaddhe luddhe aNiggahe / asaMvibhAgI aciatte, pAvasamaNetti vuJcai / / 11 / / vyAkhyA - bahumAyI prabhUtavaJcanAprayogavAn, pramukharaH prakarSeNa mukharo'sambaddhaH, stabdho lubdhaH, anigrahaH avidyamAnendriyamanonigrahaH, asaMvibhAgI kukSimbharitvena guruglAnAdInAM yogyamazanAdi na yacchati, 'aciattetti' gurvAdiSvapi aprItimAn / / 11 / / vivAyaM ca udIrei, adhamme attapaNNahA / vuggahe kalahe ratte, pAvasamaNetti vuJcai / / 12 / / vyAkhyA - vivAdaM vAkkalaha, caH pUraNe, udIrayati upazAntamapi marmabhASaNAdinA varddhayati, adharmo nirdharmaH, AptAM sadbodharUpatayA // ihaparalokayohitAM prajJAmAtmano'nyeSAJca subuddhiM kutarkavyAkulIkaraNena hanti yaH sa AptaprajJAhA, vyudgrahe daNDAdighAtajanite virodhe, kalahe vAcike virodhe, raktaH saktaH / / 12 / / athirAsaNe kukkuie, jatthatattha nisIai / AsaNaMmi aNAutte, pAvasamaNetti vuJcai / / 13 / / vyAkhyA - asthirAsanaH, kukkuco hAsyavikathAdicApalyavAn, yatra tatra saMsaktasarajaskAdAvapItyarthaH, niSIdati pIThAdI, ata // evA''sanenAyukto'nupayuktaH / / 13 / / ||all || || lel lloll lioll llell 671 For Personal Private Use Only
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 672 ZOOLOODOOT sasarakkhapAo suai, sijjaM na paDilehai / saMthArae aNAutte, pAvasamaNetti vui / / 14 / / vyAkhyA - sarajaskapAdaH svapiti ko'rthaH ? saMyamavirAdhanAbhIrutAyA abhAvAt pAdAvapramRjyaiva zete, zayyAM vasatiM na pratilekhayati na // 7 // pramArjayati, saMstArake kambalAdau supta iti zeSaH, anAyuktaH "kukkuDipAyapasAraNa" ityAdyAgamArthAnupayuktaH / / 14 / / atha tapoviSayaM // 7 // ||7|| pApazramaNamAha - // 7 // duddhadahI vigaIo, AhArei abhikkhaNaM / arae a tavo kamme, pAvasamaNetti vui / / 15 / / vyAkhyA - 'duddhadahitti' dadhidugdhe vikRtihetutvAdvikRtI, upalakSaNaJcaitad ghRtAdyazeSavikRtInAM, AhArayati abhIkSNaM vAraM vAraM tathAvidhakAraNaM vinApIti bhAva:, ata evAratazca tapaHkarmaNi anazanAdau / / 15 / / atthaMtaMmi a sUraMmi, AhArei abhikkhaNaM / coio paDicoei, pAvasamaNetti vuca / / 16 / / vyAkhyA - astamayati caH pUraNe sUrye AhArayatyabhIkSNaM pratidinamityarthaH, yadi cAyaM kenacidgItArthena preryate yathA''yuSman ? kimevamAhAratatpara eva tiSThasi ? durlabhA khalviyaM dharmasAmagrI ! tAJca prApya tapasyudyantumucitamiti, tataH kimityAha-coditaH prerita praticodayati, yathA dakSastvamupadezaM dAtuM na tu svayaM vidhAtuM ! no cedevaM vidannapi kiM na vikRSTaM tapo'nutiSThasIti / / 16 / / // 7 // Jain Education Intional STATE OT For Personal & Private Use Only LETTE pAyazramaNIya nAma saptadazamadhyayanam 672
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 673 saptadaza Ayaria paricAI, parapAsaMDasevae / gANaMgaNie dubbhUe, pAvasamaNetti vuJcai / / 17 / / 6 pAyazramaNIya nAma vyAkhyA - AcAryaparityAgI, te hi tapaH kArayanti AnItamapi cAnAdi glAnAdibhyo dApayantyato'tyanta-mAhAralolyAttatparityAgazIla:, il Me parapASaNDAn "mRddhI zayyA prAtarutthAya peyA" ityAdyupadizata: saugatAdIn atyantAhAraprasaktAn sevate parapASaNDasevakaH, tathA svacchandatayA kA madhyayanam Mel gaNAdgaNaM SaNmAsAbhyantara eva saGkrAmatIti gANagANiko'ta eva duSTu bhUto jAto durbhUto durAcAratayA nindyatvaM prApta ityarthaH / / 17 / / sayaM gehaM pariJcaja, paragehaMsi vAvare / nimitteNa ya vavaharai, pAvasamaNetti vui / / 18 / / sil vyAkhyA - svakaM gehaM nijagRhaM parityajya paragehe 'vAvaretti' vyApriyate piNDAdilobhAtsvayaM tatkRtyAni vidhatte, nimittena ca // zubhAzubhakathanAdinA vyavaharati dravyAdyarjayati / / 18 / / saNNAipiMDaM jemei, necchai sAmudANi / gihinisijjaM ca vAhei, pAvasamaNetti vui / / 19 / / vyAkhyA - svajAtibhirnijabandhubhiryaH snehAddIyate piNDaH svajAtipiNDastaM jemati bhuGkte, necchati sAmudAnikaM bhekSya, gRhiniSadyAM in paryaGkikAdikAM vAhayati sukhazIlatayA rohati yaH sa pApazramaNa ucyate iti sUtrasaptadazakArthaH / / 19 / / athAdhyayanArthamupasaMharanuktadoSAllel sevanatyAgayoH phalamAha - lol ||sil Nor 673 For Personal Prese Only
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 674 Mel nAma llel llell $1 eArise paMcakusIlasaMvuDe, rUvaMdhare muNipavarANa hiTThime / III pAyazramaNIyas ayaMsi loe visameva garahie, na se ihaM neva paratthaloe / / 20 / / saptadazavyAkhyA - etAdRzo yAdRza uktaH, paJcakuzIlA: pArzvasthAdayastadvadasaMvRtaH paJcakuzIlAsaMvRtaH rUpadharo rajoharaNAdiveSadharaH, binduzceha / || madhyayanam prAkRtatvAt, munipravarANAM pravarayatInAM 'heTThimetti' adhovatI atijaghanyasaMyamasthAnavartitayA nikRSTaH 'ayaMsitti' asmin loke viSamiva / kA garhito bhraSTapratijJatayA prAkRtajanairapi nindito'ta eva na sa 'ihaMti' ihaloke naiva nApi paraloke arghyata iti zeSaH / / 20 / / ||7| jo vajae ee sayA u dose, se subbae hoI muNINa majjhe / ilsi ayaMsi loe amayaMva puIe, ArAhae logamiNaM tahA paraMti bemi / / 21 / / ||sl vyAkhyA - yo varjayatyetAn uktarUpAn 'sayA utti' sadaiva doSAnsa suvrata: prazasyavrato bhavati munInAM madhye bhAvamunitvenAsau tanmadhye gaNyata cha ityarthaH, tathA cAsmin loke amRtamiva pUjita ArAdhayati lokamimaM tathA 'paraMti' paralokamiti sUtradvayArthaH, iti bravImIti prAgvat / / 21 / / kA iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM ki zrIuttarAdhyayanasUtravRttau saptadazamadhyayanaM sampUrNam / / 17 / / / / iti saptadazamadhyayanaM sampUrNam / / 674 ||7|| ||7|| sil el llol llell llel in Education For Personal & Private Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 675 / / atha saMyatInAma aSTAdazamadhyayanam / / is saMyatIyanAma assttaadsh| arham / / uktaM saptadazamadhyayanamathASTAdazaM saMyatIyAkhyamArabhyate, asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane pApasthAnavarjanamuktaM, taJca madhyayanam i bhogaddhityAgena saJjayanRpavadvidheyamiti sambandhasyAsyedamAdisUtram - kaMpille nayare rAyA, udiNNabalavAhaNe / nAmeNaM saMjae nAma, migavvaM uvaniggae / / 1 / / || vyAkhyA - kAmpIlye kAmpIlyanAmni nagare rAjA udIrNamudayaprAptaM balaM caturaGgaM vAhanaM ca zibikAdirUpaM yasya sa tathA, sa ca nAmnA saJjayo MS 'nAmeti' prAkAzye, tataH saJjaya iti prasiddho mRgavyAM mRgayAM pratIti zeSaH, upanirgato niryAta: purAditi gamyate, iti sUtrArthaH / / 1 / / sa ca kathaM kA nirgata: ? kiJyakAretyAha - hayANIe gayANIe, rahANIe taheva ya / pAyattANIe mahayA, savvao parivArie / / 2 / / in vyAkhyA - sarvatra subvyatyayAt hayAnIkena gajAnIkena rathAnIkena tathaiva ca padAtInAM samUhaH pAdAtaM tadanIkena ca mahatA sarvataH Gli si sil // parivAritaH / / 2 / / Jell lell lisil Isil iel ||ll For Personal use only
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 676 mie chubhittA hayagao, kaMpillujANakesare / bhIe saMte mie tattha, vahei rasamucchie / / 3 / / io saMyatIyanAma aSTAdazavyAkhyA - mRgAn kSiptvA prerya hayagato'zvArUDhaH kAmpIlyasya sambandhini kesaranAmni udyAne bhItAntrastAn zrAntAnitastataH preraNena khinnAn / madhyayanam mitAn parimitAntatra teSu mRgeSu madhye 'vaheitti' hanti, rasamUrchitastanmAsAsvAdalubdha iti sUtradvayArthaH / / 3 / / tadA ca yadabhUttadAha - aha kesaraMmi ujANe, aNagAre tavodhaNe / sajjhAyajjhANasaMjutte, dhammajjANaM jhiyAyai / / 4 / / vyAkhyA - athAnantaraM kesarodyAne anagArastapodhanaH svAdhyAyadhyAnasaMyukto yathAvasaraMtadAsevanAt ata eva dharmadhyAnaM dhyAyati / / 4 / / aphovamaMDavaMsi, jhAyai jhaviAsave / tassAgae mie pAsaM, vahei se narAhive / / 5 / / vyAkhyA - 'aphova' iti vRkSAdyAkIrNaH sa cAso maNDapazca nAgavalyAdisambandhI aphovamaNDapastasmin dhyAyati dharmadhyAnamiti zeSaH, Toll punarasyAbhidhAnamatizayadyotakaM, 'jhaviatti' kSapitA AzravA hiMsAdayo yena sa tathA, tasya munerAgatAn mRgAn pArzva samIpaM 'vaheitti' hanti / // sa narAdhipaH iti sUtradvayArthaH / / 5 / / aha Asagao rAyA, khippamAgamma so tahiM / hae mie u pAsittA, aNagAraM tattha pAsaI / / 6 / / vyAkhyA - athAnantaramazvagato rAjA kSipramAgamya sa tasmin maNDape hatAn 'mie utti' mRgAneva na punarmunimityarthaH, dRSTvA anagAraM tatra pazyati MI iti sUtrArthaH / / 6 / / tato'sau kiM ? cakAretyAha - 676 foll liall Isil liel foll For Personal Private Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOT |lesil uttarAdhyayana sUtram 677 lel IST Is Ileel aha rAyA tattha saMbhaMto, aNagAro maNAhao / mae u maMdapuNNeNaM, rasagiddheNa ghaNNuNA / / 7 / / ol saMyatIyanAma vyAkhyA - atha rAjA tatra munidarzane jAte sati sambhrAnto bhIto yathA'nagAro manAk stokevA'hato na mAritaH tadAsanamRgahananAditi // foll aSTAdaza Isl madhyayanam bhAvaH, mayA 'tuH' pUrtA, mandapuNyena rasagRddhena 'ghaNNuNatti' ghAtukena hananazIlena / / 7 / / AsaM visajjaittA NaM, aNagArassa so nivo / viNaeNaM vaMdae pAe, bhagavaM ettha me khame / / 8 / / vyAkhyA - azvaM visRjya vimucya anagArasya sa nRpaH vinayena vandate pAdau, vakti ca yathA bhagavan ! atra mRgavadhe me mamAparAdhamiti zeSaH, kSamasva / / 8 / / aha moNeNa so bhayavaM, aNagAro jhANamassio / rAyANaM na paDimaMtei, tao rAyA bhayaduo / / 9 / / vyAkhyA - atha maunena sa bhagavAn anagAro dhyAnamAzritaH rAjAnaM na pratimantrayati na prativakti yathA'haM kSamiSye na veti, tato heto rAjA bhayadruto bhayatrasto'bhUt, yathA na jJAyate kimayaM kruddhaH kariSyatIti / / 9 / / proce ca yathA - saMjao ahamassIti, bhayavaM vAharAhi me / kuddho teeNa aNagAre, dahijja narakoDio / / 10 / / vyAkhyA - saJjayanAmA rAjAhamasmi na tu nIca iti bhAvaH, ityetasmAddhetohe bhagavan ! vyAhara sambhASaya 'me' iti mAM, kimevaM bhavAn bhayadruta || ityAha-kruddhastejasA'nagAro dahenarakoTIrAstAM zataM sahasraM cetyato bhayadruto'hamiti sUtracatuSkArthaH / / 10 / / itthaM tenokte munirAha - || || ISI lA 677 al lel I lisll JainEducation For Personal Private Use Only
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 678 Tell ||sl Isl I6I SA abhao patthivA tubbhaM, abhayadAyA bhavAhi a / aNice jIvalogaMmi, kiM hiMsAe pasajjasi ? / / 11 / / 6 saMyatIyanAma aSTAdazavyAkhyA - abhayaM pArthiva ! tava na tu ko'pi tvAM dahatIti bhAvaH, itthaM samAzvAsyopadizati, abhayadAtA ca prANinAM prANatrANakartA / sil madhyayanam 'bhavAhiatti' bhava, yathA tava mRtyubhayaM tathA'nyeSAmapIti bhAvaH, anitye jIvaloke kiM hiMsAyAM prasajjasi ? narakaheturiyaM kartuM nociteti bhAvaH // Islil / / 11 / / kiJca - jayA savvaM pariJcaja, gaMtavvamavasassa te / anicce jIvalogaMmi, kiM rajaMmi pasajjasi ? / / 12 / / vyAkhyA - yadA sarva kozAnta:purAdi parityajya gantavyaM bhavAntaramiti zeSaH, avazasya asvatantrasya te tava tato'nitye jIvaloke kiM rAjye isil 6 prasajasi ? / / 12 / / anityatAmeva bhAvayati - ||sl jIviaMceva rUvaM ca, vijusaMpAyacaMcalaM / jattha taM mujjhasI rAyaM, peJcatthaM nAvabujjhase / / 13 / / vyAkhyA - jIvitaM caiva rUpaM ca vidyutsampAto vidyuJcalanaM tadvaJcaJcalaM vidyutsampAtacaJcalaM yatra jIvite rUpe ca tvaM muhyasi he rAjan ! pretyArthaM paralokakAryaM nAvabudhyase / / 13 / / tathA - lel lel llol llell II |lol lel el 678 I JoinEducation international For Personal Prese Only
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ Pun ull foll isi WOM uttarAdhyayana sUtram 679 llsil Jel ||Gll lell dArANi a suA ceva, mittA ya taha baMdhavA / jIvaMtamaNujIvaMti, mayaM nANuvvayaMti a / / 14 / / mol saMyatIyanAma vyAkhyA - dArAzca sutAzcaiva mitrANi ca tathA bAndhavAH jIvantaM anujIvanti tadarjitavittAdyupabhogena, mRtaM nAnuvrajantyapi hA aSTAdaza6 cazabdasyA'pyarthatvAt, kathaM puna: sahAyAH syurityataH kRtaghneSu teSu nAsthA kAryeti bhAvaH / / 14 / / madhyayanam niharaMti mayaM puttA, piaraM paramadukkhiA / piaro'vi tahA putte, baMdhU rAyaM tavaM care / / 15 / / vyAkhyA - 'niharaMti' nissArayanti mRtaM putrAH pitaraM paramaduHkhitA api, pitaro'pi tathA putrAn 'baMdhUtti' bandhavazca bandhUniti zeSaH, tato ki Mell rAjastapazcarerAsevethAH / / 15 / / tao teNa'jjie dabve, dAre a parirakkhie / kIlaMtanne narA rAyaM, hadvatuTThA alaMkiA / / 16 / / vyAkhyA - tato nissAraNAnantaraM tena pitrAdinA'jite dravye sati dAreSu ca parirakSiteSu krIDanti tenaiva vittena tairizceti gamyaM, anye narA // rAjan ! hRSTatuSTA alaGkRtAstatra hRSTA bahiH pulakAdimantaH, tuSTA AntarapremabhAjaH, alaGkRtAH vibhUSitAH, yataH IdRzI bhavasthitistato kA rAjastapazcareriti sambandhaH / / 16 / / mRtasya kA vAtetyAha teNAvi jaM kayaM kammaM, suhaM vA jaivA 'suhaM / kammuNA teNa saMjutto, gacchai u paraM bhavaM / / 17 / / ||sil ||7|| vyAkhyA - tenA'pi yatkRtaM karma zubhaM vA yadivA azubhaM karmaNA tena 'uttaratuzabdasyaivakArArthasyeha yogAttenaiva' na tu dhanAdinA saMyukto gacchati kA |16 679 foll ||7|| sil llell Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 680 IST ficall Mell l/ell ||sill ||sil leil lell Isll Hell Jeri 161 Jel Jel el lish || ki paramanyaM bhavaM, yata evaM zubhAzubhayorevAnuyAyitvaM tataH zubhahetuM tapa eva careriti sUtrasaptakArthaH / / 17 / / tatazca - saMyatIyanAma soUNa tassa so dhammaM, aNagArassa aMtie / mahayA saMveganivveaM, samAvaNNo narAhivo / / 18 / / aSTAdaza madhyayanam Isll vyAkhyA - spaSTaM, navaraM 'mahayatti' mahat saMveganirveda, tatra saMvego mokSA'bhilASaH, nirvedaH saMsArodvegaH / / 18 / / saMjao caiuM rajjaM, nikkhaMto jiNasAsaNe / gaddabhAlissa bhagavao, aNagArassa aMtie / / 19 / / ||sl vyAkhyA - saJjayastyaktvA rAjyaM niSkrAntaH pravrajito jinazAsane na tvanyatra, gardabhAlebhagavato'nagArasyA'ntike, sa caivaM pravrajyAdhigatazrutaH samAcArIrato'pratibaddhatayA viharan kaJcitsannivezamagAttatra ca yadabhUttadAha / / 19 / / Isl cicA raTuM pavvaie, khattie paribhAsaI / jahA te dIsai rUvaM, pasannaM te mahA maNo / / 20 / / vyAkhyA - tyaktvA rASTra dezaM pravrajitaH kSatriyaH kSatriyajAtiranirdiSTanAmA kopi muniH paribhASate saJjayarAjarSimiti zeSaH, sa hi pUrvabhave IS vaimAniko'bhUttatazcyutazca kSatriyakule rAjA jAtastatra ca kuto'pi nimittAjAtajAtismRtistata evaM viraktaH pravrajya viharan saJjayamuni prekSya // Mel tatparIkSArthamidamAcakhyau, yathA te dRzyate rupaM prasanaM nirvikAraM te tava tathA mano'pi prasatraM varttate iti zeSaH, anta: kAluSye hi sati bahirnavaM prasannatA 8 6 syAditi bhAvaH / / 20 / / kiJca - 680 Itell Isll lell II ISI lel Isl lifell Isl llell Isll iel Jain Education For Personal P U Only Hell s ww.jainelibrary.org
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll ISM uttarAdhyayana sUtram 681 ell ||sil ||Gl ||sil Hell foll Iroll kiM nAme kiM gotte, kassaTThAe va mAhaNe / kahaM paDiarasI buddhe, kahaM viNIetti vuJcasI? / / 21 / / No saMyatIyanAma aSTAdazavyAkhyA - kinAmA ? kiM gotra: ? 'kassaThAevatti' kasmai vA arthAya mAhanaH pravrajita: ? kathaM kena prakAreNa praticarasi sevase // Mall madhyayanam on buddhAnAcAryAdin ? kathaM vinIta ityucyase ? iti sUtracatuSkArthaH / / 21 / / saJjayamunirAha - ||ll saMjayo nAma nAmeNaM, tahA gotteNa goamo / gaddabhAlI mamAyariA, vijjAcaraNapAragA / / 22 / / Nell vyAkhyA - saJjayo nAma nAmnA, tathA gotreNa gautamo'hamiti zeSaH, zeSapraznatrayottaramAha-gaIbhAlayo mamA''cAryAH, vidyAcaraNapAragAH // || zrutacAritrapAragAminaH, ayaM bhAva:-gardabhAlinAmAcAryajIvaghAtAnivartito'haM tannivRttau ca tairmuktirUpaM phalaM darzitaM tatastadarthaM mAhano'smi, in yathA tadupadezaM gurUna praticarAmi, tadupadezAsevanAJca vinIto'hamiti sUtrArthaH / / 22 / / tatastadguNAkRSTacetA apRSTo'pi kSatriya idamAha - kiriaM akiriaM viNayaM, aNNANaM ca mahAmuNI / eehiM cauhiM ThANehiM, meaNNe kiM pabhAsati ? / / 23 / / vyAkhyA - kriyA asti jIva ityAdirUpA, napuMsakatvaM prAkRtatvAt, evamagre'pi akriyA tadviparItA, vinayo namaskArAdiH, ajJAnaM // tattvA'navagamaH, caH samuJcaye, he mahAmune ! etaiH kriyAdibhizcaturbhiH sthAna: 'meaNNetti' meyaM jJeyaM jIvAdivastu jAnanti iti meyajJAH, kriyAdibhiH 7 // svasvAbhiprAyakalpiteH vastutattvaparicchedina ityarthaH / kimiti kutsitaM 'pabhAsatitti' prabhASante vicArAkSamatvAt taduktInAM, tathA hi-ye tAvat 681 llsil Mol lell foll Ils all 16 lls Isl || Isl Jain Education restora For Personal & Private Use Only
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Nel ||Gll uttarAdhyayana sUtram 682 Mer kriyAvAdinaH te astikriyAviziSTamAtmAnaM manyamAnA api vibhuravibhuH kartA akartA mUrto'mUrto'sAvityAdyekAntavAdamabhyupagatAH, // saMyatIyanAma // kutsitabhASaNaJcaitat yuktibAdhitatvAt / iha hi vibhutvaM vyApitvaM, tazcAtmano na ghaTate, deha eva talliGgabhUtacaitanyopalabdheH / na ca vAcyaM Atmano aSTAdaza&l avyApitve tadguNayodharmAdharmayorapi avyApitvaM, tathA ca dvIpAntaragatadevadattAdRSTA-kRSTamaNimuktAdInAmihAgamanaM syAditi, bhinnadezastha- madhyayanam OM syApyayaskAntAderlohAdyAkarSaNazaktidazanAccharIravyApinorapi dharmA'dharmayordUrasthasyA'pi vastuna AkarSaNamupapadyata eveti na vibhutvamAtmano // yujyate / tathA'vibhurapyaGguSTaparvamAtrAdyadhiSThAno yairiSyate teSAmapi zeSAvayaveSu caitanyAbhAvAcchastrAdinA chedane vedanAnubhavAbhAvaH syAnna caivaM // dRzyate, evaM kartRtvAdyekAntavAdo'pi svadhiyA'pAsanIyaH / akriyAvAdinastu astikriyAviziSTamAtmAnaM necchantyeva, tadapyasaGgatataraM, ahaM // sukhItyAdipratyayAnAmanyathAnupapatyA mAnasapratyakSAdipramANagamyatvAt tasya / vinayavAdinastu suranRpamunigajavAjigomRgakarabhamahiSakA kukkurachagalazRgAlakAkamakarAdinamaskArakaraNAdeva karmakSayamabhyupagatAH, duSTaJcaitat, lokasamayavedeSu guNAdhikasyaiva vinayArhatAya pratItatvAt, // tadanyavinayasya cAzubhaphalatvAt / ajJAnavAdinazca jJAnasya mokSaM pratyanupayogitvAt kevalaM kaSTameva kAryaM, na hi kaSTavineSTasiddhiriti pratipannAH, // idamapyayuktameva, jJAnamantareNa heyopAdeyanivRttipravRttyabhAvAt, jJAnaM vinA ca bhUyopi kaSTAnuSThAnaM pazoriva vyarthameva syAditi sarve'pyamI | kutsitameva prabhASante iti sthitamiti sUtrArthaH / / 23 / / na caitatsvAbhiprAyeNaivocyate ityAha - ii pAukare buddhe, nAyae parinivvuDe / vijAcaraNasaMpanne, sace saJcaparakkame / / 24 / / vyAkhyA - iti ete kriyAvAdyAdayaH kutsitaM prabhASante ityevaM rUpaM 'pAukaretti' prAdurakArSIt prakaTitavAn buddho jJAtatatvo, jJAta eva jJAtakaH 682 6 dan Education For Personal & Private Use Only Holl
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 la ler Mall lisil uttarAdhyayana- kSatriyaH, sa cAtra prastAvAt mahAvIraH, parinirvRtaH kaSAyAnalavidhyApanAcchItIbhUtaH, vidyAcaraNAbhyAM kSAyikajJAnacAritrAbhyAM sampanno yaH sa tathA, saMyatIyanAma sUtram Ioll 6. ata eva satyaH satyavAk, satyaparAkramaH satyavIryaH, iti sUtrArthaH / / 24 / / teSAM phalamAha - aSTAdaza683 to madhyayanam paDaMti narae ghore, je narA pAvakAriNo / divvaM ca gaI gacchaMti, carittA dhammamAriaM / / 25 / / vyAkhyA -- patanti narake ghore raudre ye narA upalakSaNatvAdanye ca jIvAH, pApamiha prastAvAdasatprarUpaNArUpaM kartuM zIlaM yeSAM te pApakAriNaH, 7 // divyAM devasambandhinIM sarvagatipradhAnAM vA siddhirUpAM gatiM gacchanti caritvA Asevya dharmamiha satprarUpaNArUpaM AryamuttamaM, tato'satprarUpaNAM hitvA / // satprarUpaNApareNaiva bhavatA bhavitavyamiti bhAvaH, iti sUtrArthaH / / 25 / / atha kathamamI pApakAriNaH ityAha - mAyAbuiameaMtu, musAbhAsA nirasthiA / saMjamamANovi ahaM, vasAmi iriAmi a / / 26 / / vyAkhyA - mAyayA zAThyena 'buiaMti' uktaM mAyoktaM etadanantaroktaM kriyAdivAdibhiruktaM, turevakArArthaH sa ca mAyoktamevetyatra yojya:, / // 6 // ata eva teSAM mRSA bhASA, nirathikA samyagabhidheyazUnyA, tataH 'saMjamamANovitti' apirevakArArthaH, tataH saMyacchannevoparamanneva taduktizravaNAdeH, ki // ahamityAtmanirdezo vizeSeNa taM sthirIkartuM vasAmi tiSThAmi upAzraya iti zeSaH, 'iriAmiatti' Ire ca gacchAmi ca gocarAdAviti sUtrArthaH / / 26 / / kutastvaM taduktAkarNanAduparamasi ? ityAha - 683 IVEN llel JainEducational For Personal Private Use Only
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 684 Isl Isl !ell lei Isll IsI Ish Isi llol Ill savve te viiA majhaM, micchAdiTThI aNAriA / vijamANe pare loe, sammaM jANAmi appayaM / / 27 / / kA saMyatIyanAma vyAkhyA - sarve te kriyAdivAdino viditA mama yathA'mI mithyAdRSTayaH tata evAnAryAH pazuhiMsAdyanAryakarmapravRttAH, kathamIdRzAste tava aSTAdaza madhyayanam viditA: ? ityAha-vidyamAne paraloke'nyajanmani samyag jAnAmyAtmAnaM bhavAntarAdAgataM, tata: paralokAtmanoH samyag vedanAnmama te tAdRzA l viditAstato'haM taduktAkarNanAdeH saMyacchAmi iti sUtrArthaH / / 27 / / kathamAtmAnamanyabhavAdAgataM vetsItyAha - Isl ahamAsi mahApANe, juimaM varisasaovame / jA sA pAlI mahApAlI, divvA varisasaovamA / / 28 / / 6 vyAkhyA - 'ahamAsitti' ahamabhUvaM mahAprANe brahmalokavimAne dyutimAn varSazatajIvinA upamA yasyA'sau varSazatopamaH, madhyapadalopIsamAsaH, is ayamartho yatheha samprati varSazatajIvI pUrNAyurucyate tathA'hamapi tatra pUrNAyurabhUvaM, tathAhi-yA sA pAliriva pAli: jIvitajaladhAraNAdbhavasthitiH, sA ka cottaratra mahAzabdopAdAnAdiha palyopamapramANA, mahApAlI sAgaropamapramANA, tasyA eva mahatvAt, divi bhavA divyA varSazataiH I kezakhaNDoddhArahetubhirupamA arthAt palyaviSayA yasyAM sA varSazatopamA, tatra me mahApAlIdazakarUpA divyA bhavasthitirAsIdityupaskAraH, tatazcAhaM // varSazatopamAyurabhUvamiti bhAvaH / / 28 / / se cue baMbhaloAo, mANussaM bhavamAgao / appaNo aparesiM ca, AuM jANe jahA tahA / / 29 / / vyAkhyA - se iti atha sthitipAlanAnantaraM cyuto brahmalokAt mAnuSyaM bhavamAgata itthamAtmano jAtismaraNAtmakamatizaya- 684 ial Nor lish JainEducation interestor For Personal Private Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ iial llall uttarAdhyayana sUtram 685 in muktvA'tizayAntaramAha-Atmanazca pareSAJca AyurjAnAmi, yathA yena prakAreNa syAttathA tenaiva prakAreNa na tvanyatheti bhAva iti sUtradvayArthaH / / 29 / / saMyatIyanAma / itthaM prasaGgAdapRSTamapi svavRttAntamAcakhyopadeSTumAha - aSTAdaza madhyayanam nANAruiM ca chaMdaM ca, parivajjija saMjae / aNaTThA je a savvatthA, ii vijAmaNusaMcare / / 30 / / vyAkhyA - nAnA'nekadhA ruciM ca prakramAt kriyAvAdyAdimataviSayAM vAJchAM, chandazca svamatikalpitamAzayaM, ihApi nAneti 8 sambandhAdanekavidhaM parivarjayet saMyataH / tathA'narthA niHprayojanA: ye ca vyApArA iti gamyaM, 'savvatthA' atrAkArasyAlAkSaNikattvAtsarvatra lol kSetrAdau tAnapi parivarjayediti sambandha ityevaM rUpAM vidyAM samyagjJAnarUpAM anu lakSIkRtya saJcareH samyak saMyamAdhvani yAyAH iti sUtrArthaH / / 30 / / tathA - paDikkamAmi pasiNANaM, paramaMtehiM vA puNo / aho uThThie ahorAyaM, ii vijjA tavaM care / / 31 / / vyAkhyA - pratikramAmi pratinivarte 'pasiNANaMti' praznebhyaH zubhAzubhasUcakebhyo'GguSThapraznAdibhyaH, tathA pare gRhasthAH teSAM ki mantrAstatkAryAlocanarUpAstebhyo, vA samuJcaye, punarvizeSaNe, atisAvadyatvaM teSAM vizinaSTi, sopaskAratvAtsUtrasya yazcaivaM saMyama prati utthAnavAn sa / 'aho' ! iti vismaye, utthito dharmampratyudyataH, kazcideva hi mahAtmA evaMvidhaH syAdityAzcarya, ahorAtraM aharnizaM, iti etadanantaroktaM 'vivatti' a685 ||oll foll Ifoll llall lisil For Personal Private Use Only w wew.jainelibrary.org
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 Mell Moll 16ll 161 uttarAdhyayana- vidvAn jAnan 'tavaMti' gamyatvAdavadhAraNasya tapa eva, na tu praznAdi, carerAsevethA iti sUtrArthaH / / 31 / / atha saJjayayatinA kathamAyurvetsIti saMyatIyanAma sUtram Is pRSTo'sAvAha - Isli aSTAdaza686 Isll madhyayanam jaM ca me pucchasI kAle, sammaM suddheNa ceasA / tAI pAukare buddhe, taM nANaM jiNasAsaNe / / 32 / / vyAkhyA - yaJca me iti mAM pRcchasi kAle kAlaviSayaM samyak zuddhena cetasopalakSita: 'tAiMti' sUtratvAt tat prAduSkRtavAn prakaTitavAn buddhaH M sarvajJo'ta eva tajjJAnaM jinazAsane sAvadhAraNatvAdvAkyasya jinazAsane eva, na tvanyatra sugatAdizAsane'to jinazAsane eva yatnaH kAryoM yena yathA'haM / NS jAnAmi tathA tvamapi jJAsyasi iti bhAvaH, iti sUtrArthaH / / 32 / / punarupadeSTumAha - ____ kiriaM roae dhIro, akiriaM parivajae / diTThie diTThisaMpanne, dhammaM cara sudusaraM / / 33 / / ||sll vyAkhyA - kriyAJcAsti jIva ityAdirUpAM sadanuSThAnAtmikAM vA rocayeddhIro'kSobhyaH, tathA'kriyAM nAstyAtmA ityAdikAM parivarjayet, tatazca // Mer dRSTyA samyagdarzanarUpayA upalakSitA yA dRSTirbuddhiH, sA ceha prakramAt samyakjJAnAtmikA, tayA sampanno dRSTisampannaH, evaM ca samyakdarzanajJAnAnvita: // // san dharma cara sevasva, suduzcaraM 'atyantakaSTAnuSTheyamiti sUtrArthaH / / 33 / / punaH kSatriyamunireva saJjayamuni mahApuruSadRSTAntaiH sthirIkartumAha - Nell Well Neelil Holl1. 'atyantakaSTAnuSTheyamitipAThaH 'gha' pustake nAsti / 116ll 686 Jel Jel Nell Isil Jan Ecation on For Personal & Private Use Only Jell wwwjainelibrary.org
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 687 0000 eaM puNNapayaM socA, atthadhammovasohiaM / bharahovi bhArahaMvAsaM, cicA kAmAI pavvae / / 34 / / vyAkhyA etat pUrvoktaM puNyahetutvAt puNyaM padyate gamyate'rtho'neneti padaM puNyaM ca tat padaM ca puNyapadaM, kriyAvAdAdilakSaNanAnArucivarjanAdijJApakaM zabdasandarbhaM zrutvA artho'rthyamAnatayA svargApavargAdiH, dharmastadupAyabhUtaH zrutadharmAdistAbhyAmupazobhitaM arthadharmopazobhitaM, bharataH prathamacakrI, apizabda uttarApekSayA samuccaye, bhArataM varSaM kSetraM tyaktvA 'kAmAiMti' casya gamyatvAt, kAmAMzca 'pavvaetti' prAvrAjIt, tatkathAzastvevam / tathAhi Jain Education intallonal - atraiva bharate zakrA-jJayA zrIdena nirmitA / astyayodhyA purI svarga pratisparddhisamRddhikA / / 1 / / prathamaH prathitaH pRthvyAM, putraH zrIvRSabhaprabhoH / sArvabhaumo'bhavattatra, bharato bharatezvaraH / / 2 / / caturdazAnAM ratnAnAM, vibhurnavanidhiprabhuH / dvAtriMzatA sahastrairbhU-bhujAM sevitapatkajaH / / 3 / / lakSaizcaturazItyA'zva-rathebhAnAM samAzritaH / grAmANAM ca padAtInAM, koTiSaNNavateH patiH / / 4 // lokairdvAtriMzatsahasra- dezAnAM dhRtazAsanaH / satpattanasahasrANAM dvizcaturviMzatervibhuH / / 5 / / dvAsaptateH zreSThapura - sahasrANAmadhIzvaraH / sahasronaM droNamukha lakSaM ca parirakSayan / / 6 / / guhyakAnAM SoDazabhiH, sahastraiH sevito'nizam / SaTkhaNDaM bharatakSetra makhaNDAjJaH prapAlayan / / 7 / / catuSaSTisahasrAntaH purastrIbhiH sahAnvaham / krIDan pUrvoktapuNyadru-puSpAbhaM saukhyamAzrayan / / 8 / / For Personal & Private Use Only BEST pUrI pUrI pUrI pUrI pUrI ka saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 687
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 688 isi RSabhasvAminirvANA-spade'STApadaparvatte / caitye svakArite bhaktayA, jinabimbAni pUjayan / / 9 / / sAdharmikANAM vAtsalyaM, kurvannAzritavatsalaH / pUrvalakSANi SaT kSoNI-haryazvaH so'tyavAhayat / / 10 / / (aSTabhiH kulakam) anyadA prAtarabhyakto-dvartitastrapitAGgakaH / AdarzasadanaM so'gA-tsarvAlaGkArabhUSitaH / / 11 / / tatrA''tmadarza mahati, pazyaMzcakrI nijaM vapuH / bhraSTAGgulIyakAmekAM, dadarza svakarAGgulIm / / 12 / / azobhamAnAM tAM prekSya, prekSAvAn mAdhavAgraNI: / sakalAnapyalaGkArA-nekaikamudatArayat / / 13 / / tata ujjhitapAthoja, padmAkaramivA''tmanaH / vilokya vapurazrIka-miti dadhyo dharAdhavaH / / 14 / / aho ! Agantukeraiva-dravyairaGgaM virAjate / svAbhAvikaM tu saundarya, kimapyasya na dRzyate ! / / 15 / / svarUpAsAratAM vakti, yasya saMskArasAratA / mohAdeva tadapyamaM, janA jAnanti maJjalam ! / / 16 / / manojJamapyannapAna-puSpagandhAMzukAdikam / vinazyatyasya saGgena, brahmacaryamiva striyAH ! / / 17 / / tadaho nirvivekatvaM, viduSAmapi bAlavat / ye dehasyedRzasyApi, kRte pApAni kurvate ! / / 18 / / tanmokSadAyi mAnuSyaM, zarIrArthena pApmanA / dyUteneva dhusadralaM, yuktaM nAzayituM na me / / 19 / / dhyAyannityAdi samprAptaH, saMvegamadhikAdhikam / ArUDhaH kSapakazreNI, nizreNI zivasadyanaH / / 20 / / 1. kSoNIharyazva: bhUmIndraH / / Wel Ish || le 16 688 Isol Isll Hell lish For Personal Private Use Only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // llol lol Mail Mon uttarAdhyayana sUtram 689 Wel 15 ghanaghAtikSayaM kRtvA, bhAvacAritramAzritaH / ajJAnatimirAdityaM, kevalajJAnamApa saH / / 21 / / (yugmam) Insl saMyatIyanAma kRtvA locaM zakradattaM, munivezaM dadhattataH / nirjagAma gRhAzakri-sAdhu nurivAmbudAt / / 22 / / Mall aSTAdazatamupAttavrataM vIkSya, kSAmasaMsAravAsanAH / bhUpA daza sahasrANi, dIkSAmAdadire mudA ! / / 23 / / madhyayanam tataH zakrAdayo devA-staM natvA svAzrayaM yayuH / bhuvi vyahArSIddhagavA-napi bhavyAn prabodhayan / / 24 / / saptasaptatilakSANi, pUrvANAM bharataprabhoH / kaumAre maNDalitve tu, sahasraM zaradAmabhUt / / 25 / / Isil cakritve'STasahasronAH, pUrvalakSA rasonmitAH / pUrvANAM lakSamekaM tu, kevalItve vrate'pi ca / / 26 / / sarvAyuSA caturazItimitAni pUrva-lakSANi samyagatigamya mahendranamyaH / karmakSayeNa bharatezvarasAdhurAjo, bheje mahodayaramAmuditoditazrIH / / 27 / / itibharatacakrikathAleza: / / 34 / / sagarovi sAgaraMtaM, bharahavAsaM narAhivo / issariaM kevalaM hiJcA, dayAe parinivvue / / 35 / / vyAkhyA - sagaro pi dvitIyacakrI sAgarAntaM pUrvAdidikatraye samudraparyantaM, uttarasyAM tu himavadantaM bharatavarSa narAdhipaH, aizvaryaJca kevalaM paripUrNa * hitvA dayayA saMyamena parinirvRto muktaH / tadvRttalezo yathA, tathAhi - ayodhyAyAM puri mApo, jitazatrurabhUjayI / yuvarAjo'nujastasya, sumitravijayAhvayaH / / 1 / / ISI NET War 689 ||BI || 161 Ilal loll lol lal min Education International I 61 For Personal & Private Use Only
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // uttarAdhyayana sUtram 690 all No saMyatIyanAma all Vell aSTAdaza madhyayanam ||sil ||7|| ||7|| A Vol lol I6I Illl |lol tayormahiSyo vijayA-yazomatyau babhUvatuH / zakrezAnAbhyAM svakalpa-sAre devyAvivArpite ! / / 2 / / tayozcaturdazasvapna-sUcitau sadguNAJcitau / sutAvabhUtAmajita-sagarau jinacakriNI / / 3 / / jitazatrusumitrAbhyA-mekadA svIkRte vrate / nRpo'bhUdajitasvAmI, yudarAT sagaraH punaH / / 4 / / nyasyAnyadA'nujaM rAjye, prAvAjIdajitaprabhuH / tato babhUva sagara-zcakravartI mahAbhujaH / / 5 / / kramAtSaSTisahasrANi, tanayAstasya jajJire / teSu jyeSTho'bhavajahvaH, so'nyadA'prINayannRpam / / 6 / / tataH pitrA vare datte, so'vAdIttvatprasAdataH / didRkSe'haM mahIM bhrAtR-yukto daNDAdiratnavAn / / 7 / / rAjA'nujJAto'tha jahvaH, sasainyaH prasthitastataH / vihitAzcaryasandarbhA, ratnagarbhA vilokayan / / 8 / / caturyojanavistAraM, yojanASTakamunnatam / prApto'STApadamAroha-tsaha sarvaH sahodaraiH / / 9 / / (yugmam) krozadvayapRthu kroza-trayocaM yojanAyatam / caturmukhaM ratnamayaM, tatra caityaM dadarza saH / / 10 / / RSabhAdyarhatAmAH, svasvamAnAdizobhitAH / stUpAMzca bharatAdInAM, zataM tatra nanAma saH / / 11 / / suSamAM tasya zailasya, caityasya ca vilokayan / pItAmRta ivAtyarthaM, jaharSa sagarAGgajaH / / 12 / / kenedaM kAritaM caitya-mityamAtyaM ca pRSTavAn ? / sopyUce bharatAkhyena, cakriNA pUrvajena vaH / / 13 / / athAkhyatsevakAn jahva-rIdRzaM bharate'param / pazyatAdriM yathA'smAbhiH, kAryate caityamIdRzam / / 14 / / ||7|| Ill Is Iroll Ill oll lel sil Neil llall llell roll 690 ller lel in Education in For Personal & Private Use Only ile.llyww.jainelibrary.org
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 699 te'pi gatvA'' gatAH procu- rnAstya'nyotrA'drirIdRzaH / tato jagAda jahrusta- drakSAmasyaiva kurmahe / / 15 / / kAlAnubhAvato lubdhA, bhAvino bhAvino janAH / upadroSyanti tehyatra, tadrakSAsya mahAphalA ! / / 16 / / ityuktvA daNDaralena, jahnustaM parito girim / sahasrayojanodvedhAM vidadhe parikhAM kSaNAt / / 17 / / tadA ca daNDaratnena, tena dArayatA mahIm / krIDAgehAni nAgAnAM, mRtpAtrANIva pusphuTuH / / 18 / / taM prekSyopadravaM kSubdhA, bhujaGgA jvalanaprabham / upetya svaprabhuM saudha bhaGgavyatikaraM jaguH / / 19 / / so'pi jJAtvA'vadheH kruddho 'bhyetyoce sagarAGgajAn / bhuvaM bhavadbhirbhindAnairbhoH ! kimetatkRtaM jaDaiH ? / / 20 / / upatA hi yuSmAbhirnAgAstadnehabhedanaiH / te ca kruddhA haniSyanti, yuSmAn siMhA iva dvipAn / / 21 / / tannUnaM svavadhAyaiva, prayatno bhavatAmayam / pataGgAnAM dIpapAta-kRte pakSabalaM yathA / / 22 / / jahrurjaga tIrtharakSA - kRte'smAbhiradaH kRtam / tanmantumenaM bhogIndra ! kSamasvAjJAnasambhavam / / 23 / / AgaH soDhamidaM naivaM punaH kAryamiti bruvan / ahIndro'gAttato jahru riti dadhyau sahAnujaiH / / 24 / / parikhA'sau vinA vAri, pAMzubhiH pUrayiSyate / tadenAM pUrayAmo'tha puNyairmandAkinIjalaiH / / 25 / / tatrArthe sodarAH sarve, jyAyAMsamanumenire / yAdRzaM bhavitavyaM syAtsahAyAH khalu tAdRzAH ! / / 26 / / tataH sa daNDenA''kRSya, tatra cikSepa jAhravIm / upAdrUyanta bhUyo'pi bhogigehAstadambhasA / / 27 / / For Personal & Private Use Only loll ||7|| saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam STT STETES 691
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 692 lell // 7 // Jain Education Intern nAgalokaM punarvIkSya, kSubhitaM jvalanaprabhaH / kopAvezAdbabhUvAzu, prajvalajvalanaprabhaH / / 28 / / so'tha dRSTiviSAn praiSI-ttadvadhAya mahoragAn / taizca nirgatya te dRSTA, dRSTibhirviSavRSTibhiH / / 29 / / tataste bhasmatAM bhejuH sarve'pi sagarAtmajAH / taM cotpAtaM prekSya cakri-cakraM cakranda tadbhRzam / / 30 / / tataH sainyAniti proce, sacivaH zocitairalam / nAvazyambhAvinaM bhAva-matikrAmati ko'pi hi ! / / 31 / / tIrthasevAtIrtharakSAkaraNopakriyAdibhiH / kRtapuNyArjanAH zocyA, na cAmI svAmIsUnavaH / / 32 / / dvimucya zucaM sarvaiH, kSipraM prasthiyatAmitaH / sthAne sopadrave sthAtuM, dhIdhanAnAM hi nocitam / / 33 / / iti mantrigirA tyaktA - krandAste calitAstataH / ityayodhyAmupAgatya, sAmantAdyA vyacintayan / / 34 / / dagdhA: svAmisutAH sarve 'pyAgatA vayamakSatAH / lajjAkaramidaM rAjJo 'gre kathaM kathayiSyate ? / / 35 / / pravizAmastato vahni-mananyagatikA vayam / tAniti dhyAyato'bhyetya, vipraH kopItyabhASata / / 36 / / karmaNA zubhamanyadvA nAGginAM kiM bhave bhavet ? / tadvyAkulA bhavata mA, vakSyAmyetadahaM prabhoH / / 37 / / ityuditvA dvijaH kaJcidanAthaM zavamudvahan / gatvA rAjakuladvAre, vyalApIduJcakairmuhuH / / 38 / / tat zrutvA cakriNA''hUya, pRSTaH kiM rodiSIti saH ? / proce mamaika evAsau, sUnurdaSTo mahAhinA / / 39 / / prApto nizceSTatAM deva !, tadenaM jIvayA'dhunA / jAGgalIkamathAdikSa tatra karmaNi bhUdhavaH / / 40 / / For Personal & Private Use Only kaavaalaa loo t t t t t t || saMyatIyanAma ( F S S S S S S T F S S S loo loo le le aSTAdaza madhyayanam 692
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 693 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam || fol 111 lioll Isil llel llsll jJAtabhUpApatyamRtyu-rityUce so'pi ko'pi hi / mRto na syAdyatra tasmA-dbhasmA''nayata mandirAt / / 41 // yathA'haM jIvayAmyena-miti tenodito nRpaH / tadbhasmAmArgayaddhRtyaiH, puryA sarveSu vezmasu / / 42 / / te'pyAgatyAvadannAtha !, sakalA vIkSitA purI / paraM purA yatra mRto, na kazcitrAsti tagRham / / 43 / / rAjA'pyUce'smAkamapi, bhUyAMsa: pUrvajA: mRtAH / sarvasAdhAraNe mRtyau, tatkiM kovida ! khidyase ? / / 44 / / kiM zocasi ? mRtaM putraM, kiJcidAtmahitaM kuru / siMheneva mRgo yAvanmRtyunA tvaM na gRhyase ! / / 45 / / bhUdevo'thAvadadeva, jAnAmyetadahaM param / adyaiva jAyate putra-mantarA me kulakSayaH / / 46 / / tabalAkrAntavikrAnta-dInAnAthaikanAtha ! he / kathaJcijjIvayitvA'muM, putrabhikSA pradehi me / / 47 / / bhUyo'bhyadhAnmantratantra-zastrAdInAmagocare / adRSTavidviSi vidhau, kaH parAkramate ? kRtin ! / / 48 / / tanmuJca zokaM zokohi, vipadi kriyate jaDaiH / Aryastu kAryaM tatrApi, dharmakarmava zarmakRt ! / / 49 / / vipraH proce prabho ! SaSTi-sahasrANi sutAstava / samameva vipannAsta-cchokaM tvamapi mA kRthAH ! / / 50 / / A: ! kimetaditi mApa-stato yAvadacintayat / sAmantamukhyAste pUrva-saGketAttAvadAyayuH / / 51 / / yathAvRtte'tha taiH prokte, vajrAhata iva kSaNAt / mUrchito nyapatadbhUmI, sArvabhaumaH sa viSTarAt / / 52 / / kathaJcilabdhasajJastu, vyalApIditi bhUpatiH / hA ! putrA mAM vimucyaikaM, yUyaM sarve'pi kiM gatAH ? / / 53 / / ||ol || Mal liell lll IIsll lel Isil el I Isl ||Gll isI all Juin E cation International For Personal & Private Use Only www.jainelibrary.ord
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 694 are durdeva ! tAn sarvAnapi saMharataH zizUn / na te kRpA kRpANAgra krUracittasya kApyabhUt / / 54 // sutAnapi mRtAn zrutvA, zatadhA yantra bhidyase / tattvAM hRdaya ! manye'haM niSThurebhyo'pi niSThuram / / 55 / / atRptAn sarvasaukhyAnAM, paralokapathaM zritAn / yatsutAnnAnvagacchaM ta- tprema kRtrimameva me / / 56 / / vilapantamiti pro:, sa vipraH smAha cakriNam / mAM niSidhyA'dhunaiva tvaM, svAmin ! rodiSi kiM svayam ? / / 57 / / viyoga: preyasAM nAtha !, na syAtkasyA'tiduHsaha ? / sahate kintu taM dhIro, vaDavAgnimivArNavaH / / 58 / / zikSAdAnaM pareSAM hi teSAmeva virAjate / AtmAnamapi ye kAle, zikSayanti vicakSaNAH ! / / 59 / / iti tadvacanairmantri - vAkyaizca vividhaizcirAt / Alambya dhIratAM cakrI, cakre kAlocitakriyAm / / 60 / / tadA cASTApadAsanna-grAmebhyo'bhyetya mAnavAH / rAjJe vyajijJapannevaM, mukulIkRtapANayaH / / 61 / / zrotastristrota so devA - S'ninye yadbhavatAM sutaiH / prapUrya parikhAM grAmAn, plAvayattannivAryatAm / / 62 / / rAjJAdiSTastataH ziSTaH, putraputro bhagIrathaH / tatra gatvA'STamaM kRtvA ''rAdhayajvalanaprabham / / 63 / / pradattadarzanaM taM ce-tyUce yuSmatprasAdataH / gaGgAM nItvAmbudhau lokAn karomi nirupadravAn / / 64 / / vArayiSyAmi bhujagA-nahaM bharatavAsinaH / tatkuruSvA'bhayo'bhISTa-mityuktvA'gAttato'hirAT / / 65 / / 1. gaGgAyAH / / Jain Education Intonal For Personal & Private Use Only ||7|| saMyatIyanAma aSTAdaza ||7|| madhyayanam 694 1ww.jainelibrary.org
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 695 nol saMyatIyanAma ||7|| aSTAdazaisl madhyayanam Boll llell llell lell leil ||6| Moll ||Gll Idol elll nAgapUjAM tataH kRtvA, daNDaratnena jahvajaH / nItvA suparvasaritaM, pUrvAbdhAvudatArayat / / 66 / / bhagIratho bhogipUjA, tatrApi vidhivat vyadhAt / gaGgAsAgarasaGgAkhyaM, tattIrthaM paprathe tataH / / 67 / / gaGgApi jaLunA''nIte-tyuktA lokena jAhnavI / bhagIrathena nItAbdhA-viti bhAgirathI tathA / / 68 / / atho bhagIratho'yodhyAM, gatastuSTena cakriNA / sotsavaM nidadhe rAjye, mUrtyantaramivAtmanaH / / 69 / / svayaM tu vratamAdRtya, sannidhAvajitaprabhoH / sudustapaM tapastepe, sagarassa'tyasaGgaraH / / 70 / / kramAJca kevalajJAnaM, dhvastAjJAnamavApya saH / dvAsaptatiM pUrvalakSAH, samApyAyuH zivaM yayau / / 70 / / sarve samAyuSo jahva-mukhyAH kiM jajJire ? prabho ! / jJAnI bhagIratheneti, pRSTo'nyeArado'vadat / / 72 / / saGghaH purA jinAnantuM, sammetAdriM vrajanmahAn / samprApya gahanaprApta, prAntagrAme kvacidyayau / / 73 / / anAryastagataiH SaSTisahasrapramitairjanaiH / ekena kumbhakAreNa, vAryamANairapi sphuTam / / 74 / / sa saGgho muSito lubdhaiH, kathaJcidagamat puraH / taistu tatpratyayaM sarveH, pApakarma nikAcitam / / 75 / / (yugmam) anyadA ko'pi tatratyo-nyatra cauryaM vyadhAt pure / purArakSAstato grAma-mIyustaM tatpadAnugAH / / 76 / / grAmadvArANi cAvRtyA-'jvAlayan parito'nalam / sa kulAlastu tatrAhni, grAmamanyaM gato'bhavat / / 77 / / Ifoll llel Non 16ll isll Hell || ||7|| || Isl Isl isl hell lls lol Iell MOM Isll Wesh ||. satyapratijJaH / / Ifoll ||GM 116ll 16ll Nell Deal in Education International lel Moll For Personal & Private Use Only
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ tan Isl 16 ||roll uttarAdhyayana sUtram 696 lel foll Toll incli saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam taM vinA te tataH sarve, plaSTA duSTA vipedire / mAtrivAhakajIvatve-nA'TavyAM copapedire / / 78 / / piNDIbhUya sthitAste'tha, tatrAyAtasya hastinaH / pAdena marditA mRtvA, ciraM bhramuH kuyoniSu / / 79 / / puNyaM ca prAgbhave kiJci-tkRtvA te saGghadasyavaH / jajJire cakriNa: SaSTi-sahasrANi sutA ime / / 8 / / prAgbhavairdurbhavastasya, bahubhuktasya karmaNaH / zeSAMzena mRtA ete, samameva mahIpate ! / / 8 / / kulAlo'pyanyadA mRtvA, so'bhUt kvApi pure dhanI / tatrApi sukRtaM kRtvA, vipadya kvApyabhUnRpaH / / 82 / / bhUyo'pi so'nyadA dIkSAM, lAtvA mRtvA suro'bhavat / tatazcyutazca tvaM jahva-jAto jAto'si bhUpate ! / / 83 / / bhagIrathakSoNidhavo'tha vAcaM, vAcaMyamasyeti nizamya samyak / suzrAddhadharma pratipadya hRdyaM, sadyo'navadyaH svapurI jagAma / / 84 / / iti sagaracakravartikathAleza: / / 35 / / caittA bhArahaM vAsaM, cakkavaTTI mahiDDIo / pavvajjamabbhuvagao, maghavaM nAma mahAyaso / / 36 / / vyAkhyA - sugama, tatkathAlezastvevaM, tathA hi - abhUdihaiva bharate, mahImaNDalasatpure / vAsupUjyaprabhostIrthe, nAmnA narapatirnRpaH / / 1 / / svaprajAvat prajAH samyak, pAlayitvA ciraM sa rAT / santyajya rAjyamanyedyu-virakto vratamAdade / / 2 / / sil IIGll ell lol leel Jell Jell Isi 16 || ||al 696 all Join Education international lal Ban For Personal & Private Use Only
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 697 llol ||Gll Ish lel Isil Wel 16 Ill Nell || apramattazciraM dIkSAM, pAlayitvA vipadya ca / ahamindraH sa girvANo, madhyapraiveyake'bhavat / / 3 / / il saMyatIyanAma itazcAtraiva bharate, zrAvastyAM puri bhUpatiH / zriyA samudravijayI, samudravijayo'bhavat / / 4 / / aSTAdazatasya bhAryA'bhavadbhadrA, bhadrAkArajitAmarI / so'tha devo'nyadA cyutvA, tasyAH kukSAvavAtarat / / 5 / / madhyayanam Holl caturdazamahAsvapnAM-stadA ca prekSya sA mudA / rAjJe jagAda cakrI te, suto bhAviti so'pyavak / / 6 / / kramAJca suSuve putraM, rAjJI pUrveva bhAskaram / mahotsavairnRpastasya, maghavetya'bhidhAM vyadhAt / / 7 / / samprAptaH so'tha tAruNyaM, dattarAjyo mahIbhujA / utpannacakraH SaTkhaNDaM, sAdhayAmAsa bhAratam / / 8 / / bhuktvA ciraM cakriramAM viraktaH, prAnte parivrajya sa cakravatI / paJcAbdalakSImativAhya sarvA-''yuSo suro'bhUtridive tRtIye / / 9 / / iti zrImaghavacakrikathA / / 36 / / saNaMkumAro maNussiMdo, cakkavaTTI mahiDDIo / puttaM rajje ThavittA NaM, sovi rAyA tavaM care / / 37 / / vyAkhyA - spaSTaM-tacaritaM caivaM, tathA hi - astIha kAJcanapuraM, samRddhaM kAJcanaddhibhiH / tatrAsIdvikramayazA, vikramAkrAntabhUrnRpaH / / 1 / / tasya paJcazatAnyAsan, rAjJo vizvamanoharAH / tatra cAbhUt pure nAga-dattAhva-sArthapo dhanI / / 2 / / lol 16 || 161 101 697 ||Gl foll Nel lle. in Education International For Personal & Private Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illl uttarAdhyayana sUtram 698 llroll ki saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ||5| || Ilall rUpalAvaNyasaubhAgya-nirjitAmarasundarI / viSNuzrIriti tasyAsI-tkAntA viSNorivAbdhijA / / 3 / / tAM cAnyadA nRpo'pazya-nmanasaH pazyatoharAm / dadhyau cemAM vinA janma, rAjyaM caitanmamA'phalam ! / / 4 / / cikSepa kSitipaH kSipra-mantarantaHpuraM ca tAm / prANino hi priyaH prAyo-'nyAyo'pathyamivA'paToH / / 5 / / vinA'pi vipriyaM tyaktvA, priyaM kvAsi ? gatA priye ! / vilapaniti sArthezo, babhrAmonmattavattataH ! / / 6 / / zuddhAntanArIsahitAM, lajAM lokApavAdajAM / vimucya reme bhUpastu, nityaM viSNuzriyA samam / / 7 / / jAtAsUyAstato rAjyo-'kArayan kArmaNaM tathA / mRgAkSI kSIyamANA sA, vyapadyata yathA svayam / / 8 / / tatastasyA viyogena, dussahena davAgnivat / nAgadatta ivonmattaH, pRthvInAtho'bhavaddhRzam / / 9 / / nAgno kSepnumadAttasyAH, zavaM sa snehamohitaH / Uce ca matpriyA maunaM, dhatte praNayakopataH ! / / 10 / / sacivAH kiJcidAlocya, vaJcayitvA ca pArthivam / vipine kSepayaMstasyA, dhenoriva zavaM tataH / / 11 / / tAJcApazyannazrunIra-dhArAbhiH sa dharAdharaH / dharAM dhArAdhara iva, siJcannATIditastataH / / 12 / / kAnte ! kAntastvadekAnta-svAnto virahavihvalaH / hAsyAnopekSaNArhaH syA-diti cAkrandaduzakaiH ! / / 13 / / itthaM tyaktAnapAnasya, gate rAjJo dinatraye / amAtyA mriyatAM mAya-miti taM kAnane'nayan / / 14 / / tatra ca prasarat pUtI-klinnaM kRmikulAkulam / gRdhravikSiptavakSojaM, vAyasAkRSTalocanam / / 15 / / IST ilsh ||ll 698 ||7 // I6I || For Person Pause Only II
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 699 o saMyatIyanAma lol aSTAdazalisil madhyayanam llel AkRSTAntraM zRgAlIbhi-rAvRtaM makSikAgaNaiH / viSNuzriyo vapurvIkSyA-'dhyAsIditi mahIpatiH / / 16 / / (yugmam) aho asAre saMsAre, sAraM kiJcinna dRzyate / mayA tvaso sAramiti-dhyAtA mUDhena dhik ciram / / 17 / / kulazIlayazolajjA-styaktA yasyAH kRte tvayA / rejIva ! matta ! pazyAdya, tasyA jAtedRzI dazA ! / / 18 / / priyeti yAM pRthakkartu-mabhuvaM na prabhuH kSaNam / vIkSya tAmapi zItArtta-miva me vepate vapuH / / / 19 / / tato dharmakriyAnIraiH, pApapaGkapariplutam / AtmAnaM vimalIkartuM, sAmprataM mama sAmpratam / / 20 / / vimRzyeti viraktAtmA, suvratAcAryasannidhau / rAjyaM raja ivotsRjya, pravrajyAmAdade nRpaH / / 21 / / tapobhiH vividhaiH sAkaM, karmabhiH zoSayan vapuH / ciraM vihatya vyApanna-stRtIyaM svarjagAma saH / / 22 / / tatacyuto ratnapure, jinadharmA'bhidho'bhavat / zreSThiputraH zrAddhadharma, zuddhaM bAlyAdapi zritaH / / 23 / / itazca kAntAvirahA-trAgadatto'tiduHkhitaH / mRtvArtadhyAnato bhrAma, bhrAmaM tiryakSu bhUrizaH / / 24 / / agnizarmAhvayo vipraH, pure siMhapure'bhavat / puNyAzayA tridaNDitvaM, svIcakAra sa caikadA / / 25 / / (yugmam) dvimAsAdi tapaH kurvan, so'gAdratnapure'nyadA / tridaNDibhaktastatrAbhU-bhUpatirnaravAhanaH / / 26 / / tena rAjJA tapasvIti, bhoktuM nIto nije gRhe / so'pazyajinadharma taM, daivAttatrAgataM tadA / / 27 / / tataH prAgbhavavaireNa, kopATopAruNekSaNaH / naravAhanabhUmIza-mityUce sa tridaNDikaH / / 28 / / ||ll || Isl 699 II Isl I II Jan Education International ||sil For Personal & Private Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 700 nol saMyatIyanAma Moll aSTAdaza madhyayanam lish llsil asyADhyasya nyasya pRSTe, pAtramatyUSNapAyasam / cedvibho ! bhojayasi mAM tadA bhujhe bhavagRhe / / 29 / / sthAlamanyasya vinyasya, pRSThe tvAM bhojayAmyaham / nRpeNetyudito ruSTo, duSTo bhUyo'vadad vratI / / 30 / / pRSThe'syaiva nyasya pAtraM, bhuJje gacchAmi vA'nyataH / tadbhaktaH sa tato bhUpaH, pratyapadyata tadvacaH / / 31 / / nRpAdezAttataH pRSThe, tena datte sa tApasaH / atyuSNapAyasaM sthAlaM, nyasya bhoktuM pracakrame / / 3 / / zrAddho'pi sthAlatApaM taM, so'dhisehe vizuddhadhIH / svasyaiva karmaNo'yaM hi, vipAka iti cintayan / / 33 / / bhukte bhikSau zreSThipRSThAtsamaM tvagmAMsazoNitaiH / janaiH sthAlaM tadutkhAtaM, tataH zreSThI gRhaM yayau / / 34 / / . satkRtya kSamayitvA'tha, svajanAn pUrjanAMstathA / jinadharmo gurUpAnte, pravrajya jinadharmavit / / 35 / / purAnnirgatya vihitA-'nazano'drizirasthitaH / pakSaM pakSa kRtotsargaH, kramAdasthAJcaturdizam / / 36 / / (yugmam) gRdhrakAkAdibhirbhakSya-mANapRSTho'pi tatra saH / sahamAno vyathAmugrAM, smaran paJcanamaskriyAH / / 37 / / vipadya prathamasvarge, babhUva tridazAdhipaH / AnuSaGgi phalaM hyetat, jinadharmavidhAyinAm / / 38 / / (yugmam) tApaso'pi mRtastenA-''bhiyogyena kukarmaNA / airAvaNAhvayo hastI, jajJe tasyaiva vAhanam / / 39 / / tatazcyutvA bhave bhrAntA, kRtvA bAlatapaH kvacit / yakSo'sitAkSanAmAbhU-jIvastasya tridaNDinaH / / 40 / / itazcAtraiva bharate, viSaye kurujaGgale / asti svastipadaM zrIma-nagaraM hastinApuram / / 41 / / 700 |lol ||Gll lol For Person Pause Only lal
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISM uttarAdhyayana sUtram 701 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam lall jaitraseno'zvasenAbastatrAbhUbhRbhujAM varaH / sahadevIti tasyAsI-devI devIva bhUgatA / / 42 / / tasyAH kukSau jinadharma-jIvaH svargAtparicyutaH / caturdaza mahAsvapnAn, darzayan samavAtarat / / 43 / / pUNe kAle'tha sA'sUta, sutaM lakSaNalakSitam / jagajjanamanohAri, rUpaM lakSmIriva smaram / / 44 / / sanatkumAra ityAkhyA, cakre tasyotsavairnRpaH / so'tha krameNa vavRdhe, kalpadruma ivodgataH / / 45 / / zrImAn mahendrasiMhAkhyaH, kAlindIsUrayoH sutaH / sapAMzukrIDitastasya, vayasyaH shsydhiirbhuut|| 46 / / samaM tena vayasyena, kalAcAryasya sannidhau / sanatkumAraH sakalAH, kalAH jagrAha lIlayA / / 47 / / amantrayantranizzeSa-kAminIjanakArmaNam / lAvaNyapuNyaM tAruNyaM, kumAraH prApa sa kramAt / / 48 / / udyAnaM makarandAkhyaM, vasantasamaye'nyadA / samaM mahendrasiMhena, krIDAyai bhUpabhUryayo / / 49 / / nAnAkrIDAbhirakrIDa-tsatrA mitreNa tatra saH / tadA ca rAjJo'zvapati-varyAnvAhAnaDhokayat / / 50 / / hayaM jaladhikallolA-hvayaM bhUpabhuvo'pyadhAt / kumAro'pi tamAroha-ttadgatiM draSTumutsukaH / / 51 / / kazAM cotkSipya taM yAvat, prerayAmAsa bhUpabhUH / so'zvastAvaddadhAvo-rvAyuM jetumanA iva / / 52 / / yathA yathAkRSadvalgAM, rakSituM taM nRpAGgajaH / sa vakrazikSito vAho, bahvadhAvattathA tathA / / 53 / / rAjJAM rAjakumArANAM, sAdinAM dhAvatAmapi / madhyAtkumAraM hatvA'zvaH, kSaNAtso'gAdadRzyatAm / / 54 / / llol Isl Isil 116ll Nar Mel || ||7|| ||sil llosil 701 || | || 1161 101 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isill uttarAdhyayana sUtram 702 ||7|| kA saMyatIyanAma 116 aSTAdazailesh madhyayanam lloll 16ll ||7|| lol lel tato'zvasenabhUzakro, jJAtvA'zvApahRtaM sutam / pratyAnetuM sasainyogA-dyAvadvAjipadAnugaH / / 55 / / tAvadbharirajaHpuJja-digmUDhIkRtasainyayA / bhagnAni pAdacihnAni, tasya vAhasya vAtyayA / / 56 / / nirupAye tato'tyarthaM, vyAkule sakale bale / mahendrasiMho bhUmIndra-siMhamitthaM vyajijJapat / / 57 / / deva ! devAdidaM sarva-majaniSTAsamaJjasam / tathApi mitramanviSyA-''neSyAmi na cirAdaham / / 58 / / prabhoH prabhUtasainyasya, kAntAre duSkarA bhramiH / sukarA sA khagasyeva, svalpatantrasya me punaH / / 59 / / tattiSThatu prabhuryAmi, svAmin ! suhRdamanvaham / tenetyukto'valiSTorvI-patirazrujalAvilaH / / 60 / / dhIro mahendrasiMhastu, mitasAraparicchadaH / krIDAvanI yamasyaivA-'raNyAnIM praviveza tAm / / 61 / / prauDhapAdairugradantaH, prakSaranmadanirjharaiH / karIndrazca girIndrezca, kvApi durgamatAM gatAm / / 62 / / kvApi prArabdhasamara-sairibhotkhAtapAdapAm / saGkIrNA kezarIvyAghra-vyAlabhallUkasUkaraiH / / 6 / / bhAnubhAnugaNAbhedya-nikuJjanikaraiH kvacit / antaHpurapurandhrIva-dasUryampazyajambukAm / / 64 / / kvacitkaNThIravarava-trasyanmRgakulAkulAm / kvApi dAvAgnisantApamurmurIbhUtabhUtalAm / / 65 / / kvaciccharabhasaMrambha-sambhrAntoddhAntakuJjarAm / zAkhArUDherajagaraiH, kvApi kubjIkRtadrumAm / / 66 / / tasyATavIM tAmaTato, bhISaNebhyo'pibhISaNAm / zanaiH zanairagAtsarvaH, khedakharvaH paricchadaH / / 67 / / (SaDbhiH kulakam) liall Isil llall all llell Hel 101 foll 16 llsil llell lel 702 lie llsll llel min Education International For Personal & Private Use Only ilai "
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wall Iroll foll uttarAdhyayana sUtram 703 Isll isl saMyatIyanAma || aSTAdazalish madhyayanam || II lial le |IGll wall liel all IMill lifolll tata ekopi kuJjeSu, kandarAsu ca bhUbhRtAm / bhilleza iva so'bhrAmya-nmitraM draSTuM dhanurddharaH / / 68 / / nidAghavarSAzItartRn, kSudhAtRSNAzramAMzca sa / mitraikatAno nAjJAsI-dyogIva dhyAnatatparaH / / 69 / / tasyaivaM bhrAmyato'TavyAM, vyatIte vatsare'nyadA / karNAtithitvamagama-tsarasaH sArasadhvaniH / / 70 / / ghrANaM cAprINayadvAyuH, kamalAmodameduraH / tataH padyasaraH kiJci-dihAstIti viveda saH / / 71 / / so'tha padmAkaramabhi-vrajan vIravrajAgraNI: / sadgItamizramazrauSI-dveNuvINAkalakvaNam / / 72 / / tataH pramuditaH prAjJa-purogassa puro gataH / dadarza darzanasudhA-JjanaM mitraM vadhUvRtam / / 73 / / kiM manovibhramaH kiM vA, sakhA'sau me sukhAkaraH ? / so'tha dhyAyanniti tade-tyazrISIdvandino vacaH / / 74 / / kuruvaMzAvataMsazrI-azvasenanRpAtmaja ! / sanatkumAra ! saubhAgya-jitamAra ! ciraM jaya / / 75 / / nizamyeti pramodAzru-vRSTimeghAyitekSaNa: / gatvA sa dRkpathaM sakhyu-~patat pAdapadmayoH / / 76 / / abhyutthAya kumAro'pi, dordhyAmAdAya sAdaram / tamAliliGga sarvAGga, harSAtraiH snapayanniva / / 77 / / athAcintyamithaHsaGgA-ttau bhRzaM jAtavismayo / harSodaJcadromaharSA-vAsInAvAsanadvaye / / 78 / / vIkSitau khecaragaNaiH, smayamAnaiH savismayaH / kSaNaM bASpAmbupUrNAkSI, parasparamapazyatAm / / 79 / / (yugmam) khecarInikare tyakta-gItAditumule tataH / kumAraH svadRzorazru, pramRjya tamadovadat / / 80 / / 161 Isll sil Isll 16|| isil foll ||sil Nell Holl llsil Isl IIsll lel llell 16ll llell 703 ell 16ll Ifoll llell loll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ MSI 116l lls lel uttarAdhyayana sUtram 704 115|| ||sil Mol saMyatIyanAma isl aSTAdazaIll madhyayanam lls lol ||sl Ill 16 lell ||sil lll le loll tvamatrAgAH kimekAkI, kathaM vA mAmihA'vidaH ? / antarAmAmiyantaM cA-'gamayaH samayaM katham ? / / 81 / / pitroH kA vidyate hRdya !, madviyogavazAddazA / pitRbhyAM prahito hanta, tvamihApi kimekakaH ? / / 82 / / teneti pRSTaH snigdheSu, praSTho gadgadayAgirA / mahendrasiMhaH sakalaM, prAcyaM vRttAntamabravIt / / 83 / / tataH snehaM ca dhairyaM ca, sakarNastasya varNayan / kumAro'kArayat snAna-bhojanAdi vadhUjanaiH / / 84 / / mahendro'tha kumArendra-mityuvAca kRtAJjaliH / ArabhyAzvApahArAtsvAM, vArtA brUhi prasadya me ! / / 85 / / tenetyuktaH kumAro'ntariti dadhyo vizuddhadhIH / svanAmeva svayaM vaktu-mayuktA svakathA satAm ! / / 86 / / svatulyasya vayasyasya, vAcyA cAvazyamasya sA / kathayAmi tadanyena, kenApyenAM savistarAm / / 87 / / dhyAtveti kAntAM bakula-matyAhvAmiti so'vadat / priye'smai matkathAM tathyAM, vada vijJAya vidyayA / / 88 / / zubhAzaye ! zaye'haM tu, nidAgharNitalocanaH / ityuditvA ratigRhaM, pravizyAzeta bhUpabhUH / / 89 / / tato mahendrasiMha sA-'vadattava suhRttadA / ninye hayena hRtvA''zu, kAntAramatibhISaNam / / 10 / / dvitIye'pi dine tatra, vrajan vAjI javena saH / tasthau madhyaMdine kRSTvA, rasanAM kSuttRSAturaH / / 91 / / tataH stabdhakramAcchvAsA-pUrNakaNThAt zramAkulAt / tasmAduttIryAryaputraH, paryANamudatArayat / / 92 / / ghUrNitvA'zvastato'paptat, prANezca mumuce drutam / tRSAkulaH sakhA te tu, tadATItparito'mbhase / / 93 / / Gou Gai Gou Gou Jiang lall lell || uslil llll Ileslil ||sill ||Gl || || 704 || lic 110 || JainEducation intellelonal For Personal & Private Use Only
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 705 hell hell Nell llel ||sil saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Nell Rell tacApa kvApi na tataH, tRSAkrAntaH zramAturaH / davadagdhATavItApo-ttapto'sau vyAkulo'bhavat / / 94 / / vIkSya saptacchadaM dUre, gatvA tasya tale drutam / niviSTo'yaM kSaNAtkSoNI, papAta bhramitekSaNaH / / 95 / / puNyena prerito yakSa-stadAsaptacchadAlayaH / sarvAGgeSu siSecAmuM, zItalairvimalairjalaiH / / 96 / / prAptasajJastatastoyaM, pItvAsau yakSaDhaukitam / kastvaM kuto jalaM caita-dAnItamiti pRSTavAn ? / / 97 / / sovAdIdasmi yakSo'ha-mihatyastvatkRte kRtin ! / sarasa: sarasaM nIramAnayaM mAnasAdidam / / 98 / / suhattavoce tApo'yaM, mAnase majanaM vinA / na me'pagantAviraha-iveSTaprAptimantarA / / 99 / / tavAbhISTaM karomIti, procyA'muM yakSarAT tataH / kRtvA pANipuTenaiSI-nmAnasaM svacchamAnasaH / / 100 / / tatrA'muM vihitastrAna-mapanItaparizramam / yakSo'sitAkSaH prAgjanma-vipakSa: kSipramaikSata / / 101 / / krodhAdhmAtaH so'tha bADhaM, vikurvan guhyakabruvaH / AryaputrAya cikSepa, vRkSamutkSipya tatkSaNam / / 102 / / tamAyAntaM nihatyAyaM, pANinA'pAnayattarum / yakSastamomayaM vizvaM, tatazcakre rajovrajaiH / / 103 / / bhImATTahAsAn dhUmAbha-bhUghanAn vikRtAkRtIn / pizAcAMzca jvalajjvAlA-karAlavadanAn vyadhAt / / 104 / / tairapyabhItaM tvanmitraM, nAgapAzairbabandha saH / tAnsadyo'troTayadayaM, jIrNarajjuriva dvipaH / / 105 / / tato yakSa:karAghAtai-ghorairetamatADayat / asau tu taM nyahanmuSTyA, vajreNeva giriM hariH / / 106 / / lal Isll Ill Nell 705 le liol || lain Education in For Personal & Private Use Only ||oll
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 706 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Aryaputramatho loha-mudreNa jaghAna saH / viramanti hi nAkRtyA-tkathaJcidapi durjanA: ! / / 107 / / unmUlitena sahasA, mahatA candanaguNA / taM vardhiSNuM nihatyoA , sakhA te'pAtayattataH / / 108 / / girimutkSipya yakSothA-'kSipadasyopari drutam / kSaNaM nizcetano jajJe, bAdhitastena te suhRt / / 109 / / labdhasajJastu taM zaila-mavadhUyotthito drutam / Aryaputro niyuddhena, yoddhamAvAsta guhyakam / / 110 / / tato'sau bAhudaNDena, hatvA taM khaNDazo vyadhAt / amaratvAttadA mRtyu-mAsasAda na guhyakaH / / 111 / / tato rasitvA virasa-masitAkSa: palAyata / puro hi hastimallasya, mahiSaH syAtkiyaJciram / / 112 / / vIkSituM samarAzcarya-mAgatAH surakhecarAH / maulo tvatsuhRdaH puSpa-vRSTiM tuSTA vitenire ! / / 113 / / aparAhne puro gacchaM-stato'sau nandane vane / dadarzASTau kanI: zakra-mahiSIriva sundarAH / / 114 / / kaTAkSadakSanayana-rdadRze tAbhirapyayam / athopetyAryaputrastA-stadbhAvaM jJAtumityavak / / 115 / / nayanAnandanA yUyaM, kRtina: kasya nandanAH / hetunA kena yuSmAbhi-rvanametadalaGkRtam ? / / 116 / / tA: procurbhAnuvegasya, khecarasya sutA vayam / itazca nAtidUresti, tatpurI priyasaGgamA / / 117 / / tAmalaGkRtya vizrAmye-tyuktastAbhiH sakhA tava / darzitAdhvA tadAdiSTa-kiGkareNa jagAma tAm / / 118 / / upAparArNavaM bhAnu-stadAnIyata sandhyayA / upatAtaM mudAnAyI, sauvidestAbhirapyaso / / 119 / / JOI Isl lol 706 ||7 livoll Ill llroll Jain Education intellbillbul i For Personal & Private Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 707 8888888888888 taataa taataa taataa Jain Education intonal abhyutthAnAdikaM kRtvo citaM sopyenamityavak / udvaha tvaM mahAbhAga !, mamASTau nandanA imAH / / 120 / / etAsAM sa priyo bhAvI yo'sitAkSaM vijeSyate / ityarcirmAlimuninA, proce tatprArthyase mayA / / 121 / / tenetyuktastava suhRt, pariNinye tadaiva tAH / tAbhiH sahAsvapIdvAsA- vAse cA''baddhakaGkaNaH / / 122 / / tadotkSipyAsitAkSo'muM, nidrANaM gahane'kSipat / tatra prekSya vinidraH svaM dadhyau kimidamityayam / / 123 / / AryaputrastatosTavyA mekAkI pUrvavadbhraman / saptabhUmikamadrAkSIt, prAsAdamadhibhUdharam / / 124 / / mAyeyamapi kasyApi bhAvinItyeSa bhAvayan / tatsamIpe gato' zroSI tkasyAzcidvaditaM striyAH / / 125 / / tatastatra pravizyAya - mArUDhaH saptamIM bhuvam / divyAM kanIM dadazaikAM vadantImiti gadgadam / / 126 / / jagatrayajanotkRSTa, kuruvaMzanabhorave ! / sanatkumAra ! bharttA tvaM bhUyAjjanmAntare'pi me / / 127 / / tadAkarNya mamAsau kA, bhavatIti vicintayan / purobhUyAryaputrastAM, nyagmukhImevamabravIt / / 128 / / kA tvaM sanatkumAreNa, sambandhastava kaH punaH ? / muhuH smarantI taM caivaM, kena duHkhena rodiSi ? / / 129 / / pRSTAneneti sA'muSmai, pradAyAsanamuttamam / susmitA vismitA proce, sudhAmadhurayA girA / / 130 / / surASTrarAjaH sAketa purezasya sutAsmyaham / sunandAdvA candrayazo devIkukSisamudbhavA / / 131 / / kalayitvA kalAH sarvA, vayo madhyamamadhyagAm / dhavosyAH ko'nurUpaH syAditi dadhyau tadA nRpaH ? / / 132 / / For Personal & Private Use Only shaacaaddo vaa vaa vaa STATE saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 707
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 708 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isll Isl Isl Isl ||7|| AnAyya bhUparUpANi, tato me'darzayanmuhuH / nAramatteSu me dRSTiH, kiMzukeSu zukI yathA ! / / 133 / / dUtAnItapaTanyastaM, pitrA darzitamanyadA / rUpaM sanatkumArasya, vIkSya vyAmuhamuJcakaiH ! / / 134 / / hriyAnuktopi tAtena, rAgobudhyata tatra me / pracchanno'pi prakAzaH syA-tRNachannAgnivatsa hi ! / / 135 / / tataH sanatkumArAya, pitRbhyAM kalpitAsmyaham / bhartA tadicchAmAtreNa, sa me na tu vivAhataH / / 136 / / (itazca) khecaraH ko'pi hRtvA mA-mihAnaiSItsvakuTTimAt / vidyAkRte'tra gehe mAM, muktvA ca kvApyagAtkudhIH / / 137 / / smAraM smAraM kumAraM taM, tato rodimi sundara ! / bAlAnAmabalAnAM ca, duHkhitAnAM hyado balam / / 138 / / AkhyatsakhA te mA rodI-ryasme dattAsi sosamyaham / sAnandAkhyatsunandAtha, devaM jAgarti deva me / / 139 / / tayorAlapatoreva-mAgAttatra krudhA jvalan / nandano'zanivegasya, vajravegaH sa khecaraH / / 140 / / tvanmitraM ca samutpATyo-dakSipadviyati drutam / rudatI sudatI bhUmau, mUrchitA sA'patattataH / / 141 / / muSTighAtena duSTaM taM, tato vyApAdya tatkSaNam / akSatAGgastAmupetyA-zvAsayAmAsa te sakhA / / 142 / / vArtA procyAtmanaH sarvA-muduvAha ca tAM mudA / amuSya mukhyapatnI sA, bhAvinI bhAvicakriNaH / / 143 / / svasAtha vajravegasya, nAmnA sandhyAvalI kanI / tadA tatrAyayau bhrAtR-vadhaM vIkSya cukopa ca / / 144 / / bhAvI bharttA bhrAtRhantA, taveti jJAnino giram / smRtvA zAntA patIyantI, sAryaputramupAsarat / / 145 / / ller || lal || ||el lel IST 708 isi s |sill Is Isil For Personal Private Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 709 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ayaM tAmapyupAyaMsta, sunandAnujJayA kRtI / svayamAyAnti pAtraM hi, striyo'rNavamivApagA: ! / / 146 / / atrAntare khecaro dvA-vupetyAmuM praNamya ca / prAbhRtIkRtya kavacaM, syandanaM caivamUcatuH / / 147 / / svaputramaraNodantaM, jJAtvA vidyAdharAdhipaH / AyAtyazanivego'tra, sainyairAcchAdayanabhaH / / 148 / / tata AvAM harizcandra-candravegau tavAntike / prahito candravegena bhAnuvegena cAtmajo / / 149 / / ArohArkarathAbhaM ta-ttatpreSitamamuM ratham / kavacaM cAmumAmuJca, vajrasannAhasaMnibham / / 150 / / candravegabhAnuvego, sodarI zvasurau tava / mahAcamUvRtau svAmin !, viddhi sevArthamAgatau / / 151 / / tayorevaM pravadato-statra tAvapyupeyatuH / khecarendrau candravega-bhAnuvegau mahAbalau / / 152 / / tadA sandhyAvalI vidyA-masmai prajJaptikAM dadau / tatoyamapi sannA, rathamArohadAjaye / / 153 / / tato'muM candravegAdyAH, khecarAH parivavrire / tadAcAzanivegasya, tatrA'gAtprabalaM balam / / 154 / / tena sArddha candravega-bhAnuvego balAnvitau / yoddhaM pravRttau tvanmitraM, niSidhyApi raNodyatam / / 155 / / yodhaM yodhaM bhagnayozca, sainyayorubhayozcirAt / AryaputrAzanivegau, yuyudhAte mahaujaso / / 156 / / tayozca kurvatoyuddhaM, jayazrIsaGgamotkayoH / AzugairAzu tirayA-Jcakrire bhAnubhAnavaH / / 157 / / mumocAzanivego'tha, nAgAstramatibhISaNam / taJca gAruDazastreNa, nyagrahIdbhavataH sakhA / / 158 / / Ioll ||ll |al Isil roll foll 709 || ||sil Inn Education in For Personal & Private Use Only
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 710 222222222cce Agre'yaM vAruNenaivaM, vAyavyaM pArvatena ca / vairizastraM nijagrAha pratizastreNa te suhRt / / 159 / / tataH kArmukamAdAya, nArAcaM muJcato dviSaH / addhendunA'sau ciccheda, maurvI saha jayAzayA / / 160 / / atho kRpANamAkRSya, dhAvatastasya te sakhA / bAhorarddhaM mahAbAhu-rmRNAlacchedamacchinat / / 161 / / tathApi dhAvato hantuM tasya prajvalataH krudhA / vidyAdattena cakreNa, cakre'sau mastakaM pRthak ! / / 162 / / rAjyalakSmIstataH sarvA, tasya khecaracakriNaH / harAviva pratihareH, saJcakrAma mama priye / / 163 / / sandhyAvalIsunandAbhyAM sAnandAbhyAM yutastataH / vaitADhyAdrau jagAmAsau, candravegAdibhiH samam / / 164 / / tatra cAmuSya sambhUya, sakalaiH khecaraizcaraiH / vidyAdharamahArAjyAbhiSeko nirmame mudA / / 165 / athainaM zAzvate caitye, vihitASTAhnikotsavam / khecarendrazcandravega, ityUce matpitA'nyadA / / 166 / / mArmAlamuninA proktaM yatturyacakrabhRt / bhAvI sanatkumArAkhyaH, patiH putrIzatasya te / / 167 / / sa cAyAsyati mAsena, mAnase'tra sarovare / tatrAsitAkSayakSaM ca, 'parAjetA mahAbhujaH / / 168 / / tato bakulamatyAdi-sutAzatamidaM mama / pariNIya prabho ! kSipraM prArthanAM me kRtArthaya / / 169 / / vijJapta iti matpitrA, vayasyaste mahAzayaH / madAdikAH zataM kanyAH, pariNinye mahAmahaiH / / 170 / / 1. jayiSyati mahAbhujaH / iti "gha" saMtakapustake || // 7 // Jain Education Intional For Personal & Private Use Only SEEEEEEE A TO DO A D saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 710
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 711 ||7|| ||7|| il saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam tato vividhalIlAbhiH, krIDan vidyAdharIvRtaH / ninAyAsau sukhaM kAlaM, khecarendraniSevitaH / / 171 / / adya tu krIDayAtrAgA-devAJca milito bhavAn / anukUle hi daive syA-dvinopAyamapIhitam / / 172 / / evaM bakulamatyokte, gRhAnirgatya bhUpabhUH / mitreNa saha vaitADhyaM, jagAma saparicchadaH / / 173 / / prApyAvasaramanyedhu-mahendrastaM vyajijJapat / pitarau tvadviyogArtA, prabho ! bhUri viSIdataH / / 174 / / kadA kumAraM drakSyAmo, dhyAyantAvityaharnizam / svadarzanena pitarau, pramodayitumarhasi / / 175 / / zrutveti so'pi sotkaNThaH, sakalatrasvamitrayuk / vimAnairvividhairkomni, darzayan zatazo ravIn / / 176 / / divyavepomayAyi-dvipavAhAdivAhanaH / sasainyaiH khecarAdhIzai-vRtaH zakra ivAmareH / / 177 / / varyatU-ghanirghoSa, rodasI paripUrayan / jagAma sampadAM dhAma, puraM zrIhastinApuram / / 178 / / (tribhirvizeSakam) tatra svadarzanenAzu, pitarau nAgarAMzca saH / prAmumudazcakravAko, padmAni ca yathAryamA / / 179 / / pazyanputrasya tAM lakSmI-mazvasenanarezvaraH / vismayaM ca pramodaM ca, prApa vAcAmagocaram / / 180 / / tuSTena rAjJA pRSTo'tha, kumArasyAtmanazca tam / vRttAntamakhilaM proce, mahendro vismayAvaham / / 181 / / tato'zvasenabhUpAla:, putraM rAjye nyavIvizat / sudhIrmahendrasiMha ca, tatsenAdhipatiM vyadhAt / / 182 / / svayaM tu zrIdharmanAtha-tIrtha sthavirasannidhau / virakta vratamAdAya, nijaM janmAkRtArthayat / / 183 / / Del 711 hell ||al JainEducation inter For Personal & Private Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 saMyatIyanAma uttarAdhyayana sUtram 712 |||| aSTAdaza madhyayanam Nell Poll Nell 16ll ||Gll Heall atho sanatkumArasya, rAjyaM pAlayato'nyadA / cakrAdIni mahAratnAnyajAyanta caturdaza / / 184 / / tato varSasahasreNa, sAdhayitvA sa bhAratam / nidhAnAni navAsAdya, punarAgAnnijaM puram / / 185 / / pravizantaM pure taM cA-vadhinA vIkSya vAsavaH / mattulyo'sau prAgbhave'bhU-diti snehaM dadau bhRzam / / 186 / / zrIdaM cetyAdizaJcakrI, turyo'sAvasti me suhRt / rAjyAbhiSekaM tadgatvA, kuruSvA'muSya dhInidhe ! / / 187 / / ityuktvA cAmare cchatraM, hAraM mauliM ca kuNDale / siMhAsanaM pAdapIThaM, devadUSye ca pAduke / / 188 / / dAtuM sanatkumArAya, dhanadasya haridadau / rambhAtilottamAdIMzca, gantuM tena sahAdizat / / 189 / / (yugmam) tatastadanvito gatvA, kubero hastinApure / saudharmAdhipaterAjJAM, cakriNe tAM nyavedayat / / 190 / / tena cAnumataH zrIdo, vicakre yojanAyatam / mANikyapIThaM tasyordhvaM, maNDapaM ca maNImayam / / 191 / / maNipIThaM ca tanmadhye, kRtvA siMhAsanAJcitam / AnAyayadvaizravaNaH, kSIrodAdudakaM suraiH / / 192 / / tata: sagauravaM zrIda-zcakriNaM tatra maNDape / siMhAsane nivezyendra-prahitaM prAbhRtaM dadau / / 193 / / cakre cakritvA'bhiSekaM, tairjalaiH so'tha cakriNaH / maGgalAtodyanirghoSaM, tadoJcaizcakrire surAH / / 194 / / tadA maGgalagItAni, jagunirjaragAyanA: / rambhAtilottamAdyAzca, nATakaM vyadhuruttamam / / 195 / / pUjayitvAtha taM vastra-bhUSAmAlyavilepanaiH / zrIdaH prAvizadgandha-hastinA hastinApure / / 196 / / Iroll wall ||all Noll || ||Gll ||oll OM l/6ll lish Mail ||61 6 lol Iroll lol Nell lilsil 16ll 116l 712 Isil llolliww.jainelibrary.org JainEducation intedianpinal For Personal & Private Use Only
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 713 GOOGL Jain Education Intel ratnAdivRSTyA kRtvA ca tatpuraM svapurIsamam / visRSTazcakriNA svarga, yayau yakSapatirdRtam / / 197 / / cakre'tha pArthivaistasyA'bhiSeko dvAdazAbdikaH / kRpAluH so'tha bhUpAlo, nyAyenApAlayatprajAH / / 198 / / bhogAMzcAvAmavAmAkSI-sambhogAbhogamaJjulAn / bhuJjAno'gamayadbhUmAn, vAsarAniva vatsarAn / / 199 / / anyadA divi devendraH, sudharmAsadasi sthitaH / nATakaM nATayannAsI- dramyaM saudAminAbhidham / / 200 / / tadA tatrezAnakalpA- dAyayau saGgamAbhidhaH / suparvA rUpatejobhyAM nirjarAnnirjayan parAn / / 201 / / tasmin gate surAH zakra-mapRcchanniti vismitAH / kuto'sya tejo rUpaM ca sarvagIrvANagarvahat / / 202 / / indraH proce'munAcAmla-vardhamAnAbhidhaM tapaH / kRtaM pUrvabhave tejo, rUpaM cAsya tadIdRzam / / 203 / / evaMvidho'nyo'pi ko'pi kimasti bhuvanatraye / iti pRSTaH punardevai devarAjo'bravIdidam / / 204 / / sanatkumAranAmAsti, nRhastI hastinApure / tasya rUpaM ca tejazca surebhyo'pyatiricyate ! / / 205 / / azraddadhAna tacchakra-vacanaM tridazAvubhau / vijayo vaijayantazca viprarUpamupAzritau / / 206 / / Agatya cakriprAsAda-dvAre tasthaturutsukau / babhUva sArvabhaumastu tadA prArabdhamajjanaH / / 207 / / (yugmam) prAvIvizadvizAmIzo, dvAsthenoktau tadApi tau / vaidezikAn darzanotkAn, vilambayati no sudhIH / / 208 / / tatastau vIkSya tadrUpamadhikaM zakravarNitAt / prAptau vacotigaM citraM, ziro'dhUnayatAM ciram / / 209 / / For Personal & Private Use Only || saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam caitN t let 713 Www.jainelibrary.org
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 714 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 61 I Jell Isil Isil si Isll Holl llell llll dadhyatuzcetyaho ! asya, tejaH prAjyaM raveriva / payodhijalavanmAnA-tigaM lAvaNyamapyaho ! / / 210 / / sthApyate dRSTirasyAGge, yatra yatra tatastataH / kIliteva nimagneva, kRcchrAdeva nivarttate ! / / 211 / / rUpaM tadasya zakreNa, mithyA na khalu varNitam / adyarthyayApyabhUvAvAM, kRtArthAvasya darzanAt / / 212 / / zubhavantau bhavantI bhoH !, to hetorihAgato ? / athetyuktau nRdevena, bhUdevAvevamUcatuH / / 213 / / rUpamapratirUpaM te, varNyamAnaM jagajanaiH / nizAmyAvAmihAyAto, tadarzanakutUhalAt / / 214 / / yAdRzaM ca tavAvAbhyAM, zrutaM rUpaM janAnanAt / dRzyate savizeSa bhU-vizeSaka ! tatopyadaH / / 215 / / Uce rUpamadAdbhUpo, yuvAbhyAM bho dvijottamau ! / kiM me majanasajasya, rUpametannirUpitam ? / / 216 / / tatkRtvA majanaM sAra-ratnAlaGkArabhAsuraH / zobhayAmi sabhAM yAvat, kSaNaM tAvat pratIkSyatAm / / 217 / / rUpaM tadA ca me samyak, prekSaNIyaM manoramam / ityuktau devabhUdevI, rAjJA tasthaturanyataH / / 218 / / snAtvA bhUpastato bhUri-bhUSAbhUSitabhUghanaH / sabhAM vibhUSya tau viprau, rUpaM draSTuM samAdizat / / 219 / / athekSamANau tau vIkSya, bhUparUpamanIdRzam / viSaNNau dadhyaturaho !, nRNAM rUpAdi caJcalam / / 220 / / nRpaH proce purA prekSya, mAM yuvAM muditAvapi / viSAdazyAmalAsyau drAk, saJjAtau sAmprataM kutaH ? / / 221 / / tAvUcatuH surAvAvAM, divi devendravarNitam / azraddadhAnau tvadrUpaM, parIkSitumihAgato / / 222 / / | Ilel IIsil Mell llsil islil well Nell Isil isil Nell list lI6I 714 ol fel II iel Iel For Personal Private Use Only
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll uttarAdhyayana sUtram 715 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam lfall Deli llel llsil lish rUpaM tava purA prekSya, zreSThamindroditAdapi / hRSTAvapi viSIdAvo-'dhunA'nyAdRg nirIkSya tat ! / / 223 / / etAvatA'pi kAleno-dbhUtAH kAye tavA''mayAH / rAkSasairiva tairgrastA, rUpalAvaNyakAntayaH ! / / 224 / / ityuditvA tayoranta-hitayoH svavapurnRpaH / pazyannapazyadvicchAya, rajazchannamivAruNam / / 225 / / dadhyau caivamaho ! dehe, kA nAmAsthA manISiNAm ? / vividhAH vyAdhayo vyAdhA, iveNaM bAdhayanti yam / / 226 / / bhItA ivAmayebhyo ye, naSTA rUpAdayo guNAH / bhIrubhRtyairivovIzaH, kathaM mAdyati taiH sudhIH ? / / 227 / / saroSA iva ye yAnti, sevyamAnA api kSaNAt / bhogeSu teSu ko nAma, pratibandhaH sumedhasAm ? / / 228 / / yato guNAH praNazyanti vairaagyvinyaadyH| parigrahe graha ivA-''grahaH kastatra dhImatAm ? / / 229 / / tanmamatvaM zarIrAde-radya zvo vA vinAzinaH / vihAya zAzvatasukha-pradAyi vratamAdade / / 230 / / dhyAtveti nandanaM nyasya, rAjye prAjyamatirnRpaH / vinayandharasUrINA-mantike vratamagrahIt / / 231 / / tataH sarvANi ratnAni, sarvA rAjyo nRpAH same / nikhilA nidhayo yakSAH, sainyAH prAkRtayastathA / / 232 / / gADhAnurAgAttatpRSThe, SaNmAsIM yAvadabhraman / prabho ! vinA'parAdhaM naH, kiM jahAsIti vAdinaH / / 233 / / (yugmam) siMhAvalokitenA'pi, nApazyatsaMyatastu tAn / tato natvonasattvaM taM, yayuste svasvamAspadam / / 234 / / munistu SaSThatapasaH, pAraNe gocaraM gataH / cInakAnamajAtakra-yuktaM samprApya bhuktavAn / / 235 / / 715 llol lol llslil Isl For Personal Private Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||all uttarAdhyayana sUtram 716 Mi saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam lll lol || bhUyo bhUyo'pi SaSThAnte, pAraNaM so'tanottathA / tato vavRdhire tasya, rogA nIrAdivAGkarAH / / 236 / / 'kaNDUH kukSi dRzoH pIDe, "kAsa-zvAsa-jvarA'rucI": / iti saptAmayAn sehe, sapta varSazatAni saH / / 237 / / tasyaivaM sahamAnasya, sarvAnapi parISahAn / prakurvatastapastIvra, vArtavArtAmakurvataH / / 238 / / malA'marzaza'kRnmUtra -sarvoSadhyaH kaphauSadhiH / saMbhinna zroto'bhidhA ce-tyabhUvan sapta labdhayaH / / 239 / / (yugmam) tathApyaGgapratIkAra-makurvantaM tamanyadA / puruhUtaH puraH svAhA-bhujAmevamavarNayat / / 240 / / aho ! sanatkumArosau, dhairyAdharitabhUdharaH / tyaktvA cakrizriyaM bhAra-mivograM tapyate tapaH ! / / 241 / / rogAnalAbdamAlAsu, labdhAsvapi hi labdhiSu / cikitsati yatiH kAya-nispRho nAyamAmayAn ! / / 242 / / azraddadhAnI tadvAkyaM, tAveva tridazau tataH / abhirUpabhiSagrUpau, munirUpamupeyatuH / / 243 / / taM cetyavocatAM sAdho !, yadi tvamanumanyase / dharmavaidyo cikitsAva-stadAvAM te'gadAnmudA / / 244 / / bhUyo bhUya: purobhUya, tAbhyAmityudito vratI / uvAca vAcA cittasthaM, tattvAmRtamivodgiran / / 245 / / cikitsatho yuvAM karma-rogAn kiM vA vapurgadAn ? / tAbUcatuzcikitsAva, AvAM kAyAmayAnmune ! / / 246 / / tato livAGgalI pAmA-zIrNAM niSThIvanena saH / svarNavarNasavarNAbhAM, vyadhAdevamuvAca ca / / 247 / / ilsil ial sil 1. sukhavArtAm / / I 716 llol ||7|| lloll lloll 60 Inn Education For Personal & Private Use Only
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 717 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam llel lol foll lll mol AtaGkAntaM nayAmyetA-dRzAMstu svayamapyaham / cikitsA kriyate karma-rujAM cetkAryate tadA ! / / 248 / / hantuM karmAmayAn zaktA, yUyamevetivAdinau / vismitau tau tatazcakri-muni natvaivamUcatuH / / 249 / / labdhalabdhirapi vyAdhi-vyathA dhIrastitikSate / sanatkumArarAjarSi-riti tvAM harirastavIt / / 250 / / tataste rUpavIkSArthaM, yathAvAmAgato purA / tathA satvaparIkSArtha-madhunApi samAgato / / 251 / / dRSTaM ca tadapi spaSTaM surAcala ivAcalam / ityuktvA taM ca natvA tau, tirodhattAM sudhAzanau / / 252 / / kaumAre maNDalItve ca, lakSArddha zaradAmabhUt / lakSaM ca tasya cakritve, zrAmaNye'pi tadeva hi / / 253 / / varSalakSatrayImAna-mativATAyurityayam / cakArAnazanaM prAnte, sammetAcalamUrddhani / / 254 / / AyuHkSayeNA'tha sanatkumAraH, sanatkumAratridive suro'bhUt / tatazcyutazcAyamavApya dehamantyaM videhe zivagehametA / / 255 / / iti sanatkumAracakrikathA / / 37 / / caittA bhArahaM vAsaM, cakkavaTTI mahiDDIo / saMtI saMtIkaro loe, patto gaimaNuttaraM / / 38 / / vyAkhyA - vyaktaM, kathAsampradAyastvihAyam, tathA hi - atraiva bharatakSetre, pure ratnapurAbhidhe / bhUpaH zrISeNanAmAbhU-tsamagraguNasevadhiH / / 1 / / Ill ||7|| ||7|| Ill lell iislil ||7|| ||ll ||ll 11sl lol ||7|| Nor Neil isi llol 717 For Personal Private Use Only
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 718 SS loo lau lau chaarj Jain Education Intel priye abhUtAM tasyAbhinanditAzikhinandite / smarasyeva ratiprItI, paramaprItibhAjanam / / 2 / / tatrAbhinanditAkukSi-prabhavau tasya bhUprabhoH / induSeNabinduSeNA - vabhUtAM tanayAvubhau // 3 // sUrervimalabodhAdvAt zrAddhadharmaM sa pArthivaH / prApa loka ivAlokaM, kokabandhostamopahAt / / 4 / / taMtra cAbhUdupAdhyAyaH, satyakirnAma satyadhIH / jambukAhvA priyA tasya, satyabhAmA ca nandanA / / 5 / / (itazca) magadheSvacalagrAme, vedavedAGgapAragaH / nAmnA dharaNijaTo'bhU-dvipro dharaNivizrutaH / / 6 / / tasyAbhUtAM yazobhadrA-bhidhabhAryAsamudbhavau / kulInau dvau sutau nandi-bhUtizrIbhUtisaJjJakau / / 7 / / sa ca viprazciraM reme, dAsyA kapilayA samaM / tatkukSijaH tatastasya, suto'bhUtkapilAbhidhaH / / 8 / / sa dAseraH sutau kulyA, pituH pAThayato'ntikAt / karNazrutyA zrutIH sarvA stUSNIkopyagrahItsudhIH / / 9 / / grAmAttato'tha nirgatyo-pavItadvayamudvahan / dvijottamo'smIti vadan, paryaTan pRthivItale / / 10 / / pure ratnapure so'gAt, satyakidvijasannidhau / kastvamAgAH kutazceti, tatpRSTazcaivamabravIt / / 11 / / (yugmam) putro'haM dharaNijaTa-dvijasya kapilAbhidhaH / ihAgAmacalagrAmAt, kSoNIvIkSaNakautukI / / 12 / / satyakiM pRcchatAM so'tha, chAtrANAM nikhilAnapi / ciccheda vedaviSayAnantarApi hi saMzayAn / / 13 / / tuSTo'tha satyakizchAtra-pAThane taM nyayojayat / svaputrIM satyabhAmAM ca, mudA tenodavAhayat / / 14 / / For Personal & Private Use Only || saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam ZTSSSSS 718 Www.jainelibrary.org
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wol uttarAdhyayana sUtram 719 ||all 6 Isi saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam kapilo'pi sukhaM satya-bhAmayA'nvahamanvabhUt / lokapradattadraviNaiH, samRddhazAcirAdabhUt / / 15 / / nATyaM vIkSyA'nyadA tasmi-nivRtte prAvRSo nizi / 'sAraM dhArAdharo dhArA-sAraM moktuM pracakrame / / 16 / / tadA ghanAndhakAratvA-dvijanatvAtpathazca saH / kSiptvAMzukAni kakSAnta-nagnIbhUyA'gamagRham / / 17 / / dvAre ca paridhAyAnta-rgataM taM satyakisutA / klinnavastro'yamityanya-vastrapANirupAgamat / / 18 / / nAdrIbhUtAni me vRSTA-vapi vAsAMsi vidyayA / alaM tadaparairvastre-rityUce kapilastu tAm / / 19 / / tasyAGgaM klinnamaklinnA-nyaMzukAnyatha vIkSya sA / dadhyau yo vidyayA rakSe-dvastrANyaGgaM kathaM na saH? / / 20 / / tannUnamAgAnagnoya-makulInazca vidyate / bhavennaitAdRzI buddhiH, kulInAnAM hi jAtucit ! / / 21 / / vedAnapi papAThAyaM, karNazrutyaiva dhIbalAt / dhyAyantIti tato manda-snehA tasmin babhUva sA / / 22 / / anyadA dharaNijaTo, daivAtprApto'tiduHsthatAm / zrImantaM kapilaM zrutvA, tatrAgAddhanalipsayA / / 23 / / cakAra kapilastasya, bhaktiM snAnAzanAdinA / aparopyatithi: pUjyaH, kovidaH kiM punaH pitA ! / / 24 / / tayoH pitAputrayozca, vIkSyAcAre'ntaraM mahat / jAtAzaGkA bhRzaM bhAme-tyuvAca zvazuraM rahaH / / 25 / / dvijanmahatyAzapathaM, datvA pRcchAmi vaH prabho ! / putro'yaM vaH zuddhapakSa-dvayo'nyo veti kathyatAm / / 26 / / foll .jalam / 719 Isil lel lll JainEducation intellelona For Personal & Private Use Only a
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 720 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isll ||7|| Mell tato'sau zapathaccheda-bhIruH sUnRtamabravIt / kapilena visRSTazca, jagAma grAmamAtmanaH / / 27 / / satyAtha gatvA zrISeNa-nRpamevaM vyajijJapat / bhadbhUdakulIno me, deva ! daivaniyogataH / / 28 / / tasmAnmocaya mAM tena, muktA hi pravrajAmyaham / tata: kapilamAhUya, provAceti mahIpatiH / / 29 / / dharmakarmodyatAM muJca, viraktAM brAhmaNImimAm / kimasyAM hi viraktAyAM, bhAvi bhogasukhaM taba ! / / 30 / / sovAdIdeva naivainAM, nijAM tyakSAmi kAminIm / na kSamo'smi kSaNamapi, vinAmuSyA hi jIvitum / / 31 / / bhAmA proce yadyasau mAM, na jahAti tadA mriye / vyAjahAra tato rAjA, mudhA mA mriyatAmiyam / / 32 / / / kintu tiSThatvasau kaJci-tkAlaM kapila ! magRhe / evamastviti sopyUce, tAM balAnetumakSamaH / / 33 / / satyA satyAzayA rAjJA, paTTarAjyostato'rpitA / tasthau svacchamanastatrA-carantI duzcaraM tapaH / / 34 / / anyadA'nantamatikA, vIkSya vezyAM manoharAm / induSeNavinduSeNA-vabhUtAmanurAgiNI / / 35 / / tAM ca kAmayamAno to, surabhiM vRSabhAviva / sodarAvapi sAmarSA, yudhyete sma parasparam ! / / 36 / / tadvIkSituM niroddhaM cA-prabhUH zrISeNabhUvibhuH / vipede padmamAghrAya, viSamizraM trapAturaH / / / 37 / / vyapadyetAM tathaivAbhi-nanditAzikhinandite / zizrAya kapilAdbhItA, satyabhAmA'pi tatpatham ! / / 38 / / catvAro'pi vipadyaiva-matIvasaralAzayAH / yugmino jajJire jambUdvIpottarakuruSvamI / / 39 / / Isil Mell 720 llel lisil llell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram // saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 721 puMstrIrUpaM yugmamekaM, tatra bhUpAbhinandite / abhUttadanyattu zikhi-nanditAkapilapriye / / 40 / / kozatrayocchrayAste ca, palyatritayajIvitAH / 'turye'hani kRtAhArA, vyatIyuH samayaM sukham / / 41 / / itazca yudhyamAno to, zrISeNanRpanandanau / ko'pi vidyAdharobhyetya, vimAnastho'bravIditi / / 42 / / ajJAnAz2AmimapyenA, bho ! yuvAM bhoktumudyatau / mA yudhyethAM mudhA vAkyaM, hitecchoH zrUyatAM mama / / 43 / / dvIpetravAsti vijayo, videhe puSkalAvatI / tadvaitADhyottarazreNyA-mAdityAbhapuraM varam / / 44 / / nRpaH sukuNDalI tatrA-'jitasenA ca tatpriyA / ahamasmi tayoH sUnu- mato maNikuNDalI / / 45 / / anyadAhaM gato vyomnA, nagarIM puNDarIkiNIm / bhUribhaktayA'mitayazo-nAmAnamanamaM jinam / / 46 / / khecaro'haM kuto'bhUva-mityapRcchaM ca taM prabhum / sarvajJo'pi tataH proce, sudhAmadhurayA girA / / 47 / / puSkaradvIpapazcAddhe, zItodApAcyarodhasi / vijaye salilAvatyAM, vItazokAsti pUrvarA / / 48 / / cakrI ratnadhvajastatra, rUpamInadhvajo'bhavat / tasyAbhUtAM priye hema-mAlinIkanakazriyo / / 49 / / tatrAdyA suSuve putrI, padyAM nAmAparA punaH / putrIdvitayaM kanaka-latApadmalatAbhidham / / 50 / / padyA padyAdvitIyazrI-dvitIye'pi vayasyaho / jagrAhAjitasenAryA-sannidhau durddharaM vratam / / 51 / / 1. luhini-iti 'ca' pustake / / 721 le JainEducation indliatna For Personal Prese Only Jilanew.jainelibrary.org
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 722 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam cakre caturthakaM nAma, sA sAdhvI dustapaM tapaH / vezyArthaM yudhyamAnau cA-'nyadA pazyannRpAGgajau / / 52 / / dadhyau caivamaho ! asyAH, saubhAgyaM bhuvanAdbhutam / yadarthametau yudhyete, kumArau mArasundarau / / 53 / / mahimnA'muSya tapasa-stanmamApyanyajanmani / bhUyAtsaubhAgyamIdRkSaM, nidAnamiti sA vyadhAt / / 54 / / prAnte cAnazanaM kRtvA, saudharma cAbhavatsurI / vimAtA yA punastasyAH, kanakazrIrabhUttadA / / 55 / / sA tu mRtvA bhavaM bhrAntvA, kRtvA janmanyanantare / dAnAdi puNyaM tvamabhUH, khecaro maNikuNDalI / / 56 / / kramAdvipadya kanaka-latApadmalate tu te / bhavaM bhrAntvA prAgbhave ca, vidhAya vividhaM zubham / / 57 / / dvIpasyAsyaiva bharate, pure ratnapurAhvaye / induSeNabinduSeNau, jAtau zrISeNarATsutau / / 58 / / (yugmam) padmAjIvo divazcyutvA, tatraiva gaNikA'bhavat / induSeNabinduSeNau, yudhyete tatkRte'dhunA ! / / 59 / / zrutveti prAg bhavAn so'haM, yuvAM yuddhAniSedhitum / ihAgAM tadvibudhyethAM, mA yudhyethAM svasuH kRte / / 60 / / mAtAhaM yuvayoH pUrva-bhave vezyA tvasau svasA / taddhi mohaM vihAyAzu, zrayethAM zuddhikRd vratam / / 61 / / tatasto sAdhu sAdhvAvAM, bodhitAviti vAdinau / sahasra minAthAnAM, caturbhiH parivAritau / / 62 / / gurodharmaruceH pArzve, dIkSAmAdAya dhIdhanau / taptvA ciraM tapo ghora-magAtAM paramaM padam / / 63 / / (yugmam) atha zrISaNajIvAdyA-zcatvArastepi yugminaH / AyuH prapUrya saudharma-svargamIyuH sukhAspadam / / 64 / / 722 foll Isl Isil Jain Education intellellanal For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // uttarAdhyayana sUtram 723 ||7|| is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam llel llol sil llel lifell Isll llell llel IIsil itazcAtraiva bharate-'bhavadvaitADhyabhUdhare / zrIrathanUpuracakra-vAlAhra puramuttamam / / 65 / / tatrArkakIrti mAsIt, khecarendro mahAbalaH / jyotirmAlA ca tasyA'bhU-drAjJIndoriva rohiNI / / 66 / / svasA svayamprabhA tasyA-'bhavattAM cAdimo hariH / tripRSThaH potanAdhIzaH, pariNinye'calAnujaH / / 67 / / zrISeNanRpajIvo'tha, prathamasvargatazcyutaH / muktA zuktAviva jyotirmAlAkukSAvavAtarat / / 68 / / svapne tadA ca sAdityaM dadarzAmitatejasam / kramAJca suSuve putraM, pavitraM puNyalakSaNaiH / / 69 / / svapnAnusAratastasyA-'mitatejA iti sphuTam / nAmadheyaM vyadhAdrAjA, taruNAruNatejasaH / / 7 / / bhAmAjIvazyutaH svargA-darkakIrtimahIpateH / sutArAhvA sutA jyoti-rmAlAgarbhodbhavAbhavat / / 71 / / cyutvAbhinanditAjIva-stripRSThasya harerabhUt / svayamprabhAkukSijanmA, suta zrIvijayAhvayaH / / 72 / / zikhinanditAjIvastu, cyutvA jyotiHprabhAbhidhA / svayamprabhAkukSibhavA, tripRSThasya sutA'bhavat / / 73 / / kapilaH sa tu saMsAre, bhrAntvA vidyAdharAdhipaH / puryAM caramacaJcAyA-majanyazanighoSarAT / / 74 / / sutArAmarkakIrtiHzrI-vijayenodavAhayat / jyotiHprabhAM tripRSTho'pi, sAnando'mitatejasA / / 75 / / athAnyadAbhinandana-jagannandanasaJjayoH / cAraNavratinoH zrutvA, sudhAbhAM dharmadezanAm / / 76 / / arkakItiH nije rAjye, nidhAyAmitatejasam / mukteH saralamadhvAnaM, pravrajyAmAdade mudA / / 77 / / (yugmam) lish Jell Isll Noll Hell 116 lroll Isi Isll lish lol Gll Nell foll Isil le Isil 723 Ioll lls lol Ill Jan Education international For Personal & Private Use Only www.nebeny a
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ lall lle uttarAdhyayana sUtram 724 ||sil saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Iol tato vidyAdharAdhIza-maulilAlitazAsanaH / rAjyaM tatpAlayAmAsA-'mitatejA mahAbhujaH / / 78 / / itazca maraNe viSNo-stripRSThasya viraktadhIH / nyasya zrIvijayaM rAjye, prAvAjIdacalo balaH / / 79 / / athAnyadA sutArAzrI-vijayo draSTumutsukaH / jagAma potanapure-'mitatejA mahIpatiH / / 80 / / uttambhitadhvajaM taca, puramAnandameduram / vizeSAJca nRpakulaM, vIkSya hRSTaM visiSmiye / / 81 / / vyomottIrNaM taM ca vIkSyo-dasthAt zrIvijayo mudA / mitho jAmipatI to ca, gADhamAliGgatAM mitha: / / 82 / / tata: siMhAsanAsInaM, nRpaM siMhAsanasthitaH / papracchAmitatejAstaM, kiM nimitto'yamutsavaH / / 83 / / tata: zrIvijayovAdI-dito'tIte'STame dine / ko'pi naimittiko'trAgAt, pratihAraniveditaH / / 84 / / kimarthamAgAstvamiti, mayA pRSTazca so'bravIt / nimittaM vaktumAgAM ta-tsAvadhAnaH zRNu prabho ! / / 85 / / saptame'hni dinAdasmA-jAte madhyaMdine mahAn / patiSyati taDiddaNDaH, potanAdhIzamUrddhani / / 86 / / tatkarNakaTukaM zrutvA, kupito'mAtyapuGgavaH / tadA patiSyati kimu, tvayIti tamavocata / / 87 / / daivajJo'thAvadanmAM, yathAdRSTArthavAdine / pratIpazakunAyeva, dhIsakhAdhIza ! mA kupaH / / 88 / / tatrAhni mayi tu svarNa-ratnavRSTiH patiSyati / vadantamiti daivajJa-mityapRcchamahaM tataH / / 89 / / nimittamIdRg daivajJA-'dhIta brUhi kutastvayA ? / sovAdIdacalasvAmI, pravrajyAmAdade yadA / / 10 / / Isl loll || ||sil 724 llell llsil || ||7|| Ioll Join Education intell foll For Personal & Private Use Only
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil uttarAdhyayana sUtram 725 sil saMyatIyanAma 16 aSTAdazaIIsl || madhyayanam || lol |fall tadA pravrajatA pitrA, sahAhaM prAvraja zizuH / mahAnimittamaSTAGga, tatredaM zikSitaM mayA / / 91 / / puraM ca padminISaNDaM, yauvane viharanagAm / hiraNyalomikAhvA me, tatra cAsti pitRSvasA / / 92 / / tayA svaputrI dattAsI-dvAlyAJcandrayazA mama / ahaM tu prAvrajamiti, paryaNeSaM na tAM tadA / / 13 / / tAM ca vIkSyA'dhunA prApta-yauvanAM vyAmuhaM muhuH / tatsodaragirA tyakta-vrataH paryaNayaM ca tAm / / 94 / / nimittena tataH svArtha, mahAnarthamamuM ca te / vijJAyAhamihAgAM ta-dyathocitamatho kuru / / 95 / / tenetyuktebravIdeko, mantrI nAbdhau patettaDit / tatra tiSThatu saptAhaM, nAvArUDho vibhustataH / / 96 / / Uce'nyaH kena tatrApi, patantI sA nirotsyate / ? saptAhaM vasatu svAmI, tadvaitADhyaguhAntare ! / / 97 / / tRtIyo nyagadanAya-mupAya: pratibhAti me / avazyambhAvI bhAvo hi, yatratatrApi jAyate ! / / 98 / / tattapaH kriyatAM sarveH, sarvopadravavArakam / tapasA kSIyate karma, nikAcitamapi drutam / / 99 / / turyaH proce potanorvI-paterupari kathyate / gaNakena taDitpAto, na tu zrIvijayaprabhoH / / 100 / / kriyatAmaparaH ko'pi, saptAhamiha tannRpaH / patiSyati taDittasmin, svAmI sthAsyati cAkSataH / / 101 / / pratipede mudA daiva-jJenA'mAtyaizca tadvacaH / aho ! sAdhu matijJAnaM, bhavatAmiti vAdibhiH / / 102 / / tato'hamabravaM trAtaM, svaprANAnaparaM naram / na ghAtayiSye svaprANAH, sarveSAmapi hi priyAH ! / / 103 / / Mall oil Ioll Poll llsil lel Jel Islil llsll 725 isi Ish Tel For Personal Private Use Only
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 726 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Ucire sacivAH svAmin !, vicAro'sau vimucyatAm / zrIvaizravaNayakSasya, mUrtIrAjye'bhiSicyatAm / / 104 / / upadravo divyazaktayA, na cedbhAvI tadA zubham / bhAvI cejjIvahiMsAyAH, pApaM nAtha ! na bhAvi te / / 105 / / idaM hi yuktamityuktvA, tato'haM jinasadmani / gatvAsthAM pauSadhaM kRtvA, darbhasaMstArakaM zritaH ! / / 106 / / rAjye'bhiSiktaM yakSaM cA-'bhajanmAmiva nAgarAH / saptame cAhni madhyAhne, garjatrudanamad ghanaH / / 107 / / uddaNDo'tha taDiddaNDaH, pracaNDo vaDavAgnivat / yakSamUrtI sanirghAtaH, papAta jaladAttataH / / 108 / / tadA ca tuSTA daivajJe, ratnAni vavRSuH prajAH / caityAJca nirgataM rAjye-'bhyaSiJcanmAM punarmudA / / 109 / / mayApi padminISaNDaM, datvA pattanamuttamam / vyasarji gaNako bhUri, tena hyupakRtaM mama ! / / 110 / / mUrti ca dhanadasyAhaM, divyAM navyAmakArayam / mahaM kurvanti paurAzca, vighno me zAnta ityamum / / 111 / / tadAkarNya pramudito, divyairaMzukabhUSaNaiH / jAmi sutArAmabhyA -'mitatejA yayau gRham / / 112 / / athAnyadA zrIvijayaH, samaM devyA sutArayA / yayau krIDitumudyAnaM, mudA jyotirvanAbhidham / / 113 / / tadA ca kapilajIvaH, khecaro'zanighoSarAT / sutArAM prAgbhavavadhUM, tatrAdrAkSIddivi vrajan / / 114 / / tasyAM prAgbhavasaMskArA-tso'nurAgaM dadhau bhRzam / tAM jihIrSurmUgaM haima, tadane vidyayA vyadhAt / / 115 / / sutArA kAntamityUce, taM ca vIkSyAtimaJjulam / AnIya mRgamenaM me, dehi krIDAkRte prabho ! / / 116 / / 726 Ifoll III ISH For Personal & Private Use Only No.law.jainelibrary.org
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ MER lell il saMyatIyanAma llell uttarAdhyayana sUtram 727 Is aSTAdazaIll madhyayanam lesell ||Gl Isl lell lol IGl tato grahItuM taM dhAvan, yAvadUramagAnRpaH / tAvadekAkinI devIM, jahArA'zanighoSarAT / / 117 / / nRpaM hantuM prayuktA ca, tena vidyA pratAraNI / procakaiH pucakAreti, sutArArUpadhAriNI ! / / 118 / / daSTAM kukkuTasarpaNa, priya ! trAyasva mAM drutam / tadAkarNya nRpo yAva-ttatrAgAdgADhamAkulaH / / 119 / / tAvattAM patitAM pRthvyAM, vipannAM vIkSya pArthivaH / mUrchita nyapatadbhUmA-vanukurvanniva priyAm / / 120 / / siktotha candanarasaiH, prAptasaJo dharAdhipaH / vyalApIditi hA kAnte !, kinte jAtedRzI dazA ? / / 121 / / hiraNyahariNenAdya, mUDho'haM vaJcito'smi hA ! / mayyAsane hi zeSAhi-rapi tvAM daMSTumaprabhuH / / 122 / / tvAM vinA na kSaNamapi, jano'sau jIvituM kSamaH ! / kadA'pi kiM jIvati hi, mIna: pAnIyamantarA ? / / 123 / / taduHkhaM tvadviyogottha-masAsahirayaM janaH / antayatvanugamya tvAM, satvaraM jIvitezvari ! / / 124 / / ityudIrya mahInAthaH, samaM dayitayA tayA / vimohamohito'dhyAsta, niyuktai racitAM citAm / / 125 / / vahnau jvalitumArabdhe, tatrAgAtAM ca khecarau / tayozcaiko mantritenA-'siJcantrIreNa tAM citAm / / 126 / / tataH pratAraNI kRtvA-TTahAsAn drAk palAyata / tadvIkSya dadhyau rAT keyaM, kva me kAntA va cA'nala: ! / / 127 / / dhyAyaniti nRpo'prAkSI-tkimetaditi tau narau / tato rAjAnamAnamya, tAvapyevamavocatAm / / 128 / / AvAM hi pattI amita-tejaso nantumarhataH / niryAtau drAgihAyAtau, vANImazRNuvedRzIm / / 129 / / Gll ||Gl lol jI Mall foll lall ||Gl // 7 // Isl liell Ioll ||7 // 72 llell Mal lel lal llol Malil in Education International For Personal & Private Use Only
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 728 || saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam foll Iel llel isi 161 hA sodarAmitatejo !, hA zrIvijaya matpriya ! / imAM sutArAmetasmAdvimocayata khecarAt / / 130 / / giraM tAmanudhAvayAM, dRSTAvAbhyAM tava priyA / upAttAzanighoSeNa, sutArA'smatprabhoH svasA / / 131 / / tAM vimocayituM duSTa !, tiSTha tiSTheti vAdinau / yoddhamutko samaM tena, sutArA''vAmado'vadat / / 132 / / yuvAM jyotirvanaM yAtaM, tatra zrIvijayaprabhum / pratAraNyA vipratArya, mAryamANaM ca rakSatam / / 133 / / tato'tra drutametAbhyA-mAvAbhyAM mantritairjalaiH / citAgniH zamito duSTA, nAzitA ca pratAraNI / / 134 / / hatAM sutArAM jJAtvA'tha, vipannaM taM narezvaram / gADhAgraheNa vaitADhyaM, ninyatusto nabhazcarau / / 135 / / taM cAbhyudasthAtsahasA-'mitatejAH sasambhramaH / pratipattiM ca kRtvocaiH, papracchAgamakAraNam / / 136 / / tataH zrIvijayenoktA, to vidyAdharakuJjarau / tasmai sarva sutArAyA, haraNodantamUcatuH / / 137 / / kruddho'thAmitatejAstaM, proce hatvA tava priyAm / majAmi ca kiyannAmA-'zanighoSaH sa jIvitA / / 138 / / uktveti zastrAvaraNI, bandhanI mocanIM tathA / vidyAmamitatejAH zrI-vijayAya dadau mudA / / 139 / / vRtaM sainyAnvitaiH svIya-sutAnAM paJcabhiH zataiH / preSIt zrIvijayaM sadyaH, sutArAnayanAya saH / / 140 / / tato vidyAdharAnIkai-zchAdayan dyAM ghanariva / puryAM camaracaJcAyAM, kSipraM zrIvijayo yayau / / 141 / / svayaM tvazanighoSaM taM, bhUrividyAvidaM vidan / sahasrarazminA sAkaM, svaputreNArkakIrtisUH / / 142 / / Iell llol ||sil // 6 // Isll Poll Isl lel Illl isi Mali || III 728 Ifoll Ifoll sill lol inin Ecole For Personal Private Use Only Hi
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ II IST uttarAdhyayana sUtram 729 16. 6 saMyatIyanAma II aSTAdaza madhyayanam Isil mahAjvAlA mahAvidyA, paravidyAbalApahAm / mahAsatvaH sAdhayituM, jagAma himavadgirim / / 143 / / (yugmam) sahasrarazminA rakSya-mANo mAsopavAsakRt / vidyA sAdhayituM tatrA-'mitatejAH pracakrame / / 144 / / itazcAzanighoSAya, dUtaM zrIvijayo nRpaH / prAhiNotso'pi gatvA taM, provAceti pragalbhavAk / / 145 / / pratAraNyA vipratArya, zrIzrIvijayapArthivam / haran sutArAM kiM vIraM-manyastvaM na hi lajjitaH / / 146 / / yadvA pauruSahInAnA, chalameva balaM bhavet ! / kintu dhvAntamivA zrI-vijaye tatkathaM sphuret ? / / 147 / / sutArAM dehi tattasmai, tUrNa praNatipUrvakam / tvatprANaiH saha tAM netA, netA zrIvijayo'nyathA ! / / 148 / / zazaMsAzanighoSo'tha, sAdhu dhRSTo'si dUta re ! / yadi zrIvijayo'trAgA-nmandadhIstarhi tena kim ? / / 149 / / zauryAMzo'pi na me tena, varAkeNa sahiSyate ! / bhAnuprakAzalezo'pi, sahyate kauzikena kim / / 150 / / yathA''yAtastathA yAtu, tadasAviha tu sthitaH / sutArAM lapsyate naiva, lapsyate tu vigopanAm / / 151 / / iti tadvacanaM dUto, gatvA rAjJe vyajijJapat / so'tha kruddho bhRzaM yuddha-sajjaH senAmasajjayat / / 152 / / vijJAyAzanighoSo'pi, tasya sainyaM raNodyatam / sAnIkAna'zvaghoSAdIn, prajighAyA''jaye'GgajAn / / 153 / / pUrNe'tha raNaturyANAM, nirghoSairabhito'mbare / tayoH pravavRte ghoraM, mahAnIkamanIkayoH / / 154 / / tadA ca samaraM draSTuM, devAnAM divi tasthuSAm / vIrA: ke'pi vyadhurvighnaM, kurvanto maNDapaM zaraiH ! / / 155 / / lell sil Isl Isll Isill Isl 729 ||sl in Eco For Personal Private Use Only
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 730 DDDDD DDDDDDDDDI kuntaprontAn ripUn keci-duddadhurvaTakAniva / kepyadrINAmivebhAnAM, dantAn daNDairakhaNDayan / / 156 / / mudgarairmamRduH kepi, ghaTAniva bhaTA rathAn / parighaizca parAn keci kSuduzcaNakAniva / / 157 / / kuSmANDAniva kecittu dviSaH khaGgairvyadArayan / kepyabhindan dviSanmaulIn, gadAbhirnAlikeravat / / 158 / / kepyutkhAtebhadantena, prajahurniSThitAyudhAH / yoddhAraH kepyayudhyanta, niyuddhena mahaujasaH / / 159 / / zastramantrAstramAyAbhiH sadaivaM yudhyamAnayoH / kiJcidUno mAsa eko, vyatyagAtsainyayostayoH / / 160 / / bhaTaiH zrIvijayasyAthA - SbhajyantA'zanighoSajAH / tato DuDhauke yuddhAyA- 'zanighoSanRpaH svayam / / 161 / / ikSunukSeva so'bhAGkSIt sutAnamitatejasaH / tataH zrIvijayo rAjA, 'janyAyA'Dhaukata svayam / / 162 / / sAzcaryairvIkSitau deva- stau mitho ghAtavaJcinau / ubhAvapi mahAvIryo, cakratuH samaraM ciram / / 163 / / Jain Education Intional atha zrIvijayachatvA'sinA zatruM dvidhA vyadhAt / jAtAvazanighoSau dvau, te tatkhaNDe ubhe tataH / / 164 / / catvAro'zanayo'bhUvaM-stayozca chinnayoH punaH / bhUyo'pi teSu bhitreSu, tenASTAzanayo'bhavan / / 165 / / pratiprahAramiti tai-rvarddhamAnairmuhurmuhuH / kiMkarttavyavimUDho'bhU-dyAvat zrIvijayo nRpaH / / 166 / / tAvattatrAmitatejAH, siddhavidyaH samAyayau / karIva siMhaM taM vIkSyA - 'zanighoSaH palAyata / / 167 / / 1. yuddhAya / For Personal & Private Use Only 1222222sQQDDQQQQQQ se saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 730
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 731 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam taM cAnetuM mahAjvAlA-mAdidezArkakIrtisUH / tatastamanvadhAviSTa, sA vidyA vizvajitvarI / / 168 / / tasyA nazyan kvApyapazyan, zaraNyaM bhRzamAkulaH / vivezAzanighoSo'pi, bharatAddhe'tra dakSiNe / / 169 / / tatraH bhramaMzca sImAdrI, tatkAlotpannakevalam / baladevarSimacalaM, sodrAkSIdamarairvRtam / / 170 / / tameva zaraNIcakre-'zanighoSo'pi satvaram / nyavarttata tato moghA, mahAjvAlA vihAya tam / / 171 / / gatvA ca vArtA tAM sarvA-muvAcAmitatejase / tataH sa mumude bADhaM, nRpaH zrIvijayastathA / / 172 / / tataH sutArAmAnetuM, preSya mArIcikhecaram / sasainyau tau vimAnasthau, drAk sImAdrI sameyatuH / / 173 / / tatra prANamatAM bhaktyA-'calakevalinaM ca tau / puryAM camaracaJcAyAM, mArIciH khecaro'pyagAt / / 174 / / ahaM sutArAmAnetuM, prahito'mitatejasA / AgAmiheti ca smAhA-'zanighoSasya mAtaram / / 175 / / tata: sutArAmAdAya, sImAdrI sA yayau drutam / arpayAmAsa tAM ca zrI-vijayAmitatejasoH / / 176 / / tadA ca kSamayAmAsA-'zanighoSo'pi tau mudA / atha teSAM purazcakre, dezanAmacalaprabhuH / / 177 / / dezanAnte ca rAmaSi-mityUce'zanighoSarAT / na mayA duSTabhAvena, sutArA'pahatA prabho ! / / 178 / / kintu pratAraNIvidyA, sAdhayitvA gRhaM vrajan / jyotirvane'pazyamimA-mupazrIvijayaM sthitAm / / 179 / / hetoH kuto'pyabhUdasyAM, mama prema baco'tigam / vihAyainAM puro gantuM, tato'haM nA'bhavaM prabhuH / / 180 / / Poll llell Hell lioil luslil Isil II llol || Isl llsil Isl lll liell For Personal Private Use Only
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 732 TOOL LOKOTELELLE LTTTTT Jain Education Intional pArzvasthite zrIvijaye, nainAM harttumahaM kSame / pratAryeti pratAraNyA, nRpamenAmapAharam / / 181 / / amUmapApAM cAmuJca mAturaM mAturantike / asyai cAnucitaM kiJcidavocaM vacasApi na / / 182 / / tad brUhi bhagavannasyAM kiM mama premakAraNam / zrISeNAdInAM tatastAM kathAmuktvetyavag muniH / / 183 / / 'zrISeNasatyabhAmAbhi-nanditAzikhinanditAH / vipadya yugmino'bhUvaM stato mRtvA'bhavan surAH / / 184 / / cyutvA tato'pi zrISeNo 'mitatejA abhUdasau / jyoti: prabhAhvA bhAryAsya, jajJe sA zikhinanditA / / 185 / / jIvo'bhinanditAyAstu so'yaM zrIvijayo'bhavat / tasya patnI sutAreyaM, bhAmAjIvastvajAyata / / 186 / / kapilastu tato mRtvA bhrAntvA tiryakSu bhUrizaH / tApasasya suto dharma rato'bhUddharmilAbhidhaH / / 187 / / sa ca bAlatapastIvraM kurvannArabhya bAlyataH / khe yAntamanyadA'pazyat khecaraM paramarddhikam / / 188 / / amuSmAttapaso bhAvi bhave bhUyAsamIdRzaH / nidAnamiti so'kArSInmRtvA ca tvamabhUstataH / / 189 / / tataH prAgbhavasambandhAt, sneho'syAM bhavato'bhavat / zatazo'pi bhavAn yAti, saMskAra: snehavairayoH / / 190 / / zrutveti vismiteSvantaH, sakaleSvarkakIrttisUH / bhavyo'smi yadi vA nAsmI tyapRcchattaM muniprabhum / / 191 / / sAdhurUce bhavAdasmAdbhAvI tvaM navame bhave / kSetre'tra paJcamazcakrI, dharmacakrI ca SoDazaH / / 192 / / tasmin bhave zrIvijayo, jyeSThaputro gaNI ca te / bhAvItyAkarNya tau zrAddha dharma svIcakraturnRpau / / 993 / / For Personal & Private Use Only SOODOOSSSSSSSSSSSS 5620052006208S: saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 732
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 733 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam || ISi 1151 161 16 lall athetyUce'zaniH sAdhu, vinA sanmArgadezakam / mUDhaH pAntha ivAraNye, bhave suciramabhramam / / 194 / / diSTyA tvamadya dRSTo'si, siddhipUrmArgadarzakaH / tatprasadya prabho ! sadyaH, sAdhudharma pradehi me / / 195 / / anujJAto'tha muninA-'zanighoSo nyadhAtsudhIH / svaputramazvaghoSAkhya-mutsaGge'mitatejasaH / / 196 / / asminnapi tvayA sAdho !, vartittavyaM svaputravat / tamityuktvA'calasvAmi-samIpe sograhId vratam / / 197 / / praNamyAtha balarSi zrI-vijayA'mitatejasau / anye'pi ca pramuditAH, sthAnaM nijaM nijaM yayuH / / 198 / / zrAddhadharma pAlayantI, dyotayantau ca zAsanam / kAlaM khecarama]zau, tau prAjyamatininyatuH / / 199 / / athA'nyadA zrIvijayo-'mitatejAzca saGgatau / gatau merumavandetA-manazvarajinezvarAn / / 200 / / tatra cAnamatAM svarNa-zilAsthau cAraNau munI / dhyAnasthau vipulamati-mahAmatyAhvayo mudA / / 201 / / tayozca dezanAM sarva-bhAvAnityatvazaMsinIm / zrutvA tau kiyadAyunoM, zeSamastItyapRcchatAm / / 202 / / tAvAkhyatAM zeSamAyuH, SaDviMzatirahAni vAm / tatasto dharmakRtyotko, svaM svaM dhAma sameyatuH / / 203 / / aSTAhnikotsavaM kRtvA, tatra cAhatavezmasu / dAnaM datvA ca dInAdeH, putrau vinyasya rAjyayoH / / 204 / / pravrajya cAbhinandana-jagatrandanasannidhau / tau pAdapogamanAnazanaM cakraturmudA / / 205 / / (yugmam) svato mahaddhikaM tAtaM, tadA zrIvijayo'smarat / bhUyAsaM pitRtulyo'haM, nidAnamiti cAkarot / / 206 / / Marl Nel ||7|| Isl lall fel Jel I 733 Isl Lirail Jan Education international For Personal Private Use Only
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 734 lol saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam vipadyA'mitatejAH zrI-vijayazca babhUvatuH / gIrvANI prANatasvarga, viMzatyarNavajIvitau / / 207 / / itazca jambUdvIpaprAga-videhAvanimaNDane / vijaye ramaNIyADhe, zubhAkhyA'bhUt purI zubhA / / 208 / / tatrA''sIdguNaratnADhyo, rAjA stimitasAgaraH / vasundharAnuddharAddhe, panyau tasya ca bandhure / / 209 / / pracyutya prANatasvargA-jIvo'thAmitatejasaH / kukSau vasundharAdevyAH, putratvenodapadyata / / 210 / / vadane vizato danti'-'vRSendu'kamalAkarAn / sukhasuptA tadApazya-tsvapne sA kamalAnanA / / 211 / / tayA svapnaphalaM pRSTa-zcaivaM smAha mahIpatiH / svapnairebhiH zubhe ! bhAvI, baladevastavAGgajaH / / 212 / / tadAkarNya pramuditA, rAjJI garbha babhAra sA / kramAzcAjIjanatputraM, zvetavarNaM sulakSaNam / / 213 / / cakre'parAjita iti, tasya nAmotsavairnRpaH / mitampaca iva dravyaM, taM cAlAlayadanvaham / / 214 / / jIvaH zrIvijayasyA'pi, cyutvA prANatakalpataH / udare'nuddharAdevyAH, samavAtaradanyadA / / 215 / / 'siMhalakSmI bhAnukumbhA mbhodhi ratnoyAnalAn / mukhe pravizataH svapne-'drAkSIdrAjJI tadA ca sA / / 216 / / svapnArthamatha bhUnAthaH, pRSTo muditayA tayA / sAnandamavadatputro, viSNurbhAvI tavA'naghe ! / / 217 / / kAle'sUta sutaM sApi, zyAmavarNaM manoharam / tasyotsavairnRpo nAmA-'nantavIrya iti vyadhAt / / 218 / / bhrAtarau varddhamAnau to, ramamANau mitho'nizam / kalAkalApaM sakalaM, gurorjagRhaturdutam / / 219 / / 734 Isll isi For Personal Use Only
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram lell lel ISI saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ||oll ||sil Nell 735 si vasanteneva mAkandau, yauvanena vibhUSitau / bhRGgIrivAGganAdRSTI-stAvamohayatAM bhRzam / / 220 / / bhUpo'nyadA vAhakelyA, gataH stimitasAgaraH / svayamprabhA'bhidhaM sAdhu-mudyAnasthamavandata / / 221 / / dezanAM ca tataH zrutvA, pratibuddhaH sa buddhimAn / rAjye nyasyAnantavIrya, prAvrAjIttasya sannidhau / / 222 / / sa cArucarito'pyante, kiJciddIkSAM vyarAdhayat / kAlaM kRtvA ca camarA-'bhidho'bhUdasurAdhipaH / / 223 / / 'sAgrajo'nantavIryo'pi, varyavIryavirAjitaH / AkhaNDala ivAkhaNDa-zAsano bubhuje bhuvam / / 224 / / khecareNAnyadaikena, samaM sakhyamabhUttayoH / sa ca datvA tayorvidyAH, sarvA vaitADhyamIyivAn / / 225 / 'kirAtI' 'barbarI' sajJe, cAbhUtAM ceTike tayoH / harantyo jagatazcittaM, gItanATyAdikauzalAt / / 226 / / puro'nyadA sodarayo-rAsthAnasthitayostayoH / prArabdhe nATake tAbhyAM, tatropeyAya nAradaH / / 227 / / saGgItAkSiptacittAbhyAM, tAbhyAM cAkRtagauravaH / antaH sa kupito'tyanta-magAdvaitADhyaparvatam / / 228 / / damitAriH pratihari-statra vidyAdharAdhipaH / drAga'bhyutthAya taM siMhaviSTareNa nyamantrayat / / 229 / / dattAziSaM niviSTaM ca, damitAristamityavak / tvayA hi bhramatA svairaM, brUhi dRSTaM kimadbhutam / / 230 / / tataH pramudito'vAdI-nArado'dyaiva bhUpate ! / zubhApuryAM gato'nanta-vIryasyorvIpateH puraH / / 231 / / 1. sabhAtAnantavIryApi / iti 'gha' saMjJakapustake / / lloll Ill ill Is ||6| IPoll lell IIGl llell ell 735 Jel For Personal use only
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 736 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam kirAtIbarbarIsajJa-ceTikArabdhanATakam / ahamadbhutamadrAkSaM, durApaM dyusadAmapi ! / / 232 / / (yugmam) tadvinA rAjyamapyetat, phalgu bhojyamivAghRtam / uktveti gaganenAgA-vAradarSiH kalipriyaH / / 233 / / dUto'thAnantavIryAya, prahito damitAriNA / gatvA zubhApurIM natvA, sAgrajaM tamado'vadat / / 234 / / vijayAddhe'tra yatsAraM, damitArestadarhati / ceTyo naTyAvime rAjya-sAre tasmai pradehi tat ! / / 235 / / uvAcAnantavIryo'tha, yAtu dUtA'dhunA bhavAn / tvaritaM preSayiSyAmi, kiJcidAlocya ceTike / / 236 / / tata: prayAte dUte to, bhrAtarAviti dadhyatuH / ayaM hi vidyAzaktayaiva, bhUpo'smAsu prabhUyate / / 237 / / tatsAdhayAmo vidyAstA, yAstena suhRdArpitAH / avihasto rahastau dvau, yAvayamRzatAmiti / / 238 / / prajJaptyAdyAstAvadetya, vidyAdevyo'vadannadaH / yAH sAdhayitumiSTA vA-mAyAtAstAH svayaM vayam / / 239 / / prAgbhave sAdhitatvAddhi, nA'dhunA sAdhaneSyate / yuvAM tadanujAnIta-masmAn saGkramituM tanau / / 240 / / tAbhyAM cAnumatAH sarvA, vivizustAstadaGgayoH / tAsAM varyAM saparyAM ca, muditau tau vitenatuH / / 241 / / itazca prahito dUto, bhUyo'pi damitAriNA / kSipramAgatya tAveva-mavadadvadatAM varaH / / 242 / / dAsyau dAsyAva ityuktvA, yuvAbhyAM prahite na yat / yuvayostadasubhyo'pi, te priye iti dRzyate ! / / 243 / / atha cedvAM priyAH prANAH, tatte preSayataM drutam / amarSaNaH sa hi prANAnanyathA vAM hariSyati ! / / 244 / / 736 || Jeel lroll For Personal & Private Use Only
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 737 ial saMyatIyanAma aSTAdaza61 madhyayanam tatastAvUcatuH svAmI, sa hi toSyo dhanairghanaiH / AbhyAM cet priyate tarhi, te lAtvA tvaM prage vrajeH / / 245 / / tAbhyAmityudito dUta-staddatte nyavasadRhe / nyayuJjAtAM rAjyabhAraM, sudhiyau dhIsakheSu tau / / 246 / / prAtazca vidyayA ceTI-bhUto dUtamupeyatuH / sAgrajo'nantavIryo nau, preSIdityUcatuzca tam / / 247 / / tata AdAya te dUto, vaitADhyaM mudito yayau / damitArecopanIya, provAceti kRtAJjaliH / / 248 / / prabho ! 'parAjitAnanta-vIryA tvadvazavartinau / ime te ceTike mahya-madattAM prAbhRtAya te / / 249 / / te naTyau nATakaM kartuM, damitArirathAdizat / apUrvadarzanotko hi, vilambaM nAvalambate ! / / 250 / / tataste cakraturnATyaM, pUrvaraGgAdipUrvakam / rasAzeSavizeSADhyaM, vizvavizvaikakArmaNam / / 251 / / prekSaNIyaM prekSaNIyaM, prekSya tat kSmAdhavaH sudhIH / bhUrbhuvaHsvastrayIsAraM, mene tacheTikAdvayam / / 252 / / atha nATyaM zikSayituM, svaputrI kanakazriyam / damitAristayovizva-jaitrarUpazriyaM dadau / / 253 / / anantavIrya gAyantyau, rUpAdyairadbhutaM guNaiH / tAmazikSayatAM nATyaM, te mAyAceTike tataH / / 254 / / yuvAbhyAM gIyate bhUyaH, koyamityatha kanyayA / pRSTe tayAbravIdevaM, mAyAceTyaparAjitaH / / 255 / / zubhApurIprabhU rUpa-hata-kandarpadarpakaH / parAparAjito bhrAtA-'parAjitavibhorlaghuH / / 256 / / gIyate jagatIgeyo-'nantavIryAhvayo hvayam / yuvA yuvatyA sa yayA, na dRSTaH tajanirmudhA ! / / 257 / / (yugmam) 737 For Personal Private Use Only
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 738 ||7 ||7 // is saMyatIyanAma isi aSTAdazaGl madhyayanam Iel 161 ||61 ||61 Mol tanizamyollasadroma-harSA 'hallekhamAzritA / kathaM drakSyAmi taM kAnta-miti sA'cintayazciram / / 258 / / iGgitajJastato'vAdI-ttAmevamaparAjitaH / taM vizvasubhagottaMsaM, kiM mRgAkSi ! didRkSase ? / / 259 / / kanakazrIrathAcakhyau, kva nu me tasya darzanam / prANinAM mandabhAgyAnAM, durApo hi dhusanmaNiH / / 260 / / Uce'parAjito muJca, zucaM nalinalocane ! / vidyayA bhrAtRyuktaM taM, tvatkRte'hamihAnaye / / 261 / / harSagadgadagIrevaM, kanakazrIrathAvadat / kalAvati ! kuruSvAzu, vacaH saphalamAtmanaH / / 262 / / svaM svaM rUpaM tataH prAdu-zcakratustau jitAmaram / Uce'parAjitastAM cA-nantavIryo hyasau zubhe ! / / 263 / / maduktamasya rUpAdi, dRzA saMvAdaya svayam / sApi prekSAvatI prekSA-mAsa taM nirnimeSadRk / / 264 / / damitArisutA kAma, kAmena damitA tataH / apAkRtya trapAM mAna-mapamAnyeti taM jagau / / 265 / / adyayAvadhuvAno'nye, bahavo vIkSitAH param / tvAM vinA nAramat kvApi, manorama ! mano mama / / 266 / / tatprasIda drutaM pANI, gRhANAnugRhANa mAM / na hi jAtu janaM rakta-mupekSante bhavAdRzAH ! / / 267 / / babhASe'nantavIryo'tha, yadyevaM tarhi sundari ! / ehi yAvaH zubhApUryA, tatastaM sA punarjagI / / 268 / / eSyAmyahaM kAnta ! kintu, karttAna) pitA mama / pratyUce tAM harismi-bhaiSIstvaM kAtare ! tataH / / 269 / / 1. utsAham / tarka vA / / ||7 ||Gl ||7|| 16 ||sl || lol lel 161 || I6I || Mail 738 foll lell oll lol in Ecationen For Personal & Private Use Only
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 739 is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Ifoll Ifoll el sil llell 16ll llel tatastAbhyAM sahAruhya, vimAnaM sA'calanmudA / provAcA'nantavIryo'tha, vAkyamityuzcakaistadA / / 270 / / harAmyanantavIryo'haM, damitArisutAmimAm / zUraMmanyastato yaH syA-tsa svaujo darzayatvaho ! / / 271 / / tannizamya nRpaH preSI-dbhaTAMstaM hantumudbhaTAn / ratnAni cakravarjANi, prAdurAsaMstadA tayoH / / 272 / / damitAribhaTAMstAMcA-marSaNAn zastravarSiNaH / sadyo'nAzayatAM sIri-zAGgiNau tau mahArathau / / 273 / / damitAristato'cAlI-tsainyairAcchAdayannabhaH / anabhraM vidhududyotaM, kurvatruttejitAyudhaiH / / 274 / / tamAyAntaM vIkSya bhItA-mAzvAsya kanakazriyam / avaliSTa baliSTo drAg, yoddhaM viSNurbalAnvitaH / / 275 / / tatsainyadviguNaM sainyaM, vidyayA vidadhe ca saH / yoddhaM pravavRte taJca, damitAribhaTaiH samam / / 276 / / nijasainyena tatsainyA-na'bhagnAn vIkSya kezavaH / pAJcajanyaM janyanATya-nAndInAdamavAdayat / / 277 / / tato bhIteSu naSTeSu, khecareSvakhileSvapi / damitAriH sahAnanta-vIryeNa yuyudhe ciram / / 278 / / dUrjayaM taM ca vijJAyA-'smaracakraM sa pArthivaH / pANau tasya tadapyAgAttejasA'nya ivA''ruNaH / / 279 / / mumocAnantavIryAya, tacakraM damitArirAT / so'pi tattumbaghAtena, mUrchito nyapatatkSaNam / / 280 / / utthitastu kSaNAcakraM, tadevAdAya kezavaH / damitAriM pratyamuJca-ttatsaGgAtso'pi jIvitam / / 281 / / tadA ca bho ! viSNurayaM, balazcAyaM niSevyatAm / vadanta iti tanmaulI, puSpavRSTiM vyadhuH surAH / / 282 / / Meal ||5|| llell liGll Jell 116ll IIGl ill ||ol 739 liell ||sil llol lol llll in Education International Nell For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 740 is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ilsil tato nataiH khecaraindre-vRto viSNuH sahAgrajaH / gacchan svapUryA kanaka-giri parvatamaikSata / / 283 / / ihAdrau santi caityAni, tAni natvA vraja prabho ! / tadeti khecarairukta-stajhaityAni nanAma saH / / 284 / / tatra kIrtidharaM sAdhu, tadaivotpannakevalam / vIkSya natvA ca so'zrauSI-dezanAM saparicchadaH / / 285 / / bandhUnAM virahastAta-ghAtazcAbhUtkuto mama ? / atheti pRSTaH kanaka-zriyA munirado'vadat / / 286 / / dhAtakISaNDabharate, zaGkhagrAme'bhavadvazA / zrIdattAhvA'tIvaduHsthA, paraukaHkRtyajIvikA / / 287 / / zrIparvate gatA satya-yazasaM munimanyadA / vIkSyAvandata sA dattA-ziSaM taM caivamabravIt / / 288 / / ahamatyantaduHsthAsmi, tatkiJcittAdRzaM vada / atrAmutra ca yenAhaM, bhavAmi sukhinI vibho ! / / 289 / / sAdhustasyai tato 'dharma-cakravAlaM tapo'vadat / prArebhe tattapaH sApi, taM praNamya gRhaM gatA / / 290 / / tanmahimnA zubhaM bhojyaM, prApa pAraNakeSu sA / svagehabhittidezAca, patitAtkAJcanAdikam / / 291 / / udyApanaM tapaHprAnte, sA vidhAyottamaM tataH / mAsopavAsine'trAdi, dadau suvratasAdhave / / 292 / / kRtAhArAttataH sAdhoH, zrAddhadharmaM ca sAdade / dadhyau cAnyedhurityasmA-ddharmAddhAvi phalaM na vA ? / / 293 / / llall lal |lol ||oll Isil 1. aSTamaM 1 ekAntaraM caturtha 37 prAnte aSTama 1 iti dharmacakravAlaM tapaH / / athavA prathama paThaM 1 tAta ekAntaropavAsAH 60 iti / prakAradvayena dharmacakravAlaM, tatra prathamaprakAre dinasarvAgnaM 82 / dvitIyaprakAre 123 / / 740 lish Jain Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISM uttarAdhyayana sUtram 741 is saMyatIyanAma Isl aSTAdazaliol madhyayanam Isi Isi lish ||oll llol Isl oil llol vicikItsAmanAlocya, vipannA sA'nyadA tataH / damitArermatsutasya, tanayA tvamabhUH zubhe ! / / 294 / / tasyAste vicikitsAyAH, phalametadupasthitam / svalpo'pi khalu dharmasya, kalaGko bhUriduHkhadaH / / 295 / / zrutveti jAtavairAgyA, kanakazrIjaMgI harim / mahAbhAgA'nujAnIhi, bhavAddhItAM vratAya mAm / / 296 / / tataH sa vismita: smAha, 'zubhAmehi zubhAzaye / svayamprabhajinopAnte, pravrajestatra cotsavaiH / / 297 / / ityuktvA tAM sahAdAya, sabalaH sabalAnujaH / muniM praNamya taM bhaktyA, jagAma nagarI nijAm / / 298 / / tatra pUrva pratihari-prahitaiH khecarezvaraiH / bhrAtuSputraM yuddhyamAnaM, vIkSyA'dhAvalo balI / / 299 / / sIraM bhramayatastasmA-ddhItAH sadyo dizodizam / damitAribhaTA nezu-rgaruDAdiva bhoginaH / / 300 / / gRhaM gato'rddhacakritve-'thA'bhyaSiJci harinRpaH / svayamprabhaprabhustatrA-'nyadA ca samavAsarat / / 301 / / taM ca zrutvA''gataM gatvA, damitArisutAyutaH / sAgrajaH praNamadviSNu-stato'zrauSIca dezanAm / / 302 / / tato harimanujJApya, kanakazrImahotsavaiH / jinAntike pravavrAja, kramAnmuktimavApa ca / / 303 / / sIrizArGgadharI to, ca, puSpadantAvivAparau / ciraM rAjyamabhuJjAtA, samyaktvodyotazAlinau / / 304 / / pUrvalakSANi catura-zItimAyuratho hariH / prapUrva karmavivazaH, prathamAM pRthivIM yayo / / 305 / / 1. zubhAM nagarIm / lol ||oll ||6 fell Ifoll ||oll lol fol 11 ||Gl 741 lel led Ish lisl For Personal Private Use Only
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 742 [ saMyatIyanAma Mall II aSTAdazafoll madhyayanam ||oll Mall ell llel || Moll ||oll llll I6I dvicatvAriMzatsahasra-varSAyuSkasya tasya ca / dussahA jajJire tatra, vedanAzchedanAdibhiH / / 306 / / svakarmaNAM phalamiti, kSamamANasya tasya tAH / tatraitya prAgbhavapitA-'zamayaJcamarAdhipaH / / 307 / / rAjye nivezya tanayaM, balo'pi bhrAtRzokataH / bhUmIbhujAM SoDazabhiH, sahasraH parivAritaH / / 308 / / parivrajyAM jayadhara-gaNAdhIzAntike'zrayat / tapazca tIvra tatvA''yu:-prAnte'bhUdvAsavo'cyute / / 309 / / (yugmam) jIvo'thAnantavIryasya, nirayAnirgatastataH / vaitADhye bharatasyAsya, pure gaganavallabhe / / 310 / / khecarAdhipatermegha-vAhanasyAGgajo'bhavat / meghanAdAbhidhaH prApta-yauvano rAjyamApya ca / / 311 / / sAdhayAmAsa vaitADhya-zreNyau dve api sa kramAt / vibhajya ca dadau dezA-nazeSAnaGgajanmanAm / / 312 / / nantuM zAzvatacaityAni, gataM taM nandane'nyadA / tatrAyAto'cyutAdhIzaH, prekSya prAbubudhanmudA / / 313 / / nAmnAmaragurustatra, cAraNarSistadA''yayo / prAvrAjIt khecarAdhIza-stato'sau tasya sannidhau / / 314 / / sa vrataM pAlayaMstIvra, sahamAna: pariSahAn / vipadyAnazanenAnte-'cyutasAmAniko'bhavat / / 315 / / itazca jambUdvIpe'sti, prAgvidehavibhUSaNe / vijaye maGgalAvatyAM, nagarI ratnasaJcayA / / 316 / / tatra kSemaGkarAhvo'bhU-dvizvakSemaGkaro nRpaH / ratnamAleti tasyAsI-nmahiSI guNamAlinI / / 317 / / dvAviMzatisamudrAyuH, prapUrva pracyuto'cyutAt / jIvo'parAjitasyAtha, tasyAH kukSAvavAtarat / / 318 / / ||ll || Isll ||Gl ||Gll leel Mell Mell llell Isl || alll 742 llel llel lal in Education International For Personal & Private Use Only
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 743 ilsil lell New Is saMyatIyanAma aSTAdaza|| madhyayanam ||oll IIGI Isl ||Gl 191 IIsl llel llel lei tadA ca sukhasuptA sA, mahAsvapnAMzcaturdaza / vajraM paJcadazaM prekSya, prabuddhA bhUbhuje'bhyadhAt / / 319 / / so'pi smAha suto bhAvI, cakravartI tava priye ! / tanizamya dadhau garbha, rAjJI muditamAnasA / / 320 / / kramAzca suSuve putraM, jagatrayamanoharam / svapnAnusArAttaM bhUpo, vyadhAdvajrAyudhA'bhidham / / 321 / / sa kramAdyauvanaM prAptaH, priyamitraM manobhuvaH / lakSmIvatIM nRpasutA-muduvAha mahAmahaH / / 322 / / jIvo'thAnantavIryasyA-'cyutasvargAtparicyutaH / kukSau lakSmIvatIdevyAH, samavAtaradanyadA / / 323 / / samaye'jIjanatputraM, sA'pi lakSaNalakSitam / sahasrAyudha ityAkhyA, cakre tasyotsavaiH pitA / / 324 / / so'pi kramAvarddhamAnaH, svIkRtya sakalA: kalAH / prapede yauvanaM lIlA-vanaM madanabhUbhRtaH / / 325 / / sutayukte'nyadA kSema-GkararAje sabhAM zrite / vajrAyudhasya samyaktva-mIzAnendro'tyavarNayat / / 326 / / azraddadhAnastacitra-cUlo mithyAmatiH suraH / vivAdaM kartumAgAttAM, sabhAM nAstikatAM zritaH / / 327 / / puNyapApapretyabhAvA-tmAdi nAstIti vAdinam / vajrAyudho'vadhijJAnI, nijagAdeti taM mudA / / 328 / / deva ! tvamevAvadhinA, pazya prAgbhavamAtmanaH / dharmakarma ca tatratyaM, sampado'syA nibandhanam / / 329 / / puNye prAcyabhave caivaM, siddhe jIvo'pi vidyate / abhAva: puNyapApAde-statkathaM kathyate tvayA ? / / 330 / / ukto vajrAyudheneti, citracUlasuro'bravIt / durbodho'pi tvayA sAdhu, subuddhe bodhito'smyaham / / 331 / / lioll Moll ||61 ||sil ||61 ||61 ||oll litell ilsil llsil llll lloll llell lell 16ll 16 Ill lol Mel || isl || ||7|| 743 Mell NS 116 16ll For Personal & Private Use Only
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 744 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Iol Gll prasIda bodhiratnaM drAga, dehi mithyAmatermama / na hIrghyayA'pi vihitaM, darzanaM viphalaM satAm / / 332 / / vajrAyudhastatastasmai, samyak samyaktvamAdizat / niHspRhAya dadau divyA, bhUSAstasmai suro'pi saH / / 333 / / sabhAmIzAnanAthasya, gatvA caivamuvAca saH / vajrAyudhasya samyaktvaM, sthAne'zlAghi tvayA prabho ! / / 334 / / atha lokAntikairdevai-ruktaH kSemaGkaraH prabhuH / arthibhyo vArSikaM dAnaM, dadau rAjyaM ca sUnave / / 335 / / vajrAyadhena devezva, kRtaniSkramaNotsavaH / pravrajya kevalajJAnaM, krameNa prApa sa prabhuH / / 336 / / zrutvA taddezanAM vajrA-yudhasya gRhamIyuSaH / utpattiM cakraratnasyA-'bhyadhAdAyudharakSakaH / / 337 / / anyAnyapi hi ratnAni, tadA tasyopapedire / tataH sa cakre cakrasya, cakrI pUjAM mahIyasIm / / 338 / / cakraratnAnuga: so'tha, vijayaM maGgalAvatIm / sAdhayAmAsa SaTakhaNDa-makhaNDAjJaH zasAsa ca / / 339 / / kSemaGkarajinastatra, samavAsaradanyadA / cakriNe'rhantamAyAta-mUcuzca vanapAlakAH / / 340 / / sArddhadvAdazadInAra-koTIstebhyo vitIrya saH / gatvA natvA ca sarvajJa-mazrauSIddharmadezanAm / / 341 / / tato vairAgyamAsAdya, sadyaH sadyagato nRpaH / nije nyavIvizadrAjye, sahasrAyudhamAdarAt / / 342 / / catubhirnijarAjJInAM, sahasra bhujAM tathA / saptabhizcAtmajazataiH, sahito mahito janaiH / / 343 / / kSemaGkaraprabhoH pAzce, gatvA sa vratamAdade / tapyamAnastapastIvra, vijahAra ca bhUtale / / 344 / / (yugmam) lll lol lol IIslil ilel Mell 16 744 Join Education Interior For Personal & Private Use Only
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 745 Holl saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam sahasrAyudharAjo'pi rAjye nyasyAnyadA sutam / gaNAdhIzasya pihitA-zravasyAnte'grahId vratam / / 345 / / sa kramAt zrutapArINo, viharan pRthivItale / samagaMstAnyadA vajrA-yudharAjarSiNA samam / / 346 / / tatazca to pitAputrI, svAdhyAyadhyAnatatparau / suciraM rucirasvAntI, samameva vijahatuH / / 347 / / adhiruhyA'nyadA zaila-mISatprAgbhArasajJakam / pAdapopagamaM nAmA-'nazanaM to vitenatuH / / 348 / / pUrNe ca jIvite paJca-viMzatyarNavajIvitau / graiveyake tRtIye tA-vabhUtAM bhAsurau surau / / 349 / / itazca jambUdvIpe prAga-videheSu mahaddhikA / vijaye puSkalAvatyA-masti pU: puNDarIkiNI / / 350 / / pratIpabhUpatejogni-zamanaikaghanAghana: / rAjA ghanarathastasyA-mabhUdadbhutavikramaH / / 351 / / gaGgAgauryAvivezasya, tasyAbhUtAmubhe priye / tatrAdimA prItimatI, dvitIyA tu manoramA / / 352 / / jIvo vajrAyudhasyAtha, cyutvA graiveyakAttataH / devyAH prItimatInAmnayA:, kukSo samavatIrNavAn / / 353 / / pravizantaM tadA vaktre, garjantaM vidyudaJcitam / varSantamamRtAsAraM, svapne meghaM dadarza sA / / 354 / / prAtaH svapnArthamurbIza-stayA pRSTo'bravIdidam / sutaste bhavitA megha, iva santApahaddhavaH / / 355 / / sahasrAyudhajIvo'pi, tato graiveyakAcyutaH / devyA manoramAhvAyA, udare samavAtarat / / 356 / / sApi svapne rathaM ramya, prekSya patye nyavedayat / so'pyuvAca priye ! bhAvI, sutastava mahArathaH / / 357 / / 745 Mail Mall liall lifall Poll Hell ational in Education n For Personal Private Use Only
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 746 ITTTTTTTTTTTTT iiiiiiiiii Jain Education Intional pUrNa samayetAbhyAM prasUtAvadbhutau sutau / indropendrAviva krIDA-vazopAttabhavAntarau / / 358 / / putraM tatrAdimaM bhUmA-nAmnA megharathaM jagau / paraM punardRDharathaM, rAjJIsvapnAnusArataH / / 359 / / bhUSayantau tau narendra kulaM merumivontratam / bAlau kramAdavaddhetAM, bAlakalpadrumAviva / / 360 / / ralena kAJcanamiva, vasanteneva kAnanam / dvitIyavayasA rUpa-mabhUSyata tayoH kramAt / / 361 / / itazca nihatazatroH, sumandirapuraprabhoH / tisro'bhavan sutA vizva-trayazriya ivAhRtAH ! / / 362 / / tAsvAdyA priyamitrAhvA, dvitIyA tu manoramA / tRtIyA sumatirnAma, jagatrayamanoramA / / 363 / / tatra megharathAyAdA - trandane dve sa pArthivaH / ekAM punardRDharatha kumArAya laghIyasIm / / 364 / / kAntAbhiH saha tAbhistau, devIbhiriva nAkinau / bhuJjAnau viSayAn kAlaM, bhUyAMsamatininyatuH / / 365 / / bodhitaH zrIghanaratho'nyadA lokAntikAmaraiH / dadau vArSikadAnaM sa dvAtairnuna ivAmbudaH / / 366 / / rAjye ca yauvarAjye ca tato vinyasya tau sutau / pravrajya kevalaM prApya, so'rhan bhavyAnabodhayat / / 367 / / namrorvvazaziraH srasta- mAlyapUjitapatkajaH / anvazAnmedinIM megha- ratho dyAM maghavAniva / / 368 / / tasyA'nyadA pauSadhinaH, pauSadhaukasi tasthuSaH / etya pArApataH ko'pi, papAtAGke bhayAkulaH / / 369 / / For Personal & Private Use Only DOSTO***********5555TTD saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 746
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 747 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam zaraNaM mArgayan so'tha, 'zakunto martyabhASayA / mA bhaiSIriti rAjJokta-stadaGke sthitavAn sukham / / 370 / / mama bhakSamidaM deva !, vimuJcetyucakairvadan / tamanvAgAdatha zyeno, garutmAniva bhoginam / / 371 / / nRpo'thetyabravIdenaM, zyena ! dAsye na te zritam / prANAnte'pi hi rakSanti, kSatriyAH zaraNAgatam / / 372 / / anyaJca yujyate naiva, bhavato'pi vivekinaH / apahRtya paraprANA-nevaM svaprANapoSaNam / / 373 / / svajIvitaM yatheSTaM te, tathAnyasyApi tatpriyam / tadrakSasi yathAtmAnaM, tathAnyamapi rakSa bhoH ! / / 374 / / bhuktenApyamunA bhAvi, sAhityaM kSaNameva te / sarvasyApyAyuSo nAzo, bhavitA'sya tu pakSiNaH / / 375 / / AhAreNApareNApi, kSudyathA kSIyate kSaNAt / prANihiMsotthanaraka-vyathA tu na cirAdapi / / 376 / / tadvimuJca prANihiMsA, dharmamAzraya sanmate ! / atrAmutra ca yena tvaM, labhase sukhamuttamam / / 377 / / tato narezvaraM zyenaH, proce manujabhASayA / matto bhItaH kapoto'yaM, prabho ! tvAM zaraNaM zritaH / / 378 / / kSutpIDApIDito'haM tu, brUhi kaM zaraNaM zraye ? / tadenaM rakSasi yathA, tathA tvaM rakSa mAmapi ! / / 379 / / dharmAdharmavicAro'pi, sati svAsthye'GginAM bhavet / bubhukSito hi kiM pApaM, na karotIti na zrutam ? / / 380 / / na cAnyairapi bhojyameM, tuSTirbhavati bhUpate ! / sadyo hataprANipalA-svAdanaikarato hyaham / / 381 / / isi || lel Gl lloll. pakSI / / 2. tiH lIsll llol / 747 Isl Isl JanEducational For Personal Private Use Only
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 748 is saMyatIyanAma ||| Moll aSTAdazawell madhyayanam Is IST kSudhayA mriyamANasya, tadenaM deva ! dehi me / sarveSvapi mahAtmAno, bhavanti hi kRpAlavaH / / 382 / / rAjA'tha zyenamityUce, kapotapramitaM tava / dade svamAMsamutkRtya, mA mriyethA mudhA kSudhA / / 383 / / omityukte tena pArA-pataM nRpatirekataH / tulAyAM nyAsthadutkRtyo-tkRtya svAmiSamanyataH / / 384 / / cikSepa svapalaM bhUpaH, chedaM chedaM yathA yathA / kapotapoto vavRdhe, vI vadhena tathA tathA / / 385 / / tatastulAmilApAlo-'dhyAsta zastamatiH svayam / tadA ca mantrimukhyAstaM, sagadgadamado'vadat / / 386 / / rakSaNIyA'munAGgena, mahIza ! nikhilA mahI / pakSiNo rakSaNAyAsya, tadvibho ! kiM jahAsi ? hA ! / / 387 / / kiJceyAn vIvadho naivA-NDaje sambhavati kvacit / kintvayaM ko'pi mAyAvI, bhAvI devo'thavA'suraH / / / 388 / / iti teSu vadatsveva, divyAlaGkArabhAsuraH / prAdUrbhUyA'maro bhUpa-mityuvAca kRtAJjaliH / / 389 / / dharmAJcAlayituM megha-rathaM nezAH surA api / iti te stutimIzAna-zakreNoktAmasAsahiH / / 390 / / adhiSThAya khagau vairA-dyudhyamAnAvimau svayam / akArSa tvatparIkSArtha-mahametanmahIpate ! / / 391 / / (yugmam) tanmahAsatva ! dhanyastvaM, yastrAtuM prANinaM param / priyAnapi nijaprANAM-stRNAyApi na manyase ! / / 392 / / ityuktvA taM nRpaM sajaM, vidhAya svaryayo suraH / mantryAdayo'pi tadvIkSya, vismayaM dadhurucakaiH / / 393 / / 1. bhAreNa / 748 ||sil Join Education international For Personal & Private Use Only
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 749 TTTTT devaH ko'sau purA kiJca pakSiNorvairametayoH ? / atheti pRSTastairbhUpo 'vadhijJAnI jagAvidam / / 394 / / rAmo'parAjitAhvo'haM prAgbhave paJcame'bhavam / asau dRDharatho'nantavIryAkhyo'bhUttadA hariH / / 395 / / prativiSNurdamitAri-stadA''vAbhyAM hato'bhavat / bhave bhrAntvA sa devo'sau babhUvAjJAnakaSTataH / / 396 / / (anyacca) jambUdvIpasyairavate, padminISaNDapattane / sAgaradattebhyasutA- vabhUtAM dhananandanau / / 397 / / vANijyAya gatau tau ca pure nAgapure'nyadA / gRdhrAviva kravyapiNDaM ratnamekamapazyatAm / / 398 / / sodarAvapyayudhyetAM tasya ratnasya lipsayA / ekadravyAbhilASo hi, paramaM vairakAraNam / / 399 / / nadItIre yudhyamAnau, tantrade patitau ca tau / mRtvA'bhUtAM mahATavyAM, zyenapArApatAvimau / / 400 / / tena prAgbhavavaireNa, yudhyamAnAvihApyamU / adhiSThAya sa gIrvANazcakre'smAkaM parIkSaNam / / 401 / / tatkSoNIzavacaH zrutvA, pakSiNAvapi tau kSaNAt / jAtismaraNamAsAdya, svavAcetyUcaturnRpam / / 402 / / ratnavanRtvamapyAvAM, tadA lobhena hAritau / yathArhaM dharmamAdizyA - 'nugRhNAtvadhunA bhavAn ! / / 403 / / tadvijJAyAvadhijJAnA-drAjJAnazanamIritam / prapadya to vipadyAzu, jAtau bhavanapau surau / / 404 / / kRtASTamaM megharathaM pratimAsthitamanyadA / tubhyaM namo'stviti vada- trIzAnendro'namanmudA / / 405 / / 9. mAMsapiNDam / For Personal & Private Use Only 2 le loo loo le lel saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 749
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 750 list saMvatIyanAma aSTAdazamadhyayanam lall llell islil tvayA'pi vizvavandyena, ko'sau svAminnamaskRtaH / mahiSIbhistadA caivaM, pRSTaH sa harirityavak / / 406 / / nagaryAM puNDarIkiNyAM, zrImegharathapArthivam / pratimAsthaM bhAvijinaM, vIkSya bhaktyAhamAnamam / / 407 / / dhyAnasthitaM mahAsatva-mamuM merumiva sthiram / zaktAzcAlayituM naiva, sendrA api surAsurAH / / 408 / / tanmahiSyau surUpAti-rUpe tAM tasya varNanAm / asahiSNU tadA tatrA-''gAtAM tatkSobhahetave / / 409 / / kAmapAdapakulyAbhAH, kAminIste vicakratuH / anukUlopasargAstA, iti prArebhire tataH / / 410 / / kaTAkSavizikhaiH kAci-dakSA lakSIcakAra tam / kA'pi bhrUvibhramAna subhra-vidadhe pidadhe trapAm / / 411 / / pInastanI stanau 'zAta-kumbhakumbhAvivonnatI / kApi prAkAzayatkeza-pAzodvandhanakaitavAt / / 412 / / trivalIlalitaM madhyaM, su madhyA kApyadarzayat / kApi vApIsanAbhiM ca, nAbhiM prAkaTayanmuhuH / / 413 / / asminnakhapade kAJcI-dAma mAM bahu bAdhate / mAyayeti mahArohA-rohaM kApi sphuTaM vyadhAt / / 414 / / hale ! 'linA kiM daSTAha-miheti vyapadezata: / utkSipya kApi saMvyAna-mUrvormUlamadIdRzat / / 415 / / zRGgArazAkhipuSpAbhaM, kAcidasmerayat smitam / kAcijagau ca gItAni, vikArAGkuravAridAn / / 416 / / kathAmakathayat kApi, priyayogaviyogayoH / svAnubhUtA ratakrIDA, varNinI kApyavarNayat / / 417 / / 1. zAtakumbhakumbhI svarNaghaTo / / 2. saha madhya kaTIbhAgaM yasyAH sA sumadhyA strItyarthaH / / 3. saMvyAnaM vastramutkSipya UryAnayormUlamadIdRzat / / al llol ||Gll Viral lls || ||Gll llel fell liell foll liol 750 isi islil del lel lle For Personal Private Use Only
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 161 uttarAdhyayana sUtram 751 llell Mell saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam isil ell 11 dehi priyaM vacaH saumyadRSTyA vIkSasva naH prabho ! / kaNThe nidhehi ca bhujau, tamityUcuzca kAzcana / / 418 / / kSobhAyeti kRtAstAbhiH, kuceSTA nikhilAM nizAm / pratyutAdIpayat dhyAnaM, tasyA''pa iva vADavam / / 419 / / mero vAtyA ivorvIze, moghAstA vikRtAH striyaH / tataH saMhatya te devyo, natvA taM divamIyatuH / / 420 / / nizAvRttena tenAtha, pRthvInAtho viraktadhIH / pratimAM pArayitvAgA-tsvadhAmA'pratimakSamaH / / 421 / / tatrAtha samavAsArSI-jino ghanaratho'nyadA / taM cAyAtaM nizamyAgA-tsAnujo vandituM nRpaH / / 422 / / vairAgyamAtaraM zrutvA, dezanAM sa gRhaM gataH / rAjyametadgRhANeti rAjA'varajamabravIt / / 423 / / tvAmanupravrajiSyAmi, kRtaM rAjyena tanmama / tenetyukto'tha pRthvIzo, rAjye'sthApayadAtmajam / / 424 / / sAkaM dRDharathenAtha, sutAnAM saptabhiH zataiH / rAjJAM catuHsahasyA ca, gatvA tIrthaGkarAntikam / / 425 / / svIcakAra parivrajyAM, zrImegharathapArthivaH / adhItyaikAdazAGgAni, vijahAra ca bhUtale / / 426 / / (yugmam) viMzatyA sthAnakairarha-tsiddhasevAdibhiH zubhaiH / tIrthakRnnAma satkarma, so'rjayAmAsa sArjava: / / 427 / / so'tha kRtvA sAdhusiMhaH, siMhaniSkrIDitaM tapaH / pUrvalakSaM yAvadugraM, pAlayitvA ca saMyamam / / 428 / / AruhyAmbaratilake, girAvanazanaM zritaH / AyuHkSayeNa sarvArtha-siddhe jajJe sudhAzanaH / / 429 / / 751 ||sil in Education For Personal Private Use Only
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ lish uttarAdhyayana sUtram 752 IIsil isi saMyatIyanAma aSTAdaza|| madhyayanam tadvAndhavo'pi samaye, kiyatyapi gate sati / 'prAyaM prapadya tatraiva, vimAne'jani nirjaraH / / 430 / / athAstyatreva bharate, bharitaM vipuladdhibhiH / puraM purandarapuro-pamaM zrIhastinApuram / / 431 / / vizvaseno mahAsena-senAjitvarasainikaH / tatrAsIddhUmisutrA'mA-'lakAyAmiva yakSarAT / / 432 / / svAhA svAhA'priyasyaivA-'cirA tasya mahiSyabhUt / rUpanirjita paulomI, zIlAlaGkArazAlinI / / 433 / / jIvo megharathasyA'tha, cyutvA sarvArthasiddhataH / AgAt zrIacirAdevyAH, kukSau haMsa ivAmbuje / / 434 / / caturdaza mahAsvapnAn, sukhasuptA tadA ca sA / mukhe pravizato'pazya-tprazasyAkAradhAriNaH / / 435 / / tayA'tha pRthivInAthaH, pRSTaH svapnArthamityavak / "sArvo vA 'sArvabhaumo vA, bhAvI tava sutaH priye ! / / 436 / / prAgjAtaM zAnti kAzAntaM, mArirogAdikaM tadA / prabhuprabhAvAdazivaM, zazAma kurumaNDale / / 437 / / garbhakAle'tha sampUrNe, nizIthasamaye sukham / suSuve sA sutaM rAjJI, svarNavarNa mRgadhvajam / / 438 / / trailokye'pi mahodyoto, nArakANAM sukhaM tathA / kSaNaM tadAbhUnnityaM hi, jinakalyANakeSvadaH ! / / 439 / / jJAtvA'thAsanakampena, jinajanmA''gatA drutam / SaTpaJcAzadikkumAryaH, sUtikarmANi cakrire / / 440 / / athAsanAsthairyadattA-'vadhijJAnopayogataH / jJAtvA'rhajanma zakro'pi, tatrAgAtsaparicchadaH / / 441 / / 1 anazanam / / 2 indraH / / 3 apraiH / / 4 indrANI / / 5 arhan sarvajJaH tIrthakara iti yAvat / / 6 cakrI / / 7 zAntikena zAntikareNApi pUjAdividhAnena azAntamityarthaH / / // 752 IAS lish in Education For Personal Private Use Only
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 753 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ||sil natvA jinaM jinAmbAM ca, jJApayitvA'bhidhAM nijAm / dattvA'vasvApinI devyAH, prabho rUpAntaraM nyadhAt / / 442 / / paJcarUpANi kRtvA'tha, tenaikena jinezvaram / dvAbhyAM ca cAmare tAbhyA-mekena chatramudvahan / / 443 / / ekena ca puro vajra-mutkSipan maghavA kSaNAt / jagAma merumaulisthA-'tipANDukambalAM zilAm / / 444 / / (yugmam) aGkanyastajinastatrA-'dhyAsta siMhAsanaM hariH / anye'pi vAsavAH sarve, tatraiyuzcalitAsanAH / / 445 / / tatastIrthodakestIrtha-karaM prAgacyutAdhipaH / abhyaSiJcattadanu ca, kramAdanye'pi vAsavaH / / 446 / / athezAnaprabhoraGke, jinaM vinyasya vajrabhRt / prabhozcaturtA pArzveSu, vicakre caturo vRSAn / / 447 / / tadviSANodgatIraiH, strapayAmAsa sa prabhum / gandhamAlyavibhUSAbhiH, pUjayitvA'stavIca tam / / 448 / / athAdAya jinaM zakro-'cirAdevyantike'mucat / drAgavasvApinImarha-tpratirUpaM jahAra ca / / 449 / / vinodAya vibhorUGgha, nyasya zrIdAmagaNDakam / ucchIrSake nyadhAdvajrI, kSauma kuNDalayAmale / / 450 / / jine jinajananyAM ca, yo durdhyAsyati durmatiH / tanmauli saptadhA bhAvI, Arjakasyeva maJjarI ! / / 451 / / ityuddhoSya surerindraH, svarNaratnAdivarSaNam / zrIdena kArayitvA ca, dvIpe nandIzvare yayau / / 452 / / (yugmam) tatra zAzvatacaityeSu, zakro'nye'pi ca vAsavAH / aSTAhnikotsavaM kRtvA, sthAnaM nijanijaM yayuH / / 453 / / vardhApitotha dAsIbhi-bhUpatiH putrajanmanA / tAbhyo dattvA bhUri dAnaM, prAjyaM cakre mahotsavam / / 454 / / 753 oll Isl Isl For Personal Private Use Only
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 754 // saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isl | lel ||sil fell garbhasthe'smin sute zAnti-razivAnAmabhUddhavi / iti kSitipatiH zAnti-riti tasyAbhiSAM vyadhAt / / 455 / / nihitaM hariNAGguSTe, piban pIyUSamanvaham / advaitarUpatejaH zrI-rvavRdhe'tha jagatpatiH / / 456 / / pazyatorAliGgatozca, maulAvAjighratozca tam / pitroH sukhamabhUd brahma-magnayoriva nistulam / / 457 / / nizamya manmanAlApAM-stasyeSTAn dhusadAmapi / pitarau pItapIyUSA-vivAtyarthamatuSyatAm / / 458 / / bhUpagehAGgaNaM svAmI, kramacaGkramaNaH kramAt / alaJcakAra caTulai:, kalpadrurivajaGgamaH / / 459 / / zizubhUtaiH samaM deve-'zcalacUlAJcalo vibhuH / pAMzulIlAM vyadhAdramyA, zaizave zobhate hyadaH / / 460 / / kramAza svavapuryogA-dyauvanaM bhUSayanvibhuH / catvAriMzaddhanustuGgo, vizvaM vizvamamodayat ! / / 461 / / pitrorAjJetyupAyaMsta, jino rAjAGgajAstataH / yazomatyAdikA dhanya-manyAstAdRgdhavAptitaH / / 462 / / yAteSvabdasahasreSu, janmataH paJcaviMzatau / rAjA rAjye nyasya zAntiM, nijaM kAryamasAdhayat / / 463 / / jino'pi bubhuje bhogAn, purandhrIbhiH sahottamAn / karmabhogaphalaM hyeva-mevApaiti nikAcitam / / 464 / / jIvo dRDharathasyAtha, sarvArthAdanyadA cyutaH / AgAdyazomatIkukSau, svapne cakraM pradarzayan / / 465 / / pRSTastayA'tha svapnArthaM, jagAdeti jagatpatiH / tava devI suto bhAvI, jaGgamaM vizvamaNDanam / / 466 / / Isl leil llall llell foll 16 llell 16ll Isl !el Mel licil lal foll licell lisil llel Mell calo'sthira palAyA mastakamadhyazikhAyA AcalaH prAntabhAgo yasya sa tathA / / 754 Pall Nell liell foll liell Isil liell Jell lisil Isl Neww.jainelibrary.org in Econ For Personal Private Use Only
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell llell uttarAdhyayana sUtram 755 Holl saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ller lasil ell Woli fall Mail pUrNeca samaye putraM suSuve sA sulakSaNam / svAmisvapnAnusArAttaM, cakre cakrAyudhAbhidham / / 467 / / krameNa varddhamAno'tha, sopi yauvanamAsadat / bahvInRpatiputrIzca, paryaNaiSIt svayaMvarAH / / 468 / / nRpatve'pi sahasreSu, zaradAM paJcaviMzatau / gateSu zastrazAlAyAM, cakraM prAdurabhUt prabhoH / / 469 / / cakrapUjAM kArayitvA, tatastadanugo vibhuH / lIlayA sAdhayAmAsa, SaTakhaNDamapi bhAratam / / 470 / / dvAtriMzatA sahasrairbhU-bhujAM sevitapatkajaH / kRtArizAntiH zrIzAnti-hastinApuramAyayau / / 471 / / tato devaidevaizca, svAmino dvAdazAbdikaH / cakre cakritvAbhiSeko, modayan jagatIjanam / / 472 / / athAnta:purakAntAva-cakravartizriyaM prabhuH / bhuJjAno vyatyagAdabda-sahasrAnpaJcaviMzatim / / 473 / / tIrthaM pravarttayetyukto, lokAntikasurairatha / nirnidAnaM dadau dAna-mAbdikaM jagadIzvaraH / / 474 / / rAjye cakrAyudhaM nyasya, sarvArthI zibikAM zritaH / surAsuranarAdhIza-kRtaniSkramaNotsavaH / / 475 / / gatvAsahasrAmravaNe, yApyayAnAdavAtarat / samaM rAjJAM sahasreNa, prAvAjIJca jinezvaraH / / 476 / / (yugmam) lebhe manaHparyayAhU, turyajJAnaM prabhustadA / vijahAra ca bhUpIThe-'pratibaddhaH samIravat / / 477 / / varSAnte ca punaH prAptaH, sahasrAmravaNaM vibhuH / zukladhyAnaM zritaH prApa, kevalajJAnamujvalam / / 478 / / tata Asanakampena, tatrA''yAtAH surAsurAH / cakruH samavasaraNaM, prAkAratrayamaJjulam / / 479 / / lal ell Isl Isll Isl llsil llsil Ioll 755 liGll IIoll Ioll loll For Personal & Private Use Only
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 756 usl saMyatIyanAma aSTAdaza ISM madhyayanam ||6 ish pUrvadvAreNa tatrAtha, pravizya bhuvanaprabhuH / dharmamAkhyAtumArebhe, pUrvasiMhAsanasthitaH / / 480 / / tadA ca vyantaraiH svAmi-pratimAstridizaM kRtAH / prabhuprabhAvAttadanu-rUparUpatvamAsadana / / 481 / / udyAnapAlakAH sadya-stato gatvA nyavedayan / svAminaH kevalotpatti, cakrAyudhamahIbhuje / / 482 / / tatastebhyaH prItidAnaM, datvA sotyarthamutsukaH / gatvA natvA jinaM stutvA-'zrISIddharma samAhitaH / / 483 / / dezanAnte jinaM natvA, provAceti mahIpatiH / diSTyA dRSTo'si nAtha ! tvaM, kAruNyAmRtasAgaraH / / 484 / / asmAcchalAnviSo bhIta-bhItaM mAM bhavarAkSasAt / dIkSArakSApradAnenA-'nugRhANa drutaM vibho ! / / 485 / / Jell svAminA'numataH so'tha, rAjyaM nyasyAGgaje nije / paJcatriMzannRpayutaH, prAvrAjIjinasannidhau / / 486 / / tAMzca SaTtriMzataM zAnti-nAtho gaNadharAn vyadhAt / tripadyA anusAreNa, dvAdazAGgIvidhAyinaH / / 487 / / narA nAryazca bahavo-'pare'pi prAvrajastadA / zrAddhAH kepyabhavaMzceti, tIrthaM tIrthaGkaro'karot / / 488 / / dhvaMsayan durmatadhvAntaM, bhavyAbjAni prabodhayan / vyomni bhAsvAniva svAmI, vijahAra ciraM bhuvi / / 489 / / Mall zramaNAnAM sahasrANi, dvASaSTirabhavan vibhoH / ekaSaSTiH sahasrANi, sAdhvInAM SaT zatAni ca / / 490 / / Nell lakSadvayaM ca navati-sahasrADhyamupAsakAH / lakSatrayaM trinavati-sahasrAgramupAsikAH / / 491 / / Nell Me 1 samavAyAGgAbhiprAyeNa zrIzAntinAthasya navatirgaNadharA dRzyante, SaTtriMzajhAvazyakAdibahupranthAbhiprAyeNa, tadatra tatvaM kevalino vidantIti dhyeyam / / Ill Ioll ||boll all lioll oil 16ll llell sil lish Msll lel 756 loll Wol ||Gl Nell Mail lol in Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 757 Isl lall ||sll saGgho guNodadhiriti, prabhorjajJe caturvidhaH / dharma prabhAvayantru-zcaturbhedaM caturdizam / / 492 / / dIkSAdinAt prabhRtyabda-sahasrAnpaJcaviMzatim / vihRtya bhuvi sammeta-parvataM bhagavAnagAt / / 493 / / tatra cAnazanaM sArddha, sAdhUnAM navabhiH zataiH / prabhuH prapadya mAsena, siddhisodhamabhUSayat / / 494 / / kaumAre maNDalItve ca, cakritve saMyame'pi ca / lakSaturyAMza ityabda-lakSAyurabhavadvibhoH / / 495 / / zAntatrilokavRjinasya jinasya zAnte-zcakre vimuktimahimAtha surAsurezaiH / cakrAyudho'pi bhagavAn vRtakevalazrI-bheMje'nyadA priyatamAM zubhasiddhilakSmIm / / 496 / / iti zAntinAthacaritalezaH / / 38 / / ikkhAgarAyavasabho kuMthU nAma narAhivo / vikkhAyakittI bhayavaM, patto gaimaNuttaraM / / 39 / / vyAkhyA - spaSTaM, kathAlezastvevam - atraiva jambUdvIpe prAga-videheSu purA'bhavat / Avartavijaye khaGgi-puryA siMhAvaho nRpaH / / 1 / / so'nyadA vratamAdatta, saMvarAcAryasannidhau / jinasevAdibhiH sthAnaH, tIrthakRtkarma cArjayat / / 2 / / ciraM pavitraM cAritraM, prapAlyAnazanaM zritaH / AyuH kSayeNa sarvArtha-siddhe so'bhUtsudhAzanaH / / 3 / / itazcAtraiva bharate, pure zrIhastinApure / bhUpo babhUva sUrAtaH, zrIsajJA tasya ca priyA / / 4 / / si Isill Isl llol isi ||oll ilail leel III del lol 757 llell Iol Isil llel lfall lain Education International For Personal & Prive Only
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 758 Isll 6 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam liall lisil lisil llell Mell Hell sil lel ilcil siMhAvahasya jIvo'tha, cyutvA sarvArthasiddhataH / kukSau caturdazasvapnA-''vedito'vAtarat zriyaH / / 5 / / kramAJca sA'sUta sutaM, chAgAvaM kAJcanacchavim / dikkumAryo vyadhustasya, sUtikarma tadA''gatAH / / 6 / / janmAbhiSekaM merau ca, tasyendrAH cakrire'khilAH / tuSTo'nvatiSThapo'pi, putrajanmamahAmahaH / / 7 / / garbhasthe'smin kunthubhAvaM, bhejire nikhilA dviSaH / svapne ca jananI kusthaM ratnastUpaM dadarza yat / / 8 / / tatkunthuriti tasyAkhyA-mutsavairnirmame nRpaH / vizvottaraguNAdhAraH, kramAtsa vavRdhe vibhuH / / 9 / / yauvane rAjakanyA rAT, samaM tenodavAhayat / tasmai vitIrya rAjyaM cA-'nyadA paryavrajatsvayam / / 10 / / zrIkunthusvAminaH prAjyaM, rAjyaM pAlayatastataH / cakramAyudhazAlAyA-manyedhurudapadyata / / 11 / / tatazcakrAnugaH sarva, vijigye bharataM prabhuH / cakrizriyaM ca strIratna-mivopabubhuje ciram / / 12 / / atha lokAntikairdevaiH, svayambuddhaH sa bodhitaH / rAjyaM putrAya dAnaM ca, dadau vArSikamarthinAm / / 13 / / tato narendrarindrezca, kRtaniSkramaNotsavaH / Aruhya zibikAM svAmI, sahasrAmravaNaM gataH / / 14 / / mahIpatisahasreNa, saha vratamupAdade / manaHparyayasajhaM ca, turyajJAnaM tadA''sadat / / 15 / / (yugmam) vibhu ruNDapakSIdA-'pramatto viharan bhuvi / AgAt SoDazabhirvaSaH, sahasrAmravaNaM punaH / / 16 / / tatra ca svAminA'vApte, kevale harayo'khilAH / Agatya cakruH samava-saraNaM zaraNaM zriyAm / / 17 / / 758 ||ll lei llel in Economia For Personal Private Use Only
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 759 STDDDDS paJcatriMzaddhanustuGgaH, paJcatriMzatguNADhyayA / girA dideza tatrezo, dharma siMhAsane sthitaH / / 18 / / taM nizamya prabhoH pArzve, prAvrajan bahavo janAH / teSu cAsthApayatpaJca-triMzataM 'gaNino jinaH / / 19 / / SaSTiH sahasrA vratinAM sAdhvInAM te saSaTzatAH / ekonAzItyA sahastrairyuktaM lakSamupAsakAH / / 20 / / ekAzItisahasrAgraM, lakSatrayamupAsikAH / evaM caturvidhassaGghaH, prabhorviharato'bhavat / / 21 / / (yugmam ) kaumArarAjyacakritva cAritreSu samAMzakam / jIvitaM paJcanavati - sahasrAbdAnyabhUdvibhoH / / 22 / / samaM sahasreNa munIzvarANAM, sammetazaile'nazanaM prapannaH / mAsena so'rhan zivamAsasAda, surezvaraistanmahimA ca cakre / / 23 / / iti zrI kunthunAthakathA / / 39 / / sAgaraMtaM caittA NaM, bharahaM naravarIsaro / arovi arayaMpatto patto gaimaNuttaraM / / 40 / / vyAkhyA - vyaktaM navaraM 'arayaMpattotti' rajasaH karmaNo'bhAvo'rajastatprAptaH, prApto gatimanuttarAm / tadvRttalezastvevamjambUdvIpaprAgvidehe, vatsAhvavijaye'bhavat / niHsImavikramaH sImA puryAM dhanapatirnRpaH / / 1 / / saMvarAhamuneH pArzve, prAvrajat sonyadA mudA / sthAnairarhadbhaktimukhyai-rArjjayajjinanAma ca / / 2 / / ||7|| 1 triMzadgaNadharAn jinaH / iti 'gha' saMjJaka pustake caturthapAdaH / / For Personal & Private Use Only 22222222 || saMyatIyanAma DDDDDDDD aSTAdazamadhyayanam 759 Www.jainelibrary.org
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram llell is saMyatIyanAma sill ||sil aSTAdaza| madhyayanam loll ||sil Mail Mall |Mall Isll lall ||sil 760 foll ciraM taptvA tapastIvra, prapAlya vratamuttamam / prAyaM prapadya sa suro, jajJe graiveyake'ntime / / 3 / / itazca bharate'traiva, zrIhAstinapure'bhavat / rAjA sudarzano loka-darzanAnandidarzanaH / / 4 / / devIsajA'bhavadevI, tasya devIva sundarA / jIvo dhanapatezcyutvA, tasyAH kukSAvavAtarat / / 5 / / caturdaza mahAsvapnAM-stadA rAjJI dadarza sA / jJAnatrayadharastasyA, garbho'pi vavRdhe sukham / / 6 / / kramAza nandanaM nandyA-vartAkSaM kAJcanadyutim / asUta sA mahAdevI, mahAsenamivAdrijA / / 7 / / sUtikarmANi tasyAtha, dikkumAryo vitenire / cakre janmA'bhiSekazcA-'khilairindraiH surAcale / / 8 / / svapne ratnArakaM mAtA-'pazyadityasya pArthivaH / ara ityabhidhAM cakre, kRtvA janmamahotsavam / / 9 / / kramAJca kalayan vRddhi, triMzaJcApobhUghanaH / pitrAjJayA'GgajA rAjJAM, paryaNeSItsa yauvane / / 10 / / anyedyuH piturAdezAt, dadhau rAjyadhuraM jinaH / jAtacakrAdiratnazcA'khilaM bharatamanvazAt / / 11 / / cakrizriyaM cA'nAsakto-'bhuta yogIva bhojanam / lokAntikairbodhitazcA-'nyadA'dAdAnamAbdikam / / 12 / / rAjyaM niyojya putre ca, zibikAsaMsthito vibhuH / yayau sahasrAmravaNaM, surAsuranarairvRtaH / / 13 / / Noll || ll lol lifoll isil sil lell sil 16 .kAttikeyam / 760 I lell llel Rallanesbaryorg in Econ For Personal Private Use Only
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 761 is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam saha rAjasahasreNa, prAvrAjIttatra tIrthakRt / tadA manaHparyayAhva, turyajJAnamavApa ca / / 14 / / 'ibhArAtirivAbhItaH pRthivyAM viharan vibhuH / bhUyo'pyAgAtsahasrAmra-vaNaM saMvatsaraitribhiH / / 15 / / tadA cAbhyudite bhartuH, kevalajJAnabhAskare / 'same sametya samava-saraNaM vAsavA vyadhuH / / 16 / / vANyA yojanagAminyA, sarvabhASAnuyAtayA / pUrvasiMhAsane tatrA-''sitvA dharma jagI jinaH / / 17 / / taM cAkarNya jinAbhyaNe, neke paryavrajana janAH / 'trayastriMzadgaNadharAH, svAminA teSu cakrire / / 18 / / zramaNAnAM prabhoH paJcA-zatsahasrANi jajJire / zramaNInAM puna: SaSTi-sahasrANi mahAtmanAm / / 19 / / lakSaM caturazItyA ca, sahastrairyuktamAstikAH / dvAsaptatisahasrAgraM, lakSatrayamupAsikAH / / 20 / / anugrahItuM bhavino, bhUmau viharato'rhataH / saGghazcaturvidha iti, jajJe guNamaNInidhiH / / 21 / / samabhAgaM kumAratvA-dike sthAnacatuSTaye / AyuzcaturazItyabda-sahasrANi prabhorabhUt / / 22 / / nirvANakAlaM jJAtvA'tha, gatvA sammetaparvate / saha sAdhusahastreNA-'nazanaM vidadhe'dhipaH / / 23 / / ekena mAsena sa sArvasArva-bhaumo mahAnandapadaM tato'gAt / nirvANakAle ca sametya tasya, sarvavitene mahimA surezaiH / / 24 / / iti zrIaranAthakathA / / 40 / / ||slil || || || ||all IIsl IIsl Ifoll Tell HP siMhaH / 2 sarva / 3 trayaviMgaNadharAn teSu cAsthApayat prabhuH / / iti 'pa' pustake / / 761 161 ||6| For Personal & Private Use Only
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mel uttarAdhyayana sUtram 762 lol ||el 6 saMyatIyanAma foll ||oll aSTAdaza madhyayanam Jell llsil sil Isl ell caittA bhArahaM vAsaM, cakkavaTTI mahiDIo / caittA uttame bhoe, mahApaumo tavaM care / / 41 / / vyAkhyA - sugamaM / taJcaritaM tvevam - atraiva bharatakSetre, zrIhAstinapure'bhavat / ikSvAkuvaMzakAsAra-padmaM padmottaraM nRpaH / / 1 / / tasya jvAlAbhidhA rAjJI, babhUva paramArhatA / tasyAzcaikaH suto viSNuH, siMhasvapnena sUcitaH / / 2 / / padmAsadmamahApadma-nAmAnyazca suto'jani / tasyAzcaturdazasvapna-sUcito nicito guNeH / / 3 / / kalAkalApaM sakalaM, kalAcAryAdadhItya tau / dvitIyamadvitIyazrIvayasyaM prApaturvayaH / / 4 / / tatra padyaM jigISutvA-dyauvarAjye nyadhAtpitA / vipreSu prAjJavAjhaitraH, kSatriyeSu hi zasyate / / 5 / / itazcojayinIpuryA, zrIvAsInmahIpatiH / mantri tu tasya namuci-vitaNDApaNDito'bhavat / / 6 / / tasyAM nagaryAmanyedyu-viharan samavAsarat / munisuvratanAthasya, ziSyaH suvratasUrirAT / / 7 / / taM nantuM vrajato vIkSya, porAn sodhoparisthitaH / amI janAH kva yAntIti, namuciM pRSTavAnRpaH / / 8 / / devAdyopavane kepi, zramaNAH santyupAgatAH / tAnantuM yAnti tadbhaktA, ityUce sacivastataH / / 9 / / tatra yAmo vayamapI-tyukte rAjJA'tha so'bravIt / yadyevaM tarhi tatrezaiH, stheyaM madhyasthavRttibhiH / / 10 / / pAkhaNDino'khilAnvAde, svAmin ! jeSyAmi tAnaham / omityuktvA tato rAjA, samantrI tadvanaM yayau / / 11 / / llell llol iell ilell slil Nell ||slil Ioll 16ll 762 ||Gl Poll ||oll llol al Inn Education a l For Personal & Private Use Only
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 763 ||6|| // 7 // p p p dd t Boll 71 prANivadhasthAnAni "paJca zUnA gRhasthasya cUr3I peSaNyupaskaraH / kaNDanI ghodakumbhazca badhyate vAstu vAhayan / / " (manuH) 2 kAmam / / llell dharmaM cedvittha tad brUte-tyUce ca namucirmunIn / kSudro'yamiti vijJAya, te tu tUSNIkatAM dadhuH / / 12 / / tataH sa zAsanaM jainaM, nindannuddizya sadgurUn / gaurayaM kimu vettIti, vyabravItsacivabruvaH / / 13 / / mukhaM kaNDUyate te cet, tatkiJcid brUmahe vayam / atheti gurubhiH prokte, tAnekaH kSullako jagI / / 14 / / anena saha dhRSTena, vaktuM yuktaM na vaH svayam / vijeSye hyahamevAmuM, svapakSaM tadvadatvayam / / 15 / / kruddhaH so'thAvadadveda-bAhyAH zaucavivarjitAH / deze vAsayituM nArhA, yUyaM pakSo'yamastu me / / 16 / / pratyUce kSullako vAri-kumbhazcallI pramArjanI / kaNDaNI peSaNItyuktAH, paJca 'zUnAH zrutiSvaho ! / / 17 / / hi zUnA bhajantyetA, vedabAhyAH ta eva hi / tadvarjitAnAmasmAkaM tatkathaM vedabAhyatA ? / / 18 / / azaucaM tu rataM tasya, sevakazcAzucirmataH / suratAdviratAstasmA - tkasmAdazucayo vayam / / 19 / / niruttarIkRta iti, kSullakena sa dhIsakhaH / vairaM mahadvahan sAdhuSvagAdnehaM nRpAnvitaH / / 20 / / nizAyAM ca munIn hantuM krodhAnyaH sa vane gataH / dhAvannihantumastambhi, devyA nirgranthabhaktayA / / 21 / / prAtazca taM tathA prekSya, vismitA nAgarA narAH / nRpazca dharmaM sUribhyo, nizamyopazamaM yayuH / / 22 / / nindyamAno janaiH sarvai-rvilakSo namucistataH / devyA mukto yayau lajjA - vihasto hastinApuram / / 23 / / For Personal & Private Use Only MOOOT DOES LETOOSTT saMvatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 763
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 764 Jain Education Interdonal so'tha tatra mahApadma-yuvarAjena saGgataH / tadamAtyapadaM prApa, pApo'pi prAcyapuNyataH ! / / 24 / / itazcAsItprAntavAsI, durgamaM durgamAzritaH / nRpaH siMhabalaH siMhaH, iva prabalavikramaH / / 25 / / sa ca pradAyAvaskandaM, padmadeze muhurmuhuH / svadurgaM prAvizattaM ca, grahItuM ko'pi nAzakat / / 26 / / dha siMhabalaM jAnA- syupAyaM kaJcidityatha / pRSTo ruSTena padyena, vedyIti namucirjagau / / 27 / / tato mudA mahApadye nAdiSTaH sa gato drutam / bhaGktvA durgaM siMhabalaM balAdvaddhvA samAyayau / / 28 / / tato varaM vRNISveti proktaH padyena sammadAt / Uce namucirAdAsye, kAle varamamuM vibho ! / / 29 / / tatprapadya ciraM padmo, yauvarAjyamapAlayat / jvAlAdevyA'tha tanmAtrA - 'kAri jainaratho'nyadA / / 30 / / mithyAdRSTistatsapatnI, lakSmIrbrahmarathaM tadA / vidhApyoce nRpaM brahma-rathaH prAg bhramyatAM pure / / 31 / / tato jvAlA'lapaddhUpaM na cejjainaratho'grataH / pure bhramiSyati tadA, kariSye'nazanaM dhruvam / / 32 / / dvayorapi syandanayo-ryAtrAM rAjA'ruNattataH / mAturduHkhena tenAtha, padmo'bhUddhRzamAturaH ! / / 33 / / dadhyau ceti spRhA mAtuH, mAdRze'pi sute sati / vyalIyata manasyeva kadarya zrIrivAvanau ! / / 34 / / suputratvAbhimAnaM hi, kathaGkAraM karotu saH ? / zakto'pi yaH pUrayati, na mAtuH sanmanorathAn ! / / 35 / / kRtaH pitrApi manmAtu- vizeSaH ko'pi na hyaho ! / tanmAnino na me mAnaM, vinehA'vasthitiH zubhA ! / / 36 / / For Personal & Private Use Only ZTTTTTTTT FTTTTTT saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 764
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ m || Isll all 15 uttarAdhyayana sUtram Iroll il saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 765 dhyAtveti supte loke saH, nirgatya svapurAnizi / bhraman svairamaraNyAnta-stApasAzramamAsadat / / 37 / / vallabhAbhyAgataistatra, tApasaiH kRtasatkRtiH / sukhaM pravavRte sthAtuM, mahApadyaH svasadmavat / / 38 / / itazcAjani campAyAM, bhUjAnirjanamejayaH / sa ca kAlena rAjJA''jo, parAbhUtaH palAyata ! / / 39 / / tata: pure bhajyamAne, neshulokaa dizodizam / anta:puramahelAzcA-'ntarA trAtAramAturAH ! / / 40 / / tadA campApate: patnI, naSTA nAgavatI drutam / svaputryA madanAvalyA, samamAgAttamAzramam / / 41 / / tadA ca padmamadanA-valyoranyonyadarzanAt / kSaNAdAvirabhUdrAgo, 'mandAkSaM mandatAM nayan ! / / 42 / / tadvijJAya jagau nAga-vatIti madanAvalIm / puruSe yatratatrA'pi, sute ! kimanurajyase ? / / 43 / / bhAvinI cakriNo mukhya-patnI tvamiti bhASitam / jJAnino vismRtaM kiM te ?, yadbhavasyevamutsukA ! / / 44 / / mithoraktAvimau kArTI, viplavaM meti cintayan / sthAnaM yatheSTaM yAhIti, padyaM kulapati gau / / 45 / / tadAkarNya tataH padyo, niryayau vimanA manAk / abhISTAnAM viyogo hi, mahatAmapi duHsahaH ! / / 46 / / nUnameSA mamaiva strI, bhAvinI bhAvicakriNaH / tatsAdhayitvA bharataM, pariNeSyAmyama kadA? / / 47 / / vidhApyArItacaityaizca, maNDitAmakhilAmilAm / pUrayiSye kadA mAtU, rathayAtrAmanoratham ? ||48 / / lajAm / 2 upadravam / / ill M 16 765 ell lell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana all saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isil Jell llell liell 766 lell liell llell Isil tell llell itthaM manoratharathA-'dhIruDho bhUpabhUstataH / zrIsindhunandanapuro-pavanaM prApa paryaTan / / 49 / / (tribhirvizeSakam) / / tatra codyAnikAyAta-krIDannAgarayoSitAm / nizamya tumulaM hastI, mahAsenamahIzituH / / 50 / / stambhamunmUlya miNThau ca, vyApAdya vyAlatAM gataH / anu tA nAgarIrAgA-drAgAkula iva kSaNAt / / 51 / / (yugmam) tato'tibhItA nazitu-manIzAstAH striyo'khilAH / pUJcakruriti yo hyatra, vIro'smAnpAtu pAtu saH ! / / 52 / / tAzca pUtkurvatI: prekSya, padyo vyAlaM tatarja tam / avaliSTa tataH so'pi, tamprati pratighAkula: / / 53 / / tamAyAntaM skhalayituM, paTaM padyo'ntarA'kSipat / mo'yamiti tatrApi, krodhAndhaH prAharatkarI ! / / 54 / / kolAhalaistadA cograiH, pauraloko'khilo'milat / mahAsenamahIzazca, samaM sAmantamantribhiH / / 55 / / kruddhAtkAlAdiva vyAlA-dasmAdapasarAzu bhoH ! / mahApadyaM mahAsena, ityudvAhustadA'vadat / / 56 / / padma: smAha mahArAja !, pazya svacchamanA kSaNam / mattaM mataGgajamamUM, vazIkurve vazAmiva ! / / 57 / / ityuktvA tADito muSTyA, tena sa nyagmukho gajaH / yAvanmuktvA paTIvedhaM, taM grahItuM samutthitaH / / 58 / / tAvatsa vidyudutkSipta-karaNenAruroha tam / ciraM cAkhedayatpANi-pAdAGguSTavacokazaH / / 59 / / taM ca vyAlaM kalabhavat, krIDayantaM samIkSya tam / vismayaM bhejire paurA, nRpatizca vaco'tigam ! / / 60 / / liell lleli Isll lisil |IGll likel tell llell lall l/6ll llel Isl llell lol llsil llell Isll lell lol lll 1161 ||7|| 766 sill || | Jain Edicion intella For Personal & Private Use Only itatiww.jainelibrary.org
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 767 Jain Education Inte SESCANS // datvA hastipakAyAtha, hastinaM taM vazIkRtam / bhUdharAdiva 'pArindraH, padmastasmAdavAtarat / / 61 / / dhAnA sthAnAca taM zreSTha kulabhUriti bhUpatiH / nizcikAya nijaM dhAma, ninAya ca sagauravam / / 62 / / tasmai kRtopacArAya, dadau kanyAzataM nRpaH / puNyairagaNyairjAmAtA, prApyate khalu tAdRzaH ! / / 63 / / krIDaMstAbhiH samaM nAyaM, vyasmaranmadanAvalIm / bhRGgo lavaGgIbhoge'pi kiM vismarati padminIm ? / / 64 // khecaryA vegavatyA sa, nizi supto'nyadA hRtaH / prabuddho baddhamuSTistAM, kiM re ! mAM harasItyavak ? / / 65 / / sApyUce zUra ! haraNa- kAraNaM zRNu mA kupaH ! / vaitADhyaparvate sUro dayaM nAmAsti satpuram / / 66 / / tatra cendradhanuH saJjJo, vidyate khecarezvaraH / zrIkAntA tadvadhUH putrI, jayacandrA tayoH zubhA / / 67 / / puruSadveSiNI sAbhU-daprApya pravaraM varam / duHkhAkaro hi dakSANAM strINAM hInaH patirbhRzam / / 68 / / paTeSu bharatasthAnAM, rUpANyAlikhya bhUbhujAm / adarzayamahaM tasyai, na kimapyarucatparam / / 69 / / paTe mayA'nyadA rUpaM, tavAlikhya pradarzitam / tasyAzcittamayaskAnta-maNirlohamivAkRSat ! / / 70 / / cedayaM dayito na syAt, tadAhamanalaM zraye / iti pratyazRNotsA'tha, matvA tvAM khalu durlabham ! / / 71 / / tasyAstasyAM pratijJAyAM jJApitAyAM mayA rayAt / tvAmAnetuM tatpitRbhyAM, hRSTAbhyAM prahitAsmyaham / / 72 / / 1. siMhaH / / For Personal & Private Use Only || saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam OSSDDDDD 767 "Miow.jainelibrary.org
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 768 || saMyatIyanAma ||7 aSTAdaza madhyayanam ||s! islil ||sil Isll Holl ll M6l Ifoll ||7| ||6ll ||sil 18 Ilsil tamAnaye na cettarhi, vahnAvahAya yAmyaham / tAmAzvAsayituM kanyA-mityuktvehAgamaM tataH / / 73 / / tAM padmInI modayituM, naye tvAM ca prabhAkaram / tasyA mama ca jIvAtu-stvamevAsi prasIda tat ! / / 74 / / sA'tha taM tadanujJAtA, ninye sUrodayaM puram / vibhAte bhAskaramiva, taM cendradhanurArdhayat / / 75 / / vidadhe yena dhAtrA'sau, tasya syAmanRNA katham ? / dhyAyantImityupAyaMsta, jayacandrAM tatazca saH / / 76 / / tasyAzca mAtulasutau, gaGgAdharamahIdharau / vidyAdharau mahAvidyau, tadvivAhAbhilASiNI / / 77 / / padyena pariNItAM tAM, nizamya samarodyatau / sUrodayapure sarvA-'bhisAreNa samIyatuH / / 78 / / (yugmam) purAnirgatya padyo'pi, vidyAdharacamUvRtaH / tatsainyena samaM yoddhaM, prAvarttata mahAbhujaH / / 79 / / rathI sAdI niSAdI vA, padAtirvA na ko'pi hi / padmasya yuddhyamAnasya, puraH sthAtumabhUtprabhuH / / / 80 / / naiRtenAnilenAbdamiva padmana sarvataH / svasainyaM vIkSya vikSiptaM, khecaro to praNezatuH / / 81 / / tata utpannacakrAdi-ratno jvAlAGgajo balI / SaTkhaNDaM bharatakSetraM, sAdhayAmAsa lIlayA / / 82 / / strIratnavarjA sa prApa, sakalAM cakrisampadam / vinA tu madanAvalyA, mene tAmapi nIrasAm / / 83 / / tataH sa krIDayA'nyedyu-rgatastaM tApasAzramam / saJcakre tApasaizcAru-phalapuSpAdidAyibhiH / / 84 / / janamejayarAjo'pi, bhramaMstatrAgatastadA / dadau tasmai nijAM putrI, mudito madanAvalIm / / 85 / / Poll Mall wood wod Nar llel fell ell ||51 768 Ish ||sil lll ||7|| For Personal & Private Use Only www.nebenyora
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 769 sil saMyatIyanAma Ifoll iall aSTAdaza||all madhyayanam Mall IMoll all lioil lifal Ivall all llel lioil i tatazcakriramA pUrNA, kalayan svapuraM gataH / bhUnyastamauliH pitarau, hRSTo hRSTau nanAma saH / / 86 / / AkarNaya karNapIyUSaM, sUnovRttAntamadbhutam / lakSmI ca tAdRzIM vIkSya, pitarAvatyahRSyatAm / / 87 / / tadA ca suvratAcAryAH, ziSyAH zrIsuvratArhataH / viharantaH pure tatra, sametya samavAsaran / / 8 / / tAMzca zrutvA nRpo gatvA, nanAma saparicchadaH / dezanAM cAzRNonmoha-himApoharaviprabhAm / / 89 / / vratAya yAvadAyAmi, rAjye vinyasya nandanam / tAvatpUjyairiha stheya-mathetyUce nRpo gurUn / / 90 / / vilambanIyaM nArthe'smi-niti prokto'tha sUribhiH / praviveza vizAmIza-stAnpraNamya nijaM puram / / 91 / / AkArya mantrIsAmanta-mukhyaM parijanaM nijam / putraM ca viSNunAmAnaM, padyottaranRpo'vadat / / 92 / / zrutvA zrIsuvratAcAryA-tsaMsArAsAratAmaham / manye svaM vaJcitaM kAla-miyantaM vratamantarA ! / / 13 / / adyaiva tadupAdAsye, vrataM zrIsuvratAntike / rAjye tu nidadhe viSNu-kumAraM sphAravikramam / / 94 / / viSNurjagau vibho ! bhogaiH, kiM kimpAkaphalopamaiH ? / moghIkartumaghaM dIkSA-mAdAsyehaM tvayA saha ! / / 95 / / rAjyamAdatsva vatseda-mityAhUyAtha sAgraham / padmaM padyottaro'vAdI-ttata: so'pyevamabravIt / / 96 / / prabhaviSNuH prabho ! viSNu-rasau rAjye'bhiSicyatAm / zrayiSye yuvarAjatva-masya zasyamahaM punaH ! / / 97 / / bhUpaH proceyamukto'pi, rAjyaM nAditsate kRtin ! / Aditsate tu pravrajyAM, mayA saha mahAzayaH ! / / 98 / / IISH M pk Iol IMG IGN || Isl lloll liall Hell Ifoll llel in Education International For Personal & Private Use Only
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ liell llll || saMyatIyanAma uttarAdhyayana sUtram 770 foll aSTAdazallell llell madhyayanam ilell Nell kRtamaunaM tataH padyaM, rAjye nyasyotsavairnRpaH / suvratAcAryapAdAnte, prAvrAjIdviSNunA samam / / 99 / / padmacakrI tataH sarvaiH, pUjyamAnaM janaiH pure / rathamabhramayajjaina, jananyA janayanmudam / / 100 / / cakre svavaMzavajjaina-zAsanasyonnatiM ca saH / bhejire bahavo bhavyA-stataH zAsanamArhatam / / 101 / / uccaizcaityAni jainAni, grAmAkarapurAdiSu / koTizaH kArayAmAsa, sa cakrI paramArhataH / / 102 / / kevalaM prApya kaivalyaM, prApa padmottaro'nyadA / lebhe viSNukumArastu, labdhI kA mahAtapAH ! / / 103 / / svarNazaila ivottuGgo, vyomagAmI suparNavat / bahurUpa: sura iva, kandarpa iva rUpavAn / / 104 / / ityAdyanekAvasthAvAn, bhavituM prababhUva saH / nanvabhUllabdhibhogo hi, vinA hetuM na yoginAm ! / / 105 / / te'nyedyuH suvratAcAryA, bhUrisaMyatasaMyutAH / zrIhastinApure tasthu-varSAtikramahetave / / 106 / / jJAtvA tAnnamuci: prAcya-vairazuddhividhitsayA / dehi me taM varaM svAmi-niti paya vyajijJapat / / 107 / / yathAkAmaM vRNuSleti, rAjJA prokto'bravIJca saH / yajJaM yakSyAmi, tadrAjyaM, tatprAntAvadhi dehi me / / 108 / / satyasandhastato rAjye, nidhAya namuciM drutam / zuddhAntarAtmA zuddhAntamadhyamadhyAsta cakrabhRt / / 109 / / tata: purAdvahirgatvA, namuciryajJapATake / mAyayA dIkSito jajJe, 'bakoTa iva kUTadhI: ! / / 110 / / antaH puramadhye / / 2 bakaH / / NEW ||7|| |lol || NEW Isl lloll leil H 1 |Gll virail 16 770 Isl Illl Gll in Education International For Personal & Private Use Only " "
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ areer uttarAdhyayana sUtram 771 ki saMyatIyanAma in aSTAdazaIoll madhyayanam Ill ISi lel foll ||7|| ||si llsil llol foll lal rAjye'bhiSiktaM taM vardhA-payituM nikhilA: prajAH / liGginazcAkhilA jaina-munivarjA: samAyayuH / / 111 / / sarvepyAguliGgino mAM, na punaH zvetabhikSavaH / pravadaniti mAtsaryA-ttacchidraM sa puro'karot / / 112 / / AkArya suvratAcAryA-nanAryo vyAharaJca saH / rAjA yaH syAdyadA so'bhi-gamyate liGgibhistadA / / 113 / / tapovanAni hi mApa-rakSyANIti tapasvinaH / bhUpAlamupatiSThante, lokasthitiriyaM khalu / / 114 / / stabdhA yUyaM tu maryAdA-vikalA mama nindakA: / tanme rAjye na yuSmAbhiH, stheyaM gantavyamanyataH / / 115 / / sthAtA yastviha vo madhye, dhruvaM vadhyaH sa me zaThaH / saMvAsayati vaH ko hi, lokarAjavirodhinaH / / 116 / / sUrirUce na na: kalpa, iti nopAgatA vayam / tavA'bhiSeke na puna-nindAmaH kaJcidapyaho ! / / 117 / / kudhIH kruddho'bhyadhAtso'tha, paryAptaM bahubhASitaiH / saptAhopari dRSTAn vo, ghAtayiSyAmi cauravat ! / / 118 / / tataH svasthAmAgatya, munInAhUya sUrayaH / atha kiM kAryamityUcu-steSvekaH sAdhurityavak / / 119 / / sudustapaM tapastepe, SaSTiM varSazatAni yaH / sa hi viSNukumArarSi-marau samprati varttate / / 120 / / padmAgrajaH sa iti ta-girA'sau zAntimeSyati / yAtu ko'pi tamAnetuM, tadvidyAlabdhimAnmuniH / / 121 / / Uce'thAnyo yativyomnA, gantuM tatrAsmyahaM kSamaH / na tvA''gantuM tato brUta, yadi kArya mayAsti vaH / / 122 / / viSNureva samAnetA, tvAmityukte'tha sUribhiH / utpatya nabhasA viSNu-mupAgatsa muniH kSaNAt / / 123 / / Wel fall IGll llel livall livall felll Hell foll 1ell lel || lil liell liall Isll Isil 771 llell lel llell For Personal Private Use Only
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ uttarAdhyayana sUtram 772 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam taM cAyAntaM vIkSya dadhyA-viti viSNumahAmuniH / saGghakArya mahatrUna-masti kiJcidupasthitam / / 124 / / ihAgacchedasau sAdhu-varSAsu kathamanyathA ? / dhyAyantamiti taM sAdhu-rupetya praNanAma saH / / 125 / / tenAgamanahetau ca, prokte viSNumunirdutam / taM gRhItvA gajapure, gatvA ca prANamadgurUn / / 126 / / agAjha namuceH pArzve, bahubhirmunibhiH samam / vinA namucimurtIzA-dibhiH sarvairanAmi sa: / / 127 / / tato dharmopadezAdi-pUrvamityavadatsa tam / varSAkAlaM yAvadatra, vasantu munayaH pure / / 128 / / svatopyete hi tiSThanti, naikatra samayaM bahuM / varSAsu tu bhuvo bhUri-jantutvAdviharanti na / / 129 / / mahatyasminpure bhikSA-vRttibhiH pracurairapi / asmAdRkSaH saMvasadbhiH, kSatiH kA ? nAma te kRtin ! / / 130 / / purA hi munayo bhUpaiH, praNatA bharatAdibhiH / kuruSe na tathA tvaM ce-nirvAsayasi tAn kutaH ? / / 131 / / zrutveti namuciH kruddho-'vAdItkiM punaruktibhiH ? / nigrahISyAmi vo nUnaM, paJcAhopari vIkSitAn ! / / 132 / / viSNurjagI purodyAne, vasantvete maharSayaH / tataH krudhA'bhyadhAnmantrI, vAkyaiH karkarakarkazaiH / / 133 / / AstAmudyAnaM puraM vA, mama rAjye'pi sarvathA / pAkhaNDipAzaiH pApAzai-rna stheyaM zvetabhikSumiH ! / / 134 / / tanme muJcata rAjyaM drAg, yadi vaH prANitaM priyam / ruSTo viSNurathoce'mi-trayasthAnaM tu dehi naH ! / / 135 / / athAkhyannamucirdattaM, mayA vastripadIpadam / kintu tasmAdvahiyoM vaH, sthAtA sa drAg haniSyate / / 136 / / lol liol ||sil Isi 16ll foll Jell 772 161 Isl JainEducation internatkhal For Personal & Private Use Only
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Isil // saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 773 prAvartata tataH kopA-viSTo viSNuH pravardhitum / maulikuNDalamAlADhyaH, pavicApakRpANabhRt / / 137 / / sphArAnvimuJcanphUtkArAn, kalpAntapadanopamAn / kAzyapI kampayanyAda-dardarairnikhilAmapi / / 138 / / ullAlayanpayorAzIn, zelazRGgANi pAtayan / dhAtrIphalaughavajyoti-zcakramapyapasArayan / / 139 / / kSobhayanvividhai rUpa-devadAnavamAnavAn / vardhamAno'mAnazaktiH, so'bhUnmerusamaH kramAt / / 140 / / (tribhirvizeSakam) prapAtya namuciM pRthvyAM, pUrvAparasamudrayoH / pAdau vinyastavAn viSNu-ralambhUSNurjagajjaye / / 141 / / trilokikSobhamAlokya, zakreNa prahitAstadA / iti karNAntike tasyA-'psarasaH sarasaM jaguH / / 142 / / ' krodho dharmadrumajvAlA-jihvaH svaparadAhakaH / svArthanAzaM vidhatte'tra, datte'mutra ca durgatim / / 143 / / tacchAntarasapIyUSaM, nirapAyaM nipIyatAm / itthaM jaguH purastasya, nanRtuzca prasattaye / / 144 / / mahApadyo'pi tatrAgAt, zaGkAtaGkAkulastadA / ilAtalamilanmauli-staM ca natvaivamabravIt / / 145 / / zrIsaGghAzAtanAM mantri-pAzenAnena nirmitAm / na jJApito'smi kenApI-tyajJAsiSamahaM na hi / / 146 / / kRtasvAnyopatApasya, pApasyA'muSya mantunA / prANasandehamArUDhaM, trAyasva bhuvanatrayam / / 147 / / ityanyepi nRpA devA-surAH saGghastathA'khilaH / taM muni vividhairvAkyaH, sAntvayAmAsuruJcakaiH / / 148 / / maulispRSTakramAMstAMzca, vIkSya viSNuLacintayat / saGgho'sau bhagavAn bhItA-zcAmI padmasurAdayaH / / 149 / / ill ||7|| oll llell sil Mor llsl Isll lisil Isll For Personal Private Use Only Jaloretianelibrary.org
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll Gll uttarAdhyayana- sUtram 774 lel llel 116ll llell llell lisil sil Nell kopApahArahetormA, sAntvayanti muhurmuhuH / mAnyaH saGgho'nukampyAzca, padmadevAdayo'pi me / / 150 / / (yugmam) saMyatIyanAma dhyAtveti vRddhi saMhRtya, pUrvAvastho'janiSTa saH / tatastrivikrama iti, khyAtiM ca prApa sarvagAm / / 151 / / aSTAdazamumoca namuciM viSNu-muniH saGghoparodhataH / taM dhIsakhAdhama padma-cakrI tu niravAsayat / / 152 / / madhyayanam saGghakAryaM vidhAyeti, zAnto viSNurmahAmuniH / AlocitapratikrAntastIvra taptvA tapazciram / / 153 / / utpannakevalaH prApa, mahAnandapadaM kramAt / cakripayAM ca padmo'pi, bubhuje rucirA ciram / / 154 / / (yugmam) || santyajya rAjyamanyedyuH, parivrajyA'ntike guroH / sa dazAbdasahasrANi, tIvra vratamapAlayat / / 155 / / islil triMzadvarSasahasrAyuHzcApAnviMzatimutrataH / mahAmahA mahApadma-mahArAjo babhUva saH / / 156 / / tIvrastapobhirghanaghAtighAtaM, nirmAya nirmAyacaritracAruH / sa kevalajJAnamavApya vApI, zreya:sudhAyAH zrayatisma siddhim / / 157 / / iti zrImahApadmacakrikathA / / 41 / / egachattaM pasAhittA, mahiM mANanisUraNo / hariseNo maNussiMdo, patto gaimaNuttaraM / / 42 / / ilsi vyAkhyA - ekaM chatraM rAjacihnamastyasyAmityekachatrA tAM, avidyamAnAparanRpAmityarthaH / mahIM pRthvI prasAdhya vazIkRtyeti sambandhaH / // Mell 'mANanisUraNotti' dRptArAtidarpadalana:, hariSeNo manuSyendraH prApto gatimanuttarAm / tadvRttalezastvayam - 774 lei ||7|| llell Mel Hell sil Jain Education in 16 Mollowiainelibrary.org Han For Personal & Private Use Only
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 775 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Islil lall ||all atraiva bharatakSetre, pure kAmpIlyanAmani / mahAharirabhUdbhUmA-nmerAhvAnA ca tatpriyA / / 1 / / hariSeNastayoviMzvAnandano nandano'bhavat / caturdazamahAsvapna-sUcito'svapnajinmahAH / / 2 / / kalAkalApamApanno, varddhamAnaH zazIva saH / cApapaJcadazottuGgaH, puNyaM tAruNyamAsadat / / 3 / / rAjyaM prAjyaM pituH prApya, tasya pAlayata: sataH / ratnAnyutpedire'nyedyu-zcakrAdIni caturdaza / / 4 / / tataH sa sAdhayAmAsa, SaTkhaNDamapi bhAratam / jAtacakritvAbhiSeko, bhogAMzca bubhuje ciram / / 5 / / bhavavAsAdvirakto'tha, laghukarmatayA'nyadA / so'dhyAsIdityasau sampat, prAkpuNyaiH saGgatAsti me / / 6 / / puNyArjanAya bhUyo'pi, prayatnaM vidadhe tataH / vinArjanAM hi kSapite, mUle syAhuHsthatA bhRzam ! / / 7 / / dhyAtveti tanayaM nyasya, rAjye sa vratamAdade / karmakakSamadhAkSIJca, sattapojAtavedasA / / 8 / / samAsahasrANi dazAtivAhya, sarvAyuSA zrIhariSeNacakrI / ghAtikSayAjjJAnamanantamApya, bheje mahAnandamanindyakIrtim / / 9 / / iti zrIhariSeNacakrikathA / / 42 / / atrio rAyasahassehiM, supariJcAi damaM care / jayanAmo jiNakkhAyaM, patto gaimaNuttaraM / / 43 / / vyAkhyA - anvito yukto rAjasahasraH, suSTu zobhanaprakAreNa rAjyAdi tyajatItyevaMzIla: suparityAgI, damaM jinAkhyAtamiti sambandhaH, 'caretti' acArIt / jayanAmA ekAdazacakrI / caritvA ca damaM prApto gatimanuttarAm / tatkathAMzastvayam - sil Nell liool ||oll llsil llsil ||sl lisil Jell Jell Isl Isl Ner 775 JainEducation a l For Personal Private Use Only
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 776 Isil leil Isil atraiva bharate sampad-gRhe rAjagRhe pure / yazaHsudhAsamudro'bhU-tsamudravijayo nRpaH / / 1 / / Moll saMyatIyanAma puNyalAvaNyatAruNyA, zIlAlaGkArazAlinI / vapraH zAliguNAlInAM, vaprA tasya priyA'bhavat / / 2 / / Isll aSTAdaza Toll madhyayanam dviH saptabhirmahAsvapnaiH, sUcito'bhUtsutastayoH / jayAhvayo jayantasya, jayan rUpaM vapuH zriyA / / 3 / / kalindikAsudhAH pItvA, kramAdyauvanamAzritaH / sa dvAdazadhanustuGga, pitryAM rAjyadhurAM dadhau / / 4 / / jAtacakrAdiratnazca, jitaSaTakhaNDabhArataH / bubhuje ramaNIratna-miva cakriramAM ciram / / 5 / / sa cAnyadA bhavodvignaH, saMvignasyAntike guroH / rAjye nidhAya tanayaM, sanayaM prAvrajatsvayam / / 6 / / ils sarvAyuSA trInatigamya samyak, samAsahasrAn jayacakravartI / tapo'nile: karmaghanAnapAsya, prApyottamaM jJAnamavApa muktim / / 7 / / iti zrIjayacakrikathA / / 43 / / ||Gl dasaNNarajaM muiaM, caittA NaM muNI care / dasaNNabhaddo nikkhaMto, sakkhaM sakkeNa coio / / 44 / / vyAkhyA - dazANoM dezastadrAjyaM muditaM pramodavat tyaktvA 'NaM' vAkyAlaGkAre, munizcaret acArIt apratibaddhatayA vyASIdityarthaH / 6 dazArNabhadro niSkrAntaH, sAkSAcchakreNa codito'dhikasampadarzanena dharma prati prerita iti / tatkathA tvevam - zrImaddazArNaviSaye, dazArNapurapattane / dazArNabhadro bhadrANA-mAkaro'bhUnmahIpatiH / / 1 / / 776 ||7 ||ril ||7| lll foll New leon Well ST foll Holl ISM Jain Education allon For Personal & Private Use Only
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ Joil uttarAdhyayana sUtram 777 llol Is saMyatIyanAma all aSTAdaza madhyayanam ||7|| ||6 sa rAjahaMsaH zuddhAtmA, cittAbjeSvavasatsatAm / uvAsa tasya citte tu, dharma eva jinoditaH / / 2 / / jajJire tasya zuddhAnte, rAjya: 'paJcazatAni tAH / yatprApticintayA manye, na nidrAnti sma nirjarAH ! / / 3 / / vArddhArIva tasyAsI-kSamAvyAptikSamAcamU: / lalacena tu maryAdAM, sa gambhIro'mburAzivat / / 4 / / (itazca) varATaviSaye dhAnya-pure dhAnyabharaibhRte / mahattaraH zriyA ko'pi, mahattarasuto'bhavat / / 5 / / kAntA tu tasya kulaTA, gRhanAthe bahirgate / sAnyAsikena kenA'pi, samaM svacchandamAramat / / 6 / / pure tatrA'nyadA''yAtaiH, prArabdhe nATake naTaiH / rAmAveSaM dadhadramyaM, nanartako naTo yuvA / / 7 / / dambhekavijJA vijJAya, kathaJcittaM ca pUruSam / tatrArajyata sA'tyaMtaM, dharSiNI dharmadharSiNI / / 8 / / pratibandho hi 'bandhakyA, vAtyAyA iva na kvacit / yo yuvA dRDhadehazca, tasyAH syAtsa tu vallabhaH ! / / 9 / / tataH sA puMzcalI chatraM, naTapeTakanAyakam / ityuvAca hiyaM hitvA, kAmAndhAnAM hi kA trapA ? / / 10 / / enameSa dadhadveSa, ramate cenmayA samam / tadA dadAmi vaH sAraM, vastraM kiJcinmanoramam / / 11 / / / naTAdhIzo'pi tadvAkyaM, muditaH pratyapadyata / te hi prAya: kuzIlA: syuH, kiM punaH strIbhirarthitAH ! / / 12 / / sampratyAyAtyayaM kintu, tava vezma ka vidyate ? / ityuktA'tha naTezena, sA svasodhamadarzayat / / 13 / / Isi ||6|| lls sAzatAni-iti tu 'gha' saMjJakapustake / / 2 asatI / / 3 asatyAH / / 777 Poll lisil Isi Isi Junction internal For Personal & Private Use Only
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 778 2202222DD taacaatt loo loo US loo cr Jain Education Intional gRhaM gatvA naTakRte, pAyasaM ca papAca sA / strIveSaH so'pi tatrAgA naTezapreSito naTaH / / 14 / / AsitasyA'zituM tasya, puraH sA puMzcalI mudA / sthAlamasthApayadyAvat, prAjyakhaNDAjyapAyasam / / 15 / / tAvatsAMnyAsiko'bhyetya dvAramudghATayetyavak / zanaistaM naTamityUce, tataH sA pAMzulA''kulA / / 16 / / asmiMstilApavarake, gatvA tvaM tiSTha koNake / tayetyuktaH so'pi tatra, pravizya drAg nyalIyata / / 17 / / tayA'thodghATite dvAre, sa rajaskontarA''gataH / kimidaM pAyasApUrNaM, sthAlamastItyuvAca tAm / / 18 / / kSudhitAsmIti bhokSye'hamityukte mAyayA tayA / so'vAdIdayi ! tiSTha tva-mahaM bhokSye bubhukSitaH / / 19 / / ityuditvA balAdyAvajjAro bhoktumupAvizat / dvAraM prakAzayetyUce, tAvadetya gRhAdhipaH / / 20 / / kva yAmIti tataH pRSTA, jAreNa kulaTA'bravIt / tilApavarake gatvA, tiSThAsminnAtidUrataH / / 21 / / koNe'sya tiSThati vyAlaH, kAlaH kAla ivAparaH / tvayA tatra na gantavyaM, tato jIvitamicchatA / / 22 / / omityuktvA tataH so'pi tatrApavarake'vizat / bhUyastamisramizratvA tamisrAbhe divA'pi hi / / 23 / / dvAramudghATayAmAsa tatastvaritamitvarI / viveza vezmani tato, gRheza: saralAzayaH / / 24 / / kSaireyI kimiyaM sthAle, kSiptAstItyabravIcca tAm / uvAca puMzcalI bhuktiM kurve'hamazanAyitA / / 25 / / so'vadanmama gantavyaM, kArye tadbhokSyate mayA / sA proce'dyASTamI tasmAdasnAto bhokSyase katham ? / / 26 / / For Personal & Private Use Only STTTTTTTTTTTTTTISTS taataacaalaa taa taataa saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 778 ll
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 779 saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam sozaMsatsnAta evAha, snAtAyAM tvayi vallabhe / sA'lapanna hyasau dharmo-'smAkaM taditi mA kRthAH / / 27 / / vayaM hi zaivAsteSAM ca, na psAnaM snAnamantarA / tayetyukto'pi sa vyaktaM, balAddhoktuM pracakrame / / 28 / / itazcAhaM kSudhAkSAmaH, kiM tiSThAmIti cintayan / naTaH karAbhyAM saghRSya, phUlakAra tilAnmuhuH / / 29 / / sAMnyAsIkastato'dhyAsI-dasau phUtkurute phaNI / tagRheze'zanAsakte, nazyAmyahamalakSitaH / / 30 / / iti dhyAtvA'pavarakA-nirgatya drAg nanAza saH / samayo'yamiti dhyAyaM-stato'nezanaTo'pi saH / / 31 / / mahattarasutaH prekSya, niryAntau tau narastriyo / kAvetAvityapRcchattAM, svaccha: svacchandacAriNIm / / 32 / / tata utpannadhI: proce, kulaTA kuTilAzayA / asnAto mA tvamaznIyA, ityuktaM prAgmayA hi te / / 33 / / asmadAvasathe'jasra-sevayA vAsito mayA / imAvumAharau naSTA-vasmAdanAnabhojanAt ! / / 34 / / tadAkarNya mayA duSTu, kRtamityanutApavAn / pratyAyAtaH kathamimA-vityUce tAM gRhAdhipaH / / 35 / / gacchatyasau videze ce-drame svairamahaM tadA / dhyAyantIti tato'voca-tsvairiNI pativairiNI / / 36 / / sodyamenaiva sanyAya-marjitaiH pracurairdhanaH / cedayasi caNDIzI, pratyAyAtastadA hi tau / / 37 / / tatprapadya dazANeSu, mahattarasuto yayau / cheko'pi vaJcyate dharma-chadmanA kiM punaH paraH ? / / 38 / / kSetre kasyApi tatrAsau, kurvankAryamupArjayat / daza gadyANakAnsvarNaM, tazAlpamiti nA'tuSat / / 39 / / ||oll lall lisil Ioil || III ||sil MAP 779 llol Isll Non II For Personal & Private Use Only
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 780 pUrI hune hune sa gl // 7 // avidyamAnam / / 11s! tathApi sa prati gRhaM, nivRttaH svapriyAM smaran / madhyAhne kvApi kAntAre, vizazrAma tarostale / / 40 / / itazcApahRto vakra - zikSitAzvena paryaTan / dazArNabhadrabhUpAla- statrAgacchattRSAturaH / / 41 / / AtithyA mahAtmAya- mityantazcintayaMstataH / mahattarAGgajastasmai, payaH peyamaDhaukayat / / 42 / / nRpo'pi pItvA tannIra-mutparyANaM hayaM vyadhAt / kSaNaM vizramya ko'si tva-miti cApRcchadadhvagam / / 43 / / svavRttAnte'tha tenokte, rAjA dadhyau kuzApradhIH / priyAsya nUnamasatI, tattayA vaJcito'styayam / / 44 / / paraM dhArmikatAmasya, vIkSya citrIyate manaH / cikIrSati svadevArddhA masa dvittamupArjya yaH / / 45 / / vidopi sadapi dravyaM, vyayante vyasanAdibhiH / mugdhopyasau tu dharmAya, klizyate'rjayituM dhanam / / 46 / / taddhArmikasya puMso'sya kurve kAM pratyupakriyAm / tasyeti dhyAyataH sainya- mAgAdazvapadAnugam / / 47 / / tato nRpaH sahAdAya, naraM tamupakAriNam / yayau nijaM puraM taM ca, saJcakre bhojanAdinA / / 48 / / tadA cAyuktapuruSa-riti vyajJapi bhUpatiH / purodyAne'dya samava sRto'sti caramo jinaH / / 49 / / tatkarNAmRtamAkarNyo-daJcadromAJcakaJcakaH / nRpo'namajjinaM mauli spRSTabhUstyaktaviSTaraH / / 50 / / datvA dAnaM jIvikA - marhadAgamavAdinAm / bhUbhRnmaNI sahRdaya - grAmaNIrityacintayat / / 51 / / Jain Education Intional For Personal & Private Use Only pUrI pUrI pahala ha saMvatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 780 lal
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 781 Isl Nali saMyatIyanAma Ins|| aSTAdazaIsl madhyayanam ell aslil Isl llel // 7 // ||sil lol tAdRvivekavikalo-'pyasau vaideziko naraH / pupUjayiSati svIya-devAMzcetsarvasampadA / / 52 / / tadA samagrasAmagrI-matAmasmAdRzAM vizAm / vivekinAM vizeSeNa, kartumarhA'rhaNA'rhataH / / 53 / / dhyAtvetyAdizadunIzo, dvipAdyadhikRtAnkRtI / kAryA vizeSAtsAmagrI, prAtarnantuM jagadgurum / / 54 / / vibhAte vandituM sArvaM, sAmantAmAtyanAgarAH / zreSThAM kurvantu sAmagrI-miti cAghoSayat pure / / 55 / / tRNagomayabhasmAdi-sammArjanapavitritam / saMsiktaM candanAmbhobhiH, puSpaprakaracitritam / / 56 / / hRdyaM vandanamAlAbhiH, saddolAbhiriva zriyAm / dhRtAnaGkAnekacandra-miva kumbhezca rAjateH / / 57 / / uditAbdamivAkANDe, dhUpadhUmainirantaraiH / dhRtacakradhanurlakSa-miva mANikyatoraNaiH / / 58 / / abhitaH zobhitaM zreyo-hetubhiH ketukoTibhiH / vimAnavadrAjamAna-raJcitaM cArumaJcakaiH / / 59 / / prArabdhasvasvakarttavyaM, jallamallanaTAdibhiH / svapuraM svarivA'dhyakSa, kSamApo'dhyakSairacIkarat / / 60 / / (paJcabhiH kulakam) prAtazca vidhinA snAtvA, candanAliptabhUghanaH / adUSye devadUSye dve, dadhadbhAsurabhUSaNaH / / 61 / / AtapatreNa pUrNendu-pavitreNa virAjitaH / caturbhizcAmaraivIMjya-mAno DiNDirapANDuraiH / / 62 / / kenApyavandi na yathA, vande jinamahaM tathA / dhyAyanniti mudA'dhyAsta, mahArAjo mahAgajam / / 63 / / (tribhirvizeSakam) 1 anaGkA aGkarahitAH kalaGkarahitA ityarthaH / / Isl Illl ||oll lIsl ICE ||Gll Isl lel Illl Ill 781 Mell lol Jan Education intonal For Personal & Private Use Only
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 782 is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ArUDhasindhurA bhUSA-bandhurAzca sahasrazaH / sAmantAH parivaThThastaM, zakraM sAmAnikA iva / / 64 / / pAdAbhyAM prerito rAja-kuJjareNA'tha kuJjaraH / zanaiH pravavRte gantuM, bhUmibhaGgabhayAdiva ! / / 65 / / sahasrazastadA'nye'pi, vAraNA vairivAraNA: / calAcalopamAzcelu-rmaNimaNDanamaNDitAH / / 66 / / sahodarA: 'saptasaptisaptInAM tatra saptayaH / lakSazaH pupuSurlakSmI, bhUribhUrivibhUSaNAH / / 67 / / Ayuktaharayo hAri-zriyastatra sahasrazaH / rathA didyutire tigma-dyutisyandanasodarA: / / 68 / / nAnAvidhAyudhabhRtaH, pattayo'pavipattayaH / zizriyuH suSamA vIra-koTIrAstatra koTizaH / / 69 / / adhyAsitAni rAjInAM, paJcazatyA pRthak pRthak / rejire yApyayAnAni, sadevIkavimAnavat / / 70 / / prakvaNatkiGkiNIkvANa-mukharIkRtadigmukhAH / abhraMlihA dhvajA rejuH, paJcavarNAH sahasrazaH / / 71 / / AtodyairlakSazo bhambhA-bheriprabhRtibhistadA / yugapadvAditairjajJe, zabdAdvaitamayaM jagat / / 72 / / mudA maGgalavAkyAni, peThurmaGgalapAThakAH / zravaHsudhAzravAgIti-ragAyan gAyanAstadA / / 73 / / vAravadhvo'psara:kalpA, gAyantyo bhagavadguNAn / nRtyaM cakrustadA hRdyaM, puro rAjJaH pade pade / / 74 / / itthaM mahaddhibhirbhavya-jIvAnAM modayanmanaH / siJcan sadbhAvapIyUSaiH, sukRtakSoNi janmanaH / / 75 / / sUryAnvAnAm / / 2 anvAH / / 3 saptazatyA iti tu 'gha' saMjJakapustake / / 4 zivikA pAlakhI-iti bhASA / / 5. janAn / / || Nell ||7|| Isll || Ie1 Jell 782 |ol in Education International For Personal & Private Use Only
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nell ||sl uttarAdhyayana sUtram 783 Hell Well llell |Nell Ill ||6|| lol Neil ||sil Moll kalpadruma ivAtyarthaM, dadAno dAnamarthinAm / AtmAnaM mAnayanmAnA-tpadamutkRSTasampadAm / / 76 / / li saMyatIyanAma paricchadena porezca, mahattarasutena ca / samaM samavasaraNa-samIpaM prApa pArthivaH / / 77 / / (tribhirvizeSakam) Nell aSTAdazauttIryAtha gajAdrAja-kakudAni vimucya saH / jinaM pradakSiNIkRtya, satantro vidhinA'namat / / 78 / / madhyayanam jinAdhIzaM janAdhIzo, harSagadgadayA girA / stotrairmahAthaiH stutvA ca, yathAsthAnamupAvizat / / 79 / / tadA cAvadhinA jJAtvA, rAjastAdRzamAzayam / iti dadhyau haribhakti-raho rAjJo'sya bhUyasI ! / / 8 / / paramatrAbhimAnastu, kartuM nAmuSya yujyate / bhavetribhuvanenA'pi, bhaktiH pUrNA hi nA'rhatAm ! / / 81 / / dhyAtveti hartuM tanmAnaM, sampadutkarSasambhavam / pratibodhayituM taM ca, samAdiSTo biDojasA / / 82 / / catuHSaSTisahasrANi, dvipAnairAvaNAmaraH / sitatvocatvavijita-kailAsAn vyakaronmudA / / 83 / / (yugmam) || pratyekaM dvAdazayutAM, teSu paJcazatI mukhAn / mukhaM mukhaM prati radA-naSTAvaSTau ca nirmame / / 84 / / pratidantaM puSkariNI-raSTAvaSTau manoramAH / tAsu pratyekamaSTASTa, padmAn lakSacchadAn vyadhAt / / 85 / / daleSu teSu pratyekaM, dvAtriMzadvaddhanATakam / pratyabjakarNikaM cakre, prAsAdaM ca caturmukham / / 86 / / pazyannRtyAni tAnyu -mahiSIbhiryuto'STabhiH / adhyAsta tAMzca prAsAdA-nsarvAnapi suparvarAT / / 87 / / "evaMca -" muha paNasaya bAruttara (512) dantA cauro sahassa chaNNauA (4096) battIsa sahasa sagasaya aDasaTThI (32768) hoMti pukkhariNI / / 88 / / // 783 | 61 lell lisill llel Mol New llell lle. For Personal & Private Use Only
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 784 fell HI // saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam ||sil foll isil leir ||ll Del lol Nell llell paumA dulakkha bAsaTThi sahasa coAla sayamiA (262144) jANa / pAsA iMdAtatulla aggamahisI tayaTThaguNA (2097152) / / 89 / / dusahassa chasaya igavIsa koDi cauAla lakkha kamaladalA (26214400000) / naTTA puNa dalatullA egega gayassa ii saMkhA / / 10 / / tairgajaizchAdayan vyoma, zaradabhrerivAmalaiH / AgAtpurandaraH kSipra-mupasArvapurandaram / / 91 / / jinaM pradakSiNIcakre, hastimallasthito hariH / vavande ca svakIyAGga-rucinyaJcitabhAskaraH ! / / 12 / / kSoNIkSidvIkSya tallakSmI, dakSadhIrityacintayat / mayA tucchatayA'kAri, sampado mudhaiva hi ! / / 93 / / iyaM kA nAma me sampa-dAsyA''sAM sampadA puraH / khadyotapotodyoto hi, kiyAn pradyotanadyutAm ? / / 94 / / tannUnaM tucchayA'pi syA-trIcAnAM sampadA madaH / prApya paGkilamapyambho, bhRzaM naInti dardurAH ! / / 15 / / iyaM ca zrIranenApi, lebhe dharmaprabhAvataH / vinA dharma hi sA cetsyA-tsarveSAM syAttadA na kim ? / / 96 / / hitvA viSAdaM taddharma, zrayehamapi nirmalam / itthaM kRte hi mAno'pi, kRtArtho me bhaviSyati ! / / 97 / / dhyAtveti prAJjalirbhUmI-jAnirjinamado'vadat / bhavodvignaM vibho ! dIkSA-dAnenAnugRhANa mAm / / 98 / / ityuktvA kRtalocaM taM, pRthvInAthaM vratArthinam / svayaM prAvrAjayadvIra-vibhurvizcaikavatsalaH / / 99 / / tamanu prAvrajatsadyo, mahattarasuto'pi saH / saGga satpuruSANAM hi, sarvakalyANakAmadhuk ! / / 100 / / tataH praNamya rAjarSi-mityuvAca divaspatiH / dhanyastvaM yena sapadi, santyaktA sampadIdRzI! / / 101 / / prAjyamutsRjya sAmrAjya-murarIkurvatA vratam / satyasandha ! svasandhA'pi, nUnaM satyApitA tvayA ! / / 102 / / Isl llol 1161 Isil ||sill I foll li fel Noll Isl lfell Isil 784 Jell Isl lol Fell lloll llell in Education a For Personal & Private Use Only
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sil IIsl uttarAdhyayana sUtram 785 jinArcA hi dravyapUjA, bhAvapUjA tu saMyamaH / dravyapUjAkRto bhAva-pUjAkRzyAdhiko mataH / / 103 / / saMyatIyanAma tattvayA jita evAhaM, bhAvastavavidhAyinA / anyA hi bhUyasI zaktirasti me na punavrate / / 104 / / aSTAdazastutveti taM rAjamuni biDaujA, jinaM praNamya tridivaM jagAma / rAjarSirapyugratapA vidhAya, karmakSayaM muktipurImiyAya / / 105 / / madhyayanam iti zrIdazArNabhadrarAjarSikathA // 44 / / namI namehi appANaM, sakkhaM sakkeNa coio / caiUNa gehaM vaidehI, sAmaNNe pajjavaDhio / / 45 / / vyAkhyA - prAgvat / / 45 / / karakaMDu kaliMgesu, paMcAlesu a dummuho / namirAyA videhesu, gaMdhAresu a naggaI / / 46 / / vyAkhyA - spaSTam / / 46 / / ee nariMdavasahA, nikkhaMtA jiNasAsaNe / putte rajje ThaveUNaM, sAmaNNe pajjavaTThiyA / / 47 / / vyAkhyA - ete narendravRSabhA niSkrAntAH pravrajitA jinazAsane na tvanyatra, niSkramya ca zrAmaNye paryupasthitAH prodyatA abhuvanniti zeSaH, eteSAM / Ill kathAstu prAguktA iti na punarihocyante / / 47 / / 785 foll lall llell ilall For Personal & Private Use Only
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 786 le lelai llll TS TATTOO ATTTTE sovIrarAyavasaho, caittANa muNI care / uddAyaNo pavvaio, patto gaimaNuttaraM / / 48 / / vyAkhyA - sauvIreSu rAjavRSabhastatkAlInanRpapradhAnatvAt sauvIrarAjavRSabhaH, tyaktvA rAjyamiti zeSaH, munizcaret acArIt municaryayeti // 7 // zeSa:, 'uddAyaNotti' udAyananAmA pravrajitaH san caritvA ca prApto gatimanuttarAm, tatkathA tvevam - Jain Education Intonal atraiva bharatakSetre, sindhusauvIranIvRti / sAnvarthanAmakaM vIta- bhayAbhidhamabhUtpuram / / 1 // tatrodAyananAmA''sI-tsukRtodayakRnnRpaH / rAjitaH sahajaiH zaurya-dhairyodAryAdibhirguNaiH / / 2 / / vItabhayAdipurANAM triSaSTyagraM zatatrayam / sindhusauvIramukhyAMzca, dezAn SoDaza pAlayan / / 3 / / sevito dazabhirvIrairmahAsenAdibhirnRpaiH / sa bhUpAlo'tyagAtkAlaM, zriyA zakra ivAparaH / / 4 / / (yugmam) tasya prabhAvatI rAjJI, jajJe ceTakarATsutA / bibhratI mAnase jainaM dharmaM patimivA'nizam / / 5 / / tatkukSijo yauvarAjyaM prAptastasya mahIpateH / nandano'bhIcinAmA''sI- tkezI ca bhaginIsutaH / / 6 / / itazca puryAM campAyAM, svarNakAro mahAdhanaH / kumAranandInAmA'bhU-llalanAlolamAnasaH ! / / 7 / / dadarza kanyakAM yAM yAM, yatra yatra manoharAm / niSkapaJcazatIM dattvA tAM tAM pariNinAya saH / / 8 / / itthaM paJcazatAni strI-rudUDho'pi sa nA'tRpat / strIdhanAyuSkabhojyeSu, prAyo'tRptA hi jantavaH ! / / 9 / / png For Personal & Private Use Only OTOS saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 786
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7 // uttarAdhyayana sUtram 787 Ifoll saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam liel lish ||Gl ||slil | ||7|| iii 16 llol llell etA milantu mA'nyena, kenApIti vicintya saH / ekastambhagRhe nyasya, bubhuje tA divAnizam / / 10 / / itazca paJcazailAkhya-dvIpe vAridhimadhyage / babhUva vyantaro vidyu-nmAlinAmA mahaddhikaH / / 11 / / sa ca hAsAprahAsAbhyAM, svadevIbhyAM yuto'nyadA / vrajan zakrAjJayA nandI-zvare prAcyoSTa vartmani / / 12 / / tatazcintAture tasya, kAnte te iti dadhyatuH / pralobhayAma: strIlolaM, kaJcidyo nau patirbhavet / / 13 / / iti tAbhyAM bhramantIbhyAM, campAyAM sa suvarNakRt / dadRze'dhigRhaM tAbhi-rlalanAbhiH samaM lalan / / 14 / / tato yogyo'yamasmAkaM, nUnamityavadhArya te / tasyAdarzayatAM divyaM, svarUpaM vizvakArmaNam / / 15 / / mohitasso'tha te devyo, ke yuvAmiti pRSTavAn ? / savilAsaM vilAsinyo, tataste itya'vocatAm / / 16 / / AvAM hAsAprahAsAve, devyo viddhi mahaddhike / cennau vAJchasi tatpaJca-zailAkhyAM dvIpamApateH / / 17 / / uktveti vidyullekhAva-drAk tirohitayostayoH / dizaM tAmeva sa prekSA-mAsa zUnyamanAzciram / / 18 / / dadhyau ca yoSitAmAsAM, paJcazatyA'pi kiM mama / vizvaM zUnyamivAbhAti, dRzAviva vinA hi te ! / / 19 / / tadrUpaM vIkSya ratnAbha-mAsu kAcamaNISviva / ko nAma ramate tasmA-ttadarthaM prayate drutam / / 20 / / dhyAtveti gatvA bhUpAla-kule datvA dhanaM ghanam / DiNDimaM vAdayantruH, pUryAmevamaghoSayat / / 21 / / kumAranandinaM paJca-zaile nayati yo drutam / tasmai nAvikavaryAya, dravyakoTiM dadAti saH / / 22 / / 787 JainEducation indeial. For Personal Private Use Only
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ IST uttarAdhyayana sUtram 788 // saMyatIyanAma ||7|| aSTAdazalol madhyayanam llol lish I Pol Mal tatprapadya mudA ko'pi, jarI jIvitani:spRhaH / vidhApya potaM pAtheya-pAthomukhyairapUrayat / / 23 / / Isil nijAnAmaGgajAnAM ca, vittakoTiM vitIrya tAm / kumAranandinA sAka-mArohadvahanaM sa tat / / 24 / / dina: kiyaddhistasmiMzca, pote dUraM gate'mbudhau / puraH pazyasi kiM kiJci-dityUce nandinaM jarI / / 25 / / zyAmaM kimapi pazyAmI-tyukte tena jagau jaran / vaTo'yaM dRzyate vArddhi-taTasthAdrinitambajaH / / 26 / / yAsyatyavazyamasyAdho, yAnapAtramidaM ca naH / tatastUrNaM tvamutplatyA-'mUDho'sminvilagestarau / / 27 / / vasanti 'vasatAvasmin, girI bhAraNDapakSiNaH / te ca prAta: paJcazailaM, vrajanti cuNihetave / / 28 / / aMhayaH syustrayasteSAM, tatastvaM madhyame krame / paTena svaM nibadhnIyAH, tasya suptasya kasyacit / / 29 / / tatastvAM paJcazailAkhya-dvIpe neSyanti te khagAH / zakSyAmyahaM tu 'pravayA, grahItuM na hi taM vaTam / / 30 / / vaTAtpuro mahAvarte, potastveSa patiSyati / tatraiva ca mayA sArddha, vinAzamupayAsyati ! / / 31 / / atha tvamapi ceyagro, nyagrodhaM na grahISyasi / tadA tUrNaM tamAvarta, gate pote mariSyasi ! / / 3 / / evaM vRddhe vadatyeva, vaTAdho vahanaM yayo / vilagnaH so'pi tatra drAk, paJcazailamagAttataH / / 33 / / III 16 taM cAyAtaM bhoktumuktaM, te devyAvityavocatAm / anena bhaghanena tvaM, na no bhogAya kalpase ! / / 34 / / 1 rAtrI / / 2 caritum / / 3 khaH / / Isil lell isill Isll Isl 788 llell Itall For Personal use only
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam hell ||61 // 7 // 789 sil llel llell llsil karNo'pi labhate bhUSAH, soDhacchedanavedanaH / soDhadAhAdikaSTaM ca, svarNamapyanute maNIn ! / / 35 / / tadgatvA svagRhaM datvA, dInAdInAM nijaM dhanam / kRtvA vahnipravezAdi-kaSTaM tvamapi satvaram / / 36 / / dvIpasyAsya zriyAmAsA-mAvayozca patirbhava / bhUrilAbhAya dakSairhi, kiJcitkaSTamapISyate ! / / 37 / / (yugmam) atha tatra kathaM yAmI-tyukte raktena tena te / campApuryAM ninyatustaM, kalAdaM vikalaM smarAt ! / / 38 / / kathamAgAH kiJca citraM ?, tatretyukto'tha nAgaraiH / hA ! kva hAsAprahAse te, ityeva smAha so'sakRt / / 39 / / iGginImRtyunA martu-mudyataM taM jaDaM tataH / vyAjahAreti tanmitraM, zrAvako nAgilAhvayaH / / 40 / / bho ! mitrA'mAtradhIpAtra !, naitatkApuruSocitam / yujyate bhavataH kartuM, siMhasyeva tRNAzanam / / 41 / / kiJcAtitucchabhogArtha, durlabhaM mAnuSaM bhavam / mA hArSI[sadAM ratna-miva kAcakRte kRtin ! / / 42 / / atha yadyapi te vAJchA, bhogeSveva tathApi hi / dharmamevAcarAbhISTa-dAyinaM surazAkhivat / / 43 / / mitropadezamapyenaM, mohonmatto'vamatya sa: / ApAdAdAzirodeha-mAcchAdya chAgagomayaH / / 44 / / ciraM dAruvadadhribhyAM, pradattenAgninA jvalan / devyostayoH smaranmRtvA, vidyunmAlitvamAsadat / / 45 / / (yugmam) tamevamiGginImRtyA, mRtaM vIkSya viraktadhIH / aho ! vimUDhA bhogArtha, klizyanta iti cintayan / / 46 / / pravrajya nAgilazrAddho, vipadyA'bhUtsuro'cyute / dadarzA'vadhinA taM ca, vayasyaM pUrvajanmanaH / / 47 / / (yugmam) IIel Mail ||7|| ||6|| Non Isil I llell 116 llel ller Isl llel ||7|| || 789 lion ||Gll sil ||Gll in Education lice ||Gll Isl lanwwwjainelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ un fel ||61 // saMyatIyanAma isll aSTAdaza|| madhyayanam uttarAdhyayana sUtram 790 I6I Mel el lloil ||sl llell 16ll Ill Ill ||sll Ilol upasthite'nyadA nandI-zvarayAtrAmahotsave / nazyato'pi gale vidyu-nmAlinaH paTaho'patat / / 48 / / asmatkAntena vAdyo'sau, dhruvaM tatkiM palAyase ? / iti hAsAprahAsAbhyAM, proce sa vyantarastadA / / 49 / / tatastaM vAdayan zakra-puro nandIzvare gataH / tatrAgatena so'darzi, tena zrAddhasudhAbhujA / / 50 / / tatastaM nikaSA zrAddha-suraH so'gAdyathA yathA / tattejo'sahamAno'sau, palAyata tathA tathA / / 51 / / svatejaH so'tha saMhRtya, mAM jAnAsIti taM jagau / surAn zakrAdikAnko hi, na jAnAtIti sopyavak ? / / 52 / / tata: prAgbhavarUpaM svaM, pradayetyavadatsa tam / so'haM nAgilanAmAsmi, pUrvajanmasuhRttava / / 53 / / mRtaM kumRtyunA prekSya, tadA tvAM bhogakAmyayA / viraktaH prAvrajamahaM, tataH prApamimA ramAm / / 54 / / niSiddho'pi mayA bAla-mRtyunA tvaM mRtosi yat / prApaH kaSTena tenApi, tadevaM devadurgatim / / 55 / / atha dharma jinaproktaM, tadA cedakariSyathAH / madvattadA tvamapyevaM, svarlakSmImavariSyathAH / / 56 / / prabuddhaH sa tato'vAdI-tkiM gatasyAnuzocanaiH ? / atha kiJcittadAkhyAhi, yenA'mutra zubhaM labhe / / 57 / / Uce zrAddhasuro vIra-jinasya pratimAM kuru / sulabhaM bodhiratnaM syA-dyathA taba bhavAntare / / 58 / / dauHsthyadurgatiduHkhAdi, nA'rhada kRtaM bhavet / dharmazca jAyate svargA-pavargasukhadAyakaH ! / / 59 / / tataH kSatriyakuNDAkhya-grAme gatvA sa nirjaraH / sAlaGkAraM nirvikAraM, sArAkAraM guNAkaram / / 60 / / ||Gl || Ilal ||7|| llll llell 116ll Jell Isl 790 llel Jer llel ||s Jell in Education n ational For Personal & Private Use Only
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 791 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam leir llsil ||sil lell lisil Ioll gArhasthye'pi kRtotsarga, bhAvasAdhutvasAdhanAt / zrIvarddhamAnatIrthezaM, dadarza praNanAma ca ! / / 61 / / (yugmam) drAg mahAhimavatyadrau, tato gatvA sa daivataH / gozIrSacandanaM vizvA-nandanAmodamAdade / / 62 / / pratirUpaM prabhostatra, yathAdRSTaM vidhAya saH / satkASThasampuTe hAraM, samudgaka iva nyadhAt / / 63 / / SaNmAsIM yAvadutpAtA-dabdhau bhrAmyaditastataH / so'tha bohitthamaikSiSTa, vyagrasAMyAtrikavrajam / / 64 / / tato hatvA tadutpAtaM, pratyakSIbhUya sa svayam / sAMyAtrikebhyo datvA ta-dArusampuTamityavak / / 65 / / iha devAdhidevasya, mUrtiya'stAsti cAndanI / tadAdAya tadAhvAnaM, bhedanIyamidaM mudA / / 66 / / yuSmAbhirityudIryAdo, deyaM vItabhayaprabhoH / kAryaM SANmAsikotpAta-hartuH kAryamiyanmama / / 67 / / tanmudA pratipanneSu, teSu devastirodadhe / 'pArAvArasya pAraM ca, vaNijaste'pi lebhire / / 68 / / puraM vItabhayaM prAptAste'tha tatkASThasampuTam / rAjJastApasabhaktasyo-dAyanasyopaninthire / / 69 / / tAM ca gIrvANavANIM te, vijJA rAjJe vyajijJapan / zrutvA tadbahavo vipra-'sarajaskAdayo'milan / / 7 / / teSveke'vAdiSurveda-vAdI vizvavidhAyakaH / devAdhidevo brahmA, tadbhedyametattadAhvayA / / 71 / / ityuktvA''khyAya tasyAkhyA, tatra muktaH zito'pi taiH / kRtIva vismRte zAstre, kuThAraH kuNThatAM yayau / / 72 / / 1 samudrasya / / 2 yogI / / lil llsil ||6| Isil lil JION l/6ll liol 791 llol llsil lIslil llll lain daction intelle For Personal & Private Use Only Deall oeww.jainelibrary.org
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ || ill saMyatIyanAma uttarAdhyayana sUtram Nell 792 Joll aSTAdaza|| llroll madhyayanam lel liGll Hell lel anye jagurjagaddhatte, yugAnte yo nijodare / hanti daityAMzca vizvArIn, sa hi viSNuH surottamaH / / 73 / / ityAdAya tadAhvAnaM, parazurvAhito'pi taiH / jagAma moghatAmoghe, 'zaivalinyA ivA'nalaH / / 74 / / procuH pare tu yasyAMzI, vidhiviSNU sa eva hi / vAmadevo devadevo, vizvayonirayonijaH / / 75 / / abhidhAmabhidhAyeti, tasya taiH pazunA hatam / tannAbhidyata pArIndra-puccheneva girestaTam / / 76 / / tatasteSu 'vihasteSu, vimRzatsu bhRzaM mithaH / tadAkAyayau tatra, mahAdevI prabhAvatI / / 77 / / vidhAya vidhivatpUjA, tasya kASThapuTasya sA / ujagAra sudhodgAro-pamA ramyAmimAM giram / / 78 / / gatarAgadveSamohaH, prAtihAthairyuto'STabhiH / devAdhidevaH sarvajJo, deyAnme darzanaM jinaH / / 79 / / ityudIrya tayA spRSTa-mAtramapyAzu pazunA / tadAru vyakasadbhAnu-bhAnunA nalinaM yathA ! / / 8 / / amlAnamAlyA sarvAGga-subhagA sakalA tataH / mUrtirAvirabhUdvIra-vibhorlakSmIrivArNavAt / / 81 / / tAM prekSya vacanAtItAM, mudaM prAptA prabhAvatI / abhyarcya bhaktayA santuSTA, tuSTAva sarasaH stavaiH / / 82 / / jajJe prabhAvanA jaina-zAsanasya tato bhRzam / AnukUlyaM dadhau kiJci-nRpo'pi jinazAsane / / 83 / / antarantaHpuraM caityaM, vidhApyAtha dharAdhavaH / tatra nyavIvizatsArva-pratimAM tAM mahAmahaH / / 84 / / 1 zevalinyA odhe nadyAH pravAhe / / 2 vyAkuleSu / / NE Poll Mell ||Gll Poll all Ioll ||ll IST 792 ell ||Gll lifoll ||Gll llelil in Education international For Personal & Private Use Only
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ le el l uttarAdhyayana- sUtram 793 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isl || lol ||61 IGI || lel trisandhyaM pUjayAmAsa, vidhivattAM prabhAvatI / tasyAM ca nRtyaM kurvatyAM, nRpo vINAmavAdayat / / 85 / / nRtyantyAzca zirastasyA, na dadarza nRpo'nyadA / tatastasya vihastasya, hastata: kambikA'patat / / 86 / / kiM mayA duSTu nRttaM ? ya-dvINAvAdanamatyajaH / sakopamiti rAjyA'tha, pRSTo maunaM dadhau nRpaH / / 87 / / tayA'tha sAgrahaM pRSTaH, sadbhAvaM bhUdhavo'bravIt / tanizamya mahAsatvA, mahAdevItyuvAca sA / / 88 / / sevitazrAddhadharmAyA-zciraM me na hi mRtyubhIH / / tannimittAdito'lpAyu:-sUcakAtkimu khidyase ? / / 89 / / tayA'tha snAtayA dehi, vAsAMsItyuditA'nyadA / Aninye tAni raktAni, kAcicheTI sasambhramA / / 10 / / jinaM pUjayituM caityaM, pravizantyA mamA'dhunA / dadAsi dAsi ! vAsAMsi, kiM raktAnIti vAdinI / / 91 / / jAtakopA tato rAjJI, darpaNena jaghAna tAm / tena marmaNi lagnena, sA bhujiSyA vyapadyata / / 12 / / (yugmam) sAnutApA tato rAjJI, dadhyo dhik kiM kRtaM mayA / khaNDitaM hi vrataM ghAtA-dasyA dAsyA nirAgasaH ! / / 13 / / vidhAyAnazanaM tasmA-denadena: kSipAmyaham / vratabhaGge hi jAte kiM, jIvitena vivekinAm ? / / 94 / / vimRzyeti svamAkUtaM, rAjJI rAjJe vyajijJapat / bhUpaH smAhAnumaMsye'haM, nedaM tvadvazajIvitaH / / 15 / / devyUce dunimittena, tenAlpAyuSkatAM mama / jAnAsi tvaM tadapi kiM, svAmin ! svArthaM nihaMsi me ? / / 96 / / rAjA jagAda devatvaM, prAptA tvaM dharmamArhatam / cedbodhayasi samyagmA-manumanye tadA hyadaH ! / / 97 / / REEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE Isl ||ol lil || isi Illl | ||sl Isl llel ISI 793 El For Personal Private Use Only
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 794 is saMyatIyanAma ||7|| aSTAdazamadhyayanam lel all llsll Mel Ifoll ||Gl || || tatpratizrutya sA bhaktaM, pratyAkhyAya divaM yayau / ArAddhazrAddhadharmANAM, phalaM prAsaGgikaM hyadaH ! / / 18 / / kubjA dAsI devadattA, tAM jinArcA tato'bhajat / svapnAdinA nRdevaM taM, devIdevo'pyabUbudhat / / 99 / / jahA~ tApasabhaktatvaM, na tathA'pi sa pArthivaH / dRSTirAgo hi durmoco, nIlIrAga ivAGginAm / / 100 / / tatastApasarUpeNo-petya rAjJe sa nirjaraH / dadAvanyedhuramRta-phalAni saphalodyamaH / / 101 / / santIdRzAni bhagavan, ! phalAni kveti bhUpatiH ? / jAtAnandastadAsvAdA-ttaM papraccha tapodhanam / / 102 / / so'vAdInagarAnAti-dUrasthe'smAkamAzrame / durlabhAni vizAM santi, phalAnImAni bhUvibho ! / / 103 / / tato'mUni manohatyA-''svAdayAmIti cintayan / visrabdho'gAdvizAmIzaH, samaM tena tamAzramam / / 104 / / taM mAyAtApasAstatra, hantumArebhire'pare / are ! kastvamihAyAsI-rityUcAnA mudhA krudhA / / 105 / / tato duSTA amI nArhAH, saMstavasyeti bhAvayan / nihantumanudhAvaya-stebhyo nazyan bhayAkulaH / / 106 / / sa nRpaH zaraNIcakre, vIkSya kvApi vane munIn / trAyadhvamebhyaH pApebhyaH, pUjyA ! mAmItyudIrayan / / 107 / / (yugmam) mA bhaiSIratha bhUpa ! tva-mityUcurmunayo'pi tam / te tApasA nyavarttanta, hINA iva tato drutam / / 108 / / atha vItabhayaM vIta-bhayanAthaM kSamAdhanAH / vAkyaiH paiJjUSapIyUSai-jaina dharmamupAdizan / / 109 / / Isl le lell lIsll liell 6 lioll lisil llsil ller Isll lie llel karNAmRteH / / oll Isll llel Mall iall Well 794 lifoll Isll l/el in Education inter nal For Personal & Private Use Only
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ isll Islil Poll Isil uttarAdhyayana sUtram saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam 795 llel 16ll lish llel 16ll Hell Hell Nell pratibuddhastato rAjA, zrAddhadharmamupAdade / prage'bdagarjivanmogho, nopAyaH khalu nAkinAm ! / / 110 / / prAdurbhUyA'tha taM dharme, sthirIkRtya sa nirjaraH / svarjagAma tato bhUmA-nA''sthAnasthaM samaikSata / / 111 / / evaM zrAvakatAM prAptaH, sa mahIdhavapuGgavaH / arthyAbhirvividhAbhistA-ma_mAjhayadanvaham / / 112 / / itazca vratamAditsu-rgAndhAraH zrAvakaH kRtI / avandata mudA sarvAH, 'sArvakalyANakAvanIH / / 113 / / vaitADhye zAzvatIrAH, so'tha zrAddho vivandiSuH / ArarAdhopavAsasthaH, samyakzAsanadevatAm / / 114 / / tuSTA devI tatastasmai, tAni bimbAnyadarzayat / dadau ca sakalAbhISTa-vidhAyi guTikAzatam / / 115 / / tato nivRttaH sa zrAddhaH, zrutvA dattAM sudhAbhujA / tAmAM cAndanIM nantu-mAgAdvItabhayaM puram / / 116 / / tatra taM zrAvakaM jAta-mAndyaM daivaniyogataH / svatAtamiva sadbhaktayA, kubjA praticacAra sA / / 117 / / tataH kramAdgataH svAsthyaM, sa kRtajJaziromaNiH / tasyai tA gulikAH sarvA, datvA dIkSAmupAdade / / 118 / / bhUyAsamanayA svarNa-varNA'haM sundarAkRtiH / dhyAtveti gulikAmekAM, bhujiSyA bubhuje'tha sA / / 119 / / Aya sIva kuzI siddha-rasavedhena sA drutam / babhUva tatprabhAveNa, cArucAmIkaracchaviH / / 120 / / suvarNaguliketyAhvAM prAptA sA vyamRzattataH / bhoktAramantarA phalgu, rUpaM me vanapuSpavat / / 121 / / jinakalyANakabhUmIH / / 2 dAsI / / 3 lohamayI iva / / 4 nikRSTa asAramityarthaH / / Isll llol // 7 // foll lel || Isl lion lol leel lish IGI llell 795 Iroll ell lel Isll No.1 min Education International For Personal & Private Use Only
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| Poll uttarAdhyayana sUtram 796 Isl saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam na cAhaM kAmaye jAtu, tAtakalpamamuM nRpam / tatpradyoto'stu me bhartA, nRpaH sa hi maharddhikaH / / 122 / / evaM vicintya sA ceTI, guTIkAmekAmabhakSayat / tatsvarUpaM tato gatvA pradyotAya jagau surI / / 123 / / tAmAnetuM tato dUtaM, preSItpradyotabhUdhavaH / suvarNagulikA taM ca, vyAjahAreti mAninI / / 124 / / mAmAhvAtumihAyAtu, sa rAT pazyAmi taM yathA / adRSTapUrvamabhyeti, kAminaM na hi kAminI / / / 125 / / iti tadvacanaM dUto, gatvA rAjJe vyajijJapat / so'pyAruhyAnalagiriM, tatra rAtrAvupAgamat / / 126 / / taM ca prekSyAnuraktA sA, proce cetpratimAmimAm / sahAdatse tadA''yAmi, tvayA saha mahIpate ! / / 127 / / . iha vinyAsayogyA'nyA, nAsti pratikRtistataH / tAmAnayAmi tvaceto, mAnayAmi manasvini ! / / 128 / / ityudIrya tato'vantI-mavantIzo'gamad drutam / tAdRzImaparAM vIra-pratimAM ca vyadhApayat / / 129 / / (yugmam) tA ca samyak pratiSThApya, kapilena maharSiNA / gandhadvipena tenA''gA-dbhUyo vItabhaye nizi / / 130 / / dantinaM taM bahirmuktvA, tAma_mudvahanmudA / apAkRtya bhiyaM tatrA-'vizatkA kAminAM hi bhI: ? / / 131 / / tatra tAM pratimAM nyasya, devadattArcayA samam / tAM dAsI devadattAvAM, hatvA sa svapurImagAt / / 132 / / tadgandhebhaH saviNmUtraM, tadA vItabhaye'mucat / tadgandhena ca tatratyA, gajA: sarve madaM jahuH / / 133 / / gandhaH sa ca yato'bhyAgA-ttAM dizaM te muharmuhuH / uttabdhazuNDA vyAttAsyA:, stabdhakarNA vyalokayan / / 134 / / ||sil ||6| 796 le foll lell lsil lall llall For Personal & Private Use Only www.alibra
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel uttarAdhyayana sUtram 797 ||7|| llol Jiol saMyatIyanAma llll iloll aSTAdazaill madhyayanam ii WAN ||Gll all ||61 IMGll Illl ||oll I isi Isl ajAniva gajAMstAMzca, vIkSya vItamadAnprage / atimAtraM mahAmAtrAH, sambhrAntasvAntatAM dadhuH / / 135 / / vimadAste dvipAH sarve-'vantimArgadizaM vibho ! / muhurvilokayantIti, te'tha rAjJe vyajijJapan / / 136 / / bhUsutrAmA tatastatra, nyayuktAyuktapUruSAn / te'pi gatvebhapAdAdi, vIkSyAgatyevamUcire / / 137 / / ihA''rUDho'nalagiri, pradyoto nUnamAyayau / zrUyate na hi gandhebha-staM vinA'nyasya kasyacit / / 138 / / jAGgulIzravaNAnAgA, iva nAgA same'pyamI / tadgandhAnmadamatyAkSu-makSu kSoNIdivaspate ! / / 139 / / "tatazca" - sa rAjA''gAtkuto'treti ?, dhyAyinaM tAyinaM bhuvaH / suvarNagulikA nAstI-tyUcivAnko'pi kaJcakI / / 140 / / bhUpastato'vadannUna-mupetya sa nRpaH svayam / tAM ceTImaharattarhi, kiM tayA gatayA'pi me ! / / 141 / / kintu pazyata sA sArva-pratimA vidyate na vA ? / sA hi mohAhidaSTasya, jIvAturmama varttate ! / / 142 / / gatvA''gatastataH ko'pi, sA'rtA'stIti nRpaM jagau / pazyanti sthUlamatayaH, sthAnAzUnyatvameva hi ! / / 143 / / pUjAkAle'tha bhUpAlaH, svayaM caityAlayaM gataH / vIkSyA'A mlAnapuSpAM tAM, viSaNNo dhyAtavAniti ! / / 144 / / hatA me pratimA tasyAH, pratirUpamidaM khalu / mlAnatvaM lebhire tasyAM, puSpANi na hi kahicit ! / / 145 / / pradyotAya tato dUtaM, prajighAya sa bhUdhavaH / so'pi kramAgato'vantI-mavantIpatimityavak / / 146 / / svavIryavahnividhvasta-vairivargatRNavrajaH / zrIudAyanabhUpastvAM, manmukhena vadatyadaH / / 147 / / llel Ill llel lal fol || Isll || || llol ||all ||ol lifall NEN Ifoll Mell ||Gl 797 ||oll |loll ||Gll lle Mall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll llell uttarAdhyayana sUtram 798 sil lall Mell is saMyatIyanAma s // aSTAdaza madhyayanam livell 16 leil liall ||ll sil dasyuvatpratimAdAsyau, haran hINo na kiM bhavAn ? / yadvA dAsIrateryukta-mevAdazceSTitaM tava ! / / 148 / / tatra dAsyA'nayA kArya, kAryAkAryavido na me / svamUrteH kuzalaM kAGkSa-nmUrti tu preSayerdutam / / 149 / / tadA dehi tAM no ce-dihA''yAtamavehi tam / kalpAntoddhAntapAthodhi-kalpAnalpabalAnvitam / / 150 / / tanizamyAvadajhaNDapradyotazcaNDatAM gataH / sAdhu dUta ! 'viyAto'si, madagre'pItthamAttha yat ! / / 151 / / arghAceTyau ratnabhUte, harataH kA trapA mama ? / kAryaM yathA tathA ratna-mAtmasAditi na zrutam ? / / 152 / / na dAsye pratimAM cemAM, na hi dAtumihAnayam / prati mAzeSatAM gantA, jighRkSuH pratimAM sa tu ! / / 153 / / . tanmA''yAsIdvathA yAsI, jetA mAM nAgato'pi saH / dantA balo baliSTho'pi, nAcalaM calayatyaho / / / 154 / / vAkyaM tasyeti dUto'pi, gatvA rAje nyavedayat / tanizamya nRpopyu-ryAtrA nakamavIvadat / / 155 / / sasainyairbaddhamukuTai-dazabhiH saha rAjabhiH / pratyavanti pratasthe'tha, jyeSThamAsi sa pArthivaH / / 156 / / sainyairbhuvaM tadUtai, rajobhizca dizo'khilAH / chAdayanmarudezovI-mambuduHsthAM kramAdagAt / / 157 / / tasyAM vinA jalaM tRSNA-kulaM tasyA'khilaM balam / AsannamRtyuvadabhU-traSTavAg mIlitekSaNam / / 158 / / tataH prabhAvatIdeva-mudAyananRpo'smarat / AgAtsuro'pi tatkAlaM, kAlakSepo na tAdRzAm / / 159 / / IMell nirlajaH / / 2 maraNalAM gamiSyatItyartha: / / 3 vRdhApravAsI / / 4 gajaH / / 5 yAtrApaTaham / / 116l ||Gll || Mel 1oll fell lifall ller Ifoll llel IIsl lol 798 lifoll oll llol le Jain Edicion a l For Personal & Private Use Only all
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 799 is saMyatIyanAma Isil 6 aSTAdaza madhyayanam Isll Jell puSkalaiH puSkarAvarta-puSkaropamapuSkaraiH / pUrNAni vidadhe trINi, puSkarANi sa nirjaraH / / 160 / / zItalaM salilaM teSu, pItvA svasthamabhUdalam / vinA'naM jIvyate jAtu, na punarjIvanaM vinA / / 161 / / suro'tha bhUpamApRcchaya, jagAma nija dhAma saH / kramAdujjayinIpuryA-mudAyananRpo'pyagAt / / 162 / / dUtenAcIkathajhaivaM, kRpAluAlavAdhipam / kiM mAritairjanairjanyaM, bhavatvanyonyamAvayoH ! / / 163 / / rathI sAdI niSAdI vA, padAtirvA yathA bhavAn / yuyutse tathA vaktu, yathA''gacchAmyahaM tathA / / 164 / / rathinorAvayorastu, yuddhamityatha so'bravIt / tajha dUtamukhAjjJAtvA-''rurohodAyano ratham / / 165 / / rathinA na mayA jayyo, rAjAyamiti cintayan / sajitenAnalagiri-dvipenAgAdavantirAT / / 166 / / taM ca vIkSya dvipArUDhamudAyananRpo'bravIt / sandhAbhraSTosi re pApa !, na hi mokSastathApi te ! / / 167 / / ityudIrya nRpo dhImA-nmaNDalyA'bhramayadratham / tatpRSTe bhramayAmAsa, pradyoto'pi nijaM gajam / / 168 / / sa ca gandhadvipo bhrAmya-nyaM yaM pAdamudakSipat / taM taM vivyAdha nizitaiH, zarairvItabhayezvaraH / / 169 / / vihaste hastini tataH, patite'vantibhUdhavam / dvipAtprapAtya baddhvA ca, jagrAhodAyano balI / / 170 / / ajhaM tasyAlike dAsI-patirityakSarairnRpaH / nidhAya divyAmAM tA-mAnetumagamanmudA / / 171 / / praNamyAbhyarcya tAM yAva-dAdAtumupacakrame / tAvannAcaladar2yA sA, divyAgIriti cAbhavat / / 172 / / iili 799 liol 16 lioll I Isl JainEducation For Personal Private Use Only
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 800 saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam pAMzuvRSTyA sthalaM bhAvi, sthAne vItabhayasya yat / tannA''yAsyAmyahaM tatra, rAjan ! mA khidyathAstataH / / 173 / / nyavarttatAzu tacchrutvA, svadezaM prati bhUpatiH / prAvarttatA'ntarA varSA, tatprayANAntarAyakRt / / 174 / / skandhAvAraM purAkAraM, tatastatra nyadhAnRpaH / dhUlivaprAnvidhApyAstha-stadrakSAyai nRpA daza / / 175 / / tatra ca nyavasannaike, vANijyAya vaNigjanAH / iti tacchibiraM lokai-rUce dazapuraM puram / / 176 / / pradyotaM cAtmavadbhUpo-'cintayaddhojanAdinA / prApte paryuSaNAparva-NyupavAsaM cakAra ca / / 177 / / kimadya bhokSyase rAja-niti sUdo nRpAjJayA / tadA pradyotamaprAkSI-tataH so'pItyacintayat / / 178 / / . nUnaM viSAdidAnAnmA-madyAso mArayiSyati / nocedakRtapUrvo'yaM, prazno'dya kriyate katham ? / / 179 / / dhyAtveti sUdamityUce, pRcchasIdaM kuto'dya mAm ? / sarasA rasavatyA''gA-nityaM hi samaye svayam / / 180 / / sUdo'vAdIdadyaparvA-bdikaM tatsaparicchadaH / upoSito'sti naH svAmI, pRcchAmi tadidaM tava / / 181 / / avantIzo'vadatsAdhu, parvedaM jJApitaM tvayA / tanmamApyupavAso'dya, pitarau zrAvako hi me ! / / 182 / / tatpradyotavacaH sUdo-'pyAkhyadvItabhayaprabhoH / rAjA'pyuvAca zrAddho'sau, yAdRzo vedmi tAdRzam / / 183 / / mAyAzrAddhe'pi kintvasmin, baddhe paryuSaNA mama / na zuddhyatIti pradyota-mudAyananRpo'mucat / / 184 / / kSamAsthAmnoH kSamastaM cA-'kSamayatsa kSamAdhavaH / paTTabandhaM ca bhAlAvaM, tasyA''cchAdayituM dadau / / 185 / / Isr llel ||sil lirail 800 foll le llell all All in Eation For Personal Private Use Only
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ill 181 uttarAdhyayana- sUtram 801 all Islil il saMyatIyanAma isl aSTAdaza madhyayanam 1161 Isll lls llell llell foll lloll 6ll ||sil Isil 16ll Well Ill llell Isi tadAdipaTTabandho'pi, zrIcihna bhUbhujAmabhUt / maulimeva hi te maulau, purA tu dadhire'khilAH / / 186 / / tasmai dezaM ca taM satya-sandha: sindhuprabhurdadau / atItAsu ca varSAsu, puraM vItabhayaM yayau / / 187 / / vaNijaste tu tatraiva, skandhAvArAspade'vasan / puraM dazapurAddhaM ta-taireva ca tato'bhavat / / 188 / / anyadodAyananRpaH, pauSadhaukasi pauSadhI / dharmajAgarikAM jAgra-drajanyAmityacintayat / / 189 / / dhanyAste nagaranAmA-karadroNamukhAdayaH / pavitrayati yAn zrImAn, varddhamAno jagadguruH ! / / 190 / / zrutvA vIravibhorvANI, zrAddhadharma zrayanti ye / dIkSAmAdadate ye ca, dhanyAste'pi nRpAdayaH ! / / 191 / / tachetpunAti pAdAbhyAM, puraM vItabhayaM vibhuH / tadA tadantike dIkSA-mAdAya syAmahaM kRtI ! / / 192 / / taJca tacintitaM jJAtvA, campAtaH prasthitaH prabhuH / etya vItabhayodyAne, samavAsaradanyadA / / 193 / / zrutvA'tha nAthamAyAta-mudAyananRpo mudA / gatvA natvA dezanAM ca, nizamyeti vyajijJapat / / 194 / / rAjyamaGgajasAtkRtvA, vratArthaM yuSmadantike / yAvadAyAmyahaM tAva-tpAvanIyamidaM vanam / / 195 / / pratibandhaM mA kRthAstva-mityuktaH svAminA tataH / udAyano jinaM natvA, gRhaM gatvetyacintayat / / 196 / / sutAyAbhIcaye rAjyaM, yadi dAsyAmi sAmpratam / tadA'sau mUrchitastatra, bhramiSyati bhave ciram ! / / 197 / / ApAtasundaraM rAjyaM, vipAke cAtidAruNam / tadidaM na hi putrAya, dAsye viSaphalopamam ! / / 198 / / Isll Wom Isl llell Rell lisll ||7|| || lell Isll Isll Isil 116l llell llsil 16ll ||Gll 116ll lIsl Illl 801 Mol ||7|| 16 Jain Edicion dolla For Personal & Private Use Only Ham
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 802 o saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam Isl 161 Iel Isi IGl dhyAtveti rAjye vinyasya, jAmeyaM kezinaM nRpaH / jinopAnte pravavrAja, kezirAjakRtotsavaH / / 199 / / tapobhirupavAsAdya-rmAsAntairatiduSkaraiH / zoSayankarma kAyaM ca, rAjarSivijahAra saH / / 200 / / anyadA tadvapuSyanta-prAntAhArairabhUdujA / bhiSajo bheSajaM tasyA, rujo'bhidadhire dadhi / / 201 / / udAyanamunipraSTho, goSTheSu vyaharattataH / dadhibhikSA hi nirdoSA, teSveva sulabhA bhavet / / 202 / / pure vItabhaye'nyedhu-rudAyanamuniryayo / kezibhUpastadAmAtyai-rityUce'hetuvairibhiH / / 203 / / pariSahairjito nUnaM, mAtulastava bhUpate ! / rAjyalipsurihAyAsI-ttato mA tasya vizvasI: ! / / 204 / / kezyUce rAjyanAtho'sau, rAjyaM gRhNAtu kiM mama ? / dhaneze gRhNati dravyaM, vaNikputrasya kiM ruSA ? / / 205 / / abhyadhu(sakhA dharmaH, kSatriyANAM na khalvayam / prasahya gRhyate rAjyaM, rAjanyairjanakAdapi ! / / 206 / / pratidadyA na tadrAjyaM, pratyadAnna hi ko'pi tat / tairityuktastata: kezI, kiM kAryamiti pRSTavAn ? / / 207 / / duSTAste procuretasmai, viSaM dApaya kenacit / vyudgrAhitastaistadapi, pratipede sa mandadhIH ! / / 208 / / tata: kayAcidAbhIryA, sa bhUpaH saviSaM dadhi / tasmai dApitavAMstasmA-dviSaM cApAharatsurI / / 209 / / viSamizradadhiprApti-stava tanmA grahIstataH / ityUce ca muniM devI, tataH so'pi tadatyajat ! / / 210 / / vinA dadhi vyAdhivRddhI, bhUyaH sAdhustadAdade / tadviSaM ca surI prAgva-jahAra vyAjahAra ca / / 211 / / lol llll || ||slil Poll Isll IIsl II al liol Jan Education For Personal & Private Use Only
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram II saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam ||7|| s lll Illl 803 Isl ||ell tRtIyavAramapyevaM, devatA'pAharadviSam / tadbhaktirAgavivazA-'bhramattatpRSThatazca sA ! / / 212 / / anyadA ca pramattAyAM, devyAM saviSameva saH / bubhuje dadhi bhAvyaM hi, bhavatyeva yathAtathA ! / / 213 / / tato'GgavyAkulatayA, jJAtvA''tmAnaM viSAzinam / cakArAnazanaM sAdhuH, samatArasasAgaraH ! / / 214 / / triMzaddinAnyanazanaM, pAlayitvA samAhitaH / kevalajJAnamAsAdya, sa rAjarSiH zivaM yayau / / 215 / / tasminmuktiM gate tatrA-''gatA sA devatA punaH / jJAtvA tathA muneranta-mantaHkopaM dadhau bhRzam ! / / 216 / / sA'tha vItabhaye pAMzu-vRSTiM ruSTA vyadhAttathA / yathA jajJe purasthAne, sthalaM vipulamucakaiH ! / / 217 / / zayyAtaraM munestasya, kumbhakAraM nirAgasam / sA surI sinapalyAM prAga, ninye hatvA tata: purAt / / 218 / / tasya nAmnA kumbhakAra-kRtamityAhvayaM puram / tatra sA vidadhe kiM vA, divyazakterna gocaraH ? / / 219 / / itazca kezinaM rAjye, yadA nyAsthadudAyanaH / tadA tattanayo'bhIci-riti dUno vyacintayat / / 220 / / prabhAvatIkukSibhave, sanaye bhaktimatyapi / sute mayi sati kSamApo, rAjyaM yatkezine dadau / / 221 / / na hi cakre vivekA'rha, pitA tanme vivekyapi / bhAgineyo hi nA''neyo, dhAmnItyuktaM jaDairapi ! / / 222 / / hitvA'GgajaM nijaM rAjye, jAmeyaM nyasyataH pituH / vArakaH ko'pi kiM nAsI-dunimittamabhUna kim ? / / 223 / / prabhuH pitA me yadi vA. yathAkAmaM pravarttatAm / na tUdAyanasUnorme, yujyate kezisevanam ! / / 224 / / Nei lol 803 in Eco For Person Pause Only
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 804 II llol llel Isll iti duHkhAbhibhUto'sau, nirgatya svapurAdrutam / campAyAM kUNikaM mAtR-SvasuH putramupAgamat / / 225 / / saMyatIyanAma tatrApi vipulAM lakSmI, prApodayAnandanaH / sukhaM cAsthAtkUNikena, bhUbhujA kRtagauravaH / / 226 / / aSTAdazazrAddhadharmaM ca suciraM, yathAvatparyapAlayat / nyakkAraM taM smaraMstAte, vairaM tattu jahA~ na saH ! / / 227 / / madhyayanam prapAlyAbdAni bhUyAMsi, zrAddhadharma sa bhUpabhUH / pitRvairamanAlocyA-'nazanaM pAkSikaM vyadhAt / / 228 / / mRtvA tato'bhUdasureSvabhIciH, palyopamAyustridazo mahaddhiH / tatazcyutastveSa mahAvidehe, kRtvA bhavaM prApsyati siddhisaudham / / 229 / / 8 sil iti zrIudAyanarAjarSikathA / / 48 / / taheva kAsIrAyA, seosaJcaparakkame / kAmabhoge pariJcaja, pahaNe kammamahAvaNaM / / 49 / / vyAkhyA - tathaiva tenaiva prakAreNa kAzirAjaH kAzimaNDalAdhipatiH zreyasi prazasyatare satye saMyame parAkramaH sAmarthya yasyAsau lol zreya:satyaparAkramaH, kAmabhogAn parityajya pahaNetti' prahatavAn, karmava mahAvanamivAtigahanatayA karmamahAvanam / / 49 / / taheva vijayo rAyA, ANaTThAkitti pavvae / rajjaM tu guNasamiddhaM, payahittu mahAyaso / / 50 / / vyAkhyA - tathaiva vijayo rAjA, AnaSTA sAmastyenApagatA akIrtirazlAghA yasya saH AnaSTAkIrtiH, prAkRtvAtsilopa: 'pavvaetti' prAvrAjIt, Ill ||Gll Wel al lel lel leel llell Jel 804 Jel Jel JainEducation inteditatinal For Personal Private Use Only
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll uttarAdhyayana sUtram lish 805 lei llell lIsll lioll lell llel lA saMyatIyanAma rAjyaM guNaiH samRddhaM sampanna guNasamRddha, prAcya tu'zabdasyApizabdArthasya bhinnakramasyeha yogAdguNasamRddhamapi prahAya tyaktvA mahAyazAH / iha ca laghuvRttI yo ll aSTAdazakAzirAjo nandanAhvaH saptamabaladevo vijayazca dvitIyabaladeva iti vyAkhyAtamasti, tata etau tAvanyau vA yathAgamaM vAcyau, nirNayAbhAvAmAtra nAnayoH | is madhyayanam H kathA likhiteti / / 50 / / / Isll tahevuggaM tavaM kiJcA, avvakkhitteNa ceasA / mahabbalo rAyarisI, AdAya sirasA sirIM / / 51 / / vyAkhyA - tathaiva ugraM tapaH kRtvA avyAkSiptena cetasA mahAbalo rAjarSirAdAya gRhItvA ziraseva zirasA zira:-pradAneneva jIvitanirapekSamityarthaH, zriyaM bhAvazriyaM saMyamarUpAM tRtIyabhave parinirvRta iti zeSaH / tatkathA tvevam - atraiva bharatakSetre, nagare hastinApure / balo nAmA'tulabalo, vasudhAkhaNDalo'bhavat / / 1 / / dIpraprabhAvatI tasya, jajJe rAjJI prabhAvatI / anyadA tu sukhaM suptA, siMhaM svapne dadarza sA / / 2 / / ||s tayA muditayA pRSTaH, svapnArthamatha pArthivaH / proce bhAvI tava suto-'smatkulAmbhodhicandramAH / / 3 / / tannizamya mudaM prAptA, dadhau garbha prabhAvatI / kAle ca suSuve putraM, pavitraM puNyalakSaNaiH / / 4 / / ||Gll prAjyaM janmotsavaM kRtvA, zizostasyAbhidhAM vyadhAt / mahAbala iti mApaH, pramodAdvaitamAzritaH / / 5 / / lAlyamAno'tha dhAtrIbhirvarddhamAnaH krameNa saH / kalAkalApamApannaH, puNyaM tAruNyamAsadat / / 6 / / 805 livel Ifoll all Ioll 161 IIsl lil liol | ||ll || For Personal & Private Use Only
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ lA Iroll uttarAdhyayana sUtram 806 lel llell llell llell Isil Isl Is saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam IST lall aSTau rAjAGgajAH zreSThA, dizAM zriya ivA''hatAH / ekenAhnA pitRbhyAM sa, paryaNAyi mahAmahaiH / / 7 / / vadhUvarANAM teSAM ca, yautakaM taddadau nRpaH / vaMzyAdAsaptamAtkAma, dAtuM bhoktuM ca yadbhavet / / 8 / / tAbhiH sadguNakAntAbhiH, kAntAbhiH samamaSTabhiH / kAmabhogAnyathAkAma, so'bhukta satataM tataH / / 9 / / sAdhupaJcazatIyuktaH, vaMzyaH zrIvimalArhataH / AcAryo dharmaghoSAkhyaH, pure tatrA'nyadA''yayau / / 10 / / taM ca zrutvA''gataM tuSTa-manAH zrImAnmahAbalaH / gatvA praNamya zuzrAva, dharma karmamalodakam / / 11 / / tato'vAptaH sa vairAgyaM, mandabhAgyaiH sudurlabham / zrIdharmaghoSasUrIndra, praNamyeti vyajijJapat / / 12 / / dharmo'sau rocate mAM, jIvAturiva rogiNe / tatpRSTvA pitaro yAva-dAyAmi vratahetave / / 13 / / tAvatpUjyairiha stheyaM, mayi bAle kRpAlubhiH / sUrirUce yuktameta-tpratibandhaM tu mA kRthAH ! / / 14 / / (yugmam) so'tha gatvA gRhaM natvA, pitarAvityavocata / dharmaghoSagurodharma, zrutvA'vApamahaM mudam / / 15 / / tatpUjyAnujJayA dIkSA-mAditse'haM tadantike / samprApyApi pravahaNaM, magnastiSThati ko'mbudhau ? / / 16 / / mUrchitA nyapatatpRthvyAM, taJca zrutvA prabhAvatI / kathaJcillabdhasajJA tu, rudatIti jagAda tam / / 17 / / vizleSaM nezmahe soDhuM, putra ! prANapriyasya te / tadyAvatsmo vayaM tAva-ttiSTha pazcAtparivrajeH / / 18 / / kumAraH smAha saMyogAH, sarve'mI svapnasanibhAH / nRNAmAyuzca vAtAsta-kuzAgrajalacaJcalam ! / / 19 / / lol llll Ifoll llol lel lal Ie1 For Personal Use Only
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 807 DOTTTTE Bell tanna jAnAmi kaH pUrvaM pazcAdvA pretya yAsyati / tadadyaivAnujAnIta, pravrajyAgrahaNAya mAm / / 20 / / devyUce tava kAyo'yaM, ramyo'bhinavayauvanaH / bhuktvA tadaGga ! saukhyAni gRhNIyA vArddhake vratam / / 21 / / kumAra: smAha rogADhye 'zucipUrNe malAvile / kArAgAra ivA'sAre, kAye'smin kiM sukhaM nRNAm ? / / 22 / / kiJca satyaGgasAmarthye, vrataM yuktaM na vArddhake / vArddhake hyakSamatanoH, syAdvinA'pi mano vratam ! / / 23 / / prabhAvatyabhyadhAdAbhiH samagraguNadhAmabhiH / bhogAnsahASTabhiH strIbhirbhuGkSva kiM sAmprataM vratam ? / / 24 / / mahAbalo'bravItkleza-sAdhyairbAlizasevitaiH / duHkhAnubandhibhirbhogaiH, kiM me viSaphalopamaiH ? / / 25 / / kiJca mokSapradaM martya-janmabhogakRte kRtI / varATikAkRte ratna - miva ko hArayatyaho ! / / 26 / / ambA'vAdIdidaM jAta !, dravyajAtaM kramAgatam / svairaM vilasa puNyadroH phalaM hyetadupasthitam ! / / 27 / / abhyadhAddhUpabhUrmAta-gotricorAgnirAjasAt / kSaNAdbhavati yadvittaM, pralobhayasi tena kim ? / / 28 / / kiJca pretya sahA''yAti, yo dharmo'nantazarmadaH / dhanaM tadviparItaM tatsamatAmazruvIta kim ? / / 29 / / rAjJI jagau vahnizikhA - pAnavadduSkaraM vratam / kumAra ! sukumArastvaM, kathaGkAraM kariSyasi ? / / 30 / / uvAca nRpabhUH smitvA, mAtaH ! kimidamucyate ? / narANAM kAtarANAM hi vrataM bhavati duSkaram ! / / 31 / / pAlayanti pratijJAM svAM, vIrAH prANavyaye'pi ye / paralokArthinAM teSAM na hi tadduSkaraM param ! / / 32 / / For Personal & Private Use Only TATAFFFFF // 7 // saMyatIyanAma aSTAdazamadhyayanam SSSSS 807
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 808 LITTLE TO vihAya mohaM tatpUjyA, vratAya visRjantu mAm / paro'pi preryate dharmaM-cikIH kiM punarAtmajaH ? / / 33 / / taM tatvavijJaM vairAgyA-tprakampayitumakSamau / vratArthamanvamanyetAM kathaJcitpitarau tataH / / 34 / / so'tha mUrddhAbhiSiktenA'bhiSiktastIrthavAribhiH / jyotsnAsadharmabhirlipta - gAtraH zrIcandanadravaiH / / 35 / / adRSye devadRSye dve, hayalA lopame dadhat / ApAdAdAzironyastai, rAjanmANikyamaNDanaiH / / 36 / / vismerapuNDarIkAbha-puNDarIkeNa rAjitaH / vellakallolalolAbhyAM, cAmarAbhyAM ca vIjitaH / / 37 / / sahasreNa nRNAM vAhyA-mArUDhaH zibikAM zubhAm / caturaGgabalADhyenA- 'nuyAto balabhUbhujA / / 38 / / bherIprabhRtitUryANAM nAdairgarjAnukAribhiH / akANDatANDavArambhaM, janayankelikekinAm / / 39 / / hitvA ramAmimAM dIkSA-mAdatte yauvane'pi yaH / so'yaM kRtArtha ityucaiH stUyamAno'khilairjanaiH / / 40 / / dadAno dAnamarthibhyazcintAmaNirivehitam / prApa pAvitamAcAryaiH, purAnnirgatya tadvanam / / 41 / / ( saptabhiH kulakam ) yApyayAnAdathottIrNa, puraskRtya mahAbalam / gatvAntike gurostasya pitarAvityavocatAm / / 42 / / priya: putro'yamasmAkaM, virakto yuSmadantike / dIkSAM gRhNAti tacchiSya- bhikSAM vo dadmahe vayam ! / / 43 / / omityukte'tha gurubhi-raizAnIM dizamAzritaH / sarvAnmumocAlaGkArA-nvikArAniva bhUpabhUH ! / / 44 / / chinnamuktAvalimuktA- kalpAnyazrUNi muJcatI / gRhNatI tAnalaGkArAM stadetyUce prabhAvatI / / 45 / / 1 hayalAlAmRdU dadhat / iti 'gha' saMzakapustake / havalAlA azvaphenaH / / 2 zvetacchatreNa // For Personal & Private Use Only A SOTTE LETSSSSSSSSSSS saMyatIyanAma aSTAdaza madhyayanam 808
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iel ||7| lol ||slil 16ll 16 Gl || uttarAdhyayana sUtram 809 llell Hell Nell || ||Gll || jA jAta ! tvaM jAtucinmAbhU-dharmakRtye pramadvaraH / ArAdhayerguruvacaH, sanmantramiva sarvadA ! / / 46 / / is saMyatIyanAma atha natvA gurUn rAjJi, rAjIyukte tato gate / locaM cakAra bhUpAla-nandanaH paJcamuSTikam / / 47 / / aSTAdazadharmaghoSagurUn bhaktayA, natvA ceti vyajijJapat / dIkSAnAvaM datta pUjyA, majato me bhavArNave ! / / 48 / / madhyayanam tatastairdIkSitastIvra, sa vratI pAlayanvatam / caturdazA'pi pUrvANi, papATha prAjyadhIbalaH / / 49 / / tapyamAnastapo'tyugraM, dvAdazAbdI vihatya saH / mAsikAnazanenAbhU-tsvaloke paJcame suraH / / 50 / / tatra cAyaM pUrayitvA, sAgarANi dazA''yuSA / cyUtvA'bhUdvANijagrAme, zreSThizreSThaH sudarzanaH / / 51 / / samyagdarzanapUtAtmA, dyotayan jinazAsanam / ciraM sudarzanastatra, zrAddhadharmamapAlayat / / 52 / / tatra grAme'nyadA svAmI, zrIvIraH samavAsarat / kekIvAbdaM tamAyAtaM, zrutvA' zreSThI jaharSa saH / / 53 / / tato natvA jinaM zrutvA, dharmaM sa zreSThipuGgavaH / virakto vratamAdatta, dattavittavrajo'rthiSu / / 54 / / tatrA'pi sa zreSThimuniH sadaGga-pUrvANi pUrvANyakhilAnyadhItya / karmakSayAsAditakevalarddhi-bheMje mahAnandamudArakItiH / / 55 / / iti mahAbalarSikathA / "ayaM paJcamAgabhaNito mahAbala ihokto, yadi cAnyaH ko'pi pratIto bhavati tadA sa evAtra vAcyaH" iti SI saptadazasUtrArthaH / / 51 / / itthaM mahApuruSadRSTAntarjJAnapUrvakakriyAphalamupadarya sAmpratamupadeSTumAha - 1 svayaM kezAnudakhanat, kumAraH paJcamuSTibhiH / / iti 'gha' pustake pAThaH / / 2. jJAtvA - iti "3" pustake / / ||sil lol usli Nell Isll ||slil Prom 809 || Mall sil foll ller llell Isl in Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 810 Isil kahaM dhIre aheUhiM, ummattovva mahiM care / ee visesamAdAya, sUrA daDhaparakkamA / / 52 / / is saMyatIyanAma aSTAdazavyAkhyA - kathaM kena prakAreNa dhIro'hetubhiH kriyAvAdyAdikalpitakuhetubhirunmatta iva grahagRhIta iva tatvApalapanenAlajAlabhASitayA / madhyayanam 1 mahIM bhuvaM cared bhramenaiva caredityarthaH / kuta ityAha - yata ete pUrvoktA bharatAdayo vizeSaM mithyAdarzanebhyo jinazAsanasya sil I viziSTatAmAdAya gRhItvA sUrA dRDhaparAkramA etadevAzritavanta iti zeSaH / / tatastvayA'pi vizeSajJena dhIreNa ca satA atraiva nizcitaM | ISM ceto vidheyamiti / / 52 / / kiJca - aJcaMtaniANakhamA, saJcA me bhAsiA vaI / atariMsu taraMtege, tarissaMti aNAgayA / / 53 / / vyAkhyA - atyantaM atizayena nidAne karmamalazodhane kSamA samarthA atyantanidAnakSamA, satyA me mayA bhASitA 'vaitti' vAk, jinazAsanamevAzrayaNIyamityevaMrUpA / anayA cAGgIkRtayA atArSustIrNavantastarantyeke'pare sampratyapi tatkAlApekSayA kSetrAntarApekSayA vA itthamabhidhAnaM / tariSyantyanAgatA bhAvino bhavyA bhavArNavamiti zeSaH / / 53 / / yatazcaivamata: - kahaM dhIre aheUhiM, attANaM pariAvase / savvasaMgaviNimukke, siddhe havai nIraetti bemi / / 54 / / vyAkhyA - kathaM dhIro'hetubhiH kriyAdivAdikalpitakuyuktibhirAtmAnaM svaM paryAvAsayet ? kathamAtmAnaM ahetvAvAsaM kuryAtraiva 6 || leel Jell 16ll Iell Isl Jell 16 Isl Islil ASI 4 Line For Personal Private Use Only
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol sUtram 811 6 // kuryAdityarthaH / athAtmani kuhetUnAmavAsane kiM phalamityAha-save saGgA dravyato dravyasvajanAdayo bhAvatastu mithyAtvarUpatvAdeta eva saMyatIyanAma I kriyAdivAdAstairvinirmukto virahita: sarvasaGgavinirmuktaH san siddho bhavati nIrajA niSkarmA / tadanenA'hetutyAgasya samyagjJAnahetutvAt siddhatvaM // aSTAdazaifl phalamuktamiti sUtratrayArthaH / / 54 / / itthamanuzAsya vijahe kSatriyayatiH, saJjayopi ciraM vihatya prAptakevala: siddha iti bravImIti prAgvat / / madhyayanam / / ityaSTAdazamadhyayanaM sampUrNam / / 18 / / || 16|| Hell || ||Gl ||61 lell 16 ||sil ||sl fol Isl 16 llell ngh || || ||7|| llel Isl lish lol lish Mell lol || ||Gl lifoll Holl Wol lol ||61 ||61 Jain Ecco sil Hona For Personal & Private Use Only
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 812 Hell leill Isl leel / / athamRgAputrIyanAmai konaviMzamadhyayanam / / mRgAputrIyanAma 61 / / arham / / uktamaSTAdazamadhyayanaM, athaikonaviMzaM mRgAputrIyamArabhyate / asya cAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane bhogaddhityAga uktaH, sa ekonaviMzacApratikarmatayA prazasyataraH syAditIhA'pratikarmatocyate, iti sambandhasyAsyedamAdi sUtram - is madhyayanam is suggIve nayare ramme, kANaNujjANasohie / rAyA balabhaddatti, miA tassaggamAhisI / / 1 / / vyAkhyA - sugrIve sugrIvADhe, kAnanAni bRhadvRkSAzrayANi vanAni, udyAnAni krIDAvanAni, taiH zobhite / rAjA balabhadra iti nAmnA, mRgA nAmnI // tasyAgramahiSI pradhAnapatnI / / 1 / / tesI putte balasirI, miAputtetti vissue / ammApiUNa daie, juvarAyA damIsare / / 2 / / vyAkhyA - tayoH putro balazrIriti mAtApitRkRtanAmnA, mRgAputra iti ca loke vizrutaH, ambApitrodayito vallabhaH, yuvarAjo, ifol daminAmupazamavatAmIzvaro damIzvaraH, bhAvikAlApekSaM caitadvizeSaNam / / 2 / / ||7|| naMdaNe so u pAsAe, kIlae saha itthihiM / devo doguMdago ceva, nignaM muiamANaso / / 3 / / vyAkhyA - nandane lakSaNopetatayA samRddhijanake sa mRgAputraH tu pUraNe prAsAde, krIDati saha strIbhiH / ka iva ? dogundako deva iva, DA Mel ca:pUrtI / dogundakAzca trAyastriMzAstathA ca vRddhAH - "trAyastriMzA devA nityaM bhogaparAyaNA dogundakA iti bhaNyanta iti" tathA nityaM // 7 // Mall muditamAnasaH / / 3 / / lil llll ||sl ller llell o ION Meil Mail hell Inn Educatio n al For Personal & Private Use Only Hollyww.iainelibrary.org
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ Non uttarAdhyayanamaNirayaNakuTTimatale, pAsAyAloaNe Thio / Aloei nayarassa, caukkatigacaJcare / / 4 / / ki mRgAputrIyanAma sUtram vyAkhyA - sa cA'nyadA maNayaH candrakAntAdyAH, ratnAni karketanAdIni, tairupalakSitaM kuTTimatalaM yatra tattathA tasmin, prAsAdAlokane 813 ekonaviMzalil prAsAdagavAkSe sthitaH, Alokate nagarasya catuSkatrikacatvarANIti sUtracatuSkArthaH / / 4 / / tato yadabhUttadAha - liol madhyayanam ||7| aha tattha aicchaMtaM, pAsaI samaNasaMjayaM / tavaniamasaMjamadharaM, sIlaDaM guNaAgaraM / / 5 / / vyAkhyA - athAnantaraM tatra teSu trikAdiSu atikrAmantaM pazyati zramaNasaMyataM, zramaNa: zAkyAdirapi syAditi saMyatargrahaNaM, tapazcAnazanAdi, niyamAzca dravyAdyabhigrahAH, saMyamazca pratItaH, tAn dhArayatIti taponiyamasaMyamadharastam / ata eva zIlamaSTAdazasahasrarUpaM tenADhyaM zIlADhyaM, tata eva / HRI guNAnAM jJAnAdInAmAkara iva gaNAkarastam / / 5 / / taM dehai miAputte, diTThIe aNimisAe u / kahiM mannerisaM rUvaM, diTThapuvvaM mae purA / / 6 / / vyAkhyA - taM muni 'dehaitti' pazyati mRgAputro dRSTyA 'aNimisAe utti' animiSayaiva, kva manye jAne IdRzaM rUpaM dRSTapUrva, pUrvamapi Hel avalokitaM, mayA purA pUrvajanmani / / 6 / / sAhussa darisaNe tassa, ajjhavasANaMmi sohaNe / mohaM gayassa saMtassa, jAIsaraNaM samuppaNNaM / / 7 / / ||ll ||7|| vyAkhyA - 'ajjhavasANamitti' adhyavasAne pariNAme zobhane kSAyopazamikabhAvavartini, mohaM vedaM mayA dRSTamiti cintAtmakaM, gatasya sataH, | zeSa vyaktamevamagre'pi jJeyam / / 7 // Jel llll lol Jel 813 le in Education International For Personal & Private Use Only
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 814 DOOOOOOTS jAIsaraNe samuppaNNe, miAputte mahiDDie / sarai porANiaM jAI, sAmaNNaM ca purAkaDaM / / 8 / / vyAkhyA - 'porANiaMti' paurANikIM prAktanIM jAtiM janmeti sUtracatuSkArthaH, / / 8 / / tato'sau yaccakre tadAha - visaesa arajjato, rajjato saMjamaMmi a / ammApiaraM uvAgamma, imaM vayaNamabbavI / / 9 / / vyAkhyA - viSayeSvarajyan rAgamakurvan, rajyan saMyame, caH punararthe, ambApitarau upAgamyedaM vacanamabravIt / / 9 / / yadabravIttaddarzayatiANi me paMca mahavvayANi, naraesu dukkhaM ca tirikkhajoNisu / niviNakAmomhi mahaNNavAo, aNujANaha pavvaissAmi ammo ! / / 10 / / vyAkhyA - zrutAni prAgbhave iti zeSaH, me mayA paJca mahAvratAni, tathA narakeSu duHkhaM, tiryagyoniSu ca upalakSaNatvAddevamanuSyayozca yadduHkhaM tadapi zrutaM / tataH kimityAha-nirviNNakAmo nivRttAbhilASo'smi ahaM, kuto ? mahArNava iva mahArNavaH saMsArastasmAt, yatazcaivamato'nujAnI || mAm, pravrajiSyAmi sakaladuHkhApanodAya vrataM grahISyAmi, 'ammotti' mAturAmantraNam / / 10 / / atha kadAcitpitarI bhogairnimantrayata iti // tanniSedhArthamAha ammatAya ! mae bhogA, bhuttA visaphalovamA / pacchA kaDuavivAgA, aNubaMdhaduhAvahA ! / / 11 / / vyAkhyA - 'visaphalovamatti' viSamiti viSavRkSastatphalopamAH tadupamatvaM bhAvayati pazcAt paribhogAnantaraM kaTukavipAkAH, anubandhaduHkhAvahA nirantaraduHkhadAyinaH / / 11 / / kiJca - Jain Education inteMtional For Personal & Private Use Only mRgAputrIyanAma ekonaviMza madhyayanam caa caa caa caa raa ||7|| 814
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Iol foll ||7|| uttarAdhyayana sUtram 815 ||ol lall 16 IIGl el M imaM sarIraM aNicaM, asui asuisaMbhavaM / asAsayAvAsamiNaM, dukkhakesANa bhAyaNaM ! / / 12 / / mRgAputrIyanAma ekonaviMzavyAkhyA - 'asuitti' azuci svabhAvAdevApAvanaM, azucibhyAM zukrazoNitAbhyAM sambhavamutpatraM azucisambhavaM, azAzvata AvAsaH madhyayanam prakramAjIvasyAvasthAnaM yasmiMstattathA, 'iNaMti' idaM, duHkhahetavaH klezA duHkhaklezA jvarAdayo rogAsteSAM bhAjanam / / 12 / / yatazcaivamataH - asAsae sarIraMmi, raI novalabhAmahaM / pacchA purA ya caiabve, pheNabubbuasatribhe ! / / 13 / / vyAkhyA - azAzvate zarIre ratiM nopalabhe'haM, pazcAdbhuktabhogAvasthAyAM, purA vA abhuktabhogatAyAM tyaktavye / anena ca kasyAmapyavasthAyAM / mRtyoranAgamo nAsti iti sUcitaM, ata eva phenabubudasannibhe ! / / 13 / / mANusatte asAraMmi, vAhirogANa Alae / jarAmaraNapatthammi, khaNaM pi na ramAmahaM ! / / 14 / / vyAkhyA - vAhItyAdi-vyAdhayo'gAdhabAdhAhetavaH kuSTAdyAH, rogA jvarAdayasteSAmAlaye, jarAmaraNagraste / / 14 / / jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogA ya maraNANi a / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsaMti jaMtuNo ! / / 15 / / vyAkhyA - aho ! iti sambodhane, 'dukkho hutti' duHkha eva duHkhahetureva saMsAro yatra klizyante janmAdiduHkhairjantavaH ! / / 15 / / 815 For Personal Private Use Only
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ WON uttarAdhyayana sUtram 16l 116ll lIsl mRgAputrIyanAma il ekonaviMzaloll madhyayanama 816 Ioll Ish 116 || khittaM vatthu hiraNNaM ca, puttadAraM ca baMdhave / caittA Na imaM dehaM, gaMtavyamavasassa me ! / / 16 / / vyAkhyA - 'vatthuti' vAstu gRhATTAdi / / 16 / / jahA kiMpAgaphalANaM, pariNAmo na suMdaro / evaM bhuttANa bhogANaM, pariNAmo na suMdaro ! / / 17 / / vyAkhyA - (spaSTA) evaM bhogAdInAmasAratAmuktvA dRSTAntadvayena svAzayaM prakAzayannAha / / 17 / / addhANaM jo mahaMtaM tu, apAhijjo pavaI / gacchaMto so duhI hoi, chuhAtaNhAhiM pIDie / / 18 / / vyAkhyA - 'apAhijjotti' apAtheyaH zambalarahitaH prapadyate svIkaroti / / 18 / / evaM dhamma akAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMto so duhI hoi, vAhirogehiM pIDie / / 19 / / vyAkhyA - (spaSTA) uktavyatirekamAha / / 19 / / addhANaM jo mahaMtaM tu, sapAhijjo pavajai / gacchaMto so suhI hoi, chuhAtahAvivajio / / 20 / / evaM dhamma pi kAUNaM, jo gacchai paraM bhavaM / gacchaMto so suhI hoi, appakamme aveaNe / / 21 / / vyAkhyA - (sugame navaraM) appakammetti' alpapApakarmA, 'aveaNetti' alpAsAtavedanaH / / 20 / / 21 / / 816 || Mell ||ll Inn Education in c ational For Personal & Private Use Only
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- // sUtram 817 jahA gehe palittaMmi, tassa gehassa jo pahU / sArabhaMDAI nINei, asAraM avaujjhai / / 22 / / vyAkhyA - sArabhANDAni mahAmUlyavastrAdIni 'nINeitti' niSkAzayati 'avaujjhaitti' apohati tyajati / / 22 / / evaM loe palittaMmi, jarAe maraNeNa ya / appANaM tAraissAmi, tubbhehiM aNumanio / / 23 / / vyAkhyA - 'palittaMmitti' pradIpta iva pradIpte vyAkulIkRte AtmAnaM sArabhANDatulyaM tArayiSyAmi, asAraM tu kAmabhogAdi tyakSyAmIti bhAva iti sUtrapaJcadazakArthaH / / 23 / / evaM tenokte yatpitarAvUcatustadviMzatyA sUtrairdarzayati taM timmApiaro, sAmaNNaM putta duccaraM / guNANaM tu sahassAiM dhAreavvAiM bhikkhuNo / / 24 / / - vyAkhyA - tamiti mRgAputraM, guNAnAM zrAmaNyopakArakANAM zIlAGgarUpANAM, tuH pUraNe / / 24 / / samayA savvabhUesa, sattumittesu vA jage / pANAIvAyaviraI, jAvajjIvAI dukkaraM / / 25 / / vyAkhyA - samatA rAgadveSatyAgena tulyatA, sarvabhUteSu zatrumitreSu vA jagati loke'nena sAmAyikamuktaM / tathA prANAtipAtaviratiryAvajjIvaM, duSkarametaditi zeSaH / / 25 / / niccakAlappamatteNaM, musAvAyavivajjaNaM / bhAsiavvaM hiaM sacaM, nicAutteNa dukkaraM / / 26 / / vyAkhyA - nityakAlApramattena, nityAyuktena sadopayuktena yacAnvayavyatirekAbhyAmekasyaivArthasyAbhidhAnaM tatspaSTArthatvAdaduSTameveti / / 26 / / Jain Education Intellallonal For Personal & Private Use Only // 6 // mRgAputrIyanAma // 7 // ekonaviMza llell madhyayanam 817
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 818 ||7|| 11611 // 7 // TTTTT D daMtasohaNamAissa, adiNNassa vivajjaNaM / aNavajjesaNijjassa, giNhaNA avi dukkaraM / / 27 / / vyAkhyA - 'daMtasohaNamAissatti' makAro'lAkSaNikaH, apezca gamyatvAddantazodhanAderapi AstAmanyasya kiJca dattasyA'pi // 7 // anavadyaiSaNIyasyaiva 'giNhaNatti' grahaNam / / 27 / / viraI ababhacerasa, kAmabhogarasaNNuNA / uggaM mahavvayaM baMbhaM, dhAreavvaM sudukkaraM / / 28 / / vyAkhyA - 'kAmabhogarasaNNutti' kAmabhogarasajJena tvayeti zeSaH, tadanabhijJasya hi kadAcidviSayecchA na syAdapItyevamuktam / / 28 / / dhaNadhannapesavaggesu, pariggahavivajjaNA / savvAraMbhaparicAo, nimmamattaM sudukkaraM / / 29 / / vyAkhyA - dhanadhAnyapreSyavargeSu parigrahaH svIkArastadvivarjanaM, sarve ye ArambhA dravyopArjanArthaM vyApArAstatparityAgaH / / 29 / / cauvvihevi AhAre, rAIbhoaNavajjaNA / saMnihisaMcao ceva, vajjeavvo sudukkaraM / / 30 / / vyAkhyA - sannidhirghRtAderucitakAlAtikrameNa sthApanaM sa cAsau saJcayazca sannidhisaJcayaH / / 30 / / evaM vrataSaTkaduSkaratoktA, atha // 7 // parISaduSkaratocya chuhA tahA ya sI unhaM, daMsamasagaveaNA / akkosA dukkha sijjA ya, taNaphAsA jallameva ya / / 31 / / tAlaNA tajjaNA ceva, vahabaMdhaparIsahA / dukkhaM bhikkhAyariyA, jAyaNA ya alAbhayA / / 32 / / Jain Education Indional - ATTATTOO For Personal & Private Use Only mRgAputrIyanAma ekonviNsh||7|| madhyayanam lell ||7|| taataa taataal 818 ww.jainelibrary.org
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ Poll uttarAdhyayana sUtram 819 ___ vyAkhyA - tADanA karAdyairhananaM, tarjanA aGgalibhramaNAdirUpA, vadho lakuTAdiprahAraH, bandho mayUrabandhAdistAveva parISahau Mel vadhabandhaparISahau, 'dukkhaMti' duHkhazabdo'sau pratyekaM yojyaH, kSudhAduHkhamityAdi 'jAyaNA yatti' cakAro'nuktaparISahasamuJcayArthaH / / 31 / / 32 / / in // ekonaviMza Ill madhyayanam kAvoA jA imA vittI, kesaloo a dAruNo / dukkhaM baMbhavvayaM ghoraM, dhAreuM amahappaNA / / 33 / / vyAkhyA - kapotA: pakSivizeSAsteSAmiyaM kApotI yA iyaM vRttiH, yathA hi te nityaM zaMkitAH kaNAdigrahaNe pravarttante, evaM munirapyeSaNAdoSebhyaH zaGkamAna eva bhikSAdau pravarttate / yaJcheha brahmacaryasya punardurdharatvoktistadasyAtiduSkaratAjJaptyai / 'amahappaNatti' amahAtmanA / lol satA / / 33 / / upasaMhAramAha - suhoio tumaM puttA !, sukumAlo a sumajio / nahusi pahu tumaM puttA !, sAmaNNamaNupAliA / / 34 / / vyAkhyA - sukhocitaH sukhayogyaH, sukumAraH, sumajitaH suSTu abhyaGgaganAdipUrvaM majjitaH strapitaH, sakalAlaGkAropalakSaNametat / iha ca MS sumajitatvaM sukumAratve hetuH, dvayaJcatat sukhocitatve, tato 'nahusitti' naivAsi prabhuH samarthaH, zrAmaNyamanupAlayitum / / 34 / / asamarthatAmeva kA ll dRSTAntaiH samarthayannAha - 819 Mool llbil lloll foll Illl ||7|| foll 116 Isll llroll lIsl Is Jain Econ For Person Pause Only
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gll Hell 16 lel uttarAdhyayana sUtram 820 Isil ||sil llroll ||Gll i6 II Ilal ool 101 jAvajjIvamavissAmo, guNANaM tu mahabbharo / guruo lohabhArubba, jo putto ! hoi duvvaho / / 35 / / usli mRgAputrIyanAma is ekonaviMzavyAkhyA - avizrAmo nirantara: guNAnAM muniguNAnAM, tuH pUraNe, mahAbharo guruko lohabhAra iva, yaH putra ! bhavati durvahaH, sa voDhavya iti zeSaH // 6 // ilesall madhyayanama ||sll / / 35 / / lall AgAse gaMgasoovva, paDisoovva duttaro / bAhAhiM sAgaro ceva, tariavvo guNodahI / / 36 / / vyAkhyA - AkAze gaGgAzrotovahustara iti yojyate, lokarUDhyA cedamuktaM / tathA pratizrotovat, ko'rthaH ? yathA pratIpajalapravAhaH / ll zeSanadyAdau dustaraH, bAhubhyAM 'sAgaro cevatti' sAgaravaJca dustaro yaH, taritavyo guNA: jJAnAdyAsta evodadhirguNodadhiH / / 36 / / ill lon vAluAkavale ceva, nirassAe u saMjame / asidhArAgamaNaM ceva, dukkaraM cariuM tavo / / 37 / / ___vyAkhyA - 'vAluAkavale cevatti' ca: pUraNe, ivetyaupamye, evamuttaratrA'pi / tato vAlukAkavala iva nirAsvAdo nIrasaH viSayagRddhAnAM / MS vairasyahetutvAt / / 37 / / ahivegaMtadiTThIe, caritte putta ! duJcare / javA lohamayA ceva, cAveabvA sudukkaraM ! / / 38 / / vyAkhyA - ahiriva eko'nto nizcayo yasyAH sA tathA, sA cAsau dRSTizcaikAntadRSTistayA, ahipakSe dRzA'nyatra tu buddhyopalakSitaM caritraM, Isl disil 16ll foll 16ll Isll 820 ell llol 16 llol llall For Personal & Private Use Only
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ lar uttarAdhyayana sUtram 821 lel losill lleel Ifoll ||Gl Mall Ish Ill Nol ||sil is he putra ! duSkaraM / ayaMbhAvaH- yathA nAgonanyAkSiptayA dRSTyopalakSitaM syAttathA'nanya vyAkSiptayA buddhyopalakSitaM cAritraM duSkara, indriyamanasAM mRgAputrIyanAma // durjayatvAditi / yavA lohamayA iva carvayitavyAH, lohamayayavacarvaNaduSkaraM cAritramiti bhAvaH / / 38 / / is ekonaviMza|| is madhyayanam jahA aggisihA dittA, pAuM hoi sudukkaraM / taha dukkaraM kareuM je, tAruNNe samaNattaNaM / / 39 / / lal vyAkhyA - 'aggisihatti' subvyatyayAdagnizikhAM dIptAM pAtuM bhavati suduSkaraM nRbhiriti zeSaH, 'je' iti pUrtA, sarvatra / / 39 / / jahA duHkhaM bhareuM je, hoi vAyassa kotthalo / tahA dukkaraM kareuM je, kIveNaM samaNattaNaM / / 40 / / ||7|| vyAkhyA - kotthala iha vastrAdimayo grAhyaH, carmamayo hi sukhenaiva bhriyate iti, klIbena niHsatvena / / 40 / / jahA tulAe toleuM, dukkaraM maMdaro girI / tahA nihuanIsaMkaM, dukkaraM samaNattaNaM / / 41 / / vyAkhyA - 'nihuanIsaMkati' nibhRtaM nizcalaM nirazaGkaM zarIranirapekSaM yathA syAttathA / / 41 / / jahA bhuAhiM tariuM, dukkaraM rayaNAyaro / tahA aNuvasaMteNaM, dukkaraM damasAyaro / / 42 / / vyAkhyA - 'aNuvasaMteNaMti' anupazAntenotkaTakaSAyeNa damasAgara upazamasamudraH, iha kevalasyopazamasya prAdhAnyAtsamudropamA, pUrvaM tu ki Holl guNodadhirityanena sakalaguNAnAmiti na paunaruktyam / / 42 / / yatazcaivaM tata: - ||7|| 821 isi || Mel ||oll Ilfall llall liball lioall llell Moll Jel Jel Isll JanEducational For Personal Private Use Only Hal
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 822 bhuMja mANussara bhae, paMcalakkhaNae tumaM / bhuttabhogI tao jAyA !, pacchA dhammaM carissasi / / 43 // vyAkhyA - 'paMcalakkhaNaetti' paJcalakSaNakAn paJcasvarUpAn pazcAdvArddhake 'carissasitti' careriti viMzatisUtrArthaH / / 43 / / iti pitRbhyAmukte mRgAputro yadUce tadekatriMzatA sUtrairAha - so timmApi aro ! evameaM jahAphuDaM / iha loe nippivAsassa, natthi kiMci vi dukkaraM / / 44 / / vyAkhyA - zArIramAnasyazcaiva pUraNe, vedanA anantazo mayA soDhA bhImA raudrAH, asakRt vAraM vAraM duHkhAni duHkhotpAdakAni bhayAni rAjaviDvarAdijanitAni duHkhabhayAni caH samuccaye / / 45 / / jarAmaraNakaMtAre, cAuraMte bhayAgare / mae soDhANi bhImANi, jammANi maraNANi a / / 46 / / vyAkhyA - sa mRgAputro brUte, he ambApitarau ! evamiti yathoktaM bhavadbhyAM tathaiva, etat pravrajyAduSkaratvaM yathA sphuTaM satyatAmanatikrAntaM satyamityarthaH / tathApi ihaloke niSpipAsasya niHspRhasya nAsti kiJcidatikaSTamapyanuSThAnaM, apiH sambhAvane, duSkaram / / 44 / / niHspRhatAhetumAha // sArIramANasA ceva, veaNAo aNaMtaso / mae soDhAo bhImAo, asaI dukkhabhayANi a / / 45 / / vyAkhyA - jarAmaraNAbhyAmatigahanatayA kAntAramiva jarAmaraNakAntAraM tasmin caturante devAdigaticatuSkAvayave bhayAkare bhave iti zeSaH / / 46 / / zArIramAnasyo vedanA yatra prauDhAH soDhAstadAha caale loo reddddi For Personal & Private Use Only mRgAputrIyanAma // ekonaviMzamadhyayanam GOOG 822 www.janelibrary.org
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 823 SFFF jahA ihaM agaNI uNho, etto'NaMtaguNA tahiM / naraesu veaNA uNhA, assAyA veiA mae / / 47 / / vyAkhyA - yathA iha manuSyaloke'griruSNa ito'smAdagreranantaguNAH 'tahiM ' teSu narakeSu yeSvahamutpanna iti bhAvaH, tatra ca bAdarAgnerabhAvAt pRthivyA eva tathAvidhaH sparza iti jJeyaM / tAzca vedanA uSNAnubhavAtmakatvena asAtA duHkharUpAH / / 47 / / jahA ihaM imaM sIaM, etto'NaMtaguNA tahiM / naraesu veaNA sIA, assAyA veiA mae / / 48 / / vyAkhyA - yathedamanubhUyamAnaM mAghamAsAdisambhavamiha zItam / / 48 / / kaMdato kaMdukuMbhI, uDDapAo ahosiro / huAsiNe jalaMtammi, pakkapuvvo anaMtaso / / 49 / / vyAkhyA - krandan kandukumbhISu lohAdimayISu pAkabhAjanavizeSarUpAsu hutAzane devamAyAkRte / / 49 / / mahAdavaggisaMkAse, marummi vairavAlae / kalaMbavAluAe a, daDhapuvvo anaMtaso / / 50 / / vyAkhyA - mahAdavAgnisaGkAze, atrAnyasya tAdRgdAhakatarasyAbhAvAdevamupamA proktA, anyathA tvihatyAranantaguNa eva tatroSNaH pRthivyanubhAva iti 'maruMmitti' tAsthyAttadvyapadezasambhavAdantarbhUtopamArthatvAca marau maruvAlukAnikarakalpe, 'vairavAluetti' vajravAlukAnadIpuline, kadambavAlukAyAM kadambavAlukAnadIpuline ca / / 50 / / Jain Education Indional For Personal & Private Use Only // 7 // ||7|| mRgAputrIyanAma // 7 // ekonaviMzamadhyayanam 823
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ ull Illl uttarAdhyayana sUtram 824 Ifoll llall || llsil || lroll Mel alll all Isill llell Is liell rasaMto kaMdukuMbhIsu, uDDe baddho abaMdhavo / karavattakarakayAIhiM, chinnapuvvo aNaMtaso / / 51 / / iol mRgAputrIyanAma ill ekonaviMzavyAkhyA - rasannAkrandan kandukumbhISu kSiptaH, Urddha vRkSazAkhAdau baddho mA'yamito'naGkSIditi niyantritaH / krakacaM karapatravizeSa kA Ilall madhyayanam eva / / 51 / / aitikkhakaMTayAiNNe, tuMge siMbalipAyave / kheviaMpAsabaddheNaM, kaDDokaDDAhiM dukkaraM / / 52 / / vyAkhyA - 'kheviaMti' khinnaM khedo'nubhUtaH mAyeti gamyate, 'kaDDokaDDhAhiti' AkarSaNAprakarSaNaiH paramAdhArmikakRtaiH duSkaraM duHsahamidamiti l is zeSaH / / 52 / / mahAjaMtesu ucchU vA, ArasaMto subheravaM / pIliommi sakammehi, pAvakammo aNaMtaso / / 53 / / vyAkhyA - 'ucchUvatti' ikSava iva, ArasannAkrandan / / 53 / / kUvaMto kolasuNaehiM, sAmehiM sabalehi a / pADio phAlio chinno, viSphuraMto aNegaso / / 54 / / vyAkhyA - kUjannAkrandan, kolazunakaiH zUkarazvAnarUpadharaiH zyAmaiH zabalezca paramAdhArmikavizeSaH pAtito bhuvi, pATito jIrNavastravat, chinno kA // vRkSavat, visphuranitastatazcalan / / 54 / / 824 sil Illl llsil Isl llell Illl l/6ll llell 16 116ll Isl llel 116ll || 116|| Isl Joil llell sil Mel Msil tell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 825 asIhiM ayasIvaNNAhiM, bhallIhiM paTTisehi ya / chinno bhinno vibhinno a, uvavaNNo pAvakammuNA / / 55 / / vyAkhyA - asibhiH kRpANaiH 'ayasivaNNAhiMti' atasIkusumavarNaiH kRSNairityarthaH, bhallIbhiH paTTizaizca AyudhavizeSa: chinno dvidhAkRto, bhinno vidArito, vibhinnaH sUkSmakhaNDIkRtaH, avatIrNaH pApakarmaNA hetunA narake iti zeSaH / / 55 / / avaso loharahe jutto, jalaMte samilAjue / coitto tottajottehiM, rojjho vA jaha pADio / / 56 / / vyAkhyA loharathe lohamaye zakaTe yukto yojito jvalati dIpyamAne kadAcittato dAhabhiyA nazyedapItyAha-samilAyute // yugakIlikAyoktrAdiyukte 'coiotti' preritastotrayoktraH prAjanakabandhanavizeSa: 'rojjhovatti' rojjhaH pazuvizeSaH, vA samucaye bhinnakramazca, yathetyaupamye, tato rojhavatpAtitazca lakuTAdipiTTaneneti zeSaH / / 56 / / huAsaNe jalaMtaMmi, ciAsu mahiso viva / daDo pakko a avaso, pAvakammehiM pAvio / / 57 / / - vyAkhyA - hutAzane jvalati kvetyAha-citAsu paramAdhArmikaracitAsu mahiSa iva dagdho bhasmasAtkRtaH, pakvo bhaDitrIkRtaH, avazaH pApakarmabhiH 'pAviotti' prApto vyAptaH, prApito vA narakam / / 57 / / Jain Education Indonal ETAALEE For Personal & Private Use Only SATSTS mRgAputrIyanAma ekonaviMzamadhyayanam 825 www.jaielibrary.org
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 826 TOOLDOTS. balA saMDAsatuMDehiM, lohatuMDehiM pakkhihiM / vilutto vilavaMto'haM, DhaMkagiddhehiM'NaMtaso / / 58 / / vyAkhyA - balAt haThAt sandaMzAkArANi tuNDAni yeSAM te sandaMzatuNDAstaiH, tathA lohatuNDaiH pakSibhirdaGkagRdhairiti yogaH, ete ca vaikriyA eva, tatra tirazcAmabhAvAt / vilupto vividhaM chinno vilapannahamiti / / 58 / / taNhA kilaMto dhAvato, patto vearaNi naI / jalaM pAhaMti ciMtaMto, khuradhArAhiM vivAio / / 59 / / 1181 vyAkhyA- 'vivAiotti' vyApAditaH / / 59 / / uhAbhitatto saMpatto, asipattaM mahAvaNaM / asipattehiM paDatehiM, chinnapuvvo aNegaso / / 60 / / vyAkhyA - uSNena vajravAlukAditApenAbhitaptaH samprApto'sayaH khaDgAstadvadbhedakAni patrANi yatra tadasipatram / / 60 / / muggarehiM musaMDhIhiM, sUlehiM musalehi a / gayAsaM bhaggagattehiM, pattaM dukkhamaNaMtaso / / 61 / / vyAkhyA - mudgarAdibhiH zastravizeSaH gatA naSTA AzA paritrANaviSayA yasmiMstadgatAzaM yathAsyAdevaM 'bhaggagattehiMti' bhagnagAtreNa satA mayeti // zeSaH / / 61 / / khurehiM tikkhadhArAhiM, churiAhiM kappaNIhi a / kappIo phAlio chinno, ukkitto a aNegaso / / 62 / / vyAkhyA - atra kalpitaH kalpanIbhiH karttarIbhirvastravatkhaNDitaH, pATita Urddha dvidhAkRtaH, chinnastiryak khaNDitazca kSurikAbhiH, utkRttazca // // 6 // tvaga'panayanena kSurairiti yogaH / / 62 / / LOTTTTTTT For Personal & Private Use Only // 6 // llell mRgAputrIyanAma ekonaviMza madhyayanam 826
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 827 || pAsehiM kUDajAlehi, mio vA avaso ahaM / vAhio baddharuddho a, bahuso ceva vivAio / / 63 / / i|| mRgAputrIyanAma is ekonaviMzavyAkhyA - 'vAhiotti' vaJcita: baddho bandhanai ruddho bahiHpracAranivAraNena, 'vivAiotti' vinAzitaH / / 3 / / madhyayanam galehiM magarajAlehi, maccho vA avaso ahaM / ullio phAlio gahio, mArio a aNaMtaso / / 64 / / vyAkhyA - galerbaDizermakarairmakararUpaiH paramAdhArmikarjAlezca tatkRtairanayordvandvaH, 'ulliotti' ullikhito gale: pATito makarairgRhItazca jAlaiAritazca sarvairapi / / 64 / / vidaMsaehiM jAlehiM, lippAhi sauNo viva / gahio laggo a baddho a, mArio a aNaMtaso / / 65 / / vyAkhyA - vizeSeNa dazantIti vidaMzakAH zyenAdayastairjAlaistathAvidhabandhanaiH, 'lippAhiti' lepairvajralepAyaiH zakuna iva pakSIva gRhIto vidaMzakairlagnazca lepadravyaiH zliSTaH, baddho jAlaiAritazca sarvarapi / / 65 / / kuhADaparasumAIhiM, vaDDaihiM dumo viva / kuTTio phAlio chinno, tacchio a aNaMtaso / / 66 / / vyAkhyA - atra kuTTitaH sUkSmakhaNDIkRtaH, takSitazca tvagapanayanena / / 66 / / 827 lel Inn Education in ||slil llell For Personal & Private Use Only
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 828 caveDamuTThimAIhiM, kumArehiM ayaM piva / tADio kuTTio bhinno, cuNNio a aNaMtaso / / 67 / / il mRgAputrIyanAma vyAkhyA - capeTAmuSTyAdibhiH kumArairayaskArairaya iva lohamiva ghanAdibhiriti zeSaH, tADita: AhataH, kuTTitaH iha chino, bhinnaH khaNDIkRtaH, ekonaviMzacUrNItaH sUkSmIkRtaH / / 67 / / isll madhyayanam tattAI taMbalohAI, tauANi sIsagANi a / pAio kalakalaMtAI, ArasaMto subheravaM / / 68 / / vyAkhyA - taptatAmrAdIni vaikriyANi pRthivyanubhAvabhUtAni vA, kalakalaMtAiMti' atikvAthataH kalakalazabdaM kurvanti / / 68 / / tuhaM piAI maMsAI, khaMDAI sollagANi a / khAiomi samaMsAI, aggivaNNAI Negaso / / 69 / / vyAkhyA - tava priyANi mAMsAni ! khaNDAni khaNDarUpANi, sollakAni bhaDitrIkRtAnIti smarayitvA khAditosmi, svamAMsAni maccharIrAdevotkRtya DhokitAni agnivarNAnyuSNatayA / / 69 / / tuhaM piA surA sIhU, merao a mahUNi a / pajjiomi jalaMtIo, vasAo ruhirANi a / / 70 / / vyAkhyA - surAdayo madyavizeSA ihApi smarayitveti zeSaH, 'pajiomitti' pAyito'smi / / 7 / / nicaM bhIeNa tattheNaM, duhieNaM vahieNa ya / paramA duhasaMbaddhA, veaNA veiA mae / / 71 / / vyAkhyA - bhItenotpannabhayena, trastenodvignena duHkhitena jAtavividhaduHkhajAtena, vyathitena kampamAnasarvAGgena / / 71 / / 828 Isl |Isl lal Ifoll || lirail lish llall Ileel llall For Personal & Private Use Only
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram - mRgAputrIyanAma 829 Jail llol lll tivvacaMDappagADhAo, ghorAo aidussahA / mahAbhayAo bhImAo, naraesuM veiA mae / / 72 / / ekonaviMzavyAkhyA - tIvrA anubhAgato'ta eva caNDA utkaTAH, pragADhA gurusthitikAstata evaghorAraudrA atidussahAH, tata eva mahAbhayA: bhImAH zrUyamANA lol || madhyayanam ill api bhayapradAH, ekAthikAni vA etAni, iha ca vedanA iti prakramaH / / 72 / / kIdRzaM punastAsAMtIvrAdirUpatvamityAha jArisA mANuse loe, tAyA ! dIsaMti veaNA / etto aNaMtaguNiA, naraesuM dukkhaveaNA / / 73 / / vyAkhyA - (sugamA) / / 73 / / na ca naraka eva duHkhavedanA mayA'nubhUtAH, kintu sarvagatiSvapi ityetadevAha - savvabhavesu asAyA-veaNA veiA mae / nimesaMtaramittaMpi, jaM sAyA natthi veaNA / / 74 / / vyAkhyA - sarvabhaveSvasAtavedanA veditA mayA, nimeSasyAntaraM vyavadhAnaM yAvatA kAlenAso bhUtvA punarbhavati tanmAtramapi kAlaM, yatsAtA sukharUpA nAsti vedanA, vaiSayikasukhasyApIAdyanekaduHkhAnuviddhatvena vipAkakaTutvena cA'sukharUpatvAt / sarvasya cAsya kA prakaraNasyAyamAzayo yena mayevaM duHkhAnyanubhUtAni so'haM tattvataH kathaM sukhocitaH sukumAro vA ? yena cedRzyo narakAdivyathAH soDhAstasya kathaM // dIkSA duSkaretyato'sau mayA grAhyevetyekatriMzatsUtrArthaH / / 74 / / tatretthamuktvA sthite - II Nor ||GI lifoll Ifoll hell llall liall llsil Jel Jel lisil lisil JainEducationi-091 For Personal Private Use Only www .pro
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 830 taM biMta'mmApiaro, chaMdeNaM putta ! pavvayA / navaraM puNa sAmaNNe, dukkhaM nippaDikammayA / / 75 / / mRgAputrIyanAma vyAkhyA - 'chaMdeNaMti' chandasA'bhiprAyeNa yathArucItyarthaH, putra ! pravraja, navaraM kevalaM, punarvizeSaNe, duHkhaM duHkhahetuni:pratikarmatA rogAdyutpattI fol ekonaviMzaIrel pratikArAkaraNamiti sUtrArthaH / / 75 / / itthaM pitRbhyAmukte mRgAputraH smAha - madhyayanam so biMta'mmApiaro!, evameaM jahA phuDaM / paDikammaM ko kuNai, araNNe miapakkhiNaM ? / / 76 / / vyAkhyA - sa brUte he ambApitarau ! evametaniHpratikarmatAyA yaduHkharUpatvamuktaM yathA sphuTaM satyaM, paraM paribhAvyatAmidaM, parikarma cikitsA M&l kaH karotyaraNye mRgapakSiNAM ? te'pi ca jIvanti vicaranti ca, tataH kimasyA duHkharUpatvamiti bhAvaH / / 76 / / tatazca - egabhUo araNNe vA, jahA u caraI migo / evaM dhammaM carissAmi, saMjameNa taveNa ya / / 77 / / vyAkhyA - ekabhUta ekatvamprApta: 'araNNevatti' araNye'TavyAM, vA pUraNe, 'jahA utti' yathaiva carati mRgaH, evaM dharmaM cariSyAmi saMyamena tapasA ca hetubhUtena / / 77 / / jayA miassa AyaMko, mahAraNNaMmi jAyaI / acchaMtaM rukkhamUlaMmi, koNaM tAhe tigicchaI ? / / 78 / / vyAkhyA - 'acchaMtaM' tiSThantaM vRkSamUle, 'koNaMti' ka enaM 'tAhetti' tadA cikitsati, auSadhAdhupadezena nIrogaM karoti ? na l l kazcidityarthaH / anyatra hi kadAcitko'pi dRSTvA cikitsedapIti mahAraNye ityuktam / / 78 / / 830 INST el Isl Ioll llll cation in Juin E national For Personal Private Use Only
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 831 le hell foll lIsl ko vA se osahaM dei, ko vA se pucchaI suhaM / ko vA se bhattapANaM vA, AharittU paNAmae ? / / 79 / / / mRgAputrIyanAma vyAkhyA - 'bhattapANaMti' bhaktaM tRNAdi, pAnaM jalAdi, AhRtya praNAmayedarpayet ? / / 79 / / kathaM tarhi tasya nirvAhaH ? ityAha - ekonaviMza madhyayanam jayA ya se suhI hoi, tayA gacchai goaraM / bhattapANassa aTThAe, vallarANi sarANi a / / 8 / / vyAkhyA - yadA ca sa sukhI bhavati svata eva rogAbhAvAt, tadA gacchati goriva caraNaM bhramaNaM gocarastaM, vallarANi gahanAni sarAMsi ca / / 80 / / isi khAittA pANi pAuM, vallarehiM sarehi a / migacAriaM carittA NaM, gacchaI miacAriyaM / / 81 / / vyAkhyA - khAditvA nijabhakSyamiti zeSaH, pAnIyaM pItvA, vallareSu sarassu ca, mRgANAM caryA itazca itazca utplavanAtmakaM caraNaM mRgacaryA tAM caritvA''sevya gacchati, mRgANAM caryA ceSTA svAtantryopavezanAdikA yasyAM sA mRgacaryA mRgAzrayabhUstAm / / 81 / / itthaM dRSTAntamuktvA / I gAthAdvayenopasaMhAramAha - isil evaM samuTThite bhikkhU, evameva aNegago / migacAriaMcarittA NaM, uDDe pakkamaI disi / / 82 / / vyAkhyA - evaM mRgavatsamutthitaH saMyamAnuSThAnampratyudyatastathAvidhAtakotpattAvapi na cikitsAbhimukha iti bhAvaH, evameva mRgavadevAnekago l 831 SH |7|| hell Isl lel ||Gll llell 161 For Personal Private Use Only
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ sil leir Ioll uttarAdhyayana sUtram 832 lel ||sil 6 yathA'sau vRkSatale naikasminnevAste, kintu kadAcit kvacidevaM munirapyaniyatasthAnatayA, sa caivaM mRgacaryAM niSpratikarmatvAdirUpAM caritvA''sevya mRgAputrIyanAma 6 apagatAzeSakarmAMza UrdhvaM prakrAmati gacchati dizaM, sarvoparisthAnastho bhavatIti bhAvaH / / 82 / / mRgacaryAmeva spaSTayati - Meal ekonaviMzaIsl madhyayanam jahA mie ega aNegacArI, aNegavAse dhuvagoare a / evaM muNI goariaM paviTe, no hIlae novi akhisaijA / / 83 / / vyAkhyA - yathA mRga eko'dvitIyo'nekacArI aniyatacArI, naikatraiva vAso'vasthAnamasyetyanekavAso dhruvagocarazca, sadA / MS gocaralabdhamevAhArayatIti / evaM mRgavadekatvAdivizeSaNaviziSTo munirgocaryA praviSTo no hIlayedavajAnIyAtkadantrAdIti gamyaM, nApi ca // 6 'khisaejatti' nindedAhArAprApto svaM paraM ceti sUtrASTakArthaH / / 83 / / evaM mRgacaryAsvarUpaM nirupya yattenoktaM yaJca pitRbhyAM yaJcAyaM cakre / | tadAha - migacAriaM carissAmi, evaM puttA ! jahAsuhaM / ammApiIhiM'NuNNAo, jahAi uvahiM tao / / 84 / / vyAkhyA - mRgasyeva caryA mRgacaryA tA niHpratikarmatAdikAM cariSyAmIti kumAreNokte pitRbhyAmabhANi, evaM he putra ! bhavato yathA rucitaM tathA ki 6 sukhaM te bhavatviti zeSaH / itthaM tAbhyAmanujJAto jahAti tyajati upadhiM parigrahaM tataH / / 84 / / uktameva artha savistaramAha - ||7|| 832 Jell II 16 ell 11all Ifoll Isll Droll For Personal Private Use Only lisil Hal
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ Joil uttarAdhyayana sUtram 833 all Ioll Isil Isl Isl Isl lish miacAriaM carissAmi, savvadukkhavimokkhaNIM / tubbhehiM samaNuNNAo, gaccha putta ! jahAsuhaM / / 85 / / is mRgAputrIyanAma il ekonaviMzavyAkhyA - 'gaccha puttatti' gaccha putra ! mRgacaryayeti prakramaH, yathAsukhaM sukhasyAnatikrameNeti pitrorvaca: / / 85 / / is madhyayanam II6I Is evaM sa ammApiaro, aNumANittA Na bahuvihaM / mamattaM chiMdaI tAhe, mahAnAgumba kaMcuaM / / 86 / / vyAkhyA - evaM sa mAtApitaro anumAnyAnujJApya mamatvaM chinatti, 'tAhetti' tadA, mahAnAga iva kacukaM, yathA'so ciraprarUDhatayA'ti-jaraThamapi MS kaJcakamapanayati tathA'yamapyanAdibhavAbhyastamapi mamatvamiti / / 86 / / anenAntaropadhityAga ukto, bahirupadhityAgamAha - ____iDDI vittaM ca mitte a, putta dAraM ca nAyao / reNuaMva paDe laggaM, niddhaNittA Na niggao / / 87 / / vyAkhyA - RddhiM karituragAdisampadaM, 'nAyaotti' jJAtIn svajanAn 'niDhuNittatti' 'nirdUya tyaktvA nirgato gRhAniSkrAntaH pravrajita iti ||s is sUtracatuSkArthaH / / 87 / / tato'sau kIdRk jAtaH, kiJca tasya phalamabhUdityAha - paMcamahavvayajutto, paMcahiM samio tiguttigutto a / sabhiMtarabAhirae, tavovahANaMmi ujjatto / / 88 / / vyAkhyA - 'paMcahiti' paJcabhiH samitibhiriti zeSaH, 'sabhitaretyAdi' sAbhyantare bAhye tapasi, upadhAne ca zrutopacArarUpe udyukta / udyamavAn / / 88 / / 833 llol leil lish Isl llsll lish Isl Isil NEN ||slil For Personal Private Use Only
Page #876
--------------------------------------------------------------------------
________________ llfoll lall || uttarAdhyayana sUtram 834 ||Gll 161 Ifoll llall nimmamo nirahaMkAro, nissaMgo cattagAravo / samo a savvabhUesu, tasesu thAvaresu a / / 89 / / lel mRgAputrIyanAma ekonaviMzalAbhAlAbhe suhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo niMdApasaMsAsu, samo mANAvamANao / / 10 / / madhyayanam gAravesu kasAesu daMDasallabhaesu a / niatto hAsasogAo, aniANo abaMdhaNo / / 91 / / vyAkhyA - gauravAdIni padAni subvyatyayAt paJcamyantatayA vyAkhyeyAni, nivRtta iti sarvatra yojyaM, abandhano rAgAdibandhanarahitaH / ne / / 89 / / 90 / / 91 / / aNissio ihaM loe, paraloe aNissio / vAsIcaMdaNakappo a, asaNe aNasaNe tahA / / 12 / / vyAkhyA - anizrita iha loke paraloke ca, neha lokArthaM paralokArthaM vA tapo'nuSThAyIti bhAvaH / 'vAsIcaMdaNakappo atti' sUcakatvAtsUtrasya | 5 vAsIcandanavyApArakapuruSayoH kalpastulyo yaH sa tathA, tatra vAsI sUtradhArasya dArutakSaNopakaraNaM / azane AhAre anazane ca tadabhAve, kalpa Isl - ityatrApi yojyam / / 12 / / appasatthehiM dArehi, savvao pihiAsavo / ajjhappajjhANajogehi, pasatthadamasAsaNo / / 93 / / vyAkhyA - aprazastebhyo dvArebhyaH karmopArjanopAyebhyo hiMsAdibhyaH sarvata: sarvebhyo nivRtta iti gamyate, ata eva pihitAzravo II fel llell || lifal lifoll 834 |Mail ||oll ||KI lle.I ation llall liall in Education n For Personal Private Use Only
Page #877
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| uttarAdhyayana // ruddhakarmAgamaH / kairayamIdRzo'bhUdityAha- 'ajjhappetyAdi' adhyAtma Atmani ye dhyAnayogAH zubhadhyAnavyApArAstaiH prazasto dama upazamaH zAsanaM mRgAputrIyanAma sUtram // ca jinAgamAtmakaM yasya sa tatheti / / 93 / / // ekonaviMza 835 // 6 // madhyayanam // 7 // // 7 // // 7 // // 6 // // 6 // // 6 // 1191 evaM nANeNa caraNeNaM, daMsaNeNa taveNa ya / bhAvaNAhi a suddhAhiM, sammaM bhAvittu appayaM / / 94 / / vyAkhyA - 'bhAvaNAhiMtti' bhAvanAbhirvrataviSayAbhiranityatAdibhirvA, zuddhAbhirnirnidAnAbhiH, samyag bhAvayitvA tanmayatAM nItvA AtmAnam / / 94 / / ANi u vAsANi, sAmaNNamaNupAliA / mAsieNa u bhatteNaM, siddhiM patto aNuttaraM / / 95 / / vyAkhyA- 'mAsieNa utti' mAsikena, tuH pUrtto, 'bhatteNaMti' bhImo bhImasena itinyAyAdbhaktena bhaktapratyAkhyAnena mAsikAnazanenetyarthaH / iti // sUtraSTakArthaH / / 95 / / athopasaMhArapUrvamupadizannAha - evaM karaMti saMbuddhA, paMDiA paviakkhaNA / viNiaTTaMti bhogesu, miAputte jahAmisI / / 96 / / vyAkhyA - 'jahAmisItti' yathA RSirmakAro'lAkSaNikaH / / 96 / / punaH prakArAntareNopadezamAha - For Personal & Private Use Only bakarI pUrI pUrI bAta 835
Page #878
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 836 mahApabhAvassa mahAjasassa, miAiputtassa nisamma bhAsiaM / tavappahANaM cariaM ca uttamaM gaippahANaM ca tilo avissuaM / / 97 / / vyAkhyA - 'bhAsiaMti' bhASitaM saMsArasya asAratvaduHkhapracuratvAvedakaM, 'gaippahANaM catti' pradhAnagatiM ca siddhirUpAM trilokavizrutAm / / 97 / / viANi dukkhavivaDaNaM dhaNaM, mamattabaMdhaM ca mahabbhayAvahaM / Jain Education Rational suhAvahaM dhammadhuraM aNuttaraM, dhAreha nivvANaguNAvahaM mahaMti bemi / / 98 / / vyAkhyA dhanaM duHkhavivarddhanaM vijJAya mamatvabandhaM ca svajanAdimamatvapAzaM ca mahAbhayAvahaM vijJAya tata eva aihikAmuSmikabhayAvApteH / sukhAvahAM dharmadhurAM anuttarAM dhArayata / nirvANaguNA anantajJAnadarzanAdyAstadAvahAM 'mahaMti' amitamAhAtmyatayA // mahatImiti sUtratrayArthaH / / 98 / / iti bravImIti prAgvat / / * iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAya zrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayana sUtravRttI ekonaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 19 / / / / ekonaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 19 / / - + asmintradhyayane "devalogacuosaMto, mANasaM bhavamAgao sanninANasamuppatre, jAI sarai purANavaM" ityaSTamasUtraM kaciddazyate / / mRgAputrIyanAma // ekonaviMza // 7 // madhyayanam For Personal & Private Use Only FTTTTS 836 lle.
Page #879
--------------------------------------------------------------------------
________________ oll lA ||ll Iroll lifoll 16ll llell ell uttarAdhyayana- / / atha mahAnirgranthIyanAma viMzatitamamadhyayanam / / II mahAnirgranthI 6ll sUtram yanAma / / aham / / uktamekonaviMzamadhyayanamatha mahAnirgranthIyAkhyaM viMzatitamaM prastUyate, asya cAyamabhisambandho'nantarAdhyayane ni:pratikarmatoktA, IS 837 in sA cAnAthatvabhAvanenaiva pAlayituM zakyetyanAthatvamevAnenA'nekavidhamucyate / ityanenasambandhenAyAtasyAsyedamAdisUtram - Is viMzatitamasiddhANa namokiJcA, saMjayANaM ca bhAvao / atthadhammagaI tacaM, aNusiddhiM suNeha me / / 1 / / madhyayanam vyAkhyA - siddhebhyastIrthakarAdisiddhebhyo namaskRtya, saMyatebhyazcAcAryopAdhyAyasAdhubhyo bhAvato bhaktayA / aohitArthibhiH prArthya: sa cAso // dharmazcArthyadharmastasya gatirjJAnaM yasyAH sA arthyadharmagatistAM, 'tajhaMti' tathyAmaviparItArthAM, anuziSTiM zikSAM zRNuta, me mayA kathyamAnAmiti zeSaH / / kA sthaviravacanametaditi sUtrArthaH / / 1 / / atha dharmakathAnuyogatvAdasya dharmakathAkathanadvArA zikSAmAha - S ||61 pabhuarayaNo rAyA, seNio magahAhivo / vihArajattaM nijAo, maMDikucchisi ceie / / 2 / / ||61 vyAkhyA - prabhUtAni ratnAni vaiDUryAdIni sAragajAzvAdirUpANi vA yasya sa tathA, 'vihArajataMti' vihArayAtrayA | krIDArthamazvavAhanikAdirUpayA niryAto nirgato nagarAdgatazca maNDitakukSinAmni caitye udyAne / / 2 / / tadudyAnaM kIdRzamityAha - nANAdumalayAiNNaM, nANApakkhiniseviaM / nANAkusumasaMchannaM, ujANaM naMdaNovamaM / / 3 / / tattha so pAsaI sAhuM, saMjayaM susamAhiaM / nisannaM rukkhamUlaMmi, sukumAlaM suhoiaM / / 4 / / vyAkhyA - sAdhuH sarvo'pi ziSTa ucyate, tata: saMyatamityuktaM / so'pi bahiHsaMyamavAnihnavAdirapi syAditi susamAhitamityuktam / / 3 / / 4 / / 837 || lal IGll Ilsil 16 Nell Jain Education milai For Personal & Private Use Only Itall
Page #880
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 838 TAFTTTTTTTTTES S SO I U T S S S ttai tte ttair tassa rUvaM tu pAsittA, rAiNo taMmi saMjae / anaMtaM paramo Asi, aulo rUvavimhao / / 5 // vyAkhyA - 'anaMtaM paramotti' atizayapradhAnaH, atulo'timahAn, rUpaviSayo vismayo rUpavismayaH / / 5 / / tameva darzayati - aho vaNNo aho rUvaM, aho ajjassa somayA / aho khaMtI aho muttI, aho bhoge asaMgayA ! || 6 || vyAkhyA - aho ! Azcarye varNo gauratvAdiH, rUpamAkAraH, Aryasya muneH, saumyatA candrasyeva draSTurAnandadAyitA, asaGgatA niHspRhatA || 6 || tassa pAe u vaMdittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidUramaNAsanne, paMjalI paDipucchai / / 7 / / vyAkhyA - atra pAdavandanAnantaraM pradakSiNAbhidhAnaM pUjyAnAmAloka eva praNAmaH kAryaH iti khyApanArtha, 'nAidUramaNAsanetti' nAtidUraM na cAsatre pradeze sthita iti zeSaH / / 7 / / // 7 // taruNo'si ajjo pavvaio, bhogakAlaMmi saMjayA / uvaTThio'si sAmaNNe, eamaTThe suNAmi tA / / 8 / / vyAkhyA - taruNo'si Arya ! ata eva bhogakAle pravrajita ityucyase, upasthitazca sarvAdareNa kRtodyamazcAsi zrAmaNye, etamartha nimittaM yenArthena tvamasyAmapyavasthAyAM pravrajitaH zRNomi 'tAiti' tAvat pUrvaM pazcAttu yattvaM bhaNiSyasi tadapi zroSyAmIti bhAvaH / iti sUtrasaptakAvayavArtha:, zeSaM tu sugamatvAt na vyAkhyAtamevamagre'pi jJeyam / / 8 / / itthaM rAjJokte munirAha - // 7 // mahAnirgranthI yanAma // 7 // viMzatitamamadhyayanam For Personal & Private Use Only 838 le
Page #881
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 839 FREEEEEEEE aNAhomi mahArAya !, nAho majjha na vijjai / aNukaMpagaM suhiM vAvi, kaMcI nAbhisamemahaM / / 9 / / vyAkhyA - anAtho'smyahaM mahArAja ! kimiti ? yato nAtho yogakSemakArI mama na vidyate / tathA anukampakaM anukampAkaraM 'suhiMti' suhRdaM vA kaJcinnAbhisamemi nAbhisaGgacchAmi na prApnomi, ahaM ityanenArthena tAruNyepi pravrajita iti bhAvaH / / 9 / / evaM muninokte - tao so pahasio rAyA, seNio magahAhivo / evaM te iDDimaMtassa kahaM nAho na vijjai ? / / 10 / / vyAkhyA evaM dRzyamAnaprakAreNa Rddhimato vismApakavarNAdisampattimataH kathaM nAtho na vidyate ? varttamAnanirdeza: sarvatra tatkAlApekSayA jJeyaH / / 10 / / yadi cAnAthataiva vratAGgIkArahetustarhi - homi nAho bhayaMtANaM, bhoge bhuMjAhi saMjayA ! mittanAiparivuDo, mANussaM khu sudullahaM / / 11 / / vyAkhyA - bhavAmi nAtho bhadantAnAM mayi ca nAthe sati mitrANi jJAtayo bhogAzca sulabhA evetyAzayenAha bhoge ityAdIti / / 11 / / munirAha 11ell Hell - appaNAvi aNAho'si, seNiA ! magahAhivA ! / appaNA aNAho saMto, kahaM me nAho bhavissasi ? / / 12 / / vyAkhyA - (sugamaiva) / / 12 / / evaM muninokte - For Personal & Private Use Only ASSETT TOTOS mahAnirgranthI yanAma viMzatitama madhyayanam 839 www.jninelibrary.org
Page #882
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 840 DSSSSSSS evaM vRtto nariMdo so, susaMbhaMto suvimhio / vayaNaM assuapuvvaM, sAhuNA vimyanio / / 13 / / vyAkhyA - ihaivamakSaraghaTanA, sa narendraH zreNiko 'vimhayantriotti' pUrvamapi rUpAdiviSayavismayAnvitaH san, evamuktanItyA vacanamazrutapUrvaM sAdhunA uktaH susambhrAntaH suvismitazca bhUtvA provAceti zeSaH / / 13 / / AsA hI massA me, puraM aMteuraM ca me / bhuMjAmi mANuse bhoe, ANAissariaM ca me / / 14 / vyAkhyA - 'ANAissariaMti' AjJA askhalitazAsanarUpA, aizvaryaM samRddhiH prabhutvaM vA / / 14 / / Jain Education ellational erise saMpayaggaMmi, savvakAmasamappie / kahaM aNAho bhavai, mA hu bhaMte musaM vae ! / / 15 / / vyAkhyA - IdRze sampadagre sampatprakarSe 'savvakAmasamappietti' ArSatvAtsamarpitasarvakAme sampUritasakalAbhIpsite sati kathamanAtho bhavati, puruSavyatyayAdbhavAmi ? / ayaM bhAvaH na nAtho anAthaH, sa cAkiJcana eva syAnna punaH sarvAGgINasampannAthohamiti / 'mA hutti' huryasmAdarthe, yata evaM tato mA bhadanta ! mRSAvAdIriti sUtrasaptakArthaH / / 15 / / munirAha - Na tumaM jANe aNAhassa, atthaM potthaM ca patthivA ! / jahA aNAho havai, saNAho va narAhivA ! / / 16 / / vyAkhyA - na tvaM jAnISe anAthasyAnAthazabdasyArthamabhidheyaM, protthAM vA prakarSeNotthAM utthAnaM mUlotpatti, kenAzayena mayA'yamukta // 7 // ityevaMrUpAM / ata eva yathA anAtho bhavati sanAtho vA tathA na jAnAsIti sambandhaH / / 16 / / FFFFFFFFFF For Personal & Private Use Only EEEEE mahAnirgranthI yanAma viMzatitama madhyayanam 840
Page #883
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 841 suNehi me mahArAya !, avvakkhitteNa ceasA / jahA aNAho bhavati, jahA me a pavattiaM / / 17 / / vyAkhyA - zRNu me kathayata iti zeSaH, kiM tadityAha yathA anAtho anAthazabdavAcyaH puruSo bhavati, yathA 'me atti' mayA ca pravarttitaM prarUpitaM anAthatvamiti prakramaH, anenotthAnamuktam / / 17 / / kosaMbI nAma nayarI, purANapurabheaNI / tattha AsI piA majjhaM, pabhUadhaNasaMcao / / 18 / / vyAkhyA - purANapurANi bhinatti svaguNairasamAnatvAtsvato bhedena vyavasthApayatIti purANapurabhedinI / / 18 / / paDhame vaye mahArAya !, aulA me acchiveaNA / ahotthA viulo dAho, savvagattesu patthivA ! / / 19 / / vyAkhyA - prathame vayasIha yauvane atulA me akSivedanA 'ahotthatti' abhUt / / 19 / / satyaM jahA paramatikkhaM, sarIravivaraMtare / AvIlijja arI kuddho, eva me acchiveaNA / / 20 / / vyAkhyA 'zarIretyAdi' zarIravivarANi karNaghrANAdIni teSAmantaraM madhyaM zarIravivarAntaraM tasmin ApIDayet samantAdavagAhayet / / 20 / / tiaM me aMtaricchaM ca, uttimaMgaM ca pIDaI / iMdAsaNIsamA ghorA, veaNA paramadAruNA / / 21 / / vyAkhyA - trikaM kaTipradezaM me, antarA madhye icchAM cAbhimatavastvabhilASaM na kevalaM bahistrikAdyeveti bhAvaH, pIDayati bAdhate vedaneti sambandhaH, indrAzanirindravajraM tatsamAtidAhotpAdakatvAditi bhAvaH / ghorA'nyeSAmapi bhayajanikA paramadAruNA'tIvaduH khotpAdikA / / 21 / / For Personal & Private Use Only mahAnirgranthI yanAma // 7 // viMzatitama madhyayanam re raa raavaa. loll 841
Page #884
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 842 Illl 2 uvaDhiA me AyariA, vijAmaMtatigicchagA / abIA satthakusalA, maMtamUlavisArayA / / 22 / / mahAnirgranthIvyAkhyA - upasthitAH pratikArampratyudyatA AcAryAH prANAcAryAH vaidyA ityarthaH, vidyAmantrAbhyAM cikitsakA vyAdhipratikArakarttAro | ___ yanAma I vidyAmantracikitsakAH, 'abIatti' advitIyA ananyasamAnAH / / 22 / / viMzatitama|sil is madhyayanam te me tigicchaM kuvvaMti, cAuppAyaM jahAhi / na ya dukkhA vimoaMti, esA majjha aNAhayA / / 23 / / vyAkhyA - 'cAuppAyaMti' catuSpAdAM bhiSag bheSajAturapraticArakAtmakabhAgacatuSkarUpAM, 'jahAhiaMti' yathAhitaM hitAnatikrameNa yathAkhyAtAM / il vA yathoktAm / / 23 / / piA me savvasAraMpi, dijAhi mama kAraNA / na ya dukkhA vimoei, esA majjha aNAhayA / / 24 / / vyAkhyA - pitA me sarvasAramapi sarvapradhAnavasturUpaM 'dijjAhitti' dadyAt / / 24 / / mAyAvi me mahArAya !, puttasogaduhaTTiA / na ya dukkhA vimoei, esA majjha aNAhayA / / 25 / / vyAkhyA - 'puttasogaduhaTTiatti' putrazokaduHkhArtA / / 25 / / bhAyaro me mahArAya !, sagA jiTThakaNiTThagA / na ya dukkhA vimoaMti, esA majjha aNAhayA / / 26 / / vyAkhyA - 'sagatti' lokarUDhita: saudaryAH, svakA vA svakIyAH / / 26 / / lal IIsh Ifoll ||oll lel Jan Education For Personal Private Use Only
Page #885
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 843 bhaiNio me mahArAya !, sagA jiTTakaNiTugA / na ya dukkhA vimoaMti, esA majjha aNAhayA / / 27 / / kA mahAnirgranthI ki yanAma bhAriA me mahArAya !, aNurattA aNuvvayA / aMsapuNNehiM nayaNehiM, uraM me parisiMcai / / 28 / / viMzatitamavyAkhyA - 'aNuvayatti' anuvratA pativratA / / 27 / / 28 / / | madhyayanam annaM pANaM ca pahANaM ca, gaMdhamallavilevaNaM / mae NAyamaNAyaM vA, sA bAlA novabhuMjai / / 29 / / khaNaM'pi me mahArAya !, pAsaovi na phiTTai / na ya dukkhA vimoei, esA majjha aNAhayA / / 30 / / vyAkhyA - 'pAsaovitti' pArzvatazca, 'na phiTTaitti' nApayAti / / 29 / / 30 / / taohaM evamAhaMsu, dukkhamA hu puNo puNo / veaNA aNubhaviuM je, saMsArammi aNaMtae / / 31 / / vyAkhyA - tato rogApratikAryatAnantaraM ahamevaM vakSyamANaprakAreNa 'AhaMsutti' udAhRtavAn, yathA 'dukkhamA hutti' duHkSamA eva dussahA eva punaH punarvedanA anubhavituM 'je iti pUraNe' / / 31 / / tatazca - saI ca jai muchijjA, veaNA viulA io / khaMto daMto nirAraMbho, pavvae aNagAriaM / / 32 / / vyAkhyA - 'saI catti' sakRdapi yadi mucye'haM vedanAyA vipulAyA ito'syA anubhUyamAnAyAH, tataH kimityAha-kSAntaH kSamAvAn, dAntA indriyanoindriyadamavAn, nirArambhaH pravrajeyaM pratipadyeyaM anagAritAM / yena saMsArocchedAnmUlata eva vedanA na syAditi bhAvaH / / 32 / / Mar843 lol lel islil Isil Man For Personal Private Use Only
Page #886
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 844 evaM ca ciMtaittA NaM, pasuttomi narAhivA ! / pariattaMtIe rAIe, veaNA me khayaM gayA / / 33 / / || mahAnirgranthIvyAkhyA - na kevalamuktvA, kintu evaM cintayitvA ca, prasupto'smi narAdhipa ! parivarttamAnAyAmatikrAmantyAM rAtrau vedanA me kSayaM gatA / / 33 / / icon yanAma tao kalle pabhAyaMmi, ApucchittA Na baMdhave / khaMto daMto nirAraMbho, pavvaio aNagAriyaM / / 34 / / viMzatitama ISI madhyayanam vyAkhyA - tato vedanApagamanAnantaraM 'kalletti' kalyo niroga: san / / 34 / / isi taohaM nAho jAo, appaNo a parassa ya / savvesiM ceva bhUANaM, tasANaM thAvarANa ya / / 35 / / vyAkhyA - tataH pravrajyAGgIkArAt ahaM nAtho yogakSemakRjjAtaH, AtmanaH parasya ca / tatrAlabdhalAbho yogaH, sa svasya ratnatrayalAbhena, labdhasya ca rakSaNaM kSemaH, sa tu svasya pramAdaparityAgena / evamanyeSAmapi dharmadAnasthairyavidhAnAbhyAM yogakSemakAritvaM bhAvyamiti viMzatisUtrArthaH / / 35 / / kuto - dIkSAdAnAdanu tvaM nAtho jAto na pUrvamityAha - appA naI vearaNI, appA me kUDasAmalI / apyA kAmaduhA gheNU, appA me naMdaNaM vaNaM / / 36 / / 181 vyAkhyA - Atmeti vAkyasya sAvadhAraNatvAdAtmaiva nadI vaitaraNI, narakasambandhinI / Atmana evoddhatasya taddhetutvAt / ata evAtmaiva me, | kUTamiva jantuyAtanAhetutvAcchAlmalI kUTazAlmalI, tathA Atmaiva kAmadudhA dhenuriva dhenuH, iyaM ca rUDhita uktA, etadaupamyaM ca tasya Mel I svargApavargAdisamIhitAvAptihetutvAt / Atmaiva me nandanaM vanaM, etadaupamyaM cAsyaiva cittAhAdahetutvAt / / 36 / / 844 lol |lel IGll inin Education For Personal & P Use Only lifall
Page #887
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 845 ||ll Itall Ifoll appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppaTThia supaTThio / / 37 / / Is mahAnirgranthIvyAkhyA - Atmaiva kartA duHkhAnAM sukhAnAM ceti yogaH, vikaritA ca vikSepaka Atmaiva teSAM, ata evAtmaiva mitramamitrazca, kIdRzaH san ? II yanAma viMzatitamaMe duHprasthito durAcAraH, suprasthitaH sadanuSThAnaH / duHprasthito hyAtmA samagraduHkhaheturiti vaitaraNyAdirUpaH, suprasthitazca sakalasukhaheturiti / madhyayanam // kAmadhenvAdikalpaH / tathA ca pravrajyAyAmeva suprasthitatvAt svasyAnyeSAM ca yogakSemakaraNakSamatvAt mama nAthatvamiti sUtradvayArthaH / / 37 / / punaranyathA'nAthatvamAha - imA hu annAvi aNAhayA nivA !, tamegacitto nihuo suNAhi / niaMThadhamma lahiANa vI jahA, sIdaMti ege bahu kAyarA narA / / 38 / / ||al vyAkhyA - 'imatti' iyaM, huH pUrtA, anyA aparA, api: samuJcaye, anAthatA, yadabhAvAdahaM nAtho jAta iti bhAvaH / 'Nivatti' henRpa ! is tAmanAthatAmekacitto nibhRto sthiraH zRNu / kA punaraso ? ityAha-nirgranthadharmaM sAdhvAcAraM labdhvA'pi, yathetyupadarzane, sIdanti tadanuSThAnaM prati, zithilIbhavanti / eke kecana, bahu prakAmaM, yathAsyAttathA, kAtarA nissatvA narA manuSyAH / yadvA bahukAtarA iSaniHsatvAH, sarvathA niHsatvAnAM // [ hi nirgranthamArgAGgIkAra eva mUlato'pi na syAdityevamuktaM / sIdantazca te nAtmAnamanyAMzca rakSituM kSamA itIyaM sIdanalakSaNA'parA'nAthateti // MS bhAvaH / / 38 / / tAmeva darzayati - Ish ||7| lish llsil ||sl Isil JainEducation For Personal Private Use Only
Page #888
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 846 Nor Iroll 16 lirail list jo pavvaittA Na mahabbayAI, sammaM ca no phAsayaI pamAyA / va mahAnirgranthIaNiggahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chiMdai baMdhaNaM se / / 39 / / yanAma II viMzatitamavyAkhyA - ya: pravrajya mahAvratAni samyag na spRzati, na sevate, pramAdAt / anigRhItAtmA, avazIkRtAtmA / bandhanaM rAgadveSAtmakam / / 39 / / no madhyayanam AuttayA jassa ya natthi kAI, iriAi bhAsAi tahesaNAe / AyANanikkheva dugaMchaNAe, na vIrajAyaM aNujAi maggaM / / 40 / / vyAkhyA - AyuktatA sAvadhAnatA yasya nAsti kAcidatisvalpApi / 'AyANetyAdi' luptavibhaktidarzanAdAdAnaM nikSepayorupakaraNagrahaNanyAsayoH, tathA jugupsanAyAM pariSThApanAyAM / ihocArAdInAM saMyamAnupayogitayA jugupsanIyatvenaiva pariSThApanAt l // pariSThApanaiva jugupsanoktA / sa munivIrairyAto gato vIrayAtastaM nAnuyAti mArga samyakdarzanAdikaM muktipatham / / 40 / / tathA ca - Is ciraMpi se muMDaruI bhavittA, athiravvae tavaniamehiM bhaTe / ciraMpi appANa kilesaittA, na pArae hoI hu saMparAe / / 41 / / vyAkhyA - ciramapi muNDa eva muNDana eva sakalAnuSThAnavimukhatayA ruciryasyAso muNDarucirbhUtvA, asthiravratazcaJcalavratastaponiyamebhyo bhraSTaH, ciramapyAtmAnaM klezayitvA locAdinA bAdhayitvA, na pArago bhavati, hurvAkyAlaGkAre, 'saMparAetti' samparAyasya saMsArasya / / 41 / / Isll 56 fall Jan Education a l For Personal & Private Use Only
Page #889
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jell sil uttarAdhyayana sUtram 847 Hell polleva muTThI jaha se asAre, ayaMtie kUDakahAvaNe vA / il mahAnirgranthI is yanAma rADhAmaNI veruliappagAse, amahagghae hoi hu jANaesu / / 42 / / is viMzatitamavyAkhyA - paulleva suSiraiva na manAgapi niviDA muSTiryathA muSTiriva sa dravyamuniH asAraH, asAratvaM ca dvayorapi sadarthazUnyatvAt / " madhyayanam ayantritaH kUTakArSApaNa iva, yathA hyasau kUTatvAnna kenApi niyantryate, tathaiSo'pi nirguNatvAdupekSyata eveti bhAvaH / kuta evamityAha-yato rADhAmaNiH kAcamaNivaiDUryaprakAzo vaiDUryamaNikalpo'pi amahArghakaH amahAmUlyo bhavati, huravadhAraNe 'jANaesutti' jJeSu dakSeSu, MSM mugdhajanavipratArakatvAttasya / / 42 / / ||all kusIlaliMgaM iha dhAraittA, isijjhayaM jIviya vUhaittA / asaMjae saMjayalappamANe, viNighAyamAgacchai se ciraMpi / / 43 / / vyAkhyA - kuzIlaliGga pArzvasthAdiveSamiha janmani dhArayitvA, RSidhvajaM sAdhucihna rajoharaNAdi 'jIviatti' jIvikAyai jaTharabharaNArthaM // bRhayitvA, idameva pradhAnamiti khyApanenopabRMhya, ata evAsaMyataH san 'saMjayalappamANetti' saMyatamAtmAnaM lapan bhASamANaH, vinighAtaM / vividhAbhighAtarUpamAgacchati sa ciramapyAstAM svalpakAlaM narakAdAviti bhAvaH / / 43 / / ihaiva hetumAha - 847 ||all foll Isll isi || 101 Join Education n ational For Personal & Private Use Only
Page #890
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 uttarAdhyayana sUtram 848 New Wsh wed visaM pivittA jaha kAlakUDaM, haNAi satthaM jaha kugghii| Is mahAnirgranthIeseva dhammo visaovavaNNo, haNAi veAla ivAvivaNNo / / 44 / / Is yanAma vyAkhyA - viSaM 'pivittatti' ArSatvAt pItaM, yathA kAlakUTaM 'haNAitti' hanti, zastraM ca yathA kugRhItaM kutsitaprakAreNa gRhItaM, 'esevatti' Sil madhyayanam Sl eSa evaM viSAdivat dharmaH sAdhudharmo viSayopapannaH zabdAdiviSayalAmpaTyayukto hanti, durgatipAtahetutvena dravyamunimitigamyaM / vetAla ivAvipanno Mfell mantrAdibhiraniyantritaH sAdhakamiti gamyam / / 44 / / jo lakkhaNaM suviNa pauMjamANe, nimittakoUhalasaMpagADhe / kuheDavijAsavadArajIvI, na gacchaI saraNaM tammi kAle / / 45 / / vyAkhyA - yo lakSaNaM svapnaM ca prayuJjAno vyApArayan, nimittaM bhaumAdi, kautukaM cApatyAdyarthaM snAnAdi, tayoH sampragADhaH prasakto yaH sa tathA / il kuheTakavidyA alikAzcaryakArimantratantrajJAnAtmikAstA eva karmabandhahetutvAdAzravadvArANi terjIvituM zIlamasyeti kuheTakavidyAzravadvArajIvI / na M gacchati na prApnoti zaraNaM, tasmin phalopabhogopalakSite kAle samaye / / 45 / / amumevArtha vizeSAdAha - tamaMtameNeva u se asIle, sayA duhI vippariAsuvei / saMdhAvai naragatirikkhajoNI, moNaM virAhittu asAhurUve / / 46 / / vyAkhyA - 'tamaMtameNeva utti' atimithyAtvopahatatayA tamastamasaiva prakRSTAjJAnenaiva, tuH pUrtI, sa dravyamuniH azIlaH sadA duHkhI 848 ||sil ||Gl Heall llell llel lls 116ll disil JIsil 116 lell Mel Hell o nal Join Educati For Personal & Private Use Only Hal
Page #891
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1111 lei Isil Ils madhyayanama Mell Hell lall sil liell Jell Jell 16ll IN uttarAdhyayana- virAdhanAjanitaduHkhAnugato 'vipariAsuveitti' viparyAsaM tatveSu vaiparItyamupaiti, tatazca sandhAvati satataM gacchati narakatiryagyonI:, maunaM cAritraM / mahAnirgranthIsUtram virAdhyAsAdhurUpastatvato'yatisvabhAvaH san / anena virAdhanAyA anubandhavat phalamuktam / / 46 / / kathaM maunaM virAdhayati, kathaM vA narakatiryaggatI: yanAma 849 sindhAvatItyAha isi viMzatitamauddesiaM kIagaDaM niAgaM, na muMcaI kiMci aNesaNijaM / aggI vivA savvabhakkhI bhavittA, io cuo gacchai kaTTa pAvaM / / 47 / / vyAkhyA -- 'niAgaMti' nityapiNDaM, 'aggIvivatti' agniriva sarvamaprAsukamapi bhakSayatItyevaMzIlaH sarvabhakSI bhUtvA kRtvA ca pApaM, ito Mell bhavAjhyuto gacchati, kugatimiti zeSaH / / 47 / / kuta etadevamityAha - na taM arI kaMThachittA karoti, jaM se kare appaNiA durappA / se nAhiI maJcamuhaM tu patte, pacchANutAveNa dayAvihUNo / / 48 / / Well M6ll vyAkhyA - na naiva tamiti prakramAdanartha, ariH kaNThacchettA karoti, yaM se tasya karotyAtmIyA durAtmatA duSTAcArapravRttirUpA / na I cemAmAcaranapi janturatyantamUDhatayA vetti, paraM sa durAtmatAsevI jJAsyati durAtmatAM mRtyumukhaM tu maraNasamayaM puna: prAptaH / pazcAdanutApena hA ! duSTu kA - mayAnuSThiteyamityevaMrUpeNa, dayayA saMyamena vihInaH san / yatazcaivamanarthahetuH pazcAttApahetuzca durAtmatA, tata Adita evAsau 8 Mall tyAjyetyarthaH / / 48 / / yastu prAnte'pi mohena durAtmatAM tathAtvena na jAnAti tasya kiM syAdityAha - Isl lel 16 lioil ||5|| lal Isll ||Gl ||sl Moll Isl 16 lain daciation Inc . Me ||Gl "-"www.ininelibrary.org For Personal & Private Use Only
Page #892
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 850 11 ma niraTThaA naggaruI u tassa, je uttimahaM vivajjAsamei / imevi se natthi parevi loe, duhaovi se jhijjhai tattha loe / / 49 / / vyAkhyA nirarthikA 'tu' zabdasyaivakArArthasyeha sambandhAnnirarthikaiva niSphalaiva nAnaye zrAmaNye rucistasya yaH 'uttamaTThati' subvyatyayAdapezca gamyatvAduttamArthe'pi prAntasamayArAdhanArUpe, AstAM pUrvaM, viparyAsaM durAtmatAyAmapi sundarAtmatAjJAnarUpaM eti gacchati, yastu mohamapohya durAtmatAM tathAtvena jAnAti, tasya tu svanindAdinA syAdapi kiJcitphalamiti bhAvaH / tatazca 'imevitti' ayamapi pratyakSo loka iti yoga:, te tasya nAsti / na kevalamayameva, kintu paro'pi bhavAntararUpaH / tatrehalokAbhAvaH kAyaklezahetulocAdisevanAt paralokAbhAvazca kugatigamanAt / evaM ca 'duhaovitti' dvidhApi aihikapAratrikArthAbhAvena sa jantuH 'jhijjhaitti' aihikapAratrikArthasampattimato janAn vIkSya, dhigmAmubhayabhraSTamiti cintayA kSIyate / tatretyubhayalokAbhAve sati loke jagati / / 49 / / tato'sau yathAnutApamApadyate tathA darzayati Jain Education Meational vyAkhyA - - emevahAchaMdakusIlarUve, maggaM virAhittu jiNuttamANaM / kurarI vivA bhogarasANugiddhA, niraTThasoA paritAvamei / / 50 / / evamevoktarUpeNaiva mahAvratAsparzanAdinA prakAreNa yathAchandAH For Personal & Private Use Only - svarucikalpitAcArAH, kuzIlAzca bArI bArI bArI bArI | mahAnirgranthI yanAma viMzatitamamadhyayanam 850 www.jininelibrary.org
Page #893
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 851 l kutsitazIlAstadrUpAstatsvabhAvAH, mArga virAdhya jinottamAnAM / kurarIva pakSiNIva bhogarasAnugRddhA nirarthaH zoko yasyAH sA nirarthazokA paritApaM // mahAnirgranthIpazcAttApameti prApnoti / yathA sA''miSagRddhA mukhAttapizitapezikA parapakSibhyo vipatprAptau zocati, na ca tataH ko'pi vipatpratikAra iti, viMzatitamalA evamayamapi bhogarasagRddha aihikAmuSmikApAyaprAptau / tato'sya svAnyatrANAkSamatvAdanAthatvameveti bhAva iti sUtratrayodazakArthaH / / 50 / / idaM ca / madhyayanam // zrutvA yatkAryaM tadAha - soJcANa mehAvi subhAsiaM imaM, aNusAsaNa nANaguNAvaveaM / / maggaM kusIlANa jahAya savvaM, mahAniThANa vae paheNaM / / 51 / / vyAkhyA - zrutvA he medhAvin ! suSTu bhASitaM idamanantaroktaM anuzAsanaM zikSaNaM jJAnena guNena ca prastAvAdviratirUpeNopapetaM jJAnaguNopapetaM, is mArga kuzIlAnAM hitvA sarva, mahAnirgranthAnAM 'vaetti' vrajestvaM 'paheNaMti' pathA / / 51 / / tata: kiM phalamityAha - carittamAyAraguNanie tao, aNuttaraM saMjama pAliANaM / nirAsave saMkhaviANa kammaM, uvei ThANaM viuluttamaM dhuvaM / / 52 / / vyAkhyA - 'carittamAyaratti' makAro'lAkSaNikaH, cAritrAcArazcAritrAsevanaM, guNa iha jJAnarUpastAbhyAmanvitazcAritrAcAraguNAnvitaH / tato 851 Insill liell For Personal Private Use Only
Page #894
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 852 ||sil Isil ||60 Mall // mahAnirgranthamArgagamanAt anuttaraM pradhAnaM saMyamaM yathAkhyAtacAritrarUpaM pAlayitvA nirAzravaH saGkSapayya kSayaM nItvA karma upaiti sthAnaM, vipulaM ca mhaanirgrnthii|| tadanantAnAmapi tatrAvasthiteruttamaM ca pradhAnatvAdvipulottama, dhruvaM nityaM muktimityarthaH / / 52 / / upasaMhAramAha - Poll yanAma isi viMzatitama||al evuggadaMtevi mahAtavodhaNe, mahAmuNI mahApaiNNe mahAyase / Ioll madhyayanam Isl mahAniyaMThijamiNaM mahAsuaM, se kAhae mahayA vitthareNaM / / 53 / / vyAkhyA - evaM uktanItyA sa muniH kathayatIti sambandhaH, sa kIdRzaH ? ityAha-ugraH karmazatru prati, dAntazca indriyanoindriyadamanAt, ill MAI ugradAntaH / apiH pUrtA, mahAtapodhanaH mahAmunirmahApratijJo dRDhavrata ata eva mahAyazAH, mahAnirgranthebhyo hitaM mahAnirgranthIyaM idaM pUrvoktaM MOM mahAzrutaM, sa kathayati mahatA vistareNeti sUtratrayArthaH / / 53 / / tatazca - tuTTho a seNio rAyA, iNamudAhu kayaMjalI / aNAhattaM jahAbhUyaM, suTTha me uvadaMsi / / 54 / / vyAkhyA - tuSTazceti caH punararthe bhinnakramazca, tataH zreNikaH, punaridamudAhRtavAn, yathAbhUtaM satyam / / 54 / / tubbhaM suladdhaM khu maNussajammaM, lAbhA suladdhA ya tume mahesI / tubbhe saNAhA ya sabaMdhavA ya, jaM bhe ThiA maggi jiNuttamANaM / / 55 / / vyAkhyA - 'suladdhaM khutti' sulabdhameva, lAbhA varNAdiprAptirUpAH 'jaM bhetti' yadyasmAt 'bhe' bhavantaH / / 55 / / 852 el lol ell llell ller lall all lloll llall llall IIsll lioll Mail sil fel Tel 161 Poll Gll Jer JainEducation-lil For Personal Private Use Only
Page #895
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 853 isi I el Isl Ill litel taM'si NAho aNAhANaM, savvabhUANa saMjayA ! / khAmemi te mahAbhAga !, icchAmu aNusAsiuM / / 56 / / // mahAnirgranthI lol yanAma vyAkhyA - iha pUrvArddhanopabRhaNAM kRtvA uttarArddhana kSamaNAmupasampannatAM cAha-tatra 'tetti' tvAM 'aNusAsiuMti' anuzAsayituM zikSayituM kA kaviMzatitamatvayAtmAnamiti gamyam / / 56 / / punaH kSamaNAmeva vizeSeNAha - 6 madhyayanam pucchiUNa mae tubbhaM, jhANavigyo u jo kao / nimaMtiA ya bhogehi, taM savvaM mariseha me / / 57 / / vyAkhyA - 'pucchiUNatti' kathaM tvaM yauvane pravrajita: ? ityAdi pRSTvA yo yuSmAkaM mayA dhyAnavighnaH kRtaH, nimantritAzca yadyUyaM bhogaistatsarvaM / marSayata kSamadhvaM mameti sUtracatuSkArthaH / / 57 / / adhyayanArthopasaMhAramAha - evaM thuNittANa sa rAyasIho-'NagArasIhaM paramAi bhattie / saoroho sapariaNo sabaMdhavo, dhammANuratto vimaleNa ceasA / / 58 / / vyAkhyA - 'saorohotti' sAvarodha: sAntaHpuraH 'vimaleNatti' vigatamithyAtvamalena cetasopalakSitaH / / 58 / / UsasiaromakUvo, kAUNa ya payAhiNaM / abhivaMdittA sirasA, atijAto narAhivo / / 59 / / 67 vyAkhyA - 'atijAtotti' atiyAtaH svasthAnaM gataH / / 59 / / lifoll liall Isll lei llell 16 llel llell For Person Pause Only
Page #896
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 854 M ||7|| sill iarovi guNasamiddho, tiguttigutto tidaMDavirao a / is mahAnirgranthI|sl __yanAma Jell vihaga iva vippamukko, viharai vasuhaM vigayamohotti bemi / / 6 / / ||7|| viMzatitamavyAkhyA - itaro muniH so'pi vihaga iva vipramuktaH pratibandharahitaH, vigatamohaH kramAtsamutpannakevalajJAnatveneti sUtratrayArthaH / / 60 / / iti / madhyayanam OM bravImIti prAgvat / / 20 / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau viMzatitamadhyayanaM sampUrNam / / 20 / / / / viMzatitamamadhyayanaM sampUrNam / / 20 / / lell llell Isll lel 161 Isll lish lolli Isl lel || ||sl lol 4G lol lol I/e lel oll in Education International Ill Molli For Personal & Private Use Only
Page #897
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 855 Isl ||si / / atha samudrapAlIyanAmai ekaviMzamadhyayanam / / smudrpaaliiy|| OM / / vyAkhyAtaM viMzatitamadhyayanaM, athaikaviMzaM samudrapAlIyAkhyamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane'nAthatvamuktaM, taJca nAma is paribhAvya viviktacaryayA caritavyaM / sA ca samudrapAladRSTAntenAnenocyate, iti sambandhasyAsyedamAdi sUtram - ekaviMzacaMpAe pAlie nAma, sAvae Asi vANie / mahAvIrassa bhagavao, sIse so u mahappaNo / / 1 / / madhyayanam vyAkhyA - mahAvIrasya bhagavataH ziSyaH 'so utti' sa punaH, tacchiSyatA cAsya tatpratibodhitatvAt / / 1 / / ISM niggaMthe pAvayaNe, sAvae se vikovie / poeNa vavaharaMte, pihuMDaM nagaramAgae / / 2 / / vyAkhyA - nairgranthe nirgranthasambandhini pravacane sa pAlito 'vikovietti' vizeSeNa kovido vikovidaH, potena pravahaNena vyavaharan vyApAra IS kurvan, pihuNDaM pihuNDasajJam / / 2 / / pihuMDe vavaharaMtassa, vANio dei dhUaraM / taM sasattaM paigijjha, sadesamaha patthio / / 3 / / vyAkhyA - 'vANio dei dhUaraMti' tadguNAkRSTacetAH ko'pi vaNig dadAti duhitaraM putrI, tAM sasatvAM sagarbhA pratigRhyAdAya svadezamatha kA ||7|| lA prasthitaH / / 3 / / 855 IIGI Ifoll lel Isl | ||Gll 16l ||Gl lol real llsll les lil Ran Isi ISI For Personal P U Only
Page #898
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 856 GOODOOOOO IG|| BG || aha pAliassa gharaNI, samuddami pasavaI / aha dArae tahiM jAe, samuddapAlitti nAmae / / 4 / / vyAkhyA- 'tahiMti' tatra samudre / / 4 / / khemeNa Agae caMpa, sAvae vANie gharaM / saMvaDDaI ghare tassa, dArae se suhoie / / 5 / / bAvaraM kalAo a, sikkhie nIikovie / jovvaNeNa ya saMpanne, surUve piadaMsaNe / / 6 / / tassa rUvavaI bhajjaM, piA ANei rUviNi / pAsAe kIlae ramme, devo doguMdago jahA / / 7 / / vyAkhyA- 'rUviNiti' rUpiNIsaJjJAM prAsAde krIDati, tayA saheti zeSaH / / 5 / / 6 / / 7 / / aha annA kayAi, pAsAyAloaNe Thio / vajjhamaMDaNasobhAgaM, vajjhaM pAsa vajjhagaM // 8 // vyAkhyA - athAnyadA kadAcit prAsAdAlokane gavAkSe sthitaH san samudrapAlo vadhyamaNDanAni raktacandanakaravIrAdIni taiH zobhA yasya sa vadhyamaNDanazobhAkastaM vadhyaM vadhArha kaJcana tAdRzAkAryakAriNaM pazyati, vadhye vadhyabhUmau gacchatIti vadhyagastaM ihopacArAdvadhyazabdena vadhyabhUruktA // 8 // llell For Personal & Private Use Only ase kase le le le bala se la | samudrapAlIya nAma ekaviMzamadhyayanam 856
Page #899
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA well uttarAdhyayana sUtram 857 Inaa nAma IION Del ||sil Illl islil Isll taM pAsiUNa saMvegaM, samuddapAlo iNamabbavI / aho asuhANa kammANaM, nijANaM pAvagaM imaM / / 9 / / - samudrapAlIyaNoll Poll vyAkhyA - taM dRSTvA saMvegaM saMvegakAraNaM samudrapAla idaM vakSyamANamabravIt, aho ! azubhAnAM karmaNAM niryANamavasAnaM vipAka ityarthaH, AUM|| is ekaviMzaII pApakamazubhamidaM pratyakSaM, yadayaM varAko vadhArthamitthaM nIyate / / 9 / / Jio madhyayanam saMbuddho so tahiM bhayavaM, paramaM saMvegamAgao / Apuccha'mmApiaro, pavvae aNagAriaM / / 10 / / vyAkhyA - evaM dhyAyan sambuddhaH samudrapAla: 'tahiM' tatra prAsAdAlokane, ApRcchya mAtApitarau 'pavvaetti' prAvrAjit pratipede'nagAritAmiti / sUtradazakAvayavArthaH, zeSa vyaktaM, evamagrepi / / 10 / / pravrajya ca yathAyaM AtmAnamanuzAsitavAn yathA vA prAvarttata tathAha - jahittu saMgaM ca mahAkilesa, mahaMtamohaM kasiNaM bhayAvahaM / pariAyadhammaM ca'bhiroyaijjA, vayANi sIlANi parIsahe a / / 11 / / vyAkhyA - hitvA tyaktvA saGgaM svajanAdisambandhaM, caH pUrtI, mahAklezaM mahAduHkhaM, mahAnmohaH stryAdiviSayo'jJAnarUpo vA yasmAt sa MS mahAmohastaM, kRtsnaM sarva, kRSNaM vA kRSNalezyAhetutvAt, ata eva vivekinAM bhayAvaha, paryAyo vrataparyAyastatra dharmo mahAvratAdiH paryAyadharmastaM, // ca: pUrtI, abhirocayedbhavAn he Atman ! iti prakramaH / paryAyadharmameva vizeSAdAha-vratAni mahAvratAni, zIlAnyuttaraguNarUpANi, parISahAniti // / parISahasahanAni cAbhirocayediti yogaH / / 11 / / tadanu yatkArya tadAha - 857 Jel IN lel For Personal Private Use Only
Page #900
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 858 ahiMsa sayaM ca ateNagaM ca tatto ya baMbhaM apariggahaM ca / paDivajjiA paMca mahavvayAI, carijja dhammaM jiNadesiaM viU / / 12 / / vyAkhyA - ahiMsAM satyamastainyakaM ca tatazca brahma brahmacaryaM aparigrahaM ca pratipadyevaM paJca mahAvratAni caredAseveta, na tu svIkAramAtreNaiva // tiSThedityarthaH / dharmaM zrutacAritrarUpaM jinadezitaM 'viUtti' vidvAn bhavAn he Atman ! / / 12 / / savvehiM bhUehiM dayANukaMpI, khaMtikkhame saMjayabaMbhayArI / sAvajjajogaM parivajjayaMto, carejja bhikkhU susamAhi iMdie / / 13 / / vyAkhyA - sarveSu bhUteSu dayayA hitopadezarUpayA rakSaNarUpayA ca anukampanazIlo dayAnukampI, kSAntyA na tvazaktyA kSamate durvacanAdIti kSAntikSama:, saMyataH samyag yataH sa cAsau brahmacArI ca saMyatabrahmacArI, pUrva vratapratipatyA''gate'pi brahmacArIti punaH kathanaM brahmacaryasya durddharatvajJayai / / 13 / / Jain Education itional kAle kAlaM viharijja raTThe, balAbalaM jANia appaNo a / sIho va saddeNa na saMtasajjA, vayajoga sujhA Na asabbhamAhu / / 14 / / vyAkhyA - kAlena pAdonapauruSyAdinA, kAlamiti kAlocitaM pratyuprekSaNAdi kRtyaM kurvanniti zeSaH / viharet rASTre maNDale upalakSaNatvAd For Personal & Private Use Only TERES SETOS samudrapAlIya nAma ekaviMza madhyayanam 858
Page #901
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 859 ||7|| // 6 // nAma // grAmAdau ca / balAbalaM sahiSNutvAsahiSNutvarUpaM jJAtvA''tmano yathA yathA saMyamayogahAnirna syAttathA tatheti bhAvaH / anyaca siMha iva zabdena samudrapAlIyaprakramAdbhayotpAdakena na santrasyet naiva satvAJcalet he Atman ! bhavAniti sarvatra gamyate / tathA vaco yogamarthAdazubhaM zrutvA nA'sabhyaM 'Ahuti' ArSatvAd brUyAt / / 14 / / tarhi kiM kuryAdityAha // 6 // // 6 // ekaviMza 6 ||7|| madhyayanam uvehamANo u parivvajjA, piamappiaM savva titikkhaejjA / na savva savvattha'bhiroaijjA, na yAvi pUaM garahaM ca saMjae / / 15 / / - ||7|| vyAkhyA - upekSamANaH kuvacanavaktAramavagaNayan parivrajet, tathA priyamapriyaM sarvaM titikSeta saheta, na sarva vastu sarvatra sarvasthAne'bhirocayet yathAdRSTAbhilASuko mAbhUditi bhAvaH / na cApi pUjAM, gaha ca paranindAM, abhirocayediti yogaH / / 15 / / nanu // bhikSorapi kimanyathAbhAvaH sambhavati ? yadevamAtmAnuzAsyate ityAha - aNega chaMdA miha mANavehiM, je bhAvao saMpakarei bhikkhU / bhayabheravA tattha uiMti bhImA, divvA maNussA aduvA tiricchA / / 16 / / vyAkhyA - aneke chandA abhiprAyA bhavantIti gamyaM, 'mihatti' makAro'lAkSaNikaH, iha jagati mAnaveSu / yAnanekachandAn bhAvatazcittavRtyA samprakaroti bhRzaM vidhatte, 'bhikhutti' apergamyatvAdbhikSurapi karmavazaga:, tata evetthamAtmAnuzAsyate iti bhAvaH / kiJca bhayena bhayajanakatvena bhairavA For Personal & Private Use Only DOOTO 859
Page #902
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 860 bhISaNA bhayabhairavAH tatreti vratapratipattau udyanti udayaM yAnti bhImA raudrAH, asya ca punaH kathanamatiraudratvakhyApakaM, divyA mAnuSyakA athavA tairazcA smudrpaaliiy||7|| upasargAH iti zeSaH / / 16 / / tathA // 6 // nAma // ekaviMza madhyayanam parIsahA duvvisahA aNege, sIdaMti jatthA bahukAyarA narA / se tattha patte na vahijja bhikkhU, saMgAmasIse iva nAgarAyA / / 17 / / vyAkhyA - parISahA durviSahA dussahA aneke udyantIti yogaH, sIdanti saMyamaM prati zithilIbhavanti ' jatthA' iti yatra yeSUpasargeSu parISaheSu ca satsu bahu bhRzaM kAtarAH narAH, 'se' ityatha tatra teSu prApto na vyatheta na satvAJcaledbhavAn bhikSuH san saGgrAmazIrSa iva nAgarAjaH / / 17 / / sItosiNA daMsamasAya phAsA, AyaMkA vivihA phusaMti dehaM / akukkuo tattha'hiyAsaejjA, rayAiM khevejja purekaDAI / / 18 / / vyAkhyA - zItoSNadaMzamazakAH, ca-zabda uttaratra yokSyate, sparzAstRNasparzAdayaH, AtaGkAzcavividhAH spRzanti upatApayanti dehaM bhavata iti gamyaM / 'akukkuotti' kutsitaM kUjati kukUjo na tathA akukUjastatra zItAdisparzane'dhisaheta, anena cAnantarasUtrokta evArthaH // spaSTatArthamanvayenoktaH / IdRzazca san rajAMsi jIvamAlinyahetutayA karmANi 'khevejjatti' kSipet purAkRtAni / / 18 / / Jain Education interational // 7 // For Personal & Private Use Only GODDE 860
Page #903
--------------------------------------------------------------------------
________________ USH uttarAdhyayana sUtram Jelll 861 lall llll Ill ill Isl pahAya rAgaM ca taheva dosaM, mohaM ca bhikkhU sayayaM viakkhaNo / Is samudrapAlIyameruvva vAeNa akaMpamANo, parIsahe Ayagutte sahejjA / / 19 / / nAma ekaviMzavyAkhyA - 'meruvva' ityAdi-merurvAteneva parISahAdinA'kampamAna:, 'Ayaguttetti' guptAtmA anena sUtreNa parISahasahanopAya uktaH // madhyayanam / / 19 / / kiJca - aNuNNae nAvaNae mahesI, nayAvi pUaM garIhaM ca saMjae / ||7 // ||6 se ujjubhAvaM paDivajja saMjaye, nibvANamaggaM virae uvei / / 20 / / vyAkhyA - anunnato nAvanato maharSiH, na cApi pUjAM gA~ ca pratIti zeSaH, 'saMjaetti' sajetsaGgaM kuryAt / tatrAnunata: pUjAM prati, anavanatazca All gardA prati, 'se' iti sa evAtmAnuzAsakaH, RjubhAvaM pratipadya saMyato nirvANamArgaM samyag jJAnAdikaM virata: sannupati prApnoti / tatkAlApekSayA / M& vartamAnanirdezaH / / 20 / / tataH sa kIdRzaH san kiM karoti ? ityAha - ___ arairaisahe pahINasaMthave, virae Ayahie pahANavaM / paramaTThapaehiM ciTThaI, chinnasoe amame akiMcaNe / / 21 / / Ill vyAkhyA - aratiratI saMyamAsaMyamaviSaye sahate tAbhyAM na bAdhate ityaratiratisahaH, prahINa: saMstavaH pUrvapazcAtparicayarUpo yasya saH tathA, virata l illi 861 || ||7 Ill W lil ||oll lei Nell || ||all Isl ||7|| ||oll ||sil Neil ||Gl Jell Jain Education intollona For Personal & Private Use Only ol
Page #904
--------------------------------------------------------------------------
________________ sill uttarAdhyayana sUtram 862 llol lol 6. Atmahita iti spaSTaM, pradhAna: saMyamo muktihetutvAtsa yasyAstyasau pradhAnavAn, paramArtho mokSastasya padAni samyakdarzanAdIni teSu tiSThati, 'chinnazoka: samudrapAlIyaon amamaH' 'akiJcanaH' imAni trINi padAni mitho hetutayA vyAkhyeyAni / / 21 / / nAma vivittalayaNANi bhaijja tAI, nirUvalevAiM asaMthaDAI / ekaviMza madhyayanam isIhiM ciNNAI mahAyasehiM, kAyeNa phAseja parIsahAI / / 22 / / vyAkhyA - viviktalayanAni stryAdirahitopAzrayAn 'bhaijatti' bhajati, bAyI, viviktatvAdeva nirupalepAni bhAvato'bhiSvaGgarahitAni / Mal dravyatastadarthaM nopaliptAni, asaMskRtAni bIjAdibhiravyAptAni ata eva RSibhizcIrNAni sevitAni mahAyazobhiH, tathA kAyena 'phAsejatti' spRzati sahate parISahAn / / 22 / / tataH sa kIdRzo'bhUdityAha - sa nANanANovagae mahesI, aNuttaraM cariuM dhammasaMcayaM / aNuttarenANadhare jasaMsI, obhAsai sUrie vaMtalikkhe / / 23 / / ___vyAkhyA - sa samudrapAlarSirjJAnaM zrutajJAnaM tena jJAnamavabodhaH prakramAkriyAkalApasya tenopagato yukto jJAnajJAnopagato maharSiH, anuttaraM caritvA / is dharmasaJcayaM kSAntyAdidharmasaJcayaM, 'aNuttarenANadharetti' ekArasyAlAkSaNikatvAt anuttarajJAnaM kevalAdvaM taddharo yazasvI avabhAsate jagati prakAzate sUrya SI Me ivAntarikSe iti trayodazasUtrArthaH / / 23 / / upasaMhArapUrva tasyaiva phalamAha - lal Ioll 862 llsil ||ell Jell liell llel For Personal Use Only
Page #905
--------------------------------------------------------------------------
________________ llll Ifoll llall uttarAdhyayana sUtram Illl ||Gll Ilall Ilall lloll llol Wel duvihaM khaveUNa ya puNNapAvaM, niraMgaNe savvao vippamukke / Is samudrapAlIyatarittA samudaM va mahAbhavohaM, samuddapAlo apuNAgamaM gaetti bemi / / 24 / / Ill nAma vyAkhyA - dvividhaM ghAtibhavopagrAhibhedena dvibhedaM puNyapApaM zubhAzubhaprakRtirUpamarthAtkarma kSiptvA, niraGgataH prastAvAtsaMyama prati nizcala: lita ekaviMza madhyayanam zailezyavasthA prApta ityarthaH, sarvato bAhyAdAbhyantarAJcAbhiSvaGgahetorvipramuktaH, tIrkhA samudramiva mahAbhavoghaM devAdijanmasantAnaM, in samudrapAlo'punarAgamAM gatiM muktiM gata iti sUtrArthaH / / 24 / / iti bravImIti prAgvat / / 21 / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / ll zrIuttarAdhyayanasUtravRttI ekaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 21 / / / / ekaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / ||6| llroll lall lal foll || foll s le llel 863 lel lisa in E ston For Personal Private Use Only
Page #906
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // sil alll uttarAdhyayana- Jalll sUtram all 864 lisill le Isll |loll is rathanemIyanAma Ifoll dvAviMza madhyayanam el llol fall lel llell ell Isll llall Mail llall lall Isl / / atha rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam / / / / OM / / uktamekaviMzamadhyayanamatha rathanemIyAkhyaM dvAviMzamArabhyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane viviktacoktA, sA ca dhRtimatA sukareti kathaJcidutpannavizrotasikenApi rathanemivaddhRtirAdheyetyevaM sambandhasyAsyedamAdau sUtram - sorIapurammi nayare, Asi rAyA mahiDDie / vasudevetti nAmeNaM, rAyalakkhaNasaMjue / / 1 / / vyAkhyA - rAjalakSaNAni cakrasvastikAGkazAdIni zauryodAryAdIni vA, taiH saMyutau rAjalakSaNasaMyutaH / / 1 / / lol tassa bhajjA duve Asi, rohiNI devaI tahA / tAsiM doNhaMpi do puttA, iTThA rAmakesavA / / 2 / / hell Ish vyAkhyA - 'duve Asitti' dve abhUtAM 'tAsiMti' tayoH, iha ca pUrvotpannatvena zrInemivivAhAdAvupayogitvena ca rAmakezavayoH pUrvamabhidhAnam / / 2 / / soriapurammi nayare, Asi rAyA mahiDDie / samuddavijae nAmaM, rAyalakkhaNasaMjue / / 3 / / vyAkhyA - iha punaH zauryapurAbhidhAnaM samudravijayavasudevayorekatrAvasthitidarzanArtham / / 3 / / Well Iol llol lall |lall illl fleell Ifoll lll Je sil llol 864 JainEducation For Personal Private Use Only
Page #907
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl ||ol el Ifoll uttarAdhyayana- ||61 sUtram 865 || I6I tassa bhajjA sivA nAma, tIse putte mahAyase / bhayavaM aridvanemitti, loganAhe damIsare / / 4 / / | rathanemIyanAma ion dvAviMzavyAkhyA - 'damIsaretti' daminAmIzvaro damIzvaraH, kaumAra eva mAravijayAditi sUtracatuSkArthaH / zeSaM pratItamevamagre'pi jJeyam / / 4 / / atrA ||ol madhyayanam II prasaGgAgataM zrInemIzvaracaritaM kiJciducyate, tathA hi - atraiva bharatakSetre, pure'calapure'bhavat / nissImavikramadhanaH, zrIvikramadhano nRpaH / / 1 / / sadharmacAriNI tasya, dhAriNIsajJikA'bhavat / tayozcAbhUtsutazcuta-svapnAkhyAto dhanAbhidhaH / / 2 / / kalAkalApamAsAdya, sa prApto yauvanaM kramAt / rUpeNApratirUpeNa, vijigye nirjarAnapi / / 3 / / siMhasya rAjJaH kusuma-purAdhIzasya nandanAm / rUpAdharIkRtarati, ratidA darzanAdapi / / 4 / / paTTAlikhitatadrUpaM, vIkSyAtyantAnurAgiNIm / dhana: kanIM dhanavatI-mupayeme'nyadA mudA / / 5 / / (yugmam) zriyA viSNuriva premNA, ramamANastayA samam / grISmamadhyandinenyedyu-rvanoddezaM jagAma saH / / 6 / / tatra caikaM tRSA zuSya-drasanAdharatAlukam / dharmazramAtirekeNa, mUrchitaM patitaM kSitau / / 7 / / Mall tapaH kRzAGgamakRzaM, guNaiH zAntarasodadhim / muni dadRzaturmArga-bhraSTaM dhanavatIdhanau / / 8 / / (yugmam) tatasto dampatI sAdhU, tamupetya sasambhramau / zItalerupacArairdAga, vyadhattAM prAptacetanam / / 9 / / llel || lel || lifal Hell Mell Isll Eco For Personal Private Use Only
Page #908
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 866 STDOSTO SSSSSSSS Jain Education Int taM ca svAsthyaM gataM natvA, dhano vinayavAmanaH / bhadantAnAmavasthAsau, kuto'bhUditi pRSTavAn ? / / 10 / / vAcaMyamo'pyuvAcaivaM, municandrAbhidho hyaham / gurugacchena saMyukto, viharttumacalaM purA / / 11 / / sArthAbhraSTo'nyadATavyAM, mohAdbhrAmyannitastataH / zrAntaH kSudhAtRSAkrAnto 'trAyAto mUrchayA'patam / / 12 / / cetanAM ca punaH prApa-mupacArairbhavatkRtaiH / dharmalAbho'stu vastena, dharmasAhAyyadAyinAm / / 13 / / kiJcAcamantarA caitya- mivArhaddharmamantarA / zlAghyaM na syAnnRjanmeti, prayatyaM tatra dhIdhanaiH / / 14 / / ityudIrya tayoryogaM samyaktvANuvratAdikam / zrAddhadharma jinaproktaM municandramunirjagI / / 15 / / tatastau pratyapadyetAM, gRhidharmaM tadantike / pratyalambhayatAM taJca, gRhe nItvA'zanAdinA / / 16 / / tAbhyAM ca dharmazikSA, rakSitaH sa mahAmuniH / tatra sthitvA kiyatkAlaM vyahArSIttadanujJayA / / 17 / / tau tu jAyApatI zuddhaM zrAddhadharmaM tataH param / paryapAlayatAM sneha - mivAnyonyamakhaNDitam / / 18 / / pradattamanyadA pitrA, dhano rAjyamapAlayat / vasundharamunistatrA nyadA ca samavAsarat / / 19 / / taM ca jJAtvAgataM gatvA, dhanavatyA samaM dhanaH / praNamya bhavapAthodhi nAvaM zuzrAva dezanAm / / 20 / / viraktaH sa tato rAjye, nyasya putraM priyAnvitaH / pravrajyAmAdade tasmA guroH prAjyairmahotsavaiH / / 21 / / so'tha gItArthatAM prAptaH, prApyAcAryapadaM kramAt / vyahArSIddharmadAnenA-'nugRhNan bhavino bahUn / / 22 / / For Personal & Private Use Only OTTTTTTTA. pUrI pUrI karane tara // 7 // rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam 866 falliww.jainelibrary.org
Page #909
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 867 FTTTTTTTTTS // 7 // praa taataa taataa r vyadhattAnazanaM prAnte, dhano dhanavatIyutaH / vipadya tau ca saudharme 'bhUtAM zakrasamau surau / / 23 / / "itazca" - bharate'traiva vaitADhyo-ttarazreNiziromaNau / sUratejaHpure sUra-nAmA khecaracakrayabhUt / / 24 / / tasya vidyunmatI vidyu-meghasyevAjani priyA / dhanajIvazyutaH svargAttasyAH kukSAvavAtarat / / 25 / / pUrNe'tha samaye'sUta, sutaM sA puNyalakSaNam / pitA tasyotsavaizcitra gatirityabhidhAM vyadhAt / / 26 / / varddhamAnaH kramAnnyAsI - kRtA iva guroH kalAH / sa gRhItvA'khilAH prApa, yauvanaM rUpapAvanam / / 27 / / atha tatraiva vaitADhye pAcya zreNisthite'bhavat / bhUmAnanaGgasiMhAkhyo, nagare zivamandire / / 28 / / zaziprabhA prabhaguNA, tasya rAjJI zaziprabhA / divo dhanavatIjIva- zyutvA tatkukSimAgamat / / 29 / / kramAcAjIjanatputrI, puNyarUpAM zaziprabhA / pitA ratnavatItyAkhyAM, tasyAzcakre mahotsavaiH / / 30 / / krameNa varddhamAnA sA, svIkRtya sakalAH kalAH / prapede yauvanaM varya-cAturyAmRtasAgaram / / 31 / / kaH syAdasyAH patiriti pRSTaH pitrA'nyadA mudA / jJAnI ko'pi jagau yaste harttA divyamasiM karAt / / 32 / / yasyordhvaM nityacaitye ca puSpavRSTirbhaviSyati / kanIratnamidaM martya-ratnaM sa pariNeSyati / / 33 / / (yugmam) AcchettA khaGgaranaM yo, mamApi sa mahAbalaH / jAmAtA bhavitetya-ntarmumude bhUpatistataH / / 34 / / 1. sadRk / For Personal & Private Use Only ASSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSAAAAAALATS rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanam 867
Page #910
--------------------------------------------------------------------------
________________ lal uttarAdhyayana sUtram |lol M rathanemIyanAma all lall dvAviMza madhyayanam / athAtra bharate cakra-pure sugrIvabhUbhujaH / rAjyau yazasvinIbhadre, abhUtAmativallabhe / / 35 / / tatrAdyAyAH suto jajJe, jainadharmarato guNI / sumitro mitravatsajaH, sajanAbjapramodane / / 36 / / padmAhvazchadyanAM sadmA-'parasyAstu suto'bhavat / vaimAtreyama'mIbheju-ritIva guNavarjakaH / / 37 / / satyasminmama putrasya, rAjyaM svapne'pi durlabham / iti bhadrA sumitrasyA-'nyadA'dAdviSamaM viSam / / 38 / / viSeNa mUrchite tena, sumitre bhRzamAkulaH / sugrIvastasya mantrAdyai-rupacArAnacIkarat / / 39 / / tairabhUttasya na svAsthyaM, tataH paurAnvito nRpaH / smAraM smAraM sutaguNAM-zcakranda bhRzamunmanAH / / 40 / / naMSTvA bhadrA tvagAloke-viSadeyamitIritA / channaM na tiSThetpApAnAM, pApaM lazunagandhavat ! / / 41 / / daivAttatrAgatazcitra-gatiyomnA vrajastadA / vilapannRpapauraM ta-hRdarza puramAturam / / 42 / / jJAtvA ca viSavArtA tA-muttIrya nabhaso drutam / mantrAbhimantritAmbhobhiH, sumitramabhiSiktavAn / / 43 / / tatastaM prAptacaitanyaM, kimetaditivAdinam / nRpo'vAdIdvimAtA te, bhadrA'dAdulvaNaM viSam ! / / 44 / / ayaM cAzamayadvatsa !, bAndhavo hetumantarA / tannizamya sumitro'pi, tamityUce kRtAJjaliH / / 45 / / svanAmavaMzAkhyAnena, bhrAtaH ! karNA punIhi me / zrutaM nAmAdi puNyAya, tvAdRzAM hyupakAriNAm / / 46 / / ||... abhI guNAH foll / / 868 llol fell For Personal Use Only
Page #911
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 869 Holi rathanemIyanAma ion dvAviMza madhyayanam mitraM citragate mA-dikaM tasmai tato'bravIt / tadAkarNya pramuditaH, sumitrastamado'vadat / / 47 / / viSeNa viSadAtrA ca, bahUpakRtamadya me / anabhrAmRtavRSTyA , no cettvadarzanaM kutaH ! / / 48 / / jIvitadAtuH pAtuzca, bAlamRtyUtthadurgataH / kiM te pratyupakuha, ghanasyeva jagajana: ! / / 49 / / sumitraM mitratA prAptaM, vadantamiti sammadAt / papraccha svacchadhIrgantuM, svapuraM sUranandanaH / / 50 / / Uce sumitro viharan, suyazA: kevalI sakhe ! / ihA''gantA'dya vA zvo vA, taM natvA gantumarhasi ! / / 51 / / tenetyuktaH sa tatrAsthA-ttau codyAne'nyadA gatau / taM munIndraM vRtaM devaiH, svarNAbjasthamapazyatAm / / 52 / / / tayormuditayoH samyak, tamAnamya niviSTayoH / zrutvA sugrIvabhUpo'pi, tatropetya nanAma tam / / 53 / / teSAmupAdizaddharma, kevalI jagatAM hitaH / taM cAkarNya mudA citra-gatirityavadanmunim / / 54 / / mitrasyAsya prasAdena, zrutvA vo dezanAmimAm / zrAddhadharmaM prapadye'haM, prabho ! samyaktvapUrvakam / / 55 / / ityudIryollAsadvIyoM, dharmakArye sa khecaraH / Adade dezaviratiM, virataH pApakarmaNaH / / 56 / / athetyapRcchatsugrIva-staM munindraM kRtAJjaliH / viSaM datvA'sya matsUnoH, sA naMSTvA kvA'gamadvibho ! / / 57 / / munirjagau gatA'raNye, sA caurairhatabhUSaNA / pallIzAyArpitA so'pi, tAmadAdvaNijAM dhanaiH / / 58 / / tato'pi naSTA sA'TavyAM, dagdhA dAvAgninA mRtA / prathamaM narakaM prApa, pApAnAM va nu sadgatiH ! / / 59 / / Isl TRI llel || Mall 16 869 ||roll || ||sl llsill leil le.ll For Personal Private Use Only
Page #912
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 870 rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam Nell Gll tatastu nirgatA prApyA-'ntyajajAyAtvamanyadA / hatA sapatnyA kalahe, tRtIyAM gAminI bhuvam / / 10 / / tatastUddhRtya sA tIrya-ggatau duHkhAni lapsyate / tadAkarNya viraktAtmA, provAceti gurUnRpaH / / 6 / / yatkRte'dastayA cakre, so'sthAdatraiva tatsutaH / jagAma narakaM sA tu, tatsaMsAraM dhigIdRzam / / 62 / / ityudIrya sumitrAya, dattvA rAjyaM sa pArthivaH / tasya kevalinaH pArzva, dIkSAM jagrAha sAgraham / / 63 / / sumitro'pi samitro'gA-tpure padmAya cArpayat / grAmAnkatyapi sa tveko, nirgatya kvApyagAtkudhIH / / 64 / / sumitramanyadApRcchya, svapuraM sUrasUryayo / dharmakAryaM ca no mitra-miva sa vyasmaratvacit / / 65 / / atha ratnavatIbhrAtA, kamalo'naGgasiMhasUH / sumitrabhaginIM jahe kaliGgAdhipateH priyAm / / 66 / / tacchrutvA vyAkulaM jJAtvA, sumitraM khecarAnanAt / Uce citragatirjAmi-mAneSye'nviSya satvaram / / 67 / / vidyayA tAM hatAM jJAtvA, kamalena balAnvitaH / yayau citragatistUrNa, nagare zivamandire / / 68 / / kamalena samaM tatra, vyagrahItryagrahIJca tam / taJca jJAtvA'naGgasiMhaH, krudhA'dhAvata siMhavat ! / / 69 / / tatastayorabhUdyuddhaM, dAruNebhyo'pi dAruNam / citraM ca durjayaM jJAtvA-'nagastaM khaDgamasmarat / / 70 / / jvAlAmAlAkulaM deva-dattaM zatrumadApaham / tatkhaDgaratnaM tatpANA-vApapAta tato drutam / / 71 / / anaGgo'tha jagau mUrkha !, kiM mumUrSasi yAhi re ! / no cedeko'pi paJcatvaM, gantA tvamasinA'munA / / 72 / / 870 in Econ For Personal Private Use Only
Page #913
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 871 usli rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam Uce citragatilAha-khaNDenAnena yo madaH / sa te svabalahInatva-meva sUcayati sphuTam ! / / 73 / / ityuktvA vidyayA cakre, tamaskAyopamaM tamaH / pANisthamapi nApazya-tko'pi talluptalocanaH / / 74 / / tamasiM tamasi vyApte, sadya Acchidya tatkarAt / sumitrajAmi cAdAya, yayau citragatistataH / / 75 / / kSaNAza timire kSINe, nRsiMho'naGgasiMharAT / pazyannApazyatkRpANaM, pANI taM ca ripuM puraH / / 76 / / kSaNaM vyaSIdatsmRtvA ta-jjJAnivAkyaM tutoSa ca / jJeyaH zAzvatacaitye'sau, ghyAyazceti gRhaM yayo / / 77 / / sumitrAyAkhaNDazIlAM, jAmi citragatirdadau / bhaginIharaNotpanna-duHkhAtsa tu viraktavAn / / 78 / / rAjye nyasya tataH putraM, samIpe suyazomuneH / sumitraH prAvrajaJcitra-gatistu svapure'vrajat / / 7 / / navapUrvI kiJcidUnA-madhityAnujJayA guroH / viharatrekadaikAkI, sumitro magadheSvagAt / / 80 / / tatra grAmAvahiH kvApi, kAyotsargeNa taM sthitam / bhramaMstatrAgato'pazya-tpadyAhastadvimAtRjaH / / 81 / / AkarNaM bANamAkRSya, muni hadi jaghAna saH / munistu tasmai nAkupya-diti cAntaracintayat ! / / 82 / / doSo mamaiva yatrAha-masmai rAjyamadA tadA / tadeSa kSamayAmyena-manyAMzcAsumato'khilAn / / 83 / / dhyAyannitisumitrarSi-vihitAnazanaH sudhIH / vipadya vAsavasamo, brahmaloke suro'bhavat / / 84 / / padmastu nizi tatraivA-'hidaSTo'gAttamastamAm ! / sumitraM ca mRtaM jJAtvA, vyaSIdatsUrasUbhRzam / / 85 / / 871 lall in Educa For Personal & Private Use Only
Page #914
--------------------------------------------------------------------------
________________ vSHyvv uttarAdhyayana sUtram 872 sill Ill rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam III llell lel yAtrAmahotsave siddhA-yatane so'nyadA yayau / pare'pi mimilustatra, bhUyAMsaH khecarAdhipAH / / 86 / / ratnavatyA samaM tatrA-'naGgasiMho'pyupAgamat / tatra citragatibhaktayA, jinAnabhyarcya tuSTuve / / 87 / / mitraM draSTuM sumitro'pi, surastatrAgatastadA / citrAM citragateni, puSpavRSTiM vyadhAnmudA / / 88 / / vivedAnaGgasiMho'pi, tameva duhituH patim / pratyakSIbhUya devo'pi, kiM mAM vetsItyuvAca tam / / 89 / / devo maharddhistvamiti, prokte sUrabhuvA suraH / pratyabhijJAkRte pUrva-bhavarUpamadarzayat / / 90 / / tato mudA citragati-rityuce parirabhya tam / mahAbhAga ! mayA dharmo, lebhe'sau tvatprasAdataH / / 91 / / devo'vAdIdiyaM lakSmI-stadA me jIvitArpaNAt / tvayA'dAyi na cettatra, mRtyo devagatiH kva me ? / / 92 / / upakAramiti prAcyaM, vadantau vIkSya tau mitha: / sUracakrIprabhRtayaH, sarve'modanta khecarAH / / 93 / / citro netrAdhvanA ratna-vatyAzcitte'vizattadA / tatsparddhayeva kAmo'pi, tatraiva vidadhe padam / / 94 / / lajjAMzukamapAkRtya, sAtha kAmagrahAkulA / bhAvamAvizcakAra svaM, ceSTitairvividhairdutam / / 15 / / tAM ca kAmAturAM vIkSyA-'naGgasiMho vyacintayat / mamAsimiva jahe'sau, mano'pyasyA mahAmanAH ! / / 96 / / dade tadenAmatraiva, kAlakSepeNa kiM mudhA ? / dharmasthAne'thavA kArya-midaM nArhati dhImatAm ! / / 97 / / dhyAtveti svagRhaM so'gA-dvisRjyAtha suhRtsuram / pitrA samaM citragati-rapi svasadanaM yayau / / 98 / / 1ell Isl Rell lel Poll llol ||sil lel li6ll leil llolli // 6 // Ioll sil Moll ell Ill liell Jel 872 lall |sil ||Gl lel lei ell min Education International For Personal & Private Use Only
Page #915
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 873 TO OTTTTTTI DATED: Jain Education int anaGgo'tha sutAM dAtuM preSItmantriNamAtmanaH / so'pi gatvA praNamyaiva-mabravItsUracakriNam / / 99 / / ayaM citragatI ratna-vatI ceyaM guNAdhiko / svarNaratne iva svAmin !, mitho yogAdvirAjatAm / / 100 / / prapadya tanmudA sUra-stAM sutenodavAhayat / so'pi bheje yathAkAlaM, dharmasaukhye tayA samam / / 101 / / rAjyaM citragaterdatvA-'nyadA sUramahIpatiH / AdAya sadgurordIkSAM kramAtprApa paraM padam / / 102 / / tatazcitragatizcitra- kArividyAbalorjitaH / ciraM khecaracakritva-manvabhUcaNDazAsanaH / / 103 / / svasAmantasutau rAjya-kRte yuddhvA mRtiM gatau / vIkSyA'nyadA citragatiH, prApa vairAgyamuttamam / / 104 / / tato nidhAya tanayaM rAjye citragatirnRpaH / paryavrAjIddamacarA - cAryapArzve priyAyutaH / / 105 / / ciraM vihRtya prAnte cA'nazanena vipadya saH / ratnavatyA samaM turyakalpe devatvamAsadat / / 106 / / athAparavideheSu, vijaye padmasaJjJake / pure siMhapure nAmnA, hariNandI nRpo'bhavat / / 107 / / tasya sAnvarthanAmAsIdrAjJI tu priyadarzanA / cyutvA citragaterjIva- statkukSAvavatIrNavAn / / 108 / / kAle cAsUta sA putraM ratnamAkarabhUriva / tasyA'parAjita iti, nAmadheyaM vyadhAnnRpaH / / 109 / / krameNa kalayan vRddhi-mAdAya sakalAH kalAH / sa prApa puNyaM tAruNyaM, pUrNatvamiva candramAH / / 110 / / sapAMzukrIDitastasya, vayasyaH sacivAGgajaH / jajJe vimalabodhAkhyo, dvitIyamiva tanmanaH / / 111 / / For Personal & Private Use Only CTTTTTSADASSTTSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanam 873
Page #916
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 874 hell Isll llell is rathanemIyanAma dvAviMza6 madhyayanam 27322222 |lol kumArAvanyadA vAji-hato to prApaturvanam / tadA'parAjito mitraM, mantriputramado'vadat / / 112 / / diSTyA'zvAbhyAM hatAvAvAM, pitrAjJAvazayorna cet / kathaM syAdAvayo ramyaM, dezAntaravilokanam ! / / 113 / / pitRbhyAmAvayo: sehe, virahaH sAmprataM tataH / na yAsyAvo gRhaM kintu, drakSyAva: kautukaM bhuvaH ! / / 114 / / evamastviti taM yAva-tpratyUce sacivAtmajaH / pAhi pAhItigistAva-ttatrAgAtko'pi pUruSaH / / 115 / / mA bhaiSIriti taM bhItaM, kumAro yAvadabravIt / kRpANapANayastAva-dAgustatroddhaTA bhaTAH / / 116 / / muSitAsmatpuramamuM, haniSyAmo vayaM dhruvam / re pAnthau ! tadhuvAM yAta-miti te procire ca tau / / 117 / / zakro'pi mAM zritaM hantuM na zakta: ke punaH pare ? / ityukte'tha kumAreNA-'dhAvaMste hantumuJcakaiH / / 118 / / AkRSTAsiH kumArastA-nmRgAn siMha iva nyahan / tato naMSTvA tadUcuste, svavibhoH kozalezituH / / 119 / / sainyaM preSInRpo'jaiSI-tkumArastadapi drutam / kRpITayone: sphurataH, puraH ko hi tRNotkaraH ? / / 120 / / AgAttataH svayaM bhUpa-zcaturaGgacamUvRtaH / datvAtha suhRdo dasyuM, sajo'bhUbhRpabhUryudhe / / 121 / / utptya dattadantAghriH , kaJcidAruhya dantinam / hatvA ghoraNamArebhe, sa raNaM vAraNaM gataH / / / 122 / / rAje'mAtyo'tha kopyUce, dRSTapUrbhupalakSya tam / tataH sainyAnRpo janyA-triSIdhyeti jagAda tam / / 123 / / vatsa ! putrosi sakhyumeM, hariNandikSamAbhujaH / vikrameNAmunA vIra !, na pitA hepitastvayA ! / / 124 / / 874 JainEducation inlalon For Personal Private Use Only
Page #917
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram // rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam A75 diSTyA'tithistvamAyAsI-rdiSTyA dRSTo'si ziSTa he ! / uktveti taM nRpaH svebha-mAropya pariSasvaje / / 125 / / mantriputrAnvitaM taM ca, nItvA nijagRhaM nRpaH / mudA vyavAhayatputryA, svayA kanakamAlayA / / 126 / / tatra sthitvA dinAnkAMzci-nmitrayukto'parAjitaH / vighno mA bhUtprayANasye-tyanuktvA niragAnizi / / 127 / / gacchaMzca vipine hA ! hA !, nirvIroIti rodanam / AkarNya karuNaM vIra-staM zabdamanu so'gamat / / 128 / / agre caikAM jvalajvAlA-jihvopAnte sthitAM striyam / naraM caikaM samAkRSTa-karavAlaM dadarza saH / / 129 / / yo'tra vIraH sa mAmasmA-tpAtu vidyAdharAdhamAt / iti bhUyastadAkrandat, zyenAttA vartikeva sA! / / 130 / / athetyUce kumArasta-mare ! sajo bhavAjaye / abalAyAM balamadaH, kiM durmada karoSi re ! / / 131 / / sArtha: pretyagato bhIro-rasyAstvaM bhavitAsi re ! / bruvanniti tataH so'pi, DuDhauke yoddhamuddhataH / / 132 / / khaDgAkhagi ciraM kRtvA, tau mitho ghAtavaJcinau / doryuddhena nyayudhyetAM, kampayantau drumAnapi / / 133 / / nAgapAzairbabandhAtha, taM putrAgaM sa khecaraH / tAMzca so'troTayattUrNa, jIrNarajUriva dvipaH / / 134 / / vidyAdharo'tha vidyAstraiH, prajahArAparAjitam / tAni na prAbhavanpuNya-balADhye tatra kiJcana ! / / 135 / / athodite ravau mUni, kumAreNAsinA hataH / papAta mUrchitaH pRthvyAM, sadyo vidyAdharAgraNIH / / 136 / / svasthIkRtya punaryoddhaM, kumAreNoditastataH / uvAca khecaraH sAdhu, mAmajeSImahAbhuja ! / / 137 / / Islil Mail llell ||sil Isl Isl 875 Jel llel || in Education International Ill | For Personal Private Use Only
Page #918
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 876 ||all Mal rathanemIyanAma lifell dvAviMza madhyayanam Malll ||7|| Ilel Nell Isl llel llell Mall 16ll lel list leil vidyate mitra ! vastrAnta-granthau me maNimUlike / ghRSTvA'mbunA maNerdehi, prahAre mama mUlikAm / / 138 / / kumAro'pi tathA cakre, khecaro'pyabhavatpaTuH / pRSTo'parAjiteneti, svavRttAntaM jagAda ca / / 139 / / asAvamRtasenasya, sutA vidyAdharaprabhoH / ratnamAlAbhidhA zAliguNaratnAlimAlinI / / 140 / / raktA'parAjite bhAvi-bhartari jJAninodite / abhyarthitA mayA'nyedyu-vivAhAyaivamabravIt / / 141 / / (yugmam) bhartA'parAjito me syA-dahenmAM dahano'thavA ! / tadAkA'kupaM sUra-kAntaH zrISeNasUraham / / 142 / / vidyA bahvIH kRte'muSyA, duHsAdhA apyasAdhayam / enAM ca bahudhA'yAcaM, na tviyaM mAmamAnayat / / 143 / / athAsyAH pUryatAM vahni-dAhAtsandhetidhI: krudhA / enAmihAnayaM hRtvA, hatvA'gnau kSeptumudyataH ! / / 144 / / asyA mama ca puNyaughe-rAkRSTena tvayA punaH / matto'sau rakSitAhaM ca, strIhatyAbhAvidurgateH ! / / 145 / / paraM 'paropakArin ! tvaM, ko'sIti brUhi sanmate ! / tenetyukte'vadadbhUpa-bhuvo nAmAdi mantrisUH / / 146 / / tadAkarNya tadA ratna-mAlA'ntarmumude'dhikam / kAmaM kAma pRSaktAnAM, gocaratvamiyAya ca / / 147 / / gaveSayantau tAM tatrA-'gAtAM tatpitarau tadA / yathAvRttamathAvAdI-tpRcchanto mantrisUstayoH / / 148 / / tatastau muditau bhUpa-bhuve'dattAM nijAGgajAm / abhayaM sUrakAntAyA-'rpayatAM tadgirA punaH / / 149 / / Wel le lioll INS Wel 1oll Moll lroll lll ||Gll Isl liell lel llel Isil Jell lel foll.. paropakArI 'gha' pustake / 2. kAmabANAnAm / / llall livoll llol 876 lol ||ol lal lel Iroll "m JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #919
--------------------------------------------------------------------------
________________ islil || || ll ||7|| uttarAdhyayana sUtram 877 lA rathanemIyanAma dvAviMza||Gl foll madhyayanam te maNImUlike veSA-ntaradA guTikAstathA / kumAre ni:spRhe sUra-kAnto mantribhuve dadau / / 150 / / gate mayi nijaM sthAna-mAneyA'sau svanandanA / ityuktvA'mRtasenAya, bhUpabhUH purato'calat / / 151 / / taM kumAraM smarantaste, svasthAnaM khecarA yayuH / kumAro'pi puro gaccha-naTavyAM tRSito'bhavat / / 152 / / nivezya taM ca cUtAdho-'mAtyabhUrambhase gataH / pratyAyAtastadAdAya, tatra mitraM na dRSTavAn / / 153 / / so'tha zokAkulo mitra-manveSTuM sarvato bhraman / mUrchito nyapatallabdha-saJjJastu vyalapaddhRzam / / 154 / / kathaJciddhairyamAdhAya, taM draSTuM paryaTanpunaH / prApto nandipurodyAne, so'tiSThadyAvadunmanAH / / 155 / / tAvadAgatya taM vidyA-dharI dvAvevamUcatuH / vidyAdharendro bhuvana-bhAnunAmAsti vizrutaH / / 156 / / tasya ca sta: kamalinI-kumudinyAvubhe sute / bharttA tayozca kathito, jJAninA bhavataH sakhA / / 157 / / svAminAtha tamAnetuM, prahito tatra kAnane / AvAM yuvAmapazyAva, tvaM cAgAH pAthase tadA / / 158 / / hRtvA''vAM tava mitraM cA-'nayAva svAmino'ntike / taM cAbhyutthAya bhuvana-bhAnurAsayadAsane / / 159 / / udvoDhuM svasute so'tha, prokto bhuvanabhAnunA / dadhau tUSNIkatAmeva, tvadviyogavyathAkulaH / / 160 / / tvAmAnetuM tataH proktI, prabhuNA''vAmihAgatau / diSTyA'pazyAva pazyantI, naSTasvamiva sarvataH ! / / 161 / / mahAbhAga ! tadehi tvaM, sadyo'smatsvAmino'ntike / vidhAya krIDayA saudhaM, bhUmiSThe tasthuSo vane / / 162 / / ||sil 877 Jel in Education For Personal Private Use Only
Page #920
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll llsil llsil uttarAdhyayana sUtram 878 is rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam tadAkarNya samaM tAbhyAM, tuSTo'gAttatra mantribhUH / kumAro'pi kumAryo te, paryaNeSIttato mudA / / 163 / / tatasto nirgatau prAgva-gato zrImandire pure / sUrakAntArpitamaNi-pUrNecchau tasthatuH sukham / / 164 / / pure tatrAnyadAkarNya, proH kalakalAravam / kimetaditi sambhrAnto-'pRcchanmitraM nRpAGgajaH // 165 / / so'pItyUce janAjjJAtvA, suprabhotrAsti bhUprabhuH / sa ca pravizya kenApi, zasttryA'ghAti chalAnviSA / / 166 / / rAjJosya rAjyayogyazca, sutAdirna hi vidyate / tenAtivyAkulailokai-stumulo'so vidhIyate ! / / 167 / / tacchrutvArAtinAghAti, kenApyayamiti bruvan / vyaSIdadbhUpabhUH santo, hyanyaduHkhena duHkhinaH ! / / 168 / / athopAyairapyajAte, svAsthye bhUpasya dhIsakhAn / Uce gANikyamANikya-miti kAmalatA rahaH / / 169 / / vaidezikaH pumAnko'pi, samitrotrAsti sadguNaH / sampadyamAnasarvArthaH, sadopAyaM vinApi hi ! / / 170 / / tatpAce bheSajaM kiJci-ddhAvi zrutveti tadgiram / upabhUpaM kumAraM taM, mantriNo ninyurAdarAt / / 171 / / kRpAluH so'pi sakhyuste, gRhItvA maNimUlike / maNinIreNa ghRSTvA ta-tprahAre mUlikAM nyadhAt / / 172 / / tataH sajatanU rAjA, rAjAGgajamidaM jagau / kuto'kAraNabandhustva-matrAgA: ? sukRtairmama ! / / 173 / / tanmitreNAtha tadvRtte, prokte bhUyo'bhyadhAnnRpaH / manmitrasya suto'si tvaM, diSTyA svagRhamAgamaH / / 174 / / ityuktvA svasutAM rambhA-bhidhAM tasmai dadau nRpaH / tatra sthitvA ciraM prAgva-tsamitro nirjagAma saH / / 175 / / Poll Isl Isil ol 878 || leil lisil lIsll Nell ell ISI JainEducation international For Personal Use Only
Page #921
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 879 so'tha kuNDapurodyAne, gataH svarNAmbujasthitam / vIkSya kevalinaM bhaktyA, natvA zuzrAva dezanAm / / 176 / / bhagavannasmi bhavyoha-mabhavyo veti zaMsa me / athAparAjiteneti, pRSTaH provAca kevalI / / 177 / / bhavyo'si jambUdvIpasya, bharate paJcame bhave / bhAvI dvAviMzo jinastvaM, sakhA'sau tu gaNI tava / / 178 / / tadAkarNya saharSI to, bhejatustaM muniM ciram / munau tu vihate grAmAdiSu caityAni nematuH / / 179 / / itazca zrIjanAnande, janAnandakare pure / jitazatrurabhUdbhUpaH, tasya rAjJI tu dhAriNI / / 180 / / divo ratnavatIjIvayutvA tatkukSimAyayau / kAle cAsUta sA prIti-matIsaJjJAM sutAM zubhAm / / 181 / / krameNa varddhamAnA sA, svIkRtya sakalAH kalAH / AsasAda jagajjaitraM, vaidagdhyamiva yauvanam / / 182 // tasyAH puro'tivijJAyA, jajJe prAjJo'pi bAlizaH / tato'rajyata sA kvA'pi puruSe na manAgapi / / 183 / / tAM ca kaste dhavo'bhISTaH ?, ityapRcchannRpo'nyadA / sA jagau mAM jayati yo, vAde bharttA mamAstu saH ! / / 184 / tatprapadya nRpo'nyedyuH, svayaMvaraNamaNDapam / cArumaJcAJcitaM citra- kAricitramacIkarat / / 185 / / tatra putraviyogArtta, hariNandinRpaM vinA / samaM kumAraireyusta- hUtAhUtA nRpAH same / / 186 / / adhimacaM niSaNNeSu teSu daivAtparibhraman / samitra: sabudho mitra, ivAgAdaparAjitaH / / 187 / / mA dRSTapUrvI nau jJAsIditi tau guTikAvazAt / rUpaM nirmAya sAmAnya-magAtAM tatra maNDape / / 188 / / For Personal & Private Use Only DATTA S || rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam 222222; 879
Page #922
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 880 In Isll // rathanemIyanAma in dvAviMza||7|| madhyayanam ||el || lol Isll Nell Nell leil lel llell Isil Isl dadhAnA cAru nepathyaM, sakhIdAsIjanAvRtA / atha tatrAyayau prIti-matI lakSmIrivAparA / / 189 / / aGgalyA darzayantI tA-nRpAnRpasutAMstathA / tadeti mAlatIsajJA, tadvayasyA jagAda tAm / / 190 / / khecarA bhUcarAzcAmI, varItuM tvAmihAyayuH / tadeSAM vIkSya dakSANAM, dAkSyaM vRNu samIhitam / / 191 / / tayetyuktA nRpe yatra, yatra prAyuta sA dRzau / tayokta iva kAmopi, tatra tatrAzu gAnnijAn / / 192 / / svareNa madhureNAtha, pUrvapakSaM cakAra sA / vAgdevI kimasau sAkSA-diti dadhyau janastadA ? / / 193 / / tasyAH prativaco dAtuM, prabhuSNaH ko'pi nAbhavat / vilakSAH kintu sarve'pi, bhuvameva vyalokayan / / 194 / / rUpeNaiva mano'smAkaM, jahArAsau vinA tu tat / kva zaktiruttaraM dAtu-miti cAhurmuhurmithaH / / 195 / / jitazatrustato dadhyA, sarve'mI saGgatA nRpAH / yogyo na caiSu matputryAH, ko'pi tatkimbhaviSyati ? / / 196 / / dhyAyantamiti taM proce, bhAvajJaH ko'pi dhIsakhaH / viSAdena kRtaM nAtha !, bahuratnA hi bhUriyam / / 197 / / rAjA rAjAGgajo'nyo vA, vAde yo nirjayedimAm / sa eva bhartA syAdasyA, itIhoddhoSyatAM vibho ! / / 198 / / omityuktvA nRpo'pyu -stattathaivodaghoSayat / AgAdupaprItimati, taJcAkA'parAjitaH / / 199 / / durveSamapi taM prekSya, pUrvapremNA jaharSa sA / nAnandayati kiM bhAnu-rabhracchanno'pi padminIm ? / / 200 / / Nel Islu ||6|| sil llell llel ||61 llell loll ell Iell 161 61 lol lol 16ll 16l 1. AzugAn bANAn / / Mol 880 fol lfell llell llol min Education International Hell For Personal & Private Use Only
Page #923
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 881 DOOD 11011 pUrvavatpUrvapakSaM ca, cakre prItimatI kanI / tAM cAparAjito'jaiSI-dvAde kvApyaparAjitaH / / 201 / / svayaMvarasrajaM sAtha, tatkaNThe kSipramakSipat / tataH sarve nRpAH kruddhA, yuddhAyAsajjayanbhaTAn ! / / 202 / / ko'sau varAko vAkzUro 'smAsu satsUdvahedimAm ? / vadanta iti sAmarSaM ghoramArebhire raNam / / 203 / / hattvA kaJcitkumArastu, gajasthaM tadgajasthitaH / yuyudhe rathinaM hattvA kSaNAJca syandanasthitaH / / 204 / / evaM sAdI rathI patti-niSAdI ca muhurbhavan / yudhyamAno'mAnazaktiH, so'bhAGkSInmakSu vidviSaH ! / / 205 / / zAstraiH striyA jitAH zastrai - stvaneneti trapAturAH / bhUyaH sambhUya janyAya, rAjanyAste DuDhaukire ! / / 206 / / rAjJaH somaprabhasyebha-mArurohAtha bhUpabhUH / pratyabhijJAtavAMstaM ca sa bhUpastilakAdinA / / 207 / / jAmeyAmeyavIrya ! tvAM diSTyA'vedamiti bruvan / somaH somamivo danvAnmudA taM pariSasvaje ! / / 208 / / tatsvarUpe'tha tenokte, nRpAH sarve jahuryudham / kumAro'pi nijaM rUpa mAvizcakre manoramam / / 209 / / sarvorvIvallabhairvarNya-mAnarUpaparAkramaH / prItaH prItimatIM so'tha, pariNinye zubhe'hani / / 210 / / vyasRjajjitazatrustA-nRpAn satkRtya kRtyavit / prItimatyA ramanprItyA, tasthau tatrAparAjitaH / / 211 / / hariNandimahIbharttu-rdUtastatrAgato'nyadA / pitroH kuzalamastIti, taM cAliGgya sa pRSTavAn / / 212 / / 1. udanvAn sAgaraH || For Personal & Private Use Only raitaa vaa vaa vaa vaataa rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanam 881
Page #924
--------------------------------------------------------------------------
________________ Illl Isl uttarAdhyayana Wel ill Wool ka rathanemIyanAma in dvAviMza madhyayanam dUto'vAdIttayorasti, kuzalaM dehadhAraNAt / tava pravAsadivasA-tratUdvAnti dRzastayoH / / 213 / / tvadvRttAntamimaM zrutvA, pitRbhyAM prahito'smyaham / tatrijaM darzanaM datvA, tAvadyApi pramodaya / / 214 / / tadAkotsukaH pitro-darzanAyAparAjitaH / ApRcchya zvazuraM prIti-matyA saha tato'calat / / 215 / / tena pUrvamudUDhA yA-stA AdAya svanandanAH / nRpAH same samAjagmu-statsamIpaM tadA mudA / / 216 / / khecarairbhUcaraizcApi, sa sainyArthivairvRtaH / bhAryAbhiH zobhita: SaDbhiH, so'gAtsiMhapuraM kramAt / / 217 / / hariNandI tamAyAntaM, zrutvAbhyAgAtpramodabhAk / taM cAnamantamAliGgya, cumbanmaulo muhurmuhuH / / 218 / / namantaM taM ca mAtApi, pANibhyAmaspRzanmuhuH / snuSAzca prItimatyAdyA, nemuH zvazurayoH kramAn / / 219 / / uktaM vimalabodhena, zrutvA tadvRttamAditaH / pitarau prApatuharSa, tatsaGgotthamudo'dhikam / / 220 / / visasarja kumAro'tha, bhUpAnbhUcarakhecarAn / taM ca nyasyAnyadA rAjye, rAjA pravrajya siddhavAn / / 221 / / tuGgairahadgRhebhUmi, bhUSayanbhUSaNairiva / tato'parAjitoIza-zciraM rAjyamapAlayat / / 222 / / sa rAjA'nyedhurudyAne, gato mUrtyA jitasmaram / vRtaM mitrarvadhUbhizca, mahebhyaM kaJcidaikSata / / 223 / / gItAsaktaM dadAnaM ca, dAnamatyarthamarthinAm / taM vIkSya mApatiH ko'sA-viti papraccha sevakAn ? / / 224 / / asau samudrapAlasya, sArthezasya sutaH prabho ! / anaGgadevo nAmneti, procire te'pi bhUbhuje / / 225 / / IST |sil Holl libll lisil 16ll Isil isil JainEducationalitional lloll ||roll tel For Personal Private Use Only
Page #925
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA rathanemIyanAma uttarAdhyayana sUtram 883 dvAviMza madhyayanam vANijA api yasyaiva-mudArA: paramarddhayaH / so'haM dhanya iti dhyAyaM-stato'gAdhavo gRham / / 226 / / dvitIye ca dine vIkSya, zabaM yAntaM janevRtam / rAjJA ko'sau mRta iti, pRSTA bhRtyA idaM jaguH / / 227 / / krIDannadarzi ya: kAma-mudyAne hyastane dine / sa evAnaGgadevo'sau, drAg vizUcikayA mRta: ! / / 228 / / aho ! azAzvataM vizvaM, vizve'smin sAndhyarAgavat / dhyAyanniti tato'dhyAsta, vairAgyaM paramaM nRpaH / / 229 / / itazca ya: kuNDapure, purA dRSTaH sa kevalI / tatrAgAdanyadA dIkSA - yogyaM jJAnena taM vidan / / 230 / / dharmaM zrutvA tato nyasya, rAjyaM putre'parAjita: / tatpAce prAvrajatpIti-matIvimalabodhayuk / / 231 / / tapo vrataM ca suciraM, tIvra kRtvA trayopi te / vipadyaikAdaze kalpe-'bhuvanindrasamAH surAH / / 232 / / itazcAtraiva bharate, pure zrIhastinApure / zrISeNAhvo'bhavadbhUpaH, zrImatI tasya ca priyA / / 233 / / svapne zaGkhojvalaM pUrNacandraM mAtuH pradarzayan / jIvo'parAjitasyAgA-ttasyAH kukSau divazyutaH / / 234 / / sA sutaM samaye'sUta, pUrNendumiva pUrNimA / tasyotsavaiH zaGkha iti, nAmadheyaM vyadhAtpitA / / 235 / / dhAtrIbhirlAlyamAno'tha, vRddhimAsAdayan kramAt / guroH kalA: sa jagrAha, vArddharapa ivAmbudaH / / 236 / / svargAdvimalabodho'pi, cyutvA zrISeNamantriNaH / nAmnA guNanidheH putro, jajJe nAnA matiprabhaH / / 237 / / so'bhUcchakumArasya, sapAMzukrIDitaH sakhA / madhusmarAviva vanaM, yauvanaM to sahA''nutAm / / 238 / / lool ||7|| 883 llell lain Education ! For Personal Private Use Only
Page #926
--------------------------------------------------------------------------
________________ // Is uttarAdhyayana sUtram 884 jA IS Ill || ||7|| II rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam || islil ||si loll ||sll athA'nyadA jAnapadAH, nRpametyaivamUcire / deva ! tvaddezasImAdrA-vati durgo'stidurgamaH / / 239 / / nAmnA samaraketuzca, pallIzastatra varttate / so'smAn luNTati tasmAttvaM, rakSa rakSa kSitIza naH / / 240 / / tannizamya svayaM tatra, gantumutko mahIzitA / iti zaGkhakumAreNa, natvA vyajJapi sAgraham / / 241 / / zizunAge pakSirAja, ivodyoga: svayaM prabhoH / na yuktastatra pallIze, tanmAmAdiza tajaye / / 242 / / nRpAjJayA sasainye'tha, zaGkha pallImupAgate / durgaM vihAya pallIzaH, prAvizat kvApi gahvare / / 243 / / sudhIH zaGkho'pi sAmantaM, durge kaJcidavIvizat / svayaM punanilIyAsthA-nikuJja kvApi sainyayuk / / 244 / / chalaccheko'tha pallIzo, yAvaddurga rurodha tam / prabala: svabalaistAva-tkumArastamaveSTayat / / 245 / / durgapraviSTasAmanta-kumArakaTakairatha / sthitairubhayato'ghAni, bhillezo madhyago bhRzam / / 246 / / kAndizIkastata: kaNThe, kuThAramavalambya saH / kumAraM zaraNIcakre, prAJjalizcaivamabravIt / / 247 / / mAyAjAlasya saMhartA, tvameva mama dhInidhe ! / tava dAso'smi sarvasvaM, mamAdatsva prasIda ca / / 248 / / tenopAttaM kumAro'tha, datvA tatsvAminAM dhanam / pallInAthaM sahAdAya, nyavarttata puraM prati / / 249 / / mArge nivezya zibiraM, sthito rAtrau sa bhUpabhUH / zrutvA ruditamAttAsi-ryayau zabdAnusArataH / / 250 / / kiJcidgatazca vIkSyA'rddha-vRddhAM strI rudatIM puraH / kiM rodiSIti so'pRccha-ttataH sApyevamabravIt / / 251 / / 16 Nell 16ll Nell Mall Well liball fall 181 lloil ||al Ill lil fell lol JM ||ll ilsh lish 884 llol lall Holl Hell llell lls Jan Educatio n al For Personal & Private Use Only
Page #927
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Mail // rathanemIyanAma Iell is dvAviMzaToll madhyayanam Isil Noll isi lish astyaGgadeze campAyAM, jitAriH pRthivIpatiH / tasya kIrtimatIrAjyAM, jajJe putrI yazomatI / / 252 / / kalAkalApakuzalA, sA vibhUSitayauvanA / sAnurUpamapazyantI, varaM na kvApyarajyata / / 253 / / zaGkha zrISeNaputraM sA-'nyadA zrutvA guNAkaram / pati, zaGkha eveti, pratyazrauSIdyazomatI / / 254 / / tataH sthAne'nurakteya-mityuJcairmumude nRpaH / ayAcatA'nyadA tAM ca, maNizekharakhecaraH / / 255 / / taM jitArirjago naiSA, zaGkhAdanyaM vuvUrSate / tato'kanIyaHkAmAsau, kanI te dIyate katham ? / / 256 / / so'nyadA tato'hArSI-tsaha pArzvasthayA mayA / asAdhya: kugraha ivA-''grahaH prAyo hi rAgiNAm ! / / 257 / / mAM tu taddhAtrikAmatra, hitvA tAmanayatkvacit / tato rodimi vIrAha, bhaviSyati kathaM hi sA ? / / 258 / / dhairyaM svIkuru taM jitvA-''neSye tAM kanyakAmaham / ityuktvA gahane bhrAmyan, prAta: so'gAdraui kvacit / / 259 / / zaGkha eva vivoDhA me, mUDha ! kiM klizyase mudhA ? / iti khecaramAkhyAntI, so'pazyattatra tAM kanIm / / 260 / / tAbhyAmadarzi zaGkho'pi, smitvA smAhAtha khecaraH / mumUrSuH so'yamatrAgA-dyaM vuvUrSasi re jaDe ! / / 261 / / amuM tvadAzayA sAkaM, hatvA neSye yamaukasi / tvAM ca prasahyoduhyAzu, mudA saha nijaukasi / / 262 / / tadAkarNya tamUcetha, zaGkhopyuttiSTha pApa re ! / paranArIrieMsAM te, harAmi zirasA samam / / 263 / / khaDgAkhagi tato'kArTI, ciraM tau ghAtavaJcinau / jJAtvAtha durjayaM zaGkha, vidyAstraiH khecaro nyahan / / 264 / / Isl 885 Nell Isil Isl llll Isl |7|| lloll Hell Jain Education irletitional For Personal & Private Use Only
Page #928
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana satrama Isl kA rathanemIyanAma || Ifoll dvAviMzais madhyayanam 8E Wor tAni na prAbhavaMstatra, puNyADhye vADave'mbuvat / kumAro'thA''cchinacApaM, yuddhazrAntAnabhazcarAt / / 265 / / tadvANenaiva zona, khecaraH prahatotha saH / mumUrcha tatkRteH zIto-pacAraizcAbhavatpaTuH / / 266 / / bhUyo yuddhAya zaGkhano-tsAhitazcaivamabravIt / kenApyanirjito doSman !, sAdhvahaM nirjitastvayA ! / / 267 / / vIryakrIto'smi dAsaste, mantumenaM kSamasva me / zaGkhopyuvAca tvadbhaktayA, tuSTo'smi brUhi kAmitam / / 268 / / so'vAdInityacaityAnAM, natyai me'nugrahAya ca / ehi puNyADhya ! vaitADhya, zaGkho'pi tadamanyata / / 269 / / guNaiH samagrairutkRSTaM, taM ca prekSya yazomatI / bhartA mayA vRtaH zreSTha, ityantarmumude bhRzam / / 270 / / tadAjagmuH khecarAzca, maNizekharasevakAH / teSu dvau preSya senAM svAM, zaGkhaH preSInije pure / / 271 / / AnAyya khecaraistatra, prAgdRSTAM dhAtrikAM tu tAm / dhAtrIkanIkhecarayuga, vaitADhye bhUpabhUryayau / / 272 / / tatra zAzvatacaityasthAnpraNamyA''narca so'rhataH / svapure taM ca nItvocai-rAna maNizekharaH / / 273 / / parepi khecarAstatra, prItA vairijayAdinA / pattIbhUya kumArAya, dadurnijanijAH sutAH / / 274 / / yazomatImuddyaiva, pariNeSyAmi vaH sutAH / zaGkhastAnityavak sA hi, tasya prAgbhavagehinI / / 275 / / svasvaputrIrathAdAya, yazomatyA sahAnyadA / maNizekharamukhyAstaM, campAM ninyurnabhazcarAH / / 276 / / svaputryA khecarendrazca, saha zrISeNanandanam / jJAtvA''yAntaM mudA'bhyetya, jitAriH svapure'nayat / / 277 / / ||sil ||sil llell ||ll ||7|| sil For Personal Private Use Only
Page #929
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam 887 yazomatI khecarIca, tatra zaGkha upAyata / zrIvAsupUjyacaityAnAM, bhaktayA yAtrAM ca nirmame / / 278 / / visRjya khecarAMstatra, sthitvA kAMzcidinAMzca saH / patnIbhiH saha sarvAbhi-hastinApuramIyivAn / / 279 / / zaGkha rAjye'nyadA nyasyA-''dade zrISeNarAD vratam / tataH so'pAlayadrAjyaM, vajrIva prAjyavaibhavaH / / 280 / / tatra zrISeNarAjarSiranyadA prAptakevalaH / viharanAgamattaM ca, gatvA zaGkhanRpo'namat / / 281 / / zrutvA ca dezanAM moha-paGkaplAvanavAhinIm / muktikalpalatAbIjaM, vairAgyaM prApa zaGkharAT / / 282 / / rAjyaM pradAya putrAya, tatpArzve prAvrajaca saH / matiprabheNAmAtyena, yazomatyA ca saMyutaH / / 283 / / kramAca zrutapArINaH, kurvANo dustapaM tapaH / sthAnararhadbhaktimukhyai-rAjayajinanAma sa: / / 284 / / yazomatImantrimuni-yuktaH zaGkhamunIzvaraH / prAnte prAyaM prapadyAgA-dvimAnamaparAjitam / / 285 / / itazcAtraiva bharate, pure zauryapure'bhavat / jyeSThabhrAtA dazArhANAM, samudravijayo nRpaH / / 286 / / zivAbhidhA'bhavattasya, rAjJI vizvazivaGkarA / cyutvA'parAjitAcchaGkha-jIvastatkukSimAgamat / / 287 / / sukhasuptA tadA devI, mahAsvapnAMzcaturdaza / vIkSyAdhikAM riSTaratna-nemi cAkhyanmahIbhuje / / 288 / / pRSTAstadarthaM rAjJA'tha, tajjJAH prAtaridaM jaguH / cakrI vA dharmacakrI vA, yuSmAkaM bhavitA sutaH / / 289 / / 887 Isll ||oll lisil !ell For Personal & Private Use Only
Page #930
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 888 ||7|| ill rathanemIyanAma Moll dvAviMza madhyayanam Ill ||6|| Mon Nell pUNe kAle'tha sA'sUta, rAjJI vizvottamaM sutam / dikkumAryo'bhyetya tasya, sUtikarmANi cakrire / / 290 / / tasyendrA nikhilAzcaku-rau snAtramahotsavam / pArthivo'pi mudA cakre, pure janma mahotsavam / / 291 / / svapne dRSTo riSTanemi - trAsmin garbhamAgate / iti tasyAriSTanemi - ritinAmAkarInRpaH / / 292 / / vAsavAdiSTadhAtrIbhi-lAlyamAno jagatpatiH / samaM jaganmudA vRddhiM, dadhadaSTAbdiko'bhavat / / 293 / / athAnyadA yazomatyA, jIvazyutvA'parAjitAt / ugrasenadharAdhIza-dhAriNyostanayA'bhavat / / 294 / / rAjImatIti sajJA sA, prAptA vRddhimanukramAt / kalAkalApamAsAdya, puNyaM tAruNyamAsadat / / 295 / / itazca mathurApUryA, vasudevAGgajanmanA / viSNunA nihate kaMse, jarAsandhasutApatau / / 296 / / kruddhAddhItA jarAsandhAtsaGgatya yadavo'khilAH / pazcimAmbhonidhestIraM, jagmurdaivajJazAsanAt / / 297 / / (yugmam) tatra zrIdo'cyutArAddho, navayojanavistRtAm / dvAdazayojanAyAmAM, nirmame dvArakApurIm / / 298 / / jAtyasvarNamayIM tAM ca, laGkAzaGkAvidhAyinIm / rAmakRSNadazArhAdyA, yadavo'dhyavasansame / / 299 / / jarAsandhaM pratihariM, hatvA rAmAcyutau kramAt / bharatArddha sAdhayitvA-'bhuJjAtAM rAjyamuttamam / / 300 / / bhagavAnneminAtho'pi, tatra krIDan yathAsukham / prApto'pi puNyatAruNyaM, tasthau bhogaparAGmukhaH ! / / 301 / / tasya ca prabhoH rUpAdisvarUpaM prarUpayitumAha sUtrakAraH - 16ll Isl ||ll lls Isil sil fel llell Isll llell 116ll Bell Ifoll min Education International For Personal & Private Use Only
Page #931
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 889 Isl ler leel so riTThaneminAmo u, lakkhaNassarasaMjuo / aTThasahassa lakkhaNadharo, goamo kAlagacchavI / / 5 / / ki rathanemIyanAma dvAviMzavyAkhyA - atra 'lakkhaNassarasaMjuotti' svaralakSaNAni mAdhUryagAmbhIryAdIni taiH saMyuto yaH sa tathA / aSTasahasralakSaNadharaH, OM madhyayanam aSTottarasahasrasaGkhyazubhasUcakarekhAtmakacakrAdidhArI / gautamo gautamagotraH, kAlakacchavi: kRSNatvak / / 5 / / vaz2arisahasaMghayaNo, samacauraMso jhasodaro / tassa rAimaI kaNNaM, bhajaM jAei kesavo / / 6 / / vyAkhyA - 'jhasodaro' jhaSo matsyastadAkAramudaraM yasya saH tathA, tasyAriSTaneme ryA, kartumitizeSaH, rAjImatI kanyAM / yAcate in kezavastatpitaramiti prakramaH / / 6 / / sA ca kIdRzI ? ityAha - aha sA rAyavarakaNNA / susIlA cArupehiNI / savvalakkhaNasaMpannA, vijjusoAmaNippahA / / 7 / / vyAkhyA - athetyupanyAse rAjJa ugrasenasya varakanyA rAjavarakanyA, suzIlA, cAruprekSiNI, nA'dhodRSTitvAdidoSaduSTA 'vijusoAmaNippahatti' vizeSeNa dyotate vidyutsA cAso saudAminI ca vidyutsaudAminI tatprabhA tadvarNeti sUtratrayArthaH / / 7 / / rAjImatIyAcanaM caivam - athAnyadA vibhuH krIDan, zastrazAlA hareryayau / zAGgaizca dhanurAditsu-rArakSeNaivamocyata / / 302 / / vinA viSNumidaM cApaM, nAnyo'dhijyayituM kSamaH / girIzamantarA ko vA, nAgendra hAratAM nayet / / 303 / / Mell 889 lol llosil IN Itell ||slil lem foll Jer Isl JainEducationindal For Personal Private Use Only
Page #932
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 890 tatkumAra ! vimuJcAsya, cApasya grahaNAgraham / anArambho hi kAryasya, zreyAnArabhya varjanAt ! / / 304 / / tadAkarNya prabhuH smitvA, drutamAdAya taddhanuH / vetravantramayatru-lIlayA'dhijyamAtanot / / 305 / / tenendracApakalpena, zobhito neminIradaH / TaGkAradhvani garjAbhi-vizvaM vizvamapUrayat / / 306 / / tyaktvAtha cApamAdAya, cakraM bhAcakrabhAsuram / aGgulyA'bhramayaddharma-cakrI cAkrikacakravat / / 307 / / janArddano'pi yAM gRhNa-nAyAsaM labhate bhRzam / hitvA cakraM gadAM tAma-pyuddadhau yaSTivadvibhuH ! / / 308 / / tAM ca muktvA pAJcajanyaH, svAminA yojito mukhe / smeranIlAravindastha - rAjahaMsazriyaM dadhau / / 309 / / dhmAte ca svAminA tasmin vizvaM badhiratAM dadhau / cakampire'calAH sarve 'calApyAsIJcalAcalA / / 310 / / cukSubhurvArddhayo vIrA, apyurvyA mUrcchayA'patan / kimanyattasya zabdena, vitresustridazA api ! / / 311 / / 'kSubhitastaddhvaneH siMhanAdAdgaja ivA'cyutaH / iti dadhyAvayaM kambu- dharmAtaH kena mahaujasA ? / / 312 / / sAmAnyabhUspRzAM kSobha, zaGkhe dhmAte mayApyabhUt / dhvAnenAnena tu kSobho, mamApyudyaiH prajAyate / / 313 / / tadvajrI cakravarttI vA, viSNurvAnyaH kimAgataH ? / tatkiM kAryamado rAjyaM, rakSaNIyaM kathaM mayA / / 314 / / dhyAyannityAyudhArakSai-retyodantaM yathAsthitam / vijJapto viSNurityUce, zaGkAtaGkAkulo balam / / 315 / / itthaM vizvatrayasyApi, kSobho yatkrIDayApyabhUt / sa nemirAvayo rAjyaM, gRhNankena niSetsyate ? / / 316 / / 1. kSubyo dhvAnAttataH siMha-iti "gha" pustake prathamapAdaH / / Jain Education Intonal For Personal & Private Use Only ATTTTTO ||7|| rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam // 67 // 890
Page #933
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 891 SSSSSSSSS babhASe sIrabhRd bhrAta-rmA zaGkiSThA vRthA'nyathA / asyAsmadbhrAturuktaM hi svarUpaM prAg jinairidam / / 317 / / dvAviMzo'riSTanemyarhan, yaduvaMzAbdhicandramAH / abhuktarAjyalakSmIkaH, pravrajyAM pratipatsyate ! / / 318 / / kiJcArthyamAnopi sadA, samudravijayAdibhiH / yuvA'pi no kanImekA-mapyudvahati yaH sudhIH ! / / 319 / / AdadIta sa kiM rAjya-midaM nemirmahAzayaH ? / tenetyukto'pi nAzaGkAM, haristatyAja tAM hRdaH / / 320 / / udyAne ca gataM nemimanyadeti jagAda saH / niyuddhaM kurvahe bhrAta- rAvAM zauryaM parIkSitum / / 321 / / Uce nemirniyuddhaM nau, na yuktaM prAkRtocitam / mitho balaparIkSA tu, bAhuyuddhena bhAvinI ! / / 322 / / tatprapadya nijaM bAhuM, hariH parighasodaram / prAsArayadvAsavezma, bharatArddhajayazriyaH / / 323 / / taddormadena satrA taM, namayitvA'bjanAlavat / svadordaNDaM vibhurvajra- daNDoddaNDamadIrghayat / / 324 / / taM ca nyaJcayituM sarvaM, svasAmarthyaM samarthayan / vilagnaH kezavaH zAkhA - vilagnazizuvadbabhau / / 325 / / rAjyamAditsate yo hi sa sAmarthya satIdRze / neyaciraM vilambeta, dadhyAviti tadA hariH ! / / 326 / / rAjyApahAracintAmi-tyapahAya gRhaM gataH / samudravijayenaiva manyadA'bhANi mAdhavaH / / 327 / / svasvastrIbhiH samaM vIkSya, kumArAn krIDato'khilAn / nemiM cAnyAdRzaM dRSTvA, bhRzaM khidyAmahe vayam / / 328 / / kanyodvAhaM tadasmai tvaM, vatsopAyena kenacit / vaidyo'rocakine bhojyaM bheSajeneva rocaya ! / / 329 / / For Personal & Private Use Only caalaa caalaa loo rail GST SO rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam 891
Page #934
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram io rathanemIyanAma dvAviMzamadhyayanam 892 si ilsil tatprapadya mukundo'pi, divyAstrANi manobhuvaH / kArye tatrAdizadbhAmA-rukmiNyAdyA nijAganAH ! / / 330 / / ||7|| lol tadA ca kAminaH kAmaM, vartayankAmazAsane / vikArakAritAM kAra-skarANAmapi zikSayan / / 331 / / madhumattairmadhukare-madhurAravapUrvakam / bhujyamAnotphullapuSpa-stabakavratativrajaH / / 332 / / pikAnAM paJcamodgIti-zikSaNaikakalAguruH / malayAnilakallola-lolavirahimAnasaH / / 333 / / utsAhitAnaGgavIro, jagajanavinirjaye / madhUtsavaH pravavRte, vizvotsavanibandhanam / / 334 / / (caturbhiH kalApakam / / ) tadA kRSNoparodhenA-'varodhe tasya pAragaH / RtUcitAbhiH krIDAbhi-zcikrIDA'kAmavikriyaH / / 335 / / / vyatIte'tha vsntto, grISmartuH samavAtarat / rAjJaH prAjJa ivAmAtyo, bhAnostejo'bhivarddhayan / / 336 / / tatrApi bhagavAnsatrA, sAvarodhena viSNunA / krIDAgirau raivatake, vijahAra tadAgrahAt / / 337 / / jalakrIDAdikAH krIDA-statra kRSNoparodhataH / cakAra vizvAlaGkAro, nirvikAro jagadguruH / / 338 / / rAmA rAmAnujasyAtha, prApyAvasaramanyadA / saprazrayaM sapraNayaM, sahAsaM ceti taM jaguH / / 339 / / devarAdo devarAja-jitvaraM rUpamAtmanaH / vapuzcedaM sadArogya-saubhAgyAdiguNAJcitam / / 340 / / zacyA api smaronmAda-karametaJca yauvanam / anurUpavadhUyogA-tsaphalIkuru dhInidhe ! / / 341 / / (yugmam) vinA hi bhogAn viphalaM, rUpAdyamavakezivat / vinA nAriM ca ke bhogA: ?, bhogaratnaM hi sundarI ! / / 342 / / lot, bhogAn vinA hi viphalaM-iti "" pustake prathamapAdaH / / llell lol Ifoll lol For Personal & Private Use Only
Page #935
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 893 |lol isi ||7|| // rathanemIyanAma isi dvAviMzaII madhyayanam || bhavedvinAGganAM nAGga-zuzruSA majanAdinA / astrIkasya manobhISTaM, ni:svasyeva kva bhojanam ? / / 343 / / ratnAnIva vinA khAni, nandanAH kva vinAGganAm ? / astrIkasyAtithirbhikSo-rivArthamapi nAznute ! / / 344 / / yAminyapi kathaM yAti, yUno yuvatimantarA ? / cakravAkI vinA pazya, cakrasyAbdAyate nizA ! / / 345 / / vinA yogyavadhUyogaM, sakalopi na zobhate / pazya zyAmAviyuktasya, kAnti: kA nAma zItagoH ! / / 346 / / pANau kRtya tataH kAJci-tkanyAM guNagaNAmbudhe / / zrIdAzArha ! dazArhAdi-yadUnAM pUrayehitam / / 347 / / A'janmasvairiNA SaNDhe-neva dhUrbhavatA vadhUH / nirvoDhuM duzzakA zaGke, nodvAhaM kuruSe tataH ! / / 348 / / tadapyayuktaM nirvoDhA, tAmapyasmAnivAcyutaH / zeSasyAzeSabhUdhartu-nahi bhArAya vallarI ! / / 349 / / nirvANAprAptibhityApi, mA bhUrbhogaparAGmukhaH / bhuktabhogA api jinAH, siddhA hi vRSabhAdayaH ! / / 350 / / dadyAH prativaco mA vA, dhASTAnmUkasya te param / nAsmatto bhavitA mokSo, vivAhAGgIkRti vinA ! / / 351 / / iti tAbhiH prArthyamAna-mupetyArhantamAdarAt / prArthayanta tamevArthaM, rAmakRSNAdayo'pi hi ! / / 352 / / bandhubhirbandhurairvAkyaH, sanirbandhamitIritaH / jino'numene vIvAhaM, bhAvi bhAvaM vibhAvayan ! / / 353 / / tamudantaM tato gatvA, vaikuNTho'kuNThasammadaH / samudravijayAyAkhya-nmudamunmudrayan parAm / / 354 / / zaNDena gharivAjanma-sveriNA bhavatA vapuH / iti "pa" pustake / / POSTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTER || ||SIL Inn Education For Personal & Private Use Only
Page #936
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 894 16 16|| Isl madhyayanam ||sl lall lalll lell ||sil lal Ill Itall Mel ||7|| Ill yogyAmasya kumArasya, kanyAM vRNu mahAmate ! / itthaM samudravijayaH, proce tA_dhvajaM tataH / / 355 / / lel rathanemIyanAma kanI tadAhI~ dAzArhaH, sarvato'nveSayaMstataH / cintAcAnto'nyadA satya-bhAmayaivamabhASyata / / 356 / / isi dvAviMzarAjIvanayanA rAjI-matI sadguNarAjinI / nemerAsti jAmimeM, jayantIjayinI zriyA ! / / 357 / / priye ! sAdhu mamAhArSI-zcintAmiti vadaMstataH / ugrasenanarendrasya, vezmopendraH svayaM yayau / / 358 / / haSTaH prekSya haSIkeza-mabhyutthAya sa pArthivaH / datvAsanamapavyAja, vyAjahAra kRtAJjaliH / / 359 / / kimiyAnayamAyAsaH, kRto'dya svAminA svayam / nAhUtaH kimahaM preSya-preSaNena svakiGkaraH ? / / 360 / / Isl idaM gRhamiyaM lakSmI-ridaM vapuriyaM sutA / sarvaM viddhi svasAnnAtha !, yenArthastanivedyatAm / / 361 / / Uce mukundaH kundAbha-radAbhAbhAsurAdharaH / madbhAturdehi nemestvaM, rAjan ! rAjImatImimAm / / 362 / / 16|| itthaM hariNA yAcitAyAM rAjImatyAM dhanyaMmanyaH pramodabharamedura ugrasenanRpo yadUce tadAha sUtrakRt - ahAha jaNao tIse, vAsudevaM mahiDDiaM / ihAgacchau kumAro, jAse kannaM dalAmahaM / / 8 / / 116|| ||7|| vyAkhyA - atha yAJcAnantaramAha janakastasyA rAjImatyAH 'jAsetti' subvyatyayAyena tasmai kanyAM dadAmi vivAhavidhinA upaDhaukayAmyaham / / 8 / / itthaM tenokte, kRte ca dvayorapi kulayorvardhApane, Asanne ca kroSTukyAdiSTe vivAhalagne yadabhUttadAha - || || lel llel roll 16ll ||8|| lell Ilesil llell llell liell 16|| NEW Ill 894 Isl 16 ||sll ASI Dell Jan Education initional For Personal & Private Use Only
Page #937
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| lifell leel uttarAdhyayana sil sUtram Isl 895 161 Well uel madhyayanam llll |sl lel Isil lall savvosahihiM Nhavio, kayakouamaMgalo / divvajualaparihio, bhUsaNehiM vibhUsio / / 9 / / 16 rathanemIyanAma vyAkhyA - sarvoSadhayo jayAvijayaddhivRddhipramukhAstAbhiH strapito'bhiSiktaH, kRtakautukamaGgala ityatra lalATamuzalasparzanAdIni kautukAni, dvAviMzaM&ll maGgalAni ca dadhyakSatAdIni / divvetyAdi-parihitaM divyaM yugalamiti devadUSyayugalaM yena sa tathA, sUtre vyatyayaH prAkRtatvAt / / 9 / / mattaM ca gaMdhahatthiM, vAsudevassa jiTTagaM / ArUDho sohaI ahiaM, sire cUDAmaNI jahA / / 10 / / vyAkhyA - vAsudevasya sambandhinaM jyeSThakamatizayaprazasyaM paTTahastinamityarthaH, ArUDhaH zobhate'dhikaM, zirasi yathA cUDAmaNiH / / 10 / / aha UsieNa chatteNa, cAmarAhi asohio / dasAracakkeNa ya so, savvao parivArio / / 11 / / vyAkhyA - ucchritena upari dhRtena, dasAretyAdi-dazArhAH samudravijayAdayo vasudevAntA daza bhrAtarasteSAM cakreNa samUhena / / 11 / / caturaMgiNIe seNAe, raiAe jahakkama / tuDiANaM sanninAeNaM, divveNaM gayaNaMphuse / / 12 / / vyAkhyA - 'raiAetti' racitayA nyastayA yathAkrama, tUryANAM sanninAdena gADhadhvaninA, divyena pradhAnena, gaganaspRzA nabhoGgaNavyApinA // M upalakSitaH / / 12 / / eArisIe iDDIe, juttIe uttamAe ya / niyagAo bhavaNAo, nijAo vahnipuMgavo / / 13 / / vyAkhyA - etAdRzyA pUrvoktayA RddhyA vibhUtyA, dyutyA ca dIptyA uttamayA upalakSitaH san nijakAdbhavanAniryAto niSkrAnto Mell llell llel llsil Isll likell llell Isll llell liell sil llll liell llell foll 895 lall lell Illl llell hell llell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #938
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 foll lei lell uttarAdhyayana- 6. vRSNayo'ndhakavRSNisantAnIyA yadavasteSu puGgavaH pradhAno bhagavAnariSTanemirgatazca jagajanamanoharairmahAmaharmaNDapAsantrapradezamiti sUtraSaTkArthaH / / 13 / / Is rathanemIyanAma sUtram || tadA ca isi dvAviMza896 vIkSyAyAntaM gavAkSasthA, nemiM rAjImatI kanI / vaco'gocaramApannA-''nandamevamacintayat / / 363 / / Mall madhyayanam Isl ||7|| kimAzvino'sau sUryo vA, smaro vA maghavA'thavA / martyamUrti zrita: puNya-prAgbhAro'sau mamaiva vA ? / / 364 / / bhartA meM vidadhe yena, vedhasA'sau sumedhasA / kAM pratyupakriyAM tasmai, kariSye'haM mahAtmane ? / / 365 / / Isl kAhaM kiM jAyate ko'sau, kAlastiSThAmyahaM kva vA ? / ityajJAsIna sA nemi-darzanotthamudA tadA ! / / 366 / / atrAntare sphurattasyA, makSu dakSiNamIkSaNam / tacodvignamanAH sadyaH, sA sakhInAM nyavedayat / / 367 / / ||7|| UcuH sakhyo hataM pApaM, mA khidyasva mahAzaye ! / iyatI bhuvamAyAto, na hi nemiliSyate ! / / 368 / / rAjImatI jagau jAne, svabhAgyapratyayAdaham / ihAgato'pi gantAya-mudvoDhA na tu mAM prabhuH ! / / 369 / / atrAntare ca yadabhUttatsUtrakRdeva darzayati - aha so tattha nijato, dissa pANe bhayadue / vADehiM paMjarehiM ca, sanniruddhe sudukkhie / / 14 / / vyAkhyA - athAnantaraM so'riSTanemistatra maNDapAsanne pradeze niryatradhikaM gacchan 'dissatti' dRSTvA, prANAn prANino mRgAdIn, bhayadrutAn l bhayatrastAn, vATaiTikaiH, paJjaraizca sanniruddhAn gADhaniyantritAn, ata eva suduHkhitAn / / 14 / / lill 116l llell ||Gll M6l foll lall 16 llell || llll le el Ill fol Isl Ilroll 896 rai Isil || foll ller in Education International For Personal & Private Use Only
Page #939
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 897 jIvIaMtaM tu saMpatte, maMsaTThA bhakkhiavvae / pAsittA se mahApaNNe, sArahiM paDipucchai / / 15 / / / rathanemIyanAma vyAkhyA - jIvitAntaM maraNAvasaraM samprAptAn, mAMsArthaM mAsopacayanimittaM bhakSayitavyAnavivekibhiriti zeSaH, 'pAsittatti' Hell dvaaviNsh| uktavizeSaNaviziSTAn hadi nidhAya bhagavAn, mahatI prajJA jJAnatrayAtmikA yasya sa tathA, sArathiM hastinaH pravartakaM hastipakamityarthaH, IM madhyayanam I pratipRcchati / / 15 / / kassa aTThA ime pANA, ee savve suhesiNo / vADehiM paMjarehiM ca, saniruddha a acchahiM / / 16 / / vyAkhyA - kasyArthAddhetorime prANA: prANina ete sarve, ime ityanenaiva gate ete iti punaH kathanamatisambhramakhyApakaM, 'saniruddha atti' Mal sanniruddhAzcaH pUraNe 'acchahiMti' tiSThanti / / 16 / / evaM bhagavatokte - aha sArahI tao bhaNai, ee bhaddA u pANiNo / tubbhaMvivAhakajaMmi, bhuMjAveuM bahuM jaNaM / / 17 / / isi vyAkhyA - 'bhaddAutti' bhadrA eva kalyANA eva, na tu zRgAlAdikutsitAH / tava vivAhakArye gauravAdI bhojayituM bahuM janaM ruddhAH santIti MB zeSaH / / 17 / / itthaM sArathinokte yatprabhuzcakre tadAha - soUNa tassa so vayaNaM, bahupANaviNAsaNaM / ciMtei se mahApaNNe, sANukkose jie hi u / / 18 / / ___ vyAkhyA - bahupANetyAdi-bahUnAM prANAnAM prANinAM vinAzanaM vAcyaM yasya tadbahuprANavinAzanaM, sa prabhuH sAnukroza: sakaruNaH, 'jiehi utti' IS jIveSu, tuH pUrtI / / 18 / / llol Isl ||7|| IST 897 Jan Education For Personal & Private Use Only
Page #940
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram isi jadi majjha kAraNA ee, hammati subahU jiA / na me eaMtu nissesaM, paraloe bhavissai / / 19 / / | rathanemIyanAma vyAkhyA - yadi mama kAraNAt hetoH 'hammaMtitti' haniSyante subahavo jIvAH, na me etajjIvahananaM niHzreyasaM kalyANaM paraloke bhaviSyati ! bhavAntareSu / dvAviMzaparalokabhIrutvasya bhRzAbhyAsAdevamabhidhAnaM, anyathA caramadehatvAdatizayajJAnitvAJca bhagavata: kathamiyaM cintA syAt ? / / 19 / / tatazca jJAtajinAzayena / Is madhyayanam & sArathinA mociteSu teSu paritoSAdyatprabhuzcakre tadAha - so kuMDalANa jualaM, suttagaM ca mahAyaso / AharaNANi a savvANi, sArahissa paNAmae / / 20 / / vyAkhyA - 'suttagaM catti' kaTIsUtraM, AbharaNAni ca sarvANi zeSANi 'paNAmaetti' arpayatIti sUtrasaptakArthaH / / 20 / / tato l yadabhUttaducyate - avaliSTa tata: svAmI, sadyo vakra iva grahaH / karuNArasapAthodhi-vizvajantuhitAvahaH ! / / 370 / / zivAsamudravijayo, puro bhUya tadA prabhum / ityUcaturajastrAzru-dhArAmaghAyitekSaNI ! / / 371 / / kiM vatsAsmatpramodadru-munmUlayasi mUlataH / kiM khedayasi kRSNAdIn, svIkRtatyAgato yadUn ? / / 372 / / bhavatkRte svayaM gatvA, vRtapUrvI tadaGgajAm / athograsenasya kathaM, haridarzayitA mukham ? // 373 / / kathaM vA bhAvinI jIva-nmRtA rAjImatI kanI ? / bhartRhInA hi nAbhAti, strI vinendumiva kSapA ! // 374 / / 898 del Isll IGll Io llell llol llol llol foll din Educational For Personal & Private Use Only #www.janelibrary.org
Page #941
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| llell uttarAdhyayana sUtram Iel &aa rathanemIyanAma lal dvAviMzaIsl llel 22 Itall || madhyayanam llol ||&ll Isl || kRtvodvAhaM tadasmAkaM, darzaya svavadhUmukham / prathamaprArthanAmenA, saphalIkuru vatsa ! naH / / 375 / / babhANa bhagavAnpUjyAH !, zlathayantvenamAgraham / pravartyate hite'rthe hi, svAbhISTo nA'pare punaH / / 376 / / yatpANipIDanepyevaM, bhavati prANipIDanam / acirAdyAsu cAsaktaH, prANI prApnoti durgatim ! / / 377 / / tAsAM strINAM saGgamena, muktikAmasya me kRtam / kRtI hi yatate pretya-hite nA''pAtasundare ! / / 378 / / (yugmam) vadantamiti taM sAk, saveM kampitaviSTarAH / tIrthaM pravarttayetyUcu-retya lokAntikAmarAH / / 379 / / samudravijayAdIMzca, te devA evamUcire / zubhavanto bhavantaH kiM, viSIdanti mudaH pade ? / / 380 / / ayaM hi bhagavAn dIkSA-mAdAyotpannakevala: / ciraM modayitA vizva-trayaM tIrthaM pravartayan ! / / 381 / / muditeSu tadAkarNya, samudravijayAdiSu / gRhaM gatvA''bdikaM dAnaM, dAtuM svAmI pracakrame / / 382 / / itazca valitaM vIkSya, nemiM zokabharAturA / rAjImatI kSitau vajrA-hatevAcetanA'patat / / 383 / / vayasyAH vihitaiH zIto-pacAraizcAptacetanA / duHkhodgAropamAMzcakre, vilApAniti duHzravAn ! / / 384 / / doSaM vinApi raktAM mAM, tyaktvA nAtha ! kuto'gama: ? / tvAdRzAM hi vizAM bhakta-janopekSA na yujyate ! / / 385 / / santyajanti mahAnto hi, sadoSamapi nAzritam / jahAtyaGkamRgaM nendu-rnacAbdhirvaDavAnalam ! / / 386 / / satyapyevaM yadi tyAjyAM, mAmajJAsIrjagatprabho ! / tadA kimarthaM svIkRtya, vivAhaM mAM vyaDambayaH ? / / 387 / / Iom sil Neil ||7|| For Personal & Private Use Only
Page #942
--------------------------------------------------------------------------
________________ IS 1oll foll uttarAdhyayana sUtram 900 Moll loll ||Gl kA rathanemIyanAma ||G dvAviMza|| loll madhyayanam liall 61 Ifoll llel Mall llel 18 Isll ||sil Iol 16ll yadvA mamaivAsau doSo-'rajyaM yattvayi durlabhe / kAkyA eva hi doSo'yaM, yadrajyati sitacchade ! / / 388 / / rUpaM kalA kuzalatA, lAvaNyaM yauvanaM kulam / tvayA svIkRtya muktAyAH, sarva me viphalaM vibho ! / / 389 / / niryAntIvA'savo vakSaH, sphuTatIva mamocakaiH / jvalatIva vapuH kAnta !, tvadviyogavyathAbharaiH ! / / 390 / / pazuSvAsI: kRpAlustvaM, yathA mayi tathA bhava / tvAdRzA hi mahAtmAnaH, paDiktabhedaM na kurvate ! / / 391 / / dRzA girA ca mAM raktA, vibho ! sambhAvayaikazaH / ko hi vetti vinA''svAdaM, madhuraM kaTu vA phalam ? / / 392 / / yadvA siddhivadhUtkasya, tava sApi pulomajA / mano harati no tarhi, kvAhaM mAnuSakITikA ? / / 393 / / ityucaivilapantIM tAM, kanI sakhyo'vadannadaH / mA rodaH sakhi ! yAtveSa, nIraso niSThurAgraNIH / / 394 / / bhUyAMso'nyepi vidyante, hRdyA yadukumArakAH / svAnurUpaM varaM teSu, vRNuyAstvaM manoharam / / 395 / / tataH karNo pidhAyaiva-mUce rAjImatI satI / kimetadUce yuSmAbhi-rmamApi prAkRtocitam / / 396 / / nizA bhajati cedbhAnu, bRhadbhAnuM ca zItatA / tathA'pi nemi muktvAhaM, kAmaye nA'paraM naram ! / / 397 / / neme: pANivivAhe ce-nmatpANau na bhaviSyati / tadA bhAvI vratAdAna-kSaNe me mUrdhni tasya saH ! / / 398 / / Azayo'yaM tavotkRSTo, jagato'pi mahAzaye ! / ityUcAnAstata: progH, svasakhI: sA satItyavak / / 399 / / svapne'dyairAvaNArUDho, dRSTaH ko'pi pumAnmayA / madvezmopetya sa kSipraM, nivRtyAdhyAsta mandaram / / 400 / / llel ||5|| ||Gll ||oll ||ail || llell Isil 900 le llel 161 lall ||Gll llel in Education International ||oll For Personal & Private Use Only
Page #943
--------------------------------------------------------------------------
________________ NET uttarAdhyayana sUtram 901 foll Ital sudhAphalAni catvAri, tatrasthazca dadadvizAm / sa mayA yAcito mahya-mapi tAni dado drutam / / 401 / / is rathanemIyanAma sakhyo'pyAkhyanmA viSIdaH, kSINA vighnAstavAnaghe ! / ApAtakaTuko'pyeSa, svapno hyAyati sundaraH ! / / 402 / / ical dvAviMzadhyAyantI sA tato nemi, tasthau gehe kathaJcana / prabhurapyanyadA jajJe, vratamAdAtumudyataH / / 403 / / toll madhyayanam atha yathA prabhuH prAvAjIttathA sUtrakRdeva darzayati - maNapariNAmo akao, devA ya jahoiaMsamoiNNA / saviDDIi saparisA, nikkhamaNaM tassa kAuM je / / 21 / / ||Gll vyAkhyA - manaH pariNAmazca kRto niSkramaNampratIti zeSaH, devAzca caturnikAyA yathocitaM samavatIrNAH, sarbaddhA yuktA iti zeSaH, saparSado nijanijaparicchadaparivRtAH, niSkramaNamiti prastAvAniSkramaNotsavaM tasyAriSTanemeH kartum 'je' pUrtI / / 21 / / / devamaNussaparivuDo, sIArayaNaM tao samArUDho / nikkhamia bArayAo, revayayaMmi Dhio bhayavaM / / 22 / / vyAkhyA - 'sIArayaNaMti' zibikAratnaM surakRtamuttarakurusajhaM, niSkramya dvArakAto dvArakApuryAH, raivatake sthito bhagavAn / / 22 / / ujjANaM saMpatto, oiNNo uttimAo sIAo / sAhassIi parivuDo, abhinikkhamaI u cittAhiM / / 23 / / vyAkhyA - tatrApi girau udyAnaM sahasrAmravaNasaGgaM samprAptastatra cAvatIrNaH, 'sIAotti' zibikAtaH 'sAhassIe tti' puruSANAmitizeSaH, M parivRtaH / atha varSazatatrayaM gArhasthya sthitvA niSkrAmati / tuH pUrtI, 'cittAhiti' citrAnakSatre, asya prabhoH paJcasvapi kalyANakeSu tasyaiva M bhAvAt / / 23 / / kathamityAha - Ilall |sill lifoll 16 isll in Education For Personal Private Use Only
Page #944
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 902 PS E D F S S S S S S aha so sugaMdha gaMdha, turiaM mauakuMcie / sayameva laMcaI kese, paMcamuTThIhiM samAhio / / 24 / / vyAkhyA - sugandhagandhikAnsvabhAvata eva surabhigandhIn tvaritaM mRdukakuJcitAn komalakuTilAn svayameva luJcati kezAn paJcamuSTibhiH samAhitaH sarvasAvadyayogatyAgena samAdhimAn / / 24 / / evamupAttadIkSe manaH paryAyajJAnaM prApte ca jine - - vAsudevo ya NaM bhaNai, luttakesaM jiiMdiaM / icchiamaNorahaM turiaM pAvesU taM damIsarA ! / / 25 / / vyAkhyA - vAsudevazcazabdAt balabhadrasamudravijayAdayazca 'NaMti' enaM nemijinaM bhaNati luptakezaM jitendriyaM ipsitamanorathaM mahodayAvAptirUpaM prApnuhi tvaM he damIzvara ! jitendriyaziromaNe ! / / 25 / / nANeNaM daMsaNeNaM ca caritteNa taveNa ya / khaMtIe muttIe, vaDDhamANo bhavAhi a / / 26 / / evaM te rAmakesavA, dasArA ya bahujaNA / ariTThanemiM vaMdittA, aigayA bAragAuriM / / 27 / / vyAkhyA - 'vaMditatti' vanditvA stutvA natvA ca, atigatAH praviSTAH / / 26 / / 27 / / tadA ca truTita tatsaGgamAzA rAjImatI kIdRzI babhUvetyAha soUNa rAyavarakannA, pavvajjaM sA jiNassa u / nIhAsA ya nirANaMdA, sogeNa u samucchayA / / 28 / / vyAkhyA- 'nIhAsatti' nirhAsA hAsyarahitA nirAnandA ca zokena samavastRtA AcchAditA / / 28 / / - For Personal & Private Use Only ||||rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanama SETTES 902
Page #945
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 903 |7|| shaat taa raa lai praataa loo t t r t r rAImaI viciMte, dhiratthu ! mama jIviaM / jAhaM teNa parittA, seaM pavvaiuM mama / / 29 / / vyAkhyA - 'jArhati' yadyahaM tenA'riSTaneminA parityaktA tarhi zreyo'tiprazasyaM pravrajituM mama yathAnyajanmanyapi nedRzaM duHkhaM syAt, yathA ca satyaH patyanuyAyinyo bhavantIti vAkyaM satyApitaM bhavatIti sUtranavakArthaH / / 29 / / itazca - rathanemiH prabhorbhrAtA, rakto rAjImatIM kanIm / phalapuSpavibhUSAdi dAnairnityamupAcarat / / 404 / / ayaM hi sodarasnehA-tsarvametaddadAti me / dhyAyantItyAdade'zeSaM dattaM tenograsenajA / / 405 / / Jain Education Intional sa tu tadgrahaNAdeva, svAnuraktAM viveda tAm / kAcakAmalivatkAmI, hyanyathAbhAvamIkSate ! / / 406 / / tAM cetyuvAca so'nyedyu- rmA viSIdaH sulocane ! / nirAgo nemiratyAkSI - dyadi tvAM tarhi tena kim ? / / 407 / / mAM prapadyasva bharttAraM kRtArthaya nijaM vayaH / tvAM hi kAmaM kAmayehaM, mAlatImiva SaTpadaH / / 408 / / sA proce yadyapi tyaktA, neminAhaM tathApi hi / ziSyA tasya bhaviSyAmi, tatkiM prArthanayA'nayA ? / / 409 / / tayetyuktaH sa tUSNIka- stasthau na tu jahau spRhAm / kAmuko hi niSiddho'pi necchAM zuna iva tyajet ! / / 410 / / rathanemirathAnyedyu-ssata rAjImatIM rahaH / ityuvAca punarvAcA, madanadrumakulyayA / / 411 / / raktA nemI virakte'pi, zuSke kASTha ivAlinI / mRgAkSi ! dakSApyAtmAnaM, santApayasi kiM mudhA ? / / 412 / / For Personal & Private Use Only rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanam vaacaa caa caa raavaal ell 903 a. It
Page #946
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 904 kA rathanemIyanAma dvAviMzaIlall madhyayanam lel lel Is ||61 Ilal hantA'haM tava dAsaH syA-mAjanma svIkaroSi cet / bhogAn bhukSva vinA tAn hi, vido janmA'phalaM viduH ! / / 413 / / tadAkarNya papau kSIraM, tasya pazyata eva sA / sthAle puraHsthe madana-phalAghrANena cAvamat / / 414 / / payaH pibedamityUce, rathanemiM ca sA satI / so'bravItkimahaM zvAsmi ?, yadudvAntaM pibAmyadaH ! / / 415 / / smitvA rAjImatI smAha, jAnAti kimidaM bhavAn ? / so'vadacchizurapyeta-dvetti no vedyahaM kutaH ? / / 416 / / Uce rAjImatI tarhi, mAM vAntAmapi neminA / bhoktumicchankuto mUDha !, kurkuratvaM prapadyase ? / / 417 / / tato vimuktatatkAmo, rathanemiragAgRham / satI sApi sukhaM tasthau, tapyamAnottamaM tapaH / / 418 / / itazca nemizchadmastha-zcatuSpaJcAzataM dinAn / grAmAdiSu vihatyAgA-dbhUyo raivatakAcalam / / 419 / / tatrASTamatapA: svAmI, dhyAnasthaH prApa kevalam / indrAH sarve samaM devai-statrAguH kampitAsanAH / / 420 / / nirmite taizca samava-saraNe zaraNe zriyAm / upavizya caturmUrtiH, prArebhe dezanAM prabhuH / / 421 / / jJAnotpattiM prabhorjJAtvo-dyAnapAlAdvalAcyutau / rAjImatI dazArhAdyA, yadavo'nyepi bhUspRzaH / / 422 / / tatra gatvA jinaM natvA, yathAsthAnaM nivizya ca / zuzruvurdezanAM ramyA-mudvelAnandavArddhayaH / / 423 / / (yugmam) zrutvA tAM dezanAM buddhA, rAjAno'nye ca mAnavAH / nAryazca prAvrajan prAjyAH, kecittu zrAddhatAM dadhuH / / 424 / / gaNino varadattAdhA-steSu cASTAdazA'bhavan / dvAdazAGgIkRtaH sadya-tripadyA svAmidattayA / / 425 / / lirail 16 Isil SH Jol Isl 60 16 lol Nell Jel 904 lish Isl I6I 161 llol Jan Education national ||sl kA For Personal & Private Use Only
Page #947
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 905 sil rathanemirapi svAmi-pArzve prAvrajadanyadA / rAjImatI ca sumatiH, kanyAbhirbahubhiH samam / / 426 / ill rathanemIyanAma etaca sUtrakAro'pi darzayati - dvAviMza kA madhyayanam aha sA bhamarasannibhe, kuJcaphaNagapasAhie / sayameva lucaI kese, dhiimaMtA vavassiA / / 30 / / isi vyAkhyA - sA rAjImatI bhramarasannibhAn, kU] mUDhakezonmocako vaMzamayaH, phaNakaH kaGkatakastAbhyAM prasAdhitAn saMskRtAn dhRtimatI ki svasthacittA vyavasitA kRtodyamA dharmampratIti zeSaH / / 30 / / tatazca - vAsudevo ya NaM bhaNai, luttakesaM jiiMdiaM / saMsArasAyaraM ghoraM, tara kaNNe ! lahuM lahuM / / 31 / / vyAkhyA - 'lahuM lahuMti' laghu laghu zIghraM zIghram, sambhrame dvivacanam / / 31 / / tataH - sA pavvaiA saMtI, pavvAvesI tahiM bahuM / sayaNaM pariaNaM ceva, sIlavaMtA bahussuA / / 32 / / vyAkhyA - 'pavAvesitti' pravrAjayAmAseti sUtratrayArthaH / / 32 / / taduttaravaktavyatAmAha - ||sil giriM ca revayaM jaMtI, vAseNollA u aMtarA / vAsaMte aMdhayArammi, aMto layaNassa sA ThiA / / 33 / / lll vyAkhyA - giriM ca raivataM yAntI, svAminaM nantumiti zeSaH / varSeNa vRSTyA 'ullatti' ArdrA klitrAmbarA, antarA'rddhamArge 'vAsaMtetti' varSati meghe iti gamyaM, andhakAre prakAzarahite, layanasya giriguhAyA antarmadhye, sA rAjImatI sthitA / / 33 / / tatra ca - 905 Ilal all Iroll llol |lesil lel For Person Pause Only
Page #948
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 906 cIvarAiM visAraMtI, jahAjAyatti pAsiA / rahanemI bhaggacitto, pacchA diTTho a tIIvi / / 34 / / vyAkhyA - cIvarANi visArayantI vistArayantI sA yathAjAtA anAvRtAGgatayA janmAvasthopamA jajJe iti ityevaMrUpAM tAM 'pAsiatti' dRSTvA rathanemirbhagracittaH saMyamampratyabhUt / sa hi tAmapratirUparUpAM nirUpyAbhirUparUpo'pi smaraparavazo'jani ! pazcAdRSTazca tayA rAjImatyA, apiH // madhyayanam punararthaH, prathamapraviSTerhi nAndhakAre kiJcid dRzyate, anyathA hi vRSTisambhramAdanyAnyAzrayAn gatAsu zeSasaMyatAsu tatreyamekAkinI pravizedapi neti // 11ell bhAvaH / / 34 / bhIAya sA tahiM daTTu, egaMte saMjayaM tayaM / bAhAhiM kAuM saMgophaM, vevamANI nisIai / / 35 / / vyAkhyA - bhItA ca sA, mA'sau me prasahya zIlabhaGgaM kArSIditi trastA, tatraikAnte saMyataM takaM dRSTvA bAhubhyAM kRtvA saMgophaM stanopari markaTabandhaM vepamAnA zIlabhaGgabhayAdeva niSIdati / tatpariSvaGgAdiparihArAyeti / / 35 / / aha sovi rAyaputto, samuddavijayaMgao / bhIaM paveiaM daTTu, imaM vakkamudAhare / / 36 / / Jain Education Infor vyAkhyA - (spaSTam) ||36|| rahanemI ahaM bhadde, surUve cArubhAsiNi / mamaM bhayAhi sutaNU, na te pIlA bhavissai / / 37 / / vyAkhyA - mamamityAdi-mAM bhajasva sutano ! na te pIDA bhaviSyati, pIDAzaGkayA hi tvaM kampase ! na ca pIDAheturviSayasevA ! kintu sukhahetureveyamiti bhAvaH / / 37 / / FFFFFFFT For Personal & Private Use Only rathanemIyanAma dvAviMza 906 leww.jainelibrary.org
Page #949
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 907 AFFFFFFF DTDDDDTS ehi tA bhuMjimo bhoe, mANussaM khu sudullAhaM / bhuttabhogI tao pacchA, jiNamaggaM carissimo / / 38 / / vyAkhyA - ehi Agaccha 'tA iti' tasmAt / / 38 / / tato rAjImatI kiMJcakAretyAha - daNa rahanemiM taM bhaggujjo aparAiaM / rAImaI asaMbhaMtA, appANaM saMvare tahiM / / 39 / / vyAkhyA - 'bhaggujjoa' ityAdi bhaggrodyogo'pagatotsAhaH prastAvAtsaMyame, sa cAsau parAjitazca strIparISaheNa bhagnodyogaparAjitastaM / asambhrAntA nA'yaM balAdakAryaM karttetyAzayAdatrastA / AtmAnaM samavArIdAcchAdayaJcIvarairiti zeSaH / / 39 / / aha sA rAyavarakannA, suTThiA niamavvae / jAI kulaM ca sIlaM ca, rakkhamANI tayaM vae / / 40 / / vyAkhyA- 'niamavvaetti' niyame indriyaniyamane, vrate dIkSAyAM 'vaetti' avAdIt / / 40 / / jaisi rUveNa vesamaNo, lalieNaM nalakUbaro / tahAvi te na icchAmi, jaisi sakkhaM puraMdaro / / 41 / / vyAkhyA - 'lalieNaMti'lalitena savilAsaceSTitena nalakUbarodevavizeSaH, 'teiti 'tvAM' jaisitti' yadyasisAkSAtpurandaraH / / 41 / / anyacadhIratthu te jaso kAmI, jo taM jIviakAraNA / vaMtaM icchasi AveDaM, seaM te maraNaM bhave ! / / 42 / / vyAkhyA - dhigastu te tava yazo mahA kulasambhavodbhavaM he kAmin!, yadvA dhigastu te iti tvAM he ayazaskAmin ! akIrtyabhilASin !, For Personal & Private Use Only shaashaa laul 11311 |||| rathanemIyanAma dvAviMza madhyayanam 907
Page #950
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 908 161 Isl lll in yastvaM jIvitakAraNAdasaMyamajIvitArthaM vAntamapi vratAdAnena bhogasukhamicchasyApAtumupabhoktuM ! ityataH zreyaH kalyANaM te maraNaM bhavet ! na tu // rathanemIyanAma // vAntApAnaM, tasyAtiduSTatvAduktaM hi - "vijJAya vastu nindyaM, tyaktvA gRhNanti kiM kvacitpuruSAH ? / vAntaM punarapi bhuGkte, na hi sarvaM dvAviMza is is sArameyopi" iti / / 42 / / madhyayanam || // 6 ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavahniNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara / / 43 / / vyAkhyA - ahaM caH pUrtI bhojarAjasyograsenasya, tvaM cAsi andhakavRSNe: kule jAta iti zeSaH / ato mA kule 'gaMdhaNatti' gandhanAnAM 'homotti' il bhaviSyAvastacheSTitakAritayeti bhAvaH / gandhanA hi vAntamapi viSaM mantrAkRSTA jvaladanalapAtabhIrutvena punarApibanti, na tvagandhanAH / tarhi kiM is kAryamityAha-saMyama nibhRtaH sthirazcara sevasva / / 43 / / jai taM kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi nArio / vAyAviddhavva haDo, adviappA bhavissasi / / 44 / / vyAkhyA - yadi tvaM kariSyasi bhAvaM prakramAdbhogecchArUpaM, yA yA drakSyasi nAryastAsu tAsviti gamyate / tataH kimityAha-vAtAviddho / // vAyuprerito haTho vanaspativizeSaH sa iva asthitAtmA asthirAzayo bhaviSyasi / haTho hyadRDhamUlatayA yato yato vAto vAti tatastato namatItyasthiro bhavati, tathA caJcalacittatayA striyaM striyaM prati spRhAM kurvaMstvamapIti / / 44 / / 908 II Isil dol sil Isil For Personal Private Use Only
Page #951
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 909 Isl lleel lol Ill ||7 || islil govAlo bhaMDavAlo vA, jahA taddavvaNissaro / evaM aNissaro taM pi, sAmaNNassa bhavissasi / / 45 / / rathanemIyanAma ||7| ||7|| vyAkhyA - gopAlo ya: parasya gAH pAlayati, bhaNDapAlo vA yaH parasya bhANDAni bhATakAdinA pAlayati sa yathA tadrvyasya / dvAviMza madhyayanam 8 gavAderanIzvaro'prabhuH, evamanIzvarastvamapi zrAmaNyasya bhaviSyasi ! bhogAbhilASitayA tatphalasyAbhAvAditi sUtraSoDazakArthaH / / 45 / / evaM kA tayokte rathanemiH kiMJcakAretyAha - tIse so vayaNaM soJcA, saMjayAi subhAsiaM / aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio / / 46 / / vyAkhyA - aMkuseNetyAdi-aGkazena yathA nAgo hastI mArge itizeSaH, dharme cAritradharma sampratipAtitaH sthita: tadvacasaiveti gamyate / atra cAyaM I Moll vRddhavAdaH "nUpurapaNDitAkhyAne ruSTena rAjJA devImiNThavAraNA mAraNArthaM girizRGgamAropitAH, tatra nRpAdiSTamiNThanunnena dantinA pAtArtha kramAttrayaH kramA ||61 M AkAze kRtAH, tata: kimayaM cintAmaNiriva durApo dvipacUDAmaNirmudhA mAryata ityAryalokaivijJaptena rAjJA hastirakSaNAyokto hastipako rAjyA l AtmanazcAbhayamabhyarthya taM gajaM zanaiH zanaiH zailazikharAdudatArayaditi" / yathA cAyaM tAvatI bhuvaM prApto'pi dvipo'GkazavazAtpathi saMsthitaH, // evamayamapyutpannavizrotasiko rAjImatIvAkyenAhitapravRttinivartakatayAGkuzadezyena dharme sthitaH / / 46 / / lall maNagutto vayagutto, kAyagutto jiiMdio / sAmaNNaM niJcalaM phAse, jAvajjIvaM daDhavvao / / 47 / / vyAkhyA - 'phAsetti' aspAkSIditi sUtradvayArthaH / / 47 / / dvayorapyuttaravaktavyatAmAha - 161 NS ||sil el ilal le le lol For Personal Private Use Only
Page #952
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol ller uttarAdhyayana sUtram 910 ION lIsl Islil ||ell Isl uggaM tavaM carittA NaM, jAyA duNNivi kevalI / savvaM kammaM khavittA NaM, siddhiM pattA aNuttaraM / / 48 / / is rathanemIyanAma Holi dvAviMzavyAkhyA - 'doNNivitti' dvAvapi rathanemirAjImatyau / anayozca catvAri varSazatAni gArhasthye, varSamekaM chAdyasthye, paJca varSazatAni kevalitve, us madhyayanama ekAdhikanavavarSazatAni sarvAyurabhUditi sUtrArthaH / / 48 / / athAdhyayanArthamupasaMharanupadezamAha - Ill evaM kariMti saMbuddhA, paMDiA paviakkhaNA / viNiaTuMti bhogesu, jahA se purisuttamutti bemi / / 49 / / ||6|| vyAkhyA - evaM kurvanti sambuddhAH paNDitAH pravicakSaNAH, vinivartante kathaJcidvizrotasikotpattAvapi vizeSeNa tannirodhalakSaNena nivartante MS bhogebhyo yathA sa puruSottamo rathanemiriti sUtrArthaH / / 49 / / iti bravImIti prAgvat / / itazca / / bhagavAnneminAtho'pi, viharanavanItale / padyAniva sahasrAMzu-bhavyasatvAnabUbudhat / / 427 / / dazacApocchrayaH zaGkha-lakSmAmbhodaprabhaH prabhuH / dizo dazA''dizan dharma, dazabhedamapAvayat / / 428 / / aSTAdazasahasrANi, sAdhUnAM 'sAdhukarmaNAm / catvAriMzatsahasrANi, sAdhvInAM tu mahAtmanAm / / 429 / / ekonasaptatisaha-sAgraM lakSamupAsakAH / lakSatrayaM ca SaTtriMza-tsahasrADhyamupAsikA: / / 430 / / catuHpaJcAzadinonAM, saptavarSazatIM vibhoH / AkevalAdviharataH, saGgho'bhUditi sambhavaH / / 431 / / (tribhirvizeSakam) Mslil ||7|| paryante cojayantAdrI, prapede'nazanaM prabhuH / SaTtriMzadadhikaiH sArddha, sAdhUnAM paJcabhiH zataiH / / 432 / / Hel2. sAdhudharmaNAm / iti 'gha' pustake / / 2. sattamaH / iti 'gha' pustake / 910 ||sl lall ||Gll lol foll llel llel lell llel || del Mel llsil 16 ||6ll lain Education in For Personal & Private Use Only llsll "
Page #953
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram taiH sAdhubhizca saha varSasahasramAna-mAyuH prapUrya jinabhAnurariSTanemiH / is rathanemIyanAma mAsena nirvRtisukhAni tataH prapede, cakre tadA ca mahimA sakalai: surezaiH / / 433 / / dvAviMzaiti zrIariSTanemijinacaritam / / madhyayanam iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau dvAviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 22 / / / / iti dvAviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 116ll sil le ial lel lifoll Isl Ioll Isl lel tell lll lll lain Education International For Personal & Private Use Only
Page #954
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 992 vmvn / / atha kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam / / / / arham / / uktaM dvAviMzaM, atha kezigautamIyaM trayoviMzamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane hi kathaJcidutpannavizrotasikenApi el rathanemivaddharmedhRtiH kAryetyuktaM, atra tu pareSAmapi manoviplavaH kezigautamavadapaneya ityucyate / itisambandhasyAsyedamAdisUtraM - jiNe pAsitti nANaM, arahA logapUie / saMbuddhappA ya savvaNNU, dhammatitthayare jiNe ||1|| vyAkhyA 'jino' rAgadveSAdijetA pArzva iti nAmnAbhUditi zeSaH, 'arhan' vizvatrayavihitapUjArhaH, ata eva lokapUjitaH, sambuddhastatvAvabodhavAnAtmA yasya sa tathA sa ca chadyastho'pi syAdityAha - sarvajJastathA dharma eva bhavAbdhitaraNahetutvAttIrthaM dharmatIrthaM tatkaraNazIlo dharmatIrthakaro 'jinaH' sakalakarmajetA, muktayavasthApekSametaditi sUtrArthaH / / 1 / / atra prasaGgAgataM zrIpArzvacaritaM lezato likhyate, // tathA hi - llell lal // 7 // - atraiva bharate vAsA- 'vasathe sakalazriyAm / garbhagehopamaM jajJe, pattanaM potanAbhidham / / 1 / / nItivallIghanastatra, guNAlaGkRtabhUghanaH / jinadharmAravindAli' - raravindo'bhavannRpaH / / 2 / / labdhazAstrAbdhirodhAsta tpurodhA jinadharmavit / vizvabhUtirabhUttasya bhAryA cAnuddharAbhidhA / / 3 / / sutau tayozca kamaTha-marubhUtI babhUvatuH / varuNAvasundharA, tayozcAbhavatAM priye / / 4 / / 1 vAsagRhe / 2 jinadharmakamalabhramaraH / 3 prAptazAstrasamudrataTaH / 11ell Jain Education Me National For Personal & Private Use Only kezigautamIyanAma // 7 // trayoviMza madhyayanam FFFFFF 912
Page #955
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 913 lol lol iisi kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam vizvabhUtirvezmabhAra-mAropya sutayostayoH / prapadya prAya manyedyu-vipadya tridivaM yayau / / 5 / / bhAryApyanuddharA tasya, tadviyogajvarAturA / zoSayitvA vapuH zoka-tapobhyAM mRtyumAsadat / / 6 / / cakratuH sodarau tau ca, svapitroraurdhvadehikam / purohitapadaM tvApa, kamaThaH sa hi pUrvajaH / / 7 / / vratAya spRhayannanta-viSayebhyaH parAGmukhaH / babhUva marubhUtistu, dharmakarmarato bhRzam / / 8 / / ramaNIyAkRti tasya, ramaNI navayauvanAm / dRSTvA vasundharAM kSobhaM, babhAja kamaTho'nyadA / / 9 / / tataH sa tAM prakRtyA'pi, parastrIlampaTo viTaH / AlApayatpriyAlApai-rmanmathadrumadohadeH / / 10 / / tAM cetyUce smaravyAdhi-luptalajAvilocanaH / bhogAn vinA mudhA mugdhe !, vayaH kiM gamayasyadaH ? / / 11 / / niHsatva: sevate na tvAM, yadi mUDho mamAnujaH / tatkiM tena mayA sAkaM, ramasva tvaM manorame ! / / 12 / / tenaivamuditA svAGke, sAdaraM vinivezitA / bhogecchuH pUrvamapyucaiH, prapede tadvasundharA / / 13 / / tato vivekaM maryAdA, trapAM cAvagaNayya tau / sevete sma raho nityaM, pazukalpo pazukriyAm / / 14 / / kathaJcittaJca vijJAya, varuNA kamaThAGganA / asUyAvivazA sarva-muvAca marubhUtaye / / 15 / / asambhAvyamado'prekSya, svayaM pratyeti kaH sudhIH / dhyAyaniti tato'gaccha-nmarubhUtirupAgrajam / / 16 / / 1anazanam / 913 isin Ecco For Personal & Private Use Only
Page #956
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 914 is kezigauta mIyanAma trayoviMzamadhyayanam IST Isl foll yAmi grAmAntaraM bhrAta-rityudIrya bahiryayau / kRtvA veSAntaraM cAbhU-janmakArpaTikopamaH / / 17 / / naktaM copetya kamaTha-mityUce bhASayA'nyayA / zItatrANakSamaM dehi, sthAnaM dUrAdhvagAya me / / 18 / / ajJAtaparamArthastaM kamaTho'pyevamabravIt / bhoH kArpaTika ! tiSTha tva-mihagarbhagRhAntike / / 19 / / marubhUtistatastatra, suSvApAlIkanidrayA / kAmaM kAmAndhayordraSTu-kAmo duzceSTitaM tayoH / / 20 / / marubhUtirgato'stIti, nizzaGka ramamANayoH / vasundharAkamaThayo-stamanyAyaM dadarza ca / / 21 / / akSamo'pi sa tadraSTuM, bhIrurlokApavAdataH / cakAra na pratIkAraM, niragAzca tato drutam / / 22 / / gatvA covAca tatsarva-maravindamahAbhuje / mApo'pyAdikSadArakSA-stannirvAsayituM purAt / / 23 / / te'pi gardabhamAropya, rasadvirasaDiNDimam / 'zarAvajIrNapannaddhA-mAlAmAlitakandharam / / 24 / / umeruddhoSitAkArya, rakSAmUtravilepanam / kamaThaM bhramayitvAnta-nagaraM niravAsayat ! / / 25 / / (yugmam) evaM viDambito jAta-vairAgyo vipinaM gataH / kamaThastApasIbhUyA-''rebhe bAlatapo bhRzam / / 26 / / marubhUtistato jAta-pazcAttApo vyacintayat / dhigmAM rAjJe gRhacchidraM, procyAgrajaviDambakam / / 27 / / gRhaduzcaritaM jAtu, prakAzyaM naiva kasyacit / iti nItivaco'pyadya, vyasmArSa hi ruSAkulaH / / 28 / / 1 sarAvajIrNoSAnahamAlAzobhita grIvam / |Isll |sl 914 lol nol llell For Personal Use Only allermianelibrary.org
Page #957
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezigauta uttarAdhyayana sUtram 915 mIyanAma trayoviMzamadhyayanam kSamayAmi tadadyApi, mantumenaM nijAgrajam / dhyAtveti tadvanaM gatvA, so'patattasya pAdayoH / / 29 / / kamaTho durdhiyAmeka-maTho duSkarmakarmaThaH / viDambanAM tAM tanmUlAM, mRtyorapyadhikAM smaran / / 30 / / mUrdhni praNamato bhrAtu-stadotkSipyA'kSipacchilAm / duSTasya sAntvanaM nUnaM, zAntasyAgreH pradIpanam ! / / 31 / / (yugmam) tatprahArakSuNNamauli-ma'tvA''rtadhyAnayogataH / marubhUtirabhUdvindhyA-cale yUthAdhipo dvipaH / / 32 / / itazca zaradi krIDan, samaM strIbhirgRhopari / aravindanRpo'pazya-kSaNAllabdhodayaM dhanam / / 33 / / zakracApAJcitaM taM ca, gaja'ntaM hRdyavidyutam / aho ramyoyamityucai-varNayAmAsa bhUdhavaH / / 34 / / meghaH sa tu kSaNAyogni, vyAnaze tailavajale / kSaNAcA'puNyavAJchAva-dvAtodbhUto vyalIyata / / 35 / / tato dadhyau nRpo dRSTa-naSTo'sau jalado yathA / tathA vizve'pi vizve'mI, bhAvAstatteSu kA ratiH ? / / 36 / / dhyAyannityAdi tatkAla-mavadhijJAnamApa saH / rAjye nyasyAGgajaM pArzva, sadgurozcAdade vratam / / 37 / / kramAJca zrutapAriNo, viharanso'nyadA'calat / samaM sAgaradattebhya-sArthenASTApadampati / / 38 / / taM natvA sArthapo' pRcchat, kva vo gamyaM ? prabho ! iti / gantavyaM tIrthayAtrArtha, mameti yatirapyavak / / 39 / / sArtheza: punarapyUce, dharmaH ko bhavatAmiti ? / tataH savistaraM tasmai, jaina dharma munirjagI / / 40 / / taJcAkarNya sakaNrNo drAk, zrAddhatvaM pratyapAdi saH / sukSetre bIjavaddakSe, hyupadezo mahAphala: / / 41 / / lel loll foll lvalll Iroll fell For Personal & Private Use Only
Page #958
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 916 loll 11611 // 6 // // 7 // // 6 // so'tha sArtho'TavIM prApa, marubhUtigajAzritAm / tasyAM ca sarasastIre, bhojanAvasare'vasat / / 42 / / tadA ca marubhUtIbho, vRto bhUrikareNubhiH / tatrAgatya taTAke'mbho'mbhodo'mbhodhAvivApibat / / 43 / / kariNIbhiH samaM tatra, krIDitvA pAlimAzrayat / dizaH pazyannapazyaJca taM sArthaM tatra saMsthitam / / 44 / / tadvadhAya ca so'dhAvat krudhA'ntaka ivAparaH / taM cAyAntaM vIkSya sarve, praNezaH sArthikA drutam / / 45 / / taM cAvabudhya bodhArha - mavadheH sa tu sanmuniH / kAyotsargeNa tasthau tanmArge'cala' ivAcala: / / 46 / / dhAvankumbhI tu tamabhi, krudhA tatpArzvamAgataH / taM pazyanprApa zAntatvaM, sthiraH tasthau ca tatpuraH / / 47 / / utsargaM pArayitvA'tha, tasyopakRtaye vratI / ityUce bhoH smarasi taM marubhUtibhavaM na kim ? / / 48 / / mAM cAravindabhUpAlaM, na kiM jAnAsi ? sanmate ! / prAgbhave cAdRtaM zrAddha-dharmaM kiM vyasmaraH ? kRtin ! / / 49 / / iti tadvacasA jAti-smaraNaM prApya sa dvipaH / udaJcitakaro bhUmi nyastamUrddhAnamanmunim / / 50 / / tenoktaM sAdhunA zrAddha-dharmaM ca pratipadya saH / natvA muniM guNAsthAnaM, svasthAne svasthadhIryayau / / 51 / / dRSTvA tadadbhutaM pUrva-naSTAste sArthikA api / upetya taM yatiM natvA, zrAddhadharmaM prapedire / / 52 / / sArthezo'pi tato'tyantaM, jinadharme dRDho'bhavat / aSTApade'rhato natvA, munirapyanyato'gamat / / 53 / / 11 parvata iva sthiraH / 2 hastI / For Personal & Private Use Only ATTTTTTTT le le TO S kezigautamInAma trayoviMza madhyayanam 916
Page #959
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 917 kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam 61 IN lol Jell so'pi stambaramazrAddha'-zcaranmunivadIryayA / SaSThAdikaM tapaH kurvan, zuSkapatrAdipAraNaH / / 54 / / bhAnubhAnubhiruttaptaM, palvalAdijalaM piban / tasthau zubhAzayastyakta-vazAkeliraso'nizam ! / / 55 / / (yugmam) itazca kamaTho'zAnta-kopo hatvApi sodaram / vindhyATavyAmabhUnmRtvA-'tyutkaTaH kukkuToragaH / / 56 / / sa bhramannekadA'pazya-nmarubhUtimataGgajam / pravizantaM sarasyambhaH, pAtuM tapanatApitam / / 57 / / so'nekapastadA paGke-'majadevaniyogataH / kukkuTAhiH sa taM sadyo, dadaMzoDDIya mastake / / 58 / / jJAtvA'ntaM tadviSAvezA-dvidhAyA'nazanaM dvipaH / vedanA sahamAnastAM, smaran paJcanamaskriyaH / / 59 / / saptadazasAgarAyu-vipadya tridazo'bhavat / sahasrAre sahasrAMzu-sahastrAMzujayI rucA / / 60 / / (yugmam) mRtvA kukkuTanAgo'pi, so'nyadA paJcamAvanau / babhUva nArakaH sapta-dazasAgarajIvitaH / / 61 / / itazca-jambUdvIpe prAgvidehe, sukacchavijaye'bhavat / vaitADhyAdrI purI nAmnA, tilakA vijitAlakA / / 62 / / nAmnA vidyudgatistatrA-'bhavatkhecarabhUdharaH / rAjJI tu tasya kanaka-tilakA kanakacchaviH / / 63 / / so'tha jIva: sAmayone-raSTamasvargatacyutaH / jajJe kiraNavegAhva-stayoH sUnurmahAbalaH / / 64 / / kramAdvRddhi gato vidyAH, kalAzcAbhyasya so'khilAH / vaidagdhyaikakalAcArya, vayo madhyamamadhyagAt / / 65 / / Ho1. gajazrAddhaH / 2 hastinaH / Ish ||roll || llell liall liol I6I lll 917 ||ol For Personal & Private Use Only
Page #960
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 998 ilsil ||7 16|| llll Jell leil lIsll kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam llol isll lall lie liell Ioll rAjye sa cAnyadA nyastaH, pitrA svIkurvatA vratam / nyAyenApAlayallokaM, lokapAla ivAparaH / / 66 / / gurornAmnA suraguro-ranyadAkarNya dezanAm / prAvAjIjAtasaMvegA-vega: kiraNavegarAT / / 67 / / gItArtha: svIkRtaikAki-vihArAbhigrahaH kramAt / nabhogatyA muniH so'gA-tpuSkaradvIpamanyadA / / 68 / / tatra tasthau ca kanaka-girinAmno'ntike gireH / kAyotsargeNa sa muni-vidadhadvividhaM tapaH / / 69 / / itazcoddhRtya narakA-jIva: kukkuTabhoginaH / gahvare tasya zailasya, bhujago'bhUnmahAviSaH / / 70 / / sa cAdi nikaSA bhrAmyan, dhyAnasthaM vIkSya taM munim / kruddhaH prAgbhavavaireNa, sarveSvaGgeSu daSTavAn / / 71 / / / tataH kiraNavegarSi-vihitAnazanaH sudhIH / sarpo'sau me suhRtkarma-kSayakArIti bhAvayan / / 72 / / mRtvA jambUdrumAvarte, vimAne'cyutakalpage / dvAviMzatyarNavAyuSko-'bhUdvibhAbhAsuraH suraH / / 73 / / bhogI sa tu bhraman zaila-mUle dagdho davAgninA / bhUyo'bhUtrArako jyeSTha-sthitikaH paJcamAvanau / / 74 / / itaca jambUdvIpe'tra, pratyagvidehamaNDane / sugandhivijaye ramyA, zuzubhe pU: zubhaGkarA / / 75 / / varyavIryo'bhavattatra, vajravIryA'bhidho nRpaH / tasyAsInmahiSI lakSmI-vatI lakSmIrivAparA / / 76 / / jIvaH kiraNavegaH-ranyedyuH pracyuto'cyutAt / vajranAbhAhvayo vajri-jaitro'bhUttanayastayoH / / 77 / / varddhamAna: kramAdvajra-nAbho'dhItyAkhilA: kalAH / naipuNyamiva puNyAtmA, puNyaM tAruNyamAsadat / / 78 / / Joll Hell Isll Nelll lol 16l llell 16 Mall lall lls Ioll ||all 151 IMGll ||Gll tell 16ll leil leil || sill lisil 918 16ll felll Isll Holl le.IN min Education International For Personal & Private Use Only
Page #961
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama 919 isl kezigautais mIyanAma Mall trayoviMzafoll madhyayanam foll foll ||si 116ll foll tasmai datvA'nyadA rAjyaM, vajravIryo'grahId vratam / vajranAbhastato rAjya-manvazAdugrazAsanaH / / 79 / / viraktaH so'nyadA rAjye, nyasya cakrAyudhaM sutam / kSemaGkarAhato'bhyaNe, dakSo dIkSAmupAdade / / 80 / / tapyamAnastapastIvra, sahamAna: parISahAn / sa sAdhurAsadallabdhI-rAkAzagamanAdikAH / / 81 / / guroranujJayaikAkI, viharan so'nyadA muniH / sukacchavijaye'gaccha-tsamutpatya vihAyasA / / 82 / / viharaMstatra so'nyedhu-bhImakAntAramadhyagam / jvalanAdriM yayAvastA-calaM ca taraNistadA / / 83 / / tatastasya gireH kvApi, kandare sa mahAmuniH / satvazAlI nisargeNa, kAyotsargeNa tasthivAn / / 84 / / prAtazca dhumaNijyoti'-otitaM dharaNItalam / jIvarakSAkRte pazyan, vihartumupacakrame / / 85 / / uddhRtyoragajIvo'pi, narakAtparyaTan bhave / girestasyAntike bhillo'bhavannAmnA kuraGkakaH / / 86 / / pApa: pApaddhivihitA-jIvo jIvakSayodyata: / mRgayAyai vrajanpUrvaM, so'pazyattaM muni tadA / / 87 / / asAvamaGgalamiti, kruddhaH prAgvairato'tha saH / AkarNAkRSTamuktena, pRSaktena nyahanmunim / / 88 / / vadanamorhaya iti, prhaaraato vratI tu saH / upavizya bhuvi tyakta-bhaktaprANavapuHspRhaH / / 89 / / kSamayitvA'khilAn jantUn, zubhadhyAnI vipadya ca / madhyapraiveyake devo, lalitAGgAbhidho'bhavat / / 90 / / (yugmam) 1 raviprakAza prakAzitam / 2 bANena / Malll hell llall liell all ||s| lell liel llell Ioll 16 Mel 101 || all lol lall Mall llell 919 lall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #962
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 920 is kezigota mIyanAma sill il trayoviMzaIsil Nell madhyayanam lisil llell liell Ilal mRtamekaprahAreNa, tamudIkSya kuraGgakaH / mahAbalo'hamasmIti, mumude durmado bhRzam / / 91 / / kAlAntare ca kAlena, sa bhIlaH kavalIkRtaH / AvAse rauravAve'bhU-trArakaH saptamAvanau / / 92 / / itazca jambUdvIpe'tra, prAgvidehavibhUSaNam / purANapuramityAsI-tparamarddhibharaM puram / / 93 / / bhUpo'bhUttatra kuliza-bAhunAmA mahAbalaH / sudarzanAbhidhA tasya, kAntAsItkAntadarzanA / / 94 / / vajranAbhasya jIvo'tha, cyutvA graiveyakAttataH / caturdazamahAsvapna-sUcito'bhUtsutastayoH / / 95 / / suvarNabAhurityAhvAM, vyadhAttasyotsavernRpaH / so'tha krameNa bavRdhe, jagannetrasudhAJjanam / / 96 / / dhAtribhiriva 'dhAtrIza-statsaubhAgyavazIkRtaH / aGkAdata nIyamAnaH, sa vyatIyAya zaizavam / / 97 / / sugamAH prAgbhavAbhyAsA-dAdAya sakalA: kalA: / yauvanaM prApa lalanA-netrAlinalinIvanam / / 98 / / rAjye nidhAya taM rAjA, pravavrAjAnyadA sudhIH / sadayaM svarNabAhuzcA-'bhukta bAlAmiva kSamAm / / 99 / / so'tha vAhayituM 'bAhAn, vAhakelIM gato'nyadA / anAyi hRtvA'raNyAnIM, vakrazikSitavAjinA / / 100 / / tatra caikaM saro vIkSya, tRSito'sthAtsvayaM hayaH / tatra taM snapayitvA'tha, pArthivo'pAyayatpayaH / / 101 / / svayaM snAtvA payaH pItvA, tIre vizramya ca kSaNam / tataH puro vrajan rAjA-upazyadekaM tapovanam / / 102 / / Ioll lall ||all Mell lll Ifoll foll Isl lel llol ||sl liall Ilall llsil lil 1narendraH / 2 anvAn / For Personal Prese Only
Page #963
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ran is kezigIta||sl lish mIyanAma lusll is trayoviMza madhyayanam 221 Ior Isl Jel lell tatra pravizato rAjJo-'sphuradakSiNamIkSaNam / zreyaH zreyo'tha me bhAvI-tyantabhUpo'pyacintayat / / 103 / / puro vrajaMzca so'pazya-ttatraikAM munikanyakAm / siJcantIM zAkhinaH sakhyA-'nugatAM gajajidgatim / / 104 / / TThamAntarastho nidhyAyaM-stAmadhyAyattato nRpaH / sarvAyAsAdimAM nUnaM, vijJAnI vidadhe vidhiH / / 105 / / vikArANAmupAdhyAyo, na dhyAyo'psarasAmapi / kvA'yaM rUpaguNo'muSyAH, kvedaM karmatarocitam ! / / 106 / / nRdeve cintayatyevaM, tacchvAsAmodamohitaH / Asye tasyAH papAtAja-bhrameNa bhramaro bhraman ! / / 107 / / bhRGgAnmAM rakSa rakSAsmA-dityUce sA sakhIM tadA / vinA suvarNabAhuM tvAM, konya: pAtIti sApyavak / / 108 / / suvarNabAhI pAti kSamA-mupadravati ko'tra vaH ? / ityu rujharanprAdu-rAsIdrAjA tayostadA / / 109 / / taM cAkasmAdvIkSya jAta-kSobhe te tasthatuH kSaNam / dhRtadhairyAtha taM tasyAH, sakhyA''cakhyAvidaM sudhIH / / 110 / / bajrabAhusute vajri-jaitratejasi pArthive / nezvaro'pIzvaraH kartuM, tApasAnAmupadravam / / 111 / / mugdhAsau tu kajabhrAntyA, SaTpadAddazato mukham / vitrastA rakSa rakSeti, vyAjahAra sakhI mama ! / / 112 / / tvaM punaH kAmajidrUpaH, ko'sIti brUhi sanmate ! / tayetyukto'vadadbhUpaH, svayaM svaM vaktumakSamaH / / 113 / / suvarNabAhubhUjAne-mA' jAnIhi vazaMvadam / AzramopadravaM hantu-miha tvAgAM tadAjJayA / / 114 / / llell Isil ||slil llel sil dell Isll Del liell all 161 1 kamalabhAnyA / IS 921 || lol Jan Education international For Personal Pre Use Only
Page #964
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne Poll uttarAdhyayana sUtram 922 kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam Mail fall Noil lloll kiJca pRcchAmyahaM bhadre !, kuto'sau kamalekSaNA / rUpasyAnanurUpeNa, klizyate'nena karmaNA ? / / 115 / / sA'vAdIkhecarendrasya, sutA ratnapuraprabhoH / ratnAvalIkukSiratna-miyaM padmAbhidhA kanI / / 116 / / kA tAto vipede jAtAyA-mamuSyAM tatsutAstataH / mitho'yudhyanta rAjyArthaM, tato'bhUdviDvaro' mahAn / / 117 / / ratnAvalI tvimAM bAlA-mAdAyAgAdihAzrame / nijabhrAtuH kulapate-rgAlavAhvasya mandiram / / 118 / / vavRdhe'sau tato'traiva, lAlyamAnA tapodhanaiH / kAmakAra skarAGkara-jIvanaM cApa yauvanam / / 119 / / ata evarSikanyAnAM, karmAdaH kriyate'nayA / yAdRzaH kila saMvAsaH, syAdabhyAso'pi tAdRzaH / / 120 / / sAdhureko'nyadA jJAnA-lokabhAnurihAyayau / padmAyAH kaH patirbhAvI-tyapRcchattaM ca gAlavaH / / 121 / / Nell Uce sAdhurihAyAta-zcakrabhRdvAjinA hRtaH / suvarNabAhurbhAvyasyAH, vivoDhA vajrabAhujaH / / 122 / / tato dadhyau mudA kSamApo, hayenopakRtaM mama / hRtvAhaM yadihAninye, saGgamo'syA na cetkva me ? / / 123 / / ityUce ca nRpo brUhi, bhadre kulapatiH kva saH ? / taM draSTumahamutko'smi, rathAGka iva bhAskaram / / 124 / / sA proce so'dya calita-manuyAto'sti taM munim / kiMcidgatvA taM ca natvA, samAgantA'dhunAzramam / / 125 / / tadA tatrAyayo rAjJaH, sainyamazvapadAnugam / suvarNabAhurevAya-miti te dadhyatustataH / / 126 / / 1 saGgrAmaH / 2 madanavRkSAkarajalam / 3 cakavAkaH / lifell 116ll liell liell llell Isil litell llell Iell Hell liell ||.. For Personal & Private Use Only
Page #965
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 923 kezigotamIyanAma trayoviMzamadhyayanam ilol Ioll kulapatyAgamakAlaM, zaGkamAnA'tha tatsakhI / padyAM sadyA'nayaddhUpa-darzanAsaktadarzanAm / / 127 / / vArtA suvarNabAhostAM, gAlavasyaiyuSo gRham / ratnAvalyAzca sAnandA-nandAkhyA tatsakhI jagau / / 128 / / tato ratnAvalIpadyA-nandAbhiH saha gAlavaH / yayAvupanRpaM hRSTaH, so'pi taM bahvamAnayat / / 129 / / athoce gAlavo rAjan !, padyAM me jAmijAmimAm / pANau gRhANa proktA hi, bhAryA'sau jJAninA tava / / 130 / / tacchrutvA dRSTasusvapna-ivormudito nRpaH / gAndharveNa vivAhena, tAmupAyaMsta rAgiNIm / / 131 / / vaimAtreyo'tha padmAyA-stadA padmottarAtayaH / vimAnazchAdayan vyoma, tatrAgAkhecarezvaraH / / 132 / / ratnAvalyA jJApitastaM, nRpaM natvamabravIt / devAyAto'smi sevAye, jJAtvodantamamuM tava / / 133 / / prabho ! punIhi tvaM svIya-pAdapadyasamAgamAt / vaitADhyaparvate ratna-puraM nAma puraM mama / / 134 / / tatprapadyApRcchaya ratnA-valI kulapati tathA / bhUmAn vimAnamAroha-ttasyAzu saparicchadaH / / 135 / / natvA mAtula-mambAM ca, sasnehaM tadanujJayA / padmApyazrujalaklinna-bhUtalA patimanvagAt / / 136 / / tata: padmottara: padmA-saMyutaM taM dharAdhavam / sadyo vaitADhyazikhari-zekhare svapure'nayat / / 137 / / datvA ca ratnaprAsAdaM, divyaM snAnAzanAdinA / sa khecaro'nucarava-tsvarNabAhumupAcarat / / 138 / / svarNabAhumahAbAhu-statrasthaH prAjyapuNyataH / zreNidvitayasAmrAjya-mAsasAda durAsadam / / 139 / / lel Isl ial Iltah IIsl Isl Isl Pol lal Isl 923 llell liel Isl Isll ||sll For Persona l
Page #966
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 924 caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa caa taal FTTTTTTOTS vidyAdharakanIstatra, bhUyasIruduvAha ca / padmAdyAbhiH samaM tAbhiH svapure'gAcca so'nyadA / / 140 / / jAtacakrAdiratnazca SaTkhaNDaM kSitimaNDalam / suvarNabAhubhUpAlaH sAdhayitvAnvazAciram / / 141 / / prAsAdopari so'nyedyuH, krIDannantaH purIvRtaH / savismayo'mbare'pazya-gamAgamaparAnsurAn / / 142 / / tato jJAtvA jagannAtha tIrthanAthasamAgamam / gatvA natvA jinaM mohA pahAM zuzrAva dezanAm / / 143 / / so'tha cakrI yayau dhAma, natvA taM dharmacakriNam / prabodhya bhavyAnsArvo'pi, vijahAra tato'nyataH / / 144 / / smaran jinAntike dRSTAnsurAMzcakrI sa cAnyadA / dRSTA mayedRzAH pUrva-mapi kvApIti bhAvayan / / 145 / / jAtismaraNamAsAdya, dadarza prAgbhavAnnijAn / vairAgyaM cAbhavadvIjaM, mahAnandamahIruhaH / / 146 / / ( yugmam) dIkSAM jighRkSuH kSmApo'tha, nyadhAdrAjyaM nije'Ggaje / jagannAthajinastaMtra, punarapyAgamattadA / / 147 / / suvarNabAhuH prAbrAjI-ttatastasyArhato'ntike / sa ca krameNa gItArtha- stapastepe sudustapam / / 148 / / jinasevAdibhiH sthAna:, tIrthakRtkarma cArjayat / vijahAra ca bhUpIThe 'pratibaddhaH samIravat / / 149 / / sa cAnyadA kSIravaNA-TavyAM kSIramahAgirau / bhAnorabhimukhastasthI, kAyotsargeNa zuddhadhIH / / 150 / / kuraGgakospi narako dvattastatraiva bhUdhare / siMho'janiSTa daivAJcha, tatrAgacchatparibhraman / / 151 / / munIndraM vIkSya taM krodhA dhmAtaH prAgbhavavairataH / dadhAva pAvakAkAra-sphArAkSo rAkSasopamaH / / 152 / / For Personal & Private Use Only FTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTS kezigauta mIyanAma trayoviMza madhyayanam 924 www.jninelibrary.org
Page #967
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Nell 925 llol Nell lil Isll llel Isl is kezigautaIG mIyanAma fol is trayoviMza|| Ioll madhyayanam IN ||al ||Gll llol ell Well ||ll II tamApatantaM vIkSyAzu, vyadhAdanazanaM zamI / utphAlo harirapyuThThaH, prAharattasya bhUghane / / 153 / / tato mRtvA muniH svarge, dazame tridazo'bhavat / mahAprabhavimAnAnta-viMzatyarNavajIvitaH / / 154 / / siMhaH so'pi mRtastUrya-narake nArako'bhavat / dazArNavAyurvividha-vedanAvedanAkula: / / 155 / / udvRtto'tha tato bhrAmya-stiryagyoniSu bhUrizaH / jIva: siMhasya sa kvApi, grAme jajJe dvijAGgajaH / / 156 / / jAtasya tasya tAtAdyA, nijAH sarve vipedire / vadantastaM kaThaM lokAH, kRpayA'jIvayaMstataH / / 157 / / bAlyamullaGghaya tAruNya, prApta: so'tyantadurgataH / nindyamAno janaiH prApa, kRcchrAddhojanamapyaho ! / / 158 / / tyAgabhogakRtArthArthAn, vIkSya so'nyedhurIzvarAn / iti dadhyau tapaH prAjyaM, taptamebhiH purA khalu ! / / 159 / / bIjaM vinA kRSiriva, na hi zrI: syAttapo vinA / tapasyahaM yatiSye ta-dvANijya iva vANijaH / / 160 / / vimRzyeti kaTho jAta-saMvegastApaso'bhavat / paJcAgnayAdi tapaH kaSTa, kurvan kandAdibhojanaH / / 161 / / itazcAtraiva bharate-'bhavadvArANasI purI / nityasakhyeva jAhnavyA, sevitA sannidhisthayA / / 162 / / reje'bhirAmamudyAnaM, parito yAM purIM param / alakAvibhramAJcaitra rathaM kimu samAgatam ! / / 163 / / yasyAM sAlo vizAloru-mANikyakapizIrSaka: / dikzrINAM nityamAdarzA-nirupAyAnadarzayat / / 164 / / Wel Mell ||sl all lloll || ||7|| Iel ill lol llol loll IIGl llll leir lel llell ||sil sil 116ll llell lel 925 lel llell llel ilai Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #968
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 926 kezigItamIyanAma trayoviMzamadhyayanam yatra caityeSu sauvarNAH, kalasA: kalasAnuSu / pUjayanti karairbhAnu-mabhyAgatamivAgatam / / 165 / / yatra ramyANi hANi, rejire dhanazAlinAm / puNyAbhyudayalabhyAni, vimAnAnIva nAkinAm / / 166 / / svargiNA bhojanAyA'pi, sudhA milati yAcitA / citraM yatra sudhAliptAH, prAyaH sarvagRhA api ! / / 167 / / agaNyapaNyasambhAra-saGkaTApi visaGkaTA / kutrikApaNarAjIva, reje yatrApaNAvalI / / 168 / / pratyakSAM vIkSya yallakSmI, dakSA vizvAtizAyinIm / azaGkantAzmAmbuzeSo, rohaNAdripayonidhI / / 169 / / azvasenAbhidho viSvak'-senasatribhavikramaH / tatrAbhUtpArthivaH pRthvI-vAstavya iva vAsavaH / / 170 / / guNairavAmA vAmAhvA, zIlAdiguNazAlinI / tasyAsIdvallabhA rAjJaH, svaprANebhyo'pi vallabhA / / 171 / / suvarNabAhujIvo'tha, cyutvA prANatakalpataH / kukSAvavAtaradvAmA-devyA jJAnatrayAnvitaH / / 172 / / tadA sA sumukhI kumbhipramukhAn vizato mukhe / caturdaza mahAsvapnAn, dadarza zayitA sukham / / 173 / / zakro nRzakraH tajjJAzca, teSAmarthamamuM jaguH / svapnairebhiH suto bhAvI, tava devi ! jagatpatiH / / 174 / / tata: pramuditA vAmA-devI garbha dadhau sukham / kAle ca suSuve putraM, nIladyutimahidhvajam / / 175 / / vijJAya viSTarAsthairyA-tprabhorjanmAgatAstadA / SaTpaJcAzaddikkumAryaH, sUtikarmANi cakrire / / 176 / / kArtikeyasadRzaparAkramaH / Ilal For Personal & Private Use Only
Page #969
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 927 is kezigItaIsll mIyanAma lls is trayoviMza madhyayanam || IST jJAtvA janmAvadhestasya, zakrAdyA vAsavA api / janmAbhiSekakalyANaM, sumero vidhivadyadhuH / / 177 / / pItAmRta ivAnandA-dazvasenanRpo'pi hi / kArAmokSAdikaM cakre, sUnorjanmamahotsavam / / 178 / / garbhasthe'sminkRSNarAtrA-vapi mAtA svapArzvataH / dadarza sarpa sarpantaM, drutaM bharturuvAca ca / / 179 / / prabhAvo'yaM hi garbhasye-tyUce bhUpo'pi tAM tadA / taJca smRtvA nRpaH sUnoH, pArzva ityabhidhAM vyadhAt / / 180 / / lAlyamAno'tha dhAtrIbhi-rAdiSTAbhibiMDojasA / zizubhUtaiH samaM devaiH, krIDan krIDAgRhaM zriyaH / / 181 / / sudhAM zakreNa vihitA-maGgaSThe nityamApiban / vavRdhe sa jagatrAtho, jagatpAthodhicandramAH / / 182 / / (yugmam) kramAJca yauvanaM prAptaH, kAminIjanakArmaNam / navahastapramANAGgaH, prabhuH prAmumudajagat / / 183 / / anyedyurazvaseno/-nAthamAsthAna saMsthitam / dvAHsthenAveditaH ko'pi, pumAnatvevamabravIt / / 184 / / svAminihAsti bharate, kuzasthalapuraM puram / rAjA prasenajittatra, vidyate hRdyakIrtibhUH / / 185 / / tasya prabhAvatIsajJA, sutAsti navayauvanA / jagatAM sAramucitya, raciteva viracinA // 186 / / yAti dAsyaM tadAsyasya, zazI tannetrayormaga: / kekI' tatkezapAzasya, tadvAkyasya sudhArasaH / / 187 / / Adarzo darzanIyatvaM, nAznute tatkapolayoH / dhurAM tadadharasyApi, na dhatte hemakandalaH / / 188 / / kuNTho vaikuNThaka mbusta-tkaNThasaundaryazikSaNe / svarNakumbho'pi no dakSa-stadvakSoM jaramAgrahe ! / / 189 / / 1 sabhAsasthitam / 2 brahmaNA / 3 mayUraH / 4 zaka / 5 stana / Is IN 6 Jain Education For Personal Private Use Only
Page #970
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Mel uttarAdhyayana sutrama Mell leil kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam l/6ll ||7|| Mell llesil llell llll Holl llell lisil Hell llell llsil Isll nAlamAliGgituM padma-nAlaM taddolatAzriyam / na tatpANicchavilavaM, labhante pallavA api ! / / 190 / / tanmadhyalIlAmadhyetuM, bAliza: 'kulizo'pi hi / na tantrAbhisanAbhitva-mAvata: zikSituM kSamaH ! / / 191 / / tadArohatulArohe, na zaktA saikatasthalI / rambhAstambho'zrute stambhaM, tadUruSusamArjane ! / / 192 / / naiNijaGghApi tajaGghA-zrIsaGghAtanasodyamA / nAravindAni vindanti, padyAM tatpAdapadmayoH ! / / 193 / / kalAM nAJcati tatkAya-kAnteH kAJcana kAJcanam / tallAvaNyaguNaM vIkSyA-'psarasa: sarasA na hi ! / / 194 / / tAM vIkSya tAdRzIM yogya-jAmAtRprAptaye pitA / bahUnanveSayAmAsa, kumArAnApa taM punaH / / 195 / / sA sakhIbhiH sahAnyedhu-rgatodyAnaM prabhAvatI / gItaM sphItaM kinnarIbhi-rgIyamAnamado'zRNot / / 196 / / suto'zvasenabhUnetuH, zrIpAoM jayatAciram / rUpalAvaNyatejobhi-nirjayanirjarAnapi ! / / 197 / / tadAkAbhavatpAce, sAnurAgA prabhAvatI / krIDAM vrIDAM ca santyajya, tadgItamazRNonmuhuH / / 198 / / tato'nuraktA sA pArzve, vayasyAbhiralakSyata / rAgo rAgiSu na channa-stiSThatyambhasi tailavat / / 199 / / ciraM sA'pazyadutpazyA, kinnarISu gatAsu kham / sakhIbhizca gRhaM nItA, kvApi nAdhigatA sukham / / 200 / / smarApasmAravivazA, na hi kiJcidviveda sA / dadhyau ca pArzvamevAntaH, parabrahmeva yoginI / / 201 / / oll sil sil Moll Hell Delvajama / 928 Hall Hell in Educationa l For Personal & Private Use Only
Page #971
--------------------------------------------------------------------------
________________ WeM ISM uttarAdhyayana sUtram 929 tell lA kezigIta mIyanAma trayoviMzamadhyayanam isill 1161 Mool Mal Holl jJAtvA pArzve'nuraktAM tA, pitarau tatsakhImukhAt / mumudAte bhRzaM sthAne, rakteyamiti vAdinau / / 202 / / ityUcatuzca preSyanA-madhipArvaM svayaMvarAm / drutamAnandayiSyAvo, nandanA virahArditAm / / 203 / / tanizamya carairnaka-dezAdhIzo mahAbalaH / ityUce'ntaHsabhaM rAjA, yavano yavanopamaH / / 204 / / kathaM pArdhAya hitvA mAM, sutAM dAtA prasenajit ? / prasahyApi grahISye tAM, svayaM dAsyati cenna me / / 205 / / ityudIryAzu pavana-javano yavano nRpaH / etyAruNatpuraM viSvag, balaiH prAjyaiH kuzasthalam / / 206 / / pravezanirgamA tatrA-bhUtAM kasyApi no tadA / rolambasyeva rajanI-mukhamudritanIraje / / 207 / / puruSottamanAmAhaM, prahito bhUbhUjA tataH / vArtA vaktumimAM rAtrI, nirgatyAtrAgamaM prabho ! / / 208 / / parantapAta: paraM tu, yatkarttavyaM kuruSva tat / zaraNaM te prapanno'sti, tatrastho'pi prasenajit / / 209 / / tannizamyAzvasenovI-kAntaH kopAruNekSaNaH / bhambhAmavIvadadyAtrAM, cikIrSuryavanaM prati / / 210 / / taM bhambhAdhvanimAkarNya, kimetaditi cintayan / pituH pArzvamagAtpAvo, natvA caivamavocata / / 211 / / tarasvI kataro devAsurANAM cA'parAdhyati ? / svayaM zrItAtapAdAnAM, yadarthoyamupakramaH / / 212 / / azvasenanRpoGgalyA, darzayannAgataM naram / kuzasthalapatiM trAtuM, yavanaM jeyamabravIt / / 213 / / Ill llell Ifoll || ||7 // ||7|| llel Nell 1bhramarasya / lol 11s || 929 lell IMS For Personal & Private Use Only
Page #972
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram .930 TTTTTTTTT DOD ADD TOTALL**2TOS pArzvaH proce tRNe parzo-riva tasminnRkITake / surAsurajitAM tAta-pAdAnAM nodyamo'rhati ! / / 214 / / tadAdizata mAM pUjyAH, saudhaM bhUSayata svayam / matto'pi bhAvi mattasya, tasya darpApasarpaNam ! / / 215 / / tato rAjA balaM sUno vidan vizvatrayA'dhikam / pratyapadyata tadvAkyaM sasainyaM vyasRjana tam / / 216 / / Adya eva prayANe'tha, mAtaliH zakrasArathiH / etya natvA jagannAthaM rathottIrNo vyajijJapat / / 217 / / prabho ! vijJAya zakrastvAM krIDayApi raNodyatam / bhaktyA rathamamuM preSItprasadya tamalaGkuru / / 218 / / nAnAzastrADhyamaspRSTa-bhUpRSTaM taM rathaM tataH / Aruhya tejasAM dhAma, vyomnAgAdbhAnuvadvibhuH / / 299 / / anvAyAntyA bhUmigAyAH, senAyAH kRpayA prabhuH / prayANairlaghukairgacchan, kramAtprApa kuzasthalam / / 220 / / tatrodyAne surakRte, prAsAde tasthuSA sukham / svAminA prahito dUto, gatvA yavanamityavak / / 221 / / rAjan ! zrIpArzvanAthastvAM madAsyenAdizatyadaH / zaraNIkRtatAto'yaM, rodhAnmocyaH prasenajit / / 222 / / ahaM hi tAtamAyAntaM niSidhyAnena hetunA / ihAyAto'smi tadyAhi, svasthAnaM cetsukhaspRhA / / 223 / / athoce yavanaH kruddhaH, kiM re ! dUtAbravIridam ? / azvasenazca pArzvazca kiyanmAtraM mamAgrataH / / 224 / / tatpArzva eva svaM dhAma, yAtu pAtu vapurnijam / jIvanmukto'si dUtatvA gaccha tvamapi re ! drutam / / 225 / / punarapyavadaddUtaH, kRpAlurmama nAyakaH / kuzasthalAdhipamiva tvAmapi trAtumIhate / / 226 / / For Personal & Private Use Only DOSTOOTOS SATTTTTTT kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam 930 www.jninelibrary.org
Page #973
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram N& Isi kezigItamIyanAma trayoviMzamadhyayanam ata eva sa mAM preSI-ttvAM bubodhayiSurjaDa ! / tadbudhyasvA'vabudhyasvA-'jayyaM taM vajriNAmapi / / 227 / / 'hariNo hariNA dhvAntaM, bhAsvatA zalabho'gninA / pipIlikAbdhinA 'nAga-stAyeNa pavinA giriH / / 228 / / kuJjare NoraNazcaiva, yathA yoddhUmanIzvaraH / tathA tvamapi pArzveNa, tattadAjJAM pratIccha bhoH ! / / 229 / / (yugmam) bruvantamiti taM dUtaM, vibruvanto jighAMsavaH / yAvaduttasthire sainyA-stAvanmantrItyuvAca tAn / / 230 / / are ! pArzvaprabhordUtaM, mUDhA yUyaM jighAMsavaH / anarthAndhau' kSipata kiM, kaNThe dhRtvA nijaprabhum ! / / 231 / / yasyAjJAM maulivanmaulI, dadhate 'vAsavA api / tatasyAbhihanana-mAstAM hIlApi duHkhadA ! / / 232 / / nivAryeti bhaTAnmantrI, sAmnA taM dUtamityavak / saumyAmISAM mantumetaM, kSamethAH mA bravI: prabhoH / / 233 / / nantuM zrIpArzvapAdAbjAn, sameSyAmo'dhunA vayam / iti prabodhya taM dUtaM, sacivo visasarja saH / / 234 / / hitecchuH svaprabhuM caivamUce devA'vimRzya kim / durudarkamidaM siMha- saTAkarSaNavatkRtam ? / / 235 / / yasyendrAH pattayaH sarve, tena kastava 'saGgaraH ? / tadadyApi nyasya kaNThe, kuThAraM pArzvamAzraya / / 236 / / kSamayasva svAparAdhaM, tacchAsanamurIkuru / atrAmutra ca cetsaukhyaiH, kAryaM kAryaM tadA hyadaH / / 237 / / sAdhvahaMbodhito mantri-trityAkhyAdyavanastataH / satantro'gAdapasvAmi, grIvAnyastaparazvadhaH / / 238 / / mRgaH siMhena / 2 andhakAraH raviNA / 3 sarpaH garuDena / 4 hastinA meSaH / 5 anarthakUpe / 6 indrAH / 7 nindA / 8 siMhakezarAkarSaNavat / 9 raNaH / For Personal & Private Use Only
Page #974
--------------------------------------------------------------------------
________________ MET uttarAdhyayana sUtram 932 isl ial kezigautais mIyanAma trayoviMzais madhyayanam i lal Nell Idol Ish vetriNA veditazcAntaH-sabhaM gatvA'namatprabhum / tanmocitakuThArazca, bhUyo natvaivamabravIt / / 239 / / sarvasahosi tannAtha !, mantumenaM kSamasva me / abhayaM dehi bhItasya, prasIdAdatsva me ramAm ! / / 240 / / Uce zrIpArzvanAtho'pi, santu zreyAMsi te kRtin ! / bhukSva rAjyaM nijaM mAsma-bheSImavaM kRthAH punaH ! / / 241 / / tatheti pratipannaM taM, jinendro bahvamAnayat / kuzasthalapurasyAbhU-drodhamuktistadA kSaNAt / / 242 / / athAjJayA prabhorgatvA, purAntaH puruSottamaH / prasenajinnRpAyoce, tAM vArtA prItacetase / / 243 / / tataH prabhAvatI kanyA-mupAdAyopadAmiva / gatvA prasenajinnatvA, jinamevaM vyajijJapat / / 244 / / yathA svayamihAgatyA-nvagrahIrmA jagatpate ! / pariNIya tathA putrI-mimAmanugRhANa me / / 245 / / cirakAlInarAgAsau, tvayi nAnyaM samIhate / tanisargakRpAlo'syAM, vizeSAtkRpo bhava / / 246 / / svAmyUce'haM nRpa ! trAtuM, tvAmAgAM piturAjJayA / natUdvoDhuM tava sutAM, tadalaM vAttaryA'nayA / / 247 / / dadhyau prasenajinnAyaM, mAnayiSyati madirA / azvasenoparodhAtta-nmAnayiSyAmyado'munA / / 248 / / teneti dhyAyatA sAkaM, sakhyaM nirmApya susthiram / satkRtya bahudhA svAmI, vyasRjadyavanaM nRpam / / 249 / / visRjyamAnaH prabhuNA, kuzasthalapatiH punaH / ityUce zrIazvasenaM, nantumeSyAmyahaM vibho ! / / 250 / / tata omityuktavatA, zrIpArzvasvAminA samam / vArANasI nRpaH so'gA-tsahAdAya prabhAvatIm / / 251 / / lel 61 el 161 I NEN IMel lol For Personal & Private Use Only
Page #975
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 933 tAtaM natvA nijaM saudhaM gate pArzve prasenajit / prabhAvatyA samaM gatvA'zvasenanRpamAnamat / / 252 / / taM cAzvaseno'bhyutthAya samAliGgaya ca nirbharam / kuzalaM te svayaM ceha, kimAgA iti pRSTavAn ? / / 253 / / so'vAdIdyasya pAtA tvaM, na tasyA'kuzalaM kvacit / iha tvAgAM mahArAja !, tvAM prArthayitumAtmanA / / 254 / nAmnA prabhAvatI me'sau sutA zrIpArzvahetave / gRhyatAM deva yAcA me mA bhUnmoghA tvayi prabhau / / 255 / / rAjA jagau kumArosau, virakto'sti sadA bhavAt / tathApyudvAhayiSyAmi, balAttaM tava tuSTaye / / 256 / / ityuditvA samaM tena, gatvA pArzvAntikaM nRpaH / ityUce vatsa ! rAjJo'sya, sutA'sau pariNIyatAm / / 257 / / bAlyAdapi viraktosi, bhavavAsAttathApi hi / mAnyametanmama vaco, dAkSiNyAmbhonidhe ! tvayA / / 258 / / ityazvasenovrvazena, pArzvaH sAgrahamIritaH / bhoktuM bhogaphalaM karma, pariNinye prabhAvatIm / / 259 / / krIDAgirisaridvApI-vanAdiSu tayA samam / ramamANo vibhurnitya-maticakrAma vAsarAn / / 260 / / gavAkSastho'nyadA svAmI, purIM pazyandadarza saH / bahiryAto bahUnpuSpa paTalIpANikAn janAn / / 261 / / ityapRcchaca pArzvasthAn, pArzvaH ko'dya maho mahAn ? / puryA niryAti yadasau, javanaH sakalo janaH / / 262 / / tataH ko'pi jagau svAmin !, notsavaH ko'pi vidyate / bahiH kintvAgato'stIha, kaThAhnastApasAgraNIH / / 263 / / 71 vegavAn ityarthaH / For Personal & Private Use Only ............................... kezigIta mIyanAma trayoviMzamadhyayanam 933
Page #976
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram kezigautamIyanAma trayoviMza 934 Isll Illl madhyayanam lel || ||oll tadarcanAya loko'yaM, yAtItyAkarNya tadgiram / draSTuM tatkautukaM svAmI, tatrAgAtsaparicchadaH / / 264 / / paJcAgnisAdhakaM taM ca, pazyannavadhinAdhipaH / vahnikuNDakSiptakASThe, dahyamAnAhimakSata / / 265 / / tatprekSya prabhurudvela-kRpAmbhodhirado'vadat / aho tapasyato-'pyasyA'jJAnaM yatra dayAguNaH ! / / 266 / / vinA cakSurmukhamiva, dharmaH kIdakRpAM vinA ? / kAyaklezo'pi viphalo, niSkRpasya pazoriva / / 267 / / tadAkarNya kaTho'zaMsa-drAjaputra ! bhavAdRzAH / dakSAH syurgajazikSAdau, dharme tu munayo vayam / / 268 / / tato'gnikuNDAniSkAsya, tatkASThaM sevakaivibhuH / yatnenAbhedayattasmA-niragAchoragoM' guruH / / 269 / / dvijihvaH so'pi hi jvAlA-jihvajvAlAtivihvalaH / prabhudarzanapIyUSaM, prApyAntaH pipriye bhRzam ! / / 270 / / paralokAdhvapAnthasya, tasyAhe: svanaraiH prabhuH / pratyAkhyAnanamaskArA-dikaM "zambalamArpayat ! / / 271 / / sarpaH so'pi pratIyeSa, tatsamagraM samAhitaH / kRpArasAyA dRSTyA, prekSyamANo'rhatA svayam / / 272 / / vipadya so'tha nAgo'bhU-nAgendro dharaNAbhidhaH / jinanidhyAnasudhyAna-namaskAraprabhAvataH ! // 273 / / aho ! asya kumArasya, vijJAnamiti vAdibhiH / stUyamAno janaiH svAmI, nijaM dhAmAgamattataH / / 274 / / tadvIkSyAkarNya cAtyantaM, vilakSo'ntaH zaThaH kaThaH / bAlaM tapo'tanodvADhaM, sanmArgAptiH kva tAdRzam ! / / 275 / / 1-2 sarpaH / 3 agnijvAlApIDAtrastaH / 4 pAtheyam / |slil Mall 934 II 1/01 lel For Personal & Private Use Only
Page #977
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 935 kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam Isll ia Isu || || llell lion Mol iell llell lls mRtvA ca meghamAlIti, nAmA bhavanavAsiSu / so'bhUnmeghakumAreSu, devo mithyAtvamohitaH / / 276 / / athAnyadA vasantA, krIDodyAnaM gato jinaH / prAsAdabhittau citrasthaM, nemivRttAntamaikSata / / 277 / / dadhyau ca dhanyo'rhantremi-ryaH kumAro'grahId vratam / hitvA rAjImatI gADhA-nurAgAmapi kanyakAm / / 278 / / tannissaGgohamapi hi, bhavAmIti matirvibhuH / tIrthaM pravarttayetyUce-'bhyetya lokAntikaiH suraiH / / 279 / / tato datvA''bdikaM dAnaM, dhanairdhanadapUritaiH / pitroranujJA jagrAha, vratAya paramezvaraH / / 280 / / narendrarazvasenAdyai-rindraiH zakrAdikaistataH / dIkSAbhiSekaH zrIpArzva-prabhozcakre mahAmahaiH / / 281 / / athArUDhaH surairUDhAM, vizAlAM zibikAM vibhuH / devadundubhinirghoSApUrNadyAvAkSamAntaraH / / 282 / / zreyasAM vizramapadaM, gatvA''zramapadaM vanam / yApyayAnAdavAtArI-mamatvAdiva tanmanaH / / 283 / / (yugmam) vihAya tatra bhUSAdi, mUni locaM vidhAya ca / vAmaskandhe devadUSyaM, dadhanyastaM biDau jasA / / 284 / / triMzadvarSayA: svAmI, saha nRNAM zataitribhiH / kRtASTamatapAH sarva-viratiM pratyapadyata / / 285 / / (yugmam) lebhe mana:paryayAvaM, turyajJAnaM jinastadA / bhuvi bhAruNDapakSIvA-'pramatto vijahAra ca / / 286 / / vAsavA api zakrAdyAH, kRtasvAmivratotsavAH / gatvA nandIzvare kRtvA-'STAhikAM svAzrayaM yayuH / / 287 / / anyadA nagarAbhyarNa-dezasthaM tApasAzramam / vibhurjagAma viharana, mArtaNDa'zcAstaparvatam / / 288 / / foll Isl Isil fiell ||oll llel all Iell Ifoll lioll foll foll llel indreNa / 2 arkaH / lloll Ifoll 935 lol foll fall Wol ||7 For Personal & Private Use Only
Page #978
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil uttarAdhyayana sUtram 936 llell kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam llell llell Nell llall |lol likell tato'vaTa taTasthasya, vaTasya nikaTe nizi / tasthau pratimayA svAmI, nAsAgranyastalocanaH / / 289 / / itazca so'suro megha-mAlinAmA'vadhenijam / jJAtvA prAgbhavavRttAntaM, smRtvA tadvairakAraNam / / 290 / / krodhena prajvalananta-viyogIva manobhuvA / pArzvanAthamupadrotuM, taM pradezamupAyayau / / 291 / / (yugmam) vicakre cAGkuzAkAra- 'nakharAnakharAyudhAn / ghorarUpadharAnpucchA-cchoTakampitabhUdharAn / / 292 / / Apte taiItimaprApte, bhISaNebhyo'pi bhISaNAn / vidadhe so'suraH zaila-prAyakAyAnmataGgajAn / / 293 / / tairapyacakite nAthe, sphAraphUtkArakAriNaH / yamadordaNDavacaNDA-kAnnetraviSAnahIn / / 294 / / utkaTaiH kaNTakaiH svAsthya-"vrazcakAn vRzcikAMstathA / bhallUkazUkarAdIMzca, zvApadAnApadAM vidhIn / / 295 / / jvAlAmAlAkarAlAsyA-nmuNDamAlADhyakandharAn / pretAn vizvAnabhipretA''kArAMzca vicakAra saH / / 296 / / (tribhirvizeSakam) prabhordhyAnaM calayituM, te'pi na prabhavo'bhavan / vajraM bhettumivodaMza-kITikAmatkuNAdayaH / / 297 / / tata: kruddho'dhikaM garjA-vidyudvyAptadigantarAm / meghamAlI meghamAlAM, vicakre vyomni bhISaNAm / / 298 / / nIrairenaM plAvayitvA, hanamyahaM pUrvavidviSam / dhyAyanniti sasaMrambhaH, prArebhe so'tha varSitum / / 299 / / dhArAbhirmuSTimuzala-yUpAkArAbhiruJcakaiH / varSa varSa vyadhAdekA-rNavAmiva vasundharAm / / 300 / / Mall 1 kUpataTasthitasya / 2 siMhAn / 3 arhati / 4 dRSiviSasarpAn / 5 chedakAn / / 'riMcha' iti bhA. / llol llel ||sh Ifoll ||61 lel | 116 lal || Iel lell llell oll I lol 16 sil ||sil For Personal & Private Use Only
Page #979
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| uttarAdhyayana sUtram 937 Mal ||7|| ||7|| |loll kezigautamIyanAma trayoviMzamadhyayanam || ||boll Illl abhUdAkaNThamudakaM, tadA pArzvaprabhoH kSaNAt / tadA tadAsyaM tatrAbhA-tpadyaM padmahade yathA / / 301 / / nAsApAya pArzvabhartuH, payo yAvadupAyayau / cacAla viSTarastAva-ddharaNasyoragaprabhoH / / 302 / / so'tha jJAtvA'vadheH svAmI-vRttAntaM mahiSIvRtaH / tatrAgatya drutaM bhakti, vyaktikurvatranAma tam / / 303 / / unnAlaM nalinaM nyasya, svAminaH kramayoradhaH / bhogAbhogena bhogIndraH, pRSTapArdhAdikaM pyadhAt / / 304 / / tanmaulo tu vyadhAcchatraM, phaNIndraH saptabhiH phaNaiH / dhyAnalInamanAH svAmI, tatra tasthau sukhaM tataH / / 305 / / nAgarAjamahiSyo'pi, nRtyaM cakruH prabhoH puraH / veNuvINAmRdaGgAdi-dhvanivyAptadigantaram / / 306 / / bhaktikAriNi bhogIndre, dveSadhAriNi cAsure / nirvizeSamanAstasthau, svAmI tu samatAnidhiH / / 307 / / tathA'pi vIkSya varSanta-mamarSeNa kaThAsuram / jAtakopo nAganAthaH, sAkSepamidamabhyadhAt / / 308 / / svopadravAya kimida-mArebhe duSTa re ! tvayA ? / dayAlorapi dAso'haM, sahiSye na hyataH param / / 309 / / jvalanmahoraga: pApA-niSeddhaM svAminA'munA / tadA'dIta cettarhi, vipriyaM tava kiM kRtam / / 310 / / niSkAraNajaganmitra-menaM ghUka ivAruNam / hetovinA dviSatradya, na bhaviSyasi pApa re ! / / 311 / / tadAkarNya vaco megha-mAlI dRSTimadho nyadhAt / phaNIndrasevitaM pArzva-mapazyaJca tathAsthitam / / 312 / / dadhyo ca cakitaH zaktiriyatyevAkhilA mama / sA tu zaile zazasyeva, niSphalAbhUdiha prabhau / / 313 / / Mol Ileel llel Isil foll lIsll Ior Illl 937 lain Economia For Personal Private Use Only
Page #980
--------------------------------------------------------------------------
________________ isi uttarAdhyayana sUtram 6 keshigaut||all mIyanAma il trayoviMzaNell madhyayanam uell kiM cAyaM bhagavAnmuSTyA, peSTuM vajramapi kSamaH / kSamayA kSamate sarva, bhogIndrAddhIstathApi me / / 314 / / na cAnyaccharaNaM vizve, mama vizvezavairiNaH / tadenameva zaraNI-karomi karuNAkaram / / 315 / / dhyAtveti meghaM saMhatya, so'suraH 'sArvamAzrayat / madAgo'daH kSamasveti, procyAgAca svamAspadam / / 316 / / nAgendro'pi jinaM jJAtvA-'nupasarga praNamya ca / nijaM sthAnaM yayau prAta-rjino'pi vyaharattataH / / 317 / / chadmasthatvena catura-zItimahnAM vihatya ca / tadAzramapadodyAnaM, punarapyAyayo prabhuH / / 318 / / dhyAnasthasyodabhUttatra, paJcamajJAnamarhataH / indrAzcopetya samava-saraNaM cakrire'khilAH / / 319 / / pUrvasiMhAsane tatrA-sIne zrIpArzvapArage / trINi tatpratirUpANi, tridizaM vyantarA vyadhuH / / 320 / / yathAsthAnaM niSaNNeSu, surAsuranareSvatha / girA yojanagAminyA, prArebhe dezanAM prabhuH / / 321 / / jJAtvA jJAnodayaM pArzva-prabhorudyAnapAlakAt / taddarzanotsukamanAH, pramodabharameduraH / / 322 / / zrIazvasenabhUpo'pi, vAmAdevyA samanvitaH / gatvA kRtastutinati-rddhama zuzrAva zuddhadhIH / / 323 / / (yugmam) narA nAryazca tAM zrutvA, dezanAM jagadIzituH / buddhAH paryavrajankepi, kepi zrAddhatvamAzrayan / / 324 / / AryadattAdayasteSu, dazA'bhUvan gaNAdhipAH / dvAdazAGgIkRtaH sadyaH, svAmidattapadatrayAt / / 325 / / III antim / 2 zrIpArzvabhagavati / 938 ||GI all Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #981
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 939 038848 eeee llel rAjye nyasyAzvaseno'pi, hastisenAbhidhaM sutam / vAmAdevyA prabhAvatyA, cAnvita: prAvrajattadA / / 326 / / padmAvatI pArzvayakSa-vairoTyA dharaNAdhipaiH / 'sarvadAdhiSThitapArzvaH, zrIpArzvo vyaharattataH / / 327 / / sahasrAH SoDazarSINAM, samagraguNazAlinAm / aSTAtriMzatsahasrANi sAdhvInAM tu mahAtmanAm / / 328 / / zrAvakANAM lakSamekaM catuSSaSTisahasrayuk / zrAvikANAM ca trilakSI, sahasrAH saptaviMzatiH / / 329 / / dinaizcaturazItyonAmArhantye varSasaptatim / vibhoviMharataH saGghe 'bhavadevaM caturvidhaH / / 330 / / prAnte cAnazanaM gatvA, sammetAdrau vyadhAdvibhuH / trayastriMzanmuniyutaH, kAyotsargeNa saMsthitaH / / 331 / / AyurvarSazataM prapAlya bhagavAMstaiH saMyataiH saMyuto, mAsenApa tataH zivaM kRtabhavopagrAhikarmakSayaH / zakrAdyaizca surAsurezvaravaraiH zrIpArzvavizvezituzcakre'bhyetya mahodayAptimahimA mAhAtmyavArAnnidheH / / 332 / / iti zrIpArzvanAthakathA / itthaM prasaGgataH zrIpArzvanAthacaritamabhidhAya prastutaM vyAkhyAyate - tassa logappaIvassa, Asi sIse mahAyase / kesI kumArasamaNe, vijjAcaraNapArage / / 2 / / vyAkhyA - 'kesitti' kezinAmA, kumArazcAsAvapariNItatayA zramaNazca tapasvitayA kumArazramaNaH, vidyAcaraNayoH jJAnacAritrayoH 1 sadAdhiSThitapArzvaH zrI pAzvApi vyaharattataH / iti harSaprato / For Personal & Private Use Only STOTR caa caa caa caa caanaa kezigauta mIyanAma trayoviMza madhyayanam 939
Page #982
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||6|| uttarAdhyayana sUtram 940 leil isil foll Isil lei IION pAragaH, zrIpArzvanAthaziSyatA cAsya tatsantAnIyatayA jJeyA, sAkSAttacchiSyasya hi zrIvIratIrthapravRttikAlaM yAvadavasthAnAnupapatteH / / in kezigauta is mIyanAma ohinANasue buddhe, sIsasaMghasamAule / gAmANugAmaM rIyaMte, sAvatthiM nagarimAgae / / 3 / / // trayoviMzavyAkhyA - 'ohinANasuetti' avadhijJAnazrutAbhyAM zrutasya ca matisahacaritatvAnmatijJAnena ca 'buddho' jJAtatattvaH ziSyasaGghana samAkulaH Is madhyayanam * parivRtaH ziSyasaGghasamAkulaH, grAmAnugrAmaM 'rIyamANo' viharan / / tiMduaM nAma ujANaM, tammI nayaramaMDale / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae / / 4 / / kA vyAkhyA - 'tammiti' tasyAH zrAvastyAH nagaramaNDale puraparisare'bhUditi zeSaH, prAsuke svAbhAvikAgantukasattvarahite, zayyA-vasatiH tasyAM ii on saMstArakaH-zilAphalakAdistasmin, tatra tindukodyAne vAsamavasthAnamupagataH prAptaH iti sUtratrayArthaH, zeSaM spaSTamevamagre'pi jJeyam / / 2-3-4 / / // atrAntare yadabhUttadAha - aha teNeva kAleNaM, dhammatitthayare jiNe / bhayavaM vaddhamANutti, savvalogammi vissue / / 5 / / vyAkhyA - 'atha' vaktavyAntaropanyAse 'teNeva kAleNaMti' tasminneva kAle, varddhamAna iti nAmnA'bhUditi zeSaH, 'vizruto' vikhyAtaH / / 5 / / tassa logappaIvassa, Asi sIse mahAyase / bhayavaM goame nAma, vijAcaraNapArage / / 6 / / vyAkhyA - gautamo gotreNa, nAmnA tu indrabhUtiH / / 6 / / Nell ||7|| lil || Isl llol || Isl 940 Moll lol Hell llell Mall Wel For Personal & Private Use Only
Page #983
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 941 ||6|| lell ||7|| DTTISG bArasaMgavika buddhe, sIsasaMghasamAule / gAmANugAmaM rIaMte, sevi sAvatthimAgae / / 7 / / ko nAma ujjANaM, tammI nayaramaMDale / phAsue sijjasaMthAre, tatthavAsamuvAgae ||8|| vyAkhyA - koSTakaM nAmodyAnamiti sUtracatuSkArthaH / / 8 / / tataH kimbabhUva ityAha - kesI kumArasamaNe, goame a mahAyase / ubhao tattha vihariMsu, allINA susamAhiA / / 9 / / vyAkhyA- 'ubhaotti' ubhAvapi tatra tayorudyAnayorvyahASTa, AlInau manovAkkAyaguptIrAzritau, susamAhitau suSThusamAdhimantau / / ubhao sissasaMghANaM, saMjayANa tavassiNaM / tattha ciMtA samuppannA, guNavaMtANa tAiNaM / / 10 / / vyAkhyA - ubhayordvayoH ziSyasaGghAnAM vineyavRndAnAM tatra zrAvastyAM cintA vakSyamANA, tAiNaMti trAyiNAm / / cintAsvarUpamAha - riso vA imo dhammo, imo dhammo va keriso ? / AyAradhammappaNihI, imA vA sA va kerisI ? / / 11 / / vyAkhyA - kIdRzaH kiMsvarUpo vA vikalpe imotti ayamasmatsambandhI dharmo mahAvratarUpaH ? ayaM dRzyamAnagaNadharaziSyasambandhI 'dhammo vatti' dharmo vA kIdRza: ? AcAro veSadhAraNAdiko bAhyakriyAkalApaH sa eva dharmahetutvAddharmastatpraNidhirvyavasthA AcAradharmapraNadhi 'imAvatti' For Personal & Private Use Only // kezigautamIyanAma // 7 // // 8 // trayoviMzamadhyayanam FTTTTTT 941
Page #984
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ren ligil ||oll Wel || uttarAdhyayana- prAkRtatvAdyaM vA asmatsambandhI 'sA vatti' sa vA dvitIyamunisatkaH kIdRzaH ? ayaM bhAvaH-asmAkameSAM ca sarvajJapraNIta eva dharmastatkiM tasya / kezigautasUtram mIyanAma 942 tatsAdhanAnAM ca bhedaH ? tadetadvoddhamicchAmo vayamiti / / uktAmeva cintA vyaktIkurvannAha - trayoviMzacAujjAmo a jo dhammo, jo imo paMcasikkhio / desio vaddhamANeNaM, pAseNa ya mahAmuNI / / 12 / / madhyayanam vyAkhyA - 'cAuz2Amo atti' caturyAmo mahAvratacatuSkAtmako yo dharmo dezitaH pArzveneti sambandhaH, 'jo imotti' cakArasya prazleSAt yazcAyaM / in paJcazikSAH prANAtipAtaviramaNAdyupadezarUpAH saJjAtA yatrA'sau paJcazikSita: varddhamAnena dezita iti yogaH, 'mahAmuNitti' mahAmuninA, idaM / Mail cobhayorapi vizeSaNaM, anayozca dharmayorvizeSe kiM nu kAraNamityuttareNa yogaH / anena dharmaviSayaH saMzayo vyaktIkRtaH / / athAcArapraNidhiviSayaM saMzayaM || spaSTayati acelago a jo dhammo, jo imo saMtaruttaro / egakajapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM ? / / 13 / / vyAkhyA - acelakazca yo dharmo varddhamAnena dezita itIhApi yojyaM, yazcAyaM sAntarANi-zrIvIrasvAmiziSyApekSayA mAnavarNavizeSitAni // is uttarANi ca-mahAmUlyatayA pradhAnAni prakramAdvastrANi yatrA'sau sAntarottaro dharmaH zrIpArzvanAthena dezita itIhApi vAcyaM, eka kArya-muktirUpaM // 6 phalaM tadarthaM prapannI-pravRttau ekakAryaprapannau tayoH prakramAt pArzvavarddhamAnayorvizeSe-proktarUpe 'kimiti saMzaye 'nu' iti vitarke kAraNaM heturiti / sUtrapaJcakArthaH / / 9-13 / / evaM vineyacintotpattau kezigautamau yadakAsa tadAha - ller llol lirail foll ||sil lioll 942 in Educ tion For Personal Private Use Only
Page #985
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIsl uttarAdhyayana sUtram lel ||sl lls 1161 943 lol madhyayanam lel loll loll llell ||s ||7|| aha te tattha sIsANaM, viNNAya paviakkiaM / samAgame kayamaI, ubhao kesigoamA / / 14 / / in kezigautavyAkhyA - atha te iti tau tatra zrAvastyAM ziSyANAM vijJAya pravitarkitaM cintitaM samAgame mIlake kRtamatI abhUtAmiti zeSaH / / 14 / / tatazca - mIyanAma Illl trayoviMzagoamo paDirUvaNNU, sIsasaMghasamAule / jiTuM kulamavikkhaMto, tiMdu vaNamAgao / / 15 / / vyAkhyA - gautamaH pratirUpaM-pratirUpavinayaM yathocitapratipattirUpaM jAnAtIti pratirUpajJo, 'jeTuMti' prAgbhAvitvena jyeSThaM kulaM / zrIpArzvanAthasantAnaM apekSamANo gaNayan / / kesI kumArasamaNe, goamaM dissamAgayaM / paDirUvaM paDivatti, sammaM saMpaDivajjai / / 16 / / vyAkhyA - 'paDirUvaMti' pratirUpAM ucitAM pratipattim abhyAgatakarttavyarUpAM samyak sampratipadyate karotIti bhAvaH / / pratipattimevAha - palAlaM phAsuaM tattha, paMcamaM kusataNANi a / goamassa NisijjAe, khippaM saMpaNAmae / / 17 / / vyAkhyA - palAlaM prAsukaM tatra tindukodyAne, 'paMcamaMti' vacanavyatyayAt paJcamAni kuzatRNAni ca, paJcamatvaM caiSAM palAlabhedacatuSkApekSayA / l yaduktaM - "taNapaNagaM puNa bhaNiaM, jiNehiM kammaTTagaMThimahaNehiM / / 'sAlI-vIhI-koddava-rAlaya-raNNe taNAI ca" / gautamasya niSadyAyai Moll Mal upavezanArtha kSipraM sampraNAmayati samarpayatIti sUtracatuSkArthaH / / 14-15-16-17 / / tau copaviSTau yathA pratibhAva stathAha - M . "tRNapakSakaM punarbhaNitaM, jinaH karmASagrandhimathanaiH / zAlinIhiH kodravo rAlako'raNyatRNAni ca / / 1 / / " lloll lell llell Isil foll livoll Illl ||Gl For Personal & Private Use Only
Page #986
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 944 foll Isll sil Ifoll kesIkumArasamaNe, goame a mahAyase / ubhao trisannA sohaMti, caMdasUrasamappahA / / 18 / / 6 kezigautavyAkhyA - [spaSTam / / 18 / / tatsaGgame ca yadabhUttadAha - Is mIyanAma samAgayA bahU tattha, pAsaMDA kougAmiA / gihatthANamaNegAo, sAhassIo samAgayA / / 19 / / trayoviMza madhyayanam vyAkhyA - 'pAsaMDatti' pASaNDaM-vrataM tadyogAtpASaNDA: zeSavratina: kautukAt mRgA iva mRgA ajJatvAt, 'sAhassIo' sahasrAH / / devadANavagaMdhavvA, jakkha-rakkhasa-kinarA / adissANa ya bhUANaM, Asi tattha samAgamo / / 20 / / vyAkhyA - devadAnavagandhA yakSarAkSasakinnarAH, samAgatA iti yogaH, ete ca dRzyarUpAH, adRzyAnAM ca bhUtAnAM kelIkilavyantarANAM tatrAsItsamAgamo mIlaka iti sUtradvayArthaH / / 19-20 / / samprati tayorjalpamAha - pucchAmi te mahAbhAga !, kesI goamamabbavI / tao kesI buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 21 / / vyAkhyA - 'te' iti tvAM, 'mahAbhAga' atizayAcintyazakte ! / / puccha bhaMte ! jahicchaM te, kesI goamamabbavI / tao kesI aNuNNAe, goamaM iNamabbavI / / 22 / / vyAkhyA - 'jahicchaMti' yathecchaM yadavabhAsate ityarthaH, te iti tvaM kesI 'goamaMti' subvyatyayAt kezinaM gautamaH iti sUtradvayArthaH // all ||7 / / 21-22 / / tato'sau yadgautamaM papraccha tadAha - Isl ||Gl ||7|| llel Illl Iol ||6|| Mol 944 For Personal & Private Use Only
Page #987
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uttarAdhyayana sUtram 945 Isill II 18l cAujjAmo a jo dhammo, jo imo paMcasikkhio / desio vaddhamANeNaM, pAseNa ya mahAmuNI / / 23 / / ial kezigIta16ll llell vyAkhyA - 'caturyAmo' hiMsAnRtasteyaparigrahoparamAtmakavratacatuSkarUpaH, 'paJcazikSitaH' sa eva maithunaviratirUpapaJcamamahAvratAnvitaH / / mIyanAma trayoviMzaegakajappavannANaM, visese kiM nu kAraNaM ? / dhamme duvihe mehAvI !, kahaM vippaJcao na te ? / / 24 / / madhyayanam vyAkhyA - dhammeti itthaM dharme sAdhudharme dvividhe he medhAvin ! kathaM vipratyayaH avizvAso na te tava ? tulye hi sarvajJatve kiM kRto'yaM Mel 6 matabhedaH ? iti / / evaM tenokte - tao kesi buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / paNNA samikkhae dhamma-tattaM tattaviNicchayaM / / 25 / / || vyAkhyA - 'buvaMtaM tutti' bruvantamevA'nenAdarAtizayamAha, prajJA buddhiH samIkSyate pazyati, kiM tadityAha - 'dhammatattaMti' bindorlope dharmatattvaM // dharmaparamArtha, tattvAnAM-jIvAdInAM vinizcayo yasmAttattathA, ayaM bhAvaH-na vAkyazravaNamAtrAdevArthanirNaya: syAtkintu prajJAvazAdeva / / tatazca purimA ujujaDA u, vaMkajaDA ya pacchimA / majjhimA ujjapaNNA u, teNa dhamme duhA kae / / 26 / / vyAkhyA - 'purimatti' pUrva prathamajinamunayaH Rjavazca-prAJjalatayA jaDAzca-duSprajJApyatayA RjujaDA:, 'tu' iti yasmAddhetoH / vakrAzca 945 ||sil lol Hell Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #988
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isill mIyanAma isil foll Nel Isl ||sil Isi Isll uttarAdhyayana- vikraprakRtitvAjjaDAzca-nijAnekakuvikalpaiH vivakSitArthAvagamAkSamatvAdvakrajaDA: 'ca:' samucaye, 'pazcimA:' pazcimajinayatayaH / 'madhyamAstu' kezigauta sUtram 946 madhyamArhatAM sAdhavaH, Rjavazca te prajJAzca-subodhatvena RjuprajJAH / tena' hetunA dharmo dvidhA kRtaH / ekakAryaprapanatve'pi itiprakramaH / / trayoviMzayadi nAma pUrvAdimunInAmIdRzatvaM, tathApi kathametadvaividhyam ? ityAha - madhyayanam purimANaM duvisojjho u, carimANaM duraNupAlao / kappo majjhimagANaM tu, suvisojho supAlao / / 27 / / ||7|| vyAkhyA - pUrveSAM duHkhena vizodhyo-nirmalatAM netuM zakyo durvizodhyaH, kalpa iti yojyate, te hi RjujaDatvena guruNAnuziSyamANA api MM na tadvAkyaM samyagavaboddhaM prabhavantIti tuH pUrtI caramANAM duHkhenAnupAlyate iti duranupAlaH sa eva duranupAlakaH kalpa: sAdhvAcAraH / te hi Mell kathaJcijAnanto'pi vakrajaDatvena na yathAvadanuSThAtumIzate / madhyamakAnAM tu suvizodhyaH supAlakaH kalpa itIhApi yojyaM, te hi RjuprajJatvena / 6 // sukhenaiva yathAvajAnanti pAlayanti ca, ataste caturyAmoktAvapi paJcamamapi yAmaM jJAtuM pAlayituM ca kSamAH / yaduktaM - "no apariggahiAe, is itthIe jeNa hoi paribhogo / tA tabbiraIe cia, ababhaviraitti paNNANaM / / 1 / / " iti tadapekSayA zrIpArzvasvAminA caturyAmo dharma uktaH / & pUrvapazcimAstu nedRzA iti zrIRSabhazrIvIrasvAmibhyAM paJcavrataH / tadevaM vicitraprajJavineyAnugrahAya dharmasya dvaividhyaM, na tu tAttvikaM / 6 AdyajinakathanaM ceha prasaGgAditi sUtrapaJcakArthaH / / 23-27 / / tataH kezI Aha - 946 Illl Nell Ioll Isil llell llell in Econom For Personal Private Use Only
Page #989
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 947 d Mail 16 Jol 11 Ilol Gll sAhu goama ! paNNA te, chiNNo me saMsao imo / annovi saMsao majhaM, taM me kahasu goamA ! / / 28 / / kezigautaIsl vyAkhyA - sAdhu gautama ! prajJA te chinno me saMzayaH, 'imotti' ayaM tvayeti zeSaH / ziSyApekSaM caivamabhidhAnaM, anyathA tu na tasya / mIyanAma lol trayoviMzajJAnatrayAnvitasyedRzasaMzayasambhavaH / / IIsl l madhyayanam acelago a jo dhammo, jo imo saMtaruttaro / desio vaddhamANeNaM, pAseNa ya mahAyasA / / 29 / / vyAkhyA - 'mahAyasatti' mahAyazasA / / egakajappavanANaM, visese kiM nu kAraNaM? / liMge duvihe mehAvI, kahaM vippaJcao na te ? / / 30 / / vyAkhyA - 'liMge duviheti' liGge dvividhe'celakatayA vividhavastradhAritayA ca dvibhede, zeSaM tu vyAkhyeyaM prAgvyAkhyAtamiti / / tatazcaInsll kesimevaM buvaMtaM tu, goamaM iNamabbavI / viNNANeNa samAgamma, dhammasAhaNamicchiaM / / 31 / / leol vyAkhyA - 'viNNANeNatti' viziSTaM jJAnaM vijJAnaM taca kevalameva tena samAgamya yadyasyocitaM tattathaiva viditvA dharmasAdhanaM dharmopakaraNaM- / 15 varSAkalpAdikaM 'icchitti' iSTam anumataM zrIpArzvazrIvIrArhadbhyAmiti prakramaH / pUrvacaramANAM hi raktavastrAdyanujJAte RjuvakrajaDatvena vastraraJjanAdAvapi pravRttiH syAditi na teSAM tadanumataM, zrIpArzvaziSyAstu na tatheti teSAM raktAdikamapyanujJAtamiti bhAvaH / / kiJca - 947 || Joi Jell Isl Isl Iroll Join Education n ational For Personal e Only
Page #990
--------------------------------------------------------------------------
________________ lel uttarAdhyayana sUtram 948 iall Jell le isi lol paJcayatthaM ca logassa, nANAvihavigappaNaM / jattatthaM gahaNatthaM ca, loe liMgappaoaNaM / / 32 / / is kezigIta||sl mIyanAma vyAkhyA - pratyayArthaM ca amI vratina iti pratItinimittaM ca lokasya, nAnAvidhavikalpanaM prakramAnAnAprakAropakaraNaparikalpanaM / nAnAvidhaM sil Mell hi rajoharaNAdyupakaraNaM pratiniyataM yatiSveva sambhavatIti kathaM tallokasya pratyaye heturna syAt ? anyathA tu yatheSTaM veSamAdAya pUjAdyarthamanyepi kecidvayaM kA bhara trayoviMza madhyayanam vratina ityabhidadhIran tatazca muniSvapi na lokasya pratyaya: syAditi / tathA 'jattatthati' yAtrA-saMyamanirvAhastadartha, vinA hi varSAkalpAdikaM vRSTyAdau kA saMyamabAdhaiva syAt 'gahaNatthaMti' grahaNaM-svasya jJAnaM tadarthaM ca, kathaJciJcittaviplavotpattAvapi munirahamasmIti jJAnArthaM ca, loke liGgasya-veSasya / prayojanam / / aha bhave paiNNA u, mokkhasabbhUasAhaNo / nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ceva nicchae / / 33 / / vyAkhyA - athetyupanyAse 'bhave paiNNA utti' tuzabdasyaivakArArthasya bhinnakramatvAdbhavedeva syAdeva pratijJAbhyupagamaH, prakramAt pArzvavIrayorekaiveti zeSaH / kA pratijJA ? ityAha - 'mokkhasabbhUyasAhaNotti' mokSasya sadbhUtAni-tAttvikAni sAdhanAni-kAraNAni va mokSasadbhUtasAdhanAni, liGgavyatyayo vibhaktivyatyayo vacanavyatyayazceha sarvatrApi prAkRtatvAt / kAni ? ityAha-jJAnaM ca darzanaM caiva cAritraM caiva, ko'rthaH ? jJAnAdyeva muktisAdhanaM na tu liGga, nizcaye nizcayanaye vicArye, na tu vyavahAre / zrUyate hi bharatAdInAM liGgaM vinApi kevalotpattiH, iti tattvato liGgasyAkiJcitkaratvAnna tadbhedo viduSAM vipratyayaheturiti sUtraSaTkArthaH / / 28-33 / / 948 Jell iloil llel For Personal Private Use Only www.jaineibrary.org
Page #991
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 949 lol sAhu goama ! paNNA te, chiNNo me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 34 / / isl kezigautavyAkhyA - prAgvanavaraM, mahAvratabhedaviSayaM liGgabhedagocaraM ca ziSyANAM saMzayamapAsya teSAmeva vyutpattaye jAnanapi anyadapi vastutattvaM pRcchan / mIyanAma trayoviMzakezIdamAha / / madhyayanam aNegANa sahassANaM, majjhe ciTThasi goamA ! / te a te abhigacchaMti, kahaM te nijiA tume ? / / 35 / / vyAkhyA - anekAnAM sahasrANAM prakramAdvairisambandhinAM madhye tiSThasi he gautama ! te ca zatravaH 'te" tvAM abhilakSyIkRtya gacchanti dhAvanti, arthAjetuM, kathaM te dviSo nirjitAstvayA ? / / gautamaH prAha - ege jie jiA paMca, paMca jie jiA dasa / dasahA u jiNittA NaM, savvasattU jiNAmahaM / / 36 / / vyAkhyA - ekasminprakramAdripau jite jitAH paJca, tathA 'paMcajiatti' sUtratvAt paJcasu jiteSu jitA daza, dazadhA tu dazaprakArAn punarjitvA * sarvazatrUnaneka saGkhyAsahasrAn jayAmyaham / / tatazca - sattU a ii ke vutte ? kesI goamamabbavI / tao kesI buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 37 / / 16ll vyAkhyA - 'sattU a iittiH' caH pUraNe, itiH bhinnakramo jAtAvekavacanaM, tataH zatruH ka uktaH ? iti kezI gautamamabravIt / / llol 1 nanekasahakhasakhacAn jayAM iti harSaprato / & 949 ||7|| III I Illl For Personal Prese Only
Page #992
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| ||ol sill lol ||ol uttarAdhyayanaegappA ajie sattU, kasAyA iMdiANi a / te jiNIttu jahANAyaM, viharAmi ahaM muNI / / 38 / / kezigautasUtram lel vyAkhyA - eka AtmA jIvazcittaM vA tadabhedopacArAdajito'nekAnAvAptihetutvAt zatruH, tathA kaSAyA ajitA: zatrava iti vacanavyatyayena mIyanAma 950 Isl isl yojyate, ete cAtmayuktAH pUrvoktAH paJca bhavanti, tathA indriyANi cAjitAni zatravaH, ete ca sarve pUrvoddiSTA daza jAtAH, tajaye ca nokaSAyAdyAH // trayoviMzamil sarve'pi ripavo jitA eva / athopasaMhAravyAjena tajaye phalamAha-tAn uktarUpAn zatrUn jitvA yathAnyAyaM yathoktanItyA viharAmyahaM tanmadhye'pi madhyayanam tiSThantrapratibaddhavihAritayeti zeSaH, mune ! iti kezyAmantraNamiti sUtrapaJcakArthaH / / 34-38 / / evaM gautamenokte kezI prAha - ||6|| ISM sAhu goama ! paNNA te, chino me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 39 / / vyAkhyA - prAgvat / / dIsaMti bahavo loe, pAsabaddhA sarIriNo / mukkapAso lahUbhUo, kahaM taM viharasI ? muNI ! / / 40 / / vyAkhyA - 'lahUbhUotti' laghurvAyuH sa iva bhUto-jAto laghUbhUtaH, sarvatrApratibaddhatvAt / / gautamaH prAha - te pAse savvaso chittA, nihaMtUNa uvAyao / mukkapAso lahUbhUo, viharAmi ahaM muNI ? / / 41 / / Ill || vyAkhyA - 'savvasotti' sUtratvAt sarvAn chittvA nihatya punarbandhAbhAvena vinAzya, katham ? upAyata: sadbhUtabhAvanAbhyAsarUpAt / / Mer 1 zatrUn iti harSaprato nAsti / 950 ||sil ller foll Illl Isl l/el Ifol sill llolli || IAll For Personal & Private Use Only
Page #993
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 951 TATTOOTAG pAsA ya iti ke vuttA ? kesI goamamabbavI / kesimevaM buvaMtaM tu goamo iNamabbavI / / 42 / / vyAkhyA - pAzAzca pAzazabdavAcyAH ke 'vRttatti' uktA: ? / / rAgadosAdao tivvA, nehapAsA bhayaMkarA / te chiMdittu jahANAyaM, viharAmi jahakkamaM / / 43 / / vyAkhyA - rAgadveSAdayaH, AdizabdAnmohAdiparigrahaH, tIvrAH gADhA tathA 'nehatti' snehAH putrAdisambandhAste pAzA iva pAravazyahetutayA pAzA ityuktAH / atigADhatvAca rAgAntargatatve'pi snehAnAM pRthakkathanaM / bhayaGkarAH anarthakAritvAt / yathAkramaM kramo yativihita AcArastadanatikrameNeti sUtrapaJcakArtha: / / 39-43 / / sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 44 / / vyAkhyA - prAgvat aMtohiaya saMbhUA, layA ciTThai goamA ! / phalei visabhakkhINaM, sA u uddhariA kahaM ? / / 45 / / vyAkhyA - antarhRdayaM manomadhye sambhUtAH utpannA latA tiSThati Aste, he gautama! phalati 'visabhakkhINaMti' ArSatvAdviSavadbhakSyante iti viSabhakSyANi paryantadAruNatayA viSopamAni phalAni / sA tu sA punaH uddhRtA unmUlitA kathaM ? tvayeti zeSaH / / gautamaH prAha - For Personal & Private Use Only TTTTE 20 kezigauta mIyanAma trayoviMza madhyayanam 951 www.jainlibrary.org
Page #994
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 952 LOLDLI taM yaM savvaso chittA, uddharittu samUliaM / viharAmi jahAnAyaM, mukkomi visabhakkhaNaM / / 46 / / // kezigItamIyanAma vyAkhyA - tAM latAM 'savvasotti' sarvAM chitvA, uddhRtyonmUlya samUlikAM rAgadveSAdimUlayutAM, mukto'smi 'visabhakkhaNaMti' viSabhakSaNAt // viSaphalAhAropamAt kliSTakarmaNaH / / // 7 // trayoviMza||7|| madhyayanam yA ya ii kA vuttA, kesI goamamabbavI / kesImevaM buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 47 / / vyAkhyA - prAgvat bhavatahA layA vRttA, bhImA bhImaphalodayA / tamuddhittu jahAnAyaM, viharAmi mahAmunI ! / / 48 / / vyAkhyA - bhave tRSNA-lobho bhavatRSNA, 'bhImA' bhayadA svarUpataH, bhImo duHkhahetutvena phalAnAM arthAt kliSTakarmaNAmudayo-vipAko yasyAH sA tatheti sUtrapaJcakArtha: / / 44-48 / / sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / aNNovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 49 / / vyAkhyA - prAgvat saMpajJjaliA ghorA, aggI ciTThai goamA ! / je DahaMti sarIratthA, kahaM vijjhAviA tume ? / / 50 / / vyAkhyA - samantAtprakarSeNa jvalitAH samprajvalitAH, ata eva ghorAH 'aggitti' agnayaH 'ciTThaitti' tiSThanti ye dahantIva dahanti paritApakAritvAccharIrasthA na bahirvarttinaH kathaM te vidhyApitAstvayA ? / / gautamaH prAha - For Personal & Private Use Only CTET 952 www.jninelibrary.org
Page #995
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 953 || lis INST lifell Nel lish lish Isl Ish mahAmehappasUAo, gijjha vAri jalottamaM / siMcAmi sayayaM te u, sittA no a dahaMti me / / 51 / / kezigauta mIyanAma vyAkhyA - mahAmeghaprasUtAt zrotasa iti gamyate, 'gijjhatti' gRhItvA vAri jalaM jalottamaM zeSajalapradhAna, siJcAmi vidhyApayAmi satataM trayoviMza'te utti' tAnagnIn, siktAstu te 'no atti' naiva dahanti mAm / / madhyayanam |lol aggI a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / tao kesI buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 52 / / vyAkhyA - agnipraznazcAyaM mahAmeghAdipraznopalakSaNam / / kasAyA aggiNo vuttA, suasIlatao jalaM / suadhArAbhihayA saMtA, bhinnA hu na Dahati me / / 53 / / vyAkhyA - kaSAyA agnayaH-paritApakatayA zoSakatayA coktA jinaH / zrutaM ca-upacArAt kaSAyopazamahetavaH zrutAntargatA upadezAH, Mell ISM zIlaM ca-mahAvratarUpaM, tapazca-pratItaM, zrutazIlatapaH iti samAhAraH jalaM vAri asya copalakSaNatvAnmahAmegho jagadAnandakatayA tIrthakaraH, OMA // zrotastu tata utpannaH AgamaH uktamevArthamupasaMharanAha-'suatti' zrutasya upalakSaNatvAt zIlatapasozca dhArA iva dhArAis tatparibhAvanAdirUpAstA-bhirabhihatAH zrutadhArAbhihatAH santaH prakramAduktarUpA agnayo bhinnAH vidAritA dhArAbhighAtena lavamAtrIkRtAH, huH | pUrtA, na dahanti mAmiti sUtrapaJcakArthaH / / 49-53 / / 953 Mslil Ill ||Gl leel Isil IIsll Isl Isl PELL For Personal Prese Only
Page #996
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 954 el 16ll lll Isl IIsl 16 lisil || sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majhaM, taM me kahasu goamA ! / / 54 / / || kezigauta || vyAkhyA - prAgvat mIyanAma Mell ayaM sAhasio bhImo, duTThasso paridhAvai / jaMsi goamamArUDho, kahaM teNa na hIrasi ? / / 55 / / trayoviMzallean madhyayanam vyAkhyA - ayaM pratyakSaH, sahasA-avimRzya pravarttata iti sAhasiko bhImo duSTAzvaH paridhAvati, 'jaMsitti' yasmin he gautama ! tvaM ArUDhaH, l kathaM tena na hiyase nonmArga nIyase ? / / gautamaH prAha - pahAvaMtaM nigiNhAmi, suarassIsamAhitaM / na me gacchai ummaggaM, maggaM ca paDivajjai / / 56 / / / vyAkhyA - pradhAvantaM unmArgAbhimukhaM gacchantaM nigRhNAmi zrutarazmisamAhitaM AgamarajjunibaddhaM tato na me duSTAzvo gacchatyunmArga, mArga ca // pratipadyate / / Ase ya ii ke vutte ? kesI goamamabbavI / kesImevaM buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 57 / / || Isl vyAkhyA - prAgvat gaNo sAhasio bhImo, duTThasso paridhAvai / taM sammaM nigiNhAmi, dhammasikkhAi kaMthagaM / / 58 / / vyAkhyA - dhammetyAdi-dharmazikSAyai dharmAbhyAsanimittaM kanthakamiva jAtyAzvamiva nigRhNAmi, duSTAzvo'pi nigrahaNayogya: kanthakakalpa eveti // He bhAva iti sUtrapaJcakArthaH / / 54-58 / / 116 INST all leel llell 954 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #997
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 255 DA kezigautasAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majhaM, taM me kahasu goamA ! / / 59 / / is mIyanAma vyAkhyA - prAgvat trayoviMzakuppahA bahavo loe, jehiM nAsaMti jaMtuNo / addhANe kaha vato, taM na nassasi ? goamA ! / / 6 / / madhyayanam vyAkhyA - 'kupathA' unmArgA bahavo loke yaiH kupathaiH nazyanti sanmArgAd bhrazyanti jantavaH, tatazca adhvani prastAvAtsanmArge 'kahatti' kathaM is varttamAnastvaM na nazyasi ? na satpathAjhyavase? he gautama ! / / gautamaH prAha - je amaggeNa gacchaMti, je a umaggapaTThiA / te savve viiA majjhaM, to na nassAmahaM muNI ! / / 1 / / vyAkhyA - ye ca mArgeNa gacchanti ye conmArgaprasthitAH te sarve viditA mama, na cAmI mArgAnmArgajJAnaM vinA jJAyante / tato mArgonmArgajJAnAna nazyAmyahaM mune ! / / magge a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / kesimevaM buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 2 / / vyAkhyA - "magge atti" mArgazcazabdAdunmArgAzca / / kuppAvayaNapAsaMDI, savve ummaggapaTThiA / sammaggaM tu jiNakkhAyaM, esa magge hi uttame / / 3 / / vyAkhyA - kupravacanapASaNDinaH kapilAdidarzanadarzaninaH sarve unmArgaprasthitAH, anena kupravacanAni kupathA ityuktaM / sanmArga 955 lieli in Education in For Personal & Private Use Only
Page #998
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mei Mell llol 116ll IGll lleli lell llsil Isl Ilsil lell llen llel uttarAdhyayana- tu satpathaM punarjAnIyAditi zeSaH, jinAkhyAtaM dharmamiti gamyaM, kuta: ? ityAha-eSa mAggoM hi yasmAt uttamo anyamArgebhyaH prakRSTa / kezigautasUtram // iti sUtrapaJcakArthaH / / 59-63 / / mIyanAma 956 ||7|| trayoviMzasAhu goama ! paNNA te, chino me saMsao imo / annovi saMsao majhaM, taM me kahasu goamA ! / / 64 / / III || madhyayanam vyAkhyA - prAgvat mahAudagavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / saraNaM gaI paiTThA ya, dIvaM kaM mannasI ? muNI ! / / 65 / / vyAkhyA - 'vujjhamANANatti' vAhyamAnAnAM nIyamAnAnAM prANinAM zaraNaM tanivAraNakSama ata eva gamyamAnatvAdgatiM tata eva pratiSThAM ca / MM sthirAvasthAnahetuM dvIpaM kaM manyase ? mune ! / / gautamaH prAha - asthi ego mahAdIvo, vArimajhe mahAlao / mahAudagavegassa, gati tattha na vijaI / / 66 / / Nell vyAkhyA - 'mahAlaotti' ustvena vistIrNatvena ca mahAn, mahodakavegasya gatirgamanaM tatra na vidyate / dIve a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / kesImevaM buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 67 / / ||sil Ilal vyAkhyA - dvIpapraznazcAyamudakavegapraznopalakSaNam / / islil ller ||Gll lol IIsl lol llel Iroll lol lol Ifoll lell Mell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #999
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel uttarAdhyayana sUtram 957 Dar Jel ||sl liell Jell Iel le IGl llall jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM / / 68 / / kezigautavyAkhyA - jarAmaraNe eva vego rayaH prakramAdudakasya tena, dharmaH zrutadharmAdiH, sa hi bhavodadhisthito'pi muktihetutvena na jarAmaraNavegasya gamya 61 mIyanAma // iti sUtrapaJcakArthaH / / 64-68 / / trayoviMza ||sil sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / anovi saMsao majhaM, taM me kahasu goamA ! / / 69 / / madhyayanam vyAkhyA - prAgvat lal aNNavaMsi mahohaMsi, nAvA vipparidhAvai / jaMsi goamamArUDho, kahaM pAraM gamissasi ? / / 7 / / vyAkhyA - arNave samudre mahaughe mahApravAhe nauviparidhAvati vizeSeNa samantAdgacchati, 'jaMsitti' yasyAM nAvi he gautama ! tvamArUDhaH, tataH kathaM kA tvaM pAraM paratIraM gamiSyasi ? || gautamaH prAha - isi jA u assAviNI nAvA, na sA pArassa gAmiNI / jA nirassAviNI nAvA, sA u pArassa gAmiNI / / 71 / / ||6 s vyAkhyA - 'jA utti' tuH pUrtA, yA AzrAviNI jalasaGgrAhiNI nauH, na sA pArasya samudraparyantasya gAminI / yA punaH nirAzrAviNI jalAgamarahitA nauH, sA tu pArasya gAminI / tato'haM nirAzrAviNIM nAvamArUDhaH pAragAmI bhaviSyAmi iti bhAvaH / / nAvA a ii kA vuttA, kesI goamamabbavI / kesImeva buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 72 / / vyAkhyA - nAvastaraNatvAttaritA tArya ca pRSTamevAtastathaivottaramAha / 957 Ifoll Isll Nell foll Isll le leli lll lfel Iell Isl Jan Edition interational For Personal & Private Use Only
Page #1000
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezigauta IS mIyanAma trayoviMzamadhyayanam uttarAdhyayana sil sarIramAhu nAvatti, jIvo vuvati nAvio / saMsAro aNNavo vutto, jaM taraMti mahesiNo / / 73 / / sUtram 958 vyAkhyA - zarIramAhu riti, tasyaiva niruddhAzravadvArasya ratnatrayArAdhanahetutvena bhavAbdhitArakatvAt / jIva: procyate nAvikaH, sa eva bhavAbdhi 1 taratIti / saMsAro'rNava uktastattvatastasyaiva pArAvAravadapArasya tAryatvAditi sUtrapaJcakArthaH / / 69-73 // sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 74 / / vyAkhyA -- prAgvat aMdhayAre tame ghore, ciTThati pANiNo bahU / ko karissati ujjoaM, savvaloammi pANiNaM ? / / 75 / / vyAkhyA - andhamiva janaM karotIti andhakAra tasmin tamasi pratIte / / gautamaH prAha - uggao vimalo bhANU, savvaloappahaMkaro / so karissati ujjoaM, savvaloaMmi pANiNaM / / 76 / / vyAkhyA - 'savvaloa' ityAdi - sarvalokaprabhaGkaraH sarvalokaprakAzakaraH / / bhANU a ii ke vutte, kesI goamamabbavI / kesImevaM buvaMtaM tu goamo iNamabbavI / / 77 / / vyAkhyA - prAgvat uggao khINasaMsAro, savvaNNU jiNabhakkharo / so karissai ujjo, savvaloaMmi pANiNaM / / 78 / / vyAkhyA - 'jiNabhakkharotti' jinabhAskaraH, 'ujoaMti' udyotaM mohatamoharaNena sarvavastuprakAzanamiti sUtrapaJcakArthaH / / 74-78 / / Hell isil Isl ||sil II 11 Isll in Econo For Personal Private Use Only
Page #1001
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezigauta uttarAdhyayana sUtram 959 mIyanAma trayoviMzamadhyayanam III ||ell iill sAhu goama ! paNNA te, chinno me saMsao imo / annovi saMsao majjhaM, taM me kahasu goamA ! / / 79 / / vyAkhyA - prAgvat sArIramANase dukkhe, vajjhamANANa pANiNaM / khemaM sivamaNAbAhaM, ThANaM kiM mannasI? muNI ! / / 8 / / vyAkhyA - zArIramAnasairduHkhaiH bAdhyamAnAnAM pIDyamAnAnAM prANInAM, kSemaM vyAdhivirahAt, zivaM sarvopadravAbhAvAt, anAbAdhaM / - svAbhAvikabAdhyApagamAt, sthAnamAzrayaM kiM manyase avabudhyase ? he mune ! / / gautamaH prAha - asthi egaM dhuvaM ThANaM, logaggaMmi durAruhaM / jattha natthi jarAmajhU, vAhiNo veaNA tahA / / 81 / / vyAkhyA - 'durAruhaMti' duHkhenAruhyate iti durArohaM vedanA: zArIramAnasaduHkhAnubhavarUpAH, tatazca vyAdhyabhAvena kSematvaM, jarAmaraNAbhAvena zivatvaM, vedanAbhAvena cAnAbAdhatvaM, tasyeti / / ThANe aii ke vutte, kesI goamamabbavI / kesImevaM buvaMtaM tu, goamo iNamabbavI / / 82 / / vyAkhyA - prAgvat nivvANaMti abAhaMti, siddhilogaggameva ya / khemaM sivamaNAbAhaM, jaM caraMti mahesiNo / / 83 / / |lall lil 959 Ifoll Join Education international For Personal Private Use Only
Page #1002
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| Isl ||6 161 el Jell uttarAdhyayana- sUtram 960 llroll lall ller Ill NOM ||sil ||Gll vyAkhyA - 'nivvANaMti' iti zabdaH svarUpaparAmarzako yatrApi nAsti tatrApyadhyAhAryaH / tato nirvANamiti, abAdhamiti, siddhiriti, kezigautalokAgramiti yaducyate iti zeSaH / evaH pUrtI, caH samuJcaye, kSemaM zivamanAbAdhamiti prAgvat yaJcaranti gacchanti maharSayaH / / mIyanAma trayoviMzataM ThANaM sAsayaMvAsaM, loaggaMmi durAruhaM / jaM saMpattA na soaMti, bhavohaMtakarA muNI / / 84 / / || madhyayanam vyAkhyA- tatsthAnamuktamiti gamyaM, kIdRzam ? ityAha- 'sAsaryavAsaMti'bindorlopezAzvatAvAsaM nityAvasthitikaM / prasaGgAttanmA-hAtmyamAha* jamityAdi-yatsamprAptAna zocanti, bhavaugho-nArakAdibhavapravAhastasyAntakarA bhavaudhAntakarAmunaya iti sUtraSaTkArthaH / / 79-84 / / sAhu goama ! paNNA te, chino me saMsao imo / namo te saMsayAtIta savvasuttamahodadhI! / / 85 / / vyAkhyA - ihottarArdhena upabRMhaNAgarbhA stutimAha / / punastadvaktavyatAmAha' - evaM tu saMsae chinne, kesI ghoraparakkame / abhivaMdittA sirasA, goamaM tu mahAyasaM / / 86 / / vyAkhyA - evamanenaiva krameNa saMzaye chinne iti jAtAvekavacanam / / paMcamahavvayadhammaM, paDivAi bhAvao / purimassa pacchimaMmi, magge tattha suhAvahe / / 87 / / vyAkhyA - 'purimassatti' pUrvasya prakramAjjinasyAbhimate pazcime pazcimajinasambandhini mArge tIrthe tatra prastute zubhAvahe kalyANakAriNi II ||Gl lol ||l Ill Iel I || llel lol ||oll lol mevAha iti harSaprato / ||7|| 161 960 Mel ||sil llol Isl For Personal & Private Use Only
Page #1003
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 uttarAdhyayana sUtram leil llel llol Isil Isll 961 Noll isil ||oll ||7|| Well llsil paJcamahAvratadharma pratipadyate iti sambandhaH iti sUtratrayArthaH / / 85-87 / / nol kezigautaathAdhyayanArthopasaMhAravyAjena mahApuruSasaGgamaphalamAha - mIyanAma kesigoamao NicaM, tammi Asi samAgame / suasIlasamukkariso, mahatthattha viNicchao / / 88 / / Hell trayoviMza madhyayanam vyAkhyA - kezigautamata iti kezigautamAvAzritya nityaM tatra puryAmavasthAnaM yAvat, tasmin samAgame mIlake zrutazIlasamutkarSo // Moll jJAnacaraNaprakarSaH, tathA mahA:-muktisAdhakatvena mahAprayojanA ye arthAH-zikSAvratAdayasteSAM vinizcayo-nirNayo mahArthArthavinizcayaH, ki AsIttacchiSyApekSayeti gamyate / / tathA - tosiA parisA savvA, sammaggaM samuvaTThiyA / saMthuA te pasIaMtu, bhayavaM kesIgoamatti bemi / / 89 / / ___vyAkhyA-toSitA parSatsarvA sanmArga muktipathamanuSThAtumiti gamyate, samupasthitA udyatA, anena parSadaH phalamAha-itthaM tanacaritavarNanadvArA tayoH / I stutimuktvA praNidhAnamAha-saMstutau tau prasIdatAM bhagavantau kezigautamAviti sUtradvayArthaH / / 88-89 / / iti bravImIti pUrvavat / / ||7|| Ill a iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM // 8 zrIuttarAdhyayanasUtravRttautrayoviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 23 / / / / trayoviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 23 / / 961 Mall llel leil lell llol lifoll lel Aslil all Ifoll lal llol Ill Ill sil llsil llsil Ill For Personal & Private Use Only
Page #1004
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 962 II madhyayanam lell llel lel llsil lloll / / atha pravacanamAtRnAma caturviMzamadhyayanam / / pravacanamAtR nAma / / AUM|| uktaM trayoviMzamadhyayanamatha pravacanamAtRsaGgaM caturvizamArabhyate / asya cAyaM sambandhaH, pUrvAdhyayane pareSAM manoviplutiH lA IS kezigautamavadapaneyetyuktaM, tadapanayanaM ca bhASAsamityAtmakena vAgyogena syAdbhASAsamitizca pravacanamAtRNAmantargateti tatsvarUpamihocyate, hA caturviMzaMS ityevaM sambandhasyAsyedamAdisUtram - lal aTThappavayaNamAyAo, samiI guttI taheva ya / paMceva ya samiIo, tao guttio AhiA / / 1 / / Isll vyAkhyA - 'samiitti' samitayaH, 'guttiti' guptayaH, 'Ahiatti' AkhyAtAH kathitAH / / tA eva nAmata Aha - Tell IriA bhAsesaNAdANe, uJcAre samiI ia / maNaguttI vayaguttI, kAyaguttI a aTThamA / / 2 / / || isi vyAkhyA - IraNaM-gamanaM IryA, bhASaNaM-bhASA, eSaNam-annAdigaveSaNameSaNA, AdAna-pAtrAdergrahaNaM, nikSepopalakSaNametat, ujhAreM ucArAdipariSThApanAyAM ca samiti:-samyakpravRttiridaM ca pratyekaM yojyaM, / 'iatti' iti: samAptau, etAvatya eva samitaya ityarthaH / tathA manaso ko guptiH zubhe pravRttiH azubhe nigraho manoguptiH, evamagre'pi / / nigamanamAha - ||sl ||7 // eAo aTTha samiIo, samAseNa viAhiA / duvAlasaMgaM jiNakkhAyaM, mAyaM jattha u pavayaNaM / / 3 / / vyAkhyA - etA aSTa samitayaH, samiti-samyag jinavacanAnusAritayA itayaH-AtmanazceSTAH samitaya ityanvarthena guptInAmapi ll lell Isll Del lish el || ||Gl Iel lil Jell Isl For Personal Private Use Only
Page #1005
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 963 PEOP samitizabdavAcyatvamastItyevamupanyAsaH / yattu bhedenopAdAnaM tatsamitInAM pravRttirUpatvena guptInAM tu pravRttinivRttirUpatvena kathaJcidbheda iti khyApanArtham / dvAdazAGgaM jinAkhyAtaM 'mAyaMti' uttaratuzabdasyaivakArArthasyeha yogAnmAtameva yatra yAsu pravacanaM / tathA hi-sarvA apyetAzcAritrarUpAzcAritraM ca jJAnadarzanAvinAbhAvi, na caitattrayAtiriktamanyadarthato dvAdazAGgamastItyetAsu pravacanaM mAtamityucyate / iti sUtratrayArthaH, zeSaM sugamatvAnna vyAkhyAtamevamagre'pi jJeyam / / 1-2-3 / / tatreryAsamiti svarUpamAha - AlaMbaNeNa kAleNa, maggeNa jayaNAi a / caukAraNaparisuddhaM, saMjaye iriaM rie || 4 || vyAkhyA - Alambanena kAlena mArgeNa yatanayA ca, ebhizcatubhiH kAraNaiH parizuddhAM saMyata IryAM gatiM rIyeta kuryAt / / AlambanAdInyeva vyAkhyAti - vaataa loo ttaitt tattha AlaMbaNaM nANaM, daMsaNaM caraNaM tahA / kAle a divase vRtte, magge uppahavajjie / / 5 / / vyAkhyA - tatra teSu - AlambanAdiSu madhye yadAlambya gamanamanujJAyate tadAlambanaM jJAnAdi / tatra jJAnaM sUtrArthobhayarUpa AgamaH, darzanaM samyaktvaM caraNaM cAritraM tathAzabdo dvitryAdisaMyogabhaGgakasUcakastataH pratyekaM jJAnAdInyAzritya dvikAdisaMyogena yA gamanamanujJAtaM, jJAnAdyAlambanaM vinA tu tatrAnujJAtam / kAlazca prastAvAdIryAviSayo divasa ukto jinaiH, rAtrau hi cakSurviSayatAbhAvAtpuSTAlambanaM vinA gamanaM nAnujJAtam / mArga // // iha sAmAnyena panthAH, sa cotpathena unmArgeNa varjita utpathavarjita ukta iti yogaH, utpathe hi vrajata AtmavirAdhanAdayo doSAH / atha // 7 // yatanAmAha - For Personal & Private Use Only pravacanamAtR nAma caturviMza - ||7|| madhyayanam 11011 // 7 // 963 www.jainlibrary.org
Page #1006
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isil foll liel uttarAdhyayana sUtram 964 lell llll Isill ||sll llel llel lol davvao khettao ceva, kAlao bhAvao tahA / jayaNA caubvihA vuttA, taM me kittayao suNa / / 6 / / Is pravacanamAtR nAma vyAkhyA - 'taM metti' tAM yatanAM me mama kIrtayataH zRNu he ziSya ! / / ||Gl caturviMza all davvao cakkhusA pehe, jugamittaM tu khettao / kAlao jAva rIejA, uvautte a bhAvao / / 7 / / isll madhyayanam vyAkhyA - 'dravyato' dravyamAzrityeyaM yatanA, yaJcakSuSA prekSeta jIvAdidravyaM, yugamAtraM ca prastAvAtkSetraM prekSeta iti yoga iyaM kSetrato yatanA, kAlato yatanA yAvantaM kAlaM rIyeta gacchettAvatkAlamAneti zeSaH / upayuktazca sAvadhAno yadrIyeta iyaM bhAvato yatanA / / upayuktAmeva spaSTayati iMdiatthe vivajjittA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakkAre, saMjae iriaM rie / / 8 / / ... vyAkhyA - indriyArthAn zabdAdIn vivartya svAdhyAyaM caiva paJcadhA vAcanAdipaJcabhedaM vivarNya tasyApi gatyupayogaghAtitvAt, tasyAmIryAyAmeva 6 mUrtistanurAyApriyamANA yasyAsau tanmUrtiH, tAmeva puraskaroti upayuktatayA prAdhAnyenAGkIkuruta iti tatpuraskAraH / anena | kAyamanasostadekAnamuktaM, saMyata IryAM rIyeteti sUtrapaJcakArthaH / / 4-8 / / bhASAsamitimAha - kohe mANe amAyAe, lobhe a uvauttayA / hAse bhayamoharie, vikahAsu taheva ya / / 9 / / vyAkhyA - krodhe mAne mAyAyAM lobhe copayuktatA ekAgratA, hAsye bhayamaukhaye vikathAsu tathaiva copayuktatA / / ||61 || Nor ||oll lol foll 964 fall llen Moli INoil min Education International For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #1007
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 965 PEPPE // pravacanamAtR eAI aTTha ThANAI, parivajjittu saMjaye / asAvajja miaM kAle, bhAsaM bhAsijja paNNavaM / / 10 / / nAma vyAkhyA - krodhAdyupayuktatAyAM hi prAyaH zubhA bhASA na sambhavatIti etAni anantaroktAni krodhAdinyaSTasthAnAni parivarjya saMyataH, asAvadyAM // nirdoSAM, mitAM parimitAM, kAle prastAve iti sUtradvayArthaH / / 9-10 / / eSaNAsamitimAha - // 6 // caturviMza madhyayanam gavesaNAe gahaNe a, paribhogesaNA ya jA / AhArovahisejjAe, ee tiNNi visohae / / 11 / / vyAkhyA - gaveSaNAyAm anveSaNAyAM grahaNe svIkAre ubhayatra eSaNeti sambadhyate, tato gaveSaNAyAmeSaNA, grahaNe ca eSaNA, paribhogeSaNA ca yA, 'AhArovahisejjAetti' vacanavyatyAyAdAhAropadhizayyAsu 'eetti' liGgavyatyayAdetAstisra eSaNA vizodhayet nirdoSAH kuryAt / / kathaM vizodhayet ? ityAha - uggamupAyaNaM paDhame, bIe sohijja esaNaM / paribhogaMmi caukkaM, visohijja jayaM jaI / / 12 / / vyAkhyA- 'uggamuppAyaNaMti' udgamotpAdanAdoSAn 'paDhametti' prathamAyAM gaveSaNAyAM zodhayediti yogaH / tatrodgamadoSA-AdhAkarmAdayaH SoDaza, utpAdanAdoSA api dhAtryAdayastAvanta eveti / 'bIetti' dvitIyAyAM grahaNaiSaNAyAM zodhayet, 'esaNaMti' eSaNAdoSAn zaGkitAdIn daza, || paribhogaMmitti' paribhogaiSaNAyAM catuSkaM 'saMyojanA' 'pramANA GgAra dhUmakAraNarUpaM", aGgAradhUmayormohanIyAntargatatvenaikatayA vivakSitatvAt, vizodhayet // jayaMti ' yatamAno yatiH / punaH kriyAbhidhAnamatizayasUcakamiti sUtradvayArthaH / / 11-12 / / AdAnanikSepasamitimAha // 6 // For Personal & Private Use Only TTTTTTT 965
Page #1008
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- l sUtram lel 966 llell lisil Ill llell llol // 7 // ||ell ohovahovaggahiaM, bhaMDagaM duvihaM muNI / giNhaMto nikkhivaMto a, pauMjijja imaM vihiM / / 13 / / Isl pravacanamAtR16ll nAma vyAkhyA - 'ohovahovaggahiaMti' ihopadhizabdo madhyanirdiSTo DamarukamaNinyAyenobhayatrApi sambadhyate, tata oghopadhiM aupagrahikopadhiM ca, 16 caturviMzabhANDakamupakaraNaM yathAkramaM rajoharaNAdi daNDakAdi ca, dvividhaM uktabhedato vibhedaM, muniH gRhNannikSipaMzca prayuJjIta imaM vakSyamANaM vidhim / / All madhyayanam tamevAha - cakkhusA paDilehittA, pamajija jayaM jaI / Aie nikkhiveja vA, duhaovi samie sayA / / 14 / / ||sll vyAkhyA - cakSuSA pratyupekSyA'valokya pramArjayet rajoharaNAdinA yatamAno yatiH, tadanu AdadIta nikSipedvA 'duhaovitti' dvAvapi in prakramAdaudhikopagrahikopadhI, samita upayuktaH sadeti sUtradvayArthaH / / 13-14 / / pariSThApanAsamitimAha - uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANaM jalliaM / AhAraM uvahiM deha, anaM vAvi tahAvihaM / / 15 / / vyAkhyA - uccAraM purISaM, prazravaNaM mUtraM khelaM mukhazleSmANaM, siGghANaM nAsikAzleSmANaM, 'jalliaMti' jallaM malaM AhAramupadhiM dehaM anyadvA / MS kAraNagRhItaM gomayAdi, apiH pUrtI, tathAvidhaM pariSThApanArha sthaNDile vyutsRjedityuttareNa yoga: / / sthaNDilaM ca dazavizeSaNapadaviziSTamiti // tadgatAkhilabhaGgopalakSaNArthamAdyavizeSaNapadasthazabdadvayasya bhaGgakaracanAmAha - 966 loll Isll oll lel || llel all IIsl llol NSI Isil lisil For Personal & Private Use Only
Page #1009
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 967 lol // 6 // // 6 // // 6 // aNAvAyamasaMloe, aNAvAe ceva hoi saMloe / AvAyamasaMloe, AvAe ceva saMloe / / 16 / / // 6 // vyAkhyA - na vidyate ApAtaH - svaparobhayapakSasamIpAgamanarUpo yatra tadanApAtaM sthaNDilamiti gamyaM, 'asaMloetti' nAsti saMloko dUrasyApi // 6 // // svapakSAderAloko yatra tattathetyeko bhaGgaH / / 1 / / anApAtaM caiva bhavati saMlokaM, yatrApAto nAsti saMlokazcAstIti dvitIyo bhaGgaH / / 2 / / ApAtamasaMlokaM yatrApAto'sti na tu saMloka iti tRtIyaH / / 3 / / ApAtaM caiva saMlokaM, yatrobhayamapi syAditi turyaH / / 4 / / ihApAtaM saMlokaM ceti sthaNDilavizeSaNaM matvarthIye aci siddham / / dazavizeSaNapadajJApanArthamucArAdi yAdRze sthaNDile vyutsRjettadAha - 'aNAvAyamasaMloe `parassa'NuvaghAie / same ajhusire Avi, 'acirakAlakayaMmi a / / 17 / / vicchiNNe "dUramogADhe, 'nAsanne 'bilavajjie "tasapANabIarahie, uccArAINi vosire / / 18 / / vyAkhyA - anApAte asaMloke, kasya ? ityAha- parasya svaparapakSAdeH 1 tathA anupaghAtake, saMyamAtmapravacanopaghAtarahite, 2 same, nimnonnatatvahIne, 3 azuSire, tRNaparNAdyanAkIrNe, 4 acirakAlakRte, dAhAdinA svalpakAlakRte, cirakRte hi punaH sammUrcchantyeva pRthivyAdayaH, 5 'vicchiNNetti' vistIrNe, jaghanyato'pi hastamAtre, 6 dUramavagADhe jaghanyato'pyadhastAccaturaGgulamacittIbhUte, 7 nAsanne grAmArAmAderdUrasthe, 8 'bilavajjite,' mUSakAdibilarahite, 9 trasaprANA dvIndriyAdyAH, bIjAni zAlyAdIni sakalaikendriyopalakSaNametattaiH rahite trasaprANabIjarahite, 10 eSAM ca padAnAmekadvikatrikAdisaMyogaizcaturviMzaM sahasraM (1024) bhaGgAH syuH / tatrAntyo dazapadaniSpanno bhaGgako mukhyavRtyA zuddha itIdRze For Personal & Private Use Only EZZERA pravacanamAtR nAma caturviMza madhyayanam 967
Page #1010
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 968 sthaNDile uccArAdIni vyutsRjet pariSThApayet / punarucArAdi kathanaM vismaraNazIlAnugrahArthamiti sUtracatuSkArthaH / / 15-18 / / athoktArthopasaMhArapUrva pravacanamAta6 vakSyamANArthasambandhArthamAha - nAma eAo paMca samiIo, samAseNa viAhiA / itto ya tao guttIo, vocchAmi aNupuvvaso / / 19 / / caturviMza madhyayanam vyAkhyA - 'viAhiatti' vyAkhyAtAH 'itto atti' itazca 'taotti' tisraH 'aNupuvvasotti' AnupUrvyati sUtrArthaH / / tatrAdyAmAha - 'saJcA taheva mosA' ya, saJcamosA taheva ya / cautthI asaJcamosA a, maNaguttIo caubvihA / / 20 / / vyAkhyA - satpadArthacintanarUpo manoyogaH satyaH, tadviSayA manoguptirapyupacArAt satyA / evamanyA api / / asyA eva svarUpaM / MSL nirUpayannupadeSTumAha - saMraMbhasamAraMbhe AraMbhe ya taheva ya / maNaM pavattamANaM tu, niattija jayaM jaI / / 21 / / vyAkhyA - saMrambhaH saGkalpaH, sa ca mAnasastathA'haM dhyAsyAmi yathA'sau mariSyatItyevaMvidhaH, samArambha:-parapIDAkarocATanAdinimittaM dhyAnaM, I is anayo: samAhArastasmin / Arambhe paramAraNakSamAzubhadhyAnarUpe ca: samuJcaye, tathaiva tenaivAgamoktaprakAreNa manaH pravarttamAnaM, tuH vizeSaNe, nivartayet / yatamAno yatiH / vizeSazcArya-zubhasaGkalpeSu manaH pravarttayediti / / vAgguptimAha - 968 liall lil in Education For Personal Private Use Only
Page #1011
--------------------------------------------------------------------------
________________ NEN ||sil cil uttarAdhyayana sUtram 969 sill lish Mell Isll sil saJcA taheva mosA ya, saJcAmosA taheva ya / cautthI asaJcamosA u, vayaguttI cauvvIhA / / 22 / / || pravacanamAtR nAma vyAkhyA - satyA yathAsthitArthapratipAdikA, asatyA tadviparItA, satyAmRSA govRSabhasaGgre gAva evaitA ityAdikA, asatyAmRSA svAdhyAyaM 5 ||oll caturviMzaMon vidhehItyAdikA / / madhyayanam saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya taheva ya / vayaM pavattamANaM tu, niatija jayaM jaI / / 23 / / vyAkhyA - vAcikaH saMrambhaH paravyApAdanakSamamantrAdiparAvarttanAsaGkalpasUcako dhvanirevopacArAtsaGkalpazabdavAcyaH san, samArambhaH " parapIDAkaramantrAdiparAvarttanaM, ArambhaH paramAraNakAraNamantrAdijapanamiti / / kAyaguptimAha - ThANe nisIaNe ceva, taheva ya tuaTTaNe / ullaMghaNapallaMghaNe, iMdiANaM ca juMjaNe / / 24 / / || vyAkhyA - sthAne UrdhvasthAne niSIdane upavezane caiva pUrtI, tathaiva ca tvagvarttane zayane ullaGghane tAdRzahetorgataderutkramaNe pralaGghane sAtatyena | gamane, ubhayatra sUtratvAdvibhaktilopaH, indriyANAM ca 'jaNetti yojane zabdAdiSu vyApAraNe, sarvatrApi vartamAna iti zeSaH / / saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya taheva ya / kAyaM pavattamANaM tu, niatija jayaM jaI / / 25 / / vyAkhyA - saMrambho'bhighAtAya dRSTimuSTyAdisaMsthAnameva saGkalpasUcakamupacArAtsaGkalpazabdavAcyaM sat samArambhaH-paritApakaro | llell Isll llel llol || llol lall lol Islil 969 |al Iel For Personal & Private Use Only
Page #1012
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16ll llel uttarAdhyayana sUtram 970 llel llel ||Gl on muSTyAdyabhighAtaH, ArambhaH prANivadhAtmakasteSu pravarttamAnaM kAyaM nivartayediti sUtraSaTkArthaH / / 19-25 / / atha samitigupyomitho kA pravacanamAtRvizeSamAha - nAma eAo paMca samiIo, caraNassa ya pavattaNe / guttI niattaNe vuttA, asubhatthesu savvaso / / 26 / / caturviMza||7| 161 madhyayanam ___vyAkhyA - etAH paJca samitayazcaraNaM-cAritraM saceSTetyarthaH tasya pravarttane prAcya cazabdasya evArthasyeha yogAtpravartana eva uktA iti yogaH, kA II saceSTAsu pravRttAveva samitayo vyApriyanta iti bhAvaH / 'guttitti' guptayo nivarttanepyuktAH, 'asubhatthesutti' azubhamanoyogAdibhyaH 'savvasotti' Moll sarvebhyaH, apizabdAcaraNapravarttanepIti sUtrArthaH / / 26 / / adhyayanArthamupasaMharanetadAcaraNe phalamAha - esA pavayaNamAyA, je sammaM Ayare muNI / se khippaM savvasaMsArA, vippamubai paMDietti bemi / / 27 / / lol vyAkhyA - 'Ayaretti' Acaret seveteti sUtrArthaH / / 27 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / Mel zrIuttarAdhyayanasUtravRttau caturviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 24 / / / / iti caturviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 16 Illl Gl ||el lel || ||Gll |lol Moll ||oll llol lel 970 lA For Personal & Private Use Only
Page #1013
--------------------------------------------------------------------------
________________ IN uttarAdhyayana sUtram yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanam 971 Mal / / atha yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanam / / / / AUM|| uktaM caturvizamadhyayanamatha yajJIyAkhyaM paJcaviMzamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane pravacanamAtara uktAstAzca brahmaguNasthitasyaiva tattvato bhavantIti jayaghoSavijayaghoSacaritavarNanadvArA brahmaguNA ihocyante, iti sambandhasyAsya prastAvanArthaM Jell jayaghoSakathAlezo likhyate / tathAhi - vArANasyAmabhUtAM dvau, dvijo yugmajasodarau / kAzyapau jayaghoSAkhya-vijayaghoSasajJako / / 1 / / lal jayaghoSo'nyadA snAtuM, gato gaGgAM vyalokata / sarpamekaM mukhopAtta-raTanmaNDUkabhakSakam / / 2 / / ||sl Isoll gRhItvA sa bhujaGgo'pi, kSaNAtkurarapakSiNA / utkSipyAdhikSiti kSiptaH, prArebhe bhakSituM drutam / / 3 / / lol tena sandaMzadezIya-troTinoTitavigraham / bhakSyamANo'pyahi kaM, raTantaM taM jaghAsa saH / / 4 / / taM ca prekSya mithogrAsaM, jayaghoSo vyacintayat / aho ! bhavasya kApyeSA, sthitirasthitasusthatA / / 5 / / yo hi yasmai prabhavati, 'grasate taM sa mInavat / na tu gopAyati svIya-zaktiM ko'pi na dInavat / / 6 / / kRtAntastu mahAzakti-riti sa grasate'khilam / tadasAre'tra saMsAre, kA nAmAsthA manISiNAm ? / / 7 / / kiJceha dharmaevaikaH, sarvopadravanAzakaH / zrayAmi tattamevAhaM, kAmitArthasuradrumam / / 8 / / 1. sa taM prasati mInavat / iti 'ya' pustake / / 2. riti sarva grasatyaho |iti 'dha' pustake / / leel 16l JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #1014
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||ol IIoll Gl uttarAdhyayana- sUtram 972 yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanama Ifoll llel foll lel ||ll Isl || iti cetasi sampradhArya gaGgA-paratIraM sa gato dadarza sAdhUn / jinadharmamavetya tadgirA ca, vratamAdAya tato bhuvi vyahArSIt / / 9 / / iti tatkathAlezaH / taccheSaM tu sUtrasiddhamiti samprati sUtraM vyAkhyAyate, tachedam - mAhaNakulasaMbhUo, Asi vippo mahAyaso / jAyAI jamajaNNaMsi, jayaghosetti nAmao / / 1 / / vyAkhyA - brAhmaNakulasambhUto'pi jananIjAteranyathAtve brAhmaNo na syAdata Aha-vipra iti, 'jAyAitti' yAyajIti-muhuryajJaM karotIti 6 yAyAjI, kva ? ityAha-yamA:-paJca mahAvratAni tAnyeva bhAvapUjArUpatvAdyajJo yamayajJastasmin / / iMdiaggAmaniggAhI, maggagAmI mahAmuNI / gAmANugAma, rIaMto, patto vANArasIM purIM / / 2 / / vyAkhyA - indriyagrAmanigrAhI, ata eva mArgagAmI muktipathayAyI / / vANArasIe bahiA, ujjANaMmi maNorame / phAsue sijjasaMthAre, tattha vAsamuvAgae / / 3 / / vyAkhyA - 'bahiatti' bahirbhAge, iti sUtratrayAvayavArthaH, zeSa vyaktamevamagre'pi jJeyam / / 1-2-3 / / tadA ca tasyAM puri yadvarttate yaJca yatiH | kurute tadAha - aha teNeva kAleNaM, purIe tattha mAhaNe / nAmeNa vijayaghose, jaNNaM jayai veavI / / 4 / / vyAkhyA - 'teNeva kAleNaMti' tasminneva kAle / / lol Ial III lei llol || 972 ||Gl || lall in Educationa l For Personal & Private Use Only
Page #1015
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 973 STATTOODD aha se tattha aNagAre, mAsakkhamaNapAraNe / vijayaghosassa jaNNaMmi, bhikkhamaTThA uvaTThie / / 5 / vyAkhyA- 'bhikkhamaTTatti' mo'lAkSaNikastato bhikSArthamiti sUtradvayArtha: / / 4-5 / / tatra ca yadasau yAjakazcakre tadAhaaMhiM taM jAyago paDisehae / na hu dAhAmu te bhikkhaM, bhikkhU jAyAhi annao / / 6 / / vyAkhyA - samupasthitaM bhikSArthamAgataM santaM taM saMyataM 'tahiM' tatra yAjako yajvA'jAtapratyabhijJo vijayaghoSa eva pratiSedhati 'na hutti' naiva dAsyAmi te tubhyaM bhikSAM he bhikSo ! 'jAyAhiti' yAcasva anyato anyasmAt / / kutaH ? ityAha - aveavi vippA, jaNNaTThA ya je diA / joisaMgaviU je a, je a dhammANa pAragA / / 7 / / vyAkhyA - ye ca vedavido viprA jAtito yajJArthAzca yajJaprayojanA ye tatraiva vyApriyante, dvijAH saMskArApekSayA dvitIyajanmAnaH jyotiSaM cajyotiHzAstraM, aGgAni ca zikSAdIni vidanti ye te jyotiSAGgavidaH ihAGgatve'pi jyotiSaH pRthak grahaNaM prAdhAnyakhyApakaM / ye ca dharmANAM dharmazAstrANAM pAragAH / azeSavidyAsthAnopalakSaNamidam / / je samatthA samuddhatuM paramappANameva ya / tesiM annamiNaM deyaM, bho bhikkhU savvakAmiaM / / 8 / / vyAkhyA - ye samarthAH samuddhartuM bhavAbdheriti gamyaM, 'savvakAmiaMti' sarvANi kAmyAni abhilaSaNIyavastUni yatra tatkAmyaM, SaTrasopetamityarthaH / / evaM tenokto muniH kIdRg jAtaH, kiJcakAretyAha - For Personal & Private Use Only vaataavaa le taaloo yazIyanAma paJcaviMza madhyayanam 973
Page #1016
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 uttarAdhyayana sUtram 974 Ioll lel lil |Isll lll || Ill lol Mail ||sil isil so tattha evaM paDisiddho, jAyageNa mahAmuNI / navi ruTTho navi tuTTho, uttimaTThagavesao / / 9 / / nol yazIyanAma vyAkhyA - saH jayaghoSayati: tatra yajJapATake evaM pratiSiddho yAjakena vijayaghoSeNa nApi ruSTo nApi tuSTaH, kintu samatayaiva sthitaH / kim ? paJcaviMza lall IMI ityAha - yata uttamArtho-mokSastadgaveSako mokSArthItyarthaH - madhyayanama ___ nannaTuM pANaheuM vA, navi nivvAhaNAya vA / tesiM vimokkhaNaTThAe, imaM vayaNamabbavI / / 10 / / vyAkhyA - na naiva annArthaM pAnahetuM vA, nApi nirvAhaNAya vA vastrAdinA yApanArthaM vA Atmana iti gamyaM / kimarthaM tarhi ? ityAha - teSAM // in yAjJikAnAM vimokSaNArthaM idaM vacanamabravIt / / kiM tat ? ityAha - navi jANasi veamuhaM, navi jaNNANa jaM muhaM / nakkhattANa muhaM jaM ca, jaM ca dhammANa vA muhaM / / 11 / / vyAkhyA - nApi naiva jAnAsi vedAnAM mukhamiva mukhaM vedamukhaM, yadvedeSu pradhAnaM, nApi naiva yajJAnAM yad mukhamupAyaH / nakSatrANAM mukhaM pradhAnaM yaza, in yaJca dharmANAM vA mukhamupAyaH / anena tasya vedayajJajyotirddhanibhijJatvamuktam / / atha pAtrAvijJatvamAha - je samatthA samuddhatuM, paramappANameva ya / na te tumaM viANAsi, aha jANAsi to bhaNa / / 12 / / vyAkhyA - spaSTametat / / evaM muninoktaH sa kiJcakAretyAha - 974 || llell III Illl lifoll |ll Ioll Isl ol Wel llell 18 Jell Isil Iroll 161 Ifoll Iel Well Joil Isil Wala in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1017
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 975 lal tassakkhevapamukkhaM ca, acayaMto tahiM dio / sapariso paMjalI houM, pucchaI taM mahAmuNiM / / 13 / / vyAkhyA - tasya yaterAkSepasya praznasya pramokSaH prativacanaM, caH pUraNe, dAtumiti zeSaH 'acayaMtotti' azaknuvan tasmin yajJe dvijaH saparSat sabhAnvitaH prAJjalirbhUtvA pRcchati taM mahAmunim / / kim ? ityAha - veNaM ca muhaM bUhi, bUhi jaNNANa jaM muhaM / nakkhattANa muhaM bUhi, bUhi dhammANa vA muhaM / / 14 / / je samatthA samuddhatuM paramappANameva ya / evaM me saMsayaM savvaM, sAhU kahasu pucchio / / 15 / / vyAkhyA - (spaSTe navaram) 'saMsayaMti' saMzayaviSayaM vedamukhAdIti sUtradazakArthaH / / 6-15 / / munirAha - aggihottamuhA veA, jaNNaTThI veasAM muhaM / nakkhattANa muhaM caMdo, dhammANaM kAsavo muhaM / / 16 / / vyAkhyA - agnihotraM-agnikArikA, sA ceha "karmendhanaM samAzritya, dRDhA sadbhAvanAhutiH / dharmadhyAnAgninA kAryA, dIkSitenAgnikArikA / / 1 / / " ityAdirUpA gRhyate, tadeva mukhaM pradhAnaM yeSAM te agnihotramukhA vedAH, vedAnAM hi dana iva navanItamAraNyakaM pradhAnaM, tatra ca "satyaM tapazca santoSa:, kSamA cAritramArjavam / zraddhA dhRtirahiMsA ca saMvarazca tathAparaH / / " iti dazaprakAra eva dharmaH proce / tadanusAri coktarUpamevAgrihotramiti / tathA yajJo bhAvayajJaH saMyamarUpastadarthI vedasAM yAgAnAM mukhamupAyaH, yajJA hi satyeva yajJArthini pravarttante / nakSatrANAM For Personal & Private Use Only ZTTTTTT yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanam 975
Page #1018
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 MAAN foll sill 16ll NEN samathayitumAha ||el llell Isl sil uttarAdhyayana- mukhaM pradhAnaM candraH / dharmANAM kAzyapo yugAdidevo mukhamupAyastasyaiva prathamatastatprarUpakatvAt / / kAzyapasyaiva mAhAtmyaprakAzanena dharmamukhatvaM // yazIyanAma sUtram ilesh paJcaviMza976 ||sl madhyayanam jahA caMdaM gahAIA, ciTuMti paMjalIuDA / vaMdamANA namasaMtA, uttamaM maNahAriNo / / 17 / / o vyAkhyA - yathA candra grahAdikA: 'paMjaliuDatti' kRtaprAJjalayaH vandamAnAH stuvanto namasyanto namaskurvantaH uttama pradhAnaM yathA syAt tathA kA 6 manohAriNo ativinItatayA cittAkSepakAriNastiSThantIti sambandhaH, tathaiva vRSabhamapi bhagavantaM devendramukhyA ityupaskAraH / / anena // MI praznacatuSkottaramuktaM, paJcamapraznamadhikRtyAha - Ill ||all ||oll ajANagA jaNNavAI, vijAmAhaNasaMpayA / gUDhA sajjhAyatavasA, bhAsachannA iva'ggiNo / / 18 / / lol ||sl ____vyAkhyA - 'ajANagatti' ajJAH ke te ? yajJavAdino ye tava pAtratvenAbhimatA:, kAsAmajJAH ? ityAha - 'vijAmAhaNasaMpayatti' vidyAbrAhmaNasampadAM, tatra vidyA-AraNyakabrahmANDapurANAdidharmazAstrarUpAstA eva brAhmaNasampado vidyAbrAhmaNasampadaH / tAtvikabrAhmaNAnAM hi niSkiJcanatayA vidyA eva sampadaH syuH tadvijJatve ca kathamamI bRhadAraNyakAdiproktaM dazavidhadharmaM vidanto'pi yajJameva kuryuriti ? tathA gUDhA l li bahiH saMvaravantaH, kena hetunA ? 'svAdhyAyatapasA' vedAdhyayanopavAsAdinA / ata eva 'bhAsachanA ivaggiNotti' bhasmacchannA agnaya iva / yathA ll hi te bahirupazamabhAja ivAbhAnti, antaH punarjAjvalyamAnA eva / evametepyantaHkaSAyavattayA jvalitA eva syurevaM ca bhavadabhimatabrAhmaNAnAM ll ||sil ic svaparoddharaNakSamatvaM durApAstamevetyarthaH / / kastarhi bhavanmate brAhmaNo ya: pAtramityAha - 976 lal Mel Ifoll Iell Isl Isl llell le.ll in Education International Hell For Personal & Private Use Only
Page #1019
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 977 lel Mooli 16 Mel jo loe baMbhaNo vutto, aggI vA mahio jahA / sayA kusalasaMdiTuM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 19 / / yazIyanAma paJcaviMzavyAkhyA - yo loke brAhmaNa uktaH kuzalairiti gamyate, 'aggI vA mahio jahatti' vA pUraNe, yathetibhinnakramastato madhyayanam In yathAgniryattadonityAbhisambandhAt tathA mahita:-pUjitaH san, sadA kuzalai:-tattvajJaiH sandiSTa-kathitaM kuzalasandiSTaM taM vayaM brUmo brAhmaNam / / ita kA uttarasUtraiH kuzalasandiSTabrAhmaNasvarUpamAha - jo na sajjai AgaMtuM, pavvayaMto na soai / ramae ajjavayaNaMmi, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 20 / / vyAkhyA - yo na sajati nAbhiSvaGgaM karoti AgantuM prAptuM svajanAdisthAnamiti gamyate, Agatya ca pravrajan tata eva sthAnAntaraM gacchanna // zocati, yathAhaM kathamenaM vinA sthAsyAmIti ? ata eva ramate Aryavacane tIrthakRdvacasi / / jAyarUvaM jahAmaDhe, niddhatamalapAvagaM / rAgaddosabhayAiaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 21 / / isil vyAkhyA - jAtarUpaM svarNaM yathA AmRSTaM teja:prakarSArthaM manaHzilAdinA parAmRSTaM, anenA'sya bAhyo guNa uktaH / 'niddhaMtamalapAvagaMti' | prAkRtatvAt pAvakena-agninA nitiM-dagdhaM malaM-kiTTa yasya tatpAvakanitimalaM, anena cAntarastato jAtarUpavadvAhyAntaraguNAnvitaH / ata: ML eva rAgadveSabhayAtItazca yastaM vayaM brUmo brAhmaNam / / 977 ilsil 6l 16ll 16ll lish WON lesil Hell ||7|| sil Isl 116ll ||7|| For Personal & Private Use Only
Page #1020
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 978 tase pANe viANittA, saMgaheNa ya thAvare / jo na hiMsai tiviheNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 22 / / 6 yazIyanAma paJcaviMzavyAkhyA - trasaprANino vijJAya saGgraheNa sakSepeNa cazabdAdvistareNa ca tathA sthAvarAn yo na hinasti trividhena yogeneti gamyate / / madhyayanam kohA vA jai vA hAsA, lohA vA jai vA bhayA / musaM na vayaI jo u, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 23 / / cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jai vA bahuM / na giNhai adattaM jo, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 24 / / ||7| vyAkhyA - (spaSTe navaram) 'cittavat' dvipadAdi, 'acittaM' suvarNAdi / / |lol divvamANusatericchaM, jo na sevai mehuNaM / maNasA kAya vakkeNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 25 / / jahA pAmaM jale jAyaM, novalippai vAriNA / evaM alittaM kAmehi, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 26 / / vyAkhyA - yathA padma jale jAtaM nopalipyate vAriNA, evaM padmavadalipta: kAmaistajAto'pi yastaM vayaM brUmo brAhmaNam / / itthaM mUlaguNaistamuktvA / kA uttaraguNaistamAha - Ma1. tavassiya kisa dantaM avayiya maMsa soNiyaM / mukhayaM patta nibvANaM taM vayaM bUma mAhaNaM / / eSA gAthA keSuzit pustakeSu adhikA dRzyate / llroll Nol 978 llol For Personal Private Use Only
Page #1021
--------------------------------------------------------------------------
________________ lles llll ||sil Ifol lell uttarAdhyayana sUtram 979 Mail Isl im li alolu muhAjIvI, aNagAraM akiMcaNaM / asaMsattaM gihatthesu, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 27 / / nol yazIyanAma paJcaviMzavyAkhyA - alolupaM AhArAdAvalampaTaM 'muhAjIvitti' mudhAjIvinaM ajJAtoJchavRtti, na tu bheSajamantrAdyupadezakRtAjIvikaM / asaMsaktamasambaddhaM madhyayanam 8 gRhasthaiH pUrvasaMstutapazcAtsaMstutaiH / / jahittA pUvasaMjogaM, nAtisaMge a baMdhave / jo na sajai eesu, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 28 / / vyAkhyA - hitvA tyaktvA pUrvasaMyoga mAtrAdisambandha, jJAtisaGgAn svastrAdisambandhAna, casya bhinnakramatvAdvAndhavAMzca yo na sajati na . // bhUyo rajyate eteSu / / atha vedAdhyayanaM yajanaM ca trAyakamiti tadyogAdeva brAhmaNo na tu tvadukta ityAzaGkyAha - III pasubaMdhA savvaveA, jaTuM ca pAvakammuNA / na taM tAyaMti dussIlaM, kammANi balavaMti hi / / 29 / / SI vyAkhyA - pazUnAM bandho-vinAzAya niyamanaM hetubhiste pazubandhAH sarvavedA RgvedAdayaH, 'jaTuM catti' iSTaM yajanaM, ca: samuccaye, // & pApakarmaNA pApahetupazuvadhAdyanuSThAnena na taM yaSTAraM trAyante duzzIlaM durAcAraM bhavAditi gamyate, yata: karmANi balavanti durgatinayanaM prati samarthAni / 6 iha vedAdhyayane yajane ca jAyante, pazuvadhAdipravartakatayA tayoH karmabalavarddhakatvAditi bhAvaH / tato nAnayoryogAt brAhmaNaH syAtkintu / la pUrvoktaguNayukta eveti tattvam / / anyaJca - ||7|| 979 |sil lish ||ll llol ||7|| ||sil Ilall Illl ilsi fol Ifoll Join Education international For Personal Use Only
Page #1022
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hun uttarAdhyayana sUtram 980 61 al ial l/61 ||sill |oll | Gll Mal navi muMDieNa samaNo, na OMkAreNa baMbhaNo / na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na tAvaso / / 30 / / yazIyanAma vyAkhyA - na naiva, apiH pUrtA, muNDitena zramaNo nirgrantho bhavatIti zeSaH / na 'OMkAreNatti' OM bhUrbhuvaHsvarityAdinA brAhmaNaH, na paJcaviMza| muniraraNyavAsena, kuzo-darbhavizeSastanmayaM cIraM kuzacIraM valkalopalakSaNamidaM tena na tApasaH / / tarhi kathamete bhavanti ? ityAha - madhyayanam |lol samayAe samaNo hoi, baMbhacereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoi, taveNaM hoi tAvaso / / 31 / / Ill vyAkhyA - (spaSTA) tathA / / kammuNA baMbhaNo hoi, kammuNA hoi khattio / vaiso kammuNA hoi, suddo havai kammuNA / / 32 / / vyAkhyA - karmaNA kriyayA brAhmaNo bhavati, yaduktaM - "kSamA dAnaM damo dhyAnaM, satyaM zaucaM dhRtighRNA / jJAnaM vijJAnamAstikya- SI metadbrAhmaNalakSaNam / / 1 / / " tathA karmaNA kSatatrANalakSaNena bhavati kSatriyaH, vaizyaH karmaNA kRSipAzupAlyAdinA bhavati, zUdro bhavati karmaNA // M zocanahetupraiSAdisampAdanarUpeNa / karmanAnAtvAbhAve hi brAhmaNAdivyapadezAnAmabhAva eveti / brAhmaNAvasare ca yaccheSAbhidhAnaM tadvyAptidarzanArtham / / ASI il kimidaM svabuddhyaivocyata ityAha - ee pAukare buddhe jehiM, hoi siNAyao / savvasaMgaviNimukkaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 33 / / ||call vyAkhyA - etAn anantaroktAn ahiMsAdIn arthAn prAdurakArSIt prakaTitavAn buddhaH sarvajJo yairbhavati snAtaka: kevalI, tatazca pratyAsannamuktitayA sarvakarmavinirmuktamiva sarvakarmavinirmuktaM taM snAtakaM vayaM brUmo brAhmaNam / / 1"OM bhUrbhuvaH svastat saviturvareNyaM bhago devasya dhImahi dhiyo yo naH pracodayAt" / / 980 IST 16ll Isll 16ll Iroll lish ||Gll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1023
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram yazIyanAma paJcaviMzamadhyayanam 21 evaM guNasamAuttA, je bhavaMti diuttamA / te samatthA u uddhattuM, paramappANameva ya / / 34 / / vyAkhyA - evaM guNaH ahiMsAdyaH samAyuktA ye bhavanti dvijottamAH te samarthAH, tuH pUraNe / ityekonaviMzati sUtrArthaH / / 16-34 / / 6 ityudIryAvasthito muniH, tatazca - evaM tu saMsaye chinne, vijayaghose a mAhaNe / samudAya tao taM tu, jayaghosaM mahAmuNiM / / 35 / / vyAkhyA - evamuktanItyA, tuH vAkyAntaropanyAse, saMzaye chinne sati vijayaghoSazca pUraNe brAhmaNaH, 'samudAyatti' samAdAya samyak gRhItvA mamAso sodaro bhavati ityupalakSyetyarthaH, tataH saMzayacchedAnantaraM taM, tuH pUraNe, jayaghoSamahAmunim / / kiJcakAretyAha - tuDhe a vijayaghose, iNamudAhu kayaMjalI / mAhaNattaM jahAbhUaM, suTu me uvadaMsi / / 36 / / vyAkhyA - 'iNamudAhutti' idamudAhRtavAn uvAcetyarthaH, 'jahAbhUaMti' yathAbhUtaM yathAsthitam / / tubbhe jaiA jaNNANaM, tubbhe veaviU viU ! / joisaMgaviU tubbhe, tubbhe dhammANa pAragA / / 37 / / vyAkhyA - 'jaiatti' yaSTAraH yUyaM vedavido he vidaH ! he yathAsthitatattvajJAH / / / IIGI foll si liel liel lil lioll aslil 161 IS For Personal Prese Only
Page #1024
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ital uttarAdhyayana sUtram 982 Mell tubbhe samatthA uddhattuM, paramappANa meva ya / tamaNuggahaM kareha'mhaM, bhikkheNaM bhikkhuttamA / / 38 / / yazIyanAma vyAkhyA - 'tamaNuggahaMti' tattasmAt anugrahaM kurutAsmAkaM 'bhikkheNaMti' bhakSyeNa bhikSAgrahaNena he bhikSUttama ! iti sUtracatuSkArthaH / paJcaviMza madhyayanam / / 35-38 / / evaM dvijenokte munirAha - na kajaM maja bhikkheNa, khippaM nikkhamasU diA ! / mA bhamihisi bhayAvatte, ghore saMsArasAgare / / 39 / / vyAkhyA - na kArya mama bhaikSyeNa kintu kSipraM niSkAma pravraja he dvija ! mA bhramI: bhayAni-ihalokabhayAdIni AvartA iva AvartA yasmin ki Msa tathA tasmin ghore saMsArasAgare / / uvaleo hoi bhogesu, abhogI novalippai / bhogI bhamai saMsAre, abhogI vippamuJcai / / 40 / / vyAkhyA - upalepaH karmopacayarUpa bhavati bhogeSu bhujyamAneSviti zeSaH, abhogI nopalipyate karmaNeti zeSaH, tatazca bhogItyAdi spaSTam ki / / bhoginAmupalepamanyeSAM ca tadabhAvaM dRSTAntadvAreNAha - isi ullo sukko ado chUDhA, golayA maTTiAmayA / dovi AvaDiA, kuDDe, jo ullo so'ttha laggai / / 41 / / ___vyAkhyA - ArdraH zuSkazca dvau kSiptau golako mRttikAmayau, dvAvapi Apatitau prAptI kuDye bhitto, ya: ArdraH so 'atthatti' anayormadhye lagati // MO zliSyati / / dArTAntikayojanAmAha - 982 foll foll lifsil llel Join For Personal Private Use Only
Page #1025
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 983 TETEST evaM laggaMti dummehA, je narA kAmalAlasA / virattA u na laggaMti, jahAse sukke gola / / 42 / / vyAkhyA - 'laggaMti' zliSyanti saMsAra iti zeSaH, iti sUtracatuSkArthaH / / 39-42 / / evamukto yatsa cakre tadAha - evaM se vijayaghose, jayaghosassa aMtie / aNagArassa nikkhaMto, dhammaM socA aNuttaraM / / 43 // vyAkhyA - atra evam anena prakAreNa dharmaM zrutveti yojyam / / athAdhyayanArthamupasaMharannanayorniSkramaNaphalamAha - khavittA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / jayaghosavijayaghosA, siddhiM pattA aNuttaraMti bemi / / 44 / / vyAkhyA - spaSTam / / 43-44 / / i zrItapAgacchIyamahopAdhyAya zrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttaupaJcaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 25 / / / / paJcaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 25 / / For Personal & Private Use Only SDDDDDDDDDDED**************DDES // 7 // yazIyanAma // 6 // paJcaviMza // madhyayanam 983 www.jninelibrary.org
Page #1026
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 984 / / atha sAmAcArInAma SaDviMzamadhyayanam / / / / OM / / uktaM paJcaviMzamadhyayanaM atha sAmAcArIsaJjJaM SaDviMzamArabhyate asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane brahmaguNA uktAH te ca yatereva syuH, tena cAvazyaM sAmAcArI samAcaraNIyA, sA cAsminnucyata ityevaM sambandhasyAsyedamAdisUtram - sAmAyArI pavakkhAmi savvadukkhavimokkhaNiM / jaM carittA Na niggaMthA, tiNNA saMsArasAgaraM / / 1 / / vyAkhyA - sAmAcArI sAdhujanakarttavyarUpAM 'jaM carittA Natti' yAM caritvA Asevya 'tiNNatti' tIrNAH, upalakSaNatvAttaranti tariSyanti ceti sUtrAvayavArtha:, zeSaM spaSTamevamagre'pi jJeyam / / 1 / / yathApratijJAtamAha - paDhamA AvassiA nAma 1, biiA ya nisIhiA 2 / ApucchaNA ya taiA 3, cautthI paDipucchaNA 4 / / 2 / / paMcamI chaMdaNA nAmaM 5, icchAkAro a chaTTao 6 / sattamo micchakAro u 7, taha kkAro a 8 aTThamo || 3 || abhUdvANaM navamaM 9, dasamI uvasaMpayA 10 / esA dasaMgA sAhUNaM, sAmAyArI paveiA / / 4 / / vyAkhyA - vratAdArabhya vinA kAraNaM guroravagrahe na stheyamAzAtanAzaGkAtaH, kintu tato nirgantavyaM, na cAvazyaka vinA nirgamanamiti prathamAssvazyakI 1 nirgatya cAvasthAnasthAne naiSedhikI gamanAdiniSedharUpA kAryeti tadanu naiSedhikI 2 tatra ca tiSThatA bhikSATanAdikAryotpattau gurUnApRcchayaiva pravarttitavyamiti tadanantaramA''pracchanA 3 tasyAM ca kRtAyAM guruniyuktenA'pi pravRttikAle punaH praSTavyA eva guravaH iti tatpRSThataH // SSSSSSS For Personal & Private Use Only ! sAmAcArInAma SaDviMza madhyayanam OTEESE 984 www.jninelibrary.org
Page #1027
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 985 TOTTTT pratipracchanA 4 kRtvA ca bhikSATanaM nAtmambhariNA bhAvyaM, kintu zeSamunInAM nimantraNArUpA chandanA kAryeti tadanu chandanA 5 tatrApi icchAkAra eva prayoktavya iti tadanu saH 6 itthaM kriyamANe'pi kathaJcidaticArasambhave mithyAduSkRtaM kAryamiti tadanu mithyAkAram 7 mahati cAparAdhe gurorAlocite guruvacanaM tatheti svIkAryamiti tatpRSThatastathAkAraH / / 8 / / tatheti svIkRtya ca sarvakRtyeSUdyamaH kArya iti tadanu abhyutthAnam / / 9 / / udyamavatA ca jJAnAdyarthaM gaNAntare'pi gatvopasampadgrAhyeti tadanu upasampadukteti sUtratrayArthaH / / 2-3-4 / / enAmeva viSayavibhAgenopadarzayitumAha gamaNe Avassi kujjA, ThANe kujjA NisIhiaM / ApucchaNA sayaM karaNe, parakaraNe paDipucchaNA / / 5 / / vyAkhyA - gamane tathAvidhahetunA bahirnissaraNe, AvazyakeSu avazyakarttavyavyApAreSu bhavA AvazyakI tAM kuryAt / sthAne upAzrayAdau pravizanniti zeSaH kuryAt naiSedhikIM gamanAdiniSedharUpAM / ApracchanA idamahaM kuryAM na vetyAdirUpAM svayam - AtmanaH karaNaM kasyApi kAryasya nirvarttanaM svayaM karaNaM tasminkAryeti zeSaH / tathA parakaraNe anyakAryavidhAne pratipracchanA, guruniyukto'pi hi punaH pravRttikAle pRcchatyeva guruM iha ca svakRtyaparakRtyayorupalakSaNatvAtsAmAnyena svaparasvambandhiSu sarvakAryeSvapi prathamato gurUNAM pracchanamApRcchA guruniyuktenApi pravRttikAle bhUyastatpracchanaM pratipRccheti jJeyaM / Aha ca niryuktikRt - "ApucchaNA u kajje puvvaniutteNa hoi paDipucchatti" / / - chaMdaNA davvajAeNaM, icchAkAro a sAraNe / micchAkAro a niMdAe, tahakkAro paDissue / / 6 // vyAkhyA - chandanA zeSamuninimantraNA dravyajAtena dravyavizeSeNa pUrvagRhIteneti gamyate, uktaM ca "puvvagahieNa chaMdaNatti" / icchayA For Personal & Private Use Only sAmAcArInAma SaDviMzamadhyayanam 985
Page #1028
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 986 Illl llol Tell lish isil 16ll in svAbhiprAyeNa na tu balAtkAreNa karaNaM-tattatkAryanirvarttanamicchAkAraH, sAraNe Atmana: parasya vA kRtyaM prati pravarttane tatrAtmasAraNe yathA 'icchAkAreNa sAmAcArInAma // yuSmacikIrSitamidaM kAryaM karomIti, anyasAraNe ca yathA 'mama pAtralepAdikAryamicchAkAreNa kuruteti' / mithyAkaraNaM mithyA idamiti / ssddvish|| pratipattimithyAkAraH, sacAtmano nindAyAM / vitathAcaraNe dhigidaM mithyA mayA kRtamityAdirupAyAM / tathAkAra idamitthamevetyabhyupagamaH, prtishrute|| madhyayanam pratizravaNe gurau vAcanAdikaM prayacchatyevamevedamityaGgIkArarUpe / / abbhuTThANaM gurupUA, acchaNe uvasaMpayA / evaM dupaMcasaMjuttA, sAmAyArI paveiA / / 7 / / vyAkhyA - abhItyAbhimukhyenotthAnaM abhyutthAnaM udyamaH 'gurupUatti' ArSatvAdgurupUjAyAM, gauravArhANAmAcAryaglAnAdInAM / // yathocitAhArAdisampAdanarUpAyAM / iha ca sAmAnyAbhidhAnepi abhyutthAnaM nimantraNArUpameva grAhyaM, ata eva niyuktikRtA asya sthAne nimantraNavoktA / oil 'chaMdaNA ya nimaMtaNatti' / tathA 'acchaNetti' avasthAne prakramAdaparAcAryAdeH samIpe, upasampadiyantaM kAlaM yuSmatpAce mayA vasitavyamityevaMrUpA, Hel kAryeti sarvatrApi zeSaH / evamuktanItyA 'dupaMcasaMjuttatti' dvipaJcakasaMyuktA dazasaGkhyAyutA sAmAcArI praveditA kathiteti sUtratrayArthaH / / 5-6-7 / / Hel evaM dazavidhAM sAmAcArImudI-ghasAmAcArImAha - Nell pubillaMmi caubbhAge, AigaMmi samuTThie / bhaMDagaM paDilehittA, vaMditA ya tao guruM / / 8 / / pucchijjA paMjalIuDo, kiM kAyavvaM mae iha / icchaM nioiuM bhaMte, veAvaje va sajjhAe / / 9 / / vyAkhyA - purvasmiMzcaturbhAge nabhasa iti zeSaH, Aditye samutthite samudgate prApta ityarthaH, atra hi kiJcidUno'pi caturbhAgazcaturbhAga isill likell sil sil sil For Personal & Private Use Only
Page #1029
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||7|| ||6|| // // Jell Isll uttarAdhyayana sUtrama Isil lol Mall uktastato'yamarthaH - buddhyA nabhazcaturddhA vibhajyate, tatra purvadiksambandhakiJcidUnanabhazcaturbhAge yadA''dityaH sameti tadA pAdonapauruSyAmityarthaH, sAmAcArInAma Mel bhANDameva bhANDakaM patadgrahAdyupakaraNaM pratilikhya vanditvA ca tataH pratilekhanAnantaraM guruM AcAryAdikam / / 'pucchejatti' pRcchet prAJjalipuTo / SaDviza bhAlasthalayojitakarasampuTaH kiM karttavyaM mayA ? ihAsmin samaya iti gamyate etadeva vyanakti, 'icchaMti' icchAmi 'nioiutti' madhyayanam INSI Moll antarbhUtaNigarthatvAnniyojayituM pravarttayituM yuSmAbhirAtmAnamiti zeSaH, he bhadanta ! vaiyAvRttye glAnAdisambandhini svAdhyAye vA vAcanAdau / / evaM pRSTvA MG yatkAryaM tadAha - Mall veAvaJce niutteNaM, kAyavvaM agilAyao / sajjhAe vA niutteNaM, savvadukkhavimokkhaNe / / 10 / / vyAkhyA - vaiyAvRttye niyuktena karttavyaM prakramAdvaiyAvRttyaM, 'agilAyaoti' aglAnyaiva zarIrazramamavicintyaiva / svAdhyAye vA niyuktena ||ll sarvaduHkhavimokSaNe svAdhyAyopyaglAnyaiva kArya iti gamyamiti sUtratrayArthaH / / 8-9-10 / / evaM sakalaughasAmAcArI-mUlatvAtpratilekhanAyAstatkAlaM 8 MM sadA vidheyatvAdgurupAratantryaM cAbhidhAyautsargikaM dinakRtyamAha - divasassa cauro bhAe, kujjA bhikkhU viakkhaNo / tao uttaraguNe kujA, diNabhAgesu causu vi / / 11 / / vyAkhyA - 'taotti' tata: caturbhAgakaraNAnantaraM uttaraguNAn svAdhyAyAdIn kuryAt / / 11 / / katham ? ityAha - llel llel llel Ioll Isill sil 987 Isl llell lall ||7| lel llol in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1030
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||61 ler uttarAdhyayana sUtram Jell 16ll Isl Isl 988 lol llol Moll paDhamaM porisi sajjhAyaM, biiaM jhANaM jhiAyai / taiAe goarakAlaM, puNo cautthie sajjhAyaM / / 12 / / is sAmAcArInAma vyAkhyA - prathamAM pauruSI svAdhyAyaM vAcanAdikaM kuryAditi zeSaH, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyet, dhAtunAmanekArthatvAt kuryAt, dhyAnaM / madhyayanam ki cehArthapauruSItvAdasyA arthaviSaye eva mAnasAdivyApAraNamucyate, tRtIyAyAM bhikSAcaryAmupalakSaNatvAddhojanabahirgamanAdi / caturthyAM punaH svAdhyAyaM, ki ihApi pratilekhanAdikamupalakSaNAdgrAhyamiti / / 12 / / yaduktaM prathamAM pauruSImityAdi, tajjJAnArthamAha - AsADhe mAse dupayA, pose mAse cauppayA / cittAsoesu mAsesu, tipayA havai porisI / / 13 / / . lish ___vyAkhyA - 'duppayatti' yadA puruSAderU sthitasya dakSiNakarNanivezitataraNimaNDalasya ASADhapUrNimAdine jAnucchAyA dvipadA syAttadA IM pauruSI, evaM sarvatrApIti / / 13 / / idaM ca pauruSImAnamASADhAdipUrNimAsu jJeyaM, tadanu tu vRddhihAnI evam - ___ aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / vaDDae hAyae Avi, mAseNaM cauraMgulaM / / 14 / / I vyAkhyA - aGgulaM saptarAtreNeti dinAvinAbhAvitvAdrAtrINAM saptAhorAtreNa varddhate dakSiNAyane, hIyate uttarAyaNe / iha ca saptarAtreNetyatra * sArddhaneti zeSo draSTavyaH, pakSaNAGguladvayavRddheruktatvAt / anyaJca keSucinmAseSu dinacaturdazakenA'pi pakSaH sambhavati, tatra cahA saptarAtreNApyakulavRddhihAnyA na doSaH / / 14 / / keSu punarmAseSu caturdazabhirdinaiH pakSa ityAha - 988 Ilel IIsl Jel fel || in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1031
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // // 7 // el uttarAdhyayana- sUtram 989 Isl ||sil New Jell IIGI llol Iell Nell AsADhabahulapakkhe, bhaddavae kattie a pose a / phagguNa-vaisAhesu a, nAyavvA omarattAo / / 15 / / || sAmAcArInAma 16 SaDviMzavyAkhyA - 'omitti' avamA nyUnA ekeneti zeSa: 'rattatti' upalakSaNatvAdahorAtrAH, evaM ca ekaikadinApahAre dinacaturdazakenaiva kRSNapakSa eteSu is madhyayanam // mAseSviti bhAvaH / / 15 / / evaM pauruSIjJAnopAyamabhidhAya pUrvamuktAyAH pAdonapauruSyA jJAnopAyamAha - jeTThAmUle AsADha-sAvaNe, chahiM aMgulehiM paDilehA / aTThahiM bIatiammi, taie dasa aTThahiM cautthe / / 16 / / vyAkhyA - jyeSThAmUle jyeSThe ASADha zrAvaNe ca SaDbhiraGgalaiH pratyahaM pUrvoktapauriSImAne prakSiptairiti gamyaM, pratilekhA-pAtrapratilekhanAkAlaH / aSTabhiraGgalaidvitIyatrike bhAdrapadAzvinakArtikarUpe / tathA tRtIye trike mArgazIrSapoSamAgharUpe, 'dasatti' dazabhiraGgalaiH / aSTabhizcaturthe trike, 6 phAlgunacaitravaizAkharUpe / iti sUtraSaTkArthaH / / 16 / / itthaM dinakRtyamuktvA rAtrau yadvidheyaM tadAha - ratipi cauro bhAe, bhikkhU kujA viakkhaNo / tao uttaraguNe kujjA, rAIbhAgesu causuvi / / 17 / / vyAkhyA - 'ratipitti' rAtrimapi na kevalaM dinamityapizabdArthaH / / 17 / / paDhamaM porisi sajjhAyaM, biiaM jhANaM jhiAyai / taiAe niddamokkhaM tu, cautthIe bhujovi sajjhAyaM / / 18 / / vyAkhyA - 'biiaMti' dvitIyAyAM dhyAnaM dharmadhyAnaM, tRtIyAyAM nidrAyAH pUrvaruddhAyA mokSo mutkalanaM nidrAmokSaH taM kuryAt, vRSabhApekSaM caitat, l wall Nell || Mall lall lish lroll 1161 tell Ill For Personal & Private Use Only
Page #1032
--------------------------------------------------------------------------
________________ all el 18il 16 uttarAdhyayana- // sAmastyena tu prathamacaramayAmajAgaraNameva / tathA cAgamaM - "sabve'vi' paDhamajAme, doNNi u vasahANa AimA jAmA / taio hoi gurUNaM, cautthao MS sAmAcArInAma sUtram ic hoi savvesiM" iti / / 18 / / atha rAtribhAgacatuSkajJAnopAyamupadarzayan samastayatikRtyamAha - isi SaDviMza990 Nell jaM nei jayA rattiM, nakkhattaM tammi nahacaubbhAe / saMpatte viramijjA, sajjhAya paosakAlaMmi / / 19 / / Ileon madhyayanam lal All vyAkhyA - yad nayati prApayati samAptimiti gamyate, tadA rAtri kSapAM nakSatraM yasmin dine yasminnakSatre'stamite rAtriparyanto bhavatItibhAvaH taca in nakSatraM ravinakSatrAt prAyazcaturdazaM bhavatIti vRddhAH / tasminnakSatre nabhazcaturbhAge samprApte viramet nivarteta 'sajjhAyatti' svAdhyAyAt pradoSakAle rAtrimukhe // IS prArabdhAditi zeSaH / / 19 / / Mail tammeva ya nakkhatte, gayaNa caubbhAgasAvasesaMmi / verattiaMpi kAlaM, paDilehittA muNI kujjA / / 20 / / ||6|| vyAkhyA - tasminnevanakSatre prakramAtprApte gayaNatti' gagane, kIdRze ? caturbhAgenagantavyena sAvazeSaM caturbhAgasAvazeSaM tasmin, vairAtrikaM tRtIyaM, M apizabdAnnijanijasamaye prAdoSikAdikaM ca kAlaM paDilehittatti' pratyupekSya pratijAgarya muniH kuryAt karote: sarvadhAtvarthavyAptatvAgRhNIyAt / iha ca // Pel prathamAdiSu nabhazcaturbhAgeSu samprApte rAtrisamApake nakSatre rAtreH prathamAdyAH praharAiti sAmarthyAduktaM bhavatIti sUtracatuSkArthaH / / 17-20 / / itthaM sAmAnyena M dinanizAkRtyamupadarya punarvizeSAttadeva darzayannAdau dinakRtyaM sArddhasaptadazasUtrairAha 1 sarveSAM pradhamayAmo ho tu vRSabhANAmAdyo yAmo / tRtIyo bhavati gurUNAM, caturthako bhavati sarveSAm / / 1 / / ' llel llall For Personal & Private Use Only
Page #1033
--------------------------------------------------------------------------
________________ liGll uttarAdhyayana sUtram 991 puvilaMmi caubbhAge, paDilehittANa bhaMDagaM / guruM vaMdittu sajjhAyaM, kujjA dukkhavimokkhaNaM / / 21 / / Is sAmAcArInAma vyAkhyA - pUrvasmiMzcaturbhAge prathamapauruSIlakSaNe prakramAdinasya svAdhyAyaM kuryAditiyogaH, kiM kRtvA ? ityAha-pratyupekSya bhANDakaM // SaDvizafal varSAkalpAdikamupadhiM sUryodayasamaye iti shessH|| madhyayanam |lol || porisIe caubbhAge, vaMdittANa tao guruM / apaDikkamittA kAlassa, bhAyaNaM paDilehae / / 22 / / vyAkhyA - pauruSyAzcaturbhAge avaziSyamANa iti zeSaH, tataH pAdonapauruSyAmityarthaH / apratikramya kAlasya, caturthapauruSyAmapi svAdhyAyasya // ell vidhAsyamAnatvAt, kAlapratikramaNaM ca svAdhyAyasamAptau syAdityapratikramyetyuktam / / pratilekhanAvidhimAha - lell muhapotti paDilehittA, paDilehija gocchagaM / gocchagalaiaMgulio, vatthAI paDilehae / / 23 / / vyAkhyA - mukhavastrikA pratilikhya pratilekhayet 'gocchagaM' pAtrakoparivarti upakaraNaM, tatazca 'gocchagalai aMguliotti'lA fel prAkRtatvAdaGgulibhirlAto-gRhito gocchako yena so'GgalilAtagocchakaH, vastrANi paTalakarUpANi pratilekhayet prastAvAtpramArjayedityarthaH / / fell itthaM tathAsthitAnyeva paTalAni gocchakena pramRjya punaryatkuryAttadAha - uDDe thiraM aturiaM, puvvaM vatthameva paDilehe / to biiyaM papphoDe, taiaMca puNo pamajijjA / / 24 / / 16| vyAkhyA - UrdU kAyato vastratazca, tatra kAyata utkuTuko vastratastu tiryaprasAritavastraH / sthiraM dRDhagrahaNena, atvaritaM adrutaM 991 ||oll uhAyara || Ill Isl lal llel in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1034
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramRjyAt pratyapAlA iti' tataH pratyakSatava ArataH paramiti sAmAnyaza Well || Ilel 16 Isl Isll uttarAdhyayana- yathAbhavatyevaM pUrva prathamaM 'tA iti' tAvad vastraM paTalakarUpaM jAtAvekavacanaM atra ca paTalakaprakramepi yadvastramiti sAmAnyazabdAbhidhAnaM sAmAcArInAma sUtram Moll tadvarSAkalpAdipratilekhanAyAmapyayameva vidhiriti khyApanArthaM evazabdo bhitrakramastataH pratyupekSetaiva Arata: paratazca nirIkSetaiva na tu prasphoTayet / SaDviMza992 Is tatra ca yadi jantUn pazyati tato yatanayA'nyatra saGkramayati / 'to iti' tataH pratyupekSaNAnantaraM dvitIyamidaM kuryAt kim ? ityAha-yat zuddhaM // madhyayanam in sat prasphoTayet / tRtIyaM ca punaridaM kuryAt pramRjyAt pratyupekSya prasphoTya ca hastagatAn prANinaH pramRjyAdityarthaH / / kathaM punaH prasphoTayet // aa pramRjyAdvA ? ityAha - IISI ilsil aNaJcAviaM avaliyaM, aNANubaMdhiM amosaliM ceva / chappurimA nava khoDA, pANapANivisohaNaM / / 25 / / vyAkhyA - anattitaM vastraM vapurvA yathA nartitaM na bhavati avalitaM yathA''tmano vastrasya ca valitaM moTanaM na syAt ananubandhi / MG anubandhena-nairantaryarUpeNa yuktamanubandhi, na tathA ananubandhi, ko'rtho ? lakSyamANavibhAgaM yathA bhavati tathA, 'amosalitti' 5 // sUtratvAdamarzavat, tiryagUrdhvamadho vA kuDyAdiparAmarzayuktaM yathA na syAttathA / kim ? ityAha - 'chappurimatti' SaT pUrvAH, pUrva kriyamANatayA tiryakRtavastraprasphoTanAtmakA: kriyAvizeSA yeSAM te SaT pUrvAH / nava khoTakA: prasphoTanarUpAH karttavyA iti zeSaH / pANI IN haste prANinAM-kunthvAdInAM vizodhanaM prANivizodhanaM, pAThAntare ca prANipramArjanaM prasphoTanatrikatrikottarakAlaM trikatrikasaGkhyaM karttavyam / / 6 pratilekhanAdoSatyAgArthamAha - 992 Illl Ill ||Gl in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1035
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 993 vaa vaa vaa vaa vaa ||7|| // ArabhaDA sammaddA, vajje avvA ya mosalI taiA / papphoDaNA cautthI, vikkhittA veiA chaTThA / / 26 / / vyAkhyA - 'ArabhaDA' viparItakaraNaM, tvaritamanyAnyavastragrahaNarUpA vA / yaduktaM - ""vitahakaraNamArabhaDA, turiaM vA annamannagahaNeNaMti" / samarddanaM samardA rUDhitvAt strIliGgatA, samardA nAma vastrAntakoNasaMvalanaM, upadhervA upari upavezanaM, varjayitavyeti sarvatra yojyaM / ca: pUrtI, 'mosalitti' tiryagUrdhvamadho vA ghaTTanA, tRtIyA / prasphoTanA prakarSeNa reNuguNThitasyeva vastrasya sphoTanA caturthI / vikSepaNaM vikSiptA paJcamI, strItvaM prAgvat, sA ca pratyupekSitavastrasyApratyupekSite prakSepaNaM, pratyupekSyamANo vA vastrAJcalaM yadUrdhvaM kSipati / vedikA SaSThI, sA ca paJcavidhA / yadAhuH - "veiA paMcavihA paNattA, taMjahA - uDDaveiA 1 ahoveiA 2 tiriaveiA 3 duhao veiA 4 egao veiA 5 / tattha uDDaveiA uvari jAgANaM hatthe kAUNa paDilehei 1 / ahoveiA aho jANugANaM hatthe kAUNa paDilehei 2 / tiriaveiA saMDAsayANaM majjhe hatthe neUNa paDilehei 3 / ubhao veiA bAhANaM aMtare dovi jANugA kAUNa paDilehei 4 / egao veiA egaM jANugaM bAhANamaMtare kAUNa paDileheitti 5 / " evamete SaD doSAH tyAjyAH / / tathA pasiDhila - palaMba-lolA, egAmosA aNegarUvadhuNA / kuNai pamANi pamAyaM, saMkie gaNaNovagaM kujjA / / 27 / / vyAkhyA - prazithilaM nAma doSo yadadRDham atiryagAyataM vA vastraM gRhyate pralambo - yadviSamagrahaNena pratyupekSyamANavastrakoNAnAM lambanaM 1 "vitayakaraNaM ArabhaTA, tvaritaM vA anyAnyagrahaNena" / 2 vastrAntaH koNasaJcalanaM iti zrInemicandrIyAvRttI, vastrAntakoNAnAM parasparamelanamiti ca dIpikAyAm / 3 vedikA paJcavidhA prajJaptA, tadyathA urdhvavedikA adhovedikA tiryagvedika ubhayatovedikA ekatovedikA, tatrordhvavedikA upari jAnunorhastI kRtvA pratilekhayati, adhovedikA agho jAnvorhastau kRtvA pratilekhayati, tiryagvedikA sandezakayormadhye hastena gRhItvA pratilekhAyati, ubhayatovedikA bAhyorantare dve api jAnunI kRtvA pratilekhayati, ekatovedikA eka jAnu bAhyorantare kRtvA pratilekhayati" / For Personal & Private Use Only SATT sAmAcArInAma SaDviMzamadhyayanam 993 www.jainlibrary.org
Page #1036
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 994 // 7 // SaDviMzamadhyayanam // loloyadbhUmau kare vA pratyupekSyamANavastrasya lolanamamISAM dvandvaH / ekAmarzanam ekAmarzA strItvaM prAgvat, madhye gRhitvA grahaNadezaM yAvadubhayato vastrasya // sAmAcArInAma // yadekakAlamAkarSaNaM / anekarUpA saGkhyAtrayAtikrameNa yugapadanekavastragrahaNena vA yA dhUnanA vastrakampanA sA'nekarUpadhUnanA / tathA karoti pramANe prasphoTanAdisaGkhyArUpe pramAdam anavadhAnaM yaca zaGkite pramAdAtpramANaM prati zaGkotpattau gaNanAM karAGgulirekhAsparzanAdinA ekadvitrisaGkhyArUpAmupagacchatIti gaNanopagaM yathA bhavatyevaM prakramAtprasphoTanAdi kuryAtso'pi doSaH / sarvatra pUrvasUtrAdanuvartya varjanakriyA yojyA / evaM cAnantaroktadoSairyuktA sadoSA pratilekhanA tairviyuktA tu nirdoSetyarthAduktam / / sAmprataM tvenAmeva bhaGgakadarzanadvAreNa sAkSAtsadoSAM // nirdoSAM ca kiJcidvizeSato vaktumAha - aNUNAirittapaDilehA, avivaJcAsA taheva ya / paDhamaM payaM pasatthaM, sesANi u appasatthANi / / 28 / / vyAkhyA - UnA cAsAvatiriktA ca UnAtiriktA, na tathA anUnAtiriktA / iha ca nyUnatAdhikye prasphoTanA pramArjane, velAM cAzritya vaktavye / // 'avivaccAsatti' a (vi) vyatyAsA puruSopadhi viparyAsarahitA kAryeti zeSaH / atra tribhirvizeSaNapadairaSTau bhaGgA sUcitAsteSu ca kaH zuddhaH ko vA'zuddhaH ? ityAha- prathamaM padaM AdyabhaGgakarUpamihaivopadarzitaM prazastaM, zeSANi tu saptA'prazastAni / / nirdoSAmapyenAM kurvatA yattyAjyaM // // tatkAkkopadeSTumAha 1 gurvAde ratnAdhikasya copathi yathAkramaM na pratilekhayati, prAtaH sAyaM ca rajoharaNAdikamupadhi 1191 sthApanA- 355 155 5 15 115551-151-511-111 evamaSTa bhaGgAH / / / - yathoktasthAne na pratilekhayati, ityevaM puruSavyatyaya upadhivyatyayazca / For Personal & Private Use Only 994 www.jninelibrary.org
Page #1037
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram llol 995 Isl paDilehaNaM kuNaMto, miho kahaM kuNai jaNavaya-kahaM vA / dei va paJcakkhANaM, vAei sayaM paDicchai vA / / 29 / / il sAmAcArInAma vyAkhyA - pratilekhanAM kurvan mitha: kathAM karoti, janapadakathAM vA stryAdikathopalakSaNametat, dadAti vA pratyAkhyAnamanyasmai, vAcayati paraM, // sana SaDviMza isi madhyayanam M&l svayaM pratIcchati vA AlApAdikaM gRhNAti ya iti zeSaH / / sa kim ? ityAha - 'puDhavi AukkAe, teu vAU vaNassai tasANaM / paDilehaNApamatto, chaNhaMpi virAhao hoi / / 30 / / vyAkhyA - 'paDilaheNApamattotti' mitha: kathAdinA pratilekhanAyAM pramatto-anavadhAnaH, SaNNAmapi virAdhako bhavati / katham ? iti is ceducyate-pramatto hi kumbhakArazAlAdau sthito jalabhRtaghaTAdikamapi praloThayet, tatastajalena mRdagnibIjakunthvAdayaH plAvyante, yatra cAgnistatrAvazyaM vAyuriti SaNNAmapi virAdhanA / tadevaM pratilekhanAkAle hiMsAhetutvAnmitha: kathAdIni tyAjyAni iti bhAvaH / / MS itthaM prathamapauruSIkRtyamuktaM, dvitIyaporuSIkRtyaM tu 'bIiaM jhANaM jhiAyai' ityanenoktameva, ubhayaM cedamavazyaM karttavyaM / atha // Me tRtIyapauruSIkRtyamapi kimevamavazyaM kAryamuta kAraNa evotpanne ? ityAzaGkApohArthamAha - ||ll taiAe porisIe, bhattapANaM gavesae / chaNhamannayarAgaMmi, kAraNammi samuTThie / / 31 / / vyAkhyA - spaSTam-navaramautsargikamevedaM tRtIyapauruSIbhaktapAnagaveSaNaM, anyathA hi sthavirakalpikAnAM yathAkAlameva bhaktAdigaveSaNaM / yadAhuH / || 1. yuddhavI-AUkAe, teU-bAU-vaNaspar3a tasANaM / paDilehaNA Autto. ThaNDaMpi ArAhao hoi / / eSA gAdhA-30-31 gAthayormadhye kedhUcit pustakeSu dRzyate, paraM TIkAkRddhiranAratatvAt asmadIyapato nemicandrIyAvRttI ca adRzyamAnatvAza asmAbhirapi upekSitA saMzodhakaH / 995 Nel Illl ||ll ISI lisil For Personal Price Only
Page #1038
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 996 Isl lei llel - "sai kAle care bhikkhU, kujA purisakAriaM / alAbhutti na soijjA, tavRtti ahiAsae" ||1||tti / 'chaNhamityAdi-SaNNAmanyatarasmin mAcArInAma M kAraNe samupasthite, na tu kAraNaM vineti bhAvaH / / kAraNaSaTkamevAha - Wel SaDvizaveaNa-veAvache, iriaTThAe a saMjamaTThAe / taha pANavattiAe, chaTuM puNa dhammaciMtAe / / 32 / / Ioll madhyayanam vyAkhyA - 'veaNatti' vedanAzabdasyopalakSaNatvAt kSutpipAsAvedanAcchedanArthaM 1 / 'veAvaJcetti' kSudhAdibAdhito vaiyAvRttyaM kartuM kSamo na Mell syAditi vaiyAvRtyAya 2 / tathA IryAsamiti: saivArthastasmai, ca: samuJcaye, kSuttRSAkulasya hi cakSuAmapazyato'sau duSkareti 3 / tathA saMyamArthAya // saMyamapAlanaM ca yathA syAditi, AhArAdikamantarA hi kacchamahAkacchAdInAmiva saMyamo duranupAlanaH syAditi 4 / tathA prANapratyayaM // prANatrANahetave, avidhinA hyAtmano'pi prANopakrame hiMsA syAt 5 / SaSThaM punaridaM kAraNaM yaduta dharmacintAyai dharmadhyAnanimittaM, kSuttRSAkSAmasya hi // Ifoll durdhyAnopagatasya kva dharmacinteti tadarthaM bhaktapAnaM gaveSayediti sarvatrAnuvartyate / / atha yai kAraNairbhaktAdigrahaNaM na kuryAttAni nirdeSTumAha - niggaMtho dhiimaMto, niggaMthI vi na karija chahiM ceva / ThANehiM tu imehi, aNatikkamaNA ya se hoI / / 33 / / vyAkhyA - nirgrantho dhRtimAn dharmacaraNaM prati sthairyavAn, nirgranthI sAdhvI sApi, na kuryAdbhaktAdigaveSaNamiti prakramaH / SaDbhireva sthAnaH, tuH // punararthe ebhiH vakSyamANaiH, kuta: ? ityAha-'aNaikkamaNAyatti' anatikramaNaM saMyamayogAnAmanullaGghanaM, cazabdo yasmAdarthe, tato yasmAt se tasya / ici nirgranthAderbhavati, anyathA hi tadatikramasambhavaH / / sthAnakaSaTkamAha - lall ||ll ||oll Hall Ifoll IMG Isl1ca harSaprato nAsti / Hell Noil NE min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1039
--------------------------------------------------------------------------
________________ Io uttarAdhyayana sUtram 997 si llsil lel lish || AyaMke uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIsu / pANidayA tavaheuM, sarIravoccheaNaTThAe / / 34 / / sAmAcArInAma vyAkhyA - AtaGke jvarAdau 1, upasarge divyAdau, vratamokSAya svajanAdikRte vA 2, ubhayatra tannivAraNArthamiti gamyate tathA titikSA-sahanaM // is SaDviza|| tayA, kva ? ityAha-brahmacaryaguptiSu viSaye, tA hi manoviplavotpattau nAnyathA soDhuM zakyA iti 3, tathA 'pANidayAtavaheuMti' prANidayAhetorvarSAdau ti madhyayanam 6 apakAyAdijIvarakSAyai 4, tapaH caturthAdi taddhetozca 5, zarIravyavacchedArtha, ucitakAle'nazanaM kurvan 6, bhaktapAnagaveSaNaM na kuryAditi yojyam / / ti bhaktAdigaveSayaMzca kena vidhinA kiyatkSetraM paryaTet ? ityAha - ___avesasaM bhaMDagaM gijjhA, cakkhusA paDilehae / paramaddhajoaNAo, vihAraM viharae muNI / / 35 / / vyAkhyA - apagatazeSamapazeSaM samagramityarthaH, bhANDakamupakaraNaM gRhItvA cakSuSA pratyupekSyeti zeSaH, tataH pratilekhayet / tacAdAya paramutkRSTaM kA lol arddhayojanAt arddhayojanamAzritya, parato hi mArgAtItamazanAdi syAt, viharatyasminpradeze iti vihAraH kSetraM taM viharenmuniH / / itthaM vihatyopAzrayaMkA cAgatya gurvAlocanAdipUrvaM bhojanAdi kRtvA yatkuryAttadAha - ||61 Is cautthIe porisIe, nikkhavittANa bhAyaNaM / sajjhAyaM ca tao kujjA, savvabhAvavibhAvaNaM / / 36 / / ||Gll vyAkhyA - caturthyAM pauruSyAM nikSipya pratyupekSaNApUrvaM baddhvA bhAjanaM pAtraM, upalakSaNatvAdupadhiM ca pratilikhya, svAdhyAyaM tataH kuryAt, sarvabhAvA ki 8 jIvAdayasteSAM vibhAvanaM-prakAzakam / / Is 997 For Personal Prese Only
Page #1040
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 998 llell Hell // 7 // porisIe caubbhAe, vaMdittANa tao guruM / paDikkamittA kAlassa, sijjaM tu paDilehae / / 37 / / vyAkhyA - pauruSyAH prakramAcaturthyAzcaturbhAge zeSe iti zeSaH, 'sijyaMti' zayyAM vasatim / / pAsavaNuccArabhUmiM ca, paDilehijja jayaM jaI / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM / / 38 / / vyAkhyA - 'pAsavaNuccArabhUmiM catti' prazravaNabhUmimucArabhUmiM ca pratyekaM dvAdazasthaNDilAtmikAM cazabdAtkAlabhUmiM ca sthaNDilatrayarUpAM pratilekhayet, yatamArambhAduparataM yathA syAttathA yatiriti sArddhasaptadazasUtrArthaH / itthaM vizeSAddinakRtyamuktvA rAtrikRtyaM sArddhatrayodazasUtrairAha kAussagamityAdi-'taotti' tataH prazravaNAdibhUmipratilekhanAnantaram / / 21-38 / / kAyotsarge sthitazca yatkuryAttadAha - desiaM ca aIAraM, ciMtijja aNupuvvaso / nANe a daMsaNe ceva, carittaMmi taheva ya / / 39 / / vyAkhyA - 'desiaMti' sUtratvAdevasikaM, aticAraM cintayedAnupUrvyA krameNa prAtaH pratikramaNe prathamamukhavastrikApratyupekSaNAdArabhyAmuM kAyotsarga yAvadityarthaH / kiM viSayamaticAraM cintayet ? ityAha- 'jJAne cetyAdi / / - pAria kAussaggo, vaMdittANa tao guruM / desiaM tu aIAraM, Aloijja jahakkamaM / / 40 / / vyAkhyA - pAritakAyotsargo vanditvA dvAdazAvarttavandanena, tataH ityaticAracintanAnantaraM guruM daivasikaM tuH pUrtto, aticAram 'Alocayet' // prakAzayet yathAkramam / / 1 nANe ce iti harSaprato / For Personal & Private Use Only QQQQQQQQQQ sAmAcArInAma SaDviMzamadhyayanam 998 www.jninelibrary.org
Page #1041
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ller uttarAdhyayana sUtram 999 Moll llbil /6 5 lol Isll ller 16ll paDikkamittu nissallo, vaMdittANa tao guruM / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM / / 41 / / NGll sAmAcArInAma vyAkhyA - pratikramya aparAdhasthAnebhyo nivartya niHzalyo mAyAzalyAdirahitaH 'vaMdittANatti' sUcakatvAtsUtrasya vandanakapUrvaM kSamayitvA SaDviMzaiall vanditvA ca guruvandanena tato guruM kAyotsarga cAritradarzanajJAnazuddhinimittaM vyutsargatrayarUpaM, jAtAvekacanam / / II madhyayanam INSi Well pAriya kAussaggo, vaMdittANaM tao guruM / thuimaMgalaM ca kAuM, kAlaM saMpaDilehae / / 42 / / Mall vyAkhyA - 'thuimaMgalaMti' stutimaGgalaM siddhastavarUpaM stutitrayarUpaM ca kRtvA kAlaM prAdoSikaM sampratyupekSate, ko'rthaH ? pratijAgatiM / Toll upalakSaNatvAdRhNAti ca / / paDhamaM porisi sajjhAyaM, biiaM jhANaM jhiAyai / taiAe niddamokkhaM tu, sajjhAyaM tu cautthIe / / 43 / / vyAkhyA - idaM vyAkhyAtameva puna: kathanaM tvasya punaH punarupadeSTavyameva gurubhirna prayAso mantavya iti khyApanArtham / / kathaM puna: caturthapauruSyAM ||ll svAdhyAyaM kuryAt ? ityAha - || porisIe cautthIe, kAlaM tu paDilehiA / sajjhAyaM tu tao kujjA, abohito asaMjae / / 44 / / vyAkhyA - 'kAlaMti' vairAtrikaM kAlaM, tuH pUraNe, pratyupekSya pratijAgarya gRhItvA ca svAdhyAyaM tataH kuryAt abodhayan anutthApayan asaMyatAn / / Isl ||6|| llell lol llol lel IIsll Isil llbll llo lIsl For Personal & Private Use Only
Page #1042
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanaporisIe caubbhAe, vaMdittANa tao guruM / paDikkamittA kAlassa, kAlaM tu paDilehae / / 45 / / il sAmAcArInAma sUtram SaDvizaH 1000 vyAkhyA - pauruSyAH prakramAJcaturthyAzcaturbhAge'vaziSyamANe iti zeSaH, vanditvA tato guruM pratikramya kAlasya vairAtrikasya kAlaM prAbhAtikaM // is madhyayanam tuH pUrtI, 'paDilehaetti' pratyupekSeta gRhNIyAJca, iha ca sAkSAtpratyupekSaNasyaiva punaH punaH kathanaM bahutaraviSayatvAt / madhyamakramApekSaM ceha / // kAlatrayagrahaNamuktaM, anyathA hyutsargata utkarSeNa catvAro jaghanyena trayaH kAlAH, apavAdatazcotkarSeNa dvau jaghanyena tveko'pyanujJAta eveti / / kAlagrahaNavidhizcehAvazyakavRtteravaseyaH / / Agae kAyavussagge, savvadukkhavimokkhaNe / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM / / 46 / / Insll vyAkhyA - Agate prApte kAyavyutsarge kAyavyutsargasamaye, zeSaM spaSTam / yaccheha kAyotsargasya sarvaduHkhavimokSaNa iti vizeSaNaM puna: / || isi punarucyate tadasyAtyantanirjarAhetutvakhyApanArtham / yaduktaM - "'kAussagge jaha suTThiassa, bhajaMti aMgamaMgAI / ia bhiMdaMti muNivarA, aTThavihaM kammasaMghAyaM / / 1 / / " tatheha kAyotsargagrahaNena cAritradarzanajJAnazuddhaye kAyotsargatrayaM gRhyate, tatra ca tRtIye || rAtriko'ticArazcintyate / / tathA cAha - Isl ||6|| ||sll HSM Illl 6 "kAyotsarga yathA susthitasya bhajyante'GgopAGgAni / evaM bhindanti munivarA Avirgha karmasahAtam / / 1 / / " 1000 16I lleI For Personal & Private Use Only
Page #1043
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1001 116ll Isl isl Isl 16 // isil ell incil rAiaMca aIAraM, ciMtija aNupuvvaso / nANammi daMsaNammi, carittammi tavaMmi ya / / 47 / / Gll sAmAcArInAma G SaDvizavyAkhyA - rAtrau bhavaM rAtrikaM, caH pUraNe, aticAraM cintayet 'aNupubbasotti' AnupUrvyA krameNa jJAne darzane cAritre tapasi cazabdAdvIrye ca, madhyayanam is zeSakAyotsargeSu tu caturviMzatistavacintanaM pratItameveti noktam / / tatazca - pAria kAussaggo, vaMdittANa tao guruM / rAiaMtu aIAraM, Aloeja jahakkama / / 48 / / Mosil Mail paDikkamittu nissallo, vaMdittANa tao guruM / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM / / 49 / / Mall vyAkhyA - spaSTe navaram 'vaMdittANatti' vandanakapUrvaM kSamayitvA tato vanditveti draSTavyam / / kAyotsargasthaH kiM kuryAt ? ityAha - kiM tavaM paDivajjAmi ?, evaM tattha viciMtae / kAussaggaM tu pArittA, vaMdaI u tao guruM / / 50 / / vyAkhyA - kiM rUpaM tapo namaskArasahitAdi pratipadye'hamevaM 'tatrotsarge vicintayet, vIro hi bhagavAn SaNmAsAnnirazano vihatavAn / | tatkimahamapi nirazana: zakto'smyetAvantaM kAlaM sthAtumuta neti ? evaM paJcamAsAdyapi yAvannamaskArasahitaM tAvatparibhAvayet / / fell pUrvasUtrottarArdhoktamarthamanuvadan sAmAcArIzeSamAha - 1001 Nell lall 16ll llell || lish l Isll Mel ||al llo.il ilalll For Personal & Private Use Only
Page #1044
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1002 // 6 // pAria kAussaggo, vaMdittANa tao guruM / tavaM saMpaDivajjittA, karijja siddhANa saMthavaM / / 51 / / vyAkhyA - tavamityAdi-tapo yathAzakti cintitaM sampratipadya kuryAt siddhAnAM 'saMstavaM' stutitrayarUpaM, tadanu ca yatra caityAni santi tatra tadvandanaM vidheyamiti sArddhatrayodazasUtrArthaH / / 39-51 / / athAdhyayanArthopasaMhAramAha - esA sAmAyArI, samAseNa viAhiA / jaM carittA bahU jIvA, tINNA saMsArasAgaraMti bemi / / 52 / / vyAkhyA - 'viAhiatti' AkhyAtA kathitA yAM caritvA sevyeti sUtrArthaH / / iti bravImIti prAgvat / / 52 / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayanasUtravRttau SaDviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 26 / / / / iti SaDviMzamadhyayanaM sampUrNam / / For Personal & Private Use Only PLEASES SOTOCOTTTTTTTTT sAmAcArInAma viza madhyayanam 1002 www.jninelibrary.org
Page #1045
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1003 Ifoll / / atha khaluGkIyanAma saptaviMzamadhyayanam / / khaluGkIyanAma / / arham / / uktaM SaDviMzamadhyayanaM, samprati khaluGkIyAkhyaM saptaviMzamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane sAmAcArI proktA, sA Mel saptaviMzacAzaThatayaiva pAlayituM zakyA, sApi tadvipakSabhUtazaThatAtyAgenaiva syAditIha dRSTAntadvArA zaThatAsvarUpaM nirUpyate / iti sambandhasyAsyedamAdi II madhyayanam Me sUtram - there gaNahare gagge, muNI Asi visArae / AiNNe gaNibhAvaMmi, samAhiM paDisaMdhae / / 1 // vyAkhyA - dharme asthirAn sthirIkarotIti sthaviraH, gaNaM guNasamUhaM dhArayatIti gaNadharo gargo garganAmA, muNati pratijAnIte // // 6 // sarvasAvadyaviratimiti muniH, AsIdabhUt, vizAradaH sarvazAstreSu kuzalaH, AkIrNa AcAryaguNairvyAptaH, gaNibhAve AcAryatve sthita iti ki || zeSaH / sa samAdhi cittasamAdhAnarUpaM pratisandhatte kuziSyaistroTitamapi saGghaTayatyAtmana iti gamyamiti sUtrArthaH / / 1 / / sa ca samAdhi sandadhat // // yat paribhAvayati tadAha - vahaNe vahamANassa, kaMtAraM aivattai / joe vahamANassa, saMsAraM aivattai / / 2 / / Isl vyAkhyA - vahane zakaTAdau 'vahamANassatti' antarbhAvitaNigarthatayA vAhayamAnasya puruSasya uttaratra khaluGkagrahaNAdiha vinItagavAdimiti gamyate, kAntAramativarttate sukhAtivartyatayA svayamevAtikrAmatIti / dRSTAntopanayamAha yoge saMyamavyApAre vAhayamAnasya pravarttayata: AcAryAdeH As 1003 islil NoI I Isl JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #1046
--------------------------------------------------------------------------
________________ lls fall sil Heall list llel ||sil llell AON uttarAdhyayana- // suziSyAniti gamyate, saMsAro'tivarttate svayamevAtikrAmati / tadvinItatvadarzanAdAtmano vizeSataH samAdhisambhavAditi bhAvaH / / 2 / / evamAtmanaH ka khaluGkIyanAma sUtram M // samAdhisandhAnAya vinItasvarUpaM paribhAvya sa evA'vinItasvarUpaM yathA paribhAvayati tathAha - isli saptaviMza1004 ill madhyayanam khaluMke jo u joei, vihammANo kilissai / asamAhiM ca vedeti, tottao se ya bhajjai / / 3 / / vyAkhyA - khaluGkAn galivRSabhAn yaH, turvizeSaNe, yojayati vahane iti prakramaH, sa kimityAha-'vihammANotti' vidhyamAnastADayan klizyate, Hell ata evAsamAdhiM vedayati, totraka: prAjanakaH se tasya khaluGkayojayiturbhajyate / / 3 / / tatazcAtiruSTaH san sa yatkaroti tadAha - ega Dasai pucchaMmi, ega viMdhai'bhikkhaNaM / ego bhaMjai samilaM, ego uppahapaTThio / / 4 / / vyAkhyA - ekaM dazati dazanairbhakSayati pucche, ekaM vidhyatyArayA tudati abhIkSNaM puna: punaH, tataste kiM kurvantItyAha-eko bhanakti samilAM lish l yugarandhrakIlikA, eka utpathaprasthito bhavatIti zeSaH / / 4 / / ego paDai pAseNaM, nivesai nivajai / ukkuddai upphiDai, saDho bAlagavI vae / / 5 / / vyAkhyA - ekaH patati pArzvena gAtraikavibhAgena, nivizati upavizati, 'nivajaitti' zete, utkUrdati UrdhvaM gacchati, 'upphiDaitti' in maNDUkavat plavate, zaTho bAlagavImavRddhAM dhenuM 'vaetti' vrajettadabhimukhaM dhAvet, eka iti sarvatra gamyate / / 5 / / 1004 llel llroll ller Isll Isil Illl lish || le. // min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1047
--------------------------------------------------------------------------
________________ loll uttarAdhyayana sUtram 1005 lol IIGll mAI muddheNa paDai, kuddhe gacchai paDipahaM / mayalakkheNa ciTThAi, vegeNa ya pahAvai / / 6 / / khaluGkIyanAma vyAkhyA - anyastu mAyI mUrjA mastakena patati niHsattvamiva svaM darzayan, kruddhaH san gacchati pratipathaM pazcAdvalata ityarthaH, mRtalakSaNa lA DA saptaviMza IS madhyayanam mRtavyAjena tiSThati, kathaJcitsajitastu vegena pradhAvati, yathA dvitIyo gorgantuM na zaknoti tathA yAti ityarthaH / / 6 / / chiNNAle chiNNaI salliM, duIte bhaMjaI jugaM / sevi a sussuAittA, ujjahittA palAyai / / 7 / / vyAkhyA -chintrAlastathAvidhaduSTajAtiH kazcicchinatti 'salliMtti' rajju, durdAnto bhanakti yugaM, so'pi ca yugaM bhaktvA 'sussuAittatti' sUtkArAn kRtvA 'ujahittatti' prerya svAminamiti zeSaH, palAyate anyato dhAvatIti sUtraSaTkArthaH / / 7 / / itthaM dRSTAntaM paribhAvya dAntikaM yathA'sau paribhAvayati tathAha - khalaMkA jArisA jojA, dussIsA'vi hu tArisA / joiA dhammajANammi, bhajaMti dhiidubbalA / / 8 / / vyAkhyA - khalukA yAdRzA yojyA duHziSyA api tAdRzA eva, hurevakArArthotra yojya: / kuta ityAha-yato yojitA dharmayAne bhajyante, na 6 samyak pravarttante, 'dhiidubbalatti' ArSatvAdurbaladhRtayaH kRzasthairyA dharmAnuSThAne iti gamyam / / 8 / / dhRtidaurbalyameva spaSTayitumAha - iDDIgAravie ege, ege'ttha rasagArave / sAyAgAravie ege, ege sucirakohaNe / / 9 / / vyAkhyA - RdhyA gauravaM RddhimantaH zrAddhA me vazyA: sampadyate ca cintitamupakaraNAdi ityAdyAtmabahumAnarUpaM RddhigauravaM tadasyAstIti 1005 ||Gl ||Gl Ilol ller el Isl For Personal Prese Only
Page #1048
--------------------------------------------------------------------------
________________ Viral uttarAdhyayana- al Rddhigauravika eko nAsmanniyoge pravarttate / eko'treti kuziSyAdhikAre, raseSu madhurAdiSu gauravaM yasya sa rasagauravo glAnAdyAhAradAnatapasorna ll khalukIyanAma sUtram pravarttate / sAtagauravika ekaH, sukhapratibaddho nA'pratibaddhavihArAdau pravarttate / eka: sucirakrodhano dIrgharoSatayaiva kRtyeSu na pravarttate / / 9 / / 1006 saptaviMza madhyayanam bhikkhAlasIe ege, ege omANabhIrue thaddhe / egaM ca aNusAsammi, heUhiM kAraNehi a / / 10 / / vyAkhyA - bhikSAlasiko bhikSAlasyavAneko na gocarAgraM gacchati, eko'pamAnabhIrubhikSAM bhramannapi na yasya tasyaiva gRhe praveSTumIhate, stabdho'haGkAravAna nijakugrahAnamayituM zakya eka iti zeSaH, ekaMca duHziSyaM aNusAsammitti' anuzAsmi ahaM hetubhiH kAraNaizcoktarUpaiH / / 10 / / sovi aMtarabhAsillo, dosameva pakuvvai / AyariANaM taM vayaNaM, paDikUlei abhikkhaNaM / / 11 / / ||7|| vyAkhyA - so'pyanuziSyamANa: kuziSya: 'aMtarabhAsillotti' antarabhASAvAn guruvAkyAntarAla eva svAbhimatabhASako doSamevAparAdhameva ll prakaroti na tvanuziSyamANo'pi tadvicchedamiti bhAvaH / AcAryANAM satAmasmAkaM tadvacanaM zikSAvacanaM pratikUlayati viparItaM karoti / II kuyuktibhirabhIkSNam / / 11 / / kathamityAha - na sA mamaM viANAi, navi sA majjha dAhii / niggayA hohiI manne, sAhU anno'ttha vaJcau / / 12 / / ||7|| vyAkhyA - na sA mAM vijAnAti, ayaM bhAva:-amukasyAH zrAvikAyA gRhAt glAnAdyarthaM pathyAdyAnIyatAmiti kadAcidasmAbhirukto'pyaso 1006 // 7 // all Isl ||6|| lal ||sil Isl Join Education international For Personal Private Use Only
Page #1049
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mel uttarAdhyayana sUtram 1007 || ISI llell leel zAThyenottaramAha-na sA mAM pratyabhijAnAti, nApi sA mahyaM dAsyati pathyAdIti zeSaH, yadi vA nirgatA gRhAtsA bhaviSyatIti manye, iti vakti / athavA khaluGkIyanAma sAdhuranyo'trAsmin kArye vrajatu, kimahamevaikaH sAdhurasmItyAdi brUte / / 12 / / anyaJca - 1 saptaviMza IS madhyayanam pesiA paliuMcaMti, te pariyaMti samaMtao / rAyaviTuiM va manaMtA, kariti bhiuDiM muhe / / 13 / / vyAkhyA - preSitAH kvacitkArye 'paliuMcaMtitti' tatkArya kuto na kRtamiti pRSTAH santo'pahnavate, kadA vayamuktAH ? gatA vA tatra vayaM na tvasau // // dRSTeti / te kuziSyAH 'pariyaMti' paryaTanti samantataH sarvAsu dikSu na tvasmatpArzve tiSThanti mA kadAcideSAM kiJcitkRtyaM karttavyaM bhaviSyatIti / u kathaJcitkartuM pravarttitAstu rAjaveSTimiva manyamAnAH kurvanti bhrakuTiM mukhe / sakalavapurvikAropalakSaNametat / / 13 / / aparaJca - vAiA saMgahiA ceva, bhattapANeNa posiA / jAyapakkhA jahA haMsA, pakkamaMti disodisaM / / 14 / / ||7|| vyAkhyA - vAcitAH sUtraM pAThitAH, upalakSaNatvAttadarthaM ca grAhitAH / saGgrahItA: parigRhe kRtAH, cazabdAddIkSitAH svayamiti gamyate, eveti / ra pUraNe / bhaktapAnena poSitAH / tathApi jAtapakSAH yathA haMsAstathaiva prakrAmanti dizodizaM dizi dizi yadRcchAvihAriNo bhavantItyarthaH / prAgekaprakrame'pi yadiha bahUnAmabhidhAnaM tadIdRzAM bahutvakhyApanArthamiti sUtraSaTkArthaH / / 14 / / itthaM kuziSyasvarUpaM vicintya tairevAsamAdhi IS khedaM ca prApito yadasau cakre tadAha - 1007 Troll ||Gll lisil ller llel Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #1050
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1008 aha sArahI viciMtei, khaluMkehiM samAgao / kiM majjha duTThasIsehiM, appA me avasIai / / 15 / / vyAkhyA - atheti pUrvoktacintAnantaraM sArathiriva sArathirdharmayAnasyeti prakramaH, gargAcAryo vicintayati, khaluGkhaiH kuziSyaiH samAgataH saMyuktaH kiM ? na kiJcidityarthaH, mama prayojanaM sidhyatIti zeSaH, duSTaziSyaiH prakramAtpreritaiH kevalamAtmA me mamA'vasIdati, etatpreraNAvyagratayA svakAryahAnestato varametattyAgata udyatavihAreNa vihRtamiti bhAvaH / / 15 / / atha tatpreraNAntarAle svakAryamapi kiM na kriyate ? ityAha - jArisA mama sIsA u, tArisA galigaddahA / galigaddahe caittANaM, daDhaM pagiNhaI tavaM / / 16 / / vyAkhyA - yAdRzAH mama ziSyAH tuH pUraNe tAdRzA galigaddabhA yadi parabhaveyuriti gamyate, na tvanyaH kopyeSAmaupamyaM labhate iti bhAvaH garddabhagrahaNamatikutsAkhyApakaM, te hi svarUpato'pyatipreraNayaiva pravarttante, tatastatpreraNayaiva kAlo'tikrAmati, na tu tadantarAlasambhava iti bhAvaH / yatazcaivamato galigarddabhAn galigarddabhasannibhAn duzziSyAn tyaktvA dRDhaM bADhaM pragRhNAti gargAcAryastapo'nazanAdIti / / 16 / / etadevAha - miu maddavasaMpanne, gaMbhIre susamAhie / viharai mahiM mahappA, sIlabhUeNa appaNatti bemi / / 17 / / vyAkhyA - mRdurbahirvRttyA vinayavAn, mArddavasampanno manasApi tAdRza eva, gambhIro'labdhamadhyaH, susamAhitaH suSTusamAdhimAn, viharati mahIM // For Personal & Private Use Only 11 khaluGkIyanAma saptaviMzamadhyayanam 1008
Page #1051
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1009 DOOSTDOOSTATES uttarAdhyayana- // mahAtmA zIlaM cAritraM bhUtaH prAptaH zIlabhUtastenAtmanA upalakSito yatazcaivaM khaluGkatA''tmano gurUNAM ca ihaivAsamAdhiheturatastAM vihAyAzaThataiva khaluGkIyanAma sevanIyetyadhyayanatattvArthaH / / iti bravImIti prAgvat / / 17 / / sUtram // 6 // saptaviMzamadhyayanam iti zrI tapAgacchIyamahopAdhyAya zrIvimalaharSagaNimahopAdhyAya zrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM zrIuttarAdhyayana sUtravRttausaptaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 27 / / / / saptaviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 27 / / hai levaa caa caa caa caa t r li loo SELESSSSSSSSSETT For Personal & Private Use Only STSTTTTT 1009 www.jninelibrary.org
Page #1052
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Iel uttarAdhyayana sUtram 1010 llol llel / / atha mokSamArgagatinAma aSTAviMzamadhyayanam / / 1 mokssmaarg| arham / / uktaM saptaviMzamadhyayanamatha mokSamArgagatyAkhyamaSTAviMzamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane zaThatAtyAgenAzaThatA l gatinAma 6 aSTAviMza|| svIkAryetyuktaM, azaThena ca suprApaiva mokSamArgagatiriti tadabhidhAyakamidaM prastUyate, iti sambandhasyAsyedamAdi sUtram - madhyayanam mokkhamaggagaI tacaM, suNeha jiNabhAsiaM / caukAraNasaMjutaM, nANadaMsaNalakkhaNaM / / 1 / / | vyAkhyA - mokSaH sakalakarmakSayaH tasya mArgo jJAnAdirUpo mokSamArgastena gati: siddhigamanarUpA mokSamArgagatistAM kathyamAnAmiti gamyaM, tathyAMka MS satyAM zRNuta jinabhASitAm / catvAri kAraNAni vakSyamANAni jJAnAdIni taiH saMyuktA catuSkAraNasaMyuktA tAM / nanu amUni catvAri kAraNAni M&ll karmakSayalakSaNasya mokSasyaiva, gatestu tadanantarabhAvitvAt kathaM catuSkAraNavatItvamasyAH ? ucyate-vyavahArataH kAraNakAraNasyApi // Mer kAraNatvAbhidhAnAt / tathA jJAnadarzane vizeSasAmAnyopayogarUpe lakSaNe yasyAH sA tathA tAmiti sUtrArthaH / / 1 / / yaduktaM mokSamArgagatiM zRNuteti, ra tatra mokSamArga tAvadAha - __NANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo tahA / esa maggutti paNNatto, jiNehiM varadaMsihiM / / 2 / / vyAkhyA - jJAnaM jJAnAvaraNIyakarmakSayakSayopazamAvirbhUtaM samyak jJAnaM matyAdibhedaM, darzanaM darzanamohanIyakSayakSayopazamo-16 IS pazamasamutthamarhaduktajIvAditatvarucirUpaM kSAyikAdibhedaM, cAritraM cAritramohakSayAdisambhavaM sAmAyikAdibhedaM sadasatkriyApravRttinivRttirUpaM, 2020 llell Isl || al llell 1181 llel Ioll S Jan Education For Personal Private Use Only
Page #1053
--------------------------------------------------------------------------
________________ lol || sUtram 1011 gatinAma madhyayanam tapo bAhyAbhyantarabhedabhinnaM jinoktameva / sarvatra cakArastatheti ca samuccaye, samucayazceha samuditAnAmeSAM muktimArgatvakhyApakaH / eSa mArga iti kA mokSamArga6 prajJapto jinairvaradarzibhiH / atra ca cAritrAntargatatve'pi tapaso bhedenopAdAnaM asyaiva karmakSapaNaM prati paramakAraNatvasUcakamiti sUtrArthaH / / 2 / / athAsyaivAnuvAdadvAreNa phalaM darzayitumAha - aSTAviMzanANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo tahA / eaM maggamaNupattA, jIvA gacchaMti soggaiM / / 3 / / vyAkhyA - 'eaMti' etamanantarokta mArga anuprAptA AzritA jIvA gacchanti sugatiM muktirUpAmiti sUtrArthaH / / 3 / / jJAnAdInyeva Moll krameNAbhidhAtumAha - tattha paMcavihaM nANaM, suaM AbhiNibohi / ohiNANaM ca taiaM, maNanANaM ca kevalaM / / 4 / / vyAkhyA - tatra teSu jJAnAdiSu madhye paJcavidhaM paJcaprakAraM jJAnaM, ke te paJcaprakArAH ? ityAha-zrutaM zrutajJAnaM, AbhinibodhikaM matijJAnaM, 6 avadhijJAnaM tRtIyaM, 'maNanANaMti' mana:paryAyajJAnaM, caH samucaye bhinnakramastata: kevalaM ceti / Aha-nandyAdau matijJAnAnantaraM zrutamuktaM tadihAdau DA kutaH zrutopAdAnaM ? ucyate / zeSajJAnAnAmapi svarUpajJAnaM prAyaH zrutAdhInamiti tasya prAdhAnyakhyApanArthaM pUrva tadupAdAnamiti sUtrArthaH / / 4 / / atha jJAnasya viSayamAha - eaM paMcavihaM nANaM, davvANa ya guNANa ya / pajavANaM ca savvesiM, nANaM nANIhiM desi / / 5 / / vyAkhyA - etatpaJcavidhaM jJAnaM dravyANAM ca jIvAdInAM, guNAnAM ca sahabhAvinAM rUpAdInAM, paryavANAM ca kramabhAvinAM 1011 IST Isll all s For Personal Private Use Only www.jaineibrary.org
Page #1054
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl uttarAdhyayana sUtram 1012 Jel lell Poh liol 67 5 navatvapurANatvAdInAM dravyaguNAvasthAvizeSarUpANAM sarveSAM kevalajJAnApekSayA ceha sarvazabdopAdAnaM, zeSajJAnAnAM pratiniyataparyAyagrAhitvAt / 'nANaMti' jJAyate'neneti jJAnaM avabodhakaM jJAnibhirarthAtkevalibhirdezitaM kathitam / / 5 / / anena dravyAdikaM jJAnasya viSaya ityuktaM tatra dravyAdiH kiM lakSaNamityAha - aSTAviMza me madhyayanam llell guNANamAsao davvaM, egadavvassiA guNA / lakkhaNaM pajavANaM tu, ubhao assiA bhave / / 6 / / vyAkhyA - guNAnAmAzrayo dravyaM, anena rUpAdaya eva vastu na tayatiriktamanyadastIti sugatamatamapAstaM / tathA ekasmin dravye AdhArabhUte ils Ish AzritAH sthitA ekadravyAzritA guNAH, etena tu ye dravyamevecchanti na tadvyatiriktAn rUpAdIMstanmatamavamataM / lakSaNaM paryavANAM tu punaH ubhayordvayoH / // prakramAd dravyaguNayorAzritAH bhavetti' bhaveyuH / / 6 / / guNAnAmAzrayo dravyamityuktaM tatra dravyaM katibhedamityAha - dhammo ahammo AgAsaM, "kAlo "poggala-jaMtavo / esa logutti paNNatto, jiNehiM varadaMsihiM / / 7 / / vyAkhyA - dharmo dharmAstikAya:, adharmo'dharmAstikAyaH, AkAzamAkAzAstikAyaH, kAlo addhA samayAdyAtmakaH, pudgalajantavaH iti IMGll pudgalAstikAyo jIvAstikAyazca, etAni dravyANi jJeyAnItyadhyAhAraH / atra prasaGgAllokasvarUpamapyAha-eSo'nantaroktadravyasamUho loka iti kA prajJapto jinairvaradarzibhiH / / 7 / / dharmAdInyeva dravyANi bhedata Aha - 1012 lal Isl ||si For Personal Price Only
Page #1055
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1013 dhammo ahammo AgAsaM, davvaM ikkikkamAhiaM / aNaMtANi a davvANi, kAlo puggalajaMtavo / / 8 / / vyAkhyA - dharmaH adharma AkAzaM dravyamekaikamAkhyAtaM jinairiti zeSaH, anantAni ca punardravyANi kAla: pudgalajantavazca / kAlasya cAnantyamatItAnAgatApekSayeti / / 8 / / dravyANAM lakSaNAnyAha - gailakkhaNo u dhammo, ahammo ThANalakkhaNo / bhAyaNaM savvadavvANaM, nahaM ogAhalakkhaNaM / / 9 / / vyAkhyA gatirdezAntaraprAptiH sA lakSaNamasyeti gatilakSaNaH, tu pUrttI, dharmo dharmAstikAyaH / adharmo'dharmAstikAyaH sthAnaM sthitistalakSaNaH / ayaM bhAvaH svata eva gamanaM prati pravRttAnAM jIvapudgalAnAM gatyupaSTambhakArI dharmAstikAyaH, sthitipariNatAnAM tu teSAM sthitikriyopakArI adharmAstikAya iti / bhAjanamAdhAra:, sarvadravyANAM nabhaH AkAzaM, avagAho'vakAzastallakSaNaM / jIvAdInAmavagADhuM pravRttAnAM avakAzadamAkAzamiti bhAvaH / / 9 / / vattaNAlakkhaNo kAlo, jIvo uvaogalakkhaNo / nANeNaM daMsaNeNaM ca, suheNa ya duheNa ya / / 10 / / vyAkhyA varttante bhavanti bhAvAstena tena rUpeNa tAnprati prayojakatvaM varttanA sA lakSaNamasyeti varttanAlakSaNa: kAlo drumAdipuSpodbhedAdinaiyatyahetuH / jIvo janturupayogo matijJAnAdilakSaNamasyetyupayogalakSaNaH, ata eva jJAnena vizeSagrAhiNA darzanena ca // sAmAnyaviSayeNa sukhena duHkhena ca lakSyata iti gamyate / / 10 / / atha ziSyANAM dRDhatara saMskArArthamuktaM lakSaNamanUdya lakSaNAntaramAha - 11611 ho For Personal & Private Use Only || mokSamArga gatinAma // 6 // aSTAviMza madhyayanam 1013
Page #1056
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1014 GOODOODLE TTTTT nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo tahA / vIriaM uvaogo a, eaM jIvassa lakkhaNaM / / 11 / / vyAkhyA- 'vIriaMti' vIryaM sAmarthya, upayogo avahitatvaM, etat jIvasya lakSaNaM / anena hi jIvo'nanyasAdhAraNatayA lakSyate / / 11 / / atha pudgalalakSaNamAha sabaMdhayAra ujjoo pahA chAyA''tavei vA / vaNNa-rasa-gaMdha-phAsA, puggalANaM tu lakkhaNaM / / 12 / / vyAkhyA - zabdo dhvaniH, andhakAro dhvAntaM, ubhayatra supo lup / udyoto ratnAdiprakAzaH, prabhA candrAdiruciH, chAyA zaityaguNA, AtapastapanabimbajoSNaprakAzarUpa:, 'iti' zabda Adyarthastatazca sambandhabhedAdInAM parigrahaH, vA samuccaye tathA varNa: kRSNAdiH, rasastiktAdiH, gandhaH surabhiprabhRtiH, sparzaH zItAdireSAM dvandvaH / pudgalAnAM skandhAdInAM tu punarlakSaNaM, ebhireva teSAM lakSyatvAditi / / 12 / / dravyalakSaNamuktvA paryAyalakSaNamAha - egattaM ca puhattaM ca, saMkhA saMThANameva ya / saMjogA ya vibhAgA ya, pajjavANaM tu lakkhaNaM / / 13 / / vyAkhyA - ekatvaM bhinneSvapi paramANvAdiSu yadekoyaM ghaTAdiriti pratItihetuH, pRthaktvaM ca ayamasmAtpRthagiti pratyayanimittaM, saGkhyA ya eko dvau traya ityAdikA pratItirjAyate, saMsthAnaM parimaNDaloyamityAdi buddhinibandhanaM, evaH pUta, caH samuccaye, saMyogA ayamaGgalyoH saMyoga For Personal & Private Use Only LETTTTTTTT STDOSTO mokSamArgagatinAma aSTAviMza madhyayanam 1014 www.jninelibrary.org
Page #1057
--------------------------------------------------------------------------
________________ || la Wel ller lol lalll Ifoll uttarAdhyayana- ityAdivyapadezahetavaH, vibhAgAzcAyamito vibhakta itimatihetavaH, ubhayatra vyaktatyapekSayA bahuvacanaM, upalakSaNatvAnnavapurANatvAdIni ca, paryavANAM mokSamArgasUtram tuH pUrtI, lakSaNaM / guNAnAM tu rUpAdInAmatipratItatvAllakSaNaM noktamiti sUtranavakArthaH / / 13 / / itthaM svarUpato viSayatazca jJAnamabhidhAya IST gatinAma 1015 darzanamAha - aSTAviMza MI madhyayanam ||oll jIvA'jIvA ya baMdho a, puNNaM pAvAsavo tahA / saMvaro nijarA mokkho, saMtee tahiA nava / / 14 / / vyAkhyA - jIvAH pratItAH, ajIvA dharmAstikAyAdayaH, bandhazca jIvakarmaNoH saMzleSaH, puNyaM zubhaprakRtirUpaM sAtAdi, fell pApamazubhaprakRtirUpaM mithyAtvAdi, AzravaH karmopAdAnahetuhiMsAdiH, puNyAdInAM dvandvaH / tatheti samuJcaye, saMvaro mahAvratAdibhirAzravanirodhaH, l Sil nirjarA vipAkAttapaso vA karmaparizATaH, mokSaH sakalakarmakSayalakSaNaH, santyete tathyA nava bhAvA iti zeSaH / / 14 / / yadyamI tathyAstataH / loll Mom kimityAha - tahiANaM tu bhAvANaM, sabbhAve uvaesaNaM / bhAveNa saddahaMtassa, saMmattaM ti viAhi / / 15 / / Mall vyAkhyA - tathyAnAM tu bhAvAnAM jIvAdInAM sadbhAve sadbhAvaviSayamavitathasattAbhidhAyakamityarthaH, upadezanaM gurvAdInAmupadezaM bhAvenAnta:karaNena // ll zraddadhatastatheti pratipadyamAnasya jantoH samyaktvaM samyaktvamohanIyakSayAdisamutthAtmapariNAmarUpaM taditi jIvAdibhAvazraddhAnaM vyAkhyAtaM kA 6 vizeSeNAkhyAtaM, jinairiti gamyata iti sUtrArthaH / / 15 / / evaM samayaktvasvarUpamuktvA tadbhedAnAha 1015 ||Gl Ilal llol llell llell foll llell le llel 16ll Isil ifal in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1058
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1016 'nissagguvaesaruI, ANArui sutta-'bIaruimeva / * mokSamArga gatinAma abhigama'-vitthA rarui, "kiriA-'saMkheva-dhammaruI / / 16 / / aSTAviMzabyAkhyA - 'nissaggubaesaruitti' rucizabdaH pratyekaM yojyate, tato nisargaH svabhAvastena rucistattvAbhilASo'syeti nisargaruciH 1 / upadezo / madhyayanam foll gurvAdikathanaM tena ruciryasyetyupadezaruciH 2 / AjJA sarvajJavacanAtmikA tayA ruciryasya sa tathA 3 / 'suttabIaruimevatti' ihApi rucizabdasya pratyekaMDa yogAtsUtreNAgamena ruciryasya sa sUtraruciH 4 / bIjamiva bIjaM yadekamapyanekArthaprabodhotpAdakaM vacastena ruciryasya sa bIjaruciH 5 / anayoH / 8 samAhAraH, eveti samucaye / abhigamo vijJAnaM, vistaro vyAsastAbhyAM pratyekaM rucizabdo yojyate tato'bhigamarucivistArarucizceti 6-7 / tathA / // 6 // kriyA anuSThAnaM, sakSepaH saGgraho dharmaH zrutadharmAdisteSu ruciryasyeti pratyekaM rucizabdayogAt kriyAruciH sakSeparucidharmarucizca-8-9-10-vijJeya / // iti zeSaH / yacheha samyaktvasya jIvAnanyatvenAbhidhAnaM tadguNaguNinoH kathaJcidabheda iti khyApanArthamiti sUtrasakSepArthaH / / 16 / / vyAsArthaM tu svata evAha sUtrakRt - bhUattheNAhigayA, jIvA'jIvA ya puNNa-pAvaM ca / sahasaMmuiA AsavasaMvare a roei u nisaggo / / 17 / / vyAkhyA - 'bhUattheNatti' bhAvapradhAnatvAnirdezasya bhUtArthatvena sadbhUtA ete arthA ityevaMrUpeNa nirNayenAdhigatA: paricchinnA yeneti gamyate, ki IMS jIvA ajIvAzca puNyapApaM ca, kathamadhigatA ityAha - 'sahasaMmuiatti' sopaskAratvAt sUtratvAJca sahAtmanA yA saGgatA matiH sA sahasaMmatistayA, DA Mal kortha: ? paropadezanirapekSayA jAtismaraNAdirUpayA buddhyA 'AsavasaMvare atti' AzravasaMvarau cazabdo'nuktabandhAdisamucaye, tato bandhAdayazca Di 1016 JainEducation indemalional For Personal Price Only
Page #1059
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 1017 ION sil Ifoll lel ller || leli sil lioll lA yenAdhigatA itiyogaH / yazca 'roei utti' rocate eva zraddadhAtyeva anyasmAdazrutvApi jAtismaraNAdinAdhigatAn jIvAdIniti gamyate, 'nisaggotti' mokSamArgasa nisargaruci yaH / / 17 / / amumevArthaM spaSTataramAha - gatinAma jo jiNadiTe bhAve, caubihe saddahai sayameva / emeva nannahatti a, nissaggaruitti nAyavyo / / 18 / / Isl aSTAviMza || vyAkhyA - yo jinadRSTAn bhAvAn caturvidhAn dravyakSetrakAlabhAvabhedairnAmAdibhedairvA zraddadhAti svayameva paropadezaM vinA, kathaM zraddadhAtItyAha madhyayanam evamevaitadyathA jinadRSTaM jIvAdi nAnyatheti bhAvaH, ca: samuccaye, sa nisargaruciriti jJeyaH / / 18 / / upadezarucimAha - " ee ceva u bhAve, uvaiTe jo pareNa saddahaI / chaumattheNa jiNeNa va, uvaesaruitti nAyavvo / / 19 / / vyAkhyA - etAMzcaivAnantaroktAn bhAvAn jIvAdIn tuH pUraNe upadiSTAn yaH pareNAnyena zraddadhAti, kIdRzena pareNetyAhachadmasthenAnutpannakevalajJAnena jinena vA saJjAtakevalena, sa upadezaruciriti jJAtavyaH / / 19 / / atha AjJArucimAha - rAgo doso moho, aNNANaM jassa avagayaM hoi / ANAe roaMto, so khalu ANAruI nAma / / 20 / / vyAkhyA - rAgo dveSo mohaH zeSamohanIyaM ajJAnaM ca casya gamyatvAt yasyApagataM bhavati, sarvathA cAsya rAgadveSAdyapagamAsambhavAddezata iti 6 gamyate, etadapagamAJca'ANAetti' AjJayaiva AcAryAdisambandhinyA rocamAnaH kvApi kugrahAbhAvAjjIvAdi tatheti pratipadyamAno mASatuSAdivat sa khalu 16 nizcitamAjJArucirnAmetyabhyupagantavyaH / / 20 / / sUtrarucimAha - 1017 llsill Mel IST | || 16 foll llol ||Gll IIGll Isil lall min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1060
--------------------------------------------------------------------------
________________ I II uttarAdhyayana sUtram 1018 ||7|| || ||oll lall jo suttamahijjato, sueNa ogAhaI u sammattaM / aMgeNa bAhireNa va, so suttaruitti nAyavyo / / 21 / / mokSamArgasil gatinAma vyAkhyA - yaH sUtramadhIyAnaH paThan zrutenAdhIyamAnenAvagAhate prApnoti tuH pUrtI samyaktvaM, aGgenAcArAdinA bAhyena aSTAviMzain cAnaGgapraviSTenottarAdhyayanAdinA sa govindavAcakavat sUtraruciriti jJAtavyaH / / 21 / / bIjarucimAha - madhyayanam egeNa aNegAI, payAiM jo pasaraI u sammattaM / udae va tillabiMdU, so bIaruitti nAyavyo / / 22 / / || vyAkhyA - ekena prakramAtpadena jIvAdinA 'aNegAI payAiMti' vibhaktivyatyayAdanekeSu padeSu ajIvAdiSu yaH prasarati 'sammattaMti' samyaktvavAnAtmA, iha samyaktvazabdena tadabhinnasya samyaktvavato jIvasya grahaNAt, udaka iva tailabinduH, yathodakaikadezagato'pi telabinduH samagramudakamAkrAmati tathaikadezotpannaruciryo jIvastathAvidhakSayopazamAdazeSatattveSu rucimAn bhavati, sa evaMvidho bIjaruciriti jJAtavyaH IIsl / / 22 / / abhigamarucimAha - so hoI abhigamaruI, suanANaM jeNa atthao diTuM / ekkArasaaMgAI, paiNNagaM divivAo a / / 23 / / Illl vyAkhyA - sa bhavatyabhigamaruciH zrutajJAnaM yenArthato dRSTamupalabdhaM, kiM tat zrutajJAnamityAha-ekAdazAGgAni, prakIrNakamiti jAtAvekavacanaMtataH // 6 prakIrNakAnyuttarAdhyayanAdIni, dRSTivAdo dvAdazamaGgaM, cazabdAdupAGgAni ca upapAtikAdIni / / 23 / / vistArarucimAha - 1018 Men leel || Ilal ||7|| Isl in Educ tion For Personal Private Use Only
Page #1061
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1019 liol Isil |Gll liol s Nell llell davvANaM savvabhAvA, savvapamANehiM jassa uvaladdhA / savvAhiM nayavihihi a, vitthAraruitti nAyavyo / / 24 / / isi mokSamArgavyAkhyA - dravyANAM dharmAstikAyAdInAM sarvabhAvA ekatvapRthaktvAdayo'zeSaparyAyAH sarvapramANaiH pratyakSAdibhiryasyopalabdhAH, pratyakSAdInAM madhye kA gatinAma is aSTAviMzaMol yatra yasya vyApArastenaiva pramANena jJAtA bhavanti, 'savvAhiti' sarvanayavidhibhinaMgamAdinayabhedaiH, ca: samuJcaye, sa vistArarucitivyaH / / 24 / / lel madhyayanam 8 kriyArucimAha - dasaNanANacaritte, tavaviNae saJcasamiiguttIsu / jo kiriA bhAvaruI, so khalu kiriAruI nAma / / 25 / / vyAkhyA - darzanajJAnacaritre tapovinaye satyAzca tAH samitiguptayazca satyasamitiguptayastAsu yaH kriyAbhAvaruciH, ayaM bhAva:" darzanAdyAcArAnuSThAne yasya bhAvato rucirasti sa khalu kriyArucirnAmetyabhyupagantavyaH / / 25 / / sakSeparucimAha - Man aNabhiggahiakudiTThI, saMkhevaruitti hoi nAyavyo / avisArao pavayaNe, aNabhiggahio a sesesu / / 26 / / vyAkhyA - anabhigRhItA anaGgIkRtA kudRSTiH saugatAdimatarUpA yena sa tathA sakSeparuciriti bhavati jJAtavyaH, avizArado'kuzalaH pravacane !ell jinamate, anabhigRhIto'nabhijJaH zeSeSu kapilAdipraNItapravacaneSu, ayaM bhAvo ya uktavizeSaNaviziSTaH saGkSapeNaiva cilAtiputra iva padatrayeNa tattvaM / zraddhadhAti sa saGkSaparuciH / / 26 / / dharmarucimAha - 1019 Nel Mel || II 16 IsI Ileel sil 60 sa Isl For Personal Price Only
Page #1062
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1020 VEN ller Isl Isll Isll Ilsil llell Hell jo asthikAyadhammaM, suadhamma khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiaM, so dhammaruitti nAyabyo / / 27 / / in mokSamArga||7|| vyAkhyA - yo'stikAyAnAM dharmAdInAM dharmo gatyupaSTambhAdirastikAyadharmastaM, zrutadharmamAgamarUpaM, caritradharmaM ca sAmAyikAdibhedaM zraddadhAti gatinAma Poll IMS|jinAbhihitaM / dharmeSu paryAyeSu dharma vA zrutadharmAdau rucirasyeti kRtvA, sa dharmaruciriti jJAtavyaH / ziSyavyutpAdanArthaM caivamupAdhibhedataH // aSTAviMza madhyayanam // samyaktvabhedAbhidhAnaM, anyathA hi nisargopadezAdhigamAdiSu kvacitkeSAJcidantarbhAve na hyetAvanto bhedAH sambhavantIti bhAvanIyamityekAdazasUtrArthaH / is / / 27 / / kaiH punarliGgaiH samyaktvamastIti zraddheyamityAha - paramatthasaMthavo vA, sudiTThaparamatthasevaNA vAvi / vAvaNNakudaMsaNavajjaNA ya sammattasaddahaNA / / 28 / / vyAkhyA - paramAstAtvikAste ca te arthAzca jIvAdayaH paramArthAsteSu saMstavastatsvarUpasya punaH punazcintanAkRtaH paricayaH paramArthasaMstavaH, in 'vA' zabdaH samuJcaye, suSTu dRSTAH upalabdhAH paramArthA yaiste sudRSTaparamArthA AcAryAdayastatsevanaM, cakAro'nuktasaGgrahe, tato yathAzakti all // tadvaiyAvRttyAdikaraNaM ca, api: samuJcaye, 'vAvaNNakudaMsaNatti' darzanazabdaH pratyekaM sambadhyate, tato vyApatraM vinaSTaM darzanaM yeSAM te vyApanadarzanA nihnavAdayaH, tathA kutsitaM darzanaM yeSAM te kudarzanAH zAkyAdayaH, teSAM varjanaM vyApanakudarzanavarjanaM / sarvatra sUtratvAtstrItvaM, ca: samuJcaye, samyaktvaM l ll zraddhIyate'neneti samyaktvazraddhAnamidaM, ebhiliGgaH samyaktvaM zraddhIyate iti bhAva iti sUtrArthaH / / 28 / / itthaM samyaktvaliGgAnyabhidhAya tasyaiva / IMS mAhAtmyamupadarzayannAha - 1020 oll lifall lal || For Personal & Private Use Only
Page #1063
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // uttarAdhyayana sUtram 1021 llell llel llol llol III natthi carittaM sammatta-vihUNaM daMsaNe u bhaiavvaM / sammattacarittAI, jugavaM puvvaM va sammattaM / / 29 / / is mokSamArga118 vyAkhyA - nAsti upalakSaNatvAnnAsIna bhaviSyati ca cAritraM samyaktvavihInaM, ayaM bhAvo na yAvatsamyaktvaprAptirna tAvaddhAvacAritramiti, I gatinAma aSTAviMza. darzane tu samyaktve punaH, sati bhaktavyaM, bhavati vA na vA, prakramAJcAritraM / kimityevamata Aha-samyaktvacaritre yugapatsamutpadyate iti zeSaH, pUrvaM / madhyayanam is vA cAritrotpatteH samyaktvamutpadyate / tato yadA yugapadutpAdastadA tayoH sahabhAvo, yadA tu pUrvaM samyaktvaM tadA tatra cAritraM bhAjyam / / 29 / / I anyA nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na honti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amukkassa nivvANaM / / 30 / / roll vyAkhyA - nAdarzaninaH samyaktvarahitasya jJAnaM samyag jJAnaM, jJAnena vinA jJAnarahitA na bhavanti caraNaguNAH, tatra caraNaM vratAdi, guNA: piNDavizuddhyAdayaH, aguNino'nantaroktaguNarahitasya nAsti mokSo nikhilakarmakSayAtmakaH, nAsti amuktasya karmaNeti gamyate nirvANaM / 61 ki muktipadAvAptiH / tadatra pUrvasUtreNa muktayanantarahetorapi caraNasya samyaktvabhAva eva bhavanaM tanmAhAtmyamuktamanena tu sUtreNa samyaktvAbhAve IN uttarottaraguNavyatirekadarzaneneti sUtradvayArthaH / / 30 / / asya cASTavidhAcArayuktasyaivottarottaraguNavAptihetutvamiti tAn darzayitumAha - 1021 Jell lain Education For Personal & Private Use Only
Page #1064
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1022 POOD S S S S SS SS nissaMkiya nikkaMkhiya, nivvitigicchA amUDhadiTThI a / uvavUha - thirIkaraNe, vacchalla - pabhAvaNe aTTha / / 31 / / vyAkhyA - zaGkanaM zaGkitaM dezasarvazaGkArUpaM tadabhAvo niHzaGkitaM / tathA kAGkSaNaM kAGkSitaM anyAnyadarzanAbhilASAtmakaM tadabhAvo niHkAGkSitaM / vicikitsA phalaM prati sandehaH, yadvA vido vijJAste ca sAdhava eva teSAM jugupsA nindA, tadabhAvo 'nirvicikitsaM' 'nirvijugupsaM' vA, ArSatvAca sUtre evaM pAThaH / 'amUDhA' RddhimatkutIrthikadarzane'pi nindyamasmaddarzanamiti mohahInA sA cAsau dRSTizca buddhirUpA // amUDhadRSTiH, sA ca / ayaM caturvidho'pyAntara AcAra ukto bAhyamAha upabRMhA darzanAdiguNavatAM prazaMsayA tattadguNaparivarddhanaM, sthirIkaraNaM svIkRtadharmAnuSThAnaM prati sIdatAM sthairyApAdanaM, tayordvandve upabRMhAsthirIkaraNe / vAtsalyaM dhArmikajanasyocitapratipattikaraNaM, prabhAva svatIrthonnaticeSTAsu pravarttanaM, anayordvandve, vAtsalyaprabhAvane / 'aTTatti' aSTAmI darzanAcArA bhavantIti zeSaH iti sUtrArthaH / / 31 / / itthaM // jJAnadarzanarUpaM muktimArgamuktvA cAritrarUpaM tamAha - sAmAiattha paDhamaM, cheovaTThANaM bhave bIaM / parihAravisuddhIaM, suhumaM taha saMparAyaM ca / / 32 / / akasAyamahakkhAmaM, chaumatthassa jiNassa vA / eaM cayarittakaraM, cArittaM hoi AhiaM / / 33 / / STDOSTS: vyAkhyA - samo rAgadveSarahitaH, sa cehaprakramAttipariNAmastatrA''yo gamanaM samAyaH, sa eva sAmAyikaM, sarvasAvadyayogatyAgaH 'ttha' pUraNe, prathamamAdyaM / idaM ca dvidhA, 'itvaraM' 'yAvatkathikaM' ca / tatretvaraM bharatairAvatayoH prathamacaramajinatIrthayorupasthApanAM yAvat, tatra hi For Personal & Private Use Only SELT // 7 // mokSamArga STATTATOE gatinAma aSTAviMzamadhyayanam 1022
Page #1065
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jell lel sUtram 1023 chedopasthApanIyabhAvena tayapadezAbhAvAt / yAvatkathikaM ca tayoreva kSetrayormadhyamArhattIrtheSu videheSu ca, tatra hyupasthApanAyA abhAvena mokSamArgasAmAyikavyapadeza eva yAvajjIvaM syAt / tathA 'chedaH' sAticArasya sAdhoniraticArasya vA ziSyasya tIrthAntarasambandhino vA tIrthAntaraM // gatinAma pratipadyamAnasya pUrvaparyAyavyavacchedaH, tadyuktA upasthApanA mahAvratAropaNA yatra tacchedopasthApanaM bhavet dvitIyam / tathA pariharaNaM parihAro 8 aSTAvi viziSTatapoGgIkAreNa gacchasya tyAgastena vizuddhirasminniti parihAravizuddhikaM / tatsvarUpaM cedaM-nava munayo gaNAnirgatya jinAbhyarNe madhyayanam Da parihAravizuddhikaM pratipannapUrvasya jinasya vA pArzva idaM pratipadyante / teSveko gururbhavati, catvArastapaH kurvanti, catvArastu tadvayAvRttyaM / / 6 tapazca teSAM grISmakAle jaghanyamadhyamotkRSTaM caturthaSaSTASTamarUpaM, zItakAle tu SaSTASTamadazamarUpaM, varSAkAle cASTamadazamadvAdazalakSaNaM bhavati / is te ca pAraNakeSu gururveyAvRttyakarAzca nityamAcAmlaM kurvanti / SaNmAsAtikrame tu tapaskarA vaiyAvRttyaM, vaiyAvRttyakarAzca tapaH pratipadyante / IS teSAmapi SaNmAsAtyaye tanmadhyAdeko gurutvaM, gurustapaH, anye tu sapta vaiyAvRttyaM svIkurvanti / atIte tu sArddhavarSe te punaH tadeva tapo DA & jinakalpaM vA gacchaM vA'bhyupagacchanti, teSAM yaJcAritraM tatparihAravizuddhikamiti / idaM ca bharatairAvatayoreva prathamAntimatIrthakRttIrthe 5 syAnnAnyatreti / 'suhumaM taha saMparAyaM catti' tathetyAnantarye chandobhaGganirAsArthaM padamadhyepi nyastaH, sUkSmaH kiTTIkaraNAtsamparAyo lobhAkhyaH / is kaSAyo yasmiMstat sUkSmasamparAyaM, idaM ca kSapaka zreNyupazamazreNyorlobhANuvedanasamaye syAt / / 32 / / akaSAyaM anuditakaSAyaM I MI kSapitopazamitakaSAyAvasthAbhAvi 'yathAkhyAtaM' jinoktasvarUpamanatikrAntaM, chadmasthasyopazAntakSINamohAkhyaguNasthAnadvayavartino, jinasya vA Is 1023 ||oll lIsl Jan Education international For Personal Use Only
Page #1066
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1024 SOTTOTOS 12222202222 kevalinaH sayogyayogiguNa-sthAnadvayasthAyino bhavatIti zeSaH / 'eaMti' etadanantaroktaM sAmAyikAdipaJcabhedaM cayasya rAzeH prakramAtkarmaNAM riktaM vireko'bhAva ityarthaH, tatkarotIti cayariktakaraM cAritraM bhavatyAkhyAtaM jinAdibhiriti gamyate iti sUtradvayArthaH / / 33 / / samprati taporUpaM caturthaM kAraNamAha - tavo a duviho vRtto, bAhirabdhiMtaro tahA / bAhiro chavviho vRtto, evamabbhitaro tavo / / 34 / / vyAkhyA - asyAkSarArthaH spaSTo bhAvArthastu tapodhyayane vakSyate / / 34 / / athaiSAM muktimArgatve kasya kataro vyApAra ityAha nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya saddahe / caritteNa na giNhAi, taveNa parisujjhai / / 35 / / vyAkhyA - jJAnena zrutAdinA jAnAti bhAvAn jIvAdIn, darzanena ca tAneva zraddhatte, cAritreNa AzravadvAranirodharUpeNa na gRhNAti nAdatte karmeti gamyate tapasA parizudhyati pUrvopacitakarmaNaH kSapaNAt zuddho bhavati iti sUtrArtha: / / 35 / / anena mArgasya phalaM mokSa uktaH, samprati mokSaphalabhUtAM gatimAha - khavittA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / savvadukkhappahINaTThA, pakkamaMti mahesiNotti bemi / / 36 / / * 'savvadukkhappahINaTThatti' sarvaiH duHkhaiH prahINaH sarvaduHkhaprahINo mokSastamarthayanti ye te sarvaduHkhaprahINArthAH, yadvA vyAkhyA - For Personal & Private Use Only DDDDDDDDDD: mokSamArgagatinAma aSTAviMzamadhyayanam 1024 www.jninelibrary.org
Page #1067
--------------------------------------------------------------------------
________________ are uttarAdhyayana- sUtram 1025 llel sarva-duHkhAni arthAzca kAryANi yeSAM te tathA prakrAmanti gacchanti muktimiti zeSa: 'mahesiNotti' maharSaya iti sUtrArthaH / / 36 / / iti bravImIti mokSamArgaprAgvat / / gatinAma aSTAviMzaiti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIbimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / madhyayanam ol zrIuttarAdhyayanasUtravRttI aSTAviMzamadhyayanaM sampUrNam / / 28 / / Isll / / iti aSTAviMzamadhyayanaM sampUrNam / / isi || || Isl llell llall ||7|| IN 1025 lish For P P U Only
Page #1068
--------------------------------------------------------------------------
________________ lllll ||7|| Isl uttarAdhyayana sUtram 1026 lel lel llell ||7|| Well / / atha samyaktva parAkramanAmai ekonatriMzamadhyayanam / / smyktv| arham / / vyAkhyAtamaSTAviMzamadhyayanaM, atha samyaktvaparAkramAkhyamekonatriMzamArabhyate / asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane / prarAkramanAmai ISM mokSamArgagatiruktA, sA ca vItarAgatvapUrviketi yathA tadbhavati tathA'nenAbhidhIyate / iti sambandhasyAsyedamAdisUtram - ekonatriMza madhyayanam suaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM, iha khalu sammattaparakkame nAmajjhayaNe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM // paveie / jaM sammaM saddahittA pattiAittA roaittA phAsittA pAlaittA tIraittA kiTTaittA sohaittA ArAhaittA ANAe aNupAlaittA IS bahave jIvA sijhaMti bujhaMti mujhaMti parinivvAyaMti savvaduHkkhANamaMtaM kareMti / / 1 / / vyAkhyA - zrutaM me mayA AyuSmanniti ziSyAmantraNaM, etaJca sudharmasvAmI jambUsvAminamAha, tena jagattrayapratItena bhagavatA prakramAt l // zrImahAvIreNa 'evamiti' vakSyamANaprakAreNAkhyAtaM, tameva prakAramAha-ihAsmin pravacane khalu nizcitaM samyaktve sati parAkrama | IS uttarottaraguNapratipatyA karmArijayasAmarthyarUpo'rthAjIvasya varNyate'sminniti samyaktvaparAkramaM nAmAdhyayanamastIti zeSaH / taJca kena // el praNItamityAha-zramaNena bhagavatA mahAvIreNa kAzyapena zrIvarddhamAnasvAminaiva praveditaM, svatoviditameva bhagavatA mamedamAkhyAtamiti bhAvaH / // | asyaiva mAhAtmyamAha-'jaMti' yatprastutAdhyayanaM samyak avaiparItyena 'zraddhAya' zabdArthobhayarUpaM sAmAnyena pratipadya, 'pratItya' vizeSatA nol idamitthameveti nizcitya, 'rocayitvA' tatpaThanAdiviSayamabhilASamAtmana utpAdya, 'spRSTvA' yogatrikeNa tatra manasA sUtrArthayozcintanena vacasA 1026 le Isl Ioll llell 16 llen Jell in Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #1069
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nell ptu samyaktva lall NSi vAcanAdinA kAyena bhaGgakaracanAdinA, 'pAlayitvA' parAvarttanAdinA'bhirakSya, 'tIrayitvA' adhyayanAdinA parisamApya, 'kIrtayitvA' sUtram gurovinayapUrvakamidamitthaM mayAdhItamiti nivedya, 'zodhayitvA' guruvadanubhASaNAdinA zuddha vidhAya, 'ArAdhya' utsUtraprarUpaNA parihAreNa 1027 |prarAkramanAmai is utsargApavAdakuzalatayA vA yAvajjIvaM tadarthAsevanena vA / na cedaM svabudhyA zubhAvahamityAha-AjJayA guruniyogarUpayA'nupAlya satatamAsevya is ekonatriMzabahavo jIvA: 'sidhyanti' ihaivAgamasiddhatvAdinA 'budhyante' ghAtikarmakSayeNa 'mucyante' bhavopagrAhikarmacatuSkakSayeNa tatazca 'parinirvAnti' madhyayanam sakalakarmadAvAnalopazamena ata eva sarvaduHkhAnAM zArIramAnasAnAM antaM paryantaM kurvanti muktipadaprAptyeti sUtrArthaH / / 1 / / atha ziSyAnugrahArthaM sambandhAbhidhAnapUrvakaM prastutAdhyayanArthamAha - tassa NaM ayamaDhe evamAhijai, taMjahA-saMvege 1, nivvee 2, dhammasaddhA 3, gurusAhammiyasussUsaNayA 4, AloaNayA 5, niMdaNayA 6, garihaNayA 7, sAmAie 8, cauvIsatthae 9, vaMdaNe 10, paDikkamaNe 11, kAussagge 12, paJcakkhANe 13, thayathuimaMgale 14, kAlapaDilehaNayA 15, pAyacchittakaraNe 16, khamAvaNayA 17, sajjhAe 18, vAyaNayA 19, paDipucchaNayA 20, pariaTTaNayA ki il 21, aNuppehA 22, dhammakahA 23, suassa ArAhaNayA 24, egaggamaNasannivesaNayA 25, saMjame 26, tave 27, vodANe 28, M6| suhasAe 29, appaDibaddhayA 30, vivittasayaNAsaNasevaNayA 31, viNiaTTaNayA 32, saMbhogapaJcakkhANe 33, uvahipaJcakkhANe / is 34, AhArapaJcakkhANe 35, kasAyapaJcakkhANe 36, jogapaJcakkhANe 37, sarIrapaJcakkhANe 38, sahAyapaJcakkhANe 39, bhattapaJcakkhANe / 1027 ||sil llsil Isil liell all lol For Personal & Private Use Only
Page #1070
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke eka eka ka sUtram 1028 uttarAdhyayana- 40, sabbhAvapacakkhANe 41, paDirUvayA 42, veAvace 43, savvaguNasaMpannayA 44, vIarAgayA 45, khaMtI, 46, muttI 47, maddave 48, ajave 49, bhAvasace 50, karaNa 51, jogasa 52, maNaguttayA 53, vayaguttayA 54, kAyaguttayA 55, maNasamAdhAraNayA 56, vayasamAdhAraNayA 57, kAyasamAdhAraNayA 58, nANasaMpannayA 59, daMsaNasaMpannayA 60, carittasaMpatrayA 61, soiMdianiggahe 62, cakkhidianiggahe 63, ghANiMdianiggahe 64, jibmiMdianiggahe 65, phAsiMdianiggahe 66, kohavijae // 67, mANavijae 68, mAyAvijae 69, lobhavijae 70, pijjadosamicchAdaMsaNavijae 71, selesI 72, akampayA 73 / / 2 / / tasya samyaktvaparAkramAdhyayanasya 'Namiti' sarvatravAkyAlaGkAre ayamityanantarameva vakSyamANortha evamamunA vakSyamANaprakAreNAkhyAyate kathyate zrImahAvIreNeti gamyate, tadyatheti vakSyamANatadarthopanyAsArthaH / saMvego 1 nirvedo 2 dharmazraddhA 3 gurusAdharmikazuzrUSaNaM, ArSatvAdihottaratra ca sUtreSvanyathA pAThaH 4 AlocanA 5 nindA 6 garhA 7 sAmAyikaM 8 caturviMzatistavo 9 vandanaM 10 pratikramaNaM 11 kAyotsargaH 12 pratyAkhyAnaM 13 stavastutimaGgalaM 14 kAlapratyupekSaNA 15 prAyazcittakaraNaM 16 kSAmaNA 17 svAdhyAyo 18 vAcanA 19 pratipracchanA 20 parAvarttanA 21 anuprekSA 22 dharmakathA 23 zrutasyArAdhanA 24 ekAgramanaH saMnivezanA 25 saMyamaH 26 tapaH 27 // 7 // vyavadAnaM 28 sukhazAyaH 29 apratibaddhatA 30 viviktazayanAsanasevanA 31 vinivarttanA 32 sambhogapratyAkhyAnaM 33 upadhipratyAkhyAnaM 34 AhArapratyAkhyAnaM 35 kaSAyapratyAkhyAnaM 36 yogapratyAkhyAnaM 37 zarIrapratyAkhyAnaM 38 sahAyapratyAkhyAnaM 39 bhaktapratyAkhyAnaM 40 vyAkhyA celelelelai - // 4 // For Personal & Private Use Only samyaktva || prarAkramanAme // ekonatriMzamadhyayanam 1028 www.jninelibrary.org
Page #1071
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||AUM|| // 6 // samyaktva prarAkramanAmai // sadbhAvapratyAkhyAnaM 41 pratirUpatA 42 vaiyAvRttyaM 43 sarvaguNasampantratA 44 vItarAgatA 45 kSAntiH 46 muktiH 47 mArdavaM 48 ArjavaM 49 bhAvasatyaM 50 karaNasatyaM 51 yogasatyaM 52 manoguptatA 53 vAgguptatA 54 kAyaguptatA 55 manaH samAdhAraNA 56 vAksamAdhAraNa 57 kAyasamAdhAraNA 58 jJAnasampannatA 59 darzanasampannatA 60 cAritrasampannatA 69 zrotrendriyanigrahaH 62 cakSurindriyanigrahaH 63 ekonatriMzaghrANendriyanigrahaH 64 jihvendriyanigrahaH 65 sparzanendriyanigrahaH 66 krodhavijayo 67 mAnavijayo 68 mAyAvijayo 69 lobhavijayaH 70 premadveSamithyAdarzanavijaya: 71 zailezI 72 akarmatA 73 ityakSarasaMskAraH / / 2 / / sAmpratamidameva pratipadaM phalopadarzanadvAreNa vyAcikhyAsurAha sUtrakAraH 'saMvegeNamityAdi' trisaptatiH sUtrANi - ||7|| madhyayanam saMvegeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saMvegeNaM aNuttaraM dhammasaddhaM jaNayai, aNuttarAe dhammasaddhAe saMvegaM havvamAgacchai, aNaMtANubaMdhikohamANamAyAlohe khavei, navaM ca kammaM na baMdhai, tappacaiaM ca NaM micchattavisohiM kAUNa // daMsaNArAhae bhavai, daMsaNavisohIeNaM visuddhAe atthegatie teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai, sohIe a NaM visuddhA puNo bhavaggahaNaM nAikkamai / / 1 / / 3 / ||7|| vyAkhyA - saMvegena mokSAbhilASeNa bhadanteti pUjyAmantraNaM, jIvaH kiM janayati ? kataraM guNamutpAdayatItyarthaH / iti ziSya prajJApaka uttaramAha-saMvegenAnuttarAM dharmmazraddhAM janayati, anuttaradharmazraddhayA ca saMvegaM tamevArthAdviziSTataraM 'havvaMti' zIghraM Agacchati, uttarAdhyayanasUtram 1029 // 7 // |||| FTTTTT For Personal & Private Use Only 1029
Page #1072
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 1030 nan tato'nantAnubandhikrodhamAnamAyAlAbhAn kSapayati, tathA ca navaM karma prakramAdazubhaM na badhnAti, tatpratyayikAM ca kaSAyakSayahetukAM ca samyaktvakA mithyAtvavizuddhi sarvathA mithyAtvakSayaM kRtvA darzanasya prastAvAtkSAyikasamyaktvasyArAdhako darzanArAdhako bhavati, darzanavizuddhyA ca vizuddhyA / prarAkramanAmai is nirmalayA astyekakaH kazcittenaiva bhavagrahaNena siddhyati marudevIvat, yastu tenaiva bhavena na sidhyati sa kimityAha-'sohIetti' zuddhyA ekonatriMza prakramAdarzanasya vizuddhyA tRtIyaM punarbhavagrahaNaM nAtikrAmati, utkRSTadarzanArAdhanApekSametat, yaduktaM - "ukkosadaMsaNeNaM bhaMte ! jIve kaihiM SI madhyayanam // bhavaggahaNehiM sijjhai ? goamA ! ukkoseNaM teNeva, tai puNa nAikkamaitti" itaH paraM sarvasUtreSu sugamAni padAni na vyAkhyAsyante Me ||1 / / 3 / / saMvegAdavazyaM nirvedaH syAditi tamAha - nivveeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? nivveeNaM divvamANussatericchiesu kAmabhogesu nivveaMhavvamAgacchai, savvavisaesa M virajai, savvavisaesu virajjamANe AraMbhapariJcAyaM karei, AraMbhapariJcAyaM karemANe saMsAramaggaM vucchiMdai, siddhimaggapaDivaNNe a ll 8. bhavai / / 2 / / 4 / / vyAkhyA - nirvedena sAmAnyata: saMsAravirAgeNa kadA'sau tyAjya iti dhiyA divyamAnuSatairazceSu kAmabhogeSu 'nirveda' l yathA'lamebhiranarthahetubhiriti bhAvaM 'habbamAgacchati' tUrNamApnoti, tathA ca sarvaviSayeSu samastasAMsArikavastuSu virajyate, // virajyamAnazcArambhaparityAgaM karoti, viSayArthatvAtsarvArambhANAM, tatparityAgaM ca kurvan saMsAramArga mithyAtvAviratyAdikaM vyavacchinatti, tattyAga | 1030 Jel Ifoll Ill Ifoll Join Education international For Personal Use Only
Page #1073
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1031 Nei 8 eva tattvata ArambhaparihArasambhavAt, tadvyavachittau ca suprApa eva muktimArgaH samyagdarzanAdiriti siddhimArgapratipannazca bhavati / / 2 / / 4 / / samyaktvanirvedo'pi dharmazraddhAvatAmeva syAditi tAmAha - prarAkramanAmai dhammasaddhAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? dhammasaddhAeNaM sAyAsokkhesu rajamANe virajjai, agAradhammaM ca NaM cayai, aNagAre kA is ekonatriMza6 NaM jIve sArIramANasANaM dukkhANaM cheyaNa-bheyaNa-saMjogAINaM vuccheaM karei, avvAbAhaM ca suhaM nivvattei / / 3 / / 5 / / madhyayanam vyAkhyA - dharmazraddhayA sAtaM sAtavedanIyaM tajanitAni saukhyAni viSayasukhAnItyarthaH teSu rajyamAnaH pUrvaM rAgaM kurvan virajyate virAgaM yAti, // agAradharmaM ca gRhAcAraMgArhasthyamityarthaH tyajati jahAti, tatazcA'nagAro yatiH san jIva: zArIramAnasAnAM duHkhAnAM 'cheaNetyAdi''chedanaM'khaDgAdinA ki 6 bhedanaM' kuntAdinA AdizabdasyehApi sambandhAcchedanabhedanAdInAM zArIrANAM saMyogaH prastAvAdaniSTAnAM AdizabdAdiSTa | viyogAdigrahastato'niSTasaMyogAdInAM ca mAnasaduHkhAnAM vyavacchedaM karoti, ata eva avyAbAdhaM ca sukhaM nirvarttayati janayati / / 3 / / 5 / / ISI dharmazraddhAvatA ca gurbAdeH zuzrUSA'vazyaM kAryeti tAmAha - gurusAhammiyasussUNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? gurusAhammiyasussUsaNayAe NaM viNayapaDivattiM jaNayai, viNayapaDivaNNe 6 a NaM jIve aNaJcAsAyaNAsIle neraia-tirikkhajoNia-maNussa-devaduggaio niraMbhai, vaNNasaMjalaNabhattibahumANayAe maNussadevasuggaIo nibaMdhai, siddhisoggaiM ca visohei, pasatthAiM ca NaM viNayamUlAI savvakajjAiM sAhei, anne a bahave jIve viNaittA bhavai / / 4 / / 6 / / Is 1031 IGI Well || For Personal & Private Use Only
Page #1074
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIslil uttarAdhyayana sUtram 1032 lIsil ||7|| ___vyAkhyA -- gurusAdharmikazuzrUSaNena tadupAsanarUpeNa vinayapratipattimucitakRtyakaraNAGgIkArarUpAM janayati, 'viNayapaDivaNNe atti' sUtratvAt / pratipannavinayazca jIvo anatyAzAtanAzIlaH, ko'rthaH ? guruparivAdAdiparihArAdatyAzAtanAtyAgI san 'neraiaityAdi' nairayikAzca tiryaJcazca ka nairayikatiryaJcasteSAM yonI nairayikatiryagyonI svArthikeke nairayikatIryagyonike te ca manuSyadevadurgatI ca mlecchakilbiSatvAdike niruNaddhi, tathA l ekonatriMzaIS varNaH zlAghA tena sajvalanaM guNoddhAsanaM varNasaJcalanaM, bhaktirabhyutthAnAdikA, bahumAna AntarA prItireSAM dvandve bhAvapratyaye cA is madhyayanam ISM varNasajvalanabhaktibahumAnatA tayA prakramAdgurUNAM manuSyadevasugatI sukulaizvaryAdiyukte nibadhnAti tatprAyogyakarmabandhanAditi bhAvaH, in // siddhisugatiM ca vizodhayati tanmArgabhUtasamyagdarzanAdivizodhanena prazastAni prazaMsAspadAni vinayamUlAni vinayahetukAni sarvakAryANi iha // zrutAdhyayanAdIni paratra mokSAdIni sAdhayati, anyAMzca bahun jIvAn 'viNaittatti' vinetA vinayaM grAhayitA bhavati, svayaM I susthitasyopAdeyavacanatvAditi bhAvaH / / 4 / / 6 / / guruzuzrUSAM kurvatApi doSasambhave AlocanA kAryeti tAmAha - o AloyaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? AloyaNayAeNaM mAyA-niyANa-micchAdasaNasallANaM mokkhamaggavigghANaM // aNaMtasaMsAravaddhaNANaM uddharaNaM karei, ujjubhAvaM ca NaM jaNayai, ujjubhAvapaDivanne aNaM jIve amAI itthiveyaM napuMsagaveyaM ca na l All baMdhai, puvvabaddhaM ca NaM nijarei / / 5 / / 7 / / vyAkhyA - AlocanayA svadoSANAM guroH puraH prakAzanarUpayA mAyAnidAnamithyAdarzanazalyAnAM mokSamArgavighnAnAmanantasaMsAravarddhanAnAM uddharaNaM Isl 116 llell llel lall // 7 // For Personal & Private Use Only
Page #1075
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ioll sUtram 6 |oll 1033 ||rail Wall Ill Moll lil // apanayanaM karoti, RjubhAvaMca janayati, RjubhAvaM pratipannazca jIvo amAyI san strIvedaM napuMsakavedaMcanabadhnAti, puMstvahetutvAdamAyitvasya, pUrvabaddhaM ca tadeva / / // dvayaM sakalakarmavA nirjarayati kSapayati / / 5 / / 7 / / AlocanAca svadoSanindAvata eva saphaleti tAmAha - 16 prarAkramanAmai niMdaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? niMdaNayAe NaM pacchANutAvaM jaNayai pacchANutAveNaM virajamANe krnngunnsettiN| e Holl madhyayanam paDivAi, karaNaguNaseDhiM paDivanne a aNagAre mohaNijjaM kammaM ugghAei / / 6 / / 8 / / vyAkhyA - nindanena svayameva svadoSacintanena pazcAdanutApaM hA ! duSTu mayA kRtametadityAdirUpaM janayati, pazcAdanutApena ca virajyamAno // vairAgyaM gacchan karaNenA'pUrvakaraNena guNazreNiH karaNaguNazreNiH sA ca sarvoparitanasthitermohanIyAdikarmadalikAnyupAdAya | 6 udayasamayAtprabhRtidvitIyAdisamayeSva'saGkhyAtaguNAsaGkhyAtaguNapudgalaprakSeparUpA tAM, upalakSaNatvAt sthitighAtarasaghAtaguNasaGkramasthiti // bandhAMzca viziSTAn pratipadyate / athavA karaNaguNenApUrvakaraNAdimAhAtmyena zreNi: karaNaguNazreNiH prastAvAtkSapakazreNireva tAM pratipadyate, tAM 1 pratipannazcAnagAro mohanIyaM karma udghAtayati kSapayati / / 6 / / 8 / / bahudoSasadbhAve nindAnantaraM garhApi kAryeti tAmAha - garahaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? garahaNayAeNaM apurakkAraM jaNayai, apurakkAragae a NaM jIve appasatthehito Islil Mll jogehito niattai, pasatthe apavattai, pasatthajogapaDivaNNe aNaM aNagAre aNaMtaghAI pajjave khavei / / 7 / / 9 / / ||60 vyAkhyA - garhaNena parasamakSamAtmano doSodbhAvanena puraskAro guNavAnayamiti prasiddhistadabhAvaM avajJAspadatvamityarthaH janayatyAtmana iti 1033 Mall Mali lil llol Isil 6 iell ||all ||ll llell lel Noil lil For Personal & Private Use Only
Page #1076
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // llel ||sil llell sUtram 1034 Jell llol foll sil || // gamyaM, apuraskAragatazcaH jIvaH kadAcidazubhAdhyavasAyotpattAvapi tadbhItyaiva aprazastebhyo yogebhyo nivarttate, prazastayogeSu ca pravarttate, // samyaktva prazastayogapratipannazca jIva: anantaviSayatayA'nante jJAnadarzane ghnantItyanantaghAtinastAn paryavAn jJAnAvaraNAdikarmapariNativizeSAn kSapayati, prarAkramanAmai us upalakSaNaM caitanmuktiprApte: tadarthatvAtsarvaprayAsasya / evamanuktApi sarvatra muktiprAptireva phalatvena draSTavyA / / 7 / / 9 / / AlocanAdikaM ca // ekonatriMzaMol sAmAyikavatAmeva tattvata: syAditi tadAha - madhyayanam sAmAieNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sAmAieNaM savvasAvajajogaviraiM jaNayaI / / 8 / / 10 / / vyAkhyA - sAmAyikena sarvasAvadyayogaviratiM sakalapApavyApAroparamaM janayati / / 8 / / 10 / / sAmAyikapratipatrA ca tatpraNetAro'rhantaH // is stutyA iti tatstavamAha - cauvIsatthaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? cauvIsatthaeNaM daMsaNavisohiM jaNayai / / 9 / / 11 / / vyAkhyA - spaSTam / / 9 / / 11 / / stutvApi jinAn guruvandanapUrvikaiva sAmAyikasvIkRtiriti tadAha - vaMdaNaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vaMdaNaeNaM nIAgo kammaM khavei, uccAgoaM nibaMdhai, sohaggaM ca NaM appaDihayaM / sil // ANAphalaM nivvatteI, dAhiNabhAvaM ca NaM jaNayai / / 10 / / 12 / / vyAkhyA - 'soharagaM catti' saubhAgyaM ca sarvajanaspRhaNIyatArUpaM apratihatamaskhalitamAjJAphalaM AjJAsAraM nirvartayati, dakSiNabhAvaM cAnukUlabhAvaM 116ll Jel Isl Nish aslil 16 lel llel llol in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1077
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIslil 16 Neil Wom L A . . .. ekonaniza loll MEN uttarAdhyayana- // janayati lokasyeti gamyate / / 10 / / 12 / / sAmAyikAdiguNavatA ca prathamAntimArhatostIrthe sarvadA, madhyamArhatAM cAparAdhasambhave pratikramaNaM samyaktvasUtram is kAryamiti tadAha - - prarAkramanAmai 1035 paDikkamaNeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paDikkamaNeNaM vayachiddAI pihei, pihiyavayachidde puNa jIve niruddhAsave asabalacaritte / isll madhyayanam M& aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhatte suppaNihae viharai / / 11 / / 13 / / ||7|| Nell vyAkhyA - pratikramaNenA'parAdhebhyaH pratIpanivarttanena vratachidrANi aticArAn pidadhAti sthagayati, pihitavratachidraH punarjIvo SI niruddhAzravo'ta evA'zabalaM zabalasthAnera karburaM caritraM yasya sa tathA, 'apuhattetti' na vidyate pRthaktvaM prastAvAt saMyamayogaviyogarUpaM 18 Mll yasyAsAvapRthaktvaH, 'supraNihita:' suSTusaMyamapraNidhimAn viharati saMyamAdhvani yAti / / 11 / / 13 / / pratikramaNe cAticArazuddhaye kAyotsargaH // 7 // NS kArya iti tamAha - kAussaggeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAussaggeNaMtIapaDupAnaM pAyacchittaM visohei, visuddhapAyacchitte ajIve niyhiaae| Isll IM ohariyabharuvva bhAravahe pasatthajjhANovagae suhaMsuheNaM viharai / / 12 / / 14 / / Isl ||Gll vyAkhyA - kAyotsargeNAtItaM ceha cirakAlabhAvi, pratyupatramiva pratyutpannaM cAsanakAlabhAvi, atItapratyutpatraM prAyazcittaM prAyazcittArhamaparAdha Is doSarahitam / / 1035 liolll Mel 16 llel ||ll lol || llel llsil Hall ||oll llall www.anebry.org in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1078
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 1036 lol Irel kA vizodhayati, vizuddhaprAyazcittazca jIvo nirvRttaM svasthIbhUtaM hRdayamasyeti nirvRttahRdayaH, ka iva ? apahRtabharo'pasAritabhAro bhAravaha iva, yathA / samyaktvalA hyapahatabhAro bhAravaho nirvRtahRdayaH syAt tathA'yamapi vizodhitAticAra iti bhAvaH / sa ca prazastadhyAnopagataH sukhaMsukhena sukhaparamparAvAptyA viharati / prarAkramanAmai 5 / / 12 / / 14 / / kAyotsargeNApyazuddhaH pratyAkhyAnaM kuryAditi tadAha - is ekonatriMzalell || madhyayanam paJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paJcakkhANeNaM AsavadArAI nirUMbhai / / 13 / / 15 / / Isl vyAkhyA - pratyAkhyAnena mUlaguNottaraguNapratyAkhyAnarUpeNa AzravadvArANi niruNaddhi, upalakSaNatvAjha pUrvopacitaM karma kSapayati / / ISI 6. namaskArasahitAdikaM pratyAkhyAnaM cehottaraguNapratyAkhyAne'ntarbhavati iti / / 13 / / 15 / / pratyAkhyAnaM ca kRtvA caityasaddhAve tadvandanaM kArya, taJca is stutistavamaGgalaM vinA neti tadAha - thayathuimaMgaleNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? thayathuimaMgaleNaM nANadasaNacarittabohilAbhaMjaNayai, nANadaMsaNacarittabohilAbhasaMpaNNe ki aNaM jIve aMtakiriaMkappavimANovavattiaM ArAhaNaM ArAhei / / 14 / / 16 / / vyAkhyA - stavA devendrastavAdyAH, stutaya ekAdisaptazlokAntAH, tatazca stutayazca stavAzca stutistavAH, stutizabdasya idantatvAtpUrvanipAtaH, 6 sUtre tu vyatyayaH prAkRtatvAt, te eva maGgalaM stutistavamaGgalaM tena jJAnadarzanacAritrarUpo yo bodhiH sa jJAnadarzanacAritrabodhistallAbhaM janayati, / on jJAnadarzanacAritrabodhilAbhasampannazca jIvo'nto bhavasya karmaNAM vA paryantastasya kriyA nivarttanamantakriyA muktiH tatazcAntakriyAhetutvAdantakriyA tAM // 1036 kA lel 101 llell Jel ol Jell Ioll in Economia For Personal Private Use Only
Page #1079
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1037 llel IST 6 ArAdhanAmitiyogaH, tathA kalpA devalokA vimAnAni graiveyakAnuttaravimAnarUpANi teSUpapattirutpAdo yasyAH sA tathA tAM, ayaM bhAvo'nantarajanmani samyaktva viziSTadevatvaphalAM paramparayA tu muktiprApikAmArAdhanA 'jJAnAdhArAdhanArUpAmArAdhayati sAdhayati / / 14 / / 16 / / arhanamanAdanu svAdhyAyaH kArya:, sa prarAkramanAmai ca kAle eva, tajjJAnaM ca kAlapratyupekSaNayA syAditi tAmAha - il ekonatriMza in madhyayanam kAlapaDilehaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAlapaDilehaNayAeNaM nANAvaraNijjaM kammaM khavei / / 15 / / 17 / / 61 || vyAkhyA - kAlaH prAdoSikAdistasya pratyupekSaNA grahaNapratijAgaraNarUpA kAlapratyupekSaNA tayA / / 15 / / 17 / / kadAcidakAlapAThe kA 6 prAyazcittaM kAryamiti tadAha - Nell ||sll pAyacchittakaraNeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? pAyacchittakaraNeNaM pAvakammavisohiM jaNayai, niraiAre Avibhavai, samma ca NaM pAyacchittaM paDivajamANe maggaM ca maggaphalaM ca visohei, AyAraM AyAraphalaM ca ArAhei / / 16 / / 18 / / vyAkhyA - prAyazcittakaraNenAlocanAdividhAnarUpeNa pApakarmavizuddhiM niSpApatAM janayati, niraticArazcApi bhavati, tenaiva hi jJAnAcArAdyatIcAravizodhanAt, mArga iha jJAnAvAptihetuH samyaktvaM taM ca tatphalaM ca jJAnaM vizodhayati, anayohi yugapadutpattAvapi samyaktvasya jJAnaM // lel lifal jJAnadarzanacAritrarUpAmArAdhayati sAdhaSatIti "dha" pustakapAThaH / / 61 1037 For Personal Prese Only
Page #1080
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isr isil Jell Jell lell ||sil Mel uttarAdhyayana- // prati hetutvaM pradIpasyaiva prakAzaM prati vidyata eva / tathA Acaryate sevyate ityAcArazcAritraM tatphalaM ca muktirUpamArAdhayati / / 16 / / 18 / / Holl samyaktva sUtram 1038 6 prarAkramanAmai prAyazcittakaraNaM ca kSamaNAtaH syAditi tAmAha - khamAvaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? khamAvaNayAeNaM palhAyaNabhAvaM jaNayai, palhAyaNabhAvamuvagae ajIve savvapANa us ekonatriMza madhyayanam bhUa-jIva-sattesu mittIbhAvaM uppAei, mittIbhAvamuvagae Avi jIvo bhAvavisohiM kAUNa nibbhae bhavai / / 17 / / 19 / / vyAkhyA-kSamaNayA duSkRtAnantaraM kSamitavyamidaM mametyAdirUpayA prahlAdanabhAvaM cittaprasAdaM janayati, prahlAdanabhAvamupagatazca jIva: sarve prANAlA l dvitricaturindriyA bhUtAzca taravo jIvAzca paJcendriyAH satvAzca zeSajIvAsteSu maitrIbhAvaM parahitacintArUpamutpAdayati, taM copagato jIvo bhAvavizuddhiM // MI rAgadveSApagamarUpAMkRtvA nirbhayo bhavatyazeSabhayahetvabhAvAt / / 17 / / 19 / / evaMvidhaguNavatA ca svAdhyAyaH kArya iti tamAha - sajjhAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sajjhAeNaM nANAvaraNijjaM kammaM khavei / / 18 / / 20 / / vyAkhyA - svAdhyAyena jJAnAvaraNIyamupalakSaNatvAt zeSakarma ca kSapayati / uktaM ca - "kammamasaMkhijabhavaM, khavei aNusamayameva uvautto / / 8 iii Mell aNNayarammivi joe, sajjhAyammI viseseNaM" / / 18 / / 20 / / tatrAdau vAcanA kAryeti tAmAha - vAyaNAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vAyaNAeNaM nijjaraM jaNayai, suassa aNAsAyaNAe vaTTati, suassa aNAsAyaNAe vaTTamANe titthadhammaM avalaMbai, titthadhamma avalaMbamANe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavai / / 19 / / 21 / / 1038 llel llol Isl Isl ||el // 6 Wal ||oll Nell Isl fell For Personal & Private Use Only
Page #1081
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1039 vyAkhyA - vAcanayA pAThanena nirjarAM karmaparizATaM janayati, tathA zrutasyAnAzAtanAyAM ca varttate, tadakaraNe hi avajJAtaH zrutamAzAtitaM samyaktvabhavet / pAThAntare ("suassa aNusajjaNAe vaTTati" tatra zrutasyAnuSaJjane anuvarttane varttate, ko'rthaH ? zrutasyAvyavacchedaM karoti) tataH prakramanA zrutasyAnAzAtanAyAmanuSaJjane vA varttamAnaH tIrthamiha gaNadharastasya dharmaH AcAraH zrutapradAnarUpastIrthadharmastamavalambate, taM cAvalambamAna Azrayan // // 7 // ekonatriMzamahAnirjarastathA mahatprazasyaM paryavasAnaM antaH prakramAtkarmaNAM yasya sa mahAparyavasAnazca mokSAvApterbhavati / / 19 / / 21 / / kRtavAcanaH saMzaye punaH || madhyayanam pRcchatIti pracchanAmAha - paDipucchaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paDipucchaNayAeNaM suttatthatadubhayAiM visohei, kaMkhAmohaNijjaM kammaM vocchinda || / / 20 / / 22 / vyAkhyA pUrvakathitasUtrAdeH punaH pracchanaM pratipracchanaM tena sUtrArthatadubhayAni vizodhayati, 'kAMkSA' idamitthamitthaM vA mamAdhyetumucitamityAdikA vAJchA saiva mohanIyaM karmA'nAbhigrahikamithyAtvarUpaM vyucchinatti / / 20 / / 22 / / itthaM sthirIkRtasya zrutasya vismRtirmAbhUt iti parAvarttanA kAryeti tAmAha - - pariTTayAeNaM bhaMte! jIve kiM jaNayai ? pariaTTaNayAeNaM vaMjaNAI jaNayai, vaMjaNaladdhiM ca uppAei / / 21 / / 23 / / vyAkhyA - parAvarttanayA guNanena vyaJjanAnyakSarANi janayati tAni hi vismRtAnyapi guNayato jhagityutpadyanta iti utpAditAnyucyante, tathA // 1039 For Personal & Private Use Only Bell
Page #1082
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gll uttarAdhyayana- tathAvidhakSayopazamavazAhyaJjanalabdhiM ca zabdAt padalabdhiM ca padAnusAritArUpAmutpAdayati / / 21 / / 23 / / sUtravadarthasyApyavisma-raNAdyarthamanuprekSA samyaktvasUtram il kAryeti tAmAha - is prarAkramanAmai 1040 aNuppehAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? aNuppehAeNaM AuavajAo satta kammappagaDio dhaNiabaMdhaNabaddhAo ekonatriMza is madhyayanam siDhilabaMdhaNabaddhAo pakarei, dIhakAlaTThiiAo hassakAlaTThiiAo pakarei, tibvANubhAvAo maMdANubhAvAo pakarei, bahuppaesaggAo in appapaesaggAo pakarei, AuaMca NaM kammaM sia baMdhai sia no baMdhai, asAyAveaNijjaM ca NaM kammaM no bhujo bhujo uvaciNAi, l // aNAiaMca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM khippAmeva vIIvayai / / 22 / / 24 / / ___vyAkhyA - anuprekSayA'rthacintanikayA AyurvarjAH sapta karmaprakRtayaH 'dhaNiabaMdhaNabaddhAotti' gADhabandhanabaddhA nikAcitA ityarthaH MS zithilabandhanabaddhAH ko'rtho'pavarttanAdikaraNayogyAH prakaroti, tapobhedatvAdasyAstapasazca nikAcitakarmakSapaNe'pi kSamatvAt, uktaM ca - "tavasA I MS| u nikAiyANaM catti" / dIrghakAlasthitikAzca tA hrasvakAlasthitikAH prakaroti, zubhAzayavazAt sthitikaNDakApahAreNeti bhAvaH / iha / M naratiryagdevAyurvarjANAM sarvakarmaNAM sthitayo grAhyAstAsAmeva dIrghatvasyAzubhatvAt / uktaM ca - "savvANavi jiTThiI, asuhA jaM sAisaMkileseNa / kA kA iarAvi sohio puNa, muttuM naraamaratiriAuM / / 1 / / " tIvrAnubhAvAzcatuHsthAnikAdirasA mandAnubhAvAH tristhAnikatvAdibhAvamprAptAH prakaroti, iha / in cA'zubhaprakRtaya eva gRhyante, zubhabhAvasya zubhAsu tIvrAnubhAvahetutvAt / bahupradezAgrA bahukarmadalikA alpapradezAgrAH prakaroti / Ayu:karma ca syAt llol ||7|| || Mal llsil 1040 foll doll min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1083
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl le sUtram 1041 samyaktvaprarAkramanAmai ekonatriMzamadhyayanam lish llol Ill is kadAcidvadhnAti syAnna badhnAti, tasya tribhAgAdizeSAyuSkatAyAmeva bandhasambhavAt, yadi badhnAti tadA surAyureva, munestadvandhasyaiva sambhavAt / is asAtavedanIyaM ca karma cazabdAdanyAzcAzubhaprakRtInoM bhUyo bhUya upacinoti, bhUyo bhUyo grahaNaM tu kenApi pramAdena pramattamunestadvandhasyApi sambhavAt / 6. anAdikaM AdirahitaM, anavadagraM anantaM, 'dIhamaddhaMti' makAro'lAkSaNikastato dIrghAddhaM dIrghakAlaM, catvArazcaturgatilakSaNA antA avayavA I yasmiMstaJcaturantaM saMsArakAntAraM kSiprameva vyativrajati vizeSeNAtikrAmati / / 22 / / 24 / / abhyastazrutena dharmakathApi kAryeti tAmAha - dhammakahAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? dhammakahAeNaM pavayaNaM pabhAvei, pavayaNapabhAvae NaM jIve Agame sassabhaddattAe il kammaM nibaMdhai / / 23 / / 25 / / vyAkhyA - dharmakathayA vyAkhyAnarUpayA pravacanaM zAsanaM prabhAvayati, uktaM hi - "pAvayaNI 1 dhammakahI 2 vAi 3 nemittio 4 tavassI 5 ii a / vijA 6 siddho a 7 kaI 8 advaiva pahAvagA bhaNiA" pAThAntare nirjarAM janayati, 'Agame sassabhahattAetti' AgamiSyatIti Agama AgAmI Io 16 kAlastasmin zazvadbhadratayA nirantarakalyANatayopalakSitaM karma nibanAti, zubhAnubandhi zubhamupArjayati iti bhAvaH / / 23 / / 25 / / evaM paJcavidhasvAdhyAyarateH zrutArAdhanA syAditi tAmAha - suassa ArAhaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? suassa ArAhaNayAeNaM aNNANaM khavei na ya saMkilissai / 24 / / 26 / / IGl ||Gl Well Mel 1041 For Personal Price Only
Page #1084
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1042 III vyAkhyA - zrutasyArAdhanayA samyagAsevanayA ajJAnaM kSapayati, viziSTajJAnAvApteH / na ca saGklizyate, naiva rAgAdijanitasaGklezabhAga bhavati, // tadvazato navanavasaMvegAvApteH / / 24 / / 26 / / zrutArAdhanA caikAgramana:saMnivezanAdeva syAditi tAmAha - kA parAkramanAme egaggamanasaMnivesaNayAe Na bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? egaggamaNasaMnivesaNayAe NaM cittanirodhaM karei / / 25 / / 27 / / ekonatriMzavyAkhyA - ekaM ca tadagraM ca prastAvAcchubhamAlambanaM ekAgraM tasminmanasaH saMnivezanA sthApanA ekAgramana:saMnivezanA tayA cittasya madhyayanam kathaJcidunmArgaprasthitasya nirodhaM niyantraNaM cittanirodhaM karoti / / 25 / / 27 / / idaM sarvaM saMyamavataH saphalamiti tamAha - saMjameNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saMjameNaM aNaNhayattaM jaNayai / / 26 / / 27 / / ___ vyAkhyA - saMyamenAzravaviramaNAdinA 'aNaNhayattaMti' anaMhaskatvaM avidyamAnapApakarmatvam / / 26 / / 28 / / satyapi saMyame tapo vinA na karmakSapaNeti tadAha - Mall taveNaM bhaMte jIve kiM jaNayai ? taveNaM vodANaM jaNayai / / 27 / / 29 / / vyAkhyA - 'vodANaMti' vyavadAnaM pUrvabaddhakarmamalApagamAdviziSTAM zuddhiM janayati / / 27 / / 29 / / vyavadAnasyaiva phalamAha - ||s vodANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vodANeNaM akiriaMjaNayai, akiriAe bhavittA tao pacchA sijjhai, bujjhai, kA muJcai, parinivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei / / 28 / / 30 / / Isl Tel lle Jell in Education For Personal Private Use Only and
Page #1085
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iel OM Isll ll all uttarAdhyayana vyAkhyA - vyavadAnena akriyaM vyuparatakriyAkhyaM zukladhyAnacaturthabhedaM janayati, tatazca akriyAko vyuparatakriyAkhyazukladhyAnavartI bhUtvA // samyaktvasUtram 1043 // sidhyati niSThitArtho bhavati, budhyate jJAnadarzanopayogAbhyAM vastutattvamavagacchati, mucyate saMsArAdata eva parinirvAtItyAdi prAgvat / / 28 / / 30 / / prarAkramanAmai // vyavadAnaM ca sukhazAtenaiva syAditi tamAha - ekonatriMzasuhasAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? suhasAeNaM aNussuattaM jaNayai, aNussue aNaM jIve aNukaMpae aNubbhaDe vigayasoe / madhyayanam kA carittamohaNijjaM kammaM khavei / / 29 / / 31 / / ___vyAkhyA - sukhasya vaiSayikarUpasya zAtastadgataspRhApohenApanayanaM sukhazAtastena anutsukatvaM viSayasukhaM prati niHspRhatvaM janayati, anutsukazca / sil 8 jIvo'nukampako duHkhitAnukampI, sukhotsuko hi mriyamANamapi prANinaM pazyan svasukharasika eva syAt na tvanukampate, tathA'nudbhaTo'nulvaNaH, // // vigatazoko naihikArthabhraMzepi zocati muktipadabaddhaspRhatvAt, evaMvidhazca prakRSTazubhabhAvavazAJcAritramohanIyaM karma kSapayati / / 29 / / 31 / / sukhazAtazcApratibaddhatayA syAditi tAmAha - appaDibaddhayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? appaDibaddhayAe NaM nissaMgattaM jaNayai, nissaMgattagae a NaM jIve ege / on egaggacitte diA ya rAo a asajjamANe appaDibaddhe Avi viharai / / 30 / / 32 / / 1043 Nell Ifoll For Personal & Private Use Only
Page #1086
--------------------------------------------------------------------------
________________ le Wei lar M Jell Ioll uttarAdhyayana vyAkhyA - apratibaddhatayA manaso nirabhiSvaGgatayA niHsaGgatvaM bahiH saGgAbhAvaM janayati, nissaGgatvagatazca jIva eko rAgAdivikalaH, sUtram 1044 IN ekAgracitto dharmakatAnacetAstatazca divA ca rAtrau cA'sajan, ko'rthaH ? sadA bahiHsaGgaM tyajan apratibaddhazcApi viharati, mAsakalpAdinA // prarAkramanAmai Is udyatavihAreNa paryaTati / / 30 / / 32 / / apratibaddhatAyAzca viviktazayanAsanatAheturiti tAmAha - isl ekonatriMza is madhyayanam vivittasayaNAsaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vivittasayaNAsaNayAe NaM carittaguttiM jaNayai, carittagutte a NaM ||7|| jIve vivittAhAre daDhacaritte egaMtarae mokkhabhAvapaDivaNNe aTThavihaM kammagaMThiM nijarei / / 31 / / 33 / / 160 vyAkhyA - viviktAni stryAdirahitAni zayanAsanAni upalakSaNatvAdupAzrayazca yasyAsau viviktazayanAsanaH taddhAvastattA tayA caritragupti ial caraNarakSAM janayati, 'carittagutte atti' guptacaritrazca jIvo vikRtyAdibaMhakavasturahita AhAro yasya sa tathA dRDhacaritraH, ekAntena nizcayena rata ll ekAntarata: saMyama iti gamyate, mokSabhAvapratipatro mokSa eva mayA sAdhanIya ityabhiprAyavAn, aSTavidhakarmagranthiM nirjarayati, kSapakazreNipratipatyA l fol kSapayati / / 31 / / 33 / / viviktazayanAsanatAyAM satyAM vinivarttanA syAditi tAmAha - ||oll viNivaTTaNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? viNivaTTaNayAe NaM pAvakammANaM akaraNayAe abbhuDhei, pUvabaddhANa ya incl Mel nijaraNayAe taM niattei, tao pacchA cAuraMtasaMsArakaMtAraM viIvayai / / 32 / / 34 / / 1044 Isl llol ||cl I61 Wood in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1087
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1045 ____ vyAkhyA - vinivarttanayA viSayebhya AtmanaH parAGmukhIkaraNarUpayA pApakarmaNAM jJAnAvaraNAdInAM 'akaraNayAetti' ArSatvAdakaraNena, samyaktva5. apUrvAnupArjanenA'bhyuttiSThate mokSAyeti zeSaH, pUrvabaddhAnAM nirjaraNayA taditi pApakarma nivarttayati vinAzayati / / 32 / / 34 / / viSayanivRttazca kazcit sambhogapratyAkhyAnavAnapi syAditi tadAha - is ekonatriMzasaMbhogapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saMbhogapaJcakkhANeNaM AlaMbaNAI khavei, nirAlaMbaNassa ya AyayadviAM madhyayanam ISM jogA bhavaMti, saeNaM lAbheNaM tussai, parassa lAbhaM no AsAei, no takkei, no pIheI, no patthei, no abhilasai / parassa lAbhaM // is aNAsAemANe atakkemANe apIhemANe apatthemANe aNabhilasemANe docaM suhasijaM upasaMpajittANaM viharai / / 33 / / 35 / / vyAkhyA - sambhogaekamaNDalIbhoktRtvaM, anyamunidattAhArAdigrahaNamityarthaH, tasya pratyAkhyAnaMgItArthatve jinakalpAdyabhyudyatavihArapratipatyA | IMS parihAraH sambhogapratyAkhyAnaM tena AlambanAni glAnatvAdIni kSapayati tiraskurute, anyo hi mAndyAdikAraNeSvanyadattamAhArAdikaM gRhNAti aso tu l kAraNe'pina tathetyevamucyate, sadodyatatvena vIryAcAraM cAvalambate / nirAlambanasya cA''yato mokSaH sa evArthaH prayojanaM vidyate yeSAmityAyatArthikA M yogAvyApArA bhavanti, sAlambanasya hi yogA: kecanatAdRzAnabhavantyapIti / tathA svakena svakIyenalAbhena santuSyati, parasya lAbhaMno AsvAdayati // is na bhuGkte, no tarkayati, no spRhayati, no prArthayate, no abhilaSati / tatra tarkaNaM yadIdaM mahyamasau dadAti tadA zubhamiti vikalpanaM, spRhaNaM tat // IN zraddhAlutayA''tmana AviSkaraNaM, prArthanaM vAcA mahyamidaM dehIti yAcanaM, abhilaSaNaM tallAlasatayA vAJchanaM / ekAthikAni vA etAni 1045 ||sl For Personal Price Only
Page #1088
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram 1046 / madhyayanam va nAnAdezotpannavineyAnugrahAya gRhItAni / parasya lAbhamanAsvAdayantra'bhuJjAno'tarkayantra'spRhayanna'prAthayamAno'nabhilaSan 'docaMti' dvitIyAM is sukhazayyAmupasampadyaviharati, evaMvidharUpatvAttasyAH |yduktN sthAnAGge-"ahAvarAdogyAsuhasejjA, seNaMmuMDebhavittAagArAoaNagAriyaMpavvaie I prarAkramanAmai Is samANe saeNaM lAbheNaM saMtussai, parassa lAbhaM na AsAei" ityAdi / / 33 / / 35 / / pratyAkhyAtasambhogasyopadhipratyAkhyAnamapi syAditi tadAha - | uvahipaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? uvahipaJcakkhANeNaM apalimaMthaM jaNayai, niruvahie NaM jIve nikkaMkhe uvahimaMtareNa kA // ya na saMkilissai / / 34 / / 36 / / vyAkhyA - upadherupakaraNasya rajoharaNamukhavastrikAvyatiriktasya pratyAkhyAnamupadhipratyAkhyAnaM tena parimantha: ki 6svAdhyAyAdikSatistadabhAvo'parimanthastaM janayati, tathA nirupadhiko niSkAGkSo vastrAdyabhilASarahita upadhimantareNa ca na saklizyate, zArIraM mAnasaM vA saGklezaM nAnubhavati / uktaM hi - "tassa NaM bhikkhussa No evaM bhavai, parijuNNe me vatthe sUI jAissAmi, saMdhissAmi" ityAdi I / / 34 / / 36 / / upadhipratyAkhyAturjinakalpikAderyogyAhArAdyalAbhe upavAsA api syuste cAhArapratyAkhyAnarUpA iti tadAha - | AhArapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? AhArapaJcakkhANeNaM jIviAsaMsappaogaM vocchiMdai, jIviAsaMppaogaMDA MSI vocchiMdittA jIve AhAramaMtareNa na saMkilissai / / 35 / / 37 / / vyAkhyA - AhArapratyAkhyAnena jIvite AzaMsA abhilASo jIvitAzaMsA tasyAH prayoga: karaNaM jIvitAzaMsAprayogastaM // 1046 fall Mall in Educ tion For Personal Private Use Only
Page #1089
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1047 DA vyavacchinatti, AhArAdhInatvAjjIvitasyAhArapratyAkhyAne tadAzaMsAvyavacchedo bhavatyeveti / taM ca vyavacchidya jIva AhAramantareNa na samyaktvaki saGklizyate, ko'rthaH ? vikRSTataponuSThAne'pi na bAdhAmanubhavati / / 35 / / 37 / / etatpratyAkhyAnatrayaM kaSAyAbhAva eva saphalamiti / tatpratyAkhyAnamAha - 6 ekonatriMzaIIGI kasAyapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kasAyapaJcakkhANeNaM vIyarAgabhAvaM jaNayai, vIarAgabhAvaM paDivaNNe alA madhyayanam laNaM jIve samasuhadukkhe bhavai / / 36 / / 38 / / vyAkhyA - kaSAyapratyAkhyAnena krodhAdinivAraNena vItarAgabhAvamupalakSaNatvAdvItadveSabhAvaM ca janayati, taM ca pratipano jIvaH same l rAgadveSAbhAvAttulye sukhaduHkhe yasya sa samasukhaduHkho bhavati / / 36 // 38 / / niSkaSAyo'pi yogapratyAkhyAnAdeva muktaH syAditi tadAha - M jogapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? jogapaJcakkhANeNaM ajogittaM jaNayai, ajogI NaM jIve navaM kammaM na baMdhai, puvabaddhaM ca nijarei / / 37 / / 39 / / ka vyAkhyA - yogA manovAkkAyavyApArAstatpratyAkhyAnena tanirodhena ayogitvaM janayati, ayogI ca navaM karma na badhnAti, sakalabandhanahetUnAmucchedAt / pUrvabaddhaM ca bhavopagrAhikarmacatuSkamanyasya tadA'sambhavAt / / 37 / / 39 / / yogapratyAkhyAtuH zarIrapratyAkhyAnamapi sl - syAditi tadAha - 1047 Ifoll IIall tell ational Jain Education n For Personal & Private Use Only
Page #1090
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // ch|| 116ll lA uttarAdhyayana sUtram foll 16 ell 1048 llsil Isll sarIrapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sarIrapaJcakkhANeNaM siddhAisayaguNattaM nivvattei, siddhAisayaguNasaMpanne a samyaktvaii NaM jIve logaggamuvagae paramasuhI bhavai / / 38 / / 40 / / | prarAkramanAmai ____ vyAkhyA - zarIramaudArikAdi tatpratyAkhyAnena siddhAnAmatizayaguNAH "na kRSNo na nIlaH" ityAdayo yasya sA ekonatriMza madhyayanam kA siddhAtizayaguNastadbhAvastattvaM janayati, siddhAtizayaguNasampannazca jIvo lokAgrabhavatvAllokAgraM muktipadamupagataH paramasukhI bhavati / / 38 / / 40 / / sambhogAdipratyAkhyAnAni prAya: sahAyapratyAkhyAne sukarANIti tadAha - | sahAyapaJcakkhANeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? sahAyapaJcakkhANeNaM aMgIbhAvaM jaNayai, aMgIbhAvabhUe a jIve egaggaM / bhAvemANe appajhaMjhe appakasAe appakalahe appatumaMtume saMjamabahule saMvarabahule samAhie Avi bhavai / / 39 / / 41 / / HB vyAkhyA - sahAyAH sAhAyyakAriNo yatayastatpratyAkhyAnena tathAvidhayogyatAbhAvinA'bhigrahavizeSeNa ekIbhAvamekatvaM janayati, ekIbhAvaM // 6 ekatvaM bhUtaH prAptazca jIva ekAgryaM ekAlambanatvaM bhAvayannabhyasyan alpajhaJjho'vAkkalahaH, alpakaSAyo'kaSAyaH, appatumaMtumetti' alpavidyamAnaM tvaM / Ma tvamiti-svalpAparAdhavatyapi tvamevedaM kRtavAn tvamevedaM karoSItyAdi punaH punaH pralapanaM yasya so'lpatvaMtvaH, saMyamabahula: saMvarabahula: prAgvat / ata eva is samAhito jJAnAdisamAdhimAMzcApi bhavati / / 39 / / 41 / / IdRzazcAnte bhaktaM pratyAkhyAtIti tatpratyAkhyAnamAha - 1048 Jell 16ll 161 llel IIsll ller Iel 16ll llol ||sil llroll || Ilit.ll min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1091
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1049 bhattapacakkhANaM bhaMte! jIve kiM jaNayai bhattapacakkhANeNaM aNegAiM bhavasayAiM niruMbhai / / 40 / / vyAkhyA - bhaktapratyAkhyAnena bhaktaparijJAdinA anekAni bhavazatAni niruNaddhi, dRDhazubhAdhyavasAyena saMsArAlpatvApAdanAt / / 40 / / 42 / / sAmprataM sarvapratyAkhyAnottamaM sadbhAvapratyAkhyAnamAha - sabbhAvapaJcakkhANaM bhaMte! jIve kiM jaNayai ? sabbhAvapacakkhANeNaM aniaTTiM jaNayai, aniaTTiM paDivanne a aNagAre // cattAri kevalikammaMse khavei / taMjahA - veaNijjaM, AuaM, nAmaM, gottaM / tao pacchA sijjhai, bujjhai, mui, parinivvAi, // savvaduH kkhANamaMtaM karei / / 41 / / 43 / / A TO ATTAIT vyAkhyA - sadbhAvena sarvathA punaHkaraNAsambhavAt paramArthena pratyAkhyAnaM sadbhAvapratyAkhyAnaM sarvasaMvararUpaM zailezItyarthaH tena na vidyate nivRttirnirvRttimaprApya nivarttanaM yasya so'nivRttiH zukladhyAnaturyabhedastaM janayati taM pratipatrazcAnagArazcatvAri kevalinaH 'kammaMsetti' satkarmANi kevalasatkarmANi bhavopagrAhINItyarthaH kSapayati / / 41 / / 43 / / sadbhAvapratyAkhyAnaM ca prAya: pratirUpatAyAM syAditi tAmAha - paDirUvayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paDirUvayAe NaM lAghaviaM jaNayai, lahubbhue a NaM jIve appamatte pAgaDaliMge pasatthaliMge visuddhasammatte sattasamiisammatte savvapANabhUajIvasattesu vIsasaNijjarUve appaDilehe jiiMdie viulatavasamiisamannAgae Avi bhavai / / 42 / / 44 / / STDOSTOSTS For Personal & Private Use Only samyaktva || prarAkramanAmai // ekonatriMza madhyayanam ||7|| Well vyAkhyA - pratiH sAdRzye, tataH pratIti sthavirakalpikAdisadRzaM rUpaM veSo yasya sa pratirUpastasya bhAvaH pratirUpatA || // 6 // 1049 ||6|| loll
Page #1092
--------------------------------------------------------------------------
________________ yon llol ||Gil uttarAdhyayana sUtram 1050 // tayA'dhikopakaraNatyAgarUpayA lAghavamasyAstIti lAghavikastadbhAvo lAghavikatA tAM, dravyataH svalpopakaraNatvena bhAvatastvapratibaddhatayA janayati / / samyaktva laghubhUtazca jIvo'pramattastathA prakaTaliGgaH sthavirakalpikAdirUpeNa vijJAyamAnatvAt, prazastaliGgo jIvarakSAheturajoharaNAdidhArakatvAt, ki prarAkramanAma // vizuddhasamyaktvaH kriyayA samyaktvavizodhanAt, 'sattasamiisammattetti' satyaM ca samitayazca samAptA: paripUrNA yasya sa samAptasatyasamitiH, sUtre l ekonatriMzaHo ktAntasyAnte nipAta: prAkRtatvAt / ata eva sarvaprANa-bhUta-jIva-sattveSu vizvasanIyarUpastatpIDAparihAritvAt, alpapratyupekSo'lpopadhitvAt, madhyayanam MS jitendriyo vipulenAnekabhedatayA vistIrNena tapasA samitibhizca sarvaviSayavyApitayA vipulAbhireva samanvAgato yukto vipulatapasamitisamanvAgatazcApi HB bhavati / pUrvatra samitInAM pUrNatvAbhidhAnena sAmastyamuktamiha tu sarvaviSayavyApitvamiti na paunaruktayam / / 42 / / 44 / / pratirUpatAyAM vaiyAvRttyAdeveSTasiddhiriti tadAha - veAvaJceNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? veyAvagheNaM titthayaranAmago kammaM nibaMdhai / / 43 / / 45 / / vyAkhyA - spaSTam / / 43 / / 45 / / vaiyAvRttyenArhantyaprAptiruktA ahaMzca sarvaguNasampannaH syAditi tattAmAha - savvaguNasaMpantrayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? savvaguNasaMpannayAe NaM apuNarAvattiM jaNayai, apuNarAvattipattae aNaM // jIve sArIramANasANaM dukkhANaM no bhAgI bhavai / / 44 / / 46 / / vyAkhyA - sarve guNA jJAnAdayastaiH sampannaH sarvaguNasampannastadbhAvaH sarvaguNasampannatA tayA apunarAvRttiM muktiM janayati, tAMca prApta eva prAptako lA jIva: zArIramAnasAnAM duHkhAnAM no bhAgI bhavati, tatkAraNavapurmanasorabhAvAt / / 44 / / 46 / / sarvaguNavattA ca vItarAgatAyAM syAditi tAmAha - foll incli 1050 ||7|| For Personal & P o ly
Page #1093
--------------------------------------------------------------------------
________________ II Isl ISI el Tell Ill uttarAdhyayana vIarAgayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vIarAgayAe NaM NehANubaMdhaNANi taNhANubaMdhaNANi a vocchiMdaiDA samyaktvasUtram 1051 I maNuNNAmaNuNNesu sadda-pharisa-rUva-rasa-gaMdhesu virajai / / 45 / / 47 / / prarAkramanAmai vyAkhyA - vItarAgatayA rAgadveSApAgamarUpatayA snehaH putrAdiviSayastadrUpANyanubandhanAni anukUlabandhanAni snehAnubandhanAni, ekonatriMza madhyayanam OM tRSNAlobhastadrUpANyanubandhanAni tRSNAnubandhanAni ca vyavacchinatti / tatazca manojJAmanojJeSu zabdAdiSu virajyate, kaSAyapratyAkhyAnenaiva gatatve'pi kA vItarAgatAyAH pRthagupAdAnaM rAgasyaiva sakalAnarthamUlatvakhyApanArtham / / 45 / / 47 / / vItarAgatvasya ca kSAntirmUlamiti tAmAha - khaMtIe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? khaMtIe NaM parIsahe jiNai / / 46 / / 48 / / vyAkhyA - kSAntiH krodhajayastayA parISahAnarthAdvadhAdIn jayati / / 46 / / 48 / / zAntizca muktayA dRDhA syAditi tAmAha - ||7|| sil muttIe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? muttIe NaM akiMcaNaM jaNayai, akiMcaNe ajIve atthalolANaM purisANaM apatthaNijje kA havai / / 47 / / 49 / / ___ vyAkhyA - muktyA nirlobhatayA akiMcaNaMti' AkiJcanyaM ni:parigrahatvaM janayati, akiJcanazcajIvo'rthalolAnAMpuruSANAMcaurAdInAmaprArthanIyaH DA pIDayitumanabhilaSaNIyo bhavati / / 47 / / 49||lobhaabhaavecmaayaakrnnkaarnnaabhaavaattdbhaavo'pi syAdityArjavamAha llsil lel Isl || ||sl || Isil 1051 For Personal Price Only
Page #1094
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hol ell llall uttarAdhyayana sUtram 1052 WOM ajjavayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? ajjavayAe NaM kAujuayaM bhAvunuayaM bhAsujuayaM avisaMvAyaNaM jaNayai, ll samyaktvaHS avisaMvAyaNasaMpannayAe a NaM jIve dhammassa ArAhae bhavai / / 48 / / 50 / / Is| prarAkramanAmai ekonatriMzaMall ___ vyAkhyA - 'ajavayAetti' Arjavena mAyAbhAvena kAyarjukatAM kubjAdiveSabhUvikArAdyakaraNAdvapuH prAJjalatA, bhAvarjukatAM yadanyadvicintayan / madhyayanam lokabhaktayAdinimittamanyadbhASate karoti vA tatparihArarUpAM, bhASarjukatAM yadupahAsAdihetoranyadezabhASayA bhASaNaM tatparityAgAtmikAM, tathA l il avisaMvAdanaM parAvipratAraNaM janayati / avisaMvAdanasampannatayA upalakSaNatvAtkAyarjukatAdisampannatayA ca jIvo dharmasyArAdhako bhavati, bhavAntare'pi ll tadavApteH / / 48 / / 50 / / IdRzaguNasyApi vinayAdeveSTasiddhiH, sa ca mArdavAdeveti tadAha - maddavayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maddavayAe NaM miumaddavasaMpanne adumayaTThANAI niTThavei / / 49 / / 51 / / vyAkhyA - mAIvena gamyamAnatvAdabhyasyamAnena mRdurdravyato bhAvatazcAvanamanazIlastasya yanmAIvaM sadA saukumAryaM tena sampanno IS mRdumAvasampanno'STamadasthAnAni kSapayati / / 49 / / 51 / / mAIvaM ca tattvata: satyasthitasyaiva syAt tatrApi bhAvasatyaM pradhAnamiti tadAha - bhAvasaJceNaM bhaMte / jIve kiM jaNayai ? bhAvasaJceNaM bhAvavisohiM jaNayai, bhAvavisohie a vaTTamANe jIve | // arahaMtapaNNattassa dhammassa ArAhaNayAe abbhuTei, arahaMtapaNNattassa dhammassa ArAhaNayAe abbhudvittA paraloadhammassa ArAhae bhavai / / 50 / / 52 / / 1052 hell Mel llsil Isil foll For Personal & Private Use Only
Page #1095
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Mall Mel lal 16ll uttarAdhyayana sUtram 1053 HEN Mail Ioll Isil vyAkhyA - bhAvasatyena zuddhAntarAtmatArUpeNa pAramArthikAvitathatvenetyarthaH, bhAvavizuddhiM adhyavasAyavizuddhatAM janayati / bhAvavizuddhau ca smyktv|| vartamAno'rhatprajJaptasya dharmasyArAdhanAyai AvarjanAya abhyuttiSThate utsahate, tasyai cAbhyutthAya paraloke bhavAntare dharmaH paralokadharmastasyArAdhako bhavati, all prarAkramanAmai ll M pretya jinadharmAvAptyA viziSTabhavAntaraprAptyA veti bhAvaH / / 50 / / 52 / / bhAvasatye ca sati karaNasatyaM syAditi tadAha - isil ekonatriMza Mall madhyayanam Nell Hell ____ karaNasabheNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? karaNasaJceNaM karaNasattiM jaNayai, karaNasajhe a vaTTamANe jIve jahAvAI tahAkArI Mel Avi bhavai / / 51 / / 53 / / vyAkhyA - karaNe satyaM karaNasatyaM yatpratilekhanAdikriyAmupayuktaH kurute tena karaNazaktiM apUrvApUrvazubhakriyAM karaNasAmarthyarUpAM janayati, 1 karaNasatye ca vartamAno yathAvAdI tathAkArI cApi bhavati, sa hi sUtraM paThan yathA kriyAkalApavadanazIlaH syAttathaiva karaNazIlopIti Tell / / 51 / / 53 / / tasya ca muneryogasatyamapi syAditi tadAha - wall jogasazeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? jogasaJceNaM joge visohei / / 52 / / 54 / / vyAkhyA - yogasatyena manovAkkAyasatyena yogAn vizodhayati, kliSTakarmabandhAbhAvAnirdoSAn karoti / / 52 / / 54 / / yogasatyaM ca guptimataH |syAditi tA Aha 1053 || Mel Wom Isi ller islil ||sil Isl llell leil lol wal For Personal & Private Use Only
Page #1096
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 liol || || || uttarAdhyayana sUtram 1054 ka llel maNaguttayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maNaguttayAe NaM jIve egaggaMjaNayai, egaggacitte NaM jIve maNagutte saMjamArAhae samyaktvabhavai / / 53 / / 55 / / prarAkramanAmai vyAkhyA - manoguptatayA manoguptirUpayA aikAgryaM prastAvAddharmakatAnacittatvaM janayati, tathA caikAgracitto jIvo mano guptamazubhAdhyavasAyeSu ekonatriMzagacchadrakSitaM yenAsau manoguptaH, ktAntasya paranipAtaH sUtratvAt, saMyamArAdhako bhavati / / 53 / / 55 / / madhyayanam | || vaiguttayAe NaMbhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vaiguttayAe NaM niviArattaMjaNayai, nimvikAreNaMjIve vaigutte ajjhappajogasAhaNajutte is Avi bhavai / / 54 / / 56 / / Holl - vyAkhyA - vAgguptatayA kuzalavAgudIraNarUpayA nirvikAratvaM vikathAdyAtmakavAgvikArAbhAvaM janayati, tatazca nirvikAro jIvo vAgguptaH IS sarvathA vAgnirodhalakSaNavAgguptimAna adhyAtma manastasya yogA vyApArA dharmadhyAnAdayasteSAM sAdhanAni ekAgratAdIni tairyukto'dhyAtmayogasAdhanayuktazcApi // bhavati, viziSTavAgguptirahito hi na cittaikAgratAdibhAg bhavati / / 54 / / 56 / / kAyaguttayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAyaguttayAe NaM saMvaraM jaNayai, saMvareNaM kAyagutte puNo pAvAsavanirohaM karei // / / / 55 / / 57 / / vyAkhyA - kAyaguptatayA zubhayogapravRttyAtmakakAyaguptirUpayA saMvaramazubhayoganirodharUpaM janayati, saMvareNa gamyatvAdabhyasyamAnena kAyaguptaH II 1054 ller M || || lloll llsil llelll lle Nell llsil llell lll wod Itall For Personal & Private Use Only
Page #1097
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl 6 uttarAdhyayana sUtram leell 101 116l Is Isll || hA punaH sarvathA niruddhakAyikavyApAraH pApAzravaH pApakarmopAdAnaM tanirodhaM karoti / / 55 / / 57 / / guptibhizca yathAkramaM manaHsamAdhAraNAdisambhava iti // samyaktvatA Aha - us prarAkramanAmai 1055 maNasamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? maNasamAhAraNayAe NaM egaggaM jaNayai, egaggaM jaNaittA nANapajjave // ka ekonatriMzaGl madhyayanam 6 jaNayai, nANapajave jaNaittA sammattaM visohei, micchattaM vinijarei / / 56 / / 58 / / vyAkhyA - manasaH samiti samyaka AGiti AgamoktabhAvAbhivyAptyA yA dhAraNA vyavasthApanA sA mana:samAdhAraNA tayA aikAgryaM janayati, 8aikAgryaM janayitvA jJAnaparyavAn viziSTaviziSTatarazrutatattvAvabodharUpAn janayati, tAMzca janayitvA samyaktvaM vizodhayati, tattvajJAnasya zuddhatve 5 tattvaviSayazraddhAyA api zuddhatvabhavanAt, ata eva mithyAtvaM nirjarayati / / 56 / / 58 / / Nell IS vaisamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? vaisamAhAraNayAe NaM vaisAhAraNadaMsaNapajjave visohei, vaisAhAraNadaMsaNapajave / visohittA sulahabohittaM nivvattei, dullahabohittaM nijarei / / 57 / / 59 / / / isi vyAkhyA - vAksamAdhAraNayA svAdhyAya eva vAgvinivezAtmikayA vAcAM sAdhAraNA vAksAdhAraNA vAgviSayAH prajJApanIyA ityarthaH, te ceha // kA padArthA eva, tadviSayAzca darzanaparyavA apyupacArAttathoktAH, tatazca vAksAdhAraNAzca te darzanaparyavAzca vAksAdhAraNadarzanaparyavAH, // In 1055 llell lel ||slil lel leil llol lell llsil oll I6I le.ll Isll For Personal & Private Use Only
Page #1098
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1056 Isl lel llol // prajJApanIyapadArthaviSayasamyaktvavizeSA ityarthaH, tAn vizodhayati / dravyAnuyogAbhyAsAttadviSayazaGkAdi-mAlinyApanayanena vizuddhAn karoti, zeSaM samyaktvaspaSTam / / 57 / / 59 / / is prarAkramanAmai kAyasamAhAraNayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kAyasamAdhAraNayAe NaM carittapajjave visohei, carittapajjave visohittA kA ekonatriMza madhyayanam // ahakkhAyacarittaM visohei, ahakkhAyacarittaM visohittA cattArikevalIkammaMse khavei, tao pacchA sijjhai bujjhai muJcai parinivvAi savvadukkhANamaMtaM karei / / 58 / / 60 / / vyAkhyA - kAyasamAdhAraNayA saMyamayogeSu zarIrasya samyagvyApAraNarUpayA caritraparyavAn caritrabhedAn kSAyopazamikAniti gamyate | vizodhayati, tAMzca vizodhya yathAkhyAtacAritraM vizodhayati, sarvathA hyasata utpattyasambhava iti pUrvamapi kathaJcitsadeva taJcAritramohodayamalinaM 7 IS tannirjaraNena nirmalIkurute, zeSaM prAgvat / / 58 / / 60 / / itthaM samAdhAraNAtrayAt jJAnAditrayasya vizuddhiruktA, atha tasyaiva phalamAha - nANasaMpannayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? nANasaMpannayAe NaM savvabhAvAhigamaM jaNayai, nANasaMpanne aNaM jIve cAurate // // saMsArakaMtAre na viNassai, jahA sUI sasuttA paDiAvi na viNassai tahA jIve sasutte saMsAre na viNassai, nANaviNayatavacarittajoge saMpAuNai, sasamayaparasamayasaMghAyaNije bhavai / / 59 / / 61 / / ___ vyAkhyA - jJAnamiha zrutajJAnaM tatsampannatayA sarvabhAvAbhigamaM sarvapadArthAvabodhaM janayati, jJAnasampannazca jIvazcaturante saMsArakAntAre na vinazyati 1056 161 Ill Is Moll Ill Ill For Personal & Private Use Only
Page #1099
--------------------------------------------------------------------------
________________ llsil uttarAdhyayana- // na muktimArgAdvizeSeNa dUrIbhavati, amumevArthaM dRSTAntadvArA spaSTataramAha-yathA sUcI sasUtrA davarakayuktA patitApi kacavarAdau na vinazyati na samyaktvasUtram islil 1057 is dUrIbhavati, tathA jIvaH saha sUtreNa zrutena varttate yaH sa sasUtraH saMsAre na vinazyati / ata eva jJAnaM cAvadhyAdi vinayazca cAritrayogAzca cAritravyApArA: 8 IS jJAnavinayatapazcAritrayogAstAn samprApnoti, tathA svasamayaparasamayayoH saGghAtanIyaH pradhAnapuruSatayA mIlanIyaH svasamayaparasamayasaGghAtanIyo bhavati, ekonatriMzaIMGll svasamayaparasamayazabdAbhyAM ceha tadvedino grAhyAsteSveva mIlanasambhavAt / / 59 / / 6 / / madhyayanam dasaNasaMpannayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? saNasaMpannayAe NaM bhavamicchattaccheaNaM karei, paraM na vijjAi, aNuttareNaM mol NANeNaM daMsaNeNaM appANaM saMjoemANe sammaM bhAvemANe viharai / / 60 / / 62 / / ||6|| vyAkhyA - darzanasampannatayA kSAyopazamikasamyaktvayuktatayA bhavahetubhUtaM mithyAtvaM bhavamithyAtvaM tasya cchedanaM kSapaNaM bhavamithyAtvacchedanaM l M karoti, ko'rthaH ? kSAyikasamyaktvamavApnoti / tatazca paramityuttarakAlaM utkRSTatastasminneva bhave madhyamajaghanyApekSayA tu tRtIye turye vA janmani MI kevalajJAnAvAptI na vidhyAyati jJAnadarzanaprakAzAbhAvarUpaM vidhyAnaM na prApnoti, kintvanuttareNa kSAyikatvAtsarvottamena jJAnadarzanena Ho pratisamayamaparAparopayogarUpatayotpadyamAnena AtmAnaM saMyojayan saGghaTTayana, saMyojanaM ca bhedepi syAdityAha-samyagbhAvayaMstenAtmAnaM tanmayatAM nayan / 5 viharati bhavasthakevalitayA / / 60 / / 2 / / Poll ilcil Poll Isl // 1057 Jan Edi tion For P P U Only
Page #1100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iell uttarAdhyayana sUtram 1058 || ||Gll Moll carittasaMpannayAe NaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? carittasaMpannayAe NaM selesIbhAvaM jaNayai, selesIpaDivanne a aNagAre cattAri // // kevalikammaMse khavei, tao pacchA sijjhai bujjhai muJcai parinivvAi savvadukkhANamaMtaM karei / / 61 / / 3 / / | prarAkramanAmai / vyAkhyA - caritrasampannatayA zailAnAmIzaH zailezo meruH, sa iva niruddhayogatvAdatyantasthairyeNa munirapi zailezaH, tasyeyamavasthA zailezI, tasyA // | ekonatriMza madhyayanam 6. bhavanaM zailezIbhAvastaM vakSyamANasvarUpaM janayati, zeSaM spaSTam / / 61 / / 63 / / cAritra cendriyanigrahAdeva syAditi pratyekaM tamAha - is soiMdiya niggaheNaM bhaMte ! jIve kiMjaNayai ? soiMdianiggaheNaM maNuNNAmaNuNNesu saddesurAgaddosaniggahaM jaNayai, tappaJcaiaM ca navaM kammaM na baMdhai, puvvabaddhaM ca nijarei / / 62 / / 64 / / __vyAkhyA - zrotrendriyasya nigraho viSayAbhimukhamanudhAvato niyamanaM zrotrendriyanigrahastena manojJAmanojJeSu zabdeSu yathAkramaM rAgadveSanigrahaM 6 M janayati, tathA ca tatpratyayikamityAdikaM vyaktam / / 62 / / 64 / / sil cakkhidianiggaheNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? cakkhidiyaniggaheNaM maNuNNAmaNuNNesu rUvesu rAgaddosaniggahaM jaNayai, // tappaJcaiaM navaM kammaM na baMdhai, puvabaddhaM ca nijarei / / 63 / / 65 / / ghANidieNaM evaM ceva / / 64 / / 66 / / jibhidievi MSI / / 65 / / 67 / / phAsiMdievi / / 66 / / 68 / / navaraM gaMdhesu rasesu phAsesu vattavvaM / / vyAkhyA-(sUtracatuSTayaMprAgvatvyAkhyeyam) / / 63-66 ||65-68||etnnigrhopikssaayvijyenetitmaah 1058 Isll Isll llll web foll llell For Personal & Private Use Only
Page #1101
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1059 LTOD kohavijaeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? kohavijaeNaM khaMti jaNayai, kohaveaNijjaM kammaM na baMdhai, puvvabaddhaM ca nijjarei / / 67 / / 69 / / vyAkhyA - krodhasya vijayo durantatvAdicintanena udayanirodhastena 'kohaveaNijvaMti' krodhena krodhAdhyavasAyena vedyate iti krodhavedanIyaM // krodhahetubhUtapudgalarUpaM karma na badhnAti "jaM veai taM baMdhai" iti vacanAt / pUrvabaddhaM ca tadeva nirjarayati / / 67 / / 69 / / evaM mANeNaM / / 68 / / 70 / / mAyAe / / 69 / / 71 / / loheNaM / / 70 / / 72 / / navaraM maddavaM ujjubhAvaM saMtosaM ca jaNayaitti vattavvaM / / vyAkhyA - (sUtratrayaM prAgvat) 68 / / 70 / / 69 / / 71 / / 70 / / 72 / / etajjayazca na premadveSamithyAdarzanavijayaM vineti tamAha - pejjadosamicchAdaMsaNavijaeNaM bhaMte! jIve kiM jaNayai ? pejjadosamicchAdaMsaNavijaeNa nANadaMsaNacarittArAhaNayAe abbhuTThe, aTThavihassa kammagaMThivimoaNayAe, tappaDhamayAe jahANupuvIe aTThAvIsaivihaM mohaNijjaM kammaM ugghAei, paMcavihaM nANAvara NijjaM navavihaM daMsaNAvaraNijjaM paMcavihaM aMtarAiaM ee tiNNivi kammaMse jugavaM khavei, tao pacchA aNuttaraM anaMtaM kasiNaM paDipuNNaM nirAvaraNaM vitimiraM visuddhaM logAlogappabhAvagaM kevalavaranANadaMsaNaM samuppADei, jAva sajogI bhavai tAva ya iriAvahiaMkammaM samyaktva ||7|| prarAkramanAme ekonatriMzamadhyayanam For Personal & Private Use Only 0000022000: 1059 www.jninelibrary.org
Page #1102
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1060 GAAOTTOOT baMdha, suhapharisaM dusamyaTThitiaM, taM paDhamasamae baddhaM bii asamae veiaM taiasamae nijjiNNaM taM baddhaM puDhaM uIriaM veiaM nijjiNNaM seakAle akammaM cAvi bhavai / / 71 / / 73 / / vyAkhyA - prema ca rAgarUpaM dveSazcAprItirUpo mithyAdarzanaM ca mithyAtvaM premadveSamithyAdarzanAni, tadvijayena || jJAnadarzanacAritrArAdhanAyAmabhyuttiSThate udyacchate premAdinimittatvAttadvirAdhanAyAstatazcASTavidhasya karmaNo madhye iti zeSaH yaH // 7 // || karmagranthiratidurbhedatvAt ghAtikarmarUpastasya vimocanA kSapaNA karmagranthivimocanA tasyai, casya gamyatvAttadarthaM cAbhyuttiSThate / abhyutthAya ca kiM karotItyAha tatprathamatayA tatpUrvatayA na hi purA tatkSapitamAsIditi, yathAnupUrvi AnupUrvyA anatikrameNa aSTAviMzatividhaM mohanIyaM karma // udghAtayati kSapayati, tatkSapaNAkramazcAyam pUrvamanantAnubandhinaH krodhAdIn yugapat kSapayati, tadanu kramAnmithyAtvaM mizraM samyaktvadalikaM ca // 7 // tadanu pratyAkhyAnApratyAkhyAnakaSAyASTakaM kSapayitumArabhate, tasmiMzcArddhakSapite narakagatyAnupUrvI 2 tiryaggatyAnupUrvI 4 // ekendriyAdijAtinAmacatuSkA 8 ''tapo 9 dyota 10 sthAvara 11 sUkSma 12 sAdhAraNa 13 nidrAnidrA 14 pracalApracalA 15 styAnaddhiM 16 // lakSaNAH SoDaza prakRtIH kSapayati, tataH kaSAyASTakAvaziSTaM kSapayitvA kramAt napuMsakavedaM strIvedaM hAsyAdiSaTkaM puruSavedaM ca kSapayati, yadi // puruSaH pratipattA, atha strI SaNDho vA tadA svasvavedaM prAnte kSapayati / tadanu kramAt saJjvalanakrodhamAnamAyAlobhAn, kSapaNAkAlazca pratyekaM sarveSAM vA antarmuhUrttameva / itthaM caitadantarmuhUrttasyAsaGkhyabhedatvAt / itthaM mohanIyaM kSapayitvAntarmuhUrttaM yathAkhyAtacAritraM prAptaH kSINamohadvicaramasamayayoH prathamasamaye nidrApracale kSapayitvA caramasamaye yatkSapayati tatsUtrakRdevAha-paJcetyAdi paJcavidhaM jJAnAvaraNIyaM, navavidhaM For Personal & Private Use Only samyaktva prarAkramanAmai ekonatriMza madhyayanam 1060 www.jninelibrary.org
Page #1103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ill IMell Mall Mail uttarAdhyayana sUtram 1061 el lisil // darzanAvaraNIyaM, paJcavidhamantarAyaM 'eetti' etAni trINyapi 'kammaMsetti' satkarmANi yugapatkSapayati, tata iti kSapaNAta: pazcAt na vidyate uttaraM / // pradhAnaM jJAnamasmAdityanuttaraM, anantaM avinAzitvAt, kRtsnaM kRtsnArthagrAhakatvAt, pratipUrNa sakalasvaparaparyAyapratipUrNa vastu prakAzakatvAt, prarAkramanAmai // nirAvaraNamazeSAvaraNavigamAt, vitimiraM tasmin sati kvacidapyajJAnatimirAbhAvAt, vizuddha sarvadoSAbhAvAt, lokAlokaprabhAvakaM // ekontriNsh|| tatsvarUpaprakAzakatvAt, kevalavarajJAnadarzanaM samutpAdayati / sa ca yAvatsayogI manovAkkAyavyApAravAn bhavati tAvat 'iriAvahiaMti' IryA madhyayanam // gatistasyAH panthAH IryApathastasmin bhavamairyApathikaM, upalakSaNaM ca pathigrahaNaM, tiSThato'pi sayogasyeryAsambhavAt, karma badhnAti / / // tatkIdRzamityAha-sukhayatIti sukha: sparza AtmapradezaiH saha saMzleSo yasya tat sukhasparza, dvisamayasthitika, tadadhikasthiteH kaSAyapratyayatvAt / // Mon yaduktaM - "jogA payaDipaesa, Thii aNubhAgaM kasAyao kuNaitti" / tatprathamasamaye baddhaM dvitIyasamaye veditaM tRtIyasamaye nijINa parizaTitaM // tatazca tadvaddhaM jIvapradezaH zliSTamAkAzena ghaTavat, tathA spRSTaM masRNamaNikuDyApatitazuSkasthUlacUrNavat / anena vizeSaNadvayena tasya / in nidhattanikAcitAvasthayorabhAvamAha / udIritamudayaprAptaM udIraNAyAstatrAsambhavAt, veditaM tatphalasukhAnubhavanena nirjINa kSayamupagataM, nan seakAletti' sUtratvAdeSyatkAle caturthasamayAdAvakarma cApi bhavati, tajjIvApekSayA punastasya tathAvidhapariNAmAsambhavAt, etaJca // in evaMvidhavizeSaNAnvitaM sAtakarmAsau badhnAti, tasya tadanyabandhAsambhavAt / / 71 / / 73 / / sa cAyuSaH prAnte zailezI gatvA'kA syAditi // zailezyakarmatAdvAre arthato vyAkhyAtumAha - ||sil ahAuaMpAlaittA aMtomuhattAvasesAue joganirohaM karemANe suhumakiriaM appaDivAi sukkajjhANaM jjhiAyamANe tappaDhamayAe // 1061 || sil sa Isl llel For Personal & Private Use Only
Page #1104
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1062 TTTTTE maNajogaM niruMbhai niruMbhaittA vaDjogaM niraMbhai niruMbhaittA ANApANanirohaM karei karittA IsiM paMcahassakkharuccAraddhAe a NaM aNagAre samucchinnakiriaM aniaTTi sukkajjhANaM jjhiyAyamANe veaNijjaM AUaM nAmaM gottaM ca ee cattAri vi kammaMse jugavaM khavei / / 72 / / 74 / / tao orAliakammAiM ca savvAhiM vippajahaNAhiM vippajahittA ujjuseDhipatte aphusamANagaI uDDuM egasamaeNaM aviggaNaM tattha gaMtA sAgArovautte sijjhai jAva aMtaM karei / / 73 / / 75 / / vyAkhyA - atheti kevalitvAnantaraM AyuSkaM jIvitamantarmuhUrttAdikaM dezonapUrvakoTIparyantaM pAlayitvA antarmuhUrttAvazeSAyuSko yoganirodhaM 'karemANetti' kariSyamANaH sUkSmA kriyA yatra tatsUkSmakriyaM apratipAti zukladhyAnatRtIyabhedaM dhyAyaMstatprathamatayA manoyogaM manodravyasAcivyajanitaM jIvavyApAraM niruNaddhi, taM nirudhya vAgyogaM bhASAdravyasAnidhyanirmitaM jIvavyApAraM niruNaddhi, taM ca nirudhya 'ANApANanirohaMti' AnApAnI ucchvAsaniHzvAsau tannirodhaM karoti, sakalakAyayoganirodhopalakSaNaM caitat, yogatrayanirodhaM caiva pratyekamasaGkhyeyasamayaiH kRtvA ISaditi svalpaprayatnena paJcAnAM hasvAkSarANAM a i u R lR ityevaMrUpANAM ucAro bhaNanaM tasyAddhA kAlo yAvatA te uccAryante sA ISatpaJcahasvAkSarocAraNAddhA tasyAM ca // // // NaM prAgvat / anagAraH samucchinnakriyaM anivRtti zukladhyAnaturyabhedaM dhyAyan zailezyavasthAmanubhavanniti bhAvaH / hasvAkSarocAraNaM ca na vilambitaM drutaM // vA kintu madhyamapratipattyaivAtra gRhyate / tAdRzazca san kiM karotItyAha- vedanIyamAyurnAma gotraM caitAni catvAryapi 'kammaMsetti' satkarmANi // 8 // yugapatkSapayati / / tato vedanIyAdikSapaNAnantaraM 'orAliakammAI catti' audArikakArmaNe zarIre cazabdAttaijasaM ca sarvAbhiH 'vippajahaNAhiMti' vizeSeNa prakarSato hAnayastyajanAni viprahANayastAbhiH sarvathA zATeneti bhAva:, bahuvacanaM cAtra vyaktyapekSaM, viprahAya parizATya RjuravakrA For Personal & Private Use Only samyaktvaprarAkramanAma ekonatriMza||7|| madhyayanam 1062
Page #1105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreNirAkAzapradezapatistA prAptaH RjuzreNiprAptaH, aspRzadgatiriti ko'rthaH ? svAvagAhAtiriktanabhaHpradezAnaspRzan yAvatsu teSu jIvo'vagADhastAvata / sUtram sa eva samazreNyA spRzannityarthaH, Urdhvamupari ekasamayena dvitIyAdisamayAsparzena avigraheNa vakragatilakSaNavigrahAbhAvena, anvayavyatirekAbhyAmuktorthaH / prarAkramanAmai 1063 kA spaSTataro bhavatIti RjuzreNiprApta ityanena gatArthatve'pi punarasyAbhidhAnaM, tatreti vivakSite muktipade gatvA sAkAropayukto jJAnopayogavAn ekontriNsh|| sidhyatItyAdi prAgvat iti trisaptatisUtrArthaH / / 72 / / 74 / / 73 / 75 / / upasaMhartumAha - madhyayanam IN esa khalu sammattaparakkamassa ajjhayaNassa aTTha samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM Aghavie paNNavie parUvie nidaMsie uvadaMsietti MM bemi / / 76 // ||6|| ||all vyAkhyA - eSo'nantaroktaH khalu nizcaye samyaktvaparAkramasyAdhyayanasyArthaH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa 'Aghavietti' ArSatvAdAkhyAtaH // il sAmAnyavizeSaiH paryAyAbhivyAptyA kathanena, prajJApito hetuphalAdiprajJApanena, prarUpitaH svarUpanirUpaNena, nidarzito dRSTAntopadarzanena, upadarzita II upasaMhAradvAreNeti bravImi iti prAgvat / / 76 / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM 6 zrIuttarAdhyayanasUtravRtto ekonatriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 29 / / / / iti ekonatriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 29 / / Isll 1063 sil For Personal Private Use Only
Page #1106
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- sUtram 1064 16 sil ell llell Hell NEN Illl Isl liell lesil / / atha tayomArgagatinAma triMzattamamadhyayanam / / tayomArga gatinAma / / OM / / uktamekonatriMzamatha triMzattamaM tapomArgagatinAmAdhyayanamArabhyate, tatra tapa eva mArgo bhAvamArgastatphalabhUtA ca gati: siddhigatirUpA // triMzattamavAcyA'sminniti tapomArgagatiH ityasya nAmArthaH / sambandhazcAyamanantarAdhyayane akarmatA proktA sA ca tapasaH sAdhyeti tatsvarUpamatrocyate, madhyayanam Is itisambandhasyAsyedamAdisUtram - jahA u pAvagaM kammaM, rAgaddosasamajjiyaM / khavei tavasA bhikkhU, tamegaggamaNo suNa / / 1 / / vyAkhyA - yathA yena prakAreNa tuH pUrto pApakaM karma jJAnAvaraNAdi rAgadveSasamarjitaM kSapayati tapasA bhikSustattapaH ekAgramanAH zRNu ziSyeti Me sUtrArthaH / / 1 / / iha cAnAzraveNaiva jIvena karma kSapyate tato yathAyamanAzravaH syAttathAha - pANivahamusAvAe, adattamehuNapariggahA virao / rAIbhoaNavirao, jIvo hoi aNAsavo / / 2 / / paMcasamio tigutto, akasAo jiiMdio / agAravo anissallo, jIvo hoi aNAsavo / / 3 / / vyAkhyA - spaSTe / / 2 / / 3 / / IdRzazca san yAdRzaM karma yathA kSapayati tathA dRSTAntadvAreNAdarAdhAnAya punaH ziSyAbhimukhIkaraNapUrvakamAha - eesiM tu vivaJcAse, rAgaddosasamajjiaM / khavei u jahA bhikkhU, taM me egamaNo suNa / / 4 / / IIsl ilell IIsl sil sil llosil ||sl lls lil || Hell Jell || 106 llell For Personal & Private Use Only
Page #1107
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1065 vyAkhyA - - eteSAM prANivadhaviratyAdInAM samityAdInAM cAnAzravahetUnAM viparyAse sati yadrAgadveSAbhyAM samarjitaM karmeti zeSa:, kSapayati tu yathA bhikSustanme kathayata iti zeSaH, ekamanAH zRNu / / 4 / / jahA mahAtalAgassa, sanniruddhe jalAgame / ussiMcaNAe tavaNAe, kameNaM sosaNA bhave / / 5 / / vyAkhyA - yathA mahAtaTAkasya sanniruddhe pAlyAdinA niruddhe jalAgame 'ussiMcaNAetti' utsiJcanenAraghaTTaghaTyAdibhirudaJcanena tapanenArka karatApena krameNa zoSaNA jalAbhAvarUpA bhavet / / 5 / / evaM tu saMjayassAvi, pAvakammanirAsave / bhavakoDisaMciaM kammaM, tavasA nijjarijjai || 6 || vyAkhyA - 'evaM tutti' evameva saMyatasyApi pApakarmaNAM nirAzrave AzravAbhAve pApakarmanirAzrave sati bhavakoTisaJcitaM karmma, atibahutvopalakSaNametat, tapasA nirjIryate iti sUtratrayArthaH / / 6 / / tapasA karma nirjIryate ityuktamatastadbhedAnAha - so vo duviho vRtto, bAhirabbhitaro tahA / bAhiro chavviho vRtto, evamabbhiMtaro tavo / / 7 / / vyAkhyA 'so tavotti' tattapo dvividhaM proktaM, liGgavyatyayaH sarvatra sUtratvAt, bAhyamAbhyantaraM tathA / tatra bAhyaM bAhyadravyApekSatvAllokapratItatvAtkutIrthikairapi svAbhiprAyeNa sevyamAnatvAt bahiH zarIrasya vA tApakAritvAt muktiprAptau prAyo bAhyAGgatvAdvA / tadviparItaM tvAbhyantaramiti sUtrArtha: / / 7 / / tatra yathA bAhyaM SaDvidhaM tathAha - loll For Personal & Private Use Only FTTTTT TTTTI tayomArga gatinAma triMzattama madhyayanam 1065 www.jninelibrary.org
Page #1108
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1066 DOSTO DOTAKOSE DOE DOODLE aNasaNamUNoariA, bhikkhAyariyA ya rasaparicAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi / / 8 / / vyAkhyA - akSarArthaH spaSTo bhAvArthaM tu sUtrakRdeva vakSyati / / 8 / / tatrAnazanasvarUpaM tAvadAha - ittaria maraNakAlA ya, duvihA aNasaNA bhave / ittariA sAvakaMkhA, niravakaMkhA u biijjiA / / 9 / / vyAkhyA - itvarameva itvarakaM svalpakAlAvadhItyarthaH, maraNaparyantaH kAlo yasya tanmaraNakAlaM yAvajjIvamityarthaH caH samucaye, ityevamanazanaM dvividhaM bhavet / tatra itvaraM sahAvakAGkSayA ghaTikAdvayAdyuttarakAlaM bhojanAbhilASarUpayA varttate iti sAvakAGkSa, niravakAGkSa tatra bhave bhojanAzaMsAbhAvena, tuH punarartho bhinnakramazca tato dvitIyaM punarmaraNakAlAkhyam / / 9 / / tatretvarAnazanabhedAnAha - jo so ittariatavo, so samAseNa chavviho / seDhitavo 1 payaratavo 2, ghaNo a 3 taha hoi vaggo a 4 / / 10 / / vyAkhyA - yattaditvarakatapa itvarAnazanarUpaM tatsamAsena SaDvidhaM SaDvidhatvamevAha 'seDhitavo' ityAdi zreNiH paGkistadupalakSitaM tapaH // // zreNitapaH, taca caturthAdikrameNa kriyamANaM SaNmAsAntaM gRhyate / tathA zreNireva zreNyA guNitA pratara ucyate, tadupalakSitaM tapaH prataratapaH / iha ca avyAmohArthaM caturthaSaSThASTamadazamAkhyapadacatuSkAtmikA zreNirvivakSyate sA caturbhirguNitA SoDazapadAtmakaH prataro bhavati / ayaM cAyAmato vistaratazca tulya ityasya sthApanopAya ucyate / ekAdyAdyA vyavasthApyAH paGkayo hi yathAkramam / dvitIyAdyA kramAcaitAH, sil tayomArga gatinAma triMzattama madhyayanam For Personal & Private Use Only LETOOT 1066 www.jninelibrary.org
Page #1109
--------------------------------------------------------------------------
________________ // mon uttarAdhyayana sUtram 1067 6 pUrayedekakAdibhiH / / 1 / / " ekAdyAdyeti prathamA ekAdyA, dvitIyA dvikAdyA, tRtIyA trikAdyA, caturthI catuSkAdyA, evaM sarvatrApi shrennyo| tayomArgavyavasthApyAH, tatazca dvitIyAdyAH zreNayaH kramAdekakadvikAdibhiH pUrayet / sthApanA ceyam 'iyadbhirevaMvidhaistapaH padairupalakSitaM tapaH prataratapaH gatinAma syAt / ghana iti ghanatapaH, caH pUraNe, tatheti samuJcaye, bhavatIti kriyA pratipadaM yojyA / atra SoDazapadAtmakaH prataraH padacatuSkAtmikayA triMzattamaI zreNyA guNito ghano bhavati, AgataM catuHSaSTiH (64) sthApanA pUrvoktaiva, navaraM bAhalyato'pi padacatuSkAtmakatvaM vizeSaH, etadupalakSitaM tapo / madhyayanam in ghanatapaH ucyate / ca: samucaye, tathA bhavati vargazcetIhApi prakramAdvargatapastatra ca ghana eva ghanena guNito vargo bhavati, tatazcatuHSaSTezcatuHSaTyaiva isi guNitA jAtAni SaNNavatyadhikAni catvAri sahasrANi (4096) etAvadbhizcaturthAdidazamAntatapaH padairupalakSitaM vargatapo bhavati / / 10 / / Ill Isl Isll Moll all Well all MG1 iddhirityataH syAditiparyantaM nAsti "gha" pustake / / ||7| Illl 1067 IISH 16 ||7|| ||7|| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1110
--------------------------------------------------------------------------
________________ I6I el uttarAdhyayana sUtram 1068 tatto a vaggavaggo u, paMcamao chaTThao paiNNatavo / maNaicchiacittattho, nAyavvo hoi ittario / / 11 / / itayomArgavyAkhyA - tatazca vargatapaso'nantaraM vargavarga iti vargavargatapaH paJcamastatra varga eva yadA vargeNa guNyate tadA vargavagrgo bhavati, yathA l gatinAma triMzattamacatvAri sahasrANi SaNNavatyadhikAni tAvataiva guNitAni jAtA ekA koTiH saptaSaSTilakSAH saptasaptatiH sahasrANi dve zate SoDazAdhike madhyayanam Moll (16777216) etAvadbhistapaHpadairupalakSitaM tapo vargavargatapa ityucyate / evaM caturthAdIni catvAri padAnyAzritya zreNyAditapo darzitaM, fol etadanusAreNa paJcAdipadeSvapi etadbhAvanA kAryA / SaSThakaM prakIrNatapo yat zreNyAdiniyataracanAvirahitaM svazaktayA yathAkathaJcidvidhIyate, taJca namaskArasahitAdi pUrvapuruSAcaritaM yavamadhyavajramadhyacandrapratimAdi ca / itthaM bhedAnuktvA upasaMhAramAha-maNetyAdi-manasaH Ipsita // iSTazcitro'nekaprakAro'rthaH svargApavargAdistejolezyAdirvA yasmAttanmanaIpsitacitrArthaM jJAtavyaM bhavati 'itvarakaM' prakramAdanazanAkhyaM tapaH / / 11 / / all iel samprati maraNakAlamanazanamAha - jA sA aNasaNA maraNe, duvihA sA viAhiyA / saviyAramaviyArA, kAyaciTuM paI bhave / / 12 / / vyAkhyA - 'jA sA aNasaNatti' yattadanazanaM maraNe maraNAvasare dvividhaM tadvyAkhyAtaM kathitaM, tadvaividhyamevAha-sahavicAreNa ceSTAlakSaNena varttate // 9 // ell yattatsavicAra, tadviparItaM tvavicAraM, kAyaceSTAmudvartanAdikAM pratIti pratItyAzritya bhavet / tatra savicAraM bhaktapratyAkhyAnamiGginImaraNaM ca, tatra lA bhaktapratyAkhyAne gacchamadhyavatI gurudattAlocano vidhinA saMlekhanAM vidhAya trividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAcaSTe, sa ca 1068 || lal Illl llell 11 For Personal & Private Use Only
Page #1111
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1069 hai || samAstRtamRdusaMstArakastyaktabhaktakaraNopakaraNAdimamatvaH svayamuJcaritanamaskAraH pArzvavarttimunidattanamaskAro vA satyAM zaktau svayamudvarttanAdi kurute, zakterabhAve'parairapi kiJcitkArayatIti / / 1 / / iGginImaraNe tvAlocanAsaMlekhanAdipUrvaM zuddhasthaNDilasthita ekAkyeva kRtacaturvidhAhAra-pratyAkhyAno niyamitasthaNDilasyaivAntazchAyAta uSNamuSNAca cchAyAM svayameva saGkrAmati na tvanyena kiJcitkArayatIti / / 2 / / avicAraM tu pAdapopagamanaM tatra hi devaguruvandanAdividhinA caturvidhAhArapratyAkhyAnaM kRtvA girikandarAdau gatvA pAdapa iva yAvajjIvaM nizceSTa evAvatiSThate / / 3 / / 12 / / punardvaividhyameva // 7 // prakArAntareNAha - 20 O O S S S caacaaloo ahavA saparikkammA, aparikkammA ya AhiA / nIhArimanIhAri, AhAraccheo dosuvi / / 13 / / vyAkhyA - athaveti prakArAntarasUcane, saparikarma sthAnopavezanatvagvarttanodvarttanAdilakSaNaparikarmayuktaM, aparikarma ca tadviparItamAkhyAtaM, tatra saparikarma bhaktapratyAkhyAnamiGginImaraNaM ca Adye svaparakRtasya dvitIye tu svayaMkRtasyodvarttanAdiparikarmaNaH sadbhAvAt, aparikarma tu pAdapopagamanaM tatra sarvathA parikarmAbhAvAt / uktaJca - "samavisamaMmi ya paDio, acchai so pAyavvova nikkaMpo / calaNaM parappaogA, navari // 7 // dummasseva tassa bhave / / 1 / / " yadvA parikarma saMlekhanA sA yatrAsti tatsaparikarma, tadviparItaM tvaparikarma, tatra ca vyAghAtAbhAve bhaktaparijJAditrayamapyetatsUtrArthobhayaniSTho niSpAditaziSyaH saMlekhanApUrvakameva karoti, anyathA''rttadhyAnasambhavAt yaduktaM "dehammi asaMlihie, sahasA dhAUhiM khijjramANehiM / jAyai aTTajjhANaM, sarIriNo carimakAlammi / / 1 / / " iti saparikarmmAcyate / yatpunarvyAghAte For Personal & Private Use Only - POSTAL tayomArga gatinAma triMzattamamadhyayanam 1069
Page #1112
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1070 llol llsil & vidyugiribhittipatanAdyabhighAtarUpe sadyoghAtirogAdirUpe vA saMlekhanAmakRtvaiva bhaktaparijJAdi kriyate tadaparikarmeti / tathA nirharaNaM nirhAro 16 tayomArga15 girikandarAdau gamanena grAmAderbahirgamanaM tadvidyate yatra tatrirhAri, yat punarutthAtukAme vajrikAdau kriyate tadanirhAri, tatra vApi gamanAbhAvAt / / gatinAma 6 etaca bhedadvayamapi pAdapopagamanaviSayaM tatprastAva evAgame'syAbhidhAnAt / yaduktaM - triMzattama madhyayanam 6 "pAovagamaNaM duvihaM, nIhAriM caiva taha anIhAriM / bahiA gAmAINaM, girikaMdaramAi nIhAriM / / 1 / / vaiAsu jaM aMto, uTThAumaNANa ThAi aNihAriM / tamhA pAovagamaNaM, jaM uvamA pAyaveNettha / / 2 / / " AhAracchedo'zanAdityAgo // In dvayorapi savicArAvicArayoH saparikarmAparikarmaNonirhAryanirhAriNozca sama iti zeSa iti sUtrapaJcakArthaH / / 13 / / uktamanazanaM // 6 UnodaratAmAha - omoaraNaM paMcahA, samAseNa viAhi / dabbao khittakAleNaM, bhAveNaM panavehi a / / 14 / / vyAkhyA - avamaM nyUnamudaraM yasyAsAvavamodarastasya bhAvo'vamaudaryaM nyUnodaratA paJcadhA samAsena vyAkhyAtaM, dravyato dravyAddhetau paJcamI, kSetraM / ||all 6 ca kAlazca kSetrakAlaM tena, bhAvena paryAyaizcopAdhibhUtaiH / / 14 / / tatra dravyata Aha - jo jassa u AhAro, tatto omaM tu jo kare / jahaNNeNegasitthAi, evaM daveNa U bhave / / 15 / / vyAkhyA- yo yasya tuH pUrtI AhAro dvAtriMzatkavalAdimAnaH, tataH svAhArAdavamamUnaM tuH pUrtI yaH kuryAt bhuJjAnaH iti zeSaH, ayaM bhAvaH-puruSasya kA 1070 l/6ll foll Ifoll ||sil liall ||all Isl || For Personal Private Use Only
Page #1113
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // Isl uttarAdhyayana sUtram 1071 Is hi dvAtriMzatkavalamAna AhAraH, striyAzcASTAviMzatikavalamAnaH / kavalazceha yasmin kSipte mukhasya nAtivikRtatvaM syAttAvanmAno jJeyaH / tatazcaitanmAnAdUnaM / tayomArgaki yo bhuGkte yattadonityAbhisambandhAt tasya evamamunA prakAreNa dravyeNopAdhibhUtena bhavediti saNTaGkaH, avamaudaryamiti prakramaH, etaJca jaghanyenekasikthaM gatinAma // yatraikameva sikthaM bhujyate tadAdi, AdizabdAsikthadvayAdArabhya yAvadekakavalabhojanam / itthaM cAlpAhArAbamavamaudaryamAzrityocyate, yata upArddhAdiSu // triMzattama tadbhedeSu kavalanavakAdimAnameva jaghanyaM syAttathA ca sampradAyaH - "appAhAromoariA jahaNNeNegakavalA, ukkoseNaM aTTha kavalA, sesA madhyayanam Is ajahannamaNukkosA / ubaDDAhAromoariAjahanneNaM nava kavalA, ukkoseNaM bArasa kavalA, sesA ajahannamaNukkosA" ityAdi-etadbhedAzcAmI "appAhAra 10 // uvaDDA 2, dubhAga 3 pattA 4 taheva kiMcUNA 5 / aTTha 1 duvAlasa 2 solasa 3, cauvIsa 4 tahekkatIsA 5 ya / / 1 // " atrASTAdibhiH / M&ll saGkhyAzabdairalpAhArAdInAmUnodaratAbhedAnAM utkarSata: kavalamAnamuktam / / 15 / / kSetrAvamaudaryamAha gAme nagare taha rAyahANi nigame a Agare pallI / kheDe kabbaDa-doNamuha-paTTaNa-maDaMba-saMbAhe / / 16 / / vyAkhyA - grAme nagare ca pratIte, rAjadhAnI ca rAjAvasthAnasthAnaM nigamazca prabhUtataravaNijAM nivAso'nayoH samAhAra: rAjadhAnInigamaM tasmin, fal Akare svarNAdyutpattisthAne, pallayAM vRkSagahanAdyAzritaprAntajananivAsarUpAyAM, kheTe pAMzuvapraparikSipte, karbaTa kunagaraM, droNamukhaM, MS jalasthalapathanirgamapravezaM yathA bhRgukacchaM, pattanaM dvidhA jalapattanaM sthalapattanaM ca, tatrAdyaM jalamadhyavatti itaranirjalabhUbhAgabhAvi, maDambaM sarvadikSu kA cha arddhatRtIyayojanAntarghAmAntararahitaM, sambAdhaH prabhUtacAturvaNyanivAsaH, karbaTAdInAM samAhAradvandvastasmin / / 16 / / 1071 llell Jell | in Education International For Personal & Prive Only
Page #1114
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel Isl ||7|| Nell uttarAdhyayana- Gl sUtram 2072 | lel lel Isll Asamapae vihAre, sannivese samAya-ghose a / thali-seNA-khaMdhAre, satthe saMvaTTa-koTTe a / / 17 / / tayomArgavyAkhyA - Azramapade tApasAvasathopalakSitasthAne, vihAro devagRhaM bhikSunivAso vA tatpradhAno grAmAdirapi vihArastasmin, saMniveze // gatinAma triMzattama&A yAtrAdisamAyAtajanAvAse, samAjaH pathikasamUho ghoSo gokulamanayoH samAhArastasmin, caH samuJcaye sthalI progzabhUbhAgaH senA // madhyayanam in caturaGgabalasamUhaH skandhAvAraH sa eva vaNijAdisarvajanayuktaH eSAM samAhArastasmin, sArthe gaNimadharimAdibhRtazakaTAdisaGghAte, saMvA // il bhayatrastajanasthAnaM koTTaH prAkAro'nayoH samAhArastasmin, caH samuJcaye / / 17 / / vADesu vA ratthAsu va, gharesu vA evamettiaM khettaM / kappai u evamAI, evaM khetteNa U bhave / / 18 / / byAkhyA - vATeSu pATeSu vA vRttivaraNDakAdiveSTitagRhasamUhAtmakeSu, rathyAsu serikAsu, gRheSu, vA sarvatra vikalpArthaH, evamanena prakAreNa 'ettiaMti' etAvadvivakSAto niyataparimANaM kSetraM kalpate mama bhikSAyai paryaTitumiti zeSaH, tuH pUrtI, evamAdi AdizabdAgRhazAlAdiparigrahaH, DA 6 evamamunA prakAreNa kSetreNeti kSetrahetukaM tuH puuto bhavedavamaudaryamiti prakramaH / / 18 / / punaranyathA kSetrAvamaudaryamAha - peDA ya addhapeDA, gomutti payaMgavIhiA ceva / saMbukkAvaTTAyaya-gaMtuMpaJcAgayA chaTThA / / 19 / / vyAkhyA - tatra peTA maJjUSA tadvatsaMlagnasarvadiksthagRhATane peTA / / 1 / / arddhapeTA tadarddhabhramaNe / / 2 / / gomUtrikA tadAkAreNa vAmadakSiNato 1072 ||ll lel ||sil foll ||61 ller Isl sh |lol leel IIGll llall llell Mel liell lisil 1161 Isll all ||sil For Personal & Private Use Only
Page #1115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Gll llell lol sUtram 1073 18 Ill ||sil 6 bhramaNe / / 3 / / pataGgavIthikA tihuvadantarA bahugRhANi muktvA muktvA bhramaNe / / 4 / / zambUkaH zaGkhastadvadAvarto yasyAM sA zambUkAvartA, sA dvividhA, tayomArga gatinAma abhyantarazambUkAvartA bahirazzambUkAvartA ca, tatrAdyA zaGkhanAbhisadRzAkAre kSetre madhyAdArabhya bAhyagRhaM yAvadaTane, anyA tu tadviparyaye / / 5 / / MSM triMzattamaMel 'AyayagaMtuMpaJcAgayatti' AyataM dIrgha prAJjalamityarthaH, gatvA pratyAgatA SaSThI, iyaM RjutayA'grato gatvA valamAnasyATane / / 6 / / nanvatra gocararUpatvAt madhyayanam l bhikSAcaryAtvamevAsAM tatkathamiha kSetrAvamaudaryarUpatvamucyate ? ucyate-avamaudaryaM mamAstvityAzayena kriyamANatvAdavamaudaryavyapadezo'pyatrAduSTa eva, // dRzyante hi nimittabhedAdekatrApi devadattAdau pitRputrAdayo'neke vyapadezAH / evaM pUrvatra grAmAdiviSayasyottaratra kAlAdiviSayasya ca naiyatyasyAbhigrahatvena / bhikSAcaryAtvaprasaGge idamevottaraM vAcyam / / 19 / / kAlAvamaudaryamAha - divasassa porisINaM, cauNDaMpi u jattio bhave kAlo / evaM caramANo khalu, kAlomANaM muNeavvaM / / 20 / / vyAkhyA - divasasya pauruSINAM catasRNAmapi tuH pUrtI yAvAn bhavetkAlo'bhigrahaviSaya iti zeSaH, evamiti evaMprakAreNa prakramAtkAlena 'caramANotti' subbyatyayAcarato bhikSArthaM bhramata: catasRNAM pauruSINAM madhye'mukasmin kAle bhikSAcaryAM kariSyAmItyevamabhigRhya paryaTataH khalu nizcitaM 'kAlomANaMti' kAlena hetunA'vamatvaM prastAvAdudarasya kAlAvamatvaM, ko'rthaH ? kAlAvamaudarya muNitavyaM jJAtavyam / / 20 / / is etadevaprakArAntareNAha - 1073 Ifoll llel Ill Ill Isl lalll || Ilali ISI in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ioll uttarAdhyayana sUtram 1074 ahavA taiAe porisIe UNAe ghAsamesaMto / caubhAgUNAe vA, evaM kAleNa U bhave / / 21 / / tayomArgaisi gatinAma vyAkhyA - athavA tRtIyapauruSyAmUnAyAM grAsamAhAraM 'esantotti' eSayataH, kiyatA bhAgena nyUnAyAmityAha-caturbhAgonAyAM, 'vA' zabdAt // triMzattamaHell paJcAdibhAgonAyAM vA, evamamunA kAlaviSayAbhigrahalakSaNena prakAreNa carata ityanuvartate, kAlena tu bhavedavamaudaryam / autsargikavidhiviSayaM caitat, madhyayanam HSI utsargato hi tRtIyapauruSyAmeva bhikSATanamuktam / / 21 / / bhAvAvamaudaryamAha - itthI vA puriso vA, alaMkio vA'NalaMkio vAvi / annayaravayattho vA, annayareNaM vA vattheNaM / / 22 / / aneNa viseseNaM, vaNNeNaM bhAvamaNumuaMte u / evaM caramANo khalu, bhAvomANaM muNeavvaM / / 23 / / vyAkhyA - strI vA puruSo vA, alaGkato vA analaGkato vA, apiH pUrtI, anyatarasmin vayasi tAruNyAdau tiSThatItyanyataravayaHstho vA, l il anyatareNa paTTasUtramayAdinA vastreNopalakSitaH / / 22 / / 'anneNetyAdi' - anyena vizeSeNa kupitahasitAdinA'vasthAbhedena, varNena - kRSNAdinopalakSito bhAvamuktarUpamevAlaGkatatvAdikaM 'aNumuaMte utti' amuJcanneva yadi dAtA dAsyati tadAhaM grahISye nAnyathetyupaskAraH evaM 8 Is 'caramANotti' carataH khalu 'bhAvomANaMti' bhAvAvamaudarya muNitavyam / / 23 / / paryavAvamaudaryamAha - davve khitte kAle, bhAvaMmi a AhiA u je bhAvA / eehiM omacarao, pajavacarao bhave bhikkhU / / 24 / / vyAkhyA - dravye'zanAdau, kSetre grAmAdau, kAle pauruSyAdau, bhAve ca strItvAdau AkhyAtAH kathitA: tuH pUrtI ye bhAvAH paryAyA / 1074 6 lell |Gl Isll lell Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1117
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1075 cau caacaa caa caa caa caa caa caa eka sikthonatvAdayaH etaiH sarvairapi avamamupalakSaNatvAdavamaudarya caratItyavamacarakaH paryavacarako bhavedbhikSuH / iha paryavagrahaNena paryavaprAdhAnyavivakSayA paryavAvamaudaryamuktaM, evaM kSetrAvamodaryAdInyapi kSetrAdiprAdhAnyavivakSayA jJeyAni, tattvato hi teSvapi dravyAvamaudaryasya sambhavAt / yatrApi ca dravyato nyUnatvamudarasya nAsti tatrApi kSetrAdinyUnatAmapekSyAvamaudaryANi bhaNyanta iti sUtraikAdazakArthaH / / 24 / / bhikSAcaryAmAha - aTThavihagoaraggaM tu, tahA satteva esaNA / abhiggahA ya je anne, bhikkhAyariamAhiA / / 25 / / vyAkhyA - 'aTThavihagoaraggaMti' prAkRtatvAdaSTavidhaH agraH pradhAno'kalpaparihAreNa sa cAsau gocarazca uccAvacakuleSvavizeSeNa bhramaNamaSTavidhApragocaraH, tuH pUrttI / tathA saptaiva eSaNA abhigrahAzca ye'nye tadatiriktAste kimityAha 'bhikkhAyariamAhiatti' bhikSAcaryA vRttisaGkSepAparanAmikA AkhyAtA kathitA / atrASTI agragocarabhedAH peTAdaya eva teSu zambUkAvarttAyA dvaividhyasya pArthakyAzrayaNAt, AyatAyAzca gamane'pi valamAnatve iva pRthaggrahaNAt teSAmaSTavidhatvaM jJeyaM / saptaiSaNAzcemAH - "saMsaTTamasaMsaTTA 2, uddhaDa 3 taha appaleviA ceva 4 / uggahiA 5 paggahiA 6, ujjhiadhammA ya 7 sattamiA / / 1 / / " saMsRSTAbhyAM hastapAtrAbhyAM bhikSAM gRhNataH prathamA || 1 || asaMsRSTAbhyAM tu tAbhyAM gRhNato dvitIyA / / 2 / / pAkasthAnAt yat sthAlyAdau svArthaM bhojanAyoddhRtaM tato gRhNataH uddhRtAkhyA tRtIyA / / 3 // nirlepaM pRthukAdigRhNato'lpalepA caturthI / / 4 / / udgRhItA nAma bhojanakAle bhoktukAmasya pariveSayituM darvvIzarAvAdinA yadupahataM bhojanajAtaM 1 saMsRSTAbhyAM tatkharaNTitAbhyAM hastapAtrAbhyAmiti "gha" pustake / / For Personal & Private Use Only 200200 tayomArgagatinAma triMzattama madhyayanam 1075 www.jninelibrary.org
Page #1118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sil Ioll uttarAdhyayana- is tata evAdadAnasya paJcamI / / 5 / / pragRhItA nAma bhojanakAle bhoktukAmAya dAtumudyatena bhoktrA vA yatkarAdinA gRhItaM tata eva gRhNataH tayomArgasUtram il SaSThI / / 6 / / ujjhitadharmA tu yatparihArArha bhojanajAtaM yadanye dvipadAdayo nAvakAGkSanti tadarddhatyaktaM vA gRhNataH saptamI / / 7 / / abhigrahAzca gatinAma 1076 triMzattamaISM dravya 1 kSetra 2 kAla 3 bhAva 4 viSayAH / tatra dravyAbhigrahAH kuntAgrAdisaMsthitaM maNDakAdi grahISyAmItyAdayaH / / 1 / / kSetrAbhigrahA dehalI madhyayanam MS javayormadhye kRtvA yadi dAsyati tadA grAhyamityAdyAH / / 2 / / kAlAbhigrahAH sakalabhikSukoparamakAle mayA bhramitavyamitimukhyAH / / 3 / / on bhAvAbhigrahAstu hasannAkrandan baddho vA yadi dAtA dAsyati tato'hamAdAsye na tvanyathetyevamAdayaH / / 4 / / iti sUtrArthaH / / 25 / / / il rasatyAgamAha - khIradahisappimAI, paNI pANabhoaNaM / parivajaNaM rasANaM tu, bhaNi rasavivajaNaM / / 26 / / vyAkhyA - kSIradadhisarpirAdi, AdizabdAdguDapakkanAdigrahaNaM, praNItamatibRhakaM pAnaM ca kharjurarasAdi bhojanaM ca galatsnehabindukamodanAdi | pAnabhojanaM, sUtrasya sopaskAratvAdeSAM parivarjanaM rasAnAM tuH pUrtI bhaNitaM rasavivarjanamiti sUtrArthaH / / 26 / / kAyaklezamAha - 116 // ||7|| ThANA vIrAsaNAIA, jIvassa u suhAvahA / uggA jahA dharijaMti, kAyakilesaM tamAhi / / 27 / / Isll vyAkhyA - sthAnAni dehAvasthAnabhedAH, vIrAsanaM yatra vAmo'chirdakSiNorUrdhva dakSiNazca vAmorUrdhvaM kriyate tadAdIni, II 1076 IIsil Jell sil leel Isl llell Isll Hell ||oll Nell llell Hell For Personal & Private Use Only
Page #1119
--------------------------------------------------------------------------
________________ TTTTTT 11611 uttarAdhyayana AdizabdAdgodohikAdigrahaNaM, locAdyupalakSaNaM caitat, jIvasya turavadhAraNe bhinnakramazca tataH sukhAvahAnyeva muktihetutvAt zubhAvahAnyeva ugrANi // tayomArgasUtram duSkaratayotkaTAni yathA yena prakAreNa dhAryante sevyante kAyaklezaH sa AkhyAtaH kathitastathaiveti zeSa iti sUtrArthaH / / 27 / / saMlInatAmAha - // 6 // gatinAma ||7|| 1077 // 7 // triMzattama ||9|| madhyayanam FT TO STOT etamaNAvAe, itthIpasuvivajjie / sayaNAsaNasevaNayA, vivittasayaNAsaNaM / / 28 / / vyAkhyA - 'egaMtatti' subvyatyayAdekAnte janAnAkule, anApAte stryAdyApAtarahite, strIpazuvivarjite tatraivAvasthitastryAdiviyukte zUnyAgArAdAvityarthaH, 'sayaNAsaNasevaNayatti' zayanAsanasevanaM viviktazayanAsanaM nAma bAhyaM tapa ucyate, upalakSaNaM caitadeSaNIyaphalakAdigrahaNasya, anena ca viviktacaryAkhyA saMlInatoktA, zeSasaMlInatopalakSaNameSA, yatazcaturvidheyamuktA, tathA hi - "iMdia 1 kasAya 2 joge 3, paDuna saMlINayA muNeavvA / taha jA vivittacariA 4, paNattA vIrAgehiM / / 1 / / " tatrendriyasaMlInatA manojJAmanojJeSu zabdAdiSu rAgadveSAkaraNAt 1 kaSAyasaMlInatA tadudayanirodhAdeH 2 yogasaMlInatA manovAkkAyAnAM zubheSu pravRtterazubhAnnivRttezca 3 iti sUtrArthaH / / 28 / / uktamevArthamupasaMharannuttaragranthasambandhamAha eso bAhiragatavo, samAseNa viAhio / abbhitaraM tavaM etto, vocchAmi aNupuvvaso / / 29 / / vyAkhyA - spaSTam / / 29 / / pratijJAtamevAha - pAyachittaM viNao, veAvaJcaM taheva sajjhAo / jhANaM ca viussaggo, eso abbhitaro tavo / / 30 / / vyAkhyA - akSarArthaH sugamo bhAvArthaM tu sUtrakRdevAha - For Personal & Private Use Only 1077 www.jninelibrary.org
Page #1120
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1078 AloaNArihAIaM, pAyacchittaM tu dasavihaM / je bhikkhU vahaI sammaM, pAyachittaM tamAhi / / 31 / / tayomArgavyAkhyA - AlocanArha yatpApamAlocanAta eva zudhyati tadAdikaM, AdizabdAt pratikramaNArhAdigrahaNaM, iha ca // gatinAma triMzattama& viSayaviSayiNorabhedopacArAdevaMvidhapApavizuddhyupAyabhUtAni AlocanAdInyeva AlocanArhAdizabdairuktAni / prAyazcittaM turevakArArtho bhinnakramazca, madhyayanam M tato dazavidhameva / dazavidhatvaM caivaM - "AloaNa 1 paDikkamaNe 2, mIsa 3 vivege 4 tahA viusagge 5 / tava 6 chea 7 mUla 8 va aNavaThThayAya 9 pAraMcie 10 ceva / / 1 / / " tatra AlocanA guroH puro vacasA prakAzanaM, tanmAtreNaiva yatpAtakaM zudhyati tadAlocanAham / / 1 / / II Mell prAyazcittaM tvihAlocanaiva, evamagrepi / pratikramaNaM doSAnivRttimithyAduSkRtadAnamityarthaH, tanmAtreNaiva yatsahasAtkArajAtaM sAvadhavacanAdipApaM // * zudhyati na tu gurusamakSamAlocyate tatpratikramaNArham / / 2 / / tathA yatra gurusamakSamAlocya tadAjJayA mithyAduSkRtaM datte / 6 tadAlocanApratikramaNArhatvAnmizram // 3 // tathA vivekaH pRthakkaraNaM, tanmAtreNaiva yasya zuddhistadvivekArham / jAyate hi M kathaJcidazuddhAhArAdigrahaNe tattyAgamAtreNaiva zuddhiriti / / 4 / / vyutsarga: kAyotsargastenaiva yasya zuddhistattadaham / / 5 / / tathA yatra pratisevite l IMGM nirvikRtikAdi SaNmAsAntaM tapo dIyate tattaporham / / 6 / / yatra cAsevite paryAyacchedaH kriyate tacchedArham / / 7 / / yatra cApatite sarvaM // 6 paryAyamucchedya mUlato vratAropa: syAttanmUlArham / / 8 / / yena puna: sevitena upasthApanAyA apyayogyaH san yAvadgurUktaM tapo na kuryAttAvad vrateSu na / 16 sthApyate, AcIrNatapAstu doSoparato vrateSu sthApyate tadanavasthApyam / / 9 / / yasmin sevite liGga-kSetra-kAla-tapasA pAramaJcati tatpArAJcitaM, / lloll licil For Personal & Private Use Only
Page #1121
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1079 New madhyayanam kA yadvA pAramantaM prAyazcittAnAM tata utkRSTaprAyazcitAbhAvAt, aparAdhAnAM vA pAramaJcatIti pArAJcitam / / 10 / / ityetaddazavidhaM yo bhikSurvahatyAsevate tayomArgaHO samyagaveparItyena prAyazcittaM tadAkhyAtam / / 31 / / vinayamAha - gatinAma INE triMzattamaabbhuTThANaM aMjalikaraNaM tahevAsaNadAyaNaM / gurubhattibhAvasussUA viNao esa viAhio / / 32 / / vyAkhyA - abhyutthAnamaJjalikaraNaM tatheti samuccaye, evaH pUrtI, 'AsaNadAyaNaMti' AsanadAnaM, gurubhaktiH, bhAvaH antaHkaraNaM tena zuzrUSA // tadAdezamprati zrotumicchA, paryupAsanA vA, bhAvazuzrUSA / vinaya eva vyAkhyAtaH / / 32 / / vaiyAvRttyamAha - AyariamAiaMmi, veAvamaMmi dasavihe / AsevaNaM jahAthAma, veAvacaM tamAhiaM / / 33 / / Isl vyAkhyA - 'AyariamAiaMmitti' makAro'lAkSaNikastata AcAryAdike AcAryAdiviSaye vyAvRttabhAvo vaiyAvRttyamucitavidhinA MSI AhArAdisampAdanaM, uktaM ca - "veAvajhaM vAvaDabhAvo taha dhammasAhaNanimittaM / annAiANa vihiNA, saMpADaNamesa bhAvattho / / 1 / / " tasmin, dazavidhe viSayavibhAgAddazaprakAre, yaduktaM - "Ayaria 1 uvajjhAe 2, thera 3 tavassI 4 gilANa 5 sehANaM 6 / sAhammia 7 kula 8 gaNa 9 saMgha 10 saMgayaM tamiha kAyavvaM / / 1 / / " AsevanametadviSayamanuSThAnaM yathAsthAma yathAzakti vaiyAvRttyaM tadAkhyAtam / / 33 / / - svAdhyAyamAha 7 1079 IIsll Is Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #1122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Desi lioil llol || uttarAdhyayana||| vAyaNA 1 pucchaNA 2 ceva, taheva pariaTTaNA3 / aNuppehA 4 dhammakahA 5, sajjhAo paMcahA bhave / / 34 / / tayomArgasUtram ||Gll gatinAma 1080 vyAkhyA - vAcanAdibhedA: prAgvyAkhyAtAH / / 34 / / dhyAnamAha - triMzattamaaTTaruddANi vajjittA, jhAejA susamAhio / dhammasukkAI jhANAI, jhANaM taM tu buhA vae / / 35 / / madhyayanam vyAkhyA - RtaM duHkhaM tatra bhavamAta, rudrasya prANivadhAdipariNatasyedaM karma raudraM AtaM ca raudraM ca Arttaraudre varjayitvA dhyAyetsusamAhitaH / kimityAha-dharmAt kSamAdidazabhedAdanapetaM dharmya, zucaM zokaM lamayati nirasyatIti zuklaM, anayordvandvastato dharmyazukle dhyAne sthirAdhyavasAyarUpe, dhyAnaM M dhyAnAkhyaM tapaH tattu tadeva budhA vadanti / / 35 / / vyutsargamAha - sayaNAsaNa ThANe vA, je u bhikkhU na vAvare / kAyassa viussaggo, chaTTho so parikittio / / 36 / / vyAkhyA- zayane tvagvarttane, Asane upavezane, sthAne vIrAsanAdau, vA vikalpe, pratyekaM yojyaH, svasAmarthyApekSayA sthita iti gamyate, yastu bhikSurna / 'vAvaretti' vyAprIyate na calanAdikriyAM vidhatte yattadonityAbhisambandhAt tasya bhikSo: kAyasya dehasya vyutsargazceSTAM prati tyAgarUpo yaH SaSThaM 8 tatprakramAdabhyantaratapaH parikIrtitaM / zeSavyutsargopalakSaNaM caitadanekavidhatvAttasya / yaduktaM - "dabbe bhAve atahA duvihussaggo caubviho davve / / il gaNadehovahibhatte, bhAve kohAicAotti / / " iti sUtraSaTkArthaH / / 36 / / athAdhyayanArthamupasaMharaMstapasa eva phalamAha - || llol Wel 1080 ||slil llsil lloll ISI For Personal Private Use Only
Page #1123
--------------------------------------------------------------------------
________________ INST inal lll uttarAdhyayana sUtram 1081 ||7| evaM tavaM tu duvihaM, je samma Ayare muNI / se khippaM savvasaMsArA, vippamuJcai paMDietti bemi / / 37 / / tayomArga gatinAma vyAkhyA - spaSTam / / 37 / / triMzattamaiti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM / loll madhyayanam // zrIuttarAdhyayanasUtravRttau triMzattamamadhyayanaM sampUrNam / / 30 / / Nel / / triMzattamamadhyayanaM sampUrNam / / 30 / / IGll ||7|| Isil lll Isl Neil leel Isll Isl || 16 ||7| 16 1081 For Personal & Private Use Only
Page #1124
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1082 athacaraNavidhinAma ekatriMzamadhyayanam / / atha caraNavidhinAmai katriMzamadhyayanam / / / / arham / / uktaM triMzattamamadhyayanaM athaikatriMzaM caraNavidhisajhaM vyAkhyAyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane tapa uktaM tacaraNavata eva 6 saphalamiti caraNamihocyate, itisambandhasyAsyedamAdisUtram - caraNavihiM pavakkhAmi, jIvassa u suhAvahaM / jaM carittA bahU jIvA, tiNNA saMsArasAgaraM / / 1 / / vyAkhyA - caraNasya vidhirAgamoktanyAyazcaraNavidhistaM pravakSyAmi jIvasya turavadhAraNe bhitrakramastataH sukhAvahaM tu sukhAvahameva, kathamityAhaMM jamityAdi spaSTamiti sUtrArthaH / / 1 / / pratijJAtamAha ekonaviMzatyA sUtraH In egao viraI kujjA, egao a pavattaNaM / asaMjame niattiM ca, saMjame apavattaNaM / / 2 / / vyAkhyA - ekata ekasmAdviratiM kuryAt, ekatazca ekasmin pravarttanaM kuryAditi yogaH / etadevAha-asaMyamAt hiMsAdirUpAt, paJcamyarthe sUtre & saptamI, nivRttiM ca, saMyame ca pravarttanaM kuryAdityanuvarttate, cakAro samucaye / / 2 / / rAgaddose a do pAve, pAvakammapavattaNe / je bhikkhU ruMbhaI nicaM, se na acchai maMDale / / 3 / / vyAkhyA - rAgadveSau ca dvau pApo pApaprakRtirUpatvAtpApakarmaNAM jJAnAvaraNAdInAM pravartako yo bhikSuH ruNaddhi tiraskurute nityaM sa nAste na Is tiSThati maNDale saMsAre / evamuttarasUtreSvapi nityamityAdi vyAkhyeyam / / 3 / / Ifoll 6 1082 Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sil llel llel // 7 // lls lls Jell Isl liel lroll WOM ller uttarAdhyayanadaMDANaM gAravANaM ca, sallANaM ca tiyaM tiyaM / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 4 / / athacaraNasUtram vyAkhyA - daNDAnAM cAritrasarvasvApahAriNAM trikaM manovAkkAyadaNDarUpaM, gauravANAM ca trikaM RddhirasasAtagauravarUpaM, zalyAnAM trikaM Gll vidhinAma 1083 lall mAyAnidAnamithyAtvazalyalakSaNaM, yo bhikSustyajati / / 4 / / ekatriMza madhyayanam ||all divve a je uvasagge, tahA tericchamANuse / je bhikkhU sahaI nicaM, se na acchai maMDale / / 5 / / III vyAkhyA - divyAMzca hAsya 1 pradveSa 2 parIkSA 3 pRthagvimAtrAbhi 4 devaiH kRtAnupasargAnanukUlapratikUlakSobhahetUna, atra pRthagvimAtrAzabdena 6 hAsyAdInAM dvikasaMyogAdaya ucyante, tato yadi kopi hAsyadveSAbhyAM samuditAbhyAM, hAsyaparIkSAbhyAM vA, dveSaparIkSAbhyAM vA, hAsyadveSaparIkSAbhirvA 6 samuditAbhirupasargAn karoti tadA pRthagvimAtrayetyucyate / tathA 'tericchatti' tirazcAmete bhaya 1 pradveSA 2''hArahetva 3 patyalayanarakSA 4 hetostaiH / & kriyamANatvAttairazcAH, tathA 'mANusetti' mAnuSANAmete hAsa 1 pradveSa 2 parIkSA 3 kuzIlapratisevanAheto 4 stairvidhIyamAnatvAnmAnuSakAH, dvandve // tairazcAmAnuSakAstAnupalakSaNatvAt AtmasaMvedanIyAMzca ghaTTana 1 prapattana 2 stambhana 3 saMzleSaNo 4 bhavAn, vAta 1 pitta 2 zleSma 3 sannipAto 4 // sill is dbhavAn vA yo bhikSuH sahate samyagadhyAste / / 5 / / vigahAkasAyasaNNANaM, jhANANaM ca duaMtahA / je bhikkhU vajaI nicaM, se na acchai maMDale / / 6 / / vyAkhyA - vikathAkaSAyasajJAnAM pratItAnAM pratyekaM catuSkaM, 'jhANANaM catti' dhyAnayozca dvikaM ArttaraudrarUpaM tathA yo bhikSurvarjayati / dhyAnasya | ceha prastAve'bhidhAnaM caturvidhatvAt / / 6 / / 1083 Mail lell Ifoll liol M Wel min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1126
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana-11 sUtram __ ell llsill 1084 vaesu iMdiyatthesu, samiIsu kiriyAsu a / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 7 / / athacaraNa iii vidhinAma vyAkhyA-vrateSu prANAtipAtaviramaNAdiSu, indriyArtheSu zabdAdiviSayeSu, samitiSu IryAdiSu, kriyAsu ya kAyikyAdhikaraNakI - prAdveSikI in ekatriMzain - pAritApanikI prANAtipAtikIrupAsu yo bhikSuryatate / vratasamitiSu samyakpAlanena, mAdhyasthya vidhAnena cendriyArtheSu, parihArAca kriyAsu yatnaM kA madhyayanam - kurute / / 7 / / lesAsu chasu kAesu, chakke AhArakAraNe / je bhikkhU jayaI nijhaM, se na acchai maMDale / / 8 / / vyAkhyA - lezyAsu kRSNAdiSu SaTsu, SaTsu kAyeSu pRthivyAdiSu, SaTke SaTparimANe AhArakAraNe pUrvokte yo bhikSuryatate, yathAyogaM sil nirodhotpAdanarakSAnurodhavidhAnena yatnaM kurute / / 8 / / is isi piMDuggahapaDimAsu, bhayaThANesu sattasu / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 9 / / vyAkhyA - piNDAvagrahapratimAsu AhAragrahaNaviSayAbhigraharUpAsu saMsRSTAdyAsu pUrvoktAsu saptasviti yogaH, tathA bhayasthAneSu ihalokAdiSu saptasu, uktaM ca - "iha 1 paraloA 2 dANa 3 makamhA 4 ''jIya 5 maraNa 6 masiloe 7 tti" yo bhikSuryatate fell Moll pAlanA'karaNAbhyAm / / 9 / / va 1084 Jan Education international For Personal & Private Use Only www.jility.org
Page #1127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wed uttarAdhyayana sUtram 1085 madhyayanam 16|| maesu baMbhaguttIsu, bhikkhudhammami dasavihe / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 10 / / athacaraNavyAkhyA - madeSu jAtimadAdiSu aSTasu "jAI 1 kula 2 bala 3 rUve 4 tava 5 issarie 6 sue 7 lAbhe 8 ityevaMrUpeSu, // 6 // il vidhinAma Irel pratItatvAchehAnyatra ca sUtre saGkhyAnabhidhAnam / brahma brahmacaryaM tasya guptiSu navasu vasatyAdiSu, yadAhuH - "vasahi 1 kaha 2 nisijji 3 dia // // ekatriMzafell 4 kuTuMtara 5 puvvakIliya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNA ya 9 nava baMbhacareguttIo / / 1 / / " bhikSudharme dazavidhe kSAntyAdike, uktaM // // ca - "khaMtI 1 maddava 2 ajjava 3 muttI 4 tava 5 saMjame 6 a bodhabve / sanaM 7 soaM 8 akiMcaNaM 9 ca baMbhaM 10 ca jaidhammo / / 1 / / irel ti" yo bhikSuryatate parihArAdinA / / 10 / / ||6|| 15 uvAsagANaM paDimAsu, bhikkhUNaM paDimAsu a / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 11 / / Man vyAkhyA - upAsakAnAM zrAvakANAM pratimAsvabhigrahavizeSarUpAsu darzanAdiSu ekAdazasu, yaduktaM - "daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha // 6 // Mer 4 paDimA 5 abaMbha 6 saJcitte 7 / AraMbha 8 pesa 9 uddiTTha 10 vajae samaNubhUe 11 ya / / 1 / / " iha yA pratimA yAvatsaGkhyA syAtsA // Mer utkarSatastAvanmAsamAnA yAvadekAdazI ekAdazamAsapramANA, jaghanyatastu sarvA apyekAhAdimAnAH syustatpratipatteranantaramekAdibhirdinaiH // 7 // M // saMyamapratipattyA jIvitakSayAdvA / prathamoktaM cAnuSThAnamagretanAyAM sarvaM kAryaM yAvadekAdazyAM pUrvapratimAdazakoktamapi / tatrAdyAyAM nirdoSaM // OM prazamAdiguNAlaGkRtaM kugrahAgrahavinAkRtaM samyaktvaM dharttavyam / / 1 / / dvitIyAyAM niraticArANi aNuvratAdIni sarvavratAni pAlanIyAni / / 2 / / 1085 ||6|| Hell ||6|| Ifoll lal For Personal & Private Use Only
Page #1128
--------------------------------------------------------------------------
________________ leel leel uttarAdhyayana- tRtIyAyAmavazyamubhayasandhyaM sAmAyika kAryam / / 3 / / caturthyAM caturdazyaSTamyAdiparvasu pratipUrNaH pauSadho niraticAraH kArya: / / 4 / / athacaraNasUtram IS paJcamyAmaSTamyAditithiSu pauSadhamadhye rAtrau kAyotsargaH kAryaH, zeSadineSu ca dina eva bhoktavyaM na rAtrau, divApi prakAze eva bhoktavyaM, l vidhinAma 1086 lion abaddhakacchatvaM, divA brahmacaryaM ca dhArya, rAtrau strINAM tadbhogAnAM ca pramANaM kArya, kAyotsarge ca jinaguNAH kAmAdidoSaparihAropAyAzca dhyeyA: ekatriMzaon |5 / / SaSThyAmabrahmacarya zrRGgArakAmakathAdi ca sarvathA tyAjyam / / 6 / / saptamyAM sacittAhArastyAjya: / / 7 / / aSTamyAM svayamArambho'pi nA madhyayanam l kAryaH / / 8 / / navamyAmanyenApyArambho na kAraNIyaH / / 9 / / dazamyAM svArthamuddizya kRtaM bhaktAdi tyAjyaM, tadA ca kSuramuNDena zikhAdhAriNA vA // ial bhAvyam / / 10 / / ekAdazyAM pratigrahAdisAdhUpakaraNaM dhRtvA locaM kSuramuNDaM vA kArayitvA zramaNavatsarvamanuSThAnaM kurvatA 'pratimApratipannAya / // zramaNopAsakAya bhikSA datta' itibhASamANena grAmAdiSu mAsakalpAdividhinA viharttavyam / / 11 / / tathA bhikSUNAM pratimAsu mAsikyAdiSu 6 dvAdazasu, Aha ca - "mAsAI sattaMtA 7 paDhamA 8 bia 9 taia 10 sattarAidiNA / aharAi 11 egarAI 12 bhikkhupaDimANa bArasagaM" atrA 6 prathamA ekamAsikI yAvatsaptamI saptamAsikI, tadanu tisraH saptarAtrikya: 10, ahorAtrikI 11 ekarAtrikI 12, ca / / 1 / / "paDivAi eAo, saMghayaNI dhiijuo mahAsatto / paDimAo bhAviappA, samma guruNA aNuNNAo / / " saMhananaM vajraRSabhanArAcAderanyatarat, in dhRtirmana:svAsthyaM tadyuktaH, mahAsattva upasargAdau, bhAvitAtmA, pratimAyogyAnuSThAnena guruNA'nujJAtaH, atha cedgurureva pratipattA tadA sthAnAcAryeNa 16 gacchena vA'nujJAyate / / 2 / / "gaccheJcia nimmAo, jA puvvA dasa bhave asaMpuNNA / navamassa taiavatthu, hoi jahano suAbhigamo" pratipattA | Mail gacche eva tiSThan nirmAta: AhArAdiviSaye pratimAyogyaparikarmaNi niSThitaH, saptasu yAvatparimANA tasyAstatparimANameva parikarma / tathA na all Ioll 1086 liall llel llel foll Hai For Personal & Private Use Only
Page #1129
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- M varSAsvetAH pratipadyate, na ca parikarma karoti / Asu cAdimaM dvayaM ekatraiva varSe, dvitIyamekaikavarSe, anyAstisraH anyAnyavarSe, anyatra varSe / / athacaraNasUtram 6 parikarmAnyatra ca pratipattiH, tadevaM navabhirvarAdyAH sapta samApyante / asya ca zrutaM jaghanyato navamapUrvatRtIyavastuyAvat, utkarSatastu kiJcidUnAni / vidhinAma 1087 6 daza pUrvANi / sampUrNadazapUrvadharo hi amoghavacanatvAt dharmopadezena bhavyopakAritvena tIrthavRddhikAritvAt pratimA na pratipadyate / na ca // ekatriMzakA pUrvagatazrutaM vinA etAH pratipadyate, niratizayitvAtkAlAdi na jAnAtIti / / 3 / / "vosaTTha cattadeho, uvasaggasaho jaheva jiNakappI / madhyayanam esaNaabhiggahIA, bhattaM ca alevaDaM tassa" vyutsRSTaH parikarmAbhAvena tyaktazca mamatvAbhAve deho yena sa tathA, yathaiva jinakalpI tathaivopasargasahaH / no syAt, eSaNA piNDagrahaNaprakAraH saMsRSTAdiH saptadhA sA abhigRhItA abhIgrahavatI syAt, tadyathA - saptasu bhaktapAneSaNAsu antyAzcatasraH eva / in grAhyAH, tatrApi AdyayoragrahaNaM / punarapi vivakSitadivase'ntyAnAM paJcAnAM madhye dvayorabhigrahaH / ekA bhakte ekA ca pAnake iti / bhaktaM l in punaralepakRttasya ityAdi parikarma kRtvA / / 4 / / "gacchAvi NikkhamittA, paDivaje mAsiaM mahApaDimaM / dattegabhoaNassA, pANassavi ega jA cha mAsaM" yadyAcAryaH pratipattA tadA svalpakAlaM sAdhvantare svapadaM nyasya zaratkAle svagaNaM kSamayati, pratimApratipannazcaivaM pravarttate / / 5 / / DA "jatthatthamei sUro, na tao ThANA payaM'pi saMcalai / nAegarAivAsI, egaM va durga va aNNAe / " jJAte upalakSite ekarAtraM vasati, ekaM vA dve ka vA dine ajJAte / / 6 / / "duTThANa hatthimAINa, no bhaeNaM payaMpi osaraI / emAi niyamasevI, viharai jA'khaMDio mAso / / 7 / / pacchA // gacchamuveI, evaM dumAsI timAsi jA satta / navaraM dattI vaDDai, jA satta u sattamAsIe / / 8 / / tatto a aTThamIA, havaiha paDimA ul is sattarAidiNA / tIi cautthacautthe Na, pANaeNaM iha viseso" / aSTamyAmayaM vizeSo yaJcaturvidhAhArAMzcaturthAn karoti, ihApi ca // 1087 Isl Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sl Isl Jel uttarAdhyayana- DA pAraNakeSvAcAmlaM kArya, dattiniyamastu nAsti / / 9 / / tathA "uttANaga-pAsallI, nesajjI Avi ThANa ThAittA / sahai uvasagge ghore, divvAI tattha ki sUtram avikaMpo" / uttAnaka UrdhvamukhazayitaH, pAsallI pArzvamukhazayitaH, niSadyAvAn samaputatayopaviSTaH, sthAnamuktarUpaM sthitvA grAmAdibhyo bahiriti / vidhinAma 1088 ki zeSaH / / 10 / / "duJcAvi erisaJcia, bahiA gAmAiANa navaraM tu / ukkaDu lagaMDasAI, daMDAyayao va ThAejA" / utkaTuko / ekatriMzaki bhUmAvanyastaputatayopaviSTaH, 'lagaMDaM' duHsthitaM kASThaM tadvacchete yaH sa lagaNDazAyI zIrSapANibhireva spRSTabhUbhAgo na pRSThena, daNDavadAyato dIrgho / madhyayanam kA daNDAyataH, vA vikalpArthaH, sthitvA divyAdhupasargAn sahate iti zeSaH / / 11 / / "taJcAvi erisacia, navaraM ThANaM tu tassa godohI / in vIrAsaNamahavAvI, ThAijA aMbakhujjo vA" / tiSThedAmrakubjo vA AmraphalavadvakrAkAreNAvasthita ityarthaH / / 12 / / emeva ahorAI, chaTuMbhattaM in apANagaM navaraM / gAmanagarANa bahiA, vagdhAriapANie ThANaM / " evaM pUrvoktanItyA 'vagdhAriapANietti' pralambitabhujasya sthAnaM bhavati, 16 ahorAtrikI pratimA dinatrayeNa yAti, ahorAtrAnte SaSThabhaktakaraNAt / / 13 / / "emeva egarAI, aTThamabhatteNa ThANa bAhirao / IsiMpabbhAragae, is aNimisanayaNegadiTThIe" / ahorAtrikIvadekarAtrikI apAnASTamabhaktena yatsthAnaM kAyotsargastatkartuM bahiSThAd grAmAdestiSThatIti yogaH, is ISatprAgbhAragata ISadavanato nadyAdidustaTIsthito vA'sau syAt, animISanetra ekapudgalanyastadRSTiH / / 14 / / "sAhaTTa dovi pAe, vagghAriyapANi 5 ThAyae ThANaM / vagghAriyalaMbibhuo, sesa dasAsu jahA bhaNiaM" / saMhRtya caturaGgalAntaraM kRtvetyarthaH vAghAritapANiH pralambitabhujastiSThati sthAnaM 6 is kAyAvasthAnavizeSaM, iyaM pratimA'horAtrAnantaramaSTamakaraNAJcatUrAtriMdivamAnA syAt, asyAzca samyak pAraGgato'vadhimanaHparyAya61 kevalajJAnAnAmanyatamA labdhiM prApnoti iti, zeSaM dazAzrutaskandhAnusAreNa jJeyaM / yo bhikSuryatate yathAvatparijJAnopadezAdibhiH / / 11 / / is ||sl ASI al Mail Ifoll For Personal & Private Use Only ,
Page #1131
--------------------------------------------------------------------------
________________ lA uttarAdhyayana sUtram 1089 || kiriAsu bhUaggAmesu, paramAhammiesu ya / je bhikkhU jayaI nijhaM, se na acchai maMDale / / 12 / / athacaraNavyAkhyA - kriyAsu karmabandhanibandhanabhUtaceSTAsu arthAnAdibhedaistrayodazasu, yaduktaM - "aTThA 1'NaTThA 2 hiMsA 3 kamhA 4 diTThIya 5 mosaHI 6 adiNNe 7 / ajjhattha 8 mANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA / / 13 / / tatra arthena svaparaprayojanena kriyA - ekatriMzapRthivyAdiprANivadho'rthakriyA / / 1 / / tadviparItA vinApi prayojanaM yA prayujyate sA anarthakriyA / / 2 / / asau mAM hatavAn hanti haniSyati vA tadenaM . madhyayanam hanmIti yaddaNDArambhaNaM sA hiMsAkriyA / / 3 / / yatrAnyArtha bANAdi muJcannanyaM hinasti sA akasmAt kriyA / / 4 / / yatrA'zatrumapi zatrurasau mameti l Ma buddhyA hinasti sA 'diTThItti' dRSTiviparyAsakriyA / / 5 / / 'mosatti' svasya svajanAnAM vA hetoryanmRSA vakti sA mRSAbhASA kriyA / / 6 / / Hel ML adiNNetti' svaparAdikRte yadadattasya grahaNaM sA'dattagrahaNakriyA / / 7 / / yatra bAhyahetuM vinApi daurmanasyaM sA'dhyAtmakriyA / / 8 / / yattu | | jAtimadAdinA mattaH paraM hIlayati sA mAnakriyA / / 9 / / 'mittatti' mitrANAmupalakSaNatvAnmAtApitrAdisvajanAnAM svalpepyaparAdhe | yadvadhabandhAditIvradaNDakaraNaM sA mitradveSavRttikriyA / / 10 / / mAyayA dambhena yadanyeSAM vadhAdikaraNaM sA mAyAkriyA / / 11 / / lobhena tu kA M tatkaraNaM lobhakriyA / / 12 / / yA punaH satatamapramattasya bhagavato yogIndrasya yogAdbhavati sA airyApathikI kriyA / / 13 / / tathA bhUtagrAmA ki Mel jIvasaGghAtAzcaturdaza te cAmI - "egidiya suhumi 1 yarA 2, sanni 3 ara-paNidiA 4 ya sabi-ti-caU 7 / apajattA pajattA, bheeNaM // Mall caudasa 14 ggAmA / / 1 / / " teSu / tathA paramAzca te adhArmikAzca paramAdhArmikAsteSu paJcadazasu asuravizeSeSu, yaduktaM - "aMbe 1 aMbarisI M2 ceva, sAme 3 sabale 4 tti Avare / ruddo 5 varudda 6 kAle a 7, mahAkAletti 8 Avare / / 1 / / 1089 II Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nell llll lll uttarAdhyayana sUtram 1090 liol 16 llell 16 Nell M Isll |Isl ||ell llel asipatte 9 dhaNU 10 kuMbhe 11, vAlU 12 vearaNI 13 iya / kharassare 14 mahAghose 15, ee paNNarasAhiyA / / 2 / / " teSu yo bhikSuryatate, kA yathAyogaparihArarakSaNajJAnaiH / / 12 / / Me vidhinAma gAhAsolasaehi, tahA assaMjamammi ya / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 13 / / isi ekatriMza 16ll madhyayanam vyAkhyA - gAthA gAthAbhidhAnamadhyayanaM SoDazaM yeSAM tAni gAthASoDazakAni sUtrakRtAGgaprathamazrutaskandhAdhyayanAni teSu, "samao 1 veAliaM 6 2, uvasaggapariNNa 3 thIpariNNA ya 4 / nirayavibhattI 5 vIratthao 6 ya kusIlANa paribhAsA 7 / / 1 / / vIriya 8 dhamma 9 samAhI 10, magga 11 samosaraNa 12 ahataha 13 gaMtho 14 / jamatItaM 15 taha gAthA 16, solasamaM hoi ajjhayaNaM / / 2 / / " tathA asaMyame ca saptadazabhede pRthivyAdiviSaye, saptadazasaGkhyAtvaM cAsya tadvipakSasya saMyamasya saptadazabhedatvAt, yadAhuH - "puDhavi 1 daga 2 agaNi 3 mAruya 4, vaNassai 5 bi 6 tti 7 cau 8 paNidi 9 ajjIve 10 / pehu 11 ppeha 12 pamajjaNa 13, pariThThavaNa / // 14 maNo 15 vaI 16 kAe 17 / / 1 / / " pRthivyAdInAM saGghaTTAdiparihAreNa navadhA saMyamaH 9, ajIvasaMyamastu ajIvAnAM sattvopamardahetUnAM || il pustakapaJcaka-tRNapaJcakAdInAmutsargeNA'grahaNarUpaH, apavAdatastu grahaNepyeSAM yatanayA vyApAraNarUpaH / / 10 / / prekSAsaMyamazcakSuSA vIkSya yatkAryakaraNaM / / 11 / / upekSAsaMyamo dvidhA sAdhugRhiviSaye nodanA'nodanAtmakaH / / 12 / / pramArjanAsaMyamaH sAgArikasamakSaM pAdau na pramArTi, Mel I tadabhAve tu pramArjayatItyAdikaH / / 13 / / pariSThApanAsaMyamo vidhinA doSaduSTAhAraviNmUtrAdipariSThApanaM kurkhataH / / 14 / / manaHsaMyamo'kuzalasya 1090 Nell Neil Nell Hell llel ||60 ||61 || in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1133
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1091 6. manaso nirodha: kuzalasya tasyodIraNam / / 15 / / evaM vAksaMyamo'pi / / 16 / / kAyasaMyama: sati kArye upayogavatA gamanAgamanAdikArya, tadabhAve athcrnn|| saMlInakaracaraNena bhAvyam / / 17 / / yo bhikSuryatate ekatra taduktAnuSThAnAdanyatra tu parityAgAt / / 13 / / vidhinAma || baMbhaMmi nAyajjhayaNesu, ThANesu asamAhie / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 14 / / ekatriMzaisi is madhyayanam vyAkhyA - brahmaNi brahmacarye'STAdazaprakAre, uktaJca - "divyaudArikakAmAnAM, kRtAnumatikAritaiH / manovAkkAyatastyAgo, brahmASTAdazadhA matam / / 1 / / " tathA jJAtAdhyayaneSu is utkSiptajJAtAdiSvekonaviMzato, yadAhuH - "ukkhittapAe 1 saMghADe 2, aMDe 3 kumme a 4 selae 5 / tuMbe 6 a rohiNI 7 mallI 8, mAyaMdI 9 caMdimA 10 ia / / 1 / / dAvaddave 11 udaganAe 12, maMDukke 13 tealI 14 iya / naMdiphale 15 avarakaMkA 16, AiNNe 17 susu 18 puMDarIe 19 ||2||tti" tathA sthAneSu AzrayeSu kAraNeSvityarthaH, kasyetyAha-asamAdheH / tatra samAdhirjJAnAdiSu cittaikAgrya, na samAdhirasamAdhistasya, tAni ca l viMzatistathA hi-drutadrutacAritvaM, drutacAritve hi patanAdinA AtmAnamasamAdhau yojayet, jIvavadhe satyanyAnapi, paraloke cAtmanaH / // sattvavadhanirmitakarmaNA asamAdhi: syAt / evamanyeSvapyasamAdhisthAnatvaM bhAvanIyam / / 1 / / apramArjite'vasthAnAdi / / 2 / / kA duSpramArjite'vasthAnAdi, anayoH sarpAdinA''tmano'samAdhiH / / 3 / / atiriktazayyAsanatvaM ativistIrNazAlAdau anyairadhikaraNAdinA 1091 Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1134
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtram holl Iroll lion AtmaparAsamAdhiH, ekAdhikapIThAdyAsevane'pi tathaiva / / 4 / / ratnAdhikaparAbhavanam / / 5 / / sthaviraparibhavanam / / 6 / / bhUtopaghAta: 6 athacaraNa pramAdAdekendriyAdihananam / / 7 / / sajvalanaM kSaNe 2 roSaH / / 8 / / krodhanaM dIrghakopakaraNam / / 9 / / pRSThamAsikaM parokSe parApavAdaH / / 10 / / vidhinAma 1092 ll abhIkSNaM avadhAriNIbhASAyA bhASaNam / / 11 / / navAdhikaraNakaraNaM, anyAnyakalahasantAnayojanam / / 12 / / udIraNamupazAntakalahAnAmudIraNam I ekatriMzali || 13 / / akAle svAdhyAyakaraNaM, anena hi prAntadevatA asamAdhau yojayati / / 14 / / sacittapRthvIrajaH- spRSTapANinAbhikSAgrahaNaM, evaM madhyayanam || sarajaHpAdenAsthaNDilagamane pAdApramArjanam / / 15 / / vikAlepi mahacchabdakaraNam / / 16 / / kalahakaraNam / / 17 / / jhaJjho gaNabhedastatkaraNam Inel / / 18 / / sUryodayAdArabhyAstaMyAvadbhojanam / / 19 / / eSaNAsamiterapAlanam / / 20 / / eSu yo bhikSuryatate pAlanajJAnatyAgaH / / 14 / / ikkavIsAe sabalesu, bAvIsAe parIsahe / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 15 / / ___vyAkhyA - ekaviMzato zabalayanti karburIkurvanti cAritramiti zabalAH kriyAvizeSAsteSu, te cAmI-hastakarma kurvan zabalaH, atra hel kriyAkriyAvatoH kathaJcidabhedAbhyupagamAdevamucyate, evaM sarvatra / / 1 / / atikramavyatikramAticAraimaithunaM sevamAnaH / / 2 / / rAtrau bhuJjAnaH / / 3 / / lil AdhAkarma 4 rAjapiNDa 5 krIta 6 prAmityA 7 bhyAhatA 8 cchedyAni 9 bhuJjAnaH, tatra prAmityamuddhArakagRhItaM, abhyAhataM svaparagrAmAderAnItaM, IM AcchedyamuddAlya gRhItam / pratyAkhyAtabhikSAM bhuJjAnaH / / 10 / / SaNmAsAntargaNAdgaNaM saGkrAman / / 11 / / mAsAntastrIn dakalepAn kurvANa:, DA Hel tatrArddhajaGghAdaghne payasya'vagAhyamAne saGghaTTaH, nAbhidvayase payasi tu lepaH, nAbherupari tu jale prApte lepopari kathyate / tathA // mAsAntastrINyaparAdhapracchAdanarUpANi mAyAsthAnAni kurvan / / 12 / / upetya prANAtipAtaM kurvan / / 13 / / upetya mRSA vadan / / 14 / / 1092 ||sil ||sil lla.ll For Personal & Private Use Only
Page #1135
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1093 le lele taataa PPPPPP upetyAdattamAdadAnaH / / 15 / / avyavadhAnAyAM sacittapRthvyAM UrdhvasthAnazayanopavezanAni kurvan / / 16 / / evaM saMsnigdhAyAM sacittarajovyAptAyAMca bhuvi sacittazilAdI ghuNAdijIvAvAse kASThAdau vA sthAnAdi kurvan / / 17 / / sANDe sajIvAnvite bIjaharitAvazyAyottiGgapanakAmbumRtti - kAmarkaTasantAnasahite viSTarAdau sthAnAdi kurvANaH / / 18 / / upetya kandamUlapuSpaphalabIjaharitAni bhuJjAnaH / / 19 / / varSamadhye daza dakalepAn mAtRsthAnAni ca kurvan / / 20 / / upetya sacittajalArdrahastadavabhAjanAdinAzanAdi gRhItvA bhuJjAnaH / / 21 / / dvAviMzatau parISaheSu pUrvokteSu yo bhikSuryatate parihAra sahanAdibhiH / / 15 / / tevIsa sUagaDe, rUvAhiesu suresu ya / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 16 / / vyAkhyA - trayoviMzatyadhyayanayogAt trayoviMzati taca tatsUtrakRtaM ca trayoviMzatisUtrakRtaM, trayoviMzatiH sUtrakRtAdhyayanAni cAmUni "puMDarIya 1 kiriaThANaM 2, AhArapariNNa 3 apacakkhANakiriA 4 ya / aNagAra 5 adda 6 nAlaMda 7, solasAI ca tevIsaM / / 1 / / " atra 'solasAiMti' SoDaza // ca samayAdIni pUrvoktAnIti trayoviMzatiH / tathA rUpamekastadadhikeSu prakramAt sUtrakRtAdhyayanebhyaH sureSu ca bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikarUpeSu // // yathAkramaM dazASTapaJcaikavidheSu yo bhikSuryatate yathAvatprarUpaNAdinA / / 16 / / paNavIsabhAvaNAhiM, uddesesu, dasAiNaM / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 17 / / vyAkhyA - paJcaviMzatI 'bhAvaNAhiMti' bhAvanAsu mahAvrataviSayAsu, uktaM hi - "paNavIsaM bhAvaNAo paNNattAo taMjahA- paDhamavvae, irisamiI 1 maNaguttI 2 vayaguttI 3 AloiUNa pANabhoaNaM 4 AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiI / / 5 / / bIavvae, aNuvIabhAsaNayA 1 For Personal & Private Use Only athacaraNavidhinAma ekatriMzamadhyayanam 1093 www.jninelibrary.org
Page #1136
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram NE 61 in kohavivege 2 lohavivege 3 bhayavivege 4 hAsavivege / / 5 / / taiavvae, uggahaaNuNNavaNayA 1 uggahasImajaNaNayA 2 sayameva uggahaaNugiNhaNayA athacaraNa 3 sAhammiauggahaM aNuNNavia bhuMjaNayA 4 sAhAraNabhattapANaM aNuNNavia paribhuMjaNayA / / 5 / / cautthavvae, vidhinAma 1094 is itthipasupaMDagasaMsattasayaNAsaNavajaNayA 1 itthIkahavivajaNayA 2 itthIiMdiANa AloyaNavajaNayA 3 puvarayapuvvakIliANaM visayANaM asaraNayA l ekatriMza8 4 paNIyAhAravivajaNayA / / 5 / / paMcamavvae, soiMdiyarAgovarame 1 evaM paMcavi iMdiA / / 5 / / evaM / / 25 / / 'uddesesutti' uddezeSu uddezanakAleSu madhyayanam Mel dazAdInAM dazAkalpavyavahArANAM SaDviMzatau iti zeSaH, uktaM hi - "dasa uddesaNakAlA, dasANa kappassa hoMti chaJceva / dasa ceva ya vavahArassa, IMS hoMti sabvevi chabbIsaM / / 1 / / yo bhikSuryatate paribhAvanAprarUpaNAdibhiH / / 17 / / Ill aNagAraguNehiM ca, pakappaMmi taheva ya / jo bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 18 / / vyAkhyA - anagAraguNA vratAdayaH saptaviMzatiH, "vayachakka 6 miMdiANaM ca niggaho 11 bhAva 12 karaNasacaM ca 13 / khamayA 14 virAgayA 8 15 viya, maNamAINaM niroho a 18 / / 1 / / kAyANa chakka 24 jogaMmi juttayA 25 veyaNAhiAsaNayA 26 / taha mAraNaMtiahiAsaNA ya 27 16 ee'NagAraguNA / / 2 / / " prakRSTaH kalpo yativyavahAro yatra sa prakalpaH, sa cehAcArAGgameva zastraparijJAdyaSTAviMzatyadhyayanAtmakaM tasmin, uktaM ca - - "satthapariNNA 1 logavijao 2 sIosaNija 3 sammattaM 4 / AvaMti 5 dhuva 6 vimoho 7 uvahANasuaM 8 mahapariNNA 9 // 1 / / piMDesaNa // 10 seji 11 riA 12, bhAsA 13, vatthesaNA ya 14 pAesA 15 / uggahapaDimA 16 sattikkasattayA 23 bhAvaNa 24 vimuttI 25 / / 2 / / ugghAya 1094 Ioll lall Ioll lel 16ll I For Personal Private Use Only
Page #1137
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // 26 maNugghAyaM 27, ArovaNa 28 tivihamo NisIhaM tu / ia aTThAvIsaviho, AyArapakappanAmo u / / 3 tathaiva tenaiva yathAvadAsevanAdiprakAreNa // e // tuH pUrtI yo bhikSuryatate / / 18 / / 1095 ||6|| sUtram // 6 // pAvasuyapasaMgesu, mohaTThANesu ceva ya / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 19 / / uttarAdhyayana 120000 vyAkhyA - pApazruteSu prasaGgAstathAvidhAsaktirUpAH pApazrutaprasaGgAH teSu ekonatriMzadbhedeSu, uktaM ca - "aTTaMganimittAI, divvu 1 ppAyaM 2 talikkha 3 bhomaM ca 4 / aMga 5 ssara 6 lakkhaNa 7 vaMjaNaM ca 8 tivihaM puNekvekkaM / / 1 / / traividhyamevAha-suttaM 1 vittI 2 taha vattiaM 3 ca 24 pAvasuamauNatIsavihaM / gaMdhavva 25 naTTa 26 vatyuM 27 AuM 28 dhaNuvveasaMjuttaM 29 / / 2 / / tatra divyaM vyantarATTahAsAdi / / 1 / / utpAtaM sahajarudhiravRSTyAdi / / 2 / / AntarikSaM grahabhedAdi / / 3 / / bhaumaM bhUkampAdi / / 4 / / AGgamaGgasphuraNAdi / / 5 / / svaraM SaDjAdikaM / / 6 / / lakSaNaM puruSAdInAM / / 7 / / vyaJjanaM maSAdi / / 8 / / 'vatthaMti' vAstuvidyA 'AuMtti' vaidyakaM / 'mohaTThANesutti' moho mohanIyaM tasya sthAneSu triMzatsaGkhyeSu, tathA hi- nadyAdijalamadhye pravizya raudrAdhyavasAyena trasaprANihananam / / 1 / / hastena mukhAdIni pidhAya hRdaye saduHkhanAdaM raTatazchAgAdijantormAraNam / / 2 / / zIrSAveSTenArdracarmAdinA ziro veSTayitvA jantorhananam / / 3 / / mudgarAdinA zIrSe Ahatya duHkhamAreNa prANighAtaH / / 4 / / bahujanasya netA trAtA yo bhavati tadvyApAdanam / / 5 / / sarvasAdhAraNasyApi glAnAdeH satyapi sAmarthya kRtyAkaraNam / / 6 / / nirddharmatayA bhikSAdyarthamupasthitasya munerghAtaH / / 7 / / muktisAdhakamArgAtsvasyAnyasya vA kuyuktibhirvyAmohApAdanena paribhraMzaH / / 8 / / jinAnAmavarNavAdaH / / 9 / / AcAryAdInAM jAtyAdinA nindanam / / 10 / / teSAmeva vaiyAvRttyAdyakaraNam / / 11 / / punaH For Personal & Private Use Only athcrnn||7|| vidhinAma // ekatriMza // 7 // madhyayanam 1095
Page #1138
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1096 punaradhikaraNamutpAdya tIrthabhedaH / / 12 / / jAnato'pi taddoSaM vazIkaraNAdInAM prayogaH / / 13 / / vAntakAmasyApyaihikAmuSmikaviSayANAM prArthanam 6 / / 14 / / abahuzrutasyApi svasya bahuzruto'hamiti bhASaNam / / 15 / / tathA atapasvino'pi tapasvI ahamiti bhASaNam / / 16 / / gRhAdimadhye lokaM kSiptvA sadhUmAgnipradIpanam / / 17 / / svayamakAryaM kRtvA'nyena kRtamiti kathanam / / 18 / / azubhamanoyogayuktatvena pracuramAyAprayogAtsakalalokavaJcanam / / 19 / / satyaM vadantamanyaM mRSA vakSIti kathanam / / 20 / / akSINakalahatvam / / 21 / / mArge lokAnpravezya tadvittaharaNam / / 22 / / vizvAsya janaM tatkalatrANAmupabhogaH / / 23 / / akumArasyApi kumAro'hamiti bhASaNam / / 24 / / evamabrahmacAriNo'pi brahmacAryahamiti bhaNanam / / 25 / / yenaivaizvaryaM nItastasyaiva vittaharaNam / / 26 / / yatprabhAvAdabhyuditastasyaiva bhogAdyantarAyakaraNam / / 27 / / senApatipAThakanRpazreSThivyApAdanam / / 28 / / apazyato'pi pazyAmi devAniti kathanam / / 29 / / kiM // kAmagarddabhairdevairityAdiko devAnAmavarNavAdaH / / 30 / / iti rUpeSu yo bhikSuyatate tyAgAdinA / / 19 / / siddhAiguNajoesu, tittIsAsAyaNAsu ya / je bhikkhU jayaI nicaM, se na acchai maMDale / / 20 / / vyAkhyA - siddhAnAmatizAyino guNAH siddhAtiguNA ekatriMzat, te ca saMsthAna 5 varNa 5 gandha 2 rasa 5 sparza 8 vedAbhAvA 28 kAyavA 29 ' saGgattvA 30 ' janmatva 31 rUpAH, navavidhadarzanAvaraNacaturvidhAyuSkapaJcavidhajJAnAvaraNapaJcavidhAntarAyadvidvibhedavedanIyagotramohanAmakarmaNAmabhAvarUpA vA / 'jogesutti' sUcakatvAt sUtrasya yogasaGgrahA yairyogAH zubhamanovAkkAyavyApArAH saGgRhyante, te ca dvAtriMzadamI - ziSyeNa prazastayogasaGgrahAya AcAryAyAlocanA zrAvaNIyA / / 1 / / AcAryeNApi prazastayogasaGgrahAyaiva dattAyAmAlocanAyAM // DATT For Personal & Private Use Only athacaraNavidhinAma ekatriMzamadhyayanam 1096
Page #1139
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1097 nirapalApenaiva bhAvyaM nAnyasmai vAcyam / / 2 / / sarvasAdhubhirApatsu dRDhadharmatA kAryA / / 3 / / aihikAmuSmikaphalAnapekSaM tapaH kAryam / / 4 / / grahaNAsevane zikSe Asevitavye / / 5 / / niSpratikarmazarIratvaM kAryam / / 6 / / yathA nAnyo vetti tathA tapaH kAryam / / 4 / / alobhatA ||8|| || pariSahAdijayaH / / 9 / / Arjavam / / 10 / / saMyamaviSaye zucitvam / / 11 / / samyaktvazuddhiH / / 12 / / cittasamAdhiH / / 13 / / AcAraparipAlane mAyAyA akaraNam / / 14 / / vinayopagatvena mAnAkaraNam / / 15 / / dhRtipradhAnA matirdhRtimatirdhAryA / / 16 / / saMvegaparatA / / 17 / / // svadoSapracchAdanArthaM yA mAyA sA praNidhirucyate sA tyAjyA / / 18 / / suvidhikAritA / / 19 / / saMvaraH / / 20 / / AtmadoSopasaMhAraH / / 21 / / sarvakAmaviraktatvabhAvanA / / 22 / / mUlaguNapratyAkhyAnam / / 23 / / uttaraguNapratyAkhyAnaM / / 24 / / dravyabhAvaviSayo vyutsargaH / / 25 / / apramattatA / / 26 / / kSaNe 2 sAmAcAryanuSThAnam / / 27 / / dhyAnasambhRtatA / / 28 / / mAraNAntikavedanodayepyakSobhatA / / 29 / / saGgAnAM pratyAkhyAnam / / 30 / / prAyazcittakAritA / / 31 / / maraNAntArAdhanA / / 32 / / tato dvandve siddhAtiguNayogAsteSu / trayastriMzadAzAtanAsu ca // // arhadAdiviSayAsu pratikramaNasUtroktAsu, purataH ziSyagamanAdiSu vA samavAyAGgoktAsu tAzcemAH ziSyo rAjanyasyAcAryAdeH purataH 1 pArzvato vA 2 pRSTato 3 vA atyAsannaM gacchati / / 3 / / evaM tiSThati / / 6 / / evameva ca niSIdati / / 9 / / bahirbhUmau gato guroH pUrvamubhayasAdhAraNAmbhasA zaucaM karoti / / 10 / / guroH pUrvaM gamanAgamanamAlocayati / / 11 / / rAtrau zabdaM kurvato gurorjAgradapi pratizabdaM na datte / / 12 / / zrAvakAdikamAlApanIyaM // guroH pUrvamAlApayati / / 13 / / azanAdyAnIya pUrvamanyeSAmAlocya pazcAgurorAlocayati / / 14 / / evamanyeSAM tatpUrvamupadarzayati / / 15 / / evaM guroH prAgazanAdinA'parAnnimantrayati / / 16 / / gurUnanApRcchya yo yadicchati tattasmai pracuraM 2 datte / / 17 / / manojJaM manojJaM svayaM bhuGkte / / 18 / / // 6 // ||7|| EEEEE For Personal & Private Use Only 1161 athacaraNavidhinAma ekatriMzamadhyayanam 1097
Page #1140
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1098 l dine'pi guroH zabdayato na prativaco datte / / 19 / / guruM prati niSThuraM muhurvakti / / 20 / / guruNA zabdito yatra sthito guruvacaH zRNoti tatra sthita: ki athacaraNa6 eva prativaco datte / / 21 / / kiM bhaNasIti guruM vakti / / 22 / / tvamiti vakti / / 23 / / yAdRzaM gururvakti tAdRzameva prativakti, yathArya ! kiM vidhinAma al glAnAdeyAvRttyAdi na karoSItyAdi guruNoktastvameva kiM na karoSItyAdi prativakti / / 24 / / gurau kathAM kathayati no sumanA: syAt / / 25 / / ekatriMzaHel tvametamartha na smarasIti vakti / / 26 / / gurau kathAM kathayati svayaM kathAM vaktumArabhate / / 27 / / bhikSAkAlo jAta ityAdivAkyenAkAle'pi parSadaM madhyayanam 6 bhinatti / / 28 / / anutthitAyAmeva parSadi gurUktamevArthaM svakauzalajJApanArthaM savizeSaM vakti / / 29 / / guroH saMstArakaM padbhyAM ghaTTayati / / 30 / / il guroH saMstArake niSIdati zete vA / / 31 / / uccAsane niSIdati / / 32 / / samAsane vA / / 33 / / yo bhikSuryatate zraddhAnasevanavarjanAdinA sa na tiSThati maNDale saMsAre / ityekonaviMzatisUtrArthaH / / 20 / / adhyayanArthaM nigamayitumAha - ii eesu ThANesu, jo bhikkhU jayaI sayA / se khippaM savvasaMsArA, vippamuJcai paMDietti bemi / / 22 / / ____ vyAkhyA - ityanena prakAreNa eteSvanantarokteSu sthAneSu zeSaM spaSTamiti sUtrArthaH / / 21 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM // zrIuttarAdhyayanasUtravRttau ekatriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 31 / / ||6|| / / iti ekatriMzamadhyayanaM sampUrNam / / ||5| 1098 IIIl NoM Ilsil ||7|| ||Gl 16. For Personal & Private Use Only
Page #1141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl uttarAdhyayanasUtram foll llol 1099 / / atha pramAdasthAnanAma dvAtriMzamadhyayanam / / // pramAdasthAna nAma / / OM / / uktamekatriMzamadhyayanaM atha pramAdasthAnAkhyaM dvAtriMzamArabhyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane caraNamuktaM, taJca dvAtriMzapramAdasthAnatyAgAdevAsevyate, tattyAgazca tatparijJAnapUrvaka iti tadarthamidamArabhyate, itisambandhasyAsyedamAdisUtram - madhyayanam anaMtakAlassa samUlayassa, savvassa dukkhassa u jo pamokkho / taM bhAsao me paDipuNNacittA, suNeha egaMtahiyaM hiyatthaM / / 1 / / vyAkhyA - antamatikrAnto'tyanto vastunazca dvAvantau prArambhakSaNo niSTAkSaNazca, tatrehArambhakSaNalakSaNo'ntaH parigRhyate, tathA - cAtyanto'nAdiH kAlo yasya so'tyantakAlastasya, saha mUlena kaSAyAviratirUpeNa varttate iti samUlakastasya, sarvasya duHkhayatIti duHkha: Ms saMsArastasya, tuH pUrtA, yaH prakarSaNa mokSo'pagamaH pramokSaH taM bhASamANasya me, pratipUrNa prastutArthazravaNavyatiriktaviSayAntarAgamanenAkhaNDitaM l cittaM yeSAM te pratipUrNacittAH santo yUyaM zRNuta, ekAntena nizcayena hitaM ekAntahitaM, hitastattvato mokSa eva tadarthamiti sUtrArthaH / / 1 / / on pratijJAtamAha - lol 1099 lloll Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1142
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1100 Holl llel ||6|| ||7|| Isl ||oll madhyayanam nANassa savvassa pagAsaNAe, aNNANamohassa vivajjaNAe / Is pramAdasthAna nAma rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, egaMtasokkhaM samuvei mokkhaM / / 2 / / dvAtriMza___vyAkhyA - jJAnasya matijJAnAdeH sarvasya pAThAntare 'saJcassa' satyasya vA prakAzanayA nirmalIkaraNena, anena jJAnAtmako mokSaheturuktaH / Me tathA ajJAnaM matyajJAnAdi, moho darzanamohanIyaM, anayo: samAhArastasya vivarjunA mithyAzrutazravaNakudRSTi saGgatyAgAdinA parihANistayA, anena Mel samyagdarzanarUpo mokSaheturevoktaH / rAgasya dveSasya ca saGkSayeNa vinAzena, anena cAritrAtmakaH sa evoktaH, rAgadveSayoreva tadupaghAtakatvAt / tatazcAyamarthaH-samyagjJAnadarzanacAritrarekAntasaukhyaM samupaiti mokSam ayaM ca duHkhapramokSaM vinA na syAdityanena sa evopalakSita iti sUtrArthaH / MI / / 2 / / nanvastu jJAnAdibhyo duHkhapramokSo jJAnAdInAM tu kaH prAptiheturucyate ? tassesa maggo guruviddhasevA, vivajaNA bAlajaNassa dUrA / Isl sajjhAyaegaMtanisevaNA ya, suttatthasaMciMtaNayA dhiI ya / / 3 / / vyAkhyA - tasyetyanantaroktasya jJAnAdermokSopAyasya eSa mArgaH panthA upAya ityarthaH, ka ityAha-guravo yathAsthitazAstrAbhidhAyakAH, vRddhAzca / 6 zrutaparyAyAdinA sthavirAsteSAM sevA guruvRddhasevA / vivarjanA bAlajanasya pArzvasthAde rAt dUreNa, svalpasyApi tatsaGgasya mahAdoSatvAt / svAdhyAyasya on ekAntena vyAsaGgatyAgena niSevaNA anuSThAnaM ekAntaniSevaNA / caH samuJcaye, sUtrArthasaJcintanA, dhRtizca manaHsvAsthyaM, na hi dhRti vinA jJAnAdilAbha | ML iti sUtrArthaH / / 3 / / yadyevaMvidho jJAnAderupAyastarhi tAni vAJchatA prAkkiM karttavyamityAha - 1100 lroll Ifoll llell Weslil Isil lesil 116 // sil llell || Isl For Personal & Private Use Only
Page #1143
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll uttarAdhyayana sUtram 1101 // 7 // ||7|| loll Itall || III Iroll isl AhAramicche miamesaNijjaM, sahAyamicche niuNabuddhiM / pramAdasthAnanikeamicchejja vivegajogaM, samAhikAme samaNe tavassI / / 4 / / nAma dvAtriMzavyAkhyA - AhAramicchenmitameSaNIyaM, na tu tadanyaM / sahAyamicchet nipuNA artheSu jIvAdiSu buddhiryasya sa tathA taM / madhyayanam niketamAzrayamicchedvivekaH syAdyasaMsargastadyogyaM taducitaM / samAdhikAmaH zramaNa: tapasvIti sUtrArtha: / / 4 / / tAdRzasahAyAlAbhe yatkArya / tadAha ||7|| Na vA labhijjA niuNaM sahAyaM, guNAhi vA guNao samaM vA / eko'vi pAvAiM vivajayaMto, viharija kAmesu asajjamANo / / 5 / / vyAkhyA - na niSedhe, vA zabdazcedarthe, tatazca na cellabheta nipuNaM sahAyaM guNairjJAnAdibhiradhikaM guNAdhikaM guNato guNAnAzritya samaM vA, va ubhayatrApyAtmana iti gamyate, tadA eko'pi pApAni pApahetubhUtAnuSThAnAni vivarjayan viharet kAmeSu asajana pratibandhamakurvan / tathAvidhagItArthaviSayaM caitadanyathA ekAkivihArasyAgame niSiddhatvAt / etaduktau ca madhyagrahaNe AdyantagrahaNamiti nyAyAdAhAravasatyorapyapavAdo'vAdIti mantavyamiti sUtrArthaH / / 5 / / itthaM saprasaGgaM jJAnAdInAM duHkhapramokSopAyatvamuktaM, idAnIM tu Hell MS jJAnAdipratibandhakAnAM duHkhahetUnAM ca mohAdInAM yathotpAdo yathA duHkhahetutvaM yathA ca kSayastatkSaye ca yathA duHkhakSayastathAbhidhAtumAha - lloll 1101 Wol llol For Personal & Private Use Only
Page #1144
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1102 madhyayanam jahA ya aMDappabhavA balAgA, aMDaM balAgappabhavaM jahA ya / pramAdasthAnaemeva mohAyayaNaM khu taNhA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayaMti / / 6 / / nAma vyAkhyA - yathA ca yenaiva prakAreNa aNDaprabhavA balAkA, aNDaM balAkAprabhavaM ca yathA / evamevAnenaiva prakAreNa moho'jJAnaM mithyAdarzanaM dvAtriMzal ca sa AyatanamutpattisthAnaM yasyAH sA mohAyatanA tAM khuravadhAraNe 'taNhatti' tRSNAM vadantIti sambandhaH, yathoktamohAbhAve hyavazyaM tRSNAkSayaH syAditi / mohaM ca tRSNAyatanaM vadanti, tRSNA nAma satyasati vA vastuni mUrchA, sA ca rAgapradhAnA tatastayA rAga upalakSyate, sati ca tatra Moll dveSo'pi sambhavatIti sopyanenaivAkSipyate, tatastRSNAgrahaNena rAgadveSAvukto, tadutkaTatve copazAntamohasyApi mithyAtvagamanasambhavAtsiddha / evA'jJAnAdirUpo mohaH, tRSNAtaH / anena cAnyonyaM hetuhetumadbhAvAbhidhAnena yathA mohAdInAmutpAdastathoktam / / 6 / / atha yathaiSAM duHkhahetutvaM l tathA vaktumAha - rAgo ya dosovi ya kammabIyaM, kammaM ca mohappabhavaM vayaMti / kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAImaraNaM vayaMti / / 7 / / vyAkhyA - rAgazca dveSopi ca karmaNo jJAnAvaraNAdebIjaM kAraNaM, ata eva karma ca mohaprabhavaM mohopAdAnakAraNaM vadanti / karma ca jAtimaraNasya mUlaM kAraNaM, duHkhaM ca duHkhahetuH punarjAtimaraNaM vadanti / / 7 / / yatazcaivamataH kiM sthitamityAha - 1102 lol TA Isl Hal Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1145
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1103 vyAkhyA - duHkhamuktarUpaM hatamiva hataM, kenetyAha-yasya na bhavati moho mohasyaiva tanmUlahetutvAt / moho hato yasya na bhavati tRSNA, || mohAyatanatvAt tasyAH / tRSNA hatA yasya na bhavati lobhaH, tRSNAzabdenoktanItyA rAgadveSayoruktatvAt, tayozca lobhakSaye sarvathaivAbhAvAt, ata eva prAdhAnyAt rAgAntargatatvepi lobhasya pRthaggrahaNaM / lobho hato yasya na kiJcanAni dravyANi santIti zeSaH, satsu hi teSu prAyaH syAdevAbhikAGkSeti sUtratrayArthaH / / 8 / / nanu santu duHkhasya mohAdyA hetavo hananopAyasteSAM pUrvokta eva utAnyepi santItyAzaGkya savistaraM 16 tadunmUlanopAyAn vivakSuH prastAvanAmAha - GOELLLLLL dukkhaM hayaM jassa na hoi moho, moho hao jassa na hoi tahA / taNhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiMcaNAI // 8 // rAgaM ca dosaM ca taheva mohaM uddhattukAmeNa samUlajAlaM / je je vAyA paDivajjivvA, te kittaissAmi ahANupuvviM / / 9 / / vyAkhyA - rAgaM ca dveSaM ca tathaiva mohaM uddhartukAmena unmUlayitumicchatA saha mUlAnAM tIvrakaSAyAdInAM viSayAdInAM ca jAlena varttate yo'sau samUlajAlastaM, ye ye upAyAH pratipattavyAH svIkAryAstAn kIrttayiSyAmi yathAnupUrvIti sUtrArtha: / / 9 / / pratijJAtamAha - For Personal & Private Use Only // pramAdasthAna nAma dvAtriMza madhyayanam 8888 222222 1103 www.jninelibrary.org
Page #1146
--------------------------------------------------------------------------
________________ salA Ish Isll Ill pramAdasthAnallel lll nAma llll dvAtriMza madhyayanam uttarAdhyayana rasApagAmaM na niseviavvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / sUtram 1104 dittaM ca kAmA samabhiddavaMti, dumaM jahA sAduphalaM va pakkhI / / 10 / / vyAkhyA - rasA: kSIrAdivikRtayaH prakrAmaM bADhaM na niSevitavyA 'na bhoktavyAH, prakAmagrahaNaM tu vAtAdikSobhanivAraNAya rasA apijAtu grAhyA iti / sUcanArtham / kuta evamucyata ityAha-prAyo bAhulyena rasA dRptikarA dhAtUdrekakAriNo narANAmupalakSaNatvAt stryAdInAM ca bhavanti, dRptaM ca naraM l is bahuvacanaprakramepyekavacanaM jAtitvAt kAmA viSayAH samabhidravanti / kamiva ke iva ? ityAha-drumaM yathA svAduphalaM, veti bhinnakrama upamArthazca tataH MM pakSiNa iva / iha drumopamaH pumAn, svAduphalakalpaM dRptatvaM, pakSitulyAH kAmAH / / 10 / / kiJca - jahA davaggI pauriMdhaNe vaNe, samAruo novasamaM uvei / ||7|| . eviMdiaggIvi pagAmabhoiNo, na baMbhayArissa hiAya kassai / / 11 / / vyAkhyA - yathA davAgniH pracurendhane vane samArutaH savAyurnopazamaM upati, evaM davAgnivat 'iMdiyaggitti' ihendriyazabdena indriyajanito rAga eva / l gRhyate sa eva dharmadrumadAhakatvAdagnirindriyAgniH, so'pi prakAmabhojino'timAtrAhArasya na brahmacAriNo hitAya kasyacitsusthitasyApi syAt / / 11 / / is anyA lll Holl N llell Trail ||ll ||Gll llol lol lifal nopabhoktavyAH - iti "gha" pustake 1104 ||7|| Ill min Education International For Personal & Private Use Only www. by.org
Page #1147
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 1105 nAma dvAtriMza madhyayanam Ial vivittasejjAsaNajaMtiANaM, omAsaNANaM damiiMdiANaM / na rAgasattU dharisei cittaM, parAio vAhirivosahehiM / / 12 / / vyAkhyA - viviktA stryAdiviyuktA zayyA vasatistasyAmAsanamavasthAnaM tena yantritA niyantritA viviktazayyAsanayantritAsteSAM avamAzanAnAM kA 16 nyUnabhojanAnAM damitendriyANAM na rAgazatrurddharSayati parAbhavati cittaM, ka iva ? parAjita: parAbhUto vyAdhiH kuSThAdirivauSadhairgaDucyAdibhirdehamiti gamyate 1 / / 12 / / viviktavasatyabhAve doSamAha - jahA birAlAvasahassa mUle, na mUsagANaM vasahI pasatthA / emeva itthInilayassa majhe, na baMbhayArissa khamo nivAso / / 13 / / vyAkhyA - yathA biDAlAvasathasya mArjAragRhasya mUle samIpe na mUSakAnAM vasatiH sthitiH prazastA, avazyaM tatra tadapAyasambhavAt, evameva / kA strINAmupalakSaNAtpaNDakAdInAM ca nilayo nivAsaH strInilayaH tasya madhye na brahmacAriNaH kSamo yukto nivAsaH, tatra brahmacaryabAdhAsambhavAditi bhAvaH / Me || 13 / / viviktavasatAvapi kadAcitstrIsampAte yatkarttavyaM tadAha - ||sil llsil le Nell 1105 MSA llll llel For Personal Use Only
Page #1148
--------------------------------------------------------------------------
________________ / fel || uttarAdhyayana sUtram 1106 16|| pramAdasthAnallell 16 nAma dvAtriMzamadhyayanam Mell na rUvalAvaNNavilAsahAsaM, na jaMpiaM iMgia pehi vA / itthINa cittaMsi nivesaittA, daTuM vavasse samaNe tavassI / / 14 / / // 7 // ii8 vyAkhyA - na naiva rUpaM susaMsthAnatvaM, lAvaNyaM nayanamanasAmAhlAdako guNaH, vilAsA viziSTanepathyaracanAdayaH, hAsaH pratItaH, eSAM samAhAraH, // ||al na jalpitamullapitaM, 'iMgiatti' iGgitaM aGgabhaGgAdi prekSitaM kaTAkSavIkSitAdi, vA samuJcaye strINAM sambandhi citte nivezya, aho ! sundaramidamiti ll vikalpato manasi sthApayitvA draSTuM indriyaviSayatAM netuM vyavasyedadhyavasyet zramaNa: tapasvI / / 14 / / kuta evamupadizyate ? ityAha - adaMsaNaM ceva apatthaNaM ca, aciMtaNaM ceva akittaNaM ca / itthIjaNassAriyajhANajuggaM, hi sayA baMbhacere rayANaM / / 15 / / ||7|| vyAkhyA - adarzanaM ca, evo'vadhAraNe, tataH adarzanameva, aprArthanaM cA'nabhilaSaNaM, acintanaM caiva rUpAdyaparibhAvanaM, akIrtanaM ca | II nAmato guNato vA strIjanasya, AryadhyAnaM dharmAdi tadyogyaM taddhetutvenocitaM AryadhyAnayogya, hitaM pathyaM, sadA brahmacarye ratAnAM / tato na strINAM // | rUpAdi sarAgaM draSTuM vyavasyediti sthitam / / 15 / / nanu vikArahetau sati ye nirvikArAH syusta eva dhIrAstatkiM viviktazayanAsanatvamiSyate ? in 16 ityAzaGkyAha - ilol foll llel sil 1106 lel WON in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1149
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||oll is pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 1107 all s nAma dvAtriMza llsil lish Hell madhyayanama Mel kAmaM tu devIhiM vibhUsiAhiM, na cAiA khobhaiuM tiguttA / tahAvi egaMtahiaMti naJcA, vivittabhAvo muNiNaM pasattho / / 16 / / vyAkhyA - 'kAmaM tutti' anumatamevaitat yaddevIbhirapi AstAM mAnuSIbhirbhUSitAbhiralaGkatAbhiH na naiva 'cAiatti' zakitAH kSobhayituM calayituM // 4 // Me triguptA: munayaH, tathApi ekAntaM hitamiti jJAtvA viviktabhAvo munInAM prazasto'ntarbhAvitaNigarthatayA prazaMsito jinAdyaiH / ayaM bhAvaH-stryAdisaGge / // prAyo yogino'pi kSubhyanti yepi na kSubhyanti te'pyavarNAdidoSabhAjo bhavantIti viviktatvameva zreyaH / / 16 / / idameva samarthayituM strINAM duratikramatvamAha - mokkhAbhikaMkhissa'vi mANavassa, saMsArabhIrussa Thiyassa dhamme / neyArisaM duttaramatthi loe, jahitthio bAlamaNoharAo / / 17 / / vyAkhyA - mokSAbhikAkSiNo'pi mAnavasya saMsArabhIrorapi sthitasyApi dharma zrutadharma apizabdazcaiko'pi sarvatra sambadhyate, na naiva // // IS etAdRzaM dustaraM duratikramamasti loke yathA striyo bAlAnAM nirvivekAnAM manoharA bAlamanoharA dustarAH / / 17 / / strIsaGgAtikrame // liool guNamAha - leel likel libil lel ||oll || Ildalll lel 1107 le.|| || Hell For Personal & Private Use Only
Page #1150
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1908 TEATTSTOTL lai loo t l loo ee a saMge samaikkamittA, suhuttarA ceva havaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, naI bhave avi gaMgAsamANA / / 18 / / vyAkhyA - * etAMzca strIviSayAn saGgAn sambandhAn samatikramya sukhottarAzcaiva bhavanti zeSA dravyAdisaGgAH, sarvasaGgAnAM rAgarUpatve tulye'pi strIsaGgAnAmevaiteSu prAdhAnyAt dRSTAntapAha-yathA mahAsAgaraM svayambhUramaNamuttIrya nadI bhavetsukhottaraiva 'avi gaMgAsamANatti' gaGgAsamAnApi AstAM kSudranadItyapizabdArthaH / / 18 / / kiJca - vyAkhyA - kAmeSuH anugRddhiH satatAbhikAGkSA kAmAnugRddhistatprabhavameva, khuzabdasyAvadhAraNArthatvAt, duHkhaM sarvasya lokasya sadevakasya, // yatkAyikaM mAnasikaM ca kiJcidalpamapi, tasyAntamevAntakaM gacchati vItarAgo vigatakAmAnugRddhiH / / 19 / / nanu kAmAH sukharUpAstatkathaM tatprabhavameva duHkhamucyate ? ucyate - kAmANugiddhippabhavaM khu dukkhaM, savvassa logassa sadevagassa / jaM kAiaM mANasiaM ca kiMci, tassaMtagaM gacchai vI arAgo / / 19 / / For Personal & Private Use Only SSS S S S S S T re SSSSSSSSSSSSTTDDI pramAdasthAna nAma dvAtriMza madhyayanam 1908 www.jninelibrary.org
Page #1151
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1109 l/61 Moll all IAll isll liall lell liell || jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya bhujamANA / IMell pramAdasthAnate khuddae jIvia paJcamANA, eovamA kAmaguNA vivAge / / 20 / / nAma dvAtriMzavyAkhyA - yathA ca yathaiva kimpAkaphalAni 'maNoramatti' apergamyatvAnmanoramANyapi rasena varNena ca zabdAdgandhAdinA ca bhujyamAnAni, tAni madhyayanam lokapratItAni 'khuddaetti' ArSatvAtkSodayanti vinAzayanti jIvitaM pacyamAnAni vipAkAvasthAprAptAni, etadupamA: kAmaguNA vipAke, vipAkadAruNatAsAmyena tattulyA iti bhAvaH / / 20 / / evaM kevalasya rAgasyoddharaNopAyamabhidhAya tasyaiva dveSAnvitasya tamAha - je iMdiANaM visayA maNuNNA, na tesu bhAvaM nisire kayAI / 61 oll na yAmaNuNNesu maNaM'pi kujjA, samAhikAme samaNe tavassI / / 21 / / ____ vyAkhyA - ye indriyANAM viSayA manojJAH na teSu bhAvaM abhiprAya apergamyatvAt bhAvamapi prakramAdindriyANi pravarttayituM, kiM Mall // punastatpravarttanamityapizabdArthaH, nisRjetkuryAtkadAcit / na ca naivAmanojJeSu mano'pi kuryAdindriyANi pravarttayitumitIhApi gamyaM, aperarthaH / // prAgvat, samAdhiriha rAgadveSAbhAvarUpastaM kAmayate iti samAdhikAmaH zramaNaH tapasvIti sUtradvAdazakArthaH / / 21 / / itthaM rAgadveSoddharaNaiSiNo ||6|| i // viSayebhya indriyANAM nivarttanamupadiSTaM, atha viSayeSu tatpravarttane rAgadveSAnuddharaNe ca yo doSastaM pratyekamindriyANi manazcAzritya // darzayitumaSTasaptatiM sUtrANyAha / tatrApi cakSurAzritya trayodazasUtrANi - 1109 loll Iroll Hell in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1152
--------------------------------------------------------------------------
________________ H7 // Ill pramAdasthAna llel lel uttarAdhyayana cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / sUtram || nAma 1110 taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo u jo tesu sa vIarAgo / / 22 / / vyAkhyA - cakSuSo rUpaM gRhyate'neneti grahaNamAkSepakaM vadanti, tataH kimityAha-tadrUpaM rAgahetuM tuH pUrtI manojJamAhuH, tathA tadrUpameva // dvAtriMza madhyayanama MS dveSahetumamanojJamAhuH, tatastayozcakSuH pravarttane rAgadveSasambhavAttaduddharaNAzaktilakSaNo doSa: syAditi bhAvaH / AhaivaM na ko'pi sati rUpe Mll vItarAgaH syAdata Aha - samastvaraktadviSTatayA tulyaH punaryastayormanojJetararUpayoH sa vItarAga iva vItarAgaH, upalakSaNatvAdvItadveSazca / ayaM // fll bhAvaH - na tAvattayozcakSuH pravarttayet, kathaJcitpravRttau tu samatAmevAvalambeteti / / 22 / / nanu yadyevaM tarhi rUpameva rAgadveSajanakaM, na tu Mall cakSustatkiM cakSurnigraheNeti zaGkApohAyAha - ||61 rUvassa cakkhaM gahaNaM vayaMti, cakkhussa rUvaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassaheuM amaNuNNamAhu / / 23 / / vyAkhyA - rUpasya cakSurgRhNAtIti grahaNaM grAhakamityarthaH vadanti, tathA cakSuSo rUpaM gRhyate iti grahaNaM grAhyaM vadanti anena rUpacakSuSoranyonyaM || grAhyagrAhakabhAvalakSaNaH sambandho darzitastato yathA rUpaM rAgadveSakAraNaM tathA cakSurapItyuktaM bhavati ata evAha-rAgassetyAdi-rAgasya hetuM prakramAJcakSuH saha manojJena grAhyeNa rUpeNa varttate iti samanojJamAhuH, dveSasya hetuM amanojJaM manojJarUparahitamAhustato yukta eva cakSuSo nigraha iti bhAvaH / / 23 / / | itthaM rAgadveSoddharaNopAyamuktvA tadanuddharaNe doSamAha - Ileel Mel Well 1110 ||all in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1153
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1111 // 7 // lle. rUvesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaM pAvai se viNAsaM / rAgAure se jaha vA payaMge, Aloalole samuvei manuM / / 24 / / vyAkhyA - rUpeSu yo gRddhiM rAgamupaiti tIvrAM akAle bhavamAkAlikaM prApnoti sa vinAzaM, rAgAturaH san sa iti lokapratItaH, yathA veti vAzabdasyaivakArArthatvAt yathaiva pataGgaH Alokalolo' tisnigdhadIpazikhAdarzanalampaTaH samupaiti mRtyum / / 24 / / je yAvi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / dutadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci rUvaM avarajjhaI se / / 25 / / vyAkhyA - yazca yastu apibhinnakramo'nyatra yokSyate, dveSaM samupaiti tIvraM rUpeSviti prakramaH, sa kimityAha- 'taMsitti' prAcyasyApizabdasyeha yogAttasminnapi kSaNe sa tu pUrtto upaiti duHkhaM manaH santApAdikaM, yadyevaM tarhi rUpasyaiva duHkhahetutvaM tata eva dveSasambhavAdityAzaGkyAha-duSTaM dAntaM damanaM durdAntaM durddamatvamityarthaH taca prakramAcakSuSastadeva doSo durdAntadoSastena svakenAtmIyena janturdehI, na kiJcidalpamapi rUpamaparAdhyati tasya jantoH / yadi hi rUpameva duHkhahetuH syAttadA vItarAgadveSasyApi duSTarUpanirUpaNe duHkhaM syAnnacaitadasti, tataH svasyaiva doSeNa duHkhamApnoti prANIti bhAvaH / / 25 / / itthaM rAgadveSayoranarthahetutvamuktaM idAnIM tu dveSasyApi rAgahetukatvAt sa eva mahAnarthamUlamiti darzayan tasya vizeSAtparityAjyatAM khyApayitumAha - For Personal & Private Use Only naavaa m t t le re SALLOT pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam 1111
Page #1154
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma lal sill lier uttarAdhyayanaegataratto ruiraMsi rUve, atAlise se kuNaI paosaM / pramAdasthAnasUtram 1112 dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippai teNa muNI virAgo / / 26 / / dvAtriMzavyAkhyA - ekAntarakto rucire manorame rUpe ya: syAditi zeSaH, atAdRze'nIdRze prakramAdrUpe sa karoti pradveSa, tathA ca duHkhasya sampIDaM saGghAtaM l madhyayanam upaiti bAlo mUDhaH, na lipyate tena dveSakRtaduHkhena munirvirAgo rAgarahitaH / / 26 / / atha rAgasyaiva hiMsAdyAzravahetutvamiheva taddvArA duHkhajanakatvaM // ca sUtraSaTkenAha - rUvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai garUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attagurU kiliDe / / 27 / / vyAkhyA - rUpaM prastAvAnmanojJamanugacchatIti rUpAnugA sA cAsau AzA ca rUpAnugAzA rUpaviSayo'bhilASastadanugatazca, pAThAntare // lel He (rUvANuvAyANugaetti) rUpANAM prazastAnAM upAyairupArjanahetubhiranugataH upAyAnugatazca prANI 'jIvetti' jIvAMzcarAcarAn trasasthAvarAn hinasti / // anekarUpAn jAtyAdibhedAdanekavidhAn kAMzcit citrairnAnAvidhairupAyairiti gamyate, tAn carAcarajIvAn paritApayati duHkhayati bAlo'parAMzca 6. pIDayatyekadezaduHkhotpAdanena, AtmArthaguruH svaprayojananiSThaH kliSTo rAgabAdhitaH / / 27 / / tathA - lell 1112 ||all lirail irail reall S llell liell Vol JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #1155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Is pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 1113 le Isi rUvANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasanniyoge / vae vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe / / 28 / / || nAma || dvAtriMzavyAkhyA - rUpe anupAto'nugamanaM anurAga ityarthaH rUpAnupAtastasmin sati, NaH pUrtI, parigraheNa mUrchAtmakena hetubhUtena utpAdane upArjane // rakSaNaM ca apAyebhya: saniyogazca svaparaprayojaneSu samyagvyApAraNaM rakSaNasanniyogaM tasmin 'vaetti' vyaye vinAze viyoge virahe sarvatra surUpavastuna iti // madhyayanam gamyate, kva sukhaM ? na kvApIti bhAvaH, se tasya rUpAnurAgiNaH / ayaM bhAvaH-surUpakalana-kari-turaga-vastrAdInAmutpAdanAdyarthaM teSu teSu / Mell klezahetuSUpAyeSu pravarttamAno duHkhamevAnubhavati rUpAnurAgI / pAThAntare vA ("rUvANurAgeNa" iti dRzyate, tatra rUpAnurAgeNa hetunA yaH parigrahastena ki Mell zeSaM prAgvat nanu rUpavatAmutpAdanAdiSu sukhaM mA bhUt, sambhogakAle tu bhAvItyAzaGkyAha-sambhogakAle copabhogaprastAve'pi atRptilAbhe // Mel tRptiprAptyabhAve kva sukhamiti sambandhaH / bahuvidharUpadarzane'pi nahi rAgiNAM tRptirasti / yaduktaM - "na jAtu kAmaH kAmAnA-mupabhogena zAmyati / Da haviSA kRSNavarmeva, bhUya evAbhivarddhate / / 1 / / " - tato'dhikAdhikecchayA khidyata eva rAgI, na tu sukhI syAditi bhAvaH / / 27 / / If tatastasyAparAparadoSaparamparAvAptimAha - // 7 rUve atitte a pariggahe a, sattovasatto na uvei tuDhei / ||7|| roll atuTThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 29 / / vyAkhyA - rUpe atRptaH casya bhitrakramatvAt parigrahe ca viSayamU lakSaNe saktaH sAmAnyenaivAsaktimAn, upasaktazca gADhamAsaktaH, tataH saktazca 1113 liol liall Isll lls Ileli Join Education international For Personal & Private Use Only www. n ord
Page #1156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 16ll ller llel Mall llol leil uttarAdhyayana- in pUrvamupasaktazca pazcAt saktopasakto nopaiti tuSTiM, tathA ca atuSTireva doSo'tuSTidoSaH tena duHkhI yadi mamedamidaM ca rUpavadvastu syAttadA pramAdasthAnasUtram il varamityAkAGkSAto'tIvaduHkhavAn san, parasya sambandhi rUpavadvastviti gamyate, lobhAvilo lobhakaluSa Adatte adattaM / / 29 / / tatazca - 1114 nAma Iell dvAtriMzataNhAbhibhUassa adattahAriNo, rUve atittassa pariggahe a| ||6|| madhyayanam ||6|| mAyAmasaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuJcaI se / / 30 / / 160 INGl vyAkhyA - tRSNAbhibhUtasya lobhaparAjitasya tata evAdattahAriNo rUpe rUpaviSaye yaH parigraho mUrchArUpastasminniti yogaH, casya / bhinnakramatvAdatRptasya ca, mAyApradhAnaM 'mosaMti' mRSA'lIkabhASaNaM mAyAmRSA varddhate, kuta: ? ityAha-lobhadoSAt, lubdho hi parasvamAdatte, Hell AdAya ca tadgopanAya mAyayA mRSAM vadati / tadanena lobha eva sarvAzravANAmapi mUlaheturiti sUcitam / rAgaprakramepi ca yadiha lobhAbhidhAnaM l Ifll tadrAgepi lobhAMzasyevAtiduSTatAkhyApanArtham / tatrApi ko doSaH ? ityAha-tatrApi mRSAbhASaNepi duHkhAnna vimucyate saH, kintu Mell duHkhabhAjanamevasyAditi bhAvaH / / 30 / / duHkhAvimokSameva bhAvayati - mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle aduhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, rUve atitto duhio aNisso / / 31 / / vyAkhyA - 'mosassatti' mRSAbhASaNasya pazcAJca purastAJca prayogakAle ca duHkhI san, tatra pazcAntrahIdaM mayA susaMsthApitamuktamiti // 1114 Ish ISI lll llsil Mall Nell liosill lish Jell ller llsil llell Wel all For Personal & Private Use Only
Page #1157
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1115 ii caavaaloo taar pazcAttApAt, purastAJca kathamayaM surUpastryAdivastusvAmI mayA vaJcanIya iti cintayA, prayogakAle ca kimasau mamAlIkabhASitAM pramAdasthAnalakSayiSyati na veti kSobhataH / tathA 'duraMtetti' duSTo'ntaH paryantaH iha janmanyanekaviDambanAto'nyabhave ca narakAdiprAptyA yasya sa duranto bhavati janturiti zeSaH / athavA 'mosassatti' moSasya steyasya iti vyAkhyeyam / evamamunA prakAreNAdattAni samAdadAno rUpe'tRptaH san duHkhitaH syAditizeSaH / kIdRzaH san ? ityAha- anizro doSavattayA kasyApyavaSTambhena rahitaH, maithunAzravopalakSaNaM caitat / / 31 / / uktamevArthaM nigamayitumAha llel - vyAkhyA - rUpAnuraktasya narasya evamanantaroktanItyA kutaH sukhaM bhavet ? kadAcitkiJcidalpamapi kutaH ? ityAha- yatastatra rUpAnurAge upabhogepi klezaduHkhaM atRptilAbhalakSaNabAdhAjanitamasAtaM bhavati / upabhogameva vizinaSTi, nirvarttayati utpAdayati yasyopabhogasya kRte, 'Na' vAkyAlaGkAre, duHkhaM kRchramAtmana iti gamyate / upabhogArthaM hi jantuH klizyate tadA sukhaM syAditi, yadi ca tadApi duHkhameva tadA kuto'nyadA sukhaM // 6 // syAditi bhAvaH / / 32 / / evaM rAgasyAnarthahetutAmuktvA dveSasyApi tAmatideSTumAha - rUvANurattassa rassa evaM katto suhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM / / 32 / / For Personal & Private Use Only rai ttail loo lau nAma dvAtriMza madhyayanam 1115 www.jninelibrary.org
Page #1158
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram fiel 16ll all | pramAdasthAnafoll Isll nAma |Ioll dvAtriMza Viral wal Isl || ||7 // 16ll Mol Mel emeva rUvammi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paduTThacitto a ciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 33 / / vyAkhyA - evameva yathAnuraktastathaiva rUpe prakramAdduSTe gataH pradveSaM upaiti duHkhaudhaparamparA uttarottaraduHkhasamUharUpAH / tathA pradviSTacitta: casya / bhinnakramatvAt cinoti ca karma, yat 'se' tasya punarbhavet duHkhaM duHkhaheturvipAke'nubhavakAle atrAmutra ceti bhAvaH / / madhyayanam punarduHkhagrahaNamaihikaduHkhApekSamazubhakarmopacayazca hiMsAdyAzravAn vinA na syAdityanena dveSasyApyAzravahetutvamAkSipyate / / 33 / / evaM in rAgadveSAnuddharaNe doSamuktvA taduddharaNe guNamAha - rUve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 34 / / 1 / / vyAkhyA - rUpe virakta upalakSaNatvAdadviSTazca manujo vizokaH zokamuktastannibandhanayo rAgadveSayorabhAvAdetenAnantaroktena Mali 'dukkhohaparaMpareNatti' duHkhAnAmoghAH saGghAtAsteSAM paramparA tayA na lipyate na spRzyate bhavamadhyepi saMstiSThan / dRSTAntamAha-'jaleNa vatti' 6 I jaleneva vAzabdasyevArthatvAt, puSkariNIpalAsaM padminIpatraM, jalamadhyepi saditi zeSaH / / 34 / / itthaM cakSurAzritya trayodaza sUtrANi // ol vyAkhyAtAni, etadanusAreNaiva zeSendriyANAM manasazca trayodaza sUtrANi svasvaviSayAkhyAnapUrvaM vyAkhyeyAni, vizeSastu vakSyate - 1116 lol lle ller Jell Mol ||7|| liell ||6| Mel llelll lel Ill For Personal & Private Use Only
Page #1159
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1117 pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam soassa sadaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu sa vIarAgo / / 35 / / vyAkhyA - 'soassatti' zrotrendriyasya / / 35 / / sahassa soaMgahaNaM vayaMti, soassa saI gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu / / 36 / / saddesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaMpAvai se viNAsaM / rAgAure hariNamievva muddhe, sadde atitte samuvei majhuM / / 37 / / vyAkhyA - 'hariNamiebba muddhatti' mRgazabdena sarvopi pazurucyate tato hariNazabdena vizeSyate, hariNazcAsau mRgazca hariNamRgo hariNapazurityarthaH / mugdho hitAhitAnabhijJaH, zabde lubdhakagItAdyAtmake tadAkRSTacittatayA atRptaH san- / / 37 / / lol lol ||all insi 1117 For Personal & Private Use Only
Page #1160
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1118 pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam islil je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duiMtadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci sadaM avarajjhaI se / / 38 / / egaMtaratto ruiraMsi sadde, atAlise se kuNai paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / / 39 / / saddANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attaTThagurU kiliDe / / 40 / / vyAkhyA - atra 'carAcare hiMsaitti' vAdyopayogisnAyucarmAdyarthaM carAn, vaMzamRdaGgakASThAdyarthamacarAMzca hinasti / / 40 / / saddANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasannioge / vae vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe / / 41 / / sadde atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuDhei / atuTThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 42 / / vyAkhyA - 'adattaM' gItagAyakadAsyAdi vINAvaMzAdikaM vA zobhanazabdotpAdakaM vastu Adatte / / 42 / / Gil llel foll Jell Isil isi || 1118 lieli lel For Personal P o ly
Page #1161
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1919 pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam taNhAbhibhUassa adattahAriNo, sadde atittassa pariggahe a / mAyAmusaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuJcaI se / / 43 / / mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle aduhI duraMte / / evaM adattANi samAyayaMto, sadde atitto duhio aNisso / / 44 / / saddANurattassa narassa evaM, katto suhaM hoja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM / / 45 / / emeva sarpami gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paduddacitto a ciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 46 / / sadde viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 47 / / 2 / / 1119 Join Education intentional For Personal & Private Use Only
Page #1162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ial pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 16ll llell nAma 1120 le Isl dvAtriMzamadhyayanam ghANassa gaMdhaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu sa vIarAgo / / 48 / / gaMdhassa ghANaM gahaNaM vayaMti, ghANassa gaMdhaM gahaNaM vayaMti / taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu / / 49 / / gaMdhesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaMpAvai se viNAsaM / rAgAure osahigaMdhagiddhe, sappe bilAo viva nikkhamaMte / / 50 / / vyAkhyA - 'osahi' ityAdi-auSadhayo nAgadamanyAdyAstAsAM gandhe gRddhaH auSadhigandhagRddhaH san 'sappe bilAo vivatti' ihevazabdasya bhinnakramatvAt sarpa iva bilAniSkrAman, sa hyatyantapriyaM tadgandhamupekSitumazakto bilAniSkAmati, tato gAruDikAdiparavazo duHkhamanubhavatIti / / 50 / / je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duiMtadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci gaMdhaM avarajjhaI se / / 51 / / egaMtaratto ruiraMsi gaMdhe, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / / 52 / / 1120 JainEducation International For Person Pause Only
Page #1163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl ||8| pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 1121 dvAtriMza madhyayanam gaMdhANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attaTThagurU kiliDe / / 53 / / vyAkhyA -- atra mUSakamuSkamRganAbhiprabhRtihetave puSpAdihetave ca carAcarAn hinastIti / / 53 / / gaMdhANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasannioge / vae vioge a kahiM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe / / 54 / / gaMdhe atitto a pariggahe a, sattovasatto na uvei tuDhei / atuTThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 55 / / vyAkhyA - ihAdattaM sugandhitaila-kastUrikA-kusumAdi / / 55 / / taNhAbhibhUassa adattahAriNo, gaMdhe atittassa pariggahe a / mAyAmusaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuJcaI se / / 56 / / mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, gaMdhe atitto duhio aNisso / / 57 / / iii Isl 1121 lie 18 For Personal & Private Use Only
Page #1164
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1122 Is pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam usl Isi Isil gaMdhANurattassa narassa evaM, katto suhaM hoja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM / / 58 / / emeva gaMdhammi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paduTThacitto aciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 59 / / gaMdhe viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 60 / / 3 / / jIhAe rasaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu sa vIarAgo / / 61 / / rasassa jibbhaM gahaNaM vayaMti, jibbhAe rasaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu / / 62 / / rasesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaMpAvai se viNAsaM / rAgAure baDisavibhinnakAe, macche jahA Amisabhogagiddhe / / 63 / / 1122 For P P U Only
Page #1165
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1123 s llall vyAkhyA - 'baDisavibhinnakAetti' baDizaM prAntanyastAmiSo lohakIlakastena vibhinno vidArita: kAyo yasya sa baDizavibhinnakAya: matsyo Hel pramAdasthAnain yathA AmiSasya mAMsasya bhoge khAdane gRddha AmiSabhogagRddhaH / / 63 / / nAma dvAtriMzaje Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / llol Is madhyayanam duItadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci rassaM avarajjhaI se / / 64 / / ||7|| egataratto ruire rasaMmi, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / / 65 / / rasANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attagurU kiliDe / / 66 / / vyAkhyA - atra carAcarAn bhakSaNopayogino mRgapazumInapakSiprabhRtIn kandamUlaphalAdIMzca hinasti / / 66 / / rasANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rkkhnnsnnioge| vae vioge akahiM suhaM se, saMbhoga kAle a atittilAbhe / / 67 / / 1123 in Economia For Personal Private Use Only
Page #1166
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1924 ATTTTTT rase atitte a pariggahe a, sattAvasatto na uvei tuTThi / atuTThadoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 68 / / vyAkhyA - ihAdattaM khaNDakhAdyaphalAdikaM rasavadvastu / / 68 / / tahAbhibhUassa adattahAriNo, rase atittassa pariggahe a / mAyA va lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuJcaI se / / 69 / / mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, rase atitto duhio aNisso / / 70 / / rasANurattassa narassa evaM katto suhaM hojja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattaI jassa kae Na dukkhaM / / 71 / / emeva rassaMmi gao osaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paTThacitto aciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 72 / / For Personal & Private Use Only DATTAWAL GODANTADI pramAdasthAnanAma dvAtriMzamadhyayanam 1124
Page #1167
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1125 pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam llsil Ill lol ||7|| rase viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 73 / / 4 / / kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaheuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu jo vIarAgo / / 74 / / phAsassa kAyaM gahaNaM vayaMti, kAyassa phAsaM gahaNaM vayaMti / rAgassa heuM samaNuNNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamAhu / / 75 / / phAsassa jo giddhimuvei tivvaM, akAliaMpAvai se viNAsaM / rAgAure sIajalAvasanne, gAhaggahIe mahise va raNe / / 76 / / vyAkhyA - 'sIajalAvasannetti' zItalajale'vasano nimagnaH zItajalAvasanno grAharjalacaravizeSairgRhIto mahiSa ivAraNye, vasatau hi ki kadAcitkenacinmocyetApItyaraNyagrahaNam / / 76 / / je Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / duItadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci phAsaM avarajjhaI se / / 77 / / Isl lol 1125 is Join Education international For Personal Private Use Only
Page #1168
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1926 SETTES etaratto ruiraMsi phAse, atAlise se kuNaI paosaM / dukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / / 78 / / phAsANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsai'NegarUve / cittehiM te paratAvei bAle, pIlei attaTThagurU kiliTTe / / 79 / / vyAkhyA - atra zubhasparzANAM mRgAdicarmapuSpavastrAdInAM saGgrahe strIsevAdau ca pravarttamAnazcarAcarAn hanti / / 79 / / phAsANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasannioge / ar vioge a kahaM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe / / 80 / / phAse atitte a pariggahe a, sattovasatto na uvei tuTThi / atuTThadoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 81 / / vyAkhyA - ihAdattaM zubhasparzaM vastratUlikAdi / / 81 / / tahAbhibhUassa adattahAriNo, phAse atittassa pariggahe a / mAyAmukhaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimuJcaI se / / 82 / / For Personal & Private Use Only eieeeee eeeeee pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam 1126 www.jninelibrary.org
Page #1169
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1127 Isi Rel rail lirail Ioll mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle aduhI duraMte / 61 pramAdasthAnaevaM adattANi samAyayaMto, phAse atitto duhio aNisso / / 83 / / nAma dvAtriMzaphAsANurattassa narassa evaM, katto suhaM hoja kayAi kiMci / madhyayanam tatthovabhoge vi kilesadukkhaM, nivvattae jassa kae Na dukkhaM / / 84 / / emeva phAsaMmi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paduTThacitto a ciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 85 / / phAse viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhe vi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 86 / / 5 / / maNassa bhAvaM gahaNaM vayaMti, taM rAgaheuM tu maNuNNamAhu / taM dosaM heuM amaNuNNamAhu, samo a jo tesu sa vIarAgo / / 87 / / vyAkhyA - manasazcetaso bhAvo'bhiprAyaH smaraNAdigocarastaM grahaNaM grAhyaM vadanti, cakSurAdIndriyAviSayatvAttasya, taM bhAvaM manojJaM Asl IS manojJarUpAdiviSayaM rAgahetumAhuH, taM amanojaM amanojJarUpAdiviSayaM dveSahetumAhuH, samazca yastayormanojJAmanojJarUpAdiviSayAbhiprAyayoH sa all FEEREEEEEEEEE foll Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #1170
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1928 11611 nAma // vItarAgaH / evamuttaragranthopi bhAvaviSayarUpAdyapekSayA vyAkhyeyaH / yadvA svaprakAmadazAdiSu bhAvopanIto rUpAdiviSayopi bhAva uktaH sa pramAdasthAnamanaso grAhyaH, svapnakAmadazAdiSu hi manasaH eva kevalasya vyApAra iti / yadi vA'bhISTAnAmArogyadhanasvajanaparijananandanarAjyAdInAmaniSTAnAM ca rogariputaskaradAridryAdInAM saMyogaviyogopAyacintanarUpo bhAva iha grAhyaH sa cAbhISTavastuviSayo manojJastaditaragocaraH punaramanojJa iti / / 87 / / dvAtriMza madhyayanam vaavaavaavaa vaa vaa vaar bhAvassa maNaM gahaNaM vayaMti, maNassa bhAvaM gahaNaM vayaMti / rAgasa he samaNamAhu, dosassa heuM amaNuNNamA / / 88 / / bhAvesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaM pAvai se viNAsaM / gAu kAmaguNe giddhe, kareNumaggAvahievva nAge / / 89 / / vyAkhyA - 'kareNu' ityAdi kareNvA kariNyA mArgeNa nijapathenApahata AkRSTaH kareNumArgApahRto nAga iva hastIva sa hi madonmattopi nikRSTa kariNIM dRSTvA tatsaGgamotsukastanmArgAnugAmitayA nRpAdyairgRhyate, tato yuddhAdau vinAzamApnotIti / nanu cakSurAdIndriyavazAdeva gajasya pravRttiriti kathamasyeha dRSTAntatvaM ? ucyate satyametat paraM manaH prAdhAnyavivakSayA tvetadapi jJeyam / yadivA tathAvidhakAmadazAyAM cakSurAdIndriyavyApArAbhAvepi manasaH pravRttiriti na doSaH / / 89 / / For Personal & Private Use Only hl ch chb e 1128 www.jninelibrary.org
Page #1171
--------------------------------------------------------------------------
________________ SA uttarAdhyayanaje Avi dosaM samuvei tivvaM, taMsi kkhaNe se u uvei dukkhaM / Moll pramAdasthAnasUtram duItadoseNa saeNa jaMtU, na kiMci bhAvaM avarajjhaI se / / 10 / / nAma 1129 egaMtaratto ruiraMsi bhAve, atAlise se kuNaI paosaM / dvAtriMzadukkhassa saMpIlamuvei bAle, na lippaI teNa muNI virAgo / / 11 / / II madhyayanam vyAkhyA - 'atAlisetti' atAdRze'nIdRze bhAve bhAvaviSaye vastuni sakaroti pradveSa, kvAyaM mamAdhunA stutipathamAgata ityAdikam / / 91 / / bhAvANugAsANugae a jIve, carAcare hiMsaiNegarUve / cittehiM te paritAvei bAle, pIlei attaTThagurU kiliDe / / 92 / / vyAkhyA - bhAvAnugAzAnugato rUpAdigocarAbhiprAyAnukUlAbhikAGkSAvivazo'bhISTAniSTArjanavidhvaMsaviSayabhAvAnukUlecchA-paravazo vA, in yadvA mamodvegAdirbhAva upazAmyatu pramodAdizcotpadyatAmiti bhAvAnugAzAnugato homAdikaM kurvan jIvAMzcarAcarAn hinasti anekarUpAn / dRzyante hi Ml svAbhiprAyasiddhaye carAcarahiMsAyAM pravarttamAnA aneke jIvAH / / 12 / / bhAvANuvAe Na pariggaheNa, uppAyaNe rakkhaNasanioge / vae vioge akahaM suhaM se, saMbhogakAle a atittilAbhe / / 13 / / bhAve atitte apariggahe a, sattovasatto na uvei tuDhei / atuTThidoseNa duhI parassa, lobhAvile AyayaI adattaM / / 14 / / vyAkhyA - adattamapi prAya: svAbhiprAyasiddhaye gRhNAtItyevamuktam / / 14 / / 1129 llell llel lel || lel fell For Personal & Private Use Only
Page #1172
--------------------------------------------------------------------------
________________ lloll uttarAdhyayana sUtram 1930 ell ||6 pramAdasthAna nAma dvAtriMzamadhyayanam lel le ||7 || || Isl fol lel taNhAbhibhUassa adattahAriNo, bhAve atittassa pariggahe a| mAyAmusaM vaDDai lobhadosA, tatthAvi dukkhA na vimucaI se / / 95 / / mosassa pacchA ya puratthao a, paogakAle a duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, bhAve atitto duhio aNisso / / 96 / / bhAvANurattassa narassa evaM, katto suhaM hoja kayAi kiMci / tatthovabhogevi kilesadukkhaM, nivvattae jassa kae Na dukkhaM / / 97 / / emeva bhAvaMmi gao paosaM, uvei dukkhohaparaMparAo / paduddacitto a ciNAi kammaM, jaM se puNo hoi duhaM vivAge / / 18 / / vyAkhyA - bhAve'nabhISTasmaraNAdyAtmake'niSTavastugocare vA gataH pradveSa, vismaratu mamAsya nAmApItyAdikam / / 99 / / bhAve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa / na lippaI bhavamajhevi saMto, jaleNa vA pukkhariNIpalAsaM / / 99 / / 6 / / vyAkhyA-bhAve iSTAniSTasmaraNAtmakeramyAramyavastugocarevAarakto'dviSTazceti aSTasaptatisUtrAvayavArthaH ||19||uktmevaarthskssepennaah lal ||Gl || Ioll li Jel ||sil Isl llel lal lesh 1130 ||Glll llll llel For Personal & Private Use Only
Page #1173
--------------------------------------------------------------------------
________________ foll Ioll llall uttarAdhyayanaeviMdiyatthA ya maNassa asthA, dukkhassa heU maNuassa rAgiNo / pramAdasthAnasUtram te ceva thopi kayAi dukkhaM, na vIarAgassa kariti kiMci / / 100 / / 1131 nAma dvAtriMzavyAkhyA - evamuktaprakAreNa indriyArthA rUpAdayaH, casya bhinnakramatvAt manaso'rthAzca smaraNAdayaH, upalakSaNatvAt indriyamanAMsi ca madhyayanam 6 duHkhasya hetavo bhavantIti gamyate, manujasya rAgiNaH upalakSaNatvAt dveSiNazca / te caivendriyamanorthAH stokamapi kadAcit duHkhaM na vItarAgasya / 5 vItarAgadveSasya kurvanti kiJcinmAnasaM zArIraM veti sUtrArthaH / / 100 / / nanu na kazcit kAmabhogeSu satsu vItarAgaH sambhavati tatkathamasya / / // duHkhAbhAva: ? ucyate - ___ na kAmabhogA samayaM uviMti, na yAvi bhogA vigaI uviti / Mail je tappaosI a pariggahI a, so tesu mohA vigaI uvei / / 101 / / vyAkhyA - na kAmabhogAH samatAM rAgadveSAbhAvarUpAM prati hetutvamiti zeSaH upayAnti gacchanti, teSAM samatAhetutve hi na kopilA 6. rAgadveSavAn syAt / na cApi bhogA: kAmabhogA vikRti krodhAdirUpAM prati hetutvamupayAnti, teSAmeva hi kevalAnAM vikRtihetutve na kopi's I rAgadveSahInaH syAt / ko'nayostarhi heturityAha-yastatpradveSI ca teSu viSayeSu pradveSavAn parigrahI ca parigrahabuddhimAMsteSveva rAgItyarthaH, sa teSu mohAdrAgadveSarUpamohanIyAdvikRtimupaiti / rAgadveSarahitastu samatAmiti bhAvaH / / 101 / / kiM rUpAM vikRtimupaitItyAha - Ioll lall ||sil llcall Isl For Personal & Private Use Only
Page #1174
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanakohaM ca mANaM ca taheva mAyaM, lobhaM duguMchaM araI raiM ca / 10 pramAdasthAnasUtram hAsaM bhayaM soga pumitthiveaM napuMsave vivihe a bhAve / / 102 / / 1132 nAma dvAtriMzaAvajaI evamaNegarUve, evaMvihe kAmaguNesu satto / madhyayanam anne a eappabhave visese, kAruNNadINe hirime vaisse / / 103 / / vyAkhyA - krodhaM ca mAnaM ca tathaiva mAyAM lobhaM jugupsAM arati asvAsthyaM ratiM viSayAsaktiM hAsaM bhayaM zokaM puMstrIvedamiti kI I samAhAranirdezaH tatra puMvedaM strIvAJchArUpaM strIvedaM puruSAbhilASalakSaNaM napuMsakavedamubhayecchAtmakaM vividhAMzca bhAvAn harSaviSAdAdIn / 'AvajaI' // ityAdi-Apadyate prApnoti evamamunA rAgadveSavattArUpeNa prakAreNa anekarUpAn bahubhedAn anantAnubandhyAdibhedena tAratamyabhedena ca - evaMvidhAnuktarUpAn vikArAniti zeSaH, kAmaguNeSu zabdAdiSu sakto rakta: upalakSaNatvAt dviSTazca / anyAMzca etatprabhavAn krodhAdijanitAn l vizeSAn paritApadurgatipAtAdIn Apadyate iti yoga: / kIdRzaH sanityAha-'kAruNNadINetti' kAruNyAspadIbhUto dInaH kAruNyadIna: MSM atyantadIna ityarthaH, hrImAn lajjAvAn kopAdyApano hi prItivinAzAdikaM doSamihaivAnubhavan paratra ca tadvipAkamatikaTukaM cintayan prayAti dainyaM Hel lajjAM ca bhajate / tathA 'vaissetti' dveSyastattaddoSaduSTatvAt sarvasyApyaprItibhAjanamiti / / 102 / / 103 / / bhUyopi rAgasya prakArAntareNoddharaMe NopAyaM tadviparyaye doSaM cAha - lall III Isl ||sil Ifol 1132 al For Personal & Pr e Only
Page #1175
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Is pramAdasthAna 1133 nAma dvAtriMza madhyayanam kappaM na icchejja sahAyalicchU, pacchANutAveNa tavappabhAvaM / evaM viAre amiappayAre, AvajaI iMdiyacoravasse / / 104 / / vyAkhyA - kalpate vaiyAvRttyAdikAryAya samartho bhavatIti kalpo yogyastamapergamyatvAt kalpamapi kiM punarakalpaM ziSyAdikaM / necchetsahAyalipsurmamAyaM vizrAmaNAdisAhAyyaM kariSyatItyabhilASukaH san, tathA pazcAditi vratAGgIkArAduttarakAlaM anutApaH kimetAvatkaSTaM / - mayAGgIkRtamiti cintArUpa: pazcAdanutApastena hetunA upalakSaNatvAt anyathA vA / tapaH prabhAvamihaivAmarSoSadhyAdilabdhiprArthanena paratra bhogAdi || nidAnavidhA necchediti prakramaH / kimevaM nivAryate ? ityAha-evamamunA prakAreNa vikArAn doSAnamitaprakArAn Apadyate, indriyANi caurA iva OM dharmadhanApaharaNAdindriyacaurAstadvazyaH / uktavizeSaNaviziSTasya hi kalpatapaHprabhAvavAJchAdinAvazyamindriyavazatA syAditi, evaM ca bruivato'yamAzayaH-tadanugrahabuddhyA ziSyaM saGghAdikAryAya tapaHprabhAvaM ca vAJchatopi na doSaH / etena ca rAgasya hetudvayatyAgarUpa uddharaNopAya uktaH, evamanyepi rAgahetavo heyAH / tataH siddhaM rAgasyoddharaNopAyAnAM tadviparyaye ca doSANAM kathanamiti / / 104 / / uktamevArtha samarthayituM vikArebhyo doSAntarotpattimAha - Isll Ish Isl ell llell Del 1133 Isl Join E cation International For Personal & Private Use Only
Page #1176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wwla uttarAdhyayana sUtram 1134 || tao se jAyaMti paoaNAI, nimmajjiGa mohamahaNNavaMmi / llel pramAdasthAna nAma suhesiNo dukkhaviNoaNaTThA, tappaJcayaM ujamae a rAgI / / 105 / / dvAtriMzavyAkhyA - tato vikArApatteH pazcAt 'se' tasya jAyante prayojanAni viSayasevAhiMsAdIni 'nimmajiuMti' nimajjayituM prakramAt tameva jantuM kA madhyayanam 1. mohamahArNave, yaiH prayojanohAbyau nimagna iva jantuH kriyate tAdRzAnItyarthaH, sa hyutpatravikAratayA mUDha eva syAt, viSayasevAdyaizca prayojanaratyarthaM kA ins muhyatIti bhAvaH / kIdRzasya sato'sya kimarthaM tAni prayojanAni syurityAha-sukhaiSiNaH zarmAbhilASiNo duHkhavinodanArthaM sukhaiSI san | duHkhakSayArthameva hi viSayasevAdau pravarttate ityevamuktaM / kadAcit kAryotpattAvapi tatrAyamudAsInopi syAdityAha-tatpratyayamuktaprayojananimittaM ll IS udyacchatyeva, ko'rthaH ? tatpravRttAdutsahate eva rAgI upalakSaNatvAt dveSI ca san, rAgadveSayoreva sakalAnarthahetutvAt / / 105 / / kuto // Ml rAgadveSayorevAnarthahetutvamityAha - virajjamANassa ya iMdiatthA, saddAiyA tAvaiappayArA / na tassa sabvevi maNuNNayaM vA, nivvattayaMtI amaNuNNayaM vA / / 106 / / vyAkhyA - virajyamAnasya upalakSaNatvAt adviSatazca sa: punararthe tato virajyamAnasyAdviSatazca punarindriyArthAH, tAvanta iti yAvanto loke pratItAstAvantaH prakArAH kharamadhurAdyA bhedA yeSAM te tAvatprakArA bahubhedA ityarthaH, na tasya martyasya sarvepi manojJatAM vA nirvatayanti janayanti all Illl lol ISI hell in Education int o nal For Personal & Private Use Only
Page #1177
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1135 nAma dvAtriMzamadhyayanam IIsil 2 amanojJatAM vA kintu rAgadveSavata eva, svarUpeNa hi rUpAdayo nAtmano manojJatAmamanojJatAM vA kartuM kSamAH kintu raktetarapratipattRNAmAzayavazAdeva / ki yaduktamanyairapi - "parivrATkAmukazunA-mekasyAM pramadAtanau / kuNapaM kAminI bhakSya-miti tisro vikalpanAH / / 1 / / " tato vItarAgadveSasya naivAmI Is manojJatAmamanojJatAM vA kuryuriti, tadabhAve ca viSayasevAkrozadAnAdiprayojanA-nutpatte vAnarthotpattiH syAditi sUtraSaTkArthaH / / 106 / / tadevaM // rAgadveSayostadupAdAnahetormohasya coddharaNopAyAnuktvopasaMhAramAha - Nel evaM sasaMkappavikappaNAsu, saMjayAe samayamuvaTThiassa / atthe a saMkappayao tao se, pahIae kAmaguNesu taNhA / / 107 / / vyAkhyA - evamuktanItyA svasyAtmanaH saGkalpA rAgadveSamoharUpA adhyavasAyAsteSAM vikalpanA: sakaladoSamUlatvAdiparibhAvanAH ||7|| kA svasaGkalpavikalpanAstAsu upasthitasyodyatasya saJjAyate samatA mAdhyasthyamitiyogaH / arthAMzcendriyArthAn rUpAdIn saGkalpayatazcintayato yathA 5 naite karmabandhahetavaH kintu rAgAdaya eveti / yadvA arthAn jIvAdIn casya bhitrakramatvAt saGkalpayatazca zubhadhyAnaviSayatayAdhyavasyataH, tataH iti ki samatAyAH 'se' tasya sAdhoH prahIyate kAmaguNeSu tRSNAbhilASaH / / 107 / / tataH sa kiM karotItyAha - sa vIarAgo kayasavvakiyo, khavei nANAvaraNaM khaNeNaM / taheva jaM daMsaNamAvarei, jaM catarAyaM pakarei kammaM / / 108 / / vyAkhyA - sa prahINatRSNo vItarAgo bhavati, tRSNA hi lobhastatkSaye ca kSINamohatvAvAptiriti, tathA kRtasarvakRtya iva kRtasarvakRtyaH llell Ill isill Mall sill 1135 Jan Education international For Personal & Private Use Only www.b org
Page #1178
--------------------------------------------------------------------------
________________ HS pramAdasthAna uttarAdhyayana sUtram 1136 nAma dvAtriMzamadhyayanam prAptaprAyatvAdanena mukteH kSapayati jJAnAvaraNaM kSaNena, tathaiva yat darzanamAvRNoti tat darzanAvaraNamityarthaH, yaJcAntarAyaM dAnAdiviSayaM vighnaM prakaroti karmAntarAyAkhyamityarthaH / / 108 / / yatkSayAJca ke guNamavApnotItyAha - savvaM tao jANai pAsaI a, amohaNe hoi niraMtarAe / aNAsave jhANasamAhijutte, Aukkhae mokkhamuvei suddhe / / 109 / / vyAkhyA - sarvaM tato jJAnAvaraNIyAdikSayAjAnAti vizeSarUpatvenAvagacchati, pazyati ca sAmAnyarUpatayA, tathA'mohano moharahito bhavati, I tathA nirantarAyaH, anAzravaH karmabandhaheturahitaH, dhyAnaM zukladhyAnaM tena samAdhiH paramasvAdhyAyaM dhyAnasamAdhistena yukto dhyAnasamAdhiyuktaH, AyuSa: 8 upalakSaNatvAt nAmagotravedyAnAM ca kSaya: AyuH kSayastasmin sati mokSamupaiti zuddho vigatakarmamala iti sUtratrayArthaH / / 109 / / mokSagatazca yAdRzaH syAttadAha - so tassa savvassa duhassa mukko, jaM bAhaI sayayaM jaMtume / dIhAmayavippamukko pasattho, to hoi aJcaMtasuhI kayatthI / / 110 / / vyAkhyA - sa mokSaM prAptaH tasmAjAtijarAmaraNAdirUpatvena proktAt sarvasmAt duHkhAt-sarvatra subyatyayena SaSThI, muktaH pRthagbhUto yatkIdRzamityAha-yahuHkhaM bAdhate satataM jantumenaM pratyakSaM, dIrghANi sthititaH prakramAt karmANi tAnyAmayA iva vividhabAdhAvidhAyitayA / 1136 iisi in Ecotron For Personal Private Use Only
Page #1179
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1937 || dIrghAmayAstebhyo vipramukto dIrghAmayavipramuktaH, ata eva prazasta: prazaMsAhaH 'to' iti-tato dIrghAmayavipramokSAt bhavatyatyantasukhI tata eva ca kRtArtha pramAdasthAnakA iti sUtrArthaH / / 110 / / adhyayanArthopasaMhAramAha - nAma aNAikAlappabhavassa eso, savvassa dukkhassa pamokkhamaggo / INSI dvAtriMza loll madhyayanam viAhio jaM samuveJca sattA, kameNa aJcaMtasuhI havaMtitti bemi / / 111 / / vyAkhyA - anAdikAlaprabhavasya eSo'nantaroktaH sarvasya duHkhasya pramokSamArgaH pramokSopAyo vyAkhyAto'yaM samupetya samyak pratipadya sattvAH Ki krameNottarottaraguNAvAptirUpeNa atyantasukhino bhavantIti sUtrArthaH / / 111 / / iti bravImIti prAgvat - iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM Mall zrIuttarAdhyayanasUtravRttau dvAtriMzattamamadhyayanaM sampUrNam / / 32 / / ||sil / / dvAtriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 32 / / Isll sil Ifoll foll Ill lel ||7 // lel Hell ISM llel Isl Isl 1137 Mel min Education International For Personal & Private Use Only
Page #1180
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIsl uttarAdhyayana sUtram 1138 lol ||sil / / atha karmaprakRtinAma trayastriMzamadhyayanam / / kA karmaprakRti __nAma ||AUM / / uktaM dvAtriMzamadhyayanaM, atha karmaprakRtisajhaM trayastriMzamArabhyate / asya cAyamabhisambandho'nantarAdhyayane pramAdasthAnAnyuktAni, trayastriMzaII teca karma badhyate iti sambandhasyAsyedamAdisUtram - madhyayanam 4 aTTha kammAI vocchAmi, ANupubliM jahakkammaM / jehiM baddho ayaM jIvo, saMsAre pariattai / / 1 / / vyAkhyA - aSTa kriyante mithyAtvAviratyAdihetubhirjIveneti karmANi vakSyAmi, AnupUrvyA paripATyA / iyaM ca pazcAnupUrvyAdirapi / lA syAdityAha-yathAkrama kramAnatikrameNa / yairbaddhaH zliSTo'yaM pratiprANisvasaMvedanapratyakSo jIva: saMsAre parivarttate, aparAparaparyAyAnanubhavan / // 7 // bhrAmyatIti sUtrArthaH / / 1 / / pratijJAtamAha - __nANassAvaraNijaM, daMsaNAvaraNaM tahA / veaNijaM tahA mohaM, AukammaM taheva ya / / 2 / / vyAkhyA - jJAnasya vizeSAvabodharUpa Aviyate sadapyAcchAdyate'nena ghanenArka ivetyAvaraNIyam / darzanaM sAmAnyAvabodhastadAvriyate'nena IS pratIhAreNa nRpadarzanamiveti darzanAvaraNam / tathA vedyate sukhaduHkhatayA'nubhUyate lihyamAnamadhuliptAsidhArAvaditi vedanIyam / tathA mohayati / jAnAnamapi madyavadvicittatAjananeneti mohastam / AyAti durgateniSkramitukAmasyApi jantornigaDavat pratibandhakatAmityAyustadeva karma II is AyuSkarma tathaiva ca / / 2 / / 8 1138 isil Isll JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #1181
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1939 nAma New llall || nAmakammaM ca gottaM ca, aMtarAyaM taheva ya / evameAI kammAI, advaiva u samAsao / / 3 / / M karmaprakRtis vyAkhyA - namayati gatyAdivividhabhAvAnubhavaM prati jIvaM pravaNayati citrakara iva gajAzvAdibhAvaM prati rekhAkAramiti nAmakarma / gIyate zabdyate trayastriMzaIs uccAvacaiH zabdaiH kulAlAt mRdravyamiva jIvo yasmAditi gotram / antarA dAtRgrAhakayormadhye bhANDArikavadvighnahetutvenAyate gacchatItyantarAyam / madhyayanam fell karmeti sarvatra sambadhyate, evamamunA prakAreNa etAni karmANyaSTaiva tuH pUrtI, samAsataH saGkapato vistaratastu yAvanto jIvAstAnyapi in Holl tAvantItyanantAnyeveti bhAvaH / / 3 / / evaM karmaNo mUlaprakRtI: procyottaraprakRtIrAha nANAvaraNaM paMcavihaM, suaM AbhiNibohi / ohinANaM taiyaM, maNanANaM ca kevalaM / / 4 / / vyAkhyA - jJAnAvaraNaM paJcavidhaM, taJca kathaM paJcavidhamityAzaGkAyAmAvAryabhedAdevAtra AvaraNasya bheda ityAzayenAvAryasya jJAnasyaiva bhedAnAha - IN - 'suaM' ityAdi - / / 4 / / niddA taheva payalA, niddAniddA ya payalapayalA ya / tatto a thINagiddhI u, paMcamA hoi nAyavvA / / 5 / / 16 ||6|| cakkhumacakkhuohissa, daMsaNe kevale a AvaraNe / evaM tu navavigappaM nAyavvaM daMsaNAvaraNaM / / 6 / / vyAkhyA - nidrAdInAM svarUpaM tvevam - "suhapaDibohA niddA 1 niddAniddA ya dukkhapaDibohA 2 / payalA ThiovaviTThassa 3 payalapayalA u || caMkamao 4 / / 1 / / diNaciMtiatthakaraNI, thINaddhI addhacakkiaddhabalatti 5 // " idaM nidrApaJcakam / / 5 / / 'cakkhumacakkhuohissatti' 1139 livell 161 ||7|| 11 all Holl Ioll For Personal & Private Use Only
Page #1182
--------------------------------------------------------------------------
________________ II uttarAdhyayana sUtram MER 1140 15|| leir lish lell Gll l makAro'lAkSaNikaH, cakSuzcAcakSuzcAvadhizca cakSuracakSuravadhIti samAhArastasya, darzane iti darzanazabdaH pratyekaM yojyaH, tatazcakSurdarzane cakSuSA karmaprakRti6 rUpasAmAnyagrahaNe / acakhUSIti naJaH paryudAsatvAJcakSuHsadRzAni zeSendriyamanAMsi tadarzane teSAM svasvaviSayasAmAnyAvabodhe / avadhidarzane // ___ nAma ial avadhinA rUpidravyANAM sAmAnyagrahaNe / 'kevale atti' kevaladarzane ca sarvadravyaparyAyANAM sAmAnyajJAne AvaraNaM / etaca trayastriMzacakSurdarzanAdiviSayatvAJcaturvidhamata evAha-evamityanena nidrApaJcavidhatvacakSurdarzanAvaraNAdicaturvidhatvalakSaNena prakAreNa tuH pUrtI navavikalpaM l madhyayanam 6 navabhedaM jJAtavyaM darzanAvaraNam / / 6 / / veaNi pi aduvihaM, sAyamasAyaM ca Ahi / sAyassa u bahU bheA, emevAsAyassavi / / 7 / / ___vyAkhyA - vedanIyamapi dvividhaM, sAtaM sukhaM zArIraM mAnasaM ca, ihopacArAttanimittaM karmApyevamuktaM, asAtaM ca tadviparItaM / 'sAyassa utti' 8 // sAtasyApi bahavo bhedAH, na kevalaM jJAnadarzanAvaraNayorityapizabdArthaH, bahubhedatvaM cAsya taddhetUnAmanukampAdInAM bahutvAt / evameveti-bahava 16 Mon eva bhedA asAtasyApi, duHkhazokAdInAM taddhetUnAmapi bahutvAdeveti bhAvaH / / 7 / / mohaNijaMpi duvihaM, daMsaNe caraNe tahA / dasaNe tivihaM vuttaM, caraNe duvihaM bhave / / 8 / / vyAkhyA - mohanIyamapi dvividhaM vedanIyavat, vaividhyamevAha-darzane tattvarucirUpe, caraNe cAritre, tato darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM cetyarthaH / 6 / tatra darzane darzanaviSayaM mohanIyaM trividhaM uktaM, caraNe caraNaviSayaM dvividhaM bhavet / / 8 / / darzanamohanIyatraividhyamAha - 1140 foll Poll ||7|| Isil Ilsil lll Ill || ller Wel llll NEW For Personal & Private Use Only
Page #1183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jor foll foll uttarAdhyayana sUtram 1141 karmaprakRti nAma trayastriMzamadhyayanam llel sammattaM ceva micchattaM, sammAmicchattameva ya / eAo tiNNi payaDIo, mohaNijjassa daMsaNe / / 9 / / vyAkhyA - samyaktvaM zuddhadalikarUpaM yadudayepi tattvaruciH syAt 1 / 'ceva' pUrtI, mithyAbhAvo mithyAtvamazuddhadalikarUpaM yato'tattveSu ki tattvabuddhirjAyate 2 / samyagmithyAtvaM zuddhAzuddhadalikarUpaM yato jantorubhayasvabhAvatvaM syAt 3 / iha samyaktvAdyA jIvadharmAstaddhetutvAna // dalikAnAmapi tadvyapadezaH / etAstisraH prakRtayo mohanIyasya darzane darzanaviSayasya / / 9 / / carittamohaNaM kamma, duvihaM tu viAhi / kasAyaveaNijjaM tu, nokasAyaM taheva ya / / 10 / / vyAkhyA - caritre muhyatyaneneti caritramohanaM karma, yena jAnannapi cAritraphalAdi na tat pratipadyate, tattu dvividhaM vyAkhyAtaM / dvaividhyamevAhakaSAyAH krodhAdyAstadrUpeNa vedyate'nubhUyate yattatkaSAyavedanIyaM, caH samuJcaye, nokaSAyamiti prakramAnokaSAyavedanIyaM / tatra nokaSAyAH kaSAyasahacAriNo hAsyAdayastadrUpeNa yadvedyate / tathaiva ceti samuJcaye / / 10 / / anayorbhedAnAha - solasaviha bheeNaM, kammaM tu kasAyajaM / sattaviha navavihaM vA, kammaM nokasAyajaM / / 11 / / vyAkhyA - 'solasavihatti' SoDazavidhaM bhedena karma tu punaH kaSAyajaM "ja beai taM baMdhaitti" vacanAt kaSAyavedanIyamityarthaH, SoDazabhedatvaM 8 Is cAsya krodhAdInAM caturNAmapi pratyekamanantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAna (pratyAkhyAnAvaraNa) sajvalanabhedAJcaturvidhatvAt / 'sattavihatti' saptavidhaM ||all llall lialll ||Gl lloll lie liall 16 1141 in Economia For Personal Private Use Only
Page #1184
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1142 ADDA SOTTO navavidhaM vA karma nokaSAyajaM nokaSAyavedanIyamityarthaH, tatra saptavidhaM hAsyAdiSaTkaM hAsyaratyaratibhayazokajugupsArUpaM vedazca sAmAnyavivakSayA eka karmaprakRtieveti / navavidhaM tu tadeva SaTkaM vedatrayasahitamiti / / 11 / / nAma neraiyatirikkhAuM, maNussAuM taheva ya / devAuaM cautthaM tu, AukammaM cauvvihaM / / 12 / / trayastriMzamadhyayanam vyAkhyA - 'neraiatirikkhAuMti' Ayu:zabdasya pratyekaM yogAnnairayikAyustiryagAyuH, zeSaM vyaktam / / 12 / / nAmakammaM tu duvihaM, suhaM asuhaM ca AhiaM / suhassa ya bahU bheyA, emeva asuhassavi / / 13 / / vyAkhyA - nAmakarma dvividhaM kathamityAha zubhamazubhaM ca AkhyAtaM zubhasya bahavo bhedA evamevAzubhasyApi / tatrottarabhedaiH zubhanAmno'nantabhedatvepi madhyamavivakSayA saptatriMzadbhedA yathA nara 1 devagatI 2 paJcendriyajAtiH 3 zarIrapaJcakaM 8 AdyazarIratrayasyAGgopAGgatrayaM 11 prazastaM varNAdicatuSkaM 15 prathamaM saMsthAnaM 16 saMhananaM ca 17 manuSya 18 devAnupUrvyo 19 agurulaghu 20 parAghAtaM 21 ucchvAsaM 22 Atapo 23 dyotau 24 prazastavihAyogatiH 25 trasa 26 bAdara 27 paryApta 28 pratyeka 29 sthira 30 zubha 31 subhaga 32 susvarA 33 deya 34 yazAMsi 35 nirmANaM 36 tIrthakaranAma 37 ceti / etAzca zubhAnubhAvatvAcchubhAH / tathA azubhanAmnopi madhyamavivakSayA catustriMzadbhedAstathAhi naraka 1 tiryaggatI 2 ekendriyAdijAticatuSkaM 6 prathamavarjAni saMhanAni paJca 19 saMsthAnAnyapi prathamavarjAni paJcaiva 16 aprazastaM varNAdicatuSkaM 20 naraka 21 tiryagAnupUrvyo 22 upaghAtaH 23 aprazastavihAyogatiH 24 trasadazakaviparyastaM sthAvaradazakaM 34 / For Personal & Private Use Only // 6 // 1942
Page #1185
--------------------------------------------------------------------------
________________ IST IIGl Ilall uttraadhyyn-|| etAni cAzubhAnAM nArakatvAdInAM hetutvAdazubhAni / atra bandhanasaGghAtanAni zarIrebhyo varNAdyAvAntarabhedAzca varNAdibhyaH pRthak na vivakSyante iti karmaprakRtisUtram 6. noktasaGkhyAvirodhaH / / is nAma 1143 goakammaM duvihaM, unaM nIaMca AhiaM / ucaM aTTavihaM hoi, evaM nIaMpi Ahi / / 14 / / trayastriMzavyAkhyA - gotrakarma dvividhaM, uccamikSvAkuvaMzAdivyapadezahetu, nIcaM tadviparItamAkhyAtaM / tatrocamucairgotramaSTavidhaM bhavati, evamaSTavidhaM l madhyayanam nIcamapyAkhyAtaM / aSTavidhatvaM cAnayorbandhahetUnAmaSTavidhatvAt / aSTau hi jAtimadAbhAvAdaya ucairgotrasya bandhahetavaH, tAvanta eva ca To jAtimadAdayo nIcairgotrasyeti / / 14 / / dANe lAbhe a bhoge a, uvabhoge vIrie tahA / paMcavihamaMtarAyaM, samAseNa viAhi / / 15 / / ___ vyAkhyA - dAne deyavastuvitaraNarUpe, lAbhe ca prArthitavastuprAptirUpe, bhoge ca sakRdupabhogyapuSpAdiviSaye, upabhoge punaH / punarupabhogyagRhastryAdiviSaye, vIrye parAkrame tathA / antarAyamiti prakramaH, tatazca viSayabhedAt paJcavidhamantarAyaM samAsena vyAkhyAtaM / tatra kA 8 dAnAntarAyaM samAsena yena sati pAtre deye ca vastuni jAnantopi dAnaphalaM tatra pravRttirna syAt 1 / lAbhAntarAyaM tu yena bhavyepi dAtari yAJcAdakSepi kA Mom yAcake lAbho na syAt 2 / bhogAntarAyaM tu yena sampadyamAnepyAhAramAlyAdau bhoktuM na zaknoti 3 / upabhogAntarAyaM tu yena sadapi vastrAGganAdi / nopabhoktuM prabhavati 4 / vIryAntarAyaM tu yato nIrogo vayaHsthopi tRNakubjIkaraNepi na kSamate 5 / iti sUtracaturdazakArthaH / / 15 / / evaM / // prakRtayo'bhihitAH, sampratyetanigamanAyottaragranthasambandhAya cAha - 1143 Isl foll foll foll liall llel llell lell foll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1186
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1144 eAo mUlappayaDIo, uttarAo a AhiA / paesaggaM khettakAle a, bhAvaM cAduttaraM suNa / / 16 / / il karmaprakRtivyAkhyA - etA mUlaprakRtaya uttarAzceti uttaraprakRtayazca AkhyAtAH / pradezAH paramANavasteSAmagraM parimANaM pradezAgraM, 'khettakAle atti' nAma is trystriNsh|| kSetrakAlo ca, bhAvaM cAnubhAgalakSaNaM karmaNa: paryAyaM catuHsthAnikAdirasamityarthaH, ata uttaramiti ata: prakRtyabhidhAnAca' zRNu kathayato mameti zeSa: madhyayanam ki / / 16 / / tatrAdau pradezAgramAha - savvesiM ceva kammANaM, paesaggamaNaMtagaM / gaMThiasattAIaM, aMto siddhANa Ahi / / 17 / / vyAkhyA - sarveSAM caH pUrtI evo'pizabdArthaH, tata: sarveSAmapi karmaNAMpradezAgraM paramANuparimANaM anantamevAnantakaM / tayAnantakaM granthikasattvA kA 6 ye granthidezaM gatvApitaM bhittvA na kadAcidupari gantAraste cAbhavyA evAtra gRhyante, tAnatItaM tebhyo'nantaguNatvenAtikrAntaM granthikasattvAtItaM / tathA / imal antarmadhye siddhAnAmAkhyAtaM, siddhebhyo hi karmaparamANavo'nantabhAge eva syuH / ekasya jIvasya ekasamayagrAhyakarmaparamANvapekSaM caitat, anyathA hi " sarvajIvebhyopyanantAnantaguNatvAtsarvakarmaparamANUnAM kathamidamupapadyateti / / 17 / / kSetramAha savvajIvANa kammaM tu, saMgahe chaddisAgayaM / savvesuvi paesesu, savvaM sabveNa bajjhagaM / / 18 / / ||l vyAkhyA - sarvajIvAnAM karma jJAnAvaraNAdi, tuH pUrtA, saGgrahe saGgrahakriyAyAM yogyaM syAditi zeSaH, yadvA sarvajIvAH 'Na' iti vAkyAlaGkAre, 1144 incil MA ||sil ||sill Ioll Join Education international For Personal Private Use Only
Page #1187
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1945 nAma karma 'saMgatti' sagRhNanti / kIdRzaM sadityAha- 'chaddisAgayaMti' SaNNAM dizAM samAhAraH SaDdizaM tatra gataM sthitaM SaDdizagataM, etaca dvIndriyAdInAzritya krmprkRti|| niyamena vyAkhyeyaM ekendriyANAmanyathApi sambhavAt / yadAgamaH - ' . "egeMdie NaM bhaMte! teAkammapoggalANaM gahaNaM karemANe kiM tidisiM jAva chaddisiM karei ? goyamA ! sia tidisiM sia caudisiM sia paMcadisiM sia chaddisiM karei / beiMdia teiMdia cauriMdia paMciMdiA niamA chaddisiMti / " ta saGgRhItaM sat kena saha kiyat kathaM vA baddhaM syAdityAha - 'savvesuvi paesesutti' sarvairapi pradezairAtmasambandhibhiH sarvaM jJAnAvaraNAdi, natvanyataradekameva, sarveNeti gamyatvAt prakRtisthityAdinA prakAreNa / baddhaM kSIreNodakavadAtmapradezaiH zliSTaM tadeva baddhakam / / 18 / / // trystriNsh||6|| madhyayanam kAlamAha - udahisarisanAmANaM, tIsaI koDikoDio / ukkosiA ThiI hoI, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 19 / / AvaraNijANa duhaMpi, veaNijye taheva ya / aMtarAe a kammaMmi, ThiI esA viAhiA / / 20 / / 1. // 7 // vyAkhyA - udadhinA sadRzaM nAma yeSAM tAni udadhisadRzanAmAni sAgaropamANItyarthaH, teSAM triMzatkoTAkoTya: 'ukkosiatti' utkRSTA bhavati sthitiH, antarmuhUrtta jaghanyaiva jaghanyakA / / 19 / / keSAmityAha - 'AvaraNijjANatti' AvaraNayorjJAnadarzanaviSayordvayorapi, vedanIye tathaiva ca, antarAye ca karmaNi sthitireSA vyAkhyAtA / kiJceha vedanIyasyApi jaghanyA sthitirantarmuhUrttamAnaivoktA'nyatra tu dvAdazamuhUrttamAnA sA // For Personal & Private Use Only 1945 www.jninelibrary.org
Page #1188
--------------------------------------------------------------------------
________________ lisill lloll leel ell Mail lel uttarAdhyayana- is sakaSAyasyocyate / yaduktaM - "mottuM akasAyaThiI, bAramuhuttA jahannA veaNietti" / akaSAyasya tu samayadvayarUpA sAtavedyasya karmaprakRtisUtram is sthitirihaivoktA, tadatra tattvaM tattvavido vidantIti / / 20 / / ___ nAma 1146 trayastriMzaudahisarisanAmANaM, sattari koDikoDio / mohaNijjassa ukkosA, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 21 / / madhyayanam tettIsasAgarovama, ukkoseNa viAhiA / ThiI u Aukammassa, aMtomuttaM jahaNNiA / / 22 / / udahisarisanAmANaM, vIsaI koDikoDio / nAmagottANa ukkosA, aTThamuhuttA jahaNNiA / / 23 / / vyAkhyA - spaSTAni / / 21 / / 22 / / 23 / / atha bhAvamAha - siddhANa'NaMtabhAgo a, aNubhAgA bhavaMti u / savvesuvi paesaggaM, savvajjIvesa'icchiaM / / 24 / / vyAkhyA - siddhAnAmanantabhAge'nubhAgA rasavizeSA bhavanti, tuH pUrtI, ayaJcAnantabhAgo'nantasaGkhya eveti / tathA sarveSvapi // il prakramAdanubhAgeSu pradizyanta iti pradezA buddhyA vibhajyamAnAstadavibhAgaikadezAsteSAmagraM parimANaM pradezAgraM 'savvajIvesaicchiaMti' || sarvajIvebhyo'tikrAntaM, tatopi teSAmanantaguNatvAditi sUtranavakArthaH / / 24 / / adhyayanArthopasaMhArapUrvamupadezamAha - 1146 Mall ||oll all Hell Nell lIsll llell lel Isl INoI llell lol Isl lol Ill lsil llolli lll Mell Isll leel II llol in Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #1189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ast 6 real uttarAdhyayana sUtram 1947 ller fol llel tamhA eesi kammANaM, aNubhAge viANiA / eesiM saMvare ceva, khavaNe a jae buhetti bemi / / 25 / / is karmaprakRtivyAkhyA - yasmAdevaMvidhAH prakRtibandhAdayastasmAdeteSAM karmaNAmanubhAgAnupalakSaNatvAt prakRtibandhAdIMzca vijJAyavizeSeNa nAma ill trayastriMzaIS kaTuvipAkatvalakSaNena bhavahetutvalakSaNena ca jJAtvA eteSAM karmaNAmanupAttAnAM saMvare nirodhe, ca samuccaye evo'vadhAraNe bhinnakramaH so'grato ki madhyayanam 5. yokSyate, kSapaNe ca pUrvopAttAnAM nirjaraNe 'jaetti' yatataiva yatnaM kuryAdeva budho dhImAniti sUtrArthaH / / 25 / / iti bravImIti prAgvat / / 33 / / kA iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM | zrIuttarAdhyayanasUtravRtto trayastriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 33 / / | Isl / / iti trayastriMzamadhyayanaM sampUrNam / / ||s Isl Isl sill Isll iel llall lell lel lel 1147 Isil eal For Personal P U Only
Page #1190
--------------------------------------------------------------------------
________________ ptu Nei Mall Mell uttarAdhyayana sUtram 1148 llel isil |Isll A / / atha lezyAnAma catustriMzamadhyayanam / / lezyAnAma / / OM / / uktaM trayastriMzamadhyayanamatha catustriMzaM lezyAdhyayanamArabhyate, asya cAyaM sambandho'nantarAdhyayane karmaprakRtaya uktAstatsthitizca // catustrizaM lezyAvazAt syAditIha tA ucyante, iti sambandhasyAsyedamAdisUtram - madhyayanam lesajjhayaNaM pavakkhAmi, ANupubvi jahakkama / chaNhaMpi kammalesANaM, aNubhAve suNeha me / / 1 / / vyAkhyA - lezyAvAcakamadhyayanaM lezyAdhyayanaM pravakSyAmi, AnupUrdhetyAdi prAgvat / tatra SaNNAmapi karmalezyAnAM Mes karmasthitividhAtRtattadviziSTapudgalarUpANAmanubhAvAn rasavizeSAn zRNuta me kathayata iti zeSaH / / 1 / / etadanubhAvAzca nAmAdiprarUpaNe kathitA eva // bhavantIti tatprarUpaNAya dvArasUtramAha - ___NAmAI vaNNarasagaMdhaphAsapariNAmalakkhaNaM ThANaM / ThiI gaI ca AuM, lesANaM tu suNeha me / / 2 / / vyAkhyA - nAmAni varNa-rasa-gandha-sparza-pariNAma-lakSaNamiti SaNNAM samAhAraH, pariNAmazcAtra jaghanyAdiH, lakSaNaM paJcAzravasevAdi, il sthAnamutkarSApakarSarUpaM, sthitimavasthAnakAlaM, gatiM ca narakAdikAM yato yA'vApyate, AyurjIvitaM yAvati tatrAvaziSyamANe // AgAmibhavalezyApariNAmastadiha gRhyate, lezyAnAM tu zRNuta me vadata iti sUtrArthaH / / 2 / / yathoddezaM nirdeza ityAdI nAmAnyAha - kiNhA' nIlA' ya kAU' ya, teU pamhA' taheva ya / sukkalesA ya chaTThA u, nAmAI tu jahakkama / / 3 / / Mel vyAkhyA - spaSTA / / 3 / / varNAnAha - 1148 Jeel Illl oll Ill llll ||sil lisil For Personal Private Use Only
Page #1191
--------------------------------------------------------------------------
________________ llell uttarAdhyayana- el sUtram liell 1149 lisil lezyAnAma catustrizamadhyayanam Wel llell 16. sil lall Isil jImUtaniddhasaMkAsA, gavalariTugasannibhA / khaMjaNanayaNanibhA, kiNhalesA u vaNNao / / 4 / / I vyAkhyA - 'jImUtaniddhasaMkAsatti' prAkRtatvAt snigdhajImUta-saGkAzA, gavalaM-mahiSazRGga-riSTakaH kAkaH-phalavizeSo vA tatsannibhA, 'khaMjatti' khaJjanaM-snehAbhyaktazakaTAkSagharSaNodbhavaM aJjanaM kajalaM nayanamityupacArAnayanamadhyavartinI kRSNatArA tannibhA, kRSNalezyA tu varNato 6 varNamAzritya paramakRSNetyarthaH / / 4 / / Mall nIlAsogasaMkAsA, cAsapicchasamappabhA / veruliyaniddhasaMkAsA, nIlalesA u vaNNao / / 5 / / vyAkhyA - nIlAzokasaGkAzA raktAzokApohArthamiha nIlagrahaNaM, 'veruliyaniddhasaMkAsatti' snigdhavaiDUryasaGkAzA atinIletyarthaH / / 5 / / ayasIpuSphasaMkAsA, koilacchadasatribhA / pArevayagIvanibhA, kAulesA u vaNNao / / 6 / / vyAkhyA - atasI dhAnyavizeSastatpuSpasaGkAzA, kokilacchadastailakaNTakastatsannibhA, pAThAntare kokilachavisatribhA, pArApatagrIvAnibhA, kApotalezyA tu varNataH, kiJcitkRSNA kiJcidrakteti bhAvaH / / 6 / / || hiMguladhAusaMkAsA, taruNAiJcasanibhA . suatuMDapaIvanibhA, teulesA u vaNNao / / 7 / / vyAkhyA - iha dhAturgarikAdiH, 'suatuMDa' ityAdi-zukasya tuNDaM mukhaM taJca pradIpazca tanibhA raktetyarthaH / / 7 / / all Moll Ifoll llall Moll How 151 Isll lol lol ||sill lal alll ilan Isl 11ell 1149 For Personal & Private Use Only
Page #1192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lA uttarAdhyayana sUtram 1150 llel llel lifoll || lol hariyAlabheyasaMkAsA, haliddAbheyasannibhA / saNAsaNakusumanibhA, pamhalesA u vaNNao / / 8 / / Inel lezyAnAma vyAkhyA - haritAlasya yo bhedo dvidhAbhAvastatsaGkAzA, bhinnasya hi tasya varNaH prakRSTaH syAditi bhedagrahaNam, haridrAbhedasannibhA, saNo ctustrish|| dhAnyavizeSaH asano vIyakastayoH kusumaM tannibhA pItetyarthaH / / 8 / / madhyayanam ___saMkhaMkakuMdasaMkAsA, khIradhArAsamappabhA / rayayahArasaMkAsA, sukkalesA u vaNNao / / 9 / / vyAkhyA - zaGkhaH pratItaH, aGko maNivizeSaH, kundaM kundapuSpaM, tatsaGkAzA, kSIradhArAsamaprabhA, pAtrasthasya hi tasya tadvazAdanyathAtvamapi * syAditIha dhArAgrahaNam / zeSaM vyaktamiti sUtraSaTkArthaH / / 9 / / rasAnAha - jaha kaDuatuMbagaraso, niMbaraso kaDuarohiNiraso vA / ettovi aNaMtaguNo, raso u kiNhAi nAyavyo / / 10 / / vyAkhyA - yathA kaTukatumbakaraso nimbarasa: kaTukarohiNI tvagvizeSa: tadraso vA yatheti sarvatra yojyam / itopyanantaguNo'nantasaGkhyena is rAzinA guNito rasastu kRSNAyA jJAtavyaH / / 10 / / jaha tikaDuassa ya raso, tikkho jaha hasthipippalIe vA / ettovi aNaMtaguNo, raso u nIlAi nAyavvo / / 11 / / vyAkhyA - trikaTukasya zuNThIpippalImaricarUpasya, hastipippalyA gajapippalyAH / / 11 / / is 1150 lol Isll leel ||61 6 foll |slil Isl lain Economia For Personal Private Use Only
Page #1193
--------------------------------------------------------------------------
________________ MP4 el ||oll uttarAdhyayana sUtram 1151 catustriza WoI sil ell liell jaha taruNaaMbagaraso, tubarakaviTThassa vAvi jArisao / ettovi aNaMtaguNo, raso u kAUi nAyavyo / / 12 / / is lezyAnAma vyAkhyA - taruNamapakvaM AmrakamAmraphalaM tadrasaH, tubaraM sakaSAyaM yat kapitthaM kapitthaphalaM tasya vApi yAdRzako rasa iti prakramaH / / 12 / / 61 madhyayanam jaha pariNayaMbagaraso, pakkakaviThussa vAvi jArisao / ettovi aNaMtaguNo, raso u teUi nAyavyo / / 13 / / vyAkhyA - yathA pariNatAmrakarasaH kiJcidamlo madhurazceti bhAvaH / / 13 / / varavAruNIi va raso, vivihANa va AsavANa jArisao / mahumeragassa va raso, etto pamhAe paraeNaM / / 14 / / vyAkhyA - varavAruNI pradhAnamadirA tasyA vA yAdRzaka iti sambandhaH, vividhAnAM vA AsavAnAM puSpotpannamadyAnAM yAdRzako rasa iti yogaH, ill madhu madyavizeSo maireyaM sarakastayoH samAhAre madhumaireyaM tasya vA raso yAdRzakaH, ato varavAruNyAdirasAt padmAyA rasaH parakeNa, | anantaguNatvAttadatikrameNa varttate iti zeSaH, ayaM ca kiJcidamlaH kaSAyo madhurazceti bhAvanIyam / / 14 / / khajUramuddiyaraso, khIraraso khaMDasakkararaso vA / ettovi aNaMtaguNo, raso u sukkAi nAyavyo / / 15 / / vyAkhyA - atra mRdvIkA drAkSA, zeSaM vyaktamiti sUtraSaTkArthaH / / 15 / / gandhamAha - ||7 // lroll leel sil 16 llel llel lol IIll fol 1151 fall Illl For Personal & Private Use Only
Page #1194
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel uttarAdhyayana sUtram 1952 all || Mall reall Del Hell jaha gomaDassa gaMdho, suNagamaDassa va jahA ahimaDassa / etto vi aNaMtaguNo, lesANaM appasatthANaM / / 16 / / lezyAnAma vyAkhyA - 'appasatthANaMti' aprazastAnAM kRSNa-nIla-kApotAnAm / / 16 / / catustriza madhyayanam jaha surahikusumagaMdho, gaMdhavAsANa pissamANANaM / etto vi aNaMtaguNo, pasatthalesANa tiNDaMpi / / 17 / / vyAkhyA - 'gaMdhavAsANaMti' gandhAzca koSTapuTapAkaniSpanA vAsAzcetare gandhavAsAH, iha ca gandhavAsAGgAnyevopacArAdevamuktAni, teSAM / piSyamANAnAM cUrNyamAnAnAM yathA gandha iti prakramaH / 'pasatthalesANaMti' prazastalezyAnAM tejaH-padma-zuklAnAm / iha cAnuktopi gandhavizeSo lezyAnAM tAratamyenAvaseya iti sUtradvayArthaH / / 17 / / sparzamAha - IIGll jaha karagayassa phAso, gojibbhAe va sAgapattANaM / ettovi aNaMtaguNo, lesANaM appasatthANaM / / 18 / / vyAkhyA - yathA 'karagayassatti' krakacasya sparzo gojihvAyA: zAko vRkSavizeSastatpatrANAM ca sparza iti prakramaH / itopyanantaguNa: karkaza: // | lezyAnAM aprazastAnAM yathA kramamityarthaH / / 18 / / jaha bUrassa va phAso, navaNIassa va sirIsakusumANaM / ettovi aNaMtaguNo, pasatthalesANa tiNDaMpi / / 19 / / vyAkhyA - yathA bUrasya vanaspativizeSasya sparzo navanItasya vA zirISakusumAnAM etasmAdapyanantaguNaH sukumAro yathAkramaM prazastalezyAnAM // ill tisRNAmapIti sUtradvayArthaH / / 19 / / pariNAmadvAramAha - ||7 liell Iroll ilsil Isl Isil Jell For Personal P U Only
Page #1195
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram Isl del tiviho va navaviho vA, sattAvIsaivihikkasIo vA / dusao teAlo vA, lesANaM hoi pariNAmo / / 20 / / lezyAnAma 1153 vyAkhyA - trividho vA navavidho vA saptaviMzatividha ekAzItividho vA 'dusao teAlo vatti tricatvAriMzadadhikadvizatavidho vA lezyAnAM I catustriza ISI bhavati pariNAmastattadrUpagamanAtmakaH / tatra trividho jaghanyamadhyamotkRSTabhedena, navavidho yadA eSAmapi svasthAnatAratamyacintAyAM pratyekaM / madhyayanam 1 jaghanyAditrayeNa guNanA / evaM puna: punastribhirguNane saptaviMzatividhatvAdibhAvanIyam / upalakSaNaM caitat, evaM tAratamyacintAyAM hi kA li saGkhyAniyamasyAbhAvAt / tathA ca prajJApanA-"kaNhalesANaM bhaMte ! kaivihaM pariNAmaM pariNamai ? goyamA ! tivihaM vA navavihaM vA sattAvIsaivihaM ! vA ekkAsIivihaM vA teAlAdusayavihaM vA bahu vA bahuvihaM vA pariNAmaM pariNamai / evaM jAva sukalesA" iti sUtrArthaH / / 20 / / // lakSaNadvAramAha paMcAsavappavatto, tIhiM agutto chasu avirao a / tivvAraMbhapariNao, khuddo sAhassio naro / / 21 / / niddhaMdhasapariNAmo, nissaMso ajiiMdio / eajogasamAutto, kaNhalesaM tu pariName / / 22 / / vyAkhyA - paJcAzravapravRttaH, tribhiH prakramAnmanovAkkAyairaguptaH, SaTsu jIvanikAyeSu aviratastadupamardakatvAdineti zeSaH, tIvrAH utkaTAH || svarUpato'dhyavasAyato vA ArambhAH sAvadhavyApArAstatpariNatastadAsaktaH, kSudraH sarvasyApyahiteSI, sahasA'nAlocya pravarttate iti / Mal sAhasikazcauryAdiduSkarmakArItyarthaH, naraH upalakSaNatvAtsyAdi / / 21 / / nibaMdhasatti' aihikAmuSmikApAyazaGkAvikala: pariNAmoyasya satathA, 8 1153 JainEducation indemalional For Personal Price Only
Page #1196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mail ||sil Jein lol uttarAdhyayana- In "nissaMsotti' nistriMzo jIvAn nighnan manAgapi na zaGkate, ajitendriyaH, ete'nantaroktAste ca te yogAzca vyApArA etadyogAstaiH samAyukto'nvita lezyAnAma sUtram ctustrish|| etadyogasamAyuktaH kRSNalezyAMturevakArArthastataH kRSNalezyAmeva pariNamet / tadravyasAcivyena tathAvidhadravyasamparkAt sphaTikamiva tadrUpatAM bhajet / / 1154 | uktaM hi - "kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate / / 1 / / " iti / / 22 / / tathA - madhyayanam issA-amarisa-atavo, avija mAyA ahIriyA / gehI paose ya saDhe, pamatte rasalolue / / 23 / / sAyagavesae a AraMbhAvirao khuddo sAhassio naro / eajogasamAutto, nIlalesaM tu pariName / / 24 / / vyAkhyA - IrSA ca paraguNAsahanaM, amarSazca roSAtyantAbhinivezaH, atapazca tapo viparyayo'mISAM samAhAraH / avidyA kuzAstrarUpA, mAyA ll ISM pratItA, ahIkatA asadAcAragocaro lajjAbhAvaH, gRddhirviSayalAmpaTyaM, pradoSazca pradveSaH, abhedopacArAceha sarvatra tadvAn janturevamucyate / zaTho dhRSTaH, Mell pramattaH prakarSeNa jAtimadAdyAsevanena mattaH pramatto raseSu lolupaH lampaTo rasalolupaH / / 23 / / sAtaM sukhaM tadnavezakazca kathaM me sukhaM syAditi buddhimAn, M6ll ArambhAt prANyupamardAdavirataH, zeSaM prAgvat / / 24 / / vaMke vaMkasamAyAre, niaDille aNujjue / paliuMcaga ovahie, micchadiTThI aNArie / / 25 / / upphAlagaduTThavAI a, teNe Avi a maccharI / eyajogasamAutte, kAUlesaM tu pariName / / 26 / / vyAkhyA - vakro vacasA, vakrasamAcAraH kriyayA, nikRtimAn manasA, anRjukaH kathamapi RjUkartumazakyaH, parikuJcakaH svadoSapracchAdakaH, 1154 Ie1 lll Isil II Holl tell For Personal & Private Use Only
Page #1197
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1155 lezyAnAma // upadhizchadma tena caratyaupadhikaH sarvatra vyAjataH pravRttiH, ekArthikAni vaitAni mithyAdRSTiranAryazca / / 26 / / 'upphAlagatti' yena para utprAsyate tadutprAsakaM, duSTaM ca rAgAdidoSavadyathA bhavatyevaM vadanazIla utprAsakaduSTavAdI, caH samuccaye / stenacaura: cApi samucaye / matsarI parasampado'sAsahiH // catustrizazeSaM prAgvat / / 26 / / madhyayanam nIAvittI acavale, amAI akutUhale / viNIyaviNae daMte, jogavaM uvahANavaM / / 27 / / piyadhamme daDhadhamme, vajjabhIrU hiesae / eyajogasamAutte, teulesaM tu pariName / / 28 / / vyAkhyA - nIcairvRttirmanovAkkAyairanutsikto'capalaH, amAyI, akutUhala:, vinItavinayaH svabhyastagurvAdyucitapravRttiH, ata eva dAntaH, yogaH svAdhyAyAdivyApArastadvAn, upadhAnavAn vihitazAstropacAraH / / 27 / / 'piya' ityAdi tatra 'vajrabhIrUtti' avadyabhIruhitaiSako muktigaveSakaH, zeSaM // prAgvat / / 28 / payako hamANe a, mAyAlobhe a payaNue / pasaMtacitte daMtappA, jogavaM uvahANavaM / / 29 / / tahA payaNuvAI ya, uvasaMte jiiMdie / eyajogasamAutte, pamhalesaM tu pariName / / 30 / / vyAkhyA - pratanukrodhamAnaH caH pUrtto mAyA lobhazca pratanuko yasyeti zeSaH, ata eva prazAntacitto dAntAtmA 'tahA payaNu' ityAdi - tathA pratanuvAdI svalpabhASakaH upazAnto'nudbhaTatvenopazAntAkAraH, zeSaM prAgvat / / 30 / / For Personal & Private Use Only OOOOOT 1155 www.jninelibrary.org
Page #1198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Iol leir lol lil uttarAdhyayanaaTTaruddANi vajittA, dhammasukkANi jhAyae / pasaMtacitte daMtappA, samie gutte ya guttisu / / 31 / / || lezyAnAma sUtram catustriza1156 sarAge vIarAge vA, uvasaMte jiiMdie / eajogasamAutte, sukkalesaM tu pariName / / 32 / / lol madhyayanam ||7 byAkhyA - Artaraudre varjayitvA dharmazukle dhyAyati yaH, kIdRzaH sanityAha-prazAntacitta ityAdi, samita: samitimAn, gupto niruddhAzubhayogaH / Is 'guttisutti' guptibhiH, sarAge sa ca sarAgo'kSINAnupazAntakaSAyo vItarAgastadviparito vA upazAnto jitendriyaH etadyogasamAyuktaH zuklalezyAM tu kA DA pariNamet, viziSTalezyApekSaM caitallakSaNAbhidhAnaM tena na devAdibhirvyabhicAra iti sUtradvAdazakArthaH / / 31 / / 32 / / sthAnadvAramAha - assaMkhejANosappiNINa usappiNINa je samayA / saMkhAIA logA, lesANaM huMti ThANAiM / / 33 / / ___vyAkhyA - asaGkhyeyAnAmavasarpiNInAM tathotsarpiNInAM ye samayAH kiyanta ityAha-saGkhyAtItA lokAH ko'rthaH ? ll asaGkhyeyalokAkAzapradezaparimANAH tAvantIti zeSo, lezyAnAM bhavanti sthAnAni prakarSApakarSakRtAni azubhAnAM saGklezarUpANi zubhAnAM kA MS ca vizuddhirUpANIti sUtrArthaH / / 33 / / sthitimAha - muhuttaddhaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA kiNhalesAe / / 34 / / vyAkhyA - muhUrtArddha tu ko'rtho'ntarmuhUrtameva jaghanyA, trayastriMzatsAgaropamANi 'muhuttahiatti' ihottaratra ca muhUrttazabdeno-pacArAnmuhUrttadeza ll Nell llel lal llel llel ill || lIsll lol 1156 ller || For Personal & Private Use Only
Page #1199
--------------------------------------------------------------------------
________________ on uttarAdhyayana sUtram Wal ller 6 evoktaH tatazcAntarmuhUrttAdhikAni utkRSTA bhavati sthitiqhatvA kRSNalezyAyAH, iyaM cAsyAH sthitiH saptamapRthvyAM jJeyA / ihAntarmuhUrttazabdena lezyAnAma is pUrvottarabhavasambandhyantarmuhUrtadvayamuktaM draSTavyaM, evamuttaratrApi / jaghanyA sthitistu sarvAsAmAsAM tiryagmanuSyeSvevAvaseyA / / 34 / / noi catustriza1957 muhuttaddhaM tu jahannA, dasaudahI paliamasaMkhabhAgamabbhahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA nIlalesAe / / 35 / / madhyayanam vyAkhyA - muhUrtAo'ntarmuhUrta jaghanyA, daza udadhayaH sAgaropamANi 'paliatti' palyopamaM tasyAsaGkhyabhAgenAdhikAni utkRSTA bhavati sthitirnIlalezyAyAH / nanvasyA dhUmaprabhoparitanaprastaTaM yAvatsambhavastatra ca pUrvottarabhavAntarmuhUrttadvayenAdhikAsyAH sthiti: kiM noktA ? uktava MS palyopamAsaGkhyeyabhAge eva tasyApyantarmuhUrttadvayasyAntarbhAvAt, palyAsaGkhyeyabhAgAnAM cA'saGkhyabhedatvAdihetAvanmAnasyaivAsya vivakSitatvAnna virodhaH / evamagre'pi / / 35 / / muhuttaddhaM tu jahannA, tiNNudahI paliamasaMkhabhAgamabbhahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA kAulesAe / / 36 / / vyAkhyA - iyaM sthitirvAlukAprabhoparitanaprastaTe tAvadAyuSkeSu nArakeSu draSTavyA / / 36 / / muhattaddhaM tu jahannA, duNNudahI paliamasaMkhabhAgamabhahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA teulesAe / / 37 / / uslil vyAkhyA - iyamIzAnakalpe jJeyA / / 37 / / Isl 161 1157 lisil Hell liell ||sil || llall foll el ler Hel lain Economia For Personal Private Use Only
Page #1200
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1158 || ilsil Mell ||sil lls lol muhuttaddhaM tu jahannA, dasa hoMtI sAgarA muhuttahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA pamhalesAe / / 38 / / jalezyAnAma Isl vyAkhyA - iyaM brahmalokasvarge ca bodhyA / / 38 / / catustriza Nell muhuttaddhaM tu jahannA, tettIsaM sAgarA muhuttahiA / ukkosA hoi ThiI, nAyavvA sukkalesAe / / 39 / / madhyayanam vyAkhyA - eSA anuttaravimAneSu mantavyeti sUtraSaTkArthaH / / 39 / / prakRtamupasaMharannuttaragranthasambandhamAha - esA khalu lesANaM, oheNa ThiI u vaNNiA hoI / causu'vi gaIsu etto, lesANa ThiiM tu vocchAmi / / 40 / / vyAkhyA - 'oheNaMti' oghena sAmAnyena / / 40 / / pratijJAtamAha - dasavAsasahassAI, kAUe ThiI jahaniA hoI / tiNNudahI paliovama-asaMkhabhAgaM ca ukkosA / / 41 / / vyAkhyA - dazavarSasahasrANi kApotAyAH sthitighanyakA bhavati, traya udadhayaH sAgaropamANi 'paliyamasaMkhabhAgaM catti' palyopamAsaGkhyeyabhAgazcotkRSTA / iyaM ca jaghanyA ratnaprabhAyAmuparitanaprastaTanArakANAmetAvatsthitInAM, utkRSTA ca / vAlukAprabhAyAmetAvatsthitikanArakANAM prathamaprastaTa eveti bhAvanIyam / / 41 / / tiNNudahI paliamasaMkhabhAgo u jahaNNa nIlaThiI / dasa udahI paliovama-asaMkhabhAgaM ca ukkosA / / 42 / / vyAkhyA - nIlAyA jaghanyA sthitirvAlukAprabhAyAM, utkRSTA dhUmaprabhAyAM prathamaprastaTe / / 42 / / // 1158 liel Mall ||sil in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Isl Iol llol uttarAdhyayanadasa udahI paliamasaMkha-bhAgaM jahaniA hoI / tettIsasAgarAiM, ukkosA hoI kiNhAe / / 43 / / | lezyAnAma sUtram vyAkhyA - kRSNAyA jaghanyA dhUmaprAyAmitarA tu tamastamAyAM, kiJceha nArakANAmuttaratra ca devAdInAM dravyalezyAsthitireva cintyate, // catustriza1159 Hel tadbhAvalezyAnAM tu parivarttamAnatvenAnyathApi sthiteH sambhavAt / yaduktaM - "devANa nArayANa ya, davvalesA bhavaMti eAo / bhAvaparAvattIe, / madhyayanam ka suraNeraiANa challesA" / / 43 / / si esA neraiANaM, lesANa ThiI u vaNNiA hoI / teNa paraM vocchAmi, tiriamaNussANa devANaM / / . vyAkhyA - 'teNa paraMti' tataH param / / 44 / / Isl aMtomuttamaddhaM, lesANa ThiI jahiM jahiM jAu / tiriANa narANaM vA, vajjittA kevalaM lesaM / / 45 / / sil vyAkhyA - 'aMtomuttamaddhati' antarmuhUrtAddhAM antarmuhUrttakAlaM lezyAnAM sthitirjaghanyotkRSTA ceti zeSaH, kAsAmityAha-'jahiM jahiMti' yatra yatra ll pRthivyAdau sammUrchimamanuSyAdau vA yAH kRSNAdyAH tuH pUrtI, tirazcAM narANAM vA madhye sambhavanti tAsAmityadhyAhAraH / lezyAzca Moll pRthivyapavanaspatiSvAdyAzcatastraH, tejovAyuvikalasammUrchimeSvAdyAstisraH, zeSeSu SaT / tatazca sarvAsAmapyAsAM tiryagmanuSyeSu antarmuhUrttamAnaiva // 7 sthitiH prAptetyAha-varjayitvA kevalAM zuddhAM lezyAM zuklalezyAmityarthaH / / 45 / / asyA eva sthitimAha - 1159 el lisil llel Jall Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #1202
--------------------------------------------------------------------------
________________ II ||Gll lirail || uttarAdhyayanamuhuttaddhaM tu jahannA, ukkosA hoi puvakoDI u / navahiM varisehiM UNA, nAyavvA sukkalesAe / / 46 / / lezyAnAma sUtram 1160 vyAkhyA - iha yadyapi kazcidaSTavArSika: pUrvakoTyAyutapariNAmamApnoti tathApi naitAvadvayaHsthasya varSaparyAyAdarvAk zuklalezyAyAH sambhava iti catustriza8 navabhirvaSarUnA pUrvakoTirucyate / / 46 / / madhyayanam esA tirianarANaM, lesANa ThiI u vaNNiA hoI / teNa paraM vocchAmi, lesANa ThiI u devANaM / / 47 / / vyAkhyA - spaSTam / / 47 / / dasavAsasahassAiM, kiNhAe ThiI jahaNNiA hoI / paliamasaMkhijaimo, ukkoso hoi kiNhAe / / 48 / / vyAkhyA - 'paliamasaMkhijaimotti' palyopamAsaGkhyeyatamaH prastAvAdbhAgaH, iyaM ca dvidhApi kRSNAyAH sthitiretAvadAyuSAM kA bhavanapativyantarANAmeva draSTavyA / itthaM nIlakApotayorapi / / 48 / / jA kiNhAi ThiI khalu, ukkosA sA u samayamabbhahiA / jahanneNaM nIlAe, paliamasaMkheja ukkosA / / 49 / / vyAkhyA - yA kRSNAyA: sthiti: khalukyAlaGkAre utkRSTA palyAsaGkhyeyabhAgarUpA 'sA utti' saiva samayAbhyadhikA jaghanyena nIlAyA:, ASI Is 'paliamasaMkhejatti' palyopamAsaGkhyeyabhAga utkRSTA, bRhattarazcAyaM bhAga: pUrvasmAdavaseyaH / / 49 / / ||al ||all lell Isl Is 1160 in Economia For Personal Private Use Only
Page #1203
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki lezyAnAma uttarAdhyayana sUtram 1161 6 madhyayanam IISM Ioll jA nIlAe ThiI khalu, ukkosA u samayamabbhahiA / jahanneNaM kAUe, paliamasaMkhaM ca ukkosA / / 5 / / Islil vyAkhyA - ihApi pUrvasmAtpalyopamAsaGkhyabhAgAd bRhattamo bhAgo jJeyaH, zeSaM prAgvat / / 50 / / evaM nikAyadvayabhAvinI-mAdyalezyAtrayasthiti All catustrizadarzayitvA samastanikAyabhAvinI tejolezyAsthitimabhidhAtumAha - teNa paraM vocchAmi, teUlesA jahA suragaNANaM / bhavaNavaivANamaMtara-joisavemANiANaM ca / / 51 / / vyAkhyA - 'teNatti' tataH paraM pravakSyAmi tejolezyAM yatheti yena prakAreNa suragaNAnAM syAttatheti zeSaH, keSAmityAhaIMG bhavanapativAnamantarajyotiSkavaimAnikAnAM, caH pUrtI / / 51 / / pratijJAtamAha - paliovamaM jahannA, ukkosA sAgarA u duNNahiA / paliamasaMkhijjeNaM, hoi tibhAgeNa teUe / / 52 / / vyAkhyA - palyopamaM jaghanyA, utkRSTA dve sAgaropame adhike, kenetyAha-palyopamAsaGkhyeyena bhAgena bhavati tejasyAH sthitiH, iyaM cAsyAH sthitirvamAnikAnevAzrityAvaseyA, tatra jaghanyA saudharme utkRSTA cezAne / upalakSaNaM caitat zeSanikAyatejolezyAsthiteH, tatra bhavanapativyantarANAM dazavarSasahasrANi jaghanyA, utkRSTA tu vyantarANAM palyaM, bhavanapatInAM sAdhikaM sAgaraM, jyotiSAM jaghanyA palyASTabhAgaH, utkRSTA varSalakSAdhikaM palyamiti / / 52 / / dasavAsasahassAiM, teUi ThiI jahaniA hoi / duNNudahI paliovama-asaMkhabhAgaM ca ukkosA / / 5 / / vyAkhyA - atra sUtre devasambandhitejasyAH sthiti: sAmAnyenoktA, iha ca dazavarSasahasrANi jaghanyA'syAH sthitirucyate, prakramAnurUpyeNa l For Personal & Private Use Only
Page #1204
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram ET 1162 Poll tu yotkRSTA kApotAyAH sthiti: saivAsyA: samayAdhikA jaghanyA prApnoti, tadatra tattvaM tadvido vadantIti / / 53 / / padmAyAH sthitimAha - lezyAnAma jA teUe ThiI khalu, ukkosA sA u samayamabbhahiA / jahaNNeNaM pamhAe, dasa u muhuttAhiAI ukkosA / / 54 / / catustrizavyAkhyA - atra 'sA utti' saiva 'dasa utti' dazaiva devaprastAvAtsAgaropamANi 'muhuttAhiAiMti' pUrvottarabhavasatkAntarmuhUrttAdhikAni, iyaM ca kA madhyayanam 8 jaghanyA sanatkumAre, utkRSTA bahmaloke / Aha-yadIhAntarmuhUrttamadhikamucyate tadA pUrvatrApi kiM na tadadhikamuktaM ? ucyate-devabhavalezyAyA eva tatra // kA vivakSitatvAt, pratijJAtaM hi 'teNa paraM vocchAmi, lesANa ThiIu devANaMti' evaM satIhAntarmuhUrttAdhikatvaM virudhyate, naivaM, atra hi pUrvottarabhavalezyApi kA 6 "aMtomuhattaMmi gae, aMtamuhattaMmi sesae cevatti" vacanAddevabhavasambadhinyeveti pradarzanArthamitthamuktamiti na virodha iti bhAvanIyam / / 54 / / zuklAyAH / & sthitimAha - jA pamhAI ThiI khalu, ukkosA sA u samayamabbhahiA / jahaNNeNa sukkAe, tittIsamuhuttamabbhahiA / / 55 / / Tai ___ vyAkhyA - 'tittIsamuhattamabbhahiatti' trayastriMzanmuhUrtAbhyadhikAni sAgaropamANyutkRSTeti gamyate, asyA jaghanyA lAntake'parA tvanuttareSviti dvAviMzatisUtrArthaH / / 55 / / uktaM sthitidvAraM gatidvAramAha - kiNhA nIlA kAU, tiNNi'vi eA u ahamalesAo / eAhiM tihiM'vi jIvo, duggaI uvavajai / / 56 / / vyAkhyA - atra 'tiNNivitti' tisro'pi adhamalezyA aprazastalezyAH, durgatiM narakatiryaggatirUpAM upapadyate prApnoti / / 56 / / 16 Jell Isl IMall Mol lol el el llol llol Isl lisil 11 Jan Education For P P U Only
Page #1205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nor uttarAdhyayana sUtram 1163 16 Moll 16 le Isll ||6|| teU pamhA sukkA, tiNNi'vi eA u dhammalesAo / eAhiM tihiM'vi jIvo, suggaiM uvavajai / / 57 / / NS lezyAnAma ||7|| vyAkhyA - 'dhammalesAotti' dharmalezyA vizuddhatvenAsAM dharmahetutvAt, sugatiM naragatyAdikAmiti sUtradvayArthaH / / 57 / / catustriza madhyayanam // sampratyAyuArAvasarastatra cAvazyaM jIvo yallezyeSUtpadyate tallezya eva mriyate, tatra ca janmAntarabhAvilezyAyAH prathamasamaye parabhavAyuSa udaya Mc Ahosvicaramasamaye'nyathA vA ? iti saMzayApohArthamAha - lesAhiM savvAhiM, paDhame samayaMmi pariNayAhiM tu / na hu kassavi uvavAo, pare bhave hoi jIvassa / / 58 / / vyAkhyA - lezyAbhiH sarvAbhiH prathamasamaye pratipattikAlApekSayA pariNatAbhirAtmarUpatayotpannAbhirUpalakSitasyeti zeSa: tuH pUraNe 'na hu' naiva kasyApi upapAda utpattiH pare bhave bhavati jIvasya / / 58 / / tathA - lesAhiM savvAhi, carame samayaMmi pariNayAhiM tu / na hu kassavi uvavAo, pare bhave hoi jIvassa / / 59 / / vyAkhyA - lezyAbhiH sarvAbhirazcaramasamaye'ntyasamaye pariNatAbhistu naiva kasyApyupapAdaH pare bhave bhavati jIvasya / / 59 / / kadA tItyAha - Isll aMtamuhuttaMmi gae, aMtamuhuttaMmi sesae ceva / lesAhiM pariNayAhiM, jIvA gacchaMti paralogaM / / 60 / / vyAkhyA - antarmuhUrte gate eva tathAntarmuhUrte zeSake caiva avaziSyamANa eva lezyAbhiH pariNatAbhirupalakSitA jIvA gacchanti paralokaM, Mel 116 161 116 Mel Woh Ish Wa in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1206
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram catustriza & anenAntarmuhUrtAvazeSe AyuSi parabhavalezyApariNAma ityuktambhavati / atra ca tiryagmanuSyA AgAmibhavalezyAyA antarmuhUrte gate, devanArakAca lezyAnAma kA svabhavalezyAyA antarmuhUrte zeSe paralokaM yAntIti vizeSaH / uktaM ca - "tirinara AgAmibhava-lesAe aigae surA niryaa| pubvabhavalesasese, kI 9164 aMtamuhutte maraNamiti" tti sUtratrayArthaH / / 60 / / sampratyadhyayanArthamupasaMharanupadeSTumAha madhyayanam ___tamhA eANa lesANaM, aNubhAge viANiA / appasatthA u vajjittA, pasatthA u ahidvijAsitti bemi / / 61 / / vyAkhyA - yasmAdetA aprazastA durgatihetavaH prazastAzca sugatihetavaH tasmAdetAsAM lezyAnAmanubhAvaM uktarUpaM vijJAya aprazastA varjayitvA // 6 // prazastA adhitiSTheddhAvapratipattyAzrayenmuniriti zeSaH, ubhayatrApi tuH pU" iti sUtrArthaH / / 61 / / iti bravImIti prAgvat / / iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvabijayagaNisamarthitAyAM - in zrIuttarAdhyayanasUtravRttau catustriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 34 / / // iti catustriMzamadhyayanaM sampUrNam / / ||Gll New llfoll Iell Isl Neil |sil 1164 IST llell For Personal Private Use Only
Page #1207
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||sil New 116 uttraadhyyn|| athAnagAra mArgagatinAma paJcatriMzamadhyayanam / / Is anagAramArgasUtram / / arham / / uktaM catustriMzamadhyayanamathAnagAramArgagatyAkhyaM paJcatriMzamArabhyate, asya cAyaM sambandhaH-ihAnantarAdhyayane'prazastA lezyAstyaktvA is 1965 gatinAma prazastA evAzrayaNIyA ityuktaM, taJca guNavatA bhikSuNA samyakkartuM zakyamiti iha tadguNA ucyanta iti sambandhasyAsyedamAdisUtram - ic paJcatriMzasuNeha megaggamaNA, maggaM buddhehiM desi / jamAyaraMto bhikkhU, dukkhANaMtakaro bhave / / 1 / / tell madhyayanam || vyAkhyA - zRNuta me vadata iti zeSaH, he ziSyAH ! yUyaM ekAgramanaso'nanyacittAH, kiM tadityAha-mArga mukteriti prakramaH, buddhairarhadAdyairdezitaM, foll yamAcarannAsevamAno bhikSuH duHkhAnAmantakaro bhavetsakalakarmanirmUlanAditi bhAvaH / / 1 / / pratijJAtamevAha - gihavAsaM pariJcaja, pavvajaM assie muNI / ime saMge viANejA, jehiM sajaMti mANavA / / 2 / / ||6|| M vyAkhyA - gRhavAsaM parityajya pravrajyAmAzrito muniH imAn pratiprANipratItatvena pratyakSAn saGgAn putrakalatrAdIn vijAnIyAt, bhavahetavo'mI in iti vizeSeNAvabudhyeta, jJAnasya ca viratiphalatvAt pratyAcakSIteti bhAvaH / saGgazabdavyutpattimAha-yaiH sajyante pratibandhaM bhajanti mAnavA 6 upalakSaNatvAdanye'pi jantavaH / / 2 / / taheva hiMsaM aliaM, cojjaM abbaMbhasevaNaM / icchA kAmaM ca lobhaM ca, saMjao parivajae / / 3 / / Well vyAkhyA - tatheti samuJcaye, eveti pUraNe, 'hiMsAmalIkaM caurya mabrahmasevana icchArUpa: kAma icchAkAmastaM ca aprAptavastuvAJchArUpaM lobhaMcA Me labdhavastuviSayagRddhirUpaM anenobhayenApi parigraha uktastataH parigrahaM ca saMyata: parivarjayet / / 3 / / tathA 1165 llell iloil sil ||sil llel le el Jan Education international For Personal & Private Use Only Nell
Page #1208
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1166 Jell |sil maNoharaM cittagharaM, malladhUveNa vAsi / sakavADaM paMDarulloaM, maNasAvi na patthae / / 4 / / Holl anagAramArgavyAkhyA - manoharaM manojJaM citrapradhAnaM gRhaM citragRhaM mAlyadhUpena vAsitaM sakapATaM pANDurollocaM manasApyAstAM vacasA na prArthayet, kiM punaH tatra gatinAma // tiSThediti bhAvaH / / 4 / / kiM punarevamupadizyate ? ityAha - paJcatriMzaiMdiANi u bhikkhussa, tArisammi uvassae / dukkarAI nivAreuM, kAmarAgavivaDDhaNe / / 5 / / madhyayanam vyAkhyA - indriyANi turiti yasmAdbhikSostAdRze upAzraye duSkarANi karote: sarvadhAtvarthavyAptatvAt duHzakAni nivArayituM svasvaviSayebhya / iti gamyate, kAmarAgavivarddhane viSayAbhiSvaGgapoSake ityupAzrayavizeSaNam / / 5 / / tarhi kva stheyamityAha - susANe sunnagAre vA, rukkhamUle vA egago / pairikke parakaDe vA, vAsaM tatthAbhiroae / / 6 / / vyAkhyA - zmazAne zUnyAgAre vA vRkSamUle vA ekako rAgAdiviyukto'sahAyo vA pratirikte stryAdyasaGkale parakRte parairniSpAdite svArthamiti // IM zeSaH, vA samuccaye, vAsamavasthAnaM tatra zmazAnAdau abhirocayedbhikSuriti yogaH / / 6 / / phAsuaMmi aNAbAhe, itthIhiM aNabhi(e / tattha saMkappae vAsaM, bhikkhU paramasaMjae / / 7 / / in vyAkhyA - prAsuke acittIbhUtabhUbhAge anAbAdhe kasyApyAbAdhArahite strIbhirupalakSaNatvAt paNDakAdibhizca anabhidrute'dUSite, tatra prAguktavizeSaNe zmazAnAdau saGkalpayetkuryAdvAsaM bhikSuH, paramo mokSastadarthaM saMyataH paramasaMyataH / prAg vAsaM tatrAbhirocayedityukte rucimAtreNaiva // kazcittuSyediti tatra saGkalpayedvAsamityuktam / / 7 / / nanu ? kimiha parakRta iti vizeSaNamuktamityAzaGkyAha - 1166 ISM Islil llel 16 ||sl ||sl llel || ||sil | Isl Iroll Ill |lol lIsll For Personal & Private Use Only
Page #1209
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1167 ell Nell Ifoll lll ||7|| ller llell iell na sayaM gihAI kuvijA, neva annehiM kArave / gihakammasamAraMbhe, bhUANaM dissae vaho / / 8 / / il anagAramArgavyAkhyA - na svayaM gRhANi kurvIta naivAnyaiH kArayedupalakSaNatvAnnApi kurvantamanyamanumanyeta, kimiti yato gRhakarma iSTakAmadAnayanAdi tasya gatinAma samArambhaH pravarttanaM gRhakarmasamArambhaH tasmin bhUtAnAM prANinAM dRzyate vadhaH / / 8 / / katareSAmityAha - is paJcatriMza madhyayanam tasANaM thAvarANaM ca, suhumANaM bAyarANa ya / gihakammasamAraMbhaM, saMjao parivajae / / 9 / / vyAkhyA - trasANAM sthAvarANAM sUkSmANAM zarIrApekSayA bAdarANAM ca tathaiva tasmAdgRhakarmasamArambhaM saMyataH parivarjayet / / 9 / / anyaJca taheva bhattapANesu, payaNapayAvaNesu a / pANabhUyadayaTThAe, na pae na payAvae / / 10 / / M vyAkhyA - tathaiveti prAgvadeva bhaktapAneSu pacanapAcaneSu ca vadho dRzyate iti prAguktena sambandhaH, tataH kimityAha-prANAstrasA bhUtAni / Mell pRthivyAdIni taddayArthaM na pacet na pAcayet / / 10 / / amumevArthaM spaSTataramAha - jaladhananissiA pANA, puDhavikaTThanissiA / hammaMti bhattapANesu, tamhA bhikkhU na payAvae / / 11 / / vyAkhyA - jale dhAnye ca nizritA ye tatrAnyatra vA utpadya tannizrayA sthitAste jaladhAnyanizritAH pUtarakelikApipIlikAdayo jIvA evaM // // // pRthvIkASThanizritAH, hanyante bhaktapAneSu prakramAtpacyamAneSu, yata evaM tasmAt bhikSurna pAcayet, apergamyatvAnna pAcayedapi kathaM punaH svayaM // | pacet ? anumatiniSedhopalakSaNaM caitat / / 11 / / tathA - 1167 Isil Gl ||Gll llell Ill lA 16 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1210
--------------------------------------------------------------------------
________________ llel Hell uttarAdhyayana sUtram 1968 sil sill visappe savvao dhAre, bahupANiviNAsaNe / natthi joisame satthe, tamhA joiM na dIvae / / 12 / / | anagAramArgavyAkhyA - visarpati svalpamapi bahu vyApnotIti visarpa, sarvato dhAraM sarvadisthitajIvopaghAtakatvAt, ata eva bahuprANivinAzanaM nAsti ll gatinAma 8 jyotiHsamaM vahnitulyaM zastraM, yasmAdevaM tasmAt jyotirna dIpayet / / 12 / / nanu ? pacanAdo jIvavadhaH syAna tu krayavikrayayostato yukta evAbhyAM / paJcatriMza& nirvAha iti kasyacidAzaGkA syAditi tadapohArthamAha - madhyayanam Is hiraNNaM jAyarUvaM ca, maNasAvi na patthae / samaleTukaMcaNe bhikkhU, virae kayavikkae / / 13 / / vyAkhyA - hiraNyaM kanakaM, jAtarUpaMca rUpyaM, cakAro'nuktAzeSadhanadhAnyAdisamuccaye, manasApi na prArthayedbhikSuriti yogaH, kIdRzaH san ? same kA M pratibandhAbhAvAttulye leSTukAJcane yasya sa samaleSTukAJcano bhikSuH virato nivRttaH krayavikraye krayavikrayaviSaye / / 13 / / kuta evamityAha - kiNaMto kaio hoi, vikiNaMto avANio / kayavikayaMmi vaEto, bhikkhU na havai tAriso / / 14 / / vyAkhyA - krINan parakIyaM vastu mUlyenAdadAna: krAyako bhavati, tathAvidhetaralokasadRza eva syAt, vikrINAnazca svakIyaM ca vastu / va parasya dadadvaNig bhavati, vANijyapravRttatvAditi bhAvaH / ata eva krayavikraye vartamAnaH pravarttamAno bhikSurna bhavati tAdRzo yAdRzaH samaye'bhihitaH / / 14 // tataH kiM kAryamityAha - 1168 llroll lol Isl Jel Jor lel || llol Join Face For Personal & Private Use Only
Page #1211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mall lisill rail uttarAdhyayana sUtram 1969 lol lls NE Jai Nar bhikkhiavvaM na keavvaM, bhikkhuNA bhikkhavattiNA / kayavikkao mahAdoso, bhikkhAvittI suhAvahA / / 15 / / || anagAramArga vyAkhyA - bhikSitavyaM yAcitavyaM tathAvidhavastviti gamyate, na kretavyaM upalakSaNatvAJca nApi vikretavyaM bhikSuNA bhikSAvRttinA, II Hel atraivAdarakhyApanArthamAha-krayazca vikrayazca krayavikrayaM mahAdoSaM, liGgavyatyayaH sUtratvAt, bhikSAvRttiH sukhAvahA / / 15 / / bhikSitavyamityuktaM tabaikakule'pi syAdata Aha - madhyayanam all samuANaM uMchamesijjA, jahAsuttamaNiMdiaM / lAbhAlAbhaMmi saMtuTe, piMDavAyaM care muNI / / 16 / / vyAkhyA - samudAnaM bhakSyaM taca uJchamiva ujcha anyAnyagRhebhyaH stokastokamIlanAt eSayedveSayet yathAsUtraM AgamArthAnatikrameNa // noon udgamotpAdanaiSaNAdyabAdhAt iti bhAvastata evAninditaM jAtyAdijugupsitajanasambandhi yanna bhavati, tathA lAbhAlAbhe santuSTaH piNDasya pAta: patanaM prakramAt MS pAtre'sminniti piNDapAtaM caredAseveta munirvAkyAntaraviSayatvAJca na ponaruktavyam / / 16 / / itthaM piNDamavApya yathA bhuJjIta tathAha - & Mal alole na rase giddhe, jibbhAdaMte amucchie / na rasavAe |jijjA, javaNaTThAe mahAmuNI / / 17 / / s ___ vyAkhyA - alolo na sarasAnne prApte lAmpaTyavAn, na rase madhurAdau gRddho'prApte'bhikAGkSAvAn, kutazcaivaMvidhaH ? yataH "jibbhAdaMtetti' al S dAntajihvo'ta evAmUrchitaH sannidherakaraNena bhojanakAle'bhiSvaGgAbhAvena vA / evaMvidhazca na naiva 'rasaTThAetti' raso dhAtuvizeSaH sa all cAzeSadhAtUpalakSaNaM tatastadupacayaH syAditi rasArthaM dhAtUpacayArthamityarthaH na bhuJjIta, kimarthaM taha-tyAha-yApanA nirvAhaH sa cArthAt saMyamasya tadartha // I mahAmunirbhuJjItetiyogaH / / 17 / / tathA - 1169 lall ||6 Jal Jain Education international For Personal & Pre Use Only
Page #1212
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1970 IBN Mell llell ||Gll lloll aJcaNaM rayaNaM ceva, vaMdaNaM pUaNaM tahA / iDDIsakkArasammANaM, maNasAvi na patthae / / 18 / / ial anagAramArga in gatinAma vyAkhyA - arjhanAM puSpAdibhiH pUjA, racanAM niSadyAdiviSayAM svastikAdirUpAM vA, ca: samucaye evo'vadhAraNe netyanena yojyaH, vandanaM / paJcatriMzamA pratItaM, pUjanaM vastrAdibhiH pratilAbhanaM, tatheti samuJcaye, Rddhizca zrAvakopakaraNAdisampatsatkArazcArghadAnAdiH, sammAnaM cAbhyutthAnAdi | madhyayanam RddhisatkArasammAnaM manasApyAstAM vAcA naiva prArthayet / / 18 / / kiM punaH kuryAdityAha - sukkaM jhANaM jhiAejjA, aniANe akiMcaNe / vosaTThakAe viharejjA, jAva kAlassa pajjao / / 19 / / vyAkhyA - 'sukkaM jhANaMti' sopaskAratvAt sUtrasya zuklaM dhyAnaM yathA bhavati tathA dhyAyet, anidAno'kiJcana: vyutsRSTakAyo niSpratikarmazarIro kA viharedapratibaddhavihAritayeti bhAvaH / kiyantaM kAlamityAha-yAvat kAlasya mRtyoH paryAya: prastAvo yAvajjIvamityarthaH / / 19 / / prAntakAle cAyaM / in yatkRtvA yatphalaM prApnoti tadAha - nijUhiUNa AhAraM, kAladhamme uvaTThie / jahiUNa mANusaM boMdi, pabhu dukkhe vimuJcai / / 20 / / vyAkhyA - 'nijUhiUNatti' parityajya AhAraM saMlekhanAdikrameNa kAladharme AyuHkSayarUpe upasthite, tathA tyaktvA mAnuSIM bondiM tanuM | el prabhuryAntarAyApagamAdviziSTasAmarthyavAn 'duHkhetti' duHkhaiH zArIramAnasaivimucyate / / 20 / / kIdRzaH san duHkhaivimucyate ityAha - 1970 Isill III Nar || fell Man For Personal & Private Use Only
Page #1213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 161 ||Gl uttarAdhyayana sUtram 1971 nimmame nirahaMkAre, vIarAge aNAsave / saMpatte kevalaM nANaM, sAsayaM parinibbuDetti bemi / / 21 / / is anagAramArgavyAkhyA - nirmamo nirahaGkAraH kuto'yamIdRg yato vItarAga upalakSaNatvAdvItadveSazca, tathA anAzravaH kAzravarahitaH, samprAptaH kevalaM jAgatinAma MSl jJAnaM zAzvataM kadApi vicchedAbhAvAt, parinirvRto'svAsthyahetukarmAbhAvAt sarvathA svasthIbhUta ityekaviMzatisUtrArthaH / / 21 / / iti bravImIti madhyayanam & prAgvat - iti zrItapAgacchIyamahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNimahopAdhyAyazrImunivimalagaNiziSyabhujiSyopAdhyAyazrIbhAvavijayagaNisamarthitAyAM ish zrIuttarAdhyayanasUtravRttau paJcatriMzamadhyayanaM sampUrNam / / 35 / / / / ita iti paJcatriMzamadhyayanaMsampUrNam / / ine ||Gll ller lisil nol Ill New Isl 16 || isi || || MST |sil Wesh || || || l Mslil all IISM || 1171 lel lel lol For Personal & Private Use Only
Page #1214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ill uttarAdhyayana sUtram 1972 I| llsil Isl Ioll jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam / / atha jIvAjIvavibhaktinAma SaTtriMzamadhyayanam / / / / arham / / uktaM paJcatriMzamadhyayanamatha jIvAjIvavibhaktisaGgaM SaTtriMzamArabhyate, asya cAyamabhisambandho'nantarAdhyayane bhikSuguNAH uktAste ca jIvAjIvasvarUpaparijJAnAdevAsevituM zakyA iti tajjJApanArthamidamArabhyate iti sambandhasyAsyedamAdisUtram - jIvAjIvavibhatti, suNeha me egamaNA io / jaM jANiUNa bhikkhU, sammaM jayai saMjame / / 1 / / vyAkhyA - jIvAjIvAnAM vibhaktistadbhedAdidarzanena vibhAgenAvasthApanaMjIvAjIvavibhaktistAM zRNuta me kathayataH iti zeSaH, ekamanasaH santaH, il ato'nantarAdhyayanAdanantaraM, yAM jIvAjIvavibhaktiM prarUpaNAdvAreNaiva jJAtvA bhikSuH samyag yatate prayatnaM kurute saMyama iti sUtrArthaH / / 1 / / jIvAjIvavibhaktiprasaGgAdeva lokAlokavibhaktimAha - jIvA ceva ajIvA ya, esa loe viAhie / ajIvadese AgAse, aloe se viAhie / / 2 / / vyAkhyA - jIvAzcaiva ajIvAzca eSa sarvaprasiddho loko vyAkhyAto'rhadAdyaiH, ajIvadeza AkAzamalokaH sa vyAkhyAto dharmAstikAyAdirahitasyAkAzasyaivAlokatvAt / / 2 / / iha ca jIvAjIvAnAM vibhaktiH prarUpaNAdvAreNaiva syAditi tAmAha - davvao khettao ceva, kAlao bhAvao tahA / parUvaNA tesi bhave, jIvANaM ajIvANa ya / / 3 / / vyAkhyA - dravyata idamiyadbhedaM dravyamiti, kSetratazcaiva idamiyati kSetre syAditi, kAlata idamiyatkAlasthitikamiti, bhAvata ime'sya 1972 lifoll ||sill Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #1215
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1973 lA in paryAyAstatheti samuJcaye iti prarUpaNA teSAM vibhajanIyatvena prakrAntAnAM bhavejjIvAnAmajIvAnAM ceti sUtradvayArthaH / / 3 / / tatrAlpavaktavyatvAd- jiivaajiiv|| dravyato'jIvaprarUpaNAmAha - vibhaktinAma SaTatriMzarUviNo ceva'rUvI a, ajIvA duvihA bhave / arUvI dasahA vuttA, rUviNo'vi cauvvihA / / 4 / / madhyayanam ___ vyAkhyA - rUpiNazcaiva samuJcaye arUpiNazca ajIvA dvividhA bhaveyuH, tatrArUpiNo dazadhA uktAH, 'rUviNovitti' apiH punararthastato rUpiNaH / il punazcaturvidhAH / atrApyalpavaktavyatvAdevArUpiNAM prAk prarUpaNeti dhyeyam / / 4 / / tatrArUpiNo dazavidhAnAha - dhammatthikAe taddese, tappaese a Ahie / adhamme tassa dese a, tappaese a Ahie / / 5 / / ||sil vyAkhyA - dhArayatyanugRhNAti gatipariNatAn jIvapudgalAMstatsvabhAvatayeti dharmaH, astayaH pradezAsteSAM kAyaH samUho'stikAya:, / dharmAzcAsAvastikAyazca dharmAstikAya: 1 tasya dharmAstikAyasya dezastribhAgazcaturbhAgAdiH taddezaH 2 tasya pradezo nirvibhAgo bhAgastatpradezazca AkhyAtaH 3 na dhArayati jIvANUna gatipariNatau sthityavaSTambhakatvAdityadharmaH sa evAstikAyo'dharmAstikAyaH 1 tasya deza: 2 tatpradeza 3 cAkhyAtaH // 5 // AgAse tassa dese a, tappaese a Ahie / addhAsamaye ceva, arUvI dasahA bhave / / 6 / / vyAkhyA - ADiti maryAdayA svarUpAtyAgarUpayA kAzante bhAsante'smin padArthA ityAkAzaM tadevAstikAya: AkAzAstikAyaH 1 tasya dezazca kA 1173 iall ||ol fol fell llel llell ||ell in Education For Personal Private Use Only
Page #1216
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1174 // 7 // // vyavahArata evocyanta iti neha vivakSitAH, evamarUpiNo dazadhA bhaveyuriti sUtratrayArthaH / / 6 / / sampratyetAneva kSetrata Aha // 7 // 2 tatpradezazcAkhyAtaH 3 evaM / / 9 / / addhA kAlastadrUpaH samayo'ddhAsamayo'nirvibhAgatvAccAsya na dezapradezasambhavaH, AvalikAdyAstu kAlabhedA jIvAjIva dhammAdhamme a dovee, logamettA viAhiA / loAloe a AgAse, samae samayakhettie ||7|| vyAkhyA - dharmmAdharmau ca dharmAstikAyAdharmAstikAyau lokamAtrau vyAkhyAtau, loke'loke cAkAzaM sarvagatatvAttasya, samayo'ddhAsamayaH samayakSetramarddhatRtIyadvIpavAdvidvayarUpaM viSayabhUtamasyAstIti samayakSetrikastatparatastasyAbhAvAditi sUtrArthaH / / 7 / / athAmUneva kAlata AhadhamAdhammAgAsA, tiNi'vi ee aNAiA / apajjavasiA ceva, savvaddhaM tu viAhiA / / 8 / / vyAkhyA - dharmmAdharmmAkAzAni trINyapyetAni anAdikAni aparyavasitAni caiva anantAnItyarthaH, 'savvaddhaM tutti' sarvAddhAmeva sarvadA svasvarUpAtyAgatA nityAnIti yAvat vyAkhyAtAni / / 8 / / samaevi saMtaI pappa, evameva viAhie / AesaM pappa sAie, sapajjavasievi a / / 9 / / vyAkhyA - samayo'pi santatiM aparAparatotpattirUpapravAhAtmikAM prApya Azritya evameva anAdyanantalakSaNenaiva prakAreNa vyAkhyAtaH, AdezaM vizeSaM prati niyatavyaktirUpaM ghaTyAdikaM prApya sAdikaH saparyavasito'pi ceti sUtradvayArthaH / / 9 / / athAmUrttatayA'mISAM paryAyAH prarUpyamANA apyavaboddhuM duzzakA iti bhAvatastatprarUpaNAmanAdRtya dravyato rUpiNaH prarUpayitumAha - erenceeeeeeee For Personal & Private Use Only FTTTTTTTTTTTT vibhaktinAma SaTatriMza madhyayanam 1174 www.jninelibrary.org
Page #1217
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1175 ||61 llel Ilall || ||all khaMdhA ya 1 khaMdhadesA ya 2 tappaesA 3 taheva ya / paramANuNo a bodhavvA, rUviNo ya caubvihA / / 10 / / 16 jIvAjIva vyAkhyA - skandhAzca pudgalopacayApacayalakSaNAH stambhAdayaH, skandhadezAzca stambhAdidvitIyAdibhAgarUpAH, teSAM pradezAstatpradezAH // ll vibhaktinAma loll // stambhAdisampRktaniraMzAMzarUpAstathaiva ceti samucaye, paramANavazca niraMzadravyarUpA boddhavyAH, rUpiNazca rUpiNaH punazcaturvidhAH / / 10 / / iha ca SaTatriMzadezapradezAnAM skandheSvevAntarbhAvAt skandhAzca paramANavazceti samAsato dvAveva rUpidravyabhedo, tayozca kiM lakSaNamityAha - madhyayanam egatteNa puhatteNaM, khaMdhA ya paramANuNo / loegadese loe a, bhaiavvA te u khetto| itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cauvihaM / / 11 / / vyAkhyA - ekatvena pRthagbhUtadvyAdiparamANusaGghAtato dvipradezikAdilakSaNasamAnapariNatisvarUpeNa, pRthaktvena paramANvantaraH sahAsaGghAtarUpeNa bRhatskandhebhyo vicaTanAtmakena vA skandhAzca paramANavazca lakSyanta iti zeSaH / etAneva kSetrata Aha - 'loegadese' ityAdiIs lokasyaikadeze loke ca bhaktavyA bhajanayA vijJeyA: te iti skandhAH paramANavazca, tuH pUraNe, kSetrataH / atra cAvizeSoktAvapi paramANUnAmekapradeza evAvasthAnAt skandhaviSayaiva bhajanA draSTavyA / te hi vicitrapariNAmatvena bahutarapradezopacitA api kecidekapradeze IS avatiSThante, anye tu saGkhyeyeSveva pradezeSu yAvatko'pi sakalalokepi tathAvidhAcittamahAskandhavattato bhajanIyA ityucyante / 'ittotti' ita I // iti kSetraprarUpaNAto'nantaraM kAlavibhAgaM tu kAlabhedaM punasteSAM skandhAdInAM vakSye caturvidhaM sAdyanAdisaparyavasitAparyavasitabhedeneti sUtrArthaH / // M // idaM ca sUtraM SaTpAda, pratyantareSu cAntyapAdadvayaM na dRzyate'pi / / 11 / / pratijJAtamAha - is 1175 ilsil Isl lel Ilcall in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1191 il 16 lel uttarAdhyayanasaMtaI pappa te'NAI, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuJca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 12 / / ill jIvAjIvasUtram 1976 isi vibhaktinAma vyAkhyA - santatimaparAparotpattirUpAM prApya Azritya te iti skandhAH paramANavazca anAdaya: aparyavasitA api ca, na hi pravAhatastadviyuktaM SaTatriMzaIN jagat kadApyAsIt asti bhaviSyati vA / sthitiM pratiniyatakSetrAvasthAnarUpAM pratItya sAdikA: saparyavasitA api ca, vrajanti hi kAlAntare navanavaM ll madhyayanama Me kSetraM paramANavaH skandhAzceti / / 12 / / sAdisaparyavasitatvepyeSAM kiyatkAlaM sthitirityAha - asaMkhakAlamukkosaM, egaM samayaM jahannayaM / ajIvANa ya rUviNaM, ThiI esA viAhiA / / 13 / / / vyAkhyA - asaGkhyakAlamutkRSTA, ekaM samayaM jaghanyakA, ajIvAnAM rUpiNAM sthitirekakSetrAvasthAnarUpA eSA vyAkhyAtA / te hi jaghanyata / in ekasamayAdutkRSTato'saGkhyakAlAdapyUrdhvaM tataH kSetrAtkSetrAntaramavazyaM yAntIti / / 13 / / itthaM kAladvAramAzritya sthitiruktA, AM | sampratyetadantargatamevAntaramAha - aNaMtakAlamukkosaM, egaM samayaM jahannayaM / ajIvANa ya rUvINaM, aMtareaM viAhi / / 14 / / Ish vyAkhyA - spaSTaM, navaraM-'ataMreaMti' antaraM vivakSitakSetrAt pracyutAnAM punastatprAptivyavadhAnaM etatpUrvoktamiti sUtratrayArthaH / / 14 / / etAnyeva ish bhAvato'bhidhAtumAha - 1176 Nell all llell ell || Isil 16 ilsil 16ll llel Nell Io Jain Education Munational For Personal & Private Use Only
Page #1219
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1177 Mel || llroll Isl vaNNao gaMdhao ceva, rasao phAsao tahA / saMThANao aviNNeo, pariNAmo tesi paMcahA / / 15 / / - jIvAjIvavyAkhyA - varNato gandhatazcaiva rasataH sparzatastathA saMsthAnatazca vijJeyaH pariNAma: svarUpAvasthitAnAmeva varNAdyanyathAbhAvasteSAmaNUnAM vibhaktinAma kA skandhAnAM ca paJcadhA / / 15 / / pratyekameSAmevottarabhedAnAha - SaTatriMzavaNNao pariNayA je u, paMcahA te pakittiA / kiNhA nIlA ya lohiA, hAliddA sukkilA tahA / / 16 / / madhyayanam vyAkhyA - atra kRSNA: kajalAdivat, nIlA haritAdivat, lohitA hiGgulakAdivat, hAridrAH pItA haridrAdivat, zuklA: zaGkhAdivat / / 16 / / gaMdhao pariNayA je u, duvihA te viAhiA / subbhigaMdhapariNAmA, dubbhigaMdhA taheva ya / / 17 / / vyAkhyA - surabhigandhapariNAmAH zrIkhaNDAdivat, durabhigandhA durgandhA lazunAdivat / / 17 / / rasao pariNayA je u, paMcahA te pakittiA / titta-kaDua-kasAyA, aMbilA mahurA tahA / / 18 / / vyAkhyA - atra tiktA nimbAdivat, kaTukAH zuNThyAdivat, kaSAyA bubbUlAdivat, amlA amlikAvat, madhurAH zarkarAdivat / / 18 / / phAsao pariNayA je u, aTThahA te pakittiA / 'kakkhaDA mauA ceva, garuA lahuA tahA / / 19 / / "sIA 'uNhA "niddhA ya, tahA 'lukkhA ya AhiA / iti phAsapariNayA, ee puggalA samudAA / / 20 / / vyAkhyA - karkazA: pASANAdivat, mRdavo mrakSaNAdivat, guravo hIrakAdivat, laghavo'rkatUlAdivat / / 19 / / zItA jalAdivat, uSNA il dahanAdivat, snigdhA ghRtAdivat, rUkSA rakSAdivat / / 20 / / Isil 1177 lel Ioll iell llell liell Isil Isl For Personal & Private Use Only
Page #1220
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1178 FEEEEEEEEEEEEEEEEETINGSFDATTTTTL saMThANapariNayA je u, paMcahA te pakittiA / parimaMDalA ya vaTTA, taMsA cauraMsamAyayA / / 21 / / vyAkhyA - saMsthAnAni AkArAstaiH pariNatAH saMsthAnapariNatAH parimaNDalaM madhyazuSiraM vRttaM valayavat, vRttaM madhye pUraNaM jhallarIvat, tryanaM trikoNaM zRGgATakavat, caturasraM catuSkoNaM varyapaTTAdivat, AyataM dIrghaM daNDAdivat / / 21 / / athaiSAmevAnyonyaM saMvedhamAha - vaNNao je bhave kiNhe, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 22 / / vyAkhyA - varNato yaH skandhAdirbhavetkRSNo bhAjya: 'se utti' sa punargandhataH surabhirdurgandho vA syAnna tu niyatagandha eveti bhAvaH / evaM rasataH sparzatazcaiva bhAjyaH, saMsthAnato'pi ca / anyatara rasAdiyogAditi tattvam / / 22 / / vaNNao je bhave nIle, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 23 / / vaNao lohie je u, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi ya / / 24 / o pI je u, bhaie se u gaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a vaNNao sukkile jeu, bhaie se ugaMdhao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a gaMdha je bhave subhI, bhaie se u vaNNao / rasao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 27 / / / / 25 / / / 26 / / For Personal & Private Use Only Ge Ge Ge Ge Ge Ge Ge Ge oKun jIvAjIva vibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1978 www.jninelibrary.org
Page #1221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isll Isl llell hell uttarAdhyayana- Mell sUtram 1179 hell |slil Iell is jIvAjIva sil is vibhaktinAma 16ll SaTatriMzale lloll madhyayanam llel llel lle ||7|| Isl ller Ioll llell Isl Ioll ||7|| gaMdhao je bhave dubbhI, bhaie se uvaNNao / rasao phAsao ceva bhaie saMThANaovi a / / 28 / / rasao tittae je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 29 / / rasao kaDue je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 30 / / rasao kasAe je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 31 / / rasao aMbile je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 32 / / rasao mahure je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao phAsao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 33 / / phAsao kakkhaDe je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 34 / / phAsao maue je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 35 / / phAsao garue je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 36 / / phAsao lahue je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 37 / / phAsao sIae je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 38 / / MON Isl ler ISM Isi Isi lls 1979 ||7|| Nor For Personal & Private Use Only
Page #1222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||Gl uttarAdhyayana- sUtram ||sil el ||7|| 1180 Jell 16 Ioll ||oll Isil Isi phAsao uNhae je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 39 / / 6 jIvAjIva || vibhaktinAma phAsao niddhae je u, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 40 / / Isl in SaTatriMzaphAsao lukkhae je u, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie saMThANaovi a / / 41 / / madhyayanam Well parimaMDalasaMThANe, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a / / 42 / / saMThANao bhave vaTTe, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a / / 43 / / saMThANao bhave taMse, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a / / 44 / / saMThANao acauraMse, bhaie se uvaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a / / 45 / / je AyayasaMThANe, bhaie se u vaNNao / gaMdhao rasao ceva, bhaie phAsaovi a / / 46 / / vyAkhyA - imAni sarvANyapi prAgvadyAkhyeyAni samudAyArthastvayameSAM, tathAhi-atra dvau gandhau, paJca rasAH, aSTau sparzAH, paJca saMsthAnAni, teSu // 8 varNapaJcakaM vinA'nye'mI mIlitA viMzatiH, ete caikena kRSNavarNena labdhAH, evaM viMzatibhaGgAn pratyekaM paJcApi varNA labhante, evaM labdhaM zataM 100 / / Mol tathA dvau gandhau, to vinA'nye pUrvoktA aSTAdaza 18, paJcabhirvarNarmIlitAstrayoviMzatiH 23, tato gandhadvayena labdhAH 46 / evaM rasapaJcake l 1180 foll Isil Noil lA For Personal & Private Use Only
Page #1223
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1981 ||6|| // 7 // varNagandhasparzasaMsthAnabhedaiviMzatyA labdhaM zataM 100 / itthaM sparzASTake varNa 5 gandha 2 rasa 5 saMsthAna 5 bhedaiH saptadazabhirlabdhaM SaTtriMzaM zataM 936 / || evaM saMsthAnapaJcake varNAdibhedaiviMzatyA labdhaM zataM 100 / varNAdisarvabhaGgakamIlane jAtAni catvAri zatAni zItyadhikAni 482 / / iti 'dvAtriMzatsUtrArtha: / / 46 / / athopasaMhAradvAreNottaragranthasambandhamAha - esA ajIvapavibhattI, samAseNa viAhiA / etto jIvavibhattiM vRcchAmi aNupuvvaso / / 47 / / GOOGLEGO vyAkhyA - spaSTam / / 47 / / pratijJAtamevAha - - saMsAratthAya siddhAya, duvihA jIvA viAhiA / siddhA'NegavihA vRttA, taM me kittayao suNa / / 48 / / vyAkhyA - saMsArasthAzca siddhAzca dvividhA jIvA vyAkhyAtAH, tatrAlpavaktavyatvAdAdI siddhAnAha-siddhAH anekavidhAH proktAH 'taM metti' tAnme kIrttayataH zRNu he ziSyeti sUtrArthaH / / 48 / / siddhAnAmanekavidhatvamevopAdhibhedenAha - itthI purisa siddhAya, taheva ya napuMsagA / saliMge annaliMge a, gihiliMge taheva ya / / 49 / / vyAkhyA - siddhazabdaH pratyekaM yojyaH, striyazca te pUrvabhAvApekSayA siddhAzca strIsiddhAH, evaM puruSasiddhAH, tathaiva ca napuMsakasiddhAH, svaliGge 1 15 sUtrAdArabhya 46 sUtraparyantamavaseyam / / For Personal & Private Use Only ************OD jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMza madhyayanam 1981 www.jninelibrary.org
Page #1224
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1182 Isll ||7|| // sAdhuveSe, anyaliGge ca zAkyAdiveSe, gRhiliGge gRhasthaveSe siddhAstathaivetyuktasamucaye, cakAro'nuktasiddhabhedasaMsUcaka iti sUtrArthaH / / 49 / / atha jIvAjIva||7 siddhAnevAvagAhanAtaH kSetratazcAha - vibhaktinAma SaTatriMzaukkosogAhaNAe a, jahannamajjhimAi a / uDDe ahe atiriaMca, samudaMmi jalaMmi a / / 50 / / ||7|| madhyayanam vyAkhyA - utkRSTAvagAhanAyAM paJcazatadhanurmAnAyAM siddhAH 'jahannamajjhimAi atti' jaghanyAvagAhanAyAM dvihastamAnAyAM, madhyamAvagAhanAyAM IST MS coktarUpotkRSTajaghanyAvagAhanAntarAlavarttinyAM siddhAH, UrdhvamUrdhvaloke merucUlikAdau, adho'dhastAdadholoke'dholaukikagrAmarUpe, tiryak ca / // tiryagloke, arddhatRtIyadvIpasamudradvayarUpe / tatrApi kecitsamudre siddhAH, jaleca nadyAdisambadhinIti sUtrArthaH / / 50 / / itthaM strIsiddhAdInabhidadhatA strItvAdiSu siddhasambhava uktaH, samprati tatrApi kva kiyantaH sidhyantItyAha - ____ dasa ceva napuMsesu, vIsaI itthiAsu a / purisesu a aTThasayaM, samaeNegeNa sijjhaI / / 51 / / vyAkhyA - atra napuMsakeSu kRtrimeSveva nAnyeSu teSAM pravrajyApariNAmasyApyabhAvAt, 'aTThasayaMti' aSTottarazatam / / 51 / / cattAri a gihiliMge, annaliMge daseva ya / saliMgeNa ya aTThasayaM, samaeNegeNa sijjhai / / 52 / / vyAkhyA - spaSTam / / 52 / / 1182 lain Economia For Personal Private Use Only
Page #1225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Msil uttarAdhyayana sUtram 1983 Gl lil Isl Isll Nell ol Isil ukkosogAhaNAe u, sijhaMte jugavaM duve / cattAri jahaNNAe, javamajjhaTTattaraM sayaM / / 53 / / is jIvAjIva il vibhaktinAma vyAkhyA - 'javamajjhatti' yavamadhyamiva yavamadhyaM madhyamAvagAhanA tasyAmaSTottaraM zataM, yavamadhyatvaM cotkRSTajaghanyAvagAhanApekSayA asyA / SaTatriMzaKi bahutarasaGkhyAtvena pRthulatayaivAvabhAsamAnatvAt / / 53 / / madhyayanam cauruDDaloe aduve samudde, tao jale vIsamahe taheva ya / sayaM ca adruttara tirialoe, samaeNa egeNa u sijjhaI dhuvaM / / 54 / / vyAkhyA - catvAra Urdhvaloke, zeSaM spaSTamiti sUtracatuSkArthaH / / 54 / / atha teSAmeva pratighAtAdi pratipAdanAyAha - kahiM paDihayA siddhA, kahiM siddhA paiTThiA / kahiM bodi caittA NaM, kattha gaMtUNa sijjhai / / 55 / / / vyAkhyA - kva pratihatA: skhalitAH siddhAH ? kva siddhAH pratiSThitAH sAdyanantaM kAlaM sthitAH ? va bondiM zarIraM tyaktvA ? kva gatvA / IS 'sijjhaitti' sidhyanti niSThitArthA bhavanti ? / / 55 / / atrottaramAha - aloe paDihayA siddhA, loagge a paiTThiA / ihaM boMdi caittA NaM, tattha gaMtUNa sijjhai / / 56 / / vyAkhyA - aloke kevalAkAzarUpe pratihatA: siddhAH, tatra dharmAstikAyAbhAvena teSAM gaterabhAvAt, lokAgre ca pratiSThitAH sadAvasthitAH, nanu / Isil ||Gll 16ll lel 116ll Isl Ioll Woll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1226
--------------------------------------------------------------------------
________________ lell lel llell sUtram Nell Moll || ll lall foll eeeeeee uttarAdhyayana- tiryagadho vA teSAM gatirbhAvinI tatkathaM lokAgre tadavasthAnaM ? ucyate-adhastiryaggatyoH karmAdhInatvAt teSAM ca kSINakarmatvAnna tatsambhavo yaduktaM - ie - "adhastiryagathordhvaM ca, jIvAnAM karmajA gatiH / Urdhvameva tu taddharmA,bhavati kSINakarmaNAm / / 1 // " [tattvA0 kA02 gA. 16] iha kAya 1184 vibhaktinAma // tiryaglokAdau bondiM vapustyaktvA tatra lokAgre gatvA sidhyanti / iha ca yasminsamaye dehatyAgastasminneva mokSo lokAgre gatiH siddhatvaM ca "mukhaM / SaTatriMzaMel vyAdAya svapiti" ityAdivadihApi katvApratyayasya samAnakAla eva prayogAditi sUtratrayArthaH / / 56 / / lokAgre gatvA sidhyanti ityuktaM, lokAgraM kA madhyayanam ceSatprAgbhArAyA uparIti tatsvarUpaM siddhasvarUpaM cAha - bArasahiM joaNehiM, savvaTThassuvariM bhave / isIpabbhAranAmA u, puDhavI chattasaMThiA / / 57 / / vyAkhyA - dvAdazabhiryojanaiH sarvArthasyAnuttaravimAnasyopari bhavet, ISatprAgbhAreti nAma yasyAH sA ISatprArabhAranAmA, tuH pUrtI, pRthivI / In chatrasaMsthitA chatrAkArA / / 57 / / paNayAlasayasahassA, joaNANaM tu AyayA / tAvaiaMceva vicchiNNA, tiguNo tasseva parirao / / 58 / / vyAkhyA - paJcacatvAriMzat zatasahasrANi lakSANi yojanAnAM tuH pUrtI AyatA dIrghA, 'tAvaiaMcevatti' tAvatazcaiva zatasahasrAn vistIrNA, MM M&l triguNa: 'tassevatti' tasmAdAyAmAtpariraya: paridhiH / iha ca triguNa ityukte'pi vizeSAdhikyaM draSTavyam / parirayamAnaM caivaM - "egA joaNakoDi, Me bAyAlIsaM bhave sayasahassA / tIsaM ceva sahassA, do ceva sayA auNapaNNatti / / 1 / / 58 / / 1184 ller lioll llell llel Isl Isll liall ||oll lel IIsl Isl |Gl Iroll ol Isl Nol aindacation in For Personal & Private Use Only
Page #1227
--------------------------------------------------------------------------
________________ [khA Isl uttarAdhyayana sUtram 1185 Isil Jell Nsil aTThajoaNabAhallA, sA majjhaMmi viAhiA / parihAyaMtI carimaMte, macchipattAo taNuatarI / / 59 / / jIvAjIvasi I vyAkhyA - aSTayojanabAhalyA sA madhye madhyapradeze vyAkhyAtA, tataH pari samantAt hIyamAnA 'carimaMtetti' caramAnteSu vibhaktinAma sakaladigvatiparyantapradezeSu makSikApatrAdapi tanukatarA / hAnizcAtra pratiyojanamaGgalapRthaktvasya jJeyA / / 59 / / SaTatriMza loll madhyayanam ajjuNasuvaNNagamaI, sA puDhavI nimmalA sahAveNaM / uttANagachattasaMThiA ya, bhaNiA jiNavarehiM / / 60 / / vyAkhyA - arjunasuvarNakamayI zuklakanakamayI sA pRthvI nirmalA svabhAvena nopAdhitaH, uttAnakacchatrasaMsthitA / pUrva chatrasaMsthiteti sAmAnyenoktaM, iha tu uttAnatvaM tadvizeSa iti na paunaruktayam / / 60 / / saMkhaMkakuMdasaMkAsA, paMDurA nimmalA subhA / sIAe joaNe tatto, loaMto u viAhio / / 1 / / vyAkhyA - pUrvArddha spaSTaM, 'sIAetti' zItAyAH zItAbhidhAyAH pRthvyA uparIti zeSaH, yojane utsedhAGgalaniSpanne iti gamyaM, tata iti tasyA kA III lokAntastuH pUrtI vyAkhyAtaH / / 61 / / nanu yadi yojane lokAntastarhi kiM tatra yojane sarvatra siddhAH santi uta netyAha - joaNassa u jo tassa, koso uvarimo bhave / tassa kosassa chabbhAe, siddhANogAhaNA bhave / / 6 / / vyAkhyA - yojanasya tu yastasya kroza 'uvarimotti' uparivartI bhavet tasya krozasya SaDbhAge dvAtriMzadaGgalatrayastriMzaddhanuradhikadhanuHzatatrayarUpe kA M siddhAnAmavagAhanA bhavet / / 62 / / avagAhanA ca calanasambhave'pi syAdityAha - ||ll 1185 For P P U Only
Page #1228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nei uttarAdhyayana sUtram 1186 60 ||sil oil Isil tattha siddhA mahAbhAgA, logaggaMmi paiTThiA / bhavappavaMcaummukkA, siddhiM varagaiM gayA / / 3 / / jIvAjIvavyAkhyA - tatra yojanaSaDbhAge siddhA mahAbhAgA atizayAcintyazaktayo lokAgre pratiSThitAH, etaJca kutaH ? ityAha - bhavA II 6 vibhaktinAma nArakAdibhavAsteSAM prapaJco vistArastenonmuktAH siddhiM varagatiM gatAH / ayaM bhAvo bhavaprapaJca eva calane hetuH sa ca siddhAnAM nAstIti kutaH / SaTatriMza madhyayanam teSAM calanamiti / / 63 / / siddhAnAmavagAhanAmAha - usseho jassa jo hoi, bhavammi carimammi a / tibhAgahINA tatto a, siddhANogAhaNA bhave / / 64 / / vyAkhyA - utsedha ucchrayaH prakramAdehasya 'jassatti' yeSAM siddhAnAM ya iti yatparimANo bhavati bhave carame paryantavartini tuH pUrtI | tatazcaramabhavotsedhAtribhAgahInA siddhAnAM yattadonityAbhisambandhAt teSAmavagAhanA bhavet tribhAgasya zarIrAntarvivarapUraNena kRtArthatvAt / / / 64 / / etAneva kAlato nirUpayitumAha - egatteNaM sAIA, apajjavasiAvi a / puhatteNa aNAIA, apajjavasiAvi a / / 5 / / vyAkhyA - ekatvena sAdikA: aparyavasitA api ca, yatra kAle te sidhyanti tatra teSAmAdiH na ca kadAcinmuktebhraMzyantIti na paryavasAnaM / pRthaktvena bahutvena sAmastyApekSayetyarthaH anAdikA aparyavasitA api ca, na hi te kadAcinnAbhUvana bhavanti na bhaviSyanti ceti bhAvaH / / 5 / / 6 eSAmeva svarUpamAha - 1186 ||7|| Ill Isll For Personal & Private Use Only
Page #1229
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanaarUviNo jIvaghaNA, nANadaMsaNasaniA / aulaM suhasaMpattA, uvamA jassa natthi u / / 66 / / moi jIvAjIvasUtram vibhaktinAma 1987 vyAkhyA - arUpiNo rUparasAdirahitAH, jIvAzca te satatopayuktatayA ghanAzca zuSirapUraNanicitapradezatayA jIvaghanAH, jJAnadarzane eva saJjJA / SaTatriMzaMom jAtA yeSAM te jJAnadarzanasaJjitAH, jJAnadarzanopayogAnanyasvarUpA ityarthaH / atulaM asamaM sukhaM samprAptAH, upamA yasya sukhasya nAsti tuH pUrtA / madhyayanam / / 66 / / uktagranthe jJAtamapi vipratipattinirAsAya kSetraM svarUpaM ca teSAmAha - loegadese te savve, nANadaMsaNasaniA / saMsArapAranitthiNNA, siddhiM varagaI gayA / / 67 / / vyAkhyA-lokaikadezetesarveityenanasarbatramuktAstiSThantItimatamapAstaM, jJAnadarzanasajJitAityanenajJAnocchede muktiritimataMnirastaM, saMsArapAraM | va nistIrNAH punarAgamanAbhAvalakSaNenAdhikyena atikrAntAH, anena tu "jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM tIrthanikArataH / / 1 / / " itimatamapAkRtaM, siddhiM varagatiMgatAanenakSINakarmaNo'pisvabhAvenaivotpattisamayelokAgragamanaMyAvatsakriyatvamapyastIti I khyApyate, ityekAdazasUtrArthaH / / 67 / / itthaM siddhAnuktvA saMsArasthAnAha- . saMsAratthA u je jIvA, duvihA te viAhiA / tasA ya thAvarA ceva, thAvarA tivihA tahiM / / 68 / / vyAkhyA - spaSTaM / / 68 / / traividhyamevAha - 1187 II Ioll Isil liol Join Education n ational For Personal Prese Only
Page #1230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Islil llell uttarAdhyayana sUtram 1988 Iel lel Isl Isll puDhavI Au jIvA ya, taheva ya vaNassaI / iJcete thAvarA tivihA, tesiM bhee suNeha me / / 69 / / kA jIvAjIvaINS vibhaktinAma vyAkhyA - spaSTam, navaraM iha tejovAyvorgatitrasatvena sthAvaramadhye'nabhidhAnam / / 69 / / pRthivIkAyikAnAha - Ill Isl is SaTatriMzaduvihA puDhavIjIvA u, suhumA bAyarA tahA / pajattamapajjattA, evamee duhA puNo / / 70 / / ||sil madhyayanam vyAkhyA - dvividhAH pRthivIjIvAstu sUkSmAH sUkSmanAmakarmodayAt, bAdarA bAdaranAmakarmodayAt, 'pajattamapajattatti' Mell AhArazarIrendriyocchAsavAgmanoniSpattihetudalikaM paryAptistadvantaH paryAptAH, tadviparItA aparyAptAH, evamete sUkSmA bAdarAzca pratyekaM dvidhA DA kA puna: / / 70 / / punareSAmevottarabhedAnAha - ____ bAyarA je u pajattA, duvihA te viAhiA / saNhA kharA ya bodhavvA, saNhA sattavihA tahiM / / 71 / / Isil islil vyAkhyA - 'saNhatti' zlakSNA cUrNitaloSTukalpA mRdu pRthivI tadAtmakA jIvA apyupacArataH zlakSNA evamuttaratrApi, kharA is kaThinA / / 71 / / saptavidhatvamevAha - kiNhA nIlA ya ruhirA ya, hAliddA sukkilA tahA / paMDU paNagamaTTIA', kharA chattIsaIvihA / / 72 / / vyAkhyA - 'kRSNA nIlA 'ruhiratti' 'raktA hAridrA zuklA 'paMDutti' pANDuH pANDurAISacchuklatvavatItyarthaH, itthaM varNabhedena SaDvidhatvamuktaM, iha ||sil 1188 / Isl lol 101 llell Jell Usi JainEducation international For Personal Private Use Only
Page #1231
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // uttarAdhyayana sUtram 1189 lIsl 6 capANDuragrahaNaMkRSNAdibhedAnAmapi svasthAne bhedAntarasambhavasUcakam / panako'tyantasUkSmarajorUpaH sa evamRttikApanakamRttikA, panakasya canabhasi ki jIvAjIvaki vivarttamAnasya loke pRthvitvenArUDhatvAdbhedenopAdAnam |khraa pRthvI SaTtriMzadvidhA SaTtriMzadbhedA / / 72 / / tAnevAha - kA vibhaktinAma puDhavI a sakkarA vAlugA ya uvale silA ya loNUse / aya-taMba-tauva-sIsaga-ruppa-suvaNNe a vaire a / / 73 / / SaTatriMza madhyayanam vyAkhyA - pRthivI zuddhapRthivI 1zarkarA lagapalazakalarUpA 2 vAlukA pratItA 3 upalo gaNDazailAdiH 4 zilA ca vaTTA dRSat 5 lavaNaM // samudralavaNAdi 6 USaH kSAramRttikA 7 'ayastA pakasI"saka rUpya suvarNAni pratItAni, vajraM hIrakaH / / 73 / / hari Ale hiMgulae, mano silA sAsa gaMjaNa pavA le / abbha paDalabbhavA lua, bAyarakAe maNivihANA / / 74 / / vyAkhyA - haritAlAdayaH pratItAH, sAsako dhAtuvizeSaH, aJjanaM, pravAlaM vidrumaM, abhrapaTalamabhraka, abhravAlukA abhrapaTalamizrA vAlukA / // bAdarakAye bAdarapRthvIkAye'mI bhedAH / 'maNivihANatti' casya gamyatvAnmaNividhAnAni ca maNibhedAH / / 74 / / maNibhedAnAha - gome jae aruage, aMke phalihe a lohi akkhe a / mara gaya-masAra galle, bhuamo aga iMdanIle a / / 75 / / caMdaNa geru ya haMsa gabbha pulae "sogaMdhie a bodhabve / caMda"ppabhaveru"lie, "jalakaMte "sUrakaMte a / / 76 / / vyAkhyA - iha ca pRthivyAdayazcaturdaza haritAlAdayo'STau gomedakAdayazca kvacitkathaJcitkasyacidantarbhAvAJcaturdazetyamI mIlitAH LSatriMzaddhavantIti sUtranavakArthaH / / 76 / / prakRtopasaMhArapUrvakaM sUkSmapRthvIkAyikAnAha - 1189 Ill IS! ||Gll Isl likell Inn Education inimation For Personal & Private Use Only
Page #1232
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1990 Mer Hell ete kharapuDhavIe, bheA chattIsamAhiA / egavihamanANattA, suhumA tattha viAhiA / / 77 / / jIvAjIvaTel! Isil vyAkhyA - 'egavihaMti' sUtratvAdekavidhAH, kimityevaMvidhAH ? yato'nAnAtvA abhedAH sUkSmAH tatra pRthvIjIveSu vyAkhyAtAH / / 77 / / vibhaktinAma Ill ill pRthvIkAyAneva kSetrata Aha - SaTatriMzaIll madhyayanam isl suhumA ya savvalogaMmi, logadese a bAyarA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caubvihaM / / 78 / / Isl vyAkhyA - sUkSmAH sarvaloke, lokadeze ca ratnaprabhApRthivyAdau bAdarAH / zeSaM spaSTam / / 78 / / saMtaI pappaDaNAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDucca sAIA, sapajjavasiA vi a / / 79 / / vyAkhyA - santatiM pravAhaM prApya Azritya anAdikA aparyavasitA api ca pRthvIkAyikAnAM pravAhataH kadApyasambhavAbhAvAt, sthitiM l bhavasthitikAyasthitirUpAM pratItya sAdikAH saparyavasitA api ca / / 79 / / bAvIsa sahassAI, vAsANukkosiA bhave / AuThiI puDhavINaM, aMtomuhattaM jahannagaM / / 8 / / asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagA / kAyaThiI puDhavINaM, taM kAyaM tu amuMcao / / 81 / / vyAkhyA - asaGkhyakAlamasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANotsarpiNyavasarpiNIrUpaM 'ukkosaMti' utkRSTA, anturmuhUrta jaghanyakA kAyasthitiH Hel 1190 IST N61 Isl Igl foll 161 Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #1233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ill tu uttarAdhyayana sUtram 1991 16 l pRthivInAM pRthivIkAyajIvAnAM, taM pRthvIrUpaM kAyaM 'amucaotti' amuJcatAM mRtvA mRtvA tatraivotpadyamAnAnAm / / 80 / / 81 / / 6 jIvAjIva vibhaktinAma i kAlAntargatamevAntaramAha SaTatriMzaaNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, puDhavIjIvANa aMtaraM / / 8 / / madhyayanam vyAkhyA - anantakAlamasaGkhyeyapudgalaparAvartarUpaM utkRSTaM, antarmuhUrta jaghanyakaM 'vijaDhaMmitti' tyakte svake svakIye kAye pRthivIkAye jIvAnAM antaraM / ko'rtho jaghanyata utkarSatazca yathoktaM kAlaM pRthivIjIvo'nyakAyeSu bhrAntvA punaH pRthvikAye utpadyate iti / / 82 / / etAneva bhAvata Aha - eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAiM sahassaso / / 83 / / vyAkhyA - spaSTaM, navaraM-vidhAnAni bhedAH sahasraza iti atibahutaratvakhyApanArthamiti sUtrasaptakArthaH ||83||apkaayikaanaahduvihaa AujIvA u, suhumA bAyarA tahA / pajattamapajjattA, evamee duhA puNo / / 84 / / bAyarA je u pajattA, paMcahA te pakittiA / suddhodae a usse, harataNU mahiAvi a / / 85 / / vyAkhyA - zuddhodakaM jaladajalaM 'ussetti' avazyAya: zaradAdiSu prAbhAtikaH sUkSmavarSo hara tanuH prAta: snigdhapRthvIbhavastRNAgrajalabinduH, mahikA garbhamAseSu sUkSmavarSo 'ghUmara' iti pratItA, himaM prasiddham / / 84 / / 85 / / 1 119 Mell IGI lisil Ioll llel Isil ISH WOM Wel || Isl llel || ||Gll llell llel For Personal & Private Use Only
Page #1234
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1192 New egavihamanANattA, suhumA tattha viAhiA / suhumA sabalogammi, logadase a bAyarA / / 86 / / jIvAjIvasaMtaI pappa'NAIA, apajavasiAvi a / ThiI paDuca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 87 / / vibhaktinAma SaTatriMzasatteva sahassAI, vAsANukkosiA bhave / AuThiI AUNaM, aMtomuhuttaM jahaniA / / 88 / / 6 madhyayanam asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahanniyA / kAyaThiI AUNaM, taM kAyaM tu amuMcao / / 89 / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, AUjIvANa aMtaraM / / 10 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAiM sahassaso / / 91 / / vyAkhyA - amUni prAgvat vyAkhyeyAni / / 86-91 / / atha vanaspatikAyikAnAha - duvihA vaNapphaIjIvA, suhumA bAyarA tahA / pajattamapajattA, evamee duhA puNo / / 92 / / bAyarA je u pajjattA, duvihA te viAhiA / sAhAraNasarIrA ya, pattegA ya taheva ya / / 13 / / vyAkhyA - atra 'sAhAraNasarIrA yatti' sAdhAraNamanantajIvAnAmapyekaM zarIraM yeSAM te sAdhAraNazarIrAH, 'pattegA yatti' pratyekazarIrAzca pratyekaM | bhinnabhitrazarIravantaH / / 92 / / 13 / / 1192 JainEducational For Personal Private Use Only
Page #1235
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1993 BETTE patteasarIrA u, gahA te pakittiA / rukkhA gucchA ya gummA ya, layA vallI taNA tahA / / 94 / vyAkhyA - atra 'rukkhatti' vRkSAH cUtAdayaH 1 gucchA vRntAkipramukhAH 2 gulmA navamAlikAdyAH 3 latAzcampakalatAmukhyAH 4 vastrapuSIprabhRtaya: 5 tRNAni juJjakArjunAdIni 6 / / 94 / / valayalayA pavvagA kuhaNA, jalaruhA osahI tahA / hariakAyA ya bodhavvA, patteA iti Ahi A / / 95 / / vyAkhyA- 'valayalayatti' latAvalayAni nArikelIkadalyAdIni teSAM hi zAkhAntarAbhAvena latAtvaM valayAkAratvena ca valayatvaM jJeyam 7 parvANi sandhayastebhyo jAtAH parvajA ikSupramukhAH 8 kuhaNA bhUmisphoTAzchatrAkArAH 9 jalaruhAH padyAdyAH 10 oSadhyaH phalapAkAntAH zAlyAdayaH 11 tatheti samucaye, haritAnyeva kAyA 'yeSAM te haritakAyAH tandulIyakAdyAH 12 cazabdaH svagatAnekabhedasUcakaH / / 95 / / sAdhAraNAnAha - sAhAraNasarIrA u NegahA te pakittiA / AlUe mUlae ceva, siMgabere taheva ya / / 96 / / hirilI sirilI sissirilI, jAvaIke akaMdalI / palaMDU lasaNa kaMde kaMdalI a kuDuMba / / 97 / / lohINI hUa thIhU a, kuhagA ya taheva ya / kaNhe a vajjakaMde a, kaMde sUraNae tahA / / 98 / / 1 "yeSAM te" itipATho 'gha' pustake nAsti / For Personal & Private Use Only SATTTTTA GOOGLER jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMza madhyayanam 1993
Page #1236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl lifoll Jell uttarAdhyayana sUtram 1994 IIGll el 16 llel || lish llol assakaNNI a bodhavvA, sIhakaNNI taheva ya / musuMDhI a haliddA ya, NegahA evamAyao / / 99 / / jIvAjIva 16 vibhaktinAma vyAkhyA - ete AlukAdyA haridrAparyantAH prAyaH kandavizeSAstattaddezaprasiddhAH / / 96-99 / / 6 SaTatriMzaegavihamanANattA, suhumA tattha viAhiA / suhumA savvalogaMmi, logadese a bAyarA / / 100 / / madhyayanam vyAkhyA - sUkSmANAM sarveSAmekavidhatvaM sAdhAraNazarIratvAt / / 100 / / saMtaI pappaDaNAIA, apajjavasiAvi a / ThiiM paDucca sAIA, sapajjavasiA vi a / / 101 / / dasa ceva sahassAI, vAsANukkosiaM bhave / vaNassaINa AuM tu, aMtomuhuttaM jahannagaM / / 102 / / ilsil vyAkhyA - atra jyeSThaM AyuH pratyekazarIraparyAptabAdaravanaspatInAmeva, taditareSAM tu teSAM sarveSAmapi jaghanyameva, evaM pUrvoktayoH / ||7|| lall incil pRthvIkAyApakAyayoH vakSyamANayozca tejovAyvoH paryAptabAdarANAmeva jyeSThasthitirbhavatIti dhyeyam / / 101 / / 102 / / aNaMtakAlamukkosA, aMtomuhattaM jahaNNagA / kAyaThiI paNagANaM, taM kAyaM tu amuMcao / / 103 / / vyAkhyA - atra 'paNagANaMti' panakAnAM panakopalakSitAnAM vanaspatInAM, iha ca sAmAnyena vanaspatijIvAnnigodAn / vAzrityAnantakAlamucyate, vizeSavivakSAyAM tu pratyekatarubAdaranigodayorutkRSTA kAyasthitiH saptatikoTAkoTisAgaramAnA, sUkSmanigodAnAM ca | is spRSTavyavahArarAzInAmasaGkhyeyakAlamAneti / / 103 / / Hel 1994 Nel Jell leel 16 ||sil liall lish liall lish in Educ tion For Personal Private Use Only
Page #1237
--------------------------------------------------------------------------
________________ nol uttarAdhyayana sUtram 1995 || jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam lal Ie1 lisil foll asaMkhakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / vijaDhammi sae kAe, paNagajIvANa aMtaraM / / 104 / / vyAkhyA - iha hi kazcidvanaspatibhyo nirgatya pRthvyAdiSu bhrAntvA bhUyastatrAsaGkhyakAlAdevotpadyate, vanaspati vinA sarveSAmapi MK kAyasthiterasaGkhyeyatvAdata evotkRSTamapyantaramasaGkhyakAlamAnamevoktam / / 104 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhaorasaphAsao / saMThANAdesaovAvi, vihANAMI sahassaso / / 105 / / prakRtamupasaMharanuttaragranthasambandhamAha / / icchete thAvarA tivihA, samAseNa viAhiA / etto u tase tivihe, vocchAmi aNupucaso / / 106 / / vyAkhyA - ityete'nantaroktA: sthAvarAstrividhA: samAsena saGkSapeNa vyAkhyAtAH, ata: sthAvaravibhakteranantaraM tu punastrasAMstrividhAn vakSyAmi AnupUya'ti sUtrapaJcadazakArthaH / / 106 / / teu vAU a bodhavvA, urAlA ya tasA tahA / icchete tasA tivihA, tesiM bhee suNeha me / / 107 / / vyAkhyA - tejoyogAttejAMsi agnayo vAyavazca bodhavyAH, udArA ekendriyApekSayA prAya: sthUlA dvindriyAdyA ityarthaH, caH samucaye, trasAstathA tenAgamoktaprakAreNa ityete trasyantIti calantIti trasAstrividhAH / tatra tejovAyUnAM sthAvaranAmakarmodaye'pi gatyapekSayA trasatvaM, dvIndriyAdInAM ca trasanAmakarmodayavatAM labdhito'pi trasatvaM, teSAM bhedAn zRNuta me kurvata iti zeSaH / / 107 / / tatra tejojIvAnAha - ||sl 1195 dan Education international For Personal Private Use Only
Page #1238
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1996 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam Isil ISi duvihA teu jIvA u, suhumA bAyarA tahA / pajattamapajattA, evameva duhA puNo / / 108 / / bAyarA je u pajjattA, NegahA te pakittiA / aMgAre mummure agaNI, aJcI jAlA taheva ya / / 109 / / vyAkhyA - atrAGgAro dhUmajvAlAhIno dahyamAnendhanAtmako bhAsvarasvarUpaH, murmuro bhasmamizrAgnikaNarUpaH, agniruktabhedAtirikto vahniH, Hel acirmUlapratibaddhAgnizikhA, jvAlA chintramUlA saiva / / 108 / / 109 / / ukkA vijua bodhavvA, gahA evamAio / egavihamanANattA, suhumA te viAhiA / / 110 / / vyAkhyA - atrolkA vidyuJca nabhasi samutpanno'gniH / / 110 / / suhumA savvalogammi, logadese a bAyarA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caubvihaM / / 111 / / saMtaI pappa'NAIA, apajavasiAvi a / ThiiM paDuca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 112 / / tiNNeva ahorattA, ukkoseNa viAhiA / AuThiI teUNaM, aMtomuhattaM jahaniA / / 113 / / asaMkhakAlamukkosA, aMtomuhattaM jahanagA / kAyaThiI teUNaM, taM kAyaM tu amuMcao / / 114 / / ||6| aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / vijaDhaMmi sae kAe, teUjIvANa aMtaraM / / 115 / / Isl Isl Jel sill sill ||sil 1196 For Personal Private Use Only
Page #1239
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1997 ||sil lle! ||7|| eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 116 / / 5. jIvAjIvavAyujIvAnAha - vibhaktinAma SaTatriMzaduvihA vAujIvA u, suhumA bAyarA tahA / pajattamapajattA, evamee duhA puNo / / 117 / / madhyayanam bAyarA je u pajattA, paMcahA te pakittiA / ukkaliA maMDaliA, ghaNa guMjA suddhavAyA ya / / 118 / / vyAkhyA - 'paMcahatti' paJcadhetyupalakSaNaM, atraivAsyA'nekadhetyabhidhAnAt / utkalikA vAtA ye sthitvA 2 vAnti, maNDalikA vAtA vAtolIrUpAH, ghanavAtA ratnaprabhAdyAdhArAH, guJjAvAtA ye guJjanto vAnti, zuddhavAtA: sahajavAtA mandAnilAdayaH / / 118 / / saMvaTTagavAe a, NegahA evamAyao / egavihamanANattA, suhamA te viAhiA / / 119 / / vyAkhyA - saMvartakavAtA ye bahiH sthitamapi tRNAdi vivakSitakSetrAntaH kSipanti / / 119 / / suhumA savvalogaMmi, logadese a bAyarA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cauvvihaM / / 120 / / saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 121 / / tiNNeva sahassAiM, vAsANukkosiA bhave / AUThiI AUNaM, aMtomuhuttaM jahaniA / / 122 / / asaMkhakAlamukkosA, aMtomuhattaM jahanniyA / kAyaThiI vAUNaM, taM kAyaM tu amuMcao / / 123 / / 1197 For Personal & Private Use Only
Page #1240
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1998 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannayaM / vijaDhaMmi sae kAe, vAujIvANa aMtaraM / / 124 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 125 / / udAratrasAnAha - urAlA ya tasA je u, cauhA te pakittiA / beiMdia teiMdia, cauro paMciMdiA ceva / / 126 / / vyAkhyA - atra 'caurotti' caturindriyAH / / 126 / / dvIndriyAnAha - beiMdiA u je jIvA, duvihA te pakittiA / pajattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me / / 127 / / kimiNo maMgalA ceva, alasA mAivAhayA / vAsImuA sIppiA, saMkhA saMkhaNayA tahA / / 128 / / palogANulayAceva, taheva ya varADagA / jalUgA jAlagA ceva, caMdaNA ya taheva ya / / 129 / / vyAkhyA - atra kRmayo'zucyAdijAtAH, mAtRvAhakA ye kASThazakalAni samobhayAgratayA sambadhnanti, vAsyAkAramukhA vAsImukhAH, 'sippIatti' zuktayaH, zaGkhanakA laghuzaGkhAH, candanakA akSA:, zeSAstu kecitprasiddhAH kecittu yathAsampradAyaM vAcyA: iti / / 127 / / 128 / / 129 / / beiMdiA ee'NegahA evamAyao / loegadese te savve, na savvattha viAhiA / / 130 / / iel 1 "somaMgalA" iti pATho 'gha' saMjJakapustake / sil Moll 1998 lish Isll For Person Pause Only
Page #1241
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1999 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam ka Poll Moll all II || Nell Ill saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiA vi a / ThiIM paDuzca sAIA, sapajjavasiA vi a / / 131 / / vAsAiM bAraseva u, ukkoseNa viAhiA / beiMdiaAuThiI, aMtomuhattaM jahanniA / / 132 / / saMkhejakAlamukkosA, aMtomuttaM jahaniA / beiMdiakAyaThiI, taM kAyaM tu amuMcao / / 133 / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahaNNayaM / beiMdiANa jIvANaM, aMtare viAhi / / 134 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / / / 135 / / trIndriyAnAha - teiMdiA u je jIvA, duvihA te pakittiA / pajattamapajjattA, tesiM bhee suNeha me / / 136 / / kuMthU pipIli udaMsA, ukkaluddehiA tahA / taNahArakaTThahArA, mAlugA pattahAragA / / 137 / / kappAsaTThimiMjA ya, tiMdugA tausamiMjagA / saddAvarI a gummI a, bodhavvA iMdakAiA / / 138 / / iMdagovagamAiAuNegahA evamAyao / loegadese te savve, na savvattha viAhiA / / 139 / / vyAkhyA - iha kunthupramukhAH kecitpratItAH, gulmI zatapadI, kecittu yathAsampradAyaM jJeyAH / / 139 / / Isl Hell ||7|| Isl 1199 leil liall nel For Personal & Private Use Only
Page #1242
--------------------------------------------------------------------------
________________ wn uttarAdhyayana sUtram 1200 Ioll 16l ki jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam // 7 // || || IST lell iish ||ol llel saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiIM paDuzca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 140 / / egUNapaNNahorattA, ukkoseNa viAhiA / teiMdiaAuThiI, aMtomuttaM jahaNNiA / / 141 / / saMkhejakAlamukkosA, aMtomuhattaM jahaniA / teiMdiakAyaThiI, taM kAyaM tu amuMcao / / 142 / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / teiMdiajIvANaM, aMtare viAhi / / 143 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhaorasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 144 / / caturindriyAnAha - cariMdiA u je jIvA, duvihA te pakittiA / pajattamapajattA, tesiM bhee suNeha me / / 145 / / aMdhiA pottiA ce va, macchi A masagA tahA / bhamare kIDapayaMge a, DhiMkuNe kuMkuNe tahA / / 146 / / kukkuDe siMgirIDI a, naMdAvatte avicchie / Dole bhiMgirIDI a, virilI acchivedhae / / 147 / / acchile mAhae, acchiroDae vicitte cittapattae / ohiMjaliA jalakAri a, nIA taMbagAvi a / / 148 / / vyAkhyA - eteSvapi kepi pratItA: kecittu yathAsampradAyaM tattaddezaprasiddhyA vA vAcyAH / / 145-148 / / llell 116 ||7|| || Isll Ill foll || || || lel Isl lol lel le 1200 // 7 // For Personal Private Use Only
Page #1243
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // isl leil Isl uttarAdhyayana sUtram 1201 Pell jIvAjIva6 vibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam Wall llol iya cauriMdiA ee'NegahA evamAyao / logegadese, te savve, na savvattha viyAhi A / / 149 / / saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuJca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 150 / / chaJceva ya mAsAU, ukkoseNa viAhiA / cariMdiaAUThiI, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 151 / / saMkhejakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / cauridiyakAyaThiI, taM kAyaM tu amuMcao / / 152 / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / cauriMdiANa jIvANaM, aMtareaM viAhi / / 153 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAiM sahassaso / / 154 / / paJcendriyAnAha - paMciMdiA u je jIvA, caubihA te viAhiA / neraiA tirikkhA ya, maNuA devA ya AhiA / / 155 / / nairayikAnAha - neraIA sattavihA, puDhavIsu sattasu bhave / rayaNAbhasakkarAbhA, vAluAbhA ya AhiA / / 156 / / paMkAbhA dhUmAbhA, tamA tamatamA tahA / iti neraiA ete, sattahA parikittiA / / 157 / / Isil sil II || llsil Isil 1201 Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #1244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1511 Hell ||sill uttarAdhyayana sUtram 1202 |oll rel jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam Wah Hell lall llel lIsl 16 Mell Mell ||ell Isil vyAkhyA - nairayikAH saptavidhAH kimiti ? yataste pRthvISu saptasu bhaveyuH tatastadbhedAsteSAM saptavidhatvamiti bhAvaH / kA: punastA ityAhain 'rayaNAbhatti' ratnAnAM ratnakANDasthitAnAM bhavanapatibhavanasthAnAM ca AbhA prabhA yatra sA ratnAbhA 1 evaM sarvatra zarkarA laghupASANakhaNDarUpA tadAbhA 2 vAlukAbhA 3 paGkAbhA 4 dhUmAbhA tatra dhUmAbhAve'pi tattulyapudgalapariNAmasambhavAt 5 'tamatti' tamaHprabhA tamorUpA 6 tamastamaHprabhA is mahAtamorUpA 7 / / 157 / / logassa egadesammi, te savve u viAhiA / itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caubvihaM / / 158 / / vyAkhyA - lokaikadeze adholokarUpe / / 158 / / saMtaI pappa'NAiA, apajavasiAvi a / ThiiM paDuJca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 159 / / sAgarovamamegaM tu, ukkoseNa viAhiA / paDhamAe jahaNNeNaM, dasavAsasahassiA / / 160 / / vyAkhyA - atra sarvatrApi sthitiriti zeSaH / / 160 / / tiNNeva sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / doJcAe jahanneNaM, egaM tu sAgarovamaM / / 161 / / satteva sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / taiAe jahanneNaM, tiNNeva u sAgarovamA / / 162 / / dasa sAgarovamAU, ukkoseNa viAhiA / cautthIe jahanneNaM, satteva u sAgarovamA / / 163 / / Isl 1202 lan For Personal & Private Use Only
Page #1245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Poll Nell llol uttarAdhyayanasattarasa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / paMcamAe jahanneNaM, dasa ceva u sAgarovamA / / 164 / / ion jIvAjIvasUtram vibhaktinAma 1203 bAvIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / chaTThIe jahanneNaM, sattarasa sAgarovamA / / 165 / / IsI SaTatriMzalall tettIsa sAgarAU, ukkoseNa viAhiA / sattamAe jahanneNaM, bAvIsaM sAgarovamA / / 166 / / Hell ill madhyayanam Poll jA ceva u AUThiI, neraIANaM viAhiA / sA tesiM kAyaThiI, jahaNNukosiA bhave / / 167 / / Nell Poll vyAkhyA - yA caiva AyuHsthiti rayikANAM vyAkhyAtA sA teSAM kAyasthitirjaghanyotkRSTA ca bhavet, teSAM hi tata udvRttAnAM // Mall garbhajatiryagmanuSyeSvotpAda iti / / 161-167 / / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNagaM / vijaDhaMmi sae kAe, neraiANaM tu aMtaraM / / 168 / / vyAkhyA - atrAntarmuhUrta jaghanyAntaraM, yadA ko'pi narakAduhRtya garbhajaparyAptamatsyeSUtpadyAntarmuhUrttAyuH prapUrya kliSTAdhyavasAyavazAt punarnarake in evotpadyate tadA labhyata iti bhAvanIyam / / 168 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAiM sahassaso / / 169 / / tirazca Aha - paMciMdiatirikkhA u, duvihA te viAhiA / samucchimatirikkhA ya, gabbhavakvaMtiA tahA / / 170 / / 1203 || || Isl 16 llsil lell Nell sil Isil llell llel llel lish lol llsil lIsil ||oll in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1246
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1204 TTOTTTTTTF vyAkhyA - atra sammUcchimatiryaJco manohInAH sammUrcchanajanmAnaH, garbhe vyutkrAntirutpattiryeSAM te garbhavyutkrAntikA garbhajA ityarthaH / / 170 / / duvihAvi te bhavetivihA, jalayarA thalayarA tahA / khahayarA ya bodhavvA, tesiM bhee suNeha me / / 172 / / vyAkhyA - dvividhA api te sammUrcchimA garbhajAzcetyarthaH bhaveyustrividhA:, jalacarAH sthalacarAH khacarAzca / / 171 / / jalacarAnAha - macchA ya kacchabhA ya, gAhA ya magarA tahA / suMsumArA ya bodhavvA, paMcahA jalacarAhiA / / 172 / / vyAkhyA- 'gAhatti' grAhA: jalacaravizeSAstantava iti prasiddhAH, suMsumArA makaravizeSA eva / / 172 / / loegadese te savve, na savvattha viAhiA / etto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM cauvvihaM / / 173 / / saMta pappAIA, apajjavasiAvi a / ThijhaM paDuna sAIA, sapajjavasiAvi a / / 174 / gAya puvvakoDI u, ukkoseNa viAhiA / AuThiI jalayarANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 175 / vyAkhyA - iha sthitiH sammUrcchimAnAM garbhajAnAM ca tulyaiva / / 175 / / puvvakoDittaM tu, ukkoseNa viAhiA / kAyaThiI jalayarANaM, aMtomuhuttaM jahannayaM / / 176 / / vyAkhyA - pUrvakoTIpRthaktvaM dviprabhRtyAnavabhyaH, tata ihASTa pUrvakoTayaH kAyasthitirjalacarANAM, iyatI caiSAM kAyasthitiritthaM syAt, For Personal & Private Use Only LESSETTE ha jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1204 www.jninelibrary.org
Page #1247
--------------------------------------------------------------------------
________________ || uttarAdhyayana sUtram 1205 || les Iroll Jell ilroll |||| sil 16 llll IN paJcendriyatiryagnRNAM utkRSTato'pyaSTaiva nirantarA bhavA bhavanti tadAyumarmIlane ca etAvatya eva pUrvakoTyaH syuna caiteSu yugalinaH syuryenoktavirodha: // syAditi / / 176 / / vibhaktinAma is SaTatriMzaaNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhattaM jahannagaM / vijaDhaMmi sae kAe, jalayarANaM tu aMtaraM / / 177 / / ||7|| madhyayanam sthalacarAnAha - cauppayA ya parisappA, duvihA thalayarA bhave / cauppayA cauvihA, te me kittayao suNa / / 178 / / egakhurA dukhurA ceva, gaMDIpaya saNappayA / hayamAI goNamAI, gayamAI sIhamAiNo / / 179 / / vyAkhyA - ekakhurA hayAdayaH, dvikhurA gavAdayaH, gaNDI padmakarNikA tadvadvRttatayA padA yeSAM te gaNDIpadA gajAdayaH, 'saNappayatti' sanakhapadAH // MK siMhAdayaH, hayamAI-ityAdi vyAkhyAtameva / / 179 / / parisarpAnAha - bhuoraparisappA u, parisappA duvihA bhave / gohAI ahimAI a, ekekkA'NegahA bhave / / 180 / / vyAkhyA - 'bhuoraparisampatti' parisarpazabdasyobhayatra yogAt bhujAbhyAM parisarpantIti bhujaparisarpAH godhAdayaH / urasA parisarpantIti // IN ura:parisarpAH sarpAdayaH / te ca ekaikAH pratyekamanekavidhA bhaveyuH godherakanakulAdibhedairgonasAdibhedaizca / / 180 / / loegadese te savve, na savvattha viAhiA / eto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caunvihaM / / 181 / / 1205 lls call si sil Iroll 61 Isl Ill For Personal & Private Use Only
Page #1248
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1206 saMtaI pappa NAIA, apajjavasiAvi a / ThiI paDuJca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 182 / / il jIvAjIva vibhaktinAma paliovamA u tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / AuThiI thalayarANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 183 / / SaTatriMzavyAkhyA - atra cAyaM vizeSo garbhajabhujora:parisarpayorutkRSTamAyuH pUrvakoTiH, sammUrchimayostu tayoH kramAt dvAcatvAriMzatrayaH paJcAzaJca madhyayanam varSasahasrAH / sammUrcchajasthalacarANAM tu caturazItivarSasahasrA iti / / 183 / / paliovamAI tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / puvakoDIpuhutteNaM, aMtomuhattaM jahaniA / / 184 / / vyAkhyA - atra palyopamatrayamAyuryugalikacatuSpadatirazcAM tadbhavAnantaraM ca na punasteSvevotpAdaH, tataH pUrvaM tu utkarSato'pi teSu l pUrvakoTimAnAyuSaH sapta bhavA bhavantIti pUrvakoTipRthaktvAdhikapalyatrayamAnA teSAM kAyasthitiH / / 184 / / kAyaThiI thalayarANaM, aMtaraM tesimaM bhave / kAlaM aNaMtamukkosaM, aMtomuhuttaM jahannagaM / / 185 / / vijaDhaMmi sae kAe, thalayarANaM tu aMtaraM / camme u lomapakkhI a, taiA samuggapakkhI a / / 186 / / ill vitatapakkhI a bodhavvA, pakkhiNo u caubvihA / loegadese te savve, na savvattha viAhiA / / 187 / / Ill vyAkhyA - atra pUrvArddhana sthalacarANAmantaradvAraM samApyottarArddhana khacarAnAha-'camme utti' prakramAJcamapakSiNazcarmamayapakSAzcarmacaTakAdayaH, OM 5 1206 ||sil Join Education international For Personal & Pr e Only
Page #1249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl le uttarAdhyayana sUtram Isil romapakSiNoromapradhAnapakSA haMsAdayaH, samudgapakSiNa: samudgakAkArapakSAstecamAnuSottarAdvahirbhavanti / / 186 / / vitatapakSiNoye sarvadA vistAritAbhyAmeva | jIvAjIva||61 pakSAbhyAmAsate tepi mAnuSottarAdvahirevaityevaM pakSiNazcaturvidhAH / / 187 / / is vibhaktinAma 1207 saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuca sAIA, sapajjavasiAvi a / / 188 / / is SaTatriMzapaliovamassa bhAgo, asaMkhijjaimo bhave / AuThiI khahayarANaM, aMtomuhattaM jahaNNiA / / 189 / / madhyayanam vyAkhyA - ihapalyopamAsaGkhyeyabhAgAyuyugalipakSiNAM jJeyaM, tadanyeSAM tu garbhajAnAM pakSiNAM pUrvakoTiH / sammUrchimAnAM tu teSAM // // dvAsaptativarSasahasrANyutkRSTamAyuriti vizeSaH / / 188 / / 189 / / Itell asaMkhabhAgo paliassa, ukkoseNa u sAhio / puvvakoDipuhutteNaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 190 / / kAyaThiI khahayarANaM, aMtaraM tesimaM bhave / kAlaM aNaMtamukkosaM, aMtomuhattaM jahaNNagaM / / 191 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 192 / / Holl manujAnAha - maNuA duvihabheA u, te me kittayao suNa / samucchimamaNussA ya, gabbhavakkaMtiA tahA / / 193 / / vyAkhyA - iha sammUrchimamanuSyA ye manorahitA garbhajamanuSyasambandhivAntAdiSUtpattibhAjo'ntarmuhUrttAyuSo'paryAptA eva mriyante te // | jJeyA: / / 193 / / 1207 Isl ||Gl Isl Woh Nell Nel ller liel del llell Mell For Personal & Private Use Only
Page #1250
--------------------------------------------------------------------------
________________ fol lal // 7 // |sl islil lal lil . .. . . . .. .fell baTAMza Isl ||sil ||6|| uttarAdhyayanagabbhavakkaMtiA je u, tivihA te viAhiA / akammakammabhUmA ya, aMtaraddIvayA tahA / / 194 / / ia jIvAjIvasUtram 1208 vyAkhyA - akammetyAdi-atra bhUmazabdasya pratyekaM sambandhAdAkarmabhUmAstatra karmANi kRSivANijyAdIni na santi yAsu tA akarmabhUmayo haimavatAdikSetrANi tatra bhavA AkarmabhUmA yugalina:, evaM kArmabhUmA bharatAdikSetrajAH, antaramiha samudramadhyaM tatra dvIpA antaradvIpAH teSu jAtA madhyayanam IN antaradvIpajAH / / 194 / / ||Gl ill paNNarasa tisaI vihA, bheA ya aduvIsaI / saMkhA u kamaso tesiM, ii esA viAhiA / / 195 / / 16 vyAkhyA - 'paNNarasa tIsaI vihatti' vidhazabdasya pratyekaM yogAt paJcadazavidhAH kArmabhUmAH, karmabhUmInAM bharatairavatavidehAnAM trayANAM pratyekaM // // paJcasaGkhyatvAt / triMzadvidhA AkarmabhUmAH, hemavata-harivarSa-ramyakavarSa-hairaNyavata-devakurUttarakurUNAM SaNNAmakarmabhUmAnAM pratyeka Mi paJcasaGkhyatvAt / iha ca kramata ityukte'pi pazcAnirdiSTAnAmapi kArmabhUmAnAM muktisAdhakatvena prAdhAnyAt pUrva bhedAbhidhAnam / anye tu 'tIsaI 6. paNNarasavihatti' paThanti / bhedAzcASTAviMzatirantaradvIpajAnAmiti vibhaktipariNAmena sambadhyate, aSTAviMzatisaGkhyatvaM // caiSAmetatsaGkhyatvAdantaradvIpAnAM, te hi himavataH pUrvAparaprAntayozcatasRSu vidikprasRtakoTiSu trINi trINi yojanazatAnyavagAhya tAvantyeva yojanazatAnyAyAmavistArAbhyAM prathame catvAro'ntaradvIpAH, tato'pyekaikayojanazatavRddhyAvagAhanayA yojanazatacatuSkAdyAyAmavistArA SM M dvitIyAdayaH SaT / eSAM caizAnyAdikramAt prAdakSiNyena prathamacatuSkasya ekoruka 1 AbhASiko 2 vaiSANiko 3 lAGgalikaH 4 iti nAmAni / 8 Mall dvitIyasya hayakarNa 1 gajakarNa 2 gokarNa 3 zaSkalIkarNAH 4 / tRtIyasya Adarzamukha 1 meSamukha 2 hayamukha 3 gajamukhAH 4 / ||7|| II6I ligil Isl For Personal & Private Use Only
Page #1251
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1209 TTTTTTTTTTTTT SGSULTSSLeeeeeee llll caturthasyAzvamukha 1 hastimukha 2 siMhamukha 3 vyAghramukhAH 4 / paJcamasyAzvakarNa 1 siMhakarNa 2 gajakarNa 3 karNaprAvaraNAH 4 / SaSThasya ulkAmukha 11 vidyunmukha 2 jihvAmukha 3 meghamukhAH 4 / saptamasya ghanadanta 1 gUDhadanta 2 zreSThadanta 3 zuddhadantAH 4 iti nAmAni / eSu ca dvIpanAmasadRzanAmAna eva yugalino vasanti / taddehamAnAdi cAbhyAM gAthAbhyAM jJeyam "aMtaradIvesu narA, dhaNUasayaTThasiA sayA muiA / pAlaMti mihuNadhammaM, paliassa asaMkhabhAgAU / / 1 / / causaTTI piTThakaraMDayANaM, maNuANa tesimAhAro / bhattassa cautthassa u, guNasIti diNANa pAlaNayA / / 2 / / ete ca zikhariNo'pi pUrvAparaprAntavidikprasRtakoTiSUktanyAyato'STAviMzatiH santi, sarvasAmyAcaiSAM bhedenAvivakSitatvAnna sUtre'STAviMzatisaGkhyAvirodha iti dhyeyam / / 195 / / samucchimANa eseva, bheo hoi Ahio / logassa egadesaMmi, te savvevi viAhiA / / 996 / / vyAkhyA - sammUrcchimAnAM eSa eva bhedo yo garbhajAnAM, te hi teSAmeva vAtapittAdiSu sambhavantIti / / 196 / / saMta pappaSNAI, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuna sAIA, sapajjavasiAvi a / / 197 / / palio mAI tiNi u, ukkoseNa viAhiA / AUThiI maNuANaM, aMtomuhuttaM jahaNNiA / / 198 / / vyAkhyA - palyatrayaM sthitizca yugalinAM jJeyA, sammUrcchimamanuSyANAM tu utkRSTamapyantarmuhUrttameva / / 198 / / For Personal & Private Use Only jIvAjIvavibhaktinAma // SaTatriMza madhyayanam kttloo 1209 www.jninelibrary.org
Page #1252
--------------------------------------------------------------------------
________________ llsil uttarAdhyayana sUtram 1210 llroll li Wel paliovamAiM tiNNi u, ukkoseNa viAhiA / puvakoDIpuhutteNaM, aMtomuhuttaM jahaNNagA / / 199 / / in jIvAjIvavyAkhyA - trINi palyopamAni pUrvakoTIpRthaktvena pUrvakoTisaptakAtmakenAdhikAnIti zeSaH / / 199 / / iii vibhaktinAma in SaTatriMzakAyaThiI maNuANaM, aMtaraM tesimaM bhave / aNaMta kAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNagaM / / 200 / / 61 madhyayanam eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 201 / / devAnAha - devA caubvihA vuttA, te me kittayao suNa / bhomejavANamaMtarajoisavemANiA tahA / / 202 / / vyAkhyA - 'bhomejatti' bhUmau bhavA bhaumeyA bhavanapatayaH / / 202 / / eSAmuttarabhedAnAha - dasahA bhavaNavAsI, aTThahA vaNacAriNo / paMcavihA joisiA, duvihA vemANiA tahA / / 203 / / etAneva nAmata Aha - asurA' nAga' suvaNNA', vijU aggI a AhiA / dIvo dahi disA vAyA', thaNiA bhavaNavAsio / / 204 / / vyAkhyA - atra asurAH asurakumArA: kumAravatkrIDApriyatvAt dveSa-bhASA-zastra-yAna-vAhanAdibhUSAparatvAcAmI kumArA ityucyante / evaM in nAgAdiSvapi kumArazabdo yojyaH / / 204 / / 1210 ||sil llll NSA For Personal Use Only
Page #1253
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1211 caMdA rAya' nakkhattA, gahA tArAgaNA tahA / ThiA vicAriNo ceva, paMcavihA joisAlayA / / 206 / / vyAkhyA- 'vicAriNotti' vizeSeNa meruprAdakSiNyalakSaNena carantIti vicAriNaH, tatrAmI manuSyakSetrAd bahiH sthitA eva santi; tanmadhye tu vicAriNa eva / / 206 / / pisA' bhUAkkhA ya, rakkhasA kinnarA ya' kiMpurisA / mahoragA ya gaMdhavvA', aTThavihA vANamaMtarA / / 205 / / jIvAjIvavyAkhyA - anye'pyaSTau vyantarA 'aNapaNNI' prabhRtaya eSvevAntarbhAvanIyAH / / 205 / / vibhaktinAma mANiA u je devA, duvihA te viAhiA / kappovagA ya bodhavvA, kappAtItA taheva ya / / 207 / / 'kappovagatti' kalpopagAH saudharmAdidevalokAnupagacchantIti kalpAnatItAstaduparivarttisthAnotpannatayA'tikrAntAH kalpAtItA graiveyakAnuttaravimAnavAsisurAH / / 207 / / vyAkhyA kalpAn kappovagA bArasahA, sohammI 'sAgA' tahA / saNakumArA' mAhiMdA, baMbhalogA ya laMtagA / / 208 / / mahAsukkA" sahassArA', ANayA pANayA tahA / AraNA" achuA" ceva, iti kappovagA surA / / 209 / / vyAkhyA - atra sarvatra tAtsthyAttadvyapadeza iti nyAyAtsvarganAmabhireva devabhedA uktAH / / 208, 209 / / For Personal & Private Use Only // 6 // saudharmAdidevalokadevAH, // SaTatriMza madhyayanam 1211 www.jninelibrary.org
Page #1254
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtrama 1212 Holl llll leel leir iii kappAtItA uje devA, duvihA te viAhiyA / gevijANuttarA ceva, gevijA navavihA tahiM / / 210 / / M jIvAjIvavyAkhyA - 'gevijjANuttaratti' graiveyakeSubhavA graiveyakAH, anuttareSu prakamAdvimAneSu bhavA AnuttarAH / / 210 / / vibhaktinAma ||61 Moll SaTatriMzahiTThimAhiTThimA ceva, hiTThimA majjhimA tahA / hiTThimA uvarimA ceva, majjhimA hiTThimA tahA / / 211 / / Isl madhyayanam majjhimA majjhimA ceva, majjhimA uvarimA tahA / uvarimA hiTThimA ceva, uvarimA majjhimA tahA / / 212 / / uvarimA uvarimA ceva, ii gevinA surA / vijayA vejayaMtA' ya, jayaMtA aparAjiA / / 213 / / savvaTThasiddhagA ceva, paMcahA'NuttarA surA / ii vemANiA ee'NegahA evamAyao / / 214 / / vyAkhyA - graiveyakeSu hi trINi trikAni, tatra prathamatrikaM adhastanatvena hiTThimamityucyate, tatrApi prathamaM graiveyakamadhastanAdhasta- 161 on natvena hiTThimahiTThimamiti, tatra bhavA devA hiTThimAhiTThimA iti / evaM sarvatrApi bhAvanIyam / / 211, 212, 213 / / // ihottarArddhanAnuttaravimAnAnAha / / 214 / / logassa egadesammi, te savve vi viyAhiyA / itto kAlavibhAgaM tu, tesiM vocchaM caubvihaM / / 215 / / || saMtaI pappa'NAIA, apajjavasiAvi a / ThiiM paDuca sAIA, sapajavasiAvi a / / 216 / / 1212 ||7|| NET Mail llsil I all livall fel livoll lain Education eller For Personal & Private Use Only
Page #1255
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1213 Isil roll llell Isll ilal ||Gll foll lol ||sil ||Gl lll sAhiyaM sAgaraM ikkaM, ukkoseNa ThiI bhave / bhomejANaM jahantreNaM, dasavAsa sahassiA / / 217 / / 6 jIvAjIva vibhaktinAma paliovamamegaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / vaMtarANaM jahantreNaM, dasavAsa sahassiA / / 218 / / is SaTatriMzapaliovamaM tu egaM, vAsalakkheNa sAhi / paliovamaTThabhAgo, joIsesu jahaniA / / 219 / / isll madhyayanam vyAkhyA - atra varSalakSAdhikaMpalyopamaM utkRSTA sthitiriti gamyaM, iyaMcacandravimAnadevAnAM, jaghanyA tutArAvimAnadevAnAm / / 215-219 / / do ceva sAgarAiM, ukkoseNa viAhiA / sohammammi jahantreNaM, egaM ca paliovamaM / / 220 / / islil sAgarA sAhiA duni, ukkoseNa viAhiA / IsANaMmi jahanneNaM, sAhi paliovamaM / / 221 / / sAgarANi a satteva, ukkoseNa ThiI bhave / saNaMkumAre jahanneNaM, duNNi u sAgarovamA / / 222 / / sAhiA sAgarA satta, ukkoseNa ThiI bhave / mAhidammi jahantreNaM, sAhiA duNNi sAgarA / / 223 / / dasa ceva sAgarAiM, ukkoseNa ThiI bhave / baMbhaloe jahaneNaM, satta u sAgarovamA / / 224 / / cauddasa u sAgarAiM, ukkoseNa ThiI bhave / laMtagaMmi jahantreNaM, dasa u sAgarovamA / / 225 / / sattarasa sAgarAiM, ukkoseNa ThiI bhave / mahAsukke jahanneNaM, cauddasa sAgarovamA / / 226 / / 1213 ||ll ||ol ||l 16 ||7|| lol usl ||sil Is For Personal & Private Use Only
Page #1256
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1214 ZTSSSSTFASTE 0000000000000. aTThArasa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / sahassAre jahantreNaM, sattarasa sAgarovamA / / 227 / / sAgarA aDaNavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / ANayammi jahantreNaM, aTThArasa sAgarovamA / / 228 / / vIsaM tu sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / pANayammi jahantreNaM, sAgarA auNavIsaI / / 229 / / sAgarA ikkavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / AraNammi jahantreNaM, vIsaI sAgarovamA / / 230 / / bAvIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / anuammi jahantreNaM, sAgarA ikkavIsaI / / 231 / / vyAkhyA - (spaSTAH) / / 220-231 / / tevIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / paDhamaMmi jahatreNaM, bAvIsaM sAgarovamA / / 232 / / / biIaMmi jahantreNaM, tevIsaM sAgarovamA / / 233 / / / taiaMmi jahantreNaM, cauvIsaM sAgarovamA / / 234 / / cautthaMmi jahantreNaM, sAgarA paNavIsaI / / 235 / / cavIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave paNavIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave chavvIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / sAgarA sattavIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / paMcamammi jahantreNaM, sAgarA u chavIsaI / / 236 / / For Personal & Private Use Only FSSSSSS // 7 // jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam DSSSSSSS 1214
Page #1257
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1215 ||6|| llell // e // 58888888 sAgarA aTThavIsaM tu ukkoseNa ThiI bhave / chaTThamI jahantreNaM sAgarA sattavIsaI / / 237 / / sAgarA auNatIsaM tu, ukkoseNa ThiI bhave / sattamammi jahantreNaM, sAgarA aTThavIsaI / / 238 / / tasaM tu sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / aThThamammi jahantreNaM, sAgarAauNatIsaI / / 239 / / sAgarA ikkatIsaM tu, ukkoseNaThiI bhave / navamammi jahaNNeNaM, tIsaI sAgarovamA / / 240 / / vyAkhyA - atra sarvatra 'graiveyake' iti zeSaH / / 232- 240 / / tettIsa sAgarAI, ukkoseNa ThiI bhave / causuM pi vijayAIsu, jahannA ikkatIsaI / / 241 / / ajahaNNamaNukkosaM, tittIsaM sAgarovamA / mahAvimANe savvaTTe, ThiI esA viAhiA / / 242 / / jA ceva ya AUThiI, devANaM tu viAhiA / sA tesiM kAryAThiI, jahaNNukkosiA bhave / / 243 / / vyAkhyA - yA teSAM devAnAmAyuHsthitiH saiva kAyasthitirmRtvA punastatrotpAdAbhAvAt / / 241-243 / / aNaMtakAlamukkosaM, aMtomuhuttaM jahaNNayaM / vijaDhaMmi sae kAe, devANaM hujja aMtaraM / / 244 / / eesiM vaNNao ceva, gaMdhao rasaphAsao / saMThANAdesao vAvi, vihANAI sahassaso / / 245 / / vyAkhyA - prAgvaditi keSAJcidavayavArthaH / / 244 / / 245 / / samprati nigamanamAha - For Personal & Private Use Only TOGGLESTES Cocoa jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1215 www.jninelibrary.org
Page #1258
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhya sUtram 1216 llel ||GL saMsAra tthA ya siddhA ya, iijIvA viAhiA / rUvigo ceva'rUvI ya, ajIvA duvihAvi a / / 246 / / 16 jIvAjIvavyAkhyA - saMsArasthAzca siddhAzca ityanena pUrvoktanyAyena jIvA vyAkhyAtA:, rUpiNo'rUpiNazceti ajIvA api dvividhA vyAkhyAtA iti yoga: vibhaktinAma / / 246 / / atha kazcijIvAjIvavibhaktizravaNazraddhAnamAtrAdeva kRtArthatAM manyetA'tastadAzaGkApanodArthamAha - SaTatriMza madhyayanam ii jIvamajIve a, sucA saddahiUNa ya / savvanayANa aNumae, ramijjA saMjame muNI / / 247 / / vyAkhyA - iti jIvAnajIvAMzca zrutvA zraddhAya ca sarve ca te nayAzca sarvanayA jJAnakriyAnayAntargatA naigamAdayasteSAmanumate'bhiprete rameta saMyame / is muniriti sUtrArthaH / / 247 / / saMyame ratiM kRtvA yatkArya tadAha - tao bahUNi vAsANi, sAmaNNamaNupAliA / imeNa kammajogeNaM, appANaM saMlihe muNI / / 248 / / ||slil vyAkhyA - atra 'kammajogeNaMti' krameNa yogastapo'nuSThAnarUpo vyApAraH kramayogastena 'saMlihetti' saMlikhet dravyato bhAvatazca kRzIkuryAt lei / / 248 / / kramayogamevAha - si isi bAraseva u vAsAiM, saMlehukkosiA bhave / saMvaccharaM majjhimiA, chammAse a jahaNNiA / / 249 / / vyAkhyA - dvAdazaiva tuH pUrtI varSANi saMlekhanA dravyato vapuSo bhAvataH kaSAyANAM kRzatApAdanamutkRSTA bhavati, saMvatsaraM madhyamA, SaNmAsAMcA 6. jaghanyakA / / 249 / / utkRSTAyAH kramayogamAha - 1216 sil tell le Is Si lisil Jell For Personal & Private Use Only
Page #1259
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1217 AT BALL TATOO hohohoho paDhame vAsacaukaMmmi, vigaI nijjUhaNaM kare / biie vAsacaukammi, vicittaM tu tavaM care / / 250 / / vyAkhyA - prathame varSacatuSke vikRtiniryUhanaM vikRtityAgaM kuryAt, idaM ca vicitratapasaH pAraNake / yadAha nizIthacUrNikAra:-"aNNe cattAri varise vicittaM tavaM kAuM AyaMbileNa nivviieNa vA pAreitti" kevalamanena dvitIye varSacatuSke idamuktaM, atra tu prathame dRzyate tato'sya prakAradvayenApi karaNe na doSa iti jJAyate / dvitIye varSacatuSke 'vicittaM tutti' vicitrameva SaSThASTamAdikaM tapazcaredatra ca pAraNake sarvaM kalpanIyaM // pArayatIti sampradAyaH / / 250 / / egaMtaramAyAmaM, kaTTU saMvacchare duve / tao saMvaccharaddhaM tu, nAivigiTTaM tavaM care / / 251 / / tao saMvaccharaddhaM tu, vigiTTaM tu tavaM care / parimiaM ceva AyAmaM, taMmi saMvacchare kare / / 252 / / koDIsahiamAyAmaM, kaTTU saMvacchare muNI / mAsaddhamAsieNaM tu, AhAreNaM tavaM care / / 253 / / vyAkhyA - ekena caturthalakSaNena tapasA antaraM vyavadhAnaM yasmiMstadekAntaraM AyAmaM AcAmlaM kRtvA saMvatsarau dvau tataH saMvatsarArddhaM mAsaSaTkaM tuH pUta na naivAtivikRSTamaSTamadazamAdi tapazcaret / / 251 / / tataH saMvatsarArddha tuH evakArArthe 'vigiTThe tutti' vikRSTameva tapazcaret, atraiva vizeSamAha-'parimiaM cevatti' parimitameva svalpameva AcAmlaM, dvAdaze hi varSe nirantaramAcAmlamiha tu caturthAdipAraNaka eveti parimitamityuktaM, tasmin dvidhA vibhajyokte saMvatsare kuryAt / / 252 / / koTyau agre pratyAkhyAnAdyantarUpe sahite mIlite yasmiMstatkoTIsahitaM, eeeee For Personal & Private Use Only LTOOFTTT jIvAjIva vibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1217 www.jninelibrary.org
Page #1260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ill lall uttarAdhyayana- // ayaM bhAvaH-vivakSitadine AcAmlaM kRtvA punardvitIye'hni AcAmlameva pratyAkhyAti tataH prathamasya paryantakoTidvitIyasya prArambhakoTirubhe api jIvAjIvasUtram 1218 in mIlite bhavatastatastatkoTIsahitaM syAt, idRzaM nirantaramityarthaH, AcAmlaM kRtvA saMvatsare prakramAt dvAdaze muni: 'mAsatti' mAsikena / vibhaktinAma is arddhamAsikena vA 'AhAreNaMti' AhArapratyAkhyAnena tapa iti prastAvAdbhaktaparijJAdikamanazanaM caret / nizIthacUrNAvuktaH sampradAyazcAyamatra - Sil in SaTatriMza madhyayanam Hel "duvAlasamaM varisaM niraMtaraM hIamANaM usiNodaeNaM AyaMbilaM karei, taM koDIsahi bhaNNai jeNAyaMbilassa koDI koDIe milai, jahA kA padIvassa battI tillaM ca samaM niTThavai tahA bArasame varise AhAraM parihAvei jahA AhArasaMlehaNAe AuaMca samaM niTThavai / ettha bArasamassa All vAsassa pacchimA je cattAri mAsA tesu tellagaMDUse nisITuM dhareuM khelamallage Nicchuhai, mA airukkhattaNao muharjatavisaMvAo bhavissaitti, tassa ya // visaMvAe no sammaM namukkAramArAhei" iti sUtraSaTkArthaH / / 253 / / itthaM prapannAnazanasyApyazubhabhAvanAnAM mithyAtvAdInAM cAnarthahetutvaM MS tadviparyANAM ca zubhahetutAmAha - _ kaMdappamAbhiogaM ca, kibvisiaMmohamAsurattaM ca / eyAo duggaIo, maraNammi virAhayA huMti / / 254 / / vyAkhyA - 'kaMdappaMti' kandarpabhAvanA evamAbhiyogyabhAvanA' kilviSabhAvanA mohabhAvanA AsurabhAvanA ca, etA bhAvanA durgatihetutvAt / // durgataya etadvidhAtRNAM durgatirUpeSu tathAvidhadevanikAyeSvevotpAdAt, maraNe maraNakAle virAdhikA bhavanti samyagdarzanAdInAmiti gamyate, iha ca maraNa I ityabhidhAnaM pUrvametatsattAyAmapi prAntakAle zubhabhAvanAbhAve sugatirapi syAditi sUcanArtham / / 254 / / Ill || IN 1218 lol For Person Pause Only
Page #1261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isl Isil Poll Ioll uttarAdhyayana sUtram 1219 Isill micchAdasaNarattA, saniANA hu hiMsagA / ii je maraMti jIvA, tesiM puNa dullahA bohI / / 255 / / noi jIvAjIva vibhaktinAma vyAkhyA - mithyAdarzanamatattve tattvAbhinivezastatra raktA AsaktA mithyAdarzanaraktAH sanidAnAH kRtabhogaprArthanAH huH pUrtA hiMsakA SaTatriMzajIvopamaIkAriNa itItyevaMrUpA ye mriyante jIvAsteSAM punardurlabhA bodhirjinadharmAvAptiH / / 255 / / IIall madhyayanam sammadaMsaNarattA, aniANA sukkalesamogADhA / ii je maraMti jIvA, sulabhA tesiM bhave bohI / / 256 / / vyAkhyA - "sukkalesamogADhatti" zuklalezyAmavagADhAH praviSTAH / / 256 / / micchAdasaNarattA, saniANA kaNhalesamogADhA / ia je maraMti jIvA, tesiM puNa dullahA bohI / / 257 / / vyAkhyA - spaSTam, nanu punaruktatvAdanarthakamidaM sUtraM, naivaM vizeSajJApakatvAdasya, vizeSazcAyaM-tAdRze saGkleze satyeva durlabhabodhitvaM, sAmAnyena tu pUrvoktavizeSaNaviziSTAnAmapi tadbhave bhavAntare vA bodhilAbho dRzyate'pIti vizeSasUcakatvAdasya na ponaruktayam / iha cAdyena sUtreNa kandarpAdibhAvanAnAM durgatirUpAnarthasya hetutvamuktaM, arthAcchubhabhAvanAnAM ca sugatirUpArthasya / dvitIyena mithyAtvaraktAdInAM Mell durlabhabodhitvamanartha uktaH, tRtIyena samyaktvaraktAnAM sulabhabodhitvaM zubhArthaH, caturthana tUktarUpo vizeSaH sUcita iti sUtracatuSkArthaH / / 257 / / 6 // jinavacanArAdhanamUlameva saMlekhanAdi zreyastato'nvayavyatirekAbhyAM tanmAhAtmyamAha - 1219 sill Isill Iell in Educ tion For Personal Private Use Only
Page #1262
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1220 FTTTTTTTTTTTSSSSSSTTTTTTTTTTTTTT jiNavaNe aNurattA, jiNavayaNaM je kariMti bhAveNaM / amalA asaMkiliTThA, te hoMti parittasaMsArI / / 258 / / vyAkhyA - 'amalatti' zraddhAmAlinyahetumithyAtvAdibhAvamalarahitAH, tathA'saGkliSTA rAgAdisaGklezamuktAH 'parittasaMsAritti' parittaH parimitaH sa cAsau saMsArazca parittasaMsAraH so'sti yeSAM te parittasaMsAriNaH / / 258 / / bAlamaraNANi bahuso, akAmamaraNANi ceva bahuANi / marihaMti te varAyA, jiNavayaNaM je na yANaMti / / 259 / / vyAkhyA - * bAlamaraNairudbandhanAdinibandhanairbahuzo bahuvAraM akAmamaraNaizcaivAnicchArUpamaraNairbahubhiH subvyatyayaH prAkRtatvAt mariSyanti te varAkA jinavacanaM ye na jAnanti, upalakSaNatvAnnAnutiSThanti ceti sUtradvayArthaH / / 259 / / yatazcaivamato jinavacanaM bhAvataH karttavyaM, tatra cAticArasambhave AlocanA tacchravaNayogyAnAM zrAvaNIyA, te ca yairhetubhirbhavanti tAnAha - bahu AgamaviNNANA, samAhiuppAyagA ya guNagAhI / eeNa kAraNeNaM, arihA AloaNaM souM / / 260 / vyAkhyA - bahuH sUtrato'rthatazca sa cAsAvAgamazca bahnAgamastatra viziSTaM jJAnaM yeSAM te bahnAgamavijJAnAH, samAdherutpAdakA ye dezakAlAbhiprAyAdivijJatayA samAdhimeva madhuravAkyAdibhirAlocakAnAmutpAdayanti cazabdo bhinnakramastato guNagrAhiNazcopabRMhaNArthaM pareSAM sadbhUtaguNagrahaNazIlAzca, 'eeNa kAraNeNaMti' etaiH kAraNaiH arhA bhavantyAcAryAdaya AlocanAM zrotumiti sUtrArtha: / / 260 / / itthamanazanasthena yatkRtyaM tadupadarzya samprati pUrvoddiSTakandarpAdibhAvanAnAM svarUpamAha For Personal & Private Use Only STILLEGAL FATATAS jIvAjIva vibhaktinAma SaTatriMza madhyayanam 1220 www.jninelibrary.org
Page #1263
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanakaMdappakukkuAI, taha sIlasahAvahAsavigahAhiM / vimhAyaMto a paraM, kaMdaNaM bhAvaNaM kuNai / / 261 / / jIvAjIvasUtram vyAkhyA - kandarpakaukucye kurvaniti zeSaH, tatra kandarpaH aTTahAsahasanaM anibhRtAzcAlApA gurvAdinApi saha niSThuravakroktayAdirUpAH DA 1221 vibhaktinAma kAmakathopadezaprazaMsAzca kandarpaH, uktaM ca - "kahakahakahassa hasaNaM, kaMdappo aNihuA ya AlAvA / kaMdappakahAkahaNaM, kaMdappuvaesasaMsA yA SaTatriMza madhyayanam // 1 // " kaukucyaM dvidhA-kAyena vAcA ca, tatra kAyakaukucyaM yatsvayamahasanneva bhrUnayanAdivikArAMstathA karoti yathAnyo hasati, yaduktaM - "bhUnayaNavayaNadasaNacchaehiM karacaraNakaNNamAIhiM / taM taM karei jaha jaha, hasai paro attaNA ahasaM / / 1 / / " tathA tajalpati yenAnyo hasati nAnAvidhajIvarutAni mukhAtodyavAdanaM ca yatra kurute tadvAkkokucyaM, yadAha - "vAyAe kukkuio, taM jaMpai jeNa hassai ano / MS nANAvihajIvarue, kuvvai muhatUrae ceva / / 1 / / " 'tahatti' yena prakAreNa parasya vismaya utpadyate, tathA yacchIlaM phalanirapekSA pravRtti:, ki kA svabhAvazca paravismayotpAdanAbhiprAyeNaiva tattanmukhavikArAdhikaM svarUpaM, hAsazca aTTahAsAdiH, vikathAzca paravismApakavividhAlApa kalAparUpAH zIlasvabhAvahAsyavikathAstAbhiH vismApayan paramanyaM / 'kaMdappaMti' kandarpayogAt kandarpAste ca prastAvAddevAsteSAmiyaM | teSUtpattihetutayA kAndapI tAM bhAvanAM tadbhAvAbhyAsarUpAM karoti / / 261 / / maMtA jogaM kAuM, bhUI kammaM ca je pauMjaMti / sAyarasaiDDiheDaM, abhiogaM bhAvaNaM kuNai / / 262 / / vyAkhyA - 'maMtAjogati' sUtratvAnmantrAzca yogAzca tathAvidhadravyasaMyogA mantrayogaM tatkRtvA bhUtyA bhasmanA upalakSaNatvAt mRdA sUtreNa ca karma rakSArtha || lel el Isl Isll I II Join on International For Personal & Private Use Only
Page #1264
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana- 16 kriyA bhUtikarma cazabdAtkautukAdi ca 'je pauMjaMtitti' sUtratvAt yaH prayuGkte sAtarasarddhihetoH sAtAdyarthamityarthaH, anena puSTAlambane niHspRhasyaitatkurvato'pi jIvAjIvasUtram kA na doSaH kintu jinazAsanaprabhAvanAlakSaNo guNa eveti sUcitam / sa AbhiyogI bhAvanAM karoti / / 262 / / ki vibhaktinAma 1222 6 SaTatriMzanANassa kevalINaM, dhammAyariassa saMghasAhUNaM / mAI avaNNavAI, kidivasi bhAvaNaM kuNai / / 263 / / madhyayanam ____ vyAkhyA - jJAnasya zrutAderavarNavAdI yathA - "kAyA vayA ya teJcia, te ceva pamAyamappamAyA ya / mokkhAhigAriANaM, joisajoNIhiM / IS kiM kajaM / / 1 / / " atra zrute ta eva kAyAH tAnyeva ca vratAni punaH punarnirUpyante, tAveva pramAdApramAdau ca, tata: punaruktidoSAghrAtamidam / // kiJca zrutaM mokSArtha paThyate mokSAdhikAriNAM ca jyotiryonyAdibhiH kiM kArya ? yadatra tAni prarUpyanta iti / kevalinAM yathA-jJAnadarzanayoH // 7 // I kramopayoge parasparAvaraNatA, yugapadupayoge caikyApattistataH kathamidaM ghaTate ? ityAdi / dharmAcAryasya yathA - "jayAIhiM avaNNaM, bhAsai vaTTai l 6 nayAvi uvavAe / ahio chiddappehI, paggAsavAI aNaNukUlo / / 1 / / " 'jazAhiti' jAtyAdibhiravarNa bhASate, vartate na cApyupapAte / 8 samIpAvasthAnarUpe 'pagAsavAItti' gurvAdeH samityAdau kathaJcitskhalitaM prakAzaM prakaTaM vadatIti prakAzavAdI / saGghasya yathA-bahavaH ki 18 // zvazRgAlAdisaGghAH santi tathAyamapi tatko'sau saGghaH ? ityAdi / sAdhUnAM yathA - "avisahaNA turiagaI, aNANuvittI ime guruNaMpi / kA khaNamettapIirosA, gihivacchalagA ya saMcaiA / / 1 / / " aviSahanA mitho'sahanA ata eva pRthak 2 tiSThanti yatayaH, atvaritagatayo l mandagatayastato bakavRttiriyameSAmiti, gurUNAmapi ananuvattinaH gurubhyo'pi pRthak vihAritvAt, kSaNamAtraprItiroSAH, ayaM bhAva:-munayo hi 1222 Ill in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1265
--------------------------------------------------------------------------
________________ oll Jell Jell sil ||7|| lell uttarAdhyayana- // yasya guNAn vIkSya priyante tasyApyaticArAdikaM doSaM na kSamante tato doSAnveSI kSaNamAtraprItiroSA ete iti vakti, tathA gRhivatsalakA viraktA jIvAjIvasUtram - api gRhiNAM dharmaM pratipAdayantIti, saJcayikAzcopadhidhAritvAt, itthaM jJAnAdInAmavarNavAdI / tathA mAyI svasvabhAvanigRhanAdimAn, Aha ca - Ms Ara. 1223 vibhaktinAma Hell "gUhai AyasahAvaM, ghAyai a guNe parassa saMte vi / corovva savvasaMkI, gUDhAyAro vitahabhAsI / / 1 / / " IdRzaH kilviSikI bhAvanAM karoti fell SaTatriMza Is madhyayanam ISA || 263 / / idAnIM vicitratvAtsUtrakRtermohI-prastAve'pyAsurIhetUnAha - 6 II 6 aNubaddharosapasaro, taha ya nimittammi hoi paDisevI / eehiM kAraNehiM, AsuriaM bhAvaNaM kuNai / / 264 / / vyAkhyA - anubaddho'vyavacchinno roSaprasaro yasya sa tathA, tatsvarUpaM caivaM - "nijhaM vuggahasIlo, kAUNaM nANutappae pacchA / na ya khAmio pasIaI, avarAhINaM duveNhaMpi / / 1 / / " atra 'duveNDaMpitti' dvayoH svaparayoraparAdhinorapi satoH / tathA samucaye, caHlA pUraNe, nimittamatItAdi tadviSaye bhavati pratisevI apuSTAlambane'pi tadbhASaNAt, etAbhyAM kAraNAbhyAM AsurIM bhAvanAM in karoti / / 264 / / tathA - satthaggahaNaM visabhakkhaNaM ca jalaNaM ca jalappaveso a / aNAyArabhaMDasevA jammaNamaraNANi baMdhaMti / / 265 / / vyAkhyA - zastrasya grahaNaM vadhArthamAtmAni vyApAraNaM zastragrahaNaM, viSabhakSaNaM, cazabda uktasamuJcaye, jvalanaM ca dIpanamAtmana iti zeSaH, Me ||61 jalapravezazca cazabdo'nuktabhRgupAtAdiparigrahArthaH / AcAraH zAstravihito vyavahArastena bhANDamupakaraNaM AcArabhANDaM na tathA anAcArabhANDaM 1223 || ||7 Mol sh lel ||Gl ||Gl lol || llel IIsl llll min Education International For Personal & Private Use Only lan
Page #1266
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1224 tasya sevA hAsyamohAdibhiH paribhogo'nAcArabhANDasevA ca, casyagamyatvAdetAni kurvanto janmamaraNAni upacArAttannimittakarmANi badhnanti, 6 jiivaajiiv|| saGklezahetutayA zastragrahaNAdInAmanantabhavanibandhanatvAt / anena conmArgapratipattyA mArgavipratipattirAkSiptA tathA cehArthato mohI bhAvanoktA / vibhaktinAma is yatastallakSaNamidaM - "ummaggadesao magganAsao maggavipaDivattI a / moheNa ya mohittA samohaNaM bhAvaNaM kuNai / / 1 / / " phalaM cAsAmanantaraM / SaTatriMza8 paramparaM caivaM - "eyAo bhAvaNAo, bhAvittA devaduggaI jaMti / tatto acuA saMtA, paDaMti bhavasAgaramaNaMtaM / / 1 / / " ihAnantaraM phalaM madhyayanam kA devadurgatigamanaM paramparaM tu bhavAbdhibhramaNamiti sUtrArthaH / / 265 / / sampratyupasaMhAradvAreNa zAstrasya mAhAtmyamAha - ii pAukare buddhe, nAyae parinivvue / chattIsaM uttarajjhAe, bhavasiddhiyasaMmaetti bemi / / 266 / / vyAkhyA - iti etAnanantaroktAn pAukaretti' prAduSkRtya kAMzcidarthata: kAMzcittu sUtrato'pi prakAzya buddhaH kevalajJAnAvagatasakalavastutattvo foll jJAtajo jJAtakulodbhavaH sa ceha zrIvarddhamAnasvAmI parinirvRto nirvANaM gataH, yadvA pAukaretti' prAdurakArSIt prakAzitavAn zeSaM prAgavannavaraM parinirvRtaH M kaSAyAditapopazamAtsvasthIbhUtaH / kAn prAdurakArSIdityAha-SaTtriMzaduttarAH pradhAnA adhyAyA adhyayanAni uttarAdhyAyAstAn, bhavasiddhikAnAM // bhavyAnAM sammatAnabhipretAn / iti parisamAptau bravImIti prAgvaditi sUtrArthaH / / 266 / / iti SaTtriMzamadhyayanam / / 36 / / // iti SaTtriMzamadhyayanaM sampUrNam / / dharmakalpadrumaskandhasyAsya zrutaskandhasya niyuktikAro'pyevaM mAhAtmyamAha - 1224 lll llo foll llall For Personal & Private Use Only
Page #1267
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1225 2222222220000 ITTTTTT je kira bhavasiddhiA, parittasaMsAriA ya je bhavvA / te kira paDhaMti ee, chattIsaM uttarajjhAe / / 1 / / vyAkhyA - atra 'bhavatti' bhavyA AsannAkSiptasiddhayo ratnatrayArAdhakA bhinnagranthaya ityarthaH bhavasiddhikazabdastu sAmAnyena bhavyatvArthaH / / 1 / / je huMti abhavasiddhi, gaThiasattA anaMtasaMsArI / te saMkiliTThakammA, abhavviA uttarajjhAe / / 2 / / vyAkhyA- 'gaMThiasattatti' granthikasattvA abhinnagranthaya ityarthaH / / 'abhavviatti' abhavyA ayogyA uttarAdhyAye uttarAdhyayanapaThane / / 2 / / tataH kiM kAryamityAha - tamhA jiNapaNNatte, aNaMtagamapajjavehiM saMjutte / ajjhAe jahajogaM, guruppasAyA ahijijjA / / 3 / / vyAkhyA - tasmAjjinaprajJaptAnanantairgamairarthabhedaiH paryavaiH zabdaparyAyaiH saMyuktAn adhyAyAn uttarAdhyayanAni yathAyogaM yoga upadhAnAdyucitakriyA tadanatikrameNa guruprasAdAdadhIyeta paThenna tu pramAdaM kuryAdityarthaH / guruprasAdAbhidhAnaM ceha zrutAdhyayanArthinA guravo'vazyaM prasAdyA iti khyApanArthamiti gAthAyArthaH / / 3 / jassADhattA ee, kahavi samappaMti viggharahiassa / so lakhijjai bhavvo, puvvarisI eva bhAsaMti / / 4 // vyAkhyA - spaSTA / / 4 / / iti sampUrNA zrIuttarAdhyayanasUtravRttiH / / For Personal & Private Use Only ITTTTTTTTT ATTISGALSASSSSSSSSSSS jIvAjIva vibhaktinAma SaTatriMza madhyayanam 1225
Page #1268
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1226 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam / / atha prazastiH / / anantakalyANaniketanaM taM, namAmi zaGkezvarapArzvanAtham / yasya prabhAvAdvarasiddhisaudha-madhyAsta nirvighnamasau prayatnaH / / 1 / / zriyA jayantIM dyutimaindavIMdrA-gmudAbhivande zrutadevatAM tAm / prasAdamAsAdya yadIyameSA, vRttirmayA mandadhiyApi tene / / 2 / / satkIrtilakSmIparivarddhamAnaM, zrIvarddhamAnaM jinarAjamIDe / punAti lokaM surasArthazAlI, yadAgamo gAGga iva pravAhaH / / 3 / / tacchiSyamukhyasakalarddhipAtraM, zrIgautamo me zivatAtirastu / gaNI sudharmA ca satAM sudharmA-vahostu vIraprabhudattapaTTaH / / 4 / / jambUdvIpe suragiririva candrakulaM vibhAti tadvaMze / merau nandanavanamiva tasminnandati tapAgacchaH / / 5 / / tatra manoramasumanorAjivirAjI rarAja munirAjaH / zrIAnandavimalagururamaratarunandana ivoH / / 6 / / zuddhAM kriyAM dadhau yaH sudhAvratavratatimiva marudRkSaH / kalpataro: saurabhamiva yasya yazo vyAnaze vizvam / / 7 / / tatpaTTagaganadinamaNirajaniSTa janeSTadAnadevamaNiH / zrIvijayadAnamunimaNiranaNuguNAdharitarajanimaNiH / / 8 / / zrImAn jagadgururiti prathitastadIya-paTTe sa hIravijayAhvayasUrirAsIt / / yo'STA'pi siddhilalanAH samamAliliGgaH, tatsparddhayeva digibhAMzca yadIyakIrtiH / / 9 / / Isl Jell Jell llell 1226 For Personal Private Use Only
Page #1269
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1227 Cowances zrImAnakabbaranRpAmbudharodhigamya, zrIsUrinirjarapateriha yasya vAcam / jantuvrajAnabhayadAnajalairanalpai-raprINayatpaTahavAdanagaJjipUrvvam / / 10 / / tatpaTTabhUSaNamaNirgaNilakSmIkAntaH, sUrirbabhau vijayasena iti pratItaH / yo'kabbarAdhipasabhe dvijapairyadIya-gobhirjitairgururapi dyutimAnamAni / / 11 / / vijayatilakaH sUriH paTTaM tadIyamadIdipa dinakara iva vyomastomaM haraMstamasAM kSaNAt / prasRmaramahAH padmollAsAvaho jaDatApaho, vidalitamahAdoSa: klRptodayaH sudinazriyAm / / 12 / / dhiSaNadhiSaNAdezyA prekSA giraH zravasoH sudhA, adharitadharaM dhairyaM yasya kSamAnukRtakSamA / jagati mahimA hemakSoNIdharadvayaso yazaH, zazijayakaraM nAbhUtkasyAdbhutAya muniprabhoH / / 13 / / tadIye paTTe sadguNagaNamaNizreNinidhayaH, kSamApIyUSAmbhonidhaya ucitAcAravidhayaH / svabhaktecchApUrttitridazataravo buddhiguravo, jayanti zrImanto vijayivijayAnandaguravaH / / 14 / / 1 zrImAnakabbaranRpAmbudharopi yasya, zrIsUrinirjarapateradhigabhya vAcam / "gha" pustake / For Personal & Private Use Only SEEDSTI 2022 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1227
Page #1270
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayanasUtram 1228 STILLATE DESEEDS GOODOoe2e2e teSAM tapAgaNapayonidhizItabhAsAM vizvatrayIjanamanoramakIrttibhAsAm / vAgvaibhavAdharitasAdhusudhAsavAnAM, rAjye ciraM vijayini vrativAsavAnAm / / 15 / / itazca - ziSyAH zrIvijayAdidAnasuguroH siddhAntavArAMnidhi - zrIkAntAH paratIrthikavrajarajaHpuJjakapAthodharAH / pUrvaM zrIvimalAdiharSaguravaH zrIvAcakA jajJire, yairvairAgyaratiM vitIrya viratiM cakre mamopakriyA / / 16 / / vineyAsteSAM ca prasRmarayazaH pUritadizaH, zrutaM dattvA mAdRgjaDajanamahAnugrahakRtaH / mahopAdhyAya zrImunivimalapAdAH samabhavan, bhavodanvanmajjajjananivahabohitthasadRzA / / 17 / / vairaGgikANAmupakArakANAM vacasvinAM kIrttimatAM kavInAm / adhyApakAnAM sudhiyAM ca madhye, dadhuH sadA ye prathamatvameva / / 18 / / teSAM ziSyANurimAM bhAvavijayavAcako'likhadvRttim / svaparAvabodhavidhaye svalpadhiyAmapi sukhAvagamAm / / 19 / / nidhivasurasavasudhA (1689) mitavarSe 'zrIrohiNImahApuryAm / so'syAH prathamAdarza svayameva prApayatsiddhim / / 20 / / 1 zrI rohiNIpuri mahaddha / / iti "gha" pustake For Personal & Private Use Only 1SSSSSSS. 05STTDDDDDDD jIvAjIva vibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam 1228 www.jninelibrary.org
Page #1271
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtram 1229 tu 6 jIvAjIvavibhaktinAma SaTatriMzamadhyayanam guNagaNasuratarusuragirikalpaistasyAgrajaiH satIrthyazca / zrIvijayaharSakRtibhirvidadhe sAhAyyamiha samyak / / 21 / / anusRtya pUrvavRttIlikhitAyAmapi yadatra duSTaM syAt / tacchodhyaM mayi kRtvA kRpAM kRtIndraiH prakRtisaralaiH / / 22 / / zrIzaGgrezvarapArzvaprabhuprabhAvAt prabhUtazubhabhAvAt / AcandrArka nandatu vRttirasau modayantI jJAn / / 23 / / zAntiM tuSTiM puSTiM zreyaH santAnasaukhyakamalAzca / vyAkhyAtRzrotRNAM vRttirasau dizatu maGgalaikagRham / / 24 / / sasUtrAyAmiha zloka-saGkhyA saGkhyAya nirmitA / 'zate dve paJcapaJcAze, sahasrANi ca SoDaza / / 25 / / "sUtragranthAgraM (2000) vRttigranthAgraM (14255) ubhayaM (16255)" / / iti savRttikaM zrIuttarAdhyayanasUtram / / 36 / / III 116 llol |lol Nell ||7|| Isll IGN liel Isll zrIrohiNIpuri mahardA / / iti "gha" pustake 1229 161 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #1272
--------------------------------------------------------------------------
________________ min Education International For Personal & Private Use Only www.ebay.org
Page #1273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Juin Education international Tor Personal & Private Use Only www.anebrary.org
Page #1274
--------------------------------------------------------------------------
________________ TEL. A. zrI vinayarAmaghAsUri smRti saMskRta-prAkRta-tAzyayAlA kramAMka-11 / / mahopAdhyAya-zrImadbhAvavijayagaNiviracitayA vivRttyA samalamUtaM zrImad / / uttarAdhyayanasUtram / / HABEEEEEEEE : prakAzakam : sanmArga prakAzana, pAchIyAnI poLa, rIlopha roDa, ahamadAvAda - 1. phona : 25352072 pheksa : (079) 25392789 E-mail : sanrmargp@lcenesnet Sanmargisubashan jayagAvarAna HEPH:28352072