Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka :1 jaina ArAdhanA na kandra mahAvIra kobA. // amarta tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355 - - - For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa rA za ra - smRti: For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AIBLIOTHECA INDICA - COLLECTION OF ORIENTAL WORKS PARASARA-SMRTI PARASARA MADHAVA VOLUMES II AND III PRAYASCHITTAKANDA AND VAVYAHARAKANDA With the Gloss By MADHAVACHARYYA Edited with Notes By MAHAMAHOPADHYAYA CHANDRAKANTA TARKALANKARA SIRWILLAMJONES MOXICXLVI-MIXCXCM THE ASIATIC SOCIETY 1973 For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BIBLIOTH EOA INDICA - A COLLECTION OF ORIENTAL WORKS pa rA za ra - smR ti: zrImanmAdhavAcAryakRtavyAkhyA sAhitA prAyazcitrakAzu-vyavahArakANDarUpa dvitIya-tRtIyabhAgAtmikA mahAmahopAdhyAya zrIcandrakAnta tarkAlaGkAra parizodhitA SIR WILUAMIONES MDCCXLVI-MDCCXCMI di e ziyA Tika so sAiTi 1973 For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Work Number 298 (c) The Asiatic Socisty First Published in 1899 Reprinted in 1973 Published by Dr Sisir Kumar Mitra General Secretary The Asiatic Society 1 Park Street Calcutta 16 Printed by Shri P. K. Mukherjee S. Antool & Co. Private Lid. 91 Acharya Prafulla Chandra Road Calcutta-9 Price: Rs. 50.00 $ 9.00 PS 3.40 For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PRE FACE The Parasara-Madhava or the Parasara-Smrti with the gloss of Madhavacharya, the celebrated scholar of the Southern school in the fourteenth century, was edited by Pandit Chandrakanta Tarkala ikara and published by the Asiatic Society in three volumes between the years 1890 and 1892. Madhavacharya, also known as Vidyaranya was the kulaguru (adviser in temporal and spiritual matters) to the first three kings of Vijayanagara, viz., Harihara I, Bukka I and Harihara II. It was at the instance of Bukka I that Madhavacharya undertook to compose fresh commentaries on Dharmasastra texts and re-interpret the old social and religious laws in accordance with the spirit of the age. During his long career of scholastic activities (century 1300-1380 A. D.), Madhava produced numerous treatises on varied subjects including Kavya and Darsana, besides Smrti, and Jyotisa, of which the Parasara-Madhava is the most outstanding work. In spite of the wide currency of the Manusmrti, the well known theory "Kalau Parasarah Smrtah" and the spirit of accomodation with the changing times, without sacrificing traditional values, running through the text, might have encouraged Madhava to choose the Parasara-Smoti as the basis for his exposition. But, not content with explaining the scope and significance of laws as laid down by Parasara Madhavacharya in his commentary dwelt extensively on the principles of administration of justice (vyavahara) in regard to civil disputes as well as transgression of the limits of law, on which the extant text had but little. Naturally therefore, the Digest of Civil and religious law of Madhava came to be held as an authority on Hindu Law in Southern and Western India for a long time. Scholars on Dharmasastra in other regions including Bengal, evinced keen For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir interest on Madhavacharya's methodology. It is interesting to note that still to date the text is held in high esteem among scholars, and it continues to be studied as a basic text book for the smrti courses of study in different chatuspathis in the country. But the Society's edition, published in the last decade of the 19th century, went out of print long ago, and the library copies, wherever available, have also been extremely worn out and almost unusable. Hence this reprint edition by photo-offset process in two volumes (the second and third of the original edition being combined in the second volume), which we hope will remove a long-felt want of the scholars. In this connection we respectfully remember that at the suggestion of the late Mahamahopadhyaya Kalipada Tarkacharya the Council of the Society decided upon bringing out the current edition of this important treatise. Our thanks are also due to Dr. R. K. Sharma of the Ministry of Education and Culture, Government of India, for taking interest in the project and providing the Society with 50% of the cost of production by way of advance. The Second Volume, consisting of the Prayaschitta Kanda and the Vyavahira Kanda, is released earlier than the First Volume, as some portions of the latter could not be brought under photo process, and are being composed for printing. In any case it will also come out soon. The Asiatic Society Calcutta, July 1973 S. K. MITRA General Secretary For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OTT TT - FEFF: For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| praayshcittkaannddm| cturvo'dhyaayH| OM namogazAya namaH / vAgImAdyAH sumanasaH sArthAnAmupakrame / yaM natvA kRtastyAH syustaM namAmi gajAnanam // mo'haM prApya vivekatIrthapadavImAzcAyatIrtha param madhchan sajjana-tIrtha-maGginipuNaH madRttatIrthaM zrayan / ladhAmAkaslayan prabhAvalaharoM zrIbhAratItIrthatovidyAtIrthamupAzrayan hadi bhaje zrIkaNThamavyAhatam // satyekavatapAlakodiguNadhostrArthI caturveditA paJcaskandhakato SaDavayadRDhaH saptAGgamasahaH / aSTavyakrikakhAdharomavanidhiH puSyazapratyayaH smAtIcchrAyadhurandharovijayatAM zrIvukkaNamApatiH // indrasyAGgiramonalasya sumatiH zaivyasya medhAtithidhaumyodharmasutasya vaizyanRpateH khaujAnimegautamiH / For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [8 .1 pratyagdRSTirarundhatIsahacarorAmasya puNyAtmanoyadattasya vibhorabhUt kulagurumantrI tathA mAdhavaH // prajJAmUlamahI vivekasalilaiH sikkA valopatikA mantraiH pallavitA vizAlaphTipA sandhyAdibhiH SaDguNoH / zAlyA kArakitA yaza:surabhitA miyA samudyatphalA sanprAptA bhuvi bhAti nautilatikA sarvottaraM mAdhavam // zrImatI jananI yasya mukaubhijAyaNa: pitA / mAyaNobhoganAthazca manobuddhI mahodarau' // yasya baudhAyana sUtraM zAkhA yasya ca yAjuSau / bhAradvAjaM kulaM yasya sarvajJaH sa hi mAdhavaH // sa mAdhavaH sakalapurANasaMhitApravartakaH smRtimukhamA! parAmaraH / parAzarasmatijagadauhitAptaye parAzarasmativivRtau pravartate // zrIparAzareNAcArakANDarUpeNAtautenAdhyAthavayeNa vidhiniSedhau drshitau| athedAnIM taduplaGghananimittapAtityaparihAropAyapratipAdakaM prAyazcittakANDamArabhyate / prAyazcittAbdaca rUDhyA yogena ca pApanivartanakSamaM dharmavizeSamAcaSTe / prAyazcittazabdo'yaM pApacayArtha naimittike karmavizeSa rUDhaH, ityAhuH sampradAyavidonibandhanakArAdayaH / yogasvagiramA darzitaH,* zokAvimau vyanyAsena vartate mu0 pustake / + smRtisussmaa| nivandhanakArAH, imi mu. pustake pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcitakANDam / "prAvonAma tapaH prokaM cittaM nizcayaucyate / taponizcayasaMyukta prAyazcittaM taducyate // prAyazaca samaM cittaM cArathitvA pradIyate / pariSadA kAryate yattat prAyazcittamiti smRtam" iti // anuSThitena hAdazavArSikavatAdinA'vazyaM pApaM nivarttate, iti vizvAsonizcayaH / tena saMyukta vratAnuSThAnalakSaNaM tapaH praayshcittm| pApino'nutApinazcittaM vyAkulaM sadviSamaM bhavati, tacca pariSadA yena vratAnuSThAnena prAyazo'vazyaM samaM kAryate, tataM prAyazcittam / cittasamaukaraNopapAdanaM cArayitvA pradIyate, iti, vrataM cArayitvA cittavaiSamyanimittaM pApaM pradIyate khaNDya te vinAzyate,ityarthaH / yadA, pariSadyupaviSTAnAM sarveSAM cittaM yathA mamaM bhavati, tathA cArayitvaikamatyena vicArya pradIyate vidhIyate kAryate anuSThApyate,-vRtyarthaH / acedaM cinyate / kimidaM prAyazcittaM nityaM, uta naimittika, athavA kAmyam ? iti / atra kecidAhuH / "prAyazcittairapaityenaHityAdismRtiSu pApakSayasya phalatvenAvagamAt kAmasyAdhikArAt* kAmyaM, yathA vRdhyAdiphalakAmasya kaarauryaadi| anye mnynte| pApaM nimittaukatya vidhAnAnnaimittikam / yathA rahadAhaM nimittaukRtya pravRttA kSAmavanauSTiH / apare vaahuH| prakaraNe pratyavAyadarzanAnnityaM, yathA sandhyAvandanAdi / prakaraNe pratyavAyazca manunA darzitaH, "caritavyamanonityaM prAyazcittaM vizrAddhaye / * phalakAmasyAdhikArAt, iti pAThobhavituM yukchaH / For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praabhrmaadhvH| [ . nihi lakSaNairyukAjAyante'niSkRtanamaH"-ti / aamulaathi, "prAyazcittamakurvANAH pApeSu niratAnarAH / apazcAttApinaH kaSTAvarakAn yAnti dAraNAn // tAmizra khohazakuJca mhaaminny-shaalaalo| rauravaM kumbhalaM pUtimRttikA kAlasUcakam // mahAtaM lohitodazca saviSaM sampratApamam / mahAnarakakAkolaM manauvanamahApatham // avaucimandhatAmitraM kumbhIpAkaM tathaivaca / prasipacavanaM caiva tApanaM kaviMzakam // mahApAtakadhIrairupapAnakajaistathA / anvitAyAmyacaritaprAyazcittAnarAdhamA:-iti / pracocyate / naimittikamevedaM bhvitumrhti| nimittameva prAdhAvyenopajIvya sarvaprAyazcittavidhAnAt / tadupajIvanaM ca, "brahmAdA bAdazAvdAni"-ityAdiSu smRtiSu vispaSTam / yattu phalazravaNaM, nabbAteSTinyAyena naimittikve'pyviruddhm()| tasyApiI phasasya * sampapAtanam, iti mudeg pustake pAThaH / / tathAhi,-iti mu. pustake pAThaH / (1) yathA hi "zvAnaraM dAdazakapAla nirvapet putre jAte".--iti putra jamma nimittIkRtya vihitAyAjAteze naimittikave'pi, "yasmin jAte etAmieiM, nirbapati pUtaeva sa tejasvI yAdaindriyAvI For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAham / niyojyavizeSaNavenAzravaNAt na kAmyatvam / na hi, "brAhA dAdazAbdAni" ityAdiSu phalaM niyojyavizeSaNatayA shrutm| atona prAyazcittasya kArauryAdibhiH sAmyam, nApyetannityam / tallakSaNAbhAvAt / na hyudAhatAni vacanAni prAyazcittAkaraNe nUtanaM kiJciduritApUrvaM janyate ititra vate ; kintarhi, prAyazcittamakurvato'vazyaM niSiddhAcaraNeSu pravRttirbhavatIti etAvanmAcaM prtipaadynti| etacca, "pApeSu niratAnarAH" ityatra viSyaSTamavagamyate / nanu, naimittikAnAmapyakaraNe pratyavAyo'sti / tathA, mahAbhAratam, "makhenApi karttavyaM zrAddhaM vai rAhudarzane / akurvANastu tat zrAddhaM paGke gauriva saudati" iti / vRddhavasiSTho'pi, "grahaNe saMkrame vA'pi na khAyAdyadi mAnavaH / saptajanmani kuSThau sthADuHkhabhAgau ca jAyate' iti / evaM tarhi, yatra jIvanamadhikArizeSaNaM tnnitym| yathA, "yAvabauvamagrihAcaM juDayAt" iti| prAyazcine tu na jIvanamadhikArivizeSaNam, api tvanyadeva vihitAkaraNadinimittamadhikAri pazumAn bhavati" ityarthavAdAvagata phlsNbndhstraaviruddhH| tathA prakRte'pi pApaM nimittIvatya vihitasya prAyazcittasya naimittikatve'pi parthavAdAvagatapApakSayarUpaphalasaMbandhastatrAviruddhaH / jAterinyAyaca, mImAMsAdarzanasya caturthAcyAyasya toyapAde prdrshitH| tacca tatra samadazAdhikaraNam / For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [4v| vishessnnm| tasmAt naimittikaM praayshcittm| tathA ra vRhaspatiH prAyazcittaprakaraNasyopakramopasaMhArayoH naimittikatvaM darzayati, "naimittikaM dharmajAtaM gadatome nivodhata / vihitasthAnanuSThAnAt ninditasya* niSevanAt // prAyazcittaM yat kriyate tat naimittikamucyate"ityupakramaH, "naimittikaM samAkhyAtaM prAyazcittaM smaastH"ityupsNhaarshc| tacca nimittaM duritApUrva, tadutpattikAraNaM yAjJavalkyena darzitam, "vihitasthAnanuSThAnAninditasya ca sevanAt / anigrahAcendriyANAM naraH patanammRcchati"-iti / manunA'pi, "akurkhan vihitaM karma ninditaJca samAcaran / prasajazcendriyArtheSu prAyazcittauyate naraH" iti / nanu, ninditasevanAdbhAvarUpAduritotpattAvapi vihitAkaraNadabhAvAt kathaM duritotpattiH, na hyabhAvAbhAvautpadyamAnaH kvacidRSTaH(1) / atra kecidaahH| sandhyAvandanAdivihitAnanuSThAna * pratiSiddha,-iti sa0 zA0 so pustakeSu pATaH / (1) "kutastu khalu somyaivaM syAditi hovAca kathamasataH sajjAyeta"--- iti zrutyA ( chA0 u0 6 pra. ) abhAvAdbhAvotpattinirAkRtA,ityapi smarttavyam / For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 40 1] prAyavittakANDam | magniheocAdyanadhikArarUpAzucitvadyotakam / zrayamevArtha:, 'akurvvan pratyavaiti' - ityanenAbhidhIyate / na tvanuSThAnAbhAvAdbhAvarUpasya duritasyotpattirabhidhIyate / sa cAnadhikAraH prAyazcittena nivarttanIyaH, - iti / apare punarAhuH / 'akurvvan' - iti lakSaNArthe zatapratyayaH / yadetadvihitAkaraNaM tadetat prAgbhavauyaniSiddhAcaraNajanyaduritApUrvvamadbhAvasya liGgaM (9), tadeva duritaM prAyazcittena nivarttate iti / zranye tvevaM samAdadhate / zrabhAvAdbhAvonotpadyate iti nAthamekAntaH, tArkika prAgabhAvasya kAraNatvAt / mImAMsakamate, bhATTaistAvadabhAvAdbhAvotpattirabhyupagatA, yogyAnupalabdhilakSaNadabhAvAt pramAzAiTAdyabhAvaviSayapramiterbhAvarUpAyAjananAt / prAbhAkaraizvAbhAva " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eva nAbhyupagamyate, "bhAvAntaramabhAveohi kayAcittu vyapekSayA - ityudauraNAt / tathA ca sati vihitAkaraNamapi bhAvAntarameveti vA tasmAt pratyavAya utpadyatAM kA tava hAni: / athocyeta, pratyavAyonAma duritApUrvvaM tacca kRtisAdhyatve mati kRtyuddezyaM, tathA ca vihitAkaraNasya kRtirUpatvAbhAvAdapUrvvajanakatvaM nAstIti / nAyaM doSaH / tasya lakSaNasya vihitapratiSiddhakarmajanyApUrvvaviSayatvena saGko 2 1 (1) tathAca "lakSaNa hetvoH kriyAyAH " - iti vyAkaraNasmRtyA lakSaNArthe - 'pi zaturanuzAsanAdaca zaturlakSaNArthatvameva na hetvarthatvamiti bhAvaH / yatraitaduktam / "nityAnAmakriyA yasmAlakSayatyatisatvarA / pratyavAyakriyAM tasmAlakSaNArthe zatA bhavet", iti / For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir canIyatvAt / anyathopekSA'lasyAbhyAmakatirUpAbhyAM duritApUrSAnutpAdaprasaGgAt / upekSAjanyaM ca duritApUrvvaM skandapurANe darzitam, - "nAbhirakSanti ye zaktAdInaM cAturamAzritam / zrArttaM na cAnukampante te vai nirayagAminaH " - iti / zrAlasyajanyaM cApamRtyu nimittaM duritApUrvaM manumA pradarzitam, - "anabhyAsAcca vedAnAmAcArasya ca laGghanAt / zrAlasyAdanadoSAJca mRtyurviprAn jighAMsati" - iti / zratha, kathaJcittatra kRtiH sampAdyeta, tarhyacApi vihitolaGghanalaca or kRtirastu / evaJca sati bahUni smRtivacanAnyakaraNe pratyavAyaparANi svArasyenArthavanti bhaviSyanti / IzvaravAdinAnta vihitAkaraNasyAjholaGghanarUpatvAt kRtirUpatvaM vispaSTam / zrataeva smaryyate, - "zrutismRtau mamaivAjJe yaste ulaGghya varttate / zrAjJAcchedI mama dveSI na sa bhaktona vaiSNavaH *" - iti / sarvvathA vihitamakurvvataH prAyazcittanimittaM duritApUrvvamastyeva / ninditasevane tvavivAda duritApUrvvam / nanu, 'anigrahAcendriyAnAm', - iti pRthagupAdAnamayuktaM, vihitAkaraNa ninditasevamAJcAnyasya tRtIyasya duritahetorabhAvAt / maivam / zrasyobhayAtmakatvena toyatvopapatteH / tathAhi "indriyArtheSu sarvveSu na prasajyeta kAmataH - iti indriyaprasakterninditatvaM zAbdaM, svAtakavrataprakaraNamadhye pAThAt * sa me vadhyatameA mataH, -iti mu0 pustake pAThaH / For Private And Personal Use Only 1
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8 101 www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prasaktipratiSedhasaGkalpasya tatra vidheyatvenAvagamAt vihitatvamArthikam (1) tathA ca, anigrahasyobhayo laGghanarUpatvAt tRtIyanimittalena pRthagupAdAnam / tadevaM vihitAkaraNAdinimittavantaM prati codanAnaimittikaM prAyazcittam / nanu, gautamasmRtAvasya kAmyatvaM pratauyate, phalabhAvAbhAvAvupajIvya pUrvottarapacAbhyAM tasya karttavyatvanirNayAt / tadacanaM ca, "ukovarNadharmazAzramadharmazca / zratha khalvayaM puruSoyAjyena karmaNA lipyate, yathaitadayAvyayAjanamabhakSyabhakSaNamamedhyamedhanaM ziSTasyAkriyA niSiddhasevanamiti / tatra prAyazcittaM kuryyAt na kuryyAt iti maumAMsate / ma kuryyAdityAH / na hi karma kSIyate, - iti / kuryyAdityapare / puna stomeneSTvA punaH savanamAyAntIti vijJAyate, vrAtyastomeneSTvA tarati savvaM pAzAnantarati brahmahatyAM yo'zvamedhena yajate " - iti / zrayamarthaH 1 yAjyaM garhitamayAjyayAjanAdi, tatkRtasya pApasya nivarttayitumazakyatvAt tanivRttaye prAyazcittaM na karttavyam / na hi kRtaM karma bhogamantareNa capayituM zakyate / zrataeva smRtyantaram, - "nAbhuktaM kSIyate karma kalpakeoTizatairapi / zravazyamanubhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham " - iti / (1) yathA prajApativrate "nodyantamAdityamIkSeva nAtaM yAntam " - ivanAnIkSaNasaGkalpolacyate " tasya vratam " - iti vratatvena kIrttanAt / tathA prakRte'pi svAtakavratatvena kIrttanAt pramaktipratiSedhasaGkalpo lakSyate, -- iti bhAvaH / etacca, mImAMsAdarzanasya caturthAdhyAyasya prathamapAde tRtIyAdhikaraNe bhASyAdau vyaktam / 2 For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / 8 .1 zaGkho'pi, "yathA pRthivyAM vaujAni ratnAni nidhayoyathA / evamAtmani karmANi tiSThanti prabhavanti ca" iti / yadyantareNApi bhogaM duritalepaH tauyeta, tadA sukRtalepo'pi cauyetetyatiprasaGgaH / tasmAt prAyazcittaM na karttavyamiti pUrvapakSiNa ku-deva prAyazcittamiti prAmANikAnAM darzanam / te hi atimudAharanti, 'punastoneneSTvA punaH mavanamAyAnni' iti / ayAjyayAjanAdibhinityakarmAdhikArASTA aikAhikeneTvA savanavayasAyaM karma punaH prApnuvanti tatrAdhikriyante iti yAvat / 'nAbhuka hIyate karma'-dutyakRtaprAyazcittaviSayaM sukRtaviSayaJca / tathAca smRtyantaram, "kadAcit sukRtaM karma kUTasthamiva tisstthti| majamAnasya saMsAre yAvattasmAdimucyate" iti / yadi, 'nAbhukam' iti zAstramasaGkocena niraGkuzaM pravartata, tadA pApakSayapratipAdikAH mAH zrutayaH smRtayazca kupyern| tasmAt, pApakSazaya prAyazcittaM karttavyamiti siddhAntAbhidhAnAt prAyazcittaM kAmyaM, na tu naimittikam, iti| naiSa doSaH / jAteSTidRSTAntena dattottaratvAt / anyathA, pUrvAdAhRtavRhaspativacanavirodhAt / manu, naiminikatve grahaNasnAnasyeva prAyazcittasyAkaraNe duritAntaramutpadyeta, tatastasyApi prAyazcittAntaraM, tasyApyakaraNe duritAntaraM prAyazcittAntaramityevamanavasthA duravasthA syAt / atra kecidAhuH / prAyazcittAni na kevalaM naimittikAni, For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 'sti / tathA ca manuH, - www. kobatirth.org prAyavittakANDam | baudhAyano'pi - kintu duritacayArthAnyapi / zrataevApastambaH - prAyazcittAni prakramya, "doSanirghAtArthAmi" bhavanti" / anantaraM, " doSAt karttavyAni" - ityAha / evaJca sati prAyazcitta karaNe doSanirghAtAbhAvena pUrvasiddhUdoSastadavasthaH, -ityetAvanmAcaM, na tu doSAntaramutpadyate iti / yaddA, grahaNalAnAdyakaraNamiva prAyazcittAkaraNaM nimittauJcatya prAyazcittAntaravidhAnasyAdarzanAt tannimittaduritAntarau na kalpayituM zakyam / tasmAt, naimittikatve'pi mAnavasthA / nanu doSanirghAto'pi naikAntikaH / tathAhi, dvividhaM pApaM kAmakutamakAmakRtaM ca / tathA ca vRhaspatiH, - "kAmAkAmakRtaM teSAM mahApApaM dvidhA smRtam" - iti / tayorakAmatasya prAyazcittena nirghAte'pi na kAmakRtasya seA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "dvayaM vizuddhiruditA pramApyAkAmatodvijam / kAmato brAhmaNavadhe niSkRtirna vidhIyate " - iti / "zramatyA brAhmaNaM hatvA duSTobhavati dharmataH / yoniSkRtiM tasya vadandhamatipUrvyake // 11 matipUrvyaM hate tasmin niSkRtirnopalabhyate"-iti / nAyaM doSaH / dvAdazAbdAdinA niSkRtyabhAve'pi bhRgupatanA dinA tatsambhavAt / tathA ca smaryyate / , - * 'nirdhAta' - ityatra 'niryAta ' - iti pATho vaGgIyapustake prAyaH / 1 tanniva duritAntaraM - iti mu0 / + svantaraM,6 - iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "yaH kAmatAnaraH kuryAnhApApaM kathaJcana / na nastha niSkRtirdRSTA jhamvanipatanAdRte" iti / zAtAtapo'pi,-"kAmakRte prAyazcittaM, kAmakArakate tvAtmAmamavasAdayet" iti / ataH prAyazcittena doSanirghAtonAnaikAntikaH / tasmAvihantavyadoSAkhyanimittavAnatra prAyazcitte'dhikiyate,-iti siddham / te ca doSAanekavidhAH / tatra viSNuH / "atha puruSasya kAmakrodhalobhAkhyaM riputrayaM sughoraM bhavati / tenAyaM samAkAnto'tipAtakamahApAtakAnupAtakopapAtakeSu pravarttate, jAtibhraMzakareSu saMkarIkaraNeSu apAtrokaraNeSu malAvaheSu prakoNeSu c| mAtgamanaM duhigamanaM khuSAgamanam, ityatipAtakAni / brahmahatyA surApAnaM brAhmaNasuvarNaharaNaM gurudAragamanam, iti mahApAtakAni ; tatsaMyogazca / yAgasthasya kSatriyasya vaizyasya ca vadho rajaskhalAyAcAnsarvavyAcAcigocAyA avijJAtasya garbhasya zaraNAgatasya ca ghAtanaM brhmaahtyaammaani| kUTamAkSyaM suhahadhaH, ityetau surApAnasamau / brAhmaNabhUmyapaharaNaM suvarNasteyasamam / piTavyamAtAmahamAtulasahAranapapalyabhigamanaM gurudAragamanamadRzaM; piTakhasamAnamvaragamanaM ca, zrociyabiMgupAdhyAyamitrapanya bhigamanaM ca, svasuH masyAH magocA * nAmakAntikaH, isi mAThAntaram / + avakIrNakaraNeSu, ityadhikaM zA* pu0| + azrUgamanaM khudhAgamanaM,-iti mu0 / 6 goSabAyA,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / praayshcittkaakhm| yAuttamavarSAyAH kumArajakhalAyAH zaraNAgatAyAH prvjitaayaanikssiptaayaa| "anupAtakinaskhete mahApApAtakinoyathA"-iti / manurapi, "govadho'yAvyasaMyAjyaM pAradAryAtmavikrayaH / gurumApiDhatyAgaH svAdhyAyAnyoH sutasya ca // parivinitA'nujena parivedanamevaca / tayordAnaca kanyAyAstayorevaca yaajnm|| kanyAyAdUSaNaM caiva vAdhuSitvaM vratayuniH / maTAkArAmadArANamapatyasya ca vikrayaH // mAtyatA vAndhavatyAgomatyA'dhyApanamevaca / bhRtAmAdhyayanAdAnamapaNyAnAca vikrayaH // sAkArevadhIkAromahAyantrapravarttanam / hiMsauSadhInAM tyAjIvo'bhicAromUlakarma ca // indhanArthamazakAnAM drumAAmavapAtamam / pAtmArthaJca kiyA'rambhoninditAnAdanaM tathA // anAhitAmitA stanyamaNAnAM cAnapakriyA / amachAstrAdhigamanaM kauzausavyasya sa kiyA / dhAnyakuSyapasteyaM madyapasvauniSevaNam / svaugadraviTakSatravadhomAstikyacopapAtakam // * zrutasyaca,-ivi mu.| For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / brAhmaNasyarujaHkRtyA^ ghrAtirapreyamadyayoH / jehvayaM puMsi ca maithunyaM jAtibhraMzakaraM smRtam // kharAzvoSTramamRgebhAnAmajAvikabadhastathA / makaraNaM jJeyaM maunAhimahiSasya ca // ninditebhyodhanAdAnaM vANijyaM zUdrasevanam / apAcIkaraNaM jJeyamastyasya ca bhASaNam // afrateauretyA madyAnugatabhojanam / phalaidhaH kusumasteyamadhairyaM ca malAvaham " - iti / jAtukayo'pi - -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "skanditaM vratinA reteoyena sthAt brahmacAriNA / kAmateo'kAmataH prAhuravakaurNIti taM budhAH " - iti / zravaziSTaM sarvaM prakaurNakazabdavAcyam / tathA ca viSNuH / "yadanuktaM tatprakIrNakam" iti / tacAyamAcAryya idaM prAyazcittakANDaM prakIrNakairupakramya mahApAtakAtipAtakairupama nihorSati / pUrvAdhyAyAvasAne azaucaprasaGgena hInavarNazavAnugamanaM prakIrNakarUpamanadya prAyazcittopavarNanena prakIrNakasyaiva buddhisyatvAt / zratrodyandhanamTatAnugamanAgnidAnAdestaptakRcchraM prAyazcittaM vidhitsustadanugamanAdikaM ninditumAdAvuindhanamaraNasyAtikaSTatvaM pratijAnIte. 4 'kRtvA, ityAdI pustakeSu / atimAnAdatikrodhAt snehAdA yadi vA bhayAt / udIyAt strI pumAn vA gatireSA vidhIyate // 1 // 4 0 / For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcitta kANDam / mAnabhAryAdhikSepAdijanyA mAnahAniratimAnaH / putramitrAdivauSatpratikUleSu satvaparAdhAnyatvamaparAmRzya kriyamANo vegAviSTomahAn kopo'tikodhaH / snehabhayayorapyatizabdo'nuSacanauyaH / anyathA mumUrSA'nupapatteH / pratisnehasya mumUrSA hetutvaM droNAcAryadazarathAdo prasiddham, atibhayasya cAparAdhini bhRtyAdau / nimittavaiSamye'pi damaraNatvaM mamam, iti drshyitumneknimittopnyaasH| kiJcit striyaM pratyeva niSiyate / tdythaa| dharme'svAtantryam / "asvatantrA dharma svI"-iti gotmmmrnnaat| kiJcit puruSaM pratyeva niSiyate / tdythaa| "yo'nadhItya dvijAvedAna anyatra kurute zramam / ma jauvaneva zudratvamAzu gacchati mAnvayaH" iti / uddandhanantu dayostucyam, iti vivakSayA, svau pumAn vA,ityuktam / ganiriti nrkpraaptiH| eSA samanantaraznokena vakSyamANA vidhIyate jJApyate / pratijJAtAM gatiM darzayati, pUyazoNitasampUrNe tvandhe tamasi majjati / SaSThovarSasahasrANi narakaM pratipadyate // 2 // andhaM tmstauvnrkvishessH| 'tAmitramandhatAmizram'-dati [dAharanti / taubatvAbhivyakaye SaSThIrityatyantasaMyoge dvitiiyaa| astvevamatikaTatvamuddandhanamaraNasya, kintataH ? ityAzaya phalitaM darzayan * pratijJA,-ityadhika mu0| + dhaSThiM vaSa sahazrANi,- iti vaGgoyapustakeya prAyaH ! For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / brahmapurANe,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidhisitasya prAthacittasya nimittaJca sambhAvayanAzaucAdIn prati Sedhati, - 8 60 / nAzaucaM nodakaM nAgniM nAzrupAtaM ca kArayet / udakasudakadAnaM, agnimagnidAnam / zrazrupAtaM ceti cakAreNa zavavahamAdikaM samucinoti / kArayet kuryyAdityarthaH / brahmapurANe'pi - " zastramuindhanaM jalam " - ityAdyanukramya, "patitAste prakau - rttitAH " - ityabhidhAyAmantaramidamuktam, - " patitAnAM na dAhaH syAnnAnyeSTirnAsthimaJcayaH / cAzrupAta: piNDovA kA zrAddhAdikaM kacit " - iti / zAtAtapo'pi - "vRddha: zauca luptaH pratyAkhyAtabhiSakkriyaH / zrAtmAnaM ghAtayedyastu bhRmvandhanazanAdibhiH // tasya farsarati fatauye tvasthimaJcayaH / eate tUdakaM kRtvA caturthe zrAddhamAcaret " - iti / * [ zratra yAjJavalkyaH, " pASaNDAnAzritAH stenAbhayaH kAmagAdikAH / surApyazrAtmatyAginyonAzaucodakabhAjanAH " - iti / For Private And Personal Use Only "zTaGgidaMSTrinakhivyAlaviSaviistrayA jastaiH / [ ] etacitrAntargateoyajyomudritAtiriktapustakeSu mAsti / mApyatIva saGgataH / vyanyatra brahmapurANavacanatAtparyyasya pUrvvameva darzitatvAt i punastadupanyAsasyAnAvazyakatvAt /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 40 1] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | 3 sudUrAt pariharttavyaH kurvvan kraur3AM mRtastu yaH / nAgAnAM vipriyaM kurvvan dagdhazvApyatha vidyutA || nigRhItazca yorAjJA coradoSeNa kutracit / paradArAn harantazca roSAttatpatibhirhatAH // zramAneca saGkIrNaizcaNDAlAdyaiva vigraham / kRtvA tairnihatAstadRcaNDAlAdIn mamAzritAH || krodhAt prAyaM viSaM vahiM zastramuindhanaM jalam / girivRkSaprapAtaJca ye kurvvanti narAdhamAH // kumodajIvino'pi ye cAlaGkAravarjitAH / mukhebhagAzca ye kecit klIvaprAyAnapuMsakAH // brahmadaNDahatA ye ca ye caiva brAhmaNairhatAH / mahApAtakino ye ca patitAste prakIrttitAH // patitAnAM na dAhaH syAnnAnyeSTinIsthisaJcayaH / na cApAtaH piNDovA kA zrAddhAdikaM kacit // etAni patitAnAntu yaH karoti vimohitaH / taptakRcchraddayenaiva tasya zuddhirna cAnyathA" || viSNupurANe,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "bhAryyaputravihaunAca hyagnisaMskAra varcchitAH // pakSiNaH pretarUpeNa hyantarite pralambitA: / agninA bhRgupAtena hyuddandhena jalena vA // dantibhiH zTaGgibhirvva'pi viSeNa garalena vA / corAnyajAti caNDAlairaNe vA'pi hatA ye // For Private And Personal Use Only '
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [4 a. zrAddhakarmavihInAzca stuptapiNDodakakriyAH teSAmuddharaNArthIya prAyazcittaM vidhIyate"-iti // aparArke, "mRgabharaNe caiva dAvAnau prahataM yadi / zUle'pyardU kavandhasya maraNaM pApakarmaNAm // dRSTacchedaM samAdAya punaH saMskAramAcaret / vidyudagnipathaHpanthAcaNDAlabrAhmaNairhataH // daMSTribhyazca parAbhyazca maraNaM pApakarmaNAm / AtmAnaM ghAtayedyastu viSAgnijalabandhanaH / tasya pApavizayartha prAjApatya trayaM cret| ekadivicatuHpaJcaSar3abdaM paryavasvati // etatsaMvatmarAduI prAyazcittaM vidhIyate / dhaNmAmAt dviguNaM prokaM vimAsAt ciguNaM bhavet // caturguNaM tripakSe tu sadyaH paJcaguNaM bhavet / ghaNDArakhAkudakAt sarpAdbrAhmaNAdai dhutAdapi / daMSTribhyazca pAbhyazca maraNaM pApakarma zAm / udakaM piNDadAnaJca pretebhyoyat pradIyate / nopatiSThati tat sarvamantarikSe vinazyati / brAhmaNena badhe pAye caNDAlasya karegA vA // pAtmanAza: manirghAte zUTravaddAhayet dvijam / bhasmAsyauni gTahItvA tu viprANAmanuzAsanAt // cauraprakSAlanaM kRtvA punaH saMskAramAcaret / For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAyaham / yadi kazcit pramAdena mriyetAnyudakAdibhiH // tasyAzaucaM vidhAtavyaM karttavyA coMdakakriyA / paNDAlAzanizastrAhidaMdrizTayambarajjubhiH // vRkSAzmaviSavipraizca satAnAmAtmaghAtinAm / nArAyaNavaliH kAryodurmaraNena mRtasya ca // jovatIyakRtaM proktaM mRte taddhiguNaM bhavet / asthini triguNaM prokaM pAlAze tu caturguNam" iti|] idAnI durghatAnAM vahanAdau prAyazcittaM vidadhAti, bADhAro'gnipradAtAraH pAzacchedakarAstathA // 3 // taptacchreNa zuddhAntItyevamAha prjaaptiH| tathAbhaldenAgaucodakadAnAdikaM smucinoti| taptakacchralakSaNaM vakSyate / yattu brahmapurANe'bhihitam,-- "etAni patitAnAntu yaH karoti vimohitaH / tapacchradayenaiva tasya zuddhirna cAnyathA"--iti / etAni dAhAdauni, teSAM tatra prakRtatvAt / ttkaamkaarvissym| "vihitaM yadakAmAnAM kAmAttu dviguNaM bhavet"-iti smaraNAt / yacca vRhaspatinoknam, "viSodandhanazastreNa* yastrAtmAnaM pramApayet / mRtAmadhyena leptavyonAnyaM saMskAramarhati / / * zastrAdyaiH,-iti mu0| / nAya,-iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ . pAzachattA tu yastasya voDhA vA'gnipradastathA / so'tikacchreNa zuddhot tu piNDadovA narAdhamaH"--iti / yaca yamenokrama, "gobrAhANahataM dagdhvA mRtamubandhanena ca / pAzAJchitlA tathA tasya kaLU sAntapanaM caret" iti / tadubhayamazakaviSayam. dezakAlavayaHmatyAdaunAM prAyazcittatAratamya hetutvAt / tathAca vyAghraH, "dezaM kAlaM vayaH bhakti jJAnaM buddhikataM tthaa| abuddhizatamabhyAmaM jJAtvA niSkrayaNaM vadet" iti / pratyAditAratamyavanimittatAratamyamapi prAyazcittatAratamyakArapAm / ataeva prajApatiH, spAdyalpanimitte khalpaM prAyazcittamAha, "tacchavaM* kevalaM spRSTvA pAtayitvA'zru vA tthaa| ekarAtraM tu nAnIyAt ghirAcaM buddhipUrvaka!"-iti / evaM nimittabhUyasve prAyazcittabhUyastvam / ataevAzeSAH pretakriyAH kurvato'dhikaM prAyazcittamAha vamiSThaH, "ca prAtmatyAginAM kuryAt snehAt pretakriyAM dijaH / ma taptakasahitaM parecAndrAyaNaM pratam" iti / prajApatigrahaNamukArtha buddhidArtham / tatovirodhivacanAnAM viSayavyavasthA draSTavyatyuktaM bhavati / mA cAsmAbhiH pradarzitA / ahandhamanyAyaM gohatAdiSvatidigati, * tIva,-iti sa0 prA0 / + buddhipUrvakam, iti mA. For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / gobhihataM tathodaI brAhmaNena tu ghaatitm||4|| saMspRzanti tu ye viprA vAdArathAmihAzca ye / anyopi vA'nugantAraH pAzachedakarAzca ye||5|| taptakRcchreNa zuddhAste kuryyabrAhmaNabhojanam / anaDutsAhitAMgAM ca dadyurviprAya dakSiNAm // 6 // atrAtatAyitayA gobhiH kauDam yadi itastadAnaumatadraSTavyaM, prAmAdikamaraNe pAtityAbhAvAt / etacAgaucaprakaraNe'smAbhirupavarNitam / pUrvatroindhanaviSaye taptakacchramAtramukta, iha ta brAhmaNabhojanAdikamadhikamucyate,-iti nAzaGkanauyaM, parakarTakoindhanasthAtra vivaJcitatvAt / gohatabrAhmaNahatayormadhye pAThAt / na ca parakarTa kohandhane prAyazcittAlpatvamiti vAcyaM parakarTakoindhanaprasakti jJAtvA pravRttasthAtatAyino'tra vivkssittvaat| gomithunadakSiNa yavano'pyAcha / "aAtmaghAtakasparzanadahanabahaneSu taptA; caret / vRSagAvau dakSiNA brAhmaNeSu"-dati / taptakasvarUpamAhAciH, "yahamuSNaM pivedvAri ahamuSNaM payaH pivet / yamuSNaM pivet marpirvAyubhavodinatrayam / SaTpannaM tu pivedambhastripalantu payaH pivet / pastamekaM pivet marpistaptakaccha vidhIyate" iti / vAyubhakSaNamupavAsaH / taptazabdena zItanovyAvartyate / tatvarupaJca yamenoktam, * vokAravAmidAhakAH,-iti mu.| cinye ye, - iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ 8th| "ahamuSaNaM pivedambhaH ahamuSNaM taM pibet / ahamuSNaM payaH pItvA vAyubhavaH paraM yaham / / taptakacchaM vijAnIyAt gauteH gautamudAhRtam" iti / yattu yAJcavarukonoktam, "taptacaurastAmbUnAmemaikaM pratyahaM pivet| ekarAtropavAsazca taptakacchaudAitaH" iti / tat taptacchrasthAvAntarabhedavivakSayoyapadhate / yathA, sAntapanaM mahAsAntapanaM, iti daividhyaM, tathA tAsamahAtaptakamiti daiviyaM draSTavyam / palazabdena suvarNacatuSTayamucyate / "palaM suvarNAsavAraH" iti yAjJavalkyavacanAt / uktaM ca, "paJcaguJjA''tmakomASoniSkomAmASTanirmitaH / dazaniSkAtmaka proka palamAnaM budhaiH sadA" iti / etAdRzaH palaiH paDbhiH mammitamambhaH pivet / patitasaMsargaprAyavittaM vidhAtuM tatsaMsargasya ninditatvaM darzayati, yo vai samAcaredinaH* patitAdidhakAmataH / paJcAI vA dazAhaM vA hAdazAhamathApivA // 7 // mAsAI mAsamekaM vA maasdymthaapivaa| abdAImabdamekaM vA tadUI caiva ttsmH||8|| atra, vimagrahaNaM caciyAderupalakSaNaM, manuSyamAvasyA tasaMsargasya ninditaavaat| tathAca manuH,* yo sahAcarevipraH, iti pAThAntaram / saMsargamAcaredhiH, iti mu. / manuSyamAtre,--iti mu| - - For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zra ] prAyazcittakAgaDam / "yo yena patitenaiSAM samaga yAti mAnavaH / sa tasyaiva vrataM kuryAt tatsatargavizaddhaye"--iti / samAcaraNaM* saha yAnAsanAdi / tathA ca kaNvaH, "zrAsanAcchayanAdyAnAt saMlApAt sahabhojanAt / saMkramantauha pApAni tailavindurivAmbhasi // saMvatsareNa patati patitena sahAcaran / yAnAsanAdibhi nityamityAhubrahmavAdinaH" iti / yAjanAdau tu sadyaH ptni| tathAca baudhAyanaH, "saMvatsareNa patati patitena mahAcaran / yAjanAdhyApanAdyaunAt sadyona zayanAdibhiH" iti / vRhaspatirapi bahuvidhaM samAcaraNaM niSedhati, "ekazayyA''sanaM pati bhANDaM paktayanvamizraNam / jAyanAdhyApane yonimtathAca saha bhojanam // navadhA saGkaraH prokto na karttavyo'dhamaiH maha"-dati / devalo'pi, "malApasparma nizvAsAt maha prthyaa''snaashnaat| vAjanAdhyApanAdyAnAtpApaM saMkramate nRNAm" iti // * sahAcaraNaM,--iti mu0 + yAnAsanAnAvAdi,-iti mu0 / / yAnApUnApUna ---iti mu.|| 6 yAjanAdhyAya nAdyaistu,-iti mu * / adhyApana sthAne sarvabAdhyayanapAThaH, zA0 pu0| For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 praashrmaadhvH| etaca pUrvasmin yuge, aba tu mUlavacanonaM draSTavyam / yAnAdevakSyamANatvAt saMsargazcAtra yAjanAdirgrAhyaH / patitAdicityAdizabdena tatpuSAdayo gTahyante / "patitAtpanaH patito bhavati" iti vamiSThena tbindnaat| vidhitmitasya prAyazcittasyAlpatvaM jnyaaypitmkaamtityuktm| kAmataH saMsarga tu vizeSaH smatyantare'bhihitaH, "paJcAhe tu caretkacchaM dazAhe taptacchrakam / parAkasbarddhamAse syAnmAse cAndrAyaNaM caret // mAsanaye ta kurvIta icchaM cAndrAyaNottaram / pANmAsike tu saMsarga kRcchaM tvabdA mAcaret / saMsarga cAbdike kuryAdadaM cAndrAyaNottaram" iti / pRthakpRthagvyavasthitaprAyazcittavidhitmayA pnycaahaadynekpkssopnyaasH| tadUrddhazcaiva tatsamaH, ityabhidhAnAt pUrvaca tatmAmyAbhAve'pi tato'rvAcInaM pApaM kAlatAratamyena bhavati, ityavagamyate / yaH samAcaret, sa pApI bhavati, ityadhyAhatya nindA yojanauyA / dadAnoM kAlatAratamyena pUrvokeSvaSTasu paceSu yathAkramaM prAyazcima vidadhAti, birAcaM prathame pakSe ditIye kRcchramAcaret / tRtIye caiva pakSe tu kRcchaM sAntapanaM caret // 6 // taturthe dazarAcaM syAtparAkaH paJcame mtH| ku-cAndrAyaNaM SaSThe saptame tvaindavadayam // 10 // * 'etaca'-ityArabhya, 'yAyaH' ityetadata na dRzyate vaGgIya pukSakeSa praayH| For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAmaham / 25 zuddhyarthamaSTame caiva SaNmAsAn kRchramAcaret / pakSasaGgyApramANena suvarNAnyapi dakSiNA // 11 // prathamaH pakSaH paJcAhamaMsargaH, tatra cirAtramaMjJakaM kRcchramAcaret / trirAtrakacchrAnAma trirAtropavAmaH / tathAca vissnnuH| "atha kRcchrANi bhavanti vyahaM nAnIyAt" iti / dvitIyapakSodazAhasaMsargaH, tatra prAjApatyamAcaret / na ca mUlavacane prAjApatyAgvyaH kRcchravizeSona zrUyate,-iti zaGkanIyam / smRtizAstreSu nirupapadasya kRcchrazabdasya prAjApatyaeva prAcuryeNa prayogAt / "kRcchramiti prAjApatyam"-iti devAnasmaraNAcca / prAjApatyasvarUpaM manurAha, "vyahaM prAtastrAhaM sAyaM vyahamadyAdayAcitam / vyahaM parantu nAnauyAt prAjApatyaM caran dvijaH" *- iti / hatIyapakSodvAdazAhasaMsargaH, tatra sAnta panaM kRcchrmaacret| sAntapanaM caturvidhaM, virAtraM maptarAtraM paJcadazarAtramekaviMzatirAtraM ceti / tatra dvirAtramaptarAtrayoH svarUpamAha yAjJavalkyaH, "gomUtraM gomayaM cauraM dadhi marpiH kuzodakam / jagdhvA pare'hupapavaset kRcchre sAntapanaM caran // pRthak zAntapanadravyaiH SaDahaH seApavAsakaH / saptAhena tu kRcchro'yaM mahAzAnta panaH smRtaH" -iti / yamena paJcadazAhasAdhyo mahAzAntapano'bhihitaH, * taducyate,--iti mu0 / / mahAzAntapanaM smRtam,-iti prA / For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 parAzaramAdhavaH / "zca pivettu gomUrca vyahaM vai gomathaM pivet / vyahaM dadhi vyahaM kSauraM vyahaM marpitataH prAdhiH // mahAzAntapanaM hyetat marvapApapranAzanam" iti // AvAlena * vekaviMzatirAtranirvayA mahAmAntapano'bhihitaH, "SamAmekaikameteSAM cirAtramupayojayet / vyahaM copavasedante mahAzAntapanaM vidaH" iti / eteSAM madhye na tAvadatra dirAnaM grahotaM makyaM, tasya dvitIyapakSokAt prAjApatyAt nyuuntvaat| nApi paJcadazarAcaikaviMzatirAtrayograhaNaM, tayozcaturthapakSokadabharAtropavAsAda dhikatvAt / tasmAt, saptarAtraM pariziSyate / na ca tasya dvAdazAhaNAdhyAt prAjApatyAdAcaunatvaM zaGkanauyaM, prAjApatye hi triveva dinemvazanavarjanamatra tu sapteSvapi dineSvazanavarjanam, ato'dhikatvAt / evameva hatIyapakSe prAyazcittam / arddhamAsasaMsargaH caturthapakSaH / taca dArAzepavAsamAcaret / yadyapyacopavasediti na zrutaM, tathApi vakSyamANaparAkahAccha sAhacaryottamabhyate / mAsasaMsarga: paJcamapakSaH / taca parAkaH saGgaH karttavyatvena sammataH / parAkasvarUpaM darzayati manuH, "yatAtmano'pramattasya dvAdazAhamabhojanam / parAkonAma kRcchro'yaM sarvapAepraNAzanaH" iti // mAsadayasaMsargaH SaSThapakSaH / tatra cAndrAyaNaM kuryAt / pAhAyaNapakSaNaM svayamevottaratra vakSyati / SaNmAsaMsargaH saptamapakSaH / tanda * bhAvANinA, -- iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 870 www. kobatirth.org prAyacittakANDam ! vaidhavyaM ca -- iti muH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vadayaM kuryyAt / aindavaM cAndrAyaNaM danduvRddhihAmopetatvAt / kiJcidUnasaMvatsarasaMsarge'STamapacaH / yadyapi kiJcidUnatvaM na zrutaM tathApi sampUrNasaMvatsarasaMsargasya pAtityahetulAt kiJcidUnavaM kalpyate / tacca pAtityahetutvaM yAjJavalkayena darzitam, - "saMvatsareNa patati patitena samAcaran " - iti / tacASThame pakSe SaNmAsAn kRcchramAcaret / SaNmAsAnityatyantasaMyoge dvitIyayA lacchanairanta vivakSitam / tathA ca sati SaTsu mAseSu prAjApatyacacchrAH paJcadaza sampadyante / zuddhyarthamiti sarveSu vAkyeSvanuSajyate / sarvvateSu paceSu yatheokaM prAyazcitamanuThAya tadaGgatvena dakSiNa dAtavyA / tatra, paJcarAcasaMsarge prathamapace suvarNamekaM dazarAcasaMsarge dvitIyapace suvarNadvayaM evamitareSvapi patevvavagantavyam / safense prakarNake nimittAnusAreNa prAyazcittatAratamyaM vyatpAditam / idAnImanayeva dizA nimittAnusAreNa prAyazcittamutretuM zakyamiti hRdi nidhAya RtunAteyArabhya yastu dharmaparAmakhaH, - ityantena prAyazcittanimittAnyevopanyasthati. 27 RtukhAtA tu yA nArI bhattIraM nopasarpati / sA mRtA narakaM yAti vidhavA ca * punaH punaH // 12 // RtusnAtAntu yobhAyAM sannidhau nopagacchati / ghorAyAM bhrUNahatyAyAM yujyate nAca saMzayaH // 13 // For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 parAzaramAdhavaH / 4 . / daridraM vyAdhitaM dhUta bhatAraM yA'vamanyate / sA zunI jAyate mRtvA sakarI ca punaH punH||14|| patyau jIvati yA nArI upoSya vratamAcaret / AyuSyaM harate bharnuH sA nArI narakaM vrajet // 15 // apRSTvA caiva bhattAraM yA nArI kurute vrtm| sarva tadrAkSasAn gacchedityevaM manuravIt // 16 // vAndhavAnAM sajAtInAM duvvRttaM kurute tu yaa| garbhapAtaJca yA kuryAna tAM sambhASayet kacit // 17 // yata pApaM brahmahatyAyAM higuNaM grbhpaatne| prAyazcittaM na tasyAH syAt tasyAtyAgovidhIyate // 8 // na kAryamAvasathyena nAnihotraNa vA punaH // sa bhavet karmacaNDAloyastu dhrmpraamukhH||16|| iti / __ rajodarzanamArabhya Sor3azadinAnyataH / tatra caturthadivase svAtA mArau putrotpAdanArthamAtA satI yadi bhAraM nopasarpati, tadA narakamanubhUya pazcAihuSu janmasu vidhavA bhavati / bhI''itAyAanupasarpaNe doSonAradIyapurANe darzitaH, "zrAhatA yA tu vai bhatrI na prayAti barAmvitA / * mUrkha, iti mu.| + zUkarI, iti var3oyapustakeSu prAyaH / / na tasyAsti,-iti mu.| 3 na yAti strI-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 26 mA vAGghau jAyate mRtvA daza janmAni paJca ca" iti // yathA vadhvAH RtukAlAtikrame pratyavAyamta yA puruSasyApi RtusAtAmanupagacchanaH pratyavAyaH / sannidhibhabdastvacArogyAderupastakSakaH / ataeva devalaH,-- "yasvarogAmRtumnAtAM svasthaH snnopgcchti| bhrUNahatyAmavApnoti prajAM prAptAM vinAzya maH" iti // atra conneyaM yat prAyazcittaM, tadRhaspatirdarzayati,___ "to na gacchedyobhAyAM so'pi kRcchrArddhamAcaret" iti / baudhAyaneo'pi,--- "to na gacchedyobhAyAM niyatAM dharmacAriNIm / niyamAtikamAt tasya prANAyAmazataM smRtam" iti // na mAtra prAyazcittadayasya mamavikalpaH paGkanauyaH, prANAyAmagatasyA kRcchrapratyAmnAyatvenAnukalpatvAt ' / zrataeva prANAyAmazatadara kacchapratyAmnAyavena caturviMzatimate darzitam, "kacchodevyayutaM caiva prANAyAmazatadayam / nilahoma / sahasrantu vedAdhyayanamevaca"-iti // puruSaM pratyukrasya prAyazcittasyArdU striyaM pratyutneyam / tathAca bhRguH, "azautiryasya varSANi vaalovaayunssodd'shH| prAyazcittA marhanti striyovyAdhitaevaca"-dati // * kalpanIyatvAt, iti mu. / | tilAti, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 3. * www. kobatirth.org brahmANDapurANam, - paramAdhavaH / navamTatvatikrame striyAH pratyavAyaH, kintu dAridryAdinA yena kenApi nimitena patyuravamAne'pi mahAn pratyavAya: / tathAca Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 / " mAnAdoSAsarAyA bhatIraM yA'vamanyate / sAtajanmakaM yAvat narake sthAna saMzayaH " -- iti // avamAna puruSAntaragamana- cittavacanAdiH / etadevAbhipretya anurAha - * jIvitenAtha vittena, - iti mu0 / + puMkhI jAyate tataH, -- iti mu0 / | kucepiribhUtAM, - ivi zA0 / "alobhAdyA tu slo bharttAramatilaGghayet / meha nindAmavApnoti paralokAca hoyate // vyabhicArAttu bhartuH strau loke prApnoti nizvatAm / zTagAlayoniM cApnoti pAparogaizca paudyate // patiM ditvA'pakRSTaM khamutkaSTaM yopasevate / nicaiva loke bhavati parapUrveti cocyate " - iti // nAradIye'pi - "jIvitena sukhArthena' bhatIraM vaJcathettu yA // kRbhiyonizataGgatvA cANDAlI jAyate tu mA / " - iti / zrotreyaM prAyazcittamApastambo darzayati / " bhartturvyatikrame kRcchram" - iti / uzanA'pi / "vyabhicAriNoM bhAyya kulaparibhUtAM piNDamAtreNopajIvinI / nivRttAdhikArAM cAndrAyaNaM prAjA For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / patyaM vA kArayet" iti / avamAnAbhAve'pi patizrUSAmupekSya vratopavAsAdiparAyAH striyAH pratyavAyo'sti / etadevAbhipretya vratopavAmAdaunAM striyaM prati zreyo hetutvaM niSedhatyatriH,-- "na tenopavAbhena dharmaNa vividhena ca / nArau svargamavApnoti prApnoti patipUjanAt" iti // mahAbhArate'pi patizrUSAparAyAbhA-yAuttamAM matimukkA vatAdiparAyA anyasyAbhAryAyAstadabhAvaM jJApayitumidamudAhatam, "tAM yamolokapAlastu vabhASe puSkalaM vacaH / mA zucaratvaM nivarttakha na lokAH santi te'naghe / / khadharbhavimukhA nityaM kAn lokAn tvaM gamiyyasi / daivataM hi patiH strINAM sthApitaH sarvadaivataiH / / mohena tvaM varArohe na jAnauSe va daivatam / patimatyAH striyAloke dharmaH patya nanviti"-dUti / yadA stro patizuzrUSA'nurodhena atAdikaM cikIrSa ti, tadA'pi patimapRSTvA'nuSThitaM tadvataM niSkalaM bhavati / tadAha mArkaNDeyaH, "nArau khalvamanujJAtA bharnA pitrA sutena vA / niSkalantu bhavettasthA yatkaroti anAdikam" iti // zrataeva manuH sarvatra striyA: vAtavyaM niSedhati, "vAlathA vA yuvatyA vA vRddhayA vA'pi yoSitA / na svAtantryeNa karttavyaM kArya kinycidgrhessvpi"--iti|| * kathaM lokAn gamiSyasi,--iti mu. For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / tathAca purANe, "pitA rakSati kaumAre bhI rakSati yaubane / putraH sthavirabhAve tu na strI svAtaLyamarhati" iti // apRSTvetyabhidhAnAdanujJApuraHmaramanuSThitasya vratAdeH mAphalyamadagamyate / tacca gaGkhalikhitAbhyAM darzitam / "na bhartAraM divyAdyadyapyazIlaH sthAt patito'rthahInovyAdhitovA'pi patirdaivataM svauNaM, na vratopavAsaniyamejyAdAnI strINAmanyatra patizuzrUSAyAH, kAmantu bharturanujJayA vratopavAsaniyamAdaunAmabhyAsaH svaudharmaH"-- iti / kAtyAyano'pi,___"bhA bharnumatenaiva batAdaunAcarediti" / yA tu nArau vAndhavAnAmamapiNDAnAM sajAtInAM sapiNDAnAM darkhataM vidveSaM kurute, yA ca garbha pAtayet, te ubhe pAtakabAhulyAnna sambhASaNoye / etadevAbhipretya vandhudeSaH zaGkhalikhitAbhyAM niSiddhaH / "na bandhUn divyAt" iti / atra ca vidveSoviSaprayogAbhicArAdiparyyantovivakSitaH / anyathA svalpasya dveSasya garbhapAtAmAmyenAsambhASaNahetutvAsambhavAt / yadyapi bandhuvadha-garbhapAtanayorasambhASaNahetutvaM samAnaM, tathApi garbhapAte pApadvaiguNyena prAyazcittaM nAsti, atastasyAstyAgaeva / nanu, prAyazcittAbhAvo'nupapanaH, manunA brahmahatyAvratasya tabopadiSTatvAt, * tathAca ityArabhya etadantosanthonAsti vaGgIyapustakeSa / / na vratopavAsAdikaM,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4 ca5 www. kobatirth.org * prAyazcittakANDam ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " hatvA garbhamavijJAtametadeva vrataJcaret" iti / zravijJAtaM svautpuMsvAbhyAmanizcitam / vijJAte tu garbhe strIpuruSatradhayoryathAvihitaM draSTavyam / ataH kathamucyate prAyazcittaM nAnauti / nAyaM doSaH / pAtanauyagarbhagataguNAguNAbhyAM vyavamyopapatteH / hananIyabrAhmaNagata guNAguNAbhyAM prAyazcittatAratamyasya darzanAt / tathA na yAjJavalkAH brahmaghnapratamukkA docita dvaiguNyamAha - "dviguNaM savanamye tu brAhmaNe vratamAdizet" iti / yadyapi daucitAdocitayoriva garbhayorguNAguNI nopapadyete', tathApi pitRgataguNAguNAbhyAntau kalpanIyo ! tasyAt prAyazcittavi yANi vacanAni garbhamAtravadhaviSayANi, idaM prAyazcittAbhAvavacanaM bhambhAvitaguNavadgarbhaviSayam / yadA pApadvaiguNyena prAyazcittAbhAvo kristasyAstyAgavidhizeSArthavAdadUti na kazcidvirodhaH / tathAca, vizi garbhapAtane pApade guNyAdvrata dvaiguNyamunnayamiti bhAvaH / / yastu veTavizvAmarahitovedokta dhrmpr| mukhastaM nAnutiSThati, ma janmanA brAhmaNo'pi karmaNA caNDAlobhavet / tasya dharmaparAGmukhatvaM taTauyotirUpeNa pUrvArddhana dyotyate / zrAvasathya: paJcamo'gniH tena ca gArhapatyAdyanipaJcakamupalakSyate / na cAgnipaJcakena vA tatsAdhyenA mitrAdinA vA kiJcit phalamasti / aihikasya phalasyAdarza - nAt zramudmikasya phalasya mandigdhatvAt / tathAca zrUyate "kohi tadveda yadyamunin loke'sti vA na vA " - dUti / 1 evameteSu vyAkhyAteSu vacaneSu yAni nimittAnyupanyastAni teSAM garbhapAtayorguNAguNau nopalabhyete,--iti mu0 / For Private And Personal Use Only 33
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrsaadhvH| madhye strokarTakasya puruSakarTakasya mRtvatikramasya patyavamAnasya ca prAyazcittamunnauya pradarzitam / yat patizuzrUSAmullaGya tatpratikRlavatAdyAcaraNaM, tatra patiM prasAdya taduktaM prAyazcittamAcaret' / tathA ca yAjJavalkyaH , "pratikRtaM guroH kRtvA pramAdyaiva vizaDyati"-dati / smatyantare'pi, "zratha vA yadgururbrayAt tatkAThamavizaGkayA / nigrahAnugrar3e vA'pi guruH sarvatra kAraNam"-dati // yaccAnujJAmantareNa vratAcaraNaM, tatra niSphalaprayAsasya daNDarUpatvAt tenaiva zaDyatIti na pRthak prAyazcittApekSA / ___ dartRttAcaraNaM ca vividhaM, vadhAvamAnaM prayannamAtraM ceti / tayomadhye vadhAvasAnasya puruSakarTakasya durvRttAcaraNamya prAyazcittamAcAryAvakSyati / prayatnamAtrasya tu prAyazcittaM yAjJavalkyo'tidizati,____ "carebratamahatvA'pi ghAtArthaM cet mamAgataH"-dati / na ca hananAhananayorbatamAmyaM prAkanIya, pratidiSTamyopadiSTAta kiJcinyUnatvAt / yoSitastu puruSakardakaprAyazcittArddha draSTavyam / garbhapAtane prAyazcittaM garbhabhedAnekadhA bhidyte| garbhAdibidhaH pati 'tatra taduktamitya nena pana] prAyazcittaM dhammatazcet svayamevopadizata, dharmazAstraM na jAnAti cet dharmazAstrajJamya sakAzAiTvA vA pativopadizedityarthaH / ityadhika mudritapustake'sti / paramayamaMzonAmti vnggiiypustkessu| lipimayApi Tippaza metadityeva pratIyate / For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1 0 // prAyavittakANDam | anyojArajanyazca / jArAzca svarNA zramavarNAzca / taca sarvvatra prAya zcittaM catubviMzatimate'bhihitam, - www. kobatirth.org "garbhapAte samuddiSTaM yathAvarNabidhi vratam / jAragarbhe vizeSaH syAt yathoktamRSibhiH purA // brahmagarbhabadhe kRcchramabda zAntapanAdhikam * / catragarbhabadhe caiva carecAndrAyaNadvayam // deyasya caindavaM proktaM parAkaH zRGghAtane / prAyazcittamidaM proktaM garbhapAte vizeSataH " -iti // defazvAsarahitasya prAyazcittaM vasiSThodarzayati / "nAstikaH kRcchraM ateriaJca kRtvA viramennAstikyAnnAstikyavRttistvatikRcchram"-- iti / etacca mahatkaraNaviSayam / zrasakRtkaraNe tu zaGkhanokam / "nAstiko nAstikavRttiH kRtaghnaH kUTavyavahArI mithyA'bhizaMmItyete paJca maMvatsaraM brAhmaNagTahe bhaikSyaM careyuH" iti / zratha vaoNji kSetriNoH pitroH pratyavAyaprAyazcittamadbhAvasUcanArthamasmin prAyazcittapramaGge, kuNDagolakau putrau sadRSTAntamupanyasyati, # Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghavAtAhataM bIjaM yasya kSetre prarohati / sa kSetrI labhate bIjaM na bIjI bhAgamarhati // 20 // taddat parastriyAH pucau ddau sutau kuNDageAlako / patyau jIvati kuNDaH syAt smRte bharttari golakaH // 21 // prAntapanAdikam iti mu0 + phalamarhati - iti pUpa0 / --- For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [40 zrodhojalapravAhaH, vAtaH pracaNDavAyaH / tayoranyatareNAhRtaM parakauyaM zAlyAdiboja yasyAnyasya kSetre prarohati, ma kSetrI bIja baujaphalaM labhate na tu baujau| tadeta lokapramiddham / tenaiva nyAyena kSetriNabhAryAyAM baujinotpAdito kuNDagolako kSetriNaH putrau bhavataH, na tu bojinaH / tayoH putrayormadhye deviNyamRte jArajaH kuNDaH, mRte tasmin jArajogolakaH ! "amRte ca mRte ceva jArajau kuNDagolako"-dani smRtyantarAt / jArazabdena devarAdayo vyAvaya'nne / na hi teSAM jAratvamasti / teSAM garvanujJAtatvAt / anujJAtatvaM va yAja valkyenokram, "aputrAM gurkhanujJAto devaraH putrakAmyayA / mapiNDo vA sagotro vA tAbhyakaH Rtau vrajet"-dati // baujikSetriNoratra sUcitapratyavAyo mahAbhArate darzitaH, "kSetrikazcaiva baujau ca dvAretau niyamaGgatau / na rati ca yodArAn paradArAMzca gacchati / garhitau tau narau nityaM dharmAcAravahiHkRtI"-dati / jArasya garbhAnutpAda yat prAyazcittamabhihitaM, tadeva baujau digaNa - mAcaret / jAraprAyazcittaM vyAgheNa darzitam, "brAhmaNo brAhmaNoM gacchedakAmAM yadi kAmataH / kacchacAndrAyaNau kuryAdarddhameva pramAdataH // ahameva sakAmAyAM naptakRccha sakRgatau / arddhamaTUM napAdaunAM dAreSu brAhmaNazcaret // For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Achan prAyazcittakANDam / enadvataM caretmAddhaM zrotriyasya parigrahe / azrotriyazcedviguNamaguptAvarddhamevaca" iti // vetriNaH prAyazcittavizeSAnAdezAt mAmAnyaprAyazcittaM draSTavyam / tacca yAjJavalkyena darzitam, "prANAyAmazataM kAyeM sarvapApApanuttaye / upapAtakajAtAnAmanAdiSTeSu caiva hi" iti / na baujI bhAgamahatotyayamoM manunA dRSTAntaiH pratipAditaH, "yathA gopyoTradAsauSu mahiSauvvAvikAsu* ca / notpAdakaH prajAbhAgau tathaivAnyAGganAsvapi // ye'kSetriNa bojavantaH paracece pravApiNaH / te vai zasyasya jAtasya na labhante phalaM kvacit // yathA'nyagoSu vRSabhovatsAnAM janayecchatam / gominAmeva te vatmAmoghaM skanditamASabham"-dati // ye'cetriNa ityatra akSetriNa iti chedaH / idAnI kuNDagolakaprasaGgena buddhisthAna putrabhedAn darzayati, aurasaH kSecajazcaiva dattaH kRSimakaH sutaH / iti / etacca dAdAvidhAnAM putrANamupalakSaNam / te ca manunA darzitAH, "aurasaH caitrajaJcaiva dattaH kRtrimaevaca / gUDhotpanno'paviddhazca dAyAdA vAndhavAzca SaT // kAnaunazca mahodaya krautaH paunrbhvstthaa| ekhayaMdattaca praudraca pdd'daayaadbaandhvaaH|| * mahiyanAvikAsa,-ti / For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| khe nece saMskRtAyAntu svayamutpAditazca yaH / tamaurasaM vijAnIyAt putraM prathamakalpitam // yastalpajaH pramautasya klauvasya patitasya vaa| khadharmANa niyukAyAM sa putraH kSetrajaH smRtaH / mAtA pitA vA dadyAtAM yamadbhiH putramApadi / sadRzaM prautisaMyuktaM sa jJeyodatrimaH sutaH // madRzantu prakuryAdA guNadoSavicakSaNam / putraM putraguNairyuktaM sa vijJeyastu kRtrimaH / utpadyate rahe yasya na ca jJAyeta kasya maH / sa rahe gUDhautpavastasya sthAdyasya talpajaH / mAtApitabhyAmutsRSTaM tayoranyatareNa vA / yaM putraM parigTalIyAdapaviddhaH sa ucyate // piTavezmani kanyA tu yaM putraM janayeTrahaH / taM kAnInaM vijAnIyAddodaH kanyAsamudbhavam // thA garbhiNI maMskiyate jJAtAjJAnatayA mno| vor3haH sa gIbhavati sahoddati cocyate // koNayAdyastvapatyArtha mAtApitroryamantikAt / ma krautakaH sutastasya mdRsho'sdRsho'pivaa| yA patyA vA paviratyaktA vidhavA vA svayecchayA // ' svayamutyAdayaddhi yam, iti mu. / / jJAtAjJAvA'pi vA,---iti mu0 / / vidhavA cecchayA punaH, iti prA. sa. / For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAkham / utpAdayet punarbhUtvA ma paunarbhavauyate / mAtApiTavihInIyasyako vA syAdakAraNAt // AtmAnaM sparmayedyasmai svayaMhattastu sa smRtaH / yaM brAhmaNastu zUdrAyAM kAmAdutpAdayet sutam // sa pArayanneva bhavastasmAt pArazavaH smRtaH" iti // yAjJavalkyenApi, "aurasaH putrikAputraH kSetrajo gUDhajastathA / kAnaunaH paJcamaH proktaH SaSTaH paunarbhava: smRtaH // dattaH krotaH kRtrimazca svayaMdattaitauritaH / mahor3hajo'paviddhazca putrAdAdaza kaurtitAH // AramodharmapatnaujastatsamaH putrikAsutaH / kSetrajaH kSetramAtastu sagotraNetarezA vA // gTahe pracchannautpano gUDhajastu sutaH smRtaH / kAnauna: kanyakAjAtomAtAmahasutomataH // akSatAyAM catAyAM vA jAtaH paunarbhavaH smataH / dadyAnmAtA pitA vA yaM sa putrodattakobhavet // kautazca tAbhyAM vijJautaH kacimaH syAt svayaM kRtaH / dattAtmA tu svayaMdattogarbha vitraH mahor3aH / utsRSTosTahyate yasta mo'paviddho bhavet sutaH / piNDado'bhairazcaiSAM pUrvAbhAve paraH paraH / sajAtIyesvayaM prokastanayedhu mayA vidhi"--iti / / yAtravakkonApi, ityArabhya etadantIgranthonAsti vaGgIyayulakeSu / For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| [4 sa. atra dvAdazAnAM putrANAM yAni lakSaNani manunA darzitAni, tAni mANyupalakSayituM dattasya lakSaNamAha, dadyAnmAtA pitA vA'pi sa putrodattakAbhavet // 22 // atra dAne bhadRzaM prautisaMyukramadbhirApadauti vizeSaNacatuSTayaM draSTavyam / pramakAnuprasanaM parisamAyya prakRtameva prAyazcittamanusarati parivittirityAdilokadvayena, parivittiH parivettA yayA ca parividyate / sarve te narakaM yAnti dAyAjakapaJcamAH // 23 // hau kRcchrau parivittestu kanyAyAH kRcchraevaca / kRcchAtikRcchrau dAtustu hotA cAndrAyaNaM caret // 24 // yatra jyeSTho nodahati kaniSThazcodahati, tatra jyeSThaH privittirityucyte| kaniSTha: parivettA, yayA kanyayA kaniSThaH parividyate bhA parivedanau, tasyAH pitrAdirdAtA, yAjakovivAhahomasya kaaryitaa| taete paJca narakaM yAnti / tathAca hArItaH / "jyeSThe'niviSTe kanauyAnnivizan* parivettA bhavati, parivittijyeSThaH, parivedanau kanyA, paridAyau dAtA, pariyaSTA yAjakante madhe ptitaaH"--iti| tatra parivittevau kRcchau prAyazcittaM, kanyAyAekaH kRcchraH, dAtuH kRcchrAtikRcchraH / tasya lakSaNaM yAjJavalkyAha, ' vyajita kanIyAnuha iti yadA tadA kanIyAna,- iti ma / For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAmaham / "kRcchrAtizaH payamA divamAnekaviMzatim" iti| thAjakasya caandraaynnm| nacAca parivettuH prAyazcittamanukramiti yavanauyaM, parivinizabdena tasthApyupalakSitatvAt / ataeva yamaH parivittiparivetnoIyoH samaM prAyazcittamAha, "kkacchau chau parivettuH syAt kanyAyAH kRcchraevaca / kRcchAtikacchau dAtushotA cAndrAyaNaM caret" iti / yatnu gaGkhalikhitAbhyAmutram / "parivittiH parivettA ca maMbatmaraM brAhmaNagTaheSu bhakSyaM careyAtAm"-dani / zaGkhanApi, "parivittiH parivelA ca yayA ca parividyate / prataM saMvAraM kuryurdAhayAjakapaJcamAH" iti / thadapi haarautenokraam| "te ma patitAH saMvatsaraM prAjApatyena kRcchreNa paricareyuH" iti| tatra sarvatra cirakSiprajAtAjJAtabhedena prAyazcittagauravalAdhavavyavasthA drssttyaa| prAyazcittacaraNAnantaraM parivettuH karttavyamAha vamiSThaH / "paritrividAnaH acchAtikRcchau caritlA namai dattvA punarnivizet nAM caivopayacchet" iti| tasmai dattvA jyeSThAya nivedya punarniviNet punarudahet / kAmityapekSAyAmAi tAmevopayacchediti / ayamarthaH / jyeSThadhAtaryakatadAraparigrahe kRtadAraparigrahaH kaniSThaH parivettA parivedanyA svagTahautathA kanyayA parivittinA jyeSThadhAvA ca saha ukra prAyazcittaM nivartya jyeSThadhAtari kRtadAraparigrahe kaniSThaH pUrvaM gTahautA kanyA jyeSThadhAtre nivedya taddattA * atikRccha caredAtA,--iti zA. - + pApaM dhApayeyuH, - iti bhu| For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 praavrmaadhvH| 8 . / khayameva punarudhet / ayameva nyAyo jyeSThakaniSThayorAdhAnavyutkrame bhaginyorvivAhavyutkrame caanusndheyH| zrataeva gautamaH / "parivittiparivettRpaOhitaparyAdhAtAdidhiSu didhiSupatInAM saMvatsaraM prAkRtaM brahmacaryam" iti| agredidhiSupatyAdau vizeSo vmitthenoktH| "agredidhiSupatiH kRcchaM dvAdazarAtraJcaritvA niviNeta tAJcaivApayaccheta didhiSupatiH kRcchAtikRcchro caritvA tasmai datvA punarnivizeta" iti / agredidhiSvAderlakSaNaM devalenokram, "jyeSThAyAM yadyanUr3hAyAM kanyAyAmRhyate'nujA / mA cAyedidhiSurjayA pUrvA tu didhiSuH smRtA"-iti / tatrAdidhiSupanidazarAba kRcchaM prAjApatyaM carityA jyeSThAyAM pazcAdanyenor3hAyAM taamebodhen| didhiSupatistu kRcchrAnikacchau caritvA khor3hA jyeSThAM tasmai kanauyasyAH pUrvAhna dttvaa'nyaamudhet|| * ayamarthaH itthArabhya etadantograyo nAsti vaGgIyapasta keSu prAyaH / + paryAhitaparidAragredidhiSu,-iti mu0|| / tayugAntaraviSayatvAt kalau kanyAyAH punarudAhasya niSiddhatvAca didhidhapatiH khokAM kanIyasyAH pavAra nivedya tadattAM punaH svayamevoda het / nazAdinimittegha tu, nae mate iti vakSyamANaM dravyam / agredidhidha-didhikhoH kanyayoH tatyativihitaprAyazcitADeM prAyazcittaM jJAtavyam / sadidhidhapatijyeSThakanyAyAvivAhAt parvameva net svoThyA kanIyasyA sama tyA prAyazcittaM nivartya didhidhapati vihitaprAyazcittAcaraNena zubbA jyeSThAmapi svayamenobAhya punaH pUrvAha kaniSThAmapyuha het ubhe upayaccheta / kanIyasyAM pUrvamevoDAyAmanUr3hA jyeSThA kaniSThApatinai vohAhA nAnyeneti zAstrArthaH / uddAhe'pi anyaH kRtaprAyazcittaH kRtaprAyazcittAM tAM didhiSa tamyAH kanIyasyAH pUrtA dattvA dhanyAmuddahediti smRteH, ityadhikapAThaH mudeg pu0 | For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8 pa0 / www. kobatirth.org prAyakhitakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 parivedane pratyavAyaM prAyazcittaM ca pradarzyadAnoM viSayavizeSe tadapavAdaM darzayati, kunavAmanapaNDeSu gadgadeSu jar3eSu ca / jAtyandhe badhire mUke na doSaH parivedane // 25 // kujaH pRSThabhAge mAMsAdivizeSeNAyanta vikRtadehaH / vAmano'tiikhadehaH / ssnnddonpuNskH| gadagadojihAdidoSeNa sahasA vakumazakaH / jar3o'damaH kAryyaivapravRttaH / jAtyandhAdayaH prasiddhAH / evaMvidhasya jyeSThabhya fareraogyatvAt kaniSThasya vivAhe nAsti parivedane doSaH / etaca jyeSTasya pravrajyA dezAntaragamanAdaunAmapyupalacaNam / zrasmiMzca parivedanAbhyanujJAne saMvAdavacanAni pUrvameva zrAddhaprasaGgAdudATarfe nAca prapazyante * / kujatvAdidoSarahiteSvapi bhinnodareSu parivedanamabhyanujAnAti - pitRvyaputraH sApatnA: paranArIsutastathA / dArAsiMyoge na doSaH parivedane // 26 // For Private And Personal Use Only pivyamAlyau prasiddhau / paranArIsutoda ttakrItAdiH / eteSu jyeSTheSu sthiteSu kaniSThasya vivAhAdhAnayornAsti pratyavAyaH / kujatvAdidoSarahiteSvekodareSu padhAne vizeSamAha, jyeSThabhrAtA yadA tiSThedAdhAnaM naiva kArayet / anujJAtastu kurvIta zaGkhasya vacanaM yathA // 27 // vakSyante, - iti mu0 /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88 praashrmaadhvH| 4dh| ___ kArayet kuryAt / anujJAtaH kaniSThojyeSThAt pUrvamAdhAnaM kuryAt / jyeSThadhAtreva pitrA'pyanujJAtasya puttrasya paryAdhAnaprAptau catuviMzatimate taniSidhyate, "jyeSThabhrAbA vanujJAtaH kuryAdagniparigraham / anujJAto'pi man pitrA nAdalyAnmanurabravIt" iti / yattu sumannunotram, "pituryasya tu nAdhAnaM kathaM puttrastu kArayet / agnihotrAdhikAro'sti gavasya vacanaM yathA"-iti / upanA'pi, "pitA pitAmahoyasya agrajovA'tha kamyacit / tapo'gnihotramantreSu na doSaH parivedane"-dati / tatpitrAdaunAM vaidhAdinA pratibandhe sati draSTavyam / parivedanapAdhAnayoriva stroNaM punaruddAhasthApi prasaGgAt kvacit abhyanujJAM darzayati, naSTe mRte prabajite slIve ca patite ptau| paJcavApatsu nArINAM patiranyovidhIyate // 28 // nssttodeshaantrgmnaaprijaatvRttaantH| zrayaJca anaruvAhoyugAntaraviSayaH ! tathAcAdipurANam, "Ur3hAyAH punarudAhaM jyeSThAMzaM gobadhaM tathA / kalau paJca na kurvIta bhrATajAyAM kamaNDalum"--iti / ' * jalAzabdena vidhivaTUr3hA grAhyA, anyatra punaruddAhasyAtrApyaGgIkRtasvAt,-ityadhikaH pAThaH mu. pustake / For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4 60 / www. kobatirth.org prAyazcittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarudvAhamakRtvA brahmacaryavratAnuSThAne zreyo'tizayaM darzayati, mRte bharttari yA nArI brahmacaryavrate sthitA * / sAmRtA labhate svargaM yathA te brahmacAriNaH // 29 // mRtagrahaNaM nssttaadiinaamuplkssnnm| caturthapAdena smRtyantarapramiddhA brahmacArigatirdRSTAntitA / sA ca manunA darzitA, - "anekAni sahasrANi kaumArabrahmacAriNAm / divaM gatAni viprANAmakRtvA kulasantatim " - iti / uRtrahmacaryyAdayadhikaphalamanugamane darzayati, tisraH kAyyo'IkoTI ca yAni romANi mAnuSe / tAvatkAlaM vaset kharge bhattIraM yA'nugacchati // 30 // tAvatkAlaM tAvatsahasvasaMvatsaram tathAca hArItaH, - "mRte bharttari yA nArI dharmazIlA dRDhavratA / anugacchati bharttAraM zTaNu tasyAstu yat phalam || tisraH kAyyo'rddhakoTI ca yAni lomAni mAnuSe / tAvanyandasahasrANi svargaloke mahIyate // mAtRkaM paiTakaJcaiva yatra kanyA pradIyate / kulatrayaM punAtyeSA bharttAraM yA'nugacchati " - iti / zaGkhalikhitau "mRte bharttari yA nArau samAroheddhRtAzanam / mArUndhata samAcArA svargaloke mahIyate " - iti / brahmacaydha vyavasthitA - iti mu0 ! For Private And Personal Use Only pU
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / nacidamanugamanaM pratyakSazrutiviruddham / "tasmAduha na purAyuSaH vargakAmo preyAt"-iti zrutyA aatmhtyaaprtissedhaat| "amUryA nAma te lokA andhena samamA''tAH / tAmte pratyAdhigacchanni ye ke cAtmahanojanAH" iti zrutyantarAcca / maivm| anugamanasmaterniravakAzatvena prAbalyAt / zrAtmahatyAniSedhazrutistu svargakAmiyoSito'nyatra saavkaashaa| nanu vargakAminyAH patimanugacchantyAH api brAhmaNyA anugamanaM smRtyaiva niSiddham / tathAca paiThaunamiH, "mRtAnugamanaM nAsti brAhmaNyAbrahma zAsanAt / dUtareSAnta varNAnAM straudho'yaM paraH smRtaH // / upakAraM yathA bhartu vantau na tathA mRtA / karoti brAhmaNo zreyobhartuH zokakarau cirAt // anuvarteta jIvantaM nAnuyAyAnmRtaM patim / jauvya bharhita kuryAt maraNAdAtmaghAtinau" iti / aGgirApi, "yA strI brAhmaNajAtauyA mhataM patimanuvrajet / mA svargamAtmaghAtena nAtmAnaM na patiM nayet"-dati / vyAghrapAdo'pi, * nacidama nupapanna pratyakSa zrutivirodhAt smRtyantara virodhAcca / tathAhi, -iti mu.| + smRtyantarapratiSedhAca,-iti mu.| / manuH,ityadhika zA. pu0 / For Private And Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 89 "na niyeta mamaM bha; brAhmaNo zokamohitA / pravrajyAgatimApnoti maraNAdAtmaghAtinI"-iti / pravrajyA maitha nAdibhogatyAgaH / nAyaM doSaH / asya niSedhasya pRthcinivissytvaat| ataevozanA, "pRthakacitiM mamAruhya na vipragantumarhati / anyAmAM caiva nArINAM strIdharmA'yaM paraH smRtaH"--iti / ekacityAM mamArohaNaM kalpasUtrakAreNa drshitm| "pretasyottarataH panyA maMbezanamavizeSeNa nityavat" iti| ___ na kevalaM svayamevAnugamanena svarga vasati, kintu svabhartAraM narakAvaratItyAha, vyAlagrAhI yathA vyAlaM balAduddharate vilAt / evaM strI patimuddhRtya tenaiva saha modate // 31 // yadyapi pApIyAn patiH svapApaphalabhogAya narakamArgAyAbhimukhobhaveta, tathApi yoSit svakIyena prabalasukRtena tasya pApaphalabhogaM pratibadhya patimapi svena maha gatiM nyti| ataeva vyAsaH, "yadi praviSTonarakaM baddhaH pANaiH sudAruNaiH / mamprApnoyAtanAmyAnaM gTahIto yamakiGkaraiH / / tiSThate vivazodonovezyamAnaH svakarmabhiH / vyAlagrAhI yathA vyAlaM balAdgrahAtya gaGkitaH / / * pravrajyA maiyanagandhapadhyAkSatavAsobhUSaNAtAmbUlAdisa+bhogatyAgaH,iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| taddana ramAdAya divaM yAti ca mA balAt / mA bharTaparamA nityaM vayamAnA'sarogaNaiH // kaur3ate patinA mArddhaM yaavdindraashcturdsh| brahmAno vA kRtaghno vA mitranno vA bhavet ptiH| punAtyavidhavA nArau tamAdAya mRtA tu yA"-dati / idaJcAnugamanaM pativratayA'nuSThitaM sadukarItyA dampatyorubhayo: zrayo hetuH, pApIyasthA'nuSThitaJcet pApakSayaheturbhavati / tathAca mahA bhAratama, "zravamatya tu yAH pUrvaM patiM duSTena cetamA / varttante yAzca satataM bhartRNAM pratikUlataH / / bhartA'numaraNaM kAle yAH kurvanti tathAvidhAH / kAmAt krodhAbhayAnmohAt sarvAH pUtA bhavanti tAH / zrAdiprabhRti yA mAdhvau patyuH priyaparAyaNA / UddhaM gacchati sA tatra bhA'numaraNaM gatA" iti / etaccAnumaraNaM na markAmAmapi strINAM sambhavati / "mAdhvInAmeva nArINAmagniprapatanAdRte / nAnyodharmA'sti bijJeyomatebhartari karDicit / / sAvannAgnau daheddehaM mRte patyau pativratA / tAvanna mucyate nArau strIzarIrAt kathaJcana" / ityaGgiramA mAmAnyena pativratAnAM mAdhyaunAmadhikArasya bodha- . naat| ayaJcAdhikArorajazrAdibhiH pratibadhyate / tazAca vRhaspatiH, "bAlamaMvarddhanaM tyakA bAlApatyA na gacchati / For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 46 rajasvalA mRtikA ca rahe ca garbhiNI"-iti / patra bAlamaMvarddhanaM tyakveti vadan saMvarddhayivajanAntaravisamjhe bAlApatyAyA zraSyadhikAro'stauti darzayan rakSedarbhaJca garbhiNauti rakSAM darzayan sambhAvitagarbhasandehAyA apyadhikAraM vArayati / tathAca nAradIye.-- "bAlApatyAzca garbhiNyaH adRSTaRtavastathA / rajasvalA rAjasute, nArohanti citAM zubhe"-iti / adRSTaRtavaH Rtvadarzanena sambhAvitagarbhamandehAH / zrutiviSayitaM prAyazcittaM prakIrNakeSu yanmataM tannayavizeSayorbhadastalakSaNaM parivedanam / prathayati para turIyAdhyAye parAgarabhASite vikRtimakarot zaktyA nirNayamAnaM mAdhavaH // 0 // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabukkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAgarasmativyAkhyAyAM mAdhavIyAyAM caturtho'dhyAyaH 10 // * etaccAnumaraNa, hatyArabhya etadanogranthonAsti vaGgIya pustakecha / patra kvandomolakSya te / For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org paJcamo'dhyAyaH / yat samAzritya vAlmIkipramukhAH zaM paraM gatAH / tadAzraye'GghiHkramaNaM rAmacandrasya nilam * // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir itthaM caturthAdhyAye prakIrNakapApAnAM prAyazcittamabhihitam / tatra, yadyapi parivedanAdikaM na prakIrNakaM upapAtakeSu paThitatvAt, yadyapi putrabhedAdikathanaM na prAyacittarUpaM, tathApi prakIrNakaprAyazcittasya bAhulyAdaddhyAyArthatvamaviruddham / tatrAdhyAyAnte svargasAdhanamanugamanaM varNitam / tena brahmalokasAdhanamAhitAgnidahanaM buddhisyam / ataH paJcamAdhyAye tadvivakSuH Adau prAyazcittamakaraNa vicchedazaGkAmapanudan pariziSTaM prakIrNakaprAyazcittaM tAvannavabhi: slokairAha - kazvAnazRgAlAdyairdaSTo yastu dvijottamaH / snAtvA japet sa gAyacIM pavicAM vedamAtaram // 1 // gavAM zRGgodake snAnaM mahAnadyAstu saGgame / samudradarzanAdA'pi zunA daSTaH zucirbhavet // 2 // vedavidyAvratastrAtaH zunA daSTo dvijeo yadi / sahiraNyodake snAtvA ghRtaM prAzya vizuddhyati // 3 // * mudrita pustakAtirikteSu nAstyayaM slokaH / + pUTaGgodakAne, - iti sa0 zA 0 / For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 ch| prAyazcittakANDam / savatastu zunA dRSTo yasvirASamupAvaset / taGkazodakaM pItvA vratazeSaM samApayet // 4 // avataH savrato vApi zunA daSTo bhavedijaH / praNipatya bhavet pUto vipraizcakSunirIkSitaH // 5 // zunA prAtAvalIDhasya nakhairvilikhitasya ca / adbhiH prakSAlanaM proktamaminA bhUri tApitA // 6 // zunA tu brAhmaNI daSTA jambukena keNa vaa| uditaM grahanakSatraM dRSTA sadyaH zucirbhavet // 7 // kRSNapakSe yadA somA na dRzyeta kdaacn| yAM dizaM vrajate somastAM dizaM vAvalokayet // 8 // asahAhmaNake grAme zunA daSTo hijottamaH / dRSaM pradakSiNIkRtya sadyaH snAtvA shucirbhvet|||| iti vRkazanorAraNyakagrAmyavAd bhedH|| TagAlojambukaH / Adizabdena varAhAdayo gTahyante / tairdaSTaH pratyavAyaparihArAya vAlA gAyatrI japet / na cAtra bidhipratiSedhAtikramarahitasya kathaM pratyavAya iti zaGkanIyam / zvavarAhAdaunAM dUrataH pariharttavyatvena tatmamopagamanakaur3AderatikramarUpatvena pratyavAyahetRtvAt / vedamAta * praNipAtAt, iti mu.| | copacUrNanam, iti shaa| / grAmyatve cAnyamAjhedaH, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 52 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 ba0 / ram, -- ityanena mantrAntarebhyo'dhikaM pavitratvaM darzayati / vedamAeas, "gAyatrI chandAM mAtA " - iti smRteradhyavasIyate / yahA, vedAmAtaro yasyAH sA vedamAtA / yadyapi mantrAntarANyapi vedajanyAni, tathApi vedatrayajanyatvamasyA vizeSaH / zrataeva manuH"tribhyaeva tu vedebhyaH pAdaM pAdamadUduhat / tadityRco'syAH sAvitryA: parameSThI prajApatiH " - iti // atra gAyacIjape bhayAvizeSa unamA darzitaH, -"daMdrAdidaSTo vAyavyaSTazataM praNAyAmaprataM vA " - iti / etaccAsamartha viSayam / samarthastu gobhTaGgodakasnAnAdikamAcaret iti / tatra gozTaGgodamari nAma gozTGgapUritenodakena gAyatyA zatavArAbhimantritena secanan / "gozTaGgena zataM svAnaM gAyalyA " - iti hArItasmaraNAt / gobhTaGgodakakhAna- nadIsaGgamasthAna- samudradarzanAnAmadhamamadhyamottamAGgabhedena vA zatAratamyena vA vyavasthA draSTavyA / vedAdhyayanaM vA, prAjApatyamau myAgyavaizvadevAdivatAni vA samApya snAto vedavidyAvratakhAtaH / ma yadi zunA daSTaH, tadA hiraNyamudake nidhAya tanodakena khAtvA taM prAra vizudyati / tatrApi brAhmaNavegAyatra tatvojapet / tadAha baudhAyanaH For Private And Personal Use Only "vedavidyAvratacAtaH zunA deSTastu brAhmaNaH / zatapIyamAva gAyatrI rAmAzuyAt" iti // cAndrAyaNAdi vratena sahitaH bhavataH / sa yadi zunA daSTaH, tadA trirAtramupoSya caturthe'hani hataM pazya kuzodakaJca paulA pazcAtazeSaM samApayet / kuzodakasyAne yAvakaM vA pivet / tadAca baudhAyanaH, -
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 cha / prAyazcittakANDam / "mavratastu rAnA daSTaH trirAtramupavAsayet / bhaTataM yAvakaM pauvA pratazeSa samApayet" iti / mavatAtratAvubhAvapi viprAn praNipatya tairnekSitau yathokaprAyazcittAcaraNena pUtau bhavataH / yastu pAnA na daSTaH kintu nAsikayA prAtaH jihayA vA'valoDhaH nakhaiA likhitaH, etattrayepi taM pradeza prakSAlya dahinA santApya ddhavAH bhaveyuH / yadA brAhmaNau zvAdibhirdaSTA bhavati, tadA sA rAtrAbuditAn grahAn somAGgArakAdaun nakSatrAni ca kRttikAdaunyavalokya zuddhA bhavati / kRSNapace meghacchanne momadarzanAmambhave zAmbadRzyA tadavasyAnayogyAM dizaM vA caSA'vantokayet / etaccAvalokanaM paJcagavyaprAzanasthopalakSaNAm / ataevAGgirA:, "brAhmaNI tu zanA daSTA sone dRSTi nipAtayet / yadA na dRzyate momaH prAyazcittaM kathaM bhavet // yAM dizantu gataH somastAM dizacAvalokayet / momamArgeNa mA pUtA paJcagavyena zudhyati"--iti // yA tu mamudratauravAsinau tasyAH momadarza nAbhAve taddigavalokanavat mamudradarzanamapi viddhihetuH / tadAha baudhAyana:, "brAhmaNau tu zanA daSTA some dRSTiM nipAtayet / samudradarzanAdA'pi zanA daSTA zucirbhavet"-iti // yasmin grAme brAhmaNA na santi tatra brAhmaNapraNipAtA nirau * tairnirIkSito,--iti mu.| / pradakSiNa,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [5 s0| kSaNayoH sthAne vRSapradakSiNaM draSTavyam / nanu smRtyantarevanyathA prAyazcittAni dRzyante / tatra manuH, "vazdagAlakharairdaSTo grAmyaiH krayAdirevara / narAzvoSTravarAhezca prANayAmena zayati"-iti // yAjJavalkyo'pi, "puMzcalIvAnarakharairdaSTaH zvodrAhivAyasaiH / prANAyAmatrayo chatvA taM prAzya vizaDyati" iti // hArauto'pi, "zvAno vA krauJcakovApi nArau vA yadi vA nrH| pAkhunakulamArjAro vAyasagrAmyazUkarAH // etairdaSTe diasyAGge prAyazcittaM kathaM bhavet / khAnaM kuryAt sacelantu viprANAmanuzAsanAt // prokSaNaibhistripUtAdbhiH kArayenmArjanaM dvijaH / prANAyAmatrayaM kuryAt dadyAt mobhyastRNaM naraH / maha dijaizca bhukrena Dyate nAtra saMzayaH" iti / vaziSTho'pi, "brAhmaNastu nA daSTo nadIM gatvA samudragAm / prANAyAmazataGkRtvA etaM prAzya vizayati"-iti // * pradakSiNanirIkSaNe dravye,-iti shaa| + prANAyAma jale,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAraham / "TagAlavRkagoviprazanA daSTastathaiva ca / virAtrantu prataM kuryAt puMzcalIdamanakSataH" iti / hArIto'pi, "nA daSTaravyahaM yAvAhAraH samudragAM nadIm / prANAyAmazataM kRtvA taM prAzya zucirbhavet" iti // aGgirAtrapi*, "brahmAcArI enA daSTavyahaM mAyaM payaH pivet / grahasthastu dvirAtraM vA'pyekAhaM vA'grihotravAn / nAbherUrddhanta dRSTasya tadeva dviguNaM bhavet / sthAdetat triguNaM va mastake ca caturguNam // avatI savato vA'pi zanA daSTastathA dijaH / dRSTvA'gniM jhayamAnantu madyaeva zucirbhavet" iti // paiThaunamirapi / "zanA daSTastrirAtramupavaset vijazca bAbaNastu zanAdaSTo gAyatryaSTamahasrAbhimantritaM kRtvolmakena daheccaturbhiH kalamaH sthApanaM kRtvA tataH zayati, nadIsaGgame vA''lasthAtarasya vA tatra pitA manasA dhyAyan sarvakAryANi kurvIta piturabhAve satyAcArya" / pulastyo'pi, "rajasvalA yadA daSTA zanA jambukarAmabhaiH / paJcarAtraM nirAhArA paJcagavyena zaDyati // Urddhantu dviguNaM nAbhervatre tu dviguNaM tthaa| * pApastambo'pi,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 56 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5 zra caturguNaM taM mUrddhi tadanyatrAzucirbhavet " - iti // jAnukarNo'pi - "brAhmaNau catriyA vaizyA zunA ca zvApadairapi / dRSTvA sacelamAzutya zRdyatIti na saMzayaH " - iti // eteSu vacaneSu yatra prAyazcittavAhulyaM, tatra tatrottamAGgaviSayatvaM dazatAratamyaviSayatvaM vohanIyam / brahmacAriggRhasthAgnihotraSu uttarottaraM tapovAhulyAt prAyazcittahrAsaH / zratha durmRtasyAhitAgnerdahane prAyazcittamAha - caNDAlena zvapAkena gobhirvimohatA yadi / tAto vA viSeNAtmahato yadi // 10 // dahettu brAhmaNaM viprAleAkAnau mantravarjitam / spRSTvA vADhvA ca dagdhvA ca sapiNDeSu ca sarvvathA // 11 // prAjApatyaM caret pazcAt viprANAmanuzAsanAt / iti / For Private And Personal Use Only brAhmaNyA zUdrAjAtazcaNDAlaH / tadAha yAjJavalkyaH. - "brAhmaNyAM kSatriyAt sUto vaizyAd vaidehakastathA / zUdrajAtastu caNDAlaH sarvvakarmavahiSkRtaH"- iti // datturugrAyAM jAtaH zvapAkaH / tathAca manuH, - "caturjAtastathogrAyAM zvapAka iti kIrttitaH " - iti / hatodaNDastrAdinA prANairviyuktaH / zrAtmahataH svayameva viSaM pauvA mRtaH / tamAhitAgniM mRtaM brAhmaNaM mapiNDeSu pratyAsanno vipro mantravarjitaM dahet / tatra sparzanaM dahanaM vahanaM vA yaH
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAryAzvattakAgar3am / karoti, ma vigairanujJAtaH sparzanAdidoSaparihArAya prAjApatyaM kRcchramAcaret / lokAnAvityanena gArhapatyAdInAM vyaavRttiH| yadya'pyatItasya caturthAdhyAyasyAdau durmatavahanAdiprAyazcittamuknaM, tathApi tasya mAmAnyarUpatvAdanAhitAgniviSayatvenApyupapatteH, zrAhitAgniviSayasya tu dahaivopavarNanamucitaM, vakSyamANatatsaMskAra pratyupohAtarUpatvAt / prAjApratyacaraNAnantaraM zAstrIyasaMskAraH karttavyadatyAha,dagdhvA'sthIni punahya kSIraiH prakSAlayed dijaH // 12 // punaIhet svAminA tu svAtantryeNa pRthak pRthak / iti| ukarItyA laukikAnau yAni dagdhAnyasyauni, tAni punaH saMgrAhya caurapracAlanapUrvakaM gArhapatyAdyanibhiH kalpokaprakAreNa dahet / etacca hArautena darzitam, "brAhmaNAdvadharmaprAptau caNDAlasya kare'thavA / zrAtmanA pAstraghAte vA zaTravat dAhayeTvijam / / prAjApatyaM caret pazcAt mapiNDeSveva saptamAt / tadbhasmAsthi gTahItvaiva viprANAmanugAmanAt / / cauraprakSAlanaM kuryAt tadasthi pretavaddahet / punardahanamantraizca yathAvidhi mamAcaret // evameva vidhiM kuryAt maraNe garhitasya ca" iti| idAnoM proSitamyA hitAgneH mamkAramAhitAgnirdija ityArabhya tathA kArya vicakSaNa rityanona granthajAtena darzayati,-- zrAhitAmidvijaH kazcit pravasana kaalcoditH||13|| For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| dehanAzamanuprAptastasyAgnirvasate gRhe| pretAgnihotrasaMskAraH shruuytaamRssipunggvaaH||14|| kRSNAjinaM samAstorya kuzaistu puruSAkRtim / SaTzatAni zataM caiva palAzAnAJca dvantataH // 15 // catvAriMzat zire dadyAddaza kaNThe tu vinyaset / bAhubhyAM zatakaM dadyAdaGgulISu dazaiva tu // 16 // zatantu jaghane dadyAd ddizataM tUdare tthaa| dadyAdaSTau dRSaNayAH paJca mer3he tu vinyaset // 17 // ekaviMzatimUrUbhyAM dizataM jaanujngghyoH| pAdAGguSTheSu SaDU dadyAd yajJapAcaM tatAnyaset // 18 // zamyAM zizne viniHkSipya araNoM muSkayorapi / juI ca dakSiNe haste vAme tUpadhRtaM nyaset // 1 // pRSThe tUlUkhalaM dadyAt pRSTe ca musalaM nyaset // urasi kSipya dRSadaM taNDalAjyatilAnmukhe // 20 // zrotre ca prokSaNoM dadyAdAjyasthAlIntu cakSuSoH / karNe netre mukhe ghrANe hiraNyazakalaM nyaset // 21 // agnihotropakaraNamazeSaM tatra nikSipet / asA svargAya lokAya svAhetyekAhutiM nyaset // 22 // dadyAt putro'thavA bhrAtA'pyanyovA'pi ca bAndhavaH // yathA dahanasaMskArastathA kArya vicakSaNaiH // 23 // For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 50 1] www. kobatirth.org prAyazcittakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ve yadA proSitazrAhitAgnirdezAntare pramriyate, agnizca svagTahe varSAti, tadAnImAstIrNe kRSNAjine palAzavRntaiH dehAkRtiM kuzavaddhAM nirmAya tadavayaveSu yajJapAcANi nicipyAsI svargAya lokAya svAhetyekAmAjyAtiM juhuyAt / yatra dravyAnirdezena homastacAjyameva homadravyam / tataH kalpoktaprakAreNa kRtsnaM saMskAraM samApayet / nanu anyathA palAzavRntAnAM mayA smRtyantare zrUyate / tatra hArItaH, - "dezAntaragate vipre vipanne kAlaparyyayAt / zarauranAze kalpaH syAdAhitAgrervizeSataH // -- kRSNAjinaM samAstIryya puruSAkRtimevaca / cauNi SaTtriMzataM vRntAn pAlAzAMstu samAhitaH // zrazItya zire dadyAd grauvAyAM dazaevaca / bAhubhyAntu zataM dadyAdaGgulyordaza evaca / / urasi triMzatiM * dadyAt jaThare viMzatiM tathA / aSTau vRSaNayordadyAt paJca mer3he tu kalpayet // UrubhdhAntu zataM dadyAddizataM jAnujayoH / pAdAMgulyordazaiva syAdetat pretasya kalpanam " - dUti // vADham / zratra vyavasthApaka hetorabhAvAdvikalpo draSTavyaH / sa caicchikaH / hitAgnisaMskArasya phalamanvayavyatirekAbhyAM vizadayati For Private And Personal Use Only IdRzantu vidhiM kuryyAt brahmaleAkagatirbhuvA / dahanti ye dvijAstantu te yAnti paramAGgatim // 24 // * trizata, - iti mu0 /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pApAramAdhavaH / 5. anyathA kurvate karma tvAtmabuddhyA prcaaditaaH| bhavanyalpAyuSaste vai patanti narake 'zucau // 25 // tatra saMskAryyasyAhitAmeH brahmalokamamAptiH, saMskarturya thoka kAriNaH paramA gtiH| ayathotakAriNa: paNDitamAnyasya narakaprAptiH / prakaTayati vibhataM ya: prakIrNAvazeSa mamadhikaparivahaM saMskRtiJcAhitAH / prakRtigahanametampaJcamAdhyAyamevaM vizadamayamakArSIt vyAkhyayA mAdhavArya: // iti mahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-auvIrabukkabhUpAla-mAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzaravyAkhyAyAM pnycmo'dhaayH|| // For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paSTho'dhyAyaH / IzvaraM sarvalokAnAM bhakAnAM bhadradAyakam / jAnakIvallabhaM rAmaM manmahe maunilocanam // prakIrNakaprAyazcittapramAgatAhitAgnisaMskAraH paJcamAdhyAye nikpitH| atha SaSThe'dhyAye prakRtameva prAyazcittamanuvartayiSyamANo mali-- naukaraNamaGkarIkaraNopapAtakAnAM prAyazcittAni prAdhAnyena vivakSuH prathamaM pratijAnaute,ataH paraM pravakSyAmi prANihatyAsu niSkRtim / parAzareNa pUrvoktA manvarthe'pi ca vistRtaam||1||iti| atha prakIrNakaprAyazcittakathanAnantaraM malinaukaraNarUpAsu prANihatyAsu prAyazcittaM prvkssyaami| hatyAkhiti bahuvacanaM malinokaraNAdyavAntarabhedAbhiprAtham / mandabuddhInAM smRtyantarapAlocane satyApAnatovirodhabuddhirudeti, nyAyadarzinAM tu na tatheti sUcayituM RSyantaramammatyupanyAmaH / parAzarazabdena vRddhaparAzarovivakSitaH / manvartha manuproke dharmazAstra vistutAm / __ pratijJAtevAdau malinIkaraNa vizeSasya krauJcAdibadhasya prAya vittamAha, * nAmyayaM lokomudritAtirikta pustakena / / upamAta kAnAM. ---iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| krauJcasArasahaMsAMzca cakravAkaM ca kukaTam / jAlapAdaca zarabhamahorAtreNa zudhyati // 2 // kauccAdayaH pativizeSA: prsiddhaaH| jAlapAdazarabhau yadyapyaprasiddhau, tathApi pakSibhiH samabhivyAhArAttAvapi pakSivizeSau drssttvyau| atra hatvetyayAhAraH / ahorAtreNaikopavAsenetyarthaH / tathAca sambarttaH, "cakravAkaM tathA krauJcaM tittiri shuksaarike| zyenaM gTadhamulUkaJca tathA pArAvatAnapi // TiTTibhaM jAlapAdazca machu kukkuTamevaca / evaM pakSiSu sarveSu dinamekamabhojanam" iti / nanu haMsAdibadhe godAnaM manurAha, "hatvA hama balAkAJca vakaM* vahiNameva ca / vAnaraM zyenabhAsau ca sparzayedvAhmaNAya gAm" iti / yAjJavalkyo'pi, "haMsazyenakapikravyAnjalasthalazikhaNDinaH / bhAmaJca hatvA dadyAgAmakravyAdAMstu vatmikAm" iti // nAyaM doSaH / godAnasyopavAsAzakradhanikaviSayatvAt / balAkAdiSu pUrvAnAt anyoM prAyazcittamAha, * cakra,-iti mu| + nyUnaM,-iti muH| For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 01] a0 prAyazcittakANDam | balAkATiTTibhau vApi zukapArAvatAvapi / zrahinakravighAtI ca zuddhyate naktabhojanAt // 3 // iti / zukapArAvatau yau, tayorhantA* nakrabhojanAt yati, iti yojanIyam / yattu sambarttenokram, - / "haMsaM vakaM balAkAJca zvApadaM varhiNaM tathA / sAramaM cASabhAsaJca hatvA caun divasAn capet " - iti // tatsantatabadhe draSTavyam / dRkAdiSu na pUrvvavayojanatyAga:, kintu prANAyAmaH karttavyaityAhahakakAka? kapAtAnAM zAritittirighAtakaH / antarjalaubhe sandhye prANAyAmena zudhyati // 4 // iti / www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 tatsaMhata badhe, - iti mu0 / -- > cakra, iti zA 0 / nAtra vRko'raNyazvA mRgasamabhivyAhArAbhAvAt, pacisamabhivyAhArAttu pakSivizeSo draSTavyaH / vRkakAkakapotAnAM hantetyadhyAhAraH / sandhye ityantasaMyoge dvitIyA / tatazca prANAyAmenetyekavacanazravaNe'pyAvRttirlabhyate / yAvadbhiH prANAyAmenairantaryeNa sandhyAdayaM samApyate tAvataH prANAyAmAn kuryyAdityarthaH / yattu manunA tittiryAdibadhe tiladroNAdidAnamukam - 63 * balAkATiTTibhau zukapArAvatau ca yena hatau / athavA / dvitIyavacanavivakSayA'pi tau yeohanti sa hantA, - iti mu0 / + rAsabhazcaiva - iti zaaa0 / For Private And Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 64 www. kobatirth.org gharAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "STatakumbhaM varAce tu tiladroNantu tittirau // zuke dihAyanaM vatsaM krauJcaM hatvA trihAyaNam" - iti / yAjJavalkyenApi zukAdibadhe dvihAyanavasAdidAnamutram - " gaje nIlavRSAH paJca zuke vatsodvihAyanaH / kharAjameSeSu vRSeodeyaH krauJce cihAyaNa: " - dUti // tat sarvaM pUrvvavaddhanikaviSayatvena veditavyam / TAdivadhe sArddhadinadayaM vratacaryyAmAha - | 6 Sa0 / gRbhrazyena zazAdAnAmulUkasya ca ghAtakaH / apakkAzI dinaM tiSThet cikAlaM mArutAzanaH // 5 // iti / * valguNI, - iti zA0 | evaM paratra | zyenaH kapotAdIn paciNonihanti / zazabhattauti zazAdaH / zrataH zyenazazAdau bhinnajAtIyau / zrapakkAzI vaDipAkara hitakandamUlaphalAdikamekasmindine'znIyAt / tataH sArddhaM dinaM mArutAzanaH upavasedityarthaH / yattu kazyapa zrAha / " vakabalAkahaMsamArasakAraNDavacakravAkakapotakukkuTagTabhrazyenakha araurTa TiTTibholUkazukamArikAtimtirimayUrakuraramugakAme cakakalaviGkakapotapArAvatAdInAM badhe prAyazcittaM ahorAtropoSitaH sarvvavIjAni ca dadyAt " - iti / tadidamazataviSayam / zaktasyApi valgulyAdau valAkAdisadRzaM prAyazcittaM darzayativalgulI* TiTTibhAnAzca ko kilAkhaJjarITake / For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 gha.] prAyazcittakAyaham / nAlikA raktapakSeSu zuddhyate naktabhAvanAt // 6 // iti atrAprasiddho'pi valgulauzabdaH mAhacaryAt pazivizeSavAcI draSTavyaH / yadyapi Tibhizabdo balAkAdivacane'pi paThitaH, tathApyavAntarajAtibhedamAzritya paunaruktyaM pariharttavyam / valgulauTiDibhAnA hantA, kokilakhaJcaroTake hate, rakapatreSu hateviti zeSaH / yattvAGgiramA darbhitam, "kAke jyeno ca gTane ca TiTTibhe khaJjarauTake / yathA gavi tathA hatyAM bhagavAnaGgirA'bravIt" iti // tat mantatahantaviSayam / aGgirAgrahaNena vRddhavAGgirA ucyate / jalakAkAdInAM badhe prAyazcittamAha,kAraNDavacakArANAM pingglaakurrsy|| c| bhAradvAjAdikaM hatvA zivaM pUjya vizudyati // 7 // iti pAdizabdena bhAradvAjavisadRzAHA pativizeSAH sttaanne| teSAM ca badhe caivamantrakalpokavidhAnena zivaM sampUjya vizvati / pUrvatrAnukAnAM pakSiNaM badhe sAdhAraNaM prAyazcittaM darzayati, * lAvikA,-iti mu.| / bhAse,-iti mu| + saMhatabadhaviSayam, iti mu. / $ nAstyetat mudritaatiritossu|| || kuravasya, kurAvasya,-iti ca paatthau| 1 // sadRzAH , iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 66 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bheruNDacAsabhAsAMzca pArAvatakapiJjalam / pakSiNA caiva sarvveSAmaheorAcamabhojanam // 8 // iti TiTTibhavat pArAvate'pyavAntarajAtibhedo draSTavyaH / kapiJjalaM hatvA paciNAM hatyAyAmiti zeSaH / , yadidaM malinIkaraNa vizeSasya pakSibadhasya sAdhAraNaM prAyazcittamabhihitaM, tasya pradarzanArthatvenAvaziSTe'pi malinIkaraNe kRmikauTAdibadhe madyAnugatabhojane ca prAyazcittamunneyam / tacca viSNunA darzitam, - badhe manurAha - "malinIkaraNIyeSu taptakRcchraM vizodhanam / kRcchrAtikRcchramathavA prAyazcittaM vizodhanam " - dUti // pakSiSu kRmyAdiSu ca sAsthyanasthibhedena prAyazcittavizeSaH smRtya - ntare'bhihitaH / tatra manuH, "asthimatAntu satvAnAM sahasrasya pramApaNe / pUrNe cAnasyanamnAntu zadrahatyAvrataM caret " - iti / yAjJavalkyo'pi - 6 0 / "praduSTAM striyaM hatvA zUdrahatyAvrataM caret / asthimatAM mahasrantu tathA'nasthimatAmanaH " - dUti / zaGkhalikhitAvapi, - "cudrajantUnAmanasyAmanasaH pramApaNe zUdrabadho'sthimatAM sahasraM pramApya zUdrabadhaH" - dUti / asthimatsahasrabadhe zakaTaparimitAnasthimaddadhe ca vacyamANazUdrahatyAvrataM caret / pratyeka " kiJcideva tu viprAya dadyAdasthimatAM badhe / For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1deg 17 www. kobatirth.org prAyakhitakAgRham / caiva hiMsAyAM prANAyAmena zudhyati" - iti // malinaukaraNAnAM prAyazcittamabhidhAya saharIkaraNAnAM prAyazcitta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAha,-- hatvA mUSakamArjArasarpAjagaraDuNDubhAn / kasaraM bhojayeddiprAn lohadaNDazca dakSiNA // 1 // iti // atra nakulo'pi draSTavyaH / tathAca viSNuH / "hatvA mUSakamArjAranakulamaNDUkaDuNDubhAjagarANAmanyatamaM kRsarAn bhojayitvA lauhadaNDaM dakSiNaNaM dadyAt" / kRsarantilamudgamizramannam * / lauhazabdena kAntAyasamucyate / tathAca manuH, "zrAbhrIM kArSNAyasIM dadyAt sarpAn hatvA dvijottamaH " - iti / yattu zaGkhanokram,-- " hatvA dvijastathA sarpAn jalezayavilezayau / saptarAcaM tathA kuryAt vrataM brahmahatestu yat " - iti // brahmaNo vakSyamANaM yat vrataM tanmadhye saptarAcocitavratamAcaret / yadapi sambarttanokram, - " maNDUkanakulau hatvA sarpAjagaramUSakAn / trirAtropoSitaH samyak zuddho brAhmaNabhojanAt " - iti // ydpyushnnoktm| "sarpahantA mASamAcaM dadyAt" / yacca vasiSTheno * sahita pAcitamanaM - iti mu0 / + itvA dvijaH sthale savveM, - iti mu0 / | budyet -- iti mu0 | For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / kam / "zvamArjAranakulamaNDUkamarpAjagaramUSakAn hatvA kRcchaM dvAdazarAtraM caret kiJciddadyAt" iti| tatra sarvatra prAyazcittagauravalAghavapAlocanayA kAmakatAkAmakRtAbhyAsAnabhyAsAdiviSayatvamUhanauyam / zizumArAdauna hatvA dinamekaM vratatvena vRntAkamAtra bhakSayedityAha,zizumAraM tathA godhAM hatvA karmaJca shllkm|| hu~ntAkaphalabhakSI vA'pyahorAtreNa zuyati // 10 // iti // kAzyapastu lauhadaNDadAnamapyAha / "kakalAsasarpanakulagodhAzalakabadhe'horAtroSitazcAnne lohadaNDaM dadyAt" iti| manustu pakSAntarANyAha "mArjAranakulau hatvA cAsaM maNDUkameva ca / zvagodholakakAkAMzca zUTrahatyAnataM caret / payaH pivecirAtraM vA yojanaM vA'dhvanobrajet / upaspRzet zravanyAM vA sUkaM vA daivataM japet" iti / yamo'pi / "zvanakulasarpamArjAramaNDUkavikirakikidauvikagodhAgTabholUkavAyasamayUragrAmacaTakasRgAlamUSakAn hatvA ekaikabadhe edrabadhaH" iti / yAjJavalkyo'pi, "mArjAragodhAnakulamaNDUkazvapatatriNaH / hatvA vyahaM pivet dauraM kRcchaM vA pAdikaM caret"-dati // * sarpahantA, -- ityArabhya, etadanto grantho nAsti vaDIyapustake prAyaH / zikSakasthAme zalyaka,-iti mu. / evaM paratra / For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAham / viSNurapi / "godholUkacAsakAkabadhe trirAtramupavaset"- iti| IdRzAnAM sarveSAM visaMvAdivacanAnAM sAkSAvyavasthApakaM vacanAntaraM yatra naslabhyate,tatra sarvatra vidhIyamAnaprAyazcittAnusAreNa saMhatAsaMhatabuddhipUrvakAbuddhipUrvakAbhyAsAnabhyAsApadanApadAdiviSayatvaM kalpanIyam / bhAraNyazvAdInAM hanturupavAsatrayapUrvakaM tilaprasthadAnamAha,hakajambUkakSA tarakSuzvAnaghAtakaH / tilaprasthaM dije dadyAt vAyubhakSo dintrym||11|| iti|| atropavAsatrayaM viSNu rapyAha / "zvAnaM hatvA trirAtramupavaset" iti / paiThaunamiratra shuudrhtyaavrtmaah| "kAkolUkakalAsakaMkabaka mRgAlabhAsavahiNamUSakacakravAkahaMmapravoNikanakulamaNDUkaviDAlazvabadhe etepAmekaikasmin zUdrabadhavadvihitam" iti| nanu, zUdrahatyAvrataM pANmAsikaM, taatyntgurutvaakaadihtyaayaamyukrm| nAyaM doSaH / asya vratasya cirakAlanairantaryaviSayatvena netavyatvAt / gajAdibadhe trikAlakhAnayukramekopavAsamAha,gajasya ca turaGgasya mahiSoSTranipAtane / prAyazcittamahorAcaM cisandhyamavagAhanam // 12 // iti / manustvatra dAnavizeSamAha, "vAsodadyAdyaM hatvA paJca naulAn vRSAn gajam / ajameSAnanaDvAhaM kharaM hatvaika hAyanam"- iti / * kharaeka,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ / viSNurapi / "gajaM hatvA paJca naulavRSAn dadyAt turaGgaM hatvA vAsa: ekahAyanamanaDvAhaM kharabadhe meSAjabadhe suvarNakRSNanaM tilamuSTrabadhe ca" iti| etatritayaM dhanikaviSayam / dhanarahitasyAttiviSayamabhipretya sambata Aha, "hastinaM turagaM hatvA mahiSoSTrau kapi tathA / eSu sarveSu kurvIta saptarAtramabhojanam" iti // jAbAlirapi, "hastinaM turagaM hatvA mahiSaM gAM tathaiva ca / kRcchre sAntapanaM kuryAt gomhiyynRtessu| ca'... iti // kuraGgAdibadhe brAhmaNabhojanamahitamupavAmatrayamAha,kuraGgaM vAnaraM siMhaM cicaM vyAghrantu ghaatyn| zudhyate sa cirAtreNa viprANAM tarpaNena ca // 13 // iti // citrovyAghrasadRzamRgavizeSaH / tarpaNaM bhojanam / tathAca sambarttaH, "vyAghra zvAnaM kharaM mihaM mRgaM zUkarameva ca / etAn hatvA dijaH kuryAt brAhmaNAnAntu bhojanam"-dati / / jAbAliH zrAvRttiM macAtaJcAbhipretyAha, "siMhavyAghrakANAJca bhRgakhaDgaruruddipAn / hatvA sAntapanaM kuryAt gobhUkanyA'nateSu ca"-iti // * etadubhayaM,-iti mu0 / vA, iti mu| / gobhUkanyAnTateSa,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcittkaaddm| gavAdiviSayANyanatAni gobhUkanyA'natAni / sumnturpi| "vAnarasiMhamAnIramaNDakamUSakazvavadhe prAjApatyam" iti / mRgAdihatyAyAmupavAsapUrvakanauvArAdipAraNamAha,-- mRgarohiharAhANAmajAvastasya ghAtakaH / akAlakRSTamanIyAdahorAtramupoSya saH // 14 // kuraGgazabdasya mRgAvAntarajAtivAcakalAt sAmAnyajAtivAdI mRgAbdIgobalauva nyAyena kuraGgetara viSayodraSTavyaH / ayogyo meSovastaH / dhanikasyAvRttiviSaye kmypaah| "prajAvikabadhe trirAtraM prAyazcittaM naurNane hiraNyaM dadyAt vastraM 3"-iti / pUrvatrAnukAnAM mRgANAM badhe japamahinamupavAsamAha,evaJcatuSpadAnAJca sarveSAM vncaarinnaam| ahorAcoSitastichejjapeI jAtavedasam // 15 // iti / nyAyatattvavidaH pApatAratabhyAnusAreNa prAyazcittanAratamyamUhanaumiti vivakSitvA pUrvAkAnAM prAyazcittavizeSANAM pradarzanArthatvaM yotyitumevmityukrm| mamUhanauyAH prAyazcittavizeSAH smRtyantareSu drshitaaH| tatra aGkhaH,____ "pazUn halA tathA grAmyAn mAma ku-vicakSaNaH" iti| mAtArApo'pi / "hastyazvarAmabhavadhe pAra panapazubadhe ca mAsenaikema udyati" iti / vyA'pi, ....... ..... -..- - --. -- * karaka-iti mu. / + yaiyogyo, iti mu. 1 / vyAno'pi,-iti mu. For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "sUkaroSTrakharAn hatvA vyahametadvataM caret / maJcAMzca prANinaH sthUlAnmaNDakanakuleSvaha:*"-dati / kazyapo'pi / "mRgamahiSavarAhakucaragaNDazarabhatarakSuvAnarasiMhavyAghacamara' mAnya kAdaunAmanyeSAJca badhe ahorAtroSitazcaurNAnte taM dadyAt" iti / tatra marvatra prAyazcittagauravalAghavAnumAreNa kaumArakAmakRtAkAmakRtAbhyAsAnabhyAmaviSayatvaM jJAtavyam / maGkarIkaraNamalinaukaraNaprakIrNakAnAM prAyazcittamabhidhAyopapAtakAnAM prAyazcittaM darzayati,zilpinaM kArukaM zudraM striyaM vA yastu ghAtayet / prajApatyadayaM kRtvA vRpaikAdazadakSiNA // 16 // iti / zilpI citrakArAdiH / kAm: suupkaaraadiH| vRSa ekAdazoyAmAM gavAntAvaSaikAdazAH / tadrUpAdakSiNA SaikAdazadakSiNa, deyeti zaMSaH / ataeva gautamaH zUdravadhaM prakRtyAha / "kRSabhaikAdazAca gaaddyaat'-dti| manurapi, "pramApya zUdraM SaNmAmAnetadeva vrataM caret / vRSabhaikAdazAvA'pi dadyAdiprAya gA: mitA:'-dati // kSatriyavaizyayorbadhe pUrvasmAdadhikaM prAyazcittamAha, * maNDaka nakulaiH saha, iti mu0 / / vRSabha,-iti zA0 sa0 / / tatra,-ityArabhya etadantogratho nAsti muditAtirikta pustakegha / / etadeva vrataM kRtsnaM ghaNmAdhAna zUdahA careta, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org [Ri ] prAyavittakAvyam / vaizyaM vA kSatriyaM vA'pi nirdoSaM yo'bhighAtayet * / seo'tikRcchrayaM kuryyAt goviMzadakSiNAM dadat // 17 // nirdeSamiti vizeSaNAt sadoSabadhe nyUnaM prAyazcittaM draSTavyam / tacca catubviMzatimate darzitam, - * pAtayed, - iti mu0 / + dayAdikaM - iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "catriyasya badhaM kRtvA pareJcAndrAyaNacayam / vaizyasya tu dayaM kuryyAt zUdrasyaindavameva ca" - iti // yantu saMvarttena tato'pi nyUnaM prAyazcittamuktam, - "nihatya caciyaM mohAt cibhiH krervizudyati / kuryyAdevAnupUrvyeNa caun kRcchrAMstu yathAvidhi // vaizyaztyAntu samprApya kathaMcinmUDhacetanaH / zacchrAtichau kurvvIta sa narovevaghAtakaH // kuryyAt zUdrabadhe vipraH kRcchraM sAntapanaM tathA" - iti / etat sadoSasyAkAmakkatabadhe proktamityavirodhaH / nanu, nirdoSalA badhe madakSiNAtikacchrayAdhikAM prAyazcittaM manunA darzitam, - " zrakAmatastu rAjanyaM vinipAtya dijottamaH / vRSabhekasahasA gA dacAt GgharSamAtmanaH / // cabdaM caredA niyato jaTI brAhaNe vratam / vasan dUratare grAme vRcamUlaniketanaH // + sucaritavrataH, - iti mu0 / 10 For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 86 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evameva caredabdaM prAyazcittaM dvijottamaH / pramApya vaizyaM vRttasyaM dadyAdekazataM gavAm" - iti / yAjJavalkayenApi - "vRSabhaikamahasrA gA dadyAt kSatrabadhe pumAn / brahmahatyAvrataM vA'pi vatmaratritayaM caret // vaizyA'bdaM careccaiva dadyAdekazataGgavAm / SaNmAsAn zUdrahA'pyetaddhenUrdadyAddazAtha vA " - iti // vArSikAdapyadhikaM gautamazrAha / "rAjanyabadhe SaDArSikaM prAkRtaM brahmacaryaM vRSabhaikaruhasrAzca gA dadyAt / vaizye caivArSikaM vRSabhekazatAzca gA dadyAt / zRdre saMvatsaraM vRSabhekAdazAzca gA dadyAt / zrAtreyau - caivam"-iti / zaGkhalikhitAvapi / "pUrvvavadamatipUbbeM triSu varNeSu pramApya dvAdazanavaSaTsaMvatsarAn vratAnyAdizet / teSAmante gomahasraM tato'rddhaM tasyArddhaM dadyAt sarvveSAmAnupUrvyeNa" iti / zAtAtapo'pi - "rAjanyavezyazUdrANAM SaT caunekaM caret badhe / varSANi brahmacaryyantu trirthaM krameNa tu // godAnantu vratasyAnte brAhmaNAnAJca bhojanam / kAryyaM sadakSiNaM samyak vizuddhyeta yathAvidhi" / hArIto'pi - "brAhmaNa: catriyaM hatvA SaDvarSANi brataM caret / * etadeva caredarddha, -- iti mu0 / 1 caredetat dadyAddaikazataM gavAm, iti mu0 / [6 0 / For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 0 / ] www. kobatirth.org prAyazvittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 75 vaizyaM hatvA caredevaM vrataM caivArSikaM dvijaH // zUdraM hatvA caredekaM vRSabhaikAdazAca gAH " - iti / uzanApi / "rAjanyabadhe SaDvArSikaM brahmahatyAvrataM tasyAnte vRSabhaikasahasragodAnaM ca" - iti / vasiSThastu SavArSikAdadhikamaSTavA - kimAha / " evaM rAjanyaM hatvA'STau varSANi caret SaD vaibhyaM trINi zUdram" - iti / vaudhAyanastu navavArSikamAha / "nava sapta vA rAjanye tisrovaizye saMvatsaraM kuryyAt / bhUdre strINAM ca braahmnnbdhaakhym"-iti| viSNurdAdazavArSikamAha / " etanmahAvrataM brAhmaNaM hatvA dvAdaza saMvatsaraM yAgasyaM catriyaM vaizyaM garbhiNIM vA rajasvalAM cAcigotrAJca" - iti / yamaH, - - " hatvA savaNijaM vaizyaM rAjanyamapi daucitam / ear tu brahmahatyaiva tathA''treyoJca brAhmaNauna" - iti // zaGkho'pi - "yAgasthaM catriyaM hatvA vaizyaM hatvA tu yAgagam / etadeva vrataM kuryyAdAyovinidhAtukaH " - iti // atraiteSu pUrvIditeSu vacaneSu caivArSikaSaDvArSikASTavArSika navavArSikadvAdazavArSikarUpAH paJca pakSAH prAtibhAnti / zrAcAyakizcAtikRcchradvayapakSaekaH / tatraivaM viSayavyavasthA / nirdoSaH caciyastrividhaH uttamomadhyamo'dhamazca / tatra rAjyaparipAlanAdiyuktaH savanasthauttamaH, savanarahitaH paripAlakomadhyamaH, ubhayarahitojAtimAtracatriyo'dhamaH / tatraikaikasya badhe buddhipUrvvabuddhipUrvvabhedena de prAyakhite yojanIye / eSu vacaneSu kazcit godAnaM zrUyate 1
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [60 / kvacinna / tatra dhanikAdhanikapuruSaviSayatvena vyavasthA draSTavyA / etenaiva nyAyena vyavasthitavikalpamabhipretya yAjJavalkyena, brahmahatyAvrataM vA'pi'--. ityukram / vaizyazUdrayorapi uttamamadhyamAdhamabhedena prAyazcittavyavasthA yojanauyA / yathA intavyabhedena prAyazcittatAratamyamukta, tathA intabhede'pyavagantavyam / ataeva viSNaH, "vipre tu sakalaM deyaM pAdonaM kSatriye smRtam / vaizye'rddhaM pAdamekanta zUdrajAtiSu zasyate"-dati // devalo'pi, "viprArddhaM kSatriye protraM tadardU vaizyajAtiSu / tadarddhameva zUdrANAM prAyazcittaM vidurbudhAH'-dati // etaccAkAmakRte draSTavyaM, viSNuprokAt nyUnatvAt / navAcAryeNa strIvadhe prAjApatyadayaM vRSabhaikAdazagodAnasahitaM prAyazcittamukram / tadayukram / smRtyantareSu nyUnAdhikaprAyazcittayordarzanAt / tatra manuH nyUnaM darzayati, "jIna kArmukavastAdaun dadyAdaghavizuddhaye / caturNamapi varNAnAM nArIhatvA'navasthitAH" iti // jInaM carmamayamudakapAtraM, anavasthitAH svairiNyaH / yAjJavarakyo'pi, __ "duIttA brahmaviTkSatrazUdrayoSAH pramApya tu // * viprAI kSatriyasya syAddezyAnAkSetadaI kam,-iti mu. / jAla, iti zA0 | evaM paratra / | ethagdazAdizuiye,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 pa. prAyazcittakANDam / dRti dhanurbastamaviM kramAd dadyAvizaddhaba-iti / vyAghro'pi, "caturNamapi varNanAM nArauhatvA'navasthitAH / zaGkhazaktyajameSAMzca kramAt dadyA vizuddhaye''-dati // etAni vacanAni mUlavacanena na virudhante / sadoSastrIviSayatAyAmteSu mpaSTatvAt / mUlavacanantu niHSakSatriyAdisannidhitayA nidoSastrIviSayam / nanu, nirdoSastrIbadhe adhikaprAyazcittamAha yAjavalkyaH , "apraduSTAM striyaM hatvA zudra hatyAvrataM caret" iti / maivam / tasya kAmakRtaviSayatvena vyavasthApanauyatvAt / yattvaGgiramA dargitam, "AhitAgneIijAyyasya hatvA patnaumaninditAm / brahmahatyAvrataM kuryAdAtreyaunastathaivaca"-dati / tatra brahmahatyAvratasyAhitAgnistrIviSayatvAbhidhAnAt svaujAtimAtraviSayeNa mUlavacanena nAsti virodhaH / vamiSThamnu strIbadhe raajnyvtmaah| "anAtreyauM rAjanyahimAyAM rAjanyAM vaigyahiMsAyAM vaigyAM zUdrAhimAyAM zUdrAM hatvA mambatmaram" iti| anAtreyoM hatvA rAjayahiMmAyAM yadvataM tadAcarediti yojanIyam / hArIto'pi / "kSatriyavahAhmaNISu vaizyavat kSatriyAyAM zadravat vaigyAyAM zUTrAM hatvA nava mAmAn" iti / idaM rAjanyavratamAhitAmipatnauM gaNavatoM kAmato ghAtakasya draSTavyam / pramAdikaviSaye vyAma For Private And Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 parAzaramAdhavaH / [6ss| "kAmataH striyaM hatvA brAhmaNa vaizyavacaret / kAmato dviguNaM pronaM praduSTAntu na kiJcana"-iti // anAtreyaubadhe rAjanyavratasthAbhihitatvAt zrAtreyaubadhe brahmahatyApratamiti gamyate / tathAca yamaH, "hatvA savanitaM vaizyaM rAjanyamapi dIkSitam / hatvA tu brahmahatyaida tathA''treyauJca brAhmaNaum" iti // pAtreyaulakSaNaM ca maevAha, "janmaprabhRtisaMskAraiH saMskRtA brhmcryaayaa| garbhiNau vA'thavA yA syAttAmAtreyauM vinirdizet" iti| vsissttho'pi| "rajaskhaslAmRtasvAtAmAtreyomAhuH / atra yadiSTApatyaM bhvtiiti"| anRtumatyA badhe jAtibhedena bhinnaprAyazcittamAha pracetAH / "antamatauM brAhmaNa hatvA icchAbdaM SaNmAsAn veti kSatriyAM hatvA SaNmAsAnmAsatrayaM veti vaizyAM itvA mAsatrayaM mArddhamAsaM veti zUdrAM hatvA sArddhamAsaM mA trayoviMzatidinAni veti"| pratilomapuruSasaMsargaNApatyaM lakSavatInAM badhe brahmagarbha "pratilomaprasUtAnAM strINAM mAsA badhe smtaaH| antaraprabhavAnAJca sUtAdInAM caturdiSaT"- iti / brAhmaNyA badhe SaNmAsAH catriyAyAzcatvAraH vaizyAyA dAviti yojanIyam / mUtavaidehakacaNDAlAnAM badhe'pyeSeva yojanA draSTavyA / idAnI vaizyAdibadhe prakArAntareNa prAyazcittamAha, For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6tha / / prAyazcitta kAmaham / vaizya zUdrakriyA''saktaM vikarmasthaM dijottamama / hatvA cAndrAyaNaM tasya zigAzcaiva dakSiNAm // 18 // nancetadvai gyabadhaprAyazcittaM vyAhatam / tathA hi ! vizabdenAtra kiM madodho vivakSyate, uta nirdISajAnimAtraH, athavA guNavAn ? -dani / natra prathame nyUnaprAyazcittA bhidhAyibhyAM pUrvIdAhatAbhyAM samitimatamamvavacanAbhyAM vyAhanyate / dvitIya nirdISajAtimAviSayeNa mamanantarapU|kamannavacanenaiva virodhaH / tIye tu, "yAgasthakSatriyaviDyAtI caresabAharaNavatam" ityanenaiva virodhaH / maivam / ISatsurattasya vaizyasyAtra vivakSitatvAt / ataevAtyantasattena vihitamakala kriyA''makrena zUdreNa mAhacaryyama viruddhm| dvijottamazabdena vipraH pramiGkaH, kSatriyapi ayaMcid vartayituM zakyaH / vijazabdAbhidheyaM vaigyamapekSya tamyottamatvAn / tatra kSatriyapakSe, vikarmaNi kammiMzcidvahmadhAtAdau tiSThatoti vikarmasthaH / viprapakSe tu vikarmamyabamaghAtAdiSu tiSThatoti vikarmamyaH / evaJca mati caturvarNaviSayakamekaM prAyazcitta nyAyadarzinAmetat mmpdyte| hatvA yo varnate, namyeti yojniiym| dakSiNAM nirdiAditi zeSaH / cAturvaNyakaDhake | caNDAlabadhe krameNa prAyazcittamAha, * vaizyaM zRddha kriyA saktaM ,-iti pATobhavituM yuktaH / tamyaiva pATasya thAsyAkRbhinatatva pratIteH / viprapo tu vikarmasthaH brahmaghAlAdiSa banavAyatteSu niyatIti vikasaMsthaH, iti mu.| / canumapi vAnA, nimu. / For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Co www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / [6 pa0 / caNDAlaM hatavAn kaJcidbrAhmaNeo yadi kaJcana / prAjApatyaM caret kRcchraM godayaM dakSiNAM dadat // 18 // kSatriyeNApi vaizyena zUdreNaivetareNa vA / caNDAlasya badhe prApte kRcchrArkhena vizuddhyati // 20 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRttibhedena brAhmaNAnAM bhede'pi na prAyazcittabheda iti vivacitatvAt kazcit - ityuktam / evaM caNDAle'pi kaJcaneti vizeSaNaM yojanauyam / itaromUrddhAvamisutAdiH / zraGgirAsvacaiva samAnaprAyazcittAntaramAha - "anvajAnAntu gamane bhojane ca pramApaNe / parAkeNa vizzuddhi: syAdbhagavAnaGgiro'bravIt " - iti // hArauto'pi - "cANDAlabadhasaMprAptirbrahmaNena bhavedyadi / kArayedvAdazaM kRcchraM taptakRcchraM tato bhavet" - iti // etacca jJAnapUrbake draSTavyam / zrajJAnapUrvake tu cAndrAyaNam / tadAha laugAciH, "hanane pratilomAnAM zUdrajAnAM kathaM bhavet / jJAnapU parAka: syAdajJAne caindavaM bhavet" - iti // srutAdibadhe'pyetadeva / tadAha yAjJavalkyaH, - - "cAndrAyaNaM caret sarvvAnaparuSTAn nihatya tu" - iti / kRcchrArddhenetyarddhagrahaNaM pAdasya pAdatrayasya copalacaNam / zrataeva laugAciH, - For Private And Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / "sarvamaddhaM tripAdaJca pAdazcaiva vrataM caret / varNakramAdantarajahiMbhAgamanabhojane" iti / yadi caNDAlazvapAko caurau syAtAM, tadA tayorbadhe svalpaM prAyazcittamAha,cauraH zvapAkazcaNDAlo vipreNAbhihatA ydi| ahorAcoSitaH sAtvA paJcagavyena zuddhyati // 21 // ___ yadi vipreNAbhihatastadA ma vipraH zaDyatIti yojanA / yadyapi caNDAlabadho nopapAtakeSu parigaNitaH, tathApi manuSyabadhasAmAnyena tatrAntarbhAvamabhipretya tatprakaraNe prAyazcittamukram / caNDAlaprasaGgAt tadviSayANaM prakIrNakAnAmapi keSAJcit prAyazcittamatrAbhidhIyate / tatra saMbhASaNe prAyazcittamAha,zvapAkaM vA'pi caNDAlaM vipraH sambhASate ydi| dijasambhASaNaM kuryAt sAvitrI tu sakRjjapet // 22 // vijazabdenAnUcAno vipro vivakSitaH / naucaviprasambhASaNasya prAyazcittarUpatvAsambhavAt / vijamAnidhyAbhAve gAyatrIjapaH,ityanukalpodraSTavyaH / ataeva hArauto vikalpamAha, "cANDAlaiH saha sambhAvya dijasambhASaNAt zaciH / sAvitrauM vyAharedA'pi iti dharmA vyavasthitaH" iti // sambhASamANo vipro yadhucchiSTaH syAt, tadA trirAtropavAmamAha saeva, "ucchiSTaH maha sambhASet trirAtreNeva zuddhyati" iti / For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| ekazayyAkhApe mahamArgagamane ca pRthak prAyazcittamAha,caNDAlaiH saha suptantu cirAtramupavAsayet / / caNDAlaikapathaM gatvA gAyatrIsmaraNAt zuciH // 23 // spsstto'rthH| darzanasparzanayoH pRtha- prAyazcittamAha,caNDAladarzane sadya aaditymvlokyet| caNDAlasparzane caiva sacailaM snAnamAcaret // 24 // etdevaapstmbo'pyaah| "kSaNDAlasparzane sambhASAyAM darzane ca doSaH / tatra prAyazcittamavagAhanamapAmupasparzanaM, sambhASAyAM brAhmaNasambhASA, darzane jyotiSAM darzanam" iti / sumanturapi / "caNDAkhadarzane sUryadarzanaM sambhASaNe brAhANAbhivyAhAraH saMsparbhane sacailakhAnamAcaret" iti / devalo'pi, "zvapAkaM patitaM vyaGgamunmattaM shvdaahkm| sUtika* sUtikA nAroM rajamA ca paribhutAm // zvakukkuTavarAhAMzca grAmyAn saMspRzya mAnavaH / sabailaM mariti khAtvA tadAnImeva rAyati"-iti // * sUtakI,-ti mu| + sacailamapi vA,-iti sA0 s0| For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 0 prAyazcittakANDam | avasthAvizeSeNa sparzane viSeSamAha zAtAtapaH, - "yena kenacidabhyaktaH caNDAlaM saMspRzedyadi / ahorAtroSitaH snAtvA paJcagavyena zaDyati // zraz'ddhAn svayamapyetAnazzuddhazca yadi spRzet / vizyatyupavAsena trirAtreNa tataH zuciH // ucchiSTaH saMspRzedvipro madyaM zUdraM kayA zuciH / ahorAtroSitaH svAtvA paJcagavyena zuddhyati" - iti // yattu devalenokram, - "zrazuddhAn svayamapyetAnazadbhazca yadi spRzet / vizutyupavAsena cirAtreNa tataH zuciH / ucchiSTaM saMspRzeddipraH punaH kRcchrena zaDyati" - iti // tat sahopavezana zayanAdinA cirasyarzaviSayam / yadi spRSTomUtrAdikaM kutryAt tadA cirAtropavAsaH, bhuktocchiSTo yadi spRzet tadA SaDrAtropavAsa:, iti // tadAha zAtAtapaH, - "caNDAlaiH zvapacaiH spRSTo viNmUtre kurute dvijaH / cirAtraM tatra kurvvIta bhuktocchiSTaH SaDAcaret" iti // caNDAlavat cityAdisparze'pi sacaila snAnam / taduktaM catui zatimate, - www. kobatirth.org 1] mAha, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "citiJca citikASThaJca yUpaM caNDAlameva ca / spRSTvA devalakaM caiva savAsA jalamAvizet" - iti // caNDAlasvAmikavApyudakapAne jJAnAjJAnakRte pRthak prAyazcitta For Private And Personal Use Only m
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praabhrmaadhvH| caNDAlakhAtavApISu pItvA slilmgrjH| ajJAnAJcakabhaktona tvahorANa zudyati // 25 // ajJAmahatasyaikamaka, jJAnachatasya upavAsaH / ataevApastambaH paNDAlavApoM pratyAra "tattoyaM yaH pivevipraH kAmato'kAmato'pivA / akAmAt nabhojI sthAdahorANa kAmataH" iti|| tavAbhyAsaviSayamabhipretyApastamba pAha "anyajaH khAnitAH kUpAtar3AgAvApyaevaca / eSu vAlA ca pautvA ca prAjApatyena ecati" iti // cakSu tenaivotram, "prapAkharaNe dhaTake va maure drokhAM navaM kezaviniHsRtaM vaa| apAkapaDAsaparigraheSu . pauvA jalaM paJcagavyena zona"-iti // nadazAviSayam / paDAkhabhADaspRSTasya kUpavajayasya pAne'dhikaM prAyacittamAra,ghaNDAlabhANDasaMspRSTaM pItvA kUpagataM jlm| gomUSayAvakAhArastrirAvAt zuddhimApnuyAt // 26 // ghaDAlabhANDenodakaM yamAn kUpAdAnayati, tatkUpakhodakaM pauvA gomUcasahitayavapiSTAdikaM dinatrayamAhAralena khaukuryyAta nadIyabhANDasthodakapAne baunigaraNabhedena prAyavittamAra, For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 kA 0 1] prAyavittakANDam / caNDAlagharasaMsthantu yattoyaM pivati dvijaH / tatkSaNAt kSipate yastu prajApatyaM samAcaret // 27 // yadi na kSipate toyaM zarIre yasya jIryyati / prajApatyaM na dAtavyaM kRcchraM sAntapanaM caret // 28 // www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamamajJAnAt paulA pazcAttadAnImeva vijJAya yadi vamet tadA prAjApatyaM tannIrNe sAntapanaM kRcchraM pariSadA dAtavyaM, na tu prAjApatyam / etasyAjJAnaviSayatvamaGgirAdarzayati, - "caNDAlaparigTahItamajJAnAdudakaM pivet / tasya zuddhiM vijAnIyAt prAjApatyena nityazaH // yastu caNDAlasaMspRSTaM pivet kiJcidakAmataH / sa tu sAntapanaM kRcchraM caret zuddhyarthamAtmanaH " - iti / yattu devalenoktam,- pyU "yastu cANDAlabhANDasthamajJAnAdudakaM pivet / sa tu tryaheNa zudyettu zudrastvekena zaDyati" - iti // tadApadviSayam / vuddhipUrvakaM tatpAne varNabhedena prAyazcitta mAha, caret sAntapanaM vipraH prAjApatyamanantaraH / tadaIM tu caredvaizyaH pAdaM zUdrasya dApayet // 28 // anantaraH catriyaH / etasya buddhipUrvaviSayatvamApastambazrAha, "caNDAlabhANDakUpasyaM jalaM yaH jJAnataH pivet / prAyazcittaM kathaM tatra varSe varSe vinirdizet // For Private And Personal Use Only W
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [6 gh0| caret mAntapanaM vipraH prAjApatyantu bhUmipaH / tadaI tu caredvaizyaH zUTe pAdaM vinirdizet"- iti // caNDAlabhANDodakapAnaprasaGgAditarAnyajabhANDodakAdipAne'pi prAyazcittamAha,bhANDasthamantyajAnAntu jalaM dadhi payaH pivet / brAhmaNaH kSatriyovaizyaH zUdrazcaiva pramAdataH // 30 // brahmakarNopavAsena dvijAtInAntu nisskRtiH| zUdrasya copavAsena tathA dAnena zaktitaH // 31 // antyajArajakAdayaH / "rajakazcarmakArazca naToburur3aevaca / kaivarttamedabhillAzca sapta te cAnyajAH smRtAH" iti smaraNAt / brahmakUrcamAcAryaevopariSTAvakSyati / tatmahitaupavAsaH traivarNikasya / tadrahitasya caturthasya brahmakUrcasthAne yathAzakti dAnaM draSTavyam / zrAmAdiSu bhANDAntaraM prApteSu nAsti kazciddoSaH / tathA caturviMzatimate, "zrAmamAMsaM hataM kSaudraM khehAzca phalasambhavAH / anyabhANDasthitA hyete nikrAntAH zucayaH smRtAH" iti / / mahatsu tu taTAkAdiSu caNDAlAdisambandhe'pi nAsti kazciddoSaH, antyeSu tu kUpavat nyAyaH / tadAha viSNuH, "jalAzayeSvathAlpeSu sthAvareSu mhautle| . kUpavatkathitA ddhirmahatsu tu na dUSaNam" iti // For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / ajJAnapUrvakacaNDAlAnnabhojane prAyazcittamAha,bhukte'jJAnAt dijazreSThazcaNDAlAnnaM kathaJcana / gomUtrayAvakAhAro dazarAtreNa zuddhyati // 32 // spaSTam / / tatpramANamAha,ekaikaM grAsamaznIyAd gomUtraM yAvakasya ca / dazAhaM niyamasthasya vrataM tatra vinirdizet // 33 // gomUtreNa pAcitaM yadyavamayamantraM, tasya grAmamekaikamekaikasmi-- ndine bhunaut| niyamaH snaanaadiH| tadAha yAjJavalkyaH, "bAnamaunopavAsejyAkhAdhyAyopasthanigrahaH / niyamA guruzuzrUSAzaucAkrodhApramAdatA"- iti / IdRzaniyamaniSThasya tadyAvakAhAravrataM nirdit / buddhipUrvake baGgirA Aha, "anyAvamAyinAmantramantrIyAdyazca kAmataH / ma tu cAndrAyaNaM kuryAt taptacchramathApivA"-iti // anyaavsaayinshcnnddaalaadyH| tAMzca maevAha, "caNDAla: zvapacaH cattA sUtovaidehakastathA / mAgadhAyogavau caiva sarve hyanyAvasAyinaH" iti / zrAmapakkayozcaNDAlAbayoItabhedamAha vissnnuH| "cANDalAnaM bhuGkA trirAtramupavaset siddhaM bhuktA parAkaH" iti| atra mUlavacanokagomUtrayAvakAhAraH siddhAnna viSayo bhvissyti| yAvakasahitasya For Private And Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhava: 6 yA dazarAtropavAsasya parAkasamatvAt / yattu hArautenokram, "cANDAlAnnaM pramAdena yadi bhunauta yo dijaH / tatazcAndrAyaNaM kuryyAt mAsamekaM vrataM caret / / dro vA'pyarddhamAsa vai bhuktA caiva jitendriyaH / trirAtramupavAsaca brAhmaNAMstarpayet zuci:"-dati // tgomuutryaavkaahaaraarukvissym| buddhipUrvakasya cirakAlAnu vRttau manunotaM draSTavyam, "caNDAlAnyastriyo gatvA bhuktA ca pratigTahya ca / patatyajJAnato vipro jJAnAt sAmyantu gacchati"-dati // atra caurNavratasya punarUpanayanaM kUrmapurANe darzitam, "cANDAlAnnaM dijo bhukkA samyak cAndrAyaNaM caret / buddhipUrvaM tu kRcchrAbdaM punaH saMskArameva ca"-iti / / vsissttho'pi| "caNDAlapatitAnabhojane punarupanayanam" iti / atha kaJcitkAlamekasmin grahe caNDAlena saha vyavaharttaravijJAtastu caNDAla ityAdinA, bhUmidoSo na vidyate ityantena, zlokasamUhena prAyazcittamAha,avijJAtastu caNDAlo yatra* vezmani tiSThati / vijJAte tUpasannasya dijAH kurvantyanugraham // 34 // anena lokena prissdupsttirvihitaa| yadyapi sarveSu prAya zcitteSu pariSadupasattiH samAnA, tathApi prakaTapApeSveva sA na tu 1 * yasya,- iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcittkaahm| rahasyeSu / atra tu rahasyamapi prakaTIkarttavyamityabhipretya prAtivikamupapattyabhidhAnam / anugrahazcaritavyaprAyazcittavizeSopadezaH / upasadanayogyaM pariSadvizeSaM darzayituM dijAn vizinaSTi,munivanogatAn dharmAn gAyanto vedpaargaaH| patantamureyustaM dharmajJAH pApasaGkarAt // 35 // vanogatAn gAyantaityanena dharmazAstramuccArya prAyazcittaM vadeyurityataM bhavati / yuktaM caitat / tathA mati, praamaadikaanythaa'bhidhaanshngkaa'nudyaat| yadyapi caNDAlamahavAsaekameva pApaM, tathApi tasmin satyanuSThitAnAM nityanaimittikAnAM bahanAM vaikalyasambhavamabhipretya pApasaGkarAdityuktam // pariSadA'bhidheyaM vratavizeSaM darzayati,dadhA ca sarpiSA caiva kssiirgomuutryaavkm| bhuJjIta saha mRtyaizca ghisanyamavagAhanam // 36 // dadhnA sarpiSA ca saMyukramiti shessH| gTahasvAmivagRhavAsinobAlavRddhAdayaH sarve'pi yAvakabhojanatrisandhyAvagAhane kuryuH // tatra dadhyAdaunAM sarveSAM samAhAraprasako vibhajate,tyahaM bhuJjIta dadhA ca tyahaM bhuJjIta srpissaa| tyahaM zrIreNa bhuJjIta ekaikena dinacayam // 37 // ___danA saMyukaM gomUtrayAvakaM dinatrayaM bhunyjiit| tacaurayorapyevameva yojym| tathA mati, nava dinAni smpdynte| punarayekaikena For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 80 www. kobatirth.org [6 0 | dadhyAdinA saMkramekasmin dine bhuJjateti dinatrayaM samyadyate / tat sarvvaM militvA dvAdazarAcaM bhavati / yAvake varjyamAha, - parAzaramAdhavaH / bhAvadRSTaM na bhuJjIta nocchiSTaM kRmidUSitam / bhAvena duSTaM bhAvaduSTam / yasminnavannokite matyatyantamAdRSTo tasminnamedhyAdibhAvaH mahamA buddhimArohet, tAdRzaM na bhokavyam // dadhyAdInAM trayANAM parimANamAha, prAyaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dadhikSIrasya cipalaM palamekaM ghRtasya tu // 38 // dadhi cauraJceti dadhikSaura, tayoH pratyekaM palatrayaM / parimANaM, yAvakasya parimANaM grAsamAtraM pUrvoktanyAyena veditavyam / cetanAnAM ddhihetumabhidhAyA cetanAnAmapyAha. - bhasmanA tu bhavet zuddhirubhayeostAmra kAMzyayoH / jalazaiaucena vastrANAM parityAgena mhaNamaye // 38 // mRNamayabhANDasya parityAgaeva karttavyaH, zuddhistu nAstItyabhi gRhasya dAhaH karttavyadUtyAha - (1) palaparimANantu, -"palantu laukikamAnaiH sAkara ttidvibhASakam / tolakatritayaM jJeyaM jyotirvaiH smRtisammatam " - ityuktalakSaNaM grAhyam / dvAdazabhI rattikAbhirekA laukiko mAghako bhavati, aSTabhica tathAvidhairmAmakai reka tAnakaM bhavatIti jJeyam / For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / kusumbhakudyakAryAsalavaNaM tailsrpissii| hAre kRtvA tu dhAnyAni dadyAddezmani pAvakam // 40 // kusumbhaM tailasAdhanadhAnyam / kusumbhAdauni dhAnyAnyatidAhyatvena bAri sthApanauyAni / gTahadAhAdyanantaraM karttavyamAha,evaM zuddhastataH pazcAt kuryAt brAhmaNatarpaNam / ciMzataM goSaJcaiva* dadyAvipreSu dakSiNAm // 41 // bhANDavajhUmena parityAgaH, kintu lepanAdikaM karttavyamityAha, - punarlepanakhAtena homajapyena zuddhyati / aAdhAreNa ca viprANAM bhUmidASo na vidyate // 42 // lepanaM kudyasya khananaM sthalasyeti ythaayogmvgntvym| tadubhayaM kanvA brAhmaNAn pravezya shaantikjphomaan| kuryAt / tAvatA bhUmiH shyti| na tu bhANDavadatyantadoSo bhuumervidyte| yadA punardIrghakAlacaNDAlonivaset, tadA hArIto draSTavyam,-- "caNDAlaiH saha saMvAsaM dIrghakAlamakAmikam / / vijJAnAn mRNmayaM pAtraM sarvaM tyajati tadguhe // bAlahaLU tataH kuryAt taptaka, tathaivaca / brAhmaNastarpayet pazcAt brahmakUna zayati"-iti // * 1 * vizadA vRSabhaikacca,-iti mu0 / zAntikarau upahomo,-iti mu| / saMbAsodIyAsamakAmikA,--iti shaa| - + + For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 62 [6 ya0 / tatra ca gozataM dakSiNA / tadAha cyavanaH / "caNDAlasaGkare svabhavanadahanaM sarvvamRSmayabhANDabhedanaM dAravANAM tu takSaNaM zaGkhatisuvarNarajata celAnAmadbhiH pracAlanaM kAMsyatAmrapAtrANamAkareNa zuddhiH araaura payodadhitakrANAM parityAgo gomUtrayAvakAhAro mAsaM kSapayet / vAlavRddhastrauNAmarddhaM praayshcittm| zrASoDazAdAlA: saptatyUrddhagatAvRddhA: / caurNe prAyazcitte brAhmaNabhojanaM gozataM tadyAt / zrabhAve sarvasvam"- iti / parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhavyatirikrakSetrArAmagrAmAntarayAtrAdAvajJAnena caNDAlasaGkare na prAyazcittamAhacaNDAlaiH saha samparka mAsaM mAsArddhameva vA / gomUcayAvakAhArA mAsArDena vizuddhyati // 43 // mAsaJca arddhamAsaJca mAsArddhaM tena vizudyati / mAmasaGkare mAtena zuddhyati zrarddhamAsamare zrarddhamAsatratena vizuddhirityarthaH / samparka karoti cediti zeSaH / caNDAlazabdena pukkasAdayo'pyupasvacyante / zrataeva sambarttaH, , "caNDAlaiH saGkare vipraH zvapAkaiH purusairapi / gomUtra yAkkAhArI mAsArddhana vizAti" iti // uktakAlAdhikakAkhamaGkare hAmo draSTadhyam, "hAjaiH saha samarke / prAjApatyeka chati / * mAkare, - iti zA0 / + pukkasasthAne, pukkasa, - iti mu0 / evaM sarvvatra + saMyoga, - iti sa 0 zA 0 / 1 For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / viprAn daza varAn kRtvA tairanujJApya zAsanAt / / zrA kaNThasya pramANantu ku-homayakaI mm| tatra sthitvA tvahorAtraM vAyubhakSaH mamAhitaH / / vAlakRcchaM tataH kuryAt goSThe vasati sarvadA / makezavapanaM kuryAt paramAM saddhimApnuyAt'--iti / rajakyAdibhiH saha maMvAme caNDAlnamahasaMvAmAt nyUnaM prAyazcittamAha,-- rajakI carmakArI ca lubdhakI vennujiivinii| cAturvaNyasya ca gRhe tvavijJAtA tu tiSThati // 44 // jJAtvA tu niSkRtiM kuryAt pUrvoktasyAImeva tu / gRhadAhaM na kurvIta zeSaM sarva samAcaret * // 45 // dadhnA ca sarpiSA cetyAdika pUrvAkam / idAnoM caNDAlasya sahapraveze karttavyAM zaddhimAha,gRhasyAbhyantaraM gacchet cANDAlA yadi kasyacit / tamAgArAdinivAsya mudbhANDanta visarjayet // 46 // rasapUrNantu mahANDaM na tyajettu kdaacn| gomayena tu saMmirjalaiH prokSyehaM tathA ||47||iti| kasyaciti bAdhaNadaunAmanyatamasya / prokSyAjAgA vA mahaM pravezayet / tadAha hArItaH, * sarvaca kArayet, iti shaa| yadAkhaM,-iti mu.|| +pracArayeyam, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra PS8 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "gRhasyAbhyantare yasya caNDAlo yadi gacchati / pArthivAnAM hi pAtrANAM tyAgaH sadyo hi sarvazaH // zranaSTarasabhANDAnAM * gTahavanmanyate yathA / ajasya goH pravezAddhi zudhyate nAtra saMzayaH " - iti // anaSTaramAni rasapUrNabhANDAni / yaH punaH gRhAntaravAsI sannapi caNDAlapravezavati gTahe kadAcihna ke bhuktavatastasyApi gRhe yo'nyogRhAntaravAsI samAgatya bhuGkte tayorubhayoH prAyazcittamApastambodarzayati "zravijJAtazca caNDAlastiSThate yasya vezmani / sa vijJAtastu kAlena tatra kAryaM vizodhanam // prAjApatyantu zUdrANAnteSAM tadanusArataH / caistatra bhuGka pakkAnaM cchrArddhanteSu dApayet // yaisteSAmapi nirmu pAdamekaM vidhIyate / kRpaika pAnamTaSTAnnasparzasamparkadUSitaH // naro kopavAsena paJcagavyena zuddhyati / vAlApatyA tathA rogau garbhiNI yA tu dUSitA // teSAM nakaM pradAtavyaM vAlAnAM praharadvayam" iti / atha kamyupahatadehasya varNabhedena bhinnAM zaddhimAha - * naSTavyarasaM bhANDaM - iti zA0 / + vidhAnataH, -- iti sa0 za0 / | teSAmapi ca yadbhukta, iti mu0 / For Private And Personal Use Only [6] ba0 /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 // prAyazcittakANDam / brAhmaNamya vaNahAre pUyazoNitasambhave / kRmirutpadyate tasya * prAyazcittaM kathaM bhvet||48|| gavAM mUtrapurISeNa dadhikSIreNa mrpissaa| vyahaM snAtvA ca pItvA ca kRmidaSTaH zucirbhavet // 46 // kSatriyo'pi suvarNasya paJca mApAn pradApayet / / godakSiNAntu vaizyasyApyupavAsaM vinirdizet // 50 // zUdrANAnnopavAsaH syAt zUdrodAnena zudyati / yadyapi kamyutpattirvihitAtikramapratiSiddhAcaraNApA na bhavati, tathApi janmAntaramaJcitaritaphannarUpAyAstamyA vihitakarmAnuSThAnAdhikAravirodhyAuDyApAdakatvAt tanivRttaye'vazya zuddhiH krttvyaa| mA ca ddhiH prAyazcittamamAnatvAt prAyazcittaprakaraNe vk'mucitaa| prAyazcittamAmyamabhipretya praznavAkye prAyazcittazabdena vyvhaarH| mukhyaprAyaH ittAbhAvaM dyotayituM mande hadyotakaH kathaMzabdaH prayakaH / tatra brAhmaNasya dinatrayaM paJcagavyasnAnapAne / battriyasya paJcamASaparimitasuvarNadAnaM ca / paJcakaSNalAtmako maassH| tadAha yAjJavalkyaH, "jAlasUryamarociyaM trasareNarajaH smRtam (1) / * yasya,-iti mu.| + pradAya tu, iti zA0 / (1) jAlaM gvaakssH| taTUta sUryyara miSu rajatacUrNanibhaM yat dRzyate sa ghsrgrityrthH| For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / te'STau lihA tutAstisro rAjasarvapa raayte|| gaurastu te payaH SaT te yavamadhyastu se cayaH(1) / kRSNala: paJca te mASaH te suvarNastu SoDaza" iti // vaiSyasya godaanopvaasau| zudrasya godAmameva / etazca bhAmeradhobhAge draSTavyam / uparibhAge tu manurAha, "brAhmaNasya vraNadAre pUyazoNitasambhave / kamirutpadyate yasya prAyazcittaM kathaM bhavet // gavAM mUtrapuroSeNa trisandhyaM khAnamAcaret / cirAcaM paJcagavyAgau vadhonAbhyA vizayati // nAbhikaNThAntarodbhUte praNe cotpadyate kRmiH / SaDrAvantu tadA prokI prAjApatyaM zirotraNe" iti // yatta cyavanenokraM, "kamidarzane mAntapanaM vRSabho dakSiNA" iti| tayugapat bhuprdeshvissym| caryamANe prAyazcitte nyUnAtirekadoSopazAntirvipravAkyAvatotyAha, - * yavomadhyasta, iti zA0 / + nAbhyAM,-iti mu.| + svAnaM,-iti shaa| (2) gaurI gaurasardhapaH / ghaDabhigerisardhaparekAyavamadhyaH, vimiryavamadhe rekA kRSAlahatyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 0 / ] prAyazcittakANDam / acchidramiti yadvAkyaM vadanti kSitidevatAH // 51 // praNamya zirasA grAhyamagniSTomaphalaM hi tat / stambaH, www. kobatirth.org vipravAkyasya chidraparipUrakatvaM sambhAvayitumagniSTomasAmyena tadvAkyaM prazasyate / zranvayavyatirekAbhyAM vipravAkyasya prayojanakatva mAhApa - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "pUrNe'pi kAlaniyame na zuddhirbrAhmaNairvinA / pUrNeSvapi kAleSu zodhayanti dvijottamAH " - iti // mahAphalasAdhaneSu yajJAdiSvapi chidra pUrttirvipravAkyamAdhyA, kimutAsmina prAyazcittavrate ityabhipretyAha- japacchidra' tapachi yacchidra yajJakarmaNi // 52 // sarvaM bhavati nizchidraM brAhmaNairupapAditam / tyAha 67 yadyapi vipravAkyasya samaptavatazeSatvAdidaM prAyazcittaprakaraNAnte vamucitam, tathApi dravyazuddhiprakaraNasyAcApi svIkRtatvAdavAntaraprAyazcittaprakaraNasya samAptAvidamuktamityavirodhaH / zrApatkAle svayaM vrataM karttumazakrazcet tadA brAhmaNeH kArayedi - * vyAdhivyasanini zrAnte durbhikSe DAmare tathA // 53 // upavAsA vrataM home dvijasampAditAni vai / prayojakatva - iti mu0 / mama tu 'prayojanavattva' -- iti pAThaH prati bhAti / + vA, - iti seA0 zA 0 / 13 For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ha [6] ya0 / vyAdhinA vyasanI rAjayakSmAdipravalarogagrastaH / zrAnta zrAhavAdhva * gamanAdinA / tayorubhayoH vrataM pitraadi| ranutiSThet / tadAha zrApa stambaH, - kArayet / www. kobatirth.org "azaktasyApi bAlasya pitA vA yadi vA guruH / taddRtaM tasya gTalIyAt tato mucyeta kilviSAt " -- iti // durbhikSyaM devikodoSaH / DAmaraM pararAjAdyupalavaH / tatrobhayacAvazyakabaDakuTumbabharaNAdyavaruddhaH tadanavaruddhena sakhyAdinA vrataM parAzara mAdhavaH / zratyantApadamabhipretya pakSAntaramAha - athavA brAhmaNAstuSTAH sarvvaM kurvvantyanugraham // 54 // sarvvAn kAmAnavApnoti dvijasampAditairiha | ** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brAhmaNa vedapAragAmahAntaH pUrvakRtopakArAdinA tuSTAH santo'syAmApadi nirdoSastvamityanugTahanti tadA tAvataivAsya vizuddhiH / anuSThAnamantareNApi mahApuruSavacanamAtrasampAditairAzaurvizeSairazeSakAmaprAptirbhavati, tatra pApacayobhavatIti ko vismayaH / mahApuruSasya gurupitrAdeH saGkalpamAtrAdeva kAmaprAptirAtharvaNe zrUyate,-- dUrAdhva - iti mu0 / + putrAdi, - iti zA0 / | paravAtyAdyupallavaH, -- iti zA0 / 5 sarvve, iti zA0 / --- For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 ca // prAyazcittakANDam / "yaM yaM lokaM manasA maMvibhAti vizaddhamattva: kAmayate yAMzca kAmAn / taM taM lokaM jayate tAMzca kAmAn tasmAdAtmajJaM hyarcayedbhUtikAmaH" iti / anvayavyatirekAbhyAM mahadanugrahasya viSayaM darzayati;darbale'nugrahaH proktastathA vai baalvyaaH|| 55 // tato'nyathA bhavedopaH tasmAnnAnugrahaH smRtaH / durbalaH pUrvAkavyAdhigrastAdiH / durbalabAlavRddhAnAmanugrahaNe yogyAmahAntodevalena darzitAH, "prAyazcittaM yathoddiSTamazakyaM durbalAdibhiH / duyyate'nugrahasteSAM lokasaMgrahakAraNAt // ekonAIti tatkartumajovA nApyanugraham / dharmajJA bahavo viprAH kartumarhanyanugraham'-dati // ato'nyathA prabalasthAnugrahe pratyavAyaH / tasmAttAnAnugTalIyAt / prabalaM yuvAnamanugTahRtaH pratyavAyo vizadayati,-- . snehAdA yadi vA lAbhADyAdajJAnatA'pi vA // 56 // kurvantyanugrahaM ye tu tatyApaM teSu gacchati / snehAdanugrahaH putramitrAdiSu, lobhAddhanikeSu, bhayAdrAjAdiSu, ajJAnAdurbaleSvanugraha iti / zAstramajJAtvA paNDitaM manyatayA yasmin kasmiMzcidanugrahaH / yadyapi parakIya pApamitarasminna saMkrA For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 praashrmaadhvH| mati(1), tathApi parIkSAmakRtvA prAyazcittaM vidhAturayathAzAstrAnuchAnanimittaM pApAntaramudetItyabhipretya tatpApaM teSu gacchatautyuktamiti(2) / evaM prAyazcittAdhikAriNaM samyak parIkSya prAyazcittaM vidheyam / tadAha devalaH, "kartAraM dezakAlau ca pramANaM kAraNaM kriyaam| avekSya ca balaJcaiva prAyazcittaM vidhIyate"-dati // baudhAyano'pi,... "zarIraM balamAyuzca vayaH kAlaM ca karma ca / parIkSya dharmavidyayA* prAyazcittaM prakalpayet"-dati / / anugrahamanarhataH prabalasyAnugrahe yathA pratyavAyaH, tathA'nugrahayogyasya durbalasya niyamavidhAne'pi pratyavAyaityAha,zarIrasyAtyaye prApte vadanti niyamantu ye // 57 // mahatkAryoMparodhena na svasthasya kadAcana / zarIrasyAtyaye mumUrSA myAM prAyanaM, tasmin prApte sati, tena kartumazakyaM prAyazcittavratAdiniyamo kartavyatvena ye vadanti, teSu * dharmaviduSA,-iti sa0 prA0 / + prAjApatyavratAdiniyama,-iti mu0 / (1) samavetasya pApasya vidyamAnakhAzrayatyAgenAparAzraya prAptarasambhavAditi bhaavH| (2) tathAca, tatpApaM tatsahA paapaantmityrthH| For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / tatpApaM gacchatauti pUrvavAkyAdanuSajyate / tatra hetuH| mhtkaaryoprodheneti| mahatAM devatopAsakAnAM yoginAM kAryaM mahatkAryamantakAle devatAsmaraNAdi, tasyoparodhaH prtibndhH| mumUrSurhi parisaravarttibhirAptAdhitodevatAM smartumudyuke, tadAnImeva tadukaM vratakarttavyatAM zrutvA kartumA kuvan vyAkulacittaH pUrva muddyuktAM devatAsmRtimapi prityjti| mo'yaM puruSArthapratibandhastasya ca nimittaM prAyazcittavidhAtAradati yutasteSAM prtyvaayH| evaM tarhi sarvatra prAyazcittaM vidhAtuM bhautAH syurityAgayonaM, na svasthasya kdaacneti| svasthazarIrasya pUtiH kAryAparodhaH kadAcidapi nAstIti taM prati prAyazcittaM vidhAtuM na bhetavyamiti bhaavH| vyAdhivyamaninautyatra pratinidhitvena vrtmnussttheymityuktm| idAnoM tasya vyatirekamAha,svasthasya mUDhAH kurvanti vadanti niyamantu ye // 58 // te tasya vighnakartAraH patanti nrke'shucau| ye tu mUr3hA vyAdhyAdigrastasyaiva pratinidhiriti zAstrarahasyamajAnantaH svasthasya kasyacit paribar3hAde:(1) dAkSiNyAdinA tadIyaM ataniyamamanutiSThanti , tasya ca niyamAbhAvaM zAstrIyatvena vadanti, * tadIyaM brataM khayamevAnutiSThanti, iti mu / (1) paricama prbhuH| For Private And Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 praashrmaadhvH| [60 / te pratinidhitvenAnutiSThantaH zAstrArthaJcAnyathA vadantastasya svasthasya pApanivRttivighnaM caranto* rauravAdike narake patanti / idAnI paNDitanmanyatayA vizvAtyamavajJAya svecchayaiva kiJciddataM zAstrIyatvena parikalyAnutiSThato na pApanivRttirityAha,saeva niyamantyatvA brAhmaNaM yo'vamanyate // 56 // vRthA tasyopavAsaH syAnna sa puNyena yujyate / khakapolokalpitavratasya pApanivarttakatvAbhAvaH zAtAtapena spaSTIkRtaH, "yadinA dharmazAstreNa prAyazcittaM vidhiiyte| na tena zuddhimApnoti prAyazcitte kRte'pi saH" iti // vyatirekamukkA'nvayamAha,saNva niyamAgrAhyoyoko'pi vaded dijaH // 6 // kuryAdAkyaM dijAnAntu anyathA bhrUNahA bhavet / dharmarahasye'bhijJAnAM bahUnAM dijAnAM prAyazcittavidhAnaM mukhyaH kalpaH / ekasya vidhAyakatvamanukalpaH / ubhayathA'pi vipreNAnujJAtaeva niyamo'nuSThAtavyaH / anyathA dijAnujJAmantareNa svayameva zAstra pAlocya prakaTapApasya prAyazcittaM kurvan pratyavAyo syAt / * pApanittiM vighnantaH, iti mu.|| + svecchayA khaka pola,-iti mu0 / / vipreNAnujJAta eveti niyameA jJAtavya iti / For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 a.] prAyazcittakANDam / vipravAkyasya prAyazcittaprayojakatvaM pratipAdayati,brAhmaNAjaGgamaM tIrtha tIrthabhUtA hi sAdhavaH // 6 // teSAM vAkyodakenaiva zuddhyanti mlinaajnaaH| sAdhUnAM tIrtharUpatvaM zuddhakharUpatvAt / tathAca zrUyate,_ "agniH zacitratatamaH zucirvipraH zuciH kaviH" iti / viziSTamAtApiTajanyatvaM brAhmaNatvaM, na kevalaM tAvataiva brAhmaNavAkyasya prazastatvaM, kintvanekadevatApratipAdakAnAM vaidikamantrANAM dhAraNayA sarvadevatAtmakatvenApi tadAkyaM prazasta mityAha,-- brAhmaNA yAni bhASante manyante tAni devtaaH||2|| sarbadevamayA* vipro na taddacanamanyathA // brahma vedaH, nirantaraM taniSThAH santastadarthaM yathAvadrvANAbrAhmaNaH, atovedavivacanaM devatA anumanyante / tasya ca sarvadevamayatvaM zrUyate / "yAvatI devatAstAH sarvAvedavivAhmaNe vamanti" iti| aGgirA api, "brAhmaNo devatAH sarvAH ma ca sarvasya daivatam" iti / "yadeva vidyayA karoti tadeva vIryavattaraM bhavati(1)"-dUti tau * sarvavedamayo,-iti shaa| (1) yadeva vidyayA karoti zraddhayopaniSadA tadeva vIryavattaraM bhavatIti chAndogyaatireva madhye parityajya paThiteti bodhyam / For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 104 [ vidyAsaMyuktaM karma kevalAt karmaNa: prazastamiti zrutaM tenaiva nyAyena vidyAsaMyuktaM vrataM kevalAdvatAt prazastabhityAhaupavAseA vratacaiva snAnaM tIrthaM japastapaH // 63 // viprasampAditaM *1) yasya sampUrNa tasya tatphalam / www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / viprasampAditaM viprairanujJAtaM upavAsAdikam / phalasampUrtti |rniH bheSeNAzuddhinivRttiH / kRmyupahatasya dehasya ddhimukkA tAdRzasyaivAnyasya zuddhimAha - na kI saMyukte makSikAkezadUSite // 64 // tadantarA spRzeccApastadannaM bhasmanA spRzet / " * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zratuM yogyamadyaM, annaJca tadadyaJca annAdyaM, pakkamannaM na tvAmabhityarthaH / tadyadi bhojanapAtre bhANDe vA kauTena macikayA kezena vA saMyujyeta tadA tatkauTAdikamapanIya tasyAnnasyAbhyantare'dbhiH saMprocya kiJcidbhasma prakSipet / macikAdidUSitatvaM goghrAtavAdInAmupalakSaNam / ataeva vRhaspatiH, - "godhrAte ca kSute vA'ne macikAzadUSite / mRdbhasma salilaJcaiva prakSeptavyaM vizuddhaye "-- iti // vipraiH sampAditaM - iti zA0 / + phalaM sampUrttiH, - iti mu0 pU0 / (1) vidyayA yAti vipratvamityukteH viprasampAditatvenaiva vratasya vidyAsaMyuktatvaM bodhyam / For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / manurapi, "pakSijagdhaM gavAghrAtamavadhUtamavakSutam / dUSitaM kezakoTezca mRtkSepeNa vizaDyati"-iti // vastrAvadhUnanareNuspRSTamavadhUtaM, jutotpannavinduspRSTamavakSutam / yattu gautmenoktm| "nityamabhojyaM kezakauTAvapannam" iti / tatkezakauTAdibhiH saha pakvaviSayam / __ kezakITAdidUSitAvazodhanaprasaGgena buddhisthaM bhojanakAlonaM kiJciniyamavizeSamAha,bhuJjAnazcaiva yo vipraH pAdaM hastena saMspRzet // 65 // svamucchiSTamasau bhute yo bhuGkte muktabhAjane / pAdakAsthAna bhuJjIta paryaGgasthaH sthito'pi vaa||66|| zvAnacaNDAlahak caiva bhojanaM parivarjayet vAmahastena pAdasaMparza sati svocchiSTabhojane yAvAn pratyavAyaH, tAvAneva bhavati / vAmahastena pAtramanAlabhya bhojane'pi tAvAneva pratyavAyaH / pauThe samupaviSTaH padbhyAM pAduke zrAkramya na bhucauta / tathA paryaGke sthitvA voI sthitvA vA na bhuJjIta / bhojanamadhye zvAdidarzane bhojanameva parityajet / pAdukAsthaityetAvaninAsanagatAdInAmapyupalakSaNam / ataeva vyAmaH, * matprakSepeNa zudhyati, iti mu. / + bhinnabhAjane,-iti mu0 / 14 For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.6 praashrmaadhvH| 60 / "na ca bhinnAsanagato na zayAnaH sthito'pi vaa| / na pAdukAsthito vA'pi na hasavilapannapi" iti / / annAdya ityanena prAmaGgikamanazodhanamuktam, idAnI prAdhAnyena iddhiprakaraNamevAnuvartayituM pratijAnaute,yadannaM pratiSiddhaM syAdannathuddhistathaiva ca // 67 // yathA parAzareNotaM tathaivAI vadAmi vaH / yadannaM pratiSiddhaM, tathaiva yA cAnnasya zuddhiH, tatsanaM vRddhaparAzareNa pUrvakalpIyasmatika; yathokaM tathA vadAmi / tatra tatra vacane parAbharaparAmarzasthAyamabhiprAyaH / "dhAtA ythaapuurvmklpyt"| "yathAvRtaliGgAni nAnArUpANi paryAye / dRzyante tAni tAnyeva tathAbhAvA yugAdiSu"ityAdizrutismatibhyAM pratikalpamadhikAripuruSANaM manuvasiSThAdaunAM samAnasRSTipratibhAnAt kaliyugadharmazAstrAdhikArI parAzaro'pi tasmiMstasmin kalpe sRjyte| ato'sminnapi kalpe kaliyugadharmaSu madukasya granthasya prAdhAnyoM na vismarttavyamiti / pratijJAte pratiSiddhazuddhau darzayati, * na zayyAyAM sthito'pi vA,-iti mu0 / + maduktatvasya prAdhAnyaM,-iti zA0 / 1 pratiSiddhazuddhi,-iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 6 a0 1] prAyavittakANDam | zRtaM droNAdakasyAnaM kAkazvAnApaghAtitam // 68 // kenedaM zuddhyate cAnnaM brAhmaNebhyo nivedayet / droNAdakazabdayorarthaM vakSyati / droNenADhakena vA parimitasya vrIhiyavAdidravyasya sambandhi pakkamanaM zvakAkAbhyAM yadi lehanAdi - nopaghAtitaM syAt, tadA svayaM zAstrajJo'pi tatzaddhisiddhaye dharmajJAn brAhmaNavAcayituM kenedaM yatIti pRcchet / tato dharmarahasyavidbrAhmaNanirdiSTAM zuddhiM cikIrSustadannaM saMgTahnIyAt na tu parityajet ityAha kAkazvAnAvalIDhantu droNAnaM na parityajet // 66 // droNazabdenAr3hako'pyupalacate / idAnoM droNAr3hakayoH parimANamAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / vedavidAGgavidviprairdharmazAstrAnupAlakaiH / prasthAddAviMzatirdroNaH smRtA viprastha ADhakam // 70 // - wn nAnAdezau yairvidadbhistAtkAlikasva svavyavahAra nirvAhAya svacchayaiva droNAdiparimANani nirNIyante / tAni nAzAstrauyANItyabhipretya vedavedAGgetyAdinA vizeSitam / yavavarAhAdhikaraNanyAyena (1) zAstrajJaprasiddhaeva zAstrArthegrahItavyo na tu mlecchaprasiddha ityAha (1) mImAMsAdarzanasya prathamAdhyAye tRtIyapAdagataM paJcamAdhikaraNaM yavavarAhAdhikaraNamityucyate / tacedaM nitm| yavazabdamA dIrghava keSu prayuJjate varAhazabdazJca shrukre| slecchAstu yavazabdaM priyaGguSu prayuJja For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 tato droNAdakasyAnnaM zrutismRtivido viduH / tatastasmAt zAstrauyaparimANAt parimitaM yadroNAdakasyAnnantadevAca zuddhamiti zAstre vivacitamiti zrutismRtikuzalA manyante / nanu zAstra eva droNar3hakaparimANamanyathA'bhihitam / tathAca bhaviSyatpurANam - [6 0 / " paladayantu prasRtaM dviguNaM kur3avaM matam / caturbhiH kur3avaiH prasyaH prasyAJcatvArazrADhakaH // zrADhakaistaizcaturbhistu droNa kathito budhaiH / kumbhodroNadvayaM proktaM khArau droNastu Sor3aza" - iti // naiSa doSaH / dezabhedena zAstradayasya vyavasthApanIyatvAt / droNADhakazabda vyAvarttyamAha - kAMkazvAnAvalIDhantu gavAghAtaM khareNa vA // 71 // svalpamannantyajedvipraH zuddhirdroNAr3ha ke bhavet // dhanikaviSayaM droNaparimANaM, nirdhana viSayamAdakaparimANam / For Private And Personal Use Only barAhazabdaJca kRSNazakunau / tathAca sati lokavyavahAreNa zabdArthasya niHzcetavyatvAt kimArthavyavahAreNa dIrghazukAdayo yavAdizabdArthagrahItavyAH kiM vA mlecchavyavahAreNa priyaGgvAdayaH, iti sandehe, zAstrIyazabdArthagrahaNe zAstrAnusAriNyA kAryaprasiddherbalIyastvAt AryyavyavahArAnusAreNa dIrghAyUkAdayasva yavAdizabdArtha grahItavyAna mlecchaprasiDyanusAreNa priyavAdayaH, - iti siddhAntaH / mps
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / tacca yathAyatham / droNADhakaparimANAcca svalpamannaM kAkAdibhiravalIDhaM cet, tatparityAjyameva / vivacitA zuddhiINAr3haka viSayeti draSTavyam / __tAM ddhiM darzayati, annasyoddhRtya tanmAcaM yacca lAlAhataM* bhavet // 72 // suvarNedakamabhyukSya hutAzenaiva tApayet / hutAzanena saMspRSTaM suvarNasalilena ca // 73 // viprANAM brahmaghoSeNa bhojyaM bhavati tatkSaNAt / droNar3hakaparimitasyAnnasya madhye yAvati bhAge saMsparzasambhAvanA, tAvantaM bhAgamapanayet / avaziSTe'pi yAvati lAlAsparzaH sambhAvitaH, tAvadapanayet / itarat savaM suvarNayukrenodakena samprocya sakRt vahau tApayet / tAbhyAM suvarNadakavajibhyAM saMskRtaM punaH eddhihetanA pavamAnasUtrAdInAM ghoSeNa saMskRtya vigairanujJAtaM tmujhaut| ataeva baudhAyanaH / "siddhahaviSAM mahatAM zvavAyamaprabhRtyupahatAnAM tadagraM piNDamAtramuddhRtya pavamAnaH suvarjana ityanenAbhyukSaNam, madhUdake payovikAre pAtrAt pAtrAntarAnayanena zaucamevaM tailamarpiSi" iti / yamadagnirapi, "gTatAnnaM droNamAtrasya zvakAkAdyupadhAtitam / grAmamuddatyAgniyogAt prokSaNaM tatra zodhanam // * yAvacca le hitaM,-sa. shaa| + tApI nopatApayet, iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 110 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [6 0 / amekAr3hakaM pakkaM vakAkAdyupaghAtitam / kekITAvapannaJca tadapyevaM vizuddhyati // krautasyApi vinirdiSTaM tadvadeva manISibhiH" - iti / zAtAtapo'pi - "kezakITanA spRSTaM vAyasopahataJca yat / klauvAbhizastapatitaiH sUtikoda kyanAstikaiH // dRSTaM vA khAdyadannaM tu tasya niSkRtirucyate / abhyucya kiJciduddhRtya tadbhuta vizeSataH // bhasmanA vA'pi saMspRzya saMspRze dulmukena vA / suvarNarajatAbhyAM vA bhojyaM prAtaM mukhena go: " - iti // hArauto'pi / "zvakAkagTatropaghAte kezakauTapipIlikAdibhirAdyupaghAte kAJcanabhasma rajatatAsravajravaiduryyagovAlAjinebhadantAnAmanyatamenAdbhiH saMspRSTaM mantraprocaNaparyyagnikaraNAdityadarzanAt zuddhirbhavati" - dUti / nasya zuddhimuktA rasasya zuddhimAha, snehA vA gArasA vA'pi tatra zuddhiH kathaM bhavet // 74 // alpaM parityajet tatra snehasya pavanena ca / analajvAlayA zuddhirgeaurasasya vidhIyate // 75 // For Private And Personal Use Only snehastailAdiH, gorasaH caurAdiH / tatrAlpaM cet vAdibhirupahataM tat tyAjyameva / 'alpatya snehasya pAkena zuddhiH / alpasya gorasasya vahnijvAlayA paryyagnikaraNena zuddhiH / tadAha laugAciH, -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAmaham "payodadhivikArAdi zaci pAtrAntare sthitam / sAvanotyavanAbhyAJca paryagni karaNena ca"-iti / zaGkho'pi, "bhAvanaM dhRtatailAnAM pAvanaM goramasya ca / bhANDAni plAvayedadbhiH zAkaM mUlaphalAni ca // middhamacaM tathA marpiH cauraJca dadhi cAmbu ca / eSAM zumA'valauDhAnAM tejamA iddhiriSyate"-iti // zAtAtapastu vilaunAvilaunabhedena vyavasthitAM zarliM darzayati, "tApanaM tatailAnAM madhuno goramasya ca / tanmAtramuhRtaM prot kaThinantu payodadhi / avilIna tathA marpivilIna pavanenA tu"-iti / kacittu doSAbhAvamAha AGkhaH / "tadadhipayastakAmAdhArabhANDe sthitaanaamdossH| prAdhAradoSe tu nayet pAcAt pAtrAntaraM dravyam / itantu pAyasaM cauraM tathaivekSuramo guDaH / zUdrabhANDasthitaM takaM tathA madhu na dussyti"-rti|| camo'pi, "devadroNyA vivAheSu yajJeSu prakSateSu ca / kAkaiH zvabhistu saMspRSTamannaM na tu vivarjayet" iti / devadroNI devayAtrA / gAtAtapo'pi, * dhanapatatelAnA pavane gora sasya ca,-ti mu.| sapanena,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "gokule yajJazAlAyAM tilacakrekSayantraNe / na maumAMsyAni zaucAni* strISu bAlAturevapi"- iti / prakIrNakaraNabhidhe malinatAvahAkhyAdhare vadantamupapAtake'pyucitamakiyAM niHkRtim / rasAvaparizaddhimapyakRta SaSThamadhyAyama pyudAravivRtiM vazau madhuravAGmayo mAdhavaH // 0 // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrauvIrabukkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharastha mAdhavAmAtyastha kRtau parAzarasmRtivyAkhyAyAM SaSTho'dhyAyaH // 0 // * na mImAMsthA zaucakathA,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 113 ] sptmo'dhyaayH| annaramayoH zuddhiH SaSThAdhyAye varNitA, saptamAdhyAye'vaziSTAnAM drayANAM zuddhiM vivadhurmahAprakaraNaprAptaprAyazcittazakAyudAmAya pratijAnaute,athAto dravyazudvistu parAzaravaco ythaa| ___ athAvAntaraprakaraNamArabhyAnaramazaddhikathanAnantaraM yasmAditaradravyazarbuiddhisthA ; yasmAccAntareNa dravyazaddhiM mahAprakaraNagataprAyazcittavatacaryAyA nityakarmAdaunAJcAnuSThAnaM nipuNaM na bhavati, tatastatmAguNyahetudravyazaddhirabhidhIyate // tatra dosuksavAdaunAmucchiSTAmedhyAdidUSitAnAMzaddhimAra,dAravANAntu pAtrANAM takSaNAt zuddhiriSyate // 1 // mUtrapuroSAdipradeze cirAvasthAnena dRr3havAmitogandhalepoyadi mRjjalaprakSAlanena nApagacchet, tadA vAsyAdinA dAravANi takSaNauyAni / takSaNenApyanapagame parityAgaH / tadAha baudhAyanaH / "dAramayANaM pAtrANAmucchiSTasamArabdhAnAmavalekhanamucchiSTalepopahatAnAM takSaNam(1)' / mUtrapurauSaprabhRtInAmanpakAlasaMsparza tu gandhalepayorapanetuM zakyatvAttadapanayanaparyantaM mRjalAbhyAM prayatnena prkssaalniiyaani| (1) samArabdhAnAM samAlabdhAnAM, ralayorabhedAt / samAlambhaH sparzaH / 15 For Private And Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pagapAramAdhavaH / "yAvannApaityamedhyAke gandholepazca ttkRtH| tAvanmadAri deyaM syAt sarvAsa dravyazaddhiSu" iti smrnnaat| yatra tu gandhalepaparyantaH saMsargI nAsti, kintu kevalaM saMsparzamAtra, tatra prokSaNat zuddhiH / etadevAbhipretya manurAha, "sphyazUrpazakaTAnAJca mumalolUkhalasya ca / adbhistu prokSaNaM gaucaM bahUnAM dhAnyavAmasAm" iti // yajakAle tu maNva vizeSamAha,-- "mArjanaM yajJapAtrANAM pANinA yajJakarmANi / camamAnAM grahANAJca zuddhiH prakSAlanena tu // carUNAM sunuvANAJca ddhiruSaNena vAriNA"-dati / pAtralagnasnehanivRttyarthamuSaNodakam / ataeva yAjabalkyaH, "carusuknuvasasnehapAtrANyuSNena vAriNa!"-dati / kAMgyatAmrayoralpopahatayoH ddhimAha.bhasmanA zuddhyate kAMzyaM tAmramamlena zuddhyati / annaM vArasyApyapalakSaNam / ataeva yAjJavalkyaH , "trapumomakatAmrANAM kSArAmbodakavAribhiH"-dati / tAmrAdaunAM jamAnAmupadhAtatAratamyena ddhivizeSamAha baudhaaynH| "tejamAnAM mUtrapurISAsUkaNAdyai ratyantamAhatAnAmAvarttanaM * mUtrapurISAdibhira medhye,-iti mu. / 1 ratyantavAsitAnAmAvartanaM,iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / alpamaMsarga tu parilekhana sparzamAtropaghAte tu triH saptakatvobhanamA parimArjanaM ajamAnAmevambhUtAnAmutsarga:"-iti / striyA jArasamparkopahatAyAH zaddhimAha, rajasA zudyate nArI vikalaM yA na gacchati // 2 // vikalaM vaikalyaM garbhadhAraNaM, tasmin mati parityAgaeva na zaddhiH / tadAha yAjJavalkyaH, "vyabhicArAdRtau ddhiH garbha tyAgo vidhIyate" iti / etat zUdrakRtagarbhaviSayam / tadAha vasiSThaH, "brAhANakSatriyavizAM striyaH zUdreNa maGgatAH / aprajAtA vizaDyanti prAyazcittena netarAH" iti // varNantaragarbha tu prAyazcittena zuddhirasti / tadukaM caturviMzamate, "vipragarbha parAkaH syAt kSatriye tu tathaindavam / vaizye tadeva karttavyaM parAkeNa samanvitam // zUdragarbha tu maMtyAgastatra caNDAladarzanAt" iti // garbhaparyavasAnahIno'pi vyabhicArastrividhaH, kAyiko mAnasovAcikaJceti / kAyike pracetAbAha, "viprA zUdreNa saMyukA na cettasmAt prasUyate / prAyazcittaM sataM tasyAH kRcchaM cAndrAyaNatrayam // cAndrAyaNe ve kaca viprAyA vaishysnggme| kacAndrAyaNe yAtAM tasyAH pazyisaGgame / / sapiyA padrasamparka ka; caahaaynndym| For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH cAndrAyaNaM makRcchrantu caredvaizyena maGgatA // zUdraM gatvA caredvaizyA kaLU cAndrAyaNottaram / bhAnulAmyena kurvIta kRcchre pAdAvaropitam(1)-iti // etadabhyAsaviSayam / anabhyAse tu caturviMzatimate darzitam, "rajamA zuDyate nArau parapuMsAbhigAminI / tathApi muninA prokaM prAyazcittaM samAcaret // kRcchrAddhaM brAhmaNai kuryAt viprasya gamane sati / kSatriyasya caret kRcchaM vaizye zAntapanaM caret // zUdrasya gamane caiva parAkantu samAcaret" iti / vAcikamAnamayorvamiSTha bAha / "manamA bharturaticAre trirAtraM yAvakaM corodanaJca bhunAnA'dhaH zayIta UddhaM trirAbAdapma nimagrAyAH mAvizyaSTazataiH zirobhirjuhuyAt pUtA bhavatIti vijJAyate / vAsaMbhave etadeva mAma caritvA Urddha mAsAdamu nimanAyAH mA vivyAzcaturbhiraSTazataiH zirobhiH juhuyAt" iti| mAnase yadidaM prAyazcittamukaM, tadRtadarzanAdAgvyavahAryatva siddArtha, RtudarzanAnantarantu teneva vyavahAryatvasiddhiH / tadAha manuH, "mRttoyaiH zudhyate zodhthaM nadI vegena zuddhyati / rajamA strI manoduSTA saMnyAsena dvijottamaH" iti / tadetat sarvamabhipretya, rajamA zudhyate nArI, ityaacaa>nnokrm| nadyA uparibhAge rathyodakAdaunAM upahatau zuddhimAha,nadI vegena zuddhyeta lepo yadi na dRzyate / (1) cha, prajApatyam / pAdaviropitaM pAdahomam / For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7pa.] prAyazcittakAkham / pravahanyAM nadyAM patitAnyuchiSTAmedhyAdauni yadA pravAhavegena khAnatIrthamatikramya gacchanti, tadA tasmiMstIrtha lepazeSo yAvat dRzyate tAvanAsti zuddhiH, tadadarzane tu svAnapAnAdikArthaM zaGkhaveyaM ndii| satyapi lepe yadyakSobhyodakayuktA mA nadI, tadA lepayukta tattIrthamAtraM vajya itarapradezeSu mA nadI zuddhA / tadAha devalaH, "akSobhyAni taTAkAni* nadIvApIsarAMsi ca / kazmalAzaciyutAni tIrthaM tat / parivarjayet" iti // nadauddhimukkA kUpAdizaddhimAha,vApIkapatar3AgeSu dUSiteSu kathaJcana // 3 // uddhRtya vai ghaTazataM pazcagavyena zuddhyati / kUpAdidUSaNaM dvidhA zrUyate, zvamArjArAdInAM taca patitAnAM maraNAt matagavAnAM tatraiva ciraM kssrnnc| tatra maraNamAtraviSayamida vishodhnm| etadeva hArIto'pyAha, vApIkUpatar3AgeSu dUSiteSu vizodhanam / ghaTAnAM matamuddhRtya paJcagavyaM kSipettataH" iti // sambo'pi, "vApaukUpatar3AgAnAM dUSitAnAca zrAddhaye / apAM ghaTatoddhAraH paJcagavyena zodhanam" iti // * taTAkasthAne tar3AgapAThaH vaGgoyapustakeSu / vaiparItyaM pAzcAtyadAkSiNA tyapustakeSa praayH| + tIrthataH,-iti mu0| | kumbhazataM,-iti mu.| / paJcagavyAsa prakSipet, iti / For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 parAzaramAdhavaH / [7 pa. dayameva zaddhirupAnadAdidUSaNe'pi / tadAha ApastambaH, "upAnacchebhaviSamUtraM straurajo'medhyamevaca / patite dUSite kUpe kumbhAnAM zatamuddharet"-dati // mRtazarIrajaraNakRtAyAmatyantopahatau viSNurAha, "mRtapaJcanakhAt kUpAdatyantopahatAttathA / apaH samuddharet sarvAH meSaM zAstreNa zodhayet // vahiprajvAlanaM kRtvA kUpe pakkeSTakAcite / paJcagavyaM nyasettatra navatoyasamudbhave" iti| manuSyazarIrajaraNe'pyevameva zuddhiH / tadAha hArotaH, "vApIkUpatar3AgeSu mAnuSyaM zauryate ydi| asthicarmavinirmukaM dUSitaM vakharAdibhiH / uddhRtya tabbalaM sarva zodhanaM parimArjanam" iti / praur3heSu tar3AgAdiSu nAsti doSaH / nadAha viSNuH, "jalAzayeSvathAlyeSu sthAvareSu mhautle| kUpavat kathitA zaddhimahatsu ca na duSaNam" iti / devalo'pi, "akSudrANAmapAM nAsti prabhUtAnAca dUSaNam / stokAnAmuddhatAnAJca kammale dUSaNaM bhavet" iti // asyodakeSvapi pUrvAdAhatAdoSAdalpe doSe viSNurAha, "zravyAptaM cedamethena tadadeva zilAgatam / * pisAgate,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 118 somasUryopAtena mArutasparzanena ca // gadA mUtrapuroSeNa zudhanyApa iti smRtAH" iti / udhiSTAdhupaghAtAbhAve'pi gavAM pAnAd yadudakaM na koyate tadeva zuddhaM na tu tato'ntyam / tadAha devalaH, "avigandhAramopetA nirmalAH pRthivIgatAH / azoNAzcaiva gopAlAdApaH zaddhikarAH smRtAH" iti // manurapi,-- "ApaH zraddhA bhUmigatA dezaya yAsu gorbhavet / avyAptAzvedamedhyena gandhavarNaramAnvitAH" iti // navodake kAlAt ddhimAha yamaH, "ajAgAvo mahiyyazca nArau caiva prsuutikaa|| dazarAtreNa zudyanti bhUmiSThaM ca navodakam" iti // uddhRtodakaM prati devalAha, "uddhRtAzcApi zayanti zuddhaiH pAtraiH smuddhtaaH| ekarAcoSitAzcApamtyAjyA zuddhA api svayam" iti // yamo'pi, "aponizi na grajhauyAnuhabapi kadAcana / nidhAyAnimupAsAM dhAnodhAmna itaurayet" iti // pUrva 'rajasA rAyate nArau'-ityatra yoSito vivAhottara * mAsato'sparzanena,-iti zA0 / briAmaNyazca prasUtikAH, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 praashrmaadhvH| kAlaunA shddhirvivecitaa| idAnI vivAhAt prAcInAM paraviM vivinatiaSTavarSA bhavehrauro navavarSA tu rohiNI // 4 // dazavarSA bhavet kanyA ata jaI rajasvalA / gau-dayastitra uddAhAya zuddhAH / tadAtaH phlvishesssmrnnaat| rajasvalA tvauddhA,tadAnasya ninditatvAt / tatra phalaninde darzayati vRhaspatiH, "gaurauM dadanAkapRSThaM vaikuNThaM rohiNoM dadat / kanyAM dadavahmalokaM rauravantu rjsvlaam"-iti|| yadyapyekAdaze varSe rajodarzanaM na pratiniyataM, tathApi kAsucidarzanAt tatsambhAvanayA rajakhaleti nirdeshH| tAM dadadrauravaM narakaM prApnoti iti shessH| kanyAyAmazuddhimabhipretyAta arddha rajasvaletyuktaM, tAmevAddhiM pradarzayitumadAtAraM nindati,prApte tu hAdaze varSe yaH kanyAM na prayacchati // 5 // mAsi mAsi rajastasyAH pivanti pitaraH svym*| RtudarzanamupalacayituM dvAdaze varSe ityuktam / ataeva gautamena, "pradAnaM prAgratudarzanAt" ityuktam / yamo'pyetadeva pAha, "tasmAduddAhayet kanyAM yAvatra matau bhavet" iti| ataca satudarbhanAt prAgyo na prayacchati, tasya pitaraH prati* pitaro'ni -iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcitkaakhm| 121 mAsaM tadrajaH pivni| amatyutudarzane dAdo'pi varSe kanyAdAnapratigraho na niSiddhau / ataeva manuH, "triMzadoM bahet kanyAM nadyAM dAdazavArSikIm / vyaSTavarSo'STavarSI vA dharme saudati matvaraH" iti // catudarzane satyapradAtA na kevalaM piDhaneva narake pAtayati, kintu khayamapi sakuTumbaH patedityAha,mAtA caiva pitA caiva jyeSTho bhrAtA tathaivaca // 6 // cayaste narakaM yAnti dRSTvA kanyAM rjsvlaam| mAtrAdayastrayaH, kanyApradAnAdhikAriNa: saanuplkssynti| te ca pUrvameva, 'pitA pitAmahaH' ityAdi vacanodAharaNena vivAhaprakaraNe prdrshitaaH| rajodarzanAt prAgadAnaM yathA narakahetuH, tathA rajasalohAho'pi maraka heturityAhayastA samuddAhet kanyAM brAhmaNemadamohitaH // 7 // asambhASyodhapAGaktayaH sa vipro vRssliiptiH| tAM dRSTarajasam / asmbhaavytvaapaakvyohtvRsslauptitvm| vivAhAt pUrva dRSTarajaskA vRsslii| tathAca manuH, "pitarI he tu thA kanyA rajaH pazyatyasaMskRtA / mA kanyA vRSalo zeyA tatpatirdRSalIpatiH" / yastu madamohAdinA'tikrAntaniSedhastAmuddAhya mahaguvA kathazcidaivayogAdanutapyettadA tasya ddhiprakAramAha, 168 For Private And Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 yaH karotyekarAceNa vRSaNIsevanaM dvijaH ||8|| sa maigajapan nityaM cibhirvarSairvizuddhyati / japyavizeSAnabhidhAnAt sAmAnyaprAptAyA gAyatryAjapyatvamatrAva - gantavyam (1) / rAtrau caNDAlAdisparze zuddhiM praznapUrvakamAha - astaGgate yadA sUryye caNDAlaM patitaM striyam // 1 // vatikAM spRzatazcaiva* kathaM zuddhirvidhIyate // jAtavedaHsuvarNacca somamArgaM vilokya ca // 10 // brAhmaNAnugatazcaiva snAnaM kRtvA vizuddhayati / [7 80 / jAtavedAzca suvarNaJca jAtavedaH suvarNam / zuklapace somadarzanasambhave somAvilokanauyaH, tadalAbhe vahnistasyApyabhAve suva tasyApyabhAve vommaargH| eteSAmanyatamaM vilokya vipreranujJAtaH svAyAt / rajasvalayoryeASitoranyonyasaMsparze varNakrameNa zuddhimAha - spRSTvA rajasvalA'nyonyaM brAhmaNI brAhmaNI tathA // 11 // tAvattiSThennirAhArA cirAceNaiva zuddhayati / spRSTvA rajasvalA'nyonyaM brAhmaNI kSatriyA tathA // 12 // arddhakRcchraM caret pUrvvI pAdamekamanantarA / * sUtikAM ca zavaM caiva, iti mu0 / (1) " mantrAnAdeze gAyatrI " - iti sAraNAditi bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 123 spRSTvA rajasvalA'nyonyaM brAhmaNI vaizyajA tathA // 13 // pAdahInaM caret pUrvI paadmekmnntraa| spRSTvA rajasvalA'nyonyaM brAhmaNI zUdrajA tathA // 14 // kaccheNa zuddhyate pUvA zUdrA dAnena zuddhyati / ____ iyoAhmaNyorajasvalayoranyonyaM mparza mati tata zrArabhya bAnapa ya'ntamubhayorAhAratyAgaH / cirAtrakRcchaM caret / etaca mahazayanA'diciraspa viSayam / sakRt sparza tu kAzyapokaM draSTavyam; "rajaskhalA ca maMspRSTA brAhmaNyA brAhmaNau yadi / ekarAtraM nirAhArA paJcagavyena zayati"-- iti // brAhmaNaukSatriyayoH sparbha brAhmaNyAH kRcchrAdvai catriyAyAH pAdakaLaM, brAhmaNauvezyayoH sparza brAhmaNyAH pAdonaM kaLU vaizyAyAH pAdakaLU, brAhmaNauzUdrayoH mparza brAhmaNAH prAjApatyaM zUdrAyAH pAdonam / etatsavvaM kAmakAraviSayam / tathAca vRddhavasiSThaH, "spRSTvA rajaskhalA'nyonyaM brAhmaNau zUdrajA'pica / kRcchreNa zudyate pUrvA zUdrA dAnena yati // spRSTvA rajakhalA'nyonyaM brAhmaNa vaizyA'pica / pAdahInaM caret pUrvA kRcchrapAdaM tthottraa| spaSdA rajasvalA'nyonyaM brAhmaNau kSatriyA tathA // kRcchrAddhAt rAyate pUrvA uttarA tu tddbhutH| spRSTvA rajakhalA'nyonyaM catriyA zUdrajA'pica // upavAmaisvibhiH pUrvA bahorAtreNa cottraa| pahA rajakhakhA'nyonyaM kSatriyA vaigyajA'pica // For Private And Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| trirAtrAt zamate pUrvI tvahorANa cottraa| spRSTvA rajakhalA'nyonyaM vaizyA zUdrI tathaivaca // cirAvAt zudyate pUrvA uttarAta dinapayAt / varNAnAM kAmataH svarga vidhireSa manAtanaH" iti // akAmatastu vRddhaviSNunotram / "rajakhamA homavarNa rajaskhalA spRhA na tAvadanIyAt yAvatra zaddhiH syAt, savarNamadhikavarNa vA spRSThA madyaH sAtvA zudyati" iti| rajasvalAyAH caNDAlAdisparma vizeSo vRddhavaziSThenokaH,-. "caNDAlAdyaiH zvapAkena saMspRSTA pedrjslaa| mAnyahAni vyatikramya prAyazcittaM samAcaret // prathame'zi ghirAcaM sthAna dvitIye gharameva tu / ahorAcaM hatauye'ki parato nakramAcaret // eTrayocchiSTayA spRSTA enA tu yahamAcaret / tAnyahAni yatikamya prAyazcit samAcaret" iti| vyatikramyeti anazanena torvtyrthH| etaduddhipUrvasparmaviSayam / aba ddhipUrvantu baudhAyanoktaM draSTavyam, "rajaskhalA tu saMspRSTA caNDAlAgyazvavAyamaiH / tAvasiSTheSirAhArA yAvatkAlena ethati(1)"-iti // bhojanakAlaparne baudhAyana zrAkSa, "rajaskhalA tu bhunAnA zvAnyajAtIn spRzeyadi / (1) yAvat kAlega rajakhamAzaucAt thA : tAvat kAjaM nirAhArA tichet, aDisAnaparyantamityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org s. [] prAyavittakANDam | gomUtrayAvakAhArA SaDrAtreNa viz'ddhyati / azaktA kAJcanaM dadyAt viprebhyo vA'pi bhojanam " - iti / yadA tUcchiSTayoH parasparasparzeau bhavati, tadA'ciNA vizeSaH pradarzitaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ucchiSTocchiSTasaMsparzI kadAcit strau rajasvalA / kRcchreNa zudyate pUrvvA zUdrA dAnairupoSitA *" - iti // ucchiSTadvijasaMsparze mArkaNDeya Aha "dvijAn kathaJciducchiSTAn rajaHstrau yadi saMspRzet / adhocchiSTe tvahorAtramUrddhAcchiSTe vyahaM cipet " // bhojanakAle rajasvalA'ntaradarzane zrApastamba zrAha "udakyA yadi vA bhuGge dRSTvA'nyAntu rajasvalAm / zrAkhAnakAkhaM nAzrIyAdvAkU tataH pivet" // caNDAkhadarzane tvacirAha " rajasvalA tu bhuJjAnA caNDAlaM yadi pazyati / upavAsatrayaM kuryyAt prAjApatyantu kAmataH " - iti / zavAdisparze zAtAtapa zrAha "AtaMvAbhibhutA nArI spRzezcet bhavatakam / UrddhaM trirAcAt svAtAntAM cirAcamupavAsayet" - iti // sparzapUrvaka bhojanAdau vizeSamAhAtri:, - * dAnena zuddhayati, - iti mu0 / "ArttavAbhisutA nArau mRtasUtakayoH spRzA / 1 For Private And Personal Use Only * 125
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 parApAramAdhavaH / [750 / bhukkA pautvA caret icchaM spRSTvA tu yahamevaca" iti // zvAdidaMzane vyAsAha, "rajakhalA yadA daSTA zunA ambukarAsabhaH / paJcarAtraM nirAhArA paJcagavyena zuddhyati" // bandhumaraNazravaNAdau saevAha, "malayugvasanAyAntu* aprAyatyaM bhavet yadi / abhiSekeNa praddhiH sthAnAzanaM vA dinatrayam // ArtavAbhilutA nArau nAvagAhet kadAcana / uddhRtena jalenaiva svAvA zeSaM samApayet // svakaM gAtraM bhavedadbhiH sAGgopAGgamalaiyutam / na vastrapIr3anaM kuryAt nAnyavAsA bhavet punaH" iti // idAnoM rajonimittAM ddhiM darzayati,mAtA rajasvalA yA tu caturthe'hani zuddhyati // 15 // kuryAdrajonivRttau tu devapityAdi karma ca / iti / rajodarzanamArabhya dinatrayaM nAsti iddhiH| caturthe'hani vAtAyArajonivRttyabhAve'pi bharnuH zuzrUSAdau shuddhiH| paramezani devpitthyyoH| tadAhApastambaH, "eddhA bhartucaturtha hi khAtA nArau rajasvalA / deve karmaNi pitrye ca paJcame'hani zadyati"-iti / kAnicit dinAni raz2oyadyanuvartate, tadA tabittiparyantaM * majavadAsasAyAta, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAham / 127 devapiJcayoH zaddhirnAsti / nivRtte tu rajami daivaM pizyaJca krttvym| rogajanyAnuvRttau vizeSamAha,rogeNa yadrajaH strINAmanvahantu pravartate // 16 // nAghuciH sA tatastena tasyAIkAlikaM mtm| rAgarogAdinimittabhedA'nekavidhA rajonivRttiH / tadanaM smatyantare, "rAga rogajaM caiva kAlotpannaM tathaivaca / dravyajaJcaiva samprokaM taccaturdA pradRzyate // aAk prasUterutpannaM medovRdmA'GganAsu yat / tadrAgajamiti prokaM vakSodezasamudbhavam // atyarthaM yadrajaH strINAM tadrogajamiti smRtam / aSTAdazadinAdUI svAnaprabhRti saGkhyayA // yadrajastu samutpannaM ttkaalotptrmucyte| bhacadravyasya vaiSamyADavAtavaiSamyasambhavam / dravyajaM raja ityukaM tat kAdAcitkasambhavam" - iti // pratidinaM nairantayeNa* rogajaM vidyaat| tena rogajena rajamA tato rajodarzanAnantaraM mA strI kAlaprAptarajasevAzucirna bhvti| tatra heturvaikaalikmiti| sAmAnyena rajoyogyaH kAlo mAsaH, * nairantaryakhAveza,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 parAzaramAdhavaH / "mAsi mAsi rajaH svoNam" iti zAstrAt, lokapramiddhezca / yasyAH kasyAzcit dhAtukhabhAvavizeSAdizatirAdhAdikaH kAlavizeSaH pratiniyatoM bhavati, tato viparItakAlo vikAla: pratidinam / ttraanuvrttnaadvaikaaliktvm| yattu garbhiNyAH prAkprabhavAdrAgajamudAhatam, tatra kAlarajovahinatrayAzaucaM vijJeyam / dravyaje tvaGgirA "aa bAdazAhAt nArINAM mUtravat zaucamiSyate / aSTAdazAhAna khAnaM syAt trirAtraM parato'zaciH // etattu dravya vidyAdrogaje* pUrvamauritam" iti / prasUtiviSaye ddhivizeSamAha prajApatiH, "prasUtikA tu yA nArI svAnato viMzataH param / vArtavI rajasA prokA pro naimittika rajaH / / nahu nemittike sthAna rajamA strI rjkhlaa|| rajasyaparate tatra bAnenaiva zucirbhavet // anyatra garbhavizleSAt pAtamAdA rajasvalA / garbhasAve'pi mA sAmAdizateH parato'zaciH garbhasya pAtane caiva khAnAt cAlanato'pyatha / na mandigdhaparijJAte cArtave zuddhikAraNam / / mandigdhamAce svAnaM sthAdityuvAca prjaaptiH| * vidyAhAgaje, iti mu. / + naimittikena syAhajasA bhavennArI rajakhalA,-iti mu0 / kSiAlanato'pyadhA,-iti sa0 prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittavAham / 18 ato divA vA rAtrau vA malavaisanA ydi|| tadinAdi trirAtra sthAna saGkhyA nADikAvazAt / hatIyabhAge saMprApti malaM sthAzcizi cet striyAH // prAtarAditrirAtreNa zuddhiM tasthA vinirdizet" iti| rogajanyarajo'nuvRttau aspRzyatvalakSaNacitvAbhAve'pi daive piye nAsyevAzacitvamityAha,sAdhvAcArA na tAvat syAt rajoyAvat prvttte||17|| rajonivRttau gamyA strI gRhakarmaNi caiva hi / rajasi nivRtte pazcAt puruSeNa gamyA bhvti| ukapAkAdigrahakarmaNi ca yogyA bhavati / pUrva, caturtha'hani zaDyati, ityuktaM, tataH prAcaune dinatraye rADyAvaM vizadayati,prathame'hani caNDAlI hitIye brhmghaatinii||18|| tRtIye rajakI protA caturthe'hani zudyati / iti // paNDAlyAdigamane yAvAn pratyavAyaH tAvAnudakyAgamane,-ityabhipretya tairnaambhirvyvhaarH| yathA kuNDapAyinAmayane 'mAsamanihotraM juhoti',-iti agnihotranAmanirdezena nityaagnihotrdhrmaatideshstit()| (1) kugaDe somapAnaM dharmo yeSAM te kuNDa pAyinaH RtvigvizeSAH, teSAM kartavye ayanAkhye yAge, mAsamanihotraM juhotItyamihotrapadaprayogo dRshyte| amihotrapadaM ca nityAmihotre (yAvajjIvakartavye 17 For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 praashrmaadhvH| [. . ___ yadA jvarAdibhirAtarasya rajakhalA'bhisparzane pratyAsannabandhumaraNe vA khAnaM prApnoti, tathA kathaM karttavyamityata Aha, Ature nAnautpanne dshkRtvodhnaaturH|| 16 // sAtvA svAtvA spRzedenaM tataH zuddhot sAturaH / tatra pratisvAnamAturasya vAsoviparivartanIyam / tadAhAciH, "prAtarasnAnautpanne dazakRtvo hynaatrH| spaScA spRSThA'vagAheta sa vizaDyeta bhaaturH|| vAsobhirdazabhizcaiva paridhAya yathAkrabham / dadyAttu pratito dAnaM puNyAhena vizaDyati"-dati // uzanApi, "jvarAbhibhUtA thA nArI rajasA ca prinutaa| kathaM tathA bhavet gaucaM zaddhiH syAt kena karmaNA Ir sAyaM prAtaHkAlIne) zalamiti tatprakhyAdhikaraNe (mI0 1 pa. 8 pA0 3 a0) nirNItam / na ca yAvajjIvAmihotravat kuNDapAyinAmayane'pyamihotrapadasya zaktiriti zasanIyaM, ghanekArtha. svasthAnyAyyatvAt / tasmAt kuNDayAyinAmayane amihotratvAbhAvAt pamihotraM jahotItyasya yathAtArthasya tatrAsambhavAta agatyA amihotravat jachotIti vacanavyaktyAzrayaNena nityAmihotrasya dharmaH tatrAtididhyate iti siddhaantH| atevoktm| "parArthe prayanyamAnaH zabdo vatimantareNApi vatyarthaM gamayati"iti / vyaktamidaM mImAMsAdarzane saptamAdhyAye TatIyapAde prthmaadhikrnne| For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcittkaadm| caturthe'hani prApte padanyA tu tAM triyam / mA sacelA'vagAyApaH khAtvA caiva punaH spRzet // daza dAdazavo vA AcAmecca punaH punaH / ante ca vAsamA tyAgaH lataH zuddhA bhavettu mA // dadyAcca pratito dAnaM puNyAhena vizayati" iti| tathA sUtikAmaraNe smRtyantare vizeSodarmitaH, "sUtikAyAM mRtAyAM tu kathaM kurvanti yAjJikAH / kumbhe salilamAdAya paJcagavyaM tathaivaca // puNyarmirabhimagvyApo vAcA saddhiM lbhetttH| tenaiva khApayitvA tu dAhaM kuryAt ythaavidhi"-iti|| rajakhakhAmaraNe tu, "paJcabhiH svApayitvA tu gavyaiH pretAM rjskhlaam| vasvAntarAtAM kRtvA dAhayedidhipUrvakam" iti // ucchiSTasya dijasthAnyenocchiSTena vijena zanA zUdreNa vA saMsparbha zuddhimAi,ucchiSTocchiSTasaMspRSTaH zunA zUdreNa vA dijaH // 20 // upoSya rajanImekAM paJcagavyena zudyati / iti / ucchiSTena saMspRSTaH ucchiSTasaMspRSTaH, ucchiSTazcAmAvucchiSTasaMspRSTaceti vigrhH| rajanaumupotha rAtribhojanaM parityajedityarthaH / yatta atriNotam, "ucchiSTocchiSTasaMspRSTo brAhmaNe brAhmaNena tu ! For Private And Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / dabhavAraM japet pazcAt gAyathAH zodhanaM bhavet"--iti / tadetadamakaviSayam / bhAnA sparbha vizeSamAha samvataH,--- "kRtamUtrapurISo vA bhuktocchiSTo'thavA vijaH / zvabhiH sparbha japet devyAH(1) sahastraM svAmapUrvakam" iti / anucchiSTasya sadrasthAnacchiSTazUdra vAnamAtramuchiTasya viprasoSiSTazadraspa meM kRmityAha,anucchiSTena zUdreNa sparza sAnaM vidhIyate // 21 // tenocchiSTena saMspRSTaH prAjApatyaM samAcaret / iti // yayanucchiSTochiTazabdo zaTravizeSaNau zrutI. tathApi vidhIyamAnasnAnaprAjApatyAnusAreNa vipre'pi to yojanauyau / pUrva kAMsyasya yA praddhirutA tAmanadya natra vizeSamAha,-- bhasmanA zudyate kAMsyaM surayA yanna lipyate // 22 // surAmAtreNa saMspRSTaM zuddhyo'gnyupalekhanaiH / iti // surAspRSTasya kAMsthasya na bhasmagharSaNamAtreNa zaddhiH, kintu upalekhanatApanAbhyAm / upalekhanaM nAma zasveNoparibhAgasya takSaNam / mUtrapurISalepeSveSaiva shuddhiH| tadukkaM smatyAre, "bhasmanA pAte kAMsthaM surayA yamna lipyate / surAmUtrapurauSaistu zadyate'gnyupalekhanaiH / / bhAbhiSeNa tu yalinaM punadohena yati"-dati // (1) devyA gAyanyAH / For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133 gavAghAtAdInAM dazakRtvo bhasmagharSaNena zuddhirityAhagavAghAtAni kAMsyAni vakAkApahatAni ca // 23 // zuDyanti dazabhiH kSAraiH zradrocchiSTAni yAni ca / iti // etadeva zAtAtapo'pyAha - "gavAghAteSu kAMsyeSu zUdrocchiSTeSu vA punaH / dazabhirbhasmabhiH zadbhiH zvakAko hateSu ca " - iti // gaNDUSAdyupahatasya bhUnikSepa ityAha gaNDUSaM pAdazaucaM ca kRtvA vai kAMsyabhAjane // 24 // SaNmAsAn bhuvi nikSipya uddhRtya punarAharet / iti // zrayaJca bhUnikSepaH kAMsyakAragharSaNasyApyupalacaNam / zrataevAGgirAH, - For Private And Personal Use Only "gaNDUSaM pAdau ca kRtvA vai kAMsyabhAjane / SaNmAsaM bhuvi nicipya punarAkAramAdizet" - iti // yattu baudhaaynenokrm| "taijasAnAM pAcANAmucchiSTopahatAnAM. triHsaptakRtvaH parimArjanaM, tathA mUtrapurISalohita retaH prabhRtyupahatAnAM punaH karaNam" iti / tatra punaH karaNaM ciralepaviSayaM draSTavyam / zrayasAdInAM kaTAhAdonAM somapAcasyApyatyantopahatasya zuddhimAha - zrAyase vAyasAnAM ca sIsasyAgnau vizeodhanam // 25 // iti // zrayomayeSu gharSaNamAdhaneSu zrayamAnAM gharSaNena zodhanaM, sausasya lagnau
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 parAzaramAdhavaH / pravilApanam / zrayaHsaMgharSaNamazmasaMgharSaNasyApyupalakSaNam / ataeva mArkaNDeyapurANam, "pAcANaJca manuSyANAmambunA zaucamiSyate / tathA''yamAnAntoyena tvamasaMgharSaNena ca" iti // toyenetyalpopahataviSayam / gajadantAdInAM zaddhimAha,dantamasthi tathA zRGgaM raupyasauvarNabhAjanam / maNipASANa zaGkhAzcetyetAn prakSAlayejjalaiH // 26 // pASANe tu punargharSaH zuddhirevamudAhRtA / iti / asthibhabdena gajAsyAdinirmitaM karaNDakAdi, TaGgazabdena mahiSazTaGgAdinirmitaM krnnddkaadi| maNipAtrANi prakAlasphaTikAdIni / pASANapAtrasya tu prakSAlanaM pASANAntaragharSaNaM cetyubhayaM veditavyam / jalaiH prakSAlanaM nirlapaviSayam / tadAha manuH,__ "nilepaM kAJcanaM bhANDamabhireva vizuddhyati / ajamamamayaJcaiva rAjataM cAnupaskRtam" iti // ajaM shngkhptyaadi| anupaskRtaM nirlepam / yattu manunaivotram, "tejamAnAM maNaunAJca sarvasyAmmamayasya c| bhasmanA'nirmadA caiva zuddhirutA maNauSibhiH" iti|| tat mlepvissym| zudyantarANi munibhirdrshitaani| tatra mAtAtapaH, * maNipAtrANi,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 7deg 1] www. kobatirth.org yamaH, - prAyazcittakANDam | "suvarNa rajataM tAmraM capu kRSNAyasaM tathA / rautikAma salohAni(1) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hyante'zmapragharSaNNat " - iti // 135 "rajatasya suvarNasya tAmrasya trapuNastathA / rautyayaHkAMsyamaummAnAM bhasmanA zaucamiyyate " - iti / uzanasApi / "suvarNarajatatAmratrapumausakAMsyAnAmadbhireva bhasmasaMyuktAbhirmaNimayAnAmadbhireva mRtsaMyuktAbhistaijamAnAM cocchiSTAnAM bhasmanA triH pracAlanaM, kanakamaNirajatabhaGkhatyupalAnAM vajravidalana rabbucarmaNAJcAdbhiH zaucam" - iti / viSNuH / "viNmUtraretaHzavaraktaliptamAvarttanopalepanatApanairvA * triHsaptakRtvaH parimArjanairvA bhasmanA ca zuhyati / taijasAnAm " - iti / eteSAM sarveSAM yathAyogaM ciraciprasaMlepabhedena vyavasthA draSTavyA / bhANDasya dhAnyasya cocchiSTAbhyupahatau zaddhimAha - mRNamaye dahanAt zuddhirdhAnyAnAM mArjanAdapi // 27 // iti // dahanaM salepaviSayam / zrataeva baudhAyanaH / " mRNamayAnAM pAtrANAmucchiSTamamanvitAnAmavacUrNanam, ucchiSTale pohatAnAM puna * mAvarttanollekhanatApanAdyaiH - iti mu0 | + bhasmAmbunA - iti mu0 / + pAtrANAmucchiSTasamArabdhAnAM prajJAsanaM, - iti mu0 / (1) trapu raGga, rItikA pittalam / For Private And Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 parAzaramAdhavaH / dahanaM mUtrapuroSaretaHprabhRtibhirutmarga:"-iti / etacca zvAdisparzaviSayam / caNDAlAdisparza tu smRtyantaronaM draSTavyam, "caNDAlAdyaistu saMspRSTaM dhAnyaM vastramathApivA / kSAlanena vizota prityaagaanmhiimym"-iti|| mArjanaM prokSaNaM pracAlanaM vA / tatrobhayorvyavasthitaviSayatvaM darzayati manu: "adbhistu prokSaNaM zaucaM bahanA dhAnyavAsamAm / prakSAlanena tvalpAnAmabhiH zaucaM vidhIyate"-iti // vissnnuH| "alpasya dhAnyasya yanmAtramupahanyate tanmAtramutraMjya zeSasya khaNDanaprakSAlane kuryAt" iti| baudhAyanaH / "caNDAlAdisparza ne'nekapuruSoddhAANaM prokSaNaM mUtrAdisamparka tanmAcApahAraH* aspAMzvAdidravyasaMyoge nistuSaukaraNam" iti| kazyapaH / "prokSaNaparthamikaraNavagAhanaiH bauhiyavagodhUmAnAM vimarzanapokSaNaiH phalaukatAnAM vigharSaNavidalanaprokSaNaiH shmodhaanyaanaam"iti| asthaaii| anekapuruSadhAryANAM brohiyavagodhUmAnAM yathAkrama prokSaNaparthagnikaraNAvagAhanaiH shuddhiH| avagAhanaM prakSAlanam / bauhyAditaNDulAnAM phalaukatAnAM vimarzanena / vimarzanaM karAbhyAM ghrssnnm| khaNDanena zuklIkaraNaM samodhAnyAnAM mugAdaunAM, anekapuruSadhAryANaM gharSaNena / AdipurANe, "grahadAhe samutpanne maMsthite pahamAnuSe / . abhojyaH syAttadA bauhirdhAtadravyakhya sNgrhe| * tanmAtroddhAraH, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mAha, - 1] prAyazcittakANDam | mRNamayenAvaguptAnAM madhye puri vatiSThatAm (9) / heatre talAdInAM na doSo manuravaut // tataH saMkramamANe'gnau sthAnasthAne ca dahyate / na ca prANivadho yatra kevalaM gTahadIpanam // tatra dravyAni sarvvANi pauyAdavicArayan" - iti / vevAdInAmekaikasyAlpopahatAnAM mahopahatAnAM caikavidhAM zuddhi www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir veNuvalkalacIrANAM zraumakApIsavAsasAm / aurNanecapaTAnAJca prokSaNAt zuddhiriSyate // 28 // iti // veNuzabdena veNukAryyANi kaTavyajanAdIni gRhyante / valkalacaurASyaraNyavAsinAM prasiddhAni / caumaM dukUlam / kArpAsavAsAMsi * prasiddhAni / zrarNaH kambalaH / netrapaTA zraraNyavAsinAmeva prasiddhA bhUrjavagA - dayaH / zrasyAzcAlpaviSayazzuddhitvaM devalodarzayati"zraurNakauzeya kutapapaTTacaumadukUlakAH / alpazaucA bhavanyete zoSaNaprocaNAdibhiH tAnyevAmedhyayuktAni cAlayecco dakerdvijaiH / dhAnyakalkaistu phalaje rameH caurAnugairapi " - iti // -- ekaikasya lepopahatau yAjJavalkya zrAha * caumakArpAsavAsAMsi -- iti mu0 / + anekasya, - iti mu0 / 18 tthaannH* (1) vaSTi bhAgurirahmopamavApyopasargayAH, -ityanuzAsanAt avati ThatAmityatrAkAra lopaH / For Private And Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 praahrmaadhvH| [. . / "sobhairudakagomUtraiH zaruDyAtyAvikakauzikam / mazrIphalairaMzapaTTe mAriSTaiH kutapantathA // sagaurasarSapaiH kSaumaM punaH pAkAcca mRNmayam" iti| zrAvikaM kambalaH, kauzeyaM kRmikoSotthaM, aMzApaTTa netrapaTaH, ariSTAni putrajIvaphalAni, kutapaH zrAvanteya cchAgaromanirmitaH kambalavizeSaH / manurapi, "kauzeyAvikayomASaiH kutapAnAmariSTakaiH / zrIphalairaMzupaTTAnAM caumANAM gaurasarSapaiH // caumavat gaGkhaNTaGgANAmasthidantamayasya ca / zaddhirvijAnatA kAryA gomUtreNodakena vA"-dati // ardiaa ali, "zaucamAvikarogNAntu vAyvanyandurathibhiH / retaHspRSTaM zavaspRSTamAvikaM na praSyati"-iti // atra ca retaHspazaileparahito vivakSitaH / muJjAdaunAM veNuvat zuddhimAha,muJjopaskarazUpANAM zaNasya phalacarmaNAm / taNakASThasya rajjUnAmudakAbhyukSaNaM matam // 26 // iti // muno razanAdiprakRtibhUtastuNavizeSaH, tena sampAditAviSTarAdi * pArvateya, iti mu.| + zaucaM mahAgharomANAM,-iti zA0 sa0 / / mAvikaca, -- iti prA0 / +- For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / rupaskaraH / yadyapi pUrvavacane veNu vikArANaM kaTAdaunAM prokSaNasyokatvAttenaiva zUrpazaddhirabhihitA, tathApi taNDulaphalaukaraNadau tallepasya lagnatvAt zayantarAzaGkA bhavati, tanmA bhUditi punariha grahaNam / gaNo goNyAdihetuLalkalavizeSaH, tena tadvikArAH sarve'pi vivkssitaaH| phalamAmrAdi / carma kRssnnaajinaadi| laNaJca kASThaJca haNakASTham / rajjavaH prasiddhAH / atra phalazabdena shaakmuulaadaunyuplkssynte| ataeva yAjJavalkyaH, "gAkarannumUlaphala vAsovidalacarmaNAm / pAtrANAJcamamAnAJca vAriNA zuddhiriSyate" iti // tatra vAriddhiH prokSaNaM prakSAlanaJca, tadubhayaM yathAyogaM draSTavyam / ataeva manunA dhAnyaM dRSTAntitam, "cailavaccarmaNAM zuddhirvedalAnAM tathaiva c| pAkamUlaphalAnAJca dhAnyavat zuddhiriSyate" iti // kAzyapyo'pi / "haNakASTharajjuma carmaveNuvidalaphalapatramUlAdInAM cailavat gaucaM, mRddArucarmaNaJcAtyantopahatAnAM tyAgaH" iti / brahmANDapurANe "bhavaviNmatrazukraistu dUSitaJca mRdambubhiH / zodhyAdau zodhanIyaJca gomUtradhAravAribhiH // rajjavalkalapatrANAJcamasANAJca carmaNAm / * zAkamUlaphanAdaunAM,-iti prA / + madaiva hi, iti zA0 / + kSauravAribhiH,--iti mu.| cimasAlAvudharmazAm, iti mu. ! For Private And Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| chatvA zaucaM tataH zaddhiH govAlairgharSaNaM punaH" iti // vyAmo'pi,* "vastraM mRdambhamA eddhaM rajjurvaidalameva c| rajvAdikaJcAtiduSTaM tyAjyaM tanmAtrameva c"-iti|| uzanA'pi / "mUlaphalapuSpabhUmihaNadArupalAladhAnyAnAmanyukSaNam" iti| yattu baudhAyanenokram / "kRSNAjinAnAM vilvataeDulaiH" iti| paitthiinsirpi| "vauravAdhajinAnAM vilvataNDulavat" iti| tat nuutncrmvissym| ___ malAzayyAdaunAM zuddhimAha,tUlikAdyupadhAnAni raktavastrAdikAni c| zoSayitvA''tapenaiva prokSaNAt zuddhitA punH|| // 30 // dUlaM zAlmalIphalAdijanyaM, tena nirmitA zayyA dalikA / zrAdizabdenAsanopAzrayAdIni gTahyante / upadhAnamutzIrSakam / dalikAdauni copadhAnaJca dalikAdyupadhAnAni / ranavastraM mAniSTham / zrAdizabdena kausambhahAridrAdIni / eteSAmamedhyAdileparahitopahatoga pAtapazoSaNaM prokSaNaJca / etaca karonmArjanasyApyupalakSaNam / ataeva devalaH, * basicho'pi,--iti mu / / raNadAru,-iti nArita prA0 / / rauravavastrAjinAnAM,- mu.|| $ zoSayitvA'rkatApena,-iti zA0 / || zucitAmiyAt,-iti mu. / 11 eteSAmamedhyAdile popahato, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 11 www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "likAdyupadhAnAni puSparaktAmbarANi ca / zodhayitvA tathA kiJcit karerunmArjjayenmuhuH // pazcAttu vAriNA prokSya caunyevamudAharet *" - iti / malepopahatau saevAha, "alpazauce bhavet zadbhiH zoSaNaprocaNAdibhiH / tAnyevAmedhyayutAni jahyAt kSArApayAni cet / // tAnyapyatimaliSThAni yathAvat parizodhayet" - iti / nipakausambhAdau SaTciMzanmate'bhihitam,-- "kusumbhakuGkumerakaM tathA lAcArasena vA / procaNenaiva zudhyeta caNDAlasparzane sati" - iti // bhaGgo'pi - 141 "kusumbhakuGkumAnAzca cairNakArpAsayostathA / prokSaNAt kathitA zuddhirityAha bhagavanmanuH " - iti // dravyopahatau zuddhirNitA / idAnIM zvAdibhiriva mArAdibhirapyupahate zaGkAsakAvapavadati - - * punastAni samAcaret -- iti zA0 / + nirNejyAni viparyyaye, - iti mu0 / -- mAjIramakSikAkITapataGgakamidardurAH / medhyAmedhyaM spRzanto'pi neocchiSTaM manurabravIt // 31 // iti // arraritrea meSyAmedhyam / yadyapi bhAjarAdaya ubhayaM For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 praapaarmaadhvH| pAntovartante, tathApi medhyaM tAvatA nocchiSTamiti yojniiym| bhUmispRSTodakAdAvaddhimapavadati,mahIM spRSTvA''gataM toyaM yAzcApyanyonyavipuSaH / bhuktocchiSTaM tathA snehaM nAcchiSTaM manuvabravIt // 32 // iti|| pAdaprakSAlanAcamanAdAvadhaHpatitaM yadudakaM bhUmi spRSTvA punavindurUpeNAgatya spRzati, ye cAnyonyamukhogatA vindavaH sambhASaNe garaure patanti, yazca snehobhojanAnantaraM prakSAlanenAnihAryaH, tat marca nADacitApAdakam / ___ mukhAntargatatAmbUlAdaunAmucchiSTazakAmapavadati,tAmbUlechuphale caiva bhuktasnehAnulepane / bhadhuparke ca seAme ca nAcchiSTaM dharmatA viduH||33|| iti // tAmbUlaJca dakSuzca phalaM ca tAmbUlekSuphalam / pUrvavacanoko'pi zukrasneho'tra dRSTAntatvena punruupaattH| madhuparkAyajJavivAhAdau dayA. dibhakSaNam / bhomo yAge somapAnam / eteSu naastyucchissttdossH| rathyodakAdau prayatnena karttavyaH zaddhivizeSo nAstotyAha,rathyAkasmatAyAni nAvaH panthAstuNAni c| mArutArkeNa zudyanti pakkeSTakacitAni ca* ||34||iti|| pakkeSTakacitAni caitykssvedikaadauni| nirdiSTAnAmeteSAM caNDA * 'paka' sthAne 'pA' pAThaH prAyaH sarvatra zA* pustakAdiSu / For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyavittakAvham / 10 lAdisparze'pi vAyvAtapAbhyAM zuddhiH / tathAca yAjJavalkyaH, - "rathyAkaI matoyAni spRSTAnyanyazvavAyasaiH / mArutArkeNa zAnti pakkeSTakacitAni ca // panyAnazca viyanti somayyAMmArutaiH" - iti / baudhAyano'pi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrAsanaM zayanaM yAnaM nAvaH panthAstRNAni ca / mArutArkeNa zudyanti pakkeSTakacitAni ca" - iti // uparibhAgasparze zaGkha Aha,-- - 103 " rathyAkardamatoyena SThIvanAdyena vA punaH / nAbherUrddhaM naraH spRSTaH sadyaH svAnena zudhyati" - iti // zradhobhAgasparze yamazrAha "na kaImantu varSAsu pravizya grAmamaGkaram * / jaGghayormRttikAstisraH pAdayormRttikA smatA" - iti // udakapAnagatadhArAdInAmazuddhimapavadati aduSTAH santatA dhArA vAteADUtAzca reNavaH / striyeoDAzca bAlAzca na duSyanti kadAcana // 35 // iti // kamaNDalvAdikAt nirgatya mukhaparyyantamavicchinnApi udakadhArA nocchiSTAH / nAnAvidhAzzucipradezAdvA yunotthApitAzrapi reNavaH For Private And Personal Use Only * grAmasaMkaraM grAmAmedhyaprakSepAdisthAnam / grAmasaMskAram, - iti saM pAThaH /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praabhrmaadhvH| pAhAH / puruSavat prAtaHstrAmAdyabhAve'pi yoSidAdavaH uddhAH / reNuzacitvaM rAmabhAdibhyo'nyatra draSTavyam / tadAha zAtAtapaH, "reNavaH zacayaH sabai vAyunA mamudIritAH / anyaca raambhaajaavishvbhmuuhaanyvaasmaam"-iti|| smatyantare'pi, "zvakAkoSTrakharolUkamUkaragrAmyapakSiNAm / prajAvireNusaMsparzAdAyulajhauca hoyate" iti // gavAdInAM reNavo na kevalaM doSarahitA: pratyuta prazastAH / tadAhonA, "gavAzvarathayAnAnAM prazastA reNavaH sadA" iti / viSayavizeSeNa zuddhimAha yAjJavalkyaH, "ramiramirajachAyA gauravovasudhA'nilaH / vipraSomakSikA sparNa vamaH prasravaNe ciH" iti / vishussonauhaarvindvH| ete caNDAlAdispRSTA api sparbha ecayaH / vatmaudhogatacaurAkarSaNe zuddhaH / vatmanyAyovAlastanyapAne'pyavagantavyaH / tathAca vasiSThaH, "vahatAzca mRgAmeyAH pAtitaM ca dvijaiH phalam / vAlairanuparikrAntaM strIbhirAcaritaJca yat" iti // upnaa| "gaurmedhyA pRSThe purastAdajAdayaH striyaH sarvatopadayamAmAmaci" iti / vRhaspatirapi, * mArjanaustrIzvakharoSasUkarayAmapakSiNAm, iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittakAham / 135 "pAdau zUcI brAhmaNAnAmajAzvastha mukhaM shdhi| gavAM pRSThAni medhyAni sarvagAtrANi yoSitAm" iti|| sumantuH / "strIbAlamazakamakSikAmArjAramUSikAcchAyA''sanazayanayAnAmbuvigruSo nityaM medhyAH" iti / vRhaspatihAroto, "mArjArazcaiva dauM 1 mArutazca sadA zuciH" iti| zaGkhaH / "mArjArazcaMkrame ruciH" iti / manuH, "nityaM zuddhaH kAruhastaH paNyaM yacca prasAritam / brahmacArigataM bhai nityaM medhyamiti thitiH" iti|| yamaH, "zrAsanaM bhayanaM yAnaM strImukhaM kutapazaram / na dUSayanti vihAMso yajJeSu camamaM tathA // gorajovipradhazchAyA makSikAH zalabhAH kumAH / azvohastau raNachatraM rathmayazcandrasUryayoH / bhUmiramirajovAyurApodadhi taM payaH / saLaNyetAni zuddhAni sparbha medhyAni nityazaH / / zrApaH zuddhA bhUmigatAH zucinArI pativratA / cirdharmaparorAjA santuSTo brAhmaNaH zuciH // nityamAsyaM ciH svauNaM zakuniH phnnpaatne| praznottare zacirvindu:* zvA mRgayahaNe haciH" iti| paiThaunasirapi / "strINAM mukhaM ratisaMsarga" iti| vasiSThAti * prasave tu zucirvatsaH, iti mu. / strImukhaM ratisaMsarge zvA magagrahaNe zuciH,-iti mu0 / 19 For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 praashrmaadhvH| baudhAyanazAtAtapAH,__"striyazca ratisaMsarga zvA mRgagrahaNe zuciH" iti| manuH, "vabhihatasya yanmAMsaM zaci tanmanurapravIt / kravyAbhica hatasyAnyaizcaNDAlAdyaizca dasyubhiH" iti // devalaH, "taravaH puSpitA medhyA brAhmaNAzcaiva srvdaa| bhasma hau, suvarNaM ca sadarbhAH kutapAstilAH // apAmArgazirISArkapadmamAmalakaM maNiH / mAlyAni sarSapAdUrvAH sadA bhadrAH priyaMgavaH // akSatAH sikatA lAjA haridrA candanaM yavAH / palAzakhadirAzvatthAstulasI dhAtakau vaTaH // etAnyAhuH pavitrANi brahmajJA havyakavyayoH / pauSTikAni malaghnAni zodhanAni ca dehinAm // akAlaiH samiddho'nirdumanuSyairadUSitaH / maSAmapyazaucAnAM samartha: zodhanAya maH // agreSalabhuktasya grahaNaM naasynaapdi| zvapAko dRSalobhokuM brAhmaNa gniM ca nAIti // caNDAlAgneramedhyAgneH sUtakAgnezca kahicit / patitAgnezcitAgnezca na ziSTaihaNaM smRtam // agrAhyA mRdbhavet zuddhA lakSaNA viematradUSitA"-iti / brahmapurANe'pi, For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 147 "grAmAddaNDataM tyaktA nagare ca caturguNam / bhUmiH sarvatra zuddhA syAt yatra lepo na dRzyate"-dati // lepe tu yAjJavalkyAha, "bhUddhirmArjanAd dAhAt kAlAd gokramaNattathA / sekAdullekhanApAd gRhaM mArjanalepanAt" iti // yamo'pi, "khanamAt maraNat dAhAdabhivarSaNa lepanAt / gobhirAkramaNAt kAlAd bhUmiH zayati saptadhA" iti / devalastvamedhyaduSTamalinatvabhedaistrividhAmazaddhiM tadiddhiJca vipradayati, "yatra prasUyate nArI mriyate dahyate naraH / caNDAlAdhyuSitaM yatra yatra viSThAdisaGgatiH // evaMkamalabhUyiSThA bhUramethyA prakIrttitA / zvazakarakharoTrAdisaMpRSTA duSTatAM vrajet // aGgArataSakezAsthibhasmAdyairmalinA bhavet / paJcadhA ca caturddhA ca bhUramedhyA vizayati // duSTA'pi mA tridhA dedhA rAyate malinakadhA" / tatra paJcavidhA ddhirmanunA darzitA, "samArjanopAMjanena sekenollekhanena c| gavAca parivAsena bhUmiH prAdhyati paJcadhA"-iti // eteSveva paJcavidheSu yathAyogaM cAturviyAdikaM yojanIyam / padA, dANAdayaH pacavidhA devalokAdraSTavyAH / For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 2us www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / iti / gRhazuddhiM sambartta zrAha - "hazaddhiM pravakSyAmi zrantaH sthazavadUSaNe / saMprokSya mRNamayaM bhANDaM siddhamannaM tathaiva ca // gTahAdapAsya tat sarvaM gomayeneopalepayet / gomayenopalipyAtha dhUmairAghrApayed budhaH / brAhmaNairmantrapUtaizca hiraNyakuzavAriNA // sarvamabhyucayedvezma tataH zRGgyatyasaMzayam" / baudhAyanaH / "uddandhazavopaghAte Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "dahanAt khananAcaiva upalepanadhAvanAt / paryyayavardhAt bhUmeH zaucaM paJcavidhaM smRtam" iti // [7] ba0 / veAnobhittitacaNam" For Private And Personal Use Only dehaviSaye zuddhI vibhajate manuH, - "Urddha nAbheryAni khAni tAni medhyAni sarvazaH / yAnyadhastAdamedhyAni dehAcaiva malAyatAH // viemUtrotsargazuddhyarthaM mRdApadeyamarthavat / daihikAnAM malAnAJca zuddhiSu dvAdazeSvapi " - iti // atra ca karNaviTprabhRtiSUttareSu SaTsu mRdgrahaNaM vaikalpikam / "zrAdadIta mRdo'pazca SaTsu pUrveSu ddhaye / uttareSu tu SaTsvadbhiH kevalAbhistu zudyati ;ti smRtyantare vacanAt / mRdambhasoriyantAmAha manuH - "yAvannApaityamedhyAtro gandholepazca tatkRtaH / tAvat mRdvAri cAdeyaM sarvAsu dravyazuddhiSu" - iti /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyamAnA'pyupahatiryaca na dRSTA, tatra tadarzanAt pUrvaM zuddhameva tadastu / tadAca saeva, " trINi devAH pavitrANi brAhmaNAnAmakalpayan / zradRSTamadbhirnirNitaM yacca vAcA prazasyate" - iti // yAjJavalkyo'pi - "vAkzastamambunirNikramadRSTaJca sadA zuci" | yeyaM pUrvokA ddhiH, sA sarvA'pyanApadviSayetyabhipretyAha " 148 dezabhaGge pravAse vA vyAdhiSu vyasaneSvapi / razcedeva svadehAdi* pazcAddharmaM samAcaret // 36 // * svadehAmi, -- iti mu0 / evaM paratra | dezabhaGgaH parasainyApAditaH / pravAsastIrthayAtrAdau paragRhAdyavasthAnam / vyAdhayo jvarAdayaH / vyasanAni svAmikopAdijanitAni(9) / eteSu prApteSu zraddhAjAdyena zuddhAzuddhI na vicArayitavye, kiM tarhi zucibhirAcibhirvA dravyairAtmaputrakalatrAdInAM yathA rakSA bhavati tathA kRtvA zAntAyAmApadi pakhAddravyazuddhyAdirUpaM zAstrokaM dharmamAcaret / racedeva svadehAdItyamumarthaM prapaJcayati, For Private And Personal Use Only (1) tathAca vyasanaparemAtra khAmikopAdijanitA vipaduSyate / svAmikAryyajamitAni - iti pAThe khAmikArvyajanitA vipadevArthaH /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [750 / yena kena ca dharmeNa mRdunA dAruNena c| udaredInamAtmAnaM samarthodharmamAcaret // 37 // zuddhadravyAdisampAdito dharmo mRduH, taviparIto dharmo dAruNa:, stnypaanmaaNsbhkssnnaadi| tayormadhye yena kenApi vyAdhyAdibhirdInamAtmAnamApaH uddhRtya samaryAvyAdhyAdirahito yathAzAstra dharmamAcaret / ___ tatrAcaraNIyo dhrmaadvividhH| zrAcArakANDokravihitAnuSThAnapratiSiddhavarjanarUpaekaH / praayshcittkaannddokrvidhinissedhaatikrmmmaadhaanruupo'prH| tadubhayaM viviyobhayatrApi zAntApadevAdhikArItyAha ApatkAle tu nistIrNe zaucAcArantu cintayet / zuddhi samuharet pazcAt svastho dharma samAcaret // 38 // zaucAcAramityanena prathamakANDoko dharmaH praamRssttH| zuddhimityanena prAyazcittakANDoko dharmo nirdiSTaH / zuddho yathA bhavati, tathA pApAt samuddharedityarthaH / svastha ityupsNhaarH| ukta vividhamapi dhammaM svasthaeva samAcaret, na tvApannaH / etadabhipretya yAjJalkya "kSAtreNa karmaNa jauvedizAM vA'pyApadi dvijaH / nistaurya tAmathAtmAnaM pAvayitvA nyaset sudhauH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / zrAkhyAya saptame'sminadhyAye dravyazaddhiravaziSTA / saiSA mAdhavavibhunA vyAkhyAyi parAzarasmRtau viduSA // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabukkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmRtivyAkhyAyAM mAdhavIyAyAM matamo'dhyAyaH // 0 // For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 152] aSTamo'dhyAyaH / saptamAdhyAye dravyazaddhiH prtipaaditaa| tatrAnte, zuddhiM samuddharedityukram / tatroddhAraprakAraH prakIrNakAdiprAyazcittarUpazcatAdiSu trivadhyAyeSupavarNitaH / athAvaziSTa upavarNanIyaH / SaSTAdhyAye ca vaizya vA itriyaM vA'pautyAdinopapAtakAnAM prAyazcittAnyu pavarNayan baha vakravyamajhAvAdapapAtakavizeSasya govadhasya prAyazcittaM tatropekSitam / tadidAnaumadhyAyadayena vivakSurAdau munivipratipattiM sUcayituM pRcchati, gavAM bandhanayooSu bhavenmRtirakAmataH / akAmakRtapApasya prAyazcittaM kathaM bhavet // 1 // yotrANi pAzAH, bandhanArthAni yotrANi baMdhanayotrANi / teSa bavAnAM gavAmitastataH maJcaraNAdinA galaniruddhAnAM kathaMcit mRtirbhavet / mA cAkAmakRtA, puruSeNa tanmaraNAya prayatnasyAkRtatvAt / tAdRzabhya govadhamya prAyazcittaM vaktavyam / sarvamunisammataM mukhya prAyazcittAdhikAraM dyotayitumakAmakRtasyetyanuvAdaH / kAmakRtasya tu prAyazcittaM kaizcideva munibhirabhyupagamyate na tu mH| tadAha manuH, "kAmataH kRte pApe prAyazcittaM vidurbudhAH / kAmakArakRte'yAhureke zrutinidarzanAt" iti| For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAham / 152 jApAlirapi, "kAmakRtapApAnAM bruvanti brAhmaNa vratam / kAmakArakRte'pyeke dvijAnAM vRSalasya ca" iti / devalo'pi, "yat syAdanabhisandhAya pApaM karma mahat kRtam / tasyeyaM niSkRtiH proktA dharmavidbhirmaNaiSibhiH / / vidheH prAthamikAdasmAdditIye dviguNaM smRtm| hatIye triguNaM icchaM caturtha nAsti niSkRtiH // abhisandhikate pApe makadA neha niSkRtiH / apare niSkRtiM bryurbhisndhiyte'pic"-rti|| baudhAyanastu kAmAtasya prAyazcittAbhAvamAha, "zramatyA brAhmaNaM hatvA duSTo bhavati dharmataH / RSayo niSkRtintasya vadandhamatipUrvake // matipUrva hate tasmin niSkRti palabhyate" iti / kAgalayo'pi, "prAyazcittamakAmAnAM kAmAtprAptau na vidyate" iti| aGgirAstu kAmakRtastha dviguNaM vratamAha, "akAmataH kRte pApe prAyazcittaM na kAmataH / syAttvakAmakate yattu diguNaM shuddhipuurvke"-iti|| evaJca kAmakRte vipratipattAvapi(1) prakAmate tadabhAvAntAdRzaH marvasammato mukhyaadhikaarii| (1) vyAhatamekArthaM darzanaM viprtipttiH| kAmakate prAyazcittamastItye. keSAM dAnaM, nAstItyanyeSAm / te ete parasparaviraddhe darzane ekasmina vidhaye pravartamAne vipratipaktiM prayojayataH / For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 954 praashrmaadhvH| [ p| atredaM vicaaryyte| bhavatvakAmakRtasya prAyazcittamabhAve munInAmavivAdaH, kAmakRtasya karItyA munivipratipattau ko nirNayaitaudaM vicAryyate / atra kecinirNayamAhuH / dvividhA hi pApasya prakriH; narakotyAdikA, vyavahAravirodhikA ceti / atastanivarttakasya prAyazcittasyApi zanirdidhA bhidyate ; narakanivArikA, vyavahArajananau ceti / tatra prAyazcittAbhAvavAdinAM munaunAM narakanivAraNAbhAvo'bhipretaH, sadbhAvavAdinAM tu vyavahArajananau prkirbhipretaa| ayaJca nirNayo yAjJavalkyena vispaSTamabhihitaH, "prAyazcittairapaityeno yadajAnakRtaM bhvet| kAmato vyavahAryyastu vacanAdiha jAyate"-iti // asyAyamarthaH / yadeno brahmaghAtAdikamajJAnakRtaM, tadihitaiAdazavArSikAdibhirapaiti / kAmatastu kRtaM ret, ma pumAn ziSTairvyavahAryaH kevalamiha loke bhavati, na tu tasya narakApAdakamenaH prAyazcittairapaiti / nanvevaM sati prAyazcittaM pApasya kAJcicchakrimapanudati kAJcinnetyarddhajaratIyaM prsjyet| na hi kukkuzyA eko bhAgaH pacyate aparobhAga: pramavAya kanyate iti kvacidRSTam / na / vacanAdarddhajaratIyasthApyaGgIkAryatvAt / "kiM hi vacanaM na kuryyAt nAsti vacanasyAtibhAraH' - iti nyAyAt / anyathA yaukikamanyaH pApazakti pAyazcittazatiM ca kena dRSTAntena mamarthayauta / vacanaJca kAmakRtAnAM dviguNaM vrataM darzayati. "vihitaM yadakAmAnAM kAmAttadviguNaM bhavet" iti / For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 80 // ] prAyavittakANDam | to dviguNaprAyazcitteneha loke vyavahAraH siddhyati / yastu vyavahAramanapekSya paraloka nirvAhameva kevalamapekSate, tasya buddhipUrvvakeSu mahApAtakeSu maraNAntikameva prAyazcittam / tatra zAtAtapaH / " akAmAvAptau prAyazcittaM, kAmakArakRte tvAtmAnamavasAdayet"- iti / smRtyantare'pi - "yaH kAmato mahApApaM naraH kuryyAt kathaJcana / na tasya niSkRtirdRSTA bhRmvanipatanAdRte" - iti // manurapi, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "prAsyedAtmAnamagnau vA susamiddhe tvavAkzirAH / lakSyaM zastramTatAM vA syAdviduSAmicchayA''tmanaH " - iti // tasmAt kAmakAriNo maraNena narakapAtanivRttiH, vratacaryyayA tu vyavahArasiddhiriti nirNayaH / 55 apare punarevamA: / yadukaM maraNAntikaprAyazcittena narakanivRttiriti, tattathaiva yukrm| yaduktaM, vratacaryyayA vyavahArasiddhireva na tu narakanivRttiriti, tadviparyyeti / cIrNavratasya narakastAvannivarttate, iha loke tu tasya na ziSTaiH saha vyavahAro'sti / etacca, avyavahAryya:, - iti yAjJavalkyavacane pada JchitvA yojanIyam / kAmatazcet pApaM kRtaM ma pApI kRtaprAyazcitto'pyavyavahAryya daha loke jAyate / taccAvyavahAryatvaM vacanabalAdavagantavyaM vacanaJca , mAnavametat, "bAlaghnAMzca kRtaghnAMzca vizuddhAnapi dharmataH / zaraNAgatahantaMzca strauhantuMca na vaset" - dUti // For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAthavaH / ataH zataprAyazcittA mahApAtakinaH zuddhA api paraloke, ziSTairiha vahiH kAryAH / nanUpapAtakimAbhapi kRtaprAyazcittAnAM vahiSkAraevocitaH / tathA vaiyAsikaM nyaaysuutrm| "vahiskhabhayathApi smRterAcArAca" (ve0 310 4 pA0 4 3 sU0)- iti / asthAyamarthaH / yadyupapAtakaM yadi vA mahApAtakaM, ubhayathA'pi kRtaprAyazcittAH ziSTairdhvahiH kAryAH / "prAyazcittaM na pazyAmi(1)"rati nindaamteH| ziSTAcArAcceti / maivam / ayaM hi vahiSkAraarddharetIviSayaH, na tu grhsthvissyH| urddharetovicArANAmeva tatra prastutatvAt / idazca kauzikena spaSTIkRtam, "naiSThikAnAM vanasthAnAM yatInAM cAvakaurNinAm / zraddhAnAmapi loke'smin pratyApattirna vidyate"-dati // tadevamaihikavyavahArAya paralokAya vA kAmakRtAnAM mahApAnakAnAmupapAtakAnAM cAstyeva prAyazcittamiti siddham / prAyazcittaM kathaM bhavediti metikarttavyatAkasya prAyazcittasya pRSTatvAt pariSadupasattirUpAmAdyAmitikarttavyatAmAha,vedavedAGgaviduSAM dharmazAstra vijAnatAm / svakarmA rataviprANAM svakaM pApaM nivedayet // 2 // iti| * evoditaH, iti / / khadharma,-iti mu. / evaM paratra / (1) thArUko naichika dharma yarata pradhyavate punH| prAyazcittaM na pazyAmi yena adhyet sa bAramahA"-iti samudAyaH / For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .] prAyacinakAlam / 157 nAmadhArakaviprANaM pariSattvaM nAstIti vakSyamANamarthaM hadi nidhAya taDyAvRttisamarthai vizeSaNaiH pariSadyogyAbrAhmaNAvizeSyante / yadyapi manvAdidharmazAstrajJAnamAtreNa brAhmaNAH prAyazcittaM vidhAtuM' samarthAH, tathApi "zunA''slaur3e haviryathA"-iti nyAyena anadhaunavedaiH khakarmAnuSThAna hitairnirdiSTaM prAyazcittaM na pApApanodanakSamam / tasmAt, svakarmaniSThAn vedapAraGgatAmupetya teSAmagre cikaurSitaprAyazcittanimittaM pApamabheSeNa nivedyet| seyaM pariSadupasattiH / tAmetAmupamattimaGgirA api spaSTaM darzayati, "zrata UI pravakSyAmi upasthAnasya lakSaNam / upasthito hi nyAyena vratAdezanamarhati // sadyoniHsaMzaye pApe na bhujautaanupsthitH| bhucAmo varddhayet pApaM pariSad yatra vidyate // saMzaye tu na bhokavyaM yAvat kAryavinizcayaH / / pramAda na karttavyo yathaivAsaMzayastathA // rutvA pApaM na gaheta guhyamAnaM vivrddhte| svalpaM vA'tha prabhUtaM vA dharmaviddhyo nivedayet // te hi pApe chate vaidyA hantArazcaiva pAmamAm / vyAdhitasya yathA vaidyA buddhimanto rujApahAH // prAyazcitte samutpane TromAn bhatthaparAyaNaH // * kata, iti zA. s.| / paghayatra na vidyate,-iti zA* / | kAryAvinicayaH,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [stha . / mRdurArjavasampannaH zuddhiM yAceta mAnavaH / sacelaM vAgyataH syAtvA linavAsAH samAhitaH // kSatriyo vA'tha vaizyo vA tataH parSadamAnajet / upasthAya tataH bhaughamArttimAn dharaNauM brajet // gAceca ziramA caiva na ca kizcidudAharet" iti / yathoktavizeSaNarahitAnAM pariSatvaM niSeddhaM teSAM svarUpamAha,sAvilyAzcApi gAyatyAH snthyopaatymikaaryyoH| ajJAnAt kRSikattAro brAhmaNA nAmadhArakAH // 3 // tatsaviturvareNyamiti mavipratipAdakatvAt sAvitrI, NikArayakArayovizleSeNa cturviNshtycrvaagaaytrau| "cata viMzatyacarA gAyatrI"-iti shruteH(1)| sAviyAdaunAmajJAnAtra mukhyA brAhmaNAH / brahma vedaH, tamadhItyArtha cAvagatya ye'nutiSThanti, mukhyAste brAhmaNAH / tadAhAGgirAH, * paviSadaM brajet, iti mu. / (9) patredamavadheyam / "gAyathA vasavaH (zya. 1sU.)" iti piGgalasUtre gAyanyAH pAda acAkSarANi bhavantItyuktam / "iyAdipUraNaH (3 vA. 2sU0)" iti tatsUtreNa, yatra gAyanyAdau chandasi pAdasthAkSarasaMkhyA na pUryate, tatra iyAdibhiH sA pUrayitathA, ityuktam / evaJca prakRte, 'tatsaviturvareNyaM'-iti pAdasya saptAkSaratvAt zikAra-yakA. rayovizleSaM kRtvA iyena pAdAkSarasaMkhyA purayitayA bhavati / tathA ca sati, tatsaviturvareNiyamityAkSarANi sampadyante / For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / "janmazArIravidyAbhaurAcAreNa zrutena ca / dharmaNa ca yathokna brAhmaNatvaM vidhIyate"-dati // ye tu mAvivauM samyak na jAnanti dUre tadanuSThAnaM te vibhiemAtApiTajanyApi brAhmaNanAmamAtra dhArayanti, na tu yathoktabrAhmaNazabdArthatvaM teSu vidyte| ataeva, yAjanAdhyApanAdijIvanahe. tvamambhavAjauvanAya kRrSi kurvnti| teSu bAhmaNazabdArthatvAbhAvaM vyAsa "brahmabIjamamutpanno brahmAsaMskAravarjitaH / jAtimAtropajIvI yaH mo'brAhmaNa iti smRtaH"-dati // nAmadhArakabrAhmaNabruvasthApi na mukhyaM prAmaNyam / brAhmaNa buvazca caturviMzatimate darmitaH, "garbhAdhAnAdimaMskAraivedopanayanayutaH / nAdhyApayati nAdhaute sa bhaved brAhmaNabruvaH" iti / amukhyabrAhmaNAnAM vRddhavyavahAradarzanena prAyazcittavizeSaparijJAne'pi pariSattvayogyatvaM nAstItyAha, avatAnAmantrANAM jAtimAcopajIvinAm / sahasazaH sametAnAM pariSatvaM na vidyte||4|| iti|| saumyaprAjApatyAdivatahonA avatAH / anadhItavedA mntraaH| * mantrasaMskAravarjitaH, iti mu.| (1) saumyaprAjApatyAdIni vedAdhyayanAryAni vratAni vedavatatayA prasiddhAni ghasUtrAdAbaktAni / For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11. parAzaramAdhavaH / [ . manvadhyAtmavidyAyuktasyaikasyaiva pariSattvamasti, "eko vA'dhyAtmavittamaH" iti smrnnaat| adhyAtmavidyArahitasya tvekasya pariSattvAbhAve'pi caturNa pariSattvaM smaryyate, "catvAro vedadharmajJAH prisst"iti| anayaiva dizA'dhyayanAdirahitAnAM paJcaSANAM pariSatvAbhAve'pi zatasahasrAdisaGkhyAyukAnAM pariSattvaM bhaviSyatItyAzaya, tanivAraNAya, sahasrazaH sabhetAnAmityukam / adhyayanAdihInavanAstikAdaunAmapi pariSattvaM nAsti / tadukaM cataviMzatimate, "vedapAThAdyaniyatA dharmazAstravivarjitAH / pariSattvaM na teSAM sthAnAstikAnAM vizeSataH // anAhitAgrayo'jJAnAt kevalaM vedapAragAH / pizanAH krUrakarmANa: pariSatvaM na vidyate // zAstrAjA* dRSTakarmANa: pratikUlAsvasUyakAH / haitakA bhitramaryAdAH pariSattve vivarjitAH" iti // pUrva dharmazAstraM vijAnatAmiti vizeSaNena tadijJAnarahitasya prAyazcittavaktRtvaM nAstauti yadarthAt sUcitaM, tadevAtra zokadayena prapaJcayati, yahadanti tamomUDhA mUrkhA dharmamatadvidaH / tatpApaM zatadhA bhUtvA tahaktanadhigacchati // 5 // zAstrajJA,-iti mu0| etatyAThe zAstra jJApi dura kANacet naiva pariSado bhavantItyarthAbodhyaH / / / prAyazcittakartatva,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa. __prAyazcittakAlam / 169 ajJAtvA dharmazAstrANi prAyazcittaM dadAti yH| prAyazcittI bhavet pUtaH kilviSaM pariSad brajet // 6 // ajJAnaM vividhaM, satyapi dharmazAstrapAThe nyAyanirNayakauzalAbhAvena prakRtasya sUkSmasya prAyazcittavizeSasyAparijJAnamekam / vRddhavyavahAreNa satyapi parijJAne dharmazAstrApariNaulamamaparam / tadubhayamabhilakSya lokadayam / tamomUDhAH prajJAmAnyena sUanyAyeSu vidhAntAH / mUrkhAH paNDitaMmanyAH / atavidaH prAyazcittavizeSamajAnantaH / tAdRzAH puruSA yat pApamuddizya dharma prAyazcittamanyathA vadanti, tatpApaM zataguNaM bhUtvA tAn mUrkhAn vAn praanoti| aGgirAtadevA "yattu dattamajAnadbhiH prAyazcittaM sabhAM gataH / tatpApaM zatadhA bhUtvA dAhRnevopatiSThati" iti // prAyazcittau anyathA kArikhAna zayati / yastu dharmazAstrapAThahonaH prAyazcittavizeSaM lokato'vagatya nirdizati, tatra yathAzAstrAnuSThAnatvAt prAyazcittau pUto bhavati, satu vakA kilviSaM bajet / dharmazAstrANAmapaThitatvAt / tatpAThAbhAve ca vidhAyakavacanasyodAha mazakyatvAt / udAhatyaiva varanaM prAyazcittaM nirdaSTavyamiti hi pUrvamukkama; * zatadhA,-iti mu.| + dharmamajAnadbhiH, iti mu.| + vakhanevopatikSati, iti mu| $ prAyazcittamanyathA,-iti mu.| 21 For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 praashrmaadhvH| [ p| "RSivanogatAn dharmAn gAyanto vedavittamAH" iti / ashbibi, "vacaH pUrvamudAhAyaM yathokaM dharmavakRbhiH / pazcAtkAryAnusAreNa zaktyA kuryuranugraham // na hi teSAmatikramya vacanAni mahAtmanAm / prajJAnarapi* vivadbhiH zakyamanyat prabhASitam" iti / dharmazAstraparijJAnasya nyAyanirNayakauzalasya ca sadbhAve'pyanavadhAnAdicittadoSazakAvyadAsAya svamamAnaisvicaturaiH saha saMvAdo'pekSitaityabhipretyAha,catvAro vA cayo vA'pi yaM bruuyurvedpaargaaH| sa dharma iti vijJeyo netaraistu sahasrazaH // 7 // iti // bahanAmanyonyasaMvAdena yonizcitaH, saeva dharma iti vijJeyaH, itarairanyonyasaMvAdamanATriyamANaiH sahasrasaGkhyAkavacanapAThapuraHsaramabhihito'pi visaMvAdazaGkAyA anirAkRtatvAnnAsau dharmatvena khaukArya: / satyapi tricaturANAM parasparamaMbAde viprakIrNabvanekeSu dharmazAstreSu kvApi kasyacidvizeSasya sambhavAt prAyazcittanirdezabelAyAM punaH zAstrANi pAloyaiva nideSTavyamityAha,pramANamArga mArgantoye dharma pravadanti vai| teSAmuddijate pApaM sadbhataguNavAdinAm // 8 // iti // * prajJAnenaiva,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "RSivanogatAn dharmAn gAyato vedavittamAH" iti / aGgirApi, "vacaH pUrvamudAhAyyaM yathokaM dharmavakRbhiH / pazcAtkAryAnumAreNa zanayA kuryuranugraham // mahi teSAmanikamya vacanAni mahAtmanAm / prajJAnerapi vivadbhiH zakyamanyat prabhASitam" iti / dharmazAstraparijJAmasya nyAyanirNayakauzalasya ca bhAve'pyanavadhAnAdicittadovazaGkAyadANAya svamamAne svicaturaiH saha saMvAdo'peditaityabhipretyAha,catvAro vA yo vA'pi yaM brUyunedapAragAH / ma dharma iti vijJeyo netaraistu sahasrazaH // 7 // iti // __ bahanAmanyonyamaMtAdena yo nizcitaH, mazva iti vijeyaH, datarairanyonyamaMvAdamanAdriyamANe: mahajamaGyAkavanapAThapuraHsaramabhihito'pi visaMvAdAlAyA anirAkRtavAnAmo dharmalena khaukArya: / matyapi cicaturANAM parampara maMbATa viprakopaTaca nekeSu dharmagAmhaghu vApi kamyacidvizeSamya mambhavAt prAtini bhabanAyAM pumaH zAstrANi pAlocyaiva nirdeSTavyamityAha,pramANamArga mArgantoye dharma pravadanti vai / teSAmuhijate pApaM sadasaguNavAdinAm // 8 // iti // . sAne -ti ma ! For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paarmaadhvH| naiva gacchati katAraM naiva gacchati parSadam / mArutAkAmisaMyogAt pApaM nazyati toyavat // 10 // nimne mahati vA pASANe varSadhArAbhiH sthitamudakaM mArutArkAdisaMyogoM vinAzaM prApayati, evamiyaM pariSat zAstIyaH prAcacittasyAdezAttasya duSkRti nAzayati / na hi, pilAsyamudakamacarakAle thathAevaM zilAyAmavaniSThate, nApi mArutAdAvAmaJcale, kintu prAzyatyeva kevalaM, evamidamapi pApaM na karyakatiSTale nApi pariSadaM prApnoti, kintu svarUpanAzameva prApnoti / etadeva cataviMzatimate'yabhihitam, "yathA bhUmigataM toyamarkapAdevinazyati / evaM pariSadAdiSTaM nazyate tamya duSkRtam / / naiva gacchati katAraM naiva gacchani parSadam / mAratArkasamAyogAn pApaM nazyati toyavana'... iti / aGgirAstu praznapUrvakametadeva vizadayati, "prAyazcitte cadA caurNa brAhmaNe dagdhakilli the| sarva pRcchAmi tattvena tatmApaM kva nu tiSThati / / naiva gacchati katAraM naiva gacchani parSadam / mAranArkasamAyogAjalavasaMpalIyate / yathA'mani sthitaM toyaM nAza metyarkamArutaiH // * vizuSyati, iti mu.| mAjhaudagdhakilvibhaH, iti mu* ! For Private And Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [1] www. kobatirth.org prAyazcittakAkham / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 185 tat karttari yatpApaM nAzayediduSAM sabhA / teSAM netrAgnidagdhaM sat pApaM tasya tu dhImataH // natryate nAtra sandehaH sUryyadRSTaM himaM yathA" - iti / atha mukhyAnukalpabhedena pariSadbhedAnAha, - catvAro vA cayovA'pi vedavanto'gnihAciNaH / brAhmaNAnAM samarthAye pariSat sA'bhidhIyate // 11 // anAhitAprayeA ye ca vedavedAGgapAragAH / paJca cayeo vA dharmajJAH pariSat sA prakIrttitA // 12 // munInAmAtmavidyAnAM dvijAnAM yajJayAjinAm / vedavateSu khAtAnAmekeo'pi pariSadbhavet // 13 // pazca pUrvvaM mayA proktAsteSAccAsambhave cayaH / svataparituSTAye pariSatsA prakIrttitA // 14 // For Private And Personal Use Only grAmamadhye vidyamAnAnAM vedavidyAdiguNayuktAnAM brAhmaNAnAM madhye ye'tyantaM samarthAste cattAro mukhyA pariSat / tadasambhave jayovA pariSattvena grAhyAH / etat pacadayamAhitAgniSvabhihitam / tadasambhave anAhitAgnayaH / tacApi paJceti mukhyaH kalpaH / cayatyanukampaH / tatrApi pacadayasyAsambhave satyekaeva pariSadbhavet / tamekaM viziSTaM * muniinaamityaadyukrm| zrAtmani brahmaNi vidyA'nubhavo yeSAnte zrAtmavidyAH / tathAvidhAH kRtakRtyAH santo'pi lokAgrahAya yajJairiSTavantoyajJayAjinaH / vedAnAmTagAdInAJcaturNamadhyayanAyAnuSThitAni taptaityameva pAThaH sarvva / mama tu, "tamekaM viziMgatA " iti pAThaH pravibhAvi / **
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 praapaarmaadhvH| vedoktAni vratAni vedavratAni, tattadvatasahiteSu vedeSu samApteSu yathAvidhi sAtAH / "zirovratena snAtAnAm"-dUti vA pAThaH / AtharvaNikAnAM vedavrateSu mukhyaM vrataM shirovtm| tathAcAthANikAzrAmananti, "kriyAvantaH zrotriyA brahmaniSThAH khayaM juhanta ekacarSi zrayantaH / teSAmevaitAM brahmavidyAM vadeta zirovataM vidhivad yaistu caurNam" iti // tasmin zironate satyanantaramadhyayanaM parisamApya ythaavidhisvaataaH| teSAmeteSAM yathokasarvaguNasampannAnAM mathe yaH ko'yekaH pariSadbhavet / atra sAgnikAnAmanagikAnAM dvau dhau pakSau, adhyAtmavidekaH pakSaH,- iti paJca pakSA mayA proktAH, tezaM sarveSAmasambhave kecana vidyamAnAH shresstthaasvyH| te ca yadyAyudhajIvanAdhadharmavRttimanupajauvya yathAsambhavavRttimAtreNa parituSTAsteSAmapi pariSattvamaviruddham / aGgiramA'pi pariSadikalpA darbhitAH, "catvArovA cayovA'pi vedavanto'grihotriNaH / ye samyaniyatA viprAH kAryAkAryavinizcitAH // prAyazcittapraNetAraH sapta te'pi prakIrtitAH / ekaviMzatibhizcAnyaiH pariSattvaM samAgataiH // mAvitrImAtrasAraisu caurNavedavatairdvijaiH / yatInAmAtmavidyAnAM yAyinAmAtmayAjinAm // mirovataizca khAtAnAmeko'pi pariSadbhavet / For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / eSAM lAghavakAryeSu madhyameSu tu madhyamAH // mahApAtakacintAsu zatazobhUyaevaca" iti / vRhaspatirapi, "lokavedAGgadharmajJAH sapta paJca trayo'pi vA / yatrIpaviSTAH viprAH syuH mA yajJasabhI sabhA" - iti // nAmadhArakaviprANa pariSattvaM nAstIti yat pUrvamudAhataM, tadeva dRSTAntena dRDhIkarnu siMhAvalokananyAyena punaH parAmazati,ata jantu ye viprAH kevalaM naamdhaarkaaH| pariSattvaM na teSvasti sahasaguNiteSvapi // 15 // ata jaI varNiteSu pariSatyakSeSu avgmymaanebhyo| guNavaddhyobrAhANebhya Urcha, tayatirikA guNarahitA iti yAvat / ___ guNarahiteSu bAhANeSu brAhmaNati nAmamAtra kevalaM varttate, na tu brAhmaNazabdapravRttinimittaM mukhyo'rthA'stItyevamarthaM dRSTAntAbhyAM vizadayati,yathA kASThamayohastau yathA crmmyomgH| brAhmaNalvanadhIyAnasvayaste naamdhaarkaaH||16|| iti|| hastitvaM mugalaM jAtiyaM tattacchandapravRttinimittaM, na caitatkASThamayacarmamayayorvidyate, tathApi hastimRganAmasAdRzyamAneNa prayujyate / tahadedAdhyayanahaune brAhmaNazabdaprayogaH / nanu brAhmaNazabdasyAvayavArtha* ityameva pAThaH sarvatra / mama tu evaM'--iti pAThaH pravibhAti / + upanyasyamAnebhyo, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / stasmin mA bhUt, jAtistu vidyate, viziSThamAtApiTajanyatvaM brAhmaNatvajAtiH, tathA ca brAhmaNazabdasya tasmin yaugikatvAbhAve'pi rUr3hi(1) sadbhAvAdviSamau dRSTAntAvityAzaGyAha,grAmasthAnaM yathA zUnyaM yathA kUpastu nirjalaH / yathA hutamanamau ca amantro brAhmaNastathA // 17 // ___ grAmazabdohi jananivAsasthAne bhUbhAgavizeSe mukhyayA vRttyA varttate, kUpazabdazca jalAdhAre khaate| homazabdazca zAstrasaMskRtavahau hviHprkssepmaah(2)| tatra, janaviziSTasthAnaM mukhyo grAmaH / janazUnyagrAmastu* yaamaabhaasH| kUpahomayorapyAbhAmatvamevaM yojanauyam / * janazUnya sthAnaM tu,-iti mu0 / (1) yogo'vayavazaktilabhyo'rthaH / rUr3hiH samudAyazaktilabhyo'rthaH / yogA thapratipAdakoyogikaH, rUkhyarthapratipAdakorU, ityucyate / pAcakAdi zabdoyaugikaH, rakSAdizabdorUH / (2) atra mImAMsAsUtram (0 a0 2 pA0 28 sU0) / "tadukta zravaNAt juhotirAmecanAdhikaH syAt" iti / "tadukta yanayukto'rthe yaasecnaadhike| tasmAt yanatirevAse canAdhiko juhotiH" iti bhASyam / yajatizca, "yajaticodanA dravyadevatAkriyaM samudAye kRtArthatvAt (mI0 1 102 pA0 27 sU0)-ityuktalakSaNaH / pAsecanaca viziSTadezaprakSepaH / viziSTazca dezaH saMskRto'mirevautsargikaH / "yajjuhoti tadAhavanauye"-iti shruteH| "pade juhoti, varmani juhoti"-ityAdi vizeSazAstrAt kvacit padavAdilakSaNo'pi / patra cautsargika niyamamanusRtya zAstrasaMskRtavau"-ityuktamiti dhyeyam / For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / teretairdRSTAntarayaM nAmadhArakojAtimAtrasadbhAve'pi brAhmaNAbhAsa: na tu mukhyaH / paGkajazabdasya ca yadyapi jAtiH pravRttinimittaM, tathApyavayavArthastasminnimitte'ntarbhavatyeva / tatoyogarUDhaH(2) iti vyavahiyate / evaM brAhmaNazabdasyApi yogarUDhatvAt jAtisadbhAve'pi yogahInatvAdAbhAmatvaM draSTavyam / nanu mukhyasambhave satyamukhyaM na grAhyaM, tadasambhave tvamukhyamapi grAhyam,-dati lokvedsthitiH| tathA cAdhyayanAdisampannamukhyabrAhmaNAnAmasambhave sati brAhmaNabhAmAnAmapi kvacit pariSatvaM sthAdityAzayAha,yathA ghaNDo'phalaH strISu yathA gaudUSarA'phalA / yathA cAjJe'phalaM dAnaM tathA vino'nuco'phalaH // 18 // amukhyamapi yatra kAryakSama bhavati, tatra mukhyAsambhave tadu (1) pratinimitte ityarthaH / (2) yatra yogArtharUkSyarthayoH parasparamanvayabodhaH sa yogruuH| yathA pavAjAdizabdaH / atra hi pavazabda-janadhAtu-DapratyayAnAmavayavAnAM 'zaktibhiH pddvjnikrtaa'rthaalbhyte| sarava yogArthaH / paJcajazabdamya samudAyazaktyA ca padmatyajAtiviziyo'rthI labhyate / sarava rUghyarthaH / tayoH parasparamanvayaH / tathAca pavAjanikabhinnaM padmamiti paGkajapadasyAnvayabodhaH / tathA ca sati, na paGkajanikartarUpamavayavArthamAdAya kumudAdI, nApi panatvaviziyarUpasamudAyArthamAdAya sthalapaGkajAdau pAnazabdasya prayogaH, kintu jalapaGkajaeva / 22 For Private And Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 praashrbhaadhvH| paadeym| yathA vaidike karmaNi somAbhAve pUtikAbhiSavaH(1), yathA vA loke zAkhyabhAve kodrvaadiH| taibrAhANAmAsasyApi kAryakSamatve syAt kvacidupAdeyatvaM, na tvadhyayanahonakhya prAyazcittavidhAnakSamatA'sti / na hi, pulopetasya varasthAsambhave'pi SaNDaH prajAmutpAdayacupalabhyate, nApi bhUmirUSarA kvacit phalati, nApyajJaH pratigrasan dAtre phalahetuH / evamasAvapi sugAdimantrahIno na paapnivRttiphlhetuH| nanu nAmadhArakaH paNDAdivadaphalazcettarhi saMskArairapi tasya ko'tizayaH syAt / na hi, svadAramahasreNApi SaNDaH prajanayituM prabhavati, ityAzaya, dRSTAntena saMskArakRtotkarSa sambhAvayati,citrakarma yathA'nekairaGgaihanmIlyate shnaiH| brAhmaNyamapi taddati saMskArairmantrapUrvakaH // 16 // citrakaraH prathamaM paTAdau masaurekhAbhiH mAvayavapUrNaNi manuSyAdirUpANi likhati / na ca tAni tAvatA darzanIyatvamApadhante / punastAnyeva rUpANi nAnAvidhavarNaprakSepeNonmaulitAni drshnauytaamaapdynte| evaM jAtibrAhmaNyaM mAstrIyasaMskArairutvavyate / mantrasaMskAreNa vidyAdayo'pyupalakSyante / ataevAGgirAH, (1) "yadi somaM na vindat, pUtIkAnabhidhuNuyAt" iti zruteriti bhaavH| yathA ca pUtIkasya somapratinidhitvaM, na punaH somAlAbhanimitte dravyAntaravidhiH, tathA vyaktaM miimaaNsaadrshn-ptthaadhyaay-tiiypaadgt-tryodshaadhikrnne| For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 .] prAyazcittakANDam / 15 "janmazArIravidyAbhirAcAreNa zrutena ca / dharmeNa ca yathoktena brAhmaNatvaM vidhIyate / citrakarma yathA'nekairaGgarunmaulyate zanaiH / brAhmaNyamapi tadvat syAt saMskArairvidhipUrvakaiH" iti / nanu yatra saMskRtA vahavo na ganti tatraikena saMskRtena sahetare nAmadhArakAH prAyazcittavidhAyinaH syurityAzaGkhyAha,prAyazcittaM prayacchanti ye dijaanaamdhaarkaaH| te vijAH pApakarmANaH sametAnarakaM yayuH // 20 // sametA: ekena saMskRtena snggtaaH| yayuH yAntItyarthaH / yadyapi saMskRtaH svayaM narakaM nAIti, tathApyana: sahekasyAM pariSadyupavezanAttasya narakaprAptiH / etacca caturviMzatimate spaSTIkRtam, "prAyazcittaM prayacchanti ye vijA nAmadhArakAH / te sarve pApakarmANaH, sametonarakaM brajet"-dati // sametonAbhadhArakaiH maGgataH / tAvataivAparAdhena mantrasaMskRto'pi narakaM prApnoti / __ nanu saMskRtAnAM vahanAmapi gTahiNAM kathaM pariSattvaM syAt, nAmadhArakavatteSAmindriyaratattvAdityAmaGyAha,ye paThanti dijAvedaM paJcayajJaratAzca ye| cailokyaM tAratantyete paJcendriyaratA api // 21 // vedohi nikhilapApApanayane samarthaH / tathA ca taittirIya For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ pa. bAhya vayAdiparamparayA prAptaM pApaM khAdhyAyo'pahannauti shruuyte| "agniM vai jAtaM pAbhA jagrAha, taM devA AhutIbhiH pAbhAnamapAnAhutInAM yajJena yajJasya dakSiNabhirdakSiNAnAM brAhmaNena brAhmaNasya chandobhinchandasAM svAdhyAyenApahatapAmA khAdhyAyo dekpavitraM vAetat"-dati / manurapi, "vedAbhyAso'nvahaM gatvA mahAyajJakriyA AmA / nAzayanyAza pApAni mahApAtakajAnyapi / yathaidhAMsthojasA vahiH prAgya nirdahati kSaNAt / tathA jJAnakRtaM pApaM kRtsnaM dahati vedavit / yathA jAtavalovahirdahatyAnapi drumAn / tathA dahati vedajJaH karmajaM doSamAtmanaH" iti // ye tu zraddhAlavaeva mantaH prajJAmAndhAdidoSeNa paThitaM vedaM dhArayitumasamarthAH, te'pi paJcayajJAnuSThAnAt cauNapApAeva / paJcayajJAnAM pApakSayahetutvaJca prathamAdhyAye prapaJcitam / atazca paJcendriyaprasakAnAmapi cauNapApalvena pariSattvamaviruddham / nanvevamapi paJcayajJAdibhiH parizaddheSu grahiSu parakIyaM pApamanu praviti, parAtrabhojanAdestatprApakatvAt, ___"duSkRtaM hi manuSyANAmanamAzritya tiSThati" / "annAde bhrUNahA mArTi"-ityAdi sAraNadityata pAha, saMpraNItaH zmazAneSu dIpto'miH sarvabhakSakaH / evaM ca vedavivipraH sarvabhA'pi daivatam // 22 // For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 / ] * na hyagniH zmazAne nItaH zavAdibhacaNe prayuktaH ityetAvatA devatvaM parityajati / evaM vedavidobhUdevasya zrabhakSyAbhojyAdidoSamAtreNa bhUdevatvaM nApaiti / ekaikasya mantrasyAbhakSyabhakSaNAdyazeSadovanivarttakatvAt / tathAca mantraliGgam, - "yadannamadmAnRtena devA dAsyannadAsyanuta vA kariSyan / yaddevAnAJcakSuSyAgo'sti yadeva kiJca pratijagrAhamanirmA tasmAdanRNaM kRNotu / For Private And Personal Use Only 173 yada madmi vadhA virUpaM 1 aret hiraNyamuta gAmajAmavim" - ityAdi / anRtena parakIyAdau svakau yatvAdivacanena / dAsyannanarhebhyo naSTazaucAcArAdibhyaH snehAnubandhena havyakavyayoH prayacchan / adAsyannatithyAdibhyo yogyebhyo'prayacchan / kariSyannannabhacaNavyatirikramavihitaM pratiSiddhaM vA kurvvan / cacuSyAgonagna parayoSidavalokanAdi / tathA, devAnAmAgaH viSvAdyaM devaM dRSTvA'pyanamaskArAdi / yadeva kiJca zrazvamahiSakAlapuruSAdyapratigrAhyaM yat kiJcit pratijagrAhaM prtigtthiitvaansmi|vhudhaa virUpaM gaNAnnagaNikAnnAdirUpeNAnekadoSayuktaM yadannamadmi bhacitavAnasmi / yathokrAt sarvvasmAdoSajAtAt mAmanRNaM pUtamadmiH karotviti mantrArthaH / tathA, pavamAnasUktAdimahimAnamadhIyate,"krayavikrayAdyonidoSAdabhakSyabhojanAt pratigrahAt / asadbhojanAccApi nRzaMsaM tat pAvamAnIbhirahaM punAmi " - iti / * zavAdibhakSakaH - iti zA0 sa0 /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 praashrmaadhvH| [s| tathA sAmavidhAne mAmagAH paThanti / "abhojyabhojane kRte panthA adhodivati" / sAma gAyediti zeSaH / manurapi, "pratigTahyApratigrAhyaM bhukkA vA'nnaM vigarhitam / japastaratmamandauyaM pUyate mAnavatyahAt // hatvA lokAnapaumAMstrInagannapi thatastataH / RgvedaM dhArayan vipro nainaH prApnoti kinycn"-iti|| janakarItyA vedavidaH svakIyapApamapanayantu nAma, tathApi trailokyaM tArayantyete, iti yadunaM, tat kathamityAzaya dRSTAntena tadupapAdayati,amedhyAni tu savANi prakSipyante ythodke| tathaiva kilviSaM sarva prakSipeca dvijottmH||23|| gaGgAdijale svAtuM praviSTAH zarIrAt snedAdaunyamedhyAni prakSipanti, naitAvatA tajjalabhapUtaM bhavati, pratyuta malopetAn purupAnmalApanayanena punaati| evaM prAyazcittau svakIyamazeSaM pApaM vedavitsu pracipati / tatra prakSepaNaM nAma, tadapanayanAya teSAmagre nivedanam / te ca tadapanayAgaukAramAtreNa na duSyanti / pratyuta tadapanayasamarthaM zAstrIyamupAyamupadizya pApinamuddharanti / tasmAtArayantItyupapannam / nanu vedavidyAyAzcedIdRzo* mahimA, taIi vedavidAM dainandinagAyaJyupAtyAdivalamAnAmapi pariSattvaM prasajyatetyata zrAha,* vedavidazcedIdRzo, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 175 gAyacIrahito vipraH zUdrAdapyazucirbhavet / gAyatrIbrahmatattvajJAH saMpUjyante jnaiiiijaaH||24||iti|| gAyatrau ca brahma ca gAyatrIbrahmaNau, tayostattvaM gAyatrIbrahmatattvam / tatra gAyatryAstattvamaGganyApakalAvarNayativizeSadhyAnAdi / brahmaNastattvaM vedokniHshessaanusstthaanaadi| tadubhayaM yathAvadavagatyAnutiSThantastattvajJAdaha vivacitAH / yadA, brahma paramAtmA, tasya tattvaM vedAntapratipAdyaM varUpaM, tadgAyacyAM bhargazabdavAcyatvenAvagatyopAsate ye, te gAyatrIbrahmatattvajJAH / . ___ namu yasmin grAme jitendriyaH zAstroktakhadharmavattau zUdrovidyate, natra paJcendriyaratAHgolAdvarannanyaiva zUdrasya pariSattvamityata Aha.-- duHzIlo'pi dijaH pUjyo na tu shuudrojitendriyH| kAparityajya gAM duSTAMduhet zaulavatoM khraum||25||iti|| kaH parityajya, ityAdi dRSTAntaH / jAtigaulayormadhye jAtyakarSaeta prAdhAnyenopAdeyaH / golaM tu yathAsambhavam / ataeva caturvimatimate zUdropadezasthAnupAdeyatvaM prapaJcayati, "zvacarmaNi yathA kSaurabhapeyaM brAhmaNAdibhiH / tahat zudramukhAdAkyaM na zrotavyaM kathaJcana // paNDitasyApi zUTrasya zAstrajJAna ratasya ca / * varNavizeSadhyAnAdi, ti mu. / + kSauravatI,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ p.| vacanaM tasya na grAhyaM zunocchiSTaM haviryathA / eTrojJAnAvalepAttu brAhmaNan bhASate yadi / ma yAti narakaM ghoraM yAvadAhatasaMzavam / kRSNamapaM dvijaM duSTaM zudrazca pratipAdakam / garddhabhaM jArajAtaJca* dUrataH parivarjayet" iti / nanu duHmaulAnAM pariSattvAbhyupagame tanirdiSTaprAyazcittasthAnyathAbhAvaH zakyate / ityatAha,dharmazAstrarathArUr3hA vedkhddgdhraavijaaH| kIr3Arthamapi yabrUyuH sa dharmaH paramaH smRtH||26||iti|| yathA, yuddhArtha rathamAruhya khaGgaM kRtvA samAgatasya yoddhuM muharttamAtra vilambite'pi yuddhe khagacAlanAdirUpA yuddhocitalaulA pravarttate, tadat, prastutAddedAdirUpATrathAddharmazAstravedI yo nipuNobrAhmaNaH sa indriyaparatantro'pi ciraM zAstravAsanAvAmitatvAt kraur3annapi yathA bhAsvameva brUte, kimu vaktavyaM buddhipUrva pariSadyupavizya, "abruvancibruvan vA'pi naro bhavati kilviSo" / ityAdizAsvaJcAvagatyAnyathA na brUte, iti / ityaM yogyAyogyapariSadau vividha tatra yogyAyAH pariSado'pakSitaM vizeSaNajAtaM darzayati, * garmaJca jArajAtantu,-iti mu* / + dhamma nizcitya prAyazcittasyAnyathAbhAvaH zakya te,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a.] prAyazcittakANDam / cAturvedyo vikalpI ca aGgavidharmapAThakaH / cayazcAzramiNo mukhyAH parSadeSA dazAvarA // 27 // iti| tatra cAturvedyAdizabdArthAnaGgirA vivRNoti,"caturNAmapi vedAnAM pAragA ye dvijottamAH / khaiskhairaGgevinA'pyete. cAturvedyA iti smRtAH / / dharmasya parSadazcaiva prAyazcittakramasya ca / trayANAM yaH pramANajJaH sa vikalpo bhaveddvijaH / zabde cchandasi kalpe ca zikSAyAJca sunizcitaH / jotiSAmayane caiva maniruta'Ggavidbhavet / vedavidyAvratastrAtaH kulazaulasamanvitaH(2) // (1) zabde zabdazAstre vyAkaraNe iti yAvat / chandasi chandaHzAstre piGga laadiprnniite| kalpe zrautasUtrAparanAmadheye vaidikayajJAdyanuSThAnapratipAdake lAyAyanAdipraNIte nAnAzAkhAgataliGgAdikalpite kalpasUtrAkhye granthe / zikSA pANinyAdipraNItA varNoccAraNAdiniyAmikA / jyotiSAmayanaM jyotiHzAstram / niruktaM yAkhAdipraNItaM naighaNTakakANDavyAkhyAnarUpaM vaidika bdAnAM vyutpAdaka zAstram / ratAvantyevAGgAni vedasya / taduktam / "zikSA kalpo vyAkaraNaM niruktaM jyotiSAM citiH| chandasAM viciticaiva ghar3ako vedaha. pyate" iti| (2) yaH khala samApya vedamasamApya vratAni samAvarttate, sa vedvidyaastraatH| yaH punarasamApya vedaM samApya vratAni samAvartate, sa vratasmAtaH / yaca vedaM vratAni ca samApya samAvarttate, so'yaM vedavidyAvatamAtaH / zaula trayodazavidhaM hArItoktam / tathAca hArItaH / "brAhmaNyatA devapi. 23 For Private And Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 177 praashrmaadhvH| [ . anekadharmazAstrajJaH procyate dharmapAThakaH / brahmacaryAzramAdUddhaM vipro'yaM vRddha ucyate"-iti // cAturvedyatvAdyukavizeSaNaviziSTAgArhasyAdyanyatamAzramavartinodazasaMkhyakAH pariSacchabdavAcyAH / dazasaMkhyA pravarAyasyAM pariSadi, mA dshaavraa| dazavamavaraH pakSaH, tato'yarvAcaunaH pakSo nAstItyarthaH / ye tu "catvArovA trayo vA'pi"-ityAdipakSAH pUrvamupanyastAH, te sa sarve'pi gobadhAdarvAcInaviSaye drssttvyaaH| seyaM dazamakhyopetA pariSaDvAhmaNasya prAyazcittitve styvgntvyaa| yadA utriyavaizyau prAyazcittinau bhavataH, tadA vizeSamaGgirA zrAha, "pariSadyA brAhmaNAnAM sA rAjJAM dviguNA matA / vaizyAnAM triguNA caiva pariSacca taM sthitam / / brAhmaNo brAhmaNAnAnnu kSatriyANAM purohitaH / vezyAnAM yAjakazcaiva saeva vratadaH smRtaH * // aguruH kSatriyANAJca vaizyAnAM cApyayAjakaH / prAyazcittaM samAdizya taptakacchaM mamAcaret" iti / yathA kSatriyavaizyayoH pariSaddhiH , tathA vratamapi varddhate / dayaJca baddhiruttamajAtihanane drssttyaa| itaraviSaye vratahAmasyA bhidhAnAt / tathA ca caturviMzatimate darzitam, * rate vratatarAH smRtAH,-iti mu0 / TabhaktatA saunyatA aparopatApitA anasUyatA madutA ghapAruSyaM maitratA priyavAditvaM kRtajJatA zaraNyatA kAruNyaM prazAnta teti trayodaza vidhaM zolam" iti / For Private And Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 176 "prAyazcittaM yadAnAtaM brAhmaNasya maharSibhiH / pAdonaM kSatriyaH kuryAdardU vaizyaH samAcaret / zUdraH samAcaret pAdamazeSeSvapi pAmasu"-iti / ityaM prAyazcittinA karttavyamupasthAnaM upastheyA pariSaJcetyubhayaM nirUpitam / atha vratAdezanaM nirUpaNIyaM, tasthopasthAnAnantarabhAvitvAt / anantarabhAvazcAGgirasA darzitaH, "upasthAnaM batAdezaH khaucAzuddhiprakAzanam / prAyazcittaM catuSkaJca vihitaM dharmakardabhiH" iti / tadetadvatAdezanaM rAjAnumatyA karttavyamityAha,rAjJazcAnumate sthitvA prAyazcittaM vinirdizet / svayameva na karttavyaM kartavyA svalyaniSkRtiH // 28 // atra gobadhasya prakRtatvAt namArabhyAdhikeSu pApeSu rAjAnucayeva vrataM nirdizet / na tu rAjAnaM vaJcayitvA vayaM tat karttavyam / gobadhAdalpeSu tu pApeSu vinA'pi rAjAnujJAM niSkRtirdAtaM zakyate / etaJca devalo'pyAha, "yAcitastena cet pApe brAhmaNa: pApabhauruNA / niSkRtiM vyavahArArthaM kuryAttasmai napAjJayA / svayaM ca brAhmaNaiH kRcchramalyadoSe vidhIyate / rAjA ca brAhmaNazcaiva mahatsu suparaukSya ca" iti // hArIto'pi. "rAjo'numatimAzritya prAyazcittAni dApayet / For Private And Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18. www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / ** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svayameva na kurvIta karttavyaM khalpamevaca *" - iti // yathA pariSadrAjAnaM nAtikramet, tathA rAjA'pi pariSadaM nAtikramedityAha brAhmaNAMstAnatikramya rAjA karttuM yadicchati / tatpApaM zatadhA bhUtvA rAjAnamanugacchati // 28 // iti // karttuM prAyazcittaM kArathitum / antarbhAtitaNyarthasya vivacitatvAt / dAna pariSadA samAtaraNIyAn niyamavizeSAnAha, - prAyazcittaM sadA dadyAddevatAyatanAgrataH / AtmakRcchraM tataH kRtvA japedvai vedamAtaram // 30 // iti // dadyAdityatrAyogavyatra chedo vivacitaH, pariSadyupavizvAdAne pratyavAyasmaraNAt / tadAhAGgirAH, " zrArttAnAM mArgamANAnAM prAyazcittAni ye dvijAH / jAnantona prayacchanti te teSAM samabhAginaH // tasmAdAttaM samAsAdya brAhmaNantu vizeSataH / jAnadbhiH pariSadaH panthA na hAtavyaH parAGmukhaiH | tasya kAryyai vratAdezaH pAvanArthe hiteSubhiH / / ajJAnAmupadeSTavyaM kramazaH sarvvamevaca // yathA'bhyuddharate kazcidbhayAttaM brAhmaNaM kacit // svayameva na karttavyaM khalpameva parIcya ca - iti mu0 / + tAnetAnna, - iti zA0 sa0 / C. + prANAyeM hita karttabhiH - iti mu0 / trANArthaM ? [Sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayvittkaannddm| evaM pApAt samuddhRtya tena tulyaM phalaM labhet"--iti / sarvathA dadyAdityayaM niyamo yathAvidhyupapannaviSayaH / tathA ca hArotaH, "yanAdeva puraskRtya viprAMstatra dazAvarAn / praNipatya ca bhalyA ca prAyazcittaM vinirdizet" iti // vinirdizet yAceta, iti yAvat / yathAvidhyupapattyabhAve prAyazcittaM na deyam / tadAhAGgirAH, "anarcitairanAitairapRSTazca yathAvidhi / prAyazcittaM na dAtavyaM janadbhirapi ca dvijaiH" iti !! jJAnenAjJAnena vA prAyazcittasyAnyathAnirdeze pratyavAyaM saevAha, "ajAnanyastu vibrUyAjAnanyazcAnyathA vadet / ubhayohi tayordoSaH pakSayorubhayorapi"-iti // vidhitsitasya prAyazcittasya gauravalAghavanirNayAya dezakAlAdayaH parokSaNIyAH / tadAha baudhAyanaH, "bharIraM valamAyuzca vayaH kAlacca karma ca / samaukSya dharmavidyujhyA prAyazcittaM prakalpayet"- iti / hArauto'pi, "yathAvayo yathAkAlaM yathAprANaM ca brAhmaNe / prAyazcittaM pradAtavyaM brAhmaNairdharmapAThakaiH / yena zuddhimavApnoti na ca prANairviyujyate / Atti vA mahatauM yAti na caitad vratamAdizet" iti // For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| vizvAmitro'pi, "jAtizaktiguNApekSaM sakRvuddhikRtaM tathA / anubandhAdi vijJAya prAyazcittaM prakalpayet" iti / pariSaddharmapraznAdautikarttavyatA aGgiramA darzitA, "tataste praNipAtena dRSTvA taM samupasthitam / viprAH pRcchanti tat kAryamupavizyAsane sthitam // kinte kArya kimarthaM vA sadA mRgayase dvijAn / parSadi brUhi tat sartha yatkAryaM hitamAtmanaH // satyena dyotate rAjA variH satyena tadyathA / satyena dyotate vahniH sarva satye pratiSThitam // bhurbhuvaHsvastrayolokAste'pi satye pratiSThitAH / asmAkaM caiva sarveSAM matyameva paraM balam / / yadi dakSyase satyaM niyataM prAzyase zubham / yadyAgato'syasatyena na tu zaDyati kenacit / / satyena tu vizayanti zuddhikAmAzca mAnavAH / tasmAt prabrUhi tat satyamAdimadhyAvasAnikam / evaM taiH samanujJAtaH sarvaM brUyAdazeSataH // tasminnivedite kArya niSkAsthoyastu / kAryavAn / tasminnutsArite pApe yathAvaddharmapAThakAH / te tathA tatra jalpayeyurvimRzantaH parasparam / * satyena dyota te vAyuH satyena dyota te raviH, iti mu0 / + yatra,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / zrApaddharmeSu yatproktaM yacca sAnugrahaM bhavet // pariSatsampadazcaiva kAryANAJca valAvalam / prApya dezaJca kAlaJca yacca kAryAntaraM bhavet // parSat saJcinya tatmaLa prAyazcittaM viniddirzat / sarveSAM nizcitaM yatsyAdyacca prANana ghAtayet * // zrAhaya zrAvayedekaH parSadA yo niyojitaH / zTaNathya bhI idaM vipra, yatte zrAdizyate vratam // tattat yatnena karttavyamanyathA te vRthA bhavet / yadA ca te bhavet caurNa tadA zuddhiprakAsakam // kAyaM sarva prayatnena zaktyA vipraabhibhaassitm"-dti| etacca sabai kasyacit devatAyatanasya zaivasya vA vaiSaNavasya vA puraH sthitvA nirdeSTavyam / devatAyatanAgrataH, ityetat puNyatIrthAderapyupalakSaNam / evaM prAyazcittaM nirdiyAnantaraM nirdaSTAraH sarve'NyAtmaviADyarthaM tattatprAyazcittAnusAreNa svalpamadhikaM vA kiJcit kRcchaM caritvA tadante vedamAtaraM gAyatroM yathAzakti jpeyuH,--iti|| etadeva hArIto'pyAha, "prAyazcittantu nirdizya kathaM pApAt pramucyate / yatpavitraM vijAnIyAt japeddA vedamAtaram" iti // vedavedAGgaviduSAmityArabhya japedai vedamAtaramityantena granthamandarbhana yatpariSannirUpaNaM, tatmamatotAdhyAyokeSu zrAgAmyadhyAye vakSyamANeSu ca prAyazcitteSu mamAnamavagantavyam / adhyAyAdau yatpRSTaM * pAta yet,-iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 parAzaramAdhavaH / [ a0| gobadhaprAyazcittaM, tadidAnImA'dhyAyaparisamApternirUpayati / tatra sazikhamityAdinA bahuvidhamitikarttavyamAha,sazikhaM vapanaM kRtvA visadhyamavagAhanam / gavAM madhye vasedrAcau divA gAzcApyanubrajet // 31 // iti|| zikhA'pi yathA na pariziyyate, tathA vapanaM kuryAt / sandhyAtraye ca ndyaadaavvgaahet| rAtrau goSThe gomadhye gayauta / divase tu carantaurgAH anucaret / iti karttavyatAntaramAha,uSNa varSati zIte vA mArute vAti vA bhRzam / na kurbInAtmanastrANaM gorakRtvA tu shktitH||32|| iti|| nidAghasantApe prathamatogavAJchAyAM sampAdya pazcAt svayaM chAyAyAmupavizet / evaM varSAdau / varSa ti mati dRSTipaur3itAnAM gavAM zAlAdisampAdanena rakSAM kuryAt / tathA, hemantazizirayornizi nivAsAya mautarahitaM sthAnaM sampAdayet / tathA, yadA kadAcit mArute bhRzaM vAti mati, sthAnAdisampAdanena tadupadravAt saMrakSet / yadA gavAM rakSAM kattuM na zaknuyAt, tadA khAtmano'pi rakSAM na kuryAt / anyaditikarttavyamAha,Atmano yadivA'nyeSAM gRhe kSetre khale'thavA / bhakSayantoM na kathayet pivantaM caiva vatsakam ||33||iti|| For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / khakIyeSu parakIyeSu vA grahAdiSu maJcitaM zAlyAdikaM yadi kAcidgaubhakSayet, tadA tAM pazyabapi nivArakANamagre na kathayet / tathA, vatmoyadi dohakAlAdanyatra stanaM pivet, tadA namapi vatsaM na kathayet / punarapyanyaditikarttavyamAha,pivantISu pivettoyaM saMvizantoSu saMvizet / patitAM paGkalamA vA sarvaprANaiH smuddhret||34||iti|| svayamatyantaSaNAtI'pi gavAmudakapAnAt pUrvamudakaM na pivet / tathA, cirasthitigatibhyAM pAdayowthAM prApyApi gosavezanAt prAk khayaM na saMvizet / yatra kApi rogAta satau bhUmau patitA vA, jalapAnAdyarthaM gatvA pake manA vA gauryadA dRSTA, tadAnImeva khaprANeSu lobhaM* parityajya marveNApi prayatnena tAM gAmuddharet / ___ nanu khamANecaslubdhasya prakrAntabratamamApyabhAve duritakSayona sthAdityata zrAha,brAhmaNArthe gavArthe vA yastu prANAn parityajet / mucyate brahmahatyAyA goptA gorbAhmaNasya ca ||35||iti| anussttheyebhyH| sarvebhyo bratebhyaH idamadhikaM ataM yahobrAhmaNadyartha maraNam / tatra kuto bratabhaGgabhaGgA'vakAzaH / svayaM maraNamabhyupagamya * laulyaM,-iti shaa| / vyanuSThitebhyaH, iti mu0 / 24 For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gobrAhmaNaracaNe pravRtto # yadi kathaJcijjIvet, tadA gobrAhmaNayoH saGgatA / jIvannapi brahmahatyAyA mukto bhavati / aGgAni vidhAyAGginaM vrata vizeSaM vidadhAti, bi0 / gobadhasyAnurUpeNa prAjApatyaM vinirdizet / prAjApatyaM tataH kRcchraM vibhajecca caturvvidham // 36 // iti // ekabhakAdirUpaM prAjApatyabrataM gobadhasya prAyazcittaM tacca vrataM vakSyamANakAreNa caturvvidham / tatra gobadhasya tAratamyaM nyAyAgamAbhyAM nizcitya / tattAratamyAnusAreNAnyatamaM prAjApatyavratavizeSaM nirdizet / yato badhatAratamyAnusAreNa prAyazcittatAratamyaM vinirdezyaM, tato vratatAratamyAnugataM // prAjApatyatrataM caturvidhaM yathA bhavati, tathA vibhajeta // idAnI vibhAgaM prakaTayati, - ekAimekabhaktAzI ekAhaM naktabheAjanaH / ayAcitA zyekama harekAhaM mArutAzanaH // 37 // dinadayaM caikabhakto hidinaM caikabhojanaH / dinahamamayAcau syAd dvidinaM mArutAzanaH // 38 // $ prAjApatyavratavizeSatAratamyaM, - iti mu0 / || bratatAratamyAya, -- iti mu0 / pravRttau -- iti zA0 / ** + sa goprA, - iti mu0 / 1 gobadhasya tAratamyAbhyAM yogyAyogyAbhyAM nikhitya - iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tha.] praayshcittkaannddm| 187 vidinaM caikabhaktAzI tridinaM naktabhAjanaH / dinatrayamayAcau syAt cidinaM mArutAzanaH // 36 // caturahaM caikamaktAzI caturahaM naktabhAjanaH / caturdinamayAcI sthAcaturahaM mArutAzanaH // 40 // iti|| ekabhakanakAyAcitopavAsAH prAjApatyasvarUpam / mo'yamAdyaH kalpaH / dviguNIbhUtakabhakAdicatuSTayaM yat, tat dvitIyaH kalpaH / ciguNIbhUtakabhakkAdicatuSTayaM hatIyaH klpH| caturguNIbhUtakabhakAdicatuSTayaM caturtha: kalpaH / taete catvAraH kalyA badhabhedeSu yojanauyAH / tadyathA / ekahAyanastha badhe prathamaH / vihAyanasya badhe dvitIyaH / trihAyaNasya badhe hatIyaH / uritanavayaskasya badhe caturthaH / yathokabatacaraNAnantarakarttavyamAda,prAyazcitte tatazcauNe kuryaadbraahmnnbhojnm| viprANAM dakSiNAM dadyAt pavitrANi jape hijH||41|| iti // pavitrANi pavamAnasUkAdauni / bhojanadakSiNA apAH zalyasAreNa draSTavyAH / upasthAnabatAdezanacaryAtmakAn bIn prAyazcittapAdAnabhidhAya zuddhiprakAzanarUpaJcaturthapAdamAha,-- brAhmaNan bhAjayitvA tu gonaH zuddho na saMzayaH / iti| svakIyaviza ddhikhyApanArthaM svabandhUnazeSAn brAhANAn bhojayet / For Private And Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| etAvatA catuSpAdaprAyazcittasyAnuSThitatvAt asya zuddhau nAsti kazcit saMzayaH / mazikhamityAdinA mAGgaM prAyazcittaM yadukka, tadeva cyavanacAha / "prAjApatyavrataM gobadhe prAyazcittaM, nakhANi romANi chitvA, mazikhaM vapanaM kRtvA, vidhavaNavAnaM gavAmanugamanaM saha zayanaM, samUhahaNAni rathyAsu cArayet *, bratAnte brAhmaNabhojanam" iti| prAcAryoMkahAyanAdicaturvidhanadhyabhedamabhipretya vrate pakSacatuSTayamapanyastam, tadeva bhaJdhantareNa vRddhapracetA Aha, "ekavarSe hate vase kacchrapAdo vidhIyate / abuddhipUrvaM puMsAM sthAt dipAdastu vihAyane / bihAyaNe tripAdaH syAt prAjApatyamataH param"-dati // nanu zrAcAryokkAdgovadhaprAyazcittAdadhikAni vahuvidhAni gobadhaprAyazcittAni nAnAmunibhirdarzitAgi / tatra kAnicitkAlenAdhikAni / tadyathA, ekamAsa-disAsa-cimAsAdibratAni kAlatA'dhikAni / tathA, kaanicidaanenaadhikaani| tadyathaikagadAnamAramya sahasragodAnaparyantAni! kAnicitkAyanegenAdhikAni! tadyathA, dvAdazarAjopavAbhAdauni / vADhaM, tatra nimittagauravaM bratagauravaM ca pAloca nyAyema viSayavyavasthA klpnauyaa| tAM ca vayaM pradarzayAmaH / tatra yAjJavalkyo bratacatuSTayamAha, * samyaka TaNAni dadyAt sucArayet, iti mu. / + yacetA,-iti mu.| / tAni ca,-iti so0 sa0 zA0 pulakeSu / For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 18E "paJcagavyaM pivedgono mAmamAsIta saMyataH / goSThezayo go'nugAmI gopradAnena Dyati // kRcchaM caivAtikRcchraJca caredvA'pi samAhitaH / .. dadyAt trirAtraM povya vRSabhaikAdazAstu gAH" iti // tatra gosvAmibhedamupajIvya vyvsthaa| AtimAcabrAhmaNakhAbhike trirAtropavAso vRSabhaikAdazagodAnaM ca / kSatriyasvAmike pnycgvyaashnm| vaizyasvAbhike mAsamatikaccham / zUdrakhAmike kRccham / viSNuvratatrayamAha, "godhnasya paJcagavyena mAsamekaM palatrayam* (1) / pratyahaM syAt parAko vA cAndrAyaNamathApivA"-iti // etattrayamapi catriyakhAmikaviSayam / yattu zaGkhalikhitAbhyAmutram / "gonaH paJcagavyAhAraH pnycviNshtiraatrmupvt| mazikhaM vapanaM kRtvA gocarmaNA prAvRto gAM cAnugacchan goSThezayo gAM dadyAt" iti| etattu vaizyasvAmikaviSayam / yattu sambartanotram, "gonnasyAtaH pravakSyAmi niSkRtintattvataH zubhAm / * nirantaram,--iti shaa| / prAjApatya,-- iti shaa| 1 paJcagavyAhAramAtramupavasan,-iti mu.| (1) palaparimANamulaM jyotidhe / "palantu laukikamAnaiH sASTarattidi mAmakam / tAlakatritayaM kSeyaM jyotijJaiH smRtisamma tam" iti / dAda bhI rattikAbhirekolaukikomASako bhavati, abhizca mASa. kaireka tAlakam / For Private And Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / / gonaH kurvIta saMsthAnaM goSThe gorUpamannidhau * // tatraiva citizAyo syAnmAmArdU saMyatendriyaH / saMnuyAvakabhakSAzI payodadhi ghRtaM zakRt // etAni kramazo'nIyAt dijastatpApamokSakaH / zaDyate sArddhamAsena nakharomavivarjitaH // khAnaM viSavaNaM kuryAdgavAmanugamaM tathA / etatsamAhitaH kuryAt sa naro vautamatmaraH // sAvitrauM ca japennityaM pavitrANi ca zaktiH / tatazcaurNabrataH kuryAt viprANaM caiva bhojanam // bhukravatsu ca vipreSu gAM pradadyAvicakSaNaH / vRSabhaM tiladhernu(1) vA tateo mucyeta kilviSAt" iti // yacca sumantunotram / "gotasya gopradA' goSThe zayanaM dAdazarAtraM paJcagavyaprAzanaM gavAM cAnugamanam"-iti / tat zUdrakhAmikaviSayam / yattu manunotram,__ * gorUpasaMjJitA,-iti mu.| + saMbartanoktam, iti mu / (1) tiladhenuzca varAhapurANe uktA / "tiladhenu pravakSyAmi sarvapApapraNA shiniim| yAM datvA pApakarmApi mucyate narakArNavAt / caturbhiH seti. kAbhizca prastharakaH prkiirtitH| te ghor3A bhaveddhenuzcaturbhirvatsako bhavet / ikSudaNDamayAH pAdA dantAH puSyamayAntathA / nAsA gandhamayo tasyA jihA gur3amayo tathA / eke tAmramayI sA syaainnttaabhrnnbhuussitaa| IdRzoM kalpayitvA tu svarNa paTaGgI prakalpayet / kAMsyopadohAM raupyakSurAM pUrvadhenuvidhAnataH" iti / setikA kur3avaH, sa ca dAdazapratiparimitaH / For Private And Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 161. "upapAtakasaMyuko gono mAsaM yavAn pivet / kRtavApovasegoSThe carmaNA''TraiNa saMvRtaH // caturthakAlamatrIyAdavAralavaNaM 1) mitam / gomUtreNa caresnAnaM do mAsau niyatendriyaH // divA'nugacchettA gAstu tiSThannUI rajaH pivet / zuzrUSitvA namaskRtya rAtrau vIrAsanau (2) bhavet // tiSThantoSu ca tiSThettu brajantISvapyanubajet / zrAmaunAsvapi cAsauno niyato vautamatmaraH / / aAturAmabhiyuktAM vA cauravyAghrAdibhirbhaya:(3) / patitAM paGkalagnAM vA sarvaprANairvimokSayet // uSNe varSati bhaute vA mAste vAti vA bhRzam / na kurvItAtmanastrANaM gorakSaNaM tu kitaH // prAtmano yadi vA'nyeSAM gTahe kSetre khale'pi vA / (1) "munibhiripUnaM proktaM viprANAM maryavAsinA nityam / ahani ca tathA tamakhinyAM sAIpraharayAmAntaH" iti kAtyAyanena pratyahaM kAladaye bhojanavidhAnAt bhojanakAlatrayamatikramya caturthakAlaM prApya sannIyAt / tena pUrvadine upoSya paradine rAtrau bhuautetyarthaH / akSAralavaNaM kSAra lavaNabhinnam / kSAraM rAjikAdi, lavaNaM saindhavAdi / akSAra lavaNama kRdhimAlavaNaM, jattu saindhavAdIti kecit / (2) vaurAsanamuktaM viSNudharmottare / "usthitamta divA tichedupaviSTastathA nizi / ratadaurAsanaM proktamanAzrityopavezanam'- iti / (3) bhayabhayanimittaizcaura vyAghrAdibhirabhiyuktAmAkrAntAmityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 parAzaramAdhavaH / [ . / bhakSayantau na kathayet pivantaM caiva vatmakam // anena vidhinA yastu gono gA anugacchati / ma gohatyAkRtaM pApaM tribhirmAsaLapohati / vRSabhaikAdazA mAzca dadyAtsucaritavrataH / avidyamAne sarvakhaM vedavidbhyo nivedayet"-iti // etat brAhmaNaparigTahautAyA buddhipUrvakabadhaviSaye draSTavyam / yattvaGgiramokram, "upapAtakasaMyuko gono bhunauta yAvakam / akSAralavaNaM rUtaM SaSThe kAle'sya bhojanam(1) // kRtavApo vaset goSThe carmaNA tena saMvRtaH / dvau mAsau svAnamapyasya gomUtreNa vidhIyate / / pAdazaucakriyA kAryA adbhiH kurbota kevalam / brativaddhArayeddaNDaM samantrAM caiva bhekhalAm / gAJcaivAnubrajennityaM rajazrAsAM sadA pivet / tiSThantISu ca niSTheca brajantIpvayanubrajet // zuzrUSitvA namaskRtvA rAtrau vIrAsanI bhavet / gomatI ca japedvidyAmoMkAraM vedamevaca // zrAtarAmabhiyuktAca rogavyAghrAdibhirbhayaiH / * vizet, iti mu0| + dhAturAmatibhotAM vA coravyAghrAdibhirbhayaiH,-iti mu pustake paatthH| (1) dinadayamupASya tauyadine rAtrau bhuJjItetyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / patitAM pahalamAJca sarvaprANairvimokSayet // uSNe varSati bhaute vA mArute vAti vA bhRzam / na kurvItAtmanasvANaM gorakRtvA tu zakritaH // pAtmanoyadi vA'nyeSAM gehe kSetre'tha vA khale / bhakSayantauM na kathayet pivantaM caiva vatmakam // anena vidhinA gono yastu gA anugacchati / ma tadadhakRtaM dAmyAM mAsAbhyAM tu vyapoiti // vRSabhaikAdazAgAzca dadyAtsucaritavrataH / avidyamAne sarvasvaM vedaviddhyo nivedayet" iti // etat brAhmaNakhAmikakAmakRtagovadhaeva tAruNyAdiguNavadviSayaM draSTavyam / atra jayAM gomatauvidyAM yama pAha, "gomatauM kaunayiSyAmi sarvapApapraNAzinIm / stotraM me vadato viprAH, zTaNudhvaM susamAhitAH // gAvaH surabhayo nityaM gAvo guggulugandhikAH / gAvaH pratiSThA bhUtAnAM gAvaH svastyayanaM mahat / / anameva paraM gAvo devAnAM haviruttamam / pAvanaM sarvabhUtAnAM racanti ca vahanti ca / / haviSA mantrapUtena tarpayantyamarAn divi / RSINamagrihotreSu gAvo homaprayojikAH // marveSAmeva bhUtAnAM gAvaH zaraNamuttamam / gAvaH pavitraM paramaM gAvo maGgalamuttamam // gAvaH khargasya bhopAnaM gAvo dhanyAH sanAtanAH / 25 For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 164 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ kA0 / namo gobhyaH zrImatIbhyaH saurabheyaubhya eva ca // namo brahmasutAbhyazca pavitrAbhyo namonamaH" / yattu hArItenokram / "gomnastvacamUrddhalAMgalAM paridhAya gAmanutiSThet tiSThamAnAsu zrasaunAsvAmaunaH saMvezamAnAsu saMvizan jatnigovItamatsaraH bhautavAtonAtivarSeSu nAtmanastrANaM kuryyAt gorakRtvA corapaGkavyAghrAdibhyo * bhayebhyo mocayadevaM sucaritaprAyazcitto vRSabhamaikAdaza gAva dattvA cayodazamAsena pUto bhavati" - iti / yadapi vaziSThena - "gAM ceddhanyAttatazcAsyAzcarmaNA''rdreNa veSTitaH / / SaNmAmakRcchrastiSTheta vRSabhaikAdazAzca gAH " - iti // dadyAditizeSaH / devalo'pi / "goghnaH SaNmAsAn taccarmaparivRto gogrAsAhArA (1) gobratopavAmI gobhireva sahAcaran mucyate"- iti / etattritayamapi savanasthabrAhmaNa gobadhe kAmakRte draSTavyam / yattu kAtyAyanenoktam, - "goghnastaccarmasaMvIto vadgoSThe tathA punaH / gAzcAnugacchet satataM rAtrau rauvAsanAdibhiH // * vyAghrAdInAM - iti mu0 pustake | N gAM cedranyAstasyAzcarmmaNA pariveSTitaH, -- iti zA0sa0 pustakayeAH / For Private And Personal Use Only (1) gogrAsamAharatIti gogrAsAchAro gogrAsAdatI iti tadarthaH / "karmaNyaNa" - ityaNi tatpadaM siddham /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 165 varSazautAtapaklezavahipaGkabhayAdibhiH / mokSayet sarvayatvena pUyate vatmaraisvibhiH" iti // yacca zaGkhanotram, "niSAda zUdrahatyAyAmagamyAgamane tathA // gobadhe ca tathA kuryAt parastrIgamane tathA" iti / gautamo'pi |"gaashc vaizyavat (1)- iti| etatritayamapi kAmakRte savanasthabAhmaNagobadhe draSTavyam / yattu yamena, "gosahasaM zataM vA'pi dadyAt sucritvrtH| avidyamAne sarvakhaM vedaviDyo nivedayet" iti // tat savanamthazrotriyaguNavadgobadhe draSTavyam / ataeva pracetAH / "svaugarbhiNaugogarbhiNIbAlabadheSu bhrUNaho bhavati" iti| anayaiva dizA vyAsAdivacanemvapi prAyazcittagauravalAghave gogataguNaguNau parIkSya viSayavyavasthA yojnauyaa| vacanAni tu prdrshynte| vyAmaH, "mAsaM vA'pi pivegonaH zuci gomUtrayAvakam / dadyAdA dazakaM caiva dhenUnAM brAhmaNAya vA" iti // * pAdAmba,-iti mudeg pustake + dadyAcca dazakaM saikaM dhenUnAM brAhmaNAya ca, iti mu0 / (2) gAM hatvA vaizyavat vaizya hatyAvat prAyazcittaM kuryAdityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 296 praapuurmaadhvH| [ .. paiThaunabhiH / "goSThe vasan yavAgU prasRtitaNDulasRtA' mAsa bhuktA gobhyaH priyaM kurvANo gonaH zaDyati"-iti / vizvAmitraH, "kRcchAMzca caturaH kuryyAgobadhe buddhipUrvake / amatyA tu vrataM kuryAt tadaddhaM vRddhavAlayoH" iti // AvAliH, "prAjApatyaJcarenmAsaM gohatyA? cedakAmataH / gohito go'nugAmI sthAd gopradAnena DyAni"-dati // jAtakaryaH, "gAzcedakAmato hanyAt brAhmaNAnujayA tataH / prAjApatyatrayaM kRtvA cArpayed| brAhANAtha gAH" iti / vyAghraH, "gAJceddhanyAnaro'kAmAt paNamatapataM tathA / zrotriyAya daridrAya dadyAt zuddhyarthamAtmanaH' - iti // hArotaH, * prabhUtataNDalakRtAM,-iti mu. / + bhuJjAnaH,-iti mu.| + amatyA tu iyaM kuryAt,-iti granthAntarIyaH pAThaH samIcInaH / "syAtvakAmakRte yattu diguNaM buddhipUrvake"-iti vacanAntarasaMvAdAt / vratasya buddhipUrvake'pyavizeSAt amatyA tu vratamityasaGgataeva pAThaH pratibhAti / 5 gAM hatyA,-iti mu.| // prAjApatyavrataM kRtvA sparza yet, iti mu.| . For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 197 "kAmAdyA makAmAddA godhnasya puruSasya vai / brAhmaNAnujayA tatra yathAvadanupUrvazaH / / mazikhaM vapanaM kuryAt mAsamekaM vrataM caret / payogI(1) paJcagavyAzau goSThazAyau jitendriyaH // gavAmanugamaJcaiva tasmAca niyatavrataH / adbhiryastarpayennityaM zodhayedduSkRtaM smaran // ekarAtraM jale sthitvA trirAtraM tadanantaram / godAnaM sarvazatyA ca brAhmaNebhyaH prayacchati // sa kilviSAt samutthAya mucyate nAtra saMzayaH" iti / caturviMzatimate, "gonaH saumyatrayaM kuryAt icchU vA navamAsikam / gomUtrayAvakAhArastribhirmAsaistu vA ciH(2) / gavAmanugamaM kuryAd gavAM mathe vasan nizi / paJcagavyAzano nityaM govadhAt tu pramucyate"-dati // vRhaspatiH, * brAhmaNAn jJApayet, iti mu.| + piveda paJcagavyAni,-iti mu.| (1) payozI. kSIrAzau / "kuravAtmahitaM mantram"-itivat sandhirAghaH / (2) saumyatrayaM saumyavachatrayam / tathAca saumyakRcchratrayaM, navamAsavyApaka prAjApatyavrataM, mAsatrayagomUtrayAvakAhArazceti trINi prAyazcittAnyatra vihitAni / For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 188 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / "goghnasya pAvanaM samyag gadatome nibodhata / zastrAdibhizca hatvA gA mAnavaM vratamAcaret // rodhAdinA cAGgiramamApastambokrameva vA / pAdaM caredrodhabadhe kRcchrA bandhapAtane // zrativAhya ca pAdonaM kRcchramajJAnatAr3ane (1) / garbhiNIM kapilAM dogdhrIM homadhenuJca suvratAm (9) // rodhAdinA ghAtayitvA dviguNaM vratamAcaret / * chacchramAcA bhAtAr3ane, -- iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) rodhaH kSINAyAgorAhArapracAranirgamavirodhaH / bandhanaM vihitetara - bandhanam / "kuzaiH kANaisca baJjIyAt sthAne doSavivarjite" - iti tu bandhanaM vihitameva / rAtrau rakSArthaM rodhabandhanayostu na doSaH / "sAyaM saMyamanArthantu na duSyedrodhabandhayoH " - iti smaraNAt / etat sarvvaM navamAdhyAye vacyate / 1 ityuktalakSaNA | suvratA sukhasandohyA / . | (2) kapilA, "lAGgUlaM zvetavarNaca bhAla zvetameva vA / sarvvaGgazcaiva yasyAstu sarvvavezaiH suzobhitam / vyAvarttanaM pRSThadeze lAGgUlenaiva cumbitam / pUTaGgaM suzobhanaJcaiva sarvvalakSaNasaMyutAm / kapilAM tAM vijAnIyAdati bhAgyena labhyate" - ityuktalakSaNA / dogdhrI, - "zautipaladugdhacca dohyA gauryA dine dine / potavatsA ca yA le|ke dogdhrI sA parikIrttitA" // For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 198 ativRddhAmatikazAmatibAlAzca rogiNaum() // hatvA pUrva vidhAnena careddhaM vrataM dvijaH / brAhmaNAn bhojayet zatyA dadyAddhema tilAMzca gAH // hemagotiladAnena * naraH pApAt pramucyate" iti / gAvaH sAdhyAstrilokyAmiti nigamagirastAdRzaunAM badhe yat prAyazcittaM praNItaM kimapi gaNayatastacca maamaanygautm|| bhAraddAjAnvavAyaH prathitasamudayaH khoditaireva sUtairadhyAyasthASTamasya vyatanuta vivRtiM zAzvatauM mAdhavArya: / / iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabakkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmRtivyAkhyAyAM mAdhavIyAyAM aSTamo'dhyAyaH // 0 // * hemAnatiladAnena,-iti mu.| + sAmAnya meti, iti sa0 prA0 pA0 / (1) ativaddhA vRddhatvena TaNacchedanAsamarthA / yatikRzA kRNatvena vAhana dohanAyogyA // vAlA varSaparyantA, tadatikrAntA ativAlA hito. yavarSIyA / tduktm| "varSamAtrA tu vAlA syAdativAlA divArSiko" -iti| For Private And Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 200 ] nvmo'dhyaayH| pAdAnugrahatoyasya prAptA mAnuSavigraham / munibhAr2yA'nizaM rAmaM taM vande'mitavikramam // aSTamAdhAye gobadhasya sAmAnyena prAyazcittamupavarNitam / atha navamAdhyAyerodhAdinimittavizeSAnupajIvya prAyazcittavizeSA abhidhauyante / tatra, "ekapAdazcaredrodhe dvau pAdau bandhane caret"-dUti vakSyati / tayoH purastAdapAdamAdyazlokena darzayati,gavAM saMrakSaNArthAya na dRssyedrodhbndhyoH| tadhanta na taM vidyAt kAmakArakRtaM tathA // 1 // iti // baje zAlAyAM vA gAH pravezya hRNAdibhakSaNapratibandhorodhaH / gale pAgena dohAdyarthaM pAdeSu rajvA vA niyantraNaM bandhaH / gozca / rodhabandhI vividhau, hitAvahitau ca / rogagrastAyA gorbhakSaNanivAraNaM hito rodhH| kSudhitAyA goH hRNAdibhakSaNanivAraNamahitorodhaH / evaM bandhasyApi daividhym| tatra, hitayorbandharodhayoH pratyavAyajanakatvAbhAvAntra prAyazcittanimittatvam / etadevAGgirAAha - * nAstyayaM zlokomuhitAtirikta pustakeSu / + to ca,- iti mu.| ataravAGgirAH, iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6. pa.] praayshcittkaannddm| "mAyaM saGgopanArthantu na duthedrodhavandhayoH" - iti / lagur3AdibhirnipAtane prAyazcittamAha,daNDAdUI yadanyena prahArAdyadi paatyet| prAyazcittaM yathA proktaM dviguNaM govrataM caret // 2 // iti|| daNDasya lakSaNam, "aGguSThamAtra"-ityanena vakSyati / tasmAt dnnddaaduurddhmdhikprmaannenetyrthH| anyena lagur3AdinA, pAtayenmArayet / akAmajhate gonadhe yat prAyazcittaM pUvAdhyAye prota, tadevAtra dviguNIbhUtamAcaret / idAnI prAyazcittavizeSAnabhidhAtumanyAni badhanimittAnyupanyasyati,rodhabandhanayotrANi ghAtazceti catubidhaH / iti // banimittavizeSaH / caturvidhAn rodhAdivadhAn svayameva spaSTaukariSyati / teSu badheSu prAyazcittAnyAha,ekapAdaM caredrodhe dvau pAdau bandhane caret // 3 // yoveSu pAdahInaM syAcaret sarva nipAtane / iti // pUrvAdhyAyokaprAjApatyavratasya pAdabhedena rodhAdibadheSu prAya * diguNaM govadhe caret,-iti mu.| + caturvidham, iti mu' / 26 For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 parAzaramAdhavaH / [ . cittAnyavagantavyAni / nanvetadagirovacanena viruddayate, aGgirA hi mAsayahaLU govratatvenAbhidhAya rodhAdibadheSu tatpAdAdauni vidhatte, "pAdaM caret rodhabadhe dvau pAdau bandhane caret / yojane pAdahInaM sthAcaret sarva nipAtane" iti / nAyaM dossH| guNavadaguNaviSayatvenAGgiraHparAzaravacanayorvyavasthApanauyatvAt / anyathA, aGgirasaH sambatapastaMbAbhyAM saha virodhaH kathaM pariTriyeta / samvataH pakSavacchaM gobadhavratamabhidhAyaitadAha, "prAyazcittasya pAdantu nirodhe vratamAcaret / dvau pAdau bandhane caiva pAdonaM yojane tathA // pASANelASTakairdaNDaistathA shstraadibhirnrH| nipAtya saMcaret sarvaM prAyazcittaM vizuddhaye"-iti // pApastambo'pi dinacatuSkakRtyaM* pAdatvena pratyedamAha, "ekabhakena nakena tathaivAyAcitena c| upavAsena caikena pAdacchraH prakIrtitaH / / ekapAdazcaredrodhe dvau pAdau bandhane caret / yojane pAdahInaM sthAJcaret sarva nipAtane" iti // __ namvevamapi pUrvAparavirodho duSpariharaH, pUrvAdhyAye hyakAmakate Sor3azarAtrAcho'bhihitaH, atra tu kAmakRte rodhabadhe ctraatrii'bhidhaute| nAyaM dossH| atra prAmAdikasya vAlavatmAdivadhasya prAyazcittamiti pariharaNIyatvAt / evaM tarhi cavarAtrASTarAtra * dina catuSTayakRtaM,--iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 ba.] prAyazcittakANDam / 203 dvAdazarAtraSor3azarAtrarUpANaM caturbidhAnAM bacchrANaM vAlavatmAdiviSayANaM pUrvamabhihitatvAt punarutamiti cet| na / rodhAdinimittasya pUrvamanupalabhyamAnatvAt / tatra hi kevalaM rajanyAdau rakSaNArthaM pANabaddhAnAM yAdRcchikamaraNamupanyastam / evaM tarhi rodhAdInAM puruSAparAdhatvenAdhikaM prAyazcittaM vatavyamiti cet / na, rodhanauyasya vatmAdeH zUdrakhAmikatvAdilakSaNasya honanimittasthAtra klpnauytvaat| tasmAt na ko'pi virodhaH / __ banimittasya rodhasya svarUpamAha,goSThe vA'pi* gRhe vA'pi dargedhapyasamasthale // 4 // nadoSatha samudreSu tvanyeSu ca nadomukhe / dagdhadeze mRtA gAvaH stambhanAdrodha ucyate // 5 // durgANi prvtsNkiirnnmaargaadauni| asamasthalaM nikhobatapradezaH / anyeSu vaapautdd'aagaadissu| nadImukhaM smudrndiimnggmprdeshH| dagdhadezo dAvAnyAdinA dagdhaH strussnnbhsmaakraantprdeshH| yathokeSu sthAneSu stambhanAgAvo smRtA bhavanti / atastAdRzastambhanamAtra rodhucyte| IdRzarodhanimittaM prAyazcittamApastambabAha, "kAntArevatha durgeSu grahadAhabhayeSu ca / yadi tatra vipattiH syAt pAdaeko vidhIyate" iti // * govATe vA,-iti zA0 sa0 / + nadISvatha samudrevanyeSu nadImukheSu ca,-iti shaa| hai paLatAgrasatrauryA mArgAnIti,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 204 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [C] kA0 / dhanimittabandhanasya svarUpamAha - yoktadAmakaDoraizca kaNThAbharaNabhUSaNaiH / gRhe vA'pi vane vAspi baddA syAhaurmRtA yadi * // 6 // tadeva bandhanaM vidyAt kAmAkAmakRtazca tat / iti / yoktaM pAzaH zakaTayugacchidrasambandhaH / dAmakaM dhenubandhana hetuH pAzaH / DoraM rajjumAtram / kaNThAbharaNaM ghaNTA kiGkiSyAdi / bhUSaNaM lalATAdau nibaddhavarATakAdi / IdRzaiH sAdhanairbaddhA gaurgRhe sthitA vA caraNAya araNye gatA vA yadi mriyate, tadA maraNanimittaM yoktrAdikamatra bandhanamityucyate / goSu yoktrAdiyojanaM kAmakRtaM bandhanaM, gozAlAyAM sthApiteSu yoktrAdiSu yadi gAvolagnAH khastadAnImakAmakRtaM bandhanamiti dvividhaM bandhanaM vijJeyam / etacca prAyazcittamApastamba zraha, - For Private And Personal Use Only "kaNThAbharaNadoSeNa gaubI yatra vipadyate / careda vrataM tatra bhUSaNArthaM hi tatkRtam" - iti badhanimittasya yoktrasya svarUpamAha - hale vA zakaTe paGktau pRSThe vA paur3ito naraiH // 7 // gopatirmRtyumApnoti yoktrAd bhavati taddadhaH / iti / paGktiH khalamadhi bandhanaM, gopatirbalIvarddhaH / sa ca sthAvireNa rogeNa vA voDhumazako halarathapatigoNaubhAreSu (?) vAhato trayeta, * baddhaH syAdgaurmato yadi, - iti zA0 / evaM paratra puMliGgaH pAThaH / (1) gavAdInAM pRSThe nidheyaH dhAnyAdipUrNAdhAra vizeSo gogI /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kA0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | tadA tanmaraNanimittaM vahananiyojanaM yoktramityucyate / halAdivAhanaM damanAdInAmupalakSaNam / zrataevApastambaH, - "damane dAmane rodhe saMghAte caiva yojane / naste sakalapAzairvvI mRte pAdonamAcaret" - iti // zrabhicitavalIvarddhasya voDhuM zikSaNaM damanam / dAmnA pAzena sampAdito dAmanaH / rodhogalanirodhaH / saGghAtaH samUhaH pUrvoktA paGktiH, tatra yojanaM bandhanam / nastaH nAsikAyAM DoraprakSepaH / sakalapAzA dUtare sarvve bandhanavizeSAH // badhanimittasya ghAtasya svarUpamAha - mattaH pramatta unmattazcetano vA'pyacetanaH // 8 // kAmAkAmakRtakrodhodaNDairhanyAdathopalaiH / prahRtA vA smRtA vA'pi taddheturvinipAtane // 8 // * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mattodhanAdinA dRtaH / pramatto madyapAnAdiparavazaH / unmatto vyAdhyAdinA vibhrAntaH / cetano lokavyavahArAdicamaH ? | acetano mugdhaH / mArayiSyAmIti buddhiH kAmaH / vyarthaceSTAmAtramakAmaH / tAbhyAmutpAditaH krodhoyasyAsau daNDAdibhiryadi hanyAt, tadA maraNamantareNa kevalaM prahRtA syAt / tatkAmakRtaH saMprahAro ghAta * pAdalamapAzena santAr3itA, - iti mu0 / + hatA vA'pi smRtA vApi taddhi heturnipAtane iti zA0 / + madyapAnAdinA vyavazaH, -iti zA0 / $ lokavyavahAradakSaH, iti zA0 / For Private And Personal Use Only 205
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 parAzaramAdhavaH / [a0| ityucyte| akAmakatantu mAraNaM ghAtaH / daNDopalAbhyAM zastrAdInyupalakSyante / ataevApastambaH, "pASANairlaguDaiH pAgaiH zastreNAnyena vA balAt / nipAtayati yogaH* sarvameva samAcaret" iti // daNDAdUI yadanyenetyatra daNDAdadhikena laguDAdinA kRtasya prahArasya prAyazcittanimittatvaM vadatA'rthAddaNDaprahArasya nirdosstvmnggiiktm| tatra ko'sau daNDa ityAkAkSAyAmAha,aGgaSThamAvasthUlastu vAhumAtraH pramANataH / Ardrastu sapalAsazca daNDaityabhidhIyate // 10 // iti // ___ aGguSThamAtra ityanena tato'dhikaM sthaulyaM vyAvaya'te, na tvalpam, antyasya badhahetutvAbhAvAt / vAhumAtra itynenaapydhikdaurghvyaavRttiH| atidIrghaNa prahAre mukhaparyantaprasAraNena cakSurAdyupaghAtaprasaGgAt / zrArdralaM sapalAzatvaJca vedanA'nutpattyartham / uktalakSaNena daNDena bhautibhevotpAdayet, na tu vedanAmityAzayaH / kyokadaNDaprahAreNa samasya go: pAtamUrchanayoH matoH pratyavAyaprAyazcittapramatAvapavadatimUrcchitaH patito vA'pi daNDenAbhihataH sa tu / utthitastu yadA gacchet paJca sapta dazaiva vA // 11 // * yogAMveM,-iti mu0 / | bAhumAnapramAgAkaH,---.ni su. / For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa. prAyazcittakANDam / 207 grAsaM vA yadi gRhNIyAttoyaM vA'pi pivedydi| pUrva vyAdhyupasRSTazcet prAyazcittaM na vidyate // 12 // __ yastu gauzciraM vyAdhipaur3ito'tyantakRzazcAraNArthaM yathoktadaNDenAbhihataH sanpatito mUrchito vA'pi bhavet, ma punarutthAya kAnicitpadAni gacchet, tadA prahattaH pratyavAyo nAsti / athotthAtamazaktastadA'pi DhaNe bhakSite nAsti pratyavAyaH / bhavayitumako yadi jalaM pivet, tadA'pi nAsti prtyvaayH| utthAnaDhaNabhakSaNajalapAnAnyatvA mULanantarameva miyeta cet, tadA prahartA prtyvaitiityrthaadvgntvym| gogarbhasya badhe prAyazcittamAha,piNDasthe pAdamekantu hau pAdA garbhasammite / pAdAnaM vratamuddiSTaM hatvA garbhamacetanam // 13 // iti // catasrogarbhAvasthAH, piNDaH mammito'cetanaH sacetanazceti / garbhAzaye patitaM vauyaM kalalavuDudAdikrameNArddhamAse pinnddbhaavmaapdyte| saeva mAmamAtreNa dArthamApadya sammita ityucyate / samyamitaH parivato dRr3haubhUtaH sammitaH / sa ca saptame mAsi prANavAyusaJcArarUpAM cetanAmApadyate / mAsAdUrddhamA saptamAnmAsAdacetanaH,--ityuyate / taduI patitosato bhavet / atra piNDasthe garne prAjApatyasya paadmaacret| sammitabadhe arddhavacchram / acetanabadhe paadtrym| sacetanasya caturthasya badhe prAyazcittaM vakSyati / pAdakRcchrAdInAM caturNAmaGgabhUtAMzcatarovapanavizeSAnAha, For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 207 parApUramAdhavaH / [ / pAdeGgarAmavapanaM dipAde zmazruNe'pi ca / vipAde tu zikhAvaja sazikhantu nipaatne||14|| iti / romavapanena* nakhanikRntanamapyupalakSyate / nitarAM pAtanaM nipAtanam / sampUrNasya sacetanasya garbhasya badhe ityarthaH / idaM caturvidhaM vapanaM praGkho'pyAha, "romANi prathame pAde dvipAde zmazruvApanam / pAdahIne zikhAvaja sazikhantu nipAtane"-iti // nakhanikRntanaM Apastamba zrAha,-- "pAde tu nakharomANi dipAde mAzruvApanam / tripAde tu zikhA dhAryA caturthe mazikhaM smRtam"-dUti // vapanavizeSavacata vyavasthitAn dAnavizeSAnAha,pAde vastrayugaccaiva dipAde kAMsyabhAjanam / cipAde goSaM dadyAccaturthe geodayaM smRtam // 15 // iti // goSo / balauvarddhaH / dipAde kAMsyabhAjanamazakasya, zanasya tvarddhasuvarNam / tadAha gaGkhaH, ___ "kRcchrapAde vastradAnaM kRcchAI kAJcanaM tathA (1) / * romapadena, iti mu0|| + kRcchramaIntu kAJcanam, iti zA0 | (1) kRcchAI kAJcanaM tathetyanena kAJcanAIdAnaM vidhIyate, tathetyanena ghAIsya parAmarzAt / yadyapi kAzanapUbdaH svarNamAtravAcI, svarNasya cAIsambhavaH tasya parimANApekSatvAta, svarNasya ca parimANavizeghAbhAvAt, tathApi uktAdeva hetoH kAJcanAbdasya parimANavizeSAvacchinna khargA para tvmnggiikrtvym| tathAca, "paJcakRSNalAkobhASaste suvargAsta ghor3A'-ityuktara gItiratikAparigitaM varNamitra kAzcanagare / gaahaam| For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | pAdanyUnye tu gAM dadyAt pUrNe gomithunaM smRtam" - iti // caturthAvasthasya sacetanasya garbhasya badhe prAyazcittamAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niSpannasarvvagAcastu dRzyate vA sacetanaH / aGgapratyaGgasampUrNe dviguNaM govrataM caret // 16 // iti // * 206 aSTame mAse sarvAvayavasampUrNa bhavati, prasavapratyAsanna kAle sacetana itastataH saJcaranupalacayituM zakyate / aGgAni zirazrAdauna, pratyaGgAni yauvAdIni / tathAca smaryyate, - "aGgAnyaca zirohastau vacaH pAvA kaTI tathA / pAdAviti SaDuktAni zAstravidbhiH samAsataH // pratyaGgAni punayavA vAha pRSThaM tathodaram / sampUrttirbhavati,--iti mu0 / + cetanena samanvite, -- iti mu0 / UrU jo SaDityAstathA romanakhaM param " - iti / tairaGgaiH pratyaGgezva sampUrNa garbhe nihate prAjApatyadvayamAcaret / tadetaccaturvidhaM gogarbhabadhaprAyazcittaM SaTtriMzanmate'pi darzitam, - "pAda utpannamAtre tu dvau pAdau dRDhatAM gate pAdonaM vratamuddiSTaM hatvA garbhamacetanam // aGgapratyaGgasampUrNe garbhaM cetaHsamanvite / (9) / For Private And Personal Use Only 1 (1) cittArthaka cetaHzabdena tatkAryaM jJAnaM lakSyate / tena, jJAnasamanvite caitanyasamanvite ityayamarthe boddhavyaH / 27
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / [e / dviguNaM govrataM tatra eSA goghnasya niSkRtiH" iti / *zrApastambo'pi, "pAdaH sampannamAtre tu dvau pAdau bandhane(1) caret / pAdonaM vratamAcaSTe hatvA garbhamacetanam // aGgapratyaGgasampUrNa garbha cetaHsamanvite / dviguNaM govrataM tatra eSA godhnasya niSkatiH" iti / avayava vizeSeSu prAyazcittavizeSAnAha,pApANenAtha daNDena gavo yenApaghAtitAH / zRGgabhaGge caretyAdaM do padau tena ghAtane // 17 // lAGkale pAdakRcchrantu dvau pAdAvasthibhaJjane / tripAdaM caikakaNe tu caret sarva nipAtane // 18 // iti|| yena puMsA pASANAdisAdhanairgavAmupaghAtaH kriyate, sa pumAn gomaraNAbhAve'pyavayavabhaGgapratyavAyanivRttaye nirdiSTaM prAyazcittavizeSamAcaret / yattvaGgirasA darzitam, * etadAdi, iti-ityantaM nAsti mu. pustake / + dagaDa pASANakenaiva,- iti praa0|| / ye nAbhighAtitAH,-iti mu.| 5 TaGgabhaGge caret pAdaM do mAdAdaminnane,--inya ImAnaM dRzyate mu. pustke| (1) bandhana pradela bandhanayogya kaThinAyastha, stnte| ko mAdI dRtA gate. -~-vyaMkavAkyatvAt / For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 211 "asthibhaGga gavAM kRtvA lAjUlacchedanaM tathA / pAtanaJcaiva zTaGgasya mAsArdU yAvakaM pivet" iti // prApastambo'pi, "asthibhaGga gavAM kRtvA zraGgabhaGgamathApi vaa| tvakcchede pucchanA vA mAmArdU yAvakaM pivet" iti / etat TaGgAdibahubhaGgaviSayaM, guNavagoviSayaM vaa| yadyapyaGgirasotam *, "zTaGgabhaGge'sthibhaGge ca carmanirmAcane'pi vaa| dazarAtraM pivedacaM svasthA'pi yadi gaurbhavet" iti| vajra caurAdi / etaccAzanaviSayam / nanu varNitaM zraGgabhaGgAdiprAyazcittaM na paryAptamaGgabhaGgAdeH kiyatA'pi kAlena maraNaparyavasAyitvasambhavAvadhaprAyazcittasyaiva(1) tatrocitatvAdityAzavAha,zRGgabhaGge'sthibhaGgeca kaTibhaGge tathaiva c| yadi jIvati SaNmAsAn prAyazcittaM na vidyte||1||iti| * ityameva pAThaH sarvatra / parantu 'yadapyaGgirasoktam'-iti pAThobhavituM yuktH| (9) TaGgabhaGgAdeH kAlAntare maraNaparyavasAyitve sati kA pramAdiH kevalaM TanabhaGgAdireva na bhavati, kintu sarAva sadAdibaMdha rUpo. 'pi bhavati / prANaviyogaphalakavyApArasyaiva badhArthatvAt, ukta sthale 'da TaGgabhaGgAdesta mAtvAt / atastatra parime vocita . miti bhAvaH : For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 312 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ bhTGgabhaGgAdyanantaraM SaNmAsamadhye yadi mriyate, tadAnoM bhTaGgAdibhaGgasya tannimittatvazaGkayA (1) badhaprAyazcittaM karttavyaM bhavet / yadA punaH padAdibhaGge SaTsu mAseSu jIvati, tadA badhaprAyazcittaM na vidyate, kintu bhaGgAdinimittameva prAyazcittamanuSTheyam / bhaGgAdau na kevalaM prAyazcittAcaraNaM, kintu tacikitsA'pi karttavyetyAha vraNabhaGge ca karttavyaH svahAbhyaGgastu pANinA / yavasazcopaharttavyA yAvaddRDhavalo bhavet // 20 // iti // vraNazca bhaGgazca vraNabhaGgau / tvakcchedeo vraNaH shttnggaadysthicchedobhnggH| snehAbhyaGgaH ityapyauSadhaprakSepasyApyupalakSaNam / yavamastRNa vizeSaH / tena bhakSyaM sarvamupalakSyate / cikitsAM yo'pyAha - "yavasazcopaharttavyo yAvadrohitatadvaNA (9) / saMpUrNa dakSiNAM dadyAttataH pApAt pramucyate" - iti / For Private And Personal Use Only (1) pUTaGgabhaGgAdyanantaraM SaNmAsAbhyantare gormaraNe'pi kadAcidrogAntarotpattyA'pi maraNaM sambhavatIti pUTaGgabhaGgAdinimittakramevedaM maraNamiti nizcayasya duHzakatvaM, parantu pUTaGgabhaGgAderbharaNa hetutvaM tadAnImapi zaGkituM zakyataevetyAzayena tannimittatvazaGkayetyuktamiti dhyeyam / (2) rohita, -- iti NicprayogAt vraNarohaNAnukUlaH kazcana vyApAraH pratoyate / sa ca vyApArascikitsaiva tasyAeva vraNarohaNAnukUlatvasambhavAt / ataeva sutarAmidaM vacanaM cikitsAyAM pramANamiti bhAvaH /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 . ] prAyazcittakANDam / 213 yAvahaDhabala iti cikitsAyA abdhirbhihitH| tamevAnadyAnantarakarttavyamAha,yAvat saMpUrNasIMgastAvattaM poSayennaraH / gorUpaM brAhmaNasyAgre namaskRtvA visarjayet ||21||iti aGgasampUrtiparyantaM poSaNaM kRtvA puSTaM tagokharUpaM kSamApaNabrahmA namaskRtya cikitsAyA uparamet / samyak cikitsAyAM kRtAyAmapi prahAradAAt puSyabhAve kiM karttavyamityata Aha,yadyasampUrNasAMgA haunadehobhavettadA / goghAtakasya tasyAI prAyazcittaM vinirdizet ||22||iti|| godhAtakasya yat prAyazcittaM / tadarddhamanutiSThet / dUdAnoM vaiAdidveSeNa kAmakRtagobadhe nimittavizeSAnupajIvya prAyazcittavizeSAnAha,kASThaloSTakapASANaiH zastreNevoDatobalAt / * tAvat saMpoSayennaraH, iti mu.| + vivarjayet, iti zA0 sa0 / + goghAtakasya prAyazcittaM prAjApatyaM,-iti zA0 | trayoviMzatitamAdi SaDviMzatitamaparyantaM zloka catuSTayaM, atidAhe caret pAdamityAcUnaviMzattamalokAnantaraM dRzyate mudritpustke| parantu vaGgIyapustakeSu asmin kame darzanAdihaiva rakSitam / For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 22.4 [6] Sa0 / vyApAdayati yo gAntu tasya zuddhiM vinirdizet // 23 // caret sAntapanaM kASThe prAjApatyantu keASTake / taptakRcchantu pASANe zastreNaivAtikRcchrakam // 24 // iti // parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAjApatyataptakRcchrayoH svarUpaM pUrvvamevopadarzitaM, mAntapanAtikRcchrayoH svarUpaM tUpariSTAdacyate / na ca kASThAdInAM badhanimittatve samAne sati prAyazcittavaiSamyamayukramiti zaGkanIyam / zAstrakagamye'rthaM yuktibhirupAlambhAmambhavAt (9) / evaM tarhi sarvvatra nyAyavicAro nirarthaka iti cet / na, vacanAnAM parasparavirodhe sati nyAyasya nirNAyakatvAt 2 / yathoktreSu caturSu krameNa caturvvidhAn dakSiNAvizeSAnAca, - For Private And Personal Use Only - (1) dhamrmo hi zAstraikasamadhigamyo'rthaH / " zrutiH smRtiH sadAcAraH svasya ca priyamAtmanaH / etaccaturvvidhaM prAhuH sAkSAddhamrmmamya lakSaNam" --ityAdinA zAstrasya dharmmalakSaNatvoktaH / tathAca jaiminisUtram / "codanAlakSaNo'rtho dharmaH ( mI0 10 150 20 ) - iti / "dharmasya zabdamUlatvAdalabdhamanapetaM syAt / ( mI0 1 350 1 sU0 ) " - iti ca / evaJca dharme nyAyo'kiJcitkaraH / zuci naraziraH kapAlaM prANyaGgatvAt - ityAdivadAgamabAdhitanyAyasyAprAmANyaM nyAyavidbhirapyuktam / ataevoktaM mImAMsAbhASyakRdbhiH / "kimiva hi vacanaM na kuryyAnnAsti vacanasyAtibhAraH " - iti | (2) kAyamAzayaH / vAcanikyeva vyavasthA / yatra ca vacanAnAM parasparavirodhastatra tadavirodhasampAdanArthaM vacanArthAvadhAraNe viSayabhedakalpane ca nyAyasyopayogaH / yatredamuktam / "virodho yatra vAkyAnAM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0 / ] prAyavittakANDam | paJca sAntapane gAvaH prAjApatye tathA cayaH / taptakRcchre bhavantyaSTAvatilacche cayeAdaza // 25 // iti // 215 gAvo deyA dUti zeSaH / trayastisraH / pramApitasya goH parakauyatve tasmai gokhAmine gAM datvA pazcAt yathoktaM vratamAcaredityAha - pramApaNe prANabhRtAM dadyAttatpratirUpakam / tasyAnurUpaM mUlyaM vA dadyAdityabravInmanuH // 26 // iti // mahiSAzvAdiyvapi svAmine dAnaM samAnamiti vivakSayA prANabhRtAmityukram / tatadetpratirUpadAnaM manurabravIt / tathAca mAnavaM vacanam, - "yo yasya hiMsyAt dravyAni jJAnato'jJAnato'pi vA / sa tasyotpAdayettuSTiM rAjJe dadyAcca tatsamam" - iti // rodhabandhanayoktrANi - ityatra rodhabandhanayo: pratyavAya hetutvaM varNitaM, idAnIM tasyApavAdamAha - For Private And Personal Use Only prAmAkhyaM tatra bhUyasAm / tulyapramANasattve tu nyAyasva pravarttakaH "iti / ward, "yuktihInavicAreNa dharmmahAniH prajAyate"ityanenApi vicAraeva yuktiranusaraNIyetyuktam / vacanAnAM parasparavirodhAbhAve tu vicAraeva nAstIti bhAvaH /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 praashrmaadhvH| [ a.| *anyavAMkanalakSmabhyAM vAhane mocane tthaa| sAyaM saMgopanArthacA na dussyedrodhbndhyoH||27|| iti|| vRSotsargAdau dAhAdinA sakthicihakaraNamaGkanaM, tatraiva gomayaharidrAdinA tAtkAlikacihakaraNaM lakSma, tAbhyAmanyatra, uciharahiteSu balauvarduvityarthaH / vAhanaM goNobhArAdyAropaNaM, mocanaM tasyaiva bhaarsyaavropnnm| tatrobhayacaiva balauvarddhazarore yadyapi vyathA jAyate, tathApi pratyavAyo nAsti / cihRdayarahiteSu balauvarddhaghu vAhanamocanayoH zAstreNAGgauhatatvAt / cihropoteSu vRSeSu vAhanaM na zAstrIyaM, vAhananivRttijApanAyaiva cihakaraNAt / tathA, rAtrau saMrakSaNArthaM rodhabandhanayoH kRtayorapi nAsti pratyavAyaH / punarapi vyavasthitAn prAyazcittavizeSAn vidhAtuM catvAri nimittAnyupanyasyati,atidAhe'tivAhe ca nAsikAbhedane tathA / nadIparvatasaJcAre prAyazcittaM vinirdishet||28||iti // rogacikitmArthasaGkanArtha vA yAvaddahanamapekSitaM, tAvato'dhikadahanamatidAhaH / yAvantaM bhAramaklezena voDhuM zaknoti, tAvatopya-5 * saptaviMzatitamAna tripUttamaparyantaM lokatrayaM, yadyasampAsAGga:ityAdi dvAviMzatitamazlokAnantaraM paThyate muhita pustake / parantu vaGgIya - pustakemvamin kame pAThAdi haiva rakSitam / + rAtrau saMyamanArthanta, iti mu0 / dine,-iti bhu| For Private And Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60] prAyazcittakANDam / 217 dhikasya bhArasthAropaNamativAhaH / ranjusthityarthaM nAsikAyAM chiTrakaraNaM bhedanam / pAtabadhasambhAvanopetayordurgamayornadIparvatayoH preraNaM nadIparvatasaJcAraH / teSu caturpu nimitteSu krameNa prAyazcittAnyAha,atidAhe caretyAdaM dvau pAdau vAhane caret / nAmikye pAdahInantu caret savva nipaatne||26|| iti|| durgamanadIpa tasaJcAreNa pramAdAt patitvA maraNaM nipAtanam / atidohe, iti pAThAntaram(1) / tasmin pakSe vatmArthaM payo'navazeSya kRtsnacauradohanamatidehaH / tatra vatmopaghAtapratyavAyanimittaM dhenapaghAtanimittaM vA prAyazcittam / yattu hArautenAtidAhAtivAhanAdau cAndrAyaNamuktam. "bhedane vAhane caiva karNacchedanabandhane / atidohAtidAhAbhyAM (2)kRccha cAndrAyaNaM caret" iti // tabahunimittasannipAtaviSayaM draSTavyam(2) / yastu gaurIhe baddhaH pramAdAgahadAhe mati yadi mriyeta, tadA kiM prAyazcittamityata Aha, * vAhAbhyAM,-iti mu.|| (1) atidAhe, ityatra, atidohe,-iti pAThAntaramityarthaH / (2) cikitmAdyayaM yAvAn dAho'pekSitastAvato dAhAdadhikodAho 'tidaahH| (3) tathAca, bhedanavAhanakarNacchedanabandhanAtidohAtivAheca bagha nimi teSu mili teSu satsu cAndrAyaNamityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [ a| dahanAced vipadyeta anaDvAn yonyntritH| uktaM parAzareNaiva hyekapAdaM yathAvidhi // 30 // iti // vRddhaparAzareNa yathAvidhyuktamekaM pAdakRcchra caret-iti zeSaH / etacApastambo'pyAha, "kAntArevathavA durga gTahadAhe khaleSu ca / yadi viha vipattiH syAt pAda eko vidhIyate"-iti // buddhisamAdhAnAyoktAnyanunAni ca nimittAni saMgTalAti,rodhanaM bandhanaM caiva bhAraH praharaNaM tathA / dargapreraNayoktraM ca nimittAni badhasya SaT // 31 // iti|| ___ tatra rodhabandhanayoktrAni pUrvameva vyAkhyAtAni / bhAro'tivAhanaM, praharaNaM zastrAdibhistAr3anaM, durgapreraNaM praur3habhAraM vAhayitvA atyunataparvatAgre nayanam / __ pUrva grahe baddhasya panordAhanimittaM prAyazcittamabhihitaM, idAnauM tasyaiva maraNe badhanimittaM prAyazcittamAha,bandhapAzasuguptAGgo mriyate yadi gopazuH / bhavane, taca pApo syAt prAyazcittAImaha ti // 32 // iti|| bandhahetuH pAzo bandhapAzaH / tena suguptAni rodhitAni galapAdAdaunyaGgAni yasyAsau bandhapAzasuguptAGgaH / ma cedbhavane niyeta, tadA icchA mAcarediti / yadyapi pUrvatra, do pAdau * tatra, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6a| prAyazcittakANDam / 216 bandhane caredityanenedaM prAyazcittamupavarNitaM, tathApyatra bandhanayogyAyogyarajjuvivekavikorSayA tasyaiva punaranuvAda ityadoSaH / yaddA, pUrvokasyaiva prAyazcittasya vihitarajjubandhaviSayatvamanena samarpyate / niSiddharanubandhane tu maMpUrNa kRcchramavagantavyam / tatra tAnaddAn rajju vizeSAn darzayati, na nArikelai na ca zANapAzena cApi mauJjaina ca vlkshRngkhlaiH| etaistu gAvo na nibandhanauyA badhvA'pi tiSThet parazuM gRhItvA // 33 // valkAni vaMzAdijanitAni / TaGkhalAnyayastAmrAdinirmitAni / nArikelAdibhirgAvo na bndhnauyaaH| yadi dAmAntarAmambhavAdetairdAmabhirvyadhyeran, tadA tabimittopadravaprasaGgobhavatyatastacchettuM hastena parazaM gTahItvA mAvadhAnastiSThet / nArikelAdibhiH, kApIsatantvAdijanyA dRr3hA rajjavaH sarvvA upalakSyante (1) / ataevAGgirAH, "na nArikelena ca phAlakena na maucinA nApi ca valkalena / * 'nArikela,-sthAne 'nAlikera'-iti pATho mudritapustake sarvatra / / yadi bandhanIyA,-iti mu.| 1 vasanAdijanitAni,-iti mu. (1) tathAca nArikelAdigrahaNaM pradarzanArtha, yayA kadAciyA rajyA gAvAna bandhanIyAH,-iti tAtparyam / For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| etairanaDvAn na hi bandhanoyo badhvA'pi tiSThet parazaM gTahIttvA"-dUti // phAlakaM kArpAsajanyam / upAdeyAn rajjuvizeSAnAha,kuzaiH kAzaizca banIyAhropay dakSiNAmukham // iti // yathA pAzA anupadravakAriNe vivakSitAH, tathA sthAnamapi ninovatAdidoSarahitaM(1) vivakSitam / tathAca vyAmaH,___kuNaiH kAzaizca badhnIyAt sthAne doSavivarjite" iti / nanu nArikelAdipAzAnAmupadravakAritvasambhAvanayA pratiSedhaH kRtaH, sa ca doSaH kuzAdipAzeSvapi mamAnaH, teSAM sahasA boTane'pi gTahadAhAdau palAyamAnAnAGgavAGgalagatapASu lagnenAninopadravasambhavAdityata Aha,pAzalagnAgnidagdhAsu prAyazcittaM na vidyate ||34||iti // kuzAdimayapAzAnAM maunaM bhasmIbhAvAt makRt santApamAtra sampadyate, na tu prANantika upadravaH / atona tatra pratyavAyaH / tatrApi kenacit prakAreNopadravasambhAvanAmudbhAvya tatrocitaM prAyazcittamAha, * sambhAvanAsadbhAvAt, iti zA0 sa0 / mama tu, sambhAvanAsadbhAve,iti pAThaH pratibhAti / (1) ninonateti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH / ninonnatatvAdidoSarahita. mityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 650] prAyazcittakANDam / 221 yadi taba bhavet kASThaM prAyazcittaM kathaM bhavet / japitvA pAvanI devI mucyate tatra kilvissaat||35||iti|| galagate bhAze dahyamAne yadi kuzamUlAdirUpaM kiJcit kASThaM tasmin pAze'vatiSThet, tadA tadulgukasaMsparzAdoSaddAho bhavet / tatra gAyatraujapenaiva zuddhiH / pAvamAnauyamiti pAThe, pavamAnasUtaM japiveti vyAkhyeyam / __ yasmin deze maraNAntikaH pramAdaH sambhAvitaH, tatra gAvona preSaNIyAH / yadi buddhimAndyAt preSayet, tadA tatra maraNe prAyazcittaM caraNoyamityAha,prerayan kupavApauSu vRkSacchedeSu pAtayan / gavAzaneSu vikrauNaMstathA prApnoti govdhm||36|| iti|| yasmin cAraNapradeze jIrNakUpavAyAdayo vidyante, tatra cAraNa) preSito yadi miyate ; tathA, yatra praur3hA vRkSAgchidyante, tatra preSitaH praur3hazAkhApAtena maraNaM prApnoti ; gomAMsabhakSaNo necchA gavAzanAH, teSu vikrautA gaustaiaaryyte| atasteSu trivapi sthAneSu prerakogovataM caret / udaSabhayajJAdAvupaghAto pAdatrayaM prAyazcittamAha,pArAdhitastu yaH kazcit bhinnakakSo yadA bhavet / zravaNaM hRdayaM bhinna mano vA kUpasakaTe // 37 // * prAjApatyaM,-iti mu.| + utSa maya jJAdAvupadhAte, iti mu.| + bhinnavakSA,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 222 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / * kUpAdutkramaNe caiva bhagno vA grauvapAdayoH / saNva mriyate taca caun pAdAMstu samAcaret // 38 // iti // utsRTavRSabhayajJe,--iti mu0 / + tatrAvitvarayA vA patataH - iti mu0 / + vakSo, - iti mu0 / udvRSabhayajJe* (1) hi balIvarddhamArAdhya dhAvayanti / tatrAtitvarayA kenacidupaghAtena ? karNe vA dhAvataH kadAcit kacco / bhidyate / hRdaye vA bhedo bhavati / kUpasaGkaTaM nAma, saGkIrNaTaNatvaM jalapUrNatvaM ca (2) 1 tatra vA mano bhavati / tAdRze kUpe patitasya kathaJcidutkramaNe grIvAdirbhagno bhavati / tenaiva ca nimittena yadi mriyeta, tadA pAdatrayakRcchramAcaret / zravAritaH, -iti vA pATha: (9) / tasmin pace, cAraNArthaM preSayatA puruSeNa saMbhAvitapramAdaskhalebhyo (4) nivAraNIyatvAt anivAraNe yathoktaM prAyazcittamiti vyAkhyeyam / 1 yatra tRSArttA gAvaH svymevaagaadhkuupaadissu|| pravizya vipadyante Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kenacidupasAdhanena, iti mu0 / || svayameva praur3hakUpAdiSu, - iti mu0 / [6] pa0 / For Private And Personal Use Only (1) uddRSabhayajJonAma yAcAraprApto dhammAnuSThAnavizeSa udIcyaiH kriyate / vyaktamidaM mImAMsAdarzanasya prathamAdhyAyaDhatIyapAdagate aSTamAdhikaru zAvarabhASyAdau / () ya kUpe bahUni yAni saGkIrNAni vidyante ityarthaH / tathAca saGkIrNo jalapUrNa kUpaH kupasaGkaTapa denAbhipreyate / (za ArAdhitantu -- ityaca yadAritastu - iti pAThAntaramitrarthaH / (7) sambhAvitaH pramAdo yeSu tathAvidhenvA syalebhya ityarthaH /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gha.] prAyazcittakANDam / 223 svAmau tu tat na jAnAti, tatra na khAminaH pratyavAya ityAha,kRpakhAte taTA* bandhe nadIbandhe prapAsu ca / pAnauyeSu vipannAnAM prAyazcittaM na vidyate // 36 // iti // agAdhaH kUpaH kuupkhaatH| taTena nadautaureNa vA samatAvadhyate,iti taTAbandhaH prauddhtttaakH| nadIbandhaH setuH / dharmakAle gavAmudakapAnArthaM nirmitAH prauDhAH pASANa didroNyaH prpaa| teSu pAtuM pravizya mRtAkhapi na svAminaH prAyazcittaM vidyate / ___ evaM tarhi tAdRzakUpAdinirmAtu: pratyavAyo'stotyAzaGyAha,kUpakhAte taTAkhAte daurSIkhAte tathaiva ca / anyeSu dharmakhAteSu prAyazcittaM na vidyate // 40 // iti // khananaM khAtaH / dIrthAvApyaH / anyazabdena jaladroNokulyAdayaucyante / eteSAM dharmArtha nirmitatvAt kathaJcittatra patitvA mRtAkhapi goSu na nirmAtuH pratyavAyo'sti / kUpakhAtAdivadvezyakhAtAdAvapi pratyavAyAbhAvamAzaca tasya dharmArthatvAbhAvAdasti pratyavAya ityAha,vezmadAre nivAseSu yo naraH khAtamicchati / svakAryagRhakhAleSu prAyazcittaM vinirdizet // 41 // iti // * saDA --ti vIyayukta ke pAThaH : evaM paratra / 1 --huni mu. pAnIle tadA vAle khAda ca.--iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 praashrmaadhvH| [ b| __ vezmadvAraM grhprveshnirgmmaargH| nivAsAH zAlAbajAdauni gavAM sthaanaani| tatra yo naraH khanati, tasya puruSasya khAtapAtena gomaraNe pUrvoktaM pAdatrayaM prAyazcittaM vinirdizet / tathA'nyatrApi grahabhittivedyAdikaraNarthamaGganopavanAdiSu gosaJcArasambhAvanAvatsu pradezeSu kRtAH khAtAH gTahakhAtAH, khena kRtAH svakAryAH, khakAryAzca te grahakhAtAzca svakAryagTahakhAtAH / teSu govipattau pAdatrayaM prAyazcittaM vinirdishet| gTahakhAtAdivadgRhe mAdinA badhena pratyavAyaprAptAvapavadati,nizi bandhaniruDeSu sarpavyAghrahateSu ca / amividyuvipannAnAM prAyazcittaM na vidyte||42||iti|| rAtrau saMrakSaNa) pAzabandhena niruddhA gAvaH sarpavyAghrAdibhiyadi hanyeran, tadA khAminaH pratyavAyo nAsti / aniryAmadAhaH, vidyudazaniH / tAbhyAM vipanAnAM na pratyavAyahetutvam / nanu, dahanAttu vipadyante, ityatra prAyazcittamupavarNitam, daha tu tat nirAkriyate iti pUrvAparavirodha iti cet| na, (1)nirAkaraNasyAzAviSayatvAt / satyAM zakAvupekSayAM pUrvIprAyazcittam / ataeva vyAsaH,* pAdatrayaM,-iti nAsti mu / + nirAkaraNasyA kyaviSayatvAta,-iti zA. sa. mo.| + ktAva pekSAyAM,-iti pATho mama pratibhAti / (1) tathAca, nivAraNazaktau satyAmanivAraNe prAyazcittaM, nivAraNAlaya bhAve tu nAsti prAyazcittamityabhiprAyaH / For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 225 "jalaughe paJcale manA yadi vidyuddhatA'pi vA / zvadhe vA patitA'kasmAt zvApadenApi bhacitA // prAjApatyaM caret cha; gokhAmI vratamuttamam / gautavAtAhatA vA sthAduindhanamRtA'pi vaa| zUnyAgAre upekSAyAM prAjApatyaM vinirdizet' iti / radantu kAryAntaravirahe matyupekSAyAM veditavyam / kAryAntaravyapatayopekSAyAM varddham / "paJcalaudhammagavyAghrazvApadAdinipAtane(1) / zvabhaprapAtasadhairTate kacchArddhamAcaret / / apAlanAttu vaLU syAt zUnyAgAraupanave"-iti viSNusmaraNat / vidyuddAhAderivA grAmaghAtAderapi na pratyavAyahetutvamityAha,grAmaghAte zaraugheNa veshmbhnggaavipaatne| atiSTihatAnAJca prAyazcittaM na vidyate // 43 // iti / zatrusainyena grAme inyamAne mani tadantarvartinI gAvaH zarogheNa nipAtyante; tathA, stambhavaMzAdizaithilyena sahe bhane mati tadantarvartinAM * meghavidyuddhatA'pi vA,-iti mu.| + vidyudAderika, iti bhu| (1) plvlmlpsrH| podhomahAn jlaashyH| jalaughe palvale mamA, -ityekavAkyatvAt / 29 For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 praashrmaadhvH| [e / gavAM nipAto bhavati ; tathA, budhazazukrasAmIpyAdinA pravRttAyAmati pRSTau zautavAtapauDitA gAvo mriyante, tatra tatvAminaH pratyavAyonAsti / saMgrAmAderapi na pratyavAyahetutvamityAha,saMgrAme prahatAnAca* ye dagdhA vezmakeSu ca / dAvAmigrAmaghAteSu prAyazcittaM na vidyate // 44 // iti // ___ senayorubhayoryuddhe bhati tatra prahRtA gAvo niynte| skandhAvAranirmitAni haNamayAni vezyakAnautyucyante / teSu vairibhirdahyamAneSu tatra gAvoniyante / tathA, kvaciddAvAminA araNyamamopavarttino grAmAdagdhA bhavanti, tatra gAva uphnynte| na caiteSu viSayeSu khAmau pratyavAyaM praapnoti| gavAM hite pravRttasya prAmAdikaM gomaraNaM na pratyavAyajanakamityAha,yantritA gauzcikitsArtha muuddhgrbhvimocne| yatne kRte vipadyeta prAyazcittaM na vidyate // 45 // iti // ___ vraNarogAdau dAhacchedAdicikitmArthaM ravAdinA yantritA gauH pramAdAdipadyeta; tathA, yonidvAri samAgatasya mRtasya garbhasya nirgamanArthaM tadAkarSaNadiprayatne kriyamANe kathaJcigaurmiyeta, tatra hitamAcaran puruSo na pratyavaiti / etadeva saMvartta bAha, * nihatA ye ca, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 227 227 "yantraNe gocikitmArtha gUDhagarbhavimocane / yadi taca* vipattiH syAt na sa pApena lipyate // auSadhaM snehamAhAraM dadyAdgobrAhmaNeSu cA / dauyamAne vipattizcena ma pApena lipyate // dAhacchedazirAbhedaprayogairupakurvatAm / dijAnAM gohitArthaJca prAyazcittaM na vidyate(1)" iti // yAjJavalkyo'pi, "kriyamANopakAre tu mRte vipre na pAtakam / vipAke goSANAntu bheSajAnikriyAsu ca" iti // aGgirA api, "zrauSadhaM snehamAhAraM dadyAdgobrAhmaNeSu yaH / vipAke tu vipattiH sthAt na ma doSeNa lipyate" iti / rodhabandhanAbhyAM govipattau prAyazcittaM pUrvamupavarNitam / yadA bahavaekena vyApAreNa vipadyante, tadA kiM vyApArakyAdekaM prataM syAt, kiMvA prahatagosaMkhyayA tAttiriti vicikitmAyAmidamAhAra),* yatne kRte,-iti mu0| didagobrAhmaNe dvijaH, iti mu.| meM brAhmaNeSu ca,-iti zA0 / (1) yadi upakArArdhaM dAhAdiprayoge kRte daivAttenaiva gavAdemaraNaM savati, sadopakArArtha dAhAdiprayogakarturna prAyazcittamityarthaH / (2) prANaviyoga phalakavyApArasya badharUpatayA ekaNyApAreNAnekagovadhe badhasyaikatvaM, badhyasya tu nAnAtvam / tatra kiM badhasatyayA prAyazcitta, kiM vA badhyasayayeti sNshyH| tasin saMzaye vkssymaannmaahetyrthH| For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 228 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyApannAnAM bahUnAzca bandhane rodhane'pi vA / bhiSamithyApracAre ca prAyazcittaM vinirdizet // 46 // iti / pUrvoktaM prAyazcittaM dviguNamAcaredityAzayaH (1) / tathAca sambarttaH, - [6 pa0 / "vyApannAnAM bahanAJca bandhane rodhane'pi vA / dviguNaM govratasyAsya (2) prAyazcittaM vidhIyate " - iti / zrApastambo'pi - bandhane rodhane'pi vA / "vipannAnAM bahanAntu bhiSamithyAprayoktA ca diguNaM govrataM caret" iti / zrayathAzAstraM cikitsanaM bhiSamithyAprayogaH / satyAM zaktAvupekSakasya prtyvaayo'stiityukrm| na kevalaM svAminaevaitat kiM tvanyeSAmapItyAha - Mylate goSANAM vipattau ca yAvantaH prekSakAjanAH / anivArayatAM teSAM sarvveSAM pAtakaM bhavet // 47 // iti / * bhivamithyA pracAreNa dviguNaM vratamAcaret -- iti mu0 / (1) vinirdizedityanena vizeSeNa nirdezopadezAt, yatheoktavratamAtrAbhi prAyave vacanArambhavaiyarthyAt badhyabajDatayA pApagauraveNa prAyavittagauravasya nyAyyatvAcca, dviguNameva prAyavittaM vakturabhipretamiti munyantarauyavacanadarzanAdavadhAryyate / cataevoktam / "smRtyartha sandehe smRtya - ntarasaMvAdAdevArthanirNayaH" iti / (2) yasya pUrvoktasya | For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 226 padamananAdivipattiH / tatra the kecinmArga gacchanto vipannA gAM vilokya yathAzakki pratIkAraM na kurvanti, teSAM sarveSAmupetakANaM pratyavAyo bhvti| prekSakA ityanenAnumantrAdayaH srve'pyplcynte| ataeva paiThaunamiH, "hantA matopadeSTA ca tathA saMpratipAdakaH / protsAhakaH mahAyaca tathA mArgAnudezakaH / AzrayaH astradAtA ca zakidAtA ca karmiNAm / upekSakaH gatimAMca dezavakA'numodakaH / / akAryakAriNAnteSAM prAyavittaM prakalpayet()" iti| * sampratidhAtaka, iti zA0 / bhAladAtA vikammiNAm, iti mu.| + doSavatA,-iti mu.|| kAryakAriNasteSAM,-iti mu.| (1) sampratipAdakaH badhyasya nivedakaH protsAhakA khataHpravattasya intarapA yopadezAdinA protsAhakaH : shaayo'nuyaarkH| sa ca vividhaH, eko. badhyapratirodhakA paparaH khalpapraharI / mAgAnudezakaH, yena mArgeva adhyaH palAyitastasya maargsyopdeshkH| pAzrayohanta rAzrayadAtA / upekSavaH zaktimAniti zaktimAn sa peksskityrthH| dezavAlA, yasmin de badhyamiti tasya dezasya vaktA banumodako'numantA / numatizca vividhaa| yadirodhena hananaM na sambhavati, tasya virodhino mayA nirodhaH kartavya iti prayuktirekA / aparA ca enaM hanbhauti vacane zatasyApratiSedharava / taduktaM nyAyabhAye, paramatamapratiSibamanumataM bhavati, iti / pakAryakAriNasteSAmiti pAThe, pakAryakAriNo'numodaka iti tena saMbandhaH / islAdayaH pUrvoktAH sarvaevAkAryakAriNo bhavantIti vA arthaH / For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / [60 / vyApanAnAmityatra, badhyabahutvaM ghAtakaikatvaM copajIvya prAyazcittamuktam / idAnauM badhyaikatve hantabahutve kathamityAzaGyAha, eko hato yaibahubhiH sametaina jJAyate yasya hatA'bhighAtAt / divyena teSAmupalabhya hantA nivartanauyo nupasanniyuktaH // 48 // iti // yatra bahUnAM puruSA prahAraireko gauhato bhavati,taba sarveSAM prahArakANa* vedanAhetutve satyapi yadIyaH prahAraH prANaviyoganimitta miti na jJAyate, atasteSAM bahanA puruSANAM madhye prANaviyogakAri prahArakartA'yamiti puruSavizeSastulAnyAdidivyena(1) nizcitya rAjapuruSairhantasamUhAt ma pRthak karttavyaH / pRthakaJcatya ca gotaM kArayet ___ itareSAM prahantRRNAM prAyazcittamAha,ekA cehahubhiH kAcidevAvyApAditA ydi| pAdaM pAdaM tu hatyAyAzcareyuste pRthak pRthk||46|| iti . * prahAmaNAM,-hAta mu0 / + same'pi,--iti mu.|| + ekA ceTabhiH kApi daivAhApAditA bhavet, iti / granthAntarIyaH paatthH| (9) divyAni tu, "dhaTo'nirudakazcaiva viSaM kozazca paJcamam / SaSThaca taNDulaM proktaM saptamaM taptamASakam / gharamaM phAlamityukta navamaM dhammajaM smRtam / divyAnyetAni sarvANi nirdiyAni svayambhuvA"-ityAni / For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dviguNam / 0 / ] prAyavittakANDam | 231 gohatyAyA yaddvratamabhihitaM tasya vratasya pAdamekaikaH puruSo - 'nutisstthet| etaccAkAmakAraviSayam / devAdityabhidhAnAt / kAmakAre www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ekaM natAM bahUnAM tu yathoktA dviguNodamaH" - iti --- smRtyantare'bhidhAnAt / sarpavyAghrahatembityatra sarpAdibhirgavi hate pratyavAyo nAstItyuktam / puruSaprahAreNa hate tvasti pratyavAya: / yatra bahuSu nimitteSu sandehaH, tatra badhanimittaM kathaM nizceyamityAzaGkA liGga vizeSairityabhipretya liGgAni pradarzayati -- te tu rudhiraM dRzyaM vyAdhigrastaH kRzeo bhavet / lAlA bhavati daSTeSu evamanveSaNaM bhavet // 50 // iti / ** yatra rudhiraM dRzyate, tatra prahAro nimittamiti nizcetavyam / kArzvamAcopalambhe vyAdhirmRtihetuH / jAlAdarzane sarpadaMzanaM nimittam / evamanyairapi taca tacoditerliGgernimittakharUpamanviSya nizcetavyam / bhTaGgAdibhaGgAdau maraNAbhAve'pi prAyavittavizeSamabhihitam * / zrasvaM vAhyAvayavabhaGge, yadA tvantarAvayavabhaGgo na vispaSTaH tadA kathamityAzaya tanizcaya hetu liGgavizeSaM darzayati, - grAsArthaM coditA vA'pi adhvAnaM naiva gacchati / iti / chAtra, prAyavittavizeSo'bhihitaH, -iti pATheo bhavituM yuktaH / + dhvAnaM caiva gacchati, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 praashrmaadhvH| [6 evamanyairapi liGgavizeSaistaM taM nimittavizeSamabhinizcitya tatra tocitaM prAyazcittaM anussttheym| ___ daNDAdUI yadanyenetyAdinA granthasandarbhaNa nimittavizeSAmanadya prAyazcittavizeSA abhihitaaH| the tu pUrvamanuditA nimittavizeSAH, ye ca liGgairaNanizceyAH* ghAmAnAH, teSu sarveSu mAdhAraNaM prAyazcittaM darzayati,manunA caivamekena sarvazAstrANi jAnatA // 51 // prAyazcittantu tenoktaM gAghrazcAndrAyaNaM caret / iti / yathA, kalidharmarahasyaM, tathA, tapratipAdakAni vedazAstrANi jAnatA parAbhareNa mayA govadhavizeSANaM prAyazcittavizeSA abhihitAH; evaM manunA'pyupapAtakajAtasya sarvasAdhAraNI prAyazcittaM, govadhamudAhasya upvrnnitm| kiM tat ? goprazcAndrAyaNaM cret,iti| na cAtra kenApi muninA vipratipattuM zakyamityabhipretya, ekenetyuktam / munimukhyeneti yAvat / pUrvAdhyAye gobadhasyetikartavyeSu vapanamukta, mazikhaM pavanaM kRtveti| tathA'smintrapyadhyAye'bhihitam, "pAdejaromapavanaM dvipAde mazrugaNe'pi ca / cipAde tu bhikhAvaNa mazikhannu nipaatne"-iti| * nigarapyanigyAyamAnAH,-iti mu. / + jAtasyAsAdhAraNam, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bha.] praayvittkaaghm| 233 - tatra kenApi nimittena vapanAkaraNe yathokaM vrataM dviguNamanuSTheyamityAha,kezAnAM rakSaNArthAya dviguNaM vratamAcaret // 52 // iti / diguNe vratAdiSTe diguNa dakSiNA bhvet| yatra yatra vratadvaiguNyaM, tatra tatra dakSiNAdvaiguNyamukram / kezarakSaNaM na maviSayaM, kintu rAjAdiviSayamityAha,rAjA vA rAjapuco vA brAhmaNa vA bhushrutH||53||iti / akRtvA pavanaM tasya prAyazcittaM vinirdizet / kezarakSaNasya rAjAdiviSayatvaM gaGkho'pyAha, "rAjA vA rAjaputto vA brAhmaNo vA bahuzrutaH / akRtvA vapanaM teSAM prAyazcittaM kathaM bhavet ? kezAnAM rakSaNArthAya diguNaM vratamAcaret / diguNe vratAcaurNa dakSiNa dviguNa bhavet" iti / vapanadviguNavatayoranyatarasthApyabhAve caurNamapi prAyazcittaM na pApanivarttakam / tadAhApastambaH, "rAjA vA rAjaputro vA brAhmaNo vA bahuzrutaH / yastu no vapanaM kuryAt prAyazcittaM kathaM bhavet // kezAnAM rakSaNArthAya diguNaM vratamAcaret / diguNe tu vrate caurNa dviguNA dakSiNA bhavet // yasya na dviguNaM dAnaM kezAMzca parirakSataH(1) / (1) ke zAn parirakSateAyasya na diguNaM dAnamityarthaH / 30 For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 praashrmaadhvH| tat pApaM tasya tiSTheta vakA ca narakaM vrajet // yatkiJcit kriyate pApaM sarve kezeSu tiSThati / tasmAt sarvaprayAbena mazikhaM kArayeTija:(1)" iti / svorNa tu vapane vizeSamAha,sarvAn kezAn samuddhRtya chedayedalahayam // 54 // iti / evaM nArIkumArINAM ziraso muNDanaM smRtm| mArauyahaNenaiva kumArINAmapi grahaNe siddhe pRthagupAdAnaM vidhavAsu vpnaanggokaardyotnaarthm| nAtra nArauzabdaH svaumAtravAcau, kinta sabhartakasvauvAcI, kumAryastu vivaahrhitaaH| tathAca, sabhaDakANaM vivAharahitAnAM caitadukaM bhavati(2) / tato vidhavAnAM mAtmamA mauNDAmaukRtaM bhavati / pUrvAneSu pratAGgeSu kAnicidanAni strINAmapavadati,na striyAH kezavapanaM na dUre zayanAzanam // 55 // (1) sazikhaM vapanaM kArayedityarthaH / (2) nArIzabdasya strImAnaparatve kumAraupadaM vyarthaM syAt / tathAca nArI padaM sdhvaaprN| nareNa puMsA sNbndhitvaattsyaaH| evaJca sati vidhavAnAM sarvAtmanA muNDanamaukRtaM bhvti| "sadhavAnAntu nArINAmanArAya sarvadA / kezasandhAraNaM proktaM prAyazcitte dilottamaH" iti, "vidhavAkavarIbandho bhartabandhAya jAyate / zirasAvapanaM tasmAt kArya vidhavayA sadA"-iti cAnayarvidhanayotAtparya pAlodhanayA'pyetat sidhyati / For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 . prAyazcittakANDam / 235 na ca goSThe vasedrAdau na divA gA anuvrajet / nadISu saGgame caiva araNyeSu vishesstH||56|| na strINAmajinaM vAso vratameva samAcaret / iti / ___(1)na striyAH kezavapana, ziraso muNDanamityanayo nyonyavirodha gAnIyaH, niSedhasya kRtsnkeshvissytvaat| kezAgrakarttanameva muNDanaM pUrvatra vihitam / ato na virodhH| saMvizantoSu saMvidityanena gTahamadhye grAmAihirdUre vA yatra gAvastatra zayanaM prAptaM, tanirAkaraNaya, na dUre shynmityukm| rAtrau goSThAvasthAnaM divA gavAmanuvrajanaM ca puMmAmeva na striyAH / nadImaGgamezvaraNyeSu ca vAso yadyapi na sAcAt pUrvamukraH, tathApi go'nugAmIti zAstrAdarthataH prasanaM tadubhayaM nivaayNte| carmaNAmraNa saMvRta ityAdizAsvataH prasakramajinavAsastvaM nissiyte| vratamevetyevakAreNa yathoktAGganivRttirevAnUdyate / vapanAdaunAmiva trisandhyabAnAdaunAmapi niSedhaprabhakkAvAha,cisandhyaM nAnamityuktaM* surANAmarcanaM tthaa||57|| bandhumadhye vrataM tAsAM kRcchracAndrAyaNAdikam / iti / * kuryAt viSavaNasnAnaM,-iti mu0 / (1) evaM nAraukumArINAM zirasomuNDanaM smRtamityanena strINAmapi muNDa nabhaGgIkRtaM, parantu hyAGgAlacchedanamAtrarUpaM tadityetAvAn vizeSaH / na striyAH kezavapanamityanena tu strINAM muNDanameva niSiddham / tadanayorvirodhaH prsnyte| tamimaM virodhamAzaya pariharati, na striyaaityaadinaa| For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 praashrmaadhvH| [ . / trisandhyamavagAhanamiti yatpUrvamukta, tat strINamapi samAnam / murArcanaM namaskArAdi / pacchracAndrAyaNadikaM yataM tadyoSitobandhumadhye'nutiSTheyuH, na puruSAdava vijane deze / niyamAntaramAhagRheSu satataM tiSThet zuciniyamamAcaret // 58 // iti / prakrAntasya vratasya samAptiparyantaM grahasaukhona vahirgacchet / adhyAyadayena yatprAyazcittaM prapaJcitaM, tasthAnanuSThAne vividhaM divyaM bhaumaM ca narakavizeSaM darzayati, iha yo gAvadhaM kRtvA pracchAdayitumicchati / sa yAti narakaM ghoraM kAlasUtramasaMzayam // 5 // vimuto narakAttasmAt mayaloke prajAyate // lovoduHkhIca kuSThIcasaptajanmAmi vai nrH||6|| iti| mitrAdaunAmutkocadAnAdinA janApavAdamAtraparihAraH pracchAdanam / ghorasya narakavizeSasya nAmadheyaM, kaalsuutrmiti| mo'yaM divyo narakaH / nairantaryeNa saptajanmasu klovatvAdidoSayogobhaumonarakaH / adhyAyadvaye pratipAditaM prakaraNArthamupasaMharati*, * tatprakAzArthamupasaMharati, iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a.] prAyazcittakANDam / tasmAt prakAzayetyApaM svadharma satataJcaret / strIvAlamRtya gAvipreSvatikopaM visarjayet // 61 // iti| ___ yasmAt pracchAdane dvividho narakaH proktaH, tasmAdapracchAdya vedavidAmagre prakAzya tairvinirdiSTaM svasthocitaM dharma praayshcittvishessmaacret| tata UrddhamaudRzapApAnutpattaye strIbAlAdiSu koparahitobhavet / adhyAye navame parAzaramuniprokasmRtau granthake hai rodho bandhanatADanAdyanucitaM yat syAt gavAM paur3anam / karmaitasya vizeSataH samuditA sarvottarA niSkRti stayAkhyAmakarolTatau zubhadhiyA bhAgyAmbudhirmAdhavaH // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabukkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmativyAkhyAyAM mAdhavauyAyAM navamo'dhyAyaH // 0 // * nirdicha tamAcaret, iti mudeg / / nRpa,-iti mu.| smRtemarane-iti mu0|| For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha dshmo'dhyaayH| janAgehaM kharganadyAH pAdapa- mahAtmanaH / yasthAmauttamahaM vande rAmacandraM sadA'vyayam // aSTamanavamAdhyAyayorupapAtakasya govadhasya mAmAnyavizeSA prAyazcittAni prpnycitaani| athAgamyAgamanarUpopapAtakasya prAyazcittaM dazamAdhyAye'bhidhIyate / tatra pratijJApUrvakaM mAmAnyaprAyacittamAha,cAtuvaryeSu sarveSu hitAM vakSyAmi niSkRtim / agamyAgamane caiva zuddhyai cAndrAyaNaM caret // 1 // iti| (1)catuSu varNadhvanulomapratilomabhedenAvAntarajAtibaddhatvamabhipretya mshcityukm(2)| pratyavAyaH niSkriyate nivaaryte| vinAzyate yayA * nAstyayaM zlokomudritAtiriktapustakeSu / + niHsAryate,-iti mu.| (1) catvArovAeva cAturvarNyam, khArthe taddhitapratyayAdatabAha caturSa varNeviti / (2) uttamavarNanAdhamavarNIyAmutpAdito'nulomaso bhavati / seA'yamanu. laamkrmH| etaviparItaH pratilAmakramaH / anulomapratilomAbhyAmutpannA ye mUhAvasiklasUtAdayaH sazaurNajAtAsteSAM grahaNAI sarvevityuktam / brAhmaNAdaunAM grahaNArthaM cAturvapamvityuktam / patoga kasyApyAnarthakya miti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 1] prAyakhitakANDam | prAyazcittyA, sA prAyazcittiH niSkRtiH / tasyA anarthaphalanivArakatvAddhitatvam / Rtau bhAryyAmupeyAditi zAstrAdgamyA svabhAbI, taditarA saba'pi yoSidgamyA / tadgamane prApte sati tacchuddhinimittaM cAndrAyaNaM prAyazcittamAcaret / cAndrAyaNasya lacaNamAha ekaikaM hrAsayeddAsaM kRSNe zukle ca vaIyet / zramAvAsyAM na bhuJjIta hyeSa cAndrAyaNeA vidhiH||2|| iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 239 , dvividhaM hi cAndrAyaNaM yavamadhyaM pipIlikAmadhyaM ceti / yathA yavasya madhyaM sthUlaM ubhAvantau sUkSma tathA zuklapratipadamArabhya pratidinamekaikagrAsavRddhyA pUrNimAyAM paJcadaza grAsAH, kRSNapratipadamArabhya pratidina kekayAmAse satyamAvAsyAyAmupavAsa iti mdhybhaagsyaushyaadyvmdhytvm| yathA pipIlikAnAM ziraHpRSThabhAgau sthUlau madhyaM sUkSmaM tathA yasya cAndrAyaNasya madhyame zramAvAsyAdine sarvvagrAsahAmaH, tasya madhyamabhAgasaukSmyAt pipIlikAmadhyatvam / tadidaM pipIlikAmadhyamAcAryeNopanyasyate / tathAhi, kRSNapratipadi vrataM saMkalpya catuIza grAsAn bhuJjIta, tato dvitIyAmArabhya pratidina mekaikasya grAmasya DrAme mati zramAvAsyAyAmupavAsa: sampadyate / punaH zuklapratipadi grAsamekamupakramya patidinamekaikagrAsavRyA paurNamAsyAM paJcadaza grAsAH sampadyante / saeSa pipIlikAmadhyasya cAndrAyaNasyAnuSThAnaprakAraH / tadidaM vasiSTho'pi spaSTamAha - "mAsasya kRSNapacAdau grAsAna dyAccaturddaza /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 . parAzaramAdhavaH / [1.p.| grAsApacayabhojI 1) man pakSazeSa samApayet / tathaiva zuklapakSAdau grAsaM bhunauta cAparam / grAsopacayabhojI(2) san pakSazeSaM samApayet" iti // cAndrAyaNaGgatvena triSavaNAnaM karttavyam / tadAha manuH, "ekaikaM hrAsayet piNDaM kRSNe rakta ca varddhayet / upaspRzaMstriSavaNametaccAndrAyaNavratam" iti / vapanAdautikarttavyatAntu* gautama Aha / "athAtazcAndrAyaNam / tasyoko vidhiH kacchre / pavanavrataM caret / zvobhUtAM paurnnmaasaumupvmet| ApyAyasva mante payAMsi navonava iti caitAbhistarpaNam / zrAjyahomohaviSazcAnumantraNamupasthAnaM candramaso yaddevA devahelanamiti catasbhirAjyaM juhuyAt / devakRtasyeti cAnte smidbhiH| OM bhUrbhuvaH svarmaharjanastapaH satyaM yazaH zrIrUviDojojaH puruSodharmaH ziva ityetairgaamaanumntrnnm| pratimantraM manamA namaH svAheti vaa| grAmapramANamAsthAvikAreNa / catu:samakaNayAvakazAkapayodadhiratamUlaphalodakAni havauMthottarottaraprazastAni / dvAdazaitAni paurNamAsyAM paJcadaza grAsAn bhukkaikaapcyenaaprpkssmnauyaat(2)| amAvAsyAyAmupothyakopacayena (4) * vapanAdyaGgasyetikartavyatAntu, iti mu0 / (1) pratidinamekaikagrAsahAseogrAsApacayaH / (2) pratidinamekaikagrAsaddhimra'sopaca yaH / (3) ekApacayena pratidinamekaikagrAsApaca yena / (4) ekopaca yena pratidina me kaikagrAsayA / For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 pa.] praayshcittkaannddm| 201 pUrva pakSam / viparItamekeSAm (1) / eSa cAndrAyaNImAmaH"--iti / ekeSAM bhunaunAM mate pUrvottAt pipIlikAmadhyapakSAviparItaM yavamadhyacAndrAyaNam / tacca manucispaSTamAha, "etameva vidhiM kRtsnamAcaret yavamadhyame / zuklapakSAdiniyatazcaraMzcAndrAyaNavratam-iti" / "tadetaccAndrAyaNadayaM devlo'pyaah| "cAndrAyaNaM dividhaM yavamadhyaM pipiilikaamdhymiti| ekagrAsamamAvasyAdi yavamadhyam / paJcadaza yAmAn paurNamAsyAdi pipIlikAmadhyam" iti / yamo'pi / "prathAtazcAndrAyaNakalpaM vyAkhyAsyAmaH / tadyathA,- . paurNamAsthAmupetastu brAhmaNa: susamAhitaH / kezamazrUNi lomAni kakSopasthaM ca vApayet / yathAvidhi tataH kRtvA royAt susamAhitaH / madhu mAMmaJca lavaNaM eklavAsAMsi varjayet // strIzUdrau nAbhibhASeta satyavAdI ca saMyataH / pAlAzaM dhArayeddaNDaM zuci carma ca mekhalAm // * nAstyayamaMzAmuditAtirikta pustakeSu / + nAstyayaM zlokaH mu0 pustake / + zucimaujau,-iti shaa| (1) zulapratipadamArabhyaikaikagrAsavadyA paurNamAsyAM paJcadaza grAsAn bhunauta, tataH kRSNapratipadAkaikagrAsahAsenAmAvasyAyAmupavasediti viparItamityarthaH / 31 For Private And Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 24 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [10 ba0 / yajJopavItI karakaM dhArayenniyataH zuciH / zANavalkalacaure vA* mArgaM vA vAsa ucyate / sarvvAthryahAni santiSThet (1) khAnamaunaSTatavrataH / sthAnAsanAbhyAM vihared brahmacArau capAzanaH / gomayena gocarmamArca(9) syaNDitamupalipyAbhyucya agniM pratiSThApya brAhmaNaM daciNata upavebhyottarata udakapAtraM pratiSThApya prAgudagagrAn darbhAnAstauryAjyabhAgaM kRtvA (9) mahAvyAhRtibhirAjyAtiM juhuyAt / vratapataye RtaM satyaM prajApatiM mitramagniSomo vRhaspatiM yajeta / * zAyavalkalacArI vA iti zA / + viramedu - iti mu0 / + brAhmaNamupavezyottarata udakapAtraM pratiSThApya - iti zA0 sa0 / (1) savvANyahAnItyantasaMyeAge dvitIyA / santiSThet utthiteo bhavet, nAsIta na vA zayItetyarthaH / For Private And Personal Use Only (2) godharmmamAtraM gocarmmaparimANam / sthaNDilavizeSaNametat / gocaparimANaJca, "RSabhaikazataM yatra gavAM tiSThati sNytm| bAlavatsa - prabhUtAnAM godharmma iti taM viduH " - iti / " SaT paca caturo vA'pi yo ho vA zau smRtau / gocarma iti zabdo'yaM vidhiyoge nipAnyate"-iti / "gavAM zataM paceko yatra tiSThedayantritaH / etocamAcantu prAhurvedavido janAH " --- iti caivamAdismRtiparibhASitaM nAnAvidhaM boddhavyam | (3) bAvyabhAgo nAma homavizeSaH / SametattarabhAge yamaye khAhetyanena 'homa', SamerdakSiNabhAge ca somAya svAhetyanena homaH cAjyena prakRta homAt pUrvaM karttavyatayA vihitaH / so'yaM homa vASyabhAgaityucyate /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.pa. prAyazcittakANDam / 246 etAnevamarcayitvA* mahAvyAhatayastathA / OMkArapUrvamAkhyAtAstathA sarve pRthak pRthak / sataM satyaJca gAyatraumityetAni madA japet // dazamAhasikaM vA'pi gAyabImAhikaM japet / indrazuddhA sUcazcApaH pravizya manasA japet / tatraiva gAyet pAmAni athavA vyAhataurjapet / vRkSamUlaniketaH syAdrAcau vIrAsanau bhavet // bhAvAmAzcaret kRcchaM lAyA vastraM na paur3ayet / gharaM vA apayennityaM gobhyo niSkrAntayAvakam // pAyazaM gAkamannaM vA bhairaM vA vAgyatazcaret / prAyasa tejasaM pAtraM cakrotpannaM vivarjayet / asurANAM hi tat pAtramayastaijasacakrajam / / athaivAnyatarAlAbhe mRdaM kurvAMta vaidikiim| pajiyAnAntu vRkSANAM teSAM paye khayaM cyute // imana ta nirIkSeta gAbhibhASet parastiyam / godo hamAcaM tiSTheta na bhatAnAM paraM vrajet (1) // * ratAvAgevamarthitvA,-ati mu. / / tatraiva gAyatrIsAmAni.-iti thaa| na satpAtraM parityajet,-iti mu0 ! (1) bhikSA) gatvA goduimAtra kAlaM tiSThennAto'dhikamityarthaH / yAvatA kAlena gauduhyate, tAvAn kAjo goduhmaatrH| sa dha muhUrtasyA. zumabhAgAtmakaH / (muhazciAkaH paJcadazo mAgaH) / saccatat, "tato For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 parAzaramAdhavaH / [1.b.| tavidheSu carerai niyateSu dijAtiSu / agnayo yatra iyante brahma(1) vA yatra padyate / prayataH kRtazaucastu bhaikSamabhyucayettataH // zrAdityAbhimukho bhUlA gurave tannivedayet / anujJAtastataH kuryAddevarSipiTapUjanam // zAkaM vA yadi vA patraM mUlaM vA yadi vA phalam / sampAdayet yamAhAraM tenAnau juDathAt sadA / AhArArthaM dije datvA tadannaM niyamaM zritaH / grAsa bheSeNa kuThauM ta yo'syAsyaM pravizet sukham / kukuTANDapramANaM vA grAsaM kuryAt samAhitaH // aGgalyagrasthitaM vA'pi gAyatryA cAbhimantrayet / na ta vikhyApayet piNDaM ramAbAkhAdayet punaH // na nindeva prazaMseta khAisvAdu ca bhakSayet / prAGmukho nityamIyAdAgyato'nnamakutmayan // TrAsoddhiryathA mome mAsi mAsi pradRzyate / * anujJAtaH sadA kuryyAdevarSipiTavandanam,-iti mu. / + bannaM dRSTvA praNamyAdau,-iti mu0 / godohamA vai kAlaM tichehAGgAne / atithigrahaNAryAya"iti, "muhUrtasyATamaM bhAgamuddIyo hyavidhirbhavet" iti cAnayo kyayostAtparyyapa-locanayA vyaktam / na saptAnAM paraM bajediti bhikSAcaraNArthaM saptAnAM gTahANAmadhikaM na vrajedityarthaH / (1) brahma vedH| For Private And Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 ca / prAyazcittakANDam / 245 amAvAsyAM paurNamAsyAM vrataM cAndrAyaNaM caret / grAmAna pravarddhayet somaH paJca paJca ca paJca ca(1) // ekaikaM varddhayet piNDaM zakla kRSNe ca hAsayet / amAvAsyAM na bhuJjIta eSa cAndrAyaNo vidhiH // ekai hAmayet piNDaM kRSNe ekle ca varddhayet / etat pipIlikAmadhyaM cAndrAyaNamudAhRtam // varddhayet piNDamekaikaM ekle kRSNe ca hAsayet / etaccAndrAyaNaM nAma yavamadhyaM prakIrtitam (2)"-dati // punarapi prakArAntareNa cAndrAyaNaM trividham, RSicAndrAyaNaM zizucAndrAyaNaM yaticAndrAyaNamiti / teSAM svarUpaM yama pAha, "auMstrIn piNDAn samaznIyAniyatAtmA dRr3havrataH / haviSyAnasya vai mAsammRSicAndrAyaNaM smRtam / caturaH prAtarauyAccaturaH sAyamevaca // piNDAnetaddhi bAlAnAM zizucAndrAyaNaM smRtam / piNDAnaSTau samIyAnmAsaM madhyaM dine vrau| yaticAndrAyaNaM hyetat marvakalmaSanAzanam" iti / viSNurapi paJcavidhaM caandraaynnmaah| "atha cAndrAyaNam / grAsAnA . * dhamAyAM paurNamAsyAcca,-iti mu.| + dhamAyAntu,-iti mu0 / (1) somoyathA krameNa paJcadazakalAbhirvate, tathA pazcadazagrAsAn vaI yedityrthH| (2) tathAca, pipIlikAmadhyasya kRSNa pakSe upakramaH, yavamadhyasya zukrapakSa upakramaiti bhaavH| For Private And Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 praashrmaadhvH| [1. p.| syAvikAramanIyAt / tAMzcandrakalA'bhiddhau krameNa varddhayet / hAmI ca TrAsayet / amAvAsyAyAJca naanauyaat| eSa(2) cAndrAyaNa yavamadhyaH, pipIlikAmadhyo vaa| yasyAmAvAsyA madhyA' bhavati, sa pipIlikAmadhyaH / yasya paurNamAsI, sa yavamadhyaH(2) / aSTau grAsAn pratidinamantrIyAt, ma yaticAndrAyaNaH / sAyaM pAtazcataracatarogrAmAn mamanIyAt ma zizucAndrAyaNaH / yathA kathaJcit piNDAnAM tiso'zautauA anauyAt, sa somyacAndrAyaNaH" iti / cAndrAyaNe'bhihitasya grAmasya parimANamAha,kukaTANDapramANantu grAsaM vai parikalpayet / anyathAbhAvadoSeNa na dharmo na ca zuddhyati ||2||iti| utaparimANAdadhikaparimANatvamanyathAbhAva:(4) / tena jAto * madhyavartinI,-iti mu.| (2) hAnau hAse / tathAcaikaika candrakalAzAsakrameNaikaikaM grAsaM jhAsaye. dityrthH| (2) eghaiti nirvizeSitasya cAndrAyaNamAtrasya parAmarzaH, na tu pUrvani dieprakArasya cAndrAyaNavizeSasya / tasya niyaktadaividhyAsambhavAditi bodhyam / (3) yaccAndrAyaNaM kRSNapratipApakramya paurNamAsyAM samApyate, tat pipauli. kAmadhyam / yat punaH zukla pratipadyupakramyAmAvAsyAyAM samApyate tat yavamadhyamityarthaH / (8) yadyapyaktaparimANAdalpaparimANatve'pyanyathAbhAvaH samAnaH, tathApyata parimANAdadhikaparimANavyavacchede vacanasya tAtya-dadhika parimANatvaravAnyathAbhAvovarNitA na nyUnaparimANAtye / atarava, "kukkaTANDapramANaM vA grAsaM kuryAt smaahitH| anulyasthitaM vA'pi" For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. ba. prAyazcittakANDam doSo vratavaikalyaM, tena doSeNa, dharmazcandralokaprAptihetustaporUpovratavizeSaH, sa na smpdyte| nApyasya pApAcchuddhirbhavati / cAndrAyaNasAdhyaM phalaM dvividhaM, puNyalokaprAptiH paapnivRttishceti| tadubhayamadhikaparimANagrAsAnanato na midhyati / cAndrAyaNasya phaladai vidhyaM yama pAha, "yatkiJcit kurute pApaM karmaNA manamA giraa| vijazcAndrAyaNaM kRtvA tasmAt pApAt pramucyate / etAni vidhivat kRtvA SabhirmAsaiIviSyabhuk / vyapetakalmaSo viprazcandrasyaiti malokatAm" iti / pratacaraNAnantarakarttavyamAha,prAyazcitte tatazcaurNe kuryAdrAhmaNabhojanam / goiyaM vastrayugmaJca dadyAdipreSu dakSiNAm // 3 // iti // saMkhyA vizeSAnupAdAnAt zaktyanusAreNa brAhmaNabhojanamiti veditavyam / ityanena sAkSAdeva nyUnaparimANaM vihitam / yuktaccaitat / tathAhi, yathokta parimANasya na tAvadayuddhavidhiH, rAgataH prAptatvena tada. sambhavAt / nApi tatparimANabhojanasyAvazyakatvA) niyamavidhiH, niyojyAdikalpanApatteH / tatparimANabhojanasamakAlamanyabhojane'pi doghAbhAvApatteH / aGgalyagrasthitaM vApautyanena nyUna parimANasyAbhihitatvAcca / tasmAt cAndrAyaNasya tapasvAt tapasaca klezasabhAvatvAduktaparimANAdadhikaparimANa nitiphalakaH parisaMkhyAvidhirayam / tasmAt suSkam, ukta parimANAdadhika parimANatvamanyathAbhAva iti / For Private And Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 praashrmaadhvH| [1.pa. agamyAgamanamAtre prAyazcittamabhihitam / tadvizeSeSu prAyazcitAni vakravyAni / tatrAtyantanaucajAtigamane* prAyazcittamAha,caNDAlI vA zvapAkoM vA anugacchati yo vijH| cirAcamupavAsitvA viprANAmanuzAsanAt // 4 // sazikhaM vapanaM kRtvA prAjApatyadayaM caret / godayaM dakSiNAM dadyAt shudvipaaraashro'brviit||5||iti| brAhmaNyAM zUdrAnAtA, caNDAlI; ArUr3hapatitAnAtA ca(9), magodhAmAtA vA / tadetat trividhacaNDAlatvaM yama Aha, "ArUr3hapatitAnAto brAhmaNyAM zUdrajazca yaH / caNDAlau tAvubhau prokto sagotrAdyazca jAyate"-iti / etatrividhacaNDAlasantatau jAtA strI cnnddaalii| uttpayorjAtA strI zvapAko / tadAha manuH, "kSatturjAtastathogrAyAM zvapAka iti kiirtitH"| dijazabdo'tra braahmnnprH| kSatriyavaizyayoH pRthavakSyamANatvAt / upavAmitlA upvaapnycritvetyrthH| zrAcArArthavivantAt shbdnissytte:(2)| kSatriyavaizyayordakSiNA''dhikyamAha, * tatra patitanaucajAtigamane,-iti zA0 / (1) yastu naiSThikaM dharmamArU H pramAdatastasmAt yavate, sa bArUpatitaH ityucyte| (2) upavAsa zabdAdAcArArthe kim, tataH kviAlApaH, tataH kvAnpratyayena 'upavAsitvA' iti padaM niSpannamiti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 gha.] prAyazcittakANDam / 246 kSatriyo vA'tha vaizyo vA caNDAloM gacchato yadi / prAjApatyaiyaM kuryAddadyAhomithunaddayam // 6 // iti| spssttm| zUdrasya tvalpaM bratamadhikA dakSiNetyAha, pAkI vA'tha caNDAlI zUdro vA yadi gacchati / prAjApatyaM caret kRcchaM caturgomithunaM dadet // 7 // iti| nanu smRtyantareSu caNDAlaugamane prAyazcittAnyanyathA smaryante / tatra kAnicit prAcAryokAt prAyazcittAt nyUnAni, kaaniciddhikaani| yathA sumantuH / "mAnavasRpiSvasasnuSAbhaginIbhAgineyogocaNDAlaunAmabhigamane taptakRcchram" iti / tadetadakAmataH pracatasya retaHsekAt prAnivRttau draSTavyam / yattvaGgirasokkama, "patitAnyastriyo(1) gatvA bhuktA ca pratigTahya ca / mAsopavAmaM kurbota cAndrAyaNamathApi vA"-iti // tatra cAndrAyaNaM kAmataH pravRttasya retaHsekAt prAG nivRttasthAprakrasyAvagantavyam / zakasya tu mAsopavAsaH / godayadakSiNAyakrasya (1) patitAH ptnvntH| patanaca mahApAtakAdidoSeNa dijAtikammI nadhikAraH nrkbhaagitvc| taduktam / "dijAtikarmabhyohAniH patanaM paratra cAsiddhitameke narakam" iti / ante bhavA antyaanvmshvpcaadyH| 32 For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25. parAzaramAdhavaH / [10 a0| prAjApatyayasya mUlavacanokasya pratyAnAyakalpanAdvAreNa(1) mAmopavAsasamAnatvAdayameva viSayaH / yadapi zaGkhanokam, "akAmatastu yo vipracaNDAlauM yadi gacchati / taptakRcchreNa yeta prAjApatyadvayena vaa| kAmatastu yadA vipracaNDAlauM yadi mevate / cAndrAyaNena zuddhyeta prAjApatyadvayena vA" iti| etanmalavatnena samAnaviSayam / yamastu viSayavyavasthApUrvakaM pakSadayamAha, "caNDAlapulkamAnAntu bhuktA gatvA ca yoSitam / kRcchrAbdamAcaret jJAnAdajJAnAdaindavadvayam" iti // etaccobhayaM, retHsekpryntmkaamnvissye| yattu gautmenokrm| "anyAvaSAyinaugamane 2), kRcchAbdamamatyA dvaadshraatrm'-dti| tatrAbdakRcchro yamokramamAnaviSayaH / dvAdazarAtrantu sumntuproktptkRcchrmmaanvissym| yadayagirasotam, "anyajAnAntu(2) gamane bhojane ca pramApaNe / (1) dhenusaGkalanAdyanukalpavyavasthA pratyAmnAya ityucyate / (2) antyAvasAyinaH kule jAtA strau dhantyAvasAyinI / cantyAvasAyinazca, "cahAlaH zvapacaH kSattA sUto vaideha kstthaa| mAgadhAyogavau caiva spte'ntyaavsaayinH"-ityuktlkssnnaaH| "niSAdastrI tu caNDAmAt putramantyAvasAyinam / zmazAnagocaraM sUte"-ityukta lakSaNAzca / (3) antya jAca, "rajakazcarmakAraca naTovaruDaravaca / kaivartamedabhillAca sapte chantyajAH smatAH'-ityuktalakSaNAH / For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10pa0 prAyazcittakANDam / 251 parAkeNa vizaddhiH sthAdbhagavAnagiro'bravIt" iti // tadapi tptkcchrsmaanvissym| yadapi vasiSThenokram / "dAdazarAtramabbhacodAdArAcamupavasedazvamedhAvabhRthaM vA gcchet| etenaiva cANDAlIvyavAyovyAkhyAtaH" iti| etadapi vRhdymokcaandraaynndysmaanvissym| yaJca sambartanokkam, "yacaNDAlauM dvijogacchet kathaJcit kaammohitH| tribhiH kRcchavizota prAjApatyAnupUrvakaiH" iti / etacAndrAyaNadayena samAnaviSayam / yadapi manunotram, "yaH karotyekarAtreNa vRSalausevanaM dvijaH / ma bhaikSabhugajapavityaM tribhibaiThapohati" iti // kRSalau caNDAlau / tathAca smRtyantare, "paNDAlau bandhako vezyA rajaHsthA yA ca kanyakA(1) / jar3A yA ca sagotreNa vRSalyaH paJca kIrtitAH" iti / tadekadinAbhyAsaviSayam / yadapi manunotram, "retaHmekaH svayonyAsa kumArauvanyajAsu ca / sakhyuH putrasya ca strISu gurutatpasamaM viduH" iti / thAjJavalkyenApi, "makhibhAryAkumArISu khajAtAkhanyajAsu ca / sagotrAsu sutastrISu gurutalpalamaM smRtam" iti / * vRSalyazcaNDAlyAdayaH, iti mu. / (9) kanyakA rajaHsthA, vivAhAt pUrva RtumatIti yAvat / For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 praashrmaadhvH| [10 b.| etacca pakSAbhyAsaviSayam / yacca manunotram, "gurutalpavrataM kuryyAdretaH sikkA khayoniSu / sakhyuH putrasya ca strISu kumArauvvanyajAsu ca" iti / etaca maamaabhyaasvissym| yaJca yamenokram, "retaH mikkA kumArISu caNDAlauvanyajAsu ca / mapiNDApatyadAreSu prANatyAgo vidhIyate"-iti / etacca sambatmarAbhyAsaviSayam / atha mATagamanaprAyazcittamucyate / yadyapyetannopapAtaka, tasyAtipAtakeSu paatthaat(1)| tathApyagamyAga-- manAvAntarabhedaprasaGgAdatrAbhidhAnam / tatrAjJAnavate mAtrAdigamane prAyazcittamAha,mAtaraM yadi gacchettu bhaginoM svasutAM tthaa| etAstu mohitogatvA cauNi kRcchrANi saJcaret // 8 // cAndrAyaNatrayaM kuyAt ziznacchedena zuddhyati // iti / ___ mAtaraM jananaum / itarAsAM mAvaNAM, "piTadArAn samAruhya"iti vattyamANatvAt / bhaginyekodarA, tasyAeva mukhytvaat| tathA, vasuteti savarNAyAM bhaavyaamutpnnaa| tatra trINi prAyazcittAni ; prAjApatyatrayamekaM, cAndrAyaNatrayaM dvitIyaM, ziznacchedastatIyam / etacca maithunaprakArabhedaviSayatayA yojanIyam / maithunaM cASTavidham, (1) "mATagamanaM duhiTa gamanaM svaghAgamanamityatipAtakAni"-ityA dAviti pressH| For Private And Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 a0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | guhyabhASaNam 1 "smaraNaM kIrttanaM keliH prekSaNaM saMkalpo'dhyavasAyaca kriyAniSpattirevaca / etanmaithunamaSTAGgaM vadanti brahmavAdinaH / viparItaM brahmacaryyametadevASTalakSaNam" - iti smaraNAt / tatrAdyaM vratamalpatvAdapravarttakasmaraNAdipaJcavidhAparAdhaviSayaM dvitIyantu pUrvvasmAdgurutvAt pravarttaka saGkalpAdhyavasAyaviSayaM (9), tRtIyantvati mahatvAtkriyAniSpattiviSayam / nanu mohitaityabhidhAnAda kAmakRtaviSayamidaM, tathAca saMkalpAdhyavasAyau tatra na sambhavata iti cet / maivam / mandAndhakArAdau mAteyamityajJAtvA gamiSyAmyenAmiti saGkalpAdhyavasAyasambhavAt / yadvA, mAteyamiti jJAte'pi pratyavAyagauravamajJAtvA pravRttasya saMkalpAdhyavasAyasambhavAt / na ca mAtari bhaginyAJca samAnaM prAyazcittamuktamiti vAcyam * / bhaginyAmAvRttiviSayatvasya kalpanIyatvAt / zizracchedottarakarttavyaM manurAha, - "svayaM vA ziznavRSaNAvukkRtyAdhAya cAJjalI / naitoM dizamAtiSThedAnipAtAdajihnagaH" iti // Duo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittamayuktamiti vAcyam, -- iti pAThomama pratibhAti / For Private And Personal Use Only 253 (9) anena kammaiNA idamiTaM phalaM sAdhyate ityevaM viSayA buddhiH saGkalpaH / yadhyavasAyaH punaH, kariSyAmyetaditi nizcayacikIrSA vA / saGkalpo'dhyabasAyacca dayamapi pravRttihetutvAt smaraNAdibhyo gutha, - iti bodhyam *
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir '258 praashrmaadhvH| [10 b0| uzanA'pi / "khaTvAGgadhArau gurutalpagaH sadhaNaM zipramutkRtya nasatauM dizamaMJalinA''dAya* brajedAnipAtAt" iti / zaGkhalikhitAvapi / "cureNa zinavRSaNAvulhAtyAdAyAvekSamANo vrajet"iti / evaM gacchan yatra kudyAdinA pratibadhyate, tatraivAmaraNAntaM tiSThet / tadAha vaziSThaH / "mavRSaNaM ziznamutkRtyAMjalAvAdhAya dakSiNabhimukho gacchet / yatraiva pratihatastacaiva tichedaapraannvimokaat|" iti / ajJAnakRtAbhyAmAjjJAnakRtamakajananaugamane'pi pUrvokAdadhikaklezotpAdakaM vratavizeSaM vabhiSTha Aha / "niSkAlakoghatAbhyako gomayenAminA pAdapramRtyAtmAnaM dAhayet, pUto bhavatIti vijJAyate"iti // kezAH zirasyavasthitA alakAH, ke alakAH kAlakAH, nirgatAH kAlakA yasmAdasau niSkAlakaH, muNDitabhirA ityarthaH / ___ janvasya badhasya kAmakRtasadgamanaviSayatve tato'bhyadhikalazapradasya vadhAntarasyAbhAvAt kAmakRtAbhyAse prAyazcittaM na syAditi cet / jaivam / gomayasyaiveSadAdralAtizuSkatvAdibhedena cirakSipradAhino badhabhedasya kalpanIyatvAt(1) / yattu ziznacchedAdibadhAna * dizAmAlAbAdhAya,--iti mu. / + dApralayAt, iti shaa| tAntarasthAbhAvAt,-iti su.| (1) atizuSkagomayAminA kSipradAhena vadhoniSyadyate / SadAIgomayAminA tu ciradAhenaiva badhoniSya dyte| kSipadAhApekSayA viradAhe zAdhikya miti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 10 ba0 / ] prAyavittakANDam | nyUnaprayAsasAdhyaM sumrmyAliGganAdimara NamanyairmunibhiH pradarzitaM tatro - bhayecchA 'nyatareccAdibhedena viSayavyavasthA kalpanIyA / tadAha manuH, "gurutalyabhibhASyainastapte svapyAdayomaye / sUma jalantoM vA''ziSya mRtyunA sa vizayati // svayaM vA zizravRSaNAdutkRtyAdhAya cilau / tI dizamAtiSThedAnipAtAdajihnagaH" - iti // mo'pi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "gurudArAbhigamanaM kRtvA mohena vai dijaH / jvalantImAyamau zayyAM saMvized gurutalpagaH // sUma jvalantIM vA''zliSya mRtyunA sa vizati" - iti / yAjJavalkyo'pi - "tapte'yaH zayane mArddhamAyacyA yoSitA svapet / gRhauttvottya vRSaNau naiRtyAM votsRjettanum" - iti // aGgirA api "gurutalpI zilAM taptAmAyasauM vA striyaM vizet / maraNAya tadA payAM pravrajeddizamuttarAm // zaraurasya vimoceNa mucyate kaNo'bhAt / gurutalpIti, iti mu0 / www 255 khyApayan gurutalpI vA* tapte caivAyase svapet // samAliGget striyaM vA'pi taptAM kArSNAyasoM maraH " - iti // tapte lauhaprayane gurutalpagaH prayota, sumauM jvalanta vA For Private And Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 parAzaramAdhavaH / .. [10 p.| agniyet, liGgaM vA mavRSaNamutchatyAJjalAbAdhAya dakSiNApratauauM vrajedajihmamAgarIranipAtanAnmataH zuDyatIti / baudhaayno'pi| "gurutalpagastapte lauhazayane bhayauta jvalantauM vA sUrmImAzliSya liGgaM vA savRSaNaM parivAsthAJjalAvAdhAya dakSiNapratIcyoranyatareNa gacchedAnipAtAt" iti| tatra tayoricchatoH saMyoge taptalauhazayanaM, striyA protsAhitasya jvalatmA liGganam, zrAtmanA protsAhitAyAntu gamane maSaNaliGgotkarttanAdi / jananaugamane'bhihitaM yat prAyazcittaM, tat tadbhaginaugamane'pyatidizati,mAtRvasRgamecaivamAtmamedAnikartanam // 6 // iti / evamitisAmyAtidezAnmAnase krIr3Adau yathoktaM* vratadvayamavagantavyam / mer3hanikarttanena bharaNaparyantavratamupalakSyate / na ca jananautabhaginyoH samAnavratamayukramiti zaGkanauyam / jananyAmakAmakRte tadbhaginyAM kAmakRte ca samAnatvasambhavAt / uparitanavacanena tvajJAneneti vizeSaNadetasya vacanasya kAmakRtaviSayavamavagamyate / akAmakate mATavasRgamane prAyazcittamAha,ajJAnena tu yo gacchet kuryAccAndrAyaNahayama / dazagomithunaM dadyAcchuddhiM paaraashro'brviit||10|| iti| * vazichoktaM,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.pa.] praayshcittkaagddm| 257 gavordhanuvRSabhayo mithanaM gomithunaM, dazamaGkhyakaM gomithunaM dazagomithunaM, viMzatimaGkhyAkA gAva ityarthaH / nanu yAjJavalkyena mAvasRgamane gurutalpavratamiti nirdiSTam, "pituH svasAraM mAtuzca mAtulAnauM snuSAmapi / mAtuH sapanauM bhaginaumAcAryyatanayAM tathA // prAcAryyapanauM svasutAM gacchaMstu gurutalpagaH" iti / vADham / kAmakRte gurutalpavratamasmAbhirapi pUrvavAkye darzitaM, cAndrAyaNaM tvakAmakRte ityavirodhaH / etadevAbhipretya hArauta zrAha / "piTavyastrIgamane svasa mAvasa piTavasRgamane kanyAmagotrAkhasrauyAgamane bhAgine yogamane cAndrAyaNam"-dUti / zaGkhalikhitAvapi / "evaM mAtulAnaumAvasasnuSAduhigamane tathA''cAryyaduhitari cAndrAyaNam"-iti / bRhanmanurapi, "caNDAlauM pulkagauM mlecchauM 1) snuSAJca bhaginauM sakhIm / mAtApitroH svamAraM ca nikSiptAM zaraNAgatAm // mAtulAnauM pravrajitAM sagotrAM napayoSitam // ziSyabhArthI gurorbhAyAM gatvA cAndrAyaNacaret" iti // caturviMzatimate'pi,-. "piTavasA mAtulAnau zvazrUmAhavvasA tathA / etA gatvA striyo mohAccareccAndrAyaNavratam" iti // * zvazrU,-iti mu / (1) mleccho mlecchakulajAtA / mleccha stu, "gomAMsakhAdakoyasta viruiM bahu bhaasste| sAcAravihInazca secchaityabhidhIyate' ityuktalakSaNaH / 33 For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| yaSaNakAmakRtasya mUlavacanena candrAya dayaM viMzatigAvakhAbhihitAH, tacApi tasya retaHsekaparthanagamane viSayavAdekacAndrAyaNavacanAnAM ca retaHmekAt prAgeva nivRttI yojanIyavAna ko'pi virodhaH / yadapi caturviMzatimate'bhihitama, "pivyadhArabhAryAdha bhaginauM mAturevaca / zvazrUmAruna dhAtrauca samajhacchaM samAcaret"-ta // padapi samvartanAbhiSitam "bhaginauM mAturAptAM ca svamAraM cAnyamAbajAm / etA gatvA striyomahAtsaptazAcchaM samAcaret" iti // etadubhayamArohaNaparyantaM pravRttasya yoniliGgasambandhAt prAGa nivRttau draSTavyam / jananauyatiripihabhAr2yAMgamane prAyazcittamAha,piTadArAn samArudha mAturAtAntu bhraatjaam| gurupatnI khuSAzcaiva bhrAtRbhAyAM tathaivaca // 11 // mAtulAnoM sagAvAzca prAjApatyavayazcaret / godayaM dakSiNa dadyAt zuAte nAca sNshyH||12|| iti|| pinadArAH jananauvyatirikAH pitbhAryA asavarNaH svrnny| mAturAptA mAtuH priymkhau| bhAjA jyeSThasya kamiSThasya vA sutaa| gurumando hi mukhyayA vRtyA pitaramAcaSTe / tathA ca manuH, * dAvA, iti bhaa| For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. pa.] prAyazcitta kANDam / 256 258 "niSekAdauni karmANi yaH karoti yathAvidhi / sambhAvayati cAnena sa vipro gururucyate'-iti // yAjJavalkyo'pi, "ma gurvyaH kriyAM kRtvA vedamasamai prayacchati" iti / piTavyatirikraH zrutopakAryapi mukhyo guruH / tacca manunaivokrama, "alyaM vA bahu vA yasya zrutasyopakaroti yaH / tamapauha guruM vidyAt zrutopakriyayA tayA"-iti // vyAmastu mukhyAmukhyagurUn sAn saMgTahya darzayati / "guravobhATapiTapatyAcAryA vidyAdADhajyeSThadhAtvijobhayatrAtA'nnadAtA c"-iti| evaM ca satyatra piladArAniti pituH pRthagupAdAnAt nayatirikAcAryAdireva gurupatnaurityatrAnena guruzabdena vivacitaH / snuSAdayaH prsiddhvaaH| akAmataH makRd gatvA madakSiNaM prAjApatyatrayaJcaret / kAmatastvagnipravezaH / taduktaM caturviMgatimate, "mAtaraM gurupanauM ca svamAraM vasutAM tathA / gatvA tu pravizedagniM nAnyA zaddhirvidhIyate"-ri // viSNusmRtAvapi,"mATagamanaM dahiTagamanaM snuSAgamanamityatipAtakAni / atipAtakinasvete pravizeyuItAzanam / na hyanyA niSkRtisteSAM vidyate hi kathaJcana"-dati // yattu gaGkhana, - * zrutopakAryamugyo guruH, - iti pUA / For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "adhaHzayo jaTAdhArI parNamUlaphalAzanaH / ekakAlaM samanan vai varSe tu dvAdaze gate / rukAsteyau surApazca brahmahA gurutalpagaH / vratenatena yanti mahApAtakinasvime"-iti // tatsavaNettamavarNapiDhadAragamane akAmato draSTavyam / yacca sambatanokam, "pinadArAn samAruhya mAnavaja narAdhamaH / bhaginauM mAtarAptAM vA vasAraM vA'nyamAbajAm // etAstisraH striyo gatvA taptakRcchaM samAcaret" iti| taddhaunavarNagurudAreSu retaHsekAdAg drssttvym| yacca yAjJavalakyenophram, "prAyazcittaM caret kacchaM samA vA* gurutalpagaH / candrAyaNaM vA baun mAmAnabhyasyan vedasaMhitAm" iti // etat traivArSikaprAjApatyavata(9) brAhmaNaiputtrasya zUdrajAtIyagurubhArthyAgamane draSTavyam / yidA tu gurupanaumasavarNa vyabhicAriNau * prAjApatyaM caret kRcchaM pramAdAda, iti mu.|| + yacca vyAgheNApi, "yadA tu gurupatnI ca savarNoM vyabhicAriNIm / abuddhipUvaM gaccheta prAjApatyaM tadA''caret"-iti / tadA vedajapasahita cAndrAyaNaM draSTavyam / yacca tenaivoktam,-iti mu0 / (1) samAiti bahuvacanAt asati bAdhake bahuvacanasya tritve paryavasAnAca caivArSikaprAjApatya lAbha iti bodhyam / For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 a0 / praayshcittkaannddm| 261 mabuddhipUvaM gacchati, tadA vedajapasahitatraimAsikacAndrAyaNaM drssttvym| yacca vyAneNokam , "kacchaM caivAtikRcchraJca tathA kRcchrAtikRcchrakam / carenmAsatrayaM vipraH kSatriyAgamane guroH" iti // tatra* buddhipUrva sakRdgamane umayoricchAtaH pravRtte atikRcchraH, tayA protsAhitasya kRcchraH, khenaiva protsAhitAyAM kRcchaatikRcchrH| tatrApyabhyAse maraNAntikameva / yathA''ha devalaH - "matyA gatvA punarbhAryA guroH kSatrasutAM dvijaH / aNDAbhyAM varjitaM liGgamutkRtya ca mRtaH zuciH" iti // abuddhipUrva sakRdgamane kaNvotaM draSTavyam, "candrAyaNaM taptakRcchramatikRcchaM tathaivaca / makRd gatvA guro ryAmajJAnAt kSatriyAM dijaH" iti // tatrApyubhayoricchAtaH pravRtte taptakRcchram, tayA protsAhitasyAtikRcchra, khena protsAhitAyAM cAndrAyaNaM draSTavyam / abhyAse tu jAtakarNyaH, "guroH kSatrasutAM bhAr2yA punargatvA tvakAmataH / vRSaNaM mAtramutkRtya zayejjIvan mRtazca maH" iti // vaizyAyAM buddhipUrkha makRdgamane kaNva Aha, "taptakRcchaM parAkaJca tathA zAntapanaM guroH // bhAyAM vaizyAM makRdgatvA buddhyA mAmaJca revijaH" iti // * taJca, iti mu.| / kaNvaH , iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 262 [10 ba0 / tatrApyubhayoricchAtaH pravRtte taptakRcchraM tathA protsAhitasya zAntapanam zrAtmanA protsAhitAyAM parAkaH / zrabhyAse liGgasyAgracchedaH kAryyaH / tathAha laugAci:, - parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "gurorvebhyAM punargalA gatvA cApi punaH punaH / liGgAyaM chedayitvA tu tataH zudhyati kilviSAt " - iti // asmAdeva jJApakAdabhyAse yadukaM gurutalpaprAyakhitaM, tadeva bahuzo'bhyAse'pi draSTavyam / zrabuddhipUrvake sakkadgamane prajApatirAha - "paJcarAcaM tu nAznIyAt saptASTau vA tathaivaca / vaizyAM bhAryyAM gurorgatvA maladajJAnato dvijaH" - iti // tatrApyubhayoricchAtaH pravRttau saptarAcaM, tathA protsAhitasya paJcarAtram, zrAtmanA protsAhitAyAmaSTarAcamiti / zrabhyAse tvAmaraNAntaM brahmacarthyAcaraNam / tadAha hArItaH, - "zrabhyasya vipro vaizyAyAM gurorajJAnamohitaH / sa Sar3aGgaM brahmacaryyaM maJcared yAvadAyuSam / " - iti // zUdrAgamane buddhipUrvI jAbAlirAha, "zraticchraM taptakRcchraM parAkaJca tathaivaca / guroH zUdrAM sadgatvA buddhyA vipraH samAcaret"- iti // tatrApyubhayoricchAtaH pravRttau taptakRcchraM tathaiva protsAhitasyAti lacchram, zrAtmanA protsAhitAyAM parAka iti draSTavyam / zrabhyAse tu dAdazavarSaM brahmacaryaM karttavyam / tathA''hopamanyuH, - * bhAyyamajJAnato dijaH - iti zA0 | + sakhaGga N brahmacaryaM sa caredAmaraNAntikam, - iti sa0 zA 0 | For Private And Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 ch| prAyazcittakANDam / "punaH zUdrAM gurorgatvA buddhyA vipraH samAhitaH / brahmacaryyamaduSTAtmA maJcarevAdamauH samAH" iti // ajJAne dIrghatamA aAha, "prajApatyaM mAntapanaM saptarAtropavAmanam / guroH zUdrAM sakkad gatvA carevipraH samAhitaH" iti // tatrApyubhayoricchAtaH pravRttau mAntapanaM, tayA protsAhitasya prAjApatyam, prAtmanA protsAhitAyAM maptarAtropavAsa iti| abhyAse tu manunotaM draSTavyam - "candrAyaNaM vA baunmAsAnanyasyenniyatendriyaH / haviyyena yavAgvA vA gurutalyApanuttaye"-iti // sAdhAraNastriyAM gurutalpadoSo nAsti, ityAha vyAghraH, "jAtyuktaM pAradApyaM vA gurutalpatvamevaca / sAdhAraNastriyAM nAsti kanyAdUSaNamevaca"-dati // yattu nAradenoktam, ""mAdavasA ca zvazrUzca mAtulAnau piTadhvamA / piTavyasakhizivyastrau bhaginI tatsakhI snuSA / duhitA''cAryabhAryA ca sagotrA zaraNAgatA // rAjI pravrajitA dhAtrI mAdhvI varNAttamA ca yA / AsAmanyatamAM gatvA gurutalpaga ucyate''-iti // * mAtA mAtra khasA zvazrautulAnau ca svamutA / piTa khasA piTavyA ca niSyasvI tatmakho svaghA,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 264 www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadetadakAmato'bhyAse kAmataH mahadgamane ca draSTavyam / yacca vaziSThenoktam, - "* sakhaukhayonisagocAbhiSyabhAryyAkhuSAsu ca / kanyAsvakAmato gatvA gurutalpasamaH smRtaH " - iti // paJca manunokram, - [10 "gurutarUpataM kuryyAdretaH sikkA svayoniSu / yaH putrasya ca strISu kumArIsvanyajAsu ca" - iti // yadapi vyAghreNa - "zrAzritasyApi viduSa zrAhitA yoginaH / zrAcAryyasya ca rAjJazca bhAyIM pravrajitAM tathA // dhAtroM putroM ca pautroM ca sakhauM mAtustathaivaca / pituH sakhIM tathA gallA gurutalpavrataJcaret " - iti // sambarttanApi - " piTavyadAragamane bhrAtRstrIgamane tathA / gurutapavrataM kuryyAviSkRtirnAnyathA bhavet" iti // yAjJavalakyenApi - -- "pitRbvasAraM mAtRca mAtulAnoM vaSAmapi / For Private And Personal Use Only * sakhaukhayonisagotraziSyabhAyryAstuSAyAM gavi ca gurutalpasamaH, - iti mu0 / + dhArthI putra prapautroM ca iti mu0 / C + pivyabhArthyAgamane mAtRbhAryyAgame tathA, - iti mu0 /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / mAtuH sapatnauM' bhaginaumAcAryatanayAM tathA // zrAcAryapatnauM vasutAM gacchaMstu gurutalpagaH" iti / tAnyetAni vacanAni nAradavacanavavyavasthApanauyAni(1) / yAni vanaviSayaeva nyUnaprAyazcittAni cAndrAyaNAdauni, tAni sambandhakanauyastvamAzritya yojanauyAni / tacca sambandhakanauyastvaM sumantunA prdrshitm| "piDhapatnyaH sarvAmAtaraH, tadbhAtaro mAtulAH, tadbhaginyazca mAkhamAraH, bhaginIsapatnyazca bhaginyaH, tadapatyaM bhAgineyam / ato'nyathA saGkara kAraNAni kRtvA'yAjyAH patitAzca bhavanti" iti| atrAtidezikavyapadezadarzanAt prAyazcittAlpatvaM siddhyati / etadevAbhipretya sambata Aha(2), "gurorduhitaraM gatvA khasutAM piturevaca / tasyA duhitaraJcaiva caret cAndrAyaNaM vratam // sanAbhinauM mAtulAnauM snuSAM mAtuH sanAbhinIm / gacchannetAH striyo mohAt parAkeNa vizuddhyati // sakhibhAyAM samAruhya zvazrUJcaiva hi mAnavaH / ahorAtroSito bhUtvA taptakRcchradayaJcaret // kumArogamane caiva vratametat samAdizet"-dati / * piTavyapatnoM,-iti mu.| (1) mATavasA ca zvazrUzcetyAdinAradavacanavadityarthaH / tathAcaitAni vaca. nAnyakAmato'bhyAse kAmataH sakRdmane ca vyvtisstthnte| (2) tathAcAlpaprAyazcittavidhAyakAni sambata divacanAni dhAtidezikaviSayANauti bhaavH| 34 For Private And Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| sumanturapi / "mApihathvasRkhuSAbhaginIbhAgineyogocaNDAlIgamaneSu taptavatrayaM mAntapanazca" iti / caturviMzatimate'pi, "dhAtacaiva kaniSThasya bhAryAGgatvA tu kAmataH / sAmApana prakurvIta zabdathamathApi vA / / mAtamakha striyaM gatvA pilabdhatanayoM tthaa| santaka; prakurvIta paTTA tatsutAsu ca // gurorduhitaraM gatvA parAkantu samAcaret / bhAgineyoM dilo galA caraJcAndrAyaNaM pratam // mAtulasya satAM malA pitaya khasiyAM tathA / prAjApatyaM prakurvIta hArItavacanaM yathA / mAtuba khasauyasyaiva bhAryA gatlA ta kAmataH / pivayatamayasyaiva sapAdaM cakramAcaret / drauhitrI pucatanayAM ghareJcAndrAyaNaM vratam / nAtA ca buSAM gatvA parAkantu samAcaret // parazcAndrAyaNaM vipro gayopAdhyAyaboSitam / prAcAryastha parAkamtu baudhAyanavaco yathA // sambandhinaH striyaM gatvA sapAdaM samAcaret / vidhavAgamane AcchamahorAtrasamanvitam // pratasthAgamane icchaM sapAdantu samAcaret / sakhibhAr2yA samAraha jJAtikhajanayoSitam // ma chatvA prAvataM kRcchaM pAdakaLU tataH punaH / * pAdaM kuryAt, iti sa* zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 kA 0 10 www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArIgamane viprazthareJcAndrAyatavratam // patitAntu dvijo gatvA tadeva vratamAcaret" - iti / prokreSu sarveSu vrateSu gauravaralAghave paraucya yathAyathaM buddhipUrvAbuddhipUrvAbhyAmAnabhyAsAdiviSayatvaM yojanIyam / mUlavacanapaThitapiradArAdivyatiriktaparadAragamane brAhmo draSTavyam - "brAhmaNo brAhmaNa gacchedakAmAM yadi kAmataH / kRcchraM cAndrAyaNaM kuryyAdarddhameva pramAdataH // zrarddhameva sakAmAyAM taptakRcchraM mahatau / arddhamadhaM nRpAdInAM dAreSu brAhmaNazcaret // etaddvrataM caret mArddhaM zrotriyasya parigrahe / zrazrotriyazcet dviguNamaguptAmadhameSu ca?" - iti // ko'pi - * yathAyathaM buddhipUbbabhyAsAdiviSayatvaM, + vyAghroktam, - iti mu0 / "zUdradAragato viprochyatikRcchraMM samAcaret / candrAyaNaM vibho rAjJaH samaJca brAhmaNavratam " - iti // yadi brAhmaNenaiva cAturvaNyaprasUtAsu krameNa // nirdiSTaM tadAnoM brAhmaNasya brAhmaNogamane yaduktaM, tadeva pAdahInaM cadhyiAdigamane draSTavyam / vyAghravacanAt, - iti sa0 zA 0 / 27 + kRcchracAndrAyaNe, - iti mu0 / $ dviguNaM saguptAmarddhameva ca iti mu0 / || yadi brAhmagonaiva taccAturvaNryaprasUtA saMkramaNe - iti mu0 / -- For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [1.p.| "vipreNaivAtidiSTAce cAturvarNyaprasUtayaH / krameNa pAdayo honaM vratantAsu gatavaret" iti / ayameva nyAyaH caciyAdiparigTahItAkhapi draSTavyam / brAhmaNabhArthI zUdrAM brAhmaNo gatvA prAjApatyaM kuryAt / vamiSThavacanAn / "brAhmaNacedapekSApUrvI brAhmaNadArAnabhigacchet, nivRttadharmakarmaNa: bacchraH, anivRttadharmakarmaNo'tikacchraH" iti / idamabuddhipUrve mldgmne| buddhipUrva diguNam, "tra meva pramAdataH"-iti liGgAt / brAhmaNasya caciyAdibhAryAgamane yadukaM, tadeva patiyAdaunAM svajAtibhAsaMgamane draSTavyam / kutaH ? "vipro nRpasya bhAryAyAM yatkaroti smaagme| tadeva caciyasyApi kuryAdacaiva mAme"-iti prajApatidharmaliGgAt / garbhaparyyante paradAragamane yama Aha, "varSe ve paradAreSu cauNi zrociyadArake" iti / prAtilomyena paradAragamane sambarta bAha, "kathaJcit brAhmaNe gacchet caciyo vaizyaevavA / gomUcayAvakAhAro mAmArddhana vidhyati / zUdrasta brAhmaNe gatvA kathaJcit kAmamohitaH / gomUcayAvakAhAro mAmenekena zudyati" iti // * vipretAvannivivAthe, iti mu.| + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, SaprekSApUrvakaM, iti pAThaH prati maati| For Private And Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 10 0 / ] prAyazcittakANDam | etadatyantavyabhicAribrAhmaNIviSayam / itaraviSaye badhastaraNAt / tathA ca vaziSThaH / "zUdrazved brAhmaNImupagaccheddaura paurveSTayitvA zudramagnau praasyet| brAhmaNyAH zirasi vapanaM kArayitvA sarpiSA - bhyajya nagnAM kRSNakharamAropya mahApathamanumaMtrAjayet / pUtA bhavatIti vijJAyate / vaizyazced brAhmaNaumupagacchet, lohitadarbheveSTayitvA vaizyamagnau prAsyet / brAhmaNyAH zirasi vapanaM kArayitvA sarpiSAbhyajya nagnAM kRSNakharamAropya mahApathamanusaMtrAjayet / pUtA bhavatIti vijJAyate / rAjanyazcedudbrAhmaNamupagacchet, zarapatrairveSTayitvA rAjanyanau prAsyet / brAhmaNyAH zirasi vapanaM kArayitvA sarpiSA'bhyajya nagnAM raktakharamAropya mahApathamanu maMtrAjayet / pUtA bhavatIti vijJAyate / evaM vaizyo rAjanyAyAM zUdrazca rAjanyavaizyayoH" - iti / khairiNogamane shngkhlikhitaavaahtuH| " khairiyAM vRSalyAM cAvakIrNaH sacelasnAna udakumbhaM dadyAt / brAhmaNo vaizyAyAM caturthakAlAhArau brAhmaNAn bhojayet / catriyAyAM trirAtropoSitoyavATakaM dadyAt / brAhmaNyAM tryamupaya pAtraM dadyAt " - iti / bandhakaugamane SaTciMzanmate prAyazcittamukram, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 266 "brAhmaNo bandhakIM gatvA kiJciddadyAddijAtaye / rAjanyAM hi dhanurdadyAd vaizyAM gatvA tu celakam // zUdrAM gatvA tu vai vipra udakumbhaM dvijAtaye / divamopoSito vA syAd dadyAt viprAya bhojanam" - iti // bandhakaulacaNaM smRtyantare'bhihitam, - * 'bandhakI' sthAne badhako pAThaH mu0 / evaM paratra |
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [1. p.| "caturthaM khairiNau prokkA paJcame bandhako bhavet" iti / idazca prAyazcittaM garbhAnutyattiviSayam / tadutpattau yadizeSeSa prAyavittamukta, tadeva tatra dviguNaM kuryAt / tadAhoganA, "gamane tu vrataM yasyAd garbha tadviguNadharet" iti / zayAM garbhamAdadhatazcaviMzatimate vizeSa umaH / "vRSalyAmabhijAtastu cauNi varSANi caturthakAle mata* bhucauta" iti gIdAk tu tavAbhihitam, "rudrANaM honajAtInAM striyaM gatvA tu kAmataH / prAjApatyaM prakurvIta iSTiM vA vAraNe dvijaH" iti / puskasthAdigamane sambartta Aha, "pukasaugamanadRtvA kAmato'kAmato'pivA / kALU cAndrAyaNaM kuryAt nato muctheta kilviSAt // naTauM zailapakauM caiva rajakoM veNujIvinIm / gavA cAndrAyaNaM kuryAt tathA caupajIvinIm" iti // dhattu vRhatsaMvataH, "rajakayAdhazailUSaveNucaupajIvinIH / etAsta brAhmaNo gatvA carezcAndrAyaNadayam" iti / Apasamvo'pi, "kSechau naTI carmakArau rajako buruGau nathA / etAsa gamanahatyA parecAndrAyaNadvayam" iti // tadabhyAsavidyayam / yacca mAtAtapena,* caturthakAkhena, iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 271 "kaivartI rajakoM caiva veNacarmApajIvinIm / prAjApatyavidhAnena kRcchreNaikena Dyati"-iti / carmApajIvinauM gacchaniti shessH| tadretaHsekAt prAnivRttiviSayam / kApAlikastrIgamane yama Aha,-- "kApAlikAmnabhokRNAM tannArogAminAM tathA / jJAnAt kRcchrAbdamuddiSTamajJAnAdaindavadvayam"-iti / jAtibhedena garbhAdhAne caturviMzatimate'bhihitam, "brAhmaNIgamane kRcchre garbha sAntapanaM caret / rAjaugarbha parAkaH syAdaizyAgarne vyahAdhikam // zudrAgarbha dvijaH kuryAttaccAndrAyaNavratam / paNDAlyAM garbhamAropya gurutatpavrataJcaret" iti / vidhavAgamane caturviMzatimate'bhihitam, "vidhavAgamane kRcchramahorAtrasamannitam / vratasthAgamane kRcchaM sapAdantu samAcaret"-iti // mukhamaithune DhUzanasokam / "yastu punarbrAhmaNe dharmapatnImukha maithunaM seveta ma duSyati, prAjApatyena zuyati"-iti / rajaskhalAgamane samvata zrAha, "rajasvalAntu yo gacched garbhiNa patitAM tathA / tasya pApavizuddhyarthamatikRcchro vizodhakaH" iti // zrApastambo'pi, "udayAM yadi gaccheta brAhmaNo mdmohitH| * vyahAdikam, iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| prAjApatyena zota brAhmaNAnAM ca bhojanAt" iti // caturvimatimate'pi, "rajakhalAM dilo gatvA parAkantu samAcaret / sAntapanaM dvitIye'bhi prAjApatyaM pare'hani"-iti // zAtAtapo'pi / "anudakamUtrapurISakaraNe zvapAkasparzane mavezakhAnaM mahAvyAcatihomaca, rajaskhalA'bhigamane caiva tadeva"-iti / vmissttho'pi| "rajakhalAdivyavAye eklammRSabhaM dadyAt kRSNaliGgam" iti / manurapi, "zramAnuSISu govarjamudakyAyAmayoniSu / retaH sikkA jale caiva kaLU mAntapanazcaret" iti // gautamo'pi / "udazyAgamane ciraacm|" iti / gaGkhalikhitAvapi / "rajakhalA'vadhUtAdigamane cirAcopavAso hataprAzanaM kuryAt" iti / atra yAni hAmavRddhiyutAni, tAnyubhayechA'nyatarekAdiviSayatvena vyvsthaapnauyaani| pihavassutAdivivAhe prAyazcittamAra sumantuH / "piTavassutAM mAtulasutAM mAlagotrAM mamAmAyauM vivAha cAndrAyaNacaret, parityajya nA vibhayAt" iti / mAtAtapo'pi, "mAtalasya satAmUhA mAgotrAM tathaivaca / samAnapravarAzcaiva vijazcAndrAyaNazcaret" iti // *pamAmumoSu puruSa udakyAyAmayoniyu,-iti mu / + ghirAghopavAsA,-iti mu.| + samAnavarSIyAM,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. p.|| prAyazcittakANDam / baudhaayno'pi| "magotrAzcedamatyopagacchet* mAnavadenAM vibhUyAt / prjnyaataashcet| kRcchrapAdaM caritvA, yanmAtmano nindAbhUtA punaragnizcaturadAdityetAbhyAM juhuyAt" iti / nanu piDhasvassutAmAtulasutayovivAhasya tatprakaraNe'GgIkRtatvAdatra prAyazcitavidhAnaM viruddhamiti ksset| maivm| zrAsurAdivivAhotpanayoH mApiNDyAnivRtyA vivAhAGgIkAreNa prAyazcittasya tadviSayatvAt(1) / nanu gurutalpagasya pUrvAdAhatebhyo vratebhyo'nyAnyapi kAnicitAni smaryante / tatrAGgirAH, "mahAvratavaredA'pi dadyAt marvasvameva vA / gurvarthaM vA mRto yuddhe mucyate gurutalpagaH"-dati / / sumanturapi / "gurudAragAmI saMvatsaraM kaNDa kinauM zAkhAM paridhvayAdhaH bhAyo triSavaNabhakSAhAraH pUto bhavatIti, azvamedhAvamathamAnena vA" iti| etAnyapi pUrvAkanautyA gurutAratamyaM tatpanItAratamyaM tatsaMyogatAratamyaM vopajIvya vyavasthApanauyAni / pazvAdigamamasya piTadArAdigamanAdalyatvena tatrAlpaM prAyazcittamAha,* yacchet, iti mu| / prajAtA cet, iti mu / | mindAbhUt,-iti mu' / (1) brAhmAdivivAhotpannayoH piTavasRmutAmAtulasutayoH sApiNDayani vRttyA tadivAho na nidhidaH / yAmurAdivivAhotpannayosta tayoH sApiNDavAnivRttyA tahivAho niSiddhaH / tadivAipakSe idaM prAyavittamiti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [1. p.| pazuvesyAbhigamane mahiSNuSTroM kapIntathA / . kharIca sUkarauM gatvA prAjApatyavrataJcaret // 13 // pazarazvAdiH / vezomRtiH, nAM jauvanahetutayA'Itauti vezyA / yadyapi kapI bhUkarI cAlpadehatvAna manuSyairgantuM yogyA, tathApi keSuciddezavizeSeSu prauDhadehayorapi tayoH sadbhAvAt tadupagamanaviSayamidaM brtaabhidhaanm| vezyAyAM garbhAt prAgidamavagantavyam / garbha tu kakha pAha, "prasUte 1) yastu vezyAyAM bhkssyyuniytendriyH| tasAhasramabhyasya mAvitrImeva zuddhyati"-iti // caturvidhatimate'pi pazugamane prAjApatyamukrama, "sarveSAM (2) pAjAtInAM gamane icchramAcaret / zunauJcaiva dijo gatvA atikRcchaM samAcaret" iti // vedavidastu(3) tiryaggamane kubhANDakairmanhImaH / nadAha gautamaH / "amAnuSISu govarja mvauSu gamane kubhANDeghatahomaH" iti| * patra, 'yatta' ityAdhikaH pAThaH prAyaH sarvatra / + vastu tastu,-iti mu.| (2) prasUte ityantabhUtaNijayatayA prasavaprayojakatvAvagateH garbhotpAdanapayaM ntlaabhH| prasUta iti pAThe'pautyameva vyAkhyeyam / / (2) ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, 'sAsA'-iti pAThaH pratibhAti / (1) tathAca, vedavidastiryagagamane kumAraha manma eva prAyazcittaM, vratantu pavedavidiSayamiti bhAvaH / kuSmANDamanAtha taittirIyAraNyake ptthitaaH| For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 ba0 // prAyazcitakANDam / pazvantarebhyogoH prazastatvAttadabhigamane'dhikaM prAyazcittamAha,gogAmau ca cirAtreNa gAmekAM brAhmaNo dadat / iti / hAtIti zeSaH / etacca sakRdgamane retaHsekAt prAG nivRttI draSTavyam / retaHsekAnte tu sakRdgamane sambarta zrAha, "naro gogamane kuryAt kRcchaM mAntapanaM tathA"-dati / zrAvRttau jAvAlirAha, "taptacchantu gAM gatvA paradArAMstathaivaca / itareSAM pazUnAntu kRcchrapAdo vidhIyate"-dati // bahudaurAdiguNavatyAM gavi zrAvRttau caturvimanimate darzitam, "naro gogamanaM kRtvA careccAndrAyaNavratam" iti / nacaiva viSaye'tyantAbhyAse vissnnuraah| "kuryyAt paradAragamane govrataM gogamane ca tiryagyonAvAkAro'nu divA goyAne savAsAH khAnamAcaret" iti / vedavidiprasamvandhinyAM gavi guNavatyAmatyantAbhyAse shngkhlikhitaavaahtuH| "tiryagyo niSu govarja sacelanAto yavasAhAraM gobhyodadyAdovvavakIrNa: saMvatmaraM prAjApatyazcaret" iti| yathokavizeSaNaviziSTAyAM bhavanasthaviprasambandhinyAM gavi gautama Aha / "makhimayonisagotra ziSyabhAryAsu snuSAyAM gavi ca gurutalpasamaH avakIrNa dUtyeke" iti| gosaMyukazakaTAdivAhane'vasthAya striyaM bhunAnasya yama pAha, * striyA vyavahAre,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "yadi gobhiH samAyukta yAnamAruhya vai dvijaH / maithunaM mevate tatra manuH svAyambhuvo'bravIt // trirAtraM ApaNaM kRtvA sacelaM snAnamAcaret / gondho yavATakaM dattvA taM prAzya vipADyati" iti // manurapi, "maithunantu samAropya puMsi yoSiti vA dijaH / goyAne'su divA caiva savAmA: svAnamAcaret" iti // pUrva mahiyyA gamane yatprAjApatyamunaM, tadabhyAsaviSayam / maJcadgamane vidAnImAha,mahiSNuSTrIkharogAmI tvahorAtreNa zuddhyati ||14||iti| __ mahiSau ca uSTrau ca kharI ca, tA gacchatauti mahithumaukharau. gaamau| sa ekopavAmena zuyati iti|| athottamajAtiprasUtAyA nA-caNDAlasamparke prAyazcittaM vkvym| tasya cApadiSayatvamabhipretyApadvizeSAnuvAdena tatra tAvat puruSakarttavyamAha, DAmare samare vA'pi durbhikSe vA jnkssye| vandaugrAhebhayAtrI vAsadAsvastrI niriishyet||15||iti|| . DAmaraH prmainykRtopdrvaadiH| samaraH senayoyuddham / durbhikSaM vRssybhaavaadinaa'bhnaabhaavH| janadayaH mArikAdevatAnimittaiH pracuraiH * mArakAdinimittaH, iti zA. sa. For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 277 rogavizeSaiH bahUnAM prajAnAM mrnnm| vandaugrAho balAtkAreNa striinnaamphaarH| bhayArticorarAjAdikRta upadravaH / evaM vidhAsu bhApatsu puruSaH svaprANarakSArtha palAyamAnona striyamupekSeta, kintu tasthA api yathA rakSA bhavati tathA nirIkSaNaM kuryAt / ... yadA puruSo racitumazakaH, tadAnImApannAyAH striyAH kathaJciaNDAlasamparke kiM karttavyamityata Aha,caNDAlaiH saha samparka yA nArI kurute ttH| viprAn daza parAn kRtvA svakaM doSaM prkaashyet||16|| AkaNThasanmite kupe gaamyaadkkdme| taca sthitvA nirAhArA tvahorAtreNa niSkramet // 17 // sazikhaM vapanaM kRtvA bhuJjIyAd yaavaadnm| virAvamupavAsitvA tvekarAcaM jale vset||18|| zaMkhapuSpaulatAmUlaM pacaM vA kusumaM phlm| suvarNa paJcagavyaJca kAyitvA pivejjalam // 16 // ekabhanaM caretpazcAd yAvatyuSyavatI bhavet / vrataM carati tadyAvat tAvat vatsaMvartate vhiH||20||iti|| parAn, vedavedAGgetyAdiprokaguNaviziSTAn / tAdRzAn dazasaGkhyAkAn viprAn pariSadaM kRtvA teSAmagre svakIyaM pApamavacanena nivedyet| yaddA, cAturvedya ityAdivacane pokAnAM dazAnAM viprANAM aye mivedayet / natastairanujJAtA vratamevaM samAcaret / kaNThapramANa For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 278 praapuurmaadhvH| kUpaM khAsA sodakena gomayena tamApUrya takaM dinaM nirantaramavasthAyopovya paredhunirgacchet / nirgatya ca dhAvakamanaM bhunaut| tatodinatrayamupozya caturthaM dinamAkaNThajale sthitvA, paJcame dine zaGkhapuSpaumUlAdibhiH paJcabhiH suvarNena paJcagavyena ca* kvAthitaM jalaM pivet / tataH SaSThadinamArabhya yAvadRtudarzanamekama caret / vratadineSu na gTahe'vatiSThate, kintu vahirava nivaset / yathokravatacaraNAnantarakarttavyamAha,prAyazcitte tatazcaumeM kuryAd brAhmaNabhojanam / gohayaMdakSiNAM dadyAcchuddhi pArAzaro'bravIt ||21||iti|| ayaJca dakSiNazirastotavizeSaH smRtyantare'pi darzitaH, "caNDAlena tu samparka yadi gacchet kathaJcana / mazikhaM vapanaM kRtvA bhunauyAdyAvakaudanam // cirAtramupavAsaH syAdekarAcaM jale vamet / AtmanA mammite kUpe gomayodakakardame // tatra sthitvA nirAhArA cirAtrantu tataH kSipet / malapuSpaulatAmUlaM puSyaM vA kusumaM phalam // cauraM suvarNamasmikaM kAthayitvA tataH pivet / ekabhaka caretpazcAt yAvatpuSyavatI bhavet // vahistAvaJca nivasedyAvakSarati mA bratam / prAyasine tatazcaurSe kuryAd brAhmaNabhojanam // godvayaM dakSiNAM dadyAt zuddhiM svAyambhuvo'bravIt" iti| * saha, iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. ca. prAyazcittakA rAim / 206 tadetadakAmakRta vissym| kAmakRte tu marudgamane RSyazTaGgazrIha, __ "saMpRkA syAdathAnyaiyA mA kRcchrAbdaM samAcaret" iti / yadyAhitagarmAyAeva pazcAccaNDAlAdivyavAyaH, tadA tenaivA vizeSaukaH, "antarvanau tu yuvatiH saMpRkA cAnyayoninA / prAyazcittaM na sA kuryAdyAvadgIna niHsRtaH / / na pracAraM gTahe kuryyAnna cAGgeSu prasAdhanam / na gayota samaM bharcA na ca bhucIta bAndhavaiH // prAyazcittaM gate garne vidhiM kRcchrAbdikaM caret / hiraNyamatha vA dhenuM dadyA dviprAya dakSiNAm" iti // yadA tu kAmato'tyantasamparka | karoti, tadozanasokaM draSTavyam, "antyajena tu samparke bhojane maithune kRte / pravizatmampradIptAnau mRtyunA mA vizayani"-iti // retaHsekAntasya caNDAlagamanasya prAyazcittamabhidhAya retaHmekAt prAG nivRttau prAyazcittamAha,cAturvarNyasya nArInAM kRcchre cAndrAyaNaM smRtam / yathA bhUmistathA nArI tasmAttAM na tu duussyet||22||iti * saMsaktA myAda thAntyairyA, iti pAThAntaram / / yadA tvAhitagarbhAyAntataracaNDAla ra hautAyAsta naiva, iti mu. / 1 kAmato'ntyamamparka,-ti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 180 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [1 . 1 caNDAlagamanasyAtyantaM jugusitatvAdyoSitaH parityAgaeva na tu vratena zuddhirityAzaGkya tAmAzaGkAM nivarttayituM bhUmiM dRSTAntamupanyasyati / bhUmirhi caNDAlAdivAse mopahatA'pi khananalepanAdibhiH saMzodhya punaH svIkriyate / evaM yoSidapi caritavratA puna: svIkaraNIyA / na tu tAM dUSayet, na parityajediti yAvat / yadyapyatra cAturvvaNyasyeti sAmAnyenAbhihitaM tathApyetat brAhmaNIvyatiriktAviSaye saGkocanIyam / brAhmaNyAM sambarttena vizeSAbhidhAnAt, For Private And Personal Use Only " caNDAlaM pulkasaM lecchaM zvapAkaM patitaM tathA brAhmakAmato gatvA cAndrAyaNacatuSTayam // rajakavyAdhazailUSareNusamIpajIvinaH / brAhmaSyetAn yadA gacchedakAmAdaindavadatham " - iti // zrApatkAle caNDAlavazaGgatAyA mAyAretaH mekAsekayoH prAyazcittamabhihitam / idAnIM zrApanAyAeva * balAt zUdrAdisamparke sati retaH sekAsekayoH prAyazcittadayamAha - vandaugrAheNa yA bhuktA hatvA baddhA balAdbhayAt / kRtvA sAntapanaM kRcchraM zuddhyetpArAzaro'bravIt // 23 // samuktA tu yA nArau necchantI pApakarmabhiH / prAjApatyena zuddhyeta RtuprasavaNena ca // 24 // iti rajvAdibhirbaddhA kazAdibhistAr3ayitvA bhayamutpAdya yA balAdbhutA apanAyA brAhmaNyAH - iti mu0 /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcittkaannddm| 22 bhavati, mA sAntapanaM kRtvA* zuddhoditi parAzarasya matam / prAsAdamAruhya prekSate ityasminnarthe prAsAdAt prekSate iti yathA paJcamI, tathA bhayamutpAdyetyasminnartha bhayAditi paJcamI drssttvyaa| dvitIyavacane'pi, hatvA baddhetyanuSaJjanauyam / brAhmaNyAH prAtilomyena dijAtivyavAye sambata zrAha, "brAhmaNyakAmAdgacchettu kSatriyaM vaizyamevavA / gomUtrayAvakarmAsAt tadardhAca vizayati"-iti // sstttriNshnmte'pi| "brAhmaNai caciyavaizyasevAyAmatikaccha kacchAtikRcchre cret| caciyayoSito brAhmaNarAjanyavaizyasevAyAM icchAI prAjApatyamatikRcchaM / vaizyayoSito brAhmaNarAjanyavaizyasevAyAM kRcchrapAdaH kacchArdU prAjApatyazca / zUdrAyAH zUTrasevane prAjApatyaM, brAhmaNarAjanyavaizyasevAyAmahorAtraM trirAtraM icchArddham" iti / yadA vAhitagabhaiMva pazcAt zudrAdibhirvyabhicarati, tadA garbhapAtazaGkayA prasavottarakAle eva prAyazcittaM kuryaat| tathA ca smRtyantare, "antarvanau tu yA nArI sametA''kramya kAmitA / prAyazcittaM na kuryAtmA yAvadgI na niHsRtaH // jAte garne prataM pazcAt kunmiAsantu yAvakam / na garbhadoSastatrAsti saMskAryaH sa yathAvidhi"-dati // * sA zirovapanaM kRtvA sAntapanena,-iti mu0 / + kramedAkramya kAmitA, iti mu0 / 36 For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 282 praashrmaadhyH| [1.p.| ghoSikatAparAdhena na kevalaM tasthAH prAyazcittaM kintu tadbharturapautyAha,patatyaI zarIrasya yasya bhAryA surAM pivet / patitAIzarIrasya niSkatirna vidhIyate // 25 // iti // yasya viprasya brAhmaNyAdiSu catasRSu bhAryAstu anyatamA yA kAcisurAM pivet tasya viprasya strIpuMmadayAtmakaM yat bharauraM, tasya bharaurasthAI strIrUpaM patati / striyA arddhazarIratvaM zrutiprasiddham / "addhI vAeSa zrAtmanoyat ptnii"-iti| tatra patitasvArddhazarIrasya strIrUpasya surApAnaprotavatavyatirikena khalpavratena niSkRtiH pariddhirna vidyate, kintu surApAnavratameva nayA kAryamityarthaH / yadA, patitaM strIrUpamarddhazaroraM yasya puruSasthAsau patitArddhazarIraH / tasya svayaM surAmapivato'pi bhAryAhatAparAdhena niSkRtiH parizuddhiH karmAdhikAralakSaNa na vidyte| atastadadhikAramiyarthaM tena prAyazcittamAcaritavyam / etadevAbhipretya manuvamiSThAbhyAmetadeva vacanaM paThitam / yopittavAparAdhena puruSasya yathA pratyavAyaH, tathA puruSAnuSThitadharmeNa yoSito niSkRtirbhaviSyatIti na zaGkanauyaM, yato yAjJavalkya vAha * yoSitkRtAparAdho na kevalaM tasyAH prAyazcittamAyAdayati, iti mu.| + rbhavatIti, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 0 / ] prAyazcitakANDam | " patilokaM na sA yAti brAhmaNau yA murAM pivet / haiva sA nau gTatrI zukarI copajAyate" -- iti // vasiSTho'pi / " yA brAhmaNau surAM pivati na tAM devAH patilokaM nayanti / ihaiva sA bhramati kSINapuNya syokA bhavati zuktikA vA" - iti / patitArddhazarIreNa puruSeNa yat karttavyaM prAyazcittaM tadAhagAyatroM japamAnastu kRcchraM sAntapanaM caret / iti / japamAna iti varttamAnaprayogAdyAvadvatasamAptistAvajjapaH karttavyadUtyavagamyate / erntapanasyAnekadhA bhinnatvAdaca vivacitaM sAntapanavizeSaM darzayati - gomUcaM gAmayaM kSIraM dadhi sarpiH kuzodakam // 26 // ekarAtrApavAsazca kRcchraM sAntapanaM smRtam / iti // 1 zraca dvirAcaM saptarAtraM ceti dvividhamAntapanaM nirdizyate (9) taccobhayaM prAyakhittakANDaprathamAdhyAye yAjJavalkyavacanadayodAharaNena vibhadaukRtam / 283 yathAkathaJcit parapuruSeNa saMyujya tata uparatAyAzranutApaM gatAyAH yoSito yathocitaM prAyazcittaM pUrvatrAbhihitam / zrathAnutAparahitAyA duHkhaGgAdanuparatAyAsyAgamAha, - For Private And Personal Use Only (1) gomUtrAdiSaTakamekadine pItvA paradine upavasediti dvirAtraM sAntapanam / gomUtrAdikaM SaTsu dineSu pratidinamekaikaM paulA saptamadine upavasediti saptarAtraM sAntapanam /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 283 praashrmaadhvH| [10 pa. AreNa janayeha mate vyakta gate patau // 27 // tAntyajedapare rASTre patitAM pApakAriNIm / iti // pattyau mRte vA dezAntarasaJcAreNAjJAtatayA* gate vA yA strI niraGkamA satI jAraM khaultyaaptymutpaadyti| pApaM kartuM zaulamasyA iti pApakAriNau na kadAcit pApAduparatA / ataeva patitAM tAdRzyauM kharASTrAdutmArya pararASTra preSayet / nanu strIparityAgazcataviMzatimate niSiddhaH, "stroNaM nAsti parityAgo brahmahatyAdibhirvinA / tatrApi grahamadhye tu prAyazcittAni kArayet // parityaktA caret pApaM bahalyaM vA'pi kizcana / latpApaM zatadhA bhUtvA bAndhavAnanugacchati // thAvanti nArIromANi tatprasUtikuleSu ca / tAvadarSasahasrANi prityaagau| ma pacyate // kumbhIpAke mahAghore jJAtayaH pApakAriNaH / vasanti strIparityAgAdyAvadAbhUtasaMplavam // piTamATaparityAgau bhAryAtyAgau suhAsyajaH / amipatravanaM caiva caNDAlAnAM mataM vrajet" iti / * zAtatayA,-iti shaa| parityAgAt, iti mu.| sajjanasatyanA-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 10 // prAyazcittakANDam / 285 maivm| parityAganiSedhasyAnutApitaprAyazcittAdhikAristrIviSayatvAt / prAyazcittAni kArayedityabhidhAnAt / zvapAkopahatAnAM parityAgasya tatraivAGgokatatvAt, "catasraeva sanyAyAH patane satyapi striyaH / zvapAkopahatA yA tu bhanI piTaputragA"-iti // vamiSTho'pi, "catasrastu parityAjyAH ziSyagA gurugA ca yA / patinau tu vizeSaNa juGgitopagatA ca yA"-iti // juGgito jugupitaH shvpaakaadiH| yAjJavalkyo'pi, "vyabhicArAdRtau zaddhigarbha tyAgo vidhIyate / garbhabharTabadhAdau ca tathA mahati pAtake"-iti // yattu manuno kam, "vipraduSTAM striyaM bhartA nirandhyAdekavezAni" iti / na tat mUlavacanena mmaanvissym| bhardarahitastrIviSayatvAnmUlavacanasya / manuvAkyetu nirandhyAditi bharTakarttavyatA'bhidhAnAt / taduparitanavAkyena prAyazcittAbhidhAnAkSa ! "yat puMsaH paradAreSu taccainAM kArayedvatam / mA cetpunaH praduSyeta sadRzenopamantritA / icchaM cAndrAyaNaM caiva tadasyAH pAvanaM smRtam" iti / yadapi yAjJavalkyenokram, "hatAdhikArAM malinAM piNDamAtropajIvinIm / paribhUtAmadhaHzayyAM vAsayetyabhicAriNaum" iti / For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praamrmaadhvH| tadapi nirandhyAdityanena samAnaviSayam / tasmAt yathokamya strIparityAgasya na kiJcidAdhakamasti / bhAreNa janayedityanena pramitavyabhicAravatauM pratyabhihitam / atha bhavitavyabhicArA pratyAha,brAhmaNau tu yadA gacchet parapuMsA samanvitA // 28 // sA tu maSTA vinirdiyA na tasyA gamanaM punaH / bhiaar'ur`aa: haannaan mithilaa, "rakSetkanyAM pitA vinA paniH putrastu vArddhake / bhAve sAlayasteSAM jJAtavyaM na striyAH kacit" iti / manura pi. "pilA racati kaumAre bharnA racati yauune / putrasnu bhyAvire bhAve na strI svAtanyamahati // vAnye pitu tiSThet paNigrAhasya yauvane / sutrasya sthAvire bhAve na svau vAtavyamaIti" iti // atra prokebhyo rasakebhyaH pitrAdibhyo vyatirikaH pumAn, paraityucyate ! lena puMmA mamancitA, prItyatizayadyotaka hAsyAdivyavahArapuramara masyagancitA, brAhmaNI strI yadA kenaciDyAjena grAmAntaraM dezAntaraM vA galA nivasen, sA naSTeti vinirdeNyA bandhumadhye prasthApanauyA / na tu tasyAH punaH svagTahAgamanamasti / gTahaM pratyAgatA'pi nirvAmanIyetyarthaH / parapuruSeNa saha yathokrasamanvayAbhAve'pi svAlamvyama ciraM nirgatA strI parityAjyetyAha, For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10. / prAyazcittakANDam / 27 kAmAnmohAd yA tu gacchet tyaktA bandhUn sutAn patim // 29 // sA tu naSTA pare loke mAnuSeSu vizeSataH-iti // badhvAdaunAmanyatamasya samIpe sthAtavyamiti strIdharmaH / tathA ca taddharmaprakaraNe yAjJavalkya Aha, "piTamAsutabhAzvazrUzcaramAtulaiH / honA na syAdinA bharcA gahaNIyA'nyathA bhavet" iti // evaJca mati thA strI kAmAdA yathoktastrIdharmAparijJAnAdA bandhvAdIn parityajya grAmAntarAdau ciraM vastuM gacchet, sA tu zAsrotadharmAvAnAt paraloke naSTA narakaM praapnoti| atha kathaJcitkAlAntare nirvimA prAthazcittaM caritvA paralokaM jayet, tathApi mAnuSeSu bandhvAdiSu marvathA pravezaM na labhate, ityabhipretya vizeSata ityukam / ukrArthasya nimittavizeSeNApavAdamAha,madamohagatA nArI kruddhaa| daNDAditAr3itA // 30 // aditIyA gatA caiva punarAgamanaM bhavet / -iti // madaH patizvazarAdi tiraskArajanako mAnaso dossH| patyAdi --- - - * sarvadA,-iti mu.| + krodhAd,-iti mu| / patizvazurAdiSa,-iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 parAzaramAdhavaH / [1* * zuzrUSA strINAM paramo dharma iti etAdRzasya viveksthaabhaavomohH| unadoSadvayopetAM nArauM zivayituM vRddhavAH patyAdayo yadA daNDAdibhistAr3ayeyuH, tadA vyathitA mA* yathoktabadhvAdisahAyaM vinA khayamekAkinyeva khecchayA yadyapi gacchet, tathApi svagTahe punarAgamanaM prApnuyAdityarthaH / "bhU prAptau"-ityasmAddhAtostacchabdaniSpatteH / etaca manunA'yabhihitam,__ "adhivinA tu yA nArI nirgacchedruSitA TahAt / mA sadyaH sanniroddhavyA tyAjyA vA kulasannidhau" iti / navanAdhivedanaM nirgamananimittabhupanyastaM, mUlavacane tU tADanamiti vaiSamyamiti cet / na / tasthAprayojakatvAt / nirgamanabhraMzAbhAvayorubhayatra tulyatvAt / atastAdRzI nArau mAntvanAdinA kenApyupAyena Tahaeva niroddhyaa| yadi kathaJcinirodhamakyA, tadA'pi kulasannidhau tyAjyA; taddoSazAntiparyantaM bandhumadhye sthApanauyeti / yAvat punarAgamanaM bhavedityatrAgamane pratIkSaNIyaM kAlAbadhimAha,dazame tu dine prApta prAyazcittaM na vidyate // 31 // dazAhaM na tyajennAroM tyajebaSTatAntathA / iti // yA tADitA satI nirgatA, tasyAH punarAgamanapratIkSAM dana dinAni kuryAt / dazame dine tayA gTahe prApte sati neyaM * vyathamAnA satI,-iti mu.|| + dazame dine tathA ehaM prAptAyAM satyA,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittakANDam / 29 prAyazcittabhAgmavati / *Urddhantu kukhasvI vyabhicArocitaprAyazcittabhAgbhavati / ato dazAhamadhye tadIyavyabhicArAzravaNe tAM na prityjet| yadi naSTatvena mA zrUyate, tadA dazAhamadhye basataprAyacittAM tAM parityajet / atha naSTAM zrutvA'pi bhAdayastAM na parityajeyuH, tadA teSAM prAyazcittamAi,bhartA caiva caret kaccha kRcchAI caiva bAndhavAH // 32 // spaSTArthaH / azataprAyazcittAnAM bhAdaunAM gTahe bhojanAdikamAgharabupavAsena zayatItyAha,teSAM bhuktA ca pItvA ca ahorANa zuddhayati / iti / nanu yA prAhmaNI paraghumA samanvitA bhavati, thutstsyaartyaagH| yA tu tADanena vA nimittAntareNa vA nirgacchantyapi na puruSAntareNa mamati, tasyAH ko nAma doSaH? yena damAhAduI tasyA api tyAgo vidhIyate, ityata pAhabrAhmaNau tu yadA gacchet parapuMsA vivarjitA // 3 // gatvA puMsAM zataM yAti tyajeyustAM tu goSiNaH / iti|| yadyapi krodhAdinA nirgacchannau na tadAnauM puruSAntareNa sama * nAstyayamaMzaH, sa. zA. pustakayoH / 37 For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [10 b0| beti, tathApi gatvA kAlAntareNa zatamaGkhyAkeSu puruSeSu maJcaratIti matvA bAndhavAstAM prityjeyuH| brAhmaNyA api bahupuruSasaJcAriNyAgaNikAtvaM bhavati / tadAha prajApatiH, "abhigacchati yA nArau bahubhiH puruSaimithaH / vyabhicAriNauti' mA jJeyA pratyakSagaNiketi ca"-dati // thathokAyA brAhmaNyAzcaNDAlamamatvamabhipretya grahapraveza niSedhati,puMso yadi gRhe gacchettadazuddhaM gRhaM bhavet // 34 // patimAtagRhaM gacchejjArasyaiva tu tdgRhm| iti // seyaM durbrAhmaNau khanivAsArtha patyu; mAturvA jArasthAnyasya vA, dAkSiNyaviSayasya kasyaciddandhorTahaM pravizati, tadgrahaM caNDAlAdhyuSitagTahavadatyantamapavitraM bhavati / "avijJAtastu caNDAlo yatra vezmani tiSThati"ityAdinA caNDAlavAse tatpraveze ca yathA gTahazuddhirabhihitA, tathA puMzcalyA brAhmaNyAH praveze'pi grahazuddhiH karttavyA / tacchuddhiprakAramA'dhyAyaparisamApterdarzayati,ullikhya tu gRhaM pazcAt paJcagavyena secayet // 35 // tyacca mRNmayaM pAcaM vastraM kASThazca zodhayet / sambhArAn zedhayet sarvAna gokezaizca phalodbhavAnhA * vyabhicAroti,--iti mu| + piTamATagrahaM yacca rAkSazcaiva,-iti za * so0 s0| 1 tadara,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. pa.] prAyazcittakANDam / 291 tAmrANi paJcagavyena kAMsyAni daza bhsmbhiH| prAyazcittaM carevipro brAhmaNairupapAditam // 37 // goiyaM dakSiNAM dadyAt prAjApatyaiyazcaret / itareSAmahorAcaM paJcagavyaJca zodhanam // 38 // upavAsavrataiH puNyaiH snAnasandhyA'rcanAdibhiH / japahomadayAdAnaiH zuDyante brAhmaNAdayaH // 39 // AkAzaM vAyuranizca medhyaM bhUmigataM jalam / na dRSyanti ca darbhAzca yajJeSu camasAyathA // 4 // __ullekhanaM bhuumeH| tena kuDyAdilepanAdikamupastakSyate / paJcagavyamecanaM bhUmau kuyAdiSu ca smaanm| mRNmayasya bhANDasya tyAgaeva, na tu paJcagavyasevanAdibhiH praddhiH / vastrakASThayodhItvAdisambhavAnAca* dravyazaDyAdi yathoktazodhanaM kuryAt / nArikelakapitthAlAvuvivAdiphalasambhUtAnAM pAtrANaM govAlaimArjanam / tAmrasthAkhAdinA zuddhiH pUrvamuktA, atra paJcagavyeneti vishessH| kAMsyapAcANaM dazakRtvobhasmanA gharSaNam / gTahasvAmI tu pariSadvinirdiSTaM madakSiNaM prAjApatyadayaM cret| anyeSAntu tadgrahavAminAmupavAsaH, pnycgvypraashnc| tadgrahavAmibhiH saha vyavahAM gTahAntaravAsinAM brAhmaNadaunAM nirdiSTenopavAsAdaunAmanyatamena shuddhiH| gahasambandhinAmAkAzAdaunAM nispatvAna sampAdanauyA zuddhirasti / tara dRssttaantoyjnyeviti| RviDmukhasaMsparge'pi camasAnAM yathA nochi* kAThAdaunAM dhAnyAdisambhArANAca,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 262 praapaarmaadhvH| [10 ba0 TadoSaH, zAstradRSTyA teSAM nirlapasvabhAvAt ; tadadAkAzAdiSvavagantavyam / atra caNDAlaunyAyasyAbhipretatvAcirakAla viSayamidaM parizodhanaM draSTavyam / sakRtpraveze tu mArjanAdibhiH shddhinirdessttvyaa| gamyetarAbhigamane sati niSkRtiryA sA yatra sAdhuhitakAraNamabhyadhAyi / adhyAyamUrjitamatirdazamaM vayuktyA vyAkhyatparAzarakatAviha mAdhavAryaH // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabukkabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmRtivyAkhyAyAM mAdhadauyAyAM dazamo'dhyAyaH // 0 // * cira vAsa,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha ekaadsho'dhyaayH| maulanauradanibhaM nirantaraM nirjitAkhilanizAcaraM vayam / manmahe'malavizAlalocanaM mArutAtmajavibhuM raghUdaham // dazame'dhyAye hyupapAtakavizeSasyAgamyAgamanasya prAyazcittamabhidhAya tatprasaGgAdgurutalyAdInAmapi prAyazcittamabhihitam / ekAdazAdhyAye babhojyabhojanasya prAyazcittaM praadhaanyenopviite| taccAnupAtamityeke / surApAnamamatvena manunopavarNanAt / "brahmojajhatA vedanindA kUTasAkSyaM suhaddadhaH / garhitAbAdyayorjagdhiH surApAnasamAni SaT" iti / upapAtakamityapare / manunaiva, "AtmArthaM ca kriyArambhoninditAbAdanaM tathA"ratyAdinA kAnicidanukramyAnne "nAstikyaM copapAtakam"iti nigamanAt / atrAyaM nirnnyH| yasminnabhakSyavizeSe gardAdhikyAt kAmakatAdabhyAsAdA - yazcittagauravaM smaryyate, tasthAbhakSyasya bhakSaNamanupAtakaM, yatra prAyazcittAlpatvaM tduppaatkm| yathA pUrvacAgamyagamanalopAdhinaikAkAre'pi prAyazcittAlpatvAt pAradAryamupapAtakam, mAnabhaginyAdigamanaM prAyazcittabAilyAdatipAtakamiti viSNunA'bhihitam / evaM marvatra nAmasAmye'pi gauravalAghavAbhyAM / * nAstya yaM lokomudritAtiriktapustakeSu / + khoyAdhinaikenApi,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApUramAdhavaH / tattadavAntaravizeSonizcetavyaH / tatrAdau tAvadamedhyAdibhojane prAyazcittamAha,amedhyaretAgomAMsaM caNDAlAnnamathApi vaa| yadi bhuktantu vipreNa kRcchaM cAndrAyaNaJcaret // 1 // amedhyaM viemUtrAdi, tadupaspRSTasyAntrasya* bhojanamamadhyabhojanam / na cAtra kevalasyAmedhyastha vipreNa bhojanaM kvacit sambhavati / tadupaspRSTAnabhojanantu sambhAvyate / bAlApatyasahabhojanasya prAcaryeNa loke drshnaat| retobhojanantu galayonyAdivyAdhiyasteSu sambhAvitam / tathA gomAMsacaNDAlAnabhojanaM vandaugrahautAdiSu / tatra sarvatra cAndrAyaNena shuddhiH| athavA / caturvidhaM medhyaM, taviparItamamadhyam / tadAha devalaH, "vakSyate'taH paraM sarve meyAmadhyasamudbhavam / zuci pUtaM svayaM zuddhaM pavitraM ceti kevalam // medhyaM caturvidhaM loke prajAnAM manurabravIt / dUSitaM kazmalaM duSTaM varjitaM ceti liGgataH // ' caturvidhamamedhyaJca sarvaM vyAkhyAsyate punaH / navaM vA nirmalaM vA'pi zucauti dravyamucyate // zuddhaM pavitrabhUtaJca pUtamityabhidhIyate / khayameva hi yad dravyaM kevalaM dhanyatAM gatam // * taduparASTrasyAnnasya,-iti mu.| evaM paratra / + samuccayam, ivi mu / For Private And Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 11 Sa0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthAvaraM jaGgamaM vA'pi svayaM uddhamati sAtiH / zranyadravyairadRSTaM* yat svayamanyAni zodhayet // havyakavyeSu pUyaM yat tatpavicamiti smRtiH / atha sarvANi dhAnyAni sarvANyAbharaNAni ca // zravac bhacajAtaM vA zucInyetAni kevalam "ityAdinA caturvidhaM medhyaM nirUpya, dUSitAdicaturvidhamamedhyamitthaM nirUpitam, - " zucyapyazucisaMspRSTaM dravyaM dUSitamucyate / mAnuSAsthivasAviSThAretImUtrArttavAni ca // kuNapaM pUyamityetat kammalaJcApyudAhRtam / svedAzruvindavaH phenaM nirastaM nakharoma ca // zrArdracarmAsRgityetadduSTamAJjardvijAtayaH / vyaGgaiH patitacaNDAle gramyazUkarakukkuTaiH // zvA ca nityaM vivarjyAH syuH Sar3ate dharmataH samAH / durvarNamikAbhUmi mantonmattarajasvalAH // 265 mRtabandhuraz'ddhazca varjyate ca svakAlataH"-iti / zraca varNitena caturvidhenAmedhyenopahatasyAntrasya zuddhimahatvA bhojane cAndrAyaNaJcaret / retomUtrAdibhacaNe cAndrAyaNaM bRhaspati rayAra, For Private And Personal Use Only anyadravyairadUSyaM, - iti mu* / * --- + preraNaM sUtikAbhUmi, - iti zA0 / satrayaH sUtako sUtI, iba nyatra pAThaH /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 286 www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zraleyAnAmapeyAnAmabhakSyANAJca bhacaNe / retomUtrapurISANAM zuddhizcAndrAyaNaM smRtam" - dUti // -- gomAMsAdibhakSaNe cAndrAyaNaM samvartta zrAha - "gomAMsaM mAnuSaJcaiva sutihastAt samAhRtam / zrabhakSyaM tadddvijAtInAM bhukkA cAndrAyaNaJcaret // zvaviDAlakharoSTrANAM kapegamAyukAkayoH / prAzya mUtraM purISaM vA careccAndrAyaNvratam " - iti // manurapi, - "vivarAhakharoSTrANAM gomAyoH kapikAkayoH / prAzya mUtraM purISAM vA dvijazcAndrAyaNaJcaret" iti // zAtAtapo'pi - "gomAMsabhacaNe prAyazcittaM pUrvamTaSibhiH kRtam / samayaM yadyatikrAmettatazcAndrAyaNaJcaret" iti // vRddhaparAzaro'pi - [11 ba0 / "agamyAgamane caiva madyagomAMsabhacaNe / zayai cAndrAyaNaM kuryyAt nadIM gatvA samudragAm // cAndrAyaNe tatazcIrNe kuryyAd brAhmaNabhojanam / matsahitAM gAJca dadyAdviprAya dakSiNAm " - iti // zaGkhalikhitAvapi / "zTagAlakkukkuTadaMSikravyAdavAnarakharoSTragajavAjivivarAhagomAnuSamAMsabhakSaNe cAndrAyaNam" - iti / cANDA jJAnabhakSaNe cAndrAyaNamaGgirA zraha, - "zrantyAvasAyinAmannamaznIyAdayadyakAmataH / For Private And Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 pa] praayshcittkaayhm| _____267 sa tu cAndrAyaNaM kuryAt taptacchramathApivA"-iti / / hArIto'pi, "cANDAlAcaM pramAdena yadi bhunauta yo dvijaH / tatazcAndrAyaNaM kuryAt mAsamekaM vrataM caret" iti // yattu caturviMzatimate'bhihitam, "viNmatrabhakSaNe viprazvareccAndrAyaNadvayam / zvAdaunAJcaiva viSamace carezcAndrAyaNatrayam // zvakAkocchiSTagocchiSTa kamikauTAdibhakSaNe / amedhyAnAM ca sarveSAM caraJcAndrAyaNatrayam" iti / tadetadabhyAsaviSayam / mUlavacane cAndrAyaNarUpaM icchaM caredityabhipretya vyAkhyAtam / yadA tu kacchamArareccAndrAyaNamAcarediti vibhajya vyAkhyAyate, tadA kamabdena adhikRcchrataptacchraprAjApatyAni tntrennaabhidhiiynte| tatra RSikacchamAhAGgirAH, "alehyAnAmapeyAnAmabhakSyApAzca bhakSaNe / retomUtrapurISANamRSicchaM vizodhanam" iti / taptamAha devalaH, "retomUtrapuroSANAM prAzane matipUrvake / mAnauyAttu yahaM matyA taptakacchaM paredijaH" iti // prajApatyamAha sambataH, "viSamabhakSaNe vipraH prAjApatyaM samAcaret" iti / tatakAcchrasya viSayastadvacane saMspaSTaH / zramatyA yahopavAsastAna* kAkocchiyasaMsparza, iti mu.| 38 For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [11 cy| kRcchaM matyeti tatrAbhidhAnAt / yattu prAjApatyakRcchaM, tadbhakSitodgAritaviSayam / alpavratatvAt / RSikRcchaM tu pUrvAkacAndrAyaNadayena samAnaviSayam / atra sarvatra vratAnuSThAnAnantaraM punaH saMskAraH kartavyaH / tadAha yamaH, "asurAmadyapAne ca kRte gobhakSaNe'pivA / taptakRcchraparikliSTo maujauhomena zuddhyati" iti // manurapi, "ajJAnAt prAzya viSamUtraM surAmaspRSTamevaca / punaH saMskAramarhanti trayovarNA dvijAtayaH" iti // viSNurapi / "vivarAhagrAmakukkuTagomAMsabhakSaNeSu sarveSveteSu dvijAnAM prAyazcittAnte punaH saMskAraM kuryAt" iti / tatra vizeSamAha kAzyapaH / "caurNAnte prAcyAmudauyAM vA dimi* gatvA yatra grAmyapazUnAM zabdo na zrUyate tasmin deze'gniM praJcAlya brahmAsanamAstaurya prAk praNautena vidhinA punaH saMskAramarhati"iti / yacca vRhadyamenokram, "varAhaikazaphAnAJca kAkakukkuTayostathA / kravyAdAnAJca sarveSAmabhakSyAye ca kaurtitAH // mAMsamUtrapurauSANi prAzya gomAMmamevaca / zvagomAyukapInAM ca tatakacchaM vizodhanam // upAya dvAdazAhAni kubhANDerjuhuyAd etam" iti / * prAcaumudIcoM vA dizaM,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a.] prAyazcittakANDam / 296 tatra kAmataH taptakacchraH, abhyAsetu kubhANDamahitaparAkAra) iti vyavasthA / yattazanasoktam, "naramAMsaM zvamAMmaJca gomAMmaJca tathaivaca / bhukkA paJcanakhAnAJca mahAzAntaparanaJcaret"-dati // tadakAmaviSayam / yatpunaH zaGkhanokam, "bhukkA cobhayatodantAn tathaivaikazaphAnapi / sukSaM gavyaM tathA bhukkA SaNmAsAn vratamAcaret" iti // tatkAmato'tyantAbhyAsaviSayam / yacca smRtyantarotram, "jagdhvA mAMsaM narANaJca vivarAha kharaM tathA / gavAzvakuJjaronANAM sarvAn paJcanakhAMstathA // kravyAdaM kukkuTaM grAmyaM kuryAt saMvatsaravratam" iti / nadatyantAnavacchinnAbhyAsaviSayam / yadapyAGgirasenokrA, "abhakSyANAmapeyAnAmalehyAnAJca bhojane / retomUtrapuroSANAM prAyazcittaM kathaM bhavet // padmodumbarabilvAnAM kuzAzvatthapalAzayoH / eteSAmudakaM pautvA saptarAtreNa uDyati"-iti // * uSTragavyaM, iti mu| + yadapyaGgirasoktam.-iti mu.| (1) DapAcya dvAdazAhAnI tyanena praako'bhihitH| parAkasya dAdazAhopavAsarUpatvAt / tacca manunoktam, "yatAtmano'pramattasya dAdazAhamabhojanam / 'parAkonAma kRcchro'yaM sarvapApapraNAzanaH"-ti / For Private And Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 300 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadauSadabhyAsa viSayam / yadapi manunokram - "bhuktvA'to'nyatamasyAnnamatyA tu tryahaM capet / matyA bhukkA caretkRcchraM retoviemUtra mevaca" - iti // abuddhipUrve cchardanAsambhave tryahopavAso draSTavyaH / gomAMsabhakSaNasvAvRttyanavRttyorvyavasthitaM vratamAha prajApatiH, - "cAndrAyaNacayaM kuryyAdabhacapazubhakSaNe / ekameva malA caredAha prajApatiH " - iti // mUlavacane caNDAlAtramityanena mahApAtakyAdaunAmannamapyupala kSyate / zrataeva hArItaH, - "yadannaM pratilomasya zUdrajasyottamastriyAm / mahApAtakinazcaiva yadannaM svIkRtaghnayoH // patitasyaiva sagotrAbharturevaca / pASaNDAnAzritAnAJca yatezcaiva tathaivaca || [11 0 / praticchraM carekA pramAdAd brAhmaNaH sakRt / matvA cAndrAyaNaM kuryyAdAmaJcedadhamevaca // tastabhojane vA'pi triguNaM sahabhojane / caturguNaM taducchiSTe pAnIye cArddhamevaca // kRcchrAbdapAdamudiSTamabhyAsAdannabhojane | | abhyAse tathA kuryyAt triMzatkRcchraM dvijottamaH " - iti // * tadabhyAsaviSayam, iti mu0 / + evameva iti mu0 / + kvacchrArddhapAdamuddiSTamabhyAsAjjJAnamojane, - iti mu0 | - For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 pa.] prAyazcittakANDam / uttamastrI brAhmaNI, tasyAM prAtilomyena zUdrAdutpatracaNDAlaH / mahApAtako brhmhaadiH| yadyapi strauhatyAyAM mahApAtakyAdivaSTalaM mAsti, tathApyavadAnAdhikArAbhAvAt tadauyamaNyamnaM pAtakyanavad gahitameva / yastu pareNopakRtaH san svayaM na pratyupakaroti mAyanamodate pratyutApagatasthApakAritvamApAdayati, ma kRtaghnaH / uttamAzramamAruhya taM parityAjyAdhamAzrame unmArga vA vartamAna prArUr3hapatitaH / yaH samAnagocAmudAti, ma sagotrAbhartI / vaidikakule samutpannovedamArgamutrajya jenabauddhAdimArga vartamAnaH, paassnnddH| anAzritAH satyapi sAmarthya nAstikyena kazcidaNyAzramaM na prAptAH / eteSAM sAmane samAnaM praayshcittm| viprasyAmedhyAdibhojane prAyazcittamabhidhAyetareSAM varNAnAM sadAi, tathaiva kSaSiyA vaizyo'pyaI cAndrAyaNaM cret| zUdro'pyevaM yadA bhuta prAjApatyaM samAcaret // 2 // iti tathaivetyatidiSTasyopadiSTAdalpatvena itriyasya pAdomaM cASTrAyaNamavagantavyam / zUTro'pyevamityanenAmedhyAdibhojanasAmyaM nirdishyte| na tu bhojanasAmyaM, atAntarastha tatra vidhAnAt / atAnte catuvarNAnAM karttavyamAha,paJcagavyaM pivet zUdro brahmavarca piveddijH| ekaDivicaturgA vA dadyAd viprAdanukramAt // 3 // iti * upapAtakAlava -iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 parApAramAdhavaH / [11 ch| paJcagavyabrahmakUrcayo vidhAnamuttaratra vkssyte| tatra zUdrasthAmantrasyAmantrakaM paJcagavyaM, itareSAM samantrakaM brahmakUrcam / viprogAmekAM dakSiNa dadyAt / kSatriyo dve, vaizyastisraH, shuudrshctsrH| gavAmasambhave suvarNa dadyAdityabhipretya vAzabdaH ptthitH| tatra suvarNasya gopratyAbAyasya parimANamAha prajApatiH, "gavAmalAbhe niSkaM vA* niSkArddha pAdamedavA"-iti / viprastha zUTrAdyannabhojane prAyazcittamAha,zUdrAnaM sUtakAnaJca abhojyasyAnamevaca / zaGkitaM pratiSiDvAnnaM pUrvocchiSTaM tathaivaca // 4 // yadi bhuvantu vipreNa ajJAnAdApo'pi vaa| jAtvA samAcaret kRcchaM brahmakurvantu paavnm||5|| iti atra zUTrAnnasya garhitatA'GgiramA prapaJcitA, "AhitAgnistu yo vipraH zUTrAnnaM pratigTahya tu / bhogAttatsamatAM yAti tiryagyo ni ca gacchati / yastu vedamadhIyAnaH shuuttraanmupbhuti| . zUTe vedaphalaM yAti zadratvaM cApi gacchati // * niSkaM syAt, iti prA0 / * brahmakuIna,-iti mu.| / niSedhaH vyAGgirasA prapaJcitaH-iti mu. / $ yAti sa dijaH, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 11 1 prAyakhitakANDam / zrAghrAtvA comaNA caiva spRSTvA ca pratigTahya ca / prazasya svasti cetyukvA bhoktaiva tu na saMzayaH // ete doSA bhavantauha zUdrAnnasya pratigrahe / anugrahantu vakSyAmi manunA coditaM purA // zramaM vA yadi vA pakaM zUdrAnnamupamAdhayet / kilviSaM bhajate bhoktA yazca vipraH purohitaH // gurvvarthaM hyatithaunAntu bhRtyAnAntu vizeSataH / pratigTahya pradAtavyaM na tu tRpyet svayaM tataH // zudrAvarasapuSTasya hyadhIyAnasya nityazaH / japato to vA'pi gatirUrddhA na vidyate // SaNmAsAnatha yo bhuGkte zudrasyAnnaM nirantaram / jauvaneva bhavet zUdro mRtaH zvA cApi jAyate // kRtyaiva nivRttiM yaH zUdrAvAnviyate dijaH / zrAhitAgnirvvizeSeNa ca zUdragatibhAgbhavet" iti // vyAso'pi - * www. kobatirth.org sAkayet -- iti mu0 / + gamiSyati,bati mu0 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zudrAvarapuSTasya ditsorapi ca nityazaH / yajato juhato vA'pi gatirUrddhA na vidyate // mRtasUtakapuSTAGgo dijaH zUdrAnnabhojanaH / ahameva na janAmi kAM kAM yoniM nigacchati / // bhodvAdaza janmAni daza janmAni sUkaraH / For Private And Personal Use Only 303
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| [11 a.| zvA caiva sapta janmAni ityevaM manurukravAn // zUdrAnenodarasthena yaH kazcimriyate dijH| sa bhavet sUkaro grAmyastasya vA jAyate kule"-iti // Apastambo'pi, "yastu bhuJjIta zUdrAnaM mAsamekaM nirantaram / dadda anmani zUdratvaM mRtaH zvA cAbhijAyate / / zUdrAnaM zUTrasaMsparga: zUTreNa ca mahAsanam / eTrAjJAnAgamazcaiva jvalantamapi pAtayet // zrAhitAgnistu yo vipraH bhUdAnena pravarttate / paJca tasya praNazyanti zrAtmA brahma trayo'grayaH" iti // mumanturapi. "rAjAnaM teja zrAdatte zaTrAnaM brahmavarcasam / zrAyuH suvarNakArAcaM yazazarmAvakRttinaH // kArukAcaM prajA hanti balaM nirNajakasya c| gaNAnnaM gaNikAnaJca lokebhyaH parikRntati / rUpaM cikitmikalyAnaM puMzcalyAzca tathA shriym| viSThA vADhaSikasthAnaM zastravikrayiNo malam // * janmAnItyevaM manuruvAca ha,-iti mu. / + zUdrasamparkaH, iti mu.|| + yazavarmapravartinaH,-iti mu0| yazazcamAvartinaH, ityanyatra paatthH| S puMsvapyAkhAnamindriyam, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 pa. prAyazcittakANDam / 305 etebhyo'nye tvabhojyAnAH* kramazaH parikIrtitAH / teSAM tvagasthiromANi vadanyatraM manISiNaH" iti // tadidaM garhitaM zUdrAnamajJAnAdA''patkAle vA yo vipro bhute, ma brahmAkUrcamAcaret / tasya pAvanatvaM, baGamantrasaMskRtatvAt / yastu jJAtvA zUdrAnaM bhukta, ma prajApatyamAcaret / tathA ca manuH,-- "bhujAno'nyatamasthAcamamatyA ApaNaM yhm| matyA bhukkA gharet icchaM retoviNmUtramevaca" iti / na ca brahmAkUrcasyaikopavAsarUpatvAt yahacapaNena virodha iti shngkkoym| tayoH prakAzakaviSayatvAt / aca dinacayopavAsaM likhito'pyAha "bhukkA vAISikasthAnamattasthAsurasya / zUdrasya tu tathA bhukkA cirAcaM sthAdabhojanam" iti / prajApatizcAtra vyavasthitAni batAnyAha, "brAhmaNasyaiva zUdrAbamabhojyaM parikIrtitam / mAhukkA nadajJAnAhAkUce sakRtyivet // abhyAse ca tadamyasyedAmamatramagarhitam / matyA cirAtraM kurvIta AkramabhyAsatavaret" iti // jAtAzaucena mRtAzaucena vA saMyukasya puruSasthAcaM sUtakAtram / tabindA ca manunA darzitA,_ "sUtAnI rajakasthAnaM coralyAcaM tathaivaca / * ratebhyo'nyatra bhovyAnAH, iti mu. / + sakSAnaM,-iti mu.| 39 For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| {11 ca mRtake sUtake caiva svargasthamapi pAtayet"-iti // naTAdirabhojyaH / viprAdIn bhojayitumanahatvAt / tathAca vRhaspatiH, "naTanartakatakSANazcarmakAraH suvarNakRt / sthANupASaNDagaNikA abhojyAnAH prakIrtitAH" iti // yAjJavalkyo'pi, "kadaryyabaddhacorANAM klIvaraGgAvatAriNAm / vaiNabhizastavA vyagaNikAgaNarakSiNam // cikitsakAtaronmattapuMzcalIkruddhavidiSAm / krUrograpatitavrAtyadAmbhikocchiSTabhojinAm // avaurastrIsvarNakArastraujitagrAmayAjinAm / strIvikrayikarmakAratantavAyazvavRttinAm // nazaMsarAjarajakakRtaghnabadhajIvinAm / celdhaavsuraajiivshopptiveshmnaam|| eSAmannaM na bhokravyaM somavikrayiNastathA"-iti / gatimityatra dvividhA zaGkA vivakSitA, viSaprakSepikA zAsvaninyatvazaGkA ceti| tathAhi, keSucit kaukaTadezeSu pretabhUtagaNAdirUpAstAmamAdevatAstoSayitaM naravaliM saGkalya manuSyAnmArayituM annamadhye gUDhaM viSaM prakSipantItyasti mahatI prsiddhiH| tAdRzeSu gRheSu viSabhakAsambhavAt paGkitamannamityucyate / tattu na bhoktuM yogyam, "viSaM copaviSaM bhukkA careccAndrAyaNavratam" iti * nAstIdamaI mu0 puru ke / For Private And Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 ba.] prAyazcittakANDam / caturviMzatimate viSabhojananindAsmaraNAt / tathA, kecit zrAddhAlavaH zUdrAdayaH khagTahe zrotriyo na bhute ityabhipretya zrotriyAntaragTahe dravyaM datvA bhojayanti / tAdRSyasya zrotriyAntarasya rahe siddhamannaM nindyatvena zazitam / pratiSiddhAnaM godhrAtAdi / tathAca yAjJavalkyaH, "godhAtantu zunocchiSTaM zvaspRSTaM* patitecitam / udakyAspRSTasaMsRSTI paryAyAcaM vivrjyet"-iti|| pAtre patitasthAbasthAr3heM bhakkA ziSTamannaM kAlAntare bhoktuM yadi saMgTate, tadA tadanaM pUrvAcchiSTamityabhidhIyate / teveteSu sUtakAmAdiSu pUrvAcchiSTAnneSu paJcasu bhukteSu zUdrAnavadbAkUrcacchau veditvyau| sUtakAce the vaktavyavizeSAste sarve'pyupariSTAdacyante / yattvabhovyAne sumantunokam / "abhizastapatitapaunarbhavapuMzcalyacinasvakAratailikacAkrikadhvajisuvarNakAralekhakalaiGgikapaNDakAbandhakagaNagaNikAbAni cAbhojyAni, saunikakravyAdaniSAdaburuDacarmakArAabhojyAnAapratiyAhyAca, prazanapratigrahayozcAndrAyaNaM caret" iti / tatkAmatAbhyAsaviSayam / yacca praGkhanotram, "zUdrAnaM brAhmaNobhukkA tathA raGgAvatAriNaH / cikitsakasya krUrastha tathA strauzadrajIvinaH // * godhAta zakunocchimucchieM, iti mu. / + saMdhueM, iti mu| + ghaNDa, iti mu.| 6 skhaumTagajIvinaH, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . parAzaramAdhavaH / [11 a. paNDasya kulaTAyAzca takSaNo rajakasya ca / kadaryyasya nazaMsasya vezyAyAH kitavasya ca / gaNanaM gaNikAcA mRgajauvizvavRttinAm // saunikAvaM mRtikAcaM bhukkA mAsaM vratI bhavet" iti / etacca pUrvaNa mmaanvissym| mAsavatasya cAndrAyaNarUpatvAt / yadapi vRhaspapinotram, "zauNDikAnaM naTasthAvaM lauvadaNDikayorapi / duSTAnamavaziSTAcaM somavikrayiNastathA // sUtyanaM sUtikAbaJca vArddhaSeH patitasya ca / eteSAM brAhmaNo bhukkA dvAdazAhaM yavAn pivet" iti / yadapi shngkhlikhitaabhyaamutrm| "abhizastapatitarajakacAkrikatelikagrAmayAjakazudramAMvatsarikakulikasuvarNakAracarmakAracitravRttighoSakatantuvAyaraGgAvatArimAnakUTabhauNDikabadhajIvinRzaMsthAtmavikrayivArddhaSikazyAvabhaTavRttivAtyataskarAtrabhojanemvatikacchaM caret"iti / etadubhayaM pUrvAkaviSaye cAndrAyaNaM kartumazanaM prati veditavyam / yadapi vRhaspatinA darzitam, * ghaNDasya kUlaTAyAzca tathA bandhakarakSiNaH / babhizaptasya corasya chavIrAyAH striyAstathA / carmakArasya phenasya lauvasya patitasya ca / ekAkArasya takSNazca rajakasya ca vArduSaH-iti mu.| / bhUmipAlAnaM,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a.] praayshcittkaannddm| 306 "gAndhI lohakArazca saunikastannuvAyakaH / cakropajIvI rajakaH kitavastaskarastathA / yajamAnopajIvI ca shuudraadhyaapkyaajko| kulaTacitrakarmA ca vaarddhssishcrmvikryo| samaSaM pazyamAhatya mahAghu yaH prayacchati / ma vai vArddhaSiko nAma yazca vRyA prayojayet // vRthA''rAmAzramANaJca bhedakaH puNyavikrayo / vikrayau brahmaNo yazca yonisAkarikaca yaH // ranopajIvI kUTAzaH kuruko guptikastathA / bhiSajogaradazcaivA rUpAjIvI ca sUcakaH // moniko varNikazcaiva niSAdena samAH smRtAH / karmaNa teSu yo mohAd brAhmaNo varttate sadA // prAyazcitte tu carite parihAryo bhavet mhie| ete brAhmaNacaNDAlAH sarve brahmahaNaH kila // tasmAd daive ca pitye ca varjitAstatvadarzibhiH / eteSAmeva sarveSAM pratyApattistu? magyatAm // bhaikSAbamupabhuJjAno dijazcAndrAyaNaM caret / eteSAM brAhmaNobhuktA dayA kRtvA pratigraham // prAjApatyena zot tu tasmAt pApAna saMzayaH" iti / * kuhakogugguptikaH, iti mu. / + bhiSak ca rajakacaiva,-iti mu.| / bhavedadhiH-iti mu.| pratyAsattistu,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 praashrmaadhvH| [11 cy| tatra cAndrAyaNaM pUrvAcAndrAyaNena samAnaviSayam / prAjApatyantu tasminneva viSaye vedavidaM pratyavagantavyaM, brAhmaNa iti vizeSAbhidhAnAt / yaccokamagiramA, "abhojyAnAntu sarveSAM bhuktA cAnamupaskRtam / atyAvasAyinAM bhukkA pAdakRcchreNa zuddhyati"-iti // yadapi vissnnunotrm| "gaNagaNaka stenagAyanAnnAni bhukkA saptarAtraM payasA varttata / tavAnnaM crmkrtuNcaa| vaarddhssikkdrydaukssitbddhniglaabhishstssnnddaanaanyc| puMzcalaudAmbhikacikitsakalubdhakakUrocchiSTabhojinAM c| shrvauraastriivrnnkaarsptnptitaanaanyc| pizunAnRtavAdikratudharmasomavikrayiNAJca / zailUSatantuvA kRtaghnarajakAnAM ca / carmakAraniSAdarAvatArivaiNa shstrvikryinnaac| zvajauvizauNDikatailikacelanirNajakAnAJca / rajakhalAmahopapativezmanAM ca |bhruunnnaavekssitmudkyaasNspRssttN patatriNA'valIDhaM zanA saMspRSTaM gvaaghraatnyc| kAmataH pAdaspRSTamavacutaM c| mattakuddhAtarANAM ca / anarcitaM vRthAmAMmaJca pAThInarohitaca rAjilasiMhatuNDaM ca sazakavaNa sarvamAsthamAMsAzane trirAcamupavaset" iti| tatra trirAtropavAso'kAmakRtamakajhojanaviSayaH / tasminneva viSaye mUlavacanokabrahmakUrvasvazaktaM prati veditavyaH / * gaNagaNaka, iti nAsti mu* pustake / + carmakArakRtaM ca,-iti mu / + tunavAya,-iti mu0| $ vaida,-iti mu0| // brahmakUrcamazaktaM prati veditavyam, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 11 kA0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | saptarAcapayovratamakAmakRtAbhyAsaviSayam / zaGkitapratiSiddhAnnayorhA rIta Aha "mRtasUtakazUdrAnaM sadoSeNApi saMskRtam / zaGkitaM pratiSiddhAnaM vidviSo'nnamathApivA // yadi bhuJjIta vipro yaH prAyazcittI dhruvaM bhavet / ekarAtropavAsazca gAyatryaSTazataM japet * // prAzayet paJcabhirmantraiH paJcagavyaM pRthak pRthak / etena zuddhyate vipro hyanyaizcAbhoSyabhojanaiH " - iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etacca brahmakUrcavad vyAkhyeyam / pUrvocchiSTe tu brahmakUrcasamAnaM vrataM smRtyantare darzitam, - "svamucchiSTantu yobhuGkte yo bhukre muktabhAjane / evaM vaivakhataH prAha bhukkA sAntapanaM caret" - iti // pUcchiSTasya pUnarbhejane vratacaraNamabhihitam / tainaiva dRSTAntena bAlAdyucchiSTasyAbhojyatvamAzaGkya khalpazayA bhojyatvamAha - * bhavet, - iti sa0 zA 0 | + muccheSitaM - iti mu0 / 311 bAlairna kulamArjArairannamucchiSTitaM yadA / tiladarbhedakaiH prokSya zuddhyate nAca saMzayaH // 6 // ucchiSTitam | ucchiSTatAmApAditam / procitasyAnnasya ? jar3asyocchiSTatvazaGkA'napApAt pUrNavratamAcaraNIyamiti saMzayaH syAt / zraddhA + uccheSitam, - iti mu0 | * prokSitasya bhojane, - iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 312 parAzaramAdhavaH / [11 a0 ato nAtra saMzayaH karttavya dUtyatam / prokSaNamakRtvA bhukke mati paJcagavyaM pAtavyam / tadAha sambartaH, "zvakAkocchiSTagocchiSTabhakSaNe tu yahaM kSipet / vir3AlamUSakocchiSTe paJcagavyaM piveTijaH" iti // zAstrIyapaJcagavyapAne yo'zakraH, taM pratyuktaM smRtyantare, "bhukkocchiSTantu kAkAnAM vizudyeta ahoSitaH / bhuvocchiSTaM vir3AlAdeH paJcagavyaM pive vijaH"-dUti // manu: "vir3AlakAkAkhUcchiSTaM jagdhvA zvanakulasya ca / kezakauTAvapannaJca viprebrAjhauM suvaIlAm" iti // viSNurapi / "viDAlakAkanakulAkhUcchiSTabhojane brAjhauM suvarcalA pivet| vocchiSTAzane dinamekamupoSitaH paJcagavyaM pivet / paJcanakhaviNmatrAzane trirAtraM payamA varttata brAhmaNa: / zadrocchiSTabhojane trirAtramupavaset, dinamekaM codake vaset / madhumAMsAzane prAjApatyam / saptarAtraM vaizyocchiSTabhojane / paJcarAtraM rAjanyocchiSTabhojane / trirAtraM rAjanyaH zUTrocchiSTAzI, paJcarAtraM vaizyocchiSTAmau / trirAtraM vaizyaH zUTrocchiSTAzau / caNDAlAnaM bhukA birAtramupavaset siddhAnaM bhuktA parAkam" iti / uzanA'pi / "brAhmaNocchiSTa * kAkocchizabhakSaNe yahaM kSipet, vir3AlamUSakocchiSTabhakSaNe paJcagavyaM pived dijaH,-iti mu. + suvarcasam,-iti zA0 sa0 / evaM paratra / For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 p.| prAyazcittakANDam / 39 bhojane prANAyAmamataM kuryAt / kSatriyocchiSTamojane praannyaammhsm| vaizyocchiSTabhojane dazasahasraM praannyaamm| matipUrva prAjApatyamatikacchaM bacchrAtikacchaM c| zUdrocchiSTabhojane manarAtraM yavAgUpAnaM, matipUrva cet parAkaH / evaM dvijAtyucchiSTabhojane rudraannshc| bAdhocchiSTAmAmapA pAne ghor3abhaprANAyAmaM dhArayet / caciyANaM triMzaddezyAmAJcatvArimat zUdrANa kuzavAripAnaM aham / buddhipUrva cet, yaha caturahaM saptarAtraJca paJcagavyapAnaM krameNa / anyajAnAmucchiSTabhojane'buddhipUrva mahAsAntapana, buddhipUrve cAndrAyapam" iti| manurapi, "zUdrocchiSTaJca paulA tu kuzavAri pivet aham / prabhojyAnAntu bhuktA'vaM svauzadrocchiSTamevaca // . agdhvA mAMsamabhakSyacca sanarAcaM yavAn pivet" iti / jAvako'pi, "jambUkakAkamArjarazvagodhAnAGgavAmapi / matyocchiSTaM dijo bhuktA kRcchre sAntapanaM caret" iti / yAjJavalkyo'pi*, "viprArddha catriyasya sthAraizyAnAM ca tadarddhakam / nadarddhameva zUdrANAM prAyazcittaM vidurbudhAH" iti / vRdvissnnuH| "brAhmaNaH zUdrocchiSTAmane saptarAtraM paJcagavyaM pivet / vaizyocchiSTAbhane paJcarAtraM, rAjanyocchiSTAgane trirAtraM, brAhmaNocchiSTAzane ekAham" iti| zaGkhaH / "brAhmaNocchiSTAne * kavo'pi,-iti mu.| 40 For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 110 [11 0 / mahAvyAhRtibhirabhimantyApaH pivet / catriyocchiSTAzane brAhmaNIramapakkena tryahaM caureNa varttayet / vaizyocchiSTabhojane trirAtropoSitobrAhmI suvarcalAM pivet / zUdrocchiSTabhojane SaDrAtramabhojanam"iti / yamaH, - "bhukkA saha brAhmaNena prAjApatyena zayati / bhUbhujA saha bhuktAnaM saptarAtreNa zudhyati // vaizyena saha bhukkA'nnamatikRcchreNa zuddhyati / zUdreNa saha bhukvA'nnaM cAndrAyaNamathAcaret" - iti / zrApastambaH / "zUdrocchiSTabhojane tu saptarAtramabhojanaM strI NAJca"- iti / zaGkhaH,-- parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zUdrocchiSTAzane mAsaM pakSamekaM tathA vizaH / caciyasya tu saptAhaM brAhmaNAnAM tathA dinam " - iti // bRhadyamaH,-- " mAtA vA bhaginI vA'pi bhAryyA vA'nyAzca yoSitaH / na tAbhiH saha bhoktavyaM bhuktvA cAndrAyaNaM caret " - iti // zrApastambaH, "zranyAnAM bhuktazeSantu bhacayitvA dvijAtayaH / candraM kRcchraM tadarddhaM tu brahmacatravizAM vidhiH" - iti / aGgirAH, "caNDAlapatitAdInAmucchiSTAnnasya bhakSaNe / cAndrAyaNaM caredvipraH catraH sAntapanaM caret // SaDrAtrazca cirAtraca varNayoranupUrvazaH " - iti // For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a. prAyazcittakANDam / vRddhazAtAtapaH, "pautazeSantu yat kiJcidbhAjane mukhniHsRtm| abhojyaM tadvijAnIyAd bhuktA cAndrAyaNaM paret" iti / zAtAtapaH, "zUdrasyocchiSTabhojau tu trirAtropoSitaH zuciH / surAbhANDodakaM pautvA charddhito tasevakaH / ahorAghopavAsena ddhimAnoti vai dijaH" iti // SaTtriMzannate "dopocchiSTantu yatailaM rAtrau rathAhatantu yat / abhyagAva yacchiSTaM bhuktA nakena zuhyati" iti / atra bAlocchiSTapramagAdudAhateSu vacaneSvekasmiviSaye zrUyamAgAnAM bahUnAM batAnAmAvRttitAratamyaviSayatvena vyavasthA varNanIyA / bhukkocchiSTabhojane prAyazcittamabhidhAya paDalyacchiSTabhojane prAyazcittamAha, ekapakyupaviSTAnAM viprANAM saha bhAjane / yadyeko'pi tyajetyAcaM zeSamannaM na bhojayet // 7 // mahAaJjIta yastatra patAvucchiSTabhAjane / prAyazcittaM carevipraH kRccha sAntapanaM tthaa||8||iti| * kacit,-iti mu0 / + SaDviMzatimate,-iti mu0| + caret,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 316 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / [11 0 / eko vipraH mahamA svabhojane samApte vA bhojanamadhye yena kenacid vighnena vA bhojanapAtraM parityajya itareSu vipreSu bhuJjAneSveva satsu svayamutthAya yadi gacchet, tadA viprAntaraiH khakhapAtreSu bhukraziSTamannaM na bhoktavyam / tamimaM zAstrIya niSedhamajJAtvA yo bhuGkte, ma sAntapanaM caret / nimittasyAlpatvAdaca dvirAcasAntapanaM veditavyam / zrasminneva viSaye samAnaM vrataM smRtyantare darzitam, - "yastu bhuGkte dvijaH paGkrAvucchiSTAyAM kadAcana / ahorAtroSito bhUtvA paJcagavyena zudyati" - iti // vayAdivyavadhAne patyucchiSTadoSo nAsti / etaccAcAra kANDe darzitam / abhinavacaurAdibhojane prAyazcittamAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pauyUSaM* zvetalazunadRntAkaphalagRJjanam / palANDurakSaniryAsaM devasvakavakAni ca // 8 // uSTraukSauramavikSauramajJAnAd bhuJjate dijaH / cirAcamupavAsena paJcagavyena zuddhyati // 10 // iti / pIyUSalaM payaso'bhinavatvaM, prasavakAlInatvamityeke / dazAhAntaHpAtitvamityapare / dazAhAdUrddhamapi prasavaprayuktaraktAccArdratAsadbhAvakAlInatvamiti kecit / zvetazabdo lazunavRntAkAmyAM sambadhyate / pIyUSam - iti mu0 | evaM paraca | + karakAni - iti mu0 / evaM paratra | , For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 11 0 / ] prAyazvittakANDam | tena rakralazunakRSNavRntAkAdau nedaM prAyazcittamityuktaM bhavati / gTanaM ptrvishessH| yadauyaM cUrNaM gAyakAH kaNThazArthaM bhakSayanti / viTAca svarAdyartham' / mUlavizeSo vA gTaJjanAparaparyyAyaH / palANDuH sthUlakandIlazunavizeSaH / vRcaniryAseo hiGgukarpUrAdivyatiriktaH / hiMgvAdInAM bhojyatvAbhyanujJAnAt / devatArthamupakalpite cetrAdAvutpannamatraM devasvam / kavakaM bhUmau chatrAdyAkAreNotpannaM zilIndhuzabdavAcyam / pauthUSAdibhojI cirAcamupoSya caturthe divase paJcagavyaM pibet / matipUrve tu bhojane manurAha - "chatrAkaM vivarAhaJca lazunaM grAmyakukkuTam 1 palANDugTaJjanaM caiva matyA jagdhvA pateddijaH " - iti // zramatipUrvve saevAha, -- "zramatyetAni SaD jagdhvA kRcchaM mAntapanaM caret / yaticAndrAyaNaM vA'pi zeSeSUpavasedahaH " - iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * vezyAskha madAdyartham, -- iti mu0 / + kSudravRntAkam - iti mu0 / taca saptarAtrAtmakaM sAntapanaM veditavyam / " zrabuddhipUrvai sAntapanaM saptarAcaM vA" - iti gautamena saptarAtropavAsasamavikalpasmaraNat / evaJca sati mUlavacanoktatryahopavAsobhakSitodgArita viSayaH draSTavyaH / cAndrAyaNantvAvRttiviSayam / zeSeSUpavasedaharityetat kusumbhAdiSu draSTavyam / tathA caturviMzatimate, - " palANDuM zvetavRntAka kusumbhaM vanakukkuTam / For Private And Personal Use Only 317
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 31 [11 0 nAlikA bAlapuSpaJca bhukkA dinamabhojanam" - dUti // na caitasya palANDo mUlavacanavirodhaH zaGkanIyaH / zravAntarajAtibhedena vyavasthApanAt / " palANDodaza jAtayaH " - ityabhidhAnAt / yattu sumantunoktam / " lazuna palANDugTaJjanabhakSaNe sAvitryaSTasahasreNa mUrdhni sampatAnnayet" / tdvlaatkaarennaanicchtobhkssnnvissym| tadekasAdhyavyAdhyupazamArthabhakSaNaviSayaM vA / zrataevAnantaraM tenaivoktam / "etAnyevAturasya bhiSakkriyAyAmapratiSiddhAni bhavanti / yAni cAnyAnyevaMprakArANi tevvapyadoSaH " - dUti / yAni tu vratAntarANyanukrAntapIyUSAdiviSaye munibhiH smaryyante teSu sarveSu vratagauravAnusAreNAvRttigauravaviSayatvaM kalpanIyam / vratAntarANi tu likhyante / tatra zAtAtapaH, - * www. kobatirth.org yAjJavalkyaH, - parAzara mAdhavaH / " lazunaM gTaJjanaM jagdhvA palANDu kRSNavRntakam * / chatrAkaM vivarAhaJca grAmyakukkuTamevaca // uhIM ca mAnuSIM vA'pi rAmabhaucaurabhojanAt / upanayanaM punaH kuryyAt taptakRcchraM carenmuhuH " - iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "palANDu vivarAhaM ca chatvAkaM grAmakukkuTam / lazunaM gTaJjanaM caiva jagdhvA cAndrAyaNaM caret" - iti / vRhadyamaH,-- "nAlikAM nAlikerIJca mAtakaphalAni ca / palANDaM ca tathA zunIm, - iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakAddham / bhUTaNaM ziyukazcaiva khaDDAGgaM kavakaM tathA // eteSAM bhakSaNaM kRtvA prAjApatyaM carevijaH" iti / viSNuH / "zAnAM mAMsAzane chatrAkakavakAzane mAntapanam / ghavagodhUmajaM payovikAraM snehAkazca zuSkakhADavaJca varjayitvA paryuSitaM prAzyopavaset / azvanAmedhyaprabhavAca lohitAn vRkSarniyAmAn tailaJca vRthA hamarazca yavapAyasApUpazaSkulauzca devAnnAni havauMSi ca go'jAvimahiSIvajI sarvapayAMsi cAnirdazAhaitAnyapi ca syandinausandhiI vivAmAcaurazcAmadhyabhojanaJca dadhivaja kevalaM sarvaekAni brahmacaryAzramI zrAddhAbhane cirAtramupavasetu dinamekaM codake vamet" iti / yamaH, "lAmaMca palANDuzca sTacanaM kavakAni** / caturNa bhacaNaM kRtvA taptakakreNa zudyati"-iti / kUrmapurANe, "azA kiMzukaM caiva bhuktA'pyetad vrataM caret / * snehAktacca vajayitvA,-iti mu0 / + go'jAmahiSauvarz2am, iti shaa| + nAstyayamaMzaH sa0 zA0 pustakayoH / 5 zraddhadhAnaH,- iti mu0| || nAsyayamaMzaH mudeg pustake / pA laNDanaM sapalANDaM ca,-iti zA. sa. / ** karakAni,-iti zA0 sa0 / evaM paratra / 11 alAvUm, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 320 parApUAramAdhavaH / [11 a| audumbaraca kAmena taptakRcchreNa zayati" iti // zaGkhalikhitau / "lazunapalANDugTacanakriyAkUvakusumbhabhikSaNe dvAdazarAtraM payaH pivet / kalaJjamigdhulemAtakakovidAraghanacchacAkavRntakabhakSaNe paJcagavyaM pivet"-ti / caturviMzatimate'pi, "lazAnaM raJjanaM caiva haNarAjaphalaM tathA / valloM caiva dvijo bhukkA careccAndrAyaNavratam // kandamUlaphalAdIni ajJAnAdbhakSayettu yaH / upavAso bhavettasya parAzaravaco yathA // strotaurantu vijaH pautvA kathaJcit kAmamohitaH / punaH saMskRtya cAtmAnaM prAjApatyaM samAcaret // ajoSTrIsandhinaucauraM mRgANAM vanacAriNam / aniIzAhagozcaiva pauvA dinamabhojanam" iti // pUrvatra gomAMsasyaiva bhakSaNe prAyazcittamukaM, na tvanyasya / idAnauM mAMmAntarasya bhakSaNe prAyazcittamAha,maNDakaM bhakSayitvA tu muussikaamaaNsmevc|| jAtvA vipratvahorAcaM yAvakAnena zuddhyati // 11 // iti|| ajJAnavate mahadbhakSaNe vrtmidmvgntvym(1)| amajhakSaNe dUzanasokra * dumbaraca sakAmena, iti zA0 / + kepAtuGgabhIka,-ti shaa| + trivArantu,-iti mu0|| (1) mUlavacane bhakSayitvA jJAtvA ityabhidhAnAt ajJAnatobhakSaNAnantara metaniSiddhamAMsaM mayA bhuktamiti jJAtve tyo'vaseyaH, na tu jJAnapUrvakabhojanaM tadartha iti dhyeyam / For Private And Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 cha / prAyazcittakANDam / 221 draSTavyam / "balAkAlavahaMsakaNTaka cakravAkakhacaroTarahakapotabhAracaTakarakapAdolukazukamArasaTiTibhamadgucASabhAmajAlapAdanakrakuSivikRtamatsyakravyAdAmedhyAnAM bhakSaNe paJcagavyaM pivet cirAtram"iti / zaGkhalikhitau matipUrva pratyAhataH / "bakabalAkahaMsalavacakavAkakhaJjarauTakAkakAraNDavakaTabhArapaTakagTahakapotakasAramaTiTibhamadgubhalakavakrapAda jAlapAdacASabhAsamadgubhiramAranakramakaratimitimiGgilanakulaviDAlasarpamaNDUkamUSakavalmIkAdimAMsabhakSaNe bAdazAhamanAhAraH, pivedA gomUcayAvakam" iti| etaca kAmabatAbhyAmaviSayam / kAmatamahacaNe tu yAjJavalkya Aha, "devatArtha haviH ziyu lohitAn brazcanAMstathA / anupAtamAMsAni vijJAnikavakAni ca // krvyaadpcidaatyuuhkprdttiddibhaan| mAramaikagaphAn haMsAna maca grAmavAsinaH // koyssttishvckraakhyvkhaakaabkvisskiraan| vRthA chasarasaMyAvapAyasApUpamadhkulIH / kalavikaM ca kAkolaM kuraraM rkhnubaalukm||| jAlapAdAn khabarauTAnajJAtAMca magadijAn / * kaNTaka,-iti nAsti mu. pustke| + TiTTibholUkarakapAda, iti / + vividhAni, isi mu.| 5 karakAni,-iti mu.| || dAlakama, iti shaa| 41 For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 parAzaramAdhavaH / [11 p.| cASAMzca vakrapAdAMzca sauraM valaramevaca / matsyAMzca kAmato jagadhyA sopavAsaratyahaM vamet" iti // viSNustu jIvavizeSeNa vyavasthitaM prAyazcittamAha / "kharoSTrakAkazvahaMsAzane cAndrAyaNaM kuryAt / prAzyAjJAtaM sUnAsthaM zuSkamAMsaM ca / kravyAdagapatimAMsAzane taptakRcchram / kalaviGkAlavahaMmacakrAi. mArasarannubAkhakodAtyUhazukamArikAbakabalAkakokilakhaJjarauTAzane trirAcamupavaset / ekazaphobhayadantAbhane cau" iti| zaGkhastu bhakSyAbhakSyavibhAgapuraHsaramabhakSyeSu prAyazcittamAha, "bhukkA palANDu lAnaM madyaJca kavakAni ca / nAraM zaunaM tathA mAMsa viDvarAha kharaM tathA // gAmazvaM kuJjaroSTrau ca sarvAn paJcanakhAMstathA / kravyAdaM kukkuTaM grAmyaM kuryAt saMvatsaravratam // bhakSyAH paJcanakhAzcaiva godhAkacchapAnyakAH / khaDgaJca zazakaM caiva tAn bhukkA nAcared vratam // hamaM matsyaJca kAkolaM kAkaM vA khaJjarauTakAn / masthAdAMzca tathA matsyAn balAkAH zukamArikAH // cakravAkaM plavaM kAkaM maNDako bhujagaM tathA / * raktapAdAMca,-iti mu0 / + dAlaka,-iti zA. / / zunAM mAMsAzane ca,-iti shaa| / samuca,-iti shaa| || kAka ragakam, iti thaa| For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 11 0 / ] prAyavittakANDam | mAsamekaM vrataM kuryyAd bhUyazca na ca bhakSayet / rAjovAn siMhatuNDAMsa mazakAM * tathaivaca / pAThonarohitau cApi bhacyA madhyeSu zrAGgikAH / yAmecarAn jAlapAdAnaM pratudAn nakhaviSkirAn // raktapAdAMstathA jagdhvA saptAhaM vratamAcaret / tittiriM ca mayUraM ca lAvakaJca kapiJjalam || pAThInacaiva saMvattaM bhojyAnAha yamaH sadA / bhukkA cobhayatodantAMstathaivaikazaphAnapi // daSTriya tathA bhukvA mAMsaM mAjhaM samAcaret / mAhiSaM cAjamaurabhraM mArjIraM saurmamevaca || bhacamArge samuddiSTaM yatha ve pArSadaM bhavet / vArAhaJca tato bhukvA mahAraSyanivAsinam // mAMsamajJAnato ! bhukkA mAsaM proktaM samAcaret / nAM mAMsaM zuSkamAMsamAtmArthe ca tathA kRtam // kA bhAsataM kuryyAt prayataH susamAhitaH" - dUti / vizeSAH zravRttitAratamyaviSayatvena vyavasthApanIyAH / mudrAcaM sUtakAnaM cetyaca brAhmaNasya zUdrAsabhojana niSedhamabhipretya * zalalAMkha, - iti mu0 / + ghalevarAMkha jalajAn, - iti mu0 / 1 mAMsamadhe tathA, iti mu0 / 9 matyA, - iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 323
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [11 p.| tatra prAyazcittamabhihitam / tenaiva nyAyena haunavarNatvasAmyAt "rAjAnaM harate tejaH" ityAdizAstrAcca kSatriyAdyanabhojane'pi viprasya prAyazcittaM pramajyeta / atastadapanuttaye kSatriyAdyannabhojanamanujAnAti,kSatriyazcApi vaizyazca kriyAvantA shucittaa| tadgRheSu hijaiaujyaM havyakavyeSu nityshH||12|| iti|| kriyAvantau vihitaadhyynyjnaadiyuko| zacitratau , vrataM mAttI dharmaH, taJca yathAvidhyanuSThitaM zaci bhavati, tadyuktI zacittau / zrautasmArtadharmaniSThayoH kSatriyavaizyayorTa heSu havye kavye vA miSTevipremIkravyam / kriyAvantau citratAviti vizeSaNAt taditaracatriyAdiviSayANi ndbnissedhshaastraannautyvgntvym| tathAca caturviMzatimate tadananiSedhamabhipretya prAyazcittamabhihitam, "mahasantu japeddevyAH catriyasthAnabhojane / tathopavAmaM* vaizyasya mahasaM mArddhamevaca" iti / ciyAvavat rudrAvasthApi tAdidravyavizeSarUpasyAbhyanujJAmAra, taM tailaM tathA kSauraM bhakSyaM khehena paacitm| gatvA nadItaTe vipro bhuJjIyAt shuudrbhaajnm||13||iti|| * ropavAsaM, iti mu.| + rAtailena,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1950 praavcittkaakhm| 225 hapApitaM* puurikaashkuyaadi| bhujyate iti bhojanaM bhojyadravyaM, zUdrasya sambandhi bhojanaM zUdrabhojanam / tAdRzatAdikaM yathA bhokavyaM bhavati, tadA pariyAdigTaheviva ma zUdragrahe bhokavyaM, kiM tahi tadgrahauvA zUdragrahAt nirgatya nadItaurAdau bhunaut| etaca kSatriyAdivarNatrayabhojanasyAbhyanujJAnaM mArgazrAzyAdau pUrvavarNasambhave veditavyam / zrApadi thAvatA vinA prANarakSaNaM na bhavati, taavdnmnujnyaayte| na tu tato'dhikam / ataeva chandogA ugauthaparvayuSastikANDe paramApadaM prAptasyoSastergajokiSTAnAM punargajapAlocchiTAnAM kulmASANAM jauvanAya bhakSaNaM, tato'dhikasya tadIyochiTodakapAnasya pratiSedhaM caamnnti| "hantAnupAnamiti, ucchiSTaM vai me pautaM sthAditi hovAca, na khidete'yucchiSTA iti, na vAjIvithamimAnakhAdamiti hovAca, kAmo maudakapAnam" iti / etaca, "mAvAnumatiya prANAtyaye tadarzanAt (ve0 310 4pA. 28 sU0)" ityasmin vaiyAsike sUtre samyamImAMsitam / sAtica bhavati, "jIvitAtyayamApano yo'namatti yatastataH / lipyate na sa pApena panapatramivAmbhamA"--iti // yAjJavalkyo'pi, "zrApar3ataH saMpragrAn bhunAno'pi yatastataH / * telapASitaM,-iti bhaa| + ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, yadA,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrsaadhvH| [11 / lipyate nainamA viprojvalanArkaptamo hi saH" iti // etadevAnekopAkhyAnapuraHsaraM madurAha, "sarvataH pratigrahIyAd brAhANAlalayaM gataH / pavitraM duSyatItyetaddharmato nopapadyate / nAdhyApanAdyAjanAhA garhitAdhA pratigrahAt / doSo bhavati vibhANAM jvalanArkasamA hi te / jauvitAtyayamApanI yo'namatti yatastataH / AkAzamita pajhena na sa doSeNa liyate // ajIgataH sutaM hntumupaasrpdrubhucitH| . na cAlipyata doSeNAM kSutpratIkAramAcaran / zvamAMsamicchavAtI'ttuM dharmAdharmavicakSaNaH / prANAnAM rakSaNArthAya vAmadevo na liptavAn / / bharadvAjaH cudhArtastu saputro nirjane vane / bakaurgAH pratijagrAha vRhatprajJo mahAtapAH / / kSudhA''rtazcAttumabhyAgAdizvAmitraH zvajAdhanIm ! . caNDAlaistAdAdAya dharmAdharmavicakSaNaH" iti / / khehapAcitetyanemAranAlAdakha upalakSyante / tathA ca catubiMzatimate __ "AranAla tathA haura kaulako dadhisavaH / * na lipyatenasA,-iti mu. 1 pAyena,-iti mu.| | kAndaka, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 11 cchA0 www. kobatirth.org Men prAyazvittakANDam | snehapakaJca takraJca zUdrasyApi na duSyati" - iti // aGgirAzca zUdraM * prakramyAha, - "mAMsaM dadhi ghRtaM dhAnyaM cauramAnyamathauSadham (1) / gur3orasastathodazvid bhojyAnyetAni nityazaH || zrazTataJcAranAlaJca kAndakAH saktavastilA: / phalAni mAdhvIkamatho grAhyamauSadhamevada" - iti / ghRtAdyannabhojane heyopAdeyau zUdrau vivinakti - madyamAMsarataM nityaM naucakarmapravarttakam / taM zUdraM varjayeddipraH zvapAkamiva dUrataH // 14 // dvijazuzrUSaNaratAnmadyamAMsavivarjitAn / svakarmaNi ratAn nityaM na tAn zUdrAn tyajedvijaH // 15 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * zUdrapratigrahaM - iti su0 / + daviSTate, iti prA0 sa0 / jAtizUdrAH, nIcAH pratilomajAH sUtamAgadhAdayaH, teSAM karmAzvasArathyAdi, tasya pravarttakAH, tena jIvitAH / tAdRzAt zUdrAt vapAkAdiva ghRtAdikaM na svIkAryyam / ye tu mArgavarttinaH ? zUdrAH vihitapAkayajJAdikarmaNi niratAH, tAn zUdrAn ghRtAdibhojane na parityajet / 327 + piNyAkamatho, iti mu0 / $ ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu, sanmArgavarttinaH - iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only (2) caturbhireva yat pUtaM tadAjyamitara duSTatam - ityAjyaSTatayorbhedaH / ghRtazabda udakaparyyAyeo'pi paThito nai ghaTaka kANDe /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 ghraashrmaadhvH| [11 p.| zUdrAnaM sUtakAnnazcetyatra sUtakAnnasya* sAmAnyena prAyazcittamabhihatam / idAnoM sUtaka-jAti-vizeSAnanUdyA tatra vratavizeSAn praznapUrvakamAha, ajJAnAd bhucate viprAH sUtake mRtke'pivaa| prAyazcittaM kathaM teSAM varNe varNe vinirdizet ! // 16 // gAyatyaSTasahasreNa zuddhiH syAt zUdrasUtake / vaizye paJcasahasreNa cisahasreNa kSatriye // 17 // brAhmaNasya yadA bhuGkte he sahasse tu dApayet / athavA vAmadevyena sAmnA caikena zuddhyati // 18 // sUtakinaH zUdrasyAnnaM vipro bhutvA'TI sahasrANi gAyatrauM japet / sUtakinovizo'naM bhukkA paJcasahasragAyatrIjapena shuddhiH| kSatriye sUtakini mati tadanna bhuktA trisahasragAyatrIjapaM kuryAt / mUtakino brAhmaNasthAnaM yo bhuta taM prati disahasragAyacaujapaM viddhyaat| kathAnazcitra zrAbhuvadityasthAmRtyutpannaH sAmagAnAM prasiddho gAnavizeSo vAmadevyaM sAma / tasyaikasya mAnnaH makabjapo * sUtakAnasya,-iti nAsti mu. pustake / + sUtakavizeSAnanU dya,-iti mu0 / + savarNa, iti zA0 / 5 jApayet, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittakANDam / visahalagAyatraujapena viklyte| te ca japarUpA vratavizeSA ayakaviSaye veditavyAH / zakantu prati chAgaleya pAha, "prajJAnAd bhunate viprAH sUtake mRtake tathA / prANAyAmazataM kRtvA zAnte zUdrasUtake / vaizye SaSTirbhaveTrAzi viMzatirvAdhaNe daza / ekAhaM ca yahaM paJca saptarAtramabhojanam // tataH zuddhirbhavetteSAM paJcagavyaM pivettataH" iti // brAhmaNadikrameNaikAyahAdayo yovyAH / yattu mArkaNDeyenokama, "bhutvA'baM* brAhmaNazauce caret sAntapanaM dijaH / bhukkA tu caciyAzauce caret kacchaM tathaiva hi // vaizyAzauce tathA bhuktA mahAsAntapanaM caret / zUdrAbhauce tathA bhukkA dijazcAndrAyaNaM caret" iti / etattu kAmakAraviSayam / yacca gaGkhanoktam, "zUdrasya sUtake bhukkA SaNmAmAn vratamAcaret / vaizyasya ca tathA bhukkA caturmAsAn vrataM cre| // catriyasya tathA bhukkA do mAsau vratamAcaret / bAhyaNasya tathA'zauce bhukkA mAsaM vrataM caret" iti / * bhaktA tu,-iti shaa| + bon mAsAn bratamAcaret, iti zA* saH / + bhavet, iti shaa| __42 For Private And Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 830 praapaarmaadhvH| [11 c| tadabhyAsaviSayam / yadapi gargaNokam,-- "sAve ca sUtake vaiva matyA bhukkaindavaM caret / matyA'bhyAle tathA kuyAt chadraM cAndrAyaNottaram / thaI cAkAmanaH kuryAdanyAre kRcchramevaca // dviguNaM viguNaM caida catarguNaathApi ca / phacaviTabhaTajAtInAmAzaure parikIrtitam / / svarNAnAntu sarveSAM vipravaniSkRti. smRtaH / kramAdRddha kramAddhonaM honajAtyuttamaM prati' / / nadenadguNadaunasUtakiviSyatayA yojanIyam ! * guNavatsUtakiviSaye tu mUlavacanonaM draSTavyam / sarvatrAzaucottarakAlameva* prAyazcittaM draSTavyam / "brAhmaNAdaunAmAzoce yaH makadevAnamannAti tasya nAvadevAzaucaM yAvatteSAmAzaucApagame ca prAyazcittaM kuryAt'-dati viSNusmaraNAt / yacca viSNunaiva vratamuktam / "savarNAzauce dvijo bhukkA savantaumAsAdya tasyAM nimagnatyaghamarSaNaM jazvottoryA bhAvizyaSTazataM japet / itriyAmauke brAhmaNaslirAtropoSitadha / brAhANAzauce rAjanyaH itriyAgaure vaizyaH savantaumAmAdya gAyatrI zatapaJcakaM japet / vaigyaca chAdhaNAzaure gAyatryaSTazataM japet / mRdAzauce hijobhuttA prAjApatyavrataM caret // zUTrovaizyo dijAaura brAhaNa nAnagAcaret / * sAzodhakAlAntarameva,---iti mu. / mAlIdama. mu. pustke| For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a. prAyazcittakANDam / 331 zU TrAgauce vijaH svAtaH paJcagavyaM pivet sadA"-iti / etanmUlanaranena samAnaviSayatayA yojniiym| yadapi vasiSThena, "Azauce yastu zUdrasya* sUtake vA'pi bhuktavAn / kRmi tvA sa dehAnne tadviSTAmupajIvati // anizAI pArazave bhUTAnI bhuktavAn dvijaH / ma gacchendarakaM ghoraM tiryagyonyAzca jAyate / bAdaza mAsAn hAdazA mAsAn vA saMhitAdhyayanamadhIyAnaH pUto bhavanauti vijnyaayte"--iti| tdetdtyntaabhyaasvissym| nanUkrarautyA jAtivizeSeNa vratavizeSANAM vyavasthitau bhatyAM brAhmaNAdijAtivizeSavihitasya ! mAmAnyasUtakinaH kasyacidabhAvAt zUdrAkSa sUtakAnaM cetyuRviSayaH ko'pi na labhyate / atra hi prAjApatyaM brahmakUca ceti vrtiymbhihitm| nayaM doSaH / sAmAnyataH prokarakha prAjApatyasya viSNuproktavizeSa vyavasthApanAt / viSNuH, "zUdrAzI ve dijo bhuktA prAjApatyavrataM caret" iti| brAkUrcantu gargaprokacahavratasamAnaviSayatayA yojanIyam / dazAhaviSaye aGgirA zrAha, "annadazAhe bhuktA'yaM sUtake mRtake'pi vaa| * kApAce brAhmaNoyata,iti zA. + niyogAd, iti / 1 ityameva pAThaH sarveSu pustakeSu / mama tu, 'brahmaNAdijAtividhirahi tasya',-iti pAThaH pratibhAti / $ etAvanmAtrameva sarvepa pustakeSu / For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 parAzaramAdhavaH / [11 p.| mUlavacanotasUtakAnabhojanaprasaGgena zrAddhabhojane prAyazcittAni likhyante / tatra viSNuH, "prAjApatyaM navazrAddhe pAdonaM vAdyamAsike / caipakSika tadarddhantu paJcagavyaM dvimAsike"-iti / idazcApadiSayam / anApadi tu, "cAndrAyaNaM navazrAddhe prAjApatyantu mishrke| ekAhantu purANeSu(1) prAyazcittaM vidhIyate" iti hArautotaM draSTavyam / prAjApatyantu mizrake,-ityetadAdyamAmikaviSayam / janamAsikAdiSu pAdovaprAjApatyAdauni karttavyAni / naduktaM caturviMzatimate, "prAjApatyaM navazrAddhe pAdonaM mAsike tthaa| caipacike tadaI sthAtpAdau dvau mAsike tataH // pAdonaM kRcchramuddiSTaM pANmAse cAbdike tthaa| trirAtraM cAnyamAseSu pratyabdaM cedahaH smatam" iti // catriyAdizrAddhabhojane tvanApadi tatraiva vizeSa ukaH, "cAndrAyaNaM navazrAddhe pAdonaM mAsike smRtam / catriyasya navazrAddhe vratametadudAcatam / vaizyasthAddhAdhikaM prokra kSatriyasya manISibhiH // * parAkomAsike smRtaH,-iti mu.| (1) navazrAddhaM dazAhAni navamizrantu ghaDatUn / ataHparaM purANaM syAt, -ityaktadizA nava-mizraka-purANAni yaani| For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 10 prAyazcittakANDam / 333 zUTrasya tu navazrAddhe careccAndrAyaNadayam / sArddha cAndrAyaNaM mAse tripakSe baindavaM smRtam / mAmadaye parAkaH sthAdUI mAntapanaM smRtam" iti / yattu zavavacanam, "cAndrAyaNaM navazrAddhe parAko mAsike smRtaH / pakSatraye'tikRcchaM syAt pANmAse kRcchraeva tu / zrAbdike kRcchrapAdaH syAdekAhaH punarAbdike / / zrata arddha na doSaH sthAcchaMkhasya vacanaM ythaa"-iti| tatmAdimaraNaviSayam / ye stenapatitaklIvAH,-ityapAUyaviSayaM vA / "caNDAlAdudakAt sarpAt brAhmaNAdvaidhutAdapi / daMdhibhyazca nakhibhyA maraNaM pApakarmaNam // patanAnAzakaizcaivA viSoindhanakaistathA / bhakkaiSAM Sor3azazrAddhe kuryAdinduvrataM dvijaH" iti, "apAjheyAn yaduddizya zrAddhamekAdo'hani / brAhmaNastatra bhutvA'vaM zizucAndrAyaNaM caret / zrAmazrAddhe tathA bhukkA taptakRcchreNa zuddhyati // saGkalpite tathA bhuktA trirAtraM kSapaNaM bhavet" iti * sAbhihitaviSayam, iti zA* / + pazubhyaJca,-iti shaa| + patanAnanaizcaiva,- iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 334 praashrmaadhvH| [11 a0 / bharabAjena prAyazcittavizeSAbhidhAnAt / brahmacAriNastu rahadyo vizeSamAha, "mAsikAdiSu yo'nauyAdasamApratrato dvijaH / birAtrabhupavAso'sya prAyazcittaM vidhIyate // prANAyAmazataM kRtvA dhRtaM prAzya vizayati"--dUti / idamajJAnaviSayam / jJAnapUrvake tu maevAha, "madhu mAMsaM ca yo'nIyAt zrAddhe sUtakaevaca / prAjApatyaM caret sacLaM vratazeSaM samApayet'...iti / bhAbhazrAddhe tu sarvatrArddham / "zrAmazrAddhe bhavedaI prAjapatyantu sarvadA"--dUti SaTtriMzanmate'bhidhAnAt / yattUzanamoktam, "dazakRtvaH pivedApo gAyatryA zrAddhabhug dijaH / tataH sandhyAmupAsota zocca tadanantaram'- iti // tdnukrpraayshcittshraaddhvissym| saMskArAGgazrAddhabhojane vyAsena vizeSa uktaH, "nivRtte cUr3ahAme tu prAGnAmakaraNAntataH // caret sAntapanaM bhukkA jAtakarmaNi zeva hi / ato'nyeSu ca bhuvA'nnaM saMskAreSu dvijottamaH // niyogAdapavAmena zuddayate nindyabhojanAt" iti / * dhamAzrAddhe,-iti zA0 / evaM paratra paGko / + pratte,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11.00 praayshcittkaannddm| 335 maumantonnayanAdiSu tu dhaumyo vizeSamAha, "brahmodane ca some ca sImantonayane tathA / jAtazrAddhe navazrAddhe bhuktvA cAndrAyaNaM caren" iti / tatra brahmodanAkhyaM karmAdhAnAGgabhUtaM, somaMsAhacaryAt / yattu bharadAjenotram,-- "bhuktaJcet pArvaNazrAddhe prANAyAmAn Sar3Acaret / upavAsastrimAmAdi vatmarAntaM prakIrtitam // prANAyAmatrayaM vRddhAvahorAtrI sapiNDane / amarUpe staM naktaM tapAraNake tathA / dviguNaM kSatriyasyaiva triguNaM vezyabhojane / mAkSAcaturguNaM caiva smRtaM zaTrasya bhojanam"--iti // tadapyApadviSayam / anApadyadhikaprAyazcittasyokatvAt / taM tailaM tathA cauramityatra zUdramambandhinAM tAdInAM bhojanamabhyanujJAtam / idAnauM zadrataNDulAdInAmabhyanujAnAti,-- zuSkAnnaM gorasaM snehaM zUdravezmana Agatam / pakkaM viprayahe bhukta bhAjyaM tanmanurabravIt // 16 // iti| zuSkAnaM bauhitnnddulaadi| gorasaH cauraadiH| snehstailaadiH| * yadapi smRtyantaram, iti mu0 / + kuryAda horAtraM,- iti mu.| + asamApta,-iti tru ! 5 vrate vA pALaNe, ti mu / For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 336 [11 80 / tat sarvvaM zUdragTahAdAnIya brAhmaNagTahe yadi pakkaM bhavati, tadA tadanaM bhojyam / yastvAmapakkayoH sAdhAraNo niSedhaH pUrvvamudAhRtaH, mo'yamamacchUdraviSayaH / ataeva, madyamAMsaratAH,--ityuktam / pUrvvamajJAnAdApado'pi vetyacApannasya viprasya zUdrAnabhojane brahmakUrcavratamabhihitam / tadavidvadviSayam / idAnIM vidvAMsaM pratyAha, - www. kobatirth.org * parAzara mAdhavaH / ApatkAleSu vipreNa bhuktaM zUdra he yadi / manastApena zuddhyeta drupadAM vA japecchatam // 20 // iti / manurapi - dvividhA hi vidyA vedapAThamAtrAvakhAyinau, tadarthajJAnAnu SThAnaparyantA ca / tayormadhye'nuSThAtA zrAhitAgnirmanastApena zayati / kevalavedapAThakastu drupadAdiva mumucAna ityetAmmRcaM gAyacaucchandasaM zatakatvo japet / manastApasya zuddhihetutvaM yAjJavalkyo'pyAha - "pazcAttAponirAhAraH sarvve'mI zuddhihetavaH" - iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " khyApanenAnutApena tapasA'dhyayanena ca / pApakRnmucyate pApAt tathA dAnena cApadi " -- iti / baudhAyano'pi - savrvvaM tat, -- iti mu0 / "parityAgastapodAnamanutApo'nukIrttinam / vidyAbhyAmro hyupasparzaH saptAGgaM* pApanAzanam " -- iti / drupadAyAH pApavinAzakatvaM yAjJavalkyenoktam, For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 11 0 / ] prAyavittakANDam 1 " drupadA nAma gAyatrI yajurvedapratiSThitA / sarvvapApaharA japnurmahato'pyenamaH smRtam" - iti / dvijazuzrUSaNe ratAnityatra bhojyAnnAH zUdrAH sAmAnyena nirdiSTAH / tAnetAnidAnoM vizeSato nirdizati, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAsanApita gopAla kulamicAIsIriNaH / ete zUdreSu bhAjyAnnA yazcAtmAnaM nivedayet // 21 // iti / dAsAdaya AtmanivedakAntAH SaT zUdrA bhojyAnnAH / dAsAdInAM lakSaNamAha, --- 337 zUdrakanyAsamutpanno brAhmaNena tu saMskRtaH / saMskArAttu bhaveddAsaH asaMskArAttu nApitaH * // 22 // kSatriyAt zUdrakanyAyAM suto jAyeta nAmataH / sa gopAla iti jJeyeA bhojyo viprairna saMzayaH // 23 // vaizyakanyA samuddhatA brAhmaNena tu saMskRtaH / sahyArdhika iti jJeyA bheojyo viprairna saMzayaH // 24 // iti / brAhmaNaH zUdrakanyAmUdA tasyAM yaM putramutpAdayati, sa yadyamantrakairniSekAdibhiH saMskAreH saMskRto bhavati, tadA dAsa ityucyate ; yasaMskArAdbhaveddAsaH saMskArAdeva nApitaH iti pra0 / | samutyannastu yaH sutaH, iti mu0 / 13 For Private And Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330 praashrmaadhvH| [11 p.| saMskArAbhAve tu nApita ityabhidhIyate / catriyaH eTrakanyAmUvA tasyAM yaM putramutpAdayati, ma nAmato gopAletyatra vivakSito ma tvarthataH / gorakSaNarUpasyArthasya lathyA divadvaiyakarmatvAt / yadyapi kramaprAptasya kulamitrasyAtra lakSaNaM noktaM, tathApi zabdasAmarthyAt prakramabalAddA tlkssnnmunneym| zabdasAmarthyataH tAvat, kulasya mitraM kulamitramiti vyutpattyA pilapitAmahAdikramAdAyAtaprAptaH zUdraH kula mitra itybhidhiiyte| prakramAnusAreNa tvevmupsNkhyaatvym| vaizyaH zUTrakanyAmuDhvA tasyAM yaM puttramutpAdayati, sa kulamitra iti| brAhmaNa: vaizyakanyAmUvA tasyAM yaM putramutpAyati, saMskRtaH sa nAnA aArddhika iti vA arddhaurIti vaa'bhidhiiyte| yastu vAmanaHkAyakarmabhistavAhamityAtmAnaM nivedayati, va aatmnivedkH| yadA, ArghikasAhacaryAt jatriyAyAM brAhmaNenotpAditaH saMskRta zrAtmanivedakaH / asmin pakSe yadyapyazAvAddhikAtmanivedakau, tathApi jaucajAtitvamAmAnyanAmojyAnatvAkAyAM tadapanodanAyedamabhidhauyate, ityadoSaH / dAmAdaunAM bhojyAnatvaM yAjJavalkyo'pyAha, "eneSu dAmagopAlakulamitrA mauriNaH / bhojyAbA nApitazcaiva yazcAtmAnaM nivedayet"--iti / caturviMzatimate'pi, "zrArddhikaH kulamitrazca gopAlo daamnaapito| ete zUTeSu bhojyAnAH yazcAtmAnaM nivedayet" iti // dAmAdivat kumbhakAro'pi bhojyAnaeva / tadAha devalaH, For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 10] prAyazcittakANDam / 336 "khadAso nApito gopaH kumbhakAraH kRSauvalaH / brAhmaNairapi bhoktavyAH paJcaite zUdrayonayaH" iti // smRtyntre'pi| "gopAlanApitakumbhakArakulamitrA sauriniveditAtmanobhojyAnAH"--iti / pUrvatrAbhojyAnAnAM naTAdaunAmanne bhukne prAyazcittamabhihitam / idAnauM teSAmeva jalAdau paute prAyazcittaM praznapUrvakamAha, bhANDasthitamabhojyeSu jalaM dadhi etaM payaH / akAmatastu yo bhuGkte prAyazcittaM kathaM bhavet // 25 // jAhmaNaH kSatriyo vaizyaH zUdro vA upasarpati / brahmaka)pavAsena yAjyavarNasyA nisskRtiH||26|| zUdrasya nApavAsaH syAt zUdro dAnena shuddhyti| brahmavarcamahorAtraMzvapAkamapi shodhyet||27|| iti| abhojyeSvabhojyAnAnAM naTAdaunAM raheSu yadbhANDaM tatra sthitaM jaslAdikaM pAtrAntaranyavadhAnamakRtvA bhuktaM cet, tadA brahmakUcaM paatvym| yathA sUtakAnne brAhmaNAdivarNabhedena vratabhedA abhihitAH, na tathA jalAdipAne; kintu caturNAmapi varNAnAM brahmakUcaM samAnamityabhipretya * sadAso,-iti mu.| / zuddhayonayaH,-iti shaa| / yojyA varNasya,-ityazuddhaH pATha bAda pustakeSu / For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [11 s0| brAhmaNApanyAmaH / upasarpati prAyazcittamanujJApayituM pariSadamupamAdayatItyarthaH / ahorAtramupothya dinAntare brahmakUce pAtavyam / brahmAkUrcaheturupavAso brahmAkUrcApavAsaH, tena yajanayogyasya traivarNikasya nisskRtirbhvti| zUTrasya dUpavAsapratyAmnAyodAnam / zrataH zUdrodAnaM salA pazcAdbrahmAkUca pivet| tadidamahorAtropavAmapUrvakabrahmakUrca zvapAkasadRzamatyantapApakAriNamapi zodhayati, tatra kimu vakravyaM alpapApena niSiddhajalAdipAnenopetaM zodhayatauti / brahmAkUrcasya dravyANyAha,-- gomacaM gomayaM kSIraM dadhi sarpiH kushodkm| nirdiSTaM paJcagavyantu pavitraM pApazodhanam // 28 // iti| gomUtrAdikaM paJcagavyaM, yacca kuzodaka, tadubhayaM khataH pavitraM; ataH pApazodhanamiti dharmazAstreSu nirdiSTam / / brahmakUrcAGgabhUtAnAM gomUtrAdInAM paJcAnAM kAraNabhUtAH yAH paJca gAvaH, tAmAM varNavizeSAnAha,gomUtraM kRSNavarNIyAH zvetAyAzcaiva gomayam / payazca tAmravarNAyA raktAyA gRhyate dadhi // 26 // kapilAyA etaM grAhyaM sarva kApilameva vaa| iti| vicitravarNAnAM paJcAnAM gavAmasambhave gomUtrAdipaJcakaM sarvamapi kApilameva yaahym| * pariSadamupasevedityarthaH, iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a0 / prAyazcitta kANDam / 342 gomUtrAdInAM kuzodakAntAnAM ghaNAM dravyANAM pratyeka parimANavizeSamAha, mUtramekapalaM dadyAdaGguSThAI tu gomayam // 30 // kSIraM saptapalaM dadyAdadhi vipalamucyate / etamekaM palaM dadyAt palamekaM kuzodakam // 31 // iti / __ padayopetamaGguSThaM, tatroparitanena parvaNA samAnaparimANaM gomayaM grAhyam / dadhyAdaunyekasmin palAzAdipAtre yathokaparimANaSaDdravyANi nikSipet / tatra pAtraM prajApatirAha, "pAlAzaM padmapatraM vA tAnaM vA'tha hiraNmayam / gTahItvA''sAdayitvA ca tataH karma samAcaretA"--iti / vRddhaparAzarastu gomUtrAdaunAM parimANAntaramAha, "gomUtroM mASakAnyaSTau gomayasya tu Sor3aza // caurasya dvAdaza protA dadhnastu daza kaurtitAH / gomUtravad tasyASTau tadaddhaM tu kuzodakam"--iti // etadazakabAlAdiviSayaM draSTavyam / prajApatistu prakArAntaramAha, "gomayAddviguNaM mUtra marpirdadyAccaturguNam / cauramaSTaguNaM deyaM dadhi paJcaguNaM tathA"--iti / * palAzAdipatre,-iti zA. / / + samArabhet, iti mu| / gomUtra, iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [11 a.| atra gomayasya parimANavizeSAnabhidhAnAt vatanAntarAnusAreNaGguSThA parimitaM gomayaM svIkRtya yathoknottarAbhivRddhyA gobhUnAdauni yojayet / etat ca mUlavacanokaparimANena saha vikalyate, vaiSamyasyAlpatvAt / gomUtrAdInAM SaNAM pratyekaM mantrAnAha,mAyayA''dAya gomUcaM gandhahAreti gomym| ApyAyasveti ca zauraM dadhikrAbaNastathA dadhi // 32 // tejAsi zukramityAjyaM devasya tvA kuzodakam / paJcagavyamacA pUtaM sthApayedabhisannidhau // 3 // iti / __ aceti padaM gAyacAdibhiH pratyekamabhisambadhyate / tejosi devastha tvetynyormnntvsaamyaadRkkmupcritm(1)| tairetairmanberTa hotaM paJcagavyaM homArthamanisavidhau sthApayet / * tathA zukramasotyAjyaM,-iti mu.| + zukramasi, iti mu.| (1) pAdabaddhAmanlA RcH| tathAdha jaiminisUtram / "teSAmagyatrArtha vazena pAdayavasthitiH (mI0 310 1pA0 35sU.)"-iti / evaJca gAyanyAdInAM pAdabaddhatvAt (chandobaddhatvAt ) Rktvam / tejosI. tyAdi mantradayantu ja Rk, pAdabaddhalAbhAvAt / kintu yajuH, gadyarUpatvAt / tathAca jaiminisUtram / "zeSe yajuHzabdaH (mI0 25. 1pA0 37 sUtram)"-iti / "yA ga gItina ca pAdava, tat praniSThapaThitaM yajuH" iti zAvarabhASyam / tathAcAca ninyAyena yajuSyapi Rkazabdaprayoga iti bhaavH| - For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 343 sthApayitvA cAlor3avAbhimantraNe karttavye ityAha,-- ApohiSTheti cAlodya mAnastoketi mantra yet" / zrApohiSThA,--ityAdikaM tyUcaM vijJeyaM, prAyazastathA viniyogaat| mAnastoke,--datyekaiva Rk 2) / atrAvadAnahomasAdhanAnAM suvAdaunAmabhAvAt kenAvadAya hotavyamityAkAGkSAyAmAha,-- saptAvarAstu ye darbhA acchinnAgrAH zukatviSaH // 34 // etairuitya hotavyaM paJcagavyaM yathAvidhi / iti / saptasaMkhyA pravarA adhamA yeSAM darbhANAM, te sptaavraaH| sannASTAdyadhikasaMkhyA grahautavyA, na tu SaTpaJcAdinyUnasaMkhyetyarthaH / zukavat viTa dIptiryeSAM, te zukatviSaH; haritavarNa iti yAvat / pArdrANAM * mAnastokebhimantra yet, - iti mu0 / (1) vizeSavidhi vinA casUktAnAmAdipratIkamAtropAdAne'pi Rk| trayasyaiva grahaNamiti niymH| tathAca lAyAyana sUdham / "Taca. sUktAnAmAdigrahaNena vidhiranAdepo (6pra0 3ka0 1sUtram' iti / cApohichityAdi TacasUktacca sAmavedasaMhitottarAcikaviMzatitamA dhyAyasaptamakhaNDIyadvitIyam / (2) "mavavidhiJcAdigrahaNena (1pra0 1ka 02 sUtram)"-iti lAdyAyana sUtreNAdimAtrIpAdAne'pi samasta myaiva mantramya grahaNIyatvAditi bhaavH| For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 344 praashrmaadhvH| [11 p0| chAyAzuSkANaM vA bhavati haritatvam / tairdabhairavadAya palAzapatreNa hotavyam / tathA ca prajApatiH,-- "sthApayitvA'tha darbhaSu pAlAzaiH patrakairatha / tatmamuddhRtya hotavyaM devatAbhyo yathAkramam"-iti / darbhavityabhidhAnAt patrasyAdhastAdapi drbhaanaastnnyaat| atha homamantrAnAha,-- irAvatI idaM viSNarmAnastoke tu zaMvatI // 35 // etAbhizcaiva hotavyaM hutazeSaM piveddijaH // iti / daretyAdauni bauNi aprtiikaani| zamityeSa zabdo yasthAmaci asti, mA bhavatI / zamagniranibhiskaraditi vA, zaM no devIrabhiTaye iti vA, mA draSTavyA / etaccAnaye vAhetyAdInAmapi mantrANAmupalakSaNam / zrataeva prajApatiH,-- "anaye caiva somAya sAvitryai ca tathaivaca / praNavena tathA huvA khiSTachacca tathaivaca / evaM hatvA ca taccheSaM piveccaiva samAhitaH"-dati // pAnasyetikarttavyatAmAha,-- bAlodya praNavenaiva nirmanthya praNavena tu // 36 // uddhRtya praNavenaiva pivecca praNavena tu // iti / * pAtrasyAdhastAdapi,-iti mu.| + irAvatIdaM viSNuzca mAnastoke ca,-iti shaa|| | sAviyA ca,-iti pU / For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 ca0] prAyazcittakANDam / 345 bAloDanaM hastena, nirmanthanaM kASTheneti tayorbhadaH / nanu gobadhAdiSu yaH pratyavAyaH, sa kevalAdRSTarUpatvAt tasya prAyazcittajanyena sukRtA pUrveNa nivRttiyujyte| abhakSyabhakSaNajanyastu pratyavAyo na kevalamadRSTarUpaH, kintu dRssttruupo'pi| tasyAhAramya tvagasthyAdirUpeNa prinnttvaat| ato na tasya vratena nivRttiyujyate, ityata Aha,-- yattvagasthigataM pApaM dehe tiSThati dehinAm // 37 // brahmakI dahet sarva pradIptAgnirivendhanam // iti / abhakSyANi yathA tvagasthyAdirUpeNa pariNatAni, tathA gomUtrAdonyapi tena rUpeNa prinnmnti| pariNamya cAgniH kASThAnova svavirodhyabhakSyapariNAmAn dRSTamukhenApi vinAzayanti, na tu kevalamadRSTenaiva mukhen| tasmAdbrahmAkUrcanAbhakSyabhakSaNanivRttirupapadyate / brahmakUrkhasya kAlavizeSaM prajApatirAha,-- "caturdazyAmupothyAtha paurNamAsyAM smaacret"--iti| jAbAlirapi,-- "ahorAtroSito bhUtvA paurNamAsyAM vizeSataH / paJcagavyaM pivet prAta: brahmakUca tataH smRtam'-dUti // dezavizeSaM zAtAtapa Aha,-- * ityameva pAThaH sarveSu pustakedhu / / brahmaka camiti, iti bhu| For Private And Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [11 p.| "nadItaureSu goSTheSu puNyevAyataneSu ca / tatra gatvA zucau deze brahmakUrca samAcaret" iti / brahmakUrcasya sarvapApadAhakatvamupapAdayati,-- pavitraM triSu leokeSu devatAbhiradhiSThitam // 38 // varuNazcaiva gomUtre gomaye havyavAhanaH / dadhi vAyuH samuddiSTaH somaH kSaure ete raviH // 36 // varuNAdibhiradhiSThitatvAt yaapdaahktvmuppnnm| abhojyAnAnAM bhANDe'vasthitaM jalAdikaM pauvA brataM caredityukram / atha jalasya svamukhaniHsRtasya* punaH pAne prAyazcittamAha,-- pivataH patitaM toyaM bhojane mukhniHstm| apeyaM tadijAnIyAGgavA cAndrAyaNaM caret // 40 // jalaM pivataH puruSasya mukhaniHsRtaM bhojanAdinA patitaM yattIyaM tat traivarNikaiH punarna peyam / kathaJcit paute sati cAndrAyaNena shuddhiH| yattu mukhaM pravizya na niHsRtaM, kintvekasmin pAtre arddha pautvA'vazeSitaM ; tasya pAne trirAtropavAsamAha zaGkhaH,-- "pItAvazeSitaM pautvA pAnIyaM brAhmaNaH kvacit / trirAtrantu vrataM kuryAd vAmahastena vA punaH" iti / * 'niHsRta' sAne, niHsvata, ityevaM pazyate sarvatra mu* pustake / + bhAjane,-iti praa| For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 thaa| prAyazcitta kANDam / zvazTagAlA dimaraNopahatakUpAdijalapAne varNavizeSeNa prAyazcittavizeSamAha,-- kUpe ca patitaM dRSTvA zvazRgAlau ca markaTam / asthi carmAdi patitaM pautvA'medhyA apo dijaH // 41 // nArantu kuNapaM kAkaM vikarAhakharoSTrakam / gAvayaM saupratIkaJca mAyUraM khagakaM tathA // 42 // . vaiyAghramA seMhaM vA kUpe yadi nimajjati / taTAkasyAtha duSTasya pItaM syAdudakaM yadi // 43 // prAyazcitta bhavet puMsaH krameNaitena sarvazaH / vipraH zuddhot cirAtreNa kSatriyastu dinadayAt // 44 // ekAhena tu vaizyastu zUdro naktena zuddhyati / iti / kUpe patitvA mRtaM zvAdikaM vyAghrAdikaM vA dRSTvA tAdRzauramedhyA apaH pautvA prAyazcittau bhavediti zeSaH / narasya manuSyasya saMbandhi kuNapaM nAram / kAkasya mambandhi kAkam ! viDvarAhAdiSu sambandhivAcI taddhitI lupto drssttvyH| tathAca mati vaiDvarAhaM khAraM zrauSTramityuktaM bhvti| gavayasya sambandhi gAvayam / zobhanAH puSTAH pratIkA avayavAyasya gajasya sa suprataukaH, tasya sambandhi saupratIkam / mayUrastha sambandhi mAyUram / khaDgo mRgavizeSaH, tasya sambandhi khaDgakam / vyAghamya sambandhi yAghram / RkSasya mambandhi pArtam / siMhasya sambandhi maiMham / eteSAmanyatamaM patitaM kuNapaM dRSTvA tadyanayoH kUpataTAkayoH snAnapAne yaH For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gharApAramAdhavaH / 11 a] kuryyAt; tadA tAdRzasya puMsaH sarvavarNasambandhinaH, etena-samanantaraM nirdizyamAnena krameNa, prAyazcittaM bhavet / sa ca kramaH triraatropvaasaadiH| yahAdibatacaraNAnantaraM paJcagavyaM pivet / tadAha viSNuH / "mRtapaJcanakhAtkUpAdatyantopahatamudakaM pautvA brAhmaNatyahamupavased yahaM rAjanya ekAhaM vaizyaH zUTronaka sarve cAnte paJcagavyaM piveyuH" iti| yadA tu tatraiva avamucchUnatayoginaM bhavati, tadA hArItovizeSamAha, "kline bhinne gave toyaM tatrasthaM yadi tatvivet / zuddhyai cAndrAyaNaM kuryAt taptacchramathApi vA / yadi kazcit tatra* snAyAt pramAdena dvijottamaH / japaMstriSavaNasnAyau ahorAtreNa zuddhyati" iti / idaM cAndrAyaNaM kAmato mAnuSazavopahatakUpajalapAnaviSayam / akAmatastu SaDAtraM, "kinna bhinnaM zavaM caiva kUpasthaM yadi dRshyte| payaH pivet trirAtreNa mAnuSe dviguNaM smRtamiti devaslasmaraNAt / madyabhANDasthitodakapAne yama Aha, "surAbhANDasthitA Apo yadi kazcit pivet dijaH / kuzamUlavipakkena ahaM caureNa ehati // bAdazAhaM ca payasA pivedrAbI suvarcalAm / gAyatryAstu mahanI vA japaM kubvauta mAnasam" iti / etnmtipuurvkaabhyaasvissym| akAmato'bhyAse tu manurAha, * tataH, iti mu.| / gAyatyayasahasaM,--iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praayshcitkaayaam| 316 "apaH surAbhAjanamyA madyabhANDasthitAH tathA / paJcarAtraM pivet paulA bhaGkhapuyogyataM payaH" iti / yatta viSNakram / "apaH surAbhAjanamyAH pautvA saptarAcaM zavapuSyauTataM paya: pivet" iti| tat kAmataH mahatpAne draSTavyam / yattu mAtAtapeno kam / "surAbhANDodakapAne chardana vRtpraashnmhoraabopvaa"-dti| tat zuSkasurAbhANDamyodakapAnaviSayam / tatraiva parSitodakapAne tenaivokram, "marApAnasya yoM bhANDe prApaH paryuSitAH pibet / gaddhapuNyAdipakvantu cauraM mata pivet aham" iti !! sarApamya mukhagamAghrANe tu manurAha,-- "brAhmaNamta surApamya mukhamAghrAya momapAH / prANAnAm trirAyamya taM prAzya vizayani"--iti / styAdhucchiSTapAne hArota pAha,-- "sviyocciSTasthitA Apo yadi kazcit piveddijH| zaGkhapuSpo vipakana ahaM caureNA zyati / za TrocchisthitA zrApo yadi kazcit pive vijaH / kuzA malavipaddhena ahaM daureNa pAvayet"-dati // yamaH,"gAnocchiSTambitA pApo yadi kazcin pivelijaH / apuSyo vipaddhena vyahaM auraNa zudhyati" iti / brAhmaNodhye3 kapAnidabhojyAnatvamabhipretya tadanabhojane prAya For Private And Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [11 p.| parapAkanihattasya parapAkaratasya ca // 45 // apacasya ca bhuktA'nnaM vijazcAndrAyaNaM caret / iti / parapAkanivRttAdInAM trayANaM svarUpaM svayameva vakSyati / tadIyAvabhojanaM yadyapyalpanimittaM , nathApyabhyAsAbhiprAyeNa mahadtamaviruddham / anabhyAsena IdRzAnabhojane bharadvAja Aha, "parapAkanivRttasya parapAkaratasya cA / nirAcArasya viprasya niSiddhAcaraNasya ca / annaM bhuktA dvijaH kuryAdinamekamabhojanam" iti // apacasyAnapradatve tadanabhokrureva prtyvaayo'bhihitH| yadA vapacobhujhe itaraH prayacchati, tadAnaumubhayoH pratyavAya ityAha, apacasya ca yadAnaM dAtuzcAsya kutaH phalam // 46 // dAtA pratigrahItA ca tau hau nirygaaminau| iti / apacasya, apcaayetyrthH| tasmai yahAnamanyena kriyate, tasmin dAne tasya dAturdAnaphalaM nAsti / na kevalaM phalAbhAvaH, kintvamau dAtA saha grahotrA narakaM yaati| parapAkanivRttAdInAM trayANAM krameNa lakSaNamAha,gRhItvA'gniM samAropya paJcayajJAnna nirvapet // 47 // * yadyapi mahavratasyAnimittaM,-iti mu.| / nAstaudamaI muhitAtiriktapustakecha / For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 0 prAyazcittakANDam / 351 parapAkanivRtto'sau munibhiH parikIrtitaH / paJcayajJAna svayaM kRtvA parAnnenopajIvati // 48 // satataM prAtarutthAya* parapAkaratastu saH / gRhasthadharmoM yA vimo dadAtiparivarjitaH // 46 // RSibhirdharmatattvajJairapacaH parikIrtitaH / iti|| parasya puruSAntarasya gTahe kriyamANa: pAkaH parapAkaH / tammAnivRttaH, parapAkanivRttaH / parAnnabhojanaparityAgauti yAvat / yadyA, vaizvadevAdyayaM kriyamANa: pAka utkRSTatvAt parapAka itycyte| tasmAt parapAkA nivRttaH, paJcamahAyajJarahita ityarthaH / taccobhayaM, vivakSitatvAttantraNAcaritam / tathAca mati parAnnavarjanasya guNatve'pi paJcamahAyajAdirAhityasya doSatvAdasya puruSasya nindyatvam / akSarArthastu, agniM gTahItvA vivAhaM kRtvA smArttAno kevalamaupAsanaM kRtvA tamAtmani samAropayati, na tu tasminnanau vaizvadevAdika karoti / bho'yaM vaizvadevAdyanuSThAnarahitaH puruSo'tra parapAkazabdena vicitaH / etasmA diparotaH parapAkarataH, ubhayavidhaparayAkaratatvAt / tatra paJcamahAyajJAnuSThAnasya guNatve'pi parAnnabhojanasya doSatvAttAdRzamya puruSamya nindyatvam / pratidina prAtarutthAya yathAvidhi paJcamahAyajJAn kRtvA parAnnenopajIvatoti yojanIyam / * parapAkAzI,-iti zA0 / vivAhaM kRtvA Atmani,-iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 359 praashrmaadhvH| [11 mA __ yastu viprovidhAnena gAIsthaM svIkRtya annadAnAdivarjitaH kevalaM svayameva bhute, mo'paca ityucyate / tasya nindA pratyakSazrutAvAcAyate, "nAryamaNaM puSyati no sakhAyaM kevalAgho bharati kevalAdI"--iti / dadAtiparivarjitaH, ityatra dadAtItyarthanirdezatvAdAnakriyAmAcaSTe / "Icate zabdam (ve0 110 1pA0 5sU0)"-ityasmin vyAsasUtre, "yajateH pUrvavattvam (mau0 70 4 pA0 1sU."--ityasmin jaiminisUtre cArthanirdeze'pi stippratyayaprayogadarzanAt / "stipodhAtanirdeze"-dUtyetattu vArarucaM vArtikaM pracuraprayogAbhiprAyaM, na tvarthanirdevyavacchedakam / parapAkanivRttAdivathApAkAderapyatraM na bhokravyam / tadojane tu prAyazcittaM karttavyam / tadAhatuH gAtAtapasahaspatI,-- "yogTahItvA vivAhAgniM grahastha iti manyate / acaM tasya na bhoktavyaM vRthApAko hi sa smRtaH // vRthApAkasya bhutvA'nnaM prAyazcittaM cared dijaH / prANAyAmantrirabhyasya taM prAzya vizayati"--iti / prANAyAmazatakatveti pAThe tvAvRttiviSayatvaM klpniiym| vRthApAke yatprAyazcittaM, tadeva brAhmaNanindakAdAvapi drssttvym| nindAvacane sahapAThAt / tathAca vyAsaH,-- "pazibhedI vRthApAko nityaM brAhmaNanindakaH / Adezo vedavikretA paJcaite brhmghaatkaaH"--iti| For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 a.] prAyazcittakANDam / 353 vedavikrayiNa: svarUpamAha zAtAtapaH, "prakhyApanaM pratyayanaM praznapUrvaH pratigrahaH / yAjanAdhyApane vAdaH SaDvidho vedavikrayaH"--iti / nanUkarItyA kaliyuge sarvepyabhojyAnA abhakSyabhakSaNAca; tathA satyetadviSayaM prAyazcittazAstra nirarthaka, kRte'pi prAyazcitte punarapi tatpratteH parihartamazakyatvAt / prAyazcittavidhAyikAyAH pariSado'saMbhavAcca / na hi pApapravRttAnAM pariSattvaM yukra, svakarmarataviprANAmiti talakSaNat / na cAbhakSyabhakSaNAdibhyaH pApebhyo nivRttAnAM ziSTAnAM pariSattvaM syAditi shngknauym| tAdRzasya puruSasya kasyApyadRSTacaratvAt / ataH kaliyuge sarveSAM nindyatvAdetadeva yugamuddhizya pravRttasya parAzaradharmazAstrasya nirviSayatvAdityAzaGyAha',yuge yuge tu ye dharmAsteSu teSu ca ye vijAH // 50 // teSAM nindA na karttavyA yugarUpA hi te vijaaH| iti|| asyAkSarArthaH prathamAdhyAye vrnnitH| shrymaashyH| dvividhA adharmapravRttiH; yugaprayukA, pramAdAlasyAdiprayuktA ca / tatra yugaprayukAyAH pravRtteraparihAryatvAna tanihattaye parAzarasyodyamaH / yA tu pramAdAlasyAdiprayuktA pravRttiH, taba sAvakAzaM dharmazAstram / tdythaa| adhyayanavidhistAvadarthajJAnaparyantamAGgavedapAThamAcaSTe(1) / na ca * ityameva pAThaH sarveSu pustakedhu / mama tu, nirviSayatvamityAza yAha,-iti pAThaH pratibhAti / + darthajJAnAnuSThAnaparyantaM,-iti zA0 / (1) "khAdhyAyo'dhyetavyaH" iti taavddhyynvidhirsti| taccAdhyayanaM kimakSA grahaNamAtrarUpaM, kiM vA'rthAvagatiparyantaparyavasitamiti For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 25 4 [11 a0 / kalau yuge tAdRzaM vipraM kazcidapyupalabhAmahe / tathA, brahmacAriprakaraNe tadAzramadharmI adhyayanadharmAzca sahasrazaH smaryyante / na ca tAn sarvvAn yathAvadanutiSThanmANavakaH ko'pyupalabhyate / yadA'dhyayanasyaiva IdRzI gatiH, tadA keva kathA sAGgakRtavedArthAnuSThAnasya / tathA sati zAstrIyamukhyabrAhmaSyopetasya kasyApyabhAvAt catriyavebhyajAtyosa svarUpeNaivocchinnatvAt, zuzrUSayitavyAnAM dvijAnAmasambhave tat zuzrUSakasya mukhyasya zUdrasyAtyantamanAzaGkanIyatvAt (1), kiM cAturvarNyamuddimya pravRttaM dharmazAstraM svarUpeNaiva lupyatAM, kiM vA mukhyAsambhave'pi yathAsambhavaM cAturvvarNyamAzritya dharmazAstraM pravarttatAmiti maumAMsAyAM, svarUpalopAddaraM yathAsambhavAnuSThAnamityabhipretya yugapravRttAM sarverapya* varjanauyAmadharmapravRttimadoSatvenAbhyupagamya, teSAM nindA na karttavyA, -- ityukram / tataH sambhAvitAdhyayanAdyupetAnAM zakyAyAM dharmapravRttau pramAdAlasyAdirahitAnAJca pariSattvaM kuto na syAt / kRtaprAyazci tasya punaH pramAdAlasyAdivarjanasya sukaratvAt prAyazcittazAstraJca sArthakamiti / parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandehe, akSaragrahaNamAtraparatve vizvajinaprAyena svargaeva tatphalaM vAcyam / niSphale pravRttyanupapatteH / tathA cAdRSTArthatvApattiH / tasmAdarthAvagatiparyantamevAdhyayanam / tatrArthAvagatistu dRSTameva phalamiti nAdRSTakalpanAdoSaH / spaSTamidaM svakRta jaiminIyanyAyamAlAvistare prathamAdhikaraNaeva / (1) dvijazrayaiva zUdrANAM mukhyatvam / dijAeva tu yadA kecinmukhyA na santi kecica kharUpeNaivocchinnAH, tadA tacchuzrUSakarUpasya mukhyazUdrasya sadbhAvaH zaGkitumapi na zakyaiti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittakANDam / 355 ityamupapAtakavizeSasthAbhakSyabhakSaNasya prAyazcittamabhidhAya jAtibhaMkarasya brAhmaNatiraskArasya prAyazcittamAha,-- isAraM brAhmaNasyokkA tvaGkAraM ca griiysH||51|| sAtvA tiSThannahaHzeSamabhivAdya prasAdayet / iti // brAhmaNo vedapArago brahmavidA / taM prati laukike zAstrIye vA vyavahAre tagamanAya haGkAraM yaH prayukta yazca vayamA vidyayA vA jyeSThaM puruSaM prati vamityekavacanaM prayuke; tAvubhau vAlA thAvadastamayaM nirAhArau sthitvA rAcAvabhivAdanena taM kSamApayet / nirAhAratvaM manurAha,-- "hukAraM brAhmaNasyokkA tvadvArantu garauyamaH / khAlA'namantrahaHzeSamabhivAdya prasAdayet"--iti / yamo'pi,-- "huGkAraM brAhmaNasyokkA laGkArazca garIyasaH / cAvA tiSThannaHzeSa praNipatya prasAdayet"--iti // gaGkho'pi?,-- "DakAraM brAhmaNasyokkA tvaGkAraJca garauyamaH / dinamekaM vrataM kuryAt prayataH susamAhitaH"--iti / * zaso'pi,-iti mu. / + prAyazcittaM vidhIyate,-iti shaa| / ahorAtroSitaH khAtvA,-iti shaa| 5 yamo'pi, iti mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 156 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / * etadabhyAsaviSayam / nanu, brAhmaNasya rujaH hatyA, -- iti jAtibhraMzakareSu parigaNanAdacyamANaM tADanAdikameva jAtibhraMzakara, na tU haGkArAdikamiti cet / ma, haGkArAdinA'pi brAhmaNasya manasi rujaH samutpAdanAt / tAr3anAdI prAyazcittamAha, -- yAjJavaDayospi -- tAr3ayitvA DhaNenApi kaNThe badhvA'pi vAsasA // 52 // vivAdenApi nirjitya praNipatya prasAdayet / iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadyapi NatA navastra bandhanavivAdajayairna zarIropaghAtaH, tathApi prAyazcittaM caritavyamityapizabdasyArthaH / praNipAtenopavAso'pyupalakSyate / tadAha vRhaspatiH, -- "guruM tvaMkRtya garvveNa vipraM nirjitya vAdataH / tAr3ayitvA DhaNenApi pramAdyopavaseddinam " iti // -- [11 "guruM tvaMtya haGkRtya vipraM nirjitya vAdataH / baddhvA vA vAsasA vipraM pramAdyopavaseddinam " iti // yattu baudhAyanenokram, -- kSamApayet -- iti mu0 / "vAdena brAhmaNaM jitvA prAyavittavidhiyA / trirAtropoSitaH khAtvA praNipatya prasAdayet"-- iti / For Private And Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 11 0 / ] prAyavittakANDam | tadabhyAsaviSayam / pAdasparzAdau saevAha, - "pAdena brAhmaNaM spRSTvA prAyazcittavidhitsayA / divasopoSitaH khAtvA praNipatya prasAdayet // zravAcyaM brAhmaNasyoklA prAyazcittaM vidhIyate / kRcchrAticchraM kRtvA tu praNipatya prasAdayet // zrakrozamanRtaM kRtvA kRcchraM kurvIta mAnavaH" -- iti / brAhmaNAvagorAdau prAyazvittamAha-avagUryya tvahArAcaM cirAcaM kSitipAtane // 53 // atikRcchrazca rudhire laccho'bhyantarazoNite / iti // zravagUryya badhArthaM daNDamudyamya, dinamekamupavaset / bhUmau nipAtya trirAtramupavaset | prahAreNa rudhire nirgate pratikRcchraM caret / zranirgataM rudhiramantarekaca * ghanIbhUtaJcet, tadA kRcchraM caret / zravagoraNAdeH zatasaMvatsarAdinarakahetutvApanyAsa puraHsaraM pratiSedhaH pratyacazrutAvupalabhyate / tathA ca taittirIya brAhmaNam / "yo'vaguret, zatena yAtayAt yonihanet sahasreNa yAtayAt, yo lohitaM karavat yAvataH praskandya yAvataH pAMzUn saMgTahAttAvataH saMvatsarAn piDhalokaM na prajAnAditi, tasmAdbrahmaNAya nAvaguret na nihanyAt na lohitaM kuryyAdetAvatA henasA'yukro bhavati "-- iti / gautamo'pi / "abhiku - yAvaguraNaM brAhmaNasya varSazatamasvayeM, nipAte sahasraM, lohitadarzane yAvataH praskandya pAMzUn saMgTalIyAt " -- iti / manurapi,-- 1 I * antare kutracit, - iti mu0 / + nihate, iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only BLO
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 357 praashrmaadhv:| [11 p.| "zravagUrya tvabdazataM sahasramabhihatya tu / jighAMsayA brAhmaNasya narakaM pratipadyate // zoNitaM yAvataH pAMzUn saMgrahIyAdijanmanaH / tAvanyabdasahasrANi tatkartA narake vaset // avagUrya caret kRcchramatikacchaM nipAtane / chAtikacchau kuvauMta viprasthotpAdya zoNitam" iti / yAjJavalkyo'pi, "vipadaNDodyame kRcchramatikacchaM nipAtane / macchAtikacchro'sUkpAte kRcchro'bhyantarazoNite"-iti / yamaH, "tAr3ane cchedane caiva zoNitasya pravarttane / hAcchAtiko kurvIta caandraaynnmthaacret| dazasaMkhyAca gAdadhuraGgacchedo yadA bhavet" iti / vRhaspatiH, "kASThAdinA tADayitvA tvagbhede kRcchramAcaret / asthibhede'tikacchastu parAkasvaGgakartane"-iti / paitthaunsirpi| "vakArahaGkArAvagoraNamipAtanalohitapravarttanotarajayeSu praNipatyaikarAtropavAsAcchAtikacchaccaritlA prasAdayet yathAsaMkhyam" iti / etat sarva sjaatiiyvissym| vijAtIye tu prajApatirAha, "dviguNaM triguNaM caiva caturguNamathApivA / catravizadrajAtaunAM brAhmaNasya badhe vratam" iti / For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 50 prAyazcittakANDam / prAkrozAdau zaGkhalikhitAvAhatuH / "Akroze'nRtavAde vA ekarAtraM cirAtraM copvaasH"-iti| sumntuH| "devarSigobrAhmaNAcAryamApiTanarendrANAM pratiSedhane zrAkrozane jihAM daheddhiraNyaM dadyAt" -iti| atikacchaM ca rudhire, ityukrm| ko'sAvatikacchraH? ityAkAlAyAM tatkharUpamAha,navAhamatikRcchraH* syAt pANipUrAnabhAjanaH // 54 // cirAcamupavAsaH syAdatikRcchraH sa ucyate / iti / atikRcchramAcaran viprastrirAvRttakabhananakAyAcitadineSu navasu yAvatA pANi: pUryate tAvadeva munauta, upavAsadineSu prAjApatyavadupavAsameva caret / mo'yamatikRcchra ityucyate / etadevAbhipretya yAjJavasakyaH prAjApatyamupadizya tasyaiva guNavirutitvenAtihaLU nirdizati, "zrayamevAtikRcchraH syAt pANipUrAnabhojane" iti / gautamo'pi prAjApatyaM prapazyAnantaramAhA~ / "etenevAtikacchrovyAkhyAto yat mahadAdadIta tAvadanIyAt" iti| yadA, nairantaryANa navasu dineSu pANipUrAnnaM bhukkA triSu dineSu uprvset| nadAha yamaH* ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, navAhamatikRLe,-iti pAThaH prtibhaati| + prAjApatyavratAnantaramAha,-iti mu.|| + manuH,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [11 p.| "ekaikaM piNDamanIyAt vyahaM kalye ahaM nizi / ayAcitastyahaM caiva vAyubhakSaH paraM aham // atikRcchaM caredetat pavitraM pApanAzanam" iti // atimAnAdatikrodhAdityArabhya kRccho'bhyantarazoNite, ityantesvaSTaskhadhyAyeSu nAnAvidhAn pApavizeSAnanUdya prAyazcittavizeSA nirUpitAH / yAni tvanyAni pratipadokaprAyazcittarahitAni, teSAM mAdhAraNaM prAyazcittamAha,sarveSAmeva pApAnAM saGkare smupsthite|| 55 // dazasAhasramabhyastA gAyacI zodhanaM param / iti / zrayazca gAyatrIjapaH prAjApatyAdInAmupalakSakaH / tAni ca pratipadokaprAyazcittavyatiriktAni pratAni munibhiH prapaJcitAni / tatra manuviSNuvizvAmitrAH, "anukraniSkRtaunAntu pApAnAmapanuttaye / zakti cAvekSya pApaJca prAyazcittaM prakalpayet" iti / yAjJavalkyaH, "dezaM kAlaM vayaH zaktiM pApaM gAvekSya yatnataH / prAyazcittaM prakalpyaM syAd yatra cokkA na niSkRtiH" iti| mngkhlikhitau| "krayavikrayaduSTabhojanapratigraheSvanAdiSTaprAyazcitteSu sarveSu cAndrAyaNaM praajaaptynyc"-dti| smRtyantare, "bhakSyAbhakSyANyanekAni brAhmaNanAM vizeSataH / tatra ziSTA yathA brUyumtatkarttavyamiti smRtiH" iti| For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 pa.] prAyazcittakANDam / 361 mAtAtapaH, "anukkeSu vidhiM jJAtvA prAyazcittaM mamAcaret / sarvatra sarvapApeSu dijazcAndrAyaNaM caret" iti / / uzanA, "yatrokaM yatra vA nokramiha pAtakanAzanam / prAjApatyena kRcchreNa zadyate nAtra saMzayaH" iti / abhojye bhojyatvapramitimabhisaMkalya manamA prasakkiM vAcchandyAdiha vidadhataH saMskRtimataH / mataM prAyazcittaM dadhatamimamekAdazamamA vakAryodadhyAyaM sphuTavivaraNaM mAdhavasudhauH // iti zrImahArAjAdhirAja-vaidikamArgapravartaka-paramezvara-zrIvaurabulabhUpAla-sAmrAjya-dhurandharA mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmativyAkhyAyAM mAdhavIyAyAM ekAdazo'dhyAyaH // // 46 For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha dAdazo'dhyAyaH / zrAcArakANDe tribhiradhyAyairyAvanta zrAcArAH pratipAditAH, prAyazcittakANDe cASTabhiradhyAyairyAni prAyazcittAnyabhihitAni ; tebhyo'tirikAnAM pariziSTAnAM keSAzcidAcArANAM prAyazcittAnAJca vidhAnAyAyaM dAdazAdhyAya prArabhyate / tatrAdau duHkhanAdinimittaka snAnamAha, daHsvapna yadi pazyet tu vAnte tu kSarakarmaNi / maithune pretadhUme ca snAnameva vidhIyate // 1 // iti / khapnodvividhaH, sukhapno duHsvapnazca, tatra yo darzanakAle draSTuH sukhaM janayan bhAvi zreyazca sUcayati, sa susvpnH| tasyodAharaNaM chandogAzrAmananti, 'yadA karmasu kAmyeSu striyaM svapneSu pazyati / mamRddhiM tatra jAnIyAt tasmin svpnnidrshne'--iti| nadvaiparautyena darzanakAle duHkhaM janayan puruSasya bhAvi cAriSTaM yaH sUcayati, sa duHsvapnaH / etasya tadAharaNaM bar3hacAH paThanti / tatrahi maraNasUcakAni jAgaraNAriSTAni bahanyabhidhAya anne pratyakSadarzanAnautyupamahatyAnantaraM svapnAriSTAnyevamAmnAyante / "atha svapnAH puruSa kRSNaM kRSaNa dantaM pazyati ma enaM hanti parAha enaM hanti markaTa enamAmkandayatyAzu vAyurenaM pravahati suvarNa khAditvA'vagirati madhya nAti For Private And Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.] prAyazcittakANDam / 261 visAni bhakSayatyekaM puNDarIka dhArayati kharairvarAhayuryAti kRSNA dhenuM kRSNavatmAM naladamAlI dakSiNabhimukhAvrajati"-ityAdi / khapAdhyAyavidazca kharasya bhAvisUcakaM vacanamAhuH,-- "ArohaNaM govRSakuJjarANaM prAsAda lAgavanaSyataunAm / viSThA'nuleporuditaM* mRtaJca khaneSvagamyAgamanaJca dhanyam / / kRSNAmbaradharA nArI kRSNagandhAnulepanA / avagRhati yaM khapne mRtyu tasya vinirdishet"--iti| etatmava'mabhipretya skhaprAdhikaraNe bhagavAn vAdarAyaNaH sUtrayAmAsa / "sUcakazca hi zruterAcakSate ca tadidaH (va0 3 102 pA. 4 sU.)"-iti / tatra bhAvyariSTasUcake duHkhapne dRSTe mati prAnarutthAya tanimittakaM svAnaM karttavyam / tathA, bhukre'ne vAnte mati nadaiva snaatvym| tathA, cauramaithunapretadhUmAghANeSu ca snAnamAcaret / evaM durjanasparzanAdAvapi svAnaM draSTavyam / tadAha thamaH,-- ____ "ajIrNa'bhyudite vAnte curakarmaNi maithune / duHkhapne durjanasparza khAnameva vidhIyate"-iti // vRddhaparAzaro'pi,-- "duHsvapne maithune vAnte virike curakarmaNi / citiyUpazmazAnAnAM sparzane svAnamAcaret" iti / * rudhiraM,-iti mu.| 1 upagrahati, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 360 parAzaramAdhavaH / (12 a.| maithune snAnamRtakAlaviSayam / tadAha zAtAtapaH,-- "mRtau tu garbhazaMkitvAt snAnaM maithuninaH smRtam / antau tu yadA gacchet zaucaM mUtrapuroSavat' iti / vamanAdau vizeSamAha manuH,-- "vAnto viriktaH snAtvA tu taprAzanamAcaret / AcAmedeva bhuktA'nnaM svAnaM maithuninaH smRtam"-iti / bhuktA'naM anantaraM vAntaH zrAcAmedityarthaH / atha prAyazcittinaH punaH saMskAranimittAnyAha,ajJAnAt prAzya viSamacaM surAsaMspRSTameva ca / punaH saMskAramarhanti bayovarNA dijAtayaH // 2 // iti / ayaJca saMskAro vrtcrnnaanntrbhaavii| tatra vacanAni ca pUrbAdhyAyazva prAyazcittaprasaGgAdudAhatAni / / zrAdyasaMskAravat punaH saMskAre'pya jinAdiprAptAvapavadati,-- ajinaM mekhalA daNDA bhaikSyacaryA vratAni ca / nivartante vijAtInAM punaH saMskArakarmaNi // 3 // iti / ajinAdivad vapanamapi nivartate / tadAha viSNuH / "sarveSyeteSu dvijAnAM prAyazcittAnne bhUyaH maMskAraM kuryyAt / vapanamekhalAdaNDabhecaca-vratAni punaH saMskArakarmaNi varjanIyAni"--iti / vratAni saumyaprAjApatyAdauni, madhumAMmAJjanAdivarjanAni ca / * tatra purISavat,-iti zA0 / + tatraiva sAkSivacanAni,-iti pA0 / For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyavittakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 0 / ] pUrvAdhyAyA dAvamedhyareto gomAMsaviNmUtraprAzane cAndrAyaNamityukam / tatkAmakAraviSayam / zrataeva tatra bAlApatya sahabhojanamasmAbhirudAccatam / zraca tvakAmatoviesUtrAdibhojane prAyavittamAha viemUcabhojI zuddhyarthaM* prAjApatyaM samAcaret / paJcagavyazca kurvvIta snAtvA pautvA zucirbhavet // 4 // iti / ** 365 prAjApatyaM caritvA pazcAt paJcagavyenaiva svAnaM kRtvA tatpaJcagavyaM prAbhya zuddho bhavati / etacca punaH saMskArAt prAgeva karttavyam / "prAyavittAnte bhUyaH saMskAraM kuryyAt " - - itiviSNuvacanAt / jale tu viesUtropahate kUrmapurANoktaM draSTavyam - "apomUtrapurISAdyairdUSitAH prAzayed yadA / tadA sAntapanaM kRcchraM vrataM pApavizodhanam" iti // caturSu varNeSu yaH ko'pi svAtmaghAtArthamudyamya kathaMcidvAtAt prAgeva vivarttate tasya prAyavittaM praznapUrvvakamAha - , jalAnipatane caiva pravrajyA'nAzakeSu ca / pratyAvasitavarNAnAM kathaM zuddhirvidhIyate // 5 // prAjApatyayenaiva tIrthAbhigamanena ca / vRSaikAdazadAnena varNAH zuddhyanti te cayaH // 6 // brAhmaNasya pravakSyAmi vanaM gatvA catuSpathe / sazikhaM vapanaM kRtvA prAjApatyadayaM caret // 7 // viNmUcasya ca zuddhyarthaM iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 366 praashrmaadhvH| [12 p0| goiyaM dakSiNAM dadyAt zuddhiM pArAzaro'bravIt / mucyate tena pApena brAhmaNatvaJca gacchati // 8 // jalAnyAdayaH paJca maraNahetavaH / nadItaTAkAdipravezenAnipravezena bhRgupatanena mahAprasthAnagamanenAnazanena ca mriyate / tatra jalAdimaraNaM trividhaM, vihitaM pratiSiddhamanujJAtaJca / vihitaM ca dvividhaM; kAmyataporUpaM, praayshcittruupnyc| tatra taporUpaM kUrmapurANe narmadAmAhAtmye pradarzitam,-- "agnipravezaM yaH kuryyAt somatIrtha(1) narAdhipa / jale vA'nAzake vA'pi nAsau mo'bhijAyate" iti // tatraiva prayAgamAhAtmya 'bhihitam,-- "gaGgAyamunayormadhye karoSAgniM vizettu yaH / ahaunAMgohyarogazca paJcendriyasamanvitaH / yAvanti romakUpANi tasya gAtreSu mAnavaH // tAvadarSasahasrANi svargaloke mahIyate / jalapravezaM yaH kuryyAt saGgame lokavizrute / / rAhugrasthe yadA some vimuktaH sarvapAtakaiH / momalokamavApnoti momena saha modate"-iti / tadetatprAyazcittarUpaM maraNam / krodhAdinA yajalAdimaraNaM, tatpratiSiddham / tathAcAzaucaprakaraNe, krodhAt prAyamityAdismRtivAkyamudAhRtam / prabalarogagrastasya yajjalAdimaraNaM, na tadvihitaM (1) somatIrthaM narmadA / "revA tu narmadA somodbhavA"-ityaktaH / For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 va.] prAyazcittakANDam / 367 nApi pratiSiddhaM; kintu zAstreNa kevalamanujJAtam / tatra* tasminneva prakaraNe dushcikitsyairityaadivaakyenodaahtm| tatrAbhyanujJAnasyaichikatvAttatra phalAlAbhamAnaM kevalaM bhavati, na basau praayshcittau| yo'pi prAyazcittArthaM martumudyamya tato nivarttate, tasyApi pUrvapApaM na nivarttate ityetAvadeva; na tu tena karttavyaM kiJcit praayshcitaantrmsti| evaJca sati pratiSiddhameva pariziSyate / tatrApi martumudyamya mRtasya durmaraNatve'pi na tacedaM prAyazcittaM, tatkanurevAbhAvAt(1) / yastudyamya maraNavivarttate, tasyedaM prAyazcittam / manu tasyApaudaM na yuktam, zrAtmahatyAyAH zAstraniSiddhatvena tabivRttaH zAstrIyatvAt / vADham / na hi vayaM nivRttinimittamidaM prAyazcittaM brUmaH, kintu nissiddhaacrnnodymnimittm| udyamamAnasya nimittatvAdeva prAyazcittasya svlptvmuppdyte| jalAnyAdiSu martumudyamya tato nivRttAH pratyAvamitAH, tAdRzAnAM catuNoM varNAnAM pRthak pRthak prAyazcitta kAvyamiti praznavAkyasyArthaH / tatra catriyasya prAjApatyadayaM, vaizyasya tauyAcA, zUdrasya vRSabhasahitagodAkadAna, brAhmaNasya vngmnaadivtm|| * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tapa,-iti pAThaH pratibhAti / + vanagamanAdi prapakSitam, iti mu. / (1) durmaraNaM hi pApajanakam / maraNAt parameva durmarAja pApamu tpadyate / evaJca sati tasya pApabhAgitve'pi na tasya prAyazcittakavisambhavaH / jovatarava tatrAdhikArAditi bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / [12 pa0 / aAtmahananAdyamena brAhmaNatvamapagataM, caNDAlatvamAyAtam / punarvatAcaraNena caNDAlatvanivRttau punaH pUrvasiddhaM brAhmaNyaM pratipadyate / tadAha vRddhaparAzaraH,-- "anAzakAnivRttastu cAturvaNyavyavasthitaH / caNDAlaH sa tu vijJeyA varjanauya: prayatnataH // luptadharmAstu caNDAlAH paribAjakatApamAH / tebhyojAtAnyapatyAni caNDAlaiH saha vAsayet // jalAgnipatane caiva pravrajyA'nazAne tathA / pratyAvasitavarNAnAM prAyazcittaM kathaM bhavet // brAhmaNAnAM pramAdena tIrthAbhigamanena c| gavAJca dazadAnena varNAH Dyanti te trayaH // brAhmaNasya pravakSyAmi gatvA'raNyaM catuSpatham / mazikhaM vapanaM kRtvA trisandhyamavagAhanam // sAvitryaSTasahasrantu japecaiva dine dine / mucyate sarvapApebhyo brAhmaNatvaJca gacchati // bhaikSArthI vicared grAma grahAn sapta vane vasan / tAM ca bhikSAM mamatrIyAdabdArddhana virADyati"-dati // atraiva vratAntarANyAha vasiSThaH,-- "jIvanAtmatyAgau icchaM dvAdazarAtraM caret / * pravAdena,-iti mu| + zatadAnena,-iti zA0 / 1 dattAM,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 vya prAyazcitta kANDam / trirAtraM vA'pyupavasennityaM snigdhena vAsamA // prANAnAtmani saMyamya ciH paThedaghamarSaNam / apivaitena kanpena gAyatrauM parivartayet // apivA'gniM samAdhAya kubhANDerjuhuyAtam" iti // tatra japAhomo vivadviSayau kalpanauyau / dvAdazarAtratrirAtrau tvavidicaye prakAzanabhedena vyavasthApanoyo / __ mUlavacane pravrajyAzabdena pUrva mahAprasthAnagamanaM vyAkhyAtam / athavA parivrajyA tena vivakSyate / tathAca mati parivrajyAtaH pracyutasya brAhmaNasya prAyazcittamuktaM bhavati / tadidaM zraddhAloH punarupanayanAdipuraHsaraM pArivrajyaM jikSorveditavyam / yastu punaH pArivrajyaM na jikSati, tasya maraNAntaM rAjadAsatvAdikam / atra nAradaH, "rAjJaeva tu dAsaH syAt pravrajyA'vasitodijaH / na tasya pratizodho'sti na vizuddhiH kthnycn"-dti|| kAtyAyanaH, "pravrajyA'vamitA yatra trayovarNA dijAtayaH / nirvAmaM kArayedipraM dAsyaM kSavizornapa:'--iti / dakSaH, "pArivrajyaM gTahItvA tu yaH svadharma na tiSThati / zvapadenAGkayitvA taM rAjyAcchaughra pravAsayet" iti / yAjJavalkyaH, "pravrajyA'vamito rAjJodAma: syAt maraNAntikam" iti / * prAjApatyaM prAyazcittabhuktaM bhavati.-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 370 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [12 ba0 / zrathAcArakANDazeSatvena khAnabhedAnAha - khAnAni pazca puNyAni kaurttitAni manISibhiH / zrameyaM vAruNaM brAhmaM vAyavyaM divyamevaca // 6 // iti / yAdInAmuddiSTAnAM paJcAnAM krameNa svarUpaM vivinakti AgneyaM bhasmanA snAnamavagAhya tu vAruNam / ApohiSTheti ca brAhmaM vAyavyaM gorajaH smRtam // 10 // dhattu sAtavarSeNa tatsnAnaM divyamucyate / taca snAtvA tu gaGgAyAM khAto bhavati mAnavaH // 11 // iti / bhasmasvAnaM dvividhaM, pAdAdikaM mUrddhAdikaJca / tatra pAdAdikaM viraktaviSayaM, maMhArakramatvAt / taca kUrmapurANe darzitam, - "zrAgneyaM bhasmanA pAdamastakAddehadhUlanam"-iti / mUrddhAdi liGgapurANe darzim, - "IzAnena zirodezaM mukhaM tatpuruSeNa tu / urodezamaghoreNa guhyaM vAmena suvrataH // madyena pAdau sarvAGgaM praNavena tu zodhayet" iti / alAvagAhanarUpantu vAruNavAnaM, prathamAdhyAye "sandhyA svAnaM japohomaH"- ityatra prapaJcitam / brAhmantu tisRbhirApohiSThetyagbhiH (1) pAdahRdayamUrddhapradezeSu kuzodakairmArjanam / tadukaM kUrmapurANe, - For Private And Personal Use Only (1) yadyapi "bApohiSTheti" - ityetAvanmAtramukta, tathApi yApohiSThetyAdi RkSayameva grAhyam / "dhasUktAnAmAdigrahaNena vidhira
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / "brAhyantu mArjana mantraiH kuNai: modakavindubhiH" iti / taca trikatvo'bhyasteSu sthAneSu krttvym| tatprakArazca baudhAyanena darzitaH, "bhuvi mUrDsi tathA''kAze mUgargakA tathA bhuvi / AkAze muvi mUnauti mantrasvAnaM vidhIyate"--iti / ___ sAyaMkAle goSu mArgapvAgacchantISu vAyunA samutthite gopAdarajasthavasthAnaM vAyavyam / zrAtapayukrena varSAdakena dehasyAplAvanaM divysnaanm| tadidaM pUrvAbhyaH prazastam / etena yaugikasArakhate api ve khAne uplkssyete| yaugikaM yogena viSNucintanam / tadAha vyAsaH, "brAhmamAgneyamuddiSTaM vAyavyaM divyamevaca / vAruNaM yaugikaM tadvat Sor3hA svAnaM samAsataH / vAruNaM cAvagAhastu mAnasaM tvAtmavedanam / yaugikaM snAnamAkhyAtaM yogairviSNuvicintanam"--iti / vidvadAziSA sampAditaM mArakhataM snAnam / tadAha vRhaspatiH, "vAyavyaM gorajaH proknamastaM gacchati gopatau / vidvatsarakhatIprAptaM svAnaM sArakhataM smRtam" iti / vidvaduktiprakAramAha vyAsaH, "khayamevopapatrAya vinayena dvijAtaye / nAdeze (6, 3, 1,)"-iti lAyAyanasUtrAt / pApohicheti tyaca. sUktaJca sAmavedIyottarArcikasya navamaprapAThakasya dvitIyAI pacyate / taca tatra dazamaM sUktam / For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 372 praashrmaadhvH| [12 p.| tajjJaH mampAdayet svAnaM zivyAya ca sutAya ca / dAkSAyaNamayaiH kumbhamantravajjAhavaujalaiH // kRtamaGgalapuNyAhaiH snAnamastu tadarthanAm / zrAdau tAvat prabhAse bahuguNamalile madhyame puSkare vA gaGgAdvAre prayAge kanakhalasahite bhadrakaNe gayAyAm / rAhagraste ca some dinakarasahite sannipAtyAM vizeSAdetairvikhyAtataustribhuvanaviditaiH svAnamacchidramastu" iti / eteSu saptadhu khAneSu vAruNaM mukhyamitarANi SaDgauNani / mukhyagauNabhedena zaGkhavacanamAcArakANDaevodAhatam / tatra gauNasvAnAnyazaktaviSayAni / taduktaM kUrmapurANe,-- "prAyatye samutpanne vAnamevaM samAcaret / brAhmAdIni tathA'zako svAnAnyAhumanauSiNaH" iti| vAruNamAne tarpaNasya pUrvabhAvivaM vastraniSpaur3anasyottarabhAvitvamupapattipuraHsaraM vidadhAti,sAtuM yAntaM hijaM sarve devAH piDhagaNaiH saha / vAyabhUtAstu gacchanti tRSNArtAH salilArthinaH // 12 // nirAzAste nivartante vastraniSpaur3ane kRte / tasmAnna paur3ayehastramakatvA pitRtarpaNam // 13 // iti / svAtuM gacchantaM ye'nugacchanti, te sarvaM pUrva vastre niSpaur3ite mati nirAzAH gacchanti, ityevoppttiH| asminnartha yogiyAjavaskyAdismatyantaravacanAni pUrvamevohatAni / For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyazcittakANDam | 12 a0 / ] tarpaNavelAyAM tilAH pANitale vilomapradeze pAtrAntare vA sthApanIyAH, na tu salomnipANipRSThe, - ityabhipretya tatra sthApane pratyavAyamAha, - romakUpeSvavasthApya yastilaistarpayet pitRRn / tarpitAstena te sarve rudhireNa bhalena ca // 14 // iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrasminnarthe devalavacanaM pUrvvamudAhRtam / snAnavelAyAM kezadhUnanAdi pratiSedhati - avadhUnoti yaH kezAn snAtvA prasravateoddijaH * / AcAmedA jalastho'pi sa vAhyaH pitR daivataiH // 15 // iti / 373 svAtvetyetatpadaM kAkAdivadubhayataH sambaDyate / tathA ca sati yaH khAnAnantaramAdrIn kezAnavadhunuyAt, yazca svAnAnantaramArdravastro malamUtre visRjet yazca nadyAdAvasvAnakAle jalamadhye sthitvA zracAmet sa trividho'pi puruSaH piTabhiH daivataizca vAhyaH kRtaH / peTakaM daivikaM cAnuSThAnamanuSThAtumanaI ityarthaH / zrAcamanakAle ziraHprAvaraNAdIni niSedhati, - ziraH prAvRttya kaNThaM vA muktakacchazikhA'pi vA / vinA yajJopavautena zracAnto'pyazucirbhavet // 16 // iti / G+ vastreNa ziraH kaNThaM vA prAnRtya nAcAmet / tathA, muktakacchAvA muktazikho vA yajJopavItarahito vA nAcAmet / zrAcamane niyamAntaramAha, For Private And Personal Use Only * ityameva pAThaH sarvvatra / parantu, "yazca svAnAnantaramAI vastromalamUtre visTajet"-- iti vyAkhyAdarzanAt, prakhavate dijaH - iti pAThava samIcInaH pratibhAti /
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| 374 [12 p.| jale sthalastho nAcAmet jalasthazca vahiH sthale / ubhe spRSTvA samAcAnta ubhayaca zucirbhavet // 17 // iti| __ yohi padbhyAM jalamaspRSTvA zuddhasthalaevopavizya prakojAeva vindUn pAtayannAcamati, sa jalasthalayorubhayorna paaddyti| yazca tadaiparautyena jale pAdadayamavasthApya sthale vindUn pAtayanAcAmati, mo'pi nobhayaca shddyti| atastathA nAcAntavyaM, kintvekena pAdena sthalamapareNa jalaM spaSvA samAcAmet / tathA cobhayatra zuddhyati / etama snAtvA ya Ardravastrasta vissym| dvirAcamananimittAnyAha,-- sAtvA pautvA kSute supte bhutvA rthyaaprsrpnne| AcAntaH punarAcAmehAsAviparidhAya ca // 18 // iti| dhAcamanapratinidhitvena zrotrasparza nimittAnyAha,kSate niSThIvane caiva dantocchiSTe tthaa'nte| patitAnAca samabhASe dakSiNaM zravaNaM spRzet // 16 // iti / zrotrasparzasya zuddhihetRtvamupapAdayati,amirApazca vedAzca somaryAnilAstathA / sarvaeva tu viprasya zroce tiSThanti dakSiNe // 20 // iti / __ aruNodayAt pUrva snAnaM niSedhati,bhAskarasya karaiH pUtaM divAsAnaM prazasyate / aprazastaM nizi svAnaM rAhoranyaca darzanAt // 21 // iti| grahaNakhAne rAtrikhAnasya pratiprasavaM vivakSitvA rAhoranyatra darza.. naadityukm| For Private And Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 gha0 ] prAyavittakANDam / 375 375 .. khAnadRSTAntena dAnAdaunAmapi pratiprasavamAha,nAnaM dAnaM japohomaH karttavyorAhudarzane / anyadA tvazucaurAcistasmAttA parivarjayet // 22 // iti| ___ yadyapi rAtrau dAnAdipratiSedho na mUlavacane prastutaH, tathApi zAstrAntarasiddhaM pratiSedhaM hadi nidhAyAyaM pratiprasava iti draSTavyam / anyadA rAhudarzanarahite kAle rAtriH snAnAdivazuciH, tasmAt khAnAdikaM cikIrSustAM rAtri parivarjayet / somagrahaNakAlasya dAnAdyarhatvamupapAdayati,mAruto vasavo rudrA zrAdityAzcaiva devtaaH| sarve seAme pralIyante tasmAhAnantu saMgrahe // 23 // iti| rAhudarzanadava khalathajJAdAvapi rAtridAnamabhyanujAnAti,khalayajJe vivAhe ca saMkrAntau grahaNe tathA / zavayAM dAnamastyeva nAnyacaivaM vidhIyate // 24 // iti / __ punarapi rAhudarzanaM dRSTAntenodAhRtya putrajanmAdau rAtridAnamabhyanujAnAti,putrajanmani yajJe ca tathA cAtyayakarmaNi / rAhozca darzane dAnaM prazastaM nAnyadA nizi // 25 // iti| pratyayakarma maraNam / tasmin prastute sati godAnatilapAtrAdidAnaM nizyapi karttavyam / For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / [12 a. nAnyadA nizotyayaM niSedho dAnava svAne'pyastotyabhyapetya pUrvapazcimayAmayoH svAnasya pratiprasavamAha,-- mahAnizA tu vijJeyA madhyasthapraharadayam / pradoSapazcimau yAmau dinavat sAnamAcaret ||26||iti| niziniSedho mhaanishaavissyH| mahAnizAzabdazca dvitIyatRtIyayAmAvabhidhatte / tathAca mati prathamacaturthayAmau dinavat mAnAdiyogyau / tasmAttatra snAnAdikamAcaret / etaccApadviSayam / anyathA bhAskarasya karairityanena viruDota / kAmyanaimittike snAne tu mahAnizA'pi na niSidhyate / tadAha devalaH, "mahAnigA tu vijJeyA madhyasthaM praharadayam / tatra snAnaM na kurvIta kAgyanaimittikAdRte"-iti / rAtrau snAnasya nimittaM rAhudarzanaM pUrvamuktam / idAnauM nimittAntarANyAha,caityakSazciti!pazcaNDAlaH somvikryo| etAMstu brAhmaNaH spRSTvA svaasaajlmaavishet||27|| iti| cite-gyaM zmazAnasthAnaM caityam / tatra samAropitovRkSaH caityakSaH / cityAdaya: pramiddhAH / teSAM sparzanaM snAnanimittaM, tayadi kathaJcit rAtrau sampadyate, tadA rAtrAvapi snaatvymitybhipraayH| snAnamya nimittAntaramAha, For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | asthisaMcayanAt pUrvaM ruditvA svAnamAcaret / antardazAhe viprasya hyUImAcamanaM bhavet // 28 // iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathame'tyAdizAstrairvihitAnAM dinAnAM madhye yadA'khimaJcayanaM kriyate, tataH pUrvasmin kAle rodanaM vAnanimittam / zrasthimaJcayanAdUrddhaM rodanaM tvAcamanasyaiva nimittaM na tu sthAnasya / nanu somagrahaNe rAtrAvapi svAtavyamityuktam / tadyuktam / udakasya zuddhyabhAvAt / tadAha paiThInasiH, - "apeyantu tathA toyaM rAtrau madhyamayAmayoH / ari caiva na karttavyaM tathaivAcamana kriyA " - dUti // tasmAdrAtrau snAnaM kathamabhyupagamyate ? pratyAzA, sonagrahAdivyatirikraviSayeyamazuddhirityAha 48 377 sarvvaM gaGgAsamaM toyaM rAhugraste divAkare / somagrahe tathaivAktaM snAnadAnAdikarmasu // 28 // iti / somagrahasyopalacaNatvAt saMkrAnyAdiSvapi nAstyazaGkidoSaH / somagrahAdInAM yathodakamAzastyahetutvaM, tathA kuzasyApItyAhakuzapUtantu yatnAnaM kuzenopaspRzeddijaH / kuzenoddhRtatoyaM yat somapAnasamaM bhavet // 30 // iti / kubhairmArjjanaM kRtvA snAnaM kriyate yat, tat kuzapUtaM svAnam / kuzAnanAmikAyAM dhRtvA yadAcamanaM tatkuzodakopasparzanam / sandhyAvandanAdau mArjanArthaM kuzAyairuddhataM vindujAtaM kuzoddhRtatoyam / tantoyaM somapAnavat prazastam / For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| ___ atha kRtsnavedAdhyayanaM kartumazaktasyaikadezAdhyayanamabhyanujJAtumadhyayanAbhAvaM nindati,-- agnikAryAt paribhraSTAH snthyopaasnvrjitaaH| vedaM caivAnadhIyAnAH sarve te SalAH smtaaH||31|| iti / ubhayoH sandhyayorbrahmacAribhiH samidAdhAnamagnikAryam / tena grhsthaanaamaupaasnmpyuplkssyte| agnikAryAdirahitAnAM vRSalatvaM zUdrAdisamAnatvam / kiyadaMzAdhyayanabhabhyanujAnAti,tasmAipalabhautena brAhmaNena vishesstH|| adhyetavyo'pyekadezo yadi sarca na zakyate // 32 // iti| na cAdhyayananyAyenAgnikAryyasandhyopAsanayorapyekadezAnuSThAnaM zaGkanauyam / prayAsarahitatvena tayorazaktyasambhavAt / kvacittadarjanasya nAstikyAnnasyAdimUlakatvAt / / vRSalabhautena vRSalavAdbhautenetyarthaH / atha zUTrAnna pratiSedhati,zUdrAnarasapuSTasyApyadhIyAnasya nityazaH / japatojuhvatAvA'pi gatirUhya na vidyate // 33 // iti / * zUdrAdisamAnatvam, iti nAsti mudeg pustake / + nAstikyA dimUlakatvAt,-iti mu0 / | puramya hyadhIyAnasya,- iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 kA0 / ] prAyavittakANDam | adhyayanajapahomAstAvadazeSapApacaya hetutayA pavitratAmApAdaya ntIti dharmazAstreSu niyama: * / tathAca manuH, - "vedAbhyAseo'nvahaM zaktyA mahAyajJakriyA kSamA / pApAni mahApAtakajAnyapi " - iti / nAzayanyA vRhaspatirapi - "yathA jAtavatovardiyArdrAnapi drumAn / tathA dahati vedajJaH karmajaM doSamAtmanaH " - iti // vasiSTho'pi - "yathA'gnirvAyunA pUto haviSA caiva dIpyate / mantrayuktaH samAhitaH" iti / tathA japyaparo nityaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * DiNDimaH, iti mu0 / + tathaivAdhyApako nityaM, iti mu0 / caturviMzatimate'pi - "dari aunt paviceSTiM tathaivaca / vRta prayuJjAnaH punAti dazapuruSam " - iti // yastu merAyaNa zudrAcaM bhuvAnaH tadrasena puSTo bhavati, taM puruSaM yathoktA zradhyayanAdayo'pi na pUtayituM camAH / tasmAt zUdrAnaM padyena varjayedityAzayaH / zUdrAnaM dRSTAntIkRtya tadacchUdrasamparkAdIn pratiSedhati zUdrAnaM zUdrasamparkaH zUdreNa tu sahAsanam / zUdrAjJAnAgamazcApi jvalantamapi pAtayet // 34 // iti / For Private And Personal Use Only ROL
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 thaa| ekasmin gTahe zUdreNa saha vAmaH, zUTrasamparkaH / ruthyA dika kArayatAM kRSIvalaiH zUTraiH saha kadAcidekasmin zakaTAdAbupavezanaM, shaasnm| purANAdizravaNAdijAtadharmAdharmavivekAt prAjJAt zUdrAddharmAdharmaprAptiInAgamaH / ete zUdrAnAdayaH jvalantaM brahmavarcasena vikhyAtamapi puruSaM narake paatynti| tasmAtte varjanauyAH / ___ vAntaramAha,yaH zUdrayA pAcayennityaM zUdrau ca gRhamedhinI / varjitaH piTadevebhyo rauravaM yAti sa vijH||35|| iti| yo vipraH kenacinimittena parasyalAdau nivasan * svakIyamevAnaM zUdrastriyA paacyet| yasya ca grAme nivasato'pi UDhAunaDhA vA zudrA TahiNI bhvti| vividho'pi sa vipro havyakavyAnuSThAnAyogyaH sannarakamApnoti / zUdrAnavat sUtakAnaM nindati,mRtastakapuSTAGgaM hijaM shuudraanbhaajinm| ahantanna vijAmi kAM kA yoniM gamiSyati // 36 // gRdhrA bAdaza janmAni daza janmAni skrH| zvayonau sApta janmAni ityevaM manurabravIt // 37 // iti / mRtAzauce jAtAzauce vA azaucino'namanyo yo viprodaza* parastha lAdau nivasan,-iti nAsti zA0 / / kAM vA,- iti mu| / anma sthAdityevaM,--iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ba0 / ] svapi dineSu bhukkA zarIraM puSNAti so'yaM zRdrAtrapuSTAMgovipra: * bahuSu kaSTayoniSu jAyate / kAM kAM yoniM gamiSyatItyetat na jAne ityuktvA yonInAmatikaSTatvaM varNitaM, na tu svAjJAnaM prakaTIchatam / anyathA gTabhrAdijanmodAharaNaM vyAhanyeta / na ca TAdivAkyaM manurapravaudityabhidhAnAt tatpUrvakaM, khAjJAnamupavarNita - miti zaGkanIyam / tadarzanena prayojanAbhAvAt / manuzabdodAharaNaM prAmAcmadArDhyartham / tathA ca sati zUdrAnnasUtakAnnayoH kaSTatvasyAtyaM pratipAditatvAt tadubhayaM sarvvathA varjanIyamityuktaM bhavati / zUdrArthe homAnuSThAnaM pratiSedhati -- 381 dakSiNArthantu yo vipraH zUdrasya juhuyAvaviH / brAhmaNastu bhavet zUdraH zUdrastu brAhmaNeo bhavet // 38 // iti / yo vipraH zUdrAha ciNAmAdAya tadIyaM haviH zAntipuSyAdisiddhaye vedikeorjuhoti tasya brAhmaNasyaiva tatra pratyavAyaH zUdrastu homaphalaM labhediti / atha bhojanakAle maunaM vidadhAti, - maunavrataM samAzritya zrasaunA na vadeddijaH / mAno hi vadedyastu tadanaM parivarjayet // 38 // iti / yastu bhaunema bhoktavyamiti vrataM taporUpeNa svIkatya varttate, For Private And Personal Use Only * iyameva pAThaH savvaM / mama tu seo'yaM mTatasutakapuTAH, yastu zradAnaM bhukkA zarIraM puSNAti seo'yaM zrahamapuSTAGgovipraH - iti pATho bhavitumucitaH pratibhAti /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 382 [12 0 ma bhoktumAsIna utthAnaparyyantaM kimapi vacanaM na vadet / yadi pramAdAojanamadhye kiJcidvAkyaM vadet, tadA'vaziSTamannaM parityajet / ojanapAtreNa jalapAnaM niSedhati, - www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / zrabhukte tu* yo vipraH tasmin pAce jalaM pivet / hataM devaM ca pivyazva AtmAnaM cApaghAtayet // 40 // iti / kAMsyAdipAtre prakSiptamatraM bhukkA bhojanasamApteH prAgeva tatpAtramuddhRtya jalaM yaH pivet, tenAnuSThitaM havyaM kavyaM ca devAn pitRna tarpayet / tena doSeNa svAtmAnaM narake pAtayitvA'vaghAtayet / pacchiSTakAritvaM pratiSedhati - * bhuJjAneSu tu vipreSu yeo'gre pAca vimuJcati / sa mUDhaH sa ca pApiSTho brahmazca khalUcyate // 41 // iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekapamupaviSTeSu bhuJjAneSu satsu tanmadhye kazciditara bhojanasamApteH pUrvvameva svapAcaM parityajya bhojanAntaudakaM paulA tiSThati, tasya nindA'timahatau / tadarthameva mUDhAdizabdAH prayuktAH / zrAddhakAle bhojanapAcacalanAtpUrvvaM svastivAcanaM niSedhati - bhAjaneSu ca tiSThatsu svasti kurvvanti ye dijAH / na devAstRptimAyAnti nirAzAH pitarastathA // 42 // iti / + rUpaM, - iti mu0 | | copapAtayet OM bhukkA tu - iti nu0 | iti mu0 | For Private And Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 125 // prAyazcittakAraham / akhAtabhojanAdikaM niSedhati,anAtvA naiva bhuJjIta ajavA'jyamahaya ca / parNapRSThe na bhuJjIta rAcau dIpaM vinA tthaa||4|| iti| yadyapi khAnajapahomAnAM bhojanakAlAt prAcInakAle vihitatvAdakhAtabhojanAdikaM na prasaktaM , tathApi kadAcit kenacinimittena svakhakAlevananuSThiteSu yadi bhojanakAla: prAptaH syAt / tadA snAnAdikamakRtvA bhojanaM na kurvot| tathA, patrAvasyA bhunAnaH patrANAmantarbhAge bhucauta, na tu pRsstthbhaage| tathA, rAtrAbandhakAre na bhunaut| athApahArAdinA / dhanArjanaM pratiSedhati,gRhasthastu dayAyukto dhrmmevaanucintyet| poSyavArthasiddhyartha () nyAyavattau tu buddhimaan||44|| nyAyopArjitavittena kartavyaM yaatmrkssnnm| anyAyena tu yA jIvet sarvvakarmavahiSkRtaH // 45 // iti| rahasthaH pucamitrakalatrAdayaH sarvathA rakSaNaiyA ityanayA dayayA yuko'pi pogyavargapoSaNarUpasyArthasya siddhaye dharmameva zAstrIyameva thAjanAdirUpaM dravyArjanopAyaM cintyet| evaJca mati nyAyavattauM * dakhAvetyAdi yaduvaM tanna prazastaM,-iti mu.| bithAnyAyAdinA, iti mu / (1) moSyavargava, "pitA mAtA gugabhAtA pramAdaunAH samAzritAH / abhyAgato'tiSizcaiva poSyavarga udAhataH"-ityuktalakSamaH / For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 385 praashrmaadhvH| [12 p.| man paralokaviSayapradhAnatvena buddhimAn bhavati / tasmAt nyAyopAmitenaiva yAjanAdisAdhyena vittenAtmarakSaNaM karttavyam / yastvanyAyena cau-pastApAdinA labdhena vittena jauvet, ma deve piye ca karmaNyanahIM bhavati / yattu manuvacanam,-- ___ "vRddhau ca mAtApitarau sAdhvI bhAryA sutaH zizuH / apyakAryagataM kRtvA bharttavyA manurabravIt"-iti // tadApadiSayam / atha puNyavastudarzanaM vidhatte,agnicit kapilA satrI rAjA bhikSurmahodadhiH / dRSTamAtrAH punantyete tasmAt pazyeta nityshH||46|| iti| dRSTakAcayanasaMskRtenAgninA thuko'gnicit / kapilA kapilavarNa dhenu: / satrau dAdazAhamArabhya sahasrapsambatmaraparyanteSu satreSu yasya kasyacit satrasyAnuSThAtA / zAstrIyena mArgeNa prajAnAM pAlakorAjA / caturthAzramasya yathAvat pAlako bhicuH / mahodadhilavaNasamudrAdiH / ete dRSTAH santo draSTAra punanti / kuhiraNyAdayodravyavizeSAH punanto'pi dhAraNAdikamapekSante, na tu darzanamAtreNa punnti| atastadvailakSaNyAya, dRSTamAtrAH, ityukram / rakSaNamAtreNa zuddhipradAna padArthAnAha,araNiM kRSNamArjAraM candanaM sumaNiM tm| tilAn kRSNAjinaM chAgaM gRhe caitAni rkssyet||47|| iti / For Private And Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa0 / prAyazcittakANDam / 385 yo 'zvatthaH zamogarbhaH, - ityAdibhirmantraH saMskRto vahimathanopayukraH kASThavizeSo'raNiH / sumaNi: padmarAgAdiH / atha gocarmadAnaM vidhAtuM gocarmanirUpaNamAha,-- gavAM zataM saikaSaM yava tiSThatyayantritam / tat kSecaM dazaguNitaM gocarma prikiirtitm||48|| iti| ekena vRSeNa mahitaM gomataM saikssm| tacca gozataM niyantraNarahitaM vizrAmAya yAvantaM bhUpradezamAkramyAvatiSThate, tAvAn bhUpradezodazaguNitaH san gocarmazabdenAbhidhIyate / manusta prakArAnta "tiryagyavodarANyaSTAvUrddhA vA bauhayastrayaH / pramANamaGgulasyokaM vitastidazAGgulA // vitastidvitayaM hasta iti khAyambhuvo'bravIt / dazahastena daNDena trizatannu samantataH / paJca cAbhyadhikaM kRtvA etahocarma kaurtitam" iti // dRddhamanuH, "saptahastena daNDena triMzaddaNDaM nivarttanam / tAnyeva daza gocarma datvA pApaiH pramucyate" iti / pApakSayakAminAM gocarmadAnaM vidhatte,brahmaityAdibhirmayoM manovAkAyakarmajaiH / etahIcarmadAnena mucyate sarvakilviSaiH // 46 // iti| 1 ) For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / / [12 s.| ___ manovAkAyAnAM karmANi vyApArA:, tebhyojAtAni manovAkkAyakarmajAni / na caiteSAM trayANAmatyAdhikabhAvena vyavasthitAnAM sAdhAraNonivRttiheturayukta iti vAcyam / atyantAvRttAnAM mAnasAnAmauSadAvRttAnAM vAcikAnAM makakRtAnAM kAyikAnAM ca samatvasambhavAt / dAnasya phalAtizayahetuM pAtravizeSamAha,kuTumbine daridrAya zrotriyAya vizeSataH / yadAnaM dIyate tasmai tadAnaM zubhakArakam // 50 // iti / vizeSataiti padaM kuTumbitvAdibhistribhirvizeSaNe: pratyekaM sambadhyate / tathAca sati yasya mahat kuTumbaM, dAridyaccAdhikaM, bahuvedapAThena zrotriyatvamatizayitaM, tAdRzAya dIyamAnaM bhasya phalAtizayasya kAraka bhvti| parakIyabhUmyapaharaNe pratyavAyAdhikyamAha,vApIkUpataTAkAdyaivAjapeyazatairapi / gavAM koTipradAnena bhUmihattA na zudhyati // 51 // iti| vApyAdaunAmekaikasya zuddhihetutvaM zAstrAntareSu prsiddhm| tAdRzaibahubhirapi na rAyatItyuktaH pratyavAyAdhikyaM pratIyate / na ca mAtmanA uddhinAstItyevaMparamidaM vacanaM, tathA mati suvarNasteyadhameSa mbhAvitaddhiSu madhye tatpAThAnupapatteH / atha rajasvalA viSaye kaJcidizeSamAha,-- For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 0 / ] prAyavittakANDam / aSTAdazadinAdavAk snAnameva rajasvalA / ataUrddha cirAcaM syAduzanA munirabravIt // 52 // iti / na tu rajodarzanamArabhya caturthe divase khAtA strI punastatazrArabhyASTAdazadinAdavagrajasvalA bhavati, tadA snAnamevAcaret / trirAtrAzaucaM kuryyAt / zraSTAdazadinAdUrddhaM rajodarzane trirAtrAzaucaM karttavyam / rajasvalAprasaGgena buddhisthAnAM caNDAlAdInAM vyavadhAne dezaparimANamAha yugaM yugadayaM caiva triyugacca cturyugm| caNDAlamnatikeAdakyApatitAnAmadhaH kramAt // 53 // iti / zradhaH kramAt viparItakramAdityarthaH / tatazcaivaM yojanIyam / patitasya vyavadhAnamekena yugena, udakyAyA yugaddayena, sUtikAyAyugatrayeNa caNDAlasya yugacatuSTayeneti / yugaparimANaM lokavyavahA rAdavagantavyam (1) / vyavadhAnAbhAve guddhimAha - ** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH sannidhimAceNa sacelaM khAnamAcaret / snAtvA'valokayet svaryamajJAnAt spRzate yadi // 54 // iti mAtrazabdena sparzovyAvartyate / svarNAbhAve snAnameva / sparze'pyakAspRzyate,--iti mu0 / 387 For Private And Personal Use Only (1) yugoruthahalAdyate na dayAstu kRtAdiSu / yugme hastacatuSke'pi vRddhinAmauSadhe'pi ca - iti mediniH /
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 praashrmaadhvH| [12 10 / mate svAnaM sUryAvalokanaM ca / kAmakRte dvaiguNyaM, zAntaraM vA draSTavyam / saGkaTAdiSu satyapi sannidhau sparzabhAve khAnAbhAvaH, yathAsambhavavyavadhAnasya sambarttanAbhyupagatatvAt / "saGkaTe viSame caiva durga caiva vizeSataH / haTTapaTTanamArga ca sambhavantu yathA bhavet" / atha taTAkAdau pazuvat mukhena jalapAnaM niSedhati,vidyamAneSu pAtreSu* brAhmaNo jnyaandrvlH| toyaM pivati voNa zvayonau jAyate dhruvam ||55||iti| __ "khAnAni paJca puNyAni"-ityArabhya, "zvayonau jAyate dhruvam"ityetadantena granthamandarbhaNa yo'ymaacaarshessH| pratipAditaH, sarvastha tasya prapaJcaH pUrvakANDe prAyeNa kRta iti nAtra punaH prapaJcitaH / na caivaM mati punaraniH zaGkanauyA, mUlavacaneSu tatra tatra saGgahautArthasthAca vivRtatvAt / atha praayshcittkaannddossH| tatra kenacibimittena zapathamulazintavataH prAyazcittamAha,yastu kruddhaH pumAn brUyAbAyA maagmytaam| punaricchati cedenAM vipramadhye tu zrAvayet // 56 // zrAntaH kruddhastamo'ndhovA kssutpipaasaabhyaaditH| dAnaM puNyamakRtvA tu prAyazcittaM dinacam // 57 // * hasteSa,-iti mu.| + vizeSaH, iti mu.| / prapaJcAte,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 12 pa0 / prAyazcittakANDam / upaspRzet viSavaNaM mahAnadyostu saGgame / caurNAnte caiva gAMdadyAd brAhmaNAn bhojyeddsh||58||iti| yaH kenacinimittena kruddhaH san svabhAryAyA agamyatAM pratijAnauyAt ; ataH paraM vAM na gamiSyAmi tvaM mama mAtA bhaginauti, punarapi kAlAntare krodhopazame mati enAM gantuM yadi icchati, tadA pariSadagre khakauyaM pApaM vinivedayet / ahaM zapathapratijJAvelAyAM grAmAntaragamanena vA gTahavyApAreNa vA zrAntAsam / madIyavacasyuladhite mati kruddho'bhUvam / tasyA aparAdhAbhAve'pi tamasA dhAnyA andhaH parAmartharahito'bhUvam / budhA pipAsayA rAjAdibhayena vA pauDita zrAmam / ataH zramAdidoSaprayukramidamagamyatvaM pratijJAtaM, na ta rivekapUrvam / tasmAdasya pApasya prAyazcitamanugrahantu bhavantaH, iti / yazca dAnaM kariSyAmau ti zapathapUrva pratijJAya tayaivAghayA samAgatAya brAhmaNAya kimapi na prayacchati / nathA, kAzIyAtrAdikaM saGkalpya yathA kathaJcit* kiJcidraM gatvA pazcAdazraddhA prAptastat puNyaM na kroti| teSu ciSu nimiteSu viprairnirdiSTamidaM praayshcittmaacritvym| dvayormahAnadyo: maGgame gatvA triSavaNasnAnapUrvakaM cirAcopavAsaM kuryAt, caturthadine gAM dadyAt, daza brAhmaNAMzca bhojyet| eteSvAdyanimitte varNabhedena prAyazcittamAha yamaH, * yathAvidhi,-iti mu0| * + tevbatItedha, - iti prA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| [12 / "khabhAryAntu yadA krodhAdagamyeti naro vadet / prAjApatyaM carevipraH utriyo divamAnava // SaDrAcantu caredvaizyastrirAtraM zUdrAcaret *"-iti / "etasya kAryyasyAkaraNe caturpu varNadhvanyatamaM hatavAnasmi'-dati zapathaM kRtvA yaH tatkAryaM na karoti, tasya prAyazcittaM yamaevAha, "viprasya badharmayuktaM klatvA tu zapathaM mRSA / brahmahA yAvakAnena vrataM cAndrAyaNaM caret // catriyasya parAkanta prAjApatyaM tathA vizaH / vRSalasya trirAtrantu vrataM zUdrahaNazcaret // kecidAhurapApantu vRSalasya badhaM mRSA / naitanmama mataM yasmAt kRtastena / bhavatyamau" iti // manurapyanRtaprAyazcittamAha, "vAgdevataistu carubhiryajeraMste sarasvatIm / anatasyainasastatra kurvANAniSkRtiM parAm // kumANDaivA'pi juhuyAtamagnau yathAvidhi / udityUcA ca vAruNyA cenAbdaivatena ca"-dati // prajApatiH, "anatI somapaH kuryAt trirAtraM paramaM tapaH / pUrNAhutIrvA juhuyAt saptavatyA tena tu !".- iti // * vaizyastrirAtropavAsaM ghaDAtraM zUdrayAcaret,-iti zA0 / + vyatastena,-iti mu0 / | pUrNAhutiJca jaDyAt sapta tena tena hi,-iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a. prAyazcittakANDam / 361 pratizrutyAnRtokau hArautAha, "pratizrutyAnRtaM brUyAt mithyA satyamathApivA / sa taptakRcchramahitaM careccAndrAyaNavratam" iti // brahmacAriviSaye garga aAha, "trirAtramekarAtraM vA anutoko vrataM caret / mAMmaM bhuktA brahmacArI punaH saMskAramAcaret // abhyAme caindavaM caiva naiSThiko dviguNaM caret / vanastha striguNaM kuryAt yatiH kuryAt caturguNam // mAMmAzane'natokau ca zavanirharaNe tathA" iti / kvacittu nimittavizeSeNAnRtamapi buddhipUrvakaM vakravyam / tadAha yAjJavalkyaH, "varNinAntu badho yatra tatra sAkSyanRtaM vadet / tatpAvanAya nirvApyazcaruH mAravato dijaiH" iti // satyAbhibhASaNe gurutarapApasya varNibadhasya nimittatA pramajyeta / tatpApaM mA bhUditi khalpapApamanRtaM vakravyam / tasya zuddhaye sArasvatazaruniSpyaH / varNibadhavadAtmavadhaprAptAvapyantaM vadet / tadAha brAhaH, "yatrokAvAtmanaH pauDA nitAntaM bhavatIti cet / tatra vakravyamantaM vyAghrasya vacanaM yathA"-iti // dubrAhmaNagTahabhojane prAyazcittamAha, darAcArasya viprasya niSiddhAcaraNasya ca / annaM bhuktvA dijaH kuryAt dinmekmbhojnm||56||iti| For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 362 [12 a0 / durAcAratvaM vihitAnanuSThAnam / yo vipro vihitaM nAnutiSThati niSiddhaM cAcarati, tasya gRhe bhuktvA dinamekamupavaset / tadazau prAyazcittAntaramAha - www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / - sadAcArasya viprasya tathA vedAntavedinaH / bhukvA'nnaM mucyate pApAdahorAtrAntarAnnaraH // 60 // iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekasmin dine sahadasakadA durbrAhmaNagTahe bhojanena kRtaM yatpApaM, tasya sadAcAravipragTahe vedAntigTahe vA bhojanena zuddhiH / yadvA, ekasmin dine samprAptaM yat pipIlikAbadhAdikSudrapApajAtaM, tat sarvaM ziSTAnna bhojanena zuddhyati / pavitragTahAnnabhojanena pApavizzuddhiM bodhAyano'pyAha * kAlopahate, - iti mu0 / "bhaikSAhAro'gnihotribhyo mAsenaikena zuddhyati / yAyAvaravanasyebhyo dazabhiH paJcabhirdinaiH // ekAkSaM dhanino'nnena dinenaikena zuddhyati / kapotavrataniSThasya pautvA'paH zuddhyati dvijaH " - iti // maraNakAlopahate: * prAyazcittamAha, - UcchiSTamadhocchiSTamantarikSamRtau tathA / kRcchracayaM prakurvIta AzaucamaraNe tathA // 61 // iti / maraNakAle vAntyAdikamUrddhAcchiSTaM, mUtrAdikamadhocchiSTam / tayoranyatarat yadA sampadyate, tadA saMskarttA putrAdirdhanAdinA For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 0 / ] prAyavittakANDam | pratyAmnAyena prAjApatyatrayaM * kuryyAt / maJcAdau maraNamantaricamTatiH / rajakhalA sUtikAmaraNamA zaucamaraNam / tasmin dvividhe maraNe kRcchratrayaM kuryyAt / prAjApatyakRcchrasya caturaH pratyAmnAyAnAha, - lacchaMM devyayutaM caiva prANAyAmazatadvayam / puNyatIrthe'nAI ziraH snAnaM dvAdazasaMkhyayA // 62 // dviyojane taurthayAcA lachamekaM prakalpitam / iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * prAjApatyadayaM, iti mu0 / + vedasyAdhyAyamevaca - iti zA0 / 50 devau gAyatrI, tasthA prayutasaMkhyAkojapo devyayutam / saekaH pratyAmnAyaH / praNAyAmAnAM zatadayaM dvitIyaH pratyAnnAyaH / zranArdra ziroyasyAsAvanArdrazirAH, tasya svAnamanArdraziraH khAnam / sakRtkSAtvA tadaGgAnuSThAnaJca vidhAya kezAn zoSayitvA tato dvitIyaM svAnamAcaret / evaMvidhaM snAnadvAdazakaM puNyatIrthe kRtaM tRtIyaH pratyAmnAyaH / puNyatIrthamuddizya yojanadayagamanaM caturthaH / tathodakavAsAdayo'pi pratyAmnAyA zravagantavyAH / taduktaM caturviMzatimate"kRcchro'yutaM ca gAyatryA udavAsastathaivaca / dhenupradAnaM viprAya samametaccatuSTayam // tilahomasahastrantu vedAdhyayanamevaca / viprA dAdaza vA bhojyAH pAvakeSTistathaivaca // For Private And Personal Use Only 363
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 364 praapuurmaadhvH| [12 10 / anyAni vA pavitrANi sAmAnyAhurmanISiNaH" iti / atha retaHskhalane prAyazcittamAha,gRhasthaH kama taH kuryAdretasaH skhalanaM bhuvi // 6 // sahasranta japeddevyAH prANAyAmaiH vibhiH saha / iti| akAmate yAjJavalkya Aha, "yanme'dya reta ityAbhyAM skanaM reto'bhimantrayet / stanAntaraM bhuvormadhyaM tenAnAmikayA spaget" iti // yanme'dya reta ityekasyA RcaH prtiikmidm| punAmaitvindriyamityuparitano mantraH / tenAbhyAM mantrAbhyAmanAmikayA reta zrAdAya stanayoH dhruvormadhyamupaspRzet / yatInAM vanavAsinAM ca prayatnotmarga kakhotaM draSTavyam, "yatnotsarga gTahI kRtvA vAruNaNebhirupaspRzet / vAnaprastho yatizcaiva careccAndrAyaNatrayam *" iti // khane tu kAzyapa Aha, "sUryyasya trinamaskAraM svapne sikkA gTahI caret / vAnaprastho yatizcaiva triH kuryyAdadhamarSaNam" iti // brahmacAriNaM prati manurAha, "svapne mikvA brahmacArI vijaH zukramakAmataH / snAtvA'rkamarcayitvA tu punarmAmityUcaM japet"-iti // bhayAdau prajApatirAha, * carezcAndrAyaNavratam, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 kaa| prAyazcittakANDam / 295 "bhaye roge tathA khapne mikkA zukramakAmataH / aAdityamaIyitvA tu punarmAmaityUcaM japet" iti // lmbi bhaar'iin smaa "upakurvANastu * yaH kuryAt kAmato'kAmato'pivA / tadeva dviguNaM kuryAt brahmacArau ca naiSThikaH" iti // zratha brahmabadhasya mahApAtakasya prAyazcittamAha,caturvidyopapanne tu vidhivad brhmghaatke||64|| samudrasetugamanaM prAyazcittaM vinirdizet / iti / gAdayazcatasro vidyAzcaturvidyAH, tAbhirupapannastadadhyayanAnuSThAnavAn / etena "caturvidyopapatrena dAbhyAM ca"-ityAdiragiramA proktA sA pariSadupalakSyate / samudre dAzarathinA baddhaH setuH samudrotaH, tadyAtrI brAhmaNaghAtake puruSa yathA vidhyanuSTheyatvena nirdizet / vidhivadityuktaM, ko'sau vidhirityAkAGkSAyAM taditikartavyatAmAha,-- setubandhapathe bhikSAM cAturvarNyAt samAcaret // 65 // varjayitvA vikarmasthAn chatrApAnadivarjitaH / iti / caturNa varNanAM yAni karmANi zAstravihitAni, tebhyo viru * upakuvvaMstu,-iti mu / + samAcarana, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [125. / hAni vikarmANi / teSu tAtparyeNa tiSThantauti vikarmasthAH / tAm varjayitvA yathAzAstraM vartamAnAcAturvarNAt setubandhamArga bhikSA caret / chatropAnadvivarjita iti na kevalaM bhikSAbelAyAM, kintu gamane'pi drssttvym| bhikSamANena vaktavya muktiprakAramAha,ahaM daSkatakarmA vai mhaapaatkkaarkH||66|| gRhadAreSu tiSThAmi bhikSArthI brahmaghAtakaH / iti / pApaprakhyApanasya prAyazcittAGgatvAt pratibhikSAgrahamahaM duSkRtakamatyAdi vAkyena vapApaM prakhyApayet / aprakhyApane bAdhamAjhAGgirAH, "kRtvA pApaM na gUheta gUhyamAnaM vivarddhate"-iti / duSkRtakI mahApAtakakArako brahmaghAtaka iti padatrayasya mahAsAmAnyAvAntarasAmAnyatavizeSavAcitvAdapunaruki:(1) / adhvazrAntasyAvasthAtuM deza vizeSamAha, * karttavya, iti mu.| (9) duSkRtakammA,-iti pApavamahAsAmAnyavAdhi padam / mahApAtaka kAraka iti mahAyApatvarUpAvAntarasAmAnyavAci pdm| brahmaghAtaka iti brahmavadhapApatvarUpAvAntarasAmAnyavizeSavAci padam / sAmAnyaprAptestu vizeSakathanamapunayaktameva / "ghAcAryANAmiyaM zailI yat sAmAnyenAbhidhAya tadeva vizeSeNa viNoti"--ityuktariti aav:| For Private And Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 ba0 / ] prAyavittakANDam / gokuleSu vaseJcaiva grAmeSu nagareSu ca // 67 // tapovaneSu tIrtheSu nadIprazravaNeSu ca / iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahUnAM gavAM grAme sthApayitumazakyatvenAraNye sthApanAya kalpi - to brajapradezo gokulam / yatra vyAghrAdibhayAt grAmAdvahirmivAsIzakyaH, tatra grAme nagare vA pravizya gozAlA devatA''yatanAdau puNyapradeze nivaset / zrasati vyAghrAdibhyo bhaye tapovanAdiSu nivaset / nadauprazravaNebhyo'nyAni tIrthAni pampAsarovarAdIni / na kevalaM bhicAgTaheSveva pApaprakhyApanaM, kintu nivAsasthAneSvapautyAha- eteSu khyApayannenaH puNyaM gatvA tu sAgaram // 68 // dazayojanavistaurNaM zatayojanamAyatam // rAmacandrasamAdiSTaM nalasaJcayasaJcitam // 68 // setuM dRSTvA samudrasya brahmahatyAM vyapohati / iti / I setudarzanAnantaraM karttavyamAha - 387 yathoktaprakAreNa pApaprakhyApanapuraHsaraM yAtrAM kRtvA metau dRSTe sati tatpApacayaH / For Private And Personal Use Only - setuM dRSTvA vizuddhAtmA tvavagAheta sAgaram // 70 // iti // spaSTo'rthaH / setuM draSTumazaknuvato bhUpateH pacAntaramAha - yajeta vA'zvamedhena rAjA tu pRthivIpatiH // iti /
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 pa. __azvamedhe'pyazaktasya tadupAsanaM veditavyam / tathA ca taittirIyabrAhmaNe ayte| "mavaM vA etena pAbhAnaM devA arabapivA etena brahmahatyAmataran, sarva pAbhAnantarati tarati brahmahatyAM yo'zvamedhena yajate yau cainamevaM veda" iti / tadupAsanaM ca, "uSA vA azvasya"-ityAdau vAjasaneyibrAhmaNe taittirIyabrAhmaNe ca prapaJcitam / setayAtrAM mamApya punaH pratyAgatasya karttavyamAha,punaH pratyAgato vezma vAsArthamupasarpati // 71 // saha putrakalatraizca* kuryAd brAhmaNabhojanam // gAzcaivaikazataM dadyAt cAtuvaidyeSu dakSiNAm // 72 // brAhmaNAnAM prasAdena brahmahA tu vimucyate / iti // brAhmaNanAM prasAdonAma, vipApaH zuddhastvamasItyevamAdyutiH / idaJca vrataM guNahInastha brAhmaNasya badhe drssttvym| asminneva viSaye bratAntaramAha yAjJavalkyaH, "pAce dhanaM vA paryAptaM datvA zaddhimavApnuyAt" iti / vidyAtapoyukta pAtre gobhUhiraNyAdikaM jauvanopAyaparyApta dadyAt / vAzabdena sarvakhaM saparicchadaM gTahaM vA ddyaat| tadAha manuH, * saputraH saha tyaizca,-iti mu. / cAturvedye tu,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 gha. prAyazcittakANDam / "bharvaskhaM vA vedavide brAhmaNAyopapAdayet / dhanaM vA jIvanAyAlaM grahaM vA saparicchadam" iti // aputrasya sarvakhadAnaM, maputrasya saparicchadagTahadAnamiti vyvsthaa| athAnyamunipraNItAnAM vratavizeSANa vyavasthAM vrnnyaamH| tatra yAjJavalkyaH, "ziraHkapAlI dhvajavAn bhikSAzau karma vedayan / brahmahA dvAdazAbdAni mitabhuk zuddhimApnuyAt"-dati // khavyApAditabrAhmaNa ziraHkapAladhvajavAn / "kRtvA bhavazirodhvajam" iti manusmaraNAt / "brAhmaNo brAhmaNaM ghAtayitvA tasyaiva zirakapAlamAdAya tIrthAnyanusaJcaret" iti zAtAtapasmaraNAcca / etadubhayaM pANinaiva grAhyam, / "khaTTAGgapANi dUti gautamasmaraNAt / khaTTAGgazabdena daNDAropitagiraHkapAlAtmako dhvajo gTahyate / bhikSArthaM tvanyadeva mRtkapAlaM grAhyam / "mRNmayakapAlapANi: bhikSAyai grAmaM pravizet" iti gautamasmaraNAt / tathA shngkho'pi| "brahmahA pariSadA'numataH khaTTAGgI gardabhAjino mRNmayapAtrapatitabhikSAtrabhojI svakarmavikhyApanena* care kSamekakAlAhAraH zUnyAgAranadIparvatavRkSamUlaguhAniketanaH, saevaM dvAdazavarSe zuddhimApnoti" -iti / vanAdivAsinA tena bhavitavyam / yathA''ha manuH, "brahmahA bAdazAbdAni kuTauM kRtvA vane vaset / kRtavApano vA nivased yAmAnte gobraje'pivA || * svakarma vikhyApayan,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 p.| Azrame vRkSamUle vA sarvabhUtahite rataH" iti / kRtavApano veti vAzabdena jaTAdhAraNena saha vikalpo'vagamyate / ataeva samvataH, "brahmAhA bAdazAbdAni vAlavAmA* jaTau dhvajI" iti| lohitamRNmayakhaNDazarAveNa bhikSA graahyaa| tathA cApastambaH / "lohitakena mRNmayakhaNDazarAveNa bhikSAyai grAmaM pravizet" iti / atra bhRSTaM labhyate iti saGkalpamakRtvA bhaikSamAcaret / tadAha vshisstthH| "saptAgArANyasaGkalpitAni carabaeNcamekakAlAhAraH" iti| dadazca bhaivamazanaviSayam / tathA ca samvataH, "brahmanastu vanaM gacchedanavAsI jaTau dhvjii| vanyAnyeva phalAnyanan sarvakAmavivarjitaH // bhikSArthoM vicaredyAmaM vanyairyadi na jIvati / cAturvaNya carejhai khaTvAGgI saMyataH punaH // bhaikSaM caiva samAdAya vanaM gacchettataH punaH / vanavAsI jhapaH spazyet sadAkAlamatandritaH // khyApayantrAtmanaH pApaM brahmAnaH pApakRttamaH / anena tu vidhAnena dAdazAbdaM vrataM caret" iti // niyamAntarANyAha yamaH, "atha vai brahmAhatyAyAM khaTvAGgI mitabhojanaH / maNmayena kapAlena khakarma khyApayaMstathA // * valkavAsA,-iti mu. / + zrAvayaMstathA,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 0 / www. kobatirth.org prAyazcittakANDam / brAhmaNAvasathAn sarvAn devAgArANi varjayet / zocan vinindannAtmAnaM saMsmaran brAhmaNaJca tam // cared vrataM yathoddiSTaM devabrAhmaNapUjakaH / evaM dRDhavrato nityaM satyavAdI jitendriyaH || saptAgArASyapUrvaNi yAnyasaGkalpitAni ca / maJcarettAni zanakairvidhUme bhuktavarjite // brahmano dehi me bhikSAmeno'bhikhyApya saJcaret / ekakAlaM caredvaitamalabdhopavaseddinam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patraM maJcaramANastu brahmahatyAM bruvan sadA / pUrNe tu dvAdaze varSe brahmahatyAM vyapohati" - iti // brahmacaryyAdiniyamamAha gautamaH / "khaTTAGgI kapAlapANirdvAdaza saMvatsarAn brahmacArI bhikSAyai grAmaM pravizet karmAcakSANaH ythopkraamet| mandarzanAdAryasya sthAnAsanAbhyAM viharan savaneSUdakasparzo zayet"- iti / kAzyapo'pi 3- "pavitrapANidaNDI ca pacadantorajasvala: / * muktivarjitaH, - iti zA0 sa0 / + badhopakramet, - iti mu0 / | kaNvo'pi - iti mu0 / 51 401 tIrthavAsI kuzAcchAdI jaTilo brahmahA bhavet " - iti // iyaM vishuddhirkaamkRtbraahmnnbdhvissyaa| tathA ca manuretaddvAdazavArSikamupakramya vahani vratAnyabhidhAyAnte nigamayati, - For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| "dUyaM vizuddhiruditA pramANyAkAmato vijam / kAmato brAhmaNabadhe niSkRtirna vidhIyate"-iti // zrAvRttabrahmabadhe caturthAt praagvtmpyaavrttniiym| tadAhaturmanudevalau, "vidheH prAthamikAdasmAdvitIye dviguNaM caret / hatIye ciguNaM caiva caturthe nAsti niSkRtiH / yasyAdanabhisandhAya pApaM karma sakRt zatam / tasyeyaM niSkRtirdRSTA dharmavidbhirmanauSibhiH" iti / tadetad devalena sahadanuSThAnasya mahatTAtapApaviSayatvAbhidhAnAt, pratinimittaM naimittikamAvarttanIyamiti nyAyocAvRttau baiguNAdimiddhiH / yastu na sAkSAd brAhmaNaM hanti ; kintu tiraskArAdidvArA tabimittatAmApadyate, taM prati sumanturAha, "tiraskRto yadA vipro hatvA''tmAnaM mRto yadi / nirguNaH mahamA krodhAd grAhakSetrAdikAraNAt // vaivArSikaM vrataM kuryAt pratilomAM sarasvatIm / gacchedA'pi vizuddhyarthaM tatyApasyeti nizcitam" iti // nirnimittaM bharmane maevAha, "pratyarthaM nirguNo vipro hyatyarthaM nirguNopari / kodhAre mriyate yasta nirnimittantu bharmitaH / / vatmaratritayaM kuryAbaraH kacchaM vishuddhye"-iti| yadA punarnimittI atyantaguNavAnAtmaghAtI cAtyantanirgaNaH, tadekavarSameva brahmahatyAnataM kuryAt / For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa.] prAyazcittakANDam / "kezazmazrunakhAdInAM kRtvA tu vapanaM vane / brahmacarya caran vipro varSeNaikena zuddhyati"-duti tenaivAbhidhAnAt / yathA hantA prAyazcittau, yathA vA nimittI, tathaivAnumantrAdayo'pi prAyazcittabhAjaH / tathAca paiThaunamiH, "hantA mantopadeSTA ca tathA sampratipAdakaH / protsAhakaH sahAyazca tathA mArgAnudezakaH // prAzrayaH zastradAtA ca bhaktadAtA vikarmiNAm / upekSakaH zanimAMzced doSavanA'numodakaH // akAryakAriNasteSAM prAyazcittaM prakalpayet / yathAzaktyanurUpaJca daNDanteSAM prakalpayet"-dUti // eteSAM madhye yo yo badhasya pratyAsanastasya tasyAdhikaM prAyazcittaM, vipraSTasya tadapekSayA nyUnaM prAyazcittaM klpniiym| sAkSAkarturapi kyovizeSe prAyazcittasya hAso bhavati / tadAha yamaH*, "abhautiryasya varSANi bAlo vA'pyunaSoDazaH / prAyazcittArddhamarhanti vyAdhitazca tathA striyaH" iti // kacitkartuH pratinidhimAha saeva, "apUrNakAdazAbdasya caturvarSAdhikasya ca / prAyazcittaM cared bhrAtA pitA'nyovA'tha baandhvH"-duuti| yattu tenaivokam, * manuH, iti mu| + striyorogiNaravaca,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. praashrmaadhvH| [12 / "to bAlatarasyAsya nAparAdho na pAtakam / rAjadaNDo na tasyAsti prAyazcittaJca nevyate"-iti // - tat prAyazcittAlpavAbhiprAyeNa, ma punaH sarvAtmanA tadabhAvapratipAdanaparam / "pAdo bAleSu dAtavyaH sarvavarNabvayaM vidhiH" iti viSNunA bAlae pAdAbhidhAnena bAlatarasya nato'pyalpatvAvagamAt / yadA, mAbhUhAlatarasya pApaM, vacanena mAhAnivAraNAt / ma hAsti vcnshyaatibhaaH| yatpunarmadhyamAGgirovacanam, "gavAM sahasraM vidhivat pAtrebhyaH pratipAdayet / brahmahA'pi pramucyeta sarvapApebhyaeva"-iti // ___ "dviguNaM savanasthe tu brAhmaNe bratamAdizet"ityetaddAkyavihitadiguNabratAcaraNAzakrasya veditavyam / praayshcittsthaatigurutvaat| yadapi zaGkhavacanam / "pramANya dvAdazasaMvatsarAn patimArddhasaMvatmaraM ca bratAnyAdizet / teSAmante gosahasraM tasyA mardU ca dadyAna, sarveSAM varNanAmAnupUyeNa" iti| tdaacaaryaadihmnvissym| tathA ca dakSaH, "samamabrAhmaNe dAnaM dviguNaM brAhmaNabruve / prAcArya zatasAhasraM modayaM dattamakSayam / / samadhiguNasAhalamAnantyaJca yathA kramAt / dAne phalavizeSaH syAt hiMsAyAM tahadeva hi" iti // manyevaM vacanAntaraM sAvitvenodAhatya yatra vizeSavyavasthocate, For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11.i prAyazcittakANDam / 4.5 tatra sA'stu ; yatra tvantareNaiva vacanAntaraM vyavasthocate, tatra khakapolakalpitA kathaM zraddheyeti cet| maivam / patikAraiH kalpanauyatvAbhidhAnAt / tathA ca devalaH, "jAtizakiguNApekSaM sababuddhitaM tathA / anubandhAdi vijJAya prAyazcittaM prakalpayet"-dati // yadidaM, dAdazavArSikaM brahmahatyAnataM, taddvAdazavarSe sampUrNa vA samApanIyam, aAmbA braahmnnvaanndinimittlaabhe| tathA ca shngkhH| "bAdaze varSe zaddhimAnoti, antarA vA bAdhaNaM mocayitvA, gavAM dvAdazAnAM paritrANAt sadyovA azvamedhAvasthakhAnAdA pUto bhavati"iti / evaM ca sati yad yAjJavalkyenokama, "brAhmaNasya paricANat gavAM dvAdazakasya vA / tathA'zvamedhAvasthakhAnAt zuddhimavApnuyAt / daurghataubAmayagrastaM brAhmaNaM gAmathApikA // dRSdA pathi nirAtakaM kRtvA vA brahmahA zuciH / thAnIya viprasarvakhaM hataM ghAtitaekvA // tanimittaM kSataH zastrIvabapi na duzyati" iti / na tadvatAntarAbhiprAyaM, kintu samAptikathanAbhiprAyam / vratAkArANi manurAha, "lakSyaM zastrabhRtAM vA sthAdviduSAmicchayA''tmanaH / prAsyedAtmAnamanau vA samiddhe ciravAzirAH // yajeta vA'zvamedhena kharjitA gosavena vA / abhijivizvajibhyAM vA trivRtA'gniTutA'pivA // For Private And Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12. japan vA'nyatamaM vedaM yojanAnAM zataM brajet / brahmahatyA'panodAya mitabhuniyatendriyaH / sarvakhaM vA vedavide bAbaNayopapAdayet // dhanaM vA jauvanAyAlaM grahaM vA maparicchadam / iviSyabhumvA'nucaret pratizrotaH marakhatIm / / japedA niyatAhAravirvai vedasya maMhitAm" iti / ete sarve pakSAH kAmakArAkAmakAravidvadavidvadiSayatvena vyavasthAphnauyAH / kAmacatAtyantAbhyAme tu yAjJavalkya Aha, "lomabhyaH svAhetyevaM hi lomaprati vai tanum / macAntaM jur3ayAdA'pi magverebhiryathAkramam" iti // tatrASTA mantrAnAha vasiSThaH / "lomAni mRtyorjuhomi lomabhirmatyuM nAzaya iti prathamam / tvayaM mRtyorjuhomi tvacA mRtyaM nAzaya iti dvitIyam / lohitaM mRtyorjuhomi lohitena mRtyu nAzaya iti stoyam / mAMsa mRtyorjuhomi mAMsena mRtyu nAzaya iti caturtham / medommRtyorjuhomi medamA mRtyu nAzaya iti paJcamam / vAyu smRtyorjuhomi svAyvA mRtyu nAzaya iti SaSTham / asyauni mRtyorjuhomi asthibhirmatyu nAzaya iti sptmm| mannA mRtyorjuhomi mabbayA mRtyu nAzaya ityaSTamam" iti / maraNantikasya sarvasya vratasya kAmakAraviSayatvaM madhyamAGgirA pAha, * vAzaya,-iti zA / evaM paratra / + maraNAntikasyedRzasya, iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa.] prAyazcittakANDam / "prANAntikaM ca yatprokra prAyazcittaM manISibhiH / tatkAmakAraviSayaM vijJeyaM nAtra saMzayaH // yaH kAmato mahApApaM naraH kuryAt* kathaJcana / na tasya ddhinirdiSTA bhagvagnipatanAdRte"-iti // yattu sumantunokam / "brahmahA saMvatsaraM kRcch cret| adhaHzAyau triSavaNasnAyI karmavedakobhekSAhAro dovyanadIpulinamaGgamAzramagoSThaparvataprasravaNatapovanavihArau sthAt sthaanvauraasnii|sNvtsre pUrNa hiraeyamaNigodhAnyatilabhUmisapauSi brAhmaNebhyo dadyAt, pUto bhavati" -iti / tadapahanturmUrkhasya dhanavatojAtimAtravyApAdane draSTavyam / yatpunarvasiSThavacanam / "dAdazarAtramabhaco dvAdazarAtramupavaset"iti / tanmano'vasitabrahmahatyasya tadaivoparatajighAMsasya veditavyam / yatpunaH SaTtriMzanmatavacanam, "paNDantu brAhmaNaM hatvA zUdrahatyAvrataM caret / cAndrAyaNaM prakurvIta parAkadayamevaca" iti / tadapratyAneyapuMstvasya pratyayabadhe drssttvym| apratyayavadhe tu vRhaspatirAha, "aruNAyAH sarasvatyAH saGgame lokavizrute / zot triSaNasnAyau trirAtropoSitodijaH" iti // etAni dvAdazavArSikAdidhanadAnaparyantAni braahmnnsyaiv| triyAdemnu dviguNAdikam / yadAhAGgirAH, ___ "parSad yA brAhmaNAnAntu mA rAjJAM dviguNA mtaa| * kuryyAvipraH, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. praapaarmaadhvH| [12 thaa| vaizyAnAM triguNA prokA parSadacca vrataM smRtam" iti / prajApatirapi, "dviguNaM triguNaM caiva caturguNamathApica / kSatravizUdrajAtInAM brAhmaNasya badhe vratam" iti / yattu caturvidhatimatavacanam, "prAyazcittaM yadAnAtaM brAhmaNasya maharSibhiH / pAdonaM cattriyaH kuryAdadhaiM vaizyaH samAcaret // zUdraH samAcaretyAdamazeSeSvapi pAmas" iti / tamAtilomyAnuSThitacaturvidhamAhamavyatiriktaviSayam / mUrddhAvasikAdaunAmapi daNDavatprAyazcittaM mamUhanIyam / daNDatAratamyamAha yAjJavalkyaH, ___ "daNDapraNayanaM kArya varNajAtyuttarAdharaiH" iti / evaM ca sati mUrbhAvamikasya brAhmaNabadhe kSatriyAdUnamapyarddhadAdazavArSikaM bhvti| anayaiva dRzA pratilomyotpatrAmAmapi prAyazcisamUhanIyam / tathokAzramiNAmapi prAyazcittatAratamyamaniramA darzitam, "ehasthokAni pApAni kurvanyAzramiNo yadi / zaucavat godhanaM kuryurAk brahmanidarzanAt" iti // prakrAntasya prAyazcittasya madhye vipattAvapi pApakSayo bhavati / tathA ca hArotaH, * zUdrANAntu caturguNA,-iti mu.| + kSatriyAdUnamadhyavarSe dazavArSikaM bhavati,--iti zA / For Private And Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.] prAyazcittakAgar3am / "prAyazcitte vyavamite kartA yadi vipadyate / pratastadahareva syAdiha lokaparatra ca"-dati // vyAmo'pi, "dharmArtha yatamAnastu tazcet ko'pi mAnavaH / prApto bhavati tatpuNyamatra me nAsti maMzayaH" iti // badhodyame'pi badhaprAyazcittaM karttavyam / tadAha yAjJavalkyaH, "caret vratamahatvA'pi ghAtArtha cet samAgataH" iti| yathAvarNamityanuvarttate / ataeva smRtyantaram, "ahatvA'pi yathAvarNa brahmahatyAvrataM caret" iti / savanasthastrIbadhasya mahApAtakatvamabhipretya prAyazcittamAha,savanasthAM striyaM havA brahmahatyAvrataM caret // 73 // iti|| zrAhitAgnerjAyA pativratA savanasdA / ataevAGgirAH, "zrAhitAgnerdijAtasya hatvA patnaumaninditAm / brahmahatyAvrataM kuryyAdAtreyonastathaivaca" iti // brahmahatyAyAH prAyazcittamabhidhAya madyapAnasya prAyazcittamAha,madyapazca dijaH kuryAnadauM gatvA samudragAm / cAndrAyaNe tatazcINe kuryAt brAhmaNabhojanama // 7 // anaDutsahitAGgAM ca dadyAt vipreSu dkssinnaam| iti / panasAdijanyaM madakAraNaM dravadravyaM madyam / tadAha pulastyaH, "pAnasaM drAkSamAdhukaM khAjUraM taalmekssvm| madhutthaM mauramAviSTamaireyaM nArikelajam // For Private And Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 p.| samAnAni vijAnIyAnmadyAnyekAdazaiva tu"-iti| ekAdazAnAmanyatamasya madyasya pAne mahAnadautaure cAndrAyaNaca. ritvA brAhmaNabhojanaM kRtvA dakSiNa dadyAt / tadetatkAmakAraviSayam / akAmakAre tu sahaspatirAha, "pautvA pramAdato madyamatikRcchraccaret dijH| kArayettasya saMskAraM prAtyA viprAMstu bhojayet"-iti // tadetanmadyapAnaprAyazcittaM brAhmaNasyaiva, na ksstriyvaishyyoH| madyapAnasya brAhmANaM pratyeva niSedhAt / "yakSarakSa:pizAcAvaM madyamAMsasurA''savam / nahAhmaNena nAttavyaM devAnAmanatA haviH" iti smaraNAt // sahaddiSNurapi, "mAdhUkamaikSavaM mairaM tAlakhArjUrapAnamam / dhUsvarazcaiva mAdhvIkaM maireyaM nArikelajam / / amedhyAni dazaitAni nindyAni brAhmaNastha tu" iti| rAjanyavaizyayostu madyapAnamanujAnAti vRhadyAjJavalkyaH, "kAmAdapi ca rAjanyo vaizyA vA'pi kthnycn| madyameva surAM pautvA na doSaM pratipadyate"-iti // vyAmo'pi, "ubhau madhvAsavaM pautvA ubhau candanacarcitau / ekaparyazazayitau dRSTau me kezavArjunau" iti // upanayanAt pUrva madyapAne prAyazcittaM pitrAdibhiH karttavyam / nadAra AvakaryaH, For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 kA0 prAyavittakANDam / "anupetastu yo bAlo madyaM mohAt pivet yadi / tasya kRcchratrayaM kuryyAt mAtA bhrAtA tathA pitA" -- iti // madyapAnasya prAyazcittamukkA surApAnasya prAyazcittamAha, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir surApAnaM sakRtkRtvA zraviNa surAM pivet // 75 // sa pAtayedathAtmAnamiha loke paraca ca / iti / For Private And Personal Use Only 411 piSTAdijanyo dravadravyavizeSaH surA / tathA ca manuH, - "gaur3I paiSTau ca mAdhvI ca vijJeyA vividhA surA / yathaivaikA na pAtavyA tathA sarvvA dijottamaiH" - iti / tatra paiSyAM surAzabdo mukhyaH / gauDaumA dhyorgeNaH / pulastyenaikAdazamamadyeSu gauDImAdhyAvanukramya surAyAH sakRtpAne gauDImAdhyoramukhyayorasalatpAne cAgnisamAnavarNotpattiparyyantamantaptAmatyuSNAM surAM vtar brAhmaNaNe viyetetyabhidhAnAt / tathAca bRhaspatiH, - "surApAne kAmakRte jvalantIM caiva tAM mukhe / cipet tathA vinirdagdho mRtaH saddhimavApnuyAt " - iti // gauDImAdhyorabhyAse taptayA maraNaM vyAghra zraha " matyA madyamamatyA vA punaH pItvA dvijottamaH / tato'gnivarNatAM pItvA mRtaH ut ma kilviSAt " - iti // kAmakRte sakRt paiSTaupAne mUlavacanoktaM maraNaM draSTavyam / zrakAmakRte tu yAjJavalkya Aha "bAlavAsA jaTI vA'pi brahmahatyAvrataM caret / piNyAkaM vA kaNAnU vA'pi bhacayet trisamA nizi " - iti //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 praashrmaadhvH| [12 a.| etacca varSatrayapiNyAkAdibhakSaNaM kardanaviSayam / tathAca varSayavrataM prakRtya vyAsa Aha, "etadeva vrataM kuryAt madyapachaIne kRte| paJcagavyaJca tasyokaM pratyahaM kAyazodhanam" iti // yattu manunotram, "kaNAn vA bhakSayedabdaM piNyAkaM vA sakRt nishi| surApAnAghanutyarthe bAlavAsA jaTau dhvajI" iti // tattAlumAtrasaMyoge drssttvym| yadapi devalenoktam / "surApAne brAhmaNo rUpyatAmrasausAnAmanyatamamagnikalpaM pauvA zarIraparityAgAt pUtobhavati"-iti / yadapi manunotama, "gomUtramagnivarNaM vA pivedudakameva vaa| payotaM vA''maraNAt gozakTramamevaca"-dati // tabhayaM mUlavacanena samAnaviSayam / vedavidaM pratyaGgirAAha, "sahaspatisaveneSTvA surApo brAhmaNa: punaH / samatvaM brAhmaNairgacchedityeSA vaidiko smRtiH" iti // sakagauNasurApAne aGgirA Aha, "bhUmipradAnaM vA kuryAt surAM pItvA dvijottamaH / punarna ca pivet jAta saMskRtaH sa vizuyati"-dUti // yattu sumantunoktam / "brAhmaNasya surApasya SaNmAsAnuddhatamamudrodakasnAnaM sAvitryaSTasahasraM juhuyAt pratyahaM viraatrmupvaasH| taptakRcchraNa pUto bhavati azvamedhAvabhRthasnAnena. c"--iti| tatpUrvAka For Private And Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 0 / ] prAyavittakANDam | bRhaspatizvavaviSayaeva draSTavyam / sampattyabhAve vA draSTavyam / yat punaH Tahaspatinokrama. -- "gauDoM mAdhvoM surAM paiSToM pauvA vipraH samAcaret / taptakRcchraM parAkaJca cAndrAyaNamanukramAt " - - iti // tadananyauSadhasAdhyavyAbhyupazamArthapAne beditavyam / prAyazcittasyAlpatvAt / zrataeva hetoH saGkalpamAtraviSayatvena vA yojanIyam / zratha suvarNasteyaprAyazcittamAha, - apahRtya suvarNantu brAhmaNasya tataH svayam // 76 // gacchenmupalamAdAya rAjAnaM sa badhAya tu / tataH zuddhimavApnoti rAjA'saiA muktaevaca // 77 // kAmatastu kRtaM yatsyAnnAnyathA badhamarhati / iti / 413 atra suvarNazabdaH parimANavizeSopetahemavacanaH / sa ca parimAvizeSo yAjavalkayena darzitaH, -- "jAlasUryyamarocisyaM casareNUrajaH smRtam / te'STau licA tu tAstisro rAjasarSapa ucyate // gauratu te trayaH SaT te yavo madhyastu te trayaH / kRSNalaH paJca te mASaste suvarNastu Sor3aza" - dUti / uktaparimANaviziSTaM brAhmaNasuvarNaM yo'paharati sa svayameva rAja For Private And Personal Use Only kartRkaM maraNaM mampAdayituM prahArasAdhanaM muSalamAdAya rAjasamIpaM gacchet / gatvA cedRgaM mAM prahareti nivedayet / tato rAjakarTakAt muSalamAdhanAdadhAdayaM vizudyatauti / atha muSala
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 414 praapaarmaadhvH| [12 a| prahAreNa na mRtaH, tadA rAjJA muktaH zuddhiM prApnotyeva / tathAca sambartaH, "tato muSalamAdAya sakRddhanyAttu taM svayam / yadi jIvati sa stenastataH steyAdimucyate" iti // athavA, muktaevaceti pakSAntaramevaM vyaakhyeym| yatra stenena ye povyAstadIyaputramitrakalatrAdayo bahavaH santi, tatra stene mRte bahavovinazyantauti matvA kRpAlunA rAjJA dhanadaNDAdipuraHsaraM steno'prahRto mucyeta, tadA'pi vishjhytyeveti| nanvevaM sati, "anannenakhau rAjA"-iti gautamavacanAt rAjA pratyavAyo syaat| na / tasya pothyvrgaadikRpaanimittstenvytiriktvissytve'pypptteH| nanu brAmaNabadhasyAnigastitvAt muktaevetyayaM pakSastadviSayatvena kuto na vyaakhyaayte| manuvacanavirodhAditi bmH| tathAca manuH, "suvarNasteyakRtino rAjAnamabhigamya tu| svakarma khyApayan brUyAnmAM bhavAnanuzAgviti // gTahItvA muSalaM rAjA mahat kuryyAt hataM svayam / badhena zudhyati steno brAhmaNastapamaivaca"-iti / / atra bdhpkssonaamdhaarkmaatrviprvissyH| tapaHpakSamtu svnsthtvaadigunnopetbraahmnnvissyH| na ca tAdRzasya steyamasambhAvitamiti shngknauym| kadAcit kvaciJcittagatatAmasavRttyA lobhAtizayodaye mati ttsmbhvaat| evaJca sati mukraeveti pakSa etadviSayatvenApi yojayituM shkyte| yaccAyaM kAmakRtaM syAt, tatrAyamukkobadho draSTavyaH / anyathA prAmAdikacaurya badhaM naarhti| na ca lobhaikamUlasya cauryasya For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 11 prAyazcittakANDam / 415 pramAdikatvamasambhAvitamiti mniiym| yadA vastraprAnnagrathitaM suvarNa suvarNatvenAjJAtvA'paharati, apahatya cAnyasmai dadAti nAzayati vA ; na punaH khAmine pratyarpayati, tadA smbhvtyevaakaamto'pyyhaarH| tAdRze'pahAre sabanasthabAhmaNavattapamA zaddhi ssttvyaa| tapasovizeSastu manunA darzinaH, "tapamA'panunutmastu suvarNasteyajaM mlm| bAlavAmA dvijo'raNye carezAvadhavatam"-dati // suvarNAn nyUnaparimANeSu hemasa RtabhedAH SaTtriMzanmate darzitAH, "bAlAyamApaite prANAyAma samAcaret / licamAtre'pica tathA prANAyAmatrayaM budhaH // rAjamarSapamAce ca prANAyAmacatuSTayam / gAyacaSTamahammaJca japet pApavizuddhaye // gauramarSapamAce tu mAvibauM vai dinaM japet / yavamAtrasuvarNasya prAyazcittaM dinadayam // suvarNakazAlAkamapatya dvijottmH| kurthAt mAnnapanaM kacchaM tatpApasthApanuttaye // apatya suvarNasya bhASamAtraM dvijottamaH / gomUtrayAvakAhArastribhiAsa vibhADyati // suvarNasyApi haraNe vatsaraM yAvako bhavet / arddha prApaNantika jJeyamayavA brahmAhavatam'-dati / / vatsarayAvakAzanaM kinycinyuunsuvrnnphaarvissym| suvarNApahAre hAdabhavArSikavidhAnAt / yattu caturviMzatimate'bhihitam, For Private And Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 116 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [12 50 / "AtmatulyaM suvarNa vA dadyAdivA'thavA Rtum / paDavdaM vA caret kRcchraM japayajJaparAyaNaH / tIrthAbhigamane vidvAn tasmAt steyAt pramucyate " - iti // tanAtmatulya suvarNadAnamatyantadhanikaviSayam / kraturdhaniko triyaviSayaH / SavArSikantu tIrthayAtrAsahitaM nirddhamazrotriyaviSayam / sleyaprAyazcittaM matrApahataM dhanaM svAmine datvaiva kAryyam / "steye brahmakhabhUtasya suvarNAdeH kRte punaH / khAmine'pahataM deyaM tAM lekAdazAdhikam"-iti For Private And Personal Use Only krnnaat| yadA tvaktyA rAjA hantumapravRttaH tadA vabhiSTho draSTavyam / " stenaH prakIrNakezI rAjAnamabhiyAceta nanastasameM rAjA uDumbaraM zastraM dadyAt tenAtmAnaM pramApayet, maraNAt pUto bhavati" - iti / uDumbaraM tAmramayam / yadA suvarNamapahRtya tadabhukvA tadAnImevAnutApena pratyarpayet, tadA''patambakaM draSTavyam / "caturthakAlamitAzanena trivarSamavasthAnam " - dati / mAnamApacAre tu samantu - rAha | "suvarNastayo dAdazarAtraM vAyubhacaH pUto bhavati iti / guruzrotriyayAmabhyavAdigaNopetASTravya bhUyo'marudapa hAre miTho draSTavyam / "niSkAlakoSTatAbhvako momayAninA pAdaprabhRti zrAtmAnaM pramApayet prato bhavatIti vijJAyate " - iti / ityaM suvarNastayaprAyazcittamabhihitam / guktanyagaprAyazcittaM dazamAdhyAyeM mAtaraM bhaginomityaca prapaJcitam / yastu patitabrahmahAdibhiH maha saMvatsaraM saMmarga hatvA svayamapi patitastamya prAyazcittaM manurAha
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 ca0 / ] www. kobatirth.org *--- prAyazcittakANDam | "yoyena patitenaiSAM saMsarga yAti mAnavaH / sa tasyaiva vrataM kuryyAt saMsargasya vizuddhaye" - iti // zrAcAryyasta, kaliyuge saMsargadoSAbhAvamabhipretya saMsargaprAyazcittaM nAbhyadhAt / zrataeba smRtyarthamAre kalau varjyanAmanukramaNe saMsargadoSaH pApedhvityukram / saMsargadoSasya pAtityApAdakatvAbhAve'pi pApamAtrApAdakatvamastItyAha AsanAt zayanAdyAnAtsambhASAt saha bhojnaat||78|| saMkrAmanti hi pApAni tailavindurivAmbhasi // iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA tailavindurambhasi praciptaH sarvvatra vyApnoti tathA patitasaMsargakRtaM pApaM saMsargiNaM puruSaM vyApnoti / saMsargadoSavyAjena pUrvvamanuktaprAyazcittAnAM sarveSAM sAdhAraNAni prAyazcittAnyAha - cAndrAyaNaM yAvakazca tulApuruSa evaca // 79 // gavAcaivAnugamanaM sarvvapApapraNAzanam / iti // , 410 tulApuruSaH kRcchravizeSaH / tattvarUpamupariSTAdvakSyAmaH / yatra yatra pratipadokaM prAyazcittanopalabhyate taca sarvvatra pApagauravalAghavAnusAreNa cAndrAyaNAdaunyAvRttAni cAnuSTheyAni / tataH sarvvaNi pApAni nazyantIti siddham / * cAndrAyaNAdIni vratAni, iti mu0 / THE SENT TRANSITION 53 For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 18 [12 a0 / itthaM prAyazcittakANDe navabhiradhyAyaiH prakIrNakAdInAM mahApAtakAntAnAM pApAnAM yAni prAyazcittAnyAcAryeNAbhihitAni, tAni vyAcakSANairasmAbhistatprasaGgAt paThitAni smRtyantarASyapyudAhRtya vyavasthApitAni / atha yAni pUrvvamanudAhRtAni tAnyudA hRtya vyavasthApayAmaH / tatra viSNuproktAM pApAnukramaNikAmAzritya tadAnupUrvyAtprAyazcittavacanAnyudAddiyante / tatra viSNurAdAvatipAtakamanukramya tatkharUpamevaM vinirdideza / "mAtRgamanaM duhitRgamanaM khuSAgamanamityatipAtakAni - iti / teSAM trayANAM dazamAdhyAye, mAtaraM yadi gacchedityasmin prakaraNe prAyazcittAni nirNItAni / 1 atipAtakAnantaraM mahApAtakamanukramya tatsvarUpa nirdezaH evaGkRtaH "brahmahatyA surApAnaM brAhmaNasuvarNaharaNaM gurudAragamanamiti mahApAtakAni tatsaMyogazca " - iti / tatra gurudAragamanavyatirikrAnAM caturNa dvAdazAdhyAye caturvidyetyAdinA sarvvapApapraNAzanamityantena granthena prAyazcittAnyukAni / gurudAragamanasya tu dazamAdhyAye pinadArAn samAruhyetyatra prAyazcittamabhihitam / parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahApAtakAnantaramanupAtakamanukramya tatkharUpamevaM nirdiSTam / "yAgasyasya catriyasya badhaH vaizyasya rajasvalAyAzcAntarvvanyAzvAtreyagotrayA zravijJAtasya garbhasya zaraNAgatasya ca ghAtanaM brhmhtyaasmaanauti| kUTamAkSyaM suhRdadha ityetau surApAnasamau / brAhmaNabhUmyapaharaNaM suvarNasteyamamam / piTavyamAtAmahamAtulazvazuranRpapatnyabhigamanaM gurudArAbhigamanasadRzam / pittamAtsvasRgamanaM zrotriya - For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 816 bigupAdhyAyamitrapanyabhigamanaJca / khasuH sakhyAH sagotrAyA uttamavarNayAH kumAryA rajaskhalAyAH zaraNAgatAyAH prabajitAyA nikSitAyAzca"-iti / tatra prAyazcittaM viSNurevAha, "anupAtakinastve te mahApAtakino yathA / azvamedhena zuddhyanti tIrthAnusaraNena vA" iti // tatrAzvamedhaH sArvabhaumarAjaviSayaH / "rAjA sArvabhaumo'zvamedhena yajeta"-iti shruteH| tiirthsnaanmitrvissym| tacca sAdhAraNaM prAyazcittam / yatra pratipadokaM prAyazcittaM nAsti nopalakSyate vA, navedaM sAdhAraNaM drssttvym| yAgasthakSatrabadhasya tAdRzavaizyavadhasya ca SaSThAdhyAye vaizyaM vA kSatriyaM vA'pautyetasya vyAkhyAnaprasaGge prAyazcittaM darbhitam / tathA cAntarvanyA atrigotrAyAzca badhe tatraiva prAyazcittamabhihitam / avijJAtagarbhabadhe prAyazcittaM caturthAdhyAye garbhapAtaJca yA kuryAdityasmin prasaGge varNitam / zaraNAgatabadhaH pariziSyate / manuskhanyAnyapi brahmahatyAsamAnyAha, "anataJca samutkarSa rAjagAmi ca paizanam / gurozvAlokanirbandhaH samAni brahmahatyayA"-dati // yAjJavalkyazcAparANyapyAha, "gurUNAmadhyadhikSepo vedanindA suhRddadhaH / brahmahatyAsamaM jJeyamadhItasya ca nAzanam" iti // atra zaraNAgatabadhAdiSu pAdanyunaM brahmahatyAvratamavagantavyam / samazabdasya rAjamamo mantrautyAdAvauSannyane pryogdrshnaat| manuskhadhautatyAgAdInAM surApAnasamatvamAha, For Private And Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 820 praashrmaadhvH| [12 dh| "brahmojnaM vedanindA ca kUTasAkSyaM suhaddadhaH / garhitAnAdyayorjagdhiH surApAnasamAni SaT"-iti // tatra brahmojyasya prAyazcittaM vasiSTha Aha / "brahmojnaH kRcchaM dvAdazarAtraM caritvA punarupayuJjIta vedamAcAryyAt" iti| idazca prAyazcittaM pramAdavyAdhyAdiviSayam / nAstikatayA tattyAge pAdanyUnasarApAnavratamiti manormatam / yadapi vasiSThenokam / "guroralokanirbandhe kRcchra dvAdazarAtraM caritvA sacelaM snAtvA guruprasAdAt pUto bhavati"-iti / tadetadamatipUrkha sakRdanuSThAne veditavyam / viSNunA'nukrAntasya kauTamAkSyasya dvAdazavArSikaM prAyazcittam / tathAca tadratAnuvRttau zaGkhAha, "kauTamAkSyaM tathA kRtvA nikSepamapahatya ca / etadeva vrataM kuryAt tathAca zaraNAgatam" iti // yatra mAjhyanA vadanenoM varNino badhaprAptiH, tadviSayamidam / aparamapi brahmahatyAsamaM viSNurdarzayati, "AkruSTastADito vA'pi dhanairvA viprayojitaH / yamuddizya tyajet prANAMstamAhubrahmAghAtakam"-dati // prAkrozanAdinimittAbhAve mRtasyaiva ityAdoSaH, na vadyezyasya / tathAca smRtyantaram, "kAraNantu yaH kazcit dijaH prANan parityajet / tasyaiva tatra doSaH sthAna tu yaM parikortayet" iti // * sacelakhAnataH, iti mu| + kauTasAkSyakRtavacanena,-iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 421 421 yAjJavalkyo'pi surApAnasamAnyudAjahAra, "niSiddhabhakSaNaM jaihyamutkarSa ca vaco'nRtam / rajakhalAmukhAkhAdaH surApAnamamAni tu"-iti // evamAdiSu sarvatra yena sAmyaM ucyate, tadIyaM prAyazcittaM kinycinyuunmnussttheym| mA ca nyUnatA nimittagauravAnusAriNI klpnauyaa| suvarNasteyasame tu brAhmaNabhUmyaharaNe maraNAntikaprAyazcitteSu nyUnatvakalpanA'sambhavAdvAdazavArSikAdivratAni yathAyogaM kalpanIyAni / yAjJavalkyo'nyAni suvarNasteyasamAnyAha, "azvaratnamanuSyaslobhUdhenuharaNaM tthaa| nikSepasya ca savaM hi suvarNasteyamammitam"-iti // manurapi, "nikSepasyApaharaNaM narAzvarajatasya c| bhUmivajramaNaunAJca rukAsteyasamaM smatam" iti // piDhavyapatnyAdigamanAnAM gurutalyasamAnAnAM dazamAdhyAye mAnasvasRgame caivamityasmin prakaraNe prapaJcitam / anupAtakAnantaraM viSNurupapAtakaM anukramya tatsvarUpamevaM nirdidesh| "anatavacanamutkarSa rAjagAmi paizAnyaM gurocAlokanirbandho vedanindA'dhItasya ca tyAgo'gnimApiTasutadArANAJcAbhojyAnabhakSaNaM paraskhaharaNaM gurudArAbhigamanaM yAjyayAjanaM vikarmaNA jauvanamasapratigrahaH kSatriyaviTazUdragobadho'vikreyavikrayaH parivittitA'nujena jyeSThasya parivedanaJca brAtyatA bhUtakAdhyApanaM matAdadhyayanAdAnaM sAkarevadhikAro mahAyantrapravarttanaM drumagulmalatauSadhInAM hiMsA striyA For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 praapaarmaadhvH| [12 kh.| jIvanaM abhicAramUlakarmasu ca pravRttiH zrAtmArthaM ca kriyArambho'nAhitAgnitA steyo devarSipitRRNAmRNasyAnapAkriyA pramacchAstrAdhigamanaM nAstikatA kuzaulatA madyapastrauniSevaNamupapAtakAni"-iti / yAjJavalkyastu viSNunA'nuktAnyapi kAnicidupapAtakAni RNAnapakriyAdaunyudAjahAra, "gobadhovrAtyatA stainyamRNAnAM caanpkriyaa| anAhitAgnitA'paNyavikrayaH parivedanam // bhRtAdadhyayanAdAnaM mRtakAdhyApanaM tathA / pAradAyaM pArivittyaM vArddha vyaM lavaNa kriyA // strauzaTraviTkSatrabadho ninditArthopajIvanam / nAstikyaM vratalopazca sutAnAJcaiva vikrayaH // dhAnyakupyapasteyamayAjyAnAM ca yAjanam / piTamAsutatyAgastaTAkArAmavikrayaH // kanyAsa dUSaNaJcaiva parivedakayAjanam / kanyApradAnaM tasyaiva kauTilyaM vratalopanam / / zrAtmano'rya kriyArambhImadyapastrI niSevaNam / svAdhyAyAgnisutatyAgo bAndhavatyAgaevaca // indhanArthaM TramacchedaH strau hiMsauSadhajIvanam / hiMsrayaMtravidhAnaJca vyasanAnyAtmavikrayaH / / zUdrApreSyaM honasakhyaM honayo niniSevaNam / * matakAdhyayanaM caiva,-iti zA0 so0 / + nAtyayaM zlokaH zA. pustake / For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.] prAyazcittakANDam / 423 tathaivAnyAzrame vAsaH parAnaparipuSTatA // amacchrAstrAdhigamanamAkarevadhikAritA / bhA-yA vikrayazcaiSAmekaikamupapAtakam" iti // yadyapyanRtavacanamutkarSa ityetanmanunA brahmahatyAsameSu paThitaM, yAjJavalkyena surApAnasameSu, viSNunA upapAtakeSu ; tathApi viSayabhedena vaividhyaM vaktuM zakyatvAt na kiJcidamAryam / vissybhedstucyte| deNyaM puruSaM rAjamRtyAdibhirmArayituM tasminna vidyamAnamapi mahAntamaparAdhamAropyAnRtaM ced brUyAt, tadbrahma htyaasmm| badhaparyyavasAyitvAt / yastu lAbhapUjAkhyAtikAmo rAjasabhAdau svasmin avidyamAnamapi caturvedAbhijJatvaM prakaTayitumanRtaM brUte, tatsurApAnasamam / atigrhittvaat| yastu mukhyagoSThyAdau paropakAramantareNa vRthA'nRtaM brUte, tasyaitadupapAtakam / tatrAdyayoH prAyazcittaM puurvmevoktm| hatIye tu kAmakRte yAjJavalkya Aha, "api teja iti chAyAM khAM dRSTvA'mbugatAM japet / sAvitrImAcau dRSTe cApalye cAnRte'pica"-dUti // akAmakate tu manunotaM draSTavyam, "sudhA cutvA ca bhuktA ca niSThauvyoktvA'nRtAni ca / pautvA'po'dhyeSyamANazca zrAcAmetprayato'pi san" iti / rAjAgre sAkSAtparamparayA vA paradoSakathanaM rAjagAmi pezanyam / gurovalokanirbandhI vividhaH / tatra rAjagTahAdau svayaM samarthaH san * tathaivAnAzrame,-iti mu0| + yi,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 424 parAzaramAdhavaH / [12 a0| asamarthasya gurordravyalAbhAdyuparodhakAraNaM nirbandhaM katoti cet, so'yamalokanirbandhobrahmahatyAmamatvena mnunokrH| yatra vAkpAruNyAdimAtreNa gurorapriyamupajAyate, so'yamalokanirbandha uppaatkm| vedanindA trividhA; buddhArhatAdizAstrANyabhyasya vedAnAmaprAmANyapratipAdane nirbandhaekA nindaa| seyaM yAjJavalkyena brhmhtyaasmesspvrnnitaa| satyAmapi vedapramANyabuddhau jalpavitaNDAdihetuzAstravyamanitayA zrutismRtyukasyAnuSThAnasyAvajJA dvitIyA nindA / etadevAbhipretya manurAha, "yo'vamanyeta te ubhe hetuzAstrAzrayAd dvijaH / sa mAdhubhirvahiskAryo nAstiko veda nindakaH" iti / meyaM nindA surApAnasameSu manunodAhatA / yastu vaidikarmAnutiSThannapi nAtyantaM tattvataH addhatte, kimanena bhaviSyati janApavAdabhayAdeva kevalamanutiSThAmautyevaM nindati, seyaM nindopapAtakeSu pdyte| evamadhyayanatyAgAderekaikasya bahuvidhasyAnukAntasya gauravalAghave pAloyAvAntarabhedaH klpniiyH| agnimAtsutadArANamityatrApi tyAga iti pdmnveti| anukrAntAnAmupapAtakAnAM prokebhyo'tipAtakamahApAtakAnupAtakebhyo'lpatvAdupapAtakatvam / taduktaM smRtyantare, "mahApAtakatulyAni pApAnyutAni yAni tu / tAni pAtakasaMjJAni tannyanamupapAtakam" iti // tasya copapAtakajAtasya sAdhAraNaM prAyazcittaM viSNarAha,* mUla, ~iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / "upapAtakinastve te kuryuzcAndrAyaNaM marAH / parAkamathavA kuryuryajeyugosavena ca"-iti / tateSAmAvRttAnAM sajAte gosavo draSTavyaH / ekaikasthA prati parAkaH, makaM prati cAndrAyaNam / yAjJavalkyo'pi sAdhAraNaM prAyazcittamAha, "upapAtakaddhiH syAdevaM cAndrAyaNena vaa| payasA vA'pi mAsena parAkeNAthavA punaH" iti // -- evamityanena padena prakRtaM gobdhvtmtidishyte| atidezasthopadezAmnyUnaviSayatvAd govratAGgAni gocarmAdauni kAnidhiviSayAntareSu nivartante / etaca atacatuSTayamakAmakAre bhAvapekSayA vikalpitaM draSTavyam / kAmakAre tu,-- "etadeva vrataM kuryurupapAtakino dvijAH / avakoNe tu zuddhyarthaM careccAndrAyaNaM vratam" iti manuno traimAsikaM draSTavyam / etacca mAdhAraNa prAyazcittaM pratipadokaprAyazcittAbhASe tadanupalambhe vA draSTavyam / pratipAdokAni prAyazcittAni yathAsambhavamudAharAmaH / tatra guroralokanibandhasyopapAtakasya prAyazcittaM viSNurAha / "samutkarSa'nRte guroralaukanirbandhe tadAcAraNe ca mAsaM payasA vartata"-iti / anityAge maevAha / "vedAnyutmAditastriSavaNavAyyadhaHgAyau saMvatsaraM mahaDhekSeNa varttata" iti| vsissttho'pi| "yo'maunapaviyet, ma kRcchra dvAdazarAtraJcaritvA punarAdheyaM kArayet" iti| manurapi, "agnihotyapavidhyAnaun brAhmaNa: kAmakArataH / For Private And Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 428 parAzaramAdhavaH / [12 . / cAndrAyaNaM carenmAma vaurahatyAsamaM hi tat // agnihotryapavidhyAnaunmAmAdUrdhantu kAmataH / kRcchaM cAndrAyaNaJcaiva kuryAdevAvicArayan" iti // hArotaH / "saMvatmarotsanAgnihotrI cAndrAyaNaM kRtvA punarAdadhyAt / dvivarSAtmanne sAntapanaM cAndrAyaNaJca kuryyAt / trivarSAtmane saMvatmarakRcchramabhyasya punarAdadhyAt" iti / zaGkho'pi / "agnyutmAdI saMvatsaraM prAjApatyaM caret gAzca dadyAt" iti / bharadvAjaH / "dAdazAhAtikrame yahamupavAsa: / mAsAtikame dAdazAhamupavAsaH / saMvatsarAtikrame mAsopavAsaH payobhakSaNaM ca"-iti / etatsarvamAlasyAgnityAgaviSayatayA* yathAyogamUhanIyam / yattu bharadAjagTahye'bhihitam / "prANAyAmazatamAdazarAtraM kuryAt / upavAsamAviMzatirAtraM kuryAt / zrataUrddhamASaSTirAvaM tisrorAtrIH upvset| zrata arddhamAsaMvatmarAt prAjApatyaM vrataM caret / ata huI kAlabahutve doSabahutvam" iti / tatpramAdAda nityaagvissym| nAstikyAt tyAge tu vyAghra pAha, "yo'gniM tyajati nAstikyAt prAjApatyaM carevijaH / anyatra punarAdhAnaM dAnameva tathaivaca" iti // prAjApatyasyopalakSaNatvAt tyAgakAlasya gauravalAghavAnusAreNa vratAntarAnyUhaNIyAni / bratAnantarakarttavyamAha jAdUkaryaH, "atItakAlaM juhuyAdagnau viproyavAnayam / naSTe'nau vidhivaddayAt kRtvA''dhAnaM punardijaH" iti / * bAlasyAdityAgaviSayatayA,-iti mu0 / / kRtvAdhAya punardije,-iti bhu.| For Private And Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / etaccaupAsanAniviSayam / dAratyAge mAtAtapa zrAha / "kaumAradAratyAgau mAsaM payobhakSaH zuddhyati" iti| prabhojyAbhakSyabhakSaNaprAyazcittaM tvekAdazAdhyAye prapaJcitam / , parakhaharaNe manurAha, "dhAnyAnadhanacauryANi kRtvA kAmAd dvijottamaH / majAtoyagTahAdeva kRcchrAbdena vizayati // manuSyANAnnu haraNe stroNaM kSetragTahasya ca / kUpavApojalAnAJca zuddhizcAndrAyaNaM smRtam // dravyANAmalpamArANAM steyaM kRtvA'nyavezmanaH / caret mAntapanaM kRcchaM tabiyaryAtyAtmazaddhaye // bhakSyabhojyApaharaNe yAnazayyA''sanasya ca / puSpamUlaphalAnAJca paJcagavyaM vizodhanam // haNakASThadrumANAJca zakAnnasya guDasya ca / celacarmAmiSANAJca cirAtraM syAdabhojanam / maNimukApravAlAnAM tAmrasya rajatasya ca // ayaHkAMzyopalAnAJca dAdazAhaM kaNAnatA / kAmikauTajorNAnAM dvizaphaikazaphasya ca // pacigandhauSadhInAJca rajvAzcaiva ahaM payaH" iti / eteSAM viSayANAM madhye dhAnyasya parimANavizeSeNa vratavizeSaH smatyantare'bhihitaH, "dhAnyaM dazabhyaH kumbhanyo harato'bhyadhika badhaH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (29 praashrmaadhvH| [12 p.| yattu jAvAlinokram, "tinadhAnyAnnavastrANAM zayyAnAmAmiSasya ca / saMvatsarArddhaM kurbota vratametatsamAhitaH" iti // ndetdkaamkRtvissym| alpatvAt / bhakSasya tu makar3ojanapAptikasyApahAre paiThaunamirAha / "bhakSyabhojyAnamyodarapUraNamAtraharaNe trirAtraM paJcagavyAhAraH"-iti / yAni tu manUneSu viSayeSu atAntarANyanyairmunibhirzitAni, teSu teSu yAni mamAni, na tatra vivAdaH / nyUnAnAmakAmakAraviSayatvaM, adhikAnAntu kAmakRtAbhyAsaviSayatvamiti vivekaH / tatra vacanAni / "dravyAnAmarUpamArANAM sAntapanam / bhakSyabhojyayAnAyyA''sanamUlapuSyaphalAnAM haraNe paJcagavyapAnam / baNakASThadrumazuSkAnagur3avastracarmAmiSANAM trirAtrabhupavamet / maNimukkApravAlAnAM tAvarajatAya:kAMsyAnAM dvAdazAhaM knnaamnauyaat| kArpAsakauTajorNAdyapaharaNe trirAtraM payamA vartata / dvigaphaikazaphaharaNe trirAtramupavaset / pakSigandhauSadhirajjuvaidalAnAmapaharaNe dinmupvset"| "datvaivApahataM dravyaM dhanikasthAbhyupAyataH / prAyazcittaM tataH kuryAt kalmaSasthApanuttaye"-iti / jAbAliH, "azvagobhUmikanyAzca hatvA cAndrAyaNaM caret / apahatya pazUna cudrAn prajApatyaM samAcaret // gur3akArpAsadhAnyAni sarpilavaNamevaca / pakkAnamauSadhaM tailaM zayyAM vAsa upAnahau / For Private And Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcitakANDam / g29 kAMsthAyastAmrasImaM vA kaLU kachArddhamevaca / udake phalamUleSu puSpavarNasugandhiSu // mRdANDamadhumAseSu kRcchrapAdo vidhIyate / vyApAdanApahAreSu santovya svAminaM tataH // pApaM nivedya viprenyaH prAyazcittena yujyate / apahatya tu varNAnAM dhanaM vipraH pramAdataH // prAyazcittaJca yat prokaM bAhmaNAnumate caret / rAjakhasyApaharaNe ramaNainA janasya* ca // dhamApaharaNe caiva kuryAt saMvatsarabatam" iti / paradAragamanasya tu prAyazcittaM dabhamAdhyAye'bhihitam / zrathAjyayAjane manurAha, "nAtyAmAM thAjanaM kRtvA pareSAmanyakarma ca / abhicAramahInaca cibhiH kRcchaya'pohati" iti / yattu pracetamA zudrayAjakAdaunanukramyokam / "ete paJcatapobhUmau jalAyanAunuSTheyam / krameNa grobhavarSA hemanteSu mAsaM gomUtrayAvakamazrIyuH" iti| ttkaamtaabhyaasvissym| yattu yamenokkama,-- "purodhAH zUdravarNasya brAhmaNoyaH pravartate / ghehAdarthapramajAdA taya kaLaM vizodhanam" iti // tadazakaviSayam / yattu gautamenoktam / "niSiddhamantraprayoge mati * magaunAM ca janasya, iti mu0 / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, jalavAyanAdyanuSThAya, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3. parApAramAdhavaH / {12 ba. mahasAnuvAkaM japet" iti| tatkAmato'bhyAsaviSayam / yattu paiThinaminokam / "zUTrayAjakaH sarvadravyaparityAgAt pUto bhavati |praannaayaamshsressu dazakRtvo'bhyasteSu"-iti / tadakAmato'bhyAmaviSayam / asatpratigrahe yAjJavalkya Aha, "goSThe vased brahmacArI bhAsamekaM payovratam / gAyatrIjaSyanirataH zayate'satpratigrahAt" iti / atra japasaMkhyA manunA darzitA, "japitvA cauNi mAviyAH sahasrANi samAhitaH / mAjhaM goSThe payaH pauvA mucyate'satpratiyahAt" iti| etacca dAbadravyayorubhayoramattve veditavyam / anyatarasthAsattve tu triMzanmate darzitam, "pavitrecyA vizuddhyanti sarve dhorAH pratigrahAH / vindavena mRgAreTyA kayAcinmitravindayA // devyAlakSajapenaiva yate'satpratigrahAt" iti / yattu vRddhahArotavacanam, "rAjJaH pratigrahaM kRtvA mAsamamu sadA vaset / SaSThe kAle payobhavaH pUrNa mAjhe pramucyate // tarpayitvA dijAn kAmaiH satataM niyatavrataH" iti| tadApadi kurukSetroparAgAdau kRSNAjimAdipratigrahaviSayam / alpadravyaparigrahe hArItaH / "maNivAsogavAdInAM pratigrahe mAvi - sahasAnuvAka-iti bhu0 / For Private And Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 431 yaSTamahasraM japet" iti / TciMganamate'pi, "bhikSAmAce gTahIte tu puNyaM mantramudIrayet" iti / caturviMzatimate'pi,__ "pratiSiddheSumacaSu SaSThAMzaM parikalpayet" iti / dAmArthamiti zeSaH / vikarmaNA jIvane tu caandraaynnm| tathAca naTAdIn vikarmaNa jIvitAnanukramya yama pAha, "eteSAmeva sarveSAM pratyApattintu mRgyatAm / bhedAcamupabhuJjAno vijacAndrAyaNaM caret"-dati / nArado'pi, "karmaNA gaIitenaiva yadittaM samupArjitam / tasya tyAgena zu nti dharmasyAnveSaNena vA // asu prAsyeta taTravya. gayena yadAgatam / upayuktAnuziSTaJca deyaM brahmavAdine"-iti / catriyAvadhasya prAyazcittaM SaSThAdhya. vrnnitm| gobadhasya tvaSTamanavamAdhyAyayostat prapazcitam / avikrayavikrayasya caturvidhatimate dabhitam, "surAyAvikrayaM kRtvA caret saumyacatuSTayam / lAcAlavaNamAMsAnAM careccAndrAyaNatrayam // madhvAjyatelasomAnAM carezcAndrAyaNadvayam / payaHpAyamApUpAnAM careccAndrAyaNapratam / / dadhyAjyecuramAnAJca gur3akhaNDAdivikraye / For Private And Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 432 parApAramAdhata: madveSAM snehapakvAnAM parAkaM tu mamAcaret // siddhAnavikraye vipraH prAjApatyaM samAcaret / upavAsantu takrasya nakaM kAnikavikraye // pUgIphalAni maniSThA drAkSA khajUramevaca / eteSAM vikraye cakraM panamasya dinatrayam // kadalI nArikelaM ca nAgaraM bojapUrakam / eteSAM pAdakRcchraH sthAt jambaurAdestathaivaca // kastUrikAdigandhAnAM vikraye kRcchramAcaret / karpUrAdemsadahU~ sthAhinaM hinAdivikraye / tilAnAM vikrayaM kRtvA prAjApatyaM samAcaret / yajArthaM kRSijAtAMzca dAnalabdhAMzca vikraye // raktapItAni vastrANi kRSNAjinamathApi vA / eteSAM vikraye icchU gargasya vacanaM yathA // govinayaM dvijaH kuryAt lAbhArthaM dhanamohitaH / prAjApatyaM prakurvIta gajAnAmaindavaM smRtam // kharAzcAjAvikAnAM ca bharabhANAzca vikraye / parAkaM tatra kurbota nRNAM dviguNamAcaret // nArINAM vikrayaM kRtvA careccAndrAyaNaM pratam / dviguNaM puruSANAzca batamAhurmaNaiSiNaH // cAndrAyaNaM prakubvauta ekAhaM vedavikraye / aGgAnAntu parAkaM syAt smRtaunAM kRcchramAcaret // itihAmapurANAnAM caret mAntapanaM dijaH / For Private And Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 ba0 / ] www. kobatirth.org prAyacittakANDam | rahasyapaJcarAtrANAM kRcchraM tatra samAcaret / gAthAnAM nautizAstrANAM prAkRtAnAM tathaivaca / sarvvAsAmeva vidyAnAM pAdakRcchraM samAcaret / hArIto'pi / "gur3atilapuSyamUlaphalapakkAvavikraye maumyAyanam / lAcAlavaNamadhumAMsatailaddhitakraSTatagandhacarmavAsamAmanyatamavikraye cAndrAyaNam / tathorNakezaribhU dhenuvezmazastravikraye ca / matsyamAMsanAyya - sthizTaGganakhazaktivikraye taptakRccham / hiGguguggulu haritAlamana:zilA'JjanagairikacAralavaNamaNimukApravAlavai evamTaemayeSu ca / zrArAmataTAkodapAnapuSkariNau sukRtavikraye ciSavaNasvAyyadhaH zAyau caturthakAlAhAro dazasahastraM japedgAyatrIM saMvatsareNa pUto bhavati / haunamAnonmAnamaGkIrNavikraye ca" - iti / IdRzedhvekaviSayabahuvrateSu zramakRtpUrvvamukAni yAni teSu yathA yogaM vyavasthA kalpanIyA / parivittyAdInAM caturNAM prAyazcittaM caturthAdhyAye varNitam / vrAtyonAma sAvitrI patitaH / tasya prAyazcittaM manurAha - "yeSAM dvijAnAM sAvitrau nAnUcyeta yathAvidhi / 55 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAMzcArayitvA caun kRcchrAn yathAvidhyupanAyayet" - iti / afeSTho'pi / "patitasAvitrIka uddAlakavataM caret / dvau mAmau yAvakena varttayet mAsaM payasA'rddhamAsa mAmikSayA aSTarAcaM tena SaDrAtramayAcitaM haviSyaM bhuJjIta cirAtramabbhakSo'horAcamupavaset / zrazvamedhAvabhRthaM vA gacchet / vrAtyastomena vA yajeta" - iti / tatra mAnavamApadviSayaM, uddAlakamataM tvanApadviSayam / yattu yamenokram, - "sAvicI patitA yasya dazavarSANi paJca ca / For Private And Personal Use Only 431
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 p.| mazikhaM pavanaM kRtvA vrataM kuryyAt samAhitaH // ekaviMzatirAtraJca pivet prasUtiyAvakam / haviSA bhojayeccaiva brAhmaNAn sapta paJca ca // tato yAvakazaddhasya tasthopanayanaM smRtam" iti / tat manusamAnaviSayam / yastha pitrAdayo'pyanupanautAH, tasthApastamboktaM draSTavyam / "yasya pitA pitAmahadatyanupanautau syAtAM te brahmaghnasaMstatAH / teSAmabhyAgamanaM bhojanaM vivAhamiti varjayet / teSAmicchatAM prAyazcittaM, yathA prathame'tikrame RturevaM maMvatsaraH / athopanayanam / tataH saMvatsaramudakopasparzanaM pratipuruSa saMkhyAya saMvatmarAn yAvanto'nupetAH syuH / saptabhiH pAvamAnaubhiH yadanti yacca dUrakaityetAbhiryaju:pavitreNa maampvitrennaagirmeneti| athavA vyAhatibhireva / prathAdhyAyaH / yasya prapitAmahAdernAnusmayaMta upanayanaM, te zmazAnasaMstutAH / teSAmabhyAgamanaM bhojanaM vivAhamiti varjayet / teSAmicchatAM praayshcittm| dvAdaza varSANi vidyakaM brahmacarya caredathopanayanaM tata udakopasparzanam" iti / bhUtakAdhyayanAdhyApanayoharIta zrAha, "bhRtakAdhyApanaM kRtvA bhUtakAdhyApitazca yaH / anuyogapradAnena caun pakSAMstu payaH pivet" iti / drumAdihiMsAyAM manurAha, "phaladAnAntu vRkSANAM chedane japyamRkzatam / gulmavalaulatAnAM ca puSpitAnAM ca vIrudhAm / kRSTajAnAmauSadhInAM jAtAnAM ca svayaM vane // For Private And Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1210 / prAyazcittakANDam / 135 vRthA''sambhe'nugacched gAndinamekaM payovratam" iti / etacca yajJArthavRkSacchedanAdivyatiriktaviSayam / zrataeva yAjJavarakyo'pi vRtheti vibhinaSTi, "vRkSagulmastatAvIrucchedane japyamRkzatam / sthAdoSadhivRthAcchedau caurAzI go'nugodinam" iti / yattu hArautenokram / "sthAvarasarIsRpAdaunAM badhe yasyedaM prANamityetayA''jyaM huvA tilapAtraM brAhmaNAya ddyaat"-iti| tadazvatyAdipuNyasthAvaraviSayam / mahAphalapradasya panasanArikelAdivRkSajAtasya cchedanAvRttau zaGkha pAha, "saMvatmaravrataM kuryAcchitvA vRkSaM phalapradam" iti / dRSTArthatve'pi karSaNAGgabhUta halAdyarthatve na doSaH / "phalapuSyopagAn pAdapAna hiMsyAt karSaNakAryArthamupahanyAt"-iti smrnnaat| nAstikyantu vAcanikaM cettduppaatkm| yathA''H paurANikAH, "nAstikAstrividhAH prokA dharmajaistattvadarbhibhiH / kriyAduSTo manoduSTo vAgduSTazca tathaivaca // upapAtako tu vAgduSTo manoduSTo'nupAtako / abhyAsAttu* kriyAduSTo mahApAtaka iSyate"-iti // tatropapAtakanAstikye vasiSTha aah| "nAstikaH kacchaM dvAdazarAtraM caritvA virmenaastikyaat"-iti| yattu shngkhnoktm| "nAstikonAstikavRttiH kRtaghnaH kUTavyavahArI mithyA'bhizaMsautyete paJca saMvatsaraM brAchANaNTahe bhaikSaM careyuH" iti / tadetat mahApAtakanAstikyaviSayam / * abhyAsena, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 436 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / ** pAkayajJavidhAnena, - iti mu0 / + zamityRcA, - iti mu* / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only [12 0 vratalopino'vakIrNivrataM yAjJavalkya zrAha "zravakIrNI bhavedgatvA brahmacArI tu yoSitam / gardabhaM pazumAlabhya naiRtaM sa vizuddhyati" - iti // manurapi - " zravakIrNau tu kAlena gardabhena catuSpathe / sthAlIpAka vidhAnena * yajeta nirRtiM nizi // hulA'gnau vidhivaddhomamantatazca samityRcA | | ndraguru juyAt sarpiSA''taH // etasminnenasi prApte vasitvA gardabhAjinam / saptAgArAn cared bhaikSaM svakarma parikIrttayan // tebhyo labdhena bhaikSeNa varttayannekakAlikam / upaspRzaMstriSavaNamandena sa viz'ddhyati"---iti / vasiSTho'pi / "brahmacArau cet striyamupeyAdaraNye catuSpathe laukike'nau racodaivataM gardabhaM pazumAlabheta / naiRtaM vA caruM nirvapet / tasya juhuyAt kAmAya svAhA kAmakAmAya svAhA rakSodevatAbhyaH svAhA' - dUti / tatra zrotriyasya pazurazrotriyasya caruriti drssttvym| zaGkhastu varNabhedena vratavizeSamAha / "guptAyAM vaizyAyAmavakaurNo saMvatsaraM ciSavaNamanutiSThet catriyAyAM dve varSe brahmaNyAM trINi varSANi " - dUti / yadapyaGgirasokram, - "avakIrNinimittantu brahmahatyAvrataM caret / /
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa. prAyazcittakAraham / 437 cauravAsAstu SaNmAsAn tathA mucyeta kilviSAt"-dUti / tadoSayabhicAriNaviSayam / atyantavyabhicAriNauSu punaH praajpaah| "khairiyAM brAhmaNyAmavakIrNaH SaDAtramupoSito gAM dadyAt / caciyAyAmupoSitastrirAtraM tapAI dadyAt / vaizyAyAM caturthakAlAhAro brAhmaNAn bhojayilA yavamabhAraM ca gobhyo dadyAt / SalyAmavakIrNa: acelanAta udakumbhaM brAhmaNAya dadyAt / goSvavakIrNa: prAjApatyaM caret / raNDAyAmavakIrNaH palAlabhAraM mausamASaM ca dadyAt" iti| atra ca, brAhmaNasyA caritrayastha, ityAdinyAyonAsti, kintu samAnameva trayANAM varNAnAm / tadAha zANDilyaH, "avakoNe dvijorAjA vaizyazcApi khareNa tu / dRSTvA bhaikSAdhinonityaM zayanyabdAt samAhitAH" iti / / abhyAse kakha pAha,"prathame divase rAtrAvakoNe gardabhena yajeta / yo yathA kurute'bhyAsamabdenaikena eyati" iti // tatra vizeSamAra gautmH| "tasyAjinamUrddhavAlaM paridhAya lohitapAtraM bhAta gTahAn bhaivaM caret krmaackssaann:'-iti| avakaurNilakSaNamAha jAtakarya: "khaNDitapratinA yena retaH sthAbrahmacAriNA* / kAmato'kAmataH prAhuravakaurNiti taM budhAH" iti / yativanasthayosvadhikaM vratamAha zANDilyaH - "vAnaprasthoyatizcaiva khaNDane mati kAmataH / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, retaHsigabrahmacAriNA,-iti pAThaH pravibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 438 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAkatraya saMyuktamavakIrNivrataM caret " - iti / yateH punargArhasthyakhIkAre sambartta zrAha - "saMnyasya durmatiH kazcit pratyApattiM vrajedyadi / ma kuryyAt kRcchramazrAntaH SaNmAsAn pratyahaM pratam " - iti / vRddhaparAzaro'pi - " [12 50 / "yaH pratyavasito vipraH pravrajyAto vinirgataH / anAzakanivRttazca gArhasthyaM ca cikIrSati // caret SAemAmikaM kRcchraM niyatAtmA samAhitaH / caret trINi ca kRcchrANi cauNi cAndrAyaNAni ca / jAtakarmAdibhiH sarvaiH saMskRtaH zuddhimApnuyAt " - iti / tatra brAhmaNasya SAemAsikakRcchraH catriyasya cAndrAyaNatrayaM, vaizyasya kRcchratrayamiti vyavasthA / zratra SAemAsikAdivratatrayaM brAhmaNasyaiva saktabhyAsAdyapecayA vyavasthApanIyamityanye / vratAntaralo pe'pyavakaurNivratamatidizati manuH, - " kRtvA bhaicaraNamasamidhya ca pAvakam / zranAturaH saptarAtramavakaurNivrataM caret " - iti / For Private And Personal Use Only yattu yAjJavalkya vAha, - "bhaicAgnikArye tyakvA tu saptarAcamanAturaH / kAmAvakIrNa ityAbhyAM juhuyAdA'tidayam / upasthAnaM tataH kuryyAt samrAsiMcatvanena tu" - iti / homamantrau tu, kAmAkIrNo'strayavakIrNo'smi kAmakAmAya svAhA, kAmAbhidrugdho'styabhidrugdho'smi kAmakAmAya svAheti / etacca
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 0 www. kobatirth.org ] prAyavittakANDam | guruz'zrUSAdikAryyanyayatayA karaNe draSTavyam / sutAdivikraye upapAtakasAdhAraNokaM prAyazcittaM yovyam / yattu zaGkhanokram / "devagTahapratizrayodyAnArAmasabhAprapAtaTAkapuSyasetusutavikrayaM kRtvA taptakRcchraM caret" - iti / yacca vRddhaparAzareNokram"vikrIya kanyakAM gAJca kRcchraM sAntapanaM caret" - iti / tadApadyakAmato draSTavyam / yattu caturviMzatimate'bhihitam, - "nArINAM vikrayaM kRtvA carecAndrAyaNpratam / dviguNaM puruSasyaiva vratamAhurmanISiNaH" - iti / tattatraiva kAmato draSTavyam / yattu paiThInasirAha / " zrArAmataTAkodapAnapuSkariNausukRtasutavikraye triSavaNastrAyyadhaH prAyau brahmacArI caturthakAlAhAraH saMvatsareNa pUto bhavati" - iti / tadabhyAsaviSayam / kanyAdUSaNe upapAtakasAdhAraNaprAyazcittaM vijJeyam / yattu zaGkha Aha / "kanyAdUSau somavikrayau ca kRcchrAbdaM careyAtAm " - iti / yacca cArItaH / "kanyAdUSau somavikrayI vRSalIpatiH kaumAradAratyAgau surAmadyapaH zUdravAjako guroH pratihantA nAstikonAstikavRttiH kRtaghnaH kUTavyavahArau brahmannaH mitraghnomithyA'bhizaMso patitasaMvyavahAro mitrabhruk bharaNAgataghAtau pratirUpakaTattirityete paJcatapobhUjala - nAdyanutiSTheyuH, grauavarSAhemanteSu, mAsaM gomUtra yAvakamanIyuH" - iti / tat prAtilomyena kanyAdUSaNe draSTavyam / dyUtAdivyamaneyvapyupapAtakasAdhAraNokaM prAyavittaM yovyam / yattu baudhAyanaH saMvatsarajatamAha / " zrathAzzucikarANi dyUtamabhicAro'nAhitAgneruJchavRttiH samAvRttasya bhecacaryyA zrAnAzaM ca gurukule vAsa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 038
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 880 www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [12 0 / UrddhaJcatubhrbhyAmAmebhyo yazciramadhyApanaM nacatra nirdezanaM ceti / dvAdazamAmAn dvAdazArddhamAsAn dvAdaza dvAdazAhAn dvAdaza Sar3ahAn dvAdaza tryahAn tryahamekAhamiti azucikara nirdeza : " - iti / tadabhyAsa vissym| yadapyAha prcetaaH| "anRtavAk taskarorAjabhRtyo vRkSAropakaTattirgarado'gnidazca rathagajArohaNavRttiH raGgopajIvI zvagaNikaH zRdropAdhyAyo vRSalIpatirbhANDiko nacatropajIvI zvavRttirbrahmajIvo cikitsako devalakaH purohitaH kitavomadyapaH kUTakArako'patyavikayau manuSya vikretA ceti / tAnuddharetsametya nyAyato brAhmaNovyavasyayA sarvvadravyatyAge caturthakAlAhArAH saMvatsaraM ciSavaNamupaspRzeyuH / tasyAnte devapitRtarpaNaM gavAnhikaM cetyevaM vyavahAyyauH " - iti / tadabhyAsaviSayam / For Private And Personal Use Only anAzramavAse hArItena prAyazcittamukram / " zrAzramI saMvatsaraM prAjApatyaM kRcchraM caritvA''zramamupeyAt, dvitIye'tikRcchraM datauye kRcchrAtikRcchramata UrddhaM cAndrAyaNam" - iti / zUdrasevAyAM baudhAyana zrAha / "samudrayAne brAhmaNanyAsApaharaNe sarvvIpaNyairvyavaharaNe bhUmyanRte zUdrasevAyAJca zUdrAyAmabhijAyate tadapatyaJca bhavati / teSAJca nirdezazcaturthakAlaM mitabhojanAH syuH apo'bhyupeyuH savanAnukalpasthAnAsanAbhyAM viharantaete tribhirvvarSaistadapahanti pApam " - dUti / tadvahukAlAbhyAsaviSayam / upapAtakAnantaraM jAtibhraMzakarANi viSNunA'nukrAntAni / "brAhmaNasya rujaH karaNaM aghreyamadyayotiH jyecyaM paz'Su maithunAcaraNaM ceti jaatibhrNshkraanni"| teSu sAdhAraNaM prAyazcittaM manuviSNU zrAhatuH
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 ca0 / ] prAyazcitakANDam | " jAtibhraMzakaraM karma kRtvA'nyatamamicchayA / caret sAntapanaM kRcchraM prAjApatyamanicchayA" - iti / zratra, brAhmaNasya rujaH karaNe prAyazcittamekAdazAdhyAye'bhihitam / pazumaithune dazamAdhyAye'bhihitam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAtibhraMzakarAnantaraM maGkarIkaraNAnyanukrAntavAn viSNuH / " grAmyAraNyAnAM pazUnAM hiMsA maGkarIkaraNam" - iti / tatra sAdhAraNaM prAyazcittaM saevAha, - "saGkarIkaraNaM kRtvA mAsamazrIta yAvakam / kRcchrAtikRcchramathavA prAyazcittantu kArayet" - iti / pratipadantu SaSThAdhyAye'bhihitam / saGkarIkaraNAnantaramapAcIkaraNamanukrAntavAn viSNuH / " ninditebhyo dhanAdAnaM vANijyaM kRSijIvanamasatyabhASaNaM zUdrasevanamityapAcIkaraNam" - iti / tasya ca sAdhAraNaM prAyazcittaM manurAha - "apAtrIkaraNaM kRtvA taptakRcchreNa zuddhyati / zItakRcchreNa vA zuddhirmahAsAntapanena vA " - iti / apAcIkaraNAnantaraM malinIkaraNamanukrAntavAn viSNuH / "kRmikITaghAtanaM madyAnugatabhojanamiti malAvahAni" - iti / tatra sAdhAraNaM prAyazcittaM saevAha, - "malinIkaraNIyeSu taptakRcchraM vizodhanam / kRcchrAtikRcchramathavA prAyazcittaM vizodhanam " - iti / atha prakIrNakaprAyazcittavizeSo'bhidhIyate / zaraNAgatatyAge manurAha, 56 For Private And Personal Use Only 441
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 442 parAzaramAdhavaH / [12 p.| "zaraNagataM parityajya vedaM vilAvya ca dvijaH / saMvatmaraM yavAhArastatpApamapasedhati"-iti // patitAdisannidhAvadhyayane vasiSTha Aha / "patitacaNDAlAdiavaNe trirAcaM vAgyato'nanavAsInaH sahasraparamAM vAcamabhyasya tataH pUto bhavatIti vijnyaayte"-iti| etbuddhipuurvkvissym| abuddhipUrvake SaTtriMzanmate'bhihitam / "caNDAlazrocAvakA kRte zrutismatipAThe ekarAtramabhojanam" iti / sarpAdyantarAgamane tu yamaH bAha, "marpasya nakulasthAtha ajamArjArayostathA / mUSikasya tathoSTrasya maNDUkasya ca yoSitaH // puruSasyaiDakasyApi zano'zvasya kharasya ca / antarA gamane sadyaH prAyazcittamidaM zTaNu // trirAtramupavAsazca trirahazcAbhiSecanam / grAmAntaraM vA gantavyaM jAnubhyAM nAtra saMzayaH" iti // kharoSTrayAnArohaNAdau prAyazcittamAha yAjJavalkyaH, "prANAyAma jale khAtvA kharayAnoiyAnagaH / namaH svAtvA ca bhuktA ca gatvA caiva divA striyam" iti|| idaM cAkAmakAraviSayam / kAmakAre tu manurAha "udrayAnaM mamAraha kharayAnaM ca kAmataH / mavAmAjalamAnutya prANAyAmena zuhyati" iti / aSu mUtrapuroSAdikaraNe manurAha,* pApamupasIdati, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa.] prAyazcittakANDam / 443 "vinA'bhiramu vA'pyAtaH zArIraM sanivezya tu / sacelobahudhA''nutya gAmAnandha vidhyati-iti // idamakAmakAraviSayam / kAmakAre tu yamaH Aha, "Apagato vinA toyaM bhArIraM yo nissevte| ekAhaM kSapaNaM kRtvA sacelaM snAnamAcaret" iti // yacAha sumantuH / "askhanau vA mehatastaptakRcchre kAyavizodhanam"iti / tadanAtaparatayA yojyam / zrautasmAtakarmAdilope manurAha, "vedoditAnAM nityAnAM karmaNaM samatikrame / snAtakavratalope ca prAyazcittamabhojanam" iti // acopavAsasya pratipadokeSyAdinA samuccayaH / paJcamahAyajJAdyakaraNe vRhaspatirAha, anivartya mahAyajJAn yobhuke pratyahaM gTahI / anAtaraH mati dhane kacchArddhana vizuddhyati // AhitAnirupasthAnaM na kuryAdyajJakarmaNi / Rtau na gacchedbhA- vA mo'pi kRcchrArddhamAcaret" iti / ekapaGa kampaviSTAnAM vaiSamyena dAnAdau yamaH, "na patayAM viSamaM dadyAt na yAcet na ca daapyet| prAjApatyena kRcchraNa mucyate karmaNastataH" iti / patitAdisambhASaNe tu gautamaH / "na mlecchAzucyadhArmikaiH saha sambhASeta / sambhAvya puNyakRto manasA dhyAyet / brAhmaNena vA sambhASeta" iti| For Private And Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 888 praadhaarmaadhvH| [12 b.| acibhojane zAtAtapa Aha, "mUtroccAraM dvijaH kRtvA akRtvA zaucamAtmanaH / mohAjhukkA* trirAtraM sthADhuddhA mAntapanaM caret" iti / vRddhazAtAtapo'pi, "mUtrayitvA brajanmArge smRtibhraMzAjjalaM pivet| ahorAtroSitaH khAtvA juhuyAt sarpiSA''hutauH" iti // vyAghro'pi, "aspRzyasparzanaM kRtvA yadA bhujhe gTahAzramI / akAmatasvirAcaM syAt SaDrAcaM kAmatazcaret // yatizcaiva vanasthazca kuryyAtAM tau tadeva tu" iti / ugAnA'pi, "caNDAlazvapacaiH spRSTo viemanocchiSTaevaca / trirAtreNa vizuddhiH sthADakocchiSTaH dhar3Acaret"-dati // vRspatirapi?, "asvAtvA tu yadA bhuta piNDaM datvA'pi tdvtii| spRSTA zavamudakyAM vA caNDAlaM sUtikAM tathA / akAmatasvirAtraM sthADhuyA sAntapanaM caret" iti / - * mohAdajhe-iti mu.| piparAtrantu kAmata,-iti mu.| kadAcana,-iti mu.| 6 prajApatiH, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ca. prAyazcitsakANDam / brahmasUtraM vinA mUtrapurISAdikaraNe smRtyantare prAyazcittamukam, "vinA yajJopavItena yadhucchiSTo bhavevijaH / prAyazcittamahorAtraM gAyatryaSTazataM japet" iti / idaM kAmakAraviSayam / kAmatastu, "pivatomehatazcaiva bhunyjto'nupvautinH| prANAyAmatrayaM SahUM naktaM ca tritayaM kramAt" iti| bhojanAnantaramAcamanamakRtvaivAsanAdutthAne prAyazcittamAzvamedhike'bhihitam,-- "yadyuttiSThatyanAcAnto bhuktavAnamanAttataH / sadyaH snAnaM prakurvAta mo'nyathA'prayato bhvet|" iti / apAteyapaGko bhojane mArkaNDeya pAha, "apAGgreyasya yaH kazcit paGkhau bhute dvijottamaH / ahorAtroSito bhUtvA paJcagavyena Dyati"-iti // naulaurakavastradhAraNe vApastambAha, "naulauraktaM yadA vastraM brAhmaNo'GgeSu dhArayet / ahorAtroSito bhUtvA paJcagavyena zudhyati / / romakupairyadA''gaccheTrasonaulyAstu kasyacit / trivarNeSu ca sAmAnyaM taptakaccha vizodhanam // * bhuktA caivAsanAttataH, iti mu0| nAnyathA prayatobhavet,-iti mu.| / apAGkeyastu,-iti mu0|| For Private And Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 88EUR * www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAlanaM vikrayacaiva tattyA tUpajIvanam / pAtakantu bhavedipre tribhiH pohati // svAnaM dAnaM japohomaH svAdhyAyaH pitarpaNam / vRthA tasya mahAyajJo naulosUtrasya dhAraNAt / naulomadhye tu gacchedA pramAdAd brAhmaNaH kacit // ahorAtroSitobhUtvA paJcagavyena zudyati / naulaudArupadA bhinnAd brAhmaNasya zarIrataH // zoNitaM dRzyate yatra dijazcAndrAyaNaM caret / strIlAM kraur3ArthasaMbhoge prathanauye na duSyati // naulora krena vastreNa yadannamupanIyate / dAtAraM nopatiSThena bhoktA bhuJjIta kilviSam " - iti / bhRgurapi, "svauSTatA prayane naulo brAhmaNasya na duSyati / nRpaya vRddhavaisya sparzo varccantu dhAraNam // kambale paTTasUtre ca bholorAgo na duSyati" iti / brahmatarunirmitadvAdyArohaNe zaGkhaH, - "zradhyAsya zayanaM yAnamAsanaM pAduke tathA / dvijaH palAzavRcasya cirAtrastu tau bhavet // kSatriyastu raNe pRSThaM dattvA prANaparAyaNaH / For Private And Personal Use Only taM kuryyAcchittvA vRkSaM phalapram // aau vipro brAhmaNAgrI vA dampatI godijAttamau / naudA yadA vidyAi - iti mu0 / 12 50 /
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyavittakANDam / antareNa yadA gacchet icchaM sAntapanaM caret // homakAle tathA doI svAdhyAye dAramaMgrahe / anareNa yadA gacchet dijAzcandrAyaNaM caret"-dani / duHsvaprAriSTadarzanAdau maevAha / "duHkhamAriSTadarbhanAdau taM hiraNyaM ra dadyAt" iti| tIrthayAtrAmantareNA dezAntaragamane devalaH prAyazcittamA, "sindhumaurASTramovIrAn tathA pratyantakAminaH / avaGgakaliGgAdyAn gatvA saMskAramarhati"-dati / sUryodayAdikAlAyane prAyazcittamAha yamaH, "sUryodaye tu yaH te mUrkhAbhyudita ucyate / astaM gate tu yaH gete sUryanirmuka ucyate // adhamtenAvubhau bhanyagahorAtroSitaH zAciH / gAyatryAH dazamAhasraM kuyAMdekAtike budhaH" iti / manurapi, "tavedabhyudiyAn sUrya: jayAnaM kAmakArataH / nimrocedvA'pyavijJAnAt japanapatame dinam" iti / gautamamtu brahmacAriNo vizeSamAha / "mUryAdika brahmacArI tidaharabhunAno'stamitazca rAtri japet mAvitrIma"-iti / yativanamthayorvizeSamAha vamiSThaH,-- "vanamyazca yatithetra mUryaNAbhyudito yadi / * eka-ti pA. s.| For Private And Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88 praashrmaadhvH| [1250 / brahmAkULazinau bhUtvA apetAM praNavaM tvahaH" iti| daNDakamaNDalvAdinAce prAyazcittamAha paiThaunamiH / "naSTe daNDakASThe maikSaM gatvA taddatvA brAhmaNAya tadaharupavaset / anyaM prycchedguruH| kamaNDalAvaNyevameva / naSTAyAM mekhalAyAM trivRtamAcaret" iti| sandhyAgnikAryalope sambarttaH, "sandhyAmApadi nopAste agnikArya yathAvidhi / mAvizyaSTamahasrantu japet svAtvA samAhitaH" iti / svAvanirIkSaNe prAyazcittamAha yamaH,- . "pratyAdityaM na meheta na pazyedAtmanaH kRt / dRSTvA sUrya nirIkSeta gAmagniM brAhmaNaM tathA"-iti / bhoz2anakAle azucitve vRddhazAtAtapaH, "yadA bhojanakAle tu azAcirbhavati dijaH / bhUmau nikSipya taM grAmaM snAtvA vipro vizayati // bhavayitvA tu taM grAmamahorAtreNa zuddhyati / abhitvA sarvamevAnnaM trirAtreNa viDyati" iti| zrAddhe nimantritasya kAlAnikrame yama pAha "ketanaM kArayitvA tu yo'tipAtayate dvijaH / brahmahatyAmavApnoti zUdrayonau prajApate // etasminnenami prApte brAhmaNoniyatavrataH / * yaham, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a0 / / prAyazcittakANDam / 888 yaticAndrAyaNaM cau| tatazcAndrAyaNaM caret" iti| kSatriyAdyupasaMgrahaNe hArIta Aha / "kSatriyAbhivAdane 'horAtramupavAmaH syAt / vaishysyaapi| zUdrasyAbhivAdane trirAtramupavAsaH / tathA, zayyA''rur3hapAdukopAnadAropitapAdocchiTAndhakArasyazrAddhakRnapadevatApUjA'bhiratAbhivAdane trirAtramupavAsa: syAt / anyatra nimantritenAnyatrabhojane'pi trirAtramupavAsa:"-iti / mithyA'bhizaMmane prAyazcittamAha yAjJavalkyaH, "mahApApopapApAbhyAM yo'bhizaMsenmuSA naram / amakSomAsamAsauta sa jApI niyatendriyaH" iti / japazca zuddhavatInAM! kAryyaH / tathAca vasiSThaH / "brAhmaNamanatenAbhizasya patanIyenopapatanauyena vA mAsamabhakSaH zuddhavatIrAvarttayet / azvamedhAvabhRthaM vA gacchet" iti| hArauto'pi, "antAbhizaMsanAkroze gurUNAM paizunye ca / ekaviMzatirAtrantu pivedrAmoM mubaIlAm" iti / zaGkhalikhitau / "nAstikattiH kRtaghnaH kUTavyavahArI brAhmaNavRttighnomithyA'bhizaMsana ityete paJcasaMvatsarAn brAhmaNagTahe bhaikSaM careyaH / saMvatsaraM dhautaM bhaitamaznauyuH / SaNmAsAn gA anugacchaMyuH" iti / eteSAM vacanAnAM yathAyogaM vyavasthA draSTavyA / * tIrvA,-iti mu0 / + bhojane'horAtramupavAsaH,-iti mu0 / | zuddhamatinA.-iti mu / { zuddhamatimAvartayet, iti mu.. For Private And Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15. parAdhAramAdhavaH / [12 / abhizastaprAyazcittamAha yAjJavalkAH, "abhizasto mRSA kRcchra caredAgneyameva vaa| nivapettu puroDAzaM vAyavyaM carameva vA"-iti / yatta bbhisstthvcnm| "elenaivAbhizAsto vyAkhyAtaH" iti / tattadaivAkRtaprAyazcittasya draSTavyam / yattu paiThaunasinokram / "antenAbhizastaH kRcchaM caranmAmaM pAtakeSu mahApAtakeSu dimAmam" iti| tadapi vasiSThena mamAnaviSayam / tadevaM viSNanA'nukAntAnAmatipAtakAdInAM prakIrNakAntAnAM dAvidhAnAM pAyAnAM sAmAnyato vizeSatazca prAyazcittAni prtipaaditaani| atha rahasyaprAyazcittAnyabhidhIyante / yatpApaM kartavyatirikenAnyena kenacidapi na jJAtaM, tadrahastham / tamya prAyazcittamapi rahasyeva karttavyam / tathAca hArItaH / "atha AhmaNamya zrutadharmazAstramya rahasyamanukramiyyAmaH / rahasyakRte rahasyameva karttavyaM, prakAzakRte prakAzameva krttvym"-dti| rahasyatvAdeva nAmti pariSadanumatya pekssaa| tadAhatuIhaspatiyAjJavalkyau, "vikhyAtadoSaH kuryota parSadA'numataM pratam / anabhikhyAtadoSastu rahasyavatamAcaret"-iti // na ca vinA pariSadaM vratajJAnAbhAva iti shniiym| zAstrajasya tadvijAnasambhavAt / dUtareNApi buddhimatA vidgoThyAM kenaci-- For Private And Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 0 prAyavittakANDam | taranntuM zakyatvAt / yadi tadabhijJAnAya pariSado'gre pApaM prakaTIkuryyAt, tadA prAyazcittaM bahulaM bhavati / dvividhA zuddhiH pApena janyate, aihikyAmumiko ca / tayorehiko ziSTeH saha vyavahAra vArayati / zramuniko tu narakaM prApayati / tatra prakaTapApeSu dvividhAmAvAnivRttaye prAyazcittavAnyamapecitam / rahasye' vaihikAzAbhAvAdAmunikamAcAzuddhiH svalpenApi japahomAdinA nivarttate / zrataeva manuH prAjApatyAdivatAnAM japAdaunAM ca vyava sthAmAha * 0 www. kobatirth.org 'eterdvijAtayaH zodhyA vratairAviSkRte namaH / nAviSkRtapApAstu mantrehAMzca zodhayet" iti / tatra rahasyAnAM sAdhAraNaM prAyazcittaM maevAha, - " vedAbhyAmo'nvahaM zaktyA mahAyajJakriyA camA / nAzayantyAzu pApAni mahApAtakajAnyapi // yathaidhastenamA vahniH prAptI nirdahati kSaNAt / tathA jJAnakRtaM pApaM kRtsnaM dahati vedavit // savyAhRtipraNavakAH prANAyAmAstu Sor3aza / : zrapi bhrUNahaNaM mAsAt punantyaharahaH kRtA: " - iti / vasiSThaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " yadyakAryyazataM sAyaM kRtaM vedazva dhAryyate / savvaM tattasya vedAgnirdahatyagnirivendhanam " - iti / rahasyeSu pApeSu, - iti mu0 / + prAstaM - iti mu0 / For Private And Personal Use Only 45.1
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 852 parApAramAdhavaH / [12 10 / caturviMzatimate, "kRtezca kriyamANaizca kariSyadbhina saMzayaH / brahma pratiSThetyetAvat pAvanAya japeTvijaH" iti / yamaH, "mahasraparamA devauM zatamadhyAM dazAvarAm / gAyatrauM sa japennityaM mahApAtakanAzinIm / / virAjaM dviguNaM javA tada va vizudyati / vAmadevyaM trirAvartya tadahaiva vizudhyati // pauruSaM sUkramAvartya mucyate makilviSAt / vRSabhaM zatadhA javA tadahaiva viyati // ruTraikAdazakaM javA tadakaiva viyati" iti| viSNuH / "athAtaH sarvavedapavitrANi bhavanti / yeSAM japaizca homaizca dijAtayaH pApebhyaH puuynte| aghamarSaNaM devakRtaM prAyavatyastarasamandI dhAvati kumANDyaH pAvamAnyo durgAmAvitrI abhISaGgAH padastobhAH sAmAni vyAhRtayo bhAruNDAni candramAma puruSavrate sAmanau aliGgaM vArhaspatyaM gosUkamAzvamUtraM mAmanI candrasUte ca zatarudriyamatharvazirastrisuparNa mahAvrataM nArAyaNIyaM puruSasUktaJca, trINyAjyAdohAni rathantaraJca agne vAmadevyaM vRhacca / etAni gautAni punanti jantUn jAtismaratvaM labhate yadIcchet" iti| .. caturviMzatimate, For Private And Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1250 ] prAyazcittakANDam / 853 "pAvamAnaustathA kautsaM pauruSaM sUktamevaca / javA pApaiH pramucyeta saputraM madhucchandasam // maNDalabAhmaNaM rudraM zukriyo mokSakamtathA / vAmadevyaM vRhatsAma japvA pApaiH pramucyate // yajJAyajIyamAdityaM jyeSThamAma ca rAjanam / pArucchepaJca sAmAni jayA mucyeta kilviSAt // pAtharvazirasaM caiva puruSasUktaM tathaivaca / naularudraM tathaivendra javA pApaiH pramucyate // pAtharvaNAzca ye kecit mantrAH kAmavivarjitAH / te sarva pApahantAro yAjJalkyavaco yathA // saMhome manyurityetadanuvAkaM japeddijaH / javA pApaiH pramucyeta baudhAyanavaco yathA // Rgvedamanyasedyastu yajuHzAkhAmathApivA / mAmAni sarahasyAni atharvAGgirasastathA // brAhmaNAni ca kalpAMzca Sar3aGgAni tathaivaca / zrAkhyAnAni tathA'nyAni japvA pApaiH pramucyate // itihAsapurANAni devatAstavanAni ca / javA pApaiH pramucyeta dharmasthAnaistathA paraiH" iti // baudhAyanaH, "vidhinA zAstradRSTena prANAyAmAn SaDAcaret / * samAcaret, iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 praashrmaadhvH| [12 ma yadupasthakRtaM pApaM padbhyAM vA yalTataM bhavet // bAhubhyAM manasA vAcA zrotratvajrANacakSuSA" iti / manuH, "mahApAtakinazcaiva zeSAyAkAryakAriNaH / tapaseva sutaptena mucyante kilvissaanttH|| yatkiJcidenaH kurvanti manovAkarmabhijenAH / tat sarva nirgu danyAza tapasaiva tapodhanAH" iti / paiThaunamiH, "sarvapApaprasakto'pi dhyAyan nimiSamacyutam / punastapasvI bhavati patipAvanapAvanaH" iti // kUrmapurANe, "japastapastIrthasevA devabrAhmaNapUjanam / grahaNadiSu kAleSu mahApAtakazodhanam // puNyakSetrAbhigamanaM sarvapApapraNAzanam / devatA'bhyarcanaM nRNAmazeSAghavinAzanam // amAvAsyAM tithiM prApya yaH samArAdhayedbhavam / brAhmaNAm bhojayitvA tu sarvapApaiH pramucyate // kRSNASTamyAM mahAdevaM tathA kRSNacaturdazIm / sampUjya brAhANamukhe sarvapApaiH pramucyate // trayodazyAM tathA rAtrau sopahAraM trilocanam / dRSTvezaM prathame yAme mucyate sarvapAtakaiH / ekAdazyAM nirAhAraH samabhyarcya janArdanam // For Private And Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 0 / ] prAyavittakANDam / dvAdazyAM zuklapakSasya sarvvapApaiH pramucyate / upoSitazcaturdazyAM kRSNapakSe samAhitaH // yamAya dharmarAjAya mRtyave cAntakAya ca / vaivasvatAya kAlAya sarvvabhUtacayAya ca // zrauDumbarAya dadhnAya naulAya parameSThine / vRkodarAya citrAya citraguptAya te namaH // pratyekaM tilamaMyuktAn dadyAt saptodakAJjalIn / snAtvA nadyAM tu pUhi mucyate sarvvapAtakaiH" - iti // caturviMzatimate, - "mRgAreSTiH pavitreSTistrihaviH pAvamAnyapi / iSTayaH pApanAzinyo vaizvAnarthyA samanvitAH " - iti // kUrmapurANe, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "asmin kaliyuge ghore lokAH pApAnuvarttinaH / bhaviSyanti mahAvA ho, varNAzramavivarjitAH || nAnyatpazyAmi jantUnAM mukkA vArANasIM puraum / sarvvapApaprazamanaM prAyazcittaM kalau yuge" - iti // iti sAdhAraNaprAyazcittAni / atha pratipadoktAni prAyazcittAni / tatra yAjJavalkAH, - "trirAtropeSito vA brahmahA tvaghamarSaNam / antarjale vizudyeta gAM datvA ca payasvinIm" iti // For Private And Personal Use Only --- 455
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| [12 10 // zaGkhalikhitAvapi / "brahmahA trirAtropaSito'ntarjale'ghamarSaNaM virAvarttayet" iti| etacca kAmakAraviSayam / akAmakAra viSaye ymH| "evaM brahmahatyAsurApAnasuparNamteyagurutalpeSu prANAyAmaH zrAnto'ghamarSaNaM japet"-dati / baudhAyanaH / "grAmAt prAcaumudIcauM vA dizAmupaniSkamya snAtaH zucirudakAnte sthaNDilamupalipya makRt klinnavAsAH sakRt pUtena pANinA''dityAbhimukho'ghamarSaNasvAdhyAyamadhIyota prAtaH zataM madhyAhe zataM mAyAle zataM parimitaM coditeSu nakSatreSu prasUtiyAvakamanIyAt / jJAnakatebhya upapAtakebhyazca saptarAtrAt prmucyte| dvAdazarAtrAnmahApAtakebhyaH / evaM brahmahatyAM suvarNasteyaM surApAnaJca varjayitvaikaviMzatirAtreNa tAnyabhitarati"-dUti / manurapi, "araNye vA trirabhyasya prayato vedasaMhitAm / mucyate pAtakaiH sarvaiH parAkaiH zodhitastribhiH' iti / bahaddiSNurapi / "brahmahatyAM kRtvA prAcaumudIcauM vA dizamupaniSkamya prabhUtenendhanenAgniM prajvAlyAghamavarNanASTasahasamAjyAhutIjuhuyAt tadetasmAt pUto bhavatati"-iti / etAni kAmAkAmakArAdibhedena * vyvsthaapnauyaani| surApAne yama Aha / "surApaH kaNThamAtramudakamavatIrya sutasomAt prasUtimAdAyoGkAreNAbhimantrya pivet / tato'mu nimanomAnastokauyaM japet" iti / yAjJavalkyaH, "trirAtropaSitoDatvA kumANDaubhighRtaM zuciH" iti / * kAmAkAmakArabhedena-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. / prAyazcittakANDam / manuH, "kauma japitvA'paityeno vAmiSThaJcetyUcaM prati / mAhitraM zuddhavatyazca surApo'pi vizuddhyati / mantraiH gAkalahomauyairabdaM hutvA taM dvijaH / / sugurvaSyapahanyeno javA vA namadityUcam / mahApAtakasaMyukto'nugacchedgAH samAhitaH / abhyasthAbdaM pAvamAnaurbhekSAhArovizuddhyati" iti // vasiSThaH, "surAM pItvA'mu nirmajya triH paThedaghamarSaNam / yathA'zvamedhAvabhyastAdRzaM manurabravIt" iti / atra jJAnAjJAnAbhyAsAnabhyAsairvyavasthA draSTavyA / suvarNasteye bhAtAtapaH, "madyaM pautvA gurudArAMzca gatvA steyaM kRtvA brahmahatyAM ca kRtvA / bhasmacchannobhasmazayyAzayano rudrAdhyAyo mucyate sarvapApaiH" iti| ymH| "brAhmaNa: suvarNasteyaM kRtvA hiraNyaM mAlAyAM pratipyAsu ghAto yauvAmAtramudakaM hiraNyavarNabhizcatasRbhirAtmAnamabhyukSya caun prANAyAmAn kRtvA tadetasmAtyApAt pUto bhavati" iti / brahaspatiH, * mana ityucam, iti mu0| For Private And Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 45 www. kobatirth.org parAzara mAdhayaH / acaM yamaH, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sahajjavAstavAmIyaM zivasaGkalpameva vA / apahRtya suvarNaM vA caNAdbhavati nirmala:" - iti / yAjJavalkyaH, "brAhmaNasvarNahArI tu rudrajApI jale sthitaH " - iti / japacekAdazakRtvaH kAryaH / tadAha triH- "ekAdazaguNAn vA'pi rudrAnAvattyai dharmavit / mahApApairapi spRSTo mucyate nAtra saMzayaH " - iti // gurutalpe yAjJavalkyaH, "sahasrazIrSajApau tu mucyate gurutalpagaH / gauyA karmaNo'syAnte pRthagebhiH payasvinI" iti // yamo'pi / "atha gurutalpagamanaM kRtvA'ghamarSaNamantarjale cirAva tadetasmAt pApAt pUto bhavati" - iti / manurapi - "haviSyantIyamabhyasya na tamaMha itIti ca / [12 0 / jamlA ca pauruSaM sUtraM mucyate gurutalpagaH" - iti // saMsarge yena yaha saMsagaM karoti, tadIyameva prAyazcittaM kuryyAt / " sa tasyaiva vrataM kuryyAt " - iti pUrvvamevoktatvAt / zrathopapAtakarahasyaprAyazcittAni / "dazapraNavasaMyuktaiH prANAyAmaizcatuH zataiH / mucyate brahmahatyAyAH kiM punaH zeSapAtakaiH " - iti / yAjJabalkyo'pi - "prANAyAmazataM kAM sarvvapApApanuttaye / For Private And Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 // prAyazcittakANDam / gya upapAtakajAtAnAmanAdiSTamA caiva hi"-iti // manurapi, "enasAM sthUlasUkSANAM cikIrSavapanodanam / avetyUcaM japedabdaM yatkiJcedamitIti ca"-iti / atra sadabhyAmAdibhedena vyavasthA draSTayA / iti rahasyaprAyazcitam / atha vrtlkssnnaani| sarvavratasAdhAraNAni yAjJavalkyAha, "brahmacaryaM dayA sAnnirdAnaM satyamakalkatA / ahiMsA'steyamAdhurya damazceti yamAH smRtAH / / snAnamaunopavAsejyA svAdhyAyopastha nigrahaH / niyamA guruzuzrUSA zaucAkrodhApramAditA"-dati // atra brahmacarya sandriyanigrahaH / upasthanigraho liGganirodhaH / tayorgAvalaubarddhanyAyenApunarukriH / akalkatvamakuTilatvam / manurapi, "ahiMsAM satyamakrodhamArjavaM ca samAcaret / cirati cinizAvAJca mavAsA jalamAvizet // strIzUdrapatitAMzcaiva nAbhibhASeta karhicit / sthAnAmanAbhyAM viharedakrodho'dhaH zayota vA // brahmacArI batau ca syAd gurudevadvijArcakaH / mAvivauM ca japenityaM pavicANi ca zaktitaH // sarveSvava prateSvevaM prAyazcittArthamAdRtAH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 460 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / atra prAjApatyavratalacaNamAha hArItaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [12 pa0 / " tryahaM sAyaM tryahaM prAtastyahamadyAdayAcitam / paraM tryahaM vAyubhaca eSa kRcchraH prajApatiH" iti // manurapi - For Private And Personal Use Only " tryahaM prAtaH tryahaM sAyaM tryahamadyAdayAcitam / tryahaM parantu nAznIyAt prAjApatyaM caran dvijaH " -iti / zrasyevAdhikAribhedena prayogAntaramAha vasiSThaH,-- "ahaH prAtarahanrakramaharekamayAcitam / ahaH parAkaM tatraikamevaM caturahau parau // anugrahArthaM viprANAM manurdharmabhRtAM varaH / bAlavRddhAturANAJca zizulacchramuvAca ha" - iti // etadubhayamapi prAjApatyakRcchraM darzayati / yAjJavalkyaH,"ekabhaktena nakkrena tathaivAyAcitena ca / upavAsena caikena pAdakRcchraH prakIrttitaH // yathAkathaJcit triguNaH prAjApatyo'yamucyate " - iti / ekabhaktena divaiva sadbhojanena / nakena rAcau mahadbhojanena / zrayAcitena, na vidyate yAcitaM yasmin bhojane, tadayAcitam / tena / atra kAlavizeSApratIterdivA rAtrau vA mahadbhojanena / upavAsena caikena ekasmin dine'nazanena ca pAdakRcchro bhavati / zrayameva pAdakRcchraH svasthAnavivRddhyA vA daNDakalitavadAvRttyA vA yathA kathaJcit triguNaH trirabhyastaH prAjApatya ityucyate ityarthaH / ekabhakAdiSu grAsasaGkhyA zrApastambena darzitA,
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 461 "mAyaM dvAviMzatiryAmAH prAtaH SaD viMzatiH smRtAH / caturviMzatirayAcyAH paraM nirazanaM smRtam" iti // ' tatparimANamapi tanaivoktam, "kukkaTANDapramANantu yathA vA''syaM vizet sukhm"-iti| caturviMzatimate prakArAntareNa saGkhyA zrUyate, "prAtastu dvAdaza grAsAH sAyaM paJcadazaiva tu / ayAcite ca dAvaSTau paraM* vai mArutAzanaH" iti // atra zatyapekSayA vyavasthA draSTavyA / zrApastambastu caturaH pAdakRcchrAn kRtvA teSAM varNabhedena vyavasthAmAha, "yahaM nirazanaM pAdaH pAdacAyAcitaM aham / mAyaM ahaM tathA pAdaH pAdaH prAtastathA aham // prAtaHpAdaM carecchUTraH sAyaM vaizyasya dApayet / ayAcitantu rAjanye trirAtraM brAhmaNe smRtam"-dUti / arddhakRcchrapAdonakacchrayorapi svarUpaM maevAha,_ "prAyaM prAtardinArdU syAt pAdonaM nakavarjitam" iti| ayamarthaH / ayAcitopavAsayostyahadayAnuSThAnenArddhaccho bhvti| nakavyahavyatiriktavyahatrayAnuSThAnenA pAdonakRcchro bhavati / arddhavacchraprakAro'pi tenaivoktaH, __"mAyaM prAtastathaivokta dinadayamayAcitam / * trAhaM,-iti mu.| + naktavyatiriktanyahAnuSThAnena,-iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhadaH / [12 . / dinadayantu nAbhauthAt acchAI tadvidhIyate"-dati / avApi zaktyauyA vyavasthA draSTavyA / yattu japahomAdibahaGgasahitaM prAjApatyakaLaM gautamenAbhihitam / "haviSyAn prAtarAzAn bhuktA tisrorAtrau nauyAt / athAparaM yahaM narka bhunauta / athAparaM gRhaM na kaJcana yAceta / athAparaM ahamupavaset / tiSThedahani raatraavaamaut| kSiprakAmaH / matyaM vadeta / anAyaM na mambhASeta / rauravadhaudhAjaye nityaM pryunaut| anumavanamudakopasparzanamApohiSTheti tisRbhiH pavitravatIbhirjiyitvA hiraNyavarNAH zucayaH pAvakAityaSTAbhiH / athodakatarpaNam / namohamAya mahamAya dhunvate tApakAya punarvasave / namomojyAyobhyAya vsuvindaay| namaH parAya mahAparAya paradAya pArayiSNave / namo rudrAya pazupataye mahate devAya ambakAyaikacarAyAdhipataye harAyezvarAyazAnAyogrAya vajriNe dhaNine kprdine| namaH sUryAyAdityAya namaH naulakaNThAya zitikezAya' / namaH kRSNAya piGgAlAya / namaH jyeSThAya zreSThAya haddhAyendrAya harikezAyorddharatase / namaH satyAya pAvakAya pAvakamargAyo kAmAtha kAmarUpAya / namaH dIptAya dIptarUpiNe / namaH tIkSNAya tIkSArU piNe / namaH saumyAya supuruSAyAM madhyamapuruSAya uttamapuruSAya brahmacAriNe / namaH candralalATAya kRttivAsase / etadevA * zitikaNThAya, iti mu0 / | pAvakavAya,-iti mu. / mAya mahApuruSAya, For Private And Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ca. prAyazcittakANDam / 463 dityopasthAnam / etA bhAjyAhutayaH / dAdArAvasyAnte caheM apayitvaitAbhyodevatAbhyo juhuyAt / agnaye vAhA somAya svAhA anauSomAbhyAmindrAya vizvebhyo devebhyo brahmaNe prajApataye agnaye sviSTakate iti / ante AhmaNabhojanam"--iti / hadiSyAnityAdhupavasedityantena prAjApatyasya svarUpamuktam / tiSThetyAdinA tsyaivetikrttvytocyte| ahani tiSThedityanena bhojanAdyaviruddhakAleSu aharutthitaeva syAt / rAtrAvasotetyanena nidrAyA pAvazyakalAt tAmAsaunaeva sevatetyuktaM bhavati / kSiprakAmo'pi bhavet, gaughra zuddhaH sthA miti saMjAtakAmo'pi bhavedityarthaH / athavA, zaughraM zuddhikAmo'hani tiSThet rAtrAvAsotetyarthaH / ___ evaM, satyaM vadedityAdyaGgakalApe kSiprakAmaH, iti adhikArivizeSaNamanuSaJjanIyam / anena, yaH zanaiH zanaiH zuddhobhavAmIti manyate; tamya nAyaM niyama iti avagamyate : rauravayodhAjaye saamnau| namohamAyetyAdayastrayodaza mantrAstarpaNamUryopasthAnAjyahomeSu draSTavyAH / athavA, sampradAnavibhattyantAH SaTpaJcAzanmantrAH / tarpaNamanupavanaM karttavyam / snAnAGgatvAt tarpaNasya / tathA ca mRgaH, "nityaM naimittikaM kAmyaM trividhaM snAnamucyate / tarpaNaM trividhasyAGgameSaeva vidhiH sadA" iti / AdityopamyAnAjyahAmau tu pratidinaM sakRt sakRt karttavyau / ayodakatarpaNamAdityopasthAnamAjyahomazceti vakravye etadevAdiyopamyAna, etA prAjyAhutaya iti pRthagyogakaraNAt / ziSTaM spaSTam / etaddhArItAdhukrajapahomAdyanArahitaprAjApatyadayasthAne vedita For Private And Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 parApAramAdhavaH / [12 cha / vyam / bahuprayAsamAdhyatvenAtigurutvAt / athavA, yeSAM zUdrAdInAM mantrAdhikAronosti, teSAM japahomAdirahitaM prAjApatyaM veditvym| ataevokkamaGgirasA, "tasmAcchUTaM samAsAdya madA dharmapathe sthitam / prAyazcittaM pradAtavyaM japahomavivarjitam"-dati / / yeSAM brAhmaNAdInAM japahomAdivadhikAraH, teSAM gautamokaM veditavyam / athAtikRcchraH / tasya lakSaNamuktaM caturviMzatimate,__ "ekaikaM grAsamaznIyAt yahAni cauNi pUrvavat / ahaM copavasennityamatikRcchaM caran dvijaH"- iti // ekabhakanakAyAcitadivaseSu navaskhekaikaM grAsamanIyAt / vyahacopavaset / evaM cAtikRcchrobhavatItyathaH / yattu yAjJavalkyenokam, ___ "ayamevAtikRcchraH syAt pANipUrAnabhojane" iti / ayameva prAjApatyavacchra ekabhaktanakAyAcitadivaseSu navasu pANi pUrAnnabhojanayukto'tikRcchro bhvtiityrthH| tadetadazakaviSayam / pANipurAnnasya grAmaparimitAdanAdadhikaparimANatvAt / atha kRcchrAtikRcchraH / tamya lakSaNaM yAjJavalkyenokram,___ "kRcchAtikRcchaH payasA divasAneka viMzatim" iti| viSNurapi, "kRcchrAtikRcchraH payamA divasAnekaviMzatim" iti / For Private And Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.| prAyazcittakANDam / 165 kSapayediti zeSaH / yattu gautamaH / "abbhakSastRtIyaH kRcchaatikRcch"-iti| ekabhaktanakAyAcitadivaseSu yo bhojanakAlaH, tasminneva kAle kevalamudakena varttanaM kRcchrAtikRcchrobhavatIti / tadetacchataviSayam / pratikRcchrakRcchrAtikRcchrayorapi prAjApatyakRcchronetikarttavyatA draSTavyA / "etenaiva kRcchAtikRcchau vyAkhyAtau"-iti gotamavacanAt / parAkalakSaNamAha yamaH, "dAdazAhaM nirAhAro yAtAtmA saMzitavrataH / kRcchraH parAkanAmeSa sarvapApapraNAzanaH" iti // parNakRcchralakSaNamAha yAjJavalkyaH, "parNadumbararAjIvabilvapatrakuzodakaiH / pratyekaM pratyahaM pItaiH parNakRcchra udAhRtaH" iti // palAzodumbarAravindabilvaparNAnAme kaikena* kathitamudakaM pratyahaM pivet / parNakRcchrasya lakSaNAntaramAha yamaH,- . "etAnyeva samastAni trirAtropoSitaH zuciH / kvAthayitvA pivedabhiH parNakRcchrovidhIyate"-iti // yadA palAgAdipatrANyekIkRtyAMbhasA kvAthayitvA trirAtropavAmAnne kathitaM tat pivet, nadA parNavaccho bhavatItyarthaH / * ityameva pAThaH sarvatra / bilvaparNakuzAnAmekaikena,-iti tu bhavituM yuktam / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, parNakRccho'bhidhIyate,-iti pAThaH pratibhAti / 59 For Private And Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 praashrmaadhvH| [12 ca / phalakRcchrAdInAM svarUpamAha mArkaNDeyaH, "phalaimAsena kathitaH phalakRcchromanauSibhiH / zrIkRcchraH zrIphalaiH prokaH padmAraparastathA ! mAsenAmalakairevaM zrIkRcchramaparaM smRtam / patrairmataH patrakRcchraH puSpaistatkRcchra ucyate // mUlakRcchaH smRtImUlaimtoyakRcchro jalena tu"-dati / yadA bilvAdiphalAnyaMbhasA kAthayitvA mAsamekaM tadambhaH pivati, nadA phalakRcchro bhavati / yadA bilvapadmAkSamUlAnAmanyatamamya kvAthaM mAsaM pivet, tadA zrIkRcchrobhavati / yadA tveteSAM patrapuSyamRlAnAM kvAthaM pivet, tadA patrapuzyamUlakRcchrANi bhavanti / vAruNIkRcchrayorlakSaNamAha yamaH,--- "brahmacArau jitakrodha zrAmikSodakamalakAn / pivecca niyatAhAraH kRcchaM vAruNamucyate / / yahaM pivet tu gomUtraM vyahaM vai gomayaM pivet / yahaM vai yAvakrenaiva zrIkaLU hyetadacyate" iti / / maumyakRcchrasvarUpamAha yAjJavalkyaH, "piNyAkAcAmatakAmbusaktUnAM prativAmaram / ekarAtropavAmazca kRcchraH maumyo'yamucyate"-dati / / shraacaamodnnisraavH| piNyAkAdaunAM paJcAnAmekaikaM pratidinamupabhujya sssstthe'hnyupvset| eSa saumya kRcchrH| yattu jAvAna caturahavyApI saumyakRcchra ityukam,* puyyaH puyyasta thocyata,-iti mu0 | For Private And Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "piNyAkaM saktavastakaM caturthe'hanyabhojanam / vAsavai dakSiNAM dadyAt saumyo'yaM rucchra ucyate " - iti / tadetadazaktaviSayam / atha tulApuruSaH / tatra jAbAliH, - " fuerrata tathA'cAmaM takraM codakasatavaH / cirAcamupavAsakha tulApuruSaucyate " - dUti // vyAkhyAsyAmaH / so'yamaSTadivasasAdhyaH / yAjJavastyastu paJcadazadivasasAdhyamAta, - " eSAM trirAtramabhyAsAdekaikasya yathAkramam / tulA puruSaityevaM jJeyaH paJcadazAhika: " - iti // eSAM prakRtAnAM piNyAkAdInAM paJcadravyANAm / yamastvekaviMza tidivasasAdhyamAha - " zrAcAmamaya piNyAkaM takraM codakasaknukAn / tryahaM tryahaM prayuJjAno vAyubhacatryahRdayam / ekaviMzatirAtrastu tulA puruSaucyate " - iti // tadetattrayaM pApatAratamyaviSayatayA vyavasthApanIyam / zravetikarttavyatAmAha hArItaH / "athAtastriNayanoktasya tulApuruSasya kalpaM 167 zrayAjyayAjanaM kRtvA prAzya mUtrapurISayoH / zrapratigrAmAdAya yAjayitvA vininditAn // vinAyakopasRSTasya mahAvyAdhihatasya ca / etat kRcchraM tulApuruSaM mahApAtakanAzanam // svargadvAramidaM puNyaM mahAdevena nirmitam / For Private And Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAcAmamatha piNyAkaM takraM codakasaknukAn // tryahaM tryahaM prayuJjAno vAyubhacatyahRdayam' / vAcA kAyena manamA kRtAni vividhAni ca // zrAcAmastAni nirhanti navazrAddhaJca sUtakam / bhicAJca dAruNaJcaitat! kezakITahataJca yat // zrakhormUtrapurISaJca brahmahaspRSTamevaca / piNyAkastAni nirhanti asthi bhitvA tu yat sthitam // zrAhAreSu ca ye doSAH sneha doSAzca ye kvacit / kharoSTramukhasaMspRSTamugrasaMspRSTamevaca / * vAyubhakSaH paraM vyaham, -- iti za0 / + dAruNaM kiJcit -- iti mu0 / - [12 0 takreNa tAni nirhanti yaccAnyat zvAvalokitam // kanakA tilAgAvo mUmirAcchAdanaM striyaH / sarvvaM punAti dharmAtmA gUr3ha codakamanubhiH // brahmahatyAM bhrUNahatyAM svarNasteyaM gurudArAbhigamanaM kanyAdUSaNa kauvAbhigamanamudakayAbhigamanaM vAyabhacaH punAti / taccandanozauramayau puruSau kArayet paTe / nadaumRttikA vA'pi puruSau dau ca kArayet // mahApAryena zareNa biddho yahAM zastramubhayato yacca lakSyam / tenAsauM sukRtAM kArayitvA prAdezamAtrAmubhayatojAtazikyAm // For Private And Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | sauvarNoM rAjatIM vA'pi tulAM devIM tu kArayet / zrapi candanadRcasya khadirasyApi kArayet // tasyAlAbhe tulA kAryyA yathA vA'pyupapadyate / puruSaM piGgalaM cakrahalamusala zUlavajrapANimAvAhayAmi / khamare - hi mAtarehi SAma ehi nAga ehi kRSNAjina ehi / svAgatamanukhAgatam / bhagavate tulApuruSAya mahAdevAyedamAsanamidaM pAdyamidamAcamanIyamidaM gandhamAlyadhUpa dIpa naivedyaM pratigTahANa prasIdadeva, tubhyaM namaH / zrakruddhaH sumanAbhava / zratha tulAmabhimantrayet / RSisatyaM brahmasatyaM devasatyaM zrantaH satyaM tena satyena satyavAdini, dezAnAM sampadaM brUhi kaM dezaM * varddhayiSyasi / rAjJAJca sampadaM brUhi kimasmAkaM bhvissyti| // yadAtmAnamasat karttuM tulAsamaSTataM param / yadA ca laghu manyeta tadA karma samArabhet // ye pRthivyadhipataye svAhA / vAyave'ntarikSAdhipataye svAhA / sUryyaya dinAdhipataye svAhA / somAya nacacAdhipataye svAhA / argha nAgAdhipataye svAhA / kuberAya yakSAdhipataye svAhA / indrAya devAdhipataye svAhA / brahmaNe trailokyAdhipataye svAhA / devyai bhagAdhipataye svAhA / halakaMTakAya svAhA / kubhANDarAja - putrAya svAhA / vinAyakAya svAhA | mahAvinAyakAya svAhA / * kodezo, iti mu0 / + prayacchasi iti mu0 / + divyAdhipataye, - iti mu0 / -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 470 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAmahAvinAyakAya svAhA / vakratuNDAya gaNAnAM pataye svAhA / dharmAya svAhA / zradharmAya svAhA / tulAyai svAhA / tulApuruSAya svAhA / devyai punaragamanAya svAhA / sakRccaritvA zuciH pUtaH karmaNyo bhavati / dvitIyaM caritvA gANapatyaM prApnoti / tRtIyaM caritvA mahAdevasyAvasathaM prApnoti / zrASADhyAM kArttikyAM phAlgunyAM vA puNye nakSatre eSa vihito dharmaH " - iti / [12 80 / vAruNakRcchramAha yamaH, - "brahmacArI jitakrodho mAse'pyudakamakkakAn / pivecca niyatAhAraH kRcchraM vAruNamucyate " - iti // zraghamarSaNakRcchramAha viSNuH / " zratha kRcchrANi bhavanti / tryahaM nAznIyAt / pratyahaM caM triSavaNaM snAnamAcaret * / magnastriraghamarSaNaM pet / divA sthitastidrAtrAvAsauta / karmaNo'nte payakhinoM dadyAdityaghamarSaNam" iti / zaGkhastu prakArAntareNAha - " tryahaM triSavaNalAya maunI svAdaghamarSaNam / manamA triH pAThedanu na bhuJjIta dinatrayam // aghamarSaNamityetadvrataM sarvvAghasUdanam " - iti / zratha yajJakRcchraH / tatrAGgirAH, "yuktastriSavaNanAyau saMyato maunamaMsthitaH / / prAtaH snAnamamArambhaM kuryyAjjayaJca nityazaH || sAvitrIM vyAdatIzcaiva japedaSTasahasrakam / For Private And Personal Use Only * graMtha kRSNANi bhavanti ! tryahaM triSavaNAM khAnamAcaret iti mu0 ! + maunamAzritaH, -iti mu0 |
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.) prAyazcittakANDam / 472 OMkAramAditaH kRtvA rUpe rUpe tathA'nnataH // bhUmau vIrAmane thukaH kuryyAjjapyaM sumaMyataH / zrAsaunazca sthitIvA'pi pivegavyaM payaH sakRt // gavyasya payamo'lAbhe gavyameva bhaveddadhi / danobhAve bhavettakaM takAbhAve tu yAvakam // eSAmanyatamaM yaccedupapadyeta tatpivet / gomUtreNa samAyukaM yAvakaM copayojayet // ekAhena tu kRcchro'yamunasvagiramA khayam / sarvapApaharodivyonAbA yajJa iti smRtaH // etatpAtakayuktAnAM tathA cApyupapAtakaiH / mahadbhizcApi yuktAnAM prAyazcittamidaM zubham" iti|| devakRtaM kRcchaM darzayati yamaH, "yavAgU yAvakaM zAkaM kSauraM dadhi taM tathA / vyahaM vyahantu prAznIyAdvAyubhakSaH paraM vyaham // kRccha devakRtaM nAma srvklmssnaashnm| marudbhirvasubhaurudai rAdityaizcaritaM vratam / vratasyAsya prabhAvena virajaskAhi te'bhavan"-dati // yAvakalacchamAha zaGkhaH,-- "gopuroSayavAbhyAM ca mAsamekaM samAhitaH / vratantu yAvakaM kuryAt sarvapApApanuttaye"-iti // devalo'pi / "yavAnAmapmu sAdhitAnAM saptarAcaM pakSaM mAsaM vA prAzanaM * kuryAjjapyantu nityapAH, iti mu / For Private And Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 472 parApAramAdhavaH / [12 a.| yAvakaH / etena yAvakapAyamodakAni vyAkhyAtAni / yAvakapAyamodakAni prAjApatyavidhAnena vyAkhyAtAni bhavanti"-dUti / atha prasUtiyAvakaH / tatra hArautaH / "yAtmakataiH karmabhirgurUmAtmAnaM pazyet, AtmArthaM prasUtiyAvakaM apayet / tato'nau juhuyAt / "tadeva valikarma / zTataM cAbhimantrayet / yavo'si dhAnyarAjo vA vAruNo madhusaMyutaH / nirNadaH sarvapApAnAM pavitra RSibhiH smRtaH // vRtaM yavA madhu yavA ApohiSThA'mRtaM yavAH / sabvaM punantu me pApaM yanmayA duSkRtaM kRtam // vAcA kRtaM karmakRtaM manamA durvicintitam / alakSmauM kAlakaNe ca sarvaM punauta me yavAH / / mAtApitrorazuzrUSAM yauvane kArita tathA / zvazUkarAvaloTacca ucchiSTopahataM ca yat // suvarNamteyaM vrAtyatvaM bAlatvAdAtmanastathA / brAhmaNAnAM parIvAdaM sarca pUnauta se yavAH // vakSyamANAM rakSAM kuryAt / namosTrAya bhUtAdhipataye dyauH sAvitrI mAnasto keti pAtre triniSiya ye devA manojAtAmanoyujaH sudakSAdakSapitaraste naH pAnta te no'vantu tebhyonamastebhyaH svAhetyAtmani juhupAt / trirAtramevArthArthI, pApakRt SaDrAtraM pItvA pUto bhvti| sapta* nAstyayamaMzaH mu. pustake / pavitram dhabhiH, iti su. ! / vayasA kAritA,- iti bhu0 / bAdhitvA cAtmanasta thA,--iti mu ! For Private And Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 // prAyazcittakANDam / gos rAcaM mhaapaatko| bAdazarAtraM pautvA sarva puruSakRtaM pApaM nirdhti| niHsRtAnAM yavAnAmekaviMzatirAtraM pauvA gaNAn pshyti| gaNAdhipatiM pshyti| vidyAM pshyti| vidyA'dhipatiM pshyti| yo'nauyAdyAvakaM pakkaM gomUtraSu maddadhi cauramarpiH pramucyate mo'hamaH kSaNadityAha bhagavAn maitrAvaruNi:"-iti / itthaM prajApatyAdivatAni nirUpitAni / atha vrtgrhnnprkaarH| tatra viSNuH, "sarvapApeSu sarveSAM vratAnAM vidhipUrvakam / grahaNaM saMpravakSyAmi prAyazcitte cikaurSite // dinAnte nakharomAdIn pravANya snAnamAcaret / bhasmagomayamRdAripaJcagavyAdikalpitaiH / malApakarSaNaM kAya vAyazaucopamiddhaye / dannadhAvanapUrveNa paJcagavyena saMyutam // vrataM nizAmukhe grAhyaM vahistArakadarzane / prAcamyAtaH paraM maunau dhyAyan duSkRtamAtmanaH / manaHsantApanaM tInamudahecchokamantataH" iti / vahiH, graamaanikrnyetyrthH| pUrvadyurnizAmukhe vrataM pariSaduddiSTaprakAreNa saMkalpya paredhustriSavaNasnAnaprAtImAdyaGgasahitaM vratamanuchAtumArabheta / prAta:mAdyaGgAni ca jAbAlena darzitAni, "bhArambhe sarvazrANAM samAptau ca vizeSataH / * vidhirucyate,-iti mu.| + vAhyazaucaM vizuddaye,-- iti mu / 60 For Private And Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| {1250 / zrAjyenaiva hi zAlAgnau juhuyAdAhutIH pRthak // zrAddhaM kuryyAdtAnte ca gohiraNyAdidakSiNam" iti / yamo'pi, "pazcAttApo nivRttizca svAnaM cAGgatayoditam / naimittikAnAM sarveSAM vratAnAM vidhipUrvakam // gAtrAbhyaGgaM ziro'bhyaGgaM tAmbUlamanulepanam / vratasthovarjayet savveM yaccAnyadalarAgakRt" iti / gTatautasya vratasthAmamApane pratyavAyamAha chAgaleyaH, "pUrvaM vrataM gTahItvA tu nAcaret kAmato hi yaH / jIvan bhavati caNDAlo mRtaH zvA cAbhijAyate" iti // atha pUrvoktAnAM batAnAM kenacinimittenAnuSThAnAzako yathAyogaM pratyAbAyA ucynte| tatra prAjApatyasya pratyAkhAyAzcaturviMzatimate darzitAH, "kRcchrodevyayutaM caiva prANayAmazatavyam / tilahomasahasrantu vedapArAyaNaM tathA // viprA dvAdaza vA bhyojyAH pAvakeSTistathaivaSa / athavA pAvamAneSTiH samAnyAhurmanISiNaH" iti // smatyantare'pi, "kacchro'yutantu mAyayA udavAsa* stathaivaca / dhenupradAnaM viprAya samametaccataSTayam" iti // smatyantare'pi, * upavAsa,-iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 a0 www. kobatirth.org 1] prAyazcittakANDam | "prAjApatya kriyA'zako dhenuM dadyAd dvijottamaH / dhenorabhAve dAtavyaM mUlyantulyaM na saMzayaH " -- iti mUlyacca yathAzakti deyam / zrataeva brahmapurANe, - "gavAmabhAve niSkaM syAttadarddha pAdameva vA " - iti / yatra yAvatmaGgyayA prAjApatyAnyAvarttanIyAni bhavanti, tatra tAvat mAyA godAnAnyAvarttanIyAni / tadapi caturviMzatimate darzitam"janmaprabhRti pApAni bahUni vividhAni ca / arvAk tu brahmahatyAyAH Sar3abdaM kRcchramAcaret // pratyAmnAye gavAM deyaM sAzIti dhaninAM zatam / tathA'STAdazalakSaNi gAyatryA vA japedudhaH " - iti / manUkarItyA dvAdazavArSikasya pratyAnnAyatvena SaTciMzalakSasaMkhyAkogAyacIjapaH prApnoti / koTisaMkhyAkastu catubviMzatimate eka smaryyate,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "gAyatryAstu japan koTiM brahmahatyAM vyapohati / lakSAnautiM japedyastu surApAnAdimucyate // punAti hemahattaraM gAyatrIlacasaptatiH / gAyatryAH SaSTibhirlacermucyate gurutalpagaH" - iti // For Private And Personal Use Only 475 tathA sati parasparavirodhaH syAditi cet / evaM tarhyanayevAnupapattyA koTijapona pratyAnnAyaH, kintu dAdazavArSikavratasamAnaviSayatayA vikalpyate iti kalpanIyam / cAndrAyaNAdInAM pratyAmnAyAstatraiva darzitAH, ' dvAdazavArSikaprAjApatyasya - iti zA0 /
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 68 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / / * mAsa chaSayaM, - iti su0 / f kRdayaM, - iti zA "cAndrAyaNaM mRgAreSTiH paviceSTistathaivaca / mitravindApaseva kRSchrA mAsatrayaM tathA // tilamAyutazcaiva parAkadvayamevaca / gAyatryA lacajapyaJca samAnyAha bRhaspatiH nityanaimittikAnAJca kAmyAnAM caiva karmaNAm / iSTInAM pazubandhAnAmabhAve caravaH tAH // # parAkataptakRcchrANAM sthAne kRcchracayaM caret / vratahomAdikaM vA'pi kalpayet pUrvvakalpavat " - iti / yastu tapasyasamarthaH dhAnyasamRddha, ma kRcchrAdivatAni brAhmaNabhojanena sampAdayet / tadapi tatraivokram, - "cche paJcAtikRcchre triguNamaharahastriMzadevaM hRtauye catvAriMzazca tapte ciguNabhaguNitAviMzatiH syAt parAke / kRcchre santApanAye bhavati Sar3adhikA viMzatiH seva honA dAbhyAM cAndrAyaNaM syAttapasi zabalobhojayedvipramukhyAn " - dUti // zravarahariti sarvvatra sambadhyate / tRtIyaH kRcchrAtikRcchraH / yantu prAjApatyapratyAsvAyatvena, "viprAdAdaza vA bhojyA : " - iti pUrvamudAhRtam / tat nirdhanaviSayam / dhanikastha pratidinaM paJca paJceti dvAdadivaseSu SaSTidvAhmaNabhojanavidhAnAt / zrataeva satyantare"prAjApatyaM caran vipro yazaktaH kathaJcana / zrahAni paJca viprAvyAn bhojayet samyagauzitAn " - iti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only [12 ba
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra - 12 pa* / www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAntapanAdInAM godAnapratyAcAyastacaiva darzitaH, - "prAjApatye tu gAmekAM dadyAt sAntapane iyam / parAkatatAtikRcchre tisrastisrastu gAstathA // aSTau cAndrAyaNe deyAH pratyAmnAyavidhau sadA / yathAvibhavasAreNa dAnaM dadyAdvizuddhaye " - iti // yattu smRtyantare cAndrAyaNasya godAnatrayamabhihitam, - "prAjApatye tu gAmekAmatikRcche dayaM smRtam / cAndrAyaNe parAke ca tisrastAdakSiNA tathA " - iti / tat nirdhanaviSayam / yathoktagodAnAdAzako gobhyastuNaM dadyAt / tathAca kaNvaH, -- * smRtA, iti mu0 / + dhana, iti mu0 / " ekamadhyayanaM kuryyAt prAjApatyamathApivA / dadyAdvA dazasAhasraM gavAM muSTiM vicakSaNaH " -- dUti // adhyayanajapAdInAM puruSavizeSeNa vyavasthA caturviMzatimate darzitA, - "dharmaniSThAstaponiSThAH kadAcit pApamAgatAH / japahomAdikaM tebhyo vizeSeNa vidhIyate // nAmadhArakaviprA ye mUrkhAdharma vivarjitAH / kRcchracAndrAyaNAdauni tebhyo dadyAdvizeSataH || dhaninA dakSiNA deyA prayatnavihitA tu yA / evaM naravizeSeNa prAyazcittAni dApayet" iti // 008 For Private And Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 478 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zranayaiva dizA smRtyantare prasiddhAstIrthayAcAdipratyAcAyA yathAyogamuneyAH / zrataeva devalaH, - ** utpathavarttI, iti nAsti zA0 pustake | + kRSNaveNI, - iti mu0 / | baDadAhI, mu0 / 9 puNyatamAnauti, -- iti nAsti mu0 pustake | [12 "zrabhigamya ca tIrthAni puNyAnyAyatanAni ca / naraH pApAt pramucyeta brAhmaNAnAM tapakhinAm / sarvvIH samudragAH puNyAH sarvve puNyAnagottamAH / sarvvamAyatanaM puNyaM sarvve puSyAvanAzrayAH " - iti // taurthAni, gaGgA sarasvatI yamunA narmadA vipAzA vitastA kauzikI jandA virajA candrabhAgA sarayuH utpathavantau * sindhuH kRSNA velI! bhoNA nApau dhArAvatI pASANako gomato gaNDakI bAdA | dhanyA devikA kAverI tAmraparNI carmaNvatI vecavatI godAvarI tuGgabhadrA sucaturaruNA ceti mahAnadyaH puNyatamAH / gaGgAdAraM kanakhalaM zakrAvatAraM saukaraM prayAgo gaGgAsAgaramiti etAni gaGgAyAstIrthAni / zAcaM prazravaNaM vRddhakanyAkaM sArasvatamAdivyatIrthaM vadarI pAzcAlaM vaijayantaM pRthUdakaM naimiSaM vinazanaM cApodbhedaM prabhAsa iti sArasvatatIrthAni / kAverIsaGgamaM sarasvatImaGgamaM gandhamAdanamiti sAmudrAkhyataurthAni puNyatamAnIti / puSkaraM mUrddhajaM gayA ziraH kurukSetramiti puNyakSetrANi / vArANasau mahAbhairavaM devadAruvanaM mauraM prAcInavAha: kedAraM madhyamaM mahArudraM mahAbalaM mahA For Private And Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 Sa0 / ] * layaM kumAramahAlayaM rudrAvatAraM vaGgalaM viSNuzivaM mahAkAlaM puruSottamaM jambumArgaM cetyetAnyAyatanAni / himavAnudayo mahendro - viduraH zatazTaGgaH zrIparvvato vedaparvvato vindhyaparvvataH pariyAtrazveti parvvatAH puNyatamAH pApaM nAzayanti / anyAni kSetrAyatanaparvvatAzramatIrthAni puNyatamAni bhavanti / vizvAmitra: "kRcchracAndrAyaNAdIni zuDyabhyudayakAraNam / prakAze ca rahasye cApyanukte saMzaye'sphuTe // *** prAyazcittakANDam | cagalaNDa, - iti mu0 / + zrIparvvato devaparvvatonIla parvvataH, -- iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAjApatyaM sAntapanaM zizukRcchraH parAkakaH / atikRcchraH parNakRcchraH saumyaH kRcchrAtikRcchrakaH // mahAsAntapanaM zodhyettaptakRcchrastu pAvanaH / japopavAsakRcchrastu brahmakUrccastu zodhanaH / ete vyastAH samastAvA pratyekaM yekato'pivA // pAtakAdiSu sarvveSu upapAtakeSu yatnataH / kAryyazcAndrAyaNyutAH kevalA vA vizuddhaye // upavAsAstrirAcaM vA mAmaH pacastadarddhakam / Sar3ahodvAdazAhAni kA zuddhiH phalairvinA // upapAtakayukrAnAmanAdiSTeSu caivhi| zaktijAtiguNAn dRSTvA mahaduddhikRtaM laghu // anubandhAdikaM dRSTvA kalpyaM savvaM yathA''gamam / For Private And Personal Use Only 46
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / [12 pa. prakAzaukra yatkiJciviMzobhAgo rahasyake // triMzadbhAga: SaSTibhAgaH kalyo jAtyAdyapekSayA" iti / *jamadamiH, "tIrtha tu pAdakacchaM sthAnadyAmarddhaphalaM labhet / diguNantu mahAnadyAM saGgame triguNaM bhavet" iti // iti kRcchrapratyAbAyA nirUpitAH / atha karmavipAko nirUpyate / yadyapi loke dharmazabdaH sukRtaduSkRtayoH sAdhAraNaH, tathApyatra prAyazcittasya prakRtatvAttanivartyatayA duSkRtasyaiva buddhisthatvAttatraiva paryyavasyati / vizeSeNa pacanaM vipAkaH phldshaa| karma vipAkaH krmvipaakH| sa ca vipAkastrividhaH, janma cAyubhAMgazceti / etat sarva patanaliyogazAsve sUtrayAmAsa / "mati mUle tadipAkojA tyAyubhIgAH" iti / asya sUtrasthAyamarthaH / avidyA'smitArAgadveSAbhinivezAtmakAH paJca klezAH karmaNAM mUlam / "kezamUlaH karmAzayaH" iti sUtritatvAt / mati tasmin paJcaklezAtmake mUle tAni karmANi vipacyante / dagdhakkezavojasya tu jIvanmukrasya na maJcitAni karmANi phlmaarbhnte| jJAnAminA bhasmasAt kRtvAt / yathA vitughotrIhina prrohti| tdvt| tasmAt baujasthAnauyaM klemapaJcakamupajauvyaiva karmANi janmAdicayarUpeNa vipacyante / natra janma krimyaadi| ___ "patitaM yAjayitvA tu krimiyonau prajAyate" * nAstyayamaMzaH mu. pustake / For Private And Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [12 b| praayshcittkaannddm| 11 ityAdismaraNAt / prAyaH paJcadazavarSAdikam / "tatra jIvati varSANi daza paJca ca vA vija,"ityabhidhAnAt / bhogoyamayAtanAdiH / "yamaloke tu te ghorAM labhante pariyAtanAm"ityAdismaraNAt / tametaM jAtyAyu galakSaNaM vipAkaM sAmAnyavizeSazAstrodAharaaina bahudhA prapaJcayiSyAmaH / ___ nanu nAyaM vipAkovidhAtuM pratiSeddha vA zakyate, ananuSTheyatvAdavarjanautvAca / zrataeva tasmin vidhipratiSedhapareNa zAstreNa nanirUpaNamayuktam / ___ nAyaM doSaH / prAyazcittArthavAdatvena tdupyogaat| arthavAdastu vihite pravartakatvena pratiSiddhAnivartakatvena ca vidhipratiSedhaikyatA bhajate iti nyAyavidAM mryaadaa| atra ca prAjApatyAdyanuSThAnarUpasya prAyazcittasya klezAtmakatvAdrAgataH pravRttina sambhavatIti tatra pravRttisiddhaye prarocanA karttavyA / nanu vihiteSvagniSTomAdiSu svargAdivipAkopavarNanena prarocayituM zakyate / svrgaadaunaamnukuulphltvaat| kSayarogAdaunAM tu pratikUlaphalatvena tadapavarNanaM na prrocnaayopyukrm| viSama upnyaasH| taca hi svargAdisAdhane prarocanamutpAdanauyam / na tvatra kSayarogAdisAdhane prrocnmutpaadyte| kintaIi kSayarogAdinivarttake prAyazcitte / tannittizcAnukUlaM phalam / nanvevamapi jayarogAdinivRttirUpaeva prAyazcittAtmakasya karma 61 For Private And Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 182 [12 0 / vipAkaH prarocakatvena vaktavyaH / na tu brahmahatyAdivipAkaH / tasyAprarocakatvAt / maivam / dvividhA hi brahmahatyAdayaH, saMcitA: saJceSyamANAzca / tatra saJceSyamANeSu pratiSedhaviSayeSu brahmahatyAdiSu cayarogAdyupanyAso brAhmaNAvagoraNAdau zatayAtanAdivat tannivarttakArthavAdatvenAnveti / saMciteSu pratikUlaM phalaM zrutvA tata udvijamAnastanivRttyupAyamAkAMcati / zrata udvegaprayojakatayA prAyazcitte'pi varttakatvaM bhavatIti pravarttakanivarttaka dvividhArthavAdatvenAyaM karmavipAkopanyAsa upayujyate / tadevaM saJcitamaMceSyamANayorupayogaH / zrArabdhaphaleSu pratikUlaphalasya pratyakSadarzanAdevodvegaH miti / pravarttakantu vyAdhyAdinivRttirUpasya prAyazcittavipAkasyopavarNanam / zrataH cayarogAdirUpastanivRttirUpazca vipAko'tra nirUpyate / tatra sAmAnyena pApakarmavipAkaH zivadharmottare'bhihitaH, - "zrathAtaH patatAM puMsAmadharmaH parikIrttitaH / narakAdau mahAghore patanAt pApamucyate " - iti / viSNudharmottare'pi,-- parAzaramAzcavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrativAhikamaMjastu deho bhavati bhArgava / kevalaM tanmanuSyANAM mRtyukAla upasthite // yAmyairnarairmanuSyANAM tat zarIraM bhRgUttama 1 nIyate yAmyamArgeNa nAnyeSAM prANinAM dvija / manuSyAH pratipadyante svarga narakameva vA // nevAnye prANinaH kecit marce te phannabhoginaH 1 For Private And Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 80 www. kobatirth.org prAyavittakANDam | bhRgunandana // zubhAnAmazubhAnAJca karmaNAM maJcayaH kriyate loke manuSyaireva kevalam / tasmAnmanuSyazca mRtoyamalokaM prapadyate // nAnyaH prANI mahAbhAga, phalayonau vyavasthitaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAmyalokaM prapannasya puruSasya tathA yamaH // yonIzca narakAMzcaiva nirUpayati karmaNA " - iti / brahmapurANe'pi - * yAni ca iti mu0 / + yathA, - iti mu0 / "karmaNA manasA vAcA ye dharmavimukhA narAH / yamaloke tu te ghorAM labhante pariyAtanAm // hAlpamapi kRtvA tu naraH karmAzubhAtmakam / prApnoti narakaM ghoraM yamalokeSu yAtanAm " - iti / viSNupurANe'pi "pApayAti narakaM prAyazcittaparAGmukhaH / pApAnAmanurUpANi prAyazcittAni tadyathA * // tathA tathaiva saMsmRtya proktAni paramarSibhiH" - iti / viSNudharmottare "prAyazcittaiH cacaM yAti kRtaM pApaM na saMzayaH / prAyazcittavihonA ye rAjabhizcApyadaNDitAH // narakaM pratipadyante tiryyagyoniM tathaivaca / For Private And Personal Use Only 483
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paapaamaadhvH| mAnuSyamapi cAmAdya bhavannaura nathAshinAH // prAyazinamataH kArya kammaSasthApanusaye"-iti / bhaviSyottare'pi,--- "devatiya'manuSyANAmadharmaniratAtmanAm / dharmarAjaH smRtaH zAntA sughorairvividhairvidhaH / miy'aahaanaa saabaa linaaklaam / prAyazcineguru: bhAstA nahu tariSyate yamaH / pAradArikasorANAmanyAyavyavahAriNam // napatiH zAmakaH prokaH pracchanAnAM ca dharmarAT / nasAt kRtasya pApamya prAyazcittaM mamAcaret" iti / brahmapurANe, "tataca yAtanAdehaM lona pratipadyate / tat karma yAtanArthamamAnApitamambhavam / napramANavayo'vasthAsaMsthAnaH prAkama yathA / vihAya samahAguptaM garauraM pAzcabhautikama // anyat garaudamAdatte yAtanAthaM svakarmajam / nanmAcaguNamaMyukra mAnAyoyaM svakarmajam // dRDhaM zarIramAnoti mukhadaHvopabhukaye / tena bhuktA sva kamI giA pApakanA bharo maNam // mukhAni dhArmikobhu ihAnAko yamakSayA"-dani manumA mAnamAdikavi vipAkavizaSamAha; "cAtuvarNa chatamA yamuktIdharmastvayA'nacha / For Private And Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ba0 // prAyazcittakANDam / 85 karmaNAM phalanittiM zaMsa nastattvataH parAm / / ma tAnuvAca dharmAtmA maharSonmAnavo bhRguH / anya sarvamya zTaNata karmayogasya nirNayam // zubhAzubhaphalaM karma manovAgdehasambhavam / karmajAgatayo nRNAmuttamAdhamamadhyamAH / / tasyeha trividhasyApi hyadhiSThAnasya dehinaH / dazalakSaNayuktasya mano vidyAt pravartakam // paradravyevabhidhyAnaM manasA'niSTacintanam / vitathAbhinivezazca trividhaM karma mAnasam // pAsthyamantaJcaiva pezanyaJcaiva sarvazaH / anivaddhapralApazca vAGmayaM sthAccaturvidham // adattAnAmupAdAnaM hiMsA caivAvidhAnataH / / paradAropasevA ca zArIraM trividhaM smRtam / mAnasaM manasevAyamupa ke zubhAzubham // vAcaiva vAkkRtaM karma kAyenaiva tu kAyikam / garIrajaiH karmadoSairyAti sthAvaratAM naraH / vAcikaH pakSimgatAM mAnamairanyajAtitAm" iti / hArIto'pi / "maLabhakSyabhakSaNamabhojyabhojanamagamyAgamanamayAjyayAjanamasatpratigrahaNaM paradArAbhigamanaM paradravyApaharaNaM prANihimA ceti zArIrANi / pAruSyamantaM vivAdaH ativikrayazceti vaacikaani| paropatApanaM parAbhidrohaH krodho lobhomoheo'haGkArazceti mAnamAni / tadetAnyaSTAdaza nerayANi karmANi yasmin For Private And Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org d [12 0 yasmin karoti yaH, sa tasmin tasmin vayasi zArIravAcikamA - namAni prApnoti / evaM hyAha yasyAM yasyAmavasthAyAM yat karoti zubhAzubham / tasyAM tasyAmavasthAyAM tattatphalamavApnuyAt / zarIreNaiva zArIraM vAmamayena tu vAcikam / mAnasaM manasevAyamupabhuGkte zubhAzubham "- iti // zrAtmana IzvarasvarUpatvaM pratipAdyAha yAjJabalkyaH,"yadyevaM sa kathaM brahman, pApayoniSu jAyate / IzvaraH sa kathaM bhAve 'raniSTeH saMprayujyate / karaNairanvitasyApi pUrvvajJAnaM kathaJcana // vetti sarvvagatAM kasmAt sarvvago'pi na vedanAm / anyapacisthAvaratAM manovAkkAyakarmajaiH // deSaiH prayAti jIvo'yaM bhavayonizateSu ca / anantAzca yathA bhAvAH zarIreSu zarIriNAm // rUpANyapi tathaiveha sarvvayoniSu dehinAm / vipAkaH karmaNAM pretya keSAJcidiha jAyate // iha cAmutra caikeSAM bhAvastatra prayojanam / paradravyANyabhidhyAyaMstathA'niSTAni cintayan // vitathAbhinivezI ca jAyate 'ntyAdiyoniSu / paruSAnRtavAdI ca pizunaH puruSastathA // * parAzara mAdhavaH / pApai - iti mu0 / + evaM prANyupaghAtI, -- iti mu0 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / anivaddhapralApau ca mRtaH pakSiSu jAyate / adattAdAnanirataH paradAropasevakaH // hiMsakazcAvidhAnena sthAvarevabhijAyate"-iti / matvAdiguNavizeSeNa vipAkavizeSaM maevAha, "AtmajJaH zaucavAn dAntastapakhau vijitendriyaH / dharmakRvedavidyAti mAtvikodevayonitAm // asatkAryyarato dhaura prArambhau viSayAcakaH / sa rAjaso manuyyeSu mRtojanmAdhigacchati // nidrAluH krUrakRnubdho nAstiko yAcakastathA / pramAdavAn bhinnatto bhavettiryakSu tAmamaH // rajamA tamasA caiva samAviSTo bhramaniha / bhAvaraniSTeH saMyukasaMsAraM pratipadyate"-dati // manurapi, "matvaM rajastamazceti trauna vidyAdAtmanoguNAn / yeApyamAn sthito bhAvAnmahAn sarvAnazeSataH // yo yadaiSAM guNodehe sAkalyenAtiricyate / ma tadA tadguNaprAyaM taM karoti zarIriNam / matvaM jJAnaM tamo'jJAnaM rAgaddeSau rajaH smRtam / / etadyA ptimadeteSAM sarvabhUtAzritaM vapuH / - anubandhI pratApI,--iti mu. / / mga, iti m| For Private And Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gce praashrmaadhvH| [12 cya0 / devatvaM sAtvikAyAnti manuSyatvaM hi rAjamAH // tiryaktvaM tAmasAnityamityeSA trividhA gatiH / trividhA trividheSA tu vijJeyA gauNiko gatiH // adhamA madhyamA'yyA ca karmavidyAvizeSataH / sthAvarAH krimikoTAzca matsyAH sarpAH sarIsRpAH / / pazavazca zTagAlacA jaghanyA tAmasI gatiH / hastinazca turaGgAzca zUdrAkSecchA vigarhitAH // siMhA vyAghrA varAhAzca madhyamA tAmasI gatiH / cAraNazca suparNAzca puruSAzcaiva dAmbhikAH // rakSAMsi ca pizAcAzca tAmameSattamA gatiH / jhallAmallAnaTAcaiva puruSAH zastra vRttayaH // dyUtapAnaprasakrAzca jaghanyA rAjamau gatiH / rAjAnaH kSatriyAzcaiva rAjJAJcava purohitAH / / vAdayuddhapradhAnAzca madhyamA rAjasI gatiH / gandharvA guhyakA yacA vividhAnucarAzca ye|| / tathaivAArasaH sArAjemeSattamA gatiH / tApamA yatayoviprA ye ca vaimAnikA gaNAH / / nakSatrANi ca daityAzca prathamA mAviko gatiH / thajvAna RSayo vedA devAjyotauM Si vatsarAH // pitarazcaiva sAdhyAzca dvitIyA mAviko gatiH ! ruka pAH,-ti bhu magAva, iti nu / For Private And Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / brahmA vizvasRjodharmI mahadavyAmevaca // uttamA mAtvikaumetAM gatimAhurmanISiNaH / eSa sarvaH samuddiSTastriprakArasya karmaNaH // trividhastrividhaH kRtsnaH saMsAraH sArbabhautikaH" iti / atha pretatvAdihetubhyaH nAnAvidhebhyaH pApavizeSebhyo yonivizeSAH abhihitAH viSNudharmottare, "asahiSNutayA'nyasya guNAnAM kAraNaM vinaa| mahatpApaM samutpatraM tadasya pretakAraNam // brahmavahAriNazcaite pApA:* pretatvamAgatAH / paradAraratAH kecit khAmidroharatAH pare / mitradroharatAH keciddeze'smin bhRshdaarunne| vakarmabhizyutAH sarve jAyante pretayoniSu"-iti // padmapurANe, "ayAjyayAjakazcaiva yAjyAnAJca vivarjakaH / virako viSNuvidyAsu ma preto jAyate naraH // sAmAnyadakSiNAM labdhA gTamAtyeko vimohitaH / nAstikyabhAvanirataH sa preto jAyate naraH" iti // skAnde camatkArakhaNDe, "yobhavenmAnavaH budrastathA paizunyakArakaH / brAhmaNAnvayamambhUto vRthA mAMsAzakazca yaH // * pApAt, iti mu.| 62 For Private And Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 49. parApAramAdhavaH / [12 ba. prANinAM hiMsako nityaM sa preto jAyate naraH / akRtvA devakArya yastathA ca piDhatarpaNam // . yo'nAti bhRtyavargebhyo'datvA pretaH ma jAyate / paradAraratazcaiva paravittApahArakaH // parApavAdasantaSTaH sa preto jAyate naraH / kanyAM yacchati vRddhavAya naucAya dhanalimayA // kurUpAya kuzaulAya sa preto jAyate naraH / devastrIguruvittAni gTahItvA na prayacchati // vizeSAdrAhmaNendrANAM sa preto jAyate naraH / dIyamAnasya vittasya brAhmaNebhyastu pApakRt / vinamAcarate yastu ma preto jAyate naraH // zUTrAnnenodarasthena brAhmaNo mriyate yadi / trikAlajJo vedavedI dharmajJo'tha SaDaGgavit / caturvadyapi yo vipraH sa preto jAyate naraH / / zAstrakA granthakatI yadyapi syAt Sar3aGgavit / kuladezocitaM karma yastyatvA'nyat samAcaret // kAmAdA yadi vA mohAt sa preto jAyate naraH / ucchiSTasya vizeSeNa antaricamRtasya ca // viSAmijalamRtyUnAM tathA caivAtmaghAtinAm / pretatvaM jAyate nUnaM satyametatra saMzayaH" iti / agnipurANe, "mAtaraM pitaraM vRddhaM jAti mAdhujanantathA / For Private And Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa.] prAyazcittakANDam / BE 61 lobhAttyajati yastvetAn sa preto jAyate naraH // kujyotiH kutsito vaidyaH kujJAnau ca kudezikaH / zUdrAnugrahakartA ca sa preto jAyate naraH // nindako vijadevAnAM gautavAdyarataH sadA / vRddhaM vAlaM guruM viprAn yo'vamatya bhunakti vai // kanyAM dadAti klena sa preto jAyate naraH / nyAsApahI mitradhruk parapAkarataH sadA // nirdoSaM suhRdaM bhAr2yAM mRtakAle na yAti yaH / na saheta yazasteSAM sa preto jAyate naraH // hatyazvarathayAnAni mRtazayyA''sanAni ca / kRSNajinantu gTahAti anApadi ta yo dijaH // tathobhayamukhauM ghorAM mazailAM medinoM dijaH // kurukSetre ca yaddAnaM caNDAlAt patitAt tathA / mAsike ca navazrAddhe mujan pretArthamevaca / bhUmikanyA'pahAca sa preto jAyate naraH" iti // umAmahezvarasaMvAde, "apahatya ca sarvakhaM devakhaM ca tathAparam / dattApahAradAnAcA paizAcyaM yAti vai naraH // yonikAryazca yo devi, ahitena tu kArayet / * tyajan kAle na pAti yaH, iti mu0 / + dattApahArAt dAnAca, iti mu0 / / na hi tena tu,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 462 parAzaramAdhavaH / [12 c| so'pi yAti pizAcatvaM khAmidroheNa mAnavaH // khAmidravyaM gTahItvA tu na yajena dadAti ca / zrAtmanaH poSako mUDhaH pizAcatvaM sa gacchati // maThApatyaJca yo devi, kurute madamohitaH / vinAzayenmaThadravyaM nirmAlyaM yazca bhavati / parasya yoSitaM hatvA brAhmaNakhamprahatya ca / araNye nirjale deze bhavati brahmarAkSasaH // adharma dharmamityAhurya tu mohavazaM gatAH / hartAraH paradArANaM cauryeNa balato'pi vaa| araNye nirjale deze bhavati brahmarAkSamaH" iti / manu: "saMyogaM patitairgatvA parasyaivaca yoSitam / apahatya ca viprakhaM bhavati brahmarAkSasaH // guru tvaM kRtya haM kRtya vipraM nirjitya vAdataH / araNye nirjale deze bhavati brahmarAkSasaH // zrAcAryyamRttijazcaiva guruM caiva tapakhinam // munauMzcApyavamanyante te bhavantIha rAkSasAH" iti / vAmanapurANe, "caNDAlAdanyajAdA'pi pratiTakAti dakSiNAm / yAjako yajamAnazca sa sthAna sthalakoTaka." iti // - - - / mo'patya ca,--iti prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 / ] * www. kobatirth.org vedAmi, iti mu0 / prAtikAgRham | skAnde revAkhaNDe - "bubhuciteSu bhRtyeSu yako'zrAti mAnavaH / yoniM sa samAsAdya caNDAlo jAyate naraH // vedoktaM yaH parityajya dharmamanyaM samAcaret / daza varSasahastrANi zvayonau jAyate dhruvam // vedArtha * nindakA ye ca ye ca brAhmaNanindakAH / iha janmani zUdrAste mRtAH zvAno bhavanti ha" - iti // brahmapurANe, "yadi putrasamaM ziSyaM gururjavAdakAraNam / zrAtmana: kAmakAreNa so'pi hiMsaH prajAyate // pitaraM mAtaraM caiva yastu putro'vamanyate vo'pi viprotojantuH pUrvvaM jAyeta gardabhaH / gardabhavantu saMprApya tato jAyeta mAnavaH // jyeSThaM fuaei cApi bhrAtaraM yo'vamanyate / so'pi mRtyumavApnoti krauJcayonau ca jAyate // AzA'pahantI tu naraH krimiyonau prajAyate / vizvAsaharttA tu maro monojAyeta durmatiH // upasthite vivAhe tu yajJe dAne mahotsave / mohAtkaroti yovighnaM sa mRto jAyate krimiH // kRtaghnastu mRto viproyamasya viSayaM gataH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only r
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 868 praashrmaadhvH| [12 10 yamasya viSaye krUrairbandhaM prApnoti dAruNam // yAtanAH prApya tatrasthastatobahauzca bhodvijAH / tatogataH* kRtaghnazca saMsAraM pratipadyate // jalapravahaNaM yastu bhindyAnmatsyobhavettu yaH / ayonigo vRkohi syAdulUkaH krayavaJcanAt // pratizrutya dijebhyazcApyadatvA madhuko bhavet / labheddevalako rAjan yoni caNDAlasaMzitAm // mRtasyaikAdazAhe tu bhuJjan zvA cAbhijAyate" iti / garuDapurANe, "kauTasAkSyapradAH pApA amedhyakrimayazciram / bhUtvA bhavanti mAste pizAcAstadanantaram // gurumitradrahaH pApA ye ca khAmidruho janAH / dvijaziSyadruhazcaiva kRtaghnAnAstikAstathA // tyAgino bAndhavAnAca tyAginaH zaraNArthinAm / amedhyakrimayaH marca mRgavyAdhA bhavanti ca // gururomagaNopetAjAyante zambukAjale / / candrArkagrahaNe bhukkA jAyate kuJjaro naraH"-dati // zivadharmottare, "vipraH paJcamahAyajJAnakRtvA yo'namazrute // vivarAho bhavennityaM krayAzI vyAdhaevaca / * tatodaMpaH, iti mu0| / dijebhyavAdanyA madhasako, iti bhu| For Private And Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 ba0 / ] www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvivekazaphAnAzca vikrayAjjAyate mRgaH matsyo'pi viTkrimizcaiva zravajJAkAryyadhaH krimiH" - iti / vAyusaMhitAyAm, - "kharo ve bahuyAcitvAt kAkomantrita bhojanAt' / aparIcitabhojau syAt vAnaro vijane vane // avidyAM yaH prayaccheta valova bhavettu saH / naM paryuSitaM vipre datvA ve kuSThatAM vrajet" iti // umAmahezvarasaMvAde,-- "zragnihocaM bhavedyasya na kuryyAt tasya rakSaNam / parvvAtikramakArI tu mmRgatvaM yAti brAhmaNaH // vedopajIvikAH pApAH strololAH satataM ca ye / bhavanti ceha kAkA: syuciraM viDbhujaevaca || pAyasaM varaM caiva havIMSi madhurANi ca / zradatvA cAgniviprebhyaH prAzanAdbhujagobhavet " - iti // nAradapurANe, - "bharttuH saukhyena yA nArau saukhyayuktA na jAyate / sA thenI jAyate rAjan, cauNi varSANi paJca ca / vAcA cAkrozikA yA tu sanniruddhA patiM DriyA // akAryyaM kArayetpApA vA nArI vasgurau bhavet / kAkonimantibhojanAt, - iti zA0 / + kulatAM - iti mu0 / + jAtAH, iti mu0 / For Private And Personal Use Only 465
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 486 parApAramAdhavaH / [12 10 / bharturartha hi yA vittaM vidyamAnaM na yacchati // jIvitaM vA varArohe, viSThAyAM jAyate krimiH // krimiyonivinirmunA kASThakoTA bhavettu mA / na mAdhayanti kAryANi prabhUNAM ye vicetasaH // bhUtvA* vetanabhokAro jAyante bhUlatA hi te"-iti / vRddhagautamaH, "maulyAidopadoSTA ca vyAghro bhavati mAnavaH / jambUko jAyate janturananujJAtapAThakaH / zUdrAt patati caNDAlo brahmadravyopajIvakaH" iti| yAjJavalkyo'pi, "paradravyANyabhidhyAyaMstathA'niSTAni cintayan / vitathAbhinivezau ca jAyate'gyAsu yoniSu // puruSo'ntavAdI ca pizAnaH puruSastathA / anibaddhapralApau ca mRgapakSiSu jAyate // adattAdAnanirataH paradAropasevakaH / / hiMsakaJcAvidhAnena sthAvareSu prajAyate"-iti // atha nAnAniSiddhakarmaphalAni / umAmahezvarasaMvAde, "zvapAkapulkamAdaunAM kutsitAnAmacetasAm / kuleSu te'bhijAyante guruvRddhAvamAninaH // gurUNAM jananujJAto yo vedAbhyAsamAcaret / sa prayAti vihauneSu jAyate bhuvi mAnavaH // * bhatyA,-iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 // prAyazcittakANDam / 17 adharma dharmamityAhurya tu mohavazaM gatAH / te ca kAlahatodyogAH sambhavantauha mAnuSe / nihA~mAnirvaSaTkArAste bhavanti narAdhamAH" iti / skAnde nAgarakhaNDam, "prApnuvanti kudeze ca janma ye hetuvAdakAH / khAmidroharatA ye ca kukkuTe janma cApnuyaH // adatvA ye tathA'nanti piTadevadvijAtiSu / durbhikSe janatApe ca kudeze janma cApnuyuH // ye ca kurvanti dampatyorvivAdaM sAnurAgayoH / virUpA bhramamANazca sarvalokavivarjitAH* // daridrA jAyayA bhraSTA bhavanti vigatAyuSaH / kanyAdAne ca vighnaM yo vikrayaM yaH karoti vaa|| ma kanyAH kevalI sUte na putra kevalaM kacit / jAyante tAza bandhakyo vidhavA durbhagAstathA"-iti // prabhAsakhaNDe, "yairna dattaM naraiH kiJcitteSAM cihaM daridratA / jAyante rogiNoraudrAhiMsAH kuJAzca vAmanAH // zraputrAH kalahAkrAntAH paradAropasevakAH / mahArAjakA karmANa: kucelAH kuzarIriNaH // * vigahitAH, iti mu0 / + kevalAH, iti prA0 / / vahyArAjika,-iti mu| For Private And Personal Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / [12 10 / kudaNDAzcapalAludhA mUrkhA niSThurabhASiNaH / dhanahInA* bhavanyete devabrahmakhabhacakAH" iti // skAnde revAkhaNDe, "pitA mAtA gururdhAtA anyo vA vikalendriyaH / bhavanti nAdRtA yaistu te bhavanti narAdhamAH / dUha mAnuSaloke'smin daunAndhAste bhavanti ca // ye tyajanti skako bhAyA mUDhAH paNDitamAninaH / te yAnti narakaM ghoraM tAmizraM nAtra saMzayaH // tatra varSazatasyAnte daha mAnuSatAM gataH / duSkarmA durbhagazcaiva daridraH saMprajAyate // jAyate granthisaMyuktaH parabhAryopasevakaH / gadgado'natavAdau syAt mUkazcaiva gavAnate // annaM puryaSitaM vipre dadadai kujatAM vrajet / / mAtsaryAdapi jAtyandhodveSAcca badhiro bhavet // adatvA bhakSyamantrAti anapatyo bhavecca saH" iti / garuDapurANe, "avamatya ca ye yAnti bhagavatkIrtanaM narAH / bAdhiryamupayAnnyAza te vai janmani janmani / pazyanto bhagavadvAraM tAmamAstatparicchadam / akRtvA tatpraNAmAdi ye yAnti puruSAdhamAH // jAtyandhAste'bhijAyante'pyaGga honAparigrahAH / / * dAnahInA,-iti prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 86E paGgavaH pAdahInAzca kuSThino bhuvi ye narAH // viSNucchAyA dhruvaM taistu lahitA syAt na saMzayaH / tathAca bhagavaddhavAnazchAyAmAkramate tu yaH // araNye jAyate paGguH sa vai rogAdipaur3itaH" iti / viSNudharmottare'pi, "pizunaH pUtinAsaH syAt sUcakaH pUtivatrakaH / khalvATomatmarau caiva nAstiko vedanindakaH / / bhUyaeva samApnoti tathA nAstikatAM dvijaH / pUrNikastailikazcaiva andho bhavati mAnavaH // pratikUlaM guroryastu mo'pasmArau ca jAyate / miSTAzyeko mahAbhAga, vAtagulmau prajApate // bhagabhakSastu kuNDAzI daurgharogau ca paur3akaH / garukhAmidijAkozaM vedanindAM tathaivaca // zrutvA bhavati durbuddhirbadhiromAnavAdhamaH / devadattena dIpena kRtvA karma sudurmatiH / jAyate buDudAkSovA netrarogayuto'pivA / tathaiva daunarUpazca tena pApena karmaNA // haunavarNastathA loke bhavatyatyantadurmatiH / virUpaeva bhavati tathA'vikrayavikrayau / * kRtvA,-iti mu| / kammANi durmatiH, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 c| vinA'parAdhena tathA kRtvA patnyadhivedanam / sa rAjAmayamApnoti vyavahAre tathaivaca // mRlakarma tathA kRtvA vazIkaraNakAraNAt / devyo bhavati loke'smin jagato nAtra saMzayaH // parivettA tathA loke sarvavyAdhisamantritaH / ayAjyayAjakazcaiva jAyate varNasaGkaraH // vedavikrayiko mUrkhaH kitavazcaiva jAyate / nAstikastu daridraH syAt sarvakarmavivarjitaH // atimAnapravRttastu jAyate kutsite kule| zvapAkapulkamAdaunAM kutsitAnAmacetasAm / kuleSu te'bhijAyante guruvRddhApavAdakA: / zvabhe tu maraNaM loke viSaiH sthAvarajaGgamaiH / pareSAM cetasaH logakArI bhavati mAnavaH / kSayau jvarau pramohau ca gulmI dAhI bhagandarau / rajakhalAnyacaNDAlapApiSThapatitaiH saha / / vyavahArau puSyavatyAM bhuktA kuSThau jvarI bhavet // anapatyo daridrazca vizvastasya viSapradaH / niSiddhavastubhogena mohayedyaH parAn pumAn / / paropadiSTa jJAno vA bhavedunmattako'pivA / RNaM datvA'dhikAM vRddhiM yograhAtauha mAnavaH / / * kArakAH, iti mu. / + atra, prAnoti,-iti pATho bhavituM yuktaH / For Private And Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 501 ma bhUtvA dhaninAM vaMze prajeddezAntaraM tataH / vANijyalAbhastatrApi nAsti tasya narasya vai // pramukhyamukhyakArau yaH sa jvarau zvAsakAmavAn / sarvAGgarogaH pApAtmA dveSTA mRtasamAGgabhAk"-dUti // umAmahezvarasaMvAde, "pRSTAnena ya prAtmAnaM poSayanti narAdhamAH / bAlAnAM vIcamANAnAmadadannatti nispRhaH // na hutaM na tapastaptamadattaM kiJca brAhmaNe / zrAtmaiva poSito yena tatpApaM kathayAmyaham / / yatra deze tvanAvRSTiryatra vAyusamudbhavaH / tasmin deze kSudhAtaca jAyante pApakarmiNa:"-dati // padmapurANe, "yastu vipratvamutsRjya kSatradharma niSevate / brAhmaNyAtma paribhraSTaH kSatrayonau prajAyate // vaiNyakarmA ca yo vipro lobhamohavyapAzrayaH / ma dijo vaizyatAmeti zUTrakarma karoti yaH // svadharmapracyutovipraH ma hi zUdratvamApnuyAt / kSatriyovA mahAbAho vaizyo vA dharmacAriNau // khAni karmANyapAtya zUdrakarma niSevate / khasthAnAcca paribhraSTo jAyate varNasaGkaraH / / brAhmaNa: catriyo vaizyaH zUdro vA yAti tAdRzaH / zUdrAbenodarasthena biyate yadi putraka // For Private And Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 502 parAzaramAdhavaH / [12 p.| brAhmaNaH zUdratAmeti nAsti tatra vicAraNA" iti / mArkaNDeyapurANe, "brAhmaNa: catriyovaizyaH svavarNe pANisaMgraham / akRtvA tvanyathA pANe: patanni nRpa, saMgrahAt // thazca yasthAstu honAyAH kurute pANisaMgraham / akRtvA varNasaMyogaM so'pi tavarNabhAgabhavet" iti // atha vizeSeNa karmavipAkaH / tatra hiMsA vizeSAyonivizeSaH / tatra manuH, "yAM yAM yonicca jIvo'yaM yena yeneha karmaNA / kramazo'nAti loke'sminnetatsarvaM nibodha me // bahan varSagaNANa ghorAn narakAn prApya tatkSaNat / saMsArAn pratipadyante mahApAtakinakhimAn // zvazakarakharoSTrANAM go'jAvimRgapakSiNAm / caNDAlapulkasAnAJca brahmahA yonimRcchati" iti // nandipurANe, "narakeSu krameNaiva brahmahA pAcyate naraH / kalpaM kalpaM tatazcAnte sthAvarazca prajAyate // tnngulmltaavlauvaurudrumvibhedtH| taNabhedAstvagaNitA gulmabhedAstathA matAH // latAbhedAzca niHsaMkhyAvallIbhedAstathaivaca / vIra dAsvasaMkhyAtA saMkhyA drumajAtayaH // teSAJca dezabhedena punaH kaSTatvabhucyate / For Private And Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10 prAyazcittakANDam / 503 daMTribhyazca nakhibhyazca caNDAlAbAhmaNAt tathA / TahAdhaHpatanAccaiva drumAdhaHpAtanAt tathA // gobhyazca maraNaM loke vijJeyaM pApakarmaNAm / tADitastAdyate loke hAritohAryate tathA / hatvA badhamavApnoti nAtra kAryA vicAraNA / yadyat parasyAcarati tattadasyopajAyate / prApnoti yAdRzauM bAdhAM karmaNA svakatena yH| tasthApi tAdRzau bAdhA jJeyA janmani janmani // tasmAt sarvaprayatnena parabAdhAM vivarjayet" iti / mahAbhArata'pi,"y laandhiaa nijjiaasth maanini| adharmajJA gatAcArAste bhavanti gatAyuSaH // kugaulA bhinnamaryAdAnityaM saurNamaithunAH / anyAyuSo bhavantIha narAnirayagAminaH // loTramardo daNacchedI nakhakhAdI* ca yonaraH / nityocchiSTaH sUcakazca nehAyurvindate mahat // Ayurasya nikRntAmi prajJAmasyAdade tathA / yaH ucchiSTaH pravadati khAdhyAyaM cAdhigacchati // yazcAnadhyAyakAle'pi mohAdabhyasate dvijaH / pratyAdityaM pratyanalaM prati gAJca prati dvijam // ye mehayanti pathi ca te bhavanti gatAyuSaH" iti / * rakhaghAtI,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 508 praashrmaadhvH| [12 / zivadharmottare, "devadravyopajIvI ca sa bhavedapabAhukaH / devadravyaM svayaM yena bhutaM yasya sadA bhavet / ramajAvidhuraH kunaH kaNDamarvAGgaduHkhitaH // devasparza naraH kRtvA parapratyayakAraNat // mithyA'cAraM caret pazcAdarbudAsyonaro bhavet / devadAsodhanaM bhukkA hadgagI ca vai kramAt // sarvAGgakuSThau timirau narobhavati pApataH / dIpaM devagTahAddhRtvA pazcAndho bhavennaraH // mUchauM bhramI suraddheSTA pakSapAtI jvarI bhavet / devAvamantA bhavati sarvadA maithune rataH // sadA'pahatasarvasvaH kusmitaH kAmamohitaH" iti / vRddhagautamaH / "devadravyopajIvI chadrogau / pratijJAya baahmnnsthaadaanaadlyaayuH| patnaubahutve satyekArAmaH klovaH / svAminA dharma niyuktaH tdnusstthaanaashnojlodrau| durbalabAdhe bastavatAmupekSAyAmaGga homaH / vyavahArapakSapAte jihaarogau| svayaM pravarttitadharmAnuSThAnacchedane pratipanneSTaviyogaH / svayamayabhuk zUlarogI / paricauNamitrabandhukhAmikhajanAvamantA paribhUtavRttiH / atithiM pazyananataH kpaalpttttikaa| sUryAstakAle prtiyaadaanaadissttviyogH| chadmanA gurukhAmimitramupacarataH prAptArthaparibhraMzaH / vizrambhApahArI mrcdHkhaashryH| goduHkhakArI gonaamhaa| gonirdyshvipittnaamH| pathanA* pazcAduDudAsyo vanecaraH, iti pAThAntaram / For Private And Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1910 prAyazcittakANDam / 505 zako nistejasvaH / mabhAyAGgalagranthau puNyAkSepI vakraNAsaH / ziSTacaurNadharmadUSakaH kekarAkSaH / sAdhujanatapakhidevadvijagurujJAnayogaddeSTA vakrAsthaH / taTAkArAmabhettA netrAGgahInaH / kRtaghnaH srvaarmbhviklH| parakhAbhilASau kSayarogau syAt / caurarakSakaH, vyavahArebamadhyasthazcauravRttiparazca yaH / vANijyalAbhono tasya dezAntaragatasya ca // vyAdhiH syAt prANamandeho mRtistatraiva pApinaH" iti| zivadharmottare, "evaM pApavizuddhAzca sAvazeSeNa karmaNA / tataH kSitiM samAsAdya jAyante dehinaH punaH // tatrAnubhUya duHkhAni jAyante koTayo niSu / niSkrAntA kauTayonibhyaH kramAjjAyanti pakSiNaH / / saMkliSTAH pakSibhAvena jAyante mRgayoniSu / mRgaduHkhamatikramya jAyante pazayoniSu // pazayoni samAsAdya punarjAyanti mAnuSAH / evaM yoniSu sarvAsu parikramya krameNa tu // kAlAntaravazAt yAnti mAnuSyamatidurlabham / uttamaccApi mAnuSyaM prApyante puNyagauravAt // vicitrAgatayaH prokAH karmaNAM gurulaaghvaat| tato mAnuSatAM prApya vyAdhibhistatra paudyate // * sAvazeSeNa kammaNAm - iti mu0| 64 For Private And Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 506 www. kobatirth.org mArkaNDeyapurANe, parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuSTharogeNa ghoreNa brahmahatyAM prayojayet" - iti / [12 ba0 / "zastaM puruSaM hatvA naraH saMjAyate kharaH / kRmistrIparahantA ca bAlahA copajAyate // vRSasya vRSaNau cchitvA SaNDatvaM prApnuyAnnaraH 1 paritya tato bhUyo janmanAmekaviMzatim // kRmikITapataGgeSu sthitastoyanareSu ca / gotvaM prApya ca caNDAlapulkasAdi jugupsitaH // paGghandhabadhiraH kuThau yakSmA ca prapIDitaH / mukharogAtirogaizca rogairanyaizca bAdhyate / apasmArau ca bhavati zUdratvaM caiva gacchati // eSaeva kramo dRSTo gosuvarNAdihAriNAm / vidyA'pahAriNAJcaiva nidezabhraMzinAM gurau " - iti / brahmapurANe, - For Private And Personal Use Only "yastu raudrasamAcAraH sarvvabhUtabhayaGkaraH / hastAbhyAM yadi padbhyAM vA ranjA daNDena vA punaH // slodreH stambherupAyairvvA jantUMstADyate'nizam / hiMsArthI nikRtaprajJa udvejanakaraH sadA // evaM zaulasamAcAro nirayaM pratipadyate / sa cenmanuSyatAM gacched yadi kAlaviparyyayAt // badhabandhaparikliSTaH kule jAyeta mo'dhame / lokadveSTA'dhamaH puMsAM svayaM karmakRtaiH phalaiH " - iti / 1
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa0 / prAyazcittakANDam / 5.7 hiMsAkarmavizeSaphalAni svavalikhitAbhyAM drshitaani| "atajardU bahUni varSasahasrANi yamaviSaye kumbhaupAkarauravAdiSu sthAneSu duHkhAnyanubhUyeha jAtAnAmimAni lakSaNani bhvnti| tadyathA, brahmahA kuThau gonazcAndhaH anekarogiNazca" iti| yamaH, "azuddhAnAntu pApAnAM patitAnAJca karmabhiH / uttIrNAnAJca tiryakvAt dehe bhavati lakSaNam // daha duzcaritaiH kecit kecit pUrvakRtaistathA / prApnuvanti durAtmAno narA rUpaviparyayam // dijanaM kuSTinaM vidyAt kunakhaM varNahArakam / vyaGgAzcAdharmiNazcaiva jAyante prANihiMsakAH" iti / haarotH| "kunakhau bhrUNahA / brahmAnaH kusstthii| paraduHkhadAyinonityAndhAH / paradArAbhiratAdaurgharogiNa: / dRzyapahAro'ndhAH / zrotrApahArobadhirAH / vaaco'phrttaaromuukaaH| evaM zAha, yadaGgaM paudyate yena tena hono'bhijAyate / nAkRtvA labhate kiJcit zAbhaM vA yadi vA'bham" iti / kazyapaH,-- "cayo syAt kSetraharaNe zrIvAn nabadhe'pica / jalodarayutaH sa syAt svamAroNAJca hiMsakaH / karNabhettA karNamUlI zroSTharogyoSThanAzakaH / dantapAtanakA ca dantarogau bhavet sadA // * svarNahaH, iti mu.| + nAdatvA,-i4i mu.| For Private And Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| [12 pa. uraHstastAdurustambhau akSirogyakSinAzakaH / padA tu yastAr3ayati visau sa bhavennaraH // pauDAmapriyakartA ca dhanuAdhirdhanugrahAt / pAdakaulI ma bhavati pAdahantA ca yo bhavet // asRgdarau dArayati yo vRkSAnativistAn / zUlena zUlau' bhavati manuSyANAJca hiMsakaH // amRgdarI ma bhavati yastu hiMsyAhathA pazun / nakrAndhyaM jAyate tasya yo gavAM nayanadaye // karoti zUlaprakSepaM pUrvabhAvapracoditaH" iti / cyAso'pi, "pilahA yAti paizAcyaM jAtyandho mAghAtakaH / prANyaGga mRgazAvaM ca hatvA bandhyo mRtprjH| amAdhyarogo bAlanaH kSayau syAt sarvajauvahA // gAtrakRcchro vraNau zvitrau visarpo paraghAtakaH / netrarogo bhavet tasya yo'nyeSAM dRSTighAtakaH / pareSAM rasanAcchedAjjihA''syavraNavAn bhavet // kRtaghraH sphuTitAcovA hatIyaJcarasaMyutaH / cAturthakoSNazItoSNajvarau syAt sttjvro|| grAme bane vA jananAM zcabhiyo bhautimarpayet / bhayo gakaro'nyeSAM pASANanAtha ghAtakaH // jana * mUlazUlI sa,-iti mu. / / asparzarogI, iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 a.] prAyazcittakANDam / 506 talaghAtau ca sambhUtaH kuleSu dhaninAM naraH / gatvA dezAntaranteSAM taba rAgo mahAn bhavet" iti / vRddhagautamaH, "rakSacchettA vRthA yastu sa nADIvraNavAn bhavet" iti| vAyupurANe, "bhavet sphuTitapAdastu yo nihanyAd vanaspatIn / prANihiMsAparo jantughAtau vA mRtamantatiH // mukhe kRSNavaNau zvitrau bandhyovA sthAdisarpavAn / balmaukantu khanitvA yo hanti vAyubhujonaraH // gajacarmA jvarau ca syAdAjJayA pUrvakarmaNaH / bhrUNahA khibahastaH sthAihiNau dAsapatnyapi" iti / viSNudharmottare, "vaM kaccidAtayitvA tu prANinAM bhRgunandana / mAMsa bhuktvA tu dharmajJa, bhavatauha gadAtaraH" iti| iti hiMsAvizeSakarmaphalAni / thApeyapAnAbhakSyabhakSaNakarmavizeSAdyonivizeSaH / tatra bhivadharmottare, "kRmikauTapataGgAnAM viDbhujAM caiva pakSiNam / surApaH prApyate yoni pUrvakarmAnusArataH"-dUti // umAmahezvarasaMvAde, "madyavyamaninoye ca ye madyaM sevayanti ca / zAlAntu kArayedyastu madyapAnaM dadAti yaH // For Private And Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [12 p.| madyavikrayiSoye ca madhaM ye kauNayanti ca / pivanti ye narA devi, sarve te mamabhAginaH // te zauNDikA vA caNDAlA lubdhakA msyghaatkaaH| dAsatvenaiva suzroNi, jAyante puruSAdhamAH // tiryaJco'pi samutpanA yathA mRtyumupAgatAH / madyapAnaratA ye ca Nu teSAM gatiM zubhe // SaSThivarSasahasrANi kramibhUtvA mahautale / kramiyonikSaye bhUte pApantu kathayAmyaham // zvAnayonizataM gacchet jambUke paJcaviMzatim / madyapAnaratA ye tu kAM gatiM yAnti suvrate // zUTrasya cedRzaM pApaM madyapAnaratasya ca / viprasya kathayiSyAmi madyapazya durAtmanaH // kAko bhUtvA ciraM devi, viSThAbhakSastu jIvati / varSANAM dvAdaze lakSe sa jauvetyApakarmakRt // khamAMmaM paramAMsena yo dehI vRddhimRcchati / tasya yonizataM gatvA zarIraM vyA dhitaM bhavet // yAsu yoniSu jAyante naramAMsasya bhakSakAH / vyAdhirogazatairyuktA jAyante tAsu karmaNA"- iti // manuH, "kRmikauTapataGgAnAM viDbhujAM caiva pakSiNam / hiMsrANAM caiva mattvAnAM surApo brAhmaNo vrajet" - iti // vissnnrpi| "prabhojyAnabhadaNe krimiH" iti| vRddhagautamaH, For Private And Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 a0 / ] www. kobatirth.org lolajiha: " - dUti / prAyazvittakANDam | "vipravRttivilopena darduraH saptajanmani / niSiddhAnantu yo bhuGkte karkaTaH so'bhijAyate // kauTAzI sUtakAnnAzI makyAzI yAcitAnabhuk / zrAmantraNaM vinA bhukkA parAnaM kAkatAM vrajet " - iti // zrathA peyapAnAdikarmavizeSaphalAni / tatra manuH, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra hArItaH / "surApobaddhajihaH / zrabhacyabhacaH zyAvadantaH " - iti / skAnde revAkhaNDe, - "pApazeSAt tu bhavati surApaH zyAvadantakaH " - dUti / zivadharmottare / / "abhakSyabhakSau gaNDamAlI" - iti / saGghalikhitau / "abhakSyabhakSI gaNDamAlI " - imi / kazyapaH / "surApo atha steya karmavizeSAd yonivizeSAH / 511 "lUtA'siraTAnAJca tiraJcAJcAmbucAriNAm / hiMsrANAM pizAcAnAM steno vipraH sahasrazaH // saMyogaM patitairgatvA parasyaiva ca yoSitAm / apahRtya ca vipraskhaM bhavanti brahmarAkSasAH // maNimuktApravAlAni hatvA lobhena mAnavAH / vividhAni ca ratnAni jAyante lohakarTaSu || dhAnyaM tvA bhavatyAkhuH kAMsyaM haMmojalaM lavaH / madhudaMzaH payaH kAkorasaM zvA nakuloTatam // mAMsaM gTadhovasAM madgustailaM tailavakaH khagaH / For Private And Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 parApAramAdhavaH / [12 b0| cauravAmastu lavaNaM balAkaH zakunirdadhi // / kauzeyaM tittirirhatvA caumaM hatvA tu dardaraH / kArpAsaM tAntavaM krauJco godhAgAM vAdgudogur3am // kuchundarau zubhAn gandhAn patraM zAkantu varhiNa: / zvAvit katAnnaM vividhamakRtAnantu zalyakaH // vako bhavati hatvA'gniM grahakArI epaskaram / raktAni hatvA vAmAMsi jAyate jIvajIvakaH / / vRkomRgebhaM vyAghro'zvaM phalapuSyantu markaTaH / strImukSastokakovAri yAnAnyuTraH pazUnajaH // yadA tadA paradravyamapahatya balAnnaraH / avazyaM yAti tiryakaM agdhvA caivAhutaM haviH // striyo'pyetena kalpena hatvA doSamAvApnuyuH / eteSAmeva jananAM bhAryAtvamupayAnti tAH" iti / yAjJavalkyaH, "haunajAtau prajAyeta pararatnApahArakaH / patrazAkaM zikhau hatvA gandhAna kuchundarauM zubhAn // mUSiko dhAnyahArau syAd yAnamuSTaH phalaM kapiH / jalaM lavaH payaH kAko grahakArI [paskaram // madhu daMzaH palaM gTano gAGgodhA'gniM bakastathA / zvitrI vastraM zvA rasaM tu caurI lavaNahArakaH // * pAnAnyaSTraH,-iti zA0 sa. / For Private And Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1950 prAyazcittakANDam / pradarzanArthametat tu mayoktaM steyakarmaNi / / dravyaprakArA hi yathA tathaiva prANi jaayte"-iti|| mArkaNDeyapurANe, "puMso'pahartA narakAdvimukto jAyate kRmiH / dhAnyaM yavAstilAnmASAn kulutthAn sarSapAn caNAn // sasyAnyanyAni vA hRtvA mohAnanturacetanaH / saMjAyate mahAvako mUSiko vajramannibhaH // bhojanaM corayitvA tu makSikA jAyate naraH / chatvA dugdhaM tu mArjAro jAyate narakAcyutaH // tilapiNyAkasabhitramantraM hatvA tu mUSikaH / taM hatvA tu nakulaH kAko muharajAmiSam // pyeno mArgAmiSaM hatvA caurau lavaNahArakaH / corayitvA payazcApi balAkA saMprajAyate // yastu corayate tailaM tailapAyau ma jAyate / madhu hatvA narodaMzo taM hRtvA pipIlikA // corayitvA tu niSyAvAn jAyate galagaNDakaH / pAsanaM corayitvA tu tittiritvamavApnayAt // zrayo hatvA tu pApAtmA vAyasaH saMprajAyate / hate kAsye ca hArItaH kapoto raupyake hate // jIvaMjIvakatAM yAti raktavasvApahannaraH / * zeSakammaNi,-iti zA0 / + vAyasatvaM prapadyate,-iti mu0 / 65 For Private And Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 514 parApAramAdhavaH / [12 gh| chukundarau zubhAn gandhAn ramaM hatvA zo bhavet // ghaNTaH palAlaharaNe kASTha hadaNakoTakaH / puSyApahad daridrazca paGguryAnApahArakaH / / zAkahartA ca hArautastoyahartA ca cAtakaH / . bhUhartA narakAn gatvA rauravAdIn sudAruNAn // tRNagulAlatAvanotvasAratarutAM gataH" iti // gautamaH / "antavAgulvalomuhurmuhuH saMlagavAk / jlodrodaartyaagau| kUTamAdau zlopadau uccnjngghaacrnnH| vivAhavighnakartA chinnoSThaH / avagUraNa: chinna hastaH / mAghno'ndhaH / snuSAgAmI vAtavRSaNa: / catuSpathe viSamUtravisarjane muutrkRcchau| kanyAdUSakaH pnnddH| paryuSitabhojI kamiH / vaalumshkH| pitrorvivdmaano'psmaarau| nyAsApahAryyanapatyaH / rtnaaphaarytyntdridrH| vidyAvikrayau puruSamRgaH / vedavikrayo dyaupau| baDayAjako jalalavaH / ayAjyayAjako varAhaH / animantritabhojau vAyasaH / mRSTaikabhojau vaanrH| yatastato'nan maarjaarH| kakSavanadAhI khdyotH| dArakAcAryo mukhavigandhaH / adattAdAyo blauvrddhH| matsarI camaraH / agnyutmAdau mnnddlkusstthii| zUdrAcAryaH zvapAkaH / gohartA sarpaH / skhehApahArI kSayau / annApahAryajINe / jJAnApahArI mUkaH / * samya, iti ma puuaa| + palAlahAreNa,-iti shaa| etacihAntargatA aMzAH na santi pA0 pustake / 6 bhrama,iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 50] prAyazcittakANDam / jalApahArI matsyaH / caurahArI valAkaH / paradravyApahArI paraprevyaH'iti / zaGkhalikhitau / "vezmApahArau adrisarpaH / jalApahArau shishumaarH| sasthApahArI kapotaH / kayApahArau vAyasaH / tAmrApahArau balAkaH / apUpApahArau pretaH / zAstrApahArau jar3aH / chatrApahArau kAraNDaH / gandhApahArI pataGgaH / dhvajApahArau kakalAsaH / zAkApahArau pH| zayyA'pahArau shynH| puSpApahArau durgandhI phalApahAryaphalau / dIpApahArau kauzikaH / bhUmyapahArau nakulAhiviDAlAkhUnAmanyatamaH" iti / "yadA tadA'pi pArakyaM svayaM vA yadi vA bahu / hatvA vai yonimApnoti tattabhogAnurUpataH" iti // stayakarma zeSaphalAni / tatra viSNudharmottare, "maNimukkApravAlAni ratnAni vividhAni ca / apahatya narA rAjan, jAyante hemakartRSu // yadA taddA paradravyamapahatya balAnnaraH / prApnoti bhRguzArdUla, mAnuSye bhAravAhitAm // dhAnyacauro'GgahInaH sthAdatyantaM mizrakobhavet / vyAdhitazcAnnahartA syAnmakobAgapahArakaH // * kravyApahArI,-iti mu0 / prAstrApahArI,-iti mu0 / | kaudalaH, iti mu| y pha lApahArI kapiH, - iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| [120 / vastrApahArau zvitrau syAt pazcAzvApahArakaH / andho daupApahArau sthAt kANo nirvApako bhavet // daridraH paravittanaH unmattazcAzvahastinaH / pareva tathA jJeyaH sarbayAnApahArakaH // andhazca jAyate loke gAM hatvA ca narAdhamaH / vastrabhojyApahartArau tathA nanabubhukSitau / ratnApahArI bhavati tathA kuSThau narAdhamaH" iti // vAyupurANe, "vAtavyAdhiyataH steyau tathA kuSThau naro bhavet / brAhmaNasvarNahArI ca pramehI jAyate naraH // pravinnapANipAdaH syAdA haredyoramAdikam / annacauro bhavedyastu so'kasmAjjAyate kRzaH // kharopaghAtI vAkyaJca hatvA martyaH prajAyate"-dati // umAmahezvarasaMvAde, "dhAnyacaurastu honAGgastaNahartA tu vA punaH / paradravyApahArI ca mRtyAnAM vRttijIvakaH // khalaM kSetraM gTahaM vA'pi paradravyaM haranti ye / suvarNamaNimukrAni vastrANyAbharaNAni ca // pAsanAni vicitrANi dhanadhAnyamupaskaram / ye haranti narA nityaM paradravyANi mohitAH // ihalokagatAnAJca teSAmeSa vidhiH smRtaH / nanAdaunAH budhartAzca kucalA duHkhitAH sadA // For Private And Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pa. praayshcittkaannddm| bandhubhiH paribhUtAca bhogyabhogavivajitAH / mukhAni prArthayantIha dAsa* vRttimupAgatAH // ye haranti ca vANi vAdyAni vividhAni ca / tena pApena te devi, niryAvaM yAnti mAnavAH // hatvA mahAdivAdyAni jhalaropaTahAni ca / tena pApena te mUDhA vAdhiyaM yAnti mAnavAH // kAMsikaM murajaM baMzaM vINaM dUlavilaM tathA / ye haranti ca pApAni pizAcAsto bhavanti ca // paTahI lepanaJcaiva tathA sampuTikAzca the / haranti puSkaraM ye tu tena te yAnti mUkatAm // prAsAdeSu ca ye devi, haranti dIpikA narAH / saheSu caiva viprANaM tena ne yAnti cAndhatAm" iti| bhaavlikhitau| "suvarNastayo kunakhau / vastrApahArI shvitrii| hiraNyApahArI dadruNa: / taijasApahArI mnnddlii| snehApahArI cayAmayau / ajiirnnvaannnaaphaarii| vAgapahArI bhUkaH / TodevadravyopajIvakaH / pANDurogI dopahArau / brAhmaNavRttighnazca daridraH / karmaphalavizeSeNa kuaSaNDapaGgadaridrAzca jAyante"-dati / yamaH, "dravyoSadhApahI ca dIrgharogitvamApnuyAt / * dAna, iti mu.| / pApena badhirAste,-iti mu0 / 1 paTTasaM,-iti mu0| For Private And Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAva ., praashrmaadhvH| [12 10 / dhAnyacoro vraNau ca syAt kAsau* bhanApahArakaH // galagaNDau galaThyahI bhavati mAnavaH / vikRtibrahmahatA ca syAnmAMsasyApahArakaH" iti // skAnde revAkhaNDe, "maNikUTaM tulAkRTaM kRTasAkSyaM vadanti ye / narake tvandhatAmizre prapacyante narAdhamAH // zatamAhasika kAlamuSitvA tatra te narAH / daha zatrugTahe vaddhavA bhramante kAlamaumitam // kunakhau svarNaharaNAnmUkaH pustakahArakaH / phalAnyAharato'patyaM mriyate nAtra saMzayaH" iti // zrathAgamyAgamana karmavizeSAd yonivizeSaH / skAnde revAkhaNDe, "gurudArAbhimargau ca kRkallAmo bhaveddhRvam / rAjogAmau bhaveTro vRzciko dRSannIpatiH" iti // gautamaH / "cANDAlopulka mogamane'jagaraH / prajitAgamane marupizAcaH / zudrAgamane dIrghakoTaH / savarNAbhigAmI daridraH / gogAmau maNDakaH".- iti / mArkaNDeyapurANe, "paradArAbhigamane raktadroNastu jAyate / zvaSTagAlebhagraneSu kramAnjAtiSu jAyate // * miH, iti mu| + gamadravyApahatI, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ca.] prAyazcittakANDam / bhrAtabhAryAJca durbuddhiryAdharSayati pApakRt / puskokillatvamApnoti sapApo narakAcyutaH / / makhibhAr2yA gurobhAyAM rAjabhAyAM ca pApalat / pradharSayati pApAtmA sUkaro jAyate naraH // zUdrazca brAhmaNauM gatvA kRmiyonau prajAyate / tamyAmapatyamutpAdya kASThAntaH kauTako bhavet // sUkaraH kRmiko mahuzcaNDAlazca prajAyate"-dati / brahmapurANe, "makhibhAlaM guro yarthI ziSyabhAyAM tathaivaca / pradharSayitvA kAmAtmA mRtojAyeta sUkaraH // sUkaraH paJcavarSANi dazavarSANi vai vRkaH / pipIlikA tu mAMsAstrIn koTaH syAnmAsameva tu // etAnAmAdya maMmArAn krimiyonau prajAyate / tatra jIvati mAmAMzca kRmiyonau caturdaza // tato'dharmakSayaM kRtvA tato jAyeta mAnavaH / paradArAbhimarza tu kRtvA jAyeta vai vRkaH / zvA sRgAlamtato grano vyAlaH kAko vakastathA // bhATabhAryAnta pApAtmA yodharSayati mohitaH / kokilatvamavApnoti mo'pi maMvatsaraM dvijaH // manamA'pi gurorbhAr2yAM yaH ziSyo yAti pApakRt / * rAnabhAyo,-iti mu0|| For Private And Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 520 praashrmaadhvH| [11. / ugrAn sa yAti saMsArAnadharmeNeha cetasA // zvayonau tu sa sambhUtastrauNi varSANi jIvati / tatrApi nirayaM prAptaH kRmiyonau prajAyate // kRmibhAvamanuprApya varSamekantu jIvati / tatastu nirayaM prApto brahmayonau prajAyate / vRSalo brAhmaNauM gatvA kRmiyonau prajAyate // tataH manprApya nidhanaM jAyate sUkaraH punaH / sUkaro jAtamAtrastu rogeNa mriyate vijAH // zvA tato jAyate mUDhaH karmaNA tena bho dijAH / zvA bhUtvA kakalAsastu jAyate mAnavastataH // tatrApatyaM mamutpAdya tato jAyeta mUSikaH" iti / nAradapurANe, "cintayedvaukSayedvA'pi jananauM vA sutAM ca vaa| badhU vA bhrATadArAn vA gurubhAr2yA nRpastriyam // sa yAti narakaM ghoraM maJcinya zvapacaumapi / dRSTvA hi pramadA hyetA yaH kSobhaM vrajate naraH // tasya puNyaM kRtaM mace vRthA bhavati naanythaa| puNyasya sahayAt pApaM pASANazca bhavedbuvam" iti / vyabhicAriNauM prati varAhapurANe, "tataH zanI bhavet pazcAt sUkarau ca tataH param / karmakSaye tataH pazcAnmAnuSI kutsitA bhavet // na ca saukhyamavApnoti tena duHkhena duHkhitA" iti / For Private And Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 19 a.] prAyazcittakANDam / "haNagulmalatAnAJca vyAdA daMSTriNAmapi / krUrakarmaratAnAJca kramazo gurutalpagaH // hiMsA bhavanti kravyAdAH krimayo'bhakSyabhakSiNaH / parasparAdinomatsyAH pretyAnyastrI niSevakAH" iti / agamyAgamanakarmavizeSAt phalavizeSaH padmapurANe, "udaravyAdhiyuktastu tathA guGganAgame / zrAcAryabhAryAgamane bhagandarayuto bhavet // tathA pApena mahatA gulmI syAdanyajAgame"-iti / viSNudharmottare, "SaNDazca jAyate loke dArAtikramakArakaH / parapuMsi pramakA ca tasya bhAryA tathA bhavet / / kuSThI bhavati dharmajJa, apahatya tathA striyam / liGgavyAdhimavApnoti viyonau maithune rataH / / gAM ca gatvA dvijazreSTha, liGganAzamavApnuyAt / dRSTvA parastriyaM nanAM naro duSTena cetasA // jAtyandhatvamavApnoti paraloke na saMzayaH / zravakoNe ca bhavati liGgavyAdhisamanvitaH // prakIrNamaithune jantuH klovo bhavati vai vija"-iti / * parastriyam, iti mu0| + manoduaina cakSudhA,-iti mu / / liGgavyAdhI na saMzayaH, iti mu.| 66 For Private And Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 parApAramAdhavaH / [12 a.| zaGkhalikhitau / "parvamaithune pramehI puruSavyAdhipaur3itaH / paradAragAmyaguptadArakaH / govvavakIrNe dushcrmaa| kharAzvAbhigAmau madhumehI / sagotrAbhigAmI madyapastrIgAmau laupdii| maapittbhginaugaamybaujii| svadArAdanyatra dIvyataH kezAlyatvam / gurutalpago dushvrmaa| caNDAlyavakoNe kanyAdUSo sgotraabhigaamybaujau| dharmapatnyAmAsye pravartakaH khalvATaH / mAtabhaginaugAmyavakaue~ saupadI badhI madhumehI c"-iti| vRddhabaudhAyanaH, "gAGgatvA madhumehI syAnmUtrakRcchau catuSpadam / madhumehI kharAzvAdigAmau bhavati mAnuSaH // savarNAgamane'datkaH pilahA pANDurogyadhaH / anyajAgamane matA jAyate nAtra saMzayaH" iti / vRddhagautamaH, "dharmapatnauM gurorgatvA vRzcikobhujagastathA / pacidaMTrimRgavyAlakravyAdo'pi tato'sakRt // tathA mAnuSyatAM prAptaH kSayau kuSThI tathA bhavet / mahodarau pramehau ca duzcarmA ca bhagandarau // jvarAtimArI dAkSI ca pAdadAhI krimivrnn| gatvA tu mAtabhaginoM jaleSu madhumehavAn / * kharAbhigAmau mUtramehI, iti zA0 / + niSTapadI,-iti mu0| 1 dAreSu,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 523 523 kanyAgAmyazmarau zUlI pramehI muutrkRcchraapi| kanyAM ca gotrajAM gatvA bAhuhIno bhavennaraH / / magotrAM ca savarNAJca gatvA syAt zlopadI naraH / mAtaraM ca svamAraM ca gatvA zlaupadyajIvakaH // anasthipANipAdaH syAt zvazrUgaH sakhibhAyaMgaH / mUtrakRcchau tathA'jikaH snuSAgomuSkavRddhimAn / rajakhalA'bhigAmau ca caNDAlaugamane rataH / dAhajvarau bhavenmartyaH anyajanmasu gulmavAn // gatvA tapakhinauM nArauM gurviau~ mUtrakRcchrApi / syAdAmayAvI bhavati vidhavAgo'zmarauyutaH // pramehI mUtrakRcchrau ca zUlau mA'bhijAyate / paradArAbhigAmI ca pramehI gurudAragaH // dAsaugAmI krUrakarmA madA kAmarato|| bhavet / khajAtiparanArogaH kuSThau mA'bhijAyate // vatramaithunakartA ca khalvATo jAyate naraH / gatvA tu mahiSauM rAjJaH SaNDo bhavati mAnavaH // netrarogI bhavet prekSya nitarAM parayoSitaH / * gatvA liepadI naraH, iti mu.| + liepadyapajIvakaH,-iti mu. / + gamane'pi ca,-iti mu| 5 gurutalyagaH,-iti mu.| || kAmAturo,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 524 parAzaramAdhavaH / [12 a.| bahutve yoSitAmekAM putraugaH khannatAM vrajet // svadArebhyo'nyato dovyannanta ke bho bhavennaraH / puMzcanyo yoSito bAlaraNDA syarvadhirAstathA // dAsyo vA dIrgharogiNyo dRSTihInA bhavanti tAH" iti / brahmapurANe, "paradAreSu ye cApi cakSurdraSTuM prayuJjate / tena duSTasvabhAvena klauvatvamupayAnti vai // pazaMzca ye vibrajanti ye caiva gurutalpagAH / prakarNamaithunA ye ca lauvA jAyanti te narAH" iti / tadevaM kAnicit zAstrANyudAhRtya kiyAnapi karmavipAkonirUpitaH / anayaiva dizA vipAkAntarANyunneyAni / na hi niHzeSeNa kenacidudAhatuM zakyam / taduktaM viSNudharbhAttare, "ukA yathAzaki mayA tirazcA yA yonayo yAni ca lakSaNAni / zAkyAni kAyena mayA na vaktuM yA yonayazcaiva narAdhamAnAm"-dati / azanizca karmAnanyAt / yadyapyatipAtakAdauni prakIrNakAntAni pApAni daza vidhatvena viSNunA saGkalitAni, tathApyatipAtakAdi * cakSu ra, iti / + lIvatvamupajAyate,-iti mu. / lauvatvamupayAnti te,-iti tu pAThaH samIcInaH pratibhAti / + nibadhanti, iti / For Private And Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 kA0 www. kobatirth.org prAyavittakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 525 jAtyupAdhAveva tatsaGkalanam / pApavyaktInAM tu svarUpatodezakAla - karttavasyAdibhedAcca neyattA / yadA karmaNAmeveyattA nAsti, tadA tadvipAkAnAmiyattA dUrApAstA / ekaikasya karmaNo bahuvipAkasmaralAt / udAhRtAzca bahuvipAkAbhidhAyikAH zvazukaretyAdismRtyayaH / tathAca teSAM niHzeSakathanaM manasA'pi cintayitumazakyam / atodiGmAcaM pradarzitam / etacca vipAkAbhidhAnaM sacceyyamANebhyaH puruSaM nivarttayat saJci teSu codvegaM janayanniSedheSu prAyazcittavidhiSu cArthavAdatayA'nvetauti pUrvamabhihitam / tatra niSedhA AcArakANDe prapaJcitAH / prAyazcittavidhayazca prAyazcittakANDe / tAni ca prAyazcittAni saccitaviSayANi / prArabhe tu vicAraNIyam / kiM prAyazcittamasti uta neti / tatra tAvadastIti kecidAja: / udAharanti ca vacanam, - "pUrvajanmakRtaM pApaM vyAdhirUpeNa bAdhate / For Private And Personal Use Only tacchAntirauSadhairdAnairjapahomArccanAdibhiH" - iti / nanu naitaddu kriraham / tathAhi / niSiddhasya karmaNa: praayshcittnivrttnauytvm| yadA phalamArakhaM, tadaiva karmmatvadazAmatItya phalatvadazAyAM praviSTam / na ca phalasya prAyazcittaM kvacit pramiddhamasti / nAyaM doSaH / phalatvadazAyAmapi karmatvasyAtyantikanivRttyabhAvAt / anyathA pApakarmaNa: phalamiti vyavahArAnupapatteH / zrathavA / prAyazcittasadasadbhAvaH zAstraikamamadhigamyaH / zAstraM cet phala * karttavyAvasthAbhedAcca - iti /
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 526 praashrmaadhvH| [12 b.| sthApi prAyazcittaM brUte, kintava cchidyate / udAhRtaJca zAstraM, tacchAntirauSadhairityAdi / tasmAdArabdhaphalasyApyastyeva prAyazcittam / apare punrmnynte| nAkhyevArabdhaphalasya praayshcittm| kunakhitvAdinivRttyadarzanAt / yadyArabdhaphalaM prAyazcittAnivanate, tadA naisargikamapi kunakhitvAdikaM prAyazcittAnnivata / na tvevmuplbhaamhe| yathA munasyeSorlakSyavedho'pratisamAdheyaH, tathA prArabdhaphalaM na patisamAdhAtuM zakyam / etadevAbhipretya bhagavAn vAdarAyaNa: sUcayAmAsa / "anArabdhakArya eva tu pUrva datavadheH (zA. mau0 450 1pA. 15sU0)"-iti / asthAyamarthaH / ye sukRtaduSkRte tattvajJAnanivartyatvena pUrvayoradhikaraNayo: 1) prakRte, te anArabdhakArya eva / na vArabdhaphalayoH sukRtaduSkRtayonivRttiH / kutaH / tadavadheH / "tasya tAvadeva ciram"-duti zrutAvutpannajJAnasthApi mokSaM prati zarIrapAtAvadhizravaNAditi / __ evaM tarhi tacchAntirityAdeH kA gatiriti cet / ucyate / na patra prAyazcittamabhidhIyate / tatprakaraNe paatthaabhaavaat| cikitmAprakaraNe hi dadaM paThitam / tathAca yathA cikitmA roganivRtterdRSTaupAyaH, tathA dAnAdirapi dRssttupaayH| tathA sati cikitsAvadAnAderna prAyazcittatvam / kintu roganivarttakaM kiJcitprabalaM sukRtA * kinvacchidyate, -- ityAdI pustakeSu pAThastvasamI cInaH / (1) tadadhigama uttara pUrvAghayoriti itarasyApyevamasaMzleSaH iti caita. yoradhikaraNa yAriyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 12 Sa0 / ] prAyazcittakANDam | pUrvamutpAdayanti dAnAdayaH / tacca sukRtaM pravRttAnyapi phalAni pratibaddhya svaphalaM prayacchati / pratibaddhazca phalazeSaH svapnAdau janmAntare vopayujyate / etatsarvamupapurANe parAzareNa prapaJcitam - "zarIrArambhakaM karma yogino'yogino'pica / vinA phalopabhogena naiva nazyatyasaMzayam ! varttamAnazarIreNa sampannaM karma dehinaH / iha cAmutra cAjJasya dadAti svaphalaM zuka // phaladaM karma prArabdhaM pratibadhya ca / phalaM dadAti svapne vA jAgratkAle'thavA'nagha // nivRttapratibaddhantu prArabhdhaM karma sattama / niruddhAMzaphalaM svapne dadAti sthiramuttamam // niruddhAMzasamobhogo yathodbhRtazca jAgrati / tathA niruddhantenaiva saha karma dadAti vai evaM niruddhabhAgantu * svapne jAgrati vA phalam / zrArabdhasyAnaguNyena bhuGkte dehI na saMzayaH // atyutkaTai rihatyaistu puNyapApaiH zaraurabhRt / prArabdhaM karma vicchidya bhuGkte tattatphalaM budhaH || prArabdhazeSaM vicchinnaM punardehAntareNa tu / bhuGkte dehI na no bhuGkte tallaGghayati kaH pumAn // zravazyaM nanu bhoktavyaM prArabdhasya phalaM janaiH / * idaM niruddhabhogantu, -- iti zA0 | + vyavazyamanubhoktavyaM, - iti mu0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only // 527
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 528 parAzaramAdhavaH / [12 a.. dehenAnena* vA'nyena yugapadA krameNa vA // zvasUkarakharoSTrAdiviruddhairvigraharapi / bhokA'syaiva phalasyeha zuka, karmANi ca kramAt // kAraNAni bhavantauha cakravat parivarttane / pArabhante krameNaiva teSAM nAzastu bhogataH // maJciteSu samasteSu prabalaM karma dehinaH / phalamArabhate dehamapi tatsAdhanaM budha // durghaTa sakalaM zaktirmAyA mAhezvarau jar3A / ghaTayatyatra sandeho nAsti mA tAdRzau gatiH" iti / prabalena karmaNA prArabdhaphalastha pratibandhAGgIkAre naisargikAH kunakhitvAdayo'pi kacit pratibadhyeraniti cet / pratibadhyantAM nAma / yatra pratibandhona dRzyate, tatra daurbalyaM kalpanIyam / prabalAbhyAntu vara-zApAkhyAM janmAnyathAbhAvo'pi kvacit smaryyate / tathAca skandapurANe vyAghra IzvaravareNa gaNezvaratvaM prApta itybhihitm| mahAbhArate nahuSasyendrapadapremoragatyazApenAjagaratvaM praaptmitybhihitm| yadA jAtasya dehasyApi prabalena nimittenAnyathAbhAvo'sti, tadA kimu vaktavyaM, kaunakhyAderanyathAbhAvaH, iti| evaJca mati rogazAnyAdipratipAdakAni sarvANi zAstrANi prArabdhabhogAvirodhenAnugTahItAni bhaviSyanti / rogazAntizcauSadhAdisAdhyA / ttraussdhyaanyaayurvedprmiddhaani| dAnAni ca baudhAyana * dehenai kana,-iti shaa0| For Private And Personal Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAyazcittakANDam / 526 kalpabrahmANDapurANAdiSvavamalayAni / apasta zaunakAdiprokapabidhAmasAmavidhAmAdau bahudhA prapadhitaH / tathA ca sumvidhAne sparyate, "mRtasyeti japet sUkaM vvayutaM viSNumandire / azvatve mAghamAle ra mUtrarogo vinazyati // vAyozako japet sUkamazvatthe vyadhutaM tu cet / bahudhA vAtarogo'pi vinazyati na saMzayaH // bAruNaM vA japet sUkamayutaM dhAtrimUlake / bAlAdiSyAdhinAze tu mukhau pazcAt sthito bhuvi / kadrudrAya japet sUkaM gautajvara vinAzanam / viGga pravA'yutaM dhImAnaurogaH bhaudhatastathA // imAM khAya tapase bapet sUkaM shivaalye| uSNajvaravinAzAya zayutaM* nAtra saMzayaH // imAM rudrAya sUkantu apecceshivmndire| kAsazUlAdiroganamayutaM mAtra saMzayaH // IDayantI apet sUkaM lakSaM vilvapiro'pi vaa| kuSThanAzo bhavecchau mAghamAle na saMzayaH // haMsamaktraM apeddImAn yayuta viSNumandire / ayaM dadyAt kuSTharogI suvarNasamatAmiyAt // * hyayutaM,-iti mu.| +jale vilve vile'pi vA,-iti mu. / * ayutaM,-iti mu| 67 For Private And Personal Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 530 praashrmaadhvH| [12 a0| japecchaunaM devamantraM zirorogo vinazyati / AyurkhaDyAdikaM pazcAdayutaM viSNumandire // amauvahA svapnayuktaM japet sUktaM shivaalye| ayutaM cet kuSTharogI varNavarNa prayAti maH // mitrasyeti japet sUkamapasmAro vinazyati / mahApAtakayukto'pi naurogI bhUtale sthitaH // udAsa kukSizUlI tu japet sUna zivAlaye / prayutaM mAdhamAne tu mucyate nAtra saMzayaH // sUryeNa no divH| sa pratyabdaM prajapeddana / badaryAnnu civarSantu AyAdivyAdhinAzanam'-dapti / naete japA samvidhAne gaunakena prokaaH| homaJca tatra maevAha, "tataca citramayeNa hAmaM ku.t sahasrakam / paNa pimadhuM savA bhirorogovinazyati / matabhyAM raviyukAyAM jalamadhe thathA tathA // karavIraira mApazcA homaM kuAt mahasakam / - sAdhimAzo bhavezenaM mRtyu jayati saH pumAn" iti / baudhAyano'pi, "thayAdhinA yasta ugresa prANahAriyA / patiraudreza sUkena pra vAgmataH iciH // * ase vicaM,--iti mu.| + udake,-iti mu0| / sUryodaye japet,-iti mu. / For Private And Personal Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10] prAyaktikANDam / pUrvabhAjyAitIrDavA upasthAya ca zaharam / ivizeSeNa varteta ekottaramAnvitaH // pUrNa mAmi jayenyu rogebhyazca dhimucyate / homakA makAnAM apastaviguNo bhavet"-dati // taittirIyakazAkhAyAM ca dvitIyakANDe roganivRttyA homAbahudhopavarNitAH / taca tAvat prathamaprazne kAmyapazuprakaraNe prathamAnuvAke / "vAyavyaM zvetamAlabheta" iti pretapazvAlambhanAnuvRttI shruuyte| "vAyave niyutvata pAlabheta jyogAmayAvI"-dati / jyogAmayAvI daurghrogii| vAyorazvA niyutaH, tadate niyutvate / phalaM ca vAkyazeSe zrutam / "maevAsmin prANApAnau dadhAtyuta yadautAsurbhavati jiivtyev"-duti| saeva niyutvAn vaayurev| asmin dIrgharogavati / dUtAsurgataprANaH / dvitIyAnuvAke zrUyate / "yo varuNahItaH syAt ma etaM vAruNaM kRSNamekazitipAdamAlabheta" iti| varuNagrahIto jalodarAkhyavyAdhigTahItaH ityeke / ajJAtarogadatyanye / ekaH bhitiH zvetaH pAdA yasya sa ekazitipAt / "ma evainaM varuNapAzAdimuJcati"-iti phalam / maeva varuNaeva / varUNapAzAdukkarogAt / tasminnevAnuvAke / "bhAgneyaM kRSNagrauvamAlabheta maumyaM badhaM jyogAmayAvau" iti| babhruH piGgalavarNa: / tatphalantu "RgnerevAsya zarIra niSkrauNati momATrasamuta yadautAsurbhavati jIvatyeva" iti / caturthAnuvAke / "yadi vibhauyAduzcaryA bhaviSyAmauti sAmA* mahodara vyAdhigrahItaH, iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 532 parApAramAdhavaH / [12 ch| pauSNaM zyAmamAlabheta" iti / kAra tyAdibhiH* pUrvabhAvibhizcikairbhaviSyadrogaM nizcitaktaH tasmAdbhayaM smbhvtyev| tatphalantu / "na duzcarmA bhavati" iti| SaSThAnuvAke / "prAjApatyaM paramAlabheta yasthAvAjJAtamiva jyogAmayet" iti / paraH TaGgahInaH pazuH / tatphalantu / "maevenaM tasmAt sAmAnmuJcati" iti / eva prajApatireva / jasmAt sAmAdaspaSTAt dIrgharogAt / nvmaanuvaake| "maitraM zvetamAlabheta vAruNaM kRSNaM jyogaamyaavii"iti| tatphalantu / "sAkSAdevainaM varuNapAzAmuJcati uta yadItAsurbhavati jIvatyeva"-iti / evamete roganivarttakAH pazavaH prthmprshne'bhihitaaH| tathA dvitIyaprazne kAmyeSTiprakaraNe prathamAnuvAke zrUyate / "naye surabhimate puroDAzamaSTAkapAlaM nirvaped yasya gAvo vA puruSA vA pramauyeran yo vA bibhauyAt" iti / bhayapratiyogI tu rogAtmakaH pUtigandho'vagantavyaH / vAkya zeSe "pUtigandhasyApahatyai" iti tatphalakIrtanAt / __hatIyAnuvAke / "anaye pakmAnAya puroDAzamaSTAkapAlaM nirvapet agnaye pAvakAyAgnaye zacaye jyogaamvaacii"-iti| tat phalantu / "yadAye pavamAnAya nirbapati prANabhevAsmin tena dadhAti / yadagaye pAvakAya vAcamevAsmin tena dadhAti / yadagnaye zucaye pAyarevAsmin tema ddhaati| uta yadautAsurbhavati auvatyeva' iti / * kaNhapUtibhiH, iti mu.| For Private And Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 10] prAyazcittakANDam tathA tacaiva zrutam / "etAmeva nirvapeccakSuSkAmaH" iti / cakSuSkAmonetrarogagrastaH / "yadagnaye zucaye cakSurevAsmin tena dadhAtyuta yadyandho bhavati praiva pazyati"-iti tatphalazravaNAt / anayaiva dizA vAkyAntarANyapyudAharaNIyAni / amvedayajurvedAzritau japahomau prdrshitau| sAmavedAtharvavedAzritAvapi mAmavidhAnAdipa-locanayA* pradarzanIyau / arcanAni tu zaivavaiSNavAdyAgamAdiSu prsiddhaani| arcanAdi bhirityAdizabdenAryadhyAnayogaprANayAmAdayo dRSTAdRSTopAyA vyAdhinivarttakA avagantavyAH / te ca yogazAstrAdau prasiddhAH / ammAbhiryanthavistarabhiyA na likhyante / na cokneSu japAdiSvanuSThiteSvapi kvacit phalavisaMvAdadarzanAt na vibhapravRttiriti zanIyam / auSadheSvapyasya nyAyasya samAnavAt / tathApi mA bhUvirambha iti cet / intevamAyurvedodattajalAJjaliH syAt / atha manyame, prayujyamAnekhauSadheSu kasmAciddoSAt nivartyadoSaprabalavAhA nivartakauSadhaprayogasyAnyAso'pekSitaH, iti / tarhi japAdiSvapi tukhyametaduttaram / sakRt kRte chataH mAsvArthaH, iti nyAyasvadRSTaphalebvevAvagantavyo na dRSTaphaleSu / zrataevAvaghAtAdiSvAvRttiH priklyte| na khalvaniSpanneSu taNDuleSu makRt musalaprahAreNAvadhAtavidhezcaritArthatAM maumAMmakAmanyanne / tatra yathA taNDulaniSpattipaya'nto'vaghAtAnyAmaH, evamatrApi roganivRttipa* sAmavedAzritAvapi sAmavedapa-jocanayA,-iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 534 parAzaramAdhavaH / ya'nto japAdyabhyAsA draSTavyaH / yattu kvacijjapAdaunAmalpasaGkhyAzravaNaM, tadanpadoSaviSayatayA vyavasthApanauyam / evaJca mati na kvApi visaMvAdaH / ayaJca vyAdhipratIkAranyAyaH sarveSvapi aniSTeSu prArabdhaphaleSu karmasu yojanauyaH / yadi japAdaunAM prAyazcittatvamaGgauhatya prAramdhakarmanivRttirabhyupeyate, yadi vA tadanaGgIkAreNa phalamAcapratibandhaH, sarvathA'pi vihite japAdau vizrambheNa prvRttiH|| yadA bhogekanivartyatvazaGkAyukneyvapi prArabdhaphalevIdRzaH pratIkAravizrambhaH, tadA'nArabdhaphaleSu maJciteSu karmasu prAyazcittapravRttivizrambho'stauti kimu vakravyam / tasmAt, yathAkeSu prAyazcitteSu niHmandigdhaiH pravarttitavyamityazeSamatimaGgalam / tadevamayaM bhagavAn parAbharAcAryaH kANDaddayena vyavahArasUcanasahitamAcAraprAyazcittaprapaJcamabhidhAya zAstramupasaMharati, etat pArAzaraM zAstraM zlokAnAM zatapaJcakam // 8 // dinavatyA* samAyuktaM dharmazAstrasya saGgrahaH / iti / parAzareNa kasyacidupapurANasyApi nirmitatvAt tasya ca jJAnapradhAnatvAt tdvyvcchettumetdityukm| athAto himazailAye, ityArabhya praNautA dvAdazAdhyAyAtmako granthamandarbhaH prakRtatvAdetacchabdena praamRshyte| asya zAstrasya kalidharmaviSaye prAmANyAtipayaM pUrvAnamanusmArayituM parAzarasambandhopavarNanam / zAstrazabdo'tra vidhAyaka * TanavatyA,-iti mu0 / For Private And Personal Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ca | prAyazvina kAgaDam / 535 vacanamAcaSTe / sAmanAt sAmvamiti naatptteH| nanu zaMbhamAt zAstramityapi nayatpatiramti / tadanaM purANe, "sAmanAt prazaMsanAcaiva zAstramityabhidhIyate"-dati / vADham / mA vyutpatti kssmaasvvissyaa| tasya middhabrahmatattvAkhyAnarUpatvAt / atra vanuSThayAryakathanAt pUrvotava vyatpattiH mmiicaunaa| nadavAbhivyayituM zAsvamitya kam / vacanAntaraNamApAdvApa nivRttaye maGkhyA'bhidhAnam / manvAdismRtitadgranthabAhundhAbhAvAn ke pAzcimANAmana krimA maGma tayavacchadAya saGgraha ityukam / asya zAsvasthAthInuSTAnapradhAmalAn pAThasya svarga pratyakiJcitkaratvamAzaya vedAdhyayanavat svargamAdhanavamAha,yathA'dhyayanakamANi* dharmazAsvamidaM tathA // 8 // adhyetavyaM prayatnena niyataM svrggaaminaa| iti / nigada vyAkhyAnametat / " nanu vyAmena kalidhammAtmA spaSTatvAt, kalau parAzarasthatiH, iti pagAreNottaritavAsa, parAgekA: ma kalidharmA evaMti vanavyam / kis| goSaM munivibhASitam,-dati itaramunyukrakaliniSadhAnAmapyabhyupagatiH spaSTaM lakSyate / atomanokAghama hocAdInAM malotrotadUrayAtrAdInAmammin yuge pravRtAvapravRttau ca virodho jAgarUkaH / * yathA'dhyAyanadhammANi,-iti m.| * starimakor3osano prayAMko kAyapustakeSu na hamyane / For Private And Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 526 praapaarmaadhvH| [12 p.| na ca bAhulyamAceNa smRteH kalidharmaviSayatvaM kiM na syAditi vAyam / vibhAjakanimittAbhAvAt / niSedhavacanAmAM nimittatve kRpyaadiksyaapynnussttheytvaaptteH| etadnyokravyatirikraviSayANAM teSAM nimittatve aghamocAdaunAmapi kRssyaadivdnussttheytvaaptteH| saMnyAmAdyAzrama-kRSyAdivyatirikApaTTatti-metayAtrAvyatirikra-dUrayAcAdaunAmagrAhyatvApatteH / AcArasya tathAle atiprasaGgApatteH / saniyar2yAMpattezceti cet / aboyate / kalau parAzarokaM tadvacanonItaca sarvamapyanuSTheyameva, nAnuSTheyaM kiJcidayasti / kikvanuSThAne vizeSo vijnyaayte| samasvayabalAt / tathAhi / niSedhAca yugaprayukAnupapattimUlakAH / anyathA vidhyutpattivaiyarthyAt / anupapattiya dRSTA'dRSTA ceti dividhA / tatra dRSTAmupapattimUlakAmAmanuSThAnamamanuSThAnacAminditam / yavAnanyathAmiddhipratiprasavavidhisbIyate, tatra dRSTAnupapatiH klyte| "dUrAdhvopagataM zrAntam" "yatihaste jalaM dadyAt" "vaizvadeva upasthitam " " cAturvarNAzramAgatam" " ekapiNDAstu dAyAdAH" " dezAntaramRtaH kazcit " " brahmacArI gTahe yeSAm" " savataH matrapUtazca" For Private And Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12.] prAyazcittakANDam / 537 "sAhitAniya yo dijaH" "rAjaca sUtakaM nAsti' "yasya kati pArthivaH ". "mampraNetaH mazAneSu" "dAsanApitagopAlakulamitrArddhauriNaH" "yaneta vA'zvamedhena" ityAyanyathA'nupapattyA dUrayAtrAdividhisveyaH / "ekAhA kudhyate vipraH" ityadhasakocavidhiryAyAvaraviSayatvena vA, caupAmanokApavAdapratiprabhavaviSayatvena vA, anyathAsiddhaH / "naSTe mRte prabajite"-iti punaruvAhavidhiH parivedanAdyakramavivAhaviSayatvenAnyathAmikaH / "kSecajazcaiva "-ityAdi kSetrajAdiputrabhedapradarzana kuNDagolakapradarzanavat prAyazcittArthatvenAnyathAmiddhama / na ca dattaurasayorapi tathA sthAditi vAcyam / catugamanaprasaMganena vaiparautyanindanena ca aurasasyeva lakSaNapraNayanena dattasthApi vidhyabhiprAyaviSayatvapratipAdanAt dattaurasakathanaM na prAyazcittarUpamiti spaSTauchatam / "saMsargamAcaredimaH"-ityAdi saMsargaprAyazcittaM vilakSaNayAjanAdiviSayatvenAnyathAmiddhama / "pAsanAcchayanAt" iti tu pApitvamAcApAdakatvenAnyathAmiddham / __ anyatra govadhAdau adRSTA'nupapattiH kalyate / teSAmanuSThAnaM ninditam / yatra pratyakSo'pUrvavidhidRzyate kRtyAdau, tasyAnanuSThAna ninditam / taditaraviSayatvenaiva niSedhAnAM pravRttatvAt / pUrvokAnanyathAmiddhavidhiviSayANAmapyevameva draSTavyam / teSAmapi khaviSayeSu For Private And Personal Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 538 praapuurmaadhvH| - [12 c.| prtykssaapuurvvidhitvaat| etadabhiprAyeNaiva sarvamapi vyAkhyAnaM maachte| vyadhyAyAcArakANDAnabhihitamamayAcArabhedAn dvitiiye| kANDa'dhyAyASTake'pi kvacidanabhihitAn niSkRtInAM prabhedAn / adhyAye dvAdaze'smintrakathayadanaghaH prakrisUnurmunaundra- . staM ziSTAnugrahArthaM suvikRtamakaronmAdhavAcAryavaryaH ** // adhyAye'trAvASTaM samuditamubhayoH kANDayoAdaze sthAt prAyazcittaM yadasminnanupadamagamat pAtakAdo rahasye / anyat maumyAdicchaM suvihitaphaladaM karmaNo yo vipAkaH sarva bhAvopalakSyaM smRtihadayamidaM vyAkRtaM mAdhavena // iti zrImahArAjAdhirAjaparamezvaravaidikamArgapravartakazrIvaurabukkabhUpAlasAmrAjyadhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmativyAkhyAyAM mAdhavIyAyAM dAdagro'dhyAyaH samAptaH // 0 // samAptaJcedaM prAyazcittakANDam // // ** etacikakroDaukato granyAMzo vIyapustakeSu na dRzyate / * ayacca zlokomudrita pustake nAsti / For Private And Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIgaNezAya namaH / praashrmaadhvH| vyvhaarkaannddm| vAgauzAdyAH sumanamaH sarvArthAnAmupakrame / yatratvA kRtakRtyAH syuH taM namAmi gajAnanam // mo'haM prApya vivekatIrthapadavImAvAyatIrtha paraM majjan sajjanasaGgatIrthanipuNa: mahattatIrthaM ayan / labdhAmAkalayan prabhAvalaharauM zrIbhAratItIrthatovidyAtIrthamupAzrayan hadi bhaje zrIkaNThamanyAhatam(1) / (1) so'haM mAdhavAcAryyanAmA viSekarUpasya tIrthasya padavI mArga prApya hRdi avyAhataM zrIkaNThaM mahAdevaM bhaje dhyaayaamiityrthH| kIdRzo. 'haM ? cAkhAyo vedastadrUpe tIrtha paraM kevalaM manan svAnaM kurvan / tadekaparAyaNa ityrthH| tathA, sajjanasaGgarUpeNa tIrthena nipuNaH, nirnntshaastrtttvH| tathA, sadvRttaM sAdhUnAmAcaraNaM, tadeva tIrtha cayan pAzrayan / tathA, zrIbhAratItIrthataH tanAmakAguroH sakA. - 1, For Private And Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / satyaikavratapAlako diguNadhIH arthoM caturveditA paJcaskandhavatI SaDanvayadRDhaH saptAGgasarvasahaH / aSTavyaktikalAdharo navanidhiH puNyaddazapratyayaH smaatttocchaaydhurndhro vijayate zrIbukkaNa: mApatiH(1) // zAt labdhAM prabhAvalaharImiyadevatAprasAdarUpAM laharImAkalayan prApnuvannityeko'rthaH / bhAratIrUpAttIrthAt labdhAM prabhATalaharI paannddityruupaamaaklynnityprH| tathA, vidyA brahmavidyA, tadrUpaM tIrthamupAzrayan sevamAna ityarthaH / etasyaiva vidyAraNyaiti nAma prasiddham / iti kAzIpustake ttiikaa| (1) dharmAvartakaM khade pAAdhipatiM varNa yati satyeti / zrImAn bukkaNanAmA mApatiH rAjA vijayate / kIdRzaH ? satyarUpaM yadekaM mukhyaM vrataM, ttpaalkH| tathA diguNazIriti parApekSayA diguNabuddhimAnityarthaH / athavA, do guNau satvarajorUpau yamyAM, tAdRzI dhauryasya, na tu tmogunnshaaliniityrthH| tathA, trIn dharmArthakAmAnarthayate prArthayate, tcchaulH| tathA, catuNI vedAnAM sAmAdyupAyAnAM vA veditA jJAtA / tathA, paJcasa skandheSu tannAmakeSu sahAyAdipadArthedha kRtI kupAlaH / yaduktaM niitishaastre| "mahAyAH sAdhanopAyA vibhAgo detaakaalyaaH|| vinipAtaprItakAraH siddhiH paJcAGgamiSyate"-iti / camyArthaH / sahAyAH rAjakArya mantrisainikAdyAH / tathA, kAryasya sAdhane upAyAH sAmAdayaH / tathA, dezakAlayovibhAgA vyavasthA, asmin kAle asmin deze vyayamupAya ityevNruupaa| tathA, vinipAtasya dura (?) rogotpAtAdirUpasya pratIkAro nirAkaraNam / tathA, siddhiH iyantAmaH / ete paJcakandhA rAjyAmityarthaH / kIdRzo For Private And Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indrasyAGgiraso nalasya sumatiH zaivyasya medhAtithimyo dharmasutasya vaiSyanRpateH khaujA nimergotamaH / pratyagdRSTirarundhatausahacaro (1) rAmasya puNyAtmanoyaddattasya vibhorabhRt kulagururmantrI tathA mAdhavaH // prajJAmUlamahau vivekasalilaiH siktA balopaghnitA(9) mantraiH* palvavitA vizAlaviTapA sandhyAdibhiH SaDguNaiH / * balopatrikAmantraiH - iti pAThAntaram / rAjA ? ghar3anvayadRr3haH, SaspAM guNAnAmanvayena saMbandhena dRDho'jeya * ityarthaH / vasmAM zAstrANAmityarthAntaram / punaH kIdRzaH ? saptabhiraGgaiH sarvasahanazIlaH / tAni ca - "khAnyamAtya suhRtko rASTradurgavajAni ca " - iti nautizAstroktAni jJeyAni / tathA, aSTau (?) vyaktayo bhUtayo yasya, tAdRzasya zivasya kalAyA aMzasya dhArakaH / tAzca bhUtayo jalAgniyajamAnacandrasUryyAkAzavAyupuruSA AgamoktAH / punaH kIdRzaH ? navanidhiH, navasaGkhyAkA nidhayo yasya, te ca mahApadmAdayaH prasiddhAH / navAnAM rasAnAM nidhirityarthAntaram / navo nUtano nidhiriti vA / punaH kIdRzaH ? puSyaddazapratyayaH, puSyantau varddhamAnA dazA yasya tAdRzaH pratyayA jJAnaM yasya tAdRzaH / tathA, smArttAnAM pASaNDibhinna ziSTA nAmucchrAyasya vRddherdhurandharaH tatpravarttaka ityarthaH / iti kAzIpustake TIkA | 7 For Private And Personal Use Only . (1) annratajar3aprAtikUlyena saccidAnandarUpeNAJcati prakAzate iti pratyak tathA dRSTiryasyeti vigrahaH / iti kAzIpustake TIkA / (2) pradyaiva mUlaM ca mahI ca yasyAH sA tathA / balairupannitA jAtopannA / upaghnaH punarAzrayataH / spaSTamanyat /
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| zalyA korakitA yayaHsurabhitA midyA samudyatphalA samprAptA bhuvi bhAti nautilatikA sarvottaraM maadhvm|| zrImatI janano yasya sukIrtirmAyaNa: pitA / mAyaNo bhoganAthazca manobuddhI mahodarau // thasya baudhAyanaM sUcaM zAkhA yasya ca yAjuSau / bhAradvAjaM kulaM yasya sarvajJaH sa hi mAdhavaH // ma mAdhavaH sakalapurANasaMhitApravartakaH smatisuSamAparAzaraH / parAzarasmatijagadauhitAptaye parAzarasmRtivivRtau pravarttate // vyAkhyAte praacaarpraayshcitte| atha vyavahAra prstuuyte| yadyayaNadAnAdaunAmaSTAdazapadAnAM vyavahArANAM madhye kamapi vyavahAraM parAzaro na vyutpAditavAn, tathANyAcArakANDe caturNa varNanAM krameNacArAn bruvan, __ "kSatriyastu prajAzcaiva citiM dharmaNa pAlayet" ityasmin vacane kSatriyavizeSasya rAjJa prAcAravizeSamevamavocat', "kSitiM dharmeNa paalyet"-dti| tatra kSitipAlanaM nAma, cityAzrinAsu prajAsu duSTAnAM nigrahaH ziSTopadravaparihArazca / etadarthameva hi * rAjAcAraviSamevamavocat, iti pAThAntaram / For Private And Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 5 agadIzvarasya raamcssnnaadiksstriyaavtaarH| tacca gautAsu bhagavatA - vispaSTamabhihitam, "yadA yadA hi dharmasya mlAnirbhavati bhArata / anyutthAnamadharmasya tadA''tmAnaM sRjAmyaham // paricANAya mAdhanAM vinAzAya ca duSkRtAm / dharmasaMsthApanArthAya sambhavAmi yuge yuge"-iti / yathA mahatAM rAvaNAdaunAM zikSAyai rAmAdyavatAraH, tathA cudANaM caurAdaunAM zikSAyai rAjAvatAraH, iti draSTavyam / ataeva manuH, "arAjake hi loke'smin sarvato vidrute bhayAt / rakSArthamasya sarvasya rAjAnamasRjat prabhuH // candrAnilayamArkANAmagresa varuNasya ca / indravitebhayozcaiva mAtrA vAhatya zAzvatIH1) // yasmAdeva surendrANaM mAtrAbhyo nirmito nRpaH / tasmAdabhibhavatyeSa sarvabhUtAni tejamA // tapatyAdityavacaiva cacUMSi ca manAMsi ca / na cainaM bhuvi zaknoti kazcidayabhivaukSitam // mo'nirbhavati vAyuzca so'rkaH somaH sa dharmarAT / ma kuberaH sa varuNaH sa mahendraH prabhAvataH // bAlo'pi mAvamantavyo manuSya iti bhUmipaH / mahatau devatA zeSA nararUpeNa tiSThati // (1) candrAdInAM zAzvatorniyAmAtrA baMzAn thAhRtya rAjAnama aditi pUrvesa smbndhH| For Private And Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| ekameva dahatyagnirnaraM durupasarpiNam / kulaM dahati rAjAgniH mapazudravyamaJcayam // kArya mo'vekSya zaktiJca dezakAlau ca tattvataH / kurute dharmasiddhyarthaM vizvarUpaM punaH punaH"-dUti / etacca sarvamasmAbhirAcArakANDaeva rAjadharmAn vyAcakSANaiH prapaJcitam / vRhaspatistu vizeSataH RNAdAnAdivyavahAravicArameva rAjotpattiprayojanamabhipretya tadvicArakSamatvamupapAdayituM indrAdyAtmakatvaM rAjJa udAjahAra, "guNadharmavato rAjJaH kathayAmyanupUrvazaH / dhanikarNikasandigdhau pratibhUlekhyasAkSiNa: // vicArayati yaH samyak tasyotpattiM nibodhata / somAgnyarkA nilendrANAM vittApyatyoryamasya ca // tejomAtraM samuddhRtya rAjJomUrttirvinirmitA / tasya sarvANi bhUtAni sthAvarANi carANi ca // bhUyobhogAya kalpante khadharmAnna calanti ca / ' nArAjake kRSivaNikkusaudapazupAlanam / tasmAdarNAzramANAntu netA'sau nirmitaH suraiH" iti / loke hi, rAjA bhUpo nRpa ityete zabdA ekArthavAcitvena pryujynte| tatra rAjazabdo rUDhaH, bhUpanRpazabdau yaugiko| bhuvaM pAtIti bhUpaH, nan pAtauti nRpH| tathAca rAjJo bhUpAlakatvaM manuSyapAlakatvaM ca gnnH| tatprayukradharmo vyavahAravicAraH / sa ca pUrva nAbhihitaH, kintu varNazramadharmAn vyAcakSANena vRhaspatinA rAjanyapi kSatriyatvavarNapra "nam / For Private And Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / yunogTahasthAzramaprayuktazca dharmA'bhihitaH / ataH paraM bhUpatvaguNaprayuktavyavahAravicArAtmako raajdhrmaa'bhidhiiyte| dhaniko dhanapradAtA, sRNikastadIyasyArthasya gTahItA, tayoH sndigdhirvivaad:(1)| pratibhUstasya pratyarpaNaM kArayiSyAmoti pratizrutya tadIyasya bhArasya voddhaa| lekhyaM dhanasaGkhyAvRddhivizeSAdiyukta patram / sAkSiNa uttamAdhamarNayoH sampratipannAH mdhysthaaH| eteSAM prativAdInAM bayANAM mandigdhiAyAnyAyavarttitvAbhyAM mandehaH / tasmin sandehe mati yorAjA vicArayituM prabhavati, tasyotpattirabhidhIyate ityarthaH / yasmAdrAjA momendrAdidevatAMzasambhUtatvAdRNAdAnAdauna vyavahArAn vicArayituM prabhavati, tasmAttAnasau vicaaryet| tadAha yAjJavalkyaH, "vyavahArAn nRpaH pazyed vidvadbhirbAhmaNaiH saha / dharmazAstrAnusAreNa krodhalobhavivarjitaH" iti / patra vyavahArazabdo rUDhiyogAbhyAM nirnnyphlkmrthiprtyrthivivaadmaacsstte| tatra rUDhiH kAtyAyanena nirUpitA, "prayatnamAdhye vicchinne dharmAkhya nyAyavistare / sAdhyamUlastu yo vAdo vyavahAraH sa ucyate" iti / nyAyaH ziSTasampratipannaM laukikamAcaraNaM, tasya vistara idaM madIyaM dhanamanyenApahRtam ; tat kSetraM dhanAdikametasya yuktaM nAnyasyeti upapattipuraHmaro nirnnyH| tasmin nyAyavistare viSayobhUte mati tatpravartako'rthipratyarthinoryA vivAdaH sa vyavahAra ucyte| madIyaM dhanaM anyenApahRtaM tat punarmayA sAdhanauyamiti arthoM yaduddizya pravarttate, (1) sandigdhau iti padaM sandigdhizabdAt saptamyekavacane niSyannam / For Private And Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taddhanaM sAdhyam / tacca mUlaM yasya vivAdasya, so'yaM sAdhyamUlaH / sa ca kadA sampadyate, - ityapecAyAmuktam - " prayatnasAdhye vicchinne dharmAye"iti / "satyaM brUyAt priyaM brUyAt na stenaH syAt na vArddhaSiH"- ityAdividhiniSedhAdupalabhya vihitAnuSThAne pratiSiddhavarjane cotpanna utsAhaH prayatnaH / tena sAdhyo dhanAmakaH padArthoM yadA vicchinno bhavati, tadAnImayaM vivAda utpadyate / asati tu dharmavicchede nAsti vyavahArasyAvakAzaH / zrataeva nAradaH, - "manuH prajApatiryasmin kAle rAjyamabUbhujat / dharmaikatAnAH puruSAstadA''san satyavAdinaH // tadA na vyavahAro'bhUt na deSo nApi matsaraH / naSTe dharme manuSyeSu vyavahAraH pravarttate " - dUti / vRhaspatistu dveSalobhAdiduSTasyaiva vyavahartatvamAha - "dharmapradhAnAH puruSAH pUrvamAsanna hiMsakAH / lobhadveSAbhibhUtAnAM vyavahAraH pravarttate" || tasmAddharme vicchinne sati sAdhyamUlA nyAyanirNayaphalo vivAdIvyavahArazabdena rUnyA'bhidhIyate / hArIto'pi nirUDhimabhipretyAha"svadharmasya yathA prAptiH paradharmasya varjanam / nyAyena kriyate yattu vyavahAraH sa ucyate " - iti / vyavahArazabdasya yaugikamarthaM kAtyAyana zrAha - "vi nAnArthe'va sandehe haraNaM hAra ucyate / nAnAsandehaharaNAdvyavahAra iti smRtaH" - iti / For Private And Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org cArakANDam ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " vyavahAra ityatra vizabdo mAnetyetasminnarthe varttate / athazabdakha sandehe varttate / tAnetAnevaMvidhAnekamandehahAriNovyavahArAnarthAdigatarAgadeSavazAt prAptAn rAjA samyagvicArayet / tadvicArazca rAjJo guNadharmarUpa zrAcAraH / ataeva zrAcArakANDe vyavahArANAmantarbhAvamabhipretya parAzaraH pRthagvyavahAra kANDamakRtvA, "citiM dharmeNa pAlayet" - iti sUcanamAcaM vyavahArANAM kRtavAn / tAnevAtra sUcitAn vyavahArAn vayaM smRtyantarANi tannibandhanAni cAnusRtya yathAzakti nirUpayAmaH / tatra pUrvodAhRtAbhyAM rUDhiyogasmRtibhyAM vyavahArasvarUpaM nirUpitam / atha tadbhedAH nirUyyante / tatra paNatvApaNatvAbhyAM dvaividhyamAha nAradaH, -- "mottaro'nuttarazceti sa vijJeyo dilakSaNaH / mottaro'bhyadhiko yatra vilekhApUrvakaH paNaH" - iti / I ahaM yadi parAjayeyaM tadA zAstraprApitAddaNDadravyAta adhikameva dravyaM rAje tubhyaJca dAsyAmIti patra likhitvA yadabhibhASaNa, taduttaram / tena saha varttate iti sottaraH / tadrahito'nuttaraH / punarApa (2) artho dhanam / arthAdiviSaya rAgadeSavazAt prAptAn vyavacArAn rAjA vidhArayedityarthaH / vyavahArAnarthAn vigatarAgadeSavazAt prAptAnityAdipAThe, prAptAn vyavahArAn rAjA vigatarAga devavazAt vicArayediti sambandhaH / For Private And Personal Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prasAramAdhavaH / catuSyAttvAdibhistrayodazabhiH prakAraiH vyavahArasya avAntarabhedAn maeva nirdizya vivRNoti, "catuSpAca catuHsthAnaH catu:mAdhanaevaca / caturhitaH caturvyApI catuHkArau ca kaurttitaH // triyonibhiyogazca vidyAro digatistathA / aSTAGgo'STAdazapadaH zatazAkhastathaivaca // dharmazca vyavahArazca caritraM rAjazAsanam / catuSpADyavahAro'yamuttaraH pUrvabAdhakaH / tatra satye sthito dharmo vyavahArastu mAkSiSu // caritraM tu khaukaraNe rAjAjJAyAM tu zAmanam / mAmAdyupAyasAdhyatvAccatuHsAdhana ucyate // caturNAmapi varNAnAM rakSaNAca caturhitaH / kartAraM tatmAkSiNazca mabhyAbAjAnamevaca // vyApnoti pAdazo yasmAccaturvyApI tataH smRtaH / dharmasthArthasya yazamo lokahetostathaivaca / / caturNa karaNAdeSa catuSkArI prakaurttitaH // kAmAkodhAcca lobhAca tribhyo yasmAt pravarttate / triyoniH kortyate tatra trayametadvivAdakRt // yabhiyogastu vijJeyaH zaGkAtattvAbhiyogataH / zaGkA'satAntu maMyogAt tattvaM hoDhAdidarzanAt // pakSadvayAbhisambandhAt dvidvAraH ma udAhRtaH / pUrvavAdastayoH pakSaH prativAdastadattaraH / / For Private And Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / bhUtacchalAnusAritvAt dvigatiH sa udAhataH / bhUtaM tattvAdisaMyukaM pramAdAbhihitaM chalam // rAjA sapuruSaH sabhyAH zAstraM gaNakalekhakau / hiraNyamagnirudakamaSTAGgaH sa udAhataH // mRNAdAnaM [panidhiH sambhUyotthAnamevaca / dattasya punarAdAnamazuzrUSA'bhyupetya ca // vetanasyAnapAkarma tathaivAkhAmivikrayaH / vikrIyAsampradAnaJca krautvA'nuzaya evaca // samayasthAnapAkarma vivAdaH kSetrajastathA / strIpuMmayozca sambandho dAyabhAgo'tha mAhasam // vAkpAruSyaM tathaivokaM daNDapAruSyamevaca / dyUtaM prakIrNakaJcaivetyaSTAdazapadaH smRtaH // kriyAbhedAnmanuSyANaM zatazAkho nigadyate" iti / nanu dharmAdaunAM pAdatvamayukta, pratijottarapramANanirNayANAM vyavahArapAdatvAt / yato yAjJavalkyaH pratijJAdIni prakRtyAha, "catuSyAyavahAro'yaM vivAdeSUpadarNitaH" iti / vRhaspatirapi,-- "pUrvapakSaH smataH pAdaH dvitIyazcottaraH smRtaH / kriyApAdastatauyastu caturthI nirNayaH smRtaH" iti / nAyaM doSaH / dharmAdaunAM prakArAntareNa paadtvopptteH| yo'yaM nirNayAkhyazcaturthapAdA'bhihitaH, sa dharmAdibhizcaturbhiH nisspdyte| tadAha vRhaspatiH, For Private And Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "dharmeNa vyavahAreNa caritreNa napAjayA / catuHprakAro'bhihitaH mandigdhe'rtha vinirNayaH" iti| tammAnnirNayahetutayA dharmAdaunAM vyavahArapAdatvaM bhvissyti| teSAM ca nirNayahetutvaM kAtyAyanena prapaccitam, "doSakArau tu kartatvaM dhanasvAmI svakandhanam / vivAda prApnuyAdyatra sa dharmaNaiva nirNayaH" iti / doSakArI vAkpAruSyAdikArI ca yasmina vivAde vyavahAre caritrarAjagAsananairapekSyeNa dharmAbhimukhaH mantraddhodharmAdbhautaH svakIyaM doSakartRtvaM svayameva aGgIkaroti ; yattu dhanasvAmI vyavahArAdiprAyAsamantareNa dharmAbhimukhAddhanApahAriNaH svakIyaM dhanaM prApnoti,tatra doSakAriNo dharmAdhimukhyameva nirnnyhetuH| vyavahArasya nirNayahetutvaM maevAha, "smRtizAstrantu yatkiJcit prathitaM dharmasAdhakaiH / kAryANAM nirNayAddhetorvyavahAraH smRto hi saH||" iti / yatra dharmazAstrakuzalairvidabhirarthipratyarthinoragre nirNayAya dharmazAstvaM * atra cakAro'dhikaH pratibhAti / doSakArI ityasya vivaraNarUpatvAt vAk pAruSyAdikArItyasya / parantu, sarvvavAdApustakeSu sthita. tvAinitaH / + ityameva pAThaH savvAdApustakeya / mama tu, sana adhvA adhamA bhautaH, iti pAThaH pratibhAti / / yattainakhAmo,-iti kA0 / mama tu, yatra dhanakhAmI,-iti pAThaH pratibhAti / 6, prApitam, iti kA0 / || kAryAgA nirNayArtha tu vyavahArasmRtau hi saH, iti kA / mama tu, vyavahAra smRtau hi maH, ..iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kAraNam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 prakhyApitaM bhavati, sa nirNayo vyavahArajanyaH / caritrajanyaM nirNaya mAha saeva. - "dAcarate yena dharmyaM vA'dharmyameva vA / dezasyAcaraNaM nityaM caritraM taddhi kIrttitam" - iti / > zAstroRdharmAdanapetaM dharmyaM tadviparItaM zradham, tadubhayaM dezAcArAnusAreNa yatra svIkriyate, tatra caricaM nirNayahetuH / rAjazAsanasya nirNayahetutAmAha saeva - "nyAyazAstrAvirodhena / dezadRSTastathaivaca / yaddhaM sthApayedrAjA'nyAyyaM tadrAjazAsanam " - iti / nyAyazAstraM vyavahArapratipAdakaM smRtizAstraM tasya dezAcArasya vA virodhena rAjA yamanuzAsti, sa nirNayo rAjazAsanajanyaH / yathokAnAM dharSAdInAM caturNAM madhye pUrvasya pUrvasya ca bAdhyatvaM uttarotarasya bAdhakatvaJca vRhaspatinA prapaJcitam - "zAstrameva samAzritya kriyate yatra nirNayaH / vyavahAraH sa vijJeyo dharmastenApi hoyate // dezasthityA'numAnena negamAnumatena ca / kriyate nirNayastatra vyavahArastu kathyate // For Private And Personal Use Only zAstroktadhammAdyupetam, - iti zA0 sa0 / + savAda pUrNa pustakeSvevameva pAThaH / mama tu, nyAyazAstravirodhena, -- iti pAThaH pratibhAti / yataeva, uttaraH pUrvvabAdhaka ityAdinA rAjazAsanasya sarvvabAdhakatvamuktaM saGgacchate / nyAyazAstrAvirodhena, -- iti pAThe tu, ''nyAnyam ' -- ityatra nyAyyaM, 'dezAcArasya vA virodhena' - baca dezAcArasya vA'virodhena, iti paThitumucitam /
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| vihAya caritAcAraM yatra kuryAt punarnRpaH / nirNayaM, sA tu rAjAjJA caritraM bAdhyate tayA" iti / (1)caturpu varNaSu yaH kazcidrAjadrohaM kRtvA rAjJo bhautaH san atibhaurutayA khAparAdhamaGgaucakAra / tatra samIpavartinaH mAkSiNo varNibadhaM nivArayitumicchantaH satyamulaya, tatra sAkSyanRtaM vadedityetAdRzaM zAstramevAzritya tadIyamaparAdhaM pryhaarssH| tatra vyavahAreNa dhI baadhyte| keraladezAdau vezyAgamane mAcibhirApAdite'pi dezAcAravazAnAyaM rAjJA dnnyte| tatra caritreNa vyavahArasya bAdhaH / matyapi tAdRze dezAcAre tvayaivaM na vyavaharttavyam' iti rAjA yadA'nuzAsti, tadA rAjAjJayA caritrasya bAdhaH / (2)ye ete prokAH dharmAdayazcatvAraH pAdAste satyAdiSu caturpu prtisstthitaaH| doSakArau khayamanatAdbhauto'yamapi* aparAdho'stauti satyaM bruute| ato dharmasya satye avsthaanm| pratijJottarayoH kRtayoH mAkSiNA yasya pakSo'bhyupagamyate, tasya jayaH, tena vyavahArastasya maakssinnyvsthaanm| kArNaTakadeze balAmAtulasutAvivAho na doSAya, keralade kanyAyAH RtumatauvaM na doSAyetyevamAdikastattaddezasamayaH |ttr tatra patrAdizAsanazca tisstthti| zithate iti zAsanaM, rAjAjJAnusAreNa prajAnAM varttanam / tacca rAjAjJAyAM prtisstthitm| sAmadAnabhedadaNDaizcaturbhiH doSakAriNo doSa* manTatAjhauto'pi,-iti kA0 / (1) uttaraH pUrvabAdhaka iti nAradavacanAMzaM vyAcache caturkhityAdinA / (2) tatra satve sthitodharma ityAdivacanAni vyAkhyAtumupakamate, ye rate ityaadinaa| For Private And Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 karaNAya* catuHsAdhanatvam / caturhitatvaM vispaSTam / karcAdicatuSTaya vyApitvaM manunA spaSTIkRtam, - "pAdeA'dharmasya karttAraM pAdA gacchati sAciNaH / pAda: sabhAsadaH sarvAn pAdeo rAjAnamRcchati " - iti / jeturnRpasya vA dharmArthayazaseA lokAnurAga sampAdanAccatuSkA ritvam / triyonitvaM spaSTam / zrasatAM kitavastenAdInAM saMsargaM yaH karoti, tasminapi cauryyAdizaGkA jAyate / hor3ho'pacatadravyAdidarzanam, taGgiM vA / tasmAdabhiyogo bhavati / zrarthipratyarthinAH yau pUrvottarapacau tau vyava hArasya pravarttakau / tasmAt dvidvAratvam / dravyasaGkhyAdikaM yAthAtathyenAnyathA vA rAjAdInAM agre yadA brUte, tadA tasyobhayasya upari vyavahAraH pravarttate / tato dvigatitvam / zraSTAGgeSu sapuruSo rAjetyetadekamaGgam / ato nAsti navatvamaGkhyAprasaktiH / RNAdAnAdaunAM zraSTAdazapadAnAM svarUpamupariSTAt tatra tatra vicArayiSyate / eteSAM zraSTAdazapadAnAM madhye ekaikasya padasya zravAntarakriyAbhedAdanantabhedabhinnatvaM zatazAkhatvam / etAn zraSTAdazapadAnavAntarAnantabhedabhinnAn vyavahArAn prakArAntareNa dvedhA saMgTahAti kAtyAyanaH, - "de pade sAdhyabhedAtu padASTAdazatAM gate / zraSTAdazakriyAbhedAdbhinnAnyatha sahasradhA " - iti / For Private And Personal Use Only * doSakAraNAya - iti kA0 / mama tu doSakaraNAditi pAThaH pratibhAti / + dharmmArthAstrayolokAnurAga, - iti kA0 / mama tu dhamIrthayazolokA nurAga, - - iti pAThaH pratibhAti / | vivadiSyate iti zA0 sa0 /
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www. kobatirth.org parAzaramAdhakaH / padavaM vizadayati vRhaspatiH, - "dvipadA vyavahAraH syAnahiMsAsamudbhavaH / diptako'rthamUlastu (1) hiMsAmUlaH caturvidhaH " - iti / tadetadubhayavidhaM saeva vivRNoti - rbhAvayati, - "kumaudanidhyadeyAdyaM * sambhUyotthAnamevaca / bhRtyadAnamazuzrUSA (9) bhUvAdA'khAmivikrayaH // krayavikrayAnuzayaH samayAtikramastathA / strIpuMsayogaH steyaJca dAyabhAgo'cadevanam // evamarthasamutthAnaM padAni tu caturdaza / punareva prabhinnAni kriyAbhedairanekadhA // pAruSye dve sAhasaJca parastrIsaMgrahastathA / hiMsodbhavapadAnyevaM catvAryyAha vRhaspatiH " - iti / jagati sambhAvitAnazeSAn vivAdAnukeSvaSTAdazasu saeva zranta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " padAnyaSTAdazaitAni dharmazAstroditAni tu / mUlaM sarvavivAdAnAM the viduste parIcakA: " - iti / iti vyavahAraparicchedaH / * kusIdanidhyAdheyAdyaM, - iti zA0 / + mTatyadAra mazuzrUSA - iti kA0 | + evamarthasamutthAnapadAni - iti pATho mama pratibhAti / (1) khiprakaiti caturdaza ityarthaH / (2) bhTatiH karmmamralyaM, tasyAbhTateradAnaM mTatyadAnam / For Private And Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahAra kAram / atha sabhA nirUpyate / tatra haspatiH, "durgamadhye grahaM kuryyAjjalavRkSAnvitaM pRthak / prAgdizi prAGmukhauntasya lakSaNyAM kalpayet sabhAm // mAlyadhUpAsanopetAM bIjaratnasamanvitAm / pratimA''lekhyadevezca yuktAmannAmnA tathA" iti / gTahaM rAjagTaham / tasya prAgdizi dharmAdhikaraNabhUtA sbhaa| mA ca vAstuzAstralakSaNopetA karttavyA / tasyAH sabhAyAH dharmAdhikaraNatvaM kAtyAyano darzayati, "dharmazAstravicAreNa mUlasAra vivepanam / yatrAdhikriyate sthAne dharmAdhikaraNaM hi tat" iti / mUlasthAveditArthasya sArAsAragisecanaM tatra niSkarSaH / tatra pravezakAlaM saevAha, "prAtarutthAya ca napaH kRtvA nityaM samAhitaH / gurUM jyotirvidA vaidyAn devAn viprAn purohitAn // yathArhametAn sampajya supuyAbharaNenepaH / abhivandya ca guvAdIn sammukhAn pravizemabhAm" iti| * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, sAravivecanaM,-iti pAThaH prati bhAti / / tattaniSkaghaH, iti pAe / mama tu, tatvaniSkarSaH, -iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / pravizya tatra vidvadbhirmantribhizca maha kAryAnyanumandadhyAt / sadAha manuH, "vyavahArAn didRtumtu brAhmaNaiH saha pArthivaH / mantra mantribhizcaiva vinautaH pravizatmabhAm // tatrAsonaH sthito vA'pi pANimudyamya dakSiNam / vinautaveSAbharaNaH pazyet kAryANi kAryyiNAm // pratyahaM dezadRSTaizca zAstradRSTaizca hetubhiH / aSTAdazasu mArgeSu vyavahArAn pRthak pRthaka"-dati / vicArakAlamAha kAtyAyanaH, "divasasthASTamambhAgaM mukkA kAla vayaJca' yat / sa kAlo vyavahArANAM zAstradRSTaH paraH smRtaH"--dati / divasamaSTadhA kRtvA prathamambhAgamagnihotrAdyayaM mukkA anantarabhAga ayaM vyavahArakAlaH / atra vajyAstiyorAha samvataH---- "caturdazI hyamAvAsyA paurNamAmo tathA'yamau / tithicAsu na pazyettu vyavahArAMstu nityazaH" iti / yamuktA sabhA, tasyAH cAturvidha,mAha vRhaspatiH."pratiSThitA pratiSThitA mudritA zAstritA tathA / caturvidhA sabhA proktA sabhyAzcaiva tathAvidhA: / / * nibandhAni,-iti kA / / bhAgatrayantu,---ityanyatra pAThaH / / tithimvetAma nA pazat, iti kA 0 : For Private And Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / pratiSThitA pure grAme calA naamaaprtisstthitaa| mudritA'dhyakSamaMyuktA rAjayukrA ca zAstritA"-iti rAjagrahasamIpavartinaH sabhAsthAnAnmukhyAdanyAnyamukhyAni thAmAnyAha bhRguH, "daza sthAnAni vAdAnAM paJca caivAbravaudbhagaH / nirNayaM yena gacchanti vivAdaM prApya vAdinaH // bhAraNyAstu khakaiH kuryu: mArthikAH maarthikaistthaa| sainikAH sainikaireva grAme'pyubhayavAmibhiH // ubhayAnumataJcaiva myate sthAnamaupmitA / kulikAH mArthamukhyAzca puragrAmanivAsinaH / grAmapauragaNazreNyazcAturvidyazca vargiNaH / kulAni kulikAzcaiva niyuktAH nRpatistathA"-iti / kharAraNyakaiH / grAme'pautyAdi zabdAt ye grAme araNyAdau ca nivanAnta, ne'zubhayavAsibhiH grAmavAmibhiraraNyavAsibhizva nirNayaM kuryuH, ubhayavyavahArAbhijJatvAtteSAm / kulikAH kulazreSTinaH / sArthaH grAmayAtrAdau milito janasaGkhaH / mukhyAH grAmaNyAdayaH / puraM mukhyaM nagaraM, tasmAdarvAcIno grAmaH / puragrAmanivAsinA bhedH| kulikAdIni paJca sthaanaani| tAni cAraNyakAdijanavizeSANameva / yAmAkAreNAvasthitajanavivAde samopagrAmanivAmibhiH nirNayaH / * 'sArtha' sthAne 'sAI'-iti pAThaH zA* pustake sarvatra / sthAnamaukSitam, iti zA0 / + ye tu,-ityetAvanmAcaM zA0 pustke| 6 batra, 'iti'-iti bhavituM yuktam / For Private And Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 pAramAdhava / arthipratyArthinorananuzayAnumataM sthAnaM kulikamArthamukhyapuragAmanivAsino gtthynte| grAmAdau ni daza sthAnAni saadhaarnnaani| grAmoyAmAkAreNAvasthito janaH / pauraH puravAsinAM samUhaH / gaNa: kuntAnAM mamahaH / zreNyA rajakAdhaSTAdapAhaunajAtayaH / cAturvidyaH prAncaukSikyAdividyAcatuzyopetaH1) / vargiNo gnntyH| tathAca kAtyAyanaH, "gaNa: pApaNDapUgazca brAhmaNazreNayastathA / mamUhagyAca ye cAnye vAkhyAste vRhaspatiH" iti / AyudhadharANAM samUho jAtam / kulAni arthipratyarthinoH sagotrANi / kulikAstatra vRddhavAH / niyuktAH prAdivAkamahitAstrayaH sanyAH / napatiH braahmnnaadishitH| sabhyAnAha yAjJavalkyaH, "zrutAdhyayanasampannAH dharmajJAH satyavAdinaH / rAjJA sabhAsadaH kAryAH ripo mitraca ye mamAH" iti| teSAM maGkhyAmAha vRhaspatiH, "lokadharmAGgatattvajJA:(2) sapta paJca trayo'pi vaa| * pogaNDa pagaca,- iti sa0 zA / + ityameva pAThaH sarvatra / (1) "ghAcIkSikI yI vArtA daNDanItizca zAzvatI"-- ityAncaukSi kyAdividyAcatuyyaM jJeyam / (2) lAvAlAkA cAraH dezAcAra iti yAvat / dharmAdharmazAstramiti phalitArthaH / aGgAni, "zikSA kannyovyAkaraNaM niruktaM jyotighAM citiH / chandasA vicitizcaiva ghar3agoveda iyyate"-ityakta lakSaNAni vdaanggaani| For Private And Personal Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir savahArakANDam / yatropaviSTAH viprAyyAH sA yajJamadRzau sabhA"-iti / taca vAn maevAha, "dezAcArAnabhijJA ye nAstikAH zAstravarjitAH / unmattakuhakA lubdhAH* na praSTavyAH vinirNaye"-dati / rAjaH pratinidhimAha yAjJavalkyaH, "apazyatA kAryavazAt vyavahArAn napeNa tu / sabhyaiH saha niyoktavyo brAhmaNa: sarvadharmavit" iti / mo'pi rAjavat parvakAryANi vicaaryet| yadAha manuH, "yadA vayaM na kuryyAttu nRpatiH kAryyadarzanam / tadA niyujyAdidvAMsaM brAhmaNaM kAryyadarzane // so'sya kAryANi mampayet sabhyaireva tribhiztaH / sabhAmeva pravizyamAmAmInaH sthitaevabA" iti / sa ca vicArako brAhmaNa: prAvibAka iti ucyate / tadAha vRhaspatiH, "rAjA kAryANi sampazyet prADvivAko'pi vA dijaH / nyAyAGgAnyagrataH kRtvA sabhyazAstra mate sthitH| balena caturaGgena yato raJjayate prajAH / daupyamAnaH svavapuSA tena rAjA'bhidhIyate / / vivAde pRcchati praznaM pratipraznaM tathaivaca / priyapUrva prAgvadati prAvivAko'bhidhIyate"- iti / nArado'pi, * unmattatrAddhalumAzca, iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH "aSTAdazapadAbhijJaH SaDbhedASTamahanavit / prAncaukSikyAdikuzalaH zrutismRtiparAyaNaH // vivAdasaMzritaM dharma pRcchati prakRtaM matam / vivecayati yastasmAt prAdivAkassu sa smRtaH // yathA zalyaM bhiSak kAyAduddharedyantrayukritaH / prADvivAkastathA zalyamuddhareyavahArataH" iti / prAvivAkasya guNAH smRtyantare darbhitA: "akrUro madhuraH snigdhaH kramAyAto vicakSaNaH / utmAhavAnalubdhazca vAde yojyo nRpeNa tu" iti / prAdivAkasya anukalpamAi kAtyAyanaH, "brAhmaNo yatra na syAttu pattiyaM tatra yojayet / vaizyaM vA dharmazAstrajJaM zUdraM yamena varjayet // *yatra vipro na vidvAn syAt kSatriyaM natra yojayet / vaizyaM vA dharmAstrajJaM zudraM yatnena varjayet" iti / tadavarjane bAdhamAha manuH, "jAtimAcopajIvI vA kAmaM zAd brAhmaNabruvaH(1) / * nAstyayaM zlokaH ma0 zA gustakayoH / (1) brAhmaNamAtmAnaM bravIti na svayaM brahmaNatto yaH, so'yaM brAhmaNa bra vaH / "dharmakarmavihInasta brA.liGgavivarjitaH / bravIti brAhmaNo'smIti tamAGAhmaNabruvam" ityuktlkssnnH| For Private And Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| dharmapravakA nRpaterna tu zUdraH kathaJcana // yasya zUdrastu kurute rAjJo dharmavivecanam / tasya saudati tadrASTra paGka gauriva pazyataH / / dijAn vihAya sampazyet kAryANi vRSalaiH saha / tasya prakSubhyate rASTra balaM koNaJca nazyati" iti| gaNaka-lekhakAvapi kAryAvityAha dRhaspatiH, "zabdAbhidhAnatattvajJau gaNanAkuzalau zucau / nAnAlipijJau karttavyau rAjJA gaNakalekhakau" iti| dhyAso'pi, "triskandhajyotiSAbhijJara) sphuTa pratyayakAraNam / zrutAdhyayanasampanna gaNakaM yojayennapaH // sphuTalekhaM niyuIta zAbdaM lAkSaNika shcim| * sphuTa lekhyaM niyuJjauta zabda,-iti zA0 / (9) jyotiHzAstraM hi gaNitavandha-jAtakaskandha-siddhAntaskandharUpaskandha ghayopeta miti gaNitatattvacintAmaNipratiSUktam / gaNita skandhe vyaktAvyaktabhedAda vividhaM gaNitaM nirNItam / jAtakaskandhe tu jAtamya shubhaashubhcintaa| siddhAntastu, "yAdipralayAntakAlakalanAmAna prabhedaH kramAcArazca dyasadAM vidhA ca gaNitaM praznAstathA settarAH / bhUdhiSNNagrahasaMsthitezca kathanaM yantrAdi yatrocyate siddhAntaH sa udA. hRto'tra gaNita skandhaprabandhe budhaiH ||"---iti siddhAntabhirAmaektalakSaNaH / vidhA gaNitamiti prtile|maanulaambhedaaditi gagi tata tvacintAmaNau vyAkhyAtam / For Private And Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 2.4 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / spaSTAcaraM jitakrodhamalubdhaM satyavAdinam " - iti / mAdhyapAlo'pi karttavya iti tenaivoktam, - " sAdhyapAlastu karttavyorAjJA sAdhyasya sAdhakaH / kramAyAto dRDhaH zUdraH sabhyAnAJca mate sthitaH " - iti / vRhaspatirapi - vRhaspatiH, - "zrakAraNe rakSaNe ca sAtyarthiprativAdinAm / sabhyAdhInaH satyavAdI karttavyaca sa pUruSaH " - iti / - rAjJA katipayervaNigbhiradhiSThitaM sadaH karttavyam / kAtyAyanaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "kulazIlavayovRddhairvittavadbhiramatmaraiH / vaNigbhiH syAtkatipayaiH kulabhUtairadhiSThitam " - iti / kulabhUtairvRndabhUtairityarthaH / teSAmupayogamAha saeva - "zrotAro vaNijastatra karttavyA nyAyadarzane" - iti / yathoktarAjAdiyuktAyAH sabhAyAH dazAGgAni saprayojanAnyAha " nRpo'dhikRtasabhyAzca na tirgnnklekhko| sahemAmyambupuruSAH " mAdhanAGgAni vai daza :: etaddazAGgakaraNaM yasyAmadhyAsya pArthivaH / nyAyAn pazyet kRtamatiH sA sabhA'dhvarasammitA // dazAnAmapi caiteSAM karma proktaM pRthak pRthak / 4 he mAgnyamvvannapuruSAH, iti kA0 / - For Private And Personal Use Only tadAha
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org * vyavahArakAlam | gaNayediSTaM - iti kA0 / + prADvivAkakha iti kA0 / 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sabhAdhyaco nRpaH zAstA sabhyAH kAryyaparIcakAH // smRtirvinirNayaM brUte athadAnadhanantathA / zapathArthe hiraNyAgnau jalaM tRSitalumbhayoH // gaeko gaNayedRSTaM* likhenyAyaJca lekhakaH / pratyarthisabhyAnayanaM sAciNAJca ma pUruSaH / / vAgdaNDazcaiva dhigdaNDo viprAdhInau tu tAvubhau / zrarthadaNDavadhAvutau rAjAthantAvubhAvapi // rAjJA ye viditAH samyak kulazreNIgaNAdayaH / mAhasanyAyavani kuryyaH kAryyANi te nRNAm" - iti / yathAvidhi vicAre rAjJaH phalamAha kAtyAyanaH, - "prAvikaH sAmAtyaH sabrAhmaNapurohitaH / samabhyaH precako rAjA svarge tiSThati dharmataH " - iti / vaiparItye doSamAha manuH, "zradaeDyAn daNDayan rAjA daNDyAMcaivApyadaNDayam / zrayo mahadApnoti narakaJcaiva gacchati " - iti / sabhyAnAM phalamAha vRhaspatiH, - "ajJAnatimiropetAn sandehapaTalAnvitAn / nirAmayAn yaH kurute zAstrAJjanazalAkathA || ha kIrtti rAjapUjAM labhate svargatiJca saH / lobhadveSAdikaM tyaktvA yaH kuryyAtkAryyanirNayam // For Private And Personal Use Only 25
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / zAstroditena vidhinA tamya yajJaphalaM bhavet" iti / vipakSe doSamAha kAtyAyanaH, "nyAyazAstramatikramya sabhyaryatra vinizcitam / tatra dharmA hyadharmeNa hato hanti na saMzayaH // apanyAyapravRttantu nopecyaM tat sabhAsadaH / upekSamANAH sanRpAH narakaM yAnyadhomukhAH // anyAyenApi taM yAntaM ye tu yAnti sabhAmadaH / te'pi tadbhAginastasmAdbodhanauyaH sa tairnapaH // nyAyamArgAdapetantu jJAtvA cittaM mahIpateH / vakravyaM tatpriyaM tatra na sabhyaH kilvidhI bhavet?" iti| kAryAniSyattAvapi yathAzAstravAdino nAsti pratyavAyaH, iti maevAha, "sabhyenAvazyakarttavyaM dharmArthasahitaM vacaH / / zTaNoti yadi no rAjA syAttu sabhyastato'naghaH" iti / yadA tu rAjA yathAzAstraM dharma zrutvA doSakAriNi pakSapAtaM na karoti, tadA niSpApo bhavati / tadAha manuH, "rAjA bhavatyanenAmnu mucyante ca sabhAsadaH / eno|| gacchati kartAraM nindAhI yatra nindyate"-iti / * hRtohIti,--iti kaa| + nopenante sabhAsadaH,-iti kaa| hai ye'nuyAnti,- iti granthAntarIyaH pAThaH samIcInaH / 5 "tapriyaM na vaktavyaM tadacane kividhau bhavet" iti pAThAntaraM kaa| // yato,-iti kA0 / vinA,-iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / anyathAvAdinaH sabhyasya daNDamAha nAradaH, "rAgAdazAmato vA'pi yo lobhAdanyathA vadet / sabhyo'sabhyaH sa vijJeyastaM pApaM vinayeddhazam"- iti / kAtyAyano'pi, "khehAdajJAnato vA'pi mohAdajJAnato'pi vaa| tatra sabhyo'nyathAvAdI daNDyo'sabhyaH smRto hi maH" iti / yAjJavalkyo'pi,"rAgAd dveSAd bhayAdA'pi smRtyapetAdikAriNaH / sabhyAH pRthak pRthak daNDyAH vivAdAt dviguNaM damam" iti / vRhaspatirapi, "anyAyavAdinaH sanyAH tathaivotkocau vinaH / vizvastavaJcakAzcaiva nirvAsyAH sarvaeva te" iti| kAtyAyanaH, "aniNe te tu yadyarthe sambhASeta rho'rthinaa| prADivAko'pi daNDyaH syAt sabhyazcaiva vizeSataH" iti / rAjAdInAM sabhAyAmupavezanaprakAramAha vRhaspatiH, "pUrvAmukhastUpavizedrAjA mabhyAH uda khAH / gaNakaH pazcimAsyastu lekhako dakSiNAmukhaH" iti / sabhopaviSTAH nRpAdayo yasyAGgAni, tamaGginaM vyavahAraM puruSarUpeNa parikalpayati saeva, * sabhyAzcaiva,- iti sa. pU . / For Private And Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 28 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " eSAM mUrddhA nRpo'GgAnAM mukhaJcAdhikRtaH smRtaH / bAhU sabhyAH smRtirhastau jo gaNakalekhakau !! hemAgyambvannapuruSAH pAdau ca puruSasya ca" - iti / yA vRddharAhityAdidoSarahitA, sA mukhyA sabhA / taduktaM mahAbhArate - "na mA sabhA yatra na santi vRddhAH ma te vRddhAH ye na vadanti dharmam / nAmau dharmo yatra na satyamasti na tatsatyaM yacchalenAnubiddham " - iti / hUti sabhAnirUpaNam / zratha vyavahAradarzana vidhirnirUpyate / tatra prajApatiH, -- "rAjA'bhiSekasaMyuko brAhmaNo vA bahuzrutaH / dharmAsanagataH pazyet vyavahArAnanulbaNAn " - iti / nAradaH, " tasmAddharmAsanaM prApya rAjA vigatamatsaraH / samaH syAt sarvabhUteSu bibhradvaivasvataM vratam " - iti / (1) yathA yamaH, "priyadeSyau samau jJAtvA prAptakAle niyacchati / tathA rAjJA niyantavyAH prajAstaddhi yamatratam " - iti / (1) yamAyathA prAptakAle priyadeSyAvubhAvapi niyacchati, tathA rAjJA sarvvIH prajA niyantavyAiti sambandhaH / For Private And Personal Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 26 yaddyavahArapratipAdakaM dharmazAstraM yacca tadantargataM dravyadaNDAdirUpamarthazAstra, tadubhayamapi vyavahAradarzinA rAjA anusaraNIyam / tadAha maeva, "dharmazAstrArthazAstrAbhyAmavirodhena pArthivaH / samIkSamANo nipuNe vyavahAragatiM nayet" iti / dharmagAstrANi pitAmahena darzitAni, "vedAH mAGgAstu catvAro maumAMsA smRtathastathA / etAni dharmazAstrANi purANaM nyAyadarzanam' iti / nanu na dharmazAstrAntargatamarthazAstraM, kinvanyadeva nautyAtmakam / yatta bhaviSyapurANe darzitam, "SADguNyasya prayogasya prayogaH kAryagauravAt / mAmAdaunAmupAyAnAM yogo vyAsamamAmataH / adhyakSANAzca nikSepaH kaNTakAmAM nirUpaNam // dRSTArtheyaM smRtiH prokA RSibhirgarur3Agraja" iti| vaaddhm| asminnapyarthazAstre dharmazAstrAviruddho yo'zaH sa upAdayaH, itarastu parityAjyaH / tadAha mAradaH, "yatra vipratipattiH syAddharmazAstrArthazAstrayoH / arthazAstrokamutsRjya dharmazAstrokramAcaret" iti / dharmazAstrArthazAstrayorvirodhe(1) nyAyena nirNatavyam / tadAha * purANanyAyadAnAm, iti kA / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tattu,-iti pAThaH pratibhAti / (1) dharmazAstrayorarthazAstrayozca virodhe ityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parazaramA yAjavarayaH, - ___ "smRtyorvirodhe nyAyastu balavAn vyavahArataH" iti| vyavahArato vRddhavyavahAraprasiddho* nyAyobalavAn / nyAyAnAzrayaNe bAdhamAha vRhaspatiH, "kevalaM zAstvamAzritya na karttavyo hi nirNayaH / yukihIne vicAre tu dharmahAniH prajAyate // coro'noro'sAdhuH mAdhurjAyate' vyavahArataH / thati vinA vicAreNa mANDavyazcoratAGgataH // asatyA; satyamadRzAH satyAzcAsatyamannibhAH / dRzyante bhrAntijanakA: tasmAdyuktyA vicArayet" iti / nyAyasya nirNAyakatvamupapAdayati manuH, "yathA nayatyamRkpAtaiH mRgasya mRgayuH padam / nayettathA'numAna dharmasya nRpatiH padam / / vAkye vibhAjyA baGgarbhAvamantargataM nRNAm / svaravarNagitAkAraizcakSuSozceSTitena vA"-dati / yAjJavalkyo'pi, "pramAkSike te cinhe yunibhizcAgamena ca / draSTavyo vyavahArastu kUTacihAtAnayAt" iti / yatta pUrvamukta, bhUtacchala nusAritvAt dvigatiriti ; tatra chalaM heym| tadAha yAjJavalkyaH,* vRvyavahArAta prasiddhI,--- iti prA0 sa0 / / cauro'cauraH sAdhvabhAdharjAyate,-iti kaa| 1vAho,-ityanyatra samIcInaH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tadAha maNva, Qian www. kobatirth.org -- vyavahAra kANDam "kUnaM nirasya bhUtena vyavahArAnnayennRpaH / bhRtamapyanupanyastaM hIyate vyavahArataH " - iti // nirNaya pramANaM mAyAdikam / tadAha gautamaH / "vipratipattau mAtrinimittA matyavyavasthA " - iti / manurapi, "pratyahaM dezadRSTaizca zAstradRSTaizca hetubhiH / aSTAdazasu mArgeSu nivandhAni pRthak pRthakM" iti / dezAcAraiH zAstroka divyAdibhizcASTAdazapadasambandhIni kAyryANi nirNayet / tatra dezAcAro'nukalpaH / tadAha kAtyAyanaH, - "tasmAt zAstrAnusAreNa rAjA kAryyANi mAdhayet / vAkyAnAM tu sarveSAM dezadRSTena tannayet " - iti / dezadRSTasya lakSaNamAha maNva - "yasya dezasya yo dharmaH pravRttaH sArvakAsnikaH / zrutimatyavirodhena dezadRSTaH sa ucyate " -- iti / tattaddRzIyAnAM mithovivAde dezadRSTena nirNayaH / tadAha bhaeva,"dezapattanagoSTheSu puragrAmeSu vAdinAm / teSAM svamamayerddharmazAstrato'nyeSu taiH maha" // yatra tattadvegoyAnAM itare: maha vivAdaH, tatra zAstrato nirNayo na tu dezadRSTataH / lekhyAdipramANAbhAve rAjA svecchayA nirNayet / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "lekhyaM yatra na vidyeta na bhukirna ca mAkSiNaH / na ca divyAvatAgo'sti pramANaM tatra pArthivaH " - iti / Tepa mataM nayet iti kA0 / For Private And Personal Use Only 31
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| vaNigAdimamayeSu samayibhireva nirNatavyam / tadAha vyAmaH, "vaNikazilpiprabhRtiSu kRSiragopajauviSu / azakyo nirNayohyanyaistattaireva tu* kArayet // guruH svAmI kuTumbaJca pitA jyeSThaH pitAmahaH / vivAdAnatha pazyeyuH svAdhIne viSaye nRNam" iti / nirNayakAriNAM uttamAdhamabhAvamAha nAradaH, "kulAni zreNayazcaiva gaNazcAdhikRto nRpaH / pratiSThA vyavahArANaM sarveSAmuttarottaram" iti / pitAmaho'pi, "grAme dRSTaH puraM yAyAt pure dRSTastu rAjani / rAjJA dRSTaH kudRSTo vA nAsti tasya punarbhavaH" iti / rAjJo niyamamAha pitAmahaH, "na rAgeNa na lobhena na kopena nayebRpaH / parairaprArthitAnarthAn na cApi khamanISayA"-iti / asthApavAdamAha saeva, "chalAni cAparAdhAMzca padAni nRpatistathA / svayameva nigrahIyAt nRpastrauvedakairvinA" iti / tatra chalAnyAha saeva, "pathibhago karAkSepau prAkAroparilakAkaH / * stana reva tu,-iti kA0 / / pathibhagakarAkSepaH, iti zA. sa. / For Private And Personal Use Only
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / nipAnasya vinAzau ca tathA cAyatanasya ca // parikhApUrakazcaiva rAjacchidraprakAzakaH / antaHpuraM vAsaTahaM bhANDAgAraM mahAnasam // pravizatyaniyukto yo bhojanaJca niraukSyate / viNmUtranebhavAtAnAM kSepnukAmo napAtmajaH / / paryaGkAsanabandhI cApyagrasthAnanirodhakaH / rAjJo'tirikaveSaJca vikRtacA vizeta yaH / / yazcApadAreNa vizedavelAyAM tathaivaca / zayyAsane pAda ke ca zayanAmanarohaNe // rAjanyAmantrazayane yastiSThati samopataH / rAjJo vidiSTa sevau vA 'pyadattavihitAsanaH / / vastrAbharaNayozcaiva suvarNaparidhAyakaH / svayaM grAheNa tAmbUlaM gTahItvA bhakSayektu yaH / / aniyukaprabhASau ca napAkrozakaevaca / ekavAsAstathA'nyako mukrakezo'vaguNDitaH // vicitritAGgaH samvau ca paridhAnavidhanakaH / chalAnyetAni paJcAzat bhavanti nRpasa nidhau"-iti // aparAdhAnAha nAradaH, "AjJAlajanakattAraH strIbadho varNamaGkaraH / parastrIgamanacaurya garbhazcaiva pati vinA // + kAya kAmyAnubandha,-iti sa0 shaa| / rAjJo'tiriktavarSazca vivarSazca,--iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 34 * www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / vAkpAruyyamavAcyantad daNDapAruyyamevaca / garbhasya pAtanacaivetyaparAdhAH dazaivaca" - dUti // vivAdamantareNApi daNDasya hetutvAdeteSAmaparAdhatvam / zrataeva sambarttaH, - "zrAsevaM pathibhaGgaJca yaca garbhaH patiM vibhA / svayamanveSayedrAjA binA caiva vivAdinA // kanyA'pahArakaM pApaM vittaJca patitaM tathA / parApavAdasaMyuktaM svayaM rAjA vicArayet // SabhAgakAlaM zulkArthe mArgacchedakamevaca / svarASTra cauryyabhautiJca paradArAbhimarzanam // gobrAhmaNanihantAraM masyAnAJcaiva ghAtakam / dazaitAnaparAdhAMzca svayaM rAjA vicArayet" - iti / tadapyAha pitAmahaH, - "uttattI| makhyaghAtau ca zragnidazca tathaivaca / paTahAghoSaNAcchAdI (1) dravyamasvAmikaJca yat // rAjAbalaudravyaM yat yaccaivAGgavinAzanam / dAviMzati? padAnyAH nRpajJeyAni paNDitAH " - iti / + iNDana, - iti kA0 / mavAcyayA, - iti kA0 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | utkRttiH, - iti zA0 / hAtriMzati, - iti kA0 / (2) paTahena yadAghuSyate, tasyAcchAdanakartA ityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / yatra chaslAdIni rAjA vayaM draSTamazanaH, tatra stobhakAt sUcakAca boddhavyam / tayoH svarupamAha kAtyAyanaH, "mAstreNa ninditaM tvarthamukhyorAjJA* pracoditaH / pAvedayati yaH pUrva stobhakaH sa udAhataH // nRpeNaiva niyuktaH syAt paradoSamavecitam / nRpasya samayaM jJAtvA sUcakaH sa udAhataH" iti / zAstraninditaM chalAdikam / arthamukhyo dhnlaabhprdhaanH| rAjJA zAstrAdiparsAlocanapuraHmarameva kArya kartavyam / tadAha hArotaH, "mAstrANi varNadhamAMstu prakRtInAJca bhUpatiH / vyavahArasvarUpaJca jJAlA kArya samAcaret" iti / prakRtayaH pitAmahena darzitAH, "rajakazcarmakArazca naTo varuTI evaca / kaivarttakaca vijJeyo mlecchabhilau tathaivaca // medhikasviravavyAlahastI lakSaTTipaTTikau / komedikAH bhArupadAmAnagoNDopagopamAH / / etAH prakRtayaH proktA aSTAdaza manauSibhiH / varNAnAmAzramANantu sarvadaiva vahiH sthitAH" iti / * tva, mukhyazcArthaH, iti kA / + burUr3a,-iti kaa| / lakSadRghaTTikAH,-iti pAThaH / 6 kosedikA - iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| manuzya jAtyAdi mamokSaNIyamityAha, "jAtijAnapadAn dharmAn zreNodhamAzca zAzvatAn / samaukSya kuladhamAMca skhe varNa pratipAdayet" iti / unmArgavartinaH kulAdIn svamArga sthApayedityAha yAjJavalkyaH, "kulAni prakRtIzcaiva zreNIrjanapadAnapi / svadharmAccalitAn rAjA vinIya sthApayetyathi" iti / kAryyadarzanaprakAramAha nAradaH, "dharmazAstra puraskRtya prADdivAkamate sthitaH / samAhitamatiH pazyet vyavahAramanukramAt // bhAgamaH prathamaH kAryA vyavahArapadantataH / vicAro nirNayazceti darzanaM sthAccaturvidham" iti / zrAgamo'rthivacanazravaNaM, tadAdau karttavyam / tatastadvacanaM NAdAnAdhanyatamamasmin pade antarbhAvyam / tataH pratijJottarapramANAnAM vicAraH / tataH pramANatojayAvadhAraNam / iti vyavahAradarzanavidhiH / * kAryo,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kA m / athAsedhAdividhiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra nAradaH, " vaktavye'rthe na tiSThantamutkrAmantaJca tadvacaH / zramedhayet vivAdArthaM yAvadAjJAnadarzanam " - iti / prathamantAvadarthau pratyarthinaM prati tvayaitAvanmahyaM deyamityAdikaM kAryyaM brUyAt / tatra yadi taduta manabhyupagamyotkAntumicchet, tadA svakAryyaparyyantaM rAjAjJayA taM nirundhyAt / zrAsedhabhedAnAha saeva,"sthAnAsedhaH kAlakRtaH pravAsAt karmaNastathA / caturvidhaH syAdAmedhastamAsedhaM na laGghayet" - iti / asmAt sthAnAt tvayA na calitavyamiti sthAnAsedhaH / madIyadravyapradAne dinametannolaGghanIyamiti kAlAsedhaH / zradatvA grAmAntaraM na gantavyamiti pravAsAsedhaH / zradattvA na sandhyAvandanaM karttavyamiti kammaseidhaH / sandhyAvandanAdivadindriyanirodho na zramedhAH / tadAha kAtyAyanaH, - "yamindriyanirodhena vyAharet kuzalAdibhiH / zrAsedhayedanAsedhaiH sa daNDyo na tvatikramAt " - iti / indriyanirodhavat viSama dezo'pi nAsedhArhaH ityAha nAradaH, - "nadaumantArakAntArada dezopazvAdiSu / " zramiddhazca parAsedhamutkrAmannAparAdhnuyAt " - iti / zramedhyAsedhakayoH tatkAlollaGghane daNDamAha saeva, - * taduttara, iti kA0 / + durgamopallavAdiSu - iti kA0 / 37 For Private And Personal Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "AsedhakAlAsiddha zrAmedhaM yo'tivarttate / ma vineyo'nyathA kurvan zrAseddhA daNDabhAgbhavet"-dati / anyathA kurvan ayogye nibhauthAdikAle tmaasedhyn| anAsedhyAnAha kAtyAyanaH, "vRkSaparvatamArUr3hA hayebharathanaugatAH / viSamasthAzca te sarva nAmedhyAH kAryasAdhakaiH // vyAdhyArttavyasanasthAzca yajamAnastathaivaca / anuttIrNAzca nAsedhyAH mattonmattajar3AstathA // na karSako baujakAle senAkAle'tha sainikAH / pratijJAya prayAtazca kRtakAlazca nAntarA // udyuktaH karSakaH masye toyasyAgamane yadA / bhArambhasaGgraha* yAvat tatkAlaM na vivAdayet" iti / vRhaspatirapi, "matrodAhodyato rogI zokAtI mRtabAlakaH / matto vRddho'bhiyukrazca nRpakA-dyato vratI // Asanne sainikaH maye) karSakazcAyamA he| viSamasthAzca nAmedhyAH strausanAthAstathaivaca"- iti / nArado'pi, "niveSTukAmo rogAyiyaya'mane sthitaH / ghArambhAH saGgaha,-iti kA0 / (1) saye yadde aAsanne sati sainiko nAsedhyaH / For Private And Personal Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyvhaark| gar3am / mArado'pi - zrabhiyukrastathA'nyena (1) rAjakAyadyatastathA // gavAM pracAre gopAlAH sasyArambhe kRSIbalAH / zilpinakhApi tatkAlamAyudhIyAstu vigrahe // aprAptavyavahArazca dUto dAnonmukho vratI / viSamasthAzca nAbhedhyA na caitAnAhayepaH " - iti / kadA tarhi dravyaM dApanIyamityAkAGgAyAM vRhaspatirAha - " vaNigvikrItapaNyastu sasye jAte kRSIbalaH / trotAcaiva tathA dApanIyAH kRtakriyA : " - iti I Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadyarmiddho nAgacchet, tadA rAjA tamAnayet / tadAha vRhaspatiH,"yatrAbhiyogaM kurute satyenAzaGkayA tathA / tamevAnAyayedrAjA mudrayA puruSeNa vA " - iti / "dezaM kAlaJca vijJAya kAryyANAJca balAbalam / kalpAdInapi 9) tathA zanairAhAnayennRpaH " - iti / * zrAhAnAnarhAnAha hArItaH. - "zrakalpabAlasyavira viSamasthakriyA''kulAn / ** * cakalpAdonapi zanairyAne rAjJAnayenRpaH - iti kA0 / T (1) anyena vAdAntareNAbhiyukto vAdAntarArthaM nAsedhyaH / (2) kA kalpo'samarthaH / For Private And Personal Use Only 38
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| kAryAtipAtivyamaninRpakAryAtmavAkulAn / // mattonmattapramattAMva(2) sajAtiprabhukAM striyam / dharmotsukAn jaDAnArttabhRtyAnAhAnayentrapaH" iti / kAtyAyano'pi, "dharmAtsukAnabhyudaye rogiNo'tha jaDAnapi / asvasthamattonmattArttastriyo nAkAnayennRpaH / / na honapakSAM yuvatauM kule jAtAM prasUtikAm / sajAtiprabhukAJcaiva tathA nAhAnayennRpaH" iti / sajAtiprabhukA tu maraucinA nirukA, "marvavarNattamA kanyA majAtiprabhukA smRtA / tadadhInakuTumbinyaH khairiNyo gaNikAzca yAH // niSkalA yAzca patitAH tAsAmAhAnamivyate"-dati / dRptamya daNDamAha vRhaspatiH, "pAhato yastu nAgacchet dAindhubannAnvitaH / abhiyogAnurUpeNa tasya daNDaM prakanpayet" iti / vyasanaM vipata, kAmakrodha nadoSavizeSovA / sa cAyAdapA prakAra: manunoktaH / yathA, "bhagavA'kSodivAsvapnaH parivAdaH striyomadaH / tauryatrika thA'TAcyA kAmago dapAkogagAH // zUnyaM sAhasa droha IA'sU thA'rthadRSaNam / vAradarAjaJca pAsavyaM krodho'pi gaNo'yakaH" iti / (2) sattomadyAdinA, unmattIvAtAdinA, pramatto'navahitaH / For Private And Personal Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / kAtyAyano'pi, "zrAhatastvavamanyeta yaH zako rAjarNAsanam / tasya kuryyAnnRpo daNDaM vidhidRSTena karmaNA // hone karmaNi paJcAzanamadhyame tu zatAvaraH / gurUkAryeSu daNDaH syAt nityaM paJcazatAvaraH" iti / ApatrasyAnAgamane'pi daNDo netyAha vyAsaH, "parAnIkahate dene durbhikSe vyAdhipauDite / kurvIta punarAhAnaM daNDaM na parikalpayet" iti / ityAsedhAdividhiH / atha drshnopkrmH| atra manuH, "dharmAsanamadhiSThAya saMvItAGgaH samAhitaH / praNamya lokapAlebhyaH kAryadarzanamArabhet" iti / prArabhya karttavyamAha kAtyAyanaH, "kAle kAryArthinaM pRcchat praNataM purataH sthitam / kiM kAye kA ca te pIDA mA bheSohi mAnava / kena kammin kayaM kamAt pRcchedevaM mabhAgatam" iti| vRhaspatirapi,-- "pAgatAnAM vivadatAsamakahAdinAM dapaH / vAdAn pazyannAtmakRtAn na cAdhyacaniveditAn / / For Private And Personal Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH pauDitaH svayamAyAtaH zAstreNArthI yadA bhavet / prAddhivAkastu taM pRcchet puruSo vA zanaiH zanaiH" - iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTazca kAryyaM yathAvadAvedayedityAha yAjJavalkyaH, " smRtyAcAravyapetena mArgeNAdharSitaH paraiH / Avedayati cedrAjJe vyavahArapadaM hi tat " - iti / yadi kenacinnimittena sa nAvedayet tadA sa vyavahAro na balAt kArayitavya ityabhipretya cedityuktam / zrAvedanakAle makhAdayovarjanIyA dUtyAha uzanA, - * sambandhiko'pi vA - iti za0 / + pravarttate iti kA0 / - "sasakho'nuttarIyo vA muktakacchaH sahAsanaH / vAmahastena vA sragvau vadan daNDamavApnuyAt " - iti / zrarthina: pratinidhimabhyupagacchati kAtyAyanaH, - "zrarthinA manniyukto vA pratyarthiprahito'pi vA / yo yathArthaM vivadate tayorjayaparAjayau " - iti / antareNApi niyogaM pitrAdayo vivAdaM kuryurityAda pitAmahaH, - "pitA mAtA suhRdvA'pi bandhuH sambandhino'pi vA * / yadi kuryurupasthAnaM vAdaM tatra pravarttayet // yaH kazcit kArayetkiJcit niyogAdyena kenacit / tatteneva kRtaM jJeyamanivatyaM hi tat smRtam" iti / uktebhyo vyatiriktasya vivAdaJca niSedhati nAradaH, - For Private And Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam prabhustaca pravarttate ityAha kAtyAyana:, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "yo na bhrAtA na ca pitA na puttro na niyogakRt * / parArthavAdau daNDyaH syAd vyavahAreSu vibruvan" - iti / kAtyAyano'pi - "dAsAH karmakarAH ziSyAH niyuktAH bAndhavAstathA / vAdino na ca daNDyAH syuryastato'nyaH sa daNDabhAk " - iti / zrAveditArtho lekhanIya ityAha nAradaH " rAgAdinA yadekena kopitaH karaNe vadet / tadomiti likhetsavaM vAdinaH phalakAdiSu" iti / karaNe dharmAdhikaraNe / likhitasya arthasya sambhAvitatve sati 43 "evaM pRSTaH sa yadbrUyAt tatsabhyairbrahmaNaiH saha / vimRzya kAryaM nyAyyaJcedAjJAnArthamataH param // mudrAM vA nicipettasmin puruSaM vA samAdizet"- iti / zrAhRtaM pratyarthinaM surakSitasthAne sthApayedityAha pitAmaha:, - " sabhAyAH purataH svApyo'bhiyogI vAdinA tathA / zaMsite'nyatra vA sthAne pramANaM so'nyathA na tu" - iti // sthApitasya chalavAditvAdi vAhyaliGgernizceyam / zrataeva manuH, - "zrAkArairiGgitairgatyA ceSTayA bhASitena ca ! - * 'nayojitaH, -- iti pustakAntarIyaH pAThaH / f rogAdinA yadekena ko'pi vA - iti zA 0 sa0 | 4 tatsthAne, -- iti / For Private And Personal Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / netravatrAvikArezca gTahyate'ntargataM manaH(1)"--iti / liGgAntarANi yAjJavalkya Aha,-- "dezAddezAntaraM yAti sUkkaNI parileDhi c| lalATaM khidyate cAsya mukhaM vaivarNyameti ca // parizaSyatsvaladAkyo viruddhambahu bhASate / vAk cakSuH pUjayati nA tathoSThau nirbhujatyapi(2) // svabhAvAdvikRti gacchenmanovAkAyakarmabhiH / abhiyoge'tha sAkSye vA duSTaH sa parikIrtitaH" iti // chalavAdapace maevAha, "ubhayoH pratibhUryAhyaH samartha: kAryanirNaye" iti / satra vAnAha kAtyAyanaH, "na svAmI na ca vai zatruH svAminA'dhikRtastathA / viruddhodaNDitazcaiva saMzayastho na ca kvacit // naiva rikyo na rikthazca na caivAtyantavAsitaH / rAjakAryaniyukAzca ye ca prabajitA narAH // nAmakA dhanine dAtuM daNDaM rAjJe ca tatsamam / nAvijJAto grahItavyaH pratibhUstakriyAmprati" iti / * kI,--iti shaa| (2) yAkAro vikRtaH / iGgita kheda vepathuromAJcAdi / (2) na parakIyAM vAcaM prativacanadAnena pUjayati, cakSuzca parakIyavIkSa gona / nijati kuTilIkaroti / For Private And Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 45 yadi vAdI vivAdapratibhuvaM dAtamasamarthaH, tadA'pi tenaivoktam, "atha cet pratibhUrnAsti dakSoyasya ca* vAdinaH / sa rakSito dinasyAnte dadyAd mRtyAya vetanam // dvijAtiH pratibhUhIno rakSyaH syAt vAhyacAribhiH / zUdrAdaun pratibhUhonAn bandhayennigaDena tu // atikrame'payAte cA daNDayet taM dinASTakam / nityakarmoparodhastu na kArya: sarvavarNinAm" iti / abhiyoktrAdInAM uknikramo'pi tenaivoktaH, "tatrAbhiyoktA prAg brUyAdabhiyuktastvanantaram / tayorante sadasyAstu prAvivAkastataH param"--iti / prAg brUyAt pratijJAM kuryAdityarthaH / tathAca nAradaH, "AjJAlekhya paTTike zAsane vA Adhau pare vikraye vA kaye vA / rAjJe kuryyAt pUrvamAvedanaM yaH tasya jJeyaM pUrvavAdo vidhijJaiH" iti / vidAde pUrvAbhiyokureva pratijJAvAditvamityarthaH / atrApavAdamAha saeva, "yasya cAbhyadhikA pauDA kArya vA'bhyadhikaM bhavet / tasyArthavAdo dAtavyo na yaH pUrva nivedayet" iti / * vAdayogyasya,- iti zA0 / vAda yogyasta,-iti granthAntare / +tikrame ca pAte ca,-iti kaa| / tasyArthibhAvo,-iti granthAntarIyaH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 parAzaramAdhavaH / kAtyAyanaH, "yamya syAdadhikA pauDA kArya vA'bhyadhikaM bhavet / pUrvapakSo bhavettasya na yaH pUrva nivedayet" iti / yatrobhayorapi parasparamarthitvaM pratyarthitvaJca mAdhyabhedAyugapaGgavati, toTaSTajAtebahupauDasya vA'rthino vAdaH pUrva draSTavyaH / tathAca vRhaspatiH, "ahaMpUrvikayA''yAtAvarthipratyarthinau yadA / vAdo varNAnupUryeNa grAyaH pauDAmavekSya ca"-iti / samAnavarNatve pIDApekSayA grAhyaH / anekavAdiyugmAnAM yugapadupasthAne darzanakramamAha manuH, "arthAnAvubhau budhvA dharmAdhammau ca kevalau / varNakrameNa sarvANi pazyetkAryANi kAryyiNam" iti / iti darzanopakramo nirUpitaH / atha catuSpAjhyavahAraH prastUyate // pratijJottaraM pramANaM nirNayazceti catvAraH paadaaH| tatra pratijJA saMgTahAti yAjJavalkyaH, "pratyarthino'grato lekhyaM ythaa''veditmrthinaa| samAmAsatada harnAmajAtyAdicihnitam" iti / etaca vRhaspatinA spaSTIkRtam, "upasthite tatastamin vAdI pakSa prakalpayet / For Private And Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org smRtyantare'pi - vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivedya sapratijJaJca * pramANAgamasaMyutam // dezasthAnasamAmAmapacAharnAmajAti ca / dravyamodayaM pauDAM camAliGgaJca lekhayet // pratijJAdoSa nirmukaM sAdhyaM satkAraNAnvitam / nizcitaM lokamiddhaJca pacaM pacavido viduH // alpAkSarasvasandigdho varthavApyanAkulaH / yukta virodhakaraNe virodhipratiSedhakaH" - iti / tataH pratyarthyAGkAnAnantaram / tasminnupasthite pratyarthinyAgate sati / niravadyaM pacadoSarahitam / pacadoSAca kAtyAyanena darzitAH, - "dezakAlavihInazca dravyamayAvivarjitaH / sAdhyapramANahInazca paco'nAdeya dUvyate" - iti / 68 "aprasiddhaM nirAbAdhaM nirarthaM niSprayojanam / zrasAdhyaM vA viruddhaM vA pakSAbhAsaM vivarjayet" iti / prasiddhaM, madIyaM zazaviSANaM gRhItvA na prayacchatItyAdi / nirAbAdhaM, zrasmadgRhapradaupaprakAzenAyaM svagTahe vyavahAraM karotItyAdi / nirarthakamabhidheyarahitaM kacaTatapa ityAdi / niSprayojanaM, yathA, zrayaM devadatto'smadgRhamannidhau sukharamadhaute, ityAdi / zrasAdhyaM yathA, zrahaM devadattena sabhbhrUbhaGgaM prahasita ityAdi / viruddhaM yathA, zrahaM mUkena zapta ityAdi / purarASTrAdiviruddhaM bhAgaJca viSayapatadoSanihitam / niravadyaM, For Private And Personal Use Only * ityameva pAThaH saca / mama tu, niravadyapratijJaJca, iti pAThaH pratibhAti / niravadyaM pakSadoSarahitamiti vyAkhyAnadarzanAt /
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| madIyaM drayamanena grahotaM tatpratyarpaNoyamiti pratijJA, tayA yuktaM sapratijJam / pramANaM likhitbhuktyaadi| Agamo dravyaprAptiprakAraH kAtyAyano'pi spaSTamudAjahAra, "nirdizya kAlaM varSaJca mAsaM pakSaM tithintathA / velAM pravezaM viSayaM sthAnaM jAtyAkRtI vayaH // sAdhyaM pramANaM dravyaJca saGkhyA nAma tathA''tmanaH / rAjJAJca kramazo nAma nivAsaM sAdhyanAma ca // kramAt pitRRNAM nAmAni pIDAmAharTadAyako / camAliGgAni vAkayAni pahaM saurtya kalpayet / / dezaM kAlaM tathonmAnaM manivezaM tathaivaca / / jAtiH saMjJA'dhivAsazca pramANaM kSetranAma ca / piTapaitAmahaJcaiva pUrvarAjAnukIrtanam // sthAvareSu vivAdeSu dazaitAni nivezayet" iti / dezAdaunAM sthAvara vivAdeSu punarabhidhAnaM, yatra yAvadupayujyate tatra tAvadevopAdeyaM na tu ma maveti pradarzanArtham / saMgrahakAro'pi, "arthavaddharmasaMyukta paripUrNamanAkulam / sAdhyavadvAcakapadaM prakRtArthAnubandhi ca // prasiddhamaviruddhaJca nizcitaM sAdhanakSamam / saGkSiptaM nikhilArthaJca dezakAlAvirodhi ca / / varSartumAmapakSAhovelAdezapradezAvat / sthAnAvamathamAdhyAkhyaM jAtyAkAravayoyatam samAvasatisAdhyAkhyA,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAgaDam / mAdhyapramANamaGkhyAvadAtmapratyarthinAma vat / parAtmapUrvajAnekarAjanAmabhirabhitam // kSamAliGgAtmapIDAvat kathitAharTadAyakam / yadAvedayate rAjJe tadbhASetyabhidhIyate" iti / parAtmapUrvajAnekarAjanAmabhiHH paraH prativAdI, AtmA vAdI, tayoH pUrvajAH pitrAdayaH, aneke rAjAno bhuktikAlaunAH, teSAM nAmabhiH / bhASAdoSAstu nAradena darzitAH, "anyArthamarthahInaJca pramANAgamavarjitam / lekhyasthAnAdibhirdhaSTaM bhASAdoSA udAhatAH" iti| tAMzca svayameva vyAcaSTe, "dRSTe sAdhAraNe'pyeko yadyathaivAniyuktakaH / lekhayedyastu bhASAyAmanyArthaJca vidurbudhAH / / gaNite tulite meye tathA kSetragTahAdike / yatra saGkhyA na nirdiSTA mA pramANavivarjitA // vidyayA prAptamAyAtaM balaM kautaM kramAgatam / na tvevaM likhyate yatra mA bhASA sthAdanAgamA // samA mAsastathA pakSastithirbAramtathaivaca / yavaitAni na likhyante lekhyahaunAntu tAM viduH / lekhayitvA tu yo bhASAM nirdiSTena tthottre| uddizet sAkSiNaH pUrvam adhikAntAM vinirdizet / yatra sthAdabhayaM mavaM nirdiSTaM pUrvavAdinA / mandigdhamiva likhyeta bhraSTAM bhASAM tu tAM viduH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| artha sAdhAraNe bahanAM sambandhini kaary| punarapi saeva heyapakSaM saMgTahya vivRNoti, "bhinnakramovyutkramArthaH prakIrNArthI nirarthakaH / atItakAloddiSTazca pakSo'nAdeya davya te // yathAsthAnanivezena naiva padArthakalpanA / zasyate na sa pakSastu bhinnakrama udAhataH // mUlamarthaM parityajya tadguNe yatra likhyate / nirarthakaH ma vai pakSobhUtasAdhanavarjitaH // bhUtakAlamatikrAntaM dravyaM yatra hi likhyate / atItakAlaH pakSo'mau pramANe satyapi smRtaH // yasmin pakSe dvidhA mAdhyaM bhinnakAlavimarzaNam / vimRzyate kriyAbhedAt ma pakSodviSTha ucyate" iti / ekena arthinA bahumAdhyanirdezo yugapanna karttavyaH, kAlabhedena tu karttavyaH / tadubhayaM kAtyAyana zrAha, "purarASTraviruddhazca yazca rAjJA vivarjitaH / anekapadamaurNa: pUrvapakSo na midhyati // bahupratijaM yatkArya vyavahAreSu nizcitam / kAmantadapi gTalIyAta rAjA tattvavubhutmayA" iti / pUrvavAdino niyamamAha vRhaspatiH, "mRSAyukta kriyAhInamamArAnyArthamAkulam / pUrvapadaM lekhayatA vAdahAniH prajAyate // upadizyAbhiyAgaM yat mamatautyAparaM vadet / For Private And Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jyUnA ! www. kobatirth.org vyavahAra kAm / kiyA mukkA'nyathA nUyAtma vAdI hAnimApnuyAt // dhika pUrvapanaM tAvadAdau vizeodhayet / dadyAduttaraM yAvat pratyarthoM sabhyamabhidho" - iti / nArado'pi - kAtyAyaneo'pi "adhikAna kedayedarthAn honAMzca pratipUrayet / nivezayettAvada yAvadartho'bhivarNitaH " - iti / 55 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "bhASAyAmuttaraM yAvat pratyarthoM nAbhilekhayet / yasyAntu lekhayettAvad yAvadastu vivacitam - iti / zrama vAdinaM prati vRhaspatirAha "abhiyokA'pragalbhatvAt vakuM nAtsahate yadA / tamya kAlaH pradAtavyaH kAryyazaktyanurUpataH "-iti / kAlayattAmAha kAtyAyanaH, - "lekhana vA labhate tryahaM saptAhamevavA / matirutpadyate yAvadivAdaM vaktumicchataH " - iti / pUrvapadasya cAturvidhyaM pratipAdayati vRhaspatiH, - "caturvidhaH pUrvapakSa: pratipacastathaivaca / caturdhA nirNaya: prokaH kaizcidaSTavidhaH smRtaH // zaGkA'bhiyogastathyaJca labhye'rthe'bhyarthanaM tathA / vRtte bAda punarvyAyaH patA jJeyayaturvidhaH // bhrAntiH praGgA samuddiSTA tathyaM naSTArthadarzanam / ukkAdhika, ilikA | For Private And Personal Use Only 51
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| labdhe'rthe'bhyarthanaM mohaH tathA vRtte punaH kriyA" // etat pANDulekhyena likhitvA''vApoddhAreNa(1) zodhitaM patre nivezayedityAha kAtyAyanaH, "pUrvapakSasya bhAvotaM prAzivAko'bhilekhayet / pANDalekhyena phalake tataH patre ca zodhitam" iti / zodhanaM yAvaduttaradarzanaM, nAtaH param / ataeva nAradaH, "zodhayetpUrvavAdanta yAvannottaradarzanam / avaSTabdhasyottareNa nivRttaM zodhanaM bhavet"-iti / heyopAdeyau pUrvapakSau vivinati vRhaspatiH, "rAjJA vivarjito yazca yazca pauravirodhakat / rASTrasya vA samastasya prakRtaunAM tathaivaca // anye vA ye puragrAmamahAjanavirodhakAH / anAdeyAstu te sarva vyavahArAH prakIrtitAH // nyAyaM vA necchate kA nAnyAyaM vA karoti yaH / ma lekhayati yastvevaM tasya pakSo na siddhyati // viruddhaM vA'viruddhaM vA dyAvayA~ nivezitau / ekasmin yatra dRzyetAM taM pakSaM dUratasyajet / / * vizodhitam,-iti kA0 / + kubannanyAyaM vA,-iti kA / (2) pAvApaH parvamalikhitasya niveza nam / uddhAraH pRthvaM nivezitasyA panayaH / For Private And Personal Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / unmattamattAbhibhUtA mahApAtakadUSitAH / jaDAtibaddhabAlAzca vijJeyAH syuniruttarAH // pakSaH proktasvanAdeyo vAdau cAnuttarastathA / yAdRgvAdau na yaH pakSo grAhyastatkathayAmyaham / / pIDAtizayamAzritya yauti vivakSitam / khArthasiddhiparo vAdI pUrvapakSaH sa ucyate" iti / / iti pratijJApAdo nirUpitaH / atha uttarapAdo niruupyte| taJca yAjJavalkyaH saMgrahAti, - "zrutArthasthottaraM lekhyaM pUrvAvedakasannidhau"-iti / tadetad vRhaspatirvivRNoti, "yadA caivaMvidhaH pakSaH kalpitaH pUrvavAdinA / dadyAt tatpakSasambandhaM prativAdI tadottaram // . vinizcite pUrvapakSe grAhyAgrAhyavizeSite / pratijJArtha sthirIbhUte lekhayeduttaraM tataH" iti / uttare khataH pravRttyabhAve ca taddApanauyamityAha(1) maeva, "pUrvapakSe yathArtha tu na dadyAdattaraM tu yaH / pratyarthI dApanIyaH syAt mAmAdibhirupakramaiH / / (1) tathAca pratyarthI yadi khaya muttaraM dAtuM na pravartate, tathA rAjJAsa uttara dApanIya ityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| priyapUrvaM zrayetmAma* bhedasvabhayadarzinaH / yathApakarSaNaM daNDaH tAr3anaM bandhanaM tathA"-iti // uttaralakSaNamAha prajApatiH, "pakSasya vyApaka mAdhyamamandigdhamanAkulam / avyAkhyAgamyamityetaduttarantadvido viduH" iti // hArauto'pi, "pUrvapakSasya sambandhamanekArthamanAkulam / analpamavyastapadaM vyApakaM nAtibhUri ca // mArabhUtamamandigdhaM svapakAMzasambhavam / arthizravasamRDhAtheM deyamuttaramaudRzam" iti // svapakSakAMzazambhavaM anavazeSitasvapakSekadezaM, samparNavapakSamiti yAvat / mahottarandAtumasata prati kAtyAyana Aha, "zrutvA lekhyamamatyArtha pratyakAraNAdyadi / kAlaM vivAde yAceta tasya deyo na saMzayaH" iti // kAlabhedaM kAraNAtheM zeSaJcAha nAradaH, "cAlaunatvAd bhayArttatvAt pratyartho smRtivibhramAt / . kAlaM prArthayate yatra tatra talabdhumarhati // ekAhaM yahapaJcAhaM saptAhaM pakSamevavA / mAmaM mAsatrayaM varSe labhate zaktyapekSayA" iti // tatra vyavasthAmAha saeva, * priyaH sAmaH, iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / "sadyaH kRte madyavAdaH* mAse'tIte dinaM cipet / SaDabdi ke cirAtrantu saptAhaM dvAdazAbdi ke || viMzatyabde dazAhantu mAmmrAddhaM vA labheta saH / mAjhaM triMzatmamAtIte tripakSaM parato bhavet // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svatantrajaDonmattabAladaucitarogiNam / kAlaH saMvatsarAdarvAk svayameva yathesitam " - iti // kAtyAyano'pi - "saMvatsaraM jaDonmatte'manaska vyAdhipIDite / digantaraprapaJcena zrajJAtArthe ca vastuni // mUlaM vA sAkSiNo vA'tha paradeze sthito yadA / tatra kAlo bhavet puMsAmA svadezasamAgamAt // datte'pi kAle deyaM syAtpunaH kAryyasya gauravAt " - iti // kAladAnasya viSayamAha nAradaH, - "gahanatvAdvivAdAnAmasAmarthyAt smRterapi / RNAdiSu haret kAlaM kAmantattvabubhutsayA" - iti // RNAdauna darzayati pitAmaha:, - "panidhinicepe! dAne sambhUyakarmaNi samaye dAyabhAge ca kAlaH kAryyaH prayatnataH " - dUti // bRhaspatirapi - "sAhasasteyapAruyyago'bhizApe tathAtyaye / * tadA vAdaH, - iti kaa| + jase - iti zA0 sa0 / | RNe'pi ca nidhikSepe, - iti kA0 / For Private And Personal Use Only ma
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| bhUmau vivAdayet kSipramakAle'pi vRhaspatiH" iti / kAtyAyano'pi, "dhenAvanaDuhi kSetre strISu prajanane tathA / nyAse yAcitake datte tathaiva krayavikraye // kanyAyA dUSaNe steye kalahe mAhase vidhau / upadhau kUTasAkSye ca sadyaeva vivAdayet" iti // upadhirbhayAdivazAt prAptaM kAryyam / uttarasya bhedAnAha nAradaH, "mithyA sampratipattizca pratyavaskandanaM tathA / prAnyAyazcottarAH prokAzcatvAraH zAsavedibhiH" iti|| mithyAdaunAM svarUpamAha vRhaspatiH, "abhiyukto'bhiyogasya yadi kuryAttu nilavam / mithyA tattu vijAnauyAduttaraM vyavahArataH // zrutvA'bhiyogaM pratyarthoM yadi tat prtipdyte| mA tu sampratipattistu zAstravinirudAhRtA // arthinA'bhihito yo'rthaH pratyaryo yadi tantathA / prapadya kAraNaM brUyAt pratyavaskandanaM hi tat // prAcAreNAvasanno'pi punarlekhayate ydi| sa vineyo jitaH pUrvaM prAGnyAyastu sa ucyate" iti // prajApatirapi, "yAvadAveditaM kiJcit matsambandhamihArthinA / nAvatsarvamamambhUta miti mithyottaraM smRtam // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tAvat sabbemasaGgata,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / yasyaiva deyamevaitaM' nAsambhAvitamarthinA / iti sampratipattyAkhyaM dvitIyamidamuttaram // dattameva mamAnena kintvasyApi mayA punaH / pratidattamitIdRk ca pratyavaskandanaM smRtam // asminnarthAntare pUrva prArabdho'smyahamarthinA / jitazcAyaM mayA tatra prAGnyAyavidhirucyate"-iti // mithyottarasthAvAntarabhedamAha maeva, "mithyaitat nAbhijAnAmi tadA tatra na mabidhiH / ajAtazcAsmi tatkAle iti mithyA caturvidham" iti // uttarAbhAsAnAha kAtyAyanaH, "aprasiddhaM viruddhaM yadatyalpamatibhUri ca / mandigdhAsambhavAvyaktamanyArthaJcAtidoSavavat // yadyastapadamavyApi nigUDhArthaM tathA''kulam / vyAkhyAgamyamasAraca nottaraM khArthamiddhaye"-dati // aprasiddhAdauna saeva vyAcaSTe, "cihAkArasahasrantu samayaM vA'vijAnatA / bhASAntareNa vA protamaprasiddhantaduttaram // pratidattaM mayA bAlye pratidattaM mayA na hi / yadevamAha vijJeyaM viruddhaM tadihottaram // jitaH purA mayA vanta artha smibiti bhaassitm|| * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, tasyaiva deyamevaitat, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 praashrmaadhvH| purA mayA ca pramitamaGgokArottaraM smRtam // grahautamiti cAsmA kAryantena chataM mayA / purA gTahItaM yaTravyamiti cet vastubhari tat // deyaM mayeti vakravyo mayA deyamitIdRzam / sandigdhamuttaraM jJeyaM vyavahAre budhaistadA // balAbalena caitena mAhasaM sthApitaM purA / anukrametanmanyante tadanyArthamitauritam / ammai dattaM mayA mArdU sahasramiti bhASite // pratidattaM tadarthaM yattadihAvyApakaM smatam // pUrvavAdakriyAM yAvat samyanaiva nivezayet / mayA grahotaM pUrva na tAstapadamucyate // tatkiMnAmarasa kiccid gTahItaM na pradAsyati / nigUDhArthantu tajjJeyamuttaraM vyavahArataH // kintenaiva madA deyaM mayA deyaM bhavediti / * jitaH purA bhayA jantura sminniti bhASitam / purA mayA patramiti pakSataM cottaraM smRtam,--iti kA / ubhayamapyasakatamiva pratibhAti / kramaprAptasyAtyalpottarasyaivAtra vyAkhyAtumucitatvAt / / deyaM mameti vaktavyaM,-iti kA / / bhAvitam, iti kaa| 5 ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, tadaI, iti pAThaH pratibhAti / || kiJcidamsahItaM pradAsyati,- iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / etadAkulamityukamuttaraM tadido viduH // kAkasya kati vA dantA* santItyAdi taduttaram / asAramiti tattena samyaG nottaramiSyate" iti / atra cityAderayamarthaH / vivAdaviSayasya gohiraNyAdivyasya varNavizeSAdikaM citraM, dIrghazTaGgatvAdirAkAraH, sahakhAdi saMkhyA, samayaH kAlavizeSaH zaMketavizeSo vA, tatsarvamajAnatA yatproktaM, jAnatA vA sabhyAnAmaparicitayA bhASayA yaduktaM, tadubhayamaprasiddham / bAlyaeva mayA sarva dravyaM pratidattamityuktvA, ma punarapi vismatya vA prativAdibuddhipracchAdayita kAmo vA na dattamiti yayAt, nadiruddham / purA mayA'yaM jita iti vakravye mati jitazabdaM parityajya tadubhayam / grahautamityetAvatyeva vakravye sati prathamataH tadanukkA tena kartavyaM tatkAyaM mayA kRtamityetAdRzaM prakRtAnupayogi kiJcidukkA pazcAdRhItamini yadbhUyAt, tduttrmtibhuuri| deyaM matyuke sati mandehamantareNa dAtavyanizcayo bhavati, tadanukkA mayA deyamiti yadi yAt, tadAnaumasya deyaM iti vA adeyamiti vA padaM chettuM zakyatvAduttaraM mndigdhm| yadi SoDazavarSaH prativAdI matpauttreNa dattamiti brUyAt, tdsmbhvi| ekAdazavastrANi mayA dattAnauti vakraye sati, rudrAkAzanAmakAni yumatpratiyogizabdavAcyatvena vibhASitAnautyevamaprasiddhaH padairabhihitamuttaramukram / prakRtasya pratijJArthasya ucitamuttaramanakA cAnupayakrameva kiJcidrUte ; etena vAdinA prAvasyema * kAkasya dantAnosanti, iti kA / dA / sabhyAdibuddhipracodayitukAmo vA,-iti kaa| - For Private And Personal Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzara mAdhava . daurbalyena vA kiJcitsAhamaM kRtamityAdi / tatra prakRtasya anuktatvAt uttaramanyArthaM bhavati / zataM deyamiti pratijJAtasya zrarthasya zatadayamityuttaraM doSavat / sArddhaM sahasraM mahyaM deyamiti pratijJAtasya tadaI pramitamiti vaktavye sati vispaSTaM na vadati, kintu loke yaH ko'pi kimagTahotanAmarasaM dAsyatItyevamaprasiddhazabdena vyatirekamukhena kAkasvareNAbhihitamuttaraM nigUDham / kintenaiva sadA deyaM mayA deyamityatro bhayorvAkyayorAdeyamiti vA padacchedasambhavAdarthasya anizrayAt kimiti kAkA vyajyamAnasyApyanizcayAdidamuttaraM vyAkulam / tatpitrA suvarNazataM gTatItamityabhiyoge nAhaM piturvAkyaM jAnAmIti vakravye sati vyatyastAnvayena durbodhaM vaco brUte, gRhItaM zataM vacanAt suvarNAnAM piturna jAnAmIti / tadidamuttaraM vyAkhyAgamyam / kAkadantAdiviSayaM niSprayojanaM zrasAramiti / saMkarA - khyamuttarAbhAsamAha kAtyAyanaH, - "ekaikadeze yatsatyamekadeze ca kAraNam / mithyA caikaikadeze yat saMkaraM tadanuttaram" - iti // tacca saeva vizadayati, - "na cekasmin vivAde tu kriyA svAdAdinordvayoH / na cArthasiddhirubhayorna caikatra kriyAdayam" - iti // mithyAkAraNottarayoH saGkare zrarthipratyarthinordvayorapi kriyA prApnoti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir miyA caivaikadeze, iti kA" | For Private And Personal Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAgaDam / "mithyA kriyA pUrvavAda kAraNa prativAdini"-iti smarapAt / tadubhayamekasmin vyavahAre viruddham / yathA suvarNa rUpakazataM ca anena gTahautamityabhiyoge suvarNaJca gTahItaM rUpakAtaM grahotaM pratidattamiti / kAraNaprAGnyAyasaGkare pratyarthinaeva kriyAdayam / "prAGnyAyakAraNokrau tu pratyarthoM nirdigot kriyAm'-dati smrnnaat| yathA suvarNa gTahItaM pratidattaM rUpake vyavahAramArgaNa parAjita iti| atra prAGanyAyena jayapatreNa vA nyAyadarzibhirvA bhavitavyaMkAraNottare tu mAkSilekhyAdibhiH bhAvayitavyamityavirodhaH / evamuttaratra saGkare'pi draSTavyam / yathA'nena suvarNaM rUpakazataM vastrANi ca gTahautAnautyabhiyoge : satyaM suvarNaM gTahItaM pratidAsyAmi, rUpakazataM na grahotaM. vamtraviSaye pUrva nyAyena praajititi| evaM catu:makare'pi / eteSAM cAnuttaratvaM yogapadyena, tasya tasyAMzasya tena tena vivAdaprasiddheH / krameNottaratvameva / kramacArthinaH pratyarthina: sabhyAnAJcacchayA bhavati / yatra punarubhayoH saGkaraH, tatra yasya prabhUtArthaviSayatvaM tatra kriyopAdAnena vyavahAraH pravarttayitavyaH / pazcAdanyaviSayottaropAdAnena / yatra ca sampratipatteruttarAntarasya * ityameva pAThaH sarvatra | mama tu, prAnyAye,- iti pAThaH pratibhAti / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, bhAvayitavyam, iti pAThaH pratibhAti / itya meva pAThaH sarvatra / mama tu, ravamuttaratraya, iti pAThaH pratibhAti / 5 punarubhayorasaGkaraH, iti pA0 sa0 / // pazcAdalpaviSAntaropAdAnena,- iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 62 ca maGkaraH, tatrottaropAdAnena * vyavahArodraSTavyaH / sampratipatteH prayogAbhAvAt / yathA hArItenokram, - parAzara mAdhavaH / ** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "mithyottaraM kAraNaJca syAtAmekaca cedubhe / satyaJcApi sahAnyena tatra grAhyaM kimuttaram " - ityukkA, " yat prabhUtArthaviSayaM yatra vA syAt kriyAphalam / uttaraM tatra vijJeyamasaMkIrNamato'nyathA dUti / saMkIrNaM bhavatIti zeSaH / aicchikakramaM bhavatItyarthaH / tatra prabhRtArthaviSayaM yathA, anena suvarNaM rUpakazataM jastrANi ca gRhItAnI pratyabhiyoge, suvarNa rUpakazataM vastrANi gRhItAni pratidattAni ceti / atra mithyottara ! prabhUtaviSayatvAdarthinaH kriyAmAdAya prathamaM vyavahAraH pravarttayitavyaH, pazcAdastraviSaye vyavahAraH / evaM mithyAprAGnyAyamaGkare kAraNaprAGnyAyasaGkare ca yojanIyam / yathA tasminnevAbhiyoge, satyaM suvarNaM rUpakazataM ca gRhItaM dAsyAmi, vastrANi tu na gTahItAni pratidattAni vA vastvaviSaye pUrvaM parAjita iti cottare, sampratipatterbhUriviSayatve'pi tatra kriyA'bhAvAt mithyottarakriyAmAdAya vyavahAraH pravarttayitavyaH / iyameva pAThaH sarvvatra / mamatu, tatrottarAntaropAdAnena, iti pAThaH pratibhAti / + itthameva pAThaH sarvvatra / mamatu suvarNaM rUpakazataM ca na gTahItaM, vastrANi gRhItAni pratidattAni ceti, - iti pAThaH pratibhAti / | ityameva pAThaH sarvvatra / mamatu, mithyottarasya - iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatra tu mithyAkAraNottarayoH kRtsnapacavyApitvaM ; yathA zTaGgagrA-freer kazcidati, dvayaM gaurmadIyA amukasmin kAle naSTA zrasya gRhe dRSTeti zranyastu mithyaitat pradarzitakAlAt pUrvameva mahe jAtA seti vadati / idaM tAvat pacanirAkaraNasamarthatvAt nAnuntaram / nApi mithyaiva kAraNopanyAsAt / nApi kAraNam, ekadezAbhyupagamAbhAvAt / tasmAt makAraNaM mithyottaramidam / atra ca prativAdinaH kriyA " kAraNe prativAdini" - iti vacanAt / nanu " mithyAkriyA pUrvavAde " - iti pUrvavAdinaH kasmAt kriyA na bhavati ? ' tasya zuddhamithyAviSayatvAt / kAraNe prativAdinItyetadapi tasmAcchu kAraNaviSayaM na bhavati ? naitat / sarvasyApi kAraNaNettarasya mithyAsahacaritarUpatvAt zuddhakAraNottarasyAbhAvAt / pramidbhUkAraNottare pratijJAtArthaikadezasyAbhyupagamenaikadezasya mithyAtvam / yathA satyaM rUpakazataM gRhItaM na dhaaryaami| dattatvAditi / prakRtodAharaNe tu pratijJAtArthaikadezasyApyabhyupagamo nAstIti vizeSaH / etacca hArItena spaSTamukram, 63 "mithyAkAraNayorvA'pi grAhyaM kAraNamuttaram " - iti / yatra mithyAprAGnyAyayoH pacavyApitvaM ; yathA rUpakazataM dhArayatItyabhiyoge mithyetattasminnarthe pUrvamayaM parAjita iti, atrApi vAdinaeva kriyA / * chAtra, na, iti bhavitumucitam / + ityameva pAThaH sarvvatra / mamatu kasmAcchu, DakAraNaviSayaM - iti pAThaH pratibhAti / | na dAsyAmi iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 64 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "prAGnyAyakAraNokau tu pratyarthI nirdizet kriyAm - "iti vcnaat| zuddhaprAGnyAyasyAbhAvAdanuttaratvaprasaGgAt / sampratipatterapi mAdhyatvenopadiSTasya patrasya milopanyAsena sAdhyatvanirAkarAtottaratvam / yatra tu kAraNprAGnyAyamaGkaraH ; yathA zatamanena gRhItamityabhiyuktaH prativadati satyaM gRhItaM pratidattaM cetyasminne vArthe prAGnyAyenAyaM parAjita iti / tatra prativAdino yathArucauti na kacidAdiprativAdinorekasmin vyavahAre kriyAprasaGgaiti nirNayaH / niruttaraM pratyarthinaM prati kAtyAyana zraha - "upAyaizvodyamAnastu na dadyAduttarantu yaH / muktasyAnte saptarAtre jito'sau dAtumarhati -- iti / haunavAdinaM darzayati nAradaH, - "pUrvavAdaM parityajya yo'nyamAlambate punaH / vAdamaMkramaNAjjJeyo haunavAdI satre naraH // samayAbhihitaM kAryyamabhiyuktaM paraM vadet / vibruvaMzca bhavedevaM honantamapi nirdizet // yavAdI kriyA nopasthAyI niruttaraH | zrato'pyapalApI co honaH paJcavidhaH smRtaH " - iti // tAna vAdino vivRNoti saeva - * na mayA'bhihitaM iti kA0 ! - | iyameva pAThaH savvatra / cAhUtaH prapalAyI ca iti pATha bhavitunucitaH / vakSamANakAtyAyanavacane tathA darzanAt / evaM paratra / For Private And Personal Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / "lekhadhittvA tu yo vAkyaM mUlavAdyAdhisaMyutaH // vadevAdI ma hoyeta nAbhiyoganta so'rhati / mabhyAca mAkSiNazcaiva kriyA jJeyA manISiNAm // tAM kriyAM deSTi yomohAt kriyAdveSau ma ucyate / pAhAnAdanupasthAnAmadhaeva prahIyate // brahautyuko'pi na brUyAt madyo bandhanamaIti / dvitIye'hani durbuddhervidyAlaya parAjayam"-rati // vRhakhatirapi, "pAhato'pyapalApau ca maunI mAdhiparAjitaH / stravAkyapratipatraca homavAdI caturvidhaH.,-dati / honatvakAsAvadhimAha maeva, "prapalAyau tu pakSeNa maumakat matabhirdinaiH / mAcibhiH tatvaNo naiva pratipaSazca hoyate"-iti / daivikAdibinnena yathokakAlA tikrame'pi nAparAdha ityAca sAva, "devarAjasato doSaH tatkAle tu yadA bhavet / avadhityAgamAtreNa na bhavet sa parAjitaH" iti // kaunavAdino daNDena punarvAdAdhikAramAha kAtyAyanaH, "anyavAdau paNAn paJca kriyAdeSI paNAn danna / nopasthAtA daza dvauca Sor3azaiva niruttaraH / pAhUtaH prapalAyau ca paNAn grAhyastu viMzatim // cirAitamanAyAtamAhatavyapalAyinam / * mUlavAkyAdhisaMyutaH,-iti kA0 / + sabhyAnAM,-iti kaa| | ityameva pAThaH sarvatra / prapalAyinam, iti pAThasta bhvitumucitH| For Private And Personal Use Only
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhpH| paJcarAtramatikAnaM vinavetaM mahIpatiH" iti / yattu tenaiva punarvAdaniSedhaH kathitaH, "doSAnurUpaM saMgrAmaH* punarvAdo na vidyate"-iti / tadetAnyukta vivAdaviSayam / itaraNa tu prAtahAni stotyAra nAradaH, "marveSvarthavivAdeSu vAkachale nAvasaudati / pazusvobhUmyaNAdAne zAsyo'yarthAtha hIyate" iti / nAvasodatauti pratijJAtArthastha na hokta ityupapAdanam / apApavAdamAha kAtyAyamaH, "ubhayo likhite vAkye prAradhe kAryanirNadhe / ayukaM tatra tho brUyAt tasmAdAtma hIyate" iti / pAjJavalkyo'pi, "mandigdhArtha svatantro vaH mAdhayevazca niSpatet / na cAhato vadet kiJciddhauno daNDyazca sa smanaH" iti // patra daNDagrahaNenaiva honatvamiddheH punajhenagrahaNaM prakRtArthAt hIyate iti jaapnaarthm|vaadmupkrmnonivRmyordiyorpi daDamAha sahaspatiH, "pUrvarUpe sanniviSTe vicAre sAvartite / prazamaM ye mitho yAmti dANyAmo dviguNandamam" iti // tadetatrapavaJcanaviSayamityAha kAtyAyanaH, "bhAvedya pragrahotAthaM prazamaM yAni ye mithaH / * isvameva pAThaH sarvatra / mamatu, sa grAhyaH, iti pAThaH pratibhAti / ___ sa hInavAdI doSAnurUpaM daNDaM grAhya iti tadarthaH / ne khatantra, iti kaa| bAdaM prakramatompravRttayo,-ti kA / For Private And Personal Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakAmahama sarve dvigupladaNDyAmsyurviprasambhAnnRpasya te"-dati // evaJcAvaJcanayA prazAntAnAM na daNDaH / ataeva vRhaspatiH, "pUrvottare'bhilikhite prakrAnne kaarynirnnthe| dayoH santaptayoH sandhiH syAdayaHkhaNDayoriva // mAcisabhyavikalpastu bhavettatrobhayorapi / dolAyamAnayoH sandhiM prakuryAtAM vicakSaNa: * // pramANasamatA yatra bhedaH zAstracaritrayoH / tatra rAjAjJayA madhirubhayorapi zasyate"-iti // arthipratyarthinorabhiyoge kaJcibiyamamAha yAjJavalkyaH, "abhiyogamanimtaurya nainampratyabhiyojayet / abhiyuktaM na cAnyena noka viprakRtitrayet" iti // pratyarthini yasmin vAdinA sampAditamabhiyogamaparihatya pratyutainaM pratyabhiyogaM na kuryAt / arthoM ' ca anyenArthinA abhiyuke pratyarthini tadabhiyogaparihArAt purA svayaM nAbhiyuMjyAt / ubhAbhyAmapi pratijJArUpamuttararUpaM vA vacoyat yathA'bhihitaM, tattathaiva samAptiparyantaM nirvAhyam / pratyabhiyoganiSedhasya apavAdamAha maeva,___"kuryAt pratyabhiyoga kalahe sAhaseSu ca" iti| kalahe vAgdaNDapAruSyAtmake, sAhaseSu viSazastrAdinimittaprANavyApAdanAdiSu, pratyabhiyogasambhavenAbhiyogamanistauryApi svAbhiyokrAraM pratyabhiyojayet / napatrApi pUrvapakSAnupamaInarUpatve cAnutta * mavedayatrobhayorapi / dolAyamAnau yo sandhiM kuryAtAM to vicakSa Nau,-iti granthAntarIyaH pAThaH samocInaH / parthini,-iti za0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| 8.* ratvAt* pratyabhiyogasya pratijJAnamaratve yugapaDyavahArAsambhavaH samAnaH / satyam / nAtra yugapaDyavahArAya pratyabhiyogopadezaH, api tu nyUnadaNDaprAptaye adhikadaNDanivRttaye c| tathAhi / anenAhaM tADitaH zato vetyabhiyoge pUrvamahamanena tADitaH prapto veti pratyabhiyoge daNDAlpatvam / yathAha kAtyAyanaH, pUrvamAcArayedyastu niyataM syAt sa dnnddbhaak| pazcAdayaH so'pyasatkArau pUrva tu vinayo guruH" iti // pazcAyaH cArayet, mo'pyamatkArau daNDabhAk / tayormadhye pUrvastha dnnddaadhikym| ityuttrpaadH| atha kriyaapaadH| tatra yAjJavalkyaH,___ "tato'rthoM lekhayet sadyaH pratijJAtArthasAdhanam" iti / vRhaspatistu taM vivRNoti, "pUrvavAde vilikhitaM ydkssrmshesstH| arthau hatauyapAde tu kriyayA pratipAdayet" iti // kriyAyA upayogamAha kAtyAyanaH, "kAraNAt pUrvapakSo'pi uttaratvaM prapadyate / ataH kriyA sadA prokA pUrvapastha sAdhanau"-rati kriyAmedAnAha vRhaspatiH, "diprakArA kriyA prokA mAnuSau daivikI tthaa| ekaikA'nekadhA bhitrA caSibhistatvavedibhiH // * rUpatvenAnuttaratvAt, iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakA raham / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I 1 * sAcilekhyAnumAnaJca * mAnuSI cividhA kriyA / sAcau dvAdazabhedastu likhitaM tvaSTadhA smRtam // anumAnaM tridhAproktaM * mAnuSI daivikI kriyA" - iti / daivamAnuSakriyayoH mAnuSyAH prAbalyamAha kAtyAyanaH, - "yadyeko mAnuSauM brUyAdanyo brUyAntu daivikam / mAnuSIM tatra gRhNIyAt na tu devIM kriyAM nRpaH"" - iti / mAnuSayoH sAkSilekhyayoH sannipAte lekhyasya prAbalyamAha saeva - "kriyA tu deviko prAptA vidyamAneSu sAciSu / lekhye ca prativAdeSu na divyaM na ca sAciNa: " - dUti // lekhyaprAbalyasya viSayamAha saeva, - " pUgazreNigaNAdInAM yA sthitiH parikIrttitA / tasyAstu sAdhanaM lekhyaM na divyaM na ca sAciNaH" - iti // erfeprAbalyasya viSayamAha saeva, "dattAdatteSu bhRtyAnAM svAminAM nirNaye sati / vikriyAdAnasambandhe krItvA dhanamanicchati / // dyUte samAye caiva vivAde samupasthite / sAciNa: sAdhanaM prokaM na divyaM na ca lekhyakam " - iti // kvacidanumAnaM prabalam / zranumAnaM nAma bhuktiH / yAjJavalkayenAnumAnasthAne bhutizabdaprayogAt, - "pramANaM likhitaM bhuktiH sAciNazceti kaurttitam " - iti // muktiprAbalyasya viSayamAha vyAsaH, - For Private And Personal Use Only * nAstyayamaMzaH sa0 pU0 pustakayoH / + kriyA na deviko proktA - iti granthAntarIyaH pAThastu samIcInaH / 1 kriyAdAnasya sambandhe krItvA dhanamayati, iti sa0 za0 /
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mn 6 www. kobatirth.org para (mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "rahaH kRtaM prakAzaJca dvividhaM kAryyamucyate / prakAzaM sAcibhirbhAvyaM daivikena rahaHkRtam" iti // prakAzaM sAcibhirbhAvyamityasyApavAdamAha vRhaspatiH, - "mahApApAbhizApeSu nicepe haraNe tathA / divyaiH kAryyaM parIkSeta rAjA matsvapi sAciSu // praduSTeSvanumAneSu divyaiH kAyyaM vizeodhayet" - iti // kAtyAyano'pi - * "samatvaM sAkSiNAM yatra divyaistatrApi zodhayet / prANAntika vivAdeSu vidyamAneSu mAciSu // divyamAlambate vAdau na pRcchet tatra mAciNa: / uttameSu ca sarveSu sAhasreSu vicArayet // sarvantu divyadRSTena matsu mAkSiSu vai bhRguH " - iti / vyAso'pi - " na mayaitatkRtaM patraM kUTametena kAritam / adharIkRtya tatpatraM hyarthe divyena nirNayaH // yannAmalekhyaM talekhyaM tulyaM lekhyaM kvacit bhavet / zragTahIte dhane tatra kAryo devena nirNaya:" - iti // kAtyAyana:, "yatra syAt sopadhaM lekhyaM saprajJezcAlitaM yadi / divyena zodhayettaca rAjA dhamrmAmanasthitaH " - iti // divyamAcivikalpaviSayamAha maeva - "prakrAnte sAhase vAde pAruSye daNDavAcike / balodbhUteSu kAryeSu mAciNo divyamevavA // nikSepaharaNe, - iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhyaM mAciNo vA yutilekhyAdayo'pica / daivika vA kriyA proktA prajAnAM hitakAmyayA " - iti // yutistenaiva darzitA, EUR5* "mAthiko likhitaM bhuktiH pramANaM trividhaM viduH / -- liGgoddezastu yuktiH syAddivyAnAha viSAdayaH " - iti // codanAdaunAntu mukhyAnukalpabhAvamAha sa eva - "codamA pratikAlantu yutilezastathaivaca / reate: zapathaH proktaH tatcaNaM sAdhayet kramAt " - dUti // * + zrasyArthastenaiva vivRtaH, - "abhIkSNaM codyamAno'pi pratihanyAna tadvacaH / cituHpaJcakRtvo vA parato'rthaM samAcaret // codamApratighAte tu yutilezestamanviyAt / dezakAlArthamambandhapariNAmakriyAdibhiH || yuktisvayamamarthAsu zayerenamardayet / arthakAle balApecamamyambusukRtAdibhiH / - iti // prayacamayutipramANavyavasthayA'vazyaM paripAlanIyam ? / tadAha nAradaH, - "pramANAni pramANajJaiH pAlanIyAmi yatnataH / * yuktidezastathaiva ca -- iti zA0 | - + bharaNaM, - iti kA0 / maudanti hi pramANAni puruSasyAparAdhataH " - iti // pramANaH pramANaM pratyAkalayitavyamityarthaH / yatra pramANernirNayaM kartuM na zakyate, tadA rAjecchayA nirNaya: kAryyaH / tadAha pitAmahaH, - For Private And Personal Use Only | valApekSamanviyuH sukRtAditiH, - iti kA0 / arthakA labalA pekSamagnyambusukRtAditiH, -- ityanyatra pAThaH / S prathamayukti pramANavyavasthA, sA cAvazyaM paripAlanIyA, -- iti kA0 /
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAsmAdhavaH / "lekhyaM yatra na vidyata na bhukrina ca sAkSiNaH / na ca divyAvatAro'sti pramANaM tatra pArthivaH // nizcetU ye na zakyAH syurvAdAsmandigdharUpiNaH / teSAM nRpaH pramANaM syAt ma tasya prabhAvataH" iti // __ iti kriyAbhedA nirUpitAH / atha sAkSinirUpaNam / taca mAkSizabdArtha nirvaki manuH,___ "mamakSadarzanAt mAkSI zravaNAccaiva sidhyati" iti / viSNarapi / "mamavadarzanAt mAtI zravaNAdA" iti| cakSuSA mAha manovyApAro yasya, sa mAdau / "mAcAt draSTari maMjJAyAm"dati pANinimmaraNAt / mAkSiNa: prayojanaM manurevAra, "mandigdheSu tu kAryeSu dayorvivadamAnayoH / dRSTazrutAnubhUtatvAt mAdibhyo vyakadarzanam" iti // mAzilakSaNaM maevAha,-- "yAdRzA parthibhiH kAryA vyavahAreSu mAkSiNa: / tAdRzAm mampravakSyAmi yathA vAcyamRtaJca teH // grahita: puciNo maulA: natraviTazUdrayonayaH // pravakuM mAkSyamarhanti na ya kecidanApadi / prAptAH marveSu varSeSu kAryAH kAryeSu mAkSila: // marvadharmavido'lubdhA vigaitAMstu varjayet" iti / * saca tathaiva,---iti pA0 / / dhanibhiH iti kA0 / / tAdRpA,iti prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yahArakAgaDam / yAmo'pi,"dharmajJAH putriNo maulAH kulaunAH satyavAdinaH / zrautasmAtrtakriyAyukAH vigatadveSamatsarAH // zrotriyA na parAdhInAH sUrayazcApravAminaH / yuvAnaH mAniNa: kA- mRNAdiSu vijAnatA"-iti // yAjJavalkyo'pi,-- "tapasvino dAnazIlAH kulaunAH satyavAdinaH / dharmapradhAnA RjavaH putravanto dhanAnvitAH / vyavarAH mAkSiNo jJeyAH zucayazca suvRttayaH // brAhmaNAH kSatriyAH vaizyAH zUdrA ye cApyaninditAH / prativaNaM bhaveyumte sarve marveSu vAdinaH / zreNiSu zreNipuruSAH sveSu vargaSu vargiNaH / vahirvAmiSu vAhyAzca striyaH strISu ca mAkSiNa:"-iti // sakhyAmAha vRhapatiH, "nava mapta paJca vA myazcatvArasvayaevavA / ubhau vA zrotriyo khyAto naikaM pRcchat kadAcana"-iti // yatpunamtanavotram, "hataka: khaTikAgrAhI kAryamadhyagatamtathA / ekaeva pramANaM syAt nRpo'dhyakSastathaivaca'-iti // yAmo'pi, "cikriyazca dharmajaH bhAcI yokraanbhuutvaak| For Private And Personal Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 praashrmaadhvH| pramANameko'pi bhavet mAseSu* vizeSataH" iti // kAtyAyano'pi, "abhyantarastu vijJeyo mAciyveko'pi vA bhavet!"-iti / / tadetat sarvanubhayAnumatamAciviSayam / tathAca nAradaH, "ubhayAnumato yastu iyorvivadamAnayoH / samAkSyeko'pi mAditve praSTavyaH syAttu saMsadi"-iti / mAciSu vAnAha manuH, "nArthasambandhino nAptA na sahAyA na vairiNaH / na dRSTadoSAH karttavyA na vyAdhyAta na dUSitAH // na sAkSI nRpatiH kAryo na kArakakugaulavau / na zrotriyo viliMgastho na saGgebhyo vinirgataH // nAnyAdhIno na vakravyo na dasyuna vikarmavat / na vRddho na zizubhaiko nAnyo na vikalendriyaH / / nAtI na matto nonmatto na cuttRSNopapaur3itaH / na zramAtau na kAmAtI na kruddho nApi taskaraH" iti / nArado'pi, * sahaseSu,-iti kA shaa| / yadapi kAtyAyanaH, iti kA0 / + sAyameko'pi vAhayet,-iti kA / 6 sa sAkSya pica,-iti prA / For Private And Personal Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "dAsanakRtika kruddhavRddhavastrIbAlacAkrikAH / mattonmattapramattAtaMkitavagrAmayAjakAH // mahApathikasAmudravaNikpravrajitAnugAH / yugmaikazrotriyAcArahaunalauvakuzaulavAH // nAstikatrAtyadArAgnityAgino'yAjyayAjakAH / ekasthAlI tvaricaraH arijJAtisanAbhayaH / / vAgduSTadASigailUSaviSajIyahituNDikAH / garadazvAnidazcaiva zUdrApatyopapAtakAH // klAntasAhasikazrAntanidhUtAnyAvasAyinaH / bhinnattAH samAvRttA jar3attailikapaulikAH // bhUtAviSTanRpadiSTavarSAnakSatrasUcakAH / aghasaMsthAtmaviSkambhavihInAzanavRttayaH // kunakhau zyAvadantazca zvitrimitradhrukzauNDikA / aindrajAlikalubdhograzreNIgaNavirodhinaH / badhakazcitrakRnmUrkhaH patitaH kUTakArakaH / . kuhakaH pratyavasitaH taskaro rAjapUruSaH / / * kRtika-sthAne, naiskRtika,-iti pAThaH kA0 pustake / evaM paratra / + bhinnavratAH samAvRttajanatailikamaulikAH,-iti kaa| bhinnattA. tamAsattAH, ityAdi shaa| + kunakhI zyAvadan vitrI mitradhruka zavazauNDikAH, iti kA / $ bandhakacitravat zvitrI patitaH kUTakArakaH,-iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| SC manuSyaviSamAMsAsthimadhucaurAmbumarpiSAm / vikretA brahmaNazcaiva vijo vArdhaSikazca yaH // cyutaH svadharmAtkulikaH sUcako haunasevakaH / pitrA vivadamAnazca bhedakRJcatyamAkSiNa:"-dUti // naikRtikaH prrndhaancessnnshiilH| cAkriko vaitAlikaH / samudravaNik svAhitayAyo / yugmo divaviziSTaH / ekasthAlautyatra dedhAvigrahaH ; ekA pAkasAdhanasthAlau yasya saH, yadA pAkasthAlau bhojanasthAlau vA eka bhojanapAtraM sthAnI yasya / pariSu caratItyaricaraH, zatramambandhIti yAvat / sanAbhayastu kAtyAyanena darzitAH, "mAnavasRsutAzcaiva modaryasutamAtulAH / / ete manAbhayasvakAH sAkSyanteSu na yojayet"-dUti // zailaSo nttH| viSasya saGgrahaNarakSaNadivyApAre niyuktaH vissjiivau| ahitaNDikaH srpgraahii| garado viSadaH / agnido grahadAhAdikartA / zrAntaH zyenaH / nirdhUto vahiSkRtaH / anyAvasAyau pratilomajaH / bhinnavRtto durAcAraH / smaavRtto'naisstthikbrhmcaarii| jar3o mandabuddhiH / tailikaH tilghaatii| varSasUcakaH vRSTisUcakaH / nakSatrasUcako jyautiSaH / aghamaMsI paradoSaprakAzakaH / zauNDiko mdyvikryo| devatAvyAjena dravyopajauvika prAtmaviSkambhaH / kuhakodAmbhikaH / pratyavasitaH pravrajyAto nivRttH| sUcakaH paradoSasUcanArthaM raajnyaa'bhiyuktH| bhedakRtpizanaH / anye prsiddhvaaH| kAtyAyano'pi,* khArAtrikapAtI, iti kaa| / bhojanasthAnaM, iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "pitA bandhuH pitRvyazca zvazuro guravastathA / magaragrAmadezeSu niyuktA ye pareSu ca / vallabhAMzca na pRccheyuH bhaktAste rAjapUruSAH" iti // na pRccheyurbhavadIyo vivAdaH sa kaudRza iti tairna praSTavyaM mA kSiNo na bhavantauti yAvat / eteSAmasAcitve hetumAha nAradaH, - "asAkSiNo ye nirdiSTA dAmanaikRtikAdayaH / teSAmapi na bAlaH syAnnaiva strau na ca kUTakRt / na bAndhavo na cArAtiH brUyuste sAkSyamanyathA // bAlo'jJAnAdastyAt strI pApAnyAyAcca / kUTakRt / vibrUyurbAndhavAH snehAdvairaniryAtanAdariH // eko'pyalubdhaH sAkSI syAt bahyaH zucyo'pi na striyaH / straubuddherasthiratvAcca doSaizcAnyaizca ye vRtAH " - iti // vRhaspatirapi - " stenAmmA hamikA: ghaNDAH kitavA vaJcakAstathA / na sAciNaste duSTatvAt teSu satyaM na vidyate " - iti // yAjJavalkyo'pi 6ha "zrotriyAstApasA vRddhA ye ca prabrajitA narAH / asAkSiNale vacanAnAca heturudAhRtaH " - iti // padeSu ca - iti kA0 | + ityameva pAThaH sarvvatra / pApAbhyAsAcca - iti granthAntarIyastu pAThaH samIcInaH pratibhAti / | eko'lubdhantu -- iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / ukAnAM sAkSiNAmasambhave kAryagaurave ca pratiprasavamAha nAradaH, "mAkSiNo ye ca nirdiSTAH* dAsanakRtikAdayaH / kAryagauravamAsAdya bhaveyuste'pi mAkSiNaH" iti // manurapi, "striyA'pyasambhave kArya bAlena sthavireNa vA / ziSyeNa vA'pi dAsena bandhunA itakena vA"-iti // nArado'pi, "steye carcA mAhase caiva pAsthye maGgame striyAH / RNadaunAM prayoge ca na dossH| mAciSu smataH" iti / vyAghro'pi, "mAiseSu ca sarveSu steye saGgrahaNeSu ca / vAgdaNDayozca pAsyye parIkSeta na bhAkSiNaH" iti // yatpUrvamukta sAkSau dvAdazabhedasviti, tAn bhedAnAha vRhaspatiH, "likhito lekhito gUDhaH smAritaH kulyadUtako / yadRcchottaramAcau ca kAryamadhyagato'paraH // nRpo'dhyakSastathA grAmaH sAkSau dvAdazadhA smRtaH // prabhedameSAM vakSyAmi yathAvadanupUrvazaH / jAtinAmAbhilikhitaM yena khaM piDhanAma ca / nivAsaM ca samuddiSTaM samAkSI likhitaH smRtaH // * ityameva pAThaH sarvatra / basAkSiNo ye nirdichA-iti tu granyAnta rIyaH pAThaH samIcInaH / + strIvadhe,-iti zA0 / / sa doSaH, iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / sandhikriyAdibhedairyattatsatvA ca mRNAdikam / pratyakSa lekhyate yasya lekhitaH sa udAhRtaH / / kudyavyavahito yastu zrAvya te RNabhASitam / vinihute yathAbhUtaM gUDhamAkSI sa kaurttitaH // AhUya ya: kRtaH mAkSI RNanyAmakriyAdike / smAryate ca muddhastatra smAritaH so'bhidhIyate // vibhAge dAnamAdhAne jJAtiryopadizyate / dvayoH samAnadharmajJaH kulyamsa parikIrtitaH // arthipratyarthivacane zTaNuyAt preSitastu yaH / ubhayoH sammataH sAdhuH dUtakaH sa udAhRtaH / / kriyamANe tu karttavye yaH kazcit svayamAgataH / atra sAkSI tvamasmAkamukAyAdRcchiko mataH // yatra mAcI dizaGgacchan mumUrSurvA yathAsmRtam / anyaM saMzrAvayettantu vidyAduttarasAkSiNam // ubhAbhyAM yasya vizvastaM kAryaJcApi niveditam / kUTasAkSI sa vijJeyaH kAryyamadhyagatastathA // arthipratyarthinorvA'pi yadRttaM bhUbhRtA svayam / maeva tatra mAcau syAt visaMvAde dayostathA // niNe te vyavahAre tu punAyo yadA bhavet / adhyakSaH sabhyasahitaH sAcI sthAt tatra nAnyathA // uSitaM chAditaM yatra saumAyAJca samantataH / * sandhikriyAkiyAbhedaistasya kRtvA,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 , praabhrmaadhvH| ma sato'pi* bhavet mAnau grAmastatra na saMzayaH" iti // teveva dAdAsa vizeSAntaramAha maeva, "likhitau do tathA gUdau vicatuHpaJca lekhitAH / padRzAsmAritAH kukhyAH tathA cottaramAkSiNa: // dUtakaH paMchakApAko kaarymdhygtstthaa| ekaeva pramANaM sthAt napo'dhyavastathaivaca"-iti // likhitAdAvaparaM vizeSamAha nAradaH, "sudIrghaNapi kAlena likhitaH middhimAnuyAt / prAtmanaiva likhejjJAtamajabanyena lekhayet" iti // yatpunastenevotram "aSTamAdatmarAt middhiH smAritasyeha mAkSiNaH / pA paJcamAttathA siddhiH yadRcchopagatasya tu // zrA hatIyAttathA varSAt siddhiguDhasya sAkSiNaH / pAca maMvatsarAnA siddhirvadanyuttaramAkSiNa:"-iti // detat paramatAbhiprAyeNokam / yataH svamatamupariSTAdAha "na kAlaniyamo dRSTo nirNaye mAkSiNaM prati / smatyapekSaM hi mAkSitvamADa: zAstravido abhAH // * pakRtopi,-iti granthAntarIyaH pAThaH samIcInaH / khaTikAgrAhI,-iti kA / pA paJcavasarAt,-iti prA. sa. / For Private And Personal Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / yasya nopahatA baddhiH smatiH zrotre ca nityazaH / sudogheNApi kAlena ma mAkSau mAkSyamahati"--iti / / bhAcidoSodbhAvanaM vidadhAti vRhaspatiH, "mAkSiNo'rthasamuddiSTAn yastu doSeNa dUSayet / aSTaM dUSayedvAdau tatsamaM daNDa marhati // sAkSiNo dUSaNaM hArthaM pUrva mAkSiparIkSaNAt / zuddheSu sAkSiSu tataH pazcAt kArya vizodhayeta-dati / kAtyAyano'pi, "sabhAsadA prasiddhaM yallo kamiLU tadApi vA / sAkSiNAM dUSaNaM grAhyamamAdhyaM nAnyadivyate"-iti / maMsadi pratirAdinA sAkSidUSaNe kRte mAkSiNa: praSTavyAH. yumAkamabhihito doSa: satyanna veti / te ca yadi dUSaNamabhyupagacchanti. tadA na sAkSiNaH / atha nAGgokurvanti. tadA dUSaNavAdinA dUSaNakriyA bhaavyaa| atha sambhAvayituM na jAnoti. tadA dUSaNavAdI tadanabhAreNa dnnddyH| yadi vibhAvayati. tadA te na mAkSiNa: sarvaetra dRSTAbhavanti / tadA'rthinaH parAjayaH, viparyAyasya nizcitatvAt / atha mAkSiNAM doSaiH mabhyAnAM mAdhyArthamandehaH. tadA vAdaviSaH sAdhanA - ityameva pAThaH sarvatra / sAkSiNo'rthisahichAn satsa doSa dUSa. yet.-iti granthAntarIyasta pAThaH samau caunaH / + isthameva pAThaH sarvatra / sabhAsadAM prasiddhaM yat lokasiddhamathApi vA. -iti granthAntarIyaH pAThasta samau cInaH / / tyameva pAThaH sarvatra / mama tu, tadA te sAkSiH , iti pAThaH prati. bhAti / 10 For Private And Personal Use Only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhtH| ntaraM pravartayitavyaH / yadi mAdhanAnnaraM pUrvaM na nirdiSTaM, tadA vAdasamAptiH / pUrvamAveditaM na cediti vacanAt / na caitat prastutavyavahArAvyavahArAntaraM, tasminneva vyavahAre pramANasAdhanadUSaNavyavahArAditi / tat sarva kAtyAyana Aha. "mAcidoSAH prayokravyA: mama di prativAdinA / abhAvayan dhanaM dApyaH pratyarthoM mAkSiNaM sphuTam / / bhAvitAH sAkSiNa: ma mAkSidharmanirAkRtAH / pratyarthino'rthino vA'pi mAtidUSaNasAdhane // prastutArthopayogena vyavahArAntaraM na ca / jitaH ma vinayaM prAptaH zAstradRSTena karmaNA / yadi vAdau nirAkAsaH mAhau bhatye vyavasthitaH"-dati // doSobhAvanakAlamAha maeva, "lekhyadoSAstu ye kecit mAkSiNAM caiva ye smRtAH / vAda kAleSu vakravyAH pazcAdakAnna dUSayet'-dati // ukrAn pazcAdRSayato TaNDamAha maeva, "ua'rtha mAkSiNo yasta dUSayet prAgadUSitAn / ma ca tatkAraNaM brUyAt prApnuyAt pUrvasAhasam // * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, vAdaviSayaM sAdhanAntaraM pravartayi. tavyam, iti pAThaH pratibhAti / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, na ca tatkAraNa yAt,-iti pAThaH pratibhAti / parva pAThe tu, yastadAnI dUSayet, saeva tadAnI dUSa gAmya kAraNAM vrayAt / yadi tatkAraNAM na bravIti, tadA sAisaM prAprayAditi kathaJcita samahati) karnayA / For Private And Personal Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / nAtathyena pramANaM tu doSeNaiva tu dUSayet / mithyA'bhiyoge daNDaH syAt sAdhyArthAcApi hauyte"-iti|| mAkSiparIkSAmAha kAtyAyanaH, "rAjA kriyAM samaukSyaiva yatnAt nyAyaM vicArayet / lekhyAcAreNa likhitaM sAkSyAcAreNa mAkSiNaH" iti // rahaspatirapi, "upasthitAH paraukSyAH syuH svaravarNaGgitAdibhiH" iti| iGgitAdaun vizadayati nAradaH, "yastvAtmadoSadRSTatvAdasvastha iva lakSyate / sthAnAt sthAnAntaraM gacchedakaikaJcAnudhAvati / / kAsatyakasmAJca bhRzamabhaukSaNa nizvasatyapi / vilikhatyavanauM paDyAM bAhU nAsAJca dhUnayet // bhidyate mukhavarNA'sya lalATaM vidyate tathA / so'yamAgacchate ceSTAM pUrva nirNIya baukSate // tvaramANa davAtyarthamapRSTo bahu bhASate / kUTamAcI sa vijayastaM pApaM vinayenazam'-dUti // sAkSyanuyojanamAha manuH, - "mabhA'ntaH mAkSiNaH savanirthipratyarthisabighau / prAvivAkaH prayanauta vidhinA'nena mAnvayan // yayoranayorvattha kArya'smin ceSTitaM mithaH / tadbhUta sarva matyena yugmAkaM hyatra sAkSitA // ityameva pAThaH srvtr| For Private And Personal Use Only
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pararAvarabhAdhanA / RtaM satyaM bruvan mAtI lokAn prApnoti puSkalAn / daha cAnuttamA kauniM vAgeSA brahmapUjitA // brAhmaNe vA manuSyANAmAdityastejasAmiva / ziro vA sarvagAtrANAM dharmANAM matyamuttamam // satyena pUjyate mAhI dharmaH satyena vardhate / tasmAt matyaM hi vakravyaM sarvavarNeSu mAcibhiH // satyameva paraM dAnaM satyameva paraM tapaH / satyameva paro dharmI lokottaramiti smatiH // satye devAH samuddiSTA manuSyAsvanRtaM smatam / ihaiva tasya devatvaM yasya satye sthitA matiH / / nAsti satyAt paro dharmI nAnRtAt pAtakaM param / bhAkSidharma vizeSeNa matyameva vadettataH" iti // vyAmo'pi, "mAkSiNA dharmasaMsthena matyameva vadettataH / mAkSibhAve niyukAnAM devatA viMzatiH sthitAH // pitarazcAvalambante'vitathAkhyAnato na tu / satyavAkyAd vajanyUlamadho yAnti tathA'natAt / / tasmAt satyaM hi vakravyaM bhavadbhiH sabhyamannidho"-dati / nArado'pi, "kuverAdityavaruNazakavaivasvatAdayaH / pazyanti lokapAlAzca nityaM divyena cakSaSA"-iti // manurapi, For Private And Personal Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahAra kAgar3am / "trAtmaiva hyAtmanaH sAkSI gatirAtmA tathA''tmanaH / mA'vamaMsthAH svamAtmAnaM nRNAM sAkSiNamuttamam // manyante vai pApakRto na kazcit pazyatIti naH / tAMstu devAH prapazyanti yazcaivAntarapUruSaH // dyaurbhUmirApohadayaM candrArkAniyamAnilAH / rAtriH sandhyA ca dharmazca tanugAH sarvadehinAm"-dati // vamiSTho'pi, "atha cedanRtaM brUyAt sarvato'sAdhyalakSaNam / mRto narakamAyAti tiryakvaM yAtyanantaram" iti // . yAso'pi, "badhyante vAruNaiH pAzai: mAkSiNo'natavAdinaH / SaSTivarSasahasrANi tiSThante narake dhruvam // teSAM varSazate pUrNa pAza ekaH pramucyate / kAle'taute mukapAza: tiryagyo niSu jAyate"-iti // vamiSTho'pi, "zUkaro dazavarSANi zatavarSANi gardabhaH / zvA caiva dazavarSANi bhAso varSANi viMzatim // krimikauTapataGgeSu catvAriMzat tathaivaca / mRgastu dazavarSANi jAyate mAnavastataH // * tathaivAntara pUruSaH,- iti kA0 / mama tu. khazcaivAntara pUruSaH, -iti mAThaH pratibhAti / sarvataH sAdhyalakSaNam, iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnuSaM tu yadA''pnoti ko'ndhastu bhavettu maH | dAridryaM tu bhavettasya punarjanmani janmani // ma naro jAyate pazcAt parityakastu bAndhavaiH / pandhavadhiro mUkaH kuSThau nagnaH pipAsitaH // bubhucitaH zatrugRhe bhikSate bhAryyayA saha / jJAtvA tvantadoSAMzca jJAtvA satye ca sadguNan // zreyaskara mahAmutra satyaM mAcyaM vadettataH " - iti / mAcipranaprakAra darzayati manu:: "devabrAhmaNAnnidhye sAkSyaM pRcchettato dvijAn / udaGmukhAn prAGmukhAn vA sarvAnevopavezayet // satyena zApayed vipraM kSatriyaM vAhanAyudhaiH / govA zUdraM sarvaistu pAtakaiH // brahmaghnoye smRtA lokA ye ca strIbAlaghAtinaH / mitradrohitannasya te te svatastava // janmaprabhRti yat kiJcit puNyaM bhadraM tvayA kRtam / tatte sarvaM no gacched yadi traya tvamanyathA // bhUyAH yAvanto bAndhavAste'smin hanti sAkSye'nRtaM vadan / jJAtvA tvantatodoSAn jJAtvA satya mahadguNAna - iti kA0 / + ityameva pAThaH sarvatra / te te syanuvatomTaSA, -- iti granthAntarIyastu pAThaH samIcInaH / itthameva pAThaH savrvvatra / maha, - iti granthAntarIyaH pAThastu samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / BE tAvattasaMkhyayA tasmin zTaNu saumyAnapUrvazaH // paJca pazcante hanti daza hanti gavAnate / zatamazvAnRte hanti sahasraM puruSAnRte / / hanti jAtAnajAtAMzca hiraNyArthe'nataM vadan / sarva bhUmyanRte hanti mA sma bhUmyanRtaM vadaH // yacca bhUmivadityAhuH strINAM bhoge ca maithune / anyeSu caiva ratneSu sarveSvamamayeSu ca // evaM doSAnavekSya tvaM sarvAnanatabhASaNe / yathAzrutaM yathAdRSTaM matyamevAnamA bada"-iti // vRhaspatirapi, "vihAyopAnadaSNauSau dakSiNaM pANimuddharan / hiraNyaM gozakadarbhAn samAdAya RtaM vadet"--iti // kAtyAyano'pi, "mabhA'ntaHsyaistu vakravyaM mAkSyaM nAnyatra mAkSibhiH / sarvamAcisvayaM dharmI nityaH syAt sthAvareSu ca // arthasyopari vakravyaM tayorapi vinA kvacit / catuspadeSvayaM dharmA dipadasthAvareSu ca" iti // tayoH pUrvAkayoH sthAnayoH / kacit badharUpavivAde, tAbhya sthAnAbhyAM vinA'pi sAkSyaM vadet / tathAca maeva, "badhe cet prANinAM mAkSyaM vAdayet zavasannidhau / tadabhAve tu cihasya nAnyathaiva pravAdayet" iti // mRtaM vadedityasya kacidviSaye apavAdamAha manu:. For Private And Personal Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra CO ** www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / "zUdraviTcacaviprANAM yathoktau tu bhaveddadhaH * / tatra vakravyamanRtaM tadviziSyAdviziSyate / " - iti // mAyukrau kaJcit vizeSamAha vasiSThaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "samavetaistu yadRSTaM vakravyaM tu tathaiva tat / vibhinnenaiva yatkAyyaM vakravyaM tat pRthak pRthak // bhinnakAle tu yatkAryaM jJAtaM vA yatra sAcibhiH / ekaikaM vAdayettatra vidhireSa prakIrttitaH " - iti // mAyamupAdeyaM heyaJca vibhajate manuH - "svabhAvenaiva yadrUyustad grAhyaM vyAvahArikam / to yadanyat brUyuste dharmArthaM tadapArthakam " - iti // bRhaspatirapi - 4 " dezakAlavayodravyamaMjJAjAtipramANataH / anyUnaM cennigaditaM siddhaM mAdhyaM vinirdizet // nirdiSTeSvarthajAteSu mAkSau cet mAcya zrAgataH / na brUyAdacaramamaM na tannigaditambhavet // yasya zeSaH pratijJA'rthaH mAcibhiH prativarNitaH / mo'jayau syAdanyanItaM sAdhyArthaM na samApnuyAt / // ityameva pAThaH sarvvatra yatroktau mavedbadhaH, -iti granthAntarIyasamIcInaH / pAThastu + ityameva pAThaH sarvvatra / taddhi satyAddiziSyate iti granthAntarIyastu pAThaH samIcInaH / + ityameva pAThaH sarvvatra / yasyAzeSaM pratijJAtaM sAkSibhiH pratipAditam / sa jayau syAdanyathA tu sAdhyArthaM ja samApnuyAt, - ivigranyAntaroSaH pAThastu samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yvhaarkaabddm| janamabhyadhikaccA) vijyayaMtra mAkSiNaH / tadarthAnukra vijJeyameSa sAtividhiH smRtaH" iti // kAtyAyano'pi, "mRNAdiSu vivAdeSu sthiraprAyeSu nizcitam / jane cAbhyadhike cArtha proke mAdhyaM na midhyati // dezaM kAlaM dhanaM maMkhyAM mAnI jAtyAkRtI vayaH / visaMvaded yatra mAkSye tadanukaM vidarbudhAH"-dati // kUTamAkSiNamAha nAradaH, "zrAvayitvA tato'nyebhyaH mAkSitvaM yo vinihute| ma vineyo bhRzataraM kUTasAkSI bhaveddhi ma:'-dati // yAjJavalkyaH, "na dadAtauha yaH sAkSyaM Ananapi narAdhamaH / sa kUTasAkSiNAM pApaistulyodaNyo na caiva hi"-iti // kUTasAkSiNo daNDamAha manuH, "lobhAnmohAt bhayAnmazcAt kAmAkodhAttathaivaca / ajJAnAdAlabhAvAcca sAkSyaM vitathamucyate // * ityameva pAThaH sarvatra / tadapyanuktaM, --iti granthAntarauyasta pAThaH samocInaH / + rUpaM,-iti kA / ityameva pAThaH sarvatra / daNDena caiva hi,-iti granthAntarIyaH pAThasta samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / eSAmanyatamatvena yaH sAkSyamanRtaM vadet / tasya daNDavizeSantu pravakSyAmyanupUrvazaH // lobhAt mahalaM daNDyastu mohAt pUrva tu mAhasam / bhayAdvai madhyamaM daNDyo maizyAtpUrvaM caturguNam // kAmAddazaguNaM pUrva krodhAnu dviguNaM param / ajJAnAd dve pate pUrNa vAliNyAcchatameva tu // etAnAhuH kRTamAkSye protAm daNDAn manauSibhiH / dharmasyAvyabhicArArthamadharmaniyamAya ca // kRTamAkSyantu kurvANAn bIn varNAn dhArmiko nRpaH / pravAmayed daNDayitvA brAhmaNantu vivAsayet // yamya pazyettu maptAhAdukavAkyasya mAkSiNaH / gagArtijAtimaraNamRNaM dApyaM damaca maH" iti // kAtyAyanaH, "mAcau mAkSyaM na ceTUyAt samandaNDaM vahe nRnnaam|| ato'nyeSu vivAdeSu vitaM daNDamaIti"-dati // rahaspatiH, "pAhato yastu nAgacchet mAcau rogavivarjitaH / mRNaM damaJca dAyaH syAt tripakSAt paratastu maH // apRSTamatyavacane pRSTasyAkathane tathA / mAriNaca niroDavyA gA daNyAca dharmataH" iti / rogo'tirjAtimaraNAmAM-iti zA0 sa0 / 'tyameva pAThaH sarvatra / mama su, bahedRNam,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAm / mAkSiNamanekavidhAvapAyAn vibhajate haspatiH, "mAhivaidhe prabhUtAstu grAhyAH sAmye guNacitAH / guNivaidhe kriyAyuktAH sAmye tu zucimattarAH" iti // manurapi, "na hi taM pratigTalIyAt mAkSidvaidhe narAdhipaH / sameSu tu guNottaSTAn guNivaidhe dvijottamAn"-iti // yattu kAtyAyamenokam,"mAkSiNAM likhitAnAJca nirdiSTAnAJca vAdinAm / teSAmeko'nyathAvAdI bhedAt sarva na sAkSiNaH" iti // tatra sarvazabdenAnyathAvAdimahitAnAmeva bahanAmasAkSitvamukaM, na punaH kevalAnAmiti mntvym| anyathA, vaidhe bahanAmiti vacanavirodhAt / mAkSitve vizeSAntaramAha nAradaH, "dayorvivadatorartha iyoH mAsa ca sAkSiSu / pUrvapakSo bhaved yasya bhAvayet tasya mAkSiNa: // zrAdhayaM pUrvapakSasya yasminnarthavazAdbhavet / vivAda sAkSiNastatra praSTavyAH prativAdinaH" iti // patrodAharaNam / yatraikaH kSetra pratigraheNa prApya bhukkA tyakA makuTumbo dezAntaraM praaptH| punaranyena labdhaM bhukraJca / mo'pi dezavilavAdinA dezAntaraM sakuTumbo gataH / punastau dAvapi cirantanakAlApagame svavRttilobhena khakIyamAgatya kSetram' / anyo'pi pratijAnaute : * etAvamAtrameva pacate sarveSu pustakeSu / mama tu, sakauyamAgatya kSetra mekaH prasijAnaute nayavamAkhyena mAM da madoyamevaitat kSetram,iti pAThA pratimAni / For Private And Personal Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SI www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 dharmmapAlena rAjJA mahyaM dattaM madIyamevaitat kSetram / atha caikasyaivaM pratijJA, - matyaM nayavarmAsyena dattam, etasya hastAddhapAlenaitat kSetraM krayeNa gRhItvA mahyaM dattam - iti / santi ca dayorapi vAdinoH sAciNaH / tatredamuktam, -dayorvivadatorarthe - iti / zrayamarthaH / yasya vivadamAnasya pUrvapaco bhavet pUrvakAlikasya dAnasya svatvahetutathopanyAsena yaH pakSo bhavet, tasya sAkSiNaH sabhyaiH praSTavyA bhaveyuH / anyatarasya sAciNazca / teSAmuttarakAladAnasAciNAmamAciprAyatvAt / yadA punaritarapratijJA, tadA'rthavazena etasya hastAt kraulA ma dattamityAdi tu pUrvadAnopanyAsapadyasyAdharyamakiJcitkaratvaM bhavet, tadA pazcAtpratijAnAnasya sAciNaH / pUrvavAdinaH pUrvapakSe'dharIbhRte bhavanyuttaravAdinaH, iti / sAcyamantareNa jJAnopAyAnAha nAradaH, - "zrasAcipratyayAstvanye SaDvAdAH parikIrttitAH 1 ulkA hasto'grido jJeyaH zastrapANizca ghAtakaH // kezAkezi gRhItazca yugapatpAradArikaH / kuddAlapANirvijJeyaH setubhettA mamopagaH // tathA kuThArapANistu vanacchettA prakIrttitaH / pratyagracirvijJeyo daNDapAruyyavannaraH / zramAcipratyayA hyete pAThye tu parIkSaNam" - iti / - zaGkhalikhitAvapi / "kezA ke zigrahaNAt pAradArika ulkAhasto'gnidagdhA zastrapANirghAtakaH loptahastazcoraH "-- iti / sAkSinirUpaNopasaMhArapuraHsaraM likhita nirUpaNaM karoti bRhaspatiH, - * kAtra, na praSTavyAH, -- - iti bhavitumucitam / For Private And Personal Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAr3am / "mAkSiNAmeva nirdiSTaH mahAlakSaNanizcayaH / likhitasthAdhunA vacmi vidhAnamanupUrvazaH // paNAdike'pi bamaye dhAbhiH sajAyate thataH / dhAnA'carANi sRSTAni patrArUDhAnyataH purA // dezAcArayutaM varSamAsapazAdiddhimat / paNimAphilekhakAnAM ilAI lekhyamucyate // rAjalekhyaM khAnanaM khAlisitaM tathA / lekhyazca trividhaM prokaM vittamadAt vidhA punaH" iti // etattrayaM dividhena saMgrahAti vasiSThaH, "saukikaM rAjakIyaJca lekhyaM vidyAvilakSaNam" iti / tayoravAntarabhedAmAha vRhaspatiH, "bhAgadAnakrayAdhAmasaMvidhAmaNAdibhiH / saptadhA saukikaM lekhyaM trividhaM rAjazAsanam // bhrAtaraH maMvibhakkA ye varacyA tu parasparam / kurvanti bhAgapatrANi bhAgalelyaM taducyate // bhUmi datvA tu yatpacaM kurvan|| candrArkakAlikam / anAcchedyamanAhAyaM dAmalekhyantu tadviduH // . * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, sAkSiNAmeSa,-iti pAThaH pratibhAti / / mANmAsike'pi,-iti granyAntare pAThaH / / vittaM taddadhA punaH, ---iti kA0 / 5 varUpAta,-iti shaas| || isya meva pAThaH sarvatra / mama tu, karyAta, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / gRhacecAdikaM krItvA tulyamUlyAcarAnvitam / patraGkArayate yatra* krayalekhyaM taducyate // jaGgamaM sthAvaraM baddhaM yatra lekhyaM karoti yaH / gopya bhogyakriyAyuktamAdhilekhyantu tanmatam // grAmAdisamayAt kuryyAt mataM lekhyaM parasparam / rAjAvirodhidharmArthaM saMvitpatraM vadanti tat // vastrahInaH kAntAre likhitaM kurute tu yat / karmANi te karomIti vAsapatraM taducyate // dhanaM yA gRhItvA tu svayaM kuryyAcca kArayet / uddhArapatraM tatprokaM RNalekhyaM manauSibhiH // datvA bhUmyAdikaM rAjA tAmrapatre paTe'tha vA / zAsanaM kArayet dharme sthAnavaMzyAdisaMyutam // anAcchedyamanAhAyyaM sarvabhAvya vivarjitam / candrArkasamakAlInaM putrapautrAnvayAnugam // dAtuH pAlayituH svargaM harturnarakameva ca / SaSThivarSasahastrANi dAnaccheda phalaM likhet // samudraM varSamAsAdidhanAbhyaJcAcarAnvitam / dAnameveti likhitaM sandhivigrahalekhakaiH // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * yattu - iti granthAntarIyaH pAThaH samIcInaH / + gopyaM, - iti kA0 / | sthAnapazvAdikaM yutam, -- iti zA0 sa0 / 6 pAlayataH, -- iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - yvhaarkaayhm| evaMvidhaM rAjahataM zAsanaM samudAhatam / dezAdikaM yasya rAjA likhitantu prayacchati // mevA zauryAdinA tuSTaH prasAdalikhitantu tat / pUrvottarakriyApAdanirNayAntaM yadA nRpaH / pradadyAt jayine lekhyaM jayapatraM taducyate"-dati // yattu pUrvamudAhataM, "likhitaM dazadhA smRtam" iti / tattu vipadaM sammataM , laukikasya saptabidhatvAt rAjapatrasya trividhatvAt / zAsanamekaM, jayapatraM dvitIyaM, rAjJaH bhAsanapatrayorekIkaraNa hatauvaM draSTavyam / vamiSThastu tayorbhedamAzritya cAturvidhyamAha, "zAma prathamaM jJeyaM jayapatra tathA'param / prAjApatraM pramAdotthaM rAjakIyaM caturvidham" iti // zAsanajayapatre puurvmudaahte| tatra zAsane vizeSamAha yAjavasakyaH, "datvA bhUmiM nibandha vA kRtvA lekhyantu kArayet / aAgAmibhadranapatiparijJAnAya pArthivaH"-dati // atra nibandho vANijyAdhikAribhiH prativarSa pratimAmaJca kiJciddhanamammai brAhmaNAyAsyai devatAyai vA deyamityAdi prabhusamaya - samanvitaM,-iti pAA0 s.| mama tu, sampanna,-iti pAThaH pratibhAti / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, AjAprasAdapatrayorekIkaraNena, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra CC www. kobatirth.org parAzara mAdhava: labhyo'rthaH / atra yadyapi dhanadAttvaM vANijyAdikane tathApi nibandhakarttureva puSyaM taduddezenaiva tatpravRtteH / vyAmo'pi - ; " rAjJA tu svayamAdiSTaH sandhivigrahalekhakaH / tAmrapaTTe paTe vA'pi pralikhedrAjazAsanam / kriyAkArakasambandhaM samAsArthakriyA'nvitam" - dati // ; kriyAkArakayoH sambandho yasmin zAmane, tattathokam / samAmArthakriyA'nvitaM saGkSiptArtha, kriyayA mamakriyayA mamantritamityarthaH / tatra lekhanauyArthamAha yAjJavalkyaH, - * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "vilikhedAtmano vaMzyAnAtmAnaM ca mahIpatiH / pratigrahaparImANaM dAnabhedopavarNanam " - iti // vyAso'pi - "savarSamA mapa cAharnu panA mopalacitam / pratigrahauTajAtyAdimagotrabrahmacArikam // sthAnaM vaMzAnupUrvaJca dezaM grAmamupAgatam / brAhmaNAMstu tathaivAnyAnmAnyAnadhikRtAn likhet // kuTumbinAyakA yasya dUtavedyamahattarAH / te ca caNDAlaparyyantAH sarvAn sambodhayamniti // mAtApitrorAtmanazca puNyAyAmukasUnave / taduddezenaiva taduddizya pravRtteH - iti zA0 mama tu. tatpravRtteH - iti pAThaH pratibhAti / 1 zyAnupa ca iti kA For Private And Personal Use Only neva
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra # www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / dattaM mayA'mukauyAya dAnaM sabrahmacAriNe" - iti // 'aparamapi vizeSaM saevAha, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "svanivezaM pramANaJca svahastaca likhet svayam / mataM me'mukapucasyApyamukasya mahIpateH // sAmAnyo'yaM dharmaseturnRpANAM kAle kAle pAlanauyo bhavadbhiH * / sarvAnetAn bhAvinaH pArthivendrAn bhUyobhUyo yAcate rAmacandra : " - iti / ayapatre vizeSamAha vyAsaH, - "vyavahArAn svayaM dRSTvA zrutvA vA prADvivAkataH / jayapatraM tato dadyAt parijJAnAya pArthivaH // aGgamaM sthAvaraM yena paraukSyApyAtmamAlatam / nAnA'bhizApasandigdhe yaH samyak vijayI bhavet // tasya rAjJA pradAtavyaM jayapatraM sulekhitam / pUrNAntara kriyApAdaM pramANaM tatparaukSaNam // midaM smRtivAkyaJca yathA sabhyavinizcitam /
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / etat sarva samAsena jayapatre vilekhayet" iti // vasiSTho'pi, "prAvivAkAdihastAGka mudritaM raajmudryaa| siddhe'rtha vAdine dadyAjjayine jayapatrakam" iti // jayapatrabhedamAha kAtyAyanaH, "anena vidhinA lekhyaM pazcAtkArya vidurbudhAH / tiraskArakriyA yatra pramANenaiva vAdinA // pazcAtkAro bhavettatra na sarvAsu vidhIyate / anyavAdyAdihInebhya itareSAM vidhIyate // vRttAnubhAvAmandigdhoM tacca sthAdrAjapatrakam"--iti // AjJAprajJApanApatrayorlakSaNamAha vasiSThaH, "trAjJAprajJApanApatre ve vasiSThena darzite / sAmanteSvatha mRtyeSu rASTrapAlAdikeSu ca // kAryamAdizyate yena tadAjJApatramucyate / ettikapurohitAcArthasAmAnyentarhiteSu tu / kArya nigadyate yena patraM prajJApanaM yataHt"--iti / / jAnapadamapi pacaM punarvyAsena nirUpitam, "lekhyaM jAnapadaM loke pramithasthAnalekhakam / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, hastAGa,-iti pAThaH pratibhAti / + vRttAnuvAdasaMsiddhaM,-ivi kaa| ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, matam, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / rAjavaMzakramayutaM varSamAsArthavAsaraiH* // piTapUrvaM nAmajAtijJAtikarNikayorlikhet / / dravyabhedapramANaJca vRddhizcobhayamammatAm" iti // vasiSTho'pi,-- "kAlaM nivezya rAjAnaM sthAnaM nivasanaM tthaa| dAyakaM grAhakaM caiva piTanAnA ca saMyutam / jAtiM gotracca zAkhAJca dravyamAdhi samayakam / vRddhigrAhakahastaJca viditArtho ca mAkSiNo"--iti // yAkahastanivezanaprakAramAha yAjJavalkyaH, "samApte'rtha raNau nAma svahastena nivezayet / mataM me'mukaputrasya yatpatropari lekhitam"--iti // caNivat mAcibhirapi vahastanivezanaM karttavyamityAha maeva, "mAkSiNazca khahastena piDhanAmakapUrvakam / atrAhamamukaH mAcI likheyuriti te mamAH // ubhayAbhyarthitenaivaM mayA hymuksuununaa| likhitaM hyamukeneti lekhakasvantato likhet"--iti / / pUrva laukikalikhitantu vRhaspatinA saptavidhatvaM darzitaM, vyAsastu prakArAntareNASTavidhatvamAha,-- * varSamAsArddhavAsaraH,-iti kaa|| / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, piTapUrva nAma jAti dhanikarNika yonikheta,-iti pAThaH pratibhAti / / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, nivezya,-iti pAThaH pratibhAti / tyameva pAThaH srvtr| mama tu, likhitasya, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "caukarazca* vahastaJca tathopagatasaMcitam / prAdhipatraM caturthaM tu paJcamaM nAthaparakam / SaSThanu khitipatrAkhyaM saptamaM sandhipatrakam / vizuddhipatrakaM caiva aSTadhA saukikaM satam"--iti // teSAM lakSaNamucyate / tatra saMgrahakAraH,-- "caukaraM nAma likhitaM purANaiH pauralekhakaH / arthipratyarthinirdiSTaM yathAsambhavasaMskRtaiH // khakauyaH pratimAmAdhairarthipratyarthimASiNAm / pratinAmabhirAkAntaM patraM prokaM sahastavat / spaSTAvagamasaMyukaM yathAstratyukalakSaNam"--iti / / kAtyAyanaH / "pAdana vahasteno likhitaM mAikenAbhyupagataM lekhyamupagatAkhyaM vijnyeym"| bhAradaH, "prAdhikRtvA tu yaTrabdhaM prayukaM tat mataM budhaiH / yattatra kriyate lekhyamAdhipatraM taducyate"-iti // anyAdhilekhye vizeSamAha prajApatiH, "dhanI dhanena tenaiva paramAdhi nayed yadi / satvA tadanyAdhilekhyaM pUrva vA'sya samarpayet"--iti // pitAmahaH,--- __ "kaute krayaprakAzArtha dravye yat kriyate kvacit / * 'caukara' sthAne, 'cIraka'-iti pazyate kA* pustake / evaM paratra / / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, pArakena khahastena vA,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / vikretranumataM RtujJeyaM tat krayapatrakam // puraHsarazreNigaNA yatra paurAdikasthitiH / tatmiArthantu yallekhyaM tadbhavet sthitipatrakam // uttameSu mamasteSu abhizApe samAgate / vRttAnuvAdalekhyaM yat tajneyaM mandhipatrakam // abhizApe samuttIrNa prAyazcitte kRte janaH / vizuddhipatrakaM jJeyaM tebhyaH* sAtisamanvitam" iti| anyadapi lekhyamAha kAtyAyamaH, "maumAvivAda niNe te saumApatraM vidhIyate" iti| yAjJavalkyo'pi,_ "datvarNa pATayet patraM zAdau cAnyattu kArayet" iti / lekhyasya prayojanamAha marIciH "sthAvare vikravAdhAne vibhAge dAnaevaca / pratigrahe ca kaute ca nAlekhyA siddhyati kriyA"-dati / liyanabhijJasvanyena lekhayedityAha nAradaH, "zralipijJa puNe yaH syAt lekhayet khamatantu maH / sAcI vA mAkSiNo'nye vA sarvasAkSisamIpataH" iti / patranAzAdau patrAntaraM lekhyamityAha yAjJavalkyaH, * tebhyo'sAkSisamanvitam, iti shaa| | ityameva pAThaH sarvatra / sAkSI vA sAkSiNA'nyena,-iti granthAntarIyasta pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 64 * www. kobatirth.org spatiH, - parAzara mAdhavaH / "dezAntarasye durlakhye naSTe mRSTe ite tathA / bhinne dagdhe'thavA chinne lekhyamanyattu kArayet" iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yacca nAradenoktam, - "lekhye dezAntare nyaste bhI durlikhite hate / satastatkAlakara NamamatoduSTadarzanam " - iti / taDUnadAnodyataRNikaviSayam / lekhyaparIcAmAha bRhadRha " trividhasyApi lekhyasya bhrAntiH saJjAyate yadA / RNimAcilekhakAnAM hastAt saMzodhayettataH" iti / kAtyAyanaH, - "rAjAjJayA samAhUya yathAnyAyaM vicArayet / lekhyAcAreNa likhitaM sAcyAcAreNa sAciNa: // varNavAcyakriyAyukramasandigdhasphuTAcaram / zrahaunakamacikraJca lekhyaM tasiddhimApnuyAt " - iti / lekhyasya prAmANyasya siddhimAha saeva - "lekhyaM tu dvividhaM proktaM svahastAnyakRtaM tathA / zrasAcimatsAcimaca siddhirdezasthitestayoH" iti / dezasthitirdezAcAraH / svahastakRte vizeSamAha yAjJavalkyaH, - "vinA'pi sAcibhirlekhyaM svahastalikhitaM tu yat / tatpramANaM smRtaM sarva balopAdhikatAdRte " - iti / dRSTadarzanam - iti pA0 | satantatvAlaharaNamasato pradarzanam, - iti granthAntarIyaH pAThantu rAmo caunaH / For Private And Personal Use Only
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parahastakRte vizeSamAha saeva - "vAdinAmabhyanujJAtaM lekhakena samAkSikam / likhitaM sarvakAryeSu tatpramANaM smRtaM budhaiH " - iti / zradhipatre nArada zrAha,-- " dezAcArAviruddhaM yat vaktrAdividhilacaNam / tatpramANaM smRtaM lekhyamaviluptakramAcaram " - iti / lekhyadoSamAha kAtyAyanaH, - "sthAnabhraSTAH sakAntisthA mandigdhAlacaNacyutAH / toyasaMsthApitA varNA kUTalekhyaM tadA bhavet // dezAcAraviruddhaM yat sandigdhaM kramavarjitam / kRtamasvAminA yacca sAdhyahInaJca duSyati" - iti / hArIto'pi - " yacca kAkapadAkIrNaM talekhyaM kUTatAmiyAt / vindumAcAvihInaM yat sahitaM mahitaJca tat " - iti / vRhaspatiH, - " dUSito garhitaH sAcI yatreko'pi nivezitaH / kUTalekhyantu tatprAhurlekhako vA'pi tadvidhaH // mumUrSudhanaslubdhArttasonmattavyamanAturaiH / tat sopAdhibalAtkArahataM lekhyaM na sidyati // zratyujjvalaM cirataM malinaJcAlpakAlikam / bhagotsRSThAcarayutaM lekhyaM kUTalamApnuyAt " - iti / nArado'pi - For Private And Personal Use Only hapU
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ha parApUvamAdhavaH / "mattAbhiyuktastraubAlabalAtkArakRtaM tu yat / tadapramANaM likhitambhayopAdhikRtaM tathA"-iti / kAtyAyano'pi, "mAhidoSAt bhaveddagdha' patraM vai lekhakasya vA / dhanikasyApi vai doSAt tathA vA RNikasya ca" iti / doSobhAvayitana maevAha, "pramANasya hi te doSAH vakravyAste vivAdinaH / gaDhAH suprakaTAH sabhyaH kArya zAstrapradarzanAt" iti // udbhAvanaprakArAMzca maevAha, "mAphilekhanakartAraH kUTatAM yAnti vAdinaH / tathA doSAH prayokravyAM duSTe lekhyaM praduyyati // na lekhakena likhitaM na dRSTaM mAcibhistathA / evaM pratyarthinokrena kUTalekhyaM prakIrtitam // tathyena hi pramANaM tu dUSaNena tu dUSaNam / mithyA'bhiyoge daNDyaH syAt mAdhyArthAdapi hoyte"-dti| anantarabhAvirAjakRtyamAha vRhaspatiH, "tathyena hi pramANaM tu dUSaNena tu dUSaNam / evaM dRSTaM nRpasthAne yasmin taddhi vicAryyate // vizya brAhmaNaiH mArddha vakradoSAcca nizcitam" iti / * itya meva pAThaH sarvatra / mama tu, bhavedaeM, iti pAThaH pratibhAti / tya meva pAThaH sarvatra / mama tu, ye dAdhAH, iti pATha pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 67 Aha eva,"dAturlekhya sahasrantu RNiko yadi nigute / patrasyasAtibhirvA'pi lekhakasya matena ca" iti / nizcayaM kuryyAditi zeSaH / sandigdhalekhye nirNayamAha yAjJavalkyaH, "sandigdhalekhyaddhiH syAt svahastalikhitAdibhiH / yakriprAptikriyA cinhasambandhAgamahetubhiH" iti / nArado'pi, "yat sAkSisaMzaye lekhye bhUtAbhUtakRte kvacit / tat svahastakriyAcihaprAptiyunibhiruddharet"-dati / vRhaspatirapi,-- "vividhasyAsya lekhyasya bhrAntiH saJjAyate yadA / RNimAkSilekhakAnAM hastAtsaMzodhayettataH"- iti / kAtyAyanaH, "atha paJcatvamApanne lekhake saha mAcibhiH / tat svahastAdibhisteSAM vizudhdheta na saMzayaH // RNisvahastamande he jIvato vA mutasya ca / tat svahastakRtairanyaiH patrailekhyavinirNayaH // samudre'pi yadA lekhye mRtAH sarve ca te sthitAH / likhitaM tat pramANaM tu mRtevapi hi teSu ca" iti vie rapi,-- "yatrarNo dhaniko vA'pi sAkSI vA lekhako'pi vaa| miyate tatra tamlekhyaM tatvahamtaiH prasAdhayet"--iti / 13 For Private And Personal Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| nirAkaraNe vyavasthitAni sAdhanAnyAha kAtyAyanaH,-- "likhite likhitaM naiva sa* sAkSI sAkSibhirharet / kUToko sAkSiNo vAkyAt lekhakasya ca patrakam // zrAdyasyAM nikaTasthasya yacchatena na yAcitam / zuddharNazaGkayA tattu lekhyaM durbalatAmiyAt // lekhyaM viMgatmamA'tautamadRSTAzrAvitaJca yat / na tatmiddhimavApnoti tiSThatvapi hi mAkSiSu // prayukta zAntilAbhe tu likhitaM yo na darzayet / na vAcyate ca RNikaM na tatsiddhimavApnuyAt"--iti / nArado'pi,-- "yo'zrutArthamadRSTArtha vyavahArArthamAgatam / na lekhyaM middhimApnoti jIvatvapi hi mAkSiSu // mRtAH syuH sAkSiNo yatra dhanikarNikalekhakAH / tadapyapArthaM likhitaM RNatvAJcezvarAzrayAt // adRSTAzrAvitaM lekhyaM pramautadhanikarNikam / * ityameva pAThaH savvaitra / mama tu, na,-iti pAThaH pratibhAti / rityameva pAThaH savvatra / mama tu, sAkSyasya,-iti pAThaH pratibhAti / | ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, zuSkarNa pravanyA,-iti pAThaH prati. bhAti / $ ityameva pAThaH sarvatra / Rte tvAdheH sthirAzrayAt,-iti granthA ntarIyastu pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathAlagnakaJcaiva bahu kAlaM na sidyati" - iti / lekhyahAnerapavAdamAha bRhaspatiH, - "unmattajaDamUkAnAM rAjabhautipravAsinAm / apragalbhabhayArttAnAM na lekhyaM hAnimApnuyAt " - iti / lekhyaddhiprakAramAha nAradaH, - "darzitaM pratikAlaM yat tathA tu zrAvitaM ca yat / na lekhyasiddhiH sarvatra RNiSvapi hi sAciSu" // kAtyAyano'pi -- "nirdoSaM prathitaM yattu lekhyaM tasiddhimApnuyAt / yathAdRSTe sphuTaM doSaM nokravAn RNiko yadi // tato viMzativarSANi krautaM patraM sthitambhavet / zasya sannidhAvarthI yasya lekhyena bhujyate // varSANi viMzatiM yAvat tatparaM doSavarjitam / zratha viMzativarSANyadhikaM bhuktiH sunizcitA // na lekhyena tu tatsiddhaM lekhyadoSavivarjitam / sImAvivAde nirNIte saumApatraM vidhIyate // tasya doSAH pravaktavyA yAvaddarSANi viMzatiH / zradhAnasahitaM yatra RNaM lekhyaM nivezitam // For Private And Personal Use Only haTa * itthameva pAThaH sarvvatra / lekhyaM sidhyati sarvvatra mTateSvapi ca sAtiSu, iti granthAntarIyastu pAThaH samIcInaH / + patraM, - iti sa0 prA0 /
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| mRtaH sAkSI pramANantu svalpabhogeSu tadviduH / prAptaM vA'nena cet kiJcidAyaJcAtra nirUpitam // vinA'pi mudrayA lekhyaM pramANaM mRtasAkSikam / *yadi labdhaM na cet kiJcit prajJaptirvA kRtA bhavet / pramANameva likhitaM mRtA yadyapi sAkSiNa:"--iti / lekhyAnAM mithovirodhe bAdhyabAdhakamAha vyAsaH / "khahastakAjJAnapetaM samakAlaM pazcima vA tatra rAjakRtaM zubham"--iti / sAkSAdyasambhave hArItaH, "na mayaitalTAta patraM kUTametena kAritam / adharauchatya tatpatramartha divyena nirNayaH"--iti / prajApatiH,-- "khanAmagotraistattulyaM rUpaM lekhyaM kvacid bhavet / agTahItadhane tatra kAryA divyena nirNayaH"--iti / katnadAnAsamartha prati yAjJavalkyaH,-- "lekhyasya pRSThe vilikhet datvA tadRNiko dhanam / dhanikopagataM dadyAt svahastaparicihitam"-"iti / lekhyadoSamanuddharato daNDamAha kAtyAyanaH,-- "kUToktau mAkSiNAM vAkyaM lekhakasya ca patrakam / na cet zuddhiM nayet kUTaM sa dApyo daNDamuttamam"--iti / * nAstya yaM lokaH sa0 prA0 pustkyoH| For Private And Personal Use Only
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 101 sAkSiNAM vAkyaM lekhakasya ca prati kUToko utavidhAM yo vAdI kUTazuddhiM na nayet, ma uttamamAhamaM daNya ityarthaH / sthAvarAdau tu vizeSamAha saeva,-- "sthAvare vikrayAdhAne lekhyaM kUTaM karoti yaH / asamyagbhAvitaH kAryo jihApANyajrivarjitaH" / anyalekhyAvArake yAte* lekhyAgamanakAraNamudbhAvanauyamityAha vyAmaH,-- "pazcAdyasya kRtaM lekhyamanyahaste pradRzyate / avazyaM tena vakravyaM patrasyAgamanaM tataH"--iti / nArado'pi,-- lekhyaM yaccAnyanAmAkaM vAdyantarakRtaM bhavet / vivRtya vaiparautyo tatmarvairAgamahetubhiH" iti / iti lekhyprkrnnm| likhitopasaMhArapuraHsarambhuktimupakramate vRhaspatiH,-- "etadijJAnamAkhyAta sAkSiNaM likhitasya ca / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, anyalekhye anyakaraM yAte,iti pAuH pratibhAti / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, vivicya vai parIkSyam, iti pAThaH pratibhAti / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, etadvidhAnamAkhyAtam,-iti pAThaH mnimaani| For Private And Personal Use Only
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / mAmprataM sthAvaraprApterbhunezca vidhirucyate"--iti / tatra sthAvaraprAptinimittAni maevAha,--- "vidyayA krayabandhana* zauryabhAryA'nvayAgatam / mapiNDasyAprajasyAMzaM sthAvaraM saptadhocyate"- iti / nArado'pi, "labdhaM dAna kriyAprAptaM zaurya vaivAhikaM tathA / bAndhavAdaprajAjjAtaM Savidhastu dhnaagmH"-duti| zrAgamapUrvakameva bhuktaH prAmANyamityAha hArotaH, "na mUlena vinA zAkhA antarIce prarohati / zrAgamastu bhavenmUlaM bhuktiH zAkhA prakIrtitA"-dati / nArado'pi,-- "zrAgamena vizuddhena bhogoyAti pramANatAm / aviruddhavAgamobhogaH prAmANyaM naiva gacchati" iti / AgamavaddaurghakAstatvAdikamapi bhutaH prAmANyakAraNamityAha nAradaH, "AgamodIrdhakAlazca vicchedoparabodhitaH / pratyarthisannidhAnazca paJcAGgobhoga dayyate" iti / anyatarAGgasya vaikalye bhogasya prAmANyaM nAstauti pAha nAradaH,* isthameva pAThaH sarvatra / mama tu, krayalabdhena,-iti pAThaH pratimAti / + ityameva pAThaH sarvatra / nizchidro'nyaravobhitaH, iti granthAnta rIyapAThastu samyaka / For Private And Personal Use Only
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / "sambhogaM kevala yastu kautayennAgamaM kvacit / bhogacchalApadezena vijJeyaH sa tu taskaraH" iti / kAtyAyano'pi, "praNaSTAgamalekhyena bhogArUDhena vAdinA / kAlaH pramANaM dAnaJcAkaunauyAdhisaMsadi" - iti / paJcAGgeSu vipratipattau sAdhanauyamityAha saMgrahakAraH,-- "bhuktiprasAdhane mukhyAH prathamantu kRSaubalAH / grAmaNyaH kSetrasAmantAstatmImApatayaH kramAt // likhitaM sAkSiNobhuktiH kriyAH kSetragTahAdiSu / bAgame krayadAnAdau pratyAkhyAte cirantane"-iti / krayadAnAdAvAgame prativAdinA pratyAkhyAte sati likhitamAcibhuktayaH kriyAH pramANam / bhuktabhaidamAha kAtyAyanaH, "bhuktistu dvividhA proktA mAgamA'nAgamA tathA / tripuruSo svatantrA tu bhavedalyA tu mAgamA" iti / puruSatrayAnugatA bhuktirAgamAnupanyAse'pi pramANam / khalpA tu bhuktirAgamamahitaiva pramANam / etadeva* vRhaspatiH, "bhuktistrapuruSau yatra caturtha sampravarttitA / tadbhogaH sthitarAM yAti na pRcchedAgama kvacit // aniSiddhena yadbhutaM puruSaistribhireva tu / tatra naivAgamaH kAryo bhuktistripuruSo yataH" || "tatra naivAgamaH kAryo bhuktistatra garIyasI"-iti vA pAThaH / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, etadevAha,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| tripuruSabhogena SaSTisaMvatsarAdayaH uplkssynte| ataeva vyAsaH, "pUrvANi viMzatiM bhutvA svAminAvyAhatA stau| bhuktiH sA pauruSo jJeyA digaNa ca dipauruSau // tripuruSau triguNitA tatra nAnveyya zrAgamaH"- iti / vRhatyatirnavatisaMvatsarAnupalakSayati, "pitAmaho yasya jauvejjIvecca prapitAmahaH / triMzat samA yA tu bhuktiH sA bhukirvyAhatA paraiH // bhuktiH mA pauruSo jJeyA dviguNA ca dvipaurusso|| tripauruSau ca triguNA parataH sA cirantanau" iti / smRtyannare paJcatriMzadvarSANi pauruSobhoga ityuktam, "varSANi paJcatriMzatta pauruSobhoga ucyate" iti / yadi viMzativarSaH pauruSobhogaH, yadi vA triMzadvarSaH, paJcatriMzavarSA vA, sarvathA'pi tripuruSabhogena tatkaraNayogyaH kAlaupalakSyate / ataeva kAtyAyanaH, "smArta kAle kriyA bhUmeH mAgamA bhuktiriyyate / ammAtte'nugamAbhAvAt kramAn tripuruSAgatA" iti / anugamAbhAvAditi thomyAnupalabdhyabhAvena paagmaabhaavnishcyaammbhvaat| etaduktaM bhavati |mmrnnyogye paJcAzadadhikazatavarSaparyantAtInakAlamadhye pAradhA bhuktisvetatmArapramANAvagamamUlaiva svatve pramANam / * itya meva pAThaH sarvatra / varSAmiA,--- iti granthAntarIyapATastu samyak / + tripAtmamAyAntu bhuktau,--iti pA0 / + svAcirantanI,-- iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 1.5 tanmUlamAgamAbhAvAd*yogyAnupalabdhyA bAyamAnatvAt / smaraNayogye punaH paJcAzadadhikazatavarSAtautakAlAt prAcInakAle prAradhA svakAladAAvasitAgamamUlikA vinA'pi mAnAntarAgatamAgamabhUlatAM khatve pramANamiti / asmArte'pi kAle anAgamasmatiparamparAyAM satyAM na bhogaH pramANam / ataeva nAradaH, "anAgamantu yo bhute bahanyabdazatAnyapi / coradaNDena taM pApaM daNDayet pRthivIpatiH"-dati / nidhitAnAgamaH svabhogastenaiva darzitaH, "anyAhitaM itanyastaM balAvaSTadhayAcitam / apratyakSaM ca yamukaM SaDete'yAgamaM vinaa"-iti| anyAhitaM anyasmai dAtamarpitam / itamAhatam / nyastaM nikssiptm| balAvaSTadhaM rAjaprasAdAdibakhAvaSTambhena bhukrm| thAcitaM parakIyamaladArAdyarthamAnItam / sambatA'pi, "yA rAjakrodhalobhena chalAnyAyena vA ktaa| pradattA'nyasya tuSTena na mA middhimavApnuyAt" iti / yattu hArautenokram, "anyAyenApi yad bhukaM pitrA pUrvataraistribhiH / ma tat zakyaM parAhata kramAt tripuruSAgatam" iti / etaca anyAyenApi bhukamAhartamazakyam, kiM punAyena bhuktamityetatparam / zAsanavirodhe bhuktaraprAmANyamAha vRhaspatiH, "yasya tripuruSo bhutiH pAramparyakramAgatA / * tanmUlamanAgamAbhAvAda,-iti shaa| 14 For Private And Personal Use Only
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 praapaarmaadhvH| ma mA cAlayituM zakyA pUrvikAcchAsanAdute"-iti / yattu pitAmahemokam, "svahastAdAgamapada nasmAtna napaNAsanam / natasvaipuruSo bhogaH pramANAntaramiyate * 'dti| tatpravAhaparamparayA tatpramiyA nizcitAgamabhogaviSayam / satyavicchede mAgamA bhukriH pramANamityAha vRhaspatiH, "bhukirnalavato zAstra vicchinnA cirantanau / vicchinnA'pi himA jethA thA tu pUrvapramAdhitA" iti / cirantanAyAH bhuktaH kacidapavAdamAha yAjJavalkyaH, "yo'bhiyukraH paretaH syAt tasya cakthI tamuddharet / ta taka kAraNaM bhukirAgamena vinA kRtA"-dati ! nArado'pi,... "athArUDhavivAdasya pretasya vyavahAriNaH / puttreNa mo'rthaH godhaH sthAna tamogAnnivarttayet |"--iti| anukAre tvabhiyukasyaiva daNDo na tatyuttAdeH / tadukra smRtyantare,-- "zrAgamasta ruto yena ma daeDyamtamanutharan / * ityameva pATaH sarvatra / mama tu: pramANAtaramiSyate,-iti pAThaH . pratibhAti / / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, satyapi vicche de, iti pAThaH pratibhAti / / togamAghADetorvyavahAraM na nivattayedityarthaH / na taM bhogoniva yet,-iti granthAntarIyaH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / na tatsutastatmuto vA bhogyahAnistayorapi"--iti / etadevAbhipretya kAtyAyana zrAha,-- "AhartA yukabhuko'pi* lekhyadoSAn vizodhayet / tatsuto bhuktidoSAMstu lekhyadoSAMstu nApnuyAt" iti / tripuruSeSu vyavasthitaM sAdhakaM krameNa darzayati nAradaH, "zrAdau tu kAraNaM bhuktimadhye bhukristu mAgamA / kAraNaM bhuktirevaikA santatA yA cirantanau" iti / akSarArthastu saMgrahakAreNa darzitaH, "kRtAgamasyotakAle bhuktazca prabhurAgamaH / tasyaivAtha hatIyasya prabhu tistu mAgamA // bhukiryA mA caturthasya pramANaM santatA mahat / parityakAgamA bhutiH kevalaiva prabhumatA"-iti / kvacit bhugoreva prAbalyamitarAbhyAmityAha kAtyAyanaH,-- "rathyAnirgamanadvAre jalavAhAdimaMzraye / bhuktireva tu gujhe sthAt pramANeviti nizcayaH" -iti / nArado'pi,-- "vidyamAne'pi likhite jIvatvapi hi sAciSu / vizeSataH sthAvareSu yatra bhukraM na tat sthiram"--dUti / sambartA'pi,-- * yuktamukta'pi,-iti shaa| + prabhuktiH sphuTAgamA,-iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 praashrmaadhvH| "tyajyamAne grAhakSetre vidyamAne tu rAjani / bhutiryasya bhavettasya na lekhyaM tatra kAraNam"--iti / etacca lekhyavaiyarthakathanArthamukaM, na puna kruH svAmitvapratipAdanArdham / tasya bhogamAtreNa svAmitvAmiddheH / apahAreNApi bhogamambhavAt / zrataeva kAtyAyanaH,-- "nopabhoge balaM kAryamAha; tatsutena vA / pAstrIpuruSAdaunAmiti dharmI vyavasthitaH"--iti / yattu yAjJavalkyenokram, "paNyato'bruvato bhuumehaa'nirviNshtivaarssikii| pareNa bhujyamAnAyA dhanasya dazavArSiko"-iti / yadapi prajApatinokram, "dAnakAlAdyadA''rabhya bhukiryasya vighAtinI / samA viMzatyavadhikA tasyAntaM na vicArayet"--iti / tadetadAmedhamakurvatAM phalahAniviSayam / na tu bhUhAniviSayam / yasmAt tatkAlopalacitabhukereva taca praamaannyaat| zrataeva sahaspatiH,-- "tripuruSaM bhujyate thena samadaM bhuurvaaritaa| tasya nevApaharttavyA kSamAliGgena cedatha *"--iti / prAdhyAdiparakasya na phalahAnirityAha yAjabalkyaH,-- * kSamAlina ceyadA, iti kA0 / mama tu, kSamAliGgaM na cedatha,-. iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "prAdhisaumopanikSepajaDabAladhanairvinA / tathopanidhirAjastrauzrotriyANAM dhanairapi" iti / manurapi, "zrAdhiH saumA bAladhanaM nikSepopanidhistriyaH / rAjasvaM zrotriyadravyaM nopabhogena nazyati" iti / zrotriyagrahaNamanyAsakopalakSaNArtham / ataeva kAtyAyanaH,- . "brahmacArI caret kazcit vrataM SaTtriMzadAbdikam / arthArthI cAnyaviSaye dIrghakAlaM carebaraH // samAvRtto batau kuryAt svadhanAnveSaNaM tataH / paJcAgadAbdiko bhogaH taddhanasthApahArakaH // prativedaM chAdazAbdaH kAlo vidyArthinAM smRtaH / zilpavidyArthinAJcaiva grahaNAntaH prakIrtitaH / / suhadbhirbandhubhizcaiSAM yatvaM bhuktamapazyatAm / nRpAparAdhinAM caiva bhavet kAlena hoyate" iti // dhanasya dazavArSikI hAniriti yadakta, tasya viSayavizeSe saMkocamAha marIci, "dhanavAhyAlaMkaraNaM yAcitaM prautikrmnnaa| cataHpaJcAbdikaM deyamanyathA hAnimAnayAt" iti / atrApavAdamAha manu: "saMprItyA bhujyamAnAni na nabhyanti kadAcana / * vasennaraH, iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| dhenuruprovahadRddho yazca vazyaH prabhujyate"-iti / yAcitevaSyapavAdamAha vyAmaH, "yAcyAdharmANa paDataM zrotriya rAjapUruSaiH / sudbhirbAndhavaicApi na tadbhAgena hoyate" iti / dRhaspatirapi, "anAgamaM tu yamukkaM grAhakSecApaNadikam / suhabandhusakulyaizca na tadbhAgena hoyate"-iti / hAnau kAraNamAha saeva, "dharmakSayaH zrotriye sthAdabhayaM rAjapUruSe / snehaH suhaddAndhaveSu bhuktAnyetAni hoyate" iti / kacidekadezabhoge'nupamukta pratyekadezAntareSu* pramANam / tadAha vRhaspatiH, "yadyakazAsane grAmakSetrArAmAzca lekhitaaH| ekadezopabhoge'pi sarve bhukrA bhavanti te"-iti / iti bhuktiprkrnnm| bhuktyapasaMhArapuraHsaraM divyamupasthApayati vRhaspatiH, "sthAvarasya tdaakhyaatN| lAbhabhogaprasAdhanam / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, kacidekadezabhogo'nupabhuktapratyeka dezAntareSu,--iti pAThaH pratibhAti / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, sthAvarasyaitadAkhyAtaM,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 111 pramANahIne pAde tu na doSo daivikI kriyA" iti| divyamuddizati vRhaspatiH, "ghaTo'gnirudakaM caiva viSa kozazca paJcamaH / SaSThazca taNDulaH proktaH saptamastaptamASakaH // aSTamaM phAlamityuktaM navamaM dharmAkaM tathA / divyAnyetAni sarvANi nirdiSTAni svayambhuvA / / yasmAddevaiH prayuktAni duSkarArthe mahAtmanaH" iti / shngkhH| "tatra divyaM nAma tulAdhAraNaM viSAzanaM kozo'gnipravegolohadhAraNamiSTApUrtapradAnamanyAMzca zapathAn kArayet" iti / zapathazca vRhaspatinA darzitaH, "satyaM vAhanazastrANi govaujakanakAni ca / devabrAhmaNapAdAMzca putradArazirAMsi ca / ete ca zapathAH proktA alpArthe sukarAH sadA"-dati / shNkhlikhitaavpi| "iSTApUrtapradAnamanyAMzca zapathAn kArayet"iti / uddiSTAnAM divyAnAM madhye tulAdIni mahAbhiyoge pryotvyaani| tathAca yAjJavalkyaH,-- "tulA'gnyApo viSaM kozo divyAnauha vizaddhaye / mahAbhiyogeSvetAni zaurSakasthe'bhiyoktari"-iti // eSAmagnizabdena tatAyaHpiNDataptamASataptataNDulAzca gTahyante / "na bhukto kozamalye'pi dApayet"-dUti khacyAbhiyoge kozazca / * viSAkarSaNa-iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 112 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / kozasya tulAdiSu pAThaH sAvaSTaMbhAbhiyoge'pi prAptyarthaH / na mahAbhiyogeSveveti niyamArthaH / anyathA kozasya zaMkAbhiyogaeva prAptiH syAt,-- valkya "zravaSTaMbhAbhiyukrAnAM ghaTAdIni vinirdizet / taNDulAzcaiva kozAzca zaMkAsveva na saMzayaH " - iti smaraNAt / zaurSakaM vivAdaparAjayanibandhano daNDaH / tatra bhiri tiSThatIti zaurSakasthaH / * yadA zIrSakastho'bhiyoktA na syAttadA 62 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir divyAni deyAni / tathAca nAradaH, - "zaurSakasyo yadA na syAt tadA divyaM ta dauyate *" - iti / divyadAne niyamamA pitAmahaH, - "abhiyoktA ziraHsyAne divyeSu parikIrtyate / abhiyuktAya dAtavyaM divyaM zrutinidarzanAt " - iti / kAtyAyano'pi - "na kacidabhiyokAraM divyeSu viniyojayet / abhiyuktAya dAtavyaM divyaM divyavizAradaiH" -- iti / zrabhiyuktAya dAtavyaM nAnyasyeti niyamasya apavAdamAha yAjJa vA'nyataraH kuryyAditaro varttayet ziraH" - iti / * ityameva pAThaH sarvvaca ! mama tu yadA zaurSakastho'bhiyoktA na syAt, tadA divyAni na deyAni / tathAca nAradaH, - zIrSakasyo yadA na syA tadA divyaM na dIyate / iti pAThaH pratibhAti / anyathA 'zIrSakasthe I 'bhiyoktari' - - iti yAjavalkyAdivacanavirodhApatteriti dhyeyam / For Private And Personal Use Only
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 212 nArado'pi, "pariyokA ziraHsthAne sarvatraikaH* prakalpitaH / itarAnitaraH kuryAditaro vartayet ziraH" iti / kvacit viSayavizeSe'piro divyaM deyamityAha kAtyAyanaH, "pArthivaiH zaMkitAnAJca nirdiSTAnAJca dsyubhiH| zaMkAzaddhiparANAJca divyaM deyaM ziro vinA // lokApavAdaduSTAnAM aMkitAnAntu dasyubhiH / tulAdIni niyojyAni no bhirastaca vai bhRguH / na zaMkAsa ziraH zoke kalmaSe na kadAcana / azirAMsi ca divyAni rAjamRtyeSu dApayet" iti / viSayavizeSeSu divyavizeSAn vyavasthApayati saMgrahakAraH, "dhaTAdauni viSAntAni guruvaryeSu dApayet" iti / pitAmahaH, "avaSTambhAbhiyukAnAM dhaTAdauni vinirdizet / taNDulazceva kozazca zaMkAkhetau niyojayet" iti // kAtyAyanaH, "aMkAvizvAsasandhAne vibhAge kthinAM tthaa| kriyAsamUhakarTatve kozameva pradApayet"--iti / pitAmaho'pi, * sarbatraiva,-iti s0| + abhiyoktA zirasthAne sarvatraiva prkiirtitH| racyA vAnyavaraH kuryAditaro vartayechira,-iti granthAntarIyaH pAThaH smociinH| sadA,-iti sa0 zA0 / 15 For Private And Personal Use Only
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 praapaarmaadhvH| "visambhe mardazaMkAsu sandhikArya tathaivaca / eSu kozaH pradAtavyo vidvadbhiH zuddhivRddhaye // zirastho'pi vihInAni divyAdauni vivarddhayeta dhaTAdauni viSAnnAni kosheko'shirHsthitH|"--iti / dhanatAratamyena / divyavyavasthAmAha vRhaspatiH, "viSaM mahasApakate pAdone ca hutAzanaH / tribhAgone ca malilaM sarve deyo ghaTaH sadA // catuHzate'bhiyoge tu dAtavyaM taptamASakam / trizate taNDulaM deyaM kozaekaH ziraH smRtaH // gate ite nivRtte vA dAtavyaM dhanazodhanam / gocIrasya pradAtavyaM zasye phAlaM prayatnataH // eSA maMkhyA nikRSTAnAM madhyAnAM dviguNa smRtaa| caturguNottamAnAM tu kalpanIyA parIkSakaiH"--iti // kAtyAyanopi,-- "jJAtvA maMkhyA suvarNAnAM zatamAne viSaM smRtam / azautestu vinAze vai dadyAccaiva hutAzanam // SadhyAnAze viSaM deyaM catvAriMzatike ghaTam / triMzaddavinAze vai kozapAnaM vidhIyate // paJcAdhikasya vA nAze ladardhArdhamya taNDalam / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, zuddhisiiye,-iti pAThaH pratibhAti / | kozaekaH ziraH smRtaH,-iti zA0 sa0 / paNatAratamyena,---iti zA. s.| For Private And Personal Use Only
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaayhm| nArdhastha mAze su deyaM punAdimastakam // tadardhAvinA tu laukikAca kriyAH smRtAH" iti / vissnnurpi| "sarveSu cArthajAteSu mUlyaM kanaka kalpayet / taba jANalone zUdraM durvAMkuraizca' gApayet / vikRSNAlone tilakara, citraNalone rajatakara, catuHSNAslone suvarNakara, paJcavaSNalone maurabataM, maurotmhokrm| dviguNa yavA vikSitAH samayakriyA vaizyasya / cigaNe'rtha rAjanyasya / caturguNe'rthe prAdhyaNasya"iti / pAdasparzAdaunAM vizeSAH satyantare darzitAH, "vipre tu satyavaranaM dviniSke pAdalambhanam / UnaM trine turuyaM syAt kozapAnamataH param"---iti // niSkazabdena kAzcanakarSacaturthAMzo yo mudrAmudritaH pratipAdyate / navApi kaciddeze niSkavyavahArAn / jJAtvA saMkhyAM suvarNanAmiti yaduvaM, taba suvarNaparimANamAtra manuH,-- "lokasaMvyavahArArtha yA saMkhyA prathitA bhuvi / tAmrarUpyasuvarNAnAnnAH pravakSyAmyazeSataH // jAlAntaragate bhAgau yat sUkSmaM dRSyate rajaH / prathamantat pramANAnAM sareNuM prarakSate // camareNavo'STau vijJeyA livaikA parimANataH / nArAjasarSapastiste trayo gauramarSapaH // * dUvAkara, iti granthAntarIyaH pAThaH samIcaumaH / / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, yathAbhihitA,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 praashrmaadhvH| sarSapAH SaT yavomadhyastriyavantvekakRSNalam / paJca kRSNalakomASaste suvarNastu SoDaza || palaM suvarNazcatvAraH palAni dharaNandaza / dve kRSNale samarate vijJeyo raupyamASakaH // te SoDaza sthAddharaNampurANazcaiva rAjataH / kArSApaNastu vijJeyastAnikaH kArSikaH paNa: // dharaNAni dama jJeyaH zatamAnastu rAjataH / catuHsauvarNiko niSko vijJeyastu pramANataH"-dati // mASazabdaH suvarNasya goDaze bhAge vartate / kRSNalazabdastu karSabatIyabhAgavAcau / mASapaJcamAMzasya karSatvAt / rUpya vyasya nAbhani karSavacanamasti / kArSApaNazabdau palacaturthAMzasya tattaTravyasya naamdheye| gadyAnadhAraNazabdo paladazamAMzasya rUpyadravyasya naamnau| karSacatvAriMzattamAMzasya rUpyadravyastha mASasaMjJA / niSkazatamASazabde ekapale rUpyadravye vartate / ataeva rUpyasaMjJA'dhikAre yAjJavalkyAha, "zatamAnantu dazabhirdharAcaiH palameva t / niSkaM suvrnnshctvaarH--"iti| vRhaspatiH suvarNazabdasya arthAntaramAha, "tAmrakarSakatA mudrA vijJeyA karSakA paNaH / * rUpyadravyasya nAmaniSkarSavacanamasti-iti sa / + ityameva pAThaH srvtr| mama tu, purANakA(paNa zabdo,-iti pAThaH prtibhaati| # ityameva pAThaH sarvatra | mama tu, niSkazatamAghazabdo ekapale rUpya dravye vartate,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAgaram / 217 maeva cAndrikA prokA tAzcatasrastu dhAnakAH // tavAdaza suvarNastu daunArAyaH saeva tu"-iti| / yAjJavalkyastu pale vikalpamAha, "palaM suvarNAH catvAraH paJca vA'pi prakaurttitam" iti / rAjate'pi kArSApaNo'stotyAha nAradaH, "kArSApaNo dakSiNasyAM dizi raupye pravartate" iti / vyAsastu sauvarNaniSkasya pramANamAha, "palAnyaSTau suvarNa syuste suvarNazcaturdaza / etat niSkapramANantu vyAsena parikIrtitam" iti / ra manApramANAt pramANantaramASAdi divyadaNDavyatirikta viSaye dezavyavahArAvirodhena grAhyam / tathA ca vRhaspatiH, "saMkhyA rasmirajobhUtvA* manunA samudAhRtA / kArSApaNAntA mA divye niyojyA vinaye tathA // kArSApa Nasahasranta daNDa uttmsaahsH| tadaddhI madhyamaH prokraH tadarddhamadhamaH smRtaH" iti // jAtibhedena divyavyavasthAmAha nAradaH, "brAhmaNasya dhaTo deyaH kSatriyasya hutAzanaH / vaizyasya salilaM deyaM zUdrasya viSameva tu // sAdhAraNa: samastAnAM koza: proko manauSibhiH" iti // anityA ceyaM vyavasthA / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, saMjJA ramirajobhUryA,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 parAzaramAdhavaH / "sarveSu sarvadivyaM vA viSavarja dvijottamaH" iti kAtyAyanammaraNAt / vyavasthApace vayovizeSAdinA vyavasthApanauyam / tadAha nAradaH, "kauvAnunmattavadhirAn patitAMzcArditAvarAn / bAlavRddhastriya eSAM parauceta dhaTe sadA // na strINAntu viSaM prokaM na cApi malilaM stam / dhaTakozAdibhistAsAmatastAmA vicArayet // ma manjanIyAH strIbAlA dharmazAstravicakSaNaH / rogiNe the ca vRddhAH syuH pumAMso ye ca durbhagAH // mahasA'pyAgatAnetAcaiva toye nimajayet / na cApi hArayedamiM na vizeSa vimodhayet" iti / kAtyAyanaH, "na lohazilpinAmaniM malilaM nAmnusevinAm / mantrayogavidAzcaiva viSaM dadyAca na kacit // taNDule na niyucIta batinAM mukharogiNAm" iti / pitAmaho'pi, "kuSThinAM varjayedagniM salilaM zvAsakAminAm / pittomavatAM nityaM viSantu parivarjayet // yahANyaM strIvyasaninA kitavAnAM tathaivaca / * bAladdhastriyo yeSAM,-iti kaa| / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, na vigheNa,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 116 koza: prAjJairna dAtavyo ye ca nAstikavRttayaH" iti // kAtyAyano'pi,-- "mAtApitAdvijaguruvRddhavastraubAlaghAtinAm / mahApAtakayukAnAM nAstikAnAM vizeSataH // divyaM prakalpayeva rAjA dharmaparAyaNaH / liGginAM pramavAnAntu mantrayogakriyA vidAm / varNasaGkarajAtInAM pApAbhyAmapravarttinAm // eteSvevAbhiyogeSu nindyeSveva tu yatnataH / etaireva niyukAnAM mAdhUnAM divyamarhati // na manti mAdhavo yatra tatra godhyAH svakainaraiH" iti / yadapi pitAmahenotram, "mavatAnAM kRmAGgAnAM vAlavRddhatapasvinAm / strINAJca na bhaveddivyaM yadi dharmastvavekSyate"-dati // tadagnyambuviSayam / yattu kAtyAyanenokram, "dhanadArApahArANAM steyAnAM pApakAriNAm / prAtilomyaprasUtAnAM nizcayo na tu rAjani // tatpramiddhAni divyAni saMzayeSu na nirdiot"-dati // tatte niyukapurUSAlAbhaviSayam / hArautaH varNaviSayo vizeSamAha, "rAjanye'gniM dhaTaM vipre vaigya toyaM niyojayet / . -- aspazyadhanadAmagA,-iti kA / / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, vargavipAghe,-ti pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| na viSaM brAhmaNe dadyAt viSaM varNAntare smRtam / koNataNDuladharmastu dharmasambhavamevaca // putradArAdizapathAn sarvavaNe prayojayet"-iti // divyAnAM kAlavizeSamAha pitAmahaH, "caitro mArgazirazcaiva vaizAkhazca tathaivaca / ete sAdhAraNa mAmA divyAnAmavirodhinaH // ghaTaH sArvatrikaH prokto vAte vAti vivarjayet / tathA zizirahemante varSAkhapica dApayet / gaume malilamityuktaM himakAle tu varjayet" iti // nArado'pi, "amiH zizirahemante varSAsu parikIrtitaH / zaradyaume tu malilaM hemanta zizire viSam // na zaute kozamiddhiH syAt noSNakAle'gnizodhanam / na prAdRSi viSaM dadyAt pravAte na tulAM nRpa" - iti // viSNurapi / "skhaubrAhmaNavikalAsamartharogiNAM tulA deyA / mA ca na vAti vAyau na nAstikasya / amaddharmalohakAriNamanirdayaH / na garaubhayozca / na kuSTipaittikabrAhmaNAnAM viSaM deyam / prAvRSi n| lebhavyAdhyarditAnAM bhaurUNa zvAsakAzinAmambujauvinAM na codkm| hemantazizirayozca n| nAstikebhyaH kozo na deyH| kuSThavyAdhimArakopadRSTezca"-iti / pitAmaho'pi, "pUrvA'gniparIkSA syAt pUrvA ca dhaTo bhvet| madhyAhe tu jalaM deyaM dharmatattvamabhaumatA // For Private And Personal Use Only
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 221 121 divasasya tu pUrvAle kozazuddhirvidhIyate / rAtrau tu pazcime yAme viSaM deyaM suzotalam"--iti // divyadezAnAha, "prAGmukhI nizcalaH kAryaH zucau deze dhaTaH sadA / indrasthAne sabhAyAM vA rAjadvAre catuSyathe"-dUti // indrasthAnaM prakhyAtadevatAyatanopalakSaNam / ataeva nAradaH, "sabhArAjakuladvAre devAyatanacatvare" iti / adhikArivizeSeNa dezavizeSAn vyavasthApayati kAtyAyanaH,-- "daNDasthAne'bhizaptAnAM mahApAtakinAM naNAm / nRpadrohapravRttAnAM rAjadvAre prayojayet // prAtilomyaprasUtAnAM divyaM deyaM ctussythe| ato'nyeSu tu kAryeSu sabhAmadhye vidurbudhAH" iti / diyadezAdyanAdare divyasya prAmANyahAnirityAha nAradaH, "pradezakAladattAni vahirvAmakRtAni c| vyabhicAraM sadA'rtheSu kurvantauha na saMzayaH" iti // vAso jananivAsaH / tasmAdahirnirjanapradezaiti yAvat / tathA ca pitAmahaH, "divyeSu sarvakAryANi prADvivAkaH samAcaret / adhvareSu yathA'dhvaryu: sopavAsonRpAjJayA / tata 'AvAhayeddevAn vidhinA'nena dharmavit / prAmukhaH prAJjali tvA prAvivAkastatovadet // ehyehi bhagavan dharma asmin divye samAviza / 16 For Private And Personal Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 129 praapaarmaadhvH| mahito lokapAlaizca vaskhAdityamarudgaNaiH // AvAhya tu ghaTe dharma pazcAdaGgAni vinyaset" / ghaTagrahaNaM sarvadivyopalakSaNArtham / eSAM dharmANAM sarvadivyasAdhAraNalAt / aGgavinyAmaprakArastenaiva darzitaH, "indraM pUrva tu saMsthApya pretezaM dakSiNe tathA / varuNaM pazcime bhAge kuberaJcottare tathA // agnyAdilokapAlAMzca koNabhAgeSu vinyaset / indraH pIto yamaH zyAmo varuNa: sphaTikaprabhaH // kuberastu suvarNAbhasvagnizcAryasuvarNabhAH / tatraiva nimra tiH zyAmo vAyustAnaH prazasyate // IzAnastu bhavedraktaH evaM dhyAyet kramAdibhAn / indrasya dakSiNe pArzva vasUnAvAiyeDudhaH // dharmA* dhruvastathA vyoma prApazcaivAnilo'nalaH / pratyUSazca prabhAsazca vasavo'STau prakIrtitAH // devezezAnayormadhye zrAdityAnAM yathAkramam / dhAtA'ryamA ca mitrazca varuNezau bhagastathA // dandro vivasvAn pUSA ca parjanyo dazamaH smRtaH / tatastvaSTA tato viSNurajayo yo jaghanyajaH // ityete dvAdazAdityA nAmabhiH parikIrtitAH / agneH pazcimabhAge tu rudrANAmayanaM vidaH // vIrabhadrazca zambhuzca girauzazca mahAyazAH / * dharo,--iti kA For Private And Personal Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 129 ajaikapAdahirbuvAH pinAko cAparAjitaH // bhuvanAdhIzvarazcaiva kapAlau ca vizAmpatiH / sthANurbhavazva* bhagavAn rudrAsvekAdaza smRtAH // pretezarakSomadhye ca mAvasthAnaM prakalpayet / bAmau mAhezvarI caiva kaumArau vaiSaNavI tathA // vArAhI ca mahendrANau cAmuNDA gnnsNyutaa| niRtestUttare bhAge gaNezAyatanaM viduH // varuNasyottare bhAge marutAM sthAnamucyate / gaganaH sparzano vAyuranilo mArutastathA // prANa: prANezajIvau ca maruto'STau prakIrtitAH / ghaTasyottarabhAge tu durgAmAvAhayedudhaH // etAsAM devatAnAM ca svanAmnA pUjanaM viduH / bhUSA'vamAna dharmAya datvA cAryAdikaM? kramAt / / aAdi pazcAdaGgAnAM bhUSAntamupakalpayet / gandhAdikAM nivedyAnnAM paricaya- prakalpayet // caturdicu tathA homaH kartavyo vedapAragaiH / * sthANurbhargava-iti kA / + tathendrANI,-iti kA0 sa0 | / dharmAmyottarabhAge,--iti kA | 5 ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, dattvA cAAdikaM,-iti pAThaH prtibhaati| For Private And Personal Use Only
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 parApAramAdhavaH / prAjyena haviSA caiva samidbhihImasAdhanaiH // sAvitryA praNavenAtha svAhAntenaiva homayet" iti // praNavAdikAM gAyatrImuccArya punaH svAhAkArAntaM praNavamuccArya samidAjyacarUn pratyekamaSTottarazataM juhuyAt / "anukkasaMkhyA yatra syAt zatamaSTottaraM smRtam" iti / etat sarvamupavAsAdipUrvakaM kartavyam / tadAha nAradaH, "ahorAtroSitaH snAtvA bhAvAmA sa mAnavaH / pUrvAda sarvadivyAnAM pradAnamanukaurtitam" iti // yAjJavalkyo'pi, "sacelasnAtamAya sUryAdayaupoSitam / kArayet sarvadivyAni devabrAhmaNasannidhau" iti / pitAmaho'pi, "trirAtropaSitAyaiva ekarAtroSitAya ca / nityaM deyAni divyAni zucaye sAIvAsase"-dUti // ayaJcopavAsavikalpobalavadabalavadviSayatayA draSTavyaH / homAnantaraM pitAmahaH, "yakSArthamabhiyuktaH* sthAt likhitaM tantu patrake / ___ mantreNAnena sahitaM tatkAryaJca zirogatam" iti // mantrazca, * isthameva pAThaH sarvatra / yadarthamabhiyuktaH,-iti tu pAThaH samIcInaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 125 "zrAdityacandrAvanilo'nalazca dyaurbhUmirApohRdayaM yamazca / ahazca rAtrizca ubhe ca sandhye dharmazca jAnAti narasya vRttam" // ayazca vidhiH sarvadivyasAdhAraNa: / "imaM mantravidhiM kRtsnaM sarvadivyeSu yojayet"-iti pitAmahasmaraNAt / prayogAvasAne dakSiNaM dadyAt / tathA ca saeva,"RtvikpurohitAcAryAn dakSiNAbhizca toSayet"-iti / iti divymaalkaa| atha dhttvidhiH| tatra pitAmahaH, - "prAmukho nizcalaH kAryyaH zucau deze dhaTaH sadA / indrasthAne sabhAyAM vA rAjadAre catuSpathe"-iti / nArado'pi, "sabhArAjagrahadArasurAyatanacatvare"-iti / pitAmahaH, "vizAlAmucchitAM zudhAM dhaTazAlAntu kArayet / yatrasthA nopahanyeta zvabhizcaNDAlavAyasaiH // kavATavaujasaMyukAM paricArakaracitAm / pAnauyAdimamAyukAmazanyAM kArayennRpaH" iti // For Private And Personal Use Only
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 praashrmaadhvH| ghaTanirmANaprakAramAha pitAmahaH, "caturhastA tulA kAryA pAdau kAryoM tathAvidhau / antarantu tayoIstau na cedadhyarddhamevaca // cchilA tu yAjJikaM vRkSa hetuvanmantrapUrvakam / praNamya lokapAlebhyastulA kA* manISibhiH"--iti // nAradaH, "khAdirauM kArayet tatra nirbaNAM zaklavarjitAm / ziMzapAntadabhAve tu mAlaM vA koTarairvinA // arjunastilako'zokaH zamIyo raktacandanaH / evaMvidhAni kASThAni dhaTArtha parikalpayet // Rjvau dhaTatulA kAryA khAdirau tenduko tathA / caturastrastibhiH sthAnairdhaTaH karkaTakAdibhiH" iti / pitAmahaH, "karkaTAni ca deyAni triSu sthAneSu yatnataH / hastadvayaM nikheyantu pAdayorubhayorapi"-dati // vyAsaH, "hastadvayaM nikheyantu proktaM muNDakayostayoH / SaDstantu tayoH proktaM pramANaM parimANataH" iti // pitAmaho'pi, "toraNe tu tayoH kArya pArzvayorubhayorapi / dhaTAdaccatare syAtAM nityaM dazabhiraGgulaiH // avalambA tu kartavyau toraNAbhyAbhadhomukhau / For Private And Personal Use Only
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / mRNmayau sUtrasambaddhau dhaTamastakacumbinau"--iti // nAradaH,-- "zikyadvayaM samAsAdya pArzvayorubhayorapi / ekatra zikye puruSamanyatra lulayecchilAm // , dhArayeduttare pArzva puruSaM dakSiNe zilAm / pauThakaM puratastasminiSTakAM* pAMzaloSTakam"- iti / / pitAmahaH, "ekasmin ropayenmaya'manyasmin mRttikA zubhAm / iSTakAmasmapASANakapAlAsthivivarjite" iti // atra mRttikeSTakAgAvapAMzUnAM vikalpaH / samatAnirIkSaNAtheM rAjA tadido niyokravyAH / tathAca pitAmahaH, "parIkSakA niyokavyAstulAmAnavizAradAH / vaNijo hemakArAzca kAMsyakArAstathaivaca // kArya parIkSakairnityamavalambasamodharaH / udakaJca pradAtavyaM ghaTasyopari paNDitaiH / / yasminna sravate toyaM sa vijJeyaH samodhaTaH / tolayitvA naraM pUrva pazcAttamavatArayet // dhaTantu kArayet nityaM patAkAdhvajagobhitam / tata AvAhayet devAn vidhAnena ca mantra vit / / vAdyena vUryaghoSeNa gandhamAlyAnulepanaiH" iti / patra vizeSamAha nAradaH,* piTakaM pUraye ttasminiTakA,-ti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 127 parAzaramAdhavaH / "raktairgandhaizca mAlyaizca dadhyapUpAkSatAdibhiH / arcayettu dhaTaM pUrvaM tataH ziSTAMstu pUjayet'-dati // indrAdaunityarthaH / tataH prADvivAkastulAmAmantrayet / tadAha pitAmahaH, "dhaTamAmantrayeccaivaM vidhinA'nena zAstravit / tvaM dhaTa, brahmaNA sRSTaH parIkSArtha durAtmanAm // dhakArAt dharmamUrtistvaM TakArAt kuTilaM naram / to bhAvayase yasmAt ghaTastenAbhidhIyate"-dati // zAstravit prAvivAkaH / "tvameva dhaTa, jAnauSe na viduryAni mAnavAH / vyavahAre'bhizasto'yaM mAnuSastolyate tvayi / tadenaM saMzayaM tasmAt dharmatazchettumarhasi"-dati // tataH saMzodhyA tulAmAmantrayet / tadAha yAjJavalkyaH, - "tulAdhAraNavidvadbhirabhiyuktastulAzritaH / pratimAnasamaubhUto rekhAM kRtvA'vatAritaH / / vaM tule, satyadhAmAsi! purA devairvinirmitaa| * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, ghaTastenAbhidhIyase,-iti pAThaH mnimaani| / sazodhya,-iti sa0 / zodhya, iti kA0 / mamatu, zodhyA,-- iti vA, sa zodhyA,-iti vA pAThaH pratibhAti / | sanidhau mAsi,-iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra kANDam / 128 tat satyaM vada kalyANi, saMzayAnmAM vimocaya / yadyasmi pApakRnmAtastatomA lamadho naya / zuddhizcehamayoI mAM tulAmityabhimantrayet" iti // tataH prAvivAkastulAdhArakaM zapathairniyamya zodhyaM punarAropayet / tathA ca nAradaH, "samayaM parigTahyAtha punarAropayet naram / nihite dRSTirahite zirasyAropya patrakam iti / samayAH zapathAH / te ca viSNunA darzitAH,-- "brahmAnAnAM kRtA lokA:* ye lokAH kUTasAkSiNAm / tulAdhArasya te lokAstulAM dhArayato mRSA"--iti // punarAropaNAnantaraM nAradaH,-- "vaM vetmi sarvabhUtAnAM pApAni sukRtAni ca / tvameva deva, jAnauSe na viduryAni mAnavAH // vyavahArAbhizasto'yaM nAnRtaM nolyate tvayA / tadevaM maMzayaM rUDhaM dharmatastrAtumarhasi // devAsuramanuSyANAM satye tvamatiricyate / satyamandho'si bhagavan, shubhaashbhvibhaavtH| // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, brahmAnoye smRtAlokAH,-iti pAThaH pratibhAti / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tvamatiricyase,-iti pAThaH prati. bhaati| ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, vibhAvitaH, iti pAThaH pratibhAti / 17 For Private And Personal Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 130 www. kobatirth.org parAzara mAdhava vyAsaH, - zrAdityacandrAvanilo'nalaca dyaurbhUmirApohRdayaM yamazca / zrahazca rAtrizca ubhe ca sandhye dharmazca jAnAti narasya vRttam " -- iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadanantaraM pitAmahaH, - T "jyotirvidrAhmaNazreSThaH kuryyAtkAlaparIcaNam / vinAdyaH paJca vijJeyAH parIcA kAlakovidaiH // sAkSiNo brAhmaNazreSThAH yathAdRSTArthavAdinaH / jJAninaH zucayo'lubdhAH niyoktavyA nRpeNa tu // teSAM vacanato gamyaH zuddhayuktivinirNayaH *" - iti // AropitaJca vinADIpaJcakaM yAvattAvattathaivAM sthApayet / dazaguvaMkSaroccAraNakAlaH prANaH, SaTmANA vinAr3ikA / uktaJca - "dazagurvakSaraH prANaH SaTprANAH syAdvinAr3ikA " - iti / zudhyazuddhi nirNayakAraNamAha nAradaH, - "tulito yadi vardheta vizuddhaH syAnna saMzayaH / samovA hIyamAno va na vizuddho bhavennaraH - iti // "adhogatA na vai zayecchuddhye dUrdhvagatastathA / * ityameva pAThaH sarvva / mama tu zuddhAzuddhivinirNayaH, -iti pAThaH pratibhAti : / yAvattathaiva iti kA For Private And Personal Use Only ---
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / mamo'pi na vizuddhaH syAdeSA zaddhirudAhRtA // zirazchede'cabhaGge ca bhUyazvAropayebaram / evaM niHsaMzayajJAnAttato bhavati nirNayaH" / zuddhestu saMzayo nAradena prapaJcitaH, "tulAzirobhyAmugrAntaM viSamaM nyastalakSaNam // yadA vA supraNunnA vA caletpUrvamadho'pivA / nirmukaH sahasA vA'pi tadA naikataraM vadet"-iti // ayamarthaH / yadA tulAgrabhAgau tiryak calito, yadA vA samatAjJAnArthaM nyastamudakAdi calitaM, yadAca vAyunA preritA tulA Ulamadhazca kampate, yadA ca tulAdhArakeNa haThAt pramucyate, tadA jayaM parAjayaM vA na vinizcetuM shknuyaaditi| rAjJaH karttavyamAha pitAmahaH, "madbhiH parivRto rAjA zuddhaM rUDhaM prapUjayet / RtvikpurohitAcAryAn dakSiNabhizca toSayet // evaM kArayitA rAjA bhuktA bhogAn manoramAn / mahatauM kortimApnoti brahmabhUyAya kanyate // iti dhaTavidhiH / athaanividhiH| "anevidhiM pravakSyAmi yathAvacchAstracoditam / kArayenmaNDalAnyaSTau purastAtravamaM tathA // AgneyaM maNDalaM cAyaM dvitIyaM dAruNaM tathA / For Private And Personal Use Only
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 132 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyaM vAyudevatyaM caturthaM yamadevatam // paJcamaM tvindradevatyaM SaSThaM kauberamucyate" / saptamaM somadevatyamaSTamaM sarvadaivatam // purastAnnavamaM yattu tanmahaddevataM viduH / gomayena kRtAni syuradbhiH paryyucitAni ca // dvAciMzadaGgulAnyAhurmaNDalAnmaNDalAntaram (9) / zraSTabhirmaNDalerevamaGgalAnAM zatadvayam // SaTpaJcAzatsamadhikaM bhUmestu parikalpanA / maNDale maNDale deyAH kuzAH zAstrapracoditA: " - iti / tatra, navamaM maNDalaM parimitAGgulapramANakaM tadihAya zraSTabhi rmaNDalairaSTabhizcAntarAlaiH pratyakaM SoDazAGgulapramANakairaGgulAnAM SaTpaJcAzadadhikazatadvayaM sampadyate / zraGgulapramANaJca smRtyantare'bhihitam, - "tirdhvagyavodarASaSTI UrddhA vA braudayastrayaH / pramANamaGgulasyokaM vitastirdAzAGgulA " - iti / atra ca gamyAni saptaiva maNDalAni / "sa tamAdAya saptaiva maNDalAni zanairvrajet" - iti yAjJavalkyasmaraNAt / nArado'pi - "hastAbhyAM taM sahAdAya prADvivAkasamirItaH / (1) cchAtra, maNDalaparimANaM SoDazAGgulaM maNDalayorantaraparimANamapitAvadeva / tathAca prathamamaNDalamavadhIkRtya dvitIyamaNDalaparyantaM dvAtriMzadaGgulaparimANaM sampadyate iti bodhyam / For Private And Personal Use Only
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 123 sthitvaikasmin yato'nyAni* brajetmapta vajihmagaH / / asaMbhrAntaH zanairgacchedakruddhaH so'STamaM prti| na pAtayettAmaprApya yA bhUmiH parikalpitA // na maNDasamatikrAmena cArvAgarpayetpadam / maNDalaJcASTamaM gatvA tato'gniM visRjebaraH" iti / anivisargaca navame maNDale kAryaH / tadAha pitAmahaH, "aSTama maNDalaM gatvA navame nikSipettataH" iti / atha piNDaparimANamAha pitAmahaH, "amamaM taM samaddhRtvA paJcAzatpalikaM samam / piNDantu tApayedamAvaSTAGgulamayomayam" iti| prathamamaNDalAddakSiNato'gniM pratiSThApyAgnaye pavamAnAyeti mantreNATottarazatavAraM prADvivAko juhuyaat| "anau tamaSTottaraM zatam"iti smaraNAt / tasminnamAvayaHpiNDaM lohakAreNa tApayet / tadAha nAradaH, "jAtyaiva lohakAro yaH kuzalazcAgnikarmaNi / dRSTaprayogazcAnyatra tenAyo'nau tu dApayet // agnivarNamayaHpiNDaM sasphuliGga suracitam / paJcAzatpalikaM bhUyaH kArayitvA zucirdijaiH // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tato'nyAni,-iti pAThaH prati. bhAti / / nikSipeladhaH,-iti kA / . For Private And Personal Use Only
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 parAzaramAdhavaH / hatauyatApe tApyantaM brayAtmatyapuraskRtam" iti / lohazaddhyarthamucitajale nikSipya punaH santApyodake nikSipya punaH santApanaM hatauyastApaH / tasmin tApe varttamAne dharmAvAhanAdimanamaNDapaM pUrbokravidhi vidhAya piNDasthamanimebhirmantrairabhimantrayet / mantrAzca nAradena darzitAH, "tvamane, vedAzcatvAraH tvaJca yajJeSu hayase / tvaM mukhaM sarvadevAnAM tvaM mukhaM brahmavAdinAm // jaTharastho hi bhUtAnAM yathA vetmi zubhAzubham / pApaM punAsi vai yasmAt tasmAtyAvaka use // pApeSu darzayAtmAnamarcimAn bhava pAvaka / athavA zuddhabhAveSu gauto bhava hutAzana // tvamagne, sarvabhUtAnAmantazcarasi sAkSivat / tvameva deva, jAnauSe na viduryAni mAnuSAH // vyavahArAbhizasto'yaM mAnuSaH zuddhimicchati / tadenaM maMzayAdasmAddharmatastrAtumarhami"-iti / tatrAdAveva brIhivimardanena zodhyasya karau lkssyet| tadAha viSNuH / "karau viditau bauhibhistasthAdAveva lakSayet" iti / lakSayedityasyArthI nAradena vivRtaH, "lakSayettasya cihAni hastayorubhayorapi / prAkRtAnIva gUDhAni satraNAnyavraNAni ca // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, lohamuddhayocitajale,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hastacateSu sarveSu kuryyAmapadAni tu" / zragnidhAraNataH pUrvametadvijJAnArthaM tasya zodhyasya karadvayasthitasya zravaNAdisthAneSu 'alaktakAdirasena haMsapadAni kuryyAdityarthaH / tataH karttavyamAha yAjJavalkyaH, " karau vimRditIhI lakSayitvA tato nyaset / saptAzvatthasya parNANi tAvat sUtreNa veSTayet" - iti / parNANi ca samAni - : "patrairazca limApUryya azvatthaH saptabhiH sameH " - iti smaraNAt ! veSTanasUtrANi ca sitAni karttavyAni / "beSTayeta sitairhastau saptabhiH sUtratantubhiH " - iti nAradasmaraNAt / tathA, sapta zamIpatrANi saptaiva dUrvAdatrANi dadhyaktAMzcAcatAnapi zrazvatthapatrANAmupari vinyaset / taduktaM smRtya - ntare,-- "sapta pippalapatrANi akSatAn sumanodadhi / hastayornicipettatra sUtreNAveSTanaM tathA" - iti / 135 yattu smRtyantaram, - "zrayastaptanta pANibhyAmarkapacaistu saptabhiH / antarhitaM haran zuddhastvadagdhaH saptame pade " - iti / tadazvatthapatrAlAbhaviSayam / to'zvatthapatrANAM For Private And Personal Use Only mukhyatvamAha pitAmahaH, - * ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu karadvayasthiteSu vaNAdisthAneSu --- iti pAThaH pratibhAti /
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 parAzaramAdhavaH / "pippalAjjAyate vahiH pippalo vRkSarAT smRtaH / atastasya tu patrANi hastayornikSipet budhaH" iti / tadanantaraM karttavyamAha maeva, "tatastaM samupAdAya rAjA dharmaparAyaNaH / mandaMgena niyuko'tha hastayostatra nikSipet // tvaramANo na gaccheta svastho gacchecchanaiH zanaiH / na maNDalamatikAmenAntarA sthApayet padam // aSTamaM maNDalaM gatvA navame sthApayet budhaH / bhayArttaH pAtayedyastu vraNaJca na vibhAvyate // punarAropayellohaM sthitireSA dRDhaukatA" iti / yadA dagdhasandehaH tadA Aha nAradaH, "yadA tu na vibhAvyate dagdhAviti karau tadA / bauhInatiprayatnena saptavArAMstu mardayet / mardito yadi no dagdhaH sabhyaireva vinizcitaH / gopyaH suddhastu tatsatye dagdhodaNDyo yathAkramam // pUrvadRSTeSu cinheSu tato'nyatrApi lakSayet / maNDalaM rakkamakANaM yatra syAdvA'nimambhavam // yo niruddhaH sa vijJeyaH satyadharmavyavasthitaH" iti| yatta trAmAt praJcAlena hastAbhyAmanyatra dahyeta, tathApyapaddhona bhavati / tadAha kAtyAyanaH, - yasta,-iti kA. ma. / mama tu, yadi tu. --~-- ti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "prajvAlenAbhizastazcet sthAnAdanyatra dhyte| adagdhantaM vidurdaivAH tasya bhUyo na yojayet" iti / zaddhikAlAvadhimAha pitAmahaH, "tatastaddhastayoH prAsyedyahovA'nyairyavairyavAn / nirvizaMkena teSAM tu hastAbhyAM mardane chate // nirvikAre dinasyAnte zaddhiM tasya vinirdiot"-rti| ityaprividhiH / - atha alvidhiH| tatra pitAmahaH, "toyasyAtaH pravakSyAmi vidhi dharma sanAtanam / maNDalaM dhUpadIpAbhyAM pUjayet tadicakSaNa: // zarAn saMpUjayet bhaktyA vaiNavaJca dhanustathA / maGgalaiH puSpadhUpaizca tataH karma samAcaret" iti / dhanuSaH pramANamAha nAradaH, "krUraM dhanuH matazataM madhyamaM SaTzataM smRtam / mandaM paJcazataM jJeyameSa jJeyo dhanurvidhiH // madhyamena tu cApena prakSipeca zaratrayam / hastAnAJca te mArddha lakSyaM kRtvA vicakSaNaH // nyUnAdhike tu doSa: syAt dipataH sAyakAMstathA"-iti // pracAGgulimaGkhyA vivkssitaa| zarA anAyasAgrAH kartavyAH / "marairanAyamAtraizca prakurvIta vizaddhaye / For Private And Personal Use Only
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 . parAzaramAdhavaH / dhanuSastAJcharAMzcaiva sudRDhAni vinikSipet" iti smaraNAt / ceptA cAca kSatriyaH, tahatibrAhmaNe vaa| tadAha pitAmahaH, "kSeptA ca kSatriyaH kAryyastadRttiAro'pivA / akrUrahRdayaH zAntaH sopavAsaH kSipet zarAn / / garasya patanaM grAhyaM marpaNantu vivarjayet / sarpana marpaJcharo yAyArAvarataraM yataH // inna prakSipedvidvAn mArute vAti vA bhRzam / viSame vA pradeze ca vRkSasthANusamAkule // tarugulmalatAvalipakapASANamaMyute"-iti / toraNaM ca majanasamIpasthAne same zodhyakarNapramANecchritaM kAryam / tadAha nAradaH,' "gatvA tu majalaM sthAnaM taTe toraNamucchritam / kurvIta karNamAtrantu bhUmibhAgasame zucau" iti // upAdeyAnupAdeyajale vivinaki pitAmahaH, "sthiravAriNi majeta na pAhiNi na cAnyake / taNazaivAlarahite jalaukAmAsyavarjite / devakhAteSu yattoyaM tasmin kuryAdizodhanam / / zrAhAyye varjayettoyaM zIghragAsu nadISu ca // Avizedamanle nityamRrmipaGkavivarjite / sthApayet prathama toya gAlaM ca puruSaM nRpaH // * tajjalasthAnaM,-iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahAra kANDam / 1.39 zrAgataM prAmukhaM kRtvA toyamadhye ca kAriNam / tatasvAvAhayeddevAn salilaM cAnumantrayet"-dati // tatra cAdau varuNapUjA karttavyA / tadAha nAradaH, "gandhamAlyaiH surabhibhirmadhuraizca tAdibhiH / varuNaya prakurvIta pUjAmAdau samAhitaH" iti / / evaM varuNapUjAkRtvA dharmAvAhanAdisakaladevatApUjAM homa samantrakaM pratijJApatrazironivezanAntaM ca kRtvA prAvivAkojalAbhimantraNakuryyAt / mantrazca viSNunA darzitaH, "tvamantaH sarvabhUtAnAmantazcarasi mAkSivat / tvameSAM bho vijAnoSe na vidaryAni mAnavAH / vyavahArAbhizasto'yaM mAnuSasvayi majjati / tadenaM maMzayAttasmAt dharmatastrAtumarhasi" iti // pitAmahenApi, "toya, tvaM prANinAM prANa: sRSTerAdyantu nirmitam / zuddhestvaM kAraNaM prokaM dravyANAM dehinAM tathA // atastvaM darzayAtmAnaM zubhAzubhaparIkSaNe''-dati / godhyasyetikartavyatAmAha yAjJavalkyaH, "satyena mA'bhirakSa tvaM varuNetyabhizApya tam / nAbhidadhnodakasthasya gTahovorujalaM vit'-dati // madanantarakarttavyamAha maeva, "samakAlamiSu muktamAnauyAnyo javo naraH / gate tasmin nimanAGgaM pazyecechuddhirAtmanaH"-dati // For Private And Personal Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhyH| ayamarthaH / ciSu zareSu mukkebveko begavAn madhyazarapAtasthAnaGgavA tamAdAya tacaiva niSThati / anyastu puruSo vegavAn garamokSaNasthAne toraNamUle tisstthti| evaM sthitayostRtIyasyAM karatAlikAyAM zodhyo nimabati / tatsamakAlameva toraNamUlasthito'pi drutataraM mdhybhrpaatsthaannggcchti| zaraNAhI ca tasmin prApte taduttaraM toraNamUlaM prApyAntarjalagataM yadi na pazyati, tadA zuddho bhavatIti / tadeva spaSTIkRtaM pitAmahena, "gannuzcApi ca kartuzca samaMgamanamajjanam / gacchettoraNamUlAttu lakSyasthAnaM javI naraH // tasmingate dvitIyo'pi vegAdAdAya mAyakam / gacchettoraNamUlaM tu yataH sa puruSo gataH // Agatastu paragrAhI na pazyati yadA jale / antarjalagataM samyak tadA zuddhiM vinirdizet" iti // avinozca narayornibharaNaM kRtaM nAradena, "pazcAzato dhAvakAnAM yo syAtAmadhiko jave / tau ca tatra niyokravyau zarAnayanakAraNAt" iti / nimagrasya sthAnAntaragamane azuddhimAha pitAmahaH, "anyasthAnavizuddhiH* syAdekAGgasyApi darzanAt / sthAnAdanyatra gamanAdyasmin pUrvaM nivezitaH" iti // ekAGgadarzanAditi karNadyabhiprayeNa, * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, anyastho na vi DaH, --iti pAThaH patibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "ziromAcantu dRzyeta ma karNa nApi naasikaa| amu pravezane yasya paddhaM tamapi nirdizet" iti vizeSasmaraNAt / kAraNAntareNonmajane punarapi karttavyam / tadAha kAtyAyanaH, "nimajyotplavate yastu dRSTazcet prANibhirnaraH / punastana nimajetsa daMzacihavibhAvita:*"-iti // iti jlvidhiH| atha vissvidhiH| tatra prjaaptiH| viSasyApi pravakSyAmauti / viSaM ca vatsanAbhAdi graahym| "eGgiNo vatmanAbhasya himajasya viSasya ca" iti // vAnyAha saeva, "cAritAni ca jIrNAni kRtrimANi tathaivaca / bhUmijAni ca sarvANi viSANi parivarjayet" iti // mArado'pi, "bhaSTaM ca cAritaM caiva bhUmijI mizritaM tathA / kAlakUTamalAbuJca viSaM yatnena varjayet" iti // * nimajjeta zaziciGgavibhAvitaH,-iti zA0 / / + bhUmizAtAni, iti zA. s.| + dhUpitaM,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 parAzaramAdhavaH / kAlazca tenaivokaH, "tolapitvebhite kAle deyaM taddhi himaagme| nAparAle na madhyAhe na sandhyAyAM tu dharmavit"-iti / kAlAntare tUpramANAdalpaM deyam / tadAha saeva, "varSe caturyavA mAtrA yaume paJcayavA smRtA / hemante mA saptayavA zaradyalpA tato'pi hi"-iti // viSaJca tanutaM deyam / tadAha saeva, "viSasya palaSaDbhAgAbhAgo viMzatimastu yaH / tamaSTabhAgahInantu zodhye dadyAt tanutam"-iti // palaM cAtra ctuHsuvrnnkm| tasya SaSTho bhAgo daza mASAH, mASamya daza yavAzca bhavanti / ciyavatvaM ca kRSNalaM, paJcakRSNalako mASaH / eko mASaH paJcadazayavA bhavanti / evaM dazAnAM mASANAM yavAH sArddhazataM bhavanti / pUrva ca daza yvaaH| evaM SaSThyadhikazataM yavAH palamya SaSTho bhaagH| tasmAdizatitamo bhAgo assttyvaaH| tasyASTamabhAgahInaH ekayavahaunaH / taM saptayavaM tanutaM dadyAt / pataJca viSAt triMza guNa grAhyam / tadAha nAradaH,--- "pradadyAtmopavAmAya devbraahmnnmnnidhau| dhUpopahAramantraizca pUjayitvA mahezvaram // dijAnAM sanidhAveva dakSiNAbhimukhe sthite / uda khaH prAmakho vA dadyAdvipraH samAhitaH" iti / prADvivAkaH kRtopavAmo mahezvaraM mamyUjya tatpurato viSaM myApayitvA dharmAdipUjAM havanAntAM pUrvavadvidhAya pratijJApatraM godhyamya For Private And Personal Use Only
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / zirasi nidhAya viSamabhimantrayet / mantrazca pitAmahenokaH, "tvaM viSa, brahmaNA sRSTaM parIkSArtha durAtmanAm / pApeSu darzayAtmAnaM zuddhAnAmamRtambhava // mRtyumUrte, viSa, tvaM hi brahmaNA parinirmitam / trAyasvainaM naraM pApAtmatyenAsthAmRtambhava" iti // kartA tu viSamabhimanvya bhakSayet / mantrazca yAjJavalkyenokaH, "tvaM viSa, brahmaNaH putra, satyadharma vyavasthitaH / trAyaskhAsmAdabhauzApAt satyena bhava me'mRtam / / evamukkA viSaM zAGga bhakSayeddhimazailajam / yasya vegairvinA jauryat zuddhiM tasya vinirdizet // vego romAJcamAdyoracayati viSajaH khedavakopazodhau tasyAI tatparau dvau vapuSi ca janayepUrNabhedapravepau / yo vegaH paJcamo'sau nayanavivazatAM kaNThabhaGga ca hikkA SaSTho nizvAsamohau vitarati ca smRti saptamo bhkssksy".-iti| zodhyastu kuhakAdibhyo rakSaNIya ityAha pitAmahaH, "trirAtraM paJcarAtraM syAtpuruSaiH khairadhiSThitam / kuhakAdibhayAdrAjA rakSayeddivyakAriNam // zroSadhaurmantrayogAMzca maNaunatha viSApahAn / kartuH zarIrasaMsthAMstu gar3hotpatrAn parIkSayet"-iti // zuddheH kAlAvadhimAha nAradaH, "paJcatAlagataM kAlaM nirvikAro yadA bhavet / tadA bhavati mAddhastataH kuryAJcikitsitam"--- iti // For Private And Personal Use Only
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 parAzaramAdhavaH / yAvat karatAlikA zatapaJcakaM, tAvat pratIkSaNIyamityarthaH / yattu pitAmahenonam, "bhakSite tu yadA svastho mUchirdivivarjitaH / nirvikAro dinasyAnte zuddhantamapi nirdizot"-dUti // tadetat caturmAtrAviSayam / iti viSavidhiH / atha koshvidhiH| . tatra nAradaH, "zrataH paraM pravakSyAmi kozasya vidhimuttamam / zAstravidbhiryathA prokaM sarvakAlAvirodhinam // pUrvAle sopavAsasya svAtasyArdrapaTasya ca / sazUkasyAvyamaninaH kozapAnaM vidhIyate / icchataH zraddadhAnasya devabrAhmaNamannidhau"-dati / / devasyeti durgA''dityAdayo grAhyAH / pitAmaho'pi, "prAmukhaM kAriNaM kRtvA pAyayet prasUtitrayam / pUrvAkena vidhAnena pautamArdrapaTaJca tam" iti // pUrvAkaneti dharmAvAhanAdi zodhyazirasi patrAropaNantamaGgakalApaM vidhAyeti / kAriNaM niyukta prAmukhaM kRtvA prasUtitrayaM pAyayet / tatra vizeSo nAradenokaH, "tamAyAbhizastantu maNDalAbhyantare sthitam / payazca snApayitvA tu pAyayet prasUtitrayam" iti // For Private And Personal Use Only
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvat devAnAha pitAmahaH, - "bhaktoyo yasya devasya pAyayet tasya tajjalam / samabhAve tu devAnAmAdityasya tu pAyayet // durgAyAH pAyayet corAn ye ca zastropajIvinaH / bhAskarasya tu yattoyaM brAhmaNaM tantra pAyayet"-iti // svApanIyapradezavizeSamAha saeva - "durgAyAH pAyaye / cchUlamAdityasya tu maNDalam / itareSAntu devAnAM snApayedAyudhAni tu - iti // zuddhikAlAvadhimAha pitAmaha:, - "trirAtrAt saptarAtrAdvA dvisaptAhAntathA'pivA / vaikRtaM yatra dRzyeta pApakRtsa tu mAnavaH // tasyaikasya tu! sarvasya janasya yadi vA bhavet / rogo'gnirjJAtimaraNaM saiva tasya vibhAvayet"-iti // viSNuH, "yasya pazyet dvisaptAhAt trimaptAhAt tathA'pivA / rogo'gnirjJAtimaraNaM rAjadaNDamathApivA // tamazuddhaM vijAnIyAdvizuddhaM tadviparyyaye " - iti // nArado'pi - "saptAhAbhyantare yasya dvisaptAhena vA punaH / 1 45 For Private And Personal Use Only tacca - iti za0 / + ityameva pAThaH sarvvatra / mamatu, khApaye, iti pATha: pratibhAti / [:1 tasyaikasya na - iti yathAntarIyaH vATaH samIcIna' | --- 19
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 106 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / rogo'gnirjJAtimaraNamartha saMzodhanakSayaH // pratyAtmikaM bhavettasya vidyAttasya parAjayam " - dUti // etAni dvitrisaptAhAdyavadhivacanAni dravyAnyatva mahattvAbhyAmabhiyogAlpatvamahattvAbhyAM vA vyavasthApanIyAni / zravadherUrddhaM vaikRtadarzane na parAjaya ityAha nAradaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "UjheM tasya dvisaptAhAdaikRtaM sumahadbhavet / nAbhiyojyassa viduSA kRtakAlavyatikramAt " - iti // vRhaspatirapi - "saptAhAdvA dvisaptAhAdyasya kiJcit na jAyate / putradAradhanAnAM vA sa zuddhaH syAnna saMzayaH " - iti // dUti kozavidhiH / atha taNDulavidhiH | tatra pitAmahaH, - " taNDulAnAM pravakSyAmi vidhiM bhakSaNacoditam / caurye tu taNDulA deyA nAnyatreti vinizcayaH" - iti // cauryyagrahaNamarthavivAdapradarzanArtham / "tataJcArthamya taNDulAH" iti dhanavivAde kAtyAyanena darzitatvAt / pUrvedyuryyatkarttavyaM, tadAha saeva"taNDulAn kArayecchuklAn zAlernAnyasya kasyacit / mRNamaye bhAjane kRtvA zrAdityasyAgrataH zuciH // snAnodakena maMmizrAn rAtrau tatraiva vAmayet / zrAvAhanAdi pUrvantu kRtvA rAtrau vidhAnataH " - iti // For Private And Personal Use Only
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 147 dharmAvAhanAdi havanAntaM sAdhAraNavidhinA divyasya, purataH kRtvA devatAsnAnodakena taNDulAnAplutya prabhAtaparyantaM prADviAkastathaiva sthApayet / tadanantarakarttavyaM tenaiva darzitam, "prabhAte kAriNo deyAH triH kRtvA prAmukhaM tathA / prAvivAkasamAhRtastaNDulAn bhakSayecchuciH // zuddhiH sthAcchuklaniSThauve viparIte ca doSabhAk / zeNitaM dRzyate yasya hanustAlu ca zauryate / / gAtraM ca kampate yasya tasyAzaddhiM vinirdizet"- iti // iti tnnddulvidhiH| atha tptmaapvidhiH| tatra pitAmahaH, "taptamASasya vakSyAmi vidhimuddharaNe zubham / kArayedAyasampAtraM tAnaM vA Sor3azAGgulam // caturaGgalakhAtantu mRNmayaM vA'tha maNDalam" iti // maNDalaM vartulam / evaMvidhapAtraM tatailAbhyAM pUrayet / tathAca saeva, "pUrayet tatailAbhyAM viMzatyA vai palaistu tat / tailaM tamupAdAya tadanau pAcayecchuciH // suvarNamASakaM tasmin sutapte nikSipettataH / aGguSThAGguliyogena uddharettAmASakam // karAgraM yo na dhunuyAt visphoTo vA na jAyate // For Private And Personal Use Only
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / * zuddho bhavati dharmoNa nirvikArA yadA'GguliH" - iti // zraGguSThAGguliyogena tarjanyaGguSThamadhyamAnAM samUhenetyarthaH / kevala gavyaSTatatApane vizeSamAha saeva - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sauvarNa rajate tAmre zrayase mRNamaye'pivA / gavyaM ghRtamupAdAya tadanau tApayecchuciH // sauva rAjatantAmrImAyasIM vA suzodhitAm / salilena sakRddhautAM pracipet tatra mudrikAm || bhramaddIcItaraGgAnye zranakhasparzagocare / paraucedArdraparNena sacitkAraM maghoSakam " - iti // prADvivAko dharmAvAhanAdi zodhyaziraH patrAropaNAntaM ka kRtvA'bhimantraNaM kuryyAt / mantrastu tenaiva darzitaH, - "parampavitramamRtaM ghRta, tvaM yajJakarmasu / daha pAvaka, pApantu himazItaM zucau bhava // upoSitaM tataH khAtamArdravAsasamAgatam / grAhayenmudrikAM tAntu ghRtamadhyagatAM tathA" - iti // zodhyastu tvamagne sarvabhUtAnAmityAdimantraM paThet / iddhiliGgA nyAha saeva, "pravezanaM ca tasyAtha paraukSeyuH parIkSakAH / yasya visphoTakA na syuH uddho'sAvanyathA'zuciH " - iti // dUti taptamASavidhiH / For Private And Personal Use Only
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 146 atha phaalvidhiH| tatra vRhaspatiH, "AyasaM dvAdazapalaghaTitaM phAlamucyate / aSTAGgulaM bhaveddIgha caturaGgulavistRtam // anivarNantu taccoro jihayA lelihetmakRt / / na dagdhazcechucirbhUyAt anyathA tu ma hoyate" iti // atrApi dharmAvAhanAdizodhyaziraHpatrAropaNantaM kAryam / iti phaalvidhiH| atha dhmaadhrmvicaarvidhiH| natra pitAmahaH, "adhanA sampravakSyAmi dharmAdharmaparIkSaNam / rAjataM kArayeddharmamadharma mausakAyasam // likhet bhUrja paTe vA'pi dhamAdhauM mitAsitau / abhyucya paJcagavyena gandhamAlyaiH samarcayet // mitapuSpastu dharmaH syAt adharmA'sitapuSyadhak / pavaM vidhAyopalipya piNDayostau nidhApayet // gomayena mRdA vA'pi piNDau kAyauM samantataH / mRdbhANDake'nupahite sthApyo cAnupalakSitau // upalipya zucau deze devbraahmnnsnnidhau| AvAhayet tato devAn lokapAlAMzca pUrvavat // * nupahilI,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 parAzaramAdhavaH / dharmAvAhanapUrvantu pratijJApatrakaM likhet / yadi pApavimukto'haM dharmasvAyAtu me kare // abhiyuktastatazcaikaM pragTalautAvilambitam / dharma grahote zuddhaH sthAdadharma tu sa hoyate // evaM samAsataH proktaM dhammAdharmaparIkSaNam" iti / mausakAyasamiti mausakamizrAyasam / iti dharmAdharmadivyavidhiH / iti kriyaapaadH| atha kramaprApto nirNayapAdaH kathyate / atra vRhaspatiH, "dharmaNa vyavahAreNa caritreNa nRpAjJayA / catuHprakAro'bhihitaH mandigdhArthavinirNayaH // ekaiko dvividhaH proktaH kriyAbhedAnmanISibhiH / aparAdhAnurUpantu daNDantu parikalpayet // prativAdI prapadyeta yatra dharmasya nirNayaH / divyairvizodhitamsamyagvinayasmamudAhRtaH // pramANanizcito yastu vyavahAraH sa ucyate / vAkchalAnuttaratvena dvitIyaH parikIrtitaH / / anumAnena nirNotaM caritramiti kathyate / dezasthityA hatauyastu tatvavidbhirudAhRtaH // - prAramonAlimbina', --ti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | pramANasamatAyAntu rAjAjJA nirNaya: smRtaH / zAstramabhyAvirodhena caturthaH parikIrttitaH" - iti // saMgrahakAro'pi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ukraprakArarUpeNa svamatasthApitA kriyA / rAjJA parIcyA sabhyaizca sthApyau jayaparAjayau // mo'nyatamayA caiva kriyayA samprasAdhayet / bhASA'kSarasamaM sAdhyaM sa jayau parikIrttitaH // zrasAdhayan sAdhayan vA viparItArthamAtmanaH / dRSTakAraNadoSo vA yaH punaH sa parAjitaH " - iti // vyAso'pi - " tantu pradaNDayedrAjA jetuH pUjAM pravarttayet / zrajitAzcApi daNDyAH syurvedazAstravirodhinaH " - iti // pUjAkaraNAnantaraM kAtyAyanaH, - "siddhenArthena saMyojyo vAdI satkArapUrvakam / lekhyaM svahastasaMyuktaM tasmai dadyAntu pArthivaH" - iti // nArado'pi - " madhye yat sthApitaM dravyaM calaM vA yadi vA sthiram / pazcAt tatmodayaM dApyaM jayine patrasaMyutam " - iti // patraM jayapatram / tadAha bRhaspatiH, - * jitaM, - iti zA0 sa0 / ! "pUrvottarakriyAyuktaM nirNayAntaM yadA nRpaH pradadyAjjayine lekhyaM jayapatraM taducyate " - iti // For Private And Personal Use Only 151
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 pasapAramAdhavaH / dhanadApanaprakAre vizeSamAha* kAtyAyanaH, "rAjA tu svAmine vipraM sAnveneva pradApayet / dezAcAreNa cAnyAMstu duSTAn sampaudya dApayet // rikthinaH suhRdaM vA'pi chalenaiva pradApayet" iti // na kevalaM svAmine dhanadApanamAtraM, svayamapi daNDaM gTalauyAdityAha nAradaH, "RNikaH madhanoyastu daurAtmyAnna prayacchati / rAjJA dApayitavyaH syAt gTahItvA tantuviMzakam" iti // etadapi samprapannaRNikaviSayam / vipratipanna-NikaviSaye viSNu-- raah| "uttamarNazcedrAjAnamiyAt tadvibhAvito'dhamarNadazamabhAgamamaM daNDaM ddyaat| prAptArthazcottamA viMzatitamam" iti / uttamarNAdhanadAnaM bhRtitve daNDatveo / yadA tu rAjJaH priyo'dhamo'palApabudhyA rAje pUrva nivedayati, tatra daNDavizeSamAha manuH, "yaH godhayan svacchandena vedayeddhanikaM nRpe / ma rAjJarNacaturbhAgaM dApyastasya ca taddhanam" iti // yattu tenaivokram, "yo yAvannihabItArthaM mithyA vA jhabhivAdayet / to napeNa hyadharmajJau dApyau taTviguNaM damam" iti // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, dhanadApa ne prakAravizeghamAha, iti pAThaH pratibhAti / : ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, uttamarNamya dhanadAna titvena na datvena,--iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | 1 * tadbhUtAdhamarNottamarNaviSayam * / yattu yAjJavalkyenoktam, - "nive bhAvito dadyAt dhanaM rAjJe ca tatsamam " - iti // gudaNDaparyyAdhanAbhAvaviSayam / mithyA'bhiyoginastu alpAparyAptadhanasyApi na tatsamaM daNDaH / yadAha saeva, - "mithyAbhiyogAdviguNamabhiyogAnaM vahet" - iti // dhanAbhAve'pi,"zrAnRSyaM karmaNA gacchet" - ityanukalpo draSTavyaH / prithamatonihavaM kRtvA pazcAtsvayaM sampratipadyate, tasyArddhaM daNDamAca vyAsaH, - " nihave tu yadA vAdI svayaM tatpratipadyate / jJeyA sA pratipattistu tasyArddhavinayaH smRtaH" - iti // yatpunarmanunoktam,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrarthe'pavyayamAnantu kAraNena vibhAvitam / dApayeddhanikasyArthaM daNDalegaM ca zaktitaH " - iti / tatsadRttanbrAhmaNAdhamarNaviSayam / vivaviSaye vizeSamAha yAjJavalkyaH, 153 "nihute likhitaM naikamekadezavibhAvitaH / dApyaH sarvaM nRpeNArthaM na grAhyastvaniveditaH"- iti / naikamanekaM pratijJAkAle likhitamabhiyuktaM pratyarthI yadi sarvameva mithyetaditi pratijAnIte, tadA'rthinA ekadezabhUhiraNyAdi viSaye pramANAdibhiH? pratyarthau bhAvitaH aGgIkAritaH, tadA sa sarve pUrvali - tattAdhamargottama viSayam, - iti kA0 mama tu tat sattAdhama"ttamarNaviSayam, - iti pAThaH pratibhAti / + yatra, yantu -- iti bhavitumucitam / 1 daNDaM deyaM, - iti zA0 / yAkramaNAdibhiH - iti kA0 / 20 For Private And Personal Use Only
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 pasapAsamAdhavaH / khitamarthine napeNArthaM daapyH| ma bhASAkAle arthinA'niveditat, pazcAt nivedyamAno na grAhyo nAdartavyo napeNetyarthaH / nArado'pi, "anekArthAbhiyukrena sarvArthasyApalApinA / vibhAvitaikadezena deyaM yadabhiyujyate" iti / nanu prAcInavacanAnAM prAganArthAbhidhAne dharmanirNayArthatvaM na sthAt, chalAnumAreNa teSAM vyavahAra nirNayAbhidhAyakatvAt / satyaM, lathApi na dossH| prAgaviSaye vyavahAranirNayasya dharmanirNayabAdhakatvAt / ataeva vRhaspatiH, "kevalaM zAstramAzritya kriyate yatra nirNayaH / yavahAraH sa vijJayo dharmastenApi hauyate" iti / yattu kAtyAyanavacanam, "anekArthAbhiyoge tu yAvattatmAdhayeddhanam / sAtibhistAvadevAsau labhate mAdhitaM dhanam" iti / tatputrAdideyapitrAdiRNaviSayam / tatra hi bahUnAnabhiyukaH putrAdirna jJAyate iti vadanAM nivavAdI na bhavatIti ekadezavibhAvitanyAyasya ttraaprvRttiH| divye jayaparAjayAvadhAraNadaNDavizeSa: kAtyAyanena darzitaH, "zatArddha dApayet zuddhaM, na zuddho daNDabhAgbhavet / virSa toye hutAze ca taNDule taptamASake" iti / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, pUrva-iti pAThaH prtibhaati| dhammaniNayAdhAyakatvAt,-iti shaa| / tadaMza,-iti pU / mama tu, iti vadan tadaMza nihavavAdo,-ityAdi pAThaH pratibhAti / tadaMzasya abhiyogaviSayAAMzasya, ityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / divyakramAddaNDaM prakalpayet, "sahasraM SaTzatazcaiva tathA paJcazatAni ca / catustrIn hokamekantu honaM honeSu kalpayet" iti / mapaNavidhAne vizeSamAha yAjJavalkyaH, "mapaNazcedivAdaH syAdrAjA haunantu dApayet / daNDacca svapaNazcaiva dhanine dhanamevaca" iti / nArado'pi, "vivAde cottarapaNo? dvayoryastatra hoyate / ma paNaM svakRtaM dApyo vinayaM ca parAjaye"-iti / ukasya daNDasya daividhyamAha maeva, "zArIrazcArthadaNDazca daNDo vai dvividhaH smRtaH / zArIrastAr3anAdistu maraNAntaH prakIrtitaH // kAkinyAdizcArthadaNDaH sarvatastu tathaivaca / bhArauro dazadhA proko hyarthadaNDasvanekadhA" iti / dazadheti na saGkhyA niyamArtham / bahuvidhasya bandhanAGgakaraNakarmakaraNabandhanAgArapravezamatAr3anarUpasya zaraure vidyamAnatvAt / tatra dazavidhatvaM zArauradaNDasya darzayati manuH, ___"daza sthAnAni daNDasya manuH khAyambhuvo'bravIt / * iti vacanAt, iti bhavitumucitam / / / tyameva pAThaH sarvatra | mama tu, sapaNavivAde,-iti pAThaH pratibhAti / / zAtAtapo'pi,-iti shaa| 6 ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, sottarapaNo,-iti pAThaH pratibhAti / / // ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, sarvasvAntaH, iti pAuH prtibhaati| For Private And Personal Use Only
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhv|| upampa mudara jikA hastau pAdau ca paJcamam // cadarnAmA ca karNau ca naradehastathaivaSa"-iti / vividha ityupalakSaNArtham, "zirasomuNDanaM daNDastathA nirvAmanaM purAt / lalATe cAbhimastAGkaH prayANaM gardabhena ca"-iti vidhyantarasmRtatvAt / yAjJavalkyastu daNDasya cAturvidhyamAha,... "vAgdaNDastvatha dhigdaNDo dhanadaNDo badhastathA / yojyA vyamtA: samAtA vA aparAdhavaNAditaH"-dati / vAgdaNDaH paruSa zApavacanAtmakaH / dhigdaNDo dhigiti bhartsanam / samastAnAM yojane kramamAha manuH, --- "vAgdaNDaM prathamaM kuryAt dhigdaNDaM tadanantaram / hatIyaM dhanadaNDantu badhadaNDamataH param"--dati / vyamtAnAM yojane vyavasthAmAha rahaspatiH,-- "svalpe'parAdhe vAgdaNDo dhigdaNDaH pUrvamAhase / madhyame dhanadaNDastu rAjadrohe ca bandhanam // , nirvAmanaM badho vA'pi kAryamAtmahitaiSiNA / vyastAH samastA ekasmAn mahApAtakakAriNAm" iti / puruSatAratamyena vyavasthAmAha saeva, "mitrAdiSu prayucauta vAgdaNDaM dhik tapakhinAm / vivAdino narAMzcApi nyAyAdarthana daNDayet // gurUn purohitAn pUjyAn vAgdaNDenaiva daNDyet / ekasyA,-iti kA / mama tu, ekasmin, -- iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 157 vivAdinI narAMzcAnyAn dhigdhanAbhyAM ca daNDayet" iti / yattu gaGkhano km| "adaNDyau mAtApitarau snAtakapurohitau paribrAjakavAnaprastho janmakarmazrutazolazaucAcAravantazca" iti / yadapi kAtyAyanena, "prAcAryyasya piturmAtarvAndhavAnAM tathaivaca / eteSAmaparAdhe tu daNDonaiva vidhIyate"--dati / yaJca gautmen| "SaDbhiH parihAryA raajnyaa'bdhyshcaadnnddyshcaavhiHkaaryshcaaprivaadyshcaaprihaaryshc'"--iti| tadetat, "maeva bahuzruto bhvti| vedavedAGgavidAkovAkyetihAsapurANakuzalastadapekSastahRttizcASTacatvAriMzatsaMskAraiH saMskRtaH triSu karmasvabhirataH samayAcAreSvapi niviSTa:(1)'--iti pratipAditabahuzrutaviSayam / yattu pitrAdaunAM daNDavidhAnaM manusahaspatibhyAmuktam,(1) patra, aracatvAriMzat saMskArI saMskRtaityasya, abhirAmaguNazvatvAriMzat saMskAraizca saMskRta ityrthiibodhyH| yasmAdanantaraM gautamaevAha / "garbhAdhAna puMsavanasImantonnayanajAtakammanAmakaraNAnaprAzanaM, caulopanayanaM, catvAri vedavratAni, svAnaM, sahadharmacAriNIsaMyogaH, paJcAnAM yajJAnAmanuSThAnaM, devapiTamanuSyabrahmaNAmeteSAJcAekA, pANazrAddhazrAvaNyAgrahAyaNI caiyAzvayajIti sapta pAkayajJasaMsthAH, agnyAdheyamagnihotraM dAparNamAsau dhAgrayaNaM cAturmAsyAni nirUpazubandhaH sautrAmaNauti sapta haviryajJasaMsthAH, agnihomo'tyamiyomauka thyaH Sor3azI vAjapeyo'tirAtra dhAtoryAma iti sapta somasaMsthAH, ityete catvAriMzat sNskaaraaH| athAAvAtmaguNAH, dayA savrvabhUteSa kSAntiranasUyA zaucamanAyAso maGgalamakArpaNyama spaheti / yasyaite na catvAriMzat saMskArAH na cAyAvAtmaguNA na sa brahmaNaH sAlokyaM sAyujyaM gha gacchati" iti| triSu karmaSu dAnAdhyayanayAgeSu / samayAcArAH yjnyaadhyyndaanyaajnaadhyaapnprtigrhaaH| For Private And Personal Use Only
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 157 praashrmaadhvH| "pitA''cAryaH suhammAtA bhAryA putaH purohitaH / nAdaNDyo nAma rAjJo'sti dharmAdvicalitAH khakAt / / tvikapurohitAmAtyAH putvAH sambandhibAndhavAH / dharmAdicalitA daNDyA nirvAsthA rAjabhiH purAt" iti| tadetacchAraurArthadaNDavyatiriktadaNDaviSayam, "gurUn purohitAn pUjyAn vAgdaNDenaiva daNDayet"-iti uktatvAt / brAhmaNasya badhadaNDo naiva kAryaH, kintu sa vahiskAryaityAha kAtyAyanaH, "na jAtu brAhmaNaM hanyAt sarvapApezvavasthitam / rASTrAnvenaM vahiH kuryAt samagradhanamakSatam" iti / yastu vahiskAraM nAgaukAroti, tasya kSatriyAdivadeva daNDaityAha maeva, "caturNAmapi varNAnAM prAyazcittamakurvatAm / zArIraM dhanasaMyukta daNDaM dharma prakalpayet" iti / yattu gautamena / "na bhArorobrAhmaNadaNDaH" iti| tdnggbhnggruupdnnddnissedhaarthm| "na tvaGgabhedaM viprasya pravadanti manauSiNaH" iti hArautenokatvAt / yattu zaGkhanoknam / "trayANAmapi varNAnAmapahArabadhavandhakriyA, vivAsanadhikaraNaM braahmnnsy"--bti| tadakiJcanabrAhmaNaviSayam / tathAca gautamaH / "karmaviyogavikhyApanavivAmanAsakaraNAdyavRttau" iti / attinirdhanaH / dhanadAnAsamartha pratyAha manuH, For Private And Personal Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "caviTzUdrayonistu daNDaM dAtumazaknuvan / zranuSyaM karmaNA gacchet vipro dadyAccha nezaneH " - iti / karmakaraNAsAmarthe tu kAtyAyana zrAha - "dhanadAnAsahaM budhvA svAdhInaM karma kArayet / azaktau bandhanAgArapravezo brAhmaNAdRte " - iti / manurapi, - "strIbAlonmattadRddhAnAM daridrANAM ca rogiNAm / zithilAvistara vyAdyervidyAnRpatimardanam " - iti / brAhmaNasya badhasthAne mauNDyaM vidadhAti manuH, "mauevaM prANAntiko daNDo brAhmaNasya vidhIyate / itareSAntu varNAnAM daNDaH prANAntiko bhavet // na brAhmaNabadhAt pApAdadharme vidyate kacit / tasmAdasya badhaM rAjA manasA'pi na cintayet // lalATAGko brAhmaNasya nAnyo daNDo vidhIyate / mahApAtakayukto'pi na vipro badhamarhati // nirvAsanA karaNe maueDyaM kuryyAnnarAdhipaH " - dUti / ne ca vizeSo nAradena darzitaH, - "gurutalpe bhagaH kAryyaH surApAne surAdhvajaH / steye ca zvapadaM kAryaM brahmaNyazirAH pumAn" - iti / anaM na catriyAdiSu karttavyam / * vidyAzca nRpatirdhanam, - iti zA0 sa0 / For Private And Personal Use Only 158
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pshaapaamaadhvH| "brAhmaNasyAparAdhe tu caturvava vidhIyate / gurutalpe surApAne steye brAhmaNahiMsane // itareSAntu varNAnAmAGkanaM nAtra kArayet'-dati / na kevalaM sabhyAdaunAmeva daNDaH, kintu jayino'pautyAha rahaspatiH, "nizcitya bahubhiH mA brAhmaNai: zAstrapAragaiH / daNDayejjayinA mAkaM pUrvasabhyAMstu doSiNaH''-dati / yAjJavalkyo'pi, "dardRSTAMstu punadRSTvA vyavahArAn nRpeNa tu / sabhyAH sajayino daNDyA vivAdAdiguNaM damam"-dati / jayalobhAdinA vyavahArasya anyathA karaNe jayisahitAH sabhyAH pratyekaM vivAdaparAjayanimittAdarzanAt dviguNaM daNDyAH / yadA punaH mAkSiNo doSeNa vyavahArasthAnyathAtvaM, tadA mAkSiNaeva daNDyA na mabhyAdaya ityarthaH / yaH punAthato nirNItamapi vyavahAraM mauTyAdadharma iti manyate, tampratyAha nAradaH. "tauritaM cAnuziSTaJca yo manyeta vidharmavit / diguNaM daNDamAsthAya tatkAya punaruddharet" iti / vasiSTho'pi, "yo manyetAjito'smauti nyAyenApi parAjitaH / * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, vivAda parAjayanimittAdarthAta, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / yamta pApamajitvA ca pAtayeddviguNaM damam" iti / tauritAnuziSTayorbhedaH kAtyAyanena spaSTIkRtaH, "asatmaditi yaH pakSaH sabhyairvA yo'vadhAryate / tauritaH so'nuziSTastu sAkSivAkyAt prakIrtitaH" iti / yatpunarmanunotam, "tIritaM cAnuziSTaM ca yatra kacana yadbhavet / kRtaM taddharmatI vidyAnna tadbhUyo'pi vrttyet|'-dti / tatvokRtatvAdinivRtti hetvabhAvaviSayam / tyAdiviSaye punarvyavahAraH pravartanauyaH / tadAha nAradaH, "strISu rAtrau vahirdAmAdantarvamakharAtiSu / vyavahAraH kRto'pyeSu punaH karttavyatAmiyAt" iti / balAtkArAdinA kRto'pi vyavahAro nivartanauya ityAha yAjJavalkyaH, "balopadhivinirvRttAn vyavahArAn nivartayet / straunakramantarAgAravahiHzatrutaM tathA"-iti / dharTa vaiguNye'pi punarvyavahArAsiddhimAha maeva, "mattonmattArttavyamanibAlabhautAdiyojitaH / asaMbaddhakRtazcaiva vyavahAro na sidhyati" iti / Adizabdena vRddhavAdiprayukravyavahAro rahyate / tathAca manuH, ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, punarnitvA ca taM pApaM,-iti pAThaH pratibhAti / itayonivartayet,-iti granthAntarIyaH pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "mattonmattArtavyamanibAlena sthavireNa vA / asaMbaddhakRtazcaiva vyavahAro na sidhyati" iti / nArado'pi, "purarASTraviruddhazca yazca rAjJA vivarjitaH / asaMbaddho bhavedvAdo dharmavinirudAhRtaH" iti / hArIto'pi, "rAjJA vivarjito yastu svayaM pauravirodhakRt / rASTrasya vA samastasya prakRtaunAM tathaivaca // anye vA ye puragrAmamahAjanavirodhakAH / anAdeyAstu te sarva vyavahArAH prakIrtitAH" iti / khavAkyajitasya tu na punAya ityAha nAradaH,"mAkSisabhyAvasannAnAM dUSaNe darzanaM punaH / khavAcaiva jitAnAntu nokaH paunarbhavo vidhiH" iti / anyAnapi nivarttanIyavyavahArAnAha manuH, "yogAdhamanavikrautaM yogadAnapratigraham / yatra vA'pyupadhiM pazyettatsarvaM vinivartayet" iti / parakIyadhanasyAtmIyatvahetvabhAve yAcitakAdinA prAptiyogaH / shraadhmnmaadhiH| yoge zrAdhamanaM yogAdhamanam / evaM krautamityatrApi yojyam / yamo'pi, "balAddattaM balAmuktaM balAJcApi vilekhitam / marvAn balakRtAnan nivAMnAha vai manuH" iti / kAtyAyano'pi, For Private And Personal Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "unmattenaiva mattena tathA vAcAntareNa* vaa| yahattaM yatkRtaM vA'tha pramANaM naiva tadbhavet / yaddAlaH kurute kAryamasvatantrastathaivaca / akRtaM tadapi prAGaH zAstre zAstravido janAH // garbhasthasadRzo jJeyaH aSTamAvatsarAcchizayaH / bAla zrASor3azAdarSAt paugaNDazceti kathyate / parato vyavahArajJaH khatantraH pitraahte| jIvatorna svatantraH sthAjjarayA'pi samanvitaH // tayorapi pitA zreyAn baujaprAdhAnyadarzanAt / prabhAva baujino mAtA tadabhAve tu pUrvajaH" iti / keSucit kAryavizeSeSu strINAmasvAtantryamityAha hArotaH,. "dAne vA'dhamane vA'pi dharmArtha vA'vizeSataH / zrAdAne vA visarga vA na strI svAtavyamarhati" iti / nAradaH, "akhatantrAH prajAH sarvAH khatantraH pRthivIpatiH / akhatantraH smRtaH zivya prAcArya tu svatantratA" iti / pracAkhatantrakRtavyavahAranivarttanaM svatantrAnumatyabhAvaviSayaM veditavyam / tathAca nAradaH, "etAnyeva pramANani bhartA yadyanumanyate / putraH patyurabhAve vA rAjA vA patiputrayoH // tatra dAmakRtaM kAyaM na kRtaM paricakSate / * ityameva pAThaH sarvatra | mama tu, vAdAntareNa,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| anyatra svAmisandezAt na dAsa: prabhurAtmanaH // putreNa vA kRtaM kAryaM yatsyAdacchandataH pituH / tadapyakRtamevAhurdAmaH putrazca to samau" iti / kAtyAyano'pi, "na kSetragrahadAmAnAM dAnAdhamanavikrayAH / akhatantrakRtAH siddhiM prApnuyurnAnuvarNitAH / / pramANaM sarvaevaite paNyAnAM krayavikraye / yadi khaM vyavahArante kurvanto hanumoditAH // kSetrAdaunAM tathaiva syurdhAtA bhAsataH sutaH / nisRSTAH kRtyakaraNe guruNA yadi gacchati"-dati / rahampatirapi, "svaskhA minA niyukamtu dhanamasyApallApayet / / kumodakRSivANijya nisRSTArthastu ma smRtaH // pramANaM tatkRtaM mavaM lAbhAlAbhaM vyayodayam / svadeza vA viTeza vA na svAtavyaM vimavadet" iti / anumatyabhAve'pi kuTumbabharaNAtheM amvatantrakRtaM nAnyathA kartumaI totyAha mana: "kuTumbArthapyadhIno'pi vyavahAraM mamAcaret / * ityameva pAThaH sarvatra / yaH khAminA niyuktastu dhanAyavyayapAlane, iti granthAntarIyantu pAThaH smiiciinH| + kuTumbArthe'nadhIno'pi,-ityAdi kA | kuTumbArthe dhyadhIno'pi vyava hAraM yamAcaret,-iti granthAntarIyaH pATharata samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nAradaH, yanaH, www. kobatirth.org vyavahArakAm / - svadeza vA videze vA tanyAyyaM na vicAlayet"- iti / prakRtisthasvatantrakRtaM kAryyaM sidhyati, nAprakRtisvakRtam / tathAca "kulajyeSThastathA zreSThaH prakRtisthazca yo bhavet / tatkRtaM syAt kRtaM kAryaM nAsvatantrakRtaM kRtam" iti / svatantra prakRtisvakRtamapi kAryyaM kacinna midhyatItyAha kAtyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 165 "sutasya sutadArANAM dAmItvaM tvanuzAmane / vikraye caiva dAne ca svAtantryAM na sute pituH " iti / evaM zAstrokramArgeNa nirNayaM kurvato rAjJaH phalaM darzayati bRhaspatiH, - " evaM zAstroditaM rAjA kurvannirNayapAlanam / vitatyeha | yazo loke mahendramadRzeo bhavet // mAkSiNazcAnumAnena prakurvan kAryanirNayam / vitatya yo rAjA banasyApnoti viSTapam " -- iti / iti nirNayapAda: mamAptaH / * na svatAkRtaM - iti kA0 / " | vazitvaM - iti kA0 For Private And Personal Use Only + titaM ca iti kA0 / * itthameva pAThaH sarvvatra / mama tu, sAkSibhizvAnumAnena, - iti pAThaH 1 pratibhAti /
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 166 www. kobatirth.org tatra bRhaspatiH, - parAzaramAdhavaH / aSTAdazapadeopayeoginI vyavahAramAtRkA nirUpitA / athedAnImaSTAdazapadAnyanukrameNa nirUpyante / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "padAnAM sahitastveSa vyavahAraH prakIrttitaH 1 vivAdakAraNanyasya padAni zTaNutAdhunA // RNAdAnapradAnAni dyUtAhAnAdikAni ca / kramazaH sampravakSyAmi kriyAbhedAMzca tattvataH " -iti / tatra prathamoddiSTatvena RNAdAnAkhyasya padasya vidhirucyate / tatra RNAdAnaM saptavidham / tadAha nAradaH, - "RNaM deyamadeyaJca yena yatra yathA ca yat / dAnagrahaNadharmAzca RNAdAnamiti smRtam" - iti / tatrAdhamarNaM paJcavidhamaudRzamTaNaM deyamaudRzamadeyamanenAdhikAriNA deyamasminsamaye deyamanena prakAreNa deyamiti / uttamarNa dvividhaM, dAnavidhirAdAnavidhizceti / tatra dAnavidhipUrvakatvAditareSAM tatrAdau dAnavidhirucyate / tatra bRhaspatiH, "paripUrNaM gTahItvA'laM vRddhervA sAdhu lagnakam / lekhyArUDhaM sAcimadA RNaM dadhAddhanau sadA" - iti / vRddheH paripUrNatvaM savRddhikamUladravyaparyyAptatA / vRddhiprabhedAzca bRhaspatinA nirUpitAH, - "vRddhizcaturvidhA proktA paJcadhA'nyaiH prakIrttitA / itthameva pAThaH sarvvatra / mama tu RNAdAnapradhAnAni, - iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kA eham / w Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDvidhA'sminsamAkhyAtA tattvatastA nibodhata // kAyikA kAlikA caiva cakravRddhirataH parA / kAritA ca zikhAvRddhirbhogalAbhastathaiva ca // kAyikA karmamayatA mAsagrAhyA tu kAlikA / durbuddhizcakravRddhiH kAritA vRNinA kRtA // pratyahaM gRhyate yA tu zikhAvRddhistu mA matA / gTahAn stomaH sadaH kSetrAt bhogalAbhaH prakIrttitaH "- - iti / vRddhestu parimANaM manunokram, - "zragautibhAgaM gRhNIyAnmAma vArdhuSikaH zate " iti / brahmaye niSkagate prayukte mapAda niSkaparimitAM vRddhiM mAmi mAmi gRhNIyAt / etatsaMbandhaka viSayam / tathAca yAjJavalkyaH, "azItibhAgovRddhiH syAnmAsi mAmi sabandhake / varNakramAcchata nhitricatuHpaJcakamanyathA // mAsasya vRddhiM gRhIyAt varNAnAmanupUrvazaH "-iti / malagna prayoge vyAmaH, - "savandhe bhAga AgItaH SaSTho bhAgaH salagna ke 1 nirAdhAne dvizataM mAmalAbha udAhRtaH " - iti / grahItRbhedairvRddheH parimANAntaramAha yAjJavalkyaH, - 260 For Private And Personal Use Only tattvatastAn nibodhata, -- iti kA0 (1) stomo'tra gTahavAsanimittakaM bhATakam | sadaH kSetrabhavaM phalAdi -- iti caNDezvareNa vyAkhyAtam /
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "kAntAragAstu dazakaM mAmudrA viMzakaM zatam" iti / kAntAragAH durgamavarmagantAraH, te pratimAmandazakaM gataM dadhuH / sAmudrAsmamudragantAraH viMzakaM zataM dadhurityarthaH / kAritAyAM tu na niyama ityAha saeva, "dadhurvA vakRtAM vRddhiM sarve sarvAsu jAtiSu" iti / sarve brAhmaNAdayo'dhamAH / sabandhake prabandhake sarvAsu jAtiSattamarNAnubhUtAsu svAbhyupagatAM vRddhiM ddhuH| kacidanagaukatA'pi vRddhirbhavati / tadAha viSNuH, "yo gTahItvA RNaM pUrvaM dAsyAmIti ca mAmakam / na dadyAlobhataH pazcAt sa tasmAt vRddhimApnuyAt" iti / samameva mAmakam / pratidinakAlAvadhimaGgaucatya grahautamavRddhikaM dhanaM yadi na prAgdadAti, tadA avadheranantarakAlAdArabhya varddhataevetyarthaH / kAlAvadhimanaGgIkRtya skhaukRtasya dhanasya SaNmAmAdUddhaM vRddhirbhavatItyAha nAradaH, "na vRddhiH prautidattAnAM yA banAkAritA kvacit / anAkAritamapyUddhaM vatsarArddhAdivardhate"-iti / yAcitakaM gTahItvA dezAntaragamane kAtyAyanaH, "yo yAcitakamAdAya tamadatvA dizaM vrajet / Urddha saMvatsarAttasya taddhanaM vRddhimApnuyAt" iti| etaccApratiyAcitaviSayam / pratiyAcite tu maevAha, "kRtvoddhAramadatvA yo yAcitastu dizaM vrajet / kaI mAsatrayAttasya taddhanaM vRddhimApnayAt" iti / For Private And Personal Use Only
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 169 kRtvoddhAra, thAcitakamAdAyetyarthaH / yastu yAcitakaM gTahItvA deze eva sthito'pi yAcitakaM na prayacchati, taM pratyAha maeva, "khadeze'pi sthito yastu na dadyAdyAcitaH kvacit / taM tato'kAritAM dRddhimanicchantaJca dApayet"-iti / tataH, pratiyAcanakAlAdArabhyetyarthaH / "yAcyamAnaM na varddhata yAvanna pratiyAcitam / yAcyamAnamadattazcet varddhate paJcakaM matam" iti / nipAdAvapi saeva, "nikSiptaM vRddhizeSaJca krayavikrayaevaca / yAcyamAnamadattaM cet varddhate paJcakaM zatam" iti / gTahItapaNyamaulyAnarpaNaviSaye tu saeva, "paNyaM grahItvA yo maulyamadatvaiva dizaM vrajet / RtutrayasyopariSTAttaddhanaM vRddhimApnuyAt" iti / etaccApratiyAcitaviSayam / anAkAritavRddherapavAdo nAradena darNitaH, "paNyamUlyaM bhatiAso daNDo yazca prakalpitaH / vRthAdAnAkSikapaNaM varddhate nAvivacitam" iti / vRthAdAnaM, naTAdibhyaH pratizrutam / prAkSikampaNaM dyUtadravyam / vivakSitaM anAkAritam / paNyamUlyasya vRdghabhAvaH, pravAsapratiyAcanAbhAve / nyAmasya tu vRdabhAvaH, yathA'vasthAne pratiyAcanAbhAve ca / anyathA kAtyAyanavacanavirodhApatteH / sambatA'pi, "na vRddhiH strIdhane lAbhe nikSipte ca yathAsthite / For Private And Personal Use Only
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 170 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandigdhe prAtibhAvye ca yadi na syAtsvayaM kRtA " - dUti / yathAsthite nicepe vyaktyanyathAkaraNarahite / dAtuM yogyamayogyaJceti sndigdhe| prAtibhAvye RNipratyarpaNAdau / kAtyAyano'pi - "kasasyAdyate paNyamUlye ca sarvadA / strIzakreSu na vRddhiH syAt prAtibhAvyagateSu ca " - iti / sarvadeti pratiyAcanAdeH parastAdapyakRtA vRddhirnAstItyarthaH / paNyamUlye kAtyAyanavacanavirodhaH pUrvameva parihRtaH / vyAso'pi,-- "prAtibhAvyaM bhuktavandhamagTahotaJca ditsataH / na varddhate prapannaH syAdatha zuklaM pratizrutam" - iti / bhuvandhagrahaNaM nikSepopAyane yathA vRddhirdayA, tathA gopyabhoge vRddhirna deyetyevamartham / "bhukAdhirna varddhate " - iti gautamasmaraNAt / zragTahItaM ca ditsataH, -iti kRtavRddhyapavAda:, akRtavRddhyapavAdaprasaGgAduktaH / kRtavRddhyapavAdaJca yAjJavalkyena darzitaH, - " dIyamAnaM na gRhNAti niyuktaM yatsvakaM dhanam / madhyasthasthApitaM tatsyAdarddhate na tataH param" - iti / prayuktasya dravyasya vRddhigrahaNamantareNa cirakAlAvasthitasya param / vRddhidravyabhedAnAha yAjJavalkyaH, "santatistu pazastrINAM rasasyASTaguNA parA / vastradhAnyahiraNyAnAM catustriddiguNA parA" - iti / pazustrINAM santatireva vRddhiH / ramasya tailavRtAdeH svakRtayA vRddhyA varddhamAnasyASTaguNA vRddhiH parA / nAtaH paraM vrddhte| vastradhAnyahiraNyAnAM yathAkramaM caturguNA triguNA diguNA ca parA vRddhiH / For Private And Personal Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 171 yattu vaziSTheokam / "dviguNaM hiraNyaM triguNaM dhAnyaM dhAnyenaiva ramA vyAkhyAtAH / puSyamUlaphalAni ca tulASTatamaSTaguNam" - iti / yacca manunoktam, - " dhAnye zade lave vAhye nAtikramati paJcatAm " - iti zadaH kSetraphalaM puSpamUlaphalAni / lavo meSorNA camaraukezAdiH / vAhya balavardhaturagAdiH / dhAnyazadalavavAhyaviSayA vRddhiH paJcaguNatvaM nAtikrAmatIti / "uktA'pyaSTaguNA zAke baujecau SaDguNA smRtA / lavaNe kupyadamadyeSu vRddhiraSTaguNA matA // gur3e madhuni caivokA prayukte cirakAlikA " - dUti / kupyantrapusaumakam / tadetatsarvamadhamarNayogyatA'nusAreNa durbhikSAdikAlavazena vyavasthApanIyam / dezabhedenApi parAM vRddhiM darzayati nAradaH, "dviguNaM triguNaM caiva tathA'smiMzca caturguNam / tathA'STaguNamanyasmin deyaM deze'vatiSThate" - iti / deyamRNaM varddhamAnaM cirakAlAvasthitaM kvacittriguNaM kvaciccaturguNaM kacidaSTaguNaM bhavatItyarthaH / vasiSTho'pi - For Private And Personal Use Only "vajramuktiprabAlAnAM ratnasya rajatasya vA / dviguNA dIyate vRddhiH kRtakAlAnusAriNI // tAmrAyaH kAMsyarItInAntrapuNassIsakasya ca ! triguNA tiSThate vRddhiH kAlAsvairakRtasya tu" - iti / mutiriti muktAphalaM lakSyate, vajramAhacaryyAt / vyAsopi -
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| 172 "zAkakArpAmabIjekSau SaDguNa prikiirtitaa| vadantyaSTaguNAn kAle madyaskheharamAmavAn"--iti / kAtyAyano'pi, "tailAnAJcaiva sarveSAM madyAnAmatha sarpiSAm / vRddhiraSTaguNA jJeyA guDasya lavaNasya ca" iti / yatra vRddhivizeSo na zrUyate, tatra dviguNaiva / tathAca viSNuH / "anukAnAM dviguNa"-iti / ayaM ca vRDyuparamaH satprayoge makadAharaNe ca veditavyaH / tathAca manuH, "kumIdavRddhidvaiguNyaM nAtyeti mkdaahitaa"-iti| upacayArthaM prayukta dravyaM kusaudaM, tasya vRddhiH kumIdavRddhiH / dvaiguNyaM nAtyeti nAtikAmati / yadi makadAhitA skRtpryuktaa| puruSAntarasaMkramaNAdinA prayogAntarakaraNe, tasminneva vA puruSe rekasekAbhyAM* prayogAntarakaraNe dvaiguNyamatikramya pUrvavat varddhate / makadAhateti pAThe zanaiH zanaiH pratidina pratimAsaM pratisaMvatsaraM vA'dhamarNAdAhRtya dvaiguNyamatyetIti vyAkhyeyam / gautmo'pi| "cirasthAne dvaiguNyaM prayogasya"iti / prayogasyetyekavacananirdezana prayogAntarakaraNe baiguNyA tikrmo'bhipretH| cirasthAne, iti nirdezAcchanaiH zanaiH vRddhigrahaNe dvaigaeyAtikramo'bhimataH / uktasya dRDyuparamasya kvacidravyavizeSe'pavAdamAha vRhaspatiH, * ekaza phAbhyAM,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaagddm| 173 "DhaNakASTheSTakAsUcakiNvacarmAsthivarmaNam / hetipuSpaphalAnAJca vRddhistu na nivarttate" iti / kiNvaH surAdravyopAdAnabhUto mlvishessH| carma vaannaadinivaarkphllkH| varma tnucm| hetirAyudham / puSyaphalayoyanivRttiratyantasamRddhavAdhamaNaviSayaH / anyathA triguNavRddhipratipAdakavyAsavacanavirodhaH puurvvdisheyH| vasiSTho'pi, "daNDavAsthizTaGgANaM mRNmayAnAM tathaivaca / akSayA vRddhireteSAM puSpamUlaphalasya ca" iti / sahaspatirapi, "zikhAvRddhiM kAyikAJca bhogalAbhaM tathaivaca / dhanI tAvatsamAdadyAt yAvanmUlaM na zodhitam" iti / tadevaM, paripUrNa grahItvA''dhimityatra zrAdheH paripUrNatvanirUpaepramAgatA mavizeSA vRddhirniruupitaa| idaaniimaadhirniruupyte| tatra nAradaH, "adhikriyata ityAdhiH sa vijJeyo dilakSaNaH / itakAlopaneyazca yAvaddeyodyatastathA // sa punardividhaH prako gopyobhogyastathaivaca"-iti / gTahautasya dravyasyopari vizvAsArthamadhamaNenottamaNe adhikriyate For Private And Personal Use Only
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 praapaarmaadhvH| zrAdhIyate ityaadhiH| kRtakAle zrAdhAnakAlaevetaddivamAdyavadhyayamAdhirmayA mokSyate, anyathA tavaiva bhaviSyatItyevaM nirUpitakAle ! upariSTAtmevanIya ityarthaH / yAvaddeyodyataH, rahautadhanapratyarpaNAvadhinirUpitakAla ityarthaH / gopyo rakSaNIyaH, bhogyaH phalabhogyAdiH / brahaspatirapi, "AdhirbandhaH samAkhyAtaH sa ca protazcaturvidhaH / jaGgamaH sthAvarazcaiva gopyobhogyastathaivaca // yAdRcchikaH sAvadhizca lekhyArUr3ho'tha mAkSimAn" iti / zrAdhirnAma bandhaH / ma dividhaH, gopyo bhogyazca / punazcaikaikazovividhaH, jaGgamaH sthAvarazcetyevaM cturvidhH| punarapi pratyekaM vividhaH, yAdRcchikaH saavdhishceti| yAvadRNantava na dadAmi tAvadayamAdhirityevaM kAlavizeSAvadhizUnyatayA kRto yAdRcchikaH / kRtakAlopaneyaH sAvadhiH / punazca lekhyArUr3haH sAkSimAniti vividhaH / bharadAjaH prakArAntareNAdhezcAturvidhyamAha, "zrAdhizcaturvidhaH proko bhogyo gopyastasthevaca / arthapratyayahetuzca caturthasvAjJayA kRtaH // zrAvaNAtpUrvalikhito bhogyAdhiH zreSTha ucyate / gopyAdhistu parebhyaH svandatvA yo gopyate rhe| arthapratyayaheturya arthahetuH sa ucyte|| zrAjAdhirnAmayo rAjJA saMsadi tvAjayA kRtaH" iti / * sa vineya ityarthaH,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 175 zrAvaNaM mamadi prakAzanam / zrAdhigrahaNAnantaraM nAzavikArAdayoyathA na bhavanti, tathA pAlanIya ityAha hArItaH, "bandhaM yathA sthApitaM syAttathaiva paripAlayet / anyathA naNyate lAbho mUlaM vA taya tikamAt" iti / yahampatirapi, "nyAmavatparipAlyo'sau vRddhinagyettathA'kRte / bhukke vA'mAratAM prApne mUlahAniH prajAyate / bahumacaM yatra naSTamaNikaM na ca toSayet // devarAjopaghAte ca yatrAdhinAMzamApnuyAt / tatrAdhiM dApaye dRSTAn modayaM dhanamanyathA"-iti / tathAca vyAsaH, "devarAjopaghAte tu na doSo dhaninAM kvacit / anyathA nazyate lAbho mRlaM vA nAzamApnuyAt // mRNaM dApyastu tannANe bandhanAnyamRNaM tathA" iti / AdheramAratve'pyevamanumandheyam / tathAca nAradaH,"rakSamANo'pi yazcAdhiH kAleneyAdamAratAm / prAdhiranyo'thavA kAryA deyaM vA dhanine dhanam"-dUti / yAjJavalkyo'pi, "AgheH svIkaraNAsiddhI rakSamANo'pyamAratAm / yAtavedanya adheiyo dhanabhAgvA dhanI bhavet" iti / shrymrthH| Adhagaupyasya bhogyasya ca khokaraNAt grahaNAt upa For Private And Personal Use Only
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| bhogAccAdhigrahaNamiddhiH, na mAhilekhyamAtreNa nApyuhezamAtreNa / tadAha nAradaH, "prAdhistu vividhaH prokto jaGgamaH sthAvarastathA / siddhirasyobhayasthApi bhogo yadyasti mAnyathA" iti / evaM ca mati, yA khaukArAntA kriyA pUrvA, mA balavatI; yA pUrvA'pi svIkArAdirahitA, mA na balavatItyukaM bhavati / prAdhiH prayatnena rakSamANo'pi kAlAdivazena yadyasAratAGgatastadA'nya praadheyH| atha vA dhanine dhanaM deyam / prAdhisiddhau bhogaeva pramANamityAha viSNu: "dayornikSiptayorAdhirvivadetAM yadA nrau| yasya bhukirjayastasya balAtkAraM vinA katA"-iti / dayorapi bhukrasthAha sahaspatiH, "kSetramekandayorbandhe yahattaM samakAlikam / ' yena bhuktaM bhavettasya tat tasiddhimavApnuyAt" iti / vasiSTho'pi, "tulyakAle vimTaSTAnAM lekhyAnAmAdhikarmaNi / yena bhukaM bhavetpUrvaM tasyAdhirbalavattarA"-dati / bhogAdhizeSe maevAra, "yadyekadivase tau tu bhokAmAvupAgatau / vibhajyAdhiH samantena bhokravya iti nicayaH" iti / dayorekamAdhiM kurvato daNDamAha kAtyAyanaH, For Private And Personal Use Only
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 177 "prAdhimekaM dayoH kRtvA yadyekA pratipadbhavet / tayoH pUrvakRtaM grAhyaM tatkartA daNDabhAgbhavet" iti / pratipaditi pratipattirityarthaH / zrAdhivizeSe daNDavizeSamAha viSNuH / "gocarmamAtrAdhikA bhuvamanyasya prAdhikRtvA tasmAdanirmAyAnyasya yaH prayacchetsa badhyaH / UnAM cet, SoDazasuvarNaM daNDaH,dati / mAkSilekhyamijhorlekhyasiddhirbalavatItyAha kAtyAyanaH, "zrAdhAnaM vikrayo dAnaM lekhyamAcikRtaM yadA // ekakriyAviruddhantu lekhyaM tatrApahArakam" iti / lekhyamiddhatvAvizeSe'pi saevAha, "anirdiSTaca nirdiSTamekatra ca vilekhitam / AkAzabhUtamAdAya anAdiSTaM ca tadbhavet // yadyadyadA'sya vidyeta tadAdiSTaM vinirdizet" iti / ayamarthaH / zrAdhAturAdhAnakAle yavidyamAnaM dhanaM nirUpita. kharUpaM ca, taddhanamAdhitvenAdiSTaM, tanirdiSTamityucyate / tadviparItantu dhanamAdhitvena kalyamAnamanirdiSTamiti nirdishediti| nirdiSTavAvizeSe yAjJavalkyaH,___ "Adhau pratigrahe kraute pUrvA tu balavattarA"-iti / ekameva kSetramekasyAdhiM kRtvA kimapi gTahItvA punaranyasyAdhAya kimapi gTalAti, natra pUrvasyaiva tatkSetrambhavati nottarasya / evaM pratigrahe kraye ca yojanIyam / RNAdiSUttarakriyAyAH prAbalyamAha maeva, "sarveSvarthavivAdeSu balavatyuttarA kriyA" iti / yadyeka kSetramekasyAdhiM kRtvA'nyasya vikroNote, tatrAha vasiSThaH, 23 For Private And Personal Use Only
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| "yaH pUrvottaramAdhAya vikriNIte tu taM punaH / kimetayorbalIyaH syAt prokena balavattaram'-dati / prAdhyAdaunAM yogapadye'pyAha saeva, "kRtaM yatraiRdivame dAnamAdhAnavikrayam / trayANAmapi sandehe kathaM tatra vicintayet // trayo'pi taddhanaM dhAyaM vibhajeyuryathA'zataH / ubhau kriyAnusAreNa vibhAgonaM pratigraho"-iti / etadAdhito'pyadhikarNikaviSayam / RNaparyAptAdhinAze vAha nAradaH, "vinaSTe mUlanAza: syAt devarAjakRtAdRte"-iti / bahumUnyAdhinAze dhanikaM samarpayedityukram / tatra vizeSamAha manu:, "mUlena toSayedenamAdhisteno'nyathA bhavet" iti / gopyAdhibhoge lAbhahAnimAha yAjJavalkyaH, "gopyAdhibhoge no vRddhiH sopakArotha hApite / naSTo deyo vinaSTazca devarAjakRtAdRte"-iti / ayamarthaH / gopyamyAdheH mamayAtikrameNa bhoge mati mahatyapi vRddhiaatvyaa| mopakAre maddhike bhogyAdhau hApite vyavahArAkSamatvaM prApite mati na vRddhiH| gopyAdhirvikAraM prApitaH, pUrvavakRtvA deyH| vinaSTazcedAtyantikanAzaM prAptazcettanmUnyA divAreNaiva nivedyaH / gopyAdhibhoge no vRddhirityetabalAtkArabhogaviSayam / ataeva manuH, For Private And Personal Use Only
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "na bhokravyo balAdAdhi cAno vRddhimutsRjet" iti / vacanAdinA prAdhibhoge bhogAnusAreNa lAbhadravyasya nAzamAha saeva, "yaH khAminA'nanujJAtamAdhiM bhule'vicakSaNaH / tenArdhavRddhiIkavyA tasya bhogasya niSkRtiH" iti / kvacidviSaye mUladravyanAzena saha lAbhanAzasya vikalpamAha kAtyAyana: "kAmamananujJAtamAdhiM yaH karma kArayet / bhokA karmaphalaM dAyo vRddhiM vA labhate na saH" iti / dAsyAdyAdhau karmaphalaM vetnm| aAhitadAsyAdipaur3ane saevAha, "yasvAdhiM karma kurvANa: vAlyAdantena karmabhiH / paur3ayet bharmayeccaiva prApnuyAtpUrvamAhasam" iti / Ahitasya dravyasya rutvanivRttikAlamAha yAjJavalkyaH, "AdhiH praNazyeviguNe dhane yadi na mokSyate / kAle kAlakato nazyet phalabhogyo na nazyati" iti| prayukta dhane svakRtayA vRddhyA kAlakrameNa dvaiguNyaM prApte mati yadyakRtakAlo gopyAdhina mokSyate, tadA nazyedadhamarNasya, dhanaM prayoknuH sbhvti| kRtakAlo gopyo bhogyazcAdhiH sampratipanne kAle yadi na - - * vAlvA daNDena kammabhiH,-iti kaa| mama tu, yasvAdhiM karma kuvANaM ve gudaNDena cammabhiH,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| mokSyate, tadA'dhamarNasya nazyet / prakRtakAlaH phalabhogyaH kadAcidapi na nshyti| dvaiguNyanirUpitakAlayorupari caturdazadivasapratIkSaNaM karttavyamityAha vyAmaH, "hiraNye diguNIbhUte pUrNakAle kRtAvadhau / bandhakasya dhanasvAmau disaptAhaM pratIcate // tadantarA dhanaM datvA muNau bandhamavApnuyAt" iti / nanvAdheH khatvanivRtteH khatvotyatteca kAraNaM nAmti, viSayo'pi maasti| maivam / na kevalaM dAnAdireva svatvanivRttikAraNam, pratigrahAdireva svatvApattikAraNam ; kintu dvaiguNyanirUpitakAlaprAptau dravyAdInAmapi tasya yAjJavalkyavacanenaiva RNidhaninorAtyantikakhatvanivRttivatvotpattikAraNatvAvagamAt / na ca manuvacanavirodhaH, tasyokakAlabhogyAdhiviSayatvenApyupapatteH / yattu vRhaspatinA dazAhapratIkSaNamukrama, "pUrNAvadhau sAntalAbhe bandhakhAmI dhanau bhavet / anirgate dazAhe tu RNau mokSitumarhati"-iti / tavastrAdiviSayam / hiraNye dviguNIbhUte,-dati vyAsena vizeSopAdAnAt / yatpunastenaivokram, "gopyAdhirdiguNAdUdhaM kRtakAlastathA'vadheH / zrAvedayedRNikule bhokayastadanantaram" iti / tadbhogamAtravidhiparam, na punaH svtvaapttiprm| yadA tu mAntalAbhe dhane bandhasya tathaivAvasthitasya mocanAt prAgraNikasya maraNAdirbhavet, tadA ki kAryamityapecitamAha vRhaspatiH, For Private And Personal Use Only
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 181 "hiraye dviguNIbhUte mRte naSTe'dhamarNike / dravyantadIyaM saMgTahya vikriNIta samAcikam // racedvA kRtamUlyaM tu dazAcaM janasaMsadi / RNAnurUpaM parato gTahItvA'nyattu varjayet" - iti / hirave dviguNIbhUte pacAdAdhimocaNAdavagadhamarNike mmRte naSTe kutracite cirakAlamavijJAte sati zrAdhikRtaM dravyaM samAcikaM vikraya caritAnurUpaM dviguNIbhUtadravyaparyAptaM gTahIta, tato'vaziSTaM varjayet rAjJe samarpayedityarthaH / tathAca kAtyAyanaH, - "zradhAtA yatra naSTaH syAt dhanI bandhaM nivedayet / rAjJA tataH sa vikhyAto vikreya iti dhAraNA // samRddhikaM gRhaulA tu zeSaM rAjanyathArpayet" - iti / rAjJe samarpaNaJca jJAtyAdyabhAvaviSayam / tatsadbhAve tatraiva samarpaNasya nyAyyatvAt / zranyattu varjayedityanena dhanadaiguNSye 'pyakRtakAlAvadhikAdhau dhanikasyAsvAmitvamavagamyate / dhanadvaiguNye svatvapratipAdakaM yAjJavalkyavacanaM samAnAdhiviSayam * / zrataeva, nyUne adhikeca bandhe zradhinAzonAsti, kintu dviguNIbhUtaM dravyameva rAjJA dApya ityAha yAjJavalkyaH, For Private And Personal Use Only "caricabandhakakRtaM savRddhyA dApayeddhanam / satyaGkArakRtaM dravyaM dviguNaM dApayet tataH " - iti / caritraM zobhanAcaritaM khacchAzayatvam / tena yat bandhakaM, caritrabandhakam / tenAdhikena yaddravyamAtmamAt kRtaM parAdhInaM vA kRtaM, tacca * samAMzAdhiviSayam, - iti zA0 /
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 www. kobatirth.org pararAzara mAdhavaH / ritrabandhakakRtam / zrathavA caritramagnihotrAdijanitamapUrvam / tadeva bandhakaM caritrabandhakam / tena yadravyamAtmasAtkRtaM, tatmavRddhikameva dApayet, na tu dhanadvaiguNye'pyAdhinAzaH / satyasya kAraH satyaGkAraH / tena kRtaM satyaGkArakRtam / tadapi dviguNameva deyaM, na tu lAbhAdinAzaH* / zrayamabhiprAyaH / bandhakArpaNasamayaeva mayA dviguNameva dravyaM dAtavyaM nAdhinAzaH iti niyame kRte, tadeva dviguNabhUtaM dAtavyaM nAdhinAzaH dUti / krayavikrayAdivyavasthA nirvAhAya yadaGgulIyakAdi parahaste samarpitaM,tatsatyaGkArakRtam / tatrAGgulIyakAdi gTahItvA vyavasthAmatikrAman tadevAGgulIyakAdi dviguNaM pratipAdayet / itarazcedaGgulIyakAdikameva tyajet / vastvAdhau niyamamAha prajApatiH, - "yo vai dhanena teneva paramAdhiM nayedyadi / kRtvA tadA''dhilikhitaM pUrvaJcApi samarpayet" - iti / yavandhakasvAmini dhanaM prayuktaM tattulyenaiva dhanena paraM dhanikAntaramAdhiM nayet, na tvadhikena / zrayaM vastvAdhirdhanasya dvaiguNye mati / sampratipattau tu dvaiguvAdarvAgapi draSTavyaH / zrathAdhimocanam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra bRhaspatiH, - "dhanaM mUlIkRtaM datvA yadA''dhiM prArthayedRNI / tadaiva tasya moktavyastvanyathA doSabhAgdhanau " iti / * lAmanAzaH, -iti kA For Private And Personal Use Only
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 13 mUlIkRtamadhamarNana deyaM dhanam ; vastubhogyAdhau mUlamAtraM, gopyAdhau tu sadRddhikam / yadA taddatvA RNau zrAdhiM prArthayate, tadA dhaninA sa moktavyaH / anyathA doSabhAgbhavedityarthaH / tadAha yAjJavalkyaH , "upasthitasya moktavyaH zrAdhisteno'nyathA bhavet / prayojake sati dhanaM kule'nyasyAdhimApnuyAt" iti / dhanaprayokaryasanihite sati tadAptahaste mavRddhikaM dhanaM nidhAya khakIyamAdhi gTalIyAt / bhogyAdhistu mUlamAtraM dalA phalakAlAnte moktavyaityAha vyAsaH, "phalabhogyaM pUrNakAlaM datvA dravyantu mAmakam" iti / samameva mAmakam / mUlamAtraM datvA RNI bndhmvaapnuyaaditi| AdhinAzanibandhanatve . vaiguNyAdikAlAdarvAgeva AdhirmokravyaH / tathAca saeva, "ato'ntarA dhanaM datvA mRNau bandhamavApnuyAt" iti / yattu tenaivotram,_ "gopyAdhiM dviguNadUI mocayedadhamarNikaH" iti / tadvaiguNyAdU, arvAk disaptAhAnmocayedityevamparam / anyathA, zrAdhiH praNazyeTviguNe dhane iti yaajnyvlkyvcnvirodhaaptteH| yadi prayokaryamannihite tatkule dhanagrahautAro na manti, yadi vA''dhivikrayeNa dhanAditmA sthAdadhamarNasya, tatra yatkarttavyaM tadAha yAjJavalkyaH , "tatkAlakRtamUlyo vA tatra tiSThedavRddhikaH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 185 parAzaramAdhavaH / RNadAnecchAkAle yat tasyAdhermalyaM, tatparikalpya tatraiva dhanini tamAdhiM vRddhirahitaM sthApayettata UrdhvaM na varddhate iti / bhogyAdhiviSaye kvacidvizeSamAha sahaspatiH, "kSetrAdikaM yadA bhuktamatyantamadhikaM tataH / mUlodayaM praviSTaM cettadA''dhiM prApnuyAdRNI"- iti / tena praviSTe modaye dravye tvayaitanmotavyamityevaM paribhASya yadA kSetrAdikamAdadhyAt, tadA bhogena kSetrArthavyayamahitamavRddhikadhanapraveze sati AdhimAdadyAdadhamarNa ityarthaH / yAjJavalkyo'pi, "yadA tu dviguNIbhUtamraNamAdhau tadA'khilam / moccAdhistadutpanne praviSTe dviguNe dhane"-dati / ayameva kSayAdhirityucyate lokH| yatra tu vRddhyarthaeva bhogaiti paribhASate, tatra bhogenAdhikadhanapraveze yAvanmUladAnaM naadhitivyH| "paribhASya yadA kSetra tathA tu dhanike RNI / tvayaitadRttalAbhe'rtha bhokravyamiti nizcayaH // praviSTe modaye dravye pradAtavyantvayA mama"-dati / RNagrahaNakAle dhanadvaiguNyAnantaraM bhogaH / mUlamAtraM datvA'dhamaNe bandhanaM prApnoti / dhanau ca mRNaM mUlamAtraM na gTallauyAt / kintu pUrNa varSa samagravRddhiparyApte dhane praviSTe sati dhanino mulamAtra deyam / RNino bandhalAbha iti| parasparAnumatau tu vRddhyaparyAptabhoge'pi mUlamAtradAnenavAdhilAbhaH ityarthaH / paribhASitakAlaikadezenaiva samagravRddhiparyAptavarSapraveze sapAha. For Private And Personal Use Only
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 185 "yadi prakarSitaM tasyAttadA na dhnbhaagdhnau| RNI na labhate bandhaM parasparamataM vinA"-iti / ityaadhividhiH| atha prtibhuuH| tatra rahaspatiH, "darzane pratyaye dAne RNe dravyArpaNe tathA / catuHprakAraH pratibhUH zAstre dRSTo manISibhiH / pAIko darzayAmauti mAdhurityaparo'bravIt / dAtA'hametadraviNamarpayAmauti cAparaH" iti / ahameva tadIyaM dhanamarpayAmIti bravItItyarthaH / darzanapratibhuvaH kRtyamAha saeva, "darzanapratibhUryastu deze kAle ca darzayet / nibandhaM vAhayet tatra naiva rAjakRtAdRte"-iti / nibandha kRNaM vAhayet dhaninaM prApayet / yastu na darzayati, taM pratyAha manuH, "yo yasya pratibhUstiSThet darzanAyeha mAnavaH / zradarzayanma taM tatra prayacchet svadhanAdRNam" iti / darzanAya kAlaM dadyAdityAha rahaspatiH, "naSTasyAnveSaNe kAlaM dadyAtpratibhuve dhnau| dezAnurUpataH padaM mAsaM mArddhamathApivA" - iti / kAtyAyano'pi, For Private And Personal Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18ha www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "naSTasyAnveSaNArthantu deyaM pattatrayaM param / yadyamau darzayettasya moktavyaH pratibhUrbhavet // kAle'pyatIte pratibhUryadi taM naiva darzayet / sa tamarthaM pradApyaH syAtprete caivaM vidhIyate" - iti dAnapratyayapratibhuvoH kRtyamAha nAradaH, - "Rvipratikurva pratyaye vA'tha hApite | pratibhUstu RNaM dadyAdanupasthApayaMstadA " - iti / pratikurvaH bandhanadAna adadat / pratyaye jJApitavAse'pagate / dhanArpaNapratibhuvaH kRtyamAha saeva - "vizvAsArthaM kRtasvAdhinaM prApto dhaninA yadA / prApaNIyastadA tena deyaM vA dhaninAM dhanam " - iti / adhipratyarpaNapratibhuvaM pratyAha saeva - "khAdako vittahInazca lagnako vittavAn yadi ! mUlaM tasya bhaveddeyaM na vRddhiM dAtumarhati " - iti / khAdako bandhabhakSakaH, lagnakaH pratibhUH / sa tu vRddhiM dAtuM nArhati / khAdakAdaSyatra, mUlyena toSayediti vacanAt tanmUlyamAtrameva deyam / etramitareSAM pratibhuvAmapi deyadravyavidhayo draSTavyAH / pratibhUgrahyaiti prakRtamAha kAtyAyano'pi - " dAnopasthAnavAdeSu vizvAsazapathAya ca / lagnakaM kArayedevaM yathAyogaM viparyyaye" - iti ; * ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu mUlena topayediti vacanAt mUlamAtra meva - iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 17 upasthAnaM darzanam / vyAso'pi, "lekhye kRte ca divye vA dAnapratyayadarzane / gTahItabandhopasthAne RNiTravyArpaNe tathA"-iti / pratibhAhya iti zeSaH / pratibhUmaraNe vyavasthAmAha yAjJavalkyaH , "darzanapratibhUyaMtra mRtaH prAtyayiko'pivA / na tatputrA RNaM dadyurdadyurdAnAya yaH sthitaH" iti / yadA darzanapratibhUH pratyayiko vA mRtaH, tadA tayoH putrAH prAtibhAvyAyAtaM piTakRtamhaNaM na ddhuH| yastu dAnAya sthitaH pratibhUrmatastatputrA RNaM dadhuH / tatpaucapurairapi mUlyameva* deyaM, na vRddhidyaa| tathAca vyAsaH, "mRNaM paitAmahaM pautraH prAtibhAvyAgataM sutaH / mamaM dadyAttatsutau tu na dANyAviti nizcayaH" iti / tatsutau pautraprapautrau / bRhaspatiH, "Adyau tu vitathe dApyau tatkAlAveditaM dhanam / ___ uttarau tu visaMvAde tau vinA tatmutau tathA" iti / zrAdyau darzanapratyayapratibhuvau, vitathe ahamenaM darzayiSyAmi asau mAdhurityevaM vidhayorvAkyayoH mithyAle rAjJA daapyau| uttarau dAnarNidravyArpaNapratibhuvau visaMvAde dAyAdinA dhane RNikena apratidatte daapyau| tayorabhAve tattau daapyau| pratyayapratibhUvatpramANA * itya meva pAuH sarvatra / mama tu, mUlameva,-iti pAThaH pratibhAvi / For Private And Personal Use Only
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 28 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / pratibhUreva dApyo na tatputraH vivAdapratibhUsAdhitaM dhanaM daNDaJca dApyaH / tadabhAve tatputro'pItyAha vyAsaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "vipratyaye lekhyadivye darzane vA'kRte sati / RNaM dApyAH pratibhuvaH putranteSAM na dApayet // dAnavAdapratibhuvau dApyau tatputrako tathA " - iti / yatra darzanapratyayapratibhuvau bandhakaM gRhItvA prAtibhAvyamaGgIkurutaH, tatra vizeSamAha kAtyAyanaH, - 2 "gRhauvA bandhakaM yaca darzanasya sthito bhavet / vinA pitrA dhanaM tasmAddApyastasya RNaM sutaH" -- iti / aneka pratibhUdAnaprakAramAha yAjJavalkyaH, - "bahavaH syuryadi svAMzairdadyuH pratibhuvo dhanam / ekachAyAzriteyveSu dhanikasya yathA ruci: " - iti / "ekasmin prayoge dvau vahavo vA pratibhuvaH, tada vibhajya svAMzena dadyuH / ekakAyAzriteSu yaM puruSaM dhanikaH prArthayet saeva naM dadyAt nAMzataH / ekachAyAdhiSThiteSu yadi kazviddezAntaraGgataH, tadA tatputro'pi dadyAt / mRte tu pitari putraH pivaMzameva dadyAt, na ratnam / tathAca kAtyAyanaH, - "ekachAyApraviSTAnAM dApyoyastatra dRzyate / proSite tatsutaH sarvaM pitraMzantu mRte tu sH"-iti| prAtibhAvyApalApe daNDamAha pitAmahaH, - "yo yasya pratibhUrbhUtvA mithyA caiva tu prachati / cyatra, yadi iti bhavitumucitam / For Private And Personal Use Only
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 19 dhanikasya dhanaM dApyo rAjA daNDena tatsamam // kuryyAcca pratibhRrvAda kArya cArthe'rthinA saha / sopamargastadA daNDyo vivAdAt dviguNaM damam"-dati / atra pratikriyAvidhiH / tatra yAjJavalkyaH, "pratibhRrdA pito yatra prakAzaM dhanine dhanam / dviguNaM pratidAtavyaM RNikaistasya tadbhavet" iti / dhanikena pIDitaH san pratibhUstamutovA janasamakSaM rAjJA yaddhana dApitastadviguNasmRNikaH pratibhuve ddyaat| yadAha nAradaH, "yaM cArtha pratibhUrdadyA nikenopapIDitaH / RNikaH khAtibhuve dviguNaM pratidApayet" iti / kadA hi dviguNaM dadyAdityapekSite Aha kAtyAyanaH, "pratibhAvyaM tu yo dadyAtpaur3itaH pratibhAvitaH / tripakSAtparataH so'rtha diguNaM ladhumaIti"-iti / dvaiguNyaM hiraNya viSayam / pazvAdau tu vizeSo yAjJavalkyenokaH, "santatiH strIpazaveva dhAnyaM triguNamevaca / vastraM caturguNaM proktaM rasazcASTaguNastayA"-iti / prAtibhAvye niSedhAnAha kAtyAyanaH, "na svAmI na ca vai zatruH svAminA'dhikRtastathA / niruddho daNDitazceva mandigdhazcaiva na kvacit // naiva riko na mitraM vA na caivAtyantavAsinaH / rAjakAryaniyuktazca ye ca prabrajitA narAH // nAzako dhanine dAtuM daNDaM rAjJe ca tatsamam / For Private And Personal Use Only
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| jIvan vA'pi pitA yasya tathaivecchApravartakaH / nAvijJAto grahItavyaH pratibhUH skhakriyAM prati"-iti / sandigdho'bhizastaH / atyantavAsino naiSThikabrahmacAriNaH / yAjJavalkyo'pi, "bhrANAmatha dampatyoH pitaH putrasya caiva hi| prAtibhAvyamTaNaM sAkSyaM avibhakta na tu smRtam"-ti / nArado'pi, "mAkSitvaM prAtibhAvyaJca dAnaM grahaNamevaca / vibhakA bhrAtaraH karyuH nAvibhakAH parasparam" iti / asvatantreSu dhanaprayoganiSedhamAi yAjavalkyaH, "na strIbhyo dAsabAlebhyaH prayacchecca kvaciddhanam / dattana labhate tattu tebhyo dattaM tu yaddhanam" iti| athrnngrhnndhmaaH| tatra yAjJavalkyaH, "pracchannaM sAdhayannayaM sa vAyo nRpaterbhavet / mAdhyamAno nRpaM gacchet daNDyo dApyazca taddhanam" iti| asthArthaH / adhamarNanAbhyupagataM sAkSyAdibhirbhAvitaM vA dharmAdibhirUpAyaiH sAdhayan rAjJA na nivaarnniiyH| yadi tu pApAttadA haspatiH, "dharmApadhibalAtkArairTahasambodhanena ca"-iti / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, saMrodhanena,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra kANDam / dharmAdauna svayamevAha, "suhRtsambandhimandiSTaiH sAmoktyA'nugamena ca / prAyeNAtha RNo dApyo dharma evamudAhRtaH // chadmanA yAcitaM cArthamAnIya RNikAt dhnau| anvAhitaM samAhatya dApyate yatra mopadhiH // yadA svagTahamAnIya tAr3anAdyairupakramaiH / RNiko dApyate yatra balAtkAraH prakIrtitaH // dAraputrapazUn vadhvA kRtvA dvAroparodhanam / yatraNe dApyate'rthantu tadAcaritamucyate" iti / manurapi dharmAdaunupAyAn darzayati, "dharmaNa vyavahAreNa chalenAcaritena c|| prayuktaM sAdhayedarthaM paJcamena balena ca"-iti / dharmAdayazcopAyAH puruSApekSayA prayoktavyAH / tadAha kAtyAyanaH, "rAjA tu svAminaM vipraM bhAnvenaiva pradApayet / rikthinaM suhRdaM vA'pi chalenaiva pradApayet // varNikAH karSikAH caiva zilpinazcAbravaudbhagaH / dezAcAreNa dApyAH syurduSTAn sampaudya dApayet" iti / dApane vizeSamAha yAjJavalkyaH, "sahautAnukramAddApyo dhaninAmadhamarNikaH / datvA tu brAhmaNayeva nRpatestadanantaram" iti / samAnajAtIyeSu dhaniSu yugapatprApteSu grahautAnukramAt dhanaM For Private And Personal Use Only
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 praashrmaadhvH| dApyaH, bhinnajAtIyeSu tu brAhmaNAdikrameNa / mAdhayitumazataM dhanika pratyAha yAjJavalkyaH, "rAjJA'dhamarNikodANyaH sAdhitAddazakaM zatam / paJcakantu zataM dApyaH prAptArtho [ttamarNikaH"-ti / pratipannasyArthasya rAjA dazamAMzamadhamarNikAddaNDarUpeNa gTahIyAduttamAdizatitamaM bhAgaM vRttyarthaM grahoyAdityarthaH / adhanikaRNAdAnaprakAramAha yAjJavalkyaH,-- "haunajAtiM parikSauNamRNArtha karma kArayet / brAhmaNastu parikSINa: zanairdApyo yathodayam" iti / brAhmaNagrahaNamulTaTajAtyupalakSaNArtham / "karmaNA'pi samaM kAryaM dhanikaM vA'dhamarNikaH / samo'pakarajAtizca dadyAt zreyAMstu tacchanaiH" iti smrnnaat| nArado'pi, "atha zanivihaunazcedRNI kAlaviparyayAt / zaktyapekSamRNaM dApyaH kAle kAle yathodayam" iti / duSTAdhamarNikaM pratyAha manuH, "RNikaH madhanoyastu daurAmyAnna prayacchati / rAjA dApayitavyaH syAt g hotvA dviguNo damaH" iti / mandigdhe'rtha RNagrahaNaM kurvato'rtha hAnirdaNDatyAha vRhaspatiH, "anAvedya tu rAjJe yaH sandigdhArtha pravartate / prasahya sa pravezyaH syAra vo'pyatho na sidhyati"-dUti / kAtyAyano'pi, For Private And Personal Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / paur3ayettu dhanI yatra RNika nyAyavAdinam / tasmAdarthAtma hoyeta tatsamaM prApnuyAt damam" iti / yastvadhamarNastuttamarNamakAzAt vyavahArArthaM dhanaM gTahItavAn, sa tasyaiva dhanaM dadyAt, nAnyeSAm / tadAha kAtyAyanaH, "yasya dravyeNa yatpaNyaM sAdhitaM yo vibhAvayet / navyamaNikeNaiva dAtavyaM tasya nAnyathA"- iti / nirdhanAdhamarNaviSaye RNapratidAnaprakAramAha bhAradvAjaH, "RNikasya dhanAbhAve deyo'nyo'rthastu tatramAt / dhAnyaM hiraNyaM lauhaM vA gomahiyyAdikaM tathA // vastraM bhUrdAsavargaca vAhanAdi yathAkramam / dhanikasya tu vikrIya pradeyamanupUrvazaH // kSetrAbhAve tathA''rAmastasyAbhAve hayakrayaH / dvijAtInAM gTahAbhAve kAlahAro vidhIyate"-iti / manurapi, "RNaM dAtumazakko yaH kartumicchetpunaH kriyAm / sa datvA nirjitAM vRddhiM karaNaM parivartayet" iti / shrymrthH| pratidAnakAle dhanAsampattivazAtmavRddhikamaladAnAzAko'dhamarNa: RNasya cirantanatvaM pariharato dhanikasya samAnArthakiyAM lekhyA dirUpAM punaH kartumicchet, sa niyantrAM ddhiM datvA karaNaM parivartayet ; punalekhyAdikriyAM vartamAnavatsarAdicihnitA kuryAditi / yaH pUrvanirjitavRddhiM dAtumasamarthaH, sa tu tAM mUlabenAropayet / tadAha saeva, For Private And Personal Use Only
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "zradarzayitvA tatraiva hiraNyaM parivartayet / thAvatI sambhavehRddhiH tAvato hAtumarhati" iti / hiraNyamadayitvA nirjitAM vRddhimadatvA tatraiva lekhye pari vartayet / yastu RNapratidAnakAle savRddhikaM mUlaM dAtuM na zaknoti, taM pratyAha yAjJavalkyaH,__"lekhyasya pRSThe'bhilikhet datvA datvarNiko dhamam" iti| lekhyAmannidhAne viSNuH / "asamagradAne lekhyAmantrighAne cottamarNasya likhitaM dadyAt" iti / nArado'pi, "mahotopagataM dadyAdRNikAt vRddhimApnuyAt / yadi vA bho parilikhedRNimA codito'pi man / dhanikasyaiva varddhata tathaiva RNikasya ca" iti / yastu RNApAkaraNaM na karoti, tasya pratyavAyaH purANe'pi darzitaH, "tapakhau cAgnihotrI ca RNavAn mriyate* ydi| tapazcaivAgnihotraJca sarvaM taddhanine bhavet" iti / kAtyAyano'pi, "uddhArAdikamAdAya svAmine na dadAti yaH / sa tasya dAsomRtyaH strI pazurvA jAyate gTahe"-iti / uddhArAdikaM dAturyyaddeyatayA sthitam / nArado'pi, "yAcyamAnaM na dadyAttu RNamAdhipratigraham / saTravyaM varddhayettAvat yAvatkoTizataM bhavet // * gaM nodhiyate,-iti bhA0 / For Private And Personal Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 15 tataH koTizate pUrNa dAnanaSTena' karmaNa / azvaH kharovRSodAso bhavejjanmani janmani"-iti / pratidAtaH karttavyamAha yAjJavalkyaH, "dattvarNaM pATayellekhyaM zuddhe cAnyattu kArayet / sAkSiNaM khyApayedyadvA dAtavyaM vA samAtikam" iti / samAtikamaNaM pUrvamAkSimamakSameva dAtavyam / pUrvasAkSiNAmasambhave mAkSyantarasamakSameva dAtavyamiti / nArado'pi, "lekhyaM datvA RNa zayettadabhAve sutairiti" / ailpakAlamadIrghakAlamRNaM yAcyamAnamamanantarameva deyam / mAvadhitvena kRtaM tu pUrNa tvavadhau sAntalAbhaM saMbhave / dhanikarNikayorevaM viddhiH syAt prativamiti / RNapratidAhanAha rahaspatiH, "yAcyamAnAya dAtavyamanpakAlamRNaM kRtam / pUrNa'vadhau mAntalAbhamabhAve ca pituH kacit" iti // anantaraM RNagrahaNaM tasya piturabhAve pinakRtamRNaM sutairavayaM dAtavyam / avazyaM dAvavyamityatra hetumAha nAradaH,* vAye nayena, iti kaa| / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, "alpakAlamaNaM deyaM yAcitaM samanantaram / pUrNe'vadhau sAvadhau tu sAntalAbhaM vinirdi zet / dhanikarmikayorevaM vizuddhiH gyAt pratizravam"---iti / atyakAlamadIrgha. kAlamTaNaM yAcyamAnasamarantarameva deyam / sAvadhitvena kRtanta parye avadhau sAntalAbhaM deyam / iti pAThobhavitumaIti, banyovA kopyevaM vidhaH pAThaH syAta, iti pratibhAti / paraM sarvatra darzanAdasaM. lagraeva pAThomUle rakSitaH / evaM paratra / | itya meva pAH sarvatra / For Private And Personal Use Only
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "icchanti pitaraH putrAn khArthahetoryatastataH / uttamarNAdhamAbhyAM mAmayaM mocayiSyati // zrataH putreNa jAtena svArthamutsRjya yatnataH / - RNAtpitA mocanIyo yathA na narakaM brajet" iti / uttamamRNaM, "jAyamAnovai brAhmaNasvibhirpaNavAn jAyate"iti shrutiprtipaaditmmnnm| adhamamRNaM parahastAt kusaudavidhinA mahautam / kAtyAyano'pi, "nRNAntu sUmubhirjAtaH dAnenaivAdhamAdRNAt / vimokSastu yatastasmAdicchanti pitaraH sutAn" iti / jAtenetyabhidhAnAca jAtamAtrasya maNamocane'dhikAraH, kintu prAptavyavahArayetyAha maeva, "nAprAptavyavahArastu pita[parate kacit / kAle tu vidhinA deyaM vaseyurnarake'nyathA" iti / kanididhamAne'pi pitari sutairdayamityAha maeva, "vidyamAne'pi rogAH khadezAtproSite tathA / viMzAtmavatmarAddeyamhaNaM pikRtaM sutaiH" iti / rahaspatirapi, "mAnidhyApi pituH putraiH kRNaM deyaM vibhAvitam / jAtyandhapatitonmattakSayazcitrAdirogiNaH" iti / muNadAne adhikAriNaM putraM darzayati kAtyAyanaH, "RNaM tu dApayetputraM yadi sthAnirupadravam / draviNAIzca dhUryyazca nAnyathA dApayet tam" iti / For Private And Personal Use Only
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| nArado'pi, "pita[parate pucA RNaM dadhuryathAuMgrataH / vibhakto vA'vibhako vA yo vA tAmuddaheddharam" iti / vibhAgottarakAlaM pitrA yadRNaM kRtaM, tatkena deyamityapekSite pAha kAtyAyanaH, "pitRNAM vidyamAne'pi na ca putro dhanaM haret / deyaM taddhanike dravyaM mRte rahaMstu dApyate" iti / pitrAdizcatarNasamavAye dAnakramamAha sahaspatiH, "pizyamAdAvaNaM deyaM pazcAdAtmIyamevaca / nayoH paitAmahaM pUrva deyamevamaNaM madA"-iti / paitAmahammRNaM mamameva deyam / tathAca saeva, "RNamAtmauyavat pitryaM putrardayaM ca yAcitam / paitAmahaM mamaM deyamadeyaM tatsutasya ca"-dUti / tatsutasyAgTahItadhanasya prapautrasya / etadeva abhipretya nAradaH, "sRNadavyAhataM prAptaM putrairyavarNamudbhutam / dadhuH paitAmahaM pautrAstacaturthAvivartate"-iti / kAtyAyano'pi, "pitrabhAve'pi dAtavyamaNaM pauSeNa yatnataH / caturthana na dAtavyaM tasmAttadvinivarttate"-iti / deyamRNamanena deyamityasminkAle deyamityetattritayaM yAjavalkya Aha, "pitari proSite prete vyasanAbhite'pivA / For Private And Personal Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| putrapautraiNaM deyaM nihave sAkSibhAvitam" iti / adeyamaNamAha vRhaspatiH, "saurAkSikaM vRthAdAnaM kAmakrodhapratizrutam / prAtibhAvyaM daNDazanaM zeSaM yattana dApayet" iti / surApAnAthaM yATataM tatmauram / dyUtaparAjayanimittakaM zrAdhikam / vRthAdAnaM dhUrtAdibhyo yattu dattam / kAmakrodhapratizrutayoH svarUpaM kAtyAyanena darzitam, "likhitaM muktakaM vA'pi deyaM yattu pratizrutam / parapUrvakhiyai dattaM vidyAtkAmakRtaM nRNam // yatra hiMsAM samutpAdya krodhATravyaM vinAzya ca / ukra tuSTikaraM tattu vidyAtkrodhakRtaM tu tat" iti / muktakaM lekhanarahitam / pratibhAvyaM darzanaprAtibhAvyAgatam / tathAca manuH, "prAtibhAvyaM vRthAdAnamAcikaM maurikaJca tat / daNDazulkAvaziSTaJca na putro dAtumarhati" iti / darzanaprAtibhAvye tu naiSa vidhiH syAt / "daNDo vA daNDoSaM vA zulkaM taccheSameva vA / na dAtavyaM tu putreNa yaca na vyAvahArikam" / kuTumbArya pihavyAdinA kRtamRNAM gTahI dadyAdityAha vRhaspatiH, "piTavyamAdaputrastraudAmaziyyAnujIvibhiH / yadgrahotaM kuTumbArtha tadgrahI dAtumaIti" iti / nArado'pi, For Private And Personal Use Only
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "ziSyAntevAmidAsastraupreSyakRtyakaraizca yat / kuTumbahetoruttiptaM dAtavyaM tatkuTumbinA" iti / ziSyo'tra vidyArthau / zilpazAstrArthoM antevAsI / utkSiptamasannidhAnAdinA svAnujJAM vinA'pi tamRNam / kAtyAyano'pi, "proSitasyAmatenApi kuTumbArthamRNaM kRtam / dAsastrIbhAziSyairvA dadyAtputreNa vA pitA" iti| . bhRgurapi, "RNaM putrakRtaM pitrA zodhyaM yadanumoditam / sutasnehena vA dadyAnnAnyattaddAtumarhati" iti / nArado'pi, "pitureva niyogAdA kuTumbabharaNAya ca" iti / kuTumbavyatirikarNaviSaye yAjJavalkyaH, "na yoSitpatiputrAbhyAM na putreNa kRtaM pitaa| dadyAdRNaM kuTumbArtho na patiH stroktaM tathA" iti / na putreNa kRtaM pitetyamya kvacidapavAdamAha vRhaspatiH, "kRtaM vA yadRSNaM kRcchaM dadyAtputreNa tatpitA"-iti / atra putragrahaNaM kuTumbopalakSaNArtham / piragrahaNaJca prabhorupalakSaNArtham / tathAca kAtyAyanaH, "kuTumbArthamazake tu gTahItaM vyAdhinA'thavA : upanavanimittaJca vidyAdApattantu tat // kanyAvaivAhikaJcaiva prenakAryeSu yatkRtam / * ityamevaM pAThaH sarvatra / mama tu, dadyAnAnyathA dAtumarhati, iti pAThaH prtibhaati| For Private And Personal Use Only
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 200 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etatsarvaM pradAtavyaM kuTumbena kRtaM prabhoH " - iti / na patiH strIkRtaM tathetyasyApavAdamAha yAjJavalkyaH,"gopazauNDikazailUSarajakavyAdhayoSitAm / RNaM dadyAtpatistAsAM yasmAdRttistadAzrayA" iti / yoSitpatyA kRtamRNaM na dadyAdityasyApavAdamAha nAradaH, - " dadyAdaputrA vidhavA niyuktA vA mumUrSuNA / yA vA tadRkyamAdadyAd yato RkthamRNaM tataH" - iti / yAjJavalakyo'pi - " pratipannaM striyA deyaM patyA vA saha yat kRtam / svayaM kRtaM vA yadRNaM nAnyat strau dAtumarhati " - iti / zrapratipannamapi tadRkthagrahale striyA deyamityAha kAtyAyanaH, - "RNe kRte kuTumbArthe bharttuH kAmena yA bhavet / dadyuH tadRkthinaH prete proSite vA kuTumbini " - iti / zravibhakteH kuTumbArtha kRtamRNaM kuTumbI dadyAt / tasmin proSite taddRkthinaH sarve dadyuH / nArado'pi - "piDhavyeNAvibhakrena bhrAtrA vA yadRNaM kRtam / mAtrA vA yatkuTumbArthe dadyustatsarvamTakthinaH" - iti / zranekaRNadAttasamavAye yAjJavalkyaH, - "rikthagrAhI RNaM dApyo yoSidgrAhastathaivaca / putro'nanyAzritadravyaH putrahInasya rikthinaH " - iti / yo yadIyaM dravyaM RktharUpeNa gRhNAti sa tatkRtamRNaM dApyaH / | tadabhAve tu rAgAdivazAdyo yadIyAM bhAryyaM gTahAti sa tatkRtamTaNa For Private And Personal Use Only
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAravAham / 201 dApyaH / tadabhAve ananyAzritadravyaH putra karNa dAthaH / puSahInasya kakthinaH kANaM dAyAH / eteSAM samavAye pAThakramAdeva dAyaH / nanveteSAM samavAya ekadA'nupapannaH / puce satyanyasya kAzyagrAhitvAsambhavAt / na ca puce satyapi pilabhAvoH sakthahAritvamiti vaacym| "na bhrAtaro na pitaraH putre tadRkthahAriNaH / yato kAkthaharA ete putrahInasya kthinaH" iti putre mati RkyagrAhitvasyAsmatatvAt / yoSidAhitvamapi na' sambhavati, ___ "ma dvitIyazca sAdhvInAM kaciGgopadizyate"-iti tenevokatvAt / puSo'nanyAzritadravyaH, ityetadapyamarthakam / - kthagrAhI RNaM dApyaH, ityanenekArthatvAt / putrahInasya skthinH,ityetdpi| pucasya pAkthagrAhiNaeva RNApAkaraNadhikArasya sakthagrAhI saNaM dApya ityukAtvAt, iti / tdetdmnggtm| matkhapi klovAdiSu putrevanyAyavartiSu vA mavarNaputreSu piDhSyAdInAM sakthayAhitvasambhavAt / klIvAdInAM sakthagrAhitvAbhAvaM manurAha, "anaMzI klauvapatitau jAtyandhavadhirau tathA / unmattajar3amUkAca ye ca kevipirindriyAH" iti / savarNapucasyAnyAyattasya sasthAyogyatAM gautama pAra / "tathA mavarNAputro'pyanyAyavRtto na labhetaikeSAm" iti / ataH putra satyapi asthayAhI anyaH sambhavati / yoSityAhI zAsvaniSiddho'pyatikAtaniSedhaH sambhavatyeva / tadAha bhAradaH, 26 For Private And Personal Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 praapaarmaadhvH| "parapULaH striyastvanyAH sapta mokAyathAkramam / pUnarbhastrividhAstAA kheriNau ca caturvidhA / kanyaivAkSatayoniryA paannigrhnnduussitaa| puna H prathamA proktA punaH saMskArakarmaNA // dezadharmAnapekSya strI gurubhiryA pradIyate / utpatramAhasA'nyasmai sA dvitIyA prakIrttitA // asatsu devareSu strI bAndhavairyA prdiiyte| savarNaya sapiNDAya mA hatIyA prakIrtitA // strI prasUtA'prasUtA vA patyAveva tu jIvati / kAmAtmamAzrayedanyaM prathamA khairiNau tu sA // kaumAraM patimutsRjya vanyaM puruSamAzritA / punaH patyurTahaM yAyAt mA dvitIyA prkiirtitaa| mRte bhartari ta prAptAn devarAdaunapAsya yA / upagacchetparaM kAmAt mA hatIyA prakIrtitA // prAptAdezA dhanakautA kSutpipAsA''tarA ca yA / tavAhamityupagatA mA caturthI prakIrtitA // antimA khairiNoNaM yA prathamA ca punarbhuvAm / mRNaM tayoH patikRtaM dadyAdyaste upAmitaH" iti / yattu tenaivoktam, "yA tu labdhadhanaiva strI mApatyA vA'nyamAzrayet / mo'sthAdadyAdRNaM bharturutsRjeddA tathaiva tAm" iti / tadAzritabhrAtrAdiviSayam / ataeva kAtyAyanaH, For Private And Personal Use Only
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | * "bAlaputrA'dhikArthA vA bhrAtaraM yA'nyamAzritA / zritastadRNaM dadyAddAlaputrAvidhiH smRtaH" - iti / yadapi nAradenokram, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "adhanasya hyaputrasya mRtasyopaiti yaH striyam / RNaM voDhuH sa bhajate maiva cAsya dhanaM smRtam" - iti / tat, dhanabhAginoH putrayoSidvAhayorabhAve yaH ko'pi tadupabhokA ma RNaM dadyAdityevaM pratipAdanArtham / yadA, putrahaunasya Rkthina ityanena putrAbhAve yoSikAhI dApya ityucyate / Rktha - zabdena caiva cAsya dhanaM smRtamiti yoSito vivacitatvAt / zrayamabhiprAyaH / svairiNaunAmantimAyAH punarbhuvAM prathamAyAzca svapradhanAyAH mApatyastriyAzca grAhiNaH zrabhAve putrodApyaH, putrAbhAve dhanaM nirapatyayofSAhI dApya iti / zrataeva nAradaH, - "dhanastrauhAriputrANAmmRNabhAgyo dhanaM haret / putro dhanastrIdhaninoH strauhArI dhaniputrayoH" - iti / dhanastrIhAriputrANAM samavAye dhanahArI RNaM dadyAt / dhanahAriNaH svohAriNazcAbhAve putraeva dadyAt / dhanaputra haunasya kaTakthinadatyanena putrahInasyottamarNasya yo Rkyau, tasya dhanastrauhAriputraRNaM dApya ityucyate / tathAca nAradaH, - "brAhmaNasya tu yaddeyaM mAnvayasya na cAsti cet nirvapet tatmakunyeSu tadabhAve'sya bandhuSu // bharttAraM - iti za0 / For Private And Personal Use Only 203
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 2.w www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadA tu na sakulyAH thurna ca sambandhibAndhavAH / tadA dadyAddvijebhyastu tevvasatva nicipet " - iti // iti RNAdAnaprakaraNam / zratha nikSepAsyasya dvitauyapadasya vidhirucyate / taca niceSasvarUpaM nArada prAha "svaM dravyaM yatra vikhambhA vicipatyavizaGkitaH / nicchepo nAma tatproktaM vyavahArapadaM budhaiH " -- iti / upanidhinyAsau milepavizeSau / tayoH svarUpamAha bRhaspatiH:"zranAkhyAtaM vyavahitamasaGkhyAtamadarzitam / mudrAGkitaJca yaddattantadaupanidhikaM smRtam / rAjacaurAdikabhayAd dAyAdAnAzca vacanAt / sthApyate'nyasya yaddravyaM nyAsaH sa parikIrttitaH" iti / rUpamaGkhyA vizeSamakathayitvA samagramanyahaste racaNArthaM yat svApyate, tadravyamaupanidhikam / nicepaNavidhimAha manuH, - "kulane vRttasampatre dharmajJe satyavAdini / mahApace dhaninyArthe nicepaM nicipedudhaH" - iti / bRhaspatiH, - "khAnaM gRhaM sthalacaiva tadarthaM vividhAn guNAn * / satyaM zaucaM bandhujanaM paraukSya sthApayevidhim" - iti / tasya nicepasya punarvaividhyamAha nAradaH, - * sthAnaM gTahaM gTahasthacca tadalaM vibhavaM guNAn, -- iti pustakAntare pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaadm| 2 . " punarvividhaH protaH saadhimaanitrlthaa| pratidAnaM tathaivAsya pratyayaH sthAd viparyaye" iti| vRhaspatirapi, "masAkSikaM rahodattaM vividhaM tadudAhatam / putravat paripAkhyaM tadinazyatyanavekSayA // sthApitaM yena vidhinA yena yacca vibhAvitam / tathaiva taca dAtavyamadeyaM pratyanantare"-iti / sthApatarasa yastha sthApitadravye khAmyamasti, ma raha pratyanantaraityucyate / manurapi, "yo yathA nikSipaddhaste yamarthaM yasya mAnavaH / sa tathaiva grahItavyo yathA dAyastathA grahaH" iti| dAyo dAnaM sthApanamiti yAvat / graho grahaNam / pAlayitaH phasamAra sahaspatiH, "dadato yahnavetyucaM hemarUpyAmbarAdikam / tat sAn pAsayato nyAsaM tathaiva bharaNAgatam" iti / bhavakasya ca doSastenaiva darmitaH, "bharvadrohe yathA nAryAH puMsaH putrmupddhe| doSobhavettathA nyAse bhavitopecite naNam" iti / daivAghupAte tu na doSa ityAha rahaspatiH, "rAjadaivopaghAtena yadi tamAzamAnuyAt / pahIbadravyamahitaM tatra doSo na vidyate"-iti / * yathAvidhi,-iti pustakAmtare pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 praashrmaadhvH| grahIturitizeSaH / rAjazabdenAsamAdheyanimittamupalakSyate / ataeva kAtyAyanaH "arAjadaivikenApi nicitaM yatra nAzitam / grahItuH saha bhANDena dAturnaSTaM taducyate" iti / nAradaH, "grahIta: saha yo'rthana naSTo naSTaH sa dAyinaH / daivarAjakRte tadanna cet tajihmAkAritam" iti / daivagrahaNaM taskaropalakSaNArtham / ataeva yAjJavalkyaH, "na dAyo'pahataM tattu rAjadaivikataskaraiH" iti / manurapi, "cauraItaM jalenor3hamagminA dagdhamevaca / madadyAdyadi tasmAtma na saMharati kiJcana"-iti / yadi tasmAddhanAt stokamapi ma gTahAti, tadA dadyAdityarthaH / tathAca saeva, "samudre nApnuyAt kiJcit yadi tasmAnna saMharet" iti / kvacit kenacit hetunA naSTamapi grahautA mUladAreNa na dANyaityAha kAtyAyanaH, "jJAtvA dravyaviyogantu dAtA yatra vinikSipet / sarvApAyavinAze'pi grahautA naiva dApyate" iti / upekSAdinA nAze tu vRhaspatirAha, "bhedenopekSayA nyAmaM gTahItvA yadi nAzayet / na dadyAdyAcyamAno vA dApyastaM modayaM bhavet" iti| For Private And Personal Use Only
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaadm|| 207 kAtyAvano'pi, "nyAsAdikaM paradravyaM prabhakSitamupekSitam / ajJAnamAbhitazcaiva yena dAyaH bhaeva tat" iti / atra vizeSamAha vyAmaH, "bhajite modayaM dApyaH samaM dApya upekSite / kiJcidUnaM pradApyaH sthATravyamajJAnanAbhitam" iti / yAcanAmanataraM pradattasya pazcAddevarAjopaghAte sthApakAya mUlamAcaM deyam / tathAca vyAmaH, "yAcanAnantaraM nANe daivarAjakRte'pi mH| yahautA pratidApyaH syAt" iti / mUlamAtramiti bheSaH / pratyarpaNavilambamAtrAparAdhena vRddhidAnAyogAt / yAcanAnantaramadAne daNDamAha nAradaH, "yAcyamAnasta yo dAtarnikSepaM na prayacchati / daNDyaH sa rAjJA bhavati naSTe dApyazca tatsamam" iti / yaH punaH sthApakAnanujJayA nikSepaM prabhuta tasya daNDamAha maeva, "yatrArthaM sAdhayettena nikssepnurnnujyaa| tatrApi sa bhavedaNDyastaJca sodayamAvahet" iti / yAjJavalkyo'pi, "AjIvana khecchayA daNDyo dApyastazcApi modayam" iti| rahaspatirapi, "nyAmadravyeNa yaH kazcit mAdhayedAtmanaH sukham / * sAdhayet kAryamAtmanaH,-iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / daNDyaH sa rAjJA bhavati dApyastaccApi modayam" iti / atra daNDo'pi samaeva yAyaH / tadAha manuH, "nikSepasyApahartAraM tatsama dApayeddhanam / tathopanidhihartAraM vizeSeNaiva pArthivaH" iti / rahaspatirapi, "gTahItaM nihute yatra sAtibhiH zapathena vA / vibhAvya dApyayenyAsaM tatsamaM vinayaM nRpaH" iti / sthApakasyAnRtavAditve daNDamAha manuH, "nikSepo hyanivedyo yaH dhanavAn kulsnnidhau| tAvAneva sa vijJeyo vibuddhaM daNDamarhati" iti / samAkSinikSepe mAkSivacanaviruddhaM na daNDyaH / amAkSike tu sahaspatirAha, "raho datte nidhau yatra visaMvAdaH prjaayte| vibhAvakaM tatra divyamubhayorapi ca smRtam" iti / grahITasthApakayoranRtavAditve daNDamAha manuH, "nikSepasyApahartAraM anikSeptAramevaca / marupAyairanvicchet zApayeccaiva vaidikaiH // yo nikSepaM nArpayati yazcAnikSipya yAcate / tAvubhau cauravacchAsyau pradApyau tatsamaM damam" iti / nikSiptadravyamakAle dadato diguNodaNDaH / tadAha kAtyAyanaH, "grAhyasvapanidhiH kAle kAlahInantu varjayet / kAlahaunaM dadaddaNDaM dviguNaJca pradApyate"-dati / For Private And Personal Use Only
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yvhaarvaahm| 206 thagayAdupanidhiranyasya haste nyastaH, tahayAtIte kAle ma prAyaH / taDyAtaute'pi kAle khayameva nArpaNIyaH / "mAyAcane'rpayet"iti sahaspatismaraNAt / tadbhaye vartamAne svayameva dIyamAnaM kaalhaunm| tahAnamiSTaM naiveti tahadato'pi daNDoyuktaH / yastu balAvaSTambhena nikSepaM na dadAti, taM rAjA nigTaya dApayedityAha manuH, "yeSAM na dadyAdyadi tu taddhiraNyaM yathAvidhi / ityaM miTA dApyaH sthAditi dharmasya dhAraNa // nikSiptasya dhanasyaiva prautyopanihitasya ca / kuryyAdvinirNayaM rAjA'prakSiNvanyAsadhAriNam" iti / acinvan pratAr3ayan / yadA tu svayameva na dadyAt, tadA pratyanantaraM pratyAha maeva, "acchalenaiva vA'vicchattamarthaM prautipUrvakam / vicArya tasya vA vRttaM sAcaiva parisAdhayet" iti / nikSepe'bhihitaM dharma yAcitAdivatiditi nAradaH, "eSaeva vidhidRSTo yAcitAvAhitAdiSu / zilpiSapanidhau nyAse pratinyAse tathaivaca" iti / yAjJavalkyo'pi, "yAcitAvAhitanyAmamicepAdivayaM vidhiH" iti / yAcitamutmavAdiSu parakIyamaladvArAdyartham / avAhitaM svasmin thitaM paradhanaM dhanikAntarasya tathA kRtam / nyAsanicepau pUrvamevAbhihitau / rahaspatirapi, "avAhita yAcitake zipinyAse sabandhake / 27 For Private And Personal Use Only
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapuurmaadhvH| eSaevodito dharmastathAca zaraNAgate" iti / zilpinyAsonAma, aGgulIyakaraNaya svrnnkaaraadihstsmrpitH| anenAyAcitasya zilpihastanyastasya daivarAjopaghAtena vinAze varNakAraprabhRtayastadA na dApyA ityuktaM bhavati / atrApavAdamAha kAtyAyana: "yaizca maMskiyate nyAso divamaiH parinizcitaiH / tardU sthApayan zilpI dApyo daivahate'pi tam" iti / nemanyArthaM rajakAdinyastavastrAdiviSaye'pyAha maeva, "nyAsadoSAdvinAza: sthAcchintyinastanna dApayet / dApayecchilpidoSAttat saMskArArthaM yadarpitam" iti / yatra tanvAdikaM vastrAdyayaM kuvindAdau nyastaM, khaNDapaTAdidazAyAM naSTaM, paripUrNadaNAyAM vA kuvindAdinA dIyamAnaM svAminA na gTahItaM naSTaJca, tatrApyAha eva, "svantyenApi ca yatkarma naSTaM cedbhatakasya tat / paryAptaM dimatastasya vinazyettadarahataH" iti / svatpena prAntaracanAdinA vikalaM naSTazcet, bhRtakasya shinpinonssttm| punarvatana grahaNamantareNaiva racanAdikriyAM kuryAdityarthaH / yadi svAmau punamtantvAdikaM nArpayati, tadA punarvAnAdyabhAve vetanaM zinipane dattaM dAtA na lbhte| paryAptaM paripUrNavastrAdikaM, zrAditsatobhRtakasya yaH svAmI, tamya dIyamAnamarahatamtatparyAptaM vinazyati / yAcitaka viSaye'pi vizeSastenevokaH, "yadi tatkAryamuddizya kAlaM pariniyamya vA / For Private And Personal Use Only
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 211 yAcito'rddhakate tasmintraprAptaM na tu dApyate" iti / yattu kArya dIrghakAlamAdhyaM, tatkAr2yArthaM yadi yAcitaH, yadi vA maMvatmaraparyantaM dIyatAmityevaM kAlaM pariniyamya yAceta, tacca kAryamadhye pariniyatakAlamadhye vA pratiyAcyamAno yAcitakaM na dadAti ; asau na sodayaM dApyaH / yAcitakamAtramevAsau kate kArya pariniyatakAlAtyaye vA dadyAt / yadi tadA'pi na dadAti, tadA daivAditovinAze jAte mUlyaM deyamityarthaH / zrAha maeva, "atha kAryavipattistu tathaiva svAmino bhavet / aprApte caiva kAle tu dApyanvarddhakate'pi tat" iti / iti nikssepprkrnnm| athaasvaamivikryH| tasya svarUpamAha nAradaH, "nikSiptaM vA paradravyaM naSTaM labdhA'patya vaa| vikrIyatAsamakSa * yatma jJeyo'svAmivikrayaH" iti / haspatirapi, "nikSepAvAhitanyAmahatayAcitabandhakam / upAMzu yena vikrautamasvAmI mo'bhidhiiyte"-iti| asAminA kato vyavahAro nivartate ityAha kAtyAyanaH, "asvAmivikrayaM dAnamAdhiM ca vinivartayet" iti / + vikrIyate'samakSaM,-iti yayAntarazataH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| nArado'pi, "akhAminA chato yastu krayo vikrayaevaca / prakRtaH sa tu vijJeyo vyavahAreSu nityazaH" iti / tatacAkhAmivikraye yAjJavalkyaH, "itaM praNaSTaM yaTravyaM parahastAdavApnuyAt / anivedya nRpe daNDyaH sa tu SaNavatiM paNAn" iti / yadA punaH parahastAdavApnuyAtma dhanakhAmo, tadA tvAha eva, "naSTApahatamAsAdya hartAraM grAhayecaram / dezakAlAtipattau vA saholA* khayamarpayet" iti / naSTamapahataM vA svakIyadravyaM adhiganturapaharturvA haste dRSTyA adhigantAramapahartAraM vA rAjapuruSAdibhiryAhayet puruSaH; rAjAdyAnayanArthadezakAlAtikramogavati, tadA svayameva yahovA rAje samarpayedityarthaH / yadA punarvikrayArthameva svakIyaM dravyaM kratuiste pazyati, tadA'pyAha maeva, "vaM labhetAnyavikrautaM kretardoSo'prakAzite / honAdraho haunamUlye belAhaune ca taskaraH" iti / khAmau svasambandhidravyamanyavikrItaM yadi pazyati, tadA labheta pauyAt / akhAmivikrayastha svatvahetutvAbhAvAt / kratuH punaraprakAmite gopite kraye doSo bhvti| haunATyAgamopAyahInAt rahaekAnte honamUlye alpatareNa dravyeNAdhikamUlye velAhIne rAvyAdau * grahautA, ivi granthAntaradhvaH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / te kraye va sa coro bhavati / taskaravaddaNDyo bhavatItyarthaH / yathoka manunA, "dravyamakhAmivikrItaM prAk rAjJe viniveditam / na taca vidyate doSaH stenaH syAdupavikraye"-iti / yena ketrA honamUlyena yAt prAgeva rAjJe niveditaM, na tatra doSaH / upavikrayazabdasyArthastenaiva darzitaH, "antarmahe vahiryAmAnimAyAmasato janAt / honamUlyaJca yatkautaM jJeyo'sAvupavikrayaH" iti / asatojanAt caNDAlAderityarthaH / amadahaNaM khAmyananujJAtAdhupalakSaNArtham / zrataeva nAradaH, "khAmyanumatAddAmAdasatazva janAdrahaH / honamUlyamavelAyAM kauNastaddoSabhAgbhavet" iti / kAtyAyanaH, "nASTikastu prakurvIta taddhanaM jJAbhiH svakam" iti / mASTiko naSTadhanaH, taddhanaM naSTadhanaM, tAbhiH sAkSyAdibhiH, prakurvIta mAdhayedityarthaH / zrAha yAjJavalkyaH, "zrAgamenopabhogena naSTaM bhAvyamato'nyathA / paJcabandhodamastatra rAjJastenAvibhAvite" iti / Agamasta smRtyantare'bhihito draSTavyaH, "ladhaM dAnakrayaprAptaM zaurya vaivAhika tathA / bAndhavAdaprajAtazca Savidhastu dhanAgamaH" iti / khakIyadhanasya khakIyavAnapagatirapi dAnAdyabhAvena mAdhanauye For Private And Personal Use Only
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 praashrmaadhvH| tyAha kAtyAyana: "adattatyakavikrItaM kRtvA khaM labhate dhanam" iti| athaitaddattanyaktaM vikrautaJca na bhavatIti pramANaiH pramAdhya svakIyaM dhanaM nASTikaH vikretrAdeH sakAzAlabhate ityrthH| patraviSaye vizeSamAha rahaspatiH, "pUrvasvAmI tu taTravyaM yadA''gatya vibhAvayet / tatra mUlaM darzanIyaM kretaH zuddhistato bhavet" iti / mUlaM vikretA / vikreturdarzanAnantaraM vyAsaH, "mUle samAhate kretA nAbhiyojyaH kathaJcana / mUlena saha vAdastu nASTikasya tadA bhavet"-dati / yadA tu mUlabhUto darzitovikretA na kiJciduttaraM dadAti, tadAtvAha ihaspatiH, "vikretA darzito yatra vihIno vyavahArataH / kreTarAjJormUlyadaNDau pradadyAt svAminodhanam" iti / yadA tu mUlabhUtovikretA dezAntaraGgataH, tadA kAtyAyana Aha, "mUlAnayanakAlazca deyo yojanamaGmayA / prakAzaM prakrayaM kuryAt mAcibhirjAtibhiH khakaiH / / na tatrAnyA kriyA proktA daivikI na ca maanussii| prasAdhite kraye rAjJA vakravyaH sa na kiJcana" iti / ayamarthaH / yastu kretA kAlavilambenApi mUlaM dagAtuM na * yatra viSaye,-iti kaa*| mama tu, atra viSaye,-iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 215 zakroti, krayaprakAzanacca karoti, ma nraadhmH| tasmAca nASTikodhanaM labhate iti| tadukaM manunA, "zratha mUlamanAhArya prakAzakrayazodhitam / adaNDyo mucyate rAjJA nASTiko labhate dhanam" iti / kretuH sakAzAddhanagrahaNamarddhamUlyaM dtvaiv| tathAca kAtyAyanaH, "vaNigvauthoparigataM vijJAtaM rAjapUruSaiH / avijJAtAzrayAt krautaM vikretA yatra vA mRtaH // khAmau datvA'rddhamUlyantu pragTalIyAvakaM dhanam" iti / avijJAtAzrayAdavijJAtasthAnakAdityarthaH / krayaprakAzanapakSayoH* mati sambhave mUlAnayanapakSaeva grAhyaH / taduktaM kAtyAyanena, "yadA mUlamupanyasya punarbAdI krayaM vadet / zrAharet mUlamevAmau na krayeNa prayojanam // amamAhAryamUlastu krayameva vizodhayet" iti / yadA mUladarzanaM krayaprakAzanaM vA na karoti, tadA daNDya ityAha maeva, "anupasthApayanmUlaM krayaM vA'pyavizodhayan / yathA'bhiyogaM dhanine dhanaM dApyodamaJca maH" iti // nASTikaviprayogamAha saeva, "yadi khaM naiva kurute jJAtibhirnASTiko dhanam / prasaGgavinivRtyarthaM coravaddaNDamarhati" iti| ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, mUlAnayanakayaprakAza napakSayoH, iti pAThaH prtibhaati| For Private And Personal Use Only
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praabhrmaadhvH| yatta prakAzite kaye ketuH svattvapratipAdakaM marIcivacanam, "vaNigvauthoparigataM vijJAtaM rAjapUrUSaiH / divA gTahItaM yat krecA sazaddho labhate dhanam" iti / tadevaM nASTikena sAdhitadravyaviSayam / anyathA, atha mUlamanAhAryyam, iti prAgudAhatamanuvacanavirodhaprasaGgAt / yadA kretA sAkSyAdibhiH krayaM na vibhAvayati, nASTiko'pi svakIyatvaM, tadA nirNayamAha sahaspatiH, "pramANahaunavAde tu puruSApekSayA nRpaH / samanyUnAdhikatvena khayaM kuryAdinirNayam" iti / nanu mAnuSapramANabhAve'pi divyastha vidyamAnatvAtpramANahonavAdaeva na sambhavati / ucyte| atyakhAmivikrayavivAde divyAbhAvAt tthaa| "prakAbhaM ca krayaM kuryyAt sAdhubhi tibhiH khaH / na tAnyA kriyA proktA daiviko na ca mAnuSau / abhiyoktA dhanaM kuryAt prathamaM jJAtibhiH svakam / pazcAdAtmavizayarthaM krayaM kretA svabandhubhiH" ||-iti vacanena mAcautarapramANabhAvo'vagamyate / tadevAha kAtyAyanaH, "zraddhaM dayorapahataM tatra sthAyavahArataH / avijJAtakayodoSastathA cAparipAlanam // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, tadevaM nATikenAsAdhitadravyaviSayam, -iti pAThaH pratibhAti / / asminnakhAmivikraye divyAbhAvAnna tathA,-iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / etaddayaM samAkhyAtaM dravyahAnikara budhaiH / avijJAtasthAnakatakreTanASTikayordayoH" iti / akhAmivikretariva svAmyadattamupabhuJAnasya daNDamAha nAradaH, "uddiSTabheva bhoktavyaM strI pazarvasudhA'pi vA" iti / *avijJAtAt krayo'vijJAtakrayaH / athavA paramArthato'yaM svAmItyajJAnAtkayo'vijJAtakayaH / maraucirapi, "avijJAtanivezatvAdyatra mUlyoM na vidyate / hAnistatra samA kalyA kreTanASTikayoIyoH / anarpitantu yo bhute bhuktabhogaM pradApayet / anirdiSTantu yaTravyaM vAsakSetragrahAdikam // khabalenaiva bhuJAnaH corvddnnddmiiti| anaDvAhaM tathA dhenuM nAvaM dAsa tathaivaca // anirdiSTaM sa bhuJjAno dadyAtpaNacatuSTayam / dAsau naukA tathA dhuryo bandhakaM nopabhujyate / upabhokA tu tavyaM paNyenaiva vizodhayet // divase dvipaNaM dAsauM dhenumaSTapaNaM tthaa| trayodazamanavAI malyaM bhUmiJca Sor3aza // naukAmazvazca dhenucca lAgalaM kArmikasya c| balAtkAreNa yo bhute dANyazcASTapaNaM dine / * ayaM granthaH, vakhAmivikreturivetyAdigranthAt pUrva bhavitumuSitaH / paramAdI pustakeSu danAdatraiva rakSitaH / + ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, mUlaM,-iti pAThaH pratibhAti / 28 For Private And Personal Use Only
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / ulakhale paNAIntu mumalasya paNadvayam / zUrpasya ca paNArddhantu daividhyaM munirabravIt" iti / asvAmivikrayAkhyaM padaM samAptam / atha sambhUyasamutthAnAkhyaM padamucyate / tasya svarUpamAha nAradaH, "vaNikaprabhRtayo yatra krayaM* mambhUya kurvate / tatsambhayamamutthAnaM vyavahArapadaM smRtam" iti / tatrAdhikAriNo darzayati sahaspatiH, "kuslInadakSAnalamaiH prAjaiH nANakavedibhiH / zrAyavyayajJaH zucibhiH zUraiH kuryAtmaha kriyAm"- iti| kriyAM kRSivANijyazilpikratusaGgItastainyAtmikAm / nANakavijJAnaM vaannijykriyaayaamupyujyte| zrAyavyayajJAnamAtraM kRSikriyAyAm / maGgItAdizilpikriyAyAM prAjatvamupayujyate / kratukriyAyAM tu kuliintvpraajtvshcitvaadi| stainyakriyAyAM zaratvamAtram / dakSatvAnalamatve tu mrvtropyujyte| ataevAdakSAdi niSedhati maeva, "azakAlamadurbuddhimandabhAgyanirAzrayaiH / / vANijyAdyAH mahaitaistu na karttavyAbudhaiH kriyAH" iti / ye tu sambhUya vANijyAdikriyAM kurvanti, te dravyAnumAreNa lAbhabhAjaH / tathAca vRhaspatiH, "prayogaM kurvate ye tu hemadhAnyaramAdinA / - kama, iti ka * / karma,---iti granthAntarakRtamta pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 219 samanyUnAdhikairaMzailAbhasteSAM tathAvidhaH" iti / lAbhavadeva vyayAdirapi tathaivetyAha saeva, "samanyanAdhikovAuMgo yena kSiptastathaiva saH / vyayaM dadyAtkarma kuryyAttatasteSAM tathAvidhaH" iti / dravyAnusAreNa lAbha ityasyApavAdamAha yAjJavalkyaH,-- "samavAyena vaNijAM lAbhArthaM karma kurvatAm / lAbhAlAbhau yathAdravyaM yathA vA saMvidA kRtau"-iti / saMvidA samayena puruSavizeSAnusAreNa, kRtau kalpitau lAbhAlAbhau jJeyo, na tu dravyAnusAreNetyarthaH / sanbhUyakAriNAM karttavyamAha vyAsaH, "samakSamasamacaM vA'vaJcayantaH parasparam / nAnApaNyAnusArAte prakuryu: krayavikrayau // agopayanto bhANDAni zulka dadhuzca te'dhvani / anyathA dviguNaM dANyaH zulkasthAnAt vahiH sthitAH" iti / nArado'pi, "bhANDapiNDavyayoddhArabhArasArAdyavekSaNam / / kuryyaste'vyabhicAreNa samaye khe vyavasthitAH" iti / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, kuryAt lAbhasteSAM,-iti pAThaH prati. bhAti / kuryAt lAbha gTahrauta caivahi,-iti granthAntarataH pAThaH / (1) bhANDaM krayyavikrayyasamUhaH / piNDaM pAtheyam / vyayo vetanam / uddArastasmAt deyadravyAt prayojana virodhAdAkarSaNam / bhAraudAhyaH / sAraM prakRraM candanAdi / chanvekSaNa rakSaNa yojanAdi / iti vivAdaratnAkarIyA yAkhyA / For Private And Personal Use Only
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| sambhUyakAriNAM parasparaM vivAdanirNayaprakaramAha vRhaspatiH, "paracaukAH mAkSiNazca taevokAH parasparam / saMndigdhe'rtha vaJcanAyAM te na ced dveSasaMyutAH // yaH kazcidaJcakasteSAM vijJAtaH krayavikraye / zapathaiH sa viyoGyaH syAt sarvavAdevayaM vidhiH" iti / devarAjakRtadravyahAniviSaye'pyAha maeva, "kSayahAniryadA tatra devarAjakRtAdbhavet / sarveSAmeva yA prokA kalpanauyA thathAuMzataH" iti / cayAyaiva hAniH kSayahAniH, na tu kSayAdyoM vyyH| prAtikhikadoSeNa dravyanA bhaevAha, "anirdiSTo vAryamANa: prabhAdAdyastu nAzayet / tenaiva tadbhaveddeyaM sarveSAM samavAyinAm"-iti / anirdiSTaH samavAyyaH, na tu anujnyaatH| caurAdibhyaH pAlayitulAbhAdhikyamastotyAha kAtyAyanaH, "caurataH salilAdane vyaM yastu samAharet / sasyAMzo dazamo deyaH sarvavyeSvayaM vidhi:-iti / samAharet khazaktyA paripAlayet / yastu samavAyibhiH prayuktaM dhanaM samavAyibhiH saha pratipAdanAdibhiH na sAdhayati, tasya laabhhaaniH| tadAha rahaspatiH, * na videSasaMyatAH,-iti granthAntarataH paatthH| + pravAsArtha, iti kaa| / tasyAMzaM dazamaM datvA mahoyuste tato'param, iti pAThAntaram / For Private And Personal Use Only
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "samavetaistu yaddattaM prArthanIyaM tathaiva tat / 17 na yAcate ca yaH kazcit lAbhAtsa paridauyate " - iti / sarvAnugataH sarveSAM kAryyamekaeva kuryyAt / tadAha bhaetra, - " bahUnAM sammato yastu dadyAdekodhanaM naraH / karaNaM kArayeddA'pi sarvereva kRtambhavet " - iti / karaNantarasyAdikam / sambhUyakAriNAmTatvijAM karttavyamAha manuH, - " RtvijaH samavetAstu yathA satre nimantritAH / kuryuryathA'rhataH karma gRhIyurdaciNAntathA" - iti / tatheti karmAnuSTAreNa dakSiNAM gRhIyurityarthaH / tathAca eva "sambhUya khAni karmANi kurvadbhiriha mAnavaiH / anena karmayogena karttavyAMzamprakalpayet" - iti / M ithaM cAMzakalpanA "tasya dvAdazazataM dakSiNA " - ityevaM kratumambandhimAtratayA vihitAyAM dakSiNAyAmeva, na RtvigvizeSollekhana vihitAyAm / zrataevoktaM tenaiva - "rathaM hareta vA'dhvaryurbrahmA'dhAne ca vAjinam / hotA harettathaivAvaM udgAtA cApyanaH kraye (1) - iti / dakSiNAMzakalpanAmAha saeva, - 221 * ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu, sAdhanIyaM - iti pAThaH pratibhAti / + karaNaM lekhyAdikam, - iti vivAdaratnAkara vyAkhyA / For Private And Personal Use Only (1) keSAMcicchAkhinAmAdhAne vyadhvaryyaye rathazrAmnAyate, brahmaNe vegavAnavaH, ho vAzvaH, udgAtre somohAikamanaH zakaTam / iti caNDezvarIyA vyAkhyA /
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "srvessaamrdhinomukhyaastdrdhnaardhino'pre| tauyinastRtIyAMzAsturIyAMzAstu pAdinaH" iti / sarveSAM SoDazarvijAM madhye mukhyAzcatvArohotradhvaryubrahmogAtAraH / te gozatasyArdhinaH, sarveSAM bhAgaparipUrNapapattivazAdAyAtASTAcatvAriMzadrapArddhaNA bhAjaH / apare maitrAvaruNapratiprasthAnabrAhmaNAcchasiprastotArastadarddhinaH dhanamukhyAMzasthArddhana caturviMzatirUpeNArddhabhAjaH / ye punastatauyino'cchAvAkaneSTranIdhrapratiha raste hatauyinomukhyAMzasya ssodd'shgoruuptttiiyaaNshbhaajH| ye pAdino grAvastoTaneTapoTasubrahmaNyAmte mukhyasya bhAgasya caturthAMzena dvAdazagorUpeNAMzabhAjaH / mukhyAnAM caturNa mithovibhAgaH samatvenaiva / evaM tadanantarAdInAmapi mithovibhaagH| tathAca kAtyAyanasUtram / "dAdaza dvAdazAyebhyaH SaTpaTditIyebhyaH catasrazcatasrastRtIyebhyastisrastisraH itrebhyH"-iti| svakIyakarmakalApasthAzaktyA'karaNe kRtAnusAreNa bhAgodeyaityAha manuH, "Rvigyadi vRto yajJe svakarma parihApayet / tasya karmAnurUpeNa deyo'zaH sahakartRbhiH" iti / sahakartRbhiH, sambhUyakAribhirityarthaH / kRtakamAMzAnusAreNa dakSiNAM dadyAdityuktam / tasya kvacidapavAdamAha maeva, "dakSiNAsu pradattAsu khakarma parihApayan / kRtsnameva labhetAMzamanyenaiva ca kArayet" iti / anyena svaskhagaNavarttinAM madhye pratyAsannena / karmamadhye RtvikaraNe nArada Aha,* ityameva pAThaH sarvatra ! mama tu, RtviSmaraNe,-iti pAThaH pratibhAti ! For Private And Personal Use Only
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| "RtvijAM vyasane'pyevamanyastatkarma vistaret / labhate dakSiNabhAgaM sa tasmAtmamprakalpitam" iti / sambhayakAriNAM kRSikarANAM karttavyamAha rahaspatiH, "parvate nagarAbhyAse tathA rAjapathasya ca / japaraM muSikavyAptaM kSetra yona varjayet" iti / vAvivarjanauyAnAha saeva, "zAtiraddhaM juTUM - rogiNaM prapazAyinam / kANaM khanaM vinA''dadyAt vAjhaM prAtaH kRSIvala:"-ini prAtikhikadoSAt phalahAno vizeSamAha maeva, "vAmabIjAtyayAdyasya kSetra hAniH prajAyate / tenaiva mA pradAtavyA sarveSAM kRSijIvinAm" iti / bAhya vIjagrahaNaM kRSimAdhamAnAmupalakSaNArtham / sambhUpakAriNaM zilpinAM vibhAgamAha maeva, "hemakArAdayo yatra zilyaM mambhUya kurvate / karmAnurUpaM nivezaM labheraste yathA'zataH" iti| nirvagomatiH / kAtyAyano'pi, "zikSAkArijakuzalA* zrAcAryazceti zilpinaH / ekadvitricaturbhAgAn hareyaste yathAzataH" iti| stenAn pratyAha maeva, "svAmyAjayA tu yaccoraiH paradezAtmamAhatam / rAje datvA tu SaDbhAgaM bhajeyuste yathAgataH // * zikSakAbhijakuzalA,-iti ratnAkarataH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 parAzaramAdhavaH / caturogAn bhajenmukhyaH zUrastyaMzamavApnuyAt / samarthastu hareDyaMzaM zeSAsvanye samAzinaH"-iti / paradezAt vairidezAdityarthaH / prabalavairidezAdAhatadhanaviSayabhetat / durbalavairidezAdAhRtaviSaye vAha kAtyAyanaH, "pararASTrAddhanaM yasya coraizcedAjJayA''hatam / rAje dazAMzamuddhRtya vibhajeran yathAvidhi"-iti / sambhUyasamutthAnAkhyaM padaM samAptam / atha dattApradAnikAkhyaM pdmucyte| tatra nAradaH, "dattvA dravyamasamyagyaH punarAdAtumicchati / dattApradAnikaM nAma tadvivAdapadaM smRtam // adeyamatha deyaM ca dattaM cAdattameva ca / vyavahAreSu vijJeyo dAnamArgazcaturvidhaH" iti / adeyasvarUpabhedAnAha rahaspatiH, "mAmAnyaM putradArAdhisarvakhanyAmayAcitam / pratizrutamathAnyasya na deyaM tvaSTathA smRtam" iti / sAmAnyamanekasvatvakaM rathyAdi / nArado'pi, "andAhitaM yAcitakamAdhiH mAdhAraNaJca yat / nikSepaM putradAraJca sarvakhaM cAnvaye mati // zrApatsvapi hi kaSTAsu varttamAnena dehinA / adeyAnyAhurAcAryA yaccAnyasamai pratizrutam" iti / For Private And Personal Use Only
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 225 225 avAhitAdivat strIdhanamapyadeyam / ataeva dakSaH, "mAmAnyaM yAcitaM nyAsAdhirAca taddhanam / avAhitaJca nikSepaM sarvasvaM cAnvaye mati // Apatsvapi na deyAni nava vastUni paNDitaiH / yo dadAti sa mUr3hAtmA prAyazcittauyate naraH" iti / adeyadAne pratigrahe ca daNDo manunA'bhihitaH, "adeyaM yazca grahAti yazcAdeyaM prayacchati / tAvubhau coravacchAsyau daNDyau cottamasAhasam" iti / adeyagrahaNamadattasyApyupalakSaNArtham / ataeva nAradaH, "TacAtyadattaM yo lobhAdyazcAdeyaM prayacchati / daNDanIyAvubhAvetau dharmajJena mahIkSitA" iti / kiM tarhi deyamityapekSite maevAha, "kuTumbabharaNaTravyaM yatkiJcidatiricyate / taddeyamuparujhAnyat dadaddoSamavApnuyAt" iti / bharttavyaM kuTumbamuparudhyetyarthaH / kAtyAyano'pi, "sarvakhaM gTahavarjantu kuTumbabharaNAdhikam / yavyaM tatvakaM deyamadeyaM sthAdato'nyathA"-iti / yAjJavalkyo'pi, "khaM kuTumbAvirodhena deyaM dArasutAdRte"-iti / sutasyAdeyatvaM ekputrvissym| tasyApi dAne kRte santAnavicchedApatteH / ataevaikamya putrasya dAnaM niSedhati vamiSThaH / "na veka putraM dadyAt pratigTakauyAdA ma hi santAnAya pUrveSAm" iti / 29 For Private And Personal Use Only
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 226 www. kobatirth.org parAgramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "tazca sutadArANAM vazitvaM tvanuzAsane / vikraye caiva dAne ca vazitvaM na sutepituH " - iti / evamAdIni sutasyAdeyatvapratipAdakAni vacanAnyekaputraviSayAlautyavagamyate / zranekaputtreSvapi mAtApitRviyoga sahana kSamaeva deyaH / "vikrayaM caiva dAnaM ca na neyAH syuranicchavaH / dArAH putrAzca sarvasvamAtmanyeva tu yojayet" - iti kAtyAyanasmaraNAt / na neyAH syuranicchava ityanApadviSayam / " zrApatkAle'pi karttavyaM dAnaM vikrayaevavA / anyathA na pravarttata iti zAstravinizcayaH " - iti nevAdhitya tenaivoktatvAt / putrasya pratigrahaprakAra vizeSovamithena darzitaH / " puttraM pratigrahISyan bandhUnAhaya rAjani ca nivedya nivezanasya madhye vyAhRtibhirDatvA'dUrabAndhavamama nikRSTameva gRhIyAt" iti| zradUravAndhavaM mantriSTamAtulAdibAndhavam / zramanikRSTaM manikRSTabhrAtRputtrAdivyatiriktameva / sthAvaraviSaye deyaM dravyamAha prajApatiH, - "saptAgamAt gRhakSetrAd yadyat kSetraM pracIyate / pitryaM vA'tha svayaM prAptaM taddAtavyaM vivacitam " - iti / matabhyazrAgamebhyo yat pracIyate mamadhikaM syAttaddAtavyatvena vivakSitamiti / svayaM prAptaM dravyaM zravibhaktadhanebhrata girananujJAtamapi deyam / "svecchAdeyaM svayamprAptam " - iti bRhaspativacanAt / yattu tenaivokram - "vibhakA vA'vibhaktA vA dAyAdAH syAtrare samAH / For Private And Personal Use Only
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 227 eko'pyanIzaH sarvatra dAnAdhamanavikraye" - iti / tadavibhaktasthAvara viSayaM saptAnadhikasyAvaraviSayaM vA / katAdhikasyaiva deyatvenAbhidhAnAt / kiMcid bharcA bhAryyayA'nujJAtameva deyam / kiJciddAmena svArjitamapi svAmyanujJAtameva deyam / tathAca saeva - "saudAyikaM kramAyAtaM zauryyaprAptaJca yadbhavet / strIjAtisvAmyanujJAtaM dattaM siddhimavApnuyAt " - iti / saudAyikaM vivAhalabdham / kramAyAtaM pitAmahAdikramAyAtam / svIjJAtyanumataM sAvazeSaM deyam / "vaivAhike kramAyAte sarva dAnaM * na vidyate " - iti tenaivokratvAt / itthaM deyAdeyasvarUpaMnirUpitam / dattAdattayostu svarUpaM nirUpyate / tatra dattaM saptavidhamadattaM Sor3azAtmakam / tathAca nAradaH, - "dattaM saptavidhaM proktamadattaM Sor3azAtmakam / paNyamUlyaM bhRtistuDyA snehAt pratyupakArataH // snozaskAnugrahArthazca dattaM dAnavido viduH / zradattantu bhayakrodhazokavegAnugarhitam // tathotkocaparIhAsavyatyAsacchalayogataH / bAlamUDhAskhatantrArttamattonmattApavarjitam // For Private And Personal Use Only karttA mamAyaM karmeti pratilAbhecchayA ca yat / apAtre pAtramityu kArye cAdharmmasaMhite / * ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu sarvvadAnaM, -- iti pAThaH pratibhAti /
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 227 praashrmaadhvH| yahattaM syAdavijJAnAdadattamiti tat smRtam" iti / paNyasya krautadravyasya mUkhyam / bhRtivetanaM kRtakarmaNe dattam / tuyA vandicAraNadibhyo dattam / khehAdduhitrAdibhyo dattam / pratyupakArataH upakRtavate pratyupakArarUpeNa dattam / strauzalkaM parijayanArtha dattam / anugrahArthaM adRSTArthe ' dttm| tadetatpaNyamUlyAdi saptavidhaM dattameva na pratyAharaNIyam / tathAca yAjJavalkyaH,___ "deyaM pratizrutaJcaiva datvA nApaharetyunaH" iti / bhayena vandigrahAdibhyo dttm| krodhena putrAdiviSayakopaniryAtanAyAnyasmai dttm| putraviyogAdinimittabhokAvezena dttm| utkocena kAryapratibandhanirAmArthamadhikRtebhyo dattam / parihAmenopahAsena dttm| dravyavyatyAsena dattaM ekasya dravyamanyasmai dadAti, dAnavyatyAsena dattaM anyasmai dAtavyasthAnyasmai dAnam / chalayogataH zatadAnamabhisandhAya sahasamiti paribhASya dattam / bAlenAprAptaSoDazavarSeNa dttm| mUr3hena lokavedAnabhijena dttm| akhatantreNa pucadAsAdinA dttm| pAtena rogopahatena dattam / mattena madaniyamitena, unmattena vAtikAdyunmAdagrastena apavarjitaM dttm| ayaM madIyamidaM kariSyatIti pratilAbhecchayA pratilAbhamakurvANaya dattam / ayogyAya yogyoktimAceNa dattam / yazaM kariSyAmIti dhanaM khacA dyUtAdau viniyuJAnAya dattam / evaM Sor3azaprakAramapi dattaM punaH pratyAharaNIyatvAdadattamityucyate / tathAca kAtyAyanaH,* adRzArtha,-iti kA* pustake nAsti / For Private And Personal Use Only
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 226 "kAmakrodhAkhatannAdA kauvonmattamamohitaiH / vyatyAmaparihAmAca yahattaM tatpunaharet // yA tu kAryasya miyarthamutkocA sthaaprtishrutaa| tasminnapi prasiddhe'rthe na deyA sthAt kathaJcana / atha prAgeva dattA sthAt pratidAyaH sa tAM balAt / daNDakAdazaguNamAhurgAY=yamAnavAH" iti / utkocakharUpamAha maeva, "nehasAhamikovRttapAradArikasambhavAt / darzanAdRttanaSTasya tathA'satyapravartanAt // prAptametaistu yatkiJcidutkocAkhyaM taducyate / na dAtA tatra daNDyaH syAnmadhyasvacaiva doSabhAk" iti / madhyastha uktAnuvAdakaH / cakArAt grAhakaH smucciiyte| tAvubhau hoSabhAjau daNDanIyAvityarthaH / pArnadattetyAdikaM tu dharmakAryayatirikraviSayam / tathAca maeva, "vasthenAna vA dattaM zrAvitaM dharmakAraNAt / adatvA tu mRte dApyastatmuto nAca saMzayaH" iti| manurapi mopAdhikadAnAdenivarttanIyatAmAha, "yogAdhamanavikrItaM yogadAnapratigraham / * ityameva pAThaH sarvatra / tasminarthe'prasiddhe tu,-iti granthAntarIyaH pAThastu samIcInaH / + zaMsanAt, iti granthAntara dhataH pAThaH / + uktAyAdakA, iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| yatra vA'pyupadhiM pazyet tat saveM vinivartayet"-dati / yogaupadhiH / adeyadAnatatpratigrahayordaNDo nAradenokaH, "gTalAtyadattaM yolobhAdyazcAdeyaM prayacchati / adeyadAyako daNDyamtathA'dattapratIcchakaH" iti / iti dattApadAnikam / atha vetanasyAnapAkarmAkhyaM vivaadpdmucyte| tasya kharUpamAha nAradaH, "bhRtyAnAM vetanasyoko dAnAdAnavidhikramaH / vetanasyAnapAkarma tadvivAdapadaM smRtam" iti / vetanaM karmamUlyam / tasyAnapAkarma mRtyAyAsamarpaNaM, mamarpitasya parAvarjanaM vA / tatra samarpaNe vizeSamAha nAradaH, "bhRtyAya vetanaM dadyAt karmakhAmau yathAkramam / zrAdau madhye'vasAne ca karmaNo yadvinizcitam" iti / etAvadeva tatkarmakaraNaddAsyAmauti bhASAyA abhAve vizeSamAha maeva, "bhRtAvanizcitAyAntu dazabhAgamavApnuyuH / lAbhagovauryazasthAnAM vaNiggopasaSobalAH" iti / govaurya pAlyamAnagavAdiprabhavaM pyHprbhRti| yadi karmasvAmI bhRtyAya dazamaM bhAgaM na prayacchati, tadA'sau rAjJA dANya ityAha yAjJavalkyaH, * dApako,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " dApyastu dazamaM bhAgaM vANijyapazuzAsyataH / nizcitya mRtaM yastu kArayetsa mahocitA" - iti / yattu bRhaspatinoktam, - For Private And Personal Use Only 231 "tribhAgaM paJcabhAgaM vA gRhIyAtmIravAhaka : " - dUti / tadAyAmasAdhyAkRSTa kSetrakartRviSayam / tatrApi vibhAgapaJcabhAgI vyavasthA vikalpitau veditavyau / tathAca saeva - "bhakkAcchAdabhRtaH saurAdbhAgaM gRhIta paJcakam / jAta zasye vibhAgantu pragRhIyAttathA'mRtaH" - iti / azanAcchAdAnAbhyAM bhRtaH kRSIbalaH kSetrajAtazasyAtpaJcamaM bhAgaM gRhIyAt / tAbhyAmabhRtastRtIyaM bhAgamityarthaH / etAvaddAsyAmIti paribhASAyAM satyAmapi kvacittatonyUnaM svAmibuddhiparikalpitaM vetanaM deyaM, kvacittato'pyadhikaM deyam / tadAha yAjJavalkyaH, - "dezaM kAlaJca yo'tIyAlAbhaM kuryyAcca yo'nyathA / tadA tu svAminaH chando'dhikaM deyaM tato'dhike"- iti / yaH svAmyAjJAmantareNa vANijyAdilAbhasAdhana dezakAlAtikramaM karoti, lAbhaM ca bahutaravyayakaraNAdalpaM karoti, tasmai svAmI svecchAnusAreNa kiJciddadyAt / yastu svAtantryeNa bahulAbhaM karoti, tasmai paribhASitamUlyAdadhikaM deyamityarthaH / anekatthakarTakakarmaNi vetanArpaNaprakAra mAha saeva - "yo yAvat kriyate karma tAvattasya tu vetanam / ubhayorapyamAdhyaM cet mAdhye kuryyAt yathAzrutam" iti / yadA punarekaM karma niyatavetanamubhAbhyAM bahubhirvA kriyamANa
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 232 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / mubhayorapyasAdhyaM cedubhAbhyAmevAparimamApitaM tadA yo yAvatka karoti, tasmai tatkarmAnusAreNa madhyasthakalpitaM vetanaM deyaM, na puna: mmm| sAdhye ubhAbhyAM karmmaNi parimamApite tu yathAzrutaM yathAvatparibhASitaM tAvadubhAbhyAM deyam / na punaH pratyekaM kRnavetanaM deyaM, nApi karmAnurUpaM parikalpya deyam / bhRtyAnAM kartatvamAha nAradaH, -- "karmopakaraNaM teSAM kriyAM prati yadAhitam / AptabhAvena tadrakSyaM na ceyena kadAcana" - iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSAM karmasvAminAM karmeopakaraNaM lAGgalAdi kriyAM uddizya yasmin kRtye nihitaM, tena sarvadA niHzAdyena racyamityarthaH / bRhaspatirapi - "bhRtastu na kurvIta svAminA zAyamaNyapi / bhRtihAniM samApnoti tato vAdaH pravarttate " - dUti / yastu bhRtiM svIkRtya karma na karoti, taM pratyAha saeva - "gRhItavetanaH karma na karoti yadA bhRtaH / samarthazcemaM dApyo dviguNaM tacca vetanam " - iti / zragTahItavetanaviSaye yAjJavalkya zrAha "agTahote samaM dApyo bhRtyairacya upaskaraH"-iti / samaM yAvatA vetanena bhRtyatvamaGgIkRtaM tAvadeva svAmine dadyAt, na tu rAjJe daNDamityarthaH / yadvA zracAGgIkRtavetanaM datvA balA tkArayitavyaH / tadAha nAradaH, - "kamakurvan pratizrutya kAryadatvA mRtiM balAt / bhRtiM gTahIlA'kurvANaH dviguNaM bhRtimApnuyAt"-iti / For Private And Personal Use Only
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / dAnam / tadAha saeva, - pratizrutyeti prArambhasyApyupalacaNArtham / tadAha kAtyAyanaH, - "kambhIrambhaM tu yaH kRtvA savvaM naiva tu kArayet / balAt kArayitavyo'sAvakurvvan daNDamarhati / sa na kuryyAt tatkarma prApnuyAddiguNaM damam" - iti / dvizataM kArSApaNadvizatamityarthaH (1) / yattu manuvacanam, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " mRtyo'nAta na kuryyAd yo darpAtkarbha yathocitam / sa daNDyaH kRSNalAnyaSTau na deyaM tasya vetanam" iti / tadardhAvazeSitaviSayam / kiJcinmAtrAvazeSe tu daNDavarjavetanA tyajati taM pratyAha nAradaH - "yathokramArttaH svastho vA yastu karma na kArayet / na tasya vetanaM deyamalponasyApi karmmaNa: " - iti / thastu kAlavizeSAvadhikaM karma pratijJAya kAlAtpUrvameva ka 233 "kAle'pUrNe tyajan karma bhRtermAzamavApnuyAt / svAmidoSAdakaraNe yAvana timavApnuyAt " - iti / svAmidoSAt pAruyyakaraNAdikhAmidoSAt / nAradaH, - "bhANDaM vyasanamAgacchedyadi vAhakadoSataH / dApyoyattatra naSTaM syAddevarAjakatAdRte" - dUti / arekadoSataH mRtaka doSataH / vRddhamanuH, For Private And Personal Use Only (1) etadyAkhyAnadarzanAt dizataM damamiti pAThaH pratIyate / lekhakapramAdAttu sarvvacaiva dviguNaM damamiti pAThodRzyate / 30
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "pramAdAnAbhitaM dApyaH samaM diohanAzitam / na tu dApyo hataJcorairdagdhamUDhaM jalena vA"-iti / drohanAbhitaM taubapraharAdinA droheNa naashitm| vRddhamanuH,__ "yaH karmakAle saMprApne na kuryAdvighnamAcaret / uddhRtyAnyastu kAryyaH syAt sa dApyo dviguNAM matim" iti / yajJavalkyaH , "arAjadaivakAghAtaM bhANDaM dApyastu vAhakaH / prasthAnavinakaJcaiva pradApyo dviguNAM bhRtim / / prakrAnte saptamaM bhAgaM caturthaM pathi saMtyajan / bhRtima pathe savIM pradApyasyAjako'pica" iti / arAjadaivakoghAto yasya bhANDasya, tadyadi prajJAhaunatayA vAhakena nAbhitaM, tadA tanmUlyAnusAreNa tadbhANDaM dApanIyaH / yastu prasthAnalAsamayaeva vyavasthA'bhyupagataM karma tyajan prasthAnavinaM karoti, tadA'sau diguNAM mRtiM dApyaH / yastu bhatyAntaropAdAnAvasarasambhave khAgaurataM karma tyajati, asau mRtyaH saptamaM bhAgaM dApyaH / yaH punaH pathi prakrAnte gamane vartamAne sati karma tyajati, ma bhatezcaturtha bhAgaM daayH| adbhupathe tyajan marvAbhRtau panauyaH / yastu svAmau mRtyaM khayameva karma tyAjayati pUrvokadezeSu, amAvapi pUrvAnAsaptamabhAgAdikaM dApanIyaH / etaccAvyAdhitAdiviSayam / vyaadhitsyaapraadhaabhaavaat| yadA punAdhito vyAdhyapagame taditaradivamAn parigaNayya pUrapati, tadA labhataeva sarvI bhRtim / tadAha manuH, "zrAtaH sa kuryAt svasthaH san yathAbhASitamAditaH / For Private And Personal Use Only
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 235 sudIrghasyApi kAlasya taslabhetaiva vetanam" iti / tyAjakasya svAminazcaturthabhAgAdidApanamavikrItabhANDaviSayam / vikrI te tu bhANDe vizeSo ddhamanunA'bhihitaH, "pathi vikroya tANDaM valimRtyatyajedyadi / pragatasyApi(1) deyaM syAt mRterarddha labheta maH" iti / zrAdhena pratibaddhabhANDaviSaye rAjAdyapahatabhANDaviSaye cAha kAtyAyanaH, "yathA ca pathi tadbhANDamAsiddhyeta hiyeta vaa| yAvAnadhvA gatastena prApnuyAt tAvato matim" iti| bhATakasvIkRtena yAnAdinA bhANDanetaraM pratyAha nAradaH, "zrAnIya bhATayitvA tu bhANDavAn yAnavAhane 2) / dApyo bhRteH caturbhAgaM sarvAma pathe tyajan // anayan vAhako'pyevaM bhRtihAnibhavApnuyAt" iti / ya: zakaTAdikaM bhATayitvA tadevopakAra zUnyamAdAya dezA * ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, rAjAdyapahatabhANDa viSaye,-iti pAThaH pratibhAti / 1 ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, yadA,-ini yAThaH pratibhAti / ityameva pAThaH sarvatra / mamatu, upaskara,-iti pAThaH pratibhAti / evaM paratra / (1) agatasyApi yAvad gantavyamagatamyApoti caNDezvarIyA vyAkhyA / (2) bhANDavAn svaabhii| yAnaM pAkaTAdi / vAinamavAdi / For Private And Personal Use Only
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 praashrmaadhvH| ntaraGgachati bhATakaH / upakArazabdena tdaadhaarolcyte| parabhUmau gTahanirmANAdibhATakadAtArampratyAha nAradaH, "parabhUmau grahaM kRtvA stomaM(1) davA vasettu yaH / ma tadgrahItvA nirgacchet DhaNakASThAni ceSTakAm" iti| tathA, "stomAdinA vamitvA tu parabhUmAvanizcitaH / nirgacchaMstuNakASThAdi na sTIyAt kathaJcana // yAnyeva haNakASThAni vissttkaaviniveshitaaH| vinirgacchaMtu tatmavaM bhUmisvAmini vedayet" iti| anicitaH hnnkaasstthaadigrhnnaapribhaassaayaamityrthH| paribhASite tu yathA paribhASA ttheti| vedayet, nivedayedityarthaH / bhATakaM dalA dravyAdyarpArthaM grahautamaNikAdipAtrabhedanAdAvaNyAha bhaeva, "stomavAhauni bhANDAni pUrNakAlAnyupAnayet / grahIturAvahedbhamaM naSTaM vA'nyatra saMlavAt"-iti / saMplavaH prsprsNghrssH| tenAlpakenA kAsnagna vA bhinnaM pUrvavatkRtvA bhANDaM vA tanmUlyaM vA svAmine deyam / saMplavAdanyatra bhede tu bhATakayahautureva tadityarthaH / kRtakarmaNe bhUtyAya vetanAdAtArampatyAe rahaspatiH,* ityameva pAThaH sarvatra / sa bhatiM na prApnuyAt, iti tvadhikaM bhavituM yuktam / jatena lezataH, iti kA / (1) khomaM vAsamUlyam / For Private And Personal Use Only
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 230 "kRte karmaNi yaH khAmau na dadyAdetanaM bhate / rAjJA dApayitavyaH syAt vinayaM cAnurUpataH" iti / nimanaM bhRtyaM pathi tyajato daNDamAha kAtyAyanaH, "tyajetpathi sahAyaM yo bhRtyaM rogArtamevaca / prApnuyAt mAha pUrvaM grAme ahamapAlayan" iti / paNyastrautadupabhokRviSaye tvAha nAradaH, "zulka grahItvA paNyastrau necchantau diguNaM vahet / anicchan zulkadAtA'pi zulkahAnimavApnuyAt" iti / etadavyAdhitAdiviSayam / vyAdhita viSaye tu smRtyantaram, "vyAdhitA saMbhramA vyagrA raajodhrmpraaynnaa| AmantritA ca nAgacchet avAcyA var3avA smRtA"-iti / atyantAvazyake jAtasambhamA sambhramapadena ukaa| tacaiva vyAkulA vyayA / var3avA dAsI / dAsaugrahaNamatra paNyasvIpradarzanArtham / upabhokAraM pratyAha nAradaH, "prayacchan tathA zulkamanubhUya pumAn striyam / akrameNa ca maGgacchedAtayeddA nakhAdibhiH // ayonau yaH samAkrAmeDibhirvA vivAsayet(1) / * tadA, iti kaa| + jar3a,-iti kA0 shaa.| (1) bakrameNa kAmazAstroktaprakAravirodhena / ghAtayedA nakhAdibhiritya trApyetadanuSaJjanIyam / bayonau mukhAdI, samAkrAmet grAmyadharma kuryAt / yAtmArthaM bhATayitvA bahubhiH puruSaiH saha vizeSeNa vAsayediti vacanArthaH / For Private And Personal Use Only
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 237 praashrmaadhvH| zulka tvaSTaguNaM dAyo vinayaM tAvadeva tu"-iti / paNyastriyAstvaparAdhe daNDAdikaM masyapurANe'bhihitam, "gTahItvA vetanaM vezyA lobhAdanyatra gacchati / tAM damaM dApayeddhanyAdityasyApi ca bhATakam" iti / atra nirNayamAha nAradaH, "vezyA pradhAnA yAstatra kAmukAH tadgTahoSitAH / tatsamutyeSu kAryeSu nirNayaM saMzaye viduH" iti / itthaM vetanasyAnapAkAbhihitam / athedAnaumabhyupetyAzuzrUSAkhyaM vivAdapada mbhidhiiyte| tamya svarUpaM nArada Aha, "zrabhyupetya tu zuzrUSAM yastAM na pratipadyate / azuzrUSA'bhyupetyetadvivAdapadamucyate' iti / zrAjJAkaraNaM zuzrUSA / zrUSakazca paJcaprakAraH / tathAca maeva, "zuzrUSakaH paJcavidhaH zAstre dRSTomanISibhiH / caturvidhaH karmakaraH zeSA dAmAstripaJcakAH // ziSyAnnevA sijhatakAH caturthasvadhikarmakRt / ete karmakarAjJeyA dAmAstu gTahajAdayaH / / mAmAnyamasvatantratvaM teSAmAhurmanISiNa / For Private And Personal Use Only
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khavahArakANDam / jAtakarmakarasvato(1) vizeSo vRttitastathA // karmApi vividhaM jJeyamazubhaM zubhamevaca / azubhaM dAsakarmAkaM zubhakarmakare smRtam / rahadArAzucisthAnarathyA'vaskarazodhanam / guhyAGgadarzanocchiSTaviNmUtragrahaNojjhanam / / icchataH khAminazcAGgarUpasthAnamathAntataH / azubhakarma vijeyaM zubhamanyadataH param" iti / taba ziSyo vedavidyArthau / antevAmI zilpazikSArthau / mUlyena yaH karma karoti, sa mRtkH| adhikrmvtkrmkurvtaamdhisstthaataa| zrazacisthAnaM ucchiSTaprakSepArthaGgAdikam / avaskaraH grahasaMmArjitapAMzvAdinicayatyAgasthAnam / mRtakazca trividhaH / tadukkaM tenaiva, "uttamaH kAryakartA ca madhyamastu kRSaubastaH / adhamo bhAravAhI sthAdityevaM trividho mRtaH" iti / dAsakharUpamapi tenaiva darbhitam, "gTahajAtastathA krauto labdhodAyAdupAgataH / anAkAlamRtastadvadAhitaH khAminA ca yaH // mocito mahatavarNayuddhe prAptaH paNe jitaH / tavAhamityupagataH pravrajyA'vamitaH kRtaH // bhakadAmaca vijJeyastathaiva bar3avA''hataH / vikretA cAtmanaH zAstre dAmAH paJcadaza smRtAH" iti / (1) jAtaeva yaH karmakaraH sa jaatkrmkrH| granthAntare tu jAtikarmakara. iti pAThaH / atrApi tathaivArthaH / For Private And Personal Use Only
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24. praashrmaadhvH| sTahajAtaH svagTahe dAsyAM jAtaH / krauto mUlyena / landhaH pratigrahAdinA / dAyAgato rikthagrAhitvena prAptaH / anAkAlamRtaH durbhikSe dAsatvAya poSitaH / zrAhitaH svAminA dhanagrahaNenAdhInatAM nautaH / mRNamokSita RNamocanapratyupakAratayA dAsatvamabhyupagataH / yuddhaprAptaH samare vijitya gTahItaH / paNavijitaH dAsatvapaNa ke dyutAdau jitaH / tavAhamityupagataH tava dAso'mmauti svayamevAgataH / pravrajyA'vasitaH pravrajyAtazcyutaH / kRtaH kRtakAlaH, etAvatkAlaM tvaM maddAsa ityupgtiti| bhakadAsaH sarvakAlaM bhanArtha eva daastvmbhyupgtH| bar3avayA grahadAsthA pAhataH tallobhena tAmudAhya dAsatvena prvissttH| yaH AtmAnaM vikrauNaute asAvAtmavikretA / evaM pnycdshprkaaraaH| yattu manunotram,-- "dhvajAhato bhanadAso gTahajaH krautadatrimau / paiTako daNDadAmazca saptaite dAmayonayaH" iti / tat teSAM dAsatvapratipAdanAtha, na tu parisaGkhyArtham / atra bhiSyANAM karmakRtau vizeSo nAradenoktaH, "zrA vidyAgrahaNAcchiyyaH zuzrUSet prayato gurum / tadRttigurudAreSu guruputtre tathaivaca" iti / vidyA cAtra tryo| taduktaM vRhaspatinA, "vidyA trayau samAkhyAtA RgyajuHsAmalakSaNA / tadartha guruzuzrUSAM prakuryyAcca pracoditAm" iti / antavA minAmapi karmakatau vizeSamtenaivoktaH, "vijJAnamucyate zilpaM hemarUpyAdimaMskRtiH / For Private And Personal Use Only
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | nAradaH, - nRtyAdikaJca tatprAptaM kuryyAtka gurorgRhe" - iti / nArado'pi - "svaM zilpamicchanvAhattuM bAndhavAnAmanujJayA / zrAcAryyasya vasedante kAlaM kRtvA sunizcitam " - iti / AcAryyasyApi karttavyamAha saeva, - "zrAcAryaH zicayedenaM khagTahe dattabhojanam / na cAnyatkArayetkarma putravaJcainamAcaret" - iti / anyakarmakArakamAcAryyaM pratyAha kAtyAyanaH, - "yastu na grAhayet zilpaM karmANyanyAni kArayet / prApnuyAtsAha pUrvaM tasmAt ziSyo nivarttate " - iti / paribhASitakAlAtprAgeva vidyAprAptAvapi tAvatkAkhaM vasedityAca Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zicito'pi kRtaM kAlamantevAsI samApayet / tatra karma ca yat kuryyAdAcAryyasyaiva tatphalam " - iti / yAjJavalkyo'pi - duSTaM pratyAha nAradaH, - "kRtazilpo'pi nivaset kRtakAlaM gurorgRhe / zrantevAsau guruprAptabhojanastatphalapradaH" - iti / "zikSayantamaduSTaJca yastvAcAyryaM parityajet / balAdvAsayitavyaH syAt badhabandhaM ca so'rhati" - iti / * tat zikSan, - iti granthAntaraSTataH pAThaH / 31 For Private And Personal Use Only 241
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 242 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir badho'tra tAr3anAdiH / paribhASitakA saMpUta karttavyamAha nAradaH, " gTahItazilpaH samaye kRtvA''cAyryapradaciNam / zaktitazcAnumAnyainaM zrantevAsau nivarttate " - iti / bhRtakAnAmapi bhRtikRtaH kAlakRtazca vizeSo bRhaspatinA darzitaH, - "yo bhuGkte paradAsauntu sa jJeyo bar3avAbhRtaH / karma tatkhAminaH kuryyAt yathA'nena bhRto naraH // bahudhA'rthabhRtaH proktastathA bhAgabhRto'paraH / honamadhyottamatva sarveSAmeva coditam || dinamAsArddhaSaNmAmacimA mAbdabhRtastathA / karma kuryyAt pratijJAtaM labhate paribhASitam " - iti / arthabhRtasya bahudhAtvaM samarthAlyamahatvAbhyAM draSTavyam / te cAlpatva mahatve zaktyanusArato draSTavye / tathAca nAradaH, - "bhRtyastu trividho jJeya uttamo madhyamo'dhamaH / zaktibhaktAnusArAbhyAM teSAM karmAzrayA mRtiH" - iti / bhAgabhRtasya dvaividhyamAha bRhaspatiH, - "diprakAro bhAgabhRtaH kRpaNo jIvitaH smRtaH / jAtasasyAttathA caurAllabhate tu na saMzayaH " - iti / adhikarmakRtastu svarUpamAha nAradaH, - "zrartheSvadhikRto yaH syAt kuTumbasya tathopari / vo'dhikarmakRtojJeyaH sa ca kauTumbikaH smRtaH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 205 evaM nirUpitencaH ziSyAntevAmibhyaH bhUtakAdhikarthakarebhyo' dAmAnAM bhedaM dAmazabdavyutpattidarzanamukhenAha kAtyAyanaH, "svatantrasthAtmanodAnAddAsatvaM dAravaguH" iti / ayamarthaH / yathA bhartuH sambhogArthaM svagarauradAnAdAratvaM, tathA svatantrasyAtmano dAnAddAsatvaram, iti bhRgurAcA-manyate, iti / tena cAtyantapArArthamAsAdya zuzrUSakAH dAyAH pArArthamAtramAmAdya zaaSakAH karmakarA ityuktaM bhavati / dAsatvaJca bAhAvyatiriktavveva triSu varNeSu vijJeyam / "dAsyaM viprasya na kvacit" iti tenaivonatvAt / teSvapi dAsyamAnulomyenaivetyAha maeva, "varNanAmAnulomyena dAsyaM na pratilomataH / rAjanyavaizyazUdrANakyajatAM hi khatantratAm" iti / prAtilomyena dAsatvapratiSedhaH svadharmaparityAginyo'nyatra draSTavyaH / tathAca nAradaH, "varNanAM prAtilomyena dAsatvaM na vidhiiyte| svadharmatyAgino'nyatra dAravaddAsatA matA" iti / dAravahAmatA mateti vacanAt brAhmaNasya savarNa prati dAsatvaprAmANyamAha kAtyAyanaH, __ "zramavarNa tu viprasya dAsatvaM naiva kArayet" iti| yadi brAhmaNaH khecchayA dAsyaM bhajate, tadA'sau nAzubhaM karma kuryAdityAha maeva, "zrRtAdhyayanasampannaM tadnaM karSa kaamtH| * bhatakAdhikamrmakarebhyazca,-iti bhavituM yubam / For Private And Personal Use Only
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 244 praashrmaadhvH| tatrApi mAzubhaM kiJcit prakuvAta dijottamaH" iti / Una haunamapi karma kAmato vetanagrahaNamantareNa svecchayA parahitArtham / caciyavaizyaviSaye khAminaH karttavyamAha manuH, "kSatriyayaJcaiva vaizyaJca brAhmaNo'vRttikarSitam / vizyAdAnabhaMsthena svAni karmANi kArayet" iti / yasta dvijAti balAddAsyaM karma kArayati, tasya daNDamAha maeva, "dAsyantu kArayenmohAdrAhmaNaH saMskRtAn dijAn / anicchataH prabhAvalAdrAjJA dAyaH zatAni SaT" iti / prabhAvastha bhAvaH prabhAvatvaM, tasmAditi / zUdrantu yathA kathamapi dAvaM kArayedityAha maeva, "zUdrantu kArayeddAsyaM krautamakrItamevaca / dAsthAyaiva hi sRSTo'sau vayameva khayambhuvA"-iti / paJcadamaprakArANaM dAmAnAM madhye gTahajAtakotaladhadAyAgatAnAM caturNa dAsatvaM khAmiprasAdAdeva mucyate nAnyathetyAha nAradaH, "tatra pUrvazcatarvargI dAsatvAt na vimucyte| pramAdAt khAmino'nyatra dAsyameSAM kramAgatam" iti / Atmavikreturapi dAmatvaM khAmiprasAdAdanyato mApaitItyAha nAradaH, "vikoNate khatantraH man ya zrAtmAnaM narAdhamaH / sa jaghanyatamasteSAM mo'pi dAsyAnna mucyate"-dati / pravrajyA'vasitasyApi dAsyamovo nAstItyAha bhaeva, "rAjJaeva hi dAmaH syAt pravrajyA'vasito naraH / For Private And Personal Use Only
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 245 na tasya pratimokSo'sti na vizaddhiH kathaJcana" iti| yAjJavalkyo'pi, "pravrajyA'vasito rAjJo dAsa AmaraNAntikam" iti| pravrajyA vasitasya dAsatvaM brAhmaNetaraviSayam / brAhmaNastu nivAsyaityAha kAtyAyanaH, "pravrajyA'vamitAye tu vayovarNa dvijAtayaH // nirvAsaM kArayedipraM dAsatvaM kSatriyaM vizaH" iti / nirvAsanaprakAramAha nAradaH, "pArivAjyaM grahautvA tu yaH svadharma na tisstthti| zvapadenAGkayitvA taM rAjA zaughaM pravAsayet" iti / pravrajyAvamitAtmavikreTavyatirikAnAmabAkAlamRtAdaunAM dAsyApanayanaprakAramAha maeva, "annAkAle mRtodAsyAnmucyate godayaM dadat / nagacitaM durbhikSe yat na tu zodakarmaNA // Ahito'pi dhanaM datvA svAmI yadyenamuddharet / khaparyAptamRNaM datvA tadRNAtma vimucyate // bhakrasyotkSepaNenaiva bhakadAmo vimucyate / nigrahAddar3avAyAstu mucyate bar3avA''hataH" iti| khAminaH prANasaMrakSaNAdapi gTahajAtAdayaH sarve dAsyAnmacyante ityAha nAradaH, * itya meva pAThaH sarvatra / bhakSitazcApi yattena na tacchadhyati karmaNA, iti granthAntara tapAThasta samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 praapaarmaadhvH| "yazeSAM svAminaM kazcinmocayetprANasaMzayAt / dAsatvAtma vimucyeta puttrabhAgaM labheta ca"-iti / dAmAbhAsAnAM mocanamAha yAjJavalkyaH, "balAddAmaukRtazcauraivikrItazvApi mucyate"-dati / cakArAdAhito dattazva gTahyata / nArado'pi, "corApahatavikrItA ye ca dAsoktAbalAt / rAjJA mocayitavyAste dAsatvaM teSu nekSyate" iti / yasve kasya pUrvaM dAsyamaGgIkRtya parasyApi dAsatvamaGgokaroti, asAvapareNa visarjanauya ityAha saeva,--- "tavAhamiti vA''tmAnaM yo'khatantraH prayacchati / na ma tamprApnuyAtkAmaM pUrvasvAmau labheta tam" iti / dAmavimokSaNetikarttavyatAmAha maeva, "khadAmamicchedyaH kartumadAsamprItamAnasaH / skandhAdAdAya tasyAmau bhindyAtkumbhaM sahAmbhamA // mAkSatAbhiH puSpAbhirmUddhanyadbhiravAkiret / adAsa iti cokkA triH prAmukhastu tathotsRjet // tataH prabhRti vanavyaH khAmyanugrahapAlitaH / bhojyAno'tha pratigrAhyo bhavatyabhimataH satAm" iti / ityabhyupetyAzuzrUSAkhyaM vivAdapadaM samAptam / * prAmukhaM tamathotsRjet, iti granthAntaradhataH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 247 atha sambivyatikramAkhyavivAdapadasya vidhirucyte| tamya lakSaNaM nAradena vyatirekamukhena darzitam, "pASaNDanaigamAdInAM sthitiH samaya ucyate / mamayasyAnapAkarma tadvivAdapadaM smRtam" iti / samayasyAnapAkarma avyatikramaH samayaparipAlanam / tadvyatikramamANaM vivAdapadaM bhavatItyarthaH / tadupayoginamarthamAha sahaspatiH, "vedavidyAvidoviprAn zrotriyAMzcAgnihotriNaH / Ahatya sthApayettatra teSAM vRttiM prakalpayet" iti / yAjJavalkyo'pi, "rAjA kRtvA pure sthAnaM brAhmaNan nyasya tatra tu / vidyAn dRttimadrUyAtsvadharmaH pAlyatAmiti"-iti / brAhmaNan traividyAn vedatrayasampannAn vRttimadbhUrihiraNyAdiumpannaM kRtvA svadharmAvarNAzramazrutismRtivihito bhavadbhiranuSThIyatAmeti tAn brUyAt / vRttisampattizca vRhaspatinA darzitA, "anAcchedyakarAmtebhyaH pradadyAt gTahabhUmayaH / muktabhAvyAzca(1) napatilekhayitvA svazAsane" iti / tebhyo dadyAdityarthaH / teSAM karttavyamAha vRhaspatiH, "nityaM naimittikaM kAmyaM zAntikaM pauSTikaM tathA / (0) anAcchedya karAH, na bAcchedyaH ghAharttavyaH kaserAjagrAhyabhAgoyAsAM tthaavidhaaH| grahabhUmaya iti dvitIyArtha prthmaa| ehbhuumiirityrthH| muktbhaavyaastyktraajdeyaaH| For Private And Personal Use Only
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 248 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / * paurANAM karma kuryuste sandigdhe'rthe ca nirNayam " - iti / yAjJavalkyo'pi - "nijadharmAvirodhena yastu sAmayiko bhavet / mo'pi yatnena saMracyo dharmeaurAjakRtazca yaH" - iti / zrautasmArttadharmAnupamardana gotrAcArecaNa devagTahapAlanAdirUpoyo dharmaH samayAnniSpanno bhavet, so'pi yatnena pAlanIyaH / tathA, rAjJA ca nijadharmAvirodhenaiva yAvatpathikabhojanaM deyaM zrasmadarAtimaNDalaM turaGgAdayo na prasthApanIyA ityevaM rUpaH samayaniSpannaH, so'pi racaNIyaH / evaM rAjaniyuktasamudAya vizeSasya karttavyavizeSo'bhihitaH / grAmAdisarvasamudAyAnAM tu sAdhAraNakAryyamAha bRhaspatiH,-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " grAmazreNIgaNAnAJca saGketaH samayakriyA | bAdhAkAle tu sA kAryyA dharmakAryye tathaivaca // vATacorabhaye bAdhA sarvasAdhAraNa smRtA / tatropazamanaM kAryaM sarvaNaikena kenacit " - iti / cakAreNa pASaNDanaigamadInAM copasaMgrahaH / tatazca grAmazreNaugaNapASaNDanaigamAdInAmupadravakAle dharmakArye ca yAM pAribhASikauM samayakriyAM vinA upadravo duHpariharaH dharmakAryyacca duHsAdhyaM, mA pAribhASikau samakriyA sarvairmilitaiH kAryyA | vATacaurebhyo bhaye prApte tadA coropazamanaM sarvaiH sambhUya karttavyamityarthaH / dharmakA tu vizeSastenaivokkraH gopracArakSama, iti kA0 / For Private And Personal Use Only
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 24 "sabhA prapA devagrahaM tar3AgArAmasaMskRtiH / tathA'nAthadaridrANAM saMskAro yajanakriyA // kulAyanaM nirodhazca kAryamasmAbhiraMzataH / yattvevaM likhitaM patraM dhA mA samayakriyA // pAlanauyA samastaistu yaH samartho visaMvadet / sarvasva haraNaM daNDastasya nirvAsanaM purAt" iti / yajanakriyA somayAgAdikartRbhyo dAnam / kulAyanaM durbhikssaadipaudd'itvRthaagmnm|| tasmintrAgate mati yatsaMvidhAna vidheyaM, nadeva tcchndenocte| nirodhaH durbhikSAdyapagamaparyantaM dhAraNam / aMzataH gTahakSetrapuruSAdiprayukrasaMgTahotadhanenADhyakatvena vA sthitena kAryamiti / evaM kRtA samayakriyA na kevalaM samudAyibhiH pAlanauyA, kintu rAjJA'pautyAha nAradaH, "pASaNDanegamazreNipUgabAtagaNAdiSu / saMrakSetmamayaM rAjA durga janapade tathA"-dUti / pASaNDA vedavAhyA vedokraliGgadhAriNe vA atirikA vA sarve liGginaH / teSu madhye abhicaraNAdyAH mamayAH mnti| naigamAH mArthikA vaNikaprabhRtayaH / teSu sakalpakamandezaharapuruSatiraskAriNo daNDyA ityevamAdayo bahavaH mamayAH vidynte| athavA, maigamA * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, yauvaM,-iti pAThaH pratibhAti / / ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, pIDitajanAgamanam,-iti pAThaH pratibhAti / 32 For Private And Personal Use Only
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 parApAramAdhavaH / zrAbhapraNItatvena vedaprAmANya micchanti ye paashuptaadyH| bAtagaNazabdayorarthaH kAtyAyanena darzitaH, "nAnAyudhadharAvAtAH samavetAstu kaurtitAH / kulAnAntu samUhamtu gaNa: sa parikIrtitaH" iti / pUge bAte cAnyonyamutsRjya samare na gantavyamityAdayaH manti smyaaH| gaNe tu paJcame'hani paJcame vA'bde karNavedhaH karttavya ityaadismyaaH| durge dhAnyAdikaM gTahItvA anyatra yAsthatA na tadvikreyamityAnte samayaH / janapade tu kvacidikreturhaste kvacit kreTahaste zulkayahaNamityAdiko'styanekavidhaH samayaH / tatsamayajAtaM yathA na bhramyati na ca vyativartate, tathA rAjA kuryAdityarthaH / samudAye tu puruSaviSaye vizeSamAha rahaspatiH, "kozena lekhyakriyayA madhyasthairvA parasparam / vizvAsa prathamaM kRtvA kuryu: kAvNyanantaram" iti / madhyasyaiH prtibhuubhiH| kAryANi smuuhkaaryaanni| kAtyAyano'pi, "mamUhAnAM tu yo dharmaH tena dharmaNa te sadA / prakuryaH marvakarmANi svadharmaSu vyavasthitAH" iti / samUhakAryakAriSu heyopAdeyAnvibhajati sahaspatiH, "viveSiNo vyahAninaH zAlInAlamabhauravaH / * suddhA lubdhAzca vAlAzca na kAryA: kAryacintakAH // zunayo vedadharmajJAH dakSAH dAntA: kulodbhavAH / sarvakAryapravINAza karttavyAstu mahattamAH" iti / ne ca kiyantaH kartavyA dasapezite maevAha, For Private And Personal Use Only
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 251 "dau trayaH paJca vA kAryAH samUhahitavAdinaH / yastana viparItaH syAtma dApyaH prathamaM damam" iti / kAtyAyano'pi, "yukriyuktaJca yo hanyAdyaH kaaryaanvkaashdH| ayuktaJcaiva yo brUyAtsa dApyaH pUrvasAhamam" iti / vRhaspatirapi, "yastu sAdhAraNaM hiMsthAt kSipet traividyameva vA / saMvikriyAM vihanyAcca sa nivAsyastataH purAt" iti / mahinAmapyadharmeNa dveSAdinA kAryakaraNe daNDamAha maeva, "bAdhAryuryadaikasya sambhUtAddeSamaMyutAH / rAjA marve grahautArthAH zAsyAzcaivAnubandhataH // na yathA samayaM jayuH svamArga sthApayecca tAn'-dUti / yastu mukhyaH samUhadravyAdikamapaharati, tasya daNDamAha yAjJavalkyaH , "gaNadravyaM haredyastu maMvidaM lamayenu yaH / sarvasvaharaNaM kRtvA taM rASTrAdipravAsayet" iti| , marmAhATakAdInAM purAnnirvAsanameva daNDamAha sahaspatiH, "aruntudaH sUcakazca bhedakRtmAhamI tathA / zreNI pUganupadveSTA kSipraM nirvAgyate tadA // purazreNogaNAdhyakSA: puradurganivAminaH / vAgdhigdamaM parityAgaM prakuryaH pApakAriNa: !! taiH kRtaM yAkhadharmANa nigrahAnugrahaM nagAbh / For Private And Personal Use Only
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 praashrmaadhvH| tadAjJA'pyanumantavyaM nisRSTArthA hi te smRtAH"--iti / nisRSTArthAH, anujJAtakA- ityarthaH / pASaNDyA disarvasamUheSu yathA rAjJA vartitavyaM, tadAha nAradaH, "yo dharmaH karma yaccaiSAmupasthAnavidhizca yaH / yazcaiSAM prApnuyAdarthamanumanyeta tattathA // pratikUlaJca yaTrAjaH prakRtyavamata ca yat / doSavat karaNaM yattu syAdanAnAyakalpitam // pravRttamapi tadrAjA zreyaskAmo nivartayet" iti / dhrmaajttaavttvaadi| karma prApta paryuSitabhikSATanAdi / upasthAnavidhiH samUhakAryArtha paTahAdidhvanimAkarNya maNDapAdau melanam / vRtyupAdAna(1) jauvanArthaM tApasaveSaparigrahaH / rAjJaH pratikUlamAdhikAriMzadrakarTakaM caivarNikavivAde dharmavivecanam / tasya ca pratikUlabamukaM smRtyantareNa, "yasya rAjJastu kurute zUdro dharmavivecanam / tasya praNazyate rASTra balaM koSaJca nazyati" iti / * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, prAtaH, iti pAThaH pratibhAti / (1) iyaJca, yazcaiSAM prApnuyAdamityasya vyAkhyA / etadyAkhyAdarzanena, yazcaiSAM prAnayAdarthamityatra, yaccaiSAM rattyupAdAnam,-iti pAThaH pratibhAti / vivAdaratnAkare tathaiva pAThotovartate / paramAdarzapustakeSu darzanAt yazcaiSAM prApnayAdarthamityaya meva pATho mUle rakSitaH / zA0 kA* pustakayostu, pratyupAdAnaM,--iti pATho vartate / For Private And Personal Use Only
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 253 prakRtyavamataM svabhAvataeva yadananujJAtaM ; pASaNyAdiSu tAmbalabhakSaNaM, parasparopatAyaH, rAjapuruSAzrayaNenAnyonyamApaharaNadi / doSavatkaraNaM zrutismRtiviruddhaM vidhavAdau vezyAtvAdikaM pASaNDyAdibhiH prklpitm| saMvilasane daNDamAha manuH, "yo grAmadezasaMghAnAM kRtvA satyena saMvidam / visaMvadenaroslobhAttaM rASTrAdipravAmayet // nikRtya dApayedenaM samayavyabhicAriNam / catuHsuvarNakaM niSkaM* zatamAnaJca rAjatam(1) // evaM daNDavidhikuryAt dhArmikaH pRthivIpatiH / grAmajAtisamUheSu samayavyabhicAriNAm" iti / satyena prApathena / eteSAM nirvAsanacatuHsuvarNaniSkazatamAnarUpANAM jAtividyAguNAdyapekSayA vyavasthA kalpanauyA / samUhapUjArthaM rAjJA samarpitaM dravyaM samUhAya yo na dadAti, taM pratyAha yAjJavalkyaH, "bhamUhakArya AyAtAn kRtakAryAn vimarjayet / madA sammAnasatkAraiH pUjayitvA mahIpatiH // * catuH savarNAn ghaTa niSkAn,-iti granthAntarakRtaH pAThaH / (1) patra ca, "sAI, pUtaM suvarNAnAM niSkamADarmagauSiNaH"-ityAdi. niSkAnAM vyavacchedA) catuHsuvargakamiti niSkavizeSaNamupAttam / zatamAnaM rAjataM rattikAnAM viMzatyadhikaM zatatrayamiti caNDevaresa vyaakhyaatm| For Private And Personal Use Only
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 254 www. kobatirth.org , parAzara mAdhavaH / mamUhakAryyaprahito yajJabheta tadarpayet / ekAdazaguNaM do sau nArpayet svayam " - iti / vibhajya grahaNamaNudravyaviSayam / yatastatpacaviSaye maevAha - " SAemAsikaM vatsaraM vA vibhaktavyaM yathA'MzataH / deyaM badhira' vRdvAndhastaubA lAturarogiSu || sAntAnikAdiSu tathA dharmaeSa sanAtanaH " - iti / rAjaH prasAdalabdhavaTTaNamapi sarveSAM samabhityAha saeva, - "yatteH prAptaM rakSitaM vA gaNArthe vA RNaM kRtam / rAjaH prasAdalabdhaJca sarvveSAM tatsamAhitam / " iti / etadabhacitaviSayam / bhakSite tu kAtyAyana zrAha -- " "gaNamuddizya yatkiJcitkRtvaNaM bhacitaM bhavet / zrAtmArthaM viniyuktaM vA deyaM taireva tadbhavet " - iti / ye tu samudAyaM prasAdya tadantargatA ye ca samudAyatobhAdinA tato vahirbhUtAH tAn pratyAha saeva, "gaNinAM zilpivargANAM gatAH syurye tu madhyatAm / prAkRtasyAdhamarNasya mamAMzAH sarvaeva te // -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + deyaM vA nikha, iti kA0 / | sarvveSAM tatsamUhitam, - iti kA0 / sarvveSAmeva tatsamam - iti granthAntarataH pAThaH / 1 itthameva pAThaH sarvvata / prAkRtasya dhanasya, iti yanthAntaraSTatastu pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org tathAca saeva, - vyavahAra kANDam / tathaiva bhojanairbhAvyaM * dAnadharmakriyAsu ca / samUhastho'MzabhAgau syAt pragatastvaMzabhAgabhAk / " - iti / saMvidyatikramAkhyaM vivAdapadam / tatsvarUpaM nAradenokram, - " krItvA mUlyena yaH paNyaM kretA na bahu manyate / krItAnuzaya ityetadvivAdapadamucyate " - iti / krautvA'nuzayAnutpattyarthaM kretA krayAt prAgeva * atha kautAnuzayaH kathyate / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parIkSaNasya vihitatvAt / tathAca vyAsaH, - "kretA paNyaM parIceta prAk svayaM guNadoSataH / parIkSA'bhimataM krItaM vikreturna bhavetpunaH " - iti / parIkSA'bhimataM krItaM taddoSadarzane'pi grahItureva bhavati, na vikretuH / tathAca TahaspatiH, - "parIcitaM bahumataM gRhItvA na punakhyajet " - iti / tatkAlaparIcitasya punararpaNAbhAvaH sAvadhiviSayaH / tatsadyaH / "carmakASTheSTakAsUtradhAnyAsavarasasya ca / 255 For Private And Personal Use Only samyak parIkSeta 1 bhonyavaibhAjya, - iti kA0 / + pragatastvaMzabhAgiti, - iti kA0 / pragatastvaMzabhAD na tu iti granthAntarIyaH pAThastu samIcInaH / 1 itthameva pAThaH sarvvatra / mama tu, kAnyeSAM sadyaH - iti pAThaH pratibhAti /
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 parApAramAdhavaH / vamvarUpyahiraNyAnAM madhaeva parIkSaNam" iti / kotAnAM paNyAnAM dravyavizeSeNa parIkSaNakAlAvadhimAha maeva, "zyahAddohyaM parIkSeta paJcAhAdAhyameva tu / maNimukkAprabAlAnAM manAhAt syAt parIkSaNam // dvipadAmadhamAsaM syAt puMmAntadviguNaM striyAH / dazAhAtmarvabaujAnAmekAhA mohavAsamAm // ato'rvAk paNyadoSastu yadi maMjJAyate kvacit / vikratuH pratideyaM tat kretA mUlyamavApnuyAt"-dati / yathokraparIkSAkAlAtikrame tu na pratideyamityAha kAtyAyanaH, "avijJAtaM tu yatkrItaM dRSTaM pazcAdvibhAvitam / krotaM tat svAmine deyaM paNyaM kAle'nyathA na tu"-iti / avijJAtaM parokSayA tatvato'parijJAnaM yasya dravyastha ; tat yAvat parIkSAkAla uktaH, tasmin kAle pratideyam / anyathA tatkAlAtikrame duSTatayA parijAtamapi krautaM tatvAmine na deyamityarthaH / paNyAnAM dezakAlavazAdapacayApacayo prathamato jJAtavyAvityAha nAradaH, __ "kSayaM vRddhiM ca jAnauyAt paNDAnAmAgamaM tathA"-iti / azvAdipaNyAnAmasmin kAle ammindeza ca saddhirbhaviSyatIti jAnIyAn, tathA prAgamaM kuntau natvAdijAnArthamutpAdakajanmabhUmyAdikaJca jaanauyaadityrthH| evaM mamyak paraukSya guNadoSadAnAdikAraNamantareNa nAnuzaya: kArya ityAha yAjJavalkyaH, "kSayaM vRddhiJca vaNijA paNyAnAmavijAnatA / kautvA nAnuzayaH kArya: kurvana ssddbhaagdnnddbhaav"-dti| For Private And Personal Use Only
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakAm / 250 parIkSitapaNyAnAM krayakAlottarakAlan / krayAlaparijJAne punaH keturvikreturanuzayo na bhavatIti vyatiresAdunaM bhavati / paNvadoSataddhikSayakAraNatritayAbhAve'nuzayakAlAbhyantare yadyanupAyaM karoti, tadA paNyaSaDbhAgaM dnnddniiyH| anuzayakAraNamadbhAve'pyanuzayakAlAtikrameNa yo'nuzayaM karoti, so'pyevaM daNDanIyaH / etaccopabhogavinazvaravastu viSayam / upabhogenAvinazvaravastuviSaye pratyapaNe vRddhimAha nAradaH, "krItvA mUlyena yaH paNyaM dukonaM manyate krayo / vikratuH pratideyantattasminnevAvivakSitam" iti / dvitIyAdidivasapratyarpaNe tu vizeSastenaivokaH, "dvitIye'gi dadatkretA mUlyAt triMzAMzamAvahet / dviguNantu hatIye'gi parataH keturedaca"--iti / parato'nuzayaH na karttavya ityarthaH / yattu punarmanunotram, "krautvA vikrIya vA kiJcidyasyehAnubhayo bhavet / mo'ntardazAhAttaTravyaM dadyAccaivAdadauta vA"-iti / * atra, iti zeSaH, iti bhavitumucitam / + ityameva pAThaH sarbatra / mama tu, keturiva vikretuH,--iti pAu. pratibhAti / | duSkotAM manyate kriyAm, iti kaa| 5 tasminnevAGgi cAkSatam,-iti, tasminnevAjhAvIkSitam,---iti ca granthAntara tI paatthau| For Private And Personal Use Only
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhava: tadapabhogenAvinazvaragTahakSetrakrayAnusayAdiviSayam / tatraiva dazAhAdarukatvAt / tathAca kAtyAyanaH, "bhUmerdazAhe vikreturAyaH tatketureva ca / . dvAdazAhaH mapiNDAnAmapi cAlpamataH param" iti / vAsoviSaye'pi nAradaH, "paribhuktantu yadAsa: kliSTarUpaM malaumasam / sadoSamapi tatkautaM vikreturna bhavetpunaH" iti // iti krautAnuzayaH / atha vikrauyaasmprdaanm| tasya svarUpaM nAradenoktam, "vikrauya paNyaM mUlyena kreturyanna pradIyate / vikrIyAsampradAnantat vivAdapadamucyate" iti / ghaNyadvaividhyamuktaM tenaiva, "loke'smin dividhaM dravyaM sthAvaraM jaGgamantathA / krayavikrayadharmeSu sarvaM tatpaNyamucyate // SaDvidhamtasya tu budhaiH dAnAdAnavidhikramaH / gaNimantulimaM meyaM kriyayA rUpataH zriyA"-iti / gaNimaM maGkhyeyaM krmukphlaadi| talimaM tulayA dhApyaM hemcndsaadi| meyaM briihyaadi| kriyayA vAhanadohanAdikriyopalakSitamazva ityameva pATaH sarvatra / For Private And Personal Use Only
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 mahiyAdi / rUpataH payyAMganAdi / zriyA padmarAgAdi / tadetat SaTprakAramapi patyaM vikrIyAprayacchanmodayandApya ityAha yAjJavalkyaH,"gRhItamUlyaM yaH paNyaM kretunaiva prayacchati / sodayaM tasya dApyo'sau diglAbhaM vA digAgate" - iti / gRhItamUlyaM paSyaM vikretA yadi prArthayamAnAya svadezavANije kretre na samarpayati ; taca paNyaM parikrayakAle bahumUlyaM satkAlAntare svalpamUlyenaiva labhyate, tadA modayaM vRDyA sahitaM vikretA kretre dApanauyaH / yadA mUlyahrAsakRtaH paSsyasyodayo nAsti kintu krayakAle yAvadeva yato mUlyasya yatpaSyamiti pratipannaM tAvadeva tadA tatpaSyamAdAya tasmin deze vikrINAnasya yolAbhastenodayena sahitaM dApanauyaH / yathA''ha nAradaH,-- For Private And Personal Use Only "ardhaJcedavahIyeta modayaM paNyamAvahet / sthAninAmeSa niyamodiglAbhaM digvicAriNAm " - iti / yadA tvardhamahattvena paNyasya nyUnabhAvastadA tasmin paNye vastragTahAdike ya upabhogaH tadAcchAdanasukhanivAsAdirUpo vikretuH tatmahitaM paNyamamau dApyaH / yathA''ha nAradaH, "vikrIya paNyaM mUlyena yaH kreturna prayacchati / sthAvarasya cayaM dApyo jaGgamasya kriyAphalam " - dUti / cayazabdena gatabhoga uktaH / yadyapi tasya dAnamazakyaM, tathApi tadanuguNadravyaM deyam / jaGgamAnAM tu tatkarmanimittaM mUlyaM dApyaH / yadA tvasau kretA dezAntarAtpaNyagrahaNArthamAgatastadA tatpaSyamAdAya dezAntare vikrItasya yo lAbhastena sahitaM paNyaM vikretA krece dApa
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26. praashrmaadhvH| nauyaH / viSNustu vikreturdnnddmnnyaah| "mahautamUlyaM yaH paNyaM kreta va dadyAttasyAmau sodayaM dApyo rAjA cApi eNazataM daNDyaH" iti| yastu vikrauyAnuzayavazAnArpayati, yazca krautvA'nuzayavazAna gTahAti, taM pratyAha kAtyAyanaH, "krautvA prAptaM na lauyAd yo na ddyaadduussitm| ma mUlyAddazabhAgantu datvA khandravyamApnuyAt // aprApte'rtha kRcchrakAle kRte naiva pradApayet / evaM dho dazAhAttu parato'nuzayo na tu"-iti / zradUSitaM, jalAdineti shessH| dohyavAhyAdipaNyasya dohanAdineti shessH| dohyavAhyadipaNyasya dohanAdikAlo'rthakriyAkAlaH / tasmin prApte sati agrahaNe adAne vA kRtau dazamabhAgaM pradApayet(9) / kintu tamadatvaiva khndrvymvaapnuyaat| eSa dhIdazAhAt praagveditvyH| tataH paramanuzayo na karttavyaH / vikrIyAsamprayacchato'pi vikrItaM paNyaM vikreTapAtre sthitaM tasya yadi daivAdinA nAzaH syAttadA vikratureva hAnirityAha yAjJavalkyaH, "devarAjopaghAtena paNyadoSaupAgate / hAnirvikreturevAsau yAcitasthAprayacchataH" iti / yAcitasyeti vizeSaNena ayAcane na vikretu nirityarthAdavagamyate / nArado'pi,(1) ratadyAkhyAnadanAt, caprApte'rthakriyAkAle kRtI naiva pradApayet, iti vacanapAThaH prtibhaati| paramAdA pustakeSu dRSeva pAThaH mUle niveshitH| mama tu, agrahaNe adAne vA kRte, ityeva pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / "upahanyeta vA paNyaM dahyetApahiyeta thaa| vikretureva mo'noM vikrIyAmaMprayacchataH"-dati / yathA yAcitasyAprayacchato vikreturhAniH, tathA dIyamAnapaNyamagTahnataH keturapautyAha maeva, "dIyamAnaM na grahAti krotaM paNyaJca yaH kryo| maevAsya bhaveddoSo vikreturyo'prayacchataH" iti / yAjJavalkyo'pi, "vikrautamapi vikrayaM pUrvaM kretaryagTahati / hAnizcet kreTadoSeNa Rtureva hi mA bhavet" iti / yastu vizeSaM paNyaM darzayitvA sadoSaM vikrINaite, yazcAnyahaste vikrIya tadanyasmai tat prayacchati, tayoH mamAnadaNDa ityAha, "nirdoSaM darzayitvA tu madoSaM yaH prayacchati / mUlyaM tadviguNaM dApyo vinayaM tAvadeva ca // anyahaste ca vikrIya tathA'nye tat prayacchati / mo'pi tadvigaNaM dApyo vinayaM tAvadeva ca" iti / etadbuddhipUrvakaviSayam / "jJAtvA sadoSaM paNyaM yo vikrINote'vicakSaNaH / tadeva dviguNaM dApya tatsamaM vinayaM tathA"-iti vRhaspatinokratvAt / abuddhipUrvake tu kratuH aparAvarttanameva / ataeva evaMvidhaniyamodattamUnye kraye drssttvyH| adattamUlye punaH ityameva pAThaH sarvatra / pUrvakretartharahUti, iti granyAntarakRta. pAThasta smiiciinH| For Private And Personal Use Only
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 262 praashrmaadhvH| paLe kreTavikretroH samayAdRte pravRttau vA na kshidossH| tathAca nAradaH, "dattamUsyasya paNyasya vidhireSa prakIrtitaH / zradatte'nyaca samayAna vikretaratikramaH" iti / yatra punarvAmAtreNa krayomA bhUditi vikreTahaste kretrA yatkiJcidravyaM dattam, tatra kreturdoSavazena krayAsiddhau zrAha vyAsaH, "matyakAraca(1) yo datvA yathAkAlaM na dRzyate / paNyameva nisRSTantaddIyamAnamagrataH" iti / atra pasyadrayasthotsargaH mtykaardrvysyotsrgaa'bhimtH| asminneva viSaye vikreTadoSavazena krayAmiddhau Aha yAjJavalkyaH, "satyaMkArakataM dravyaM dviguNaM pratidApayet" iti / kautvA'nuzayAnutpattyarthaM katipayapathAnAM vikrayAnahatvamAha manuH, "nAnyadanyena saMsRSTaM rUpaM vikrayamarhati / na sAvadyaJca na nyUnaM na dUre na tirohitam, iti / iti krayavikrayAnubhayAkhyaM vivAdapadam / atha svAmipAlavivAdapadavidhiH / tatra tu tadabhidhAnapratijJA manunA kRtA, "pazaSu khAminAJcaiva pAlAnAJca vyatikrame / (1) yat kretukAmena krayaparisthitaye vikretre samarpitaM, tatmatyakAra padArthaH iti caNDezvarIyA vyAkhyA / For Private And Personal Use Only
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakAgaDam / 263 vivAdaM mampravakSyAmi yathAvaddharmatattvataH" iti / vivAdaM vivaadaapnodmityrthH| svAmipAlayoH karttavyamAha nAradaH, "upAnayegAH gopAlaH punaH pratyarpayettathA"-iti / yAvantaH prAtaH mamarpitAstAvantaH mAyaM pratyarpaNIyA ityarthaH / gavAdiparipAlakamya bhUtiparimANamAha nAradaH, "gavAM zatAd vatsatarau dhenuH sthAvizatAd bhUtiH / pratisaMvatmaraM gope sandoho vA'STame'hani"-iti / pratisaMvatmaraM vasatarI DihAyanI gauH mRtiH mRtake kanyanauyA, dvizate tu savatmA gauH, aSTame divame dohazca bhRtitvena kalpanIyaityarthaH / sandohaH sarvadohaH / ___tathA dhenubhRtaH dauraM labhetaivASTame'khilam" iti bahaspatismaraNAt / dUyaJca mRtikanpanA pribhaassitmtivishessaabhaavvissye| paribhASite tu bhRtivizeSe saeva deyaH / manustu prakArAntareNa mRtimAha, "gavAM saurabhatoyastu ma dahyAddazatovarAm / gosvAmyanumato mRtyaH mA myAtpAle'jhate bhRtiH" iti / dazato dazadogdhRNAM madhye varAmullASTAM svIkRtya tatkSIraM caurabhUto grahIyAn / aurazanyAnAM tu sauramRndhato mRtiH kalpanauyA / yadyamau dravyAntareNa bhRtaH, na taveSA atirityarthaH / yastvevaM parikalpitaM vetanaM gTahItvA pazana pAlayan mRtyaH svadoSeNa pazun mArayet vinAzAyati vA, taM pratyAha yAjJavalkyaH, For Private And Personal Use Only
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 264 www. kobatirth.org kRtaH, parAzara mAdhavaH / "pramAdamRtanaSTAMzca pradApyaH kRtavetana: " - dUti / pramAdagrahaNaM pAlakadoSopalacaNArtham / pramAdazca manunA spaSTI - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " naSTaM vinaSTaM kRmiNA daMzitaM viSame mRtam / hInaM puruSakAreNa pradadyAt pAlaeva tu " -- iti / prasahya corairapahRto na dApyaH / tathAca saeva - "viziSya tu hRtaM corairna pAlo dAtumarhati / yadi deze ca kAle ca svAminaH svasya zaMruti" - iti / vyAso'pi - " pAlagrahe grAmaghAte tathA rASTrasya viplave / yatpraSTaM hRtaM vA syAnna pAleSvaca kilviSam " - iti / etatpuruSakArakaraNe veditavyam / puruSakArAkaraNe tu bhavatyeva kilviSau / puruSakArasya svarUpaM nAradena darzitam, - "kvamicoravyAnnabhayAt darauzvabhrAcca pAlayet / vyAyacchecchaktitaH krozet svAmine tu nivedayet" - iti / vyAyacchet, prayatetetyarthaH / yaH prastutArthaM na yatate, taM pratyAha maeva, - "zravyAyacchannavikrozan svAmine cAnivedayan / dAtumarhati gopastAn vinayaJcaiva rAjani" - iti / vinayapramANamAha yAjJavalkyaH, - "pAladoSavinAze tu pAle daNDo vidhIyate / arddhatrayodazapaNAH svAmine dravyamevaca " - iti / For Private And Personal Use Only
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 265 atrayodazapaNAH saarddhdvaadshkaarssaapnnaaH| pAladoSamAha manuH, "ajAvike tu saMruddhe kaiH pAle bnaayti| yAM pramahya vRkohanyAtpAle tatkilviSaM bhavet"-dati / anAyati, upadravanirAkaraNAya anAgacchatItyarthaH / yAM, ajAvikajAtIyAm / etatmugamasthalasthaviSayam / durgamasthala viSaye na doSa ityAha saeva, "tAmAM cedavaruddhAnAM carantInAM mithovne| yAmupetya vRkohanyAnna pAlastatra kilviSo"-iti / avaruddhAnAM, pAlakena sthApitAnAmityarthaH / daivamatAnAM punaH karNAdikaM darzanIyam / tathAca manuH, "kau~ carma ca bAlAMzca vastyasthisnAyurocanam / pazusvAmiSu dadyAttu mRteSvaGgAbhidarzanam" iti / smRtyantaramapi, "kau~ carma ca bAlAMzca zTaGgasnAyyasthirocanam / pazusvAmiSu dadyAttu mRteSvaGgAni darzayet"-dUti / gopracArabhUmimAha yAjJavalkyaH, "grAmecchayA gopracArI bhUmaurAjecchayA'pica" iti / grAmecchayA grAmAlpatvamahattvApekSayA yadRcchayA vA gavAM tRNAdibhakSaNArthaM kiyAnapi bhUbhAgaH kRtaH parikalpanIyaH / gavAM pracArasthAnAsanasaukar2yArthaM grAmakSetrayorantaramAha saeva, "dhanuHzataM parINAho grAmakSetrAntarambhavet / de zate khavaTe zasyaM nagarasya catuHzatam" iti| For Private And Personal Use Only
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 266 praapaarmaadhvH| grAmakSetrayorantaraM dhanuHzataparimitam / sarvadevaMvidhinA zasyaM kAryam / kharvaTasya pracurakaNTakasantAnasya grAmasya de gate antare zasthaM, nagarasya ca bahujanasaurNasya catuHzataparimite antare zasya kAryamiti / tatra pazanivAraNAya tirapi kalpanauyetyAha kAtyAyanaH, "ajAteSveva zasyeSu kuryAdAvaraNaM sdaa| duHkhena vinivAryante labdhakhAduramA mRgAH" iti / nArado'pi, "pathi kSetre vRtiH kAryA yAmuSTro nAvalokayet / na lakSayet pazu zvo na bhindyAt yAM ca sakaraH" iti| evaM ca pazanivAraNe kRte'pi tAmatikramya zasyAdivinAza sati manurAha, "pathi kSetre parihate grAmAntIye'thavA punH| sa pAlaH zatadaNDAhI vipAlAn dArayet pazUn" iti / pathi kSetre parivRte sati tAM titikramya prasthaghAte ma pAla: pazukArya pnnshtdnnddaahH| evaM, grAmAntIye grAmasamIpavarttini kSatre parivRte sati tAM vRttimatikramya zasthaghAte sa pAlaH zatapaNadADAIH / tadanena, aparihate pAlamya daNDAbhAvaH sUcitaH / manumnu bhAkSAt daNDaM niSedhati, "tAparivRtaM dhAnyaM prahindhuH pazavo ydi| na tatra praNayaddaNDaM nRpatiH pazurakSiNam"--iti / patadadaurghakAnapracAra viSayam / dIrghakAlapracAre tu dgddmhti| For Private And Personal Use Only
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 267 ataevAlpakAlapracAre doSAbhAvamAha viSNuH / "pathi grAmaprAnte ca na doSo'lpakAlam"-iti / daNDaparimANantu pazuvizeSeNa darzitaM yAjJavalkyena, "mAdhAnaSTau tu mahiSI zasyaghAtasya kaarinnau| daNDanIyA tadarddhantu gaustadarddhamajAvikam // bhavayitvopaviSTAnAM yathokradviguNodamaH / samameSAM vivaute'pi kharoSTraM mahiSausamam" iti / parazasyaghAtakArimahiSaukhAmI pratimahiyyaSTau mASAn daNDanauyaH / caturomASAn gokhaamii| meSakhAmI dyau dvau maassau| eSAmeva pazUnAM zasyabhakSaNAdArabhya yAvacchayanamanivAritAnAM svAmI yathokadaNDAt dviguNaM daNDanIyaH / tathA, "tathA'jAvikavAmAnAM pAdodaNDaH prakIrtitaH" iti smRtyantaronaM veditavyam / mASazcAtra tAmikapaNasya viMzatitamo bhAgaH, "mASo viMzatimo bhAga: paNasya parikIrtitaH"-iti nAradasmaraNAt / bhavayitvopaviSTamavatsaviSaye yathokkAcaturguNodaNDaH / tadukaM smRtyantare, "vatmAnAM dviguNaH proktaH savatsAnAM caturguNaH" iti / yatpunarnAradenokram, "mASaM gAM dApayeddaNDaM dvau mASau mahiSaM tathA / tathA'jAvikavatmAnAM daNDaH syAdarddhamASikaH" iti / tambhaharttamAtrabhakSaNaviSayam / ataevAhatuH zaGkhalikhitau / For Private And Personal Use Only
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 268 praapuurmaadhvH| "rAtrau carantI gauH paJca mASAn rAtrimuharta mASaM daNDaM graase"--iti| AturapazaviSaye tu na daNDa ityAha nAradaH, "jarAgraha* gTahIto vA bajrA zanihato'pivA / api marpaNa vA daSTo vRkSAdA patito bhavet // vyAghrAdibhirhato vA'pi vyAdhibhirvA'pyupadrutaH / na tatra doSaH pAlasya na ca doSo'sti gominAm" iti| anAturevapi keSucit pazuSu daNDAbhAvamAha maeva, "gauH prasUtA dazAhanta mahoco vA'pi kuJjarAH / nivAryAH syuH prayatnena teSAM svAmI na daNDabhAk"-dati / manurapi, "anirdazAhAM gAM sUtAM vRSAn devapazUn tathA / sapAlAn vA vipAlAn vA na daNDyAnmanurabravIt" iti| vRssaamhopaaH| athavA, vRssotsrgvidhaanenotsRssttaaH| yAjJavalkyo'pi, "mahocotsRSTapazavaH sUtikA''gantukAdayaH / pAloyeSAM ca te mocyA devarAjaparinutAH" iti / zrAdizabdena mRtavatmAdayo grahyante / ataevozanA, "adaNyA mRtavatmA ca saMjJA rogavatI kRzA / zradaNDyA''gantuko gauzca sUtikA cAbhimAriNau // zradaNDyA cotsave gAvaH zrAddhakAle tathaivaca"-dUti / * grAha,-iti shaa| + vRkSAdApatito,-iti kA / For Private And Personal Use Only
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 266 parazasthavinAze na kevalaM svAmI daNDanIyaH, api tu pAsyamapi dApanIyaH / tathAca sahaspatiH, "zarayAnnivArayet gAstu caurNa doSadvayaM bhavet / khAmau zatadamaM dApyaH pAlastAr3anamarhati // pradazva sadamaM caurNa samUle kArSabhakSite"-iti / ataeva nAradaH, "mamUlazasyanAze tu tatvAmI prApnuyAcchatam / badhena gopomucyeta daNDaM svAmini pAtayet" iti / tatvAmI shsykhaamii| zadazca sAmantAdibhiH parikalpito deyH| tathAca saeva, "gobhistu bhakSitaM zasyaM yo naraH pratiyAcate / sAmantAnumataM deyaM dhAnyavattatra kalpitam" iti / yastUzanamA pradayAcananizedho'rthAt kRtaH, "gobhirvinAzitaM dhAnyaM yo naraH pratiyAcate / pitarastasya nAmanti nAnanti tridivaukasaH" iti / ma yAmAdisamIpasthAnAvRtakSetraviSayaH / iti svAmipAlAkhyaM vivAdapadam / atha sImAvivAda nirnnyH| tatra tAvatsImA caturvidhA / janapadasaumA grAmasImA grahamImA kSetramaumA ca,-iti / sA ca yathAkramaM paJcalakSaNA ! nadukaM nAradena, "dhvajinau matsyinau caiva naidhAnI bhayavarjitA / For Private And Personal Use Only
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 270 www. kobatirth.org parAzara bhAdhanaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjazAsananItA ca saumA paJcavidhA smRtA " - dUti / 1 dhvajinI vRkSAdilacitA / matsthinI jalaliGgAnvitA / naidhAnI nikhAtatuSAGgArAdimatau / bhayavarjitA zrarthipratyarthiparasyara viSayApattinirmitA / rAjazAsananautA jJATacinhAdyabhAve rAjecchayA nirmitA / tathAca vyAsaH, - "grAmayorubhayoH saumni vRkSA yatra samunnatAH / samucchritA dhvajAkArA dhvajinI sA prakIrttitA // svacchandagA bahujalA matsyakusamanvitA / pratyak pravAhinau yatra sA maumA matsyinI matA // tuSAGgArakapAlaistu kujera rAyatanaistathA / sImAtra cihnitA kAryyA naidhAnI mA nigadyate " - iti / vRkSAca nyagrodhAdayaH / tadAha manuH, - "sImAvRtAMstu kurvIta nyagrodhAzvatthakiMsukAn / zAlmalIzAlavRkSAMzca cauriNazcaiva pAdapAn " - iti / pratyak pravAhinItyanena vApyAdIni prakAzacinAnyupalacyante / tAni ca bRhaspatinA darzitAni - " vApIkUpatar3AgAni cetyArAmasurAlayAH / sthalanimnanadausrotaHzaragulmanagADhyaH // prakAzacihnAnyetAni sImAyAM kArayet sadA " - dUti / tuSAGgArakapAlairiti karauSAdInAM guptaliGgAnAmapyupalakSaNam / tAni ca tenaiva darzitAni - "karauSAsthituSAGgArazarkarA'zmaka pAlikA / For Private And Personal Use Only
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyavahArakANDam / 21 sikateSTakagobAlakArpAsAsthauni bhasma // prakSipya kumbheSvetAni maumAnteSu nidhApayet" iti / tAni ca saumAliGgAni sthavirairbAlAnAM drbhiniiyaani| tathAca hampatiH, "tataH paugaNDabAlAnAM prayatnena pradarzayet / vArddha ke ca zizUnAnte darzayeyustathaivaca // evaM paramparAjAte saumAbhrAntina jAyate"-iti / evaM nirUpitairliGgaH saumAvivAdanirNayaM kuryAdityAha manuH, "etairliGgai yet saumAM rAjA vivadamAnayoH / yadi saMzayaeva sthAliGgAnAmapi darzane // sAcipratyayaeva sthAt sImAvAdavinirNaye / sAkSyabhAve tu catvAro grAmAH saumAntavA minaH // maumAvinirNayaM kuryuH prayatA rAjamanidhau" iti / prathamaM tAvadarthipratyarthi liGgeH saumAvivAdanirNayaH / athAtrApyavizvAmastadA liGgaviSayakAt somAviSayakAdA mAkSipratyayAt nirNayaH / yadA mAkSinAmabhAvastadA mAmantairvinirNayaH dUtyarthaH / "teSAmabhAve sAmantAH" iti kAtyAyanenokatvAt / ke punaH mAmantA ityapekSite bhaevAha, "samakakAstu mAmantAstatsamakAstathottarAH / saMsakramakasamakAH padmAkArAH prakIrtitAH" iti / vipratipannamImakasya kSetrasya catasRSu dikSu mannihitagrAmAdibhokAra: mamakAH / etaeva sAmanta zabdAbhidheyAH / yadA punaradaSTa For Private And Personal Use Only
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 272 praashrmaadhvH| saMmakakA na santi, tadA saMsaktasaMsakatatmasakaiH nirNayaH kAryaH / tadAha saeva, "svArthasiddhau ca duSTeSu mAmanteSvarthagauravAt / tatmasanastu karttavya uddhAro nAtra saMzayaH // saMmatasakradoSe tu tatsaMsakrAH prakIrtitAH / karttavyAstvaviduSTAstu rAjJA dharma vijAnatA // teSAmabhAve sAmantAmauladdhoddhatAdayaH / sthAvare SaTprakAre'pi kAryA nAtra vicAraNA"-iti / vRddhavAdilakSaNaM tenaivoktam, "nibadhyamAnaM yadRSTaM tatkAyaM suguNAnvitaiH / vRddhA vA yadi vA'vRddhAste ca vRddhAH prakIrtitAH // ye tatra pUrvasAmantAH pazcAddezAntaraGgatAH / tanmUlatvAttu te maulAH RSibhiH parikIrtitAH / upazravaNasambhogabhayasyAnopacijitAH / uddharanti punaryyasmAduddhatAste tataH smRtAH' iti // sAkSiprabhRtyuddhatapaya'ntAnAmabhAve manurAha, "sAmantAnAmabhAve tu maulAnAM maumasAkSiNAm / imAnayanuyuJjauta puruSAn vanagocarAn // vyAdhAn zAkunikAn gopAn keva"nmUlakhAnakAn / vyAlagrAhAnuJchattaunanyAMzca vanagocarAn"-dUti / anyAMzceti rakAreNa saumAkarSakA upalakSyante / tathAca yAjJa nalakAH For Private And Personal Use Only
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyavahArakANDam / 273 "mauno vivAde kSetrasya mAmantAH sthavirAdayaH / gopAH maumAvaSANAzca marve ca vanagocarAH / nayeyurete maumAna sthalAGgArataSadrumaiH // setuvalmaukanimnAsthicaityAdyairupalakSitAm"-- iti / nArado'pi, "grAmamaumAsu ca vahirya ca syaH kRSijIvinaH / gopAH zAkunikavyAdhA ye cAnye vanagocarAH" iti / ne ca zapayaH zApitAeva nirNayaM brUyuH / tathAca vRhaspatiH, "gApitA: zapathaiH svaiH vaiyaH sImAvinirNayam / darzayeyuzva liGgAni tatpramANamiti sthitiH'- iti / khaiH khairiti, "matyena gApaye digraM kSatriyaM vAhanAyudhaiH"ityAdi lokavyavasthayA pratipAditaiH ityrthH| manurapi. "grAmeyakakulAnAM tu mamataM bhaumamAkSiNaH / praSTavyAH saumaliGgAni tathaivaca vivAdinoH / te pRSTAstu yathA brUyuH maumAsandhiSu lakSaNam / tattathA sthApayedrAjA dharNaNa grAmayordayoH"-dati / maumAmAkSiNAM tu lakSaNamAha sahaspatiH. "bhAgamaJca pramANa bhogaM kAmaJca nAma ca / bhUbhAgalakSaNaJcaiva ye vidamte'tra sAkSiNaH" iti / yadA punazcimahAni na manti, vidyamAnAni vA liGgAliGga tayA' mandigdhAni, tadA nirNayopAyamAha yAjJavalkyaH. ' lihalayA,--- iti kA ! For Private And Personal Use Only
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "sAmantA vA samagrAmAzcatvAro'STau dazApi vA / rakasragvasanAH maumAM nayeyuH citidhAriNaH" iti / rAsragviNo rakAmbaradharA dharmAropitatitikhaNDAH* maumAM pradargayeyaH / khaiH khaiH sapathaiH zApitAH santaH saumAM nayeyuH / tathAca manuH, "zirobhiste gTahItyoauM sragviNo raktavAsasaH / sukRtaiH zApitAH khaiH khai yeyuste samaJjasam" iti| mayeyuriti bahuvacanamapi avivacitam / ekasyApi saumApradarzakasya sahaspatinA darzitatvAt, "jAdacihai vinA mAdhureko'pyubhayasaMmataH / rakamAlyAmbaradharo mRdamAdAya mUrddhani / satyavrataH sopavAsa: saumAnaM darzayennaraH" iti / yattu nAradenoktam, naikaH samunnayetmImAM naraH prtyyvaanpi| mahattvAdasya kAryasya kriyaiSA bahuSu sthitA"-iti / tadabhayAnumatadharmaviyatiriktaviSayam / sthalAdicihAbhAve'pi sAkSimAmantAdInAM maumAjJAna upAyavizeSamA nAradaH, "nimnagA'pahatotsRSTanaSTacihAsu bhUmiSu / tatpradezAnumAnAcca pramANAjhogadarzanAt" iti / pratyarthisamakSamavipratipannAyA asmArttakAlopalakSitabhuktervA nicinuyurityarthaH / eteSAM sAkSisAmantapramatInAM maumAcamaNa * ityameva pAThaH sarvatra / mUlAropitakSitikhaNDAH iti tu bhavituM yaktam / + mAkSimAmantAdinA sImAjJAnopAye viSayamAha,-iti zA0 / 1 nimagAyalosicihavigata bhUmidha, iti prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dinAdArabhya yAvat tripacaM yadi rAjadaivikavyasanaM notpadyate, tadA tatpradarzanAt somAnirNayaH / tathAca kAtyAyanaH, - "saumAcaGkramaNe koze pAdasparze tathaivaca 1 cipacapaJcasaptAhaM devarAjakamiyyate " - iti / 205 yastvatra niSedhaH smRtyantare'bhihitaH, " vAkpAruyye mahauvAde divyAni parivarjayet" - dUti / ma uktalacaNapuruSAbhAvaviSaya ityavirodhaH / kathantarhyatra nirNaya ityapecite nAradaH, " yadA tu na syurjJAtAraH saumAyAzcApi lakSaNam / tadA rAjA dvayoH somAmunnayediSTataH svayam" - iti / duSTataH, dUcchAtaH / yAjJavalkyo'pi - For Private And Personal Use Only "zrabhAve jJAtacihnAnAM rAjA saumnaH pravarttitA" - iti / jJAtRNAM sAmantAdInAM cihnAnAM vRcAdInAmabhAve rAjeva saumnaH pravarttayitA / grAmadvayamadhyavarttinoM vivAdAspadIbhUtAM bhuvaM samaM pravibhajya ubhayorgrAmayoH samartha tanmadhye somAliGgAni kArayet / yadA tasyAbhUmeryatraivopakArAtizayo dRzyate, tadA tasyaiva grAmastha sakalA bhU: samarpaNauyA / tathAha manuH, - "maumAyAmaviSahyAyAM svayaM rAjaiva dharmavit / pradizeDUmimekeSAM upakArAditi sthitiH " iti / zraviSahyAyAM, jJAtajJApakazUnyAyAmityarthaH / RNAdinirNayavat somAnirNayo nAvedanAnantarameva kAryyaH kintu prakAziteSu sevAdiSu / tadAha saeva -
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pApAramAdhavaH / "maumAM prati mamutpanne vivAda grAmayordayoH / jyeSThe mAse nayetsaumAM saprakAzeSu setuSu" iti / pAmagrahaNaM nagarAderapyupalakSaNArtham / ataeva kAtyAyanaH, "sImAntavAmi' sAmantaiH kuryAt kSetrAdinirNayam / yAmasomAdiSu tathA tadannagaradezayoH" iti / yadA rAgalobhAdivazAt saumAmAkSiNonirNayaM na kuryaH, tadA daNDanIyA ityAha bhaeva, "bahUnAntu gTahItAnAM na maumAnirNayaM yadi / kuryurbhayAdA lobhAdA dApyAstUttamasAhasam" iti / etat jJAnaviSayam / ajJAnaviSaye tu nAradaH, "atha cedanRtaM brUyuH sAmantAH saumanirNaye / marva pRthak pRthagdaNDyAH rAjJA madhyamamAhasam // sAmantAtparato ye syustatmasakA mRSodite / saMsakasakasakAstu vineyAH pUrvamAhasam // maulavRddhAdayasvanye daNDaM datvA pRthak pRthak / vineyAH prathamenaiva mAhasena vyavasthitAH" iti / mAkSiNAM mithovaimatyAbhidhAne daNDamAha kAtyAyanaH,-- "kIrttite yadi bhedaH syAddaNDyAsvattamamAhasam" iti / maumAcamaNakartRNamapi daNDamAha maeva, "yathokena nayantaste pUyante satyamAkSiNa: / viparItaM nayantamtu dApyAstu dvizataM damam" iti / * sAmantabhAve-ti kA prA / For Private And Personal Use Only
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra kANDam / zrajJAnAdanatavacane mAjhyAdaun daNDayitvA punarvicAraH pravartta yitavyaH / tathAca kAtyAyanaH,-- "ajJAnokAn* daNDayitvA punaH saumAM vicArayet / tyatvA dRSTAMstu sAmantAn tasmAnmaulAdibhiH saha / samaukSyA kArayetmaumAmevaM dharmavido viduH" iti / nadyutsRSTakSetraviSaye nirNayamAha vRhaspatiH, "anyagrAmAtsamAhatyA dattA'nyasya yadA mhau| mahAnadyA'thavA rAjJA kathaM tatra vicAraNa // nadyotsRSTA rAjadattA yasya tasyaiva sA mhau| anyathA na bhavellAbho narANAM rAjadaivakaH / kSayodayau jauvanaJca devarAjavazAnnRNAm / tasmAtsarveSu kAryeSu tattaM na vicAlayet // grAmayorubhayoryatra maryAdA kalpitA nadau / kurute dAnaharaNaM bhAgyAbhAgyavazAnRNAm // ekatra kUlapAtantu bhUmeranyatra saMsthitim / nadautaure prakurute tasya tAM na vicAlayet" iti / etadavyaptazasyatauraviSayam / utazasyaviSaye tu maevAha, "kSetraNasyaM samullaGgya bhUmizchihA yadA bhavet / * ajJAnoto,-iti kaa| + sa taizca, iti shaa| / samAiya,-iti zA0 / / etadanupta,-iti zA0 / evaM paratra / || samutsajya,-iti prA / For Private And Personal Use Only
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 277 praashrmaadhvH| nadausrotaHpravAheNa* pUrvasvAmau labhecca tAm" iti| tAM mazasyAM bhUmi pUrvakhAmI yaavduptshsyphlpraaptistaavlbhetetyrthH| phalaprApterUddhaM tu puurvvcnvissysmaantaa| rAjadattaviSaye kacidapavAdamAha saeva, "yA rAjJA krodhalobhena chalanyAyena vA htaa| pradattA'nyasya taSTena na mA middhimavApnuyAt" iti / etaJca khatva hetuprmaannvtkssetrvissym| pramANAbhAve tu sae vAha "pramANarahitAM bhUmi bhucatoyasya yA ptaa| guNAdhikAya vA dattA tasya tAM na vicAlayet" iti| gTahAdiviSaye nirNayastenaiva darzitaH, "nivezakAlAdArabhya grhvaa-pnnaadikm|| thena yAvadyathA bhuktaM tasya tantra vicAlayet // aranidvayamutsRjya parakulyAdi vezayet" iti / avaskarAdibhizcatuSyathAdikaM na rodhayedityAha nAradaH, "avaskarasthalazvabhrajhamasyandanikAdibhiH / catuSpathasurasthAnarAjamArgAva rodhayet" iti / rahaspatiH, "yAnyAyAnti janA yena pazavazvAnivAritAH / tayate saMsaraNaM na roddhavyantu kenacit" iti / * pravAhe ca,-iti kA0 prA0 / + sahacApa NAdikam,-iti prA0 / For Private And Personal Use Only
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yastu saMsaraNe vAdikaM karoti, tasya daNDamAha saeva - "yastatra saMsare zvabhraM vRkSAropaNamevavA / kAmAtpurISaGkuryyAccettasya daNDastu mASakaH " - iti / rAjamArge tu purauSakartturdaNDamAca manuH, - "samutsRjedrAjamArge yastvamedhyamanApadi / dau kArSApaNa dadyAt zramedhyaJcAza zodhayet / zrapagatastathA vRddho garbhiNI bAlaevaca / paribhASaNamarhanti taca zodhyamiti sthitiH "-- iti / zramedhyAdinA tar3AgAdiSu doSaM kurvatAM daNDamAha kAtyAyanaH, - " tar3AgodyAnatIrthAni yo'medhyena vinAzayet / zramedhyaM zodhayitvA tu daNDayet pUrvamAhamam // dUSayan bhiddhatIrthAni sthApitAni mahAtmabhiH / puNyAni pAvanIyAni prApnuyAt pUrvasAhasam " - iti / maryAdAbhedanAdau daNDamAha yAjJavalkyaH, - - "mIdAyAH prabhede tu saumA'tikramaNe tathA / kSetrasya haraNe daNDAzradhamottamamadhyamam" - iti / aneka kSetravyavacchedikA sAdhAraNI bhUmakhadA / tasyA: prakarSeNa bhedane, momAnamatilaGkA karSaNe kSetramya tathA ninditapradarzanena haraNe, yathAkrameNAdhamottamamadhyamamAhamA daNDA veditavyAH / kSetragrahaNaM gRhArAmAdyupalakSaNArtham / zrajJAnAt kSetrAdiharaNe maravAha For Private And Personal Use Only 206 * ityametra pAThaH sarvvatra / mama tu ninditatvapradarzanena iti pATha: pratibhAti / ,
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / "grahaM taTAkamArAmaM kSetra vA bhauSayA haran / zatAni paJca daNDyaH syAdajJAnAd dvizataM damaH" iti / ghe tu balAdapahiyamANakSetrAdibhramayasteSAM uttamodaNDaH prayokavyaH / "balAtsarvasvaharaNaM purAnirvAsanAGkane / tadaGgacchedadatyeko daNDa uttamamAhama:'-dati smaraNAt / yattu zaGkhalikhitAbhyAM saumA'tikramaNe daNDAdhikyamuktam / "maumAvyatikrame tvaSTamahasram" iti / tatsamagrasImA'tikramaviSayam / saumAsandhiSatpannakSAdiviSaye kAtyAyanaH, "saumAmadhye tu jAtAnAM vRkSANAM kSetrayoIyoH / phalaM puSpaJca sAmAnya kSetrasvAmiSu nirdizet" iti / anyakSetre jAtakSAdiviSaye saeva, "anyakSetre tu jAtAnAM zAkhA yatrAnyamaMsthitA / khAminantu vijAnIyAt yasya kSetre tu saMsthitA"-dati / parakSetre prArthanayA kriyamANasetu kUpAdikaM kSetrasvAminA na niSeddhavyam / tadAha yAjJavalkyaH, "na niSedhyo'lpabAdhastu setu: kalyANakArakaH / parabhUmau haran kUpaH svalpakSetro bahUdakaH" iti / yatvalpabAdhakaM mahopakAraka kSetrAdikaJca bhavati. tat kSetra svAminA na niSeddhavyam / yatpunarbahubAdhakaM svalpopakArakaM ca, taniSeddhavyaM bhavati / nArado'pi, "parakSetrasya madhye tu seturna pratibadhyate / mahAgaNo'nya doSazeta vRddhiriSTA kSaye mani"- iti / For Private And Personal Use Only
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 289 setutha dividhaH / tathAca saevAha, "metastu vividho jJeyaH kheyo badhyastathaivaca / toyapravarttanAt kheyo badhyaH syAttanivarttanAt"-iti / sevA disaMskAraviSaye nAradaH, "pUrvapravRttamucchinnaM na pRSTvA svAminantu yaH / setuM pravartayet kazcinna ma tatphalabhAgbhavet // mRte tu svAmini punastadaMzye vA'pi mAnave / rAjAnamAmanya tataH kuryAt setupravarttanam" iti / kSetravAminamanabhyupagamya tadabhAve rAjAnaM vA setvAdipravarttane yAjJavalkyaH, "svAmine yo'nivedyaiva kSetre setuM pravartayet / utpanne svAmino bhogaH tadabhAve mahIpateH" iti // prArthanayA'rthadAnena vA labdhAnujJaH manneva parakSetra setuM pravarttayedityasya tAtparyam / na tu setupravarttakasya pAlanAkRSiniSedhe tAtparyyam / tasyApramakatvAt / atha vA, dRSTalAbhaphalabhoktatvaniSedhe tAtparyyamastu / kAtyAyano'pi, "akhAmyanumatenaiva saMskAraM kurute tu yaH / grahodyAnatar3AgAnAM saMskatI labhate na tu // vyayaM* svAmini cAyAte na nivedya nape ydi| athAvedya prayuktastu tadgataM labhate vyayam" iti // * deyaM,-iti granthAntara taH paatth| 36 For Private And Personal Use Only
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAgaramAdhana / kSetravAmipArzva kSetramidamahaM karSAmaudamaGgIkRtya pazcAdayauna karSati, anyena vA na karSayati, taM pratyAha yAjJavalkyaH, "phAlAhatamapi kSetraM yo na kuryAtra kArayet / ma pradApyo'kaSTazadaM kSetramanyena kaaryet"-iti|| yadyapi phalAhataM ISaphalena vidAritaM na sasyabIjAvApA, tathApyAkRSTakSetrasya phalaM yAvadyatrotpattyarthaM mAmantAdikalpitaM tAvadamau svAmine dApanIyaH / tacca kSetra pUrvakarSakAdau vidhAya tatkArayet / sahaspatirapi, "kSetraM gTahItvA yaH kazcit na kunni ca kArayet / svAmine ma bhadaM dApyo rAje daNDaJca tatsamam"-iti // svAmine kiyAn pradodeya ityapekSite maevAha, "cirAvasanne dazamaM kRSyamAgo tathA'STamam / susaMskRteSu SaSThaM syAt parikalpya yathAvidhi" iti // cirAvamanne cirakAlamakRSTa kSetre karSAmau ti khaulatyopekSite, yAvat phalamanupekSite labhyate tamya dazamambhAgandApyaH / susaMskRte kSetre upekSite SaSThaM bhAgaM dANya ityarthaH / amakrapretanaSTakSetraviSaye nAradaH, "amanapretanaSTeSu kSetrikeSu nivApitaH / kSetraJcedvivaSet kazcidanarhati ca tatphalam // kRyyamANeSu kSetreSu kSetrikaH punarAvrajet / khinnopacAraM tatmayaM datvA kSetramavApnuyAt"-dati // * kazcidanukurcIta,-iti kA | kazcidamavIta sa,-iti grasthAntaradhamapAThamta samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / 203 khilopacAraH khillabhaJjanArthovyayaH / tasyeyattA'vadhAraNArthaM vi cAraM tasyAha saeva, - " saMvatsareNArdhakhilaM khilaM svAdvatsaraistribhiH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcavarSAvasannantu kSetraM syATTavausamam" - iti // yadA punaH khilopacAraM khAmau na dadAti, tadA'pyAha kAtyAyanaH, - "azaktito na dadyAccet khilArthe yaH kRtovyayaH / tadaSTabhAgahInantu karSakaH phalamApnuyAt // varSAnaSTau sa bhoktA syAt parataH svAmine tu tat " - iti / iti maumAvivAdanirNayaH samAptaH / atha daNDapAruSyam / tatkharUpaM nAradenoktam, "paragAtreSvabhidroho hastapAdAyudhAdibhiH / bhasmAdibhizcopaghAteo daNDapAruyyamucyate " - iti // paragAtreSu sthAvarajaGgamAderanekadravyeSu / hastapAdAyudhAdibhiri tyAdigrahaNAdgrAvAdibhiH / drohohiMsanam / tathA bhasmAbhiH bhasmarajaHpaGkapurISAdyaiH / upaghAtaH saMsparzarUpaM manodaHkhotpAdanam / tadubhayaM daNDapAruyyam / tasya traividhyamAha saeva - " tasyApi dRSTaM traividhyaM haunamadhyottamakramAt zravagUraNa niHzaGgapAtanacatadarzane // For Private And Personal Use Only
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28g praashrmaadhvH| honamadhyottamAnAntu drayANAmanatikramAt / cauNyeva sAhasAnyAhustatra kaNTakazodhanam" iti / niHzaGkapAtaH niHshngkprhrnnm| trauNyeva mAhamAni mAhasaukatAni daNDapAruSyANautyarthaH / daNDapAruSye paJcaprakArAvidhayastenaivokAH, "vidhiH paJcavidhasvataH etayorubhayorapi / pAruSye mati saMrambhAdutpanne cubhayordayoH // ma mAnyate yaH hamate daNDabhAgyo'tivarttate / pUrvamAkSArayedyastu niyataM syAtma doSabhAk // pazcAdyasmo'pyasatkArI pUrvata vinayo guruH / dayorApannayostulyamanuvadhnAti yo'dhikam // ma tayordaNDamAnoti pUrvAvA padi vottaraH / pAruSyadoSAvRtayoH yugapatpravRttayoH / vizeSazcenna lakSyeta vinayaH syAt samastayoH / zvapAkaSaNDapASaNDavyaGgeSu badhireSu ca // hastipatrAtyadAreSu gurvAcAryAntikeSu ca / maryAdA'tikrame sadyo ghAtaevAnuzAsanam // yameva vyatirekerabete? mantaM janaM naSu / * zvapAkapazu ghaNDAlavezyAvadhakattighu,-iti granthAntaramaH pAThaH / + dAseSu,-iti granthAntara taH pAThaH / + gurvAcAryAnta keSu ca,-iti kA0 / guvAcAryAtigeghu ca,-iti grnthaantre| yativataranne,-iti granthAntarataH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org mAha yAjJavalkyaH, - vyavahAra kANDam / eva vinayaM kuryyAca tadvinayabhAk nRpaH // malAhyete manuSyANAM dhanameSAM malAtmakam / atastAn ghAtayedrAjA nArthadaNDena daNDayet" - iti // yastu pazcAt pravRttasyAparAdhAbhavo vRhaspatinA darzitaH, - "zrakRSTastu samAkrozan tAr3itaH pratitADayan ! earsurAdhinaM * caiva nAparAdhI bhavennaraH " - iti / yo'pi pazcAt pravRttasya daNDaH kAtyAyanena darzitaH, - "zrabhISaNena daNDena prahared yastu mAnavaH / pUrvaM vA paur3ito vA'tha sa daNDyaH parikIrttitaH " - iti // vo'pi pUrvapravRttadaNDAdanyadaNDArthaH / daNDapAruyya saMkhyAkAraNa w Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrasAcikahate ciheryukribhiyAgamena ca / draSTavyo vyavahArastu kUTacihato bhayAt " - iti // yadA kazcidrasyanenAhaM tAr3ita iti rAjJe nivedayati / tadA ciH tadvAjagatazramAdibhiH kAraNaprayojanaparyAlocanarUpAbhirya " kribhiH, zrAgamena janapravAdena ca zabdAddivyena ca, kUTacihnakaraNasambhAvanAbhayAt paraucA kAryetyarthaH / rAjazAsanadravyavizeSeNa daNDa vizeSamAha saeva, - "nyUne paGkarajaHsparze daNDodazaparNaH smRtaH / * chatvA''tatAyinaM, - iti granthAntaraSTataH pAThaH / + bhasmayaGkaraH sparze, - iti kA0 / 285 For Private And Personal Use Only
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / amedhya* pArNidezAdi sparzane dviguNastataH // sameSveva parastrISu dviguNa: cottameSu ca / honevvarddhadamomohamadAdibhiradaNDanam" iti // ameyazabdena bhanakhakarNa didUSikAzukrocchiSTAdikaM gRhyate / puroSAdisparza kAtyAyanaH, "chardibhUtrapuroSAdhaiH pAdAdau ca caturguNaH / SaDguNaH kAyamadhye tu mUrdhni tvaSTaguNaH smRtaH" iti // zrAdizabdena vsaayuktjnyaanaa| gTahyante / tAr3anArthaM hastodyamane tAr3ane ca daNDamAha maeva, "udbharaNe tu hastasya kAryoM dvAdazakodamaH / saeva dviguNaH prokaH tAr3aneSu majAtiSu"-iti / / yAjJavalkyo'pi, "udbharaNe hastapAde dazaviMzatikaH kramAt / parasparantu sarveSAM zastre madhyamasAhasam" iti / / haste pAde vA tAr3anArthamudyate sati yathAkamaM daviMzatipaNako dmau| parasparamavadhArthI zastre udyate mati sarveSAM varNAnAM madhyamamAhasodaNDa ityarthaH / kASThAdibhistAr3ane maeva, "goNitena vinA duHkhaM kurvan kASThAdibhitraraH / dvAtriMzataM paNAn dApyodviguNaM darzane'sRjaH" iti // * same ca,-iti shaa| / dAkSinichAta,-iti kA0 / tyameva pAThaH sarvatra / For Private And Personal Use Only
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / tvagAdibhede daNDamAha manuH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "vagbhedakaH zataM daNDyo lohitasya ca darzakaH / 287 mAMsacchede zataM niSkAn * pravAsyastvasthibhedakaH " - iti // pAdAdyAkarSaNAdau yAjJavalkyaH,-- "pAdakezAdiSu karAkarSale tu paNAn daza / piNDAkarSAMkAveSTapAdAbhyAse zataM damaH // karapAdadantabhaGge chedane karNanAsayoH / madhyodaNDo vraNodbhede mRtakalpahate tathA || ceSTA bhojanavAkrodhe netrAdipratibhedane / grIvAdiNabhaGge ca daNDomadhyamasAhasaH // ekaM natAM bahanAJca yathodviguNodamaH " - iti // zravamatya kezaM gRhItvA yojhaTityAkarSati, sau dazapaNaM daNDyaH syAt / yaH punaraMzukenAvecya gAr3hamApaudyAyya pAdena ghaTayati, asau zatapaNAn daNDyaH / karapAdadantAnAM pratyekambhaGge karNanAsikayozca chedane mRtakalpahate ca madhyamasAhaso daNDaH / gamanabhojanabhASaNanirodhe netrapratibhedane grauvAhastavraNabhaGge madhyamasAhasrodaNDaH / militvekasyAGgabhaGgaM kurvatAM bahUnAM ekasyAparAdhe yo daNDauktaH, tatra tasmAt dviguNodaNDaH pratyekaM veditavya ityarthaH / kAtyAyano'pi - For Private And Personal Use Only "karNoSThaghrANapAdAdijihAnAmAkarasya ca / * mAMsabhede zataM niSkAn, - iti kA0 / mAMsabhettA tu vasiSkAn, - iti granthAntaraSTataH pAThaH /
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 288 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chedane cottamodaNDo bhedane madhyamo bhRguH // manuSyANAM pazUnAJca duHkhAya mahate mati / yathA yathA bhavedduHkhaM daNDaM kuryyAttathA tathA " - - iti prAtilomyena prahAre daNDamAha yAjJavalkyaH, --- "viprapaur3Akara bedyamaGgamabrAhmaNamya tu / ". udbhUrNe prathamodaNDaH saMsparze tu tadardhakaH " - iti // brAhmaNapaur3AkaramabrAhmaNasya caciyAderaGga karacaraNAdikaM chettavyam / brAhmaNagrahaNamuttamavarNopalakSaNArtham / zrataeva manuH, - "yena kenacidaGgena hiMsyAcchreyAMmamantyajaH / chettavyaM tattadevAsya tanmanoranuzAsanam " - iti // udgarNe vadhArthamudyate zastrAdike prathamamA hamoveditavyaH / zUdrasya tatrApi chedanameva hastAdeH / tadAha manuH, - "pANimudyamya daNDaM vA pANicchedanamarhati " iti / udgUraNArthaM zastrAdisaMsparze prathamasAhasAdarghadaNDo veditavyaH / bhasmAdisparzane punaH catriyavaizyayoH prAtilomyApatrAdeSu digu godamaH / For Private And Personal Use Only "varNAnAmAnulomyena tasmAdadharddhahAnita: " iti vAkpAruyyoktanyAyena daNDaH kalpanIyaH / kAtyAyanaH, "vAkpAruSye yathaivokraH pratilomAnulomataH / tathaiva daNDapAruSye pAtyodaNDo yathAkramam" iti // tatrApi zUdraviSaye vizeSamAha manuH, - "zravaniSThIvatodapIt dvAvoSThau kedayenRpaH /
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 28 289 avamUtrayatomer3ha puroSakaraNe gudam // kezeSu grasato hastau chedayedavicArayan / pAdayordADhikAyAJca grIvAyAM vRSaNeSu ca // mahAsanamabhipremurutkaSTasyApakRSTajaH / kaThyAM katAko nirvAsyaH sphicau vA'sya nikantayet" iti| aGgacchedanAdau vizeSamAha kAtyAyanaH, "dehendriyavinAze tu yadA daNDaM prakalpayet / tadA tuSTikaraM deyaM samutthAnazca paNDitaiH" iti // dRSTikaraM prnntssttikrm| samutthAnaM vraNaropaNam / tabimitakazca vyayo vraNagurutvAnusAreNa paNDitairauSadhArthaM vyayArthaM ca kalpitamAnaM vraNAropaNaM deyam / _ "samutthAnaM vyayaM cAso dadyAdAvraNaropaNam" iti tenaivoktatvAt / vRhaspatirapi, "aGgAvapauDane caiva chedane bhedane tathA / samutthAnavyayaM dApyaH kalahApahataJca yat" iti // yAjJavalkyo'pi, "kalahApahataM deyaM daNDazca dviguNastathA / duHkhamutpAdayedyastu sa samutthAnakaM vyayam // dANyodaNDacca yo yasmin kalahe samudAhRtaH" iti / grAmyapazrupaur3AyAM daNDamAha viSNuH / "grAmyapazudhAte kArSApaNaM dnnddyH| pazukhAmine tu tanmalyaM dadyAt" iti| mUlya dAnantu mRtapazuviSayam / maraNAbhAve tu samutthAnavyayaM dadyAt / tathAca For Private And Personal Use Only
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| maeva / "marve ca puruSapauDAkarAH samutthAnavyayaM dANyA grAmyapazupaur3AkarAca" iti / prANighAtanimittakodaNDaH kvacidazakyapratikAraviSaye nAstotyAha manuH, "chinne naSTe yuge bhane tiryak pratimukhAgate / akSabhaGge ca yAnasya cakrabhaGge tathaivaca // bhedane caiva yantrANAM yokkarammayostathaivaca / Akrande cApyapaihauti na daNDaM manurabravIt" iti // zakyapratikAropekSakasya daNDamAha saeva, "yatrApavartate yugyaM vaiguNyAt prAjakasya tu / tatra svAmI bhaveddaNdyo himAyAM dizataM damam" iti / prAjakaH shkttaadinetaa| vaiguNyaM nAma vaikalyaM vetanalAghavArtha khAmyanumatam / yatra samarthaprAjakadoSeNa prANihiMsA, tatra na svAminodaNDaH, kintu prAjakasyetyAha maeva, _ "prAjakazcedbhavedAptaH prAjako daNDamarhati" iti| zrAptaH samartha ityarthaH / pazvabhidrohe daNDamAha yAjJavalkyaH, "dukhe ca zoNitotyAte zAkhA'Ggachedane tathA / daNDaH kSudrapazUnAM tu dipaNaprabhRtiH kramAt / / liGgasya kedane mRtyau madhyamo mUlyamevaca / mahApazanAmeteSu sthAneSu diguNodamaH"-dati / kSudrapazanAmajAvipramatInAM duHkhotpAdane goNitotpAdane / zAkhAzabdena gTaGgAdikaM lkssyte| aGgAni krcrnndauni| teSAM kaida vA yathAkramaM dvipaNa prmtirdnnddH| dvipaNacatuSpaNaSaTpaNA For Private And Personal Use Only
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 261 TapaNa ityAdirUpaH / teSAM liGgachedane mRtyukaraNe vA madhyamasAhasodaNDaH, mUlyadAnaM ca / mahApazUnAM gogajavA jiprabhRtaunAmeteSa sthAneSu pUrvIkAddaNDAd dviguNadaNDo veditavya ityarthaH / kArSApaNamatadaNDa ityanuvRtau viSNurapi / "pazUnAM puMstvopaghAtakArI tathA gajAzvoSTragoghAtepye'kaevArtha: / mAMsavikrayau ca grAmyapazudhAtau ca kArSApaNam" iti| kAtyAyano'pi, "dipaNo dAdazapaNo badhe tu mRgapakSiNAm / marpamArjAranakulazvaskarabadhe nRNAm" iti / manurapi, "gokumAraudevapazUnukSANaM vRSabhaM tathA / vAhayan sAhasaM pUrva prApnuyAdattamaM badhe / manuyyamAraNe kSipraM coravatkilviSaM bhavet / prANabhRtyu mahatpUrvaM gogajoSTrayAdiSu // kSudrakANAM pazUnAJca hiMmato dazatodamaH / paJcAzattu bhaveddagaDaH zubheSu mRgapakSiSu // gardabhAjAvikAnAJca daNDaH syAt paJcamASakaH / mASakastu bhaveddaNDaH zvasUkara nipAtane"-dati / rAjJo daNDadAnavatvAminaH pratirUpakaM mUlyaM vA dadyAdityAha kAtyAyanaH, "pramApaNe prANabhRtAM dadyAttatpratirUpakam / tasyAnurUpaM mUlyaM vA dadyAditya navonmanuH"-dati / sthAvara prANipauDAkAriNAM daNDamA ha manuH, For Private And Personal Use Only
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 262 praashrmaadhvH| "vanaspatInAM sarveSAmupabhogo yathA ythaa| tathA tathA damaH kAryo hiMsAyAmiti dhAraNA"-iti / phalapuSyopabhogatAratamyAnurodhenottamamadhyamAdayo daNDAH klpnauyaaH| tathAca daNDya ityanuvRttau viSNuH / "phalopayogadrumachedI uttamamAhasam / puSyopayogagumacchedI madhyamamAhamam / ballaugulmalatAcchedI kaarssaapnnshtm| hacchedyekam / sarvaM ca tatkhAminAM tadutpattim" iti / phalapuSyopabhogadrumacchedakAdayaH chinnadrumakhAminAM tadutpattiM punaH pratiropitadrumaphalAdibhogakAlaparyantaM dAyyA iti zeSaH / atra vizeSamAha yAjJavalkyaH, "prarohizAkhinAM zAkhAskandhasarvavidAraNe / upajIvyadrumANAJca viMzatediguNodamaH // caityammazAnasImAsu puNyasthAne surAlaye / jAtadrumANAM diguNo daNDo vRkSe'tha vizrute // gulmagucchacapalatApratAnauSadhivaurudhAm / / pUrvasmatAdardhadaNDaH sthAneSakeSu karttane" iti / prarohizAkhinAM vaTAdInAM zAkhAcchedane skandhacchedane ca yathAkramaM viMzatipaNaddaNDAdArabhya pUrvasmAtpUrvasmAduttara uttrodnnddodvigunnH| viMzatipaNacatvAriMzatpaNAzautipaNA ityevaM rUpaH / aparohizAkhinAmAmrAdInAmupajIvyadrumANAM pUrvokeSu sthAneSu caityAdisyAneSUtpannAnAM vRkSANAM zAkhAdicchedane, azvatthapalAzAdInAM zAkhAdicchedane'pi pUrvoktAddaNDAddviguNaH daNDaH / gulmA mAlatyAdayaH / gucchAH kurunnttkaadyH| dupAH karavaurAdayaH / latA For Private And Personal Use Only
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / drAcA'vimuktAdayaH / pratAnAH kANDaprarohara hitAH / zroSadhyaH phalapAkAntAH zAsliprasTatayaH / vIrudhoguDucIprabhRtayaH / eteSu sthAneSu vikarttane pUrvoktAddaNDAdardhadaNDo veditavyaH / kuNDyAdidhAte* gTahe kaSTakAdiprakSepaNe ca daNDamAha yAjJavalkya: * "zrabhighAte tathA bhede kede kueDyAvapAtane / paNAn dApyaH paJcadaza viMzatiM tahUyaM tathA // duHkhotpAdi gRhe dravyaM cipan prANaharantathA / Sor3azAdyaH paNaM dApyo dvitIyo madhyasAhasam" - iti / mudgarAdinA kudyasyAbhighAte, vidAraNe, dvaidhIkaraNe, yathAkramaM paJcapaNa dazapaNo viMzatipaNazca daNDaH / zravapAtane punastrayo daNDAH samuccitAH, kusampAdanArthaM dhanamapi deyam / paragTahe kaSTakAdiprakSepaNe Sor3azapaNo daNDaH / viSabhujaGgAdiprakSepaNe madhyamasAhamodaNDa ityarthaH / iti daNDapAruyyam / atha vAkpAruSyam / tasya lakSaNaM nAradenoktam, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 263 "dezajAtikulAdInAmAkrozanyaGkasaMyutam / yadvacaH pratikUlArthaM vAkpAruSyaM taducyate" - iti / kalahapriyA gaur3A iti dezAkrozaH / zratilolupA brahmaNa iti kuSyAbhighAte, -- iti kA0 / --- For Private And Personal Use Only
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 268 parApAramAdhavaH / jAtyAkrozaH / krUracittA vaizvAmitrA iti kulAkozaH / AkrozauccairbhASaNaM, nyakAmavadyaM, tadubhayayuktaM yadudvegajananArthaM vAkyaM, tadvAkpAruSyamityarthaH / tasya caividhyamAha maeva, "niSThurAzlIlatIvratvAttadapi trividhaM smRtam / sAkSepaM niSThuraM jJeyamalaulaM nyaGkasaMyutam // patanIyai rupakrozestotramAhurmanISiNaH" iti / kAtyAyano'pi, "yastvasatsaMjJitairakaiH parasyAkSipati kvacit / amUlairvA'tha mUlairvA niSThurA vAk smatA budhaiH // nyagbhAvakaraNaM vAcA krodhAttu kurute yadA / vRttairdezakulAnAM vA'pyaslaulA mA budhaiH smRtA // mahApAtakayotrau ca rAgadveSakarau ca yaa| jAtibhraMzakarau vA'tha taubA sA prathitA tu vAk" iti / / prathamamadhyamottamabhedena caividhyamAha bRhaspatiH, "dezagrAmakulAdInAM kSepaH pApena yojanam / daSTaM vinA tu prathamaM vAkpAruNyaM taducyate // bhaginImAsambandhamupapAtakazaMsanam / pAruNyaM madhyama prokra vAcikaM zAstravedibhiH / / abhakSyApeyakathanaM mahApAtakadUSaNam ! pAruyyamuttamaM proktaM tauvaM marmAbhighaTTa nam'-dati / * yattadIye,-iti / For Private And Personal Use Only
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 265 niSThurAkoze daNDamAha yAjJavalkyaH, "satyAsatyAnyathAstotrainyUMnAGgendriyarogiNAm / kSepaGkaroti ceddaNDyaH paNAna trayodaza" iti / satyenAsatyenAnyathAstotreNa(1) nyUnAGgAdaunAM tarjanItarjanaM yaH karoti, asAvadhikadvAdazapaNaM daNDanIyaH / etatsamavarNaguNa viSayam / tathAca vRhaspatiH, "samajAtiguNAnAntu vAkpArathye parasparam / vinayo'bhihitaH zAstre paNAna trayodaza"-dati / yattu manuvacanam,-- "kANaM vA'pyathavA khaJjamanyaM vA'pi tathAvidham / tathyenApi bruvan dApyo daNDaH kArSApaNAvaram" iti / tadapi durvRttaviSayam / mAtrAdyAkSepakaM pratyAha manuH, "mAtaraM pitaraM jAyAM bhrAtaraM zvazAraM gurum / zrAcArayaJchataM dApyaH panthAnaM vA'dadaguroH"-dati / etaccAparAdhiSu mAtrAdiSu jAyAyAM vA niraparAdhAyAM veditavyam / svasrAdyAkSepe daNDamAha sahaspatiH, "kSipana khasrAdikaM dadyAt paJcAzatpaNika damam" iti / prAtilomyAnulomyAbhyAmAkoze daNDamAha manuH, "zataM brAhmaNamAkruzya kSatriyo daNDamarhati / (1) satyena yathA netrazUnye netrazUnya tvamasauti / asatyena yathA. netrabantaM prati netra zUnyastvamasIti / andha thAmtotreNa ya thA, andhaM prati cadaMmAna tiA yenAsIti / For Private And Personal Use Only
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 266 www. kobatirth.org t parAzara mAdhavaH / yo'dhyarddhazataM deyaH zUdrastu badhamarhati // paJcAzat brAhmaNo daNDyaH catriyasyAbhizaMsane * / vaiye syAdarddhapaJcAzat zUdre dvAdazakodamaH // bRhattva dviguNaM tatra zAstravidbhirudAhRtam / vaivamAcArayacchadro dApyaH syAtprathamaM damam // kSatriyaM madhyamaJcaiva vipramuttamasAhamam" - iti / bAhAdikedananiSThurAbhibhASaNe yAjJavalkyaH, - "bAjjagrIvAnetramavi vinAze vAcike damaH / zatyastadadhikaH pAdanAmAkarNakarAdiSu // zrazakrastu vadannevaM daNDanIyaH paNAn daza / tathA zaktaH pratibhuvaM dApyaH cemAya tasya tu" - iti / bahAdInAM vinAze tava bAhU vinItyevaM vAcA pratipAdite pratyekaM zataparimito daNDaH / pAdanAmAdiSu tu vAcike tadadhikaH paJcAzatpaNAdhiko daNDaH / azaktastvevaM vadan daza paNAn daNDanIyaH / zaktaH punaH kSINazaktiM evaM vadan zatapaNAdyAtmakaM daNDaM datvA tasya kSemAya pratibhuvaM dadyAdityarthaH / azlIla bhASaNe daNDamAha saeva,"zrabhigantA'smi bhaginoM mAtaraM vA taveti ca / zataM pradApayedrAjA paJcaviMzatikaM damam " - iti / tIvrAkroze daNDamAha saeva - " patanIye kRte kSepe daNDo madhyamamAhamaH / upapAtakayukte tu dApyaH prathamasAhasam " - iti / dona: catriyaH smRtaH iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 247 manurapi, "pApopapApavakAro mahApAtakazaMsakAH / zrAdyamadhyottamAndaNDAn dadyustvete yathAkramam(1)" iti / vidyAdyadhikSepe yAjJavalkyaH, "vaividyanRpadevAnAM daNDa uttamasAhasaH / madhyamo jAtipUgAnAM prathamogrAmadezayoH" iti / jAtayaH brAhmaNAdayaH / pUgAH savAH / zUdramadhikRtyAhaturmanunAradau, "ekajAtirdijAtiM tu vAcA dAruNayA kSipan / jitAyAH prApnuyAcchedaM jaghanyaprabhavo hi saH // madhyamo jAtipUgAnAM prathamo grAmadezayoH / nAmajAtigrahaccaiSAmabhidroheNa kurvataH // nikheyo'yomayaH zaGkucalanAzye dazAGgulaH" iti / rahaspatirapi, "dharmApadezaM dharmeNa viprANAmasya kurvataH / taptamA seJcayettailaM vaktre zrotre ca pArthivaH"--iti / kvacit vAkpAruSyadaNDApavAdamAha saeva, "macchUTrasyAyamudiSTo vinayo'naparAdhinaH / guNahInasya pAruyye brAhmaNo nAparAdhnuyAt" iti // iti vAkpArutham / (9) pApamupapApAt nyUnaM vivakSitam / pApavaktA yAdyasA isaM daNaMdadyAt / upapAyavaktA madhyamasAhasaM, mahApApa pAMsaka uttamasA hasamityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhataH atha steym| nalakSaNamAha manuH, "sthAtmAisa banvayavatprasabhakarma yatkRtam / niranvayaM bhavet steyaM kRtvA'pavyayate yadi"-iti / asthArthaH / dravyarakSakarAjAdhyakSAdisamakSaM balAvaSTambhena yat paradravyApahArAdikaM kriyate, natmAhasaM; steyaM punarasamakSaM vaJcayitvA yatpaparadravyagrahaNaM, tditi| yattu rAjAdhyakSAdikamAitya na mayedamapahatamiti bhayAnnibahute, tadapi sleyaM bhavati / ataeva nAradaH, "upAyairvividhaireSAM chattayitvA'pakarSaNam / suptamattapramattebhyo dravyANAmapahArataH // mRdbhANDAsanakhaTvA'sthitantucarmaNAdi yat / zamodhAnyaM kRtAnnaJca kSudraM dravyamudAhRtam // vAma: kauzeyavarjantu govarja parAvastathA / hiraNyavarja lohacca madyabIhiyavAdikam // hiraNyaratnakauzeyastrIpuMsagajavAjinaH / devabrAhmaNarAjAM ca vijJeyaM dravyamuttamam" iti / naskarajJAnopAyamAha yAjJavalkyaH, "grAhakaiZAte coro loneNAtha padena vaa| pUrvakarmAparAdhI ca tathA cAzuddhavAsakaH // anye'pi zaGkayA grAhyA jAtinAmAdi nihave / dyUtasvIpAnamanAzca zuSkabhitramukhasvarAH // paradravyagrAhiNazca pracchakA gUr3hacAriNaH / For Private And Personal Use Only
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only rahaha nirAyA vyayavantazca vinaSTadravyavikrayAH" - iti / grAhakai rAjapuruSairle leNApahRtabhAjanAdinA cauryyacinhena, naSTadravyadezAdArabhya corapAdAnusAreNa vA caurAgrahItavyAH / pUrvakarmA - parAdhI prAk prakhyAta caurya: ve / zrazuddhavAsakaH zraprajJAtasthAnavAsI / jAtinihavo nAhaM zudra iti / nAmanihavo nAhaM Ditya iti / zrAdigrahaNAt svadezagrAmakulAdyupalakSyate / naSTadravyavikrayAH bhinnabhAjana jIrNavastrAdya nirjJAtasvAmikavikrayakAriNaH / evaMvidhaliyaiH puruSAn gTahItvA corAbhavanti na vA iti samyak parIceta, na tu tAvatA stenaM nizvinuyAt / tadAha nAradaH - "zranyahastAtparibhraSTamakAmAdutthitaM bhuvi / coreNApi parikSiptaM lonaM yatnAtparIkSayet // zramatyAH satyamaGkAzAH satyAzvAsatyasannibhAH / dRzyante vividhAbhAvAH tasmAddyuktaM parIkSaNam" - iti / taskaro'pi dvividhaH / tadAha vRhaspatiH, - "prakAzAzvA prakAzAzca taskarAdividhAH smRtAH / prajJAmAmarthyamAyAbhiH prabhinnAste sahasradhA || nagamA vaidyakitavA: sabhyotkocakavaJcakAH / devotpAtavidobhadrAH zilpajJAH pratirUpakAH // prakriyAkAriNazcaiva va madhyasyAH kUTamAciNaH / prakAzataskarAhyete tathA kuhakajIvinaH" iti / pratipakAH pratirUpakArA ityarthaH / tathAca nAradaH. "prakAzavaJcakAH tatra kRTamAnatunA''citAH /
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 praapaarmaadhvH| utkocakAH sopadhikAH kitavA: paNyayoSitaH / pratirUpakarAzcaiva maGgalAdezavRttayaH / ityevamAdayojJeyAH prakAzAstaskarA bhuvi" iti / zraprakAzataskarANAM svarUpamAha bRhaspatiH, "mandhicchidaH pAJcamukho* dicatuSpadahAriNaH / utkSepakAH zasthaharA jJeyAH pracchanataskarAH" iti| vyAso'pi, "sAdhanAGgAnvitArAtrau vicaranyavibhAvitAH / avijJAtanivAsAzca jJeyAH pracchannataskarAH // utkSepakaH sandhibhattA pAnthaugranthikAdayaH / strIpuMsayoH pazusteyau corA navavidhAH smRtAH" iti / utkSepako dhaninAmanavadhAnamavadhArya tavanamukatya grAhakaH / mandhibhattA grahayoH sandhau sthitvA tatratyabhittibhettA / yaH kAntArAdau pathikAnAM prakhyApahArakaH parodhAnAdigrathitaM dhanaM grahotaM tanthiM mocayati, ma ugranthikaH / prakAzataskarANaM naigamAdInAM daNDamAha rahaspatiH, "saMsargaciharUpaizca vijJAtA rAjapUruSaiH / pradApyApahataM daNDyAdamaiH zAstrapracoditaiH / pracchAdya doSaM vyAmizraM punaH saMskRtya vikryau| paNyaM taddviguNaM dApyo vaNigdaNDyAzca tatsamam // * prAntamuSo,-iti granthAntare pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 3.1 ajJAtoSadhimantrastu yazca vyAdheratattvavit / rogiNo'tha mamAdatte sa daNDyazcoravadbhiSak / / kUTAvadevinaH kSudrA rAjabhAryAharAzca ye| gaNakA vaJcakAzcaiva daNDyAste kitavAH smRtAH // anyAyavAdinaH sanyAstathaivotkocajIvinaH / vizvastavaJcakAzcaiva nirvAsthAH sarvaeva te // jyotirjAnaM tathotyAtamaviditvA tu yo nRNAm / bhAvayanyarthalobhena vineyAste prayatnataH // daNDAjinAdibhiryukramAtmAnaM darzayanti ye / hiMsantaH chadmanA nRNAM badhyAste rAjapUruSaiH // alpamUlyaM tu saMskRtya nayanti bahumUlyatAm / strIbAlakAn vaJcayanti daNDyAste'rthAnusArataH // hemaratnaprabAlAdyAn kRtrimAn kurvate tu ye| kretarmUlyaM pradApyAste rAjJA taddviguNaM dabham // madhyasthA vaJcayatyekaM snehalobhAdinA yadA / sAkSiNazcAnyathA brUyuH dApyAste dviguNaM damam" iti / aprakAzataskarANAM sandhicchidAdaunAM daNDamAha saeva, "mandhicchedakRto jJAtvA zUlamAgrAhayet prabhuH / tathA pAnthamuSo vRkSe galambadhvA'valambayet // manuSyahAriNo rAjJA dagdhavyAste kaTAminA / gohartAsikAM chindyAt badhvA vA'mbhasi majjayet // utkSepakastu sandarbhattavyo rAjapUsvaiH / For Private And Personal Use Only
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 302 www. kobatirth.org dravyaviSayaH / parAzara mAdhavaH / dhAnyaharttA dazaguNaM dApyaH syAdviguNaM damam " - iti / granthibhedakasya daNDamAha manuH, - "aGgulI granthibhedasya kedayet prathame grahe / dvitIye hastacaraNau tRtIye badhamarhati" - iti / aGgulI tarjanyaGguSTau / ataeva nAradaH, - "prathame granthibhedAnAmaGganyaGguSThayorvadhaH / dvitIye caiva yaccheSaM tRtIye badhamarhati " - iti / vandigrahAdInAM daNDamAha yAjJavalkyaH, - " vandigrahAn tathA vAjikuJjarANAM ca hAriNaH / prama ghAtakAMcaiva zUlAnAropayennarAna" - iti / zrayamaGgalikedanAdiprANAntiko daNDa uttamasAhamaprAptiyogya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "vadhaH savrvvasvaharaNaM purAnnirvAsanAne | tadaGgaccheda ityuktaH daNDa uttamasAhase"-iti nAradasmaraNAt / kSudramadhyamottamadravyeSu prathamamadhyamottamamAhama rUpadaNDaniyamo nAradena darzitaH, - "mAmeSu yaevAte triSa daNDomanISibhiH / Hua daNDaH steye'pi dravyeSu triSvanukramAt " - iti / jAtyAdibhedena tAratamyamAha manuH, - "guNaM tu zudrasya steye bhavati kilviSam / Sor3amaiva tu vaizyasya dvAtriMzat catriyamya ca // brAhmaNasya catuHSaSTiH pUrNaJcApi gataM bhavet / For Private And Personal Use Only
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dviguNA vA catuHSaSTistaddAnaguNavedinaH // dhAnyaM dazabhyaH kumbhebhyo harato'bhyadhikaM badhaH / zeSe'pyekAdazaguNaM dApyastasya ca taDUnam // suvarNarajatAdInAmuttamAnAJca vAsasAm / tarai caiva sarveSAM zatAdapyadhikaM badhaH // paJcAzatastvabhyadhike hastacchedanamiSyate / zeSeSvekAdazaguNaM mUlyAddaNDaM prakalpayet // puruSANAM kulInAnAM nArINAJca vizeSataH / ratnAnAJcaiva mukhyAnAM haraNe badhamarhati " - iti / yasminnapahAre yodaNDa uktaH, sa zUdrakartRke'STaguNaH, vaizyakartRke Sor3azaguNaH catriyakartRke dvAtriMzadguNaH, brAhmaNakarTa ke catuHSaSThiguNaH zataguNo vA zraSTAviMzatyuttarazataguNo vA / zeSeSu svalpamUlyeSu mUlyAdekAdazaguNaM daNDaM kalpayet / cudradravyAnAM mASAt nyUnamUlyAnAM mUlyAt paJcaguNo daNDaH / tathAca nAradaH, - "kASThabhANDavAdInAM mRnmayAnAM tathaivaca 1 veNaveNvabhANDAnAM tathA snAyvasthicarmaNAm || zAkAnAmArdramUlAnAM haraNe phalamUlayoH / goramekSuvikArANAM tathA lavaNatelayoH // For Private And Personal Use Only " pakkAnnAnAM kRtAnnAnAM matsyAnAmAmiSasya ca / marveSAmeva mUlAnAM mUlyAtpaJcaguNo damaH" - iti / yatpunarmanunokram, - "sUtrakArpAsakiekhAnAM gomayasya gur3asya ca / 303
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / dadhnaH caurasya takrasya pAnIyasya raNasya ca // veNuvaiNavabhANDAnAM lavaNAnAM tathaivaca / mRnmayAnAJca haraNe mRdobhasmanaevaca // ajAnAM pakSiNAJcaiva tailasya ca tasya ca / mAMsasya madhunazcaiva yaccAnyat pazusambhavam // anyeSAM caivamAdaunAM madyAnAmodanasya ca / pakvAnnAnAJca sarveSAM tanmalyATviguNo damaH" iti / tadalpaprayojanaviSayam / svalpaprayojanadravyApahArAdInAM na daNDaityAha manuH, "dvijo'dhvagaH cauNavRttiH dvAvijU dve ca mUlake / zrAdadAnaH parakSetrAnna deyaM dAtumarhahi // caNakabrohigodhUmayavAnAM mugamASayoH / aniSiddhairgrahItavyA muSTirekA pathi sthitaiH // tathaiva saptame bhane bhakkAni ssddngntaa| azvastanavidhAnena hartavyaM honakarmaNA" iti / mahAparAdhe'pi brAhmaNasya na badhadaNDa ityAha yAjJavalkyaH, "sacihaM brAhmaNaM kRtvA svarASTrAdipravAsayet / mahAparAdhinamapi brAhmaNaM naiva ghAtayet'-dUti / api tu lalATe cihaM kRtvA svadezAnirvAsayet / tathAca manuH, "gurutalye bhagaH kAryaH surApAne surAdhvajaH / steye ca zvapadaM kAryaM brahmAsyAzirAH pumAn" iti / etaccAGkanAdi prAyazcittamakurvatAM daNDottarakAlaM, na tu prAya For Private And Personal Use Only
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 305 zcittaM cikirSatAm / tathAca manuH, "prAyazcittamakurvANAH sarve varNA yathoditam / aGyA rAjJA lalATe tu dApyAzcottamasAhasam" iti / bhanAvakAgAdidAnena coropakAriNaM pratyAha yAjJavalkyaH, "bhkaavkaashaagnyudkshstropkrnnvyyaan| corasya dadato hA~ jAnatodamamuttamam" iti / kAtyAyano'pi, "corANAmbhanadA ye syumtathApyudakadAyakAH / bhettA tatraiva bhANDAnAM pratigrahaNaevaca / samadaNDAH smRtA hyete ye ca pracchAdayanti tAn"-dUti / coropekSiNaM pratyAha nAradaH, "zatAzca ye upekSante te'pi taddoSabhAginaH / utko zatAM janAnAntu hiyamANe dhane tathA // zrutvA ye nAbhidhAvanti te'pi taddoSabhAginaH" iti / corAdarzane dravyaprApyupAyamAha yAjJavalkyaH,-- "ghAtite'pahate doSo graambhrturnirgte| vivItabhartumnu pathi coroGgharturavInake // khamomni dadyAdrAmastu padaM vA yatra gacchati / paJcagrAmo vahiHkrozAt dazagrAmyathavA punaH" iti / ayamarthaH / yadA grAmamadhye'pi badho dravyaharaNaM vA jAyate, tadA grAmapatereva coropekSAdoSastAparihArArtha grAmapatireva coraM gTahItvA rAje mamarpayet / tadAko dhanine hRtaM dadyAt / yadi For Private And Personal Use Only
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 306 parAzaramAdhadaH / svagrAmAccorapadaM nirgataM na dRzyate / darzane tu tatpadaM yatra pravizati, tadviSayAdhipatireva coraM dhanaM cArpayet / tathAca nAradaH, "gocare yasya muththeta tena coraH prayatnataH / / grAhyo dApyo'thavA dravyaM padaM yadi na nirgatam // nirgataM punaretasyAnna cedanyatra yAti tat / mAmantAnmArgapAlAMca dikpAlAMzcaiva dApayet"-dUti / vivaute tvapahAre vivItakhAminaeva dossH| yadA tvadhvanyeva tat hataM bhavati avivautake vA vivItAdanyatra kSetre, tadA corodhartarmArgapAlasya dikpAlasya caapraadhH| yadA punaryAmAdahiHsImAntaparyante kSetre doSojAyate, tadA tadvAmavAsinaeva dadyuryadi saumro vahizcorapadaM na nirgatam / nirgate punaryatra tatpravizati, maeva grAmazcorArpaNAdikaM kuryAt / yadA banekagrAmamadhye krozamAtrAbahiHpradeze doSAdikaM jAyate corapadaca janasaMmardAnamaM, tadA paJcagrAmau dazagrAmau vA dadyAt / vikalpastu pratyAsattyAdyapekSayA vyvsthitH| yadA dApayitumazanorAjA, tadA svayaM dadyAt / tathAca gautamaH / "corahatamavajitya yathAsthAnaM gamayet khakobhAdA dadyAt" iti / steyasandehe nirNayopAyamAha vRddhamanuH, "yadi tasmin dApyamAne bhavenmoSe tu saMzayaH / muSitaH zapathaM dApyo bandhubhirvA'pi mAdhayet'-duti / corabadhaprakAravizeSamAha nAradaH, * dApayet, iti granthAntare pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakAgarama / "yAMstatra corAn gTalIyAttAnvitAdyAbhivadhya ca / avakRSya ca sarvatra hanyAccitravadhena tu"-iti / iti steyaprakaraNam / atha saahsm| tatkharUpaM nAradenokram, "mAhamA kriyate karma yatkiJciddaladarpitaiH / tatmAhasamiti prokaM mahobalamihocyate"-iti // nanu sAhasaM cauryavAgdaNDapAsthyastrIsaMgrahaNebhyo na vyatiricyate. teSAM tadavAntaravizeSatvAt / tathAca vRhaspatiH, "manuSyamAraNaJcauryaM paradArAbhimarzanam / pAruyyamubhayaJcaiva mAhasaM tu caturvidham" iti / tatkathaM pRthagasya vyavahArapadatA / satyam / tathApi baladaryAvaSTambhopAdhitastebhyo bhidyate iti daNDAtirekArthaM pRthagabhidhAnam / manuSyamAraNarUpasya sAhasasya tebhyo'tirekAttadarthaM vA pRthgbhidhaanm| tasya ca traividhyamAha nAradaH, "tatyunastrividhaM jJeyaM prathamaM madhyamaM tathA / uttamaJceti zAstreSu tasthokaM lakSaNaM pRthak // phalamUlodakAdaunAM kSetropakaraNasya ca / bhaGgAkSepAvamardAdyaiH prathamaM sAhasaM smRtam // vAsopazcanapAnAnAM grahopakaraNamya ca / For Private And Personal Use Only
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / etenaiva prakAreNa madhyamaM mAhasaM smRtam // vyApAdo viSazastrAdyaiH paradArAbhimarzanam / prANAparodhi yaccAnyadukramuttamamAhasam"--iti / trividhe'pi sAhase daNDamAha maeva, "tasya daNDaH kriyApekSaH prathamasya zatAvaraH / madhyamasya tu zAstradRSTaH paJcazatAvaraH // uttame sAhase daNDaH sahasrAvara dRzyate / badhaH sarvasvaharaNaM purAnnirvAsanAne // tadaGgacheda ityuko daNDa uttamamAhase"-iti / paradravyApaharaNarUpe sAhase daNDamAha yAjJavalkyaH, "tanmUnyA ddiguNaM daNDaM nihave tu caturguNam / yaH mAhamaM kArayati sa dApyo dviguNaM damam // yazcaivamukkA'haM dAtA kArayet sa caturguNam" iti / mAhamavizeSeSu daNDamAha yAjJavalkyaH, "aAkrozAtikamakRt bhrAtabhAryA'pahArakaH / mandiSTasyApradAtA ca samudragTahabhedakRt // mAmantAkulikAdInAM gaNadravyasya hArakaH / paJcAzatpaNakodaNDa eSAmiti vinizcayaH // khacchandavidhavAgAmI nikRSTenAbhidhAyakaH / akAraNe ca vikroTA caNDAlazcottamAn spRzan / apakArasya kArakaH,-iti yAjJavalkyasaMhitAyAM pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 306 zudraH prabajitAnAJca daive piye ca bhojakaH / ayuktaM zapathaM kurvannayogyoyogyakarmakRt // vRSakSudrapazUnAJca puMsvastha pratighAtakRt / sAdhAraNamyApalApau dAmogarbhavinAzakRt / / piTaputvavasabhrAhadampatyAcAryavijAm / eSAmapatitAnyonyatyAgau ca zatadaNDabhAk // zAstrAvapAte garbhasya pAtane cottamo damaH / uttamo vA'dhamo vA'pi puruSastrIpramApaNe / / vipraSTa striyaJcaiva puruSaghnImagarbhiNIm / setubhedakarauJcAma zilA badhvA pravezayet // viSAgnidampatigurunijApatyapramApaNIm / vikarNakaranAsoSThauM kRtvA gobhiH pramApayet // kSetravemavanagrAmanivezanavidAhakAH / rAjapatnyabhigAmI ca dagdhavyAstu kaTAminA" iti| avijJAtakarTa mAhasike mAhasikajJAnopAyamAha rahaspatiH "hataH saMdRzyate yatra ghAtakastu na dRzyate / pUrvavairAnumAnena jJAtavyaH ma mahaubhujA // prativezyAnuvegyau ca tasya mitrAribAndhavAH / praSTavyA rAjapuruH sAmAdibhirUpakramaiH // vijJeyo'sAdhusaMsargAcikahoDhena mAnavaiH / * dvivItakhaladAhakAH,-iti yAjJavalkyasaMhitAyAM pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praamaadhvH| eSoditA ghAtakAnAM taskarANAJca bhAvanA"-iti / yAjJavalkyo'pi, "avijJAtahatasyApi kalahaM sutabAndhavAH / praSTavyA yoSitazcAsya parapuMsi ratAH pRthak // straudravyadRttikAmo vA kena vA'yaM gataH maha / mRtyudezasamAsanaM pRcchedA'pi janaM zanaiH"--iti / ukajJAnopAyAsambhave tu kAtyAyanaH, "vinA cikaistu yatkArya mAhasaH sampravarttate / zapathaiH sa vizodhyaH syAtsarvabAdheSyayaM vidhiH"-dUti / mAhasikabadhe vizeSamAha vyAsaH, "jJAtvA tu ghAtakaM samyak samahAyaM sabAndhavam / hanyAccitrabadhopAyairuddhajanakarairnRpaH" iti / rahaspatirapi, "prakAzavadhakA ye tu tathAcopAMzu ghAtakAH / jAtvA samyagdhanaM hatvA hantavyA vividhairvadhaiH" iti / etatbrahmanakSatriyAdiviSayam / tadAha. baudhAyanaH / "kSatriyAdaunAM brAhmaNabadhe badhaH sarvasvaharaNaJca / teSAmeva tulyApakRSTabadhe yathA balamanurUpaM daNDaM prakalpayet" iti / bahUnAmekaghAtArtha pravRttAnAM doSAnurUpadaNDAbhidhAnArthamAha kAtyAyanaH, "ekaJcedahavo hanyuH saMrabdhAH puruSaM narAH / marmaghAtI tu yasteSAM ma ghAtaka iti smRtaH".-iti / yo marmaghAtakaH maeva badhAnurUpadaNDabhAramavatItyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / tathA, "zrAzrayaH zastradAtA ca bhakadAtA vikarmaNAm / yuddhopadezakazcaiva tadinAzapravartakaH // upekSAkArakazcaiva doSavakA'numodakaH / aniSeddhA kSamo yaH syAt sarve tatkAryakAriNaH / / yathAzaktyanurUpantu daNDaM teSAM prakalpayet" - iti / anurUpaM dossaanuruupm| marmahanturdoSabhAgitvaM dvayordarzayati saeva, "zrArambhakRtmahAyazca doSabhAjau tadarddhataH" iti / evaM mArgAnudezakAnAM kAlAntare'pi doSalAghavamUhyam / sAhasamadRzAparAdhe'pi daNDamAha yAjJavalkyaH, "vamAnastrIn paNAn daNDyo nejakastu parAMzakam / vikrayAvakrayAdhAnayAciteSu paNAn daza"-iti / etAvatkAlamupabhogArtha vastraM dAsyAmi tvaM mahyametAvaddhanaM dehauti samayaM kRtvA vastrapradAnaM nejakasya niyamAtikrame daNDaprANyartham / niyamamAha manuH, "zAlmale phalake lakSaNe nijyAdAsAMsi nejakaH / . na ca vAsAMsi vAsobhirnirharena ca vAsayet" iti / pramAdAnAzane nAradaH, "mAdhyASTabhAgodauyeta sakRddhautasya vAsamaH / dvitIyAMzasvitIyAMzacaturthIzo'rddhaevaca // arddhakSayAnuparamaH pAdAMzApacayaH kamAt / yAvatta jozamA homI kAvadayAjiyAkSaya: ---iti / For Private And Personal Use Only
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 312 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTapaNakrItasya tena mahaddhautasya vastrasya nAzane ekapaNena nyanaM mUlyaM deyam / dvidhautasya paNDayena, vidhautasya tripaNena, caturthItasya pacatuSTayam / tataH paraM prati nirNejanamavaziSTaM mUlyaM pAdapAdApacayena yAvajjI deyam / jIrNamya nAzane vicchAto manyadAnakalpanamityarthaH / pitAputravirodhe mAcyAdInAM daNDamAha maeva"pitAputtravirodhe tu sAkSiNAM tripaNo damaH / antareNa tayoryaH syAttasyApyaSTaguNo damaH" - iti / pitAputrayoH kalahe yaH sAcyamaGgIkaroti na punaH kalahaM vArayati, ma paNatrayaM daNDyaH / yazca tapoH mapaNe vivAde paNadAne pratibhUrbhavati kalahaM vA varddhayati sa tu ciNAdaSTaguNaM caturviMzatipaNaM daNDanIya ityrthH| zranyeyvapi tatsadRzAparAdheSu daNDamAha maeva"tulA zAsanamAnAnAM kuTannANakasya ca / ebhistu vyavaharttA yaH madApyodamamuttamam // akUTaM kUTakaM brUte kRTaM yazcApyakRTakam / sa nANakaparIkSau tu dApya uttamamAhamam // bhiSamithyA caran dApyastiryyakSu prathamaM damam / mAnuSe madhyamaM rAjamAnuSeSUttamaM damam // avadhyaM yazca badhnAti badhyaM yatha pramuJcati / aprAptavyavahAraJca ma dApyodamamuttamam // mAnena tulayA vA'pi yo'gamaSTamakaM haret / daNDaM dApyotiM vRddha hAnau ca kanpitam // bheSajammehamnavaNagandhadhAnyagur3A die / For Private And Personal Use Only t
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / paNyeSu prakSipan haunaM paNAn daNDyastu ghor3A / mRcarmamaNisUtrAyaHkASThavalkalavAsasAm / ajAtau jAtikaraNe vikreyASTaguNo damaH // samudraparivartaJca bhArabhANDacca kRtrimam / prAdhAnaM vikrayazcApi nayato daNDakalpanA / / hone paNe tu paJcAzat paNe tu zatamucyate / dipaNe dvizato daNDo mUlyavRddhau tu vRddhimAn // sambhUya kurvatAmadhaiM sabAdhaM kAruzinpinAm / arghasya hAmaM vRddhiM vA jAnatAM dama uttamaH // samAya vaNijAM paNyamanarpaNoparundhatAm / vikroNatAca vihito daNDa uttamamAhasaH // rAjani sthApyate* yo'rghaH pratyahaM tena vikrayaH / krayo vA nisravastasmAd vaNijAM lAbhakRt smRtaH // khadezapaNye tu zataM vaNig gTalauta paJcakam / dazakaM paradezye tu yaH sadyaH krayavikrayau // paNyasyopari saMsthApya vyayaM paNyasamudbhavam / arthA'nugrahatkAryaH kraturvikreturevaca" iti / tulA tolanadaNDaH / prasthAdi parimANam / nANakaM mudrAcinhitaM drmmnisskaadi| eteSAM kUTakaddezaprasiddhaparimANAdanyathA : nyUnatvamAdhikyaM vA, drammAderavyAvahArikamudritatvaM vA, tAmrAdigarbhavaM vA, karoti ; yazca trapusaumAdirUpaistairvyavaharati, tAvubhau pratyeka * jJApyate,-iti prA* / For Private And Personal Use Only
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 310 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muttamasAhasaM daNDanIyau / yaH punarnANakaparIcakaH samyageva kUTamiti brUte, samyag vA samyagiti so'pyuttamasAhamaM daNDanIyaH / yaH punarvedyaH zrAyurvedAnabhijJaeva jIvanArthaM cikitsAjo'hamiti tiryyamanuSyarAjapuruSeSu cikitsAM karoti, ma yathAkramaM prathamamadhyamo - tamasAhasaM daNDanIyaH / yo'pi vaNigvrIhikArpAsAdeH paNyasyASTamAMzaM kUTamAnena kUTatulayA vA'paharati asau paNAnAM dvizataM daNDanauyaH / apahriyamANadravyasya punardRddhau hAnau ca daNDasyApi vRddhihAnau kalpanIye / bheSajamauSadhadravyaM, snehoSTatAdi, gandhadravyamuaurAdi / eteSvasAradravyaM vikrayArthaM mizrayataH Sor3azapaNaM daNDaH / na vidyate bahumUlyA jAtiryasmin mRcammadike, tadajAti / tasmin jAtikaraNe vikrayArthaM gandhavarNarasAntarasaJcAraNena bahumUlyajAtIyamAdRzyasampAdane, vikreyasyApAditasAdRzyasya carmAdeH paSyasyASTaguNodaNDaH / samudrakasya karaNDakAdeH parivarttanaM vyatyAsaH / yo'nyadeva mutAnAM pUrNa karaNDakaM darzayitvA anyadeva sphaTikAnAM pUrNa hastalAghavAt samarpayati yazca sArabhANDaM kastUrikAdikaM kRtrimaM kRtvA vikrayamAdhiM vA nayati, tasyaivaM daNDakalpanA | kRtrimakastUrikAdermUlyabhUte paNe nyUne, nyUnapaNamulye iti yAvat / tasmin kRtrime vikrIte paJcAzatpaNodaNDaH / paNamUlye tu zataM dvipaNamUlye tu dvizatodaNDa: / evaM mUlyavRddhau daNDavRddhirunneyA / rAjanirUpitArghasya hrAsaM vRddhiM vA'pi jAnanto vaNijaH kAruzilpinAM - kArUNAM rajakAdaunAM zilpinAM citrakArAdInAM pIr3AkaraM zrarghAntaraM lAbhalobhAt kurvantaH paNa mahatraM daNDanIyAH / ye punardezAntarAdAgataM paNyaM dInamanyena For Private And Personal Use Only
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 315 prArthayamAnA uparundhanti mahArpaNa vA vikoNate, teSAmuttamamAhaso daNDaH / rAjani manihite'pi mati, yastenAnirUpyate, tenAna krayo vA vikrayo vA kAryaH / nisravaH nirgatastravaH avazeSaH / tasmAdrAjanirUpitAdarghAt yonisravaH, maeva vaNijAM lAbhakArI, na punaH svacchandaparikalpitAdarghAt / arghakaraNe vizeSamAha manuH, "paJcarAce saptarAtre pakSe mAse tathA gate / kurvIta caiSAM pratyakSamarghasaMsthApanaM napaH" iti / svadezapaNye zatapaNamUlye paJcakaM lAbhArthaM gTahIyAt, paradezye tu dazapaNaM lAbhaM grahIyAt ; yasya paNyagrahaNadivasaeva vikrayaH / yaH punaH kAlAntare vikroNote, tasya kAlotkarSavazAlAbhotkarSaH kalyaH / dezAntarAdAgate paNye dezAntaragamanapratyAgamanabhANDagrahaNAlkAdisthAneSu prayuktamathaM parigaNayya paNyamUlyena saha melayitvA, yathA zatapaNamUlye paNye dazapaNolAbhaH sampadyate, tathA kreTavikretroranugrahakArya/rAjJA sthApanIyaH / iti sAhasaprakaraNam / atha striisnggrhnnm| tasya traividhyamAha sahaspatiH,-- "pApamUlaM maGgrahaNaM triprakAraM nibodhata / balopAdhikRte dve tu tRtIyamanurAgajam // * paJcarAtra paJcarAtre pakSe pakSe,-iti mudritamanusaMhitAyAM pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| anicchayA lapakataM mattonmattakRtaM tathA / pralaye yattu rahasi balAtkArakRtaM tu tat // chadmanA grahamAnauya datvA vA madakAraNam / saMyogaH kriyate yattu tadupAdhikRtaM viduH / anyonyamanurAgeNa dUtamampreSaNena vaa| kRtaM rUpArthalobhena jeyaM tadanurAgajam" iti / punarapi traividhyamAha maeva,-- "tatpunastrividhaM prakra prathamaM madhyamottamam / apAGgaprekSaNaM hAsyaM dUtasampreSaNaM tathA // sparzazca bhUSaNaM strINAM prathamaM mazahaH smRtaH / preSaNaM gandhamAnyAnAM dhUpabhUSaNavAsamAm // sambhASaNaM rahami ca madhyamaM saGgrahaM viduH / eka zayyA''manaM kraur3A cumbanA liGganaM tathA // etatmahaNaM proktamuttamaM zAstravedibhiH" iti / yoSitmaGhaNajJAnopAyamAha yAjJavalkyaH, "pumAn maGgahaNe grAhyaH kezAkezi prstriyaa| sadyo vA kAmazcihaiH pratipattirdayostayoH / nauvImtanaprAvaraNasakthikezAvamarSaNam / pradezakAlamambhASA makasthAnamevaca"-iti / strIpuMsayomithunaubhAvaH saGgrahaNam / tatra pravRttaH, parabhAryayA saha kezAkezikaur3anena ; sadya abhinavaiH kAmajaiH kararahadazanAdikRtavraNaliGgaH, dayoH sampratipattyA vA, grAhyaH / yo'pi paradAraparidhAna For Private And Personal Use Only
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / granthipradeza- kucaprAvaraNa - jaghana-1 - ziroruhAdisparzanaM sAbhilASa dava karoti; nirjanadeze janAkIrNe'pyandhakArAkule, zrakAle saMlApaGkaroti, parabhAryayA sahaikaca maJcakAdau tiSThati, so'pi grAhyaH / manurapi - "striyaM spRzedadeze yaH spRSTo vA marSayettathA / parasparasyAnumate sarvaM maGgrahaNaM smRtam // darpAdvA yadi vA mohAt lAghavAdA svayaM vadet / pUrvaM mayeyaM bhukreti taca saGgrahaNaM smRtam" - iti / tatra daNDamAha yAjJavalkyaH, - nAt / tadAca nAradaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " khajAtAvuttamo daNDaH zrAnulomyeSu madhyamaH / prAtilomye vadhaH puMso nAyaH karNAdikarttanam" iti / caturNAmapi varNAnAM balAtkAreNa sajAtIyaguptaparabhAryyAgamane mAnautipaNasahasraM daNDaH / yadA tvAnulomyena hInavarNaguptaparabhAryyAgamanaM tadA madhyamasAhaseodaNDaH / yadA punaH savarNAmaguptAmAnulomyena guptAM vA vrajati, tadA manunA vizeSa uktaH, - "sahasraM brAhmaNodaNDyo guptAM viprAM balAdbhajan / zatAni paJca daNDyaH syAdicchantyA saha saGgataH // mahasraM brAhmaNo daNDaM dApyo gupte tu te vrajan / zUdrAyAM caciyavizoH sahastrantu bhaveddamaH " -- iti // etadguruSakhibhAryyAdivyatiriktaviSayam / tatra daNDAntara vidhA 317 "mAtA mAtRSvasA zvazrUrbhAtulAnI pitRSvasA / For Private And Personal Use Only
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 318 praapuurmaadhvH| piTavyasa khizivyastrI bhaginI tatmakhau vaSA / duhitA''cAryabhAryA ca sagotrA zaraNagatA // rAjJI pravrajitA dhAtrI sAdhvau varNottamA ca yaa| zrAsAmanyatamAM gacchan gurutalpaga ucyate // ziznasyotkarttanaM tatra nAnyodaNDo vidhIyate" iti / pratilomyena utkRSTastrIgamane kSatriyAdevadhaH / etahuptA viSayam / anyatra dhanadaNDaH / tathAca manuH, "ubhAvapi hi tAveva brAhmaNyA guptayA saha / vipnutau zUdravaddaNDyau dagdhavyau vA kaTAminA // brAhmaNoM yadyaguptAntu sevetAnyaH pumAn ydi| vaizyaM paJcazataM kuryAt kSatriyantu mahastriNam" iti / zudrasyAguptotkRSTastrIgamane liGgacchedanasarvasvaharaNe, guptagamane tu badharvakhApahArau / tathAca saeva, "zudroguptamaguptaM vA vaijAtaM vrnnmaavsn| agupte kAGgabharvakhau guptau sarveNa hIyate" iti / atraiva viSaye sahaspatirapi, "mahasA kAmayedyastu dhanaM tasyAkhilaM haret / utkRtya liGgavRSaNau bhrAmayegardabhena tu"-iti / zaTrasyetyanuvRttau gautamaH / "AryastriyA'bhigamane liGgoddhAraH marvasvaharaNam" iti / nAryAH puno navarNagamane nAsAdikarttanam / * piAzramyotkartanAta, ----ti granthAntara dhRtaH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAgaham / ayaM badhAdhupadezo rAjJaH, tasyaiva pAlanAdhikArAt. ma dvijAtimAtrasya / "brAhmaNa: parIkSArthamapi zastraM nAdadauta" iti zastragrahaNasya naSedhAt / yadA tu rAjJonivedanena kAlAtipAtazaGkA, tadA dvijAtimAtrasthApi badhAdhikaro'syeva, "zAstraM dvijAtibhiryAcaM dhA yatroparudhyate / nAtatAyibadhe doSo hanturbhavati kazcana // . prakAzaM vA'prakAzaM vA bhanyustaM manyumchati"-dati zastragrahaNAbhyanujJAnAt / catriyavaizyayoranyonyakhya bhiMgamane yathAkramaM sahasrapaJcazatapaNAtmako daNDau / tadAha manuH, "vaizyazcet kSatriyAM guptAM vaizyAM vA kSatriyo ajet / yo brAhmaNyAmaguptAyAM tAvubhau daNDamaItaH" iti / mAdhAraNastrIgamane daNDamAha yAjJavalkyaH, -- "zravaruddhAsu dAmoSu bhujiyAsu tathaivaca / gamyAvapi pumAn dApyaH paJcAzatpaNakaM damam" iti / ukalakSaNa varNastriyo dAsyaH / tAeva svAminA zuzrUSAhAnivyudAmArtha Tahaeva sthAtavyamityevaM puruSAntarabhogato niruddhAavaruddhavAH / niytpurussprigrhaabhujiyyaaH| yadA dAsyo'varuDAbhujiyA vA bhaveyuH, tAsu tAsu / cazabdAt vezyAkhairiNInAmapi mAdhAraNastrINAM bhujiSyAnAM grhnnm| tAsu ca marvapuruSamAdhAraNatayA gamyAsvapi gacchan paJcAzatyaNaM daNDanIyaH / paragrahItatvena tAsAM paradAratulyatvAt / etadevAbhipretya nArado'pi, "khairiNya brAhmaNo veNyA dAmau niSkAminI ca thaa| For Private And Personal Use Only
Page #876
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 120 www. kobatirth.org - parAzaramAdhavaH / gamyAH syurAnulomyena striyo na pratilomataH // zrAveva tu bhujiSyAsu doSaH syAtparadAravat / gamyAkhapi hi nopeyAdyatastAH saparigrahAH " - iti / fromrfect svAmyanavaruddhA dAsI / anavaruddhadAsyAdyabhigamane yAjJavalkyaH, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "prasahya dAsyabhigame daNDodazapaNaH smRtaH / bahUnAM yadyakAmA mau caturviMzatikaH pRthak " - iti / puruSasambhogajauvikAsa dAmauSu svairiNyAdiSu ca zulkadAnamantareNa balAtkAreNAbhigacchato dazapaNeodaNDaH / zranicchantImekAM gacchatAM bahUnAM pratyekaM caturviMzatipaNAtmakodaNDaH / kanyA - haraNe daNDamAha yAjJavalkyaH, - "alaGkRtAM haran kanyAmuttamaM tvanyathA'dhamam / daNDaM dadyAtmavarNa prAtilomye badhaH smRtaH / sakAmAsvanulomAsu na doSastvanyathA damaH " - iti / alaGkRtAM vivAhAbhimukhauM kanyAM apaharan uttamasAhasaM daNDanauyaH / tadanabhimukhauM mavarNa apaharan prathamasAhasaM daNDanIyaH / uttamavarNajAM kanyAmapaharataH caciyAderbadhaeva / zrAnulomyena sakAmApahAre tu daNDo na bhavati / zrakAmAmapaharan prathamasAhasaM daNDanauyaH / kanyAdUSaNe tu daNDamAha saeva - " dUSaNe tu karaccheda uttamAyAM badhaH smRtaH / zataM svaudUSaNe dadyAddhetu mithyA'bhizaMsane || pazUn gacchan zataM dApyo haunasvAM strIM ca madhyamam" - iti / For Private And Personal Use Only
Page #877
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 29 yadA kanyAM balAtkAreNa nakhakSatA dinA dUSayati, tadA tasya karacchedaH / yadA punastAmeva aGgulIprakSepeNa yonikSataM kurvan dUSayati, tadA vizeSamAha manuH, "abhiSahya tu yaH kanyAM kuryAddarpaNa mAnavaH / tasyAza ka] aGgulyau daNDacAhati SaTzatam // sakAmAM dUSayaMstulyo nAGgalaucchedamarhati / dvizataM tu dama dApyaH prasaGgavinivRttaye // kanyaiva kanyAM yA kuryAttasyAH sthAvizatodamaH / zulkaM ca dviguNaM dadyAt ziphAzcaivApnuyAddaza / yA tu kanyAM prakuryAt strau mA sadyo mauNDyamarhati // aGgulyoreva ca chedaM khareNodahanaM tathA" iti / yadA punarutkRSTajAtIyAM kanyAM sAnurAgAmakAmAM* gacchati, tadA tasya kSatriyAdevadhaH / yadA savarNa sakAmAM abhigacchati, tadA gomithanaM zulka tatpitre dadyAt / anicchati pitari daNDarUpeNa rAjJe dadyAt / savarNAmakAmAM tu gacchato badhaeva / tadAha manuH, "uttamAM sevamAnastu jaghanyo badhamarhati / / zulka dadyAtsevamAnaH mamAmicchetpitA yadi // yo'kAmAM dUSayetkanyAM sa sadyo badhamarhati / sakAmAM dUSayaMstulyo na badhaM prApnuyAnaraH" iti / caNDAlyA digamane daNDamAha maevA,* sAnusagAmakAmAM vA,-iti pATho bhavituM yuktH| | samvAdapuistake vitthameva pAThaH / parantu antyAbhigamane,-ityA. divacanadayaM yAjJavalkyasaMhitAyAM pazyate / For Private And Personal Use Only
Page #878
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 praagrmaadhvH| "anyA'bhigamane tvayaH kubandhena pravAsayet / zUdrastathA'jhyaeva syAdagnyasthAsaMgame badhaH // ayonau gacchato yoSAM puruSaM vA'pi mehataH / caturviMzatiko daNDaH tathA pravrajitAsu ca" iti / anyAM cnnddaalaum| tAM gacchantaM caivarNikaM prAyazcittAnabhimukhaM, "mahasraM tvanyajastriyam" iti manuvacanAnusAreNa sahasraM daNDayitvA kutsitabandhena bhagAkAreNAGkayitvA purAvirvAsayet / zUdraH punaH caNDAlauM gcchnvyev| anya iti pAThe caNDAlaeva bhavati / caNDAlasya utkRSTajAtistriyAbhigamane badhaeva / yoSAM mukhAdAvabhigacchataH puruSa vA mukhe mehataH praprajitAM gacchataH caturviMzatipaNodaNDaH / vaJcanayA strIsaGghahe daNDamAha shsptiH| "vivAhAdividhiH strINAM yatra puMsAM ca kIrtyate / strIpuMsayogasaMjJantadvivAdapadamuyate"--iti / svIrakSaNamAha manuH, "zrakhatantrAH striyaH kAryAH puruSaiH khairdivAnizam / viSaye majamAnAzca saMsthApyA hyAtmano vaze // * puruSaM vA'bhimehataH, iti pAThaH samIcInaH pratibhAti / + atra kiyAn granyAMzaH aAdarzapustakeSu paribhacha ityanumIyate / yataH samantarotavacanaM strIpuMsayogAkhyavyavahArapadasya lakSaNaparameva, na tu vaJcanayA saMgrahaNe daNDa vidhAyakam / bhavitavyantvatra, vazcanayA strIsaMgrahe daNDavidhAyakena pramANena / tattu na dRzyate / yataH kAraNAt kiyAn granyAMzaH pralauna ityavagamyate / samanantarotaM vivAhAdividhiH strINAmityAdivacanaM nAradasyeti kRtvA mitAkSarAdAvuddhatamasti / For Private And Personal Use Only
Page #879
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / mUhamebhyo'pi prasaGgebhyaH striyorakSyA vizeSataH / dvayohi kulayoH zokamAvaheyurarakSitAH / / imaM hi sarvavarNanAM pazyanto dharmamuttamam / yatante racitaM bhArthI bharttAro durbalA api // khAM prasUtiJca vittacca* kulamAtmAnamevaca / khaJca dharma prayatnenA jAyAM racan hi rakSati // na kazcidyoSitaH zakraH prasA parirakSitam / eterupAyayogaistu zakyAstAH parirakSitam // arthasya saGghahe cainAM vyaye caiva niyojayet / zauce dharme'napalyAJca pAriNayyasya rakSaNe"-iti / khaiH puruSaiH bhartabhiH sarvadA akhatantrAH kAryAH / viSaye gautAdAvAsatAstato vyaavrtniiyaaH| aracitAstu duzcaritena bharTapiTakulayoH zokaM kuryuH| tasmAt kulaiyarayartha rakSyAstAH / yadyapi prasahya racitamazakyAstathApyarthamavahAdau niyojanena puruSAntaracinnanAvasarasyApradAnena radityarthaH / sahaspatirapi, "sUkSmebhyo'pi prasaGgebhyo nivAryA strI khabandhubhiH / zvazrAdibhiH gurustrIbhiH pAlanauyA divAnizam" iti / doSarahitastrIparityA ginaM pratyAha nAradaH, "anukUlAmaduSTAM vA dartA sAdhvauM prajAvatIm / tyajan bhAryAmavasthApyo rAjJA daNDena bhayamA"-dUti / * prasUtiM caritraca,-ityanyatra paatthH| + prajAzcaiva,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #880
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praapaarmaadhvH| daNDena sthApayitumazakye vAha yAjJavalkyaH, "zrAjJAsampAdaunauM dakSAM vaurasUM priyavAdinIm / tyajan dApyaH hatIyAMzamaTravyo bharaNaM striyAH" iti / budhvA striyaM tyajedityAha nAradaH, "anyonyaM tyajato dharmaH syAdanyonyavizuddhaye / strIpuMsayoH na cor3hAyA vyabhicArAdRte striyAH" iti / vivAhasaMskArarahitayoratyantajAtIyastrIpuMmayorvirodhenAnyonyanyajato doSonAsti / vivAhasaMskRtAyAstu vyabhicArAdeva tyAgona virodhamAtreNa / etacca svasthasvacchandavyabhicAriNIviSayam, "svacchandagA tu yA nArI tasyAstyAgo vidhIyate"-dati yamasmaraNAt / ziSyagAdyA api sanyAjyAH / tathAca vasiSThaH, "catasvastu parityAjyAH ziSyagA gurugA tathA / patimro ta vizeSeNa juGgitopagatA tathA"-iti / hArauto'pi / "garbhanauM adhamavarNaziyyasutagAminauM pAnavyasanAsanAM dhanadhAnyavikrayakarauM vivarjayet" iti| vivarjanaM ca vyavahAraparityAgaH / tathAca vasiSThaH, "vyavAyatIrthagamanadharmabhyazca nivarttate" iti / vyavAyaH sambhogaH / tIrthagamanazabdena smAtakarma lakSyate, dharma zabdena ca autm| cazabdena smbhaassnnaadikm| vyAdhitAdInAntu sambhogamAtrasya tyAga ityAha devataH, "yAdhitAM svauprajA bandhyAmunmattAM vigatArttavAm / aduvaM labhate tyavaM tIrthAnna tveva karmaNaH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #881
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaam| 325 tIrthAtsamyogAt, ityarthaH / tathAca nAradaH, "bandhyA strIjananoM nindyAM pratibUlAca srvdaa| kAmato nAbhinandeta kurvannevaM na doSabhAk // vAdinoM pUrvAdhinaucca bhartA nirvApayet gTahAt / strauM dhanabhraSTamarvakhAM garbhavidhvaMsinauM tathA // bhartuzca dhanamicchantauM striyaM nirvAmayehahAt" iti / baudhAyamo'pi, "bhartaH pratiniSedhena yA bhAryA skandayedRtam / to grAmamadhye vikhyApya bhrUNanauM tu nayet gTahAt // azuzrUSAkarauM nArauM bandhakauM parihiMsakAm / tyajanti puruSAH prAjJAH kSipramapriyavAdinaum" iti / tyAgazca anidhanena kAryaH / tathAca yamaH, "svacchandavyabhicAriyAH vivakhAMkhyAgamabravIt / ma badhaM na ca vairUpyaM badhaM strINAM vivarjayet // na caiva strIbadhaM kuryAt na vAGgavikartanam" iti| strINAM badhaM kurvan tAsAM vivarjanaM kuryAdA, na krnnnaasaadikrttmmityrthH| ayaJca strIpuMdharma pracArAdhyAye prapaJcita iti nAtra kthyte| iti strImaGgrahaH / For Private And Personal Use Only
Page #882
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BRO praashrmaadhvH| atha dAyabhAgAkhyaM vyavahArapadaM kathyate / tatra nAradaH, "vibhAgo'rthasya pivyasya putrairyatra prakalyate / dAyabhAga iti prota vyavahArapadaM budhaiH" iti / dAyonAma; yaddhanaM khAmisambandhAdevAnyasya svambhavati(ra), tducyte| ma dvividhaH apratibandhaH mprtibndhshceti| piDhadhanaM pitAmadhanaM vA apratibandho daayH| putrAdidhanaM tu pitrAdInAM mapratibandho daay:(r)| tasya vibhAgodAyavibhAga ityucyte| ataeva dAyazabdena piDhadvArA''gataM mAddArA''gataM ca dravyamevocyate iti / saMgrahakAraca, "piladArA''gataM dravyaM mAvadArA''gataJca yt| kathitaM dAyazabdena tasya bhAgo'dhunocyate"-iti / vibhAgakAlamAha manuH, "jaya pitazca mAtuzca sametya dhAtaraH saha / bhajeran paiTakaM sakthaM anauzAste hi jIvatoH" iti| jaya pituriti piDhadhanavibhAgakAlaH / mAturU-miti mAna (1) khAminaH dhanakhAminaH sambandhaH khAmisambandhaH / sa ca dAyabhAga prakaraNoH putratvAdirUparava grAhyaH na tu kreTatvAdiH / tena khA. minaH sakAzAt krotaM dhanaM na dAyaH / (2) sarvasyAmevAvasthAyAM pitrAdidhanaM putrAdirlabhate iti tatra prati bandhAbhAvAt tadapratibandhodAyaityucyate / putrAdidhanantu pitrAdeH sprtibndhodaayH| tatputrAdau vidyamAne tainasya pitrAdekhabdhama* zakAtathA saprativandhatvAt / For Private And Personal Use Only
Page #883
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / dhnvibhaagkaalH| tatazcaitaduktaM bhvti| pitarUya mAtari jIvanyAmapi piDhdhanavibhAgaH kAryaH / tathA mAturUSaM pitari jIvite'pi mAnadhanavibhAgaH kaaryev| anyataradhanavibhAge ubhayorUrdhvakAlapratIkSaNAnupayogAditi / taduktaM saMgrahakAreNa, "piTaTravyavibhAgasya jauvanyAmapi maatri| akhatantratayA'svAmyaM yasmAnmAta: patiM vinA // mAnadravyavibhAgo'pi tathA pitari jIvati / satkhapatyeSu yasmAna straudhanasya patiH patiH" iti / zrayamarthaH / patimaraNe piTabhAryAyAH patyaparamAdakhAtantryeNa na svAmitvaM, yasmAcApatyeSu vidyamAneSu bhAryAdhanasya bhAryAmaraNe'pi patirna svAmI, tasmAttayoranyatarasmin jIvatyapyanyataradhanavibhAgoyukta:-iti / etena jIvatostattatTravyavibhAgeSu putrANAM na khAtantryamityarthAdukaM bhvti| tathA shngkhH| "na jauvati pitari putrA rikthaM bhajeran / yadyapi syAt pazcAdadhigataM, te anarhAeva putrAH / arthadharmayoH akhAtantryAt" iti| asyArthaH / yadyapi janmAnantarameva putrAH pitdhananimittaM pratipannAH, tathApi pitari jauvati taddhanaM na vibhjern| yato dharmArthayorasvAtantryAdibhAgakaraNe'nahIMH / arthAvAtantryaM nAma, tdaadaanprdaanyorkhaatntrymiti| tathAca haariitH| "jIvati pitari putrANAM arthAdAnavisargAkSepeSvasvAtantryam"-dati / arthaadaanmpbhogH| vimargIvyayaH / zrAkSepomatyAdeH shikssaarthmdhikssepaadiH| dharmAsvAtantryaM, pRthagiSTApUrtAdAvapravRttiH / yattu devalenokrama, For Private And Personal Use Only
Page #884
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 praashrmaadhvH| "pitaryaparate tatra vibhajeran piturdhanam / akhAmyaM hi bhavetteSAM nirdoSe pitari sthite'' iti / tdnnysvaatntryprtipaadnprN| piladhane putrANAM janmanA svAmyasya lokamiddhatvAt / nanu zAstrekamamadhigamyasya svatva stha katha lokmiddhtaa| zAstramiddhatvaJca, "svAmI kthakrayasaMvibhAgaparigrahAdhigameSu / brAhmaNasyAdhikaM labdhaM kSatriyasya vijitaM nirviSTaM vaizyazaTrayoH"-dati gautamavacanAdavagamyate / apratibandhodAyo RkthaM, na sapratibandhodAyaH / saMvibhAgaH sprtivndhodaayH| ananyapUrvasya jalaDhaNakASThAdeH svIkAraH parigrahaH / nidhyAdiprAptiradhigamaH / eteSu nimitteSu matsu svAmau bhavati / brAhmaNasya pratigrahAdinA yalabdhaM, tadadhikamamAdhAraNam / catriyasya vijayadaNDAdilabdhaM yattadasAdhAraNam / vaizyasya kRSigorakSAdilabdhaM nirviSTaM, tadamAdhAraNam / zUdrasya dijazabaSAdinA bhRtirUpeNa yakhadhaM, nadasAdhAraNam / evamanulomapratilomajAnAM svakhavihitAzvamAraNyAdinA yamandhaM tadadhikamityarthaH / tacaiva saMgrahakAronyAyamAha, __ "varttate yasya yaddhaste tasya svAmI bhaeva ma"-iti / anyaskhasyAnyahaste sthitamya darzanena tasyaiva svAmitvApatteH / zrataH zAstrakasamadhigamyaM svatvatvam / kiJca, yadi yasyAntike yaddhanaM dRSTaM tamya maeva svAmI, tamusya svamanenApahatamiti na brUyAt / yasyaivAntike dRSTaM tasyaiva svAmitvAt / svatvasya laukikatve, "yo'dattAdAyinohamnA mita brAhmaNo dhanam / yAjanAdhyApanenApi yathA stanastathaiva saH''-dati For Private And Personal Use Only
Page #885
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yaarkaadm| 25 thAjanAdinA padanAdAvimaH sakAvyamarjayato daDavidhAmamanupaparva shaan| namAjAkasamadhigamyaM svasvam / mevam / saukikameva sarva baukikArthakriyAmAdhanasyAt / siir`issnn| aanycbliihiinaa r`iaar'iinaamr'i jiijihmbaandhaadimAnavamatItyanekAntiko hetuH-dati cet / n| nabiteSAlaaliikssii aandhaaktimaalaa, ki sndhi biijikaabiiphli b'| r'uuikssm, yaakaamdd'i melaa lnyj niilimaar / / bl niilsn / "ghlii bimaan"-nyaanbniyug| nnm| smbigudd'aay' jiir'uuil ki glpii slikhushimaaghlaa maai| ayu, aal mlthins-nil muy'aar`ir'i| r'| byaaly'(2) sb| 2 ghim biliin| jlir sb sb gh. yoniikhnnsil : miilijhaamaadhbiindhilaa liihr'l / shiikssiy'aandhaahingl shiithilaagil| spezeti bhAvaH / (2) lr gunkhil o susmin aN - lr'aar'hr' n mr'nai n hi bisthaay' nndhigrii kh: khun gaamini maa| (5) dhniy'aakhaay' mini i naa aniy'aaaalaadlil l sh saanii maa jaamaa khni shraahimiinmhul laakkaar' mn gaair' bishy' byaadhi bii Rntaaghn kaayaa likhn / mrishmnimaar' ghr'ssn mni shn paan ni yaab| For Private And Personal Use Only
Page #886
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org pararAzramAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUtakrayAdisandehAt svatvasandehopapatteH / cadapi co, "yo'dattAdAyina: " - dUti zradattAdAyinaH makAzAt yAjanAdinA dravyamarjayiturdaNDa vidhAnamanupapannamiti / tadapyasat / pratigrahAdiniya - topAyakasyaiva svatvasya laukikatvAt niyamAtikrameNa dravyamarjayatodaNDavidhAnamupapadyate / evaM, "tasyotsargeNa zudhyanti " - iti prAyavittavidhAnamapi / evaM ca svatvasya laukikatve zramatpratigrahAdilabhyaM dhanaM tatputrAdaunAM dAyatvena svamiti vibhAjyam / na teSAM doSasambandhazca (2) / " mata vittAgamA dharmyA dAyolAbhaH krayojaya: / prayogaH karmayoga satpratigrahaevaca " - iti manusmaraNAt / idamaca cintanauyam / vibhAgAt svaM svasya vA vibhAgaH - iti / zracAyaM pUrvapakSa: / vibhAgAt svaM janmanaiva svatve utpannamAtrasya putrasyApi svaM sAdhAraNamiti dravyasAdhyeSvAdhAnAdiSu pituradhikAravidhirna syAt (2) / kiJca, (1) svatvasya |syaiksmdhigmytve satpratigrahAdinA labdheSu vatvameva na syAt tasyotsargatridhAnAt / svatvasya laukikatve tvasatpratigrahAdi - labdheyvapi svatvaM bhavatyeva / tasyotsargeNa zudhyantauti prAyazcittantu yitureva na tatputrAdInAm / sa khalvarjayitA yathoktaM prAyacittamakuvvan pratyavAyabhAgo bhavati, tasya taddhanamadharmyaJca bhavati / tatputrAdInAntu dAyarUpameva taddhanamiti na teSAM pratyavAyaH / teSAM tasya dharmyatvAdityAzayaH / (2) sAdhAraNadhanamyaikena viniyogAsambhavAditi bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #887
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakAm / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 129 "bharcA prautena yadattaM striyai tasminmRte'pi tat / sA yathAkAmamazrIyAdyAdA sthAvarAdRte"-iti prItidAbhavacanamapyanupapannaM syAt / yadapi - " maNimukAprabAlAnAM sarvasyaiva pitA prabhuH / sthAvarasya tu sarvasya na pitA na pitAmahaH // pitRpramAdAt bhujyante vastrANyAbharaNAni ca / sthAvaraM tu na bhujyeta prasAde sati peTake " - iti / tatpitAmahopAttasthAvara viSayam (1) / tasmAt, svAminAzAdibhAgAdA svatvaM na janmanaiva / rAGkAntastu | janmaneva svatvaM loke prasiddham / vibhAgazabdazca svAmikadhanaviSaye loke prasiddho nAnyadIyadhanaviSayo na prahaulaviSaya: (2) / kiJca " utpattyaivArthaM svAmitvAlabhetetyAcAyryAH" - iti gautamavacanAjjanmanaiva svatvamavagamyate / yaduktam, maNimuktAprabAlAnAm, - ityAdivacanaM pitAmahopAttasthAvaraviSayamiti / tadayuktam / na pitA na pitAmaha iti vacanAt pitAmahasya hi svArjitamapi dhanaM putrapautrayoH satoradeyamiti ca janmanA svatvaGgamayatIti / yadapyukram / zrarthasAdhyeSvAdhAnAdiSu pituranadhikAra iti / tadayuktam / vacanAdevAdhikArAvagamAt / yadapi coktaM, janmaneva For Private And Personal Use Only (1) janmanaiva khatve sthAvarasya prasAdadAnasya prasaktireva nAstIti tanna pratividhyeta / tasmAdibhAgAdinA svatvaM na janmaneti bhAvaH / (2) na prahoyaviSayo na nirvviSaya ityarthaH /
Page #888
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332 praashrmaadhvH| svale bharnA prautema yahattamityAdi viSNuvacanaM nopapadyate, iti / tdpyyutm| sAdhAraye'pi dravyasya vacanAdeva prItidAne pitaradhikAropapatteH / sthAvarAdau tu svArjite'pi putrAdipAratagvyameva / "sthAvaraM dvipadazcaiva yadyapi svayamarjitam / asambhUya sutAn sarvAnna dAnaM na ca vikrayaH // ye jAtA ye'pyajAtAca ye ca garne vyavasthitAH / vRttiJca te'bhikAnti na dAnaM na ca vikrayaH"ityAdivacanAt / prApadAdau tu svAtavyamasyeva / "eko'pi sthAvare kuryAddAnAdhamanavikrayam / bhApatkAle kuTumbArtha dharmArtheSu vizeSataH" iti smnnraat| tasmAt, suSTakaM janmanaiva svatvamiti / prakRtamanusarAmaH / aparamapi vibhAgakAlamAha yAjJavalkyaH, "vibhAgadhetpitA kuryAdicchayA vibhajetsutAn / jyeSThaM vA zreSThabhAgena sarve vA syuH samAMzinaH" iti / yadA pitA vibhAgaM kartumicchati, tadA putrAnAtmanaH makAmAdicchayA vibhjet| icchayA vibhAgaprakAraH, jyeSThaM vA shresstthbhaageneti| zreSThabhAgaH soddhaarvibhaagH| uddhavAraprakAraH smRtyantare darzitaH, "jyeSThasya viMza uddhAraH sarvadravyAcca yadaram / tato'dha madhyamasya syAtturIyaM tu yavauyamaH" iti / athavA / sarve jyeSThAdayaH putrAH mmaaNshbhaajH(1| prayaJca(2) viSamobhAga: (1) idaJca sarva vA syaH samApina ityasya vyAkhyAnam / (2) ayazceti seAdvAravibhAgarUpaityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #889
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / 313 khArjitadravyaviSayaH / kramAgate tu sarveSAmapi samAMza: syaat| pituricchayA viSamavibhAgasthAyutatvAt / nArado'pi kAlAntaramAha, "zrata UrdhvaM pituH putrA vibhajeyurdhanaM samam / mAnivRtte rajasi prattAsu bhaginISu ca // nivRtte vA'pi ramaNe pitryuprtsphe"-duuti| zaGkho'pi / "kAme pitari akthavibhAgo vRddhe viparIte cetasi daurgharogiNi ca" iti| asyArthaH / akAme vibhAgamanicchati pitari atihade viparIte'prakRtisthe dIrgharogiNi acikilyarogagraste ca putrANA macchayaiva vibhAgo bhavatItyarthaH / dIrgharogagrahaNamatikupitAdepalakSaNam / ataeva nAradaH, "vyAdhitaH kupitazcaiva viSayAsakramAnamaH / ayathAzAstrakArI ca na vibhAge pitA prabhuH" iti / pitrA samavibhAgakaraNe vizeSamAha yAjJavalkyaH, "yadi kuryAtsamAnaMzAn patnyaH kAryA: samAMbhikAH / na dattaM strIdhanaM yAtrA bharnA vA zvazreNa vA"-iti / yadi khecchayA pitA putrAn samabhAginaH karoti, tadA adasastrIdhanAH patnyo'pi pusamAMzabhAjaH kAryAH / datte tu strIdhane, "datte baddhaM prakalpayet" iti putrAMzAdIzabhAjo bhvnti| pitarUdhaM dharmavidyarthaM vibhAgaH karttavya ityAha prajApatiH, "evaM maha vaseyurvA pRthavA dharmakAmyayA / pRthagvivardhate dharmastasmAddhA pRthakiyA"-iti / haspatirapi, For Private And Personal Use Only
Page #890
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 330 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ekapAkena vacata piDhadevadijArcanam / ekaM bhavedibhakAnAM tadeva syAd gRhe gRhe (9) - iti / feated vibhAge prakAra niyamamAha yAjJavalkyaH, - "vibhajeyuH sutAH pitrorUrdhvamTakthamTaNaM samam " - iti / manu pitrorUrdhvaM vibhAge'pi viSamavibhAgo manumA darzitaH / UrdhvaM pitura mAtuzcetyupakramya - 1 "jyeSTha eva tu gTalIyAt pitryaM dhanamazeSataH / zeSAstamupajIveyuryathaiva pitaraM tathA // byeSThasya viMza uddhAra: sarvadravyAcca yadvaram / tato'rdha madhyamasya syAtturIyantu yavIyasaH" // tathA, "uddhAre'nuddhRte teSAmiyaM syAdaMzakalpanA / ekAdhikaM hareH putro'dhyardhvaM tato'nujaH // aMzamaMzaM yavIyAMsa iti dharme vyavasthitaH " - iti / gautamo'pi / "viMzatibhAgo jyeSThasya mithunamubhayatodayuktoratho govRSaH / kANaH khoDa: kUTaH vaNDomadhyamasyA nekazcet / zravidhanyAyasI gTahamanoyukaM catuSpadAM caikaikaM yavIyasaH / samaM cetarataH sarvam" - iti / zrayamarthaH / sarvasmAt pitRdhnaadviNshtitmobhaagobyesstthsy| mithunaM gomithunaM prasiddham / ubhayatodato'zvAzvatara gardabhAH, teSAM yathAsambhavaM anyatarAbhyAM yuktorathaH / khor3ovRddhaH / kUTaH zTaGgavikalaH / vaNDo vilopitabAladhiH / zravizeSitatvAt gavAzvAdInAM (1) anena vacanena khakhAsAdhAraNadhanena pRthakpRthak picAdyacanAt vibhAge dhammaddhiriti darzitam / 1 For Private And Personal Use Only
Page #891
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathAsambhavaM anyatarasyoddhAraH karttavyomadhyamasya / yavauyavastu, dhAnyaM brauyAdi, ayo loham / anoyuktaM shkttyukrm| catuSpadAM gavAdInAmekaikaM pRthak pRthagAnupUrvyeNa yavIyasa uddhAraH / dRhaspatirapi - "janmavidyAguNazreSTho ji dAyAdavApnuyAt " - iti / kAtyAyano'pi - 335 "yathA yathA vibhAgotthadhanaM yAgArthatAmiyAt / tathA tathA vidhAtavyaM vidvadbhirbhAgagauravam (9) - iti / jIvadvibhAge'pi viSamavibhAgo nAradenoktaH, - 1 " piteva vA svayaM putrAn vibhajeyasi sthitaH / vyeSTha zreSThavibhAgena yathA vA'sya matirbhavet // picaiva tu vibhaktA ye samanyUnAdhikairdhanaiH / teSAM saeva dharmyaH syAt sarvasya hi * pitA prabhuH // hAvaMzau pratipadyeta vibhajannAtmanaH pitA " - iti / bRhaspatirapi - "samanyUnAdhikA bhAgAH picA yeSAM prakalpitAH / tathaiva te pAlamauyA vineyAste syuranyathA " - iti / tasmAjjIvadvibhAgena ca viSamavibhAgo'stIti kathaM sutAH * na sarvvasya, iti kA0 / + ityameva pAThaH sarvvaSu pustakeSu / paramayaM pAThaH na samIcInaH / safarstbhAge ca - iti pAThastu samau caunaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only (1) dhanena dhanasya yAgAthatvaM yathA bhavati, tathA bhAmAdhikyaM kattavyamiti bruvatA vidyAdiguNavatAM bhAgAdhikAM jJApitam / tadIyadhanasyotsargatAyAgArthatvasya sambhAvyamAnatvAdityabhiprAyaH /
Page #892
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 praapaarmaadhvH| samameva vibhajeraniti niyamyate / maivam / satyaM zAsvato viSamavibhAgo'sti, tathApi lokavidviSTatvAdanubandhyAdivat naanusstthiiyte| ukazca saMgrahakAreNa, "yathA niyogadharmo'yaM nAnubandhyAvadho'pi vA / tathoddhAravibhAgo'pi naiva samprati vartate"-iti / zrApastambo'pi / "jIvanneva putrebhyo dAyaM vibhajet samam" iti khamatamupanyamya "jyeSThodAyAdadatyeke"-datyekauyamatena kRtsnadhanagrahaNaM jyeSThasyopanyasya, dezavizeSe, "suvarNaM kRSNA gAvaH kRSNaM bhaumaM jyeSThasya rathaH pituH paribhANDaJca, graho'laGkAro bhA-yA jJAnidhanaM cetyeke" -datyekauyamate naivoddhAravibhAgaM darzayitvA "tacchAstrapratiSiddham"iti niraakRtvaan| taJca zAstrapratiSedhaM khayameva darzitavAn, "manuH putrebhyo dAyaM vyabhajadityavizeSeNa zrUyate" iti / tasmAdviSamavibhAgaH bhAsvamiddho'pi lokavirodhAcchrativirodhAcca mAnuSTheyaH,iti samameva vibhajeraniti niyamo ghaTate / khayaM dravyAjanasamarthatayA piTadravyamanicchato'pi yatkiJciddattvA dAyavibhAgaH karttavyaH tatputrAdInAM dAyagrahaNecchAnivRttyarthamityAha yAjJavalkyaH, "zanasyAnIhamAnasya kiJcidattvA pRthak kriyA"-iti / putrANAM mAnadhanavibhAgo duhitrabhAve draSTavyaH / tathAca maeva, "mAturdahitaraH zeSamRNAttAbhya Rte'vayaH" iti / mAtkRtapAkaraNAvaziSTaM mAnadhanaM duhitarovibhajeran / pratava, mADhakatarNamamaM nyUnaM ca mAnadhanaM durNitaNAM sahAve'pi puSAeva For Private And Personal Use Only
Page #893
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 337 vibhajeran - ityarthAdavagamyate (1) / atra gautamena vizeSodarzitaH / "svodhanaM duhitRNamaprattAnAmapratiSThitAnAM ca " -iti / jar3hA'nUr3hadutisamavAye mAtradhanamanUDhAnAmeva (9) / Ur3hAvapi sadhana nirdhanaduvAye nirdhanAnAmevetyartha: (2) / paitAmahe pautrANAM vibhAge vizeSamAha yAjJavalkyaH, "aneka piTaka kANAntu fueto dAyakalpanA" - iti / yadA piTataH zravibhaktA bhrAtaraH putrAnutpAdya mRtAH, tacaikasya dau putrau, anyasya trayaH, aparasya catvAraH / tatra pautrANAM paitAmahe dravye yadyapi janmanaiva svatvaM putraira viziSTa, tathApi pitryaMzaM dvAvekaM trayo'pyekaM catvAro'pyekaM labhante ityarthaH / etadevAbhipretya bRhaspatiH, - " anger viSamamA: pitabhAgaharAH smRtAH" - iti / tatputrAH pramautapiDhakANAmekaikasya putrAH, viSamasamAH nyUnAdhikasaGkhyA, svaM svaM paitRkaM bhAgameva labhante ityarthaH / yadA khasutayora vibhaktayormadhye kazcit bhrAtA mRtaH tatsutastu pitAmahAdapyaprAptAMzaH pitAmaheo'pi nAsIt, tadA tvAha kAtyAyanaH, - "zravibhake'nuje prete tatsutaM kthabhAginam / kuvata jauvanaM yena labdhaM naiva pitAmahAt // labhetAMzaM sa pitryaM tu piDhavyAntasya vA sutAt / (1) tathAca vibhajeran sutAH pitrorUrddhasTakthamTaNaM samamiti mAtRdhane putrAgrAmadhikAraH etadiSayaiti bhAvaH / For Private And Personal Use Only (2) idamaprattAnAmityasya vyAkhyAnam ! (3) tathAca aprattApada manUr3hA param, apratiSThitApada nirdhanAparamiti bhAvaH / 43
Page #894
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 praashrmaadhvH| maevAbhastu sarveSAM bhrANAM nyAyato bhavet // sabheta tamuto vA'pi nivRttiH parato bhavet" iti / sabheta tatsuto vA, ityasya ayamarthaH / tathApi vibhAjyadhanakhAmipautrasya suto'pi pitarabhAve tadbhAgaM labheta, tata adhaM tatsantatI vRddhavaprapitAmahadhanavibhAgakaraNanivRttiH, iti / tathAca devasaH, "avibhakavibhakAnAM kulAnAM vamatA maha / bhUyo dAyavibhAgaH sthAdA caturthAditi sthitiH / tAvat kulyAH mapiNDAH syuH piNDabhedastataH param" iti| jIvatpittakasya punaH pitrA maha kathaM pitAmahadhanavibhAgaityAkAkSAyAmAha sahaspatiH, "dravye pitAmahopAkne jaGgame sthAvare'pi vaa| mamamaMzilamAkhyAtaM pituH putrasya caiva hi" iti / vAjJavalkyo'pi, "bhU- pitAmahopAttA nibandhI dravyameva vaa| tatra syAt madRzaM svAmyaM pituH putrasya cobhayoH" iti| bhUH maalikssetraadikaa| nibandhaH; ekaskha parNabhArasya dayanti parNani, tathaikasya kramukabhArasya dayanti kramukaphalAmotyAdhukkalakSaNaH / dravyaM suvrnnrjtaadi| yat pitAmahena pratiyahavijayAdisandhama, tatra pituH putrasya ca svAmyaM lokaprasiddhamiti vibhAgo'sti / hi yasmAt sadRzaM samAnaM svAmyaM, tasmAt na pituriyaiva vibhAgonApi piturbhAgadayam / tatazca, piTato bhAgakalpanetyetatvAmbe samAne'pi vAcanikam / ataH, For Private And Personal Use Only
Page #895
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAkham / "dAvaMgau pratipadyeta vibhajavAtmanaH pitA"ityevamAdikaM yugAntare viSamavibhAgapratipAdamaparatayA sthApitam / vArjitavyaviSayaM vA / paitAmahadhanaviSaye tu na kApi viSamavibhAgaH, iti / tathA, avibhakena pinA paitAmahe dravye dauyamAne vikrIyamANe vA paucasya niSedhe'yadhikAro'stauti gamyate / paitAmahopAtte'pi kacit pituricchayaiva svArjitavadibhAgobhavatItyAha manuH, "peTakaM tu pitAdravyamanavAptaM yadApnuyAt / na tatpurbhajenmArdhamakAmaH svayamarjitam" iti / patpitAmahArjitaM kenApyapahataM yadi pitoddharati, tadA vArSi tamiva putraiH mArddhamakAmataH svayaM ma vibhajet, iti / evaM ca mati, pitAmahopArjite na khecchayAvibhAga ityukaM bhavati / vRhaspatirapi, "paitAmahaM hataM pitrA khAtyA yadupArjitam / vidyAzauryAdinA prAptaM tatra svAmyaM pitaH sAtam" iti / kAtyAyano'pi, "khamatyA'pahataM dravyaM svayamAptazca yadbhavet / etatsarvaM pitA pucaivibhAgaM naiva dApyate" iti / yatparairapahataM kramAyAtaM svayatyevodbhutaM, yabaSTaMkramAvAtaM, yA vidyAzauryAdinA svayamevArjitaM, tatsarvaM pitA vibhAgaM putrairna daapyityrthH| vibhAgottarakAlotpavasya bhAgakalpanAprakAramAha yAjJavalkyaH, * niSedhe'pyavirodho'stIti, iti zA* / + ityameva pAThaH sarvatra / pitAmahopAte'pi,-iti bhavitumucitam / For Private And Personal Use Only
Page #896
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / "vibhakSu sutojAtaH savarNayAM vibhAgabhAva" iti / ayamarthaH / vibhakSu putreSu bhavarNAyAM bhAryAyAM jAtaH putraH piyorbhAgaM bhajate iti vibhAgabhAk-iti / mAnabhAgaJcAmatyAM duhitari, tAbhya sate'nvayaH, ityukratvAt / asavarNAyAM jAtastu vAMgameva piyAlabhate, mADhakaM tu sarvameva / ataeva manuH, "jaya vibhAgAjAtastu picameva hareddhanam" iti / picoridaM pitryam, "anaumAH pUrvajAH pitroH cAhabhAge vibhakajAH' - iti maraNAt / mAtApitrorbhAge vibhAgAtpUrvamutpano na svAmI, pitrA saha pUrva vibhakatvAt / vibhaktajazca dhAturdhane na svAmautyarthaH / vibhAgottarakAlaM pitrA svayamarjitamapi vibhAgottarakAlamutpatrasyaiva / tathAca manuH, "putraiH saha vibhakena pitrA yat svayamarjitam / vibhAjasya tatsarvamanImAH pUrvajAH smRtAH" -iti / the va vibhakAH punaH pitrA maha aMsRSTAsteSAM vibhAgottarakAlamutpannena maha vibhAgo'stotyAha manuH, "saMsRSTAstena vA ye syurvibhajeta sa taiH saha" iti / ajIvadhibhAgottarakAlaM jAtasya putrasya bhAgakalpanAmAi thAvaskyaH "duSyAdA navibhAgaH sthAdAyavyayavizodhitAt" iti / pitari mRte cAlavibhAgasamaya spaSTagarbhAyAM mAtari bhAdavibhAgottarakAkhamutpatrasya vibhAgaH, humyAdbhAbhirmahautAt zrAyavya For Private And Personal Use Only
Page #897
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 249 vizodhitAt upalyApacayAbhyAM godhitAddhanAt kizciduddhAya khAMsamodAtavyaH syAdityarthaH / ___ etaca mRtabhArabhAyAmapi vibhAgamamaye aspaSTagarbhAyAM vibhAgAdUrdhvamutyavasthApi veditavyam / spaSTagarbhAyAM tu prasavaM pratIsyaiva vibhAgaH karttavyaH / zratha bhAtRNAM dAyavibhAgo yAthAnapatyAH striyastAsAmAputralAbhAt" iti vaziSThamaraNAt / vibhaklebhyaH piDhanyAmarthadAne vibhakAjasya putrasya niSedhAdhikAronAsti, dattaM ca tena ma* matthAhartavyamityAha yAjJavalkyaH, "zivabhyAM yasya yaddataM tattasyaiva dhanaM bhavet" iti| jauddhimAge mAtaraMkalpanAmAha yAjJavalkyaH, "pitarU vibhajatAM mAtA'yaM mamaM haret" iti ! etaca svodhanasya apadAne veditavyam / datte vardhameva, "datte ladhIzahAriNau'--iti smaraNAt / ataeva matyantaram, "jananyapadhanA purvibhAge samaM haret" iti / apadhanA prAtikhikasvodhanazanyA jananau purvibhAge kriyamANe putrAMzacamamaM haredityarthaH / jananaugrahaNaM bhApatnyAdepalakSaNArtham / tathAca vyAmaH, "amutAstu pituH patnyaH samAnAMzAH prakIrtitAH / pitAmayazca sarvAstA mAnatulyAH prakIrtitAH" iti / cana kaizcidukaM, mAtA'yaMzaM mamaM harediti jIvanopayukrameva dhanaM mAtA khaukarotauti / ttr| aNshsmshbdyoraanrthkyprsnggaat| * dattaM cettanna,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #898
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 105 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / athoctheta, bahudhane jIvanopayukta gTahAti svalpadhane putrasamAMzamiti / tadapi na / vidhivaiSamyaprasaGgAt (9) / bhinnamAtRkANAM savarNAnAM mayAnAM vibhAgaprakAramAca vyAsaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "samAnajAtisaGkhyA ye jAtAstvekena sUnavaH / vibhinnamADhakAsteSAM mAtRbhAgaH prazasyate (2) " - iti / bRhaspatirapi - "yadyekajAtA bahavaH samAnAjAtimayayA / sadhanaistairvibhaktavyaM mAtRbhAgena dharmataH " - iti / viSamasaGkhyAnAntu vibhAgaM saevAha "svarNaliGgasaGkhyA ye vibhAgasteSu zasyate " - iti / bhinnajAtaunAM putrANaM vibhAgamAha yAjJavalkyaH, - "catustviyekabhAgAH syurvarNazo brAhmaNAtmajAH / cacAtrikabhAgA viDjAstu kabhAginaH" - iti / varNazobrAhmaNAtmajAH, brAhmaNAdivarNastrISu (1) brAhmaNenotpanAbrAhmaNamUrdhAvasikAmbaSTha niSAdA: (4) yathAkramam pratyekaM catustrika bAye, - iti zA0 / For Private And Personal Use Only - (1) vAkyabhedaprasaGgAdityarthaH / (2) ekasyAM striyAM yAvantaH putrA jAtAH caparasyAmapi tAvanta eva 'cennAtAH tadA mAturevAyaM viprAgaiti kRtvA tairvvibhaktavyamityAzayaH / (3) tathAca varNazaityaca varNazabdena brAhmaNAdivarNAH striya ucyante / tasmAcAdhikaramakArake vImAyAM zas pratyayaH / (1) brAhmayena brAhmaNyAmutpanno brAhmaNaH kSatriyAyAM mUrddhAvasiktaH, vaiSyAyAmambalaH, zUdrAyAM viSAdaH / anayaiva rItyA uttaragrayoyAkhyeyaH / I
Page #899
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 103 bhAgA bhaveyuH / caciyAdivarNastrISu caciyeNotpannAH catriyamAhisyogrAstriyekabhAgAH, vaizyena vaizyAyAmutpannau vaizyakaraNau kabhAginau / manurapi, - "brAhmaNasyAnupUrvyeNa catasrastu yadi striyaH / tAsAM putreSu jAteSu vibhAge'yaM vidhiH smRtaH // sarva vAkyajAtantu dazadhA pravibhajya tu / dharmyaM vibhAgaM kurvIta vidhinA'nena dharmavit // caturaMzAn haredvipraH caunaMzAn catriyAsutaH / vaiAputro haredyaMzaM ekaM zUdrAsuto haret" - iti / etat pratigrahaprAptabhUmyatirikraviSayam / zrataeva bRhaspatiH, - "na pratigrahabhUrdayA caciyAdisUtAya vai / yeSAM pitA dadyAnmRte viprAsuto haret" - iti / pratigrahavizeSaNasAmarthyAt kayAdilandhA bhUH caciyAdisutAnAmapi bhavatyeva / zUdrApucasya vizeSapratiSedhAJca (1) / "zUyAM dijAtibhirjAto na bhUmerbhAgamarhati " - iti / yantu manuvacanam, - "brAhmaNacaciyavizAM zUdrApuco ma RkthabhAk / devAsya pitA dadyAttadevAsya dhanaM bhavet " - iti / tatprItidattadhanasadbhAvaviSayaM ityaviruddham / zrAnulomyena jAta For Private And Personal Use Only (1) yadi hi krayAdilabdhA bhUmiH kSatriyAdiputrANAmapi na bhavet, tadA zrAputrasya vizeSapratiSedho nopapadyate / zUdrAputrasya vizeSaniSedhasAmarthyAca kSatriyAdipucANAM tatrAdhikAro'stIti bhAvaH /
Page #900
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 344 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir syaikapucasya kthagrahaNaprakAramAha devala:, - "zrAnulomyena putrastu pituH sarvasvabhAgbhavet" iti / etacca niSAdavyatiriRviSayam / ataevokkaM tenaiva, - "niSAda ekaputrastu viprastasya tRtIyabhAk / at aftes: kulyo vA svadhAdAtA tu saMharet" iti / yattu manuvacanam,-- C "yadyapi syAttu satputro yadyaputro'pi vA bhavet / nAdhikaM dazamAddadyAcchUdrAputrAya dharmataH " - dUti / tadazuzrUSuzRdrAputraviSayam / catriyeNa vaizyena vA zUdrAyAmutpannaH ekaH putraH zrarddhameva haret, na niSAdavat datIyamaMzam / tathA bRhadviSNuH / "dvijAtInAM zUdrastvekaH putro'rddhaharA'pucasya Rkyasya yA gatiH yA bhAgArdhasya " - - iti / pratyAsannamapiNDasyAnyadadheM bhavatautyarthaH / ajIva vibhAge keSucit bhrAtRSvasaMskRteSu bhaginISu vA ' saMskRtAsu tatsaMskAra: pUrva saMskRtairbhrAtRbhiH karttavya ityAha vyAsaH, - "asaMskRtAstu ye taca paiDhakAdeva te dhanAt / saMskAr bhrAtRbhiH yehaiH kanyakAzca yathAvidhi " - iti / bhaginosaMskAre tu vizeSamAha yAjJavalkyaH, is "asaMskRtAstu saMskAryyA bhrAtRbhiH pUrvasaMskRteH / bhaginyatha nijAdaMzAddatvA tvaMnaM turIyakam" iti / piturUrdhvaM vibhajavibhirasaMskRtA bhrAtaraH samudrAyadravyeSa saMskartavyAH / bhaginyA saMskRtAH nijAdaMzAdyanjAtIyA kanyakA tajAtIyaputrabhAgAt turIyaM caturthaM bhAgaM datvA saMskartavyAH / For Private And Personal Use Only
Page #901
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 345 anena piturUce duhitaro'pyaMzabhAginya iti gmyte| ataeva manuH, "tebhyo'bhyastu kanyAbhyaH skhaM dadyutaraH pRthak / khAt khAdaMzAccaturbhAgaM patitAH syuraditsavaH" iti / brAhmaNAdayo bhrAtaraH brAhmaNyA dibhyo bhaginIbhyo dvijAtivihitebhyo'bhyaH 1) svAt khAdaMgAdAtmauyAdbhAgAccaturthabhAgaM dadyuH / etaduktaM bhavati / yadi kasyaciDAhmaNyeva panI putrazcakaH kanyA caikA, tatra pitryaM dravyaM dedhA vibhajya tatraikaM bhAgaM caturdhA vibhajya turIyAMzaM kanyAye datvA zeSaM putro gTahIyAt / atha dvau putrau kanyA cekA, tadA pinadhanaM bedhA vibhajya tatraikaM bhAgaM caturdhA vibhajya tarauyAMzaM kanyAyai datvA zeSaM do putrau vibhajya gtthiitH| atha ekaH putraH de kanye, tadA pitryaM dhanaM vidhA vibhajya naveka bhAgaM caturdhA vibhajya dvau bhAgau dAbhyAM kanyAbhyAM datvA'vaziSTaM saveM putrI gralA ti| evaM samAnajAtIyeSu samaviSameSu bhrAdadhu bhaginauSu va samaviSamAsu yojanIyam / yadA tu brAhmaNIputra ekaH kSatriyA kanyA aikA, tatra pitryaM TravyaM saptadhA vibhajya biyaputrabhAmAn naun caturdhA vibhajya turIyAMzaM kSatriyakanyAya datvA zeSaM brAhmaNauputro raTa haati| yadA tu dau brAhmaNauputrau kSatriyA kanyaikA, tatra piThyaM dhanamekAdazadhA vibhajya bauna bhAgAn caturdhA vibhajya caturthamaMzaM kSatriyakanyAya datvA proSaM sarva brAhmaNa putrau vibhajya grayAtAm / (1) tebhyo zeSa iti tabdena brAhmagAdInAM putra gA| stavanAti. vihitA aMzAH parAzyante : sadidamukta, vijAtivihitebhyo'zebhyati / For Private And Personal Use Only
Page #902
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 346 praashrmaadhvH| evaM jAtivaiSamye cAhRNAM bhaginaunAM ca mayayA vaiSamye ca sarvatrAyaM niyama iti medhAtitheAkhyAnam / etadeva vijJAnezvarayogino'pyabhipretam / bhaarucistu| caturbhAgapadena vivAhasaMskAramAtropayogi dravyaM vivakSitam / ato dAyabhAvamasaMskRtakanyAnAM nAstauti mnyte| tadeva candrikAkArasthApyabhipretam / tadAha / "zrataeva na dAyabhAgArthamaMzaharaNam, kintu vivaahsNskaaraarthm| zrataeva devalenokram, "kanyAbhyazca pinadravyaM deyaM vaivAhikaM vasu" iti / atra yadyakriyuktaM, tadgrAhyam / jIvadibhAge tu yatkiJcit pitA dadAti tadeva labhate kanyA, vizeSAzravaNAt / piyadhanAbhAve nAradaH, "avidyamAne pitrartha khAMzAdutya vA punaH / avazya kAryAH saMskArAH saGkoco'tra vivakSita:(1)-iti / bhrAtRNAM bhaginaunAM ca saMskArAH jAtakarmAdyAH pUrvasaMskRtaiH bhAtabhiH piTadhanAbhAve'pi mAvazyakatvena krttvyaaH| paiTakadravyavibhAgakAle khadattAlaGkArAdikamapi kanyakA prApnotItyAha zaGkhaH, "vibhajyamAne vai dAye kanyA'laGkArameva hi"-dati / kiJcit strIdhanaM ca lbheteni)| mukhyagauNaputrANAM varUpaM dAyagrahaNakramaccAha yAjJavalkyaH, * ityameva pAThaH sarvavAda pustkessu| mama tu, piTadravyAt, iti pAThaH samIcInaH pratibhAti / piTadravyAbhAve bhATabhaginInAM saMskAre vyayahAsaH kartavya ityabhiprAyaH / (2) ayamapyaMzaH pravacanasyaiva zeSati pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #903
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavacArakANDam | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 347 "auraso dharmapatnIjaH tatsamaH putrikAsutaH / kSetrajaH kSetrajAtastu magotreNetareNa vA // gRhe pracchanna utpanno gUr3hajastu sutaH smRtaH / kAnInaH kanyakAjAtaH mAtAmahasuto mataH // tayAMcayAM vA jAtaH paunarbhavaH smRtaH / dadyAnmAtA pitA vA yaM sa putro dattako bhavet // krItazca tAbhyAM vikrItaH kRtrimaH syAt svayaM kRtaH / dattAtmA tu svayaM datto garbhe vinnaH sahodajaH // utsRSTo gRhyate yastu so'paviddho bhavetsutaH / piNDado' zaharazcaiSAM pUrvAbhAve paraH paraH " - iti / eSAM putrANAM dvAdazAnAM pUrvasya pUrvasyAbhAve uttara uttaraH piNDadaH zrAddhadaH, zraMzaharo dhanahara ityarthaH / zrarasapucikayoH samavAye auramasyaiva dhanagrahaNe prApte zrapavAdamAha manuH, "putrikAyAM kRtAyAM tu yadi putro'nujAyate / samastatra vibhAgaH syAt jyeSThatA nAsti hi striyAH" - iti / vasiSTho'pi kacidapavAdamAha / " tasmiMthet pratigTahote aurasaH pratipadyate caturthabhAgabhAgI syAddattakaH " - iti / kAtyAyano'pi - "utpanne tvaura se putre caturthAMzaharAH sutAH / varNAzramavarNA vA grAsAcchAdanabhAjanA: " - dUti / savarNaH kSetrajadattakAdayaH / te zrara se satyapi caturthAMzaharAH / zramavarNAH kAnonagUDhotpannasahor3ha paunarbhavA : (1) aura se sati na (1) kAnInAdInAM pracchannotpannatvena na savarNatvamityAzayaH /
Page #904
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| caturthIzaharAH, api tu grAmAcchAdanameva labhanne ityarthaH / yattu viSNunotram, "aprazastAstu kAnaunagUr3hotpannasahodajAH / paunarbhavaJca te naiva piNDaRkyAMzabhAginaH"-iti / nadaurase sati caturthI shnissedhnprmevr)| yaha manunoktam, "ekaevaurasaH putraH pitryasya vasunaH prabhuH / poSANAmAnazaMsyAthai pradadyAttatprajauvanam" iti / tadaurasaprazaMsAparameva na caturthIzabhAganiSedhaparam / anyathA caturthAMzabhAgapratipAdakavaziSThakAtyAyanavacanathorAnarthakyaprasaGgAt / ghadapi tenaivokam, "SaSThaM tu kSetrajasyAMzaM pradadyAtpaiTakAddhanAt / auramovibhajan dAyaM pitryaM paJcamamevaca" iti / tatreyaM vyavasthA / atyantaguNavattve caturthIzabhAgitvaM, pratikUlatvanirguNatvayoH SaSThAMzabhAgitvaM, pratikUlatvamAce nirguNatvamAtre ca paJcamAMzabhAgitvamiti / yadapi hArItenoktam / "vibhajiyyamANa ekaviMzo kAnInAya dadyAt, vizaM paunarbhavAya, ekonaviMza? * pradadyAtta pragauvanam,-iti kA0 | + ekaviMzat,--iti shaa| viMzat, iti shaa| 6 ekAnaviMzat, iti shaa| (1) na tu grAsAcchAdana niSedhaparamiti bhAvaH / (2) tathAca pratikUlatvanirguNatve milite SaSThAMzaprayojike, pratyekantu paJcamAMzaprayojike iti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #905
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 349 DrAmuthAyaNAya, aSTAdazAMzaM ca kSetrajAya, saptadazAMzaM putrAya', itaradaurasAya putrAya dadyAt" iti| etadasavarNanirguNaputraviSayam / yattu manunA, "aurasaH kSetrajazcaiva dattaH kRtrimaevaca / gar3hotpanno'paviddhazca dAyadAbAndhavAzca SaT // kAnaunazca sahodazca krautaH paunarbhavastathA / svayaMdattazca zaudrazca Sar3adAyAdabAndhavAH"iti SaTkavayamabhidhAya pUrvaSaTkasya dAyAdabAndhavatvaM uttaraSaTkasyAdAyAdabAndhavatvamuktaM, tat punaH samAnagotratvena sapiNDatvena vA udakapradAnAdikAryakaratvaM SaTpadayasyApi mamameveti vyAkhyeyam / piDhadhanagrahaNaM tu pUrvasthAbhAve sarveSAmastyeva / ____ "na bhAtaro na pitaraH putrA RkthaharAH pituH"--iti aurasavyatirikAnAM putrprtinidhiinaa| sarveSAM sakthahAritvasya manunaiva pratipAditatvAt(1) / DyAmuyAyaNastu janayitarapi asthaM bhajate / tathAca yAjJavalkyaH, * ityameva pAThaH sarvatra / paranvasamau cauno'yaM paatthH| kasyApi putravizeSasya zatra nirdeza ucito na putramAtrasya / + putrapratinidhInAmapi,-iti pATho bhavitumucitaH / (1) vadhane putrA iti bahuvacanopAdAnAt pratinidhau zrutazabdaprayogasya siddhAntasiddhatayA ca putrapratinidhimi putrazabdaprayogopapatteH sarveSAmeva putrANAM Rkya haratvaM pratipAdita miti bhAvaH ! For Private And Personal Use Only
Page #906
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 35. www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrapuceNa paracece niyogotpAditaH sutaH / ubhayorapyasau Rkyo piNDadAtA ca dharmataH" - iti / yadA gurvAdinA niyukto devarAdiH svayamapyaputraH sanaputrasya kSetre svaparaputrArthaM pravRtto yaM janayati sa dipiTako yAmuSyAyaNodvayorapi RkthahArau piNDadazca / yadA svayaM putravAn paraputrArthameva paracetre putramutpAdayati, tadutpannaH ceciNaeva putro bhavati na vIjinaH / yathoktaM manunA, - "kriyA'bhyupagamAdeva baujArthaM yatpradIyate / tasyeha bhAginau dRSTau baujI kSetrikaevaca // phalaM tvanabhisandhAya kSetriNaM baujinaM tathA / pratyekaM kSetriNAmA bIjAyo nirbalIyasI" - iti / zrasyArthaH / zratrotpannamapatyamubhayorapi bhavatu, - iti saMvidaM kRtvA yat kSetraM khAminA bIjAvApArthaM baujine dauyate, tasmin kSetre utpannasyApatyasya baujikSetriNI svAminau / yadA tu tacotpannamapatyamAvayorastviti saMvidamakRtvA paracece baujinA yadapatyamutpAdyate, tadapatyaM ceciNaeva na baujinaH / yato baujAyo nirbalIyasau / gavAzvAdiSu dRSTatvAdityarthaH / gurvAdiniyogo'pi vAgdattAviSayaeva / anyasya niyogasya manunA niSiddhatvAt / "devarAdA sapiNDAdvA striyA sadbhiH niyuktayA / baujepitA'dhigantavyA santAnasya parikSaye // vidhavAyAM niyuktastu ghRtAko vAgya / nizi / ekamutpAdayetputraM na dvitauyaM kathaH // For Private And Personal Use Only
Page #907
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra kANDam | putre niyogAdutpatre yathAvadvidhaveva sA / nAnyamividhavA nArI niyoRvyA dvijAtibhiH // anyasmin hi niyuJjAnA dhanaM hanyuH sanAtanam / nodvAhikeSu mantreSu niyogaH kaurttyate kvacit // na vivAhavidhau zukraM vidhavAvedanaM punaH / vigarhitaH // zrayaM dvijairhi vidvadbhiH pazu manuSyANAmapi prokto vele rAjyaM prazAsati / sa mahaumakhilAM bhuJjan rAjarSipravaraH purA || varNAnAM saGkaraM cakre kAmopahatacetanaH / tadA prabhRti yo mohAtpramItapatikAM striyam // niyojayatyapatyArthe taM vigarhanti sAdhavaH' - iti / nanvatra vikalpo'stu vidhipratiSedhayorubhayorzanAt / atoviniyogasya vAgdattAdiviSayatvamanupapannamiti cet / na / manunaiva niyogasya tadviSayatvapratipAdanAt / " yasyA mriyeta kanyAyA vAcA satye kRte patiH / tAmanena vidhAnena nijovindeta devaraH // yathAvidhyabhigamyaitAM zuklavastrAM zucivratAm / mitho bhajetAprasavAtsakRtsadRtAvRtau " - iti / dattakAdInAM na bojisTakthabhAktam / tathAca manuH, - "gocaRkthe janayiturna bhajeddattimaH sutaH / gotraRkthAnugaH piNDovyapaiti dadataH svadhA " - iti / For Private And Personal Use Only 351
Page #908
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 parAzaramAdhavaH / kRtrimagrahaNaM vopalakSaNArtham / dattavyatirikAnAM gauNaputrANaM RkthabhAlapratipAdakAni vAkyAni yugAntaraviSayANi, kalau yuge teSAM putratvena parigrahaNasya smRtyantare niSiddhatvAt / __ "dattaurasetareSAntu putratvena parigrahaH / devareNa sutotpatti: vAnaprasthAzramagrahaH // kalau yuge vimAn dharmAn vAnAhurmanISiNaH" iti / zudradhana vibhAge vizeSamAha yAjJavalkaraH, "jAto'pi dAsyAM zudreNa kAmato'zaharo bhavet / mRte pitari kuryustaM bhrAtarastvardhabhAginam // abhrAhako haretsarvaM duhitRRNAM sutAdRte" iti / kAmataH pituricchayA bhAgaM lbhte| mRte pitari yadi pariNautAputrAbhrAtaraH santi, tadA te dAsIputraM svabhAgAdardhabhAginaM kuryuH / aya pariNautAputrA duhitaro vA tatputrA vA na santi, tadA taddhanaM dAsIputro labhate / tatsadbhAve arddhameva / dvijAtInAM dAsyAmutpannastu pituricchayApyaMzaM na labhate nApyarddham / jAto'pi dAsyAM zUneNeti vizeSaNAt / kintvanukUlazcejjIbanamAtraM labhate ityabhiprAyaH / aputradAyagrahaNakramamAha yAjJavalkyaH, - "patnI duhitarazcaiva pitarau bhrAtarastathA / tatsuto gotrajo bandhuH zivyaH sabrahmacAriNaH // * ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, datrimagrahaNaM copalakSaNArtham, iti pAThaH pratibhAti / tathAca davimAdayaH putrA janayiturgAtraRkthe na bhaneran,-iti paryAvasitovacanArtha iti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #909
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaadm| eSAmabhAve pUrvasya dhanabhAguttarottaraH / vAtasya hyaputrasya sarvavarNeSvayaM vidhiH" iti / aurasAdayo dvAdaza vidhaputrA yasya na sanyasAvaputraH / tasya mRtastha dhanaM patnyAdInAM pUrvasya pUrvasthAbhAve uttarottarogTahAti / ayaM dAyagrahaNakamaH sarveSu mUvisikAdiSvanulomajeSu varNeSu ca bAhyaNAdiSu veditavya ityarthaH / patnI vivAhAdisaMskRtA naarau| sA prathamaM patyurdhanaM gTahAti / tadAha sahaspatiH, "kuleSu vidyamAneSu piTamATamanAbhiSu / asutasya pramautasya panI taddhanahAriNau" iti / atra vizeSamAha vRddhamanuH "aputrA zayanaM bhartuH pAlayantI vrate sthitaa| patnyeva dadyAttapiNDaM zasnamaMzaM labheta ca"-iti / tadayaM aputrdaaygrhnnkrmH| dAdAvidhaputrazUnyasya mRtasya dhanaM panau grhaati| tadabhAve duhitaa| tadabhAve dauhitrH| tadabhAve mAtA / tadabhAve pitA / tadabhAve bhraataa| tadabhAve tatputraH / tadabhAve pitAmahau / tadabhAve taddhanaM pitAmahogTahAti tatputrAstatputrAzca / pitAmahasantAnAbhAve prapitAmahaH tatputrAstatputrAyeti saptamaparyantaM govajA dhanaM gtthnti| sapiNDAnAmabhAve samAnodakAdhanaM Talanti / samAnodakAca mapiNDAnAmupari mapta puruSAH, janmanAmajJAnaparyantA vA / taduktaM vRhanmanunA, "mapiNDatA tu puruSe maptame vinivarttate / samAnodakabhAvastu nivartatAcaturdazAt / For Private And Personal Use Only
Page #910
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 354 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / janmanAmasmRtereke tatparaM gotramucyate " - iti / gotrajAnAmabhAve bAndhavA dhanaM gRhNanti / bAndhavAzca trividhA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baudhAyanena darzitAH, - "zrAtmapitRSvasuH putrAH zrAtmamADhavvasuH sutAH / zramamAtulaputrA vijJeyA zrAtmavAndhavAH // pituH piDhavvasuH putrAH piturmAtRvvasuH sutAH / piturmAtulaputrAzca vijJeyAH pitRbAndhavAH // mAtuH piDhavvasuH putrAH mAturmAtRSvasuH sutAH / mAturmAtulaputrAzca vijJeyA mAtRbAndhavAH " - iti / vandhuSvapi yastvAmannataraH saeva pUrvaM gRhNAti / zrataeva bRhaspatiH, - " bahavo jJAtayo yatra sakulyA bAndhavAstathA / yastvAsannatarasteSAM so'napatyadhanaM haret" - iti / bandhUnAmabhAve zrAcAryyaH / zrAcAryyAbhAve ziSyaH / tadAha manu:"yo yo hyanantaraH piNDAt tasya tasya dhanaM bhavet / zrata UrdhvaM sakulyaH syAdAcAryyaH ziSya evaca " - iti / zrApastambo'pi / "sapiNr3AbhAve zrAcAryyaH zrAcAyryAbhAve zrantevAmau" - iti / zivyAbhAve sabrahmacArI, tasyAbhAve yaH kazcit zrotriyo gRhNAti / tadAha gautamaH / " zrotriyA brAhmaNasyAnapatyasya RkthaM bhajeran " - iti / tadabhAve brAhmaNaH / tadAca manuH, - -- " sarveSAmapyabhAve tu brAhmaNA RkthabhAginaH / * yo hyAsannataraH piNDaH, - iti za0 / For Private And Personal Use Only
Page #911
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAm / vidyAH zucayodAntAstathA dharSA na hoyate"-iti / brAmaNadhanaM na kadAcidapi rAjagAmi / caciyAdidhanaM tu bhabrahmacAriparyantAmAmabhAve rAjagAmi / tadukka manunA, . "ahAyyaM brAhmaNadravyaM rAjJA nityamiti sthitiH / itareSAM tu varNAnAM sarvAbhAve harepa:'-dati / nAradenApi, "mAhmaNArthasya tamAze dAyAdavena kasana / brAhmaNAyaiva dAtavyamenassI sthApo'nyathA" -- iti / maMgrahakAreNApi, "pitaryavidyamAne'pi dhanaM tapinamantataH / tasyAma vidyamAnAyAM sapitAmahasantataH // pramatyAmapi tasyAnnu prapitAmahasannateH / evamevopapattInAM sapiNDA satyabhAginaH // tadabhAve mapiNDAH syurAcAryaH ziSya ekvA / bhabrahmAcArI bhavipraH pUrvAbhAve paraH paraH / eTraskodakAbhAve rAjA dhanamavApnuyAt / prAcAryyasthApyabhAve tu tathA kSatriyavaizyayoH" iti / navanapatyasya dhanaM prathamameva patnI gTamAtItyetadanupapatram / patrImadbhAve'pi cAlaNAM dhanagrahaNasya panaunAM vA bharaNamAcasya bhAradenokavAna* zvamevoyapAtInA, iti kA / mAThayamapyasamaudhonaM pratibhAti / citra, sakukhyAH,-iti pATho bhavitumucitaH / For Private And Personal Use Only
Page #912
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 356 parAzaramAdhavaH "bhADhaNamaprajAH preyAt kazciJcet pravrajeta vA* / vibhajeran dhanaM tasya zeSAste strIdhanaM vinA // bharaNaM cAsya kuvauran strINamAjauvanakSayAt / rakSanti zayyAM bhartuvedAchinthuritarAsu tat"-ini / tantra, ___ "saMsRSTAnAM tu yobhAgasteSAJcaiva sa vyate" iti prakramya dhADhaNamaprajAH preyAdityAdivacanasya paThitatvena saMsRSTabhATabhAryANAmanapatyAnAM bharaNamA maMsRSTabhrAtRNAM ca dhngrhnnm|| "sasRSTAnAnnu yo bhAgasteSAmeva sa dRzyate / anapatyAMzabhAgo hi nirbIjeSvitarAniyAt"ityanena paunaruktyaprasaGgAt / atha vA / avibhakraviSayatvamastu, yAjJavalkyavacanaM tu vibhakrasyAsaMsRSTino bhartRdhanaM patnyeva prathama grahAtItyevaMparamityavirodhaH / yattu manunotram, "pitA haredaputrasya sakthaM bhrAtara evavA" iti / yadapi kAtyAyanenokram, "vibhakke maMsthite dravyaM putrAbhAve pitA haret / bhrAtA vA jananI vA'tha mAtA vA tatpitaH kramAt" iti / manuvacanaM tAvat na kramapratipAdanaparam, eva veti vikalpa* pravrajennaraH, iti pA / + chatra kiyAnapi granthaH pralIna iti pratibhAti / ityameva pAThaH sarvatra / bhattadhanamiti tu samIcInaH pAThaH pratibhAti / patra, tatra, iti bhavitumucitam / For Private And Personal Use Only
Page #913
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahArakAlam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zravaNAt / kAtyAyanavacanaM tu patnyAM vyabhicAriSyAM pitrAderapatya dhanagrAhitvapratipAdanaparam / 350 " bhartturdhanaharI patnI yA syAdavyabhicAriNau / apacAra kriyAyuktA nirlajjA vA'rthanAzikA | vyabhicAraratA yA ca strIdhanaM sA na cAIti" - iti tenaivoktatvAt / dhanaM jauvanAyopaklRptaM kSetrAMzaM nAItItyarthaH / dhArezvarastu, anapatyadhanaM patnI hAtItyevamAdivacanasaJjAtasya prakArAntareNa viSayavyavasthAmAha / niyogArthinI patnI zranapatyasya vibhaktasya yaddhanaM gTahAti* / tathAca manuH, "dhanaM yo vibhRyAGmAtuH smRtasya striyameva vA / vo'patyaM bhrAturutpAdya dadyAttasyaiva taddhanam // kanauyAn jyeSThabhAryyAyAM putramutpAdayedyadi / samastatra vibhAgaH syAditi dharme vyavasthitaH " - iti / vibhaktadhane bhrAtari mRte zrapatyadvAreNaiva patnyAdhanasambandhaH, nAnyathA / zraviktadhane'pi tathaivetyabhiprAyaH / gautamo'pi / "piNDagotrarSisambandhA skthaM bhajeran strau vA anapatyasya bIjaM vA lita" - iti / saMgrahakAro'pi - 1 "bhrADhaSu pravibhakreSu sRSTeSvapyasatsu vA / gurvAdezaniyogasthA patnI dhanamavApnuyAt " - iti / tadanupapatraM, patnI duhitara ityatra niyogAzravaNAt / zrazruto'pi * itthameva pAThaH sarvvatra / taduSTahAti iti tu bhavitumucitam / For Private And Personal Use Only
Page #914
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 358 www. kobatirth.org tathA, parAzara mAdhavaH / niyogo gautamAdivacanabalAtkalpyate iti yuktamiti cet / na / gautamAdivacanAnAmarthAntaraparatvAt / tathA hi / tatra yagautamavacanaM, "sapiNDasambandhA RSisambandhA paTakthaM bhajeran / strau vA zranapatyasya bIjaM lipseta " - iti / tasya nAyamarthaH, yadi bIjaM lipta tadA patnI zranapatyadhanaM gRhNAtIti / zrapi tarhyanapatyasya dhanaM piNDagotrarSi - sambandhAgRhIyuH / jAyA na / sA strI bIjaM vA lipta saMyatA vA bhavediti / vAzabdasya pakSAntaravacanatvena yadyarthe prayogAbhAvAt / yadapi dhanaM yo vibhRyAdityAdi manuvacanaM, tadapi cetrajasyaiva dhanasambandha vatti na patnyA iti / zaGkhavacanamapi saMyatAyA eva dhanasambandhaM vati, na tu devarAdiniyuktAyAH / anyathA, "zrapucA zayanaM bharttuH pAlayantI vrate sthitA / patnyeva dadyAttatpiNDaM kRtsnamaMzaM labheta ca" - iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zraputrA zayanaM bharttuH pAlayantI vrate sthitA / bhuJjautAmaraNAt cAntA dAyAdA urdhvamAyuH " - iti manukAtyAyanavacanavirodhaprasaGgAt / tasmAdanapatyasya vibhaktasyAsaMsRSTino mRtasya dhanaM patnI gTahAti ityeva vyavasthA jyAyasI / yattu strINAM dhanasambandhAbhAvapratipAdakavacanam, - "yajJArthaM dravyamutpannaM tatrAnadhikRtAstu ye / tadRkthabhAjaste* sarve grAmAcchAdanabhAjanAH // * ityameva pAThaH sarvvatra / mama tu, vaRktha bhAjaste, - iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #915
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / yajJArtha vihitaM vittaM tasmAttadiniyojayet / sthAneSu skheSu juSTeSu na svImUrkhavidharmiSu"-iti / tadyajJArthameva sampAditadhanaviSayam / yadapi kAtyAyanenotram, "pradAyika rAjagAmi yoSivRttyaurdhvadehikam / apAsya zrotriyadravyaM zrotriyebhyastadarpayet" iti / arpaNamazanAcchAdanopayukaM dhaninaH zrAddhAdhupayuktaJca mukkA zradAyikadhanaM rAjagAmi bhavati / zrotriyadravyaM tu yoSivRttyau - dehikamapAsya zrotriyasyaiva na rAjJa ityarthaH / yadapi nAradenokram, "anyatra brAhmaNa tkiJcidrAjA dharmaparAyaNaH / tatstrINAM jauvanaM dadyAdeSa dAyavidhiH smRtaH" iti / tadubhayamaNyavaruddha strIviSayaM, patnauzabdazravaNAt 1) / yadapi hArautenoktam, "vidhavA yauvanasthA cet panau bhavati krkgaa| zrAyuSo rakSaNArthaM tu dAtavyaM jauvanaM tadA"-iti / tadapi zaGkitavyabhicArastrI viSayam / yadapi prajApativacanam, "bAr3hakaM bhartRhaunAyAH dadyAdAmaraNAntikam'"-iti / * vyayaNAma zanAcchAdanopayuktaM,-iti kaa0| pAThadayamapyasamIcaunaM prati bhAti / + dadyAdA ramaNAt striyAH,-iti kA / (1) patnau duhitaraH ityAdi dhanAdhikArabodhakavacaneviti zeSaH / For Private And Personal Use Only
Page #916
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26. praashrmaadhvH| yadapi smRtyantare,___ "nArthaM taNDulaprasthamaparAhe tu mendhanam" - iti / tadetadvacanadvayaM hArItavacanena samAnArtham / yA ca zrutiH / "tasmAt striyonirindriyA adAyAdAH" iti| mA pAnauvatagrahe(9) tatpatnyA aMgonAmtItyevamparA / indriyazabdasya "indriyaM vai momapauthaH" iti some prayogadarzanAt / yattu patnyAH sthAvaragrahaNaniSedhakaM brahaspativacanam, "yadibhane dhanaM kiJcidAdhyAdividhisaMsmatam / tanjAyA sthAvaraM mukkA labheta gatabhalakA" iti / taditaradAyAdAnumatimantareNa sthAvaravikrayaniSedhaparam / anyathA, "jagabhaM sthAvaraM hema rUpyaM dhAnyarasAmvaram / zrAdAya dApayet zrAddhaM mAsasaMvatmarAdikam // pihavyagurudauhitrAn bharnuH khasauyamAtulAn / pUjayet kavyapUrtAbhyAM vRddhavAnAthAtiauMstathA"-dati anena virodhaprasaGgAt / maMsRSTivibhAgaprakAramAha manuH, "vibhakAH maha jIvanto vibhajeran punrydi|| mamamtatra vibhAga: syAjyaiSThyaM tatra na vidyate" iti / samavibhAgavidhAnAdeva viSamavibhAganirAkaraNasiddheH jyecyaM tatra na vidyate iti punarviSamavibhAganirAkaraNaM viSamadhanena (1) amti pAnauvatograhaH / tena pAtravizeSeNa yajamAnena somaH pauyate / tatra some patnavA aMzo nAmtItyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #917
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org vyavahAra kANDam | 48 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMsRSTAnAM dhanAnusAreNa viSamavibhAgaprAptyartham / saMsargaH kairitya pecite bRhaspatiH, - 161 "vibhakto yaH punaH picA bhrAtrA caikaca saMsthitaH / pitRvyeNAthavA prItyA tatsaMsRSTaH sa ucyate " - iti / yaH pUrvaM picAdinA vibhaktaH putrAdiH punaH prItyA tena saha samApatraH, sa saMsRSTa ucyate / yena kenApi sahavAsamApana ityarthaH / afejsTaSTinA viSamavibhAgamAha bRhaspatiH, - : "saMsRSTAnAntu yaH kazcit vidyAzauryyAdinA'dhikam / prApnoti taca dAtavyoyaMzaH zeSAH samazinaH " - iti / vidyAdinA prApte adhike dhane aMzadayaM dAtavyaM na sarvasminniti / etatsaMsRSTadravyAnuparodhenArjite'pi vibhAvyatvaprAptyartham (9) / aputrasya saMsRSTinaH skthagrAhiNaM darzayati yAjJavalkyaH, - "saMsRSTinastu saMsRSTau sodarasya tu modaraH / dadyAccApaharecAMzaM jAtasya ca mRtasya ca" - iti / zrayamarthaH / saMsRSTino mRtasyAMzaM vibhAgakAle zravijJAtagarbhAryA bhAryyAyAM paJcAdutpannasya putrasya itaraH saMsRSTau dadyAt putrAbhAve saMsRSyevApaharet ; na patnyAdi / patnInAmaprattaduhitRNAM ca bharaNamAtram / tadAha nAradaH, - (1) sAdhAraNadhanopaghAtenAyiturbhAgAdayasya sAmAnyataeva prAptatvAt saMsTaTaviSaye vizeSavacanArambhasyArthavattvArthaM tatrAnupaghAtArjite'mi saMsTaTadhane arjakasya dAvaMzau itareSAmekaikeA' zaiti kathyate iti bhAvaH / For Private And Personal Use Only
Page #918
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| "bharaNaM cAsya kuUran strINamAjauvanakSayAt / rakSyanti zayyAM bhartuzcedAcchindyuritarAsa nat // yadA duhitarastasthA:* pizcA'zo bharaNa mataH / zrA saMskArAddharedbhAga(2) parato vibhyAt patiH" iti / modarasya tu modara iti, modarasya saMsRSTinaH tasyAM modaraH saMsRSTau pazcAdutpannasya putrasya dadyAt / tadabhAve svayamevApaharet, na bhinnodaraH / maMsRSTauti pUrvAtamyApavAdaH / maMsRSTino bhinnodarasya modarasthAsaMsRSTinaH sadbhAve ubhayorapi vibhajya dhanagrahaNamityAha maeva,-- "anyodaya'stu maMsRSTau nAnyoda-dhanaM haret / asaMmRdhyapi vA''dadyAtmodarI nAnyamAnajaH" iti / mApanyabhrAtA maMsRSTau anyodaryadhanaM haret na tvmNsRssttau| amaMsadhyapi modaraH modarasya dhnmaaddiit| na punaranyodaryaH maMsayeva / ataeva manuH,-- "yeSAM jyeSThaH kaniSTho vA hoyetAMzapradAnataH / niyetAnyataro vA'pi tasya bhAgo na slupyate / / modA vibhajeyustaM sametya mahitAH mamam / bhrAtaro ye ca saMsRSTA bhaginyazca manAbhayaH"-dati / * yadA tu duhitA tasyAH, iti kA | + nAtyayamaMzAH kA* pustke| bhryruupH| For Private And Personal Use Only
Page #919
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / ayamarthaH / yeSAM saMsRSTinA bhinnodarANAM bhrAtRNaM madhye yaH ko'pi jyeSThaH kaniSTho madhyamo vA vibhAgakAle dezAntaragamanAdinA khAMzAt bhagyeta, tasya bhAgo na luSyate-pRthaguddharaNIyaH / na saMsaTinaeva gttsauyuH| kintu tamudbhutaM bhAgamasaMsRSTinaH sodarAH saMsRSTinazca bhibodarAH manAbhayo bhaginyazca dezAntaragatA api samAgamya sambhUya nyUnAdhikabhAvamantareNa vibhajeyuH / anye manyante / ___"amaMsadhyapi vA dadyAt saMsRSTo nAnyamAnajaH" ityasthAyamarthaH / yatra saMsRSTA bhibodarAH asaMsRSTAzca modarAH, tacAsaMsRSTA api modarA eva dhanaM gTahIyuH na tu bhinnodarA: saMsRSTA apauti| yattu, yeSAM jyeSThaityAdimanuvacanaM saMsRSTAnAM bhibodarANAmasaMsRSTAnAmekodarANAM ca sarveSAM dhanagrahaNapratipAdakam / tat jaGgamasthAvarAtmakobhayadravyamadbhAvaviSayam / ataeva prajApatiH, "antardhanantu yadrathaM saMsRSTAnAM ca tadbhavet / bhUmi gTahaM tvasaMsRSTAH pragTalauyuryathA'zataH" iti| ayamarthaH / saMsRSTAnAM bhibodarabhrANAmantardhanaM gar3hadhanaM dravyaM vA jaGgamAtmakaM yathAto bhavet / modarANAmasaMsRSTAnAM sahakSetrAdikaM sthAvararUpaM yathAzato bhavet,-dUti(1) / yAjJavalkyavacanantu jaGgamasthAvarayoranyataramadbhAvaviSayamiti / tatra yaddyutaM tadgrAhyam / yadA tu saMsRSTabhinbodarAbhAvaH, tadA pitA piTavyovA yaH saMbhRSTaH (1) tathAca bhUmigTahayoH ethagapAdAnAt dravyapadaM jagamaparam / tena sthAvaramasaMsRSTyapi sodaraeva grahIyAt / aGgamantu saMsRchinominodarAH saMzinaH sodarA vibhajya grahIyaH / For Private And Personal Use Only
Page #920
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praabhrmaadhvH| maeva grahIyAt / tathAca gautamaH / "saMsRSTini prete saMsRSTosakthabhAk" iti| yadA pitA piTavyo vA saMsRSTo na vidyate, tadA tvamaMsRSTabhinbodaro bhrAtA gTIyAt / tadabhAve tvasaMsRSTapitA, tadabhAve mAtA, tadabhAve pnau| tadAha gngkhH| "svAtasya apuvasya bhrAgAmi dravyaM tadabhAve pitarau hareyAtAM tadabhAve jyeSThA bo"-iti / jyeSThA saMyatA, na tu puurvoddh'aa| saMsRSTabhrAdaputrANaM patnyAzca samavAye dhanagrahaNaprakAramAha nAradaH, "mRte patau tu bhAryAstu khanAdapiTamAdakAH / mA mapiNDAH khadhanaM vibhjeyurythaamtH"--iti| patnIbhrApiTamATabhAvaviziSTA acATapiTakAbhAryAH sarve sapiNDA bhAdaputrAdayaH / tatra bhATaputrANAM khapicaMzataH bhAryANAM bhatraMzataH saMsRSTadhanasya vibhAga ityarthaH / panaunAmabhAve saMsSTAputrAMza tadbhaginau grahAti / tathAca haspatiH, "thA tasya bhaginI mA tu tato'yaM ladhumarhati / anapatyasya dharmA'yamabhAryApiTakasya ca"-dati / cazabdo bhrAhamAnabhAvamamuccayArthaH / kecina, "yA tasya dahitA" iti paThitvA panaumAmabhAve duhitA gTahautetyAH / dahibhaginyorabhAve, "anantara sapiNDAdyastasya tasya dhanaM bhavet'-- ityukAtyAmanikrameNa sarva sapiNDAdayo dhanaM rakhIyaH / pratipace doSANAmabhAvAt / ataeva sahaspatiH, "smRto'napatyo'bhAryazcadabhrApiTamAdakaH / For Private And Personal Use Only
Page #921
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrAha yAjJavalkyaH, - www. kobatirth.org vyavahAra kALam / sarve sapiNDAstaddAyaM vibhajeyuryathA MzataH " - iti / vAnaprasthayatinaiSThikabrahmacAriNAM dhanaM ko vA gTahAtItyapecite Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " vAnaprasthayatibrahmacAriNAM cakthabhAginaH / krameNAcAryyasacchiSyadharma bhrASekataurthinaH" - iti / * 365 sa prAtilomyakrameNa naiSThikabrahmacAriNAM dhanaM zrAcArthIgvAti, na picAdiH / upakurvANakasya dhanaM pitrAdayaeva gTahanti / yatestu dhanamadhyAtmazAstrazravaNadhAraNatadanuSThAnacamaH sacchiSyo gTahAti / durhantasya bhAgAnarhalAt / vAnaprasthadhanaM dharmabhrAcakatIrtho hAti / dharmavAtA samAnAcAryyakaH / ekataurthI ekAzramI / dharmabhrAtA ereranaaurthI ca dharmabhrAtrekatIrtho / zrathavA / vAnaprasthayatibrahmacAriNAM dhanamAcAryyamacchivyadharmabhrAtrekatIrthinaH krameNaiva gTazanti / pUrvapUrvAbhAve uttarottarogTahAtItyarthaH / yattu vasiSThenoktam / "anaMzAsvAzramAntaragatAH" - iti / tadanyAzramiNAmanyAzramidhanagrahaNaniSedhaparam / na tu mamAnAzramiNAM parasparaskthagrahaNa niSedhaparam / 1 namyeteSAM dhanasambandhaeva nAsti kutastadibhAgaH / pratigrahAderdhanArjanopAyasya niSiddhatvAt / "anarthanicayo bhicuH" - iti gautamasmaraNAca / taca, "zromAsasya SaSAM vA tathA saMvatsarasya ca / zrarthasya nicayaM kuryyAt tamAzvayuje tyajet" kramAdazvayuje, - iti zaaadeg / For Private And Personal Use Only
Page #922
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parApAramAdhavaH / iti vAnaprasthasya dhanasaMyogo'sti / "kaupaunAcchAdanArthaM tu vAso'pi vibhayAd ytiH| yogasambhArabhedAMzca grahIyAt pAduke tathA"-- iti vacanAdyaterapi vastrapustakAdikaM vidyataeva / naiSThikasyApi zarIrayAtrArthaM vastraparigraho'styeveti tadvibhAgo ghaTataeva / dAyAnarhAnAha manuH, "anaMgI laubapatitau jAtyandhabadhirau tthaa|| unmattajaDamkAzca ye ca kecinirindriyAH' iti / nirindriyAH vyAdhinA viklendriyaaH| nArado'pi, "piTaviT patitaH SaNDo yazca syAdaupapAtikaH / auramA api nete' labharan kSetrajAH kutaH" -iti / vaziSTho'pi / "anNshaastvaashrmaantrgtaa:"-dti| yAjJavalkyaH, "kaubo'tha patitastannaH paGganamatako jar3aH / andho'cikitsyarogAdyAH bhartavyAH syuniraMzakA:"-iti / tannaH patitotpannaH / zrAdizabdana makAdayo grAhyante / ete niraMzakAH RkthabhAjo na bhavanti / kevanamAnAcchAdanena bhanavyAH poSaNoyAH / prabharaNa tu pratyavAyamAha manuH.---- "sarveSAmapi tatryAyo dAtuM zatayA manauSiNaH / grAmAcchAdanamatyantaM patito hyadadadbhavet" iti / * dhandho'cikitsyarogA",-iti kA / + ityameva pAThaH cAdarNapustakeSu, nanyAyyaM, iti tu pAThaH samIcInaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #923
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org - vyavahAra kANDam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zratyantaM yAvajjIvamityarthaH / patitasya bhartavyatvAdi nAstItyAha devalaH . 37 " teSAM patitavarjebhyo bhakaM vastraM pradIyate" - iti : patitazabdena tajjJAto'pyupalakSyate / zrAzramAntaragatA api te bharttavyA: / zrataeva vaziSThaH / zranaMzAstvAzramAntaragatAH / kaubonmattapatitasmaraNaM klIbonmattAnAm ' "-iti / zraMzAnahANAM putrAstvaMzabhAjaH / tadAha devalaH . - "tatputrAH pitRdAyAMzaM labheran doSavarjitAH" iti / niraMzakAnAM putrA auramA : netrajAzva klaivyAdidoSavarjitAbhAgahAriNo na dattakAdayaH / ataeva yAjJavalkyaH parimaMcaSTe, - "zrauramAH kSetrajAsteSAM nirdoSA bhAgahAriNaH "- iti / niraMzakAnAM duhitaro yAvat vivAhaM bharttavyA: saMskarttavyAH, patnyazca sAdhavRttayo yAvajjIvaM bharttavyAH / tathAca maeva."sutAcaiSAM ca bharttavyA yAvaDe bhartRmAtkRtAH / zraputrA yoSitazcaiSAM bharttavyAH sAdhuvRttayaH || nirvAsyAvyabhicAriNyaH pratikUlAstathaivaca" iti / anyAnapi bhAgAnahIn darzayati yAjJavalkyaH,"akramAdAsutaseva magotrAdayazca jAyate / For Private And Personal Use Only (1) lobonmattAnAmAzramAntaragatAnAmapi lobonmattasmaraNameva / arthAt atbonmattAnAM smRtyA yaducyate bharaNAdika, yAzramAntaragatAnAmapi teSAM tadeva bhavatIti bhAvaH /
Page #924
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| pravrajyA'vasitazcaiva na zukthanleSu cAIti" iti| manurapi, "aniyuktAsutazcaiva putriyA''ptazca devarAt / ubhau tau nAIto bhAgaM jArajAtakakAmajau"-iti / svodhanavibhAgamAha yAjJavalkyaH, "piTadattaM bhrAtamAdattamadhyagnyupAgatam / prAdhivedanikAdhaJca strIdhanaM parikIrtitam // bandhudattaM tathA zulkamanvAdheyakamevaca / aprajAyAmatItAyAM bAndhavAstadavApnuyuH" iti / adhyagyupAgataM vivAhakAle'misannidhau mAtulAdibhirdattam / tathAca kAtyAyanA, "vivAhakAle yat strIbhyo dIyate agnimavidhau / tadadhyamihataM madbhiH strIdhanaM parikIrtitam" iti / zrAdhivedanikamadhivedananimittamadhivinastriyai dttm(1)| zrAdyazabdena adhyAvAhanikakthakrayAdiprAptam / tathAca manuH, "adhyagnyadhyAkAhanikaM dattaM ca prautikarmaNi / bhrAhamApiTaprAptaM SadhiM strIdhanaM smRtam" iti / pavidhamiti nynsngkhyaavyvcchedaarthm| nAdhikamadhyAvyavacchedAya / adhyAvAhanikaprautidattayoH svarUpaM kAtyAyanenokram, "yatyunarlabhate nArau nauyamAnA piturTahAt / (1) ekasyAM striyAM vidyamAnAyAM yadyanyAM striyamubahati, tadA pakretA strI pdhivinetycyte| mu For Private And Personal Use Only
Page #925
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / adhyAvAhanikaM nAma strIdhanaM tadudAhatam // pautyA dattacca yatkiJcidanyena zvazureNa vA / prAdhivedanikaJcaiva prautidattaM taducyate"-iti / bandhudattaM knyaamaarpittbndhubhirdttm| zulkaM, yad gyahovA kanyA dauyte| acAdheyakaM pariNayanAdanu pshcaahttm| tadukaM kAtyAyanena, "grahopaskaravAhyAnAM dohyAbharaNakarmiNam / mUlyaM labhannu yatkiJcit zulkaM tat parikIrtitam // vivAhAtparato yattu lathaM bhartaH kulAt striyA / anvAdheyaM tu taTravyaM labdhaM piTakulAn nathA" iti / pitrAdibhiH strIbhyo dhanadAne vizeSamAha kAtyAyanaH, "piTamApatibhrATajJAtibhiH strIdhanaM striye / / yathAzaktyA disAhasraM dAtavyaM sthAvarAdRte"-iti / yathAzakti sthAvaravyatiriktaM dhanaM disahasrakArSApaNaparyantaM dAtavyamityarthaH / ayaJca niyamaH pratyabdadAne(1) veditavyaH / anekAbde - pajIvanAtha makadeva dAne naaymvdhiniymH| nApi sthAvaraparyudAsaH / tathAca vRhaspatiH, "dadyAddhanaJca paryAptaM kSetrAMzaM vA yadicchati"-duti / * ataeva maudAyike sthAvare'pi yatheSTaviniyogArhatvamukrantenaiva, "jar3hayA kanyayA vA'pi bhartuH piTamTahe'pi vaa| bhAtuH sakAzAt pitrorvA labdhaM maudAyikaM smRtam // (2) pratyabdadAnaeva sthAvaraparyudAsaH na tUpatrIvanArtha dAne iti bhAvaH / - 47 For Private And Personal Use Only
Page #926
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| saudAyika dhanaM prApya strINAM svAtavyamipyate / yasmAttadAnubhaMsthArthaM tadetadupajIvanam // vikraye caiva dAne ca yatheSTaM sthAvarevapi"--iti / patidattasthAvare'pi vizeSamA nAradaH,-- "bhA prautega yaddataM strize tasminAte'pi ch| mA yathAkAmamanIyAt dadyAt vA sthAvarAhate. iti / picAdibhirUpAdhyAdinA dattaM strIdhanaM na bhavatItyA kAtyAyanaH,-- "tatra mopAdhi yahattaM yacca yogavazena vA / pitrA bhrAtrA'thavA patyA na tat strIdhanamiSyate"--iti / utsavAdI dhAraNArtha dattamaladArAdikaM mopAdhidattam / yogavazena vacanAdinetyarthaH / zilpAdiprAptamapi strIdhanaM na bhavatItyAha maeva, "prAptaM zilpaistu yahattI prautyA caiva yadanyataH / bhartuH svAmyaM tadA tatra zeSaM tu svodhanaM smRtam"--iti / anyataH khAdita iti yAvat(9) / tadetat strIdhanaM duhinadauhitraputrarahitAyAM striyAmatItAyAM bAndhavA bhAdayo gTahanti / atraivaM krmH| mAtari vRttAyAM prathamaM duhitA grhaati| ataevokaM tenaiva, * tairdattaM tat prajIvanam,--iti granthAntarataH paatthH| + yadvitaM,-iti granthAntarataH pAThaH / bhavet,-iti granthAntarakRtaH pAThaH / (1) khNbaatiH| For Private And Personal Use Only
Page #927
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAgadam / 301 "mAturduhitaraH zeSamRNAttAbhyaH Rte'nvayaH"--iti / gautamo'pi / "strIdhanaM duhitRNAM aprattAnAM apratiSThitAnAM ca".-iti / duhitaNAmabhAve dauhiyo Tahanti / tahiNAM prasUtA cediti yAjJavalkyasmaraNAt / bhinnamAhakANAM dauhitrANAM viSamANAM samavAye mAnato bhAgakalpanA / tathAca gautamaH / "piTamAbadhvasvarga bhAgavizeSaH" iti / duhitadauhitrINAM samavAye manuH, "yastAsAM syurdahitarastAmAmapi yathA'rhataH / mAtAmacyAdhanAt kiJcit pradeyaM praunipUrvakam" iti / dauhitrINAmapyabhAve dauhitrAdhanahAriNaH / tathAca nAradaH, . "mAturduhitaro'bhAve duhitaNAM tadanvayaH" iti / duhiTaduhitaNAmabhAve tadanvayo dauhitrau gTalAtItyarthaH / dauhitrANAmabhAve, __ "vibhajeran sutAH pitrorUdhvaM RkthamRNaM mamam"ityAdiyAjJavalkyavacanataH mADhaNApAkaraNato'vaziSTaM mAnadhanaM putrA gTahanti / yattu manunoktam, "jananyAM saMsthitAyAntu mamaM sarva sahodarAH / bhajeran mAnakaM RkthaM bhaginyazca manAbhayaH" iti / ___etat putrANAM duhitRNAM ca mamAya mATavatha grAhittvaparaM na bhavati ; kintu teSAM dhanamambandhe prApte mamavibhAgaprApyartha, samazabdazravaNAt / yadapi zaGkha likhitAbhyAmutAm / "mamaM sarve mahodarAmAdaka Rkthamarhanti kumaaryshc"-dti| tadapi manuvacanena samA For Private And Personal Use Only
Page #928
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 parAzaramAdhavaH / naarthm| atha vA, etadvacanadayaM bhartuH kulaladhastrIdhanaviSayam / asminneva viSaye sahaspatiH, "strIdhanaM tadapatyAnAM duhitA ca tadaMzinau / aprattA cetmamUr3hA tu labhate mA na mAdakam" iti / apatyAnAM pumapatyAnAm / yattu pAraskareNokam, "aprattAyAsta duhitaH strIdhanaM parikIrtitam / putrastu naiva labhate prattAyAM tu samAMzabhAk" iti / tadapratiSThito paNDaduhitaviSayam / ataeva manuH, "mAtastu yautakaM yat syAt kumAraubhAgaeva saH" iti / yautakaM piTakulalabdham / anapatyahInajAtistraudhanaM uttamajAtisapatnauduhitA rakSAti, tadabhAve tadapatyam / taduktaM manunA, "striyAstu yadbhavedittaM pitrA dattaM kathaJcana / brAhmaNau taddharetkanyA tadapatyasya vA bhavet" iti / brAhmaNo jAtyadhamajAtyupalakSaNArtham / putrANAmabhAve pautrA grAnti pautrANAmapi pitAmayaNapAkaraNam / putrapautrANaM deyamiti adhi * mAnyAnAm, iti kaa| + ityameva pAThaH svvaadrshpustkessu| mama tu, pAsivitAdattaduTi viSayam, iti pAThaH pratibhAti / + brAhmaNau jAnyuttamamAtyapalakSaNArtham, iti kaa| pAThayamapyasamo caunaM pratibhAti / brAhmaNopadamuttamajAnyupaNakSaNArtham, iti tu pAThaH samocIno bhavati / For Private And Personal Use Only
Page #929
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 373 kArazravaNAt / astu RNApAkaraNe'dhikAraH / RkthabhAvaM kutaiti cet / tanna / "RkthabhAjaH RNaM pratikuryuH" iti gautamavacanena zukthabhAjAmeva RNApAkaraNadhikArazravaNAt / pautrANAmapyabhAve bharnAdayo'pi RkthbhaajH| atraiva vivAhabhedena vizeSamAha manuH, "brAhmadaivArSagAndharvaprAjApatyeSu yaddhanam / aprajAyAmatItAyAM bhartureva tadiSyate // yattasyai sthAddhanaM dattaM vivAhevAsurAdiSu / atItAyAmaprajAyAM mAtApitrostadivyate"-dati / brAhAdaivArSagAndharvaprAjApatyavivAheSu saMskRtAyA bhA-yA yaddhanaM taddahitrAdipautrAntataddhanahArimantaterabhAve mati bhartagAmi, na punarmAtrAdaunAmityarthaH / zrAsurarAkSasapaizAcavivAhasaMskRtAyAH bhAr2yAyAdhanaM mAtApitrorbhavatItyarthaH / yattu kAtyAyanenokam,-- "bandhudattantu bandhanAmabhAve bhardagAmi tat" iti / nadAsurAdivivAhasaMskRtastrIviSayam / ataevokaM tenaiva,_ "zrAsurAdiSu yalabdha strIdhanaM peTakaM striyAH / prabhAve tadapatyAnAM mAtApitroH tadivyate"-dati / bhAdibhirdattamapi zulkAkhyaM strIdhanaM modaraeva grhaati| tathAca gautamaH / "bhaginauzulkaM modaONAmUrdhvaM mAtuH" iti / modaUNAmabhAve mAtarbhavatItyarthaH / yatpunastenevokam / "svaJca zulka voddh'aa'iiti"-iti| tacchulkagrahaNAnantaraM saMskArAt prAk mRtAyAM draSTavyam / ataeva yAjJavalkyaH , "mRtAyAM dattamAdadyAt parizodhyobhayavyayam" iti / For Private And Personal Use Only
Page #930
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 parAzaramAdhavaH / yattu kanyAya mAtAmahAdibhirdattaM bhUSaNAdi, tadapi modarAeva grahIyuH / tathAca baudhAyanaH, "RkthaM mRtAyA grahIyuH kanyAyAH modarA: samam / tadabhAve bhavenmAtastadabhAve piturbhavet"-iti / anapatyaputrikAdhanamapi sodaro glAti / tathAca paiThaunamiH, "pretAyAM putrikAyAntu na bhartA dAyamarhati / / aputrAyAM kumAryAzca bhAcA tAhyamityapi"-iti / putrikAyAM pituH pazcAdaurasasadbhAve maeva sTaloyAna na bhrtaa| yattu manuvacanam, "aputrAyAM mRtAyAM tu putrikAyAM kathaJcana / dhanaM tu putrikAbhartA harecaivAvicArayan" iti / tatpazcAdutpannabhrAtrabhAve veditavyam / yattu kvacidanapatyaM strIdhanaM khasrIyAdaunAM bhavatItyuktaM vRhaspatinA, "mAnavamA mAtulAnau piTavyastrI piTaSvamA / zvazrUH pUrvajapatnI ca mAnatulyA prakIrtitA // yadA''sAmauraso na syAt suto dauhitra evaca / namuto vA dhanaM tAmAM vastrIyAdyAH samApnuyuH" iti / asthAyamarthaH / brAhmAdivivAheSu bharturabhAve, zrAsurAdiSu mAtApitrorabhAve, mAvaSvastrAdInAM dhanaM yathAkramaM maavsriiyaadyaagttliiyuH| kacinauvanyAH saprajAyA api patnyAdhanaM bhartA grIyAdityAha yAjJavalkyaH, "durbhikSe dharmakArye ca vyAdhau saMpratirodhake / For Private And Personal Use Only
Page #931
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhyavahAra kaagddm| 275 gTahItaM svodhanaM bhartA na striyai dAtumarhati" iti| saMpratirodhake bandigrahAdau khakIyadravyAbhAve strIdhanaM sahItvA punastasyai na dadyAt / prakArAntareNa gTahItaM punardadyAdeva / tathAca kAtyAyanaH, "na bhartA naiva ca suto na pitA bhrAtaro na ca / pAdAne vA visarga vA strIdhane prabhaviSNavaH / yadi caikataro'pyeSAM strIdhanaM bhakSayeddalAt / bhavRddhikaM pradApyaH syAddaNDaJcaiva samAnuyAt // tadeva thadyanujJApya bhakSayetprautipUrvakam / mUlameva sa dApyaH syAd yadamau dhanavAn bhavet" iti / devalo'pi, "vRttirAbharaNaM zulkaM lAbhazca strIdhanaM bhavet / bhoko tat svayamevedaM pati hatyanApadi // vRthA mokSe ca bhoge ca striyai dadyAt maddhikam"-iti / vibhAjyadravyamAha kAtyAyanaH, "paitAmahaJca pizyaJca yaccAnyatvayamarjitam / dAyAdAnAM vibhAge tu sarvameva vibhajyate" iti / pinadravyopajIvanena svayamarjitaM yattavibhajet ndnupjiivnenaarjitsyaavibhaajytvaat| etattritayamapi NavaziSTaM vibhajet / tathAca naeva, ___ "mRNaM prautipradAnaJca dattvA zeSaM vibhAjayet" iti| mRNapradAnArthaM dhanAbhAve piTaRNamapi vibhajet / sakthaM saNaM For Private And Personal Use Only
Page #932
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 396 praapaarmaadhv:| samamiti vacanAt / RkthaM suNamiti vacanAdinivRtyarthaM zodhyamityAha* bhaetra, "RNamevaMvidhaM godhyaM vibhAge vandhubhiH sadA / grahopaskara vAhyAzca dohyAbharaNakarmiNaH // dRzyamAnA vibhajyante kozaM gar3he'bravIt bhRguH" iti / atra kozagrahaNamitaradivyapratiSedhArtham / tathAca saeva, "zaMkA vizvAsamandhAne vibhAge RkthinAM sadA / kriyAsamUhakarItve kozamevaM pradApayet"-dati / avibhAjyadravyamAha yAjJalalkyaH, "piTadravyAvirodhena yadanyat svayamarjitam / maitramaudAhikaJcaiva dAyAdAnAM na tadbhavet // kramAdabhyAgataM dravyaM hRtamabhyuddharettu yaH / dAyAdebhyo na tadadyAt vidyayA labdhamevaca" iti| piTadravyAvirodhena yat svayaM kRSyAdinA upArjitaM, yacca vidyAdinA labdhaM, vivAhAcca yalacaM, tadbhAtrAdInAM na bhavet / yatpitrAdikramAyAtaM corAdibhirapahatamanyairanutaM dravyaM putrANAM madhye yaH kazciditarAbhyanujayoddharati, nattasyaiva bhavati / kSetraM tu turIyAMzamevoddhA gTahAti zeSaM tu marveSAM mamameva / tathA gaGkhaH, "pUrvanaSTAnnu yo bhUmiM yaH kazciduddharet zramAt / yathAbhAgaM labhante'nye datvAuMjantu tarIyakam" iti / * ityameva pAThaH sarvatra / paramayamasamIcInaH paatthH| For Private And Personal Use Only
Page #933
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / tathA vidyayA'dhyayanAdinA* labdhamapi khasyaiva bhavati / piTadravyAvirodheneti sarvatra zeSaH / ataeva manuH, "anupaghnan piTadravyaM zrameNa yadupArjayet / dAyAdebhyo na taddadyAt vidyayA labdhamevaca" iti|| ameNa vayyAdinA / pirgrhnnmvibhkoplkssnnaarthm| vyAso'pi, "vidyAprAptaM zauryadhanaM yacca saudAyikaM bhavet / vibhAgakAle tattasya nAnveSTavyaM ca kthibhiH" iti / avibhAjyavidyAdhanasya lakSaNamAha kAtyAyanaH, "parabhakopayogena prAptA vidyA'nyatastu yA / tayA prAptaM dhanaM yattu vidyAprAptaM taducyate // upanyasteSu yalabdhaM vidyayA piNapUrvakam / vidyAdhanaM tu tadidyAt vibhAge na niyojyate // ziSyAdAva'ijyataH praznAt mandigdhapraznanirNayAt / khajJAnazaMsanAdA'pi labdhaM prAdhAnyatazca yat // paraM nirasya yAlandhaM vidyAto dyUtapUrvakam / / vidyAdhanaM tu tadvidyAt na vibhAjyaM brahaspatiH // mantriviSTe hi dho'yaM svasthAdyacAdhikambhavet / vidyAbalakRtazcaiva yAnyattacchiSyatastathA // * vidyayA adhyApanAdinA,-iti kA | + raNa, iti kA0 / + zilyeSvapi hi dharmA'yaM mUlyAyaccAdhikaM bhavet,-iti granthAnta. rIyaH paatthH| yAnataH ziSyatamta thA,iti kA / 48 For Private And Personal Use Only
Page #934
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / etavidyAdhanaM prAi: sAmAnyaM ydto'nythaa"-rti|| zrato vidyAdhanAdanyathAbhUtabhavibhApicAdidravyopayogamAptaM tadavibhakkAno mAmAnyaM sAdhAraNamiti yAvat / kacidvidhAprAptamapi dhanaM vibhAJcamityAca nAradaH, "kuTumyaM vibhayAt dhAtryAvidyAmadhigacchataH / bhAgaM vidyAdhanAttasmAt sa sametAzruto'pi san" iti| kAtyAyanenApi, "kule vinautavidyAnAM dhAtA piDhato'pi vaa| mauryaprAptaM tu yattiM vibhAjyaM tat sahaspatiH" iti / avibhakasya kule pivyAdeH piDhato'pi vA prApta vidyAnA yaddhamI mauryAdinA prAptaM vidyayaiva prApnaM, tavidyAdhanaM vibhAvyamiti / piladravyArjitenArjite dhane bhAgadayamekasyAha vasiSThaH / "yena caiSAM yadupArjitaM yAdyazameva sabheta"-ti / yattu, "mAmAnyArthasamutthAne vibhAgastu samaH smRtaH" iti / tadvidotaraphaSyAdhupArjitadhana viSayam / avibhAjyavidyAdhane arkamecchayA aMzamAha gautamaH / "khayamarjitaM caiva vaidyebhyo vaidyaH kAmaM dadyAta"-iti / icchAbhAve lAha nAradaH, "vedyo vaidyAya nAkAmo dadyAdaM khato dhanAt / piTadravyaM samAzritya na ghettaddhanamAhatam" iti| * * bhArga vidyAinAsamAsatto'pi labhet samam,-ti shaa| + prApta vidyArthinAM yavanaM,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #935
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org saeva, - vyavahArakAyAm / vedyAya sakAmo'pi na dadyAt / tadAha kAtyAyanaH,"nAvidhAnAntu vedyena deyaM vidyAdhanaM kacit / samavidyAdhikAnAntu deyaM vaidyena taddhanam " - iti / vidyAprAptadhanavat zauryyAdiprAptamapi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAgadayamAha vyAsaH, - "zauryyaprAptaM vidyayA ca strIdhanaM caiva yat smRtam / etatsarvaM vibhAge tu vibhAvyaM naiva cakthibhiH // dhvajAhRtambhaved yattu vibhAjyaM naiva tat smRtam" - iti / dhvajAcatasya lakSaNaM tenaivoktam, - "saMgrAmAdAhataM yattu vidrAvya diSatAM balam ! svAmyarthe jIvitaM tyaktvA taddhvajAcatamucyate " - iti / bRhaspatirapi - dhanamavibhASyamityAha Wo "pitAmahapitRbhyAM ca * dattaM mAtrA ca yadbhavet / tasya tatrApaharttavyaM zauryyabhAryyAdhanaM tathA" - iti / zauryyaprAptadhanasvarUpaM ca kAtyAyanena darzitam, - "zraruA saMzayaM yaca prasabhaM karma kurvate / tasmin karSmaNi tuSTena prasAdaH khAminA chataH // taca vadhaM tu paskiJcit dhanaM zauca tadbhavet" - iti / picAdidravyopajIvanena vidyAprAptadhanavat zauryaprAptadhane 'pyarjakala For Private And Personal Use Only "sAdhAraNaM samAzritya yatkiJcidAcanAyudham / pitAmahapiDhavyAnAM - iti zA0 /
Page #936
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 praashrmaadhvH| zauryAdinA''pnoti dhanaM bhrAtarastava bhAginaH / / tasya bhAgadayaM deyaM bheSAstu samabhAginaH" iti / anyadapyavibhAjyamAha manuH, "vastraM patramalaGkAraM kRtAnamudakaM striyaH / yogakSemapracAraJca na vibhAjyaM pracakSate"-iti / vastraM taM vastram / piDhataM vastraM piturUvibhAge zrAddhabhole dAtavyam / tathAca sahaspatiH, "vasvAlaGkArazayyAdi pituryadvAhanAdikam / gandhamAnyaiH samabhyarca zrAddhabhoktre tadarpayet" iti / anyAni tu vastrANi vibhAjyAnyeva / patraM vAhanaM, patraM ashvshivikaadivaahnm| tadapi yad yenArUDhaM tattasyaiva / anArUDhaM tu sarvaivibhAjyam / alaGkAro'pi yo yena dhRtaH, sa tsyaiv| ataH sAdhAraNa vibhAjya eva, "patyau jIvati yat strau bhiralaGkAro to bhavet / na taM bhajeran dAyAdAH bhajamAnAH patanti te"-iti tenaiva ta iti vizeSeNopAdAnAt / kRtAnnaM taNDulamodanAdi / tadapi yathAsambhavaM bhokravyam na vibhAjyam / udakaM tadAdhAraH kUpAdiH / so'pi viSamaH paryAyeNopabhokravyo na mUlyadAreNa vibhAjyaH / striyazca dAsyo viSamAH paryAyeNa karma kArayitavyAH / tathAca sahaspatiH, "ekA strauM kArayet karma yathAzena gTahe rahe / bayaH mamAMgato deyA dAsAnAmapyayaM vidhiH" iti / For Private And Personal Use Only
Page #937
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaannddm| 31 pitrA'varuddhavAstu samA api na vibhaajyaaH| tathAca gautamaH / "strISu saMyutAkhavibhAgaH" iti| yoga iti zrautasmA nisAdhyamiSTaM karma lakSyate / kSemaH iti labdhaparikSaNahetubhUtaM vahirvedidAnatar3AgArAmanirmANAdi pUrta karma lakSyate / tadubhayaM pittdryvirodhaarjitmpyvibhaajym| tadukra laugAkSiNA,_ "kSemaM pUrta yAgamiSTamityAhustattvadarzinaH / avibhAjye ca te proke zayanAsanamevaca" iti / athavA / yogakSemazabdena chatracAmarazastravAhanAdiprabhRtaya uccante / pracArogTahArAmAdiSu pravezanirgamamArgaH / mo'pyavibhAjyaH / yatta uzanasA kSetrasyApyavibhAjyatvamuktam, "avibhAjyaM magotrANAmAsahasrakulAdapi / vApyaM kSetraJca patraJca kRtAnamudakaM striyaH" iti / tatpratigrahalabdhakSetraM catriyAsutena mAI brAhmaNausutena avibhAjyamityevaM param / "na pratigrahabhUyA triyAdisutAya ca"iti smaraNat / anye mnynte| vastrAdayo'pi vibhAjyA eva / tathAca sahaspatiH,- . "vasvAdayo'vibhajyAyairuktaM tairna vicAritam / dhanaM bhavenmamRddhAnAM vastrAkhadArasaMzritam // madhyasthitamanAjIvyaM dAtuM taiH kasya zakyate / yuktyA vibhajanauyaM tadanyathA'narthakaM bhavet // * yAjyaM,-iti granthAntarataH pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #938
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 38 www. kobatirth.org parAzara mAdhavaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikrIya vastrAbharaNamRNamuddATT lekhitam / ani vA kRtAnena parivartya vibhajyate // uddhRtya kUpavASyambhastvanusAreNa gRhyate / ekAM strI kArayet karma yathA'zena gRhe gRhe // samAM to deyA dAmAnAmapyayaM vidhiH / yogakSemavato lAbhaH samatvena vibhaSyate // pracAraca yathA'Mzena karttavyo kthibhiH saha " - iti / tena vastrAdInAmavibhajyatvapratipAdakaM manuvacanamuzanovacanaM cAnAdaraNIyam / tadanupapannam / virodhe hi vacanAnAM viSayavyavasthA''zrayaNaM yuktaM, na cAnyathAkaraNam / bRhaspativacanAnAntu aSTatavastrAdiviSayatvam, manvAdivacanasya tu dhRtavastrAdiviSayatvam pUrvamevokramiti viSayavyavasthA ghaTate iti / vibhAgakAle kenacidaJcitaM pacAdudbhAvitaM cet, tatsarvaM samaM vibhajeyuH / tathAca yAjJavalkyaH, "zranyonyApahRtaM dravyaM vibhakte yantu dRSyate / tatpunaste samairaMzaiH vibhajeraniti sthitiH"- iti / samazabdo viSamavibhAganirAsArthaH / vibhajeranniti bahuvacanena yena dRSTaM tenaiva ma grAyamiti darzayati / manurapi, "sRNe dhane ca sarvasmin pravibhakte yathAvidhi / pakSAzyeta yatkiJcit tatsarvaM samatAM nayet" iti / apahRtadravyavacchAstrokAnatikrameNa viSamabhAgatayA * vibhaktamapi * viSamabhAgayatA, - iti nAkhi kA0 pustake | For Private And Personal Use Only
Page #939
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samatA nayeta kAya "ayodhyApana dra dAbhava ghaDUbet / pahAtA vibhajyeta samabhAgena nabhRguH"--ini / evaM ca matti vaJcitaTravyasya pazcAd dRSTasyaiva vibhAgavidhAnAt pUrva vimanasya punarvibhAgoM nAstItyavagamyate / yanu manuno kam, "vimAge nasate kichin sAmAnyaM yatra dRzya he / nAka vibhAgo vizeza, kabdhaH punareva hi"-dati / sadimakadravyAnavyayakaraNAdarvAgveditavyam / ainyonyApahRtami svAdivapanAmA niviSayatApatteH / acAnyonyavaJcane doSo'pyasti / sapA muniH| "yo vai bhAgima bhAgAbadate payate vaina ma yadi vainaM na payate'tha putramaya pautraM cyte"--iti| ayamarthaH / yo bhAgirna bhAgAI bhAgAbhudate bhAgAdapAkaroti bhAgaM tau na prayacchatauti yAvat / atha bhAgAkSuvataH emamapahAraka zyate nAzayati pApina karonauni thAvat / yadi taM na nAzayati, tadA nasya putra paucaM vA bhAbhayatIti / yattu manunotram, "yo jyeSTho vinikurvIta lobhAt bhrAsana yavIyasaH / so'jyeSThaH syAdabhAgaca niyantavyazca rAjabhiH" iti / talkhatantrasyApi jyeSThasya samudAyadyApahAre doSo'sti kimu * ityameva pAThaH sarvatra / parama yamasamI paunaH pAThaH / catra kiyAnapi pATo honyathA jAtovezcanumoya te / + paca, kanyathA,--iti bhavitumucitam | For Private And Personal Use Only
Page #940
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 384 parAzaramAdhavaH / tAkhatantrANAM yavIyasAmityevaMpratipAdanaparam / na tu jyeSThasyaiva doSapratipAdanaparam / anyathA smRtyA zruteH saGkocApatteH / vibhakAnAM karttavyamAha nAradaH, "yadyekajAtA bahavaH pRthagdhAH pRthakriyAH / pRthakkarmaguNopetA na cet kAryeSu sammatAH / / svabhAgAn yadi dAste vikrINIyurathApi vaa| kuryuryatheSTaM tatsarvamau zAste khadhanasya ca"-iti / ekasmAjAtA vibhakAbhrAtaraH parasparAnumatimantareNa dhanamAdhyeSTApU didharmakAriNo maveyuH / tathA, dhanasAdhyaRSyAdikarmakAriNo bhveyuH| tathA, vibhinnolakhalamusalAdikApasarjanadravyopetAH syuH| tathAca kAryeSu bhrAtaro yadi na sammatAH, tadA tAnanAdRtya kAyaM kuryuH / tathA, vibhakkA bhrAtaraH svabhAgAn yadi dadyurvikrInauyurvA, na dadhurvA, tatsarvaM yatheSTaM kuyuH / yasmAtte vibhanAH svadhanasyezAH khatantrAH svAmina ityarthaH / yattu vRhaspativacanam, "vibhaktA vA'vibhakkA vA dAyAdAH sthAvare samAH / eko hanauzaH sarvatra dAnAdhamanavikraye" iti| tadevaM vyAkhyeyam / avibhakkeSu dravyeSu sAdhAraNatvAdekasthAnauzvaratvAt sarvairanujJA'vazyaM kAryo / vibhakke vRttarakAlaM vibhaktasaMzayayudAmanamaukaryAya srvaabhynujnyaa| na punreksyaanaushvrtven| ato vibhakAnumativyatirekeNApi vyavahAraH sidhyatyeveti / yattu smRtyantaram, "khagrAmajJAtimAmantadAyAdAnumatena c| .. hiraNyodakadAnena Sabhirgacchati medinii"-iti| For Private And Personal Use Only
Page #941
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAsam / 185 tsthaaymbhipraayH| tatra yAmAnumatiH, "pratiyahaH prakAzaH syAt sthAvarasya vizeSataH" / iti smaraNAt. vyavahAraprakAzanArthamevApekSyate na punAmAnumatimantareNa yavahAro na miyatIti / sAmantAnumatirapi saumAvipratipattinirAmArtham / evaM tadanumatirapi* vibhaktasaMzayayudAsena vyavahAramaukaryArthameva / hiraNyodakadAnamapi vikraye kartavye mahiraNyodakaM dattvA dAnarUpeNa sthAvaravikrayaM kuryAdityevamarthA / "sthAvare vikayo nAsti kuryAdAdhimanujJayA"-iti khAvaravikrayastha niSiddhatvAt / "bhUmi yaH prativAti yazca bhUmi prayacchati / tAvubhau puNyakANai niyataM svargagAminau"-iti dAmapratiyahayoH prshsttvaac| vibhAgApalApe nirNayakAramAha yAvasakyaH, "vibhAganihave? jJAtibandhumAcivilekhanaH / vibhAgabhAvanA jJeyA sahakSetraiva yautakaiH" iti / * ityameva sarvatra paatthH| dAyAdAnumatirapi,-iti pATho mama pratibhAti / + hiraNyodakaM dattvA dAnarUpeNa sthAvaravikrayaM kuryAdityevamarthaH iti kaa| 1 sthAvare vikrayaM kuryAna dAnamananujJayA, iti shaa| nirNaye,-iti shaa.| || rASTravilekhitaH, iti kaa| 49 For Private And Personal Use Only
Page #942
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH jJAtayaH pibandhavaH bandhavastu mAtulAdayaH / lekhyaM vibhaagptrm| ebhiH vibhAganirNayo jJAtavyaH / cautakaiH pRthakkane grahArthA / anyadapi vibhAgaliGgamAha nAradaH, "vibhAgadharmamandehe dAyAdAnAM vinirNayaH / zAmibhirbhAgalelyena pRthakAryapravartanAt // bhvAvRNamavibhakAnAmeko dharSaH pravarttate / vibhAge sati dharmo'pi bhavetteSAM pRthak pRthak // sAhitvaM prAtibhAvyadha dAmagrahaNameva ca / vibhakA dhAtaraH kuryuH nAvibhakAH parasparam / dAnagrahaNapazvanagrahakSetrapratigrahAH / / vibhakAnAM pRthak zeyA dAnadharmavyayAgamAH / yeSAmetAH kiyA loke pravartante kharasthiSu / vibhakAnavagaccheyulekhyamapyantareNa tAn" / sahaspatirapi, "pRthagAyavyavadhanAH kusaudadha parasparam / vaNikyathaJca ye kuryurvibhakAste na saMzayaH" iti / kusaudavANijyAdibhirjiGgavibhAganirNayaH mAdhyAyabhAve beditavyaH / tathA ca saeva, *jJAtayaH piTabAndhavAmAnavAndhavAsa,-iti shaa.s.| + ethakyaJcamahAyajJa zrAddhAdibhizca rakSetraica,-iti zAH / 1 pAka, iti granthAntaroyaH pAThaH samIcInaH / For Private And Personal Use Only
Page #943
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakAraham / 30 "mAha sthAvarakhAnyaM prAvibhAgaca skthinaam| anumAnena vijJeyaM na masryaca mAkSiNa" iti / mAhamAdisAdhakaliGgAnyapi bhaevAha, "kuzAmubandhavyAghAtahoDhaM maahsmaadhnm| khasya bhogaH sthAvarasya vibhAgasya pRthagdhanam" iti / kulAnubandhaH puurvpurussernubndhH| vyAghAtaH prsprbodhvlaadprtdrvymucyte| darzanaM khAmyAtmanobhogaH / parasparaM pRthagpANadevibhAgaliGgalamavibhakteSu nissiddhlenaavgntvym| tathA ca yAjJavalkyaH, "dhAvaNAmatha dampatyoH pitaH puSakha caiva hi| prAtibhAvyanTaNaM mAdhyamavibhA na tu satam" iti / sAphilekhyabhuktibhirniyasthAzakyatve, "yukimbapyamamAsu zapathairenamartha yet"-dati prAptaM diyaM niSedhati vRddhayAjJavalkyaH, "vibhAgadharmasandeha bndhumaadhybhilekhitH| . vibhAgabhAvanA kAryA na bhaveddeviko kriyA" iti / kathaM tatra nirNaya ityAkAsAyAmAha manuH,-. * yAvaraM nyAsaH, iti granthAntarIyaH pAThaH / ityameva pAThaH sarvatra / paranvasamIcInaH / na syAtAM patrasAkSiNa iti granthAntaroyapAThastu smocaugH| ityameva pAThaH sarvatra / mama tu, thAghAtaH paraspararodhaH bajAdapahale prayaM zomucyate khasyAtmanobhogaH, iti pAThaH pratibhAti / For Private And Personal Use Only
Page #944
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mraashrmaadhvH| "vibhAge yatra mandeho dAyAdAnAM parasparam / punarvibhAgaH kartavyaH pRthak sthAnasthiterapi"-iti / yatra sandeho yaktibhirapi mopaiti, tatra punarvibhAgaH karttavyaityarthaH / yanu tenaivokama, "makRdaMzo nipatati matkanyA pradIyate / mAdAnaM dadAtauti caukhyetAni mahat mahat" iti / tathunAdibhinirNatuM gau matyA veditavyam / svayaM chatasthAsandigdhasya punaH pravartako rAjJA daNDanIya ityAha rahaspa niH, "khecchAzatavibhAgo yaH punareva visaMvadet / ma rAjJA khake sthApyaH zAsanauyo'nubandhataH" iti / anubandhI nirbandhanam // // 0 // iti dAyavibhAgaH // // atha dhUtasamAvayAkhye vivAdapade nirUpyete / tayoH svarUpamAha manuH, "zramANibhiryakriyate talloke chUtamucyate / prANibhiH kriyate yastu sa vizeSaH samAyaH" iti| aprANibhiH akSabandhamalAkAdibhiH / prANibhiH kukuTAbhiH / tathA ca bhAradaH, "akSabandhanazAkAdyairdevanaM jiyAkAritam / paNakaur3A vayobhizca padaM dyUtamamAiyam" iti / * jayakAraNaM,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #945
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavahArakANDam / acA paashkaaH| bandhadharmayaSTikA / zalAkA dantAdimadhyo dIrghacatarasaH / zrAdyazabdena kapardikAdayo yAnte / taiH paNapUrvaka ghadevanaM kraur3anaM kriyate taddyUtaM, kyobhiH pakSibhiH kukkaTAdibhiH vakalAma* unmattameSAdibhizca prANibhiryA paNapUrvikA kraur3A kiyate sA samAkaya ityarthaH / dRhaspatirapi, "parigrahItAzcAnyonyaM pakSimeSavRSAdayaH / praharantau hatapaNAstaM vadani samAiyam" iti / cUtasthAnaM mabhikenAdhiSThitaM kAryamityAha maeva,___ "mabhikAdhiSThitA kAryA taskarajJAnahetave"-iti / aba pakSAntaramAha nAradaH, "athavA kitavo rAze davA bhAgaM yathoditam / prakAzadevanaM kuryuracI doSo na vidyate" iti / dyUtamabhA'dhikAriNe dRttimAha yAjJavalkyaH,"mlahe pratikavRddhestu mabhikaH paJcakaM zatam / cIyAt dhUtakitavAditarAddazakaM zatam" iti / parasparamotyA kitavaparikalpitapaNe mkhhH| tatra tadAzrayA ekazataparimitA tadadhikaparimANA vA vRddhiryasthAsau gatikavRddhiH, tasmAt kitavAt paJcakaM zataM mabhikaH aAtmahatyarthaM grI * vakAlAvAn, iti kA0 / mama tu, kalAsa,-iti pAThaH prati bhAti / . + praharanti, iti shaa| revaM,-iti kaa| For Private And Personal Use Only
Page #946
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavaH / cAt / paJcapaNazrayo yasmin mate tat zataM paJcakam / jitagrahasya(1) vibhanitamaM bhAgaM TauyAditi yAvat / kitavanivAmArthaM zAkhA sabhA, tacAdhiSThitaH mbhikH| sabhApatistu kalpitAkSAdinikhilakaur3opakaraNaH tdupcitdrvyopjiivii| itarasmAdapUrNataH kitavAddazakaM jitasyAsya dazamaM bhAgaM grIyAdityarthaH / evaM sthApitasya mabhikasya kRtyamAha maeva,___ "ma samyak pAsito dadyAdrAjJe bhAgaM yathAzatam / jitamudrAhayet jece dadyAt satyaM vacaH chamau" iti / yaH kRptavRttinAdhikArI rAzA dhUrtakitavebhyo racitaH sa rAjJe yathApratipatramaMzaM dadyAt / jitaM dravyaM parAjitasakAzAdAseSAdinA uddhRtya jece dadyAt / tathA dhamau bhUtvA dyUtakAriNa vizvAsArtha satyaM vaco dadyAt / sahaspatirapi, "sabhiko grAhakastaca dadyAjjece bhUpAya "-iti / parAjitakitavAnAM bandhanAdinA pnngraahkobhvet| paNagrahaNAdAgeva svakIyaM paNaM jece yathAbhAgaM dadyAdityarthaH / tathA ca kAtyAyanaH, "jeturdadyAtvakaM dravyaM jitaM yAcaM cipakSakam / sadyo vA mabhikeneva kitavAttu na saMzayaH" iti / yadA mamiko bece jitaM dravyaM dApayituM na zakraH, tadA rAjA dApayedityAha yAjJavalakyA, * ityameva tarbatra pAThaH / (1) razrutelazrutirityanuzAsanAt graha padenAtra glai ukta iti mantavyam / For Private And Personal Use Only
Page #947
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaaim| 1 "prApte mRpatito bhAge prasiddhe dhUnamaNDale / jitaM samabhike sthAne dApayedanyathA na tu"-iti| anyathA prakane mabhikarahite zrautarAjabhAge(9) dhUte jitaM paNaM bece na daapyedityrthH| patra jayaparAjayavipratipatto nirNayakAraNamA saeva, "draSTAro vyavahArANA mAviNaca taeva hi| ghUtAkhyavyavahArANaM draSTArastu taeva hi"-iti / kitava eva rAjJA niyokavyaH, na tu zrutAdhyayanasampaba ityu mAlavaNa: / mAkSiNaya taeva cUtakArA eka / viSNurapi, "kitaveveva tiSTheran kitavAH saMzayaM prti| . yaeva tatra draSTArastaevaiSAntu mAciNa:"-iti / sAkSiNAM parasparavirodhe rAjA vicAradityAha rahaspatiH, "ubhayorapi mandigdhau kitavAH syuH parokSakAH / yadA viveSiNaste tu tadA rAjA vicArayet" iti / kUTayUtakAriNo daNDamAha yAjJavalkyaH, "rAjJA maci nirvAsthAH kUTAsopAdhidevinaH" iti / kUTairahAdibhirupAdhibhirmaNimantrAdaunAmiti vacanenA ye dithanti tAn zvapadenAithilA svarAhAnirvAmayedityarthaH / nirvAsane vizeSamAha nAradaH,* kitavA eva ticheran kitavAnAM zamaM prati,-iti shaa| + ityameva pAThaH sarvatra / (1) ajIto rAjJabhAgo yasmAt, minityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #948
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 392 praashrmaadhvH| "kUTAcadevinaH pApAn rAjA rAnAdivAsayet / kaThekSamAlAmAlaya sa zeSAM vinayaH smRtaH" iti / daNDane vizeSamAha viSNuH / "chUte kUTAcadevinA karacchedaH, upAdhidevinA mandaMzacchedaH* " iti|| aniyukabUtakAriNe daNDamAha nAradaH, "anirdiSTasta yo rAjA dyUta kurvIta mAnavaH / sa zataM prApnuyAtkAmaM vinayazcaiva mo'Iti" iti / ite vihitaM karmajAtaM mamAiye atidizati yAjJavalkyaH,- "eSa eva vidhiyaH prANite samAkaye" iti / mabhikattikalpanAdizakSaNo dharmaH samAiye'pi vijJeya ityarthaH / prANiyate prANinAM jayaparAjayau tatvAminorityAi rahaspatiH, "dandayuddhena yaH kacidavasAdamavAvAn / - tatvAminA paNedeyo yastatra parikalpitaH" iti / paeparikalpanamapi tAtamityAha nAradaH, "parihAmakRtaM yaca yacApyaviditaM nRpo| tatrApi nAmuyAt kAmyamathavA'numataM tayoH" iti / kAmyaH kAmaH paNaH / yattu manunotram, "dhUtaM samAiyazcaiva yaH kuryAtkArayeta vA / tan sarvAn ghAtayedrAlA zUdrAMca dinavinimaH / * dyUte kUTAkSadevaunAM karacchedaH prazasyate / __ upAdhidevinAM daNDaH karaccheda iti smanA, ivi shaa| + kartavaM viditaM vayA,-iti shaa| For Private And Personal Use Only
Page #949
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyvhaarkaaddm| 293 prakAsametat tAsvayaM yddevnsmaaiyo| tayonityaM prataughAte nRpatiryanavAn bhavet // ghataM samAhRyazcaiva rAjA rAne nivArayet / rAjyAntakaraNAvetau dau doSau pRthivaucitAm // kitavAn kuzaulavAn kaulAn pASaNDAnapi mAnavAn / vikarmasthAn zauNDikAMca cimaM nirvAsayetpurAt"-ityAdi, tatsarvaM kUTAkSadevanaviSayatayA rAjJAmadhyakSasabhikarahitaviSayatayA vA yogyam / ataeva dRhaspatiH, "taM niSiddhaM manunA styshaucsukhaaphm|| abhyanujJAtamanyaistu rAjabhAgasamanvitam // mabhikAdhiSThitaM kAya taskarajJAnahetanA" iti / iti cUtasamAiyAkhye vivAdapade nirUpite / prasaktoddezakamAnurodhena RNAdAnAdisamAtyAntAnyaSTAdazavyavahArapadAni nirUpitAni / atha vRhaspatinA nirUpitaM prakIrNakAkhyaM vivaadpdmbhidhiiyte| tasya lakSaNabhedI nAradena nirUpitau, "prakIrNakeSu vijJeyA vyavahArA nRpAzrayAH // rAdhAmAjJApataughAtastatkarmakaraNaM tthaa| * ethivIpato,-iti shaa| + dhanApya,-iti kA / 50 For Private And Personal Use Only
Page #950
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir praashrmaadhvH| punaH pramANasambhedaH prakRtInAM tathaivaca // pASaNDanaigamazreNaigaNadharmaviparyayAH / pitAputravivAdazca prAyazcittavyatikramaH // pratigrahavilopaJca lopa pAzramiNAmapi / varNasaGkaradoSazca tahRttiniyamastathA // na dRSTaM yacca pUrveSu sarvaM tasyAt prakIrNakam" iti / prakIrNake vivAde ye vivAdA rAjAjJolana-tadAjJAkaraNatatkarmarakSaNadiviSayAsta napasamavAyinaeva / tatra smRtyAcAravyapete mArga vartamAnAnAM pratikUlatAmAjJAya vyavahAra nirNayaM nupaeda kuryAt / evaM vadatA yo napAzrayo vyavahArastatprakIrNamityukta bhavati / tatra rAjAjJApratighAta vizeSadaNDamAha yAjJavalkyaH,-- "nyUnaM vA'bhyadhikaM vA'pi likhedyo rAnazAsanam / pAradArikacoraM vA muJcato daNDa uttamaH" iti / rAjadattabhUme rnibandhanasya vA parimANanyUnatvamAdhikyaM vA prakAbhayadrAjazAsanaM yo vilikhati, yazca pAradArikacorau vA grahItvA rAjJe'nivedya muJcati, tAvubhAvuttamasAhasaM dnnddniiyau| vyAmo'pi, "nyAyasthAne gTahItvA'yaM adharmeNa vinirNayam / karotyuttarakA-Ni rAjadravyavinAzakaH / / utkocajauvino dravyahInAn kRtvA vivAsayet" iti / tatkarmakaraNe daNDamAha yAjJavalkyaH, * viSayAstAnpasamo Tapo vA kuryAt,- iti bhA0 / / pramApaNe,-iti zA. For Private And Personal Use Only
Page #951
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArakANDam / 365 "rAjayAnAsanArohe daNDo madhyamasAhasaH" iti / kAtyAyano'pi,"rAjakauDAsa ye makkA rAjavRttyupajIvinaH / apriyaJcAsya yo vakA balaM teSAM prakalpayet" iti / rAjJaH kozApaharaNAdau daNDamAha manuH, "rAjJaH kozApahattazca pratikUleSu ca sthitAn / ghAtayedvividhairdaNDaiharetsarvasvamevaca" iti / sarvasvApahAre'pi yadyasya jIvanopakaraNaM tattasya nApahartavyamityAha nAradaH, "AyudhAnyAyudhIyAnAM bIjAni kRSijIvinAm / vezyAstrINAmalaGkArAn vAdyAvAdyAni tadidAm // yacca yasyopakaraNaM yena jIvanti kArakAH / sarvakhaharaNe'pyetana rAjA hartumarhati" iti / brAhmaNasya badhasthAne mauNDyamAha manuH, "brAhmaNasya badhe mauNDyaM purAvirvAsanAGkane / lalATe cAbhizastAjhaM prayANaM gardabhena tu" iti / kopAtparasparabhedanAdau daNDamAha yAjJavalkyaH, "dinetrabhedinI rAja* vissttaadeshkRtstthaa| vipracina zUdrasya jIvato'STamato damaH" iti / yattu satyantare'bhihitam, "dvijAtiliGginaH zUdrAn citradaNDena ghAtayet" iti| * rAjA,- iti zA0 / For Private And Personal Use Only
Page #952
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 386 www. kobatirth.org parAzaramAdhavaH / tadRttyarthaM brAhmaNaliGgadhAraNe veditavyam / brAhmaNapaur3AkAriNo daNDamAca manuH, - "brAhmaNAn bAdhyamAnantu kAmAdavaravarNajam / hanyAccitrairbadhopAyaistamuddejakarairnRpaH" iti / zUdrANAM prabrajyAdau daNDamAha kAtyAyana:"pratravyAvAsinaM zUdraM japahomaparaM tathA / badhena zamayet pApaM daNDyo vA dviguNaM damam" iti / evaM zAstrokamArga (1) mAha yamaH, - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "evaM dharmapravRttasya rAjJo daNDadharasya ca / yazo'smin prathate loke svarge vAsastathA'cayaH" iti / manurapi, "evaM sarvAnimAbAjA vyavahArAn samApayan / vyapohya kilviSaM sarve prApnoti paramAGgatim" iti / iti zrImahArAjAdhirAjaparamezvara vaidikamArga pravarttakazrauvIrabukkabhUpAlasAmrAjyadhurandharasya mAdhavAmAtyasya kRtau parAzarasmRtivyAkhyAyAM vyavahAramAdhavaH samAptaH // mamApta cedaM vyavahArakANDam // samAptA ceyaM parAzarasmRtivyAkhyA // zubhamastu / zrIrastu // (1) zAstroktomAgoM yasya rAjastaM pratotyarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #953
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasya zuddhipavam / (prAcArakANDasya) --00-0000 pRsstthe| 3 3 1 13 sUtritaM smRtighu pratyeva baadm| skssm| prajA ... ... prajJA evaM ... ... sRtritaM ... smatiSa ... pratyeka ... vyutpatsu ... vyutpitsa dasya ... yasya dhAyyA saMjJako dhAyyAsaMjJako vatve ... ... vattve nyAya kusumA ... nyAyakumumA lapti ... ... kapti nirNayAkhyA ... nirNayAkhya nvecha ... ... jye anirviye kaNIyAn / anirviro kauyAn nirvishm| nirvizan mahAbaha... ... malAvaha mahiba ... ... mahiSa - 16 16 26 21 23 For Private And Personal Use Only
Page #954
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| 20 21 21 21 mukhya naika ... .. ... ... kucha jJAtvA ... yatha mut manISiNaH pau| sAm / 21 mukya ... / neka ... 1. kapa ... 11 dhAvA ... matha at ... niighi prataM 8 . that ... manya samuccaya sarAyaH ... ghAsa ... heto, kSare cittamya ... prataM yava mmanya samucceyA harayaH hetoH kSuri pAraspaya... sajjanI ... mamitA... (1, sU)... mama " bhUbha ... devAnAca ... mAra pAramparya sarjanau masmitA (2 pA0 3 sU.) masaM zUnya devAnAca sa 39 22 1. ... For Private And Personal Use Only
Page #955
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rhe| pto| padam / 6,10 (ba0,1pA0, 2sU0) 22 pra. 1, kA. 1, ... ebam / (60, mA0, 22 sU0) pra., 1 kA, 1 48 dhamma ... dharma sarva yAjJa 12 - sava ... ... 65 5 yAga ... ... 6. 1. bhUlatvena ... ... 62 1 'vazrutaH' ... pyasveva ... 8 19 dahasya ... ... dhaturbhukhAya niSkalama 116 14 yo'ma ... .. 1973 ye naito.... ... 118 14,15 jAti-strI, saMsthitaH 125 6 ghatA ... 1355 vidha vinAM ... 141 pAThamAtreNa manvAdike teca ... rAjasanethi 160 15 ar'itr'aa 203 16 vaziSTha ... 205 24 pakSamA... 285 aauttara vAyubhUtazca mUlatvena 'azrute' pyastyeva dehasya caturmukhAya niSphalam yo'ya yemetAH strI ti, saMsthite ghaDabhaktA vidhAyinAM pAThamAtre na manvAdika teca vAjasaneya avidvAn vaziSTa paJcamA asottara vAyabhUtaH kha For Private And Personal Use Only
Page #956
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ch| pau| 2884 26. 16 262 10 300 1 torthe tipa kRtadAro guNopetA tenaivoktam 306 . rAyathaM 15 bheda ... triravAhApa brahmaNe evaM 334 eche) uzanA (evamanyatra) zUr3he 2 25 rAtrau pazaGgam / tIrthe .. ... zana ... ... tAdAro ... guNopeto ... tenevaukam udyAtha... ... meda ... triratnAhApa brAhmaNe... uzanAH... phUTate ... rAtro ... kSiti ... ivarAme... duSTha ... ... mAMsAJjanocchriTa ... khadharmAccakitAna ... zuzruSA ... zuzrudhava ... param ... vaithyaM .. ... anyena ... ... aAyo ... cAturmAsyA patighnI"* ... 38 20 kSiti ivArAme dura mAMsAJjanochie khadhaJcikitAn . . . 360 21 418 14. 410 17 418 12 421 7 4316 432 13 smr' parama vaizyaM anena ... ayo cAturmAsya patinI" 164 2 For Private And Personal Use Only
Page #957
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityarthaH pRsstthe| pngk| 1693 466 16 2 463 1 164 16 50. 7 5.0 15 5.6 11 . . . . . nivRtterabhAvAt gahitam mAsAM zUdrA pAm / ityarthaH ... ... niratterabhAt ... zahitam samAM ... zUdrANA ... na khAtAM ... janite... ... sadA'bhyazya kSatriyAca dhyAnaM... tataye ... kuTTanavahananaM nAkhAtAM anitoH (evaM paratra) sadA'bhyA kSatriyAyAca dhvAnaM 5235 5284 . . . . . . tarpaye 53. kuTTanamavahananaM 532 lomya ... lomyaM kezA 540 543 545 54 * . . . kozA... kuThaucaraH kuTIcaraH zatAgAraM sapnAgAraM tatva ... tattva sakhAsa ... sakhAmA daNDana ... daNDena vididiSu vividiSu nAnyadA nAnyathA ghanauhatya anauhatya zarIra ... ... amiii bhikssaattnsmudyogaat| bhikSATanamanudyogAta prAk kenApi / prAka kenApya pUra 555 558 56. 13 21 12 * For Private And Personal Use Only
Page #958
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| ptto| paTa graha 645 12 642 644 eddm| ehataH ... rahataH racanta ... caranta yathaTho ... ... yatheThA utpAdakA utpAdako grahaH ... ... dazarAtrasannipAte yadAcaM dazarAtrAH sanipateyurAcaM na paLazauca pUrvAzauca sirasa ... ... zirasa yAjJAti ... amaani darzA ... darza (evaM paratra) kariSyati gamiSyati hAra ... ... hAri tithiyamadhu ... tithyayumedhu devakhAtaca devakhAtaca brahmANDapurANo'pi brahmANDapurANe'pi dhanamAryale dhanamAryamne ghaNDikA ... candrikA viSayatvAgamAt ... viSayatvAvagamAt zrotiyA zro trayA nirbiTa ... ... niviSTha (evaM paratra) samRdvA'pi samvo'pi hA ... ... 6 : : 652 21. 676 62 669 ghaTanA 12 717 16 16 yA ... mAsaM ... ... ... mAMsaM For Private And Personal Use Only
Page #959
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| 722 pngko| 1 rAima baija (evaM paratra) : . . . vidhArayet N 788 upanauya .44 sav pAtreSa . . bazanam / baijA ... didhAbhavat upanauyaM sarvapAtreSu khasattAdi khasattAM ... pANini rakSennanaH ... ucchiSTa... ghaNmAsAmbha ucchiSTA 985 . 985 744 khakhatvaM vi khakhatvaM vArtika rakSotrayaH ucchi ; ghaNmAsAn bha utsRSTA . . 750 22 773 parAla ... parAhe 773 774 20 780 . . 782 vA'pyAmimAn vA'pyagnimAn bAdazAha ekAdazAha golAkSi ... laugAkSi (evaM paratra / karkandhu ... ... karkandhU mAtAmahAnAmiti mAtAmahAniti paraNIyam ___... saMbandhanIyam mAtAmaha ye .... mAtAmahayo bavayoH paryAvartanaM kAryam / 760 760 * For Private And Personal Use Only
Page #960
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #961
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasyAkArAdikrameNa viSayasUcI / (prAcArakANDasya) 24 6.4 352 viSayaH / bacatagArhastharasyApi vAnaprasthAzrame'dhikAraH ... pakSamAlAvidhiH ... amaukaNahomaH ... samAdhAnam ... baoNlimAnam ... vajAtadantabAlAnAmamisaMskArAdyabhAvaH bajAtadantAdInAmamisaMkhAre'zaucam patithyabhyAgatayolakSaNe adhivedanavaividhyam adhivedananimittAni padhyayanAdhyApanaprakaraNam badhyApanakAlaH ... badhyApanavidhivicAraH badhyApyA' ... bananeH sapiNDIkaraNakAlaH banarvaizvadevaH ... dhanadhyAyAH ... anuditAdikAlAnAM lakSaNAni ... 507 130 136 340 145 2 For Private And Personal Use Only
Page #962
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| .. nnny 888 885 105 243 882 zarmaH ... 522 vissyH| anupanItamaraNe'tikrAntAzaucAbhAvaH ... anupanautasya kRtacUr3asyaiva pitroH zrAddhe'dhikAraH banupanautasya dharmAH ... khanupanItasya zrAddhe vedamantrapAThavicAraH anupanautasyAkSarAbhyAsaH anuSaGgAnyAyaH anaurasaputrAdyazaucam antarvAsasa Avazyakatvam ... annaprAzanam ... ... anye'pi grahasthadharmAH apamTatyuhatAnAM caturdazyAM zrAim apUrvasya phalahAratvavicAraH ... abhakSyadravyANi ... abhivAdanaprakaraNam abhojyAnAH ... abhyaGgAdiniSedhaH ... anATakAvivAhavicAraH ayAjyayAjakalakSaNam arghyapAtrANi ... ... arthalobhAt savarNazavadAhe'zaucam arthalobhAdasavarNazavaniharaNAzaucam avaziSrahasthadharmAH yavikreyadravyANi (brAhmaNasya) ... avikreyavyANi (zUdasya) ... avedhAdhikaraNam ... ... 187 011 - - anma 2 For Private And Personal Use Only
Page #963
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rhe| vissyH| mazatI dhAnyena tilavinimayaH ... pazaucanimittasannipAte'zaucazyavasthA pazaucaprakaraNam ... pazaucAse'pi dazapiNDadAgam azaucApavAdaH ... 58. 58. azaucinAM vApanakAlaH ... cazaucisaMsarge tattulyAzaucam ... vyazauce keSAzcidasapalpitadravyANAmapi zuddhatA azaucena mukhyakAlAtikame'zaucAnte zrAddham ... ghazauce sandhyAdikaraNavicAraH ... baSTakAnirUpaNam ... ... asatpratigrahocitAvasthA ... asavarNazavaniharayAzaucam basavarNavivAhavicAraH baristhasamayanakAlaH asthisamayane niSiddhatithivAranakSatrANi bahatavastralakSaNam ahaHzeSakRtyam ... 655 15 632 463 15 385 yAcamanavidhiH ... yAcamanApavAdaH ... thAcamane vAH ... bAcArakarmaNormeMdaH For Private And Personal Use Only
Page #964
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir __pRsstthe| pRsstthe| pdd'o| 133 304 534 534 644 : :: :: :: :: :: :: :: :::: 647 viSayaH / yAcAranirUpaNam ... yAcAralakSaNam ... AcAryalakSaNam ... yAturavyaJjanAzaucam khAturasaMnyAse praiSamAtroccAraNam yAturAdisaMnyAsaH ... AturAzvAsanAnantarakRtyam ... cAturAzvAsanam ... yAdityAnAM nAmAni khAdyazrAddhakAlavicAraH yAmazrAivicAraH ... yAzauciniyamAH ... dhAzramacAturvidhyavicAraH yAzramacAturvidhyam dhAzramadhammaprakaraNam yAtramANAM krameNAnuSThAnam ... dhAzramANAM vyutkrameNAnuSThAnaniSedhaH thAzramANAM sarveSAmavAntarabhedAH dhAzramAdhikAravicAraH ... yAmurAdivivAhofAyAH patnItvAbhAvaH yAmurAdivivAhokAyAH sapiNDIkaraNavicAraH vAhatalakSaNam ... bAhikaprakaraNam ... ... ... 675 524 nAma ... 436 UBE 532 533 572 456 7sa 145 205 For Private And Personal Use Only
Page #965
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstth| vissyH| Izvarasya palapradatvam 521 572 ucchisannidhipadArthanirUpaNam utsalanam ... ... upanayanaprakaraNam ... - ... upanayanAdUI virAtraM brahmacaryAcaraNenApi brahma. caryAzramanirvAhaH ... upasaMgrahaNalakSaNam upAkammaNo ehasthAdikarttavyatA japAkammavidhiH ... upAkarmetikarttavyatA upAkarmotsarjanaprazaMsA upAdhyAyalakSaNam ... 52. 517 521 522 304 .. jo 770 unamAsikasya kAlavikalpAH ... UnaSANmAsikAdInAM kAlaH UnAnAM varNyakAlaH UrddhapuNDamantrAH ... UIpuNDavidhiH ... 247 RtukAlAnabhigamanadoSApavAdaH ... ... 5.. For Private And Personal Use Only
Page #966
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vissyH| RSibhedena cUr3AniyamaH ___ / pdd'o| 888 ekodivasya vaividhyam ekohilakSaNam 768 baudumbaravAgaprasthalakSaNam .. ... ... caurasaputrasyAnupanautasyApi dAhAdhikAraH ... 715 kadaryalakSaNam ... kanyAdAtAraH ... kanyAdoSAH ... ... 46. 462 46. 42 kanyAyA yAntarANi lakSaNAni kanyAyA vAhyalakSaNAni kanyAyAH savadAnavicAraH ... kanyAlakSaNam ... kanyAzabdasyArthaH ... karagrahaNaprakAraH ... kAjazrAddham ... kalAvAcAraprAyazcittayoH samocavicAraH kalau vAni ... 8Gg 123 For Private And Personal Use Only
Page #967
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . . 4 ' 5.7 ' . . 56 . 544 . . 167 viSayaH / kalpakharUpaM tatedAca kAmArthAdhivedanam kAmyakarmaNo mokSasAdhanasvAbhAvaH kAmyazrAddhakAlAH ... kAmyavAnam ... jaalghimyaanijaanaaghiiniy'm kuTocaralakSaNam ... kuTIcarasya ttivizeSAH kutapalakSaNam ... kulaguNAH chatacUr3amaraNe'zaucam kRtIhAhasyopagamaniyamaH kRSinindA ... ... kRSIvalasya tilAdivikrayaniSedhaH kRSIvalasya deyadhAnyaparimANam chaSauvalasya dhAnyadAnasyAvazyakatvam kRSau palitasya dhAnyasya viniyogaH kRSau vAklovAH vaSau balaubaIsaMkhyA kRSau vihitabaloba H kRSyutpannapApapratIkAraH kriyAGgasnAnam ... kriyAsnAnam kozalakSaNam ... kSatriyadhammaH 432 . 429 127 427 . . . 2 . . mUha 38 For Private And Personal Use Only
Page #968
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vissyH| kSArAdInAM bhasmani homaH .... ___pRsstthe| pRsstthe| pdd'o| gajacchAyAlakSaNam gagaDyavidhiH ... gayAzaurSanirUpaNam garbhavAvagarbhapAta yorazaucam garbhakhAvagarbhapAtayorlakSaNe ... garbhavAvAzaucam ... ... garbhAdhAnAdaunAM kAlavizeSAH ... gAndharvAdivivAhomAyAH piTagotreNa piNDodakakaraNam 166 gAyatrabrahmacArilakSaNam ... ... pU72 guNAdyanusAreNAzaucasaGkocastattatvammakheva na sarbakammasu 585 guNAnusAreNAzaucasaGkocaH pUes gugvaH 302 gurupajAprakaraNam ... guruputramyochibhakSaNa niSedhaH ... grahasthavidhyam ... graha sthAnAmapi muktiH 52 ehasthAnAM cAturvidhyam ... 572 ehiNAM palAzapatre bhojananiSedhaH gotranirUpaNam ... gotrapravartakAmunayaH gotrabhede'pi pravaraikyam gotrANAmavAntambhedAH ___406 366 476 0 0 For Private And Personal Use Only
Page #969
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 6 ) ptthe| pdd'o| 182 vissyH| gotraikye'pi pravarabhedaH gau-disaMjJAnirNayaH granthAnukramaNikA ... granthArambhaH grahaNe bhojananiSedhaH ... yahaNe bhAikAlA ... grAmamadhye zavasthitau grAmasyAzaucam ghorasaMnyAsakarahasthalakSaNam ... ... 636 caNDAlAyameramAyAtvam caturthabhAgakarttavyam caturthAzramanirUpaNam caturdazyAM mahAlayazrAddhasyaikoddiztvam cUr3AkaraNam ... ... ... 883 581 582 jananAzauce jAspazyatvAbhAvaH ... ... jananAzauce pituH snAnAdaspRzyatvanivRttiH ... jananAzoce sUtikAyA aspRzyatvam jananetikAntAzaucAbhAvaH ... janmadAkhyAnAM devatAnAM pajane'zaucAbhAvaH ... 596 For Private And Personal Use Only
Page #970
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) . tthe| pngk| 5ER 280 721 242 vissyH| janmadine dAnAdAvazaucAbhAvaH ... japayajJabhedAnAM lakSaNAni japayajJasya bhedAH ... japasaMkhthAniyamaH ... napasaMpattihetavaH ... jartilalakSaNam ... jalasthasya tarpaNe vizeSaH bhAtakammakAlaH ... jAtazrAddhAdi hemA kAryam jAtazrAddhe pakvAnaniSedhaH ... jAtibhedaprakaraNam jAtibhedena RtudhAraNakAlabhedaH gAropapatyormedaH ... ... jIvatpiDhakasya tarpaNe vizeSaH ... zAnakammaNo samuccayaH 436 88. 88. 09. 5 . 8 - 320 tarpaNapAtrANi .... tarpaNavidhiH ... tarpaNIyAH ... tarpaNe tilAnAM varNabhedena viniyogavizeSaH tilatarpaNaniSedhaH ... ... hatIyabhAgakartavyam trirAbAzauce dshpidddaanprkaar| IO For Private And Personal Use Only
Page #971
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) pRsstthe| ... 36 269 * : * . . . . . 640 vissyH| daNDasya caturvidhatvam daNDasya daza sthAnAni ... . dantadhAvanavidhiH ... dantanamaviSaye vyavasthA darbhavidhiH dazAhamadhye darzapAte kartavyanirNayaH dAnaprakaraNam ... dAnaprazaMsA ... dAmakharUpadAnetikartavyate dAhAnantaraM tarpaNam dinakSayalakSaNam ... bicchinn divAmaithunaniSedhaH ... durgabhedAH durgasaMvidhAnaprakAraH durmatAnAmudakadAnAdyabhAvaH ... durmatAnAM nArAyaNavaliH ... durmatAnAM vatsarAdUrddhamauIdehikakaraNam devatAnAM phaladATatvam devatApUjAkAlaH ... devatAkharUpanirUpaNa prakaraNam ... devalakalakSaNam ... devalalakSaNam ... devAcanaprakaraNam ... 467 406 mUha pU2 . 167 sAja .. ... 264 162 . . . . 175 686 : For Private And Personal Use Only
Page #972
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / dezAntaramTatasya maraNadinAjJAne'zaucagrahaNaprakAra: dezAntaramTatasyAzaucam dezAntaralakSaNam .. dauhitrabhAgineyamaraNAzaucam ... dravyArjanasya puruSArthatvam dvijAtInAM vAsopayogidezaH DijAdisTaSTiprayojanam namalakSaNam navamizrazrAddham navazrAddham nAmakaraNakAmaH www. kobatirth.org ... ( 12 ) ... ... ... ... ... dharmasya bahuvidhatvam dharmazAstrAdhyayanavidhiH dhammasya sthalasUkSmatvabhedena davidhyam dharmakharUpaviSaye matabhedAH dharmAcArayorbhedaH dharmArthaM zavavAhane sadyaH zaucam dharmArthAdhivedanam ... ... :: dvijAnAM garbhAdhAnAdisaMskArANAM samanAkatvam dvitIyabhAgakRtyam dirAcamananimittAni :: ... ... ... na / ... *** dha / ... ... *** 400 ... ... ... :: 008 *** ... ... ... ... *** ... ... ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / 600 cr 606 160 522 150 430 306 225 08 143 * ec 130 630 508 245 mddu SE 440 paGkau / 11 16 2. {o ON 15 15 * * 11 18
Page #973
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| 141 55 154 viSayaH / nAmadhArakavipralakSaNam ... gAmadheyakharUpam ... nivajAtizavAnugamanAzaucam nityakarmaNAM daividhyam nityakammalope prAyazcittam ... nityakAmyayorbhedaH ... nityanaimittikakAmbAni nityADam ... nityAnAmahAnyA'pyanuSThAnam ... nirAkRtilakSaNam nivicchabdArthaH ... niSkamaNam ... naimittikazrAim ... naimittikazrAddhAnAM bahUnAmapyekadine karaNam ... naimittikasAnam ... naiDikabrahmacAridharmAH 344 157 66.3 144 442 765 257 paDiyAvanabrAhANAH paJcamapuraSAdAvazaucAlpatvam paJcamAdAvapi kvacit sApikhya nivRttiH patyAH pAvaNAdhikAraH paramahaMsakRttiH ... paramahaMsalakSaNam ... parAzaramAdhavakArikA . . . .588 13 For Private And Personal Use Only
Page #974
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) vissyH| parAzarazabdArtha nirvacanam ... parivettaparivityorlakSaNam ... parivedanavicAraH ... parivrAjakAnAM cAturvidhyam 573 pAkayacAdayaH .544 602 (42 72 753 850 678 pAyabrAhmaNAH ... pAparogAH pAramahaMsyasya vaidhatvavicAraH ... pArvaNaikozisannipAte nirNayaH piNDadAnAdhikAriNaH piNDadAne prayaniyamaH piNDanirvapaNakAlaH ... ... pihanirvapaNetikartavyatA pituyeSThabhAtuzcochiTabhojanam ... pituH zrotriyatvena putrasya vaidham piTatarpaNe kramaH ... ... piTamATamaraNe varSamadhye'nyatrAddhakaraNavicAraH piTamADhAiyoH kAlaikye paurvAparyanirNayaH .... piTayajJaH ... ... ... pitrAdizavaniharaNe brahmacAriNodoSAbhAvaH ... pitrAdau videzasthe mate vizeSaH ... pitromaraNe vivAhitastrINAmazaucam pinthadakSiNAdAne prAcaunAvotitvam putrikAyAH piTagotrasvam ... punarbhanirUpaNam .... ets 343 59 6 . 8 757 875 868 For Private And Personal Use Only
Page #975
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phe| 6 . viSaya / puMsavanakAlaH ... puMsvaparIkSopAyaH ... purANabAim ... parbasAlpitadravye'zaucAbhAvaH ... parbasAlpitapadavye vizeSaH ... poSyavargaH prakRtaprasavakAlaH ... pratigrahaprakaraNam ... pratyAbdikAinirUpaNam ... pratyAbdikADe pAvaNekodizvavidhikatvavicAraH pradoSanirNayaH ... ... pramAdato'mAdimatAnAmazaucAdi prayojanalope padArthasthAnanuSThAnam pranayabhedanirUpaNam pravaranirUpaNam ... ... prAkRtapralayanirUpaNam prAjApatyabrahmacArilakSaNam prANAyAmalakSaNam prANAtikalpaH ... prAtaHsandhyAkAlaH .... ... prAtaHsAyaMsandhyayorgauNakAlaH ... pretaniharaNe brahmacAriNo vratalopaH pretapiNDasaMkhyA ... ... pretasyodakadAnAnantaraM piNDadAnam pretAnugamanavidhiH ... 636 475 52 (36 For Private And Personal Use Only
Page #976
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / pretAnugamanAzaucam phenapavAnaprasthalakSaNam ..w www. kobatirth.org bAlakhilyalakSaNam bAlamaraNAzaucam bRhadbrahmacArilakSaNam brahmacAriNAM cAturvidhyam brahmacAriNAM dvaividhyam brahmacAriNAM vani brahmacAryyAdInAmazaucAbhAvaH brahmayajJavidhiH brAhmabrahmacArilakSaNam brAhmaNalakSaNam brAhmaNasya bheSajavRttiniSedhaH brAhmaNasyApi kRSikamma brAhmaNasyAsAdhAraNodhamaH brAhmaNAdaunAmapi paizAcavivAhaH brAhmaNyA saha bhojanavicAraH brAhmamuhUrtakRtyam *** bahUdakalakSaNam badakasya vRttivizeSAH bahUnAM patnInAmTatuyaugapadye upagamakramaniyamaH *** : ... ... ( 16 ) ... ... ... :: ... ... ... DO ::: ... ... : :: ... pha / : ... :: ... :: ... ... ... ... : : 0.0 ... ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / 635 573 503 p 5deg 573 pU65 572 572 F 84 613 111 572 degn ha 426 135 850 373 206 paGkau / 11 8 16 13 ` 9 10 5 1. " 11 12
Page #977
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / brahmAdivivAhAH brAhmanAdivivAhor3hAyA bhartRgotreNa piNDodakadAnam www. kobatirth.org bhaktimArgasya SaDdarzanAni bhAdrapadAparapakSazrAddham bhAdrapadAparapakSazrAhnasya gauNakAla laH bhAdrapadAparapakSazrAddhasya paJcamyAdikalpAH bhojana prakaraNam 7 ( 17 ) ... *** ... bha *** bhAdrapadAparapakSasya kanyArkAnvitatvena prazastatvam bhAdrapadAparapakSasya mahAlayagajacchAyAsaMjJe bhAdrapadAparapakSe ekadine'pi zrAddham bhAdrapadAparapakSe paJcamyAdikalpe caturha zauvarjanam bhAdrapadAparapakSe bhrAtrAdInAmekoddiSTam bhAdrapadAparapakSe Sor3azatithiSu zrAddham bhAdrapadAparapakSe sakRt zrAddhakaraNe varjyadinAni bhikSAdilakSaNAni bhikSukAH bhinnajAtIyAnAM sApiNjham bhUtayajJaH bhRgvagnimaraNavidhiH bhaikSasya paJcavidhatvam bhojanapAtrasya yatrikAyAmAropaNam bhojana pAtrANi ... ... ... 846 *** *** : 9.0 040 ... *** ... ... 0.0 ... ... 000 ... ... .... ... : ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / iee 327 663 660 666 665 664 ( 666 671 664 66 347 362 pUnha 341 pU 366 365 363 paGkau / 18 11 16 18 18 11 ha 8 15 16. 18.
Page #978
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) pRsstthe| - viSayaH / bhojanavidheradIcyAGgAni bhojane grAsasaMsthA miignninghnaa bhojane maunavicAraH . 364 110 264 017 maghAtrayodazauzrAivicAraH ... maghAtrayodazaucAhe pieniSedhaH maGgalabaukSaNAdi ... matsyeSu bhakSyAH ... madharAdirasAnAM bhojanakamaH madhyamapiNDapratipattiH madhyAhasandhyAkAlaH manuSyayajJaH ... makvANAmmaSyAdijJAnam 269 7pUja 275 316 manyAdayaH 242 myaan mahAvyatIpAtalakSaNam mAtAmahAdimaraNAzaucam ... mAtAmahAdizrAhAdhikAranirNayaH mAtumnakanyAvivAhavicAraH ... mAsapiNDIkaraNavicAraH ... mAtuH sapihokaraNe gotraniyamaH mAdhyAkisbAnam 780 * * For Private And Personal Use Only
Page #979
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vissyH| / po| mAnasapAyaprAyazcittam ... ... . mAsikabADAnAM viprena mukhthakAle'karaNe mAsA. ntare tattiyau karaNam ... mAhiSikalakSaNam mAMsabhakSaNavicAraH mAseSu vAni ... mukhyakalyasambhave'nukalpasthAnanuSThAnam mUtrapurIpotsargaH ... matamAryyasya punarvivAhAbhAve saMnyAsaH mRtAhe bAmagrAiniSedhaH mRtyuvizeSeNAzaucavizeSaH ... MR. ... 125 146 880 yajanaprakaraNam ... ... yajJopavItaprakaraNam dhajJopavItasya kAyAduddharaNaniSedhaH yajJopavItAdInAM troTanAdau pratipattiH yatidhammaH ... ... 451 * . 051 71 yatInAM sapiNDananiSedhaH yamatarpaNam ... yavAgapAkanyAyaH ... pAcanaprakaraNam ... yAyAvaraehasthalakSaNam yAvajjauvAdhikaraNam 205 * * 572 * For Private And Personal Use Only
Page #980
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phe| . viSayaH / yAvajjIvAzaucayodhakavAkyasya nindArthavAdatvam yugAdayaH ... 144, baDakAlAdi ... yaddhajayAnantarakRtyam yuddhaprakAraH yuddhamTatyuprazaMsA ... yojanalakSaNam ... 4.2 . . . gst 565 431 . . 431 808 rasavinimaye vizeSaH rasAdaunAM rasAntarAdibhirvinimayaH rAjJodinacaryA ... ... rAtrau vaizvadevaH ... ... radrANAM nAmAni ... rogAdau nityakarmAkaraNe doSAbhAvaH . 221 . liGgApekSayA zruteH prAbalyavicAraH ... v| badarikAzramamAhAtmyam vayo'vasthAvizeSeNAzaucavizeSaH varadoSAH ... ... varNacatujhyasya sAdhAraNodharmaH ... 16. * * . 424 For Private And Personal Use Only
Page #981
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / pto| 587 47 321 244 524 .572 32 vissyH| varNasannipAtAzaucam varNanupUrvegNa vivAhaniyamaH ... valikarmaNi pratinidhayaH vasUnAM nAmAni ... vastraviSaye vizeSaH ... dvAnaprasthadharmanirUpaNam vAnaprasthAnAM cAturvidhyam vArtAkattirahasthalakSaNam ... vArDoNasalakSaNam ... vArddhaSikalakSaNam ... vAsaHparidhAnam ... vinapatitazrAddhakAlaH vidadividiSubhedena paramahaMsabaividhyam vivAhaprakaraNam ... .. vivAhabhedAH ... . . vivAhAdyuttaraM kAlavizeSe tilatarpaNaniSedhaH ... vivAhe kanyAyA vayovizeSeNa dAtuH phalavizeSaH vivAhe kulanirUpaNam vivAhe varakanyayorvayovicAraH ... vivAhe varaniyamaH ... vivAhe strImAtrazeSakulavarjanam / vRttayaH ... vRttisaGkocenAzaucasazocaH ... uttam ( Sor3aza guNAH) briliminaali pU54 42 874 niramA... ... 479 g77 . para 74 For Private And Personal Use Only
Page #982
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 22 ) / pdd'o| ____ 573 588 vissyH| bhr`iaamkssy zuSalaulakSaNam ... vedAbhyAsaH vaikhAnasalakSaNam ... vaidhaTamvapragadimaraNe'zaucavizeSaH vaizyadharmaprakaraNam vaizvadevaprakaraNam ... vaizvadeve dravyAnukalpaH vaiSNavadarzanAnusAro pUjAkramaH ... vyatIpAtalakSaNam ... vyabhicAriNyA bapi bharaNam ... vyasanAni ... ... vyatkramammatAnAM sapiNDIkaraNavicAraH vyahabhedAH ... ... . . . . . 34. 290 113 707 401 * * 572 zabdAntarAdhikaraNam zayanaprakAraH ... zastrahatazrAivicAraH ghliilchil mimi niilaammiidaamaar' zilakSaNam ... zolam (trayodazavidham ) zulkalakSaNam ... zuddhadhammaprakaraNam ... ... 62 - * * * For Private And Personal Use Only
Page #983
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 23 ) pRsstthe| h 530 h vissyH| zUdrasya sapiNDIkaraNakAlaH zUdrasyAmanvatovivAhaH zUhasyAzramavicAraH zUdrAvivAhavicAraH zaucaprakaraNam ... zrAikarTanirUpaNam zrAikartRNAM mukhyAnukalpabhAvanirUpaNam h h 888 212 m 785 m 788 m zrAddhakAlA 655 h h h h h h 686 h 488 h s 031 zrAidinakRtyam ... zrAddhadine vaizvadevakAlavicAraH ... zrAddhadezanirUpaNam bAideze prakalyAni prathANi zrAidravyANi ... bAiprakaraNam ... zrAibhedAH zrAddhabhede vizvadevabhedaH zrAivina bAlasyAdinA na karttavyaH zrAivighne cAmazrAddhavicAraH ... zrAivizeSe piDadAnakAlavizeSaH zrAddhazeSabhojanam ... ... bAizeSAbhAve'nAntarasyApi bhojanam bAhAdAvekahatenodakadAnam .... zrAddhauyapuSpANi ... ... zrAddhIyAnaparivezananirUpaNam .... zrADomAnnaparivezane prAcInAvautitvAbhAvaH ... h m 752 m sm `r m 722 h m m 742 For Private And Personal Use Only
Page #984
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 24 ) 723 022 002 703 728 723 vissyH| zrAddhauyArdhapAtrANi cAhe anulepanadravyANi zrAddhe kadalIpatraniSedhaH zrAddhe kRSNamASANAM grAhyatvam zrAddhe godhUmasthAvazyakatvam ... zrAddhetikartavyatA ... zrAddhe daupArthavyANi zrAddhe dhUpadravyANi ... zrADe nimanvitabrAhmaNebhyo deyavastUni zrAddha brAjhyadeyAputrAdiprazaMsA ... zrAddhe bhojanIyabrAhmaNaparIkSA ... zrAddhe bhojanIyabrAhmaNAnukalpaH ... zrAddhe bhojanauyabrAhmaNAnAmanukalpAnukalpaH zrAddhe yatiprazaMsA ... ... zrAddhe laukikAmAvapyamaukaraNahomaH zrAddhe varNanIyapuSpANi zrAddhe varjanIyabrAhmaNAH ... zrAddhe vizvedevAH zrAddhottaraM dATabholoniyamAH ... zrutam (ghaDvidham) ... zrutyanusAreNa jagadutpattinirUpaNam zrautasmArttAnuSThAnAzalAsya sadAcArapAlanam ... 'Ca 676 022 263 Sor3azanAdvAni ... For Private And Personal Use Only
Page #985
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / saGkalpazrAddhanirNayaH saGghasyazrAddhalakSaNam samAvartanam ... f ** sadAcAra lakSaNam sandhyAGgajapavidhiH sandhyAGgajapasaMkhyA sandhyAGgasya darzAdau saMkhyAvizeSaH sandhyAvidhiH 444 www. kobatirth.org ... ::: ... ( 25 ) ... *** : sandhyAkharUpam sandhyopAsanaprakAraH sapatnImAturdezAntaramaraNe vizeSaH sapiNDIkaraNakAlaH sapiNDIkaraNakAlAnAM vyavasthA sapiNDIkaraNazrAddham sapiNDIkaraNasya gauNakAlaH sapiNDIkaraNApakarSe punarapi khakhakAle mAsi - kAnAmAvRttivicAraH sapiNDIkarotikarttavyatA sabhAdAvabhivAdana niSedhonamaskAravidhizca samAnodakapretanirharaNe'zaucam .. : ... sa / *** ::: :: : : : P :. For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rahe / 764 065 130 280 283 284 267 267 200 pUhaha 772 782 .60 6 75 vt 300 633 8EUR. paGko / 18 x W 5 6 12 N 5. 8
Page #986
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| ra 8 " 543 539 543 347 vissyH| saminiyamaH ... samillakSaNam ... ... samparNAnuSThAnazaktau satyAmeva kAmyasyAnuSThAnam sarpahatAnAM nAmavaliH saMkSepatarpaNam ... saMghAtamaraNe bAikramaH saMnyAsAdhikArivicAraH saMnyAsAzramagrahaNe zrAddham saMnyAsinAM cAturvidhyam saMmArganyAyaH ... saMskArANAM brAmadaivabhedena haividhyam sAdhAraNadharmAH ... sApiNyavicAraH ... sApiNyasya sAptapauruSatvam ... sAyaMhomasya kAlabhedAH saumantonayanakAlaH saumantonnayanasya sakRtkaraNam ..... suvAsinIprabhRtaunAM khabhojanAgrata eva bhojanam strINAmupanayanasya kalpAntaraviSayatvam ... strINAM punaraddAhavidhiH strINAM punaraddAhasya yugAntaraviSayatvam ... strINAM brahmavAdinI-sadyovadhUbhedena daividhyam ... 58 25 839 838 885 88. 461 For Private And Personal Use Only
Page #987
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 27 ) / 86. 129 244 236 24 240 288 242 vissyH| svampatyamaraNe'zaucam khAtakAnAM vaividhyama khAtakAnAM dharmAH sAtakAnAM navavidhatvam sAtasthAIvAsaso viNmUtrakaraNaprAyazcittam khAnaprakaraNam ... khAnabhedanirUpaNam ... khAnabhedAnAM lakSaNAgi svAgazATopANibhyAM gAtramArjananiSedhaH ... khAnAGgatarpaNasya sAnAnantarameva karttavyatA khAne niSiddhajalam khAnopayogi jalam khehAdinA pretaniharaNe'zaucam ... mArtAt pAThAidikasya pAThasya balavattvam ... smatinirNataNAM munonA kIrtanam smatiprAmANyavicAraH ... samatonAM parasparavirodhe vikalpaH patInAM nibandhakArDa karTakaviSayamedavyavasthApana mandamativyutpAdanamAtrArtham ... sAtvantarAnusAreNa samatvantarasya viSayavyavasthAyAH sahanam ... .. ... 265 21 20 For Private And Personal Use Only
Page #988
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 28 ) khazAkhAdhyayanam ... khazAkhAparityAganiSedhaH ... ... 142 13 142 . homavidhiH ... haMsalakSaNam ... haMsasya vRttivizeSAH ... ... 573 545 For Private And Personal Use Only
Page #989
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitapravakRNAmakArAdi krameNa prajJApanapatram / (pAcArakADa) atharvA 81 chandoga vA sAmaya 01 / 2 / 31 / 117 // 5 // 163 / / 502 / 19.525 // 2, 20 // jAvAna 525 / 15 / 555 / 1 / / taittirIya 61 / 2 // AyurvedI 12 // 2 // vAjasaneya 811 // For Private And Personal Use Only
Page #990
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitamaNAmakArAdi krameNa prjnyaapnptrm| (AcArakANDasya) -rear paGgirAH 178 / 12 / 15 / 2 / 20 / 12, 17 // 208 / / 21 / / 25 / 257 / 12 // 291 / 12 // 267 / / 11! 11 / 455 / / 10 / / 5 / 6 // 581 / 15 / 1.812.612 / 10 / 10 / 12 / 22 / / 621 / 14 // 66 / 9 / 16 / 120022 / 1.768 / 14 / patri 22 / 11 / 2 9 / 2818 / 276 / / 278 / 201 / 11 / 104 / 2 / 05 / // 178 / 12 / 15 / 14 // 70 / 15 / 552 / / 55 / 17 // 586 58 / 62 / 03 / / (3 / 18 / 7.0181703 / 5 // 711 / 1 08 | 19746 / 3 / 051 / 16 / 772 / 9 // bhaa| cApasamma 127 / 10 / 10 / / 299 / 7 / 212 / 12 // 219 / 11 / 22 / 29 / 28 / 28 / 8, 1. // 267 / 1 981301 / 11, 15, 17 / 306 / 0,10 // 14 / 15 // 138 / 17 / 10 / 11 / 372 / 1 / 370 / 3 // 431 / / 13 / 16 / 886 / 13 / 8801857 / 5 // 165 / 3 // 477 / / 10 / 22 / / 58 / 21 / 586 / / 599 / For Private And Personal Use Only
Page #991
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 31 ) 12 // 600 | 10 // 640 / 7 // 662 / 14 / 672 | 1 || 680 | 6 // 6cha / // 684 / 9 / 712 / 14 / 716 / / 721 / 6 // 758 / 15 // 987 // 8 // azvalAyana 28 / 1 / 322 / 6 || 338 / 10 // 735 / 4 // 752 / 21 // 753 / 8, 15 // 755 | 12 // 766 / 11 // udhanA u / 234 / 1 // 310 | 15 // 372 8 // 405 / 12 / 411 / 12 // 675 | 14 // 662 / 17 // 708 / 6 / 781 / 12 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka / // 388 // 19 // 622 / 564 / 15 // R / RTavyapaTaka 8 | 18 // 643 | 4 | 603 | 3 // 604 / 16 // 776 / 6 // 761 / 5, 12, 18 // 4.1 / 16 // For Private And Personal Use Only karAva 558 / 16 / kapila 542 / 16 // kazyapa 635 / 10 // kAtyAyana 157 / 4 // 208 | 7 || 233 / 17 // 236 // 6 // 238 // 241 / 10 // 203 / 6 / 287 / 13,10/28 / 1 // 266 // 16 // 323 / 7 / 325 | 10 // 336 / 7, 10 // 341 / / 343 / 20 // 346 / 16 // 376 // 0 // 383 | 5 || 3 | 18 // 446 / 2 // 450 / 5 // 452 / 2 // 481 / 1 / 460 | 16 // 461 / 6 // 462 / 20 // 463 / 8, 12 // 510 / 4, 15 // 511 / 5. //
Page #992
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 / 8 // 538 / 10 / 542 / 15 // 572 / 6 / 56 / / 638 / 22 // 640 / 12 // 64 / 11 // 662 / 7 // 666 / 16 // 172 / / 675 // 17 // 691 | // 700 / 22 // 720 / / 725 / 12 / 732 / 15 // 737 / 6 739 / 3 // 74 / 5 / 741 / 11 / 706 / 6 // 050 / 11 // 755 / 8,19 // 754 / 6 / 066 / 2 // 768 776 / 7, 16 // 783 / 1 // 787 / 2 // 761 657 // kArNAjini 202 / 8 // 217 / 1, 18 // 37 // 3 // 521 / / 606 / 1 // 666 / 2, 12 // 6666673 / 14 // 742 // 14 // 772 / 10 // 775 / 12 // 785 / 1 // 763 / 12 / kAzyapa 460 / / 4 606 / 17 // kauzika 230 / 3 // 236 / / kratu 123 / / 20 / 16 // 722 / 19 / g| gadyaviSNu 59 / 17 // gadyayAsa 378 // 6 // garga 262 / 17 // 269 / / // 262 / 8, 15 / 107 / 17 // 66* / gAya 358 / 15 // 387 / 10 // 516 / 22 // 668 // 11 // 733 / 13, gAlava 387 / 16 // 643 / 13 / 770 / 17 // 772 / 3 // TAkAra 738 / 12 / ehyaparizikAra 731 / 2 // gobhila 230 / 11 // 235 / 17 // 244 / 3 // 246 / 5 // 278 / 15 // 288 / 4 // 317 / 4 // 396 // 19 // 367 / 2 // 370 / For Private And Personal Use Only
Page #993
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 33 ) 15 // 377 / 6 // 518 / // 580 / // 771 / / 073 / 10 // 775 / 3 // gautama 147 / 5 // 153 / 10 // 173 / 8 // 220 / 10 // 227 / 16 // 226 / 14 // 257 / 15 // 22 / 16 // 284 / 17 // 285 // 11 // 286 / 6 // 269 | 13 // 300 / 7, 8 // 356 / 1 // 371 / 3 // 376 / 10 // 378 / 11 // 431 / 6 // 436 / 20 // 444 / // 445 / 1 // 448 / 6, 10 // 454 / 12, 20 // 466 / 20 // 467 / 6 // 475 / // 476 / 13 // 160 / 15 // 524 / 16 / 558 / 16 // 584 / 17 // 588 / 12 // 560 / // 561 / 16 // 568 / 15 // 603 | 4 // 612 / 7 // 616 / 6 // 624 / 8 632 / 7 // 640 / 20 // 642 / 11 // 645 // 10 // 666 / 6 // 688 / 12 // 668 / 16 / 702 / 6 // 712 / 11 // ch| chAgaleya 526 / 13 // 677 / 22 // 728 | 12 // j| jAtUkarNya 581 / 3, 12 // 673 / 7 // 736 / 8 // 756 / 15 // 765 / 13 // 767 / 10 // 770 / 8 // jAbAla 581 / 5 // jAbAli 241 / 7 // 244 / 10 // 458 | 15 // 665 / 3 // 765 / 7, jaimini 438 / 21 // 566 / 16 // 5 For Private And Personal Use Only
Page #994
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dakSa 143 / 13 / 213 / 11 / 217 / 3 // 218 / 6, 12 // 216 / / 222 / 10, 17 // 230 / 14 / 239 / 12 / 24. / / 21 / 2 // 267 / 16 // 269 / 16 // 275 / 13 // 276 / 12 / 286 / 17 // 264 / 17 // 306 / 15 / 308 | 2,7 // 291 / 2 // 137 / 20384 / 10 / 1 1 / 389 // 53. // 551 / 14. 553 / / 555 / 19558 / 1 / 570 / 571 / 17 // 576 / 2 / 571 / 576 / 10.55 / 5 / 586 / 16 / 6,20 / dattAtreya 552 / 2 // devala 153 / 15 / 160 / 2 // 166 / 16 // 181 / 14 // 202 / // 210 / 5, 15213 / 8 // 214 / 10 // 215 // 1 // 217 // 12 // 226 / / / 226 / 5 // 205 / 3 / 119 / 1, 4 // 377 / 19 / 308 / 16 / 13 / 139 / 2 // 888 / 16, 20 // 886 | // 450 / 10, 15 // 451 / 3 // 473 / 4 // 498,13 // 88| 3 // 504 / 5, 10 // 511 / 20 // 13 / 7, 14 // 514 / 3, 16 // 576 / 5 // 577 / 11 // 588 / // 56 / 2, 17 // 568 | 22 // 614 / 3 // 623 / 17 // 25 // 1 // 631 / 7 // 633 / 2, 6, 12 // 638 / 14 / 66 / 15 // 653 / 2 // 657 / 10 // 66 / // 873 / 13 // 6 // 1 // 663 / 3,, 13, 20 // 66818 // da6 / 17 // 702 / 11 / 71 / 19 / 012 / 18 // 713 / 5 // 714 / 5 // 1814, 16 / 720 / 13 / 758 / 2 // 756 / 20 // 763 / / 62 / 4, 19 // 763 / For Private And Personal Use Only
Page #995
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dharma dhaumya bArAyaNa www. kobatirth.org 027 // 4 // 736 | 17 // 668 | 3 // pulastya ( 35 ) na / nArada 144 / 5, 11 // 145 / 14 // 188 / 10 / 265 || 384 | 17 // 360 // 14 // 361 / 13 // 420 / 3 // 430 / 10 / 432 / 4 // 464 / 12 // 4802 // 32, 13 // 486 / 16 // 8 / // 461 / 17, 186 // 462 / 6 / 483 | 1 // 464 / 10 / 536 / 22 // 676 / 22 // 275 / 3 // 276 | | 338 / 3 // 001 | 8 // 743 | 8 // 056 / 12 // paiThonasi dha / p| parAvara ott | 9 || mArakara 438 / 10 // 87 / 2 / 464 / 15 // 630 | 3 | 638 / 5 // 641 / 22 // 642 / 6 // 650 / 2 / 651 / 3 / 731 // 7 // 056 / 18 // 750 / 12 / pitAmaha 217 / 15 // 310 / 1 // 543 / 14545 / 6 // 506 / 4 // 552 / 2 // 553 | 15 || 656 / 1 245 / 6 // 260 / 2 / 370 | 16 // 580 // 12 // 608 || 670 / 2 // 760 1.16 // / 5 // 147 | 0 // 321 | 2, 7, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 305 / 17 // 448 / 14 // 460 | 16 | 6 For Private And Personal Use Only 18 // 365 | 13 // | 8 // 466 / 21 //
Page #996
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 864 / 16 / 466 / 18 // 580 / 17 // 582 / 5 // 560 / 7 // 566 | 3 // 617 / 6 // 618 / 13 // 640 / 18 // 643 / 10 / 648 // 11 // 681 / 17 // 668 / 8 / 10 / 171736 / 15 // 761 / 4 // 762 / 3 // 767 / 13 // 775 / 7 // 780 // 12 // pracetAH 221 / 16 // 256 / 2 // 263 / 8 // 344 / 12 // 351 / 15 // 366 / 4 / 610 / 10 // 615 / 22 // 64 / 22 // 650 / 17 // 670 / 13 // 667 / 14 // 700 / 14 / 702 / 10 / 720 / 16 // 732 / 12 / 735 / 6 // 988 | 15 // 745 / 11 // 9861 11 // 748) 17 // 750 / 7,18 // 760 / 15 // 767 / 4 // 783 / 7, 12 // 78 | 17 // 763 / 16 // prajApati 147 / 15 / 151 / 13 // 156 / 12 26 // 16 // 273 / 10 // 285 / 5 / 574 | 3 // 611 / 21 / 601 / 15 // vRhatpracetAH 567 / 3 / rahanmanu 270 / 2 // 566 / 22 / 612 / 12, 29 // 665 / // rahaspati 75 / 5 // 76 / 10 // 77 // 3 // 119 // 1 // 113 / 11 / 115 / 6 / 143 / 5 // 172 / 7 // 176 / 16 // 224 / 3 // 270 / 10 / 263 / 10 // 311 / 10 // 315 / 10 / 302 / 5 // 376 / 13, 17 // 368 // 13 // 368 427 / 5189815 // B66 | 1 // 501 / 7 // 570 // 11 // 576 / 17 // 578 / 17 // 585 / 6 // 5-8 / 15 // 565 / 11 // 586 / 16.608 / 21 / 614 / 6 // 616 / 3 // 620 | 4 // 654 / 2 // 678 / 20 // 618 / 5 // 714 / 11 // 730 / 14 // 755 / 8 // 758 / 12 / 763 / 16 // 785 / 10 // 786 // 11 // For Private And Personal Use Only
Page #997
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 37 ) baijavApa 438 / 8, 10 // 442 / 1 // 443 | 18 // 451 / 16 // 722 / 1 // 736 / 3 // 737 // 4 // bodhAyana vA baudhAyana 10 8 | 14 // 134 // 7 // 157 // 6 // 163 | 11 // 215 / 16 // 216 | 10 | 225 / 4, 12 // 226 / 4 // 225 // 15 // 245 // 8 // 263 | 1 // 272 | 17 || 280 | 16 || 282 / 7 // 286 // 8 // 261 / 3 / 266 / 15 // 300 | 14 // 316 / 17 // 316 / 16 // 330 | 11 || 333 | 10 // 341 | 14 // 347 | 2 // 357 / 17 // 364 | 13 | 368 | 14 // 464 | 10 // 472 / 16 // 473 | 12 // 406 | 10, 15 // 477 / 2 // 481 / 1090, 18 // 483 / 18 // 488 | 6 // 486 / 16 // 488 | 6 // 510 / 2 || 518 | 6 || 521 / 6 538 / 14 / 538 / 15 // 540 / 3 // 542 / 6, 20 // 544 / 15 / 546 / 6 // 547 | 5 || 550 / 22 // 556 | 13 || 557 | 5 || 563 | 14 || 565 | 17 // 566 / 1, 15 // 567 15, 16 // 583 | 10 // 610 | 16 || 623 / 19 // 5 // 647 / 3 / 682 / 6 680 | 10 // 712 / 13 // 725 / 17 // 748 | 8 // 772 / 3 // 778 // 7 // brahmagarbha 584 | 20 // brahmA 272 / 3, 6 // bh| bhagavAn 54 / 15 / / 55 / 14 // 150 / 1, 6 // 171 / 3 // 162 // 4 // 203 | 10 // 361 / 11 // 555 // 8 // bhAradAja vA bharadAja 180 3 // 186 / 16 / 212 / 17 // 222 / 4 // 242 | 16 // 213 | 3 || 262 | 3 || 266 / 7 // 707 / 6 // 706 // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #998
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagu 228 / 10 / 294 / 13 / 245 // 13 // 26 / 10 / 750 / 12, 17 // 768 | 12 // madAlasA 15418 / / 751 / 1 // manu 12 / 3 // 52 / 3 // 8. 7 // 1.6 / 1. // 119 / 16. 134 / 4 // 135 / 15 / / 136 / 19 // 137 / 8 / 140 / 2, 5 // 140 / 8 // 148110 // 106 / // 157 // 15 // 157 / 4 // 165 / 5 // 174 16 // 176 / 10 // 170 / 8 // 108 / 16 // 182 / 15 // 13 / 3, 15 // 185 / 17 // 190 / 8, 13 // 203 / 2, 16 // 206 / 6 // 210 / 8,17 // 211 / 8, 11 / / 294 / 6 // 215 / 99 // 217 / 6 // 221 / 13 / / 223 / 7, 17 // 226 / 12 // 22 // 2 // 257 / 6 // 265 / 15 / 270 / 13 / / 20 / 5 / 21 / 17 // 286 / 6 / / 28 / 11 / 265 / 13 // 266 / 19, 14 // 267 / 19, 19 // 26 // 13 // 2662 // 300 / 10, 16 // 3.1 / 1,6 // 302 / 14 // 303 / 3,20 // 30 / 10 / 05 / 2, 5, 20 // 306 / 2, 4 / 207 / 4, 14 // 308 / 10, 14, 19 / 306 / 3, 17 // 1 / / 12 / 2 // 31 / 5 / 136 / 15 / 206 / 247 / / 74 / 19 / 350 / 6 / 151 14, // 255 / 2,171254 / 6, 20 // 356 / 9, 13 / 358 / / 310 / 1 / 57. / 19 / 300 / 6 / 18 / 15 // 391 / 9, 10, 17 // 298 / 1. 38 / 3, 14 / 368 / 7389 / 2 // 400 / 17 // 4.1 10 // 404 / 10 / 405 / 16 // 406 / 12 // 4. 5 // .08 / 7 // 108 | 12, 17 // 410 / 11 / 12 / 20 / 13 / For Private And Personal Use Only
Page #999
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 38 ) 10 // 414 / 14 // 416 / 11 // 417 / 5 // 418 / 5, 15 // 42. / 6, 20 // 421 / 4 // 422 / 8, 16 // 426 / 11 // 126 / / 431 / 3, 10, 17, 18 // 436 / 6 // 437 / 18 // 440 / 16 // 441 / 11 // 442 / / 446 / 2, 17 // 8891 da, 14, 17 // 888 / 3, 7, 11 // 452 / 7, 10, 15 // 453 / 8, 12 // 458 | 6, 21 // 455 / 14 // 456 / 11 // 457 / 6, 15, 21 // 458 / 6 // 456 / 11 // 460 / 14 // 462 / 10, 18 // 457 / 5 // 468 / 17 // 470 / 5 // 374 / 2, 12 // 475 / 5 // 477 / 6 478 |, 16 // 481 / 4 // 484 // 2 // 185 / 15 // 487 / 1 // 488 / 12 // 460 / 6 // 461 / 1. / 462 / 3,10 // 463 / 5, 19 // 488 / 7 // 465 / 3 // 466 / 12 // 46 // 3 // 468 / 14 // 466 / 6 / 501 / 20 // 504 / 16 // 506 / 2 / 508 | 2,6 // 506 / 7, 11 // 511 / 16 // 512 / 3, 15 // 513 / 14 // 518 / 20 // 521 / 5, 16, 22 // 523 / 7 // 524 / // 527 / 3, 12 // 528 / 5, 12 // 526 / // 531 / 13 // 532 / 14 / 534 / 18 // 536 / 11, 10 // 538 / 16 // 547 / 11 // 553 / // 557 / 14 // 542 / 17 // 566 / 11 / 567 / / 568 / 7 // 575 / 13 // 576 / 12, 15 // 576 / 6 // 580 / 20 // 582 / 22 // 586 / 1 // 587 / 10 / 58 / 2 / 581 / 8 // 565 / / 588 / 13 // 600 / 2 // 605 / 18, 201806 / 18 // 608 | 12 // 610 / 4, 6, 22 // 613 / 5 // 616 / 15 // 621 / 20 // 625 / 21 // 631 / 20 // 633 / 12 // 634 ! 6, 18 // 652 / 4 // 661 / 5 // 666 / 21 // 678 | 3 0 676 / 12 // 683 / 4 // 684 / 2, 14 // 685 / 12 // 687 / 4 // 680 / 11 // 667 / 3 // 688 / 11 // 686 | 4 // 701 / 2 // 702 / 2 // 705 / 16 // 011 / 11 // 712 / 6 // For Private And Personal Use Only
Page #1000
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 716 / 22 // 710 / 14 // 716 / 1, 14 // 721 / 6 // 725 / 8 // 726 / 21 // 728 / 15 // 736 / 6 // 742 / 17 // 744 / 6 // 746 / // 748 ! 14 // 750 1 5, 14, 16 // 751 / 13 // 752 / 6 // 754 / 5 // 157 / 6 // 758 | 4 // 760 16 // marIci 214 / 3 // 217 / 6 // 258 / 2 // 265 / 3 // 276 / 14, 16, 16 // 288 / 11, 15 // 264 / 8 // 318 / 4, 7, 13 // 467 / 16 // 482 13 // 602 / 21 // 603 / 11 // 607 / 18 // 6.8 / 16 // 611 / 16 // 612 / 4 // 621 / 8 // 642 / 13 // 647 / 14 // 670 / 10 // 674 / 8 // 676 / 4 // 707 / 20 // 723 / 10, 17 // 727 / 16 // 750 / 20 // 701 / 6 // mArkaNDeya 502 / 5 // 230 ! 8 // 238 / 2, 11 // 261 / 10 // 264 / 16 // 342 / 7 // 346 / 6 // 352 / 16 // 31 // 4 // 388 / 2 // 404 / 17 // 414 / 4 // 417 / 2 // 443 / 5, 10 // 445 / 3 // 165 / 11 // 524 / 1 // 578 / 13 // 584 | 1 // 645 / 7 // 652 / 10 // 656 / 1 // 663 / 2 / 703 / 2 // 704 / 17 // 720 / 8 // 738 / 20 // 757 / 3 // 761 / 6 // 780 / 5 // medhAtithi 256 / 5 // 552 / 6 // 560 / 6 // yajJapArzva 733 / // yama 121 / 5 // 136 / 16 // 171 / 16 // 172 / 17 // 183 / 10 // 206 / 16 // 212 / 3, 13 // 21 / 1, 14 // 222 / 1 // 224 / 7 // 228 / 5 // 226 / 8 // 23 / 10 // 236 / 15 // 242 / 5 // 260 / 6 // 263 / 11 // 266 / 12, 16 // 278 / 3 // 284 / 5 // 286 / 3 // 268 / 6 // 324 / / 138 / 17 // 352 / 3 // For Private And Personal Use Only
Page #1001
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) 356 / 16 // 357 // 4 // 35 / 16 / 377 / 1 // 368 / 15 // 431 / 16 // 442 / 19, 20 // 443 / 16 // 447/6 // 888 / 1 // 454 / 6, 8 // 455 / 8, 11 // 456 / 16 // 457 / 18 // 458 / 2 // 477 / 15 // 476 | 14 // 481 / 13 // 42 / 16 // 485 / 460 | 21 // 462 / 13 // 527 / 6 // 536 / 2 // 563 / 5 // 565 / 6 // 567 / 13 // 605 / 11 // 623 / 22 // 634 / 14 // 646 / 3 // 652 / 7 // 657 / 7 // 167 / 3 // 673 / 17 // 677 / 15 // 66 | // 680 / 21 // 661 / 1 // 664 / 7 // 700 / 16 // 701 / 5 // 702 / 5 // 713 / 22 // 714 / 20 // 716 / 3 // 724 / 15 // 727 / 2 // 728 / 6,6 // 7308 // 740 / 8, 18 // 747 / 16 // 764 / yamadami vA jamadami 746 / 11 // 750 / 2 // 757 / 17 // 765 / 10 // yAjJavalkA 66 / 5 // 116 / 13 // 141 / 13 // 145 / 5 // 148 / 1 // 157 / 18 // 158 / 2 // 160 / 17 // 101 / 16 // 176 / 16 // 178 / 16 // 183 / 7 // 185 / 14 // 16 / 13 // 188 / 12 // 160 / 3, 16 // 206 / 6 // 206 / 3 // 213 / 5 // 220 / 7, 14 // 221 // 6 // 225 / 6 // 227 / 12 // 258 / 15 // 262 / 14 // 266 / 3 // 27 / 8, 16 // 276 / 5 // 283 / 8 // 261 / 18 // 302 / 17 // 307 / 11 // 308 ! 21 // 310 / 3, 18 // 29 / 1 // 315 / 2 // 325 / 4 // 346 / 17 // 351 / 13 // 358 / 10 // 373 / 2 // 386 / 3 // 360 / 5, 17 // 361 / 4, 7 // 365 / 15 // 405 // 2, 12 // 406 / // 407 / 16 // 41 / 6 // 416 / 6 // 416 / 18 // 421 / 16 // 422 / 12 // 431 / 1 // 437 / 8, 11 // 452 / 15 // " / 15 // 456 / 8 // 457 / 11 // 458 / 3 // 156 / 8 // 460 / For Private And Personal Use Only
Page #1002
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 42 ) 11 // 462 / 13 // 465 / 1 // 466 / 20 // 470 / 16 // 478 | 12 // 476 | 16 // 43 / // 460 / 3, 12 // 868 | 4 // 466 / 2 // 467 / 6 // 468 / 21 // 501 / 4 // 506 / 16 // 506 / 2, 16 // 511 / 13 // 512 / 8 // 513 / 14 / 514 / 8 // 515 // 3 // 518 / 12 // 521 / 5, 12 // 526 / 6 // 528 / 2, 20 // 526 / 18 // 531 / 6 // 532 / 3 // 533 / 17 // 538 / 4 // 558 / 12 // 577 / 8 // 560 | 16 // 568 6 // 602 / 18 // 610 / 14 // 616 / 20 // 622 / 3 // 623 / 16 // 635 / 5 // 638 / 20 // 671 // 12 // 644 / 1, 16, 16 // 645 / 15 // 651 / 16 // 655 / 12 // 658 / 15 / 661 // 17 // 666 / 17 // 670 / 16 // 678 / // 63 / 1 // 66 / 2 // 698 / 15 // 712 / 1 // 715 / 5 // 716 / 20 // 719 / 6 // 727 / 11 // 726 / 15 // 732 / 6. 733 / 5, 17 // 734 / 2, 7 // 744 / 16 // 745 / 15 // 751 / 6 // 757 / 1 // 758 / // 760 / 7 // 763 / 3 // 768 / 4 // 770 / 12 // 776 / 12 // 782 / 7 // yogiyAjJavalkara 241 / 14 // 213 4 // 246 / 7 // 251 / 8 252 / 8 // 256 / 13 // 256 / 12 / 26 // 7 // 270 / 16 // 271 / 6 // 280 / 13 // 22 / 13 // 283 / 16 // 312 / 17 // 318 / 16 // 320 / // 321 / 5 // 322 / 3 // 323 / 1 // 326 / 1 // 537 / 3 // laghuyama 745 // 8 // lokAkSi vA laugAkSi 438 / 15 // 882 / 14 // 443 / 3, 20 / 404 / 3 // 475 / 14 / 655 / 18 // 676 / 8 // 752 / 13 // For Private And Personal Use Only
Page #1003
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 761 / 13 // 765 / 10 // 870 / 6 // 780 / 6, 15 // 784 / 13 // 762 / 7 // 763 / 3 // 768 / 4 // v| vaziSTha vA vasiSTha 136 / 11 // 142 / 14, 17 // 143 / 3 // 153 / 5 / 163 / 10 // 172 / 4 / 180 / 10 // 215 / 16 // 224 / 11 // 252 / 12 // 254 / 10 / 255 / 19 // 256 / 8 // 274 / 16 // 315 / 7 // 381 / 6 // 431 / 8, 15 // 488 | 17 // 446 / 21 // 458 / 17 // 456 / 22 // 175 | 6 // 41 / 20 // 486 / 16 / / 462 / 17 // 484 / 15 // 506 / 21 // 516 / 13, 15 // 518 / 16 // 526 / 16 // 527 / 20 // 576 / 8 // 582 / 10 // 588 / 17 // 603 / 10 // 607 / 5 // 618 / 18 // 633 / 15 // 678 / 17 // 684 / 7 // 692 / 1 // 666 / 12, 20 // 712 / 10 // 76 0 1 12 // 768 / 17 // 783 / 16 // vizvAmitra 80 / 2 // 213 / 13 // 281 / 4, 7 // 456 / 5 // 550 / 16 // 646 / 16 // viSNa 76 / 13 // 136 / 10 // 180 / 5 // 203 / 5 // 207 / 11 // 226 / 16 // 232 / 16 // 234 / 7 // 251 / 11 // 256 / 2 // 256 / 6 // 260 / 14 // 261 / 15 // 274 | 7 // 261 // 7 // 267 / 5 // 30 // 4 // 305 / 15 // 317 / 8,20 // 341 / 1 // 355 / 10 // 388 / 12 // 368 / 10 // 436 | 8, 12 // 458 / 18 // 484 / 8 // 468 / 18 // 51 0 / 6 // 512 / 16 // 526 / 6 // 530 / 12 // 546 / 1 // 556 / 13 // 576 / 20 // 588 / 13 // 568 / 5 // 568 / 2 // 602 / 10 // 605 / 6 // 607 / 4 // 606 / 8 // 61deg / 3, 16 // 611 / 5 // 612 / 10 // 615 / 20 // 620 / For Private And Personal Use Only
Page #1004
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 // 622 / 5 // 634 / 12 // 641 / 18 // 646 / 1 // 648 / 2 // 654 / 6 // 660 / 3, 11 / 708 | 5 // 723 / 5, 12 // 735 / 16 // 744 / 1 // 751 / 4 // 754 / 8, 17 // 755 / 10 // 774 / 8 // 787 / 4 // raddhamArya 383 / 13 // 668 / 14 // 785 / 6 / gautama 32 / 20 // 383 / 20 / vRddhaparAzara 127 / 14 // 216 / 13 // 220 / 3 // 544 / 5 // 545 / 7 // 577 / 3 // 588 / 4 // 616 / 3 // 631 / 3 // rahaspati 260 | 15 // 666 / 6 // rahamana 175 / 6 // 267 / 1 // 323 / 21 // 370 / 13 // 373 / 13 // __375 // 8 // 565 / 7 // 6.6 | 10, 15 // 613 / 6, 12 // 646 / 7 // 656 / 16 // 663 / 21 // 701 / 17 // 788 / 14 // vRddhayAjJavalkA 235 / 3 // 583 / 4 // 636 / 18 // vRddhavaziSTha vA raddhavasiSTha 176 / 5 // 340 | 17 // 382 / 10 // 383 . !8 // 603 / 15 // 650 / 10 // 657 / 3 // 662 / 13 // 731 / rahaza 231 / 13 // raddhapAtAtapa 743 / 12 // 746 / 14 // vyAva 566 / 5, 10 // 632 / 11 // 755 / 2 // 774 / 4 // yAnapAda vA vyAghrapAt 21 / 16 // 231 // 10 // 246 / 12 // 317 / 1 // 568 / 13 // 675 / 20 // vyAma 103 / 5 // 106 / 6 // 144 / 14 / 166 / 6 // 173 / 6 // 177 / 5 // 12 / 5 // 184 / 13 // 185 / 5 // 186 / 8 // 232 / 14 // 234 / 15 // 236 | 6 || 240 / 1 // 243 / 12 // 244 / 7 // 250 / 6 // 251 / 5 // 265 / 6,6 // 267 / 10 // 268 / 4. 12 // 266 / 12 // 271 / 10 // 273 / 13 // 275 / 15 // For Private And Personal Use Only
Page #1005
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Acharya ( 45 ) 280 / 11 // 282 / 2, 6 // 285 / 17 / 288 / 15 // 263 / 4 // 303 / 15 / 304 / 12 // 307/8 // 316 / 1 // 324 / 12 // 337 / 17 // 338 / 20 // 344 / 14 // 351 / 2 // 361 / 22 // 363 / 14 // 365 / 5 / 366 / 3, 11 // 378 / 10 // 382 / 5 // 44deg / 5 // 452 / 16 // 455 / 20 // 470 / 2 // 504 / 16 / 505 / 15 // 516 / 15 / 550 / 10 // 552 / 20 // 556 / 15 // 583 / 15 // 586 / 10 // 563 / 7 // 627 / 20 // 653 / 7 // 673 / 22 // 706 / 17 // 745 / 18 // 75* / 12 / / 752 / 3 // 760 / 10 / / 767 / 14 / / 766 / 6 // 78deg / 12 / zasa 221 / 6 // 226 / 15 / / 236 / 12 / / 237 / 13 // 248 / 10, 16 // 255 / 3 // 26 / 2 // 265 / 10 / / 275 / 8 / / 280 / // 23 // 11 // 301 / 13 / / 364 / 17 / / 374 / 11 // 438 / 16 // 440 / 15 // 441 / 4 // 443 / 3, 16 // 446 / 20 // 467 / 17 // 593 / 1 // 586 / 1 // 567 / 6 // 568 / 21 // 600 / 7 // 606 / 13 // 6.8 | 1 // 611 / 19 // 623 / 6 // 625 / 7 // 645 / 2 // 648 / 5 // 652 / 13 // 653 / 10 // 666 / 15 // 681 / 21 // 666 | 18 // 704 / 6 // 10 // 3 // 713 / 16 // 01 / 16 / 722 / 18 // 731 / 2 // 748 / 18 // 746 / 13 // 766 / 13 // 777 / 10 // 786 / 2 // zasalikhita 181 / 6 // 221 / 3 // 316 / 12 // 442 / 6 // 458 / 1 // 466 / 17 // 467 / 18 // 527 / 15 // 583 / 3 // 624 / 14 // 747 / 10 // 'zambha 725 / 4 // 726 / 3 // For Private And Personal Use Only
Page #1006
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnyAyani 664 / 2 // 665 / 20 / / 776 / 4 // zAtAtapa 166 / 16 // 174 / 3, 18 // 178 / 17 // 215 / // 218 / 3 // 227 / 2 // 238 / 5 // 251 / 14 // 265 / 12 // 271 / 16 // 275 // 21 // 282 / 6 // 268 / 17 // 302 / 10 // 338 // 14 // 356 / 7 // 357 / 8 // 374 / 5, 12 // 365 / 14 // 378 / 17 // 468 / 18 // 477 // 3 // 480 | 21 // 576 / 22 // 588 / 4 // 564 / / 624 / 16 / / 62 / 4 // 676 / 5 // 660 / 18 // 661 / 5 / / 725 / 15 // 763 / 13 // 778| 11 / / 776 | 7 // 784 / 5 // 788 / 3 // zunaHyuccha 642 / 22 / / zaunaka 146 / 7 // 241 / 17 // 252 / 6, 16 // 281 / 12 // 260 | 2, 5 / / 312 / 21 // 313 / 10 // 320 / 20 / / 341 / 17 // 367 / 13, 18 / / 888 | 1 // 520 / 15 // 556 / 10 // 655 / 22 // 662 / 13 // 668 / 12, 15 // 735 / 20 // 736 / 12/ 740 / 15 // 782 / 10 / / 744 / 11 // thokagautama 643 / 17 / / 665 / 17 // 676 / 18 / / 71 / 1 // s| satyavrata 248 / 3 // 320 / 3 / / 322 / 11 / / 436 | 8 || 721 / / mumantu 163 / 6 / 455 / 17 // 466 / 22 / / 696 / 16 // 66 / // 67. / 21 / / 671 / 16 / / 13 // 1 / / 16 / 15 / / 026 / 16 // 74818 | 753 / 11 // 767 / 14 / / 773 / 14 / / 780 / 2 // 781 / 3 // 788 / 11 / / 76deg | 6 || muzruta 11 / 10 // saMvata 173 / 2 // 187 / 2 // 257 / 8 / / 22 / 16 / / 438 / 15 // // For Private And Personal Use Only
Page #1007
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 47 ) 482 | 2, 18 // 480 | 13 || 582 | 13 || 618 | 21 || 645 / 18 // sAMkhyAyana 206 / 13 // nArIta 134 / 1 / / 144 / 1 / / 145 | 2 || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 / 17 / 151 | 3 || 153 / 7 // 235 | 8 || 237 / 3, 12 || 264 / 10 / / 303 / 3 || 284 | 317 / 11 / / 452 / 212 | 6 || 224 / 10 / 10 / / 272 | 2 || 274 | 6, 13 / / 310 / 21 / / 322 | 18 || 325 // 7 // 341 | 7 || 363 | 8 || 387 | 1 || 427 | 14 || 428 / 10 // 433 | 11 || 436 | 15 || 438 | 22 || 438 / 16 // 12 // 454 / 18 // 451 // 462 / 7, 13 // 378 // 6 4 / / 504 / 14 // 543 / 9 // 547 / 2 / 552 / 2, 12 // 7 || 566 | 15 || 611 | 8 || 617 | 3 || 623 | 6 // 631 / 6 // 634 / 21 // 638 / 16 // 615 | 6 || 682 | 7 || 686 | 13 / / 711 | 10 || 768 | 13 || 772 // 7 // // 576 / For Private And Personal Use Only 485 /
Page #1008
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 48 ) parAzara mAdhavollikhitAnAM dArzanikAnAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / ( zrAcArakA eDasya ) jaimini 4 / 2 // www. kobatirth.org A / yAcAryya 207 | 13 || 424 | 16 || 524 | 17 || 525 | 13, 16 // bhaTTapAda 104 | 7 || bhaTTAcAryya 11 / 14 / / bhATTa tArkika 76 / 2 / / 81 / 11 / / ja / pa / pataJjali 37 | 11 || 4 | 3 || 65 | 5 | prabhAkara 37 / 5 / prAbhAkara 76 / 11 / 1 / 11 // 76 | 6 || 2 | 12 // mImAMsaka 76 | 5 | t| bh| ma / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir va / vAdarAyaNa 48 / 11 // 88| 2 || | | vArttikakAra 55 / 7 // vivaraNakAra 34 | 1 || 140 | 14 // vizvarUpAcA 51 / 14 / / For Private And Personal Use Only
Page #1009
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) parAzaramAdhavollikhitanibandhakartRNAmakA rAdikrameNa prjnyaapnptrm| (prAcArakANDasya) *8 devakhAmau 601 / 11 // 673 / 16 // 687 / 8 || 766 / 5 / / saMgrahakAra 285 / 7 // 448 | // 482 / 10 // 585 / 6 // 606 / 10 / / 686 / 7 // 730 / 19 / / For Private And Personal Use Only
Page #1010
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 50 ) parAzaramAdhabollikhitAnAM pravacanAnAmakA rAdikrameNa prajJApanapatram / (zrAcArakANDasya) bAthAvaNazAkhA vA bAdhAvaNa 154 / 8, 12 // 155 / 6 // pAtharvaNI zrutiH 467 / 16 // pAruNizrutiH 548 / 13 // uttaratApanIya 67 17 // k| kAThaka 726 / 22 // 735 / 3 / / kavalyopaniSat 36 / 6 // kauSitakibrAhmaNa 169 / 6 // 541 / 13 // kSarikA 36 / 11 / / chandogabrAhmaNa 162 / 2 / / chandogaNArakhA 188 / / For Private And Personal Use Only
Page #1011
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chandogazrutiH 469 / 3 // chAndogba 51 / / / j| jAvAlazrutiH 513 / 16 / / 535 // 16 // 547 // 20 // ta / tApanauyazruti 461 / / / taittirIyaka 161 / 10 // taittirIyabrAhmaNa 161 / 7 // 269 5 // 311 / 6 // paramahaMsopaniSat 557 // 7 // pippalAdazAkhA 1486 / bAcabrAhmaNa 555 / 17 / / bahucopaniSat 80 / 14 // brAhmaNa 535 // 14 // m| mantropaniSat 36 / 14 / / For Private And Personal Use Only
Page #1012
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maitrAvaraNa zrutiH 546 | 4 || maitreyazAkhA 67 / 3 // 116 / " y| yajurveda 253 / // vAjasaneyaka 471 / 14 // 5.3 4 // 536 / 15 / / 554 / 15 // 626 / 12 // 627 / 6 // vAjasaneyabrAhmaNa 163 / 2 // 192 / 8 / / 15 / 6 || 554 / 15 // vAjasaneyibrAhmaNa 100 16 // vAjasaneyizAkhA 10 / 6 // 154 / 6 / / vaMzabrAhmaNa 1 / 6 // zvetAzvatarazAkhA 68 / 4 // 166 / 3 // vetAzvataropaniSat 1, 6 // For Private And Personal Use Only
Page #1013
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 53 ) parAzaramAdhavollikhitAnAmanirdiSTapravacanAnAM zrutInAM prjnyaapnptrm| (prAcArakANDasya) * * * m| mantra vA manlavarNa 196 / 6,12 / / 4 / / / 501 / 16 / / 525 / / - - zruti / / 1 // 10 / 5, 10 // 11 // 4 // 27 // 5 // 35 // 8 // 12 / 13 // 43 / 4, 6 || 445 // 45 // 3 // 47 // 12 // 4 6 // 52 / 13, 17 // 56 / 13 // 61 / 13 // 62 / 5 // // 2 / 6 // 88 / 13 / / 62 / 6, 11 / / 63/6, 12 // 65 / 3, 7, 15 // 66 / 7, 12 // 87 / 3 / 105 / 6 // 108 / 7 // 10 / 7 // 116 / 5 // 130 / 10,11 // 137 / 4 // 138 / 1 // 141 / 2 // 151 / 10 // 152 / 6 // 154 / 14, 16 / / 162/ 6,12 / / 160 / 7, 8||12 / 12 // 191 / 1 // 162 / 19 // 165 / 6 // 167 / 14 // 1984 // 168 | 8, 7, 10 / / 201 / 6 / / 205 / 7, 11 // 274 / 10 // 276 / 16 // 287 / 8 // 311 ! 17 / 312 / 5 // 313 / 4 / / 314 / 12,18,16 // 336 / 8 ! RAO 13 // 342113 // 343 / 16 // 347 / 1 // 3487353 16 // 466 / 18 // .872 / 2 // 473 | 10 // 68 / 120 } 12 // 501 / 13 / / 502 / 3 // 522 / 8 // 525 6 7 528 / 10 // 533 // 5 // 535 / 5, 22 // 538 / 22 / / 548 / 1,10 // 551 / 11, 12 / / 555 / 2 // 55816 // 570 // 16 // 575 // 5 // 582 / 16 // 660 / 1 / / 15 / 21 / / 773 / 1 // For Private And Personal Use Only
Page #1014
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnAM smRtaunAmakA rAdikameMNa prjnyaapnptrm| (prAcArakANDasya) aa| ApastambasUtra 161 / 2 // yAzvalAyanarahyapariziSa 438 / 13 / / k| karmapradIpa 754 / 13 / / kalpasUtra 56 / 13 // mhAparizira 261 / 5 / / 340 // 7 // 346 / 8 // 941 / 8 || BCE || 16 / / 642 / 17 // (caturviMzatimata 10 / 1 / / 184 / 16 // 240 / 7 // 241 / 10 // 242 / 13 // 258 / 5 || 261 / 15 // 340 / 3 // 604 / 3 // 622 // 15 // 707 / 12 / / 733 / 3 / / 736 / 7 || 784 / 6 // For Private And Personal Use Only
Page #1015
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa 100 11 // v| vaikhAnasasUtra 526 // 15 // 527 / 1 // 52818 || ghatriMzanmata 295 / 5 / / 227 // 5 // 266 / // 35 // 2 // 563 / 8 / / 605/8 // 22 / 12 // ghaDviMzamata 674 / 5 // 71 / 15 / / sAMkhyAyanamna 43118 // For Private And Personal Use Only
Page #1016
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnAmanirdiSTasmatakAnAM smRtInAM prjnyaapnptrm| (prAcArakANDasya) s| smRti vA smRtyantara 16 | 6 || 51 / 11 / / 52 / 15 // 55 / 11 // 66 / 12 / / 141 / 2 // 181 / 17 / / 206 ! 8 // 210 / 18 / 231 / 3 ! 260 / 18 // 22 / 14 / / 284 2|| 263 / 13 // 318 / 10 / / 326 / 6 // 327 / 11 / / 335 / 13 / / 350 // 3 // 353 / 16 / / 406 / 20 / / 444 / 15 // 468 / 8 // 487 / 6 // 466 / // 508 / 17 // 517 / 12 // 520 / 5, 8 // 536 / 8 // 530 / 18 // 538 / // 547/8 // 551 / 2,6 / 555 / 14 // 556 / 3 / / 567 / 2 / / 574 / 7 / / 578 | 22 // 562 / 17 // 585 / 10 / 586 / 13 / / 567 / 11 / / 607 // 1 // 616 / 7 // 620 / 21 / / 621 / / / 646 / 18 // 656 / 17 / / 666 / / 601 / 5 / / 676 / 11 / 66 / 6 / / 662 / 5, 8||707 / 16 / / 708 / 8 // 710 !! 713 / 11 / / 715 / 15 // 720 / 12 / / 722 / 12 / / 724 / 4, 12 / / 728 / 3 // 738 / 15 / / 747 / 8 // 052 / 17 / / 762 / 8 / / 763 / 10 / / 764 / 11 / / 765 / 8 / / 768 / 3 // 781 / 6 // 76 0 / 3 / / 762 / 12 / / 764 / 8 // For Private And Personal Use Only
Page #1017
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 57 ) parAzaramAdhavollikhitAnAM purANAnAmakA rAdikrameNa prajJApanapatram / (prAcArakANDasya ) yAdityapurANa 76 / 5 // 147 / 12 / / 164 / 11 / / 296 / 3, 6 / / 323 / 10 // 372 / 11 / / 373 / 10 / / 440 / 8, 11 / / 466 / 6 || 704 / 14 / / dhAdipurANa 261 / 1 / / 461 / 13 // 603 / 7 // 615 / 7 // 616 / 8 // 652 / 17 // 655 / 7 // 665 / 14 / / 667 / 20 // 670 / / 6 / / 701 / 12 / / 707 / 6 / / 727 / 7 / / k| kAlikApurANa 556 / 7 // kUrmapurANa 52 / 6 / / 63 / 6 // 84 | 12 // 85 / 10 // 87 / 5 // 118 / 2 // 136 // 1 // 11 // 5 // 142 / 10 // 146 / 14 // 146 / 1, 12 // 152 / 1 // 201 / 17 / / 202 / 15 / / 207 / 1 / / 223 / 10 / / 225 / 15 / / 236 / 6 / / 250 / 2 // 258 / 10 / / 270 / 5 / / 274 / 11 // 276 / 2 // 283 / 16 // 286 / 14 / / 287 / 5 / / 264 / 12 // 306 / 17 // 308 / 4 // 106 / 6 || 311 / 13 / / 316 1 7 // 327 / 7 // 332 / 12, 18 // 335 / 14 / / 338 / 6 // 301 / 4 / / 342 / 10 // 344 / 3 / / 345 / 5. / / 347 / 6 / / 360 / 5 // 365 / 2, 11 // 366 // 7 // For Private And Personal Use Only
Page #1018
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 58 ) 360 / 11 // 372 / 14 / / 377 / 15 // 376 / 1 // 3 / 6 / / 126 / 20 // 430 / 5. // 434 / 14 // 457 / 2 // 461 / 16, 17 // 501 / 11 / / 516 / 3 // 522 / 3 // 530 / 13 / / 512 / 5 // 538 / 10 // 536 / 2 // 56 / 17 // 576 / 15 / / 576 / 6 / / 582 / 3 / / 586 / 16 // 58 / 22 // 5 // 10 // 613 / 21 / / 632 / 16 / / 635 / / / 636 / 12 // 660 / 14 / ga / gAr3apurANa 106 / 5 // nandikezvara 335 / 8 // nRsiMhapurANa 242 / 10 // 280 / 17 / / 326 / 16 // 337 / 6 / 358 / 12 / / 358 / 6 // 594 / 4 // 538 / / / 562 // padmapurANa 223 / 16577 // 16 // 755 / 16 // prabhAsakhaNDa 676 / 16 // purANasAra 89 / 01 08 18 // 194 / 7 // 212 / 6 / 305 / 14 / 324 / 11327 / 15 // 151 / 11 // 510 / 15. b| brahmapurANa 190 / 2 // 123 / 5. 166 / 1 // 265 / 15. / 12 // 366 / 17 / 371 / 6 // 508 / 5 // 562 / 1 / 581 / 18 // 602 / 2 // 607 / 20 // .6 / 7 // 617 / 6, 16 // 637 / 3 // 637 / 10, 18 // 646 | 8 // 711 / 16 / / 736 // 6 // For Private And Personal Use Only
Page #1019
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pUha ) brahmANDapurANa 186 / 6 // 215 / 5 // 226 / 11 // 242 / 2 // 246 / 12 // 386 / 22 // 653 | 15 || 666 | 8 // 676 / 18 // 68 3 // 666 | 6 // 667 / 19 // 666 / 3706 / 14 // 922 // 4 // 726 | 6 // 742 / 4 // 047 // 16 // 753 / 2,10 // 776 / 20 // bh| bhaviSyapurANA vA bhaviSyapurANa 268 / 2 // 365 | 6 // 441 / 5 // 453 / 2 // 460 / 3 // 643 / 7 // 684 / 17 // 711 / 3 // 7138 // 764 // 7 // 766 | 8 // 703 / 7, 21 // 784 / 10 // bhaviSyottarapurANa 173 | 14 // 176 / 13 // 178 // 1 // 567 / 12 // ma / matsyapurANa vA matya 150 / 6 // 182 / 2 243 | 6 | 323 | 15 // 344 // 6 // 55 | 13 // 560 | 1 || 5 | 21 // 732 / 6 // 743 / 102 / 6 / 146 / 1 / 261 | 6 || 264 | 16 || 383 / 2 // 465 18 // 657 | 16 // 658 7 // 668 |2 // 700 | 5 || 705 / 14 // 022 | 15 // 724 / 20 // 026 / 6, 13 // 107555, 14 // 756 / 2 // 756 / 063 | 16 // mArkaNDeyapurANa 158 / 11 // 224 // 15 // 243 | 15 // 347 / 12 // 364 | 6 || 366 / 17 // 466 / 10 // 707 / 18 // 722 / 7 // 1876 // 2 // 760 / 16 // la / liGgapurANa 75 | 10 // 85 | 6 || 311 / 8 // 504 // 22 // 55ha / 7 // For Private And Personal Use Only
Page #1020
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 6 0 ) va / varAhapurANa 274 / 7 // 416 | 14 || 687 | 6 // afryaNa vA vyApurANa vA vyAya vAmanapurANa 165 | 8 // 248 // 13 // 316 / 4 // 327 | 3 | 320 | 13 // 107 / 16 // 262 / 6 // 265 / 16 // 537 / 6 // pU60 | // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAyupurANa 281 / 20 // 4526 // 003 / 7 // 738 | 11 // 980 i 11 // 043 / 1 // 7478 // 750 | 2|758 / 17 // viSNupurANa 76 / 2 // 115 / 11 // 132 // 4 // 142 / 1 // 146 // 6dha 207 / 4 // 211 / / 214 / 6 // 246 | 2 // 264 // 11 // 278 | 18 // 206 // 11 // 265 | 3 || 315 | 13 // 316 | 14 // 322 / 14 // 323 | 18 || 326 | 6 || 342 / 16 // 300 | 16 // 352 / 11 // 357 / 10 // 364 | 4 | 366 / 16 // 380 // 2 // 385 | 18 // 386 / 8 // 37 // 7 // 388 // 15 // 418/20 // 16 / 15 / 141 / 3 // 444 / 11 / 460 / 9 // 466 / 10 // 632 | 15 || 657 | 20 // 6-3 | 12 // 474 / // * 708 / 1 // 716 / 18 // 743 / 17 // 785 / 13 // 78 // 7 // sh| zivapurANa vA zaivapurANa 336 / 7 // 434 // 2 // sa / skandapurANa vA skanda cha / 4 // 87 / 10 / 106 / 14 // 110 // 1 // 172 / 11 // 175 / 3 / 108 / 7 // 121 / 1 / 166 | // 181 / 6 // 184 / 6 // 185 / 11 // 187 / 5 / 324 / 6 // 384 / 7 // 036 / 6 / 544 / 11 // 545 / 1,10 / 546 / 14 // 777 // 6 // 761 / 2 // 1 For Private And Personal Use Only
Page #1021
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAmanirdiSTapurANanAmAM purANasandInAM prajJApanapatram / (prAcArakANDasya) umAmahezvarasaMbAda 73 / 18 // 888 / 21 // piTagAthA 325 | 16 // 788 12 // purANa vA purANAntara 123 / 12 / 222 / 6 // 235 / 14 // 263 / 17 // 280 | 21 // 304 | 10 // 316 / 13 // 325 / 1 // 356 / 15 // 362 / 3 // 363 / 11 // 375 / 1 // 387 / 13 // 442 / 14 // 478 / / 82 / 7 // 5031 22 // 543 / 18 // 605 / 3 // 656 / 21 // 667 / 19 // 873 / 20 // 65 / 4, 15 // 667 / 18 // 708 / 17 // 720 / 18 / 728 / 18 // 726 / 12, 17 // 730 / 5 // 735 / 11 // 738 / 3 // 761 / 20 / vAyatIyasaMhitA 53 // 2 // satasaMhitA 86 // 4 // For Private And Personal Use Only
Page #1022
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnAM itihAsagranthAnAM prajJApanapatram / (prAcArakANDasya) anuzAsanaparva 12 / 8 // 73 / 18 // 133 / // 156 / 1 // 216 / 16 // 367 | 17 // 408 / 14 // 416 / 17 // 416 / 3 // 420 / 5 // 484 / 16 // 466 | 5 // azvamedhaparca 66 / 2 // 106 / 17 // 120 / 4 // 150 / 16 // 152 / 10 // 313 / 17 // 327 / 18 // 350 | 15 // 355 / 3, 13 // - 356 / 4 // 363 / 2 // 365 / 8 // 367 / 16 // 270 / 6 // 374 / 8 // 375 / 19 // 376 / 2 / 41818 | 128 | 12 // 465 | 14 // 556 / 16 // shraa| yAraNyaparva 118 / 11 / 121 / 13 // 122 / 10 // 134 1. gautA 5 / 15 / 56 / 3 // 77 / 12 // For Private And Personal Use Only
Page #1023
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhArata / 12 // 1 / 2 / 2 / 3,10 / 10 / 6 / 16 / . // 2.5 / 15 // 207 / 2 / 21 / 12 / 275 / 1 // 65 / 5 / 15 / 10 / 2 / 11 / 457 / 12 // 512 / / / rAmadhanI 196 / rAmAya . . . zalyaparva 18 / 19 / zAntiparva 298 298|2 // 368 / 1 // .. / 2 // 4.6 / 16 // 8.6 | 21 / 015 / / 11 / 17 / / 15 / 12 / 16 / 25 // 11 // 18 / 20 / 420 / 14 / -- - For Private And Personal Use Only
Page #1024
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 64 ) parAzaramAdhavollikhitAnAM zrutismRtipurANetihAsAtiriktagranyAnAM prajJApanapatram / (zrAcArakANDasya) jyotiHzAstra 180 / 13 // 262 / 11 // n| nigama 675 / 6 // 706 / 15 // 726 / 10 // 747 / 12 // 748 / 7 // p| prapaJcasAra 35 // 3 // brahmaniruktaM 726 / 10 // v| viSNudharmottara 165 / 13 // 171 / 10 // 172 / 6 // 175 // 11 // 178 / 15 // 178 / 12 // 187 / 13, 18 // 202 / 12 // 363 / 5 // 383 / 16 // 440 / 2 // 651 / 14 // 660 / 16 // 706 / 6 // 723 / 7 // 760 / 4 // 782 / 10 // sh| zivadhamma 177 / 2 // zaivAgama 126 / 6 // . For Private And Personal Use Only
Page #1025
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnAM dArzanikagranyAnAM prajJApanapatram / (pAcArakANDasya) uttaramImAMsA 529 / 5 // 555 / 15 / jaminisUtra / / 9. // 57 / 3 // bogasUtra 17 // 12 // bArtika 11 / 1 // vaiyAsikamAgha 17 // 12 // bAmasUtra 1 999 // For Private And Personal Use Only
Page #1026
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitAnA nibandhamanyAno prjnyaapnptrm| paparA 65 / 1.. patrikA / / | s| / / savisaMgraha | For Private And Personal Use Only
Page #1027
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasya zuddhipatram / (vyavahArakANDasya) muhm| thAnAyo prayAsa saMvataH (evaM paratra) yeyamuktA niraukSate kaivartazcaiva prkaarH| sambhavaM pratyarthoM saMketa ethe| pnau| azuddham / 18 ghAsAyo prAyAsa 18 13 sambartaH 16 yeyamunA nirIkSyate kaidartama prakAraH zambhavaM 54 13 pratyayauM zaMketa tapitrA TatIya ... 10 // 14 kAlena ghaTo 121 21 prAmukhaH / ... pUrvAhe 127 masma vivakSita strauzukleSu 170 zulaM elAyAnAM miyo 176 18 bhogAdhizeSe .... 16 sama tvapitrA grahIta kAle na dhaTo prAmukhaH pUrvAhne 16 bhasma yavivakSita strIzulkeSu 174 maNmayAnAM (evamanyatra) ma yo bhogAvizeSe sabha For Private And Personal Use Only
Page #1028
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| pddh'o| 160 18 160 ra 208 . 291 16 15 211 215 229 206 addhiptrm| bhuim| rUpAyaiH khiye dApyaye pravAsa ... koNa ... sAhamiH jAtibhiH sutepituH rAta samakriyA vRtti dazAhata masmAbhiH sakkhi aham / sapAyaiH striya dApaye nyAsa ko zAmiH jJAbhiH (evaM paratra) sute pituH edhate samayakriyA iti 247 218 15 295 16 206 punazaiH pra 296 297 bharamAdimiH sakthi punaH provaM mautulAnI satvam daiyukto dato sipihAH saMhakAnAntu mAMga yAtAyA yAjJavalkA tAn rbhAtulAgo khatvatvam damuko datto sapihAH sakhyAnAntu mAMgA yastAsAM 130 255 301 0 yAjakhalakAH 169 18 van For Private And Personal Use Only
Page #1029
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org PREFACE. avataraNikA | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 parAzara smRtermAdhavAcAryyakRtA vyAkhyA samIcInogranthaH / seyaM na paraM parAzara smRtivyAkhyAnaM kintu parAzarasmRtivyAkhyAvyAjenopAdeyaH smRtinibandho'yaM viracito mAdhavAcAryeNa / so'yaM grantho dAkSiNAtye pracaradrUpaH / so'yaM mahAmahopAdhyAyara ghunandana bhaTTAcAryyaprabhTatibhiH smRtinibandhakarttabhiH pramANatayopanyastaH / tasyaitasya grantharAjasyArthyAvartte vizeSatastu gaur3amaNDale viralapracAraM luptaprAyatAJcAlaya zAstragrantharakSaNadIkSitairvidyAvAridhibhi rasyAtikasamitizobhAkaraiH sabhAstAraistanmudraNaM sthirIkRtya tacchodhanAdau niyukto'yaM janaH / mayA tu yatamAnena yathAmati etasya zodhanamakAri / Syadyatve'dhyayanAdhyApanayoravyavahRtatvena viralapracAratayA cAsyaikamapi pustakaM parizuddhaM na labdham / tathApi mahatA yAyAsenAsya zuddhatA kathaJcit sampAditA / granthArthavaizadyAya TippaNamapi teSu teSu sthAneSu viracya dattam / tathApi cchAtra yA'zruddhirvipazcitAM pratibhAsyati sA taireva kRpayA zodhanIyA / yAni pustakAnyavalambyaitasya zodhanamakaravaM teSAmidAnaumullekhaH kriyate / ekaM tAvadasyAtikasamAjAdAgataM mUlamAtram / dvitIyamapi tata evAnItamAcAraprAyavittakANDadvayAtmakaM vyAkhyAsahitam / tRtIyamapi tasmAdeva samAjAt saMgRhItaM cacArakANDarUpaM vyAkhyAsahitameva / caturthaM saMskRtavidyAmandirAt samAsAditamAcAraprAyazcittarUpakANDaddayopetaM savyAkhyam / pacamaM zAntipura nivAsipaNDita rAmanAtha - tarka ratnAt prAptaM tAdRzameva / SaSThaM mahadezAdAnItaM trailaGgAkSaramudritaM tathAvidhameva / tadevamAcAra - prAyavittakANDayoH SaT pustakAnyupalabdhAni / vyavahArakANDasya caikaM pustakaM paNDita rAmanAtha-tarkaratnAt prAptam / dvitIyaM saMskRta vidyAmandirAdadhigatam / tRtIyaM kAzikarAjakIya saMskRtapAThazAlAtaH samAnItam / tadevaM vyavahArakANDasya trINi pustakAni saMgRhItAni / For Private And Personal Use Only
Page #1030
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzarasmRtau tAvat abhiH zokailnAni ghaTa zatAni zlokAnA vidyante / te ca khokA bAdazabhiradhyAyairvibhaktAH / tatrAdyamadhyAyatrayamAcArakAryam / parAcInamadhyAyArakaM prAyazcittakANDam / antimasvadhyAyaH prishishlpH| yAcAro hi dhrmaanusstthaanm| taccAdyenAdhyAyatrayeNopadiem / zAstrIyaM dharmamanAcarataH niSizcAnutiSThato yadaniyamApadyate, tannirAkaragAthai prAyazcittam / tathAcAropadezAt parataH smupdiym| yathA kalpasUtrAdau zrautadharmAnuSThAnaM tadatikramaprAyazcittacoktam, tathehApi mAna; dharmAnuSThAnamatikramaprAyazcittaJcoktaM na tu vyavahAro'pi parAzareNoktaH / parantu rAjadhammaprastAve, prajAdharmeNa pAlayedityanena vyavahAraH sUcitaH / padyapi mAnadhammAntaravat vyavahAro'pi vedamUla iti so'pi dharma eda, evaJca mAdhammamupadidikSoH parAzarasya vyavahAro'pyupadeSumucitaH, tathApi sasyaitalokapradhAnatvAdupadezona kRtaH / dividho hi dharmaH kazcit paralokapradhAnaH kacicaitallokapradhAgaH / tatra paralokapradhAnaM dharmamupadidikSarAcAryaH zaucAdikamevopadichavAn, tasya paralokapradhAnatvAt / vyavahArantu gopadideza tasyaitalokapradhAnatvAditi liSyate / vyAkhyAtrA tu mAdhavAcAryeNa pAdhArakANDaprAyazcittakANDa yoAkhyAnAnantaraM pariziyarUpatayA vyavahArakADamapyupa bhivaDam / tadevaM mUlasyAcAraprAyazcittarUpakANDahayAtmakatve'pi mAdhavAcAryakRtA taDAkhyA tu kANDatrayavatI, bAcArakAmaM prAyazcittakArakhaM vyavahArakANDaceti / tatra prathame'dhyAye caturNa varNAnAM sAdhAraNaH (ziSTAcAraH bAhika) vasAdhAraNaH (ghaTakama kSitirakSAdirUpaH) ca dharmo niruupitH| dvitIye kRSyAdilyo jIvanopAya upadichaH / uddezatazcAzramadharmasUcanaM kRtam / hatIye'dhyAye azaucavistara uddezataH zrAisaMgrahayoktaH / caturthe'dhyAye prako. pApaprAyazcittaM putrabhedAdi privednccopdissttm| paJcame'dhyAye prakIrNapApaprAyazcittazeSaH aahitaamisNskaarshcaabhihitH| SaSThe'dhyAye malAvahamArIparopapAtakaprAyazcittAyuktAni / guddivaanrsyoH| saptame'dhyAye rasA For Private And Personal Use Only
Page #1031
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maatiriktdrvyshuddhiraapdiyaa| baTame'dhyAye sAmAnyatogovadhaprAyazcittamuktam / gavame'dhyAye rodhAdinimittakagovadhaprAyazcittamanuziyam / dazame 'dhyAye agamyAgamanaprAyazcittamAdidham / ekAdo'dhyAye vyabhojyabhojamAdiprAyazcittamAdarzitam / bAdazavadhyAyaH kaannddddyprishidlphe|| parAzarasmato khalvasyAM bAhulyena kalidharmANAmevopadezaH / munibhiH samanvitaH kila bhagavAn vedavyAsaH kalau manuSyANAM zaktihAsena yathAvAhammamanuSThAtumasamarthAnAlakSya kRpayA vadarikAzramasthaM pitaraM parAzaraM echavAn / sa caivaM pUcho dhammamupadideza / ataevAtra AcArasya sahocaH pAyazcittasya baahulyccoplbhyte| lokAnAmalyasAmarthyAt AcArasakocA, pApavAhulyAt praayshcittvistrH| atrApi soco'styeva / yathA govadhe traimAsikavratAdikaM manvAdibhirApadieM, brahmahatyAyAM ca dAdazavArSikabratAdikam / parAzareNa tu tatra tatra yathAkramaM prAjApatyaM se tudarzanaJcoktam / tasmAt parAzaramate tatra satra sattadeva mukhyaM prAyazcittam / vratAntaratarakalpikam / yasya hi zAsne prasaMzA zrUya te, tadeva mahat, AyAsabAhulyaM tu va mahattvapayojakam / tathAle kRSakANAmAyAsabADalyAt karSAmeva mahat syAt gomUtrAdyapekSayA siMhayAghrAdimUtrANAmutkarSo bhavet / smAtya starAnusAreNa tu viSayavyavasthA na samaucaunA / sarvAsAM smRtInAmAgdRzAjJAtumazakyatvAt / saparijJAtasmanyanusAreNa vyavasthAyAmabhyupagamyamAnAyAntu pUrva tathA vyavasthAyAM batAyAM kAlAntare saranyantaradarzane vyavasthAyA thavyavasyatvApatteH / tasmAt bratAntaravidhAnaM na vratAntarasya nikArakam / ityaJca patrakasmin viSaye bhinnabhinnAsa spatiSu vibhinnAni vratAnyupalabhyante, tatra sarveSAM vikalpa eveti samIcInaH panthAH / bAyAsabAhulyAttvavAntaraphalabAhulyaM mahatovratasyAlpemAMzena pApakSayo'vaziTana dhAMzena vargAdisukhAptirvA kalpanIyam / pApakSayAdikaM prakRtaphalantu vihi tebhyaH sarvebhya evAvizeSeNa jAyate / evamaspana tenApi mahataH pApasya kiyAnaMzaH kSIyate / asminnarthe bAyAcadimAdhavAcArye sarvathA samupAdeyo vicAraH pravartita ityupaarmyte| For Private And Personal Use Only
Page #1032
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdhavAcAryeNedamapi vicAritam / tdythaa| brahmahatyAdyutpannaM pApaM hAdazavArSikAdinA vratena nazyatu / kammajanyapApasya karmaNA nAzopapatteH / abhakSyabhakSaNajanitantu pApaM kathaM nazyati ? yAvatA bhakSitasyAbhakSyasya mAMsazoNitAdirUpeNa pariNatasya zarIre'vasthAnAt / apavitrapadArthapariNAmarUpasya zarIrasya kathaM prAyazcittAnuSThAnena pavitratA ekyate vaktamityevamAzaya siddhaantitm| ataevAbhakSyaprakSaNaprAyazcitte zapuSpopratInAM kvAthasya pAnaM vihitam / tathAca tattatkvAthapAnenAbhakSyadravyapariNAmabhUtamAMsazoNi-- tAdeH saMzodhanamupapadyate / pavitratattadravyakvAthAdInAM mAMsazoNitAdirUpeNa pariNatAnAM praduzamAMsazoNitAdizodhakatvopapatterityAdikaM vicAritam / etenAbhakSyabhakSaNaprAyazcittaM yAdivatAdikameva karaNauyaM na tatrAnukalpadhenudAnAdikaM kartumucitamiti mAdhavAcAryANAmabhiprAyaH pratIyate / sA khalviyaM parAzarasmRtiH kalau yuge praNauteti tata evopalabhyate / sA ceyaM prAyaH sAsAmeva smRtInAM prbhaavinii| parAzaraM ecchatA vedavyAsena khalvevamuktam / zrutA me mAnavAdhA vAziSThAH kAzyapAstathA / gArgeyA gotamauyAzca tathAcauzanasAH zrutAH / atreviSyozca saMvartAhakSAdagirasastathA / zAtAtapAca hArItAyAjJavalkAttathaiva ca / ApastambakRtA dharmAH bhavasya likhitasya ca / kAtyAyana kRtAzcaiva tathA prAcetasAnmuneH / sadanenaitAsAM smRtInAM parato bhagavato dhyAsasya praznaH, taduttararUpatayA ca parAzarasthAsthAH smRterabhidhAnamiti sparamavagamyate / seyaM smRtiH pUrvasmataunAM sArasaMgrahabhUtesi pratIyate / amyAM hi smRtau kvacit smRtyantaravAkyamavikalamevoktam / yathA naze mate pravrajite ityAdi nAradasmativAkyaM tathaivAbhihitam / kvacittvaMzato vikalayya smRtyantaravAkyamihopanyastam / yathA zuyedipro dazAhena ityAdi dakSavAkAM jAtau vipro dazAhena ityaMzatovikalayya paThitam / For Private And Personal Use Only
Page #1033
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyAkarturmAdhavAcAryyasya lipezcAturthaM sAralyacca suprasiddhamiti tatra na kiciDatavyam / sa kila prasiddhasya bukkamahIpateramAtya bAsaudityapi suprasiddhameva / kiM bahunA sAyaNAcArya-mAdhavAcA-veva tasya prasiddhermulamiti zakyate vaktum / sa khalvayaM mAdhavAcAryo bhAratautIrthasya ziSya iti asminneva granthe kAlamAdhavAdau copalabhyate / asya mAdhavAcAryyasya jananI zrImatI, pitA mAyaNaH, sAyaNabhoganAthau sahodarau / so'yaM bharadvAjagotrItpannaH yajurvedI baudhAyanazAkhauya ityetadasya granthasyopakramaNikAyAM tadukyA'vagamyate / evaM hi tatroktam / zrImatI jananI yasya sukotirmAyaNaH pitA / sAyaNobhoganAthazca manobuddhau sahodarau / yasya baudhAyanaM sUtra zAkhA tasya ca yAjuSo / bhAradvAjaM kulaM yasya sarvajJaH sa hi mAdhava iti| tadanena mAdhavasAyaNau sahodarau bhAtarAviti sparamavagamyate / ye tu mAdhavasAyaNayorabhedaM manyante, te kathamimAM mAdhavAcAryasyokti na paryAjocayantauti na khlvdhigcchaami| asta sAvat / sa khalvayaM mAdhavAcAryaH sAyaNAcAryyasyAgrajaH na tvnujH| tathAca saaynnaacaarykRtyjnytntrsudhaanidhigrnthe| tasyAbhUdanvayagurustattvasiddhAntadarzakaH / sarvajJaH sAyaNAcAryo mAyaNAyaMtanUdbhavaH / upendrasyeva yasyAsaudindraH sumanasAM priyaH / mahAkatUnAmAhartA mAdhavAyaMsahodaraH / - tadatropendrasyendra iva sahodaro mAdhava bAsaudityuktyA mAdhavasya sAyaNAgrajasvaM prtiiyte| mAdhavAyetyAryapadaprayogAcca tathA'vagamyate / ataeva mAdhavAcAryo bukkasya bukkaNasya vA'mAtya AsIt sAyaNAcAryyastu bukkasya tapatrasya hariharasya cAmAtya bAsauditi sutarAM saGgacchate / hariharasya bukAtmajatvaM tu yajJatantasudhAnidhau spaTamupalabhyate / evaM hi satroktam / For Private And Personal Use Only
Page #1034
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baMze cAndramase tadanvayanidhiH zrIsaGgamo'bhUtrapastasmAt prAdurabhudabhoTasarabhiH zrIbuvAethvIpatiH / hariharanibhabhUmA kAmado'bhUjjaganyAM hariharagarapAlastasya bhUpastanUjaH / sa khalvayaM sAyaNAcAryo vedabhASyANi viracitavAn / na tu mAdhavAcAryo vedabhASyANAM nirmaataa| ataeva vedabhASye mAdhavAcAryanirmitajaiminIyanyAyamAlAgranthasthaH loka pramANatayollikhitaH / saduddharaNavelAyA nyAyavistarakAra bAha, - ityanyotirUpeNa samujhekhaH satarAM skte| yaca kacit, sapAlurmAdhavAcAryo vedArthaM vaktumudyataH / ityuktam / tadapi vyeche bhAtari smmaanprdrshnaarthmev| ataeva khavaMzAayabhUtasaGgamamahArAjatitayA vedabhASyasya tatraiva kacidullekho dRzyate / saGgamega prakAzyate / ityatra / khavateranyakRtitayollekhaH khalvanyasmin sammAnAtizayamavagamayati / saMcaiva vedabhASye taktatprakaraNaparisamAptau, "iti sAyaNAcAryaviracite mAdhavauye vedArthaprakAze" - ityAdikaM puSpikAyAM yalikhitaM tadapyevaM saGgacchate / api ca dhAtuttirnAma granthaH sAyaNAcAryeNa nirmitaH / seyaM dhAtuvRttirmAdhavIyeti nAmrA tenaiva prkhyaapitaa| tathAca dhAtuhattevapakamaNikAgataH jhokH| tena mAyaNaputreNa sAyoga manISiNA / bAkhyayA mAdhavauyeyaM dhAtuvRttiviracyate // vedabhASyaM sAyaNAcAryakRtamityetaca tatkRsayajJatantrasadhAnidhigranyAt spakSamavagamyate / tathAca tatra sAyaNAcArya prati sabhAsadAmusiH / adhautAH sakalA vedAste ca dRdhArthagauravAH / tvatpraNItena tadbhASyapradaupena prathauyasA / so'yaM mAdhavAcAryaH purANavAra-parAzarasatiyAkhyA-kAmamAdhavAparaNAma For Private And Personal Use Only
Page #1035
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dheya-kAlanirNayagranthAn viracya parato jaiminIyanyAyamAlAM tahistaraM ca racitavAn / vyAkhyAya mAdhavAcAryo dharmAn pArAzarAnatha / tadanuSThAnakAlasya nirNayaM vaktusudyataH // ityanena kAlamAdhavagatena zlokena parAzarasmRtivyAkhyAnAnantaraM kAlamAdhava : granthaH praNIta ityavagamyate / zrutismatisadAcArapAlako mAdhavo budhH| / smAta vyAkhyAya sarvArtha vijArthaM zrauta udyataH // iti jaiminIyanyAyamAlAvistaragatega lokena sarveSAM smArtadharmANaM vyAkhyAnAnantaraM jaiminIyanyAyamAlAvistaroracita iti cAvagamyate / vyAkhyAtazcAyaM zlokaH khymev| tdythaa| sarvavarNAzramAnugrahAya purANAsAraparAzaraspativyAkhyAnAdinA smaatodhrmH pUrvaM vyAkhyAtaH, idAnauM DijAnAM vizeSAnugrahAya zrautadhammavyAkhyAnAya pravaktaH iti / atredamAzayate kaizcit / sAyaNamAdhavayonnitva, sarvadarzanasaMgrahe - zrImat sAyaNamAdhavaH prabhuruyanyAsthat' satAM prItaye / ityapanyAsaH kathaM saGgamanIyaH / atra ya eva sAyaNaH sa eva mAdhava iti sAyaNamAdhavayorekatvamavagamyate / yatraitadAlocamIyam / pUrvoktaprabandhena sAyaNamAdhavau sahodarI mAdhavasya khargamanAt parato'pi sAyaNo jIvita - zAsaut tadAnImeva tena yaitantra sudhAnidhiviracita prati spaThabhavagamyate / tasmAta sAyaNamAdhavau bhivAmityatra nAsti sandehaH / sAyaNamAdhavayorabhedanirdezasta sAyaNandasya vaMzanAmatAmapyakgamati / tathAdha mAdhavAcAryasya sodarI nAnA sAyaNa bAsaut sAyaNamAdhavau hAveva tu sAyaNavaMzotpannAviti ziSyate / sAyaNazabdasya vaMzanAmatA tu sarvadarzanasaMgrahaeva svymvgmyte| evaM hi tatroktam / zrImatsAyaNadugdhAbdhikolabhena mahaujasA / kriyate mAdhavAyeMNa sarvadarzanasaMgrahaH // For Private And Personal Use Only
Page #1036
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org 110 yatra sAyaNadugdhAbdhikaustabheneti vizeSaNopAdAnAt sAyayavaMzotpannatvaM mAdhavasyAvagamyate / tathA sAyaNaracitadhAtuTattaukAsti zrIsaGgamamApaH pRthvItalapurandaraH / + + + kalikAtA rAjadhAnyAm, zAkAH 1820 / bhAdre mAsi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya mantrizikhAratnamasti mAyavasAyaNaH / yaH khyAtiM ratnagarbheti yathArthayati pArthivIm // X X x * Xx tena mAyaNaputreNa sAyaNena manoSiNA / vyAkhyayA mAdhavauyeyaM dhAtuvRttirviSyate // ere fe tasyetyAdi loke mAyaNasya sAyagatayollekho vaMzanAmatAM tasyAvagamayati / tenetyuttaraloke ca sAyaNanAmadheyatvaM tasyeti dhaumadbhiranucintanauyam / dhAtuvRtteH puSpikAyAmapi, mAyaNasutena mAdhavasahodareNa sAyaNAcAryeNa viracitAyAM, - ityAdi likhitam / idantviha vicAraNIyam / mAdhavAcAryeNa sarvvatraiva granthAdau vidyAtorthasya praNAmaH kRtaH / sarvvadarzanasaMgrahasyAdau tu -- pAraM gataM sakaladarzanasAgarAyA - mAtmocitArthacaritArthita sarvvalokam / zrApAtinayaM nikhilA gama sarvvajJa viSNu gurumanvahamAzraye'ham / ityuktam / vidyAtIrthasyollekhastu na kRtaH / kimatra kAraNamiti na nikhIyate / parantu zArGgapANitanayastasya darzanazAstre gururAsIdityevamapi sambhavet / ityantu kiM vistareNa ? tadevaM mAdhavAcAryyasAyaNAcAryyayorgranthadarzanAt yAvAn mAdhavAcAryyasya paricayo'vagamyate, tAvAnevAtropanivaddho na tu kalpanayA kaluSatAM nauva iti zivam | serapura nagaravAstavyaH, zrI candrakAnta devazammI For Private And Personal Use Only
Page #1037
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasyAkArAdikrameNa vissysuucii| vyavahArakANDya / eche| 131 viSayaH / amividhiH ... ... vadattanirUpaNaM tadedAzca ... adattasya pratyAharaNIyatvam adeyadAnapratigrahayordaNDaH . 2.2: 224 :: 242 367 badeyam ... ... ... adhikammakRtaH svarUpam ... anAsedhyAH ... ... . aniyuktapratinidhayaH ... anekajhatyakarttakakarmaNi vetanArpaNaprakAraH anaMzAnAM putrasyAMzabhAgitvam ... anaMzAnAM bharaNam ... ... antargatabhAvalakSakaliGgAni antevAsinAM karmakaraNam ... antevAsI ... ... ... anyatarAGgavaikalye bhogasya na prAmANyam anyathAvAdinaH sabhyasya daNDaH ... anvAhitalakSaNam aparAdhAnusAreNa dagaDa vyavasthA 43 240 : . . . . . . . :: ... 28 ... Ic For Private And Personal Use Only
Page #1038
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyaparAdhAH viSayaH / aputradAyagrahaNakramaH ... aryadhane pattyadhikAravicAraH prakAzataskarANAM daNDaH ... prakAzataskarAH prakRtistasya kAryyasyAsiddhiH pragalbhAbhiyoktari kAladAnam vyabhiyoktAdInAmuktikramaH 0.0 www. kobatirth.org vyavibhAjyadravyam vyavibhAvyavidyAdhanalakSaNam kAlolavAkyalakSaNam aSTAdazavivAdapadAni sAkSipratyayAvivAdAH vyasaMvaddhavAdalakSaNam yakhAmivikrayaH... abhyupetyAzuzrUSA... yamedhyAdinA tar3AgAdidUSaNe daNDaH arthinaH pratinidhiH ... ( 2 ) ... : ... :: arthipratyarthinoH kasya kriyeti virUpaNam yarthipratyarthinoH sandhiH vyavaskarAdibhicatuSpathAdirodhaniSedhaH ... : :.. ... shraa| : ... :: *** : ... ... : : ... ... : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only e / 31 352 355 301 300 165 51 45 23 275 42 66 58 278 3 377 294 11 8 162 211 102 grAgamapUrvvakameva bhukteH prAmANyam vyAgamavaddaurghakAlatvAdikamapi bhuktaH prAmAkhyakAraNam 102 paGgau / 18 17 18 3 6 ha 11 16 16 15 5 12 8 11 14.
Page #1039
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ethe| pii| vissyH| pAgamaM binA'pi pipuraSamogasya prAmANyam ... vAcaritalakSaNam ... pAcAryyasya kartavyam ... pAzAprajJApanapatrayokSaye pAdinyAH ... ... pAdhimAzAdau vyavasthA ... pAdhinirUpaNam pAdhipatra vizeSaH / bAdhipAvanaprakAraH cAdhimedAH ... pAdhimocanam ... pAdhisiddhiprakAraH bAdhelApanabhAvaH pASedanApAraH... cAsedhamedAH ... pAsadhArividhiH cAsedhAvaH ... ... pAsedhAH ... ... bAsasthAsedhakapolavAlobAne dasa bAhitanavasya satvanirativANaH ... bAjAgAmaH ... pAzAvAH ... ... initAdayaH ... - For Private And Personal Use Only
Page #1040
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| pau / 226 26 28. vissyH| utkocakharUpam uttamadrayANi ... usamasAhasadaNDaH uttarapAdaH uttarabhedAnAM kharUpANi ... uttarabhedAH ... ... uttaralakSaNam ... . ... uttarAdAne pratyarthinaH parAjayaH uttarAbhAsAnAM lakSaNAni uttarAbhAsAH ... uDatalakSaNam ... upadhilakSaNam... upanidhilakSaNam upavikrayalakSaNam 272 ( 204 kaa| ... 160 RNagrahaNadharmAH ... ... RNagrahoTabhedena raddheH parimANabhedaH RNadAnavidhiH... ... ... RNaparizodhanakartAraH ... ... raNAdAnaprakaraNam RgAdAnasya saptavidhatvam... For Private And Personal Use Only
Page #1041
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayaH / ethe| 320 238 katiciddezAcArAH kanyAdUSaNe daNDaH ___... ... ... kanyAharaNe daNDaH karmakarAH ... __ ... ... ... kAryyadarzanaprakAraH kAladAnasya viSayaH kUTasAkSiNaH ... ... kUTasAkSiNAM daNDaH ... kRtsnaRNa parizodhanAzaktau dattaM lekhyaeche lekhanIyam keSucitkAryavizeSeSu strINAmakhAtanvyam kozavidhiH ... ... kriyANAM balAbalabhAvaH ... kriyApAdaH . ... kriyAbhedAH ... krautapaNyaparIkSAkAlaH krItAnuzayaH... ... ... kvacit punarvyavahAraH ... kvacitvatantra kRtasyApi kAryasyAsiddhiH kvacidanaukatA'pi raddhirbhavati ... kvacidaziro divyam ... ... kvacidAne bhAryAdaunAmanumatyapekSA... kacidbhakteH prAbalyam ... ... kvaciyavahAranirNayasya dharmavAdhakatvam kSudradravyam ... ... ... .... 256 255 in a new 02 227 154 26 For Private And Personal Use Only
Page #1042
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vissyH| khijopacAravidhiH ele| 22 pdd'ii| 12 .... ... ... gaNakalekhakayoH vAdhyatA gavAdipAlakasya bhatiparimANam ... gopacArabhUmiH... ... yAmazeSAdyantaranirUpaNam pakhAlyAdigamane daNDaH ... catuSpAdyavahAraprakaraNam ... ... cirantamAyA bhuttarapavAdaH ... ghorANA navavidhatvam ... .... corANAM bhaktAvakAzAdidAne daNDaH ... corAdarzane pravyaprANyupASaH ... coritadravdApanAsambhave rAdhA svayaM tadAtavyam ropekSiA rakhA ... ... ... For Private And Personal Use Only
Page #1043
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ____eche| pau| 8 . viSayaH / jayapatramedAH ... ... jayapatre lekhabauyArthAH ... baNavidhiH ... ... pavi-para-nirUpaNam ... bAtibhedena diyaSyavasthA ... bhAvataH sAdhyAdAne doSaH... bhAvapadapatram ... ... 146 147. saDalavidhiH ... samamASavidhiH ... takharajJAnopAyaH sakharadaividhyam... tIrivAnuziSyomada taubavAkyalakSaNam vipuSabhoganirUpaNam 2 24 reDapAraNyamedA rajapAmadhye vidhayA rakhapAyama ... ... rakhavirUpaNaM bar3hedAca balasthAnAharaNeyAtam ... racApadAnikam ... 227 220 For Private And Personal Use Only
Page #1044
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pddau| 29 OM viSayaH / eche| dAyadaividhyam ... 326 dAyabhAgaH dAyalakSaNam ... dAyAnarhAH ... dAsa-karmakarayorbhedaH 238 dAsatvamocanavidhiH ... 244 dAsatvavidhiniSedhau ... 243 dAsavimokSaNetikartavyatA dAsazabdavyutpattiH . ... 243 dAsasvarUpaM tadedAzca ... diyadezAnAdare divyasya prAmANyahAniH divyadezAH ... diyaprakaraNam ... ... divyAnAM kAlavizeSAH divyetikartavyatA takttavyatA ... ... divyoddezaH ... deyam... ... dezadRzamya lakSaNam dezadRzamyAnukalpatvam ... daivamtAnAM pazUnAM kAdikaM paale| pazusvAmine darzanIyam ... dyUtasamAvayau ... ... ... tasthAnavyavasthA ... dayArekamAdhiM kurvato daNDaH 111 225 386 For Private And Personal Use Only
Page #1045
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / dhanirmANaprakAraH dhavidhiH dhanatAratamyena divyavyavasthA dhanAgamabhedAH "dhanuSastraividhyam ... ... dhanuHparimANam dharmAlakSaNam 010 nikSepanAze vyavasthA nikSepabhedAH nikSepabhogAdau daNDaH nikSeparakSaNaphalam nikSepavidhiH nikSepaH dharmazAstrANi dharmAdibhipAyaiH RNagrahaNam dharmAdharmmavicAravidhiH dharmAdhikaraNalakSaNam vagAnaNa ... ... ... ... ... dharmmazAstrayorarthazAstrayokha virodhe nirNayaH dharmmazAstraviruddhasyArthazAstrasya tyAnyatA.. ... ... ... *** / www. kobatirth.org :: ... (&) dha / .... 9.0 010 ... ... ... na / :. :: 9.0 nijadharmAvirodhena rAjakRtadharmmapAlanam ... ... ... ... ... ... ... ... ... : ... ... ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe 126 125 11.3 213 137 137 191 26 26 26 190 146 17 37 205. 204 205 205 204 201 248 paGkau / 1 11 20 15 14 18 15 I 18 {
Page #1046
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| paatii| vissyH| niyogasya vAgdattAviSayatvam nirNayapAdaH ... nirNayaprakAraH ... nirNayasthAnAni... nirNayahetavaH ... nivartanIyavyavahArAH ... shibaanggdaa nivArthakRtasya vyavahArasya siddhiH / lihavArthalakSaNam ... ... nyAyazabdArthaH ... ... ... nyAyasya vyavahAranirNAyakatvam nyAsalakSaNam ... ... ... 264 208 80 .." B12 257 pakSadoSAH ... ... ... pakSalakSaNam ... ... paNyadrathAdAvayathAvyavahArato daNDaH paNyadaividhyam ... ... ... paNyaprakArabhedAH paNyastrautadupabhoktaviSaye vyavasthA patitasya bharaNAbhAvaH ... pathi puroSAdikaraNe dagaDaH ... parityAjyA striyAH ... pAruSyAkaraNAya pratibhUrAnam pAladoSaH ... ... ... - For Private And Personal Use Only
Page #1047
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra putrapratigrahaprakAra: punayayaprakaraNam puruSatAratamyena daNDavyavasthA pUrvvapakSazodhanakAlaH pUrvvapakSasya caturvidhatvam pUrvvavAdinirNayaH... paitAmahadhanavibhAgaH pauSabhogakAlaH prakAzataskarANAM daNDaH viSayaH / pitAputravirodhe sAdhyAdInAM daNDaH piturUrddha duhitaro'pyaMzabhAginyaH prakAzatakarAH ... prakIrNakalakSayabhedI prakIrNakam prakRtayaH 800 ... 604 006 ... 840 ... ... ... pratibhUgrahaNaprakaraNam pratibhUdAnAsAmarthye vidhiH *** :: ... pratibhUbhedAH pratibhUH pratyarthinaH kAladAnavyavasthA pratyarthinaH kAladAnam pratyavaskandanottaram prabhAvadoSasyodbhAvaSitAraH : ... www. kobatirth.org 444 ( 11 ) ... ... ... .... :: ... ... : :: pratigrahaprAptabhUmau kSatriyAdiputrANAmanadhikAraH pratijJApAdaH ... ... *** *** ... :: ... :: ... ... ... :: *** ... *** ... ... T:. : ... :: *** ... *** ... ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eke / 312 345 226 160 156 51 51 337 100 300 266 383 383 deg 35 203 46 88 pU 185 185 55 57 AA 6 paGkau / 16 11 8 15 17 16 15 11 19 15 12 15 O
Page #1048
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| pttau|| ... viSayaH / pramANadoSodbhAvanaprakAraH.. ... pramANadoSodbhAvanAnantarabhAvirAjakRtyam prayatnanirUpaNam ...... ...... pravrajyAvasitabrAhmaNasya nirvAsanaprakAraH prAnyAyottaram ... prAvivAkaguNAH ... prAvivAkalakSaNam prAvivAkasyAnukalpaH prAtibhAzthe niSiddhAH prAtimAye vAH .... ... 22 pAlavidhiH ... ... .... ... 146 balAtkAralakSaNam bAndhavAH ... ... ... ... ... ... .. 358 242 236 bhAgabhaTatasya daividhyam ... bhATakena parabhUmau vAsavyavasthA bhATakena yAnAdigrahaNavyavasthA bhASAdoSAH ... ... bhASAlakSaNam ... ... ... ... . 88 For Private And Personal Use Only
Page #1049
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pau / 14 ( 13 ). viSayaH / eche| bhinnajAtInAM putrANAM vibhAgaH ... ... 342 bhinnamATakAnAM savarNAnAM viSamasaGkhyAnAM putrANAM vibhAgaH342 bhinnamATakAnAM savarNAnAM samasaGkhyAnAM putrANa vibhAgaH 342 bhuktiprakaraNam ... ... ... ... 1.1 bhaktibhedAH ... ... ... ... 103 / matakAnAM traividhyam ... ... " " , 242 bhatiM gRhItvA karmAkaraNe vidhiH ... bhateranizcaye bhAgavyavasthA... ... ... 230 bhatenizcaye'pi kvacit khAmocchayA nyUnAdhikadAnam 231 bhatyatvamaGgIkRtya karmAkaraNe daNDaH ... tyAnAM rakSaNauyavastUni ... ... ... 232 bhogAGgAni ... ... ... bhogAledhu vipratipattau tatsAdhanam ... 15 232 232 m| manuSyavadhe zavAdisannidhau sAkSyagrahaNam marataH ... ... maryAdAbhedane dakhaH ... mAtaraH ... ... mitthyottarasyAvAntarabhedAH mitthyottaram ... ... mukhyagauNAnAM putrANAM kharUpam maulalakSaNam... For Private And Personal Use Only
Page #1050
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir y| vikyaa| pAvidhivicAre rAmA paNam pAcitalakSaNam yuti ... ... ... ... ... . - rAjamArga puroSavarale daNDaH rAbhalekhavibhAgaH ... rAmalelye nelloSAH ... rAtrazAsanalakSaNam ... rAmecchayA nirNayavidhiH ... rAzA zAstrAnusAreNeva vAvya kAnavam rakhAH ... ... ... ... . likhitanirUpaNam ... lekhadoSamanuddharato dahaH netyadoSAH ... ... lekhyavidhyam ... ... letyanAze lekhthAntaraM kAryam. syanirAkaraNakArabAni lesthaparIkSA ... ... For Private And Personal Use Only
Page #1051
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / lekhyaprayojanam... lekhyabhedAH lekhyalakSaNam lekhyazuddhiprakAraH lekhyasyAvAntarabhedAH lekhyahAnerapavAdaH lekhyAnAM mithovirodhe nirNayaH laukikalekhyabhedAH ... ... vasavaH vAkamA rASyatrevidhyam 99 "" laukikalekhyabhedAnAM lakSaNAni vAkpAruSyam. vAnaprasthAdidhanavibhAgaH 0.0 1 vibhaktAnAM karttavyam vibhAgApalApe nirNayaH *** :: ... vAnaprasthAdInAM dhanasambandhaH vikrIyAsampradAnam ... vaNigAdisamayeSu samayibhirnirNaya.... vayovizeSAdinA divyavizeSaH valakSaNam .... www. kobatirth.org ... *** vibhAgottarakAlotpannasya bhAgaH vibhAjyadravyANi ... ( 15 ) ::: :: ... : : : : | va / ... 04. 800 ... *** ... ... :: ... : : : : : :: :: : *** ... :: ... ... ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A pRSThe / 83 ka 66 ce 10 32 11 122 264 283 365 365 258 384 385 336 375 pau / = 12 = G 14 5 13 17 15 2 b N 12 15
Page #1052
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| pdd'ii| viSayaH / vivAdamantareNApi dahAhAparAdhA... viSamakSajanitaviSavegAH viSayavizeSeSu divyavizeSAH vividhiH ... ... ilakSaNam ... ... raDiparimANam raddhipramedAnAM lakSavAni raddhiprabhedAH ... hRyuparamaH .... raDyuparamApavAdaH vetanadAnaprakAra: vetanasyAnapAkarma vedakamantareNApi chanAdayo rAmA khayaM niryAvayAH vyavahAradarzanakANaH ... ... vyavahAradarzanavidhiH ... .... vyavahAradarzane rAdhA pratinidhiH bavahAradarzane vAliyayaH / vyavahAradarzanopakramaH ... vyavahAradarzinAmuttamAdhamabhAvaH yavahAranirvacanam yavahArapAdAH... ... . ... bavahArabhedAH ... bAtagabazabdayoraH For Private And Personal Use Only
Page #1053
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) eche| pAne . ... vissyH| zapacAH ... ... .. pratyakSece tikaraNam ... ... zArIradayasya prakArabhedAH ... zArorArthadakhabhedena dakhadaividhyama... zAsanavirodhe saraprAmANyam ... zilpinyAsakharUpam zisavANayorNakSaye ... ... ziSyANAM gazabhUSA amAnubhakarmayo adhUkabhedAH ... zUhasya dAsIputravibhAgaH ... zauryadhanalakSaNam 8 236 2 sakAraNamityottaram ... sArottaram ... ... mArottare ziyAkramaH ... sajAtiprabhukAyAH khiyAlakSaNam satyaprazaMsA ... ... satyasAkSyapavAdaH ... sadonirUpaNam ... ... samAbhayaH ... ... khAndagdhalekhthe nirNayaprakAraH .... ... For Private And Personal Use Only
Page #1054
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) eche| - pAko 2 . . . . . viSayaH samAjAnAM karmANi sabhAGgAni ... maalish sabhApravezakAlaH sabhAyAmupavezanaprakAraH samAyAzcAturvidhyam sabhyasayA ... sabhyAH ... ... sabhyeSu vAH ... ... sambhayakAriNaM karttavyam ... ... sambhayakAriNAM kRSikarANAM kartavyam / sambhUyakAriNAM parasparavivAdanirNayaprakAraH sambhayakAriNAmTavijAM karttavyam ... sambhayakAriNAmTatvijAM dakSiNAvibhAgaH ... sambhayakAriNAM zilpinA vibhAgaH ... sammayasamusthAnAdhikAriNaH sambhayasamutthAnam ... sarvakhadaNhe varjanauyAni ... sAkSiNaH ... ... sAkSiNAM hAdaza bhedAH ... sAkSidoSobhAvanakAlaH ... sAkSidoSodbhAvanam sAkSidhe nirNayaH sAkSinirUpaNam sAkSiparIkSA ... ... . . . . . r m For Private And Personal Use Only
Page #1055
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| pto| t8 . . . . . 0 - 0 vissyH| sAkSipatraprakAraH mAkSibhedena sayAbhedaH ... sAkSilakSaNam... ... sAkSizabdArthaH... sAkSiSu pratiprasavaH ... sAkSiSu vAH ... ... sAkSisaGkhyA ... ... sAkSyadAnakAle upAgaduSNoSaparityAgaH sAkSyanuyojanam ... ... sAkSyamantareNa jJAnopAyAH sAkSyasya heyopAdeyatA ... sAkSyuktau vizeSaH ... sAkSye mitthAkathanadoSAH... sAdhAraNastrIgamane daNDaH ... sAdhyanirUpaNam sAdhyapAlasya kartavyatA ... sAmantalakSaNam sAhasabhedAH .. sAhasakharUpam... sAhasikajJAnopAyaH sAhase daNDaH ... sAhasam ... saumAcihAni... somAnirNayaprakAraH saumAprakArabhedAH 271 300 *an * * * - 270 271 For Private And Personal Use Only
Page #1056
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : "-.-."- viSayaH / somAyAH paJcavidhatvam ... somAvivAdaniyaH savarNAdiparimANam ... setuvidhyam ... ... soDArabhAgasyAnanuSThAnam sopadhidAnAdenivartanIyatvam sopAdhidattasya strodhagatvAbhAvaH saMvidyatikramaH ... saMsarganirNayaH ... saMsRSivibhAgaH... sneyam ... leyasandehe nirNayaH stobhakasUcakayokSaNe strIdhanadAne vizeSaH strIdhanabhedAH ... ... strIdhanavibhAgaH... ... strIpuMsayogalakSaNam naurakSaNam ... khorakSopAyAH ... strosaMgrahaNajJAnopAyaH strosaMgrahaNabhedAH strosaMgrahaNam ... strIsaMgrahaNe daNDaH ... svAdiviSaye punarvyavahArapravartanam... 39, paraprAptinimittAni ... ... " MAAN - For Private And Personal Use Only
Page #1057
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ech| pau| vissyH| sthAvaraviSaye deyanirUpaNam yAvarAdau kUTalekhyakaraNe daNDaH ... sthAvarAdau dekhthasyAvazyakAlam ... satvakAraNavicAraH ... ... khatvasya zAstrIyatvalaukikAtvavicAraH . sAmipAlayoH kartavyam ... ... sAmipAlavivAdaH ... ... ... jogavAdigo dakhena punarvAdAdhikAraH zevavAdo ... ... ... heyopAdeyapUrvapakSI ... ... ... 11 For Private And Personal Use Only
Page #1058
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 22 ) parAzaramAdhavoglikhitazrutInAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / (vyavahArakANDasya) ati 166 / 6 / / 360 / 3 / / 383 // 10 // For Private And Personal Use Only
Page #1059
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 23 ) 5 parAzara mAdhavollikhitAnirdiSTasmarttRnAmasmRtInAM prajJApanapatram / 10911 ( vyavahAra kANDasya ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa / smRti vA smRtyantara vA smaraNa 22 / 7 / / 47 / 12 / / 61 / 1, 6 // 104 / 10 / / 106 | 15 | 112 | 6 / / 115 / 8 / / 132 / 12 || 133 | 13 | 135 / 6, 12, 16 / / 138 | 2 | 141 / 3 / / 156 | 6 / / 162 / 12 / / 201 | 0 | 213 | 16 // 237 | 8 || 252 | 13 || 265 / 13 / / 267 / 13, 17 // 275 | 5 || 180 | 6 || 332 / 11, 17 / / 340 | 6 || 341 / 13 / / 352 | 3 || 360 | 1 || 381 / 16 / / 384 / 20 / 385 | 3 || 385 / 20 / / For Private And Personal Use Only
Page #1060
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitagautAvAkyAnAM prajJApanapatram / (vyavahArakANDasya) g| gautA 5 // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #1061
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org bhaviSyapurANa 28 / 10 // ( 25 ) parAzara mAdhavollikhitapurANanAmnAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / ( vyavahArakANDasya ) madhyapurAya 23 / 2 // bh| m| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1062
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitAnirdiSTanAmapurANavacanAnA makArAdikrameNa prajJApanapatram / (vyavahArakANDasa) p| purANa 160 / 12 // For Private And Personal Use Only
Page #1063
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitetihAsanAmAmakArAdi kameNa prjnyaapnptrm| (yavahArakANDaya) m| mahAbhArata 28 // For Private And Personal Use Only
Page #1064
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org uzanA ( 28 ) parAzara mAdhavollikhitasmarttRnAmnAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / ( vyavahAra kANDasya ) zrA / Apastamba 336 | 6 || 354 | 16 | kAtyAyana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u / 42 / 8 // 268 / 17 // 268 / 13 // 381 / 1 / 385 / 1 ka / 7 / 14 // 8 / 2 // / 12 / 4 / 15 / 16 // 17 // 6 // 19 / 6 // 20 // 5 // 22 / 10 // 24 / 6, 12 // 25 / 10 / 26 / 2, 12 // 20 / 4, 13 // 31 / 8, 11, 14, 18 // 35 / 2 / 37 / 14 / / 38 / / 80441 / 1,14 / 42 / 11 // 43 / 31 / 44 / 11 / 45 / 181280 | 2 | 52 / 3 / 54 / 12 / 60 / 13, 16 // 64 / 48 / 3 // 50 // 13 // 51 / 4, 13 / / 55 / 7 // 5 / 2 // 57 / 10, 15 // 8 // 66 / 2 // 68 / 6, 20 // 73 // 74 / 4, 12, 15 // 75 // 3 // 78 / 13, 18 / 81 / 3 // 82 // 13 // 83 // 7 // 60 / 5 / 62 / 11 // 63 // 64 / 10, 15 // 66 / 3, 6, For Private And Personal Use Only
Page #1065
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 26 ) 187 / 13 // 68 / 1489 // 1.0 / 17 // 101 / 3 / 103 / 3, 12 / 1.4 / 17 // 107 / 2, 13 // 108 / 5 // 106 / 6 // 112 / 13 // 113 / 4, 16 // 114 / 14 // 118 / 2, 12 // 116 / 2, 14 / 121 / 8 // 136 / 20 // 141 / 4 // 146 / 17 // 147 / 3 // 151 / 13 // 152 / 1 // 154 / 11, 17 / 157 | 8 // 158 / 8, 12 // 158 / 3 // 161 / 2 // 162 / 22 // 164 / 8 // 168 / 17, 20 // 166 / 2, 8, 11 // 17* / 3 // 102 / 3 // 576 / 21 // 177 / 6, 8 // 178 / 7, 10 // 181 / // 15 / 21 // 186 / 18 // 188 / 7, 17 // 188 / 19, 17 // 161 / 13 // 162 / 22 // 163 / // 164 / 16 // 166 / 7, 11, 14, 20 // 167 / 5, 17 // 168 / 1998 / 8, 18 // 200 / 19 // 202 / 22 // 206 / 2, 17 // 207 / 1 // 208 / 20 // 210 / 4, 8, 13, 21 // 211 / 7, 18 // 213 / 13 // 214 / 1, 15 // 215 / 5, 10, 15, 18 // 216 / 17 // 220 / 14 / / 223 / 16, 16 // 224 / 4 // 225 // 15 // 226 / 7, 10 // 228 / 21 // 226 7, 14 // 233 // 1 // 235 / 7 // 237 / 3 // 241 / 8 // 243 // 2, 8, 6, 17, 20 // 245 / 5 // 250 / 14 // 251 / 3 // 254 / 10, 14 // 256 / 6 // 257 / 2 // 260 / 4 // 266 / 5 // 271 / 17, 18 // 272 / 2, 6 // 275 / 2 // 276 / 3, 7, 17, 18 // 277 /2 // 276 | 6 // 280 / 9, 11 // 285 / 16 // 283 / 6 // 25 / 7 // 286 / 5, 6 // 287 / 16 / 288 / 18 // 288 / 6, 13 // 261 / 6, 16 // 268 / 7 // 305 / 7 // 31. / 7, 16 // 311 / 1, 0 // 335 / 5 // 337 / 15 // 138 / 15 // 347 / 17 // 348 19 // 356 / 16 // 357 / 1 // 358 // 16 // 356 / 3 // 368 / 11. 18 // 366 / For Private And Personal Use Only
Page #1066
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5, 1. / 170 / 7, 12, 18 // 20 / 12, 17 // 37518, 15,20 // 306 / 2,6 // 377 // 8 // 37817 // 376 / 1, 5, 6, 15 / 33 / 1 // 390 / 15 / / 365 / 2 // 386 / / 57* // 17 // 58* 12,6,19 / 6.* / 5, 17 // 6118, 7, 10, 13 // 62* 7, 18, 21 / 63 / 3, 6, 8 // kAtyAyanasUtra 222 / 11 // gautama g| 31 / 3 / 157 / // 158 / 15, 20 / 170 / 11 / 172 / 15 // 201 / 16 // 506 / 16 // 18 // 19 // 328 / / 326 / 6 // 331 / 13 / 334 / 14 / 337 / 1 // 358 / 18 // 357 | 15 // 357 / 1, 2 // 364 / 1 // 365 // 10 // 31 / 2,5 // 373 / 2, 18, 19 // 378 / 16 // 381 / 1 / dakSa 225 / 1 // devala 32 / 20 // 327 / 22 / 138 / 5 // 544 / 1, 3 // 306 / / 367 / 2, 7 // 375 // 19 // nArada 8 / 12 / 21 / 21 / 27 / 1 // 28 / 14 // 26 / 3, 16 // 326 // 33 // 18 // 36 7 // 37 / 2, 7, 10, 20 // 38 / 18 // 38 / 12 // 42 / 16 // 13 / 6 / 15 / 11, 17 // 86 | 7, 10 // 50 // 1 // 51 / 7 // 52 // 6 // 54 / 15,20 / For Private And Personal Use Only
Page #1067
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 / 15 // 56 / / 60 / 19, 19 // 66 / / , 16 // 69 | 5 // 7. / 1,717910,10,16 // 76 / 16 // // 3 / 12 // 87 / 11 / 62 / 12 / 63 / 15 / 68 | 1 // 6518, 22 // 67/016810 // 101 / 10 // 102 / 5,, 19, 15, 16 // 1.5 / 5, 8 // 106 / 12 // 107 / 5, 16 / 112 / // 113 / 1 // 117 / 5, 16 // 118 // 3 // 120 / 10 // 121 / 6, 13 / 124 / 6 // 125 / 15 // 126 / 6 // 127 / 2, 21 // 126 / 5, 19 // 130 / 14 // 131 / / 11217 // 133 / 10 / 134 / 5, 17 // 135 / 11 / 138 / 11 // 137 / 14 // 138 / 12 // 138 / 3 // 140 / 14 // 101 / 15 // 142 / 1, 4, 7, 96 // 143 / 20 // 144 / 9, 16 // 145 / 17 // 146 / 5 // 151 / 16 / 152 / 6 // 154 / 2 / 155 / 7, 10 // 158 / 17 // 160 / 15 // 169 / 6 // 162 / 3, 11 // 163 / 14, 18 // 165 / 3 // 166 / 6 // 14 / 10 / 166 / 14 // 101 / 13 // 173 / 15 // 175 / 15 // 176 / 2 // 178 18 // 186 / 5, 6, 12 // 188 / 8 // 160 / 7 // 162 / 13 // 194 / 8,16 // 165 / 6, 14 / 167 / 1, 14 / 198 / 22 // 166 / 10 // 200 / 5, 15 // 201 / 22 / 202 / 16 // 2.3 / 3, 12, 18 // 208 ! 5, 20 // 206 / 5 // 207 / 12, 15 // 206 / 14 // 211 / 12 // 212 / 1 // 213 / 10 // 217 / 3 // 218 / 5 // 216 / 14 // 222 / 21 // 224 | 6, 17 // 225 / 6, 12 // 227 / 13 // 230 / 2, 7, 11, 15 // 232 / 5, 20 // 233 / 13, 16 // 235 / 10 // 236 / 2, 12 // 237 / 6, 14 // 238 / 5, 11, 14 // 238 / 11 // 240 / 15 // 241 / 2, 5. 12, 18 / 242 / 2, 14, 20 // 243 / 13 // 244 / 14, 18, 21 // . For Private And Personal Use Only
Page #1068
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 19 ) 245 / 9, 12, 20 // 2495, 6, 121240 / 1 // 248 / 12 / 252 / 3 / 2555, 258 / 15 / 2500,1 // 257 / 5, 10, 12 // 258 / 11, 16 // 21 / 19 / 269 / 4 // 252 / 2 // 263 / 3, 6 // 26 / 16, 17 // 266 / / 260 / 16, 16 // 28812, 7, 26 / 6,10,10 / 273 / // 278 / 12, 16 // 205 / // 276 / 1.1200 / 15 // 20 / 201281 / 1,7 // 282 / 16 / 23 / 1, 12, 16 // 285 / 5 // 26 // 16 // 26 / 3 / 267/826 269 | E, 29 // 302 / 5, 15, 16 / 305 / 17 / 305 / 11 / 306 / 2, 20 / 300 / 5, 15 // 10 // 111 / 1 // 312 / 1, 11 // 17 / 21 / 19 / 21 / 125 / 1 // 324 / / 125 1 // 26 // 2 // 113 / 9,10 // 15 // 206 / 10 // 255 / 6, 16 // 159 // 361 / 10 // 364 / // 268 / / 370 / / 31 / 10 // 10818, 17 // 38 / 3 // 385 / 3 // 188 / 1 // 288 / 1. // 361 / 18 // 392 15, 17 // 383 / 17 // 365 / / 58* // 5 // * / 16 / pANini 67* // 11 // pArakara 309 / 5 / pitAmaha 29 / 6 / 12 / 6, 12, 15, 18 / 27 / 15 / 15 / 11 / 42 / 14 / 4316 / 5 / 19 / 2 / 10 / 106 / / 212 / 10 / 113 / 16, 18 / 198 / 16 // 119 / 19 / 120 / 4, 20 // 121 / 17 // 122 / / 127 / 12, 16 // For Private And Personal Use Only
Page #1069
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 33 ) // 120 // 7, 11 // 125/7 9 12 10 126 / 1, 13 18 120 / / 13 / 5, 11 / 133 / 6 / 126 / / 137 / 3, 8 // 138 / 3, 15 / 135 / 20 / 136 / 13 . 140 / 7, 17 / / 143 / 9, 15 / / 104 / 2, 14 // 145 / 1, 6, 8 / 106 / 13 / 100 / 11, 16 / 148 / 3, 11, 17 // 146 / 10 / 18 / 201 63* / 20 / paiThonasi 374 // 5 // prajApati 20 / 19 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 / 3 / 56 / 16 // 57 / 7 // 62 / 15 / 100 / 11 / 108 / 11 / 241 / 6, 12 // 182 / 18 226 / 15 / 333 | 16 || 358 / 16 / 363 / 12 // bRhaspati 28 | rA bRhanmanu 353 / 20 / hadiSNu 344 / 19 // bRhaspati 6 / 6 / / 13 / 11 / 17, 22 // 13 | 13 | 16 / 1 17 / 2 / 19 / 16 / 20 / 13 / 21 / 24 / 5, 15 // 25 / 16 // 27 / 10, 38 / 13 / 38 / 6, 940 / 13 / 16 // 50 // 18 // 51 / 10, 16 / 52 / 55 / 18 // 56 / 1deg // 72 / 2 / 73 / 3 / 2, 14 // 23 / 6 / 16, 20 // 30 // 8 // 1 / 1 / 46 / 6 53 / 11,16 // 65 | 14, 17 // 66 / 13 / 70 / 13 // 75 / 6 // 76 / 10 / 0 / 11 / 2 / 16 // 3 / 1 / / 21 / / 11 / 65 / 15 // 6 / 16 // 01, 10 / 66 / 2 / 101 / 14 / 102 / 2 // For Private And Personal Use Only
Page #1070
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 30 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 / 5 105 / 20 // 106 / 6 // 109 103 / 16 / 16 / 110 / 5, 8, 12, 16 // 111 / 2, 10 // 110 / 5 / 116 / 17 // 117 / 11 / 146 / / 146 / 2 / 150 / 10 // 151 18 // 154 // 156 / 13, 18 // 157/12 // 160 / 5 / 164 | 11 | 165 | 11 | 166 / 3, 15, 16 / 172 / 18 // 173 | 6 // 174 | 5 // 105 // 5 // 176 / 12 // 180 / 12, 17, 22 / 12 / 17 // 184 / 3 / 185 / 5, 12, 18 // 187 / 14 // 160 / 16 / 161 / 1 / 182 / 16 // 165 / 10 // 166 / 10 // 187 / 8, 11 // 160 / 2, 18 // 166 / 15 // 204 / 8, 17 / 205 / 3, 13, 16, 16 // 206 / 20 / 207 | 20 | 208 | 4, 11 // 208 / 3, 21 // 211 | 15 // 214 / 5, 12 // 216 / 7 // 218 / 8, 15, 16 // 216 / 2 / 220 / 1, 3, 10, 18 // 221 / 3 / 223 / 3, 6, 8, 13 // 224 / 14 // 226 / 20, 21 || 220 | 5, 11 / 231 3, 6 // 232 / 8, 13 // 236 // 18 // 240 / 18, 21 // 242 / 5, 17 // 247 // 7, 15, 18 // 248 /10, 20 // 250 / 11, 17, 22 // 251 / 6, 8, 17 // 255 / 13 / 261 / 16 // 263 | 13 || 266 / 2 / 270 / 16, 21 // 201 / 4 // 273 / 8, 10 // 274 // 277 / 6, 17 / 278 | 4, 7, 11, 18 // 276 1 // 282 / 8, 11 // 285 // 4 // 288 // 13 // 264 | 14 || 265 / 6, 16 // 287 / 14, 10 // 266 // 14 // 300 / 4, 16 // 301 / 17 // 307 // 6 // 308 / 15 // 310 | 13 || 315 | 17 || 316 | 7 || 318 / 16 // 322 | 11 || 323 | 15 || 333 / 22 // 335 / 3, 14 // 337 / 1* // 338 // 10 // 338 // 12 // 342 / 6, 8 // 343 | 10 // 453 / 7 // 354 | 10 // 360 / 0 // 361 / 2, 7 // For Private And Personal Use Only
Page #1071
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 25 ) 167 / 13, 29 // 366 / 16, 17 // 372 / 2 // 374 / 15 / 306 / 12 // 30 / 7, 16, 20 // 381 / 17 // 382 / 1. // 184 / 10 // 386 / 14, 18 // 387 / 3 // 188 / 8 // 388 / 5, 8 // 360 / 12 // 361 / 12 / / 362 / 11 // 293 / 8, 15 // 57* / 8, 11, 14 // 57 / 16 // 56* // 2 // 6.* / 17, 20 // 62 / / baudhAyana 310 116 // 325 / 7 // 354 / 3 // 378 / 2 / bh| bharabAna 174 / 13 // 193 / 7 // bhagu 19 / 168 | // m| manu 5 / // 15 // 2 // 10 / 2 // 21 // // 22 / 15 // 25 // 13 // 26 / 16 // 30 / 11 // 31 / 4 // 16 / 1 // 41 / 11 // 11 // 17 // 46 / 10 / 66 / 7 // 70 // 8 // 05 // 17 // 78 // 06 | 22 // 80 |8 // 5 // 14 // 83 / 4 // 1.6 / 3, 16 / 115 / 13 // 152 / 13, 16 // 153 / 10 // 155 / 17 // 156 // 10 // 157 / 12 // 158 / 22 // 156 / 6, 8 // 169 / 5, 16 // 142 / 14 // 160 / 17 // 167 18 // 101 / 3 // 172 / 8 // 178 / 12, 22 // 178 / 3 // 180 / 19 // 15 / 15 // 161 / 10 // 162 / 16 // 193 / 14, 22 // 168 / 13 // 201 / 16 // 204 / 14 // 2.5 / 6 // 206 / 10, 14 // For Private And Personal Use Only
Page #1072
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2.8 / 2, 8, 15 // 2.6 / 5, 11 / 212 / 2,6 / 215 / 2 // 216 / 5 // 221 / 6, 8, 14, 17 / 222 / 13, 10 // 225 // 6 // 226 / 10 // 211 / 5, 6 // 230 / 21 / 24. / 11 // 24 / 3,6,10 // 253 / 4 // 257 / 13 // 262 / 12, 10 // 263 / 14 / / 264 / 2, 6 // 265 / 1, 6, 10 // 266 / 12, 18 // 26 / 10 / / 270 // 12 // 271 / / 272 / 16 / / 273 / 13 / / 274 | 8 || 275 / 17, 223 278 / 8 // 287 / 1 // 288 / 8, 12, 21 // 26 / 3,, 13 // 261 | 6, 22 // 2656, 12, 18 // 267 / 1,7 // 268 / 2 // 302 / 2, 16 // 303 / 21 / / 3.8 18, 19 // 305 / 1 // 211 / 15 / / 315 / 5 / / 317 / 8, 15 // 31 7, 13 // 316 / // 321 / 3, 15, 20 / / 322 / 6, 17 // 326 / 12 / / 33 / 19 / / 124 / 5 // 339 / 7 // 27. / 5, 12, 16 // 343 / 3, 16 // 39 / 6 / / 205 / 1 // 247 / 13 / / 338 / 5.10 // 346 / 3, 14 // 350 / 7, 18 // 351 / 13, 16 / / 354 / 13, 16 / / 355 / 3 // 356 / 14, 16 / / 357 / 6 // 357 / 9, 16 // 26. / 15 // 362 / 17 // 363 / 6 // 166 / 6, 17 / 368 / 2, 15 // 101 / 7, 16 / / 372 / 8, 19 / / 33 / // 378 18 // 377 / 2 // 180 // 3 // 32 / 8, 18 // 383 / 5, 15 // 187 / 17 // 38 / 4, 10 / / 362 / 17 / / 365 / 5, 10 / / 366 / 64* / 7, 19, 14 / / 8.16 || 63 | 12 // 1.6 / 16 / / 216 / 1 // 217 // 6 // marIci For Private And Personal Use Only
Page #1073
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org ( 37 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ya bama 162 | 16 || 324 | 11 || 325 | 12 || 186 | 9 | yAjJavalkya 7 / 1deg // 11 30 / 1,16, 20 / 15 // 20 / 10 // 21 // 5 // 27 / 7 36 / 4 / 42 / 3 // 442, 8 // 46 16 // 53 // 8 // 65 | 6 // 66 | 16 // 81 / 11 / 7 / 12 // 88 / / 61 / 6, 12 / 63 / 10, 1164 / 18 // 5 / 1 // 60 / 4 // 100 / 14 // 106 / 108816 // 111 | 16 // 112 / 16 // 116 | 14 // 117 // 3 // 124 // 6 // 128 // 13 // 132 / 17 / 135 / 4 / 138 / 17, 20 // 103 / 6 / 151 / 1, 4, 13 // 155 // 8 // 156 | 6 // 160 / 161 / 13, 16 // 160 / 11, 18 // 16 // 4 // 100 / 13, 17 // 175 / 18 // 100 / 16, 20 / 178 / 14 // 106 / 14 / 180 | 10 | 181 / 15, 17 // 183 / 3, 18, 20 // 184 // 8 // 187 / 4 // 188 / 10 / 18 14 10 / 3, 10, 14 // 161 / 16 // 162 / 2, 7 // 164 / 5 // 165 / 3 // 187 / 20 // 166 / 12 / 200 / 2, 8, 19 206 / // 207 / 18 // 209 | 10 // 212 / 4, 7, 14 // 213 / 16 // 216 | 5 | 225 / 18 // 120 / 6 / 230 / 20 // 231 / 12, 16 // 232 / 16 // 234 / 6 // 241 | 15 // 245 | 2 || 246 / 3 // 247 // 10 // 249 // 2 // 251 / 13 / 253 | 13 || 254 / 3,7 // 256 / 20 | 256 / 2 / 260 / 15 // 261 / // 262 / 1 / 263 | 22 | 264 | 20 // 265 / 16, 20 // 267 // 3 // 268 // 13 // 272 / 21 // 203 / 22 // 275 | 11 // 276 / 14,20280 | 15 // 281 / 10 // 282 / 2 // 285 / 11, 1826 / 12, 17 For Private And Personal Use Only
Page #1074
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 287 | 8 // 28 // 25 / 16 // 260 / 15 // 262 / / 263 | 81 295 / 1 // 266 / 7, 16, 16 / 267 / 4 // 268 / 17 // 302 / // 304 / 16 // 3.5 / 8, 15 // 308 / 10, 14 // 310 / 2 // 311 / 10 // 316 / 15 // 317 / 6 / 316 / 12 / 320 | 5, 19, 16 / 324 / 1 // 332 / 12 // 255 / 13 / 334 / 3 // 336 / 17, 16 // 237 / 5 // 39 / 13 // 138 / 20340 / 18 // 341 / 8, 10 // 342 / 15 / 244 / 10 // 396 / 17 // 346 / 15 // 352 / 7, 17 // 356 / 13 // 361 / 12 // 362 / / / 363 / 17 // 365 / 3 // 366 / 12 // 367 / 10, 13, 17 // 368 / 5 // 31 / 4, 15 // 373 / 21 // 808 | 21 // 308 / 32 / 14 // 385 / 13 // 387 | 8 38 / 13 // 360 / 6, 16 / 391 | 5, 15 // 362 / 8 // 364 / 19, 20 // 365 / 17 // 58 // 12 // 56* I 6, 16 // 30 // 12 // 61 / 17 // jogAkSi 381 / 5 // v| vaziSTha vA vasiDa 77 / 7, 15 // 80 / 3 // 5 / 6 // 87 / / 10 / 2, 11 / 11 / 4 // 160 / 18 // 11 / 1, 17 // 173 / 6 // 106 / 15, 18 // 177 / 22 // 178 / 3 // 225 / 29 / 226 / 11 / 328 / 19, 16 / 301 / 6 / 317 / 16 / 348 / 6 // 365 / 17 // 366 / 12 // 367 / 5 // 378 / For Private And Personal Use Only
Page #1075
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 6 ) viSNu 97. / 20 // 115 / 3 / 120 / 15 // 129 / 13 / 10 / 139 / 145 / 14 / 152 / 19 / 172 / / 176 / / 170 // 164 / 126.11.217 / 1 / 288 / 20 // 26. / 1 / 291 | // 262 / / 312 / 1 108 / 2 // 391 / / 292 / / 68*18 manu 233 / 16 // 294 / 3 / 235 / 3 / 3.6 / 17 / 354 / 1. // raiyAjJavalkya 387 / 14 // sthAna 7.1. // vyAsa 23 / 6 / 27 / 2 / 12 / 1 / 01 / 6 / 15 / 1, 20 // | 15 / 77 / 10 / 8 / 2, 12 / 9 / 2,818 | 17 // 11 / 17 // 1.. / 6 // 1.11 // 1.4 / 1 / 11 / 2 1177 // 126 / 16 / 13. / 10 / 951 / 1. // 953 / 7167 / 15 / 170 / // 171 / 22 / 105 / 11. 10 / 3, 96 // 183 / 6, 11, 15 // 187 / 1, 11 / 188 / 2 // 207 / // 29 / 8 // 296. 255 / 16 // 258 / 2 // 262 / 6 / 26 / / 27 / 5 / 3.. / . // 31. / 1. / 201 / 171 102 / 3 / 300 / 17 / 207 / 5 / 276 / 2069 / 16 / 19 / 29 / / 11 // mA 999 / 157 / 2 / 158 // 17 // 327 / 15 / 199 / / 206 / 15 // 158 ||17|106 / 1 / For Private And Personal Use Only
Page #1076
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) zakhikhita 84 / 19 // 191 / 14 / 267 / 22 / 280 / 2 // 371 // 21 // saMvarsa 10 / 13 // 34 // 1.5 / 13 // 107 / 16 // 168 / 21 // hArIta 1735 // 8 // 29 ! 15 // 546 / 62 / 2 // 63 / 15 // 65 // 12 // 100 / 1102 / 115 / 16 // 198 / 18 // 158 // 18 // 162 / 6 // 163 / 19 // 175 // 2 // 327 / 14 // 327119 // 398 / 15 / 358 | 12 // 360 / 3 / For Private And Personal Use Only
Page #1077
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dara parAzaramAdhavolikhitagranthakartRnAmnAmakArAdikrameNa prjnyaapnpcm| (yavahArakANDasya) candrikAkAra 346 // 5 // dhArezvara 357 / 7 // bhAraci 346 / 3 // medhAtithi 376 / 2 // For Private And Personal Use Only
Page #1078
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijJAnezvara 306 / 2 / s| saMgrahakAra 48 / 15 // 62 / 5 // 103 / 6 // 1.7 / 8 // 113 / 11 // 151 / 3 // 326 / 6 // 327 / 4 // 328 / 15 / 138 / 3 / 155 / / / 357 / 17 // For Private And Personal Use Only
Page #1079
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasya zuddhipatram / (prAyazcittakANDasya) -00-000 pddau| pto| 1 4 15 cazam / sani ... ... yAnyena yApyena (evaM paratra) kuta .... ... kRta gotama gautama (evaM paratra) pachI pachau (evamanyatra) jAyanA AyanA ... ... yAnA zAnta ... ... sAnta (evaM paratra) so ... ... sapta bAretau hAveto panyA ... ... patyAH lakSaNAm ... lakSaNArtham r'S .... ... vAla daMza brAhmaNyA zUdAnAta brAmaNyAM zUdrAjAta yattvAGgi ... yattvadhi zrayaMtyAM ... khavantyAM dayaM ... akAla ... ... khapAna zubhra ... ... zUI - iyaM 5 1 72 For Private And Personal Use Only
Page #1080
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pddau| pto| cazavam / prasAdika 84 12 keza ... ... prAmAdikA koza patya satya 123 126 ctar . * : - - ayam vAkya buddhiH vartate saMvarta (evamanyatra) zoSayitvA zuci manauSibhiH sadbhata gaurUSarA tkarSa 153 . .. 6 17 trayama ... 102 1 vAlaya ... ... :i ... vatsate ... 192 2 samvata ... 2. zodhayitvA 145 14 zuciH ... maNauSibhiH 162 sata ... 166 1. maudUSarA ... varSa ... 178 . tesa ... 185 16 187 10 uri ... ... 2006 pAda ... ... 2115 de ... ... 2116 praDyA ... ... 216 15 sapanArthaM ... ... 2234 samatA ... ... 242 6 brAhmaNaM .... ... vivAhAgIkAreNa ... 177 16 vatsaM ... .... upari pApa *an * 2n a buddhyA manArtha samantA brahmANaM 273 r'ir'sthaaniir'uuhu For Private And Personal Use Only
Page #1081
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manam / upoSya ho| pddau| 296 16 304 17 3. 8 5 312 10 vAI ... ... ... . . 331 235 335 pazabam / DapoSya vADa ... pUrvaNa ... vipreda ... kRmi tvA ... mayaM ... brahmodane ... mulatA pUrveNa bharati ... simartha kamataH ... bara ... bhaI ... mRtyaM ... 12 2 3 5 M 345 352 piveda kamibhUtvA nAyaM brahmaudane (evaM paratra) mukatApUrveNa bhavati siddhyarthaM kAmataH atara bhaikSaM mRtyu ... . 26 390 100 106 .. . W . . . 2 7 12 406 808 loka loke 8.6 808 21 mArie karoti 824 mAviSTa katoti mukAbasya ... sabhyAsA ... 427 zuSkAnnasya 138 88* 885 13 18 10 sakRdabhyAsA kalpaM 88. nasanA palapram japanna ... ... ... ... .... ... 887 452 16 11 mAsanA palapradam jayadu aDavatya 452 zugavatya kapUra bauNyAjyA ... pauNyAvya For Private And Personal Use Only
Page #1082
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . momUtraghu ... lakSaNi ... 8 . . doH pRddau| pddau| basAim / 457 15 zayano ... zayAno 468 11 mUmi ... ... bhUmi vyAhatI ... vyAhatI 473 gomUtreSu 474 matautasya ... gRhItasya 474 474 12 pratyAstrAyA pratyAnAyA 475 10 baayyi dharma ... karma 480 17 katvAt ... . ... kRtatvAt 483 17. kSakSaM ... ... kSayaM 88 vidhaiH deSaiH / 187 7 viSayAcakaH ... viSayAtmakaH rAjese ... rAlase 162 guru ... 468 8 tAmizraM ... tAmisaM urastambhA rAgo ... rogo krami kimi ( evaM paratra ) madyapazya ... madyapasya 5121 kSauravAsa ... cauravAsA 516 kSudhA ... kSadhArtA 524 prakarNa ... ... prakIrNa 525 smRtyayaH ... ... vaSayoH paryAvarttanaM svayameva karaNIyam / . ga .. urastastA . . . . 510 * . * . smatayaH For Private And Personal Use Only
Page #1083
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavasyAkArAdikrameNa vissysuucii| (prAyazcittakANDasya) / ' eche| se 927 . . * 2 270 27. viSayaH / akAmato viNmUtrabhojanaprAyazcittam agamyAgamanakarmavipAkaH... ... ... agamyAgamanaprAyazcittam ... ... ... agamyAgamane garbhotpattau prAyazcittam ... agamyAyo jAtibhedena garbhAdhAne prAyazcittam... dhagamyAyAM zUdrAyAM garbhotpAdane prAyazcittam ... amityAgaprAyazcittam ... ... vyagredidhiSapatyAdiprAyazcittam agredidhidhvAderlakSaNam ... aghamarSaNavalakSaNam ... aGgapratyaGgasaGkhyA agAvilakSaNam acchidavAkyaprazaMsA ... atikRcchralakSaNam kara 12 206 mma : . . 356 46 atidAhAdinimittagovadhaprAyazcittam atipAtakAni ... For Private And Personal Use Only
Page #1084
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| 527 44. 232 vissyH| yatiSThiyogaH ... ... ... 226 atyantApadibrAhmaNavAkyamAtrAdapi zuddhiH .... pratyutkaTakarmaNA prArabdhakarmaNo vicchedaH ... atyutkaTa karmaNA vicchinnaprArabdhakarmazeSasya dehAnta reNa bhogaH ... ... ... 52 ananyauSadhasAdhyayAdhyupazamArthasurApAnaprAyavicam 113 anAzramaprAyazcittam ... ... ... yanirdiSTaprAyazcittasya pApasya prAyazcittam ... anizcitanimittagovadhaprAyazcicam... anuktaprAyazcittapakSibadhaprAyazcittam anuktaprAyazcittapApaprAyazcittam ... anugamanaprakaraNam ... ... anugamanavicAraH anugamane sAdhvInAmadhikAraH anugrahakAraH ... anugrahayogyamyAnanugrahe doghaH ... anugraha viSayaH anupanItasya madyapAnaprAyazcittam anupAta kaprAyazcittam ... anupAtakAni ... ha 417 00 00 12 antabadanAnujJAviSayaH ... ... antarikSAdibharaNaprAyazcittam ... yantyajabhAgaDa sthajalAdipAnaprAyazcittam anvajalakSaNAma... For Private And Personal Use Only
Page #1085
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 ": . . . .: 351 : 8 vissyH| eche| antyabhANDasthitAmamAMsAdInAM niSkAntAnAM zucitvam 6 antyAvasAyilakSaNam ... ... ... 87 canamuddhiH ... ... ... ... 107 apacalakSaNam .. ... apahatadhanaM khAmine dattvA steyaprAyazcittaM karaNIyam 416 apAteyapako bhojanaprAyazcittam ... 45 apAtrIkaraNaprAyazcittam... ... ... 441 apAtrIkaraNam... ... ... ... 171 " , , , , 441) vyapeyapAnAbhakSyabhakSaNakarmavipAkaH ... ... 506 aprAyatyotpattau mukhyakhAnAzaktasya gauNakhAnam 372 dhabhakSyabhakSaNaprAyazcittaprakaraNam ... ... 264 abhakSyabhakSaNe kSatriyAdInAM prAyazcittam ... abhAvAjhAvotpattivicAraH ... abhinavakSaurAdibhakSaNaprAyazcittam ... ghabhizaptaprAyazcittam ... ... yabhojyAnasya jalAdipAnaprAyazcittam kAbhojyAnAH ... ... ... ayAjyayAjanaprAyazcittam 429 ar`sthl daayy 461 avakIrNiprAyazcittam .. - :: g50 336 * * 42 16 avakaurNilakSaNam ... ___437 avikrayavikrayaprAyazcittam ... 431 avijJAtacaNhAlAdisahitaikagrahAvasthAnaprAyazcittam ce avijJAtarajakyAdibhirekarahavAsaprAyazcittam For Private And Personal Use Only
Page #1086
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 8 ) eche| (7 viSayaH / azaktI brAhmaNadvArA vratAdyAcaraNam azucibhojanaprAyazcittam asatpratigrahaprAyazcittam yasAtAdibhojananiSedhaH ... ... 448 ___... 2, " >> . ... 430 ... 13 yAcamanapratinidhiH ... Acamane niyamAH ... yAkaparimANam . ... yAturasya vAnaprAptau vidhiH aAtmaghAtodyame prAyazcittam / yAtreyIlakSaNam AtreyauvadhaprAyazcittam ... thApatkAle dharmAdicintAmakRtvA''tmarakSA karttavyA AyasAdizuddhiH ArdhikalakSaNam ... ... ... bAlasyena pApotyattiH ... .. yAhitAH zarIrAlAbhe parNanaradAhavidhiH ... :. " * " " 330 + : ucchiSTasyocchiSTAdisparzaprAyazcittam ucchiSTAnnabhojanaprAyazcittaprakaraNam uDatodakazuddhiH ... ... udvandhanamaraNagindA ... ... ... ... 118 14 For Private And Personal Use Only
Page #1087
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| ptau| ... , 49 vissyH| udvandhanamratasyAzaucAdiniSedhaH .. upapAtakaprAyazcittam ... ___ " upapAtakarahasyaprAyazcittam upapAtakAni ... ... " " " upekSayA pApotpattiH ... 4pUna .. cr| Rtau dampatyoH parasparAnupasarpaNanindA Rtau patyanupasarpaNaprAyazcittam ... Rtau bhAryA'gamanaprAyazcittam ... RSicAndrAyaNavratam ... ... . 245 / 443 ekapaDatyupaviyAnAM vaiSamyeNa dAne prAyazcittam ekabhaktAdiSu grAsaparimANam ... ... ekabhaktAdiSu grAmasaGkhyA ekavyApAreNAnekagovadhe prAyazcittam 461 .... kanyATUSaNaprAyazcittam ... ... kambalAdau naulaurAgasthAdoSatA ... ... 886 . For Private And Personal Use Only
Page #1088
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| 48. vissyH| karmavipAkaprakaraNam ... ... karmavipAkasamayAdi ... karSaNAdyarthakSacchedane doSAbhAvaH kalau kSatriyavaizyocchedaH ... ... kasyacit zUdvAnasyAbhyanujJAnam ... * * * * * * 435 354 ... 320) 327, kAmavatagobadhe nimittavizeSAt prAyazcittavizeSaH kAmakRtapApe prAyazcittasadbhAvavicAraH 15 * * 115 * * 34 . kAmakRtapApe vyavahAryatvavicAraH ... kAyikavyabhicAraprAyazcittam kAle kanyAmadadato nindA kauTAdisaMyuktAnazuddhiH ... kuNDagolakayoH kharUpam ... ... kubhArINAM vapane hyaGgulakezacchedanam... kacchAtikRcchralakSaNam ... ... 46 kRtaprAyazcittAnAmapi naiSThikAdaunAmavyavahAryatA 156 kamyupahatadehasya zuddhiH ... ... krauJcAdibadhaprAyazcittam ... ... kvacit kRtaprAyazcittasyAvyavahAryatA kvacit rAtrau dAnAbhyanujJA ... ... 375 kSatriyAdInAM sarvapApeSu prAyazcittasya pAdapAdahAniH 176 kSatriyAdyabhivAdanaprAyazcittam ... ... 86 kSatriyAnnabhojanAbhyanujJA ... ... ... 324 * * *: For Private And Personal Use Only
Page #1089
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vissyH| eche| paatii| kharoSTrayAnArohaNAdiprAyazcittam ... ... 142 882 134 ... ..290 132 .425 raka gajadantAdinAnAvidhadravyazuddhiH gaNikAlakSaNam ... ... gaNDUSAdyupahatakAMsyazuddhiH garbhapAtaprAyazcittam ... garbhapAtAdinindA gavAghrAtAdizuddhiH ... guroralaukanirbandhasya prAyazcittam ... gravAdibadhaprAyazcittam ... ... mahakhAtAdau gomaraNe prAyazcittam grahadAhAdinA gobadhe prAyazcittam mahazuddhiH ... ... hautavratasyAsamAyane doSaH rahe rakSaNIyAni ... gogamanaprAyazcittam gogarbhabadhaprAyazcittam ... gocammalakSaNam gopAlalakSaNam gopratyAnAyaH ... ... gomAMsabhakSaNasyAsatyanAkRtyotabhedaH gomUlyam ... ... ... goravayabavizeSabhane prAyazcittam ... 147 an endraan 02 - 898 384 275 1 385 337 302 300 175 For Private And Personal Use Only
Page #1090
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (c ) pche| pddtau| . viSayaH / gobanimittAni ... govadhaprAyazcittetikartavyatA govadhaprAyazcittam gobazravratam ... ... gobadhApavAdaH ... goSTaGgodakasnAnam gau-didAnaphalAni gauryAdilakSaNAni . . . . 1 gh| ... ghAtasya svarUpam ... ... caNDAlakhAtajalapAnaprAyattim ... ... caNDAlabhANDasthodakapAnaprAyazcittam ... caNDAlabhANDaspaekUpasthajalayAnaprAyazcittam caNDAlasamparke striyAH prAyazcittam ... caNDAlasya rahe pravepo zuddhiH caNDAlasya traividhyam ... ... ... caNDAlAdivAse grahAdizuddhiH ... ... caNDalAdisambandhe'pi mahatsu jalAzayeSu doSAbhAvaH vaNDAlAdisambhAghagAdiprAyazcittam caNDAlAdisparzaprAyazcittam ... caNDAlAdInAM vyavadhAne dezaparimANam 240 260 da For Private And Personal Use Only
Page #1091
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| paangko| 146 249 246 vissyH| ghaNhAlAdyaunAmagrAhyatA ... ... caNDAlAbabhojanaprAyazcittam ... caNhAlAbabhojane prAyazcittAnte punarupanayanam caNDAlaugamane kSatriyavaizyayorvizeSaH caNDAlaugamane zUhasya vizeSaH caNDAlyAdigamanaprAyazcittam cAturvedyalakSaNam ... ... cAndrAyaNaphalasya daividhyam cAndrAyaNam ( yavamadhyam) cAndrAyaNam (pipIlikAmadhyam) cAndrAyaNalakSaNam ... cAndrAyaNAdipratvAmnAyaH ... 248 * * * * 236 236 236 475 142 440 jalazuddhiH ... ... ... ... jalaM vinA jale vA mUtrapurauSakaraNaprAyazcittam jAtiaMzakaraprAyazcittam jaanijyaay'i ___ " " " " " bhAradUSitAyAH zuddhiH ... gArasya prAyazcittam ... ... ... 880) 26 saptakRcchrakharUpam ... ... sarpaNakAle pANitale tilasthApagam ... ... 21 3031 * For Private And Personal Use Only
Page #1092
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) eche| pto| 372 vissyH| tarpaNAt parva vastranidhyaur3ananiSedhaH ... ... tIrtha yAtrAmantareNa dezAntaragamane prAyazcittam tulAghuruSalakSaNam tUlikAdizuddhiH 889 11. 885 362 daNDakamaNDalyAdinAze prAyazcittam ... dagaDakharUpam ... ... 206 dattakalakSaNam ... . ... dAratyAgaprAyazcittam 427 dAsalakSaNam ... ... duHkhapratakSAm ... duHkhapnAdau khAnam ... duHsvapnAriyUTarzanAdau prAyazcittam ... 447 durjanasparzAdI snAnam ... ... durvAhmagArahe bhojanaprAyazcittam ... ... 361 durmatamyAhitAgnerdahane prAyazcittam ... durmatamyAhitAgne kikAnau dagdhamyAsyAM punaryathAvidhi dAhaH ... ... ... ... 57 darmatAnAM nArAyazAntiH ... ... ... dumatAnAM prAryAtam ... ... ... 186 durmatAnAmadhapretakriyAkaraNaprAyazcit m ... durmatAnAM varSamadhye prAyazcittakaraNe kAlabhedena prAyazcitta daiguNyAdi ... ... ... 18 durmatAnAM varSAdUI prAyazcittasya karttavyatA ... 18 pa For Private And Personal Use Only
Page #1093
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 91 ) " 171 127 vissyH| durmatAnAM vahanAdau prAyazcittam devakRtakRcchralakSaNam ... dyUtAdiSyasanaprAyazcittam ... prathaje raNasi zuddhiH ... prayazaddhiprakaraNam ... humAdihiMsAprAyazcittam ... droNaparimANam dirAcamananimittAni ... : " 834 dharmapAThakalakSaNam ... 466 . . . nAnAniSiddhakarmaphalAni ... nAnAvidhadravyazuddhiH ... mApisalakSaNam mAmadhArakabrAhmaNAH nAstikyaprAyazcittam ... nAstikSabhedAH ... ... nitvalakSaNam ... ... nimittatAratamyena prAyazcittatAratamyam niravakAzasmRteH sAvakAzazrutitaH prAbalyam ... golauraktavastradhAraNe prAyazcittam ... ... naimittikasya rajasolakSaNam ABU 881 137 : For Private And Personal Use Only
Page #1094
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) viSayaH / ptau| 315 443 pakSiSu bhakSyAH ... ... ... paDatyucchiebhojanaprAyazcittam ... paJcagavyavidhiH ... ... ... ... 340 pacamahAyajJAdyakaraNaprAyazcittam ... paJcavidhakhAnalakSaNAni ... ... paJcavidhasnAnam ... ... ... 370 patitasaMsargakAlavizeSeNa prAyazcittavizeSaH ... patitasaMsargavizeSasya kAlavizeSeNa pAtityahetutA patitotpannasya patitatvam ... ... 24 patitasaMsarganindA ... ... ... 22 patitasaMsargaprAyazcittam ... ... ... 116 patitAdisanidhAvadhyayanaprAyazcittam patitAdaunAM siddhAnAmAnabhakSaNayoH sakRdabhyAsAtyabhyAsa bhedena prAyazcittabhedaH ... parapAkanivRttalakSaNam ... ... parapAkaratalakSaNam ... parastrIgarbhotpAdanaprAyazcittam parakhaharaNaprAyazcittam ... parAka lakSaNam B42 lakSaNam ... parivityAdiprAyazcittam ... parivettAdikharUpam ... parivedanadoSApavAdaH ... pariSadayogyabrAhmaNAH ... For Private And Personal Use Only
Page #1095
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 13 ) " eche| viSayaH / pariSadupasattiH pariSadaH karttavyam pariSadbhedAH ... parNavacchralakSaNam paryAdhAne vizeSaH palaparimANam pavitramhAnabhojanasya pApanAzakatvam pazcAttApAdaunAM pApanAzakatvam pazvAdigamanaprAyazcittam ... ... pAdakRcchralakSaNam ... ... * :- 20 : ture : : 407 ge pAdaprAyazcittAdau vapane vizeSaH... pAdonakRcchralakSaNam ... ... ... . pApabhedAH ... ... pApasaMzaye'pi tanizcayaparyantaM bhojanaM na karttavyam / 157 pApavizeSe ksstriyaadiin| prAyazcittatAratamyam... pApavizeSeNa yonivizeSaH ... ... pApIyasyA api bhatranugamanam ... pApotpattikAraNam ... ... piTavastAdivivAhaprAyazcittam ... pitranumatyA'pyagnyAdhAnaniSedhaH pautAvazeSitapAnIya pAnaprAyazcittam putrabhedAnAM lakSaNAni ... putrabhedAH ... ... ... punaHsaMskAranimittAni ... punaHsaMskAre vapanAdaunAM nivRttiH ... " " 44 7 02 For Private And Personal Use Only
Page #1096
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| viSayaH / puruSaM pratyuktasya prAyazcittasthAI striyAH prakIrNakam ... ... ... pravrajvAvasitasya prAyazcittam pravrajyAvasitApatyanindA ... pratinidhinA prAyazcittAcaraNam pratipAdoktarahasyaprAyazcittAni prasUtiyAvakavatalakSaNam ... prAjApatyavratalakSaNam ... 403 24.:. . " :: 455 872 prAjApatyavratasya caturvidhatvam ... 186 prajApatyavratasya pratyAmAyA: 898 . . . . . . . . ATTE :: prANihatyAprAyazcittam ... ... prAyazcittamadhye maraNe'pi pApakSayaH... prAyazcittazabdasyArthaiyam... ... prAyazcittasya kAmyatvamatakhaNDana vicAraH prAyazcittasya kAmyatvamatakhaNDanam ... ... prAyazcittasya kAmyatvamatam prAyazcittasya jAtyAditAratamyAnusAreNa kalpanIya vopadezaH ... ... prAyazcittasya nityatvamatakhaNDanam ... prAyazcittasya nityatvamatam prAyazcittasya nityatvAdivicAraH ... prAyazcittasya naimittikatvamatam ... prAyazcittasya naimittikatvavyavasthApanam : :::: For Private And Personal Use Only
Page #1097
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patau vissyH| eche| prAyazcittAgavapanAkaraNe vizeSaH ... ... prAyazcittAnantaraMparivettaH kartavyam ... 41 prAyazcitte'parAzramiNAM vizeSaH ... ... . prArabdhasaMjJakakarmasa prAyazcittasadbhAvAsadbhAvavicAraH 525 pretatvakAraNAni ... ... ... 8E praur3hatar3AgAdizvamaithyasamparke'pi doSAbhAvaH ... 118 pAlakacchAdilakSaNAni ... ... ... 461 F 266 204 rt 11 bandhakaulakSaNam - ... ... ... bandhanakharUpam ... ... ... ... bahubhiraikagoSadhe prAyazcittam ... bAlAturayoH prAyazcittaM tatpitrAdinA karaNIyam bAlAdhucchiyAnnazuddhiH ... ... ... brahmakUrcamahimA ... . brahmataranirmitakhaTTAdhArohaNe prAyazcittam ... brahmavadhaprAyazcittam ... ... ... brahmasUtraM vinA mUtrapuroSAdikaraNe prAyazcittam brAhmaNatAr3anAdiprAyazcittam brAhmaNatiraskAraprAyazcittam ... ... 345 447 2 265 415 356 - Wm 355 For Private And Personal Use Only
Page #1098
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| pnau| ... ... 156 352 156 vissyH| brAmaNatvavidhAyakAni ... ... brAhmaNanindakasyAnabhakSaNaprAyattim brAjhaNabruvalakSaNam ... ... brAhmaNAdyantarAgamanaprAyazcittam ... brAhmaNAvagoraNAdiprAyazcittam ... brAhmaNyAH prAvilomyena gamanaprAyazcittam brAjhakhAnalakSaNam ... 446 ... ... 357 bh| bhaginIsapatnInA bhaginItvam bhaginyAdigamanaprAyazcittam bhartari jIvati upavAsavatAdinindA bhatikramaprAyazcittam ... bhavajJAnindA ... ... ... bhasmakhAnavidhyam ... ... ... 370 bhAUAdivihInAnAM matAnAM prAyazcittavidhiH... bhA-yA agamyatvapratijJAprAyazcittam .... 388 bhA-yA ayamyatvapratijJAyAM varNabhedena prAyazcittabhedaH 360 bhUmisuddhiH ... ... ... ... 147 bhUtakAdhyayanAdhyApamaprAyazcittam ... ... 434 bhojanalAlInaniyamAH ... ... ... 105 bhojanakAle azrucitvotpattau prAyazcittam mojanakAle mauna vidhAnam For Private And Personal Use Only
Page #1099
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayaH / t machukAdimAMsabhakSaNaprAyazcittam mayeSu bhacyAH madyabhedAH malAvaddAni 200 >" ... madyapAnaprAyavittam madyabhAvasthitodakapAna prAyavittam... ... manikaraNaprAyavittam malinaukaraNam ... mahApAtakarahasyaprAyazcittam mahApAtakAni ... ::: mithyApathaprAyakhitam mukhamaithunaprAyacittam mAgamanaprAyavittam mAnasaSyabhicAraprAyazcittam mithyA'bhizaMsanaprAyacittam mukhyAmukhyabrAhmaNAH medhyAmedhyanirUpaNam maithunasthASTavidhatvam yacchakSaNam yaticAndrAyaNalakSaNam 3 0.4 ... *** ... ... 040 www. kobatirth.org ... 110 ( 17 ) m| : : : ... 99 ... 46 800 ... 068 ... ... :: ... I tha / *** $10 ... *** ... ... ... "" ... ... 030 0.0 ... ... 410 :: ... For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe / 320 325. 802 348 406 14 66) 881 882 pU 12 252 116 446. 360 271 158 264 253 8.90 205 pau 14 N 16 15 2 16 20 . : 15 11 12 N 17 15 1
Page #1100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) vissyH| yateH punargAIsthAkhaukAre prAyazcittam eche| 438 yAvakakRcchralakSaNam 470 354 yugapravattadharmAcaraNAbhyanujJAnam ... yonakharUpam ... ... yaugikakhAnam ... ... rajasalayoranyonyasparNe prAyazcittam ... 122 rajakhalayoracchizyoranyonyasparze prAyazcittam ..... 125 rajakhalAgamanaprAyazcittam ... ... 201 rajakhalAmaraNe vizeSaH ... ... ... 131 rajakhalAyA ucchiSTadijasparthe prAyazcittam ... rajaskhalAyA niyamAH ... ... ... 126 rajakhalAyA bandhumaraNazravaNAdau prAyazcittam ... 126 rajakhalAyA bhojanakAle caNDAladarzanaprAyazcittam 125 rajakhalAyA bhojanakAle rajakhalA'ntaradarzane prAyazcittam 125 rajakhalAyA matAdisparzapUrbakabhojanaprAyazcittam 125 rajakhalAyAH pravAdisparzaprAyazcittam ... 125 rajakhalAyAzcaNDAlAdisparza prAyazcittam rajakhalAyAH zvAdidaMzanaprAyazcittam rajakhalodAinindA ... ... rajakhalohAhaprAyazcittam .... ... rajonimittAzuddhiH ... rajonimittAzuddhau vizeSaH For Private And Personal Use Only
Page #1101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) viSayaH / rathyAkardamAdisparza zuddhiH ... rasamaddhiH ... ... ... rahasyaprAyazcittam ... rAgaNAdibhedena ranasazcaturvidhattam ... rAgavAdirajasA pakSaNAni ... rAgaje rajasi zuddhiH ... ... rAmAvapi kAmyanaimittikasnAnam ... rAtrau ghaNhAlAdisparNa bhuddhiH rAtrau dIpaM vinA bhojananiSedhaH ... rAtrau khAnaniSedhaH ... revarukhalanaprAyazcittam ... rodhakharUpam ... ... rodhAdinimittagovadhaprAyazcittam ... 231 808 vanimittasandehe nirNayA vadhodyame prAyazcittam ... varSabhedena paripatradyA ... vAdhikavyabhicAraprAyazcittam vAravalakSaNam ... 118 466) 408 vArdhaSikavakSaNam vikalpilakSaNam For Private And Personal Use Only
Page #1102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRsstthe| pt| 45 0 ::::::::::: 2 352 vissyH| viNmatropahatajalapAnaprAyazcittam ... vidhavAgamanaprAyazcittam ... ... vidhavAbrahmacaryam vipropadiSTameva prAyazcittaM karttavyam / vivAhAdau zvAdispRSTAnnasyAvarjanIyatA vizeSeNa karmavipAkaH ... ... sakakAkAdivadhaprAyazcittam sakazunormeMdaH ... ... sthApAkalakSaNam ... thApAkasyAnabhojanaprAyazcittam suSalalakSaNam ... ... rupalaunAM paJcavidhatvam ... vRSalaulakSaNam .... ... vedavikrayilakSaNam ... vedavizvAsarahitasya prAyazcittam vezyAgamanaprAyazcittam .... vezyAgarbhotpAdanaprAyazcittam vyabhicAraprAyazcittam ... vyabhicAriNoparityAgavicAraH vyabhicAriNIprAyazcittam yabhicAriNaulakSaNam ... .... ... pratalakSaNAni ... ... vratAdezanam ... ... vratAntaralope prAyazcittam annan n n nASAR NA 25 278 208 284 .::::::::::: jAgAprakAra: 873 458 For Private And Personal Use Only
Page #1103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ) pto| vissy:| prate varjanIyAni brAtyaprAyazcittam ... ... 474 ... ... eche| 174 133 ... ... 13 / 88 46. 245 324 88. zaktitAratamyena prAyazcittatAratamyam zazitavyabhicArAyAM kartavyanirNayaH ... zaraNAgatatyAge prAyazcittam ... ghir'y'm zizucAndrAyaNalakSaNam ... ... zItalakSaNam ... ... zUdragrahAt snehayAcitAdikaM ehItvA nadItaura gatvA tatra vojane doSAbhAvaH ... zUjhasevAprAyazcittam ... ... zUdrasya prAyazcitte apahomAghabhAvaH... zUhasya zuSkAmAdibhojanAbhyamukSA ... zUdrasyApi madyapAne doSaH zUdrAnabhojamaniSedhaH zUdAnasya gaIitatA ... zUdrArthe homaniSedhaH ... zUdreSu bhojyAnAH ... zrAibhojanaprAyazcittam ... ... zrADe nimantritasya kAlAptikrame prAyazcittam... zrIkRcchralakSaNam ... ... ... 332 4ge 466 For Private And Personal Use Only
Page #1104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eche| paaddau| 443 vissyH| zrautasmAtakarmAdilope prAyazcittam ... zvAdidaMzanaprAyazcittam ... ... ... vAdimaraNopahatakUpAdijalapAnaprAyazcittam ... zetajamAdibhakSaNaprAyazcittam ... ... " : : sArIkaraNaprAyazcittam ... sadhArIkaraNAni 128 22. ' . . . . 886 880 042 456 sacetanagarbhavadhaprAyazcittam ... sacitakarmasa pravajasya karmaNaH pajArambhakatA... sadhavAnAM vapane ghaDalakezacchedanam ... sanyAdikArthalope prAyazcittam ... samudrayAnaprAyazcittam ... ... sarpAdyantarAgamane prAyazcittam ... sarvavratasAdhAraNAhAni ... ... sahabhojane jAtibhedena prAyazcittabhedaH saMsArAbhADabhojanaprAyazcittam ... sAdhAraNarahasyaprAyazcittAni ... sAdhAraNastriyAM gurutatpadoSAmAvaH... sAntapanabhedAnAM lakSaNAni sAntapanalakSaNam ... sAntapanasya caturvidhatvam ... ... ... . FL 283 25 For Private And Personal Use Only
Page #1105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ) eche| 477 ... .... " -: 31 225 436 " 113 362 vissyH| sAtapanAdipratvAmrAyAH ... ... sArakhatakhAnam ... ... ... saumantonnayanAdau zrAibhojamaprAyazcittam satAdivikrayaprAyazcittam ... ... marAdiliptakAMsyabuddhiH ... .. sarApasya mukhagandhAghrANaprAyazcittam sarApAnaprAyazcittam .... ... savarNasteyaprAyazcittam ... samvapralakSaNam ... ... sUtakAnabhojanaprAyazcittam sUtikAmaraNe vizeSaH ... ... sUryAbhyuditasUryanirmuktayokSaNam ... sUryodayAdikAle zayane prAyazcittam somyacAndrAyaNalakSaNam ... ... saumyavacchralakSaNam ... ... teyakarmavipAkA ... ... strINAM patyanujJayA vratAcaraNam ... strINAM punarAhAhasya yugAntaraviSayavam strINAM punarAhAhaH ... ... strINAM prAyazcittavrate vizeSaH ... strIvyabhicAre patyuH prAyazcittam ... rakhyAdhuchichapAnaprAyazcittam snAnakAle kezadhUnanAdiniSedhaH ... khAnanimittAni ::. . . . . . . . 328 887 246 ... .44 ... ... 88 88 234 346 373 176 : For Private And Personal Use Only
Page #1106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 24 ) ele| yau / vissyH| khapleyaprAyazcittam ... khazavanirIkSaNaprAyazcittam ... ... 115 883 hantabhedena prAyazcittabhedaH... hiMsAvizeSAt yonivizeSaH ... ... 6 / 502 For Private And Personal Use Only
Page #1107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 25) parAzaramAdhavollikhitapravaktRNAmakArAdikrameya prajJApanapatram / (prAyazcittakANDasya) thAparvaNika 166 / 3 // pAca 362 / 14 // khAmaga vA cchandoya 104 / 1 // 325 / / 12 / / - For Private And Personal Use Only
Page #1108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitasmartRNAmakArAdikrameNa prjnyaapnptrm| (prAyazcittakANDasya) khatri 21 / 14 / 31 / 3 // 125 / 3, 13, 16 // 130 / 5 // 131 / 20 // 115 / 20185 / 5 // - praa| bApastamba 11 / 1 / 30 / 17 // 2 8 4 / 3, 7, 10 // 5 / 1968 101801866)2 // 118 / 1 // 125 // 10 // 126 / 17 / 202 / 13 // 203 / 16 // 204 / 12 // 205 / 21206 / 2 // 208 / 210 / 2 // 211 / 3 // 218 / // 22871233 / 15 // 270 / 18 // 271 / 20 // 304 / / 313 / , 16 // 400 | 5 // 416 / 13 // 430 | 5 // 885 / 15 / 60 / 22 // 461 | 3, 8, 14, 17 // upamanyu 262 / 20 // uzanA 30 / 16 / 88184718 / 52 | 7 // 6 / 18 // 5 // 3 // 130 / 10 / 135 / 6 // 140 // 5 // 144 / 6, 19 254 // 1 // 270 / 3 // 25 // 15 // 276 / 12 // 268 / 2 // 312 / 19 // 32 // 17 // 337 / 11 // 369 // 8 // 888 | 11 // For Private And Personal Use Only
Page #1109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 27 ) RSyaSTA 298 1, / k| kaNva 23 / 3 // 261 / 10, 17 // 267 / 12 // 274 / 7 // 368 / 11 // 437 / 12 // 477 / 10 // kalpasUtrakAra 47 // 7 // kazvapa vA kAzyapa 64 / 13 // 686 // 79 // 8 // 72 / 3 // 123 / 7 // 136 / 13 // 138 / 14 // 268 / 12 // 364 / 14 // 401 / 14 // 507 / 16 // 511 / 10 // kAtyAyana 32 / 6 // 164 / 14 // 366 / 14 // g| garga 330 / 1 // 381 / 4 // gautama 8 / 5 // 15 // 8 // 42 // 2 // 72 / 13 // 74 | // 105 // 5 // 120 / 17 // 165 / 6 // 240 / 7 // 250 / 11 // 22 // 11 // 274 / 13 // 275 // 17 // 317 / 15 // 357 / 18 // 356 / 15 // 168 / 11, 14 // 801 / 11 // 414 / 6 // 426 | 16 // 437 / 15 // 443 / 20 // 447 / 17 // 462 / 3 // 465 / 1,6 // 59 // 7 // 518 / 15 // dhyavana 21 / 13 // 62 / 1 // 66 / 12 // 188 / 3 // ch| chAgaleya 153 / 15 // 326 / 2 // 474 | // For Private And Personal Use Only
Page #1110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAtUkaNye 14 / 6 / 56 / 2 // 166 // 261 / 15313 / 13 / 110 / 22 // 126 / 18 // 437 / 17 // bAbAna 26 / / 66 / 20 // 173 / 18 // jAvAli 70 / 7,16. 153.11 // 166 / / 262 / 15 // 275 / // 35 // 15 // 428 | 1, 10 // 467 / / dakSa 168 / 17404 / 10 // daurghatamA 263 // 3 // devala 23 // 15 // 25 // 6 // 26 ! 8 // 42 // 7 // 76 / 2 / 13 // 8 // 5 // 12 // 68 // 10017 // 117 / 5 // 118 / 14 / 116 1 8, 11 / 137 / 12 // 140 / 17 // 11 // // 906 / 6 / 147 19953 / 4 // 178 / 15. 964 / 19 // 201 / 8 / 261 / 7 // 294 / 11 // 267 / 16.18 / 22 // 208 / 15 / 306 / 8.402| 705 // 3 // 12 // 1776 / 871 / 29 // 478 // 2 // dhA dhaumya 215 / / bArada 26 / 10 / 268 / 11 // 431 / 1.. For Private And Personal Use Only
Page #1111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 26 ) pulastya 55 // 17 // 406 / 16 // paiThaunasi 16 / // 55 // 13 // 68 // 140 / 7 // 145 // 20 // 196 / 10 126 / 4 // 358 / 17 // 367 / 7 // 403 / / 428 / 5 // 130 / 1 // 438 / 6 // 448 / 2 // 450 / 5 // 454| 'pracetAH 78 / 12 // 115 / 16 // 165 / 10 // 426 / 14 // 88018 // prajApati 20 / 11 / 128 / 10 / 262 / 7 // 268 / 12 // 26. / 3 // 300 / 5 // 302 / 5 // 305 / 13 // 341 / 8, 15 // 344 / 2, 12 // 345 / 15 // 458 | 20 // 360 / 17 // 364 / 20 // 408 / 2 // rahatsaMvata 270 / 15 // sahayama 268 / 15 // 314 / 13 // 318 / 16 // 334 / 1,6 // uhayAjJavalkA 10 / 15 // rahaddiA 313 / 16.10 / 11 // 456 / 14 // rahanmanu 257 / 12 // rahaspati 6 / 1 // 11 / 6 // 16 / 17 // 23 / 11 // 26 // 7 // 88 / 22 // 104 / 14 // 120 / 7 // 14 // 20 // 145 // 4 // 167 / 3 // 167 / 15 // 265 / 18 // 306 // 3 // 308 / 6, 16 // 352 / 13 // 356 / 10 // 358 / 14 / 371 / 15 // 378 / 5 // 407 / 15 // 410 / // 411 / 12 / 13 / 2 // 443 / 12 // 888 / 17 // 450 / 16 // 457 / 20 // baudhAyana 11 / 15 // 23 / 8 // 28 / 6 // 52 / 17, 22 // 53 / 17 // 75 / 6 // 100 / 7 // 106 / 13 // 113 / 13 // 114 / 10 // For Private And Personal Use Only
Page #1112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 / 16, 16 // 133 / 14 // 135 / 15 // 136 / 10 // 140 / 6 // 143 / 5 // 146 // 1 // 148 // 10 // 153 / 11 // 181 / 15 // 256 // 2 // 273 / 1 // 336 / 16 // 356 / 16 // 357 / 1 // 301 / 2 // 362 / 10 // 439 / 21 // 440 | 15 // 453 / 16 // 456 / 4 // 530 / 17 // brahmagarbha 78 / 15 // bhA bharadvAja 334 // 1 // 335 / 5 // 350 / 5.426 / 7 // bhagu 26 / 17 // 446 / 12 // 463 // 16 // m| madhyamAGgirA 404 | 8 // 406 / 16 // manu 3 / 20 // 6 / 12 // 8 // 5 // 11 / 12 // 13 / 4 / 22 / 20 // 25 / 6 // 26 / 16 // 30 7 // 31 / 16 // 32 / 16 // 37 / 7, 17 // 45 // 5 // 52 / 4 // 54 / 2 // 56 / 10 // 62 / 11 // 63 / 15 // 66 / 12, 21 // 87 | 6 // 68 / 10 // 66 / 17 // 72 / 19 // 73 / 14 // 76 / 13 // 8817 // 66 / 5 // 105 / 1 // 114 / 4, 7 // 116 / 16 // 116 / 7 // 121 / 2, 17 // 134 / 13, 16 // 136 / 6 / 138 / 6 // 138 / 11 // 145 / 6 // 146 / 3 // 147 / 18 // 148 / 12, 20 // 146 / 2 // 152 / 16 // 155 / 8, 20 // 102 / 5 // 174 / 2 // 160 / 14 // 215 / 6 // 240 / 4 // 241 / 3 // 248 / 12 // 251 / 8, 14 // 252 / 1 // 253 / 14 // 255 / 3 // 258 / 16 // 258 / 5 // 263 / // 264 / 5 // 272 / 8 // 276 / 5 // 285 / 12 // 286 / 10 // 288 / 6 // 263 / 8, 11 // 266 / 8 // 267 / 7 // For Private And Personal Use Only
Page #1113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 31 ) 300 / 1 // 305 / 5, 16 // 312 / // 313 // 6 // 317/8,11 // 326 / 2 // 336 / 13 // 348 / .20 // 346 / 10 // 355 / 6 // 257 / 20 // 360 / 12 // 364 / 4 // 376 |2 // 3414 // 385 / 8 // 360 / 19 // 364 / 17 // 368 / 10 // 366 | E,18 // 101 / 17 // 402 / 3 // 405 / 18 // 411 / 6 // 412 / 5, 10 // 414 / 12 // 415 / 5 // 416 / 14, 21 // 421 / 11 // 423 / 16 // 424 / 8 // 425 / 14, 21 // 427 / 5 // 426 / 11 // 430 / 7 // 433 / 14 // 434 / 16 // 436 / 4 // 438 / 14 // 440 / 22 // 441 / 13, 22 // 442 / 18, 21 // 443 / 8 // 147 // 14 // 451 / 7, 11 // 454 / 3 // 456 / 11 // 457 / 1 // 458 / 12 // 456 | 2, 14 // 460 / 4 // 484 / 21 // 487 / 13 // 182 | 11 // 502 / 8 // 590 / 16 // 511 / 13 // mArkaNDeya 31 / 15 // 125 / 7 // 326 / 8 // 445 // 12 // 566 // 1 // yama yA 2013 // 21 // 20 // 25 / 16 // 41 / 3 // 68 / 16 // 75 // 10 // 78 / 4, 7 // 111 / 17 // 116 / 10,16 // 120 / 18 // 135 / 3 // 143 / 11 / 145 / 6 // 147 / 6 // 163 / 11 / 1957 // 241 / 8 // 245 / 10 // 247 / 5 // 24 // 250 // 7 // 252 | 8 // 255 / // 26 // 12 // 271 / 4 // 275 // 20 // 268 / 4 // 314 / 4 // 316 / 10 // 348 / 15 // 346 / 18 // 355 / 12 // 358 // 10 // 358 / 18 // 363 / 15 // 388 / 16 // 360 / 5 // 400 / 10 / 403 | 13, 16, 16 / 426 / 16 // 131 / 7 // 433 / 21 // 42 // 443 / 3,17 // 447 / 6 // 448 | E, 16 // 452 | 8 // 456 / 3, 17 // 457 / 17 // 458 / 19, 10 // 465 / 7, 14 // 466 / 11 // 467 / 10 // 470 / 7 // 471 / 12 // 478 / 3 // 50718 // 517 / 18 // For Private And Personal Use Only
Page #1114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 32 ) yamadami vA jamadani 106 / 16 // 40 // 3 // yAjJavalkara 4 / 2 / 6 / 9 / 16 / 95 / 22 / 8, 10 // 25 // 14 // 27 ! 4 // 33 // 6 // 34 // 8, 13 // 36 | // 37 // 8 // 39 / 6 / 4. 16 // 54 | 5 // 56 14 // 62 / 14 // 43 // 66 / 15 // 68 / 10 // 74 | 3 // 76 / 2, 17 // 70 // 7 // 80 / 18 // 7 // 6 // 65 // 15 // 114 / 19,15 // 415 / 6 // 137 10 // 139 / 7 // 143 / 1 // 14 // 11 // 17 / / 16 / 5 // 150 / 16 / 154 658819 // 22717. 251 / 17 // 255 / 12 // 257 / 2. 256 / 3 // 260 ! 10 // 264 / 16 / 22 / 17 // 285 / 6, 20 // 286 / 7 // 28018 // 306 / 307 / 5 // 313 / 16 / 318 / 16 3 321 / / 325 / 10 // 336 / 11, 16 // 338 / 16 // 356 / 13 // 35 // 7 // 356 / 12 // 160 / 15 // 366 / 20 // 391 | 11 // 364 / 5 / 368 / 1 268 5.403 / 10 / 406 / // 408 | 11 // 408/6 // 411 / 16 // 413 / 16 // 416 / 17 // 421 / 1, // 422 18 // 23 // 13 // 425 // 4 // 430 / 4 // 435 / 2 // 436 / 1 // 4311 // 442 / 15 // 888 | 7 // 450 / 1, 16 / 455 / 16 / 156 / 20 // 458 | 3, , 29 // 458 | 16. // 12 // 461 / 13, 26 // 465 // 10 // 466 / 16 // 467 100 486 | 01887 / 4 // 46610 // 512 / 14 // likhita 305 // 6 // laugAkSi vA lokAkSi 80 / 15, 21 // 110 / 21 / 262 / / vaziSTha 20 / 15 // 24 / 3 // 35 / 6 // 41 / 14 // 42 // // 54 / 16 // 75 / 4 // 77 15 // 78 / 10 / 8 / 13 // 115 / / For Private And Personal Use Only
Page #1115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 116 / 10 // 144 / 16 // 145 // 20 // 164 / // 238 / 20 // 251 / 2 // 254 / 5,6 // 264 / 2 // 26814 // 269 / 2 // 272 / 7 // 283 / 3 // 25 / 6 // 331 / 2. 368 / 18 // 376 / 8 // 400 / 7 // 406 / 11 // 407 | 10 // 416 / 6,17 // 420 / 3, 6 // 425/20 // 433 / 17 // 435 / 10 // 36 / 13 // 442 / 3 // 887 / 16 // 886 | 10 // 450 | // 151 / 18 // 457 / 8 // 460 / / vizvAmitra 12 / 1 // 196 / 2 // 360 / 12 // 4785 // viSNu 12 / 7 // 14 / 12 // 25 // 4 // 66 // 7 // 67 / 6 // 69 | 1, 70 / 1 // 75 / 8 // 76 15 // 86 / 16 // 87 / 16 // 118 / 4, 16 // 135 / 6 // 138 / 6 // 186 / 225 // 11 // 245 / 17 // 375 / 11 // 268 / 10 // 31 / 6 // 312 // 11 // 316 / 3 // 322 / 3 // 330 / 13 // 331 / 13 // 132 / 2 // 348 / 3 // 346 / 3 // 360 / 12 // 364 / 16 // 365/8 // 40 // 6 // 410 17 // 416 / 3 // 420 / 14 // 421 ! 16 // 4241 21 // 425 / 17, 19 // 440 | 20, 22 // 441 / 5, 7,11,16, 18 // 452 / 12 // 464 / 21 // 470 // 20 // 73 // 7 // 510 // 22 // raddhagautama 486 6. 500 / 13 // 506 / 3 // 510 / 22 // 522 / dRddhaparAzara 296 / 14 // 341 / 11 // 363 / 18 // 368 / 3 // 43 // 5 // 439 / 4 // suddhapracetAH 188| vRddhabaudhAyana 522 / // suddhamanu 35 / 15 // vRddhavaziSTha 5 / 12 // 123 / 13 // 124 / / suddhaviSA 124 / 5 // For Private And Personal Use Only
Page #1116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 34 ) raddhazAtAtapa 315 / 1 // 444 | 4 // 888 / 11 // bahArIta 430 / 15 // dhyAghra 207 // 36 / 14 // 77 / 2 // 186 / 11 // 269 / 2 // 263 // 11 // 264 / 8 // 267 / 17 // 411 / 15 // 426 / 14 // 888 / vyAghrapAda 46 / 10 // vyAsa 47 / 15 // 71 / 16 // 77 / 21 / 105 / 10 // 126 / 2,5 // ' 140 / 2 // 158 / 6 // 165 / 13 // 220 / 7 // 220 / 16 // 256 / // 303 // 15 // 334 / 14 // 352 / 20 // 271 / 10, 18 // 406 | 3 // 410 / 17 // 412 / 2 // 508 / 10 // zaelikhita 32 / 5, 13 // 41 / 7 // 45 // 17 // 66 / 18 // 78 / 11 / 188 / 11 // 254 / 2 // 257 / 10 // 268 / 12 // 272 / 11 // 275 / 14 // 266 / 16 // 308 / 11 // 320 / 2 // 329 / 4 // 256 / 1 / 360 / 17 // 449 | 15 // 456 / 1 // 507 / 1 // 511 / 6 // 515 // 3 // 517 / 16 522 / 1 // zAtAtapa 12 13 // 16 / 10 / 71 / 17 // 74 / 14 / 311,14 // 102 / 7 // 110 / 4 // 111 / 8, 20 // 125 / 16 // 133 / / / 134 / 20 // 144 / 2 // 146 / 1 // 155 / 3 // 270 / 21 // 272 / 5, 17 // 286 / 11 // 315 / 8 // 318 / 11 // 305 / 18 // 346 / 5, 7 // 352 / 13 // 353 / 1 // 361 / 1 / 367 / 1 // 368 | 1. 427 / 2 // 884 / 1 // 457 / 14 // zANDilya 437 / 6, 20 // zaunaka 530 // 11 // For Private And Personal Use Only
Page #1117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 35 ) sumantu 44 / 6 // 71 // 1 // 2 / 10 // 145 / 3 // 160 / 12 // 26 6 // 265 / 5 // 266 / 1 // 272 / 15 // 273 / 11 // 304 / 11 // 307 // 12 // 318 / 8, 6 // 358 / 2 // 402 / 12, 17 // 403 / 3 // 407 / 5 // 412 / 20 // 416 / 14 // 443 / 6 // saMvarta 62 / 6 // 63 / 4 // 6 // 15 // 70 18, 13 // 73 / 7 // 62 / 15 // 117 / 16 / 132 / 2 / 148 / 3 // 188 / 14 / 202 / // 226 / 16 // 228 / / 251 / 5 // 258 / 7 // 260 / 5 // 264 / 13 // 265 / 10 // 268 / 14 // 270 / 10 // 271 / 17 // 275 / 4 // 280 / 7 // 215 // 266 / 3 // 267 / 16 / 312 / 2 // 388 / 3 // 400 / 3, 6 // 414 / 2 // 438 / 2 // hArIta 40 / 15 // 41 / 11 // 45 // 11 // 52 / 11 // 54 / 8 // 55 / 3 // 57 / 11 // 58 / ( // 78 / 16 // 77 / 18 // 80 / 11 // 81 / 16, 20 // 88 / 1 // 61 / 14 // 62 / 16 // 63 / 18 // 11. / 11 // 117 / 13 // 118 / 6 // 105 / 4 // 106 / 20 // 11 / 3, 18 // 13 / 16 // 164 / 3 // 186 / 14 // 217 / 10 / 257 / 8 // 262 / 12 // 267 / 2 // 300 / 311 / 1 // 132 / // 338 / 6 // 346 / 13 / 391 / 1 // 365 / 3 // 108 / 20 // 426 / 4 // 430 / 20 // 433 / 4 // 434 / 16 // 435 / 6 // 436 / 14 // 44 // 19 // 888 | 2, 12 // 450 / 13 // 160 / 1 // 467 / 16 // 472 / 3 / 485 / 19 // 507 // 11 // 511 / 6 // For Private And Personal Use Only
Page #1118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitapaurANikAnAmakArAdi krameNa prajJApanapatram / (prAyazcittakANDasya) paurANika 435 // 13 // - For Private And Personal Use Only
Page #1119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IzvarAdI 10 ( 37 ) parAzara mAdhavollikhitadArzanikAnAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / (prAyavittakA eDasya ) tArkika 79 nyAyavidaH 4 81 / 13 // pataJjali 480 | 12 // prAbhAkara 0 / 10 # bhATTa 78 // www. kobatirth.org mImAMsaka 7 / ga I / | ta / na / pa / bh| ma / va / bAdarAyaNa 363 | 10 | 526 | 8 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org parArka 10 / 3 // ( 3 ) parAzara mAdhavollikhitasmRtinibandha karttRNAmakA - rAdikrameNa prajJApanapatram / ( prAyavittakANDasya ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 28 ) parAzaramAdhavollikhitavaiyAkaraNAnAmakArAdi kameNa prajJApanapatram / (prAyazcittakANDasya) vararuci 352 / 10 // For Private And Personal Use Only
Page #1122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra prAtharvva / 16 // www. kobatirth.org parAzara mAdhavollikhitapravacanAnAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / ( prAyazcittakANDasya ) pavamAnasUkta 173 | 18 // mantra 173 / 4 // ( 80 ,) vAjasaneyibrAhmaNa 368 / 5 // sAmavidhAna 174 / 1 // taittirIya brAhmaNa 171 | 20 || 357 | 14 || 388 / 1,5 // taittirIyakazAkhA 531 | 5 // ta / pa / / m| va / sa / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) parAzaramAdhavokhisitAnAmanuktapravacanAnAM zrutaunAmakArAdikrameNa prajJApanapatram / (prAyavittakANDasya) zruti 1. / / 19 / 16 // 46 / 2, 5 // 68 / 16 // 1.3 / 7, 12, 16 / 106 / 15 / 15 / 11 / 22 / 7 // 352 / 2 // 357 / 14 // 19 // For Private And Personal Use Only
Page #1124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) parAzaramAdhavollikhitasmRtigranyAnAmakArAdi krameNa prajJApanapatram / (prAyazcittakANDasya) RgvidhAna 526 / 2 // caturviMzatimata 26 / 14 // 35 // 2 // 88 / 2 / 03 / / 3 / 17 // 86 / 15 // 195 // 19 // 116 / 4 // 156 / 11 // 110 // 164 / 8 // 101 / 11 / 175 // 15 // 178 // 10 // 167 / 10 / 257 / 17 // 25 // 258 / 13 // 266 / 2 // 270 / 5,7 // 271 / 7, 12 // 272 / 2 // 274 / 1. // 275 / 6 // 28 // 7 // 285 / 3 // 267 / 5 // 3.7 / 1 // 317 / 10 / 320 / / 124 / 12 // 326 / 17 // 332 / 10, 15 // 318 / 19 // 376 / 11 // 363 / 14 // 408 / 5 // 415 / 22 // 431 / 3, 20 // 438 / 6 // 152 / 1, 22 // 455 / 8 // 461 / 5 // 464|4 // 170 / 12 // 475 14, 12, 29 // 476 / 10 // 477 / 13 // bh| bharAnamA 426 / 10 // For Private And Personal Use Only
Page #1125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSNumati 256 / 14 // SaTtriMzanmata 11 / // 2.6 / 19 // 25 // 15 / / 14 / 11 // 407 / 12 // 15 // // 130 / 19 // 411 / 1.412 / paDviMzanmata 266 / 15 // For Private And Personal Use Only
Page #1126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 44 ) parAzaramAdhavollikhitAnAmanirdiSTasmartakAnAM smRtInAM prjnyaapnptrm| (prAyazcittakANDasya) smati vA smRtyantara 3 / 16 // 4 / 15 // 8 // 11 // 8 / 15 // 1. 11 // 11 // 20 // 16 / 17 // 24 / 5 // 34 6 // 36 / // 52 / 2 / 86 / 12 // 106 / 13 // 114 / 3 // 127 / 7 // 131 16 // 132 / 16 // 136 / 2 // 144 / 5 // 198 / 20 // 155 / 5 // 156 / 7 // 160 / 2, 3 // 172 / 17 // 2.8 / 7 // 231 / 5 // 251 / 11 // 253 / 5 // 266 / 21 // 278 110 // 281 / 14 // 268 / 8 // 311 / 1 / 312 / 5 // 316 / 6 // 325 / 15 / 336 / 3 // 360 / 16 // 406 | // 410 / 10 // 416 / / 420 / 18 // 424 / 18 // 427 / 21 // 435 / 12 // 151 // 474 / 18, 21 // 476 / 10 // 477 / 1, 6 // 481 / 1, 5 // For Private And Personal Use Only
Page #1127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) parAzaramAdhavollikhitAnAM purANAnAmakArAdi krameNa prjnyaapnptrm| (prAyazcittakANDasya) bamipurANa 46. | 21 // -- traa| bAdipurANa 44 // 17 // 136 / 16 // k| kUmmapurANa 88 / 10 // 318 / 13 // 365 / 6 // 366 / 6, 10 // 370 // 10, 1 // 372 / 10 // 454 / 11 // 455 / 12 // garAr3apurANa 468 | || BE8 / 16 // For Private And Personal Use Only
Page #1128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mandipurANa 502 / 15 // mAradIyapurANa, nAradIya vA nAradapurANa 28 / 16 / 30 / 17 // 18 | 5 / 85 / 15 / 59. / 12 / padmapurANa 45 / 15 / 501 // 12 // 521 / / / prabhAsakhaNDa 467 | 15 // brahmapurANa vA brAya 16 / 5, 10 // 19 / 22 // 106 / 22 // 267 / 5 // 391 / 14 // 875 / 3 / 1831188 / 19 // 6 // 506 / 14 // 519 / // 527 / 5 / brahmANDapurANa 10 / 3 / 126 / 16 / bhaviSyatpurANa 1.8 / / bhaviSyottara 484 | 3. / mArkaNDeyapurANa 137 / 1 // 502 / 2 // 5.6 / 2 // 1 / 518 / 1 // liGgapurANa 370 / 12 // For Private And Personal Use Only
Page #1129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 47 ) varAha purANa 520 // 16 // vAmanapurANa 462 / 10 // vAyupurANa 5.8 / 5 // 516 / // viSNupurANa 17 / 17 // 483 / 12 // khandapurANa // 2 // 528 / 13 // kAndacamatkArakhaNDa 488 / 17 // khAndanAgarakhaNDa 467 / / skAndarevAkhaNDa 463 / 1 // BEC | 3 // 519 / 7 // 518 / 4, 12 // For Private And Personal Use Only
Page #1130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnAmanirdiSTapurANanAbA purANavAkyAnAM prajJApanapatram / (prAyavisakANDasya) purANa 32 / 1 // 555 / 2 // For Private And Personal Use Only
Page #1131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 86 ) parAzaramAdhavollikhitAnAM smRtipurANAtirikAnAM dharmagranthAnAmakArAdikrameNa prajJApanapavam / . (prAyazcittakANDasya) thaa| pAcamedhika 415 / // upapurANa 527 / / umAmAhezvarasaMvAda 461 / 16 // 465 / 508 / 20 // 516 / 14 // 466 / 17 // 5.1 / 5 // m| / 36 / 13 // 7 // 503 / 10 // mahAbhArata / // 31 / 528 // 1 // pAyusaMhitA 165 / 3 // viSNudharmottara 12 / 16 // 483 / 16 // 48e IE REE | 5 // 508 | 12 // 595 // 12 // 521 / 6 / 52 / 12 // // zivadhatira 482 / 13 // 464 / 18 // 504 / 1 // 55 508 / 17 // 511 / 6 // - - For Private And Personal Use Only
Page #1132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitAnAM darzanagranyAnAmakA rAdikrameNa prajJApanapatram / (prAyazcitakADaya) naiminisUtra 152 / / vaiyAsikAnyAyasUtra vA vaiyAsikasUdha vA yAsasUtra 156 / / 125 / 24 / 152 / / For Private And Personal Use Only
Page #1133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavollikhitAnA smRtinivadhAnAmakA rAdikrameNa prajJApanapatram / (prAyavittakAlaya) samayasAra 110 / / For Private And Personal Use Only
Page #1134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAzaramAdhavolikhitAnAM vyAkaraNagranyAnAmakA rAdikameNa prajJApanapatram / (prAyavittakANDaya). bArtika 152 / 10 // For Private And Personal Use Only
Page #1135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only