Sajjan Sanmitra yane Ekadash Mahanidhi

Author(s): Popatlal Keshav Doshi
Publisher: Popatlal Keshavji Doshi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004503/1

Page #1

તજજન સમુત્ર
વો
-કો કા એ મણીનવી

Page #2

શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ
શ્રી ગાડીજી મહારાજ જૈન દેરાસર પાયધુની મુંબઈ.

Page #3

શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથ
કે શ્રી ગોડીજી મહારાજ જૈન દેરાસર પાયધુની મુંબઈ.

Page #4

)
ST
ઓ હ એ કલીં શ્રી પદ્માવતીદેત્રે નમઃ વાલકેશ્વર, | મુંબઈ.
'
સં.૨૦૧૯

Page #5

સજજન મિત્ર ' યાને એ કાદશ મહાનિધી
સંવત ૨૦૨૧
ગ્રાહક:
પોપટલાલ કેશવજી દોશી

Page #6

પ્રકાર :
પોપટલાલ કેશવ રાશી
૫૧, મંગળદાસ રોડ,
કા
[ સા હ સ્વાધિન ]
કિંમત : રૂ. ૩૦-- ૦ ૦
જાદવ પીતાંબર ઠાકર ઉષા પ્રિન્ટરી પ્રાઈવેટ લી. દેવકરણ મેન્શન, પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ,
મુંબઇ-૨,

Page #7

;
અમે આ મહાપુરૂષના સ’પ'માં
લાંબા કાળ સુધી રહ્યા છીએ. પેાતાની
પરિસ્થિતિને લક્ષ્યમાં લઇ, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ– ભાવની ભૂમિકા પર આ વિષમ પચમ
કાળમાં શ્રાવકના જીવનમાં
પેાતાની જે
વડે
પવિત્રતા સીમા સુધી પાંચી શકાય એ ચરમ સીમા પર આ મહાપુરૂષને અમે જોયા છે.
જેમની પ્રત્યે અમારા હૈયામાં ગુરૂ પ્રત્યે શિષ્યને પૂજ્યભાવ ડ્રાય એવા પૂજયભાવ છે.
શ્રી પે।પટલાલ કેશવજી દ્યાશી
શ્રદ્ધાંજલિ

પ્રાણી માત્રના પરમ મહેશયના હિતશ્રી ચુનીલાલ નારણદાસ કાનુની વણુશાસ્ત્રમાં મળે છે તે ભાવાતુ પ્રત્યક્ષ દ'ન અમને એમના જીવનમાં ભાસમાન થયું હતું. તેમની પ્રત્યેના અમારા આદરભાવને અમે યથાથ રૂપે પ્રગટ કરવા અસમથ' છીએ. આ ઉદ્ગારા દ્વારા આ શ્રદ્ધાંજલિ તેમના ચરણામાં અમે અપણુ કરીએ છીએ.
ગ
ચિંતન માટેની તીર્થંકર નામ કમની ષોડશ ભાવનાનું અધ્યયન કરવાનુ જે સૌભાગ્ય અમને પ્રાપ્ત થયું તેના પર ચિંતન, મનન પછી મન અને પરિશીલન થતાં આ પુણ્ય પવિત્ર આત્માના હૃદયદશ - નથી અમને પારાવાર ભાવેાલ્લાસના ઉદ્ગમ થતા હતા.
આ ભાવેાનુ

દર્શન તેમના જીવ
નાં સાક્ષાત્ થતું હતું. “સવી જીવ ક૨ે શાસનરસી”ના ભાવના અખંડ સ્ત્રોત
ત નામ ક' અધિનાર પુણ્યાત્માઆમાં વહેતા હેાવાનું
શ્રી ઋષભદાસજી
( મદ્રાસ )

Page #8

Page #9

છ શા થી અહં શીખેશ્વર પાર્થનાથાય નમઃ
પ્રસ્તાવના :-=- જિનભક્તિ એ ધનુષ્ય છે. આત્મા એ બાણ છે. શ્રી પરમેષ્ટિ ભગવતે એ લક્ષ્ય છે. આ પ્રમત્ત બનીને જિનભક્તિરૂપી ધનુષ વડે આત્મપ્રયત્નરૂપી બાણથી પરમેષિરૂપી વયને વિધવું જોઈએ.
આ ભાવ નમસ્કારની પ્રક્રિયા છે. જિનભક્તિ પ્રગટ થાય તે માટે શ્રી જનેશ્વર ભગવંતના વરૂપનો પરિચય અનિવાર્ય છે.
શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતનું સ્વરૂપ એટલું ઉથકેપ્સિ છે કે જેમજેમ તેમને પરિચય વધતું જાય છે તેમ તેમ તેમની પ્રત્યેની ભક્તિ પુષ્ટ બને છે. અને જેમ જેમ ભક્તિ પુષ્ટ બને છે તેમ તેમ એ સત્કૃષ્ટ સ્વરૂપ અધિક સ્પગે છે.
શ્રી જિનેશ્વર ભગવડતને પરિચય પૂવચાના રચેલા મહાભાવિક તેને, સ્તવને, અઝાયે, સ્તુતિઓ દ્વારા થાય છે.
જિનભક્તિ હૃદયમાં સ્થિર કરવા માટે, દર થવા માટે આ સાહિત્ય અત્યંત સહાયક છે. મહાન પૂર્વાચાર્યોની આભૂત રચનાઓ દ્વારા શ્રી જિનવરૂપનું સમ્યગદર્શન તથા તેમના શાસનનું સમ્યજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે અને તે પ્રત્યે ભક્તિભાવ જાગે છે તથા પુષ્ટ બને છે.
ચિત્તવિશુદ્ધિ માટે આ અપૂવ રસાયણ છે અને તે વડે મિયાત્વરૂપી મા નાશ પામે છે તથા સમ્યગદર્શન ગુણ નિર્મળ બને છે.
શ્રી જિનેશ્વરના ગુણનું સ્તવન કરવું એ બે હાથ વડે પકવીને ઉપાઠવી કે વય ભુરમણ સમુદ્રને તરવાથી અધિક દુષ્કર છે. આ ગુણેને શબ્દમાં ઉતારવા અશકય છે. તે પણું મહાપુરૂષોએ પિતાની ભક્તિ અને શ્રદ્ધા તેગે હાશ, સ્તવના દ્વારા વ્યક્ત કરી છે. જેમ બાલક બે હાથ પહોળા કરીને સમુદ્રના વિસ્તારને વર્ણવે છે તેમ આ તેત્રે કાશ પરમામાના અનંત ગુણેની માત્ર સામાન્ય ઝાંખી થાય છે.
આ તેત્રો, સ્તવને, પદે, સગામાં ચિત્તને પરોવવાથી પરમાત્મ માં ચિત્તની તન્મયતા થાય છે. તે વડે અનેક પાપ કર્મોને શણવારમાં વસ થઈ જાય છે, હદયમાં જયારે પરમાતમ ગુણની સ્થિતિ થાય છે ત્યારે કર્મના કહ અને શિથિલ થાય છે. ભાવપૂર્વક પરમાત્મગુણનું સ્તવન, તેનું વારંવાર સમર છવન માં આ પુણે પ્રગટાવવા માટેનું ચિંતવન, પારણુ તથા માનવ તપતા આપે છે અને સંસારને શીવ્ર ઉછેર થાય છે.
એક મહાપુરૂષે કહ્યું છે કે સદભૂત ગુણના વનમાં કયારેય પણ અતિશક્તિ થઇ શકતી નથી, સદાય અપતિ જ રહે છે. ગમે તેટલું સાત વન અધુરું જ છે.

Page #10

પરમાત્માની તુતિ કરનારા સવ સ્તુતિકારોએ પિતાનું અમથપણ વિના સંકે ચે પ્રદર્શિત કર્યું છે અને કહ્યું છે કે અમારામાં સામર્થપણું ન હોવા છતાં અમે શ્રી જિન ગુણ ગાવા માટે તત્પર થયા છીએ તેનું કારણ કેવળ તેમની પ્રત્યેની અમારી શ્રદ્ધા અને ભક્તિ જ છે. તેવી શક્યા અને અભને ાિર કર્યા વિના બોલાયેલા બાળકોના પ્રતાપ જેવા અમારા વચને અમારી ભક્તિના કારણે સાંભળનારને અરૂચિ નહિ ઉપજાવે પણ વિરમય અને તુક ઉપજાવશે.
શ્રી જનગણની તુત જિનાજ્ઞાનું પાલન અને આરાધના કરવામાં સહાયક છે.
પૂર્વ મહર્ષિએ ફરમાવે છે કે, “જેમ ઘડાઓ વડે સમુદ્રના પાણીનું માપ કાઢવું અશકય છે તેમ જડબુદ્ધિવાળા એવા અમારા જેવા વડે ગુણ મુદ્ર એવા શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતના ગુનું માપ શોધવું એ અશકય છે, તે પણ ભક્તિથી નિરંકુશ બનેલા એવા અમે અમારી શક્તિ કે વેચતાને વિચાર કર્યા વિના જ આ કાર્યમાં ઉત્સાહિત થયા છીએ.”
હે નાથ! આપની ભક્તિની આગળ પગ લીમી પણ અમને તુછ ભાસે છે. હે ભગવન ! અમે એકજ ઈચ્છીએ છીએ કે ભોમ અમને આપને વિષે અણયતિ જાગૃત થાઓ.”
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અધ્યયન ૨૯ માં ફરમાવ્યું છે કે, “પ્રશ્નહે ભગવની ભત્ર સ્તુતિરૂપ મંગળ વડે જીવ શું ઉપાર્જન કરે?
ઉત્તર તેત્ર તુતિરૂપ મંગળ વડે જીવ જ્ઞાન દર્શન ચરિત્ર અને ધિના લામને પ્રાપ્ત કરે છે. જ્ઞાન દશને ચારિત્ર અને બેલા મને પામે જીવ અતક્રિયા કરીને તેજ ભવે મને પ્રાપ્ત કરે છે, અથવા માલિક કહ૫ની પ્રાપ્તિને ૨૫ આરાધના કરી ત્રીજે ભવે મેક્ષ પામે છે.”
શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતની ભક્તિ માટે તથા મેક્ષની આરાધના માટે આ ગ્રંથ અત્યંત ઉપકારક થશે. જે ઉગી સામગ્રી આ પ્રથમાં આપવામાં આવી છે તેની ઝાંખી અનુક્રમણિકા જેવાથી થશે. અહિં તેની સામાન્ય રૂપરેખા આપીએ છીએ.
સજજન સન્મિત્ર
મંગલ પ્રવેશિકા -પાના ૧ થી ૪૫ મંગલ પ્રવેશિકામાં શ્રી વજી પંજર તેત્રમ, શ્રી મંગલ ચૈત્ય તેત્રમ, શ્રી તીથ. વંદના, શારદા સ્તવનમ, શ્રી ગૌતમસ્વામિના છ દે, શ્રી નવકાર મંત્રને છંદ, શ્રી સિહસહસ્ત્ર નામ, વીસ જિનેશ્વરના છ તથા શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતના અનેક દે છે.
પ્રથમ મહાનિધિ:-શ્રી પંચપ્રતિકમણાદિ સૂત્ર પાના ૪૭ થી ૧૦૧
આ વિભાગમાં શ્રી પંચ પ્રતિકમણના મૂળ સુત્રો ભાવાર્થ સાથે તથા સાધુસાવી થાય આવાયકકિયાના સ, કાળજ્ઞાનયંત્ર, પચકખાણ સમયને કેડો વગેરે છે. “

Page #11

દ્વતિય મહાનિરાધા--મરણ તત્ર-તવનાર સંત પાના ૧૦૨ થી ૧૯૧
આ વિભાગમાં નવમરણ, ગ્રહશાંતિ વિધિ, શ્રી અમિડલ ક્ષેત્ર, શી જિનપંજર તેવ, પૂ. શ્રી શિવસે દિવાકર વિરાસત શકતવજિન સહસ્ત્રનામ, ૫. એ હેમચંદ્રાચાર્ય વિરચિત અહંનામ સમુચ્ચય, શ્રી સહસ્ત્રકૂટ તેવ, શ્રી ચતુર્વિશતિ જિન પતેત્રે, શ્રી શત્રુજતા સ્ત, પ્રી શત્રુંજય લઘુ ૦૫. બહત કa૫, બૃહત ૦૧સગ્ગહર મહું પ્રભાવિ નામ, શ્રી પાર્શ્વનાથના મંત્રમય ક્ષેત્રે, શ્રી માવતીના તેત્રે, શ્રી સરસ્વતી તા ૨ાત્રે, શ્રી ગૌતમ સ્વામિના તેગે છે.
તૃતીય મહાનિધિ - પ્રકરથાતિ પ્રત પાના ૧૬૨ થી ૨૬૭ :
આ વિભાગમાં જી વિચાર, નવા, દંડક, લઘુ અંગ્રહણી, ત્રણ ભાગ, છે કમ ગ્રંથ, બૃહત્ સંગ્રહ, લઘુક્ષેત્ર સ માસ, વૈરાગ્યશતક, ઇંદ્રિયપરાજય શતક, સમસણુ પકરણ. શ્રી યશર થે યજ્ઞા, આઉ, ચકખાણ પયા, શ્રી દશવૈકાલિક સત્ર, શ્રી તવાધિગમ સૂત્ર, સિદુ૫ક૨, એગ વિપક વગેરે સામગ્રી છે. તે
ચતુર્થ મહાનિધિ -ચૈત્યવંદને અને સ્તુતિ એ પાના ૨૬૮ થી ૩૫૩.
આ વિભાગ માં શ્રી સીમંધર જિનચૈત્યવંદન, શ્રી સિતાચળના, શ્રી ગણપશિના, પ' તિથિના, નવપદના, જિળી, પયુંષણના ચિત્યવંદનો છે. શ્રી પામવિજયજી કૃત, શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિસ્કૃત, ઉપાધ્યાય શ્રી ક્ષમા કલ્યાણજી કૃત ચિત્યવંદન ચોવીસીઓ, મહ કવિ શ્રી શોભન મુનિ પ્રણીત સ્તુતિઓ, શ્રી અતુતિ ચતવિંશતિકા, પાપ ની હતુતિઓને સુંદર સંગ્રહ છે.
ચતુર્થ મહાનિધિ - સ્તવન સંગ્રહ પાના ૩૫૪ થી ૬૩૪.
આ વિભાગમાં શ્રી વહરમાન જિનેશ્વરોના તાવને. ઉપાધ્યાય શી મોવિજયજી મહારાજની હિરમ જિન વી ટી, શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત વિહરમાન જિન વશી, શ૩. જયના સ્તવનો, સ્તનપાની યાત્રાનું રતવન, શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથનું ૫. શ્રી વીરવિજયજી મહારાજનું ગૂઠાથ સાથેનું સ્તવન, શ્રી મહાવીર સ્વામીનું પારણું, તેમના પચ કલ્યાણક તથા તેમના ૨૭ ભવનું સ્તવન, શ્રી વિનય વિજયજી કૃત પાંચ સમજાય શ્વરણનું સ્તવન તથા તીર્થંના રતવને અને પવ તીથીઓના રસ્તવને છે.
પૂજય શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયના ત્રણ મોટા સ્તવનો ૩પ૦ ગાથાનું, ૧૫૦ ગાથાનુ, ૧૨૫ ગાથાનું અને નિશ્ચય વ્યવહાર ગજિત શ્રી શાંતિજિન સ્તવન તથા શ્રી સીમંધર સ્વામીનું સ્તવન અને શ્રી વિજયલકમસૂરિ કુત જ્ઞાના િનયગરિત શ્રી મહાવીર જિનતવનને સંગ્રહ છે.
શ્રી આનંદઘનજી, ઉપાધ્યાય શ્રી યશે વિજયજી, શ્રી દેવચંદ્રજી, ઉપાઠ શી માનવિજયજી, શ્રી પમવિજયજી, શ્રી જિનવિજ્યજી, શ્રી મોહનવિજ્યજી, શ્રી ઉદયન, પી બુઢિયાગરજી કુલ ચોવીસીએના સુંદર સંપ્ત છે

Page #12

- પથમ મહાનિધિ -જયકાય પ, વાવણી, સંગ્રહ પાતા ૬૩૫ થી ૮૧૯. - આ વિભાગમાં શ્રી નંદિસૂત્રની સજઝાયે શ્રી યશોવિજ્યજી ઉપાધ્યાયની સમ્યકરવના ૬૭ બોલની સજાય, આઠ ચુંગ ફુદિની સઝાય, અઢાર પા પસ્થાનકની સહાય, અમૃતવેલીની નાની તથા મોટી સઝા, ઉપાધ્યાય શ્રી સંકળચંદ્રજી કૃત બાર ભાવનાની સઝાય, સહજાનંદીની સગાય, અઢાર નાતશ વગેરેની સજઝ છે.
શ્રી આનંદઘન પાવલિના ૧૦૮ પદે, પા. શ્રી યશોવિજયજીના પહે, શ્રી શિવાનજી પદ સંગ્રહ, લાવાણી સંગ્રહ, સવૈયા સંગ્રહ, શ્રી ચિદાનંદજી કૃત પાગલ ગીતા, થી બનારસીદાસ કૃત અધ્યામબત્રીસી, જ્ઞાન પચીસી, સમયસાર નાટક, તથા અન્ય અનીશીઓ અને છત્રીશીઓને સુંદર સંગ્રહ છે. તે પણમ્ મહાનિધિ –વિધિ સંગ્રહ પાના ૮૨ થી ૮૫૧
આ વિભાગમાં પચ્ચકખાણે, પંચ પ્રતિકમણ, ગુરૂવંદન, ચત્યવંદન પિષહ, પતિ તથા સથા વિધિ છે. કેટલાંક પ્રચલિત તપની વિવિ દર્શાવી છે.
શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ અનાનુપવિ, સુતકવિચાર, ૨૪ જિનેરોના ર૭ બેહ, ૧૨૦ કન્યાણ તિથિઓ વગેર ઉપયેગી આપેલી છે.
સસમ મહાનિધિ –સમ્યવાહિ પુષ્ટિ સંગ્રહ પાના ૮૫૨ થી ૯૬૦.
આ વિભાગમાં પૂ. શ્રી ચિરંતના ચાયના પંચસૂત્રને પ્રથમ અધ્યાય, પચ ' શતિ પ્રકર, શ્રી સમ્યકત્વ સ્વરૂપ, આચાર્ય શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર વિરચિત વર્ધમાન યાત્રિશિકા, તથા તેમની બત્રીસીઓમાંથી ૨૧ કલેકે, પૂ. શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યાની અયોગ માઇ લાશિકા, પા. શ્રી યશોવિજયજી કૃત પરમાત્મદર્શન પંચ વિશતિ તથા પરમાત્મ જાતિ પંચ વિંશતિ, શ્રી કુમારપાલ કૃત આત્મનિંદરૂપ જિનેન્દ્ર સ્તુતિ, શ્રી ગાલપચારિકા, શ્રી રત્નાકર પચીશી, જવાનુશાસ્તિ વગેરે કુલકે, શ્રી વિનયવિજયજી ત નહિં, જયા ફળ ૧રપ, આત્મસિદ્ધિશા તથા નમસ્કારના અર્થની ભાવના અને નમકાનો હાવભેષ છે.
અષ્ટમ્ મહાનિધિ યોગ સ્વાધ્યાય રેગ વિષયક આ વિભાગ પાના ૯૨૧ થી ૧૧૨૨ સુધી છે. મહર્ષિએના વચનો આ સંગ્રહિત કર્યા છે.
ગશાક, રોગ બિન્દ, ગ શતક, અધ્યાત્મસાર, તરવાનુશાસન, એગપ્રકિપ, સમાવિશતા, તત્વજ્ઞાન તરંગીણીના ઉપચગી કલેકેને સંગ્રહ કર્યો છે. ઉપાધ્યાય શ્રી વિજયજીના ત્રણ અષ્ટક-ગઅષ્ટ, પાન અટક, અનુભવ અટક આપ્યા છે.
આ વિભાગમાં ધ્યાન વિચાર, ચતુવિધ યાન સત્ર, શ્રી પરમેષ્ઠિ વિદ્યા મંઝ હ૫ના રે, ભી હૈરવ પદમાવતી કપની કેટલીક ગાથાઓ, પ્રકાર કહ૫, છકારવિવા

Page #13

આભાર દૃન
સજ્જન સન્મિત્રની સુધારેલી આ નવી આવૃતિ પ્રકાશિત કરતાં અમને સત્ય ત હવ થાય છે. આ નવી આવૃતિમાં ઉપયોગી એવી વિશેષ સામગ્રી મુકવામાં આવી છે, જે વડે ગાયક માત્માને પેાતાની શમનામાં વિશેષ વેગ પ્રાપ્ત થાય એવું ઈચ્છીએ છીએ. મા પુસ્તકની પ્રથમ આવૃતિ “--પ્રજ્ઞા ચક્ષુ શ્રી શામજીભાઇ જેચંદ્રભાઈએ કરેલા ગ્રહને સજ્જન મિત્રના નામથી પ્રકાશીત કરી હતી. ત્યાર પછી અમેએ સુધારા વધારા સાથે આશરે ૧૫૦૦/પૃષ્ટમાં બીજી આવૃતિ પ્રસિદ્ધ કરી હતી તેની નકલે કેટલાક વર્ષોથી અપ્રાપ્ય હાઇ. વાંચન અત્યંત આગ્રહભરી નિતિથી મા ત્રીજી આવૃતિ પ્રસિદ્ધ કરવાનું નક્કી કર્યુ.
• માં આવૃતિમાં ભાગળની આવૃતિ કરતાં અનેક નવા વિષયેા આગળના વિષયે સહિત ઉદ્દેશયા છે અને ગ્રંથ ક્રાઉન આઠ પેજીમાં ખાચરે ૧૨૫૦ પાનાને સોય છે.
આ ૠ:વૃત્તિમાં ચેગ સખશ્રી દર્શક સામો આવે તે માટે અમાએ શ્રી ક્રિષ્ણુભાઈ”ને માત્ર કરેઢે તેથી તેમળે પેાતાના કિંમતી સમય કાઢી પશ્રિમ લઈ “ચાંગવાધ્યાય વિષયનું ચિત્ર સાથે પાદન કરી આપ્યું છે તે માટે અમે તેમના આભારી છીએ.
આ ગ્રંથમાં આવેલા ચિત્રા કાળજીપૂર્વક અને શ્રમ વેઠીને પોતાની લાક્ષણિક ચિત્રકળાના ભાવ પૂર્ણાંક “શ્રી પ્રીતમભાઇ’એ કેર્યાં છે તે માટે તેમના આભાર માનીએ છીએ. પ્રથા માંથી ઉપયોગી સામગ્રીમ લીધી છે માનીએ છીએ
આ ગ્રંથના સપાદનમાં જે
'તે સવે' મહાનુભાવાને અત્યંત આ
આ ગ્રંથના પ્રકાશન માટે થમથી ગ્રાહક થઇ અમને માયિક ત્તેજન આપનાર સદ્ધહસ્થાને અમે આભાર માનીએ છીએ.
આ ગ્રંથ માટે ક્રીષત ભાવથી કાળ માપનાર શ્રીમાન શેડ ચીમનલાલ પેપર કુાં. ત્યા કાળજીપૂ' ત્રણથી ચાર કરના ચીત્રે છાપના શ્રી મહાવીર પ્રીન્ટરી ત્યાં ઉષા પ્રીન્ટરીના માલીક ઠક્કર જાદવજીભાઇ ત્યા તેમના સુપુત્ર જયતિભાઈ થા કપોઝીટર ઝીણાભાઈને ત્યા બુખાઇંડર શ્રી કાટેને આભાર માનીએ છીએ.
ચિત્રાના Àાકા નેઃપાય રે તૈયાર કરાવી આપનાર ભાઇશ્રી હિંમતલાલભાઈના અમે આાભારી છીએ. વળી મા. માબુલાલભાઇએ કાળજીપૂત્ર પ્રફે તપાસી આપ્યાં છે તેમને પણ આભાર માનીએ છીએ
શ્રી ખંભાત નિવાસી એક ગ્રહસ્થ. તરાથી પાંચ ફોટાના તથા ખંભાત નિવાસી શ્રી મુલચંદ્ ગાંડાભાઇ ઘીયાના સ્મરણુાથે' એ ફેટાના કગળે મળ્યા છે તેના આભાર માનીએ છીએ.
શ્રી જામનગર નિવાસી ભાઈ અનેાચ રતીલાલ તરફથી શ્રી સાંખેશ્વર સ્વામીના બ્લેક તથા કાગળા મળ્યા છે. તેનેા આભાર માનીખે છીએ.
આ ગ્રંથમાં દુષ્રાંચ કોઇપણ શાસાર ભગવાના આય વિરૂદ્ધ લખાયું હોય તેમજ પ્રેસ દોષથી કે અમારી દ્રષ્ટીના ૠનુપયોગથી જે કંઈ દાષા રહ્યા હોય તેનું ત્રિવિધ ત્રિવિધ મિામિ દુક્કા માંગીએ છીએ. લી. પોપટલાલ કેશવજી ોથી

Page #14

સતવનમ, અહંનું વરૂ, શ્રી ધગસ ૨૫, મંત્રસાધન વિધિ, વન મહાર થન વિધિ, ભાવનો પનિષદના કલેકે, માતૃકા પ્રકરણના તથા મંછારાના બીજકોષનો
સંગ્રહ છે.
યુગ સંબંધી વિશેષ જીજ્ઞાસા જાગૃત કરવાના હેતુથી આ લેખન થયું છે. માઈ આશષ આત્માને જે આ લેખન સંયમમાગમાં સહાયક નીવડે તે પાકને પ્રયત્ન સાર્થક થશે. યાદદષ્ટિએ આ સવાધ્યાય વાંચવા આગ્રહભરી નમ્ર વિનંતી છે.
નવમ મહાનિધિ - મંત્ર વિભાગ પાના ૧૧૨ થી ૧૧૩૨.
આ વિભાગમાં શારદા-સરસવતીના આમ્નાય મરે, વિદ્યાપ્રાપ્તિ મરે, સરિતિ દાયક મંત્ર. ન મુત્થણું સવપ્ન વિદ્યામંત્ર, ભકતામર મંત્ર, ચંદ્રપ્રાપ્તિ સુત્રાન્તમંત , સતિi૨ અામ પં. શ્રી દશવૈકાલિક પ્રથમ અધ્યયન કહ૫, કોમલની. સુવર્ણસિદ્ધિ માટેની ગાથા તથા શ્રી શાંતિસ્તારમાં બેસવાની મઝગાથાઓ છે.
દશમ મહાનિધ-અંતિમ આરાધના પાના ૧૧૩૩ થી ૧૧૬૮.
આ વિભાગમાં શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત માત્રપૂન, સમાધિમરણ વિચારથ, ઉપા. શ્રી યશવિજયજી કૃત સમતાશતક તથા સમાધિશતક, પુણયપ્રકાશનું રતવન, પદમાવતિ આરાધના, ચાર શરણ તથા સમ્યકૃવધારી જીવની અંતિમ આરાધના છે.
એકાદશ મહાનિધિ -તિષસાર સંગ પાના ૧૧૦ થી ૧૧૨.
આ વિભાગ માં યે તિષ સંબંધી સામાન્ય માહિતિ, યોગેની સમજણ, પસશલાકા, ૫ ચશanકા યંત્રે, આનંદાદિ નું કેટક, સર્વતેભદ્રચક, બાર રાશિના વાતચંદ્ર જોવાને કોઠ, ગોરખ આંક, અષ્ટાંગ નિમિત્ત તથા સ્વોદયનું મહ૫ સુધન છે.
આ ગ્રંથ જ્ઞાન, ભક્તિ અને વૈરાગ્યરસથી ભરપુર જે સામગ્રી ભરી છે તે સમ્યક્ત્વની પરમવિશુદ્ધિ કરવામાં અને શાસન પ્રત્યેને દઢ અનુરાગ પ્રગટાવવામાં અત્યંત ઉપકારી થાઓ એવી પ્રાર્થના છે.
આ ગ્રંથમાં અજાણતા સિદ્ધાંતથી વિરહ લેશમાત્ર પણ લખાયું હોય તે તે માટે મિચ્છામિ દુકોડ !
આ ગ્રંથના સ્વાધ્યાય વડે શ્રી જિનેશ્વરની ભક્તિ અવશ્ય પુષ્ટ થશે.
સંપત્તિ છે સાચી સંપત્તિ નથી. શ્રી વીતરાગનું સમરણ એ જ સાચી સંપત્તિ છે, વિપત્તિએ સાચી વિપત્તિ નથી થી વીતરાગનું વિમ૨ણ એજ સાચી વિપત્તિ છે.
આરાધક આત્માઓને આ શ્રેય એમની આશાષનામાં સહાયક બને જ મંગલ કામના !
અવસબાહ કોટ મરીનડ્રાઈવ, મુંબઈ ૧
કિરણ શ્રી પાશ્વનાથ જન્મ કલ્યાણક
વિ. સં. ૨૦૨૦ - -

Page #15

કી ઊી અહિં નમઃ શ્રી સજજન સમિત્ર યા એકાદશ મહાનિધિ
-: અનુક્રમણિકા :
મંગળ પ્રવેશિકા નંબર વિષય
વિષય ૧ આમ રસાકર-નમસ્કાર મહામંત્ર
૨૬ થી સિદ્ધ પરમાત્માને ઠંદ ૨• ગલિત શ્રી વજપંજર સ્તોત્રમ
૨૭ ચેરીશ જિનેશ્વરનો છંદ (૫) ૨૧ ૨ પ્રાતઃપ્રાર્થના.
૨૮ ચોવીશ જિનેશ્વરનો છંદ (૨) ૨૩ મંગલચત્ય સ્તોત્રમ
૨૯ શ્રી શાંતિનાથ જિનનો છેદ ૨૫ ૪ શ્રી તીર્થ' વંદના
૩૦ શ્રી મહાવીર જિન છંદ - ૨૬ ૫ દેવારને નમસ્કાર
૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનના ૧૦૮ - - - ૬ પ્રાતઃ સ્મરય શીલવાન પષક
નામને છંદ (૧) ૨૭ ૭ ચાર મંગલ
૩૨ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથનો ઇદ (ર) ૨૮ ૮ શ્રી જિનેન્દ્રોવ દર્શન (લ
ક8 શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ છંદ () ૨૮ ૯ જિતેન્દ્ર દન સ્તુતિઓ
૩૪ શ્રી શખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ૧૦ જિન દર્શન ભાવના
૩૫ શ્રી પાશ્વનાથને ઇદ (૫) ૧૧ જિનેન્દ્ર સ્તુતિઓ
૩૬ શ્રી શ ખેશ્વર પાર્શ્વનાથનો છેદ (૬) : ૧૨ શ્રી સરસ્વતી (ચારવા) સ્તવનમ
૩૭ શ્રી પાર્શ્વનાથ છંદ 9) સર ૧૩ દીર્ષક્ષરે સરસ્વતી સ્તુતિ
૩૮ શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથનો છેદ ૮) ૩૭ ૧૪ શ્રી ગૌતમ સ્તોત્રમ
૩૯ શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ છંદ (૯) ૨૪ ૧૫ શ્રી ગૌતમસ્વામીનો છંદ
૪૦ શ્રી ગેડી પાર્શ્વનાથનો છંદ (૧૦) : ૪ ૧૬ શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રજાતિ છંદ
૪૧ શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથ છંદ (૧૧) ૩૪ ૧૭ ગૌતમસ્વામિ અષ્ટક છંદ
૨ શ્રી ગેડી પાર્શ્વનાથ છંદ (૧૨) 'B૪ ૧૮ શ્રી ગૌતમસ્વામિનો પ્રજાતિ છંદ
૪૧ શ્રી પરાવતી માતાને છઠ ૧૯ શ્રી ગૌતમ સ્વામીના છંદ
૫૪ શ્રી પદ્માવતી માતાને છંદ ૨૦ ગૌતમસમી પ્રણાતિક
૪૫ ક્ષે માણિભદ્રને છંદ ૨૧ એકાદશ ગણધર પ્રજાત ઇદ
૪૬ શ્રી માણિભદ્રજીને છેદ ૨૨ શ્રી નવકાર મંત્રનો છંદ ૧)
૪૭ કમ ઉપર દ ૨પંચ પરમેષ્ટિ પરમાનંદ છંદ (૨) ૧૮ ૪૮ થી તાવને દ ૨૪ નવકાર મગ્નને ઇદ (૩)
૪ થી સેળસતીને છંદ ૨૫ સિહ-સહસ્ત્રનામ વર્ણન છંદ (૧) ૧૯ ૫૦ શ્રી ગૌતમસ્વામિને રાસ
પ્રથમ મહાનિધિ શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર નંબર
- ૪ | નંબર
વિષય
પૃષ્ઠ ૧ નમસ્કાર મંઝ (પંથમંગલ.
! ૨ ચિંતિમ (ગુસ્થાપના) સત્ર ૪૭ મહાત ૧) સત્ર
૪૦ ખમાસમણ (પ્રણિપાત) સત

Page #16

સ
વિષય
જ પડકાર (સુગુરૂ સુખશાતા પૃષ્ઠા) ૫ મ′ટ્ટિ (ગુરૂખામાં) સૂત્ર
હું ક્રિયાક્રિય" સૂત્ર
૭ તરસ ઉત્તરી સૂત્ર
• અન્નત્ય (કાઉસગ્ગ સૂત્ર • * લેમરસ (ચતુર્વિજ્ઞતિ સ્તવ) સૂત્ર ૧૦ નૈમિશ તે (સામાયિક) સૂત્ર ૧૧ સામાયિમ વસૂજીત્તો (સામાયિકપારવાનું સૂત્ર
૧૨ જચિતામણિ (ચૈત્યવંદન) સૂત્ર ૧૭ જ િચિ (તિથ વદન) સૂત્ર ૧૪ નમ્રુત્યુ (શકત) સૂત્ર ૧૫ જાવતિ ચેબ્રુઆઈ સૂત્ર ૧૬ જાવંત કવિ સદૂ સૂત્ર ૧૭ નમાડહત્ (પંચ પરમેÎિ-નમસ્કાર) ૧૦ ૧૮ ઉવસગ્ગહર' (ઉપસ૫'દર) રહેાત્ર સૂત્ર ૫૦ ૧૯ જય વીયરામ (પ્રાથ'ના) પ્રણિધાન સૂત્ર ૧૧ ૨૦ અરિહ ંત ચેગ્માણ (ચૈત્યતા) સૂત્ર ૫૧ ૨૧ કલાણુક (પદ્મજિન સ્તુતિ ૨૨ સસારદાવા (મહાવીરજિન) સ્તુતિ ૨૩ નાતયા (શ્રીવધ માનગ્નિ સ્તુતિ) ૨૪ પુખર વર (શ્રુતરત) સૂત્ર ૨૫ સિદ્ધાણં મુદ્દાણું (સિદ્ધ સ્તુતિ) સૂત્ર ૨૫ વેયાવચ્ચ ગરાણું સૂત્ર ૨૭ ભગવાનાદિ વદન સત્ર
મ
પા
પુર
પુર
નખર
[ 2 ]
*
૧૭
re
se
૪.
rr
૪
YE
શ્રી નવકાર મહામત્ર-પંચ શ્રુત કલ
૧ શ્રી રમિલ તે
૨ ામ મિ
૩ દૈવસિક અતિચાર જ રાત્રિ અનિયાર • ૫ શ્રી શ્રમણ સુત્ર હું પાક્ષિક અતિયાર

૫૩
૨૮ ૦૧ાવિ પ્રતિક્રમણ્ થાપના)સૂત્ર પ ૨૭ પૃચ્છામિ ઢામિ. (અતિચાર
r
૪૯
*
૫૦
૫૦
પર
૫૩
પૃષ્ઠ
૧
૭૧
3
!
૧
૧
નગ
વિષય
૩૦ પંચાચાર અતિચાર ગાથા
૩૧ સુગુરુ-વંદન સૂત્ર
૩૨ દેવસિમ' માલેઉ સૂત્ર
૫૪
૩૩ સાત લાખ (જી×હિંસા-પાલેચના સૂત્ર ૫૪
gr
માલે થન.) સૂત્ર ૫૩ સાધુ સાધ્વી વૈગ્ય આવશ્યક
વિષય
૫૪
૪ આર પાપમ્યાન મત્ર
૩૫ સભ્યસવિ (સુષુિપ્ત મધ્ય પ્રતિમણુ) ૫૫ સ્ વદિત્તા શ્રાવક પ્રતિબ) મૂત્ર
૫૫
૩૦ અશ્રુનાિમા (ગુરૂ ક્ષમા સૂત્ર) ૩૮ ભારેિય ઉજ્જમે સૂત્ર
૨૯ શ્રુત દેવતાની સ્તુતિ
૪૦ ક્ષત્ર દેવતાની રી ૪. ક્રમાદલ
૪૨ ભુવન દેવતાની સ્તુતિ ૪૩ ક્ષેત્ર દેવતાની સ્તુતિ
૪૪ નમે।સ્તુ વમાનાસ-વીર સ્તુતિ ૪૫ વિશાલ લાગત-શ્રી બૉર સ્તુતિ ૪૬ અડ્ડાઇસ દિન) સૂત્ર ૪૭ વરકનક સતિશન મંજન) રતુતિ ૪૮ લધુશાતિ સ્તવન
૪૯ ચઉક્રાય (પાર્શ્વનાથ જિન સ્તુતિ
૫૦ ભરદ્ધેસરની સઝાય
૫૧ મહુ જિાણુ
પર સકલતી વંદના
દેવતાની સ્તુતિ
૫૩ સકલહ ત્ 'ચતુવતિ જિન
નમસ્કાર) ચૈત્યવંદન પ૪ શ્રાવક પાક્ષિકાર્ડિ ભૂત અતિચાર
નાર
ક્રિયાનાં સૂત્રા
વિષય
છ શ્રી પાક્ષિક પખિ) સુત્ર
૮ શ્રી પાક્ષિક ખામા
૮ અતિચાર ચિંતવનની ગાથા
ઇ
પુ
ЧУ

પા
પૂ
હ
પૂ
પૂછ
ન
૫
૮
પા
૧
પર
૫
પર
.
}.
n
દર
પુષ્ટ
st
et
૧૦ પ્રાતઃ કાશનેા
લેણુ વિધિ
૧૧ સ્થાપના ચાય ની પડિલેના ૧૮ મેલ “૮૭
૧૨ પ્રાતઃ ગુરૂદન વિધિ
૧૩ ચત્યવંદન વિધિ
યાર ક

Page #17

નગર
વિષય
૧૪ ભઠ્ઠ પુપુત્રા પરિરિક વિધિ ૧૫ પચ્ચકખાણુ પારવાને વિવિ ૧૬ દશવૈકાલિક સુત્રની ૧૬ ગાથા ૧૭ બહાર ગેરીના ૪૨ દાય અને
પાંચ દાળ માંડીના લેવવાના વિષ
૧૮ ગેાચરી ૧૯ સાંજની પડિલેહણુ વિધિ
૨૦ ડિલ શુદ્ધિને વિધિ તે
ચાળીસ મહિલા
પુષ
Le
*
te

.
૨૧ સુથારા પેરિસના વિધ
૨૨ સયારા પેરિસ
૨૩ લેાય કરવાની વિધિ
૫
૨૪ લેય કર્રાવ્યા પછીની (પત્રેયડ્ડા) વિધિ પ
૨૫ લેચ કરવાના નક્ષત્ર
૧૨ નવગ્રહપૂજા ૧૪ નવગ્રહપુજા પ્રકાર ૧૫ ગ્રહશાન્તિ વિધિ. ૧૬ થી શિષસ ડલ સ્ટેાત્રમ
કર
*
નખર
વિનય
પુર
૧. શ્રી પાંચપરમેષ્ટિ હીંકાર મંત્ર સ્તવનમ્ ૧૦૨ નવમા
પૂર્
૧૦૩
નમસ્કાર મહામત્ર-પ્રથમ રમમ ૧૦૨ 4 ઉવસગ્ગ હતું. સ્તવ દ્વિતિય મરમ - સતિકર (શાંતિનાથ સમ્યક દશરક્ષા). સતિકર તૂત્રીય મમ : ૫ તિય પડ઼ત્તસ્તત્ર (સત્તરિસયયુતુ) ચતુર્થ મરણુમ ૧૦૩
૧૪ ૧૫
•}
કૃ તિન્ય પડુત્તનેા સ તે ભદ્ર યંત્ર .૭ નાંમણુ (ભયહર) સ્નેાત્ર પંચમ મ૦ - અજિતશાન્તિ તવષ્ણુ ૨૫૦ હૂ શ્રી ભક્તામર તાત્ર-સપ્તમ-મ ૧૦ શ્રી કલ્યાણદિર તેંત્ર-અષ્ટમ મ॰ ૧૧ શ્રી બૃતિ(હૅટીશાન્તિ) સ્વેત્ર ૧૨ ગ્રઢશાંતિ સ્તોત્ર શ્રી બાહુ
૧૦૮
૧૦
૧૩
સ્વામિ વિરચિતમ
૧૦૩
–
૧૧૫
૧૫
૧}
૧૧૭
૧૧૮
3.] નગર
વિષ
૨૬ સાત વાર ચૈત્યવદના
૭૫ પચ્ચકખાણ સમયના કાઠા
દ્વિતીય મહાવિધિ-સ્મરણુ સ્તંત્ર સ્તવનાદિસ ગ્રહ
વિષય
૨૭ ચાર વાર સઝાય
૨૮ પાક્ષિક પ્રતિક્રમણમાં જઇને છીંક આવે
તો કાઉસ્સગ કરવાના વિધિ
૨૯ બાર માસે કાઉસગ્ગ કરવાના વિવિધ
૩૦ કાઇ સાધુ કાળ કરે ત્યારે સાધુત કરવાના વિધિ
૩૧ કાઇ સાધુ કાળ કરે ત્યારે શ્રાવકને કરવાતાં વિધિ
કર સાધુ સારી કાળ ધમ પામે ત્યારે જોઇતા સામાનની યાદિ
૨૭ ચરણ સિત્તરી
૩૪ કાળ જ્ઞાન યંત્ર
નર
૧૭ શ્રી પંચ પરમેષ્ટિ સ્તવન ૧૮ શ્રી જિનપજર તેાત્રમ્ ૧૯ મ`ત્રાધિરાજ. સ્વેત્રમ ૨૦ શ્રી એકત્રા ગુણ નિર્દય ક સિદ્ધિ તવન ૨૧ શ્રી નુ સ્તાત્ર ૨૨ ક્રસ્ત જિન સમનામાપર પિય મંત્ર સમેત
૨૩ શ્રી અહામ સહસ્ર સમુધ્યય ૨૪ શ્રી સહસ્ત્રકૂટ તેત્ર
૨૫ શ્રી ચત્તુવિ શત જિન-ચતુ ત્રા વિષ્ટિત પંચષ્ટિ તેત્રમ ૨૬૫ચષ્ટિ યંત્ર તુષ્ક
ક્ષત્રિયવિત્ર-વૈશ્ય-ક્ષુદ્ર)
૨૭ શ્રી વિતિ જન યંત્રાધિષ્ઠિત પંચષ્ઠિ સ્વેત્રમ
૨૮ ચર્ચા'તિ જિન ગશ્ચિત પંચ પષ્ઠિત યંત્ર તેંત્રમ ૨૯ આવન્ત!ક્ષરે ચર્તુવિ તિ તેત્રમ ૩૦ થી સીમધર સ્વામિ સ્તવનમ

r
५७
219
اشا
મેન્ટ
ર
ક
#
૧..
10.
૧૦૧
ܘܬܐܪ ܐܐܐܐܘܐ
Re
રર
૧૧૨
૧૨૩
૧૩૦
૧૩૦
૧૧
૧૨
૧૩૩
૧૪

Page #18

નખર
વિષ્ણ
૩૧ શ્રી શત્રુંજય તીર્થાધિરાજ
સ્તાત્રમ (૧)
૩ર
ર
BY
રૂપ શ્રી શત્રુજય લઘુપ
૧૩૭
૩૬ શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થ બૃહત્કલ્પ ૩૭ શ્રી સે। પરક્રમ ડન ઋણમાજન-સ્તોત્રમ ૧૩૦ દેવ તવ-અષ્ટમહા
૩૮ શ્રી
પ્રાતિહાય મયં
23
33
13
..
21
23
નર
32
.
,* શ્રી ચન્દ્રપ્રભુ મહાપ્રભાવિક તેાત્ર ૪૦ શ્રી મહાવીર સ્તાત્ર
૪૧ બૃહત્ ।સગ્ગહર' મહાપ્રભાવિક તેત્રમ
.
૪૨ શ્રી રિકાપલી પાશ્વનામ સ્તેાત્રમ ૪૩ શ્રી જીરાવલી પાર્શ્વનાથ સ્તાત્ર ૪૪ શ્રી કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ સ્વેત્રમ ૪૫ શ્રી કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ સ્તેાત્રમ ૪૬ શ્રી પાશ્વનાયસ્ય ગભિ ત
*ત્ર-ધિરાજ હેાત્રમ

* શ્રી પાશ્વજિન સ્તાત્રય
૩૦ શ્રી શ ંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ હેાત્રમ
વિષય
૧ શ્રી વિચાર પ્રકરણુ
૨ શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ
૩ શ્રી કડક પ્રકરણ
૪ શ્રી લઘુ સાંયણી પ્રકરણ
૫ શ્રી ચૈત્યવદન બ્રાપ્ય
૬ શ્રી ગુરૂવંદન ભાષ્ય
૧૩૫
(૨) ૧૭૬
(૩) ૧૩૭
(૪) ૧૩૬
૧૩૬
[
પુર
૧૪૩
૪૭ શ્રી ચિન્તામણિ પાર્શ્વનાથ સ્તત્રમ ૧૪૪
૪૮ શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્તાત્રમ
૧૪૫
૧૩૦
૧૪૦
૧૪.
૧૪૫
૧૪
૫૧ જયતિહુઅણુસ્તાત્ર (અભિયદેવસૂરિ) ૧૪૬ પ૨ શ્રી હરિભદ્રસૂરીકૃત શ્રી મહાદેવાષ્ટકમ ૧૪૯ તૃતીય મહાનિધિ
પૃષ્ઠ
૧૬૨
૧૨
૧૬૩
૧૬૪
૧૬૯
૧૭૧
૧૪૦
૧૪૧
૧૪૨
૧૪૨
૧૪૩
છ શ્રી પ્રત્યાખ્યાન બાષ્પ
૧૭૩
૯ મી માર્ગા નામા-પ્રચસમગ્ર ૧૯૪
1
નંબર
વિષય
૫૩ નમા જિનાય તેત્રમ
૧૪૯
૫૪ રાગાદિ શમનાય સ્તંત્રમ
૧૪૯
૫૫ શાન્ત્ય ્ ઘાષા તેંત્રમ (દ્વિતીયમ) ૧૫૦
૫૬ શ્રી અમ્બિકા સ્તવ
૧૫૦
(દ્વતીયમ)
૧૫૦
પા
૧૫ર
૧૫૪
૧૫૫
૫
..
૫૮ વૈરાટ્યા સ્તોત્રમ
પદ્મ શ્રી પદ્માવતી તેાત્રય
૬૦ શ્રી ચક્રેશ્વરી સ્તોત્રમ
૬૧ મહાલક્ષ્મી સ્તૂત્રમ
૬૨ શ્રી સારસ્ત્રત શારદા સ્તોત્રમ(અનુભવ સિદ્ધ. અપ્પટ્ટ
સૂરિ વિરચિત
૬૩ મહાપ્રભાવિક શ્રી સરસ્વતી તેાત્રમ ૬૪ શ્રી સરસ્વતી સ્લૅાત્રમ
પ
23
,,
..
2
૬૭
29
..
૬૮ શ્રી ગૌતમ સ્વામિ સ્તોત્રમ
دو
પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
નાર
19
શ્રી વરવામિ વિરચિત્તમ ૬૯ શ્રી ગૌતમ સ્વામિ તેાત્રમ

.
..
..
૭૧ શ્રી ગૌતમ સ્વામિ મન્ત્ર
ભિત સ્તાષમ છર શયન સમયે (સ્થાપકાલે) સ્મરણીય તેાત્રમ
૭૩ શ્રી વીતરંગ સ્તોત્રમ
વિષય
27
:
૧૨ શતક નામા પંચમ:ક્રમ ગ્રંથ ૧૨ સપ્તતિકા નામા જકમ ગ્રગ ૧૪ થી બૃહત્ સંગ્રહણી ૧૫ શ્રી થુક્ષેત્ર સમગ્ર પ્રકરણ ૧૬ થી આ શતકમ
પ
૧૫૬
૧૫૦
૧૫૭
૧૫૯
૧૫૮
૧૫૮
૧૫:
૧૫૨
૧.
પુષ
૯ શ્રી ક્રમ સ્તવ નામા-દ્વિતીયક્રમ'ગ્રંથઃ ૧૦૫ ૧૦ શ્રી બંધ સ્વામિત્વ નામા-ત્રિતીય ૧૧ ષડશીતિનામા થતુ થઃકમ ગ્રંથ
૧૭૮
૧૦:
૧૮૩
૧૮૭
100
૧૦૩
૧૧
૧૧

Page #19

૨૩૮
२२८
૨૬૪
નંબર
૨૭રે
નંબર
પૃષ્ઠ | નંબર
વિષ્ય ૧૭ શ્રી છાન્દ્રય પરાજ્ય શતકમ ૨૧૭
૬ મહાચાર કથાધ્યયનમ
૭ સુવાક્ય શુદ્ધયાખ્ય સપ્તમમ ૧૮ શ્રી સમવસર પ્રકરણમાં ૨૨૧
અધ્યયનમ
૨૪૧ ૧૯ શ્રી ચીસરણ પયત્રી
૮ આચાર પ્રધિનામક મધ્યયનમ ૨૪૩ ૨૦ શ્રી આઉર પચ્ચકખાણું પન્ના
૯ વિનિતિ અમાધનામાધ્યયનમ ૨૫ ૨૧ શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર
૧૦ સહિષ્ણુ અધ્યયનમ
૨૪૯ ૧ કુમપુપિકાધ્યયનમ
૧ શ્રી દશવૈકાલિકે પ્રથમ ચૂલિકા ૨૫૦ ર શ્રા મધ્યપૂવિકાધ્યયનમ २२८
૨ , , દ્વિતીયા ચૂલિકા ૨૫૧ ૩ ફુલકાચારા ધ્યયનમ
૨૨ શ્રી તત્વાર્થી ધિગમ સૂત્રમ ૨૫૦ ૪ છwછણિયજઝયણમ
૨૨૯ ૨૩ સિર પ્રકર (સુકત મુકતાવલી)
૨૫o. પ પંચમરઝણુ પિઠેસણુએ ૨૩૩ ૨૪ શ્રી દેગ દીપક મલ ગ્રંથઃ
ચતુર્થ મહાનિધિ ચૈત્યવંદને વિષય
પૃષ્ઠ | નંબર વિષય ૧ શ્રી સીમંધર સ્વામીના દુહા ૨૬૮ ૨ સર્વારથ સિદ્ધ ચઢી - ૨ સકલકુલ વલી
૨૬૮
૩ અરિહંત નમો ભગવંત નો ૨૭૨ - ૩ શ્રી સીમધરાદિ વિહરમાન
૬ શાંતિનાથ જિન ચૈત્યવંદન ૨૭૨ જિનચૈત્યવંદન ૨૬૮
૧ વિશ્વાતિસાયી મહિમા
૨૭૩ ૧ શ્રી સીમંધર -મુખનનું
૨૬૮
૨ જય જય શાંતિ નિણંદ ૨૭૭ ૨ વંદુ જિનવર વિહરમાન २१८
૭ શ્રી મલિનાથ જીન ચત્યવંદન ૩ સીમંધર યુગમંધર પ્રભુ ૨૬૯
૧ પહેલું ચોથું પાંચમું
૨૭ ૪ શ્રી સીમંધર વીતરાગ
२६५ ૨ પુરૂષોત્તમ પરમાતમા
૨૭૪ ૫ શ્રી સીમંધર પરમાતમાં
૨૬૯
૮ શ્રી નેમિનાથ જિન ચૈત્યવંદન ૬ જયતુ જિન જગદેહ ભાનુ २७० : ': ' શ્રી સિદ્ધાચળના દુહા
૧ સકલ મંગલ કેલકમલા
२७४ - એક ડગલું ભરે
૯ શ્રી નેમિ જિન ચૈત્યવંદન - ૪ શ્રી સિદ્ધાચળના ચત્યવંદને ૨૭
૧ સમુદ્રવિજય કુલચંદ
ર૭૪ ૨૭૦ ૧ વિમલ કેવલ જ્ઞાન કમલા
૨ બાવીસમા શ્રી નેમિનાથ ૨૭૪
૧૦ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન ચૈત્યવંદન
ર૭૦ ૨ શ્રી શત્રુંજય સિદ્ધક્ષેત્ર
૨૭૫ ૧૪ નમઃ પાશ્વનાથાય
૨૫ • ૩ રાત્રે જય સિદ્ધક્ષેત્ર
૨૭૧
૨ પ્રણમામિ સદા પ્રભુ પાર્શ્વજિનં ૨૫ . ૪ શત્રુંજય ગિરવેદીએ
૨૭ ૩ પુરિસાદાણી પારાનાહ
૨૭૫ ૫ સિદ્ધાચળ શિખરે ચડી
૨૭૧ - ૬ શ્રી શત્રુ જય મહાગ્યની ૨૭૧
૪ પ્રભુ પાસજી તારે નામ મ ૨૫ ૭ આદીશ્વર જિનરાયને
૫ ચકલવિજન ચમત્કારી ર૫ ૮ જય જય ના જનકિંદન'
૨૭૨
૧૧ શ્રી મહાવીર સ્વામી ચેકપંદન ૯ કલ્પવૃક્ષની છાયડી
૨૭૨ ૧૦ અ*શ્રી મહાવીર
૨૭૬ * ૧૦ વિમલ ગિરિવર સયલ-અપહર २७२ ૨ પરમાનંદ વિલાસ ૨ ૫ શ્રી આદિનાથ ચૈત્યવંદને
૨૭૨
૦ વમાન જિનવાર થી * * આવિ અરિહંત નમું
૪ પાય
રે
૨૭૩
૨૭૧
૭૨

Page #20

વિષય
૫ જય જય શ્રી
મન
૧૨ શ્રી ઇન્દ્રભૂતિ ગણ્યુ તેનું મૃત્યવંદન
• ૧૩ શ્રી અગ્નભૂતિ - ૧૪ શ્રી નાર્યુભૂતિ
૧૧ શ્રી મક્ત
નગર
૧૬ શ્રી સુધાં
૧૭ શ્રી મહેત
૧૮ શ્રી મોય પુત્ર ૧૯ શ્રી એક પિત
૨૦ શ્રી અયેલત્રાત
૪૦ એકસે સિત્તેર જિનનું ચૈત્યત્ર દત ૧ સાળે જિનવર શામળા
૨૧ શ્રી મેતાય
૨૨ શ્રી પ્રમાસ ૨૩ ચેાવીશ જનનું ચૈત્યવંદન ૨૪ શ્રી પરમાત્મા ચત્ર દુન 2. ૧ પરમાનદ પ્રકાશનામ
૨ જગન્નાથને તે ન્હાય એડી ૨૫ શ્રી ૫તિથી નું ચૈત્યદન ૩ સુખદાઇ શ્રી મજિષ્ણુ ૨ આાદેન દુિ ત નમું ૨૬ બારણુણુ અરત દેવ ૨૭ ચેાવીશ જિનના ભંગનું ચૈત્યવાન ૨૮ જિનેશ્વરદેવ દર્શન નું ૨૯ શ્રી પદ્મામા ચૈત્યદની
૧ પરમેશ્વર પરમાંતમા
૨૮૨
૨ જય જય શ્રી જિનરાજ આજ: ૨૮૨ • તુજ મુતિને નિખા
૩૮૨
발
૨૭૮
૨૦
૪ ખીજનું ચૈત્ર ન દવિ ધમ જિન્ને ઉપદેસ્થે
૨૦૮
૨૭:
૨૭૨
૨૭
૨૭
૨૧૯
૨૭
૭

૨૭
૨૭:
૨૮.
..
૨૦
BL
ક્ર
1 ચાવીશ જિનના વણુનું ચૈત્યવંદન ૩૨ ચેાધીશ જિનના લનનું ચૈત્યવ ંદન. ૨૮૩ ૩૩ શ્રી સિદ્ધ પરમાત્મનું ચૈત્યત્ર દન ૧ ઉધિસુતા મ્રુત તારિયુ ૩ સિદ્ધ સફલ સમર્
૨૮૪
૨૮૩
૨૮૩
૨૮૦
૧
૨૮૧
૨૮૧
૨૮૧
૨૮૩
J
નગર
વિષય
રૂપ શ્રી જ્ઞાન પંચમીનું ચૈત્યવદન
૧ ત્રિગડે ખેઠા બાર જિન
૨ શ્રી સૌભાગ્ય પંચમીતશે
૩ શ્રી જિન ચન!ણી થપ્ર
૪ યુગંલા ધમ' નિવારાંધ ૫ શ્યામલવાન સેહામણા
૩૬ ૠષ્ટમી તિથિનું ચે યત્ર હન ૧ મહાશુદિ આઠમ દિને
૨ આડ ત્રિગુણુ જિનવરતણી
છ મૌત એકાદશીનું ચૈત્યદુન
૧ શસ્ત્રનાયક વીરજી
૨ શીનાયક જય જયા
૨૮ નવપદ ચૈત્યવંદને
૧ શ્રી સિદ્ધચક્ર આરાધ
૨ જો રાસિર ભરત • ઉત્પન્ન સત્તાણુ મહેશમયાણુ
૪ સકલમગલ કૅલિ કુમળા
૫ જીયંત ર ંગારેઋણે સુનાણે # પડેલે પઃ અરિહંતના
૩૮ શ્રી દીવાળીનું ચૈત્યવ ંદન ૧ શ્રી સિદ્ધાર્થ નૃપતિલે ૨ મગધ દેશ ચાપુરી ૯ શ્રી પયુષણનાં ચૈત્યવ ના
૧ પવ' પર્યુષણ ગુણુ નીલે ૨ નવ ચોમાસી તપ ૪૦ શ્રી વીશ સ્થાનનું ચૈત્યવંદન ૧ પહેલ પ૬ અરિહંત નમુ ૪૧ શ્રી વધમાન તપનું ચૈત્યત્રંદન ૪૨ શ્રી રહેણી તપનું ચૈત્યવંદન ૪૩ શ્રી છન્નુ જિન ચૈત્યવંદન ૪૩ શ્રી પદ્મવિજયજી કૃત ચૈત્યજંદન ૪ શ્રી મુદ્ધિસાગર કૃત ચૈયત્ર દુન
ચાવીશી ૪૫ ઉપાધ્યાયજી તમાકલ્યાણજી પ્રણીત્ત શ્રી ચેયવંદન ચવિ"તિક્ષ

r
૨૮૪
Rev
૨૮૪
૧૮૧
૨૫
૨૦૧
RE
e
૨૮.
૮૦
२८७
re
મ
૧૮
::
.
r
*
*
r
*.
૯.
.
પ

Page #21

૨૨૫
ર.
સ્તુતિ (યાય) સંગ્રહ નંબર વિષય
| પૃષ્ઠ | નંબર
વિષય - ૧ એ શાશનમનિ ર
૧૯ શ્રી નેમિનાથ સ્તુતિ - જિન સ્તુત
૨૦ શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્તુતિ ૨ થી જ અતિ ચતુવિચતિ.
૨૧ શ્રી મહાવીર સ્તુતિ છે ભક્તામર પાદપૂર્તિ
૨૨ શ્રી સીમંધર જિન સ્તુતિ શ્રી ઋષભજિન-સ્તુતિ
૧ શ્રી સીમંધર સેવિત સુરવર ૩૨૫ ૪ કમાણ મંદિર પાદપૂતિ:
૨ શ્રી સીમંધર દેવ સુકર શ્રી વિમાન જિન સ્તુતિ
* ૭ વંદે પુવવિદભૂમિ મહિલા ક૨૬ ૫ ભાલકાલ વાલી પાદપૂર્તિ
૪ અજવાળા તે બીજ હવે ક૨૬ મા શક્તિનાય જિન રસ્તુતિ
૫ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સીધર-સ્વામી ૩૨૦ સંસારરાવા પાદપૂતિઃ
૬ શ્રી સીમંધર મુજને હાલા ૩૨૭ થી મહાવીર જિન રસ્તુતિઃ
૨૩ શ્રી શત્રુંજય ગિરિ રસ્તુતિ ૭ નાતસ્યા પાદપૂર્તિ
૧ જહાં એમણોતરે કડાકોડી ર૭
૩૨૭
૨ શ્રી શત્રુંજય તીરથ સાર શ્રી વહમાન જિન સ્તુતિ
૨૨૮
આદિ અનવર રાયા ૮ એપ્રિયાં મંગલ-પાદપૂતિઃ
૪ અતિ સુઘટ સુંદર શ્રી પાર્શ્વજિન સ્તુતિઃ
૨૮ ૫ શત્રજય મ |
૩૨૮ ૯ કલાણ કંપાદપૂતિ:
૬ પુંડરીક ગર પાયકણમીજે ૩૨૮ અષજિન હતુતિ
૭ વિમલાચલ કે શું
૩૨૯ ૧• સાધારણ જિન સ્તુતિઃ
૩૨ ૧
૮ શ્રી શત્રુંજય લક દિન આવ્યા ૨૯ ૧૧ શ્રી સિદ્ધચક સ્તુતિઃ
૨૪ શ્રી સુમતિજન સ્તુતિ ૧ રાત્વા પ્રશ્ન તદર્થ”
૨૫ શ્રી શાન્તિજિન સ્તુતિ ૨ વિપુલ કુશલ માલા
૧ શાન્તિ જિ: સર સમીએ ૧૨ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તુતિઃ
૨૨
- ૨ સકલ સુખાકર પ્રણમિત નાગર ૨૮ ૧. શ્રી જ્ઞાનપંચમી રસ્તુતિઃ
૩ ગજપુર અવતા' ( ૧ શૈવેયઃ શંખતું:
૨૨
૪ શાન્તિ સુ ક સ હ ૨ પંચાનન્તક સુપ્રપંચ
૨૨ ૨૬ શ્રી મદ્રાનો ય સ્તુતિ ૩ શ્રી નેમિપંચપ
૩૨૩
૨૭ શ્રી નેમિાજને તૃતિ ૧૪ મૌન એકાદશી રતુતિઃ
૧ સુર અસુર વાદત ૧ અરણ્ય પ્રત્રજ્યા નમિજન
૩૨૩
૨ થી નિરનારે જે ગુણનલોડ - ૨ શ્રી ભામિબંશા
0 મિજિનેસર પ્રભુ પરમેસર ૩૩૨ ૧૫ પંચતીય સ્તુતિ
( ૪ શ્રી ગિરનાર શિખર શિગાર ૩૨ ૧ શત્રુંજય મુખ્ય તીર્થ'-નિલક
૫ યદુવંશકશે ઉડુપતિસમા ૧૬ મી સમવસરણ ભાવ ગર્ભિતક
( ૬ રાજુલવરનારી પાશ્વજિન સ્તુતિ
૭ યાદવ કુલમણે નેમિનાથ. ૭ શ્રી આદીશ્વર સ્તુતિ
| ૨૮ શ્રી પાશ્વજિને તૃતિ - - - ૧૮ શ્રી શાન્તિના ય તાર - " :. "
૧ પાસ જિશું વામાં નંદા’ * મ
ક૨૯
"
જે
=
રહ
૧
૨૩
૨૩.
૨૨
i૨૪

Page #22

ભર
વિષય
e
૨ જગજન ભજન મહિ જે ભુમિયા ૩૨૪
ૐ ભીલડી પુર મઠણુ
૩૩૪
૩૩૪
૪ શખેશ્વર પાસજી પૂજીએ ૫ સકલ સુરાાર સેવે પાયા
૩૫
૨૯ શ્રી મહાવીર જિન સ્તુતિ
૧ ઉપશમ રસમાં મમ સદા જે,
૨ ગધારે મહાવીર્ જિષ્ણુ દા
૩ કનક સમ શરીર ૪ વીર જગપતિ જન્મજ થાવે ૫ મહાવીર જિષ્ણુ દા
હું જય જય ભવ હિતકર
૩૦ શ્રી ભાવનગરજન ચૈત્ય તિ
૩૧ શ્રી શાશ્વતા જિન સ્તુતિ ૩૨ નંદીશ્વર દ્વીપની સ્તુતિ
૭ બીજની સ્તુતિ
૩૪ ત્રીજની સ્તુતિ
૫ પંચમીની સ્તુતિ
૧ શ્રાવણ સુદી દિન પંચમીએ
૨ તીથકર શ્રીવીર જિષ્ણુ દા
હું આદમની સ્તુતિ
૨ મગળ ભાડે કરી જસ આગળ ૩ ચેવિો જિનવર હું પ્રધ્યુમું ૪ અમૃની વાસર મજિમ મણી ૩૭ એકાદશીની સ્તુતિ
૧ નિરૂપમ નેમિ જિતસર ભાગે ૨ એકાદશી અતિ રૂમઢી ૨ ગાયમ ખાલે ગ્રન્થસ લાલી
૩૮ શ્રી સિદ્ધચક્રની સ્તુતિ
૧ અષ્ટમી અષ્ટપદ મદ એમાંડીએ ૩૪૦
૩૪૦
૩૪
૩૪૧
૧ વીર જિનેશ્વર અતિઅન્નવેસર ૨ જિનશાસન તિ
૩ અરિહંત તમેાવલી સિદ્ધ તમા ૪ મત ઊઠી વંદુ
૫ અંગદેશ ચ’પાપુરીવાસી
[ 4 ]
૬ શ્રી સિદ્ધચક્ર સેવા સુવિચાર ૭ વીજિતસર ભવનદિયુસર

૩૩૫
૩૩
૩૩૬
૩૩૬
૩૩૭
૪૩૭
23199
૩૩.
૩૩.
૩૩૮
૩.
૩૩૯
૩૩૯
૩૪૧
૩૪૧
૪૨
૩૪૨
૩૪૨
૩૪૩
૩૪૨
૪૨
૪૪
૪૪
નબર
વિનય
૩૯ શ્રી પર્યુષણની સ્તુતિ
૧ અત્તર ભેદી જિન પૂજા રચીને ૨ જિન આગમ ચો પરવી ગાઇ ૩ પુણ્યવત પામાળે આવે
૪ પત્ર પસણુ પુન્યે કીજે ૫ પુન્યનું પાપણ પાપનું-શાષણ ૬ મણુિરચિત સિ ંહાસન
૭ વરસ દિવસમાં અન્નાડ ચેમાસ ૮ પત્ર પયુ પણું પુણ્ય પામી
22
૧૦ પત્ર પશુસણુ સર્વ'સાઇ ૧૧ પામી પર્વ પલ્લુસણુ સાર ૪૦ શ્રી દીવાલીની સ્તુતિ
૧ શ્રૃદ્રભૂતિ અનુપમ ગુ ભર્યા ૨ શાશન નાયક વીરજીએ શ્રી નવતત્વની સ્તુતિ ૪૨ વધમાન તપની સ્તુતિ
.
૧ વધમાન અબિલ તપ આદરી ૨ વહુમાન આલીશ ૩ વમાન તપ એળીપાછુ ૪૩ શ્રી વીરૢ સ્થાનક તપતી સ્તુતિ
૧ વીશ સ્થાનક તવિશ્વમાં માટે ૨ પુઅે ગૌતમ વીર જિષ્ણુ દા ૩ અરિહંત સિદ્ધ વસ્તુ ૪૪ રતિથી તપની વિધિ ૪૧ શ્રી આધ્યાત્મિક સ્તુતિ
33
૧ વીતરાગ અરિહંત પૂજ્યે
૨ શુદ્ધાનંદ નિજ વદીયે
૭ સિદ્ધ મુહને વાંદુ
૪ ઉઠી સવેળા સામાયિક લીધું
૪૬ શ્રી જિનપંચક સ્તુતિ
૪૭ શ્રી ભીડભજન પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ
સ્તુતિ
૪૮ શ્રી ચિંતામણી પાશ્વનિ
૫૦ શ્રી નેમિનાથ સ્તુતિ ૫૧ શ્રી સુમતિ જિન સ્તુતિ પર શ્રી શિતલનાથની સ્તુતિ પર શ્રી અનંતનાથની સ્તુતિ પઢ શ્રી મલ્લિનાથની સ્તુતિ

"
૩૪૫
૩૪૫
૩૪૫
૩૪૫
૩૪
૩૭
૩૭
૩૪.
૩૪૮
૪૮
૩૪:
૩૪૯
૨૫૦
૩૫૦
૫૦
૩૫૦
૩૫૦
૩૫૧
૩૫૧
પર
પર
પર
૫૩
૫૩
૩૫૩
૩૫૩
૨૫૪
૫૪
૩૫૪
૩૫૪
૫૪
૩૫૪

Page #23

૮૧
૨૮૫
ચતુર્થ મહાનિધિ સ્તવન સંગ્રહ નંબર : વિષય
નંબર વિષય
પૃષ્ઠ ૧ થી સીમંધરદિ વિહરમાન જિનસ્તવન
૧૬ જિનંદા તોર ચરણ કમલકીરે ૧ સુ ચંદાજી
૫૫ ૧૭ મનના મોરય સવી કન્યાએ ૨ ધન ધન ક્ષેત્ર મહાવિદેહ. ૫૫ ૧૮ બાપલડાંરે પાતિકડાં • મનડું તે મારું મોકલે
૫૬ ૫૯ એદિન પુંડરીક ગણધરે ૮૧ ૪ પ્રભુ નાથ તું તિલકને
૨૦ અબતો પાર ભયે હમ સાધુ ૧૮૨ ૫ કહેજે વંદન જાય
૫૭. ૨૧ આપે આપને લાલ મેવાં ૧૮૨ ૬ કથા જાનુ કછુ કરીને
૫૭
૨૨ વહેલા ભાવિ જી રે ૦ છરે મારે ધાતકી ખંડ મઝાર ૫૮ ૨ક શ્રી શત્રુંજય ભરતનુપ યાત્રાનું ૮૪ ૮ ચદ્રાનન ચતુર સુજાણ
૫૮ ૨૪ રિખબ નિણંદ વિમલરિ મા ૧૮૫ ૯ અનંત વીરજ અરિહંત સુણે ૫૮
૨૫ શ્રી અ દીશ્વર અ ત નમી ૧૦ અંનતીરજ અરિહંત સુ ૫૮ ૨૬ સિદ્ધગિરિ મંડન ઇશ સો . ૮૬ ૧૧ અનંત નીરજ અરદાસ સુણોને ૫૯ ૨૭ વિમલગિરિ કયું ન ભયે ૮૬ ૧૨ તારી મૂરતિ મન મોહ્યું રે ૫૯ ૨૮ વિમલગિરિ વિમલતા ૧૩ સીમંધર યુધમધર બાહુ
૨૯ હેત સમાનરે અસ્ત સમાનરે ૧૮૭ ૧૪ શ્રી સીમ ધર સાહિબા
૫૯ ૨૦ સિદ્ધાચળને વાસી પારો ૩૮૭ ૨ ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી કત
૧ વિવેકી વિમલાચલ વસીએ ૪૮૭ વિહરમાન જિનવી શી રતવને ૨૦
ચર પ્રાણ પ્રેમે પંરકગિરિ • શ્રી દેવચ દછ કૃત વિહરમાન જિન
ચાલે ચાલેને રાજ વીશી સ્તવને ૨૦
૨૪ ચાલ સખી જિન વંદન ૨ થી શત્રુજય ગિરના સ્તનો
૭૫ પ્રભુજી જાવું પાલિતાણું ૧ તે દિન કયારે આવશે
૬ શેત્ર જ ગઢના વાસરે ૨ ચાલેને પિતમજી પ્યારા
૭ ગિરિવર દરિસણ વિરલા • આંખલડીયેરે મેં આજ
૭૬
૧૮ ભરતને પાટે ભૂપતિરે ૪ જાત્રા નવાણું કરીએ
૧૭૬
૯ સિદ્ધાચળ શિખરે દીવાર ૫ વિમળાચળ નિત્ય
૭૭
• તીરથની આશાતના નવિ ૬ સિદ્ધાચળગિરિ મેરે
• શ્રી અભદેવ જિન સ્તવનો ૭ મારું મન મોહ્યું રે
૭૭
૧ આદિજિન વદે ગુણસંદન ૨૯૧ ૮ શ્રી સિદ્ધાચળ ભેટવા
૨ પ્રથમ જિસેસર પ્રમીયે ૨૯૧ ૯ માતા મરૂદેવીના નંt.
૭૮
જ્ઞાનરયણ રણયાર ૧• ઉમિયા મુજને ઘણી છો
૭૮ ૪ આદિકરણ અરિહંત
૯૨ ૧૧ ચાલે ચાલે વિમલામરિ જઇએ રે ૯ ૫ સમાંતહાર ગભારે પેસતાંછ ૧૨ વીરછ આવ્યા રે
૨૭૯
૬ વિનય વિજયજી ઉપાધ્યાયજી ૧. વિમળાચળ વિમળાપાણી
૧૮૦
ન આદિ જિન વિનતિરૂપ સ્તવન ૯૨ ૧૪ તુને તો ભલે બિરાજે છ
૬ નાશિ નહિંદનો નંદન વ દીએ રે ૩૯૪ ૧૫ નિલદી રાયણુ તત
• ગામ જિનરાજ મુજ અ.જાદેન ૯૪
૧૮૮

Page #24

૪ ગજિતનાથ જિન તો
૧ ગતિદેવ મુજ વાતા * ૧ ગીતડી બંધાર
• અજિત પ્રજિત જિન પાકે ': અજિત નિવ ૫ જગનાથ જિન સતવનો ૧ હરિ પણ કરવામાં ૨ મુને લવ બિશપ્રીત • શ્વાબ જલવાર
.
૪૯
૬ મલિનન નિ સ્તવનો ૧ અબ તેર નયના તા ૨ શ્રી બિન વાત છે • બલિનન કિનારાજ ૦ શ્રી અમતિ જિન સ્તન ૧ લાબિા પતિ જિw ૨ સુમતિનાથ પાયા છે ૯ થી પાપણ જિન સતવનો ૧ પાક માટે પણ ૨ થી ૫ ગામો • બડી ડી માં
ના • મી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન ૧૦ મી મનપણ જિન સ્તવન
૧ શ્રી યમલ જિનશજ સર
૨ હરિ માર મજાવન જિન ૧૧ શ્રી અરિધિ જિન રાવત
૧ વિદિ જિન રિયો છે ૨ મેં રીનો નહિ
• રાની દિર પાષા ૧૫ ની શીતજિન તને
૧ શીતલજિન માટે પણ
૨ મી મીનજિન વિજય ૧ થી પાંચનાથ જિન સ્વાન ૧૪ શ્રી વાસુપૂજ્ય જિન સતવન ૧૫ શ્રી વિમળ જિનેર વિનય
૨ ગઇ જ અવય મત પ ૪૨ ૧૬ અનંતનાગ જિન સ્તવને
૧ સુજયા નંદન જમ જાનંદ
૨ થી બનતમ તરો ૧૭ થી પમનાથ જિન સ્તવન ૧૮ શ્રી શાંતિજિન સ્તવન ૧ શાંતિજિનેશ્વર દેવ.
૪૦ ૨ શાંતિજિહંદ મહારાજ 2 પારા મુજ ને રાજ ૪ સો સાનિત જિક સભાગી ૪૦૫ સેવાને રાજ
૪૫ ૬ રાતિ જિનેશ્વર સારો લાહબ ૪૦૬ ૦ સંકર શાંતિ જિવંદની ૮ પણ ક્ષણ સાંભરી શાંતિ જા ૪૦૬ • સવમા સાનિ જિનેશ્વર કેવો છે • અમીરાનંદન પ્રમીએ ૧૧ સુ માનિધિ ૧૨ સાવિત જિનેશ્વર વાહિબારે ૧. યાનિ જિનેશ્વર સાહેબ વ છે ૧૪ હમ મરન ભયે પ્રભુખાનને
૧૫ સુરરાજ સમાજ નતામિંગ ૧૯ શી કંકુનાથ જિન સ્તવન ૨૦ મી ગરનાથ જિન સ્તવન
૧ રજિન મુજપુર વર શિવરાર ૪૧૧ ૨૧ મી મહિનાથ જિન સ્તવન
૧ મિથીલા નયરી ખવતા ૨ અરનાથ સદા મેરી વંદના
મતે આ સ્થળ ૪ કોને રમે સિતો રમે ૨૨ શ્રી મુનિસુવત જિન સ્તવન ૨ થી નિમનાય જિન સ્તવન ૨૪ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન
૧ પરમાતમ પુર કા ૨ નિરખે નેમિ જિને • રહે છે કે મારવો પડીયા હાશકરીને તેમ શકે ૧૪
Y
.
૪૦૧

Page #25

(12)
૨૫ થી પાશ્વનિ સ્તવને ૧ પરમાતમ પરમેશ્વર
૧૫ ૨ રાતાં જેવાં વાક ને
અંતરજામાં સુષ * મોહન મુજરો લેજે જ પ અારા પાર રે હો વાલા ૪૧૬ ૬ નિત્ય સમર સાહેબ વય છે મારી પડી ભરતી ૬ જિનછ વીમો જિન પાસ આ પૂરે શા પરમેય
૧૦ • સે કવિજન જિન ટીવીમો ૪૧ ૧૧ આજ ખેશ્વર જિન ભેટીએ ૪૧૯ ૧૨ પાશ્વજિન પૂર્ણતા તાહરીઝ ૪૨૦ ૧. મેર સાહબ તુમહિ હે
૪૨૦ ૧૪ તને માન માયા ભાવ આણી ૪૨૧ ૧૫ તાર મુજ તાર મુજ તાર ૪૨૦ ૧૬ રંગ રસીયા રંગરસ બને ૪૨૧ ૧૭ જય જય જય જય પાસ જિs૬ ૪૨૧ ૧૮ પ્રણમું પદ પંકજ પાસના
૪૨૧ ૧. શોના પાકે સોગ ૨૦ અનુભવ અતવાણી હે ૪૨૨ ૨૧ વઢ જિનદેવ પાય" ૨૨ ચિદાનંદલા પરમ નિરંજન ૪૩ ૨૩ જૂન વિધિ માંહે ભાવિક ૪૨૪ ૨૪ ચિત્ત સમરી સારા મારે ૪૨૫ ૨૫ સુખદાઇ રે સુખદાઈ
૨૫ ૨ અહો અા પાસ મુજમળિયા રે ૪૨૫ ૨૭ શ્રી ચિંતામણી પાશ્વ રે ૪૨૬ ૨૮ અનમોહે ઐસી આય બની ૪૨૧ ૨૯ સૂરતિ મંડન પાસ જિjદા ૨૭
જાનંદી શીતલ સુખ ગોગા તે ૪૨૭ ૧ ગોી પ્રભુ ગાજે ૨
૪૨૮ ૩૨ મિઆ ગાડી પાસછ હા હાલ ૪૨૯
અતુલી બવ સામો. ૧૪ જિલષ્ટ ગોડી મંડન પાસો, ‘૫ મરી ગયા પછી
૧૭ તુમ વિલ મેરા પણ અને ૩૮ લાખા સહારે જિન. જે મુજરો મારો માને છે • અમાં બાઇ ને બે કપા ૧ માતા ના મારબાવાજમના પાપને ૪ ૪૧ જીતું તું
૪ વાર કે બારે ૨૬ મહાવીર સ્વામ સ્તવન
૧ વીર પણ પ્રાણ થકી પ્યારા ૨ ચરતી સામણિ પાયે લાગે : આજ જિનરાજ મુજ કાજ ૪ વિદ્યારથનારે નંદન વિનવું ૪૪ " જયપતિ તાણ બી જિનદેવ Yax
પ્રભુછવીર જિવંદને વંદી છ નારે પ્રભુ નહિ માને
૪૪ ૮ વીર કંવરની વાતો અને કીએ ૪૫ * શિકારથ રાજાને પર પાણી ૪૫ ૧• પતિ અમ ચિત્ત થાયી થરી ૪૦ ૧૫ વીર જિનેશ્વર કહેબ મેરા કેદ પર વંદુ વીર જિનેર રાયા ૧આજ મારા પ્રભુજી સામું જુવે ૪૭ ૧૪ માતા વિશા નંદકુમાર YU ૧૫ ચરમ જિપેયર વિગત સ્વપનું રે - ૪૮ ૧૬ વીર જિનેશ્વર પરમેશ્વર જયો
૪૮ ૧૭ શાસન નાયક શિવસુખદાયક ૪૮ ૧૮ ત્રિશલા માતા પારણે જયારે ૧૯ માતા ત્રિશલા ભાવે
૪૮ ૨૯ શ્રી મહાવીર સ્વામીના
કક્ષાણનું સ્તવન ૨૧ મહાવીર જિન મંડળનું રનના ૨૨ મી મહાવીર સ્વામીના સત્તાવી જવનું રતવન
૫ ૨૭ મી મહાવીર સ્વામીના
સત્તાવીસ ભવનું સ્તવન ૨૪ વિનયવિજયજીત શ્રી વીરજિનનું
પષ મવાય તુ ચતવન ૪૫
ર૩

Page #26

YY
વિષય
- પ ] નંબર વિષય ૨૭ શ્રી પદ્મનાભ જિન સ્તવન
૪૫૧
૨ આજ સફલ દિન ઊગે છે ૪૬૨ વાટડી વિલેકર ભાવિ
૪૫
• જઇ પુજે લાલ સમેતશિખર ૪૬ ૨૮ શ્રી જિનપંચક સ્તવન
૫. ૭ શ્રી અજિતનાથ જિન સ્તવનો ૨૯ શ્રી પરમાત્મા સ્તવન
૧ માં અધિક ઉછાહ - ૧ સકલ સમતા સુરતાને
૪૫૪
૨ તારંગા તીર્થ મજાનું રે શ્રી અન સ્વામી મેરા
૪૫૪
• તારિગા ગઢ અજિત જિનેશ્વર ૪૪ ભવિ તમે વોર
૩૮ શ્રી તીર્થમાલાનું સ્તવન ૪ બાજ મારા પ્રભુજી
૯ શ્રી પંચતીર્થનું સ્તવન : ૫ મેરે પ્રભુ સે, પ્રગટ પુનરાગ ૫૬ ૧ કે સાહેબ નેક નજર કરી ૫ -ર છે મનમાં આવજે ૨ નાથ
• ભાવનગર મંડન દેરાસરજી સ્તવન :: , ૭ પ્રભુ તેરો વચન સુન્યો
૫૬ ૧ આ આવોને આજ ૮ જિન તેરે ચરણ ચરણ ગ્ર
૨ ભાવનગરમાં બેસીએ હું આજ આનંદ ભયો
૪૫૭ ૪૧ બીજનું સ્તવન ૧૦ જ્ઞાનાદિક ગુણ તે
૧ સરસ વચન રસ વરસતી ૧૧ પ્રભુ તેરા ગુન જ્ઞાન
૪૨ શ્રી જ્ઞાનપંચમીના સ્તવનો ૧૨ એ પરમ બ્રહ્મ પરમેશ્વર
૪૫૭
૧ શ્રી જિનવરને પ્રગટ થયું ( ૧૦ મેર સાહિબ તુહહિ
૪૫૭.
૨ કરે માહરે શ્રી જિનવર ભગવાન ૪૬૭ ૧૪ પ્રભુ તેરો મોહન હે મુખ મટા ૫૮ ૩ સુત સિદ્ધારય ભૂપનોરે ૧૫ તો બિન ઓર ન જાચું
૪૫૮
૪ પ્રણામો પંચમી દિવસે જ્ઞાનને ૧૬ કયંકર ભક્તિ કરે પ્રભુ ૪૫૮
૫ પંચમી ત૫ તમે કરો પ્રાણી ૫૦૦ • શ્રી સિદ્ધ ભગવાનનું સ્તવન
૪૭ શ્રી અષ્ટમીનું સ્તવન ( ૧ સિદ્ધ જ મત શિરે શોભતા ૫૮ ૧ હરે મારે ઠામ ધરમના ૨ શ્રી ગૌતમ પૃછા કરે
૨ શ્રી રાજગૃહી શુભ કામ ૧ શ્રી જિનબિંબ સ્થાપન સ્તવન ૪૫૮
૪૪ શ્રી મૌન એકાદશીને દોલસો કુમતિ લતા લ-મીલન સ્તવન ૪૫૮
કયાકનું સ્તવન ૧ ભરતાહિક ઉહારજ કીધે
૧ ધુર પ્રણમું જિન મહરસી ૩ર શ્રી સહસ્ત્ર જિન પ્રતિમા સ્તવન ૪૬૦ ૪૫ શ્રી મૌન એકાદશીના સ્તવન ૩૩ શ્રી ગિરનારજીનું સ્તવન
૧ જગપતિ નાયકનેમિ જિણુંદ ૭૫ • ૧ તોરણથી રથ ફેરી ચાલ્યા રે ૪૬૦ ૨ પંચમ સુરલેકના વાસીરે ૩૪ શ્રી આબુનું સ્તવન
ક દ્વારકા નગરી સમોસયાં રે YOU ૧ આબુ અચલ રળિયામણું રે ૪૬ ૪૬ શ્રી સિદ્ધચક્રજીના સ્તવન ૩૫ શ્રી અષ્ટાપદનું સ્તવન
૧ નવપદ ધરજે ધ્યાન ૧ અષ્ટાપદ અરિહંતજી
૪૬૧ ૨ સિદ્ધચકવર સેવા કીજે
૪૮૦ ૨ અષ્ટાપદ ગિરિ યાત્રા કરના
શ્રી સિદ્ધચક્રને વંદે
૪૮૧ ૨૬ શ્રી સમેતશિખર જિન સ્તવનો
૪ ચૌદ પૂરવનો સાર
૪૮ - ૧ અમેતા ખર જિન વંa
૫ અવસર પામને રે

Page #27

* ૪૮૨
પા
૪૮૪
નંબર
વિષય ૬ હિચક સેવારે પ્રાણ : ૭ અહેબવિ પ્રાણ રે સેવ ૪૮૨ ૮ નવપદ મહિમા સાર
૪૮૨ સે ૨ લવિ લાવે નવકાર ૪૮. ૧૦ અરિહંત સિદ્ધ આચારજ પાક. ૧૧ સા સુરાસુર વંs નમીને છ પર્યુષણ પર્વનું સ્તવન ૧ પ્રભુ વીર જિ વિચારી ૪૮૪ ૨ સુણજે સાજન સંત
૪૮૪ ૪. દિવાળીનું સ્તવન : ૧ મારે દિવાળી ૨ થઇ આજ ૨ જય જિનવર જગ હિતકારી રે માર્ગ દેશ મોક્ષનો રે
૪૮૫ ૪ રમતી ગમતી મુને સારી ૪૮૬
૫ દુઃખ હરણી દીપાલિ ૨ * શ્રી ગૌતમ સ્વામી વિલાપ
૧ વર્ધમાન વચને તા. ૨ શાસન સ્વામી સંત અને
સાહિબા ૫૦ મી વીથ સ્થાનકનું સ્તવન
Y CU ૫ મીમા યશવિજયજી ઉપાધ્યાય
વિરચિત સિધતિ વિચાર રહસ્ય ગતિ સાઢા ત્રણ ગાવાનું
મા સિમંધર સ્વામી વિનતિનું સ્તવન ૪૮૭ પર શ્રીમદ યશોવિજ્યજી ઉપાધ્યાય
ફત કુમતિ-મદ-ગાલન શ્રી વીર સ્તુતિ રૂપ દોલસે
ગાથાનું હુંડીનું સ્તવન ૫ શ્રીમદ ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિન
વિરચિત શ્રી સીમંધર સ્વામિના વિનતિ રૂપ નરહસ્ય ગર્ભિત
સવાસ ગાથાનું સ્તવન ૫૪ નિગોદાદિ સંસાર દુઃખ વર્ણન
ગભિત શ્રી સીમંધર ઇન વિનતિ ૫૧૪ જ નિશ્ચય વ્યવહાર ગર્ભિત
છે તાંતિ જિન સ્તવન -
{ નંબર વિષય ૫૫ નિયાય વ્યવહાર ગતિ થી સીમંધર સ્વામી સ્તવન
પર ૫૬ શ્રી વિજયલક્ષ્મીસરી કૃત જ્ઞાનાદિયા
ગર્ભિત શ્રી મહાવીરજિન સ્તવન ૫૭ શ્રી વિનય વિજય ઉપાધ્યાય કૃત
શ્રી વઢાવસ્થા (પ્રતિકમણુ) સ્તવન ૫૮ શ્રી વિજયલક્ષ્મી રિ કૃત
છે અવાજનું સ્તવન ૫૯ પરમપેગી શ્રી માનtષનy.
વિરચિત સ્તવન ચોવીશી ૬- ૨પાધ્યાય શ્રીમદ યશોવિજયજી
વિરચિત સ્તવન ચોવીશી-પડતી ૬૧ પાધ્યાય શ્રીમદ યવિજયજી
વિરચિત સ્તવન ચોવીશી-બીજી ૬૨ શ્રી દેવચંદ્રકત સ્તવન ચોવીશી પપર જય શ્રી દેવચંદ્રિજીત ગત સ્તવન ચોવીસી પેપર ૬૪ ઉપાધ્યાય શ્રી માનવિજયજી કૃત
સ્તવન ચોવીશી ૧૫ શ્રી મોહનવિજયજી (લટકાળા) સ્તવન ચોવીશી
૫૮• ૬૬ શ્રી પદ્યવિજયજી કૃત સ્તવન ચાવિશ પત્ર
૭ શ્રી જિનવિજયજી કૃત સ્તવન થવી. • ૬૮ શ્રી ઉદયરત્નજી કૃત સ્તવન ચોવિસી ૧૦૦ ૬૯ શ્રી હિસાગરસૂરીશ્વરજી મત - સ્તવન ચોવીશી ૭૦ આગમની પૂજનું સ્તવન
મી જ્ઞાનપદ પૂજાએ ૧ નાણ સંમેહ તો હર ૨ નાણુ સ્વભાવ જે જીવનો છે બહુ મોડી વરસે ખપે ૪ અધ્યાતમ શાને કરી
૫ અભિનવ જ્ઞાન ભણે મુદા ૭૨ શ્રી શ્રુતપદ પૂજા
૨૧ ૭. નાપૂજા અને તેની વિધિ ૭૪ શ્રીમા વીરવિજયજી કૃત - હાલ મને કિમિ
પun

Page #28

ખર
વિષય
૫ શ્રીમદ્ વીરવિજયજી કૃત સ્નાત્ર પૂજ ૭૬ શ્રી દૈવવિજયજી કૃત અષ્ટપ્રારી પૂજ્ ૭૭ જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત શ્રી શાન્તિનાથને ચ
૭૮ કુણ ઉતારણ જ માતિ
મા
૧ વિવિધ રત્નમણિ જહિત ૨ જય જય માતિાદિ બિજા દા
૨ ભા રતી ગાત
૪ જય જય ઞાતિ શાન્તિ મારી ૫ જયદેવ જયદેવ
નખર
૧ શ્રી નંદીસૂત્રની પુજાય
5 શ્રી નીત્રની ભીંછ ગુજરાય
૩ ચમતિના સાસક બેલની પાય
૪ ભા. યાત્ર-દૃષ્ટિની માજઝાય
૫ અઢાર પાપસ્થાનની અજમાય + અમૃતવેલીની નાની રાજઢાય ૭ અમૃતવેલીની માટી સુજાય
૮ સ્થાપના સપની સજાય
* સુમીત સુખલડીની સજાય
૧. ગુસ્સાનઃ સજીય
૧૧ કડવા તુંબડાની સજાય
ર ચાર આહારની સજમાય અથવા
આહાર-માહારની સુજસાય ૧૩ ખીજની સુજઝાય
૧૪ શ્રી જ્ઞાનપચિમીની સજ્ઝાય ૧૫થી આઠ મદની સાાય ૧૬ શ્રી મૌન અકાદશીની સાથ
૧૭ શ્રી બાર ભાવનાની સાય ૧૮ શ્રી ક્રોધની સજ્ઝાય
૧૫ માનની સઝાય ૨૦ માયાની સાય દલાલની સબ્જીય

[૪]
r
રર
સ
..
**
Ev
૬૧
tan
શ્રી પંચમ મહાનિધિ સજઝાય (પદ-લાવણી–હરિયાલ ) સંવૈયા, એકત્રીશા, છત્રીશી, ગહુલી, આદિ સંગ્રહ
વિષય
પૃષ્ઠ
વિષય
પ
E G
Y
૪૫
ઉપર
૫
૫૪
૫૫
૫૫
૫૫
૫
પ
૬૫
૨૫૬
પ
નાર
પ
ffa
}}x
tr
tr
વિષય
જય જય માતિ પાચ જિ
૭ જન્મ પામ દેવા જગ
૮ જય જય માતિ નવપદ તરી
હું જયદેવ જયદેવ જય જલ
૮ મગળ દીને
૧ દીવા ૨ દીવા
૨ દીવેશ ૨ દીવા
૩ ગાર માંગળ ગાર ૮૧ શ્રી ગગળ કાર
૮૨ શ્રી નવલગ પુર્જાના દુહા
૮૨ શ્રી પ્રભુને પાંખવાનું ગીત
૨૬ ચેતનને શિખામણની મુન્શીય
૨૭ વૈરાગ્યની સાય
૨૮ શ્રી નવકારવાળીની સન્યાય
નગર
મ
}}x
૨૨ તિ સુધારસની સત્ઝાય ૨૨ પુણ્યની સાય
B
૨૪ ૧૨નિ દાવાર* હિતશિખામણનીશાય કે પ
૨૫ છાવડીની સઝાય
''t
110
૩૬ શ્રી સહજાનંદીની સન્હાર
૩૭ શ્રી માપવભાવની વ્હાય
૨૮ અઢાર નાતરાની શાય
હે અઢાર નાતરાની સજ્જાય (ખીલ)
૪૦ શ્રી શવદેવ=નાગિલાની સવ્હાય
*
tat
w
કર
122
૨૯ માંતામણની ચઝય
૩૦ વણુઝારાની સઝાય
૨૧ શીયલ વિષે પુરૂષને શિખામણની સાયક નેમિષામણની ચા ૬૭૦
૩૨ શીયલ વિષે
૨૩ સ્ત્રીને શિખામણુની સન્યાય
૧
૩૪ શ્રી પાંચમા આરાની સાય
१७१
૩૫ ધાબીડાની સુઝાય
૧
R
૪૧ શ્રી. મૃગાપુત્રની સુઝાય
૪૨ શ્રી દેવાનદાની
૪૨થી વિશ્વરીટ નિત્યાકાશની શ
Be
128
taa
188
8.
ex

1s
}}¢
}}e
R
Ja
taa
t
©

Page #29

નગર
વિનય
જજ શ્રી તેમની શનાય
૪૫ શ્રી પ્રાનગર રાજર્ષિની સહાય
te•
}en
tet
૪૬ શ્રી નન્નાદ્રમુનિની સાય ૪૭ શ્રી સામાયિક વાલની સન્યાય ૪૮ શ્રી શાલિદ્રની સુઝાય ૪ શ્રી સર્વાથ સિદ્ધ વિમાનની સુઝાય ૫૦ શ્રી જગુકુમારની ચારતાલની લશ્કાય ૮૪
th
ca
૫૧ શ્રી સુત્રીમાજનની સજાય
૧૫
}¢}
}¢}
Re
$22
}te
પર શ્રી જજીસ્વામીની જન્ડામ
પદ્મ શ્રી મનમુનિની
ચન્નાય
ગ્રજ્ઞાય
૫૪ શ્રી ભદ્રમુનિની પુત્ર શ્રી માસુત્તામુનિની અન્હાય પ! શ્રી સ્મૃતિછની ગાથાથ
..

"
12
"
24
૫૮ શ્રી દશાણ બની ગાજીય પાર શ્રી નગરસ્વામિની શનાય ૬૦ શ્રી મેતારજ સુનિતી ચન્નાય ૬૧ શ્રી ગેલરય રાખતી સત્તાય કર આ શ્રી મેષકુમારતી ta,, રાતિીની ૧૪, શરત ભાડુભવીની સ્મરણિક મુનિની
૧પ,
11.
}
ૐ શ્રી ગમાણની
tet
ke
૬૮ શ્રી અનાથી મુનિની ૯ શ્રી મનેમાની
ke
te
૭૦ ૭મન ગાડી સ્વરૂપની છળ સદન આવાની
.
re
કર રામવતાની ક્રમ કહાણીતી સન્નાય છે.
કર સરી માતાની સામ
૧
જ એવામી કુમારતી ..
40
...
શાય
#
[૧]
..
નગર
વિષય
૧ મા સાથે થઇ જાય ભાર ૨ ૨ કરીયારી મા
.' રે જીમ જાતે મેરી સાપ પરીરી
ગુજ
h
e
}en
૧
163
ter
tet
નગર
વિષય રૂપ શ્રી ગિણીની
૭૬ શ્રી દશવૈકાલીક માગાયનની
ચન્નાય
સન્યાય
*ર
33
or
૭૭ સુમતિની
૭૮ વાવતીની
" શ્રી ગરદેવી માતાની
૮૦ શ્રી અમરકુમારની ૮૧ શ્રી અવંતીકુમારની ૮૨ શ્રી સમાધિ પચીશીતી
૮૩ શ્રી હરિશ્ચંદ્ર નૃપની
૮૪ શ્રી સુમાહુમારની
૯૮ છઠ્ઠા ગારાની
૨૯ આઠમની સુઝાય
७०२
શ્રી માનધન પદ્માવલી
..
20
38

"
N
"P
"
૮૫ થાવમ્યા જુગારની
૮૬ શ્રી ખડક કુમારની ૮૭ શ્રી દેવલાકની
૮૮ શ્રી નદિષેણનું ત્રિકાલી
૮૯ શ્રી સનત્કુમાર ગતિ'ની સહાય
૯૦ શ્રી શુકુમાર લાવતીની ૯૧ શ્રી ગજસુકુમારનું હિતાવીનું ૯૨ ઝરીયા મુનિની
"
૯૨ સમુકિ ંગ મનુષ્ય છતાને ઉપજવાના ચો। સ્થાનાની સમજુતિની સન્નાય ૪૨૬
૯૪ શ્રી ઢઢણ ઋતિની પ્રાય
:
૯૫ શ્રાવક્ર કરણીની ૯૬ શ્રી માહુથીછની
૯૦ શ્રી સીતાજીની
M
Ver
A
A
૧૦૦ ભાષાઢાશ્રુતિની ૧૦૨ પ્રશજનાની
૧૦૩ શ્રી શી ગોતમ ગણધરની શામ ૧૦૪ ઉપદેશ ૫૬ નાય
21
નંબર
વિષય
૪ સુહાગણ નગી અનુભવ પ્રીત ૫ બત્રા ના નાગણી ભાજી કે ખાતમ અનુભવ રશિયા
સ
av
..
...
1903
9.t
wee
•
R
૧. પ
૧૮
૧૮
K.
-
=
ર.
R
પદ્ધ
ht
હારા
03.
032
033
ગ
કમ્પ
ON
934

Page #30

જ
વિષય પૃષ્ણ ! નંબર
વિજય ૦ જગ મારા જિજર
૭.૫ ૪ મેરી તું મેરી તું કહે કરી ૮ આતમ અનુભવ ફલકી
૪૪ તેરી ૨ તેરી છે એતી કરી ૯ નાથ નિતારો માપમતાઓ
૭.૫ ૫ ઇગોરી ગોરી ગોરી ગોરી ૧. પરમ નરમ મતિ ઓર ન જાવે
૪૬ ચેતન ચતુર ચોગાન વરીરી ૧૧ સાતમ અનુભવ રીતે વરીરી
૪૦ પિય બિન નિશદિન ગુણ ખરીદી ૧૨ કરિ કબ કુટિલ ગતિ
૪૮ મારી અને નિરખ ૧૦ અનુભવ હમ રાવરી દાસી
૪૯ કંચન વરણ નહિર ૧૪ અનુભવ છે કે હેતુ હમારો
૫• અનુભવ પ્રીતમ કેસે બનાવી
૫૧ બાકી રાતિ કાતીસી વહે ૧૫ મેર જટ માન જાનુ નોર
પર મેરે પ્રાન અનઃ ધન ૧ નિદિન જેક તારી વાટડી
૫. સારા દિલ માં છે ૧૦ ઇરાને કયું મારે છે કે
૫૪ મોડો પડે ભાઈ વાજા પો ૨ ૦૪ ૧૮ રિયાની આ૫ મનાવર
૫૫ ચેતન આપ કે હષ.
૭૪૪ ૧૯ ફુલહ નારી તું ભલે બાવરી
પર બાલુડી અબલા જેર કિસ્યુ કરે ૨• આજ સામન નારી
૫૭ દેખો એક અપૂરવ રેલા ૨૧ નિમાની કય બતાવું છે
૫૮ પાર બાય મિલે હાયે તે જાત ૪૪ ૨૨ વિચારી કા વિયારે રે
૫૯ મે કાળ દેસી દૂત
જ ૨૦ અવ અનુભવ કલા જાગી
૬૦ અબ મેરે પતિ ગતિદેવ નિરંજન ON ૨૪ મને મારો કબ મિલસે મન મેય ૭૫૮ ૬૧ મેરી સે તુમ નુ કહા
૪૫ ૨૫ માર મુને મળસે મારા સંત સનેહી ૧૮ ૬૨ પીયા બિન સુધ બુદ્ધ અંદી ow ૨૬ અવધૂકયા માગુ મુનીના છa૮ ૬ વ્રજનાથ સે સુનાથ વિષ્ણુ
૭૫ ર૭ અવળ સમ રામ જગ ગાવે
૧૪ ગામ જગો પરમગુર ૨૮ આયા નકી કયા મજે.
૬૫ રાસ સતી તારા સા
૦૪૬ ૨હ અવ નામ હમારા રાખે
૭૨૯ ૬૬ સાધુ બાઇ અપના ૨૫ જબ દેવા છ૪૬ ૧૦ સાધભાઈ રમતા રંગ રમીને
૬૭ રામ કો રમાન કો મા. ૦૪૧ ૧ કિત જાનમ હો પ્રાણનાથ
૬૮ સાધુ ગતિ બિન કેસે ૨ પિયા તુમ નિરવે ક એસે
૬૯ પ્રીતકી રીત નહિ હે પ્રીતમ » મિલાપી આન મિલાવે રે
૭૦ માતમ અનુભવ રસ કથા ૪ દેખે આવી નટ નાગર પંથ
૧ અંનત અરૂપી અવિગત સાચવો જ ૫ ૨ જ જરે જારે જ.
૨ મેરે ભાઇ મછડી સુણ ૬ વાર નાહ સંગ મેરો
૭૩ ભલે લોગા ( ર;
૪૮ છ તા ચિત્ત હયારે
જ ૧ કહિ મરી કૌન બત
જ૮ ૮ મનયા નટનાગરસું જેરી ૧ ૭૪૧ ૭૫ વાહન બિન મેરો કન હવાલ ૯ તારો જ રથ કો કી સવારીરી જન ૭૬ યાર માન જીવન એ થાય
૪૮ ૭૪૧ છ૭ હમારી વય લાગી ૧ પિયા બિન શુદ્ધ યુદ્ધ જુદી હે ૭૧ છ૮ જગત મા મેરા મેં ૨ અબ હમ અમર થયે ન મરે ૧૪૧ | Na Bસી ધરાવી
૪૦
૭૪૦

Page #31

પર હ૫૨ હ૫૨ ઉપર
હ૫૩ હા
હ૫૫ ૭૫૪ ૭૫૪
૯૫૪
[૧૭] વિષય નંબર,
*5 | નંબર
વિષય ૮૦ ચેતન શક્કામકુ ધ્યા
૯૫ એસે જિનવરને ચિત્ત હાલ ૮૧ ચેતા એ સો ગ્યાન વિચારો ૭૪૦ ૯૬ અરી મેરે નાહરી અતિવારે ૮૨ પ્રભુ તો સમ અવર ન કઈ ખલકમેં ૭૪૯ ૯૭ યા પુદગલકા કયા વિસવાસા ૮૭ નિરક દેશ સોહામણું
૭૪૯ ૯૦ અવધૂ સે જોગી ગુર મેરા ૮૪ લાગી લગન હમારી
૭૫૦
૯૯ અવધૂ એ જ્ઞાન વિચારી ૮૫ વારી હું બોલે મીઠ
૫૦ ૧૦૦ બેહેર બહેર નહી આવે ૮૬ સલગે સાહેબ આ ગે મેરે ७५०
૧૦૧ મનુથારા મનુષા: ૮૭ વિવેકી વીરા સહ્યો નપરે.
૭૫૦
૧૦૨ થે જિનકે પાય લાગે રે ૮૮ પૂછીયે અલી ખબર નહીં
૫૦
૧૦૩ પ્રભુ ભજલે મેરા દીલ ૮૯ ચેતન સકલ વિષાપક હોઈ ૭૫૦ ૯૦ અણ જેવાં લાખ
૧૦૪ હઠિલી આંખ્યા ટેક ન મેટે
હ૫૧ ૯૧ વાર રે કોઇ પરવર રમવાનો ઢાળ ૭૫૧
૧૦૫ અધૂ વૈરાગ બેટા જાયા ૯૨ દરિસન કાનજીવન મોદીએ
હ૫૧ ૧૦૬ કિનગુન ભરે ઉદાસી ૯૩ મુને મહાર નાહલીયાને
૧૦૭ તુમ જ્ઞાન વિભે ફુલી ૯૪ નિરાધાર કેમ મૂકી શ્યામ મને હ૫૧ ૧૦૮ અબલે સંગ હમારે
શ્રીમદ્દ યશૈવિજયજી ઉપાધ્યાય ક્ત પદસંગ્રહ નંબર વિય
નંબર
વિષય ૧૦૯ ભજન બિન જીવિત જેસે પ્રીત ૭૫૪ ૧૨૬ કેસે દેત કમનક દેસ ૧૧૦ પરમ પ્રભુ સબ જન શો
૧૨૭ જબ લગ આવે નહિ મા ડામ ૧૧૧ અબ મેં સાચે સાહિબ પાયે ૭૫૫
૧૨૮ ચેતન મમતા છારી પરીરી ૧૧૨ જે જે દેખ વીતરાગને
૧૨૯ જબ લગે સમતા ક્ષણ નહિ ૧૧૩ વાદી વાદીસર તાજ
૭૫૫
૧૩૦ જબ લગ ઉપશમ નાહિતિ ૧૧૪ ધકે બિલાસ વાસ
૫૫ ૧૧૫ પવનકે કરે તેલ
૧૩૧ ચતુર નર સામાયિક નય ધામે
૭૫૬ ૧૬ જન કહો કયૉ હવે
૭૫૬
૧૩ર કબ ઘર ચેતન આવેંગે ૧૧૭ સજન રાખત રીતિ ભલી ૭૫૬
૧૩૭ કત બિનુ કો કૌ ગતિ
૧૩૪ ચેતન અબ કેહિ દર્શન ૧૧૮ શિવ સુખ ચાહે તો
૭૫9. ૧૧૯ દૃષ્ટિરાણ નહિ લાગીયે
૧૩૫ પ્રભુ મેરે તું સબ વાતે પુરા
૭૫૭ ૧૨૦ જિઉ લાગી રહ્યો પરભાવ મેં
૧૩૬ અજબ બની હો જેરી ૭૫૮
૧૩૭ અજબ ગતિ ચિદાનંદ ૧૨૧ ચેતન મોહ કે સંગ નિવારો
૭૫૮
૧૩૮ ચિદાનંદ અવિનાશી છે ૧૨૨ ચેતન જ્ઞાનકી દૃષ્ટિ નિકાલે ૭૫૮ ૧૨ ચેતન જે તે જ્ઞાન અભ્યાસી
૧૩૯ મન કિતથી ન લાગે છે?
૭૫% ૧૪ સબલ યા છાક મોહ મદિરાકી ૭૫૯
૧૪૦ અય દાવ મારી ૧૨૫ ચેતન રાહ ચલે ઉલટી હ૫૯ | ૧૪ માયા કારમી
શ્રી ચિદાનંદ ક્ત પદ સંગ્રહ વિષય Bક ! નંબર
વિષય ૧૪૨ પિયા પર ઘર મત જા રે ૭૬૪ [ ૧૪ વિયા જિન મહેલ પારો
હ૫૫
૭૬૦
૭૬૧ ૭૬૨ ૧૬૨ ૭૨ ૭૬૨
૭૬ ૩'
૭૪
ભર
૩૬૫

Page #32

વિષય
હ૭૩
૭૫
૭૭૫
૭૭.
૭૭૭
છ9૮
હ૭૮
નંબર વિષય ૧૪ સુપ આપ વિચારો ૧૪૫ બંધ નિજ આપ ઉદારત ૧૪૬ મનિમત એમ વિચારે રે ૧૪૭ અકલ કલા જગજીવન તેરી ૧૪૮ જો હોં તવ ન સુજ પહેરી ૧૪૦ માતમ પરમાતમ ૫૬ પાવે ૧૫૦ અરજ એક વડીયા સ્વામી ૧૫૧ મંદ વિષય શશિ દીપો ૧૫ર જેમ જુગતિ જાણ્યા વિના ૧૫૩ આજ સખી મેરે બાલમા ૧૫૪ જુદી જગમાયા નર કેરી કાયા ૧૩૫ દેખ ભવિ જિનકે યુગ ૧૫૬ અખિયાં સકલ ભઈ ૧૫૭ વિરથા જન્મ ગમાયો મૂરખ ૧૫૮ જમ સુપકી માયા રે નર ૧૫૯ માન કહા અબ મેરા ૧૬૦ ભૂ ભમર કહાવે અજાના ૧૬૧ સંતે અચરિજ ૨૫ તમાસા ૧૬૨ કર લે ગુરૂગમ જ્ઞાન વિચારા ૧૬૩ અબ હમ એસી મનમેં જાણી ૧૬૪ સેહ સોદ્ર સેહં હં ૧૫ અબ લાગી અબ લાગી ૧૬૬ પ્રીતમ પ્રીતમ પ્રીતમ પ્રીતમ ૧૬૭ અબધુ નિરપેક્ષ વીરલા કોઈ ૧૬૮ લધુતા મેરે મન માની ૧૬૯ કથણી કથે સહુ કેe. ૧૭૦ જ્ઞાન કળા વટ ભાસી ૧o અનુભવ આનંદ પારો ૧૭ર એ ઘટ વિણસત વરિન ભાગે ૧૭૩ અબધુ પિો અનુભવ રસ પાલા ૧૪ મારમ સાચા કે ન બતાવે ૧૭૫ અબધુ ખોલી નયન જબ જે ૧૭૬ વસ્તુગતે વસ્તુ કે લક્ષણ ૧૭૭ લાલ ખ્યાલ દેખ તેરે ૧૭૮ જાગ રે બટાઉ ૧૮૯ ચલના જરૂર જાયું
t૧૮]
નંબર ७९५
૧૮ જાગ અવલોક નિજ સુદ્ધતા ૭૬૫ ૧૮૧ એસા જ્ઞાન વિચારો પ્રીતમ ૭૬૫
૧૮૨ ને મારા માતમરામ ૭૬૬ ૧૮. જો અનુભવ જ્ઞાન
૧૮૪ ભાયા કયા કણ જાણે હો ૧૮૫ અલખ લખ્યા કિમ જાવે તો
૧૮૬ અનુભવ મિત મિલાય દે મોક ૦૬૦ ૧૮૦ એરી મુખ હારી ગોરી
૧૮૮ જગમેં ન તેરા કોઈ ૧૮૯ જુદી જુદી જગતકી માયા
૧૯૦ આતમ ધ્યાન સમાન ૬૭૭ ૧૯૧ પ્રભુ મેરો મન હટકે ન
૧૯૨ તારાજી રાજ તારોજી રાજ ૭૬૮ ૧૯૩ બાજી રાજ આજ રાજ ૭૬૮ ૧૯૪ ગઢ ગિરનાર રૂડો લાગે છે
૧૯૫ અનુભવ જતિ જાગી છે. ૧૯૬ કરણ તિહારે નહી છે. ૧૭ સમજ પરી માટે સમજ પુરી t૯૮ હરિ ચિત્તમે ધરે રે ૧૯૯ પાન વટા વન ગમે ૨૦૦ મત જાવો જે બિર ૨૦૧ પીયા પીયા પીયા ૨૦૨ શ્રી શંખેશ્વર પાસ જિનંદ ૨૦૧ વાગ્યા નેહ જિન ચરણ હમારા ૨૦૪ હે પ્રીતમજી પ્રીતકી રીત ૨૦૫ ચંદ્રવદની મૃગલોયણું ૨૦ પૂરવ પુન્ય ઉદયકર ચેતન ૨૦૭ કયા તેરા કયા મેરા ૨૦૮ મુસાફીર રેન રહી અબ ધરી
૨૯ વિષય પર સંગ ચેતન ૭૨ ૨૧૦ અજિતનાથ ચરણ તરે આ ૭૭૨ ૨૧૧ અહિ જિનવરજી નિકે.
કર ૨૧૨ આતમ ભાવે રમો તો ચેતન ૭૭૨ ૨૧. સેઇ સેઇ સારી રન ગુમાઈ ૦૭ ૨૧૪ સધુ ભાઈ સોહે જૈન કહાવે છ૭ | ૨૧૫ એજ તારી આશા
હ૮ પ્ર૭૮
છ૭૯
૭૮૦
૭૮૧ ૭૮૧ ૨૮૧
૭૮૧ ૭૮૧ ૭૮૨ ૭૮૨ ૭૮૨ -

Page #33

નાર
વિષય
૨૧૬ બીહારી અશીકારી
૨૧૭ પ્રભુ માટે એસી કરી બક્ષીસ
૨૧૮ નાવરીયા મેરા કૌન ઉતારે
૨૧૯ કયુ કર ભક્તિ કર ૨૨૦ પ્રભુ પદપકેજ સમિ ૨૨૧ ધાગાન ાદર કર ૨૨૨ ગગન મોંડલ ગત પરમ ૨૨ ઈં શ્રી શાન્તિનાથ સમરીએ ૨૨૪ મહાવીર તમારી મનહર રરપ ધનધન નેમિનાથ ભગવાન રર૬ હું તેા ભૂલી ગયેા અતિતને એ ૨૨૭ જાગે સે। જિન ભક્ત કહાવે ૨૨૮ મે નહી જાણ્યો નાથજી ૨૨૯ વાણી હૈ વિલાસરી ૨૩૦ પ્રભુ તારી ઠકુરાઇ
૨૩૧ ઊડ પ્રભાત નામ ૨૩૨ બીના પ્રભુ પાસ કે ટ્રેને
વિષય
૧ શ્રી ચિદાનંદજી કૃત સવૈયા
સવૈયા એકત્રીસા
સવૈયા એકવીસા
નખર
૪ શ્રી અનારસીદાસ કૃત
૫૩
pte
see
Ge•
gen
૭૯૪
૧ શ્રી ચિદાન દ્રુજી કૃત પુદ્ગલગીતા ૨ શ્રી ચિજ્ઞાન હૃષ્ટ કૃત પરમાત્મ ત્રીશી ૭૯૮
૩ શ્રી ચિજ્ઞાન જી કૃત હિતશિક્ષા
[ ૧૯ ]

૫
BR
ફર
કર
૭૮.
ea
૭૮૩
sta
en
sex
Sex
HY
sex
૨૫
૭૮૫
su
૭૮૫
૧૮૫
(આયુવાન ક્રિયા) ૭૯૯
નગર
વિષય પ્રભાતના પચ્ચકખાણે! । નમુક્કાર સહિઅ મુટ્ઠિ'હું'નુ
૨. પેરાસ સાપેરિસનુ
અધ્યાત્મ બત્રીશી ૮૦૧
૫ શ્રી અનારસીદાસ કૃત જ્ઞાન પચ્ચીશી ૮૦૨ ૬ વિવર બનારસીદાસ
“સમયસાર નાટક”
શ્રી સર્વેયા સંગ્રહ
#7
નર
વિષય
૨૩૨ ખમમાહે તારા દીન દયાળ
૨૩૪ કરે મંદોદરી રાણી નાટક ૨૩૫ નંગ જગ જીવ તું
૨૩૬ અવિનાશીની સેજડીચે
પચ્ચાકખાણુ ૨૦
૨૦
૨૩૭ દુરમતિ દાર કે મેરે પ્રાણી ૨૦૮ હા કરુ` મંદિર કહા કરૂં ડમરા ૨૯ સાથે! ભાઇ ટ્રેખા નાટક મારા ૨૪૦ અવધૂ સૂતા કયા ઇસ મામે' ૨૪૧ વધુ થતુ જોગી હમ માને ૨૪૨ સાધેા ભાઇ નહિ મિલિયા ૨૪૩ જન્મ જિનરાજ કૃપા કરે લાવણી સમહુ
૧ શ્રી ક્ષતિનાય લાવણી
૨ ચેતનને શિખામની લાવી
૩ શ્રી પાશ્વનાથ મહિમા ભાણી
વિષય
છ ભાઈ કસ્તુર્ત કૃત ાત્મમાધ
૮ મુનિ મુદ્ધિસાગર કૃત આધ્યાત્મિક હિતાપદેશ
નંબર
૯ શ્રી યુતિધમ' સજમ બીંશી
૧૦ શ્રી આત્મહિત શિક્ષારૂપ
શ્રી કાતિ અક્ષર બત્રીશી ૧૧ સાર ખાલ
૧૨ ત્રિપુષ્ઠિ શલાખા છત્રીશી
૮૦૩
ષષ્ઠ મહાનિધિ વિધિ સંગ્રહ
નખર
૧૩ પંડિત શ્રી વીરવિજયજી કૃત છત્રીસી ૧૪ હરિયાથી ૧ લી.
૧૫ હરિયાલી ૨ જી
૧૬ હરિયાલી ૩ જી
વિષય
૩ પુરિમટ્ટે અવઢનું
૪
૫ આય’બિશ તિત્રિનું પચ્ચકખાણુ
૬ વિઆહાર ઉપવાસનું

P
૭૫
se}
se
૭૮૬
set
૭૮}
"1
૮૭
G
60
49
૮૭
re
gee
vee
પૃષ્ઠ
૮૦૯
૮૧૧
૧૨
પૃષ્ઠ
૨૦
..
માસગુા એકાસણુા એકલડ઼ાણુનુ , ૮૨૦
૮ર૧
૮૨૧
૧૩
૧૪
૮૧૫
૧૮
ene
૧૮

Page #34

૮૪૦ ૮૪૦
૮૪૦
૦
૮૪૦ ૮૪૧
૨૪
૮૪૨
૮૪
૮૪
[૨૦ ] નંબર વિજય
નંબર
વિષય ૭ તિવિહાર ઉપવાસનું
૨૨ શ્રી સિદ્ધાચલજીના બે અ૬મ ૮ ચાર-ત્રણ અને બે ઉપવાસનું ,
તથા સાત છ8નું ગણવું & હાર-તિવિહાર દુનિહારનું ,
૨૩ ચૌદ પૂર્વ તપની વિધિ ૨ દેશાવળાશિકનું પચ્ચકખાણ.
૨૪ શ્રી બાવન જિનાલય તપનું ગુણg કે સામાયિક લેવાતી વિધિ
૨૫ શ્રી અષ્ટ સિદ્ધિ તપ વિધિ * સામાયિક પારવાને ,
૨૬ શ્રી દીવાલી પર્વનું ગુણ ૫ દેસિઅ પ્રતિકમણનો , ૮૨૨
૧૦ અક્ષયનિધિ તપતી વિશ્વ ૬ રાઈ એ પ્રતિક્રમણ
૧૨ દિશમી વિધિ તથા ગુણ છ પખિ પ્રતિક્રમણ , ૮૨૫
૧૩ મૌન એકાદશી તપની વિધિ ૮ ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ ,
૮૨૬
૧૪ રહિણી તપનો વિધિ & સ વત્સરી પ્રતિક્રમણુ ,
૮૨૬
૧૫ શ્રી વીશ સ્થાનક વિધિ ૧૨ ગુરૂદન કરવાનો , ૮૨૬
૧૬ વીથ સ્થાનક પરના જાપ કાઉસગ્ન ૧ ચત્યાંદન કરવાનો ,
૮૨૬
ખમાસમણું વિગેરેનું યંત્ર ૧૪ પિષની વિધિ અને તેનું સ્વરૂપ ૮૨૭
૧૭ સતક વિચાર
૧ ફુવંતી સ્ત્રી સંબંધી સૂતક. ૮ સમતિ સહિત બારવ્રતી સક્ષેપ ટીપ ૮૩૧
૨ ઘેર જન્મમરણ થાય તે વિશે ૧૮ પંચાચાર પાલન ટુંક સ્વરૂપ ૮૩૩
સુતક વિચાર ૧૯ અગિયાર પડિમાનું ઢક સ્વરૂપ ૮૩૫
૧૮ અણુહારી વસ્તુના નામ ૨૦ શ્રાવકના એકવીશ ગુણેનું વર્ણન
૧૯ શ્રી પંચ પરમેષ્ટિ અતાનુ પૂવિ ૨૧ કેટલાક પ્રયમિત તપની વિધિ ૮૩૭
૨૦ શ્રી નવપલની અનાન વિં' ૧ અષ્ટકમં સૂદન ત૫
૮૩૭
૨ ચોવીશ ભગવાનના માત પિતા ૨ એકસોવીસ કલાક તપ ૮૩૮
લાંછન અ દિ સતાવીશે વસ્તુ કે અગિયાર અંગ ,
૨૨ બાર માસમાં ચોવીશ જિનના * પિરાળીશ આગમ તપન વિધિ ૮૭૯ ૧૨૦ કલ્યાણ કે
સપ્તમ મહાનિધિ સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ નંબર વિય
નંબર
વિષય ૧ પંચ વિંશતિ પ્રકરણ શાનુવાદ ૮૫ર શ્રી યશે વિજ્યજી ઉપાધ્યાય કૃત ૨ ચિરંતન આચાર્ય કૃત પંચસત્ર
- શ્રી પરમાત્મ જાતિ પંચવિંશતિ ક વિદ્ધમાન દ્વાત્રિ શિકા
૭ શ્રી કુમારપાલ કૃત આત્મનિ દાર૫ ૪ શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ વિરચિત
જિનેન્દ્ર સ્તુતિ સાથ: હત્રિચકાઓમાંથી કેટલાક લોકો ૮૭૬ ૮ પરમાનંદ પંચવશતિ સાથે ૫ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય વિરચિત અગ
૯ શ્રી મ પંચાશિકા થવદ દ્ધાત્રિ શિકા નામક
૧૦ શ્રી રત્નાકર પચીશી શ્રી વર્ધમાન સ્તુતિ સાથે ૮૮૧
૧૧ છવાનુશહિત કુલક ૬ શ્રી યશોવિજ્યજી ઉપાય કૃત
૧૨ પુય કુલક શ્રી પરમાત્મ દર્શન પચ
૧૩ અલગ્ન કુલ વિચિત્ર સાથે ૯૧ | ૧૪ લલલ કલાક
૮૪૪ ૮૪૪ ૮૪૫
૮૪૦
૮૮
૯૦૧ ૯૦૬ ૯૧૦ ૯૧૮ ૯૨૨

Page #35

[૧]. નંબર વિષય
પૃષ્ઠ | નંબર વિષય ૧૫ ગુરૂ પ્રદક્ષિણુ કલક
૨૦ આત્મા સહિશાસ્ત્ર
૪૪ ૧૬ ગુણનુરાગ કુલક
૨૧ નમસ્કારના અર્થની ભાવના અને ૧૭ શ્રી વિનયવિજયજી કૃત નયકણિકા ૯૩૭ નમસ્કાર બાલાવબોધ ૧૮ ૧૮ લે સ્વરૂપ
૨૨ નિત્ય પ્રણિધાનપ્રભુને પ્રાથના ૧૯ ટુ લેવાવત છ લસણ વરૂ૫ ૯૪ર | ૨૩ આમવેદનાનું પ્રભુને નિવેદન
મેંગ સ્વાધ્યાય અષ્ટ મહાનિધી વિષય
વિષય મંગલ
૯૬૧ માગનું સારિપણું પ્રવેશ
Basic Index of Human Virtues પગનું સામર્થ્ય
ધમ પ્રવેશની ચાવી Spiritual Splendour
Human Fundamencals યોગાભ્યાસનો હેત
ધર્મ સિવિતા સાધન How to Open the Soul to
Heart of Sadhana God
કાય અને કારણું પ્રગસિહ વિજ્ઞાન
Find Him Where you Are Spirituality in the Tese Tube
સાધનાના માર્ગે ગુરની અનિવાર્ય આવશ્યકતા
Experiments in Spirituality Total Surrender to God and
શ્રાવકના મોરય Guru
Signposts on the Path પેમ એટલે શું ?
એમનું ચઢાણ Prespectives of Yoga
Spiritual Ascent નિશ્ચય તથા વ્યવહારથી એમનું સ્વરૂપ
યમ અને નિયમ Centre and Circumference
Foundations of Succassful Traiમાત્મદર્શન માટે પેગ
૯૬૫
ning of the Conciousness Singleness of Purpose
અષ્ટપ્રવચનમાતા એમ માર્ગના અધિકારી
Path of Love-Wisdom Don't Look for Truth in the
યમ નિયમની સિદ્ધિઓ Wrong Direction ભૂમિકાને ગ્ય અનુદાન
Pointers to the Way
પાયાનું ચણતર Step by Step, for a Mile or a Thousand
Dynamics of Spiritual Advance
ment મોક્ષનો માર્ગ
ચમકારા સાધનો વિશ્વ સાથે સંબઇ ૯૮૧ Path of Spiritual Transmutation
Relation with Cosmos સ્થાાદ દષ્ટિની અગત્ય
નિયમ દ્વારા સાધકને “ર” થાય એ In Perspective Vision
Relation with Self
''
h૮

Page #36

વિષય
તપના ઋગ્નિ વડે નિશ Mystic Fire જીવન શુદ્ધિ અનિવાય Golden Rule
અમાત્ય એટલે શુ What is Spirituality અધ્યાતમ વિષ્ણુ જે ક્રિયા, તનુમત્ર તાલે Only Aim Spirituality પટેરહિત થઇ, આતમ આરપા Open yourself to That મેં પતિ સ પતિ Light of Discrimination લેશે વાસિત મન સ`સાર
ફ્લેશ રહિત મન તે ભવપાર Spiritual Foundations of the Freedom
મન સાધ્યું તેને સવળું સાધ્યું
Release of Spiritual Energy મત શુદ્ધિને માગ
Path of Purity-Truth મુક્તિલક્ષ્મીની સખીરૂપી ભાર ભાવના ૯૯૩ Pathway of the soul.
સમતા એ જ યાગ છે
Let God take Possession of
You
જિન શાસનને સાર
Infinite Love is God અમૃતનુન્નાન
Being and Becoming ધ્યાન સિદ્ધિ માટે સામ્ય ભાવ સામ્ય ભાવ પ્રગટાવવા માટે ધ્યાન Journey with God સમતા સદ્ગિતનું ધ્વાન
એજ મેાક્ષનુ સાધન
Secret of Secrets પ્લાન સિદ્ધિ માટેનું રસાયન Selfishness is replaced by
Selfless Love

પૃષ્ઠ
eta
[ ૧૨ ]
૯૮૫
૯૮૫
eet
es
re
ete
ટ
૯૯૫
૯૯
૯૯૮
લટક
૧૦૦૦
૧૦૦૧
વિષય
મેાક્ષ માગની દીપિકા
Lamp in the Darkness યાનરૂપી અમૃતરસ
In the Silence of Soul
ધ્યાન માટે અપાત્ર No Admission ત્તવ્યના ઉપદેશ
He who has let hlm hear.
માન
ears to
Maintenance of a Proper
Relationship with Things
hear,
Eperiments In Awareness એકલે જાને રે
Ego-Transformation
પ્રાણાયામ
Technique of Prana-Control પ્રાણાયામનું ફળ
O inexpressible revealation, feeling, rapture
પ્રત્યાહાર
The Withdrawal of the Sen
ses
ધારણા
Art of Concentration
ધ્યાન
Dynamics of Meditation આત્ત' અને રૌદ્રધમ' અને શુકલ Spiritual Unfeldment of Soul
અધ્યાત્મ સાર
Spiritual Essence

મુદ્દા
!••
Language of Symbols
સક્ષેત્ર સવ' કાલ ધ્યાન માટે ઉપયોગી ૧૦૦૯ Space Time and Object દૃઢા મા
પુત્ર
!•૦૧
૧૦૦
R。t
૧૭
૨૦૦૮
૧-૧૦
૧૦૧૧
૧૦૨
૧૧
૧૮૧૪
૧૦૧૫
૧૦૧}
૧૧૭
Re

Page #37

૧૦૨૦
૧૨૩
૧૦૨૬
[૨] વિજય - પૃષ્ઠ |
विषय થાવ વિતા' સવિચાર
વસંવેદન
૧૦: એકવ વિતાઅવિચાર
On the Borderlands of Expression of Beyond by
the Soul . Cosmic Meditation
“અહ”નું અભેદ પ્રણિધાન
૧૦૫ અંતિમ શુકલ ધ્યાન
૧૨૦
Becoming of Godhead Face of Silence
અચરમ શરીરીને મુક્તિકામ
૧૦૦૬ પ્રમનું સત્ય, સત્યનું જ્ઞાન, વાનનું તરલ ૧૯૨૧
The Journey Within Theo Faces of Reality
યોગ પ્રદીપ
૧૦૭ મયોગ અને શાનયામ
Light of Yoga Culture of Soul
ભાવ પૂજા
૧૦૮ બક્રિામ
Release God Who give and Never ask
પગના આઠ અંગ ધ્યાન અધિકાર
૨૪
Cosmic Man To walk on the Razor's Edge
મૂગાનું સ્વમ
૧૯ કરવાનું શાસન
Dreamland of Dumb The Cosmic Way
સમરસીભાવ સામાયિક "મ" અને "મ" પાન
૧૨૬ Living In Through and The Spiritual Adventure
By the Spirit કારકમય માત્મા એજ ધ્યાન ૧૨૭, હજ તિ અને અનાહત ના ૧૦૪ Losing “" ness in 1
Infinity and Eternity ખાન સામગ્રી
નિરાકાર પાન
૧૪ Art and Archetecture of
Transformation and RealizaSpirituality
tion of Completeness પરાશ્રય ખાન
૧૨૮ અષ્ટાંગ યોગ
૧૪૪ Turning About in the Deepest Seat of Consciousness
Experiments in Elght Dimenનામય સ્થાપના પ્રેમ
sions Creative Sound and Universal
સમાધિ શતક
૧૪ Vision of Sacred Syllablos
Transcendental Silence દવ્ય પેય-ભાવ મેય
પરમાત્મા વિંશિકા
૧૯૪૬ Path of Unification
Open Mind, Open Heart થી પંચ પરમેષ્ટિ યાન
યોગ અષ્ટક
૧૦૪૮ One Surrender After Another Living in the Spiral એકીકરણ તેજ સમાધિ
થાન અષ્ટક ' '
૧૦૪૮ Finger Pointing to the Moon
Find Him Where you Are સ્પામાન ખાન ૧૦૨ શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર
:Flight of the Alone to the Alone
Be LOVE

Page #38

[૨૪]
૧૦૫૪
વિશ્વ તત્ત્વજ્ઞાન તરંગિણી.
૧૦૫૦ | કુંડલિની જાગરણ
૧૦ Spiritual Significance latent In
Awakening Every Moment
નાદ બ્રહ્મ
૧૨ માન વિચાર
૧૦૫
Voice of the Silence The Elixir of Life
ત્રિકુટી ભેદ
૧૯૭૭ ધ્યાન, અન્ય અને કલા
૧૦૧૫
Beyond Nature Only the Master can give
નિગોદમાંથી સિદ્ધિત્વ પ્રત્યે
૧૭૪ જાતિ, બિન્દુ અને નાદ
૧૦૫
From Unconscious co SuperAll Ways lead to That
conscious તારા, લય, લવ અને માત્રા
માત્રની આરાધનામાં અષ્ટાંગ ૧૭૫ Truth-Realization
Spiritual Visualizations પરમ માત્રાના ૨૪ વલય
૧૦૫૪
સ્થાન, આસન, દિશા અને સમય ૧૭૬ More about Meditations
Preliminaries ૫૯ બને સિદ્ધિ
૧૦૫ ચકોમાં ધ્યાન
૧૯૭૭ In the World, but not of it
Meditations ભવન રોગનું સ્વરૂપ
૧૦૫૮ યોગની પરિભાષા
૧૦૮ in Walled garden of Truth
Inner Pictograms કરણ મેચનું સ્વરૂપ
૧૦૫ મંત્ર સાધના
૧૭૯ Spiritual Alchemy
Mantra Yoga ચત્રિત જઝીણું થતું
૧૦૬૧ Uકાર ક૫
૧૦૮૦ Significance of Inner Space
Way of Cosmic Sound પરમેષ્ટિ વિલાયત્ર કહ૫ઃ
૧૦૬૧ Human Body as
ઈકાર વિદ્યાસ્તવનમ
૧૦૮૨ Mandal of Wisdom
Realization in Cosmic Totality નવ ચકોમાં મંત્ર બીજોનું ધ્યાન ૧૦૬૪
પરમાક્ષર “અહ”
૧૦૮૩ Mantra Meditations
Essence of All Essences સુષુમણામાં ધ્યાન
શ્રી લેગસ ક૬૫
૧૯૮૪ Discovery of Self
Way to Cosmic Light In Inner Universe પિંક અને બ્રહાંડ
શ્રી ભૈરવ પદ્માવતી કલ્પ
૧૦૮૫ Microcosm and Macrocosm
Invocation to the Sentinels ચૌદ વન
of the Threshold Inner Cosmos
મંત્ર સાધન વિધિ સપ્ત દિપ, સપ્ત સમુદ્ર, અકલાચાશ ૧૦૬૯ Super Creativity Beyond Within and With:ut
Sound ત્રિવેણી સંગમ
જ૫ હોમ વિધિ
૧૦ર All Sacred Places are in within
Fire Offerings
૧૭.

Page #39

૧૧ve
૧૧૧
૧૧૧૨
૧૨
૧૧૧૪
૨૫ અને ૨પાતીત Occult Means to trancend
Multi Dimensionality the Seif
in Medications પક્ષ નમસ્કાર મુનાવાય
નિરપેક્ષ યતિધર્મ Initiation, First, Last
Beyond the Bounds જોગ
૧૯ ખે છે કરી આતમા, Beyond Ultrasonic and
અરિહંત રૂપી થાય રે Supersonic
Path of Total Intergration મંત્ર દેવતા
ઉપનિષદ ચાર Multiple Divinities :
Essence of Upanishad ચાથા પાછળનું મંત્ર રહસ્ય
ભાવઅપૂર્વ કહે તે પડિત Inner Mantra significance
Inner Experience મંત્ર, યંત્ર અને તંત્ર
૧૦૮
અનુભવ અષ્ટક
Words Cannot Express Mantra Yantra and Tantra
રવાનુભવ કથન ભાવનેપનિષદ
આત્મવિનિશ્ચય Human Symbolism
Realization of SELF માતૃકા પ્રકરણ
શરૂશરણે Magic in Alphabets
Surrender to Guru મંત્રાક્ષરોને બી જ છેષ
મનની સાધના Sound as Creative Reality
Disc'pline for Mind પરમાનંદ સંપદાઓનું બીજ
ઉત્પની ભારૂપી જન્મ Seed of Super Bliss
Razor's Edge ધમતુ રહસ
અનુજ અમૃત માઠું Heart of Religion
Light and More Light પિંગ બિન્દુ
અધ્યાત્મ સારમાં અનુભવારિકામ Essence of Yoga
ક્ષમા થાયના પાનની પાંચ ભૂમિકા એ
૧૧૭ ‘યોગસ્વાધ્યાય'માં નિરંશ થયેલા Five Levels of Meditation
પ્ર” મમી નવમ મહાનિધિ મંત્ર વિભાગ નંબર
વિષય ૧ શારદા-સરસ્વતી સ્નાથ મંત્રો
૬ સરસરી ચુર્ણ મંત્રવાનો મંત્ર ૧ મા શારદા માત્ર
૧૧૨૩ [ ૭ સરસ્વતી યુનું ૨ થી સારસ્વત મંત્ર
૧૧૨a ૮ વિદ્યા પ્રાપ્તિ મંત્ર ૨ થી સારસ્વતન્તાય ત્ર
૧૧૨ ૯ મસ્તક રોગ મટાડનાર મંત્ર જ સરસવતી મંત્ર
૧૧૨ ૧૦ ૧ પ્રિત ન શાકની ૫ સરસવતી પત્રિમ સ્તુતિ
૧૧૩ .
નિવારણ મત્રિ
૧૧૫
૧૧૦૪
11 કપ
1
જ
છે
૧૧૧૮
૧૧૨૧
૧૧૨૩ ૧૧૨૩ ૧૧૨૫ ૧૧૨૫
1૧૨૫

Page #40

નબં વિષમ :
વિષય ૧૧ પરદેશ ગમને જાણ મંત્ર ૧૧૫ ૨૬ શ્રી ચંદ્રપ્રાપ્તિ સુત્રાંતગત મંત્ર૧૧૨ ૧૨ સુખ-મહિ-સંપદા-પુત્રપ્રાપ્તિ મંત્ર ૧૧૨૬ ૨૭ લોકાર મંત્ર સંન્યાખ્યાય ક૫ ૧૧૦ ૧. દ્રવ્ય પ્રાપ્તિ મંત્ર
૨૮ શાંતિકારક-શાંતિજિન મંત્ર . ૧૧૦ ૧૪ સર્વ સિવિદાય મંત્રી ૧૧૨૬ ૨૯ સમિકર સ્તવ આખાય મંત્રી ૧૧ ૧૫ ઇછિત કાર્ય સિદ્ધિ મંત્ર
૧૧૦૬
૧૦ સંતિકર સ્તનો મૂલ મંત્ર ૧૧• ૧૬ સવ" સિદ્ધિદાયક મંત્ર
૧૧૨૬ દશ વંકાલીક પ્રથમ અધ્યયન ક૫ ૧૧૩ ૧૭ દ્રવ્ય પ્રાપ્તિને સરલ ઉપાય ૧૧૨૬ ૨ દક કાલીક પ્રથમ અધ્યયન કપમત્ર ૧૧૧ ૧૮ મહા સિવિદાયાક મંત્ર ૧૧૨૬ સુવર્ણ સિદ્ધ ઉપાય
૧૧૫ ૧૯ નમુત્યુનું સ્વપ્ન વિદ્યામંત્ર ૧૧૨૭ i૪ શ્રી મહાલક્ષ્મીના મંત્ર ૨૦ લમી અથે” લબ્ધિ મંત્ર
૧૨૭ ૩૫ શ્રી અષ્ટોતરી સ્નાત્રમાં બોલવાની ૨૧ આગમિા સ્વ'ન વિહા મંત્ર ૧૧૨૮
મંત્ર ગાથાએ
૧૧૨ ૨૨ સપવિલાપહાર મંત્ર
૧૧૨૮ ૬ શ્રી શાન્તિસ્નાત્રમાં બોલવાની ૨વ્યાધિહર માતંગિની મંત્ર
૧૧૨૮
મંત્ર ગાયાઓ ૧૧૨ ૨૪ બી અ બિકદેવી મંત્ર
૧૧૨૮ ૭ બહત સ્નાત્રમાં બોલવાનો. ૨૫ ભક્તામર ૧૧ શ્લેક મંત્ર ૧૧૨૯ I
અહ મંત્ર ૧૧ દશમ મહાનિધિ અંતિમ આરાધના આત્મબોધ નંબર
પૃષ્ઠ | નબર વિષય પતિ ચંદ્રજી કત સ્નાત્ર પૂજ
૪ પુણ્ય પ્રકારનું સ્તવન
૧૧૫૭ ૧ સમાધિ મરણ વિચાર ગ્રંથ ૧૧૬ . ૫ બા. પદ્માવતી આરધના
૧૧૪૧ ૨ ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિન્યજી કૃત
૬ ચાર સરણ
૧૧૬૧ સમતા શતક ૧૧૫૦ ૭ શ્રી આમ ભાવના • ઉપાધ્યાય થી થશે વિજયજી કૃત
૮ શ્રી પયંત આરાધના
૧૧૬૪ સમાધિ તત્ર ધાક યત્ર ૧૧૫૩ | ૯ સમ્યકત્રધારી છવની અતિમ આરાધના ૧૧૭
એકાદશ મહાનિ ધ એનિષ સાર સંગ્રહ નખર વિષય પૃષ્ઠ | નબર વિષય
પૃષ. ૧ મોતિષ પર બે મોત
૧૧૬૯ ! ૧. શત્રુ, પ્રીતી, કુમાર ૨ સ વન, અયન ઋતુઓની સમજ ૧૧૭૦ ૫ ૧૧ નક્ષત્રોની અળાદિ સંજ્ઞા તેનું ફળ ૧૧૭૨ * તિથિ, નક્ષત્ર, ગ, કરણ
૧૨ સિદ્ધિગ, રાજગ, કુમારયોગ, ના નામ
૬૧૭૦ શ્રીરોગ, ઉપગ્રહમ, પ્રાણુકરયોગ, ૪ ચંદડ્યા અને ચન્દ્રગ્ધા તિથિ
૧૧૭t સ્વિયોગ, અમૃતસિદ્ધિયોગ વિયોગ, - ૫ નક્ષત્રની સ જ્ઞા
૧૭૧ મૃગ, જવાળામુખીયોગ, કાળ૪ સૌમ્ય તથા કેમકે
૧૧૭૧ મુખીયોગ, વ્યતી પાત, વૈધૃતિ વગેરે ૧૧ ૭ અમુખ તિરંગમુખ ઉર્વમુખ નક્ષત્રો ૧૧૧ ૧. ગી નીનું કોષ્ટક
૧૧૭ ૮ ની, મણ
૧૧ ૧૪ વર્માચાર, વિચાર રાહુચાર * નક્ષત્ર, નાડીધ
રાહૂનવાર ગમન

Page #41

નંબર મિ
નંબર : વિષય ૧૫ પ્રમાણમાં અતિથિ થા નક્ષત્ર '. ૧૧૪ ૬ વાર, કાળ, બારભુવન, ને જન્મ ૧૬ વિહાર પ્રવેશમાં ત્યા નગર પ્રવેશ ૧૧૪
ચન્દ્રનુ ફળ ૧ ૧૭ વિદ્યારંભ મુહુત
૧૧૪ ૧૭ દિવસ ને રાત્રિના ચોઘડીયા ૧a ૧૮ જ્ઞાનવૃદ્ધિ કરનાર નક્ષત્રો
૧૧૭૪ ૭૮ બારે રાશના પુરૂષ મીના ૧૯ નંદિનું (નાદ માંડવાનું) મૂહુર્ત '૧૧૪
વાતચંદ્ર, તથા ગુરૂવાર જોવાનું ૧૧૦ ૨. તિ, પરીક કાર્યોના લોચના
૯ વાર તથા નક્ષત્રથી થતા રોગો વસ્તુ પ્રારંભના, દેવાલય ખાતના
૪. સવેત્તમ મુહર્તારાજ
૧૧૮ શીલા સ્થાપનના નક્ષત્ર
૧૧૭૪
૪૧ જ્ઞાનાવરણીયાદક આઠ કર્મો ૨૧ પૃથ્વી સૂતી છે કે બેઠી છે તે જોવાની રીત ૧૧૫
આઠ રહે સાથેના સંબં૫ ૨૨ વાસ્તુ વૃષભચા, કમંચક્ર, કુંભચક ૧૧૭૫
જશાની રીત ૧૧૮ ૨ પ્રતીમાં પ્રવેશ, ખારોપણ
૪૨ પુછેલા પ્રશ્ર ઉપર ધારેલ વસ્તુ દીક્ષા ને પ્રતીક્કાના મત ૧૫ જાણવાની રીત ૨૪ પંચાંગ વન્ય નક્ષત્ર ૧૧૭૬ ૪ મુહન વિજય
૧૧૦ ૨૫ તારા તારાયંત્ર, ને ઉંચનીચ,
૪૪ અષ્ટાંગ નિામત
૧૦ સ્વગૃહી ગ્રહોના મંત્રો
૧૧છે. ૪૫ કયા નક્ષત્રમાં મુસાફરી કરવાથી ૨૬ સપ્તશલાકા પંચલાકા યંત્ર, ૧૧૭૭ કાર્ય સિદ્ધિ થાય
૧૧૦ ર૭ આનંદાદીક પગ
૧૧૭૮ ૪૬ નક્ષત્રમાં ઉત્તપન થયેલી બીમારીના ૧૧ ૨૮ વિષ્ટિ કરવું
૧૧૭૮ ૭ કઈ રાશીવાળાને કયા ભગવાન ૨૯ ચંદ્રની બાર અવસ્થા
અનુકુળ તેને કોઠો
૧૧૮૦ • શિષ્યનું નામ પાડવાની રીત ૧૧૭૯ ૪૮ સ્વરદય જ્ઞાનનું અપ સૂચન ૧૧૦ ૧ નૈસગક, તત્કાલીક પંચધાને વર્ગમગી
૪૯ ચદ્ર સ્વરમાં કરવા લાયક ૦૨ સવંતભ૯ ચક ૧૧૮૦
કાર્યની યાદિ ૧૧૮૦ છે. વેધશાન અને વેધજ્ઞાનના નિયમો ૧૧૮૦ ૫. સૂર્યાસ્વરમાં કરવા લાયક કાયની યાદિ ૧૦ જ મુંબઈમાં અવનર! ૨૩ ના આધારે
પર સમા મન અ નંદત ઉદ મારે - તેલું લગ્ન પત્ર ૧૧૮૧ પર કળ શ ૫ થમ કાવવાની રીત
૧૧૮૨ | ૫૩ માગાલક ઉપસ હાર લાક

Page #42

થાગ અપેક્ષા
સાહક : શ્રી કિરણ જીવન જીવવાની કક્ષ છે એમ . ધ્યાત્મતત્વનું વિજ્ઞાન એ પણ છે.
પામતવનું દર્શન એ થાય છે. : આપણે જીવન જે વિશ્વમાં બનાવવું છે, જીવન છે શ્વક ક૨વું સાકા, ખલના હ પર જીવવું છે. તે ચેકની સમજણ પાસ કરવી જશે.
જે શાંતિ પ્રગટાવવી છે, જે સુખ પામવું હોય, ને મમતા અનુભવી છે છે વનમાં અવશય શતા પહશે.
એગ એ છનનના શુદ્ધિકરણુની પ્રક્રિયા છે. જમના અકામાં પગલે પગલે યોગ જ છે.
જે ધાર્મિક ક્રિયા, વિધિ, અને અનુષ્કાને ચા પણે આચરીએ છીએ, તેના હો ચગનું વિજ્ઞાન પ્રગટ કરે છે.
પગની સમજણ વડે અનુષ્કાને અવંત બને છે અને હલાસ વધે છે.
આપણી વીઅરાતી અને વફાતી શકિતઓને વેગ કેન્દ્રિત કરે છે તથા અનવભવ સાથક બનાવે છે,
માનસિક વ્યગ્રતા, ચિંતા, શનિ, જાય તર કરવામાં યોગ અત્યંત સહક છે. મિક મનુષ્ય જીવનનાં યે આભી શકે છે, એગ દ્વારા પ્રગટતા સુખ અને શાંતિને લવ મા જીનમાં જ અનુભવી શકે છે.
દેશના સામાન્ય પ્રોબે શરીર તથા મનની વથતા પ્રગટાવે છે. આમ કાશનો અનુભવ પણ વેબ દ્વારા જ માં પડે છે અને પેગ સવાર સંપૂર્ણ જીવન સે લઇ જાય છે.
પેચના સૂક્ષમ અને છ વાચન માનસ વિજ્ઞાન પણ થયું નથી, કનના પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં રોગને સાર્થક ઉપગ છે.
યોગની વિશ સમજ સાથે વેગના અને ગૂ હ આટલા વિસ્તારમાં ગત કરતું “યોગ અનુપ્રેક્ષા” છે ગુજરાતી ભાષામાં આવા પ્રકારનું પ્રથમ પ્રકાશન છે. - ચોગ સંબંધો હgવાની જેમની જિજ્ઞાસા છે તેમને તે આ ગ્રંથ હરિરસ ઉપયોગી થશેજ, તેમજ ધ મા હનું પટિકણ જે છે છે તેમને પણ આ ય અવશય સહાયક થશે.
આશરે એક હજાર પડનાથી અધિક તથા અનેક ચિત્રો સાથેના આ પ્રશની માત્ર કયાં િસ મા માં અને કપાવવાનો હોવાથી આ અમલય મકાશનની માપની બસ મટે પશાક ને મળવા વિનતી છે.
છે. અનુપ્રેક્ષા પ્રકાશક : શ્રી પોપટલાલ કેશવજી દેશી
સંપાદક શ્રી કિરણ વીજ જવન
બલસબાહ કાઢ* ૫૧, ખેતલાશ રોક, છું
પણ, પરીન ઇવ, મધ, 1.

Page #43

www.ainelibrary.org

Page #44

Page #45

2
* |
અહં નમઃ
શ્રી સજજન સન્મિત્રા
મંગલ પ્રવેશિકા
નત્થણું સમણુસ્સે ભગવઓ મહાવીરરસ
અક્ષીણુ-મહ નલિબ્ધિ-નિધાનાય શ્રીમતે ગોતમ ગણુધરાય નમોનમઃ
૧ આત્મરક્ષાકર-નમસ્કાર મહામંત્ર ગર્ભિત
શ્રી વજપંજર સ્તોત્રમ્ કે પરમેષ્ઠિનમસ્કાર, સારં નવપદાત્મકં; આત્મરક્ષાકર વા–પંજરામં સ્મરાઈ. ૧. * નમો અરિહંતાણું, શિરરક શિરસિ સ્થિતં; * નમો સવ સિદ્ધાણું, મુખે મુખપટાબરમ. ૨. ૐ નમો આયરિયાણુ, અંગરક્ષાતિશાયિને * નમો ઉવજઝાયાણું, આયુધ હસ્ત ર્દઢ. ક નમો લોએ સવ્વ સાહૂણં, મેચકે પાદ: શુભે; એસે પંચ નમુકારો, શિલાવજોમયી તલે, ૪,

Page #46

સજ્જને સન્મિત્ર સવ્વ પાવખણાસણ, વ વજામા બહિ; મંગલાણં ચ સવ્વસિં, ખાદિરાંગાર ખાતિકા. ૫.
વાહાતં ચ પદં યં, પઢમં હવઈ મંગલં; વપ્રેપર વજા મયં, પિધાનં દેહરક્ષણે. મહાપ્રભાવારક્ષેય, ક્ષુદ્રપદ્ર વનાશિની; પરમેષ્ઠિ પદભૂતા, કથિતા પૂર્વ સૂરિભિ: ૭.
ચૈનં કુરુતે રક્ષા, પરમેષ્ઠિપદૈઃ સદા; તસ્ય ન સ્યા ભય વ્યાધિ-રાધિસ્થાપિ કદાચન. ૮.
૨ પ્રાતઃ પ્રાર્થના ક શા નમો અરિહંતાણું. ક & નમો સિદ્ધાણું. કે ફ્રી નમે આયરિયાણું. ક ફ્રી નમે ઉજઝાયાણું.
નમે લોએ સવ્વ સાહૂણું. એસો પંચ નમુક્કારો. સવ પાવપ્પણાસણો. મંગલાણં ચ સર્વેસિ. પઢમં હવઈ મંગલ.
નમો અરિહંતાણું. નમે સિદ્ધાણું. નમો આયરિયાણું. નમે ઉઝાયાણું.' . .
નમો લોએ સવ્વ સાહૂણું. એસો પંચ નમુકકારો. સવ્ય પાવપણાસણે. મંગલાણં ચ સવેસિ. પઢમં હવઈ મંગલં.
નમે અરિહંતાણું. નમે સિદ્ધાણું. નમો આયરિયાણું. નમો ઉવઝાયાણું.
નમો લોએ સવ્વ સાહણું. એસે પંચ નમુકકારો. સવપાવપૂણાસણે. મંગલાણં ચ સવૅસિં. પઢમં હવઈ મંગલં.

Page #47

અગલ પ્રવેશિકા
જયઇ જગજીવ શ્રેણી, વિયાણુએ જગદ્ગુરુ જગાણુ દે; જગનાહા જગખધા, જય પિયામહાભયવ. જયઇ સુઆણું પભવા, તિત્ફયરાણ અપચ્છિમેા જય; જય" ગુરુલેાગાણું, જયઈ મહપ્પા મહાવીર.
(નદી સૂત્ર )
*
ધમ્મા મંગલમુકિક‡, અહિંસા સજમા તવે; દેવાવિ ત નમસતિ, જસ્મ ધર્મો સયામણેા. (દશવૈકાલિક સૂત્ર)
એકાર બિન્દુ સંયુક્ત, નિત્ય ધ્યાયન્તિ યોગિનઃ; કામદં મેાક્ષદં ચૈવ, કારાય નમેાનમ:
*

નમસ્કાર
સમા મંત્ર, શત્રુજય સમેા ગિરિ; વીતરાગ સમાવે, ન ભૂતાન ભવિષ્યતિ.
*
*
*
અશાક વૃક્ષ: સુર પુષ્પવૃષ્ટિ—દિવ્યધ્વનિશ્વામરમાસન ચ; ભામંડલ દુભિરાતપત્ર, સત્ક્રાતિહાર્યાણુ જિનેશ્વરાણમ્.
*
*
*
ચઉતીસ-અઇસત્રનુઆ, અર્જુ મહાપાડિહેર કયસાહા; તિત્ફયરા ગય માહા, ઝાએઅવ્વા પયત્ત.
*
*
(ઈંકાર નમસ્કાર)
*
*
*
*
સર્વારિ પ્રાશાય, સર્વાભીષ્ટા—દાયિને; સધ્ધિ નિધાનાય, ગાતમસ્વામિને નમ:
(અષ્ટમહાપ્રાતિહાસ )

(ગીતમસ્થામિ નમસ્કાર)
*
*
અજ્ઞાનતિમિરાન્ધાનાં, જ્ઞાનાંજન શલાકયા; નેત્રાન્મીલિત યેન, તસ્મૈ શ્રી ગુરવે નમ:
(તિજયપર્હુત્ત.)
(ગુરુનસસ્કાર)

Page #48

સજન સાત્મક
મંગલં ભગવાન વીર, મંગલં ગાતમ પ્રભુ, મંગલં સ્થલિભદ્રાદ્યા:, જેનો ધર્મોડતુ મંગલમૂ. ૧. નાભેયાઘાજિના: સર્વે, ભરતાદ્યાહ્ય ચક્રિણ; કુન્ત મંગલ સર્વે, વિષ્ણુવ: પ્રતિવિષ્ણુવ:. ૨. નાભિ–સિદ્ધાર્થ –ભપાદ્યા, જિનાનાં પિતરઢ મે; પાલિતાડખંડસામ્રાજય, જયતુ જય મમ. ૩. મદેવાત્રિશલાદ્યા, વિખ્યાત જિનમાતર; ત્રિજ ગજજનિતાનન્દા, મંગલાય ભવતુ મે. ૪. શ્રી પુંડરીકેન્દ્રભૂતિ–પ્રમુખ: ગણધારિણી, શ્રત કેવલિનડન્ચેપ, મંગલાનિ દિશસ્તુ મે. પ. બ્રાહ્મીચન્દનબાલાઘા, મહાસ મહત્તરા; અખંડ શીલશીલ ત્યા, છતુ મમ મંગલમુ. ૬. ચક્રેશ્વરી–સિદ્ધાયિકા, મુખ્યા: શાસનદેવતા; સમ્યગ્દશાં વિદ્મહરા, રચયતુ જયશ્રિયમુ. ૭. કપર્દિ–માતંગમુખ્યા; યક્ષા વિખ્યાત વિક્રમી:: જૈનવદ્મહરા નિત્ય, દેયાસુમંગલાનિ મે. ૮. યો મંગલાષ્ટકમિદં પિત્રુધીરધી,
પ્રાત: સુક્ત ભાવિત ચિત્તવૃત્તિ: સભાગ્યભાગ્યકલિતો ધુત સર્વવિધ્ર, નિત્યં સ મંગલમલ લભતે જગત્યામ. ૯
(આચાપદેશ.)
ઉપસર્ણા મન:
યં યાન્તિ-છદ્યન્ત વિદ્મવય; પ્રસન્નતામતિ, પૂજયમાને જિનેશ્વરે.
સર્વ–મંગલ-માંગલ્ય, સર્વ–કલ્યાણકારણમ; પ્રધાનં સર્વધર્માણ, જૈનં જયતિશાસનમુ.

Page #49

મંગલ પ્રવેશિકા
ખ્યાતષ્ટાપદ પર્વત ગજપદ સમેતશિલાભિધ.. શ્રીમાન રૈવતક: પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજય મડ૫:; વિભાર: કનકાચલોડબુંદગિરિ: શ્રી ચિત્રકૂટાય; તત્ર શ્રી ગષભાદય જિનવર: કુર્ઘતુ વો મંગલમ્.
(મંગલ સ્તોત્ર )
પૂર્ણાનન્દમયં મહદયમયે કૈવલ્યચિન્મય, રૂપાતીતમયં સ્વરૂપમણું સ્વાભાવિક શ્રીયમુ; જ્ઞાનેતમયં કૃપારસમયે સ્યાદ્વાદ વિદ્યાલય, શ્રી સિદ્ધાચલ તીર્થરાજ મનિણં વન્દડહમાદીશ્વરમુ.
(શંત્રુજ્ય સ્તુતિ)
અહંતો ભગવન્ત ઈન્દ્ર મહિતા: સિદ્ધાશ્ચ સિદ્ધિથિત:, આચાર્યા જિનશાસનેન્નતિકરા: જયા ઉપાધ્યાયકા: શ્રી સિદ્ધાન્ત સુપડકા મુનિવર: રત્નત્રયારાધકા:, પંચે તે પરમેષ્ઠિન: પ્રતિદિનં કુર્વનું છે મંગલમુ.
(મંગલ સ્તોત્ર)
સહજાનકી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂપ સહનશી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂપ સહજાનંદી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂપ સહજાનંદી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂપ સહજાનંદી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂપ સહજાનંદી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મસ્વરૂ૫ સહન નહી શુદ્ધ સ્વરૂપી અવિનાશી હું આત્મારૂપ
માતા-પિતા-મહિલાદિમે વંદન કરી માતર પ્રાર્થના સભાસમ્
-

Page #50

૩ મંગલચત્ય સ્તેાત્રમ્
નિત્યે શ્રીભુવનાધિવાસિભવને ત્રાતે મણિદ્યોતિતે, કાટ્ય: સપ્ત જિનાકસાં ડ્રિંકચુતા લક્ષાસ્તથા સપ્તતિઃ; પ્રત્યેક ભવનાષુિ પ્રતિસભ સ્તૂપત્રય શાશ્વત, તત્ર શ્રીઋષભાયે જિનવરા : કુન્તુ વા મ`ગલમ્ . ૧. રમ્પે વ્યન્તરસત્કભૌમનગરગૃહે સુરત્નાવલે, શ્રીસિદ્ધાયતનાનિ સન્તિ ગણનાતીતાનિ ચૈત્યાનિ ચ; તેભ્યઃ સગુણાનિ ચૈત્યભવનાન્યન્તઃ સદા જ્યાતિષાં, તંત્ર શ્રીૠષભાદયા જિનવરાઃ કુર્વન્તુ વા મગલમ્ . ૨. સૌધર્માદ્ધિવિમાનરાજિષ તથા ત્રૈવેયકાણ્યુત્તર-સ્વગે વસ્તિસહસ્રસખ્તનવતિ શુદ્ધા અધાવિંશસ્તિ; ચૈત્યાનામભિતશ્ચતુરધિકાશીવિશ્ર્વ લક્ષાઃ સદા, તંત્ર શ્રીૠષભાયે જિનવરાઃ કુન્તુ વા મગલમ્. ૩. વૈતાઢયેષુ શતં ચ સતિયુત નિત્ય તથા વિંશતિ, ચૈત્યાનાં ગજદન્તકે નવતિઃ કુવ થ્રિપેષુ સ્થિતાઃ; ત્રિશ ધરેષુ મેરુજી તથાશીતિશ્રૃપ ચાધિકાઃ, તત્ર શ્રીૠષભાયા જિનવરા કુત્તુ વામ'ગલમ્ . ૪. પ્રત્યેક રુચકેષુ માનુષનગે ચારિ સકુણ્ડલે, ચાર્યાયતનાનિ સન્તિ સતત સર્વે પુકારાદ્રિપુ; વક્ષસ્કારગિરિધ્વંશીતિરના નન્દીશ્વરે વિંશતિઃ, તત્ર શ્રીૠષભાયા જિનવરા: કુન્તુ વા મંગલમ્. ૫. વૈતાઢયે રથનૂપુરાદ્દિનગરસ્તામે વિદેહેષ્વપિ, ક્ષેમાદ્દિન'ગરત્રજોડક્તિ ભરતેઽયેાધ્યા તથૈરાવતે; સૌય' કુણ્ડપુર તથા ગજપુરી ચમ્પા ચ વાણારસી, તંત્ર શ્રીઋષભાયે જિનવરાઃ કુન્તુ વા માંગલમ્ ૬. અસ્ત્યાનન્તપુર દ્ધિ નગરી શ્રીસત્યનાના પુર, નાસિક્ય· ભૃગુકચ્છમ'ગલપુર' સાપારક' વિશ્રુતમ્; મેહેર મથુરાડણુહિલ્લનગર. શ્રીસ્તમ્ભન પાવન, તત્ર શ્રીઋષભાયા જિનવરા: કુન્તુ વે! મગલમ્ ૭. ખ્યાતાઽષ્ટાપદપવતા ગજપદ: સમ્મેતશૈલાભિધ, શ્રીમાન રૈવતક: પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજયા મણ્ડપ:, વૈભારઃ કનકાચલાડભુદગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાયઃ, તંત્ર શ્રીઋષભાયા જિનવરાઃ કુત્તુ વા મ·ગલમ્. ૮. દેવા: શ્રીઋષભાજિતપ્રભૃતયઃ શ્રીપુણ્ડરીકાદયઃ, શ્રીમન્તા ભરતેશ્વરપ્રભૂતય: શ્રીખાહુબલ્યાયઃ; શ્રીમદ્દામયુધિષ્ઠિરપ્રભુતયઃ પ્રદ્યુમ્નશામ્બાદયઃ, શ્રીમદ્ગીતમમુખ્યસાયતયઃ કુન્તુ વા મગલમૂ. ૯, યસ્માત્તી મિ≠ પ્રવૃતિમગમત શ્રીમન્નુધમાં ગુરુ:, ધન્ય ધન્યમુનિ: સંકેશલમુનિઃ શ્રીશાલિભદ્રાભિષ; મેતાર્યાંથ દૃઢપ્રહારયતિમે ઘેા દશાર્ણાભિષ: શ્રીશ્રીમત્કરકğમુખ્યયતયઃ કુન્તુ વા મગલમ્ ૧૦. શ્રીજમ્મુઃ પ્રભવપ્રભુગતભવઃ શય્ય‘ભવ: શ્રીયશા-ભદ્રાખ્યઃ શ્રુતકેવલી ચ ચરમઃ શ્રીભદ્રબાહુગુરુ, શીલસ્વર્ણ કાપલઃ સુષિમલઃ શ્રીસ્થૂલિભદ્રઃ પ્રભુઃ, સવેઽખ્યાય મહાગિરિ પ્રભૃતયઃ કુન્તુ વે! મગલમ્ . ૧૧. શ્યામાચાય. સમુદ્રમ ચુસહિતાઃ શ્રીભદ્રગુપાયઃ, શ્રીમાન્ સિંહગિરિસ્તથા ધનગિરિ સ્વામી ચ વાભિધ; શ્રીવીશ મુનિરાય રક્ષિતગુરુઃ પુષ્યા ગુરુઃ સ્કલિઃ, શ્રીદેવગ્નિ પુરસરાઃ શ્રુતધરાઃ કુન્તુ વે। મગલમ્. ૧૨. બ્રાહ્મી ચન્દનમાલિકા ભગવતી રાજીમતી દ્રૌપદી, કૈાશલ્યા ચ મૃગાનતી ચ સુલસા સીતા સુભદ્રા શિવા; ક્રુતી શીલવતી નલસ્ય ચિતા

સજ્જન સમિત્ર

Page #51

મંગલ પ્રવેશિકા
ચલાપ્રભાવયપિ, પદ્માવત્યપિ સુન્દરી દિનમુખે કુવંતુ વો મંગલમ. ૧૩. ડતીતાના ગતવત્ત માનવિષયાઃ સsપિ તીર્થકરા , સિદ્ધાઃ સૂરિવરા વાચકવરાઃ સsપિ
સાધવ; ધર્મ: શ્રીજિનપંગનિંગદિત જ્ઞાનાદિરત્નત્રય, શ્રીમત્તે જિનસિદ્ધસાધ્વતિશયાઃ કુવંતુ વો મંગલમ. ૧૪. શાશ્વતાશાશ્વતાયેવ, ચિત્યાનિ પુરુષોત્તમ ભવે મંગલ દધઃ, સ્તુતાઃ શ્રીધસૂરિભિઃ. ૧૫.
૪ શ્રી તીર્થ વંદના (સગ્ધરા-વૃત્તમ )
સદ ભત્યા દેવલોક, રવિશશિ ભવને, ચન્તરાણ નિકાયે, નક્ષત્રાણા નિવાસે, હગણપટલે, તારકાણાં વિમાને પાતાલે પન્નગેન્દ્ર કુમણિકિરણે, ખ્રિસ્ત સાન્દ્રાઘકારે, શ્રીમતું તીર્થંકરાણ પ્રતિદિવસમહ તત્ર ચેત્યાનિ વન્દ. ૧. વૈતાઢયે મેરુ શ્રુગે, રુચકગિરિવરે, કુડેલે હસ્તિદન્ત, વક્ષારે કૂટ નંદીશ્વર કનકગિરો, નૈષધે નીલવન્ત; ચિત્રે શેલે વિચિત્ર, યમકગિરિવરે, ચકવાલે હિમાદ્રી, શ્રીમતુ ૨. શ્રી શૈલે વિંગે, વિમલગિરિવરે, હ્યબુદે પાવકે વા, સમેતે તારકે વા, કુલગિરિશિખરે Sષ્ટાપદે સ્વર્ણ શૈલે, સહ્યાદ્રૌ વેજ્યતે, વિપુલગિરિવરે ગૂજરે રોહણાદ્રૌ, શ્રીમતુ. ૩. આઘાટે મેદપાટે, ક્ષિતિતટમુકુટે, ચિત્રકૂત્રિકૂટે; લાટે નાટે ચ ઘાટે, વિટપિ ઘન તટે, દેવકૂટે વિરાટે, કર્ણાટે હેમકુ વિકટ તરકટે, ચકકૂટે ચ ભેદે, શ્રીમ, ૪. શ્રી માલે માલ વા, મલયિનિ નિષધે, મેખલે પિછલે વા, નેપાલે નાહલે વા, કુવલયતિલકે, સિંહલે કેરલે વા; ડહાલે કેશલે વા, વિગલિતસલિલ, જગલે વા તમાલે, શ્રીમતુ પ. અગે વગે કલિંગે સુગતજનપદે સત્રયાગે તિલગે, ગૌડે ચડે મુરગે, વરતર દ્રવિડે, ઉદ્રિયાણે ચ પૉ; આ માકૅ પુલિંકે, દ્રવિડકુવલયે, કાન્યકુજે સૌરા, શ્રીમતુ. ૬. ચમ્પાયાં ચંદ્રમુખ્યાં, ગજપુરમથુરા, પત્તને જજયિન્યાં, કૌશાંખ્યાં કૌશલાયાં કનકપુરવરે દેવગિટ્ય ચ કાશ્યામ; નાશિકયે રાજગેહ, દશપુરનગરે ભદિલે તામ્રલિત્યામ, શ્રીમ, ૭. સ્વર્ગો મર્ચેન્તરિક્ષે, ગિરિશિખર દ્રહે, સ્વનંદી નીરતીરે, શૈલા નાગકે, જલનિધિ પુલિને, ભૂરુહાણાં નિ જે ગ્રામ્યડર વને વા, થલ જલવિષમે, દુગમયે ત્રિસંધ્યમ , શ્રીમ૦ ૮. શ્રીમમેરી કુલાઢી, રુચકનગવરે, શામલે જબૂ, ચેઘાને ચૈત્યનંદી રતિકર રુચકે, કડલે માનુષાંકે, ઈક્ષકારે જિના, દધિમુખગિ, ચન્તરે સ્વર્ગલોકે,
તિર્લોક ભવન્તિ, ત્રિભુવન વલયે યાતિ ચયાલયાનિ. ૯. ઇWશ્રી જૈનચૈત્ય, સ્તવન મનદિન, પઠન્તિ પ્રવીણા, પ્રોદ્યતું કલ્યાણ હેતું, કલિમલહરણું, ભક્તિભાજ સિધ્યમ ; તેષાં શ્રી તીર્થયાત્રા, ફલમતુલમલ, જાયતે માનવાનામ; કાર્યાણ સિદ્ધિ રુ; પ્રમુદિત મનસ, ચિત્ત માનદકારી. ૧૦,

Page #52

સજન સમિત્ર
૫ દેવગુરુને નમસ્કાર શ્રી આદીશ્વર શાંતિ નેમિ જિનને, શ્રી પાશ્વવર પ્ર; એ પાંચે જિનરાજ આજ પ્રણમું, હેતે ધરી એ વિભે; કલ્યાણે કમલા સદૈવ વિમલા, વૃદ્ધિ પમાડે અતિ; એહવા ગૌતમસ્વામી લબ્ધિ ભરીયા, આપો સદા સન્મતિ. ૧. પ્રણમી પ્રભુ વીરને પ્રથમમાં, માંગલ્યકારી સદા; બીજા શ્રી ગુરુ ગૌતમ ગણધરા, વંદે ટળે આપદા; ત્રીજા શ્રી સ્થલિભદ્રને પ્રણમીએ, કશ્યા ઘરે જે રહ્યામૂકી તેહના ભોગ ગ ગ્રહીને, સ્વર્ગ પછીથી ગયા. ૨.
૬ પ્રાતઃ સ્મરણીય શીયલવાન પંચક લબ્ધિવત ગૌતમ ગણધાર, બુધિમાંહિ શ્રી અભયકુમાર, પ્રહ ઉઠીને કરી પ્રણામ, શીતળતના લીજે નામ. પહેલા નેમિ જિનેશ્વરરાય, બાળબ્રહ્મચારી લાગું પાય, બીજા જ બૂ કુમાર મહાભાગ, રમણ આઠને કીધું ત્યાગ. ત્રીજા સ્થૂલિભદ્ર સુજાણ, કેશ્યા પ્રતિબોધિ ગુણખાણ, ચોથા સુદર્શન શેઠ ગુણવંત, જેણે કીધો ભજનો અંત. પાંચમાં વિજયશેઠ નરનાર, શીયલ પાળી ઉતર્યા ભવપાર, એ પાંચને વિનતિ કરે, ભવસાયર તે હેલા તરે.
૭ ચાર મંગલ સિદ્ધાર્થ ભૂપતિ સોહે ક્ષત્રિયકુંડે, તસ ઘેર ત્રિશલા કામિની એક ગજવર ગામિની પિોઢિય ભામિની, ચઉદ સુપન લહે જામિની એક જામિની મધે શોભતાં રે, સુપન દેખે બાલ, મયગલ વૃષભ ને કેસરી, કમલા કુસુમની માલ; ઇંદુ દિનકરદવાજા સુંદર, કલશ મંગળ રૂપ, પદ્ધસર જલનિધિ ઉત્તમ, અમર વિમાન અનૂપ. રત્નનો અંબાર ઉજવલ, વહિ નિધૂમ ત, કલ્યાણ મંગલકારી મહા, કરત જગ ઉદ્યોત; એ ચઉદ સુપન સૂચિત વિશ્વ પૂછત, સકલ સુખ દાતાર, મંગલ પહેલું બોલીએ, શ્રી વીર જગદાધાર. ૧. મગધ દેશમાં નારી રાજગૃહિ, શ્રેણિક નામે નરેસરુ એ, ધનવર કુવર ગામ વચ્ચે તિહાં, વસુભૂતિ વિપ્ર મનોહર એ; મનહર તસ માનિની, પૃથિવી નામે નાર, ઇંદ્રભૂતિ આદેય છે, ત્રણ પુત્ર તેહને સાર; યજ્ઞકમં તેણે આદયું, બહુ વિપ્રને સમુદાય, તેણે સામે તિહાં સમેસર્યા, ચિવશમા જિનરાય. ઉપદેશ તેહને સાંભલી, લીધો સંજમ ભાર, અગીયાર ગણધર થાપીયા, શ્રી વીરે તેણી વાર, ઇંદ્રભૂતિ ગુરુ ભગતે થે, મહાલબ્ધિ તણો ભંડાર, મંગલ બીજું બોલીયે, શ્રી ચૈતમ પ્રથમ ગણધાર. ૨. નદ નરિંદને પાટલી પુરવરે, શકહાલ નામે મંત્રી સરુ એ, લાલદે તસ નારી અનુપમ, શીયલવતી બહુ સુખકરુ એ, સુખકરુ સંતાન નવ દય-પુત્ર પુત્રી સાત, શીલવતમાં શિરોમણિ, ધૂલિભદ્ર

Page #53

મંગલ પ્રવેશિકા
જગ વિખ્યાત, મોહવશે વેશ્યામંદિર, વસ્યા વષ જ બાર, ભોગ ભલી પિરે ભગવ્યા, તે જાણે સહુ સંસાર. શુદ્ધ સંજમ પામી વિષય વામી, પામી ગુરુ આદેશ, કેશ્યા વાસે રહ્યા નિશ્ચલ, ડગ્યા નહીં લવલેશ, શુદ્ધ શીયલ પાલે વિષય ટાલે, જગમાં જે નરનાર, મંગલ ત્રીજું બેલીએ, શ્રીસ્થલીભદ્ર અણગાર. ૩. હેમમણિ રૂપમય ધતિ અનુપમ, જડિત કેશીસાં તેજે ઝગે એ, સુરપતિ નિમિત ગઢ ત્રણ ભિત, મયે સિંહાસન ઝગમગે એ, ઝગમગે જિન સિંહાસને, વાજિંત્ર કોડકેડ, ચાર નિકાયના દેવતા, તે સેવે બેહુ કરજેડ, પ્રાતિહારજ આઠશું, ચોત્રીશ અતિશયત, સમવસરણમાં વિશ્વનાયક, શોભે શ્રી ભગવંત. સુર અસુર કિન્નર માનવી, બેડી તે પષદા બાર, ઉપદેશ દે અરિહંતજી, ધર્મના ચાર પ્રકાર, દાન શીયળ તપ ભાવનાઓ, ટાલે સઘલાં કમં; મંગલ ચોથું બોલીયે, જગમાંહે શ્રી જિનધમ, એ ચાર મંગલ નિત્ય ગાવે જે પ્રભાતે ધરી પ્રેમ, તે કોટિ-મંગલ નિત્ય પામશે, ઉદયરત્ન ભાખે એમ. ૪.
૮ શ્રી જિનેન્દ્રદેવદર્શન ફલ યાયામ્પાયતન જિનસ્ય લભતે થાય ચતુથફલ, ષષ્ટ સ્થિતમુદ્યતષ્ટમમ ગતુપ્રવૃત્તો વનિ ; શ્રદ્ધાસુદંશમ બહિજિન ગૃહાત્માપ્રસ્તાદ્વાદશ, મધ્યે પાક્ષિકમીક્ષિત જિનપતૌ માપવાસ ફલમ.
૯ જિનેન્દ્રદર્શન સ્તુતિઓ | કિં કપૂરમાં સુધારસમાં, કિં ચન્દ્રચિમ, કિં લાવણ્યમય મહામણિમય, કારુણ્ય કેલિમર્યા; વિશ્વાનંદમય મહદયમય, શોભામયંચિન્મય, શુકલધ્યાનમાં વપુજિન પતે–ભૈયાદભવાલમ્બનમ, ૧. સરસ શાંતિ સુધારસ સાગર, શુચિતર ગુણરત્ન મહાગર; ભવિકપંકજબેધદિવાકર, પ્રતિદિન પ્રણમામિ જિનેશ્વર. ૨. ચિદાનન્દકરૂપાય, જિનાય પરમાત્માને પરમાત્મપ્રકાશાય, નિત્યસિદ્ધાત્મને નમ:. ૩. ચિદાનંદ સ્વરૂપાય, રૂપાતીતાય તાયિને; પરમતિષે તમૈ, નમઃ શ્રી પરમાત્માને. ૪. યસ્ય અંકલેશજનને, રાગે નાચ્ચેવ સર્વથા ન ચ પિ સવેષ, શમેધન દવાનલ. ૫. ન ચ મહોદપિ સહુન્નાના–ચ્છાદનેશુદ્ધવૃત્તકૃત; ત્રિલેખ્યાતઃ મહિમા, મહાદેવઃ સ ઉચ્યતે. ૬. એવભૂતાય શાન્તાય, કૃતકૃત્યાય ધીમતે, મહાદેવાય સતત, સમ્ય ભક્ત્યા નમોનમઃ, ૭. ચંદ્રશ્રેણીનતા પ્રતાપભવન, ભવ્યાંગી નેત્રામૃત, સિદ્ધાતોપનિષદ્ વિચાર ચતુર, પ્રીત્યા પ્રમાણિકૃતા; મૂર્તિ સ્કૂતિમતિઃ સદા વિજયતે, જૈનેશ્વરી વિસકુરન, મેહોન્માદ ઘન પ્રમાદ મદિરા, મૌરનાલકિતા. ૮. અદ્યાભવતુ સફલતા નયનદ્રયસ્ય, દેવ! ત્વદીય ચરણાંબુજવી ક્ષણેન; અદ્ય ત્રિલોકતિલક ! પ્રતિભાસતે મે, સંસારવારિધિરયં ચુલુક પ્રમાણુ ૯તુલ્યું નમસ્ત્રિભુવનાહિરાય નાથ ! તુભ્ય નમઃ ક્ષિતિતલાલભૂષણાય

Page #54

૧૦
સજજન સન્મિત્ર તુભ્ય નમજિગતઃ પરમેશ્વરાય, તુલ્ય નમે જિન ! ભદધિશોષણાય. ૧૦. નેત્રાનન્દકરી ભદધિતરી શ્રેયસ્તરો મંજરી, શ્રીમદ્ધમમહાનરેન્દ્રનગરી, વ્યાપદ્યુતાધુમરી; હત્કર્ષશુભપ્રભાવલહરી, રાગદ્વિષાં જિત્વરી, મૂત્તિ શ્રીજિનપુંગવસ્ય ભવતુ, શ્રેયસ્કરી દેહિનામ . ૧૧. જય સ્વામિન્ ! જિનાધીશ ! જય દેવ ! જગપ્ર ! જય ત્રિલોકયતિલક ! જય સંસારતારણ! ૧૨. સ્વામિનામપિ યઃ સ્વામી, ગુણામપિ યે ગુરુ દેવાનામપિ યે દેવ-સ્તમૈ તુલ્ય નમે નમઃ ૧૩. પગે ચ સુરેન્દ્ર ચ, કૌશિક પાદ સંસ્કૃશિ; નિવિશેષ મનસ્કાય, શ્રી વીરસ્વામિને નમઃ ૧૪. નમો દુર્વાસાગાદિવૈરીવાર નિવારિણે; અહંતે યોગીનાથાય, મહાવીરાય તાયિને. ૧૫. કલ્યાણ પાદપારામ, શ્રુતગગાહિમાચલમ; વિશ્વભેજરવિં દેવ, વદે શ્રી જ્ઞાનન્દનમ : ૧૬. પાન્ત ઃ શ્રી મહાવીરસ્વામિને દેશનાગિર: ભવ્યાનામાન્તરમલ–પ્રક્ષાલનજલ પમા: ૧૭. પ્રશમરસનિમગ્ન, દૃષ્ટિયુમ પ્રસન્ન વદનકમલમકા, કામિનીસંગશૂન્ય કયુગમપધત્તે શસ્ત્રસંધવ, તદસિ જગતિ દેવો વીતરાગર્વમેવ. ૧૮. અદ્ય મે સફલ જન્મ, અદ્ય મેં સફલા કિયા; અદ્ય મેં સફલ ગાત્રે, જિનેન્દ્ર ! તવ દશનાતું . ૧૯. નિત્યાનદ પદપ્રયાણસરણું, એવનસારિણી, સંસારાણુવતારર્ણકતરણ, વિશ્વધિવિસ્તારિણ; પુણ્યાંકુરભરમરેહધરણ, વ્યાસહારિણ, પ્રત્યે કસ્ય ન તેડખિલાત્તિ હરણ, મૂર્તિમં
હારિણી. ૨૦. અદ્ય મે કમસઘાત,વિનષ્ટ ચિરસંચિતમ, દુગત્યાપિનિવૃત્તોડહં, જિનેન્દ્ર તવ દશનાતું. ૨૧. નહિ ત્રાતા નહિ ત્રાતા નહિ ત્રાતા જગત્રયે, વીતરાગસ દે, ન ભૂતો ન ભવિષ્યતિ. ૨૨. ન કેપ ન લે ન મન ન માયા, ન હાસ્ય ન લાસ્ય ન ગીત ન કાન્તા; ન ચાપાત્ય શત્રોન મિત્ર કલત્ર', ત્વમેક પ્રપદ્ય જિના દેવદેવમ. ૨૩. અન્યથા શરણું નાસ્તિ, ત્વમેવ શરણં મમ; તસ્માત્ કારુણ્યભાવેન, ૨ક્ષ રક્ષ જિનેશ્વ૨. ૨૪. વીતરાગ મુખ દૃષ્ટવા, પદ્મરાગ સમપ્રભ; ડર્નેક જન્મ કૃતપા૫, દશનેન વિનશ્યતિ. ૨૫. પાતાલે ચાનિ બિબાનિ, યાનિ બિબાનિ ભૂતલે; સ્વર્ગsપિ યાનિ બિંબનિ, તાનિ વદે નિરંતરમ . ૨૬. કલેવ ચન્દ્રસ્ય કલંકમુકતા, મુકતાવલિારુ ગુણપ્રપના જગવ્યયાભિમત દાના, જેનેશ્વરી કપલતેવ મૂતિઃ ૨૭. ધન્યવહે કૃતપુડહ, નિીડર્ડ ભવાણુંવાતું; અનાદિ ભવ કાન્તા, દખ્ખો યે ન શ્રતો મયા. ૨૮. દશનાત્ દુરિતદવસી, વંદનાત્ વાંછિતપ્રદા પૂજનાત્ પૂરક શ્રીણાં, જિનઃ સાક્ષાત્ સુરદ્રમ: ૨૯. દશન દેવ દેવસ્ય, દશન પાપ નાશનમ્ ; દશન
સ્વગપાન, દર્શન મેક્ષ સાધનમ . ૩૦. દશન જિન સૂર્યાસ્ય, સંસાર દવાઃનાશનં બેધન ચિત્તપસ્ય, સમસ્તાથ પ્રકાશકમ . ૩૧. દશન જિનચન્દ્રય, સધર્મામૃત વર્ષણ જન્મદાઘ વિનાશાય, બૃહણ સુખવારિ. ૩૨. જિને ભક્તિઃ જિન ભક્તિઃ જિને ભક્તિઃ દિને દિને, સદામેતુ સદા મેડતુ સદા મેડતુ ભભ. ૩૪,

Page #55

મગલ પ્રવેશિકા
૧૦ જિન દર્શન ભાવના
પ્રભુ પૂજનકું હું ચહ્યા, કેસર ચંદન ઘનસાર; નવ અંગે પૂજા કરી, સફલ કુરુ... અવતાર. ૧. પાંચ કાડીને ફુલડે, પામ્યા દેશ અઢાર, કુમારપાળ રાજા થયા. ત્યાં જયજયકાર. ૨. શ્રી જિનેશ્વર પૂજના, ઉત્કૃષ્ટ પરિણામ, કરતાં કેઈ જીવ પામીયા, સ્વર્ગ મેાક્ષના ધામ. ૩. સમિકતને અનુવાલવા, ઉત્તમ એહ ઉપાય, પૂજાથી તમે પ્રીછો, મનવહિત સુખ થાય. ૪. ભવદવ દહન નિવારવા, જલદઘટા સમ જેહ, જિન પૂજા જુગતે કરી, ત્રિવિધ કીજે તેહ. પ. પૂજા કુગતિની અગલા, પુણ્ય સરોવર પાળ; શિવગતિની સાહેલડી, આપે મગળ માળ, ૬. જિન ક્રેન પૂજા વિના, જેહના દહાડા જાય; સવ વાંઝીયા જાણીયે, (વળી) જન્મ અકારથ થાય. ૭. - પ્રભુ દશ્તન સુખ સ`પદા, પ્રભુ દે'ન નવનિધ, પ્રભુ દશનથી પામીયે, સકલ પદારથ સિષ્ઠ. ૮. ભાવે જિનવર પૂજીયે, ભાવે દીજે દાન, ભાવે ભાવના ભાવીયે, ભાવે કેવલ જ્ઞાન. ૯. જીવડા ! જિનવર પૂછયે, પૂજાના ફળ હાય, રાજા નમે પ્રજા નમે, આણુ ન લાપે કાય. ૧૦. ફુલડાં કેરા બાગમાં, ખેડા શ્રી જિનરાજ, જેમ તારામાં ચદ્રમા, તેમ શોભે મહારાજ. ૧૧. ત્રિભુવન નાયક તું ધણી, મહી મ્હાટે ાટે પુણ્ય પામીયા, તુમ દિશન હું આજ. ૧૨. આજ મનારથ સર્વિ ફ્રેન્ચા, પ્રગટ્યા પુણ્ય કલેાલ; પાપ કરમ ટળ્યાં, નાડાં દુ: ખ ડંડાલ. ૧૩. પશ્ચમ કાળે પામવા, દુર્લભ પ્રભુ દેદાર; તે પણ હારા નામના, છે મ્હાટે આધાર. ૧૪. પ્રભુ નામકી ઔષિધે, ખરા મનશું ખાય, રોગ પીડા વ્યાપે નહિ, મહા દોષ મીટ જાય. ૧૫. જે દન દશન વિના, તે ટ્વન નિરપેક્ષ; જે દર્શોન દન હુવે, તે દશન સાપેક્ષ. ૧૬. દન દન રટતા ફીરુ, તે રણુ રાઝ સમાન; દર્શન શુદ્ધ સ્વભાવનું, અનુભવ મન વિશ્રામ. ૧૭. સકલ ક' વારી, મોક્ષમાર્ગાધિકારી; ત્રિભુવન ઉપકારી, કેવલજ્ઞાન ધારી. ૧૮. વિજન નીત સેવા, દેવ એ ભક્તિ ભાવે, એહીજ જિન ભજતા, સવસ'પત્તિ પાવે. ૧૯. જિનવર પદ સેવા, સવ` સપત્તિ દાઇ; નિશદિન સુખદાઇ, કલ્પવલિ સહાઇ. ૨૦. નમિ વિનિમલહીજે, સર્વ વિદ્યા વડાઈ; ઋષભ જિનહુ સેવા, સાધતાં તેડ પાઇ. ૨૧.
મહારાજ,
૧૧ જિનેન્દ્ર સ્તુતિ
જગદેવ અનત અભેદ પ્રભુ, કરુ` સેવ તજી અહમેવપણું, પ્રતિમા તવરૂપ અહી .ચિતમાં, સમરુંનિજ હું ધરી ભાવ ઘણું. ૧. પ્રતિમા તુજની જન જે નિંઢશે, ભમશે ભવ તેડુ અન ́ત સદા; પ્રતિમા તુજની જન જે વઢશે, કરશે નિજત્રેય બંધા ઉમદા. ૨. સુણ્યા હશે પૂજ્યા હશે નિરખ્યા હશે પણ કે ક્ષણે, હે ! જગતબંધુ - ચિત્તમાં ધાર્યા નહિ ભક્તિપણે; જન્મ્યા પ્રભુ તે કારણે દુઃખ પાત્ર હું સંસારમાં

!
૧૧

Page #56

સજન સન્મિત્ર હા! ભક્તિ તે ફળતી નથી જે ભાવ શુન્યાચારમાં. ૩. છે પ્રતિમા મનેહારિણી દુઃખહરી, શ્રી વીરજિjદની, ભક્તોને છે સર્વદા સુખકારી, જાણે ખીલી ચાંદની; આ પ્રતિમાના ગુણ ભાવ ધરીને, જે માણસો ગાય છે, પામી સઘળા સુખ તે જગતના, મુક્તિ ભણી જાય છે. ૪. અષ્ટાપદે શ્રી આદિ જિનવર, વીર પાવાપુરી, વાસુપૂજ્ય પાનયર સિધ્યા, નેમ રૈવતગિરિવરુ, સમેતશિખરે વીશ જિનવર, મુક્તિ પહોતા મુનિવરુ, વીસ જિનવર નિત્યવંદુ, સયલસંઘ સહકરુ. ૫. ભવભવ તુમહીજ દેવ ! ચરણ તોરા ધરું, ભવસાગરથી તાર અરજ આવી કરું. જગતસ્વામી મોક્ષગામી મોક્ષગામી સુખકરો, પ્રભુ અજર અમરઅખંડ નિર્મલ, મેહમિથ્યા તમ હરો દેવાધિદેવા ચરણસેવા, નિત્યમેવા આપીયે, નિજદાસ જાણું દયા આણું, આપ સમોવડ થાપીએ. ૬. શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રગટ પરમેશ્વર, અલિય વિધન સવિદ્દર કરે, વાટ-ઘાટ સમરે જે સાહેબ, ભયભંજન ચકચૂર કરે; લીલાલચ્છી દાસ તુમારે કઈ પૂજે કે અરજ કરે, નજર કરીને નીરખે સાહેબ, તુમ સેવક અરદાસ કરે. ૭.
૧૨ શ્રી સરસ્વતી (શારદા) સ્તવનમ્ વાદેવને ! ભક્તિમતાં સ્વશક્તિ-કલાપવિત્રાસિતવિગ્રહ મે; બોધ વિશુદ્ધ ભવતિ વિંધતાં, કલા પવિત્રા સિતવિહા મે. ૧. અકપ્રવીણ કલહંસ પત્રા, કુતમરેણુડનમતાં નિહન્તમ ; અંકપ્રવીણ કલહંસ પત્રા, સરસ્વતી શિશ્વરપેહતાં વ. ૨. બ્રાહ્મી વિજેપીઝ વિનિદ્રકુન્દ પ્રભાવદાતા ઘનગજિતસ્ય; સ્વરેણ જેવી ઋતુનાં સ્વકીય-પ્રભાવદાતા ઘનગજિતસ્ય. ૩. મુક્તાક્ષમાલા લસદૌષધીશા-ઋભિવ્વલા ભાતિ કરે ત્વદીયે; મુક્તાક્ષમા લાડલસદૌષધીશા, ત્યાં પ્રશ્ય ભેજે મુન:પિ હર્ષામ. ૪. જ્ઞાન પ્રદાતું પ્રવણ મમાતિ–શયાલુનાનાભપાતકાનિ; – મુશાં ભારતિ ! પુંડરીક-શયાલુનાનાભવપાતકોનિ. ૫. રૈદપ્રભાવાડસમ પુસ્તકન, ધ્યાતાસિ યુનાઇબ! વિરાજિહસ્તા, પ્રઢપ્રભાવાસમપુસ્તકેન, વિદ્યાસુધાપૂરમુદ્રદુઃખ: ૬. તુલ્ય પ્રણામઃ ક્રિયતેલનઘેન, મરોલયેન પ્રમદેન માતઃ! કીતિ–પ્રતાપ ભુવિ તસ્યનએ-ડમરાલયેન પ્રમદેન માતા. ૭. સાડરવિન્દભ્રમદ કાતિ, વેલ દિયેકચતિ ધ્રિયુમમ; રુચ્ચાઇરવિન્દભ્રમદ કરોતિ, સસ્વસ્યગંઠી વિદુષાં પ્રવિણ્ય. ૮. પાદપ્રસાદાત્તવ રૂપસંદૂ-લેખાભિરામેદિતમાનવેશ ભવેન્નરઃ સૂકિતભિર! ચિત્ર-લેખાભિરામાદિતમાનવેશ. ૯. સિતાંશુકાંતે નયનાભિરામાં, મૂર્તિ સમાચાધ્ય ભવેન્મનુષ્ય: સિતાંશુકાંતે! નયનાભિરામા–ડકારસૂર્ય ક્ષિતિ પાડવત સ. ૧૦. યેન સ્થિત –ામનું સર્વતી, સભાજિતા માનતમસ્તકેન; દુર્વાદિનાંનિદલિત નરેન્દ્ર-સભાજિતા માનતમસ્તકેન, ૧૧. સર્વજ્ઞવત્રવરતામરસાંકલીનામાલિંનતી પ્રણયમશ્નરયાદશવ; સવજ્ઞવત્રવરતામરસાંકલીના, પ્રીણાતુ વિશ્રતયશા શ્રતદેવતા ન. ૧૨. કલપ્તસ્તુતિનિબિડભકિતજડત્વકપૃકત ફૅગિમિતિગિરામધિદેવતા સા; બાલેડનુકવ્ય ઈતિ પયતુ પ્રસાદ-મેરાંદશાં મયિ જિનપ્રભસૂરિ વર્યા. ૧૩.

Page #57

મંગલ પ્રવેશિકા
સરસ્વતી મહાભાગે, વરદે કામ રૂપિણું; વિશ્વરૂપી વિશાલાક્ષી, કે વિદ્યા પરમેશ્વરી. ૧. સરસ્વતી મયાદ્રષ્ટા, વીણું પુસ્તકધારિણી; હંસવાહન સંયુકતા, વિદ્યાદાન વરપ્રદા. ૨.
૧૩ દીક્ષરે સરસ્વતી સ્તુતિ - સિદ્ધારૂઢ સાચીદેવા, સારે છકી નીકી સેવા રાગે આ વાગે પાએ, જાગે મોટી માઈ. ચંગી રંગી વીણું વાવે, રાત્રે સારે રાગે ગાવે, હા ભાવે સોભા પાવે, જ્ઞાતા જા કે ગાઈ હૈ. હંસી જૈસી ચાલી ચાલે, પૂછ વઢી પીડા ટાલે; લીલા સેતી લાલી પાસે, શુદ્ધિ બુદ્ધિ દાઈ હૈ. સેહે વાની નીકી બાની, જા કે જ્ઞાની પ્રાણું જાની, એસી માતા શાતા દાની, ધમસિંહે દયાઈ છે.
૧૪ શ્રી ગતમાષ્ટક સ્તોત્રમ શ્રી ઇન્દ્રભૂતિવસુભૂતિપુત્ર, પૃથ્વીભવ ગૌતમત્રરત્નમ; તુવન્તિ દેવાસુરમાનવેન્દ્રા , સ ગૌતમ ઋતુ વાંછિત મે. ૧. શ્રી વર્ધમાનાત્ ત્રિપરિમવા, મુહૂર્ત માત્રણ કુતાનિ યેન, અંગાનિ પૂર્વાણિ ચતુર્દશાપિ, સ ગૌતમ ઋતુ વાંછિત મે. ૨. શ્રીવીરનાથેન પુશ પ્રણત, મન્ને મહાનન્દસુખાય યસ્ય યાયનત્યમી સૂરિવરાઃ સમગ્રા , સ ગૌતમે યઋતુ વાંછિત મે. ૩. યસ્યાભિધાન મુન:પિ સ , ગૃહનિ ભિક્ષાબ્રમણસ્ય કાલે; મિષ્ટાન્નપાનામ્બરપૂર્ણ કામા, સ ગૌતમે છતુ વાંછિત મે. ૪. અષ્ટાપ્રદાઢે ગગને સ્વશ ત્યા, યયો જિનાનાં પદવન્દનાય; નિશમ્ય તીર્થાતિશયંસુરેભ્યઃ, સ ગૌતમ ઋતુ વાંછિત મે. પ. ત્રિપંચસંખ્યાશતતાપસાનાં, પકૃશાનામપુનર્ભવાય; અક્ષણલક્કયા પરમાન્નદાતા, સ ગૌતમ ઋતુ વાંછિત મે. ૬. સદક્ષિણું જનમેવ દેય, સાધમિક સંઘસ પર્યાયેવ; કેવલ્યવસ્ત્ર પ્રદદી મુનીનાં, સ ગૌતમે છતુ વાંછિત મે. ૭. શિવ ગતે મતરિ વીરનાથે, યુગપ્રધાનત્વમિહેર મત્વા; પટ્ટાભિષેકો વિષે સુરેન્દ્ર, સ ગૌતમે યતુ વાંછિત મે. ૮. ઐકય બીજ વિજ્ઞાનબીજ), પરમાત્મબીજ: પરમેષિબીજમ; યજ્ઞામમ— વિદધે સુરેન્દ્ર , સ ગૌતમે યતુ વાંછિત મે. ૯૦ શ્રી ગૌતમમાષ્ટકમાદરેણ, પ્રબોધકાલે મુનિ પુંગવા યે; પઠન્તિ તે સૂરિપદ સવા–ન લભતે સુતરાં કમેણુ. ૧૦.
૧૫ શ્રી ગૌતમસ્વામીને છંદ વીર જિનેસર કેરે શિષ્ય, ગૌતમ નામ જપ નિશદિન; જે કીજે ગૌતમને ધ્યાન, તે ઘર વિલર્સ નવે નિધાન. ૧. ગૌતમ નામે ગિરિવર ચઢ, મનવંછિત ૧. પરંતર સૈકય બીજ પરમેઠિબીજ, સમાનબીજ જિનરાજબીજ'; અનામત વિધાતિ રિલિં, ગૌતમ યછg વાંછિતું
:

Page #58

સજ્જન સન્મિત્ર
સવ સયેાગ. ૨. પ્રેતનવિ મળ્યે પાણ, ગૌતમ નામે વાધે આય; શાળ દાળ સુરહા ધૃત ગૌતમ નામે પુત્ર
હૈલાસ'પજે; ગૌતમ નામે નાવે રાગ, ગૌતમ નામે વેરી વિરુઆ બંકડા, તસ નામે નાવે ટુકડા, ભૂત તે ગૌતમના કરુ' વખાણુ. ૩. ગૌતમ નામે નિર્માલ કાય, ગૌતમ જિનશાસન શણગાર, ગૌતમ નામે જયજયકાર. ૪. ગાળ, મનવાંછિત કાપડ તબેલ; ઘર સુધરણી નિળ ચિત્ત, વિનીત. પ ગૌતમ ઉન્નયો અવિચળ ભાણુ, ગૌતમ નામ જપા જગજાણ; મ્હાતા મંદિર મેરુ સમાન, ગૌતમ નામે સફળ વિદ્ધાણુ,૬, ઘર મયગલ ઘેાડાની જોડ, વારુ પહેાંચે વાંછિત કાડ; મહિયલ માને મેાટા રાય, જો વુડે ગૌતમના પાય. ૭. ગૌતમ પ્રણમ્યા પાતક ટળે, ઉત્તમ નરની સ’ગત મળે; ગૌતમ નામે નિમલ જ્ઞાન, ગૌતમ નામે વાધે વાન. ૮. પુણ્યવત અવધારા સહુ, ગુરુ ગૌતમના ગુણુ છે બહુ; કહે લાવણ્યસમય કરજોડ, ગૌતમ તુઅે સ ંપત્તિ કાઢ. ૯.
૧૬ શ્રી ગાતમસ્વામીને પ્રભાતિ છંદ
૧૪
માત પૃથ્વીસુત પ્રાત ઉઠી નમે, ગણધર ગૌતમ નામ ગેલે; પ્રહ સમે પ્રેમશું જે ધ્યાતાં સદા, ચઢતી કલા હાય વંશ વેલે. માત ૧. વસુભૂતિ-નંદન વિશ્વજન વંદન, દુરિત નિકદન નામ જેહનું; અભેદમુલ્યે કરી વિજન જે ભજે, પૂણ પહોંચે સહી ભાગ્યે તેનું. માત॰ ૨. સુરમણિ જે ચિંતામણિ સુરતરુ, કામિત પૂરણ કામધેનુ; એહ જ ગૌતમતનું ધ્યાન હૃદયે ધરા, જે થકી અધિક નહીં મહાત્મ્ય કેહનું. માત॰ ૩. જ્ઞાન ખલ તેજ ને સકલ સુખ સપદા, ગૌતમ નામથી સિદ્ધિ પામે; અખંડ પ્રચંડ પ્રતાપ હેાય અવનીમાં, સુરનર જેને શીશ નામે. માત૦ ૪. પ્રણવ દે ધરી માયા બીજે કરી, સ્વમુખે ગૌતમ નામ ધ્યાવે; કેડ મન કામના સકલ વેગે ફ્લે, વિઘન વેરી સર્વે દૂર જાવે. માત૦ ૫. દુષ્ટ દૂર ટલે સ્વજન મેળા મળે, આધિ ઉપાધિને વ્યાધિ નાસે; ભૂતને પ્રેતનાં જોર ભાંજે વલી, ગૌતમ નામ જપતાં ઉલ્લાસે. માત૦ ૬. તી અષ્ટાપદે આપ લગ્ગે જઈ, પન્નરસે ત્રણને દિખ્ખ દીધી; અઠ્ઠમ પારણે તાપસ કારણે, ક્ષીર લધે કરી અખૂટ કીધી. માત૦ ૭. પચ્ચાસ વરસ લગે ગૃહવાસે વસ્યા, વરસ વળી ત્રીશ કરી વીર સેવા; માર વરસા લગે કેવલ ભાગળ્યું, ભક્તિ જેની કરે. નિત્ય દેવા. માત૦ ૮. મહિયલ ગૌતમગૌત્ર મહિમાનિધિ, ઋદ્ધિને સિદ્ધિ સુખ કીતિાઈ, ઉદયજસ નામથી અધિક લીલા લહે, સુજસ સૌભાગ્ય દોલત સવાઈ. મા. ૯.
૧૭ ગૈતમસ્વામી અષ્ટક છંદ
પ્રહ ઊઠી ગૌતમ પ્રણમીજે, મનવ છિત ફુલના દાતાર, લબ્ધિનિધાન સકલ ગુણસાગર, શ્રીનધ માન પ્રથમ ગણુધાર, પ્રહ૦ ૧. ગૌતમાત્ર ચઉર્દૂ વિદ્યાનિધિ,

Page #59

મંગલ પ્રવેશિકા
પૃથિવી માત-પિતા વસુભૂતિ, જિનવર વાણી સુણી મન હરખે, બેલા નામે ઇંદ્રભૂતિ. પ્રહ૦ ૨. પંચ મહાવ્રત લિયે પ્રભુ પાસે, દિએ જિનવર ત્રિપદી મનરંગે; શ્રીગૌતમ ગણધરે તિહાં ગૂયા, પૂરવ ચઉદે દ્વાદશ અંગે. પ્રહ૦ ૩. લધે અષ્ટાપદ ગિરિ ચઢી, ચેત્યવંદન જિનવર ચોવીસ; પરેસે તિડોત્તર તાપસ, પ્રતિબધી કીધા નિજસીસ. પ્રહ૦ ૪. અદ્દભૂત એહ સુગુરુનો અતિશય, જસુ દીખે તરુ કેવલજ્ઞાન, જાવજજીવ છઠ છઠ તપ પારણે, આપણુપે ગોચરિએ મધ્યાન. પ્રહ૦ ૫. કામધેનુ સુરત ચિંતામણિ, નામમાંહિ જસુ કરેરે નિવાસ; તે સદ્દગુરુને નામ જપતાં, લાભે લખમી લીલ વિલાસ. પ્રહ૦ ૬. લાભ ઘણો વિણજે વ્યાપારે, આવે પ્રહણ કુશલે એમ; તે સદગુરુનો દયાન ધરતા, પામે પુત્ર–કલત્ર બહુ પ્રેમ. પ્રહ૦ ૭. ગૌતમસ્વામિ તણા ગુણ ગાતાં, અષ્ટ મહાસિદ્ધિ નવનિધાન; સમયસુંદર કહે સુગુરુ પ્રસાદે, પુણ્ય ઉદય પ્રગટ્યો પ્રધાન. પ્રહ૦ ૮.
૧૮ શ્રી ગૌતમસ્વામીને પ્રભાતિ છંદ
પ્રભાતી રાગ
સમયમન સમરિમન ઇંદ્રભૂતિ સદા, પ્રહ સમે નામ સૌભાગ્ય કરતા સહેજ સુખ સંપદા સંપજે જેહથી, વિપુલમતિ જ્ઞાન પરકાશ ધરતા. સમ ૧. યજ્ઞને છેડીને માન મદ મોડીને, કરકમલ જેડી પ્રભુ પાસ આવે; વેદનો અર્થ ભાવાર્થ સહુ સાંભલી, જીવ સત્તા પદે મન ઠહરા. સમ. ૨. નગર ગૌવરજનું સતકર કનક તનુ, ચૌદ વિદ્યા નિગમ વેદ વેત્તા; વિપ્રકુલ અવતર્યો સકલ ગુણથી ભર્યો, પંચશત શિષ્ય સંદેહ છેત્તા. સમ) ૩. વિશ્વભૂતિ તનુજ નમિત સુરનર દનુજ, અગ્નિભૂતિ અનુજ શમિત કામ; રૂપ નિજિત મદન સરદ શશિ સમ વદન, પરમ સમતા સદન પુણ્ય ધામ. સમ૦ ૪. માત પૃથિવી તનય વીર જિનકૃતચિનેય, ઇંદ્રભૂતિ સયલ સૌખ્ય દાયી, કમલદલ સમવસરણ વીર જિનવર ચરણ, સેવતાં અદ્ધિ નવનિધિ પાઈ. સમ૦ ૫. પરમમંગલ કરણ સકલ સંકટ હરણ, શુદ્ધ શ્રદ્ધાનધર જગત જનથી; તજી અહંકાર મમકાર જિનવર કરે, આદરી દિwખ જેણે શુદ્ધ મનથી. સમ૦ ૬. વીર ત્રિપદી સુણી દ્વાદશાંગી તણી, વિશદ રચના રચી ચિત્રકારી, આદરે તે સસનેહ સુવિહિત મુનિ, જે ગણધીશ માર્ગાનુસારી. સમ૦ ૭. ચડત કૈલાસ સવિલાસ જિન સંથણી, પિન્નરસે ત્રણ્યને દિખ આપી; ખીરને વીરનું ધ્યાન ધરતા થકા, તે થયા કેવલી કરમ ખપાવી. સમય ૮. ગૌત્ર ગૌતમ તણે નામ ગૌતમ ધયું, સકલ કારજ સવિ વીર જપતા; ક્ષપક શ્રેણે ચડી, કરમ સાથે અડી, આદયું વીરપદ કરમ સપતાં. સમ૦ ૯. તેહનાં નામને જાઉં હું ભામણે, પ્રથમ ગણધર પદે જે ગવાયો; અમૃતપદ સંગામાં વિકસે રંગમાં, પામી અચલ સુખ જસ સવા. સમ૦ ૧૦,

Page #60

૧૯ શ્રી ગાતમસ્વામીનેા છંદ
જયા જયા ગૌતમ ગણુધાર, મ્હોટી લબ્ધિતણા ભડાર, સમરે વષ્ઠિત સુખ દાતાર, જયા જયા ગૌતમ ગણધાર. ૧. વીર વજીર વડા અણુગાર, ચૌદ હજાર મુનિ શિરદાર; જપતાં નામ હુવે જયકાર; જયા૦ ૨. ગય ગામિણી રમણી જગ સાર, પુત્ર કક્ષત્ર સજ્જન પરિષાર; આપે કનક કાડ વિસ્તાર, જા૦ ૩. ઘેર ઘેાડા પાયક નહિ પાર, સુખાસન પાલખી ઉદાર, બૈરી વિકટ થાયે વિસરાળ, જયા૦ ૪. પ્રહ ઉઠી જપિયે ગણુધાર, ઋદ્ધિ સિદ્ધિ કમળા દાતાર; રૂપ રેખા મયણુ અવતાર, જયા૦ ૫. કિવે રૂપચંદ કેશ શિષ્ય, ગૌતમ ગુરુ પ્રણમા નિશદિશ; કહે છંદ એ સમણુગાર; જયા ૬.
સજ્જન સસલ
૨૦ ગૈાતમસ્વામી પ્રભાતિક
રાગ પ્રભાતી .જે કરે, પ્રશ્ન ઉગમતે સૂર, ભૂખ્યાં ભાજન સપજે, કુરલા કરે કપૂર. ૧. શુઠે અમૃત સે, લબ્ધિ તણા ભાર; શ્રી ગુરુ ગૌતમ સમરીએ, મનવષ્ઠિત દાતાર. ૨. પુંડરીક ગૌતમ પમુઢા, ગણધર ગુણ સપન્ન; પ્રહ ઉઠીને સમરીએ, ચૌદહસે' ખાવન્ન. ૩. ખતિખય. ગુણુ કલિય, સુવિણીય સવ્વસદ્ધિ સપન્ન’; વીરસ પદ્મમસીસ, ગેયમસામિ નમામિ. ૪. અક્ષીણુમહાનષીલબ્ધિ; કેવલ શ્રી કરામ્બુજે; નામ લક્ષ્મીમુખે વાણી, તમહં ગૌતમ સ્તુવે. પ.
૨૧ એકાદશ ગણધર પ્રભાતિક છંદ
પ્રભાતે ઉઠીને ભવિકા ગણધર વદો, ગણધર વંદો રે વિકા ગણધર વદે પ્રભાતે ઇંદ્રભૂતિ નામ પહેલા ૨ે ગણુધર, જીવના સ`દેહ; અગ્નિભૂતિને કર્મીને સદેહ, નમિયે ગુણગેહ, પ્રભાતે॰ ૧. જીવ-શરીર એ એકજ માને, વાયુભૂતિ નામે; ગૌતમ ગેાત્ર સહેાદર ત્રણ, પ્રણમું પુણ્ય કામે. પ્રભાતે ૨. ચાથા ગણધર વ્યક્તજી વદો, સવ' શૂન્ય માને, આભવ-પરભવ સરખા થાવે, સેહમ અભિધાને. પ્રભાતે ૩. મહિત ગણપતિ છડારે જિનના, અધ મેક્ષ ટાલે; મૌર્યપુત્રને દેવને સદેહ, હૈડામે સાલે પ્રભાતે ૪. નારકી જગમાં નજરે ન દેખે, અકપિત ખેાલે; અચલાતજી પુણ્ય-પાપ ઢોય, સ`શયમાં ડાલે. પ્રભાતે પુ. મેતારજને પરભવ શકા ગણપતિ પરભાસે; મેાક્ષ ઘટે નહિ યુક્તિ કરતાં, આત્મા પ્રભુ પાસે. પ્રભાતે ૬. સદેહ ભાંગીને મુક્તિ દેખાડે, જિનવર મહાવીર; કેવળનાણી પ્રભુને વાંદી, મુઝયા મહા શ્રીર. પ્રભાતે॰ ૭. ચુમ્માલીશસે બ્રાહ્મણુ સાથે, લેઈ શ્રમણ દીક્ષા, પામે એકાદશ પ્રભુની પાસે, ત્રિપઢીની શિક્ષા. પ્રભાતે. ૮. દ્વાદશાંગી રચે સઘળા રે ગયર કરે જિનવર્સેવા; ઉત્તમ ગુરુપદ પાયે નમતાં, લહીયે શિવ મેવા. પ્રભાતે ૯,

Page #61

૧૭
મંગલ પ્રવેશિકા
- ૨૨ શ્રી નવકાર મંત્રનો છંદ (૧) દેહા-વંછિત પૂરે વિવિધ પરે, શ્રી જિન શાસન સાર, નિશ્ચ શ્રી નવકાર નિત્ય, જપતાં જય જયકાર. ૧. અડસઠ અક્ષર અધિક ફલ, નવપદ નવે નિધાન; વીતરાગ. સ્વયં મુખ વદે, પંચપરમેષ્ઠિ પ્રધાન. ૨. એક જ અક્ષર એક ચિત્ત, સમય સંપત્તિ થાય; સચિત સાગર સાતનાં, પાતક ઘર પલાય. ૩. સકલ મંત્ર શિર મુકુટમણિ, સદ્દગુરુ ભાષિત સાર; સો ભવિયાં મન શુદ્ધચું, નિત્ય જપીયે નવકાર. ૪.
છંદ-હાટકીઃ-નવકાર થકી શ્રીપાલ નરેશર, પામ્યો રાજ્ય પ્રસિદ્ધ સમશાન વિષે શિવનામ કુમારને, વન-પરિસે સિદ્ધ; નવલાખ જપતા નરક નિવારે, પામે ભવને પાર; સે ભવિયાં ભકતે ચોખે ચિત્ત, નિત્ય જપીયે નવકાર. ૫. બાંધી વડશાખા શિંક બેસી, હેઠળ કુંડ હુતાશ; તસ્કરને મંત્ર સમયે શ્રાવક, ઉડયો તે આકાશ; વિધિએ જપતાં અહિ વિષ ટાલે, હાલે અમૃતધાર; સે. ૬. બીજોરા કારણુ રાય મહાબલ, વ્યંતર દુષ્ટ વિધ; જેણે નવકારે હત્યા ટાળી, પાપે યક્ષ પ્રતિબોધ; . નવલાખ જપતાં થાયે જિનવર, ઈ છે અધિકાર સો. ૭. પહિલપતિ શીખે મુનિવર પાસે, મહામંત્ર મન શુદ્ધ પરભવ તે રાજસિંહ પૃથિવીપતિ, પામ્ય પરિગલ રિદ્ધ; એ મંત્ર થકી અમરાપુર પહોતે; ચાદર સુવિચારસ. ૮. સંન્યાસી કાશી તપ સાધતે, પંચાગ્નિ પરજાલે દીઠે શ્રી પાસકુમારે પન્નગ, અધબલતે તે ટાલે; સંભલા શ્રીનવકાર સ્વયંમુખ, ઇંદ્રભવન અવતાર; સો૯. મન શુધેિ જપતાં મયણાસુંદરી, પાની પ્રિય સીયેગ; ઈણે દયાને કુક ટ ઊંબરને, રકતપિત્તને રંગ, નિશું જપતાં નવનિધિ થાયે, ધર્મતણો આધાર સો૧૦. ઘટમાંહિ કૃષ્ણ ભુજ ગમ ઘાલ્ય; ઘરણું કરવા ઘાત, પરમેષ્ટિ પ્રભાવે હાર કુલને, વસુધા માંહિ વિખ્યાત; કલાવતીએ પિંગલ કીધે, પાપત પરિહાર; સે. ૧૧. ગયણાંગણ જાતિ રાખી ગ્રહીને, પાડી બાણુ પ્રહાર; પદ પંચ સુણતાં પાંડુપતિ ઘર, તે થઈ કુંતા–નાર; એ મંત્ર અમુલખ મહિમા મંદિર, ભવદુઃખ ભંજણહાર; સ. ૧૨. કંબલ સંબેલે કાદવ કાઢયા, શકટ પાંચસે માન; દીધે નવકારે ગયા દેવલોક, વિલસે અમર વિમાન; એ મંત્ર થકી સંપત્તિ વસુધા લહી, વિલસે જૈન વિહાર સો. ૧૩. આગે ચોવીશી હુઈ અનંતી, હેશે વાર અનત, નવકાર તણું કેઈ આદિ ન જાણે, એમ ભાખે અરિહંત પૂરવા દિશિ ચારે આદિ પ્રપંચે, સમય સંપત્તિ સાર સો. ૧૪. પરમેષ્ટિ સુરપદ તે પણ પામે, જે કૃતક કઠેર; પુંડકિગિરિ ઉપર પ્રત્યક્ષ પેખે, મણિધર ને એક મેર; સહગુરુ સન્મુખ વિધિયે સમરતાં, સફલ જનમ સંસાર; સે. ૧૫. શુલિકારે પણ તસ્કર કીધે, લેહખુરો પરસિદ્ધ; તિહાં શેઠે નવકાર સુણાવ્યો, પાયે અમરની રિદ્ધ શેઠને ઘર આવી વિધ નિવાર્યા, સુરે કરી મને હાર; સ૧૬. પંચ પરમેષ્ટિ જ્ઞાન જ પંચ, પંચ દાન ચારિત્ર, પંચ સઝાય મહાવત પંચહ, પંચ સમિતિ સમકિત; પંચ પ્રમાદ વિષય તજે પંચહ, પાલે પંચાચાર, ૦ ૧૭. .કલશ૭૫ય-નિત્ય જપીએ નવકાર, સાર સંપત્તિ સુખદાયક સિદ્ધ મંત્ર

Page #62

સજજન સન્મિત્ર એ શાશ્વતે, એમ જપે શ્રી જગનાયક, શ્રી અરિહંત સુસિદ્ધ, શુદ્ધ આચાર્ય ભણી જે; શ્રી ઉવજઝાય સુસાધુ, પંચ પરમેષ્ટિ થણ જે; નવકાર સાર સંસાર છે, કુશલલાભ વાચક કહે; એક ચિત્ત આરાધતાં, વિવિધ ઋદ્ધિ વાંછિત લહે. ૧૮.
૨૩ પંચ પરમેષ્ઠિપરમાનંદ ઈદ (૨) દેહા – નમે અરિહંતાણું, ઈમ પાંચે પદમાંય; ક કેં હૈ શ્રી ફ્રી સ્વાહા, જપતાં ફ્રી શ્રી થાય.
ત્રિભંગી છંદઃ–પ્રણમું સરસતિ, હાય વર મતિ, ચિત્ત ઉલૂસે અતિ, ગુણ ધુણવા; શુદ્ધ ભાવે દયાવે, એ સુખ પાવે, એક ચિત્ત થાવે, યશ સુણવા; જય જય પરમેષ્ઠી, જગમેં શ્રેષ્ટિ, દે પદ જેકી, જગધાર; ત્રિજગ મઝાર, નામ ઉદાર, જય સુખકાર, નવકારં, એ આંકણી. ૧. બારે ગુણવંતા, શ્રી અરિહંતા, લેક મહેતા ગુણ ગહેરા, ઘન ઘાતિ કમ, મિથ્યા ભામ, ત્યાગ અધમ, વિષ લહેરા; શુકલ મન ધ્યાયા, કેવળ પાયા, ઇંદર આયાં, તિણ વારં, ત્રિ. ૨. વર પર્ષદા બારે, હર્ષ અપારે, સુણી અવધારે, જિનવાણી; અમૃત શું પ્યારી, જગ હિતકારી, સુર–નરનારી, પહેચાણ; કેઈ સંયમ ધારે, કેઈ વ્રત બારે, કમ વિદ્યારે, શિવ ત્યારી; ત્રિ૩. દ્વિતીય પદ
થા, સિદ્ધ ગુણ ગાવો, ફિર નહિ આવો, જિહાં જાઈ; જે અલખ નિરંજન, ભવિ મનરંજન, કમકે અંજન, શિવ સાંઈ પુદ્ગલકા ફંદા, દૂર નિકંદા, પરમાનંદા, અવિકારં, ત્રિ. ૪. અષ્ટ ગુણ કે ધારે, જગત નીહારે, કાળ ન મારે, ઉન તાઈ; જિહાં સુખ અનંતા, કેવળ વતા, ગુણ ઉચરતા, છે નાઈ; નિજ વાસ બતાઈ, ઘો મુજ તાઈ તુમસા નાઈ, દાતારં, ત્રિ, પ. ગણિવર પદ ત્રીજે, નિત્ય નમીજે, સેવા કીજે, હષ ધરી, પંચ મહાવ્રત પાળે, દૂષણ ટાળે, ગજ જિમ મહાલે, શૂર હરી; પાંચે વશ કરતે, પંચ ઉતરતે, પાંચઈ હરતે, દુઃખકારં, ત્રિ. ૬. શીતળ જિમ ચંદા, અચળ ગિરિંદા, ગણપતિ ઇંદા, શિરદાર; સાગર જિમ ગહેરા, જ્ઞાન લહેર, મિથ્યા અધેરા, પરિહાર; સંપદ વસુ પાવે, ન્યાય બઢાવે, પાળે પળાવે, આચાર; ત્રિ. ૭. ગુરુ સેવા સાધી, વિનય આરાધી, ચિત્ત સમાધી, જ્ઞાન ભણે; બારે અંગ વાણી, પેટી સમાણી, પૂરવ નાણી, સંશય હશે; નિરવદ્ય સત્ય ભાખે, શાસ્ત્ર સાખે, ગુણ અભિલાખે, નિજ સાર; ત્રિ. ૮. ઉવઝાયા સ્વામી, અંતરજામી, શિવગતિ ગામી, હિતકારી, શીખણરે આવે, જગ શિખાવે, ન્યાય બતાવે, ઉપકારી, દુગતિમાં પડતો, કાદવ ગડત, ચિત કરે ચડતો, તિનવાર; ત્રિ. ૯. કંચુક અહિ ત્યાગે, દૂર ભાગે, તિમ વૈરાગે, પાપ હરે; જુઠા પરછંદા, મેહની ફદા, પ્રભુકા બંદા, જેગ ધરે; સબ માલ ખજીના, ત્યાગન કીના, મહાવ્રત લીના, અણગારં, ત્રિ. ૧૦. પાળે શુદ્ધ કરણી, ભવજળ તરણી, આપદ હરણી, દહી રખે; બોલે સત્ય વાણી, ગુપ્તિ ઠાણી, જગકા પ્રાણી, સમ લે છે; શિવમારગ ધ્યાવે, પાપ હઠાવે, ધર્મ બતાવે, સત્ય સારં, ત્રિ. ૧૧. એ પ્રણામે ભાવે, વિધ્ર હઠાવે, અરિ હરિ જાવે, દૂર સહી; જે તપ તેજારી, દુઃખ બિમારી, સોગ સવારી, આત નહી, ગ્રહ પીડા ભાગે, દષ્ટિ ન લાગે, શત્રુ ન જાગે, સીગારં; ત્રિ. ૧૨. એહ મંત્રજ ૧ ૬ અસિઆઉસા કૈ ફ્રી ફ્રી ફ્રી શ્રી સ્વાહા, આ મંત્રની ૧૦૮ ની એક માળા ગણવી.

Page #63

મંગલ પ્રવેશિકા નીકે, તારક જીકે, ત્રિજગ ટીકે, સુખદાતા; એ મંત્ર કરારી, મહિમા ભારી, લહે નરનારી, સુખશાતા; સરજી વનવેલી, દે ઘન ઠેલી, ભવે ભવે કેલી, યહ સારં; ત્રિ૧૩. પદ્માસનવાળી, રંગનિહાળી, આરતિ ટાળી, ધ્યાન ધરે, ત્રિલોક પર્યાપ, ભાવનું જપે,રિદ્ધિસિદ્ધિ જ છે, જે ઘરે, એહ છે"દ ત્રિભંગી, ગાવે ઉમંગી,ભવભય સંગી,જયકારંત્રિ૧૪.
૨૪. નવકાર મંત્રનો છંદ (૩) સુખકારણ ભવિયણ, સમરે નિત નવકાર; જિનશાસન આગમ, ચૌદ પૂરવનો સાર. ૧. એ મંત્રને મહિમા, કહેતાં ન લહું પાર; સુરતરુ જિન ચિંતિત, વંછિત ફલ દાતાર. ૨. સુરદાનવ માનવ, સેવા કરે કરડ ભુવિ મંડલ વિચરે, તારે ભવિયણ કોડ. ૩. સુરઈદે વિલસે, અતિશય જાસ અનત; પદ પહેલે નમિયે, અરિ ગજન અરિહંત. ૪. જે પનારે ભેદ, સિદ્ધ થયા ભગવત; પંચમિગતિ પહોંચ્યા, અષ્ટ કરમ કરી અંત, ૫. કળઅકળ સરૂપી, પંચાતંતક દેહ; જિનવર પાય પ્રણમું, બીજે પદ વળી એહ. ૬. ગ૭ભાર ધુરંધર, સુંદર શશિહર શોભે; કરે સારણ વારણ, ગુણ છત્રીશે થોભે, ૭. શ્રત જાણ શિરોમણિ, સાગર જિમ ગભીર; ત્રીજે પદ નમીયે, આચારક ગુણ ધીર. ૮. શ્રતધર ગુણ સાગર, સૂત્ર ભણાવે સાર તપવિધિ સંયોગે, ભાંગે અથ વિચાર. ૯. મુનિવર ગુણ જુત્તા, કહિયે તે ઉવજઝાય; પદ ચોથે નમીયે, અહ નિશિ તેહના પાય. ૧૦. પંચશ્રવ ટાળે, પાળે પંચાચાર; તપસી ગણધારી, વારે વિષય વિકાર. ૧૧. ત્રસ થાવર રક્ષક, લોકમાંહી જે સાધ; ત્રિવિધે તે પ્રણમું, પરમારથ જિણે લાધ. ૧૨. અરિ-કરિ–હરિ–સાયણિ, ડાયણિ-ભૂત-વૈતાળ, સવિ પાપ પણાસે, વાધે મંગળ માળ. ૧૩. ઈણ સમય સંકટ, દ્વર ટળે તતકાળ; ઈમ જપે જિનપ્રભ-સૂરિશિષ્ય રસાળ. ૧૪.
- ૨૫ સિદ્ધ-સહસ્ત્રનામ વર્ણન છંદ (૧) ભુજંગ પ્રયાત વૃત-જગન્નાથ જગદીશ જગબંધુ નેતા, ચિદાનંદ ચિત્કંદ ચિમૂરતિ ચેતા; મહા મેહ ભેદી અમાઈ અવેદી, તથાગત તથારૂપ ભવન્ત–ઉછેદી. ૧. નિરાલંક નિકલંક નિરમલ અબધો, પ્રભે દીનબંધો કૃપાનીર સીંધે, સદાતન સદાશિવ સદા શુદ્ધ સ્વામી, પુરાતન પુરુષ પુરુષવર વૃષભગામી. ૨. પ્રકૃતિ રહિત હિત વચન માયા અતીત, મહાપ્રાણ મુનિયજ્ઞ પુરુષ પ્રતીત; દલિત કમૅભર કમફલ સિદ્ધિ દાતા, હદય પૂત અવધૂત નૂતન વિધાતા. ૩. મહાજ્ઞાન યોગી મહામે અગી, મહાધમ સન્યાસ વર કચ્છી ભેગી; મહાધ્યાન લીને સમુદ્ર અમુદ્રો, મહાશાંત અતિદાંત માનસ અરુદ્રી. ૪. મહેંદ્રાદિકૃતસેવ દેવાધિદેવ, નમે તે અનાહત ચરણ નિત્ય મેવ; નમે દર્શનાતીત દર્શન સમૂહ, ત્રયી–ગીત–વેદાંતકૃત અખિલ ઉહ. ૫. વચન મન અગોચર મહા વાકય વૃત્ત, કૃતાવેધ સંવેદ્ય પદ સુપ્રવૃત્ત; સમાપત્તિ આપત્તિ સંપત્તિ ભેદે, સકલ પાપ સુગરિઠ તું દિઠ છેદે. ૬. ન તૂ દશ્ય માત્ર ઈતિ વેદવાદે, સમાપત્તિ તુજ દષ્ટિ સિદ્ધાંતવાદે; વિગૅતા વિના અનુભવે સકલ વાદી, લખે એક સિદ્ધાંતધર અપ્રમાદી. ૭. કુમારી દયિત ભેગસુખ જિમ ન જાણે, તથા દયાન વિણ તુજ મુધા લેક તાણે, કરે કષ્ટ તુજ કારણે બહુત ખેજે, સ્વયં – પ્રકાશે ચિદાનંદ મોજે. ૮, રટે અટપટી ઝટપટી વાદ

Page #64

સજન સન્મિત્ર લ્યાવે, ન ત્યાં તૂ રમે અનુભવી પાસ આવે, મહા નટ ન હઠગ માંહિં તૂજ જાગે, વિચારે હોઈ સાંઈ આગે જી આગે. ૯. તથાબુદ્ધિ નહીં શુદ્ધ તુજ જેણિ વહિએ, કલૌ નામ માંહિં એક થીર થોભ રહિએ, સહસ નામ માંહિં દીપ પણિ અ૫ જાણું, અનતે ગુણે નામ અણુતાં વખાણું. ૧૦. અનેકાંત સંક્રાંત બહુ અથ શુદ્ધ, જિકે શબ્દ તે તાહરાં નામ બુદ્ધ; નિરાસી જપે જે તે સવ સાચું, જપે જેહ આસાએ તે સર્વ કાચું. ૧૧. ન કો મંત્ર નવિ તત્ર નવિ યંત્ર માટે, જિયે નામ તારે શમ-અમૃત લોટે; પ્રભો નામ મુજ તુજ અક્ષય નિધાન, ધરું ચિત્ત સંસાર તારક પ્રધાન. ૧૨. અનામી તણા નામને શ્વે વિશેષ, એ તે મયમા વૈખરીનો ઉલ્લેખ; મુનિરૂપ પયંતિ કાંઈ પ્રમાણે, અકલ અલખ – ઈમ હાઈ થાન ટાણે. ૧૩. અનવતારને કેઈ અવતાર ભાખે, ઘટે તે નહીં દેવને કમ પાખે; તનુ ગ્રહણ નહીં ભૂત આવેશ ન્યાયે, પ્રથમ ગ છે કમ તમિશ્ર પ્રાચે. ૧૪. અછે શક્તિ તે જનની ઉદરે ન પેસે, તનુ ગ્રહણ વલી પર અણે ન બેસે, તરંગઝંગ સમ અર્થ જે એહ યુક્તિ, કહે સહે તેહ અપ્રમાણુ ઉક્તિ. ૧૫. યદા જિનવરે દેષ મિથ્યાત્વ ટા, ગ્રહિઉ સાર સમ્યકત્વ નિજ વાન વાઘે; તિહાંથી હુઆ તેહ અવતાર લેખે, જગત લેક ઉપગાર જગગુરુ ગવે છે. ૧૬. અહિ વેગ મહિમા જગન્નાથ કે, ટલે પંચ કલ્યાણ કે જગ અધેરે; તદા નારકી જીવ પણિ સુખ પાવે, થરણ સેવવા ધસમસ્યા દેવ આવે. ૧૭. તજ ભોગ ત્યે વેગ ચારિત્ર પાલે, ધરી ધ્યાન અધ્યાત્મ ઘનઘાતિ ટાલે; લહે કેવલજ્ઞાન સુર કોડિ આવે, સમવસરણ મંડાઈ સવિ દેષ જાવે. ૧૮. ઘટે દ્રવ્ય જગદીશ અવતાર એસે, કહો ભાવ જગદીશ અવતાર કે; રમે અશ આરોપ ધરી ઓઘદષ્ટિ, લહે પૂણું તે •તત્વ જે પૂણ દષ્ટિ. ૧૯. ત્રિકાલજ્ઞ અરિહંત જિન પારગામી, વિગતકમ પરમેષ્ટી
ભગવત સ્વામી પ્રભુ બલિદાભયદ આ સ્વયંભૂ, જયે દેવ તીર્થકરે તૂ જ શંભુ. ૨૦. ઈસ્યાં સિદ્ધ જિનના કહ્યા સહસ્ત્ર નામ, રહે શબ્દ-ઝગડો લહે શુદ્ધ ધામ; ગુરુશ્રી નયવિજય બુધ ચરણ સેવી, કહે શુદ્ધપદમાંહિં નિજ દષ્ટિ દેવી. ૨૧
૨૬ શ્રી સિદ્ધ પરમાત્માને છંદ હરીગીત છંદ-તુહે તરણ તારણ દુઃખ નિવારણ, ભવિક જન આરાધનશ્રી નાભીનંદન, જગત વંદન, નમે સિદ્ધ નિરંજન.૧. જગત ભૂષણ,વિગત દૂષણ, પ્રણવ પ્રાણ નિરૂપક, દયાન રૂપ અપ ઉપમ, નમે, ૨. ગગન મંડલ મુક્તિ પદવી, સર્વ ઉદ્ધ નિવાસને; જ્ઞાન જ્યોતિ અનંત રાજે, નમે. ૩. અજ્ઞાન નિદ્રા વિગત વેદન, દલિત મેહ નિરાયુષ; નામ નેત્ર નિરંતરાયં, નમો ૪. વિકટ ક્રોધા માન ધા, માયા લભ વિસર્જન; રાગ દ્વેષ વિમદ અંકુર, નમે. પ. વિમલ કેવળ જ્ઞાન લોચન,
ન શુકલ સમીરિત; યેગીનાતિગમ્ય રૂપ, નમો. ૬. યુગ ને સમોસરણ મુદ્રા, પુરી પૂર્ઘકાસનં સર્વ દીસે તેજ રૂપ, નમે૭. જગત જીનકે દાસ દાસી, તાસ આસ નિરાસન ચંદ્ર પરમાનદ રૂપ, નમો. ૮. સ્વ સમય સમકિત દૃષ્ટી જિનકી સે એ યોગી આયેગીકં દેખતામાં લીન હવે, નમો. ૯. તીથ સિદ્ધા અતીથ સિદ્ધા,

Page #65

મંગલ પ્રવેશિકા ભેદ પંચદશાધિક; સવકમ વિમુક્ત ચેતન, નો૦ ૧૦. ચંદ્રસૂય દીપ મણીકી, જયોતિ તે ન ઉલ્લવિત, તે તિથી અપરમ જાતિ, નમો૧૧. એકમાંહિ અનેક રાજે, અનેકમાંહિ કિકં; એક અનેકકી નાંહિ સંખ્યા, નમો૧૨. અજર અમર અલખ અનત. નિરાકાર નિરંજન; પરબ્રહ્મ જ્ઞાન અનંત દશન, નમે૧૩. અતુલ સુખકી લહીમે પ્રભ. લીન રહે નિરંતર; ધર્મધ્યાનથી સિદ્ધ દર્શન, નમે૧૪. ધ્યાન-ધૂપં મનઃ–પુછ્યું, પંચેંદ્રી-હતાશન; ક્ષમા–જાપ સંતોષ-પૂજા, પૂજે દેવ નિરંજનં. ૧૫. તુહે મુક્તિ દાતા કમ ઘાતા, દીન જાણી દયા કરે, સિદ્ધાર્થ નંદન જગત વંદન, મહાવીર જિનેશ્વર, ૧૬.
૨૭ વીસ જિનેશ્વરને છંદ (૧) છંદ-આર્યા-બ્રહ્મસુતા વાણી નિર્વાણ, સુમતિ વિમલ આપ બ્રહ્માણી ! કમલ કમંડલ પુસ્તક પાણિ, હું પ્રણમું જોડી જુગ પાણિ. ૧, વીસે જિનવર તણા, છંદ રચૂ ચિસાલ ભણતાં શિવસુખ સંપજે, સુણતાં મંગળ માલ. ૨.
ઈદ-જાતિ-વિયા-આદિ નિણંદ નમે નરઇદ સપુનમચંદ સમાન મુખ, સમામૃત કંદ ટાલે ભાવફેદ મરુદેવીનંદ કરત સુખં; લગે જસ પાય સુરિંદ નિકાય ભલા ગુણ ગાય ભવિક જન, કંચનકાય નહિ જસ માય નમે સુખ થાય શ્રી આદિજિન. ૧. અજિત જિદ દયાલ મયાલ કૃપાલ વિસાલ નયન જુગ, અનુપમ ગાલ મહામૃગ ચાલ સુભાલ સુજાનુ બાહુ જુગ, મનુષ્ય મેલીહ મુનિસર ર્સાહ અબીહુ નરીહ ગયે મુગતી, કહે નય ચિત્ત ધરી બહુ ભક્તિ નામે જિનનાથ ભલી જુગતી. ૨. અહા ! સંભવનાથ અનાથ નાથ મુગતિકો સાથે મિત્યે પ્રભુ મેરે, ભદધિપાજ ગરીબનિવાજ સવે શિરતાજ નિવારત ફેરે; જિતારિકે જાત સુસેના માત નમે નર જાત મિલી બહુ ઘેરો, કહે નય શુદ્ધ ધરિ બહુ બુદ્ધ જિતાવન નાથ હું સેવક તેરે. ૩. અભિનંદન સ્વામ લિયે જશ નામ સરે સવિ કામ ભવિક તણે, વિનિતા જશ ગામ નિવાસકે ઠામ કરે ગુણ ગ્રામ નરિંદ ઘણો; મુનીશ્વર ભૂપ અનુપમ રૂપ અકલ સ્વરૂપ જિનંદ તણે, કહે નય ખેમ ધરી બહુ પ્રેમ નમે નર પાવત સુખ ઘણે. ૪. મેઘ નરિંદ મહાર વિરાજિત સવનવાન સમાન તનુ, ચંદ સુચંદ વદન સુહાવત; રૂપ વિનિજિત કામ તનું કમકી કોડ સવે દુઃખ છેડ નમે કરજેડ કરિ ભક્તિ, વંશ ઈફવાકુ વિભૂષણ સાહિબ સુમતિ જિનદ ગએ મુક્તિ. પ. હંસપાદ તુલ્ય રંગ રતિ અધ રગરગ અઢીસે ધનુષ અંગ દેહક પ્રમાણ હે, ઉગતો દિકુંદ રંગ લાલકેસુ કુલ રંગ રૂપ છે અનંગ ભંગ અંગકેરો વાન હે; ગગકે તરંગ રંગ દેવનાથ હિ અભગ જ્ઞાનકો વિસાલ રંગ શુદ્ધ જાકે ધ્યાન હે, નિવારીએ કલેશ સંગ પદ્મપ્રભુ સ્વામિ ઈંગ દિજિએ સુમતિ સંગ પદ્ધ કેરા જાણ . ૬. જિણુંદ સુપાસ તણુ ગુણ રાસ ગાવે ભવિ ભાવ આણંદ ઘણે, ગમે ભવપાસ મહિમા નિવાસ પૂરે રવિ આસ કુમતિ હણે ચહુ દિસે વાસ સુગધ સુખાસ ઉસાસ ની:સાસ નિંદ્ર તણો, કહે નય ખાસ મુનીંદ્ર સુપાસ તણે જસ વાદ સદૈવ ભણે. ૭. ચંદ્ર ચંદ્રિકા સમાન રુપ સૈલસે સમાન દોઢસો ધનુષ માન દેહક પ્રમાણુ હે, ચંદ્રપ્રભુ સ્વામી નામ લીજીયે પ્રભાત ામ પામીએ સુખ ઠામ ઠામ ગામજસ નામ

Page #66

સજન સપિ હે, મહાસેન અંગજાત લમણાભિધાન માત સવિ જગજતુ તાત ચંદ્રસમ કાંત છે, કહે નય છે વાત ધ્યાએ જે દિનરાત ધામીએ તો સુખ સાત દુઃખકે ભી જાત છે. ૮. દુધ સિંધુન પીંડ ઉજલે કપુરખંડ ધેનુ ખીરક મંડ વેત પદ્ય ખંડ છે, ગગકે પ્રવાહ પિંડ શભુ શેલ દંડ અમૃત સરસ કુંડ શુદ્ધ જાકે તુંડ હે; સુવિધિ જિનદ સંત કીજીયે હુકમ અંત શુભભક્તિ જાસદ ત ત જાકે વાન હે, કહે નય સુણે સત પૂછયે જે પુષ્પદંત પામીયે તે સુખ સંત સુદ્ધ જાકે ધ્યાન હે. ૯. શીતલ શીતલ વાણ ઘનાઘન ચાહત ભવિ કેક કિશોરા, કેક દિjદ પ્રજાસુ નરદ વલી જિમ ચાહત ચ"દ ચકોરા વિધ ગચંદ સુચિ સુવિંદ સતિ નિજ કંત સુમેઘ મયુરા, કહે નય નેહ ધરી ગુણ ગેહ તથા હું ધાવત સાહેબ મેરા. ૧૦. વિષ્ણુ ભૂપકો મલ્હાર જગજતુ સુખકાર વશકો શગહા૨ રૂપકે આગાર છે, છડી સવિ ચિત્તકાર માન મોહકો વિકાર કામ કોકો સંચાર સર્વ વેરી વાર હે; આદર્યો સંજમભાર પંચ મહાવ્રત સાર ઉતારે સંસારપાર જ્ઞાનકો ભડાર છે, અગ્યારમે જિણુંદ સાર ભડકી જીવ ચિન્હધાર કહે નય વારેવાર મેક્ષકો દાતાર છે. ૧૧. લાલ કેસુ કુલ લાલ રતિ અધ રંગ લાલ ઉગતો દિણ દલાલ લાલચોળ રંગ હે, કેસરીકી જીડ લાલ કેસર ઘેલ લાલ ચુનડીકે રંગ લાલ લાલ પાન રંગ હે; લાલ કીર ચચ લાલ ઈંગલ પ્રવાલ લાલ કોકિલાકી દુષ્ટિ લાલ ધમં રંગ લાલ છે, કહે નય તેમ લાલ બારેમે જિર્ણોદ લાલ જયદેવિ માત લાલ લાલ જાકો અંગ છે. ૧૨. કૃતવર્મા નરિંદ તણે એહ નદ નુમંત સુરેંદ્ર પ્રમાદ ધરી, ગમે દુ:ખ દ દીયે રુ પદ સેહત્ત ચિત્ત ધરી; વિમલ જિણુંદ પ્રસન્ન વદન જાકે શુભ મન્ન સુગગ ધરી એક મન્ન કહે નય ધન્ય નમો જિનરાજ દિjદ સુપ્રીત ધરી. ૧૩. અનંત જિદ દેવ દેવનાં દેવાધિદેવ પૂજે ભવી નિતમેવ ધરી બહુ ભાવના, સુર નર સારે સેવ સુખ કી સ્વામી હેવ તુજ પાખે ઓર દેવ ન કરું હું સેવન સિંહસેન અંગ જાત સજસાભિધાન માત જગમાં સુજસ ખ્યાત ચીહું દીશે વ્યાપ, કહે નય તાસ વાત કોએ જે સુપ્રભાત પરાજિત નિજ હોય સુખ સાત કીતિ કેડ આપત. ૧૪. જાકે પ્રતાપ પરાજિત નિબલ ભૂતલ થઈ ભમે ભાનુ આકાશે, સૌમ્ય વદન વિનિજિત અંતર શ્યામ વાસીન હોત પ્રકાશે; ભાનુ મહિપતિ વંશશૈશવ બાધ ન દીપત ભાનું પ્રકાશે, નમે નય નેહ નિત સાહિબ એહ ધમ જિર્ણદ ત્રિજગ પ્રકાશે. ૧૫. સલમા જિર્ણોદ નામે શાંતિ હોય ઠામ ઠામે સિદ્ધિ હાય સર્વ કામે નામ કે પ્રભાવ છે, કચન સમાન વાન ચાલીશ ધનુષ માન ચક્રવતિ કે ભિધાન દીપતે તે સર થે; ચૌદ રયણ સમાન દીપતા નવય નિધાન કરત સુરેદ્ર ગાન પુણ્ય પ્રભાવ છે, કહે નય જે હાથ અબ હું થયો સનાથ પાઈઓ સુમતિ સાથે શાંતિનાથકે દિદાર થે. ૧૬. કહે કંથ જિણુંદ મયાલ દયલ નિધિ સેવકની અરદાસ સુણે, ભવ ભીમ મહાર્ણવ પૂર અગાહ અથાગ ઉપાધિ સુનીર ઘણે, બહુ જન્મ જરા મરણાદિ વિભાગ નિમિત્ત ઘણાદિ કલેસ ઘણે, અબ તારક તાર કૃપા પર સાહિબ સેવક જાણીએ છે આપણે. ૧૭. અરદેવ સુદેવ કરે નર સેવ દુઃખ દેહગ દૂર કરે, ઉપદેશ ઘનાઘના નીર ભરે ભવી.

Page #67

માંગલ પ્રવેશિકા
માનસ માનસ ભૂરી તરે; સુદર્શન નામ નરેસર અંગજ ભવ્ય મને પ્રભુ જાસ વસે, તસ સકટ શાક વિયેાગ કુયાગ દરિદ્ર કુસંગતિ ન આવત પાસે. ૧૮. નીલ કીર ૫ખી નીલ નાગવલિ પત્ર નીલ તરુવર રાજી નીલ નીલ નીલ દ્રાખ હૈ, કાચકા સુગાલ નીલ ઇંદ્ર નીલ રત્ન નીલ પત્ર નીલ ચાસ હે; જમુના પ્રવાહ નીલ ભૃગરાજ પ`ખી નીલ જેહવા અશોક વૃક્ષ નીલ નીલ રગ હૈ, કહે નય તેમ નીલ રાગ થૈ સુસ્વર નીલ મલ્લીનાથ દેવ નીલ તકો અંગ નીલ છે. ૧૯. સુમિત્ર નરીદ તણા વર નંદ સુચદ્ર વદન સાહાવત હૈ, મદર ધીર સેવે નરહીર સુસામ શરીર વિરાજિત હૈ; કલવાન સુછપ યાન કરે ગુણગાન નદિ ઘણા, મુનિસુવ્રત સ્વામી તણા અભિધાન લહે નય માન આનદ ઘણા. ૨૦. અરિહંત સરૂપ અનુપમ રૂપકે સેવક દુઃખને દૂર કરે, નિજ વાણી સુધારસ મેઘ જલે ભિવ માન સમાન સભૂરી ભરે; નમીનાથકે દન સાર લહી કુણુ વિષ્ણુ મહેશ ઘરે જો કે, અઞ માનવ મુઢ લહિ કુણુ સકર કે કકર હાથ રે; ૨૧. જાદવ વાંસ વિભુષણ સાહિબ નેમિ જિષ્ણુદ મહાન દકારી, સમુદ્ર વિજય નરિંદ તણેા સુત ઉજ્વલ શ`ખ સુલક્ષણ ધારી; રાજુલ નાર મુકી નિરધાર ગયે ગિરનાર કલેસ નિવારી, કજલ કાય શિવા દેવી માય નમે નય પાય મહાવ્રતધારી. રર. પાર્શ્વનાથ અનાથ કે નાથ સનાથ ભયેા પ્રભુ દેખત થે, સવિ રાગ વિજોગ કુજોગ મહાદુ:ખ દૂર ગએ પ્રભુ ધાવત થે; અશ્વસેન નરેશ સપુત વિરાજિત ઘનાધનવાન સમાન તનુ, નય સેવક વ‘છીત પૂરણ સાહિબ અભિનવ કામ કર રમવુ. ૨૩. કુકમઠ કુલ ઉલ’ૐ હઠી હઠે ભજન જાસ પ્રતાપ વિરાજે, ચંદન વાણી સુવામા નદન પુરુષાદાણી બિરુદ જસ છાજે; જસ નામકે ધ્યાન થકા વિ દેહગ દારિદ્ર દુઃખ મહા સિવ ભાંજે, નય સેવક વષ્ઠિત પૂરણ સાહિબ અષ્ટ મહા સિદ્ધિ નિત્ય નીવાજે. ૨૪. સિદ્ધારથ ભૂપ તણા પ્રતિરૂપ નમે નર ભૂપ આન ંદ ધરી; અચિંત્ય સ્વરૂપ અનુપમ રૂપકે લંછન સેાહત જાસ હુરી; ત્રિસલાનદન સમુદ્રમ કદન લઘુપણે કપતિ મેરુગિરિ, નમે નય ચંદ વદન વિરાજિત વીર જિણુંદ સુપ્રીત ધરી. ૨૫. ચાવીશ જિનદ તણા ઇંડું છંદ ભણે વિન્રુ જે ભાવ ધરે, તસ રાગ વિચાગ જોગકુ ભાગ સર્વિ દુઃખ દોહગ દૂર કરે; તસ અંગણુ માર ન લાલે પાર સુમતિ તાખાર હુંખાર કરે, કહે નયસાર સુમ`ગલ ચાર ધર્મે તસ સપદ ભૂરી ભ. ૨૬. સવેગી સાધુ વિભૂષણ વંસ વિરાજિત શ્રી નયવિમલ જનાન દકારી, તસ સેવક સંજમધાર સુધારકે ધીવિમલગણી જયકારી, તાસપત્તાંભુજ઼ ભંગ સમાન શ્રી નવિમલ મહાવ્રત ધારી, કહે એ છંદ સુણા વિટ્ટ કે ભાવધારીને ભણ્ણા નરનારી. ૨૭. ૨૮ ચાવીશ જિનેશ્વરના છંદ (૨)
શ્રી તીરાજ વિમલાચળ નિત્યવા, દેખી સસ્તું નયનથી જેમ પુચ દે; પૂજે મળી સુરવા નરનાથ જેને, ધારી સદા ચરણું લછન માંહી તેને. ૧. શ્રેયાંસના ઘર વિષે રસ ઇક્ષુ લીધેા, ભિક્ષાગ્રહી નિજ પ્રપૌત્ર સુપાત્ર કીધા; માતા પ્રતિ વિનય ભાવ ધરી પ્રભુએ, અપી અહા પરમ કેવળ શ્રી પ્રભુએ. ૨. દેવાધિદેવ ગજ લઈન ચંદ્રકાંતિ, સ`સાર સાગર તણી હરનાર ભ્રાંતિ; એવા જિનેશ્વર તણા યુગપાદ પૂજે,

Page #68

સજ્જન સિ દીઠા નહિ જગતમાં તુજ તુલ્ય જો. ૩. જન્મ્યા તણી નયરી ઉત્તમ જે અધ્યા, ત્રાતા નરેશ પ્રભુના જિતશત્રુ રાજા; દેદીપ્યમાન જનની વિજયા સ્વીકારી, સેવા સત્તા અજિતનાથ ઉમ‘ગકારી. ૪. વાધે ન કેશ શિરમાં નખ રામ વ્યાધી, પ્રસ્વેદ ગાત્ર નહિ લેશ સદા સમાધિ; છે માંસ શાણિત અહા અતિ શ્વેતકારી, હું સ્વામી સ`ભવ સુસ પદ ગામ તારી. ૫. છે શ્વાસ અ’મુજ સુગધ સદા પ્રમાણે, આહારને તુમ નિહાર ન કોઇ જાણે; એ ચાર છે અતિશયેા પ્રભુ ! જન્મ સાથે, વહુ હમેશ અભિનદન જોડી હાથે. ૬. ભૂમડળે વિહરતા જિનરાજ જ્યારે, કાંટા અધામુખ થઈ રજ શુદ્ધ ત્યારે; છે એક જોજન સુધી શુભ વાત શુદ્ધિ, એવા નમું સુમતિનાથ સદા સુબુદ્ધિ. ૭. વૃષ્ટિ કરે સુરવા અતિસૂક્ષ્મ ધારી, જાનુ પ્રમાણ વિરચે કુસુમે શ્રીકારી; શબ્દો મનેાહર સુણી શુભ શ્રોત્ર માંહિ, શ્રી પદ્મનાથ પ્રભુને પ્રણમું ઉછાંહિ. ૮. સેવા કરે યુગલ યક્ષ સહકરાને, વીંઝે ધરી કર વિષે શુભ ચામરોને; વાણી સુણે સરસ જોયણ એક સારી, વંદું સુપાર્શ્વ પુરુષાત્તમ પ્રીતિકારી ૯. એલે જિનેન્દ્ર મુખ માગધી અધ' ભાષા, દેવા ના તિરીગણા સમજે સ્વભાષા; આર્યાં અનાય સઘળા જન શાંતિ પામે, ચંદ્રપ્રભુ ચરણ લંછન ચંદ્ર નામે. ૧૦. વૈશ વિધી સઘળાં જન ત્યાં વિસારે, મિથ્યાત્મિએ વિનય વાકય મુખે ઉચ્ચારે, વાદી કદી અવિનયી થઇ વાદ માંડે, દેખી જિનેશ સુવિવિધ જન સવ` છાંડે. ૧૧. જે દેશમાં વિચરતાં જિનરાજ જ્યારે, ભીતી ભયકર નહિ લવલેશ ત્યારે; ઇતિ-ઉપદ્રવ-દુકાળ તે દૂર ભાજે, નિત્યે કરુ` નમન શીતળનાથ આજે. ૧૨. છાયા કરુ તરુ અાક સદૈવ સારી, વૃક્ષેા સુગધ શુભ શીતળ શ્રેયકારી; પચીસ જોયણુ લગે નહિ આધિ વ્યાધિ, શ્રેયાંસનાથ ! તુમ સવનથી સમાધી. ૧૩. સ્વપ્ના ચતુર્થાંશ લહે જિનરાજ માતા, માતગને વૃષભ સિંહ સુલક્ષ્મી દાતા; નિમ અગ્નિ શુભ છેવટ દેખી તેને, શ્રી વાસુપૂજ્ય પ્રભુના શુભ સ્વપ્ત થાને. ૧૪. જે પ્રાતિહાય શુભ આઠ અÀાક વૃદ્ધે, વૃષ્ટિ કરે કુસુમથી સુરનાદ દક્ષે; એ ચામશે શુભ સુખાસન મસ્તકે તે, છે છત્ર હું વિમળનાથ સુદુંદુભી તે. ૧૫. સસ્થાન છે સમ સદા ચતુરસ્ર હારું, સ`ઘેણુ વારુષભાદિ દીપાવનારું; અજ્ઞાન ક્રોધ મદ માહુ હર્યાં તમેાએ, એવા અન`તપ્રભુને નમીએ અમે એ. ૧૬. જે કમથી પ્રભુ તમેજ મૂકાવનારા, સંસાર સાગર થકી તમે તારનારા; છે વજ લાંછન તમે શેાભાવનારા, શ્રી ધનાથ પદ શાશ્વત આપનારા. ૧૭. શ્રી વિશ્વસેન નૃપન`દન દિવ્ય કાંતિ, માતા સુભવ્ય અચિરા તસ પુત્ર શાંતિ; શ્રી મેઘના ભવ વિષે સુર એક આવી, પારેવ સિંચનકના સ્વરૂપો બતાવી. ૧૮. પાવને અભય જીવિત દાન આપ્યું, પેાતા તણું અતિય કેમળ માંસ કાપ્યું, તેવા મહા અભયદાનથી ગભવાસે, મહા ઉપદ્રવ ભયકર સનાશે. ૧૯. શ્રી તીથ નાયક થયા. વળી ચક્રવતી, અને લહી પદવીએ ભવ એક વી, જે સાવભૌમ પદ પચમ ભાગવીને, તે સેાળમા જિન તણા ચરણે નમીને. ૨૦. ચેારાશી લક્ષ ગજ અશ્વ રચે કરીને, છનું કરાડ જન લશ્કર વિસ્તરીને, તેવી છતી અતિ સમૃદ્ધિ તજી ક્ષણે કે, શ્રી કુંથુનાથ જિન-ચક્રી થયા વિવેકે, ૨૧. રત્ના ચતુર્થાંશ નિધાન ઉમરંગકારી, ખત્રીશખદ્ધ નિત નાટક થાય

Page #69

- ૨૫
મંગલ પ્રવેશિકા ભારી, પ્રધાનને સાહસ ચેસઠ અંગનાઓ, તેથી તજી અર જિનેશ્વર સંપદાઓ. ૨૨. નિત્ય કરે કવલ ક્ષેપન કંઠ સુધી, ષમિત્રને તરણુકાજ નિપાઈ બુદ્ધિ, ઉદ્યાન મેન ગૃહ રચી હેમ મૂતિ, મલ્લી જિનેશ પડિમા ઉપકાર કત. ૨૩. નિસંગ દાંત ભગવંત અનતજ્ઞાની, વિશ્વોપકારી કરુણા નિધિ આત્મ યાની; પરોઢિયે વશ કરી હણી કમ આઠે, વદે જિદ્ર મુનિસુવ્રત તેહ માટે. ૨૪. ઈદ્રો સુરે નરવરે મળી સર્વ સંગે, જન્માભિષેક સમયે અતિ ભક્તિ રંગે; વિદ્યાધરી સુરવરી શુભ શબ્દ રાગે, સંગીત નાટક કરે નમિનાથ આગે. ૨૫. રાજિમતિ ગુણવતી સતી સૌમ્યકારી, જેને ત્યજી થયા મહા બ્રહ્મચારી; પૂર્વે ભવે નવ લગે તુમ સ્નેહ ધારી, હે! નેમિનાથ ભગવંત! પપકારી. ૨૬. સમેતશિલ શિખરે પ્રભુપાશ્વ સોહે, શખેશ્વરા અમિઝરા કલીકુંડ મેહે, શ્રી અશ્વસેન કુલ દીપક માત વીમા, નિત્યે અંચિત્ય મહિમા પ્રભુપાર્શ્વનામા. ૨૭. સિદ્ધાર્થ રાય ત્રિશલા સુત નિત્ય વંદે, આનંદકારક સદા ચરણારવિદે; જે શાસનેશ્વર તણા ઉપકાર પામી, પૂજું પ્રભુ ચરણ શ્રી મહાવીર સ્વામી. ૨૮.
૨૯ શ્રી શાંતિનાથ જિનને છંદ શારદા માય નમું શિરનામી, હું ગુણ ગાઉં ત્રિભુવનકે સ્વામી; શાંતિ શાંતિ જપે સબ કેઈ, તે ઘેર શાંતિ સદા સુખ હોઈ. ૧. શાંતિ જપી જે કીજે કામ, સેહી કામ હવે અભિરામ; શાંતિ જપી પરદેશ સિધાવે, તે કુશળ કમળ લેઈ આવે. ૨. ગભ થકી પ્રભુ મારી નિવારી, શાંતિ નામ દીયે હિતકારી જે નર શાંતિ તણું ગુણ ગાવે, ઋદ્ધિ અચિંતી તે નર પાવે. ૩. જે નરકે પ્રભુ શાંતિ સહાઈ, તે નરકું કોય આરતી નાઈજે કછું વછે સહી પૂરે, દુઃખ–દારીદ્ર-મિથ્યામતી રે. ૪. અલખ નિરંજન ત પ્રકાશી, ઘટ ઘટ અંતર કે પ્રભુવાસી; સ્વામી સ્વરુપ કહ્યું નવિ જાય કહેતાં મુજ મન અચરજ થાય. ૫. ડાર દીયે સબહી હથીયારા, જીત્યા મેહ તણું દળ સારા; નારી તજી શિવ શું રંગ રાચે, રાજ તમે પણ સાહીબ સાચે, ૬. મહાબળવંત કહીએ દેવા, કાયર કુંથું એક હણવા; અદ્ધિ સયલ પ્રભુ પાસ લીજે, ભિક્ષા આહારી નામ કહી જે. ૭. નિંદક પૂજકકું સમ ભાયક, પણ સેવકહી કે સુખદાયક; તજી પરિગ્રહ હુઆ જગનાયક, નામ અતિથિ સવે સિદ્ધ લાયક. ૮. શત્રુ મિત્ર સમ ચિત્ત ગણજે, નામ દેવ અરિહંત ભણજેસયળ જીવ હિતવંત કહી, સેવક જાણું મહાપદ દીજે. ૯. સાયર જેસા હોત ગંભીર, હૃષણ એક ન માંહે શરીર; મેરુ અચળ જિમ અંતરજામી, પણ ન રહે પ્રભુ એકણુ ઢામી. ૧૦. લેક કહે જિન સબ દેખે, પણ સુપનાંતર કબહુ ન પેખેરીસ વિના બાવીશ પરીસા, સેના જીતી તે જગદિશા. ૧૧. માન વિના જગ આણ મનાઈ, માયા વિના શિવ શું લઈ લાઈફ લભ વિના ગુણ રાશી ગ્રહિએ, ભિક્ષુ ભાવે ત્રિગડો સેવિજે. ૧૨. નિગ્રંથપણે શિર છત્ર ધરાવે, નામ યતિ પણ ચમર ઢળાવે; અભયદાન દાતા સુખ કારણ, આગળ ચક્ર ચાલે અરિદારણ. ૧૩. શ્રી જિનરાજ દયાળ ભણજે, કમ સવંકા મૂળ ખણજે; ચઉવિત સંઘહ તીરથ શાપે, લચછી ધણી દેખે નવિ આપે. ૧૪. વિનયવત ભગવંત કહાવે, નહિ. કીસીકુ

Page #70

સજ્જન સામગ્ર શિશ નમાવે; અકંચનકે ખિરુદ ધરાવે, પણુ સેાવન પદ પકજ ઠાવે. ૧૫. રાગ નહીં પણ સેવક તારે, દ્વેષ નહીં નિગુણા સંગ વારે; તજી આર્ભ નિજ આતમ ધ્યાવે, શિવરમણીકા સાથ ચલાવે. ૧૬. તે મહિમા અદ્ભૂત કહીએ, તેરા ગુણુકે પાર ન લહિએ; તું પ્રભુ સમરથ સાહેબ મેરા, હું મન માહન સેવક તેરા. ૧૭. તું રે ત્રિલેાકતા પ્રતિપાળ, હું ૨ે અનાથને તું રે દયાળ; તું શરણાગત રાખત શ્રીરા, તુ પ્રભુ તારક છે વડવીરા, ૧૮. તુ હી સમેા વડભાગજ પાયેા, તા મેરા કાજ ચડયા રે સવાયા; કરોડી પ્રભુ વિનવું તુમણું, કરે કૃપા જિનવરજી અમથું. ૧૯. જનમ-મરણના ભય નિવારા, ભવ સાગરથી પાર ઉતારા; શ્રી હથીણુાઉર મ‘ડણુ સાહે, ત્યાં શ્રી શાંતિ સદા મન મેહે. ૨૦ પદ્મસાગર ગુરુરાય પસાયા,શ્રી ગુણસાગર કહે મન ભાયા; જે નરનારી એક ચિત્ત ગાવે, તે મનવાંછિત નિશ્ચે પાવે. ૨૧.
૩૦ શ્રી મહાવીર જિન છંદ
સેવા વીરને ચિત્તમાં નિત્ય ધારા, અરિ ક્રોધને મનથી દૂર વારા; સતાષ વૃત્તિ ધરા ચિત્ત માંહિ, રાગ દ્વેષથી દૂર થાએ ઉછાહિં. ૧. પડયા માહના પાસમાં જેહ પ્રાણી, શુદ્ધ તત્વની વાત તેણે ન જાણી; મનુ જન્મ પામી વૃથા કાં ગમે છે, જૈનમાગ છડી ભુલા કાં ભમેા છે. ૨. અલાલી અમાની નિરાગી તો છે, સલેાભી સમાની સરાગી ભજો છે; હિરાદ્ધિ અન્યથી શું રમે છે, નદી ગગ મુકી ગલીમાં પડા છે. ૩. કેઇ દેવ હાથે અસિ ચક્રધારા, ઈ દેવ ઘાલે ગલે રૂંઢમાલા; કેઇ દેવ ઉત્સંગે રાખે છે વામા, કેઈ દેવ સાથે રમે વૃંદ રામા. ૪. કેઇ દેવ જપે લેઇ જપમાલા, કેઇ માંસભક્ષી મહા વીકરાલા; કેઇ ચેાગિણી ભાગિણી ભાગ રાગે, કેઇ રૂદ્રાણી છાગના હામ માંગે. ૫. ઇસા દેવ દેવી તણી આશ રાખે, તદા મુક્તિના સુખને કેમ ચાખે; જા લેાભના થાકના પાર નાવ્યો, તદા મધના બિંદુએ મન ભાજ્ગ્યા. ૬. જેડુ દેવલાં આપણી આશ રાખે, તેહ પિંડને મનશું લેઅ ચાખે; દીન હીનની ભીડ તે કેમ ભાંજે, ફુટા ઢાલ હાયે કહા કેમ વાજે. ૭. અરે મૂઢ ભ્રાતા ભજો મેાક્ષ દાતા, અલેાભી પ્રભુને ભજો વિશ્વ ખ્યાતા, રત્નચિંતામણી સારિખા એહુ સાચા, કલકી કાચના પિંડશું મત રાચે. ૮.. મંદ બુદ્ધિ જેહ પ્રાણી કહે છે, સવિ ધમ એકત્વ ભૂલા ભમે છે; કીહાં સવા તે કીહાં મેરુધીર, કીહાં કાયરાને કીહાં શુરવીર. ૯. કીહાં સ્વણું'થાલ' કીહાં કુંભખડ, કીહાં કેાદ્રવાને કીહાં ખીરમ'ડ'; કીડાં ખીરસિંધુ કીહાં ક્ષારનીર, કીહાં કામધેનુ કીડાં છાગ
ખીર. ૧૦. કીહાં સત્યવાચા કીડાં કુડવાણી, કીહાં રક નારી કીહાં રાય રાણી; કીહાં નારકીને કીડાં દેવભેાગી, કીહાં ઇંદ્ર દેહી કીહાં કુષ્ટરાગી. ૧૧. કીહા કર્માંધાતી કીહાં કમ ધારી, નમા વીરસ્વામી ભજો અન્ય વારી; જીસી સેજમાં સ્વપ્નથી રાજ્ય પામી, રાચે મદબુદ્ધિ ધરિ જેહ સ્વામી. ૧૨. અથિર સુખ સ‘સારમાં મન્ન માચે, તે જના મૂઢનાં શ્રેષ્ઠ શું ઇષ્ટ છાજે; તો માહ માયા હરા દ ભ રાષી, સજો પુણ્ય પાષી ભો તે અરાષી. ૧૩. ગતિ ચાર સ‘સાર અપાર પામી, આવ્યા આશ ધારી પ્રભુ પાય સ્વામી; તુંહી તુંહી તુંહી પ્રભુ પરમ રાગી, ભવ ફેરની શૃંખલા માહ ભાંગી, ૧૪. માનેા વીરજી અજ છે એક મેરી, દીજે હ્રાસકું સેવના

Page #71

મંગલ પ્રવેશિકા ચરણ તરી; પુણ્ય ઉદય હેઓ ગુરુ આજ મેરે; વિવેકે લહ્યો મેં પ્રભુ દશ તેરો. ૧૫.
- ૩૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનના ૧૦૮ નામને છંદ (૧)
પાસ જિનરાજ સુણી આજ શખેશ્વરા, પરમ પરમેશ્વરા વિશ્વ વ્યાપે; ભીડ ભાંગી જરા જાદવોની જઈ, થિર થઈ શખપુરી તામ થા. પાસ) ૧. સારી કરી સારી અને હારિ મહારાજ તું, માની મુજ વિનતિ મન્નમાચી; અવર દેવા તણી આસ કુણ કામની, સ્વામીની સેવના એક સાચી. પાસ) ૨. તૂ હી અરિહંત ભગવંત ભવ તારણે, વારણ વિષમ ભય દુઃખ વાટે; તૂહી સુખ કારણે સારણો કાજ સહુ, તૂહી મહારણે સાચા માટે. પાસ ૩. અંતરીખ અમીઝરા પાસ પંચાસરા, લેયર પાસ ભાભા ભટેવા; વિજયચિંતામણિ સમચિંતામણિ, સ્વામી શ્રી પાસ તણું કરે સેવા. પાસ૦ ૪. ફલવૃદ્ધિ પાસ મનમેહના મગસિયા, તારસલ્લા નમું નાંહિ તોટા; સકબલેચા પ્રભુ આસગુલ અરજિયા, બમણુ ભણુ પાસ મેટા. પાસ. ૫. ગેબી ગોડી પ્રભુ નીલકંઠા નમું, હલધરા સામલા પાસ પ્યારા; સુરસરા કંકણ પાસ દાદા વલી, સૂરજમંડણ નમું તરણતારા. પાસ. ૬. જગતવલ્લભ કલિકુંડ ચિંતામણિ, લઢણ સેરિસા સ્વામી નમીએ નાકેડા હાવલા કલિયુગા રાવણ, પિસીના પાસ નમી દુઃખ દમીએ. પાસ૦ ૭. સ્વામી માણિક નમું નાથ સારડિયા, નકુડા રવાડી જમેશા; કાપલી દૌલતી પ્રસમિયા મુંજપરા, ગાડરીયા પ્રભુ ગુણ ગીરેશા. પાસ. ૮. હમીરપુર પાસ પ્રણમું વલી નવલખા, ભીડભજન પ્રભુ ભીડ ભાંગે; દુઃખભંજન પ્રભુ ડેકરીયા નમું, પાસ છાવલા જગત જાગે. પાસ ૯. અવંતી ઉજજેણિએ સહસફણા સાહિબા, મહિમદાવાદી કેકા કડેરા; નારિંગા ચંચચલ્લા ચવલેસરા, તવલી ફલવિહાર નાગેન્દ્રનેરા. પાસ ૧૦. પાસ કલ્યાણ ગગાણિયા પ્રણમીએ, પલ્લવિહાર નાગેન્દ્ર નાથા; કુકુંટ ઈશ્વરા પાસ છત્રાઅહિ, કમઠદેવે નમ્યા શક સાથા. પાસ ૦ ૧૧. તિમિરી ગોગો પ્રભુ દૂધિયા વલ્લભા, શૃંખલ ઘતકલ્લોલ બૂઢા; ધીંગડમલ્લા પ્રભુ પાસ ટીંગજી, જાસ મહિમા નહિં જગત ગૂઢા. પાસ૧૨. ચોરવાડી જિનરાજ ઉદ્દામણિ, પાસ અજાહરા ને વન ગા; કા૫ડેરા વજે બે પ્રભુ છે છલી,. સુખસાગર તણા કરીએ સંગા. પાસ ૧૩. વિજજુલા કરકડુ મંડલિકા નલી, મહરિયા શ્રી ફલોધિ અહિંદા; અઉઆ કુલ પાક કંસારિયા બરા, અણિયલા પાસ પ્રણમું આણંદા. પાસ ૧૪. નવસારી નવપલ્લવા પાસજી, શ્રી મહાદેવ વરકાણુ વાસી; પરેકલ ટાંકલ નવખંડા નમું, ભવતણું જાય જેથી ઉદાસી. પાસ) ૧૫. મનવંછિત પ્રભુ પાસજીને નમું, વલી નમું નાથ સાચા નગીના દુઃખદેહગ તજી સાધુ મારગ ભજી, કમના કેસરીથી ન બીના. પાસ) ૧૬. અશ્વગૃપનંદ કુલચંદ પ્રભુ અલવર, બીબડા પાસ કલ્યાણ રાયા; હવે કલ્યાણ જસ નામથી જય હે, જનની વા માને ધન જેહ જાયા. પાસ ૦ ૧૭. એકશત આઠ પ્રભુ પાસ નામે થુણ્યા, સુખસંપતિ લહ્યો સર્વ વાતે ત્રાદ્ધિ યશ સંપદા સુખ શરીરે સદા, નાહિ મણ માહરે કઈ વાતે. પાસ) ૧૮. સાચ જાણી સ્તવ્યો મનમાહરે ગમે, પાસ હદયે રમ્યો પરમ પ્રીતે; સમીહિત સિદ્ધિ નવનિધિ પામ્ય સહ, મુજથકી જગતમાં કેન જીતે. પાસ. ૧૯. કાજ સહુ સારજે શત્રુ સંહારજે, પાસ

Page #72

સજન સન્મિત્ર શંખેશ્વરા મેજ પાવું; નિત્ય પરભાત ઉઠી નમું નાથજી, તુઝ વિના અવર કુંણ કાજ દબાવું. પાસ) ૨૦. અઢાર એકાસીએ ફાલ્ગણ માસીએ, બીજ કજજલ પખે છેદ કરીયે; ગૌતમ ગુરુ તણાં વિજયખુશાલને, ઉત્તમે સંપદા સુખ વરી. પાસ૨૧.
૩૨ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ છંદ (૨) સે પાસ શખેશ્વરે મન શુધે, નમે નાથ નિચે કરી એક બુધે; દેવી દેવલાં અન્યને શું નામ છે ? પડયા પાસમાં ભૂલા કાં ભમે છે? ૧. ત્રિલોકના નાથને શું તજે છે ? પડયા પાસમાં ભૂતને કાં ભજે છે ? સુધેનુ છડી અજા શું જચે છે ? મહાપંથ મુકી કુપથ વ્રજે છે? ૨. તજે કેણુ ચિંતામણિ કાચ માટે ? ગ્રહે કેણુ રાસભને હસ્તિ સાટે ? સુરમ ઉખાડી કેણુ આક વાવે? મહામૂહ તે આકુલા અંત પાવે. ૩. કીહાં કાંકરો ને કહાં મેરુ ગ? કહાં કેસરી ને કહાં તે કુરગં? કહાં વિશ્વનાથ કીહાં અન્ય દેવા? કરે એક ચિતે પ્રભુ પાસ સેવા. ૪. પૂજે દેવી પ્રભાવતી પ્રાણનાથ, સહુ જીવને જે કરે છે સનાથ; મહાતત્ત્વ જાણી સદા જેહ દયાવે, તેના દુઃખ દારિદ્ર દ્વરે પલાવે. ૫. પામી માનુને વૃથા કાં ગમે છે? કુશીલે કરી દેહને કાં દમ છે? નહીં મુક્તિવાસ વિના વીતરાગ, ભજ ભગવંત તજે દૃષ્ટિરાગ. ૬. ઉદયરત્ન ભાખે સદા હિત આણી, દયા ભાવ કીજે પ્રભુ દાસ જાણી; આજ માહરે મોતીડે મેહ વૃઠયા, પ્રભુ પાસ શખેશ્વરે આપ તુઠયા. ૭.
૩૩ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ છંદ (૩) પ્રભાતી:-પાસ શએશ્વરા સાર કર સેવક દેવકાં એવડી વાર લાગે? કેડી કરજેડી દરબાર આગે ખડા, ઠાકુરા ચાકુરા માન માગે. ૧. પ્રગટ થા પાસજી મેલી પડદે પરે, મેડ અસુરાણને આપે છેડે; મુજ મહિરાણ મંજુષમાં પેસીને, ખલકના નાથજી બંધ
લે. ૨. જગતમાં દેવ જગદીશ તું જાગતો, એમ શું આજ જિનરાજ ઊંઘે ? મેટા દાનેશ્વરી તેહને દાખીએ, દાન દે જેહ જગ કાળ મેં. ૩. ભીડ પડી જાદવા જેર લાગી જરા, તક્ષણે ત્રિકમે તુજ સંભાર્યો; પ્રગટ પાતાળથી પલકમાં તે પ્રભુ, ભક્તજન તેહને ભય નિવાર્યો. ૪. આદિ અનાદિ અરિહંત તું એક છે, દીનદયાળ છે કેણુ દુજે? ઉદયરત્ન કહે પ્રગટ પ્રભુ પાસજી, પામી ભયભંજનો એહ પૂજે. ૫.
૩૪ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથનો છંદ (૪) * દેહા-સારદ માતા સરસ્વતિ, પ્રણમું તેહના પાય. શ્રી શંખેશ્વર ગાયચ્યું, જેમ મુજ મન આનંદ થાય. 1. ઉપજે આનંદ અતિ ઘણે, સમરંતા જિનરાજ, છંદ ભેદ ભાવે કરી, ગાઈસ્યુ ગરીબ નિવાજ. ૨. ગરિબ નિવાજ સાહિબ સુણે, સેવકની અર- . દાસ, મહેર કરી મહારાજ તુમ, આપ લીલ વિલાસ. ૩. લીલ વિલાસિ ભગવંત તું, પરતા પૂરણહાર, પરતક્ષ સુરતરુ અવતર્યો, રિદ્ધ સિદ્ધ દાતાર. ૪. દાતારી તુમ સમ અવર, મેં નવિ દિઠે કોય, સમતા સવિ દુઃખ ટલે, આનંદ અધિકે હોય. ૫.
હાલ પહેલી અડિયલ ઈદ-જિમ જિન મંદિર ઘંટા રણકે. એ દેશી. શ્રી શંખેશ્વર સાહિબ દિઠે, તે મુજ નયણે અમિય પછઠેદિસે મૂરતિ મોહનગારી, તે મુજને લાગે

Page #73

મંગલ પ્રવેશિકા અતિ પ્યારી. ૧. આષાઢી શ્રાવક સમક્તિ ધારી, અતિત ચોવીશી થયે ઉપગારી આઠમાં જિન દામોદર વારે, પુછે મુજને મુગતિ કે વારે. ૨. વલતું જિનવર ધણી પરે ભાખે, પાર્શ્વનાથને વારે ઉલ્લાસે, થા ગણધર શિવ ગતિગામી, પાર્શ્વનાથ ગુરુ અંતરજામી. ૩. આયઘોષ નામે ગણધર, વિનયવંત બહુ ગુણ ભંડાર; આવતી ચોવીશી ચોથે આરે, પંચમિ ગતિ લે નિરધારે. ૪.
ઢાલ બીજી વસ્તુ છંદ-આષાઢી છ પાવક, કરમ વન દહવા ભણી; અતિ ભાવ આણી, લાભ જાણિ, નિપાયે ત્રિભુવન ધણી. ૧. શ્રી પાર્શ્વનાથનું બિંબ મનેહર, જિસે શશિધર દિપ, જાગતિ જાતિ જિjદ કેરી, તેજ તરણિને જીપતે. ૨. નીત ભગતિ આણિ સુણે વાણિ, હમ સુરપતિ નિજ ધરે; તેહ પાર્શ્વનાથને બિંબ મનહર ઈદ્રિ, પૂજે સુભ પરે. ૩. બહુ કાલ સુધી નિરવિરોધી, શિવદાયક જાણ કરી; પૂજે તે મનમાં લાભ જાણું, ઈદ્ર ઈંદ્રાણું હેત ધરી. ૪. વૈતાઢ્ય ઉપર નામિવિનમિ, રુષભ વારે અતિ ઘણું પૂજિત પ્રતિમા જનમ સુધિ, અજવાળ્યું કુલ આપણું. ૫. ઈતિભીતિ ને સબલ ભય તે, પાશ્વ નામે સવિ ટલે, ગુણવંત ગિવા મેક્ષ વરવા, સ્વગ સુખ આવિ મલે. ૬. તવ સેહમ સુરપતિ તેહ પ્રતિમા, પૂજતે ઉલટ ધરિ, ભવભીતી નાસન સુખ વિકાશન, પાશ્વજિન હેજે કરી. ૭. સુરાસુરપતિને વચન સુણિને, તેહ સુરપતિ હરખીયે; તેહ પાશ્વનાથનું બિબ મનહર, શિવ સુખદાયક નિચ્ચે પરખી. ૮.
ઢાલ ત્રીજી છંદ-બહ કાલ સુધી તે પૂજે રિજે, મન ધરિ હર્ષ અપાર; પદ્માવતી દેવી ઈણિ પરે, પ્રેમે પૂજે પુન્ય ભંડાર. ૧. ધરણેન્દ્ર નાગકુમાર તે હરખે, નિરખે જીમ જગન્નાથ ઉલટ બહુ આણે મનમાં જાણે, સાચો સાહિબ નાથ. ૨. એણપરે સુરપતિ સુરનર કિન્નર, વિદ્યાધરની કેડિ; પ્રભુ પૂજે પાતિક ધ્રુજે તેહના, પ્રણમે બેકર ડિ. ૩. ગિરનારે મુકે સહમિ ટુંકે, પૂજે નાગ કુમાર; તે કંચન બાલા સહુકે જાણે, સદગુરુ ને અનુસાર. ૩.
દેશી છંદ –જબ જરાસંગ મુકુંદ ઉપર સેન સબેલો લાવિયે, બલવંત નેમકુમાર સાથે, દ્વારા પુરપતિ આવિયે; કરે યુદ્ધ સબલા નાહિ નબલા, ગરવ મદભર પૂરિયા, ગજરાજ હાર્યા ન રહે વાર્યા, શત્રુ સઘલા ચૂરિયા. ૧. ઈમ કુંત બાણ કબાણ ખડગ ને નાલ ગેલા ઉછલે, ધીરા તે પગ પાછા ન દિયે, કાયર કંપે કલમેલે, ઈમ યુદ્ધ કરતા ક્રોધ ધરતા, હારે ન કે જીતે નહિ, તવ જરાસંઘ ક્રોધવશ હુએ મુકે જરા અવસર લહિ. ૨. તવ જરા ધારા સર્વે હાર્યા, શ્રીપતિ મને ચિંતા વસી, તવ નેમનાથ જિણુંદ બોલે, નારાયણ ચિંતા કિસી, કહો સ્વામિ સીસ નામિ, સુભટ સહુ આવી જરા, કિમ જુધ કિજે જય વરિજે. કહે શ્રી નેમ જિનેશ્વરા. ૩. તવ કહે જદુપતિ સુણે શ્રીપતિ, અઠ્ઠમ તપ તમે આદરી, ધરણંદ્ર સાધિ મન આરાધિ, પાર્શ્વ પ્રતિમા હિત ધરી, તસ* નમણુ જલસુ સીંચી તે કરી, અવર ચિંતા છે કિસી ધરદ્ર સાધિ મન આરાધિ, પાશ્વ પ્રતિમા આણી ઉદ્ભસી. ૪. તવ નમણુ નીરે સહુ શરીરે, સુભટ હવા સજજએ, જરાસંઘ

Page #74

સજજન સન્મિત્ર: હાર્યો ચક્ર મા, શ્રીપતિ સરિયો કાજએ, તિહાં પાશ્વ કેરું અતિ ભલેશું, ભુવન કીધું દીપd; તે નગર વાસ્ય શંખપુરસ્યું સુરલોકથી જીપતું. પ.
હાલ ચોથી ' અડીયલ ઈદ-શ્રી શંખેશ્વર પાસે સહકર, થાણ્યા શ્રીપતિ શ્રીગુણઆગર, પહેાતા દ્વારામતિ વિસર, શંખપુરી માહે શંખેશ્વર. ૧. છાસી સહસ્ત્ર વરસ ઈસુ ઠામે, શખેશ્વર શંખેશ્વર ગામે; પરતા પૂરે શિવ ગતિ ગામી, એ પ્રભુ મેરે અંતરજામી. ૨. સંવત અગિયાર પંચાવન વરસે, સજજન શેઠે તે મનને હરખે નિપાયે પરસાદ ઉદાર, પામ્યા શેઠ તે ભવ પાર. ૩. દૂરજનશલ્ય નામે ભૂપાલ, ધર્મવંતને અતિ સુકમાલ; કષ્ટ ટ સ પાશ્વ પસાથે, વિમાન સમાન પરસાદ નિવાર્ય. ૪. ' છદ ત્રિભંગી:-પરસાદ કીધે સુજસ લીધે, સિદ્ધા સવિ તસ કાજ, પરતક્ષ સુરતરુ સમ નિરમમ, જિનવર આપે અવિચલ રાજ. ૧. સુરમણિ સમવંછીત ઈચ્છિત પૂરે, ચરે કરમ અંજાલ સમ ફણી મણ પાસ શંખેશ્વર, પરમેશ્વર પ્રતિપાલ. ૨. મેં પૂરવ પુત્યે પ્રભુજી પામ્ય, સાચો સાહિબ એહ; દેખતા દુઃખ સવિ દૂર નાસે, વાધે ધરમ સનેહ. ૩. શંખેશ્વર સ્વામિ શિવગતિ ગામિ, અંતર જામિ દેવ; સેવકના સ્વામિ કામ સુધારે, આપે ચરણની સેવ. ૪. તું ચિતમાં વસિ નવલ સનેહિ, ગુણગેહિ ગુણવંત, તું વૃંઠે આપે શિવપદ સંપદ, સેવકને અરિહંત પ. ઘેર ઘેડા હાથી રથ પાયક દલ, મણિ માણેક ભંડાર; ધણુ કંચન યણ રાસી મનોહર, તું આપે કિરતાર. ૬. ઘેર ગૌરી ગરી બહુ ગુણવંતી, વાલમને તું પ્યાર, મુખ મીઠું લઈ હીયડુ લઈ, ડેલઈ નવીય લગાર. ૭. સમભૂમી આવાસે મનને ઉલ્લાસે વિલસે ભેગ અપાર, તુમ નામે પામે જે મને કામેં બહુલા અરથ ભંડાર. ૮. શિર મુગટ મનહર નાસા સુંદર આભૂષણ અતિસાર, એહવી રિદ્ધિ દીસે હીઅડું હસે તે સવિ તુમ ઉપગાર. ૯. કલિ કાલે પ્રગટ્યો સાચે સુરત પરતા પૂરણહાર; પ્રભુ પૂજી પ્રણમી નયણે નિહાલી, સકલ કીયો અવતાર. ૧૦.
હાલ પાંચમી દેહાલ-સફલ કીઓ અવતારમેં, દેખ્યા શ્રી જિનરાજ; દુઃખ દેહગ દરે ગયા, સીધા વંછિત કાજ. ૧. મુરતિ મેહન વેલડી, પરતક્ષ નયણે નિહાલ; ખીણુ ખીણ ચિત્તથી નવિસરે, એ ત્રિભુવન પ્રતિપાલ. ૨. ચીરંજીવ જગદીશ તું, આશા પૂરણ હાર; આસ અમારી પૂર, તે ઉતારે ભવ પાર. ૩. દેલત દાઈ દેખી, શ્રી શખેશ્વર પાસ; સુખ ભાગ્ય સંપતિ ઘણું, આપો લીલ વિલાસ. ૪. અરજ અમારી સાંભલી, મનમાં ધરે સનેહ, દરીસણ દીજે ઈણિ પરે, જિમ મેરા મન મેહ. પ. પાર્શ્વનાથ પ્રભુ સમરિયે, પ્રહ ઉગમતે ભાણુ, વામાનંદન વંદિયે, દિન દિન ચડતે મંડાણ. ૬.
( કલશ -ઈમ ત્રિજગનાયક મુગતિદાયક, પાસ શખેશ્વર ધણી, શશિ જલધી સંવત વેદ બાણે (૧૭૪૫) ગાયો ભક્તિ આણું ઘણું; શ્રાવણ વદ તેરસ મનહર, દેવ સ્તવિ સારયે, શ્રી લાવણ્યવિજય ઉવજઝાય સેવક, નીતિવિજય જયકાર એ. ૧.
૩૫ શ્રી પાર્શ્વનાથને છંદ (૫) પ્રાણુમામિ સદા જિન પાર્શ્વજિન, જનદાયક નાયક સૌખ્યઘન, ઘનચા મને

Page #75

મ'ગલ પ્રવેશિકા
31
હર દેહધર, ધરણીપતિ નિત્ય સુસેવકર. ૧. કરુણારસ રાજિત ભવ્ય, ણિ સમ સુશોભિત મૌલિમણુિં; મણિ કચનરૂપ ત્રિકાટ ગઢ', ગઢતા સુર કિન્નર પાશ્વતટ. ૨. તિટનીતિ ઘાષ ગભીર સર, શરણાગત વિશ્વ અશેષ નર'; નરનારી નમસ્કૃત નિત્ય પદા, પદમાવતી ગાવતી ગીત સદા. ૩. સતતે દ્રિય કેપ યથા કમઠ·, કમઠાસુર વારણુ મુક્તિ હઠં; હઠ હેલિત કમ કૃતાન્ત બલ', ખલધામ રધર પ`કજલ.. ૪. જલજુ જય પુત્ર પ્રભા નયન, નયનાંજિત ભવ્ય નરેશમન; મનમથ સહિરુહવ નિસમ', સમતા ગુણુ રત્નમય. પરમ. ૫. પરમાત્મવિશાલ સદા કુશલ, કુશલ દિનનાથ સમ વિમલ, અલિની નલિની નલ નીલતન, તનુતા પ્રભુ પાર્શ્વ જિન સુધન. ૬.
કૅલશ ઃ- સુધનધાન્યકર કરુણાપર, પરમશુદ્ધિકર· સુગતિવ રમ્, વરતર` અશ્વસેન કુèાદ્ભવ, ભવભ્રાતાના પ્રભુ જિન પાશ્વ સ્તુમ', છ. ૩૬ શ્રી શ ંખેશ્વર પાર્શ્વનાથના છંદ (૬)
તેટક વૃત્ત ઃ-જય જય જગનાયક પાર્શ્વ'જિન', પ્રણતાખીલ માનવદેવધન‘; શ‘ખેશ્વર મંડન સ્વામી જ્ગ્યા, તુમ દરીશન દેખી આનદ ભયેા. ૧. અશ્વસેન કુલાંખર ભાનુનિભ; નવહસ્ત શરીર હરિપ્રતિભ, ધરણેન્દ્ર સુસેવિત પાદયુગ', ભર ભાસુરકાંતિ સદા સુભ'ગ. ૨. નીજરૂપ વિનિર્જિત ૨ભપતિ, વદનતિ શારદ શેમતતી; નયનાંખુજ દી વિશાલતરા, તીલ કુસુમ સન્નીભ નાસા પ્રવરા, ૩. રસનામૃતકનૢ સમાન સદા, દેશનાલી અનારકલી સુખદા; અધરારુણુ વિદ્રુમ રગદ્યન. જયશ`ખપુરાભિષ પાર્શ્વજિન. ૪, અતિચારુ મુકુટ મસ્તક દ્વીપે, કાનેકુંડલ રવિંશશિ જીપે; તુજ મદ્ઘિમા મહિમડલ ગાજે, નીત પચ શબ્દ વાજા વાજે, ૫. સુર કીન્નર વિદ્યાધર આવે, નરનારી તારા ગુણ ગાવે; તુજ સેવે ચાસઠ ઇંદ્ર સત્તા, તુજ નામે નાવે કષ્ટ કદા, ૬. જે પૂજે તુજને ભાવ ઘણું, નવ નિધિ થાય ઘર તેડુ તણે; અડવડીયાં તું આધાર કહ્યો, સમરથ સાહીખ મેં આજ લહ્યો. ૭. દુ:ખીયાને સુખદાયક તું દાખે, અશરણને શરણે તું રાખે; તુજ નામે સંકટ વિકટ ટળે, વીછડીયાં વ્હાલાં આવી મળે. ૮. નટ વીટ લપટ ક્રૂરે નાસે, તુજ નામે ચાર ચરડ ત્રાસે; રણુરાઉલ જય તુજ નામ થકી, સઘળે આગળ તુજ સેવ થકી. ૯, યક્ષ રાક્ષસ કિન્નર સવી ઉગા, કરી કેસરી દાવાનળ વીહગા; વધ બધન ભય સઘળા જાવે, જે એક મને તુજને ધ્યાવે. ૧૦. ભૂત પ્રેત પિશાચ છળી ન શકે, જગઢીશ તવાભીધ જાપ થકે; મહાટા ભારીંગ રહે દૂ, દૈત્યાદિકના તું મદ ચરે, ૧૧. ડાયણી સાયણી જાય ટકી, ભગવંત થાય તુજ ભજન થકી; કપટી તુજ નામ લીયા કપે, દુજન સુખથી જીજી જ‘પે, ૧૨. માની મચ્છરાળા મુહ મેાડે, તે પણ આગળથી કર જોડે દુર્મુખ દુષ્ટાદિક તુંહી ક્રમે, તુજ નામે મ્હાડાં મ્લેચ્છ નમે. ૧૩. તુજ નામે માને નૃપ સબળા, તુજ જશ ઉજવળ જેમ ચંદ્રકળા; તુજ નામે પામેઋદ્ધિ ઘણી, જય જય જગદીશ્વર ત્રિજગ ધણી. ૧૪. ચિંતામણિ કામગવી પામે, હુય ગય રથ પાયક તુજ નામે; જનપદ ઠકુરાઈ તુ આપે; દુન જનના દારિદ્ર કાપે. ૧૫. નિધનને તુ ધનવ‘ત કરે, તૂટયેા કાઠાર ભ`ડાર ભરે; ઘર પુત્ર ફલત્ર પરિવાર ઘણેા તે સહુ મહિમા તુમ નામ તા. ૧૬. મણિ માર્થિક માતી રત્ન

Page #76

સજન સન્મિત્ર : જડયાં, સેવન ભૂષણ સહુ સુઘડ ઘડયાં, વળી પહેરણ નવરંગ વેષ ઘણું, તુમ નામે નવી - રહે કાંઈ મણું. ૧૭. વૈરી વીરુઓ નવી તાકી શકે, વળી ચેર ચુગલ મનથી ચમકે, છળ છિદ્ર કદા કેહનો ને લગે, જિનરાજ સદા તુજ જયતિ જગે, ૧૮. ઠગ ઠાકુર સવી થરથર કપ, પાખંડી પણ કે નવી ફરકે; લુંટાદિક સહુ નાસી જાયે, મારગ તુજ જપતાં જય થાય. ૧૯. જડ મુરખ જે મતિહીન વળી, અજ્ઞાન તિમિર દુઃખ જાય ટળી; તુજ સમરણથી ડાહ્યા થાઓ, પંડિત પદ પામી પૂજાએ. ૨૦. ખસ ખાંસી ખયન પીડા નાસે, દુરબળ મુખ દીનપણું ત્રાસ; ગડથુંબડ કુષ્ટ કે સબળા, તુજ જાપે રોગ શમે સઘળા. ૨૧. ગહીલા ગંગા બહીરાય જીકે, તુજ ધ્યાને ગત દુઃખ થાય તીકે, તનું કાંતિ કળા સુવિશેષ વધે, તુજ સમરણ શું નવનિધિ સધે. ૨૨. કરી કેશરી અહીરણ બંધ સયા, જળ જલણ જળદર અષ્ટ ભયા; રાંગણ પમુહા સવી જાય ટળી, તુજ નામે પામે રંગરની. ૨૩. * ફ્રી અહં શ્રી પાશ્વ નમે, નમીઉણુ જપંતા દુષ્ટ દમે; ચિંતામણિ મંત્ર કે ધ્યાયે, તીણઘર દીન દીન દોલત થા. ૨૪. ત્રિકરણ શુધેિ જે આરાધે, તસ જશકિતિ જગમાં વાધે; વળી કામિત કામ સવે સાધે, સમીહીત ચિંતામણું તુજ લાધે. ૨૫. મદ મચ્છર મનથી દૂર તજે, ભગવત ભલી પરે જેહ ભજે; તસ ઘર કમળા કલ્લોલ કરે, વળી રાજ્ય રમણી બહુ લીલ વરે. ૨૬. ભયવારક તારક તું ત્રાતા, સજજન મન ગતિ મતિને દાતા; માત તાત સહદર તું સ્વામી, શિવદાયક નાયક હિતકામી. ૨૭. કરુણાકર, ઠાકુર તું હારે, નિશિ વાસર નામ જપું ત્યારે સેવક શું પરમ કૃપા કર, વાલેસર વંછિત ફળ દેજ. ૨૮. જિનરાજ સદા જય જયકારી, તુજ મૂતિ અતિ મેહનગારી; ગૂજજર જનપદ માંહે રાજે, ત્રિભુવન ઠકુરાઈ તુજ છાજે. ૨૯. ઈમ ભાવ ભલે જિનવર ગાયે, વામાસુત દેખી બહુ સુખ પાયે; રવિ શશિ મુનિ 'સંવ૭૨ (૧૭૧૧) રંગે, વિજય દેવ સૂરમાંહિ સુખ સગે. ૩૦. જય શંખપુરાધિપ પાર્શ્વ પ્રભે, સકલારથ સમિહિત દેહિ વિભે; બુધ હર્ષ રુચિ વિજય મુદા, લબ્ધિચી સુખ થાય સદા. ૩૧.
કલશઃ (વસંતતિલકવૃત્તમ) ઈર્થ સ્તુતઃ સકલ કામિત સિદ્ધિ દાતા, યક્ષાધિરાજ નત શંખપુરાધિરાજ, સ્વસ્તિ શ્રી હર્ષચી પંકજ સુપ્રસાદાત્, શિષ્યણ લબ્ધિ રુચિ નતી મુદા પ્રસન્નઃ ૩૨.
૩૭ શ્રી પાર્શ્વનાથ છંદ (૭) આપણુ ઘર બેઠા લીલ કરે, નીજ પુત્ર કલત્રશું પ્રેમ ધરે; તુમે દેશ દેશાંતર કાંઈ દેડ, નિત્ય પાસ જપ શ્રી જિન ડો. ૧. મનવાંછિત સઘળાં કાજ સરે, શીર ઉપર છત્ર ચામર ધરે; કલમલ આગળ ચાલે ઘોડે, નિત્ય, ૨. ભૂત ને પ્રેત પિશાચ વળી, સાયણિ ને ડાયણિ જાય ટળી; છળ છિદ્ર ન કોઈ લાગે જુડો, નિત્ય) ૩. એકાંતર તાવ સિયેતર દાહ, ઔષધ વીણ જાયે ક્ષણ માંહ; નવી દુઃખે માથું પગ ગુડે, નિત્ય, ૪. કંઠ માળ ગડ ગુંબડ સઘળા, તાસ ઉદર રોગ ટળે સઘળા; પીડા ન કરે ફન ગળ ફેડે નિત્ય, ૫. જાગતો તીર્થંકર પાસ બહુ, એમ જાણે સઘળે જગત સહક તતક્ષણ અશુભ કર્મ તોડે, નિત્ય ૬. પાસ વાણારસી પુરી નગરી, તીહાં ઉદયે જિનવર ઉદય કરી; સમયસુંદર કહે કરજોડી, નિત્ય, 9,

Page #77

મંગલ પ્રવેશિકા
૩૮ શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ છંદ (૮) દેહા -કલ્પવેલ ચિંતામણી, કામધેનુ ગુણ ખાણ, અલખ અગોચર અગમ ગતિ, ચિદાનંદ ભગવાન. ૧. પરમ તિ પરમાતમા, નિરાકાર કિરતાર, નિર્ભય રૂ૫ તિ રુપ, પૂરણ બ્રહ્મ અપાર. ૨. અવિનાશી તું એક છે, ચિંતામણિ શ્રી પાસ; અરજ કરું કરજેડ કે, પૂરો વંછિત આશ. ૩. મન ચિંતિત આશા ફળે, સકળ સિદ્ધવે કામ; ચિંતામણિકો જાપ જપ, ચિતાહર એ નામ. ૪. તુમ સમ મેરેકે નહી, ચિંતામણિ ભગવાન; ચેતનકી એહ વિનતિ, દીજે અનુભવ જ્ઞાન. પ.
ચોપાઈ-પ્રાણુત દેવલોકથી આયે, જન્મ વારાણી નગરી પાયે; અશ્વસેન કુળ મંડન સ્વામી, ત્રિહ જગકે પ્રભુ અંતરજામી. ૬. વામાદેવી માતાકે જાયે, લંછન નાગફણું મણિ પાયે; શુભ કાયા નવ હાથ વખાણે, નીલ વરણ તનુ નિર્મળ જાણે. ૭. માનવ જક્ષ સેવે પ્રભુ પાય, પદ્માવતી દેવી સુખદાય; ઈંદ્ર ચંદ્ર પારસ ગુણ ગાવે, ક૫વૃક્ષ ચિંતામણિ પાવે. ૮. નિત સમરે ચિંતામણિ સ્વામી, આશાપૂરે અંતરજામી; ધન ધન પારસ પુરિસાદાણું, તુમ સમ જગમે કે નહીં નાણ. ૯. તુમારો નામ સદા સુખકારી, સુખ ઉપજે દુઃખ જાયે વિસારી, ચેતનકે મન તુમારે પાસ, મનવંછિત પૂરે પ્રભુ આશ. ૧૦.
દેહા -ભગવંત ચિંતામણિ, પાર્શ્વપ્રભુ જિનરાય; ન નમે તુમ નામસે, રોગ સેગ મીટ જાય. ૧૧. વાત પિત્ત દૂરે ટળે, કફ નહી આવે પાસ; ચિંતામણિ કે નામસે, મીટે શ્વાસ ઓર કાસ. ૧૨. પ્રથમ દૂસરે તીસરે, તાવ ચોથીયે જાય; શૂળ બહોતેર દૂર રહે, દાદ ખાજ ન રહાય. ૧૩. વિસ્ફોટક ગડ ગુંબડાં, કેદ્ર અઢારે દૂર; નેત્રરંગ સબ પરી હરે, કંઠમાળ ચકચૂર. ૧૪. ચિંતામણિ કે જાપસૅ, રેગ શેગ મીટ જાય; ચેતન પાર્શ્વ નામક, સમારે મન ચિત્ત લાય. ૧૫.
ચોપાઈ–મન શુધેિ સમારે ભગવાન, ભયભંજન ચિંતામણિ દયાન; ભૂત પ્રેત ભય જાવે દૂર, જાપ જપે સુખ સંપતિ પૂર. ૧૬. ડાકણ શાકણ વ્યંતર દેવ, ભય નહી લાગે પારસ સેવ; જલચર થલચર ઉરપરિ જીવ, ઇનકો ભય નહીં સમરે પીવ. ૧૭. વાઘ સિંહભય નહીં હોય, સર્પ ગેહ આવે નહીં કેય; વાટ ઘાટમે રક્ષા કરે, ચિંતામણિ ચાહતા સબ હરે. ૧૮. ટોણ ટામણ જાદુ કરે, તુમ નામ લેતાં સબ ડરે; ઠગ ફાંસીગર તશ્કર હોય, દ્વેષી દુશ્મન દુષ્ટજ કેય. ૧૯. ભય સબે ભાગે તુમારે નામ, મનવંછીત પૂરો સબ કામ; ભય નિવારણ પૂરે આશ, ચેતન જપ ચિંતામણિ પાસ. ૨૦.
દેહા -ચિંતામણિકે નામ, સકળ સિદ્ધવે કામ, રાજઋદ્ધિ ૨મણી મળે, સુખ સંપત્તિ બહુ દામ. ૨૧. હુય ગય રથ પાયક મળે, લક્ષમી કે નહિ પાર; પુત્ર કલત્ર મંગળ સદા, પાવે શીવ દરબાર. ૨૨. કર આંબિલ ષટ માસક, ઉપજે મંગળ માળ. ૨૩. પારસ નામ પ્રભાવથી, વાધે બળ બહુ જ્ઞાન; મનવંછિત સુખ ઉપજે, નિત સમરો ભાગવાન. ૨૪. સંવત અઢારા ઉપરે, સાડત્રીશકે પરિમાણુ; પિષ શુકલ દીન પંચમી, વાર શનીશ્ચર જાણ. ૨૫. પઢે ગુણે જે ભાવશું, સુણે સદા ચિત્તલાય; ચેતન સંપત્તિ બહુ મળે, સમરો મન વચ કાય. ૨૬.

Page #78

૩૪
૩૯ શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથના છંદ (૯)
આણી મનસુધી આસતા, દેવ જીહારુ સાસ્વતા; પાર્શ્વનાથ મનવાંછિત પૂર, ‘ચિંતામણુ’ મહારી ચિંતાચૂર. ૧. અણુયાલી તારી આંખડી, જાણે કમલ તણી પાંખડી; મુખ દીઠાં દુ:ખ જાવે ૬-ચિંતામણ૦ ૨. કા કેહુને કે કેહને નમે, મ્હારા મનમાં તુહી જ ગમે; સદા જુહારુ ઉગતે સૂર-ચિંતામણુ॰ ૩. વિડીયા વાલ્ડેસર મેલ, વૈરી દુસમણુ પાછા ઠેલ; તું છે મ્હારે હાજરાહજૂર-ચિંતામણુ૦ ૪. એહ સ્તોત્ર જે મનમેં ધરે, તેઢુના કાજ સદાય સરે; આધિ-વ્યાધિ દુઃખ જાવે ક્રૂર-ચિંતામણુ૦ ૫. મુજ મન લાગી તુમસું પ્રીત, દુજો કાય ન આવે ચિત્ત; કર મુજ તેજ પ્રતાપ પ્રચૂર-ચિંતામણુ૦ ૬. ભવભવ દેયા તુમ પદ્મ સેવ, શ્રી ચિંતામણુ અરિહંત દેવ; સમય સુંદર કહે ગુણ ભરપૂર ચિંતામણુ૦ ૭. ૪૦ શ્રી ગાડી પાર્શ્વનાથના છંદ (૧૦)
ધવલપિંગ ગાડી ધણી, સેવક જન આધાર; પચમ આરે પેખીએ, સાહિબ તું જગ સીરદાર. ૧. છંદ :-તને માન-માયા ભજો ભાવ આણી, વામાન દને સેવીએ સાર જાણી; જુએ નાગને નાગણી એક ધ્યાને, પામ્યા ઇંદ્રની સપદા મેધધાને. ૨. વસ્યા પાટણે કાલ કેતા ધરાવે, પછે પધાર્યાં પ્રભુ પ્રેમસ્યું પારકરામે; થલીમાં વલી વાસ કીધા વિચારી, પૂરે લેાકની આસ ત્રિલેાકધારી. ૩. ધરી હાથમાં લાલ કખ્ખાન રંગે, ભીડી રાતડી ગાતડી નીલ અગે; ચઢે નીલડે તજઈ વિધન્ન નિવારે, ધાય વા૨ે પથ ભૂલાં સુધારે. ૪. જિષ્ણુ પાસ ગાડી તણા સૂપ જોયા, તિણે કમનાં અધના જોર ખાયા; જિજ્ઞે પાસ ગાડી તણા પાય પૂયા, શત્રુ સવથી તેઢુના દૂર યા. ૫. સવ` દેવદેવી થયાં આજ ખાટાં, પ્રભુ પાસજીનાં પરાક્રમ મેટાં, ગાડી પાસ જોરે નવખંડ ગાજે, જેહુથી સાકિની–ડાકિની દૂર ભાજે. ૬. પૂરે કામના પાસ ગાડી પ્રસિદ્ધો, ટલે માહરાજા જિણે જોર કીધા મહા દુષ્ટ દુરદ જે ભૂત ભૂડા, પ્રભુ નામ પામે સવ ત્રાસ ગુ’ડા. ૭. જરા જન્મના રોગના મૂલ કાપે, આરા સદા સર્વાંદા સુખ આપે; ઉદયરત્ન ભાખે નમા નાથ ગાડી, નાખા નાથજી દુઃખની જાલ ત્રાડી. ૮.
૪૧ શ્રી ગાડી પાર્શ્વનાથના છંદ (૧૧)
સરસતી સામિની આપ સુરાણી, વચન વિલાસ વિમલ બ્રહ્માણી; સકલ ન્યાતિ સંસાર સમાણી; પાદ પરણમું જોડી યુગ પાણિ. ૧. પારસનાથ પ્રગટ પરમેશ્વર, અતુલી બલદાતા અલવેસર; નવ ગઢ થથલ ગઉડી પુર નાયક, દેવ સકલ વંછિત સુખદાયક. ૨.
*
*
સજ્જન સન્મિત્ર
*
કલશ:-તેણી ધરા જસ તુજ ઉદૃષિ તિહી દીપ અસખિત; વ્યોમ ધણ પાયાલ આણુસુર વહે અખડિત, અસુર ઈંદ્ર નર અમર વિવિધ બ્યતર વિદ્યાધરું, સેવે તુજ પય સત્તા નામ જસુ જપે નિર ંતરુ, જગનાથ પાસ જિનવર જયા મન કામિત ચિંતામણી; કવિ કુશલલાભ સ`પત્તિ કરણ ધવલપિંગ ગાડી ધણી. ૨૩.
૪૨ શ્રી ગાડી પાર્શ્વનાથને છંદ (૧૨)
નમું શારદા સાર પાદારવિંદ, મુદા વણુ છું માત વામા સુનંદ; જગત ધ્યેયરૂપ

Page #79

મંગલ પ્રવેશિકા સદાનંદ કંદ, ભજે ભાવઢું પાશ્વગેડી જિદ. ૧. જગતું જાગતિ જેહની તિ દિીસે, પરબ્રહ્મને પામતી વણે વીસેક કરે સેવના જાસ જેગીસ વૃદ, ભજે. ૨. જગન્નાથ તું વિશ્વરૂપીત્વમેવ, ભલે પુણ્યથી મેં લહી તુજ સેવ; વપુસ્તજને પુંજ જાણે દિણંદ, ભજે. ૩. પ્રત્યે તાહરું તેજ ત્રિલેકય માંહે, થયું એક હું તે હવે કુઠતાં હે; ભલે ભેટ લાધી મિટ દુઃખ દંદ, ભજે, ૪. ઘણા અન્ય તીથીય જે દેવ દીસે, મહિયંમને તેહથી નવ હીસે; લહિ સ્વામિનું નામ પામ્ય સુભદ્ર, ભ૦ ૫. અહી મૂઢ માને કિર્યું અન્ય દેવા, કરે એક ચિત્તે પ્રભુ પાસ સેવા સત્ કમકુંભી ઘટા સિંહનાદં, ભ૦ ૬. ઘણું ઢું કહું એહ છે સ્વામી મીઠે, ભમંતા ભવે એ સમે કે ન દીઠે; મુખ ભતું જાણીએ પૂર્ણચંદ, ભજો. ૭. જલે ચંદ્ર બિંબ યથા ભિન્ન ભાસે, પ્રભુ વ્યાપક ત્વયથા સુપ્રકાશે, પરકો ન દાખી શકે બુદ્ધિમંદ, ભજે. ૮. જગતું હતુરતવાદિવસે, અસત્ હેતુ વત્ ભાસમાના અનેક, નમે તત્વ પારં ચતુષષ્ઠિ ઈન્દ્ર, ભ૦ ૯. કિસી ભીતિ સંસારની ચિત્ત આણે; પ્રભુ ધ્યાન ઉદ્ધારનું કામ જાણે; કૃપાવલીને કંદ એ છે મુણિંદ, ભજો. ૧૦. અસાધારણ વિભે તૂ વિરાજે, ગુણાનાં ગુણરેય સંદેહ ભાંજે; જગત્ ભાવભાસી ગ્રહ્યો તત્વ છંદ, ભજે. ૧૧. વિભે! જ્ઞાન દયાને સદા રંગ રાતે, પ્રભુ ! તારું નામ હું મસ્ત માતો; ગો રોગ લહ્યો સુખ પૂરે, પ્રભુ ! પાસજી દયાન થઈ છે હરે, ૧૨. ઘણું દિનથી આપણે સ્વામી પામી, કરી વિનતિ આજ મેં સીસ નામી; હવે સેવક રિદ્ધિ દીજે સંભાલી, પ્રભુ પાસજી આસ એક છે તમારી. ૧૩.
કલશ -ઈર્થ શ્રી ગેડીશ્વર પાશ્વ સ્તુતિ પંથમ નિત્ય પ્રદ પ્રદે, ભવ્યાનાં ભવભીતી ભેદ નિપુણું પ્રદામ ધામાસ્પદમ; નિત્ય સત્કવિરાજ રજિસુમતે પાદ પ્રસાદાદસી, રામેણુદ્દભુત વૈભવો વર તનુ સૌખ્યપ્રદઃ સવંદા. ૧૪.
૪૩ શ્રી પદમાવતી માતાને છંદ દેહા-દાનવ મુચિત સધન ધન, ચલિતાસન અહિરાજ;
ફનન થગન પદ્માવતી, નચત નાચ શિવ કાજ. ૧. છંદ ચાલ-પાય ઠમકતી મણુણ, ઘુઝર ઝણણ, ઘણુણ, નેઉર ઘણુકતી; ચુડી અતિ ખણણ, ઘુઘરી ઘણુણ, ફણુણ, કુદડી ફરકંતી; વીણારવ જણણ, કાંશીય કણણ, તણુણ તંતીય તાણ ભરે; ૨ઉમાઈ અમરીય જિનગુણ સમરીય, રંગભર રચીય નાચ કરે. ૧. વાજત સમ તાલન, દુંદુહી ચાલન, ભાલન ફેરી ભણતંતી, ડુકમ ડમ ડમનન, શંખશોભનન, કણણ કાંશીય કણકુંતી; કલ અકલયકારી, અતિ મનોહારી, વાણી શ્રવણ સુખ કરે; પઉમા. ૨. માણુક પગ કડીયાં, મોતીશું જડીયાં, આડી અંગે પંતી; લાયક જગનાયક, મન મથ ઘાયક, પાયે અખીયાં રેપંતી; બામડી લડાવતી, જિનગુણ ગાવતી ભાવતી ભાની ચિત્ત ખરે, પઉમા. ૩. વાજે ડફ વીણા, રસભર લીણા, ઝીણા નાદે ઝણતી; આવે અલવતી, દેવીસુ પંતી, દેહ સુકંતી દીપતી, ચુંદડી નવરંગી, આંગિયા ચંગી, નવલ સુરંગી રંગ ભરે; પઉમા. ૪. તું દૈત્ય સંહારી, વિન વિડારી, સમક્તિધારી, જયકારી; શાસન સારી, સગ ભય વારી, અહિપતિ પ્યારી, મને હારી; સાગર

Page #80

સજજન સમિ હરિ અરિ કરિ, જલન જલદર, નામ જયાં દુઃખ દૂર કરે; પઉમા. ૫. પારસ પરમેશ્વર, ભુવન દિસેસર, અલસર પદ સેવંતી; ક્ષમા જિન ઉત્તમ, પદ્મવિજય, શુભ રૂપવિજય પદ દેવતી, શંખેસર ઈસર, ત્રિભુવન દિનેસર, સેવાકારી ભક્તિ કરે ઉમા. ૬.
૪૪ શ્રી પદ્માવતી માતાને છંદ ક @ા કલિકુંડ દંડ, શ્રી પાર્શ્વનાથ સંરતુવે;
ધરણેન્દ્ર શચિ સાકં, ધમકામાર્થ સિદ્ધયે. ત્રિભગી છદઃ-શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રતિમા, સહિત ગિરિમા, મહિતલ મહિમા, વિસ્તરણી; ધરણીધર રાણી, તું જગ જાણી, ભવિયણ પ્રાણી, ભય હરણ, શાસન જયકારી, સમક્તિધારી, તું સહચારી, શીલવતી; સંતુષ્ઠા ભવમે, દેવી પદ્મ, માત ગિરિમા જૈનમતી. ૧. નાગિણી સમકાલી, જીત કરવાલી, ઝાક માલી વેણુવતી; જીત મીન કપલી, સેંથે ફ્રેલી, આડ અમૂલી, શિર ધરતી; તિલકાંકિત ભાલી, પીતમ આલી, ભૂષણમાળા, ભાગ્યવતી; સંતુષ્ઠા, ૨. કંચન સમ વરણી, સકલા ભરણી, શીતલ કરણી, મમુખી; ગન્નત ઉજવલ, કાને કુડલ, જીત રવિમંડલ, કમલાક્ષી; ગગણાંગણ ગયણી, વિકસિત નયણી, અવિચલ વયણી, માત સતી, સંતુઠા ૦ ૩. નાસા અણિયાળી, અધર પરવાલી, જીભ રસાળી, નિરદેશી; દાડિમ કણદતી, મધુર લવતી, જિન ગુણ ઘુણતી, તાર નખી જીત કિન્નર વાદી, સુસ્વર નાદી, જિન ગુણ લાધી, રાગવતી સંતુષ્ઠા૦ ૪. કર ભુજ દંડી, મંડિત ચૂલ, ગંભીર ઊડી, નાભિ ભરી ઉર ઉન્નત સારા, કંચુકી ભાશ, વિલસિત હાર, કૃદરી, કટિ મેખલા કરણી, હરિ કટિ હરણી; ઝાંઝર ચરણ, હંસપદી, સંતુષ્ઠા૫. પુષ્પાબર વચ્ચે, રૂપ વિચિત્ર, રાજિત છત્રે, રાજવતી; હસ્તાયુધમાના, કુર્કટ યાના, પાન સુપાના, પુણ્યવતી; પહિરણ પટકેલી, ચરણ ચલી, લીલ કપિલી, સચરતી; સંતુષ્ઠા. ૬. હું મતિ લાવવાસી, તવ ગુણ રાશિ, ન શકું ભાષિ, પૂણુમતિ; તુમ વિણ નવિ જાચું, માનો સાચું, દે વર યાચું, દાનવી; આવી અવતરજે, મહેર જ કરજે, સમય સરજે, સારમતી; સંતુઠા, ૭. શિવ આસિત કામા, પ્રાગમ રામા, ગુરુ અગિરામા, શક્તિમતી; ચંદન કૃષ્ણગ૨, ચંપક કેશર, લેગ મનેહ૨, દીપવતી; ચિંતામણિ મંત્ર, વશિકર ય, હોમ પવિત્ર, તૃપ્તિ મતી; સંતુષ્ઠા૮. નિજ સેવક વછે, વાંછિત દેજે, હેજ કરે જે, હેજવતી; સંતાન વધારે, દુકૃત વારે, ધર્મ સંભારે, ધીરમતી, સજજન મન રંજે, દુજને ગંજે, ભાવઠ સંજે, કામગતી; સંતુઠા ૯. દવ સાયર પીયા, બંધન જડીયા, આયુ સંકલીયા, ઉદ્ધરણું; હસ્તિ હરિ વાઘણુ, વિષધર સાપણ, શાકિની ડાકણ, નિગ્રહણ દુષ્ટા ભય હરણું, શુદ્રા વરણી, રક્ષા કરણી, માતા સતી; સંતુષ્ઠા૦ ૧૦.
કલશ :-અતિશયવંત અનંત સદા જગ સાચી દેવી, સમકિત પાસે શુદ્ધ શ્રી જિન શાસન સેવી, અધો મદય આકાશ રાસ રમંતી અમરી, સેવક જન આધાર સારી કરે મન સમરી, ફણપતિ મંડિત પાસ પ્રતિમા મસ્તક ધરણી, હર્ષસાગર કહે હર્ષાશું પદ્માવતી પૂજે સુખ કરણું. ૧૧.

Page #81

મંગલ પ્રવેશિકા
૪૫ શ્રી માણિભદ્રજીનેા છંદ
ત્રાટક:-શ્રી માણિભદ્ર સદા સમરા, ઉર બીચમેં યાન અખંડ ધરા; જપીયાં જય જયકાર કરા, ભજીયાં સહુ નિત્ય ભડાર ભરશે. ૧. જે કુશળ કરે નામ જ લીયાં, આનંદ કરે. દેવ આશ કીયા; સૌભાગ્ય વધે જગ સહસ્ર ગુણા, દિલ સેવક દે પ્રભુ જશ દુગુણૢા. ૨. અરિયણુ સહુ અલગા ભાગે, વિરુઆ વૈરી જન પાય લાગે; સંકટ શાક વિયાગ હરે, ઉંણુ વેલા આપ સહાય કરે. ૩ ભૂત ભયંકર સહુ ભાગે, જક્ષ ચાગિણી સાયિણી નિવ લાગે; વાય ચારાશી જાય અલગી, લખમી સહુ આય મળે વેગી. ૪. ગુલ પાપડીયાં ગુરુવાર દિને, લાપસીયા લાડુ શુદ્ધ મને; ધૂપ દીપ લ નૈવેધ ધરા, આઠમ દિન પૂજા અવશ્ય કરા. પ. જેના દિન પ્રતિ જાપ સદા, તસ સુપનાંતરમે પ્રત્યક્ષ કા; જીપીયાં સહુ જાયે આપદા, કાઇ મણા ઘરે રહે ન કદા. ૬. મહમદ સારૂ તમે જસ કરીયા, ગુણસાયર જીસ્ચેા તમે ગુણ ભરીયા; શ્રી દીનાનાથજી દયા કરી, શિર ઉપર હાથ દીયા સખો. ૭. ભવિયણુ જે ભાવે ભજશે, કારજ સિદ્ધિ આપણી કરશે; પૂજ્યાં પુત્ર વધે દુગુણા, કિણી વાતે કદિ રહે નહીં ઉણુા. ૮. શ્રી માણિભદ્ર મનમે ધ્યાવેા, સુખ સૌપતિ. સહુ વેગે પાવેા, લક્ષ્મીકીતિ વર આપ લહે, શિવકીતિ મુનિ એમ.સુજશ કહે. ૯. ૪૬ શ્રી માણિભદ્રજીના છંદ
દોહા-સરસ વચન દ્યો સરસ્વતી, પૂજી' ગુરુકે પાય, ગુણ માણિકના ગાવતાં, સેવકને સુખ થાય. ૧. માણિભદ્રને પામીયા, સુરતરુ જેવા સ્વામી; રોગ શાક ૢ હરે, નમુ ચરણુ શિર નામી. ૨. તું પારસ તું પારસા, કામકુંભ સુખકાર; સાહિબ વરદાયી સત્તા, આતમના આધાર. ૩. તુંહિ જ ચિંતામણિ રતન, ચિત્રાવેલ વિચાર, માણિક સાહિબ માહુરો, દોલતને દાતાર. ૪. દેવ ઘણા દુનિયાં નમે, સુણતા કરે સન્માન; માણિભદ્ર માટેા મરદ, દીપે દેશ દીવાન. ૫.
અડિયલ-છદ :-દીપા જગ માહિ દીસે, પિશુન તણાં દલ તુંહિજ પે; આઠે ભયથી તુંહિ જ ઉગારે, નિંદા કરતાં શત્રુ નિવારે ૬. ગજમુખ દેવ મહા ઉપગારી, અરાવણુ જિષ્ણુરે અસવારી; માણિભદ્ર માટેા મહારાજા, વાજે નિત છત્રીશે વાજા'. ૭. હેમવિમલ સૂરિ ગ્રાહાઇ, ક્ષેત્રપાલ જિણે કાઢયા જાઇ; એણે વેલા માણિક તું ઉઠયા, ભેરવને ગુરજાશું ફૂટયા. ૮. માનેાજી માણિક વચન હમારા, થેં માટે હું ચાકર થારા; માણિભદ્રજી વાચા માની, કાલા ગારો કા કાની. ૯. પાટ ભક્ત પણ વાચા પાલી, લતી સામગરી સંભાલી; જાલિમ માણિક ખાંડે ઝાહ્યા, દેશ અઢારે દિ ઉજવાત્સ્યા. ૧૦, કુમતિ રાગ કીયા નિકંદન, માણિભદ્ર તપગચ્છ કેરા મંડન, ધ્યાન ધરે એક તારી જ્યારે, તેહનાં કારજ વેલાં સારૂં. ૧૧. મેલ શિર રાખે દરબારે, વસુધા કીતિ અધિક વધારે, આઠમ ચૌદસ જે આરાધે, સઘલા જાપ દીવાલી સાધે. ૧૨. શ્રી માણિભદ્ર પૂજે જે માટા, તાસ ઘરે કદિય ન આવે ત્રાટા; ભાવે કરી તુજને જે લેટે, માણિક તેહનાં દાલિદ્ર મેટે. ૧૩,
૩૭
ધ અખૂટ તે મહે રુદ્ધિ પાવે, માણિક તત્ક્ષણુ રાગ ગમાવે, સેવકને તું બાંહે સાહિં, મહિમા થાયે મહીચા માંહિ. ૧૪, ને મુજને સેવક કરી જાણા, તા માણિક એક વિનતિ

Page #82

સજ્જન સન્મિત્ર માને દિલ ભરી દશન મુજને દીજે, કૃપા કરી સેવક સુખ કીજે. ૧૫.
દેહા -તું વાસી ગુજરાતને, નવખંડે તુજ નામ; મગરવાડે માટે મરદ, કવિયાં સારે કામ. ૧૬. સેવકને થે શીખવે, હુકમ પ્રમાણુ હમેશ; જિણ વિધ હું પૂજા કરું, સેવા દિઓ હમેશ. ૧૦. કરો અગાડી કવિયણ, માણિભદ્ર માબાપ; દિલભરી દશન ટીજીએસેવક ટાલ સંતાપ. ૧૮. માણિભદ્ર મહારાજ શું, ઉદય કરે અરજ; મૂલમંત્ર સજને દીયે, રાખ માહરી લજજ. ૧૯. આ અડિયલ ઈદ-વસુધામાં મારી લાજ વધારે, ન્યાત ગોત્રમે કુકસ નિવારે; દુખ દાલિદ્ર હરિજે દૂરે, પુત્ર તણું તું વાંછા પૂરે. ૨૦ સેનાનીને તું સમજાવે, અવનીપતિ પણ ચરણે આવે; વિઘ અનતે રાજ નિવારે, માણિભદ્ર મુજ શત્ર નિવારે. ૨૧. સઘલાં નરનારી વશ થાય, શાકિણી ડાકિણી નાસી જાય; ભૂત પ્રેત તુજ નામે નાસે, નાહર ચોર કદિ ના પાસે. ૨૨. મોટા દાનવ તુંહિ મરડે, તાવ તેજા તુહિજ તેઓ હરિહર દેવ ઘણુય હોયે, તિણુમેં તુમ સરિસે નહીં કે. ૨૩. ભાવે અડસઠ તીરથ ભેટે, ભાવે શ્રી માણિભદ્રને ભેટે; સુરપતિ માહરી અરજ સુણજે, કવિયણને તતક્ષણ સુખી
જે. ૨૪. તાહ પાર ન પામે કેઈ, જાલીમ વીરરી જગમાં જોઈ ઘો વંછિત માણિક વરદાઈ, સેવકને ગહગટ્ટ સવાઈ. ૨૫.
કલશ. છપ્પન ઈદ-ગુણ ગાતાં ગહગટ્ટ, અન્ન ધન કપડા આવે, ગુણ ગાતાં ગહગઢ, પ્રગટ ઘર સંપદા પાવે; ગુણ ગાતાં ગહગઢ, રાજમાન જ દીરા, ગુણ ગાતાં ગહગટ્ટ, લાક સહુ પૂજા હા; સુખકુશલ આશા સફલ, ઉદયકુશલ એણી પરે કહે; ગણું માણિકનાં ગાવતાં, લાખ લાખ રઝાં લહે. ૨૬.
૪૭ કર્મ ઉપર છંદ વ્યાપાઈ -આદિ જિનેશ્વર કરું પ્રણામ, સમરું સરસ્વતી સામિણું નામ; કમ તણું ગતિ વિષમી કહું, કમ તણું ફલ સુણજે સહ. ૧. કમેં આદીસર ભગવન, વર્ષ દિવસ નવ પામ્યા અન્ન; ભરત બાહુબલ ઝગડે કરિયો, કામે મહિલનાથ સ્ત્રીવેદ ધરિ. ૨. આદીસર સાથના યતિ, મૂકી વેષ હુઆ મઠપતિ બંધક સૂરિ શિષ્ય પાંચસેં, ઘાણી ઘાલ્યા શિવપુર વસે. ૩. શિષ્ય સહુ મુક્તિ પામ્યા સહી, આપ ભુવનપતિ પદવી લહી; ક બ્રહ્મા કર્યો કુંભાર, કમેન વિણ દશ અવતાર કમેં ઈશ્વર દીધી શીખ, કર્મ મુંજ મંગાવી ભીખ. ૪. કમે ઈંદ્ર અહિલ્યાશું રમ્યા, કમેં રામચંદ્ર વન ભયે, કિમે પાંડવ ગયા વિદેશ, કમેન નલ ભમીયા બહુ દેશ. ૫. દમયંતીને પડ્યો વિયેગ, કુબેરદત્ત માય બહેન સંયેગ; બંધક કુમાર ઉતારી ખાલ, સતી સુભદ્રા ચઢીયું આલ. ૬. વંકચૂલ રાય ઘરે અવતાર, ચેર થઈ રહ્યો પલ્લિ મઝાર; મલયાસુંદરી મહાબલ ધણી, પૂવે કર્મ કયાં રે વણી. ૭. વંશ અગ્રે એલાચી પુત્ર, કમે પાપે જ્ઞાન પવિત્ર; કર્માવશે શ્રી આદ્રકુમાર, મૂકી વેષ માંડ્યો વ્યાપાર. ૮. ગજસુકુમાર શિર બાંધી પાલ, ભરી અંગાર કરા પરજાલ, કમેં નવ નંદ કરપી હુઆ, મમણ ધન મેલીને મુઆ. ૯. યુગલ ગયું કમે નારકી, શૂલી સુદશન કરમે થ; મુનિ આષાઢ કીધું એમ, ગુરુ ઠંડી વેશ્યાશું

Page #83

મગલ પ્રવેશિકા પ્રેમ. ૧૦. નદિપેણ જુઓ મુનિરાય, મૂકી વેષ વેશ્યા ઘર જાય; સૂરજ ગતિ ભમે નિશદિન, કમતણી છે ઐસી જગીશ. ૧૧. સુકોસલ વાઘણુ મુખ પડ્યો, મેતારજ સેના નડ્યો રહ્યો કેશ્યા ઘર સ્યુલિભદ્ર યતિ, કમેં પાપ ન લાગ્યું રતિ. ૧૨. ખેડ બલતે પન્નગ જેહ, ધરણે દ્રપદવી પામ્યા તેહ; મુનિસુવ્રત વાણું અનુસરી, વાજિ પોતે દેવનપુરી. ૧૩. પૂરવ કર્મે શ્રી મહાવીર, શ્રવણે ખીલા ચરણે ખીર, નામે હરિબલ માછી વલી, કમેં સ્ત્રી પામ્ય નિરમલી. ૧૪. અરણિક મુનિ દીક્ષાથી પડ્યો, ચંડકેશીઓ સુરપદવી ચડ્યો, શાસ્ત્ર નિમિત્તિઓ કે મેં કહ્યા, મૂકી વેશ ઘર વાસી રહ્યા. ૧૫. મુનિવર મા ખમણુના ધણી, તે ગતિ પામ્યા પન્નગ તણું; કુરગડુને જમતાં નાણ, એહ કર્મ તણું અહિનાણ. ૧૬. કમેં ઉત્તમ કુલની નાર, તેહ વાંછે બીજો ભરતા; કઠિયારે ઈમ શીલ રહ્યો, દ્રવ્ય છડીને નાસી ગયો. ૧૭. કમ થકી ભારતે શું કીધ, આરિસામાં કેવલ લીધ; વલી તડુલ મછ કમેં કરી, સાતમી નકે પહોંચે વલી. ૧૮. કંડરીક પુંડરીક બઘવ બે, એક રાજા એક દીક્ષા લે; પડીયે મુનિવર ચડી રાય, જરાકુમારે માર નિજ ભાય. ૧૯. કમે દદુર સુરવર થાય, કમે રલીયા રંક ને રાય; કમે હાથી નર અવતાર, પ્રત્યક્ષ પેખે મેઘકુમાર. ૨૦. બાલપણે શ્રી વયરકુમાર, પારણે ભણીયા અંગ ઈગ્યાર; લક્ષમણું નામે જે મહાસતી, કમેં તે ચકી શુભ ગતિ. ૨૧. મયણાસુંદરી નરપતિ સુતા, વરીયે કઢી સહ દેખતાં કમેં ચલણું મારે પુત્ર, કમેં ભાંજી રહે ઘરસુત્ર. ૨૨. હરિકેશી બલ પૂરવ યતિ, કુલ ચાંડાલ તણે ઉત્પત્તિક કર્મ તણું ગતિ જુએ ઈસી, સારે દેવ સેવા ઉલસી. ૨૩. સતી સીતા સંકટમાં પડી, ઈચ્છાકારી બહુ કમેં નડી; એક રડવડતાં સઘલે ભમે, તેહને કન્યા ન મલે કિમે. ૨૪. કમ તણું ફલ જે જે દેવ, બહોંત્તર સહસ પરણ્યા વસુદેવ, કમેં કેસરી કેવલ લીયે, કમેં ભામંડલ જીવીયે. ૨૫. કમેં ભગિની કરવા દ્રોહ, કમેં શૂલી થયાં સુરલાય; કર્મ ચારી રેહિ કરે, કમે પુણ્યવંત ભૂખે મરે. ૨૬. કમેં વિક્રમને શિર આલ, લહે કેવલ એવં તે બાલ; ઘણું વેઢ લગે નવ નારદ, કમેં શુદ્ધ બુદ્ધ પામ્યા બલદ. ૨૭. ચૌદ પૂરવધારી જે મુનીશ, પડ્યા નિગોદે વહી નિશદિન સુભૂમ રાજા નરકે ગમન, બ્રહ્મદત્તને ગમીયાં નયણ. ૨૮. દઢપ્રહારી કરી હત્યા ચાર, તોહિ મુક્તિ ફલ લીધાં સાર; ગૌતમસ્વામી ગણધર જેધ, દેવશર્મા બ્રાહ્મણ પ્રતિબંધ. ૨૯. કમ તણી ગતિ કિમ કહેવાય, નિજ પ્રેમદા શિર કીડે થાય; કમે અરજુનમાલી અણગાર, પાતિક ઉતાર્યા નિરધાર. ૩૦. હરિચંદ રાજા સાહસધીર, કમે ડુંબ ઘરે વહ્યું નીર, પરશુરામ જમદગ્નિની જાત, ક્ષત્રિીની તેણે કીધી ઘાત. ૩૧. પ્રભો હું તે માટે ચોર, તિણે લીધું સંજમત્રત ઘેર; ભદ્રબાહુ સ્વામી ગુરુ ભાય, વરાહમિહિર નામે કહેવાય. ૩૨. મૂકી દીક્ષા ભાષે જોષ, ઈણ પરે કરે ઉદરને પિષ; સનકુમાર કરતો રંગરેલ, ડીલે રેગ ઉપના છે સેલ. ૩૩. દશ શીશ રાવણ કીધ કલોલ, કમેં દશ શિર હુઆ રોલ; કમે નિર્ધનને ધનવંત, કમેં થાય સંત અસંત. ૩૪. ચંપકસેન દાસીને પુત્ર, લીધું વ્રત દત્તધરસૂત્ર; કુમ પુત્ર કેવલસીરી લહે, પામી કેવલ ઘરમાં રહે. ૩૫. કીધાં કર્મ ન આવે પાર, દેખો દ્રૌપદી પંચ ભરતા; શાસ્ત્ર માંહિ છે ઘણા

Page #84

૪૦
સજ્જન સાન્નિ વિચાર, તે કહેતાં નવ આવે પાર. ૩૬. સુલસા શ્રાવિકા કમે આધાન, સુત ખત્રીસે ધર્યાં પ્રધાન; એક ધરમીને જાયે જાન, એક પાપી પામે બહુમાન. ૩૭. તે દેખી મમ ધરજો રાષ, પૂરવ ક્રમ તણા એ દોષ; નિંદા કરે કે કેતુ તણી, નિંદા થાયે દુરગતિના ધણી. ૩૮. જેહને હાય નિંદાનેા ઢાલ, તે એલ્કે ચાથા ચડાલ; પ૨ તણી જે નિંદા કરે, પિંડ પેાતાને પાપે ભરે. ૩૯. તેને સાધુ કહે જગબાપ, જે કેહને ન કરે સંતાપ કવિ કહે તસ લાગું પાય, જિમ મુજ દુઃખ તે સઘલાં જાય. ૪૦. જેને જેવી ડાયે મતિ, તેહને તેવી થાયે ગતિ; તે દેખી મત ધરજો રાષ, પૂરવ કમ તણેા એ દોષ. ૪૧. જો કરી નિંદાની ખાંત, નિંદા આપ કર દિનરાત; નિજ આતમમે દીયે ઉપદેશ, તે જન કરશે સુગતિ પ્રવેશ. ૪૨. તપગચ્છનાયક જગગુરુ નામ, શ્રી હીરવિજય સૂરિ અભિરામ; પટધર શ્રી વિજયસેન સૂરીશ, રતનસાગર પ્રણમે નિશદ્દેિશ ૪૩.
ક્લેશ હરિગીત છંદ :-ઇમ આદિનીરે અ`તથીરે, કરયાં કમ સહુ ોગવે, શ્રી ચક્રવત્તિ પદ વસુદેવ રાજા, શુભ અશુભ ફલ ભોગવે; સુણ જીવડા એક પુણ્ય કરતાં, દુષ્કૃત સઘલાં ખેપીએ, મુક્તિનારી પાસે સારી, જિનવર વાણી જે પીએ. ૪૪. ૪૮ શ્રી તાવના છંદ
દોહા :-નમા આનંદપુર નગર, અજપાળ રાજન; માતા અજયા જનમિયેા, જવર તું કૃપાનિધાન. ૧. સાત રૂપ શિકત હુએ, કરવા ખેલ જગત; નામ ધરાવે જૂજૂવાં, પ્રસર્યાં તુ છત ઉત્ત. ૨. એકાંતરા બેયાંતરા, ઇયે. ચેાથે! નામ; શીઅ ઉષ્ણુ વિષમજવર, એ સાતે તુજ નામ. ૩. છંદ :-એ સાતે તુજ નામ સુર`ગા, જપતાં પૂરે કેડિ ઉમંગા; તે નામ્યા જે જાલિમ જીંગા, જગતમાં વ્યાપી તુજ જસ ગંગા. ૪. તુજ આગે ભુપતિ સખ રકા, ત્રિભુવનમાં વાજે તુજ કા; માને નહિ તુ કેહુની શકા, તુયેા આપે સેાવન ટકા.. પ. સાધક સિદ્ધ તણા મદ માડે, અસુર સુરી તુજ આગળ દોડે; દુ? ધિઝુનાં કધર તેાડે, નિમ ચાલે તેને તુ છેડે. ૬. આવા થર હર કપાવે, ડાહ્યાને જિમ તિમ અહેકાવે; પહેલા તુ' કેડમાંથી આવે, સાત શિખર પણ શીત ન જાવે. ૭. હીં હીં હું હુંકાર કરાવે, પાંસળિયાં હાડાં કકડાવે; ઉનાળે પણુ અમલ જગાવે, તું તાપે પહિરણમાં મુતરાવે. ૮. આસા કાતિકમાં તુજ જોરાં, હઠયા ન માને ધાગા દ્વારા; દેશ વિદેશ પડાવે સારા, કરે સબળ તું તાતા તારા. ૯. તું હાથીનાં હાડાં ભજે, પાપીને તાડે કર પજે; ભક્તવત્સલ ભાવે જો રજે, તેા સેવકને કાઈ ન ગજે. ૧૦. ફાગઢ તડક ડમરૂ ડાક, સુરપતિ સરખા માને હાક; ધમકે ચુંસડ ધાસડ ધાક, ચઢતા ચાલે ચ’ચળ ચાક. ૧૧, પિશુન પછાડણ નહિ કે તેથી, તુજ જસ એલ્યા જાય ન કાથી; શી અણુખીલ કરે! એ પેાથી, મહેર કરી અળગા રહેા મેાથી. ૧૨. ભક્ત થકી એવડી કાં ખેડા, અવર અમીના છાંટા રેડા; લાખ ભક્તના એક નિવેડા, મહારાજ મૂકેા મુજ કેડા. ૧૩. લાજવશે મા અજયા રાણી, ગુરુ આણુ માને ગુણખાણી; ઘરે સિધાવે કરુણા આણી, કહું છું નાકે લીંટી તાણી. ૧૪. મ`ત્ર સહિત એ છદ જો જપશે, તેહને તાવ દિ નવ ચઢશે; કાંતિ કળાને દેહુ નીરાગ, લહેશે લખમી લીલાભાગ. ૧૫.

Page #85

મંગલ પ્રવેશિકા
૪૧ કળશ છપય :-૪ નો પુરિ આદિ, બીજ ગુરુનામ વદી જે; આનંદપુર અવનીશ, અજયપાળ આખી જે; અજયા જાત અઢાર, વાંચિયે સાતે બેટા, જપતાં એહિ જ જાપ, ભક્ત શું ન કરે ભેટાઉતરે અંગ ચઢીયા, પલમે તારી વયણે મુદા; કહે કાંતિ રેગ નાવે કદે, સાર મંત્ર ગણીએ સદા.૧ ૧૬.
૪૯ શ્રી સોળસતીનો છંદ . આદિનાથ આદે જિનવર વંદી, સફળ મનોરથ કીજીએ એ; પ્રભાતે ઊઠી માંગલિક કામે, સોળસતીનાં નામ લીજીએ એ. ૧. બાળકુમારી જગહિતકારી, બ્રાહ્મી ભારતની બહેનડીએ; ઘટઘટ વ્યાપક અક્ષરરૂપે, સોળસતી માંહે જે વડી એ. ૨. બાહુબળ ભગિની સતીય શિરોમણી, સુંદરી નામે ઋષભ સુતા એ; અકસ્વરૂપી ત્રિભુવનમાંહે, જેહ અનુપમ ગુણજુતા એ. ૩. ચંદનબાળા બાળપણાથી, શીયલવતી શુદ્ધ શ્રાવિકા એ; અડદના બાકુલા વીર પ્રતિલાલ્યા, કેવલ લહી વ્રત ભાવિકા એ. ૪. ઉગ્રસેન ધુઆ ધારિણનંદની, રાજમતી નેમ વલ્લભા એ જોબન વેશે કામને જી, સંયમ લેઈ દેવ દુલભા એ. ૫. પંચ ભરતારી પાંડવ નારી, દ્રપદ તનયા વખાણીએ એ; એકસે આઠે ચીર પુરાણ, શીયલ મહિમા તસ જાણીએ એ. ૬. દશરથ નૃપની નારી નિરુપમ, કૌશલ્યા કુલચંદ્રિકા એ; શીયલ સલુણી રામ–જનેતા, પુણ્યતણ પ્રણાલિકા એ. ૭. કશાંબિક ઠામે શતાનિક નામે, રાજ્ય કરે રંગ રાજી એ; તસઘર ઘરણી મૃગાવતી સતી, સુર ભુવને જસ ગાજીયે એ; ૮. સુલસા સાચી શીયલે ન કાચી, રાચી નહી વિષયાસે એ; મુખડું જોતાં પાપ પેલાએ, નામ લેતાં મન ઉલસે એ; ૯. રામ રઘુવંશી તેહની કામિની, જનક-સુતા સીતા-સતી એ; જગ સહ જાણે ધીજ કરંતાં, અનલ શીતલ થયે શીયલથી એ; ૧૦. કાચે તાંતણે ચાલણી બાંધી, કુવા થકી જલ કાઠીયું એવું કલંક ઉતારવા સતીય સુભદ્રા, ચપા બાર ઉઘાડીયું એ. ૧૧. સુરનર વંદિત શીયલ અખંડિત, શિવા શિવપદ ગામિની એ; જેહને નામે નિમલ થઈ એ, બલિહારી તસ નામની એ. ૧૨. હસ્તિનાગપુરે પાંડુ રાયની, કેતા નામે કામિની એક પાંડવ માતા દશે દિશાહિની, બહેન પતિવ્રતા પવિની એ. ૧૩. શીલવતી નામે શીલવ્રત ધારિણી, ત્રિવિધે તેહને વંદિયે એનું નામ જપતા પાતક જાયે, દરિશણ દુરિત નિકંદીયે એ. ૧૪. નિષિધા નગરી નલહ નરીંદની, દમયંતી તસ ગેહિનીએ; સંકટ પડતાં શીયલ જ રાખ્યું, ત્રિભુવનકીતિ જેહની એ. ૧પ. અનંગ અજિતા જગજન પૂજિતા, પુષ્પચૂલાને પ્રભાવતીએ; વિશ્વ-વિખ્યાતા કામિતદાતા, સલમી સતી પદ્માવતી એ. ૧૬. વીરે ભાખી શાસેસાખી; ઉદયરત્ન ભાખે મુદાએ; વહાણું વાતાં જે નર ભણશે, તે લેશે સુખસંપદા એ. ૧૭.
૧ આ તાવનો ઈદ ૭-૧૪ અથવા ૨૧ વાર ગણે અથવા સાંભળે તે સર્વપ્રકારના તાવ જાય છે, પડિત સિદ્ધિ,

Page #86

R
સજન સન્મિત્ર પર શ્રી ગૌતમ સ્વામીને રાસ* ઢાળ પહેલી. ભાષા -વીર સિર ચરણ કમલ કમલા કયવાસે, પણમવિ પભણીશું સામિ સાલ, ગેયમ ગુરુરાસો; મણ તણુ વયણ એકંત કરવિ, નિસુણે જો ભવિયા; જિમ નિવસે તુમહ દેહ ગેહ, ગુણગણુ ગહગહિયા. ૧. જબૂદીવ સિરિ ભરહખિત્ત, બાણ તલમંડણ; મગધ દેશ સેણિયન રેસ, રિઉદલબલ ખંડણ; ધણુવર ગુવર ગામ નામ, જહિં ગુણગણ સજજા; વિ૫ વસે વસુભૂઈ તત્વ, જસુ પુહરી ભજા. ૨. તાણ પુર સિરિ–અંદભૂઈ, ભૂવલય પસિદ્ધો; ચઉદહ વિજા વિવિહરૂવ, નારીરસ વિદ્ધો; વિનય વિવેક વિચાર સાર, ગુણગણહ મનેહર; સાત હાથ સુપ્રમાણ દેહ, રૂપે રંભાવર. ૩. નયણ વયણ કર ચરણજિસુવિ, પંકજ જગે પાડિય; તેજે તારા ચંદ સૂર, આકાશે માડિય; રૂવે મયણ અનંગ કરવિ, મેહિઓ નિરધાડિય; ધીમે મેરુ ગંભીર સિંધુ, ચંગિમ ચયચાડિય. ૪. પિખવિ નિરુવમ રૂવ જાસ, જણ જપે કિંચિએફ એકાકી કલિભીતે ઈO, ગુણ મેહત્યા સચિય અહવા નિએ પૂવજમે, જિણવર ઈણે અંચિય; રંભા ૫૧મા ગૌરી ગંગા, રતિ હા વિધિ વંચિય. ૫. નહિ બુધ નહિ ગુરુ કવિ ન કેઈ, જસુ આગલ રહિયે, પંચ સયા ગુણપાત્ર છાત્ર, હીંડે પરવરિય કરે નિરંતર યજ્ઞકર્મ, મિથ્યામતિ મહિય; ઈણે છલિ હશે ચરમ-નાણું-દસહ વિસહિય. ૬.
વસ્તુ છેદ-જબૂદીવહ, જબૂદી વહ, ભારહવાસંમિ, ખાણીતલમંડણ, મગધ દેશ સેણિય નરેસર, વર ગુબર ગામ તિહાં વિ૫ વસે વસુભૂઈ સુંદર તસુ ભજજા પડવી, સયલ-ગુણગણ-રૂવનિહાણ, તાણ પુત્ત વિજ જાનિલે, ગેયમ અતિહિ સુજાણ. ૭.
ઢાળ બીજી ભાષા:-ચરમ જિણેસર કેવલનાણી, ચઉન્રિહ સંઘ પછી જાણી પાવાપુરી સામી સંપત્તો, ચઉહિ દેવ નિકાયે જુત્તો. ૮. દેવે સમવસરણ તિહાં કીજે, જિણ દીઠે મિશ્યામતિ બીજે, ત્રિભુવનગુરુ સિંહાસ બઈઠા, તતખિણ મેહ દિગતે પઈઠા. ૯. ક્રોધ માન માયા મદ પૂરા, જાયે નાઠા જિમ દિન ચોરા, દેવ દુંદુહિ આકાશે વાજે, ધમ નરેસર આવિયા ગાજે. ૧૦. કુસુમવૃષ્ટિ વિરચે તિહાં દેવા, ચઉસઠ ઈંદ્ર જસુ માગે સેવા; ચામર છત્ર શિરોવરિ હે, રૂપે જિણવર જગ સહુ મહે. ૧૧. વિસમ રસભર ભરિ વરસતા, જે જન વાણી વખાણ કરતા; જાણુવિ વિદ્ધમાણુ જિણ પાયા, સુર નર કિન્નર આવે રાયા. ૧૨. કતિ સમૂહે ઝલઝલકંતા, ગયણ વિમાણે રણરણકતા; પેખવિ ઇંદભૂઈ મન ચિતે, સુર આવે અહ યજ્ઞ હાવતે. ૧૩. તીર તરંડક જિમ તે વહતા, સમવસરણ ૫હતા ગહગહતા; તે અભિમાને ગાયમ જપે, તિણિ અવસરે કેપે તણુ કપ. ૧૪. મૂહા લોક અજાણિયું બેલે, સુર જાણતા ઈમ કાંઈ ડોલે? મેં આગલ કઈ જાણુ ભણીને, મેરુ અવર કિમ ઉપમા દીજે ? ૧૫.
* બેસતા વર્ષે-મંગલાથું, પ્રભાત સમયે, મંગળ નિમિત્તે પાઠ કરવા લાયક આ શ્રી ગૌતમ સ્વામીને મોટો રાસ છે, જે કાતિક શુદિ એકમના બેસતા વર્ષે પ્રભાત સમયે બોલાય છે.

Page #87

મંગલ પ્રવેશિકા
વસ્તુ છેદ -વીર જિણવર, વીર જિણવર, નાણસંપન્ન, પાવાપુરી સુરમણિય પત્ત નાહ સંસારતારણ; તિહિં દેહિં નિમ્મવિય, સમવસરણ બહુ સુખકારણ, જિણવર જગ ઉજજેઅકર, તેજે કરી દીનકર સિંહાસણે સામિય ઠ, હુઓ સુજયજયકાર. ૧૬.
ઢાળ ત્રીજી. ભાષા –તવ ચડિયે ઘણુમાણગજે, ઈદભૂઈ ભૂદેવ તે; હુંકાર કરી સંચરિયે, વણ જિણવર દેવ તે? ૧૭. જે જન ભૂમિ સમોસરણ, પેખે પ્રથમારંભ તે; દહ દિસિ દેખે વિબુધ બહુ આવતી સુર રંભ તા. ૧૮. મણિમય તોરણ દંડ ધજ, કેસીસે નવ ઘાટ તો; વૈરવિવજિત-જંતુ ગણ, પ્રાતિહારજ આઠ તે. ૧૯. સુરનર કિન્નર અસુરવર, ઈદ્ર ઈંદ્રાણી રાય તે; ચિત્ત ચમકિય ચિંતવે એ, સેવંતા પ્રભુ પાય તે. ૨૦. સહસકિરણ સમ વિરજિણ, પખવિ રૂપ વિશાલ તે; એ અસંભવ સંભવે એ, સાચે એ દ્રજાળ તો. ૨૧. તવ બેલા ત્રિજગગુરુ, ઇંદભૂઈનામેણુ તે; શ્રીમુખે સંશય સામિ સવે, ફેડે વેદ પણ તે. ૨૨. માન મેસ્ટ્રી મદ ઠેલી કરી, ભક્તિએ નામે સીસ તે; પંચાશયાનું વ્રત લી એ, ગેયમ પહિલા સીસ તે. ૨૩ તવ બંધવ સંજમ સુણવિ કરી, અગ્નિભૂઈ આવે તેનું નામ લેઈ આભાસ કરે, તે પણ પ્રતિબધેય તે. ૨૪. ઈણિ અનુક્રમે ગણહર સ્પણ, થાપ્યા વીર અગ્યાર તે તવ ઉપદેશે ભુવન ગુરુ, સંજમશું વ્રત ધાર તે. ૨૫. બિહું ઉપવાસે પારણું એ, આપણુપે વિહરંત તે ગોયમ સંજમ જગ સયલ, જયજયકાર કરંત તે. ૨૬.
વસ્તુછેદ -ઇંદભૂઈ અ, ઇદભૂઈ અ, ચઢિય બહુમાને હુંકાર કરી સંચરિયે, સમવસરણ ૫હતો તુરંત; ઈહ સંસા સામિ સવે, ચરમનાહ ફેડે કુરંત બોધિબીજ સંજાય મને, ગોયમ ભવહ વિરત્ત; દિખ લેઈ સિખા સહિય, ગગૃહર પયસ પત્ત. ૨૭.
ઢાળ થી. ભાષા -આજ હુઓ સુવિહાણ, આજ પલિમાં પુણ્ય ભરે; દીઠા ગાયમ સામી, જે નિય નયણે અમિ ઝરે. ૨૮. સિરિ ગાયમ ગણધાર, પંચસયા મુનિ પરવરિય, ભૂમિ, કરીય વિહાર, ભવિયાજણ પડિહ કરે. ૨૯. સમવસરણ મઝાર, જે જે સંશય ઉપજે એ; તે તે પરઉપગાર, કારણ પૂછે મુનિ પવરે. ૩૦ જિહાં જિહાં દીજે દિખ તિહાં તિહાં કેવલ ઉપજે એ; આપ કહે અણુહુત, ગાયમ દીજે દાન ઈમ. ૩૧. ગુરુ ઉપર ભત્તિ, સામિય ગોયમ ઉપનિય; ઈણ છળ કેવલનાણુ, રાગજ રાખે રંગ ભરે. ૩૨. જે અષ્ટાપદ શેલ, વદે ચઢી ચઉવીશ જિ; આતમલબ્ધિ વસેલુ, ચરમસરિરી સોય મુનિ. ૩૩. ઈસ દેસણુ નિ સુણે, ગાયમ ગણહર સંચલિય; તાપસ પન્નરસએણ, તે મુનિ દીઠે આવતે એ. ૩૪. તપ સોસીય નિય અંગ, અમ્લ સગતિ નવિ ઉપજે એક કિમ ચઢશે દઢકાય? ગજ જિમ દીસે ગાજતે એ. ૩૫. ગિરુઓ એણે અભિમાન, તાપસ જે મન ચિંતવે એ; તે મુનિ ચઢિયે વેગ, આલંબવિ દિનકર કિરણ. ૩૬. કંચનમણિ નિપન્ન, દંડ કલસ ધજ વડ સહિય; પેખવિ પરમાણંદ, જિણહર ભરફેસરમહિય. ૩૭. નિયનિય કાય પ્રમાણુ, ચઉદિસિ સંકિય જિગુહ બિંબ; પણુમવિ મન ઉલાસ, ગેયમગણહર તિહાં વસિય. ૩૮. વઈરસામીને જીવ, તિયગભક દેવ તિહાં પ્રતિબંધ

Page #88

સજ્જન સન્મિત્ર પુંડરીક-કંડરીક અધ્યયન ભણી. ૩૯ વળતાં બોયમસામી, સવિ તાપસ પ્રતિબોધ કરે, લેઈ આપણે સાથ, ચાલે જિમ જૂથાધિપતિ. ૪૦. ખીર ખાંડ વૃત આણી, અમિયવૂડ અંગુઠ ઠવિ; ગાયમ એકણ પાત્ર, કરાવે પારણું સવિ. ૪૧. પંચ સયા શુભ ભાવ, ઉજવળ ભરિયે ખીરમિસે, સાચા ગુરુ સંજોગ, કવળ તે કેવળ રુપ હુઓ. ૪૨. પંચ સયા જિનાહ સમવસરણ પ્રકારત્રય; પેખવિ કેવલનાણુ, ઉ૫નું ઉજજે અ કરે. ૪૩. જાણે જિણહ પીયુષ, ગાજંતી ઘણુ મેઘ જિમ; જિણવાણ નિસુણેવિ, નાણુ હુઆ પંચ સયા. ૪૪.
વસ્તુ છેદ -ઈણે અનુક્રમે, ઈણે અનુક્રમે, નાણાસંપન્ન પનરહ સય પરવરિયો હરિય દુરિય જિણનાહ વદઈ, જાણેવિ જગ ગુરુ વયણ તિહનાણુ અપણ નિંદઈ, ચરમ જિણેસર ઈમ ભણુઈ ગયમ ન કરીસ ખેઉ, છેહી જઈ આપણું સહી, હસું તુલા બેઉ. ૪૫.
ઢાળ પાંચમી. ભાષા-સામિએ એ વીરજિસુંદ, પૂનિમચંદ જિમ ઉલ્લસિએ; વિહરિયો એ ભરહ વાસન્મિ, વરિસ બહેતર સંવસિઅઠવતો એ કણય પઉમેસુ, પાયકમળ સંઘ સહિઅ; આવિ એ નયણુણંદ, નયર પાવાપુરિ સુરમહિઅ. ૪૬. પેખિયે . એ ગેયમસામી, દેવસમાં પડિબેહ કરે એ; આપણે એ ત્રિશલાદેવી-નંદન પહોતે પરમ પએ; વળતાં એ દેવ આકાશે, પખવિ જાણિય જિણ સમે એ; તે મુનિ એ મન વિખવાદ, નાદભેદ જિમ ઉપન એ. ૪૭. ઈણ સમો એ સામિય દેખિ, આપ કહે હું ટાલિયે એ; જાણતે એ તિહુઅણુ નાહ, લેક વવહાર ન પાલિયો એ; અતિ ભલું એ કીધલું સામી, જાણિયું કેવલ માગશે એ ચિંતવિયું એ બાલક જેમ, અહવા કેડે લાગશે એ. ૪૮. હું કિમ એ વીર જિર્ણદ–ભગતે ભેળે ભેળવ્યો એ; આપણે એ અવિહડ નેહ, નહિ ન સંપે સાચો એક સાચો છે એહ વિતરાગ, નેહ ન જેણે લાગિ એ; ઈણ સામે એ ગાયમચિત્ત, રાગ વિરાગે વાળિયો એ. ૪૯. આવતું એ જે ઉલટ, રહેતું રાગે સાહિયું એ; કેવળ એ નાણુ ઉપન્ન, ગોયમ સહેજે ઉમાહિ એ; તિહુઅણુએ જય જયકાર, કેવલમહિમા સુર કરે એ; ગણહર એ કઈ વખાણ, ભવિયણ ભવ ઈમ નિસ્તરે એ. ૫૦.
વસ્તુ છેદ-૫ઢમ ગણહર, પહમ ગણહર, વરિસ પચાસ ગિહિવાસે સંવસિઅ, તીસ વરિસ સજમ વિભૂસિય, સિરિકેવલનાણુ પુણ, બાર વરિસ તિહુયણ નમઃસિય, રાયગિહિનયરીહિં કવિય, બાણુવઈ વરિલાઉ સામી ગાયમ ગુણનિલે, હેયે શિવપુર ઠાઉં. ૫૧.
ઢાળી છઠ્ઠી. ભાષા-જિમ સહકારે કેયલ ટહુકે, જિમ કુસુમવને પરિમલ મહકે જિમ ચદન સુગધનિધિ, જિમ ગગાજલ લહેરે લહેકે, જિમ કણયાચલ તેજે ઝલકે, તિમ ગોયમ સૌભાગ્યનિધિ. પર. જિમ માનસરોવર નિવસે હંસા, જિમ સુરવરસિરિ કણવતંસા, જિમ મહુયરરાજીવ વને, જિમ રણુયર રયણે વિલસે; જિમ અંબર તારાગણ વિકસે, તિમ ગોયમ ગુણકેલિ વને. પ૩. પૂનિમ નિસિ જિમ સહર સોહે, સુરતરુ મહિમા જિમ જગ મહે; પૂરવદિસિ જિમ સહસકરે, પંચાનન જિમ ગિરિવર રાજે; નરવઈ ઘરે જિમ મયગલ ગાજે, તિમ જિનશાસન મુનિ પવર. ૫૪. જિમ સુરતવર સેહે શાખા, જિમ ઉત્તમ મુખ મધુરી ભાખા, જિમ વન કેતકી મહમહે એ, જિમ

Page #89

મંગલ પ્રવેશિકા ભૂમિપતિ ભયબલ ચમકે, જિમ જિણ મંદિર ઘટા રણકે, તિમ ગોયમ લધે ગહગહે એ. ૫૫. ચિંતામણિ કર ચઢિયે આજ, સુરતરુ સારે વંછિય કાજ; કામકુંભ સે વસિ હૂએ એ, કામગવી પૂરે મન કામિય; અષ્ટ મહાસિદ્ધિ આવે ધામિય સામિાય ગોયમ અણુસરે એ. પ૬. પ્રણવામ્બર પહેલે પભણજે, માયાબીજ શ્રવણ નિસુણિ જે, શ્રીમતિ શેભા સંભવે એ. દેવહધરિ અરિહંત નમીજે; વિનયપહઉવઝાય ગુણીજે, ઈણ મને ગેયમ નામ એ. પ૭. પરઘર વસતાં કાંઈ કરી જે, દેશ દેશાંતર કાંઈ ભમીજે, કવણુ કાજ આયાસ કરે; પ્રહ ઉઠી ગાયમ સમરીજે; કાજ સમગ્ગહ તતખણ સીઝ, નવનિધિ વિલસે તાસ ઘરે. ૫૮. ચઉદહ સય બારોત્તર વરિએ (૧૪૧૨), ગોયમ ગણહર કેવલ દિવસે કિયે કવિત ઉપગાર પર, આદિ હિ મંગલ એહ પભણું જે; પરવ મહેચછવ પહિલો દીજે, ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ કલ્યાણ કરે. ૫૯ ધન્ય માતા જિણે ઉદરે ધરિયા, ધન્ય પિતા જિણે કુલ અવતરિયા; ધન્ય સદ્ગુરુ જિણ દિખિયા એ, વિનયવત વિદ્યાભંડાર, જસુ ગુણ કે ન લભે પાર, વિદ્યાવત ગુરુ વિનવે એ. ૬૦. ગોયમ સામિતણે એ રાસ, ભણતાં સુણતાં લીલ વિલાસ, સાસય સુખ નિધિ સંપજે એ; ગોયમ સામિનો રાસ ભજે, ચઉવિહ સંઘ લિયાયત કીજે, દ્ધિ વૃદ્ધિ કલ્યાણ કરે. ૬૧.
૧. 8 ફ્રી શ્રી અરિહંત ઉવજઝાય ગૌતમસ્વામીને નમ-આ મંત્રની પ્રભાત સમયે શુદ્ધતાપૂર્વક એક નવકારવાળી ગણવી.
ઇતિ
મંગલ પ્રવેશિકા.
A B
,
" હ
!
ગો
!'

Page #90

અખિલ ભારત વર્ષને માટે જૈન ધાર્મિક શિક્ષણની યોજના ધરાવતી |
એકજ સરથાછે શ્રી જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ પ્રસ્ટ ફંડ
સંસ્થાપિત પટલાલ કેશવજી દોશી
આય સંસ્કૃતિ અને ધાર્મિક શિક્ષણ જગતની બધી સંસ્કૃતિઓમાં આર્ય સંસ્કૃતિ અને તેમાં પણ જૈન સંસ્કૃતિ સર્વોચ્ચ સ્થાને ગણાય છે, તે જૈન સંસ્કૃતિને સાચવવા માટે ઘણાજ પ્રયત્નની જરૂર છે. તે પ્રયત્નમાં જે આપણે બેદરકાર રહીશું તે થોડા જ વખતમાં ૨ જેને ધર્મની લઘુતા થઈ જશે. માટે બાલ્યાવસ્થાથી ધાર્મિક ભાવના પોષાય છે અને પ્રજા ચારિત્રવાન બને તે આ શ્રી જેન ધાર્મિક શિક્ષણ ટ્રસ્ટ ફંડને !! મુખ્ય ઉદ્દેશ છે. આ ઉદ્દેશને સિદ્ધ કરવા માટે નીચે પ્રમાણની યોજનાઓ રાખી છે. છે.
૧ આ ચેજનાને લાભ જૈન-જૈનેતર સમાજના કેઈપણ વિદ્યાથી છે લઈ શકશે અને ઈનામ મેળવી શકશે.
૨ આ એજનામાં આઠ ધોરણે અને આઠ વર્ષને અભ્યાસક્રમ નકકી કરવામાં આવશે અને તેમાં નવકાર મંત્રથી કર્મગ્રંથ, તત્ત્વાધિગમસૂત્ર, ભાવ્ય, સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત ભાષાઓનો સંપૂર્ણ સમાવેશ કરવામાં આવશે. - ૩ આ આઠ ધરણને અભ્યાસક્રમ હવે પછી દર્શાવવામાં આવશે તેમાં દરેક ઘેરણ માટે રૂા. ૧૫૦૦૧ (પંદર) સુધીના ઈનામ આપવાને પ્રબંધ કરવામાં આવ્યું છે, તેમાં દરેક ધોરણની શ્રેષ્ઠ કક્ષાએ પાસ થનાર વિદ્યાથિમાં પહેલા નંબરને રૂા. ૫૦૦૧ (પાંચ), બીજા નંબરને રૂા. ૪૦૧ (ચાસે), ત્રીજા નંબરને રૂા. ૨૫), ચોથા નંબરને રૂા. ૧૫૦ અને પાંચમાં નંબરને રૂા. પ00 ઇનામ તરીકે આપવામાં આવશે. અને બાકીનાને નાની રકમના ઇનામે ઉત્તેજના આપવામાં આવશે.
૪ દરેક ધારણની પરીક્ષા દર વર્ષે મેટ્રીકની ઢબ પ્રમાણે) લેખીત છે પ્રશ્નપત્રોથી લેખીત લેવામાં આવશે.
૫ મેટ્રીક પછીના વિદ્યાર્થીઓ કે જેઓએ હવે પછી દર્શાવવામાં આવતો અભ્યાસક્રમ પરિપૂર્ણ કર્યો હશે, તેઓને ત્રણ વર્ષ સુધી ટ્રસ્ટ ફંડ પિતાના ખર્ચે રાખી વકતૃત્વકલા, લેખનકલા, ઈગ્રેજી, હિન્દી, સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, વગેરે ઉપગી ભાષાઓ અને ધર્મશાસ્ત્ર અને શિક્ષણ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરાવરાવી ગૃહપતિ, પ્રાધ્યાપક, ઉપદેશક અને પંડિત તરીકે તૈયાર કરવા અને તેઓની ઓછામાં ઓછી રૂા. ૨૦ (બ)ની માસિક આવક થાય તે પ્રબંધ કરશે.
આ જનાનું વિશેષ સ્પષ્ટિકરણ આ પુસ્તકના દરેક મહાનિધિના અંતે આપવામાં આવશે.
લી. નેહાધીન, પ્રાણજીવનદાસ હરગોવિંદદાસ ગાંધી
પોપટલાલ કેશવજી દેશી == ૦૯-ક ૦૪ =૦ =૦૦=૦ = ૦-૧૦-=s

Page #91

*
ક્ષી
ત
બજ
-
અહં નમઃ
-
-
-
-
* ૧૮
':
*
'
છે.
5
કે
જ
"
છે
કરત
શ્રી
જ સજજન સન્મિત્ર
પ્રથમ મહાનિધિ દA
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુદિ સત્ર ૧. નમસ્કાર મંત્ર (પંચ મંગલ મહામૃત સ્કંધ) સૂત્ર. નમે અરિહંતાણું. નમે સિદ્ધાણું. નમો આયરિયાણું. નમે ઉવજઝાયાણું. અમે લોએ સવ્વસાહૂણું. એ પંચ-નમુક્કારે. સવ–પાવ–૧પણાસણો.
મંગલાણં ચ સર્વેસિં. પઢમં હવઈ મંગલ. ૧. ભાવાથ-આમાં અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, તથા સાધુ એ પાંચ પરમેષ્ટિને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યો છે. એથી સર્વ પાપ તથા વિદને દૂર થાય છે, અને સર્વ માંગલિકામાં પહેલું મંગલ છે.
૨. પંચિંદિઅ (ગુરુ સ્થાપના) સૂત્ર. પંચિદિઅ-સંવરણે, તહ નવ-વિહ બંભિચેર–ગુત્તિ-ધરે; ચઉવિહ-કસાય-મુક્કો, ઈઅ અફૂરસ–ગુણે હિંસંજુરો. ૧. પંચ-મહવય-જીત્તો, પંચ-વિહાયાર–પાલણ–સમન્વે; પંચ-સમિઓ તિ-ગુન્તો, છત્તીસ ગુણ ગુરુ મજઝ. ૨,
ભાવાર્થ:- આમાં આચાર્યાના છત્રીશ ગુણોનું વર્ણન છે, અને તે ક્રિયા કરતાં પહેલાં સ્થાપના સ્થાપતી વખતે નવકાર મંત્ર પછી આ સૂત્ર ખેલાય છે.
૩. ખમાસમણ (પ્રણિપાત) સૂત્ર. ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વદિઉં, જાણિજજાએ નિસાહિએ, મથએણુ વંદામિ.
ભાવાર્થ –આ સૂત્રથી બે હાથ બે ઘુટણ અને મસ્તક, એ પાંચ અંગે નમાવી નમસ્કાર કરી દેવ તથા ગુરુને વંદન કરાય છે.
૪. સુગુ સુખશાતાપૃચ્છા. ઈચ્છકાર ! સુહરાઈ? સહદેવસિ ?] સુખતપ ? શરીરનિરાબાધ ? સુખસંજમયાત્રા નિવહ છે છ ? સ્વામી ? શાતા છે ? ભાત પાણુને લાભ દેજે જી.
ભાવાર્થ-આથી ગુરુ મહારાજને સુખશાતા પુછાય છે,

Page #92

સજ્જન સન્મિત્ર
૫. ટ્ટિએ (ગુરુ ખામણા) સત્ર.
ઇચ્છાકારેણુ સંદિસહુ ભગવન્! અદ્ભુ હું અમ્ભ તર દેવસિઅ* ખામે ? ઇચ્છ, ખામેમિ દેસિં. જ'કિંચિ અપત્તિઅ', પરંપત્તિઅ', ભત્તે, પાણે, વિષ્ણુએ, વેયાવચ્ચ, આલાવે, સ‘લાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાસણે, અતરભાસાએ, ઉરિભાસાએ; જ'કિંચિ મજઝ વિષ્ણુય પરિહીણ` ઝુમવા, ખાયરંવા, તુબ્સે જાણુહ, અહું ન જાણુામિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. ભાવાર્થ :-આથી ગુરુ મહારાજના આપણાથી જે કાઇ અપરાધ થયા હોય તે જાહેર કરી તેમની પાસે મા માગવામાં આવે છે.
૬. ઇરિયાવહિય સૂત્ર.
૪
ઈચ્છાકારેણુ સદિસહ ભગવત! ઇરિયાવહિય પડિક્કમામિ ? ઈચ્છ, ઈચ્છામિ પડિમિઉં ? ઇરિયાવડિયાએ વિરાઙણાએ. ૨. ગમાગમણે. ૩. પાણુ-કમણે, બીય-મણે; હરિય-મણે, એસાઉનિંગ-પણગદગ મટ્ટી-મડા-સ`તાણા-સ કમણે. ૪. જે મે જીવા વિરાહિયા. ૫. એગિક્રિયા, બેઇક્રિયા, તેઇક્રિયા, ચઉર્રિક્રિયા, પ`ચિંદિયા. ૬. અભિહયા, વત્તિયા, લેસિયા, સ`ઘાઈયા, સ`ઘટ્ટિયા, પરિયાવિયા, કિલામિયા, ઉદ્વિયા, ઠાણાઓઠાણું સ‘કામિયા, જીવિયાએ વવવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ, છ,
૭. તસ્સ ઉત્તરી સૂત્ર.
તસ્સ ઉત્તરી--કરણેણં, પાયચ્છિતકરણેષુ, વિસેાહી કરણેણુ, વિસલ્લી--કરણેણં, પાવાણું કશ્માણુ નિશ્ચાયણુઢ્ઢાએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ,
ભાવાથ:-આ બે સૂત્રમાં હાલતાં ચાલતાં લાગેલાં પાપને દૂર કરવામાં આવે છે. ૮. અન્નત્થ [કાઉસ્સગ્ગ] સૂત્ર.
અન્નત્ય ઊસિએણુ, નીસસિએણુ, ખાસિએણુ, છીએણુ, જભાઇએણું, ઉડ્ડ એણુ, વાયનેિસગેણુ, ભમલીએ, પિત્તસુચ્છાએ. ૧. સુહુમેહિં અંગસ ચાલેહિં, સુહુ મેહિં ખેલસ ચાલેહિં, સુહુમેહિં દિસિ ચાલેહિં. ૨. એવમાઇએહિં, આગારેહિં, અલગ્ગા, અવિ રાહિઓ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગો. ૩. જાવ અરિહંતાણ-ભગવ તાણ, નમુક્કારેણું ન પામિ. ૪. તાવ કાય, ઠાણેણ, માણેણુ, ઝાણેણું, અપાણ, વેાસિરામિ, ૫.
ભાવાથ' :-ખામાં કાઉસ્સગના આગાર (છૂટ)નું વર્ણન છે. ૯. લાગસ [ચતુર્વિશતિ સ્તવ] સત્ર.
લાગસ્સ ઉત્તેઅગરે, ધમ્મતિથયરે જિજ્ઞે; અરિહંતે કિન્નઇસ', ચઉવીસપિ કેવલી. ૧. ઉસભમજિઅ`ચ વદે, સ`ભવ--મભિ દણુ. ચ સુમઈં ચ પઉમપહુ' સુપાસ, જિષ્ણુ. ચ ચદ્રુપહુ વદે. ૨. સુવિહિં ચ પુત્ફદત, સિઅલ-સિજસ વાસુપૂજ ચ; વિમલમણુત ચ જિષ્ણુ, ધમ્મ સહિં ચ વ`દામિ. ૩. કુંથુ· અર· ચ મહિઁ, વંદે મુણિસુવ્ય' નમિજિષ્ણુ ચ; વદામિ રિજ્જુનેમિ, પાસ તહુ વન્દ્વમાણુ ચ. ૪. એવં મએ અભિક્ષુઆ વિ ુયરયમલા પહીગુજરમરણા; ચઉવીસપિ જિવરા, તિર્થંયરા મે પસી* અહીં સવારમાં બાર વાગ્યા સુધીમાં, ‘દેવસઅના’ સ્થાને ‘રાઇઅ’ મેલવું.

Page #93

પંચ પ્રતિક્રમણદિ સૂત્ર યતુ. ૫. કિશ્વિય-વદિય-મહિયા, જે એ લેગસ ઉત્તમ સિદ્ધા; આગ્ન--બહિલાભ, સમાવિરમુત્તમ દિંતુ. ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયરા, આઈસુ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસતુ. ૭. ભાવાર્થ :-આ સૂત્રમાં વીશ તીર્થંકરની નામપૂર્વક સ્તુતિ કરવામાં આવી છે.
૧૦. કરેમિ ભંતે સિામાયિક સૂત્ર. કરેમિ ભંતે ! સામાઈએ, સાવજે જગ પચ્ચખામિ; જાવ નિયમ પજજુવાસામિ, દુવિહ, તિવિહેણું, મણું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારવેમિ તરસ ભરતે પડિકકમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપાયું સિરામિ.
ભાવાર્થ –આ સામાયિક લેવાનું પચ્ચખ્ખાણ છે. એમાં સામાયિક લઇને નિંદા વિકથા વગેરે ન કરવું તે બતાવ્યું છે.
૧૧. સામાયિક–પારવાનું સૂત્ર. સામાઈઅ--વય--જીત્ત, જાવ મણે હેઈ નિયમ સંજુ, છિન્નઈ અસુ કમ્મ, સામાઈ જત્તિ આ વારા. ૧. સામાઈઅંમિ ઉકએ, સમણે ઈવ સાવ હવઈ જા; એએણુ કારણેણં, બહુ સામાઈઅ કુજા. ૨. સામાયિક વિધિએ લીધું, વિધિએ પાયું, વિધિ કરતાં જે કંઈ અવિધિ હુઓ હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ. દશ મનના, દશ વચનના, બાર કાયાના, એવ બત્રીશ દોષમાં જે કઈ દેષ લાગ્યું હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ.
ભાવાથS:-સામાયિક એ બે ઘડીનું ચારિત્ર છે તે બતાવ્યું છે, અને તેથી તેનું વારંવાર કરવાપણું બતાવ્યું છે. આ સૂત્ર સામાયિક પારતી વખતે બોલાય છે.
૧૨. જગચિંતામણિ (ચિયવંદન] સૂત્ર. ઇચછાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! ચૈત્યવંદન કરું? ઈચ્છ.
જગ-ચિંતામણિ! જગ-નાહ! જગ--ગુરુ!જ--રક્ખણ! જગ--ધવ જગ-સત્યવાહ! જગ-ભાવ-વિઅકખણ! અવય--સંકવિઅ--રૂવ! કશ્મક્--વિણાસણ! ચઉવી સંપિ જિણવર! જયંતુ અપડિહય-સાસણ! ૧. કમ્મ-ભૂમિહિં કમ્મ-ભૂમિહિં, પઢમ-સંઘયણિ, ઉકકોસય સત્તરિચય, જિણવરાણું વિહરત લબ્બઈ નવકેડિહિ કેવલિણ, કેડિસહસ્સ નવ–સાહુ ગમ્મઈ, સંપઈજિણવર વીસમુણિ, બિહુ કોડિહિં વરનાણુ; સમણુહ કોડિ-સહસ-દુઆ, યુણિજઈ નિચ્ચ વિહાણિ. ૨. જયઉ સામિય! જયઉ સામિય!, રિસહસત્તેજિ, ઉજિજતિ પહુ નેમિ-જિણ! જયઉ--વીર! સચ્ચઉરિમડણ! ભરુઅચ્છહિં મુણિસુવય!, મુહરિ પાસ! દુહ દુરિયનખંડણુ અવરવિદેહિં તિસ્થયરા, ચિહું દિસિ વિદિસિ જિ કેવિ તીઆણુગ સપઈએ, વંદુ જિણ સવૅ વિ. ૩. સત્તાણવઈ–સહસ્સા, લક્ખા છપન્ન અ૬-કેડિઓ; અતિસય બાસિયાઈ, તિયાએ ચેઈએ વંદે. ૪. પનસ-કોડિ–સયાઈ, કેડી બાયાલ લખ-અડવન્ના; છત્તીસ-સહસ અસિઈ, સારાયબિંબાઈ પણ મામિ. પ.
ભાવાથ: આ ચિત્યવંદન ગૌતમસ્વામીએ રચેલું છે. એમાં અષ્ટાપદપર્વત ઉપર બિરાજમાન ચોવીશ તીર્થંકરાને તથા બીજા તીર્થકર તથા તીર્થોમાં રહેલા જિનેશ્વરને નમસ્કાર કરવામાં આવેલ છે,

Page #94

છે.
સજન સન્મિત્ર ૧૩. અંકિંચિ તિથૈવંદના સત્ર. જકિંચિ નામતિર્થં, સગે પાયાલિ માણૂસે એ જાઈ જિણ બિંબઈ, તાઈ સવાઈ વંદામિ. ૧.
ભાવાથ:-આમાં જે કોઈ નામરૂપે તીથ હોય તેને તથા ત્રણ લેકમાં રહેલી જિનપ્રતિમાઓને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યો છે.
૧૪. નમુત્થણું શિકસ્તવ) સૂત્ર. નમુત્થણું, અરિહંતાણું ભગવડતાણું. ૧. આઈગરાણું, થિયરાણું, સયં સંબુદ્વાણું. ૨. પુરિસુત્તરમાણું, પુરિસ સહાણું, પુરિવર પુંડરીયાણું, પુરિસર ગધહથીણું. ૩. લગુત્તરમાણે, લેગ નાહાણું, લોગ હિઆણું, લેગ પઈવાણું, લેગ પજજઅગરાણું, ૪. અભય દયાણું, ચક્ખુ દયાણુ, મગ્ન દયાણું, સરણ દયાણું, બેહિ દયાણું. ૫. ધમ્મ દયાણુ, ધમ્મ દેસયાણું, ધમ્મ નાયગાણું, ધર્મ સારહીશું, ધમ વર ચારિત ચકવઠ્ઠીર્ણ. ૬. અપડિહય વર નાદ સણધરાણ, વિયટ્ટ છઉમાણું. ૭. જિણાણું જાવ યાણું, તિજ્ઞાણું–તારયાણું, બુદ્વાણું-બહયાણું, મુત્તાણું–અગાણું. ૮. સવનુણું, સવદ રિસીણું, સિવ–મય-મરુઅ–મણુત-મખય મવાબાહ-મપુણરવિત્તિ, સિદ્ધિગઈ નામધેયં ઠાણું સંપત્તાણું, નમે જિણાણ, જિય ભયાણું. ૯. જે આ અઈઆ સિદ્ધા, જે આ ભવિસંતિ શુગએ કાલેસંપ અ વટ્ટમાણ, સવે તિવિહેણ વંદામિ. ૧૦.
ભાવાથ:-ઇદ્ર મહારાજ તીર્થંકરના જન્મ વખતે જ્યારે સ્તુતિ કરે છે, ત્યારે આ સૂત્ર બેલે છે. એમાં ભગવાનના ગુણોનું વર્ણન છે.
૧૫. જાવંતિ ચેઇઆઈ સર્વ ચિત્ય–વંદના સત્ર. જાવંતિ ચેઈઆઈ ઉ અહે આ તિરિઅ–લોએ આ સવાઈ તાઈ વંદે, ઈહ સંત તત્થ સંતાઈ. ૧. ભાવાર્થ:-આમાં ત્રણે લોકમાં રહેલી જિન પ્રતિમાઓને નમસ્કાર કર્યો છે.
૧૬. જાવંત કવિ સહ સિર્વસાધુ-વંદન સૂત્ર. જાવંત કવિ સાહુ, ભરહેરવય મહાવિદેહે અ; સસિ તેસિં પણઓ, તિવિહેણ તિદડ વિરયાણું. ૧.
ભાવાર્થ-આમાં ભરત, ઐરાવત અને મહાવિદેહક્ષેત્રની અંદર રહેલા સર્વ સાધુ સાધીઓને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે,
૧૭. નડતું (પંચ પરમેષ્ઠિ-નમસ્કાર) સૂત્ર * નમેદસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ. ભાવાર્થ-આમાં પાંચ પરમેષ્ઠીઓને નમસ્કાર કર્યો છે. આ શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર સુરિનું રચેલું છે.
૧૮. ઉવસગ્ગહરં (ઉપસર્ગહર) સ્તોત્ર. ઉવસગ્ગહર પાસ, પાસે વંદામિ કમ્પઘણુમુક્ક; વિસહરવિસનિશ્વાસ, મંગલ * પૂર્વ તર્ગત હેઈ સ્ત્રીઓ ન બેસે.

Page #95

પંચ પ્રતિક્રમણદિ સૂત્ર
પ૧ કલાણ આવાસં. ૧. વિસહર કુલિંગમત, કંઠે ધારેઈ જે સયા મણુઓ; તસ્સ ગહરોગમારી-દુદ્દે જરા જતિ ઉવસામ. ૨. ચિદૃશ્ય દ્દરે મંતે, તુક્ઝ પણ મોવિ બહુફલે હાઈ; નરતિરિએસુ વિ જીવા, પાવતિ ન દુખદેગર્ચા. ૩. તુહ સમ્મત્ત લધે, ચિંતામણિ કપ પાવભુહિએ, પાવતિ અવિઘેણું, જીવા અયરામ ઠાણું. ૪. ઇઅ સંશુઓ મહાયસ!ભત્તિબ્બર નિભરેણ હિઅએણ; તા દેવ! દિજજ હિં, ભવે ભવે પાસ જિણચંદી..
ભાવાથ:- સ્તવમાં શ્રી પાર્શ્વનાથનું ગુણસ્તુતિરૂપ સ્તવન શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીનું રચેલું છે. તે સર્વ વિદનોનો નાશ કરનાર છે.
૧૯. જય વીયરાય (પ્રણિધાન) સૂત્ર. જય વિયરાય! જગગુરુ ! હાઉ મમ તુહ પભાવ ભયવ! ભવ નિવેઓ મુગ્ગામુસારિયા ઈઠ્ઠફલસિદ્ધી. ૧. લેગ વિરુદ્ધચ્ચાઓ, ગુરુજણપૂઆ પરીકરણું ચ; સુહગુરુજેગો-તવ્રયણ–સેવણ આભવમખંડ. ૨. વારિજજઈ જઈ વિ નિયાણ–બંધણું વિતરાય! તુહ સમયે; તહવિ મમહુજજ સેવા ભવે ભવે તુ ચલણણું. ૩. દુઃખખઓ કમ્મખએ, સમાહિમરણું ચ બહિલા અ; સંપજજઉ મહએ, તુહ નાહ! પણમકરણેણું. ૪. સર્વમંગલ માંગલ્ય, સર્વ-કલ્યાણ કારણુમ, પ્રધાનં સર્વ ધર્માણું, જેનંજયતિ શાસનમ.પ. ભાવાર્થ:-આમાં પ્રભુની પાસે કેટલીએક ઉત્તમ પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે.
૨૦. અરિહંત ચેઇઆણું (ચત્યસ્તવ) સુત્ર. અરિહંત ચેઈઆણું, કરેમિ કાઉસગ્ગ. ૧. વદgવરિઆએ, પૂઅણુવતિઆએ, સક્કારવત્તિઓએ, સમ્માણવરિઆએ, બહિલાભવરિઆએ, નિરુવસગ્ગવરિઆએ. ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઈએ, ધારણાએ, અણુપેહાએ, વડુંમાણીએ, કામિ કાઉસગ્ગ. ૩.
ભાવાર્થ :-આમાં જ્યાં દેવવંદન કરતા હોઈએ તે એક દહેરાની પ્રતિમાઓને વંદન કરવામાં આવ્યું છે.
૨૧. કલ્યાણકંદ (પંચજિન) સ્તુતિ.*_ કલાકંદ પઢમં જિણિંદ, સંતિ તઓ નેમિજિર્ણ મુર્ણિદં; પાસે પયાસ સુગુણિકઠાણું, ભાઈ દેસિરિમાણું. ૧. અપાર સંસાર સમુદ્રપાર; પત્તા સિવંદિત સુઈક્કસારં; સવે જિણિદા સુરવિંદવંદા, કલ્યાણ વલીણ વિસાલ કદા. ૨. નિવાણમગે વરાણકપ, પાસિયાસેસ કુવાઈ દપં; મયં જિણાણુ સરણું બુહાણું, નમામિ નિર્ચ તિજગપહાણું. ૩. કુર્દિદુગોખીરતુસારવન્ના, સરજહથા કમલે નિસન્ના; વાએસિરી પુસ્થય વર્ગોહત્યા, સુહાય સા અખ્ત સયા પસંસ્થા. ૪. ભાવાર્થ:- શ્રી ઋષભદેવ, શાતિનાથ, નેમિનાથ, પાર્શ્વનાથ અને મહાવીર સ્વામીની સ્તુતિ છે.
૨૨. સંસારદાવા (મહાવીર જિન) સ્તુતિ. - સંસારદાવાનલાહનીર, સંમેહબૂલીહરણે સમીર, માયારસદારણસારસીર, નમામિ વીર ગિરિસારધીરે. ૧. ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન, શૂલાવિલેલકમલાવલિ
* સ્તુતિ (ય)ની ચાર ગાથામાં પહેલી ગાથામાં જેનો વિષય હોય તેની, બીજી ગાથામાં સર્વ જિનની, ત્રીજમાં જ્ઞાનની અને ચોથીમાં શાસનદેવ-દેવીની સ્તુતિ હોય છે.

Page #96

=
=
પરે
સંજન સન્મિત્ર માલિતાનિ, સપૂરિતાભિનતકસમી હિતાનિ, કામ નમામિ જિનરાજ પદાનિ તાનિ. ૨. બધાગાધ સુપદ પદવીનીરપૂરાભિરામ, જીવહિંસા-વિરલલહરી–સંગમગાહદેહં ચલાવેલ ગુરુગમમણિસંકુલ દૂરપાર, સારં વરાગમજલનિધિં સાદર સાધુ સેવે. ૩. આમૂલાલોલ ધૂલીબહુલ પરિમલાલીલાલિમાલા, ઝંકારારાવસારા મલદલકમલાગારભૂમિનિવાસે ! છાયાસભાવસારે ! વરકમલકરે ! તારહારાભિરામે ! વાણીસંદેહદેહે ! ભવવિરહવરદેહિ મે દેવિ ! સારં. ૪. ભાવાર્થ-આ શ્રી મહાવીર સ્વામીની સ્તુતિ શ્રી હરિભદ્રસૂરિની રચેલી છે.
૨૩. સ્નાતસ્યા (શ્રી વર્ધમાનજિન) સ્તુતિ. નાતસ્યાપ્રતિમય મેરુશિખરે શા વિભઃ શવે, રૂપાલકનવિસ્મયાહતરસબ્રાંત્યાક્રમચક્ષુષા; ઉત્કૃષ્ટ નયનપ્રભાધવલિત ક્ષીરોદકાશકયા, વકત્ર યસ્ય પુનઃ પુનઃ ગ્ન જયતિ શ્રીવર્ધમાને જિનઃ ૧. હં સાંસાહત પદ્વરેણુકપિશક્ષીરાણુવાર્તઃ , કુંભૈરસ૨સાં પધરભરપ્રસ્પદ્ધિભિઃ કાંચને; યેષાં મદરરત્નશૈલશિખરે જન્માભિષેકઃ કૃતા, સર્વે: સવ–સુરાસુરેશ્વરગતેષાં નતેડીં કમાન. ૨. અ ત્રપ્રસૂત ગણધર રચિત દ્વાદશાંગ વિશાલ, ચિત્ર બહ્યથ-યુક્ત મુનિગણ વૃષભૈર્ધારિત બુદ્ધિમભિ; મોક્ષાશ્રદ્ધારભૂતં વ્રતચરણફલ શેયભાવપ્રદીપ, ભસ્યા નિત્યં પ્રપદ્ય શ્રતમહમખિલ સવ– લોકૈકસારમ, ૩. નિષ્પકવ્યોમની લઘુતિમલસ દસ બાલચંદ્રાભદંષ્ટ્ર, મત્ત ઘટારણ પ્રવૃતમદજદ્ધ પૂરત સમંતાતુ; આરૂઢ દિવ્યનાગ વિચરતિ ગગને કામદા કામરૂપી, યક્ષઃ સર્વાનુભૂતિ-ર્દિશતુ મમ સદા સર્વકાર્યેષુ સિદ્ધિમ. ૪. - ભાવાર્થ:-શ્રી બાલચંદ્રસૂરિની રચેલી આ મહાવીર સ્વામીની સ્તુતિ છે. તે પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક પ્રતિકમણુમાં બેલાય છે.
૨૪. પુક્રખરવર (શ્રુતસ્તવ) સૂત્ર. પુખરવરદીવડે, ધાયઈસપે આ જ બુદી અ ભરફેરવયવિદેહે, ધમ્માઈગરે નમ સામિ. ૧. તમતિમિરપાડલવિદ્ધસસ સુરગણુનરિંદમહિઅસ; સીમાધર વદે, પટ્ટડિઅ મેહજાલક્સ. ૨. જાઈજરામરણસોગપણુસણમ્સ, કઠ્ઠાણુપુખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કે દેવદાભુવનજિંદગણચિચઅસ, ધમ્મન્સ સારમુવલમ્ભ કરે પધાર્યા. ૩. સિદધ ભે! પાઓ
મે જિણ મએ નંદી સયા સંજમે, દેવંનાગસુવકિન્નરગણુસ્સભૂઅભાવચિચએ; લાગે જલ્થ પઈઓિ જગમિણું તેલક્રમાસુર, ધો વદઉ સાસએ વિજય ધમુત્તર વક. ૪. સુઅસ ભગવઓ કરેમિ કાઉસગ્ન. ચંદણુવત્તિયાએ ભાવાર્થ':-આમાં વિચરતા તીર્થંકરની તથા જ્ઞાનની સ્તુતિ છે.
૨૫. સિદ્ધાણું બુદ્ધાણું (સિદ્ધ સ્તુતિ) સુત્ર. - સિદ્ધાણં બુઢાણું, પારગમાણુ પરંપરગણાણુંલોઅષ્ણમુવમયાણું, નમો સયા સવસિદ્ધાણું. ૧. જે દેવાવિ દેવો, જ દેવા પંજલી નમંતિ; તદેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. ૨. ઈશ્નોવિ નમુક્કારો, જિણવર વસાહસ વદ્ધમાણસ; સંસાર

Page #97

પચ પ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર
સાગરા, તારેઈનર વ નારૢિ યા. ૩. ઉજ્જિત સેલસિદ્ઘરૈ, દિક્ષા-નાણું-નિસીહિઆ જસ્સ; ત ́ ધમ્મચક્રવર્કિં, અરિĀનેમિ નમ`સામિ. ૪. ચત્તારિ-અર્જુ-દસ-દોય વ ક્રિયા જિષ્ણુવરા ચઉવીસ; પરમસ્ફૂનિટ્રિઅડ્ડા, સિદ્ધા સિદ્ધિં મમ દિસંતુ. પ.
ભાવાથ' :-આમાં સવ` સિદ્ધ, મહાવીરસ્વામી, નેમિનાથ તથા અષ્ટાપદ પર્વત ઉપર બિરાજમાન ચેાવીશ તીથ કરેાની સ્તુતિ છે.
૨૬. વૈયાવચ્ચગરાણું સૂત્ર.
વેયાવચ્ચગરાણું, સ‘તિગરાણ, સમ્મિિટ્રસમાહિગરાણું, કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્ય. ભાવાથ' :-આથી સમતિદષ્ટિ દેવાને સંભારવામાં આવે છે.
૩
૨૭. ભગવાનાદિવંદન સૂત્ર.
ભગવાન્ હું, આચાય હું, ઉપાધ્યાય હું, સ`સાધુ હું.. (શ્રાવક બેલે)–ચ્છિકારી સમસ્ત શ્રાવક વંદું,
૨૮. સભ્યસવિ [પ્રતિક્રમણ સ્થાપના] સૂત્ર.
ઈચ્છાકારેણુ સ‘દિસહ ભગવન્ ! દેસિઅ પડિક્કમણે ઠાઉં ? ઈચ્છ· સવસવિ દેવસિચ્ય, દુચ્ચિ'તિ, દુમ્ભાસિમ, દુચ્ચિરૃિઅ, મિચ્છામિ દુક્કડ',
૨૯. ઇચ્છામિ ઠામ (અતિચાર-આલાચના)
ત્ર.
ઈચ્છામિ ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ, જો મે દેવસિએ, અઈઆરા, કએ, કાઈએ, વાઈ, માણસિએ, ઉસ્સુત્તો, ઉમ્મન્ગેા, અક`, અકરણો, ક્રુઝાએ, દુન્વિચિંતિ, અણાયારા, અણિચ્છિઅવા, અસાવગપાઉગ્ગા નાણું દસણે ચિરત્તાચરિત્તે, સુએ સામાઈએ, તિ-ગુત્તિણુ, ચઉદ્ધુ' કસાયાણું પંચહ્મણુળ્વયાણું, તિષ્ડ-ગુણવયાણું, ચઉ_સિક્ક્ખાવયાણું, ખારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ, જ ખડિઅ· જ વિરાદ્ધિઅ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ
ભાવાથ:-આથી દિવસનાં લાગેલાં પાપને સામાન્ય રીતે જાહેર કરી તેની માફી માગવામાં આવે છે. ૩૦ પંચાચાર અતિચાર ગાથા,
નાણું િદસણુમિસ્ત્ર, ચરણુમિ તવસ્મિતઢુ યનીયિ'સ્મિ; આયરણુ આયારો, ઈઅ એસે પચહા ભર્ણિએ. ૧. કાલે વિષ્ણુએ મહુમાણે, ઉવહાણે તહુ અનિહૅવણે; વજણ-અત્ય-તદ્રુભયે, અદૃવિષેા નાણુમાયારા. ૨. નિસ`શ્મિ નિખિઅ, નિન્વિતિગિચ્છા અમૂઢદ્બિીઅ; ઉવવ્યૂહ થિરીકરણે, વચ્છલપભાવણે અરૃ. ૩. પણિહાણ જોગજીત્તો, પહિં સમિäિ તીર્ષિં ગ્રુત્તિહિં; એસ ચરિત્તાયારા, અદૃવિહા હાઇ નાયવેશ ૪. ખારસવિદ્યુ‘મ્મિવિ તવે, સબ્ભિ'તરખાહિરે કુસલદેš;અગિલાઈ અણુાજીવી, નાયવે સે। તવાયારો. પ. અણુસણ મણેાઅરિયા, વિત્તીસ ખેવણું રસચ્ચાએ; કાયકિલેસા સ'લીયાય ખા તવા હાઇ. ૬. પાયચ્છિત્ત વિષ્ણુ, વેયાવચ્ચ તહેવ
૧. આ પદ કાઉસ્સગ્ગ કરતી વખતે ખેાલાય છે, આલાયા કરતી વખતે ખાલવાનાપો ઇચ્છાકા રેણુ સક્રિસહુ ભગવન્ ! દેવસિમ' આલા ? ઇચ્છ, લાએમિ’- જોમે

Page #98

·
૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર સજ્ઝાએ; ઝાણું ઉસ્સગ્ગાવિ અ, અશ્વિતરએ તવા હાઈ. ૭. અણિગૃહિઅખલવીરિઓ, પરમ' જો જહુત્ત માઉત્તો; જી.જઈ અ જહાથામ, નાયબ્વે વીરિયાયારા. ૮. ભાવાર્થ :-આ આઠ ગાથામાં જ્ઞાનાદિ પાંચ આચારના ભેદનુ વણ્ ન છે. ૩૧. સુગુરુવંદન સૂત્ર.
ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિઉં, જાણિજજાએ નિસીRsિઆએ અણુજા મે મિ ઉગ્ગહ' નિસીહિ અહા કાય· કાય સફાસ', ખમણિો ભે ? કિલામ, અપકિલ તાણું, મહુસુભેણ ભે? દિવસે વર્ધકતા ? જત્તા લે ? જવણિજ ચ લે ? ખામેમિ ખમાસમા ? દેવસિઅ વઈક્કમ્મ, આવસિઆએ પડિક્કમામિ ખમાસમણાણુ, દેવસિએ આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જ` કિંચિ મિચ્છાએ, મદુડાએ, યદુકડાએ, કાય દુડાએ; કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેાભાએ; સબ્વકાલિઆએ, સઘ્ધમિવયારાએ, સવ્વધમ્માઈક્રમણાએ; આસાયણાએ, જો મે અયારા કએ, તસ ખમાસમણેા ! ડિ*માપ્તિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણુ વાસિરામિ. ૧.
બીજી વારના વાંદામાં ‘આસ્મિઆએ’એ પદ ન કહેવુ. રાઇ પ્રતિક્રમણમાં ‘રાઇવ તા', પÒા વક્રતા’, ચઉમાસી વકતા', ‘સ’વચ્છરા વ તા’, કહેવા.
ભાવાર્થ :-આથી સુગુરુને વંદન કરી તેમની પ્રત્યે થયેલા દોષની ક્ષમા યાચવામાં આવે છે. ૩૨. દેવિસમ આલેાઉ સૂત્ર.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહુ ભગવન્ ! દેવવિસઅ' આલેાઉં ? ઈચ્છ, આલેાએમિ જો મે ૩૩. સાત લાખ (જીવહિંસા આલેાચના)
સાત લાખ પૃથ્વીકાય, સાત લાખ અકાય, સાત લાખ તેઉકાય, સાત લાખ વાઉકાય, દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય, ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય, એ લાખ એઇંદ્રિય, બે લાખ તેઇંદ્રિય, એ લાખ ચઉરિંદ્રિય, ચાર લાખ દેવતા, ચાર લાખ નારકી, ચાર લાખ તિચ-પંચેન્દ્રિય, ચૌદ લાખ મનુષ્ય, એવકારે ચારાશી લાખ જીવા ચેનેિમાંહિ, મ્હારે જીવે જે કાઇ જીવ હણ્યા હાય, હણાવ્યે હાય, હણુતાં પ્રત્યે અનુમેાદ્યો હાય, તે સિવ ું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં.
ભાવાથ' :-આમાં ચોરાશી લાખ યેાનિવાળા જીવામાં જે જીવા હણાયા હોય તે બાબત મિચ્છા મિ દુક્કડ' દેવામાં આવે છે.
૩૪. અઢાર પાપસ્થાકો.
પહેલે પ્રાણાતિપાત, ખીજે મૃષાવાદ, ત્રીજે અદત્તાદાન, ચેાથે મૈથુન, પાંચમે પરિગ્રહ, છઠે ક્રોધ, સાતમે માન, આઠમે માયા, નવમે લાભ, દશમે રાગ, અગ્યારમે દ્વેષ, બારમે કલહ, તેરમે અભ્યાખ્યાન, ચૌદમે પેશુન્ય, પદરમે રતિઅતિ, સાલમે પરપરિવાદ, સત્તરમે માયામૃષાવાદ, અઢારમે મિથ્યાત્વશલ્ય. એ અઢાર પાપસ્થાનક માં,િ મ્હારે જીવે જે કાઈ પાપ સેવ્યું હાય, સેવરાવ્યુ હાય, સેવતાં પ્રત્યે અનુમેધુ હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં
ભાવાર્થ :-આમાં અઢાર પ્રકારે પાપ બંધાય છે, તેનાં નામ છે, અને પછી તેવી રીતે કરેલાં પાપની ક્ષમા માંગવામાં આવી છે. (મિચ્છામિદુકકડ દેવામાં આવેલ છે)

Page #99

૫૫
પંચ પ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર
૩૫. સવ્વવિ . (સંક્ષિપ્ત મધ્ય પ્રતિક્રમણ). સવસવિ દેવસિય, દુશ્ચિતિ, દુમ્ભાસિઅ દુચિટ્રિઅ, ઈચછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ઈચ્છ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. ભાવાર્થ:-આમાં લાગેલાં પાપને અતિ ટૂંકમાં કહેવા સાથે તેની માફી માંગવામાં આવી છે.
૩૬. વંદિg (શ્રાવક પ્રતિક્રમણ) સુત્ર. વંદિત્ત સવસિધેિ, ધમ્માયરિએ આ સવસાહૂ અ ઈચ્છામિ પડિકમિઉં, સાવગ ધમ્માઈયારશ્ત. ૧. જે મે વાઈચારો, નાણે તહ દંસણે ચરિતે બાય વા, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૨. દુવિહે પરિગ્રહગ્નિ, સાવજે બહુવિહે આ આર; કારાવણે એ કરણે, પડિકકમે દેસિ સર્વ. ૩. જે બદ્ધસિંદિએહિં, ચઉહિં કસાહિ અપસલ્વેહિં; રાગેણુ વ દોસણ વ, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૪. આગમણે નિષ્ણમણે, ઠાણે ચકમણે અણગે; અભિયેગે આ નિગે, પડિકકમે દેસિ સવં. ૫. સંકા કપ વિગિચ્છા, પસંસ તહુ સંથ કુલિંગીસુ સમ્મતસ્સ ઈઆરે, પરિકમે દેસિઅ સવું. ૬. છક્કાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે અ જે દેસા; અદ્ય પરÉ, ઉભય ચેવ તે નિંદે. ૭. પંચહમાશુવયાણું, ગુણવયાણું ચ તિહમઈઆરે; સિકખાણું ચ ચઉદ્ધ, પડિકમે દેસિ સળં. ૮. પતમે અણુવ્વયંમી, શૂલપાણઈવાયવિરઈએ; આયરિયમ પસન્થ, ઈથ પમાયપાસ ગેણં, ૯. વહ બંધ છવિ છે, અઈભારે ભત્તપાણવુચ્છેએ; પઢમવયસ ઈયારે, પડિકકમે દેસિ સત્વ ૧૦. બીએ અણુવર્યામી, પરિશૂલગઅલિઅવયણવિરઈઓ; આયરિઅમમ્મસથે, ઇથપમાય૫સંગેણું. ૧૧. સહસારહસ્સેદારે, મસુવએશે આ કુડલેહે અ; બીયવયસ ઈઆરે, પડિકીમે દેસિ સવં. ૧૨. તઈએ અણુવર્યામી, થુલગપરદહરણ વિરઈએ; આયરિયમપસન્થ, ઇથ પમાય૫સગણું. ૧૩. તેના હડપાઓગે, તપહિરૂ વિરુદ્ધગમણે આ ફૂડતુલ કૂડમાણે, પડિકકમે દેસિ સવં. ૧૪. ચઉથે અણુવ્યમિ, નિચ્ચ પરદારગમણ વિરઈઓ; આયરિયમમ્મસન્થ, ઈર્થ પમાય પસંગેણં ૧૫. અપરિગ્દહિઆ-ઈત્તર, અણુગવિવાહ-તિવઅણુરાગે; ચઉલ્યવયસઈઆરે; પડિકકમે દેસિ સળં. ૧૬. ઈન્તો અણુવએ પંચમમિ, આયરિયમપત્થમિક પરિમાણુ પરિએએ, ઈથ પમાય પસંગેણું. ૧૭. ઘણધન્ન ખિત્તવત્થ, સૂપસુવને આ કુવિઅપરિમાણે, દુપએ ચઉપયંમિય, પડિકકમે દેસિ સળં. ૧૮. ગામણુસ્સ ય પરિમાણે, દીસાસુ ઉ૪ અહે આ તિરિએ ચ; વુદ્દી સઈ અંતરદ્ધા, પઢમંમિ ગુણવએ નિદે. ૧૯. મજજમિ ય મં સંમિય, પુશ્કેઅ ફલે આ ગધમલે અઉવગપરીભેગે, બીઅમિ ગુણવએ નિદે. ૨૦. સચિતે પડિબાંધે, અપલ દુપિોલિએ ચ આહારે; તુ છે સહિભખણયા, પડિકમે દેસિ સવં. ૨૧. ઈંગાલીવણ-સાડી-ભાડી–ફેડી સુવજજએ કમ્મ; વાણિજજ ચેવદત-લખ-રસ-કેસ-વિસવિસર્યા. ૨૨. એવં ખુ જતપિલણ-કર્મ નિલ છણું ચ દવદાણુ, સરદહતલાયસોસ, અસઈપસં ચ વજિજજજા. ૨૩, સચ્ચિ -મુસલ-જતગ–તણુકદ્દે મતમૂલ-ભેસજજે, દિને

Page #100

૫૬
સજજન સન્મિત્ર દવાવિએ વા, પડિક્કમે દેસિ સવ. ૨૪. સુહાણવટ્ટણવત્તગ, વિલેણે સદરૂવરસગધે; વOાસણઆભરણે, પડિમે દેસિ સવ. ૨૫. કંદપ કુક્કઈએ, મેહરિ અહિગરણ ભેગ આઈરિ; દંડમિ અણદૃાએ, તઈમિ ગુણશ્વએ નિંદે. ૨૬. તિવિહે દુપણિહાણે, અણુવÉણે તહ સઈવિહૂણે, સામાઈય વિતહએ, પઢમે સિખાવએ નિદે. ૨૭. આણવણે સિવણે, સદે રૂવે એ પુગ્ગલકવે; દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિખાવએ નિંદે. ૨૮. સંથાચ્ચારવિહી–પમાય તહ ચેવ ભયભેએ; પસહવિહિ વિવરીએ, તઈએ સિફખાવએ નિંદે. ૨૯સચિત્તે નિફિખવણે, પિહિણે વવસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈકિકમાણે, ચઉ સિખાવએ નિંદે. ૩૦. સુહિએસુ આ દુહિએસુ અ, જા મે અસ્સજએસુ અનુકંપા રાગેણુ વ દેસેણ વ, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૩૧. સાહૂસુ સંવિભાગ, ન કઓ તવચરણકરણ જુત્તેસુસંતે ફાસુઅદાણે, નિંદે ત ચ ચરિતામિ. ૩૨. ઈહલોએ પરાએ, જીવિએ મારણે આસંસપગે; પંચવિહે અઈયારે, મા મજઝ હુજ મરણતે. ૩૩. કાએ કાઈસ, પડિક્કમે વાઈઅસ્સ વાયાએ; મણસા માણસિઅસ, સવસ વયાઈઆરસ. ૩૪. વંદણ–વય-સિફખાગારવેસુ સન્ના–કસાય-દડેસુ, ગુત્તીસુ આ સમિઈસુ અ, જે અઈઆરેઅ ત નિંદે. ૩૫. સમ્મદ્દિી છો, જઈવિ હું પાવ સમાયરઈ કિંચિ; અપસિ હાઈ બધે, જેણુ ન નિદ્ધધર્સ કુણઈ. ૩૬. પિ હ સપડિકકમણું, સપરિવં સઉત્તરગુણું ચ; ખિર્ષ ઉવસાઈ, વાહિબ્ધ સુસિખિઓ વિજે. ૩૭. જહા વીસ કુદૃગચં, મંતમૂલ-વિસારયા, વિજજા હણંતિ મંતહિં, તો તે હવઈ નિશ્વિસં. ૩૮. એવ અદૃવિણું કર્મ, રાગદેસસમજિજ; આ અંતે આ નિંદ, ખિ૫ હણઈ સુસાવએ. ૩૯ ક્યપાવિ મણસ, આલેઈઅ નિંદિ ગુરુસગાસે હેઈ અઈગ લહુએ, એહરિ અ ભરુવ ભારવાહો. ૪૦. આવએણુ એએણ, સાવ જઇવિ બહુર હોઈદુખામંતકિરિઅ, કાહી અચિરણ કાલેણ. ૪૧. આલેઅણ બહુવિહા, ન ય સંભરિઆ પરિક્રમણ કાલે; મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, તે નિંદે તે ચ ગરિહામિ. ૪૨. તસ્ય ધમ્મસ કેવલિ–પન્નરસ અભુરિઓમિ આરોહણુએ; વિર
મિ વિરાણાએ, તિવિહેણ પડિક તે વંદામિ જિણે ચઉવ્વીસ. ૪૩. જાવંતિ ચેઈઆઈ, ઉ અ અ અ તિરિઅલએએ સવ્વાઈ તાઈ વંદે, ઈહ સંતો તથા સંતાઈ ૪૪. જાવંત કે વિ સાહૂ, ભરફેરવય-મહાવિદેહે અ; સસિં તેસિં પણુઓ, તિવિહેણ તિરંડવિરયાણું. ૪૫. ચિરસંચિયાપાવ-પણાસણઈ, ભવસયસહસ્સ-મહણીએ; ચકવીસ-જિવિણિગમ-કહાઈ, વોલતુ મે દિઅહા. ૪૬. મમ મંગલમરિહંતા, સિદ્ધા સાફ સુ ચ ધમ્મ અ સમ્મીિ દેવા, રિંતુ મમાહિં ચ બહિં ચ. ૪૭. પડિસિદ્ધાણું કરણે, કિાણમકરણે પડિકામણું; અસદુહણે આ તહા, વિવરીઅ–પરુવણાએ અ. ૪૮. ખામેમિ સવજીવે, સવે જીવા ખમંતુ મે; મિસ્તી મે સવભૂસુ, વેરં મજઝ ન કેણઈ. ૪૯. એવામહં આલેઈઅ, નિંદિના ગરહિએ દુગંછિએ સમ્મ તિવિહેણ પડિકકતેવંદામિ જિણે ચઉવ્વીસં. ૫૦.
ભાવાર્થ – આથી શ્રાવકને બારે વ્રત વગેરેમાં લાગેલા દેશને બહુ પસ્તાવા સાથે વિસ્તારથી જાહેર કરી, તેવા દુષે ફરીથી ન લાગે તેવી ઈચ્છા સાથે, તે બાબત માફી માંગવામાં આવે છે.

Page #101

પંચ પ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર
પ૭. ૩૭. અમ્મુદ્રિ (ગુ–ક્ષામણું) સૂત્ર ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવાન ! અભુઠિઓહં, અબ્લિતર–દેવસિતં ખામેઉં ? ઈચ, ખામેમિ દેવસિઅ. અંકિંચિ અપત્તિ પરપતિ, ભપાણે, વિણુએ, વેયાવચ્ચે, આવાલે, સંલાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાસણે, અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જકિંચિ મજઝ વિણય પરિહોણું, સુહુમ વા, બાયર વા, તુર્ભે જાણહ, અહં ન જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
ભાવાર્થ-આથી ગુરુ મહારાજના આપણાથી જે જે અપરાધ થયા હોય તે જાહેર કરી તેમની પાસે માફી માગવામાં આવે છે.
૩૮. આયરિય ઉવજઝાએ (આચાર્યાદિ ક્ષમાપના) સુત્ર. આયરિય–ઉવઝાએ, સીસે સાહસ્મિએ કુલ ગણે અ; જે મે કઈ કસાયા, સરવે તિવિહેણ ખામેમિ. ૧. સવસ સમણ સંઘસ, ભગવઓ અંજલિ કરિઅ સીસે; સવં ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવલ્સ અહયંપિ. ૨. સવસ છવ રાસિસ, ભાવ ધમ્મ નિહિ નિઆ ચિત્તો; સવ- ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવસ અહયપિ. ૩.
- ભાવાર્થ-આમાં આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સકળ સંઘ તથા સર્વ જીવો ઉપર કપાય થયો હોય તેની તથા તેના બીજા જે કાંઈ અપરાધ થયા હોય તે બાબતની માફી માગવામાં આવે છે.
૩૯ મૃતદેવતાની સ્તુતિ. સુઅદેવયાએ કરેમિ-કાઉસ્સગંભ
સુઅ દેવયા ભગવઈ, નાણાવરણીય કશ્મ સંધાય; તેસિં ખવેલ સયયં, જેસિં સુઅ સાયરે ભક્તી. ૧. ભાવાર્થ-આ મૃતદેવીની સ્તુતિ છે.
૪૦. ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ. પિત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉસગ0
જિસે ખિજો સાહુ, દંસણ નાહિં ચરણસહિએહિં; સાહતિ મુખમ, સા દેવી હરઉ દુરિયાઈ. ૧. ભાવાર્થ-આ ક્ષેત્રદેવીની સ્તુતિ છે.
૪૧. કમલદલ–મૃતદેવતાની સ્તુતિ.' કમલદલવિપુલનયના, કમલમુખી કમલગભ સમગૌરી; કમલે સ્થિતા ભગવતી, દદાતુ મૃતદેવતા સિદ્ધિમ. ૧. ભાવાર્થ-આ પણ મૃતદેવીની સ્તુતિ છે. તે સ્ત્રીઓ બોલે છે.
૪૨. ભુવનદેવતાની સ્તુતિ. ભુવણ દેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ
જ્ઞાનાદિગુણયુતાનાં, નિત્ય સ્વાધ્યાય સયમવરતાનામ; વિદધાતુ ભુવનદેવી, શિવ સદા સર્વસાધૂનામ. ૧૦ દેવસિપ્રતિકમણુમાં પુરુષે જ બોલે, જીઓ ન લે. ૧ વમિતિ મણમાં સ્ત્રીઓ જ બોલે

Page #102

૫૮
સજજન સન્મિત્ર ૪૩. ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ. ખિત દેવયાએ કરેમિ કાઉસગ્ગ..
યસ્યા ક્ષેત્રે સમાશ્રિત્ય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયા સા ક્ષેત્રદેવતા નિત્ય, ભૂયા સુખદાયિની. ૨. ભાવાર્થ-આ ક્ષેત્રદેવતાની તથા ભુવનદેવતાની બંને સ્તુતિઓ પાક્ષિક પ્રતિક્રમણમાં ખેલાય છે.
૪૪. #નમસ્તુ વર્ધમાનાય–વીર પ્રભુની (સાય) સ્તુતિ. ઇચ્છામે આગુસર્દિ, નમે ખમાસમણુણું. નમેહંતુ
નમસ્તુ વર્ધમાનાય, સ્પર્ધામાનાય કમણું; તજજયાવાક્ષાય, પક્ષાય કુતીથિનામ. ૧. યેષાં વિચારવિન્દરાજ્યા, જ્યાયઃ કમ કમલાવલિં દધત્યા; સૌરિતિ સંગત પ્રસર્યા, કથિત સન્ત શિવાય તે જિનેન્દ્રા. ૨. કષાયતાપાદિત જતુ નિવૃતિ, કતિ યે જૈન મુખાબુદદ્ગત; સ શુક્રમાસેદ્દભવ વૃષ્ટિ સત્રિ, દધાતુ તુષ્ટિ મયિ વિસ્તરે ગિરામ. ૩.
ભાવાર્થ-આ શ્રી વીર પરમાત્માની સ્તુતિ છે. તે સાંજે દેવસી પ્રતિક્રમણમાં હા' નિમિત્તે બોલાય છે.
૪૫. વિશાલ લોચન–શ્રી વીર પ્રભુની (પ્રામાતિક) રસુતિ. વિશાલ લોચન દલ, પ્રોઘદન્તાંશુ કેસરં; પ્રાતવરજિનેન્દ્રસ્ય, મુખ પદ્મ પુનાતુ વ. ૧. યેષામભિષેક કમ કૃત્વા, મત્તા હર્ષભરાતું સુખ સુરેન્દ્રા; તૃણમપિ ગણયક્તિ નૈવ નાક, પ્રાતઃ સન્ત શિવાય તે જિનેન્દ્રા. ૨. કલકનિમુક્તમમુક્ત પૂત, કુતક રાહુ ગ્રસનં સદેદયમ; અપૂર્વ ચન્દ્રજિનચન્દ્ર ભાષિત, દિનાગમનોમિ બુધેનમસ્કૃતમ,૩. ભાવાર્થ-આ પણ શ્રી વીર પ્રભુની સ્તુતિ છે. તે સવારે રાઈ પ્રતિક્રમણમાં બોલાય છે.
૪૬. અઈજજેસુ (મુનિચંદન) સત્ર
અડ્ડાઈજેસુ દીવસમુદેસુ, પનરસસુ કમ્મભૂમીસ, જાવંત કેવિ સાહુ, યહરણગુ૭૫ડિગ્નેહધારા, પંચમહત્વયધારા, અદૃાસસહસ્સસીભંગધારા, અખયાયારચરિત્તા; તે સવે સિરસા મણસા મQએણુ વંદામિ. ૧. ભાવ થ:-આથી અઢીદ્વિપમાં રહેલા સર્વે મુનિઓને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે
૪૭. વરકનક (સપ્તતિશતજન) તુત. વરકનકશખવિક્મ-મરકતઘનસરિભ વિગત મેહં; સપ્તતિશત જિનાનાં, સવમરપૂજિત વદે. ૧. ભાવાર્થ :-આથી એકસો સિત્તેર તીર્થ કરીને વંદન કરવામાં આવે છે.
૨૮. લઘુશાન્તિ સ્તવન.
શાન્તિ શાતિનિશાન, શાન્ત શાતાંsશિવ નમસ્કૃત્ય; તેતુઃ શાતિનિમિત્ત, મન્નપઃ શાન્તયે સ્તૌમિ ૧. એમિતિ નિશ્ચિતવચ, નમો નમો ભગવતેડહેતે પૂજામ;
* આ બન્ને સ્તુતિઓ પૂર્વ તર્ગત હોવાથી સ્ત્રીઓ ન બોલે,

Page #103

પંચ પ્રતિક્રમણુદ સૂત્ર શાન્તિજિનાય જયવતે, યશસ્વિને સ્વામિનેમિનામ. ૨. સકલાતિશેષકમહા-સંપત્તિસમન્વિતાય શસ્યાય; શૈલેશ્ય-પૂજિતાય ચ, નમે નમઃ શાન્તિદેવાય. ૩. સર્વામરસુસમૂહ-સ્વામિક સંપૂજિતાય નિજિતાય; ભુવનજનપાલનેઘત, તમાય સતત નમસ્તસ્મ. ૪. સવંદુરિતીઘનાશન-કરાય સર્વાશિવપ્રશમનાય; દુષ્ટગ્રહભત-પિશાચ-શાકિનીનાં પ્રમથનાય. પ. યયેતિનામમન્ન-પ્રધાનવા પગકૃતતેષાવિજયા કુરુતે જનહિત–મિતિ ચ નુતા નમત ત શાન્તિમ. ૬. ભવતુ નમસ્તે ભગવતિ !, વિજયે ! સુજયે ! પશપરૈરજિતે !; અપરાજિત ! જગત્યાં, જયતીતિ જયાવહે ! ભવતિ !. ૭. સસ્થાપિ ચ સંઘસ્ય, ભદ્ર-કલ્યાણ-મંગલ-પ્રદદે !; સાધૂનાં ચ સદા શિવ-સુતુષ્ટિપુષ્ટિપ્રદે! જીયાઃ ૮. ભવ્યાનાં કૃતસિધેિ !, નિવૃત્તિ નિર્વાણ જનનિ ! સવાનાં અભય પ્રદાન નિરતે ! નમેડતુ સ્વસ્તિ પ્રદે! તુલ્યમ. ૯. ભક્તાનાં જન્તનાં, શુભાવો! નિત્યમુદ્યતે ! દેવી ! સમ્યદૃષ્ટીનાં ધૃતિ–રતિમતિબુદ્ધિ પ્રદાનાય. ૧૦. જિનશાસન નિરતાનાં, શાન્તિનતાનાં ચ જગતિ જનતાનામ; શ્રી સંપત્કીતિ યશો–વર્ધનિ ! જય દેવિ ! વિજયસ્વ. ૧૧. સલિલાનલ વિષવિષધર, દુષ્ટ ગ્રહ રાજરોગ રણું ભયત: રક્ષસ રીપુગણ મારી, ચૌરતિશ્વા૫દાદિલ્ય :. ૧૨. અથ રક્ષ રક્ષ સુશિવ, કુરુ કુરુ શાન્તિ ચ કુરુ કુરુ સદૈતિ; તુર્ણિ કુરુ કુરુ પુષ્ટિ, કુરુ કુરુ સ્વતિ ચ કુરુ કુરુ ત્વમ. ૧૩. ભગવતિ ! ગુણવતિ ! શિવ શાન્તિ-તુષ્ટિ પુષ્ટિ સ્વસ્તીક કુરુ કુરુ જનાનામ; એમિતિ નમે નમે કૈ હું ઃ યઃ ક્ષઃ ક્ષે કુટું ફુ સ્વાહા. ૧૪. એવં યજ્ઞામાક્ષર-પુરસ્સર સંસ્તુતા જયાદેવી; કુરુતે શાન્તિ નમતાં, નમો નમઃ શાન્તયે તર્મ. ૧૫. ઈતિ પૂર્વસૂરિ દશિત-મત્રપદ વિભિંતઃ સ્તવઃ શાતે સલિલાદિ ભયવિનાશી, શાત્યાદિકરશ્ચ ભક્તિમતામ. ૧૬. યશ્ચન પઠતિ સદા, કૃતિ ભાવયતિ વા યથાગમ; સહિ શાન્તિપદ યાયાત, સૂરિઃ શ્રીમાનદેવશ્વ. ૧૭. ઉપસર્ગો ક્ષય યાતિ–ચ્છિઘતે વિઘ વલય ; મનઃ પ્રસન્નતામેતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે. ૧૮. સર્વ મંગલ માંગલ્ય, સર્વ કલ્યાણકારણમ; પ્રધાન સવધામણાં, જૈન જયતિ શાસનમ. ૧૯.
ભાવાર્થ:-શ્રી શાકંભરી નગરીમાં મરકી હઠાવવા શ્રીમાનદેવસૂરિએ આ સ્તોત્ર રચ્યું છે. એને ભણવાથી સાંભળવાથી તથા એના વડે મંત્રેલું જળ છાંટવાથી સર્વ રોગો દૂર થાય છે અને શાંતિ ફેલાય છે
૪૯. ચઉકસાય (પાર્શ્વનાથ જિન) સ્તુતિ..
ચઉકસાય પડિમલ્લલ્લુરણુ, દુજય મયણ બાણ મુસુમૂરણુ સરસ પિઅંગુ વન્તુ ગય ગામિલ, જયઉ પાસુ ભુવણરય સામિઉ. ૧. જસુ તણુકંતિકડપસિણિદ્ધઉ, સેહઈફણિ મણિ કિરણસિદ્ધઉ, ન નવજ લહરતડિલય લંછિG, સે જિસુ પાસુ પછઉવછિઉ.૨, ભાવાર્થ: આ અપભ્રંશ ભાષામાં શ્રી પાર્શ્વનાથનું ગુણસ્તુતિરૂ૫ ચૈત્યવંદન છે.
૫૦. ભરહેશરની સિત પુરુષો અને સતી સ્ત્રીઓની] સજઝાય.
ભરફેસર બાહુબલી, અભયકુમારે આ ઢંઢણકુમાર; સિરિઓ અણિઆઉત્ત, અર્થ : મુત્ત, નાગદત્ત અ. ૧. મેઅજજ યૂલિભદ્દો વયરરિસિ નંદિસે સીહગિરી; કયવને આ સુકેસલ, પુંડરીઓ કેસિ કરક. ૨. હલ વિહત સુદંસણ, સાલ મહાસાલ સાલિ

Page #104

હું
સજ્જન સન્મિત્ર ભદ્દો અ; ભદ્દો દસન્નભદ્દો, પસન્નચ અ જસભો. ૩. જ મુપહુ વંકચૂલેા, ગયસુકુંમાલેા અતિસુકુમાલેા; ધન્તા ઈલાઇપુત્તો, ચિલાઈપુત્તો આ માહુસુણી. ૪. અન્નગિરિ અરિòઅ, અજસુહથી ઉદાયગેા મણુગા, લયસૂરી સખેા, પન્નુન્તા મૂલદેવા અ. પ. પલવા વિદ્ધુકુમારા, અકુમારા દઢપ્પહારી અ; સિજ્જ ફ્ગકૂ અ, સિજજભવ મેહકુમારા અ. ૬. એમાઇ મહાસત્તા, કિંતુ સુહું ગુણ ગણેહિં સન્નુત્તા, જેસિ નામગ્ગહણે, પાવર્ષાબધા વિલય જતિ. છ. સુલસા ચંદનબાલા, મણેારમા મયણુરેહા દમયંતી; નમયાસુંદરી સીયા, નદ્દા ભદ્દા સુભદ્દાય. ૮. રાઈમઈ રિસિદત્તા, પઉમાવઈ આંજણા સિરીદેવી; ટ્ઠિ સુજિકૢ મિગાવઈ, પભાવઈ ચિલ્લણાદેવી. ૯. બી સુંદરી રુપિણી, રેવઇ કુંતી સિવા જયતી અ; દેવઈ દોવઈ ધારણી, કલાવઇ પુલા ય. ૧૦. પઉમાવઇ ય ગારી, ગધારી લક્ષમણા સુસીમા ય; જ ખૂવઈ સચ્ચભામા, રુપિણી કહ? મહિસીએ. ૧૧. જક્ખા ય જદિશા, ભૂ તહુ ચેવ ભૂઅદિજ્ઞા ય; સેણા વેણા રણા, ભયણીઓ થૂલિભફ્સ. ૧૨. ઈચ્ચાઈ મહાસ, જયતિ અકલક સીલ કલિઆએ; અવિ વજ્જઈ જાÄિ, જસ પહેા તિહુઅણુ સયલે. ૧૩.
ભાવાથ:-આમાં પ્રાતઃસ્મરણીય બ્રહ્મચારી, દાનેશ્વરી તથા તપસ્વી વગેરે જૈનધમના ઉત્તમ આરાધક પુરુષો અને સતી-સાધ્વી સુશીલનારી રત્નાનાં સ્મરણાત્મક સઝાય (સ્વાધ્યાય) પાઠમાં ગણાવ્યાં છે. ૫૧. મજિણાણું (શ્રાવક કર્તવ્ય) સજ્ઝાય.
મણ્ડ જિણાણુ' આણુ, મિચ્છ પરિહરહુ ધરહુ સમ્મત્ત; છવિહ-આવસય મિ, ઉન્નુત્તા હાઇ પ૪ દિવસ. ૧. પવેસુ પાસહવયં, દાણું-સીલ-તવા અ ભાવેા અ; સજ્ઝાય નમુક્કાર, પરાયા અ જયણા અ. ૨. જિણપૂઆ જિભ્રુણ, ગુરુથ્રુઅ સાહÆિઆણુ વચ્છă; વવહારસ ય સુદ્ધી, રહેજત્તા તિત્થજત્તા ય. ૩. ઉવસમ-વિવેકસવર, ભાસાસમિઈ છજીવકરુણા ય; ધમ્મિઅજણ્ સ'સગ્ગા, કરણ ક્રમે ચરણુ રિણામે. ૪. સદ્યાવિર બહુમાણેા, પુત્થયલિઢણું પભાવા તિસ્થે; સણુ કિશ્ચમેઅ, નિચ્ચ' સુગુરુવએસેણું, પ.
ભાવાઃ- સઝાયમાં શ્રાવકને કરવા ચેાગ્ય છત્રીશ પ્રકારના કૃત્યાનું વણ ન છે. દરેક શ્રાવકે તે કરવામાં યથાશક્તિ ઉદ્યમવંત થવું.
પર. સકલતી વંદના.
સકલ તી' વંદું કર જોડ, જિનવર નામે મગલ કાડ; પહેલે સ્વગે` લાખ મત્રીશ, જિનવર ચૈત્ય નમું નિશદેિશ. ૧. બીજે લાખ અઠ્ઠાવીશ કહ્યાં, ત્રીજે ખાર લાખ સદ્ઘાં; ચેાથે સ્વગે અડ લખ ધાર, પાંચમે હું લાખ જ ચાર. ૨. છઠ્ઠું સ્વગે` સહસ પચાસ, સાતમે ચાલીસ સહસ પ્રાસાદ; આઠમે સ્વગે' છ હજાર, નવ દસમે વંદું શત ચાર. ૩. અગ્યાર બારમે ત્રણસે સાર, નવ ચૈવેયકે ત્રણસે અઢાર; પાંચ અનુત્તર સવે મલી, લાખ ચારાશી અધિકાવલી. ૪. સહસ્ર સત્તાણું ત્રેવીશ સાર, જિનવર ભવનતણેા અધિકાર; લાંબા સે। જોજન વિસ્તાર, પચ્ચાસ ઊંચાં બહેાંતેર ધાર. પ. એકસે એશી બિંબ પ્રમાણુ, સભા સહિત એક ચૈત્યે જાણુ, સેા કાડ ખાવન કોડ સભાલ, લાખ ચેારાણું સહસ

Page #105

પંચ પ્રતિકમણુદિ સૂત્ર ચાંઆલ. ૬. સાતમેં ઉપર સાઠ વિશાલ, સવિ બિંબ પ્રણમું ત્રણ કાલ; સાત કેડને બહોતેર લાખ, ભવનપતિમાં દેવલ ભાખ. ૭. એકસો એશી બિંબ પ્રમાણ, એક એક ચૈત્ય સંખ્યા જાણ; તેરસે કેડ નેવ્યાસી કોડ, સાઠ લાખ વદુ કર જોડ. ૮. બત્રીસે ને ઓગણસાઠ, તીર્થોલોકમાં ચિત્યનો પાઠ; ત્રણ લાખ એકાણું હજા૨, ત્રણસેં વીશ તે બિંબ જુહાર. ૯. વ્યંતર-જયોતિષીમાં વળી જેહ, શાશ્વત જિન વંદુ તે; અષભ ચંદ્રાનન વારિણ, વદ્ધમાન નામે ગુણણ. ૧૦. સમેતશિખર વદુ જિન વીશ, અષ્ટાપદ વંદુ વીશ; વિમલાચલ ને ગઢ ગિરનાર આબુ ઉપર જિનવર જુહાર. ૧૧. શખેશ્વર કેશરિયે સાર, તારંગે શ્રી અજિત જુહાર; અંતરીક વરકા પાસ, જીરાવલે ને થંભણ પાસ. ૧૨. ગામ નગર પુર પાટણ જેહ, જિનવર ચૈત્ય નમું ગુણ ગુહ; વિહરમાન વદુ જિન વીશ, સિદ્ધ અનંત નમું નિશદિશ. ૧૩. અઢીદ્વિપમાં જે અણગાર, અદારસહસ શીલાંગના ધાર; પંચમહાવ્રત સમિતિ સાર, પાળે પળાવે પંચાચાર. ૧૪. બાહ્ય અત્યંતર તપ ઉજમાલ, તે મુનિ વંદુ ગુણમણિમાલ; નિત નિત ઉઠી કીત્તિ કરું, જીવ કહે ભવ સાયર તા. ૧પ.
ભાવાર્થ : આમાં ત્રણ લેકની અંદર આવેલાં શાશ્વતા-અશાશ્વતા ચેત્યો તથા તેની અંદર રહેલી જિન પ્રતિમાઓની સંખ્યા બતાવી તેઓને અને મુનિ મહાત્માઓને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યો છે. આ તીર્થનંદન શ્રી જીવવિજયજીએ રચેલ છે.
૫૩. સકલાર્વત (ચતુર્વિશતિજિન નમસ્કાર) ચૈત્યવંદન.
સકલા હપ્રતિષ્ઠાન-મધિષ્ઠાન શિવપ્રિય ભૂર્ભુવઃસ્વઅયીશાન-માહિત્ય પ્રણિદામહે. ૧. નામાકૃતિદ્રવ્યભાવૈ, પુનતસ્ત્રિજગજજનમ; ક્ષેત્રે કાલે ચ સર્વાસિમન્નતઃ સમુપામહે. ૨. આદિમ પૃથિવીનાથ-માદિમ નિષ્પરિગ્રહમ; આદિમ તીર્થનાથં ચ, અષભસ્વામિનં સ્તુમ:. ૩. અહંન્દ્રમજિત વિશ્વ-કમલાકર ભાસ્કરમ ; અશ્લાનકેવલાદશ– સંક્રાન્તજગત તુવે. ૪. વિશ્વભવ્યજનારામ-કુલ્ચાતુલ્યાજયન્તિ તાર, દેશના સમયે વાચા, શ્રીસંભવજગતે . પ. અનેકાન્તમતાભેધિ-સમુલાસનચન્દ્રમા; દઘાદમંદમાનન્દ, ભાગવાનભિનન્દન . ૬. ઘુસકિરીટશાણુગ્રો-જિતાંઘિનખાવલિઃ, ભગવાન સુમતિસ્વામી, તત્વભિમતાનિ વ. ૭. પદ્મપ્રભપ્રદેહ-ભાસઃ પુણ્તુ વઃ શ્રિયમ; અન્તરંગારિમથને, કપાટોપારિવારુણ. ૮. શ્રીસુપાર્શ્વજિનેન્દ્રાય, મહેન્દ્રમહિતાંઘયે; નમતુવ
સંઘ-ગગનાભોગભાતે. ૯. ચન્દ્રપ્રભપ્રશ્ચન્દ્ર-મરીચિનિયેજવલા, મૂત્તિ. મૂત્ત-સિતધ્યાન-નિમિંતવ શ્રિયેડસ્તુ વા. ૧૦. કરામલકવદ્વિષં, કલયન કેવલ શ્રિયા અચિત્ય માહાસ્ય નિધિ, સુવિધિધયેડડુ વ. ૧૧. સત્તાનાં પરમાનન્દ-કન્દભેદનવાબુદ સ્યાદ્વાદામૃતનિશ્યન્દી, શીતલઃ પાતુ વો જિનઃ ૧૨. ભવરગાત્તજન્નામગદંકારદશનઃ, નિઃશ્રેયસ શ્રીરમણ , શ્રેયાંસ શ્રેયસેડતુ વ. ૧૩. વિશ્વોપકારકીભૂતતીથ૯મનિમિતિઃ સુરાસુરનરૈઃ પૂજ, વાસુપૂજ્યઃ પુનાતુ વા. ૧૪. વિમલસ્વામિને વાચ, કતકક્ષેદસેદરા: જયન્તિ ત્રિજગચેતે-જલર્નર્માલ્ય હેતવઃ, ૧૫. સ્વયંભૂરમણપદ્ધિ-કરુણારસવારિણ; અનન્તજિદનન્તાં વધુ પ્રયચ્છતુ સુખશ્રિયમ૧૬. કલ્પદ્રુમ

Page #106

&
સજન સન્મિત્ર સધર્માણ-મિષ્ટપ્રાપ્તી શરીરિણામ; ચતુદ્ધ ધમદેષ્ટા, ધમનાથમુપાશ્મહે. ૧૭. સુધાસોદરવા સ્ના-નિર્મલીકૃત દિક્ષુખ ; મૃગલમા તમ શાર્ચે, શાન્તિનાથ જિનેડતુ વા. ૧૮. શ્રીકુન્થનાથ ભગવાન, સનાથલતિશયદ્ધિ ભિઃ સુરાસુરનૃનાથાના–મેકનાથોડતુ વઃ શ્રિયે. ૧૯. અરનાથસ્તુ ભગવૈશ્ચતુથરનભેરવિચતુથપુરુષાર્થ શ્રીવિલાસ વિતતુ વા. ૨૦. સુરાસુરનરાધીશ-મયૂરનવવારિદમ, કર્મભૂલને હસ્તિ, મલ્લુ મલિમલિટુમ:. ૨૧. જગન્મહામોહનિદ્રા-પ્રત્યુષસમોપમમ; મુનિસુવ્રતનાથસ્ય, દેશના વચનં તુમડ. ૨૨. લુઇત્તે નમતાં મૂર્શાિનિમલીકારકારણમ; વારિપ્લવા ઇવ નમે , પાનુ પાદનખાંશવર. ૨૩. યદુવંશસમુન્દુ, કમકક્ષહુતાશન, અરિષ્ટનેમિભા ગવાન, ભૂયાદ્રોડરિષ્ટનાશન . ૨૪. કમઠે ધરણેન્દ્ર ચ, ચિત કર્મ કુવંતિ; પ્રભુસ્તુત્યમવૃત્તિ, પાર્શ્વનાથઃ શ્રિયેસ્તુ વ:. ૨૫. શ્રીમતે વીરનાથાય, સનાથાયાભુતશ્રિયા, મહાનન્દસરોરાજ-મરલાયાહંતે નમ:. ૨૬. કૃતાપરાધેડપિ જને, કૃપા મન્થરતારક ઈષદુબાપાદ્રભદ્ર, શ્રીવીરજિનનેત્ર ર૭. જયતિ વિજિતાન્યતેજા, સુરાસુરાધશસેવિતઃ શ્રીમાન વિમલસ્રાસવિરહિત-ત્રિભુવનચૂડામણિભગવાન. ૨૮. વીરઃ સર્વસુરાસુરેન્દ્રમહિને વીર બુધાઃ સંશ્રિતા, વીરેણાભિતઃ સ્વકર્માનિયે વીરાય નિત્ય નમ:, વીરાતથમિદં પ્રવૃત્તમતુલં વીરસ્ય ઘેર તપ, વીરે શ્રી ધૃતિ કીતિ કાન્તિનિચયઃ શ્રીવીર! ભદ્ર દિશઃ. ૨૯. અવનિતલગતાનાં કૃત્રિમાકૃતિમાનાં, વરભવનગતાનાં દિવ્યર્વમાનિકાનામ; ઈહિ મનુજકુતાનાં દેવરાજાચિતાનાં, જિનવરભવનાનાં ભાવ નમામિ. ૩૦ સર્વેષાં વેધસામાઘ–માદિમ પરમેષ્ઠિનામ; દેવાધિદેવ સર્વજ્ઞ, શ્રી વીર પ્રણિદામહે. ૩૧. દેડનેકભાજિતેજિત મહા-પાપપ્રદીપાનો, દેવઃ સિદ્ધિવધૂવિશાલહદયાલંકારહારોપમ, દેટાદશદેષસિધુરઘટાનિભેદ પંચાનન,ભવ્યાનાં વિદધાતુ વાંછિત ફલ શ્રી વીતરાગે જિના, ૩૨. ખ્યાતડલ્ટાપદપર્વતે ગજપદક સમેતશિલાભિધા, શ્રીમાન રૈવતક પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજયે મડપ વૈભારઃ કનકાચલેડબુદગિરિ શ્રીચિત્રકુટાદય-સ્તત્ર શ્રી ઋષભાઇ જિનવરાઃ યુવતુ વે મંગલમ. ૩૩.
* ભાવાથ:-શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્યના રચેલા આ ચૈત્યવંદનમાં એવીશ તીર્થકરની જૂદા જૂદા કેથી સ્તુતિ કરવામાં આવી છે.
૫૪. શ્રાવક પાક્ષિકદિ બૃહત્ અતિચાર. નાણુમિ દંસણુમિ અ, ચરણુંમિ તવમિ તહ ય વરિયમિ; આયર આયરે, ઇઅ એસો પંચહા ભણિએ. ૧. જ્ઞાનાચાર, દશનાચાર, ચારિત્રાચાર, વિચાર, એ પચવિધ આચારમાંહિ જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ-બાદર, જાણતાં અજાણતાં, હુઓ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડ. ૧.
તે તત્ર, જ્ઞાનાચારે આઠ અતિચાર–કાલે વિષ્ણુએ બહુમાણે ઉવહાણે તહ અનિહવણે વંજણઅર્થ તદુભાએ, અઠુવિહે નાણુમાયા. ૧. જ્ઞાન–કાળવેળાએ ભ ગયે નહીં, અકાળે ભ. વિનયહીન, બહુમાનહીન, ગઉપધાનહીન, અનેરા કહે ભણું અને ગુરુ કહો. દેવ ગુરુ વાંઢણે, પડિકમાણે, સઝાય કરતાં, ભણતાં ગણતાં, કુડે

Page #107

પંચ પ્રાત મણદિ સૂત્ર અક્ષર કાને માત્રાએ અધિકે ઓછા ભ. સૂત્ર કૂડું કહ્યું, અર્થ ફૂડે કહ્યો, તદુભય કુડાં કહ્યાં, ભણને વિચાર્યા. સાધુતણે ધમે-કાજો અણુઉદ્ધયે,દાંડે અણપડિલેહે વસતિ અણુશધે, અણુપસે, અસઝાય અજઝાય માંહે શ્રીદશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભયે,ગ. શ્રાવકતણે ધર્મો-સ્થવિરાવલિ પડિકમણ, ઉપદેશમાળા, પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભયે, ગ. કાળવેળાએ કાજે અણુઉદ્ધયે પઢ. જ્ઞાને પગરણ પાટી, પથી, ઠવણ, કવલી, નવકારવાળી, સાપડા, સાપડી, દસ્તરી, વહી, ળિયા પ્રમુખ પ્રત્યે પગ લાગે, થ્રેક લાગ્યું, થુંકે કરી અક્ષર માંજ, એશીસે ધર્યો, કહે છતાં આહાર-નિહાર કીધે. જ્ઞાનદ્રવ્ય ભક્ષતાં ઉપેક્ષા કીધી. પ્રજ્ઞાપરાધે વિણા, વિણસતાં ઉવેખે. છતી શક્તિએ સારૂ સંભાળ ન કીધી. જ્ઞાનવંતપ્રત્યે દ્વેષ, મત્સર ચિંત. અવજ્ઞા, આશાતના કીધી. કઈ પ્રત્યે ભણતાં ગણતાં અંતરાય કીધે. આપણા જાણપણાતણે ગર્વ ચિંતવ્યો. મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યાવજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાન. એ પંચવિધ જ્ઞાનતણ અસદહણ કીધી, કઈ તતડે બેબો હસ્યો, વિતકર્યો. અન્યથા પ્રરૂપણા કીધી. જ્ઞાનાચાર વ્રત વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ૦ ૧.
દશનાચારે આઠ અતિચાર–નિસંકિય નિકકંખિય, નિરિવતિગિચ્છા અમૂહદિઠ્ઠી અ; ઉવવૂડ થિરીકરણે, વછઠ્ઠ–પભાવણે અદૃ. ૧. દેવગુરુમંતણે વિષે નિઃશંકપણું ન કીધું, તથા એકાંત નિશ્ચય ન કીધે, ધમ સંબંધીયાં ફળતણે વિષે નિઃસદેહબુદ્ધિ ધરી નહીં, સાધુસાધ્વીનાં મલમલીન ગાત્ર દેખી દુગછા નિપજાવી, કુચારિત્રીયા દેખી ચારિત્રીયા ઉપર અભાવ હ. મિથ્યાત્વત પૂજા પ્રભાવના દેખી મૂહદષ્ટિપણું કીધું. તથા સંઘમાંહે ગુણવંતતણું અનુપબૃહણ કીધી. અસ્થિરીકરણ, અવાત્સલ્ય, અપ્રીતિ, અભક્તિ નિપજાવી, અબહુમાન કીધું તથા દેવદ્રવ્ય, ગુરુદ્રવ્ય, જ્ઞાનદ્રવ્ય, સાધારણદ્રવ્ય, ભક્ષિત ઉપેક્ષિત, પ્રજ્ઞાપરાધે, વિણાશ્યો, વિણસતાં ઉવેખ્યાં, છતી શક્તિએ સારસંભાળ ન કીધી. તથા સાધમિક સાથે કલહેકમંબધ કીધે. અધોતી, અષ્ટપડ મુખકેશ પાખે દેવપૂજા કીધી. બિંબપ્રત્યે વાસપી, ધૂપધાણું, કલશતણે ઠબકે લાગ્યો. બિંબ હાથથકી પાડયું. ઊસાસ નિઃસાસ લાગ્યું. દેહ, ઉપાશ્રયે, મલલેમાદિક લોહ્યાં. દેહરામાંહે હાસ્ય, ખેલ, કેલિ, કુતૂહલ, આહાર, નિહાર, કીધાં. પાન, સોપારી, નિવેદીઆ, ખાધાં. ઠવણાયરિય હાથથકી પાડ્યાં, પડિલેહવા વિચાર્યા. જિનભવને ચોરાશી આશાતના, ગુરુ ગુરુણી પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હોય. ગુરુવચન તહત્તિ કરી પડિવવું નહીં. દશનાચાર વ્રત વિષઈઓ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ ૦ ૨.
ચારિત્રાચારે આઠ અતિચાર-પણિહાણગજુ, પંચહિં સમિઈહિં તોહિંગુત્તીહિં; એસ ચરિત્તાવારે, અવિહો હાઈ નાયો. ૧. ઈર્ષા સમિતિ તે અણુએ હિંડ્યા. ભાષાસમિતિ તે સાવદ્ય વચન બોલ્યાં. એષણા સમિતિ તે તૃણ, ડગલ, અન્ન, પાણી અસૂઝતું લીધું. આદાનભંડમત્તનિવણા સમિતિ તે આસન, શયન, ઉપકરણ, માતરું પ્રમુખ અણુપૂજી જવાકુળ ભૂમિકાએ મૂકયું–લીધું. પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિ તે મળ, મૂત્ર, પ્લાઝ્માદિક અણપૂંજી જીવાકુળભૂમિકાએ પરઠવ્યું. મને ગુપ્તિ-મનમાં આનં-રૌદ્ર સ્થાન

Page #108

૪
સજ્જન સન્મિત્ર ધ્યાયાં. વચન ગુપ્તિ-સાવદ્ય વચન બાલ્યાં, કાય ગુપ્તિ-શરીર અણુપડિલેહ્યું હલાવ્યું, અણુપુંજે બેઠાં. એ અષ્ટ પ્રવચનમાતા તે સાધુતણે ધમે સદૈવ, અને શ્રાવકતણે ધમે સામાયિક પાસહ લીધે રૂડી પેરે પાળ્યા નહીં. ખંડણા, વિરાધના હુઈ. ચારિત્રાચાર વ્રત વિષ્ણુએ અનેરો જે કાઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ, સૂક્ષ્મ બાદર, જાણતાં અજાણતાં, હુએ હાય, તે સિવું હું મને વચને કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડં. ૩.
વિશેષત :--શ્રાવતણે ધર્મે શ્રીસમ્યક્ત્વ મૂલ ખાર વ્રત. સમ્યક્ત્વતણા પાંચ અતિચાર–સકાક’ખવિગિચ્છા॰ શકા-શ્રીઅરિહંતતણાં ખળ, અતિશય, જ્ઞાનલક્ષ્મી, ગાંભિર્યાદિકગુણ, શાશ્વતી પ્રતિમા, ચારિત્રીયાનાં ચારિત્ર, શ્રી જિનવચનતણે! સદેહ કીધેા. આકાંક્ષા-બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, ક્ષેત્રપાળ, ગાગા, આસપાલ, પાદરદેવતા, ગેાત્રદેવતા, ગ્રહપૂજા, વિનાયક, હનુમત, સુગ્રીવ, વાલી, નાહ ઇત્યેવમાદિક દેશ, નગર, ગામ, ગેત્ર, નગરી, જૂજૂઆ દેવ દેહરાંના પ્રભાવ દેખી રોગ આતંક કષ્ટ આવ્યે ઇંડુલેાક પરલેાકાથે પૂયા, માન્યા. સિદ્ધ વિનાયક જીરાઉલાને માન્યું, ઇચ્છયું. બદ્ધ સાંખ્યાદિક સંન્યાસી, ભરડા, ભગત, લિંગિયા, જોગિયા, જોગી, દરવેશ, અનેરા દશનીયાતણા કષ્ટ, મત્ર, ચમત્કાર દેખી પરમાથ જાણ્યા વિના ભૂલાવ્યા, માહ્યાં. કુશાસ્ત્ર શીખ્યાં, સાંભળ્યાં. શ્રાદ્ધ-સ વચ્છરી, હાળી, બળેવ, માહિ પૂનમ, અજા પડવા, પ્રેત બીજ, ગૌરીત્રીજ, વિનાયક ચોથ, નાગ પંચમી, લણા છઢ્ઢી, શીલ સાતમી, ધ્રુવ આડમી, નૌલી નવમી, અહવા દશમી, વ્રત અગ્યારશી, વચ્છ ખારશી, ધન તેરશી, અનત ચઉદશી, અમાવાસ્યા, આદિત્યવાર, ઉત્તરાયણ, નૈવેદ્ય કીધાં. નવેાદક, યાગ. ભાગ, ઉતારાં કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમાઘાં. પીંપલે પાણી ઘાલ્યા, ઘલાવ્યાં. ઘર આહિર, ક્ષેત્રે, ખલે, વે, તળાવે, નદીએ, દ્રહે, વાવિએ, સમુદ્ર, કુંડે, પુણ્યકેતુ સ્નાન કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેદ્યાં, દાન દીધાં. ગ્રહણુ, શનિશ્ચર, માહ માસે નવરાત્રિ નાહ્યાં. અજાણુનાં થાપ્યાં, અનેરાઈ વ્રત તેાલાં કીધાં, કરાવ્યાં. વિતિગિચ્છા-ધમ સંબધીયાં ફળતણે વિષે સ ંદેહ કીધેા. જિન, અરિહંત, ધર્મ'ના આગર, વિશ્વોપકારસાગર, મોક્ષમાર્ગ ના દાતાર, ઇસ્યા ગુણભણી ન માન્યા, ન પૂજ્યાં. મહાસતી, મહાત્માની ઇહલેાક પરલેાક સ’બધીયાં ભે!ગવાંછિત પૂજા કીધી. રાગ, આતક, કષ્ટ આવ્યે ખીણ વચન, ભાગ માન્યાં. મહાત્માનાં ભાત, પાણી મલ, શેાભા તણી નિંદા કીધી. કુચારિત્રિયા દેખી ચારિત્રિયા ઉપર કુભાવ હુએ. મિથ્યાત્વિતણી પૂજાપ્રભાવના દેખી પ્રશંસા કીધી, પ્રીતિ માંડી, દાક્ષિણ્યલગે તેડુના ધમ માન્યા, કીધા. શ્રી સમ્યક્ત્વ વ્રત વિષએ અને જે કેાઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ ૧.
પહેલે સ્થૂલપ્રાણાતિપાતવિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર-વહુબ ધવિચ્છેએ દ્વિપદ, ચતુષ્પદ પ્રત્યે રીસવશે ગાઢા ઘાવ ઘાલ્યેા, ગાઢે બધને મધ્યા, અધિક ભાર ઘાલ્યું. નિર્લો‘છન કમ કીધાં. ચારા પાણી તણી વેળાએ સાર સભાળ ન કીધી. લેહણે દેહણે કિણુહી પ્રત્યે લઘાગ્યે. તેણે ભૂખ્યું આપણે જમ્યા. કન્ડે રહી મરાયેા, અદીખાને ઘલાવ્યેા. સળ્યાં ધાન્ય તાવડે નાખ્યાં, દળાવ્યાં, ભરડાવ્યાં, શેાધી ન વાર્યાં. ઇંધણ, છાણાં અણુશાલ્યાં ખાળ્યાં. તે માંહિ સાપ, વીંછી, ખજુરાં, સરવલા, માંકડ, જીઆ,

Page #109

પચ પ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર
પ
ગિંગાડા સાહતાં મુઆ, દુહત્યા, રૂૐ સ્થાનકે ન મૂકયાં. કીડી મકાડીનાં ઇંડાં વિંછે.હ્યાં. લીખ ફાડી. ઉદેહી, કીડી, મકાડી, ઘીમેલ, કાતરા, ચુડેલ, પત`ગિયાં, દેડકાં, અલસિયાં, ઈઅલ, કુંતા, ડાંસ, મસા, અગતરાં, માખી, તીડ પ્રમુખ જીવ વિષ્ણુડ્ડા. માળા હલાવતાં ચલાવતાં ૫`ખી, ચકલાં, કાગ તણાં ઇંડાં ફોડયાં. અનેરા એકેન્દ્રિયાદિક જીવ વિણામ્યા, ચાંખ્યા, ક્રુડુબ્યા, કાંઈ હલાવતાં ચલાવતાં, પાણી છાંટતાં, અનેરાં કાંઈ કામકાજ કરતાં, નિ ́સપણું કીધું. જીવરક્ષા રૂડી ન કીધી. સ`ખારા સૂકબ્યા, રૂડુ ગલણું ન કીધું, અણુગળ પાણી વાવયું. રૂડી જયણા ન કીધી. અણુગળ પાણીએ ઝીલ્યા, લુગડાં ધાયાં. ખાટલા તાવડે નાંખ્યા, ઝાટકયા. જીવાકુલ ભૂમિ લીંપી, વાશી ગાર રાખી. દળણે, ખાંડણે, લીંપણે રૂડી જયણા ન કીધી. આઠમ ચઉદ્દેશના નિયમ ભાંગ્યા. ધૂણી કરાવી. પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણવ્રત વિષઇએ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ૦ ૧. બીજે સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર-સહસા રહસ્સ દારે॰ સહસાત્યારે કુહી પ્રત્યે અનુગતું આળ અભ્યાખ્યાન દીધુ. સ્વદ્યારા મત્રભેદ કીધે, અનેરા કુણુહીના મંત્ર, અલેાચ-મમ પ્રકાશ્યા. કુણુહીને અનથ પાડવા મૂડી બુદ્ધિ દીધી. કુંડા લેખ લખ્યા. કૂડી સાખ ભરી, થાપણમાસા કીધા. કન્યા, ગૌ, ઢાર, ભૂમિ સ`ખખી લેણું, દેહુણે, વ્યવસાયે, વાદ વઢવાડ કરતાં મેાટકુ જુઠું ખેલ્યા. હાથ, પગ તણી ગાળ દીધી, કડકડા માડયા. મમ વચન આલ્યાં. બીજે સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણુવ્રત વિઈએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ ર.
ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર–તેના હડપ્પએગે ઘર માહિર, ક્ષેત્ર, ખળે પરાઇ વસ્તુ અણુમેાકલી લીધી-વાવરી. ચારાઈ વસ્તુ વહેારી. ચાર, ધાડ પ્રત્યે સ'કેત કીધા, તેહને સબલ દીધું, તેહની વસ્તુ લીધી. વિરુદ્ધ રાજ્યાતિક્રમ કીધા. નવા, પુરાણા, સરસ, વિરસ, સજીવ, નિજીવ વસ્તુનાં ભેળસ‘ભેળ કીધાં. કૂડે ટલે, તાલે, માને, માપે વહાર્યાં. દાણચારી કીધી. કુણુહીને લેખે વરાંસ્યા. સાટે લાંચ લીધી. કૂડા કરહેા કાઢયા. વિશ્વાસઘાત કીધે. પરવચના કીધી. પાસ`ગ ફૂડાં કીધાં. દાંડી ચઢાવી. લહકે ત્રહકે, કૂડાં કાટલાં, માન, માપાં કીધાં. માતા, પિતા, પુત્ર, મિત્ર, કલત્ર વ‘ચી કુણહીને દીધું. જૂદી ગાંઠ કીધી. થાપણ એળવી. કુણુહીને લેખે પલેખે ભૂલાવ્યું. પડી વસ્તુ એળવી લીધી. ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાન વિ૦ ૩.
ચેાથે સ્વદ્યારાસ તેાષ પરસીગમન વિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર-અપરિગઢિયા ઈત્તર૦ અપરિગ્રહીતાગમન, ઇત્વર પરિગૃહીતાગમન કીધુ.. વિધવા, વેશ્યા, પરસ્ત્રી, કુલાંગના, સ્વદારાશેાકતણે વિષે દૃષ્ટિવિપર્યાસ કીધે. સરાગ વચન મેલ્યા. આઠમ-ચઉદશ-અનેરી પવ તિથિના નિયમ લઈ ભાંગ્યાં. ઘરઘરણાં કીધાં, કરાવ્યાં. વરવહુ વખાણ્યાં. કુવિકલ્પ ચિંતન્યેા. અનગક્રીડા કીધી. સ્રીનાં અંગાપાંગ નિરખ્યાં. પરાયા વિવાહ જોડયા. ઢીંગલાઢીંગલી પરણાવ્યા. કામભગતણે વિષે તીવ્ર અભિલાષ કીધા. અતિક્રમ, તિક્રમ, અતિચાર, અનાચાર સુણે સ્વપ્નાંતરે હુઆ. કુસ્વપ્ન લાધ્યાં. નટ, વીટ, સ્રીશ્ હાસુ કીધુ.. ચેાથે સ્વાદારાસતેષ વ્રત વિષએ અને જે ફાર્મ ૪,

Page #110

સજન સન્મિત્ર પાંચમે સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણવ્રતે પાંચ અતિચાર–ધણધન્ન ખિત્તવસ્થા ધનધાન્ય, ક્ષેત્ર-વાસ્તુ, રુખ-સુવર્ણ, કુષ્ય, દ્વિપદ-ચતુષ્પદ એ નવવિધ પરિગ્રહતણા નિયમ ઉપરાંત વૃદ્ધિ દેખી મૂછલગે સંક્ષેપ ન કીધો. માતા, પિતા, પુત્ર, સીતણે લેખે કીધે. પરિગ્રહ પરિમાણ લીધું નહીં. લેઈને પઢિઉં નહીં. પઢવું વિચાર્યું. અલીધું મેલ્યું. નિયમ વિસાર્યા. પાંચમે પરિગ્રહ-પરિમાણવ્રત વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ છે.
છઠું-દિગવિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર–ગમણુસ ઉ પરિમાણે ઊવદિશિ, અધેદિશિ, તિર્યાદિશિએ જાવા-આવવા તણા નિયમ લેઈ ભાંગ્યા. અનાભોગે વિસ્મૃતલગે અધિક ભૂમિ ગયા. પાઠવણી આઘી પાછી મોકલી. વહાણ વ્યવસાય કીધે. વર્ષાકાળે ગામ તરું કીધું. ભૂમિકા એક ગમા સંખેપી, બીજી ગમા વધારી. છ દિગવિરમણવ્રત વિષઈઓ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૬.
સાતમે ભોગપભોગ વિરમણવ્રત–ભેજન આશ્રયી પાંચ અતિચાર, અને કમર હુંતી પંદર અતિચાર. એવં વિશ અતિચાર, સચિને પડિબધે. સચિત્ત નિયમ લીધે અધિક સચિત્ત લીધું. અપક્વહાર, દુપડ્યાહાર, તુચ્છૌષધિતણું ભક્ષણ કીધું. ઓળા, ઉંબી, પંક, પાપડી ખાધાં. સચ્ચિત્તદવ્ય વિગઈ, વાણહતંબેલવસ્થકુસુમેસુ? વાહણસયણ વિલવણ, બંદિસિન્હાણુભત્તેસુ. ૧. એ ચૌદ નિયમ દિનગત રાત્રિગત લીધા નહીં, લઈને ભાંગ્યા. બાવીશ અભક્ષ્ય, બત્રીશ અનંતકાયમાંહિ-આદુ, મૂળા, ગાજર, પિંડ, પિંડાળું, કપૂર, સૂરણ, મુળી આંબલી, ગળે, વાઘરડાં ખાધાં. વાશી કઠોળ, પિળી, જેટલી, ત્રણ દિવસનું છેદન લીધું. મધુ, મહુડાં, માખણ, માટી, વેંગણ, પીલુ, પીચ, પંપોટા, વિષ, હિમ, કરા, ઘોલવડા, અજાણ્યાં ફળ, ટીબરું', ગુંદાં, મહોર, બોળ અથાણું, આંબલર, કાચું મીઠું, તિલ, ખસખસ, કેડિબડાં ખાધા. રાત્રિભૂજન કીધાં. લગભગ વેળાએ વાળું કીધું. દિવસ વિણ ઉગે શીરાવ્યા. તથા કમંતઃ પન્નર કર્માદાન-ઈંગાલકમ્મ, વણકમ્મ, સાડિકમે, ભાડિકમે, ફેડિકમે એ પાંચ કર્મ. દંતવાણિજે લખ વાણિજે, રસવાણિજજે, કેસવાણિજે, વિષવાણિજજે એ પાંચ વાણિય. જ‘તપિલ્લશુકમે, નિલંછણકમે, દવચ્ચિદાવયા, સરદતલાયસોસણયા, અસઈસણયા, એ પાંચ સામાન્ય. એવં પન્નર કર્માદાન. બહુ સાવદ્ય, મહારંભ, રાંગણ, લીહાલા કરાવ્યા. ઈટ-નિભાડા પચાવ્યા. ધાણી, ચણ, પકવાન્ન કરી વેચ્યાં. વાશી માખણ તવાવ્યાં. તિલ વહોર્યા, ફાગણ માસ ઉપરાંત રાખ્યા. દલીદે કીધે. અંગીઠા કરાવ્યા. શ્વાન, બિલાડા, સૂડા, સાલહિ પળ્યા. અનેરાં જે કાંઈ બહુ સાવદ્ય ખરકર્માદિક સમાચર્યા. વાશી ગાર રાખી. લીંપણે ગુપણે, મહારંભ કીધો. અણધા ચૂલા સંધૂકયા. ઘી, તેલ, ગોળ, છાશ, તણ ભાજન ઉઘાડાં મૂકયાં. તે માંહિ, માખી, કુંતી, ઉંદર, ગરોળી પડી, કીડી ચડી, તેની જયણું ન કીધી. સાતમે ભોગપભોગ વિરમણવ્રત વિષઓ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ૦ ૭.
આઠમઅનર્થદંડ વિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર-કંદપે કુક્કઇએ. કંદર્પ લગેવિટચેષ્ટા, હાસ્ય, ખેલ, કુતૂહલ કીધા, પુરુષ, સ્ત્રીના હાવભાવ, રૂપ, શૃંગાર, વિષયસ

Page #111

પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વખાણ્યા. રાજકથા, ભક્તકથા, દેશકથા; સ્ત્રીકથા કીધી. પરાઈ તાંત કીધી, તથા પૈશુન્યપણું કીધું, આત્ત રૌદ્રધ્યાન દયાચાં. ખાંડાં, કટાર, કેશ, કુહાડાં, રથ, ઉખલ, મુશલ, અગ્નિ, ઘરટી, નિસાહ, દાતરડાં પ્રમુખ અધિકરણ મેલી દાક્ષિણ્યલગે માગ્યાં આપ્યાં. પાપોપદેશ દીધો. અષ્ટમી ચતુર્દશીએ ખાંડવા દળવાતણ નિયામ ભાંગ્યા. મૂખ૨૫ણાલગે અસંબદ્ધ વાકય બોલ્યાં. પ્રમાદાચરણ સેવ્યાં. અંૉલે, નાહણે, દાતણે, પગધેઅણે, ખેલ, પાણી, તેલ, છાંટયાં. ઝીલણ ઝીલ્યા. જુવટે રમ્યા. હિંચોળે હિંચ્યા. નાટક–પ્રેક્ષણક જોયાં. કણ, કુવસ્તુ, ઢેર લેવરાવ્યાં. કર્કશ વચન બોલ્યાં. આક્રોશ કીધો. અબેલા લીધા. કરકડા મેડ્યા. મચ્છર ધર્યો, સંભેડા લગાડ્યા, શ્રાપ દીધા. સા, સાંઢ, હડ, કૂકડા, ધાનાદિક ઝુઝાર્યા, ઝૂઝતાં જોયા. ખાદિ લગે અદેખાઈ ચિંતવી. માટી, મીઠું, કણ, કપાસીયા, કાજવિણ ચાંપ્યા, તે ઉપર બેઠા. આલી વનસ્પતિ ખુદી. સૂઈ શસાદિક, નિપજાવ્યાં. ઘણું નિદ્રા કીધી. રાગ દ્વેષ લગે એકને બદ્ધિ પરિવાર વાંછી, એકને મૃત્યુ હાની વાંછી. આઠમે અનર્થ દંડવિરમણવ્રત વિષયો અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ૦ ૮.
નવમે–સામાયિકવતે પાંચ અતિચાર-તિવિહે દુપ્પણિહાણે સામાયિક લીધે મને આહ દેહદૃ ચિંતવ્યું. સાવદ્ય વચન બેલ્યાં. શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું. છતી વેળાએ સામાયિક ન લીધું. સામાયિક લઈ ઉઘાડે મુખે બોલ્યા. ઉંઘ આવી. વાત, વિકથા ઘરતણું ચિંતા કીધી. વીજ, દીવાત ઉજજેહિ હુઈ કણ, કપાસિયા, માટી, મીઠું, ખડી, ધાવડી, અરણે, પાષણ પ્રમુખ ચાંપ્યા. પાણી, નીલ, ફૂલ, સેવાલ, હરિયકાય, બીયકાય, ઇત્યાદિક આભડ્યા. સ્ત્રી તિયચ તણું નિરંતર પરસ્પર સંઘટ્ટ હુઆ. મુહપત્તિઓ સં ઘટ્ટી. સામાયિક અણપૂછ્યું પાયું, પારવું વિચાર્યું. નવમે સામાયિકવૃત વિષઈએ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૯.
દશમે-દેશાવગાશિકત્રતે પાંચ અતિચાર–આણવણે પેસવણે આણવણ-૫ઓગે, પસવણ–૧૫ઓગે, સદ્ગુવાઈ, જીવાણુ વાઈ બહિયા પુગલ-પખે; નિયમિત ભૂમિકામાંહિ બાહેરથી કાંઈ અણાવ્યું. આ પણ કહે થકી બાહર કાંઈ કહ્યું. અથવા રૂપ દેખાડી, કાંકરે નાંખી, સાદ કરી આપણુપણું છતું જણાવ્યું. દશમે દેશાવગાશિકત્રત વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ૦ ૧૦.
અગ્યારમે-પૌષધોપવાસવતે પાંચ અતિચાર-સંથાચાર વિહિ. અપડિલેહિય, દુપડિલેહિય, સજા સંથાર, અપડિલેહિય, દુપડિલેહિય, ઉચ્ચાર પાસવર્ણ ભૂમિ, પિસહ લીધે સંથારાત ભૂમિ ન પૂછ, બાહિરલાં લડાં, વડા, સ્થાડિલા દિવસે શેધ્યાં નહીં પડિલેહ્યાં નહીં. માતરું અણપૂછ્યું હલાવ્યું, અણપૂંજી ભૂમિકાએ પરઠવ્યું. પરઠવતાં “અણજાણહ જસ્સો ન કહ્યો. પરઠવ્યા પૂંઠે વાર ત્રણ “સિરે વોસિરે ન કહ્યો. પિોસહશાળા માંહિ પેસતાં ‘નિસીહિ નિસરતાં “આવસ્યહિ વારે ત્રણ ભણી નહીં. પુઢવી, અપ, તેલ, વાઉ, વનસ્પતિ, ત્રસકાય તણું સંઘટ્ટ, પરિતાપ, ઉપદ્રવ હુઆ. સંથારા પિરિસતણે વિધિ ભણવે વિસા. પિરિસી માંહે ઉંધ્યા. અવિધ સંથારે પાથર્યો. પારણાદિતણી ચિંતા કીધી. કાળવેળાએ દેવ ન વાંદ્યા, પડિકકમણું ન કીધું. પસહ અસૂરે

Page #112

ટ
સજ્જન સન્મિત્ર
લીધા, સવેરા પાર્યાં. પતિથે પેાસહ લીધે! નહીં. અગ્યારમે પૌષધેાપવાસત્રત વિષઇએ અને જે કોઇ અતિચાર પક્ષ૦ ૧૧.
ખારમેઅતિથિસ વિભાગવતે પાંચ અતિચાર, સચ્ચિત્તે નિખ઼િવણે સચિત્ત વસ્તુ હેઠ ઉપર છતાં મહાત્મા મહાસતી પ્રત્યે અસૂઝતું દાન કીધું. દેવાની બુદ્ધિએ અસૂઝતું કુંડી સૂઝતું કીધું. પરાયું ફેડી આપણું કીધું. અણુદેવાની બુદ્ધિએ સૂઝતું ફેડી અસૂઝતું કીધું. આપણું ફેડી પરાયું કીધું, વહેારવા વેળા ટળી રહ્યા. અસુરે કરી મહાત્મા તેડયા. મત્સર ધરી દાન દીધું. ગુણુવત આવ્યે ભક્તિ ન સાચવી. છતી શક્તિએ સાહસ્મિવાત્સલ્ય ન કીધું. અનેરાં ધક્ષેત્ર સીટ્ઠાતાં છતી શક્તિએ ઉદ્ધર્યા' નહી. દીન, ક્ષીણ પ્રત્યે અનુકંપાદાન ન દીધું. ખારમે અતિથિસ વિભાગ વ્રત વિષઇએ અને જે કાઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ૦ ૧૨.
સલેષણાતા પાંચ અતિચાર-ઇહલેાએ પરલાએ ઇહલેાગાસ સપ્એગે, પરલાગાસ‘સર્પગે, જીવિયાસ સર્પગે, મરણાસ’સર્પગે, કામભાગાસ સર્પએગે. ઇહલેાકે ધર્માંના પ્રભાવ લગે રાજઋદ્ધિ, સુખ, સૌભાગ્ય, પરિવાર, વાંયાં. પરલેાકેદેવદેવેદ્ર, વિદ્યાધર, ચક્રવતી તણી પદવી વાંછી. સુખ આવે-જીવિતવ્ય વાંધ્યું. દુઃખ આવે મરણ વાંધ્યું. કામ ભેાગતણી વાંછા કીધી. સલેષણાત્રત વિષઇએ અને જે કાઇ અતિચાર પક્ષ૦ ૧૩.
તપાચાર ખાર ભેદ-છ બાહ્ય, છ અભ્યતર. અણુસમૂણેા અરિયા॰ અણુસણુ ભણી-ઉપવાસવિશેષ પતિથે છતી શક્તિએ કીધા નહીં. ઊણાદરી વ્રત-તે કાળિયા પાંચ સાત ઊણા રહ્યા નહીં. વૃત્તિસક્ષેપ-તે દ્રવ્યભણી સ` વસ્તુનેા સંક્ષેપ કીધા નહીં. રસત્યાગ તે વિગયત્યાગ ન કીધા. કાયકલેશ-લાચાર્દિક કષ્ટ સહન કર્યાં નહિ. સલીનતા અંગોપાંગ સકેચી રાખ્યાં નહિ. પાટલા ડગતા ફેચા નહીં. ગઢસી, પેારિસી, સાઢપારિસી, પુરિમટ્ટુ, એકાસણું, એઆસણું, નીવી, આયંબિલ પ્રમુખ પચ્ચક્ખાણુ પારવું વિસાસુ, ગઢસીઉં ભાંગ્યું. નીવી, આયંબિલ, ઉપવાસાકિ, તપ કરી કાચુ· પાણી પીધું. વમન હુએ. બાહ્ય તપ વિષઇએ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૧૪.
અભ્યંતર તપ--પાયચ્છિત્ત' વિષ્ણુએ॰ મનશુધ્ધે ગુરુ કન્હે આલેાયણ લીધી નહી. ગુરુદત્ત-પ્રાયશ્ચિત્ત તપ લેખા શુદ્ધે પહુંચાડયા નહીં. દેવ, ગુરુ, સંઘ, સાહશ્મિ પ્રત્યે વિનય સાચવ્યે નહીં. ખાળ, વૃદ્ધ, ગ્લાન, તપસ્વી પ્રમુખનું વૈયાવચ્ચ ન કીધું. વાચના, પ્રચ્છના, પરાવત્તના, અનુપ્રેક્ષા, ધમકથા, લક્ષણ એ પંચવિધ સ્વાધ્યાય ન કીધા. ધર્મધ્યાન, શુકલધ્યાન ન યાયાં; આત્તધ્યાન, રૌદ્રધ્યાન યાયાં. ક ક્ષયનિમિત્તે લેગસ દશવીશના કાઉસ્સગ્ગ ન કીધા. અભ્યન્તર તપ વિષષ્ટએ અનેરા જે કેાઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૧૫, વીર્યાચારના ત્રણ અતિચાર-અણિશુદ્ધિય–અલવીરિ॰ પઢવે, ગુણવે, વિનય, વૈયાવચ્ચ, દેવપૂજા, સામાયિક, પેાસહ, દાન, શીલ, તપ, ભાવનાદિક ધમ કૃત્યને વિષે મન, વચન, કાયાતણું હતુ. મળ વીય ગેાપલ્યુ. રૂડાં પચાંગ ખમાસમણુ ન દીધાં, વાંદણાં તણા આવત્ત વિધિ સાચવ્યા નહીં. અન્ય ચિત્તે, નિરાદરપણે બેઠા. ઉતાવળુ દેવ

Page #113

પંચ પ્રતિમણુદ સુરે વંદન, પડિકામણ કીધું. વીચાર વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર૧૬.
નાણુઈ અ પઈવય, સમ સુલેહણ પણ પન્નર કમેસુ બારસતપ વીરિઅતિગં, ચઉવીસસય અઈયારા.૧ ૧. પડિસિદ્ધાણું કરણે પ્રતિષેધ–અભક્ષ્ય અન તકાય બહુબીજભક્ષણ, મહાભ, પરિગ્રહાદિક કીધા. જીવાજીવાદિક સૂક્ષ્મ વિચાર સહ્યા નહીં. આપણી કુમતિલગે ઉસૂત્ર પરૂપણું કીધી. તથા પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન મૈથુન, પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, રાગ, દ્વેષ, કલહ, અભ્યાખ્યાન, પશુન્ય, રતિ–અરતિ, પરંપરિવાદ, માયા-મૃષાવાદ, મિથ્યાત્વશલ્ય-એ અઢાર પાપાનક કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેઘાં હોય. દિનકૃત્ય-પ્રતિકમણ, વિનય, વૈયાવચ્ચ ન કીધાં. અને જે કાંઈ વીતરાગની આજ્ઞા વિરુદ્ધ કીધું, કરાવ્યું, અનુમવું હોય, એ ચિહુ પ્રકારમાંહે અનેરો, જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ, બાદર, જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડ. ૧૭.
એવકારે-શ્રાવક તણે ધમેં–શ્રી સમકિતમૂલ બાર વતે, એક ચોવીસ અતિચારમાંહી અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહી સૂક્ષમ, બાદર, જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડ.
ભાવાથ:–આ અતિચાર પાક્ષિક-ચઉમાસીક અને સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ વખતે પાંચ આચાર તથા બાર વ્રત વગેરેમાં લાગેલા દોષ દૂર કરવા માટે બોલવામાં આવે છે. તેમાં નીચે જણાવેલી બાબતોમાં લાગતાં દૂષણો બતાવેલાં છે.
જ્ઞાનાચાર–જ્ઞાન ભણવું તથા ભણાવવું તે. દશનાચાર–સમક્તિ પાળવું તથા પળાવવું તે. ચારિત્રાચાર–સંયમ પાળવું તથા પળાવવું તે. સમકિત વ્રત–દેવ, ગુરુ અને ધર્મની પરીક્ષા કરી તે ઉપર શ્રદ્ધા રાખવી. પહેલું વ્રત-જીવ હિંસા ન કરવી તે. બીજું વ્રત -. ખોટું ન બોલવું તે. ત્રીજું વ્રત-ચોરી ન કરવી તે.
વ્રત –-બ્રહ્મચર્યને નિયમ કરવો તે.
વત-ધન, ધાન્ય તથા સેનું, રૂપું અને ઘર હટ વગેરેનું પ્રમાણ કરવું તે. છ વ્રત –જંદગી સુધી દિશાઓ તથા વિદિશાઓમાં (ખૂણાઓમાં) તથા ઉર્ધ્વ-અધે દિશાઓમાં .
જવાનું પ્રમાણ કરવું તે. સાતમું વ્રત –ન ખાવાલાયક પદાર્થો તથા પા૫ વ્યાપારનો ત્યાગ કરવો અને ખાવા પીવા તથા
પહેરવા ઓઢવાની ચીજો માટે દરરોજ નિયમ ધારવા તે. આઠમું વ્રત-જેનાથી નકામું પાપ લાગે એવી બાબતો નિંદા વિકથા વગેરે, તથા રમવા જવાની;
બાબતો-નાટક, ભવાયા, ગંજી, ચોપાટ વગેરેને ત્યાગ કર. - ૧ જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચારના આઠ આઠ (૨૪), ૧૨ દરેક વ્રતના, ૧ સમકિતના, ને ૧ સંલેષણના પાંચ પાંચ તે (૭૦) કર્માદાનના (૧૫), તપાચારના (૧૨), વિયચારને (૩), એમ સવ મળી (૧૨૪) અતિચાર.

Page #114

સજન સન્મિત્ર નવમું વ્રત–દરરોજ શાંત ચિત્ત રાખીને સામાયિક કરવું તે. દશમું વ્રત –આખા દિવસમાં દશ સામાયિક કરી ભણવું ભણવવું. પણ બીજું વ્યાપારાદિ કઈ
ન કરવું તે. જગ્યાને નિયમ રાખ. અગ્યારમું વ્રત–મહિનામાં આઠમ, ચૌદશ વિગેરે પર્વના દિવસોમાં પોસહ કરે તે. બારમું વ્રત–પસહને પારણે મુનિરાજને વહેરાવી પછી જમવું તે. સંલેખણું-મરણ સમયે પરભવની ગતિ સુધારવા માટે વ્રત, પચ્ચકખાણું કરવાં તે.
બાહ્યત૫–જેને બીજાએ દેખી શકે એવા ઉપવાસાદિ તપ કરવા તે. અસ્ય તરતપ- જેને બીજાઓ ન દેખી શકે એ પશ્ચાતાપ. વિનયાદિ તપ કરવો તે.
વીર્યાચાર ધર્મસંબંધી ક્રિયાઓ તથા કાર્યોમાં મન, વચન, કાયાની શક્તિનો સદુપયોગ કરવો તે. - આ સર્વેમાં લાગેલા દેશે તે અતિચાર, તેની માફી માંગવામાં આવી છે.
ક
સts
નથી.'
*
*
અહં નમઃ
S
છે.
શ્રી જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ ટ્રસ્ટ ફંડ
ટ્રસ્ટનું પ્રથમ કાર્ય ૧. જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સમાજના તથા ઈતર કેમના વિદ્યાથિઓને
ધાર્મિક, નૈતિક અને સામાજિક શિક્ષણ આપી, પરીક્ષા લઈ ઉત્તીર્ણ થનાર વિદ્યાર્થિઓને મોટી રકમના ઈનામે પ્રથમ જણાવ્યા પ્રમાણે આપવામાં આવશે.
-
-
-

Page #115

સાધુ-સાધવી ચગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો.
શ્રી નવકાર મહામંત્ર–પંચ શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર. નમે અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણું, નમે લેએ સવ્વસાહૂણં, એસો પંચ નમુક્કારે, સવ પાવપણાસણો, મંગલાણં ચ સવ્વર્સિ, પઢમં હવઈ મંગલ.
૧. શ્રી કરેમિ ભંતે. કરેમિ ભંતે સામાઈય, સર્વ સાવજજ જેગ પચ્ચકખામિ, જાવજજીવાએ, તિવિહં તિવિહેણું. મણેણં, વાયાએ, કાણું. ન કરેમિ, ન કારમિ, કરતઃ પિ. અન્ન ન સમણુજાણામિ. તસ્સ ભતે ! પડિકમામિ નિંદામિ ગરિહામિ અપાયું સિરામિ.
૨. ઈચ્છામિ ઠામિ. ઈચ્છામિ ઠામિ કાઉસગ્ગ, જે મે દેવસિઓ અઈયારે કએ, કાઈઓ, વાઈ, માણસિએ, ઉસસુત્ત, ઉમ્મો , અકપ, અકરણિજે, દુઝાઓ, દુવિચિતિઓ, અણયારો, અણિછિએ, અસમણ પાઉો, નાણે દંસણે ચરિતે, સુએ સામાઈએ, તિહં ગુત્તીણું, ચઉહ કસાયાણું, પંચપ્યું મહત્વયાણું, છહું જવનિકાયાણું, સત્તહ' પિંડેસણાણું, અદૃણહ પવયણમાઊણું, નવણહું બભચેર–ગુત્તીણું, દસવિહે સમ-ધમે, સમણાણ જોગાણું, જે ખંડિયે જ વિરાહિય, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! દેવસિઅ આલેઉં? ઈચ્છ. આ એમિ, જે મે દેવસિઓ અઈયારે કઓ. બાકી ઉપર પ્રમાણે. ઈચ્છામિ પડિકમિઉં, જે મે દેવસિએ અઈયારે કએ. બાકી ઉપર પ્રમાણે
૩. દવસિક અતિચાર. ઠાણે કમણે ચંકમ, આઉત્તે અણઉત્તે, હરિયાકાય સંઘ, બાયકાય સંઘદે, ત્રકાય સંઘ, થાવરકાય સંઘÈ, છપાઈય સંઘટે, ઠાણુઓ ઠાણું સંકામિયા, દેહરે ગોચરી બાહિરભૂમિ માગે જાતાં આવતાં સ્ત્રી તિર્યચતણ સંઘટ્ટ પરિતાપ ઉપદ્રવ હુઆ, દિવસમાંહિ ચાર વાર સજજાય, સાત વાર ચૈત્યવંદન કીધાં નહીં, પ્રતિલેખના આઘી પાછી ભણાવી, અસ્તવ્યસ્ત કીધી, આત્ત ધ્યાન શૈદ્રધ્યાન થાયાં, ધર્મધ્યાન શુકલધ્યાન ધ્યાયાં નહીં, ચરીતણું બેંતાલીશ દેષ ઉપજતા જોયા નહીં, પાંચ દેષ મડલિતણું ટાલ્યા નહીં, મા અણપુંજે લીધું, અણુપુંજી ભૂમિકાએ પરઠવ્યું, દેહરા ઉપાશ્રયમાંહિ પેસતાં નિસરતાં “નિસિહી” આવસહી” કહેવી વિસારી, જિનભવને ચેરાશી આશાતના, ગુરુ પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના, અને જે કાંઈ દિવસ સંબંધી પાપદેષ લાગ્યું હોય, તે સવિ હું મને વચને કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ.
૪. રાત્રિક અતિચાર. સંથારા વિઠ્ઠણુકી, પરિયડ્ડણકી, આઉંટણકી, પસારણકી, છપ્પય સં ઘટ્ટણકી, (અચખું વિસય હુએ), સંથારે ઉત્તરપટ્ટો ટાલી અધિક ઉપગરણ વાપર્યું. શરીર

Page #116

સજ્જન સન્મિત્ર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું, માથું અણપુંજયું લીધું, માત્રુ અણપુંજી ભૂમિએ પરઠવ્યું, પરઠવતાં “અણુજાણહ જસુગહો” કીધે નહી, પરઠવ્યા પૂઠે વાર ત્રણ વોસિરે” કીધું નહીં. સંથારાપરિસી ભણાવ્યા વિના સુતા, કુસ્વમ લાધુ, સુપનાંતરમાંહિ શીલની વિરાધના હુઈ, આહ દેહદૃ ચિંતવ્યું, સંક૯૫ વિકલ્પ કીધો, રાત્રિ સંબધી જે કોઈ અતિચાર લાગ્યો હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી તસ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
૫. શ્રી શ્રમણ સૂત્ર નમો અરિહંતાણં કરેમિ ભંતે સામાઈ ચત્તારિ મંગલં ચત્તારિ લેગતમારા ચત્તારિ સરઈચછામિ પડિકમિઉ જે મે દેવસિઓ ઈચ્છામિ પડિકામિલ ઇરિઆહિઆ૦,
ઈચ્છામિ પડિક્કમિઉં, પગામ-સિજજાએ, નિગામ-સિજજાએ, સંથારા-ઉવટ્ટણાએ, પરિઅટ્ટણુએ, આઉંટણપસારણુએ, છમ્પઈય–સંઘટ્ટણીએ, કુઈએ, કકકરાઈએ, છીએ, જભાઈએ, આમોસે, સસરખામોશે, આઉલમાઉલાએ, સો અણવરિઆએ, ઈથી વિપરિઆસિઆએ, દિહી વિપરિઆસિઆએ, મણ વિપરિઆસિઆએ, પાણભોઅણ વિ૫રિઆસિઆએ, જે મે દેવસિઓ અઈઆરે કઓ, તરસ મિચ્છા મિ દુક્કડ'.
પડિકકમામિ ગોરિચરિઆએ, ભિખાયરિઆએ, ઉગ્વાડકવાડઉદ્ઘાડણાએ, સાસુવચ્છાદારા-સંઘઠ્ઠણાએ, મડી–પાહડિઆએ, બલિ-પાહડિઆએ, ઠવણ-પડિઆએ; સંકિએ, સહસાગારિએ, અસણા, પાણેસણુએ, પણ અણુએ, બી અણાએ, હરિએ અણાએ, પછે કમિઆએ, પુરે કમિઆએ, અદિહડાએ, દગ-સંસદુહડાએ, રય-સંસદૃહડાએ, પારિસાડણિઆએ, પારિવણિઆએ, એહાસણ ભિખાએ, જ ઉગ્નમેણું, ઉપાયણેસણાએ, અપરિસુદ્ધ, પડિગ્નહિઅં, પરિભુત્ત વા, જે ન પરિ૬વિ, તસ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
પડિકમામિ ચાઉકાલ સજાયસ, અકરણયાએ, ઉભકાલ ભડવગરણસ, અપડિલેહણાએ-દુ પડિલેહણાએ, અ૫મજજણાએ-૬૫મજણાએ, અઈકમે-વઈમે, અઈઆરે–અણુયારે, જે મે દેવસિઓ અઈયારો કઓ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ'.
પડિકકમામિ એગ વિહે અસંજમે. પડિક મામિ દેહિં બંધPહિં, રાગધણેણું દોસબ ધણેણું. પડિકકમામિ તિહિં દંડેહિં, મણુંદડેણું, વયદડેણું, કાયદડેલું. પડિક્કમામિ તિહિં ગુનાહિં, મણગુત્તીઓ, વયગુરીએ, કાયગુત્તીએ. પડિકકમામિ તિહિં સલૅહિં, માયાસલેણું, નિયાણુસલેણું, મિચ્છાદંસણસલેણું. પડિક મામિ તિહિં ગારહિં, ઈડ્ડીબારણું, રસગારેણં, સાયાગારેણું. પડિ તિહિં વિરાહહિં, નાણુ વિરહણુએ, દેસણ વિરાણાએ, ચરિત્ત વિરહણએ. પડિ ચઉહિં કસાહિં, કેહ કસાણ, માણ કસાએણું, માયા કસાણું, લેહ કસાએણે. પડિ ચઉહિં સન્નાહિં, આહાર સન્નાએ, ભય સન્નાએ, મેહુણ સન્નાએ, પરિગ્રહ સન્નાએ. પડિ ચઉહિં વિકતાહિં, ઇથિ કહાએ, ભત્ત કહાએ, દેસ કહાએ, રાય કહાએ. પડિ ચઉહિં ઝાણે હિં, અદ્દેણું ઝાણેણં, રુદ્દેણું ઝાણે ધમેણું ઝાણું, સુકકેણું ઝાણેણું. પડિ. પંચહિં કિરિઆહિં, કાઈઆએ, અહિગરણિ

Page #117

9
સાધુ-સાધ્વી ગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો યાએ, પાઉસિઆએ, પારિતા વણિઆએ, પાણાઈવાય કિરિઆએ. પડિ પથવુિં કામ ગુણહિં, સણું, રૂણ, રસેલું, ગધેણં, ફાસણું. પડિપંચહિં મહત્વહિં, પાણઈવાયાઓ વેરમણું, મુસાવાયાઓ વેરમણું, અદિન્નાદાણુઓ વેરમણું, મેહુણાએ વેરમણ, પરિગ્રહાઓ વેરમણું. પડિક મામિ પંચહિં સમિઈહિં, ઈરિયા સમિઈએ, ભાસા સમિઈએ, એસણ સમિઈએ, આયાણભંડમત્તનિકખેવણું સમિઈએ, ઉચ્ચારપાસવણખેલજબ્રસિંઘાણ પારિવણિઆ સમિઈએ. પડિમામિ છહિં જીવ નિકાએહિં, પુઢવિ કાણું, આઉ કાણુ, તેલ કાણું, વાઉ કાણું, વણસ્સઈ કાણું, તસ કાણું. પડિકમામિ છહિં લેસાહિં, કિહ લેસાએ, નીલ લેસાએ, કાફ લેસાએ, તેઊ લેસાએ, પણ્ડ લેસાએ, સુક્ક લેસાએ. પડિક્ક મામિ સત્તહિં ભયકાણે હિં, અહિં મયઠાણહિં, નવહિં બંભરગુ નીહિં, ઇસવિહે સમણુધર્મો, ઈગારસહિં ઉવાસગપડિમાહિં, બારસહિં ભિકમુપડિમાહિં, તેરસહિં કિરિઆઠાણહિં, ચઉદસહિં ભૂઅગામેહિં, પન્નરસહિં પરમાહગ્નિએહિં, સેલસહિં ગાહાસેલસઓહિં, સત્તરસવિહે અસંજમે, અરસવિહે અબજો, એગૂણવીસાએ નાય
ઝયહિં, વિસાએ અસમાહિહિં, ઈકવીસાએ સબલેહિં, બાસાએ પરીસહહિં, તેવીસાએ સૂઅગડઝયહિં, ચકવીસાએ દેહિં, પણવીસાએ ભાવણહિં, છવાસાએ દસાકપરવહારાણું ઉધેસણુકાલેહિં, સત્તાવીસાએ અણગારગુણહિં, અદ્ભવીસાએ આયાર
પકપેહિં, અગૂણતીસાએ પાવસુઅ પસંગેહિં, તીસાએ મેહણ અઠાણે હિં, ઈગતીસાએ સિદ્ધાઈગુણહિં, બત્તીસાએ જોગસંગહિં, તિત્તીસાએ આસાયણહિં–
અરિહંતાણું આસાયણએ ૧, સિદ્ધાણું આસાયણએ ૨, આયરિઆણું આસાયણાએ ૩, ઉવજઝાયાણું આસાયણુએ ૪, સાહૂણું આસાયણુએ પ, સાહૂણણું આસાયણાએ ૬, સાવયાણું આસાયણએ ૭, સાવિયાણું આસાયણાએ ૮, દેવાણું આસાયણએ ૯, દેવીણું આસાયણએ ૧૦, ઈહલોગસ્સ આસાયણએ ૧૧, પરલોગસ્સ આસાયણાએ ૧૨, કેવલિ-પન્નતસ ધમ્મક્સ આસાયણુએ ૧૩, સદેવમણુઆંસુરસ્સ લેગસ્સ આસાયણુએ ૧૪, સવપાણ-ભૂખ-જીવ-સત્તાણું આસાયણાએ ૧૫, કાલક્સ આસાયણાએ ૧૬, સુઅક્સ આસાયણાએ ૧૭, સુઅદેવયાએ આસાયણુએ ૧૮, વાયણાયરિઅન્સ આસાયણુએ ૧૯, જ વાઈદ્ધ ૨૦, વસ્ત્રામેલિ ૨૧, હીણુફખરં ૨૨, અચ્ચકખ ૨૩, પયહીણું ૨૪, વિણયહીણું ૨૫, ઘસહીણું ૨૬, જગહીણું ૨૭, સુદૃદિશં ૨૮, દુ૬પડિછિએ ૨૯, અકાલે કઓ સજઝાએ ૩૦, કાલે ન કઓ સક્ઝાઓ ૩૧, અસજઝાએ સજઝાઈઅ ૩૨, સજઝાએ ન સજઝાઈઅ ૩૩, તસ્સ મિચ્છા મિ દુકકડં.
નમે ચઉવીસાએ તિર્થયરાણું, ઉસભાઈ મહાવીર પજજવસાણા, ઈમેવ નિષ્ણથં પાવયણ સચ્ચ અણુત્તર, કેવલિઅં, પકિન્ન, નેઆઉએ, સસુદ્ધ, સલગરણું, સિદ્ધિમÄ, મુનિમગ્ન, નિજ ઝાણુમઞ, નિવ્વાણુમગ, અવિતતમવિધિ, સવદુખપૃહીણમગ, ઇત્યં કિઆ જીવા સિઝતિ, બુજઝંતિ, મુચંતિ, પરિનિવાયંતિ, સવ૬ખાણમંતં કરંતિ. તે ધમ્મસદહામિ, પત્તિ આમિ, એમિ, ફાસેમિ, પાલેમિ-અશુપાલેમિ, તું ધમ્મ સદહત, પતિઅંતે, અતે, ફાસો, પાલતે, આપાલ તે તરસ ધમ્મક્સ

Page #118

૪
સજ્જન સામત્ર કેવલિપન્નત્તમ્સ અદ્ભુગ્નિએ મિ આરાહુણાએ,, વિએ મિત્રરાહણાએ, અસ જમ પરિઆણામિ, સ`જમ' ઉવસ`પજજામિ, અખ‘ભ' પરિઆણામિ, ખરંભ. ઉવસ પામિ, અકલ્પ પરિઆણુામિ, કલ્પે. ઉવસ`પામિ, અન્નાણુ પરિઆણુામિ, નાણુ. ઉવસ’પજાતિ, અકિરિએ પરિઆણામિ, કિરિઅ... ઉવસ`પામિ, મિચ્છત્ત' પરિઆણામિ, સમ્મત્ત' ઉવસ’પજામિ, અબેહિં પરિઆણામિ, એહિં ઉવસ`પન્જામિ; અમન્ગ પરિઆણામિ, મગ્ન' ઉવસ પામિ; જ સૌભરામિ, જ' ચ ન સ`ભરામિ; જ· પડિક્કમામિ, જ` ચ ન પડિમામિ. તસ્સ સવ્વસ દેવસિઅલ્સ અઇઆરસ પડિક્કમામિ સમણેા હ· સંજયવિરય-પડિહય-પચ્ચક્ક્ષાય-પાવકમ્મે, અનિઆણા, દિગ્નિસ પન્ના, માયા મેનેજિએ.
અાઇજેસુ દીવસમુદ્દેસુ પન્નરસસુ કમ્મભૂમિસુ જાવંત કેવિ સાહૂ, યહરણુ ગુચ્છ પઢિગૃહ ધારા, પંચમહુવયધારા, અડ્ડારસસહસ્સસીલ ગધારા; અક્ક્ષયાયારચરિત્તા, તે સબ્વે સિરસા મણુસા મર્ત્યએણ વંદામિ. ખામેમિ સવ્વ જીવે, સબ્વે જીવા ખમતુ મે; મિત્તી મે સન્ત્રભૂએસ, વેર' મઝ* ન કે ́. ૧. એવમહ· આલેઇઅ, નિંદિ ગરહિએ દુગછેિ.' સમ્મ; તિવિહેણ પડિતા, વ'દામિ જિણે ચઉન્નીસ. ૨. ઇતિ શ્રી શ્રમણ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર.
૬. પાક્ષિક અતિચાર.
નાણુમિ 'સyમિ અ, ચરણમિ ત`મિ તઢુ ય વિરિય`મિ; આયરણું આયારો, ઇચ એસા પ‘ચહા ભણુએ. ૧. જ્ઞાનાચાર,દશનાચાર,ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વીર્યાચાર, એ ૫'વિધ આચાર માંહિ અને જે કોઇ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંડુિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુ હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડં. ૧.
તત્ર જ્ઞાનાચારે આઠ અતિચાર–કાલે વિષ્ણુએ બહુમા, ઉવહાણે તહુ ય નન્હવણે; વ જણ અર્થ તદુભએ, અર્દ્રવિડેા નાણુમાયારા. ૨. જ્ઞાન કાલવેલામાંહે પઢયા ગુણ્યા પરાવન્ત્યાઁ નહિ, અકાલે પયા, વિનયહીન બહુમાનડ્ડીન ચેાગેાપધાનહીન પઢયા, અનેરા કન્હેં પઢચે, અનેરો ગુરુ કહ્યો, દેવવંદણુ વાંદણે પડિક્કમણે સજ્ઝાય કરતાં પઢતાં ગુણતાં કૂડો અક્ષર કાને માત્રે આગલે આ ભણ્યા ગુણ્યા; સૂત્રા' તદુભય કૂડાં કહ્યાં, કાજો અણુઉદ્ધર્યાં, ડાંડો અણુ પડિલેહ્યો, વસતિ અણુશાધ્યાં, અણુપવેયાં, અસઝાઈ અણ્ણાન્તઝા; કાલવેલામાંહિ શ્રી દશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત પઢયા ગુણ્યા પરાવત્યેર્યાં, અવિધિએ યાગાપધાન કીધાં કરાવ્યાં. જ્ઞાનેપગરણ પાટી, પેથી, ડવણી, કવલી, નાકારવાલી, સ પડા, સાપડી, દસ્તરી, વહી, કાગલીઆ, એલિઆ પ્રત્યે પગ લાગ્યા, શુક લાગ્યા, થુકે કરી અક્ષર માંન્ત્યા, કન્ડે છતાં આહાર નિહાર કીધે, જ્ઞાનવત પ્રત્યે પ્રદ્વેષ મત્સર વહ્યો, અંતરાય અવજ્ઞા આશાતના કીધી, કુદ્ધિ પ્રત્યે તાતા બાબડો દેખી હસ્યા વિતક્વેર્યાં, મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવિધજ્ઞાન, મનઃપવજ્ઞાન, કેવલજ્ઞાન, એ પાંચ જ્ઞાનતણી અસદ્ગુણુા-~ આશાતના કીધી, જ્ઞાનાચાર વિષએ અનેશ જે કેઇ અતિચાર૦ ૨.
દશનાચારે આઠ અતિચાર-નિસ્સ'કિઅ નિખિઅ, નિઘ્ધિતિગિચ્છાઅમૂઢઢિીઅ; ઉવવૃદ્ધ થિરીકરણું, વચ્છલ પભાવણે અરૃ. ૨. દેવ ગુરુ ધમતણે વિષે નિસ્સ કપણું ન કીધું તથા ૧ રાઇ વખતે રાઇઅસ્સ’ અને પક્ષ્મી વખતે “પ ખી અસ' ઇત્યાદિ ખાલવું.

Page #119

સાધુ-સાધ્વી ચેપગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
૭૫ એકાંત નિશ્ચય ધ નહીં, ધર્મ સબ ધીઆ ફલતણે વિષે નિસંદેહ બુદ્ધિ ધરી નહીં, સાધુ સાધ્વીતથી નિંદા જુગુપ્સા કીધી, મિથ્યાત્વીતણું પૂજા પ્રભાવના દેખી મૂદષ્ટિપણું કીધું, સંધમાંહિ ગુણવંતતણી બનુ પબૃહણ કીધી, અસ્થિરીકરણ અવાત્સલ્ય અપ્રીતિ અભક્તિ નિપજાવી, તથા દેવદ્રવ્ય ગુરુદ્રવ્ય સાધારણ દ્રવ્ય ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞા પરાધે વિણા, વિણસંતે ઉવેખે, છતી શક્તિએ સારસંભાલ ન કીધી, ઠવણાયરિય હાથથકી પાયા, પડિલેહવા વિસાયં, જિનભવન તણ ચોરાશી આશાતના,ગુરુ પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હોય.દેશનાચાર વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર૦૩.
ચારિત્રાચારે આઠ અતિચાર-પણિહાણજોગજુત્ત, પંચહિં સમિઈહિં તીહિંગુત્તહિંએસ ચરિત્તાયારે અવિહે હેઈ નાય. ૪. ઇર્યાસમિતિ, ભાષાસમિતિ, એષણસમિતિ, આદાનભંડમત્તનિક્ષેપણસમિતિ, પરિઝાપનિકાસમિતિ. મનેગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્તિ, એ અષ્ટ પ્રવચનમાતા રુડીપરે પાલી નહીં, સાધુતણે ઉમે સદૈવ, શ્રાવકતણે ધમે સામાયિક પિસહ લીધે, જે કાંઈ ખંડન વિરાધના કીધી હોય. ચારિત્રાચાર વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર. ૪.
વિશેષતશ્ચારિત્રાચારે તપોધનતણે ધર્મેન્વયછક કાયછકક, અકપ ગિહિભાયણે પતિઅંક-નિસિજજાએ, સિણણું સંભવજયું. પ
વ્રત ષકે-પહિલે મહાવ્રતે પ્રાણાતિપાત સૂક્ષ્મ બાદર ત્રસ થાવર જીવતણી વિરાધના હુઈ બીજે મહાવતે ક્રોધ લેભ ભય હાસ્ય લગે જૂઠું બોલ્યા, ત્રીજે અદત્તાદાન વિરમણ મહાવ્રત–સામી જીવાદાં, તિસ્થયરઅદત્ત તહેવ ય ગુરુહિં; એવમદત્ત ચઉહા, પણૉ વીયરાએહિં. ૧. સ્વામી અદત્ત, જીવ અદત્ત, તીર્થકર અદત્ત, ગુરુ અદત્ત એ ચતુવિધ અદત્તાદાનમાંહિ જે કાંઈ અદત્ત પરિભેગવ્યું. એથે મહાવતે-વસહિકતનિસિજિદિય, કુહિંતર પુવૅકલિએ પણિએ અઈમાયાહારવિભૂસણાઈ, નવ ભચેર ગુત્તિઓ. ૧. એ નવવાડ સૂધી પાલી નહીં, સુહણે સ્વપ્નાંતરે દષ્ટિવિપર્યાસ હ. પાંચમે મહાવતે ધર્મોપગરણને વિષે ઈચ્છા મૂછ ગૃદ્ધિ આસક્તિ ધરી, અધિક ઉપગરણ વાવર્યો, પર્વ તિથિએ પડિલેહ વિસા, છેકે રાત્રીજન વિરમણ વ્રત અસૂરે ભાત પાણી કીધે, છારેગાર આબે, પાત્રે પાત્રા બંધે તક્રાદિકને છાંટે લાગ્યું, ખરડ રહ્યો, લેપ તેલ ઔષધાદિક તણો સંનિધિ રહ્ય, અતિ માત્રાએ આહાર લીધે. એ છએ વ્રત વિષઈએ અને જે કોઈ અતિ ૬.
કાયષકે ગામતણે પઈ સારે નીસારે પગ પડિલેહવા વિચાર્યા. માટી મીઠું ખડી ધાવડી અરણેટે પાષાણતણ ચાલી ઉપર પગ આવ્યો. અપકાય વાઘારી ફૂસણું હુવા, વહેરવા ગયા, ઊલ હાલ્ય, લેટે ઢા, કાચાપાણતણા છાંટા લાગ્યા, તેઉકાય વીજ દીવતણી ઉજહી હુઈ, વાઉકાય ઉઘાડે મુખે બોલ્યા, મહાવાય વાજતાં કપડા કાંબલીતણ છેડા સાચવ્યા નહીં, ફૂક દીધી, વનસ્પતિકાય નીલકૂલ સેવાલ થડ ફલ ફૂલ વૃક્ષ શાખા પ્રશાખા તણું સંઘટ્ટ પરંપર નિરંતર હુવા, ત્રસકાય બેઇંદ્રી તઈદ્રી ચઉરિદ્રી પચેંદ્રી કાગ બગ ઉડાવ્યા, ઢેર ત્રાસવ્યા, દાડે દેખાડી બાલક બતાવ્યાં, ષટ્કાય વિષઈઓ અને જે કઈ અતિ ૭.
અકલ્પનીય સિજજા વસ્ત્ર પાત્ર પિંડ પરિભેગવ્ય, સિજજાતરતણો પિંડ પરિભેગવ્ય, ઉપયોગ કીધા પાખે વહો, ધાત્રીદેષ ત્રસબીજસંસક્ત પૂર્વકર્મા પશ્ચાત્યમ ઉદ્ગમ ઉત્પાદના દેષ ચિંતવ્યા નહું. ગૃહસ્થતણે ભાજન ભાં–ફેઢવલી પાછો આપે નહીં. સૂતાં સથા

Page #120

૭૬
સજ્જન સન્મિત્ર રિયા ઉત્તરપટ્ટા ટલતા અધિકા ઉપગરણ વાવયેર્યાં. દેશતઃ સ્નાન કીધું, સુખે ભીના હાથ લગાડયા, સર્વાંતઃ સ્નાનતણી વાંચ્છા કીધી, શરીરતણા મલ ફેઢા, કેશ રામ નખ સમાર્યાં, અનેરી કાંઇ રાઠી વિભૂષા કીધી. અકલ્પનીય પિંડાદિ વિષઇએ અનેશું જે કાઇ અતિ૦ ૮.
આવસ્સય સ્રઝ્ઝાએ, પડિલેહણ ઝાણુ ભિક્òઅભત્ત, આગમણે નિગ્ધ મળે, ઠાણે નિસીઅણુ તુઅે ૧. આવશ્યક ઉભયકાલ વ્યાક્ષિત ચિત્તપણે પશ્ચિમણું કીધું, પડિમણામાંહિ ઉંઘ આવી, બેઠાં પડિક્કમણું કીધું. દિવસ પ્રત્યે ચાર વાર સજાય, સાતવાર ચૈત્યવંદન ન કીધાં, પડિલેહણા આઘી પાછી ભણાવી, અસ્તાવ્યસ્ત કીધી. આપ્તધ્યાન રૌદ્ર ધ્યાન ધ્યાયાં, ધર્મધ્યાન શુકલધ્યાન ઘ્યાયાં નહીં. ગોચરી ગયા બેતાલીશ ઢોષ ઉપજતા ચિંતવ્યા નહીં. પાંચ દોષ મંડલીતણા ટાલ્યા નહીં. છતી શક્તિએ પતિથિએ ઉપવાસાદિક તપ કીધા નહિ. દેહરા ઉપાસરા માંહિ પેસતાં ‘નિસિહી’ નીસરતાં ‘આવસહી' કહેવી વિસારી, ઇચ્છામિચ્છાદિક દેશવિધ ચક્રવાલ સામાચારી સાચવી નહિં, ગુરુતણ્ણા વચન તહુત્તિ કરી ડિવચે નહિં, અપરાધ આવ્યાં મિચ્છામિ દુક્કડં દીધાં નદ્ધિ, સ્થાનકે રહેતાં હરિયકાય ખીયકાય કીડીતાં નગરાં સાધ્યાં નહીં, એધો મુહપત્તિ ચાલપટ્ટો સ*ઘટયા, શ્રી તિય"ચતણા સ ંઘટ્ટ અન ંતર પર પર હુઆ. વડા પ્રતે પસાઓ કરી–લઘુ પ્રતે ઇચ્છાકાર ઇત્યાદિક વિનય સાચવ્યે નહીં. સાધુ સામાચારી વિષઇએ અને જે કોઇ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય, તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં. ૬. ઇતિ શ્રી સાધુ અતિચાર,
૭. શ્રી પાક્ષિક-પક્ષ્મિ સૂત્ર.
તિર્થંકરે અ તિસ્થે, અતિસ્થસિધ્ધે અ તિસ્થસિદ્ધે અ; સિધ્ધે જિણે રિસી મહ-રિસી ચ નાણું' ચ વદામિ. ૧. જે અ ઇમ' ગુણુરયણુ સાયર–મવિહિઊણુ તિષ્ણુસંસારા; તે મંગલ કરિત્તા, અહુમમિત્ર આરાહુણાભિમુહો. ૨. મમ મંગલમરિહંતા, સિદ્ધા સાહૂ સુયં ચ ધ અ; ખંતી ગુત્તી મુત્તી, અજજવયા મ' ચેવ. ૩. લેગ'મિ સજયા જ કર્રિતિ, પરમરિસિદેસિઅમુર, અહુવિ વિટ્ટએ ત, મહુવય-ઉચ્ચારણું કાઉં. ૪. સે કિં ત મહવ્વયઉચ્ચારણા ? મહુળ્વય ઉચ્ચારણા પંચવિહા પણુત્તા; રાઇભાઅણુવેરમણ છઠ્ઠા. ત જહા–સવાએ પાણાઠવાયાએ વેરમણું. ૧. સખ્વાએ મુસાવાયાએ વેરમણું. ૨. સખ્વાએ અદ્ઘિન્નાદાણા વેરમણું. ૩. સભ્યાઓ મેહુણાએ વેરમણ. ૪. સન્નાએ પરિગઢાએ વેરમણુ`. ૫. સવા રાઇલે અણા વેરમણ.. ૬.
તત્વ ખલુ પઢમે ભંતે ! મહત્વએ પાણાઇવાયા વેરમણુ, સબ્ત' ભતે ! પાણાઇવાય પચ્ચક્ખામિ. સે હુમ· વા, ખાયર વા, તસં વા થાવર' વા, નેવ સય પાણે અઈવાઈજ્જા, નેવન્નેહિં પાણે અઇવાયાવિજ્જા, પાણે અઈવાયતે વ અને ન સમણુજાણામિ, જાનજીવાએ તિવિહં તિવિહેણુ, મણેણુ' વાયાએ કાએણુ, ન કરેમિ ન કારવેમિ કરત' ષિ, અન્ન' ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભંતે પડિક્કમામિ નિંદ્યામિ ગરિામિ અપ્પાણ વાસિરામિ.
સે પાણાઇવાએ ચઉન્નિહે પન્નત્ત, ત જહા-૪૦૧આ ૧ ખિત્ત ૨ કાલ ૩ ભાવએ ૪. દવણ પાણાઇવાએ સુ જીવનિકાએસ, ખિત્તઆણુ પાણાઠવાએ સવ્વલાએ,કાલાએણુ' પાણાઇવાએ આ વા રા વા, ભાએણુ' પાણાવાએ રાગેણુ વાăસેણુ વા. જ મએ ઇમસ્ટ

Page #121

સાધુ-સાધ્વી યોગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્ર ધમ્મક્સ કેવલિપન્નત્તસ્ય અહિંસાલખણુસ્સ, સાહિટ્રિઅન્ટ્સ, વિણયમૂલમ્સ, ખંતિપૂહાગુસ્સ, અહિરણસેવણિઅરૂ, ઉવસમષ્પભવન્સ,નવબભચેરગુરૂમ્સ, અપચમાણસ, ભિખાવિત્તિઅસ્સ, કુફીસંબલસ, નિષ્યિસરણસ, સંપકખાલિસ, ચત્તદેસસ, ગુણજ્ઞાહિઅસ્સ, નિવિઆરસ્સ, નિવિત્તિલખણુસ્સ, પંચમહન્વયજુત્તમ્સ, અસંનિહિસચિયમ્સ, અવિસંવાઇઅસ્સ, સંસારપારગામિઅલ્સ, નિવ્વાણુગમણુપજવસાણુફલક્ષ્ય, પુવિ અન્નાણયાએ, અસવણયાએ, અબોડિઆએ, અણુભિગમેણું, અભિગમેણ વા, પમાણું, રાગદાસપીડિબદ્ધયાએ, બાલયાએ, મહયાએ, મદયાએ, કિયાએ, તિગારવગુરુઆએ, ચઉકસાવગએણું, પંચિંદિ
વસટ્ટણું, પડુપન્નભારયાએ, સાયાસુખમણુપાલચંતેણું, ઈહં વા ભવે, અને સુ વા વગહણેસ, પાણઈવાઓ કઓ વા, કારાવિઓ વા, કીરતે વા પરેહિં સમણુન્નાઓ, તે નિંદામિ, ગરિહામિ તિવિહં–તિવિહેણું, મણેણં વાયાએ કાણું, અઈ નિંદામિ, પપુષ્પન્ન સંવરેમિ, અણગમં પચ્ચખામિ. સવં પાણઈવાય જાવજજીવાએ અણિસિઓ હં, નેવ સયં પાણે અઠવાઈ જજા, નેવનેહિં પાણે અઈવાયાવિજજા, પાણે અઈવાયતે વિ અને ન સમણુજાણિજજા, તે જહા-અરિહંતસખિએ, સિદ્ધસખિજં, સાહસફિખર્ષા, દેવસખિ, અ૫સક્રિખ. એવં ભવઈ ભિખૂવા ભિખુણ વા, સંજય-વિરય-પડિહી પચ્ચખાય–પાવકસ્સે, દિઆ વા રાઓ વા, એગ વા-પરિસાગએવા, સુતે વા–જાગરમાણે વા, એસ ખલુ પાણાઈવાયસ વેરમણે, હિએ, સુહે, ખમે, નિસેસિએ, આણુગામિએ, પારગામિએસન્વેસિં પાણાણું, સવૅસિં થાણું, સવ્વર્સિ જીવાણું, સલૅર્સિ સત્તાણું, અદુખણયાએ, અઅણુયાએ, અજૂરણયાએ, અતિપૂણયાએ, અપીડણયાએ, અપરિઆવણયાએ, અણુવણયાએ, મહત્વે, મહાગુણે, મહાશુભાવે, મહાપુરિસાશુચિને, પરમરિસિદેસિ એ પસાથે. તં દુખખયાએ કમ્મફખયાએ મુખયાએ બહિલાભાએ સંસારુત્તારણએ તિકઠુ ઉવસંજિત્તાણું વિહરામિ. પઢમે તે. મહવએ ઉવટિઓમિ સન્હાએ પાણઈવાયાઓ વેરમણું. ૧..
અહાવરે એ ભંતે! મહેશ્વએ મુસાવાયાઓ વેશમણું. સવં ભંતે! મુસાવાયં પચ્ચખામિ. સે કહા વા ૧ લેહા વા ૨ ભયા વા ૩ હાસા વા ૪. નેવસયં મુસં વાઈજજા, નેવનેહિં મુસં વાયાવિજજા, મુસં વયેતે વિ અને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ, તિવિહં તિવિહેણું, મણે વાયાએ કાણું, ન કરેમિ ન કારમિ, કરંત પિ, અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભતે! પરિક્રમામિ નિંદામિ ગરિણામ અપાયું સિરામિ.
સે મુસાવાએ ચઉવિહે પન્નત્ત; ત જહા-દવઓ ૧ ખિત્તઓ ૨ કાલઓ ૩ ભાવ ૪. દવએણે મુસાવાએ સવદવેસુ, પિત્તઓણું મુસાવાએ લોએ વા–અલે એ વા, કાલઓનું મુસાવાએ દિઆ વા રાઓ વા, ભાવએણે મુસાવાએ રાગેણુ વા દેણ વા, જ એ ઈમક્સ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ્સ અહિંસાલખણુસ્સ, સાહિલ્ફિયસ, વિણયમૂલક્સ, ખંતિષ્પહાણસ, અહિરણસેવિઅરૂ, ઉવસમપલવસ્ટ,નવબંભરગુરૂમ્સ, અપમાણુમ્સ, ભિખાવિત્તિઅક્સ, કુખીસંબલમ્સ, નિરગિસરણસ્મ, સંપખાલિસ, ચત્તસમ્સ, ગુણજ્ઞાહિઅરસ,નિરિવઆરસસ, નિરિવત્તિલખણુસ, પંચમહવયજુત્તરૂ, અસંનિસિંચયસ્ત, અવિસંવાઈઅમ્સ, સંસારપારગામિઅલ્સ, નિવ્વાણુગમણુપજજવસાણુફલસ્સ, પુષ્ટિવં અન્નાણુયાએ, અસવણયાએ, અબે

Page #122

સજન સન્મિત્ર ડિઆએ, અણુભિગમેણું, અભિગમેણ વા, પમાણું, રાગદેસ–પડિબદ્ધયાએ, બાલયાએ, મેહયાએ, મંદયાએ, કિડ્ડયાએ, તિગારવગુરુયાએ, ચઉકસાવગએણે, પંચિંદિવસટ્ટ, પડુ૧૫ન્નભારયાએ, સાયાસુખમશુપાલચંતેણું, ઈહં વા ભવે, અનેસુ વા ભવષ્ણહાણેસ, મુસાવાએ ભાસિએ વા, ભાસાવિએ વા, ભાસિજજતે વા, પહિં સમણુન્નાએ, તે નિંદામિ ગરિદ્વામિ, તિવિહં તિવિહેણં, મહેણું વાયાએ કાણું, અઈ નિંદામિ, પપુષ્પન્ન સંવરેમિ, અણગમં પચ્ચખામિ, સવ્વ મુસાવાય જાવજીવાએ અણિસિઓ હું, નેવ સયં મુસં વઈજા, નેવનેહિં મુસં વાયાવિજા, મુસં વયતે વિ અને ન સમણુજાણિજા, તે જહા-અરિહંત સક્રિખ, સિદ્ધ સક્રિખઅં, સાહુ સખિએ, દેવ સકિખ, અ૫ સકિખ અં. એવં ભવઈ ભિખૂ વા ભિખુણ વા, સંજય-વિરય-પડિહય-પચ્ચખાય-પાવકમે, દિઆ વા–રાએ વા, એગર વા-પરિસાગએ વા, સુત્ત વા–જાગરમાણે વા, એસ ખલુ મુસાવાયસ વેરમણે, હિએ, સુહે, ખમે, નિસેસિએ, આણુગામિએ, પારગામિએ, સસિં પાણણું, સસિં ભૂયાણું, સસિં જીવાણુ, સસિ સત્તાણું, અદુખણયાએ, અણિયાએ, અજૂરણયાએ, અતિપૂણયાએ, અપીડણયાએ, અપરિવણયાએ, અણુવણયાએ, મહત્વે, મહાગુણે, મહાગુભાવે, મહાપુરિસાણુચિને, પરમરિસિદેસિએ, પસાથે; ત દુખખયાએ, કમ્મુમ્બયાએ, મખિયાએ, બેહિલાભાએ, સંસારુત્તા રણાએ, તિદ્ ઉવસંપજિત્તા નું વિહરામિ. દેચ્ચે ભંતે! મહુવ્યએ વિટ્રિએ મિ સવ્યાએ મુસાવાયાએ વેરમણું. ૨.
અહાવરે તચ્ચે ભંતે ! મહત્રએ અદિશાદાણુઓ વેરમણું. સર્વે ભંતે ! અદિન્નાદાણું પચ્ચકખામિ, સે ગામે વા, નગરે વા, રણે વા, અ૫ વા, બહું વા, અણું વા, ભૂલ વા, ચિત્તમંત વા, અચિત્તમાં વા; નેવ સયં અદિન્ન ગિહિજજા, નેવનેહિં અદિન્ન બિહાવિજા, અદિન્ન ગિતું તે વિ અને ન સમણુજાણમિ. જાવજીવાએ, તિવિહં તિવિહેણું મણે વાયાએ કાણું ન કરેમિ, ન કારમિ, કરંત પિ, અન્ન ન સમણુજાણામિ. તસ ભાતે! પરિક્રમામિ નિંદામિ ગરિતામિ અપાયું સિરામિ.
સે અદિન્નાદાણે ચઉવિહે પન્નત્ત. તજહા–દશ્વએ ૧ ખિત્તઓ ૨ કાલએ ૩ ભાવ ૪. દવએ શું અદિન્નાદાણે ગહણધારણિજેસુ દવેસુ, પિત્તઓ શું અદિન્નાદાણે ગામે વા નગરે વા રણે વા, કાલઓ | અદિત્તાદાણે દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ | અદિન્નાદાણે રાગેણ વા દેસેણ વા, જે માએ ઇમલ્સ ધમ્મક્સ કેવલિપન્નરસ, અહિંસાલખણુસ્સ, સાહિટ્રિઅન્ટ્સ, વિણયમૂલસ, ખંતિપહાણસ્મ, અહિરણસોવણિઅક્સ, ઉવસગ્યભવમ્સ, નવખંભરગુરૂસ, અપમાણસ, ભિખાવિત્તિઅસ્સ, કુખીસંબેલન્સ, નિરગ્નિસરણમ્સ, સંપખાલિઅસ્સ, ચત્તદેસર્સ, ગુણજ્ઞાહિઅલ્સ, નિશ્વિઆરસ, નિદ્વિત્તિલખણુસ્સ, પંચમહન્વયજુરસ્ત, અસનિલિસંચયસ, અવિસવાઈઅસ, સંસારપારામિઅરૂ, નિવ્વાણગમણપજવસાણકલક્સ, પુવુિં અન્નાણયાએ, અસવણયાએ, અહિઆએ, અણભિગમેણું, અભિગમેણ વા, ૫માએણું, રાગદેસ૫ડિબદ્ધયાએ, બાલયાએ, મેહયાએ, મંદયાએ, કિયાએ, તિગારવગુરુઆએ, ચઉકસાવગએણું, પંચિદિવસટ્ટણું, પડ્ડપ્પનભારયાએ, સાયાસુખમણુપ લયતેણું, ઈહું વા ભવે, અનેસુ વા ભવગ્રહણેસ, અદિન્નાદાણું ગહિએ વા, ગાહાવિએ વા, વિપત વા,

Page #123

સાધુ-સાધ્વી ગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
૭૯ પરેહિં સમણુન્નાય, તે નિંદામિ ગરિહામિ તિવિહુ તિવિહેણ, મણે વાયાએ કાએ, અઈએ નિંદામિ, પડુપન્ન સંવરેમિ, અણગમં પચ્ચખામિ, સવૅ અદિન્નાદાણું, જાવજીવાએ,
અણિસિઓ હં નેવ સયં અદિન્ન ગિણિહજા, નેવનેહિં અદિન્ન ગિહાવિજજા, અદિન્ન રિહંતે વિ અને ન સમણુજાણિજજા, ત જહા-અરિહંતસક્રિખર્મા, સિદ્ધસખિઍ, સાહુસક્રિખ, દેવસક્રિખ, અપસક્રિખ; એવ ભવઈ ભિક ખૂવા ભિખુણ વા, સંજય -વિરય-પડિહય-પચ્ચખાય-પાવકમે, દિઆ વા રાઓ વા, એગઓ વા પરિસાગઓ વા, સુજો વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ આદિન્નાદાસ વેરમણે, હિએ, સુહે, ખમે, નિસ્સેસિએ, આણુગામિએ, પારગામિએ, સસિં પાણણું, સસિ ભૂખણું, સસિં જીવાણુ, સર્સિ સત્તાણું, અદુખણયાએ, અસે અયાએ, અજૂરણયાએ, અતિપૂણયાએ, અપીડણયાએ, અપરિવણયાએ, અશુદ્વયાએ, મહત્વે, મહાગુણે, મહાભુભાવે, મહાપુરિસાણુચિને, પરમરિસિદેસિએ, પસન્થ, તં દુખખિયાએ, કખયાએ, મુખયાએ, બહિલાભાએ, સંસારુસ્તાર ણાએ, તિકઠુ ઉવસંપત્તિજજ્ઞાણું વિહરામિ, તથ્ય ભંતે! મહએ ઉક્રિએમિ સવ્વાઓ અદિન્નાદાણા વેરમણું. ૩.
અહાવરે ચઉર્થે ભાતે. મહબૂએ મેહુણાઓ વેરમણું. સવં તેમેહુણું પચ્ચ ખામિ. સે દિવ્યં વા માણસે વા તિરિફખોણિએ વા. નેવ સય મેહુણું સેવિજા, નેવનેહિં મેહુર્ણ સેવાવિજજા, મેહુણ સેવતેવિ અને ન સમણુજાણુમિ, જાવજજીવાએ, તિવિહં તિવિહેણું, મણેણં વાયાએ કાણુ, ન કરેમિ, ન કારમિ, કરંત પિ, અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભતે ! પડિકામામિ, નિંદ્યમિ, ગરિહામિ, અપાણે સિરામિ.
સે મેહુણે ચઉવિહે પન્નત્ત. તે જહા-દબ્ધઓ ૧, ખિત્તઓ ૨, કાલઓ ૩, ભાવ ૪. દવએ શું મેહુણે વેસુ વા વસહગએસુ વા, ખિત્તઓ શું મેહણે ઉડૂલે એ વા, અહલેએ વા, તિરિચ એ વા, કાલઓ | મેહણે દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ | મેહુણે રાગેણુ વા દેણ વા. જ મએ ઇમસ્ય ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ અહિંસાલખણસ, સાહિટ્રિઅસ, વિણયમૂલમ્સ, ખંતિપહાણસ, અહિરણ્યવણિઅસ્ત્ર, ઉવસમપભવસ, નવખંભરશુરસ્સ, અપમાણસ, ભિખાવિત્તિઅસ્સ, કુકખીસબલસ, નિરગ્નિસરણસ, સંપખાલિઅન્સ, ચત્તદોસમ્સ, ગુણહિઅર્સ, નિશ્વિઆરસ, નિવિત્તિલખણુસ્સ, પંચમહત્વયજુત્તમ્સ, અસંનિહિસંચયસ, અવિસંવાઈઅસ, સંસારપારગામિઅલ્સ, નિવ્વાણગમણપજવસાણફલમ્સ, મુવિ અન્નાણયાએ, અસવણયાએ, અહિયાએ, અણુભિગમેણું, અભિગમેણું વા, પરમાણું, ૨.ગોસપડિબદ્ધયાએ, બાલયાએ, મેડયાએ, મદયાએ, ડ્ડિયાએ, તિગારવગુરુઆએ, ચઉકસાવગએણું, પંચિંદિવસટ્ટણું, પડુપન્નભારયાએ, સાયાસુખમપાલયતેણું. ઈહું વા ભવે, અનેસુ વા, ભવગ્રહણેસુ, મેહુર્ણ સેવિ વા, સેવાવિષં વા, સેવિજજત વા, પહિં સમણુન્નાય, તે નિંદામિ ગરિહામિ, તિવિહં તિવિહેણું, મણેલું વાયાએ કાએણું, અઈયં નિંદામિ, પપન્ન સંવરેમિ, અણુગયું પચ્ચખામિ, સર્વ મેહણું, જાવજજીવાએ, અણિક્સિઓહ, નેવ સયંમેહુણું સેવિજજા, નેવહિં મેહુર્ણ સેવાવિજા, મેહણું સેવ તે વિ અને ન સમણુજાણિજજા, ત જહા-અરિહંત સક્રિખ, સિદ્ધ સખિએ, સાહુ

Page #124

e
સજ્જન સન્મિત્ર સખિ, દેવ સખિ, અપ્પ સક્રિખઅં; એવ ભવઈ ભિષ્મ વા ભિખુણ વા, સંજયવિરય-પડિહય-પચ્ચખાય-પાવકમે, દિઆ વા, રાઓ વા, એગ વા પરિસાગઓ વા, સુરે વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ મેહુણસ્સ વેરમણે હિએ, સુહે, ખમે, નિસેસિએ, આણુ
મિએ, પારગામિએ, સવૅસિં પાણાણુ, સસિ ભૂઆણં, સસિં જીવાણુ, સસિં સત્તાણું, અદુખણયાએ, અસે અણયાએ, અજૂરણયાએ, અતિ પણયાએ, અપીડણયાએ અપરિઆવણિયાએ, અણુવણયાએ, મહત્વે, મહાગુણે, મહાશુભાવે, મહાપુરિસાણુચિને, પરમરિસિદેસિએ પસન્થ, તં દુખખિયાએ, કમ્મખયાએ, મુખયાએ, બહિલાભાએ, સંસારુતારણએ, તિ કદુ ઉવસંપજિજતા હું વિહરામિ, ચઉલ્થ ભંતે! મહબૂએ ઉવદ્રિએ મિ સવાઓ મેહુણાઓ વેરમણું. ૪.
અહાવરે પંચમે ભતે! મહવએ પરિગ્ગહાએ વેરમણું, સવ્વ ભંતે! પરિગ્ગતું પચ્ચખામિક સે અર્પવા બહું વા, અણુ વા થલવા, ચિત્તમતવા અચિત્તમંત વા, નેવ સય પરિગ્ગહ પરિગિહિજજા, નેવનેહિં પરિહે પરિસ્લિાવિજા, પરિગ્ગતું પરિગિલ્ડંતેવિ અને ન સમણુજાણુમિ, જાવજજીવાએ તિવિહં તિવિહેણું, મણું, વાયાએ, કાણું ન કરેમિ, ન કારમિ, કરંત પિ, અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભતે ! પડિકકમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે સિરામિ. સે પરિગહે ચઉવિહે પન્નત્તે, તે જહા-
દઓ ૧,ખિત્તઓ ૨, કાલ ૩, ભાવ ૪. દવાઓ શું પરિગહે સચિત્તાચિત્તમેસેસુ દન્વેસુ, પિત્તઓ | પરિશ્મહેસવ્વલેએ,કાલ પરિગો દિઆ વા રાઓ વા, ભાવઓ | પરિગહે અપગ્યે વા મહ૨ે વા, રાગેણ વા દેશેણ વા. જે મને ઈમરસ ધમ્મક્સ કેવલિપત્તસ્ય, અહિંસાલખણસ, સાહિટ્રિઅસ, વિણયમૂલસ, ખંતિષ્પહાણસ, અહિરણ્યવણિઅક્સ, ઉવસમપભવસ, નવ બંભરગુજ્જર્સ, અપમાણસ, ભિખાવિત્તઅલ્સ, કુખીસંબલસ, નિરગ્નિસરણસ, સંપખાલિઅન્સ, ચત્તદેસર્સ, ગુણજ્ઞાહિઅલ્સ, નિરિવઆરસ, નિરિવત્તિલખણુસ, પંચમહવયજુત્તમ્સ, અસંનિસિંચયસ, અવિસવાઈઅસ, સંસાર-પારગામિઅલ્સ, નિવાણુગમણુપજજવસાણુફલસ્સ; પુવુિં અન્નાણયાએ, અસવણયાએ, અહિઆએ, અણભિગમેણું, અભિગમેણ વા, પમાણે, રાગદેસ–પરિબદ્ધયાએ, બાલયાએ, મહયાએ, મંદયાએ, કિયાએ, તિગારગુજ્યાએ, ચઉકસાવગએણું, પંચિંદિવસણું, પડુપન્નભારયાએ, સાયાસુખમશુપાલચંતેણું, હું વા ભવે, અનેસુ વા ભવગણેસુ, પરિગ્રહે ગહિઓ વા ગાહાવિઓ વા, વિ૫તે વા; પહિં સમણુન્નાઓ, તે નિંદામિ, ગરિવામિ, તિવિહુ તિવિહેણં, મહેણું વાયાએ, કાણું, અઈએ નિંદામિ, પડુ૫ન્ન સંવરેમિ, અણુગયું પચ્ચખામિ, સવં પરિગયું, જાવજીવાએ, અણિસિઓ હં. નેવ સયં પરિ...હું પરિગિહિજજા, નેવનેહિં પરિગણું પરિગિડ઼ાવિજજા, પરિગ્રહં પરિગિષ્ઠત વિ અને ન સમણુજાણિજજો. તે જહા-અરિહંત સખિએ, સિદ્ધ સકિખ, સાહુ સખિ, દેવ સક્રિખ, અપ સક્રિખ, એવં ભવઈ ભિખ્ખું વા, ભિ ખુણ વા, સંજય-વિરય-પડિહય-પચ્ચકખાય-પાવકમે, દિઆ વા રાઓ વા, એગ વા પરિસાગઓ વા, સુ વા જાગરમાણે વા, એસ ખલુ પરિગ્ન

Page #125

સાધુ-સાધ્વી ચાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
૮૧
હસ્સ વેરમણે; હિએ, સુહે, ખમે, નિસ્સેસિએ, આણુગામિએ, પારગામિએ, સલ્વેર્સિ પાણાણ; સન્થેસિ ભૂઆણું, સન્થેસિં જીવાણુ, સન્થે×િ સત્તાણુ, અદ્ભુખણયાએ, અસાઅયાએ, અારણયાએ, અતિપયાએ, અપીયાએ, અપરિઆવયાએ, અણુયાએ, મહત્થ, મહાગુણે, મહાણુભાવે, મહાપુરિસાઝુચિને; પરમરિસિàસિએ, પસન્થે. તં દુક્ષòયાએ, કલ્ખયાએ, મુખયાએ, બાહિલાભાએ, સંસારુત્તારાએ, તિકદું દૈવસંપજિજત્તાણુ વિહ રામિ. પાંચમે ભતે! મહુવએ ઉçિએમ સવ્વા પરિગ્ગર્હાએ વેરમણ. પ
અહાવરે છઃ ભ`તે! વચ્ચે રાઇભાઅણાએ વેરમણં, સવ્વ ભંતે! રા ાઅણુ` પચ્ચામિ. સે અસણ વા, પાણું વા, ખાઈમ· વા, સાઈમ ́ વા, નેવ સય· રાઇ ભાઅણુ' ભું‘જિજ્જા, નેવન્નેહિં રાઈ ભાયણ'ભુજાવિજજા, રાઈ ભાયણુ’@ જ તેવિ અને ન સમઙ્ગાણામિ, જાવજજીવાએ તિવિદ્ધ તિવિહેણ, મણેણુ, વાયાએ, કાએણું, ન કરેમિ, ન કારવેમિ, કરત` પિ, અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભતે ! પડિક્કમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણ, વાસિરામિ. સે રાઇભાણે ચઉન્નિહે પત્નત્તે; ત જહા-૪૦૧, ખિત્તઓ, કાલ, ભાવ, દવએ ણુ. રાઇભાણે, અસણે વા પાણે વા ખાઇમે વા સાઇમે વા; ખિત્તએ ણુ, રાઇભાણે સમયખિત્ત; કાલએ ણુ` રાઇભેણે, દિચ્ય વા, રાએ વા, ભાવએ શું, રાઇભાણે તિત્તે વા, કડુએ વા, કસાએ વા, અખિલે વા, મહુરે વા, લવણે વા, રાગેણ વા, દાસેણુ વા. જ મએ ઇમસ્ટ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ, અહિંસાલક્ષ્મગુસ્સ, સચ્ચાહિÇિઅસ્સ, વિષ્ણુયમૂલસ્સ, ખતિપટ્ઠાણુસ, અહિરણ્સાવ િણુઅમ્સ, ઉવસમપ્રભવમ્સ, નવખ ભચેરગુત્તમ્સ, અપયમાણુસ્સ, ભિષ્માવિત્તિઅસ્ત્ર, કુપ્પીસ‘બલફ્સ, નિરગિસરણુસ્સ, સ‘પપ્પાલિગ્મસ, ચત્તદોસસ,ગુણુગ્ગાહિઅસ, નિષ્વિઆરમ્સ,નિષિત્તિલક્ખણુસ્સે, પાંચમહવયન્નુત્તમ્સ, અસ'નિદ્ધિસ'ચિયમ્સ, અવિસ‘વાઇઅસ, સ‘સારપારગામિઅસ, નિવાણુગમણુપજવસાણુફ્લમ્સ. પુવિ અન્નાયાએ, અસ્રવણયાએ, અબેહિએ, અણુભિગમેશ્', અભિગમેણુ વા, પમાએણું, રાગદોસપઢિબદ્ધયાએ, માલયાએ, માયાએ, મ દયાએ, કિડ્ડયાએ, તિગારવગુરુઆએ, ચક્કસાઓવગએણુ, પચિંદિઓ વસટ્ટે, પડુપન્નભારઆએ, સાયાસક્ષમણુપાલય તેણું, અંત વા ભવે, અન્વેસુ વા ભવગણેસુ, રાઇભાઅણુ' ભુત્ત' વા, ભુજાવિઅં વા, ભ્રુજત વા, પહિં સમન્નાય, ત નિદામિ, ગરિહામિ, તિવિહં તિવિહેણ, મણેણુ' વાયાએ, કાએણું, મઈશ્મ, નિંદામિ, ડુપન્ન સંવમિ, અણુાગય' પચ્ચક્ખામિ, સવ રાઈભાઅણુ, જાવજીવાએ અણુિસિઓહ... નેવ સયં રાઇભાયણ, ભુજિજજા, નેવત્ત્તહિં રાઇભાષણ ભુજાવિજજા, રાઈભાઅણું ભુંજતે વ અને ન સમણુજાણિજજા, તં જહા-રિસ્ક્રુત સિòિઅ, સિદ્ધસિક્ષમ, સાહુ સિક્ષમ, દેવ સિòઅ, અપ સિક્ખઅ, એવં હવઇ. ભિખૂં વા, ભિક્ષુણી વા, સંજય-વિય-પઢિય-પચ્ચક્ખાય-પાવકમ્મે, દિઆ વા, રાએ વા, એગઓ વા પિરસાગએ વા, સુત્તે વા, જાગરમાણે વા, એસ ખલુ રાઇભાઅણુસ વેરમણે, હિએ, સુહે, ખમે, નિસ્સેસિએ, આણુગામિએ, પારગામિએ, સવૅસિ' પાણાણું, સન્વેસિ ભૂમણું, સન્વેસિ ́ જીવાણું, સવેચિ સત્તાણુ, અનુક્ખણયાએ, અશેઅયાએ, અ

Page #126

૮૨
સજજન સન્મિત્ર રણયાએ, અતિ૫ણયાએ, અપીડણયાએ, અપરિઆવણુયાએ, અણુવણયાએ, મહત્વે, મહાગુણે, મહાણુભાવે, મહાપુરિસાશુચિને, પરમરિસિદેસિએ, પસાથે. દુકખખયાએ, કમખયાએ, મુખિયાએ, બેહિલાભાએ, સંસાત્તાપણુએ, તિક ઉવસંપજિજત્તા હું વિહરામિ. છ ભતે! એ ઉક્રિએમિ, સવ્વાઓ રાઈઅણુઓ વેરમણે. ૬.
- ઈઈઆઈ પંચમહત્વચાઈ, રાઈભે અણ વેરમણ છÉઈ, અત્તહિ અયાએ ઉવસંપજિત્તાણું, વિહરામિ.
અપસસ્થા ય જે જોગા, પરિણામા ય દારુણ, પાણાઇવાયસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઈક્રમે, ૧. તિવરાગા ય જા ભાસા, તિવદેસા તહેવ ય; મુસાવાયન્સ વેરમણે, એસ વૃત્ત અઈકમે. ૨. ઉગતું સિ અજાઈત્તા, અવિદિને ય ઉચ્ચહે; અદિન્નાદાણુમ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઈક્રમે. ૩. સદ્દા રુવા રસા ગંધા-ફાસાણું પવિયારણે; મેહુણસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઈકમે. ૪. ઇચ્છા મુછાય ગેહી ય, ખા લોભે ય દારુણે, પરિગ્રહસ્સ વેરમણે, એસ વત્તે અઈક્કમે. ૫. અઇમત્તે આહારે, સુરખિજ્ઞમિ સંકિએ; રાઇભો અણસસ વેરમણે, એસ વત્તે અઈકમે. ૬. દંસણનાણચરિત્તે, અવિરાહિત્તા ડિએ સમણુધર્મો, પઢમ વયમપુર, વિરયામે પાણાઈવાઓ. ૭. દસણનાણચરિત, અવિરાહિના ડિએ સમણુધર્મો, બી વયમયુરકુખે, વિરયામે મુસાવાયાઓ. ૮. દંસણનાણચરિતે, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમધમે; તઈ વયમથુરખે, વિરયામે અદિન્નાદાણાઓ. ૯. દંસણનાણચરિતે, અવિરાહિત્તા ઠિઓ સમણધમે; ચઉથ વયમથુરખે, વિરયામે મેહુણાઓ. ૧૦. દંસણનાણચરિતે, અવિરાહિત્તા ડિઓ સમણુધર્મે; પંચમં વયમસુરખે, વિરયામે પરિગહાઓ. ૧૧. દંસણુનાણચરિત, અવિરાહિત્તા ડિએ સમણુધર્મો, છટ્ઠ વયમસુરખે, વિરયામે રાઇ અણાઓ. ૧૨. આલયવિહારસમિઓ, જીત્તે ગુના ઠિઓ સમધમે; પઢમં વયમથુરખે, વિરયામ પાણઈવાયા. ૧૩. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ઠિઓ સમધમે બીઅ વયમથુરખે, વિરયામે મુસાવાયા. ૧૪. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ઠિઓ સમણુધમે; તઈઅ વયમથુરખે, વિરયામે અદિન્નાદાણાઓ. ૧૫. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ઠિઓ સમgધમે ચઉથ વયમસુરખે, વિયામો મેહણાઓ. ૧૬. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ઠિઓ સમણુધર્મે; પંચમ વયમણુકુખે, વિરયામે પરિગહાઓ. ૧૭ આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ડિઓ સમણમે છટ્ઠ વયમસુરખે, વિરયામાં રાઈ અણુઓ. ૧૮. આલયવિહારસમિઓ, જુત્તો ગુજ્જો ડિઓ સમણુધર્મો, તિવિહેણ અપમત્ત, રફખામિ મહવએ પંચ. ૧૯. સાવજ જોગમેગ, મિછત્ત એગમેવ અન્નાણું પરિવજજતે ગુત્ત, રકખામિ મહવએ પંચ. ૨૦. અણવજજજોગમેગ, સમ્મત્ત એગમેવ નાણું તુ; ઉવસંપન્નો જુત્તો, રખામિ મહવએ પંચ. ૨૧. દે ચેવ રાગદેસે, દુન્નેિ ય ઝાણાઈ અદાઇ; પરિવજજતે ગુત્તો, રખામિ મહવએ પંચ. ૨૨. દુવિહં ચરિત્તધમ્મ, દુનિ ય ઝાણાઈ ધમ્મસુકાઈ; ઉવસંપને જુત્તો, રખામિ મહત્વએ પંચ. ૨૩. કિહ નીલા કાજ, તિત્રિ ય

Page #127

સાધુ-સાધ્વી ચેાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
૩
લેસાએ અર્પસત્થાએ; પરિવજ્જતા ગુત્તો, રક્ષામિ મહવ્વએ ૫ચ. ૨૪. તેઊ પમ્હા સુક્કા, તિન્નિ ય લેસાએ સુષ્પસત્થાએ; ઉવસ‘પન્નો નુત્તો, રક્ષામિ મહ વએ ૫'ચ. ૨૫. મણુસા મણુસચ્ચવિઊ, વાયાસચ્ચેણુ કરણુસÅણુ, તિવિહેણ વિ સચિવેઊ, રક્ખામિ મહુવએ ૫ચ. ૨૬. ચત્તારિ ય દુહુસિજ્જા, ચÎરા સન્ના તહા કસાયા ય; પરિવ~તે ગુત્તો, રામિ મહુવએ ૫'ચ. ૨૭. ચત્તારિ ચ સુસિજજા, ચઉવિહુ' સ`વર' સમાહિઁ ચ, ઉવસપને જુત્તો, રખ્ખામિ મહવએ ૫'ચ. ૨૮. પચેવ ય કામદ્ગુણે, પચેવ ય અહ્વે મહાસે; પરિવ~તા ગુત્તો, રામિ મહુવએ ૫ચ. ૨૯. ૫ર્ચિંદિયસ વરણ', તહેવ ૫ાંચવિર્હમેવ સજ્ઝાય'; ઉત્રસંપન્નો જુત્તો, રખ઼ામિ મહવ્વએ પંચ. ૩૦. છજજીવનિકાયવહુ, છપિ ય ભાસાએ અપસત્થાએ, પરિવ~તા ગુત્તો, રામિ મહવ્વએ ૫'ચ. ૩૧. વિહુમ‚િ'તરય', ખજજી' પિ ય છવિહુ'તવાકÆ, ઉવસ‘પન્નો જુત્તો, રખ્ખામિ મહવએ પંચ. ૩૨. સત્ત ય ભયઠાણાઇ, સત્તવિહ` ચેવ નાણુવિખ્મંગ, પરિવજતા ગુત્તો, રામિ મહવએ પચ, ૩૩. પિંડેસણુ પાણેસણુ, ઉગૃહ સત્તીકયા મહજઝયા, ઉવસ‘પન્નો જુત્તો, રતિિમ મહવએ પચ. ૩૪. અર્દૂ ય મયઠાણાઇ, અર્જુ ય કમ્માÛ તેસિ ધ ચ; પરિવજતા ગુત્તો, રામિ મહવ્વએ પચ. ૩૫. અ ય પવયણુમાયા, દિ! અદ્ભુવિદ્યુ નિટ્વિટ્ટેહિં, ઉવસ પન્નો જુત્તો, રક્ષામિ મહવ્વએ પચ. ૩૬. નવ પાવિનેઆણાઇ, સ‘સારત્થા ય નવવિહા જીવા; પરિવજતા ગુત્તો, રક્ષામિ મહુવએ ૫ંચ. ૩૭. નવ ખંભચેરગુત્તો, દુનવિ ભચેરપરિસુદ્ધ'; ઉવસ’પન્નો જુત્તો, રામિ મહવએ પ`ચ ૩૮. ઉઘાય· ચ દસહિ, અસંવર' તહુ ય સ`કલેસ' ચ, પરિવજજતા ગુત્તો, રામિ મહુવએ પચ. ૩૯. સચ્ચસમાહિઠ્ઠાણું, દસ ચેવ દસાઓ સમણુધમ્મ ચ; ઉવસ પન્નો જુત્તો, રખ઼ામિ મહુવએ પચ. ૪૦. આસાયણુ` ચ સવ્વ, તિગુણુ ઈક્કારસ વિવજજતા; પરિવજતા ગુત્તો, રમાામિ મહુવએ પ`ચ, ૪૧. એવં તિવિરઓ, તિગરણુયુદ્ધો તિસલ્રનીસહ્યો, તિવિહેણ પડિતા, રક્ષામિ મહુવએ ૫'ચ. ૪૨.
#ચ્ચેઈઅ' મહુવય-ઉચ્ચારણું, થિરત્ત' સલ્લુદ્ધરણુ, ષિઇમલ વવસાઓ, સાઢુઢ્ઢો પાવનિવારણું, નિકાયણા, ભાવવિસેહી, પડાગાહર; નિહણારાહા ગુણાણું, સંવર્ગજોગા પસત્યજઝણા, વઉત્તયા જીત્તયા ય નાણે પરમ, ઉત્તમય, એસ ખલુ તિર્થંકરહિં, રઈ-રાગ–દાસ-મહણેહિં, દેસિઓ પવયણુસ્સ સારો, છજીવનિકાયસ'જમ, ઉવએસિગ્મ, તેલુસક્કય ઠાણુ, અભ્રુવગયા. નમાથુ તે સિદ્ધ બુદ્ધ સુત્ત નીય નિસ્સંગ માણુમૂરણ ગુણુ રયસાયરમણ તમષ્પમેઅ. નમેત્યુ તે મહઈ-મહાવીર-વન્દ્વમાણુ-સામિન્સ, નમાત્થ તે અરહુઓ; નમાશ્રુ તે ભગવઓ. ત્તિ કર્યું. એસા ખલુ મહવ્વય-ઉચ્ચારણા કયા. ઈચ્છામા સુત્તકિત્તણુ· કાઉં. નમા તેર્સિ ખમાસમણાણું. જેહિં ઈમ' વાઈ, છવિહેમાવસય ભગવ‘ત, તં જહા; સામાઈઅ ૧, ચવીસત્થઓ ૨, વય ૩, પRsિમણું ૪, કાઉસ્સગ્ગા પ, પચ્ચક્ખાણું ૬, સન્થેહિં પિ એઅશ્મિ, છવિડે આવસ્સએ, ભગવતે-સસુત્તે, સઅન્થે, સગથે, સનિશ્રુત્તિએ, સસ`ગણિએ, જે ગુણા વા, ભાવા વા,

Page #128

-
સજન સન્મિત્ર અરિહંતેહિં, ભગવતહિં, પન્નત્તા વા, પરૂવિઆ વા. તે ભાવે સદ્દહામ, પત્તિઆમે,
એમ, કામો, લેમ, અશુપાલે. તે ભાવે સહંતેહિં, પત્તિ અતહિં, અતહિં, ફાસતહિં, પાલ હિં, અણુપાલતેહિં, અંતે પકખસ્સ, જ વાઈબં, પતિએ, પરિક્રિએ, પુચિછ, અણુપેહિઅં, અશુપાકિઅ તં દુખબયાએ, કમ્મખયાએ, મુખયાએ, બેહિલાભાએ, સંસારુરૂારણાએ, જિ કદ્ ઉવસંપત્તિ જત્તાણું વિહરામિ. અંતે પખસ્સ જ ન વાઇએ, ન પઢિ, ન પરિઅદ્વિઅં, ન પુ૭િ, નાણુપહિઅં, નાણુંપાલિ. સંતે બલે, સંતે વીરિએ, સંત પુરિસકાર પરમે. તસ્સ આલેએમ, પડિકમામે, નિંદામ, ગરિણામે, વિટ્ટમ, વિહેમો, અકરણયાએ, અભુમ, અહારિ, તવકર્મા, પાયચ્છિત્ત, પડિવાજામ, તરસ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
નમો તેસિં ખમાસમણા, જેહિં ઈમ વાઈએ. અંગ બાહિર, ઉકાલિએ ભગવંત, તે જહા. દસઆલિએ ૧, કપિઆકપિએ ૨, ચુક૫સુએ૩, મહાક૫સુઅ ૪, ઉવાઈ ૫, રાયપેસેણિએ ૬, જીવાભિગમો ૭, પન્નવણા ૮, મહાપન્નવણ ૯, નંદી ૧૦, અણુઓગદારાઈ ૧૧,. દેવિંદOઓ ૧૨, તદુલવિઆલિએ ૧૩, ચંદાવિજિઝ ૧૪, પમાય પમાય ૧૫, પિરિસિમડલ ૧૬, મંડલમ્પસ ૧૭, ગણિવિજજા ૧૮, વિજા ચારણવિચ્છિઓ ૧૯, ઝાણવિભત્તી ૨૦, મરણવિભત્તી ૨૧, આયવિસેહિ ૨૨, સલેહણુસુઅ ૨૩, વરાયજુએ ૨૪, વિહારક ૨૫, ચરણવિહી ૨૬. આઉપચખાણું ૨૭. મહાપચ્ચકખાણું ૨૮. સલૅહિં પિ એઅમિ, અંગબાહિરે, ઉકાલિએ, ભગવંતે, સસુત્તે, સાથે, સગથે, સનિજજુત્તિએ, સસંગહણિઓ, જે ગુણ વા, ભાવા વા, અરિહંતેહિં, ભગવતેહિં; પત્તા વા, પરૂવિઆ વા; તે ભાવે સહામ, પતિઆમ, એમ, ફાસે, પાલે, અશુપાલેમે; તે ભાવે સહેતેહિં, પત્તિઅહિં, રોતેહિં, ફતેહિં, પાવંતહિં, અણુપાલંહિં; અને પખસ્સ, જે વાઈબં, પહિઅં, પરિઅદિઅં, પુછિએ, અણુપેહિઅં, અશુપાલિએ, તં દુખખયાએ, કમ્મખયાએ, મુખયાએ, બેહિલાભાએ, સંસારુસ્તારણુએ, ત્તિ કટ્ટ ઉવસં૫જિજત્તા હું વિહરામિ. અતેપફખર્સ, જે ન વાઈ, ન પઢિ, ન પરિઅદ્રિ, ન પુચ્છિ, નાણુપેહિઅં, નાણપાલિ. સંતે બલે, સંતે વીરિએ, સંત પુરિસદારપરમે, તરસ આલેએમો, પડિકમામે, નિંદામ, ગરિહામ, વિકમો, વિહેમ, અકરણયાએ અભુમો, અહારિહ, તો કમ્મ, પાયછિત્ત, પડિવજ જામ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
નમે તે િનમાણમણાણું, જેહિં ઇમ, વાઈએ. અંગબાહિર, કાલિ, ભગવંત, ત જહા. ઉત્તરઝયણાઈ ૧, દસાએ ૨, કપ ૩, વવહારે ૪, ઇસિભાસિઆઈ ૫, નિસીહ ૬, મહાનિસીહ ૭, જબુદ્દીવપન્નત્તી ૮, સૂરપન્નત્તી ૯, ચંપન્નત્તી ૧૦, દીવસાગરપનત્તી ૧૧, બુદ્ધિયાવિમાણપવિતી ૧૨, મહ@િઆવિમાણપવિત્તી ૧૩, અંગચૂલિઆએ ૧૪, વગૂલિઆએ ૧૫, વિવાહચલિઆએ ૧૬, અરુણાવવાએ ૧૭, વરુણવવાએ ૧૮, ગોવવાએ ૧૯, ધરણવવાએ ૨૦, વેલ વિવાએ ૨૧, વેસ

Page #129

સાધુ-સાધ્વી યોગ્ય આવશ્યક ક્રિયાના સુત્રો મણોવવાએ ૨૨, દેવિંદેવવાએ ૨૩, ૩૬ કુસુએ ૨૪, સમુણસુએ ૨૫, નાગરિઆલિઆણ ૨૬, નિરયાવલિઆણું ૨૭,કમ્પિઆણું ૨૮, કપર્ડિસિઆણું ૨૯, પુષ્કિઆણું ૩૦, પક્ચલિઆણું ૩૧, વહિઆણું ૩૨, વહિદસાણું ૩૩, આસીવિસભા વણાણું ૩૪, દિક્ટ્રિવિસભાવાણું ૩૫, ચારણસુમિણુભાવણાણું ૩૬, મહાસુમિણુભાવણુણું ૩૭, તેઓગિનિસગાણું ૩૮, સહિં પિ એઅમિ, અંગબાહિરે, કાલિએ, ભગવતે, સસુત્ત, સાથે, સગર, સનિજજુત્તિઓ, સસંગહણિઓ, જે ગુણ વા, ભાવા વા, અરિહતેહિં ભગવતેહિં પન્નત્તા વા, પરૂવિઆ વા, તે ભાવે સહામે, પત્તિ આમે, એમે, ફાસે, પાલે, આશુપાલે. તે ભાવે સદ્દઉં તેહિં, પત્તિઅંતેહિં, રાયતેહિં, ફતેહિં, પાલતેહિં, અણુપાલતેહિં, અંતાપફખસ, જ વાઈએ, પતિ, પરિઅહિઅં, પુષ્ટિએ, અણહિઅં, અણુ પાલિઅં; ત દુખખિયાએ, કમ્મરૂખયાએ મુખયાએ, હિલાભાએ સંસારુનારણુએ, ત્તિ કર્યું ઉવસંપજિજતા શું વિહરામિ. અતોપખસ્સ, જન વાઈ, ન પઢિ, ન પરિઅલ્ટિ, ન પુચ્છિ, નાણુપેહિઅં, નાણુ પાલિઅં; સંતે બલે, સાતે વીરિએ, સંત પુરિસક્કારપરકમ, તસ આલએ, પડિક મામો, નિંદામ, ગરિહામ, વિઉમે, વિસોહેમ, અકરણયાએ, અભુમે, અહારિહ, તો કમ્મ, પાયછિત્ત, પડિવાજામ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
નમે તેસિંખમાસમણાણું, જેહિં ઈમ વાઈએ, દુવાલસંગ, ગણિપિડગ, ભગવંત, જહાઆયારે ૧, સૂઅગડે ૨, ઠાણું ૩, સમવાઓ , વિવાહનની ૫, નાયાધમ્મકહાઓ ૬, ઉવાસગદસાઓ છે, અંતગડદસાઓ ૮, અણુનરાવવા ઇઅરસાઓ, ૯, પહાવાગરણું ૧૦, વિવાગસુઅ ૧૧, દિરિવાએ ૧૨, સહિં પિ એઅમિ, દુવાલસંગે ગણિપિડશે, ભગવંતે સસુરે, સાથે, સગથે, સનિજજુત્તિએ, સસંગણિએ જે ગુણ વા, ભાવા વા, અરિહંતેહિં, ભગવંતેહિં; પનત્તા વા, પવિઆ વા, તે ભાવે સહામે, પતિઆમે, એમે, ફાસે, પાલે, આશુપાલે, તે ભાવે સહં તેહિ, પતિઅંતેહિ, અહિં, ફાસતહિં, પાલતેહિં, અશુપાલતેહિં, અને પફખરૂ, જ વાઈ, પઢિ, પરિઅદિ, પુષ્ટિએ, અણહિઅં, અણુ પાલિ. તર દખખયાએ, કમ્મુખિયાએ, મુખયાએ, બેહિલાભાએ, સસારુસ્તારણાએ, નિ ક ઉવસંપજિત્તાણું, વિહરામિ. અતપખસ્સ, જે ન વાઈએ, ન પહિઅં, ન પરિઅહિઅં, ન પુષ્ટિએ નાણુપહિઅં, નાણુ પાલિ. તે બલે, સંતે વીરિએ, તે પુરિસક્કારપરક્કમે, તા આલેએમ, પડિક મામે, નિંદામ, ગરિહામે, વિટ્ટે મે, વિસોહેમ, અકરણયાએ, અભુફ્રેમ, અહારિહં, તકમ્મ, પાયચ્છિત્ત, પડિરજજા, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં.
- નમે તેસિં ખમાસમણુણું, જેહિં ઈમં વાઈઅ, દુવાલસંગ, ગણિપિડાં. ભગવંત, ત જહા. સમ્મ કાણું, ફાસંતિ, પાલંતિ, પૂરતિ, તીરતિ, કિતિ, સમ્મ આણુએ, આરાઉંતિ, અહં ચ નારાહમિ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડ.
સુઅદેવયા ભગવઈ, નાણાવરણ અ કમ્પસંધાય; તેસિ ખવેઉ સયય, જેસિ સુઅ સાયરે ભક્તી. ૧. ઇતિ શ્રી પાક્ષિક સૂત્રમ.

Page #130

સન સન્મિત્ર
૮. શ્રી પાક્ષિક ખામણા.
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! પિઅ ચ મે જ લે, હડ્ડાણુ, તુłાણું, અપાય, કાણું, અભગ્ગજોગાણું, સુસીલાણું, સુવયાણું, સાયરિયઉવજ્ઝાયાણું, નાણે, દસણેણુ, ચરિત્તેષુ, તવસા, અષાણુ, ભાવેમાણાણું, અહુસુભેણુ ભે, દિવસે પાસડે પા વઇતા, અન્નો ય બે કલાણું, પવિટ્ટુએ, સિરસા મણસા મર્ત્યએણુ વદામિ, ૧. (ગુરુવાકયમ) તુખ્તેહિં સમ
ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! પુબ્વિ ચેઈઆઈ વંદિત્તા, નમ સિત્તા, તુમ્ભä, પાયમૂલે વિહરમાણેણું, જે કેઇ બહુદેસિયા, સાહુણા દર્દ સમાણા વા, વસમાણા વા, ગામાણુગામ, ઇજમાણા વા, રાઇણિયા સ‘પુચ્છ તિ, આમરાણિયા વદતિ, અજજયા વૠતિ, અજ્જિયાએ વંતિ, સાવયા વંતિ, સાવિયાએ વત્તુતિ, અહં'પિ નિસ્સટ્ટો, નિસાઓ, ત્તિ કર્યું, સિરસા મણુસા મર્ત્યએણુ વદામિ. ૨. (ગુરુવાક્યમ્) અહમિવ વદ્યામિ ચે આઈ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! અશ્રુŕિહું, તુખ્ખણ્ડ, સતિઅ', મહાકલ્પ વા, વત્થ વા, પઢિગ્ગહ વા, કબલ' વા, પાયપુઋણું વા, રયહરણું વા, અખર વા, પ ના, ગાઢું. વા, સિલેાગ' વા, સિલેાગદ્ધ' વા, અટ્ઠ' વા, હેઉં વા, પસિણ વા, વાગરણ વા, તુબ્સેહિં ચિઅત્તણુ દિન્ન. મએ, અવિષ્ણુએણુ પિિચ્છ, તસ્સ મિચ્છા મિ દુક્કડં. ૩ (ગુરુવાકયમ) આયરિયસ`તિઅ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! અહમપુવાઈ, કયાઇ ચ મે કિઇ કસ્માઇ, આયારમતરે, વિયમ તરે, સેહિ, સેહાવિ, સ`ગહિ, ઉવગૃહિ, સારિઓ, વારિ, ચાઇએ, ડિસ્ચાઇએ, ચિઅત્તા મે પઢિચેાયણા, અભુટ્ઠિહ, તુમ્ભšં, તવતેયસિરીએ, ઈમાએ ચાઉર તસંસારકતારાએ, સાહહું નિદ્ઘરિસ્સામિ, ત્તિ કર્દૂ, સિરસા મણુસા મર્ત્યએણુ વદ્યામ, ૪ (ગુરુવાક્યમ્) નિત્યારગપારગા હાહુ.
૯. અતિચાર ચિંતવનની ગાથા.
સાધુ-સાધ્વીને દૈસિક અને રાત્રિક પ્રતિક્રમણમાં શ્રાવકનાં અતિચારની આઠ ગાથાને સ્થાનકે કાર્યોત્સર્ગમાં ચિંતવવાની અ સહિત ગાથા.
૨ ૩
૫
ક્
દ
સયણાસન્નપાણે, ચેય જઈ સજ્જ કાય ઉચ્ચારે,
૧

૧
*
૧૦
૧૨
સમિષ ભાવા ગુત્તી, વિતાયરણે ય અઈયારા. ૧.
અથ –શયન એટલે સ થારા પ્રમુખ ૧, આસન એટલે પીઠ-ખાજોડ-પટ્ટા પ્રમુખ ૨ અન્ન પાણું એટલે આહાર-પાણી, વગેરે અવિધિએ ગ્રહણ કરવાથી ૩-૪, ચૈત્ય એટલે અવિધિએ દેરાસરજીને અથવા પ્રતિમાજીને વઢનાદિ કરવાથી ૫, યતિ એટલે સુનિઆના રીતિ પ્રમાણે વિનય ન કરવાથી ૬, શય્યા એટલે વસતિની અવિધિએ પ્રમાજના વગેરે કરવાથી ૭, કાય એટલે લઘુનીતિ ઉચ્ચાર એટલે વડીનીતિ આ બન્નેનું

Page #131

સાધુ-સાથી ચેાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
20
અસ્થ’ડિલે અથવા અપ્રતિલેખિત સ્થ'ડિલે વિસર્જન કરવાથી ૮–૯, પાંચ સમિતિ ૧૦, ખાર ભાવના ૧૧, ત્રણ ગુપ્તિ વગેરેનું અવિધિએ સેવન કરવાથી અથવા સેવન નહીં કરવાથી ૧૨. ઇત્યાદિ ક્રિયામાં વિતથ-વિપરીત આચરણ થવાથી અતિચાર લાગ્યા હાય તેનું ચિંતન કરે.
આ ગાથા ગણતાં તેમાં કહેલ ખાખતા સંબધી જે કાંઈ અતિચાર લાગ્યા હાય તે સાધુએ સભારીને યાદ કરવા. સામાન્ય સાધુ કરતાં ગુરુને [આચાય'ને] અલ્પ વ્યાપાર હાવાથી ગુરુએ એ વાર આ ગાથા અથ સાથે વિચારવી,
૧૦. પ્રાત:કાલની પડિલેહણ વિધિ.
પ્રકાશ થઈ જાય ત્યારે ઇરિયાવહી [ ખમા૰થી લાગસ્ટ સુધી] કહી, પછી ખમાસમણૂ દઇ, ઇચ્છાકારેણુ દિસહ ભગવત્ પડિલેહણ કરું ? ઈચ્છ' કહી સાધુએ મુહપત્તિ ૫૦ એલથી, આધા ૧૦ એલથી, આસન ૨૫ મેલથી, સુતરના કદાશ ૧૦ મેલથી, અને ચાલપટ્ટો ૨૫ ખેલથી ડિલેહવેા. [સાધ્વીએ મુહપત્તિ ૫૦ ખેલથી, આધા ૧૦ ખાલથી, આસન ૨૫ ખેલથી, કપડા ૨૫ એલથી, કચુએ ૨૫ એલથી, સાડા ૨૫ ખેલથી અને કદોરા ૧૦ ખેલથી પિડિલેહવે.] સાધુએ પાંચ અને સાધ્વીએએ સાત વાના પડિલેહી, પછી ઇરિયાવહ ડિમી ખમાસમણ દઈ ચ્છિકારી ભગવન્ પસાય કરી પિડલેહણા ડિલેહાવાજી. ‘ઇચ્છ.’ કહી ગુરુદેવ અથવા ડિલનું વા પડિલેહે અથવા સ્થાપનાચાય ની પડિલેહણા કરે. તે આ પ્રમાણે.
૧૧. સ્થાપનાચાર્યની પડિલેહણના ૧૩ બાલ.
પ્રથમ ખભાની કામલી ૨૫ ખેલથી પડિલેહી સકેલીને તેની ઉપર સ્થાપનાચાય મૂકે. પછી તેને છેડી પ્રથમ ઉપરની એક મુહપત્તિ ૨૫ ખેલથી પડિલેહે.
*મુહપત્તિના ૫૦ એલ. ૧ સૂત્ર-અથ-તત્ત્વ કરી સહુ ૧, સમ્યકત્વ-માહનીય ૨, મિશ્ર– માહનીય ૭, મિથ્યાત્વ-માહનીય ૪ પરિહરુ, કામરાગ પ, સ્નેહરાગ-૬, દષ્ટિરાગ છ પરિહતુ, સુદેવ ૮, સુગુરુ ૯, સુધમ' ૧૦ આદ ુ, કુદેવ ૧૧, કુગુરુ ૧૨, કુલમ` ૧૩ પરિહરુ. જ્ઞાન ૧૪, દર્શન ૧૫, ચારિત્ર ૧૬ આદરું, જ્ઞાન વિરાધના ૧૭, દશ'ન વિરાધના ૧૮, ચારિત્ર વિરાધના ૧૯ પરિહરુ મન ગુપ્તિ ૨૦, વચન ગુપ્તિ ૨૧ કાય ગુપ્તિ ૨૨, આદરું. મન દંડ ૨૩, વચન ક્રૂ', ૨૪, કાય દંડ ૨૫, પરિહરુ (આ ૨૫ ખેલ ડાબા હાથની હથેલી પર ખાલી મુદ્ઘત્તિ પડિલેહવી. નીચે લખેલા ૨૫ મેટલ શરીર પડિલેહણુના છે.)
હાસ્ય ૨૬, રતિ ર૭, અતિ ૨૮, પરિહરુ, (ડાબા હાથપર) ભય ૨૯, શાક ૩૦, દુગચ્છા ૩૧, પરિહતુ', (જમણા હાથપર), કૃષ્ણલેશ્યા ૩૨, નીલલેસ્યા ૩૩, કાપાતલેસ્યા ૩૪, પરિહરુ, (મસ્તક પર) સગારવ ૩૫, ઋદ્ધિગારવ ૩૬, સાતાગારવ ૩૭, પરિહરુ, (સુખપર), માયાશલ્ય ૭૮, નિયાણુશલ્ય ૩૯, મિથ્યાત્વશલ્ય ૪૦, પરિહરું, (હૃદયપર), ક્રોધ ૪૧, માન ૪૨, પરિહરુ, (ડાબા હાથપર), માયા ૪૩, લાભ ૪૪, પરિહરુ', (જમણા હાથપર), પૃથ્વીકાય ૪૫, અપકાય ૪૬, તેઉકાય ૪૭ ની રક્ષા કરુ, ડાબા પગપર), વાઉકાય ૪૮, વનસ્પતિકાય ૪૯, ત્રસકાય ૫૦ ની જયણા કરું, (જમણા પગપર), આ ખેાલને ગુરુ ગમતાથી સમજી લેવા, સાધ્વીઓએ ૩ લેફ્સા ૩ શલ્ય, ૪ વાય, મળી ૧૦ ખાલ છેડીને ૪૦ ખેલ ખેાલવા,

Page #132

સજ્જન સન્મિત્ર ' “૧ શુદ્ધ સ્વરુપના ધારક ગુરુ, ૨ જ્ઞાનમય, ૩ દશનમય, ૪ ચારિત્રમય, પ શુદ્ધ શ્રદ્ધામય, ૬ શુદ્ધ પ્રપણામય, ૭ શુદ્ધ સ્પર્શનામય, ૮ પંચાચાર પાલે, ૯ ૫લાવે, ૧૦ અનુદે, ૧૧ મનગુણિ, ૧૨ વચનગુપ્તિ, ૧૩ કાયમુર્તિએ ગુસ” આ પ્રમાણે તેર તેર બોલ બોલી પાંચે સ્થાપનાજીની પૃથક પૃથક પડિલેહણું કરે. તે પછી સ્થાપનાજી સંબંધી બીજી મુહપત્તિઓ ૨૫ બેલથી પડિલેહે. [સાંજની પડિલેહણા વખતે પહેલાં સ્થાપનાજીની બધી મુહપત્તિઓ પડિલેહીને પછી સ્થાપનાજી પડિલેહે.) પછી સ્થાપના બાંધી ઠવણ ઉપર પધરાવી, ખમાસમણ દઈ, ઇચ્છા, ઉપાધિ મુહપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છ, કહી મુહપત્તિ પડિલેહી, ખમાઈચ્છા ઉપધિ સંદિસાહેં? ઇચ્છ, ખમા છાટ ઉપાધિ પડિલેહું? ઈચ્છ, કહી બાકીનાં સર્વ વસ્ત્રો પડિલેહવાં. છેવટે ઓ પડિલેહ. પછી ડંડાસણ પડિલેહી, ઇરિઆનહી પડિક્ટમી, ત્રણવાર અણજાણહ જસુગ્રહો” ત્રણવાર કહીને કાજે લે. પછી ઇરિવહી પડિકકમી કાજે જ્યાં સંથારે કર્યો હોય તથા પડિલેહણ કરી હોય ત્યાંથી લઈને નિજીવ સ્થાનક જેઈને પરડવ. પછી ત્રણવાર “સિરે સિરે” કહેવું. પછી દંડાની પડિલેહણ કરે, પછી ઈરિવહી પડિક્કમી, નીચે બેસીને ડાબા ખભે ચાદર આદિ કઈ વસ રાખી ખમાસમણ દઈ, ઈછા સઝાય કરું? ઈછું કહી એક નવકાર ગણી “ધ મંગલમુ”િ એ સઝાય પાંચ ગાથાની કહે.
પછી ઈચ્છા ઉપયોગ કરું? ઈચ્છ, ઈછા સંદિ. ભગ૦ઉપગ કરાવણ કાઉસ્સગ કરું? ઈચ્છ. ઉપયોગ કરાવણ કરેમિ કાઉસગ્ગ અન્નત્થ૦ કહી એક નવકારને કાઉસ્સગ કરી નવકાર ગણી, પછી ગુરુદેવારિક વડિલ હોય તેમને હાથ જોડી પૂછે, ઇચ્છા, ગુરુ કહે “લાભ શિષ્ય કહે “કલેશું? ગુરુ કહે “જહા ગહિ પુણ્વસૂરીહિં શિષ્ય કહે “આવસિઆએ ગુરુ કહે “જસ્ટ જેગે” કહી, શિષ્ય સજ્જાતર ઘર પૂછે, ગુરુ કહે તે ઘર સજજાતર કરવું. જે ઘર સજજાતર કરવું હોય તેનું નામ આપે. પછી ગુરુને વંદન કરે.
૧૨. પ્રાત: ગુરુવંદન વિધિ. બે ખમા દઈ ઈચ્છકાર કહી (પન્યાસાદિ પદસ્થ હોય તો ખમા દઈ) પછી અભુટિઓ ખામી, ખમા દઈ ઈચ્છકારી ભગવન પસાય કરી પચ્ચકખાણને આદેશ આપશે? ઈચ્છ', કહી (ગુરુ પાસે પચ્ચખાણ લે), પછી ખમાત્ર ઈચ્છા બહુવેલ સંદિ સાહું? ગુરુ કહે “સંહિસાવો” ઈચ્છ. ખમાત્ર ઈચ્છાબહલ કરશું? ઈચ્છ. ગુરુ કહે, “કરેહ.”
પછી પહેલી પિરિસિ સુધી સ્વાધ્યાય કરે. તે સ્વાધ્યાયને માટે આ પુસ્તકમાંથી ગાથાઓ વાંચવી.
૧૩. ચિત્યવંદન વિધિ. જિન ચૈત્ય [દેરાસર ]માં જઈ ઈરિયાવહિ પ્રતિક્રમી ત્રણ ખમાસમણ દઈ ઇચ્છા ચૈત્યવંદન કરુ? ઈચ્છ. કહી ચૈત્યવંદન જ કિંચિત્ર નમુત્થણું૦ જાતિખમા જાવંત નમેહંત પૂર્વાચાર્ય કૃત સ્તવન અથવા ઉવસગ્ગહરંતુ જયવીયરાય ઉભા થઈ અરિહંત ચેઈઆણુંઅન્નત્થ૦ એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ન પારીને નમોડર્ડ કહી

Page #133

સાધુ-સાઠવી યોગ્ય આવશ્યક યિાનાં સૂત્રો થોય કહેવી. પછી એક ખમાસમણ દેવું.
૧૪. બહુપડિપુન્ના પરિસિ વિધિ. છ ઘડી અર્થાત્ રાા કલાક દિવસ ચડ્યા પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા બહુ પડિપુન્ના પોરિસી ? ગુરુ કહે “તહતિ ઇચ્છ, કહી, ખમાસમણ દઈ, ઈરિયાવહી પડિક્કમી, પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા પડિલેહણ કરું? શુરુ કહે “કરેહ.” ઈચ્છ. કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. પછી પાત્રાદિની પડિલેહણા કરે. (ચોમાસાની વખતે વસતિ પ્રમાજવી.)
૧૫. પચ્ચકખાણ પારવાને વિધિ. ખમાસમણ દઈ, ઈરિયાવહી પડિકમી, ખમાસમણ દઈ ઇચ્છા ચિત્યવંદન કરું? ઈચ્છ. કહી જગચિંતામણિનું ચૈત્યવંદન જયવીયરાય સંપૂર્ણ પયત કરવું. (સ્તવનના
સ્થાને ઉવસગ્ગહરં કહેવું.) પછી ખમાસમણ દઈ, ઈરછા સઝાય કરું? ગુરુ કહે “કરેહ, ઈચ્છ. કહી એક નવકાર ગણું “ધો મંગલમુક્કિä સઝાય કહેવી. પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા મુહપત્તિ પડિલેહું? ગુરુ કહે “પડિલેહ ઈચ્છે, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. પછી ખમાત્ર ઈચ્છા પચ્ચકખાણ પારું ? ગુરુ કહે “પુન્નવિ કાયવ” “શિષ્ય“યથાશક્તિ માટે ઈચછા પચ્ચકખાણ પાયું, ગુરુ કહે “આયારો ન મત્ત,” શિષ્ય કહે “તહત્તિ કહી, જમણે હાથ મુઠી વાળી, એવા ઉપર સ્થાપી, એક નવકાર ગણી, આંબિલ પયતના પચ્ચખાણ નીચે પ્રમાણે કહીને પારવાં.
ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કારસહિઅંપિરિસિં, સાઢ પરિસિં, સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમ, અવ, મુદ્રિસહિઅં, પચ્ચખાણ કર્યું ચઉવિહાર; આયંબિલ, નવી, એકાસણું, બેઆસણું, પચકખાણ કર્યું તિવિહાર પચ્ચકખાણ ફાસિએ, પાલિ, સહિઅં,તિરિઅ, કિટ્રિઅમ, આરાહિઅં, જ ચ ન આરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.” પછી એક નવકાર ગણુ.
આમાંનું જે પચ્ચકખાણ કર્યું હોય ત્યાં સુધી બોલવું, આગળનાં પચ્ચખાણ ન બોલવાં. જેમકે નવકારશીનું પચ્ચખાણ પારવું હોય તે– ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કા સહિય, મુદ્રિસહિએ પચ્ચખાણ કર્યું ચઉવિહાર પચ્ચખાણ ફાસિઅ. “આદિ બેલવું. એવી રીતે પરિસિ, સાપરિસિ આદિનું જાણવું. તિવિહાર ઉપવાસ વાળાએ નીચે પ્રમાણે કહેવું.
સૂરે ઉગ્ગએ ઉપવાસ કર્યો તિવિહાર; પિરિસિં સાઢપરિસિ પુરિમડું અવ મુદ્ધિસહિઅં પચ્ચખાણ કયું પાણહાર; પચ્ચખાણ ફાસિક, પાલિ, સહિઅં, તિરિ, કિટ્રિઅ, આરાહિઅં, જ ચ ન આરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.”
આમાં પણ પરિસિ વિગેરે પચ્ચખાણનાં નામ જ્યાં સુધીને માટે તિવિહાર ઉપવાસ કર્યો ત્યાં સુધીમાં લેવાં. આ પ્રમાણે પચ્ચખાણ પાય પછી નીચે પ્રમાણે દશવૈકાલિકસૂત્રની સત્તર ગાથા કહેવી.
૧૬. દશવૈકાલિક સત્રની ૧૭ ગાથા. ધમે મંગલમુક્કિ , અહિંસા સંજમે તો, દેવા વિ ત નમસતિ, જસ્સ ધમે સયા મણે. ૧. જહા હમસ પુરફેસ, ભમરે આવિયઈ રસ, ન ય પુષ્ક

Page #134

સજન સન્મિત્ર કિલા મેઈ, સે આ પીણેઈ અપર્યા. ૨. એ મેએ સમણું મુત્તા, જે લોએ સતિ સાહ, વિહંગમા વ પુફેસુ, દાણુભત્તેણે રયા. ૩. વય ચ વિત્તિ લભામે, ન ય કોઈ ઉવહુસ્મઈ, અહાગડેસુ રીતે, પુફેસ ભમરા જહા. ૪, મહુકારસમા બુદ્ધા, જે ભવંતિ અણિસિસયા, નાણાપિંડરયા દંતા, તેણ વઐતિ સાણો, રિબેમિ. પ.
કહનુ કુરજ સામન્ન, જે કામે ન નિવાર,પએ પએ વિસીઅંતે,સંકપસ વસંગઓ. ૬. વત્થગંધમલંકાર, ઇથિઓ સયાણિ ય, અછંદા જે ન ભુંજતિ, ન સે ચાઇત્તિ વચ્ચઈ૭. જે આ કંતેં પિએ ભોએ, લપેવિ પિ@િ કુવઈ, સાહણે ચયઈ એ, સે હુ ચાઈ ત્તિ વચ્ચઈ. ૮. સમાઈ પહાઈ પરિવયંતે, સિઆ મણે નિસરઈ બહિદ્ધા; ન સા મોં નો વિ અહંપિ તીસે, ઈશ્વેવ તાઓ વિણઈજજ રાગં. ૯, આયાવયાહી ચય સોગમë, કામે કમાણી કમિય ખુ દુખં; છિદાહિ દેસં વિણઈજજ રાગ, એવું સુહી હોહિસિ સંપરાએ. ૧૦, પકખદે જલિયં જોઈ, ધૂમકેલું દુરાસયં, નેચ્છતિ વંતર્યા ભેજુ, કુલે જાયા અગંધણે. ૧૧. ધિરભુ તે જ કામી, જે તે જીવિય કારણ; વત ઈચ્છસિ આવેલું, સે તે મરણું ભવે. ૧૨. અહં ચ ભેગરાયસ, તં ચ સિ અંધગવહિણો, મા કુલે ગધણું હમે, સંજમં નિઓ ચર. ૧૩. જઈ ત કાહિસિ ભાવ, જા જા દિચ્છસિ નારીઓ, વાયાવિધુત્વ હડે, અદ્રિઅપ્પા ભવિસ્યસિ. ૧૪. સીસે સો. વય સેચા, સંજયાઈ સુભાસિય; અંકુરોણ જહા ના, ધમે સંપડિવાઈઓ. ૧પ. એવં કરંતિ સંબુદ્ધા, પંડિઆ પવિયખણ વિણિઅદ્રુતિ ભેગેસુ, જહા સે પુરિતમ. તિબેમિ. ૧૬. સંજમે સુદ્દેિયપણું, વિપપમુક્કાણ તાઇણું, તેસિયામણુઈ, નિગૂંથાણુ મહેસિણું. ૧૭. સાધુ સાધવીએ ઉપયોગપૂર્વક મુહપત્તિ,ગુચ્છ પડિલેહ, પછી પડલાં અને પાત્રો પડિલેહવા
૧૭. આ હાર ગોચરીના ૪૨ દોષ અને પાંચ દોષ માંડલીના.
સાધુ સાદેવીએ આહાર પાણી વહેરતાં તેના ૪૨ દેષ જવા તથા આહાર કરતાં મંડલીના પ દેષ વજેવા તે આ પ્રમાણે–પ્રથમ ઉદ્ગમના એટલે આહાર ભોજન ઉત્પાદન કરવાવાળાથી અર્થાત્ સગૃહસ્થાથી જે દોષ લાગે તે સંબંધના ૧૬ દોષ આ પ્રમાણે–૧ સવ દર્શનીઓને અથવા સર્વ લિંગીઓ (મુનિઓ) ને ઉદ્દેશીને કરવું તે “આધાકમ દેષ.” ૨ પૂર્વે તૈયાર કરેલા ભાત, લાડુ, શાક, આદિ મુનિને ઉદ્દેશીને તેમાં દહીં, ગેળ વિગેરેથી સ્વાદિષ્ટ કરવા, તૈયાર થયેલ ચૂરમા મળે ધતાદિ ભેળવી લાડુ કરવા તે “ઉશષ.” ૩ શુદ્ધ અન્નાદિકને આધાકમથી મિશ્રિત કરવું, તે પૂતિકમ દેવું. ૪ જે પિતાને માટે તથા સાધુને માટે પ્રથમથી જ કલ્પીને બનાવવું, તે ‘મિશ્ર દેષ.” ૫ સાધુને માટે ક્ષીર આદિક જુદાં કરી પોતાના ભાજનમાં સ્થાપી રાખવાં તે “સ્થાપિત દોષ. ૬ વિવાહાદિને વિલંબ છતાં સાધુને રહેલા જાણી તેમનો લાભ મેળવવા માટે તે વખતમાં જ વિવાહાદિ કરવા તે “પાડી દેષ. ૭ અંધકારમાં રહેલી વસ્તુને દીવા આદિથી શોધી લાવી સાધુને આપવી તે “પ્રાદુ કરેણ દેષ.” ૮ સાધુ માટે કિંમત આપીને ખરીદ કરવું તે
1. જ્યાં “ધો મંગલ”ની સઝાય બોલવાની લખી હોય ત્યાં આ પાંચ ગાથા બોલાવી,

Page #135

સાધુ-સાવી ચાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રો
૧
‘ક્રીત દોષ.’ ૯ સાધુને માટે ઉધારે અન્નાદિક લાવી આપવું તે‘પ્રામિત્યક દોષ.’ ૧૦ પાતાની વસ્તુ બીજાની વસ્તુ સાથે અદલાબદલી કરીને મુનિને આપવી તે ‘પરાવિત' દોષ.’ ૧૧ સાહસું લાવીને આપવું તે ‘અભ્યાદ્ભુત દોષ.’ ૧૨ કુડલાદિકમાંથી ઘી, તેલ આદિક કાઢવા માટે તેના મુખ પરથી માટી વિગેરે દૂર કરવી તે ‘ઉભિન્ન દોષ.’ ૧૩ ઉપલી ભૂમિ-માળ ઉપરથી, સીંકથી કે ભોંયરામાંથી લઇને સાધુને આપવું તે ‘માલાપહત દોષ.’ ૧૪ રાજાઆદિ બલાત્કારથી કોઇની પાસેથી આંચકી લઇને આપે તે ‘ આચ્છેદ્ય દોષ.’ ૧૫ આખી મડળીએ નહીં દીધેલું (નહીં આપેલું) તેમાંના એક જણુ સાધુને આપે તે ‘અનાસૃષ્ટિ [અનાજ્ઞા] દોષ.’ ૧૬ સાધુનું આવવું સાંભળી પાતાને માટે કરાતી રસવતી–રસાઈ પ્રમુખમાં વધારે તે અદ્નાપૂરક દોષ.' આ સોળ દોષ અહાર દેનારથી લાગે છે. હવે સાધુથી થતા ઉત્પાદનના ૧૬ દ્વેષ આ પ્રમાણે−૧ ગૃહસ્થના બાળકને દૂધ પાવું, નવરાવવું, શણગારવું, રમાડવું તથા ખેાળામાં એસાડવું ઈત્યાદિ કમ કરવાથી મુનિને ધાત્રીપિંડ’ નામે દોષ લાગે છે. ૨ કૂતની પેઠે સદેશે! લઈ જવાથી સાધુને કૃતિપિંડ' નામે દોષ લાગે છે. ૩ ત્રણે કાળના લાભાલાભ, જીવિત, મૃત્યુ આદિ નિમિત્ત કહેવાથી ‘નિમિત્તપિંડ’ નામે દ્વેષ લાગે છે. ૪ ભિક્ષા માટે પોતાના કુળ, જાતિ, ક્રમ, શિલ્પ આદિન વખાણુ કરવાથી ‘આજીવ પિંઢ' નામે દોષ લાગે છે. પ ગૃહસ્થની પાસે દીનપણું જણાવીને શિક્ષા લેવાથી વનીપક પિંડ' નામે દ્વેષ લાગે છે. ૬ મિક્ષા પ્રાપ્તિ માટે ઔષધાદિક ખતાવવાથી ‘ચિકિત્સા પિંડ' નામે દોષ લાગે છે. ૭ ગૃહસ્થને ડરાવી શ્રાપ દઈને આહાર ગ્રહણ કરવાથી ક્રોધપિંડ' નામે દોષ લાગે છે. ૮ સાધુઓની પાસે એવી પ્રતિજ્ઞા કરે કે ‘હું તે લબ્ધિમાન છું, તેથી હું અમુક ઘરેથી સારો આહાર તમને લાવી આપું’ એમ કહી ગૃહસ્થને વિડંબના કરી આહાર ગ્રહણ કરે તેથી ‘માનપિંડ’ નામે દોષ લાગે છે. ૯ ભિક્ષા માટે જૂદા જૂદા વેષ તથા ભાષા બદલવાથી માયાપિંડ' નામે દોષ લાગે છે. ૧૦ અતિ લાભ વડે ભિક્ષા લેવા માટે ઘણું ભટકવાથી ‘લાભપિંડ’ નામે દોષ લાગે છે. ૧૧ પહેલાં ગૃહસ્થના માબાપની તથા પછી સાસુ સસરાની પ્રશંસાપૂર્વક તેમની સાથે પોતાના પરિચય જણાવવાથી ‘પૂર્વ પશ્ચાત્ સસ્તવ’ નામે દોષ લાગે છે. ૧૨-૧૩-૧૪-૧૫ ભિક્ષા માટે વિદ્યા, મંત્ર, નેત્રાંજન આદિ ચૂણ' તથા પાલેપાદિ યાગના ઉપયોગ કરવાથી વિદ્યાક્રિપિંડ’ નામે ચાર દોષ લાગે છે. ૧૬ ભિક્ષા માટે ગર્ભનું સ્તંભન, ગર્ભનું ધારજી, પ્રસવ તથા રક્ષાબધનાદિ કરાવવાથી ‘મૂળકમપિંડ’ નામે દોષ લાગે છે.
હવે સાધુ તથા ગૃહસ્થ બંનેના સાગથી ઉત્પન્ન થતા એષણાના દશ દોષ આ પ્રમાણે-૧ આધાકર્માદિક દોષની શકા સહિત જે પિંડ ગ્રહણ કરવા તે શક્તિદોષ.’ ર સચિત્ત અથવા અચિત્ત એવા મધુઆદિક નિંદનીય પદાર્થાના સંઘટ્ટવાળા પિંડ ગ્રહણ કરવા તે ‘અક્ષિત દોષ.’ ૩ કાયની (સચિત્તની) મધ્યમાં સ્થાપન કરેલું જે અર્ચિત્ત અન્ન પણ લેવું તે ‘નિશ્ચિમ દોષ,’ ૪ સચિત્ત ફળાદિકથી ઢંકાયેલું જે અન્નાદિ ગ્રહણ કરવું તે ‘પિહિતદોષ.’ ૫ દેવાના પાત્રમાંથી ખીજા પાત્રમાં નાંખીને તે વાસણથી જે દેવું તે ‘સંકૃત દોષ.' ૬ ખાલક, વૃદ્ધ, નપુંસક, ધ્રુજતા, આંધળા, મદોન્મત્ત, હાથપગવિનાના, એડીવાળા, પાદુકાવાળા, ખાંસીવાળા, ખાંડનાર, તોડનાર, ફાડનાર, અનાજ વિગેરે દળનાર, ભુજનાર, કાતરનાર, જિંજનાર વિગેરે

Page #136

૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર છકાયના વિરાધક પાસેથી, તેમજ ગર્ભિણી, તેડેલ છેકરાવાળી અથવા ધાવતા બાળકવાળી સ્ત્રી પાસેથી આહાર લેવા તે ‘દાયકદોષ.’ ૭ દેવાલાયક જે ખાંડ આદિક વસ્તુ તેને સચિત્ત અનાજ આદિકમાં મિશ્ર કરીને આપવું તે ‘ઉન્મિશ્રદોષ.’ ૮ અચિત્તપણાને પામ્યા વિનાનું જે દેવું તે ‘અપણિત દોષ.' ૯ દહીં, દૂધ, ઘી, ખીર આદિ દ્રવ્યેાથી જે વાસણ તથા હાથાદિને ખરડીને આપે તે ‘લિદોષ.’ ૧૦ ઘી આદિકના જમીન ઉપર છાંટા પડે તેમ વહેારાવવું તે ‘તિદોષ.’ હવે ગ્રાસષણાના અર્થાત્ આહારાદિ વાપરતી વખત તે માંડલીનાં પાંચ દોષ આ પ્રમાણે-૧ રસના લેાભથી પુડલા આદિકને અંદર તથા ઉપરથી ઘી ખાંડ આફ્રિમાં ઝમેળવા તે સચેાજના દોષ.’ ૨ જેટલે આહાર કરવાથી ધીરજ, ખળ, સયમ તથા મન વચન કાયાના યેગને બાધ ન આવે તેટલે આહાર કરવા, ઉપરાંત કરે તે પ્રમાણુાતિરિક્તતા દોષ.’ ૩ સ્વાદિષ્ટ અન્નને અથવા તેના દેનારને વખાણુતા થકા જે ભાજન કરે તે રાગરૂપી અગ્નિથી ચારિત્રરુપ ચ`દનન કાષ્ટોને બાળીને કોલસારૂપ કરી નાંખે છે તેથી તે ‘અંગારદેષ.’ ૪ અન્નની કે તેના દેનારની નિંદા કરતા આહાર કરે તે પણ ચારિત્રરુપ ચિત્રશાળાને કાળી કરે છે તેથી તે ધૂમ્રદોષ' ૫ મુનિને ભેજન કરવામાં છ કારણા છે–૧ ક્ષુધા વેદના શમાવવા માટે, ૨ આચાર્યાંકિ સાધુની વૈયાવચ્ચ કરી શકાય તે માટે, ૩ ઇર્યાંસમિતિની શુદ્ધિ માટે, ૪ સયમ પાળવા માટે, ૫ જીવિતવ્યની રક્ષા માટે તથા ૬ ધ્યાનને સ્થિર કરવા માટે ભાજન કરવાની જરૂરીયાત છે, તેના અભાવે ભેજન કરે તેા ‘કારણાભાવ’ નામે પાંચમે દોષ લાગે. વેયણે વૈયાવચ્ચે ર ઇરિયાએકે ય સંજમા એ, તડુપાણ' વત્તિયાએ છઠ્ઠું પુણધમ્મચિંતાએ ૧.’
“આ ઉપર કહેલા” ૪૭ દ્વેષ સાધુ સાધ્વીએ ખરાખર સમજીને નિર'તર તે દોષ ન લાગે તેમ સાવધાનપણે વર્તવું.
સાલસ૧૬ ઉગમ ઢોસા, સાલસ૧૬ ઉપાયણાએ દોસાએ, દસ૧૦ એસણાએ ઢોસા, સોયણુમાઇ ૫ ચેવ.પ ૧. આહ્વાકર્મુદ્દેસિય, પૂર્ણકમ્સે ય મીસજાએ ય, વણા પાંડુડિયાએ, પાર કીય પામિચ્ચે. ૨. પરિઅફ઼િએ અભિહડે ઉમ્ભિને માલાહડેય, અચ્છિો અનિસિš અજયર ય સેાલસમે. પિણ્ડુર્ગામે દોસા. ૩ ધાઇ ઇ નિમિત્તે, આજીવ વીમગે તિગિચ્છા ય, કાડૅ માણે માયા, લેાભે ય હવાતિ દસ એએ. ૪ પુવિ-પચ્છાસથવ, વિજ્જા મતે ય ક્રુષ્ણુ જોગે ય, ઉપાયણાઈ ઢોસા, સાલસમે મૂલકમ્મે ય. ૫ સય મિલ્ખય નિત્તે પહિય સાહરિય દાયગુસ્સીસે; અપરિણય લિત્ત છયિ, એસણુ દોસા દસ હુવતિ. ૬ સોયણાપમાણા, ઈંગાલ ધૂમ કારણે પઢમા; વસદ્ધિ અહિંતરે ચેવ, રસહેૐ દવસ’જોગા. ૭. (પિંડ નિયુ'ક્તિ.)
૧૮. ગેાચરી આલેાવવાના વિધિ.
ઉપર જણાવેલા ૪ર દોષ ટાળી ગોચરી લઈ આવી. નિસિહી, નિસિહી, નિસીહિ' નમા ખમાસમણાણું ગાયમામણું મહામણીણ.' કહીને ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કરી ગુરુ સન્મુ ખ આવી ‘નમે ખમાસમણાણુ, મર્ત્યએણુ વદામિ' કહે. પછી પગ મૂકવાની ભૂમિ પ્રમાજી, ગુરુ અથવા વડીલ સન્મુખ ઉભા રહી, ડાબા પગ ઉપર ડાંડા રાખી જમણા હાથમાં મુહપત્તિ રાખી, ઉભા ઉભા ખમાસમણુ દઇ દેશ માગી ઇરિઆવહિ॰ તસ॰ અન્નત્ય૰

Page #137

સાધુ-સાધ્વી ચાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રા
કહી એક લેાગસ્સના કાઉસ્સગ્ગ કરે. કાઉસ્સગ્ગમાં જે ક્રમથી ગોચરીની જે જે વસ્તુ લીધી હોય તે અને તેમાં લાગેલા દોષ.' સ`ભારે. પછી નમે અરિહ`તાણુ' કહી, કાઉસ્સગ્ગ પારી ધારી રાખેલા અતિચાર ક્રમ પ્રમાણે ગુરુને કહી બતાવે. પછી ગુરુને આહાર દેખાડે. પછી ગોચરી આલાવે. તે આ પ્રમાણે
પશ્ચિમામિ ગાઅરચરિઆએ’ થી માંડી મિચ્છામિ દુક્કડ' પ°ત ( શ્રમણ સૂત્રપગામ સજ્ઝાયમાં આવે છે તે આલાવા) કહે. પછી તસ્સ ઉત્તરી અન્નત્ય કહી કાઉસ્સગ્ગ કરે. તે કાઉસ્સગ્ગમાં નીચેની ગાથા વિચારે. અહા જિણેહિં અસાવજ્જા, વિત્તી સાહ્ણુ દેસિયા, મુક્ષસાહુણ હેસ્સ, સાહુ દેહસ્સ ધારણા. ૧.
અઃ-અહા આશ્ચય છે કે શ્રી જિનેશ્વર દેવાએ મેાક્ષના સાધન રૂપ સમ્યગ્દશન સભ્યજ્ઞાન, સમ્યક્ચારિત્રની આરાધના કરવાવાળા એવા સાધુઓના દેહને કટાવવાળી શરીરની રક્ષા માટે પાપ રહિત નિદ્રોષ વૃત્તિ (વતન) ખતાવી છે. આવી ભાવના ભાવીને કાઉસ્સગ્ગ પારી લાગસ કહી પછી સ્વસ્થતાપૂર્વક આહાર પાણી કરે.
સાંજે ગુરુવંદનના વિધિ.
એ ખમાસમણુ૰ ઈ ઈચ્છકાર૦ (૫ન્યાસાદિ પદ્મસ્થ હોય તે ખમા !) પછી અદ્ભુતિ ઓ ખામી ખમા॰ દઇ યથાશક્તિ પચ્ચક્ખાણુ લેવું. ૧૯. સાંજની પડિલેહણ વિધિ.
ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા॰ બહુ પપુિન્ના પારિસિ ? કહી, ખમાસમણ દઈ, ઇરિયાવહી પડિમી, ખમાસમણુ દઈ ઈચ્છા૰ પડિલેહણ કરુ ઈચ્છ, ખમા॰ ઈચ્છા૦ વસ્તી પ્રમાનું? ઈચ્છ, કહી ઉપવાસ કર્યાં હોય તે મુદ્ઘપત્તિ, આસન આધા પડિલેડવાં. નહીં તે પૂર્વવત્ પાંચ વાનાં પિલેવાં. પછી ઇરિયાવહી પડિકમી ખમાસમણુ ઇ, ઇચ્છકારી ભગવન પસાય કરી પડિલેહણા પડિલેહાવાજી. એમ કહી, પૂર્વોક્ત રીતે સ્થાપનાજીની પડિલેહણા કરવી. પછી ખમા૰ ઈચ્છા૰ ઉષધિ મુહુપત્તિ પડિલેહું? ઇચ્છ. કહી મુહપત્તિ પડિલેહી, ખમા॰ ઇચ્છા॰ સજઝાય કરુ ? ઇચ્છ. કડી, એક નવકાર ગણીને “ધમ્મામ‘ગલમુક્કિકું” એ સજઝાય પાંચ ગાથાની કહે. પછી આહાર વાપર્યાં હાય તો એ વાંદણાં દઈને ઇચ્છકારી ભગવન્! પસાય કરી પચ્ચક્ખાણુના આદેશ દેશોજી. કહી મુŕસી આદી યોગ્ય પચ્ચક્ખાણુ કરે. ઉપવાસ કર્યાં હાય તેા ખમાસમણુ ઇ ઈચ્છકારી ભગવત્ પસાય કરી પચ્ચક્ખાણુના આદેશ દેશાજી.’ કહી ચઉવિહાર ઉપવાસ કે પાણુહારનું પચ્ચક્ખાણ કરે. પછી ખમા॰ ઈચ્છા૦ ઉપષિસ ંાિઝું ? ઈચ્છ.... ખમા॰ ઈચ્છા૰ ઉપધિ પડિલેડુ ? ઇચ્છ....કહી સવે' વસ્ત્ર પડિલેહે પછી પૂર્વોક્ત રીતે ઇરિયાવહી પશ્ચિમી, કાજો લેઈ, ઇરિયાવહી પડિમી કાજો પરઠવવા. ૨૦. સ્થડિલ શુદ્ધિના વિધિ અને ચાવીસ માંડલા.
દૈવસિક પ્રતિક્રમણના પ્રારભમાં ખમા૰ ઇરિયાવહિ॰ તસ્સ ઉત્તરી૰ અન્નત્ય કહી એક લેગસ્સના કાઉસ્સગ્ગ૰ ચદેસુ નિમ્મલયરા' સુધી કરી ‘નમે અરિહંતાણુ' કહી કાઉસગ્ગ કરી લોગસ્સ॰ ખમા॰ “ઇચ્છાકારેણ સસિહ ભગવન્! પચ્ચક્ખાણ (ન કર્યુ· હોય તો કરવું. અને કયુ" હોય તો) કર્યુ છેજી” એમ કહી ખમા૰ ઇચ્છા૰ સ્થઢિલ પડિલેહું ?

Page #138

સજન સન્મિત્ર ઇચ્છ, કહી એકેકી દિશાએ છ છ માંડલાં કરે તે આ પ્રમાણે
૧ આઘાડે આસને ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. ૨ આઘાડે આસને પાસવણે અણહિયાસે. ૩ આઘાડે મક્કે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. ૪ આઘાડે મક્કે પાસવણે અણહિયાસે. ૫ આઘાડે દૂરે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિયાસે. ૬ આઘાડે દૂર પાસવણે અણહિયાસે.
૧ આઘાડે આસનને ઉચ્ચારે પાસવણે અહિઆસે. ૨ આઘાડે આસને પાસવણે અહિઆસે. ૩ આઘાડે ઉચ્ચારે મઝે પ્રસવણે અહિઆસે. ૪ આઘાડે મઝે પાસવણે અહિઆસે. ૫ આઘાડે દરે ઉચ્ચારે પાસવણે અંહિઆસે. ૬ આઘાડે દૂર પાસવણે અહિઆસે.
૧ અણુઘાડે આસને ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિઆસે. ૨ અણુઘાડે આસને પાસવણે અણહિઆલે. ૩ અણુઘાડે મક્કે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિઆસે. ૪ અણઘાડે મક્કે પાસવણે અણહિઆસે. ૫ અણઘાડે ફરે ઉચ્ચારે પાસવણે અણહિઆસે. ૬ અણઘાડે દૂર પાસવણે અણહિઆસે.
૧ અણુઘાડે આસનને ઉચ્ચારે પાસવણે અહિઆસે. ૨ અણઘાડે આસને પાસવણે અહિઆલે. ૩ અણઘડે મજએ ઉચ્ચારે પાસવર્ણ અહિઆસે. ૪ અણુઘાડે મક્કે પાસવણે અહિઆસે.૫ અણઘાડે રે ઉચ્ચારે પાસવર્ણ અહિઆસે. ૬ અણવાડે ઘરે પાસવણે અહિઆસે.
પછી ઇરિઆવહી પડકકમી, ચિત્યવંદન કરી દેવસિકાદિ પડિક્રમણ શરૂ કરે.
રાઈ દેવસી અને પકખીમાં અભુટ્ટઓથી ખામતા પાંચ કે તેથી વધુ સાધુ સમુદાય હેય તે ત્રણને પામવા. શિષ્ય સમુદાય વધારે હોય તે ચોમાસામાં પાંચ સાધુને અને સંવત્સરીમાં સાત સાધુને પામવા.
૨૧. સંથારા પરિસિનો વિધિ. પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી યથાશક્તિએ પહેર રાત્રિ પચત સ્વાધ્યાય દાન કર્યા પછી સંથારો કરવાને અવસરે સંથારા પિરિસિ ભણાવવી, ખમાત્ર ઈચ્છા“બહુ પતિપુન્ના પિરિસિ ગુરુ કહે “તહત્તિ” કહી ખમાસમણ દઈ ઈરિઆવહીથી લોગસ્સ સુધી કહી, ખમાત્ર ઈચ્છા બહુ પડિહપુન્ના પિરિસિ રાય સંથારએ કામિ' (ઠા) ગુરુ કહે “ઠાએ ઈચ્છ. કહી મોટા સાધુ ચઉકસાય. કહે પછી નમુસ્કુર્ણ, જાવંતિખમા જાવંત નમે ઉવસગ્ગહર અને જય વીરાય પૂરા કહી ખમા ઇચછા સંથારા વિધિ ભણવા મુહપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છ. કહી મહપત્તિ પડિલેહીને “નિસિહી નિસિહી નિસિડી નમે ખમાસમણાણું ગેયમાઈશું મહામુણીશું આટલે પાઠ, તથા નવકાર કરેમિ ભંતે–એટલું ત્રણવાર કહે. પછી આગળને પાઠ બોલે.
૨૨. સંથારા પરિસિ. આણુજાણહ જિજિજા અણુજાણહ પરમગુરુ, ગુરુગુણરયણેહિં મસિરીરા; બહુપતિપુણ પરિસિ, રાયસંથારએ કામિ. ૧. આણુજાણહ સંથાર, બાહુવહાણેણુ વામપાસેનું; કાડિપાયપસારણ, અતરંત પમરજએ ભૂમિં. ૨. સંકેઈઅ સંડાસા, ઉવટ્ટતે આ કાયપડિલેહા, દāાઈ ઉવાં , ઊસાસનિરંભણએ. ૩. જઈ મે હજ પાસાઓ, ઈમરસ દેહન્સિમાઈ રયીએ, આહારમુહિદેહ, સર્વ તિવિહેણ સિનિં. ૪. ચત્તારિ મંગલ

Page #139

સાધુ-સાધ્વી ચેગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રા
૯૫
અરિહતા મગલ', સિદ્ધા મગલ', સાહૂ મગલ', કેલિપન્નત્તો ધમ્મા મંગલ. ૫. ચત્તારિ લગુત્તમા અરિહતા લાગુત્તમા, સિદ્ધા લાગુત્તમા, સાહૂ લાગુત્તમ, કેલિપન્નત્તો ધમ્મા લેગુત્તમા. ૬. ચત્તારિ સરણું પવજ્જામિ, અરિહંતે સરણ. પવજ્રામિ, સિધ્ધે સરણું પવજ્ઞામિ, સાહૂ સરણું પવામિ, કેલિપન્નત્ત ધમ્મ સરણ પવામિ. ૭. પાણાઇવાયમલિમ, ચારિક' મેહુણ વિષ્ણુમુચ્છ, કાહ' માણ' માય, લેાભ' પજ તહા દોસ', ૮, કલહુ અશંખાણ, પેસુન્નત રઇઅરઇ સમાઉત્ત; પરપરિવાય` માયા, મેાસ' મચ્છત્તસલ ચ. ૯. વાસિરિસ ઇમાઇ, સુક્ષ્મમગ્ન સ`સગ્ગ વિગ્ધભૂઆઇ; દુગ્ગઇ નિખ ધણાઈ, અઠ્ઠારસ પાવડાણા”. ૧૦ એાહ' નડ્થિ મે કાઇ, નાહમન્નસ્સ કસ્સઈ; એવ' અઢીણમણસા, અપાણુ માણુસાસઇ, ૧૧. એગે મે સાસએ અપ્પા, નાણુદ સણસ જુએ; સેસા મે બાહિરા ભાવા, સવે સંજોગલક્ષ્મણા. ૧૨. સંજોગમૂલા જીવેણુ, પત્તા દુક્ષ્મપરપરા, તન્હા સોગસ મધ, સવ્વ તિવિùણ વાસિરિઅ. ૧૩. અરિહત મદેવેશ, જાવજીવ' સુસાહુણા ગુરુણા; જિષ્ણુપન્નત્ત' તત્ત, ઈઅ સમ્મત્ત' મએ ગહિમ. (ત્રણવાર કહેવી) ૧૪. ખમિઅ ખમાવિએ મ ખમિશ્ર, સવ્વત્તુ જીવનિકાય; સિદ્ધહ સાખ આલાયડુ, મુગૃહ વર્કર ન ભાવ. ૧૫. સવે જીવા કમ્મવસ, ચઉદહરાજ ભમત; તે મે સવ્વ ખમાવિ, મુવિ તેડુ ખમત. ૧૬. જં જ મણેણુ મસ્ક્રૂ, જ જ વાએણુ ભાસિઅં પાવ; જ જ કાએણુ કય, મિચ્છામિ દુક્કડ તસ્સ. ૧૭. તેમાં ચૌદમી ગાથા ત્રણવાર કહેવી, પછી ત્રણ નવકાર ગણવા. પછી છેલ્લી ત્રણ ગાથા કહેવી. ત્યારબાદ નિંદ્રા ન આવે ત્યાંસુધી સ્વાધ્યાય ધ્યાન અથવા પરમેષ્ટિ નમસ્કારનું સ્મરણુ કરે, પછી કુડાની માફક પગ ચકાચીને સુવે,
૨૩. લાચ કરવાની વિધિ.
લાચ કરવા તે સાધુને આચાર છે તેની વિધિ નીચે પ્રમાણે આપી છે. આચાર્યાદિ ગુરુદેવની પાસે આવી ઈરિયાવહી પડિમી ખમાસમણુ દેઇ ઇચ્છા કારણે સક્રિ॰ ભગ॰ લેાય મુહપત્તિ પડિલેહું! ગુરુ કહે ‘પડિલે’ ! ઇચ્છ કહી મુદ્ઘપત્તિ પડિલેડુ', પછી વદના કરી ખમા॰ દઈ, ઈસ્ત્ર સંદિ૰ ભગ૰ લાય' સક્રિસાવેમિ, ગુરુ સંદિસાવેહ, પછી ખમા દઈ ઇચ્છા૰ સ॰િ ભગ૰લાય' કારેમિ, ગુરુ'કારય.' ખમા ઈચ્છા સ ંદિ॰ ભગ૰ ઉચ્ચાસણું સ`દિસાવેમિ, ગુરુ ‘સખ્રિસાવેRs' ખમા દઈ ઈચ્છા૰ સ॰િ ભગ॰ ઉચ્ચાસણું ડામિ. ગુરુ ‘ઠા.’ જો લોચ કરવાવાળા દીક્ષાપર્યાયથી મોટા હાય તે ખમાસમણુપૂર્ણાંક વિનતિ કરે, ઇચ્છકારી ભગવન્! પસાય કરી મમ લાય કરેઢુ’ દીક્ષાપર્યાયથી નાના હોય તો ઇચ્છકારી મમ લેાય. કર્રહ' પછી વિનંતિ કરે કે અત્તયર કેસ ધારિણેય ઇચ્છાકાર દે ત.' અર્થાત્ રાખનું પાત્ર અને કેશ લેવાવાળાને વિનતિ કરે કે આપ પધારે. પછી લેાચ કરાવવા.
૨૪. લેાચ કરાવ્યા પછીની (પવેયણા) વિધિ.
લેચ કરાવ્યા પછી લાચ કરવાવાળાના હાથ દબાવવા જોઈએ. પછી આચાર્યાદિ ગુરુદેવની પાસે આવી ઇરિયાવહી પડિમી, ખમા॰ ઇ ઈચ્છા૰ સંદિ॰ ભગ૰ મુહપત્તિ પિRsલેડુ ? ગુરુ-૧ ‘પડિલેહ.’ પછી મુહુપત્તિ પડિલેણ કરી, દ્વાદશાવત` વંદન કરે, ખમા॰ ઈ

Page #140

સજજન સન્મિત્ર ઈચ્છા સંદિ. ભાગ લેય પવેએમિ, ગુરુ “પયહ બીજું-ખમા દઈ ઈચ્છા સંદિસહ કિં ભણુમિ ગુરુ “વંદિતા પહ, ત્રીજુ ખમા દઈ કેસા મેં પજુવાસિયા ગુરુ-દુક્કર કર્યા ઇગિણી સાહિત્યંતિ ગુણવૃત્ત ઈચ્છામિઅણુસંદિત્તા” કહે ચેથું ખમા દઈ “તુમ્હાણું પઈયં સંદિસહ સાહણું પહ એમિ” ગુરુ “પહર, પાચમું ખમા દઈ નવકાર મંત્ર ભણે છઠું ખમા દઈ “તુમ્હાણું પયં સહુણું પેઇયં સંદિસહ કાઉસગ્ગ કરેમિ ?” ગુરુ “કરેહ.” સાતમું ખમા દઈ “કેસેસુ પજુવાસિજ્જસ માણેસ સં જન અહિયાસિયં કુઈયે કકરાઈયે છીએ ભાઈ તસ્સ ઉઠ્ઠાવણિય કરેમિ કાઉસ્સગ” કહી પછી અન્ની કહી સાગરવર ગભિરાઇ મુધીને એક લેગસને કાઉસગ્ગ કરી પ્રગટ લેગસ્સ કહે. પછી મેટા સાધુઓને અનુકમથી વંદના કરે. મોટા સાધુઓ તેમને સુખશાતા પુછે જે પિતેજ લોચ કરે તે પયણ વિધિ ન કરે.
૨૫. લેચ કરવાના નક્ષત્ર. પુણવસુ આ પુસ્સો અ, સવઓ આ ધણિટ્રિયા એએહિં ચઉહિં રિપેહિ, લેઆ કમ્માણિકાઓ. ૧૦૪. કિરિઆહિં વિસાહહિં મહાહિં ભરણહિ અએએહિં ચઉહિં બેિહિં, લેઅ કમ્માણિ વજ્જએ. ૧૦૫. (દિનશુદ્ધિદીપિકા અને આરંભસિદ્ધિ)
પુનર્વસુ, પુષ્ય, શ્રવણ અને ધનિષ્ટ, આ ચાર નક્ષત્રમાં લેચ કરે શુભકારક છે; કૃત્તિકા, વિશાખા, મઘા અને ભરણી, આ ચાર નક્ષત્રમાં લોચ નહિ કરે, આ અશુભ નક્ષત્ર છે
નવા દીક્ષિત શિષ્યને પ્રથમ લેચ ઉપર પ્રમાણેના પુનર્વસુ, પુષ્ય, શ્રવણ અને ઘનિષ્ઠા નક્ષત્રમાં કર અત્યન્ત શુભ છે; અને કૃત્તિકા, વિશાખા, મઘા અને ભરણી, આ ચાર નક્ષત્રમાં લેચ કરવો અત્યન્ત અશુભ છે. ગણિવિદ્યા પ્રકીર્ણ (પન્ન) માં આ ચાર નક્ષત્ર અને માટે ત્યાગવાના કહ્યા છે બાકીના નક્ષત્ર મધ્યમ જાણવા, પુનર્વસુ આદિ ચાર નક્ષત્ર ન આવે તે મધ્યમ નક્ષત્રમાં લોન્ચ કરી શકાય છે.
૨૬. સાતવાર ચૈત્યવંદન. સાધુ દરરોજ સાત વખત ચિત્યવંદન નીચે પ્રમાણે કરે. ૧ જાગે ત્યારે રાઈ પ્રતિક્રમના પ્રારંભમાં જગચિંતામણિનું. ૨ રાઈ પ્રતિકમણને અંતે વિશાલ લેચનનું. ૩ દહેરાસરમાં દર્શન કરતી વખતે જગચિંતામણિ આદિનું. ૪ પચ્ચખાણ પારતા જગચિંતામણિનું. ૫ આહાર કરી રહ્યા પછી ઇરિયાવહી પડિકમીને જગચિંતામણિનું. ૬ દેવસિક પ્રતિકમણનાં પ્રારંભમાં (કેઈ “નડતુ વર્ધમાનાયનું કહે છે). ૭ સંથારા પિરિસી ભણાવતાં ચઉકકસાયનું.
૨૭. ચાર વાર સજઝાય.
સાધુ ચાર વાર સઝાય કરે તે આ પ્રમાણે ૧ રાઈ પ્રતિક્રમણનાં પ્રારંભમાં ભરતેસર બાહુબલીની, ૨ સવારની પડિલેહણના મધ્યમાં ધમે મંગલની, ૩ બપોરની પડિલેહણના મધ્યમાં ધમ્મ મંગલની, ૪ દૈવસિક પ્રતિક્રસણને અંતે કહેવાય છે (કેઈ પચ્ચખાણ પારતાં ધમે મંગલની પણ કહે છે.

Page #141

સાધુ-સાધ્વી ગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્ર ૨૮. પાક્ષિક પ્રતિક્રમણમાં કેઈને છીંક આવે તે કાઉસ્સગ્ન કરવાને વિધિ.
જે પાક્ષિક, અતિચાર અગાઉ છીંક આવે તે ઈરિઆવહીથી માંડીને સર્વ ફરીને કરવું, અતિચાર પછી બૃહચ્છાતિ સુધીમાં આવે, તે દુખખઓને કાઉસગ્ન કર્યા અગાઉ ઈરિયાવહી પડિકમી, લેગસ્ટ, કહી ખમાસમણ દઈ ઈચછા “ક્ષુદ્રોપદ્રવ ઓહાડાવણહ્યું કાઉસ્સગ કરું?” ઈચ્છ કહી શુદ્રો કરેમિ કાઉસગ્ગ અન્નત્થ૦ કહી ચાર લેગસને કાઉસ્સગ્ન સાગરવરગંભીરા સુધી કરે. તે કાઉસ્સગ નીચેની ગાથા ચાર વાર શાંતિથી સાંભળીને પાર.
સર્વે યક્ષાંબિકાવા યે, વૈયાવૃત્યારા જિને, શુદ્રોપદ્રવસઘાત, તે દ્રુતં દ્વાવલંતુ નઃ ૧ પછી પ્રગટ લેગસ્સ કહેવો.
ર૯. બાર માસે કાઉસ્સગ કરવાનો વિધિ. ચૈત્ર શુદિ ૧૧-૧૨-૧૩ અથવા ૧૨–૧૩-૧૪ અથવા ૧૩-૧૪-૧૫ એ જ દિવએ દરરોજ દૈવસિક પ્રતિકમણમાં સાય કહ્યા પછી આ કાઉસ્સગ્ન કરશે. પ્રથમ ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા. “અચિત્તરજ એહાડાવત્થ કાઉસ્સગ્ન કરુ?” ઈચ્છ. અચિત્ત કરેમિ કાઉસગ્ગ અન્નત્થ કહી ચાર લોગસ્સનો કાઉસગ સાગરવરગભીરા સુધી કર, પારને લેગસ કહે.
૩૦. કઈ સાધુ કાળ કરે ત્યારે સાધુને કરવાને વિધિ.
જે કઈ સાધુ કે સાધ્વી કાળ કરવાની તૈયારીમાં હોય ત્યારે પહેલાથી ઉપધિ, પુસ્તક, પાત્રા, સ્થાપનાચાર્ય આદિ તે સ્થાનથી બીજે સ્થાને લઈ જવા અને તેમની પાસે મધુર વનિથી નવકાર મંત્ર, ચાર સરણાદિ અંતિમ આરાધના સંભળાવવી. રાત્રે કાળ કર્યો હોય અને બીજા સાધુઓને પ્રતિક્રમણ ક્રિયા કરવી હોય તો સ્થાપનાચાર્યજી બીજે સ્થાનકે મુક્યા હોય ત્યાં જઈને મનમાં ક્રિયા કરવી અને કાળ કરેલ સાધુ તથા બીજા સાધુઓના સ્થાપનાચાર્યજી ત્યાં રાખવા નહિ. તથા તેમને એ-મુહપત્તિ લઈ લેવી તેને સ્થાને ના ચરવલે અને નવી મુહપત્તિ રાખવી.
કેઈ સાધુ અથવા સાધવી કાળ કરે કે તરત જ મૃતકના માથાની જગ્યાએ જમીનમાં લેવાની ખીલી શ્રાવક પાસે મરાવવી. પછી જે સાધુએ કાળ કર્યો હોય તેની પાસે આવીને એક સાધુ આ પ્રમાણે કહે.” કોટિક ગણું, વયરી શાખા, ચાંદ્રકુલ, આચાર્યશ્રી.................... ઉપાધ્યાયશ્રી.............(અથવા સમુદાયમાંના વૃદ્ધ સાધુનું નામ) મહત્તરાશ્રી (મેટાં ગુરુજીનું નામ) અમુક મુનિના શિષ્ય (મુનિશ્રી
) અમુકની ગુરુજીના શિષ્યા _) મહાપારિઠાવણિઆએ કરેમિ કાઉસગ્ગ અથ૦ કહી એક નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરી, પારી પ્રગટ નવકાર કહી ત્રણવાર સિરે સિરે સિરે કહે, તે વખતે માથે વાસક્ષેપ નાખો. પછી તે મૃતકને શ્રી સંઘને સેંપી દેવું.
સ્વર્ગવાસી મુનિરાજના એક શિષ્ય અથવા લઘુ પર્યાયવાલા એક સાધુ ચોલપટ્ટો ચાદર આદિ ઉલટા વેષ પહેરી ઉલટા કાજે લે [દરવાજાથી અંદરની તરફ

Page #142

૯૮
સજ્જન સન્મિત્ર પછી કાજા સમધિ ઈરિયાવહી પડિકસી દેવવંદન કરે, તે આ પ્રમાણે પ્રથમ-કલ્યાણકદની એક થાય એવી એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરે, પછી અન્નત્ય અરિહંત ચેઈ યાણું૦ જય વીયરાય॰ ઉવસગ્ગહર નમે ત્ જાતિ ચે૰ જાવંત કે॰ નમ્રુત્યું પાર્શ્વનાથનું ચૈત્યવંદન૦ લોગસ્સ લાગસ્ટને કાઉસગ્ગ અન્નત્યં તસ્સ ઉત્તરી॰ ઇરિયાવહી ખમાસમણુ॰ પછી અવિધિ આશાતના મિચ્છામિ દુક્કડ કહે.
પછી સાધુ સીધા વેષ પહેરી સીધે કાન્તે લઈ તેની ઇરિયાવહી કરે. ૩૧. કાઇ સાધુ કાળ કરે ત્યારે શ્રાવકને કરવાના વિધિ. જો રાત્રિ મૃતક રાખવાનું હાય, તે મૃતકના માથાની નીચે જમીન કે થાંભલે ખીલી મારવી અને નિર્ભય માણસોએ રાત્રે જાગવું, ઉંઘવું નહિ,
પ્રથમ દાઢી મૂછ અને માથાના કેશ કાઢી નખાવે, પછી હાથની છેલ્લી ટચલી આંગનીના ટેરવાના છેદ કરે, પછી પગની આંગળીના ધોળા સુતરથી અધ કરે, પછી કથરોટમાં એસાડીને કાચા પાણીથી સ્નાન કરાવે, પછી નવાં સુંવાળાં કપડાંથી શરીર લુછીને સુખડ કેસર ખરાસના વિલેપન કરી, ચાલપટ્ટો ચાદર આદિ નવાં સુંવાળાં વસ્ત્ર પહેરાવે, તે આ પ્રમાણે-સાધુ હાય તા પ્રથમને આઘેા લઇ લેવા, સાધુને નવા ચેાળપટ્ટો રા હાથનેા પહેરાવી કદોરો બાંધે તથા નવા શ્વેત કપડા ા હુથના કેસરના પાંચ અવળા સાથીઆ કરી ઓઢાડે, બીજા કપ ડાંને કેસરના છાંટા નાંખવા. નનામી ઉપર એક ઉત્તરપટ્ટો પાથરવા અને તેના વચલા ભાગમાં એક આટાના અવળેા સાથીએ કરવેા અને માંડવી હાય તો બેઠકે અવળા સાથીઓ કરવા. સાથી હાય ને લેધા વિગેરે નીચેનાં બધાં વચ્ચે સિવાયના ઉપરના ભાગનાં બધાં વસ્ત્રાને કેશરના અવળા પાંચ પાંચ સાથીઆ કરવા તેમજ ઉપર અને નીચેનાં બધાં વસ્ત્રાને કેશરના છાંટા નાખવા. ચાર આંગળ પહેાળા નવાં લુગડાંના પાટેા કેડે બાંધવા, પછી નાવના આકારે ચૌદ પડના લગેટ પહેરાવે. તે નાવના આકારે ન હોય તે કપડાંના ચૌદ પડ કરીને તેના લગાટ પહેરાવે, પછી નાના લેંઘા જાઘ સુધીને પહેરાવે, પછી લાંબે લેંઘા પગના કાંડા સુધીને પહેરાવી કેડે દેશ બાંધીને, એક સાડા ઢીંચણથી નીચે અને પગના કાંડાથી ઉપર સુધીનેા પહેરાવી દોરીથી માંધવા, પછી ક`ચવાની જગ્યાએ, લુગડાના પાટે વીંટી ત્રણ કચવા પહેરાવી એક કપડા એઢાડે, પછી સુવાડીને બીજો કપડા ઓઢાડે અને જમીન ઉપર સુવાડે ત્યાં પણ માથાની જગ્યાએ જમીનમાં ખીલી ઠાકે.
પછી મૃતકની જમણી ખાજુએ ચરવળી તથા મુહુપત્તિ મૂકે અને ડાબી બાજુએ ઝોળીની અંદર ખડિત પાત્રામાં એક લાડુ મૂકે પછી જે વખતે કાળ કર્યાં હેાય તે વખતનું કયું નક્ષત્ર હતું તે જોવું. (અથવા બ્રાહ્મણને પૂછ્યું.) રાહિણી, વિશાખા, પુન વસુ, અને ત્રણ ઉત્તરા, એ છ નક્ષત્રમાં ડાભના બે પુતળાં કરવાં. જયેષ્ટા, આર્દ્રા, સ્વાતિ, શતભિષા, ભરણી, અશ્લેષા અને અભિજિત્ આ સાત નક્ષત્રમાં પુતળાં કરવાં નહિ, ખાકીનાં ૧૫ નક્ષત્રમાં એકેક પુતળુ કરવુ', તે પુતળાંના જમણા હાથમાં ચરવળી તથા મુહપત્તિ આપવી, તથા ડાબા હાથની ઝોળીમાં ભાંગેલું પાત્ર લાડુ સહિત મૂકવું. જો બે પુતળાં હોય તે અંનેને તે પ્રમાણે આપવું. પછી પુતળાં આદિ અધી વસ્તુ મૃતકની પાસે નૈઋત્ય ખૂણામાં અથવા દક્ષિણ દિશામાં

Page #143

સાધુ-સાધ્વી યોગ્ય આવશ્યક (ક્યાનાં સૂત્રો મૂકવાં. પછી સારે મજબુત ત્રીજો કપડે હોય તે બધી વસ્તુઓ સહિત મૃતકને સુવાડીને કપડાંના બધા છેડા વીંટાવી દે. અને મૃતકનાં પ્રથમનાં બધાં વસ્ત્રો હોય તે શ્રાવક ઉના પાણીથી પલાળી સુકાવી ફાડીને પરઠવી દે અને સંથારો કામળી વિગેરે જે ઉનનાં કપડાં હોય તે ગોમુત્ર છોટે (જે સુતરાઉ કપડાને પલાળવાની જોગવાઈ ન બને તે ગેમુત્ર છાંટે તેપણ ચાલે.) ૩૨. સાધુ સાધ્વી કાળ ધર્મ પામે ત્યારે જોઈતા સામાનની યાદી.
લાડવાના ડોઘલા. દીવીઓ વાંસની ૪. વાટકા ૪. દેવતાને પટાવવા માટે કપ શેર ૨. સુતર શેર રા. બદામ શેર ૧૦. ટેપરો મણ , ચમાસું હોય તો વધારે. પુંજણીઓ ૨. સાજનાં સામાનમાં વાંસ ૨. ખપાટી ને છાંણાં આશરે ૧૫. ખેડા ઠેરની ગાડી. બરાસ તોલે છે. કેશર તેલ વા. વાસક્ષેપ તેલ. વ. સેના રૂપનાં કુલ. બળતણ, છૂટા પૈસા રૂા. પ ના આશરે. તાસ. દેઘડે. બાજરી આશરે મણ પ. સુખડ. રાળ શેર બે, ચોમાસું હોય તે વધારે ગુલાલ શેર ૫. નાડું શેર ૧.
ગૃહસ્થ મૃતકને લઈ જાય ત્યારે બીજીવાર વાસક્ષેપ મંત્રેલે કે વેચાતે લાવેલો એમને એમ નાંખો. ઉપાશ્રયમાંથી મૃતકને બહાર કાઢે ત્યારે પગ તરફથી કાઢે, કોઈએ રેવું નહિ, પણ સર્વ શ્રાવકોએ “જય જય નંદા “જય જય ભદ્રા' એમ બોલતા જવું; અને આગળ બદામ અને નાણું વિગેરે ઉપાશ્રયથી ઠેઠ સ્મશાન ભૂમિ સુધી એક શ્રાવકે ઉછાળવું. શોક સહિત મહોત્સવ પૂર્વક વાછત્ર વાગતે મેટા આડંબરથી શુદ્ધ કરી રાખેલ ભૂમિ ઉપર સુખડ વિગેરેનાં ઉત્તમ લાકડાંની ચિતા કરી માંડવી પધરાવે, ત્યારે મૃતકનું સુખ ગામ તરફ રાખી, અગ્નિ સંસ્કાર કરી, અગ્નિ શાંત કરી, રક્ષા યોગ્ય સ્થાનકે પરઠવી, પવિત્ર થઈ, ગુરુ પાસે આવી સંતિકર કે લઘુશાંતિ અથવા બૃહશાંતિ સાંભળે તથા અનિત્યતાનો ઉપદેશ સાંભળી શ્રાવકે અદૃઈ મહત્સવ કરે. મૃતકને ઉપાડી ગયા પછી આખા મકાનમાં ગોમુત્ર છાંટવું તથા મૃતકના સંથારાની જગ્યાએ સોનાવાણી કરેલ અચિત્ત પાણીથી ધોઈ નાંખવી તથા મૃતકે જ્યાં જીવ છેડે હોય ત્યાં લેટને અવળે સાથીઓ કરવો. કાળ કરેલ સાધુ સાધ્વીના શિષ્ય કે શિષ્યા અથવા લઘુપર્યાયવાળા શિષ્ય કે શિષ્યા અવળે વેષ પહેરે અને ઓઘો જમણા હાથમાં રાખી અવળે કાજે દ્વારથી આસન તરફ લે. અવળે કાજે લેતી વખતે પ્રથમ કરેલ લેટને અવળે સાથીઓ અવળા કાજામાં લઈ લે. પછી કાજા સંબંધી ઈરિયાવહિ પડિકમીને અવળા દેવ વાંદવાની શરૂઆત કરે.
પછી દેવવાંદવા માટે આવેલા સર્વ સાધુ સાધ્વીઓએ કપડે ચેપિટ્ટો મુહપત્તિ ઘાની એક દશી અને કંદરે એ પાંચે વસ્તુના છેડા સેનાવામાં તથા ગેમુત્રમાં જરા બાળવા પછી પ્રભુ પધરાવે ત્યાં આગળ કંકુના પાંચ સાથીઆ સવળા કરાવી તેના ઉપર ચોખાના પાંચ સાથીઆ કરાવી સભા સમક્ષ સર્વ સાધુ સાધ્વીઓ આઠ થઈએ સવળા દેવ વાંદે, તેમાં સવ ઠેકાણે પાશ્વનાથનાં ચૈત્યવંદને, સંસારદાવા અને સ્નાતસ્યાની સ્તુતિઓ તથા સ્તવનને ઠેકાણે અજિતશાંતિ રાગ કાઢ્યા વિના કહે.
દેવ વાંદી રહ્યા પછી ખમાસમણુક ઈચ્છા શુદ્રોપદ્રવ એહાડા વણથં કાઉસગ્ન કરું? ઈચ્છ, શુદ્રોપદ્રવ એહડાવવૃત્થ કરેમિ કાઉસગ્ગ અન્નથ૦ કહી ચાર લોગસ્સને

Page #144

સજ્જન સન્મિત્ર કાઉસ્સગ સાગરવર ગભારા સુધી કરી એક જણુ કાઉસ્સગ્ગ પારીને નમાડ ત્॰ કહી ‘સવે યક્ષાંબિકા॰ આ સ્તુતિ અને બૃહત્ક્રાંતિ કહી પારે, પછી પ્રગટ લાગસ કહી અવિધિ આશાતનાના મિચ્છામિ દુક્કડ દઈ સાધુ સાધ્વી પરસ્પર થોભ વંદન કરે.
બહાર ગામથી સ્વસામાચારીવાળા સાધુ કાળધર્મ પામ્યાના સમાચાર આવે તે ઉપર પ્રમાણે આઠ થઇએ સવળા દેવ વાંદે તથા અજિતશાંતિ બૃહત્ક્રાંતિ વિગેરે ઉપર પ્રમાણે કહે. સાધ્વીના સમાચાર આવે તે સાધ્વીએ અને શ્રાવિકાઓ સઘળા દેવ વાંદે અને અજિતશાંતિ વિગેરે ઉપર લખ્યા મુજબ કહે.
૩૩. ચરણસિત્તરી.
વય' સમણુધર્મ` સજમ,૧૭ વેયાવચ્ચ૧॰ ચ અભઝુત્તીઆ; નાણાઇતિય તવ, ૧૨ કાઇ-નિગહાઈ ચરણમેય ચ (૭૦).
?
કરણ સિત્તરી.
પિંડવિસાહી સમિઇ,પ ભાવણુર પઢિમાર ય ઇયિ નિહા;૧ પડિલેહણુપ ગ્રુત્તીઓ, અભિગયા ચેવ કરણુ તુ (૭૦).

<
૩૪. કાળ જ્ઞાન યંત્ર. ક્રાંતિક–ફાલ્ગુની અને આષાઢી ત્રણ ચેમાસીના કાળનું કોષ્ટક,
કાતિક સુદ ૧૫ થી ફા ગ ણુ
સુદ ૧૪ સુધી
વસ્તુ
સુખડી (મિઠાઈ)ના કાળ
કામળીના કાળ
ગરમ પાણીને કાળ
ગાચરી જતાં રાખવાનાં પલ્લાં
૧ માસ
ઘડી
૪ પહાર
૪
૪
ફાગણ સુદ ૧૫ થી
આષાઢ
સુદ ૧૪ સુધી
૨૦ દિવસ
૨ ઘડી
૫ પહેાર
૩

આષાઢ સુદ ૧૫ થી કા તિક સુદ ૧૪ સુધી
૧૫ દિવસ
૬ ઘડી
૩ પહેાર
ફાગણ સુઢિ ૧૪ શ્રી કાર્તિક સુદ ૧૫ સુધીના આઠ મહિના ભાજી-પાલેા, નવું પીલેલ તેલ, મેવામાં ખજૂર, બદામ, કાજુ, ચારેાલી, અખરાડ, જરદાળુ, વગેરે બંધ કરવું. આર્દ્રા નક્ષત્ર પછી કેરી અને કાચી ખાંડને ત્યાગ કરવા.
૫

Page #145

સાધુ-સાધ્વી ચગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્ર
૩૫. પચ્ચખાણ સમયને કઠો. પચ્ચકખાણ પારવાનો સમય સ્પષ્ટ રીતે સૂર્યના ઉદયાસ્ત ઉપર અવલંબે છે. આ ઉદયાસ્તની ગતિમાં ચાલુ ફેરફાર થયા કરે છે. આ ફેરફાર થવાનું કારણ સૂર્યની ઉત્તરાયન અને દક્ષિણાયન ગતિ છે. તા. ૧ થી ૧૬ વચ્ચેનું અંતર કાઢીને પચ્ચકખાણને સમય ગણવે.
સૂર્ય ઉ. સૂર્યઅ. નવકાર પારસી | સાપોર પૂરિમ | અ વ૬
" માસ
|
જાન્યુઆરી ૧ | ૭–૨૨ | દ–પ | ૮-૧૦ | ૧૦-૩ ૧૧-૨૪ ૧૨-૪૪ ૩૨૫ જાન્યુઆરી ૧૬ | ૭-૨૫, ૬-૧૫ | ૮-૧૩] ૧૦–૮ ૧૧-૨૯ ૧૨–૫૦ ૩-૩૩ ફેબ્રુઆરી ૧ ૭–૨૧ | ૬-ર૭ | ૮-૯ | ૧૦–૮ ૧૧-૩૧ ૧૨–૫૪ ૩-૪૧ ફેબ્રુઆરી ૧૬ ૭-૧૩
| ૧૦–૪ ૧૧-૩૦ ૧૨-૫૫ ૩-૪૬ માચ
૭–૪ ૬-૪૨ –પર ૯-૫૬ ૧૧-૨૬ ૧૨–૫૩ ૩-૪૮ માર્ચ
૬-૫૦ ૬-૪૮ ૭–૩૮ ૯-૫૦ ૧૧-૨૧ ૧૨-૪૯ ૩-૪૯ એપ્રીલ || ૬-૩૪ ૬-૫૪ ૭-૨૨ ૯-૩ ૧૧-૧૨ ૧૨-૪૪ ૩-૪૯ એપ્રીલ ૬-૨૦
૭-૮ ૯-૩૦ ૧૧-૫ ૧૨-૪૦ ૩-૫૦ –૬ ૬-૫૬ –૨૩ ૧૧–૦ ૧૨-૩૭ ૩–પર
૭-૧૩ ૬-૪૮ –૧૯ ૧૦-૫૮ ૧૨-૩૭ ૩–૫૫ જુન
૫-૫૫ | ૭-૨૦ ૬-૪૩ ૯-૧૭ ૧૦-૫૮ ૧૨-૩૮ ૩–૫૯ જુન ૫–૫૪ ૭-૨૬
૯-૧૭ ૧૦-૫૯ ૧૨-૪૦ ૪–૩ ૫-૫૮ ૭-૨૯ ૬-૪૩ ૯-૨૧ ૧૧–૩ ૧૨-૪૪ ૪–૭
૬ –૪ ૭-૨૭ ૬-૫૨ ૯-૨૫ ૧૧– ૧૨-૪૬ ૪–૭ ઓગષ્ટ
૬-૧૧ ૭-૨૧ ૬-૫૯ ૯-૨૯ ૧૧-૮ ૧૨-૪૬ ૪–૪ ઓગષ્ટ ૧૬ | ૬-૧૭ ૭-૧૧ ૭ -૫ ૯-૩૧ ૧૧- ૧૨-૪૪ ૩–૫૮ સપટેમ્બર ૧ ૬-૨૩ ૬-૧૭ ૭–૧૧ ૯-૩ર ૧૧–૪ ૧૨-૪૦ ૩–૪૯ સપ્ટેમ્બર ૧૬ ૬-૨૭ ૬-૪૨ ૭–૧૫ –૩૧ ૧૧–૩ ૧૨-૩૫ ૩-૩૯ ઓકટેમ્બર ૧ | ૬-૩૩ ૬-૨૭ ૭-૨૧ ૯-૩૨ ૧૧–૧ ૧૨-૩૦ ૩-૨૯ ઓકટોમ્બર ૧૬ | ૬-૩૮ ૬-૧૩ ૭-૨૬ ૯-૩૨ ૧૦–૧૯ી ૧૨-૨૬, ૩-૨૦ નવેમ્બર ૧ | ૬-૪૬
૭–૩૪ ૯-૩૫ ૧૧–૦ ૧૨-૨૪ ૩-૧૩ નવેમ્બર ૧૬ | ૬-૫૫ | ૫-૫૪ ] ૭–૪૩ | ૯-૪૦ ૧૧–૩ ૧૨-૨૫ ૩–૧૦ ડીસેમ્બર ૧ | ૭-૫ | પ-પ૨ | ૭-૫૩ | ૯-૪૭ ૧૧-૮ ૧૨–૨૯ ૩-૧૧ ડીસેમ્બર ૧૬ | ૭–૧૫ | ૫-૫૬ ! ૮-૩ | ૯-૫૬) ૧૧-૧૬ ૧૨-૩૬ ૩–૧૬
આ વખતમાં પાંચ મિનિટ ઉમેરવી.
જુલાઈ જુલાઈ

Page #146

. .
.
.
કે,
અહં નમઃ
-
છે
સજજન સમિત્ર દ્વિતીય મહાનિધિ
સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ,
૧. શ્રી પંચ પરમેષ્ટિમય હૈ કાર મંત્ર સ્તવનમ.
સ્વઃ શ્રિય શ્રીમદહ“ત:, સિદ્ધાઃ સિદ્ધિપુરીપદમ; આચાર્ય પંચધાડચાર, વાચકા વાચનાં વરામ. ૧. સાધવઃ સિદ્ધિ સાહાટ્ય, વિતqતુ વિવેકિનામ; મંગલાનાં ચ સષામાદ્ય ભવતિ મંગલમ, ૨. અહેમિત્યક્ષર માયા–બીજ ચ પ્રણવાક્ષરમ; એન નાના સ્વરૂપં ચ, દયેયં ધ્યાયન્તિ યોગિન. ૩. હત્પષોડશદલ–સ્થાપિત શાક્ષરમ્; પરમેષ્ટિ સ્તુતેર્બેજ, ધ્યાયેદક્ષરદં મુદા. ૪. મન્નાણમામિ મન્ત્ર, તત્રં વિનૌઘનિગ્રહે, એ સ્મરતિ સદેવેન, તે ભવનિ જિનપ્રભા. ૫.
શ્રી નવ મરણ ૨. નવકાર મહામંત્ર:-પ્રથમ સ્મરણમ્. નમો અરિહંતાણું, નમે સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણું, નમે ઉવન્ઝાયાણું, નમો લોએ સવસાહૂણું. એ પંચ નમુક્કારે, સવપાવપણાસણે; મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ.
૩. ઉવસગ્ગહરં સ્તવં–દ્વિતીય સ્મરણમ્. ઉવસગ્ગહરં પાસ, પાસે વરદામિ કમ્મ ઘણુમુક્ક; વિસહરવિસનિશ્વાસ, મંગલકલાણઆવાસં. ૧. વિસહરકુલિંગમત, કઠે ધાઈ જો સયા મણુઓ; તસ્સ ગહરગમારી
જરા જતિ ઉવસામ. ૨. ચિઠ્ઠઉ દૂર અંતે, તુલ્ઝ પણ વિ બહુફ હેઈ, નરતિરિએસ વિ છવા, પાવંતિ ન દુખદેગચં. ૩. તુહ સમ્મત્તે લધે ચિંતામણિકશ્યપ

Page #147

સ્મરણ-સ્તાત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૦૩
યવખ્તRsિએ; પાતિ અવિશ્વેષુ, જીવા અયામર ઠાણું. ૪. ઇઅ સથુએ મહાયસ ! ભક્ત્તિમ્ભરનિમ્ભરેણુ હિંઅએણુ; તા દેવ દિજઝ બેહિં, ભવે ભવે પાસ જિષ્ણુચંદ ! ૫. ૪. સતિકર (શાન્તિનાથ-સમ્યકત્વ દૃષ્ટિ રક્ષા) સ્તવ–તૃતીય સ્મરણમ્.
સ‘તિકર સ`તિજિણું, જગસરણ જયસિરીઈદાયાર; સમરામિ ભત્તપાલગ, નિાણી ગરુડયસેવ, ૧. ઈંસ નમે વિષ્લેસદ્ઘિ પત્તાણું સ’તિસામિપા મિપાયાણુ, ઝૌ સ્વાહા મ'તે', સવ્વાસિવ દુરિઅહરણાણું. ૨. મેં સતિ નમુક્કાશ, ખેલેસહિમાઇ દ્વિપત્તાણુ'; સૌ થી નમે સવાસદ્ધિપત્તાણુ ચ દેઈ સિરિ ૩. વાણી તિહુઅણુસામિણિ-સિરિદેવીજ ખૈરાયગણિડિંગા; ગહ દિસિપાલ સુરિંદા, સયાવિ રખતુ જિષ્ણુભત્તે. ૪. રખતુ મમ રાહિણી, પન્નત્તી વજ્રસિંખલા ચ સયા; વજ્રજ કુસિ ચક્રસરિ, નરદત્તા કાલિ મહાકાલી. ૫. ગારી તહુ ગંધારી, મહુજાલા માણવી અ વઈરુટ્ટા; અશ્રુત્તા માણસિયા, મહમાણસિયાએ દેવીએ. ૬. જખ્ખા ગામુહ મહુજખ્ખુ, તિમુહ જખેસ તુંખરું કુસુમે; માયગ વિજયઅજિઆ, ત્રÀા મણુઓ સુરકુમાશે. છ. છમ્મુહ પાયાલ કિન્નર, ગરુલા ગધવ તહુય જખિંદો; કુબેર વરુણા ભિકડી, ગામેઢા પાસ માયગેા. ૮. દેવીએ ચસરિ, અજિ દુરરિ કાલિ મહાકાલી; અક્ચ્યુઅ સતા જાલા, સુતારયાસોઅ સિરિવચ્છા. ૯. ચંડા વિજય કુસિ, પન્નવૃત્તિ નિબ્બાણિ અગ્રુઆ ધરણી, વૈરુટ્ટશ્રુત્ત ગંધારિ, અંખ પઉમાવઇ સિદ્ધા. ૧૦. ઈઅ તિત્થરઋણુરયા, અન્ધેવિ સુરાસુરી ય ચઉહાવિ; વતરજોઇણિપમુહા, કુણુંતુ રખ યા અમ્હ ૧૧ એવ સુરૢિ સુરગણુ, સદ્ધિ સધસ્સ સતિ જિચ દો; મજ્જ વિ કરે રખ્ખું, મુસુિંદર સુરિ થુઅ મહિમા. ૧૨. ઇઅ ‘સતિનાહ સમ્મç-રક્ષ” સરઇ તિકાલ’ જો, સવ્વાવ રિહ, સ લઇ સુહુસ’પય‘ પરમ’. ૧૩. તવગચ્છ—ગયણ દ્વિણુયર જુગવર-સિરિ—સામસુંદર ગુરુણું, સુપસાય લદ્ધ−ગણુ હર, વિજજા સિદ્ધિ ભઇ સીસેા. ૧૪.
૪ ભાવાથ:-આ સ્તુત્ર સહસ્રાવધાની મુનિસુદર સૂરીશ્વરજીએ શીરેાહી રાજના દેલવાડાનાં સધમાં તીડ મરકીર્દિને ઉપદ્રવ શાંત કરવા માટે રચેલુ છે. આમાં શાંતિનાથ પ્રભુની ખાસ સ્તુતિ કરવામાં આવી છે. આ સ્ટેાત્રનું બીજુ નામ સતિનાહ-સમ્મિિટ્ટરક્ષા' પણ છે.
૫. તિજયપહુત્ત સ્તેાત્ર (સત્તરિસયથુત્ત) ચતુર્થ સ્મરણમ્. તિયપર્હુત્ત પયાસય, અર્જુમા પાડિહેર જુત્તાણું; સમયખિત્તઆિણુ, સરેમિ ચક્ક જિણિદાણુ, ૧. પણવીસા ય અસીઆ, પનરસ પન્નાસ જિવર સમૂહે; નાસેઉ સયલદુરિં, ભવિઅણુ ત્તિ જીત્તાણું. ૨. વીસા પયાલા વય, તીસા પન્નત્તરી જિણવરિંદા; ગઢ-ભૂમ-રખ-સાઇણિ-ઘારુવસગ્ગ” પણાસ તુ. ૩. સિત્તરિ પણુતીસા વિ ય સી પચવ જિંણગણા એસે; વાહિ-જલ-જલણુ-ટુરિ-કરિ-ચારારિ મહાલય હરઉ. ૪. પણ પન્ના ય દસેવ ય, પન્નડ્ડી તહુ ય ચેવ ચાલીસા, રખ્ખ`તુ મે સરીર', દેવાસુર પણમિઆ સિદ્ધા. ૫. હ–૨-હુંહઃ, સ-ર—સુ-સઃ, હર-હુંહઃ, તહુ ય ચૈવ સ-ર—સુ–સ; આલિહિય નામગખ્ત, ચ' કિર સવ્વલદ્ ́. ૬. કે રાહિણી પન્નત્તિ, વજ્જર્સિંખલા તડુ ય વજઅ'કિસ; ચક્કેસિર નરદત્તા, કાલિ મહાકાલિ તહુ ગોરી. ૭. ગધારી મહુજાલા, માણિવ વઈરુટ્ટા તહ ય અચ્યુત્તા;

Page #148

૧૦૪
સજજન સન્મિત્ર
૬. તિજય મહત્ત સર્વતેભદ્ર યંત્ર
ૐ ભણવઈ વાણવંતર
વરકણયસંખ-વિ કુમ
ક ભૂર્ભુવ: સ્વ: અહં & &ા શ્રી | ૐ &ા શ્રી
ફ્રા શ્રી ૪ ફ્રા શ્રી હિચૈ પ્રત્યે વજશખ| વાંક
લોયે
શિકાર્ય નમઃ નમઃ
નમઃ નમ:
૨૫
૮૦
૪ ફ્રા શ્રી જૈ શ્રી ચકકેશ્વરદત્તાર્ય નમઃ
નમઃ
૧૫ ] ૫૦ ૐ હ્રી શ્રી & ફ્રી શ્રી કાર્ચે મહાકાલ્ય નમઃ નમઃ
સ: ૭૫
Ra
તે સરવે ઉવસમતુ રે, સ્વાહા યબ્રામર પૂઇઍવદે, સ્વાહા
ધારકેભ્યો નમ:
અસિઆઉમા મરગયઘણસિહં વિગય મહં જોઇસવાસી વિમાણવાસીયા
સ્વા
-
હા
# #ા શ્રી T ફ્રી શ્રી ગૌર | ગધા નમઃ નમઃ.
| લા શ્રી & ફ્રી શ્રી
મહાજવા માનચે સ્વા લાચૈ નમઃ| નમઃ
૩૫
સ
8 & શ્રી T ફ્રા શ્રી
* શ્રી & ફ્રા શ્રી વૈરુટ્યા |અચ્છમાર્યા Tમાનસિ-મહામાનનમ:
નમઃ | હા કાવૈ નમ:સિકાર્યનમઃ ૨
સું | સઃ ૫૫ ૧૦
Kijire-2118-4,1831ektit 9િ June
Jર હું

Page #149

સ્મરણ-સ્તત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૦૫
માસિ મહ માસિઆ, વિજ્રા દેવીએ રખતુ. ૮. પંચદસ કમભૂમિસુ, ઉપન્ન સત્તર જિણાણુ' સય'; વિવિદ્ધ રચાઇન્નો વ સાહિમ હર દુરિઆઇ. ૯. ચઉતીસ-અઈસય જીઆ, અઃ મહાપાડિહેર કયસેાહા; તિત્યયરા ગયમાહા, ઝાએઅવા પયત્તેણું. ૧૦ ૐ વર ક્રુણ્ય સંખ વિધુમ મરગય ઘણુસન્નિડું વિગયમેહું; સત્તરિસય. જિાણું, સવામરપૂર્ણઅ વદે, સ્વાહા. ૧૧. ૐ ભવણુવઈ વાવ'તર, જોઇસવાસી વિમાણુવાસી અ; જે કે વિ દેવા, તે સત્ત્વે ઉવસમંતુ મમ, સ્વાહા ૧૨. ચંદ કપૂરેણુ ફલએ, લેગ્નિણ ખલિઅ` પીએ, એગ તરાઈ ગા ભૂઅ સાઇણિ મુર્ગી પણાસેઈ. ૧૩. ઇઅ સત્તરિસય જંત, સમ્મ` મ`ત દુવારિ પડિલિRsિઅ; દુરિઆરિ વિજયવત, નિમ્ભત નિશ્ર્ચમÅઢ. ૧૪.
ભાવાથ :-આ સ્તંત્રમાં ઉત્કૃષ્ટકાલે વિચરતા એકસાસિત્તેર તીથની સ્તુતિ કરી છે. શ્રીમાન દેવસૂરિએ કાઇ વખતે શ્રીસ ંધમાં તરે કરેલ ઉપદ્રવ તેના નિવારણ સારું આ તેાત્રની રચના કરી છે. છેલ્લી ગાથામાં જણાવેલા સ'તાભદ્ર યંત્ર આપવામાં આવ્યા છે.
૭. નિમઊણુ (ભયહર) સ્તંત્ર-૫ ચમસ્મરણમ્.
મિશ્રણ પયસુરગણુ-ચૂડામણિકિરણ જિમ્ મુણિા; ચલણનુઅલ મહાભયપણાસણું સથવ` વુચ્છ. ૧. સયિકરચરણન મુહ, નિઝુનાસા વિવન્નલાયન્ના; કુŕમહાશગાનલ-કુલિંગનિસ’'ગા. ૨. તે તુરુ ચલણારાહણુ-સલિલજલિસેયવૃદ્ધિ યાયા; વણુધ્રુવદા ગિરિપા—ચવવ પત્તાપુર્ણેા લચ્છિ. ૩. દુવ્વાય ખુભિયજલનિઢુિં–ઉમ્ભકલ્લાલલીસારાવે; સભતભય-વિસ ુલ-નિજામય મુકવાવારે. ૪. અવિદલિઅજાણવત્તા, ખણેણુ પાવતિ ઇચ્છિઅ` કુલ પાસજિણચલણુજુઅલ, નિચ્ચ ચિલ્મ જે નમતિ નરા. ૫. ખરપવષ્ણુએ વઢવ–જાલાવલિમિલિયસયલ દુમગહણે; ડઝ્ઝતમુદ્ધમયવહુ–ભીસણુરવભીસમિ વધે. ૬. જગગુરુષ્ણેા કમજુઅલ, નિવાવિઅ સયલ તિહુઅણુાલે અ; જે સભર તિ મછુઆ, ન કુણુઇ જલણા ભયં તેસિં. ૭. વિલસતાગભીસણુ કુરિમારુણુ નયણુતરલજિહાલ; ઉગ્નભૂમ્ગ” નવજલય, સત્થહુ લીસણાયાર'. ૮. મન્નતિકીડસરિસ, ૬૨પરિવિસ વિંસવેગા; તુહુ નામખરકુડસિદ્ધ, મતગુરુઓનરાલાએ. ૯. અડવીસુભિન્નતકર-પુલિં દસફૂલસદ્ભીમાસુ; ભયવિસ્ફુરવુન્નકાયર-ઉલ્લુરિઅ પદ્ધિઅસત્યાસુ. ૧૦. અવિદ્યુત્તનિ વસારા તુહ નાહ ! પણામમન્તવાવારા, વવગયવિશ્વા સિન્ઘ, પત્તાહિય ઇચ્છિય ઠાણું. ૧૧. ૫જજલિનલનયણુ, રવિયારિયમુહું મહાકાય; નહુકુલિસઘાયવિઅલિઅ, ગઇંદકુંભત્થલાભામ: ૧૨. પશુયસસ ભમપત્થિવ–નહ મણિમાણિપRsિઅ પડિમલ્સ; તુહુ વયણુ પહેરણુધા, સીહ યુદ્ધ પ ન ગણિત. ૧૩. સિસે ધવલ દંત મુસલ, દીઠુ કરુલાલપુરૢિ ઉચ્છાહ; મહુપિંગ નયણુ જુઅલ', સલિલ નવ જલહરારાવ. ૧૪. ભીમ' મહાગઇ, અચ્ચાસન્નપિ તે ન વિ ગણુ તિ; જે તુમ્હ ચલણુજુઅલ, મુણિવઇ ! તુંગ· સમલ્લીડ્ડા, ૧૫. સમરશ્મિ તિખ્ખખડ્ગા-ભિન્ધાય પવિદ્ધ ઉદ્ધૃય કખ ધે; કુંત વણિભિન્ન કરિ કલહ-મુક્કેસિક્કારપઉરશ્મિ. ૧૬ નિજિઅદપુહુરર૩, નરિક નિવહા-ભડા-જસધવલ; પાવતિ પાવ પસમિણ ! પાસજિણુ ! તુઢપ્પભાવેશ. ૧૭. રોગ જલ જલણુ વિસહર-ચારારિ મÜદ ગયરણ ભયાઇ; પાસજિષ્ણુનામ સકિત્તણેણુ પસમ તિ સન્નાઇ, ૧૮. એવ મહાભયહર, પાસજિÂિદસ સથવસુર, ભવિય જણાણુંદયર, કલાણુ

Page #150

સજન સન્મિત્ર પર પર નિહાણું. ૧૯. રાયભય જખ રખસ-કુસુમિણ દુસ્સઉણુ રિખ્ય પીડાસુ, સંઝાસુ દોસુ પથે, ઉવસગે તહ ય રયણસુ. ૨૦. જે પઢઈ જે અ નિસણુઈ, તાણું કઈ ય માણતુંગર્સ પાસે પાવ પસમેઉ, સયલ ભુવચ્ચિા ચલણે. ૨૧. ઉવસગંતે કમઠા-સુરશ્મિ ઝાણુઉ જે ન સંચલિઓ; સુરનર કિન્નર જુવઈહિં, સંયુઓ જયઉ પાસ જિણે. ૨૨. એ અસ્સ મજઝયારે, અસઅખરેહિં જે મંતે જે જાણઈ સે ઝાયઈ, પરમપયર્થ કુટું પાસું. ૨૩. પાસહ સમરણ જે કુણઈ, સંતુદૃહિયએણ; અક્સરસય વાહિય, નાસઈ તસ્સ રેણુ ૨૪.
ભાવાર્થ-આ બ્રહગછિયે શ્રીમાનતુંગસૂરિએ રચેલું શ્રી પાર્શ્વનાથસ્વામિનું મહાભયહર અઢાર અક્ષરી-મંત્રમય સ્તોત્ર છે. તેને સ્થિર ચિત્તે ભણવાથી તથા તે મંત્રની નવકારવાલી ગણવાથી હેટા મોટા ભય તથા વ્યાધિઓ નાશ પામે છે. તે અઢાર અક્ષરી મંત્ર નીચે પ્રમાણે છે – છે લી “નમિ9ણ પાસ વિસહર વસહ જિણ કુલિંગ સ્વાહા.
૮. અજિતશાન્તિ સ્તવં–ષષ્ઠ મરણમ્. અજિએ જિઅ સવ ભયં, સંતિ ચ પસંત સવગય પાવં; જયગુરુ સંતિ ગુણકરે, દો વિ જિણવરે પવિયામિ. ૧. (ગાહા). વવગય મંગુલ ભાવે, તે હું વિઉલ તવ નિમ્પલ સહા; નિવમ મહ૫ભાવે, સામિ સુદિર્દૂ સન્માવે. ૨. (ગાહ). સવવ દુખપસંતીશું, સવ પાવ૫તિ સયા અજિઅસંતીણું, નમે અજિઅ સતિણું. ૩. (સિલેગો). અજિઅજિણ! સુહ પૂવત્તણું, તવ પુરિસુત્તમ ! નામ કિન્તણું; ત ય ધિમાં પવત્તણું, તવ ય જિષ્ણુત્તમ ! સતિ! કિરૂણું. ૪. (માગહિ). કિરિઆ વિહિ સંચિએ કમ્યુકિલેસવિ મુખયર, અજિઅ નિચિ ચ ગુણહિં મહામુણિ સિદ્ધિગયું; અજિઅસ્સ ય સંતિ મહામુણિણે વિ આ સંતિક સમયે મમ નિવુઈ કારણથં ચ નમસણુય. ૫. (આલિંગણાં). પુરિસા ! જઈ દુખવારણું, જઈ બે વિમમ્મહ સુખકારણું, અજિએ સતિં ચ ભાવઓ, અભયકરે સરણું પવજજહા. ૬. (માહિઆ). અરઇ-રઈ-તિમિર-વિરહિઅ-મુવશ્ય–જ૨મરણું, સુર–અસુર-ગરુલ–ભયગ-વય–પયય-પણિવઈએ; અજિ. મહમવિ અ સુનયનય નિઉણમયકર, સરણ-મુવસરિઅ ભુવિ દિવિજ મહિએ સયયમુવણમે. ૭. સંગર્ય. ત ચ જિગુત્તમમુત્તમ નિત્તમસત્તધરં, અજવમદ્રવ ખંતિવિમુનિ સમાહિનિહિં સંતિકર પણમામિ દમુત્તમ તિસ્થય, સંતિમુણી ! મમ સતિ સમાણિવર દિસઉ. ૮. (સેવા
ય). સાવત્યિ-પુરવ-પત્યિવંચ વરહસ્થિમથયપસાથે વિચ્છિન્ન સ થિ, થિસરિષ્ઠ વચ્છ મયગલલી લાયમાણ વર ગંધહથિપત્થાણપસ્થિય સંથવારિહં; હત્યિકથબાહું દંતકણગ-અગ નિરુવહય-પિંજરે પવર-લખણવચિએ સોમ-ચારુ રૂવં, સુઈ-સુહમણુભિરામ-પરમરમણિજ વરદેવદુંદુહિનિનાય મહુરયર-સુહગિર. ૯ (વે). અજિઅ જિઆરિગણું, જિઅસવ્યભર્યા ભવે હરિઉં, પણ માનિ અહં પય, પાવ પસમેઉમે ભયવ. ૧૦.(રાસાલુદ્ધઓ) કુરુજવયવસ્થિણુઉર-નરીસરે પઢમં તેઓ મહાચક્રવક્રિભેએ મહભા, જો બાવત્તરિ-પુરવર-સહસવરનગરનિગમ-જણવયવઈ બત્તીસારાયવરસહસ્સાણુયાયમ; ચઉદસવરરયણનવમહાનિહિ-સિટ્રિ-સહસ્સ–પવરજીવણ સુંદરવઈ, ચુલસીહયગયરહસયસહસ્સસામી છન્નછ ગામડિસામી આસી જે ભારહેમિ ભયનં. ૧૧. (વેડુઓ). સતિ સંતિક, સંતિ

Page #151

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ પણું સવભયા, સતિ ગુણામિ જિર્ણ, સતિ વિહેલ મે. ૧૨. (રાસાન દિય). ઇકબાગ ! વિદેહનારી સર! નરવસહા! મુણિવસહા! નવસારસસિસકલાણુણ! વિગતમા વિહઅરયા અજિઉત્તમ–તે? ગુણહિં મહામુણિ! અમિઅબલા ! વિલકુલા ! પણમામિ તે ભવભયમૂરણ! જગસરણા ! મમ સરણું. ૧૩. (ચિત્તલેહા). દેવદાણવિંદચંદ-સૂરવંદ! હ૬-જિ–પરમ-લ-રૂવ! ધંત-રુપ-પ-સેસુદ્ધ–નિદ્ધ-ધવલ–દંતપતિ ! સંતિ ! સનિકિત્તિમુત્તિજુત્તિગુત્તી પવર !, દિત્તdઅ! વંદ! ધેઅ ! સવલે અ-ભાવિઅ૫ભાવણે અપઈસ મે સમાહિં. ૧૪. (નારાયઓ). વિમલસસિકલાઈમ, વિતિમિરસૂરકરાઈરેતેઅં; તિઅસવઇગણુઈરેઅરૂવ, ધરણીધર૫વરાઈરેઅસાર. ૧૫. (કુસુમલયા). સત્ત આ સયા અજિએ, સારીરે આ બલે અજિક તવસંજમે આ અજિક, એસ યુમિ જિયું અજિ. ૧૬. (ભાગપરિરિંગિઅ). સમગુણહિ પાવઈન ત નવસરય-સસી, તેઅગુણહિ. પાવઈ ન ત નવસરય-રવી; રૂવગુણેહિ પાવઈ ન ત તિઅસ–ગણવઈ, સારગુણે િપાવઈ ન ત ધરણિધરવઈ. ૧૭. (ખિનિજ અયં). તિસ્થવર પવત્તયં તમય રહિઅં, ધીરજણ યુઅગ્નિ ચુઅકલિ કલુસં; સંતિ સુહ૫વત્તય તિગરણ પયઓ, સતિમહં મહામુર્ણિ સરણમુવમે. ૧૮. (લલિઅય). વિષ્ણુએણય-સિરરઈ અંજલિ રિસિગણ સંયુએ થિમિ, વિબુહાહિર ધણવઈનરવઈ થુઆ મહિઅગ્નિએ બહુ ; અઈરુષ્ણય સરય દિવાયર સમહિના સપભ તવસા, ગયણગણ વિચરણ સમુઈઅ–ચારણ વંદિએ સિરસા. ૧૯. (કિસલયમાલા). અસુર-ગરુલ–પરિવદિન, કિન્નરગ–નમસિઅં; દેવ કેડિ સય સંયુઅ, સમણ સંઘ પરિવદિસં. ૨૦. (સુમુહં). અભયે અણહ, અરય અઅ; અજિએ અજિઅં, પયઓ પણ મે. ૨૧. (વિજજીવિલસિએ). આગયા વર વિમાણ, દિવ કયુગ રહ-તુરય–પહકર-સએહિં હુલિઅં; સસંભોઅરણ-કનુભા લુલિઆ ચલ–કુંડલંગય-તિરીડ-સેહંત-મઉલિ માલા. ૨૨. (વે ). જ સુર સંઘાસાસુર સંઘા-વેરવિઉત્તા-ભત્તિ સુજુત્તા, આયર ભૂસિઅ સંભમ પિંડિઅ-સુદું સુવિન્ડિચ સવ્વબોઘા, ઉત્તમ-કંચણ–રયણ–પરુવિ ભાસુરભૂસણ-ભાચુરિઅગા, ગાય સમેણુય-ભત્તિ વસાગય-પંજલિ પિસિયસીસ પણામા. ૨૩. (રયણમાલા). વદિઊણ
ઊણ તે જિણું, તિગુણમેવ ય પણ પયાહિણું પણમિઊણુ ય જિર્ણ સુરાસુરા, પમુઈઆ સ ભવણુઈ તે ગયા. ૨૪. (ખિત્તય). તે મહામુણિમહપિ પંજલી, રાગદેસભય–મેહવજિજઅં; દેવ-દાણવ–નર્વેિદ-વદિ, સતિમુત્તમ મહાતવ નમે. ૨૫. (ખિતાં). અંબરતરવિઆરણિઆહિં, લલિએ હંસવહુ ગામિણિઆહિં; પીણસેણિથણસાલિણિઆહિં, સકલકમલદલ અણિઆહિં. ૨૬. (દીવ). પણ નિરંતરથણભરવિણ મિઅ-ગાયલઆહિં, મણિ કચણુ પસિદિલમેહલ સહિઅ સેણિતાહિં; વરખિખિણીનેઉર સતિલય વલય વિભૂસણિઆહિં, રઈકર-ચઉર-મોહર-સુંદર-દસણિઆહિં. ર૭. (ચિત્તફખરા). દેવસુંદરીહિં પાય વંદિઆહિ, વંદિઆ ય જરૂ તે સુવિઠકમાં કમા, અપણે નિડાલએહિ, મંડપગારએહિ, કેહિ કેહિ વી, અવંગ-તિલયપરલેહ

Page #152

૧૦૮
સજ્જન સમિત્ર નામઐહિં ચિલઐહિઁ સ`ગય—ગયાહિઁ, ભત્તિ-સન્નિ-વિ‰વાગયાહિં, હુંતિ તે વદિ પુણા પુષ્ણેા. ૨૮. (નારાયએ). તમહ. જિણચંદ, અજિઅ જિઅમેહુ; યસકિલેસ, પયએ પણમામિ. ર૯. (નદિઅય'). થુઅવ'દિઅયસ્સા, રિસિગણુદેવગણેહિં, તે દેવવહુહિં પયએ પણમિઅસ્સા જસજગુત્તમ——સાસણઅસ્સા; ભત્તિવસાગય પિંડિઅહિં; દેવવરચ્છર સા બહુઆહિં, સુરવરરઇગુણુ પંડિઅઆહિં ૩૦. (ભાસુરય). વંસ સદ્-ત`તિ-તાલ-મેલિએ તિખ઼રાભિરામ-સદ્-મીસએ કએ અ, સુઇસમાણુણેઅસુ*સજગીય-પાયજાલઘ ટિઆહિ, વલય-મેહુલા-કલાવનેઉરાભિરામઅડ્મીસએ કએ અ; દેવનતૃિઆહુિં હાવભાવવિશ્વમપગારઐહિં, નચ્ચિઊણુ અગદ્ધારઐહિં, વંદિઆ ય જસ્સ તે સુવિક્રમા મા, તયં તિલાયસન્વસત્તસંતિકારય', પસ’તસવ્વપાવદાસ મેસહ, નમામિ સતિવ્રુત્તમ'જિષ્ણુ'. ૩૧. (નારાયએ.) છત્તચામર-પડાગ જાઅજવડિઓ, ચવર-મગર-તુય-સિરિવચ્છ-સુલ‘છણા; દીવસમુદ્-મદર–દિસાગયસાહિઆ, સત્થિઅ-વસહ-સીહ-રહે-ચક્રવર‘કિયા. ૩૨. (લલિઅય). સહાવલઠ્ઠા સમપછઠ્ઠ, દોસદુŕા ગુણૈહિં જિડ્ડા; પસાયસિા તવેણ પુટ્ટ, સિરીહિં છઠ્ઠા રિસીહિં જીŕા. ૩૩. (વાણુવાસિઆ). તે તવેણુ અસવપાયા, સવ્વલેાઅહિઅમૂલપાવયા, સશુઆ અજિઅસ ́તિપાયયા, હું તુ મે સિવસુહાણુ દાયયા. ૩૪. (અપરાંતિકા). એવં તવખલવિલ, થુઅ મએ અજિઅસ'તિષ્ણુિન્નુઅલ, વવગયકમ્મરયમલ, ગÛ ગય. સામ્રય વિઉલ.... ૩૫, (ગાઢા). ત. બહુગુણુપસાય, મુòસહેણ પરમેણુ અવિસાય; નાસેઉ મે વિસાય', કુણુઉ અ રિસાવિ અ પસાય.. ૩૬. (ગાહા). ત. માએઉ અ નહિઁ, પાવેઉ અ ન‘ક્રિસેમભિન;િ પરિસાવિ અ સુહન ર્દિ, મમય દસઉ સજમે નહિં. ૩૭. (ગાઢા). પિપ્પઅ-ચાઉમ્માસિઅ, સવરિએ અવસ ભણિઅવા; સાઅવે સવેડિં, ઉવસગ્ગનવારણેા એસેા. ૩૮. જો પઈ જો આ નિસુણુઈ, ઉભએ! કાલપિ અજિઅસતિથયં, ન હું હુંતિ તસ રાગા, પુવુપન્ના વિ નાસતિ. ૩૯. જઈ ઈચ્છતુ પરમપય, અહવા કિર્ત્તિ સુવિત્થ‘ ભુવણે, તા તેલુ રણે, જિણયણે આયર. કુ. ૪૦.
ભાવા:-શ્રી નેમિનાથ ભગવાનના શિષ્ય શ્રી નદિષેણુ (કાઇ આચાયના મતે શ્રી મહાવીર સ્વામી પ્રજીના શિષ્ય ન દિષણમુનિ) શ્રી શત્રુંજય તીથ'ની યાત્રાએ આવેલા ત્યારે શ્રી અજિતનાથ અને શ્રી શાંતિનાથના દહેરાં સામસામા હતા તેની અતરાલમાં આ સ્તવથી સ્તુતિ કરતા અને દહેરાં એક હારમાં સાથે આવી ગયા એમ પ્રત્યેાષ છે તેમ કહેવાય છે.
૯. ભક્તામરસ્તેાત્ર-સક્ષમ સ્મરણમ્.
ભક્તામરપ્રણત મૌલિમણિ પ્રભાણા-મુદ્યોતક' દલિતપાપતમેાવિતાનમ્ ; સમ્યક્ પ્રણમ્ય જિનપાદયુગ' યુગાદા, વાલમ્બન' ભવજલે પતતાં જનાનામ્. ૧. યઃ સંસ્તુતઃ સકલવામય તત્ત્વમેધા-દુર્ભૂતબુદ્ધિપદ્ગભિઃ સુરલેાકનાથૈ:, સ્તાન્ત્રજગત્ત્રિતયચિત્તહરૈરુદારે, સ્તાગ્યે કિલાહુમપિ ત પ્રથમ' જિનેન્દ્રમ્. ૨. બુદ્ધયા વિનાઽપિ વિષુધાચિતપાદપીઠ!, સ્તોતુંમુદ્યનમતિવિગતત્રપાઽહમ, ખાલ વિહાય જલસ’સ્થિતમિન્દુબિમ્બ

Page #153

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સગ્રહ
૧૯
મન્યઃ ક ઇચ્છિત જનઃ સહસા ગ્રહીતુમ ? ૩. વસ્તું ગુણાન્ ગુણુસમુદ્ર! શશાકકાતાન્, કસ્તે ક્ષમ: સુરગુરુપ્રતિમાઽપિ બુદ્ધયા ? કલેપાન્તકાલપવનાદ્વૈતન-ચક્ર, કો વા તરીતુમલમમ્મુનિધિ ભુજાભ્યામ્ ? ૪. સાડા તથાપિ તવ ભક્તિવશામુનીશ ! કતુ સ્તવ વિગતશક્તિરપિ પ્રવૃત્ત:, પ્રીત્યાત્મવીય વિચાય મૃગા મૃગેન્દ્ર, નાતિ કિં નિજશિશે: પરિપાલનાથમ્ ? ૫. અલ્પશ્રત શ્રુતવતાં પરિહાસધામ, દ્ભક્તિરેવ મુખરી કુરુતે ખલાઝ્મામ્ ; યèાકિલઃ કિલ મધૌ મધુર વિરૌતિ, તચ્ચારુચ્તકલિકાનિકરૈકહેતુઃ. ૬. ત્યત્સ સ્તવેન ભવસંતતિસન્તિબદ્ધ, પાપ' ક્ષાત્ક્ષયમુપૈતિ શરીરભાજામ, આક્રાન્તલાકમલિ નીલમશેષમાશુ, સૂર્યાં‘શુભિન્નમિત્ર શાવ`રમન્ધકારમ્. ૭. મત્યુતિ નાથ ! તવ સસ્તવન મયેદ–મારભ્યતે તનુ ધિયાઽપિ તવ પ્રભાવાત્; ચેતા હરિષ્કૃતિ સંતા નિલનીલેષુ, મુક્તાફલતિમુપૈતિ નનૂ બિન્દુઃ. ૮. આસ્તાં તવ સ્તવનમસ્તસમસ્તદોષ, વત્સ કથાપિ જગતાં દુરિતાનિ હૅન્તિ; ક્રૂરે સહસ્રકિરણઃ કુરુતે પ્રદૈવ, પદ્માકરેષુ જલાનિ વિકાશ ભાંજિ. ૯. નાયદ્ભુતં ભુવનભૂષણભૂત! નાથ ! ભૂતળુંભ્રવિભવન્તમલિબ્રુવન્તઃ; તુલ્યા ભવન્તિ ભવતા નનુ તેન કિં વા? ભ્રત્યાશ્રિત ય ઠંડુ નાહ્મસમ કાતિ. ૧૦. દા ભવન્તમનિમેષવિલેાકનીય, નાન્યત્ર તોષમુપયાતિ જિનસ્ય ચક્ષુઃ; પીવા પયઃ શશિકરદ્યુતિદુગ્ધસિન્ધા; ક્ષાર જલ જલનિધેશિતું કે ઇમ્બેલ્? ૧૧. યૈઃ શાન્તરાગરુચિભિઃ પરમાણુભિત્ત્વ, નિર્માંપિત સ્રિભુવનૈલલામભૂત ! તાવન્ત એવ ખલુ તેઽખણુવ પૃથિયાં, યત્તે સમાનમપર ન હિં રૂપમસ્તિ. ૧૨. વક્ત્ર. ક્વ તે સુરનોરગનેત્રહારિ, નિઃશેષનિ િતજગત્રિતાપમાનમ્ ? બિમ્બ' કલ⟩મલિન ક્વ નિશાકરસ્ય ? યદ્વાસરે ભવતિ પાડુંપલાશકલ્પમ. ૧૩. સંપૂર્ણ' મણ્ડલશશારું કલાલાપ, શુભ્રા ગુણાસ્ત્રિભુવનં તવ લયન્તિ ચે સ ંશ્રિતાસ્ત્રિજગદીશ્વરનાથમેક, કસ્તાગ્નિવારયતિ સહચરતા યશ્રેષ્ટમ્ ૧૪. ચિત્ર' કિમત્ર યદિ તે ત્રિદશાઙ્ગનાભિની ત મનાગપિ મના ન વિકાર-માગમ્ ? કલ્પાન્તકાલમરુતા ચલિતાચલેન, કિં મન્દાટ્રિશિખર ચલિત કદાચિત્? ૧૫. નિમવત્તિ પત્રજિ તતૈલપૂરઃ, કૃન જગત્પ્રયમિ` પ્રકટી કરાષિ; ગમ્યા ન જાતુ મરુતાં ચલિતાચલાનાં, પાડપરસ્ત્વમસિ નાથ ! જગત્પ્રકાશઃ ૧૬. નાસ્ત` કદાચિદુપયાસિ ન રાહુગમ્યઃ, સ્પષ્ટીકરેાષિ સહસા યુગપજગન્તિ; નામ્ભાધરાદરનિરુદ્ધમહાપ્રભાવઃ, સૂર્યાતિશાયિ મહિમાઽસિમુનીન્દ્ર ! લેાકે. ૧૭. નિત્યેાય. દલિતમેહમહાન્ધકાર', ગમ્ય ન રાહુવદનસ્ય ન વારિદાનામ્, વિભ્રાજતે તવ મુખામન૫કાન્તિ, વિદ્યોતયજગઢ શશા}ખિમ્મમ્. ૧૮. કિં શવરીષુ શશિનાડ િવિવસ્વતા વા, યુગ્મન્મુખેન્દ્વદલિતેષુ તમસ્તું નાથ ! નિષ્પન્નશાલિવનશાલિનિ જીવલેાકે, કાયરૂં કિયાજલધરેજ લભારનબ્રેઃ ! ૧૯, જ્ઞાન' યથા યિ વિભાતિ કૃતાવકાશ, નૈવ તથા હરિહરાદ્દિષુ નાયકેજી; તેજઃ સ્ફુરન્મણિજી યાતિ યથા મહત્ત્વં, નૈવ तु કાચશકલે કિરણાકુલેઽપિ. ૨૦. મન્યે વર હરિહરાય એવ દૃષ્ટી, દુટેલું ચેન્નુ હૃદય યિ તેષમેતિ; કિં વીક્ષિતેન ભવતા ભુવિ ચેન નાન્યઃ, કશ્ચિમના હૅરતિનાથ ! ભવાન્તરેડપિ. ૨૧. સ્ત્રીણાં શતાનિ શતશે જનયન્તિ પુત્રાન્, નાન્યો. સુત’ઋદ્રુપમ

Page #154

સજજન સન્મિત્ર જનની પ્રસૂતા; સર્વ દિશે દધતિ ભાનિ સહસ્રરાશિમ, પ્રાચ્ચેવ દિશ્વનયતિ સ્કૂદ શુજાલમ . ૨૨. –ામામનક્તિમુનય: પરમ પુમાંસ-માદિત્યવર્ણમમાં તમસઃ પુરસ્તા; ત્વમેવ સમ્યગુપલભ્ય જયન્તિ મૃત્યુ, નાન્યઃ શિવઃ શિવપદસ્ય મુનીન્દ્ર ! પથા. ૨૩. ત્યામવ્યય વિભુમચિત્યમસંખ્યમાઘં, બ્રહ્માણમીશ્વરમનન્તમન કેતુમ; ગીશ્વર વિદિતમનેકમેક', જ્ઞાન સ્વરૂપમમલં પ્રવદન્તિ સન્તઃ ૨૪. બુદ્ધત્વમેવ વિબુધાર્ચિત બુદ્ધિધાતુ, વં શંકરસિ ભુવનત્રય શંકરસ્વાતુ; ધાતાસિ ધીર! શિવમાર્ગ વિધેવૈધાના, વ્યકત ત્વમેવ ભગવન્! પુરુષોત્તમેડસિ. ૨૫. તુલ્યું નમસ્ત્રિભુવનાસિંહરાય નાથ ! તન્ચે નમઃ ક્ષિતિતલામલભૂષણય; તુલ્ય નમસ્ત્રિજગત: પરમેશ્વરાય, તુલ્યું નમ જિન! ભવોદધિશેષણાય. ૨૬. કે વિસ્મશત્ર યદિ નામ ગુણરશેખૈ–ર– સંશ્રિત નિરવકાશતયા મુનીશ! દેખૈરુપારવિવિધા-શ્રયજાત, સ્વપ્નાન્તરેડપિન કદાચિદપીડિસિ. ૨૭. ઉચ્ચેરશેકતરુસંશ્રિતમુન્મયૂખ-માભાતિ રૂપમમલ ભવતે નિતાન્તમ; સ્પટૅલસકિરણ મસ્તતમવિતાનં, બિસ્મ રવેરિવ પયોધર પાર્શ્વવત્તિ. ૨૮. સિંહાસને મણિમયૂ ખશિખાવિચિત્ર, વિજાજતે તવ વપુઃ કનકાવદાતમ; બિમ્બ વિયદ્વિલસદંશુલતાવિતાન, તુ દયાદ્વિશિરસીવ સહસરમેઃ ૨૯. કુન્દાવદાતચલચામરચાશભં, વિશ્વાજતે તવ વપુઃ કલધૌતકાતમ; ઉદ્યછશાશ્કશુચિનિર્ઝરવારિધાર, મુચ્ચેસ્ત૮ સુરગિરિવ શાતકૌમ્ભમ . ૩૦. છત્રત્રયતવ વિભાતિ શશીકાન્ત, મુચ્ચે સ્થિત સ્થિગિતભાનુકરપ્રતાપમ; મુક્તાફલપ્રકરજાલવિવૃદ્ધશભ, પ્રખ્યા૫ત્રિજગતઃ પરમેશ્વરત્વમ. ૩૧. ઉત્રિદ્રોમનવપકુંજ પુંજકાન્તિ–પયુલસન્નખમયૂ ખશિખાભિરામ, પાદો પદાનિ તવ યત્ર જિનેન્દ્ર! પત્ત, પદ્માનિ તત્ર વિબુધાઃ પરિકલપતિ. ૩૨. ઈલ્થ યથા તવ વિભૂ તિરભૂજિજનેન્દ્ર ! ધર્મોપદેશનવિધી ન તથા પરસ્ય; યાદક પ્રભા દિનકતઃ પ્રહતાલ્પકારા તાદઃ કુતા ગ્રહગણમ્ય વિકાશિનેડપિ. ૩૩. તન્મદાવિલવિલોકપિલમૂલ-મત્તજમદુભ્રમરનાદવિવૃદ્ધ કેમ; ઐરાવતાભભિમુદ્ધતમાપત, દઉં ભયં ભવતિ ને ભવદાશ્રિતાનામ. ૩૪. ભિનેત્મકુમ્ભગવદજજવલશેણિતાત-મુક્તાફલ પ્રકર ભૂષિત ભૂમિભાગ બદ્ધક્રમઃ ક્રમગત હરિણાધિપsપિ, નાકામતિ કમયુગsચલ સંશ્રિત . ૩૫. કાન્તકાલયવને દ્ધત વહિક૯૫, દાવાનલ વલિતમુજવલમુત્યુહિંગમ વિશ્વ જિસુમિવ સંમુખમાપતન્ત, ત્વન્નામકીત્તનજલંશમયત્વશેષમ, ૩૬. રકતેક્ષણું સમદકોકિલકંઠનીલં, કોદ્ધત ફણિનમુફણમા પતન્તમ; આકામતિ ક્રમયુગેન નિરક્તશકુવન્નામના ગદમની હદિ યસ્ય પુંસક. ૩૭. વલગતુરાગજગજિતભીમનાદ, માજ બલ બલવતામપિ ભૂપતિનામ, ઉદ્યદિવાકરમયૂખશિખાપવિદ્ધ, ત્વત્કીર્તનાત્તમ છવાશુ ભિદામુપૈતિ. ૩૮. કુન્તાગ્ર ભિન્ન ગજ શેણિત વારિવાહ-વેગાવતારતરણાનુરાધભીમે યુદ્ધ જયંવિજિત દુજય જય પક્ષા, સત્યપાદ પહુજ વનાશ્રવિણે લભતે. ૩૯. અનિધૌ સુભિત ભીષણ નકચક્ર, પાઠીનપીઠ ભય દેલવણું વાડવા રત્તરક શિખર સ્થિત યાન પાત્રા, સાસં વિહાય ભવતઃ સ્મરણાદ વ્રજતિ. ૪૦. ઉદભૂત ભીષણ જલેટર ભાર ભુગ્ના શોચ્ચાં દશામુપગતાયુત છવિતાશા

Page #155

સ્મરણ-સ્તંત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ –ત્યારપદુજરજેડમૃત દિગ્ધ દેહા, માં ભવન્તિ મકરદવન તુલ્ય રૂપા. ૪૧. આપા કઠમુરુશલ વેષ્ટિતા, ગાઢ બૃહત્રિગડકેટિનિવૃષ્ટજ ત્વન્નામ મન્નમનિશ મનુજાર સમરક્ત સઘઃ સ્વયં વિગતબન્ધભયા ભવતિ. ૪૨. મત્તઢિપેન્દ્ર મૃગરાજ દવાનલાહિ, સંગ્રામ વારિધિ મહેદર બનેલ્થમ; તસ્યાશુ નાશકુપયાતિ ભય ભિવ, યસ્તાવક સ્તવમિમ મતિમાનધીતે. ૪૩. સ્તોત્રજ તવ જિનેન્દ્ર! ગુણનિબદ્ધ, ભસ્યા મા રુચિરવણું વિચિત્રપુષ્પામ; ધ જને ય ઈહ કઠગતામજ, ત’ માનતુમવશા સમુપૈતિ લક્ષ્મીઃ ૪૪.
ભાવાથ:-શ્રી આદિનાથ પ્રભુનું આ સંસ્કૃત સ્તોત્ર શ્રી માનતુંગસૂરિએ રચેલું છે. આ આચાર્ય મહારાજને કોઈ રાજાએ (શ્રી હર્ષરાજાએ) તેમની શક્તિની પરીક્ષા માટે ૪૮ બેડીઓ પહેરાવી હતી. તેઓ જેમ જેમ શ્લોક રચતા ગયા તેમ તેમ તે બેડીઓ તુટતી ગઈ. આથી જૈન ધર્મની ઉન્નતિ (ચઢતી) થઈ અને રાજા જનધર્મમાં પ્રીતિવાળે થયે. આને ભણવાથી ઈચ્છા પ્રમાણે આરોગ્ય (રેગ રહિતપણું) તથા લક્ષ્મી મળે છે.
૧૦. શ્રી કલ્યાણમન્દિર સ્તોત્રઅષ્ટમ સ્મરણમ. કલ્યાણમન્દિરમુદારમવઘભેદિ, ભીતાભયપ્રદમનિતિમહથ્રિપદ્યમ; સંસારસાગર નિમજજઇશેષજતુ-પિતાયમાનમભિનમ્ય જિનેશ્વરસ્ય.. ૧. યસ્ય સ્વયં સુરગુરુગરિ મામ્બરાશે, તેત્રે સુવિસ્તૃતમતિનવિભુવિધાતુમ; તીથેશ્વરસ્ય કમઠસ્મય-ધૂમકેતેસ્તસ્યાહમેષ કિલ સંસ્તવન કરિષ્ય. ૨. (યુગ્મમ). સામાન્યત:પિ તવ વર્ણયિતું સ્વરૂપમસ્માદશાઃ કથામધીશ ! ભવન્યધીશાઃ? ઘટેડપિ કૌશિકશિશુદિ વા દિવાળે, રૂપે પ્રરૂપતિ કિં કિલઘમંરમેઃ? ૩. મેહક્ષયાદનુભવજ્ઞપિ નાથ ! મર્યો–નૂને ગુણાન ગણયિતું ન તવ ક્ષમત, કલ્પાન્તવાન પયસઃ પ્રકટોકટેપિ યમાન, મીયેત કેન જલધેનનું રત્નરાશિઃ ?. ૪. અદ્ભુતેડમિ તવ નાથ ! જડાશયેપિ, કનું સ્તવ લસદસંખ્ય ગુણાકરસ્ય; બાલેડપિ કિં ન નિજબાહયુગ વિતત્ય, વિસ્તીર્ણતાં કથયતિ સ્વધિયાડમ્મુરાશે? ૫. યે ગિનામપિ ન યાતિ ગુણાસ્તવેશ! વતું કર્થ ભવતિ તેવુ મમાનકાશઃ? જાતા તદેવમસમીક્ષિતકારિતેય, જલ્પત્તિ વા નિજગિરા નનુ પક્ષિડપિ. ૬. આસ્તામચિન્ય મહિમા જિન! સંસ્તવતે, નામાપિ પતિ ભવતે ભવતે જગન્તિ; તીવાતપિપહત પાન્થજનાન્નિદાધે, પ્રણાતિ પદ્મસરસઃ સરસેડનિલપિ. ૭. હદ્વતિનિ ત્વયિ વિશે ! શિથિલીભવતિ, જન્તઃ ક્ષણેન નિબિડા અપિ કમબન્ધા; સો ભુજગમમયા ઈવ મધ્યભાગ-મભ્યાગતે વનશિખડિનિ ચન્દનમ્ય. ૮. મુચ્યક્ત એવ મનુજાઃ સહસા જિનેન્દ્ર ! રૌદ્વૈપદ્રવશતૈરત્વયિ વિક્ષિતેડપિગેસ્વામિનિ કુરિતતેજસિ દૃષ્ટમાત્ર, ચૌરેરિવાશુ પશવઃ પ્રપલાયમાનૈ. ૯. – તારકે જિન ! કર્થ ભવિનાં? ત એવ, ત્વા મુદ્ધહન્તિ હૃદયેન યદુત્તરન્તા; યહા દતિસ્તરતિ યજજલમેષ જૂન-મન્તગતસ્ય મતઃ સ કિલાનુભાવ: ૧૦. અમિન હરપ્રભૂતડપિ હતપ્રભાવા, સેડપિ ત્વયા રતિપતિઃ ( ૧ પ્રથમ ભક્તામર કાવ્યમાં ૪૮ શ્લેક હતા. તેમાંથી કોઈપણ કારણસર પ્રાતિહાર્યના ચાર લે કાઢી નાંખવામાં આવ્યા છે.

Page #156

૧૧૨
સજજન સન્મિત્ર ક્ષેપિત ક્ષણેન વિધ્યાપિતા હતભુજઃ પયસાથ યેન, પિત નહિં તદપિ દુરવાડવેન? ૧૧. સ્વામિન્નન૯૫ગરિમાણમપિ પ્રપન્ના-વાં જન્તવઃ કથમ ! હદયે દધાના ? જમેદર્ષિ લઘુ તર—તિલાઘવેન, ચિત્યે ન હન્ત મહેતાં યદિ વા પ્રભાવ . ૧૨. ક્રોધત્વયા યદિ વિભે ! પ્રથમ નિરસ્તે, ઈવસ્તાસ્તદા બત કર્થ કલિ કમચૌરાઃ ? પોષત્યમુત્ર યદિ વા શિશિરાપિ લેકે, નીલદ્રમાણિ વિપિનાનિ ન કિ હિમાની. ૧૩. ત્યાં ગિને જિન ! સદા પરમાત્મારૂપ-મષયતિ હદયાનુજકોશદેશે; પૂતસ્ય નિમંલચેર્યાદિ વા કિમન્ય-દક્ષસ્ય સંભવિ પદ નનુ કર્ણિકાયાઃ? ૧૪. યાનજિનેશ ! ભવ ભવિનઃ ક્ષણેન, દેહ વિહાય પરમાત્મદશાં વ્રજન્તિ; તીવ્રાનલાદુપલભાવમપાસ્ય લોકે, ચામીકરત્વમચિરાદિ ધાતુદા. ૧૫. અન્તઃ સદૈવ જિન ! યસ્ય વિભાવ્યસે ત્વ, ભચૈ કથં તદપિ નાશયસે શરીરમ , એતસ્વરુપમથ મધ્યવિવત્તિને હિ, યદ્વિગ્રહ પ્રશમયન્તિ મહાનુભાવાડ. ૧૬. આત્મા મનીષિભિર્યા ત્વદભેદબુદ્ધયા, ધ્યાને જિનેન્દ્ર ! ભવતીહ ભવપ્રભાવ પાનીયમયમૂતમિત્યનુચિત્યમાન, કિં નામ ને વિષવિકારમપાક રેતિ. ૧૭. ત્વમેવ વિતતમસં પરવાદિનેડપિ, નૂન વિભે! હરિહરાદિધિયા પ્રપન્ના, કિં કાચકામલિભિરીશ ! સિતડપિ શો–નો ગૃહાતે વિવિધવણું વિષયણ?. ૧૮. ધર્મોપદેશસમયે સવિધાનુભાવા-દાસ્તાં જ ભવતિ તે તરશેક; અભ્યગતે દિનપતી સમહીડપિ, કિં વા વિધ મુપયાતિ ન જીવલેક? ૧૯ ચિત્ર વિશે ! કથમવામુખવૃત્ત્વમેવ, વિશ્વકૂ પતત્યવિરલા સુરપુષ્પવૃષ્ટિ ?; ત્વચરે સુમનસાં યદિ વા મુનીશ !, ગચ્છતિ નૂનમધ એવ હિ બન્ધનાનિ. ૨૦. સ્થાને ગભીરહદદધિસંભવાયાઃ પીયૂષતાં તવ ગિરઃ સમુદીરયન્તિ; પીવા યતઃ પરમસમરસંગભા, ભવ્યા વ્રજન્તિ તરસામ્રજરામરત્વમ, ૨૧. સ્વામિન! સુરમવનમ્ય સમુત્પતતે, મન્ય વદન્તિ શુચયઃ સુરચામરોઘાવેડર્મ નહિં વિદધતે મુનિપુંગવાય, તે નૂનમૂદવંગતયઃ ખલુ શુદ્ધભાવાડ. ૨૨. શ્યામ ગંભીરગિરમુજજવલહેમરત્ન-સિંહાસનસ્થમિહ ભવ્ય શિખડિનસ્વામ; આલેકયક્તિ રભસેન નદઃમુશ્ચ-શ્રામીકરાદ્વિશિરસીવ નવાબુવાહમ . ૨૩. ઉદ્ગછતા તવ શિતિતિમલેન, લુપ્તચ્છદચ્છવિરતખંભૂવ; સાન્નિધ્યતેલપિ યદિ વા તવ વત રાગ !, નીરાગતાં વ્રજતિ કે ન સચેતને sપિ ?. ૨૪. ભે ભેર પ્રમાદમવધૂય ભજવમેન-માગટ્ય નિવૃતિ પુરી પ્રતિ સાર્થવાહમ ; એકત્રિવેદયતિ દેવ ! જગત્રયાય, મન્યનદન્નભિનભઃ સુરદુદુભિસ્તે. ૨૫. ઉદ્યોતિતેષુ ભાવતા ભુવનેષુ નાથ !, તારાન્વિત વિધુર્ય વિહતાધિકાર મુક્તાકલાયકલિતસિતાતપત્ર વ્યાજાત્રિધા ધતતનધ્રુવમસ્યુપિતા. ૨૬. ન અપૂરિતજગત્રયપિહિતેન, કાતિપ્રતાપયશસામિવ સંચયેન માણિકયહેમરજતપ્રવિનિમિતે, સાલત્રણ ભગન્નભિત વિભાસિ. ૨૭. દિવ્યસજે જિન ! નમત્રિદશાધિ પાના–મુસૂજ્ય રત્નચિતાનપિમૌલિબન્ધાન, પાદૌ શ્રયનિત ભવતો યદિ વા પરત્ર વત્સગમે સુમન ન રમન્ત એવ. ૨૮. – નાથ ! જન્મજલધેવિપરામુખેડપિ, યત્તાક્યસ્વસુમતે નિજપૃષ્ઠલગ્નાન; યુક્ત હિ પાર્થિવનિપસ્ય સતસ્તવૈવ, ચિત્ર વિશે ! યદસિ કમવિપાકશુન્યા. ૨૯. વિશ્વેશ્વરેડપિ જનપાલક ! દુગત, કિંવાદક્ષર

Page #157

સ્મરણસ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૧૩ પ્રકૃતિરલિપિરત્વમીશ !અજ્ઞાનવત્યપિ સદેવ કથાચિદેવ, જ્ઞાન ત્વયિ મુરતિ વિશ્વવિકાશહતુ. ૩૦. પ્રાભારસંભૂતનભાંસિ રજા સિવા-દુસ્થાપિતાનિ કમઠન શઠેન યાનિ છાયાપિ તૈસ્તવન નાથ! હતાહતાશે, ગ્રસ્તત્વમરિયમેવ પરં દુરાત્મા. ૩૧.ગજજર્જિત ઘનૌઘમદભ્રભીમ, બ્રશ્યરડિન્સસલ માંસલ ઘોર ધારમ; યેન મુક્તમથ સ્તર વારિ છે, તેનૈવ તસ્ય જિન! દુસ્તરવારિકૃત્યમ. ૩૨. વસ્તáકેશવિકૃતાકૃતિ મર્ચામુ, પ્રાલ... ભૂર્ભયદ વસ્ત્ર વિનિયદગ્નિ તત્રજઃ પ્રતિભવન્તમપીરિતો ય, સેક્યાભવ...તિભવ ભવદુઃખહેતુ. ૩૩. ધન્યાસ્ત એવ ભુવનાધિપ! યે ત્રિસધ્ધ-મારાધયન્તિ વિધિવવિધુતાન્યકૃત્યા, ભકતલસત્પલક પક્ષમલદેહદેશાત, પાદદ્વયં તવ વિશે ! ભુવિ જન્મભાજઃ ૩૪. અસ્મિન્નપાર ભવ વારિનિધી મુનીશ!, મન્ય ન મે શ્રવણુગોચરતાં ગડસિ; આકર્ણિતે તુ તવ ગોત્રપવિત્ર મન્ચ, કિંવા વિપદ્વિષધરી સવિલં સમેતિ?. ૩૫. જન્માન્તરેડપિ તવ પાદયુગ ન દેવ !, મન્ય મયા મહિત મીહિત દાનદક્ષમ; તેને જન્મનિ મુનીશ! પરાભવાનાં, જાતે નિકેતન મહું મથિતાશયાનામ. ૩૬. નૂન ન મેહ તિમિરાવૃત ભેચનેન, પૂર્વ વિશે ! સમૃદપિ પ્રવિલેકિતસિ; મમવિધ વિધુરયન્તિ હિ મા મનથી, પ્રદ્ય...બધગતયઃ કમિન્યતે ?. ૩૭. આકણિdડપિ મહિsપિ નિરીક્ષિતપિ, નૂનં ને ચેતસિ મયા વિધૃતકસિ ભત્યા; જાતેમિ તેન જનબાન્ધવ! દુઃખ પાત્ર, યમાત્ ક્રિયા પ્રતિફલતિ ન ભાવશૂન્યા. ૩૮. – નાથ ! દુઃખિજાનવત્સલ ! હે શરણ્ય !, કાયપુણ્ય. વસતે ! વશિનાં વરેણ્ય !; ભત્યા નતે મયિ મહેશ ! દયાં વિધાય, દુઃખાંકુલનતત્પરતાં વિધેહિ. ૩૯ નિઃસંખ્ય સારશરણું શરણું શરણ્ય-માસાદ્ય સાદિતરિપકથિતાદાતમ; ત્વત્પાદપંકજમપિ પ્રણિધાનવ , વધેડસ્મિ ચે ભુવનપાવન ! હા હતેડસ્મિ. ૪૦. દેવેન્દ્રવન્ડ! વિદિતાક ખિલવસ્તુસાર !; સંસાર તારક ! વિભે ! ભવનાધિનાથ ત્રાચસ્વ દેવ ! કરુણુંહૃદમાં પુનહિ, સીદન્તમદ્ય ભયદવ્યસના ખુરાશે. ૪૧. યદ્યસ્તિ નાથ ભવદઘિસોહાણ, ભક્તઃ ફલંકિમપિ સંતતિસંચિતાયા તમે ત્વદે કશરણુજ્ય શરણ્યભૂયા, સ્વામી ત્વમેવ ભુવનેડત્ર ભવાતરેડપિ. ૪૨. ઈર્થં સમાહિતધિ વિધિવજિજનેન્દ્ર!, સાન્દ્રોહ્ય સપુલક કંચુકિતાંગભાગા ત્વબિમ્બનિમલમુખાબુજબદ્ધલક્ષ્યા-ચે સંતવંતવ વિશે ! રચયક્તિ ભવ્યા, ૪૩. જનનયનકુમુચંદ્ર, પ્રભાસ્વરા સ્વર્ગસંપદો ભુકૃત્વા; તે વિગતિમલનિચયા, અચિરાક્ષ પ્રપદ્યન્ત. યુગ્મમ. ૪.
ભાવાર્થ-આ શ્રીસિદ્ધમેનદીવાકસૂરિએ રચેલું શ્રી પાર્શ્વનાથનું સ્તોત્ર છે શ્રી ઉજજયની નગરીમાં મહાકાલ નામના જૈનમંદિરમાં શ્રી પાર્શ્વપ્રભુની પ્રતિમા હતી તેને બ્રાહ્મણોએ શિવલીંગ પધરાવી ઢાંકી દીધી હતી. બાદ આ સ્તોત્રના રચનાર આચાર્ય મહારાજ ત્યાં ગયા અને આ સ્તોત્ર રચી પાર્શ્વનાથની પ્રતિમાં પ્રગટ કરી હતી.
૧૧. શ્રી બૃહચ્છાંતિ (મહટીશાન્તિ) સ્તોત્રમ. ભે ભ ભવ્યાઃ ! શ્રેણુત વચન પ્રસ્તુત સમેતદ્દ, યે યાત્રામાં ત્રિભુવન ગુરહેતા ભક્તિભાજ; તેવાં શાન્તિભવતુ ભવતામહેંદાદિ પ્રભાવા-
દાગ્યશ્રીવૃતિ–મતિ-કરી કલેશ વિદવસ હેતુઃ ૧. જે ભ ભલે! ઈહુ હિ ભરતૈરાવતવિદેહસંભવાનાં સમસ્તતીર્થંકૃતાં

Page #158

૧૧૪
સજજન સન્મિત્ર જન્મભ્યાસનપ્રકંપાનન્તરમવધિના વિજ્ઞાય, સૌધર્માધિપતિ, સુષાઘંટાચાલનાનન્ત, સકલસુરાસુરેન્દ્રઃ સહસમાગટ્ય, સવિનયમભટ્ટારકે ગૃહત્વા, ગત્વા કનકાદ્રિગે, વિહિતજન્માભિષેકઃ શાંતિ મુદ્દઘષયતિ યથા, તતડહં કૃતાનુકારમિતિ કૃત્વા, મહાજને યેન ગતઃ સ પથાઃ ઈતિ, ભવ્યજનૈઃ સહ સમેત્ય, સ્નાત્રપીઠે સ્નાત્ર વિધાય, શાન્તિમુષિયામિ, તપૂજાયાત્રાસ્નાત્રાદિ મહોત્સવાનન્તરમિતિકૃત્વા કણુ દત્વા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. કે પુણ્યાહૂ–પુણ્યાઉં, પ્રીયન્તાં–પ્રીયનાં. ભગવન્તડહંતઃ સર્વજ્ઞાઃ સવંદનિસિલેકનાથાસ્ત્રિકમહિતા સ્કિલેકપૂજ્યા બ્રિકેશ્વરા સિલેકેદ્યોતકરાર. 8 અષભ-અજિત-સંભવઅભિનન્દન-સુમતિ–પદ્મપ્રભ–સુપાશ્વ—ચન્દ્રપ્રભ-સુવિધિ–શીતલ–શ્રેયાંસ–વાસુપૂજ્ય-વિમલઅનન્ત–ધમં–શાન્તિ-કુન્દુ-અર-મલિ-મુનિસુવ્રત–નમિ-નેમિ-પાન્ધવધમાનાન્તા જિનાઃ શાન્તાઃ શાન્તિકર ભવન્તુ સ્વાહા. 8 મુનમુનિપ્રવરારિપવિજયદુભિક્ષકાન્તારેષદુર્ગમાગેવું રક્ષતુ વે નિત્યં સ્વાહા. ક જૈ શ્રી-ધતિ-મતિ–કીનિં–કાતિ-બુદ્ધિ-લક્ષ્મી–મેધા વિદ્યા-સાધન–પ્રવેશ-નિવેશનેષુ સુગહીતનામાને જયતુ તે જિનેન્દ્રા 5 રેહિણી--પ્રજ્ઞપ્તિવજશૂલા-વજાશી–અપ્રતિથિકા-પુરુષદત્તા-કાલી-મહાકાલી–ગૌરી-ગાન્ધારી-સર્વસ્ત્રાત્મહાવાલા-માનવી-વૈરટ્યા-અછુપ્તા-માનસી–મહામાનસી ડિશ વિદ્યાદેવ્યો રક્ષતુ વે નિત્ય સ્વાહા. ક આચાર્યોપાધ્યાય પ્રતિચાતુર્વણ્યસ્ય શ્રીશ્રમણસર્વસ્ય શાન્તિભંવતુ, તુષ્ટિભ વતુ, પુષ્ટિભવતુ. ૪ ગ્રહાશ્ચન્દ્ર-સૂર્યકારક-બુધ-બૃહસ્પતિ-શુક્ર–શનૈશ્ચર-રાહુ કેતુ-સહિતા સલેપાલા સેમ–ચમ-વરુણ-કુબેર–વાસવાદિત્ય-સ્કન્દ-વિનાયકોપેતા, યે ચાચેડપિ ગ્રામનગરક્ષેત્રદેવતા દયતે સર્વે પ્રીયન્તામ-પ્રીયઃામ, અક્ષીણુ-કેશ કેડાગારા નરપતયશ્ચ ભવન્તુ સ્વાહા. ક પુત્ર-મિત્ર-બ્રાતૃ-કલત્ર-સુહદ્ સ્વજન-સંબન્ધિ–બધુવંગ સહિતા, નિત્ય ચાદ પ્રદ કારિણ, અમૈિશ્ચ ભૂમષ્ઠલાયતન નિવાસિ-સાધુ-સાધ્વી--શ્રાવક-શ્રાવિકાણાં રોગો પગ વ્યાધિ-દુઃખ-દુભિંક્ષ-દૌમનસ્યોપશમનાય શાન્તિભવતુ તુષ્ટિ-પુષ્ટિ--ત્રદ્ધિવૃદ્ધિ-માંગલ્યન્સવાદ, સદા પ્રાદુર્ભતાનિ પાપાનિ શામ્યન્ત દુરિતાનિ, શત્રવઃ પરાભુખા ભવન્તુ સ્વાહા. શ્રીમતે શાતિનાથાય નમઃ શાન્તિ વિધાર્થિને, ગેલેક્સસ્યામરાધીશ-મુકુટાભચિંતાઇયે. ૧. શાન્તિઃ શાન્તિકરઃ શ્રીમાન, શાનિ દિશતુ મે ગુરુ, શાન્તિવ સદા તેષાં, ચેષાં શાન્તિ શું હું ગૃહે. ૨. ઉન્મેષ્ટ રિપ્ટ--દુષ્ટ-ગ્રહ-ગતિ-
દુઃખ-દુનિમિત્તાહિક સંપાદિત-હિત સંપન્નામ ગ્રહણ જયતિ શાને. ૩. શ્રી સંઘ જગજનપદ–રાજાધિપ– રાજસન્નિવેશાનામ; ગેઝિકપુર મુખ્યણાં, વ્યાહરર્ણવ્યહવેચ્છાતિમ. ૪. શ્રી શ્રમણ સંઘસ્ય શાતિભવતુ, શ્રી જનપદાનાં શાતિભવતુ, શ્રી રાજાધિપાનાં શાન્તિભંવતુ, શ્રી રાજનસન્નિવેશાનાં શાનિર્ભવતુ, શ્રી ગોષ્ટિક્કાનાં શાન્તિ ભુવતુ. શ્રી પૌરભુખ્યાણ શાન્તિભવતુ. શ્રી પૌરજનસ્થ શાન્તિભંવતુ, શ્રી બ્રહ્મકસ્થ શાન્તિ ભંવત. 8 સ્વાહા, સ્વાહા, કે શ્રી પાર્શ્વનાથાંય સ્વાહા. એષા શાન્તિઃ પ્રતિષ્ઠા યાત્રા સ્નાત્રાઘવસાનેષુ, શાન્તિકલશં ગૃહીત્વા, કુંકુમ-ચન્દન-કપૂસગરુ-ધૂપવાસ કુસુમાંજ લિ-સમેતઃ સ્નાત્રચતુણ્ડિકાયાં શ્રીસંઘસમેતઃ શુચિ શુચિ વપુઃ પુષ્પ વસૂચન્દનાભરણુલંકૃતઃ પુષ્પમાલાં કઠે કૃત્વા, શાન્તિમુદ્રષયિત્વા, શાતિપાનીયે મસ્તકે દાતમિતિ નૃત્યન્તિ નૃત્યમણિપુષ્પવર્ષ, અંજનિ ગાયન્તિ ચ મંગલાનિ

Page #159

૧૧૫
સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ તેત્રાણિ ગત્રાણિ પઠતિ મત્રાન, કલ્યાણભાને હિ જિનાભિષેકે, ૧. શિવમસ્તુ સવજગત , પરહિતનિરતા ભવન્ત ભૂતગણું ષા: પ્રયાન્ત નાશ, સર્વત્ર સુખી ભવન્તુ લેકા: ૨. અહં તિસ્થયરમાયા-શિવાદેવી તુમ્હ નયરનિવાસિની, અહ સિવં તુહ સિવ, અસિ
વસમું સિવં ભવતુ સ્વાહા. ૩. ઉપસર્ગો ક્ષય યાન્તિ, છિદ્યને વિધ્રુવલય, મન:પ્રસત્રતામેતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે. ૪. સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વ કલ્યાણકારણમ; પ્રધાન સર્વ ધર્માણાં, જૈન જયતિ શાસનમ. પ.
૯ ભાવાથ:-ભગવાન જન્મે છે ત્યારે તેમને મેરુ પર્વત પર નહવરાવવા ઇદ્રો અને દેવતાઓ લઈ જાય છે. ત્યાં તેમને નહવરાવ્યા પછી તેઓ શાન્તિ પાઠ બોલે છે. આની અનેકની અનેક પ્રકારે શનિ ઇચ્છવામાં આવી છે. આને શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની શિવદેવી માતાએ મહેન્દ્ર દેવલોકમાં દેવીપણામાં રચેલી છે. એમ કહેવાય છે. તથા બીજો પક્ષ કહે છે કે વાદિવેતાલ શ્રી શાંતિરિકૃત અહંદુ અભિષેક વિધિ'નામના ગ્રન્થનો “શાન્તિપવ' નામને સાતમો ભાગ છે તેમાં થોડા ફેરફાર સાથે આ બહત શાતિ રચાયેલી છે.
શ્રી સ્તોત્રાદિ સંગ્રહ ૧૨. ગ્રહશાન્તિઃ સ્તોત્ર શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામિવિરચિતમ્
જગદ્ગ નમસ્કૃત્ય, ઋત્વા સદ્ગુરુભાષિતમ; ગ્રહશાન્તિ પ્રવક્ષ્યામિ, લેકાનાં સુખહેત. ૧. જિનેન્ટેડ ખેચરા યાર, પૂજનીયા વિધિકમાત; પુપૈવિલેપન પનવેવૈતુષ્ટિહેતવે. ૨. પદ્મપ્રભમ્ય માત્તડશ્ચન્દ્રશ્ચન્દ્રપ્રભસ્ય ચ; વાસુપૂજ્ય ભૂ પુત્ર, બુધsષ્યષ્ટજિનેષુ ચ. ૩. વિમલાનનધરાડ, શાન્તિઃ કુંથુનમિસ્તથા વદ્ધમાન સ્તુતેષા, પાદપો બુધ સે. ૪. અષભાજિતસુપાચ્યભિનન્દન શીતલે સુમતિઃ સંભવસ્વામી, શ્રેયાંસવુ ગીષ્મતિઃ. ૫. સુવિધેઃ કથિતઃ શુક, સુવ્રતસ્ય શનૈશ્ચર નેમિનાથ ભદ્રાહુ, કેતુ શ્રીમદ્વિપાશ્વ ૬. જન્મલગ્ન ચ રાશિૌથ, યદા પિયક્તિ ખેચરા; તદા સંપૂજોદ્ધીમાન, બેચર સહિતાન જિનાન. ૭.
૧૩. નવગ્રહપૂજા. પદ્મપ્રભજિનેન્દ્રસ્ય, નામેચ્ચારેણ ભાસ્કર; શાતિ તુષ્ટિ ચ પુષ્ટિ ચ, રક્ષાં કુરુ કુરુ શ્રિયમ. ૮. ઇતિ શ્રીસૂર્યપૂજા. ચન્દ્રપ્રભજિનેન્દ્રસ્ય, નાસ્ના તારાગણાધિપ; પ્રસને ભવ શાન્તિ ચ, રક્ષાં કુરુ જયં ધ્રુવમ. ૯. ઈતિ શ્રીચન્દ્રપૂજા. સર્વદા વાસુપૂજ્યસ્ય, નાખ્યા શાન્તિ જયશ્રિય; રક્ષાં કુરુધરાસ્ને! અશુભેડપિ શુભે ભવ. ૧૦. ઇતિ શ્રીભીમપૂજા. વિમલાનન્તધામરા, શાન્તિઃ કુન્થનમિસ્તથા; મહાવીર તન્નાસ્ના, શુભે ભૂયાત્ સદા બુધઃ. ૧૧. ઇતિ શ્રી બુધપૂજા. અષભાજિતસુપાર્શ્વશ્રાભિનંદન શીતલ, સુમિતિઃ સંભવસ્વામિ, શ્રેયાંસઢ જિનેત્તમઃ ૧૨. એતરી થતાં નાસ્ના, પૂછશુભ શુભ ભવ; શાતિ તુષ્ટિ ચ પુષ્ટિ ચ, કુરુ દેવગણચિત. ૧૩. ઇતિ શ્રીગુરુપૂ. પુષ્પદન્તજિનેન્દ્રસ્ય, નાગ્ના દૈત્યગણાચિત! પ્રસને ભવ શાન્તિ ચ, રક્ષાં કુરુ કુરુ શ્રિયમ. ૧૪. ઇતિ શ્રીશુક્રપૂજા, શ્રીસુવ્રતજિનેન્દ્રસ્ય, નાના સૂર્યાગસંભવ ! પ્રસને ભવ શાન્તિ ચ, રક્ષાં કુરુ કુરુ શ્રિયમ. ૧૫. ઇતિશ્રીશનૈશ્ચરપૂજા. શ્રી નેમિનાથ તીશ, નામતઃ સિંહિકાસુત! પ્રસો ભવ શાન્તિ

Page #160

૧૧૬
સજજન સામગ્ર ચ, રક્ષાં કુરુ કુરુ શ્રિયમ, ૧૬. ઈતિ શ્રીરાહુપૂજા. રાહેઃ સમરાશિથ,! કારણે દશ્યતેડમ્બરે શ્રીમલિપાથર્નાસ્ના, કેતે ! શાન્તિ જયશ્રિયમ. ૧૭. ઇતિ શ્રી કેતુ પૂજા. ઈતિ ભણિત્વા સ્વસ્થવણ કુસુમાંજલિપ્રક્ષેપણ જિનગ્રહાણે પૂજા કાર્યા, તેને સર્વપીડાયાઃ શાંતિભવતિ.
અથવા સર્વેષાં ગ્રહાણએકદા પીડાયામય વિધિ:. નવકેટકમાલેગં, મંડલ ચતુરઅકમ ; હાસ્તત્ર પ્રતિષ્ઠાપ્યા, વફ્ટમાણુક્રમેણુ તુ. ૧૮. મથે હિ ભાસ્કરઃ સ્થાપ્યા, પૂર્વ દક્ષિણતઃ શશી; દક્ષિણયા ધરાસૂનુબુધઃ પૂર્વોત્તરેણ ચ. ૧૯. ઉત્તરસ્યાં સુરાચાર્ય, પૂર્વસ્યાં ભૂગુનંદના પશ્ચિમાયાં શનિઃ સ્થાણે, રાહુદક્ષિણ પશ્ચિમે. ૨૦. પશ્ચિમોત્તરતઃ કેતુરિતિ સ્થાપ્યાઃ કમાદ્ ગ્રહ પટ્ટે સ્થાલેડથ વાનેચ્યાં, ઇશાન્યાં તુ સદા બુધે. ૨૧. (આર્યા, આદિત્યસોમ મંગલ, બુધગુરુશુક્રાઃ શનૈશ્ચરે રાહુકેતુપ્રમુખા ખેટા, જિનપતિ પુરતેડવતિષ્ઠનુ. ૨૨. ઇતિ ભણિત્વા પંચવણું કુસુમાંજલિક્ષે પશ્ચજિનપૂજા ચ કાર્યા. પુષ્પગ ધાદિભિધૂનિવેદ્ય ફલસંયુત વર્ણસદશદાનૈ, વઐશ્વ દક્ષિણાન્વિતૈ. ૨૩. જિનનામકૃચ્ચારા, દેશનક્ષત્રવર્ણ, પૂજિતાઃ સંસ્તુતા ભકત્યા, ગ્રહઃ સન્તુ સુખાવહાડ. ૨૪. જિનાનાગ્રત સ્થિત્વા, ગ્રહાણ શાન્તિહેત નમસ્કાર શત ભકત્યા, જપેદષ્ટોત્તરંશતમ ૨૫. એવયથાના કૃતાભિષે-વિલેપનધૂપનપૂજનૈશ્ચ; ફલૈશ્ચ નૈવેદ્યવઐજિનાનાં, નાગ્ના ચહેન્દ્રા વરદા ભવન્ત. ૨૬. સાધુ દીયતે દાન, મત્સાહજિનાલયે; ચતુરવિંધસ્ય સંઘસ્ય, બહુમાન પૂજનમ ૨૭. ભદ્રભાહુવાદ, પંચમઃ શ્રુતકેવલી; વિદ્યાપ્રવાદઃ પૂર્વાત્, ગ્રહશાનિરુદીરિતા. ૨૮. ઇતિ શ્રી ભદ્રબાહસ્વામિવિરચિત બૃહગ્રહશાન્તિઃ સ્તોત્ર-નવગ્રહપૂજા વિધિ સમાપ્ત. ૧.
૧૪. નવગ્રહ પૂજાકાર. કસ્મિન રિષ્ટગ્રહે કમ્ય જિનમ્ય કયા રીત્યા પૂજા કાર્યા તદાખ્યાતિ. વિપડાયાં-રતપુઃ શ્રી પદ્મપ્રભપૂજા કાર્યા. 8 શ્રી નમેસિદ્ધાણં, તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજ પઃ કાર્ય, ચંદ્રપડાયાં ચંદનસેવંતિ પુપૈઃ શ્રી ચંદ્રપ્રભ પૂજા કાર્યા. 8 ફ્રી નમો આયરિયાણું-તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજપઃ કાય. ભૌમપીડાયાં કુંકુમેન ચ રકતપુપૈઃ શ્રીવાસુપૂજ્યપૂજ વિધેયા. 8 ફ્રા નમો સિદ્ધાણં તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજપ કાર્યા. બુધપીડાયાં-દુગ્ધ સ્નાનનેવેદ્ય ફલાદિતઃ શ્રી શાંતિનાથપૂજા કર્તવ્યા. ૐ ફ્રી નમે આયરિયાણું–તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજપ કાર્યા. ગુરુપીડાયાં-દધિજન જખીરા દિ ફલેન ય ચંદનાદિ વિલેપમેન શ્રી આદિનાથપૂજા કરીયા. 8 ફ્રી નમે આયરિયાણું-તસ્ય અષેત્તરશતજપઃ કર્તવ્ય: શુકપડાયાં–શ્રી તપુર્પેશ્ચન્દનાદિના શ્રીસુવિધિનાથપૂજા કાર્યા. ચૈત્યે ધતદાન કાર્યા: 8 ફ્રી નમો અરિહંતાણં, તસ્ય અત્તરશતજપ કાર્યા. શનૈશ્ચરપીડાયાંનીલપુષ્પઃ શ્રી મુનિસુવ્રત પૂજા કાર્યા. તૈલસ્નાનદાને કત્તવ્ય. ફ્રી નમે એ સવ્વસાહૂણં તસ્ય અષ્ટોત્તરશત જપ કાર્યા. રાહુ પીડાયાં–નીલપુષ્પ શ્રી નેમિનાથપૂજા કરણીયા. ૐ જૈ નમે લેએસવસાહૂણં તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજપ કાર્યા. કેતુપડાયાં-દાડિમાદિપુષે શ્રી પાર્શ્વનાથપૂજા કાર્યા. ફ્રી નમે એસવ્વસાહૂણં, તસ્ય અષ્ટોત્તરશતજ પર કાર્ય. ઇતિ નવગ્રહ પૂજા વિધિઃ. સર્વગ્રહપીડાયાં-શ્રી સૂર્ય માંગારકબુધબ્રહસ્પતિશુક્રશનૈશ્ચરરાહકેતવઃ સગ્રહઃ મમ સાનુગ્રહાઃ ભવન્તુ સ્વાહા 8 ફ્રી અ. સિ. આ. ઉ. સાય નમઃ સ્વાહા. અસ્ય મંત્રસ્ય અષ્ટોત્તરશતજ પર કાર્યા, તેને નવગ્રહપીડે પશાંતિઃ સ્થાત્ ઇતિ નવગ્રહપૂજા પ્રકાર ,

Page #161

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદ સ ંગ્રહ
૧૫. ગૃહશાન્તિ વિધિ.
કયા ગ્રહની પીડામાં કયા ભગવાનની જલચંદન લ નૈવેદ્ય વિલેપનાદિથી અષ્ટપ્રકારી પૂજા કેવા પુષ્પાદિથી કરવી અને કયા જાપ કરવા તે નીચેના કાષ્ટકથી જાણી શકાય છે.
ગ્રહનામ
તીર્થંકર પૂજા
પુષ્પાદિ
રિવ
સામ
મગા
બુધ
ગુરૂ
શુક
નિ
રાહુ
કેતુ
૬ (પદ્મપ્રભ)
૮ (ચન્દ્રપ્રભ)
૧૨ (વાસુપૂજ્ય)
૧૩, ૧૪, ૧૫, ૧૬, ૧૭, ૧૮, ૨૧, ૨૪
૧, ૨, ૩, ૪, ૫, ૭, ૧૦, ૧૧.
૯, (સુવિધિનાથ)
૨૦, (મુનીવુવ્રત)
૨૨, (નેમિનાથ)
૧૯, ૨૩, (પાર્શ્વનાથ)

રત
ચંદન સેવિત પુષ્પ
રક્ત કકું પુષ્પ
પીત, દુગ્ધસ્નાન ફૂલ નૈવેદ્ય,
પીત જ ખીર ફુલ ધિ ભાજન ચદન વિલેપન
શ્વેત-ચક્રના દ્વિ ચૈત્યે ધૃતાન
નીલ પુષ્પ તેલ દાને
સ્ના ન
નીલ
રક્ત દાડિમાદિ
પુષ્પ
૧૭
જાપ

* આ પદની એક માળા ગણવી અથવા જે તીર્થંકરની પૂજા કરવી તે તીર્થ કરના નામની માળા ગણત્રી. જેમકે સૂયની પીડામાં ૪ ની નમે સિદ્ધાણુ અથવા ક ટ્રી પદ્મપ્રભ સ્વામિ ને નમઃ એવી રીતે બીજા ગ્રહેા માટે જાણવું.
જો અનેક ગ્રહેા અનિષ્ટ-પીડા કારી હાય તો અધાત્રાની શાંતિ માટે વિવિધ જાતિના પુષ્પાથી ચાવીશ તીર્થંકરાની નૈવેદ્યાદિ અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરવી અને નીચેના પદની એક માળા ગણવી.
“શ્રી સૂર્ય સેામાંગારક બુધ ગુરુ શુક્ર શનૈશ્વર રાહુ કેત: સવે ગ્રાઃ મમસાનુગ્રા ભવતુ સ્વાહા. છૅ ની સિઆઉંસાય નમઃ સ્વાહા”
કરી નમા સિદ્ધાણુ
કદી નમા આયરિયાણુ
મૈં નમે સિદ્ધાણુ
કડી નમે અરિહ‘તાણુ
કરી નમે આયરિયાણુ
કદી નમા અરિહંતાણુ
ૐ ની નમે લાએસવ્વસાહૂછ્યુ
ક રા નમે લાએસવસાહૂણ
૪ દીનમા લે.એસસાહૂણું

Page #162

-
સજન સન્મિત્ર ૧૬. નષિમંડલ સ્તોત્રમુ. આદ્યન્તાક્ષર લક્ષ્ય-મક્ષરં વ્યાપ્ત વત્ સ્થિતમ અગ્નિજ્વાલાસમ નાદ-બિન્દુ રેખા સમન્વિતમ, ૧. અગ્નિવાલા-સમાકાન્ત, મમલવિરોધનમ, દેદીપ્યમાન હત્પ, તત્પદ નોમિ નિમલમ. ૨. અર્હત્યિક્ષર બ્રહ્મ વાચક પરમેષ્ઠિનઃ સિદ્ધચક્રજ્ય સબીજ, સવંતઃ પ્રણિદામહે. ૩. 8 નમેડીંહુભ્ય ઈશેભ્યઃ ૪ સિદ્ધ નમે નમનમઃ સર્વસૂરિભ્યા; ઉપાધ્યાયેભ્ય છે નમ:. ૪. ૐ નમઃ સર્વ સાધુભ્ય:, કે જ્ઞાનેભ્યો નમે નમઃ, કે નમસ્તત્વદૃષ્ટિભ્ય, કે ચારિત્રેભ્યસ્તુ નમઃ ૫. શ્રેયસેતુ શ્રિતત્, અહંદાષ્ટકં શુભમ; સ્થાનેશ્વષ્ટટ્યુ વિન્યસ્ત, પૃથગ બીજસમન્વિતમ્ . ૬. આદ્ય પદ શિખાં રક્ષેત્, પરં રક્ષેતુ ત મસ્તક; તૃતીય ક્ષેત્ નેત્રે કે, તુય ક્ષેત્ ચ નાસિકામ્ . ૭. પંચમં તુ સુખં ક્ષેત્, ષષ્ઠ ક્ષેત્ ચ ઘંટિકામ; નાસ્થત સપ્તમં રક્ષેત્, રક્ષેત્ પાદાન્તમષ્ટમ. ૮. પૂર્વ પ્રણવતઃ સાન્તા, સરેરે દ્રખિ પંચષાન, સપ્તાષ્ટ દશ સૂર્યાકાન, શ્રિતે બિન્દુસ્વરાન પૃથ. ૯. પૂનામાક્ષર આધા, પંચાતે જ્ઞાનદશને–ચારિત્રે નમ મધ્યે, સા સાનઃ સમલકૃત . ૧૦. (મૂલ મંત્રદ્વાર) 8 ડ્રો ફ્રી ફ્રી ફ્રી ફ્રી ફ્રી સો સો અસિઆઉસા સમ્યજ્ઞાન દર્શન ચારિત્રેવ્ય નમ:, [ બીજમિતિ ત્રાષિમંડલસ્તવનયંત્રસ્ય મૂલમંત્ર, આરાધકસ્ય શુભભાવતુ, નવ બીજાક્ષરઃ અષ્ટાદશ વિદ્યાક્ષરઃ] જંબૂવૃક્ષધરે દ્વીપ, ક્ષારદધિસમાવૃત, અહંદાષ્ટકેરષ્ટ, કાકાધિરલંકૃત, ૧૧. તમયે સંગતોમેરુ, કૂલક્ષેરલંકૃત ઉચ્ચ સ્તરસ્તાર: તારામડલમડિતા. ૧૩. તસ્ય પર સકારાન્ત, બીજ મધ્યાસ્ય સર્વગમ; નમામિ બિમ્સમાર્હત્ય, લલાટસ્થ નિરંજનમ - ૧૩. અક્ષયં નિમલ શાંત, બહુલ જાડ્યાજિઝતમ નિરીહં નિરહંકાર, સારંસારતાં ઘનમ. ૧૪. અનુદ્ધત શુભ ફત, સાત્ત્વિક રાજ સંમતમ; તામસ ચિરસંબુદ્ધ, તેજસ શર્વરી સમમ. ૧૫. સાકરં ચ નિરાકારમ, સરસ વિરસં પરં; પરાપર પરાતીત, પરંપર પરાપરમ. ૧૬. સકલ નિષ્કલ તુષ્ટ, નિવૃત જાતિવજિતમ, નિરંજન નિરાકારં, નિલેપ વીતસંશયમ. ૧૭. ઇશ્વર બહાસબુદ્ધ, બુદ્ધિ સિદ્ધ સંત ગુરુ, તિરૂપ મહાદેવ, કાલેક પ્રકાશકમ. ૧૯. અહંક્રાગતુ વર્ણન્તઃ, સરેફે બિન્દુમડિતઃ સુર્યાસ્વરકલા યુક્તો, બહુધા નાદમાલિતા. ૧૮. એકવણું દ્વિવર્ણચ, ત્રિવેણુ તુર્યાવર્ણકમ; પંચવર્ણ સ્વાવણું, સપરં ચ પાપરમ. ૨૦. અમિન બીજે સ્થિતા સર્વે, અષભાધા જિનેરમા વર્ણનિર્જિનિયુક્તા, ધ્યાતવ્યાસ્તત્ર સંગતા. ૨૧. નાહશ્ચન્દ્રસમાકારો, બિન્દુનલ સમપ્રભ, કલારાણસમાસાતઃ, વણભઃ સવમુખ:. રર. શિરઃસંલીન ઈકો-વિની વણતઃ મૃતઃ, વનસારસંલીન તીર્થંકુનડલ તુમ: ૨૩. ચન્દ્રપ્રભપુષ્પદતૌ; નાદસ્થિતિસમાશ્રિતો; બિન્દુમધ્યગત નેમિ સુની જિનસત્તમૌ. ૨૪. પદ્મપ્રભવાસુપૂજયો, કલા પદમધિષિત, શિર “ઇ” સ્થિતિસલીન, પાશ્વમલિજિનેત્તમૌ. ૨૫. શેષાઃ તીર્થંકૃતઃ સર્વે, “હરસ્થાને નિયજિતાડ, માયાબીજા
૨ પ્રાપ્તા-ચતુર્વિશતિરહંતામ . ૨૬. અષભ ચાજિત વદે, સંભવ ચાભિનંદન શ્રી સમતિ સુપાશ્વ ચ, વન્દ શ્રી શીતલ જિનમ. ૨૭. શ્રેયાંસ વિમલ વ ડનત શ્રી

Page #163

સ્મરણસ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ ધમનાયક શાંતિ કુંથુમરાહન્ત, નમિ વીર નમામ્યહમ. ૨૮. શૈવ જિનાનેતાન. ગાંગેયતિનિભાન; ત્રિકાલ નોમિ સભકલ્યા, “હરા ક્ષરમધિણિતાન. ૨૯. ગતરાગ– મેહ, સર્વ પાપવિવજિતા ; સર્વદા સર્વકાલેષુ, તે ભવન્તુ જિનેન્દ્રમા. ૩૦. દેવદેવસ્ય થતું ચક્ર, તસ્ય ચકસ્ય યા વિભા; તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં હિનસ્તુ પન્નગા. ૩૨. દેવદેવસ્ય યત્ ચક્ર તસ્ય ચક્રસ્ય યા વિભા; તયાચ્છાદિતસવગર, મા માં હિનતુ નાગિની. ૩ર દેવદેવસ્ય યત્ ચક્ર, તસ્ય ચક્રસ્ય યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં હિનસ્તુ નસા.. ૩૩. દેવદેવસ્ય યત્ ચક્ર, તસ્ય ચક્રસ્ય યા વિભા; તયાચછાદિતસવંગ, મા માં હિનસ્તુ વૃશ્ચિકા. ૩૪. દેવદેવસ્ય યત્ ચકં મા માં હિનતુ કાકાની. ૩૫. દેવદેવસ્ય યત્ ચÉ૦ મા માં હિનસ્તુ માનવી, ૩૬. દેવદેવસ્ય યનસ્તુ યાકિની. ૩૮. દેવદેવસ્ય યયક્ર૦ મા માં હિનસ્તુ રાકિની. ૮. દેવદેવસ્ય યચક્રમા મહિનતુ લાકિની. ૩૯. દેવદેવસ્ય યચ૦માં હિનસ્તુ ભાકિની, ૪૦. દેવદેવસ્ય યતુચક્રમા માં હિનસ્તુ શાકિની, ૪૧. દેવદેવસ્ય દેવદેવસ્ય યચકં મા માં ચેગિની. ૪૨. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા ખાં હિનતુ હાકિની. ૪૩. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ નવા ૪૪. દેવદેવસ્ય યચક્રમા માં હિનડુ ગેચરા. ૪૫. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ કુચહાર. ૪૬દેવદેવસ્ય યચક્ર, મા માં હિનસ્તુ રાક્ષસા. ૪૭. દેવદેવસ્ય યચÉ૦ મા મા માં હિનસ્તુ પામનઃ ૪૮. ૪૮. દેવદેવસ્ય ધચકં મા માં હિનસ્તુ દેવતાઃ ૪૯, દેવદેવસ્ય વચ૦ મા માં નિસ્તુ વ્યાધયઃ પ૦. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ તસ્કરા.૫૧. દેવદેવસ્ય યચક મા માં હિનસ્તુ હિંસકા પર. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનતુ હૃગશિ. ૫૩. દેવદેવસ્ય યચ૦ મા માં હિનસ્તુ દંપટિણ. ૫૪. દેવદેવસ્ય યચ૦ મા માં હિનસ્તુ વહય. ૫૫. દેવદેવસ્ય યતુચક્ર મા માં હિનસ્તુઃ રેપલાઃ ૫૬. દેવદેવસ્ય યતુચકું મા માં હિન્દુ પક્ષિણા ૫૭. દેવદેવસ્ય યચ૦ મા માં હિનસ્તુ મુલાક. ૫૮. દેવદેવસ્ય યચદં મા માં હિનસ્તુ અંબિકા. ૫૯. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ તેયદા. ૬૦. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ સિંહકા. ૬૧. દેવદેવસ્ય યયક માં માં હિનતુ શુકરા. ૨. દેવદેવસ્ય યચક્ર મા માં હિનસ્તુ ચિત્રક. ૧૩. દેવદેવસ્ય
નુચ૦ મા માં હિનસ્ત હસ્તિન. ૬૪. દેવદેવસ્ય યતુચ૦ મા માં હિંનતું ભૂમિપા. ૬૫. દેવદેવસ્ય યચક. મામાં હિનસ્તુ શત્ર. ૬૬. દેવદેવસ્ય યચકમા માં હિનસ્તુ ગ્રામીણ. ૬૭. દેવદેવસ્ય યચકં મા માં હિનસ્તુ દુર્જના. ૬૮ દેવદેવસ્યા યચક, મા માં હિનતુ વ્યંતરી. ૬૯. દેવદેવસ્ય યતચ, તસ્ય ચકાસ્ય યા વિભા તયાચ્છાદિત સર્વાગ. મા માં હિનસ્તુ ડાકિની. ૭૦. દેવદેવસ્ય યતચર, તસ્ય ચકાસ્ય યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં હિનસ્તુ જાકિની. ૭૧. દેવદેવસ્ય યચક, તસ્ય ચકાસ્ય યા વિભા; તયાચ્છાદિત સર્વાગ, મા માં હિનસ્તુ અભિણી. ૭૨. દેવદેવસ્ય યચક, તસ્ય ચર્ચા યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં હિનતુ વ્યંતરા. ૭૩. દેવદેવસ્ય યચક, તસ્ય ચકર્યા યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં હિનસ્તુ કિનારા. ૭૪. દેવદેવસ્યા યચક, તસ્ય ચક્રસ્ય યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, મા માં દેવ હિ. ૭૫, દેવદેવસ્ય

Page #164

૧ર૦
સજજન સન્મિત્ર યચા, તસ્યચકાસ્ય યા વિભા તયાચ્છાદિતસવંગ, સા માં પાતુ સદૈવ હિ. ૭૬. શ્રી ગૌતમસ્ય યા મુદ્રા, તસ્યા યા ભુવિ લખ્યય; તારિભ્યધિક તિરહુન સવનિધીશ્વરઃ પાતાલવાસિને દેવા, દેવાઃ લૂપીઠવાસિન, સર્વાસિપિ યે દેવા સવે રક્ષતુ મામિત. ૭૮. યેડવધિલબ્ધયે યે તુ; પરમાવધિલબ્ધય. તે સર્વે મુને દિવ્યાં., માં સંરક્ષતુ સર્વદા. ૭૯. ભવનેન્દ્ર-વ્યન્તરેન્દ્ર- તિ કેન્દ્ર-કપેન્ડેન્ચે નમે નમ:, કૃતાવધિ, દેશાવધિ. પરમાવિધિ, સર્વવિધિ બુદ્ધિ ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત, સવૈષધ્યદ્ધિ પ્રાપ્ત અનંત-વધ્યદ્ધિ પ્રાપ્ત, રસદ્ધિ પ્રાપ્ત, વિકિયદ્ધિ પ્રાપ્ત, ક્ષેત્રદ્ધિપ્રાસ, અક્ષીમમહાનસદ્ધિ પ્રાપ્તભ્ય નમ. ૮૦. કુ ફ્રી શ્રી ધૃતિલક્ષ્મી-ગૌરી–ચડી–સરસ્વતી, જયાબા વિજ્યા કિલન્ના ડજિતા નિત્યા મદદ્રવા. ૮૨. કામાંગા કામબાણ ચ, સાનંદા નંદમાલિની, માયા માયાવિની રોદ્રી, કલા કાલી કલિપ્રિયા. ૮૩. એતા. સર્વા મહાદે, વતતે યા જગતત્ર; મહા સવ. પ્રયચ્છખ્ત, કનિ લક્ષ્મી (કીતિ) ધતિં મતિ, ૮૩. દુર્જના–ભૂતવેતાલાઃ પિશાચાઃ મુદ્દગલાસ્તથા તે સર્વે
યુપશાİતુ, દેવદેવપ્રભાવતઃ ૮૪. દિવ્યો ગેપ્યઃ સુદ પ્રાય:, શ્રી ઋષિમડલસ્તવ ભાષિતતતીર્થનાથેન, જગત્રાકૃતે નઘઃ ૮૫. રણે રાજકુલે વહો, જલે દુગે ગજે હશે; સ્મશાને વિપિને ઘરે, સ્મતે રક્ષિત માનવમ. ૮૬. રાજ્યભ્રષ્ટા નિજ રાજ્યમ, પદભ્રષ્ટા નિજ પદ; લિમીષ્ટા નિજા લમી, પ્રાનુવન્તિ ન સંશય. ૮૭. ભાર્યાથી લભતે ભાર્યા સુતાથી લભતે સુતં વિત્તાથી લભતે વિત્ત, નરઃ સમરણમાત્ર. ૮૮. સ્વણે એ પટે કાંસ્ય, લિખિત્વા યસ્તુ પૂજયેત્ તત્સ્ય વાષ્ટમહાસિદ્ધિ હે વસતિ શાશ્વતી. ૮૯ સૂર્ય પત્રે લિખિદં, ગલકે મૂર્બિવા ભુજે; ધારિત સર્વદા દિવ્ય, સવભીતિવિનાશકમ. ૯૦. ભૂર્તઃ પ્રેતહેર્યક્ષે, પિશાચે મુગલે વાતપિત્તક કે-મુતે નાત્ર સંશય:. ૯૧. ભૂર્ભુવઃ સ્વસ્ત્રથી પીઠ ત્તિનઃ શાશ્વત જિને તૈઃ સ્તુતૈિવન્દિતૈદુષ્ટ-યંસ્ફલ તસ્કુલ મૃત. ૯૨. એતગેણં મહાતેત્ર,નદેયં યસ્ય કસ્યચિત મિથ્યાત્વવસિને દત્ત, બાલહત્યા પદે પદે. ૩. આચાસ્લાદિતપઃ કૃત્વા, પૂજયસ્વા જિનાવલીમ; અષ્ટસાહસ્ત્રિ જાપ, કાર્યસ્તત્ સિદ્ધિહેત. ૯૪. શતમોત્તર પ્રાતઃ–ચે સમરતિ દિને દિને; તેષાં ન વ્યાધ દેહ, પ્રભવન્તિ ન ચાપદ. ૫. અષ્ટમાસાવધિ યાવત્, પ્રાતઃ પ્રાતઃસ્તુ યઃ પઠેન્ક તેંત્રમતમહાતેજે, જિનબિલ્બ સ પશ્યતિ. ૯૬. દૃષ્ટ સત્ય હેતે બિએ, ભવે સપ્તમકે ધ્રુવમ; પદ પ્રાતિ શુદ્ધાત્મા, પરમાનન્દ સંપદા. ૯૭. વિશ્વવંદ્ય ભવે ધ્યાતા, કલ્યાણનિ ચ સોનુતે, ગત્વા સ્થાન પર સેપિ, ભૂયસ્તુ ન નિવતત. ૯૮. ઈદ સ્તોત્ર મહાતેત્ર, સ્તુતીનામુત્તમ પરમ ; પઠના-સ્મરણા-જાપાનૂલભતે પદમવ્યયમ. ૯. રષિમણ્ડલનામૈતન્, પુણ્ય પાપપ્રણાશક; દિવ્યતેજો મહાસ્તોત્ર, રમરણાતું પઠનાછુભમ . ૧૦૦ વિઘાર પ્રલય ઘાન્તિક આપદે નૈવ કહિચિ, શ્રદ્ધય. સ્મૃ
યસ, તેત્રસ્યાસ્ય પ્રભાવતઃ. ૧૦૧. શ્રીવર્ધમાનસિબેણ, ગણુભગૌતમષિણા કષિમષ્ઠલનામતત્, ભાષિત સ્તોત્રમુત્તમમ. ૧૦૨.
શ્રી ઋષિમડલમહાતેત્ર સંપૂર્ણમ ૧૭. પંચ પરમેષ્ટિ સ્તવન (વસંત તિલકા વૃત્ત.) નઝામરેશ્વરકિરીટનિવિશેણ-રત્નપ્રભાપટલ પટિલતાંધ્રપીઠાં,“તીર્થેશ્વર શિવપૂરી

Page #165

સ્મરણ-સ્તત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ પથસાથ વાહા, નિ:શેષવસ્તુપરમાર્થ વિદો જયંતિ. ૧. લેકાગ્રભાગભુવના ભવભીતિમુક્તા, જ્ઞાનાવલકિત સમસ્ત પદાર્થ સાથ સ્વાભાવિકસ્થિરવિશિષ્ટ સુગૅ સમૃદ્ધા, “સિદ્ધાવિલીનઘનકમમલા જયંતિ. ૨. આચારપંચકસમાચરણ પ્રવીણા, સર્વજ્ઞશાસનધારક ધુરઘરા કે, તે “સૂરદમિતદુમવાદિવૃન્દા. વિશ્વોપકારકરણુકવણું જયતિ. ૩. સૂત્ર યતિનતિપટુકુટયુકિતયુકત, યુક્તિ–પ્રમાણનયભંગગમૈગંભીરપ્ર; યે વરસૂરિપદસ્ય ગ્યાતે પાઠયતિ “વાચકાશ્ચતુરચારુગિરો જયતિ. ૪. સિધ્ધગના સુખસમાગમબદ્ધવાંછા , સંસારસાગર સમુત્તરકચિત્તા, જ્ઞાનાદિ ભૂષણ વિભૂષિત દેહ ભાગા, રાગાદિધાતસ્તો “યત જયતિ. ૫. અહંનોદભૂત ધમતીથપતયઃ સિદ્ધાઃ શિવાધીશ્વરાટ આચાર્યા શ્રુતદાચિન ઉપાધ્યાયાઃ સુતાધાયિન, સિદધેઃ શીલરથેન સાધન વિધી બાદમા સાધવા, પઐતે પરમેષ્ઠિનઃ પ્રતિદિન કુતુ મંગલમ . ૬.
૧૮ શ્રી જિનપંજર સ્તોત્રમુ.
(શ્રી કમલભાચાર્યવિરચિતમ્) { લી શ્રી અને અહં નમે નમઃ. ક ફ્રી શ્રી અ સિહેજો નએ નમઃ. ક ફ્રી શ્રી અ8 આચાર્યે નમે નમ; ક ફ્રી શ્રી અ૩ ઉપાધ્યાયે નમો નમ:
ફ્રી શ્રી અર્ફે ગૌતમપ્રમુખસર્વસાધુ નમે નમઃ ૧. એષ: પંચનમસ્કાર, સવ પાપક્ષયંકર; મકલાનાં ચ સર્વેષાં, પ્રથમ ભવતિ મલમ, ૨. ૬ ફ્રી શ્રી જયે વિજયે, અડું પરમાત્મને નમ:કમલપ્રભસૂરીન્દ્રો, ભાષતે જિનપિંજરમ. ૩. એકભક્તોપવાસેન, ત્રિકાલ યઃ પઠેદિદમ; મનેભિલાષિત સવ; ફલ સ લભતે પ્રવમ . ૪. ભૂશય્યા–બ્રહ્મચણ, કોલેભવિવજિત દેવતા પવિત્રાત્મા જમાલભતે ફલમ. ૫. અહંનાં સ્થાપયેન્યૂ ઝિં, સિદ્ધ ચક્ષુલલાટકે; આચાર્ય શ્રોત્રમદયે, ઉપાધ્યાયે તુ નાસિકે. ૬. સાધુવૃન્દ મુખસ્યાગે, મનઃશુદ્ધિ વિધાય ચ; સૂર્ય-ચન્દ્રનિધન, સુધીઃ સર્વાર્થસિદ્ધયે. ૭. દક્ષિણે મદનદ્વેષી, વામપાર્થે સ્થિતે જિન અગસંધિવુ સવજ્ઞા, પરમેષ્ટી શિવકર.૮. પૂર્વાશાં ચ જિને રક્ષે-દાનેથી વિજિતેન્દ્રિય દક્ષિણશાં પરબ્રહ્મ નૈઋતી ચ ત્રિકાલવિત્ . ૯, પશ્ચિમાશા જગન્નાથ, વાયવ્યાં પરમેશ્વરા, ઉત્તરાં તીર્થંકૃત્ સર્વા–મીશાનેડપિ નિરંજન. ૧૦. પાતાલ ભગવાનોં–તાકાશ પુરુષોત્તમ રોહિણી પ્રમુખ દે, રક્ષતુ સલ કુલમ ૧૧.
ષ મસ્તક ક્ષેજિતાડપિ વિલેચને; સંભવ કર્ણયુગલે-ભિનન્દન સ્તુ નાસિકે. ૧૨. એક્કો શ્રીસુમતી રક્ષેદ્દ, દન્તાન પદ્મપ્રભે વિભુ જિવાંસુપાશ્વર્યા , તાલું ચન્દ્રપ્રભાભિધા ૧૩. ક8 શ્રીસુવિધી રક્ષેદ, હૃદય શ્રીસુશીતલ, શ્રેયા બહુ યુગલ, વાસુપૂજ્ય કરદ્વયમ ૧૪. અંગુલીવિમલે ક્ષેદનન્તાડસી નખાનપિ; શ્રીધમે sષ્ણુદરાસ્થીનિ,શ્રી શાન્તિનભિમંડલમાં. ૧૫. શ્રી કુથગુહ્યકં રક્ષે-દરે લેમકટીતટમ; મહિલરૂપૃષ્ઠવંશ, જ ઘ ચ મુનિસુવ્રત; ૧૬. પાદાંગુલીમી ક્ષે–ચઠ્ઠીનેમિચરણદ્રયમ; શ્રીપાશ્વનાથ; સર્વાગ, વર્ધમાનશ્ચિદાત્મકમ. ૧૭. પૃથિવી જલતેજસ્ક–વાવાકાશમાં જગતું,
૧ આ લેક પુસ્તકમાં નથી, પરંતુ કમલપ્રભાચાર્યના શિષ્ય બતાવેલ છે એમ લાગે છે,

Page #166

૧૨૨
સજજન સન્મિત્ર રક્ષાદશષપાપે, વીતરાગ નિરજનઃ ૧૮. રાજદ્વારે શ્મશાને ચ, સંગ્રામે શત્ર-સંકટે; વ્યાઘ–ચરાગ્નિ-સપદિ-ભૂત-પ્રેતભયાશ્રિત. ૧૯. અકાલે મરણે પ્રાપ્ત, દારિદ્રયાપત્યમાશ્રિતે; અપુત્રત્વે મહાદુખે, મૂખરેગપીડિત. ૨૯. ડાકિની-શાકિનીગ્રસ્ત, મહાગ્રહગણદિતનઘત્તારેડવેવૈષમ્ય, વ્યસને ચાપદિ મહેતું ૨૧. પ્રાતરેવ સમુત્યાય, યઃ મેરે જિજનપંજરમ; તસ્ય કિંચિ ભયે નાસ્તિ લભતે સુખસમ્મદ. ૨૨. જિનપંજરનામે ય સ્મરેદનુવાસરમ; કમલપ્રજરાજેન્દ્રશ્ચિય સ લભતે નર. ૨૩. પ્રાત સમુOાય પઠેન્ત્રત, યઃ સ્તોત્રમેતજિજનપંજરસ્ય; આસાદયેચ્છીકમલપ્રભાખ્યાં, લક્ષ્મી મનવાંછિત પૂરણાય. ૨૪. શ્રીરુદ્રપલીયવરેણ્યગચ્છ, દેવપ્રભાચાર્યપદાજહંસ વાદીન્દ્રચૂડામણિરેષ જૈને, જીયાગુરુ શ્રીકમલપ્રભાખ્યઃ ૨૫.
૧૯. મંત્રાધિરાજ સ્તોત્રમ્. મંત્રાધિરાજાક્ષરવર્ણયુક્તિસ્તેષાં જિનાંગેષ નિવેશ્ય ભગીમ; વધે યથાવસ્ત્રથમ ચ તત્ર, કમક્ષર નીલરુચિ લલાટે. ૧. ૐ દક્ષિણશે પુનરેવ શેણું, વામાં કે ફ્રી ભજ પંચવણમ; સિલ્વરભં ફ્રી મર વામહસ્તે, ફ્રી ધૂમ્રવણ ભણુ વામકુક્ષી. ૨. ઃ કૃષ્ણવણુ” કટિવામદેશે, યઃ સવ્ય જાનુસ્થિતિ ધૂમ્રવર્ણ"; ક્ષઃ પતભ પાદતલે ચ વાગે, ફ્રી પંચવણ પુનરેવ નાભો. ૩. કું ધૂમ્રવણ કથતિ ગુહ્ય, ટ વ્યજન પાદતડપસવે; કુ દક્ષિણે જાનુનિ ધૂમ્રવર્ણ", ટૂ દક્ષિણાયાં ચ કટી ચ કૃષ્ણ. ૪. સ્વાઃ કૃષ્ણ દક્ષિણકુક્ષિ લક્ષ્ય, હા દક્ષિણે હસ્તતલે વિનીલમ; એ સફાટિક દક્ષિણવક્ષસેંડશે, એ વાવક્ષો જગત સિતાં શું, ૫. ( ગદ્ય)–ઇતિ સમદશાક્ષરાણિ સાક્ષાદિવ ચ નિવેશ્ય પુરસ્થ જિનમ્ય મૂર્તાિ યાયતિ વિજયા જયાસમ યઃ સ ભવતિ નિત્યવશીકૃતાર્ણસિદ્ધિઃ.
ઈહ હિ ભવતિ તુષ્ટ યજ્ય મંત્રાધિરાજ, સ ભવતિ ભુવિ વિદ્વાન બેચરશ્ચકવર્તી, સદતિશય સમૃદ્ધિઃ સવ કલ્યાણસિદ્ધિધૃતિમતિરતિકીનિ શ્રીપતિ ધૌતકીનિં. ૬. ઈતિશ્રી મન્નાધિરાજ સ્તવ સમભાવ સાતિશાયી.
૨૦. શ્રી એકત્રિશગુણનિદર્શક સિદ્ધિ રતવન. ન કૃષ્ણ ન નીલે ન પીતો ન રકતે, ન શુકલઃ સુગંધીવાનીeગ; ન તિક કટુનો કવાયામ્લ ગુલ્ય-સ્તમેવ પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ . ૧. ન શીત નાણે મૃદુને કઠોર, ગુરુ લઘુ નેહલે નૈવ રૂક્ષ ન વા વસ્તુ ને ચતુરાસ્વરૂપ-સ્વમેવ પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ. ૨. ન વા મંડલાભક્તિનયતસ્યા-દારુહસ્ટંગહીનેકત્રિવેદ ય એકાધિક ત્રિશદુઘદ્દગુણશ્રી–તમેવ પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ . ૩. નકસ્મદિમ યસ્ય પંચ પ્રકાર, ન વા દશનવારક નંદ ભેદમ; ન વાયુૌતુદ્ધન પંચતરાયા-સ્વમેવ પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ . ૪. ન મોહી દ્વિધાદશના ચાર ભેદાત્, શુભનાશુભ નામ સાત તદન્યત; ન વેદ્ય દ્વિધા ગોત્ર મુચ્ચન નીચં, તમેવં પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ. ૫. મતદૈવમધ્યાગામે યુક્ત એકાધિકત્રિશતાભિપૈરાદિતય અનતજ્ઞાન દશનાત વયં-સ્તમેવં પ્રપદ્ય સદા સિદ્ધમેકમ . ૬. ન ક્રોધ ન માને ન માયા ન લે, ન

Page #167

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદ સ'ગ્રહ
૧૨૩
હાસ્યે ન લાસ્યું ન ગીતાની યસ્ય, ન નેત્રે ન ગાત્રે જગત્રે વિકાર, સ એષ પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર !. ૭.
૨૧. શ્રી સર્વજ્ઞ તેંત્રમુ.
શુભ ભાવાનત સ્તૌમિ, સર્વજ્ઞત્યાં તમન્વહ; યા જિંગાય ભવાન્ગેાહું, સદા નવસુરાજિતમ્ . ૧. કસ્ય નસ્યામહાનન્દઃ પ્રભુત્વાં વીફ્ટ વિસ્મયાત્; અપ્રિન્યાસેન પજ્ઞેષુ, સદાનવ સુરાજિતમ્, ૨. ભવન્ત નૌતિ યા ભૂરિ, ભક્તયા ત નૌતિ નિત્યશ; વિશ્વમતિયા નાથ, સદા નવસુરાજિતમ્. ૩. નાથજન્મ મહ વિશ્વ સુખે ત્યાં વીક્ષ્યમન્તરે; કેનાઽમેાર્દિ ખગેનઘુસદા નવસુરાજિતમ્ . ૪. મયા કલ્મષમક્ષાલિ પુણ્ય' ચાગણ્યમજિતમ્, ત્યાં પ્રતીક્ષ નિરીક્ષાદ્ય, સદા નવસુરાજિતમ્. ૫. અદ્ય દેવ જગચૈત્ર ભાવ વૈરિબલ મયા, ભવત્યા લોકિતે શ્રેયે સદા નવસુરાજિતમ્. ૬. નકે જિન નિગૃùન્તિ, કામાખ્ય· વિશ્વમાહિનામ ; ત્રયાશ્રિતેશુભાઇ, સદાનવસુરાજિતમ્ ૭. મત્તુ વ યતે તત્વ મૂઢતાઽશુ તથાંગિનામ . યથાપીતેશ ચૈતન્યા સદાનવસુરાજિતમ્. ૮. કચટતપનતેજ: પાંચમુયુદ્ધતૌદ્યત્, કચટતપસમાનઃ પ્રૌઢ પાપૌઘપ કે, કચટતપકરસ્ત્વં દેવરાગાદિદસ્પૂન, કચટતપસુરેન્દ્રવદ્યપાદારવિંદઃ. ૯. એવ. શ્રીજિન પુંગવંશમરમારમ્ય. વિશાલવિં, રાકાસામસમાસ્યમુત્તમગુણ સન્નમ્રનાકપ્રભુમ્; સિંહ. મન્મથમત્તજ્જ તિમથને શ્રેયઃસરસૂર વિં, યઃ સ્તૌતિ પ્રયતાનુ તે સ મતિમાત્યન્ત હારિ શ્રિયમ્. ૧૦,
૨૨. શક્રસ્તવ જિનસહસ્રનામાડપર પર્યાય મંત્રમૈત. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર વિરચિત
ૐ નમો અહુ તે ભગવતે પરમાત્મને પરમન્ત્યાતિષે પરમપરમેષ્ટિને પરમવેધસે પૂરમયાગિને પરમેશ્વરાય તમસઃ પુરસ્તાત્ સદોદિતાદિતાદિત્યવર્ણાય સમૂલાન્દૂ લિતાના
ક્રિસકલેશાય. ૧.
ૐ નમાડ તે ભૂભું વઃ સ્વસ્રયીનાથમૌલિ મન્દ્રારમાલાચિ'ત ક્રમાય સકલપુરુષા ચેાનિ નિરવદ્ય વિદ્યાપ્રવત્તઐક વીરાય નમઃ સ્વસ્તિ--સ્વાહા-સ્વધા-ખડસૈકાન્ત શાન્તમૂત્તયે ભવભાવિભૂતભાવાવભાસિને કાલપાસનાશિને સત્ત્વરજસ્તમેગુણાતીતાય અનન્તગુણાય વામને ગોચરચરિત્રાય પવિત્રાય કરણકારાય તરણતારણાય સાત્વિકદૈવતાય તાત્વિકજીવિતાય નિગ્રન્થપરમબ્રહ્મહૃદયાય યોગીન્દ્રપ્રાણનાથાય ત્રિભુવનભવ્યકુલ નિત્યેાત્સવાય વિજ્ઞાનાનન્દપરમ્રકાત્મ્ય સામ્ય સમાયે હરિહરહિરણ્યગર્ભાદિ દેવતા, સમ્પક્ પરિકલિતસ્વરુપાય સભ્યશ્રદ્ધેયાય સભ્ય ધ્યેયાય સભ્યશરણ્યાય સુસમાહિત સમ્યક્
સ્પૃહણીયાય. ૨.
ૐ નયાડ તે ભગવતે આદિકરાય તીથ કરાય સ્વયં સંબુદ્ધાય પુરુષાત્તમાય પુરુષર્સિહાય પુરુષવરપુંડરીકાય પુરુષવરગન્ધહસ્તિને લેાકેાત્તમાય લેાકનાથાય લાકહિતાય લોકપ્રદીપાય લાકપ્રદ્યોતકારિણે અભયદાય સૃષ્ટિદાય મુક્તિદાય માગ દાય ધિદાય જીવદાય શરણુદાય ધમ્મ`દાય ધર્દેશકાય ધમ નાયકાય ધમ સારથયે ધમ્મ વર ચાતુર‘તચક્રવત્તિને વ્યાવૃત્તાને અપ્રતિહતસમ્યજ્ઞાનન્દનસદ્મને. ૩.

Page #168

૧૨૪
સજ્જન સન્મિત્ર - નમોહંતે જિનાય જાપકાય તીર્ણય તારકાય બુદ્ધાય બોધકાય મુક્તાય મોચકય ત્રિકાલવેદિને પારંગતાય કર્માષ્ટક નિવૃદનાય અધીશ્વરાય શંભવે સ્વયંભુ જગ—ભવે જિનેશ્વરા સ્યાદ્વાદવાદને સાર્થાય સર્વજ્ઞાય સવંદશિને સવંતીથપનિષદ સવપાખંડમોચિને સવયજ્ઞફલમને સર્વજ્ઞકલાત્મને સવગરહસ્યાય કેવલિને દેવાધિદેવાય વીતરાગાય. ૪.
8 નમેહંતે પરમાત્માને પરમાત્માય પરમકારુણિકાય સુગતાય તથાગતાય મહાહુ સાથે હંસરાજાય મહાસત્ત્વાય મહાબધાય મહાશિવાય મહામૈત્રાય સુનિશ્ચિતાય વિગઢબ્રાય ગુણાબ્ધયે લેકનામથાય જિતમારબલાય. પ.
ૐ નમે તે સનાતનાય ઉત્તમ લોકાય મુકુન્દાય ગોવિન્દાય વિષ્ણવે જિષ્ણુ અનત્રાય અયુતાય શ્રીપતયે વિશ્વરુપાય હૃષીકેશાય જગન્નાથાય ભૂભુવઃસ્વસમુન્નારાય માનં જરાય કાલ જરાય ધવાય અજાય અજેયાય અજરાય અચલાય અવ્યયાય વિભવાય અચિન્યાય અસંભેયાય આદિસખ્યાય આદિ કેશવાય, આદિ શિવાય મહાબ્રહ્મણે પરમશિવાય એકાનેકાન્તસ્વરુપણે ભાવાભાવવિવજિતાય અસ્તિનાપતિદ્વયાતીતાય પુણ્ય પાપવિરહિતાય સુખદુઃખવિવિતાય વ્યક્તા વ્યક્તસ્વરૂપાય અનાદિમમધ્યનિધિનાય નમોડસ્તુ મુકતીશ્વરાય મુક્તિ સ્વરુપાય. ૬.
ૐ નમોહંતે નિરાન્તકાય નિઃસંગાય નિઃશકાય નિમલાય નિભવાય નિદ્રાય નિસ્તરંગાય નિર્માયે નિરામયાય નિષ્કલંકાય પરમચૈવતાય સદાશિવાય મહાદેવાય શકારાય મહેશ્વરાય મહાવ્રતિને મહાગિને મહાત્માને પંચમુખાય મૃત્યુંજયાય અષ્ટમૂસંયે ભૂતનાથાય જગદાનદાય જગપિતામહાય જગદેવાધિદેવાય જગદીશ્વરાય જગદાદિકંદાય જગહ્માસ્વતે જગત્કમ્મસાક્ષિણે જગચ્ચક્ષુષે ત્રયીતનવે અમૃતકરાય શીતકરાયા
તિશ્ચકચક્રિણે મહાજ્યોતિદ્યોતિતાય મહાતમઃપારે સુપ્રતિષ્ટિતાય સ્વયંકત્રે સ્વયંહ સ્વયંપાલકાય આમેશ્વરાય નમવિશ્વાત્મને ૭.
ૐ નમે તે સર્વદેવમયાય સવંધ્યાનમયાય સર્વજ્ઞાનમયાય સવતેજોમયાય સર્વ મંત્રમયાય સર્વરહસ્યમયાય સર્વભાવાભાવજીવાજીવેશ્વરાય અરહસ્યરહસ્યાય અસ્પૃહસ્પૃહ
યાય અચિત્યચિત્નીયાય અકામકામઘેનને અસંકલિપતક૯૫દ્ધમાય અચિત્યચિતામણુયે ચતુર્દશાવાત્મક જીવલેક ચૂડામણુયે ચતુરશીતિ જીવનિલક્ષ પ્રાણિનાથાય પુરુષાથંનાથાય પરમાર્થનાથાય અનાથનાથાય જીવનાથાય દેવદાનવમાનવ સિદ્ધસેનાધિનાથાય. ૮.
ૐ નમોડહંતે નિરંજનાય અનનકલ્યાણનિકેતનકીત્તનાય સુગૃહીતનામધેયાય ધીરદત્ત–ધીરદાત્ત – ધીરલલિત–ધીરશાન્ત – પુરુષોત્તમપુણ્યવાક – શતસહસ્ત્રલક્ષકેટિ વન્દિત પદારવિન્દાય સવંગતાય. ૯.
ૐ નમે તે સર્વસમર્થાય સર્વપ્રદાય સવહિતાય સર્વાધિનાથાય કમેચનક્ષેત્રાય પાત્રાય તીર્થય પાવનાય પવિત્રાય અનુત્તરાય ઉત્તરાય ચુંગાચાયયિ સંપ્રક્ષાલના પ્રવરાય અગ્રેયાય વાચસ્પતયે મંગલ્યાય સર્વાત્મનીનાય સવથય અમૃતાય સદેદિતબ્રહચારિણે તાધિને દક્ષશીયાથ નિર્વિકારાય વાષભનારાચમૂ યે તવદશિને પારદશિને પરમશિને નિરુપમજ્ઞાનબલવીયતેજઃ શકઢેશ્વયંમયાય આદિપુરુષાથ આદિપરમેષ્ટિને આદિમહેસાય

Page #169

સાધુ–સાવી ચાગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્રા
૧૨૫
મહાજ્ગ્યાતિસ્તત્ત્તાય મહાચિદ્ધિશ્વરાય મહામેાહસંહારને મહાસત્લાય મહાજ્ઞામહેન્દ્રાય મહાહુ‘સાય હું સરાજાય મહાલયાય મહાશાન્તયે મહાચેાગીન્દ્રાય અયાગિને મહામહીયસે મહાસિદ્ધાય શિવમચલ મરુમનન્તમક્ષય મળ્યામાધમપુનરાવૃત્તિમહાનન્દ મહાય ‘સર્વ દુ:ખ ક્ષય’- કૈવલ્યમમૃતં નિર્વાણુમક્ષર' પર બ્રા નિઃશ્રેયસમ પુનઃભવ સિદ્ધિગતિ નામધેય સ્થાન. સંપ્રાપ્તવતે ચરાચર' અવતે નમાઽસ્તુ શ્રીમહાવીરાય ત્રિજગત્સ્વામિને
શ્રી વર્ધમાનાય. ૧૦.
ૐ નમેહુંતે કેલિને પરમયેાગને ભક્તિમાગ યાગિને વિશાલશાસનાય સ લબ્ધિસ‘પન્નાય નિવિકલ્પાય પાતીતાય કલાકલાપકલિતાય વિસ્કુરદ્ગુરુશુક્લધ્યાનાગ્નિ નિર્દે ધકર્માંનીજાય પ્રાપ્તાનન્ત ચતુષ્ટયાય સૌમ્યાય શાન્તાય મગલવરદાય અષ્ટાદશદ્વેષરહિતાય સંસ્કૃત વિશ્વ સમીહિતાય સ્વાહા. ૧૧.
કહી શ્રી અં નમઃ સ્વાહા.
લેાકેાત્તમાનિપ્રતિમત્ત્વમેવ, ત્વં શાસ્વત મંગલ મધ્યધીશ ? વામૈકમહુન્! શરણું, પ્રયઘે, સિદ્ધષિ સદ્ધમ્મ મય સ્ત્વમેવ, ૧. ત્વં મે માતા પિતા નેતા, દેવા ધમ્મેŕગુરુઃ પર:; પ્રાણા: સ્વર્ગાંડપવગધ્ધ, સત્વંતત્ત્વ'મતિગ`તિઃ ૨. જિનાદાતા જિનાલેાક્તા, જિન: સર્વ'મિટ્ઠ' જગત્; જિને જયતિ સત્ર, યે જિન સાહમેવચ. ૩. યર્કિંચિત્કમ હૈ દેવ! સદા સુકૃત દુષ્કૃત; તન્મે જિન પદસ્થ હું ક્ષઃ ક્ષય ત્વં જિન. ૪. ગુહ્યાતિ શુદ્ઘ ગામા ત્વં ગૃહાણાઽસ્મતૢત'જપ'; સિદ્ધિઃ શ્રયતિ માં ચેન, ત્ય પ્રસાદાય ત્વચિસ્થિતમ્ .૫. ઇતિશ્રી વધમાન જિન નામ મન્ત્રમ્ સ્ત્રોત્રમ્, પ્રતિષ્ઠાયાં શાન્તિ વિધી પતિ મહાસુખાય સ્યાત્. ઇતિ શક્રસ્તવઃ
૧. ઇતીમ પૂર્વક્તભિન્દ્રસ્તવૈકાદાશ મ`ત્રરાજોપનિષદ્ ગલ અષ્ટમહાસિદ્ધિપ્રદ સાપ નિવારણ સ પુણ્યકારણું સદાષ હર. સર્વાંગુણાકર' મહાપ્રભાવ અનેક સદ્ધિ ભદ્રક દેવતા શતસહસ્ર શુશ્રૃષિત ભવાન્તર કૃતાઽસ`ખ્ય પુણ્ય પ્રાપ્ય સમ્યગ્ જપતાં પડતાં ગુયતાં સમન્નુપ્રેક્ષમાણાનાં ભવ્ય જીવાનાં ચરાચરેષિ વિશ્વ સદ્દસ્તુતન્નાસ્તિયત્કર પ્રણયિ ન ભવતીતિ, કિંચ—
૨. ઇતીમ’૦ પૂર્વક્તિમિન્દ્રસ્તવૈકાદશમન્ત્રરાોપનિષદ્ ગલ' ઇત્યાદિ, ચાવત્ સમ્યગ્ સમનુપ્રેક્ષમાણાનાં ભન્ય જીવાનાં ભવનપતિ વ્યન્તર-જ્યાતિષ્ઠ વૈમાનિકયાસિના દેવાઃ સદા પ્રસીદન્તિ. (ઇંતીમ`૦ ભવ્યજીવાનાં વ્યાધાવિલીયન્તે.
૩. ઇતીમ’૦ ભવ્ય જીવાનાં પૃથ્વીતેજો પૃથિ વ્યતેજો વાયુગગનાનિ ભવન્ત્યનુકૂલાનિ ૪. ધૃતીમં૰ ભવ્ય જીવાનાં સવસ પત્તાંમૂલ· જાયતે જનાનુરાગ:
પ. ઇતીમ૰ ભવ્ય જીવાનાં સાવધઃ સૌમનસ્યેનાનુગ્રહપરા જાયન્તે. ૬. ઇતીમ ભન્ય જીવાનાં ખલાઃ ક્ષીયતે.
૭. ધૃતીમ॰ ભવ્ય જીવાનાં જલસ્થલગગનચરા: ક્રુરજન્તાપિ મૈત્રીમયા જાયન્ત (ભવન્તિ)
૮. ધૃતીમં ભવ્ય જીવાનાં અધમ વસ્તુન્યષ્ણુત્તમ વસ્તુર્ભાવ પ્રતિષદ્યન્તે,

Page #170

સજન સન્મિત્ર ૯. ઇતીમ ભવ્ય જીવાનાં ધર્માચંકામાગુણાભિરામા જાયતે.
૧૦. ઇતીમ ભવ્ય જીવાનાં એહિકયઃ સર્વા અપિ શુદ્ધગોત્ર કલત્ર પુત્રમિત્ર ધનધાન્ય જીવિત યૌવન રુપા રોશઃ પુરઃ સરાઃ સર્વજનાનાં સંપદા પરભાગ જીવિત શાલિન્ય સદુદકઃ સુસમુરલી ભવન્તિ કિ બહુના.
૧૧. ઇતીમ ભવ્ય જીવાનાં આમુર્મિક્યઃ સવ મહિમા સ્વગડપવગ બ્રિપિ મેણ યથેચ્છ સ્વયંવરણેઃવસમુસુકા ભવન્તિ ઈતિ. સિદ્ધઃ (દ્ધિ) શ્રેય સમુદયઃ
યણ પ્રસનેન-સમાદિચ્યો ડહેતાં સ્તવઃ તયાય સિદ્ધસેનેન લિલિ (પ્રપેદે) સંપદાં પદં ૧. ઇતિ શકસ્તવઃ મન્નમય જિનસહસ્ત્રના માલપરપર્યાય પઠિત મહાલાભાય.
કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રીહેમચન્દ્રાચાર્યવિરચિત
૨૩. શ્રી મહેન્ના મસમસ્ત્રસમુચ્ચય: અહં નામાપિ કણભ્યાં શવનું વાચા સમુચરન; જીવઃ પીવરપુણ્યશ્રીલભતે ફલમુત્તમમ, ૧. અત એવ પ્રતિપ્રાતઃ સમુત્યાય મનીષિભિઃ; ભકત્યાગષ્ટાગ્રસહસ્ત્રાહુન્નામોચ્ચારો વિધીયતે, ૨. શ્રીમાનéન જિનઃ સ્વામી સ્વયસ્કૂદ શમ્મરાત્મભૂ સ્વયં પ્રભુ પ્રભુભેંકતા વિશ્વભૂરપુનર્ભવઃ ૩. વિશ્વાત્મા વિશ્વલોકેશે વિશ્વતશ્ચક્ષુરક્ષર; વિશ્વવિદ્ વિશ્વવિદ્યશે વિશ્વાનિરીશ્વરઃ ૪. વિશ્વદા વિભુર્ધાતા વિશે વિશ્વાચન , વિશ્વવ્યાપી વિધુધાઃ શાશ્વત વિશ્વતમુખપ. વિશ્વ વિશ્વતઃ પદે વિશ્વશીર્ષ: શુચિશ્રવાઃ વિશ્વ વિશ્વભૂતેશે વિશ્વ તિરનશ્વરઃ ૬. વિશ્ચરુ વિશ્વસૂવિંટુ વિશ્વભૂફ વિશ્વનાયકઃ વિશ્વાશી વિશ્વભૂતાત્મા વિશ્વજિ વિશ્વપાલકઃ ૭. વિશ્વકર્મા જગદ્ધિો વિશ્વમૂત્તિજિનેશ્વર ભતભાવિભવદુભતાં વિશ્વવૈદ્યો યતીશ્વરઃ ૮. સર્વાદિઃ સર્વદક સાવ સર્વજ્ઞઃ સર્વદર્શન સર્વાત્મા સલેકેશઃ સર્વવિદ્ સવલોકજિતઃ ૯ સર્વગઃ સુશ્રુત, સુશ્રુ સુવાકુ સૂરિબંધુશ્રુતઃ; સહસશીષ ક્ષેત્રજ્ઞઃ સહસ્રાક્ષઃ સહસ્ત્રાપાત્ ૧૦. યુગાદિપુરુષ બ્રહ્મા પંચબ્રહ્મમય શિવા; બ્રાવિદ બ્રાતવ બ્રાયોનિયોનિજ: ૧૧. બ્રહ્મનિષ્ઠઃ પરબ્રહ્મઃ બ્રહ્માત્મા બ્રહ્મસમ્ભવ બહુ બહાપતિબંદ્રાચારી બ્રહ્મપદેશ્વરઃ ૧૨. વિશુજિગુજથી જેતા જિનેન્દ્રો જિનપુણવ પર પરતઃ સૂક્ષ્મ પરમેષ્ઠી સનાતનઃ ૧૩ ઇતિ શ્રીઅહંન્નામ સહસસમુચ્ચયે પ્રથમ શતપ્રકાશ: ૧.
જિનનાથ જગન્નાથ જગસ્વામી જગપ્રભુ જગન્યૂ જગન્ધ જગદીશ જગત્પતિઃ ૧. જગન્નતા જગજજેતા જગન્માન્ય જગદ્વિભુઃ જગજુયે જગચ્છુકો જગ
જગદ્વિતઃ ૨.જગદ જગધુ છાતા જગપિતા જગત્રે જગન્મ જગદીપ જગદગુરુ: ૩. સ્વયંતિરજેડજન્મા પર તેજઃ પર મહઃ પરમાત્મા શમી શાન્તઃ પરજાતિસ્તમેશપહઃ ૪. પ્રશાન્તારિરક્તાત્મા યોગી યેગીશ્વરે ગુ; અનતદિનનત્મા ભવ્યબધુરબન્ધનઃ પ શુદ્ધબુદ્ધિઃ પ્રબુદ્ધાત્મા સિદ્ધાર્થ સિદ્ધશાસન સિદ્ધ સિદ્ધાન્તવિ દયેય સિદ્ધઃ સાધ્યઃ સુધીઃ સુગી: ૬. સહિષ્ણુયુતેડનન્તઃ પ્રભવિષ્ણુભ. વિદ્ધવ સ્વયંભૂષJરસસ્પૃશુઃ પ્રભૂષણસુરભવ્યયઃ ૭. દિવ્યભાષાપતિર્દિત્યઃ પૂતવાક પૂતશાસનઃ પૂતાત્મા પરમતિમધ્ય ઇમીશ્વરઃ ૮. નિમેહિ નિર્મદે નિ નિમ્ભ

Page #171

સાધુ-સાધ્વી ચોગ્ય આવશ્યક ક્રિયાનાં સૂત્ર
૧૨૭ નિરુપદ્રવ નિરાધારે નિરાહાર નિલે િનિશ્ચલેખચલઃ ૯ નિષ્કામી નિમણે નિશ્વ નિષ્કલો નિરંજનઃ નિર્ગુણ નીરસ નિભ નિવ્યપારો નિરામયઃ ૧૦. નિનિમેષ નિરાબાદે નિદ્રો નિષ્કિડનઘ, નિશ નિરાતોએ નિષ્ફલે નિમલમલઃ ૧૧. ઇતિ શ્રીઅહં બ્રામસહસ્રસમુચ્ચયે દ્વિતીયશતપ્રકાશઃ ૨.
તીર્થાત્ તીર્થસૂત્ તીથદુરસ્તીથંકરઃ સુદ તીર્થકર્તા તીર્થભત્ત તીશઃ તીર્થનાયકઃ ૧. સુતીર્થોડધિપતિસ્તીથં-સેવ્યસ્તીથિકનાયકઃ; ધર્મતીર્થંકરસ્તીથપ્રણેતા તીર્થકારકઃ ૨. તીર્થાધીશે મહાતીથર તીર્થસ્તીથવિધાયક: સત્યતીર્થંકરસ્તીથ સેવ્યસ્તીથિ. કતાયકઃ ૩. તીર્થનાથસ્તીર્થરાજસ્તીથૅટૂ તીર્થપ્રકાશક: તીર્થવન્યસ્તીથમુખ્યસ્તીથરાયઃ સુતીથિંકઃ ૪. સ્થવિષ્ઠઃ સ્થવિરો : પ્રેઝઃ પ્રકો વરિષ્ઠધી સ્થો ગરિકો બહિષ્ઠો શ્રેષોડણિછો ગરિષ્ઠધીઃ ૫. વિભવ વિભયે વીરે વિશે કે વિજરો જ રન વિરાગ-વિમદેડવ્યક્તો વિવો વીતમત્સરઃ ૬. વીતરાગે ગતàષે વાતહે વિમન્મથ વિગે
ગવિદ્ વિદ્વાન વિધાતા વિનયી નથી. ૭. ફાતિમાન પૃથિવીમૂત્તિઃ શાન્તિભાદ્ સલિલાત્મક વાયુમૂ ત્તિરસત્મા વહિંમૂત્તિરધર્મધુક, ૮. સુયા યજમાનાત્મા સૂત્રામમપૂજિત વિગ યજ્ઞપતિય યજ્ઞામમૃત હવિ. ૯ સેમમતિ સુસૌમ્યાત્મા સૂર્યમૂત્તિ મહાપ્રભ મમૂત્તિરમૂત્મા નીરજા વીરજા શુચિ, ૧૦. મન્નવિન મન્નકૃન મન્ત્રી મત્રમૂત્તિરનત્તર; સ્વતન્તઃ સૂત્રકૃત સ્વત્રઃ કૃતાન્તશ્ચ કૃતાન્તકૃત . ૧૨. ઇતિ શ્રીઅહેસામ સહસ્ત્ર સમુચ્ચયે તૃતીયશત પ્રકાશઃ ૩.
કૃતી કૃતાર્થ સંસ્કૃત્યઃ કૃતકૃત્યઃ કૃતકતુ; નિત્યે મૃત્યુંજયેશમૃત્યુરમૃતાત્મામૃતવઃ ૧. હિરણ્યગર્ભ શ્રીગર્ભઃ પ્રભૂતવિભાડભવ; સ્વય...ભઃ પ્રભૂતાત્મા ભવો ભાવે ભવાન્તક: ૨, મહાગશેકવૂડશોકઃ કા સટ્ટા પદ્મવિષ્ટર પશઃ પદ્મસમ્ભ તિઃ પદ્મનાભિરનુત્તરઃ ૩. પદ્મનિજંગોનીયુઃ રસ્તુત્યઃ સ્તુતીશ્વર સ્તવનાહે હૃષીકેશsજિતે જેયઃ કૃતકિયા. ૪. વિશાલે વિપુલેદ્યોતિરસુલેલચિત્યવૈભવ સુસંવૃતઃ સુગુણાત્મા શુભ યુઃ શુભકામકૃત, ૫. એકવિ મહાવૈદ્યો મુનિ પરિવૃઢ દૃઢ પતિવિદ્યાનિધિઃ સાક્ષી વિજેતા વિહતાતકા. ૬. પિતા પિતામહઃ પાતા પવિત્ર: પાવને ગતિ; ત્રાતા ભિષવરે વર્ષે વરદઃ પારદઃ પુમાનઃ ૭. કવિઃ પુરાણપુરુષ વર્ષીયાન કષભઃ પુર; પ્રતિષ્ઠાપસ હેતુભુવનૈકપિતામહ. ૮. શ્રીવત્સલક્ષણઃ લાક્ષણ લક્ષણ્યઃ શુભલક્ષણ નિરક્ષર પુડરીકાક્ષઃ પુષ્કલઃ પુષ્કલેક્ષણ. ૯. સિદ્ધિદઃ સિદ્ધસદુ૫ઃ સિદ્ધાત્મા સિદ્ધશાસનઃ બુદ્ધબોદ્ધ મહાબુદ્ધિવંદ્રમાને મહદ્ધિકઃ ૧૦. વેદો વેદવિદ્ વેદ્યો જાત વિદાવર; વેદવૈદ્યઃ સંવેદ્ય વિવેદે વદતાંવર. ૧૧. ઇતિ શ્રીઅહંન્નામસહસ સમુચ્ચયે ચતુર્થ શતપ્રકાશઃ ૪.
1 સુધર્મા ધમધધર્મો ધર્માત્મા ધમદેશક ધમચક્રી દયાધમ શુદ્ધધર્મો વૃષવજ; ૧. વૃષકેતુષાધીશે વૃષાઢ વૃવ; હિરણ્યનાભિભૂતાત્મા ભૂતભદ્ ભૂતભાવનઃ ૨. પ્રભ વિભા ભાસ્વાન્ મુક્ત; શક્તો ક્ષયે ક્ષત, કૂટ; સ્થાણુરક્ષેભ્યઃ શાસ્તા નેતાઓચલસ્થિતિઃ ૩, અગ્રણીગ્રમણીગ્રણ્યો ગણ્યગણ્ય ગણાત્રણ ગણાધિપ ગણાધીશ ગણ

Page #172

૧૨૮
સજ્જન સન્મિત્ર
ચેન્નો ગણાશ્ચિત; ૪. ગુણાકરો ગુણામ્ભાધિ ગુજ્ઞા ગુણવાન ગુણી ગુણાદરા ગુણા છેદી સુગુર્ણેાડગુણુવર્જિતઃ ૫. શરણ્ય; પુણ્યવાક્ પૂતા વરેણ્ય: પુણ્યગીર્ગુણુઃ અગણ્યપુણ્યધીઃ પુણ્ય: પુણ્યકૃત્ પુણ્યશાસન ૬. અતીન્દ્રોડતીન્દ્રિયેાધીન્દ્રો મહેન્દ્રોતીન્દ્રિયા દક્; અતીન્દ્રિર્ચા મહેન્દ્રાર્યાં મહેન્દ્રમહિતા મહાન, છ. ઉદ્ભવ: કારણું કર્તા પારગા ભવતારકઃ; અગ્રાહ્યો ગહન ગુહ્યુઃ પરદ્ધિ: પરમેશ્વરઃ ૮. અનન્તદ્ધિરમૈયદ્ઘિ રચિન્હદ્ધિ: સમગ્રધીઃ; પ્રાપ્ય; પ્રાગૃહરાજ્યગ્ર: પ્રત્યÀÀાડગ્રિમેાગ્રજ: ૯. પ્રાણક: પ્રણવ: પ્રાણ: પ્રાણંદ: પ્રાણિતેશ્વરઃ પ્રધાનમાત્મા પ્રકૃતિ: પરમાં પરમય: ૧૦. ઇતિ શ્રીઅન્નામ સહઅસમુચ્ચ
પચમશતપ્રકાશ: ૫.
મહાજિના મહાયુદ્ધો મહાપ્રજ્ઞા મહાશિવઃ મહાવિષ્ણુમ હાજિષ્ણુ મહાનાથે મહેશ્વરઃ ૧. મહાદેવા મહાસ્વામી મહારાજે મહાપ્રભુ:; મહાચન્દ્રો મહાટ્યિા મહાશૂરા મહાગુરુઃ. ૨. મહાતપા મહાતેજા મહાદર્કો મહેમયઃ; મહાયશે મહાધામ મહાસત્ત્વ મહાબલઃ. ૩. મહાધૈર્યાં મહાવીર્યાં મહાકાન્તિમડાઘતિઃ; મહાશક્તિમ હાયેાતિમહાભૂતિમહાકૃતિ. ૪. મહામતિમ હાનીતિમ`માક્ષાન્તિમહાકૃતિઃ; મહાકીર્ત્તિમ હાસ્યૂત્તિમહાપ્રજ્ઞા મહેાદયઃ. ૫. મહાભાગે મહાભાગા મહારુપે મહાવપુઃ; મહાદાનેા મહાજ્ઞાન મહાશાસ્તા મહામહાઃ. ૬. મહામુનિમાૌની મહાધ્યાને મહાદમઃ; મહાક્ષમા મહાશીલે મહાયાા મહાલય:. છ. મહાવ્રતા મહાયજ્ઞા મહાશ્રેષ્ઠો મહાકવિ:; મહામન્ત્રા મહાતન્ત્ર મહાપાયા માહાનય:. ૮. મહાકારુણિકા મન્તા મહાનાદો મહાયતિ, મહામેાદા માઘાષા મહેન્યે મહુસાં પતિઃ. ૯. મહાવીર મહાધીરા મહાર્યાં મહેષ્ટાક્; મહાત્મા મહુસાં ધામ મહિષ હિતાય:. ૧૦. મહામુકિતમ`હાગુપ્તિમ હાસત્યો મહા વ; મડ઼ાબુદ્ધિ હાસિદ્ધિમ`હાશૌચા મહાવશી. ૧૧. મહાધર્માં મહાશમાં મહાત્મજ્ઞા મહાશય; મહામે ક્ષેા મહાસૌખ્યા મહાનો મહેાય:. ૧૨. મહાભવાબ્ધિસન્હારી મહામે હારિસૂદનઃ મહાયેાગી શ્વરારાધ્યા મહામુક્તિપદેશ્વરઃ. ૧૩. ઇતિ શ્રીઅહુન્નામ સહસ્રસમુચ્ચયે ષષ્ઠશતપ્રકાશ: ૬. આનન્દે નન્દના નન્દો વન્ધો નન્ઘોડલિન્દન; કામહા કામદ કામ્યઃ કામધેનુરરિજયઃ. ૧. મનઃ કલેશાપહ: સાધુરુત્તમે ઘડુરા હર; અસહ્ધ્યેયઃ પ્રમેયાત્મા શમામા પ્રશમાકર. ૨. સવયેાગીશ્વરાડચિન્ત્યઃ શ્રુતાત્મા વિશ્વરશ્રવાઃ દાન્તાત્મા દમતીર્થેશા ચેાગાત્મા યોગસાધક,૩. પ્રમાણપરિષદક્ષા દક્ષિણધ્રુવયુરધ્વરઃ; પ્રક્ષીણઅન્ય: કરિ ક્ષેમકૃત્ ક્ષેમશાસનઃ.૪. ક્ષેમી ક્ષેમ′રઃ ક્ષેષ્યઃ ક્ષેમધમાં ક્ષમાપતિઃ; અગ્રાહ્યા જ્ઞાતિવિજ્ઞેય જ્ઞાનિગમ્યા જિનેાત્તમ:. ૫. જિનેન્દ્ગજનિતાનન્દો મુનીન્દ્વન્દ્વન્દ્વભિવન; મુનીન્દ્રવન્ધો યેગીન્દ્રો યતીન્દ્રો યતિનાયક. ૬.અસસ્કૃતઃ સુસ‘સ્કાર: પ્રાકૃત વૈ કૃતાન્તવિત્; અન્તકૃતૂ કાન્તગુઃ કાન્તશ્ચિન્તામણિરર્ભાદઃ. ૭. અજીતે જિતકામારિરમિતેઽમતિશાસન; જિતક્રોધા જિતામિત્રો જિતકલેશા જિતાન્તકઃ ૮. સત્યામના સત્યવિજ્ઞાન સત્યવાક્ સત્યશાસન; સત્યાશી: સત્યસધાનઃ સત્ય: સત્યપરાયણ; ૯. સદાયેાગ સદાભાગ: સાતૃપ્તઃ સદાશિવ: સદાગતિ: સદાસૌખ્ય: સદાવિદ્યઃ સોય; ૧૦. સુઘોષ સુમુખઃ સૌમ્ય, સુખદઃ સુહિત; સુહ સુગુપ્તે ૧, સવ યાગીશ્વર અન્ત્યઃ. ૨. કામારિઃ.
૩. ક્ષમ્યઃ

www.jainelibrety.org

Page #173

સ્મરણુ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સ`ગ્રહ
૧૨૯
ગુમિભૂ ગપ્તા ગુપ્તાÀા ગુપ્તમાનસ;. ૧૧. ઇતિ શ્રીઅહુ શામ સહુસમુચ્ચયે
સપ્તમશતપ્રકાશઃ ૭.
બૃહદ્ બૃહસ્પતિíી વાચસ્પતિદારધી, મનીષી ધણા ધીમાન્ ોષીશે ગિરાંપતિ: ૧. નૈકરૂપેા નયાનો નૈકાત્મા નૈકધમ કૃત્ઃ અવિજ્ઞેય; પ્રતર્યાંમાં કૃતજ્ઞઃ કૃતલક્ષણ: ૨. જ્ઞાનગાઁ યાગભાં રત્નગ: પ્રભાસ્વરઃ પદ્મગલે જગા હેમ': સુદર્શનઃ ૩. લક્ષ્મીશઃ સદચાચક્ષા દૃઢયાનિન ચીશિતા, મનેહરા મનેનેડા ધીરા ગ‘મ્ભીરશાસનઃ ૪. ધ યૂપા યાયેાગો ધનેમિમુનીશ્વર, ધમાઁચક્રાણુધા દેવઃ કડ્ડા ધમઘાષણઃ. ૫. સ્થેયાન્ થવીયાન્ નેદીયાન દવીયાન દૂરદશનઃ; સુસ્થિતઃ સ્વાસ્થ્યભાક સુસ્થા નીરજન્સ્કા ગતસ્પૃહઃ ૬. વચ્ચેન્દ્રિયા વિમુક્તાત્મા નિઃસપા જિતેન્દ્રિયઃ; શ્રીનિવાસÅતુવ ધત્રશ્ચતુરાસ્યશ્ચતુર્મુખઃ ૭. અધ્યાત્મગમ્યાડગમ્યાત્મા ચેાગાત્મા ચેગિવન્દિતઃ સત્રર્ગ: સદાભાવી ત્રિકાલવિષયાથદક્. ૮. શ′રઃ સુખો દાન્તે દમી ક્ષાન્તિપરાયણુઃ; સ્વાનન્દઃ પરમાનન્દઃ સૂક્ષ્મવર્ચા: પરાપરઃ. ૯. અમેવાડમેઘવાક્ સ્વાìા દિવ્ય દૃષ્ટિરગેાચર, સુરુષઃ સુભગત્યાગી મૂત્તોઽમૂત્તઃ સમાહિતઃ ૧૦. એકેડનેક નિરાલમ્માઽનીદફ્નાથે નિરન્તરઃ પ્રાયૈાંડવ્યથ્ય': સમસ્યચ્ચ અિજગન્મઙલાદયઃ ૧૧. ઇતિ શ્રીઅહુન્નામસહુન્નસમુચ્ચયે અષ્ટમશત પ્રકાશઃ ૮ ઈશેડધીશેઽધિપાડધીન્દ્રા એચેડમેયા દયામયઃ શિવઃ શૂર સારઃ શિષ્ટ સ્પષ્ટ: સ્કુટાડકુંટઃ ૧. ઇ: પુષ્ટઃ ક્ષમેઽક્ષામાડકાયાઽમાયામયેાડમય; દશા દશ્યોઽણુરલા જીજ્ઞેાં નવ્યે ગુરુલ'ઘુઃ ૨. સ્વભૂ: સ્વાત્મા સ્વયમ્બુદ્ધઃ સ્વેશઃ સ્વૈરીશ્વર: સ્વર: આઘોડાયેઽપડરૂપાપશેfsશોઽરિહાંડરુહઃ; ૩. દીસોલેશ્વેડરસેડગન્ધોડચ્છેઘોડલેઘોડજરાડમરઃ પ્રાજ્ઞા ધન્યા યતિઃ પૂજ્યે। મહ્યોડ: પ્રશમી યમી ૪. શ્રીશઃ શ્રીન્દ્રઃ શુભ: સુશ્રીરુત્તમશ્રી: શ્રિયઃ પતિઃ શ્રીપતિઃ શ્રીપર: શ્રીપઃ સી: શ્રીયુત્ શ્રિયા શ્રિતઃ ૫. જ્ઞાની તપસ્વી તેજસ્વી યશસ્વી ખલવાન્ ખલી દાની ધ્યાની મુનિમૌની લયી લક્ષ્ય: ક્ષયી ક્ષમી;૬. લક્ષ્મીવાત્ ભગવાન્ શ્રેયાન સુગતઃ સુતનુષુ ધ: વૃદ્ધો વૃદ્ધઃ સ્વયંસિદ્ધઃ પ્રાચ્ચઃ પ્રાંશુઃ પ્રભામયઃ; ૭ ધૃતિ શ્રી અહં ન્નમસહસ્રસમુચ્ચયે નવમપ્રકાશઃ ૯,
આદિદેવે દેવદેવઃ પુરદેવાધિદેવતા યુગાદીશે યુગાષીશા યુગમુખ્યા સુમેાત્તમઃ, ૧. દીપ્તઃ પ્રદીપ્તઃ સૂર્યાભાઽરિશ્નોડ વિજ્ઞોધના ધનઃ શત્રુઘ્ધઃ પ્રતિઘસ્તુકો સર્વાં સ્વોડગ્રગઃ સુગઃ ૨. સ્યાદ્વાદી દિવ્યગીદિવ્યધ્વનિરુદ્ામગીઃ પ્રગી: પુણ્યવાગહ્ય વાગઢ માગધીયેાતિરિĀગી: ૩. પુરાણપુરૂષાપૂર્વાંડપૂર્વ શ્રી: પૂર્વ દેશકઃ જીનદેવા જીનાધીશો જીનનાથાજીનાગણી. ૪. શાન્તિનિષ્ઠ મુનિ જ્યેષ્ઠઃ શિવતાતિઃ શિવપ્રદઃ શાન્તિકુ શાન્તિતઃ શાન્તિઃ કાન્તિમાન કામિત પ્રદઃ પૂ. શ્રિયાં નિધિરધિષ્ઠાનમપ્રતિઃ પ્રતિષ્ઠિતઃ સુસ્થિરઃ સ્થાવરઃ સ્થાણુંઃ પૃથીયાન્ પ્રથિતઃ પૃથુઃ ૬. પુણ્યરાશિઃ શ્રિયેારાશિપ્તેોરાશિરસ થયી જ્ઞાનેદધિરનન્તૌજા જયાતિમૂતિ ૨ન્તધી: ૭. વિજ્ઞાનેઽપ્રતિમે ભિન્નુમ 'મુક્ષુઃશ્રુ'નિપુણૅવઃ અનિદ્રાણુરતન્દ્રાયુજાગરુક પ્રમામયઃ ૮. કમણ્ય, ક`ઠાડકુણ્ડા રુદ્રો ભદ્રોડભય/રઃ લેાકેાત્તરા લાકપતિૉકેશ લેાકવત્સલઃ ૯. ત્રિàાકીશસ્ત્રિકાલજ્ઞસ્ત્રિનેત્રસ્ક્રિપુરાન્તકઃ ગ્યખકઃ કેવલાલેાકઃ કેવલી કેવèક્ષણ: ૧૦. ૧ દ્રષ્ટિ વિમગે ચર: ૨ શાષ્ટો,
-

Page #174

૧૩૯
સજજન સમિત્ર સમતભદ્રઃ શાન્તાદિમચાયે દયાનિધિ સૂમદશી સુમાગજ્ઞઃ કૃપાલુગદશક ૧૧. પ્રાતિહાર્યો જવલફીતાતિશયે વિમલાશય, સિદધાનતચતુષ્કશ્રીજીયાચ્છીજીનયુકવ. ૧૨. - ઉપસંહાર-એતદષ્ટોત્તર નામસહસ્ત્ર શ્રીમદહંતઃ ભવ્યાઃ પઠનું સાનન્દ મહાનન્દોકકારણમ. ૧૩. ઈયેતજિનદેવસ્ય જિનનામસહસ્ત્રકમ, સર્વોપરાધશમન પરભક્તિ વિવદ્ધનમ. ૧૪. અક્ષય ત્રિષ લોકેષુ સર્વસ્વર્ગ સાધનમ વગલેકૈકસોપાન સર્વદુ; વૈકનાશનમ. ૧૫. સમસ્તદુઃખહં સદ્ય; પર નિર્વાણુદાયકમ કામક્રોધાદિનિઃ શેષમનેમલવિશોધનમ. ૧૬. શાન્તિઃ પાવન ખૂણાં મહાપાતકનાશનમ; સર્વેષાં પ્રાણીનામાશુ સર્વાભિષ્ટ ફલપ્રદમ. ૧૭. જગન્નાદ્ય પ્રશમનં સર્વવિદ્યાપ્રવર્નાકમ; રાયદે રાજ્યઘણાનાં રેગિણ સર્વર હતું. ૧૮. વધ્યાનાં સુતાં ચાશુક્ષીણનાં જીવિતપ્રદમ ભૂતગ્રહવિષયંસિ શ્રવણત પઠના જજ પાતુ. ૧૯. ઇતિ શ્રી અહંન્નામસહસ્રસમુચ્ચયે દશમશત પ્રકાશ, ૧૦
૨૪. શ્રી સહસ્ત્રકૂટ ઑત્ર. ઉત્કૃષ્ટ કાલે વિજયેશ્વભુવન, ષષ્ટયુત્તરાધ્ધશતારિહંતાદિકક્ષેત્રના કાલત્રિવેણુ ગુણ્યા, વિંશધિકાનિ શતાનિ સપ્ત. ૧. સીમંધરાઘા વિહરતિ યે ચ, વિદેહજ વિંશતિ તીથી નાથા; કલ્યાણકાનિ વૃષભાદિકાનાં, વિંશત્યથાશ્ચકશતાનિ ચાત્ર. ૨. શ્રી વારિણે વૃષભાનનશ્ચ, ચંદ્રાનનાર્હત્ પ્રભુવર્ધમાન, એતચતુઃ શાશ્વતમૂ સંયશ્ચ, સંયૂ વિલેકાદિષ સ્ત
સ્તવીમિ. ૩. એતજિન ભૂહમનન્તરક્ત, શત્રુંજ્યાસ્તુ સહસ્ત્રકૂટે ન્યસ્ત સ્તુત તત્ પ્રદદાતુ નિત્ય, જ્ઞાન સમાયુદ્યમમુત્તમ. ૪ ૨૫. શ્રી ચતુર્વિશતિ જિન –ચત્રાધિષ્ઠિત પંચ ષષ્ટિ ત્રમુ.
શાનિઘમજિન તતશ્ચ સુવિધિ શ્રી સંભવ શ્રી નેમિક, શ્રી ચંદ્રપ્રભ નામધેયમજિત વંદે નમિ સુવત; આપ્તાનન્ત સુસંઘ મલિ વિમલાન ભકત્યા સુપાશ્વ પ્રભુ, શ્રી નાભ્યાત્મજ વાસુપૂજ્ય જિનકે પદ્મપ્રભાગ્ય પ્રભુમ ૧. વÈડહું પરમેશ્વરાપ્ત સુમતિ વીરપ્રભુ અરાભિનન્દન પાશ્વ કુંથુ; શ્રી શ્રેયાંસ જિન ચ શીતલ જિન તીર્થંકરા ખ્યાવલિં, બધ તત્રમિદં સદા જયકર શ્રી પંચષષ્ઠિયકમ. ૨. ક્ષત્રીય.
આદો ધમંજિન તોડલ્ટમેજિન નાભેય-વીરેશ્વરી, કુન્થ શાતિસર સાવંશમલ વંદે સુપાશ્વ પ્રભુ, ભકયા શ્રી સુમતિ ચ પાશ્વજિનક નેમીપ્રભુ સુત્રત–મહેન્દ્ર વિમલ સદા સુખકરં પદ્મપ્રભાખ્યા પ્રભુમ, ૩. ભકત્યા નૌમિજિના ભિનન્દન જિન શ્રીસંભવ શ્રીનમિ, શ્રી મહિલં જિન વાસુપૂજિનક શ્રી શીતળાખ્ય, પ્રભુ અર્હન સુવિહિં તોડજિત જિન સંઘ તતઃ શ્રીઅર, શ્રી શ્રેયાંસમિદ જિનાવલિગત શ્રી પંચષષ્ટિ સ્તવમ. ૪. બ્રાહ્મણ
આદ સુવ્રતકાભિનન્દનજિન સંઘ જિનાતક, વન્દ શ્રી અજિત તતેડટમજિનાં ભકત્યા સુપાશ્વ નિમિ શ્રી શ્રેયાંસ સમર ચ શીતલ જિન કર્યું ચ તીથેશ્વર, સાવ શ્રી વિમલેશ્વરં ચ સુવિધિ શાતિપ્રભુ સંભવમ. પ. શ્રી ધર્મ સુમતિ ચ મહિલજિનક પાશ્વ ચ વિરપ્રભુ નેમિ નાભિજ-વાસુપૂજ્યનિક પદ્ધપ્રભાખ્ય પ્રભુ ભકત્યા નૌમિ સદા

Page #175

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૩૧ રિહારકમિદ શ્રીપચષષ્ટીયક,સ્તત્ર સર્વ જિનશ્વરૈરભિગત પ્રેતાદિ વિધ્વંસકમ વૈશ્ય. ૬.
આદોનેમિનિમંચ સંભવજિન શ્રીપુપદન્તપ્રભુ, ધર્મશાન્તિમનઃ સુવત જિન વધે નમિં ચાજિત શ્રીચન્દ્રપ્રભનાભિનન્દનજિન ભકત્યા સુપાર્શ્વ" પ્રભુ, સર્વ શ્રી વિમલચમલિલમમલં સંઘ તતેડરપ્રભુ. ૭. શ્રીવીર સુમતિ ચ ષષ્ઠમજિન શ્રીવાસુપૂજ્ય પ્રભુ, વન્દ શીતલતીર્થાપં જયકર શ્રેયાંસકુન્થપ્રભુ, શ્રીમત્પાશ્વજિનાભિનન્દન જિન તીર્થંકરાખ્યા વલિ, બધું તેત્રમિદં સદા જયકર શ્રીપચષષ્ઠીયકમ . ૮. શૂદ્રક.
ક્ષત્રી–બ્રાહમણ–વેશ્ય-શુદ્રકચતુવર્ણ શ્ચતુર્ધાતે, યન્સડયં વિધિના પ્રતિષ્ઠિતવરે સ્મિન ગૃહે નિત્યશ, તમિન્યૂતપિશાચભૂતરિપુરક્ષેડાકિનીશાકિની, વેતાલાદિભર્યા ભવેહિ પુનઃ સૌભાગ્ય સૌખ્યાવલિ. ૯. પૂનામેન સુજાતિ લેખ નિકરે કાંકાદિ સંખ્યાષ્ટક, ગધા લેખિકાંઠ્યભાજનગન યત્રેશ્વવર્ણાશ્રિત, યદ્રા પૂજિત ચન્દ્રક ચ પયસા પ્રક્ષાલ્ય ભકત્યાભવેત્ શીધ્ર તસ્ય જલસ્ય પાનકરણભંતાદિદેવાલયમ. ૧૦. પ્રારીત્યાવર ભર્યપત્રલિખિત બMાતિ મન્ત્ર તરા, ભકત્યા વયભૂજે તદા ખલુ ભવેતાદિ દેષક્ષય, રાજ્યાદૌ ચ જ પ્રભાત સમયે તેત્ર પઠેદ્ય, પુન;, દયેય બુદ્ધિમતાં ચ તસ્ય વિલસત્ સૌભાગ્યલક્ષ્મી ભવેત્ ૧૧.
ઇતિશ્રી ચતુવિશતિ જિનાધિષ્ઠિત ચતુયંત્રગભત શ્રીપંચષષ્ટિ તેત્ર સમાપ્તમ . ર૬. પંચષષ્ટિ યંત્ર ચતુષ્ક (ક્ષત્રીય–વિપ્ર-વૈશ્ય–શુદ્ર) ૧ ક્ષત્રીય વણપત્ર
૨ વિપ્ર વણચત્ર ક ટ્રી શ્રી અર્લ્ડ ચતુવિંશતિ જિને નમઃ ક શ શ્રી અ ચતુવિંશતિ જિને નમઃ
| ૮ | ૧ | ૨૪ ૧૭ ૧૬ / ૧૪ | | |
૨૧ | ૨૦.
૨૩
ધન-વિધા-વૃદ્ધિ કુરુકુરુ સ્વાહા
૧૩
ક જૈ શ્રી ડિશ વિવાદે મમ રક્ષાં
ધન - વિદ્યા–વૃદ્ધિ કુરુકુરુ સ્વાહા
૨૦] ૧૩, ૬
છે કે ફ્રી શ્રી ડિશ વિદ્યાદે મમ રક્ષા
૨૪
૩૨૧ | ૧૯૫ ૧૨
૪૨૩] ૧૭ ૧૧
૯ | ૨ | ૨૫
૧૮ | ૧૧
પર J
-5-TE es હરિક પુર 5899-UP e: વિકિ

Page #176

૧૩૨
:el» édšeae]P Jieplic]] ]]
ૐ વૈશ્ય વણ યન્ત્ર
ી શ્રી અહું ચતુર્વિં શતિ જિનેન્ચેા નમ:
૨૦
.
૧૦
૩
२४
૪ ૨૫
७ ૨૧
૧૭
૧૫
૧૩
ર
પ

|
૧૪
૧૧
૯
૧૯
૨૨ ૧ ૧૨
૨
૧૮
૧૬
૨૩
દ
-
# £1bસે કશુđ-lpb] - >& – ]]ew > >-JH-LJ18-J, JR-BJP++ ] # #
ૐ ની શ્રી ષોડશવિદ્યાદેવ્યો મમ રહ્યાં કુરુકુરુ સ્વાહા
કુરુકુરુ સ્વાહા
લક્ષ્મી – ધન – વિદ્યા–વૃદ્ધિ
D
સજ્જન સન્મિત્ર ૪ શુદ્ર પણ યન્ત્ર
ી શ્રી અહું ચતુવિંશતિ જિનેન્ચેાનમ:
૧૬
૨૨
૧૪
૧
૧૮
૧૦
૩
૨૦
७

૨૪
૧૧
ર
૨૧
12223
૧૩
પ
૧૭
૧૫
૨
૮.
૧૯ ૨૫
૨૩
st
૬ ૧૨
૪
૨૭. શ્રી ચતુર્વિ‘શિત જિનયન્ત્રાધિષ્ઠિત પચષ્ટિ સ્વેત્રમ. વન્દે ધમ'જિન' સદાસુખકર, ચન્દ્રપ્રભનાભિજ; શ્રીમઢીર જિનેશ્વર' જયકર', કુન્થુ ચ શાન્તિજિન; મુક્તિ શ્રીફલદાપનન્ત-મુનિપ', વન્દે સુપાર્શ્વ' વિભુ; શ્રીમન્ મેઘપાત્મજ ચ સુખદ, પાશ્વ મનેાભિષ્ટદમ્. ૧. શ્રીનેમીશ્વરસુતૌ ચ વિમલ પદ્મ પ્રભ” સાવર', સેવે સંભવ સકર નિમર્જિન મલ્લિયાનન્દન, વન્દે શ્રી જિનશીતલ‘ ચ સુવિધિં, સેવેઙજિત' મુક્તિ, શ્રીસ`ઘ' ખત વિંશતિતમ સાક્ષાતર... વૈષ્ણવ. ૨. સ્તાવ સવ'જિનેશ્વરૈરભિગત મન્ત્રષુમન્ત્રવર એતત્સ`ગતયન્ત્ર એવ વિજયા દ્રશૈ ૐ લિખિત્મા શુભે.; પાત્રે સક્રિયમાણુએવ સુખ માંગલ્યમાલા પ્રો, વામાંગે નિતા નરાતદિતરે કુવ་ન્તિ ચે ભાવના. ૩. પ્રસ્થાને સ્થિતિ યુદ્ધવાદકરણે રાજાદિ સંદેશને વશ્યાથે' સુતહેતવે ધનકૃતે રક્ષન્તુ પાવે સદા, માગે સ'વિષમે વાગ્નિજવલિતે ચિન્તાદિનિર્દેશને, યન્ત્રાડય મુનિ નેત્રસિંહ કવિના સ`ગ્રથિતઃ સૌખ્યદ, ૪.
-15-′01-JŔ-ji-nJP+É ]% # # X
૨૮. ચતુર્વિશતિ જિન ગર્ભિત. ૫ ચષ્ઠિત યંત્ર તેંત્રમાં
( અષ્ટુપ-વ્રુત્તમ્ )
આદ્યો નેમિ જિન નૌમિ, સંભવ' સુવિધિ તથા; ધમનાથ મહાદેવ, શાન્તિ શાન્તિકર સત્તા. ૧. અનન્ત' સુવ્રત ભત્થા,નમિનાથ જિનાત્તમમ્; અજિત' જિત કપ, ચન્દ્ર' ચન્દ્રસમ· પ્રભુમ્. ૨. આદિનાથ' તથા દેવ, સુપાર્શ્વ વિમલ જિનમ્; મલ્લિનાથ ગુણૢાપેત, ધનુષા પ‘ચિવ'શિતમ્ . ૩. અરનાથ મહાવીર, સુમતિ ચ જગદ્ગુરુમ, શ્રી પદ્મપ્રભનામાન, વાસુપૂજ્ય' સૂરૈન તમ્ . ૪. શીતલ શીતલ લેાકે, શ્રેયાંસ' શ્રેયસે સદા; શ્રી કુન્થુનાથ' ચ વામૈય', શ્રી અભિનન્દન વિભ્રમ. ૫. જિના નામ્નામભિલબ્ધ’, પચષણિ
ધ શ્રી ખેાડશવિદ્યાદેવ્યો મમ રક્ષાં કુરુકુરુ

Page #177

૧૩૩
સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ સમુદ્દભવમ, યન્ત્રય રાજતે યત્ર તત્ર સૌખ્ય નિરન્તરમ. ૬. યર્મિન ગ્રહે મહાભકત્યા, યત્રેયં પૂજ્યતે બુધે ભૂત-પ્રેત-પિશાચાઘા, ભયં તત્ર ન વિદ્યતે. ૭. (માલિનીવૃત્તમ)સકલ ગુણનિધાન, યન્ઝમેન વિશુદ્ધ હૃદયકમલકેશે, ધીમતાં દયેય રૂપમ; જયતિલક ગુરુશ્રી, સૂરિરાજસ્થ શિષ્ય, વદતિ સુખ નિદાન, મોક્ષ લક્ષ્મી નિવાસમ. ૮.
- ર૯, આઘન્તાક્ષરે ચતુર્વિશતિજિન સ્તોત્રમ. અર્થો:-ચતુર્વિશતિ તીર્થરાજ-નામાક્ષરાદ્ય ભરતા ધિરાજ; શ્રી વીતરાગ સ્તવન પ્રધાન. ચક્રે વિધાયામમનો નિધાનમ. ૧.
શ્રી કષભ મહાવીર–શ્રી કેવલજ્ઞાન વિભેંક ધામ !, ઋતે ભવન્ત હદય દૂરી હા; ષટ્શત્રુજાતાદતિ દુઃખ રાવી, ભકયાડડગડમીત્યથ રક્ષ વીર. ૨.
શ્રી અજિત પાર્શ્વનાથ-શ્રી વીત રાગદ્દભુત મેહ તાપા, અસંશય જમુરકમ પાર્શ્વ !; જિન ! –દામ્યાશુ સુધાતિ પાના તથા તવ સ્નાત્રલેન નાથ!. ૩.
શ્રી સંભવ નેમિનાથ-શ્રી મજિજન ! – હદિ દુ;ખ દુને, સંસ્થાપ્ય યદેવ ! સુખી ભવામિ ભક્તિમય ન તુ કાડપિ નાના, વણી કૃપાં તે જયતીહ નાથ ! ૪.
અભિનંદન શ્રી નમિજિન-અરૂપિણનષગુણ શિવશ્રી, ભિન્ના કદાડચ્ચસ્તરસા રસેન, નદપ્રભાવી ભવતે ચ્ચ કામ, દમશ્રિતાતાં જિન! કેન નેમુ;? ૫.
સુમતિ મુનિસુવ્રત-નકે મને ભૂસ્ત્રિ જગત્યમૂનિ, સુખાબબંધ ત્વરિત મનસુફ મતિ હત્યા અને એવા તીવ્ર, વિરભવત્વ શુચિધમ ઘાત:, ૬. - પાપ્રભ મલિજિન-પશ્યાડડહિતા દુનિગડે પ્રમાદેડઘકો વયે દુઃખ કદન મેવ; પ્રક્ષે! ડસિ સૌખ્યામૃત માત્તધામ , ભત્વદત્તાકિમિદંન ભવિલઃ ૭.
શ્રીમુપાધુ અરનાથ-શ્રી વીતરાગેન્દ્ર! શિવઢિયા અસુખાસુખાહ્મલ૫ વિક૯૫ભાર!; પાર્વે ન તસ્યાક્ષરણેડહિનાના, શ્વવંદ મતિષ્ઠતિ નૈવ નાથ !. ૮.
ચંદ્રપ્રભ કુંથુનાથ-ચંદ્રો યથા નન્દતિ સવશે કું, દ્રિવેત્ તુ ચન્દ્રામ ચહમત થુ; પ્રભે ! તથા શાન્ત રસાન્વિતા જના, ભવતિ તે વાભિરનૂન વિપથ!. ૯.
શ્રીસુવિધિ શાંતિનાથ-શ્રી રજજુબદ્ધાં નૃતતિ દૃઢાશા, સુમેહ એષ બ્રમયજ્ઞરાતિ વિશે ! તવા તુ નયેત્ કદા નાડડધિ વ્યાધિ વહિં પ્રશમેડસિપાથ, ૧૦.
શ્રીશીલ ધર્મનાથ-શ્રીમન્નોં મેહ તમો ભિર, શીલા વહીન કૃતવાન | કુકર્મ, તસ્ય ક્ષsભૂતુ તવ દશનેનાક, લસ મને મેડસ્તુ તવાંકિતે થા. ૧૧.
શ્રીશ્રયસ શ્રીઅનઃત-શ્રીમન ! યથાશો લઘુરષ્ટજી શ્રી, શ્રેષ્ઠ પ્રવૃદ્ધચૈ વચન શ્રિયા અ, યાંત્ત્વ નૃચિત્તડથુરપીહ નનં, સર્વેસિવાસિ તથાડઇ નેતા ૧૨.
વાસુપૂજ્ય શ્રી વિમલ–વામીશ ! તે સર્વસમાં વચઃ શ્રી, સુધાસવા સભિરિતિ ભાવિ પૂર્ણાસુમાત્ તંબુધિત નિકામી, જ્યાયે રસેલેલતતિઃ સમૂલ!. ૧૩.
ઈર્થી શ્રીજિનરાજમવ્યયસુખાયુવીયંતેજે ચુત, સ્વસ્થ શ્રીકષભાદિ નામ મણિભિ શ્રેણી દ્રયસ્થ કમાત્, નિત્ય ભૂષિત માત્મ ચેતસિ મુદા સંસ્થાપ્ય ચે યાતિ, સિદ્ધિશ્રી કમલાપ્રભ સ ભવતિ ર જ હાશઃ સૌરભ: ૧૪.

Page #178

૧૪
સજન સન્મિત્ર ૩૦ શ્રી સીમન્દર સ્વામિસ્તવનમ્.
શ્રી જિનસુન્દરસૂરિકૃત. - શ્રીમન્તમહેન્ડમનન્તચિન્મયં, ત્યાં ભકિતતે નાથ ! યથાર્થ વાલ્મયમ સમન્વરશ્રીજિનમસ્તદુષણમ, સ્તવમ્યહું પૂર્વ વિદેહભૂષણમ . ૧. રકત ગુહૈ કિં નતનાકિજ તે, સેવા શિતેડકતરુઃ સુરાજતે? આજાનુનાનાવિધવણુબધુર, પુત્રખ્યદ્ભુત સૌરભેદધુર:. ૨. સર્વા ગભાના પ્રતિબંધકારક-સ્તવવનિઃ શાન્તરસાવતારક ચંચલડ્યામરરાજિત્ત્વલા, પાછુ તે ચન્દ્રમરીચિમંજુલા ૩ તથાંશુજાલેજટિલ તવાસન, સિંહ ચિત ભાતિ તમે નિરાસનમ; ભામણ્ડલ ભાસિતભૂમિમહલ, બસ્તિ પૃષ્ઠ જિતભાનું મડલમ. ૪. સન્દુભિતે દિવિ વિરમયપ્રદે, નદત્ત કેવાં દાંતે ચ સંસદમ ; છત્રત્રય કુન્દવરેન્દુસુન્દર, વિશ્વાધિપત્યં તવ સૂચયત્પરમ. ૫. ફુરજ્ઞાનસત્તાનલક્ષ્મી નિધાન, ભજનેત્રયે તે પદાજ પ્રધાન અર તેqમેય રમતે વિરામ, સહર્ષ વિશેષા રમાયા નિકાસમ . ૬. અવાપ્ય પ્રજા ભૂરિભાગ્યેકલભ્ય, ભજતે ભવન્ત વિભે ! શમલભ્યમ; કિમુ
સ્થલલક્ષ લસત્ક૯પવૃક્ષ, લભતે ન લવારા મંસુ સખ્યમ. ૭. લસકેવલજ્ઞાનનવ્યાંશુમાલી, મરાલાવાલીમંજુલલેકશાલી, પરાધીશ! સમન્વર ! – લુની, નૈનાસિ
સ્માન્ન કં કે પુનીશે ? ૮. પ્રત્યે પ્રાતરુત્થાય ચે નમીતિ, ભવન્તન સંગીભવે બન્નમીતિ; ત્વદુતેષુ યેષાં મને રંરમીતિ, ભયેનૈવ તેભ્યો ભય દદ્રમીતિ. ૯. અવિશ્રામકપેયલાવણ્યગેહં, ભવન્ત નિભાવ્ય પ્રો! હેમદેહમ; કૃતાર્યાનિ કુવંન્તિ યે નિત્યમેવ, વેનેત્રાણિ ધન્યાસ્ત એવેહ દેવ ! ૧૦. મહાશ્ચર્યઐશ્વર્યામીશ ! ત્વદીયં, પ્રમુદ્યતેડવેક્ષ્ય ચેત યદીયમ; ન કેવાં ભયુદ્ધમાં માનનીયા, ઘનશ્લેકભાજશ્ન તે શ્લાઘનીયા: ૧૧. આપત્તાપાક્ષિતાર ક્ષિતાર, ભવ્યત્રાત વિશ્વવિશિતારમ; સેવને ત્વાં કે ન મર્યાં અમત્ય, મૂત્ત ધમ નાય! મુકતા કૃત્યાઃ ? ૧૨. નીરગેડપિ ગ્રામરાગ ગુણાસિ, સન્માપિ વ્યકતમાયાં મૃણાસિક નિર્સગુણ્યઃ સદગુણોધ ચ ધસે, કસ્યાશ્ચય તેન નેતન દસે. ૧૩. સીમાતીતાં વિશ્વહર્ષ પ્રણાલી, કેડ તેલ સેતુમાસ્ત ગુણાલીમ; લોકાલકાકાશસર્વપ્રદેશ–નિટે જ્ઞાતું કે વિના શ્રીજિનેશાત. ૧૪. ભાવારિ ભૂરિજીત્યાઃવસન્ના, દેવાઃ સર્વે યસ્ય સેવા પ્રપન્ના; દીન દીન દેવ ! સીમપરાગ ! સર્વ રક્ષાદક્ષ માં રક્ષ રક્ષ. ૧૫. પ્રષેિ ત્વાં નન્નમન્નાકિનાર્થ, ક્ષેણિ ખ્યાત કેવલશ્રીનાથમ; કે કે ધન્યા નૈવ મિથ્યાત્વમાથ, સંસેવને સતત તીથ. નાથમ ?. ૧૬. ઈતિ સુધમધુરડમન્ડમાનન્દદાયી, સુરનરવારતિય સવંભાષાનુયાયી; વસતિ મનસિ નેતધર્વસ્ત મેહપ્રમાદક્તવ કુતસુકૃતાનાં દેશનાયા નિનાદર. ૧૭. અમરનરગણાનાં સંશયાનું સંહરતી, શિવપુરવારમાર્ગે દેહિનાં ત્રાહરતી, ભવતિ શરણુહેતુઃ કચ્છ નો નાથ ! વાણું, ભવભવભયભાજસ્તડધવલીકૃપાછું ?. ૧૮. અસુરસુરતિરહ્યાં યત્ર વૈપશાન્તિ કુરતિ હદિ વરિષ્ઠાડનન્દચિત્તપ્રશાન્તિ; સમવસરણભૂમિવિશ્વવિશ્વાસભમિ-જગતિ જનશરણ્યા તે ત્યઘાનામભૂમિ. ૧૯. અનુસરતિ તપોડથ" કાનન વા ધન વા, ત્યજતિ સૃજતિ જતુઃ સંયમૌઘ ઘન વા; તવ વચનવિલાસૈયદ્ધિના દેવદેવ!

Page #179

સ્મરણુ–સ્તા-સ્તવાદિ સંગ્રહ
ભવતિ જિનપતે ! યન્નિલ સવમેવ, ૨૦. ભક્તિપ્રદ્ઘત્રિદસવિસર ઘેરસ*સાસિન્ધુ, બ્રાહ્ત્વા પાપ શરણમધુના વામહુ' વિશ્વમન્ધુમ્ . શ્રીમન્ ! સીમન્ધર ! જિન ! તથા તત્પ્રસીદ ત્વમેવ, યુદ્દીનઃ પુનરહ ભવે ને વિષીદામિ દેવ !. ૨૧. દુઃસ્થાવસ્થાસ્થપુતિભવાપારવન્યાં વિહીન, સમ્યમાર્ગા ભ્રમણવશતા દુર્દશાં દેવ ! દીનઃ; નાડડપ્તઃ કાં કામિઠુ પુનરવાપ્તેઽપિ ગન્તુ પ્રમાદઃ, તસ્મિન્દત્તે ન મમ હૃદયે તેન નેતિવષાદઃ ? ૨૨. સેવ' સેવં તવષયુગ ક્યાં કૃતા: કદાડહુ, પીત્વા વાકયામૃતરસ મહસ્ત્રક્ષિપે કાઁદાહમ ્; ઇત્યેવ' મે સદભિરુચિતં દેવપાદપ્રસાદાત્, પૂત્તે'વીંથીમનુસરતુ તે દત્તદુઃખાવસાદાત્ . ૨૩. રાજ્યેરાડડનૈવ વિષયુđર્નાથના વિશ્વનેતૉંગૈરાગૈરિવમમ મૃત' સવદોષાપનેતઃ, દિયાઢયા તવ પરપદ્યાભ્ભોજયુગ્મ કૃતા', પ્રેક્ષ્ય પ્રેક્ષ્ય ક્ષપિતદુરતિ સ્યાં નુ લબ્ધાથ' સાથઃ ૨૪. એવ નિભ`રભક્તિસ‘ભૂતદાનતિક્રિયાકમ તાંનીત: સ્મીતતમપ્રભાવભવનત્વ નાથ ! સીમન્ધર ! તત્તન્મમાં દેવ ! સુન્દરતર' કર્યાં: પ્રસાદ' યથા, માસ ભવદુક્તશાસનવરાડસેવાવિધી સેાદ્યમઃ. ૨૫.
ઇતિ શ્રી સીમન્દર જિનસ્તવનમ્.
૩૧. શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થાધિરાજ સ્તત્રમ્.
શ્રી શત્રુંજય: પુ'ડરીક:, સિદ્ધક્ષેત્ર' મહાચલ, સુરશૈલેાવિમલાદ્રિ, પુણ્યરાશિ, શ્રિયઃપદ્મમ્. ૧. પતેન્દ્રઃ સુભદ્રશ્ર્ચ, શકિતરકમ; મુક્તિગેહું મહાતીથ' શાશ્વતઃ સ`કામદ ૨. પુષ્પત્ત્તતા મહાપદ્મ:, પૃથ્વીપીઠ” પ્રભુાપદ્ય; પાતાલમૂલ કૈલાસ', ક્ષિતિમ`ડલ મડનમ, ૩. શતમષ્ટાત્તર'નામ્ના-મિત્યાઘકતમમુખ્યહિ, મહાક૨ે વિજાનીયાત, સુધર્માં કે સ્મૃતિ શદઃ નામાન્ય મૂનિયઃ પ્રાતઃ પઢાકણુ યષિ; ભવન્તિ સંપદ તસ્ય, જતિ વિપદ: ક્ષયમ્ . ૫. તીર્થાંનામુત્તમં તી, નગાનામુત્તમા નગઃ, ક્ષેત્રાણામુત્તમ' ક્ષેત્ર, સિઘ્ધિાદ્રિયમીતિ. ૬. ૩૨. શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થાધિરાજ સ્નેાત્રમુ.
ધરણેન્દ્રમુખાનાગા, પાતાલસ્થાન વાસિનઃ, સેવતે ય· સદા તીથ-રાજ' તસ્મૈ નમાનમઃ. ૧. ચમરેન્દ્રબલીંદ્રાદ્યાઃ સર્વે' ભુવનવાસિન, સેવંતે ય· સદા તીથ-રાજ' તસ્મૈ નમોનમઃ કિન્નરકિંપુરુષ દ્યા, કિન્નરાણાં ચ વાસવા:, સેવત' ય' સદા તી-રાજ' તસ્મૈ નમાનમઃ. ૩. રાક્ષસાનામીશાä યÀશાઃ સપરિđા,સેવતે ય સદા તીથ-રાજતસ્મૈ નમેાનમ .૪.જ્યાતિષાં વાસૌ ચન્દ્ર સૂર્યાં વન્સેપિ બેચરા; સેવ તે ય` સદા તીથ-રાજ' તસ્મૈ ન મેાનમઃ ૫. અણુ પન્ની પશુપન્નીર્મુખ બ્ય`તરનાયકા; સેવંતે ય' સદા તી રાજ' તસ્મૈ નમોનમઃ. ૬. મનુષ્યલેાકસ - સ્થાનાં, વાસુદેવાÄ ચક્રિણઃ; સેવંતે ય· સદા તીથ-રાજ' તસ્મૈ નમૈાનમઃ. છ. ઇન્દ્રોપેન્દ્રાયથે તે સિદ્ધ-વિદ્યાધરાધિયા, સેવ'તે ય' સદા તીથરાજ તસ્મૈ નમાનમઃ. ૮. ત્રૈવેયક નુત્તરસ્થા મનસાત્રિદી વૌકસા; સેવ'તે ય' સદા તીથ’-રાજ' તસ્મૈ નમેાનમઃ. ૯. એવ Àલેાકક્ષ્યસ‘સ્થાના; એતે નર સુરાસુરા, સેવંતે યં સદા તી’-રાજ તસ્મૈ નમોનમ:. ૧૦. અન‘તમક્ષય' નિત્યમન'તફલદાયક; અનાદિ કાલજ યચ્ચ, તીથ" તસ્મૈ નમાનમઃ. ૧૧. સિધ્ધાશ્તીથ કૃતાડનતા, યન્ન સેત્સ્ય`તિ ચારે, મુકતેલીંલાગૃહ યચ્ચ, તીથ” તસ્મૈ નમેનનમઃ, ૧૩. ઇમાંસ્તુતિ પુંડરીકગિય: પઠતિ સદા, સ્થાનસ્થાપિ સયાત્રાયા, લભ્યતે ફલતુત્તમમ . ૧૩,

૧૩૫

Page #180

૧૩૬
૩૩. શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થાધિરાજ તેંત્રમુ.
આદિનાથ' જગન્નાથ', વિમલાચલ મડણુ જયનાભિકુલાકાશ, પ્રકાશન દિવાકરમ્. ૧. તવદેવ ! પામ્યાજ, સેવાષિર્દુલભા ભવેત; પુણ્ય સ‘ભારહીનાનાં, કલ્પવલ્લીવ દેહિનામ્ . ર. તે ધન્યા માનવા દેવા, ચેનાપિ તવ શાસનમ્ ; વન્દનીયા ત્રિભા ! તે ચે, વન્દતે ભવતઃ પદૌ. દ. પ્રચર્ડ તમરાગાદિ, રિપુસન્તતિઘાતકમ્ ; શ્રીયુગાદિજિનાધીશ, દેવ‘વન્દે મુદ્દા સદા. ૪. શ્રીશત્રુજયકાટીર, ધૃત રાજ્ય શ્રિયાપ્રભો ! સાંધનાશ નમૈાસ્તુ, શાસનતે ભવેભવે. ૫.
સજ્જન સામત્ર
૩૪. શ્રી શત્રુંજયમહાતીર્થાધિરાજ સ્તેાત્રમુ.
પૂર્ણાનન્દય' મહાયમય', કૈવલ્યચિદમય, રુપાતીતમય સ્વરુપરમણુસ્વાભાવિકશ્રીમયમ્ ; જ્ઞાનેન્દ્વોતમય કૃપારસમય સ્યાદ્વાદવિદ્યાલય; શ્રીસિદ્ધાચલતી રાજમાનશ ધન્દેડહમાદીશ્વરમ્ . ૧. શ્રીમન્રુગાદીશ્વરમાભેરુપ', યાગીન્દ્રગમ્ય વિમલાટ્રિસ‘સ્થમ્ ; સજ્ઞાનસલ્ટિંસુદટલાક શ્રીનાભિસુનું પ્રણમામિ નિત્યમ્ . ૨. રાજાદના ધસ્તનભૂમિભાગે, યુગાદિદેવાધિ સરોજપીઠમ્; દેવેન્દ્રવન્થ સુરરાજપૂજ્ય, સિદ્ધાચલાદ્રિસ્થિતમયામિ. ૩. આદિપ્રભાદક્ષિણદિગ્વિભાગે, સહુફૂટે જિનરાજમૂર્તઃ; સૌમ્યાકૃતીઃ સિદ્ધતતીનિભાચ, શત્રુજયસ્થાઃ પરિપૂજયામિ. ૪. આઢિપ્રભાવકત્રસરોરુહાચ્ચું, વિનિ ગ'તાં શ્રીત્રિપદીમવાચ; યા દ્વાદશાંગી વિષે જિનેશ, સ પુણ્ડરીકા જયતાવિાદ્રો. ૫. ચઉદ્નાણું સયસ ખમાણું, ખાવષ્ણુસહિયાણ ગણુાહિયાણું; સુપાઉઆ જત્થે વિરાયમાણા, સત્તુંજય' ત' પ્રણમામિ ગુિશ્ત્ર. ૬. ચત્તકસ્મા પિરણામરમાા, લહૂંપેધમ્મા સુશુદ્ધિ પુછ્યુા; ચતારિ અટ્ઠાદસ ક્રુત્તિ દેવા, અદ્રાવએ તાઇ જિણાણૅ વંદે, ૭. અણુ તણાણીણુ અણુ તદ સિણા અણુ તસુકખાણુ અણુતવીરિણા વીસ' જણા જત્થ સિવ પવા સમ્મેઅસેલ' તમહં ઘુણામિ. ૮. જત્થવ સિદ્ધો પઢમ મુણ્િદો, ગાડુિવા પુંડરિ વિસટ્ટો; અણુગસાહૂ પિરવારસ'જુઓ, ત પુછ્યુરીઆચલમચયામિ. ૯. વિમલ ગિરિવત’સઃ સિદ્ધિગ‘ગામ્બુવ‘શ, સકલસુખવિધાતા દનજ્ઞાનદાતા; પ્રણતસુરનરેન્દ્રઃ કેવલજ્ઞાનચન્દ્રઃ, સજતુ મુદમુદરાં નાલિજન્મા જિનેન્દ્રઃ ૧૦,
૩૫. શ્રી શત્રુંજયલઘુ૫.
અઇમુત્તય કેલિા, કRsિઅસેત્તુ જ નિત્થમાહખ, નાય રિસિસપુર, ત નિરુદ્ધ ભાવએ ભવિઆ. ૧. સેત્તુ જે પુંડરિએ, સિધ્ધા મુણિ કાઢ પચસ’જીત્તો, ચિત્તસ પુણ્માએ, સે ભણુઈ તેણુ પંડિરઆ. ૨. નામિવિનમિરાયાળું, સિધ્ધા કાઢિઢુિં દોહિં સાહૂણં; તહુ દાવિડ-વાલિખલ્લા, નિન્નુઆ દસય કાડીએ. ૩. પન્નુન સંબ પ્રમુહા, અડ્ડાઓ કુમાર કાડીએ; તહ પડવા ત્રિય પચય, સિદ્ધિગયા નારયરિસીય. ૪. થાવચ્ચાસુય સેલગાય, મુણાવિ તા રામમુણુિં; ભરડાદસરહ પુત્તો, સિધ્ધા વદામિ સેતુ જે. ૫. અન્ને વિ ખવિયમેહા, ઉસભાઇ વિસાલવસ સ‘ભૂઆ, જે સિધ્ધા સેત્તુ જે, ત' નમહ સુણિ અસખિજજા, ૬. પન્નાસોયણાઇ, આસી સેત્તુજ વિત્થા મૂલે; દસ

Page #181

સ્મરણ-સ્તત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૩૭
જોયણ સિંહુરતત્રે, ઉચ્ચત્ત' જોયણા અž. ૭. જ લડુ′ અન્ન તિર્થે, ઉગેણુ તવેણુ ખ'ભચેરેણુ, તં લહુઇ પયત્તેષુ, સેત્તુ જ ગિરિશ્મિ નિવસતે. ૮. જ કે ડિએ પુણ્ય", કામિય આહાર ભાઈયા જેઉ, ત લઇ તત્થપુણ્યું, એગે વાસેણ, સેત્તુ જે. ૯ જ કિંચિ નામતિત્વ, સગે પાયાલિ માણુસે લેએ; ત સબ્વમેવડું, પુંડરએ એ સતે. ૧૦. પડિલાભ'તે સંઘ, ડ્ડિમદિય સાહૂ સેત્તુ જે; કાણુ ચ અદ્રિ, ડ્રેગ્મ અણુતય' હાઇ. ૧૧. કેવલ નાણુષ્પત્તી, નિવ્વાણું માસિજત્થ સાહૂ'; પુંડરએ દત્તા, સત્ત્વે તે વ‘ક્રિયાતસ્થ. ૧૨. અઠ્ઠાવયસમ્મેએ, પાવાચ'પાઈ ઉજ`તનગેય; વંદિત્તા પુણ્ડફૂલ, સયગુણુ ત પિ પુંઠરીએ. ૧૩. પૂઆકરણે પુર્ણુ, એગગુણુ સયગુણુ' ચ, પદ્મિમાએ જિષ્ણુભવણે સહસ્સ', જીતગુણું પાલગે હેઇ. ૧૪. પડિમ ચેઇડર` વા, સત્તુ જગિરિસ્સ મર્ત્યએ કુઈ, ભુત્તુણુ ભરહવાસ, વસર્ગ સચ્ચે નિરૂવસગે. ૧૫. નવકાર પેરિસીએ, પુરિમદ્વેગાસણુંચ આયામ પુંડરીયચ' સરત, ફલકખી કુણુઈ અભત્તડું ૧૬ છકુડમ દસમ દુવાલસાણું, માસ ડઽહમાસ ખમણુાણ્યું; તિગણ સુદ્ધો લડુઇ, સિત્તુ જ સભરતા અ. ૧૭. છગુ ભત્તેણં, અપાણેણું તુ સત્તત્તા”, જે કુણુઇ સેત્તુ જે, તઈશ્મ લવે લડસે। સિદ્ધિ ૧૮. અજિવ દીસર્કલેએ, ભત્ત ડઠ્ઠમ ઈઉણુ પુંડરીયનગે; સન્ગે સુહેણવચ્ચઇ, સીલવિહૃષ્ણેાવિ હાઉણુ . ૧૯. છત્ત’ઝય પડાગ, ચામર ભિંગાર થાલદાણેણું; વિજાડુરા અહવઇ, તહુઁચક્કી હેાઇ રહે દાણા. ૨૦. દસ વીસ તીસ ચત્તા, લકખ પન્નાસા પુખ્દામદ ણેણું, લહુઈ ચઉત્થ છડડડ્ડમ, દસ મહુવાલસલાઇ. ૨૧. વે કભુવ વાસે, મસખમણું કપૂર વમ્સિ; ત્તિય માસખમણું, સારૂં પઢિલાભિએ લહુઇ. ૨૨. નિવત‘સુ વણુભૂમિ ભૂષણદાણેણુ અન્નતિથૅસુ; જ` પાવઈ પુણ્ફલ', પૂઆ ુવણે સિત્તેજ, ૨૩. કતાર ચારસાય, સમુદ્દારિગર-રૂ, મુચ્ચ{તઅવિષ્લેષ્ણુ, જે સેત્તુ જ ધરતિ મણે. ૨૪. સારાવલી પચન્નગ-ગાહાએસઅહુરેણુ ભણિય્યાએ, જો પઈ ગુણુ નિસુઇ, સાલઇ સિત્ત’જજત્ત ફૂલ, ૨૫.
૩૬. શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થ બૃહત કલ્પ.
સુઅધમ્મકિત્તિઅ ત,સ્થિ દેઢિવ‘અિ થુર્ણિમા, પાહુડએવિજાણુ, દૈસિઅમિગવીસનામ જ, ૧. વિમલગિરિ મુત્તિનિલએ, સેવુંજ સિદ્ધખિત્ત પુંડરીઓ, સિરિસિદ્ધસેહરસિદ્ધ, પશ્વએ સિદ્ધરાએ અ. ૨. બાહુબલી મરુદેવ, ભગીરહા સહસ પત્તસયવત્તો; ફૂડસય અકુંત્તર, નગાહિરાએ સહસકમલે. ૩. 'કે કેિિનવાસ, લેાહિચ્ચા તાલજએકય ખુત્તિ;સુરનરસુણિકયનામા, સેા વિમલગિરિજય તિત્ય, ૪. રચાયરવિવરોહિ, રસ કૂનિજીઆ સદેવિ જત્ય; કાઇ પંચકુંડા, સા વિમલગિરિ જયઉ તિત્વ ૫. જો અયચ્છગમ્મિ અસી, સત્તરીસડ્ડો અપન્નખાર જોઅણુએ, સગરચણિ વિત્થિણ્ણા, સેા વિમલગિરિ જયકતિત્થ. ૬. જો અહુ જોયણચ્ચે, પન્ના દસ જોયણે આ મૂ યુવિ વિત્યિઙ્ગા રિસહજિષ્ણુ, સેા વિમલગિરિ જયઉ તિથૅ, ૭. જહિઁ રિસહુસેણપમુહા, અસ`ખ તિર્થંકરા સમેસરિ, સિદ્ધાઅ સિદ્ધસેલે, સે વિમલગિરિ જયક તિલ્થ. ૮. તડુ પઙ

Page #182

૧૩
સજ્જન સામગ્ર
મનાહુપમુહા, સમારિસન્તિ જત્થ ભાવિજિણા; ત` સિદ્ધખિત્તનામ', સેા વિમલગિરિ જયઉ તિત્વ. ૯. સિરિનેમિનાહુ વજ્જા, જથજિણા રિસહપમ્રુદ્ધ વીરતા; તેવીસ સમેટસરિ, સે। વિમલગિરિ જયઉ તિત્વ, ૧૦. મણિરુપ-કયપશ્ચિમ, જત્થ સહચેઈય ભરહવિહિં સદ્ગુ વીસ જિાયયણું, સા વિમલગિરિ જયઉ તિત્થ. ૧૧. બાહુબલિા ઉ રમ્મ, સિરિ મરુદેવાઈ કારિઅ ભણ'; જત્થ સમાસરણુજીઅં, સા વિમલગિરિ જયઉ તિર્થં. ૧૨. એસપિણીઇ પદ્મમ:, સિદ્ધો ઇહુ પઢમચદ્ધિ પઢમ સુએ; પઢમજિષ્ણુસ્સય પઢમ, ગણુહારી જત્ત્ત પુંડરીએ. ૧૩. ચિત્તસ પુણિમાએ, સમણાણુ' ષ'ચકોડી રિયરિ; નિમ્મલ જસ પુંડરિએ, સા વિમલગિરિ જયઉ તિર્થં. ૧૪. નમિ વિનમિ ખયરિંદા, સહમુણિ કોડિહિં દોહિં સજાયા; જહિં સિદ્ધ સેહરાસ, સા વિમલગિરિ જયઉ તિત્થ. ૧૫. સવ‡-સિદ્ધ પત્થઙ, અંતરિઆ પન્નકેાલિકખુદહી; સેઢીહિં અસમાહિં, ચઉર્જાસલકખાઇ સખાર્ત્તિ. ૧૬ જત્થા ચ્ચ જસાઈ, સગર`તા રસહુવંસજનાિ; સિદ્ધિ ગયા અસખા, સે વિમલગિરિ જયઉ તિથૅં. ૧૭, વાસા સુચઉમ્માસ', જત્થ§િઆ અજિઅસતિ જિષ્ણુનાહા; બિઅ સાલ ધમ્મ ચક્કી, સો વિમલગિરિ યઉ તિર્થં’. ૧૮. દસ કાડ સાહુ સહિઆ, જત્થ વિડ વાલેિખિલપમુહનિવા, સિદ્ધા ન ગાહિશએ, જયઉ તય પુંડરિય· તિ. ૧૯. જહિં રામાઇ તિ કાઢિ, ઇગનવઈ નારયાઈ મુણિલકખા; જાયાએ સિદ્ધરાયા, સેા વિમલગિરિ જયઉ તિર્થં. ૨૦. નેમિવયણેણુ. જત્તા, ગએણુ હિં નહિઁસેણુ ગણુિવર્ધા; વિહિએ અજિયસ’તિથઓ, સેા વિમલગિરિ જયઉ (તત્થ‘ ૨૧. પજજીન્ન સ‘અપમુહા, કુંમરવા સતૢ અડ્રેકેાહિબ્રુઆ; જત્થ સિવ· સપત્તા, સે। વિમલગિરિ જયઉ તિત્થ. ૨૨. અન્નેવિ ભરહસેલગ, થાવÄાસુઅસુઆઇ અસ`ખા; જહું કાડાકાઢિ સિદ્ધા, સા વિમલગિરિ જયઉ તિત્વ. ર૩. અસખા ઉદ્ધારા, અસ`ખડિમાએ ચેઇમ અસ`ખા, હિં જાયા જય તય, સરિસતું જય મહાતિત્થ. ૨૪. કય જિષ્ણુ ડિમ્રુદ્ધારા, પડવા જત્થે વીસકેાર્ડિ જીઆ; મુત્તિ નિલયગ્નિ પત્તા, સે વિમલગિરિ જયઉ તિત્થ. ૨૫. ભરહકારાવિયબિંબે, ચિલ્લતલાઈ શુદ્ધાઇ નમતા, હિં હાઈ ઇગયારી, સે। વિમિલગિરિ જયઉ તિત્વ. ૨૬. દહિલલિયસમીવે, અલખ દેઉ લીપરિસર૫એસે; સિવખાર' વિખાર, જીઇગુહાએ વિદ્વાšઉં. ૨૭. અઠ્ઠમતવેણુ તુડ્ડો, કવિડ જકખા હિં ભરપડિમ; વંદાવł જયઉ તય, સિરિસતુંજયમહાતિત્થ. ૨૮. સ’પઈ વિમ ખાહુડ, હાલપલિત્તાડઽમ દત્તરાયાઇ, જ ઉદ્ધહિતિ તય, સિરિસનુંજયમહાતિલ્થ. ૨૯. જ કાલ યસૂરિ પુરો, સરહિં સુદ્ધિĀિ સયા વિદેહેવિ; ઋણુ ામઅસગુત્ત, તં સસ્તુંજયમહાતિર્થં ૩૦ વડિબિંબુદ્ધારે, અણુપમ સરમ જિઅ ચેઠાણે; જહું હાઈ જયઉતય; સિરિસનુંજયમહાતિત્વ. ૩૧. મરુદેવી સાતિ ભવ, ઉદ્ધરિહી જત્થ મેઘધાસનિવે, કક્રિપુત્તો ત ઇદ્ધ, સિરિસનુંજયમહાતિથ ૩૨. પચ્છિમ ઉદ્ધાર કર, જસ્સ વિમલવાહુણા નિવા ડેાહી, દુષ્પસ્રહ ગુરૂવએસા, ત` સતુ જયમહાતિત્થ'. ૩૩. વચ્છિન્ને વિઅતિથૅ, ઢા હી પૂઅનુઅ મુસહુફુડ જ જાપઉમનાહુતિસ્થ, તં સતુ જય

Page #183

સ્મરણસ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૩૯ મહાતિર્થ. ૩૪. પાય પાપવિમુકા, જસ્થ નિવાસી અજનિ તિરિઆ વિ; સુગઈએ જય તયં, સિરિસતુંજય મહાતિર્થ. ૩૫. જસ્સ સયાઈ કપે, વકખાએ ઝાઈએ સુએસરિએ, હાઈ સિવ તઈ અભ, તે સતું જય મહાતિર્થ. ૩૬. જલ જલણ જ લહિરણવણુહરિકરિ વિસવિસરાઈ દુઠ્ઠભયં; નાસઇજ નામ સુઈ, ત સત્તજ ય મહાતિર્થં. ૩૭. ઇય ભબાહુરઈઆ, કપા સતું જતિસ્થમાહર્ષ, સિરિયરપદુદ્ધરિય, જપાલિણ સંખવિ. ૩૮. ત જહસુઅ યુએ મે, પઢત નિસર્ણત સંભવંતાણું સતુ જયકપ ઘુત્ત, દેઉલહુ સતું જયસિદ્ધિ. ૩૯
૩૭. શ્રી સે પારકમંડન કહષમજિન સ્તોત્રમ્. જયાનંદલક્ષમી લસલ્લીક, સુરાધીશ સંસેવ્ય પદારવિંદમ; કુચારુચામીકરાઘોતીદેહ, યુગાધીસમાપિ પારકેયમ. ૧. તિતીર્ષામિ સિંધું ભુજાભ્યાસમાન, ચિકીર્ષામિ પિયૂષ યૂષસ્ય પાનમ; તિતં સામિ જો દધિસ્તાવકાનાં, સ્તવ દેવ ! સંખ્યાતિગાનાં ગુણનામ. ૨. મનશ્ચિતિતાતીત વસ્તુ પ્રદેન, ઘસત્ પાદપેન ત્વયા જ ગમેન; નચઃ કોષ્યય નંદઘનિ દેશ, પ્રજો ! શ્રાજતે કુંકણાહૂાન દેશઃ ૩. મયાપ્ત ફલ જન્મ કલ્પદ્રુમસ્ય; પ્રભુ વં ચ વિશ્વસ્ય વિશ્વત્રયસ્ય; યતઃ ચક્ષુષાવી તત્વ વર , ચિરં સંચિતૈઃ પ્રાચ્ય પુનૈરગણ્યઃ ૪. વિશિષ્ટક કાછોદય યાનપાત્ર, પવિત્ર વિરાજતુ ગુણશ્રેણી પાત્રમ; ભવત્ યાદપદ્મ વિભે ! યે ભજતે, ભવાભાધિ પારીણતાં તે લભતે. પ. અહં ભાગ્યહીને ભવતઃ પ્રપદ્ય, પ્રત્યે ભાગ્યવાનદ્ય જાતેમિ સંઘ; દેષખંડમપ્યાગત સ્વર્ણશૈલં, સુવર્ણ ન કિં જાયતે વા વિશાલમ . ૬. વિદેશગમી પ્રાપ્ય સત્ સાથંવાઉં, યથા મેદતે ચાતકે વાંબુવાહમ; તથા ડું ભવંત શિવશ્રી વિનોદ, સમાસાદ્ય સદ્યઃ પ્રપદ્ય પ્રદમ . ૭. કદા દેવ ! તે સેવકે ડહું ભયં, કદા શાસન તાવકીનં ભજેયમ; કદા દશને દર્શનાર્ પાવચેય, કદી ત્વત્ પદાજ ચ ચિત્ત ન જેયમ. ૮. મહાતીર્થ શત્રુંજયોપકાયાં, સુસંપતુ વીલાલસત્ ભુમિકાયામ; પુરે સાર સોપારકે મૂતિરેષા, મુદેડતુ ત્વદિયાદશરિંદુલેખા. ૯. વિભે ! તાવકિન પ્રસાદારશેષા, સમેષાં ભવતીષ્ટલક્ષમી વિશેષા; દુરાપં ભવેત્ વસ્તુ કિં કલ્પવૃક્ષે, જનાનાં મોભીષ્ટ દાનૈકદો. ૧૦. નિરુપમ મહિમ શ્રી સાર સેપારનામ, પ્રવર નગર લક્ષમી કામિની કંકણાભ પ્રથમ જિન ! મવૈવ ભક્તિતઃ સંતુતવમ, નિજ વિશદ પદાજે પાસનાં દેવ ! દેયાઃ ૧૧.
૩૮. શ્રીગષભદેવ સ્તવં અષ્ટ મહા પ્રાતિહાર્યમયં. મહાનદ લીલા સરે રાજહંસ, જગલેચનાનંદ રાકાનીશેશમ, મુનિયેય નાભેય દેવાધિદેવમ, તુવે લાભવંત ભદત ભવંત. ૧. અશેકેડપિ લેક સશેક ક્ષણેનાકરદ્વીતશોક ભવત્સન્નિધિતમ તથા મારુ દેવો ત્વદારાધકાનાં, વિલીયેત શેકેલભ કિ નામ ચિત્રમ. ૨. ન દેવે ભવતઃ પરે વીતરાગા-દિતિ વ્યાહરત્યુદૃભટ દુદંભી, નિપીયેવ દિવ્યદેવની તાવકીન, તથા નાદ્રીયતે સુધામા દિયા. ૩. મહાસંવતે ત્વામિદ કિં પરંભ્ય પરિંજસ ભામડલ સત્યતન ત્રિલેક મનસ્તાપ હારી ત્વમેવા-વહાલાત પત્ર

Page #184

૧૪૮
સજજને સોજોબ ત્રયીતિ વ્યક્તિ ૪. ભવિષ્યન્ ભવત્ પાદ સંસ્પેશ ગ્યા, સુરેઃ પૂજ્યતે પુષ્યયું જેરલાપી; જગન્નાથ તગ્રામરવી જય ભવંત, સુરાઃ કિ ને પૂજ્યા ભયુ. ૫. સિતધ્યાન નિસ્ત સ ધારા વિદીર્ણ, તરંગારતારાહિ નિત્યા જયશ્રી; તવૈવ ત્રિલોકીશિતઃ સ્વર્ણસિંહ-સનસ્ય જાગતિ નવાપરસ્વ. ૬. ઈતિ પ્રાતિહાય શ્રિયા ફીત કીર્તાિ, પ્રભુર્નાભિ ભૂપાલ વંશાણું દુ; શુચિ ક્ષાયિક દશન મે વિતીય, સ્તુતે દશને ફુરદર્શનશ્રી: ૭.
૩૯. શ્રી ચન્દ્રપ્રભુ મહાપ્રભાવિક સ્તોત્ર. 5 ચન્દ્રપ્રભ પ્રભાધીશ, ચન્દ્રશેખરચન્દ્રભૂફ ચન્દ્રલમાંકચદ્રાંક ચન્દ્રબીજ નમોસ્તુ તે. ૧. 8 ફ્રી શ્રી અહમ ચન્દ્રપ્રભઃ શ્રી ફ્રી કુરુ કુરુ સ્વાહા, ઈષ્ટસિદ્ધિ મહાસિદ્ધિઃ તુષ્ટિ-પુષ્ટિ કરે ભવ, ૨. દ્વાદશ સહસ્ત્ર જપ્તો, વાંચ્છિતાથફલપ્રદ માહિતસિસંધ્ય જસઃ સર્વ વ્યાધિવિનાશકઃ ૩. સુરાસુરેન્દ્રસંપૂજ્ય શ્રી પાંડવનૃપ સ્તુતઃ શ્રી ચન્દ્રપ્રભતીર્થેશઃ શ્રિયં ચન્દ્રો જવલાંકુસ. ૪. શ્રી ચન્દ્રપ્રભાવિધેય, સમૃતી સર્વ ફલપ્રદા, ભવાધિ આધિ વિધ્વંસ-દાયિની મેવરકદા. ૫.
૪૦. શ્રી મહાવીર સ્તોત્રમ્. 8 અહં ી મહાવીર ! સપવિષ હર દુતમ ; દુષ્ટરોગવિનાશનરક્ષ રક્ષ મહાવિભે ! ત્વજ્ઞા માગુલીમંત્ર-જાપેન સર્વદેહિનામ; તક્ષકાદિ મહાસ૫,-વિષ નશ્યતુ તક્ષણમ. ૨. ગ્રથિકવરનાશે ડસ્તુ, ભૂતબાધાં વિનાશય વાતપિત્તકફદભૂતાન, સર્વ રોગાન ક્ષય કુરુ. ૩. જલે સ્થલે વને યુદ્ધ, સમાયાં વિજયં કુરુ 8 અડું રડ્યોં મહાવીર ! વર્ધમાન ! નમોડસ્તુ તે. ૪.
૪૧. બૃહત્ ઉવસગ્ગહર મહાપ્રભાવક સ્તોત્રમ્ ઉવસગ્ગહર પાસ પાસવદામિ કમ્મદણમુક્કવિસહર-વિસ–નિમ્નાસ, મંગલકલાણ આવા સં. ૧. વિસર-કુલિંગ-મંત, કઠે ઘાઇ જે સયા મણુઓ તસ્સ ગહરોગ-મારી, દુઃ-જરા જ તિવિસામં. ૨. ચિઠ્ઠઉ દૂરે મતે, તુજ પણવિ બહુફલે હાઈ, નરતિરીએ સુવિ જીવા, પાવતિ ન દુખ–દેગર્ચા. ૩. 8 અમરત-કામધે, ચિંતામણિ-કામ-કુંભ-માઈયા; સિરિપાસનાહસેવા, ગહાણ સવિ દાસત્તમ. ૪. 8 ફ્રી શ્રી એ તુહ દંસણ સામિય પણાઈ રેગ-સોગ-દુઃખ-દેહગ્ન, કમ્પતરુમિવ જાયઈ, કે તુહ દંસણેણ સવ્વફલહેઉ સ્વાહા. ૫.
કી નમિઉણવિષ્યનાસય. માયાબીએ ધરણ-નાગિદ્ધ, સિરિકામરાજ કલી યં, પાસજિર્ણિદં નમામિ. ૬. ક ી શ્રી નિરિપાવિસર-વિજાજામતે ઝાણ-ઝાએક્ઝા, ધરણુ-પઉમા ઈદે મી, કે ફ્રી ફસ્તનમ. વીહા છે. • જયઉ ધરણિ - પઉમાવઈ ય નાગિણી વિજા, વિમલઝ.સહિયે, કે ફ્રી ફયૂ સ્વાહા ૮. ૭ થુમિ પાસનાહ, ૪ ફ્રા પણ મામિ પરમભત્તીએ, અખર-ધરણેન્દ, પઉમાવઈ પડિયાત્તિી. ૯. જસ પકમલમજઝે, સયા વસઈ ૨ઉમાવઈય ધરહિંદ, તસ્સ નામઈ સયલ, વિરહ-વિસ નાઈ. ૧૦. તુહ સમ લાદ્ધ, ચિતામણિકપુપાયવષ્ણહિએ, પાવતિ આવણું, જીવા
Jain Education Interational

Page #185

સ્મરણુ–સ્તાત્ર-સ્તવાદ સંગ્રહ
૧૪૧
ક
અયરામર ઠાણુ`. ૧૧ ૬ નટ્ટુ}-મયઠાણે, પશુઝુ-કમર્હુ-નğ-સ'સારે, પરમ? –નિઠુિં-મઠું, અદ્ભુગુણાધિસર` દે. ૧૨. ૪ ગરૂડા વિનતાપુત્તો, નાગલખ્ખી મહાબલઃ, તેણુમુચ્ચતિ મુસ, તેણુ મુચ્ચતિ પન્નગા:, ૧૩. સ તુહ નામ સુદ્ધમંત, સમ્મ જો જવેઈ સુદ્ધભાવેણુ, સેા અયરામર ઠાણું, પાઇ ન ય ોગ્ગઇ દુખ. ૧૪. ૐ પડુ-ભગંદર દાહ, કાસ–સાસ”–ચ સૂલમાઇણિ, પાસપહુપભાવેણુ, નાસ ંતિ સયલાગાઈં. ી સ્વાહા. ૧૫. ત્રિસદુર-દાવાનલ-સાઇણિ-વેયાલ-મારિ-આયકા, સિરિ નિલક’ઠ પાસસ, સ્મરણુમિત્તણુ નાસતિ. ૧૬. પન્નાસ' ગેાપીડાં, કુરગૃહ તુહ દ'સણું ભયંકાયે, 'આવિ ન હુંદ્ધિ એ તહુ વિ, તિસજ્જ જ ગુણિજાસેા. ૧૭. પીંડ જત ભગદર ખાસ, સાસ શૂળ તડુ નિવ્વા, સિરિસામલપાસ મહંત, નામ પઊર પઊલેણ. ૧૮. ૐ તી શ્રી પાસધરણુસ'જન્નુત્ત' વિસહુરવિજજ જવેઈ સુદ્ધમણેણુ', પાવઈ ઇચ્છિત સુહુ, કૈં થ્રી શ્રી કુમ્હર્યું સ્વાહુ. ૧૯, ૪ રાગ-જલ-જલણ-વિસહર-ચૌરારિ-મઈંદ-ગય-રણુ-ભયા”, પાસજિણુનામસ‘કિત્તણેણુ, પસમ`તિ સવાઇ. ી સ્વાહા. ૨૦. ૐ જયઉ ધરણુિંદ નમઃસિય, પઉમાવઇ પમુહ નિસેવિયા પાયા, કી મહાસિદ્ધિ, કરેઇ પાસ જગનાહે. ૨૧. ી શ્રી ત` નમ: પાસનાહ, ૐ ની શ્રી ધરણેન્દ્ર નમસિય. દુવિાસ, ક ની શ્રી જમ્સ પભાવેણુ સયા, ૐ શ્રી નાસતિ ઉવા મહુવે. ૨૨. કી શ્રી પÛ સમરતાણુ મળે, ૐ ની શ્રો ન હેાઇ વાહિ ન તં મહુાદુઃખ, ક શ શ્રી ન નામપિ હિંમતસમ, કૈ થ શ્રી પયડ. નીડ્થ સદેહા. ૨૩. ૪ ની શ્રી જલ- જલણુ-ભય તહ સર્પસિંહ, ક ી શ્રી ચૌરારિ સભવે બિપ્પ, ૐ ની શ્રી જે સમરેઈ પાસપહુ", ઈં ની શ્રી કલી પુદ્ધવિકયાવિ કિં તસ. ૨૪. ૪ ૧ શ્રી કલી ની ઇહુ લાગડ્ડી પરલાગટ્ટી ની શ્રી જો સમરેઇ પાસનાહ, કહાની હું ગાગી ગ્ઙ્ગ, તં તહુ સિઈ ખિ૫. ૨૫. ગૃહ નાહ મરહ ભગવત, ૐ ની શ્રી કલી ચા શ્રી ૐ મૈં કલી કલી શ્રીકલિકુસ્વામિને નમઃ. ૨૬. ઈઅ સથુએ મહાયસ !, ભત્તિખ્તર-નિખ્સરેણુ, હિયએણુ, તા દેવ દ્વિજ બેહિં, ભવે ભવે પાસ જિણચંદ. ર૭. ૐ શાંતિ: કૈં શાંતિઃ ૐ શાંતિઃ
૪૨. શ્રી રિકાપલ્લી પાર્શ્વનાથ સ્તેાત્રમ્.
ૐ નમા દેવદેવાય, નિત્ય ભગવતેઽહું તે; શ્રીમતે પાર્શ્વનાથાય, સવ કલ્યાણકારિણ ૧. ી રુપાય ધરણી દ્રપદ્માવત્યચિં'તાંપ્રયે; શુદ્ધાતિશય કેટિભિઃ, સહિતાય મહાત્મને. ૨. ટ્ટે મટ્ટે પુરો દુષ્ટિવેટ્ટે વ`કતવત્; દુષ્ટાન પ્રેત પિશાચાદ્દીન, પ્રાશયતિ તેઽભિધા. ૩. સ્ત’ભય સ્તંભય સ્વાહા, શતકેટિ નમસ્કૃત, અધિમત્ કમ ાં દ્રા, દાપત ́તી ડિબના:, ૪. નાભિ દેશેાદ્મવન્નાલે, બ્રહ્મરંધ્ર પ્રતિષ્ટિતે; ધ્યાતમષ્ટદલે પદ્મ, તત્વમેતત લઘુમ . પ. તત્ત્વમત્ર ચતુાણી, ચતુણુ વિમિશ્રિતા; પંચવણ ક્રમધ્યાતા, સવ કાય કરી ભવેતૂ. ૬ ગ્રૂિપ ક સ્વાહેતિ વણું:, કૃત પ‘ચાંગ રક્ષણુ:; યાડભિધ્યાય િતત્ત્વ, વશ્ય સ્તસ્યાઽખિલશ્રિયઃ ૭. પુરુષ' આધતે ખાઢ, તાવàશ પર પરાઃ; યાવન્ન મંત્રરાજોય, હૃદ જાનત્તિ' મૂત્તિ'માન્ ૮ વ્યાધિ ખધવધવ્યાલાનાં ભત્ર ભ્રયમ્ હું ાય

Page #186

૧૪રે
સર્જન સન્સિવ પ્રયાતિ પાશનામસ્મરણ માત્રતઃ. ૯યથા નાદમાગી, તથા ચેન્નમયો ભવેત; તદા ન દુષ્કર કિંચિત્ , કચ્યતેડનુભવાદિદમ્ - ૧૦. ઇતિશ્રી છરિકા પલ્લી, સ્વામી પાશ્વજિનઃ સ્તુત શ્રીમેરૂતુંગઃ સૂરે સ્તાત્, સર્વસિદ્ધિપ્રદાયક. ૧૧. જીરાપલ્લી પ્રભુ પાશ્વ; પાશ્વયક્ષેણ સેવિતમ; અચિત ધરણેન્દ્રણ, પદ્માવત્યા પ્રપૂજિતમ્ ૧૨. સર્વમંત્રમાં સર્વકાર્ય સિદ્ધિકર પરમ ધ્યાયામિ હૃદયાંજે, ભૂતપ્રેતપ્રણાશકમ. ૧૩. શ્રીમે ડુંગ સૂરી, શ્રી પાર્શ્વ પ્રભેટ પુર ધ્યાન સ્થિત હદિ ધ્યાયન, સર્વસિદ્ધિલશે ધ્રુવમ. ૧૪.
- ૪૩. શ્રી જીરાવલિ પાર્શ્વનાથ સ્તોત્રમુ.
મંત્ર-છે ફ્રી શ્રી જીરાવલિ પાર્શ્વનાથાય નમઃ મંત્ર જીરાવલિ પ્રભુપાશ્વ, પાશ્વયક્ષેણ સેવિતમ; અચિંત ધરણેન્દ્રણ, પદ્માવત્યા પ્રપૂજિતમ્ . ૧ સર્વમંત્રમય સર્વકાર્ય સિદ્ધિકર પરમ, ધ્યાયામિ હૃદયાંજે, ભૂતપ્રેતપ્રણાશકમ . ૨. શ્રી મેરૂતુંગસૂરી, શ્રીમત્પાશ્વપ્રઃ પુર, ધ્યાનસ્થિત હદિ ધ્યાયન, સર્વસિદ્ધિ લભે ધ્રુવ. ૩. શ્રી પાશ્વ વિભાશાલી, લક્ષમી રાજ્ય જયપ્રદ, જગદ્ગુરુ જયત્યેક, જીરા૫લિવિભૂષણું. ૪. જીરા પતિલપુર ફલધિનગરે વાણારસીસ્વામિનિ, શ્રી સખેશ્વરનામકેષુ મથુરા સેરીસકે તભને, શ્રી મદ્દાહડપલિભિ પટતોનમે કહે શ્રીપુર, ભાલ જાજે કરહટકે જિનપતિ શ્રી પાર્શ્વનાથં તુવે. ૫. જીરા પતિલ વિભૂષણે જિનમિતિ શ્રી પાર્શ્વનાથ મુદા, શકાલિમુનિસુંદર સ્તવગણન તકમ યુઃ સ્તુતે, સવભીષ્ટ સુખોશ્ચર્ય રવિરત હૂ જ પ્રદાઢ, મેહદ્વેષીજયશ્ચિયા સ લભતે એડચિરાચ્છા શ્વતમ્ . ૬.
૪૪. શ્રી કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ મંત્રાધિરાજ સ્તોત્રમ. ક ક્ષ શ્રી તે નમહ પાસનાë, 8 ફ્રી શ્રી ધરણંદ્રન સિચંદુહવિણસિં, કે # શ્રી જસ પભાવેણ સયા, ફ્રી શ્રી નાસંતિ ઉબૈદવા બહુવે. ૧. ૐ હ્રીં શ્રી તઈ સમાંતાણુમણે ફ્રી શ્રી ન હોઈ વાહિ નત મહાદુકખં, શ્રી નામ પિહિમ તસમ, ફ્રી શ્રી પયર્ડ નWીર્થ સંદેહો. ૨. ફ્રી શ્રી જલ જલણ ભએ તહ સપ, સિહં જ જૈ શ્રી ચૌરારિસંભવે ખિ૫, 8 ફ્રી શ્રી જે સમરઈ પાસનાહ ૪ ફ્રી શ્રી પહવઈ નકયાવિ કિ તસ. ૩. * જૈ શ્રી કāી ફ્રી ફ્રી ફ્રી ઈહ લેગઠિ પર લોગઠિ, 8 જૈ શ્રી જે સમરઈ પાસ નાહં તુ É Ê હું હાં ગી ની ગુગઃ તંતહ સિજજઈ ખિપે, હનાહં ૐ હ્રીં શ્રી કÓી સરહ ભગવંત. ૪. ક હ્રીં શ્રી કર્લી ચૅ શ્રી કલી કલી કલિકંડસ્વામિને નમઃ.
આ સ્તોત્ર પવિત્ર થઈ મન વચન કાયા નિમલ કરી, નિરંતર સાત વાર છે માસ સુધી ગણે તેને રાજ્યલક્ષ્મી અવશ્ય મળે. એ તેત્ર જેને કંઠે બાધે તેને સંતરાદિ દોષ ટલે, ઘર પૂજ્ય લક્ષ્મી પામે. એ સ્તોત્ર કષ્ટ પડયે બે ત્રણ કરી સાડા બારહજાર તમાલાયે ગણે, ભૂ મિશયન કરે. અસત્ય વચન ત્યાગે શીયલ પાલે, શ્રીપાશ્વનાથજિનપ્રતિમા આગલ જાપ કરે, પછી અગર–કપૂર-કસ્તુરીને હેમ કરે. એવી રીતે ત્રણ દિવસમાં જાપ કરવાથી પદ્માવતી વશ્ય થાય, ચિંતિત કાર્ય સિદ્ધિ થાય, વિવાદવિવાદે-રાજ્યારે માન્યણું થાય.

Page #187

સ્મરણુ–સ્તાત્ર–સ્તવાદિ સંગ્રહ
૪૫. શ્રી લિકુંડ પાર્શ્વનાથ યંત્ર-મંત્ર મય રસ્તે ત્રમ્.
પ્રણમ્ય દેવેદ્ર નિત્ય જિનેન્દ્ર, સનમગ્ન' પ્રતિમાધ સત્ત; સ્તાળ્યે સદાહ' કલિકુંડ યન્ત્ર, સર્વત્ર વિઘ્નૌધ વિનાશ દક્ષ, ૧. સ્વેષ્યઃ મરતે પહીયેડપિ ભકત્યા; શકત્યા તુવ તાડપિંજયન્નુમંત્ર, પૂજાપ્રભુવન હૃદયે દ્વધાન, સવે સિત ચૂતુ મંત્રરાજ, ર. ગૃહાંગણે કલ્પતરુપ્રસૂતા, ચિંતામણિ તસ્ય કરે લેાટ; ગાવશ્ર્વતુલ્યાસ્તિ ચ કામધેનુ યસ્તાસ્તિ ભકિત કલિકુડ યન્ત્રમ્ . ૩. નમામિ નિત્યં કલિકુયત્ર, સદા પવિત્ર કૃત રત્ન પાત્ર, રત્નત્રયારાધન ભાવ લભ્ય સુરાસુરૈઃ વંદિત માદ્ય મિ. ૪. સિંહેભ-સર્પાનિ-જલાધિ-ચૌર, વિષાદ ચાનેપિ સદાપિ વિઘ્નાઃ, વ્યાધ્યાય. રાજ્ય કુલેાદ ભવં ભય, નશ્યંતવસ્ય" કલિકુડ પૂજ્યા પ. દૃસ્વાદિ બધ નિગડ નિદાન, તુ દરતિ શિઘ્ર' પ્રપન્, સુમત્ર; વરાતિસાર' ગ્રહણિ વિકાર, પ્રયાંતિ નાસ કલિકુ‘ડ પૂજ્યા ૢ વધ્યાપિન′રી બહુ પુત્ર ચુકતા, સ`સાર સૌમ્યા પ્રિય ચિત્ત રકતા, યસ્તાસ્તિ ચિત્તે કલિકુ ચિન્તા, નમામ્યહું' ત` સતત ત્રિકાલમ્ . ૭. અનર્થ સર્વે પ્રતિઘાત દક્ષ, સૌખ્યયસઃ શાંતિક પૌષ્ઠિકાભ્યાં; નમામિ નિત્ય' કલિકુંડ યત્ર, વિનિગત યજિનરાજવક્રાત્. ૮. જીવનમિદમુનિવદેવરાજા ભિવદ્ય'; પાતિચ વર ભકત્યા સદા ચેાપિશાયૈઃ સકલ સુખ મન૫ કલ્પયાવપ્રયઘે, મંત્ર વિનિહિત વિષ વિઘ્ન યત્રરાજ પ્રસાદાત્ ૯. મત્ર કે પી શ્રી કલી આ અહં કલિકુંડ સ્વામિન્ શ્રીપાર્શ્વનાથાય ધરણેન્દ્ર પદ્માવતિ સહિતાય અતુલખલવીય પરાક્રમાય સર્વ વ્યાધિ વિનાશનાય આત્મવિદ્યા રક્ષTMપરવિદ્યાછિંદ છિંદ્ર' ભિન્ન ભિન્ન ફ્રી ફ્રી ← સ્ક્રૂ સ્ક્રો" સ્ક્રૂઃ હવ ફૂટ ફ્રૂટ સ્વાહ ॥ મત્યહ. ૧૦૮ જાપ કરવા.
૪૬. શ્રી પાર્શ્વનાથસ્ય ગર્ભિત મન્ત્રાધિરાજ તેત્રમ.
૧૪૩
શ્રી પાર્શ્વ: પાતુ વે નિત્ય, જિનઃ પરમશંકર, નાથઃ પરમશક્તિ, શરણ્યઃ સર્વકામદઃ ૧. સવિન્નર: સ્વામી, સવ'સિદ્ધિપ્રદાયકઃ; સવ સત્ત્વહિતા યાગી, શ્રીકર: પરમાદઃ ર. દેવદેવ: સ્વયંસિદ્ધ-ચ્ચિદાન્તમયઃ શિવઃ; પરમાત્મા પરબ્રહ્મ, પરમઃ પરમેશ્વરઃ ૩. જગન્નાથઃ સુરજ્યેષ્ઠા, ભૃતેશઃ પુરુષાત્તમઃ; સુરેન્દ્રો નિત્યધમશ્ર, શ્રીનિવાસઃ શુભા વઃ ૪. સર્વાંનઃ સદેવેશઃ, સ ́દઃ સર્વાંગેાત્તમઃ; સર્વાંમાં સ ́દીચ, સર્વવ્યાપી જગદ્ગુરુઃ ૫. તત્ત્વમૂર્તિ: પરાદિત્યઃ, પરબ્રહ્મપ્રકાશકઃ; પરમેન્દુઃ પરપ્રાણુઃ, પરમામૃતસિદ્ધિદઃ ૬. અજઃ સનાતનઃ શમ્ભુ-રીશ્વરશ્ર્વ સદાશિવઃ; વિશ્વેશ્વરઃ પ્રમેા દાત્મા, ક્ષેત્રાધીશઃ શુભપ્રદઃ ૭. સાકારર્ચ નિરાકાર, સલા નિષ્કલેઽવ્યયઃ; નિમમા નિવિકાશ્ર નિવિકલ્પે નિરામયઃ ૯. અમરŽાજરાઽનન્તઃ એકેાડનનઃ શિવ ત્મક, અલક્ષ્યશ્રાપ્રમેયઐ, ધ્યાનલક્ષ્યા નિરંજનઃ ૯. કૈંકારાકૃતિવ્યતા વ્યક્તરૂપસ્રયીમયઃ; બ્રહ્મચપ્રકાશાત્મા, નિભ'યઃ પરમાક્ષરઃ ૧૦, દિવ્યતેજોમયઃ શાન્ત:, પરામૃતમયાડચ્યુતઃ; અઘેડનાઘઃ પરે શાનઃ, પરમેષ્ઠી પરઃ પુમાન :, ૧૧. શુદ્ધસ્ફટિકસ કાશઃ, સ્વયંભૂ: પરમાચ્યુતઃ જ્યેમાકારસ્વરૂપદ્મ, લેાકાડલાકાવભાસક: ૧૨. જ્ઞાનાત્મા પરમાનન્દ, પ્રાણારૂઢા મનઃ સ્થિતિ; મનઃસાધ્યા મનેાધ્યે., માદૃશ્યઃ પરાપરઃ ૧૩. સવતીમા નિત્ય, સવ દેવમય: પ્રભુ, ભગવાન સર્વાંતવેશ, શિવશ્રીસૌમ્યદાયકઃ ૧૪. ધૃતિ શ્રીપાર્શ્વનાથસ્ય, સ`નશ્ય

Page #188

૧૪૪
સજ્જન સન્મિત્ર જગદ્ગુરી;; દિવ્યમષ્ટાત્તર નામ-શતમત્ર પ્રકીતિ તમ. ૧૫ પવિત્ર પરમ ધ્યેય, પરમાનન્દદાયકમ્ . ભુક્તિમુક્તિપ્રદ નિત્ય, પડતે મ‘ગલપ્રદમ્, ૧૬. શ્રીપરમકલ્યાણુસિદ્ધિદ શ્રેયસેઽસ્તુ વ: પાર્શ્વનાથજિતઃ શ્રીમાન્. ભગવાન્ પરમઃશિવઃ ૧૭. ધરણેન્દ્રફણુચ્છત્રાલ કૃત વ: શ્રિયે પ્રભુ; દાતુ પદ્માવતીદેવ્યા, સમધિષ્ઠિતશાસનઃ ૧૮. ધ્યાયેત કમલમધ્યસ્થ, શ્રીપાર્શ્વ જગદીશ્વરમ્, શ્રી હુઃ સમાયુક્ત', 'કેવલજ્ઞાનભાસ્કરમ્ . ૧૮. પદ્માવત્યાવિક્ષિત' વામે, ધરણેન્દ્ર દક્ષિણે, પરિતાઽદલસ્થેન, મન્ત્રરાજેન સ’યુતમ્ . ૨૦. અષ્ટપત્રસ્થિતૈઃ પચ-નમસ્કારે સ્તથા ત્રિભિ, જ્ઞાનાવૈવેષ્ટિત નાથ, ધર્માં કામમેક્ષદ. ૨૧ શતષોડશદલારૂ, વિદ્યાદેવીભિરન્વિતમ્, ચતુવિ 'શતિપત્રસ્થ, જિન માતૃસમાવૃતમ ્ ૨૨. માયાવેધ્ય ત્રયાગ્રસ્થ, ક્રાંારસહિત પ્રભુમ; નવગ્રહાવ્રત દેવ', દિક્પાલૈ'શભિવૃતમ્, ૨૩. ચતુષ્કાણેષુ મન્ત્રાવ ચતુર્મીજાન્વિતૈજિનૈ, ચતુરષ્ટદશદ્વીતિ, દ્વિધાંકસંજ્ઞકૈયુ તમ્, ૨૪. દક્ષુ કારયુક્તન, વિદિક્ષુ લાંતેિન ચ; ચતુરસ્ત્રેણ વાંક, ક્ષિતિતત્ત્વે પ્રતિષ્ઠિતમ્, ૨૫. શ્રીપાર્શ્વનાથમિત્યેવ, યઃ સમારાયેઝિનમ્' ત' સવ'પાપનિમુક્ત, ભજતે શ્રીઃ શુભપ્રદા. ૨૬. જિનેશ પૂજિતા ભક્યા, સસ્તુતઃ પ્રસ્તુતેઽથવા; ઘ્યાતસ્ત્વમૈં ક્ષણું વાપિ, સિદ્ધિસ્તેષાં મહેાય. ૨૭. શ્રીપા મન્ત્રરાજાતે, ચિન્તામણિગુણુાસ્પદ, શાન્તિપુષ્ટિકર નિત્ય, ક્ષુદ્રોપદ્રવનાશનમ્ ૨૮. ઋદ્ધિ સિદ્ધિ મહાબુદ્ધિધૃતિશ્રી–કાન્તિ કીત્તિ દર્; મૃત્યુંજય શિવાત્માન, જપનાન્નન્દિતાજન:. ર૯. સવ કલ્યાણપૂણું": સ્યા, જરામૃત્યુવિવર્જિતઃ; અણિમાદ્ધિ મહાસિદ્ધિ, લક્ષાપેન ચાનુયાત્. ૩૦. પ્રાણાયામમનામન્ત્ર, યોગાદમૃતમાનિ; ત્વામાત્માન‘શિવ ધ્યા, સ્વામિન્! સિદ્ધયન્તિ જન્ત વ: ૩૧. હ`દ કામદàદિ, રિપુનઃ સવ་સૌમ્યદઃ; પાતુ વઃ પરમાનન્દ-લક્ષણુ: સ ંસ્મૃત ર્જિન. ૩૨. તત્ત્વરૂપમિદ સ્નેાત્ર, સવમગલસિદ્ધિદમ્ ત્રિસન્ધ્યં યઃ પઠેન્નિત્ય નિ પ્રાપ્તાતિ સ શ્રિયમ ્ ૩૩,
૪૭. શ્રી ચિન્તામણિ પાર્શ્વનાથ સ્તંત્રમ (શાહૂલ વિક્રીડિત વ્રુત્તમ્)
એક કપૂરમયં સુધારસમય કિ ચન્દ્રાચિમધ્ય, ક' લાવણ્યમય મહામણિમય કારુણ્યકેલિમયમ; વિશ્વાનન્દમય મહેાયમય શાભામય ચિન્મય, શુકલધ્યાનમય વપુજિનપદેભુ યાદ્ભવલમ્બનમ્, ૧. પાતાલ કલ”ન્ ધરાં ધવલયન્નાકાશમાપૂરયન ક્રિ ક્રમયન, સુરાસુરનરશ્રેણીચ વિસ્માપયન, બ્રહ્માંડ સુખયન્ જલાનિ જલધે; ફેનચ્છલા àાલયન્, શ્રીચિન્તામણિ પાવ'સ‘ભવયોાહસધ્ધિર'રાજને, ૨ પુણ્યાનાં વિપણિસ્તમા, દિનમણિઃ કામેલકુમ્મસૃષ્ણુિ; મેક્ષે નિ`સ્મરણિઃ સુરેન્દ્રકરણજયંતિ પ્રભાસારણિઃ દાને દેવમણિન તાત્તમજનશ્રણિ : કૃપ સારણી,-વિશ્વાનન્દસુધાદ્યણિભવનિર્દે, શ્રીપાવ’ચિન્તા મણિ : : ૩. શ્રી ચિન્તામણિપાq'વિશ્વજ્રનત સ‘જીવનસ્ત્ય મયા, દસ્તાત તત : શ્રિયઃ સમભવન્ન શકમાચ્ચક્રિણ ; મુક્તિઃ ક્રીતિ હસ્તયેાખ ુવિધ બિદ્ધ મનેાવાંછિત, દુધૈ દુરિતચ દુનિભય કષ્ટ પ્રષ્ટ મમ ૪. યસ્યૌતમપ્રતાપતપનઃ પ્રેમધામા જગત્
૧

Page #189

Page #190

Page #191

સ્મરણ-સ્તંત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ જંઘાલ: કલિકાલકેલિદલને મેહાન્વવિધ્વંસક નિતપદ સમસ્તકમલાકેલિગ્રહ રાતે, સશ્રીપાર્વજિન જનહિતકૃત ચિંતામણિઃ પાતુ મામ. પ. વિશ્વવ્યાપિત હિનસ્તિ તરણિબંલપિ કપાકુ, દારિદ્રાણિ ગજાવલી હરિશિશુ: કાષાનિ વહે કણ પીયુષમ્ય લપિ રેગનિવર્ડ યદ્વત્તથા તે વિભે, મૂત્તિ કુત્તિ મતી સતી ત્રિજગતકચ્છાનિ હતુ ક્ષમા ૬. શ્રી ચિન્ત મણિમ–મકૃતિયુંત હકારસારાશ્રિત શ્રીમહું નમિઉણપાસકલિત. રોલેયવસ્થાવતુમ, દ્વધાભવિષાપતું વિષહર શ્રેય: પ્રભાવ સ્પદં” સેલ્લાસ વસહાંકિત જિન કુલિ ગાર્નન્દન દેહિનામ. ૭. ઊીશ્રીકારવર નક્ષરધ્યાયનિત યે યોગીને હવે વિનિવેશ્યપાશ્વમધિપચિન્તામણિ સંજ્ઞકમ ભાલે વામણુજે ચ નાભિ કરભૂ ભુજે દક્ષિણે પશ્ચાદષ્ટ દલેષનેશિવપદંદ્ધિભર્યા ત્યડે. ૮. ને રેગા નૈવશેકા ન. કલહ કલના નરિમારિચારા નવાંધ્યનાસમાધિન ચ દુરદુરિતે દુષ્ટદારિદ્રતાને શાકિ ગ્રડા ને ન હરિકરિંગણ વ્યાલ વેનાલ-જાલા, જાયન્ત પાશ્વચિન્તામણિબતિવશતઃ પ્રાણિનાં ભકિતભાજામ. ૯. ગીર્વાણુટુમધેનુકુમ્બમણુયસ્તસ્યાંગરંગિણેદેવાદાનવમાનવાઃ સવિનય: તરસૈ હિતધ્યાયિન; લક્ષ્મીસ્તસ્ય વશ વૌવ ગુણનાં, બ્રહ્માંડ સંથાયિની, શ્રીચિન્તામણિપાર્શ્વનાથમનિશસસ્તોતિ યે દયાયતે ૧૦. ઇતિ જિનપતિ પાખ્યયક્ષ પ્રદલિતદુરિતૌધ; પ્રોણિતપ્રાસિંઘ, ત્રિભુવનજનવાંછાદાનચિંતામણિક શિવપતરૂ ભીજી બેલિબીજ દદાતુ ૧૧.
૪૮. શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્તોત્રમ્
(અદ્દેમદે મત્ર ગર્ભિતમ). * નમો ભગવતે શ્રી. પાશ્વનાથાય ફ્રી નમઃ ધરણેન્દ્રપદ્માવતી મહિ; સહિતાય સદાશ્રિયે ૧. અમઢે તથા ક્ષુદ્દે વિઘટ્ટસુદ ત ભય સ્ત‘ભય ક્ષુદ્રાન સ્વાહાનૈભિરઃ પબ્રમણદલે પેત, માયામંજિન લાંછિત પમધ્યાન્તરાલેષ પત્રે પરિયથાક્રમમ ૩. અષ્ટાવકો તથાચાષ્ટૌતથા વિન્યસ્વક્ષરમંડલ, તથાટશતાપેન, જવરનેકાન્તરાદિકમ , 8. રિપુર મહિપાલ–શાકિની-ભૂત-પન્નગા અરણ્ય દેહિજા ભીતિ, હતિ બદ્ધ ભુજાદિષ. ૫. પુષ્પમાલા જપિત્વા ચ, મંત્રણાષ્ટશતાધિક, પ્રક્ષિપ્ત પાત્રકંઠેષ, ભૂતાદીનસ્તંભયેબ્રુવમ. ૬. ગુગલસ્ય ગુટિકાં ચ, શતમાષ્ટોત્તર હુલ, દુષ્ટ મુચાટયેત્ સદ્ય, શાંતિ ચ કુતગૃહે. ૭. દેવસ્યાજિતસિંહસ્ય, નીલવણુણ્ય સંતવા, લભતે શ્રેયસીસિંદ્ધિ, કવિવાંછિતૈઃ સહ. ૮. શ્રીઅશ્વસેનકુલપંકજ ભાસ્કરસ્ય, પદ્માવતી પરશુરાજનિષેવિતમ્ય, વામાંગજ પદસંસ્તવનાલભતે, ભવ્યાશ્રિયં શુભગતામપિ વાંછિતાનિ. ૯.
૪૯. શ્રી પાર્શ્વજિન સ્તોત્રમ • પ્રણમામિ સદા જિનપાશ્વજિન, જિનનાયક દાયક સૌખ્યઘનમ; ઘનચારુ મનહર દેહધરં, ધરણીપતિ નિત્ય સંસેવકરમ, ૧. કરુણરસ રંજિત ભવ્યફણી, ફિણિસપ્તસુરોભિત મૌલિમણી, મણિકચનરૂપત્રિકોટઘટ ઘટિતાસુર કિનર પાવંતટમ; ૨. તટિની પતી ઘોષગભીર સર. સરણા મતવિશ્વાસન સરમ નરનારિનમસ્કૃત નિત્યપદા, પદ્માવતી નાવતી

Page #192

૧૪
સજ્જન સન્મિત્ર ગીત સદા ૩. સતતે‘દ્રિય ગાપિ યથકમઠ', ક્રમઠાસુરવારુણુ મુકતઢુઢમ્ ; હઠહેલિત કમ્મ ધૃતાં તખલ, બલધામંદર દર૫લમ્, ૪. જલજપત્રપ્રભાયન, નયનતિ ભવ્યતરી સમનમ્, મનમચ્છુ મહીરુડ વદ્ઘિસમ, સમતાગુણુ રત્નમય પરમમ્. પુ. પરમા વિચાર સત્તા કુશલ, કુશલ કુરુ મે જિનનાથર્યાં અલમ: અલિની નલિનીનલ નીલતનુ તનુતાત્ પ્રભુપાર્શ્વ'જિન'સુધનમ્ . ૬.
કલશ સુધન, ધાન્યકર' કરુણાપર, પરમ સિદ્ધિકર' વરદા ધરમ. વતર અશ્વસેન કુલાભવ, ભવભૂતા પ્રભુ પાૠજિન શિવમ્ ૭.
૫૦. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્તેાત્રમ્
સૌભાગ્યભાગ્યાતિશયાભિરામ, સદાચિદાનન્દ રઐક કામમ, ગિન્દ્રચિત્તાંભુજ રાજહંસ", પાશ્ર્વતુવે શ‘ખપુરાભિધાનમ્ ૧. પ્રતિપ્રભાત જગદેકતાત, વામાંગજાત ગોષજાતમ્, અનંત સાત મદ રણુજાત, પાર્શ્વ સ્તુવે શ ંખપુરાભિધાનમ્. ૨. અપાર સ‘સાર પયેાધિપાર, ગતં વિપલ્લિ મિઠ્ઠા કુઠારમ, બૈલેાકય લક્ષ્મી હૃદયેક હાર, પાશ્વ સ્તુવે શંખપુરાવતારમ્ ૩. કદા ગમી સિદ્ધિમતીવ પ્રજ્ઞે, કુતે તદાખ્યાં જિનરાજ મુખ્યામ, આગામિ પાશ્વાભિષ તીથ કન્તુ, સદાય ધોષો ભિવંતા ગણી ત્યમ. ૪, શ્રત્યેતિ દામેદર તીથ વાચમ, અષાઢ નામાસ્તિક મુખ્યદક્ષ, નિર્માંય ખિંખ પ્રભુ પાર્શ્વસત્ક, સ‘પૂજ્ય મુકત' પ્રથમેડથ કલ્પે. ૫. અપુપૂજન્ત્ય' વિનમિન'મિશ્ર, વૈતાઢય શૈલે વૃષભેશકાલે; સૌધમ કલ્પે સુરનાયકેન, સ્ત્ર પૂજિતા ભૂસ્તિર ચ કાલમ્ ૬. આરાધિતત્ત્વ' સમય યિન્ત, ચાન્દ્ર વિમાને કિલ ભાનવેપિ; પદ્માવતી દેવી તથા ચ નાગા—ધિપેન દેવાવસરેપ્સિતત્રમ્, ૭. યદા જરાસ`ઘ પ્રયુકત વિદ્યા, ખલેન જાત સમલ' જરાત્તમ્, તદા મુદા નેમિગિરા મુરારિ, પાતાલનાં તપસા નિનાય. ૮. તવ પ્રો! સ્નાત્ર જલેનસિક્ત રોગવિ મુકત કટક" ખભૂત્ર; સ‘સ્થાપિત તિથ’મિઠ્ઠ· તદાનીં, શ‘ખેશ્વરાખ્ય' યદુપુગવેન. ૯. ઇહાપિ જાત:ષડશીતિ વર્ષે, સદ્ગુસ સખ્યસ્તવ દેવ ! કાલઃ; સહસ્રજિદ્દોઽપિ તતસ્તાદ્યમ્, વકતું સમથ કિમુ એલવીતિ. ૧૦. તથા કથં ચૈત્ય વિચિત્રમત્ર, શ્રીકૃષ્ણુરાજો રચયાંચકાર, સદ્દ્વારકસ્થાપિ યથા ભવ'ત', નનામ નિત્ય કિલ સપ્રભાવમ. ૧૧. શ્રી વિક્રમામન્મથ ખાણુ મેરા, મહેશ તુલ્યે સમયે વ્યતીતે,ત્વ શ્રેષ્ડીના સજ્જન નામકેન, નિવેશિત: સર્વાં સમૃદ્ધિદોડભૂ: ૧૨. અગ્રુપુરે સૂયપુરૅડનવાસ, તતે ધિગમ્યાંગમન ગરૂપમ, અચીકરત દુજ ન શક્ય ભૂપા, વૈમાન તુલ્ય તવ દેવ ! ચૈત્યમ્ . ૧૩. કાલે કલૌ કલ્પતરુઃ કિમેષઃ, કિં કામધેનુઃ કિમુ કામકુંભ:, યથાભિલાષ' સુખ દાયકત્વ, ત્વં સેવકૈરીશ! વિકલ્પિતાસિ. ૧૪. સ્વગે ́પિ રાજ્યેષિ ધનેષિ વાંછા, કાચિન મે ચેતિસ વત માના, વિશ્વકખ ધા Aરત્નસિંધા, દેયા: દેવ ! સદા સ્વસેવા. ૧૫.
૫૧. નવાંગી વૃત્તિકાર શ્રી અભય દેવ સૂરિકૃત શ્રી સ્તંભન પાર્શ્વનાથનું જતિહુઅણુ સ્તોત્રમ.
જય તિહુઅણુ લમ પકખ જય જિષ્ણુ પન્ન...તરિ, જય તિહુઅણુ ક્ભાજી(ચ

Page #193

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ દુરિઅક્કરિ કેસરિ, તિહુઅણ જણ અવિલધિયાણ ભુવણરય સામિઅ, કુણુ સુસુહાઈ જિસ પાસ થંભણય પુરદ્દિઅ. ૧. તઈ સમરંત લહતિ ઝરિ વર પુર કલરઈ, ઘણુસુવણ હિરણપુરણ જણ ભુજઈ રજજઈ પિખઈ મુખ અસ ખ સુખ, તુહ પાસ! પસાઇણ ઈતિહુઅણવરકપરૂખ !, સુખઈ કુણ મહ જિણ! રર. જરજજજર પરિજુણકણું, નહૂસકુઠ્ઠીણ ચખુખીણ, ખએણુ ખુણા, નરસલિલય સૂલિણ તુહ જિણ! સરણરસાયણેણ, લહુ હુંતિ પુણણવ જય ધન્નતરિ ! પાસ ! મહવિ, તુહું રોગહરો ભવ. ૩. વિજ જાજો ઈસમંતતંત, સિદ્ધિઉ અયત્તિપણ, ભુવણભુના અવિહ સિદ્ધિ, સિજઝઈ તુહ! નામિણ; હ નામેણ અપવિત્તવિક જણ હે ઈ પવિત્ત, તતિહાણ કલાકેસ!. તુહ પાસ ! નિરુત્તઉ. ૪. બુદ્દ પઉત્તઉ મ તતત-જતાઇ વિસુત્તઈ ચર થિર ગરલ ગગખગ, રિઉવષ્ણુ વિગ જ દુત્યિઅ સત્ય અણુથ પત્થ, નિત્થારઈ દયકરિ દુરિઅઈ હર િસ પાસ દેઉ, દુરિઅકકરિ કેસરિ. ૫. તુહ આણ થર્ભઈ ભીમ,
પુથુરસુરવર રફ ખસ જ ખ ફર્ણિદવિંદ, ચેરાનલ જલહર; જલથચારિ ૨ઉર્દૂ ખુદ્દ, પશુ જોઈણિ જોઈએ, ઈઅ નિહઅણુ અવિલઘિઆણા, જય પાસ! સુસામિય! ૬. પથિય અસ્થ અણુથ તત્થ, ભત્તિબ્બરનિમ્મર રેમચિય (સુ) ચારુકાય, કિન્નરનર સુરવર, જસુ સેવઈ કમ કમલજીઅલ, પખાલિસ કલિમલ સો ભુવણાયસામિ ! પાસ!, મહ મદ્દઉ રિઉબવું. ૭. જય જોઈઅ મણ કમલ ભસલ, ભય પંજરકુંજર ! તિહુઅણ જણ આણંદચંદ!, ભુવણરય દિgયર !; જય મઈમેઈણિ વારિવાહ !, જય જતુપિયામહ ! થંભણયદ્રિય પાસનાહ !, નાણત્તણુ કુણુ મહ. ૮. બહુ વિહ વિષ્ણુ અવનુ સુનુ, વત્રિક છપ્પત્રિહિ! મુકખ ધમ્મુ કામર્થી કામ, નર નિયનિય સથિહિ; ઝ ઝાયઈ બહુ દરિસણત્વ, બહુ નામ પસિદ્ધઉ સો જોઇઅ મણકમલ ભસલ, સુહુ પાસ પદ્ધઉ. ૯. ભયવિભૂલ રણઝણિરદસહુથરહરિય સરીરય; તરલિયનયણ વિસુન્નસુન્ન, ગગરગિર કરૂણય, તઈ સરસત્તિ સરત હુંતિ, નરનાસિય ગુરૂદર, મહવિજઝવિ સિજિઝ સઈ પાસ, ભયપંજર કુંજર. ૧૦. પઇ પાસિ વિયસંત નિત્ત, પરંત પવિત્તિય બાહ પવાહ પરૂ રૂઢ-દુહ દાહરુ પુલઈએ; મન્નઈ મનનું સઉનું પુનું, અપાયું સુર નર, ઈસ તિહુઅણઆણંદચંદ! જય પાસ જિણેસર ! ૧૧. તુહ કલ્યાણ મહેસુ ઘટ-ટકારવપિલ્લિ વકિલર મહલ મહલ્લ ભક્તિ, સુરવર ગજુલ્લિ; હલ્લફલિઆ પવત્તિયંતિ, ભુવણેવિ મહુસવ ઈ. તિહુઅણઆણંદચંદ! જય પાસ! સુહુમ્ભવ ! ૧૨. નિમ્મલ કેવલ કિરણનિયર, વિહુરિયતમ પયર, દંસિય સયલ પયસ્થસન્થ-વિસ્થારિય પહાયર, કલિકલુસિય જણ ધુઅલય - લયણહ અગોયર !, તિમિરઈ નિરૂહર પાસનાહ! ભુવકૃત્તય દિgયર .. ૧૩. તુહ સમરણ જલવારિસસિરમાણુવમઈ મેઈણિ, અવરાવર સુહુમલ્થ બેહ, કંદલ દલપેહણિ; જાયઈ ફલભર ભરિયહરિય, દુહદાહ અવમ, ઈ મેઈમેણિ વારિવાહ, દિસ પાસ મ મમ ૧૪. કય અવિકલ કલાણ વલ્લ, ઉલૂરિય દુહવણુ દાવિય સગપવર્ગો મગ્ન,દુગઈગમવાવારણ જય જંતુહ-જણએણ, તુલા જ જણિય હિયાવહુ રમ્મુ ઘમ્મુ સો જયઉ પાસ ! જય જંતુ પિયામહ! ૧૫. ભુવણારણ નિવાસ કરિય, પરદસિસણ દેવય, ઈણિ પુયણ

Page #194

૧૪૮
સજ્જન સન્મિત્ર પિત્તવાલ, ખુદ્દાસુર પશુવય, તુહ; ઉત્ત૬ સુદ્દે અવિસલ ચિહિ; ઈય તિહાણ વિણ સીહ! પાસ ! પાવાઇ પણ સહિ. ૧૬, ફણિકણફારકુરંતરયણુકરરંજિય નહયલ ! ફલિણ કંદલ દલતમાલ-નિલ્પલ સામલ ; કમઠાસુર ઉવસગ્નલગ્નસંસર્ગી અગજિએ જય પરખ જિણસ! પાસ ! થંભણય પુરિટ્યુઅ! ૧૭. મહ મણુ તરલ પરમાણુ નેય વાયાવિ વિસ ફુલ! નય તણુ રવિ અવિણય સહાપુ, આલસ વિહવંથલ તુહ માહપુ! પમાણુ દેવ, કારૂણ પવિત્ત! ઈય મઈ માં અવહીરિ પાસ ! પાલિહિ વિલવન્તઉ. ૧૮. કિંકિ કપિઉણ ય કલુણુ, કિં કિં વ ન જંપિક ! કિંવ ન ચિકુઉ કિડ઼ દેવ, દીયમવલબિઉ કાહિન કિય નિફલ લલિ અમહેહિં દુહરિહિં! તહવિ ન પત્તઉ તાણ કિંપિ, પઈ પદ્ધ પરિચનિહિ. ૧૯. તુહુ સામિઉ તુહુ માય બધપુ, તુહુ મિત્ત પિયકરૂ, તુહુ ગઈ તુહુ મઈ તુહજિતાણુ તુહુ ગુરૂ ખેમકરૂ હઉં દુહભર ભારિઉવરાઉ, રાઉલ નિભગહ! લીણ તુહ કમ કમલ સરણુ, જિણ પાલતિ અંગહ. ૨૦. પઈ કવિ કય નિરેય લેય, કિવિ પવિય, સુહસય! કિવિ મઈમરત મહંત કવિ, કિવિ સાહિત્ય સિવાય કિવિ ગજિય રિલેવન્ગ કેવિ જસધવલિય ભૂયલ મઈ અવહરતું કેણ પાસ, સરણાગય વચ૭૧. ૨૧. પચ્ચયાર નિરીનાહ! નિષ્પન્ન, પઓયણ! તુહુ જિવું પાસ ! પરેવયાર-કરણિક પરાયણ !; સસુમિત્તસમચિત્ત વિત્તિ, નવનિંદય સમમણ! મા અવહીરિ અજજુગ્ગાઓવિ, મઈ પાસ નિરજણ! ર૨. હઉં બહુ વિહ દુહતત્તગત્ત, તુહ દુહ નારણપર સુવણડુ કરૂણિક ઠાણ, તુહુ નિરૂ કરૂણાય; હઉ જિણ પાસ અસા. મિસાલુ, તુહુ તિહુઅણુ સામિઅ! જ અવહીરઈ મધ ઝંખંત, ઈય પાસ! ન સોહિય. ૨૩. જુગાજુગવિભાગ નાહ,! ન હું જયહિ તુહ સમ ! ભુવણુવયાર મહાવભાવ, કરૂસુરસત્તમ; સામવિસમઈ કિધણુ નિયઈ, ભવિદાહ સમંત ઈ દુહિબંધવ પાસનાહ !; મઈ પાલથુણંતઉ. ૨૪. નયદણહ દણિયુ મુવિ, અનુ વિકિવિજુઝાય જઈ વિ ઉવયાસ કરહિ, ઉથાર સમુજય; દીણહ દણ નિહીશુ જેણ, તહિ નાહિણ ચત્તલ, તે જુગઉ અહમેવ પાસ, પાલહિમઈ અંગઉ. ૨૫. અહઅનુવિ જુગ વિસેસુ, કિવિ મનહિ દીલુહ જ પાસિવિ ઉવયારૂ કરઈ, તુહનાહ સમગ્ગહા સચ્ચિય કિલ કલાણુ જેણ; જિણ તુમ્સ પસીયહ કિ અનિણ તે ચેવ દેવ, મા મઈ અવહીર, ૨૬. તુહ પત્થણ ન હુ કઈ વિહલુ,જિણ! જાણુઉ કિંપુણ હ૬ દુફિખ નિરૂસત્તચત્ત, દુકહુ ઉસયમણ; તમન્નઉ તિમિલેણ એ, એઉ વિજઈ લમ્ભઇ ! સચ્ચે જ ભુખિયવસે, કિ ઉબરૂ પચ્ચઈ. ૨૭ તિહુઅણ સામિએ પાસનાહ!, મઈ અપુપયાસિઉ કિજજઉજનિયરૂવસરિ૭, ને મુણ બહુજ પિઉ અનુ ન જિજગ્નિ તુહ સામે, વિદફિખણુ દયાલઉં, જઈ અવગણુસિ તુહ જિ અહહ, કયહ હયાસઉ. ૨૮. જઈ તુહ રૂવિણણિવિ, પેય યાયણ
લવિયઉ તુવિજાણુઉ જિણ પાસ સુપ્સિ, હ૬ અંગીકરિઉં ય મહ ઇચ્છિઉ જ ન હોઈ સા તુહ એહાવણ રફખત નિયત્તિ થ ય જજઈ અવહીરણ ર૯. એહમહરિહ જન દેવ ! ઈ હુ હવણમહૂસઉ જે અણલિયગુણગણહ તુમ્સ, મુણિજણ અણિસિદ્ધG
૧-આ ગાથાના ઉચ્ચારણ વખતે સ્તુતિકર્તાને થંભન પાર્શ્વપ્રભુની પ્રતિમાનાં પ્રત્યક્ષ દર્શન થયેલ, તેથી જ અહિંઆ ખચ્ચકખ' પ્રત્યક્ષ શબ્દ, કર્તાએ યોજેલ છે.

Page #195

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદ સંગ્રહ
૧e એમ પસહુઉ પાસનાહ, ભય પુરક્રિય ઇય મુણિવર સિરિ અભયદેહ, વિણવાઈ અર્ણિદિય ૩૦.
- પર. શ્રી હરિભદ્ર સરીત શ્રી મહાદેવાષ્ટકમ્.
યસ્ય સંકલેશ જનન, રાગો નારયેવ સર્વથા ન ચ હેડપિ સ૬ શમેન્શનદવાનલ. ૧. ન ચ મોહેડપિ સજજ્ઞાન, છાદનેશુદ્ધવૃત્તકૃત; ત્રિલેક ખ્યાત મહિમા, મહાદેવઃ સ ઉચ્યતે. ૨. વીતરાગ: સર્વ, યઃ શાશ્વત સુખેશ્વર લિષ્ટકમકલાતીતઃ, સવથા નિષ્કલસ્તથા. ૩. યઃ પૂજ્યઃ સર્વ દેવાનાં, યે દયેયઃ સર્વગિનામ; યઃ અષ્ટા સવનીતીનાં, મહાદેવઃ સ ઉચ્યતે. ૪. એવ સદ્દવૃત્ત યુક્તન, યેન શાસ્ત્ર મુદા હતમ શિવવર્મા પરં તિઃ, ત્રિકે ટીદોષ વર્જિતમ્ . પયસ્ય ચાર ધને પાય, સદાઝાભ્યાસ એવ હિ; યથાશક્તિ વિધાનેન, નિયમાન્સ ફલપ્રદા. ૬. સુવૈદ્યરચના યદ, વ્યાધેભવતિ સંક્ષયા; તદ્રવદેવ હિ તદ્દ વાકયા ધ્રુવ સંસાર સંક્ષયા. ૭. એવભૂતાય, શાન્તાય, કૃતકૃત્યાય ધીમતે, મહાદેવાય સતત, સમ્યકત્યા નમેનમઃ ૮.
(શીધ્ર મોક્ષ આપનાર),
૫૩. નમો જિનાય સ્તોત્રમ્. નાગેન્દ્ર-દેવેન્દ્ર નમસ્કૃતાય, રાગાદિશવૃક્ષયકારકાય; કર્માણ વિશ્વસન તત્પરાય, તર્મ નકારાય નમે જિનાય. ૧. માનક્ષયેષુગપરાક્રમાય, સંસારસિઘેઃ જનતારકાય, દેવાધિદેવાય ભવન્તિકાય, તસ્મ મકારાય નમો જિનાય. ૨. જૈન રિલેકે પરિવર્તકાય, અષ્ટપ્રતિહાયવિભૂષિતાય; શ્રી વીતરાગાય ગુણાતિગાય, તસ્મ જકારાય નમે જિનાય. ૩. નાથાધિનાથાય મહાબલાય, ઈન્દ્રાદિપૂન્યાય મહેશ્વરાય; નાકાધિપૈઃ સેવિત પકે જાય, તર્મ નકારાય નમજિનાય. ૪. યોગીન્દ્રવન્દાય સુખપ્રદાય, સવજ્ઞદેવાય યશોધનાયક રૈલોક્યનાથાય શુભંકરાય, તસ્મ ય કારાય નમ જિનાય. ૫. પંચાક્ષરમિદં તેત્ર, યઃ પઠેદ્ જિનસન્નિધૌ, સ શીધ્ર મોક્ષમાનેતિ, ચિદાનન્દન મેદતિ. ૬. ૫૪. રોગાદિ શમનાથે શાર્દુ ઘોષણા સ્તોત્રમુ.
(પ્રથમ) ગશકાદિભિષેિ, રાજિતાય જિતાયે નમઃ શ્રી શાન્ત તસ્મ, વિહિતાનતશાનતયે. ૧. શ્રી શાતિ જિનભકતાય, ભવ્યાય સુખસંપદમ ; શ્રી શાન્તિ દેવતાદેયા-દશાતિમાનીય મે. ૨. અંબા નિહિતડિંભા મે, સિદ્ધબુદ્ધ સુતાવિતા સિતે સિંહે સ્થિતા ગૌરી, વિતતુ સમીહિતમ. ૩. ધરાધિ પતિ પત્નીયા, દેવી પદ્માવતી સદાશુદ્રોપદવત: સા માં, પાતુ કુલ૯ણાવલી, ૪. ચચત્ ચક્રધરાચારુ, પ્રવાલદલદીધિતિ; ચિરંચશ્વરી દેવી નદતાવતાચમાં. પ. બગ ખેટકકે દંડ, બાણું પાણિસ્તડિઘુતિ તુરગગમનાછુપ્તા, કલ્યાણનિ કરતુ મે. ૬. મથુરાયાં સુપાશ્રી , સુપાશ્વ સ્તુપરક્ષિકા શ્રી કુબેરા નરારૂઢા, સુતાંકાગવત વે ભયાત. ૭. બ્રહ્મશાન્તિઃ સમાં પાયા–દપાથાત્ વીર સેવક શ્રી મત્સત્ય પુરે સત્યા, ચેનક્રિીતિ કૃતા નિજા. ૮. શ્રી શક પ્રમુખા યક્ષા, જિનશાસન સંસ્થિતા, દેવ

Page #196

૧૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર
વ્યસ્તન્યઽપિ, સઘ’રક્ષ‘ત્વપાયતઃ. ૯. શ્રીમદ્ વિમાનમારૂઢા, યક્ષ માતરંગ સગતા; સા માં સિદ્ધાયિકા પાતુ, ચક્રચાપેષ ધારિણી. ૧૦.
૫૫. શાન્ત્ય àાણા (દ્વીતીય. )
તેત્ર
ૐ નમા તુતુ દ ંગ્રેજી સામિય, પાસયે રાગ સાગ દેહગ્ગ, કપ્પહુમેલ જાચઇ, તુ સણું પસમ ફૂલ હેઉ. ૧. ધી સ્વાહા. ૐ નમઃ એવ પણવ સહિયં, માયામીએણુ ધરણુ નાગિંદ; સિરિ કામરાયકલિય, પાસ જિદિ નમસામિ. ૨. સ્વાહા. અત્કેવય અટ્લેસયા, અ સહુસ્સા ય અવ્ડ કોડીઓ; રખતુ મૈં સરીર, દેવાસુર પશુમિઆ સિદ્ધા. ૩. લી સ્વાહા, કૈ થ લેઇ જલ જલણ, ચિતિય મત્તો ય પચનમુક્કાર; અરિ-મારિ-ચાર- રાઉલ, ધેારુવસગ્ગ નિવારેઇ. ૪. ી સ્વાહા ક્ષેમ ભવતુ સુશિક્ષ સસ્ય નિષ્પદ્યતાં જથતુ ધમઃ, શામ્યન્તુ સવ` રોગા, યે કેમિદ્રુપદ્રવા લેાકે. ૫. મૈં સ્વાહા. ૫૬. શ્રી અમ્બિકાસ્તવ
પુણ્યે ગિરીશશિરસિ પ્રથમમ્ પ્રથિતાવતારા-માસૂત્રિતત્રિજગતીદુરિતાપહારામાં નૌગટ્યપાતિજનતાજનિતાવલમ્બામમ્બામહ' મહિમહૈમવતી' મહેયમ્. ૧. યઢત્રકુંજ રરાગ્દતસિંહનાદોઽમ્પ્સન્માદ્વિવિજ્ઞકŁિથકથામમાથમ; કૂષ્માણ્ડ ખણ્ડયતુ દુનિયેન કણ્ઠ:, કણ્ઠીરવ: સ તવ ભકિતનતેષુ ભાતિમ, ૨. કૂષ્માશ્તિ ! મણ્ડનમણૂત્તવ પાદપદ્મયુગ્મ યદીયહૃદચાવનિમડલસ્ય; પદ્માલયા નવનિવાસવિશેષલાભક્ષુબ્ધા ન ધાવિત કુંતાડયે તતઃ પરેણુ. ૩. દારિઘદુ†મ તમઃ શમનપ્રદીપા:, સન્તાનકાનનઘનાઘનવારીધારા:, દુઃખે પતખ્તજનમાલમૃણાલદડા, કૂષ્માણ્ડ ! પાન્તુ પદ્મપદ્મનખાંશવસ્તે. ૪. દેવિ ! પ્રકાશયતિ સન્તતમેષ કામ, વાચેતરસ્તવ કરÅરણાનતાનામ્; કુન્ પુરઃ પ્રગુણિતાં સહુકારલુમ્મિ-મમ્મે વિલમ્બવિલસ્ય ફલસ્ય લાભમ્ ૫. તું જનસ્ય દુરિત ત્વરિતા ત્વમેવ. નિત્યં ત્વમેવ જિનશાસનરક્ષણાય; દેવિ ! ત્વમેવ પુરુષોત્તમમાનનીયા, કામવિભાસિવિલયા સભયા ત્વમેવ. ૬. તેષાં મૃગેશ્વરગરજવર મારિવૈરિ-દુર્ગંરવારણુજલજવલનેાભવા ભી:; ઉચ્છ્વગૅલન ખલુ ખેતિ ચેષુ ધસે, વાત્સલ્યપલ્લવિતમમ્બકમસ્જિકે ! ત્વમ; છ. દેવ ! સ્વજિ તજિતપ્રતિપસ્થિતીથ યાત્રાવિધૌ મુધજનાનનર ગસગ; એતત્ત્વિય સ્તુતિનિભાસ્ક્રુતકલ્પવલ્લિડુલિસક સમ્લસ'ધમનેામુદંડસ્તુ. ૮. વદે ! કલ્પવલ્લિ ! ત્વં સ્તુતિરુપે ! સરસ્વતિ!; પાદાચાનુગત ભકત સ્વાતુલેઃ લેઃ ૯. રાત્ર શ્રોત્રરસાયન શ્રુતસરસ્વાનમ્બિ કાયા : પુર-શ્ર્ચ, ગૂજરચક્રવર્તિ સચિવઃ શ્રીવસ્તુપાલઃ કવિઃ; પ્રાતઃ પ્રાતરધીયમાનમનધ યશ્ચિત્તવૃત્તિ સતા-માદ્યત્ત વિભુતાં ચ તાડયતિ શ્રેયઃ શ્રિય પુષ્યતિ. ૧૦.
૫૭. દ્વિતીય–અમ્બિકાસ્તવનમ
દેવગન્ધવ વિદ્યાધરૈવ 'ન્દ્રિત, જય જયામિત્રવિત્રાસને વિશ્રુતે; નૂપુરારાવસુનિરુદ્ધભુવનેાદરે, સુખરતરકિંકિણીચારુતારસ્વરે. ૧. હૈા મત્રરુપે શિવે શહુરે. અ`િ ધ્રુવિજય જન્તુરક્ષાકરે, સ્ફુરત્તારહારાવલીરાજિતાર સ્થલે, કણ'તાRs'ચિરમ્યઢકસ્થલે,

Page #197

સ્મરણ-સ્તાત્ર-સ્તવાદિ સગ્રહ
૧૫૧
૨. સ્ટમ્ભિની માહિની ઇશ ઉચ્ચાટને, ક્ષુદ્રવિદ્રાવિણી દોષનિનાશિની, જમ્ભિની બ્રાન્તિ ભૂત ગ્રડસ્ફાટિની, શાન્તિવૃતિકીર્તિ'મતિસિદ્ધિસ`સાધિની ૩, ૪ મહામંત્રવિઘેડનવઘે ૨૧, હુંીસમાગચ્છ મે દવિ દુસ્તિક્ષયમ્; 5 પચડે પ્રસીદ પ્રસીદ ક્ષણ', (હું) સદાનન્દરૂપે વિષેહીક્ષણુમ. ૪. ૐ નમા દૈવિ દિવ્યેશ્વલે ભૈરવે ચેડપરાજિતે તપ્તેહેમચ્છવે!; કે જંગજિને સંહારસમ્માની કૂષ્માશ્તિ ! દિવ્યાધિવિઘ્ન સિની ૫. પિંગતારા-પતન્દીમકણ્ડીરવે, નામમન્ત્રણ નિર્ણાશિત પદ્રવે; અવતરાવતર રૈવતકગિરિનિવાસિનિ, અમ્બિકે ! જયજય ત્વં જગત્સ્વામિની. ૬. થ્રી મહાવિાસ ઘાતનિર્ણાશિની, દુષ્ટપરમન્ત્રવિદ્યાખલછેદિની; હસ્તવિન્યસ્તસહકારફલલમ્બિકા, હરંતુ દુરિતાની દેવી! જગત્યમ્બિકા. ૭. ઇતિ જિનેશ્વરસૂરિભિરમ્બિકા, ભગવતી શુભમન્ત્રપદૈઃ સ્તુતા; પ્રવરપાત્રગતા શુભસપદ, વિતરતુ મણિહવશિવ' મમાં ૮.
૫૮. વૈરેટિયા તેંત્રમુ.
નમિઊણુ પાસનાહું અસુરિંદસૂર્ચિંદવદિ દેવ, વઈરુટ્ટાએ થુત્ત અય સમરામિ ભત્તીએ. ૧. જા ધરણારગદઇઆ, દેવી પઉમાવઈ અ વઈરુટ્ટા; સર્પ સહુસ્સેહિં જુઆ દેવા કિર કિંકરા જાયા. ૨. નાગિણિ નાગારૂઢા, નાગકરાનાગમૂસિઅસરીરા, નાગેહિં સિરમાલા, નાગમુઠ્ઠા સા જએ જયઉ. ૩. ધણિદંપટ્ટમપત્તી, ઈરુટ્ટાનામ નાગિણી વિજા; સપ્ કરડગહત્થાસપાભરણા ય જા નિચ્ચ, ૪. વાસુગિ અણુ તતખગ, ક`કાલય . નામ પઉમ` મડ ઉમા; સ`ખકુલી સિનામા, અહૂકુલાઇ ચ ધારેઈ. ૫. વિÓિઅ-કન્નસિઆલીક કાહી–ગારસલ્પ સર્પ ય; માહે ઉંદુરચિત્તી, કિકિઅ હિંડુ અવસેય. ૬. વત્તર ગાણસ જાઈ, સત્તવડા અહુિંવડાય પરડાય; ભમર સિરાહિ ધિરાલિય, ધિરલિઆણુ`ચ નાસેઇ. ૭. હુંક્કારત ચ વિસ”, અવિસટ્ટ વિસટ્ટલવે ચરઇ; પારસ નામ શ્રી વી પઉમાવઇ ધરણરાએણુ. ૮. સપ્ત વિસપ્ત સરીસવ ? ધરણું ગચ્છાહિ જાહુિ રેતુરિઅ’; જમિણિ મિણિ મણિ, માણિ, હું કુટ્ટકારેણ, ૯. જો પઈ તે અ નિસુઇ, વઇટ્ટા મ‘તસ થવ પુરિસે; તસ્સાસેસવિસાÛ, કાય ન કુસતિ ભત્તિજીત્તસ. ૧૦. થય ગુલRsિખીરવિમિક્સ, મહુર‘પઉર' ચ ો બલિદેશ; સાહૂણ ભત્તપાણ, વઈરુટ્ટા ત પરિખેઈ. ૧૧. ઈઅ ધરારગદઇઆ, અન્નદ્ધિ વિનિઅકુલેહિ વિàહિ; દૈવિ કરેઉ રખ, વઇરુટ્ટા વિઅàાઅમ્સ ૧૨. નાગણિ નાગલાઈવઈરુટ્ટા સરાવી જે તસુ નામ લેઈ તસુ અસુહ નિવારી; અજજાણુ દિલેણસ'ટ્ટિ એહિંથ‘ડિલિનાહિવસેવ. ૧૩. અહુ વવસેવ' નાRsિસેવ જાહિ જાહેિ આસી વિસમડલ ! નાગિણિપુત્તડુ એહુકદ્વિજ ઉ, એહુઅણુમનલ વિજઉ. ૧૪, જીવઉ નાગિણિ નાગલાઉ, અહુવ અલજરવા; જિણિ અણુાહુ સણાહ, કઉ નેઇર છુટ્ટઉપાઉ. ૧૫, દિસીબ...ધઉઅડુ દ્વિસિ બંધઉં બધઉ નહુ પાયાલુ; અમ્ડિ અરિહંત ક્કિરા વાલઉં ખ`ધિહિ જાવુ. ૧૬. દેવદેવસ જ છત્ત, તમ્સ છત્તસ્સ જોઝએ; તેણુછાએમિ અપણું, મા મે હિંસ ́તુ પન્નગા ઠઃ ઠેર ઠઃ સ્વાહા. એવ` ૧૭. દેવ૦ ભૂઅગા. ૧૮. દેવ૦ ર′′ગા. ૧૯. દેવ॰ જોઇશુ. ૨૦. દેવ૦ માઈણી, ૨૧. દેવ૦ ડાણ. ૨૨. દેવ॰
મ

Page #198

૧૫૨
સજ્જન સાથ ચારગાઃ ૨૩. દેવ૦ ખાલગા. ૨૪. દેવ॰ હિંસગા: ૨૫. દેવ॰ મૂ સગા ૨૬. દેવ૦ મુગ્ગલા ૨૭. દેવ॰ ગુઝગા ૐ ઠઃ ઠં ઠં: સ્વાહુા. ૨૮. પાસ સામિ જો નમઈ તિસ`ઝ'; ડુલ્લિસહિજમ વિજાઈ અવઝ, કમઠમહાસુરકયઉવસગ્ગ, ઝાડિકાવવ་ઝહુ'સ.. ૨૯. મુદ્ધિ ચદ્રુપપ્ડ હિયઈ, જિષ્ણુ મત્યઈ પારિસનાથ; ઇર્ણ મુäિ મુદ્ધિ કે ફેડણુઈ સમર્થ ?. ૩૦. ઉરિ મુદ્રિ સિરિ મુદ્રિ પાય સુદ્ર ત્થિ મુદ્ર; પણિ મુદ્રિ મુદ્રિ, હિઁડઈ ચારિ સમુદ્ર. ૩૧. સખિહિ તૂરહિ આહુવિઅ, સામિઅ !. દિત્તિઅમુદ્ર; એઅ દુલષી કાઈ ન લઘઈ, પારસનત્યિઅ મુદ્ર, ૩૨.
પટ્ટ, શ્રી પદ્માવતી સ્નેત્રમુ
શ્રીમદ્ગીર્વાણુચક્રસ્ફુટમુકુદ્રતટીવ્યિમાણિકયમાલા-જ્યાતિ ાંલાકરાલાસ્કુતિ સુકરિકાધૃષ્ટપાદરવિન્દ્રે ! વ્યાધ્રો શક્કાસહસ્રજવલદનલશિખાલેાલપાશાંકુશાઢયે !, કદી ? મન્ત્રરૂપે ! ક્ષપિતકલિમલે ! રક્ષ માં દેવિ પદ્મ ! ૧.
બિા પાતાલમૂલ ચલચલલિતે! ન્યાલલીલાકરાલે!, વિદ્યુઝ્ડપ્રચણ્ડપ્રહરણસહિતૈઃ! સદ્દભુ‰સ્તજયન્તી, દૈત્યેન્દ્ર #રદન્ટ્રાકટકટ તેિસ્પષ્ટભીમાટ્ટહાસે માયાજીમૂતમાલાકુરિતગગને ! રક્ષ માં દૈવિ! પદ્મર !
૨.
ફૂજકોદડકાડૅાહુ મરવિધુરિત દ્યોાપસગ, દિગ્ન્ય વાતપત્ર પ્રશુશુમણિરત કિઢિકણીકવાણુરમ્યમ્, ભાસ્વધૈયદ, મદનવિજયિને ખિન્નતી પાશ્વભતુ, સા દેવી પદ્મહસ્તા વિધયતુ મહાડાઽમર' મામકીનમ, કું.
ભૃગી કાલી કરાલી પરિજનસહિતે ! ચણ્ડ ! ચામુણ્ડ ! નિત્યે ! સાક્ષી ફ્ ક્ષો ક્ષણાર્ધ ક્ષતરિપુનિવડે! ધી મહામન્ત્ર વચ્ચે ” હી હી મૈં ભગસ ગબ્રકુટિપુટતટવાસિતાજ્ઞામદૈત્યે ! સાસ્ત્રી સ ઓં પ્રચણ્ડ! સ્તુતિશતમુખરે ! રક્ષ માં દેવ! પદ્મ ૪. ચચત્કારુચીલાપે ! સ્તનતટવિલુત્તારહારાવલીકે ! પ્રેત્સુલાત્પારિજાતદ્રુમકુસુમમહામજરીપૂજ્યપાદે. શ ો કી હૂઁ સમેîભુવનવશકરી શ્વેાભિણિદ્રાવિણીત્વમ, ૐ હૈં કૈં પદ્મહસ્તે ! કુરુ કુરુ ધને રક્ષા માં દૈવિ ! પદ્મ! પ. લીલાબ્યાલાલનીલાપ લદલનયને! પ્રજવલદ્વાડવાગ્નિ-લુટયજવાલાસ્ફુલિઙ્ગસ્ફુરદૃરૂણકણે દઅવજાગ્રહસ્તે! શી ફૂં કી હરન્તી હરહરહરહું કારભીમૈકનાદે ! પદ્મ ! પદ્માસનસ્થ ! અપનય ક્રુતિ દૈવિ! દેવેન્દ્રવઘે પ! ૬.
કાપ... વ‘અં સહંસા કુવલયકલિતાદ્દામલીલાપ્રબન્ધ!, હવા હવી : પક્ષીઃ શશિકરધવલે ! પ્રક્ષરક્ષીરગૌરે ! વ્યાલવ્યાખદ્ધકૂટે પ્રમલ ખેલમહાકાલકૂટ' હરન્તી, હા હા હુંકારનાદે ! કૃતકરકુમુલે રક્ષ માં દૈવિ! પદ્મ !. ૭.
૧. (પ્રથમ કાવ્યેન સકલક્ષુદ્રો પદ્રવે પસર્ગાદિયાન્તિ. ૨. દ્વિતીયકાવ્યયેન ભૂતપ્રેતાદિકદેોધા ઉપશાન્તિ ગુચ્છન્તિ ૩ તૃતીયકાવ્યેન ભયઢમરકેાપદ્મવાદ્દિક યાન્તિ. ૪. ચતુથ'કાવ્યેન વૈરિવિદ્રાવણ ભર્થાત (૫. મકાવ્યેન સવૅગાય્યાનાદિના ભવતિ). ૭. સપ્તમકાયૈન મહાવિ યાન્તિ

Page #199

સ્મરણ-સ્તાત્ર-સ્તવાદ સગ્રહ
૧૫૩
પ્રાતુર્માલ ક રશ્મિæતિઘન મહાસાન્દ્રસિન્દ્રધૂલી,-સન્ધ્યારાગારુણાગી ત્રિદશવરવવન્ધપાદારવિન્દ્રે ! ચ ચચ્ચડાસિધારાપ્રડતરિપુકુલે ! કુડલે દૂધ ગè, શ્રા શ્રી Ă શ્રા મરની મદગજગમને રક્ષ માં દેવ! પન્ને !. ૮. ગજન્ નીરઢગલ'નિંગ તઽડિજજવાલાસડુ સ્ફુરત્, સાંકુશપાશુપ`કજકરા ભકત્યામêરચિતા, સદ્ય: પુષ્પિત પારિતરુચિર' દિત્મ્ય વપુબિ'બ્રતી, સા માં પાતુ સદા પ્રસન્નવદના પદ્માવતી દેવતા. ૯.
વિસ્તીણે' પદ્મપીઠે કમલદલનિવાસેાચિતે! કામગુપ્તે ! હૈં। તાગી શ્રીસમેતે ! પ્રતુસિનવદને ! દિવ્યહસ્તે ! પ્રશસ્તે ! રક્ષે રકતપલાગી પ્રાતેવહિત સદા વાગ્ભવ' કામરાગમ્, હ સારુઢ! સુત્રે! ભગવતિ! વઢે! રક્ષમાં દેવ! પન્ને ! ૧૦,
ષટ્કોણે ચમધ્યે પ્રત્રવરપુતે! વાગ્ભવે કામરુપે ! હું સારુઅે ! સબિન્દુવિકસિતકમલે ! કણિ કાત્રે નિધાય, નિત્ય કી ને તે મુદ્રે વયસિ સતત સાંકુશે! પાશ ુસ્ત ! ધ્યાનાત્ સોાભકારે ! ત્રિભુવનવ‰ત્ રક્ષ માં દેવી પદ્મ !.′ ૧૧.
જિવાત્રે નાસિકાન્તે દિ મનસિ દશેઃ કચેાર્નાનિપદ્મ, સ્કન્ધે કડ઼ે લલાટે શિરસિ ચ ભુજયેઃ પૃષ્ટિ પાશ્વતપ્રદેશે, સર્વાંગોપાંગશુધ્ધાત્યતિશયભુવનદિવ્યરુષ' સ્વરુપમ, વ્યાયામ : સ`કાલ' પ્રશુવલયગત પાર્શ્વનાથ સુશબ્દમ્ . ૧૨. સ્ત્રી પંચબાશૈલિ'ખિતયટકો ચક્રમધ્યે સહુ`સ, લી થી પત્રાન્તરાત્રે સ્વપરિકલિતે વાયુની વેષ્ટિતાંગી, ની વેયા રક્તપુખૈજ મિતમપિ મહાક્ષેાસિણી દ્રાવિણી ત્રમ્, બૈલેાકય ચલયન્તી સદ્ધિજનહિત રક્ષ માં દેવિ ! પદ્મ!. ૧૩. બ્રહ્માણી કાલરાત્રિભગવતિ ! વરદૅચડિ! ચામુણ્ડ! નિત્યે ।, માતગ’ધારી ગૌરી ધૃતિમવિવિજયે 1 કીતિ થી સ્તુત્યપદ્યે! સમે શત્રુમધ્યે ભયજવલનજલૈવિ પ્રિđનૈસ્વરાજ, શા ત ા ા મણાએ! ક્ષતરિપુનિવડે ! રક્ષ માં દેવ! પદ્મ! ૧૪, ભુર્નિક્ષેત્રુ ચંદ્રચંદ્રપૃથ્વી યુગ્મેકસખ્ય *માચ્ચદ્રાંÀનિવિષાણુષમુનિવસુØિક્ ખેતરાશાğિ, ઐશ્વય” રિપુમારિવશ્યભયહત્ ક્ષેાભાન્તરાયા વિષમ, લક્ષ્મીલક્ષગુભારતી ગુરુમુખાન્મ'નિમઃદેવતે ! ૧૫. ખડ્ગ : કાદણ્ડકાર્ડ: મુશલહુલકણૈવ નારાચ ચક્ર, શકત્યા શÊ: ત્રિશૂલિવરપરશુર્ણ ગરૈમુષ્ટિદÎ: પારૈઃ પાષાણુન્રી : વગિરિસહિતદિવ્યશÀરમાને ઃ દુષ્ટાન સહારયન્તી વર@જલલિતે! રક્ષ માં ક્રેવિ! પદ્યે! ૧૬. ચણ્યા દેવૈનન્દ્રરમરપતિગણે કિન્નરે દાનવેન્દ્ર સિÛમાંગેન્દ્રયઐન રમુકુટતટીધૃષ્ટપાહારવિન્દે! સામે સૌમાગ્યલક્ષ્મી લિકલિમલે! પદ્મકલ્યાણમાલે! અમ્બે! કાલે મેં સમાધિ પ્રકટય મુકુર રક્ષ માં દેવે! પદ્મ! ૧૭. ધૂપૈËદનદુલે શુક્ષમડાગન્ધુન્ધ મન્ત્રાલિક નાનાવ વૈવિ ચિત્રમરસૈયૈમ નેહારિભિઃ, પુષ્પનૈવેદ્યવસ્ત્રમ તુભુવનકરૈભ`ક્તિયુકત પ્રશ્નવા, રાજ્ય શ્રીસ’પ્રદનાત્ ભગતિ ! વરદે!ક્ષ માં દૈવિ! પન્ને !. ૧૮. તારાવ સુગતાગમે ભગવતી ગૌરી ચ શિવાગમે !વાંકો લિકશાસને જિનમતે! પદ્માવતી વિશ્રુતા, ગાયત્રી સુતશાલિનામ પ્રકૃતિરિયુક્તાસિ સખ્યાપને, માતાઁરતિ !કિં પ્રભૂતાણિત‘ વ્યાસ' સમકત ૧ અષ્ટમકાજ્યેત વૈરેમુચ્ચાટન નસ્ય' ભવત ૨ (નવમકાવ્યેત પદ્માવતી સા અતિ) ૩ ( દશમ કાખેડ વાર્તા શાસા ઋતિ) ૪ (એકાક્શમાત્મ્યન તૈલે સ્થાનિક ક્ષેાભતિ )
:
:

Page #200

૧૫૪
સજજન સન્મિત્ર ત્વયા. ૧૯. યા દેવી ત્રિપુરાપરા પરગતા સિદ્ધાશ્ચ સિદ્ધિપ્રદા, યા દેવી સમસ્યા સમસ્તભુવને સંગીયતે કામદા, તારા માં ન વિમર્દિની ભગવતી દેવી ચ. પદ્માવતી, તા સા સવંગતાસ્વમેવ નિયતામાયેતિ તુલ્ય નમ:, ૨૦. ત્યાં જત્વા કણવીરરક્ત કુસુમઃ પુન્ધશ્ચિર સંચિતૈઃ, સમિ. ધતગુગલૌઘમધુભિઃ કુણડે ત્રિકોણે કૃતે, હે માધ કૃતડશાંગુલમિતે વહેર્દશાંશ જપે તં વાચ બિબ્રસીહ દેવિ ! સહસા પદ્માવતિ ! દેવતે ! ર૧. ફ્રકારે ચન્દ્રમદિયે પુનરપિ વિલયે છેડશાં વણપૂણે! બાહ્ય કડીરદ્યાઃ કમલદલયુત મૂલમત્ર પ્રયુક્તમ, સાક્ષાત્ લાયવશ્ય પુરુષવશકૃત મંત્રરાજેન્દ્રરાજમ, એતત્તવસ્વરૂપ પરમપદચિદં પાતુ માં પાર્શ્વનાથઃ ૨૨. ભક્તાનાં દેહિ સિદ્ધિ મમ સકલમાં દેવિ! દૂરી ત્વમ, સર્વેષાં ધાર્મિકાણું સતત નિયતકે વાંછિત પૂરય તત્વમ, સંસારાધ્વી નિમગ્ન પ્રગુણગુણયુતાં જીવરાશિ પુનીહિ, શ્રી મજેદ્ર ધર્મ પ્રગટય વિમલ દેવિ ! પદ્માવતિ ! ત્વમ. ૨૩. શુદ્રોપદ્રવરગશેકહરણ દારિદ્રવિદ્રાવણી, ચાલવ્યાઘહરા ફણત્રયધરા દેહપ્રભાભાસુરા, પાતાલાધિપતિપ્રિયા પ્રણયિની ચિતામણિ પ્રાણિનામ, શ્રીમપાશ્વજિનશાસનસુરી પદ્માવતી ભારતી. ૨૪. પાતાલ કૃસના વિષે વિષહરા ધૂમંતિ બ્રહ્માંડજા, સ્વભૂમિપતિદેવદાનવગણ સૂર્યાદ વદ્દગુણ કપેન્દ્રાસ્તુતપાદ પંકજનતા મુક્તામણિશુષ્મિતા, સા રૈલેયસુપૂજિતાડરિમ ભુવનેતુત્યા સ્તુતા સવંદા. ૨૫. દિવ્ય સ્તન્ન પવિત્ર પટુતર પઠતાં ભક્તિપૂર્વ ત્રિસધ્યમ, લક્ષ્મી સૌભાગ્યરૂપમ્ દલિતકલિમલમંગલ મંગલાનામ, પૂજ્ય કલ્યાણમાન્ય જનયતિ સતત પાર્શ્વનાથપ્રસાદાત્, દેવી પદ્માવતીત પ્રહસિતવદના યા સ્તુતા દાનવેર, ૨૬. મા તુઃ પદ્ધનિ પધરાગરુચિરે ! પછે! પ્રસુપ્તાનને! પો! પદ્મજયસ્થતે પરિવસત્પધાક્ષિ ! પદ્માલયે !, પડ્યાદિનપધપવરદે ! પછે ! પ્રસૂતાથિને પોલ્લાસિત પદ્મનાભિનિલયે ! પદ્માલયે ! પાહિ મામ. ૨૭. પદ્માસના પબદલાય લક્ષ્મી, પદ્માનના પદ્ધકરાંધ્રિપદ્મા ! પદ્મપ્રભા પાશ્વજિને દ્રયક્ષા, પદ્માવતી પાતુ ફરેંદ્રપત્ની, ૨૮. પઠિત ગુણિત સુણિત, જયવિજયરમાનિબન્ધનમ, પરમ સર્વવ્યાધિહર, ત્રિજગતિ પદ્માવતિ ત્રેત્રમ. ૨૯. આહવાન નૈવ જાનામિ, ન જાનામિ વિસર્જનમ, પૂજા નૈવ જાનામિ, – ગની પરમેશ્વરી ૩૦. અપરાધસહસ્ત્રાણિ, જિયતે નિત્યશે મા, તત્સવ" ક્ષમતાં દેવિ !, પ્રસીદ પરમેશ્વરી, ૩૧. ઈદે પદ્માવત તેત્ર, પ્રાતઃ પતિ યઃ પુમાન, સ્મત્વા સાનિધ્યમાયાતિ, તસ્ય પદ્માવતી સ્વયમ. ૩૨. ઈતિ શ્રી પદ્માવતી સ્ત્રોત્રમ
૬૦. શ્રી ચક્રેશ્વરી દેવી સ્તોત્રમ. * શ્રી ચકેચકભીમે! લલિત વરભૂજે! લીલયા લેલયંતિ, ચક વિદ્યુતપ્રકાશ જવલિતશિતશિખ ખગેન્દ્રાધિરૂઢ! તત્વે રુદ્દભૂત ભાવે સકલગુણ નિધે ? – મહામંત્રમૂ! ક્રોધાદિત્ય પ્રતાપે ! ત્રિભુવનમડિતે ! પડિ માં દેવિ ! ચક્રે. ૧. કલી કલી કલીકારચિત્તે ? કલિકવિવાદને? દુન્દભિભીમનાદે કૈ ફ્રી ઃ સ ખબીજે; ખગપતિગમને મોહિની શેષણત્વ તર્ક ચક્રદેવિ બ્રમસિ જ ગતિદિચકવિક્રાંતકીતિવિનશૈદ્ય વિનયંતિ વિજય જય કરી પાહી માં દેવિ કે. ૨. શ્રીશ્રી શ્ર શ્ર પ્રસિદ્ધ જનિત જનમનઃ પ્રીતિ

Page #201

સ્મરણ-સ્તોત્ર-સ્તવાદિ સંગ્રહ
૧૫૫
સંતોષલક્ષ્મી શ્રીવૃદ્ધિ કીતિ કાન્તિ પ્રથયસિ વદે ત્વં મહામન્ત્રમૂર્તિ : બૈલેાકય ક્ષેાભયન્તિ મસુરભિદુરહંકારના હૈકભીમે ! કલી કલી કલી દ્રાવયતિ હુતકનક નિભે પાહી માં ઢવિ ! ચક્રે ! ૩. વક્રોધે ! સુભીમે ! શશધરધવલે ! ભ્રામયન્તિ સુચક્ર, રા ી રો કૈંઃ કરાલે ! ભગવતી વદે! રુદ્રનેત્રે! સુકાન્તે ! કે 4 કે ભીષયન્તિ ત્રીભુવનમખલિ તત્ત્વતેજ: પ્રકાશિ સા ફ્ી ક્ષુ ક્ષેાભયન્તિ વિષમવિષ યુતે પાહીમાં દેવિ ! ચક્ર. ૪. ૐ દી ૐ ૐ સહુ” હરહસીતસિતે ચક્રશ'કાશ બીજે ! ા ીઃ ક્ષીરવણે ! કુવલયનયને ! વિદ્રવ દ્રાવયતિ ૪ ચૌ જ્ઞઃ ક્ષ: ત્રિàકી મમૃતજરજવારણે: પ્લાવય'તિ. જવા જવી જ્વી સત્ત્વબીજે! પ્રલયવિષયુતે પાહી માં દેવ! ચક્રો ૫. ક ક ક લ યુગાન્તે પ્રલયદીન કરે કારકાટી પ્રતાપે! ચક્રાણિ ભ્રામયન્તિ વિમલવ૨ભુજે પદ્મમેક ફલ ચ.
સચ્ચક્રે કુમકુમાંર્ગવિધૃત વિનિરુહ તિક્ષ્ણરૌદ્રપ્રચ’ડે.
છે લી ઈંકારકારી રમરગણુતએ પાહિ માં દેવ ચઢે હૈં ૬. શ્રા શ્રી ‰ શ્ર: સવ્રુત્તિગ્નિભુવનમહિતે નાદબિન્દુત્રિનેત્રે વ વ વ વજ્રહસ્તે લલલલલલિતે નીલશેાનિલકેષે ચ ચ' ચં ચક્રધારી ચલચલકલિતે નૂપૂરાલીઢલાલે, ત્ય લક્ષ્મિ શ્રીસુ કિત્તિ સુરવર વિનતે પાહિ માં દૈવિ ચક્ર. ૭. ધી ટી એ કારમત્રે કલિમલમથને તુષ્ટિવક્ષ્યાધિકારે, દીદી ની ચઃ પ્રઘાષે પ્રલયયુગપટાજેયશબ્દપ્રણાદે; યા યા યા ક્રોધમમૂ તે! જવલવલલિતે વાલસ વાલલીઢે ૐ ૐ ૐ અઃ પ્રાણે પ્રકતિદશને પાહિ માં દેવ! ચક્ર. ૮,
૬૧. શ્રી મહાલક્ષ્મી સ્તાત્રમુ.
ૐ નીનિરમલ સુગંધ ચન્દન અખડ અક્ષત પુષ્પજ', દીપ-ધૂ ૫-નૈવેદ્ય-પયધૃત-શરાસુત લાકિ, પૂજા ભવ્ય શિવ સુખદાયક દુરિત મષ ખંડણું, શ્રી મહાલક્ષ્મીમહામાયા પૂજાયાં પ્રતિગૃહ્મતાં. ૧. ૐ નમેઽસ્તુ મહામાયા, સુરાસુર પ્રપૂજ્યતે; શ`ખચક્ર' ગદાહસ્તે, મહાલક્ષ્મી નમેાડસ્તુતે. ૨. જન્માદિ રર્હુિતા દેવી, આદિ શક્તિ અંગેચરે; ચેાગિની યાગ–સભૂતે, મહાલક્ષ્મી નમાઽસ્તુતે. ૩. પદ્મ વનારિસ દેવી, પદ્મ જિહ્વા સરસ્વતી; પદ્મહસ્તે જગન્નાથેા, મહાલક્ષ્મી નમૈાસ્તુતે. ૪. સર્વાંગ સંદ' દેવી, સવ દુઃખનિવારિણી, સર્વ સિદ્ધિકા દેવી, મહાલક્ષ્મી નમેાસ્તુતે. સ્થૂલે સૂક્ષ્મા મહારૂદ્રે, સત્યે સત્ય મહેાદરી, મહાપાપહુરા દેવી, મહાલક્ષ્મી નમાસ્તુતે. . સિદ્ધિબુદ્ધિપ્રદાદેવી, ભક્તિ મુક્તિ પ્રદાયિની, મિત્ર હસ્તે મહાદેવી, મહાલક્ષ્મી નમસ્તુતે. છ, લક્ષ્મી સ્તવન પુણ્ય, પ્રાતરુત્થાય યઃ પઠેતુ, દુઃખ દારિદ્રય ન પશ્યતિ, રાજ્ય પ્રાપ્નાતિ નિત્ય સ; ૮. ૬૨. સિદ્ધસારસ્વતાચાર્ય શ્રી બપ્પભટ્ટિસૂરિ વિરચિત: શ્રી અનુભૂતસિદ્ધસારસ્વત શારદા સ્વેત્રમ્.
(કુંત વિલચ્છિત વૃત્તમ્)
કલમરાલવિહુ ગમવાહના, સિતકૂલવિભૂષણુલેપના; પ્રણતભૂમિરુહામૃતસારિણી, પ્રવરદંડ વિભાભરધારિણી. ૧. અમૃતપૂર્ણ કમ લુહારિણી, ત્રિદશદાનવમાનવસેવિતા; ભગવતી પરમેવ સરસ્વતી, મમ પુનાતુ સદા નયનામ્બુજમ્, ર. જિનપતિપ્રથિતાખિલવાડ્મયી,

Page #202

૧૫૬
સજ્જન સભિંત્ર
ગણુધરાનનમ‘ડપનત્ત’કી; ગુરુમુખાંબુજખેક્ષનહંસિકા, વિજયતે જગતિ શ્રુતદેવતા. ૩. અમૃતીચિતિબિમ્બસમાનનાં ત્રિજગતીજનનિમિતમાનના; નવરસામૃતવીચિસરસ્વતી, પ્રમુક્તિઃ પ્રણમામિ સરસ્વતીમ્. વિતતકેતકીપત્રવિલેાચને ! વિહિતસ‘સતિદુષ્કૃતમે ચને! ધવલપક્ષત્રિહ‘ગમલાંછિતે ! જય સરસ્વતિ! પૂરિતવાંછિતે ! ૫. ભવદનુ‰હુલેશતર‘ગિતા– સ્તદુચિત. પ્રદતિ વિપશ્ચિતઃ; નૃપસમાસુ યત: કમલાઽમલા કુચકલા લલનાનિ વિતન્ત્રતે. ૬. ગતધના અહિં હિં ત્યદનુગ્રાત્, કનૈિતકામલવાક્યસુધામયઃ; ચકિતખાલકુરંગવિલાચના, જનમનાંસિ હરન્તિતરાં નરાઃ, ૭. કરસરારુડખેલનચ'ચલા, તવ ત્રિભાતિ વરા જપમાલિકા; શ્રુતપયાનિધિમધ્યવિકસ્વરાજવલતર‘ગકલાગ્રહુસાગ્રા. ૮. દ્વિરઇકેસરિમારિભુજ‘ગમાઽસહનતસ્કરરાજરુજા` ભય; તવ ગુણાવલિગાનતરગિણુાં, ન ભવનાં ભતિ શ્રુતદેવતે ! ૯.
(અગધરા વૃત્તમ.) ૧ લી કેલી બ્લી ખ્વ તત: શ્રી તદ્દનુ હસલ ીમથાએ નમેાન્ત, લક્ષ' સાક્ષાજપેદ્ય; કરસમવિધિના સત્તપા બ્રહ્મચારી; નિર્માંન્તી. ચન્દ્રબિમ્બાત્ કલયતિ મનસા ત્યાં જગચન્દ્રિકાલાં, સાડત્યથ· વહ્નિકુંડેવિહિતધૃત ુતિઃ સ્યાદ્શાથેન વિદ્વાન. ૧૦. (શાકૢ લવિક્રીડિત વ્રુત્તમ) રે! રે! લક્ષણકાવ્યનાટકકથાચમ્પૂસ માલેકને, કવાયાસ વિતનૈષિ બાલિશ ! સુધા કિં નમ્રવામ્બુજઃ ? કત્યારાય મંત્રરાજમહુસા તેનાનિશ ભારતી, ચેન ત્વં કવિતાવિતાનસવિતાદ્વૈતપ્રબુદ્ધાયસે. ૧૧. ચચચ્ચન્દ્રમુખી પ્રસિદ્ધ મહિમા સ્વદ્યિરાજ્યપ્રદા, નાયાસેન સુરાસુરેશ્વરગણુંરભ્યથિતા ભકિતતઃ દેવી સસ્તુતવૈભવા મલયજાલેપાંગરન્ત દ્યુતિઃ; સા માં પાતુ સરસ્વતી ભગવતી શૈલેાકયસ વિની. ૧૨, (ક્રુતવેિલમ્બિતવ્રુત્તમ્ ) સ્તવનચેતનેકગુડ્ડાન્વિત', પતિ યેા ભવિકઃ પ્રમનાઃ પ્રગે સહસા મધુરૈવ ચનામૃત–નું પગણાપિ રંજયતિ સ્ફુટમ્. ૧૩. અનુભૂત સિદ્ધસારસ્વતસ્તવનમ્. ૬૩. મહાપ્રભાવિક શ્રી સરસ્વતી તેત્રમ્
^
ૐ ની શ્રી પ્રથમા પ્રસિદ્ધ મહિમા. વિદ્ધજનેભ્યા હતા, મેં કી મ્હા સહિતા સુરેન્દ્રમહિતા, વિદ્યાપ્રદાનાવિતા શુમ્યાચારવિચારચારુ રચના, ચાનુ ચક્રાંચિતા, જિહ્વાગ્રે મમ સા વસત્વવિરત, વાગ્દેવતા સિદ્ધિદા. ૧. ॥ શ્રી સહિતા વષય યુતા સ્વાહા નમ : સંયુતા, શી કલી બ્લી ચરમા શુનુપરમા, ભાસ્યત્તનુ સદ્રમા થી ખાઁ હી વરજાપદત્ત સુમતિઃ સ્તો એ સુખીજાન્વિતા જિજ્ઞાસે ૨. ક્ષા ક્ષી લસદક્ષરાક્ષરગÅર્યાં ધ્યેયરૂપા સદા. ી ી હૈં કલિતાકલા સુલલિતા શ્રી ધી સ્વરૂપ મુદ્દા ચ‘ચદ્રમરીચિચારુવદના, સ્વેષ્ટા સાથ પ્રદા, જિહ્વાગ્રે ૩. એક્વીફ્ટ વાગિગમ્ય મહિમા, નૌકા ભવામ્સે નિધૌ, વિણાવેછુકણુકવણાતિસુભગા. સૌમ્રાગ્યભાાદયા; સ સારાશુભતારિણી સુચરિણી શ્રીકારિણી ધારિણી જિજ્ઞામે॰ ૪: શ્રા શ્રી શ્ર સહિતા સિતામ્મૂરધરા, સાધ્યા સદા સાધુભિઃ, દેવાનામપિ દેઞતા કુવિપદા-છેત્રી પદ્મ સંપદામ દિવ્યાભૂષિતા નાતા, કલ્યાણમાળા જિદ્દગે૦ ૫. હસ્તે શ્રમજ પુસ્તિકાં વિદધતિ

^
.

Page #203

સ્મરણુ–સ્તાત્ર–સ્તવાદ સંગ્રહ
૧૧૭
સજૂજ્ઞાનવૃંદાપ્રદા યા પ્રાક્ષી શ્રુતદેવતા વિદધતિ સૌખ્ય નૃણાં શારદા; ગ્રહાદે પ્રસર`તુ મે સ્ફુટતર' શાએ કવિત્વે ધિયા, જિહ્નાત્રે ૬. ભવ્યાનાંસુખદા પ્રભૂતવરદા, ડઽનન્દધિકીતિ પ્રદા–બ્રાજદ્વારમહેાક્રયાકરકરા સ્કૂજ પ્રમેૠપ્રદા, મણ્યુદ્યોત સુદાનના શુભદયા સૌભાગ્યસભાગ્યદા જિહ્વાગૢ૦ ૭. ભૂપશ્રીસુકુમારપાલસુગુરા શ્રીહેમસૂચિ પ્રભા-રાસ્નાયાદધિગમ્ય મ`ત્રસુવિધિ' મંત્રાક્ષêÔઃ સ્તુતા; પ્રખ્યાતાખ્યયુતા સમુક્તિ વિમલાખ્યયૈઃ પ્રભુદ્ધિપ્રશ્ના જિહ્વાગ્રે૦ ૮. સવત્ માયુગ નદપમિતે ચૈત્રાસિતૈકાદશી, ઘરએ વાશનો સુદશ નિમત્તું વાગ્દેવતાયા : કૃતમ્, કલપ્ત" શ્વેત્રમિત્ર સુમુક્તિવિમલેનાઽજારિસજ્ઞે પુરે સન્મંત્રાદિચુતં સદા વિજ્રયતાં યાવન્ મૃગાંકારુણી ૯. ઈતિ શ્રી સરસ્વતી સ્વેત્ર સમાપ્ત. શ્રી સથતીનેશ નાવ: ૐ ની શ્રી કલી એ વદ વદ વાગ્વાદિની સરસ્વત્યે ની નમઃ ૬૪. શ્રી સરસ્વતી સ્નેાત્રમ !
નમસ્તે શારદાદેવી કાશ્મીરપ્રતિવાસિની વામહ' પ્રાથÛ માત વિદ્યાદાન' પ્રદેહિમે. ૧. સરસ્વતી મયા દૃષ્ટા દેવીકમલલેાચના હુ...સધસમારુઢા વીણાપુસ્તકધારિણી. ૨. સરસ્વતી પ્રસાદેન કાવ્ય કુવન્તિ પણ્ડિતાઃ તસ્માન્નિશ્ર્ચલભાવેન પૂજયનીયા સરસ્વતી. ૩. પ્રથમ" ભારતીનામ દ્વિતીય ચ સરસ્વતી. તૃતીય શારદાદેવી ચતુ‘સવાહિની ૪. પાંચમ' જગવિખ્યાતા ષષ્ઠં વાગીશ્વરી તથા સપ્તમકુમારી પ્રેક્તા અષ્ટમમ્ બ્રહ્મચારિણી, ૫. નવમ` ત્રિપુરાદેવી દશમ બ્રાહ્મણીસુતા. એકાદશ તુ બ્રાહ્મણી દ્વાદશ બ્રહ્મવાહિની, ૬. વાણી ચૈાર્દશિ નામ ભાષાશૈવચતુર્દશી, પંચદશ શ્રુતાદેવી ષોડશ શ્રીનિ ગદ્યતે. ૭. એતાનિ ષોડશનામાનિ પ્રાતરુત્યાય યઃ પઠેત્. તસ્ય સ ંતુષ્યતે દેવી શારદા વરદાયિની, ૮. યા કુન્દેન્દુતુષારહારધવલા યા ચન્દ્રબિંઞાનના યા તૈલેાકયવિભૂષા ભગવતી ચા રાજ&‘સપ્રિયા. યા પદ્મોલનેત્રપદ્યયુગલા યા જાતિપુષ્પપ્રિયા. સાનક્ષત્રલલાટપટ્ટતિલકા સા શારદાપાતુમામ. ૯. યા કુંદેન્દુતુષારહારધવલા યા શ્વેતપદ્માસના. યા વીણાવરદ‘ડમ ઢિકરા ચા શુભ્રવસ્ત્રાવૃતા યા બ્રહ્માચ્યુતશ કરપ્રભુતિભિદૈવૈ: સાવન્દિતા. સા. માંપાતુ સરસ્વતી ભગવતી નિ: શેષજાયાપહા. ૧૦.
:
૬૫. શ્રી સરસ્વતી સ્નેાત્રમ્!
ત્વં શારદાદેવિ સમસ્તશારા વિચિત્રરૂપ બહુબળુ` સંયુતા! સ્ફુરન્તિ લેાકેષુ તવૈવ સૂક્તય: સુધાવરૂપા વચસાં મહમ્મય. ૧. ભવદ્વિલેાલમ્બકદ નાદા મન્ત્રોપિ શીઘ્ર‘કવિશૈવ જાયતે. તયૈવ મહાત્મ્યમખણ્ડમીક્ષ્યતે તવા વાદઃ પુનરેવ ગીયતે. ૨. કપૂરનીહારકરાજવલા તવ ભાતિ તે ભારતી શુક્લનીરજે. કરાગ્રભાગે ધૃતચારુપુસ્તકા ડીરહીરામમલ શુભ્રંચીવરા. ૩. મરાલમલા મલવામવાહના સ્વહસ્તવિન્યસ્તવિશાળકઋપી. લલાટપટ્ટેકૃતહેમશેખરા સન્ના પ્રસન્ના ભવતાસરસ્વતી. ૪. સદ્વિધાજલાચિતારણતરી સદ્ગુપ વિદ્યાધરી. જાણ્યવાન્તહરી સુધામ્બિલહરી શ્રેયસ્કરી સુન્દરી સત્યાત્વ... ભુવનેશ્વરી શિવપુરી સૂર્ય પ્રભાજિત્થરી સ્વેચ્છાદાનવિતાગનિજ રંગવી સન્તાપતાંછિત્વરી, ૫. સુરનરસુસેવ્યા સેવકનાપિ સેવ્યા ભવતિ યદિ ભવત્યા કંકુપા કામગન્યા. જગતિ સકલ સૂર્ય

Page #204

૧૫૮
સજ્જન સન્મિત્ર સ્વત્ઝમાનાનભવ્યા. રુચિરસકલવિદ્યા નાયિકા ત્વંતુ નવ્યા. ૬. યે ભકન્યા સુરિતાનવીતિ સતત′ જનન્તિ મૌઢ્ય મહે. વત્સેવાં ચ ચરીકરીતિ તરસા મેલેતિ શ'શ્રેયસાં. ત્વ‘માત રિધત્તિ ચૈતસિક નિજે દષ્ટિા ચિન્મયમ . તસ્યાત્રે નનિતિ યાજિતકરા ભૂપા નટીવત્સવયમ્. ૭. આખ્યાનું તવદૈવિ કાપિ ન વિભુમાંહામાત્યમામૂલતો ને બ્રહ્મા ન ચ શકરો નિહું હરિનાં વાકપતિ, સ્વપતિ: સ્વચ્છંકિત વીરતિ વિશ્વજનની લેાકયવ્યાપિનિ. સાત્વ કાચિદગમ્ય રમ્યહૃદયા વાગ્વાદિની પાહિમામ્. ૮. સ્ત્રોત્ર પહેઘઃ શ્રુતદેવતાયા, ભન્યાયુતઃશુદ્ધમનાઃ પ્રભાતે.; વિદ્યાવિલાસ' વિપુલ પ્રકાશ; પ્રાપ્તાતિ પૂછુ॰ કમલાનિવાસમ્ . ૮.
૬૬. શ્રી સરસ્વતિ સ્તાત્રમુ.
સકલલેાકસુસેવિતપત્યજા વચશેાજિતશારદકૌમુદી; નિખિલકલ્મષનાશનતત્પરા જયતુ સાં જગતાં જનની સદા. ૧. કમલગ‘વિરાજિતભૂવના મણિ કિરિટસુશોભિત મસ્તકા, કનક કુડલભૂષિતકળુિં કા. જય૦ ૨. વસુહુરિગજસનષિતેશ્વરી વિધૃતસામકલા જગદીવરી, જલજપત્રસમાનવિલેાચના જય૦ ૩. નિજ સુધૈય'જિતામરભૂધરા નિહિતપુષ્કરવૃદલસત્કરા. સમુદ્રિતાક`સદૃક્તનુવલિકા. જય ૪. વિવિધવાંછિતકામદુધાસ્ક્રુતા વિશદપાનદાન્તરવાસિની. સુમતિસાગરવધનચન્દ્રિકા જય૦ ૫. ઇતિ.
૬૭. શ્રી સરસ્વતી સ્નેત્રમ્.
શ્વેતપદ્માસનાદેવી શ્વેતપુષ્પાભિશાલીતા. શ્વેતાંબરાધરનિત્ય વેતગ ધાનુલેપના. ૧. શ્વેતાક્ષી શુકલવઆચ શ્વેતચન્હનચર્ચિ'તા. વરદંતિ સિદ્ધગધવૈઃ શશીભિસ્તેયસે સદા. ૨. સ્તોત્રણ ચ તથા દેવીગીર્ઘાત્રી ચ સરસ્વતી. ચે પાન્તિ ત્રિકાલ' ચ સર્વાંવિદ્યા લભન્તિતે. ૩. ઇતિ સરસ્વતી સ્નેત્રમ્.
૬૮. શ્રી ગૈતમસ્વામિ સ્તેાત્રમ્ શ્રી વજાસ્વામિ વિરચિતમ્.
સ્વર્ણા ટાગ્રસ્રહઅપત્રકમલે પદ્માસનસ્થ મુર્તિ, સ્ક્રૂજતૃધ્ધિવિભૂષિત ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામિનમ્ ; દેવેન્દ્રાદ્યમરાવલીવિરચિતાપાસ્તિ' સમસ્તાદ્ભુત શ્રીવાસાતિશય પ્રભાપરિગત ધ્યાયામિ ચેોગીશ્વરમ્. ૧. કિં દુગ્ધાસ્મુધિગભગૌરસલિલેશ્ચન્દ્રોપલાન્ત લેઃ ? કિં કિં શ્વેતસરાજપુંજરૂચિભિઃ કિં બ્રહ્મરાચિ:કર્ણ, કિં શુકલસ્મિતપુજકૈશ્ચં ઘટિતા કિં કેવલવામૃતૈ ? મૂ`ત્તિ સ્તે ગણનાથ ! ગૌતમ! દિ યાનાધિદેવી મમ. ૨. શ્રીખડાદિપદાથ'સારકણિકાં વિત્તયિત્વા ! સતાં, કિં ચેતાંસિયશાંસિ ! કિં ગણભૂતાં નિર્માસ્ય તઢાક્ષુધામ; સ્ત્યાનીકૃત્ય ! કિમપ્રમત્તકમુનેઃ સૌખ્યાનિ સચૂણ્ય કિં ? મૂત્તિસ્તે વિષે સમ સ્મૃતિપથાધિષ્ઠાયિની ગૌતમ! ૩. નીરાગસ્ય તપસ્વિનેાડભૂતસુખત્રાતાગૃહિત્યા દલ”, તસ્યાસ્વચ્છશમાંપુધે રસભર શ્રીજૈનમૂર્તેમ; તસ્યા એવ હિરામણીયકગણુ સૌભાગ્યભાગ્યેાલવ, સધ્યાનાંમુજહસિકા કિમ કૃતા સ્મૃતિ: પ્રભેા ! નિ`લા. ૪. કિં ધ્યાનાનલગાલિતૈ: શ્રુતદલેરાભાસિ સદ્ભાવના, ઉછૈઃ કિમુ શીલચન્દ્રનરસૈરાલેપિ મૂત્તિ`સ્તવ ! સમ્યગ્દર્શનપારદૈઃ કમુ તપઃ શુદ્ધરશેષિ પ્રભા! મશ્ચિત્તે દમિતે જિનૈઃ કિષુ શમે

Page #205

સ્મરણુ–સ્તાત્ર-સ્તવાદ સંગ્રહ
૧૫૩
નુગ્રાવતશ્ચાઘટિ ! ૫. કિં વિશ્વોપકૃતિક્ષમાદ્યમમયી ! કિંપુણ્યપેટીમયી ? કિં વાત્સલ્યમયી ! કિષુત્સવમયી ! પાવિત્ર્યપિંડીમયી ? કિં કલ્પદ્રુમયી મરુન્મણિમયી ! કિ કામદેગ્નિીમયી ? યા ધત્તે તવ નાથ ! મે દિ તનુ: કાં કાં ન રૂપશ્રિયમ્ ? ૬. કિં કપૂરમચી ! સુચન્દનમયી ! પીયૂષતેજેમયી ? કિં ચૂર્ણીકૃતચન્દ્રમડલમયી ? કિં ભદ્રલક્ષ્મીમયી ? કિંવાઽનન્દમયી ! કૃપારસમયી ? કિં સાધુમુદ્રામયી ?,− યન્તમે હૃદ્ધિ નાથ ! મૂત્તિ'રમલા ના ભાતિ કિં કિં મયી ?. ૭. અન્તઃસારમપામપાસ્ય કિમુ કિં પાČત્રજાનાં રસ, સૌભાગ્ય' કમુ કામનીયસુગુણશ્રણમુ`ષિત્વા ચ કમ? સસ્ત્ર સમશીતગે શુભરુચેરૌજજવલ્યમાચ્છિદ્ય કિમ્ ? જાતા મે હૃદ્વિ યાગમાગ પથિકી મૂત્તિ: પ્રભા ! તેઽમલા. ૮. બ્રહ્માણ્ડાદરપૂરાધિયશઃ કપૂરારી૨૪:, પુત્રૈઃ કિં ધવલીકૃતા તવ તનુઃ સધ્યાનસદ્દસ્થિતા; કિંશુકલસ્મિતમુગરૈડુ 'તદલ દુષ્કમ કુમ્ભક્ષરધ્યાનાચ્યામૃત વેણિભિ: શ્રુતધરા શ્રી ગૌતમ! બ્રાજતે. ૯. કિંÀલાકયરમાકટાક્ષલડુરીલીલાભિરાલિંગિતા ?, કિંચાત્ફનકૃપાસમુદ્રમથનાગારૈઃ કરમ્ભીકૃતા ? કિં ધ્યાનાનલદ્ઘમાનનિખિલાન્તઃ કમાવલી રક્ષાભિ: ધવલા વિભાતિ હૃદિ મે શ્રી ગૌતમ! તૃત્ તતુઃ. ૧૦, ત્યં ધ્યાનસુધાસમુદ્ર લડુરીલાચલાંદોલનકીડાનિશ્ર્ચલોચિરુજલવપુઃ શ્રીગૌતમે મેં હૃત્તિ; ભિત્વા માકપાતસંપુટમિતિ પ્રેત્લાસિતાંતઃસ્ફુરજજયાતિમુ ક્તિનિતમ્બિનીનયતુ માં સ બ્રહ્મતા માત્મન ૧૧. શ્રીમદ્ગૌતમપાદવન્દનરુચિ: શ્રીવાડ્મય સ્વામિની, મ'ક્ષેત્રનગેશ્વરી ત્રિભુવનસ્વામિન્યપિ શ્રીમતી; તેરાશિરુદ્ધાત્તવિંશતિને યક્ષાધિપ શ્રીસુરાષીશાઃ શાસનદેવતાશ્ર્વ દઇતુ શ્રેયાંસિ નઃ. ૧૨. ૬૯. શ્રી ગાતમસ્વામી તૈાત્રમ્, (અષ્ટક)
ૐ નમઃ સકલકલ્મષચ્છિદે, ભૂભુવ:સ્વતિવદિતાંપ્રયે સવ'સિદ્ધિફલદાય તાયિને; ગૌતમાન્યયસ રાજશાસ્વતે. ૧. વધુ માનપદ૫કજાલયે, સવલબ્ધિપુરૂષાથ રૂપિણે, શ્રીન્દ્રભૃતિગણુભૃદ્રરાય તે; ડન્મયાય પરમેષ્ઠિને નમઃ, ૨. શ્રી દર્દી લક્ષ્મીકાન્તિકીતિ ધૃતીના મેકાવાસ' મુક્તસંસારવાસ, વ્યાકાર જ્ઞાનરત્નત્રયાય; ભકત્સા નિત્ય નૌમિ ત... શ્રીન્દ્રભૂતિમ્ . ૩. સમગ્રવેદાગમગીતનાદ, જન્માવિને શુદ્ધવિભૂષણાંગી, ચતુરૈર્યાં સુભગા સરસ્વતી, શ્રી ગૌતમ' સ્તૌતિ નિપીચ પાૌ. ૪. યા માનુષેત્તરમહીધરમૌલિરત્ન”, સુસ્વામિની ત્રિભુવનસ્યગાધિરૂઢા નાનાયુધાન્વિતસહસ્રભુજા ક્ષિતાઃિ; શ્રી ગૌતમક્રમનુષાં શિવમાતનેતુ. ૫. દેવીયાદિસહિત નિધિપીઠસ ંસ્થા, દેવાસુરેન્દ્રનરચિત્રવિમેાહિની યા, દેદ્મલાજિતરવિઃ સુકૃતાપલભ્યા, શ્રી: શ્રીંદ્રભૂતિમલિનમ્ય સેવતે. ૬. ચા યક્ષોડશસહસ્રપતિગ જાસ્યા, વ્યિાયુધપ્રબલવિંશભુજસ્ત્રિનેત્રઃ. સ દ્વાદશાંગસમયાધિપતિત્વમાસઃ શ્રી ગૌતમક્રમનુષા ગણિવિષ્ઠિનામા. ૭. ઈન્દ્રાશ્ચતુઃષષ્ઠિરથાપિ વિદ્યા દેવ્યસ્તથા ષોડશ શાસનેશા: દ્વિધા ચતુર્વિં શતિદેવતાૠ, શ્રી ગૌતમસ્યાંRsિયુગ ભજતિ. ૮.
૭૦. શ્રી ગાતમસ્વામી તેત્રમ્
નમાતુ શ્રી ધૃતિપ્રતિબુદ્ધિ, લક્ષ્મીવિલાસૈકનિકેતનાય, શ્રીનીપટ્ટામ્બરલાજીશય

Page #206

૧૦
સજ્જન સમિત્ર
લેાકેાત્તમાય પ્રભુગોતમય. ૧. કારમક્ષીણમહાનસાનાં, શ્રીમન્તમુજા ભતમઃપ્રભાવૈ: શ્રીમન્તમાત્માનુગવન્દનેતાઽ–હું ન્ત' નમસ્યામિ તમિન્દ્રભૂતિમ્ ૨. ઉન્નિન્દ્રસૌવણુ સહસ્રપત્ર, ગભ સ્થસિંહાસન સાન્નિષષ્ણું, દિવ્યાતપત્ર પરિવીજયમાત.. સચ્ચામરેશ્વામરાજસેવ્યમ ્ ૩. કલ્પતચિન્તામણિકાસધેનુ, સમાનનામાનમમાનશક્તિમ્ અનેકલેકેાત્તરલબ્ધિસિદ્ધ', શ્રી ગૌતમં ધન્યતમાઃ સ્મરન્તિ. ૪. એકૈવ ષડ્કશનટક્નીનિકા, પુરાવેદાગમજન્મભૂમિકા. આનદચિબ્રહ્મમયી સરસ્વતી, સહેન્દ્રભૂતેશ્ચરાપસેવિની. ૫. સદા ચતુસુિરેન્દ્રમાનસવ્યામાહિની પદ્મટ્ઠાધિવાસિની; સર્વાંગશૃંગારત ગિતવ્રુતિઃ શ્રીગૌતમ થીરપિ વદતે ત્રિધા. ૬. જયા જયંતી વિજયાડપરાજિતા, નન્દાસુભદ્રા પ્રમુખ' સૂરિજન; પ્રતિક્ષણે જાગરભૂરિવિભ્રમઃ, શ્રીગૌતમ ગાયતિ ગાઢ ગૌરવઃ. ૭. માનુષાત્તર ગિરે શિ:સ્થિતા, દોઃસહસ્રસુભગા મહાપ્રસા; ગીતગૌતમગુણા ત્રિવિષ્ટષ-સ્વામિની શિવશતમ્ દધાતુ મે. ૮. યક્ષ પાડષસહસ્રનાથકા, દિવ્યવિંશતિભુજો મહાબલઃ, દ્વાદશાંગ સમયાધિદેવતા, ગોતમસ્મૃતિનુષાં શિવ’કરઃ ૯. ઇશાનનાર્થેન સમ શતłતુ, સનત્કુમારાધિપતિઃ સુરાન્વિત: શ્રી અહાલેકાધિપતિશ્ર્વ સેવતે, સ ગૌતમ મ`ત્રવર' પદેપદે. ૧૦. અષ્ટનાગકુલનાયક મણિ, લસત્ફણુસહસ્રભાસુર, ગૌતમાય ધરણુઃ કૃતાંજલિ-મન્ત્રરાજસહિતાય વન્તતે. ૧૧. શહિણીપ્રભૃતયઃ સુરાના, વાસવા અપિ પરે સાશ્રવા:, ગૌતમ મનસિ યક્ષયક્ષિણી; શ્રેયાપિ દધતે મુનીશ્વરમ્. ૧૨. સજલાનધનભાગધૃતીનાં, લબ્ધિરભૂતતમેહુભવે યાત્; ગૌતમસ્મરણત: પરàાકે, ભૂર્ભુવ:સ્વરપવગ સુખાનિ છ ક્રૌં શ્રી ની મત્રતા ધ્યાનકાલે, પાવે કૃત્વા પ્રાન્જલિઃ સર્વદેવાન; કાયાત્સગે ધૂપકપૂરવાસઃ, પૂજા કુર્યાત્સવ'દા બ્રહ્મચારી, ૧૪. જિતેન્દ્રિયઃ સ્વઃ૫જલાભિષેકવાન, શુદ્ધામ્બા ગુપ્તિસમિત્યલ કૃતઃ; શ્રી ઇન્દ્રભૂતેરુપવૈણ ગુણાન, મરન્નરઃ સ્માચ્યુતસિન્ધુપારગઃ. ૧૫. તં શ્રયન્તિ પુરૂષાથ સિદ્ધયા, ભૂખ્યતે વિશદસાહસે ન સઃ; ગૌતમઃ પ્રણયિ ભુક્તિમુક્તિદ્દો, યસ્ય ભાવિવિભવસ્ય ન થતા. ૧૬. ૭૧. શ્રી ગૈાતમસ્વામિ-મન્ત્રગતિ સ્તત્રમુ.
ઈં નમસ્ત્રિજગનેતુવીણ્યાગ્રિમ સૂનવે; સમગ્રલબ્ધિમાણિક્ય રાહુણાયેન્દ્રભૂતચે. ૧. પાદામ્ભજ ભગવતા ગૌતમસ્ય નમસ્યતામ; વશી ભવન્તિ શૈલાયસસ્પદો વિગતાપદઃ. ૨. તવ સિદ્ધમ્સ બુદ્ધસ્ય પાદાસૈાજરજકણુ:; પિપત્તિ કલ્પેશાખીવ કામિતાનિ તનૂમતાન્. ૩. શ્રી ગૌતમાક્ષીણુ મહાનસસ્ય તવ કીતનાત્; સુવણુ પુષ્પાં પૃથિવીમુચ્ચિનેાતિ નરશ્ચિરમ્. ૪. અતિશેષેતરાંધાના ભગવન્! ભાસ્કરી શ્રિયમ્; અતિસૌમ્યતયા ચાન્દ્રીમહેા તે ભીમકાન્તતા. ૫. વિજિત્યસ`સારમાયાખીજ', માહુમહીપતિમ્; નરઃ મ્યાન્મુક્તિરાજયશ્રીનાયકવત્પ્રસાદત. ૬. દ્વાદશાંગીવિધો વેધા: શ્રીન્દ્રાક્રિસુરસેવિતઃ; અગણ્ય પુણ્યનૈપુણ્ય તેષાં સાક્ષાત્કતાઽસિયે. ૭. નમઃ સ્વાહા પતિયાતિસ્તિસ્કારિતનુંત્વિષ; શ્રી ગૌતમગુરા! તુલ્ય વાગીશાય મહાત્મને. ૮. ઇતિ શ્રી ગૌતમ! તેત્રમન્ત્ર તે મરતાઽન્નામ, શ્રી જિનપ્રભસૂરેસ્ટ્સ શવ સ્રર્વાથ'સિદ્ધયે. .

Page #207

સ્મરણુ–સ્તત્ર-સ્તવાદિ સ‘ગ્રહ
૭૨. શયન સમયે (સ્વાષકાલે) સ્મરણીય સ્ટેાત્રમ્.
વિધાતલતા નેમિ, શ્રી નેમૈિં મનસિ સ્મરન્; સ્વાપકાલે નરા નૈવ, દુઃસ્વપ્નઃ પરિયતે. ૧. અશ્વસેનાવિનેપાલ, વામાદેવી તનુરુડુમ; શ્રી પાશ્વ સ‘સ્મરન્નિત્ય, દુઃસ્વનાનૈવ પતિ. ૨. શ્રી લક્ષ્મણાંગ સંભૂત', મહાસેન ન્રુપાંગજમ્, ચ-દ્રપ્રભુ સ્મરશ્ચિત્તે, સુખ' નિદ્રાંલખેત થૈ. ૩. સત્ર ત્રિાહર સ્તોત્ર, સર્વસિદ્ધિકર' પરમ્; ધ્યાયન શાન્તિ જિન નૈતિ, ચૌરાદિશ્યેા ભયનર. ૪.
૧૧
૭૩ શ્રી વીતરાગ સ્વેત્રમ્.
યઃ પરાત્મા પરજ્યેાતિ, પરમ : પરમેષ્ઠિનામ: આદિત્યવણુ" તમસ: પરસ્તાદામનન્તિ યમ્. ૧. સવે યેનેાદમૂલ્યન્ત સમૂલા: કલેશપાદપાઃ સૂર્યાં ચસ્મૈ નમસ્યતિસુરાસુરનેશ્વરા ૨. પ્રાત્રતન્ત યતા વિદ્યા : પુરુષાથ પ્રસાધિકા ; ચસ્ય જ્ઞાન” ભવભાભૂિતભાવાભાસકૃત્, ૩. યમિત્ત્વિજ્ઞાનમાનન્દ બ્રહ્મ ચૈકાત્મતાં ગતમ; સ શ્રય: સ ચ ધ્યેય: પ્રપદ્યે શરણં ચ ત. ૪. તેન ત્યાં નાથવાસ્તઐ સ્પૃહયેય' સમાહિતઃ, તત; કૃતાર્યાં ભૂયાસ' ભવેય' તસ્ય કિડ્ડરઃ ૫. તંત્ર સ્વેત્રણ કુચ તમ્ પવિત્રાં સ્વાં સરસ્વતીમ; ઇ. હિ ભવકાન્તારે, જસ્મિનાં જન્મનઃ ફુલમ. ૨. કાહ' પશેાપિ પશુવીતરાગસ્તવ કવ ચ; ઉત્તિતીષુ રણ્યાની પછ્યાં પંગુરિવામ્યતઃ ૭. તથાઘિ શ્રદ્ધાસુ ધડહુડ નેપલભ્યસ્ખલન્નપિ; વિષ્ણુખાષિવાવૃત્તિ: શ્રદ્ધાનસ્ય શૈાબતે. ૮. શ્રીહેમ ચન્દ્રપ્રભવાોતરાગસ્તત્રાદિત કુમારપાલભૂપાલ; પ્રાપ્નાતુ ફુલમીપ્સિતમ્, ૯. DDDDDDDD
શ્રી જૈત ધાર્મિક શિક્ષણુ ટ્રસ્ટ કુંડ-મુંબઈ
(૬) ભારતવષ માં ચાલતી પાઠશાળાએ, ખેડિગા, બાલાશ્રમેા, વિદ્યાથી ગૃહે વિગેરેના ધામિ`ક શિક્ષકોને તેમના શિક્ષણના ઉત્તમ ક્રાય'ના બદલામાં અને વિદ્યાથી એને ધામિયક અભ્યાસમાં લીધેલા સારા એવા શ્રમના બલામાં પ્રતિવષે સા,- ખસે,-ત્રણુસા - ચારસા,પાંચશેા રૂપીયાના નામેા ચેાગ્યતા પ્રમાણે આપવામાં આવશે.
(૭) ભારતવમાં ચાલતી પાઠશાળાએ યા સસ્થાએ કે જે ધામિક અભ્યાસ કરાવતી ઢાય તેવી સસ્થાઓને વધુ રસવાળી બને તે માટે વરસ દિવસે રૂપીયા સે, બસે, ત્રસે, ચારસા, પાંચસેા રૂપીયા યેાગ્યતા પ્રમાણે મદદ આપવામાં આવશે.
ઉરની યેાજનાએ। માટે રૂપિયા આઠ લાખનું ભડાળ કરી તેના વ્યાજમાં ઉપરાત સગવડતાએ આપવા કાયકરોની દામે છે.

શ્રી. સેવકા,
પ્રાસુજીવનદાસ હરગાવિંદદાસ પેપટલાલ કેશવજી દાશી શ્રી. જૈ, ધા. શિ, કે, ક્ ડના ટ્રસ્ટીએ,

Page #208

ક્લી અહં નમઃ
થી
શરી0
સજજન સન્મિત્ર તૃતીય મહાનિધિ પાનું
- પ્રકરણદિ સંગ્રહ.
૧. શ્રી. જીવ વિચાર પ્રકરણ. . ભુવણું પઇવ વીર, નમિણ ભણામિ અબુહ બેહસ્થ જીવ સરવે કિંચિ વિ, હ ભણિય પુવ સૂરીહિં. ૧, જવા મુત્તા સંસારિણે ય, તસ થાવરા ય સંસારી; પઢવી જલ જલણ વાઉ, વણસઈ થાવરા નેયા. ૨. ફલિત મણિ રણ વિદ્યુમ, હિંગુલ હરિયાલ મણસિલ રસિંદા, કણગાઈ ધાઉ સેઢી, વન્નિય અરણેય પલેવા. ૩. અલ્જય તૂરી ઊસં; મટ્ટી પાહા જાઈએણેગા; સેવીરંજણ લુણાઈ; પુઢવી ભયાઈ ઈચ્ચાઈ ૪.
મતરિફખમુદગ. એસા હિમ કરગ હરિતણુ મહિઆ હુંતિ ઘણે દહિમાઈ, ભેયાણેગા ય આઉરસ. ૫. ઈંગાલ જાલ મુમ્મર, ઉક્કાસણિ કશુગ વિજજુ માઈઆ અગણિ જિયાણું લેયા, નાયવા નિઉણ બુદ્ધીએ. ૬. ઉષ્મામગ ઉકલિયા, મંડલિ મહસુદ્ધ ગુંજવાયા ય; ઘણુ તણુ વાયાઈઆ, ભેયા ખલુ વાઉકાયન્સ. ૭. સાહારણ પત્તેઆ, વણ
રૂઈ જીવા દુહા સુએભણિયા; જેસિમણું નાણું તણુ, એગા સાહરણું તે ઉ, ૮, કેદા અંકુર કિસલય, પણગા સેવાલ ભૂમિફેડા ય; અલયતિય ગજજર મેલ્થ, વત્થલા થેગ પહૂંકા. ૯. કેમલ ફલં ચ સવં, ગૂઢ સિરાઈ સિણાઈ પત્તા હરિ કુંઆરિ ગુગ્ગલિ, ગલે ય પમુહાઈ છિન્નરુહા. ૧૦. બચ્ચાઈ અણગે, હવંતિ ભેયા અણુતકાયાણું) તેસિં પરિજાણુણથં, લખણ મેસુએ ભણિય. ૧૧ ગૂઢસિરસંધિપવું. સમભ ગ–મહિરૂગ ચ છિન્નરૂહ સાહારણે સરીર, તવિવરિએ ચા પત્તેય, ૧૨. એગ સરીરે એગે, જીવે જેસિં તુ તે ય પત્તેયા કુલ કુલ છદ્ધિ ક, મૂલગ પત્તાણિ બીયાણિ. ૧૩. પત્તેય તરું મુખ્ત, પંચ વિપુઠવાઈણે સયલ લેએ સુહુમા હવતિ નિયમા, અંતમુહુત્તાઉ અહિંસા. ૧૪. સંખ કવય ગડુલ, જય ચંદણગ અલસ લહગાઈ; મેહરિકિમિ પૂરગા, બેદિય માર્યવાહાઈ. ૧૫. ગેમી મકણ જુઆ, પિપીલિ ઉદ્દે હિયા ય મફકેડા, ઇલ્લિય

Page #209

૧૬.
મકરણાદિ સંગ્રહ ઘયમિલીઓ, સાવય ગોકીડ જાઈએ. ૧૬. ગહય ચેરકીડા, ગોમયકીડા ય ધન્નકીડા ય; કુંથુ ગવાલિય ઇલિયા. તેઈદિય ઈદગોવાઈ. ૧૭. ચઉરિંદિયા ય વિ. હિંકણ ભમરા ય ભમરિયા તિ, મછિય હંસા મસગા, કંસારી કવિલ ડેલાઈ. ૧૮. ૫ચિંદિયા ય ચઉહા, નારય તિરિયા મણસ દેવા ય; નેરથા સત્તવિહા, નાયવા પુઢવી ભેએણ. ૧૯. જલયર થલયર ખયરા. વિવિહા પંચિંદિયા તિરિષ્ણા ય; સુસુમાર મચ્છ કચ્છવ, ગાહા મગરા ય જલચારી. ૨૦. ચઉપય ઉરપરિસગ્યા ભૂપરિસપાય થલચરા તિવિહા; ગો સ૫ નઉલ પમુહા, બેધવા તે સમાસે. ૨૧. ખયરા રેમય પફખી, ચન્મય પખી ય પાડાચેવ, નરલગાઓ બાહિં, સમુચ્ચ પકખી વિષયપખી. ૨૨. સર્વે જલ થલ ખયરા, સમુચ્છિમાં ગમ્ભયા દુહા હુંતિ; કશ્મા કમ્પગ ભૂમિ, અંતરદીવા મણુસ્સા ય. ૨૩. દસહા ભવણહિવઈ, અઠવિાડા વાયુમંતરા હૃતિક જેસિયા પંચવિહા, દુવિહા માણિયા દેવા. ૨૪. સિદ્ધા પનરસ ભેયા, તિસ્થા તિસ્થાઈ સિદ્ધ ભેએણુંએએ સખેણું, જીવ વિગપા સમક ખાયા. ૨૫. એએસિં જીવાણું, સરીરમાઉ કિઈ સકાયંમિ; પાણા જોણિ પમાણું, જેસિંજ અથિ ત ભણિમે, ૨૬. અંગુલ અસંખ્ય ભાગો, સરીર મેચિંદિયાણ સસિં ; જયણ સહસ-મહિયં, નવરં પત્તેય ખાણું. ૨૭. બારસ જોયણ તિનેવ, ગાઉઆ જોયણું ચ અણુક્કમસે; બેઈદિય તેદિય, ચઉરિદિય દેહ મુચ્ચત્ત. ૨૮. ધણુસય પંચ પમાણુ, નેઈયા સત્તભાઈ પુઠવીએ; તત્તો અદ્વિધુણા, નેયા ૩ણપતા જાવ. ૨૯. જયણુ સહસ્રમાણ, મચ્છા ઉરગાય ગમ્ભયા હુંતિ, ધણુહ પુહુર્તા પખ્રીસુ, ભયચારી ગાઉએ પહત્ત ૩૦ ખયરા ઘણુ પુત્ત, ભયગા ઉરગાય જોયણું
; ગાઉઆ પુહા મિત્તા, સમુચ્છિમાં ચઉ૫યા ભણિયા ૩૧. ચેવ ગાઉઆઈ, ચઉ૫યા ગમ્ભયા મુણેયવા; કેસ તિગચ મસ્સા, ઉક્કોસ સરીર માણેણું. ૩૨. ઈસાણંત સુરાણું, રણીઓ સત્ત હુંતિ ઉચ્ચસ્તં; દુગ દુગ જુગ ચઉ ગેવિન્જ, શુત્તરે ઈક્કિકક પરિહાણું. ૩૩. બાવીસા ગુઢવીએ, સત્તય આઉમ્સ તિત્રિ વાઉક્સ, વાસ સહસ્સા દસ તરુ, ગણાણુ તે તિરસ્તાઉ. ૩૪. વાસાણિ બારસાઉ, બેઇદિયાણું તે દિયાણું તુ અઉણપન્ન દિણાઈ, ચઉરિંદિણું તુ છગ્ગાસા. ૩૫. સુર નેરઇયાણ કિંઈ, ઉશ્કેસા સાગરાણિ તિત્તીસં; ચઉપય તિરિય મઘુસા, તિ િય પલિએવમાં હુંતિ. ૩૬. જલયર ઉર ભુયગાણ, પરમાઉ હોઈ પુવ કેડીએ; પખીણું પુણ ભણિઓ, અસંખ ભાગે ય પલિયમ્સ. ૩૭. સર્વે સુહુમા સાહારણું ય, સમુચ્છિમાં માગુસ્સા ય; ઉફકેસ જહનેણું, અંત મુહત્ત ચિય જિયંતિ. ૩૮. આગાહણાઉ માણું, એવ સખેવએ સમખાય; જે પણ અત્થ વિસે સા, વિસેસ સુત્તાઉ તે નેયા. ૩૮. એગિદિયા ય સવે, અસંખ ઉસપિપણું સકાયમિ; ઉવવજજતિ જયતિ ય, અણુતકાયા અણુતાઓ. ૪૦. સંબિજાજ સમા વિગલા, સાઠ ભવા પર્ણિદિ તિરિ મણુઆ, ઉવવ
જતિ સકાઓ, નાય દેવા ય નો ચેવ. ૪૧. દસ જિયાણ પાણા, ઈદિય ઉસાસ આઉ બલઆ એગિરિએ સુ ચઉરે, વિગલે સુ છ સત્ત અહેવ. ૪૨. અગ્નિ સન્નિ પચિંદિએસ, નવ દમ કમેણુ બધળ્યા તેહિં સહ વિપગે, જીવાણું ભન્નએ મરણું. ૪૩,

Page #210

સજ્જન સમગ્ એવ અણુારારે, સ સારે સાયરમિ ભીમ મિ; પત્તો અણુત ખુત્તો, અવેહિઁ અપત્ત ધમ્મેહિં. ૪૪. તહુ ચઉરાસી લક્ષ્મા, સ`ખા જોણીણુ હાઇ જીવાણું, પુઢવાઇ ણું ચકšં, પત્તેય સત્ત સત્તે. ૪૫. દસ પત્તેય તરુણું, ચઉદસ લખા હુવતિ ઇયરેસુ; વિગલિંદિએસ દો દો, ચશ પચિંદિ તિરિયાણુ. ૪૬. ચક્ર ચઉરા નારય, સુરેસુ મછુઆણુ ચઉદસ હવ·તિ; સપિંડિ યા ય સવે, ચુલસી લકખા ઉ જોણીણું ૪૭. સિદ્ધાણુ નસ્થિ દેહા, ન આઉ કમ્ભ ન પાણુ જોણીએ; સાઇ અણુતા તેસિં, ડિઈ જિણિદાગમે ણિ. ૪૮. કાલે અણુાઇનિહછું, જોણિ ગહણુમિ ભીસણે ઇત્ય; ભમિયા ભમિહ'તિચિર, જીવા જિણ વયણ મલહુ તા. ૪૯. તા સપઈ સપત્તે, મણઅને હુલ્લડે વિ સમ્મત્ત; સિરિ સ`તિ-સૂરિ સિદ્ધે કરેહ ભેા ઉજ્જમ ધમ્મે. ૫૦. એસો જીવ વિયારા, સખેવ રૂŚણુ જાણુણા હે; સખિત્તો ઉદ્ઘાર, રુદ્રાએ સુય સમુદ્દાએ. ૫૧.
૨. શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ.
જીવા જીવા પુણ્યું, પાવા-સવ સવાય નિરણા; બધા મુક્ખા ય તઢા, નવ તત્તા હુંતિ નાયબ્બા. ૧. ચઉદસ ચઉદસ માયાલીસા, ખાસી ય હુંતિ ખયાલા; સત્તા વન્ન ખારસ, ચઉનવ લેયા કમેણેસિં. ૨. એગન્દ્વિ દુહિતિવિહા, ચઉન્નિહા પંચ છબ્ધિહા જીવા; ચેયલુ તસ હિં, વેય ગઇ કરણ કાઐહિં. ૩. એગિંદ્રિય સુહુમિયરા, સન્નિયર પËિક્રિયા ય સ બિ તિ ચઉ; અપજત્તા પજત્તા, કમેણુ ચઉદસ જિય– દાણા. ૪. નાણું ચ ક્રૂસણુ` ચેવ, ચરિત્ત ચ તવેા તહા; વીરિય. ઉવગે। ય, એઅ' જીવમ્સ લક્ષ્મણું. ૫. આહાર સરીર ઇંદિય, પજત્તી આણુપાણુ ભાસમણે; ચઉ પચ પચ ઋષ્ક્રિય, ઈંગ વિગલા-સન્નિ સન્નીણું. ૬. પણિદ્મિઅ તિ અનુસા, સાઉ દસ પાણ ચઉ છ સગ અલું ઈંગ ક્રુતિ ચઊવિંદીણું, અસન્નિ–સન્નૌણ નવ દસ યુ. ૭. ધમ્મા-ઽધમ્મા ગાસા, તિય તિય લેયા તહેવ અહ્વા ય; ખધા દેસ પએસા, પરમાણુ અજીવ ચદસહા. ૮. ધમ્માધમ્મા પુગ્ગલ નહુ કાલેા પચ હુંતિ અજીવા; ચલણુ સહાવે! ધમ્મા, થિર સઠાણા અહમ્મૂ ય. ૯. અવગાહે આગાસ, પુગ્ગલ જીવાણુ પુગ્ગલા ચઉહા; ખંધા દેસ પએસા, પરમાણુ ચૈવ નાયવા. ૧૦. સંધયાર ઉત્તેઅ, પલા છાયા તવેદ્ધિઆ; વણુ ગંધ રસા ફાસા, પુગ્ગલાણું તુ લક્ષ્મણું. ૧૧. એગા કાર્ડિ સત્ત-સિદ્, લા સત્ત હુત્તરી સહુસ્સા ય; દો ય સયા સેલહુઆ, આલિમ ઈંગ મુહુત્તશ્મિ. ૧૨. સમયાવલિ મુર્હુત્તા, દીહા પા ય માસ વિરસા ય; ભિણુએ પિલેઆ સાગર, ઉસપ્પણી સપ્પિણી કાલેા. ૧૩. પરિણામિ જીવ મુત્ત, સપઅસા એગ ખિત્ત કિરિઆ ય; શુિચ્ચું કારણ કત્તા, સવગય ઈયર અપવેસે. ૧૪. સા ઉચ્ચગે.અમણુદુગ, સુરદુર્ગ પચિંદિજાઇ પણદેહા; આઈ તિતણુ-વ‘ગા, આઈમ સ`ઘયણુ સ ઠાણા. ૧૫. વજ્ર ચઉક્કા ગુરુલ ુ,પરધા ઊસાસ આયવુજોઅ; સુભખગઈ નિમિષ્ણુ તસદસ, સુર નર તિરિઆઉ હિત્બયર, ૧૬. તસ ખાયર પજત્ત', પત્તેઅ થિર' સુભ' ચ સુભગ ચ; સુસ્સર આઇજ્જ જસ, તસાઈ ઇસગં ઈમ હાઈ. ૧૭. નાણું-તરાય દસગ, નવ બીએ નીઅ સાય મિચ્છત્ત; થાવર ઇસ નરમતિગ", "ચાય પણવીસ વિÇિગ. ૧૮. ઈગ બિ તિચઉ લઇએ, મુખ

Page #211

પ્રકરણદદ સંગ્રહ ગઈ ઉવઘાય હૃતિ પાવર્સ; અપસઘં વન્નચક, અ૫ક્રમ સંઘયણ સઠાણ ૧૯, થાવર સુહુમ અપજજં, સાડારણમથિર–મસુભ દુભગાણિ; દુસર સુઈ જજજર્સ, થાવર દસગ વિવજજત્થ. ૨૦. ઇંદિઆ કસાય અન્વય, જેગા પંચ ચઉ પંચ તિત્રિ કમા; કિરિઆએ પણવીસ, ઇમા ઉતાઓ અણુ ક્રમશે. ૨૧. કાઈઅ અહિગરણિઆ, પાઉસિયા પારિતાવણી કિરિયા પાણાઈવાય રંભિ, પરિગહિયા માયાવતી ય. ૨૨. મિચ્છાદંસણ વત્તી, અપચ્ચખાણું ય દિ૯િ પુટ્ટી અ, પાડુચ્ચા સામતે, વણા નેસથિ સાહથી. ૨૩. આણવણિ વિઆરણિઆ, અણુભગા અણુવકંખપચઈએ; અન્ના-પગ સમુદાણું, પિજજ દેસેરિયાવહિઆ. ૨૪. સમિઈ ગુત્તિ પરિસહ, જઈધમ્મ ભાવનું ચરિત્તાણિક પણ તિ દુવાસ દસ બારસ, પંચ ભેએહિં સગવન્ના. ૨૫. ઈરિયા ભાસે સણા દાણે, ઉચ્ચારે સમિઈ સુ અ મણગુત્તિ વયગુત્તિ, કાયત્તિ તહેવ ય. ૨૬. ખુહા પિવાસા સી ઉર્ડ, દસા ચેલા રઇથિઓ; ચરિઆ નિશીહિયા સિજજા, અક્કોસ વહ જાય|. ૨૭. અલાભ રેગ તણફાસા, મલ સક્કર પરિસહા; પન્ના અનાણુ સમ્મત્ત, ઈએ બાવીસ પરિસહા. ૨૮. ખંતી મદુવ અજજવ, મુત્તી તવ સંજમે એ બધ; સર્ચ સોઅ આકિચણું ચ, ખંભ ચ જઈ ધો. ૨૯. ૫૦મ મણિચ્ચ-મસરણું, સંસાર એગયા ય અન્નત્ત, અસુઈત્ત આસવ, સંવરો ય તહ નિજજરા નવમી ૩૦, લેગસહા બહી, દુલહા ધમ્મસ સાહગ અરિહા એઆઓ ભાવણ, ભાવેઅવ્વા પયૉણું. ૩૧. સામાઈ અસ્થપઢમં, છેએવઠવણું ભવે બીએ; પરિહાર વિશુદ્ધિ, સુહમ તહ સંપરા ચ. ૩૨, તત્તોએ અહખાય, ખામં સવંમિ જીવલેગશ્મિ; જ ચરિઊણ સુવિહિઆ, વઐતિ અયરામ ઠાણું. ૩૩. અણસણુ-મુઅરિયા, વિત્તીસવણું રસચ્ચાઓ; કાય કિલેસ સંલીયા ય, બન્ને તો હેઈ. ૩૪. પાયછિત્ત વિણ, વેયાવચ્ચ તહેવ સક્ઝાઓ; ઝાણું ઉરૂગોવિચ, અભિંતર તો હેઈ, ૩૫. બારસ વિહે તો નિર્જરા ય. બંધ ચઉ વિગપેઅ, પયઈ–હિઈ-અણુભાગ, પએસભેએહિં નાય. ૩૬ા પયઈ સહવે વૃત્તો, કિંઈ કાલાવહારણું અણુભાગો રસો ઓ. પએ દલસંચએ. ૩૭. પડ-પડિહાર-સિમજ્જ, હડ-ચિત્ત-કુલાલ-ભડગારિણું; જહ એએ-સિં ભાવા. કમ્માણ વિજાણુ તહ ભાવા. ૩૮, ઈહ નાણુદંસણાવરણ, વેય-મહાઉ નામ-ગોઆણિ; વિઘુ ચ પણ નવ દુ, અદ્-વીસ ચઉ તિસય દુ પવિહં. ૩૯.
ણે અ દ સાવરણું, અણિએ જૈવ કુંતરાએ અ; તીસં કડાકોડી, અયરાણ ડિઈબ ઉોસા ૪૦. સત્તરિ કડાકડી, મોહિણીએ વીસ નામ ગેએસ તિરિસ અમરાઈ, આઉટૂિઈ બંધ ઉદ્ધો સા. ૪૧. બારસ મુહુર જહન્ના. વેણિએ અદ્દે નામ-ગોએ સુ; સેસાણંત મહત્ત, એય બંધ-ડિ–માણ. ૪૨. સંત-પથ-પચવણયા, દવ–પમાણું ચ ખિત્ત કુસણા ય; કાલો અ અંતર ભાગ; ભાવે અપાબહું ચિવ. ૪૩. સંત સુદ્ધ પત્તા, વિજત ખ કુસુમવ ન અસંત; મુખત્તિ પયં તસ્ય ઉ, પવણુ મગણુઈહિં. ૪૪. ગઈ ઇદિએ કાએ, જેએ વેએ કસાય નાણે ય, સંજય દંસણ લેસા, લવ સમે સન્નિ આહારે. ૪૫. નરગઈ પર્ણિહિ તર ભવ,

Page #212

સજજન ભગ સન્નિ અહફ ખાય ખઈઅ-સમ્મતે મુખેણહાર કેવલ. દસણ નાણે ન એસેસ. ૪૬. દવપમાણે સિદ્ધાણું, જીવ-દવાણિ હતિ તાણિ લેગસ્સ અસંખિજજે ભાગે ઈક્કો ય સવે વિ. ૪૭. કુસણ અહિયા કાલે, ઈગ સિદ્ધ પહુચ્ચ સાઈઓ તે. પરિવાયાભાવાઓ, સિદ્ધાણું અંતર નOિ. ૪૮. સવ જિયાણુ–મણુતે, ભાગે તે તેસિં દસણું નાણું, ખઈએ ભાવે પરિણામિ, એ અ પણ હેઈ જીવત્ત. ૪૯. થાવા નપુંસ સિદ્ધા, થી નર સિદ્ધા કમેણુ સંખગુણુ ઈઅ મુખ તન મે, નવ તત્તા લેસએ ભણિઆ ૫૦. છવાઈ નવ પયત્વે, જે જાણુઈ તરસ હોઈ સમ્મત્ત ભાવેણ સાંતે, અયાણમાણેવિ સમ્મત્ત ૫૧. સવાઈ જિસર-ભાસિઆઈ, વણાઈ નન્નહા હુંતિ. ઈ બુદ્ધી જસ્સ મણે, સમ્મત્ત નિશ્ચલ તસ્મ. પ૨. અંતમુહુત્તમિત્તપિ, ફાસિ હજજ જેહિં સમ્મત્ત તેસિં અવડું પુગ્ગલ, પરિઅટ્ટ ચેવ સંસારે. ૫૩, ઉસપિણું અણુતા, પુગ્ગલ પરિઅટ્ટએ મુણેઅો; તેણું તાતીઅદ્ધા, અણગદ્ધા અણું તગુણા. ૫૪. જિણ અજિણ તિથ્ય તિસ્થા, ગિહિ અન્ન સલિંગ થી નર નપુંસા, પત્તેય સયં બુદ્ધા, ભુદ્ધબેહિય ઈક ણિકાય. ૫૫. જિસદ્ધ અરિહંતા, અજિણસિદ્ધા ય પુંડરિઆ પમુહા ગણહારિ તિર્થ સિદ્ધા, અતિસ્થસિદ્ધા ય મરુદેવી. પ૬. ગિહિલિંગ સિદ્ધ ભરહે, વર્કલચીરી ય અન્નલિંગમ્મિસાધુ સલિંગ સિદ્ધા, થી સિદ્ધા ચંદણું પમુહા. ૫૭. પંસિદ્ધ ગાયમાઈ, ગાંગેય પમુહ નપુંસયા સિદ્ધા, પત્તય સયં બુદ્ધા, ભણિયા કરકડુ કવિલાઈ ૫૮. તહ બુદ્ધબેહિ ગુરુબેરિયા, ઇગસમય ઇંગસિદ્ધા ય. ઈગ સમયે વિ અખેગા, સિદ્ધા તેણેગ સિદ્ધા ય. ૫૯ જઈઆઈ હેઈ પુછા, જિણાણુ મગ્નમિઉત્તર તઈઆ ઈકરસ નિગેયસ, અણુત ભાગે ય સિદ્ધિગ. ૬૦.
૩. શ્રી દંડક પ્રકરણ. નમિઉં ચકવીસજિર્ણ, તસુત્તવિચારલેસદેસણુઓ; દંડગપહિં તેચિય, સામિ સુણેહ ભ ભવા. ૧. નેરઈઆ અસુરાઈ, પુઠવાઈ બેઈદિયાદઓ ચેવ; ગભયતિરિય મણુસા, વતર જઇસિય માણ. ૨. સંખિત્તયરી ઉ ઈમા, સરીરમગાહણું ય સંઘયણા, સન્ના સંઠા કસાય, લેસ ઇદિય દુ સમુઘાયા. ૩. દિઠ્ઠી દંસણ નાણે, જેવએગ–વવાય ચવણ કિંઈ પજજત્તિ કિસાહારે, સરિ ગઈ આગઈએ. ૪. ચઉ ગષ્ણ તિરિય વાઉસ, મણુઆણું પંચ સેસ તિસરીરા, થાવર ચઉગે દુહએ અંગુલઅસંખભાગ તણુ. ૫. સર્વેસિપિ જહન્ના, સાહાવિય અંગુલસ્સ અસંખશે; ઉક્કસ પણસય ધણુ, નેરઈયા સર હથ્થ સુરા. ૬. ગર્ભાનિરિ સહસ્ત્ર જયણ, વણસઈ અહિઆ જોયણ સહસ્સ, નર તેઈદિ તિગાઓ, બેદિય જોયણે બાર. ૭. જેયણમેગ ચઉરિંદિ દેહ મુચ્ચત્તણું સુએ ભણિય. વેલવિય દેહં પણ, અંગુલસંખ સમારંભે. ૮. દેવ નર અહિય લખ, તિરિયાણું નવ ય જોયણ સયાઈ, દુગુણું તુ નારયાણું, ભણિય વેવિય સરીર ૯. અંતમુહુરં નિરયે, મુહુ ચતાર તિરિય મણુએસુ દેવેસુ અદ્ધમાસે, ઉકેસ વિઉqણકાલે ૧૦. થાવર સુર નેઈયા, અસંઘયણ ય વિગલ છેવટ્ટ, સંઘયણછગ્ગ ગાભય, નરતિરિએસ મુણેય વ. ૧૧. સર્વેસિં ચઉહ વા, સ સસુરાય ચઉરસા

Page #213

પ્રકરણદિ સંગ્રહ નર નિરિય છ સંઠાણું, હુંડા વિગલિંદ એરઈયા. ૧૨. નાણું વિહ ધય સૂઈ, બુબ્સહ વણ વાઉ તેઉ અપકાયા; પુઢવી મસૂર ચંદા-કારા સંઠાણુઓ ભણિયા ૧૩. સવિ ચઉ કસાયા, લેસ છગ્ગ ગમ્ભ તિરિય મણુએસ. નારય લઉ વાઉ, વિગલા વેમાણિય તિલસા. ૧૪. જેઇસિય તેલ લેસા, સેસા સવિ હૃતિ ચઉલેસા; ઇડિયદા સુગમ, મણઆણું સત્તા સમુગ્ધાયા ૧૫. વેણુ કસાય મારણે, વેવિય તેય એય આહારે; કેવલિય સમુઘાયા, સત્ત ઇમે હૃતિ સન્ની. ૧૬. એચિંદિયાણ કેવલિ, તેઉહારગ વિણ ઉ ચત્તારિ; તે વેલવિય વાજા, વિગલા સન્નણ તે ચેવ ૧૭. પણ ગમ્ભ તિરિ સુરસુ; નારય વાઉસ ચહેર તિય સેસે, વિગલ દુદિઠ્ઠી થાવર, મિચ્છત્તી સેસ તિય દિઠ્ઠી. ૧૮. થાવર બિ તિ સુ અચમ્મુ, ચઉરિંદિસુ તદુગ સુએ ભણિયે; મણઆ ચઉ દંતણિ, સેસેસુ તિગ તિગ ભણિય. ૧૯. અન્નાણુ નાણુ તિય તિય, સુર તિરિ નિરએ થિરે અનાદુગ; નાણાન્નાણુ દુ વિગલે, મણુએ પણ નાણુ તિઅન્નાણા. ૨૦. ઈક્કારસ સુર નિરએ તિરિએ સુ તેર પન્નર મણએ વિગલે ચઉ પણ વાએ ગતિય થાવરે હે. ૨૧. ઉવએગા મણુએસ, બારસ નવ નિરય તિરિય દેવેસુ વિગલદુગે પણ છk, ચઉરિંદિસુ થાવરે તિયાં, ૨૨. સંખ મસંખા સમએ, ગભય તિરિ વિગલ નારય સુરા ય; માગુઆ નિયમ સંખા, વણsણુતા થાવર અસંખા. ૨૩, અસ િનર અસંખા, જહ ઉવવા તહેવ ચવણે વિ; બાવીસ સગતિ દસ વા–સ સહસ્સ ઉક્કિડ પુઠવાઈ ૨૪. તિદિણગ્નિ તિ પલાઉ, નર તિરિ સુર નિરય સાગરતિત્તીસા વેતર ૫૯લ જોઈસ, વરિસલખહિ પલિસં. ૨૫. અસુરાણ અહિય અયર, દેસૂણ દુપલ નવનિકાએ, બારસ વાસુણ પણ દિણ, છમ્માસુઊકિકઠ વિગલાઊ. ૨૬. પુઠવાઈ દસ પયાણું, અંતમુહત્ત જહન્ન આઉઠિઈ; દસ સહસ વરિસ ડિઆ, ભવાડિવ નિરય વંતરિયા. ૨૭. માણિય ઈસિયા, પલ તયસ આઉઆ હુંતિ, સુર નર નિરિ નિરએસુ, છ પત્તી થાવરે ચઉગ. ૨૮. વિગલે પંચ પજજની, છિિસ આહાર હોઈ સસિં; પણગાઈ પએ ભયણા, અહ સન્નિ તિર્યા ભણિજ્ઞામિ. ૨૯. ચઉહિ સુર નિરિએનું, નિરએસુય દહકાલિગી સન્ના, વિગલે હેઉવએસા, સન્નારહિયા થિરા સ. ૩૦. મણુઆણ દીહકાલય, દિડીવાઓવએસિઆ કવિ, પજ પણ તિરિ માગુઅશ્ચિય, ચઉવિ દેવેસુ ગતિ . ૩૧. સંખાઉ પજજ પણિદિ, તિરિય નરેનું તહેવ પજજક ભૂગ પૉયવણે, એએસ શ્ચિય સુરાગમણું. ૩૨. પજત સંખ ગમ્ભય, તિરિય નર નિરય સરગે જવ, નિરઉવટ્ટા એએસુ. ઉવવજતિ ન સેસેસુ. ૩૩. પુઠવી આઉ વણસઈ. મઝે નારય વિવજિયા જીવા સવે ઉવવજતિ, નિયનિયકમ્માણ માણેણું. ૩૪. પુઠવાઈ દસ પગેસું, પુઠવી આઊ વણરૂઈ જતિ પુઠવાઈ દસ પએહિ ય, તેઉ વાઉસુ ઉવવાઓ. ૩૫. તેઊ વાજી ગમણું, પુઠવી પમુહમમિ હોઈ પય નવગે; પુઠવાઈ ઠાણદસગા, વિગલાઈ તિય તહિં જતિ. ૩૬. ગમણગમણું ગભય, તિરિઆ, સયલ
જીવઠાણેલું, સવ્વસ્થ જતિ મછુઆ, તેઊ વાહિં ને જતિ. ૩૭ વય તિય તિર નરસું, ઈથી પુરિસે ય ચઉવિ સુરે; ધિર વિગલ નારણું, નપુંસવે હવઈએ. ૩૮. પજજ મણ બાયરમ્મી, માણિય ભવણ નિરય વિતરિયા જેઈસ ચઉ પણ તિરિયા, બેઇજિ

Page #214

૧૯૮
સજ્જન સામિત્ર તે ભૂમઊ. ૩૯. વાઊ વણુસઈ ચ્ચિય, અહિયા અહિંયા કÀણિમે હુંતિ; સન્થેવિ ઇમે ભાવા, જિણા ! મએડણુ તસે। ૫ત્તા. ૪૦. સપઇ તુમ્હેં ભત્તસ, દડગ પય ભમણું લગ્ન હિયયમ્સ; ઇડતિય વિયસુલ ુ', લહુ મમ જિંતુ મુખ્મપય. ૪૧. સિરિ જિષ્ણુહ`સ મુણીસર, રો સિરિ ધવલચદસીસેણુ; ગજસારેણુ લિડિયા, એસા વિન્નત્તિ અપહિયા. ૪૨. ૪. શ્રી લધુસ ંધયણી પ્રકરણ.
નમિય જિણું સન્ગનું, જગપુજ જગગુરુ' મહાવીર'; જમુદ્દીવ પયર્થે. વુચ્છ સુત્તા સપરહેઉં ૧. ખંડા જોયણુ વાસા, ૫૦ન્વય કૂડા ય તિથ સેઢીએ; વિજય હૈં સલિલા, પિંડેસિ હેઈ સંઘયણી. ૨. નઉઅ સયં ખેડાણું, ભર&૫ માણેણુ ભાઇએ લખે; અહુવા નઅસયગુણું, ભરપમાણું હવઇ લખ્.... ૩. અહુવેગખડ ભરહે, હિંમત્ર`તે અ હેમવઈ ચ; અટ્ઠ મહાદ્ઘિમવર્તે, સાલસ ખ‘ડાઈ હરવાસે. ૪. ખત્તીસ. પુણનિસટ્ટુ, મિલિયા તે` ખીય પાસે વિ; ચઉસ? ઉ વિદેહૈ, તિરાસિ પિ'ડૅનઉઅસય.. ૫. જોય પરિમાણુાં, સમચઉરસાઈ' ઇથ ખડાઇ”; લખ્ખસ્સું ય પરિહીએ, તખ્ખાય ગુણે ય હુંતે વ. ૬. વિખ્લ વર્ગ દહગુણુ, કરણી વટ્ટમ્સ પરિરએ હાઈ, વિખ્ખુ ભપાય ગુણુિએ, પરિરએ તસ્સ ગણિયપ, ૭. પરિહી તિલઝ્મ સેલસ, સહસ્સ દો ય સય સત્તવીસહિંયા: કાસ તિગાવીસ, પશુસય તેરગુલદ્ધહિય. ૮. સત્તવ ય કેસિયા, નઉઆ છપ્પન્ન સય સહસ્સાÜ; ચઉનઉયં ચ સહસ્સા, સય' દિવઠ્ઠ· ચ સાડ્ડીય. ૯. ગાઉઅ મેગ' પનરસ-ધણુકયા તહુ ધણુ પન્નરસ; સિં ચ અંશુલાઈ, જબુટ્ટીવલ્સ ગણિયપય. ૧૦. ભરહા સત્ત વાસા, વિય′′ ચરૂ ચઉતિસ વિટ્ટયરે; સાલસ વખાર ગિરી, દે ચિત્તવિચિત્ત દો જમગા, ૧૧. દાસય કય ગિરીણ, ચઉ ગયદરતા ય તહુ સુમેરુ ય; છ વાસડુરા પિંડે, એગુણુસત્તાર સયા દુન્ની. ૧૨. સાલસ વખારેસુ, ચઉ ચઉ કૂડા ય હુંતિ પત્તય'; સામણસ ગધમાયણ, સત્તવ્ડ ય રુ‚િ મહિમવે. ૧૩. ચઉતીસ વિયšયું, વિજન્તુપડુ નિસઢ નીલવતેપુ; તહુ માલવત સુગિરી, નવ નવ કૂડા” પત્તેય: ૧૪. હિમસિહસિ ઇક્કારસ, ઇંય ઢંગસી ગિરીસુ કૂંડાળું; એગત્તે સવ્વસુ', સયચઉર સત્ત સટ્ટીય. ૧૫. ચઉ સત્ત અ નવગે-ગારસકૂડેહિં શુદ્ધ જસ`ખ, સાલસ ક્રુ ૬ ગુણુયાલ, ધ્રુવે ય સગટ્સ સયચો. ૧૬. ચઉતીખું વિજએસું, ઉસકૂડા અટ્ઠ મેરુ જ ખુમિ; અવ્ડ ય દેવકુરાએ, હિડ હરિસહે સટ્ટી. ૧૭. માગહુ વરદામ પભાસ તિ' વિજયેસુ એરવય ભરહે; ચકતીસા તિહિં ગુણિયા, દુરુત્તરસય' તુ તિથ્થાણુ, ૧૮, વિજાડુર અભિએગિય, સેઢીએ દુન્નિ દુન્નિ વેઅĞ; ઇય ચગુણુ ચઉતીસા, છત્તીસ સયં તુ સેઢીણું. ૧૯. ચક્કી જેયવાÛ, ઇથ વિજ્યાÛ હુંતિ ચતીસા; મહુ દહુ છપઉમાઈ, કુરુસુ દસગ`તિ સેાલસગ. ૨૦. ગંગા સિંધુ રત્તા, રત્ત વઈ ચઉ નઈએ પત્તેય; ચઉદસહિં સહસ્સેહિં, સમગ્ગ વચ્ચ·તિ જલŃિમિ. ૨૧. એવ અશ્વિતરિયા, ચા પુણુ અટ્ઠવીસ સહસ્સેહિં, પુણરવિ પ્સ્નેહિં, સહસ્સેહિં જીત ચઉસતિજ્ઞા. ૨૨. કુરુમને ચઉરાસી, સહસ્સાઈ તહ ય વિજય સાલસેસુ;

Page #215

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૧૯ બત્તીસાણ નઈશું, ચઉદસ સહસ્સાઈ પૉય. ૨૩. ચઉદાસસહસ્સગુણિયા, અડતીસ નઈએ વિજય મક્ઝિલા, સીયાએ નિવડ–તિ તય સીયાઈ એમેવા. ૨૪. સીયા સીયા વિ ય, બત્તીસ સહસ પંચલખેહિં; સ ચઉદસ લખા, છપ્પન્ન સહસ. મેલવિયા. ૨૫. છmયણે સક્કોસે, ગંગા સિંધૂણુ વિથ મૂલે; દસગુણિઓ પજ તે, ઈય દુદુ ગુણણણ સેસાણું. ૨૬. જયણ સય મુશ્ચિઠ, કણયમયા સિહરિચુલહિમવંતા; રુપિ૫ મહાહિમવંતા, દુસઉચા રુ૫ કણયમયા. ર૭. ચત્તારિ જોયણ એ. ઉચિઠે નિસઢ નીલવતે ય; નિસઢ તવજિજમએ, વેલિયે નીલવતે ય. ૨૮. સવેવિ પશ્વર્યાવરા, સમયેખિત્તગ્નિ મંદર વિહુણ; ધરણિતલેઉવ ગાઢા, ઉસેઉ ચઉથ ભાયશ્મિ. ૨૯. ખડાઈ ગાતાહિં, ઇસહિં દારેહિં જબુદ્દીવસ: સંઘયણ સમ્મત્તા, રઈ હરિભદ્રસૂરીહિં. ૩૦,
* ૫ શ્રી ચૈત્યવંદન ભાષ્ય. વંદિત્ત વંદણિજે, સ ચિઈવંદણાઈ સુવિચાર, બહ-વત્તિ-ભાસ-ચુર્ણ-સુયાણુસારેણ ગુચછામિ. ૧. દહતિગઅહિંગમ–પણ, દુદિસિ તિગ્રહ તિહા ઉ વંદણયા, પણિ વાય-નમુક્કારા, વન્ના સોલ–સય-સીયાલા. ઈગસીઈસયું પયા. સગનઉઈ સંપયાઓ પણ દંડા. બાર અહિગાર ચઉ વદણિજ. સરણિ જજ ચઉજિણ. ૩. ચઉરે થુઈ નિમિત્ત૬, બારહ હે સેલ આગારા, ગુણવીસ દેસ ઉસગ્ન-માણ થરં ચ સગવેલા. ૪. દસ આસાયણ-ચાઓ, સવે ચિઇવંદણાઈ ઠાઈ, ચકવીસ દુવારેહિં. દુસહસ્સા હુતિ ચઉસયરા. પ. તિત્તિ નિસીહી તિત્રિઉં, પાહિણું તિરિ ચેવ ય પણુમાં, તિવિહા પૂયા ય તહા, અવસ્થ-તિય-ભાવણું ચેર. ૬, તિદિસિ-નિરિફખણ-વિરઈ, પયભૂમિ–૫મજણું અતિખુરો, વાઈ-તિય મુદ્દા –તિય ચ તિવિહં ચ પણિહાણું. ૭. ઘર-જિ હર-જિણપૂયા, વાવાગ્યાયઓ નિસહિ-તિગ, અગ–રે મઝે, તઈયા ચિઈ–વંદણ-સમએ. ૮. અંજલિબદ્ધો અદ્ધો,–ણુઓ અ પંચંગ અ તિપણુમાં, સવસ્થ વા તિવારં, સિરાઈ –નમણે પણુમ-તિય. ૯. અંગગ્યભાવ-ભેયા. પુષ્કાહારથઈહિં પૂયતિગર, પંચુવારા અદ્દો-વચાર સોવિયારા વા. ૧૦ ભાવિજજ અવસ્થતિ, પિંડથ પયસ્થ સવ-રહિયત્ત છઉમથ કેવલિત્ત, સિદ્ધત્ત ચેવ તસ. ૧૧. જવણ
ગેહિં છઉમથ-વસ્થ પડિહારગેહિં કેવલિય, પલિય કુસ્સગ્નેહિ અ, જિણસ ભાવિજજ સિદ્ધત્ત. ૧૨. ઉડૂહ તિરિઆણું, તિદિસાણ નિરિખણું ચઈજજહવા. પ૭િમ-દાહિણ–વામાણ, જિણમુહસ્થ-દિ૬-જુઓ, ૧૩. વતિય વન્નત્થા, લંબણમાલબણું તુ પડિમાઈ, જેગ-જિણ-સુરસુરી-મુદ્દાઓણ મુદ્દતિય૧૪. અનુન્નત રિઅંગુલિ –કોસાગારેહિ દેહિં હહિં; પિટ્ટવરિ કુપર, સંઠિઓહિં તહ જોગમુદ્દત્તિ. ૧૫. ચત્તારિ અંગુલાઈ, પુરઓ ઉણાઈ જત્ય પછિમાઓ, પાયાણું ઉસ્સગે. એસા પુણ હોઈ જિશુમુદ્દા. ૧૬. મુરાસુરી મુદ્દા. જસ્થ સમા દેવિ ગબ્લિઆ હત્યા, તે પણ નિલાડદેસે. લગ અને અલગ્ન ત્તિ. ૧૭. પંચંગ પણિવાઓ, થયપાઢે હેઈ જોગમુદાએ, વરણ જિમુદાએ, પણિહાણું મુત્ત સુરીએ, ૧૮. પણિહાણુતિગ

Page #216

૧૭૦
સજન સન્મિત્ર ચેઈઅ-મુણિવદણ–પત્થણું સર્વ વા, મણવય-કાએગd, સેસ-તિયો ય પયડત્તિ. ૧૯ સચિત્તદબમુજઝણ-મચિત્તમણુજઝણું મણે ગત્ત, ઈગ-સાડિ ઉત્તરાસંગ, અંજલી સિરસિ જિણ–દિ? ૨૦. ઈઆ પંચવિહાભિગમે, અહવા મુતિ રાયચિડાઈ, ખગ છત્તવાણહ, મઉ ચમરે આ પંચમએ. ૨૧. વદતિ જિણે દાહિણ,દ્વિસિદ્િઆ પુરિસ વાદિસિ નારી, નવકર જહનું સકિર, જિ મy
ગહે સેસે. ૨૨. નમુકારેણ જહન્ના, ચિઈવંદણ મઝ દંડ-થુઈ-જુઅલા, પણ દંડ થઈ ચઉદ્ધગ, થયપણિહાણેહિં કિકોસા. ૨૩. અને બિંતિ ઈગેણં, સકથએણે જહન્નવંદણયા, તદુગ-તિગેણ મઝા, ઉકકેસ ચઉહિ પંચહિ વા. ૨૪. પાણિવાઓ પંચગો, દે જાણ કરદુગુત્તમ ચ, સુમહત્ય-નમુક્કારા, ઈગ દુગ તિગ જાવ અક્સય. ૨૫. અડસદ્િ અદ્વીસા, નવનઉયસયં ચ સય-સગનયા, દેગુણતીસ દુસ, દુલ અડનઉયસય દુવન્નસર્યા. ૨૬. ઈઅ નવકાર-ખમાસમણ, ઇરિઅ-સક્રત્ય-આઈ–દડે, પણિહાણેસુ આ અદુરુત્ત, વન્ન સેલસય સીયાલા. ર૭. નવ બત્તીસ તિતીસા, તિચત્ત અડવીસ સેલ વીસ પયા, મંગલ-ઈરિયા-સક્કWયાસું એ સીઈ સયં ૨૮. અ૬ નવદ્ય અદ્વીસ સેલસ ય વીસ વીસામા, કમસે મંગલ-ઈરિયા,-સક્કથથાઈયુ સગનઉઈ. ૨૯. વણક્સ નવ પય, નવકારે અરુ સંપયા તથ, સગા સંય પય તુલા, સતરખર અ૬મી દુ પયા. ૩૦. પણિવાય અંખરાઈ, અવ્વીસ તહ ય ઈરિયાએ, નવનઉઅ-મકખરસર્ય, દુતીસ પય સંપયા અ૬. ૩૧. દુગ જુગ ઈગ ચઉ ઇગ પણ, ઈગાર છગ ઈરિયન્સપયાઈ પયા, ઇચ્છા ઇરિ ગમ પાણું, જે મે એનિદિ અમિ તરૂ. ૩૨. અપ્રુવમે નિમિત્ત, એદે-અરહેઉ– સંગહ પંચ, જીવ-વિરાણ-પડિજમણ, ભયએ તિત્તિ ચૂલાએ. ૩૩. દુ-તિ-ચઉ પણપણુ-પણ-૬, ચ9 તિ પય સ%થય સંપાઈપયા, નમુ આઈગ પુરિસે લેગુ, અભય ધમ્મ–૫જિણ સવ. ૩૪. થે અવ સંપયા ઓહ, ઈયરહેફ-વએગ તાદ્ધ, સવિસેસુવાઓગ સરવ –હેઉ નિયમ-ફલય મુખે. ૩૫. દે સગનઉઆ વન્ના, નવસાય પતિતીસ સકથએ, ચેઈથયસંપ, તિચત્ત-પય વન્ન-દુસયગુણતીસા. ૩૬. દુ છ સગ નવ તિય છે.ઉ, છપય ચિઈ સપયા. પયા પઢમા, અરિહંવ ઘણુ સદ્ધા, અન્ન સુહમ એવ જા તાવ. ૩૭. અભુગમે નિમિત્ત, હે ઈ- બહ-વયંત આગારા, આગંતુગ આગરા, ઉસ્સગવહિ સરૂવદ્. ૩૮. નામયાઈમુ સંપ, પથસમ અડવીસ સેલ વીસ કમાં, અદુરુત-વન દે, દુસયસે લ-૬નઉબ સયં. ૩૯ પણિહાણ દુવનય, કમેણ સર્ગ તિ ચઉવીસ તિત્તીસ. ગુણ તીસ અવીમા, ચઉતી-સિભતીસ બાર ગુરૂ વના. ૪૦. પણદડા સકકથય, ચેકઅ નામ સુખ સિદ્ધસ્થય ઈશ્વ, દે ઈદો દો પંચ ય, અહિગારા બારસ કમેણ ૪૧ નમુ જેઅ ઈ અરિહં લેગ, સત્વ પુકુખ તમ સિદ્ધ જે દેવા, ઊજિજે ચત્તા આ-વચ્ચગ અહિગાર પમપયા ૪૨. પઢમહિગારે વંદે, ભાવજિણે બીયએ દવજિણે ઈગઈય-ઠવણ-જિણે, તઈય ચઉત્કૃમિ નામજિશે. તિહુઅણુ-ઠવણ-જિણે પુણ, પંચમએ વિહરમાણુ-જિણ છ સત્તએ સુયનાણું, અમાએ સવ-સિદ્ધ-ઘુઈ ૪૪. તિઘાહિન–વીરથુઈ, નવમે સમે ય ઉજજયંત થઈ, અવયાઈ

Page #217

--
---
પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૧૭૧ ઇગદિસિ, સુદિરિસર-સમરણા ચરિ. ૪૫. નવ અહિગારા ઈહ લલિએ-વિત્થરા-વિનિમાઈ અણુસાર, તિનિ સુય-પરંપયા, બીઓ ઇસમે ઈગારસમો. ૪૬. આવસય-ચણીએ, જ મણિય એસયા જહિચ્છાએ, તેણું ઉજિજતાઈવિ, અહિગારા સુયમય એવ. ૪૭. બીએ સુયત્યયાઈ, અથઓ વનિઓ તહિ ચેવ, સકસ્થય તે પતિઓ, દગ્વારિહ-વસરિ પયડલ્થ. ૪૮. અસઢાઈનણવજજ, ગીઅર્થી–અવારિઅતિ મઝસ્થા, આયરણ વિહુ આકૃત્તિ, વયણએ સુબહ મનંતિ. ૪૯ ચઉ વંદણિ જજ જિણ મુણિ, સુય સિદ્ધા ઈડ સુરા ઈસરણિ જજા, ચઉડ જિણ નામ ઠવણ, દવ ભાવ જિણ-ભે એણું. ૫૦. નામજિ જિણનામ, ઠવણજિણ પુશ જિદિપડિમાઓ, દશ્વજિણ જિણવા, ભાવજિણ સમવસરણસ્થા. ૫૧. અહિય-જિણ પઢમથુઈ, બીયા સવાણ તઈઅનાણસ્સ, વેયાવચ્ચગરાણું, ઉવઓગસ્પંચઉથ થઈ પ૨. પાવખવલ્થ ઈરિઆઈ, વંદણુવત્તિઓઈ છ નિમિત્તા, પવયણ-સુર-સરણથં. ઉસ્સ
ગે ઈ આ નિમિત્તદૃ. ૫૩. ચઉ તસ્સ ઉત્તરીકરણ-૫મુહ સદ્વાઈઆ ય પણ હઊ, વેયાવચ્ચગરz.ઈ, તિત્રિ ઈઅ હેઉ બારસગં ૫૪. અનWયાઈ બારસ, આગારા એવામાઈયા ચઉરે, અગણી પણિ દિ–છિદણ, બેહી–ખભાઈ ડકકે ય. પ૫. ઘેડગ લય ખંભાઈ. મા-ઢી નિઅલ સબરિ ખલિણ વહુ લબત્તર થણ સંજઈ મુહંગુલિ વાયસ કવિો. ૫૬. સિરકંપ મૂઆ વાણિ, હિત્તિ ચઇજજ દેસ ઉસ્સગ્ગ, લખુત્તર થણ સંજઈ, ન દેસ સમીણ સવહુ સટ્ટાણું. પ૭. ઈરિ–ઉસ પમાણે. પણ વીસુસાસ અ૬ એસેસુ, ગંભીરમહુર-સર્વ મહત્વ નુાં હવઇ થુત્ત. ૫૮. પડિકમણે ચેઈય જિમણ, ચરિમ પઠિકમણ સુઅણ પડિબેહે, ચિઇવરણ ઈ જઈ, સત્ત ઉવેલા અહેરતે. પ૯ પડિકમ ગિહિ
વિ હુ, સગવેલા પંચવેલ અરસ, પૂઆસુ તિસંઝાસુ અ. હાઇતિ–વેલા જહનેણું. ૬. તબેલ પાણ ભેયણ, વાણહ મેહુજ સુઅણ નિક્વણું, મુત્ત-ચાર જુએ, વજે જિણનાહ-જગઈએ, ૬૧. ઈરિ નમુકાર નમુત્થણ, અરિહંત થઈ લેગ સવ થઈ પુખ, થુઈ સિદ્ધા વેબ થઈ નમુત્યુ જાવંતિ થય જયવી. ૬૨. સવાહિ-વિસુદ્ધ, એવી જે વંદએ સયા દેવ, દેવિંદવિંદ,-મહિઅં, પરમપય પાવઈ લહું સે. ૬૩.
૬. શ્રી, ગુરુવંદન ભાષ્ય. ગુરુવંદણુ-મહતિવિહં. તફિટ્ટા છે બારસાવત્ત, સિરનમણુઈસુ પઢમ, પુણ ખમાસમણ-દુગિ બીઍ. ૧. જહ ઓ રાયાણું, નમિઉં કજજ નિવેઈઉં પછા, વીસજિજએવિ વદિએ. ગઈ એમેવ ઈથ દુગ. ૨. આયારસ ઉ મૂલ: વિપુઓ સે ગુણવઓ એ પવિત્તી. સાય વિધિ-વંદણાએ, વિહી ઈમે બારસાવત્ત. ૩. તઈયં તુ છદણ દુગે. તલ્થ મિલે આઈમં સયલસંઘે; બીયં તુ દંસણણ ય. પઆિણું ચ તઈયં તુ. ૪. વંદણ-ચિઇ–કિઈકમ્મ, પૂઆકર્મો ચ વિણયકમ્મ ચ, કાયવ કરસ વ કેણ વાવિ કાહેવ કઈ ખુત્તો. ૫. કઈ એણય કઈ સિર, કઈહિ વ આવરૂએહિ પરિસુદ્ધ, કઈ દેસ-વિપમુક્કી, કિઈકમ્મ કીસ કિરઈ વા. ૬. પણનામ પણહરણા, અજુગપણ જુગપણ ચઉ અદાયા, ચઉદાય પણુનિસેડા, ચઉઅણિસેહ-કૂકારણયા. ૭. આવસ્મય–સુવર્ણતય,–તપેહ-પણીસ દેસ બત્તીસા, છગુણ ગુરૂકવણુ દુગ્રહ, દુછવીસફખર ગુરૂ પણ સ્ત્રા. ૮. પય અડવત્તા

Page #218

૧૭૨
સજ્જન મિત્ર
છઠ્ઠાણા,
શુવયા આસાયણુ-તિતીસ, દુવિહી ધ્રુવીસ-દારેહિં, ચસયા ખાશુઈ ઢાણા. ૯. વઋણય' ચિ’કમ્, કિઈકસ્મ' વિષ્ણુયકમ્મ પૂઅકમ્મ, ગુરૂવંદણુ-પ-નામા, દવે ભાવે દુઢાઢરણા (દુàાહેણુ.) ૧૦. સીયલય ખુહુએ વીર-કન્હ સેવગ ૬ પાલએસંખે, પચે એ ğતા, કિન્મે દવ ભાવેહિં. ૧૧. પાસસ્થે આસન્નો, કુસીલ સ’સત્તએ અહાછંદો, દુગ-૬ગ-તિ-૬ગ-ણૈગવિદ્ધા, અવણિજા જિષ્ણુમય મિ. ૧૨. આયરિય ઉવજઝાએ, પત્તિ ચેરે તહેવ રાયણુિએ, કિકિઝ્મ નિજ્જરĚા, કાયવ-મિમેસિ પ‘ચહુ', ૧૩, માય પિઅ જિર્દુભાયા, એમાવિ તહેવ સવ-રાયણુિએ, કઈકમ્મન કારજ્જા, ચઉસમણાઈ કુણુતિ પુણેા. ૧૪. વિકિખત્ત પરાઠુત્તે, અ પમત્તે મા કયાઈ વજિજ્જા, આહાર' નીહાર', કુણુમાણે કાઉ-કામે અ. ૧૫ પસતે આસત્યે અ, ઉવસ તે ઉએ, અણુન્નવિ તુ મેઢાવી, કિન્મ પઉજઈ. ૧૬. પડિકમણે સજઝાએ, કાઉસ્સગા—વરાહ પાહુણુએ, આલેાયણ સવરણે, ઉત્તમટ્ટે ય વૠણુય. ૧૭. દોવય-મહાજાય, આવત્તા ખાર ચઽસિર તિગુત્ત, દુપવેસિગ નિòમણ, પશુવીસાવસય કઇકસ્મે. ૧૮. ઇિકસ્મ પિ કુણુતા, ન હેાઈ કઈકમ્મ-નિજરા–ભાગી, પણવીસા-મન્નયર, સાહૂ ઠાણું વિરા તા. ૧૯. દિ-પડિલેહ, એગા, છ ઉદ્ભ-પલ્ફ્રેડ ગિ-તિગ-તિર, અક્ખાડ પમજણ્યા, નવ નવ મુહપત્તિ પણ વીસા. ૨૦. પાયાદ્ધિણેણુ તિ તિઅવામેઅર-બાહુ સીસમુહ હિયએ, અ‘સુઢ્ઢા પિટે, ચઉ છપય દેહ-પશુવીસા. ૨૧. આવસએસુ જહુ જહ, કુણુઈ પયત્ત અહીણ-મઈત્તિ, તિદ્ધિ-કરાવઉત્તો, તહુ તહ સે નિજ્જરા હાઈ. ૨૨. દોસ અણુાઢિઅ થનાિથ્ય, પવિદ્ધ પરિષિંડિઅ· ચ ટોલગÛ, અ જ્જુસ કચ્છભ-રિગિઅ, મવત્ત' મણુપઉર્દૂ. ૨૩. વેઈચબદ્ધ ભયંત ભય ગારવ મિત્ત કારણા તિન્ન, પડિણીય રૂ તજિન્મ, સઢ હીલિઅ વિપલિ—ચિયય. ૨૪. મદિ સિંગ, કર તસ્મૈામણુ અણુિદ્ધણુાલિધ”, ઊણું ઉત્તરચૂલિમ, મૂમ' દ્ગુર ચુડલિય· ચ. ૨૫. ખત્તીસદેહેસ-પરિસુધ·, કિંઈકમ્મ' જો ૫૩ જઈ ગુરૂજી, સેા પાવઇ નિવ્વાણું, અચિરેણુ વિમાણુવાસ તા. ૨૬. ઈડુ છચ્ચ ગુણા વિષ્ણુઓ;વચાર માાઈભગ ગુરૂપૂઆ, તિર્થંયરાણુ ય આણા, સુઅધમ્મા-રાણાકિરિયા. ૨૭. ગુરૂગુગુન્નુત્ત' તુ ગુરૂં, ઢાવિજજા અહેવ તત્થ અક્ક્ખાઈ, અહુવા નાણાઈ–તિ, ડિવેજ સખ્ ગુરૂઅભાવે. ૨૮. અલ્બે વરાડએ વા, કટ્ટે પુત્યે અ ચિત્તકસ્મૈ અ, સમ્ભાવ-મસમ્ભાવ, ગુરૂઠવણા ઈત્તરાવકડુા. ૨૯. ગુરૂવિરહ'મિ વણા. ગુરૂવએસાવદ’સણુત્થ' ચ, જિણવિરહુ મિજિષ્ણુષિંખ, સેવણા-મ'તણું સહુલ'. ૩૦. ચઉદ્ધિસિ ગુરૂગ્ગહેા હ, અહુર્દ તેરસ કરે સપરપક્Ò, અણુણુન્નાયસ્સ સયા, ન કમ્પએ તત્થ પવિસે”. ૩૧. પણ તિગ, ખારસ ફુગ તિગ, ચઉરા છઠ્ઠાણુ પય ઇગુણુતીસ', ગુણતીય સેસ આવસયાઇ સવ્વપય અવજ્ઞા. ૩૨. મુચ્છાય અણુન્નવણા, અવ્યાખાડું ચ જત્ત જવણા ય, અવરાહુ-ખામણાવિ ય, વદણુ-દાયસ્સ છઠ્ઠાણા. ૩૩. છ દેણુ-ગુજાણામિ, તદ્ઘત્તિ તુમ્ભપિ વટ્ટએ એવ, અહુવિ ખામેમિ તુમ', વણાઇ વ`દણુહિસ્સ. ૩૪. પુરએ પદ્માસન્ને, ગતા ચિદ્ગુણુ નિસીમણાચમણે, આàાયણ પસિગુણે, પુવા-લવણે આ આલાએ. ૩૫. તહુ ઉદ*સ નિમ...તણુ,

Page #219

૧૭૩
પ્રકરણાદિ સ ંગ્રહ
ખદ્ધાયયણે તહા અપઢિસુણે, ખદ્ધત્તિ ય તત્યગએ. કિં તુમ્ તજ્જાય નેાસુમણે. ૩૬. ના સરિસ કહછત્તા, પરિસભિત્તા અણુયિાઇ કહે, સંથાર-પાયટ્ટણ, ચિğ-ચ્ચસમાણે વિ. ૩૭. દરિયા કુસુમિણુસગ્ગ, ચિઈવંદણુ પુત્તિ વંદણા-લાય, વદણ ખામણુ વૠણુ, સવર ચોભ હું સજ્ઝાએ. ૩૮. ઇરિયા ચિઈવંદણુ પુત્તિ, વૠણુ* ચિરમ-વંદણા-લાય, વંદણુ ખામણુ ચઉછેાભ, દિવસુસગ્ગા દુસઞાઓ. ૩૯. એય· કિઇકમ્મ-વિહિં, જુંજતા ચરણુ-કરણ-માઉત્તા, સાહૂ ખવતિ કમ્મ, અણુગભવ-સચિયમહુ'ત'. ૪૦. અપ્પમઇ-ભવ હત્થ,-ભાસિય વિવરિયં ચ જમિહમએ, તં સાહુ તુ ગિયત્થા, અણુભિનિવેસી અમચ્છરણા. ૪૧.
૭. શ્રી પ્રત્યાખ્યાન ભાષ્ય.
દસ પચ્ચક્ખાણુ ચવિદ્ધિ, આહાર દુવીસગાર અદૃર્ત્તા, દસ વિગઈ તીસ વિગઇગય દુહભંગા છ સુદ્ધિ ફૂલ'. ૧. અણુાગય-મઈંત, કાડીસહિય* નિયતિ અણુગાર, સાગાર નિરવસેસ' પરિમાણુકRs· સકે અઢા. ૨. નવકારસહિ પરિસિ પુમિડ઼ે-ગામથે ગઢાણે અ, આય‘બિલ અભત્તત્ત્વે, રમે અભિગૃહે વિગઇ. ૩. ઉગ્ગએ સૂરે આ નમા, પેરિસ . પચ્ચક્ખ ઉગ્ગએ સૂરે, સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમ, અભતર્દૂ પચ્ચકખાઇન્તિ. ૪. ભઈ ગુરૂ સીસા પુણુ, પચ્ચક્ખામિત્તિ એવ વાસિરઇ, વગિત્થ પમાણું, ન પમાણું વજણુચ્છલણુા. પ. પઢમે ઠાણે તેરસ, બીએ તિન્નિઉ (તાઈ તઈઅ'મિ, પાણુસ્સ ચઉંત્યાંમિ, દેસલગાસાઇ પ`ચમએ. ૬. નમ્ર પેરિસી સઙ્ગા, પુરિ-મ‡ અગુર્રમાઈ અઢ તેર, નિવિ વિગÛખિલ તિય તિય, હું ઈગાસણ એગઠાણુઈ. ૭. પઢમમિ ચાઈ, તેરસ ખીય*મિ તઈય પાણુસ્સ, દેસવગાસ તુરિએ, ચરમે જહુ સભવ' ને. ૮, તહુ મઝ પચ્ચક્ખાણેસુ, ન પહુ સૂરૂગ્ગ—યાઈ વાસિરઇ, કરણવિહી ઉ ન ભન્નઈ, જાવસીયાઇ બિઅછ દે. ૯. તહુ તિવિહુ પચ્ચક્ખાણે, ભન્નતિ અ પાણુગસ્ટ આગારા, વિદ્ધાહારે અચિત્ત,-ભાઇણેા તહુ ય ફ્રાસુજલે, ૧૦. ઇન્નુચ્ચિય ખવણ ખિલ,--નિવિયાઈસુ ફ્ાસુયં ચિય જલ તુ, સા વિ પિયંતિ તહા પચ્ચક્ખ`તિય તિહાહાર'. ૧૧. ચઉહાહાર તુ નમે, રત્તિષિ મુીણુ સેસ તિહુ-ચઉહા, નિસિ પેરિસિ પુરિમેગા,–સાઈ સદ્ભાણુ દુ–તિ-ચઉન્હા. ૧૨. ખુહપસમ--ખમેગાગી, આહારિ વ એ દેઇ વા સાય, ખુદ્ધિઓ વિ ખિલઇ કુર્તો, જ' પ ́કુંવમ` તમાહારી. ૧૩. અસણે મુગ્ગા-યણુ-સત્તુ,--મ...૪--પય--ખાજ--૨મ્બ કદાઈ, પાણે કશિય જવ કયર, કક્કડા-ઈંગ સુરા જલ. ૧૪. ખાઈમે ભત્તાસ ફૂલાઈ, સાઈ મે સુંઢિ જીર અજમાઇ, મહુ ગુડ તંબાલાઈ, અણુહારે માય ર્નિમાઈ. ૧૫. દો નવકારિ છ પારિસિ, સગ પુરિમડ઼ે ઇગાસણે અદ્ભુ, સત્તગડાણિ અબિલિ, અટ્ટે પણ ચત્થ છ પાણે, ૧૬. ચ ચરિમે ચઉ-ભિગ્ગહ, પણ પાવરણે નવરૢ નિવીએ, આગારૂ ખિત્ત વિવેગ, મુત્તું દવ નિગમ નિયમિ--ŕ. ૧૭. અન્ન સહે હું નમુકારે, અન્ન સહ પ-ક્રિસ ય સાહુ સવ્વ, પારિસિ છ સટ્રુપાર્જિસ, પુરિમટ્ટે સત્ત સમહતરા. ૧૮. અન્ન સહસાગાર અ, આઉંટણુ ગુરૂશ્મ પારિ મહ સવ, એગ-બિઆણિ અટ્ટે ઉ, સગ ઈગઢાણે અઉંટુ

Page #220

૧૪
સજન સન્મિત્ર વિણા. ૧૯. અન્ન સહ લેવા ગિહ, ઉકખિત્ત પચ્ચે પારિ મહ સવ, વિગઈ નિશ્વિગએ નવ, પડુ વિષ્ણુ અંબિલે અદૃ. ૨૦. અન્ન સહ પારિ મહ સબ્ધ, પંચ ખવણે છ પાણિ લેવાઈ ચઉ ચરિમગુઈ ભિહિ અન્ન સહ મહ સવ. ૨૧. દુદ્ધ-મહુ-મજજ-તિલ, ચઉરે દવવિગઈ ચઉર પિંડ–દવા, ઘય-ગુલ-દહિય પિસિયં, મખણ-પક્કન્ન દે પિડા. ૨૨. પરિસિ સડ્ડ-અવ૮, દુભત્ત નિશ્વિગઈ પિરિસાઈ સમા, અંગુઠ્ઠ-મુ-ગ ઠી, સચિત્ત--દવાઈ-ભિષ્ણહિય. ૨૩. વિસ્મરણ-મણભેગે, સહસાગારો સયં મુહવે, પચછન્નકાલ મેહાઈ, દિસિ-વિવજજાસુ દિનિમહો. ૨૪. સાયણ ઉઘાડા--પરિસી તણુ સુWયા સમાહિત્તિ, સંઘાઈકજજ મહતર, ગિહત્ય-બંદાઈ સાગારી. ૨૫. આઉટણ-- મંગાણું, ગુરુ-પાણ-સાહ ગુરૂઅભુકૂણું, પરિઠાવણ વિહિ-ગહિએ, જઈણ પાવરણિ કડિપટ્ટો. ૨૬. ખરડિય લુહિમ ડોવાઇ, લેવ સંસડુચ મંડાઈ, ઉકુ ખિત્ત પિંડ વિગઈણ, મખિય અંગુલીહિ મણુ. ૨૭. લેવા આયામાઈ, ઇઅર સોવરમચ્છ--મુસિણજલ, ધોઅણ બહુલ સસિF, ઉસેઈમ ઇઅર સિસ્થવિણું. ૨૮. પણ ચઉ ચઉ ચઉ દુ દુવિહ, છ ભખ દુદ્ધાઈ વિગઈઈગવીસં, તિ દુ તિ ચઉવિહ અભખા, ચઉ મહમાઈ વિગઈ બાર. ૨૯. ખીર ઘય દહિ આ તિલ, ગુડ(લ) પક્કન્ન છ ભકખ વિગઈઓ, - મહિસી-ઉદિ-અય-એલગાણ પણ દુદ્ધ અહ ચઉર. ૩૦. ઘય દહિઆ ઉક્રિવિણું, તિલ સરિસવ અયસિ લટ્ટ તિલ ચઊ; દવગુડ પિંડગુડા દે, પક્કન્ન તિલ-ઘય-તલિય. ૩૧. પયસાડિ-ખીર-પયા, વલેહિ દુષ્ટિ દુદ્ધ વિગઈગયા, દખ બહુ અપ તંદુલ, તષ્ણુન્ન-બિલસહિએ દુધે. ૩૨. નિભંજણ વીસંદણ, પછકો સહિતરિય કિદિ પકઘય, દહિએ કરંબ સિરિણિ, સલવણ-દહિ ઘેલ ઘોલવડા. ૩૩. તિલકુટ્ટો નિષ્ણેજણ, પદ્ધતિલ પસહિતરિય તિલ્લમલી; સક્કર ગુલવાણય પાય, ખંડ અદ્ધકહિ ઈખુરસે. ૩૪. પૂરિય તવ પૂઆ બિય, પૂએ તહ તુરિય ઘાઈગુલહાણું જલલપસિ, યે પંચમે પૂકિય પૂ. ૩૫. દુદ્ધ દહી ચરિંગુલ, દવગુડ ઘય તિલ્લ એગ ભgવરિ, પિંડગુલા મંખિણણું, અદ્દામાલય ચ સંસદૃ. ૩૬. દશ્વહયા વિગઈ વિગઈ,--ગયું પણ તેણુ ત હય દવ, ઉદ્વરિએ તત્તરમિય, ઉદ્ધિદૃ દ ઈમ ને. ૩૭. તિલસર્કાલિ વસેલાઈ, રાયણું બાઈ દખવાઈ, ડોલી તિલાઈ અ, સરસુત્તમ દવ લેવકડા. ૩૮. વિગઈગયા સંસા, ઉત્તમદવા ઈ નિશ્વિગઈયમિ, કારણુજાર્યા મુd, કશ્યતિ ન ભુનું જે વૃત્ત. ૩૯ વિગઈ વિગઈભીએ, વિગઈમય જે ભુંજએ સાહ, વિગઈ વિગઈસહાવા, વિગઈ વિગઈ બલા નઈ. ૪૦. કુત્તિય મયિ ભામર, મહું તિહા કટુ પિ૬ મજજ દુહા, જલ થલ ખગ મંસ તિહા, ઘયવ મખણ ચઉ અભખા. ૪૧. મણ વયણ કાય મણવય, મણુતાણુ વયતણુ તિજેગિસગાસત્ત, કર કારણુમઈ દુ તિજુઈ, તિકાલિ સીયાલ–સંગસય. ૪૨. એય ચ ઉત્તકાલે, સયં ચ મણ વયણ તણહિં પાલણિય, જાણગ-જાણુગ પાસિ રિ, ભંગ ચઉગે તિસુ અણુન્ના. ૪૩. ફાસિય પાલિય સોહિય; તીરિય કિષ્ક્રિય આરાહિય છ સુદ્ધ, પચ્ચખાણું ફાસિય, વિહિચિય-કાલિ જ પત્ત. ૪૪. પાલિય પુણ પુણસરિય, સોહિય ગુરૂદત્ત સેસ લેયણુઓ, તીરિયા અમહિય કાલા. કિદિય યશુ

Page #221

૧૫
પ્રકરણુદિ સંગ્રહ સમય સરણા. ૪૫. ઈઅ પડિઅરિઅ આરાહિયે, તુ અહવા છ સુદ્ધિ સહણ, જાણુણ વિણય–શુભાસણ, અણુપાલણ ભાવસદ્ધિત્તિ, ૪૬. પચ્ચખાણુમ્સ ફર્લ, ઈહ પરએ ય હેઈ દુવિહુ તુ, ઈહલેએ ધમ્મિલાઈ દામનગ-માઈ પરલેએ. ૪૭. પચ્ચકખાણુમિણું સેવિઊણ, ભાવેણ જિણવરુ૬િ. પત્તા અણુત જીવા, સાસય સુખં અણાબહં. ૪૮,
ભાખ્યત્રયં સમાપ્તમ
શ્રી કર્મગ્રંથ મૂલ (શ્રીમદેવેન્દ્ર સૂરિવિરચિત.)
૮. કર્મ વિપાકનામાં પ્રથમ : કર્મગ્રંથ: સિરિવીરજિનું વંદિઅ, કમ્મવિવાળ સમાસ ગુચ્છે; કીરઈ જિએણું હેઉહિં, જેણે તે ભગ્નએ કમ્મ. ૧. પયઈ ડિઇ -રસ-પએસા, ત ચઉહા મે અગસ દિતા, મલપગઈ? ઉત્તર-પગઈ અડવન સયભેર્યા, ૨. ઈહ નાણદંસણવરણ–વેઅમેહાઉ નામ આણિ, વિધ્વં ચ પણ નવદુ-અરીસ ચઉતિસદુપણવિહ. ૩. મઈસુઅાહીમણુકેવલાણિ નાણાણિ તલ્થ મઈનાણું, વંજણવગહ ચઉહા, મણનયણવિિિદયચઉકા- ૪. અત્થગ્રહ ઈહાવાયધારણ કણ માણસેહિં છહા, ઇય અવીસ ભે, ચઉદસહ વીસહા વ સુર્યા. પ. અખર સની સમ, સાઈઅં. ખલુ સપજજવસિઅં ચ, ગમિય અંગપવિ, સત્ત વિ એ એ સપડિવખા. ૬. પજ જયઅખર પયસંઘાયા, પડિવત્તિ તહ ય આણુગે, પહડ પાહુડ પાહડ વઘુ પુવ્વા ય સસમાસા. ૭. અણુ ગામ વસાણુય પડિવાઈયરવિહા છહા હી રિઉમઈ વિઉલમઈ, મણનાણું કેવલમિગવિહાણું. ૮. એસિં જ આવરણું, ૫ડુબૂ ચખુલ્સ તં તથાવરણું. દંસણ ચઉ પણ નિદ્રા, વિત્તિસમં દંસણાવરણ. ૯ ચકુબૂદિરિ અચખૂ. સેસિંદિઆ એડિકેવલહિં ચ, દંસણુભિ સામગ્ન, તસ્યાવરણું તય ચર્લહા. ૧૦. સુહપડિબેહા નિદા, નિનિદા ય દુખપડિબેહા, પલા ઠિઓવવિદુસ, પલપલા ઉ અંકમાઓ. ૧૧. દિણચિંતિ અન્યકરણી, થીણુદ્ધી અદ્ધચકિક અદ્ધબલા. મહુલિત ખગ્નધારા.-લિહેણું વ દુહા ઉ અણિ. ૧૨. એસન્ન સુરમણુએ, સાયમસાયં તુ તિરિઆ નિરએસુ મજજવ મેહઅં, દુવિહુ દસણ ચરણમેહા. ૧૩. દંસણમાં વિવિ, સમે મીસ તહેવ મિચ્છત્ત, સુદ્ધ અદ્ધ વિસુદ્ધ, અવિસુદ્ધ ત હવઈ કમસે. ૧૪ જિ અઅજિ અપુરણપાવા સવસંવર બંધમુખનિજજરણા, જેણુ સહઈ તય, સમે ખઈગાઈ બહુશે. ૧૫. મીસા ન રાગદોસે, નિરાધમે અંતમુહુ જહ અને, નાલિયરદીવ મણુણ, મિચ્છ જિણધમ્સ વિવરી અ, ૧૬. સલસ કસાય નવ નોકસાય, દુવિહં ચરિત્તમેહણિ, અણુ અપચ્ચખાણ પચ્ચકખાણ ય સંજલણ. ૧૭, જાજીવ વરિસ ચઉમાસ, પખળા નિયતિરિઅ નર અમરા સમ્માણ સવવિધ અહખાયચરિત્ત ઘષકરા. ૧૮. જલ રેણુ પુઢવિ પવય, રાઈસ રિસો ચઉવિ કહે; તિણિ સલથી કફૂટ્રિઅ સેલથંભવમ માણે. ૧૯. માયાવહિ ગોમુનિ મિસિંગ ઘણુવસિમૂલ સમા, લેહે હવિદ્ મંજણ, કમકિમિરાગસામાણે (સારિઓ) ૨૦. જસુદયા હેઈજિએ હાસ રઇ અરઈ સોગ ભય કુછા, સનિમિત્ત

Page #222

સજ્જન સન્મિત્ર મનહ વા, તે ઈહિ હાસાઈમેહણિય. ૨૧. પરિસિથિતદુભય પઈ, અહિલા જવસા હવઈ સે ઉ, થી નર નપુ વેદિઓ, કુંકુમ તણ નગર દાહસને. ૨૨. સુર નર તિરિ નિરયા, હડિસરિ નામકશ્મ ચિત્તિસમ, બાયાલ તિનવઇવિહં, તિઉત્તરસયં ચ સત્તા, ૨૩. ગઈ જાઈ તણુ ઉવંગા, બંધણ સંઘાયણણિ સંઘયણ, સંપઠાણ વનગધ રસ ફાસ, અણુપુશ્વિવિહગગઈ. ૨૪.પિંડપયહિત્તિ ચઉદસ, પરઘા-ઊસાસ આયવુ જજે, અગુરૂલહ-તિર્થી-નિમિણે –વઘાયમિઅ અક્ પત્ત આ. ૨૫. તસ–બાયર–પજજૉ; પત્તેય થિરં સુમં ચ સુભગ ચ; સુસાઈજજજર્સ, તસદસગં થાવરદસં તુ ઈમ. ૨૬. થાવરસુહમ અપજજ, સાહારણ–અથિર-અસુભ-દુભગાણિ, દુસર–ણુઈ જજ-જસ મિઅનામે સેઅરા વસં. ૨૭. તસચઉ થિરછક્ક અથિરછકk સુમતિગ થાવરચઉકર્ક સુભગતિગાઈ વિભાસા, તયાઈસનાહિ, પયડીહિં. ૨૮. વનચઉ અગુરુલહુ ચઉં, તરસાઈ-દુ -તિ-ચરિ-છકકમિચ્ચાઇ, ઈએ અનાવિ વિભાસા, તયાઈસંપાહિ પયડીહિં. ૨૯ ગઈઆઈણ ઉ કમસે, ચઉપણુ-પતિપણુ-પંચછછકક્ક પણુ- દુગ-
પચઉદુગ, ઈમ ઉત્તરય પણસ. ૩૦. અડવી સજુઆ તિનવઈ સતવા પન્નરબંધણે તિસય, બંઘણુસંઘાયગહે, તણુ સુ સામન-વણચ. ૩૧. ઈએ સરઠી બધદએ ય, ન ય સન્મ-મીસયા બળે, બંધુએ સત્તાએ, વીસ-દુવીસક્વણસય. ૩૨. નિરયતિરિ-નરસુરગઈ, ઈગબિઅતિએ ચઉપણિદિજાઈએ, એરાલવિઉવાહારગ,–તેઅક
સ્મણ પણસરીરા. ૩૩. બહુ પિટિ સિર ઉર, ઉયરંગ ઉવંગ અંગુલીપમુહા; સેસા અંગેચંગા, પઢમતણુતિગસુવંગાણિ. ૩૪. ઉરલાઈ–મુગલાણું, નિબદ્ધ-બઝંતયાણ સંબંધ, જ કુણઈ જઉસમં તં, બંધણુ–મુરલાઇતણુનામા. ૩૫. જે સંધાયઈ ઉરલાઈ, પુગ્ગલે તિ (ત) ણગણું વ દંતાલી, તે સઘાયં બધ-મિવ તણુનામેણુ પંચવિહં. ૩૬. એરાલવિઉવાહારયાણ, સગ-તેઅકસ્મજુત્તાણું, નવ બધણાણિ ઈઅર દુ-સહિયારું તિનિ તેસિં ચ. ૩૭. સંઘયણમટ્રિનિચએ, તે છઠ્ઠા વજનરિસહનારાય, તહ રિસહં. નારાયં, નારાયં અદ્ધનારાયું. ૩૮. કીલિએ છેવ૬ ઈહ, રિસહો પટ્ટો અ કીલિઆ વજજ, ઉભઓ મક્કડબ, નારાયં ઈમમુરાલ ગે. ૩૯. સમચઉરસ નિગેહ, સાઈ ખજાઈ વામણું હુડ, સંડાણ વણા કિહ, -નીલ-લોહિઅ--હલિફ્ટ-સિઆ. ૪૦. સુરહિ દુરહી રસા પણ, તિત-કડુ–કસાય-અબિલા-મહા, ફાસા ગુરૂલહ-મિઉખ૨,-સીઉહ-સિણિદ્વિરૂખ. ૪૧. નીલ-કસિણું દુગધ, તિત્ત કડુ ગુરૂં રૂખ, સી એચ અસુ હનવગ, ઈક્કારસગ સુભ સેસ. ૪૨. ચહગઈવ–શુપુવી, ગઈપવિદુગ તિગ નિયાઉજુ, પુથ્વીઉદઓ વડે સુહઅસુહવસુદૃવિહગગઈ. ૪૩. પરઘા-ઉદયા પાણી, પરેસિ બલિપિ હોઈ દુદ્ધરિસ, ઊલસણ-લદ્ધિજીત્તો, હવે ઊસાસનામ-વસા. ૪૪. રવિબિંબે ઉ જિ અંગ, તાવજુએ, આયવાઉ ન ઉ જલશે, જમુસિણફાસસ્સ તહિં, લેહિઅવણસ ઉદઉત્તિ. ૪૫. અણુસિણયાસરુવ, જિ અંગમુજmઅએ ઈહુઆ, જઈદેવુત્તરવિકિઅ,
ઈસ-ખજો અમાઈવ. ૪૬. અંગં ન ગુરૂ ન લહુએ, જાયઈ જીવસ અગુરૂલહુઉદયા, તિર્થેણ તિહુઅણસવિ, પુજ સે ઉદએ કેવલિસે. ૪૭. અવંગ-નિમણ,

Page #223

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૧૦. નિમારું કુણઈ સુરહારસમ, ઉવધાયા વિહમ્મઈ, સતગુવયવ--લબિગાઈહિં. ૪૮. બિનિચઉપડિઆ તસા, બામર બાયરા જિઆ ભૂલા, નિઅનિઅપત્તિજુઆ, પત્તા લધિ-કરણેહિં ૪૯. અતણ પત્ત-ઉદએણું દતઅદ્િમાઈરિં, ન ભુવરિ સિરાઈ સુહ, સુભગાઓ સવજો . ૫૦. સુમરા મહુરસુહણી, આઈજજા સવાલો અ-ગિજઝવઓ, જસ બે જય કિતી , થાવરદસગ વિવજ જત્થ. ૫૧. ગેએ દુહુશ્મની, કુલાલ ઈવ સુઘડભુંભલાઈ, વિધ્ધ દાણે લાભે, ભેગુવભોગેસુ વરિએ અ. પર. સિરિહરિએ સમ એ, જહ પડિલેણુ તેણુ રાયાઈ, ન કરાઈ દાણઈએ, એવું વિધેણુ જી વિ. ૫૩. પડી બત-વિન્ડા,-ઉવધ ય-પક્ષ--અ તરાએ, અચાસાયણયાએ, આવણદુગ જિઓ જયઈ. ૫૪. ગુરૂભક્તિ-ખંતિ-કરૂણુ-વય-જોગ-કસાયવિજય-દાણજુએ; દરધમ્માઈ અજજઈ, સાય મસાય વિવજય એ. પપ. ઉમમ્મદેસણુ-મમ્મ, નાસણાદેવદ-વડરહિં, દંસણમહં જિણમુણિ–ચેઈઅ-સંઘાઈ-પણિીએ. ૫૬. દુવિહુપિ ચરણમેહં, કયહાસ ઈ-વિસય વિવસમણે, બંધઈ નિરયાઉ મહા-૨ પરિગ્રહ-૨ એ રૂ. ૫૭. તિરિઆઉગૂઢહિએ, સ સસલે તહા મસ્સાઊ, પથઈ તણુકસાઓ દાણુરૂઈ મઝિમ અ. ૫૮. અવિયમાઈ સુરાઉં, બાલત કામનિજરે જયઈ, સર અમારવિલે, સુહનામ અન્ના અસહં. ૫૯ ગુણપી મયરહિએ, અજઝયણ-ઝાવણારૂઈ નિશ્ચ, પકુણઈ જિણાઈભક્તો, ઉચ્ચ ની ઇઅરહા ઉ. ૬૦. જિણપૂઆ-વિશ્વકરા, હિંસાઈ-પાય જઈ વિધ્ધ, ઇઅ કમ્મવિવાગેમં, લિહિએ દેવિંદસૂીડુિં ૬૧.
૯. કર્મસ્તવનામા દ્વિતીય કર્મગ્રંથ:. - તહ થુણિમા વીરજિયું, જહ ગુણઠાણેસુ સમલકમ્માઈ, બબુદીરણયા-સત્તાપત્તાણિ ખિિબણિ. ૧. મિએ સાસણ મીરે, અવિરય દેસે પમત અપમરે, નિઅદિ અનિઅદ્રિ, સુહમુવસમ ખી . સજોગિ અગિગુણા. ૨. અભિનવકમ્મગહર્ષ, બંધ એડેણ તત્વ વી મસ, તિતથયરાહારગદગ-વજજ મિચ્છમિ સત્તરમચં. ૩ નરલિગ જાઈથાવર,–ચઉ ડાયવ–વિ૬–નપુ–મિચ્છ, સેલતો ઇગહિઅસય, સામણિ તારથીવદુહગતિન ૪. અણુમઝાગિઈસંઘયણ–ચઉ નિઉજજઅ-કખગઇસ્થિતિ, પણવીસ મી છે, ચસયરિ દુઆઉ–અબધા. ૫. સમે સગસયરિજિણ3– બંધ થઈ નરતિ બિઅકસાયા; ઉરદુમંત દેસે, સત્તëી તિઅકસાવંતે ૬. તેવટ્ટ પમત્તે સોગ, અરઈ અથિરદુગ અજસ અરસાય, વૃછિજજ છચ્ચ સત્ત વ, નેઈ સુરાઉં યા દૂ. ૭. ગુણસટિ અપમતે સુશ બંધતુ જઈ ઈહાગચ્છ, અન્નહ અક્વન્ના, જ આહારગદગ બંધે. ૮. અઠવન્ન અપુવામિ, નિદ્રદુગતે છપન્ન પણ ભાગે, સુરગ-પર્ણિદિ-સુખગઈનસનવ ઉરવિણ તણુવંગા. ૯ સમચઉરનિમિણજિવન્ન-બગુલહુચઉ છલસિતીસંતે, ચરમે છવીસબં, હાસ-ઈ-કચ્છ ભય-શે. ૧૦. અનિઅદિ–ભાગ પગે, ઈમેગહી દુવાસવિહબૂછે, પુમાંજલણ ચઠ, કમે છે સત્તર સૃહમે. ૧૧. ચઉદ સાગચજસના-વિશ્વાસગંતિ સેલસુહેઓ તિસુ સાયબંધ છે, સજેગિ બંધcsણત અ. ૧૨. ઓ વિવાગવેઅણુ

Page #224

સાજન સન્મિત્ર મુદીરણમપત્તિ ઈડ વીસસ, સતરસયમિ મીસ-સન્મ-આહાર-જિગુદયા. ૧૩. સહમતિગાયવસિષ્ઠ, મિચ્છત સાસણે ઇગારસ, નિયાણપવિ-યુદયા, અણુથાર ઈઍવિગલ અંતે. ૧૪. મીસે સયમપુવી – ગુદયા મીસોદાએ મીસંતે; ચઉસમજીએ સમ્મા-ગણુપુવિખેવા બિઅકસાયા. ૧૫. મયુતિરિણપુવિ વિવિ૬, દુહગઅણાઈજજતુગ સત્તર છે; સગસીઈ દેસિ તિરિગઈ,આવું નિજ તિકસાયા. ૧૬. અ ઈ.સી, પમતિ આહારજુઅ(ગ)લ-પખવા થીણુતિગાહારગદુગ,-એએ છસયરિ અપ મત્તે. ૧૭. સમ્મતિમસંઘયણ-તિઅગચ્છઓ બિસત્તરિ અપવે, હાલાઈ છક-અતે, છસ અનિઅદિ અતિગ. ૧૮. સંજલણતિગ છ-છેએ, સદ્ સહમમિ તુરિઅલભાતે, ઉવસંતગુણે ગુણસર્દૂિ, રિસહનારાયદુ અત. ૧૯. સગવન ખીણચરિમિ, નિક દુગતે અ ચરિમિ પણવત્તા; નાણુતરાયસણ-૬, તેઓ સજેગિ બાયાલા. ૨૦ તિત્યુદયા ઉરલા-થિર,ખગઈગ પરિતિગ છ સંડાણ અગુરૂલ-પન્નચી નિમિણ, તેઅકસ્માઈસંઘયણું. ૨૧. દૂસર સૂસર સાયા-સાએગયરં ચ તીસ વુછેએ, બારસ અગિ સુભગ ઈજજ-જસન્નયર અણિઅ. ૨૨. તસવિગપર્ણિદિમછુઆ,–ગઈ જિઐતિ ચરિમસમય, ઉaઉવુદીરણા પર-મપમન્નાઈ–સગગુણેલું. ૨૩ એસા પડિતિગૂણા, વેણિયાહારજુઅ(ગ)લ-થીણુતિગ; મયુઆઉ પમત્તતા, અગિ આસુદીરગો ભયનં. ૨૪. સત્તા કમ્માણ ડિઇ, બંધાઇવ-અત્તલાભાણું, સંતે અડયાલયે જા ઉવસમુ વિજિષ્ણુ બિઅતઈએ. ૨૫. અપુથ્વાઈચ, અણતિરિનિરયાઉ વિણુ બીયાવસયં, સમ્મા ચઉસુ સત્તગ–અવંમિ ઈગચત્તસયમહવા. ૨૬. અવગત ૫૫ ચઉસુવિ, પણુયાલ નિરયતિરિસુરાઉ વિણા, સત્તગવિણ અડતીસ, જાઅનિઅટ્ટી-૫૪મભાગે. ૨૭. થાવરતિરિનિ રિયાયવ-દુગથીણતીગેગ વિગલ સાહાર, સોલબએ દુવાસસયં, બીઅસિ બીઅતિઅકસાયંતે ૨૮. તઈઆઈસુચઉદસતેર,-બરછ પણ–ચઉતિહિયસય કમસે, નપુ-ઇતિહાસ છગ પુસ. તુરિઅકોહ-મય-માય-ખ. ૨૯ સુમિદુસય લેહંતે, ખીણુદુચરિમેગસય દુનિક ખ, નવનવઈ ચરિમસમએ, ચઉ૬ સણ-નાણુવિદ્યુતે, ૩૦, ૫ણસી ઈસજેગિ અગિ, દુચરિમે દેવખગઈગંધદુર્ગ, ફાસ૬ વન્નરસતણુ-બંધણુસંધાય પણ નિમિણું. ૩૧, સંઘયણુઅરિસંઠાણ-છક અગુરુલહુચઉ અપજજત, સાયંવ અસાયવા, પરિઘુવંગતિગ સુસર નિ. ૩૨. બિસયરિખ અ ચરિમે, તેરસ મજુઅતસતિગ જસાઈજજ, સુભગ-જિગુચ-પણિદિઅ, સાયાસાએગયર–છે. ૩૩. નરઅણુપુવિ વિણ વા, બારસચરમસમયમિ જે ખવિ, પત્તો સિદ્ધિ દેવિંદ-નંદિ નમહ ત વીર. ૩૪.
૧૦. બંધસ્વામિત્વ નામ તૃતીય: કર્મગ્રંથ: બંધવિહાણ-વિમુક્ત, વરિય સિરિમાણ-જિણચંદ, ગઈઆઈસું ગુચ્છ, સમાસ બંધસામિત્ત. ૧, ગઈ ઈદિએ ય કાએ, જે એ વેએ કસાય નાણે ય, સંજમ દસ લેસા, ભવ સમે સન્નિ આહારે. ૨. જિણ સુરવિઉવાહાર, દેવાઉ ય નરયસુહુમ–વિગલતિગ, એગિરિ થાવરાયવ, નવુ મિષ્ટ હુંડ છેવ૬. ૩. અણુ મઝાગિઈ સઘયણ, કુખગ નિચ ઇ0િ હગથીયુનિગ, ઉજજોએ તિરિગતિરિ–નર નરઉલ

Page #225

પ્રક૨ણુ સહ (ગ-રિસહ. ૪. સુરઇગુણવીસવજ, ઈસ હેણ બધા નિરમ, તિવણા મિ0િ સયં, સાસણિ નપુચઉવિણા નુઈ પ. વિષ્ણુ અણુછવીસ મીસે, બિસરિ સમ્મમિ નિરજુઆ, ઇઅ રણુઈસુ ભગો કાઈસુ થિયર-હીણે. ૬. અજિહુમણ આઉ એહે, સત્તમિએ નરગુચવિણ મિઓ, ઈનવોઈ સાસાણે, તિરિઆઉ નપુંસચ8 વજજ. ૭. અણુચકવીસ વિરહિઆ, સનરગુચ્ચા ય સાયરિ મી સદુગે, સતરસઓ ઓહિ મિચ્છ, પજજતિરિઆ વિશુ જિJાહાર. ૮. વિષ્ણુ નિરયસોલ સાસણિ, સુરાઉઅણુએગતીસ વિણ મીસે, સસુરાઉ સાયરિ સમે, બીઅસાએ વિણ દેસે. ૯ ઈ ચગુણે સુવિ નરા, પરમજયા સજિણ એહુ દેસાઈ, જિસુઈકાસ-હીણું. નવસાય અપાજર-તિરિઅનરા, ૧૦. નિરયવ્ય સુરા નવર, એહ મિએ ઇનિંદિતિગ-સહિ, કમ્પગેવિ ય એવ, જિહી જેઈ–ભવ-વણે, ૧૧. યજુવ સર્ણકમારાઈ, આણથાઈ ઉજજોયચાઉ-રહિઆ, અપજજતિરિઅવનવસય-મિગિદિપુઢવિજલતરૂવિગલે. ૧૨. છનવઈ સાસણિ વિશુ સહમતેર, કેઈ પુણબિંતિ ચાઈનવઈ, તિરિઅનરાઊહિં વિણા, તણુ પત્તિ ન જતિ જાઓ. ૧૩. ઓહ પર્ણિદિવસે ગઈ તસે જિણિક્કારનરતિચ વિણા, મણવજેગે એહે. ઉરલે નરભંગુ તમ્મિસે. ૧૪. આહારગ વિહે. ચઉદસસક મિચ્છ જિણપણુગહીનું, સાસણિ ચઉનવઈ વિણા, તિરિઅરાઉ સુહુમતેર. ૧૫. અશુચકવીસાઈ વિણા, જિણપણુજીએ સમ્મિ જોગિણે સાય, વિણ તિરિનરાઉ કમે વિ, એવામાહારદગિ એ હે. ૧૬. સુરઓહ વેઉવે, તિરિઅરાઉ-રહિ તમિ
સે, અતિગાઈમ બિઅતિઅકસાય નવદુ ચઉ પંચગુણા. ૧૭. સંજલણતિગે નવ દસ લોસે ચઉ અજઈ દુતિ અનાવૃતિગે, બારસ અચફખુશખુસુ, પઢમા અહફખાય ચરિમચક. ૧૮. મણના િસંગ જયાઈ સમઈએ છેચઉ દુનિ પરિહારે. કેવલગિ દે ચરમા-યાઈ નવ માહિદુગે. ૧૯. અડ ઉવસમિ ચહ વેઅગિ, ખઈએ ઈકાર મિચ્છતિગિ દેસે, સુમિ સઠાણું તેરસ, આહારગિ નિઅનિઅગુણે. ૨૦. પરમુવસમિ વતા, આવું ન બંધતિ તેણ અજયગુણે, દેવમણુઆ હી, દેસાઈસુ પુણ સુરાક વિણા. ૨૧, એહે અરસર્ય, આહારદગૂણ-માઈલસતિગે. તે તિણું મિશે, સાણ: ઈસુ સવહિ હે. ૨૨. તે નિરયનવૂણા. ઉજજે અચક નિયબારવિણ સુક્કા, વિશુ નિરયના પહા, અજિણહારા ઈમ મિચ્છ. ૨૩. સવગુણ ભવસરિસુ, એવું આભવા અસ િમિસિમા, સાસણિ અસગ્નિ સન્નેિ વ, કમ્પણુભગો અણહારે. ૨૪. તિસુ દુરુ સુદ્ધાઈગુણા, ચઉ સગ તેરરિ બંધસામિત્ત, દેવિંદસૂરિ-રઈએ, ને અં કમ્મસ્થય સોઉ. ૨૫.
૧૧. ષડશીતિનામા ચતુર્થ: કર્મગ્રંથ : નમિઅ જિર્ણજિ અમન્ગણુ-ગુણકાણુવએગજોગલેસાઓ, બધપૂબ ભાવે, ખિજાઈ કિવિ તુચ્છ. ૧, (નમિયા જિણું વત્તવા. ચઉદસ-જિ અઠાણુએસુ ગુણ ઠાણા, ગુવઓગે લેસા, બંધુદઓદરણુ સત્તા) ૧. (તહ મૂલ ચઉદ મમ્મણ પ્રસ ખાસ? ઉત્તરે ચ, જિઅ-ગુણ જોગવઓગા, લેસપબહું ચ છણા.)

Page #226

૧૨૦
સજ્જન સન્મિત્ર ૨. (ચઉત્તસગુણેસુ જિમ-જોગુવએગલેસ ચ ખડેઊ ય, ખરૂંધાઈચૐ અલ્પાબહું, ચ તો ભાવસ ખાઇ.) ૩. ઇડુ હુમાયરેગિંદિ, બિતિચઉ-અસન્નિ સન્નિપચિઠ્ઠી, અપજત્તા પત્તા, કેમેણુ ચક્રસ જિઅઠ્ઠાણુા. ૨. માયઅસન્નિવિગલે,-અપજિ પદ્મમતિએ સન્નિઅપત્ત, અજયનુઅ સતિપજે, સવગુણુા મિચ્છ સેસેસુ. ૩. અપજત્તછક્કિ કેમ્બુરલ,-મીસ જોગા અપજ-સન્નિષુ, તે સવિશ્વસીસ એસુ, તજી પોસુ ઉરલ-મશે. ૪. સવે સન્નિપજત્ત, ઉરલ... સુહુમે સભાસુ ત· ચઉંસુ, માયરિ સવિઉબ્લિગ, પજજસન્નિસુ ખાર ઉવએગા. ૫. પચરિત-અસન્નિષુ, દુઃ°સ દુશ્મનાણ દસસુ ચવિણા, સન્નિઅપ જે મળુનાણુ,-ચક્ષુકેવલજ્જુગ વિğા, ૬. સન્નગિ લેસ, અપજ ખાયરે પઢમચઉ તિ સેસેસુ, સત્તŕ ખદીરણ, સંતુયા અદૃ તેરસસુ. ૭. સત્તĚ છેગ ખંધા, સ‘તુદયા સત્ત અ‰ ચત્તારિ, સત્ત‰ છ પંચ દુગ, ઉડ્ડીરણા સન્નિપજત્તે. ૮. ગઇ-ઇંદિએ ય કાએ, જોએ વેએ સાય-નાણેસુ, સ’જમ દસણુ લેસા, ભવ સમ્મે સન્નિ આહારે. ૯. સુરનતિનિરયગ, ઈંગબિઅતિમ-ચઃપથુિં િછકાયા, ભૂજલજ્જલણાનિલવણ,-તસા ય મણુ-યણુ-તશુોગા. ૧૦. વેઅ નિરન્થ નપુંસા, કસાય કાઠુ મય માય લેાભત્તિ, મઈ સુઅહિ મથુ કેવલ, વિભ‘ગ મઇસુઅનાણુ સાગારા, ૧૧. સામાઇ છે પરિહાર, સુહુમ અહòાય દેસ જય અજયા, ચપ્પુ અચક્ષુ એહી કેવલૠસણુ અણુાગારા, ૧૨. કિલ્હા નીલા કાઊ, તેઊ પમ્હા ય સુ ભવિઅરા, વેઅગ ખઇશુવસમ મિચ્છ, મીસ સાસાણ સન્નિઅરે, ૧૩, આહારેઅર ભેઆ, સુરનિરયવિભાગ મઈસુએહિદુગે, સમ્મત્તત્તિગે પમ્હા, સુક્કા સન્નીસુ સન્નિğગ.... ૧૪. તમસન્નિ અપજ્ય, નરે સમાયરઅપજ તેઊએ, થાવરહગિંદિ પદ્મમા ચઉં, ખા૨ે અસન્નિ ૬ ૬ વિગલે. ૧૫, ૪સ રિમ તસે અજયા હારગ તિરિ તડુ કસાય દુશ્મનાણે, પદ્મમતિલેસા ત્રિઅર, અચક્ષુ નપૂ મિચ્છિ સન્થેવિ. ૧૬. પજ્રસન્ની કેવલજ્જુગે, સ ંજમ મણનાણુ દેસ મણ મીસે, પરમપજ નયણે, તિય છ વ પત્નિઅર ચપ્પુ'મિ. ૧૭. શ્રીનરપર્ણ... ચરમા ચ, અણહારે દુસન્નિ છ પજા, તે સુહુમઅપજ વિણા, સાસણ ઇત્તો ગુણે વુચ્છ× ૧૮. પણ તિર ચલુ મ્રુતિરએ, નરસાન્નપણિઢિમળ્વતસિ સબ્વે, ઇંગવિંગલ ભૂજંગણે, ક્રુદુ એગ ગઇતસ અભવે. ૧૯. વેઅતિકસાય નવ દસ, લેાલે ચઉ અજઇ ક્રુતિ અનાણુતિગે, ખારસ અચપ્પુ,-ચક્ષુન્નુ, પદ્મમા અહખાઇ ચરમચ. ૨૦. મણનાણિ સગ જયાઈ, સમઇઅ છેમ ચઉ દુનિ પરિહારે, કેવલજ્જુગ ઢો ચિરમા,-જણાઇ, નવ મઈસુએહિંદુગે. ૨૧. અઢ ઉવસિમ ચઉ વેઅગિ, ખઇએ ઈક્કાર મિચ્છતિગિ દેસે, સહુને અ સઠાણું તર, જોગ-આહારસુષ્કાએ. ૨૨. અસર્નિંસુ પઢમદુગ', પઢમતિલેસાસુ ચ્ચ દુસુ સત્ત, પદ્મમ'તિમદુગ અજયા, અણુહારે મગાસુ ગુણા, ૨૩. સચ્ચેઅર મીસ અસચ્ચ, મેાસ મણુ વય વિગ્નવિમાહારા, ઉરલ' મીસા કમણુ, ઇઅ તેગા કમ્મ અણુાહારે. ૨૪. નરગઇ ૫ણુિં િતસ તણ, અચક્ષુ નર નપુ કસાય સમદુગે, સન્નિ લેસા ઢારંગ, ભવ સુક્ષ્મ આદ્ઘિ ગિ સવે. ૨૫. તિરિ શ્રૃત્યિ અજયસાસણ, અનાણુ ઉવસમ અભન્ન મિચ્છેસુ;
સઇ

Page #227

પ્રકરણુાદિ સંગ્રહ
૧૧.
તેરાહારદગૂણા, તે ઉરલદુગૂણુ સુરનિએ. ૨૬. કમ્મુરવદુગ' થાવર, તે વિઉષ્વિદુગ પચ ઇકિંગ પવણે, છ અસન્નિ રિમ વઈન્તુઅ, તે વિઉદુર્ગુણ ચઉ વિગલે. ૨૭. કમ્પ્યુરલમીવિષ્ણુ મણુ, વઇ સમઈઅ છેઅ ચક્ષુ મધુનાણે, ઉરલદુગ કમ્મ પદ્મમ, તિમમણુવઇ કેવલદુગ‘મિ. ૨૮. મણુવઇઉલા પિરારિ, સુહુમિ નવ તે ઉ સીસિ વિઉજ્વા, દેસે સવિઉવિદુગા, સકમ્મુરલમીસ અહધ્માએ. ૨૯. તિઅનાણુ નાણુપચä, ૬`સણુ માર જિઅલક્ ખણુવએગા વિષ્ણુ મણુનાણુ દુકેવલ, નવસુર તિ િનિય મજએસુ ૩૦. તસ ોઅ વેઅ સુક્કા હાર નર પદ્ધિ સન્નિ વિ સબ્વે, નયણેઅર પણુ લેસા, કસાય દસ કેવલદુગ્ણા. ૩૧. ચરિંદિઅસન્નિદુ અન્નાણુ, હું ઇસપ્રંગમિતિથા રિ અચક્ષુ, તિઅનાણુ ૪'સણુદુંગ', અનાતિગિ અલવિ મિસ્જીદુગે. ૩૨. કેવલદુગે નિઅદુગ', નવ તિઅનાણુ વિષ્ણુ ખઇઅઅહલ્ખાએ, દ‘સણુનાતિગ દેસ, મીસિ અન્નાણુ મીસ ત. ૩૩. મણુનાણુ ચક્ષુષા, અણુહારે તિન્નિસ ચઉનાણા; ચઉનાસર્જમેાવસમ, વેગે એહિદ'સે અ. ૩૪. દે તેર તેર ખારસ, મણે કમા અર્જુ હું ચઉ ચઉ વણે, ચઉ દુ પણ તિમ્નિ કાર્ચ, જિઅગુણજોગવગને. ૩૫. છસુ લેસાસુ સઠાણું, એર્ગિઢિ-અસન્નિ-ભૂ-ઇંગ-વણુંસુ, પઢમા ચઉદ્દેશ તિન્નિઉ, નારય વિગલગ્નિ-પવદ્યુમ્રુ. ૩૬, અક્બાથ-સુહુમ-કેવલ-ક્રુગિ સુક્કા છાવિ સેસઠાણેસુ, નર–નિય-દેવ-તિરિઆ, ચાવા ૬ અસ ́ખ ણુ તનુા. ૩૭. પણ ચરૂ તિ દુ ઐનિંદી, ચાવા તિન્નિઅહિયા અણતગુણા, તસ ચાવ અસંખગ્ગી, ભૂજલનિલ અહિય વણુ-ણુ તા. ૩૮. મચ્છુ-વયણુ-કાયોગી, ચાવા અસ‘ખગુણુ અણુતગુણા, પુરિસા થાવા ઈથી, સંખનુગ્રા-ણુંતગુણુ કીવા. ૩, માણી કાહી માચી, લેભી અહિચ્છ મણનાણિા થાવા, આહિ મસ‘ખા મઈસુએ, અહિંઅ સમ અસ`ખ વિભગા. ૪૦. કેલિણેા-ગુંતગુણા, મઇસુઅનાણિ-જી'તગુણ તુલ્લા, સુઝુમા થવા પરિહાર, સ`ખ અહમાાય સખણુા. ૪૧. ધ્યેય સમધ્ય સમ દેશ અસ`ખગુણ ણુંતગુણ અજયા, ચાવ અસ`ખ દુણુંતા, એહિ નયણુ કેવલ અચ ૪ર. પચ્છાણુપુત્ત્રિ લેસા, ચાવા દોસ`ખ છુંત દે! અહિંઆ, અવિશ્મર ચાવ-ણુતા, સાસણ ચેવ વસમ સ`ખા. ૪૩. મીસ સ`ખા વેઅગ, અસ`ખગુણુ ખઇઅ મિચ્છ અણુતા, સન્નિઅર થાવ ણુતા-ણુહાર થાવેઅર અસખા. ૪૪. સવજિઅઠાણુ મિચ્છે, સગ સાસણ પણુ અપજ્જ સન્નિદુગ, સમ્મે સન્ની વિહા, સેસેલું સન્નિપજ્જત્તો. ૪૫. મિચ્છદુગિ અજઇ જોગા-હારદૃગૂણા અપુરૂષણગે ઉ, ભવઈ ઉરલ' સવિઉન્નિ, મીસિ વિગ્વેિદુગ દેસે. ૪૬. સાહારદુગ પમત્તે; તે વિઉવાહારમીસ (વષ્ણુ ઇઅરે, કમ્મુરલદુગ'તાઈમ-મવયણ સોગિ ન અનેગી, ૪૭. (તમનાણુ દુઃસાઇમ,-ğગે અડેંગિ નાણુ‘સતિગ, તે મીસ મીસા સમણા, જયાઈ કેવવદુ અ‘તદુગે. સાસણભાવે નાણુ વિēવદ્વારગે ઉરલમિક્સ, નેગિમુિ સાસાથેા. નેહાહિઁગય સુયમય પિટ્ સુ સવા તેઽતિંગ, ઇંગિ સુ સુક્ત અગિ અલ્લુસા, અધસ્સ મિચ્છ અવિર્ધ કસાય જોગત્તિ ચઉં હેઊ. ૫૦. અભિગઢિઅ-મણુભિગઢિ, ભિનિવેસિયસ સાય માભાગ, પશુમિચ્છ ખાર અવિઈ, મણુકરાનિઅમુ ઋજિથ્યવહા. ૫૧. નવ સે

Page #228

૨
સત્ત,
સજ્જન સામગ્ર સાયા પનર, જોગ ઇઅ ઉત્તરા ઉ સગવન્ના, ઈંગ ચઉ પણ તિગુણેસ, ચઉ-તિ-૬-ઈગ પચએ બધા. પર. ચઉ મિચ્છ મિચ્છઅવિરઈ, પચ્ચઆ સાય સેલ પશુતીસા જોગવિણુ તિપશ્ચઈ-હારગજિવજ સેસાએ. ૫૩. પણ પન્ન પન્ના તિછહિમ, ચત્ત ગુણુચત્ત ઇંચઉર્દુગવીસા, સાલસ દસ નવ નવ સત્ત, હેઉશે. ન ઉ અોગિમિ. ૫૪. પણ પન્ન મિચ્છિ હારગ દુગુક્ષુસાસાણિ પત્ર મિચ્છ વિણા, મીસદુગ કમ્મ અણુ વિષ્ણુ, તિચત્ત મીસે અહુ છચત્તા. ૫૫. સદુમીસકમ્મ અજએ, અવિરઇ કમ્મુરલમીસ ખિકસાએ. મુત્તુ ગુણચત્ત ક્રેસે, છવીસ સાહારઙ્ગ પમત્તે, ૫૬. અવિરઈ ઈગાર તિકસાય, વજ્રજ અપત્તિ મીસદુગરદ્ઘિ, ચઉવીસ અપુવૅ પુછુ, ધ્રુવીસ અવિવિ આહારે. પ૭. અછહાસ સાલ બારિ, સુઝુમે દસ વેઅસ જલણુતિ વિણા, ખીશુવસતિ અàાભા, સોગિ પુવ્રુત્ત સગ જોગા, ૫૮, અપમત્ત...તા સત્ત, મીસ-અપ્રુવ માયરા અધઈ છસુહુમે એગ, સુરિમા અધગા જેગી. ૫૯. આસ્હુમ સતુઃએ, અવિ† મેહવિષ્ણુ સત્ત ખીણુ‘મિ, ચઉં ચરિમદુગે અરૃ ઉ, સંતે ઉવસ‘તિ સત્તુએ. ૬. રતિ પ્રમત્તતા, સગર્દૂ મીસĚ વેઆઉ વિષ્ણુા, છગ અપ માઈ તએ, છ પરંચ સુહુમા પશુવસ તે. ૬૧ પશુ દે ખીણુ ક્રુ જોગી-શુદીરશુ મોગિ થાવ ઉવસ‘તા, સ`ખગુણુ ખીણ સુહુમા-નિટ્ટિઅપ્રુવ સમ અહિં ૬૨. જોગિ અપમત્ત ઈઅરે, સ`ખગુણા દેસસાસણા—મીસા, અવિરઈ અોગિમિચ્છા, અસ‘ખ ચારા ક્રુવે-ગુતા. ૬૩. ઉવસમ ખય મીસાદય, પરિણામા । નવ ાર પ્રંગવીસા, તિઅશેખ સન્નિવાઈઅ, સમ્મ ચરણ પઢમભાવે. ૬૪. ખીએ કેવલજીઅલ, સમ્ભ દાણાlતદ્ધિ પણ ચરણું, તઈએ સેસુવઆગા, પણ લગ્ની સવિરğગ.... ૬૫. અન્નાણુમસિપત્તા, સજમ લેસા કસાય ગઈ વેયા, મિચ્છ તુરિએ લખ્વા, ભવત્ત જિઅત્ત પરિ ણામે, ૬૬. ચઉ ચઉગઈસુ મીસગ, પરિણામુ એહિં ચઉ સખઐહિં, ઉવસમજીએહિં વા ચ, કેવલ પિણા સુદય ખઈએ. ૬૭. ખય પરિણામિ સિદ્ધા, નરાણુ પણ જોશુવસમ ચેતીએ, ઈઅ પનર સાન્નવા, લેયા વીસ* અસ‘વિા. ૬૮. માહેવ સમેા મીસા, ચઉઘાઈસુ અકસ્મસુ અ સેસા, ધમ્માઇ પારિણામિઅ, ભાવે ખધા ઉઇએ વિ. ૬૯. સમાઇચઉસ તિગ ચઉ પટ્ટુ વસામ જીવસå, ચઉ ખીણાપુવે તિન્નિ, સેસ શુશુઠાણુ ગેંગજિએ. ૭૦. સખિજ્બેગમસ'ખ', પરિત્ત શ્રુત્ત નિયપયય. તિવિહં', એવમણુ તપિ તિહા, જહન્ન મન્નુ*સા સવે. ૭૧. લહુસ‘ખિજજ દુચ્ચિઅ, આ પર મશ્ચિમ' તુ જા ગુરૂમ, જજીદ્દીવ પમાણુય, ચઉપણ પવણુાઈ ઈમ'. ૭૨, પલાણુ હિટ્ટએ સલાગ ગ્રિલાગ મહાસલાગમાા, જેઅણુસહસાગાઢા, સવેઇ અંતા સિદ્ધ રિશ્મા ૭૩. તે દીવુડિસ ઇ િ, સશિલ ખિવિએ નિજ઼િએ પઢમે, પદ્મમવ તકત’ શિષ, પુણુ ભરિએ તામિ તહુ ખીણે. ૭૪. ખિપૃષ્ઠ સલાગપલ્લુજી સરિસવા ઇઅ સલાગ ખવણેણુ, પુણ્ણા ખીએ આ તએ, પુપિ વ તમિ ઉદ્ધરિએ. ૭૫. ખણે સલાગ તાએ, એવ' પઢમેહિં ખીઅય. ભરતુ, તેહિં તઈ તેહિ ય, તુરિઅ જા કિર કુઢા ચઉશ ૭૬. પતિપત્યુ રિ, દીવુદડી પશ્ચચઉ સરસવા ય, સવ્વા વિ એગ
...

Page #229

નમિઅ જિવું યુવબધા જ
આ ગરલ નિમિવઘાયલ
પ્રકરણાદિ સંગ્રહ રાસી રૂવૃણે પરમ સંખિજજ. ૭૭. રૂવજુઅતુ પરિત્તા, સંખ લહુ અસ્સ સિઅબ્બાસે, જુત્તાસંખિજ' લહ, આવલિઆ સમય પરિમાણું. ૭૮. મિ તિ ચઉ પંચમ ગુણ. કમા સગાસંખ પહેમચઉસત્તા, ડર્ણતા તે રૂવજુઆ, મજબા રૂવૂણ ગુરૂપા . ૭૯.
સુજીત્ત અન્ન, વગિઅમિક્કસિ ચઉત્થય મસખ, હેઈ અસંખાસ ખં, લહુ રૂવજુએ તુ ત’ મઝ. ૮૦. રૂવ્રણ માઈમ ગુરુ, તિવગિઉં તત્યિમે દસખે, લગગાસપએસા, ધમ્માલધમેગજિઅદેસા. ૮૧. કિંઈબંધઝવસાયા, અણુભાગા જોગ છેઅપવિભાગા, દુહ ય સમાણ સમયા, પત્તે નિગોઅએ ખિસુ ૮૨. પણ તમિ તિવિગિઅએ, પરિત્તર્ણતલહુ તસ્સ રાસણું, અબ્બાસે લહુજુત્તા સંત અભાવજિ અ માણું. ૮૩. તબ્રગે પણ જાયઈ, કુંતાણુંત લહુ ત ચ તિખુજો, વર્ગીસ તહવિ ન તહેઈ, કુંતખેવે ખિસુ છ ઈમે૮૪. સિદ્ધા નિગેઅછવા, વણસ્સા, કાલ પગલા ચેવ, સવમલોગનહ પુર્ણ, તિવગ્નિઉં કેવલદુબમિ. ૮૫ ખિતે શંતાણું, હવે જિદુ તુ વવકરઈ મન્ન, ઈએ સુહમQવિઆર, લિહિ દેવિંદસૂરીહિં ૮૬.
૧૨. શતક નામા પંચમ: કર્મગ્રંથ: નમિઅ જિર્ણ ધુવન દયસંતા ઘા પુત્ર પરિઅત્તા, સેઅર ચઉટવિવાળા,
સામી અ. ૧. વચઉ તેઅમ્મા, ગુરલતું કે કુચ્છા, મિચ્છ કસાયા વરણા, વિઘૂ ઘુવબધિ સગચત્તા. ૨. તવંગાગિઈ સંઘયણ, જાઈ ગઈ ખગઈ ફવિ જિણસાસ, ઉજજે આયવ પરઘા, તસવીસા ગોઅઅણિઅ. ૩. હાસાઈજુઅલઘુગ વેઅ, આ તેવુત્તરી અધુવબધી (ધા), ભગા અણુઈસાઈ, અણુતસંતત્તરા ચઉરે. ૪. પઢમમિઆ ધુવઉદઈસુ ધુવનંધિતુ તઈ અવજજભંગતિગ, મિચ્છામિ તિગ્નિ ભંગા, દુહાવિ અધુવા તુરિઅ ભગા. ૫. નિમિણથિરઅથિરઅગુરૂએ સુહઅસુહતેઅકસ્મ ચકવન્ના, નાણુતરાય દંસણ, મિચ્છ ધુવઉદય સગવીસા. ૬. ચિરસુભિરિ વિષ્ણુ અધુવ, બંધી મિરછવિશુમેહધુવબંધી, નિવઘાય મી, સન્મ ૫ણુનવઈ અધુવુદયા. ૭. તસવજ્ઞ વીસ સગતેઅ, કમ્મ ધુવબધિસેસ
અતિગ, આગિકતિગ વેઅણિ, દુજુઅલ સગઉરસાસચ. ૮. ખગતિરિદુગ નિબં, ધુવસંતા સમ્મ મીર મણુયદુગ, વિવિક્કાર જિણા, હરસગુચ્ચા અધુવસંતા. ૯ પઢમતિગુણેસુ મિ, નિઅમ અજયાઈ અગે ભૂજ, સાસાણે ખલું સમ્મ, સંત મિચ્છાઈદસગે વા. ૧૦. સાસણ મીસેસું છુવ, મીસ મિચ્છાઈનવસુ ભયણાએ, આઈ ટુગે અણુ નિઅમા, ભઈઆ મીસાઈનવગમિ. ૧૧. આહારસાગ વા, સવગુણે બિતિગુણે વિણા તિર્થ, ભયસતે મિચ્છ, અંતમુહુર્તા ભાવે તિર્થે. ૧૨. કેવલજુઅલાવરણ, પણ નિહા બારસાઈમફસાયા, મિચ્છતિ સવઘાઈ, ચઉનાણુ તિસણુંવરણા. ૧૩. સંજલણ કમાયા, વિઘુ ઈઅ દેસઘાઈ ય અઘાઈ, પયતણુકદ્દાઊ, તસવીસા ગોઅડગ વના. ૧૪. સુરનરતિગુચ્છ સાય, તસદસ તણુવંગ વઈર ચરિંસં. પથ્થા સગ તિરિઆ, વનચ પર્ણિદિ સુભખગઈ. ૧૫. બયાલ પુણપગઈ, અ૫૦મસઠાણ અગણ સંઘણા, તિથિગ અસાય નીઓ, વઘાય ઇગ વિગલ નિરયતિ. ૧૬.

Page #230

સજન સન્મિત્ર થાવર૪સ વનચર્મ, ઘાઈ પણમાલ સહિમ બાસી પાનય િરિ દેસુ વિ, વન્નાઈ 'મહા સુહા અસુહા. ૧૭. નામધુવબંધિનવર્ગ, સણું પણુનાણુ વિશ્વ પરવાર્યા, કુછ મિચ્છ સાસ, જિણ ગુણતીસા અપરિકત્તા૧૮. તણુઅ અ દુજુઅલ, કસાય ઉજજોગોઅદુગ નિદ્રા, તસવીસાઉ પરિત્તા, ખિત્તવિવાગાડણપુએ. ૧૯ ઘણઘાઈ દગઅજિણા, તસિઅરતિગ સુભગદુભગચઉ સાસ, જાઈતિગ જિઅવિવાગા. આ ચરે ભવાવવાળા. ૨૦. નામધુવોદય ચઉતણુ, વઘાયસાહારણિઅરૂઅતિગર, જુગલવિવાગિ બંધ, પઈ કિઈ રસ એસ ત્તિ. ૨૧. મૂપિયડીણ અડસત્ત, ગબધેસુ તિત્તિ ભૂગારા, અપતરા તિએ ચહેરે, અવઆ ન હ અવત્ત. ૨૨. એગાદહિગે ભૂઓ, એગાઈ ઊણુશમિ અપતરે, તમ્પત્તોડવાયઓ, પઢમે સમએ અવત્ત. ૨૩. નવ છ ઐઉ દૂસે દુ દુ, તિ દુ, મેહે દુઇગવીસ સત્તરસ, તેરસ ના પણ ચઉ તિ ૬, ઈકો નવ અટુ દુસ કુરિ. ૨૪. તિપણુછઅદૃનવહિઆ, વિસા તીસેગતીસ ઈગ નામે, છસગઅતિબધા, સેસેસ ય હાર્મિક્રિક. ૨૫. વિસયરકોડા, કડી, નામે ગોએ એ સત્તરી મોહે, તીસિયરચઉસુ ઉદહિ નરસુરાઉંમિ તિત્તીસા. ૨૬. મુનું અકસાયઠિઈ. બાર મુહુરા જહન્ન
અણિએ, અ૬ નામએસ, સેસએ શું મુહુરંત. ૨૭. વિડ્યાવરણ અસાએ, તીસ અદૂર સુહુમવિગલતિગે, પઢમાગિઈuઘયણે, દસ વરિમેસુ દુગવુઠ્ઠી. ૨૮. ચાલીસ કસાસુ મિલિનિધ્ધહસુરહિસિઅમહરે, દસ દેસ સમડિઆ, તે હાલિબિલાઈશું.૨૯ દસ સુહવિહગઈ ઉચ્ચ, સુરગ થિરછ પુરિસ રઈ હાસે, મિએ સત્તરિ મણુગ, ઈથી સાસુ પન્નરસ. ૩૦. ભયકુચ્છ અરઈએ, વિવિતિરિઉરલનિરયદુગનીએ, તેઅ પણ અથિરછકે, તસચઉ થાવર ઈગ પહિંદી. ૩૧. નપુકુખગઈસાસચ-ગુરુ-કફખડ
ખ-સીય દુગધે, વીસ કડકેડી, એવઈઆબાલ વાસસયા. ૩૨. ગુરુ કોડિકોડિ અંતે, તિસ્થાહારણ ભિન્નમુહુ બાવા, લહુ કિઈ સંખગુણા, નરતિરિણાઉ પદ્ધતિગં. ૩૩. ઈગ વિગલ પુવકોડી, પલિઆઇસંખંસ આઉચઉ અમણું, નિવકમાણ છમાસા, અબાહ ભેસાણ ભવત. ૩૪. લકિઈબધે સંજલણ,-લેહપણુવિઘનાણુઇસેસું, ભિન્નમહત્ત તે અ૬, જસુ બારસ ય સાએ. ૩૫. દ ઈમાસે ૫, સંજલણતિગે પુમદ્ વરિસાણિ; સેસાયુકોસા, મિચ્છઠિઈ ઈ જ લદ્ધ. ૩૬. અયમુક્કો બિંદિયુ, પલિડંસંખસહીણ લહુબંધ, કમસો પણવીસાએ, પન્ના સય સહસ સંગુણિઓ. ૩૭. વિગલ અસન્નિસુ જિઠ, કણિઓ પલસ ખભાગૂણે સુરનિસ્યા સમા દસ, સહસ્સ સેસાઉ ખુહુભવ : ૩૮. સવાણુ વિ લહુબધે, ભિન્નમુહુ અબાહ આઉજિ è વિ; કેઈ સુરાસિમ જિણ, મતમુહુ બિતિ આહાર. ૩૯. સત્તરસ સંમહિઆ કિર, ઈગણપાણેમિ હુતિ બુઠ્ઠભવા; સગતી સમયતિહૂત્તર, પાણ પણ ઈગામડુત્તમિ. ૪૦. પણસદ્દસહસ પણસય છત્તીસા ઈગમહત્ત ખુદ્દભવ, આવલિઆણુ દેસમ છપ્પના એગખુભવે. ૪૧. અવિયસમે તિત્ય, આહાર દુગાબરાઉ ય પમત્તા, મિચ્છાÉી બંધઈ જિઈ સેસ પયડીયું. ફર, વિગલસુહમાઉગતિ, તિરિમથુઆ સુરવિવિનિયદુર્ગ, એગિટ થાવરાવ, આઇસ્રાણ સુરક્કોસં૪૩. તિરિહરસદગુજા, છિન સુરનિય સેસ ચઉગઈએ,

Page #231

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૧૮૫
આહારજિષ્ણુમપુવ્વા, નિ≠િ સજલપુરિસલડું. ૪૪. સાય જસુચ્ચાવરા, વિશ્ર્વ સુડુમા વિશ્વિછ અસન્ની, સન્ની ત્ર આઉ ખાયર પર્ગિંદી ઉ સેસાણું. ૪૫ ઉક્રોસજહન્નેઅર, ભ’ગા સાઈ અણુાઈ ધ્રુવ અધુવા, ચÎહા સગ અજહન્ના, સેસતિગે આઉચકુસુ ફુડ્ડા. ૪૬. ચણે અજહન્ના, સજલણાવરણનવગવિશ્વાણું, સેસતિગેિ સાઇ અવા, તહુ ચડ્ડા સેસપયડીણું ૪૭. સણાઇઅપુવ'તે, અયરતે કેડિકેડિન હિંગ, ખ ંધા ન ુ હીણ્ણા ન ચ, મિચ્છે ભવ્વિઅરસન્નિમિ. ૪૮. જઈલહુધા ખાયર, પજઅસ‘ખગુણ સુહુમપન્નજ ુિગા, એસિ અપાણુ લડ્, સુ ુમેઅર અપજપજગુરુ. ૪. લડુ બિઅપ≈જઅપજે, અપજેઅબિઅશુદ્ધિગા એવ., તિચઉઅસન્નિસુનવર, સ`ખગુણા બિઅઅમણુપજે. ૫૦. તે જઽડ્ડિી બધા, સંખગુણ્ણા દેસવિય હૅસ્સિઅરા, સમ્મચઉ સન્નિચરો, ઈત્ર ધાણુકમ સંખગુણુા. ૫૧. સવ્વાણુવિ જિĚઈિ, અસુભા જ' સાઇસ કિલેસેણુ, ઈઅરા વિસેહિએ પુછુ, મુત્તુ' નરઅમરતિરિઉં. પર. સુહુમનિગાઆઈખણુપ-જોગ ખાયર ય વિગલઅમણુમણા, અપજ્જલહુ પદ્મમĚગુરૂ, પડુસ્સિઅરા અસંખગુણેા. ૫૩, અપજત્તતસુક્કોસા, પજન્નિઅરૂ એવ ઠિઠાણા, અપજેઅર સ્ર’ખગુણા, પરમપજબિએ અસ‘ખગુણુા. ૫૪. પઇખણુમસ'ખઝુતિરિઅ, અપજ પડેઇમસ`ખલેાગસમા, અઝવસાયા અગ્નિષ્ઠા, સત્તસુ આઉસુ અસ ખગુણા, ૫૫. તિરિનિયતિ−ોઆણું, નરભવન્તુમ સચઉપક્ષ તેમ.... થાવરચઉ-ઈવિંગલા-ચવેસુ પશુસીસિધમયરા. ૫૬. અપઢમસ ઘયણાગિઈ-ખગઈઅણુમિચ્છ-દુહુગથીગ્રુતિગ નિઅનપુલ્થિ ક્રુતીસ, પણિ ઢિસુ અમ‘ઈિ પરમા. ૫૭. વિજયા′ ુ ગેવિષે, તમ! દહિંસય ક્રુતીસ તેસĚ, પસી! સયયા, પતિગ' સુĀિઉ.૧૬ગે. ૫૮. સમયાદસ'ખકાલ, ત્તિરિદુગ-નીએસ આઉ અંતમુહૂં, ઉરલિક અસ`ખપરટ્ટા, સાયઈિ પુવકફૂણુા. પ૯ જલિRsસષ' પણસીઅ', પરધુસ્સાસે પર્ણિદિતસચગ્રેગે, ખત્તીસ” સુદ્ધવિહગઇ, પુમ-સુભગતિગુચ્ચ-ચરસે, ૬૦. અસુખગઈજાઈઆગિઇ-સાયણા-હાર-નિરય-જોઅ દુગ, થિરસુભજસ-થાવરદસ, નપુઇથી-૬જુઅલ-મસાય. ૬૧. સમયાદ...તમુહુત્ત, મ!દુગ-જિજુ-વઈર-ઉરલવ‘ગેસુ. તિત્તીસયરા પરમા, અંતમુહુ લડૂવિ આઉજિણે. ૬૨. તિવે અપ્રુચુડ્ડાણ, સકેસવિસેાહિએ વિવજય, મદરસે ગિરિમહિરણ્ય,–જલરેહાસરિસકસએહિં. ૬૩. ચઉઠાણાઈ અસુહૈ, સુઝુન્નડા વિશ્વદેસઆવરણા, પુમસજલણિગદુતિગ્રઙ્ગ-ઠાણુરસા સેસ દુગમાઈ. ૬૪. નિંબુચ્ચુરસા સહજો, દુતિચઉભાગકઢિશ ભાગતા, ઇંગણુાઈ અસુùા, અસુઠ્ઠાણુ સહે સુહાણું તુ. ૬૫. તિવમિંગથાવરાયવ, સુરમિચ્છા વિગલયુહુમનિરવતિગ, તિમિઝુમાઉ તિરિના, તિરિદુગ-છેવĚ સુરનિરયા, ૬૬. વિકવિસુરાડારદુગ', સુખગઈવનચઉતેઅાિણુસાય', સમચઉ-પરઘા-તસદસ, પથુિંદિયાસુચ્ચ ખવગા ઉ. ૬૭. તમતમગા ઉજજો, સમ્મસુરા મણુઅઉરલફુગ-ઈર, અપમત્તો અમરાઉં, ચઉગઈ મિચ્છા ઉસેસાણું ૬૮. થીગ્રુતિગ અણુ-મિચ્છ, મંદરસ' સજમ્મુ મુહા મિચ્છે, બિચ્ચુ તિકસાય અત્રિય-દેસ ૫મત્તો અરઈસાએ. ૬૯. અપમાઈ હારગટ્ટુગ દુનિ ્-અસુવન્ન-હાસ્રરઈકુચ્છા, ભયસુવધાયમપુ॰વા, અનિઅદ્ની પુસિ–સ જાણે. ૭૦૬

Page #232

૧૮૬
સજજન સન્મિત્ર વિડ્યાવરણે સુહુ, મગૃતિરિઆ સુહુમવિગલતિગ-આઉં, વેઉબ્રિછકકમમરા-નિરયા ઉજ્જઅ-ઉરલદુગ, ૧. તિરિદુગનિએ તમતમા, જિણમવિજય નિરયવિણિગથાવરયં, આસુહમાયવ સમે વ, સાયશિરસુભજસા સિરા, ૭૨. તસવનતેઅચઉમણુ-ખગઇ દુગ પણિદિ-સાસ-પરધુશ્ચક, સંઘયણાગિઈનપુથી, સુભગિઅરતિ મિચ્છઉગઈઆ. ૭૩. ચઉતઅવ અણિઅ-નામણુક્કોસ સેધુવબંધી, ઘાણે અજહ, ગેએ દુવિહે ઈમે ચઉહ. ૭૪. (સેમિદુહા) ઈગ દુગ-યુગાઈ જા. અભવણુતગુણિઆણ, ખંધા ઉરલે ચિ અવગૂણુ ઉં, તડ અગતરિઆ. ૭૫. એમેવ વિઉબ્રાહાર–અભાસાણુ પાણ-મણકમે, સુહુમા કમાવાહ, ઊગુણું ગુલ-અસંબં. ૭૬. ઈકિકક્કહિ આ સિદ્ધા-ર્ણતંસા અંતરેસ અગ્રણ, સવસ્થ જહનુચિ, નિઅણુત સાહિઆ જિ. ૭૭. અતિમચફાસદુગંધ,-૫ ચવન્નરસ-કશ્મબંધદલે, સવજિઅણુતગુણરસ, અગુજુત્તમણું તયપએસ. ૭૮. એગ એસે ગાઢ, નિઅસવ્યપએસએ ગહેઈ જિઓ, વો આજે તદં, નામે ગેએ સમો અહિં. ૭૯. વિડ્યાવરણે મેહ, સવરિ અગઈ જેણુપે, તસ્ય ફુડાં ન હવાઈ, ધિ-વિલેણ સેસાણું. ૮૦, નિઅજાઈલદ્ધદલિઆણત હે સવઘાઈનું બજઝં. તીણ વિભજઈ સેસ સેસાણ પઈસમય. ૮૧. સુમ–દર-સવવિરઈ, અણવીસ દંખવશે અ, મેહસમ-સંત-અવગે, ખીણુ–સજેગિઅર-ગુણસેઢી. ૮૨. ગુણસેઢી દલરયણ–ણુસમયમુદયાદસંખગુણુણાએ, એયગુણા પણ કમસે, અસંખગુણનિજજરા જીવા. ૮૩. પલિઆડસંબંસ-મુહૂ, સાસણઈરિગુણ-અંતર હર્સ, ગુરુ મિછિ બે છસી, ઈરિગુણે પગલદ્ધો. ૮૪. ઉદ્ધારઅદ્ધખિત્ત, પલિઆ તિહા સમય-વાસસય-સમએ, કેસવહારે દી,-દહિ–આઉ–તસાઇ પરિમાણું. ૮૫. દવે ખિતે કાલે, ભાવે ચઉહ દુહ બાયરે સુહુમે, હાઈ અણું તુસ્સપિણિ-પરિમાણે પગલપરટ્ટો. ૮૬. ઉરલાઈસરગેણં, એગજિઓ મુએઈ કુસિએ સવઅણુ, જત્તિઅકલિ સ થેલે, દબ્ધ સહુ સગન્નયારા. ૮૭. લેગ એસેસપિણિ,-સમયા આણુ ભાગબધઠાણું યે, જતતહ કમમરણું, ખિન્નાઈ-થુલિઅરા. ૮૮. અપ્પયરપ ડિબંધી, ઉકકડજોગી આ સન્નિપજજ, કુણઈ પએ સુક્કોસ, જહત્રયં તસ્સ વચાશે. ૮૯ મિચછઅજયચઉ આઊ, બિતિગુણવિણ મહિસત્તમિચ્છાઈ, હું સત્તરસ સુહુ, અજય દેસા બિતિકસાએ. ૯૦. પણ અનિઅટ્ટી સુખગઈ નરાઉ-સુરસુભગતિગ-વિઉશ્વિદુગ, સમચઉરસ-મસાય, વઈ મિઓ વ સ વા. ૯૧. નિદાયેલાદજીઅલ-ભયકુછતિસ્થ સમૂગો સુજઈ, આહારદગ સેસા, ઉક્કસપએસગા મિચ્છ. ૯૨. સુમુણી દુન્નિ અસન્ની, નિયતિગ-સુરાઉ સુરવિવિદુગ, સમે જિણું જહન્ન, સુહુમનિઆઈખણિ એસ. ૯૩. દંસણછગ–ભયકુચ્છા, બિતિતુરિઅસાયવિષ્યનાણાણું, મૂલછગેણુકોસ, ચઉહ દુહા સેસિ સવથ. ૯૪. સેસિખિજજ સે, જોગણણિ પડિ-
ડિઆ, કિઈબંધઝવસાયા-સુમાગઠાણું અસંખગુણા. ૯૫. તો કમએસા અણુતગુણિઆ તઓ રસઆ, જગા પડિપસં, ડિઇઅણુ ભાગ કસાયાઓ. ૯૬. ચઉદસર જન્મ લોગો, બુદ્ધિ, સત્તરજુમાણઘણ, દોહેગપએસા, સેઢી પયરે અ ત વગે. ૭. અણુ–સ-નપુંસીન્ધી, અચ્છક ચપુરિસ ચ, દે દે,

Page #233

૧૮૭
પ્રકરણદિ સંગ્રહ એગતરિએ, સરિસે સરિસ ઉવસ મેઈ. ૯૮. અણમિછમી સમ્મ, તિઆઉઈગવિગલથીયુતિગુજ, તિરિ–નિયથાવરદુગ, સાતારાયવ-અડ-નપુથી. ૯છગપુમસેજલનું દે,-નિદ્રાવિષ્પાવરણખએ નાણ, દેવિંદસૂરિ લિહિઅં, સયગમિણે આય સરણ. ૧૦૦.
૧૩. સપ્તતકાનામા ષષ્ઠ: કર્મગ્રંથ છે. ચંદ્રમહત્તરાચાર્ય કૃત:
સિદ્ધપહિં મહત્થ, બદયસંતપડિઠાણાણું, સુણ સખેવ, નિસંદ દિવાયમ્સ.૧. કઈ બધેતે વેઈ? કઈ કઈ વા સંત પડિહાણાણિ, મૂ લુત્તરપગઈસું, ભંગવિગપ્પા મુણે અવ્યા. ૨. અવિહસત્તબંધબેસુ, અડેવ ઉદયસંતસા, એગવિહે તિવિગ, એગવિગ અબંધમિ. ૩. સત્ત૬ બંધ અડુદય-સંત તેરસસુ જીવઠાણેસ, એગમિ પંચ બંગા, કે ભંગા હૂંતિ કેવલિ. ૪. અક્સુ એગવિગ, સુવિ ગુણસનિએસ દુવિગપે, પત્તેએ પdઅં બંધદયસંતકખ્ખાણું. ૫. પંચ નવ દુન્નિ અવસા, ચઉરે તહેવ ડાયાલા, દુન્નિ અ પંચ ય ભણિયા, પયડીઓ આપુથ્વીએ. ૬. બંધદયસંતસા, નાણાવરણેતરાઈએ પંચ બંવરએવિ ઉદય, સંતસા હંતિ પંચેવ. ૭. બંધમ્સ ય સંતસ ય, પગઈણાઈ તિણિ તુલ્લાઈ, ઉદયકુંણાઈ દવે ચઉ પણાં દેસણાવરણે ૮. બી આવરણે નવબંધએ (ગે) સુ, ચઉપચઊદય નવસંતા, ઉબધે ચેવું, ચઉબધુએ છલસા ય. ૯. ઉવરબધે ચઉ પણ, નવંસ ચઉદય ચચચઉસંતા, વે અણિઆઉટગેએ, વિભાજ મોહં પરં વુ. ૧૦. અંમિ સત્ત ભંગા, અ ય ભંગા હવંતિ અણિએ, પણ નવ નવ પણ ભંગ, આઉચઉકેક વિ કમસે ઉ. ૧૧. બાવીસ ઈ કવીસા, સત્તર તેરસેવ નવ પંચ, ચઉ તિગ દુગ ચ ઈ કર્ક, બંધણાણિ મોહરૂ. ૧૨. એગ વ દેવ ચઉરે, એત્ત એગાહિઆ દસુક્કોસા, એહેણ મોહજિજે, ઉદયણાણિ નવ હુંતિ. ૧૩. અદૃ ય સત્ત ય છે ઉં, તિગ દુગ એગાહિઆ ભવે વીસા, તેરસ બારિકકારસ, ઇત્તે પંચાઈ એગુણા. ૧૪. સંતસ પડિઠાણાણિ, તાણિ મેહસ હુંતિ પન્નરસ. બધાદયસંતે પુણ, ભગવિગપ્પા બહૂ જાણ. ૧૫. છમ્બાવીસે ચઉ ઈગવીસે, સત્તરસ તેરસે દે દે, નવબંધગે વિ દુણિ ઉ, ઈકિકક્કમએ પરં ભંગા. ૧૬. દસ બાવીસે નવ ઈગવરસે, સત્તાઈ ઉદયકમ્મસા, છાઈ નવ સત્તરસે, તેરે પંચાઈ અવ. ૧૭. ચત્તારિઆઈ નવબંધએસુ, ઉકેસ સત્તમુદયંસા, પંચવિહબંધને પુણ, ઉદ દુષ્ઠ મુણે અ. ૧૮. ઈન્ત ચઉબધાઈ, ઇક્કિકુયા હવતિ સવિ, બધેવરમે વિ તહા, ઉદયાભાવે વિ વા હજજા. ૧૯. ઈકગ ક્રિશ્નારસ, દસ સત્ત ચકિક ઈક્કગ ચેવ, એએ ચઉવીસગયા, બાર દુગિકર્કમિ ઈકિકારા. ૨૦. (પાઠાંતરે–ચકવીસ દુગિક્રિમિક્કારા.) નવતેસીઇસએહિં, ઉદયવિગપેહિ મેડિઆ જીવા, અણુત્તરિ–સીઆલા, પવિંદસઓહિં વિઆ. ૨૧. નવપંચાણુઉઅસએ, ઉદયવગપેહિ મેડિઆ જીવા, અઉસુત્તરિ એગુત્તરિ, પાયવિંદસ એહિં વિઆ. ૨૨. તિન્નેવ ય બાવીસે, ઇગવીસે અ ીસ સત્તરસે, છએવ તેરનવ-બંધએસુ પંચેવ ઠાણુણિ. ૨૩. પંચવિહ-ચઉવિહેસું, છ છ એસેસુ જાણુ પંચેવ, પત્તે પરે, ચત્તારિ એ બંધનુચ્છેએ. ૨૪. દસ-નવ–પન્નરસાઈ, બંધદય-સંતપડિડાણાણિ, ભણિઆણિ મહજિજે, ઇત્તો નામ પર લુચ્છ. ૨૫. તેવીસ પન્ન

Page #234

૧૮૯
સજ્જન સંન્મિત્ર વીમા અરૃવીસ ગુણતીસા, તીસેગતીમમેગ, બધ¥ાણાણિ નામસ. ૨૬. ચઉ પણવીસા સેલ, નવ બાણુ ઇંસય ય અડવાલા, એયાલુત્તર છાયાત્ર,-સયા હક્કિ બધવિહી. ૨૭. વીકિંગ મા ચકવીતા ઉ, એગ હુઆ ય ઈગલીયા, ઉદયાણુ ણુભવે, નવ ય હુતિ નામસ. ૨૮. ઈક્ક બિઅલિષ્કારસ, તિત્તીસા છસ્સયાણિ પત્તાંસા, ખારસ-સત્તરસસયાજી-હિંગ ણિ-બિપ ચસીહિં. ર૯. અણુત્તીસિક્કારસ, સયાણિઅિ સતર૫ ચસĚીહિં ઇક્લિંગ' ચ વીસા, હૃદય તેસુ ઉદયવિહી. ૩૦. તિ દુનઉઈ ગુણનઈ, અડસી છલસી અસીઈ ગુણુસીઈ, અયછપન્નત્તરિ. નવ અદ્ભુ ય નામસ‘તાણું. ૩૧. અ ય ખારસ ખારસ, બંધાદયસ ત–પયઢિઠાણાણિ, આહેણાએસેણુ ય, જત્થ જહાસ'ભવ' ત્રિભજે. ૩૨. નવ પણ્ગેાદયસ‘તા. તેવીસે પન્નવીસ છવ્વીસે, અઠ્ઠું ચઉરવીસે, નવ સિગ ગુણતીસ તીસમિ. ૩૩. એગેગમેગતીસે, એગે એનુય અ‰ સંતામિ, ઉરયખÀદસ દસ, વેઅગસ તમિ ઠાણુ.ણિ. ૩૪. તિત્રિગ૫-પગ-ઠાણેહિં, જીવગુણુસન્નિએસુ ઠાણેષુ, ભગા પઉજિઅવ્યા. જલ્થ જહા સભવા ભવઈ. ૩૫. તેરસસુ છત્ર-સખેવએયુ, નાણું તરાય-તિવિ ગપ્પા. મિનિદુવિગ, કરણ પર ઈત્ય અગિપ્પા. ૩૬, તેર નવ ચઉ પણુગ', નવ સંતેમિ ભંગમિકારા, વેઅણિ-આઉય-ગાએ. વિભજજ મેહુ· પર વુચ્છ.... ૩૭. પજત્તગ-સનિઅરે, અરૢ ચક્કચ વેણુઅમ‘ગા, સત્ત ય તિત્રં ચ ગાએ, પત્તેઅ' જીવઠાણુંસુ. ૩૮, ૫જત્તાઽપત્તગ,સમણે પજત્તઅમણુ સેસેસુ, અઠ્ઠાવીસ* *સગ', નવગ’, પણુગ' ચ આઊસ. ૩૯. અર્જુસ પચક્ષુ એગે, એગ દુગ દસ ય મેહુઅધગએ, નિગ ચઉ નવ ઉદયગએ, તિગ તિગ પન્નરસ સ ંતમિ, ૪૦. પણ દુગ પણુગં પણ ચઉં, પણુગ' પણુગા હુવતિ તિન્નેવ, પણ છપણુગ' છ૭,-પણુગ' અદ્ભુ} ઢસગ તિ. ૪૧. સત્તવ અપજજ્જત્તા, સામી સુહુમા ય ખાયરા ચૈત્ર, વિલિંદિઆઉ તિન્નિઉ, તહુ ય અસન્ની અ સની અ. ૪૨. નાણુતરાય તિવિમવિ, દસસુ દો હુંતિ સુ ઠાણેસુ, મિચ્છાસાણે ખીએ, નવ ચઉ પણ નવ ય સ`તસા. ૪૩. મિસ્સા નિઅદ્નીએ, છ ચઉ પણ નવ ચ સ`તકમ્'સા, ચઉમ ધ તિગે ચઉપણું, નવ*સ દુસુ ઝુઅલ ઇસ તા. ૪૪. ઉસતે ચઉ પણ નવ, ખીણે ચઉરુહ્દય છચ્ચ ચઉ સતા, વેઅણુિ-આઉઅ-ગાએ, વિભજજ મેાહ' પર' વુચ્છ.... ૪૫. ચઉ છસ્તુ દુન્તિ સત્તસુ, એગે ચઉઝુણિસુ વેઅણુિઅભંગા, ગાએ પણ ચ ો તિસુ, એગસુ દુબ્નિ ઈમિ. ૪૬. અચ્છાહિઁગવીસા, સાલસ વીસ* ચ ખારસ છ દાસુ, ઢ ચઉસુ તીસુ ઇક્ક, મિચ્છાઇસુ આઉસે ભંગા. ૪૭. ગુણુઠાણુએસ અસુ, ઇક્કિક્સ' મેહુબ પઠાણુ તુ, પ'ચ અનિÊિઠાણે, બધાવરમા પર તત્તો. ૪૮. સત્તાઈ ઇસ ઉ મિચ્છે, સાસાયણમીસએ નવુાસા, છાઈ નવ ઉ અવિરએ, ક્રેસે પાંચાઈ અšવ. ૪૯. વિરએ ખએવસમિએ, ચઊરાઈ સત્ત છગ્ગ પુખ્વનિ, અનેિઅટ્ટિબાયરે પુછુ, ઇક્કા વ ધ્રુવે વ ઉદયસા. ૫૦. એગ. સુહુમસરાગે, વેએઈ અવેઅગા ભવે સેસા, ભગાણુ‘ ચ ૫માણું, પુજ્વòિષ્ણુ નાયન્ત્ર. ૫૧. ઈ છડિક્કારિકારસેવ, ઈક્કારસેવ નવ તિન્નિ, એએ ચઉવીસંગયા, ખાર દુગે પચમિ. પર. ખરક્ષપણુભ્રાંત સયા, વિગ પેટ્ટુિ માહુિઆ જીન્ના, ચુલસીઈ સ્રવ્રુત્તરિ,

www.jainelibrary.rg

Page #235

મકરણાદિ સંગ્રહ
૧૮૯
યવિંદસઐહિં વિન્ને. ૫૩ અર્કંગ ચઉ ચઉ ચઉર્દુગા ય, ચા અ હુંતિ ચઉંવીસા, મિચ્છાઈ-અપુવ તા, ખારસ પણુગ ચ અનિઅટ્ટી. ૫૪. ભેગાવએગલેસા-ઇએહિં ગુણિ હવ`તિ કાય॰વા, જે જત્ય ગુણદૃાણે, હુવતિ તે તથૈ ગુણુકારા. ૫૫. અરૃઠ્ઠી બત્તીસ, ખત્તાંત સમેત્ર ખાવના, ચેઆલ સુ વીસા,વિઅ મિચ્છમાઈસુ સામન્ન'. ૫૬, તિન્નેગે એગેગ, તિગ મીસે ૫ચ ચઉસુતિગ પુળ્યે, ઇંકાર ખાયરમિ ઉ, હુમે ચઉ તિનિ હવસ તે. પછ. છત્ત્તવ છ· તિંગ સત્ત ફુગ`, ફુગ તિંગ ફુગ તિ અટ્ટે ચઊ, ફુગ છચ્ચઉ ફુગ પણ ચઉં, ચલ ફુગ ચઉ પગ એગ ચઊ. ૫૮. એગેગમ†, એગેગમ‰, છઉમથ-કેલિજિણાણુ, એગ ચઊ એગ ચઊ, અટ્ટે ચઊ દુ કમુયસા. ૫૯. ચઉં પણવીસા સાલસ, નવ ચત્તાલા સયા ય ખાણુઇ, ખત્તીપુત્તર છાયાલ-સયા મિચ્છસ ખંધવિહી. ૬૦. અટ્ટે સયા ચસટ્ટી, અત્તીસસયાઈ સાસણે ભે, અઠ્ઠાવીસાઈયું, સવ્વાણુĚહિગછન્નઉઇ. ૬૧. ઇગત્તિગાર ખત્તોસ, છસય હઁગતીસિગારનવનઉઈ, સરિસ ગુતીસચઉદ, ઇંગારચઉસગ્નિ મિચ્છુન્નયા, ૬૨. ખત્તીસ દુન્તિ અન્ને ય, ખાસીઇ સયાય પંચ નવ ઉદયા, મહિ તેવીસા, ખાવન્તિકારસ સયા ય. ૬૩. દો છક્કરૢ ચક, પણ નવઇક્કાર છગ", ઉડ્ડયા, નેરઈઆઈસુ સત્તા, તિ પ્`ચ ઈક્કારસ ચકક. ૬૪. ઇગ વિગલિઁદિચ્ય સગલે, પણ પચ ય અર્જુ ખંધડાણાણિ, પશુ કિકારૂયા, પણુ પણ બારસ સંતાણુ. ૬૫. ઈઅ કમ્મપગઈઠાણાણિ સુ ખબુદય-સતકમ્માણુ, ગઇઆઇએહિં અસુ, ચઉપયારેણું નેઆણુિ. ૬૬. ઉદયસુદીરણુાએ, સામિત્તા ન વિજજઇ વિસેસા, મુત્તુણુ ય ઇંગયાલ, સેસાણું સવપયડીશું'. ૬૭. નાણુ તરાય-દસગ, દસ નવ વેઅશુિજ મિચ્છત્ત, સમ્મત્ત લેાભવેઆ-ઉઆણિ નવનામ ઉચ્ચ· ચ. ૬૮. તિર્થંયરાહારગ-વિરડુિઆઉ, અજ્જઈ સૠપયડી, મચ્છત્તવેઅગા, સાસણા ગુણુવીસસેસા. ૬૯. છાયાલસેસ મીસા, અવિચસમ્મા તિઆલપરિસેસા, તૈવજ્ઞ દેસવર, વિર સગવન્નસેસા. ૭૦. ઇંગુશુ‡-મપમત્તો, ખધઈ દેવાઉઅલ્સ ઈઅરેાવિ, અદ્ભુવન્ન–મપુવૅ, છપ્પન્ન. વાવિછવ્વીસ. ૭૧. ખાવીસા એગૂણુ, બધઈ અ‰ારસ...ત-મનિટ્ટી, સત્તરસ સુહુમસરાગે, સાયમમેહા સર્જાગુત્તિ. ૭૨. એસા ઉ ખધસામિત્ત, આહી ગઇઆઇએસ વિ તહેવ, એડાએ સાહિજઇ, જત્થ જહા પગઈસમ્ભાવા. ૭૩. તિત્થયર– દેવનિરચાઉમ` ચ, તિસુ તિસુ ગઇસુ મેધવ, અવસેસા પયડી, હુવતિ સન્નાસુવિ ગઈસુ. ૭૪. પઢમકસાયચઉક્યું, 'સતિંગ સત્તગાવ વસતા, અત્રિયસમ્મત્તા, જાવ નિઅટ્ટિત્તિ નાયળ્યા. ૭૫. સત્તરૢ નવ ય પનરસ, સાલસ અŁારસેવ વીસા, એગાહિ દુ ચઉવીસા, પણવીસા ખાયરે જાણુ. ૭૬. સત્તાવીસ' હુમે, અઠ્ઠાવીસ' ચ મેહપયડીઓ, ઉવસતી અરાએ, ઉવસતા હુંતિ નાયવા. ૭૭. પઢમકસાયચક, ઇત્તો મિચ્છત્ત-મીસ-સમ્મત્ત, અવિરયસમ્મે દેસે, પમત્તિ અપત્તિ ખીઅતિ. ૭૮. શનિમટ્ટિબાયરે થીણુ-ગિદ્વિતિગ-નિયતિરિઅનામાએ, સખિઇમે સેસે, તપ્ાઉગ્ગાએ ખીમતિ. 94. ઇત્તો હણુઈ કસાય-દૂંગપિ પચ્છા નપુંસગ ઇત્ય, તા નાસાયછ, ઈ સ‘જાણુકેહ મિ: ૮૪. પુરિસ' કાહે કા', માણે મણ્ ચ છુહઈ માયાએ, માય

Page #236

૧૯૦
સજ્જન સામિત્ર ચ છુઇ લેાડે, લેાહ સુહુષિ તે હલુઇ. ૮૧. ખીણુકસાયદુરિમે, નિદ્ પયલ ચ હુઈ છઉમત્થા, આવરણમ‘તરાએ, છઉમત્થા ચરમસમયમિ, ૮૨. દેવગઇસહગયા, દુચરમસમય. ભવિઅ‘મિખીઅતિ, સવિવાગેઅરનામા, નીઆગેાપિ તથૈવ. ૮૩. અન્નયર વેઅણી', મછુઆઉઅ-મુચ્ચગામ-નવનામે, વેએઈ અજોગિજિણા, ઉશ્કેાસજ હશિમક્કારા. ૮૪. મણુઅગઈ જાઇ તસ ખાયર' ચ, પજત્તસુલગમાઇજજ, જકિત્તો તિર્થંયર', નામસ હતિ નવ એઆ. ૮૫. તચાણુપુષ્વિસહિઆ, તેરસ ભવસિદ્ધિઅસ્સ ચરમમિ, સંતસગમુક્કોસ, જહન્નય બારસ હતિ. ૮૬, મઅગઈ સહગયા, ભવખિત્તવિવાગ-જિઅવિવાગાએ, વેઅણિઅન્નયરુચ્ચું, ચરમ-સમયમિખીઅતિ ૮૭. હસુઈઅસયલજગસિહર--મરુઅનિરુવમસદ્ધાવસિદ્ધિસુહ, અનિહણુમળામાં, તિરયણસાર' અણુવતિ. ૮૮. દુરRsિગમ-નિષ્ણુ-પરમર્ત્ય---ઈરખડુબાિ વાયા, અત્યા અણુસરિઅવા, ખંધાયસ તકમ્માણુ. ૮૯. જો જત્થ અહિપુન્નો, અત્થા અપાગમેણુ અક્રોત્તિ, ત. ખમિશ્રણ બહુયુઆ, પૂરેઊણુ પરિકRs'તુ. ૯૦. ગાઢુગ્ગ” સયરીએ, ચંદમહત્તર-મયાણુસારીએ, ટીગાઇ-નિઅમિશ્રણ, એગૂણા હાઇ નઉઈએ. ૯૧. ૧૪. શ્રી બૃહત્ સંગ્રહણી પ્રકરણ.
નમિઉં અરિહતાઈ, ઈ ભવણા-ગાહા ય પત્તેય, સુર–નારયાણુ લુચ્છ, નર તિરિયાણુ વિણા ભવણું. ૧. વવાય–ચવણુ-વિરહ‘, સ‘ખં ઈશ-સમય ગમા-ગમ, દસ વાસ સહસ્સાઈ, ભવણુવઈ જહન્ન ઈિ. ૨. ચમર અલિ સાર-મહિઅં, તદ્દેવીણું તુ તિન્નિ ચત્તારિ, પલિયાઇ સડ્ડા”, સેસા નવનિકાયાણું. ૩. દાહિ! દિવ પલિય, ઉત્તર હન્તિ દુન્નિ દેણા, તદ્દેવી-મદ્ધ પલિય', દેસૂણું આઉ-મુક્કોસ’. ૪. વ'તરિયાણુ જહન્ન, દસ વાસ સહસ પલિય-મુક્કોસ, દેવી' પલિયદ્ધ, પલિય અહિય· સિ–રવીણું. પ. લક્ષ્મણુ સહસ્ત્રેણ ય, વાસાણુ ગઠ્ઠાણુ પલિય-મેએસિં, ઈિ અદ્ધ દેવીણ', 'કમેણુ નક્ષત્ત તારાણુ. ૬. લિયદ્ધ ચઉભાગો, ચઉ અડ ભાગાહિગાઉ દેવીણ, ચઉ જુઅલે ચઉભાગા, જહન્ન-મડ ભાગ પ`ચમએ. ૭. દો સાહિ સત્ત સાહિય, દસ ચઉદસ સત્તર અયર જા સુક્કો, ઇધ્ધિ-મહિય-મિત્તો, જા ઈંગતીસુવિર ગેવિજજે. ૮. તિત્તીસ-ત્રુત્ત રેસુ, સહ માઈસુ ઈમા મિંજિા, સાહસ્મૈ ઇસાણે, જહન્ન ષિ પલિય–મહિય· ચ. ૯. દો સાહિ સત્ત દસ ચદસ, સત્તર અયરાઈ જા સહસ્સારી, તપર ઇક્કિક્યું, અહિયં જાણુત્તર-ચક્કે. ૧૦. ઇંગતીસ સાગરાઇ, સકે પુણ જહન્ન ડિઇ નદ્ઘિ, પરિગ્દહિયાણિ-યરાણિ ય, સાહુમ્મી-સાણ દેવી. ૧૧. પલિય અહિંય ચ કમા, ડિઈ જહન્ના ઇએ ય ઉશ્કેાસા, લિયાઇ સત્ત પન્નાસ, તહુ ય નવ પચવત્તા ય. ૧૨. પણ છ ચઉ ચઉ અદૃ ય, કમેણુ પત્તય-મગમહિસીએ, અસુર નાગાઈ વંતર, જોઈસ કલ્પ દુનિંદાણુ.. ૧૩. દુસુ તેરસ સુ બારસ, છ પણ ચઉ ચઉ દુગે દુગે ય ચઉ, ગેવિજજ ત્તરે દસ, બિસરૢ પયરા વિશે લેાએ. ૧૪. સેહમુશ્કેસ ઈિ, નિય પયર વિદ્યુત્ત ઈચ્છ સગુણિ, પયરુક્કાસ ઇિએ, સવ્વસ્થ જહન્ન પલિય’. ૧૫. સુરકલ્પ ઈિ વિસેસ, સગ પયર વિદ્ધત્ત ઇચ્છ સ`ગુણુિએ, હિલિ મિ

Page #237

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૧૯૧
સદ્ધિઓ, ઇચ્છિય પયર' મ ઉક્કોસા. ૧૬, કપલ્સ અતયરે, નિય કલ્પ સિયા વિમાણાઓ, ઇંદ્ય નિવાસા તેસિં, ચઊિિસ લેાગપાલાણું. ૧૭. સેમ જમાણું સતિભાગ, પયિ વષ્ણુસ્સે દુન્નિ દેસૂણા, વેસમણે દે પલિયા, એસ ડિઇ લાગપાલાણુ ૧૮. અસુરા નાગ સુવન્ના, વિષ્ણુ અગ્ગી ય દીવ ઉદહી અ, દિસિ પવણ થણિય દસવિદ્ધ, ભવણુવઇ તેસુ ૬ ૬ ઈંદા. ૧૯. ચમરું ખલી એ ધરણે, યાદે ય વેણુદેવે ય, તત્તો ય વેણુદાલી, હરિક'તે હરિસંહે ચેવ. ૨૦. અગ્નિસિંહ અગ્નિમાણવ, પુન્ન વિસિ તહેવ જલતે, જલપહુ તહુ અમિઅગઇ, મિયવાહણુ દાહિત્રુત્તરએ. ૨૧. વેલએ ય પલજણુ, ઘાસ મહાઘાસ એસિ-મન્નયા, જ'જીદ્દી છત્ત, મેરુડ પહુ કાઉં. ૨૨. ચઉતીસા ચચત્તા, અદ્ભુતીસા ય ચત્ત પંચણ્ડ', પન્ના ચત્તા કમસેા, લક્ષા ભણાણુ દાણિઓ. ૨૩. ચઉ ચઉ લક્ષ વિણા, તાવયા ચેવ ઉત્તર દિસાએ, સન્થેવિ સત્તકેાડી, આવત્તરિ હન્તિ લક્ખા ય. ૨૪. રણાએ હિફુરિ, જોયણુ સહસ્સ' વિમુત્તું તે ભવણા, જ`બુદ્દીવ સમા તહ, સુખ મસખિજ્જ વિત્થારા ૨૫. ચુડામણિ કણિ ગરુડે, વજ્જે તહુ કલસ સીહ અસ્સે ય, ગય મયર દ્વમાણે, અસુરાઈણું મુક્ષુ ચિંધે. ૨૬. અસુરા કાલાનાગુ દહિ, પડુરા તહ સુન્ન દિસિ થણિયા, કણગાભ વિજજી સિહિંદી, અરૂણા વાઊ પિય‘શુ નિસા. ૨૭. અસુરાણ વત્થ રત્તા, નાગા દહિ વિજ્રન્તુ દીવ સિદ્ધિ નીલા, દિસિ થયિ સુવન્નાણું, ધવલા વાઉણુ સંઞ રુઈ. ૨૮. ચઉ સટ્ટ ર્ અસુરે, છચ્ચ સહસ્સાઈ ધરણમાઈણું, સામાણિયા મેસિં, ચઉગ્ગુણા આયરપ્પા ય. ૨૯. રચણાએ પઢમ જોયણ, સહસ્તે હર્િં સય સય વિઠ્ઠલ્શે, વ'તરિયાણું રમ્મા, મા નયા અસખિજ્જા ૩૦. ખાહિં વઢ્ઢા અંતે, ચરસા અહે। ય કર્ણાઆયારા, ભવવ તહુ વંતરાણુ, ઇંદ ભવણાએ નાયબ્બા. ૩૧. તહિં દેવા વંતરિયા, વર તરુણી ગીય વાઈય રવેણુ, નિચ્ચ સુહિયા પમુઇયા, ગય· પિ કાલ ન યાકૃતિ. ૩૨. તે જ'જીદ્દીવ ભારહ, વિદેહુ સમ ગુરૂ જહન્ન મનિઝમગા, વતર પુણુ અદૃવિહા, પિસાય ભૂયા તડ઼ા જક્ખા. ૩૩. રક્બસ કિનર કિંપુરિસા, મહારગા અર્જુગા ય ગ ધબ્બા, દાહિણુત્તર ભૈયા, સાલસ તેસિ ઇમે ઇંદા. ૩૪. કલે ય મહાકાલે, સુરુષ પડિરુવ પુન્નભટ્ટે ય, તડુ ચૈવ માણિભદ્દે, ભીમે ય તા મહાભીમે. ૩૫. કિંનર કિંપુરિસે સપુરિસા, મહાપુરિસ તય અઈકાચે, મહાકાય ગીયરઈ, ગીયજસે ક્રુત્તિ દુન્નિ કમા, ૩૬. ચિંધ કલબ સુલસે, વડ ખટ્ટગે અસાગ ચપયએ, નાગે તુંબરૂ અ ઝએ, ખટ્ટ‘ગ વિજિયા રૂક્ષ્મા, ૩૭, જકખ પિસાય મહેારગ, ગ ધબ્બા સામ કિંનરા નીલા, રક્ષસ કિપુરિસા ત્રિય ધવલા ભૂષા પુણા કાલા. ૩૮. અણુપન્ની પશુપત્ની, ઇસિવાઈ બ્રૂયવાઇએ ચેવ, કદીય મહાક'ઢી, કેહુ'રે ચેવ પયગે ય. ૩૯. ય પડમ જોયણુ સએ, રયાએ અટ્ટે 'તરા અવરે, દુસુ ઇહુ સાલસિંદા, રુયગ અહે। દાહિણુત્ત એ. ૪૦. સ`નિદ્ધિએ સામાણે, નાઈ વિહાએ ઇસીય ઇસીવાલે, ઈસર મહેસરે વિય, હવઇ સુવછે વિસ લે ય. ૪૧. હાસે હાસરઈ વિય, સેએ ચ ભવે તડા મહાસેએ, પયગે પયગવઇ વિય, સાલસ ઈંદ્રાણુ નામાઈં. ૪૨. સામાણિયાણુ ચરૂરી, સહસ્સ સાલસ ય આયરક્ખાણું, પત્તેય સન્વેસિં, વ'તરલઇ સસિ રવીણું ચ,

Page #238

૧૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર ૪૩. ઈંદ સમ તાયતીસા, રિતિયા રખ લેાગપાલા ય, અણિય પઈન્ના અભિગા કિષ્મિસ દસ લવણુ વેમાણી, ૪૪. ગવ નટ્ટ હુય ગય, રહે ભડ અણિયાણિ સવ ઇંદાણ, વૈમાણિયાણુ વસહા, મહિસા ય અહેાનિવાસી'. ૪૫. તિત્તીસ તાયતીસા, પરિસતિયા લેગપાલ ચત્તારિ, અણુિંઆણિ સત્ત સત્તય, અણિયાહિત્ર સÄÜઠ્ઠાણુ. ૪૬ નવર’વતર જોઈસ, ઇંદાણ ન હુન્તિ લાગપાલા, તાયત્તીસ-નિહાણા, તિયસાવિ ય તેસિ ન હુ હુન્તિ. ૪૭. સમભૂતલાએ અહિં, દસૂણુ જોયણુ સઐહિં આરખ્ત, ઉબર દસુત્તર જોયણું, સયમિ (ચĚન્તિ જોઈ સિયા. ૪૮. તo રત્રી દસ તૈયણ, અસી! તદુરિ સસીય ક્િ ખેરુ. અહ ભરણિ સાઇ ઉવરિ, બહિં મૂલા ભિતરે અભિષ. ૪૯. તાર રવી ચ'દ રિક્ષા, મુહુ સુક્કા જીવ મંગલ સણિયા, સગ સય નય દગ અસિહ, ચરૂ ચરૂ ક્રમસે તિયા ચઉસુ. ૫૦. ઇક્કારસ જોયણ સય, ઈગવીસિક્કાર સાહિયા કમસેા, મેરુ મલે ગા--માહ જોઈસ ચક્ર ચરઈ ડાઈ. ૫૧. અદ્ધ કવિŕાગાશ, લિહુમયા રમ્મ જોઈસ-વિમાણા, વંતર નયહિં, સ ંબિજ ગુણા ક્રમે હૅન્તિ, ૫૨. તાઇ વિમાણુાઇ પુષુ, સવા” હુન્તિ ફાલિહ-મયાઇ, દસ-ફલિહુ મા પુષ, લવણે જે જોઈન વિમાણા, ૫૩. જોયણિ-ગસદ ભાગા, છપ્પન્ન અડયાળ ગાઉ દુઈંગ હૈં, ચંદાઈ વિમાણા યામ, વિત્થાઅદ્ધ મુચ્ચત્ત ૫૪. પણયાલ લક્ષ્મ તૈયણ, નર ખિત્ત' તત્ચિમે સયા મિરા, નરખિત્તાઉ અહિં પુછુ, અદ્ધ પમાણુ નિચ્ચ. ૫૫. સિસ દિને ગહ નક્ષત્તા, તારા યુન્તિ જહુત્તર સિન્ધા, વિવરીયા ઉ મનાિ, વિમાણ વહેંગા કમેણે સિં. ૫૯. સેલસ સાલસ અડ ચઉ, દે। સુર સસ્સા પુરએ દાહિએ, પચ્છિમ ઉત્તર સીહા, હથી વસહા હૈયા કમસેા. ૫૭. ગહુ અદૃાસી નક્બત્ત આવીસ વાર કોડી કાડીણું, છારૢ સહુસ્સે નવસય પશુદ્ધત્તરિ એગ સસિ સિન્ન. ૫૮. કોડા કાડી સન્ન` તરં તુ મનન્તિ ખિત્ત થાવતયા, કેઈ અને ઉસે હુંગુલ માણેણુ તારાજી. પ. કણ્ડ. રાહુ વિમાણું, નિચ્ચ. 'દેણ હોઈ અવિરહિય, ચર’ગુલ-મપત્ત, હિંા ચક્રેસ્સ ત. ચરઈ. ૬. તારસ ય તારમ્સ ય, જમુદ્દી મિ અતર ગુરુષ, ખારસ જોયણુ સહસ્સા, દુગ્નિ સયા ચેવ, ખાયાલા. ૬૧. નિસઢ ય નીલવતા, ચત્તારિ સય ઉચ્ચ પંચ સય કૂડા, અદ્ભૂ` વરિ ક્ખા, ચરિત ઉભય-ઢું ખાતુાએ. ૬૨. છાવžા દુન્તિ સયા, જહન્ન-મેય' તુ હેાઈ વાઘાએ, નિવાલાએ ગુરુ લહુ, દે! ગાઉ ય ધણુ સયા પાંચ. ૬૩. માસ-નગા માહિં, ચંદા સૂરક્સ સૂર ચદસ, તૈયણુ સહસ્સ પાસ, ભ્રુગા અંતર ‰િ: ૬૪. સસિ સસ રવિ રવિ સાહિય, જોયણુ લક્ષ્મેણુ અતર હેાઈ, રવિ અતરિયા સિણા સિસ અરિયા રવિદિત્તા, ૬૫. અહિયા ઉ માણુમુત્તરએ, ચંદા સૂરા અદ્ગુિ ઉજ્જોયા, ચંદા અભિ-નુત્તા, સૂરા પુણુ હુન્તિ પુત્સેહિં. ૬૬. ઉદ્વાર સાગર દુગે, સટ્ટે સમએહિં તુલૢ દીવુદ્ધિ, દુગુણા દુગુ પવિત્થર, વલયાગારા પઢમ વજ્ર. ૬૭. પદ્મમા જોયણુ લક્ષ્મ, ટ્ટો ત. વેઢિૐ ડિઆ સેસા, પદ્મમા જમુદ્દીવા, સયંભૂરમણેાદહી ચરમા. ૬૮. જમ્મૂ ધાયઈ પુખ્ખર, વારુણીવર ખીર ય ખાય નદીસરા, અરુણ-હ્યુવાય કુંડલ, સ`ખયંગ ભુયંગ કુચ ચા. ૬૯. પતમે તણા જાહી, ખીએ કાય પુખ્ખું

www.jainlibrary.org

Page #239

પ્રકરણાદિ સ‘ગ્રહ
૧૯૩
રાઇસુ, દીવેસુ હુન્તિ જલડી, દીવ-સમાણેહિં નામેહિં ૭૦. આભરણુ વત્થ ગધે, ઉત્પલ તિલએ ય ૫૬મનિહિ રયણે, વાસડુંર દહ નઈ, વિજયા વક્ખર કલ્પિ ́દા. ૭૧. કુરૂ મંદર આવાસા, કૂડા નકખત્ત ચંદ સૂરા ય, અનેવિ એવમાઈ, પસત્ય-વભ્રૂણ જે નામા. ૭૨. તન્નામા દીવુદહી, તિપડાયાયાર હુન્તિ અરુણાઈ, જ બૂ-લવણાયા, પત્તેય તે અસ’ખિજ્જા, ૭૩, તાણ-તિમ સૂરવા-વભાસ જલહી પરંતુ ઇાિ, દેવે નાગે જખ્મે, ભૂએ ય સયભરમણે ય ૭૪. વારુણીવર ખારવા ઘયવર લવણા ય હુન્તિ ભિન્નરસા, કાલાય પુસ્ખા દિહ, સયભૂરમણેા ય ઉદ્દેગરસા. ૭૫. ઈક્ષુરસ સેસ જલહી, લવણે કાલાએ રિમ બહુમચ્છા, પણ સત્ર દસ જોયણુ સય, તણુ કમા થાવ સેસેસુ. ૭૬, ઢો સિસ ટ્વા રિવે પમે, દુગુણા લવમિ ધાયઈ સૐ, ખારસ સિસ ખારસ રિવે, ત નઈ ? સિસવિણા. ૭૭. તિગુડ્ડા પુશ્ર્વિકૢ જીયા, અણુતરા ણુંતર મિ ખિત્તનિ, કાલેાએ ખાયાલા, બિસત્તરી પુક્ષ્મરનિ. ૭૮. દા સિસ ો રિપ‘તી, એગતરિયા એવ છ‰ સંખાયા, મેરુપયાહિણુતા, માયુસ ખિત્તે પરિઅડન્તિ. ૭૯. ગહાણેા વહુ, નવર` ધ્રુવ પાસત્તિણેા તારા, ત. ચિય પયર્હિષ્ણુ'તા તત્શેત્ર સચા પરિભક્તિ. ૮૦. પુન્નરસ ચુલસી ઈ સયં, ઈંડુ સિ-ત્રિ મલાઈં તબિત્ત, જોયણુ પણુ-સય દસÎિય, ભાગા અડયાલ ઇગસ. ૮૧. તીસિ-ગસા ચૐરો, ઇંગ ઇંગસ-સ્સ સત્ત ભઇયસ, પણતીસ' ચ ૬ જોયણ. સિ-રવિા મડલ-તરય. ૮૨ મડલ દસગ' લવણે, પશુગ' નિસઢનેિ હાઈ ચઇમ્સ, મડલ અંતર માણું, જાણુ પમાણું પુરા કડ્ડિય. ૮૩ પણ†ી નિસનિ ય, દુન્તિ ય, બાહા દ્રુોયણું તરિયા, "શુધીસ... તુ સયં, સૂરસ્સ ય માંડલા લવણે, ૮૪. સિસ વિણા લવનિ ય, જોયણુ સયન્તિ તીસ અહિંયાઈ, અસીય. તુ જોયણુ સયં, જબુદ્દીવ મિ પવિસન્તિ. ૮૫. ગડુ રિઝ્મ તાર સ`ખ, જત્થેસિ નાઉ મુદ્ધિ-દીવે વા, તસસિદ્ધિ એગ-સસિણા, ગુણુ સખ‘હાઇ સવગ્ગ ૮૬. ખત્તીસ–ાવીસા, ખારસ અડ ચઉ વિમાણુ લક્ષાઈ, પુન્નાસ ચત્ત છ સહસ્સ, કમેણુ સાહમાઇસુ. ૮૭. દુસુ સયચઉ દુસુ સય-તિગ, મિગારસહિય સય તિગે હિટ્ટા, મકે સત્તત્તર-સય, મુરિ તિગે સય-મુવર પંચ. ૮૮. ચુલસીઇ લક્ષ્મ સત્તાણુવઈ, સહસ્સા વિમાણ તેવીસ, સન્વર્ગ મુદ્ભ લેાગમ, ઇંદયા મિ િપયરેસુ. ૮૯ ચઉ દિસિ ચઉ પ ́તીઓ, ખાસટ્ટિ વિમાણિયા પઢમ પયરે, ઉરિ ઉક્તિ હીણા, અનુત્તરે જાવ ઇ,િ ૯૦. ઇંય વટ્ટા પતીસુ, તેા કમસેા તસ ચઉરસા વટ્ટા, વિવિહા પુવકિન્ના, તય‘તરે મુત્તુ પુળ્વ-દિસિ. ૯૧. એગ' દેવે-દીવે, ધ્રુવે ય નાગાદહીસુ આધવે, ચત્તાર જક્ષ-વે, ભૂય-સમુદ્દેસુ અર્જુવ. ૯૨. સાલસ સય‘ભૂરમણે, દીવેસુ પયા ય સુરભવણા, ઇંગતીસ' ચ વિમાણા, સયભૂરમણે સમુદ્દે ય. ૯૩. વ વટ્ટસ્તુવર્રિ, તંસ' ત‘સસ્સ ઉરિણું હેાઇ, ચઉરસે ચઉંસ', ઉર્દૂ તુ વિમાણુ સેઢીએ. ૯૪. સવે વટ્ટ-વિમાણા, એગ-ફુવારા હવન્તિ નાયબ્બા, તિન્નિ ય ત સ વમાણે, ચત્તારિય ુન્તિ ચઉરસે. ૯૫. પાાર-પિતિખત્તા, વટ્ટવિમાણા હન્તિ સવેવ, ચઉરંસ વિમાણુાણુ, ચઉદ્ધિસિ વેઇયા હોઇ. ૯૬. જત્તો વટ્ટ વિમાણા, તત્તો ત‘સસ્સ

Page #240

૧૯૪
સજ્જન સન્મિત્ર વેઇયા હાઈ, પાગારા મેધવા, અવસેસેસું તુ પાસેસુ. ૭. વલિય-વિમાણાણુ, અ'તર' નિયમસે અસખિજજ', સ‘ખિજ્જજ-મસખિજજ, ભણિય પુરાવકિન્નાણું. ૯૮. અચ્ચંત સુરદ્ધિ ગધા, ક્ાસે નવણીય મય સુહાસા, નિમ્પ્યુજોયા રમ્મા, સય' પા તે વિરાય`તિ. ૯૯. જે દિક્ષણેણુ ઈંદા, દાહિણુએ આવલી મુયન્ના, જે પણ ઉત્તર ઇંદા, ઉત્તર આવલી મુણે તેસિં. ૧૦૦. પુવેણુ પચ્છિમેણુ ય, સામના આવલી મુણેય॰વા, જે પણ વટ્ટ વિમાણા, મઝિલા દાડુિણલ્લાણુ. ૧૦૧, પુવૅણ પચ્છિમેણુ ય, જે વઢ્ઢા તે વિદાહિણિલ્લસ, તસ ચર્’સગા પુછુ, સામન્ના હુન્તિ દુ&· પિ. ૧૦૨, પદ્મમ'તિમ પયરાવલિ, વિમાણુ મુખ્ય ભૂમિ તસ માસદ્ધ, પયર ગુણુ મિટ્ટ કલ્પે, સવ્વર્ગ પુડિન્તિયરે. ૧૦૩, ઇગદિસિ પ`તિ વિમાણા, તિવિભત્તા ત'સ ચઉ૨ંસા વટ્ટા, તસેસુ સેસ મેગં, ખિવ સેસ દુગસ્ડ ઇક્ઝિ. ૧૦૪. તસેસુ ચઉર‘સેસુ ય, તેા રાસિ તિંગપિ ચગુણુ કાઉં, વ્હેસુ ઇંય ખિન્ન, પયર ધણુ મીલિય પે, ૧૦૫, સત્ત સય સત્તવીસા, ચત્તારિ સયા ય દુન્તિ ચઉનયા, ચત્તારિ ય છાસીયા, સાહમે હૅન્તિ વટ્ટાઈ. ૧૦૬. એમેવ ય ઇસાણે, નવરં વઠ્ઠાણુ હાઈ નાણુત્ત, દા સય અતીસા, સેસા જહુ ચૈવ સોહમ્ને. ૧૦૭. પુન્ના વરા છ લંસા તસા પુણુ દાહિઝુત્તરા મન્ત્ર, અભ્ભિન્તર ચર'સા, સન્ના વિ ય કહ્રાઈએ. ૧૦૮. ચુલસી અસિઈ ખાવરિ સત્તર સટ્ટી ય પત્ન ચત્તાલ, તુલ્લ સુર તીસ વીસા, ઇસ સહુસ્સું આયર′′ ચઝુણિયા. ૧૦૯. કલ્પેસુય મિય મહિસેા, વરાહુ સીહા ય છગલ સાલૂરા, હુય ગય યંગ ખગ્ગી, વસહા વિડિમાઈ ચિંધાઈ. ૧૧૦, ૬સ તિસુ તિસુ કલ્પેસ, શુદ્ધિ ઘણુવાય તદુલય' ચ કમા, સુર-ભવણ-પછઠ્ઠાણુ.. આગાસ પક્રિયા વિર. ૧૧૧. સત્તા વીસ સયાઈ, પુવિ-પિંડ વિમાણુ-ઉચ્ચત્ત', પંચ સયા કપ ક્રુગે, પઢમે તત્તો ય ઇક્કિક. ૧૧૨. હાયઈ પુઢવી સય, વઈ ભણેસુ હું હું હું કલ્પેસ, ચઉગે નવગે, પણુગે તહેવ જા-છુ-ત્તરેસુ ભવે. ૧૧૩, ઇગવીસ સયા પુઢવી, વિમાણુ-મિષ્કારસેવ ય સયાઈ, ખત્તીસ જોયણુ સયા, મિલિયા સવ્વત્થ નાય॰વા. ૧૧૪. પણ ચઉ તિ દુ વન્ન વિમાણુ, સધય દુસુ દુસુ ય જા સહસ્સારી, ઉવરિ સિય ભવણવ‘તર, જોઈસિયાણુ વિવિદ્ધ વન્ના. ૧૧૫. રણા ઉદય-ત્થ’તર, ચ નવઇ સહસ પણ સય છવીસા, ખાયાલ રૢ ભાગા, કડ-સંક`તિ યિહુ‘મિ. ૧૧૬. એયમિ પુણા ગુણુિએ, તિ પ'ચ સગ નવ ય હાઈ કમ માણુ, તિગુણુમિ ય દે। લક્ષ્મા, તેસીઇ સહુસ્સે પંચ સયા. ૧૧૭. અસીઇ છ સિગ્ન ભાગા,જોયણુ ચ લક્ષ બિસત્તરિ હસ્સા. છચ્ચ સયા તેત્તીસા, તીસ કલા પ`ચ ગુણિય‘મિ. ૧૧૮. સત્ત ગુણે છે લક્ષ્મા, ઇંગગ્નિ સહસ્ર છ ય છાસીયા, ચઉપન્ન કલા તડુ નવ, ગુણ'મિ અડલક્ષ સડ્ડાએ ૧૧૯. સત્તસયા ચત્તાલા, અરસ કલા ચ ઈંચ કમા ચડ્ડા, ચડા ચવલા જયણા, વેગા ય તહુ ગઇ ચઉરા, ૧૨૦. ઇત્ય ય ગઈ ચઉત્થિ, જયરિ નામ કેઇ મન્નતિ, એહિઁ ક્રમેRs-મિમાહિં, ગહિં ચરા સુરા કમસેા. ૧૨૧. વિક્ખ'ભ' આયામ, પરિદ્ધિ અભિતર' ચ માહિયિ', જીગવ મિણ`તિ છમ્માસ, જાવ ન તદ્ઘાત્રિ તે પાર. ૧૨૨. પાતિ વિમાાણ', કેસિં

'

www.jainelibrary.*rg

Page #241

પ્રકરણાદિ સ‘ગ્રહ
૧૯૫
હુિ અહુવ તિગુણયાએ, કમ ચગે પત્તેય, ચડાઈ ગઈ ૩ જોઈજ્જા. ૧૨૩. તિશુભ્રૂણ ૫ ચગે, પચ ગુણેણું તુ અસ મુણિતજા, ગેવિઅે સત્ત ગુણેણું, નવ ગુણેહ્યુત્તર ચ`. ૧૨૪, પઢમ પયરમિ પઢમે, કલ્પે ઉડુ નામ ઈંય વિમાણું, પયાલ લક્ષ્ય જોયણ, લક્ષ્મ સવ્વુર સવŕ ૧૨૫, ઉડુ ચંદ રચય વર્ગુ, વીરિય વરુશે તહેવ આણુ, ખભે કચણુ રુદર, ચંદ અરુણે ય વરુણે ય. ૧૨૬. વેલિયરુષગ રુધરે, અકે લિહે તહેવ તવણિજે, મેહે અગ્ધ લિ, નલિણે તહુ લેાહિયછેૢ ય. ૧૨૭. વઈરે અ‘જણુ વર્માલ, રિર્દૂ દેવે ય સેામ મગલએ, ખલભદ્દે ચક્કે ગયા સેાવસ્થિય ણુ યિાવત્ત. ૧૨૮. આભક ય ગિદ્ધી, દેઊ ગરુલે ય હાઈ બાધવે, ખભે ખ‘ભહિએ પુણુ,ખ‘ભુત્તર લ'તએ ચેવ. ૧૨૯ મહુસુક્ક સહસ્સારે, આય તઢુ પાણુએ ય બાધવે, પુપ્ફ-લકાર આરણુ, તહા વિય અચ્યુએ ચેવ. ૧૩૦. સુદસણ સુપડિબ, મણેારમે ચેવ હાઇ પઢમતિગે, તત્તો ય સભદ્દે, વિસાલએ સુમણે ચેવ. ૧૩૧. સામણસે પીઇકરે, આઇચ્ચે ચેવ હાઇ તઈય તિગે, સબ્બ′સિદ્ધિ નામે, ઇંદયા ચેવ ખાસઠ્ઠી. ૧૩૨. પણયાલીસ' લક્ષ્મા, સીમંતય માણુસ ઉડુ સિવં ચ, અપયાણા સર્દૂ, જબૂદીવા ઈમ' લખ્ખ’. ૧૩૩. અહુ ભાગા સગ પુઢવીસુ, રન્તુ ઇક્કિ તહેવ સેહુમ્મે, માહિંદ લ'ત સહસ્સાર, અચ્યુઅ ગેવિજજ લેગતે. ૧૩૪. સમ્મત્ત ચરણુ સહિયા સવ. લાગ. કુસે નિરવસેસ', સત્ત ય ચઉદસભાએ, પચ ય સુય દેશ વિરઈએ. ૧૩૫. ભવણુ વ જોઇ સાહુમ્મી-સાથે સત્ત હત્થ તણુ−માણુ, ૬ ૬ ૬ ચક્કે ગેવિંજ છુત્તરે હાણિ ઇધ્ધિ, ૧૩૬. કપ્પ દુગ ૬ ૬ ૬ ચઉગે, નવગે પણુગે ય જિઢ્ઢ–ડિઈ અયરા, ો સત્ત ચઉર્દુ-‰ારસ, ખાવીસિગતીસ તિત્તીસા. ૧૩૭. વિવરે તાણિ કકુણે, ઇક્કારસગા ઉ પાડિએ સેસા. હત્યિકારસ ભાગા, અયરે અરે સમહિય‘મિ. ૧૩૮.ચય પુળ્વ સરીરા, કમેણુ ઇગુત્તરાઇ વુડ્ડીએ, એવં ઇિ વિસેસા, સહ્કુમારાઈ તહ્યુ-માણુ. ૧૩૯ ભવ ધારણિજ એસા, ઉત્તર વેશ્વિ જોયણા લખ”, ગેવિગુત્તરસુ, ઉત્તર વેઉન્બિયા નથિ. ૧૪૦. સાઢાયિ વેઉન્વિય, તણુ જહન્ના કમેણુ પારલે, અ‘ગુલ અસ'ખ ભાગો; અ'ગુલ સખિજ્જ ભાગા ય. ૧૪૧, સામન્ત્રણ ચહિ. સુરેસ ખારસ મુહુત્ત ઉશ્કેાસા, ઉવવાય વિરહકાલા. અહ ભવણાઈસુ પત્તેય ૧૪૨ ભવણુ વણુ જોઇ સાહુમ્મી.-સાથેસુ મુહુત્ત ચવીસ, તા નવદેણુ વીસ મુહુ, ખારસ દિણુ ઇસ સુહુર્ત્તાય. ૧૪૩, બાવીસ સ‡ યિહા, પણયાલ અસીઇ દિણુ સય· તત્તો, સખિજ્જા ક્રુસુ માસા. દુસુ વાસા તિસુ તિગેરુ કમા. ૧૪૪, વાસાણ સયા સહસ્સા, લક્ષ તહુ ચઉસુ વિજયમાઈસુ, પલિયા અસ`ખ ભાગેગા, સ॰ન્ને સખભાગો ય. ૧૪૫. સન્થેસિપિ જઠુન્ના, સમએ એમેવ ચવણુ વિરહેા વિ, ઈંગ ક્રુ તિ સ`ખ-મસ`ખા, ઈંગ સમએ હૅન્તિ ય ચવ ́તિ. ૧૪૬. નર પ`ચિંદિય તિરિયા-છુપત્તી સુરભવે પજ ત્તણું, અઝવસાય વિસેસા, તેર્સિ ગઇ તારતમ તુ. ૧૪૭. નર તિરિ અસ`ખ જીવી, સર્વે નિયમેણુ જ‘તિ દેવેસુ, નિય આય સમ હીણાઉએસ ઇસાણુ અંતેસુ. ૧૪૮, જતિ સમુચ્છિમ તિરિયા, ભવણુ-વણુંસુ ન જોઈમાઈસ, જ તેર્સિ ઉવવા, પલિયા

Page #242

સજજન સન્મિત્ર સખસ આઉસ. ૧૪૯ બાલત પરિબદ્ધા, ઉકકડસા તવેણ ગારવિયા, વેરણ ય પડિબદ્ધા, મરિઉં અસુરે સુ જાયંતિ. ૧૫૦. રજજુગહ-વિસ ભખણ-જલ-જલણ–પવેસ તહ-બુહ-દુહઓ. ગિરિસિર પડણાઉ મુઆ, સુહભાવા હુતિ વંતરિયા. ૧૫૧. તાવસ જા જેઈસિયા, ચરગ પરિવાય બંભલગ જા, જા સહસારો પંચિંદિ, તિરિય જા અગ્રુઓ સ. ૧૫૨. જઈ લિંગ મિચ્છ સ્ક્રિી, ગેવિજજા જાવ જતિ ઉકેસ, પાયમવિ અસદ્દતે, સુન્નત્યં મિચ્છીિએ. ૧૫૩. સુત્ત ગણહર-રઈય, તહેવ પત્તેય બુદ્ધ-રઈયં ચ, સુય-કેવલિણ રઇય, અભિન્ન-દસ-પુવિણ રઇયે. ૧૫૪. છઉમથ સંજયાણું, ઉવવા ઉકેસ ઓ એ સવદ્. તેસિં સટ્ટાણુ પિય. જહન્નઓ હાઈ સોહમે. ૧૫૫. લતમિ ચઉદ પવિરસ, તાવસાઈણ વતરેલું તા. એસિં ઉવવાય વિહિ, નિય કિરિયઠિયાણ સ વિ, ૧૫૬. વજજરિસહ નારાય, પઢમં બીયં ચ રિસહ નારાય, નારાય-મદ્ધ નારાય, કીલિયા તહ ય છેવ૬. ૧૫૭. એએ છ સંઘયણા, રિસહ પટ્ટો ય કીલિયા વજજ, ઉભએ મકકડ બધે, નારાઓ લેઈ વિને. ૧૫૮. છ ગભૂતિરિ નરાણું, સમુચ્છિમ પણિદિ વિગલ છેવ, સુર નેરઈયા એબિંદિયા ય સ અસંઘયણ. ૧૫૯. છેવઢેણું ઉ ગમ્મઈ, ચઉરે જા ક૫ કીલિયાઈસુ, ચઉસુ દુ દુ કમ્પ વ, પઢમેણું જાવ સિદ્ધી વિ. ૧૬૦ સમચઉરસે નગેહ, સાઈ વામણુ ય ખુજ હુંડે ય, જીવાણુ છ સંડાણ, સવસ્થ સુલખણું પઢમં. ૧૬૧. નાહીએ ઉવરિ બીયં, તઈયેમહા પિદું ઉયર ઉર વજ', સિર ગીવ પાણિ પાએ, સુલખણુ ત ચઉત્થ ત. ૧૬૨. વિવરીય પંચમગ, સવસ્થ અલખણું ભવે છે, ગર્ભાય નર તિરિય છહા, સુરા સમા હુંડયા સેસ. ૧૬૩. જતિસુરા સંખાઉ ય, ગભય પજજત મણય તિરિ એસ, પજજસ ય બાયર, ભદગ-પયગ-વણેસ. ૧૯૪. તથવિ સર્ણકુમાર, પભિઈએનિંદિએસુ ને અંતિ, આણુય પમુહા ચવિઉં, મણુએ સુ ચેવ ગચ્છન્તિ. ૧૬૫. દે કપ કાયસેવી, દે દે દે ફરિસ રૂવ સહિ, ચઉરે મણેણુ વરિમા, અ૫ વિયારા અણુત સુહા. ૧૬૬. જ ચ કામસુહું એક જ ચ દિવં મહાસુહં, વીયરાયસુહસ ય, શુંતભાગ- પિ નઘઈ ૧૬૭. ઉવવાઓ દેવીણું, કપ દુગ' જા પર સહસ્સારા, ગમણાગમણું નથી, અગ્રુય પરઓ સુરાણુપિ. ૧૬૮. તિ પલિય તિ સાર તેરસ, સારા ક૫ દુગ તઈય સંત અહ, કિબિસિય ન હન્તિ ઉવરિ, અમ્યુય પર ભિઓગાઈ ૧૬૯, અપરિગ્રહ દેવીણું, વિમાણ લકખા છે હૃતિ સેહમ્મ, પલિયાઈ સમયાહિય, કિંઈ જા જાવ દસ પલિયા. ૧૭૦, તાઓ સર્ણકુમાર, સેવં વતિ પલિય દસગેહિં, જા બંબ સુક્ક આણય, આરણ દેવાણ પન્નાસા. ૧૭૧. ઈસાણે ચઉ લખા, સાહિત્ય પલિયાઈ સમય અહિય ડિઇ, જા પન્નર પલિય જાસિં, તાઓ માહિંદ દેવાણું. ૧૭૨. એએણ કમેણ ભવે. સમયાતિય પલિય દસગ વીએ, સંત સહસાર પાણય, અમ્યુય દેવાણ પણુપન્ના. ૧૭૩. કિહા નીલા કાઊ. તેફ પહા ય સુ લેસ્સાઓ, ભવણ વણ ૫ઢમ ચી લેસ, જોઈસ કમ્પ દુગે તેજ. ૧૭૪. ક૫ તિય પહલેસા, લતાઇસુ સુક્કલેસ હુતિ સુરા, કણગાભ પઉમ કેસર, વન્ના દુસુ તિસુ ઉવરિ ધવલા. ૧૭૫. દસવાસ સહસ્સાઈ, જહન્નમાઉં

Page #243

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૧૯૭ ધરતિ જે દેવા, તેસિં ચઉત્પાહારે, સત્તહિં વેહિં ઊભાસે. ૧૭૬. આહિ વાહિ વિમુકકલ્સ, નીસાસૂસ્સાસ એગગો, પણ સત્ત ઇમે , સોવિ સત્ત ગુણે લો ૧૭૭. લવ સત્તતત્તરીએ, હે ઈ મુહુ ઈમમિ ઊસાસા, સગતીસ સય તિહાર, તીસ ગુણ તે અહોરજો. ૧૭૮. લખ તેરસ સહસા, નઉયસયં અયર સંખયા દેવે, પખેહિં ઊસાસે, વાસ સહસેહિં આહારે. ૧૭૯. દસવાસ સહસુવરિં, સમયાઈ જાવ સાગર ઊણ, દિવસ મુહત્ત પુહુરા, આહારુસાસ સેસાણું. ૧૮૦. સરી રેણ યાહારે, તયાઈ ફાસણ લેમ આહારે, પખેવાહારો પુણ, કાવલિઓ હેઈ નાયો. ૧૮૧. યાહારા સવે, અપજજત પજત લેમ આહારે, સુર નિરય ઈનિંદિ વિણા, સેસા ભવસ્થા સપફવા. ૧૮૨. સચિતા-ચિત્તો-ભય, રૂ આહાર સવ તિરિયાણું, સવ-નારાણું ચ તહા, સુર–નેરઈયાણ અશ્ચિત્તો. ૧૮૩. આભેગા-શુભેગા, સવૅસિં હાઈ લેમ આહારે, નિરયાણું અમણુને, પરિણમઈ સુરાણ સમગુને. ૧૮૪. તહ વિગલ નારયાણું, અંતમહત્તા સ હેઈ ઉક્કો, પંચિંદિ તિરિ નારાણ, સાહાવિઓ છ૬ અદ્મઓ. ૧૮૫. વિગ્રહ ગઈ–ભાવન્ના, કેવલિ સમુહયા અજગી ય, સિદ્ધા ય અણહાર, સેસા આહારગ છવા. ૧૮૬. કેસ મસ નહ રેમ, રુહિર વસ ચમ્મ મુત્ત પુરિસેહિં, રહિયા નિમ્મલ દેહા, સુગધ નિસાસ ગય લેવા. ૧૮૭. અંતમુહુતેણું ચિય, પજતા તરુણુ પુરિસ સંક સા, સવંગ ભૂસણુધરા, અજરા નિયા સમા દેવા. ૧૮૮. અણિમિસ નયણા મણ, કજજ સાહણ પુષ્ક દામ અમિલાણા, ચઉરંગુલેણ ભૂર્મિ, ન વિન્તિ સુરા જિણ બિંતિ. ૧૮૯૮ પંચમું જિણકલાણેસ, ચેવ મહરિસિ તવાણુભાવાએ, જમ્મતર નેહેણ ય, આગચ્છતિ સુરા હર્ય. ૧૯૦. સંકતિ દિવ–પેમા, વિસય-પસત્તા-સમત્ત-કત્તવા, અણહીણ મણુય કજજા, નરભવ-મસુતું ન ઇતિ સુરા. ૧૧. ચત્તારિ પંચ જોયણ, સયાઈ ગધો ય મણુય લેગસ્ટ, વચ્ચઈ જેણું, ન હું દેવા તેણુ આવતિ. ૧૯૨. દેક૫ પમ પુદ્ધવુિં, દે દે દે બીય તઈયગ ચઉસ્થિ, ચઉ ઉવરિમ હીએ, પાસતિ પંચમ યુદ્ધવિં. ૧૩. છદ્િ છ ગેવિજજા, સત્તરમીયરે અણુત્તર સુરા ઉ, કિંચૂર્ણ લેગનાહિં, અસંખ દીવુદહિ તિરિય તુ. ૧૯૪. બહુચરાં ઉવરિમગા, ઉ સવિમાણે ચૂલિય ધયાઈ ઊદ્ધ સાગરે સંખ, જેણુ તપૂર મસંખા. ૧૫. પણવીસ જેયણ લહુ, નારય ભવણ વણ જોઈ કપાયું, ગેવિન્જસુત્તરાણુ ય, જહસંખે ઓહિ આગારા. ૧૬. તપાગારે પલગ, પડીંગ જલરિ મુહંગ પુફ જવે, તિરિય મણુએસ ઓહિ, નાણુવિહ સંઠિઓ ભણિઓ. ૧૭. ઉર્દૂ ભાવણ વણાયું, બહુગે માણિયાણ હો એહી, નારય જઈસ તિરિયં, નર તિરિયાણું અણગવિહો. ૧૯૮. ઈય દેવાણું ભણિયં, કિઈ પમુહે નારયાણ ગુચ્છામિ, ઈગ તિનિ સત્ત દસ સત્તર, અયર બાવીસ તિત્તીસા. ૧૯ સત્ત ય પુઠવીસુ ડિઇ, જિવરિમાઈ હિ પુઢવીએ, હાઈ કમેણ કણિકું, દસવાસ સહસ ૫ઢમાએ. ૨૦૦. નવાઈ સમ સહસ લખા, પુરવાણું કેડી અયર દસભાગ, ઈકિકકક ભાગ વુ, જા અયર તેરસે પહેરે. ૨૦૧. ઇઅ જિદ્દ જહન્ના પુણ, દસ વાસ સહસ લખ પયર દુગે, સેસેસ

Page #244

૧૯૮
સજ્જન સન્મિત્ર વરિ જિલ, અહો કણિકા પઈ પુતિનં. ૨૦૨. ઉવરિ ખિઇ ઈિ વિસેસે, સગ પયર વિદ્યુત્તુ ઇચ્છ સ`ગુણિઓ, ઉવરિમ ખઈ ઈ સદ્ધિઓ, ઇચ્છિય પયર‘મિ ઉક્કોસા. ૨૦૩ ખ“પણ ગઈ સઢાણા, ભૈયા વન્તા ય ગંધ રસ ક઼ાસા, અગુરૂ લહુ સદ્ ઇસહા, અસુહા વિય પુગ્ગલા નિરએ. ૨૦૪. નરયા દસવિટ્ટુ વેયણ, સી ઊસિણ ખુદ્ઘ પિવાસ કૅપૂર્ત્તિ, પરવર્સી જર દાહ, ભય સાગ· ચેવ વેયતિ. ૨૦૫ સત્તસુ ખિત્તજ વિયા, અન્નન્ન કયાવિ પહરણેહિ વિણા, પહેરણુ કયાવિ પ‘ચક્ષુ, તિસુ પરમાહસ્મિય કયાવિ. ૨૦૬. ચણુપહે સક્કરપહ, વાલુયપહુ પકપડુ ય ધૂમપા, તમપહા તમતમપહા, કમૈણુ પુઢવીણુ ગાત્તા”. ૨૦૭. ઘમ્મા વસા સેલા અંજણુ રિડ્ડા માય માધવઈ, નામેહિં પુવીએ, છત્તાઈછત્ત સઠાણા. ૨૦૮. અસીય ખત્તીસ અડવીસ, વીસા અદૃાર સાલ અડસઠુસા, લક્ઝુરિ પુવિપિંડા, ધણુદહિ ઘણુવાય તણુવાયા. ૨૦૯. ગયણું ચ પછŕાણું,વીસ સહસ્સાઇ ઘણુહી પિંડા, ઘણુતણુ વાયાગાસા, અસંખ જોયણુ જીયા પિંડા, ૨૧૦. ન ક્રુસ‘તિ અલાગ, ચસિપિ પુઢવી ય વલય સ·ગઢિયા, રચણાએ વલયાણુ, છન્દ્વ પ‘ચમ જોયણુ સહૂઢ. ૨૧૧. વિક્ખા ઘણુઉહી, ઘણુ તણુત્રાયાણુ હોઇ જહસ'ખ', સતિભાગ ગાઊય, ગાઊય* ચ તહુ ગાઉય તિભાગા. ૨૧૨. પમ મહીવલએસું, ખિવિજ્જ એય' કમેણુ ખીયાએ, ક્રુતિ ચઉ પંચ છ ગુણું, તઈયાઈ તપિ ખ કમસેા. ૨૧૩. મએ ચિય પુઢવી હૈ, હિપમુઠ્ઠાણુ પિંઢ પરિમાણું, ભયિ તએ મેણું, હાયઈ જા વલય પરિમાણું. ૨૧૪. તીસ પણવીસ પન્નરસ, દસ તિન્નિ પણુ એગ લક્ખાઈ, પચ ય નયા કમસા, ચુલસી લક્ખાઇ સત્તસુ વિ. ૨૧૫. તેરિકારસ નવ સગ, પશુ તિર્નિંગ પચર સન્વિગુણુવન્ના, સીમાંતાઈ અસ્પૃષ્ઠ—ઠાણુતા ઇંયા મજજે. ૨૧૬. તેહિંતા દિસિ વિદિસિ, વિજ઼િગ્ગયા અ‰નિય આવલીયા, પદ્મમે પયરે ક્રિસિ ગુણુ-વન્ન વિદિસાસુ અયાલા. ૨૧૭. ખીયાઇસુ પયરંસુ, ઇંગ ઈંગ હીણા ઉ હુન્તિ પતીઓ, જા સત્તમી મહી પયરે, દિસિ ઈક્કિક્કો વિદિસિનત્થિ. ૨૧૮. ઇટ્ટુ પયરંગ ક્રિસિ, સ`ખ અડગુણા ચવિણા સઈગસ`ખા, જ ુ સીમંતય પયરે, એગુણનઉયા સયા તિન્નિ. ૨૧૯. અપયણે પંચ ઉ, પઢમાં મુહુ-મતિમાં હવઇ ભૂમી, મુહભૂમી સમાસદ્ધ, પયરગુણ હાઇ સવષણુ. ૨૨૦. છન્નવઈ સય તિન્ના, સત્તસુ પુવીસુ આવલી (નિયા, સેસ તિયાસી લા, તિસય સિયાલા નવઈ સહુસા. ૨૨૧. તિ સહસ્સુચ્ચા સત્ત્વે, સખ મસખિજ્જ વિત્થડાયામા, પણયાલ લકખ સીમ'ત ચ લક્ષ્મ અપઠ્ઠાણા. ૨૨૨. સુ હિટ્ટોવરિ જોયણુ, સહસ્ય ખાવન્ન સટ્રુ ચિરમાએ, પુઢવીએ નય રહિય, નરચા સેસ'મિ સબ્બાસુ, ૨૨૩. બિસહસ્સા પુઢવી, તિસહસ ગુણિઐહિં નિયય પયરેહિં, ઊણા રુક્ષુ નિય પયર, ભાઇયા પત્થડતરય. ૨૨૪. પઉણુદ્દે ધણુ છે અ`ગુલ, રયણાએ દેહમાણુ સુક્રોસ, સેસાસુ દુગુણ દૃગુણું, પણ ધણુ સય જાવ ચરમાએ. ૨૨૫. ચણાએ પઢમ પયરે, હન્થતિય દેરમાણુ-મરૢપયર, છપ્પન્ન‘ગુલસઙ્ગા, વુડ્ડી જા તેરસે પુન્ન. ૨૨૬, જ દેહ પમાણુ ઉવિરમાએ, પુઢવીઈ અતિમે પયરે, તં ચિય ક્રુિધ્રુિમ પુઢવી, પઢમ પયમિ એધવ, ૨૭, ત· ચૈત્રુણુગ સ્રગ પયર, ભઈય. ખીયાઈ પયર વુઠ્ઠું ભવે, તિકર

www.jainelibrary.&rg

Page #245

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૧૯૯
તિ અંશુલ કરસત્ત, અ'ગુલા હું ગુણવીસ'. ૨૨૮. પણ ધણુ અ'ગુલ વીસ", પનરસ હ્યુ દુન્નિ હત્ય સર્વાંગ ય, ખાટ્ટુ શુદ્ધ સી, પશુ પુઢવી પયર તૢ ઇમા. ૨૨૯, ઈસ્મ સાહાવિય દેડા, ઉત્તર વેઉશ્વિએ ય ન ગુણા, દુર્નિા વિ જહન્ન કમા, અ‘શુલ અસ`ખ સંખસેા. ૨૩૦. સત્તસુ ચઉવીસ મુહૂ, સગ પત્તર દિશેંગ હુ ચઉ છમ્માસા, ઉવવાય ચવણુ વિરહ, આહે બારસ મુહુત્ત ગુરુ. ૨૩૧. લહુએ દુાવિ સમએ, સ`ખા પુણ સુર સમા ક્રુષ્ણેયા, સ‘ખાઉ પજત્ત પણિદિ, તિરિ ના જતિ નરઐસુ. ૨૩૨. મિચ્છતૢિ મહાર’બ, પરિગ્ગહા તિવકેાહુ નિસ્સીલા, નય.ઉચ્ચ નિબંધ, પાવમઈ રૂદ્ પરિણામે, ૨૩૩. અસિત્ર સિરિસવ પક્ષી, સીહ ઉરગિસ્થિ જન્તિ જા હિટ્ટ, કમસે ઉશ્નોસેણું, સત્તમ પુર્વિં મય મચ્છા. ૨૩૪. વાલા દાઢી પક્ષી, જલચર નયા-ગયા ઉ અધૂરા, જતિ પુણા નરએસ, બાહુલ્લેણું ન ઉણુ નિયમ. ૨૩૫. દો પઢમ પુવિ ગમણુ, છેવટ્ટે કીલિયાઇ સંઘયણે, ક્મિ પુદ્ધવિ વુડ્ડી, આઈ તિલેસ્સાઉ નરએલું. ૨૩૬. દુસુ કાઊ તઈયાએ, કાઊ નીલાય નીલ પકાએ. ધૂમાએ નીલ કિષ્ણા, દુસુ કિલ્હા હુંન્તિ લેસ્સાઓ. ૨૩૭. સુર-નારયાણુ તાઓ, ઇવલેસા અદ્ગિ ભણિયા, ભાવ પરાવત્તીએ, પુણ એસિં હુન્તિ છલ્લેસા. ૨૩૮. નિરઉવટ્ટા ગમ્ભય, પજત્ત સ`ખાઉ લદ્ધિ એએર્સિ, ચક્કિ હરિ ઝુઅલ અરિહા, જિષ્ણુ જઇ દિસિ સમ્મ પુદ્ધવિકમ. ૨૩૯. રયાએ એહિ ગાઉઅ,ચત્તારિ અલ્લુ? ગુરૂ લહુ કમેણ, પઈ પુનિ ગાઉયદ્ધ, હાયઈ જા સત્તમિ ઈગઢ. ૨૪૦. ગખ્ત નર તિ પલિયાઊ, તિ ગાઉ ઉક્કાસ તે જહન્નેણુ, સુચ્છિમ દુહાવિ અંતર્મુહુ. અશુલ અસ`ખ ભાગતણું. ૨૪૧. ખારસ મુહુત્ત ગખ્તે, ઈયરે ચઉવીસ વિરહ ઉકેાસે, જન્મ-મરણેસુ સમએ, જહન્ન સ`ખા સુર સમાણુા. ૨૪૨. સત્તમિ મહિ નેરઇએ, તેઊ વાઊ અસંખ નર તિરિએ, મુત્તુણુ સેસ જીવા, ઉપજતિ નરભવ‘મિ. ૨૪૩, સુર નેરઇએહિં ચિય, હુવતિ હરિ અરિહ ચક્રિ ખલદેવા, ચઊવિહ સુર ચકિક ખલા, વેમાણિય હુન્તિ હરિ અરિહા, ૨૪૪. હરિણા મણુસ્સ રયણાઈ, હુન્તિ નાણુત્તહિં. દેવેહિં, જડ સભવ-મુવવા, હુય ગય અર્ગિર્દિ રયાણુ. ૨૪૫. વામ પમાણુ ચક્ક", છત્ત' દડ દુહoય' ચશ્મ, ખત્તીસ‘ગુલ ખગ્ગા, સુવન્નાગિણિ ચઉર'શુલિયા. ૩૪૬, ચઉર'શુલા ૬ અ`શુલ-પહુલા ય ણ પુRsિગય તુરયા, સેણાવ′ ગાહાવઇ, વજ્ર ઈથી ચક્રિ રચાઈ. ૨૪૭ ચક્ર ધણુ ખગ્ગા. મણી ગયા તહુ ય ાનું વધુમાલા, સ`ખા સત્ત ઈમાઇ', રયણાઇ. વાસુદેવસ. ૨૪૮. સ`ખ નરા ચઉસુ ગઇસુ, જતિ ૫'ચસુવિ પદ્મમ સઘયણે, ઈંગ ક્રુતિ જા આ અસય, ઇગસમએ જતિ તે સિદ્ધિ ૨૪૯. વીસિસ્થિ ક્રમ નપુસંગ, પુરિસ–સય. તુ એગસમએણું, સિજ′ગિહિ અન્ન સલિંગ, ચ દસ અડ્ડાહિય સયચ. ૨૫૦. ગુરૂલ ુ મઝિમ દે! ચઉ, અ‰સય ઉડ્ડહે। તિયિલાએ, ચઉ બાવીસ ŕસય', ૐ સમુદ્દે તિન્ન સેસ જલે. ૨૫૧. નય તિરિયા-ગયા દસ, નરદેવ ગઈઉ વીસ અ‰સય", દસ રયણા સક્કર વાલુયા, ચઉ પક ભૂ દગએ. ૨૫૨છચ્ચ વસઇ દસ તિરિ, તિથિી દસ મણુય વીસ નારીએ, અસુરાષ્ટ્ર વતરા ઇસ, પણ તવિક પત્તેય* ૨૫૩. જોઈ દસ દેવિ વીસ', વેમાણિય-ŕસય વીસ દેવીએ, ત

Page #246

સજજન સન્મિત્ર પુવએહિંતે, પુરિસે હઊણ અસય. ૨૫૪. સેસટું ભંગસુ, દસ દસ સિઝત્તિ એગ સમણું, વિરહા છમાસ ગુરૂઓ, લહુ સમએ ચવણમિત નત્થિ. ૨૫૫, અડ સગ છે પંચ ચ િતિનિ. દુન્નિ ઈકો ય સિજજ માણેસ, બત્તીસાઈસુ સમયા, નિરંતર અંતર ઉવરિ. ૨૫૬. બત્તીસા અડ્યાલા, સદૃી બાવત્તરી ય બેધવા, ચુલસીઈ છન્નવઈ, દુરહિય-મધુત્તર સય ચ. ૨૫૭. પણુયાલ લખ જેયણ, વિખંભા સિદ્ધસિલ ફલિતવિમલા, તદુરિંગ જેયતે, લગતે તલ્થ સિદ્ધ-ઠિઈ. ૨૫૪. બાવીસ સગ તિ દસ વાસ, સહસ ગણિ તિદિણ બેદિયાઈસ, બારસ વાસુણ પણ દિણ, છગ્ગાસ તિપલિય કિઈ જિ. ૨૫૯ સહાય સુદ્ધ વાલય, મણેસિલા સારા ય ખર પુઢવી, ઇગ બાર ચઉદ સોલસ, દૂરસ બાવીસ સમ સહસા. ૨૬૦. ગર્ભે ભુય જલયર-ભય, ગભેરગ પુવ કોડિ ઉશ્કેસ, ગર્ભા ચઉ૫ય પખિસુ, તિપલિય પલિયા અસ ખસો. ૨૬૧. પુવસ્સ ઉ પરિમાણું, સયહિં ખલુ વાસ કેડિ લખાઓ, છપ્પન્ન ચ સહસ્સા, બેધવા વાસ કેડીણું. ૨૬૨. સમુચ્છિ પર્ણિદિ થલ ખયર, ઉરગ ભુગ જિદુ કિઈ કમસે, વાસ સહસ્સા ચુલસી, બિસત્તરિ તિપન્ન બાયાલા. ૨૬૩. એસા પુઠવાઈશું, ભવકિઈ સંપર્ય તુ કાઠિઈ, ચલ
એનિંદિ ણેયા, ઉસ્સપિણિઓ અખિજા. ૨૬૪. તાઓ વસુમિ અણુતા, સખિજા વાસ સહસ વિગલેસુ, પંચિંદિ તિરિ નરેસુ, સત્ત૬ ભવા ઉકેસા. ર૬૫. સવેસિપિ જહન્ના, અંતમુહુરં ભ ય કામે ય, જેયણ સહરસ-મહિય, એબિંદિય દેહમુકોસ. ૨૬૬. બિ તિ ચઉરિદિ સરી, બારસ જોયણ તિકેસ ચઉકેસ, જેયણ સહસ પણિદિય, હે વુછું વિસે તુ. ૨૬૭. અ ગુલ અસંખ ભાગ, સુહમા નિગેઓ અસંખ ગુણવા, તે અગણિ તઓ આઉ, તત્તો સુહમા ભવે પુઢવી. ૨૬૮. તે બાયર વાઉ ગણું, આઊ પુઢવી નિગોય અણુક્કમસો, પત્તેઅવણ સરીરં, અહિય જોયણુ સહસ્ત્ર તુ. ૨૬૯ઉસસેહંગુલ જોયણ, સહસ્રમાણે જલાસએ નેયં, તે વલ્લિ પઉમ પમુહં, અઓ પર પુઢવી . ર૭૦. બારસ જોયણ સંખ, તિકેસ ગુમ્મીય જોયણું ભમરો, મુ૭િમ ચઉપય ભય, ગુરગગાઊ–ધણુ–જયણ-પહત્ત. ૨૭૧. ગર્ભે ચઉપય છગ્ગાઉયાઈ ભયગાઉ ગાઉય પત્ત, જોયણુ સહસ્સ-મુરગા, મચ્છા ઊભયે વિ ય સહસં. ૨૭૨. પક્રિખ દુગ ધણુ પુહુત્ત, સવાણું-ગુલ અસંખ ભાગ લહ, વિરહ વિગલા સન્નીણ, જન્મ મરણેસુ અંતમુહૂ. ૨૭૩, ગમ્ભ મુહુર બારસ, ગુરૂઓ લહુ સમય સુખ સુર તુલ્લા, અણુસમય–સં. ખિજજા, એગિદિય હૃતિ ય અવંતિ. ર૭૪ વણઝાઈઓ અણુતા, ઇકિકકકાઓ વિ જ નિગોયાઓ, નિચ્ચ-મસંબો ભાગ, અસંત જીવો ચઈ એઈ. ૨૭૫. ગેલા ય અસંખિજા, અસંખ નિયએ હવઈ ગોલે, ઈક્કિકકમિ નિગેએ, અણુત જીવા ખુણેયવા. ર૭૬. અસ્થિ અણુતા જીવા, જેહિં ન પત્ત તસાઈ પરિણામે, ઉપજજ તિ ચયંતિ ય, પુણે વિ તથૈવ તથૈવ. ૨૭૭. સવિ કિસલઓ ખલુ, ઉગમમાણે અણુતઓ ભાણઓ, સે ચેવ વિવન્ત, હેઈ પરિત્તિ અને વા. ર૭૮. જયા મોહેદએ તિ, અન્નાણું ખુ મહમ્ભય, પિલવ વેણીય તુ, તયા એબિંદિયત્તણું. ૨૭૯,

www.jainelibrary Brg.

Page #247

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૧ તિરિએસુ જતિ સખાઉ, તિરિ નરા જા દુક૫ દેવાઓ, પજજત્ત સંખ ગમ્ભય, બાયર ભૂ દગ પરિક્વેસુ. ૨૮૦. તે સડસારત સુરા, નિરયા પજત્ત સંખ ગભેસુ, સંખે પર્ણિદિય તિરિયા, મરિઉ ચઉસુવિ ગઈસુ જતિ. ૨૮૧. થાવર વિગલા નિયમા, સખાઉ ય તિરિ નવેસુ ગચ્છન્તિ, વિગલા લબ્લિજજ વિરઇ, સમ્મપિ ન તેઉવાઉ ચુયા. ૨૮૨. પુઠવી દગ પત્તિવણ, બાયર જજત્ત હુતિ ચઉલેસા, ગમ્ભય તિરિય નાણું, છલેસા તિવિ સેસાણું. ૨૮૩. અંતમુહુર્નામિ ગએ, અંતમુહુર્તામિ એસએ ચેવ, લેસાહિ પરિણયહિં, જીવા વચ્ચતિ પરાય. ૨૮૪. તિરિ નર આગામિ ભવ, લેસ્સાએ અઈગયે સુરા નિરયા, પુવ ભવ લેમ્સ સેસે, અંતમુહુર્ત મરણ મિંતિ. ૨૮૫. અંતમુહુત્ત ઈિઓ, તિરિય નાણું હવન્તિ લેસ્સાઓ, ચરિમા નરાણું પણ નવ, વાસૂણ પુણ્વકોડી વિ. ૨૮૬. તિરિયાણુ વિ કિઈ મુઈ, ભણિય-મસેસપિ સંપર વચ્છ, અભિહિય દાર-ભહિય, ચઉગઈ જીવાણુ સામાન્ન. ૨૮૭. દેવા અસંખ નર તિરિ, ઈથી યુવેય ગર્ભ નર તિરિયા, સંપાઉથા તિ વેયા, નપુંસગા નારયાઈમા. ૨૮૮. આયંગુલેણુ વલ્થ, સરીર-મુસેહ-અંગુલેણ તડા, નગ-પૂઢવિ-વિમાણુઈ, મિણસુ પમાણુ-ગુલેણું તુ. ૨૮૯. સત્યેણુ સુતિષેણ વિ, છિનું ભિતું આ જ કિર ન સક્કા, તે પરમાણું સિદ્ધા, વયંતિ આઈ પમાણાણું. ર૯૦. પરમાણ તસણ, રહણ વાલઅગ લિખા ય, જૂય જય અદૃગુણે, કમેણુ ઉગ્નેહ-અંગુલકં. ૨૯૧. અંગુલ છકક પાઓ, દુગુણ વિહથિ સા દુગુણ હથે, ચઉહહ્યું ધણુ દુસહસ, કેસો તે જોયણું ચઉ. ૨૯૨. ચઉસયગુણું પમાણે, ગુલ મુસ્મહં–ગુલાઉ બેંધર્વા, ઉસેતું-ગુલ દુગુણું, વરસ્સાયં-ગુલ ભણિય. ૨૯૩. પુઠવાઈસુ પય, સગ વણ પય કુંત દસ ચઉદ, વિગલે દુદુ સુર નારય, તિરિ ચઉ ચઉ ચઉદસ નાસુ. ૨૯૪ એગિદિએસુ પંચસુ, બાર સગ તિ સત્ત અવીસા ય, વિગલેસ સત્તઅડ નવ, જલ ખહ ચઉપય ઉરગ ભુગે. ૨૫. અદ્ધ તેરસ બારસ, દસ દસ નવાં નરામ નિરએ, બારસ છવ્વીસ પણવીસ, હન્તિ કુલ કેડિ લખાઈ. ૨૬. ઈ. કેડિ સત્ત નવઈ લખા સ કુલાણ કોડીયું, સંવડmણિ સરેગિ દિ, નારયા વિયડ વિગલ ગજ્જુભાયા. ૨૯૭. અચિત્ત જેણિ સુર નિય, મીસ ગર્ભે તિભેય સેસાણું, સી ઉસિણ નિરય સુર ગમ્ભ, મીસ તેઉસિણ સેસ તિહા. ૨૯૮. હયગમ્ભ સંખવત્તા, જેથી કુમુયાઈ જાયંતિ, અરિહ હરિ ચકિક રામા, વંસી પત્તાઈ સેસ નરા. ૨૯, આઉસ બંધ કાલે, અબાહકાલે ય અંતસમાએ ય, અપવતણ–ણપવત્તણ, વિક્રમ-થુવકમા ભણિયા. ૩૦૦. બંધતિ દેવ નારય, અસંખ નર તિરિ છમાસ સેસાઊ, પરભાવિયાઊ સેસા, નિરૂવકમ તિભાગ સેસાઊ. ૩૦૧ સેવક્રમાઉયા પુણ, સેસતિભાગે અવ નવમ ભાગે, સત્તાવીસ ઈમે વા, અંતમુહુર્ત-તિમે વા વિ. ૩૦૨. જઈમે ભાગે બંધ, આઉસ ભવે અબાહ કાલ સે, અંતે ઉજજુગઈ ઈગ, સમય વકક ચઉ પંચ સમયે તા. ૩૦૩. ઉજ્જગઈ પઢમ સમએ, પરભવિય આઉય’ તહા-હારે, વકુકાઈ બીય સમએ, પરભાવિયાઉં ઉદય-મેઈ. ૩૦૪. ઈગ દુતિ ચઉ વકાસુ દુગઈસમએસ પરભવાહા, હુગ વકફાઈસુ સયા, ગ દ તિત્રિય અણહારા. રૂ૦૫,

Page #248

૨૦૨
સજ્જન સન્મિત્ર અહુકાલ વેયણિજ, કમ્મ અપેણ જમિઠુ કાલેણ, વેઈજજઈ જીગવ. ચિય, ઈન્ન સ-પએસગ્ગ, ૩૦૬ અપવત્તણિજજ-મેય, આઉં અહુવા અસેસ-કમ્મપિ, અંધ સમએ વિખદ્ધ', સિઢિલ ચિય તજહા જોગ. ૩૦૭. જ પુણુ ગાઢ નિકાયણ, અધેણું પુવમેવ કિલ અદ્ધ", ત' હોઈ અણુપવત્તણુ, જીગ્ન' કમ વેયણિજ કુલ ૩૦૮. ઉત્તમ ચરમ સરીરા, સુર નેરઈયા અસંખ નર તિરિયા, હુન્તિ નિરુવક્રમા, દુહાવિ સેસા સુજ્ઞેયવા. ૩૦૯. જેણાઉ-મુવઋમિજઈ, અલ્પ સમુત્થેણુ ઈયરગેણાવિ, સેા અઝવસાશુાઇ, ઉવકમ ણુવમા યો. ૩૧૦. અઝવસાણુ નિમિત્તે, આહારે વેચણા પરાઘાએ, ફાસે આણુાપાણ, સત્તવિહુ' ઝિજએ આઉં. ૩૧૧. આહાર સરીર 'ક્રિય, પજજત્તી આણુપાણુ ભાસ મણે, ચઉ ૫ચ પચ ઋષિય, ઇંગ વિગલા-સન્તિ સન્નીશુ. ૩૧૨. આહાર સરીર ઈંદિય, ઊસાસ ઊ મણેા-ભિનિવ્વત્તી, હેઈ જએ દલિયા, કરણ' પઈ સાઉપજત્તી. ૩૧૩. પણિયિ તિમલૂસા-સાઊ દસપણ ચઉ છ સગ અટ્ઠ, ઈગતિ ચઊવિંદીણ, અસન્નિસનીણું નવ દસય. ૩૧૪. સૌખિત્તા સ‘ઘયણી, ગુરુતર સયણિ મજ્જીએ એસા, સિરિ સિર ચંદ્રમુર્ણિદેણુ. નિમ્નિયા અલ્પ પઢણુરૃા. ૩૧૫. સખિત્તયરી ઉ ઇમા, સરીર-મેગાહણા ય સ`ઘયા સન્ના સ`ઠાણુ કસાય, લેસિદિય દુ સમુગ્વાચા. ૩૧૬. ઠ્ઠી દસણુ નાણું, જોડુ-વઆગા–વવાય ચવણ ઈ, પજત્તિ કિમાહારે, સન્નિ ગઈ આગઈ વેએ. ૩૧૭, મલાર હેમ સૂરીણ,સીસ લેસેણુ વિરય' સમ્મ, સંઘણિ રયણ-મેય, નદઉ જા વીરજિષ્ણુ તિત્થ. ૩૧૮.
૧૫. બૃહત્સ ંગ્રહણી ઉપયાગી પ્રક્ષેપ ગાથામે.
પચ સચા ખાવીસા, તિન્નેવ સચા ઉ હુંતિ છપ્પન્તા; (તન્તિ સયા અઢયાલા, સહુ કુમારમ્સ વઠ્ઠાઈ. ૧. સત્તસિયમણું; તિન્નેવ યા હુવન્તિ છપન્ના, તિનિ સયા અડયાલા, વટ્ટા માહિંદ સગ્ગસ. ૨. ચાવરિ ચુલસીયા, સુત્તરયા ધ્રુવે હુવે સયાઓ, કષ્પમિ ખ'ભલેાએ, વઢ્ઢા તસા ય ચઉરસા. ૩. તિ નય ચૈવ સયં, ચેવ સયા સય· ચ અણુઉય, કપ્પામ લ ́તગમિ, વઢ્ઢા તસા ય ચઉરસા, ૪. અઠ્ઠાવીસ ચ સયં, છત્તીસ–સય સયં ચ ખત્તીસ, કષ્પમિ મહાસુ, વઢ્ઢા તસા ય ચઉરંસા. ૫. અદ્રુત્તરસય સાલસ-સય પુણ્ અર્જુત્તર સય પુણ્યું, કષ્પમિ સહસ્સારે, વટ્ટા ત‘સાય ચઉર‘સા. ૬. અડસીઈ ખાણુઇ, અદૃાસીઈ ય હાઇ બેધવા, આણુયપાય કેપે, વઢ્ઢા તસા ય ચઉર'સા. ૭. ચઉસી ખાવત્તત્તર, અડસી ચેવ હાઇ નાયવા, આરણુ અશ્ર્ચય કલ્પે, વઢ્ઢા તંસા ય ચઉર'સા. ૮. પશુતીસા ચત્તાલા, છત્તીસા ડેટ્ટિમ'મિ ગેવિ, તેવીસા અદ્ભુવીસા ચાવીસા ચેવ મઝિમએ ૯. ઇક્કારસ સાલસ, ખારસેવ ગેવિન્ટે ... વિરમે હુંતિ, એ વટ્ટા તંસા, ચ। ય અણુત્તર વિમાણે. ૧૦. અચ્ચિ તહાશ્ચિમાલી વઇરાયણ પલકર ય ચંદાભ, સુરાભ સુક્કાભ, સુપઇટ્ટાભ ચટ્ટાભ.. ૧૧, સારસય માઇચ્ચા, વડ્ડી વરૂણા ય ગાયા ય, તુસિયા અવાષાઢા, અગ્નિ તહુ ચેવ રા ય. ૧૨. નાણુસ્સે કેવલીણું, ધમ્માયરિયસ સવ્વસાહૂણં, માઈ અવષ્ણુવાઈ, કિમ્મિસિય ભાવશુ. કુણુઇ. ૧૩. કાઊય ભૂઇકસ્મે, પસિણાપસિંઘે નિમિત્તમાવે, ઇşિ રસ સાય

www.jainelibrary frg

Page #249

૨૦૩
પ્રકરણદિ સંગ્રહ ગરૂઓ, અભિગ ભાવણું કુણઈ. ૧૪. તેસીયા પંચસયા, ઈક્કારસ ચેવ જોયણુ સહસ્સા, રયણાએ પત્થડતર, મેગે ચિય જોયણ તિભા. ૧૫. સત્તાણવઈ સયાઈ, બીયાએ પત્થર હેઈ, પણહત્તરિ તિત્તિ સયા, બારસ સહસ્સ તઇયાએ. ૧૬. છાવ સયં સોલસ, સહસ્સ એગો ય દે વિભાગાઈ, અઈજ સયાઈ, પણવીસ સહસ ધૂમાએ. ૧૭. બાવન્ન સહરસાઈ, પંચેવ હવંતિ જોયણ સયાઈ, પત્થડંમતર–મેય, છઠ્ઠી પુઢવીએ નેયવં. ૧૮. સીમંતઓ ત્થ પઢ, બીઓ પણ યત્તિ નામેણ, રભે (ભંતે) ય તત્ય તઈએ, હાઈ ચઉો ય ઉન્નતે. ૧૯ સભંતમસભાતે, વિર્ભ તે ચેવ સમો નિરઓ, અદ્મ ભંતો (તત્તા) પુણ, નવમે સીએત્તિ નાયબ્ધ. ૨૦ વકતંત-મવકકતે, વિકલા (વિકક તે) તહ ચેવ રેરૂઓ નિરઓ, પઢમાએ પુઢવીએ, ઇદયા એએ બેધડ્યા. ૨૧. ચણિએ થણએ ય તહા, મણએ ચ (વીણએ ય હેઈ નાય, ઘટ્ટ તહ સંઘટે, જિન્ને અવજિષ્ણએ ચેવ. ૨૨. લેલે લેલાવત્ત, તહેવ ઘણલાલુએ ય બેધવે, બીયાએ પુઢવીએ, ઈક્કારસ ઈદયા એએ. ૨૩. તત્તે કવિઓ તવણે, તાવણ પંચમો ય નિદડૂ (નિદાહો), છો પણ પજજલિઓ, ઉપજજલિઓ ય સત્તઓ. ૨૪, સંજલિઓ અદૃમઓ સંપજજલિઓ ય નવમઓ ભણિઓ, તઈયાએ પુઢવીએ, નવ ઈદય નારયા એએ, ૨૫, આરે તારે મારે, વચે તમાએ ય હાઈ નાય, ખાડખડે ખડખડે, ઈદય નરયા ય ચઉત્થીએ. ર૬. ખાએ તમને યતહા, ઊસે ઉ અંધએ ય તહાં તિમિલે, ઈ પંચમી પઢવીએ, પંચ નિરય ઈદયા હુતિ. ર૭. હિમ વદ્દલ લલકે, સિનિ નિરય ઈદયા ય છીએ, એગે ય સત્તમાએ, અપઈન્ટ્રણે ઉ નામેણું. ૨૮.
૧૬ શ્રી લધુ ક્ષેત્રસમાસ પ્રકરણ : વીર જયસેહરપય–પઈ પણમિણ સુગુરૂં ચ, મંદુ ત્તિ સસરણ, ખિત્તવિઆરાણુ-મુંછામિ. ૧. તિરિએગરજજુખિતે, અસંખ-દીદહીઉ તે સર્વે, ઉદ્ધારપલિઅર્પણવીસ, કેડાછેડી-સમતુલા. ૨. કુરૂ-સગરિણાવિ-અંગુલ. રોમે સગવારવિહિ-અડખડે, બાવસયં સહસ્સા, સગનઉઈ વિસલખાણ. ૩. તે ચૂલા પલ્લે વિ હ, સંખિજાજા ચેવ હુંતિ સકવિ, તે ઈકિક અસંખે, સહુએ ખંડે પકપેહ. ૪. સુહમાણ-નિશ્ચિમ-ઉસેહં, ગુલ–ચઉકેસ-પતિ ઘણવદે, પઈસમય-મણુગ્રહ, નિદૃઅગ્નિ ઉદ્ધાર લિલ ત્તિ. ૫. પઢ જંબૂ બીએ. ધાયઈસંડો આ પુખ તઈઓ, વારૂણિવરો ચી, ખીરવ પંચમે દીવો, ૬. ઘયવરદી છો. ઈખુરસો સત્તમ એ. અદ્માઓ, નદી રે આ અરૂણો, નવમો ઈચ્ચાઈઅસંખિજા. ૭. સુપસ-વત્થનામા, વિપડો ! તહાગરૂગઈઆ, ઈગનામંડાવ અસંખા, જાવ ય સુરાવલ ત્તિ. ૮. તો દેવ નાગે, જખે ભૂએ સયંભુરમણે અ, એ બે પંચ વિ દીવા, ઈગેગનામા મુણે અવા. ૯ ૫૮મે લવણે બીએ, કાલેદહિ એસએસુ સસુ, દીવસમ–નામયા જા, સયંભુરમણદહી ચરમ. ૧૦. બીએ તઈઓ ચરમેઉદગારસા પેઢમ–ચઉથ-પંચમગ, છવિ સનામરસા, ઇફખુરસા સેસ-જલનિહિ. ૧૧. જબુદ્દીવ પમાણું-ગુલ–અણુ-લખ-વટ્ટ-વિકૃખ છે,

Page #250

૪
સજ્જન સન્મિત્ર લવણાઈઆ સેસા, વલયાભા દુગુણદુગુણા ય. ૧૨. વયરામઇહિં નિઅનિઅ−ીવાદહિમઝ-ગણિઅ-મૂલાહિં, અર્જુચ્ચાહિઁ ખારસ, ચ-મૂલે-ઉવરિ-વૃંદાહિં. ૧૩. વિદ્ઘારદુગ-વિસેસ, ઉસ્સેહ-વિભત્ત-ખએ ચએ હાઈ, ઈઅ ચૂલાગિકૂિડાઈ, તુલ્લિ–વિક્òંભકરણાહિં. ૧૪. ગાઉર્દુગુચ્ચાઈ તયટ્ટ, ભાગ-રૂંદાઈ ૫૩મવેઇએ, દેસૂણ-દુજોઅણુ-વર,વણાઇ પરિડિઅ-સિદ્ધિ. ૧૫. વેઇસમેણ મહયા, ગવલ્ખ-કાએણુ સ‘પરિત્તાહિં, અદૃારસૂણ-ચઉભત્ત, પરિહિ-દાર તાહિઁ ચ. ૧૬. અર્જુચ્ચ-ચઉસુવિત્થર-૬પાસ-સક્કોસકુકુદારાહિં, પુવાઈ-માğઅ-દેવ,-દાર-વિજયાઇ-નામા.િ ૧૭. નાણામણિમય-દેડુલિ, કવાડ પરિઘાઈ દાર સેાહાહિં, જગહિં તે સબ્વે, દીવેાદિઠુંણા પિરખિત્તા. ૧૮. વરતિણ તેારણુ જય, છત્ત વાવિ પાસાય સેલ સીલવઢે, વેઇવણે વરમંડવ, ગિાસણુંસું રમતિ સુરા. ૧૯. ઇહુ અહિગારા જેસિં, સુરાણુ દેવીણ તાણમુષ્પત્તી, નિઅઢીવેાદહિનામે, અસંખઈમે સનયરીસુ. ૨૦. જ'બૂદીવા છહિં કુલ ગિરિહિં સનહિઁ તહેવ વાસેહિં, પુવાવર દીહેહિં, પરિછિન્નો તે ઇમે કમસેા. ૨૧. હિમવ‘સિહરી મહુદ્ધિમત્ર રુપિનિસઢા અ નીલવંતા અ, માહિર ૬ઃ ગિરિણા, ઉભએ વિ સવેઈઆ સવે. ૨૨. ભરહેવય ત્તિ દુગ, દુગ' ચ હેમવય રણુવયરુવ, હરિવાસ રમ્ભય દુગ', મજિજ્ઞ વિદેહુ ત્તિ સગ વાસા. ૨૩. દો દીા ચઉ વટ્ટા, વેઅ! ખિત્ત છક્કે મજઝમ્મિ, મેરુ વિદેહમઝે, પમાણુમિત્તો કુલગિરીશું. ર૪. ઇંગ દે ચઉ સય ઉચ્ચા, કણુગમયા કેણુગાયયા કમસા, તણિજ સુવેરૂલિઆ, ખદ્ધિ મઝ ભુંતરા દો દો. ૨૫. દુગ અડ ક્રુતીસઅકા, લખગુણા કમેણુ નઉઅસયભઈઆ, મૂલાવિર સમરુવ, વિત્થાર મિંતિ જુઅતિગે. ૨૬. બાવન્ન હુએ સહુ, બાર કલા આહિરાણુ વિત્યારા, મઝિમગાણુ દસુત્તર ખયાલસયા દસ કલા ય. ૨૭. અમ્ભિતરાણુ દુકલા, સાલસહસ્સ ડસયા સખાયાલા, ચચત્તસહસ દો સય, દસુત્તરા દસ કલા સવે. ૨૮. ઈંગ ચઉ સાલસ અકા, પુવ્રુત્તવિહીઈ ખિત્તજીઅલતિગે, વિત્થાર' સ્મૃિતિ તડ્ડા, ચઉસગ્નિ કે વિદેહસ્સ. ર૯.પંચ સયા છવીસા, છચ્ચ કલા ખિત્તપઢમન્નુઅલમ્મિ, ખીએ ઇગવીસસયા, પણુત્તા પંચ ય કલા ય. ૩૦. ચુલસીસય ઇંગવીસા, ઇક્કકલા તઇઅગે વિદેહિ પુણા,તિત્તીસસહસ છસય, ચુલસીઆ તા કલા ચર ૩૧, પણ પન્નસહસ સગ સય, ગુણુનઉ નવ કલા સયલવાસા, ગિરિ-ખિત્તક-સમાસે, જોઅણુલક્ષ્મ. હવ પુછ્યુ. ૩૨. પન્નાસસુદ્ધ બાહિર-ખિત્તે, દલિઅમ્મિ દુસય અડતીસા, વિન્નિ ય કલા ય એસા, ખંડચઉસ વિક્ખા. ૩૩. ગિરિરિ સવેઈદહા, ગિરિ-ઉચ્ચત્તાઉ દસગુણા દીહા, દીઠુત્ત અદ્ધરુંદા, સવે દસ જેઅણુવેહા. ૩૪. અહિં પઉમ-પુરીયા, મઅે તે ચેત્ર હુંતિ મહપુળ્વા, કેસરીઆ, અશ્મિ'તરિઆ કમેણેસું. ૩૫. સિરિલચ્છી હિરિબુદ્ધી. ધીકિત્તી નામિયાઉ દેવીએ, ભણવઇએ લિએ-વમાઉ વરમનિયા. ૩૬. જલુવરી કાસદૃગુચ્ચું, દહવિત્થર-પણસય’સ-વિદ્ઘાર, ખાડુલ્લ વિત્થરદ્ધ, કમલદેવીણ મૂલિલ્લ”. ૩૭. મૂલે કંઠે નાલે, ત વયરા–રિક્રૂ-વેરુલિઅરુવ, જબુયમઝ-તવણિજ-મહિઅદલ રત્તકેસરમ. ૩૮. કમલગ્નુપાય-હિલુચ્ચ, ક્રુગમય-કષ્ણુિગારિ ભણુ, મધ્ગકાસ
તેગચ્છિ

Page #251

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૨૦૫ પિહુદીહ, ચઉદસય-ચાલ–ધણુડ. ૩૯. પ૭િમદિસિ વિણુ ધણુપણુ–સય ઉચ હાઈજજય પિહુપસં, દારતિગ ઈહ ભવણે, મક્કે દહદેવિ-સયણિજજ. ૪૦. ત મૂલકમલદ્વપમાણ, કમલાણ અહિ-સએણું, પરિખિત્ત તબ્લવણેસ, ભૂસણાઈણિ દેવીશું. ૪૧. મૂલપઉમાઉ પુર્વિ, મહયરિયાણં ચઉહ ચઉ પઉમા, અવરાઈ સત્ત પઉમા, અણિઆહિવઈણ સત્તહ. ૪૨, વાય વાઈસુ તિસુસુરિ–સામનસુરાણુ સહસ પઉમા, અદ્ર દસ બાર સહસા, અગ્નઆઈસુ તિ પરિસાણું. ૪૩. ઈ. બીઅપરિફખે, તઈએ ચઉસુ વિ દિસાસુ દેવીણું, ચઉ ચઉ પઉમસહસ્સા. સોલસસહસાડડયરકખાણું, ૪૪, અભિઓગાઈ તિવલએ, દુતીસ-ચત્તા-શ્યાલ-લખાઈ, ઈગકેડિ વીસ લ ખા, સ વીસ સયં સવે. (પન્નાસ સહસ્સ વીસસય). ૪૫. પુવાવર મેમુહં. દુસુ દારતિગ પિ સદિસિ દહમાણા, અસિહભાગપમાણું, સતરણું નિગય નઈએ. ૪૬. જામુત્તર દાદુગ, સેસેસુ દહેસુ તાણ મેરુમુહા, સદિસિ દહાસિઅભાગા, તયદ્ધમાણ ય બાહિરિયા, ૪૭. ગંગા સિધૂ રત્તા, રત્તવાઈ બાહિર નઈચઉકર્ક, બહિદહ પુળ્યાવરદાર વિસ્થરં વહઈ ગિરિસિહરે. ૪૮. પંચ સય ગંતુ નિઅગા વત્તણુકૂડાઉ બહિમુહ લઈ, પણસય તેવીસેહિં, સાહિએ તિકલાહિં સિહરાઓ. ૪૯ નિવડઈ મગરમૂહોવમ વયરામય જિબ્લેિઆઈ વયરતલે, નિઅગે નિવાય કુંડે, સુ ત્તા વિલિ સ મ પ વાહણ. ૫૦. દહદાર-વિFરાઓ, વિત્થર-પન્નાસભાગ-જડ્ડાઓ, જત્તાઓ ચઉગુણ-દીવાઓ સવજિબ્બીઓ. ૫૧ કુંતે અડોઅણુ-પિહુલે જલઉવરિ કોસદુગમુચ્ચો, વેઈજુઓ નઈ. દેવિ-દી દહદેવિ-સમભવશે. પ૨. અણસ-પિહુરા, સવાયછપિહુલ-ઇતિદુવારા, એએ દસ્ડ કુંડા એવં અન્ને વિ નવર તે. ૫૩. એસિં વિસ્થાતિગ, પડુ સમદુગુણચઉગુણ-ગુણ, ચઉસ-સોલ-ચઉ–દે, કુંડા સવિ ઈહ નવઈ. ૫૪. એ અંચ નઈચઉકર્ક, કુંડાઓ બહિ-જુવાર-પરિવૂઢ', સગસહસ-નસમે, વેઅગિરિ પિ શિંદે ૫૫. તત્તો બાહિરખિન્નદ્ધ-મઝઓ લઈ પુત્ર અવર મુહં, નઈ–સત્તસહસ-સહિઅં, જગઈતલેણું ઉદહિમેઈ. ૫૬. ધુરિ કુંડ–દુવાર-સમા, પજજતે દસગુણા ય પિહુલને, સવ્વસ્થ મહનઈઓ, વિત્થર–પન્નાસ-ભાચુંડા. પ૭. પણખિત્ત-મહનઈએ, સદારદિસિ દહવિસુદ્ધ-ગિરિઅદ્ધ, ગલૂણ સજિગ્લી હિં, નિઅનિઅકુંડેસુ નિવડંતિ. ૫૮. નિઅજિન્મિઅ પિહલત્તા, પણવીસ સેણ મુત્ત મજઝગિરિ, જામમુહા પુવુદહિં, ઈસરા અવરઅહિ-મુવિતિ. ૫૯. હેમવઈ હિઅંસા, હિઆ ગંગદુગુણ-પરિવારા, એરણવએ સુવણુ-૫કૂલાઓ તાણ સમા. ૬૦. હરિવાસે હરિકતા, હરિસલિલા ગંગ-ચઉગુણનઈઆ, એસિ સમા રમ્પયએ, નરકંતા નારિકતા ય. ૬૧. સીઓઆ સીઆઓ, મહાવિદેહમિ તાસુ પત્તયં, નિવડઈ પણલખ, દુતીસસહસ અડતીસ નઈસલિલ. દર. કુરુનઈ ચુલસીસહસા, છગ્રેવંતરનઈઉ પઈવિજયં, દે દે મહાનઈઓ, ચઉદ-સહસ્સા ઉ પરેય ૬૩. અડસયરિ મહનઈ, બારસ અંતરનઈલ સેસાઓ, પરિઅરનઈ ચઉદ્દસ, લખા છપન્ન સહસા ય. ૬૪. એગારડ-નવકૂડા, કુલગિરિજુઅલત્તિશે વિ પત્તે, ઈઈ છપન્ના ચઉ ચાઉ, વખારેસુ નિ ચસિદ્દી. ૨૫. સોમણસિ ગંધમાયણિ, સગા સગ

Page #252

સજન સન્મિત્ર વિજપમિ માલવતિ પુણો, અદ્ર સયલ તીસ, અડ નદણિ અ૬ કરિશ્નડા. ૬૬. ઈ. પણસયઉચ્ચ છાસક્િસય કુડા તેસુ દોહરગિરીશું, પુખ્ય-નઈમે-દિસિ, અંતસિદ્ધકુસુ જિગુભવશું. ૬૭. તે સિરિગિહાઓ દેસય-ગુણ૫માણુ તહેવ તિદુવારા, નવર આડવીસાહિએ સગુણ દાર પમાણુમિહં. ૬૮. પણવીસ કોસસયં, સમચઉરસ વિથડા દુગુણમુચ્ચા, પાસાયા કૂડેસુ, પણસય ઉચ્ચસુ સેસેસ. ૬૯. બલ હરિસ્સહ હરિકૃડા, નંદણવણિ માલવંતિ વિજજુપસે, ઈસાણત્તરદાહિણ,દિસાસુ સહસુચ્ચ કણગમયા. ૭૦. વેસુ વિ નવ નવ, કૂડા પણવીસ–કાસઉચ્ચા તે, સવે તિસય છડુત્તર, એસુ વિ પુવંતિ જિશુકૂડા. ૭૧. તાણવરિ ચેઈહરા, દહ-દેવી-ભવણ-તુલ્લ–પરિમાણ, એસેસુ આ પાસાયા, અદ્વેગકેસ પિહુચ્ચત્તે. ૭૨. ગિરિકરિકૂડા ઉચ્ચત્તણાઉ, સમ-અદ્ધ-મૂ લુવરિ રૂંદા, રયણમયા નવરિ વિઅ-મઝિમ તિતિ કણગરવા. ૭૩. જંબૂણ્ય-રચયમયા, જગઈસમાં જંબુ-સામલી-કૂડા, અ૬૬ તેસુ દહદેવિ-ગિહસમાં ચારુ-ચેહરા. ૭૪. તેસિ સમસહકૂડા, ચઉતીસ ચુલ્લકુડ-જુઅલ, જબૂણુએસુ તેસુ અ, વેઅર્સ વ પાસાયા. ૭૫. પંચસએ પણવીસે, કૂડા સર્વે વિ જ બુદ્દીવાશ્મિ, તે પ વરવણ-જુઆહિ વેઈહિ પરિખિત્તા. ૭૬. સયરિ કૂડેસુ તહા, ચૂલા-ચઉવણ–તસુ જિગુભવણ, ભણિયા જંબુદ્દી, દેવયા સેસઠાણે ૭૭, કરિફૂડ-કુંડ-નઈ-દહ,-કુરુ-કંચણ-ચમલ સમવિઅડ્રેસ, જિગુભવણ-વિસંવાઓ, જે ત જાણુતિ ગીઅસ્થા. ૭૮. પુષ્યાવર-જલહિંતા, દસુચ્ચ સપિલ મેહલચઉકા, પણવીસુચા પન્નાસ–તીસ–દસ-અણુ-પિત્ત. ૭૯. વેઈહિં પરિખિત્ત, સખયરપુર-પન્ન-સટ્ટ-સેણિગા, સદિસિંદ-લેગપાલ-વગિ ઉવરિલ-મેહલયા. ૮૦, ૬ દુ-ખંડવિહિઅભરહે–રવયા દુદુ-ગુરૂગુહાય રુપમયા, દે દીહા વેઅ, હા દુતીસ ચ વિજએસ. ૮૧. નવર તે વિજયંતા, સબયર-પણુપન્નપુર-દસેણીઆ, એવં ખયરપુરાઈ, સગતીસસયાઈ. ચાલાઈ. ૮૨. ગિરિવિત્થર-દોહાઓ, અચ્ચ ચઉપિહુ-પસદારાએ, બારસપિહુલાઉ અડુ-ચયાઉ વેઅડું દુગુહાઓ. ૮૩. તમ્મન્ઝ-દુજે અણુ અંતરાઉ, તિતિવિથરાઉ દુબઈઓ, ઉમ્મગ્ન-નિમગ્ગાઓ, કડગાઉ મહાનઈ ગયા. ૮૪. ઈહ પઈભિક્તિ ગુણવન્ન,-મંડલે લિહઈ ચકિક દુસમુહે, પણસય ધગૃહ-માણે, બારેગડ-જઅણુએ. ૮૫. સા તમિસગુહા છએ, ચક્કી પવિસેઈ મખંડતે, ઉસહં અંકિઅ સો જીએ, વલઈ સા ખંડગાવાયા. ૮૬. યમાલ–નટ્ટમાલય–સુરાઉ વદ્ધઈ-નિબદ્ધ-સલિલાઓ, જા ચક્કી તા ચિટૂતિ, તાઓ ઉગ્દડિય-દરાઓ. ૮૭. બહિખંડતે બારસ-દોહા નવવિOડા અગ્નિપુરી, સા લવણ વેઅડ્ડ, ચઉદ-હિસય ચિગારકલા. ૮૮. ચવિસ–નઈપવેસે, નિત્યદુર્ગ માગ પભાસ અ, તાણું વરદામો, ઈહ સવે બિહુસય તિ ૮૯ ભરપેરવીએ છછઅર-મયાવસતિપણિ ઉસપિણીવં, પરિભમઈ કાલચક, દુવાવસાર સયા વિ કમા. ૯૦. સુમસુમમાં થ સુસમા, સુસમદુસમા ય દુસમસુસમાં ય, દુસમા ય દુસમદુસમા, કમુક્કમાં દુસુ વિ અરછકક્ર. ૯૧, પુણ્વત્ત પદ્ધિ સમય, અણુગહણ નિએ હવઈ પલિઓ, દસ કેડિકેટિ પલિએહિં, સાગરે હેઈ કાલસ. ૯૨. સાગરચઉતિદુકડા કેડિમિએ

Page #253

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૦૭
અરતિગે નરાણુ કમા, ઊ તિ હું ઇંગ પતિ, તિક્રુઇગકાસા તણુચ્ચત્ત'. ૯૩. તિદુગિર્દિણુંહિં તુરિયામલમિત્તે તેસિમાહારા, પિટ્ટેકરા દોસય, છપન્ના તલ ચ દલ. ૯૪. ગુણુવર્ણ તહુ પનર પન્નર અહિએ અવચ્ચપાલણયા, અવિ સયલજિઆ જીઅલા, સુમણુ સુરુવા ય સુરગઇમ. ૯૫. તેસિ મત્તગ ભિંગા, તુડિઅ*ગા જોઈ દીવ ચિત્તગા, ચિત્તરસા મણિઅગા, ગેઢાગારા અણુઅયપ્પા. ૯૬. પાણું ભાયણુ પિઋણુ, વિપતુ દીવપડુ કુસુમ માહારા, ભૂસણુ ગિહ વત્થાસણ, કષ્પદ્રુમા ઇસવિા દિંતિ. ૭. મહુઆઉસમ ગયાઈ, હયાઈ ચઉર'સડજાઈ અફ઼ેસા, ગા મહિટ્ટ ખરા, પણ સ સાણા′ દસમ'સા. ૯૮. ઈચ્ચાઈ તિરચ્છાણુ વિ, પાય' સખ્વારએસ સારિચ્છ, તઈઆરસેસિ કુલગર નયજિધમ્માઈ ઉત્પત્તી. ૯. કાલદુગે તિચઉત્થા રગેસુ એગૂણ નવઈ પક્ષેસુ, સેસિ ગએલું સિઝ‘તિ, હુંતિ પઢમતિમજિણિદા. ૧૦૦. આયાલસહસરિસ ભુંગાડાકોર્ડ અયરમાણુાએ, તુરિએ નરાઉ પુવ્વાણુ, કેડિ તજી કસચઉર’સ’. ૧૦૧. વિસેગવીસસન્ડ્રુસ, પમાણુ પંચમરએ સગકરૂચ્ચા, તીસદ્ધિ સયાઉ નરા, તયતિ ધમ્માઈઆણુતે. ૧૦૨. ખાગ્ગિવિસાઈઠું, હાહાભૂઆયાઈ પુહવીએ, ખગમીય વિઅઠ્ઠાઈસુ, નરાઇબીયં ખિલાઈસુ. ૧૦૩. બહુમચ્છ ચક્રવહનઈ ચઉપાસેસુ નવ નવ મિલાઇ, વેઢ઼ભયપાસે, ચઉઆલસય' ખિલાણેવ. ૧૦૪, ૫ચમ સમ છ‰ારે, દુકરૂચ્ચા વીસરિસઆઉ નરા, મચ્છાસિણા કુરૂવા કૂરા ખિલવાસિ કુઈગમા. ૧૦૫. નિર્દેજા નિવસણા, ખરવયણા પિઅરુઆઈરિદ્ધિઆ, થી છવિરસ ગખ્ખા, અઈદુ પસવા મહુસુઆ ય. ૧૦૬. ઈઅ અરણવસપ્પિણિ ત્તિ ઉસ્સપ્પણી વિવિવરીઆ, વીસ* સાગરકોડા કોડીએ કાલચક્કમિ. ૧૦૭. કુરૂદૃગિ હરિરમ્ભયવ્રુગિ, હેમવએરણુવત્તુંગ વિદેહે, કમસેા સયાવિિણ, અરયચક્કાઈસમકાલેા. ૧૦૮. હેમવએરણ્વએ, રિવાસે રમ્મએ ય રયણમયા, સદ્દાવઈ વિઅડાવ, ગંધાવ માલવ'તખ઼ા. ૧૦૯ ચઉ વદૃવિઅડ્ડા સાઈ, અરૂણુ પમ ૫ભાસ સૂરવાસા, મૂલવરિ પિઠુત્ત તહ, ઉચ્ચત્તે જોયણુસહસ્સ'. ૧૧૦. મેરુ વટ્ટો સહસ્સ કઢ્ઢા લક્ખસિ સહસ્તુવર, દસગુણ ભુવિ ત' સનવઇ, સિગાર'સ' વ્હિલમૂલે. ૧૧૧. પુવુવલ વયર સક્કર, મયકદો વિષે જાવ સમણુસ, લિહ‘ક રચય ક`ચણુ, મએ એ જ ખૂણુએ સેસે. ૧૧૨. તવિર ચાલીસુચ્ચા, વટ્ટા મૂવિરખાર ચઉ પિન્ડુલા, વેરૂલિયા વરચુલા, સિરિભવણુ પમાણુ ચેહરા. ૧૧૩. ચૂલાતલાઉ ચઉસય, ચઉનવઈ વલયરુવિવેક્ખ'ભ', બહુજલકુંડ પ ́ડગ વણુ... ચ સિહરે સવેઈ ૧૧૪. પન્નાસોઅણુ િં, ચૂલાએ ચઉદિયાસુ જિણુભવણા, સર્વિદેિસિ સક્કીસાણું, ચઉવાવિઝુઆ ય પાસાયા. ૧૧૫. કુલગિરિશ્ર્ચ ુરાણ, પાસાયાળુ ચિમે સમŕગુણા, પશુવીસ રુદ દુગુણા યામા ઈમાઉ વાવીએ, ૧૧૧, જિષ્ણુહુરખદ્ધિદિસિ જોઅણુ પણસય દીદ્ધપિન્ડુલ ચઉઉચ્ચા, અદ્ધસસિસમા ચડ્ડા, સિઅકણયસિલા સવેઇ, ૧૧૭. સિલમાણુŕસહસસ માણસીહાસહિ દેહિ આ, સિલ પ ુક`બલા રત્ત કબલા પુખ્વપચ્છિમ. ૧૧૮. જામુત્તરાઉ તાઓ, ઇંગેગસીહાસણાઉ અઇપુવા, ચઉસ વિ તાસુ નિયાસણ ક્રિસિભવજિમજણુ` હાઈ. ૧૧૯. સિહરા છત્તીસેહિ, સહસેહિં મેહુલાઇ પચ સએ, પિહુલ'

Page #254

સજજન સન્મિત્ર સમણુસવણું, સિલવિણ પંડગવણસરિષ્ઠ. ૧૨૦. તમ્બાહિરિ વિખભે, બાયોલસયાઈ દુસયરિ જીઆઇ, અÉગારસભાગ, ગુજઝ ત ચેવ સહસૂણું. ૧૨૧. તત્તો સદુસદ્દી સહસેહિં નદણું પિ તવ ચેવ. નવરિ ભવણ પાસાય તર૬ દિસિ કુમારિકૂડા વિ. ૧૨૨. નવસહસ નવસાઈ, ચઉપન્ના છગ્નિગારભાગા ય, નદણબહિ વિખભે, સહસૂણે હેઈ મઝમ્મિ, ૧૨૩. તદહા પંચસએહિં, મહિઅલિ તહ ચેવ ભટ્સાલવણું. નવરમિહદિગ્ગય શ્ચિઅ, કૂડા રણવિસ્થરં તુ ઈમ. ૧૨૪, બાવીસ સહસ્સાઈ, મેરુએ પુઓ આ પ૭િમ, ત ચાડસીવિહત્ત, વણમાણું દાહિષ્ણુત્તર. ૧૨૫. છવીસ સહસ ચઉસય, પણહત્તરિ તુ કુરૂનઈપવાયા, ઊભએ વિણિગયા ગય દૂતા મેરૂમુહા ચઉરે. ૧૨૬. અગેઆઈસુ પાહિણણ, સિઆ રસ પીઅ નીલભા, સેમણસ વિજ પહ, ગધમાયણ માલવતખા. ૧૨૭ અહલેયવાસિણીઓ દિસાકુમારીઉ અદૃ એએસિં, ગયદંતગિરિવરાણ, હિકુ ચિતિ ભવસુ. ૧૨૮. ધુરિ અંતે ચઉપણુસય, ઉચ્ચત્તિ પિત્તિ પણસયાસિસમા, દહત્તિ ઈમે છકલા, દુસય નવુત્તર સહસતી સં. ૧૨૯ તાણું તે દેવુત્તર કુરાઉ ચંદદ્ધસંઠિયાઉ દુવે, દસસહસવિસુદ્ધમહાવિદેહ દલસાણ પિહુલાઓ. ૧૩૦, નઈ-પુવાવર-કૂલે, કશુગમયા બલસમા ગિરી દે દે, ઉત્તરકુરાઈ જમગા, વિચિત્તચિત્તા ય ઇઅરીએ. ૧૩૧. નઇવહ-દીહા પણ પણ, હરયા દુદુદારયા ઈમે કમસો, નિસહો તહ દેવકુરુ, સૂરે સુલસો ય વિજજુપ. ૧૩૨. તહ નીલવંત ઉત્તર-કુરુ ચ દેવય માલરંતુ ત્તિ, પઉમદહ-સમા નવરં, એએસુ સુરા દસ-સનામા. ૧૩૩. અડસય ચઉતીસ
અણાઈ, તહ સેગ-સત્ત-ભાગાઓ, કારસ ય કલાઓ, ગિરિ-જમલ-દહાણું– મંતરયં. ૧૩૪. દહ--પુળ્યાવર-દસ-અણહિ, દસ દસ વિઅકૂડાણું, લસણું શુપમાણ, કચણગિરિણે દુસય સવે. ૧૩૫. ઉત્તરકુરુ-પુણ્વ, જંબૂણય જંબુપીઢમહેસુ, કેસ–દુગુચ્ચ કમિ વહૂમ, ચઉવસગુણું મજ. ૧૩૬. પણસય-વટ્ટ પિત્ત, ત પરિખિત્ત ચ પઉમઇએ, ગાઉદ્દગુચ-દ્ધપિત્ત, ચાર-ચઉદાર-કલિએ. ૧૩૭. તમઝે અડવિથર, ચઉચ્ચ મણિપીદિઆઈ જબુતરુ, મૂલે કદે ખધે, વરવયરા રિટુ-વેલિએ. ૧૩૮. તસ્સ ય સાહ-પસાહા, દલા ય વિંટા ય પલ્લવા કમસે, સેવન્ન જાથરુવા, રુલિ-તવણિજજ-જંબુણયા. ૧૩૯. સો રયયમય–પવાલો, રાયયવિડિમે ય રયણ-ફફલ, કોસદુર્ગ ઉઘેહે, થડ સાહા-વિડિમ-વિખંભે ૧૪૦. થુડસાહવિડિમદિહ ત્તિ, ગાઉએ અદૃ પનર ચઉવીસ, સાહા સિરિસ મભવણ, તમ્માણ સ વિડિમ. ૧૪૧. પુવિહૂ સિજજ તિસુ આસણાણિ, ભવસુ ણાકિઅ સુરસ્ત, સિ જબૂ બારસ વેઈ આહિ કમસે પરિખિત્તા. ૧૪૨. દહ૫ઉમાણે જ વિત્થર, તુ તમિહાવિ જ બુરૂ
ખાણું, નવરં મહયરિયાણું, ઠાણે ઈડ અગમહિસી. ૧૪૩. કસ-દુસએહિ જંબ, ચઉિિસં પુવસાલ–સમભાવણા વિદિસાસુ સસ-તિસમા, ચઉવાવિષ્ણુયા ય પાસાયા. ૧૪૪. તાણું તારેસુ અડ જિણ-કૂડા તહ સુરકુરાઈ અવર, રાયપી સામલિ-રુકુખે એમેવ ગર્લસ. ૧૪૫. બત્તીસ સેલ બારસ, વિજયા વકખાર અંતરનઈએ, મેરુવણાઓ પુવા-વરાસુ કુલગિરિ-મહનયંતા, ૧૪૬. વિજયાણ પિહુત્તિ સગ૬,-ભાગ બાર

Page #255

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૯ * ત્તરા વીસસયા, સેલાણું પંસસએ, સઈ–નઈ પન્નવીસ–સયં. ૧૪૭. રસે લસ-સહસ્સ પણુસ, બાણુ ઉઆ તહ ય દે કલાઓ ય, એએસિ સર્સિ, આયામો વણસુહાણું ચ. ૧૪૮. ગયદતગિરિવુચ્ચા, વખારા તાણ-મંતરનઈશું, વિજાણું ચ બિહાણુઈ, માલવતા પાહિણઓ. ૧૪૯ ચિત્તે ય બકૂડે નલિકૂડે ય એરસેલે ય, તિઉડે વેસમણે વિ ય, અજણ માયંજેણે ચેવ. ૧૫. અંકાવઈ પાવઈ, આસીવિસ તહ સુડાવડે ચંદે, સૂરે નાગે દેવે, સેલસ વફખાર ગિરિનામા. ૧૫૧. ગાહાવઈ દહવઈ, વેગવઈ તત્ત મત્ત ઉન્મત્તા, ખીરોય સીયસયા, તહ અંતેવાહિ ચેવ. ૧૫૨. ઉમ્મીમાલિણિ ગંભીર, માલિણ ફેણમાલિશું ચેવ, સવ્વસ્થ વિ દસજોયણું, ઉંડા કુંભવા એયા. ૧૫૩. કછુ સુક છે ય મહા કચ્છ કચ્છવાઈ તહા, આવત્તો મંગલાવો, પુકખલ પુકખલાવઈ. ૧૫૪. વધુ સુવ ય મહા વચ્ચે વચ્છાવઈ વિ ય, રમે ય રમ્મઓ ચેવ, રમણી મંગલાવઈ. ૧૫૫. પહુ સુપ હે ય મહા પહે પમ્હાવઈ તઓ, સંબો નલિનામાં ય, કુમુઓ નલિણવઈ. ૧૫૬. વધુ સુપે મહા વો પાવઈ ત્તિ ય, વગૂ તહા સુવાગૂ ય, ગધિલો ગધિલાવઈ. ૧૫૭. એએ યુવાવરગય વિઅલિય તિ નદિસિ દલસુ, ભરયુદ્ધ પુરિ સમાઓ, અમેહિ નામેહિ નયરીએ. ૧૫૮. ખેમા ખેમપુરા વિ અ, અરિ રિફુવઈ ય નાયબ્બા, ખગી મંજૂસા વિ ય, એ સહિપુરી પુંડરિગિણી ય. ૧૫૯ સુસીમા કુંડલા ચેવ, અવરાઈએ પહંકરા, અંકાવઈ પમ્હાવઈ, સુભા રયણસંચયા. ૧૬૦. આસપુરા સીપુરા, મહાપુરા ચેવ હવઈ વિજયપુરા, અવરાયા ય અવરા, અસોગા તહ વિઅગા ય. ૧૬૧. વિજયા ય જયંતી, જયંતિ અપરાજિયા ય બેધબ્બા, ચક્રપુરા ખગપુરા, હેઈ અવઝા અઉજઝા ય. ૧૬૨. કુડુમ્ભવા ઉ ગંગા સિંધૂઓ કચછ પણ્ડ પમુહેસુ, અસુ વિજએચું, સેસેસુ ય રત્ત રાવઈ ૧૬૩. અવિવકખિઊણુ જ ગઈ, સઈ વણમુહચકિક પિહુલત્ત, ગુણતીસસય દુવીસા, નઇતિ ગિરિઅતિ એગકલા. ૧૬૪. પણ તીસ સહસ ચઉસય, છડુત્તરા સલવિજય વિખંભે, વણમુહ દુગ વિકખભે, અડવન્ન સયા ય ચિયાલા ૧૬૫ સર સય પન્નાસા નઈ પિત્તિ ચઉવન્ન સડસ મેરૂવણે, ગિરિસ્થિરિ ચઉ સહસા, સવસમાસે હવઈ લકનં. ૧૬૬. જે અણુ સયદસગતે, સમધરણીઓ અહિ અહોગામા, બાયાલીસ સહસેહિં, ગાતું મેરૂમ્સ પછિએ. ૧૬૭. ચઉ ચઉતી ચ જિણ, જહન મુક્કોએ આ હુતિ કમા, હરિ ચકિક બલા ચઉરો, તીસ પરે અમિત દીવે. ૧૬૮. સસિદૃગ રવિદુગ ચાર, ઈહ દીવે તેસિં ચારખિત્ત તુ, પણ સય દસુતરાઈ, ઈગસ ભાગા ય અડયાલા. ૧૬૯, પનરસ ચુલસીઈસયં, છપન્ન ડચાલ ભાગમાણાઈ, સસિ સૂર મંડલાઇ, તવંતરાણિગિગહણાઈ. ૧૭૦. પણુતીસ જાણે ભાગ તીસ ચઉરે અ ભાગ સગભાયા, અંતરમાણું સસિણે, રવિણે પણ જાણે દુનિ ૧૭૧. દિવસે અસિઅસએ, પણ પણુસદ્દી આ મંડલા તેસિં, તીસહિઅ તિસય લવણે, કસિગુણવીસ સયં કમસ. ૧૭૨. સસિસસિ રવિરવિ અંતરિ, મઝે ઈગલખુ તિસય સાહૂણે, સાહિઅસયરિ પણચય, બડિ લખે છસય સાઠહિએ. ૧૭૩. સાહિએ પણ

Page #256

૨૯.
સજજન સન્મિત્ર સહસ તિહુત્તરાઈ, સસિ મુહુરંગાઈ ભષ્ણ, બાવન્નહિઆ સા બહિ, પઈમંડલ પઉણચઉવુઠ્ઠી. ૧૭૪. જા સસણે સા રવિણે, અડસયરિસએણ સીસએણુ હિઆ, કિંચૂણાણું અર સફ્રિભાગાણ સિહ વી. ૧૭૫. મળે ઉદયસ્થતરિ, ચઉનવઈ સહસ પણસય છવીસા, બાયાલ સભાગા, દિણુ ચ અક્રસ મુહત્ત, ૧૭૬. પઈમંડલ દિગૃહાણ, દુહ મુહૉગસટ ભાગાણું, અતે બાસમુહુત, દિણું નિસા તસ્ય વિવરી આ. ૧૭૭ ઉદયત્યંતરિ બાહિં, સહસા તેસ છસય તેસઠ્ઠી, તહ ઈગસસિ પરિવારે, રિખડવીસા ડસઈ મહા. ૧૭૮. છાસ સાહસ નવસય, પણહત્તરિ તાર કોડિકેડી, સન્નતરણ મુસેકં, ગુલમાણેણુ વા હુંતિ. ૧૭૯ ગહ--
રિખ તારગાણું, સખસસિસંખ સંગુ કાઉં, ઇશ્કિય દીવદહિમિ ય, હાઈમાણું વિઆહ, ૧૮૦. ચઉ ચઉ બારસ બારસ, લવ તહ ધાયઇન્મિ સસિસૂરા, પરઓ દહિદીસુ અ, તિગુણ પશ્વિક્ષ સંજુત્તા. ૧૮૧. નરખિત્ત જા સમસેણિ, ચારિણે સિગ્ધ સિઘતર ગઈ, દિપિમિતિ ખિત્તા સુમાશુઓ તે નરણેવં. ૧૮૨. પણસય સત્તત્તીસા, ચઉતીસસહસ્સ લકઈગવીસા, પુખરદીવઠ્ઠનરા, પણ અવરેણ પિચ્છતિ. ૧૮૩. નરખિત બહિં સસિરવિ, સંખા કરણુંતહિં વા હોઈ તહ તત્વ ય જોઈસિયા, અચલપમાણ સુવિમાણ. ૧૮૪. જંબૂ પરિહિ તિલકખા, સેલસહસ દસય પઉણુઅલવીસા, ધણુ અડવીસસયં ગુલ, તેરસસ સમહિઆ ય. ૧૮૫. સગય નઉઆકેડી, લકખા છપન્ન ચઉનેવઈ સહસા, સયં પઉણકેસ, સબસક્કર ગણિઅ. ૧૮૬. વટ્ટપરિહિં ચ ગણિબં, અંતિમખંડાઈ ઉસુ જિલં ચ ધણું બાહુ પિયર ચ ધર્ણ, ગણેહ એહિ કરણેહિં. ૧૮૭. વિખંભ વગ દહગુણ, મૂલ વઠ્ઠસ પરિરઓ હેઇ, વિખંભપાયગુણિઓ, પરિરઓ તસ ગણિઅપર્યા. ૧૮૮. એગાહુ ઉઝૂ સુશ્ચિમ, ગુણવીસ કલાઉસૂ હેઈ, વિઉમુપિહુતે ચઉગુણ ઉસુગુણિએ મલમિડ જીવા. ૧૮ ઈસુવાગિ છગુણ છવા વગજુએ મૂલ હાઈ ધણુપિ, ધણુગ વિસેસ સેસિં, દલિએ બહાદુગ હાઈ. ૧૯૦. અંતિમખંડસુસુણા. જીવં સંગુણિએ ચઉહિ ભUઊણું, લદ્ધમિ વગિએ દસ ગુણમિ મૂલ હવઈ પર. ૧૯૧. જીવા વગ્યાણ દુગે, મિલિએ દલિએ અ હોઈ જ મૂલ, વેઅઈણ તયં, સપિત્તગુણ ભવે પયર. ૧૯૨. એય ચ પયર ગણિ, સંવવહારેણ દંસિઅં તેણું, કિંચણ હોઈ ફેલ, અહિ પિ હવઈ સુહુમગણણ. ૧૯૩. પયર સોસેહ-ગુણો, હે ઈ ઘણો પરિરયાઈ સવં વા, કરણ-ગણુણુ-લસેહિં, જંતગ-લિહિઆઉ દ૬.વં. ૧૯૪. (પ્રથમઃ જંબૂ પાધિકારઃ સમાપ્ત) “અથ દ્વિતીય લવણસમુદ્રાધિકાર” ગતિર્થે લવણે ભય, અણ પણુનવઈસહસ જા તત્વ, સમભૂતલાઉ સગસય-જલવુ સહસમગહો. ૧૫. તેરાસિએણ મgિસિણું સંગુણિજ અંતિમગ, ત પઢમરાસિ–ભઈ, ઉહં મુણસુ લવણજ. ૧૬. હિÇવરિ સહસદસગ, પિહુલા મૂલાક સતર-સહસુચ્ચા, લવણસિહ સા તટવરિ, ગાઉદૃગ વઈ દુવેલ. ૧૯૭. બહુમઝે ચઉદિસિ ચલે, પાયાલા વયરકલસ-સંઠાણું, જે અણુ-સહસ્સ જા, તસગુણ હિડ્ડવરિ રૂદા. ૧૯૮. લખું ચ મજિઝ પિહુલા, જે અણુલકમં ચ ભૂમિમેગાતા, પુન્હાઈયુ વડવામુહ-કે જુવ-વેસર-બિહાણા. ૧૯

Page #257

પ્રકરણાદિ સ‘ગ્રહ
૨૧૧
અને લહુ પાયાલા, સગ સહસા અસયા સચુલસીઆ, પુવૃત્ત-સય‘સ-૫માણા, તત્થ તત્વ પ્એસેસુ. ૨૦૦. કાલેા આ મહાકાલેા, વેલ'અપભ જણે અ ચઉસુ સુરા, લિએવમાણેા તહ, સેસેસુ સુરા તયદ્ધાઊ. ૨૦૧. સન્થેસિ–મહેાભાગે, વાઊ મōિધૈયમ્મિ જલવાંઊ, કેવલ-જલ-મુસ્લેિ, ભાગદુગે તત્વ સામુજ્બ. ૨૦૨. બહુવે ઉદારવાયા, મુચ્છતિ મુહુતિ દુન્નિ વારાઓ, એગ-અહેારત્તા, તયા તયા વેલ-પરિવુઠ્ઠી. ૨૦૩. માયાલ-સિદ્ દુસ,િ-સહસા નાગાણુ મજઝુવરિ અહિં, વેલ' ધરતિ કમસેા, ચઢ઼ત્તરુ-લખ્ખુ તે સવે. ૨૦૪. માયાલ સહસ્સેહિં, પુન્નેસાણાઈ દ્વિસિવિટિસ લશે, વેલધરાણુવેલ ધરરાઇણ ગિરિસુ વાસા. ૨૦૫. ગાભે દગભાસે, સખે ઇંગસીમ નામિ ક્રિસ સેલે, ગેèા સિવદેવા, સખા આ માસિલા રાયા. ૨૦૬. કોડે વિજ્રન્રુપલે, કેલાસ રૂણપડે વિદિસિ સેલે, કક્કોશુ કમ, કૈલાસ રૂથ્થુપ્પડા સામી. ૨૦૭. એએ ગિરિણા સબ્વે, ખાવીસ ક્રુિઆ ય દસસયા મૂલે, ચઉસય ચઉવીસાહિઆ, વિચ્છિન્નાહુતિ સિહરતલે ૨૦૮. સતરસસય ઇગવીસા, ઉચ્ચત્તે તે સવેઇઆ સબ્વે, કણુગક-યય-ફાલિહ, દિસાસુ વિદિસાસુ રણમયા. ૨૦૯, નવ ગુરુત્તરિ ોઅણુ, અહિં જરિ ચત્ત પશુનવભાયા, એએ મઝે નવ સય, તેસŕા ભાગ સગસયરી. ૨૧૦. હિમવંતતા વિદિસી–સાણા/ગયા સુ ચઉસુ દાઢાસુ, સગ સગ અંતરઢીયા, પઢમચઉ≠· ચ જગઇ. ૨૧૧. ોઅણુતિસઐહિં ત, સયસયવુડ્ડી અ છસુ ચઉસ, અનુન્ન-જીગઈ-અતરિ, અંતરસમન્વિત્થરા સબ્વે, ૨૧૨. પઢમચઉચ્ચ મહિં, અાઈઅ-જમણે અ વીસ'સા, સરિસ હુઁ પર, મજઝિિસઁ સન્નિ કાસદુગ. ૨૧૩, સવે સવેઈઅ'તા, પઢમ–ચઉક્કમ્મિ તેસિનામાઈ, એગામ આભાસિઅ, વેસાણિઅ ચેવ લગૂલે. ૨૧૪. ખીમ-ચઉક્કે હયગય-ગાસક્કલિપુખ્વ-કણુના માણા, આયસ મિંઢગ અએ-ગાપુવમુહા ય તઇઅશ્મિ. ૨૧૫. હુય ગય હરિ વગ્ધ મુહા, ચઉત્થએ આસકણુ હરિકણ્ણા, અકણું કર્ણોપાવરણ, દીએ પચમચઉક્કમ્મિ. ૨૧૬, ઉમુહા મેહમુહા, વિજન્તુમુહેા વિજજીદ ત છ‰શ્મિ, સત્તમગે દ ંતતા, ઘણુ લŕ-નિગૂઢ-સુદ્ધા ય. ૨૧૭. એમેવ ય સિહરિશ્મિ વિ, અડવીસ' સબ્ધિ હુંતિ છપન્ના, એએસ જુઅલરુવા, પલિમ-સખ`સ-આઉ ના. ૨૧૮. જોઅણુ-દસમ સ-તણું, પિડ્ડિકરડાણ-મેસિ ચઉસડ્ડી, અસણ. ચ ચઉત્થાએ ગુણસીદિણુ વચ્ચપાલયા. ૨૧૯. પચ્છિમદિસિ સુદ્ઘિમ. લવણુસામિણા ગાઅમુત્તિ ઇડુદીવેા, ઉભએ વિ જ ખુલાવણુ, ૬ ૬ રવિદીવા ય તેસિંચ. ૨૨૦. જગઇ-પરૂપર-અતરિ, તહુ વિત્થર ખારોઅણુસહસ્સા, એમેવ ય પુવદિસિં, ચંદચઉક્કસ ચઉ દીવા. ૨૨૧. એવં ચિત્ર બાહિર, દીવા અદ્ભુઃ પુળ્વ પચ્છિમ, ૬૬ લવણુ છ છ ધાયઈસંડ સસીણું રવિણુચ, ૨૨૨, એએ દીવા જલુવિર, અહિં જોઅણુ સદ્ગુ′સીઇ તડા, ભાગા વ અ ચાલીસા, મઝે પુણ કેસિદુગમેવ. ૨૨૩. કુલગિરિ પાસાય સમા, પાસાયા એન્નુ નિઅ નિ પહૂં, તડુ લાવણુ જોઇસિઆ, દગાલિહુ ઉડ્ડલેસાગા. ૨૨૪. (અથ તૃતીયઃ ધાતકીખ‘ડદ્વીપાધિકાર :) • જામુત્તર દીહેણું,દસસય સમ પિપ્ડલ પણસયુસ્ચેણું, ઉસુયાર ગિરિદુગે, ધાયઈસ ડા દુહ વિદ્યુત્તો. ૨૨૫. ખડગે છ છ ગિરિણા, સગ સગ વાસા ય અરવિવરરુવા, પુરિ અતિ સમા

For Private & Personal Use,Only

Page #258

૨૧૨
સજ્જન સન્મિત્ર ગિરિણા, વાસ પુછુ પિઠુલ પિઠ્ઠલયરા. ૨૨૬. દ્રુહ કુંડુ ત્તમ, મેરૂ સય... વત્થર વિઅઠ્ઠાણુ, વટ્ટગિરી. ચ સુમેરૂ, વજ્રમિડુ જાણુ પુન્નસમ, ૨૨૭, મેરૂદુંગ. પિ તહ શ્ચિમ, નવર' સેામણુસ હિંદુરિ દેસે, સગ અડ સહસ ઊણુ ત્તિ, સહસપસીઇ ઉચ્ચત્ત. ૨૨૮. તહુ પણનવઇ ચઉનઉઅ, અદ્ધચઉનઉએ અદ્ભુતીસા ય, દસ સયાઇ કમેણું, પશુઠાણુ પિષુત્તિ હિટ્ટાઓ. ૨૨૯. નર્ક-કુંડ-દીવ-વણુમુહ,-દહ-દીRsરસેલ-કમલવિત્થાર, નઈ-ઉંડત્ત ચ તડ઼ા, દહ-દીત્ત' ચ ઇહુ દુર્ગુણું. ૨૩૦. ઇગલક્ષુ સત્તસહસા, અડ સય ગુણુસીઈ ભસાલવણ', પુવાવર-ટ્વીટુ' ત., જામુત્તર અર્જુસી ભઈએ. ૨૩૧ મહિ ગયદ'તા દીહા, પણલક્ષ્મણૢસરિસહસ દુર્ગુણુડ્ડા, ઈઅરે તિલક્ષ્મ છપ્પન્ન-સહસ્સ સય દુન્નિ સગવીસા. ૨૩૨. ખિત્તાણુમાણુએ સેસ,-સેલ-નઇ-વિજય વણુમુહાયામા, ચલક્ષ્મ-દી、 વાસા, વાસ-વિજય-વિદ્ઘરા ઉ ઇમેા. ૨૩૩. ખિત્ત’ક-ગુણ ધ્રુવ કે, દા સય બારૂત્તરૈદ્ધિ પવિભત્ત, સવ્વત્થ વાસવાસા, હુવેઇ ઇહુ પુણ્ ય ધ્રુવ કા ૨૩૪. રિ ચઉદ લખ દુસહસ, દોસગનઉ ધ્રુવં તા મઝે, દુસય અડુત્તર સત્ત ટ્વિસહસ છવ્વીસ લખ્ખા ય. ૨૩૫. ગુણુવીસ સયં ખત્તીસ, સહસ ગુણુયાલ લક્ષ્મ ધ્રુવમ તે, નઇગિરિવણુમાણુવિસુદ્ધમિત્તસેાલ સપિડુ વિજયા. ૨૩૬. નવ સહસા છસય તિઉત્તરા ચ, છચ્ચેવ સાલ ભાયા ય, વિજયહુિત્ત નૠગિરિ-વણુવિજયસમાસ ચઉલક્ષા. ૨૩૭. પુ′ જ પુરી અ તરૂ, પરમુત્તરકુડ્સ ધાઈ મહુધાઇ, રૂક્ષ્મા તેસુ સુદ'સણુ, પિયત‘સણ–નામયા દેવા. ૨૩૮. વાસીસુ અ મિલિમ, એગે લક્ખા અ અડસયિર સહસા, અરૃ સયા ખાયાલા, પરિદ્ધિતિગ ધાયઈસૐ, ૨૩૯. (અથ ચતુથ : કાલેાદસ્યાધિકાર:) કાલાએ સવ્વત્થ વિ, સહકુંડા વેલ-વિરદ્ધિએ તત્થ, સુસ્થિઅ-સમ-કાલ,-મહાકાલ સુરા પુખ્વપચ્છિમએ. ૨૪૦. લવણુમ્મિ વ હુસ‘ભવ, સિદ્વિદીવા ઠંડું પિ નાયબ્બા, નવર' સમતએ તે, કેાસ દુગુચ્ચા જલસુરિ. (અથ પચમ : પુષ્કરદ્વીપા સ્થાધિકાર: ) ૨૪૧. પુખ઼રદલ-મહિ—જગઇ બ, સઢિઓ માણુસુત્તરા સેલા, વેલધગિરિમાણેા, સીહનિસાઈ નિસઢ-વન્નો. ૨૪૨. જહુ ખિત્તનગાઇ ણુ, સ‘ઠાણા ધાઈએ તહેવ 'હું, દુગુણા અભસાલે, મેસુયારા તહા ચેવ. ૨૪૩. ઈડુ બાહિરગયદ તા ચા ટ્વીટુત્તિ વીસ-સયસહસા, તેઆલીસ સહસ્સા, ઉણવીસ હિઆ સયા દુન્નિ. ૨૪૪. અમિ ંતર ગયતા, સાલસ લક્ષા ય સહસ છવ્વીસા, સેલહિંઅ સમમેગ, દત્તે હુંતિ ચો વિ. ૨૪૫. સેસા પમાણુએ જ, જ`બૂદીવાઉ ધાઈએ ભણિઆ, દગુણુા સમા ય તે તહ, ધાયઇ–સંડાઉ ઇહુ નેયા. ૨૪૬. અડસી-લખ્ખા ચઉદસ,-સહસા તહુ નવસયા ય ઈંગવીસા, અભ્ભિતર વરાસી, પુવ્વત્તવિહીઈ ગણવે. ૨૪૭. ઇંગ કડિ તેર લખ્ખા, સહસા ચઉચત્ત સગસય તિયાલા, પુક્ષ્મરવરદીવ′′, વાસી એસ મઝમ્મિ. ૨૪૮. એગા કાઢ અડતીસ, લખ ચઉદ્ધત્તરી સહુસ્સા ય, પંચ સયા પણુસટ્ટી, વરાસી પુક્ષ્મરËતે, ૨૪૯. ગુણવીસસહસ સગસય, ચઉનઉઅસવાય વિજયવિક્ખભા, તહુ ઠંડુ મવિહુસલિલા, પવિસતિ અ નરનગસ્સાહા, ૨૫૦. પુક્ષ્મરઠ્ઠલપુ॰વાવર–ખંડતા સહસ્ર દુગ પિહુ દુકુંડા, ભણિયા તાણું પુણુ, બહુસ્સુયા

Page #259

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ (ગીયસ્થા) ચેવ જાણુતિ. ૨૫૧. ઈહ પઉમ–મહાપઉમા, રૂખા-ઉત્તરકુરુસુ પુવૅ વ, તેસુ વિ વસંતિ દેવા, પઉમે તહ પુંડરીઓ અ. ૨૫૨. ગુણહત્તરિ પઢશે, અડ લવણે બી અદિવિ તઈ અદ્ધ, પિહુ પિહુ પણસય ચાલા, ઇગ નરખિ સયલગિરિ. ૨૫૩. તરહ સય સગવન્ના, તે પણ મેહિ વિરહિઆ સ, ઉસ્સહ પાય કંદા, માશુસસેલે વિ એમેવ. ૨૫૪. ધુવરાસીસુ તિલકખા, પણ પન્ન સહસ છસય ચુલસીઆ, મિલિઆ હવંતિ કમસે, પરિહિતિગં પુખરદ્ધરૂ. ૨૫૫. નઈદહાણુથણિઆગણિ જિણાઈનરજમમરણકાલાઈ પણયાલલકખજો અણ નરખિત્ત મુરૂ નો પુરઓ. ૨૫૬. ચઉસુ વિ ઉસુઆરેસું, ઇકિકકકે નરનગમ્મિ ચત્તારિ, કૂડવરિ જિગુભવણ, કુલગિરિજિણભરણપરિમાણ. ૨૫૭. તો દુગુણ પમાણા, ચઉદાર ધુત્ત વણિણી સરુવે, નદીસરિ બાવન્ના, ચઉ કુંડલિ રૂઅગિ ચત્તારિ. ૨૫૮. બહુસંખવિગપે રૂઅગ, દીવિ ઉચ્ચત્તિ સહસ ચુલસીઇ, નરનગસમ રૂઅગે પુણ, વિથરિ સયઠાણિ સહસંકે. ૨૫૯ તસ્સ સિહરશ્મિ ચહરિસિ, બીઅસહસિગિગુ ચઉથિ અ૬૬, વિદિસિ ચ ઈ ચત્તા, દિસિમરી ફૂડ સહસંકા. ૨૬. ઈહ કઈવય દીદહી વિઆરલેસે એ વિમણિવિ, લિહિઓ જિણગણતરગુરૂ સુઅ સુઅદેવી પસાએણ. ૨૬૧. સેસાણ દીવાણુ તહેદહીણું, વિઆરવિOારમણેરપાર. સયા સુઆએ પરિભાવવંતુ, સર્વ પિ સવનું મઈક્કચિત્તા. ૨૬૨. સૂરીહિ જ રયણસેડરના મહિં, અપત્યમેવ રઇએ નરખિત્તવિક, સહિએ પરણું સુઅહિં લેએ, પાઉં તે કુસલરંગમઈ સિદ્ધિ. ૨૯૩.
૧૬. શ્રી વૈરાગ્યશતકમ્ સંસારંમિ અસારે, નચિ સુહું વાહિ વેઅણુ પઉરે, જાણો ઈહિ જીવો, ન કુણઈ જિદેસિય ધમ્મ. ૧. અજજ કલ પર પરારિ. પુરિસા ચિંતઃતિ અસ્થસંપત્તિ, અંજલિગ વ તેય, ગલંતમાઇs૬ ના પિચ્છતિ. ૨. જે કટલે કાયવૂ, ત અજજ ચિય કરેહ તરમાણું, બહુવિધે હુ મહત્તો, મા અવરહ પડિહ. ૩. હી સંસાર સહારં, ચરિય નેહાણુરાગ રત્તાવિ, જે પુછવહે દિઠા, તે અવરહે ન દીસતિ. ૪. મા સુઅહ જગિઅલ્વે, પલાઈઅવંમિ કીસ વીસમેહ, તિત્તિ જણું અલગ્ન, , અ જરા અ મળ્યુ અ. ૫. દિવસનિસા-ઘડિમાલ, આઉ–સલિલ જીઆણુ ધિસૂર્ણ, ચદાઈશ્ચ-બલ્લા, કાલ-રહદૃ ભમાતંતિ. ૬. સા નત્યિ કલા તં નત્યિ, ઉસ ત નત્યિ કિંપિ વિજ્ઞાણું, જેણે ધરિજજઈ કાયા, ખજજતી કાલસપેણું. ૭. દીહરણિંદ-નાલે, મહિઅર-કેસર દિશા–મહદલિલ્લે, ઉ પીઆઈ કાલભમર, જશુમયરંદ પુણવિપઉમે. ૮. છાયામિણ કાલે, સયલજીઆણું છલ ગેસ, પાસ કવિ ન મુંચઈ, તા ધમે ઉજજમે કુણહ. ૯. કાલમિ અણાએ, જીવાણું વિવિહક સ્મ-વસગાણું, તે નચિ સંવિહાણું, સંસારે જ ન સંભવઈ. ૧૦. બધવા સહિણે સવે, પિયામાયા પુત્તભારિયા, પઅવણાઉ નિઅત્તતિ, દાઊણું સલિલ જલિં. ૧૧. વિહઠતિ સુઆ વિહતિ, બંધવા વલ્લહા ય વિહુતિ, ઈકો કહેવિ ન વિહાઈ, ધબ્બો રે જીવ! જિણભણિએ. ૧૨. અડકમ્પ-પાસબદ્ધો, જીવે સંસાર-ચારએ ઠાઈ, અડકશ્મ-પાસ મુકો, આયા સિવમદિરે

Page #260

૨૧૪
સજન સન્મત્ર ઠાઈ. ૧૩. વિહો સજજણસંગે, વિસયસુહાઈ વિલાસલલિઆઈ, નલિણીદલગ્ન ધોલિર, જલલવ પરિચંચલ સવં. ૧૪. તે કલ્થ બલં ત કથ, જુવર્ણ અંગચંગિમા કહ્યુ, સવમણિચ્ચ પિચ્છહ, દિ૬ નફ્ટ કર્યા તેણ. ૧૫. ઘણુકશ્મ પાસબદ્ધ, ભવનયર ચઉ
પહેસુ વિવિહાઓ, પાવઈ વિબણાઓ, છ કે ઇથ સરણે સે. ૧૬. ઘેરંમિ ગમ્મુવાસે, કલમલ જ બાલ અસુઈબીભછે, વસિઓ અણુતખુત્તો, જો કમ્માણુભાવેણું. ૧૭. ચુલસીઇ કરિ લોએ, જેણુણું પમુહસયસહસાઇ, ઈક્કક્કમ્મિ આ જીવો, અર્ણતખનો સમુપો. ૧૮. માયા પિય બંધૂહિં, સંસારહિં પૂરિઓ લેઉ, બહુણિ નિવાસીહિં, ન ય તે તાણું ચ સરણું ચ. ૧૯. જી વાહિ વિલો, સફરો જીવ નિજજલે તડક઼ઈ સયલ વિ જણે પિછઈ, કે સકે વેઅણુ વિગમે. ૨૦. મા જાણુસિ જીવ તમં, પુત્તકલત્તાઈ મઝ સુહeઊ, નિઉણું બંધણુ મેય, સંસારે સંસદંતાણું. ૨૧. જણણી જાયઈ જાયા, જાયા માયા પિયા ય પુત્તો ય, અણવસ્થા સંસારે, કમ્યવસા સવ-જીવાણું. ૨૨. ન સા જાઈ ન સા જોણી, ન ત ઠાણું ન ત કુલં, ન જાયા ન મયા જસ્થ, સવે જીવા અણુત ૨૩. તે કિપિ નથિ ઠાણું, એ વાલકેડિમિત્તપિ, જસ્થ ન જવા બહુસે, સુહદુખ પરંપર પત્તા. ૨૪. સવ્વાઓ રિદ્ધીઓ, પત્તા સોવેવિ સયણ સંબધા, સંસારે તા વિરમસુ, તત્તો જઈ મુણસિ અપાયું. ૨૫. એગો બંધઈ કમ્મ, એ વહ બંધ મરણ વસઈ, વિસઈ ભવમિ ભમડઈ, એગુ ચિએ કમ્મલાવ. . અને ન કુણઈ અહિય, હિયપિ અગ્યા કઈ ન હુ અને, અ૫કયે સુહદુકખં, ભુંજસિ તા કીસ દીણમુહે. ૨૭. બહુઆરંભ વિદ્વત્ત, વિત્ત વિલસંતિ જીવ! સયણગણું, તજણિય પાવકર્મા, આણ. હવસિ પુણે તુમ ચેવ. ૨૮. અહ દુખિઆઈ તહ ભુખિયાઈ જહ ચિંતિઆઇ ડિભાઈ, તહ દેવપિ ન અપા, વિચિતિઓ જીવ! કિ ભણિમ. ૨૯. ખણભંગુર સરીર,
છો અનો અ સાસયસ, કમ્યવસા સંબંધે, નિમ્બધ, ઈર્થ કે તુઝ. ૩૦. કહ આયં કહ ચલિય, સુમપિ કહ આગએ કહે ગમિહી, અનુત્તપિ ન યાણહ, જીવ! કુટુંબ કઓ તુઝ? ૩૧. ખણભંગુરે સરીરે, મણુઅભાવે અભડલ સારિચછે, સર ઈરિયમેત્ત, જે કીરઈ સેહણે ધમે. ૩૨. જમ્મદુખં જરા દુખ, રોગા ય મરણાણિ ય, અહે દુખે હુ સંસાર, જ0 કીસંતિ જતુણે. ૩૩. જાવ ન ઇંદિયહા, જાવ ન જરરખસી પરિપકુરઈ, જાવ ન રેગવિઆર, જાવ ન મચ્યું સમુદ્વિઅઈ. ૩૪, જહ ગેહંમિ પલિતે, કુવ ખણિઉં ન સક્કએ કેઈ, તહ સંપત્તે મરણે, ધમ્મ કહ કીરએ જીવ! ૩૫ વમદસાસયમેય. વિજજુલયા ચંચલ જએ અં, સંઝાણુરાગ સરિસ, ખણુરમણીએ ચ નાન્ન, ૩૬. ગયકન્ન ચંચલાઓ, લચ્છીઓ તિઅસ ચાવ સારિછ, વિસયસુહ જીવાણું, બુઝસુ રે જીવ! મા મુક્ઝ. ૩૭. જહ સંઝાએ સઉણણ, સંગમે જહ પહે એ પહિઆણું. સમયાણું સંગે, તહેવ ખણભંગુરે જીવ ! ૩૮ નિસાવિરામે પરિભાવયામિ, ગેહે પલિત કિમલહ સુયામિ,ડઝત મડપાયું સુવિખયાણિ જ ધમ્મરહિએ દિઅહા ગમામિ ૩૯ જા જા વચ્ચઈ રયણી. ન સા

Page #261

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૨૧૫ પડિનિયત્તઈ, અહમ્મ કુણમાણસ, અહલા જતિ રાઈઓ. ૪૦. જસ્ટ ડત્યિ અગ્રુણ સબં, જસ વ ષત્યિ પલાય. જે જાણે ન મરિસામિ, સો હું કંખે સુએ સિયા. ૪૧. દંડકલિ કરિતા, વચ્ચતિ હ રાઈઓ ય દિવસા ય, આઉસ સંવિલંતા, ગયાવિ ન પુણે નિયનંતિ. ૪૨. જહેહ સીહ વ મિયં ગહાય, મ નર છે હુ અંતકાલે, ન તસ્સ માયા વ પિયા વ ભાયા, કાલંમિ તમિંસ હરા ભવંતિ. ૪૩. જીએ જલબિંદુસમ, સંપત્તીઓ તરંગલાઓ, સુમિણય સમ ચ પિમ્મ, જે જાણતુ ત કરિજજાસુ. ૪૪. સંજીરાગ જલબુબુવમે, છવિએ ય જલબિંદુ ચંચલે, જીવણે ય નઈ વેગ સનિભે, પાવજીવ! કિમિય ન બુઝસે. ૪૫. અન્નત્થ સુઆ અન્નત્થ, ગેહિણું પરિઅણડવિ અન્નત્થ, ભૂઅબલિશ્વ કુટુંબ, પકખત્ત હયાં તેણ. ૪૬. જીવેણ ભવે ભવે, મિલિયાઈ દેહાઈ જાઈ સંસારે, તાણું ન સાગરેહિં, કીરઈ સંખા અણહિં. ૪૭. નયણે દર્યપિ તાસિં, સાગરસલિલાઓ બહુયર હેઇ, ગલિય અમાણણું, માઊણે અન્નમન્નાણ. ૪૮. જ નરએ નેરઇયા, દુહાઈ પાવંતિ ઘોર | તાઈ, તત્તો અણુતગુણિયે, નિમિષે હું હઈ. ૪૯ સંમિ વિ નિગમ, વસિઓ રેજીવ ! વિવિહકમ્યવસા, વિસતંતે તિખદુ, અણુ તપુગલપરાવજો. ૫૦. નિહરીઅ કવિ તો, પત્તો મણુઅત્તર્ણપિ રે જીવ! તથવિ જિણવર ધમ્મો, પતે ચિંતામણિ સરિ. ૫૧. પવિ તમિ રે જીવ, કુણસિ પમાય તેમ તમંચે, જેણે ભવંધ, પુણેવિ પડિઓ દુહં લહસિ. પ૨. ઉવલદ્ધો જિણધર્મો, નય અણુચિરણે, પમાયદેસણું, હા જીવ અપેવેરિ અ, સુબહું પરઓ વિસૂરિહિસિ. સોઅતિ તે વરાયા, પચ્છા સમુવÊયમિ મરણ-મિ, પાવ૫માય-વસેણું, ન સચિઓ જેહિ જિસુધો . ૫૪. ધી ધી ધી સંસાર, દેવ મરિઊણ જતિરી હેઈ મરિઊણ રાયારાયા, પરિપચઈ નિરય–જાલાહિં. ૫૫. જાઈ આણહે જીવો દુમન્સ પફ વ કમ્મવાય-હ, ધણધન્નાહરણાઈ, ઘર–સયણકુટુંબ મિલેવિ. પ૬. વસિય ગિરીસુ વસિય, દરીસુ વસિય સમુદ્રમર્ઝામિ, રુખગેસુ ય વસિય, સંસારે સંસરતેણું. પ૭. દેવે નેરઈઉ ત્તિ ય, કીડ પયંગુત્તિ માણસ એસે, વસી ય વિરુ, સુહભાગી દુકુખભાગી ય. ૫૮. રાઉત્તિ ય દમગુત્તિ ય એસ સવાગુત્તિ એસ વેયવિ, સામી દાસે પુજે, ખત્તિ અધણ ધણવદત્તિ. ૫૯. નવિ ઈલ્થ કેઈ નિઅમે, સકસ્મ-વિણિવિદ્ર-સરિસ-કયચિઠે, અનુત્તરવસે, નડુબ્ધ પરિઅત્તએ જી. ૬૦. નરએસુ અણાઓ, અણવમાઓ અસાયબહલાઓ, રેજીવ!તએ પત્તા, અણુંતખુ બહુવિહાઓ. ૬૧. દેવત્તે અણુઅત્ત, પરાભિઓગત્તર્ણ ઉવગએણું, ભીસણાં બહુવિહં, અણુતખુન્ત સમણુભૂઅં. ૬૨. તિરિયગઈ અણુપત્ત, ભીમ મહાવે અણુ અણગવિહા, જમ્મણમરણ રહ, અણુતખુત્તે પરિબ્લમિએ. ૬૩. જાતિ કેવિ દુખા, સારીરા માણસ વ સંસારે, પત્ત અતખુત્તો, સંસાર કંતારે ૬૪. મહા અણુતખુત્ત, સંસારે તારિસી તુમ આસી, જ પસમેઉં સો દહીણમુદય ન તીરિજજા. ૬૫ આસી અણુતખુની, સંસારે તે છુહાવિ તારિયા, જે પસમેઉં સવે, મુગલકાએવિ ન તીરિજા. ૬૬. કાઊણ મગાઈ, જમ્મણમરણ પરિ
.

Page #262

૨૧૬
સજજન સન્મિત્ર અણે સયાઈ દુકણ માણસત્ત, જઈ લહઈ જહિછિયં . ૬૭, ત તહ દુલહ લભ, વિજજુલા ચંચલં ચ મણુઅd, ધમ્મમિ જે વિસીયઈ સો કાઉરિસો ન સપુરિસે. ૬૮. માણસજમેતડિલધ્વર્યામિ, જિદિખ્ખો ન ક ય જેણું, તુદૃગુણે જહ ધાણુએણું, હત્યા મલેશ્વા અવસ તેણું. ૬૯. રેજીવ નિયુણિચંચલ સહાય, મિલેવિણ સયલવિ બજઝભાવ, નવલેય પરિગ્રહ વિવિહાલ, સંસારિ અથિ સહુ ઇંદયાલ. ૭૦. પિય-પુરૂ-મિત્ત-ઘર- ઘરણિ–જાય, ઈહલેઈઅ સવ નિયસુહ-સહાય, ન વિ અત્યિ કઈ તુહ સરણિ મુફખ, ઈકલું સહસિ તિરિનિસ્ય-દુખ, ૭૧. કુસગે જહ એસબિંદુએ, વંચિ લંબમાણએ, એવં માગુઆણ છવિય, સમય ગેયમ! મા પમાયએ. ૭૨, સબુક્ઝહ કિં ન બુઝહ, સબહી ખલુ પિચ દુલ્લહા, ને હુ ઉવણમંતિ રાઈઓ, તો સુલહં પુણરવિ જીવિય. ૭૩. ડહરા વા ય પાસહ, ગભાવિ ચયંતિ માણવા, સેણે જહ વટ્ટય હરે, એવમાssઉખયમિ તુટ્ટઈ. ૭૪. તિહુઅણ જણે મત, દકુણ નયંતિ જે ન અપાયું, વિરમતિ ન પાવાઓ, ધી ધી ધીદુત્તણું તાણું. ૭૫. મા મા જપત બહુય, જે બદ્ધા ચિકણેહિ કમૅહિં, સવેસિ સેસિ જાયઈ, હિઓએસ મહાદેસે. ૭૬ કુણસિ મમત્ત ધણસયણ-વિહવપમુહેસુ અણું તદુખેસુ, સિઢિલેસિ આયર પુણ, અણુતસુખમિ મુખમિ. ૭૭. સંસારે દુહહઊ, દુખફલો દુસહદુખ ય, ન ચયંતિ તપિ જીવા, અઈબદ્ધા નેહનિઅલેહિં. ૭૮. નિયમ્મ–પવણ–ચલિઓ, જીવે સંસાર-કાણુણે ઘરે, કા કા વિડંબણાઓ, ન પાવએ દુસહખાઓ. ૭૯ સિસિરમિ સીયલાનિલ, લહરિસહસેહિ મિન્નઘણદેહ, તિરિયજ્ઞમિ શરણે, અણું તો નિહણ મણુપત્તો. ૮૦. ગિહાય-સંતો, ડરણે છુહિઓ પિવાસિઓ બહુ, સંપત્તો તિરિયભવે, મરણદુહ બહુ વિસૂરત. ૮૧. વાસાસુ ડરણમજઝ, ગિરિનિઝરણાદગેહિ વજઝબતે, સીયાનિલ ડન્કવિઓ, મસિ તિરિયત્તણે બહુ. ૮૨. એવ તિરિય ભવેસુ, કસતે દુખસયસહસેહિં, વસિઓ અતખુત્ત, જીવ ભીસણભવારને. ૮૩. દુદુકમ્મ પલયા, નિલપેરિક ભીસણુંમિ ભવરને, હિંડતો નરએસુ વિ, અણુંતો જીવ! પોસિ ૮૪. સત્તસુ નય મહીસુ, વાજાનલદાહ સીયવિયણાસુ, વસીએ અણુતખુ, વિલવતે કરુણહિં . ૮૫. પિય માય સયણ રહિએ, દુરંતવાહીહિ પીડિઓ બહુસ, મણુએ મને નિસારે, વિલાવિઓ કિં ન તો સરસિ. ૮૬. પવષ્ણુવ ગયણમાગે, અલખિએ ભમઈ ભવરણે જીવે, ઠાણુઠાણુમિ સમુઝિઊણ ધણ ચયણ સંધાએ. ૮૭. વિદ્ધિજજતા અસય, જમ્મજરા મરણ તિ ખÉતેહિં, દુહ મહવંતિ ઘોર, સંસારે સંસરત જિઆ. ૮૮. તહવિ ખર્ણપિ યાવિ હુ, અન્નાણભુયંગ ડંકિયા જીવા, સંસાર ચારગાઓ, ન ય ઉવિજજતિ મૂહમણ. ૮૯ કિલસિ કિયંતવેલ, સરીરવાવી જસ્થ પઈસમય, કાલરહદૃ ઘડીહિં, સોસિજજઈ જીવિહં. ૯૦, જીવાં બુઝ મા મુજઝ, મા પમાય કરેસિ રે પાવ! કિં પરલોએ ગુરુદુખ ભાયણું હેહિસિ અયાણુ! ૯૧. બુજઝમુ જીવ ! તુર્મા, મા મુઝસુ જિણમયમિ નાઊણ, જહા પુણરવિ એસા, સામગ્ગી દુલહા જીવ! ૯૨. દુલહે પણ જિણધર્મો,

Page #263

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૧૭. તુમ પમાયાયરો સુહેલી ય, દુસહ ચ નરયદુકખં, કહ હિસિ ત ન યાણ. ૯૩. અથિરેણ શિરે સમલેણ, નિમ્પલે પરવણ સાહી, દેહણ જઈ વિઢપઈ, ધમે તા કિં ન પજજનં. ૯૪. જહ ચિંતામણિરયણું, સુલતું ન હુ હેઈ તુચ્છવિહવાણું, ગુણવિહવ વરિયાણું, જીયાણ તહ ધમ્મરર્ણપિ, ૯૫. જડ દિઠીસંગે, ન હાઈ જચંધયાણ જીવાણું, વહ જિણમય સંજોગો, ન હઈ મિરછ ધજીવાણું, ૯૬. પચ્ચ
ખ માણુતગુણે, જિણિંદમે ન દેસલેસોવ, તહવિ હું અન્નાણુંધા, ન રમતિ કયાવિ તમિ જિયા. ૯૭. મિએ અણુતદોસા, પયડા દીતિ ન વિ ય ગુણલેસ, તહવિ ય ત ચેવ જિયા, હી મેહધા નિસેવંતિ. ૯૮. ધી ધી તાણ નરાણુ, વિજ્ઞાણે તહ ગુણે સુ કુમલd, સુહ સચ ધમ્મરણે, સુપરિકખંજે ન જાણુતિ. ૯. જિણધર્મો યં જીવાણું, અપુરો કપાય, સગાપવગ સુખાણું, ફલાણું દાયો ઇમે, ૧૦૦ ધો બંધૂ સુમિત્તે ય, ધમ્મ ય પરમ ગુરુ, મુખમગ્ન પયટ્ટાણું, ધમો પરમ સંદણો. ૧૦૧, ચઉગઈ તદુહાનલ, પલિત્તભવકાણુણે મહાભીમે, સેવસુ રેજીવ! તુમ, જિણવયનું અભિયકુંડ સમ. ૧૦૨, વિસને ભવમરુદેશે, અણુ તદુહ ગિહતાવ સંતરે. જિણધમ્મ કપૂરુક, સરસુ તુમ જીવ ! સિવસુહદ. ૧૦૩. કિં બહુણા જિણધમે, જઈઅવં જહ દહિં ઘોર, લહુ તરિય મcણુતસુહ, લહઈ જિ એ સાસય ઠાણું ૧૦૪
૧૭. શ્રી ઇંદ્રિય પરાજય શતકમ્ | સુશ્ચિએ સૂર સે ચેવ, પંડિઓ સંપસંસિમે નિચ્ચ, ઈદિય-ચારેહિં સયા, ન હુંટિએ જસ્મ ચરણધણું. ૧. દિય ચવલ તુર દુગઈ–મગાણુ ધાવિરે નિર્ચ, ભાવિએ-ભવસરુ, રૂભાઈ જિણવયણ–રસ્સીહિં. ૨. ઈદિય-ધુરાણમયે, તિલતુસમિત્તપિ દેસુ મા પસર, જઈ દિડ્યો તે નીઓ, જસ્થ ખણે વરિસ-કેડિસ મે, ૩. અજિઇદિએહિ ચરણું, ક૬ વ ઘણહિં કિરઈ અસાર, તે ધમ્મસ્થીહિ દઢ. જઈઅવં ઇદિય-જયંમિ. ૪. જહ કાગિણીઈ હેઉં, કેડુિં રયાણુ હારએ કઈ તહ તુચ્છ વિસય-ગિદ્ધા, જીવા હારતિ સિદ્ધિસુહં, ૫. તિલમિત્ત વિસયસુડે, દુહં ચ ગિરિરાય સિગ–ોંગયાં, ભવ–કેડીહિં ન નિકૂઇ, જે જાણતુ ત કરિજજાસુ. ૬. ભુંજતા મહરા વિવા-વિરસા કિંપાગતુલ્લા ઇમે, કચ્છકડુઅણું વ દુખ-જણયા દાવિંતિ બુદ્ધિસુહં. ૭. મન્ઝહે પયતિપ્લિઅરવ, સયય મિચ્છા ભિસંધિ—પયા, ભુરા દિંતિ કુજન્મજેસિંગહણું ભેગા મહરિશે. ૮. સકકા અગી નિવારેઉં, વારિણુ જલિઓ વિ , સોદહિ-જલેણ વિ, કામષ્મી દુરિવાર, ૯. વિસમિવ મુહમિ મહુરા, પરિણામ નિકામ દારૂણા વિસયા, કાલમણુત ભત્તા, અજજવિ મુત્ત ન કિં જુત્તા. ૧૦ વિષયરસામવમત્ત, જુત્તાજીત્ત ન જાણુઈ છ, ઝરઈ કલુણ પચ્છા, પત્તો નયે મહાધર. ૧૧. જહા નિબદુમુપ, કીડો કહુઅપિ મન્નએ મહર, તહ સિદ્ધિસુહ-પરૂખ, સંસાર સુહં બિંતિ. ૧૨. અઘિરાણ, ચંચલાણુ ય, ખણુમિત્ત સુહંકાણું પાવાણું, દુગઈ નિબંધણુણું, વિરમસુ એઆણુ ભેગાણું, ૧૩. પત્તા ય કામગા, સુસુ અસુરે સુ તહય મણુએ સુ; ન ય જીવ! તુઝ તિતી, જલણસ વ કનિયણ. ૧૪. જ હા ય

Page #264

૨૧૮
સજ્જન સથ્રિ કિંપાગકલા મળેારમા, રસેણુ વન્નેણુ ય ભુંજ માણા, તે ખુટ્ટએ જીવિય પચ્ચમાણુ, એએવમા કામશુા વિવાગે, ૧૫, સવ્વ' વિલવિઅ' ગી', સવ્વ' નટ્ટ' વિડંબણા, સવે આભરણા ભારા, સબ્વે કામા દુહાવડા. ૧૬. દેવિંદ ચક્રવÊિત્તણાઈ, રાઈ ઉત્તમા ભાગા, પત્તા અણુ તમુત્તો, ન ય હું તત્તિ ગએ તેહિં. ૧૭. સસાર ચક્રવાલે, સવૅવિ ય પુગ્ગલા મએ બહુસા, આહારિઆ ય પરિણામિઆ ય, ન ય તેપુ તિત્તો હૈં. ૧૮. ઉવલેવા હાઈ લાગેસુ, અભેગી નાવિલેપઇ, ભેાગી ભમઈ સંસારે, અભાગી વિષ્પમુચ્ચઇ. ૧૯. અલ્લા સુક્કો અ દે છૂઢા, ગાલયા ≠િમયા, દેવ આવિયા ફૂડે, જે અલ્લા તથ લગ્નઇ. ૨૦ એવં લગતિ દુમ્મેડા, જે નરા કામ લાલસા, વિરત્તા ઉ ન લગ્ગતિ, જહા સુદ્ધે અ ગેાલએ. ૨૧. તણુકšહિ વ અગ્ગી, લવણુસમુદ્દો નઇસહસ્સેહિં, ન ઈમા જીવે। સક્કો, તિલ્પેઉં કામભેગેહિં. ૨૨. ભુત્ત્રણિવ ભાગસુ, સુર નર ખસુ પુણ્ પમાએણુ, પિજઈ નરઅેસુ ભૈરવ, કલકલએ તઉત‘બ પાણાઇ. ૨૩. કે. લેણુ ન નિહુએ, કસ્સ ન રમણીહિં લેાલિબ' હિઅચ', કે। મન્ચુઙ્ગા ન ગહિ, કા ગિદ્ધો નેવ વિસએહિં. ૨૪. ખણુમિત્ત સુક્ષ્મા બહુકાલ દુખા અનેિકામ સુક્ષ્મા, સંસાર સુક્ષ્મસ્સ વિપક્ષ ભૂમ, ખાણી અણુત્થાણુ ઉ કામલેગા. ૨૫. સવ ગઢાણું પલવા, મહાગા સબ્ય દે।સપાયટ્ટી, કામગ્ગા દુરપ્પા, જેણ ભિભૂઅ જગ' સબ્વ. ૨૬. જહુ કછુ કહ્યું, કડુઅમાણેા દુ' મુસૃષ્ટ સક્ષ્મ, મેહાકરા મણુમ્મા, તહુ કામદુ` સુ` બિંતિ, ૨૭. સભ્રૂ' કામા વિસ કામા, કામા અસીવિસેવમા, કામે પત્થયમાણુ, અકામા જતિ ફુગ્ગઇં. ૨૮. વિસએ અવઇક્ખતા, પડિત સ`સાર સાયરે ધારે, વિસએસ નિાવિક્ખા, તરતિ સ‘સાર-કાંતારે. ૨૯. લિયા અઇક્ષ્મતા, નિરાવઇખા ગયા! અવિષેણુ", તમ્હા પવયણુસારે, નિરાવઇક્ષેત્તુ હામન્ત્ર. ૩૦. વિસયાવિક્ખો નિવઈ, નિવિ તરઈ દુત્તર-ભવાહ', દેવી-દીવ સમાગય-ભાઉઅ જુઅલેણુ ટ્ઠિતા. ૩૧. જ અતિધ્ન' દુષ્મ, જ ચ સુહુ ઉત્તમ' નિલેાઅ'મિ, ત' જાણુસુ વિસયાણુ, વુદ્ઘિપ્ર્ય હેઉએ' સવ્વ. ૩૨. ઇંદિય- વિસય-પસત્તા, પતિ સસાર સાયરે જીવા, પખિવ્ છિન્નપપ્પા, સુસીલગુણ-પેહુણ-ત્રિશુા. ૩૩. ન લઈ જહા વિહતેા, મુદ્ધિલ્રિય અટકેઅ જાસુણુઓ, સેસઈ તાલુઅ-રસિચ્ય, વિલિહતા. મન્નએ સુક્ષ્મ. ૩૪. મહિલાણુ કાયસેથી, ન લઈ કિંચિવિ સુદ્ધ' તદ્ઘા પુરિસા, સે। મન્નએ વરાએ, સયકાય-પિસ્સમ સુક્ષ્મ. ૩૫. સુદર્ મિગ્ગજતા, કત્ચવિ ક્યલીઈ નદ્ઘિ જહુ સારા, ઇંદિય—વિસએસુ તહા, નથૅિ સુહ દુવિ ગવિટ. ૩૬, સિંગાર-તર’ગાએ, વિલાસ-વેલાઈ જીવણુ-જલાએ, હું કે જય મિ પુરિસા, નારી-નઇએ ન ખુડ્ડન્તિ. ૩૭. સામ-સરી દુરઅ દરી, વડકુડી મહુિલિયા લેિસકરી, ઈર-વિચણુ-અરણા, દુક્ષ્મખાણી સુષ્મપિડવક્ખા. ૩૮. અમુણિઅમણુ-પરિકમ્મા, સમ્મ કે નામ નાસિરૂં તરઇ, વમ્મહ-સર-પસાહે, ડિડે મયચ્છીણુ.. ૩૯. પરિહરસુ ત તાર્સિ, દિિ દિવસસ્સવ અહિસ્સ, જ રમણિ નયણુ ખાણા, ચરિત્તપાણેણાસતિ. ૪૦. સિદ્ધંત જલહિ પારગએવિ, વિજિઇન્ક્રિઆવિ સૂરોવિ, દૃઢચિત્તોવિ છલિજ,

Page #265

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૧૯ જુવઈ પિસાઈહિં ખુહાહિં. ૪૧. મણય નવીય વિલ, જહ જાયઈ જલણ સંનિહામિ, તહ રમણિ સંનિહાણે, વિદ્વઈ મણે મણીર્ણપિ. ૪૨. નીઅંગમાહિં સુપઉરાહ, ઉપિચ૭ મંથરગહિં, મડિલાઈહિં નિમગ્ગા ઈવ, ગિરવરગુરૂઆ વિ ભિજવંતિ. ૪૩. વિસયલ મેહુકલ, વિલાસવિ જલરાઈઝં, મય મયર ઉત્તિન્ના, તારૂણ મહત્તવં ધીરા. ૪૪. જઈવિ પરિચત્તસગે, તવર્તણુગો તહાવિ પરિવડઈ, મહિલા-સંસગ્ગીએ કે સાભવણ સિય મુણ વ. ૪૫. સવગથ-વિમુક્કો, સીઈભૂઓ-પસ ત-ચિત્તો અ, જ પાવઈ મુનિસુહં, ન ચક્રવઠ્ઠીવિ ત લહઈ ૪૬. ખેલમિ પઅિમષ્પ, જહ ન તરઈ મચ્છઆવિ મોઉં, તલ વિસય ખેલ–પડિએ, ન તરઈ અપૅપિ કામધે. ૪૭. જ લઈ વીરાએ, સુખ ત મુણઈ સુશ્ચિએ ન અન્નો, ન વિગત્તા-સૂઅરઓ, જાણઈ સુરેલોઇઅં સુખ. ૪૮. જ અજજવિ જીવાણું, વિસએસુ દુહાસુ પડિબ છે, તે નજઈ ગુરૂઆણવિ, અલંઘણિ જજે મહામહો. ૪૯ જે કામધા છવા, રમતિ વિસએસુ તે વિષયસંકા જે પણ જિણવયણ–રયા, તે ભીરુ તેસુ વિરમતિ. ૫૦. અસુઈમુત્ત, મલ
વાહરુવર્ય, વંત-પિત્ત-વસ-મજજ-ફોસ્ફ-સંમે, મંસ બહુ-હ-કરંડ, ચશ્મમિત્ત-પછાઈ જુવઈ-અંગયું. ૫૧. મસંઈમ મુત્તપુરીસ-મીસ, સિંઘાણખેલાઈ નિઝરંત, એ અણિચ્ચ કિમિઆણ વાસ, પાસે નરાણું મઈ–બાહિરાણ પર પાસે પંજરેણ ય, બક્ઝતિ ચઉપયા ય પખી , ઇય જુવઈ પંજરેણું, બદ્ધા પુરિસા કિલિસંતિ, ૫૩. અહે મોહે મહામલે, જેણે અસ્વારિસાવિ હ, જાણું તાવિ અણિચ્ચત્ત, વિરમતિ ન ખણપિ હ. ૫૪. જુવઈહિં સહ કુણતોસંસગ્નિ કુણઈ સયલદુખેહિ, ન હિ મુસગાણું સંગે, હાઈ સુહા સહ બિડાલેહિં. ૫૫. હરિ હર ચકરાણુણ ચંદ સૂર અંદાઈ વિ જે દેવા, નારણ કિંકરસ્ત, કુણતિ ધિદ્ધી વિસય તિજ્ઞા. ૫૬. સીએ ચ ઉડં ચ સહંતિ મૂહા, ઈથી સુ સત્તા આ વિવેઅવંતા, ઈલાઈપુર
વ ચયંતિ જાઈ, જીરં ચ નાસંતિ અ રાવણુવ્વ. ૫૭. વૃત્તણ વિ જીવાણું, સુ દુકકરાયંતિ પાવચરિઆઈ, ભયવં જા સા સા સા, પચાસ હુ ઈણો તે. ૫૮. જલલવતરલ જીએ, અથિરા લચ્છીવિ ભંગુર દેહે, તુચ્છા ય કામ ભેગમ, નિબંધણું દુખલખાણું. ૫૯ નાગ જહા પંકજભાવસજો, દડું થલ નાભિસ મેઈ તીર, એવ જિ આ કામગુણે ગિદ્ધા, સુધમ્મમ ન રયા હવંતિ. ૬૦. જહ વિઠપુંજ-ખુત્તો, કિમી સુહ મન્નએ સયાકાલ, તહ વિસયાસુઈ રસ્તો, છ વિ મુણઈ સુહે મૂઢ. ૬૧. મરહરે વ જલેહિ, તહરિ હુ દુપૂર ઈમે આયા, વિસયા-મિસંમિ ગિદ્ધો, ભવે ભવે વચઈ ન તત્તિ. ૬૨. વિયવિસટ્ટા છવા, ઉબ્લડવાઈએસુ વિવિહેસુ, ભવ-સયસહસ-દુલહું, ન મુતિ ગયંપિનિઅજમ્મ. ૬૩. ચિતિ વિસયવિવસા, મુસ્તુ લજજપિ કેવિ ગયસંકા, ન ગણુતિ કેવિ મરણું, વિસયંકુસ-સલિયા જીવા. ૬૪ વિસય-વિસેણે જીવા, જિણધર્મો હારિઊણ હા નરય, વઐતિ જહા ચિત્તય, નિવારિઓ બદત્તનિ. ૬૫. ધી ધી તાણ નરાશે, જે જિણવયણ મયપિ મુણું, ચઉગ...વિડંબણકર, પિયતિ વિસયાસવ ઘેર. ૬૬. મરવિ ઘણયણું, માણુધરા જે નરા ન જયંતિ, તે વિ હું

Page #266

૨૨૦
સજજને સન્મિત્ર કુતિ લલિ, બાલાણ નેહ-ગઢ-ગહિલા. ૬૭. સક્કોવિ નેવ સકકઈ માહપમડુપકુર જએ જેસિં, તેવિ નરા નારીહિં, કરાવિઆ નિઅય દાસત્ત. ૬૮. જઉનંદ મહ૫, જિગુભાયા વયધરે ચરમદેહે, રહમી રાઈમઈ-રાયમઈ કાસી હી વિસયા. ૬૯. મયણ-પવBણ જઈતારિસાવિ, સુરસેલનિશ્ચલા ચલિઆ, તા પક-પર સત્તાણું, ઇઅર-સત્તાણુ કા વત્તા. ૭૦. જિપતિ સુહેણું ચિઅ, હરિ-કરિ સંપાઈ મહાકુર, ઈક સ્થિય જજેઓ, કામો કય-સિવસુલ-વિરામો. ૭૧. વિસમા વિસય પિવાસા, અણાઈ ભવભાવણાઈ જીવાણું, અઈદુજેઆણિ ય તહ, ઈદિઆણિ ચંચલ ચિત્ત. ૭૨. કલમલઅરઈ અસુફખા, વાહી દાહાઈ વિવિહ-દુકખાઈ, મરણે પિચ વિરહાઈસુ, સંપજજઈ કામ તવિઆ|. ૭૩. પંચિંદિય વિસય પસંગરેસિ, મણવયણ કાય નવિ સંવરેસિ, ત વાહિસિ, કરિઅ ગલ પએસિક જ અઠકશ્મ નવિ નિર્ઝારેસિ. ૭૪. કિ તુમ સિ કિં વા સિ ધત્તરિઓ, અહવ કિ સંનિવાએ આઊરિઓ, અમય સમુ-ધમ્મ જે વિસવ અવમન્નસે, વિસય વિસવિસમ અમિતં વ બહુ મસે. ૫. તુઝિ તુહ નાણુ વિજ્ઞાણુ ગુણડંબરે, જલજલાસુ નિવડંતુ જિઅ! નિરો, પથઈ–વાસુ કોમેસુ જે રજસે, જેહિં પણ પુણ વિ નિરયાનલે પચ્ચસે.
૭૬. દહઇ ગેસીસ-સિરિખંડ છારકએ, છગલ-ગહણઠ મેરાવણું વિકએ, કમ્પતરૂતેડિ એરંડ સો વાવએ, જુનિજ વિસઓહિં મણુઅત્તણું હારએ. ૭૭. અધુવં કવિએ નચા, સિદ્ધિણગ્ન વિઆણિયા, વિઅિદિજ ગેસુ, આઉં પરિમિઅમપણે. ૭૮. સિવમગ્ન-સંઠિઆણવિ, જહુ દુજજે આ જિઆણ પણવિસયા, તહ અન્ને કિંપિ જએ, દુજે નથિ સયલેવિ. ૭૯. સવિડ કુમ્ભડવા, દિઠા મહેઈ જા મણું ઈથી, આયહિએ ચિંતતા, દૂરરેણું પરિહર તિ. ૮૦. સર્ચ સુપિ સીલ, વિજ્ઞાણે તહ તવંપિ વેરઝ્મ, વચ્ચઈ ખણણ સવું, વિસય-વિલેણું જઈણપિ. ૮૧. જીવ! મઈ વિગપિય, નિમેસ સુડ-લાલ કહે મૂઢ!, સાસયસુહ-મસમતમ, હારિસિ સસિ–સોઅરં ચ જસં. ૮૨. પજજલિએ-વિસય અગ્ની, ચરિત્તસાર હિજજ કસિણુંપિ સન્મત્ત પિ વિરાહિએ, અણુત-સંસારિઅ કુજા. ૮૩. ભીસણ-ભવ-કતારે, વિસમા જીવાણુ વિસતિહાઓ, જાએ નડિઆ ચઉદસ-પુવવિ રૂલંતિ હુ નિગેએ. ૮૪. હા વિસમા હા વિસમા, વિસયા જીવાણ જેહિ પડિબદ્ધા,હિં તિ ભવસમુદે, અણું ત૬૬ખાઈ પાવતા.૮૫. મા ઇંદજાલ ચવલા, વિસયા જીવાણુ વિજજ-અ-સમા, ખણદિઠા ખણનષ્ઠા, તા તેસિં કેહુ પડિબ ધો. ૮૬. સત્ત વિસ પિસાએ, આ અવહેવિ પજજલિઓ, તે ન કુણઈ જે કવિઓ, કુતિ રાગાઈ દેહે. ૮૭. જે રાગાઈણ વસે, વસંમિ સે સલદુખ લખાણું, જસ વસે રાગાઈ, તસ વસે સયલ-સુફખાઈ. ૮૮. કેવલ દુહ-નિમ્મવિએ, પડિઓ સંસાર-સાયરે છ, જ અણુહવાઈ કિલેસ, ત આસવ-હેમં સવં. ૮૯ હી સંસારે વિહિણા, મહિલા રુવેણુ મડિ જાલ, બક્ઝતિ જસ્થ મૂઢા, મયુઆ તિરિયા સુરા અસુરા. ૯૦. વિસમા વિસય-ભુજંગા, જેહિં સિઆ જિઆ ભવ-વણમિ, કીતિ હગ્ગહિં, ચુલસીઈજેણિ-લખેલુ. ૯૧. સંસારચાર-ગિમ, વિરાય-કુવાણ

Page #267

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૧
લુદ્ધિ
જીવા, હિમમહિઅ' અક્રુણુ‘તા, અણુહુતિ અણુ તક્ખાઇ. ૯૨. હા હા દુરત ૬ઠ્ઠા, વિસય-તુર ગા સિખિઆ લેાએ, ભીસણુ-ભવાવીએ, પાડ`તિ જિઆણુ મુદ્ધાણુ.... ૩. વિસય–પિવાસા-તત્તા, રત્તા નારીસુ પ‘કિલ-સરમિ, દુઢુિ ઢીણા ખીણા, રુલતિ જીવા ભવવષ્ણુ'મિ. ૯૪. ગુણુકારિઆઈ ધણિઅં, ધર્માંરજજુ−નિઅ‘તિઆઇ તુઝુ જીવા, નિઅયાઈ દિઆઇ, લિનિઅત્તા તુર`ગુન્ત્ર. ૯૫. મણુ—વયણુ–કાયજોગા, સુનિઅત્તા તેવિ ગુણુકરા હુંતિ, અનિમત્તા પુછુ ભજતિ, મત્ત-કરિશુળ્ સીલવણ. ૯૬. જહુ જ દોસા વિરમ, જહુ જહુ વિસએહિં હાઈ વેરન્ગ, તહુ તહુ વિન્નાયવ, આાસન્ન· સે અ પરમ પય”. ૭. દુર-મેએહિં કય, જેહિં સમણેહિં જીવણુસ્થંહિં, ભગ્ગ ઇંદિય-સિન્ન..., ધિઇપાયાર (વલગ્ગહિં. ૯૮. તે ધન્ના તાણુ નમા, દાસ હું તાણુ સંજમધરાણુ, અદ્વૈચ્છિ—પિચ્છરી, જાણુ ન હિઅએ ખડકતિ. ૯૯. કિં અહુણા જઈ વાસ, જીવ ! તુમ સાસય સુહું' અરૂšં, તા પિમસુ વિસય-વિમુહા, સંવેગ-રસાયણ નિચ્ચ', ૧૦૦,
:
૧૮. શ્રી સમવસરણ પ્રકરણ
ઘુશ્મે કેવિલે વર્ત્ય, વરવિજાણુદ ધમ્મકિર્ત્તિત્થ, દૈવિંદ નય પયત્થ, તિત્થયર, સમવસરણુત્થ. ૧. પડઅ-સમર્ત્ય-ભાવા, કેલિભાવા જિણાણુ જત્થ ભવે, સાહ`તિ સવએ તહિં, મહુિમા ોયણુ મનિલ કુમારા. ૨. વસંતિ મેહુ કુમારા, સુરદ્ધિ જલ' રિઉ સુરા કુસુમપસર', વિરયંતિ વામણિ કગ, રણુ ચિત્ત મહીઅલ તા. ૩. અભ્િ તરમઝબહિં, તિપ્રમણિરયણુકયકવિસીસા, રયણજીગુરુપમા, વેમાણિ જોઇ ભવણ કયા. ૪. વક્રૃમિ સ્ક્રુતીસ ગુલ, તિતીસ ધણુપિડ્ડલ પણસય ધણુચ, છ ધણુ સય ઈગાસ..., તરાય રણુમય ચઉદારા. ૫. ચર્સે ઈંગ ધણુસય, પિડું વપ્પા સર્વાં કાસ અંતરિ, પઢમ બિઅબિઅતઇચ્યા, કેાસ'તર પુખ્વમિવસેસ, ૬. સેવાણુ સહસસ કર, પિતુ ચ્ચ ગતું ભુવા પઢમ વા, તે પન્ના ધણુ પયશ, ત અ સેાવાણુ પણ સહુસા. છ. તે બિઅ વપ્પા પણધણુ, પયર સેાવાણ સહઁસ પણ તત્તો, તઇએ વપેા છસય, ધણુ ઇગ કેસેહિં તે પી. ૮. ચઉદાર તિ સેાવાણુ, મજઝે મણિપીડય જિષ્ણુતણુચ્ચું, દો ધણુસય પિડું દીઠું, સહુઁ હું સેહિ ધરણિયલા. ૯, જિષ્ણુતણુખારગુણુચ્ચા, સમદ્ધિઅોઅણુ પિ સેાગતરુ, તહુ હેાઈ ધ્રુવછો, ચઉ સીહાસણ સ પયપીઢા. ૧૦. તઃવિર ચઉ છત્તતયા. પદ્મિરુવ તિંગ તહુદું ચમરધરા, પુરએ ય સેસય, અિ ફાલિહુ ધમ્મ ચક ચઉ. ૧૧. જીય છત્ત મયર મગલ, પ'ચાલી દામ વેઈ વ૨ કલસે, પાર' મણિ તારણુ, તિય ધૂવઘડી કુણુતિ વણા. ૧૨. જોયણુ સહસ્સ દડા, ચઉજીયા ધમ્મ માણુ ગય સીહા. કકુભાઈ જીઆ સ~, માણુમિણું નિય નિય, કરેણુ, ૧૩. પવિસિઅ પુવાઈ પહૂં, પાહિણું પુવઆસણુ નિવિટ્ટા. પયપીઢ વિએ પાએ, પણમિઅ તિત્ય કઈ ધમ્મ. ૧૪. મુણ્િ વેમાણિ સણું, સભવગુજોઈ વણુદેવદેવતિય, કલ્પ સુર નર સ્થિતિઅ, ઋતિગા ઈ વિદિસાસુ. ૧૫. ચ દૈવ સમણિ ટ્ટિ નિવિઠ્ઠા નરિ ત્થ સુર સમણા, કેઅ પણ સગપરિસ સુણ`તિ,

Page #268

૨૨૨
સજ્જન સન્મિત્ર દેસણુ પઢમ વપતા. ૧૬. ઈઅ આવસય વિત્તી, વુત્ત યુન્નિય પુણ્ મુણિ નિવિ, વેમણિય સમણી દે, ઉર્દૂ સેસા કિઆઉ નવ. ૧૭ શ્રીઅંતે તિ૨િ ઇસાણ, દેવછંદો અ જાણુ તઇયતા, તહુ ચઉરસે દુઃ વાવિ, કાણુએ વિટ્ટ ઇÇિા. ૧૮. પીઅ સિગ્મ રત્ત સામા, સુરવણ જોઈ ભવણારયણુવળ્યે, ધણુ દંડ પાસ ગય હત્યા, સામ જમવરુણુ ધણુજમાા. ૧૯. જયિવિજયાજિમ અપરાજિઅત્તિ, સિય અરુણુપીયનીલાભા, ખીએ તેવીજીઅલા, અભય' કુસ પાસ મગર કરા. ૨૦. તઈઅ અહિં સુરા તુંમરું, ખટ્ટ‘ગિ કવાલિ જડ મઉડધારી, પુવાઇ કારપાલા તંબુરુદેવા અ પડિહારે. ૨૧. સામન્ન સમાસરણે, એસ વહી એઈ જઈ મર્હુ સુરો, સવ્વ મિણુ એગાવિ હુ, સ કુણુઈ ભણેયરસુરેસુ. ૨૨. પુવ-મજાય' જત્થ ઉ, જત્થેઈ સુરેશ મઙ્ગ મઘવાઇ, તત્ય ઉ સરણુ* નિયમા, સયય પુણ્ પાહેિરાઈ. ૨૩. ક્રુત્યિઅ સમર્થ અસ્થિઅ, જણ પત્થિઅ અત્યં સુસમર્ત્યા, ઈન્થ થુએ લહુ જશું, તિત્થયા કુણુઉ સુપયત્થ. ૨૪.
૧૯. શ્રી ચઉસરણ પયજ્ઞા.
ત્રણ આયંબીલ કર્યા પછી આ સૂત્ર વાંચવું.
અય
સાવજોગવિરઇ, ઇત્તિણુ ગુણવએ અ પડિવત્તી, ખલિયમ્સ નિંદણા વણુતિગિચ્છ ગુણુધારણા ચેવ. ૧. ચારિત્તસ્સ વિસેાહી, કીરઈ સમાએણુ કિલ હય, સાવોયરોગાણુ, વજ્રણા-સેવણુત્તએ. ૨. સયારવિસેાહી, ચઉવીસાયન્થમેણુ કિચ્ચઈ ય, અચ્ચષ્ણુઅગુણકિત્તણુ-રૂવેણુ' જણુવિદાણુ. ૩. નાણાઈ ઉ ગુણા, તસપન્નપડિવત્તિકરણા, વંદણુએણુ વિદ્ધિા, કીરઇ સેાહી ઉ તેસિં તુ. ૪. ખલિઅસ્સ તેસિં પુણા, વિહિણા જ નિંદણાઈ પડિક્કમણુ, તેણ પદ્મિમણેણુ, તેસિપિ ય કીરએ સાહી. ૫. ચરણાઇયાઈયાણુ, જમ વણુતિગિચ્છરૂવેણુ, પડિક્કમણાસુદ્ધાણુ, સહી તહુ કાઉસ્સગેણુ.... ૬. ગુણધારણરૂવેણુ, પચ્ચક્ખાણેણ તવઈઆરમ્સ, વિરિઆયારસ્સ પુણા, સન્થેદ્ધિવિ કીરએ સાહી. ૭. ગયવસહસીંહુઅભિસેઅ, દામસસિદિયર કુંભ', પઉમસર સાગવિમાણુ, ભવણુયણુચ્ચયસિહિં ચ. ૮. અમરિંદનરિંદમુણિંદ-વ દિય વદિ મહાવીર, કુસલાણુબ‘ધિબ‘ધુર-મજઝયણ ત્તસ્સામ. ૯. ચઉસરણુગમણુ દુષ્કા—ગરિહા સુકડાણુમાયા ચેવ, એસ ગણુા અણુવરય, કાયવ્વા કુસલહેઉત્તિ. ૧૦. અરિહ' તસિદ્ધસાહૂ, કેલિ-કહિએ સુહાવડા ધમ્મા, એએ ચા ચઉગઈ-હરણા સરણું લઇ ધન્નો. ૧૧. અહ સે જિષ્ણુભત્તિભરૂ-ચ્છરાંત રામ'ચક'ચુઅકરાલે. પહરસપશુઉન્સીસ', સીસ‘મિ કયજલી ભણુઈ. ૧૨. રાગોસારીણું, હુંતા મ્મટ્ઠગાઈઅરિહતા, વિસયકસાયારીણ, અરિહંતા હું તુ મે સરણું. ૧૩. રાસિરમવકસત્તા, તવચરણું ક્રુચ્ચર' અણુત્તિા, કેવલસિસમરતા મરતા હુ તુ મે સરણ: ૧૪. થુવિમરહતા, અમરિંદનરિંદપૂઅમરહુ'તા, સાસયસુહુમરહેતા, અરિહતા હું તુ મે સરણુ, ૧૫, પર-મણગય. સુષુતા, જોÜમહિંદઝાણુ મરહંતા, ધમ્મકહુ. અરહુ'તા, અરિહંતા હું તુ મે ચરણ', ૧૬, જિઅણુમહિં, અર્હતા સચ્ચવયણુમરહેતા, ખભવયમરહેતા,

Page #269

પ્રરણાદિ સંગ્રહ
૩
તુ
તુ
અરિહતા હું તુ મે સરહ્યુ. ૧૭. સરણમવસરિત્તા, ચઉતીસ' અઈસએ નિસેવિત્તા, ધમ્મકહું ચ કહેતા, અરિRsતા હું તુ મે સરણું. ૧૮. એગાઇ ગિરાણેગે, સદેહે દેહિષ્ણુ સમ' છત્તા, તિહુઅણુમણુસાસ તા, અરિહંતા હું તુ મે સરણું. ૧૯. વયણામએણુ ભુવણું, નિશ્વાવ તા ગુણુંસુ ઠાવતા, જિઅલાઅમુદ્ધરતા, અરિહંતા હું તુ મે સરણું. ૨૦, અચ્ચભ્રુઅગુણવંતે, નિયજસસસહર પડામિઅ-દિમ‘તે, નિયયમયુાઈઅણુ તે, પડિવન્નો સરણુરિ તે. ૨૧. જિઝયજરમરણાણું, સમત્તદુક્ષ્મત્તસત્તસરણાણું, તિહુઅણુજણુસુહ્રયાણુ..., અરિહંતાણં નમા તાણું'. ૨૨. અરિહ'તસરણમલસુદ્ધિ-લદ્ધસુવિસુ ખડુમાણેા, પશુયસિરરઇચકરકમલ સેહરા સરસ ભ૪, ૨૩. કમ્મરૢક્ષય સિદ્ધા, સાહાવિઅ નાણુદ‘સણુસમિદ્ધા, સર્દૂલદ્ધિસિદ્ધા, તે સિદ્ધા હું તુ મે સરણ, ૨૪. તિલેઅમથયા, પરમપયત્થા અર્ચિતસામન્થા, મ'ગલસિદ્ધપયત્થા, સિદ્ધા સરણુ· સુહુપસત્થા, ૨૫, મૂલયવિક્ષ્મા, અમૂઢલક્ખા સોગિપચ્ચક્ખા, સાહાવિઅન્તસુક્ષ્મા, સિદ્ધા સરણું પરમમુક્ખા. ૨૬. પિપિલ્લિ અડિણીઆ. સમર્ગીઝાણુગિંદ⟩ભવખીઆ, જોઇસરસર ણીઆ, સિદ્ધા સરણું સમરણીયા. ૨૭. પવિઅપરમાણુઢ્ઢા, ગુણનીસા વિદિન્નભવક'દા, લડુઇકય રવિચ'દા, સિદ્ધા સરણું. ખવિશ્મદા. ૨૮. ઉવલદ્ધપરમખભા, દુલહુલભા વિમુક્કસ'ર'ભા, ભુવણુધધરણુખભા, સિદ્ધા સરણુ નિરાર'ભા. ર૯. સિદ્ધેસરણેણુ નયમ ભ હેઉસાહુગુણૢજણિઅઅણુરા, મેઇલ્યુિમિલ તસુપસત્થ-મર્ત્યએ તત્થિમાં ભણુઈ ૩૦. જિલઅખ ધુણા, સુગસિંધુણા પારગા મહાભાગા, નાણાઇએઠુિં સિવસુક્ષ્મ-સાહગા સાહુણ્ણા સરણ: ૩૧. કેવલિણેા પરમાહી, વિકલમઈ સુઅહરા જિષ્ણુ મયમિ, આયરિય ઉવજ્ઝાયા, તે સવે સાહુણા સરણ. ૩૨. ચઉદસ-દસ-નવપુ॰વી. દુવાલસિક્કારસગિણા જે અ, જિણક પાહાલ દિ, પરિહારવિસુદ્ધિસાહૂ અ. ૩૩. ખીરાસવ-મહુઆસવ, સભિન્નસેઅ-કુબુદ્ધી અ, ચારણવે વિપયાણુ-સારિથેા સાહુણા સરણું. ૩૪. ઉઝિયવઇરવિહા, નિશ્ર્ચમદોહા પસ‘તમુહસેાહા, અભિમયગુણુસ દોહા, હયમાહા સાહુણા સરણું ૩૫. ખ'ડિઅસિણેહુદામા, અકામધામા નિકામસુઠુકામા, સુપુસિમણાભિરામા, આયારામાં સુણી સરણું ૩૬. મિ‚િઅવિસયકસાયા, ઉજિન્નઅધરધરણિસ ંગસુહસાયા, અકલિઅહુરિસવિસાયા, સાહૂ સરણું ગયપમાયા. ૩૭. હિંસાઇદોસસુન્ના, કયકારુન્ના સય‘ભુરૂપન્ના, અજરામરપહુમુન્ના, સાહૂ સરણું સુકયપુન્ના. ૩૮. કામ વિડ‘અણુ ચુક્તા, કલિમલ-મુક્કા વિમુક્ક-ચારિકા, પાવરય-સુરય-ક્કિા સાહુગુણુયણચિચ્ચિક્કા. ૩૯. સાહ્ત્તસુšઆ જ, આયરિયાઇ તએ આ તે સાહૂ, સાહુણએણ ગહુિઆ, તન્હા તે સાહૂણેા સરણું. ૪૦, પડિવન્નસાહુસરણા, સરણું કાઉં પુર્ણેાવિ જિષ્ણુધમ્મ, પરિસરામ ચપલચ, ક'ચુઅચિઅતણુ ભઈ ૪૧. ૫વરસુકએદ્ધિ પત્ત, પત્તેહિ વિ નરિ કેદ્ધિવિ ન પત્ત, ત. કેલિ– પન્નત્ત, ધર્મ” સરણું પવન્નો હું ૪૨. પત્તેણુ અપત્તેણુ ય, પત્તાણ્િ ય જેણુ નર-સુરસહાઈ, સુક્ષ્મસૃહ. પુણુ પત્તેણુ, નવવર ધમ્મા સ મે સરણું. ૪૩. નિદ્ધિઅક્લુસકા, સુહુજમ્મા ખલીકય અહ, પસુહપરિણામરમ્મા, સરણુ મે ડાઉ જિષ્ણુધમ્મા, ૪૪. ફાલત્તએવિ ન મય, જન્મગુજરમરજી વાહિસયસમય, અમય જ બહુમય જિષ્ણુ-મય

Page #270

૨૨૪
સજન સન્મિત્ર ચ સરણે પવોહં. ૪૫. પસમિઅ કામપમેહ, દિદિઠેસ ન કલિય-વિરહ, સિવસુહફલયમમોહં, ધમ્મ સરણું પહં. ૪૬. નરયગઈ–ગમણરેહં, ગુણસંદેહં વાઈનિકાહ, નિહણિય–વસ્મહતું, ધમ્મ સરણે પવન્નો. ૪૭. ભાસુરસુવન્નસુંદર-સ્થણાલકાર-ગારવામહ ઘં, નિતિમિવ દેગચહર, ધર્મે જિણદેસિઅ વદે, ૪૮. ચઉસરણગમણસંચિઅ-સુચરિઅરમચઅંચિઅસરી, યદુક્કડગરિહાઅસુહ, કમ્બખયક ખિરો ભણઈ. ૪૯ ઈહભવિમત્તભવિએ, મિચ્છાપવત્તણે જમહિગરણું, જિણાવયણપડિક૬, ૬ ગરિહામિ ત પાવ. ૫૦. મિચ્છન–તમધેણું, અરિહંતાઈસુ અન્નવણું જ, અન્નાણેણ વિરઈએ, ઈહિ ગરિહામિ ત પાવ. ૫૧. સુઅ ધમ્મ સંઘ સાહસુ, પાવ પરિણીઅયાઈરઈ, અસુ અ પાસું, ઈહિ ગરિહામિ ત પાવું. પર. અસુ અ વેસું, મિત્તીકરૂણાઈ ગેઅરે સુ કર્યા, પરિવણુઈ દુકM, ઈહિં ગરિહામિ ત પાવું. ૫૩. જે મણ-વ-ચકાએહિં, કયકારિઅઅણુમઈહિં આયરિઅ, ધમ્મવિરૂદ્ધમસુદ્ધ, સવ ગરિયામિ ત પાવું ૫૪. અહ સો દુક્કડગરિહા-દલિ–ઉકડ–દુકડે ફાં ભણુઈ, સુકડાણુરાય-સમુઈ,-પુપુલયંકુર કરાલે. ૫૫. અરિહંત અરિહંતેસુ, જ' ચ સિદ્ધરણું ચ સિદ્ધસુ, આયારે આયરિએ, ઉવઝાયત્ત ઉવજ્ઞાઓ. ૫૬. સાહણ સાહુચરિ, દેસવિર ચ સાવ જણાણું, અણુ મન્ને સર્સિ, સન્મત્ત સમ્મદિઠીણું. ૫૭. અહવા સર્વ ચિય, વીઆરાય-વાણુણુસારિ જ સુકર્ક, કાલગ્નએવિ તિવિહ, અણમોએ તયં સવૅ ૫૮. સુહપરિણામો નિર્ચા, ચઉસરણગમાઈ આયરે છે, કુસલયડીલ બંધઈ, બદ્ધા સુહાણુબંધાઉ. ૫૯. મદણુભાવા બદ્ધા, તિવણુભાવાઉ કુણુઉ તા ચેવ, અસુહાઉ નિરણબંધાઉ, કુણઈ તિવ્રઉ મંદાઓ. ૬. તા એય કાયવૂ, બુહેહિ નિષિ સંકિલેસેમિ, હેઈ નિકાલ સમ્મ, અસંકિલેસેમિ સુકયફલ. ૬૧. ચઉરગ જિણધર્મો, ન કઓ ચરિંગ રણમવિ ન કર્ય, ચઉરંગભવ છે, ન કઓ હા હારિઓ જ મો. ૬૨. ઈયે જીવ પમાય મહારિ-વીરભદું તમેયમઝયણું, ઝાએ સુ તિસંજી–મવંઝ,-કારણે નિવુઈ સુહાણું. ૬૩.
શ્રી ચઉસરણ પન્ના સમાપ્ત. ૨૦. આઉર પચ્ચખાણ પયા,
(ત્રણ આયંબીલ કર્યા પછી આ સૂત્ર વાંચવું.) દેસિક્કદેસવિરઓ, સમદિઠી મરિજ જે જીવો, તે હાઈ બાલપંડિય-મરણું જિણસાસણે ભણિય. ૧ ૫ચ ય અણુવયા, સત્ત ઉ સિખાઉ દેસ-જઈધમે, સવેણુ વ દેણ વા, તેણુ જુઓ હોઈ દેસજઈ. ૨. પાણવહ-મુસાવાએ, અદત્ત–પરદાર નિયમણેહિં ચ, અપરિમિઈચ્છાઓવિ ય, આવયાઈ વિરમણાઈ. ૩. જ ચ હિસાવેરમણું, અણુથદંડાઓ જ ચ વેરમણું, દેસાવગાસિયંપિ ય, ગુણવ્યા ભવે તા. ૪. ભેગાણ પરિસખા, સામા અતિહિ–સંવિભાગો ય, પિસડવિહી ઉ સવે, ચઉરે સિકખાઉ વૃત્તાઓ. ૫. આસુક્કારે મરણે, અછિન્નાએ ય જીવિયાસાએ, નાહિ વા અમુકો, પછિમસંલેહણમકિગ્રા. ૬, આઈય નિસ્સલે, સધરે એવાહિતુ સંથાર, જઈ મરઈ દેસવિરઓ, ત વત્ત બાલપંડિઅચં. ૭. જે ભત્તપરિન્નાએ, ઉવકકમ વિથ.

Page #271

પ્રકરણદિ સંગ્રહ
૨૨૫ રેણ નિદિ, ચેવ બાલમંદિય-મરણે નેએ જહાજીગ્ન. ૮. માણિએસ કપવગેમુ નિયમેણ તલ્સ ઉવવાઓ, વિય મા સિઝઈ ઉો-સએણુ સે સત્તમમિ ભવે. ૯. ઈય બાલપડિય હેઈ, મરણ-મરિહંત-સાસણે દિ૯, ઇત્તે પડિય! પડિય-મરણ વચ્છ સમાણું. ૧૦. ઈછામિ ભંતે ઉત્તમ પડિક્કમામિ, અઇયં પડિકઝમામિ, અણગય' પરિક્રમામિ, પચ્ચપન્ન પડિકમામિ, કર્યા પડિક મામિ, કારિય પરિક્રમામિ, અણુમેઇયં પડિક મામિ, મિચ્છત્ત પડિક મામિ, અસંજમં પરિક્રમામિ, કસાય પડિકામામિ, પાવપએગ પડિમામિ, મિચ્છાદંસણુ પરિણામે સુ વા, ઈહલગેસુ વા, પોલેગે સુ વા, સચ્ચિત્તસુ વા, અચિત્તસુ વા, પંચમું દિયત્વેસુ વા, અનાણું ઝાણે. ૧. અણયાર ઝાણે. ૨. કુસણું ઝાણે. ૩. કેહંઝાણે. ૪. માણુંઝાણે. ૫. માયંઝાણે. ૬. લેહંઝાણે. ૭. રાગ ઝાણે. ૮. દેસંગણે. ૯. મેહંઝાણે. ૧૦. ઈચ્છંઝાણે. ૧૧. મિથુંઝાણે. ૧૨. મુછ ઝણે ૧૩. સંકે ઝાણે. ૧૪. કંબંઝાણે. ૧૫. ગેહિં જાણે. ૧૬. આસં ઝાણે ૧૭. તહં ઝાણે. ૧૮. છુહં ઝાશે. ૧૯. પંથ ઝાણે. ૨૦. પંથાણે ઝાણે. ૨૧. નિર્દૂ ઝાણે. ૨૨. નિયાણું ઝાણે ૨૩. નેહું ઝાણે. ૨૪. કામ ઝાણે. ૨૫. કલુસ ઝાણે. ૨૬. કલહ ઝાણે. ૨૭. જુજઝ ઝણે. નિજ ઝ ઝાણે. ૨૯. સંગ ઝાણે. ૩૦. સંગહ ઝાણે. ૩૧. વવહાર ઝાણે. ૩૨. કયવિયં જાણે. ૩૩. અણસ્થદંડ ઝાણે. ૩૪. આગ ઝાણે ૩૫. અણુભગ ઝાણે. ૩૬. આણઈલ ઝાણે. ૩૭ વેરઝાણે ૩૮. વિયર્ક ઝાણે ૩૯, હિંસંઝાણે. ૪૦. હાસં ઝાણે ૪૧. પહાસં ઝાણે ૪૨. પસં ઝણે. ૪૩. ફરસં ઝણે. ૪૪, ભયંઝાણે. ૪૫. રૂવંઝાણે. ૪૬. અ૫–પસંસ ઝાણે ૪૭. પનિંદ ઝાણે. ૪૮. પારગરિહં ઝાણે. ૪૯. પરિશ્મહં ઝાણે. ૫૦. પર પરિવાયું ઝાણે ૫૧. પરદૂસણું ઝણે. પર. આરંભંઝણે, ૫૩ સંરંભ ઝાણે ૫૪. પાવાણુમેયણું ઝાણે. ૫૫. અહિગરણઝણે. પ૬. અસમાધિમરણ ઝાણે ૫૭. કદયપશ્ચય ઝાણે. ૫૮. ઈઢિગારવંઝાણે. ૫૯ રસગારવંઝાણે. ૬૦. સાયાગારવંઝાણે. ૬૧. અવેરમાંઝાણે ૬૨. અમુત્તિમાં ઝાણે ૬૩, પસુન્નસ વે, પડિબુદ્ધસ્સ વા, જે મે કઈ દેવસિઓ રાઈએ ઉત્તમકે અઈ કકમો વઈક્રમો અઈયારે અણયારો તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ. એસ કરેમિ પણામ, જિણવર વસહસ વદ્ધમાણસ. સેસાણં ચ જિણુણે, સગણહરાણું ચ સલિ. ૧૧. સવં પાણરંભ, પચ્ચકખામિત્તિ અલિયવણું ચ, સવમદિન્નાદા, મેહ-પરિગ્રહં ચેવ ૧૨. સમ્મ મેં સવભૂસુ, વેરં મજઝ ન કેણઈ, આસાઓ
સિરિતા, સમાહિમણુપાલએ ૧૩. સવં ચાહારવિહિં, સન્નાઓ, ગાર કસાએ ય, સર્વ ચેવ મમત્ત, ચએમિ સવં નમામિ. ૧૪. હજજા ઈમમિ સમએ, ઉવકમે જીવિઅર્સ જઈ મજ્જ એય પચ્ચકખાણું, વિકલા આરોહણ હેલે. ૧૫. સવદુખપહાણે, સિદ્ધાં અરહ નમે, સહે જિણપત, પચ્ચખામ ય પાવગ ૧૬. નમુત્યુ ધુઅ પાવાશે. સિદ્ધાણં ચ મહેસિણું, સંથાર પડિવજનજાતિ, જહા કેવલિ-દેરિય. ૧૭. કિંચિવિ દુચરિયું, ત સવ્વ સિરામિ તિવિહેણાં, સામાઇયં ચ તિવિહં, કરેમિ સવં નિરાગાર. ૧૮. બજઝ અભિંતરે

Page #272

૨૨૬
સજ્જન સન્મિત્ર હિં, સરીરાઇ સભાયાં, મણસા વય-કાઐહિં, સવ્વ ભાવેણુ વેસિર. ૧૯. સવ પાણાર'ભ', પચ્ચક્ખામિત્તિ અલિયવયાં ચ. સવમદિન્નાદારાં, મેહુત્ર-પરિગઢ: ચેવ ૨૦. સમ્મ· મે સવભૂએસુ. વેર' મન્ઝ ન કેાઈ, આસાએ વાસિરિત્તાાં સમાહિમછુપાલએ. ૨૧. રાગ' ખ'ધ' પસ· ચ રિસ' દીશભાવય, ઉમ્રુગત્ત ભય' સેગ', રઇ અરઇ ચ વાસિર. ૨૨. મમત્ત' પરિવામિ, નિમ્મમત્ત' ઉઠે, આલખણુ ચ મે આયા, અવસેસ' ચ વાસિર ૨૩. આયા હું મહુ. નાણું, આયા મે સણું ચરિત્તે ય, આયા પચ્ચક્ખાણે, આયા મે સજમે જોગે. ૨૪. એગા વચ્ચઈ જીવા, એગા ચેવુવવજ્રજએ, એગસ્સ ચેવ મરાં, એગે સિજઈ નીર. ૨૫. એગા મે સાસએ અપ્પા, નાણુ દ‘સણુ સ‘જુઓ, સેસા મે માહિરા લાવા, સવે સંજોગ લક્ષ્મણા. ૨૬. સ‘જોગમૂલા જીવેણુ, પત્તા દુક્ષ્મ પરપરા, તમ્હા સંજોગ સખધ, સ~* તિવિહેણ વેસિરે. ૨૭. મૂલગુણે ઉત્તરગુણે, જે મે નારાડિયા પયત્તેણ, તમ... સવ્વ નિર્દ, પડિમે આગમિસ્સાણું. ૨૮. સત્ત ભએ? મએ, સન્ના ચત્તરિ ગારવે તિન્નિ, આસાયણ તિત્તીસ, રાગ દાસ ચ ગરામ ૨૯. અસ જમ મન્નાણું, મિચ્છત્ત સવ્વમેવ ય મમત્ત, જીવેસુ અજીવેસુ અ, તં નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૦. નિંદામિ નિંદણિજ, ગરિઙામિ અ જ ચ મે ગરણિ', આલેાએમિ અ સબ્ધ, અભિતર માહિર ઉવર્ષિં. ૩૧. જહુ માલે જ પતા, કજ મક' ચ ઉજજ્યુઅ' ભણુઈ ત' તડુ આલેઇજ્જા, માયા મય વિષ્પમુક્કો ૫. ૩૨. નણુમિ દ‘સણુ મિ ય, તવે ચરિત્તે ય ચઉસુવિ અકા, ધીરા આગમ કુસલા, અપરિસાવી રહસ્સાણું. ૩૩. રાગેષુ વ્ દસેણુ , જ મે અકયનુઆ પમાએણં, જો મે કિંચિવિ ભણુિ, તમહ' તિવિહેણું ખામેમિ. ૩૪. તિવિહુ ભણતિ મરણ', માલાણુ. ખલપડિયામાંં ચ, તય' પ'યિમરણું, જ કેલિા અણુમરતિ. ૩૫. જે પુણ અર્જુમઈયા, યલિય સન્ના ય વજ્રભાવા ય, અસમાહિાં મરતિ, ન હુ તે આરાઢુગા ભણિયા, ૩૬. મરણે વિરાહિએ દેવ દુગ્ગઈ દુલ્લા ય કર ખેાહી, સંસાર ય અણુતા, હુઈ પુણા આગમસાણુ` ૩૭. ક! દેવદુગ્ગઈ? કા અમેહિ ? કેણેવ વુઝ્રઈ મરણુ ?, કેણુ અણુંત. પાર, સસર. હિંડઈ? જીવેા. ૩૮. ક'દ૫દેવ વિસ અભિએગા આસુરી ય સંમે!હા, તા દેવદુર્ગાઈએ, મરણુ મિ વિરાહિએ હુંતિ. ૩૯ મિચ્છાદ સણુરત્તા, સનિયાણા ષ્ડિલેસ મેાગાઢા, હુ જે મરતિ જીવા, તસિંદુäહા ભવે ખેાહી. ૪૦. સમ્મેસણુ રત્તા, અનિયાણા સુલેસ મેગાઢા, ઇહુ જે મર ́તિ જીવા, તર્સિ સુલહા ભવે મહી ૪૧. જે પુછુ ગુરૂપડિણીયા, બહુમાહા સસખલા કુસીલા ય, અસમાહિણા મરતિ, તે હુંતિ અણુ તસ સારી. ૪૨. જિણવયણે અણુરત્તા, ગુરૂવયણું જે કરતિ ભાવેશ, અસમલ અસ કિલિટ્ટા, તે હુતિ પત્તિસસારી. ૪૩. બાલમરાણિ બહુસા, બહુમણિ અકામગાણિ મરણાણિ મરિદ્ધતિ તે વરાયા, જે જિષ્ણુયણ્. ન યાહુતિ. ૪૪. સત્થગૃહષ્ણુ વિસલખાં ચ, જલ' જલપ્વેસે અ, અણુાયાર--ભંડસેવી, જન્મણ-મરણાષ પીણિ ૪૫. ઉડ્ડમડ્ડે તિરિય‘મિત્રિ, મયાણિ જીવેણુ ખાલમરાણ, દસણ-નાણુ-સહંગ, પડિયમરણુ અણુમસિ'. ૪૬. ઉન્વેયય. જાઇ-મરણું, નાએસ, વેઅણ્ણાએ ય,

Page #273

પ્રકરણાદ સંગ્રહ
૨૨૭ એઆણિ સભાતે, પડિયમરણ મરસ ઈહિ. ૪૭. જઈ ઉપજઈ દબં, તે દવે સાવ નવર, કિં કિં મએ ન પત્ત, સંસાર સંસર તેણુ. ૪૮. સંસારચક્રવાલે, સલૅવિ ય પગલા માએ બહુસ, આહારિયા ય પરિણામિઆ ય, ન ય હું ગએ તત્તિ. ૪૯ તણ-કહેહિ વ અગ્ની, લવણ જલે વા નઈસહસ્તેહિં, ન ઈમોજી સકો, તિપેલ કામ-ભોગેહિં. ૫૦. આહારનિમિતેણે મચછા, ગતિ સત્તર્મિ પુદ્ધવિ, સચિત્તો આહારે, ન ખમો મણ સાવિ પત્થઉં. ૫૧. પુખ્યિ કયપરિકમ્મા; અનિયા ઊહિઊણ મઈબુદ્ધિ, પછી મલિઅ-કસાઓ, સો મરણું પડિછામિ. ૫ર. અકકડે ચિરભાવિય, તે પુરિસા મરણ દેસકોલંમિ, પુરવઠ્યકમ્મ-પરિભાવણાઈ, પછી પરિવતિ. ૫૩. તમ્યા અંદગવિજર્ગ, સકારણું ઉજજુએણુ પુરિસે, જીવ અવિરહિયગુણ, કાય મુખમગૅમિ. ૫૪. બાહિરગવિરહિએ, અભિંતરઝાણ-ગમલ્લીણ, જહ તશ્મિ દેસકોલે, અમૂહસન્ન ચયાઈ દેહિં. ૫૫. હેતૂણ રાગદોસ, છિનૂણ ય અદુકમ્મસંઘાર્યા, જમ્મણમરણરહદં, છિન્નણ ભવા વિમુચિહિસિ. ૫૬. એ સવ્વસ, જિ દિઠ સહામિ તિવિહેણું, તસ-થાવર-ખેમકરં, પાર નિવાણ-મગસ્સ. ૫૭. ન હિ ત મિ દેસકોલે, સક્કો બારસવિહે સુઅકબંધ, સો અણુચિતેઉં, ધાણયંપિ સમચિત્તેણું. ૫૮. એનંમિવિ જમિ પએ, સંવેગ વીઅરય-મર્ષ્યામિ, ગ૭ઈ નર અભિખં, તું મરણું તેણ મરિયળં. ૫૯. તા એગપિ સિલેગ, જે પુરિસો મરણ–દેસકોલમિ, આરાહણોવઉન્તો, ચિંતા–ssરાહગે હાઈ ૬૦, આરહણવઉસ્તો, કાલ કાઊણ સુવિહિએ સમ્મ, ઉક્કો તિષ્યિ ભવે, ગંતૂણે લહઈ નિવાણું. ૬૧. સમશુત્તિ અહં પદમ, બીયં સવસ્થ સંજમિત્તિ, સવં ચ વોસિરાનિ, એય ભણિય સમાસેણું. ૬૨. લદ્ધ અલદ્ધપુવંજ, જિણવયણ-સુભાસિયં અમયભૂએ, ગહિઓ સુગઈમ, નાહં મરણમ્સ બીહેમિ. ૬૩. ધીરેવિ મરિયલ્વ, કાઉરિણવિ અવર્સ મરિયલ્વ, દુહં પિ હ મરિયવે, વરં ખુ ધીરzણે મરિઉં. ૬૪. સીલેણુવિ મરિયવં, નિસ્સીલેણુવિ અવસ્સ મરિયવં દુëપિ હુ મરિઅલ્વે, વરં ખુ સીલત્તણે મરિઉં. ૬૫. નાણસ દંસણસ ય, સમ્મત્તરૂ ય ચરિત્તજીસ, જે કહી ઉવઓગ, સંસારા સો વિમુચિહિસિ. ૬૬. ચિર-ઉસિય-બભયારી, ૫ફોડેઊણ સેસયે કમ્મ, અણુપુવીઈ વિસુદ્ધો, ગ૭ઈ સિદ્ધિ ધુકિયેસે ૬૭. નિક્કસાયન્સ દતરૂં, સૂરસ્સ વવસાઈ, સંસાર પરિભીઅલ્સ, પચ્ચFખાણું સુહ ભવે. ૬૮. એયં પચ્ચખાણું, જે કહી મરણદસકાલમિ, ધીરે અમૂહસન્નો, સે ગ૭ઈ ઉત્તમ ઠાણું. ૬. ધીરે જર-મરણ-વિલ, ધીરે વિજ્ઞાણ-નાણ સંપ, લોગસ્સો અગરે, દિસઉ ખયં સવ્વદુખાણ ૭૦.
શ્રુતકેવલિશ્રીશવ્યવસૂરસાદબ્ધ: શતકેવલિશ્રીશયમેવસૂરિસ દુ: ૨૧. શ્રીદશવૈકાલિક સ્વ.
૧મપુષ્પિકાધ્યયનમ્ . ધમે મંગલમુકિ, અહિંસા સંજમે તો, દેવા વિ ત નમસંતિ, જસ ધમે સયા મો. ૧. જહા દમગ્ન પુછું, ભમરે આવિયઈ રસ, ણય પૃષ્ફ કિલામેઈ, સે

Page #274

૨૮
સાજન સસ્મિથ આ પણે અપય. ૨. એમેએ સમણું મુત્તા, જે લેએ સતિ સાહણે, વિહંગમા વ "ફેસુ, દાણુભત્તેણે રયા. ૩. વયં ચ વિહ્નિ લબ્બામે, ના ય કેઈ ઉવહમ્મઈ, અહાગડેસુ રીતે, પુફે ભમરા જહા. ૪. મહુગારસમા બુદ્ધા, જે ભવતિ અણિસિયા, નાણુપિંડરયા દતા, તેણુ લુચ્ચતિસાહણે. તિબેમિ. ૫.
ઈ દુમપુષ્કિયનામ પઢમં અજઝયણું સમ્માં.
શ્રામસ્થપર્વિકાધ્યયનમ કહે કુજા સામણું, જે કામે ન નિવારએ, પએ પએ વિસીઅો, સંકપલ્સ વસં ગઓ. ૧. વગ ધમાલંકાર, ઈચ્છીઓ સયણણિ અ, અછંદા જે ન ભુજ તિ, ન સે ચાઈનિ વચ્ચઈ. ૨. જે અ ક તે પિએ એ, લબ્ધ વિ પિટ કુવ્ય, સાહણે ચયઈએ, સે હુ ચાઈ ત્તિ વચ્ચઈ. ૩. સમાઈ પહાઈ પરિવયંત, સિઆ મણે નિસરઈ બહિદ્ધા, ન સા મહે નેવિ અહંપિ તીસે, ઈસ્ચવ તાઓ વિણઈજજ રાગ. ૪. આયાવયાહી, ચય સેગમä, કામે કમાડી, કમિઅં ખુ દુખ, જિંદાહિ
સં, વિણુઈ જજ રાગ, એવી સહી હેહિસિ સંપરાએ. પ. પકMદે જવિએ જોઈ, ધૂમકેઉં દુરાસયં, નેતિ વતય ભેજુ, કુલે જાયા અગધણે, ૬. ધિરભુ તેજસ કામી, જે તે જીવિયકારણ, વંત ઈચ્છાસ આવેલું, સેય તે મરણું ભવે. ૭. અહં ચ ભેગરાયમ્સ, ત ચ સિ અંધગવષ્ઠિણે, મા કુલે ગધણા હેમ, સંજમં નિપુઓ ચર. ૮. જઈ તે કાહિસિ ભાવં, જા જા દિચ્છસિ નારીઓ, વાયાવિધુત્વ હડ, અ અપા ભવિસ્યસિ. ૯, તીસે સો વયણું સોચ્ચા, સંજયાઈ સુભાસિય, અંકુરોણ જહા નાગે, ધમ્મ સંપડિવાઈએ. ૧૦. એવ કરતિ સંબુદ્ધા, પંડિયા પવિખણા, વિણિઅતિ ભેગેસુ, જહાં સે પુરિસુત્તનિમિ. ૧૧.
ઈઇ સામન્નપુવિયનામખીય અઝયણું સમ્મત્ત
શુલ્લકાચારાધ્યયન, સંજમે સુદૃઅપાયું, વિષ્પમુક્કાનું તાઈશું, તેસિમેઅમાઇન્ન, નિથાણ મહેસણું. ૧. ઉસિયં કયગડ, નિયાગ-મહિડાણિ ય, રાઈભર સિણાણે ય, ગધમલ્લે ય વયણે. ૨. સંનિહી ગિહિમને અ, રાય પડે કિમિચ્છાએ, સંવાહણા તહેયણ અ, સંપુછણ દેહપલેયણા અ. ૩. અવએ આ નાલીએ, છત્તસ્સ ય ધારણુએ, તેગિચ્છ પાણહા પાએ, સમારંભ ચ જેણે. ૪. સિજજાયરપિંડં ચ, આસંદી-પતિઅંકએ, ગિડંતરનિસિજજ ય, ગાયસ્કુવકૃણાણિ ય. ૫. ગિહિણે આવડિયં, જાય આજીવવત્તિયા, તત્તા નિવૃડભેઈત્ત, આઉરસ્મરણાણિ અ. ૬. મૂલએ સિંગબેરે ય, ઉચ્છખંડે અનિવૃડે, કદે મૂલે ય સચ્ચિત્તે, ફલે બીએ ય આમએ. ૭, સચ્ચલે સિંધવે લેણે, રે માલણે ય આમએ, સામુદે પસુખારે ય, કાલાલેણે ય આમએ. ૮. ઘુવણે ત્તિ વમણે અ, બચ્છી કમ્મ-વિરેયણે, અંજણે દંતવણે અ, ગાયાભંગ-વિભણે ૯ સવમેયમgઈન્ન, નિર્ગોથાણુ મહેતિણું, સંજમમિ અ જુત્તાણું, લહભયવિહારિણું

Page #275

પ્રકરણાદિ સગ્રહ
૨૨૯
૧૦. પ‘ચાસવપરિણાયા, તિગુત્તા છત્રુ સ`જયા, પચનિન્ગહણા ધીરા, નિન્ગ થા ઉજ્જુસિણા, ૧૧. આયાતિ ગિન્હેસુ, હેમંતેસુ અવાઉડા, વાસાસુ ડિસલીડ્ડા, સજયા સુસમાડિયા ૧૨ પરીસહ-રિગ્ન-દંતા, ધૂમમાહા જિÜદિઆ, સવદુષ્મ-પહીણા, પદ્મમતિ મહેસિા. ૧૩. દુષ્કર ઈં કરિત્તાણુ, દુસહાઈ સહેત્તુ અ, કે ઇત્ય દેવલેાએસ, કેઈ સિō ંતિ નીરયા. ૧૪. ખવિત્તા પુવકમાઇ, સંજમેણુ તવેણુ ય, સિદ્ધિમગ્ગમણુપત્તા, તાઇણા પરિનિન્નુડે ત્તિએમિ. ૧૫. ઇઇ ખુડ્ડિયાયારકહા નામ` તર્કય અજઅણુ' સમ્મત્ત. છજ્જયિન્ઝય. ગદ્યમ્,
સુઅ' મે આઉસ...! તેણું ભગવયા એવ-મલ્ખાય, ઇખલુઇન્જીણિઆના મન્ત્રયણું સમણેણુ ભગવયા મહાવીરેણું. કાસવેણુ વેઇઆ, સુઅક્ખાયા સુપન્નતા, સેઅ મે અહિજિજ્જ અજજીયણ ધમ્મપન્નત્તી. ૧. કયા ખલુ સા છજીવર્ણિમ નામઋચણુ, સમણેણું ભગવયા મહાવીરેણુ કાસવેણુ વેઈઆ, સુઅક્ખાયા સુપન્નત્તા, સેઅમે અહિજઉં અયણ ધમ્મપન્નત્તી. ૨. ઈમા ખલુ સા છĐણિઆ નામજ્જીયણુ, સમણેણુ ભગવયા મહાવીરેણુ' કાસવેણુ વેઈઆ, સુઅક્ખાયા, સુપન્નત્તા, સેઅ મે અહિજિઉં અજજીયણુ' ધમ્મપન્નત્તી. ૩. ત. જહા–પુઢવિકાઈઆ ઉકાઇઆ, તેઉકાઇ, વાઉકાઈ, વણુસઈકાઈઓ, તસકાઈઓ. ૪. પુઢવી ચિત્તમ‘ત–માયા, અણુગ જીવા, પુઢા-સત્તા, અન્નત્યં સત્ય-પરિણુએણ'. ૫. આઉ ચિત્તમાંતમક્ખાયા, અણુગજીવા, પુઢાસત્તા, અન્નત્ય સત્ય-પરિણુએણું. ૬. તેઉ ચિત્તમ ́ત-મક્ખાયા, અણુગ-જીવા, પુઢો— સત્તા, અન્નત્યં સત્ય-પરિણુ એણુ:. ૭. વાઉ ચિત્તમ`ત-મલ્ખાયા, અણુગજીવા, પુઢા સત્તા, અન્નત્યં સત્ય-પરિણુએણું. ૮. વણુસ્સઈ ચિત્તમ`ત-મલ્ખાયા, અણુગ-જીવા, પુઢો-સત્તા,અન્નત્ય સત્ય-પરિણુએણું. ૯. ત જહા-અગીઆ, મૂલખીઆ, પેરી, ખધખીઆ, ખીમરુહા, સમુચ્છિમા તણુલયા, વણુસ્સઈકેઈઆ. સખી, ચિત્તમત માયા અણુગજીવા, પુઢા-સત્તા, અન્નત્યં સત્ય-પરિણુએણુ. ૧૦.
સે જે પુછુ ઇમે અણુગે બહુવે તસા પાણા, ત. જહા–અડયા પાયયા જાઉઆ રસયા સંસેઈના સમુચ્છિમા ઉશ્વિઆ ઉવાઈઆ, ર્સિ કેર્સિ (ચ પાણાણું અભિક ત પતિ સકુચિશ્મ' પસારિ રુઅ લત તસિપાઈઅ ગઈગઈવિન્નાયા જે આ કીડપયંગા, જા યુ કુંથુપિપીલિઆ, સબ્વે એઇંદ્ધિઆ. સવે તેઇયા, સવે ચĒિ ઢિઆ, સબ્વે પચિંદિ, સવે તિક્િષ્મજોશુઆ, સબ્વે નેરŚઆ, સત્વે મછુઆ, સબ્વે દેવા, સબ્વે પાણા પરમાડુમ્મિઆ એસો ખણુ છઠ્ઠો જીવનકા તસકાઉ ત્તિ પન્નુષં (સૂત્ર. ૧.) ઈસ્ચેસિ &' જીવનિકાયાણુ· નેવ સય' '' સમાર`ભિજા, નેવનૅહિંદ સમાર ભાવિજ્જા, ક્રૂડ સમાર’ભતે વ અને ન સમણુજાણામિ, જાવ૰જીવાએ તિવિદ્યુ તિવિહેમણે વાયાએ કાએણું રેમિન કારવેમિ, રત પ
મ
અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ તે ! પડિઝમામિ નિંદ્યામિ ગરિામિ અપાણ. વાસિરામિક ( સૂત્ર. ૨. ) પમે ભતે ! મહત્વએ પાણાવાયા

Page #276

૨૦
સજ્જન સોન્મત્ર
વેરમશુ', સબ્ત' ભ'તે! પાણાવાય. પચ્ચક્ ખામિ, સે સુહુમ' વા ખાયર' વા, તસ` વા થાવર' વા, નેવ સયં પાણે અઇવાઈજ્જા, નેવન્નેહિઁ પાણે અઇવાયાવિજજા, પાણે અર્ધવાયતે વ અને ન સમણુજાામિ, જાવજીયાએ તિવિહ્ તિવિલ્હેણું મણેણં વાયાએ કાએણુ' ન કરેમિ ન કારવેમિ કર`ત પિ અન્ન ન સમણુજાામિ, તથ્સ ભતે પશ્ચિ મામિ નિંદ્યામિ ગરિહામિ અપાણુ વેસિરામિ, પઢમે ભંતે! મહુઘ્નએ ઉદૃિએમિ સવા પાણાઇવાયાએ વેરમાં. ૧. (સૂત્ર ૩.) અહાવરે દુચ્ચે ભ તે ! મહુવએ મુસાવાયાએ વેરમણુ, સવ ભતે! મુસાવાય. પચ્ચક્ખામિ, સે કહા વા, લાહા વા, ભયા વા, હાસા વા, નેવ સય' મુસ· વઈજા, નેવઽન્નેહિઁ મુસ. વાયાવિજજ્જા, મુસ· વય”તે વિ અને ન સમજાણુંામિ, જાવજીવાએ તિવિહં તિવિહેણુ' મણેણુ' વાયાએ કાએણાં ન કરેમિ ન કારવેમિ કરત' પ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તરસ ભંતે ! પડિમામિ નિંદ્યામિ ગરિામિ અપાણું સિરામિ, દુચ્ચે ભતે ! મહુવએ ઉવિટ્ટુએડિમ સભ્યાએ મુસાવાયા વેરમાં, ૨. (સૂત્ર, ૪.) અહાવરે તચ્ચે ભતે ! મહુવએ અદિન્નાદાણા વેરમાં, સવ્વ ભતે! અન્નિાદાાં પચ્ચખ્ખામિ, સે ગામે વા નગરે વારણે વા અપ વા ખહું વા અણું વા થૂલ ના ચિત્તમંત ના અચિત્તમંત વા નેવ સય અદિન ગùજજા, નેવઽન્નેહિં અદિન્ન ગહ્વાવિજ્જા, અદિન્ન ગિğતેવિ અને ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહુતિવિહેણ મણેણ વાયાએ કાએણું ન કરેમિ ન કારવેમિ કરત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તરસ ભ'તે ! પડિક્કમામિ નિંદામિ ગરિામિ અપાણ. વાસિરામિ, તચ્ચે ભંતે! મહુવએ ઉ‰િમિ, સવા અદિન્નાદાણા વેરમણ. ૩. (સૂત્ર૦ ૫.) અહાવરે ચઉથે ભંતે! મહુવએ મેહુણાએ વેરમાં, સવ ભંતે ! મેહુણું પચ્ચખ્ખામિ, સેવ વા માણુસ વા તિwિજોણિઅ વા નેવ સય મેહુણું સેવિજજા, નેવન્દેહિ મેહ્ણુ સેવાવિજ્રા, મેહુણ' સેવ'તેવિ અને ન સમણુ જાણુામિ, જાવ જીવાએ તિવિહં તિવિષેણુ' મણેણુ' વાયાએ કાએણું ન કરેમિ ન કારવેમિ કરત. પ અન્ન ન સમજાણુામિ, તરૢ તે! પડિમામિ નિદ્યામિ ગરિામિ અપાણું વેસિરામિ, ચઉન્થે ભતે ! મહુવએ ઉવ આમિ, સવ્વાઓ મેહુણાએ વેમણું ૪.(સ્૦ ૬) મહાવરે પંચમે ભતે! મહેળ્વએ પરિગ્ગહા વેરમણ, સવ્વ ભતે ! પરિગ્ગહ· પચ્ચક્ખામિ, સે અ૫ે વા બહું વા અણું વા થૂલ' ના ચિત્તમ`ત વા અચિત્તમ’ત વા નેવ સયં પરિગઢ' પરિગિRsિજજા, નેવડનૅહિં પરિગૃહ પરિન્ગિહાવિજા પરિગ્ગહ પરિગ્ગ ુ'તે વિઅન્ને ન સમણુજાણુામિ, જાવ જીવાએ તિવિદ્ઘ તિવિહેણ મણેણું વાયાએ કાએણુ` નકરેમિ ન કારવેમિ કરત પિ અન્ના નસમણુજાણામિ, તસ્સ ભતે ! પડિકમામિ નિંદ્યામિ ગરિામિ અપ્પાણ વાસિરામિ, પંચમે ભંતે! મહુવએ ઉત્કૃઆમિ સવ્વા પરિગ્ગહાએ વેમણુ”. ૫. (સૂ॰ ૭) અઢાવરે છઠ્ઠું ભરતે! વએ રાઇભાયણા વેરમાં, સવ્વ ભતે ! રાયભેાયાં પચ્ચક્ખામિ, સે અસણં વા પાણું વા ખાઈમ" વા સાઈમ` વા નેવ સચ· શ” ભુ‘જિજ્જા, નેવડનૈહિં રાઈ ભુજાવિજજા, રાઈ જતે વ અને ન સમણુનામિ, ાવ જીવાએ તિવિદ્ધ તિવિšાં મણેશ વાયાએ કાએણું ન કરેમિનાર

Page #277

૨૩૧
પ્રકÁાદિ સ‘ગ્રહ
વા
વેમિ કરત`પિ અન્ન' ન સમણુજાણામિ, તસ્મ ભંતે ! પશ્ચિમામિ નિંદામિ ગરિશ્તામિ અપ્પાાં વે.સિરામિ, છઠ્ઠું ભતે વચ્ચે ઉદ્નએમિ, સવા રાઇભાયણા વેરમાં, ૬. (સૂ॰ ૯ ) ઇશ્ર્ચયા પચ મહવયા ભામણુવેરમણુ-છઠ્ઠાઇ અત્તહિયયાએ ઉવસ'પજિત્તાણુ વિહરામિ. (સૂ॰ ૯.) સે ભિમ્મૂ વા ભિક્ષુણી વા સંજયવિરય પહિય-પચ્ચક્ક્ષાય પાવકમ્ને દિઆવા ાએ વા, એગ વા રિસાગએ વા, સુત્ત વા જાગરમાણે વા, સે પુર્વિં વા ભિત્તિ વા, સિલ. વા લેલું વા, સસરખ વા કાય... સસખ વા, વર્ત્ય હત્થેણ વા પાએણુ વા કશ્ કિલિંચેણુવા અંગુલિઆએવા સિલાગએ વા સિલાગહત્થેણ વા ન આલિહિજ્જા ન વિલિહિજ્જા ઘટ્ટિયાન ભિંજ્જિા, અન્ન નઆલિહાવિજ્જા ન વિલિહાવિજ્જા ન ઘટ્ટાવિજ્ઞાન ભિંદાવિજ્રા, અન્ન. આલિહુત વા વિહિત વા ઘટ્ટ'ત' વા બિંદુ'તં વા ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિદ્ધ તિવિહેણ મણેણુ' વાયાએ કાએણું ન કરેમિ ન કારવેમિ કર‘ત' પિ અન્ન' ન સમણુજાણુામિ, તસ્સ ભંતે ! પડિમામિ નિંદ્યામિ ગરિહામિ અપ્પાણુ વાસિરામિ. ૧. (સૂ॰ ૧૦.) સે ભિકમ્મૂ વા ભિક્ષુણી વા સંજય વિય પડિહય-પચ્ચક્ક્ષાય-પાવકમ્મે આ વા રાએ વા, એગ વા પિરસાગએ વા, સુત્તે વા જાગરમાણે વા, સે ઉઠગ વા એસ. વા હિમ વા મહિઅ વા કરગ' વા હરતણુગ' વા સુદ્ધોદગં વા ઉદ્દઉદ્ય. વા કાય. ઉદલૢ. વા ત્થ. સસિશુિદ્ધ. વા કાય. સસિદ્ધિ વા વત્થ ન આમુસિજ્જા ન સકુસિજ્જા, ન આવીલિજ્જા ન પવિલિજ્જા, ન અલ્બેસિડજ્જા ન પક્ષેાડા ન આયાવજ્જા ન પયાવિજજા, અન્ન` ન આમુસાવિજાન સ ં*સાવિજ્જા, ન આવીલાવિજ્જા ન પવીલાવિજ્જા, ન અલ્ખાડિવેજા ન પદ્માવિજજા, ન આયાવિજા ન યાવિા, અન્ન આમુસ ́ત વા સ કુસત" વા, આવીલ...ત વા પવીલત' વા, અક્ખાડત વા પક્ખાડત, વા આયાવત' વા પાવંત વા, ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિદ્ધ તિવિહેણુ', મણેણુ' વાયાએ કાએણુ, ન ન કરેમિ ન કારવેમિ કર'તપિ અન્ન ન સમણુજાણુામિ, તથ્સ ભંતે ! પડિમામિ નિંદ્યામિ ગરિદ્વામિ અપ્પાણું વૈસિરામિ. (સૂ॰ ૧૧) સે ભિક્ખ વા ભિક્ષુણી વા સંજય વિયપહિય-પચ્ચકખાય-પાવકમ્ને દિઆ વા રાએ વા, એગએ વા પરિસાગ વા, સુત્તવા જાગરમાણે વા, સે અણુિં વા ઇંગાલ' વા મુમ્બુર' વા અચિ વા જાલ' વા અલાય વા સુદ્ધાગણુિં વા ઉષ્મ વા ન ઉર્જા ન ઘટ્ટેજ્જા ન ઉજ્જાલેજ્જા ન નિવાવેજા અન્ન' ન ઉંજાવેજના ન ઘટ્ટાવેજા ન ઉજાલાવેજા ન નિવ્વાવેજજા, અન્ન 'જત વા ઘટ્ટત વા ઉજાલ'તં વા નિન્ગ્વાવત` વા ન સમણુજાણામિ, જાવજીવાએ તિવિહ તિવિહેણ મણેાં વાયાએ કાએણું ન કરેમિ ન કારવેમિ કરત પિ અન્ન ન સમણુજાણુામિ, તસ્સ ભ‘તે ! પશ્ચિમામિ નિંદ્યામિ ગરિહામિ અપ્પાણુ વાસિરામિ ૩. (સૂત્ર ૧૨) સે મિક્ખ વા ભિક્ષુણી વા, સંજય-વિય-પડિહય-પચ્ચકખાય-પાવકમે, દિઆ વા, રાએ વા, એગ વા, પરિસાગ વા, સુત્તે વા, જાગરમાણે વા, સે સિએણુ વિયğણ વા, તાલિમ ટેણુ વા, પત્તેણ વા, પત્તભંગેણ વા, સાહાએ વા, સાહા
વા,

Page #278

સજજન સત્ર ભાગેણ વા, પિણેણ વા, પિહણહથેણ વા, ચેલેણ વા, ચેલકારણેણ વા, હથેણ વા, મુહેણ વા, અપણે વા કાર્ય, બાહિર વાવિ પુગલ, નકુમેજજા, ન વીજજા, અન્ન ન કુમાજજા ન વીઅ વેજજા, અન્ન કુમંત વા વિનંત વા ન સમણુજાણુમિ, જાવજજીવાએ તિવિહં તિવિહેણું મણેણં વાયાએ કાણું ન કરેમિ ન કામિ કરતઃ પિ અને ન સમજાણુમિ, તસ ભરતે! પરિકક્રમામિ નિંદામિ ગરિવામિ અપાયું સિરામિ ૪, (સૂત્ર ૧૩) સે ભિખૂ વા ભિખુણ વા સંય-વિરય-પડિહય-પચ્ચખાયપાવકમે, દિઆ વા, રાઓ વા, એગ વા. પરિસાગઓ વા, સુજો વા, જાગરમાણે વા, સે બીએસુ વા, બીઅપછઠેસુ વા, સુ વા. રુઢપઠેસ વા, જાસુ વા, જાયપઠેસ વા, હરિએસુ વા. હરિઅપઈસુ વા, છિનેસુ વા, છિન્નપઈ ઠેસ વા, સચિત્તેસુ વા, સચિકોલપડિનિસ્સિએ સુ વા, ન ગચ્છજજા, ન ચિજા, ન નિસીએ જજા, ન તુ જ જા, અન્ન ન ગચ્છાવેજજા, ન ચિજજા ન નિસીઅવેજ જા, ન તુટ્ટાવેજજા, અને ગચ્છત વા, ચિત વા, નિસીમંત વા, તુયદ્ર વા, ન સમણુજાણમિ. જાવ જજીવાએ તિવિહં તિવિહેણું મણેણ વાયાએ કાણું ન કરેમિ, ન કારમિ, કરંત પિ અન્ન ન સમણુજાણામિ, તસ્સ ભાતે! પડિક મામિ નિંદામિ ગરિહામિ અપાયું સિરામિ. ૫. (સૂત્ર ૧૪) સે મિખૂ વા ભિખુણ વા સંજય-વિરય-પડિહય પશ્ચખાય-પાવકમે, દિયા વા, રાઓ વા, એગ વા, પરિસાગઓ વા, સુજો વા, જાગરમાણે વા, સે કીડ વા, પયંગ વા, કુંથું વા, પિપીલી વા, હવૅસિ વા, પાયસિ વા, બાહુંસિ વા, ઊસિ વા, ઉદરરસિ વા, સસંસિ વા, વત્થસિ વા, પડિગહસિ વા, કેબલ સિ વા, પાય પુંછસિ વા, યહરણ સિ વા, ગોરછસિ વા, ઉંડગસિ વા, દંડગસિ વા, પઢગસિ વા, ફલસિ વા, સેસિ વા, સંથારગ સિ વા, અન્નયર સિ - વા, તહ૫ગારે ઉવગરણુજાએ તઓ સંજયામેવ પડિલેહિ પડિલ હિએ, ૫મજિજએ
પમજિજઅ, એગતામવણેજ જા, નો | સંઘાયમાવજે જજો. ૬. (સૂત્ર ૧૫) અજયં ચરમાણે ઉ, પાણભૂયાઈ હિંસઈ, બંધઈ પાવયં કમૅ, ત એ હાઈ કડુ ફલ. ૧. અજયં ચિટૂમાણે ઉ, પાણભૂયાઈ હિંસ બંધઈ પાવય કર્મ, ત એ હાઈ કડુ ફલ. ૨. અજયં આસમાણ ઉં, પાણભૂયાઈ હિંસઈ, બંધઈ પાવયં કર્મ, તે સે હાઈ કડુએ ફિલ. ૩. અજયં સયમાણે , પાણભૂયાઈ હિંસઈ, બંધઈ પાવયં કમં, સે હોઈ કડુઅ ફલ. ૪. અજયં ભુજ માણે ઉ, પાણભૂયાઈ હિંસઈ, બધઈ પાવયં કમ્મ, ત સે હોઈ કડુએ ફલ. ૫. અજય ભાસમાણ ઉ, પાણભૂયાઈ હિંસઈ, બંધઈ પાવયં કમ્મ, ત સે હાઈ કડુ ફલ. ૬. કહે ચરે ? કહું ચિ? કહમાસે? કહેસએ? કહે ભુજ તે? ભારતે?, પાવ કમ્મ ન બત્પઈ?. ૭. જયં ચરે યે ચિ, જયમાસે જય સએ, જય ભુજંતે ભાસંતે, પાવ કમ્મ ન બધઈ. ૮સવભૂય-પભૂઅર્સ સમ્મ ભૂયાઈ પાસ; પિહિઆસવસ દંતમ્સ, પાવં કમ્મ ન બંધઈ. ૯. પઢમં નાણું તઓ દયા, એ ચિકુઈ સવ–સંજએ, અન્નાણી કિં કહી? હિં, વા નાહીઈ છે પાવગ? ૧૦ સચ્ચા જાણુઈ કલાણું, સચ્ચા જાણુઈ પાવગં, ઉભય પિ જાણુઈ સોચ્ચા,

Page #279

૨૬
પ્રકરણાદિ સંગ્રહ જ છે(એ) અ ત સમાયેરે, ૧૧. જે જીવે વિ ન થાણે, અવે વિ ન યાઈ જીવા જીવે અયાણજીત, કસો નહીઈ સંજમ. ૧૨. જે જીવે વિ વિયાણઈ, અવે વિ વિયાઈ જીવાજી નિયાણુ, સો હું નાહીઈ સંજમં. ૧૩. જયા જીવમઝવે ય, દો વિ એએ વિયાણઈ, તયા ગઈ બહવિહ, સવજીવાણ જાણઈ. ૧૪. જયા ગઈ બહુવિહં સવજીવાણુ જાણઈ, તયા પુર્ણ ચ પાવ ચ, બંધ મુખ ચ જાણઈ. ૧૫. જયા પુરણું ચ પાવં ચ, બંધ ખંચ જાણુઈ, તયા નિવિંદએ ભોએ, જે દિવે જે આ માગુએ. ૧૬. જયા નિવિદએ ભેએ, જે દિવે જે અ માયુસે, તયા ચયઈ સંજોગ, સન્મિતર બહિર. ૧૭. જયા ચય સંજોગ, સબ્સિતર બાહિર, તયા મુંડે ભવિજ્ઞાણું પવઈએ અણગારિસં. ૧૮. જયા મુંડે ભવિજ્ઞાણું, પવઈએ અણુગારિબં, તયા સંવર મૃદ્ધિ, ધમ્મ ફાસે અણુત્તર. ૧૯ જ્યા સંવર મુકિ ધર્મો ફાસે અત્તરં, તયા ધુણઈ કમ્મરચું, અબેહિ કસ કઢં. ૨૦. જયા ધુણઈ કમ્ફર્યા, અબેહિ કયુસ કરું, તયા સવજ્ઞગ નાણું, દંસણું ચાભિગ૭ઈ, ૨૧. જયા સવતગ નાણું, દંસણું ચાભિગઈ, તયા લોગ લોગ ચ, જિણે જાણઈ કેવલી, ૨૨. જ્યા લોગ મેલોગ ચ, જિણો જાણઈ કેવલી, તયા જેગે નિમિત્તા, સેલેસિ ૫ડિવજઈ. ૨૩. જયા જેગે નિમિત્તા, સેલેસિ પડિવિજ જઈ, તયા કમૅ પવિત્તાણું, સિદ્ધિ ગઈ નીઓ. ૨૪. જયા કમૅ પવિત્ત છું, સિદ્ધિ ગ૭ઈનીરઓ, તયા લગ મસ્થય, સિદ્દો હવઈ સાસઓ. ૨૫. (આયંગીતિવૃત્તમ) સુહસાગરસ, સમણુમ્સ, સાયાઉલગસ નિગામસાઈલ્સ, ઉલણા પહેઅરસ, દુલહા સુગઈ તારિસગલ્સ. ૨૬. તોગુણ પહાણસ્મ, ઉજજુમઈ ખંતિ સંજમ રયમ્સ, પરીસહે જિર્ણતમ્સ, સુલહા સુગઈ તસિગરૂ. ૨૭. પચ્છા વિ તે પાયા, ખિ૫ ગચ્છતિ અમર ભવાઈ, જેનિં પિો તો સંજમો અ, ખંતી આ બંભર ચ. ૨૮. ઈએ છજજીવણિ, સદ્ધિ સયા જએ, દુલહું લહિg સામન્ન, કમ્મણા ન વિરા જાસિ. ત્તિ બે મે ૨૯
કઈ ચઉલ્યું છજછણિઆ નામજઝયણું સમત્ત. ૪.
પંચમઝયણ પિરદેસણાએ, ૫૮મે ઉદેસઓ. સંપત્ત નિખકાલમિ, અસંભાતે અમુછિઓ, ઈમેણું કમ્પગેણ, ભગ્નપાણું ગએ. ૧. સે ગામે વા નગરે વા, ગોઅર ગ ગ ગુણી, ચરે મંદમણુશ્વિ, અશ્વખિણ ચેઅસા.૨ પુરઓ જુગમાયાએ, હિમાણે મહિં ચરે, વજેતે બીઅહરિ આઈ, પાણે આ દગમ-દિ. ૩. એવાય વિસમ ખાણું, વિજલ પરિવજજએ, સંમેશન ગજજા, વિજ માણે પરકમે. ૪. પવતે વસે તત્ય, પખલતે વ સંજએ, હિંસજજ પાણભૂ આઈ, તમે અદુવ થાવરે. ૫. તન્હા તેણ ન ગચ્છિજજા, સંજએ સુસમાહિએ, સઈ અણુ મણ, જયમેવ પરમે. ૨. ઈગાલ છારિ રેસિં, તુસરાસિંચ ગોમયં, સસરકMહિં પાહિં, સંજએ ત નઈક્રમે. ૭. ન ચરેજ વાસે વાસંતે, મહિઆએ વ પતિએ, મહાવાએ વ વાતે, તિ૭િ-સંપાઈ મેસુ વા. ૮. ન ચરેજ વેસસામતે, બંભર-વસાણુ ()એ, બભિયારિસ તસ, હુજ જા તલ્થ વિરુત્તિઓ. ૯,

Page #280

• સજન સાત્રિ અણાયણે ચરંતસ, સંસગીએ અનિકખણું, હજજ વયે ણું પીલા, સામાન્નમિ અ સંસ. ૧૦. તહા એ વિઆણિત્તા, દેસં દુગઈ-વઢણું, વજજએ વેસ–સામંત', મુણી એગત-મસિએ. ૧૧. સારું સૂર્ય ગાવિં, દિત્ત ગણું હુય ગયું, સંડિલ્મ કલોં જુદ્ધ, દૂરએ પરિવજજએ. ૧૨. અણુન્નએ નાવણુએ, અ૫હિદુ અણઉલે, ઇદિઆઈ જહાભાગ, દમત્તા મુણી ચરે. ૧૩, દવદવસ ન ગચ્છા , ભાસમાણે આ
અરે, હસતે નાભિગચ્છિજજા, કુલ ઉચાવયં સયા. ૧૪. આ થિન્ગલ દાર, સદ્ધિ દગભણાણિ અ, ચરતે ન વિનિજઝાએ, સંકકૂણું વિવજજ એ. ૧૫. રને ગિવાણું ચ, રહસ્સા રક્રિખઆણુ ય, સંકિલેસકર ઠાણું, દૂર પરિવજજએ. ૧૬. પડિકુ કુલ ન વિસે, મામગ પરિવજજએ, અચિત કુલ ન પવિસે, ચિત્ત પવિસે કુલ. ૧૭. સાણી-પાવાર-પિહિઅં, અમ્પણ નાવ પંગુર, કવાડનો પણોલેજ જા, એગહંસિ અજાઈઆ. ૧૮. ગોઅરષ્ણ-પવિદ્દો અ, વચ્ચ-મુત્ત ન ધારએ, એગાસ ફાસુએ નચ્ચા, અણુવ્રવિએ સિરે. ૧૯ ની અ-દુવાર તમસં, કેદૃગ પરિવજજએ, અચખુવિસઓ જલ્થ, પણ દુપડિલેહગા. ૨૦. જસ્થ પુષ્કા બીઆઈ, વિપઈન્નાઈ કેદુએ, અવલિd ઉલ્લે, ઘણું પરિવજજએ. ૨૧ એલગ દારગ સાણું, વચ્છગ વા વિ કુએ, ઉલ્લવિઆ ન પવિસે, વિઉહિત્તાણુ વ સંજએ. ૨૨. અસંસત્ત પલેઈજજા, નાઈરાવલોઅએ, ઉપકુલ્લ - વિનિજઝાએ, નિઅદ્ધિજજ અયંપિરો. ૨૩. અર્થભૂમિ ન ગહેજ જા, ગેઅરગ ગઓ મુણ, કુલસ્ય ભૂમિં જાણિત્તા, મિ ભૂમિ પરમે. ૨૪. તવ પડિલેહિજજા, ભૂમિભાગ વિઅખણ, સિણુણસ ય વચ્ચસ, સલોગ પરિવજજએ. ૨૫. દગ મટ્ટિએ આયાણે, બીઆણિ હરિઆણિ અ, પરિવજજતે ચિદ્દિજજા, સવિંદિએ સમાહિએ. ૨૬. તત્થ સે ચિદિમાણુમ્સ, આહારે પાણ ભોઅણું, અકપિ ન ગેહિજજા, પડિગોહિજજ કપિ ૨૭. આહારંતી સિઆ તત્વ, પરિસાડિજજ ભેઅણું, દિંતિએ પડઆઈએ, ન મે કપઈ તારિસં. ૨૮. સંમદ્માણી પાણાણિ, બીઆણિ હરિઆણિ અ, અજમક િનચા, તારિર્સિ પરિવજજએ. ૨૯. સાહટ્ટ નિખિવિરાણું, સચિત્ત ઘઆિણિ અ, તહેવ સમણએ ઉદગ સંપણુદ્ધિઆ. ૩૦ ઓગડ ઇત્તા ચલઈત્તા, આહારે પાણુ અણું, દિતિએ પડિઆઈફ, ન મે કઈ તારિસ. ૩૧. પુરેકમેણ હથેણ, દગ્વીએ ભાયણેણ વા, દિંતિએ પડિઆઈએ, ન મે કઈ તારિસં. ૩૨. (એવર) ઉદઉલે સસિધેિ , સસર
ખે મલ્ટિઆઊસે, હરિઆલે હિંગુલએ, મણેસિલા અંજણે લેણે ૩૩. ગેરૂઆ વન્દ્રિ સેજિઅરઅિ પિકકુસકએ ય, ઉકિક-મસંસ, સંસચેવ બંધાવ્યું. ૩૪. અસં. સણ હથેણ, દગ્વીએ ભાયણેણ વા, જિજમાણું ન ઇચ્છિજજા, પછકમ્મ જહિં ભવે. ૩૫. સસણ ય હવેણુ, ઇવીએ ભાયણેણ વા, દિજ જમાણુ પડિચ્છિજજા, જે વધેસણિએ ભવે. ૩૬. દુર તુ ભુજમાણુણું, એગો તત્વ નિમતિએ જિજમણું ન ઇચ્છિજ જા, છંદ સે પડિલેહએ. ૩૭. દુઉં તુ ભુજમાણુણ, દેવિ તલ્થ નિમતિએ, દિજજ માણું પડિચ્છજજા, જે હથેરાણિએ ભવે, ૩૮, ગુવૂિણીએ ઉવષ્ણુન્દ, વિવિ

Page #281

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૩૫ પાણ-અણ, જેમાણુ વિવજિજજ જ, મુત્તસેસ પછિએ. ૩૯ સિઆ ય સમણાઓ, ગુનિવણી કાલ માસિણ, ઉઆ વા નિસાઈજજા, નિસન્ના વા પણુએ. ૪૦. ત ભવે ભરપણું તુ, સંજયાણ અકબં, દિંતિએ પડિઆઈચ્છે, ન મે કમ્પઈ તારિસં. ૪૧. થયુગ પિજજેમાણી, દારગ વા કુમારિ, તે નિખિવિરોઅંત, આહારે પાણુ અણું. કર. ત ભ ભરપાણે તુ, સંજયાણ અકપિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપૂઈ તારિસં. ૪૩. જે ભવે ભત્ત પાણુ તુ, કપાકપામિ સંકિ, દિંતિએ પડિઆઈકબે, ન મે કઈ તારિસ. ૪૪. દગારેણ પિહિ, નીસાએ પણ વા, લઢણ વા વિ લેવેણુ, સિલેણ વ કેણઈ. ૪૫. તં ચ ઉર્મિંદિ8 દિજજા, સમણુકૂએ વ દાવાએ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કઈ તારિસં. ૪૬. અસણું પાણગ વા વિ, ખાઈમ સાઈમં તહા, જે જાણિજ સુણિજજા વા, દાણ પગડ ઈમ. ૪૭. તું ભવે ભરૂપાણું તુ, સંજયાણ અકપિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કમ્પઈ તારિસં. ૪૮. અસણું પાણગં વા વિ, ખાઈમં સાઈમ તહા, જ જાણિજજ સુણિજજા વા, પુણ પગડે ઈમ. ૪૯૯ તે ભવે ભરૂ–પાણું તુ, સંજયાણ અકપિએ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપાઈ તારિસં. ૫૦. અસણું પાણગ વા વિ, ખાઈમં સાઈમ તહ, જે જાણિજ સુણિજ વા, વણિમ પગડ ઈમ. ૫૧, તે ભવે ભત્ત–પાણું તુ, સંજયાણ-અકમ્પિ, દિંતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપાઈ તારિસં. પર. અસણું પાણગ વા વિ, ખાઈમ સાઈમે તહા, જંતજાણિજુજ સુણિજજા વા, સમણુ પગડ ઈમં. ૫૩. ત ભ ભત્ત પાણુ તુ, સંજયાણું અકપિઅં, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કમ્પઈ તારિસં. ૫૪. ઉસિએ કાગડ, પૂઈકમ્મ ચ આહડ, અજયર–પામિર્ચ, મી જાય વિવજજ એ. ૫૫. ઉષ્ણમં સે પુષ્ટિજા, કસ્સા કેણ વા કઠ, સુચા નિસંકિએ સુદ્ધ, પતિગાહિજ સંજએ. પ૬. અસણું પાણગં વા વિ, ખાઈમ સાઈમં તહા, પુશ્કેસુ હજજ ઉમ્મીશં, બીએસુ હરિએસુ વા. પ૭. તું ભવે ભરૂપાણું તુ, સંજયાણ અકપિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપાઈ તારિસ. ૫૮. અસણું પાણગે વા વિ, ખાઈમ સાઈમ તહા, ઉદગંમિ હજજ નિકિપત્ત, ઉત્તિર-પણગેસુ વા. ૫૯. તં ભવે ભત્ત–પાણું તું, સંજયાણ અકપિએ, દિતિએ પડિઆઈકખે, ન મે કમ્પઈ તારિસં. ૬૦. અસલું પાણગ વા વિ, ખાઈમં સાઈમ તહા, તેહમિમ હુજજ નિખિત્ત, ત ચ સંઘઢિઆ એ. ૬૧. તે ભવે ભરપાણે તુ, સંજયાણ અકપિઅર,દ્વિતિએ પડિઆઇએ, ન મે કમ્પઈતારિસં. ૬૨. એવ ઉસક્રિઓ સકિઆ, ઉજજલિઆ પાલિઆ નિવાવિઆ, ઉસિચિયા નિસિંચિયા, ઉશ્વરિયા ઓચા િદએ. ૬૩. ત ભ ભર-પાણું તુ, સંજય ણ અકપિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપાઈ તારિસં. ૬૪. હજજ ક સિલ વા વિ, ઇટ્ટાલ વા વિ એગયા, કવિએ સંકમએ, ત ચ હજજ ચલાચલ. ૫. ન તેણ ભિષ્મ ગ૭િ જાજા, દિ તત્વ અજમો, ગભીર જુનિર ચેવ, સવિદિ-સમાહિએ. ૬૬. નિસેણુિં ફેલગ પી, ઉસવિત્તાણ-મારહે, મંચ કીલ ચ_પાસાયં, સમણા એવા દાવએ. ૬૭. દુરુહમાણિ પવડિજજા, હથે પાય વલસએ, યુદ્ધવિજીવે વિ

Page #282

સજન સમિત્ર હિંસિજજા, જે આ તબ્રિસ્કિઆ જગા ૬૮. એયારિસે મહાદોસે, જાણિકણ મહેસિણે, તમહા માલેહ ભિખ, ન પબિહતિ સંજયા. ૬૯કંદ મૂલે પલંબ વા, આમ છિન્ન વ સન્નિર, તુંબાગ સિંગબેરં ચ, આ મગ પરિવજજએ. ૭૦. તહેવ સત્ત-ચુણાઈ, કેલ-ચુરણાઈ આવશે, સકલિં ફાણિએ પૂએ, અન્ન વા વિ તહાવિહં. ૭૧. વિક્રાયમણું પસદં, એણું પરિફાસિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કમ્પઈ તારિસ. ૭૨. બહુઅ પુલ, અણિમિસ વા બહુકંટાયું, અસ્થિતં તિદુયં બિલ્લા, ઉછુખંડ વ સિવલિં. ૭૩. અમે સિઆ અણજજાએ, બહુઉઝિયશ્મિએ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કપાઈ તરિસ. ૭૪. તહેવુચાવ પણ, આદુવા વધે અણું, સંસેઇમં ચાઉલેદ, અણધો વિવજુએ. ૭૫ જ જાણે જજ ચિરાય, મઈએ દસથેણ વા, પતિપચ્છિઊણ સુચા વા, જ ચ નિસંકિએ ભવે. ૭૬. અજીવ પરિણય નચ્છા, પડિગાહિજ સંજએ, અહ સકિય વિજજા, આસાઈત્તાણું રોયએ. ૭૭. છેવ માસાયણÉએ, હFગંમિ દલ હિ મે, મા મે અચંબિલ પૂઇ, નાલં તણખું વિણિત્તઓ, ૭૮, ત ચ અચંબિલ પૂઈ નાલં તહીં વિણિત્તઓ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કમ્પઈ તારિસ ૭૯. ત ચ હેજ અકામેણું, વિમeણ પડિછિએ, તે અપણા ન પિબે, નો વિ અન્નક્સ દેવએ. ૮૦. એગત-મવકમિત્તા, અચિત્ત પડિલહિઆ, જય પરિવિજા, પરિદ્રુપ પડિકમે. ૮૧. સિઆ ય ગવરગ્ન-ગઓ, ઇચ્છિજજા પરિભg (ભુજિ), કુટુંગ ભિત્તિમૂલ વા, પડિલેહિત્તાણ ફાસુનં. ૮૨. અણુન્નવિષ્ણુ મહાવી, પડિછન્નમિ સંવડે, હFગ સં૫મજિત્તા તત્વ ભુજિજજ સંજએ. ૮૩. તથ સે ભુજ માણસ, આદુએ કટઓ સિઆ, તણક સક્કર વા વિ, અન્ન વા વિ તહાવિહં. ૮૪. ત ઉખિવિતુ ન નિફિખવે, આસએણુ ન છએ, હથેણ તે ગહેઊણું, એગતમવકમે. ૮૫. એગત-મવકકમિત્તા, અચિત્ત પડિલેડિઆ, જય પરિવિજજા, પરિ૬૫૫ પડિકમે. ૮૬. સિઆ ય ભિખૂ ઇચ્છિજ જા,
સિમાગમ્મભુતુ અં, સપિંડપાય-માગમ્મ, ઉંડુયં પડિલેડિઆ. ૮૭ વિણએણુ પવિસિત્તા, સંગાસે ગુરૂ મુણી, ઇરિયાવહિય-માયાય, આગએ ય પડિકમે.૮૮. આઇત્તાણસેસ, આઈ આર જહકકમ, ગામણગમણે ચેવ, ભત્ત પાણે વ સંજએ. ૮૯. ઉજજુપો અણુવિગો, અવખિ ણ ચેઅસા,આલોએ ગુરૂસગાસે, જે જહા ગહિએ ભવે. ૯૦. ન સમ્મમાલેઈયં હજજા, પુવુિં પછા વ જ કડ, પુણે પક્રમે તરસ, સદ્દો ચિત્તએ ઇમ. ૯૧. અહિ જિર્ણહિં અસાવજજા, વિત્તી સાહૂણ દેસિંઆ, સુખ-સાહ–હેઉસ, સાહુ-દેહસ્સ ધારણા. ૯૨. નમુકકારેણ પારિત્તા, કવિતા જિ સંથવું, સજઝાય પવિત્તાણું, વીસમેજજ ખણું મુણી. ૯૩. વીસમતા ઈમ ચિતે, હિયમ લાભમએ, જઈ ને અણગણું મુજ જા, સહુ હુજજનિ તાએિ. ૯૪. સાહો તે ચિત્તનું નિમતિજજ જહક્કમ, જઈ તત્થ કેઈ ઇચ્છિજજા, તેહિં સદ્ધિ તુ ભુંજએ. ૯૫. અહ કોઈ ન ઇચ્છિજજા, તઓ ભુજિજજ એગ, આલેએ ભાયણે સાહુ, જય અપરિસાઠિય. ૯૬. તિગ વ કડુએ વ કસાય, અંબિલ વ મહેર

Page #283

પ્રકરણદિ સંહ લવણ વા, એના લ-મન્નત્થ-પત્તિ, મહુઘ વ ભુજિજજ સંજએ. ૯૭. (અનુટુંબવૃતમ ) અરસંવિ૨સ વા વિ; સૂઈ વા અસૂઈએ, ઉલ્લ વા જઈ સુક, મથુ-કુમ્માસ ભે અણું. ૯૮. ઉપણું નાહીલિજજા, અપ વા બહુ ફાસુએ, મુહલદ્ધ મુહાવી, ભુજિજજા દેસવજિજઅં. ૯૯. દુલ્લા ઉ મહાદાઈ મુહજીવીવિ દુલહા, અહાદાઈ મુહાજીપી, દેવિ ગતિ સુગઈ. તિ બેમિ. ૧૦૦. ઈઈ પિંડેસણાએ પહો ઉસ સમ,
પંચમજઝણ. બીએ ઉદસ. પડિગણું સંલિપિત્તાણું, લેવામાયાએ સંજએ, દુગધવા, સુગધવા, સર્વ ભુજે ન છએ. ૧. સેજ જા નિસહિયાએ, સમાવને ય ગોઅરે, અયાવય ભુચ્ચા છું, જઈ તેણુ ન સંથરે. ૨. તેઓ કારણમુપને, ભત્ત–પાણું ગવેસએ, વિહિણા પુવઉત્તેણ, ઇમેણું ઉત્તરેણ ય. ૩. કાલેણ નિખમે ભિખૂ, કાલેણુ ય પડિકામે, અકાલં ચ વિવજિત્તા, કાલે કાલ સમાયરે. ૪. અકાલે ચરસિ નિખૂ, કાલનપડિલેહસિ, અપ્રાણું ચ કિલોમેસિ, સંનિવેસં ચ ગરિહસિ. ૫. સઈ કાલે ચરે ભિખૂ, કુજા પુરિસકારિ, અલાભુત્તિ ન સોજા, તાત્તિ અહિઆસએ. ૬. તહેવુચાવયા પાણા, ભત્તઓ સમાગયા, તે ઉજજુએ ન ગછિજજા, જયમેવ પરક્કમે. ૭. ગેયરગ-૫વિદ્દો અ, ન નિસીએજજ કથઈ, કહ ચ ન પબધિજજા, ચિત્તાણુ વ સંજએ. ૮. અન્ગલં ફલિતું દાર, કવાર્ડ વાવિ સંજએ, અવલંબિઆ ન ચિજ જા, ગેયરચ્ચ-ગઓ મુણી. ૯. સમણું માહણું વાવિ, કિવિણું વા વણી મગ, ઉવસંકમંત ભત્ત, પાણદૂએ વ સંજએ. ૧૦. ત અઈકામિન ન પવિસે, ન ચિરે ચબુગેયર, એગત–મવર્કમિત્તા, તત્વ ચિદ્દિજજ સંજએ. ૧૧. વણમાગસ વા તસ, દાયગરસુભયમ્સ વા, અપત્તિએ સિઆ હુજા, લધુત્ત પવયણરસ વા. ૧૨. પડિસેહિએ વ દિને વા, તઓ તમ્મિ નિયત્તિએ, ઉવસંકમિજાજ ભત્ત, પાણએ વસંજએ. ૧૩. ઉ૫લ પઉમે વા વિ, કુમુઅ વા મગદંતિ, અન્ન વા પુખફસચિત્ત, ત ચ સંલુંચિઓ દએ. ૧૪. ત ભવે ભરૂ–પાણું તુ, સંજાણ અકપિ, દિતિએ પડિઆઈએ, ન મે કમ્પઈ તારિસં. ૧૫. ઉપ્પલ પઉમે વા વિ, કુમુઅ વા મગદતિ, અન્ન વા પુષ્ક સચિત્ત ચ સંમદિઆ દએ. ૧૬. ત ભવે ભત્ત-પાણું તુ, સંયાણ અકપિ, દિંતિ પતિઆઈએ, ન મે કઈ તારિસ. ૧૭. સાલુય વા વિરાલિય, કુસ ઉ૫લ-નાલિએ, મુણાલિ સાસવ–નાલિએ, ઉછુ-ખંડ અનિવુડં. ૧૮. તરૂણગ વા પવાલ, રફખસ્સ તણગસ વા, અન્નક્સ વા વિ હરિઅર્સ, આમગ પરિવજએ, ૧૯ તથિઓ વા છિવાડિ, આમિઅં ભજિજઅ સઈ, દિતિએ પડિઆઈફળે, ન મે કઇ તારિસં. ૨૦. હા કેલ-મણસિન્ન, વેલુ કાસવ-નાલિઅન, તિલ-૫૫ડાં નીમ, આમગ પરિજજએ. ૨૧. તહેવ ચાઉલ પિ, વિઅડવા તત્તડવુિ , તિલપિ-પૂઈપિન્ના, આમાં પરિવજએ. ૨૨. કવિ માઉસિંગ ચ, મૂલગ મૂલગત્તિ, આમ અસત્યપરિણય, મણસા વિ ન પQએ. ૨૩. તહેવ ફલ-મણિ, બીઅમણિ જાણિઅ. બિહેલગ વિયાલ અ, આમગ' પરિવજએ ૨૪. સમુઆણું ચરે શિ, કુલમુચ્ચાવય સયા,

Page #284

સાજન સન્મિત્ર નીય કુલ-મઈકમ્મ, એસ૮ નાભિધાએ. ૨૫. અદી વિનિમેસિજજા, ન વિસનજ પંડિએ, અમુચ્છિઓ અમિ, માયણે એસણા–રએ. ૨૬. બહું પરઘરે અસ્થિ, વિવિધું ખાઈમ-સાઈમ, ન તત્વ પંડિઓ કુપે, ઇચ્છા જજ પર ન વા, ૨૭, સયણાસણ-વસ્થ વા, ભરૂ–પાણુ વ સંજએ, અદિતસ ન કુપિજજા, પચ્ચકખે વિ આ દીસ. ૨૮. ઈથિએ પરિસંવાવિ, ડહર વા મહલ્લગ, વંદમાણું ન જાઈજા, નો અ શું ફરૂસ વએ. ૨૯. જે ન વંદે ન સે કુખે, વંદિઓ ત સમુક્કસે, એવમનેસમાણસ, સામણુ–મણુચિટૂઈ. ૩૦. સિઆ એગઈએ લધુ, ભેણ વિણિગ્રહઈ, મામેકં દાઈય સંત, દુઃણું સમાયએ. ૩૧. અત્ત૬ ગુરૂઓ લુદ્ધો, બહુ પાવ પકુશ્વઈ, દુ-ત્તાસ અ સ હોઈ. નિવ્વાણું ચ ન ગ૭ઈ. ૩૨. સિઆ એગઈએ લધું, વિવિહં પાણ—અણું, ભાગ બગભુચ્ચા, વિવન્ન વિરસમાહરે ૩૩, જાણુ તુ તા ઈમે સમણા, આયયદૃી અયં મુણી, સંતુÉ સેવએ પંત, લૂહવિત્તી સુતઓ. ૩૪. પૂઅણુ જ કામી, માણ-સમ્માણ-કામએ, બહુ પસવાઈ પાવ, માયાસહ્ય ચ કુવઈ. ૩૫. સુર વા મેરગ વા વિ, અન્ન વા મજજાં રસ, સસખે ને પિબે ભિખું, જસં સારખં-મપણે. ૩૬. પિયા એગઈએ તેણ, ન મે કઈ વિઆઈ, તરસ પરસહ દેસાઈ, નિઅહિં ચ સુણેહ મે. ૩૭. વÇઈ સુંડિઆ તસ, માયાસ ચ મિકખુણે, અયસ અ અનિવાણું, સયયં ચ અસાહઆ ૩૮. નિષ્ણુબ્રિગે જહા તેણે અત્તકમેહિ દુશ્મઈ, તારિસે મરણું તે વિ, ન આરહેઈ સંવર. ૩૯ આયરિએ નારાહેઇ, સમણે આવિ તારિસે, ગિહત્યાવિ | ગરિહંતિ, જેણુ જાણુતિ તારિ. ૪૦. એવં તુ અગુણપેહી, ગુણાણું ચ વિવજજ, તારિસે મરણતે વિ, ણ આરહેઈ સંવર. ૪૧. તવં કુવઈ મહાવી, પણ વજએ રસ, મજજ-૧પમાય-વિરઓ, તવરસી અક્કસ. ૪૨. તસ્સ પસહ કલ્લાણું, અણગ-સાહ-પૂઈએ, વિલિ અત્ય સંજુ, કિન્નઈમ્સ સુણેહ . ૪૩. એવં તુ સગુણહી, અગુણાણું વિવર્જ, તારિસે મરણતે વિ, આરાહે આ સંવર. ૪૪. આયરિએ આરહેઈ, સમણે આવિ તારિ, ગિહત્યા વિ શું પૂયંતિ, જેણ જાણુતિ તારિસં. ૪૫. તવ-તેણે વય–તેણે, રુવ તેણે આ જે નરે, આયર-ભાવતેણે અ, કુવઈ દેવકિવિસં. ૪૬. લદધુણ વિ દેવત્ત, ઉવવને દેવકિમ્બિર્સ, તત્થા વિ સે ન યાઈ, કિં મે કિચ્ચા ઈમ ફલ. ૪૭. તો વિ સે ચઇત્તાણું, લબ્લિહી એલ-મૂઅગ', નરયં તિરિખણિ વા, બેહી જO સુદુલહા. ૪૮. એમં ચ દેસં દ દૂર્ણ, નાયપુણ ભાસિએ, અમાય પિ મહાવી, માયાએસ વિવજજએ. ૪૯૮ (કાવ્યમ) સિફિખણ ભિખેસણ–હિં, સંજયાણ બુદ્ધાણ સગાસે, તત્થ ભિખૂ સુપ્પણિહિ-ઇતિએ. તિવ્વલ જજ-ગુણવ વિહરિજાસિ. ત્તિ બેમિ. ૫૦. (ઈઈ પંચમં પિંડેસણાનામજઝયણું સમi.)
૬. મડાચારકથાંધ્યયનમ્ નાણ-સણ-સંપન્ન, સંજમે અ ત યં, ગણિ-માગમ-સંપન્ન. ઉજજાણગ્નિ સમોસા , રાયાણે રાયચ્ચા ય, માહણા અદુવ ખત્તિઓ, પુતિ નિહુઅપ્પા,

Page #285

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ કહે મે આયરગેયરે? ૨, તેસિ સો નિહ તે, સવ્વભૂખ-સુહાવહા, સિફખાએ સુસમાઉત્ત, આયખઈ વિઅફખણ. ૩. હદિ ધમ્મસ્થ-કામા, નિગ થાણું સુણેહ મે, આયારોઅર ભીમ, સયલ દુરહિઠિસં. ૪. નથ એરિસ વૃત્ત, જ એ પર મદુચર, વિકલદ્દાણભાઈસ, ન ભૂએ ન ભવિસ્મઈ. ૫, સખુશ-વિચત્તાણું, વાહિઆણં ચ જે ગુણ, અખંડકુડિઆ કાયવા, તે સુલેહ જહા તહ. ૬. દસ અ૬ ય ઠાણાઇ, જાઈ બાલડવરજઝઈ, તત્ય અન્નયરે ઠાણે, નિર્ગથત્તાઉ ભસઈ, ૭. વયછk કાઝછ, અકપે ગિહિ-માયણું, પલિયંક નિસેજ જાય, સિણાણે સહજણું. ૮. તત્વિમં ૫ઢમ ઠાણુ, મહાવીરેણુ દેસિબં, અહિંસા નિવણું (દા, સવ્વભૂએસ સંજમો. ૯. જાવંતિ એ પાણા, તસા અદુવ થાવરા, તે જાણમજાણું વા, ન હણે છે વિઘાયએ. ૧૦. સર્વે જીવા વિ ઈતિ, છવિવું ન મરિજિજઉં, તન્હા પાણિવતું ઘર, નિર્ગાથા વજયંતિ |. ૧૧. અ૫૬ પર૬ વા, કહા વા જઈ વા ભયા, હિંસગ ન મુસં બૂઆ, તેવિ અન્ન વયાવએ. ૧૨. મુસાવાએ ઉ લેગશ્મિ, સવ્વ સાહૂહિં ગરિહિએ, અવિસ્સાસ અ ભૂઓ. તમહા માસે વિવજજએ. ૧૩. ચિત્તમંત-મચિત્ત વા, અN વા જઈ વા બહું, દંત-સહ-મિત્ત વિ, ઉગહંસિ અજાઈયા. ૧૪. ત અમ્પણ ન ગિલ્ડંતિ ન વિગિહાવએ પર, અન્ન વા ગિહમાણે પિ, નાણુજાણુતિ સંજયા ૧૫. અખંભચરિઅ ઘેર. પમાય દુરહિદ્દઅં, નાયરતિ મુણી લે, આયયણ–વજિજણે ૧૬. મૂવમેય–મહમ્મસ, મહાદેસ–સ મુસયં, તમહા મેહુણ-સંસમં, નિરગથા વજય તિ શું. ૧૭. બિડ-મુશ્કેઈમ લેણે, નિલ્લ સપિ ચ ફાણિબં, ન તે સંનિહિમિચ્છતિ, નાયપુર-વઓ-યા. ૧૮. લેહસેસ આલ્ફાસે. મને અયરામવિ, જે સિઆ સન્નિહિં કામે, ગિહી પવઈએ ન સે ૧૯ જ પિ વર્થ વ પાય વા, કબલ પાયપુછયું, પિ સંજમલજજ, ધાતિ પરિહિંતિ અ. ૨૦. ન સે પરિહો વૃત્ત, નાયપુણ તાઇણા, મુચ્છા પરિગ્નેહા , ઈઈ વૃત્ત મહેસિણા. ૨૧. સવ્વત્થવહિણા બુદ્ધા, સંરખણ-પરિગહે, અવિ અપ
વિ દેહમિ, નારંતિ માઈ. ૨૨. અહો નિર્ચ તો કમ્મ સવબુધેહિં વહિg, જા ય લજજા--સમાં વિત્તી, એગભત્ત ચ અણું. ૨૩. સંતિએ સુહુમાં પાણુ, તલા અદુર થાવરા, જા રાઓ અપાત, કહમેસણિ ચરે ? ૨૪. ઉદઉલ બીઅ-સંસત્ત, પાણી નિવડિયા મહિ, દિઆ તાઇ વિવજિજજજા, રાઓ તત્વ કહે ચરે. ? ૨૫. એ ચ દે દ, નાયપુણ ભાસિએ, સવાહાર ન જતિ, નિગૂંથા રાઈ અણું. ૨૬. પુઢવિકાયં ન હિંસતિ, મણસા વયસા કાયસ, તિવિહેણ કરેજોએણ, સંજયા સુમાહિઆ. ૨૭. પુત્રવિકાર્ય વિહિંસંતે, હિંસઈ ઉ તયસિસ, તસે અ વિવિહે પણે, ચકખસે એ અચકખસે. ૨૮. હા એ અં વિઆણિત્તા દેસ" દુગ્ગઈ–વણ, પઢવિકાય-સમારંભ, જાવછવાઈ જજ એ. ર૯ આઉકાય ન હિંયતિ, મણસા વયસા કાયસા, તિવિહેણ કરજે એણ, સંજયા સુસમાહિઆ. ૩૦ આઉકાય વિહિંસતે, હિંસઈ ઉ તયસિએ, તો આ વિવિહે પાણે, ચકખુસે આ અચબુસે, ૩૧ તન્હ

Page #286

સજ્જન સન્મિત્ર એ વિઆણિત્તા, દસ દુગઈ-વઢણું, આઉકાય-સમારંભ, જાવછવાઈ જજએ. ૩૨. જાયતે ન ઈચ્છતિ, પાવગ જલઈત્તએ, તિકખમન્નયર સસ્થ, સવ્ય વિ દુરાસય. ૩૩. પાઈનું પડિ વા વિ, ઉદ્ધ અશુદિસાવિ, અહે દાડિઓ વા વિ, દહે ઉત્તર વિ. ૩૪. ભૂઆશુ-મેસ-માઘાઓ, હવવાહ ન સંસએ, તે પઈવપયાવ, સંજયા કિંચિ નારભે. ૩૫. તમહા એ વિઆણિત્તા, દે ગઈ-વડદણું, તેઉકાય સમારંભ, જાવછવાઈ જ જઈ. ૩૬. અણિલસ્સ સમારંભ, બુદ્ધ મન્નતિ તારિસ, સાવજજ બહલ ચેઅં, ને તાહિ સેવિઅ. ૩૭. તાદિટેણ પત્તણ, સાહા વિહઅણેણ વા, પરં. ૩૮. જ પિ વત્થ વ પાય વા, કંબલ પાયપુંછણું, ન તે વાયમુતિ , જયં પરિહર તિ અ. ૩૯ તહા એ વિઆણિત્તા, સં દુગઈ–વઠ્ઠણ, વાઉકાય-સમારંભં, જાવછવાઈ જજ એ. ૪૦. વણસ્સઈ ન હિંસતિ, મણુસા વયસા કાયસા, તિવિહેણ કરણજોએણ, સંજયા સુસમાહિઆ. ૪૧. વણસઈ વિહિંસ, હિંસઈ ઉ તયસિએ, તસે આ વિવિહે પણ, ચકુનુસે અચખુસે. ૪૨. તમહા એ વિઆણિત્તા, વણું, વસઈ સમારંભ, જાવછવાઈ જજ એ. ૪૩. તસકાયું ન હિંસંતિ, મણસા વયસા કાયસા, તિવિહેણ કરણએણ, સંજયા સુસમાહિઆ. ૪૪. તસકાય વિહિંસતે, હિસઈ ઉ તયસિએ, તસે અ વિવિહે પાણે, ચખુસે અચખુસે. ૪૫. તા એના વિઅશ્વિત્તા, દસ દુગ્ગર-૧ણ, તસકાય-સમારંભ, જાવછવાઈ જજએ. ૪૬. જાઈ ચત્તાડિભુજ જાઈ, ઈસિણ-હારમાણિ, તાઈ તુ વિવજવંતે, સંજમ આશુપાલએ. ૪૭. પિંડ સિજજ ચ વલ્થ ચ, ચઉત્થ પાયમેવ ય, અકપિ ન ઇચ્છિજજા, પઢિગાહિજજ કપિ. ૪૮. જે નિઆગ મમાયતિ, અ-મુ દેસિ-આહ, વહું તે સમણુજાતિ, ઈઈ વૃત્ત મહેસિણ. ૪૯ મહા અણુ-પાણુ , કી અ-મુસિ-આહડ વજુ જયંતિ કિઅપાણા, નિર્ગાથા ધમ્મવિ. ૫૦. કસેસુ કંસપાસુ, કુંડમાસુ વા પુણો. ભુંજતે અસણ-પાણા, આયારા પરિભક્સઈ ૫૧. સીઓદગ-સમારંભે, સત્તા અપ્સ છ, જાઈ છિન્નતિ (છિપ્પતિ) ભૂઆઈ, દિ૬ો તત્ય અસંજમો. ૫૨. પછાકમૅ પુરકમ્મ, સિઆ તત્થ ન ક૫ઇ, એઅમદુ ન ભુંજતિ, નિર્ગાથા ગિહિ-ભાણે. ૫૩. આસંદી–પલિકેસુ, મંચ-માસાલએસુ વા, અણાયરિઅ-મજ જાણું, આકઈત્ત સઈત્ત વા. ૫૪. નાસંદી-પલિઅંકેસુ, ન નિસિજજા ન પીએ, નિર્ગાથા પડિલેહાએ, બુદ્ધ-વૃત્ત મહિદુગા. ૫૫. ગભીરવિજયા એએ, પણ દુપ્પડિલેહગા, આસંધી પરિકો અ, એમિ વિવજિજ આ. ૫૬. ગઅરગ–પવિક્સ, નિસિજજા જ રસ કપઈ, ઈરિસ-મણીયાર, આવજઈ અહિઅં, પ૭. વિવત્તી બભચેરસ, પાણાણું ચ વેહે વહે, વણીમગ પડિગ્ધાઓ, પડિલેહે અગારિ. ૫૮. અગુત્તી બંભરસરા, ઈથી વા વિ સંકણ, કુસલ-વાં કાણાં, ઘરઓ પરિવજએ ૫૯ તિરહમન્નરાગસ, નિસિજા જસ કપઈ, જરાએ અભિભૂઅર્સ, વાહિઅર્સ તવસિણો. ૬૦. વાહિએ વા અરોગી વા, સિણવાં જે ઉ પત્થાએ, વર્ક હેર

Page #287

ચરણાદિ સ ંગ્રહ
રા
આયારા, જા હવઇ સજમે. ૬૧. સતિષે સુહુમા પાણા, ધસાસુ મિલુગાસુ અ, જે
ભિક્યૂ સિાય તા, વિઅડેણુપ્પલાવએ. ૬૨. તન્હા તે ન સિણાય'તિ, સીએણુ સિશ્રેણ વા, જાવજજીવ વયં ધાર, અસિાણ-મહિા. ૬૩. સિણાણું અદુવા કક્ક, લુદ્ધ' પઉમગણિ અ, ગાયસુત્ર‰ણુકાએ, નય ́તિ કયાઇ વિ. ૬૪. નગિણુસ વા વિ મુંડસ, દીઠું-રામ-નસિÌા, મેણા ઉવસ’તસ્સ, કિં વિભૂસાઈ કારિઆ ? ૬૫. વિભૂસા-વત્તિઅ નિકખૂ, કમ્મ બધઇ ચિાં, સંસાર-સાયરે ઘારે, જેણ પડઇ દુરૂત્તરે. ૬૬. વિસા વૃત્તિએ ચે', બુદ્ધા મન્નતિ તારિસ, સાવજ-મહુલ' ચેઅ', નેય' તાઇહિ સેવિં, ૬૭. ખતિ અપાણ-મમેદ સિણા, તવે રયાસ...જમ-અજ્જવે ગુણે, ધુણ તિ પાવાઇ, પુરૈકડાઈ, નવાઇ પાવા‰ ન તે કìિ. ૬૮. સવસતા અમમા અર્કિચણા, સજિજ વિજાણુગયા જસ'ત્રિા, ઉઉપસને વિમલે વ ચરતિમા, સિદ્ધિ વિમાણુાઈ તિ તાણા, ત્તિ એપ્તિ. ૬૯. ઇતિ મહુ'ચારકથાખ્યું (ધર્માંધ કામાખ્યાન)
પૃષ્ઠધ્યયન' સમાપ્તમ
૭. સુવાકયશુક્રયાખ્ય સપ્તમ અધ્યયનમ
જા અ
ચşહું ખલુ ભાસારાં, પરિસંખાય પન્નવ, દુðં તુ વિણ્ય' સિમ્બે, દા ન ભા૪િ સબ્યસા. ૧. જા આ સચ્ચા અવત્તવા, સચ્ચામાસા અ જા મુરા, ખુઘ્ધહિડાઈણુ, ન ત ભાસિજ્જ પનવ. ૨. અસચ્ચમાસ સચ્ચ ચ, અણુવજ્ મકક્કસ', સમુપ્તેહ-મસદ્ધિ, ગિર' ભાસિજ પન્નવ. ૩. એમ ચ અર્જુમન્ન વા, જં તુ નામેઈ સાસયં, સ ભાસ' સચ્ચમેસં ષિ, તર્ષિ ધીરા વિવર્જએ. ૪. વિતઢું ષિ તજ્ઞામુર્ત્તિ, જીગર ભાસએ ના, તમ્હા સા પુો પાવેણુ કિંપુણ જો મુસ વએ ? ૫. તા ગચ્છામા વઝ્મામા, અમુગ' વાણે વિસઈ, અહું વાણું કરિસ્સામિ, એસે વા ણુ કરિસઈ. હું એવમાઇ ઉ જા ભાસા, એસકાન સ‘કિયા, સંપયા-ઈઅ-મઢે વા, ત· પિ ધીરા વિવજએ, ૭. અમિ અ કાલ’મિ, પચ્ પન્ન-મણુાગએ, જમĚ તુ ન જાણુંજા, એવમેઅ' તિ ના વચ્ચે. ૮. અઅમિ અ કાલ‘મિ, પÁપન્ન-માગએ, જત્થ સકા ભવે ત' તુ એવમેઅ તિ ના વચ્ચે, અઈમિ અ કામિ, પચ્ચુપ્પન્ન-મણાગએ, નિસ્સકિશ્મ' ભવે જ તુ, એવમે' તિ નિસેિ. ૧૦ તહેવ ફ્રુસા ભાસા, ગુરુ-ભૂમેવધાઇણી, સચ્ચા વિ સા ન વત્તબ્ધા, જ પાવસ આગમા. ૧૧. તઙેવ કાણુ કાણેત્તિ, પદ્મગ' પ ંગે ત્તિ વા, વાહિઅવા વિ ગિત્ત, તેણું ચાર તિ ના વએ. ૧૨. એએણુડન્દેણુ દેણુ, પરા જેણુવહુમ્મઇ, આયાર–ભાવ–દેાસન્તુ, ન ત' ભાસિજ્જ પન્નવ. ૧૩. તહેવ હાલે ગેલિત્તિ, સાથે વા વસુગ્નિ ત્તિ અ, દુમએ હુએ વા વિ, તેવ' ભાસિજ્જ પન્નવ. ૧૪. અજ્જિએ પએિ વાવ, અમ્મા માસિઉત્તિ અ, પિઉસ્સિએ ભાયણિજત્તિ, એ નત્તણિઅ ત્તિ અ. ૧૫. હૅલે હૅલિત્તિ અન્નિત્તિ, ભટ્ટે સામિણ ગેામિણિ, હાલે ગેલે વસુલિત્તિ, ઇસ્થિઅ' નેવમાલવે, ૧૬. નાધિજ્Ýણુ ણુ' મૂઆ, ઈથીગ્રુત્ત ના પુણા, જાહિ–મભિગિઝ, લિજ્જ લિલેન્જ વા. ૧૭, અજજએ પજએ વાવ, ખપ્પા ચુવ્રુષિઉ ત્તિ અ, માલા ભાઈ

Page #288

૨૨
સજન સાગ જિજત્તિ, પ નાણિઅ વિ અ. ૧૮ હે હે હલિ ત્તિ અતિ ભટ્ટે સામિએ ગોમિઅ, હેલ ગેલ વલિ ત્તિ, પુરિસ નેવ-માલવે. ૧૯ નામધિજણ જે બૂઆ, પુરિસગુત્તણ વા પુણો, જહારિહ-મભિગિજઝ, આલવિજજ લવિજ જવા. ૨૦. પ-િદિ. આણુ પાણાણું, એસ ઈથી અયં પુર્મ, જાવ છું ને વિજાણિજ્જા, તાવ જાતિ આવે. ૨૧. તહેવ માસ પડ્યું, પકિM વાવિ સરીસવ, થલે પમેલે વજુષ્ટ, પામે ત્તિ અને વએ. ૨૨. પરિવૃઢ નિ | ખૂઆ, બૂઆ વિચિત્તિ અ, સંજાએ પીણિએ વા વિ, મહાકાયત્તિ આલવે ૨૩. તહેવ ગાઓ દુજઝાએ, દખ્ખા ગોરહગ ત્તિ અ, વાહિમા રહજગિ રિ, નેવે ભાસિજજ પનવે. ૨૪. જુવં ગવિતિ બૂઆ, ઘણું રસદય તિ અ, રહસે મહલએ વા વિ, વએ સંવહણિ તિ અ. ૨૫. તહેવ ગ તુમુજ જાણું, વ્યાણિ વણાણિ અ, રૂખા મહલ પહાએ, નેવ ભાસિજુજ પન્નવ. ૨૬. અલ પાસાય-ખંભાણું, તેરણાણું ગિહાણ અ, ફવિહગલ નાવાણું, અલં ઉદગ-દેણિયું. ર૭. પીએ ચંગબેરે અ, નંગલે મઇયં સિઆ, જતલઠ્ઠી વ નાભી વા, ગડિઆ વ અલ સિઆ. ૨૮, આસણું સમણું જાણું, હજા વા કિંચવસ.એ, ભુવઘાઘણુિં ભાસ, નેવ ભાસિજજ પન્નવા ૨૯ તહેવ ગંતુમ
જાણું, પવયાણિ વણિ અ, રૂખા મહલ પહાએ, એવં ભાસિજુજ પન્નવં. ૩૦. જામતા ઉમે રૂફખા, દીહવા મહાલયા, પચાયસાલા વિડિમ, વએ દરિસણિ ત્તિ અ. ૩૧. હા ફલાઈ પાઈ, પાયખજાઈ નો વએ, વેલેઈયાઈ ટાલાઈ, વેહિ. માઈ તિ ને વએ. ૩૨. અસથડ ઈમે અંબા, બહુનિવ્રુડિમા ફલા, વઈ જ બહુ સંભૂ, ભૂઅરુવ ત્તિ વા પુણો. ૩૩. તહોસહિઓ પક્કાઓ નલિઆઓ છવાઈ અ, લાઈમા ભજિજમાઉ તિ, પિહુબજ નિ ને વએ. ૩૪. રુદ્રા બહુસંભૂ, ધિરા એસઢા વિ અ, ગબ્બાઓ પસૂઆઓ, સસારા નિ આવે. ૩૫. તહેવ સંખડિ ના, કિચું કર્જ તિ ને વએ, તેણગે વાવિ વઝિત્તિ, સુતસ્થિતિ આવો. ૩૬. સંખડુિં સંખડિ બૂઆ, પણિ અદૃ તિ તેણગ, બસમણિ તિસ્થાણિ. આવગાણું વિઆગર. ૩૭. તા નઇ પુણઓ, કાયતિજજ તિ નો વએ, નાવહિં તરિમા તિ, પાણિવિજજ ત્તિ નો વએ. ૩૮. બહબાહડા આગાહા, બહાસવિલુપિપલેગા, બહવિત્યડોદરા આવિ, એવં ભાસિજજ પન્નવં. ૩૯ તહેવ સાવજજ જોગં, પરસ્સએ નિદ્રિ કીરમાણુ તિ વા ના, સાવ જજનાલ મુણ. ૪૦. સુકડિત્તિ, સુઝિત્તિ સુછિને સુવડે મડે, સુનિએ સુલત્તિ, સાવજે વક્તએ મુણી. ૪૧.૫યાપક(ક) ત્તિ વ પકક માલવે, પયત્તિછિન્ન ત્તિ છિન્નમાલવે, પયત્તલ (૯) ત્તિ વ કમ્મહેઉએ, પહાગઢત્તિ વ ગાઢમાલવે. ૪૨. સqક્કસંપરä વા, અકલ નથિ એરિસ, અવિક્તિ બમરવ, અવિઅત્ત ચેવ ને વએ. ૪૩. સવમે વઈસા નિ, સવમે તિ ને વએ, અણુવઈ સવ સવસ્થ, એવં ભાતિજ પન્નવં. ૪૪. સુક્કા વા સુવિકીએ, અકિજજે કિજજમેવ વા, ઈમ ગિલ્ડ ઈમં મુંચ, પયં ને વિઆગરે. ૪૫. અ૫ધે વા, મહધે વા. કએ છે વિકએ વિ વા, પહિ, અદ્દે સમુપને, અણુવજ વિગરે. ૪૬. તહેવાસંજય ધીરે,

Page #289

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
૨૪૩
આસ એદ્ધિ કરેહિ વા, સય' ચિટ્ટુ વયાડુિ ત્તિ, નવ ભાસિજ્જ પન્નવ. ૪૭. બહુવે ઇમે અસાડું. લાગે લુચ્ચાંતિ સાહુણા, ન લવે અસાઢું સાહુત્તિ, સાદું સાહુત્તિ આલવે. ૪૮. નાણુ –સણુ –સંપન્ન, સંજમે અ તવે રય', એવં ગુણ-સમાઉત્ત, સંજય સાહુમાલવે. ૪૯ દેતાં મણુઆણું ચ, તિરિઞણું ચવુગ્ગહે, અમુગાણુ જએ હાઉં, મા વા હાઉ ત્તિ ના વચ્ચે ૫૦. વાએ વુ?' ચ સીદ્ધું. પ્રેમ. ધાય સિવ` તિ વા, કયા ! હુંજ એમણ, મા વા હાઉ ત્તિ ના વચ્ચે. ૧. તહેવ મેહુ વ, નહુ વ માણવ, ન દેવદેવ ત્તિ ગિર ઈજ્જા, સમુચ્છિએ ઉન્નએ વા પએએ, ઈજ્જ વા વુઠ્ઠું બલાહુયે ત્તિ. પર. અતલિલ્મ ત્તિ ણુ* ખૂખા, ગુજઝાણુચરિઅ ત્તિ અ, રિદ્ધિમત નર ક્રિસ્સ રિદ્ધિમ ́ત તિ આલવે. ૫૩. તહેવ સાવજણુમાઅણી ગિરા, એહારિણી જા ય પરોવઘાઇણી, સે કૈાહ લાહુ ભય હાસ માણવા, ન હાસમાણા વિગિર` વર્ઝજા. ૫૪, સુવસુદ્ધિ સમુપેRsિઆ મુણી, ગિરં ચ દુŕ· પરિવજ્રએ સયા, મિઅ અદુદું. અણુવીઈ ભાસએ, સચાણ મઝે લહુઇ પસ'સણું'. ૫૫. ભાસાઇ દેસે અ ગુણે અ જાણિઆ, તીસે અ દુ પરિવજએ સયા, છસુ સ`જએ સામણિએ સયા જએ, ઈજ્જ બુધ્ધે હિઅમાણુલેમ.. ૫૬. પિરક્ખભાસી સુસમાહિ-ક્રિએ, ચઉક્કસાયા–વગએ અણુિસ્સિએ, સ નિષ્ણે તમલ પુરેક, આરાહુએ લેાગમિણું તહા પર'. તિ એમિ. ૫૭. કંઈ સુવસુદ્ધીનામ` સત્તમમજઅયણુ' સમત્ત',
૮. આયાર પ્રણિધિનામકમધ્યયન
આચાર-પણિહિં લધું, જા કાયવ ભિક્ષુણા, ત. લે ઉદ્યહરિસ્સામ, આણુપુથ્વિ સુગ્રેહ મે. ૧. પુત્રી-દગ-અણિમારૂમ, તણુ-રુદ્ર્ષ્ટ-સીયગા, તસા અ પાણા છત્ર ત્તિ, ઈઈ વુત્ત' મહેસિણા. ૨. તેસિ અઋણુ જોએણુ, નિચ્ચ હોઅન્વય સિઆ, મણુસા કાય–વકેણુ', એવ. હુઈ સજએ. ૩. પુર્વિ ભિત્તિ સિલ લેલું, નેવ ભિકે ન સંલિડે, તિવિહેણ કરણ-જોએણુ, સજએ સુસમહિએ. ૪. સુદ્ધપુઢવીએ ન નિસીએ, સસરમિ અ આસણે, ૫મસ્જિતુ નિસીŚા, જાઈત્તા જસ્સ ઉગતું. ૫. સીએદગ ન સેવિજજા, સિલાવુ?" હિમાણિ અ, ઉસિંગૢાદગ તત્ત—ફાસૂમ, ડિંગાહિજ સજએ. ૬. ઉદ્દેઉલ અપણા કાય, નેવ પુછે ન સંલિહે, સમુપેડુ તહાભૂમ, ને ણ સંઘટ્ટએ સુણી છ. ઇંગાલ અણુિં અગ્નિ, અલાય વા સજોઇએ, ન ઉજિજ્જા, ન ઘટ્ટિા ના ણું નિવ્વાવએ મુણી. ૮. તાલિઅટૅણુ પત્તેણુ, સાહા–વિહુયણે વા, ન ઇિજ અપણેા કાય', બાપ્ડિર વાવિ પુગ્ગલ. ૯. તણુંરૂક્ષ્મ ન થિંદિજ્જા, ફૂલ' મૂલ' ચ કમ્સ ઈ, આમગ વિવિહુ' ખીઅ', મણુસા વિ ન પત્થએ. ૧૦. ગહુણેસ ન ચિદ્િરા, ખીએયુ રિએસુ વા, ઉદગમ તદ્ઘા નિચ્ચ, ઉર્નિંગ પણગેસુ વા. ૧૧. તમે પાડ઼ે નહિઁસિજ્જા, વાયા અદુવ કમ્મુણા, ઉવર સભ્યભૂએસુ, પાસેજ વિવિડ. જંગ. ૧૨. અ સુઝુમાઈ પેડાએ, જાઈ જાણિત સજએ, દયાRsિગારી ભૂએસુ, આસ ચિડ્ડ સમેùિ વા. ૧૩. કયાઈ અર્જુ સુઝુમાઇ, જાઇ' પુ∞િજ સજએ, ઇમાઇ તાઇ મેડાવી, આઈખિજ્જ વિખશે. ૧૪, ગ્રેડ” પુડુમ' ચ, પાણનિંગ

Page #290

કરી
સજજન સન્મત્ર તહેવ ય, પણ ગ બીએ-હરિએ ચ, અંડસુહમં ચ અદ્મ. ૧૫. એવમે આણિ જાણિત્તા સવભાવેણ સંજએ, અપમત્તે જએ નિર્ચ, સબિદિઅ-સમાહિએ. ૧૬. ધુવં ચ પડિલેહિજજા, જોગસા પાયકલં, સિજજ-મુચ્ચારભૂમ ચ, સંથાર અદુવાસણું. ૧૭. ઉચ્ચારે પાસવર્ણ, ખેલ સિંઘાણ-જલિઅં, ફાસુએ પડિલેકિત્તા, પરિઠાવિજજ સંજએ. ૧૮. પાવિસિનુ પરાગાર, પાણા અણુસ વા, જયં ચિ મિઅં ભાસે, ન ય રુવેસુ મણું કરે. ૧૯. બહું સુણેહિ કનેહિં, બહુ અહિં પિથ્થઈ, ન ય દિ૬ સુમં સવં, ભિખ અખાઉમરિહઈ. ૨૦. સુ વા જઈ વા દિ૬, ન લવિજજેવઘાઈએ, નય કેણ ઉવાએ, બિડિજોગ સમાયરે. ૨૧. નિણું રસનિ , ભગ પાવગ તિ વા, પુદ્દો વા વિ અપુદ્દો વા, લાભાલાભ ન નિદિસે. ૨૨. ન ય ભે અણુમિ ગિદ્ધ, ચરે ઉંઇ અયંપિરા, અફાસુએ ન ભુજિજજા કીઅ-મુનિ-અહ8. ૨૩. સનિહિં ચ ન કુવિજજા, અણુમાય પિ સંજઓ, મહાજવી અસંબધે, હવિજજ જગનિસિએ ૨૪. લૂપવિત્તી સુસંતુ, અપિચ્છ સુડરે સિઆ, આમુરત્ત ન ગછિજજો, સુચ્ચા | જિણ-સાસણું. ૨૫. કમુખેહિં સહિ, પિમ નાભિનિવેસએ, દારુણું કક્કસ ફાસ, કાણુ અહિઆ સને. ૨૬. ખુઈ પિવાસ દુસિજજ, સી-ઉર્ડ અપ ઈ ભય, અહિ આસે અવહિત્તા, દેહદુખં મહાફળં. ર૭. અWગયંમિ આચ્ચે, પુરથા અ અણુ ગએ, આહાર-માઈયં સવં, મણસાવિ ન પ0એ. ૨૮. અતિતિણે અચલે, અપભાસી મિઆણે, હવિજજ ઉરે તે, શેવ લધું ન બિસ. ૨૯ ન બાહિર પરિભ, અત્તાણું ન સમુક્કસે, સુઅલભે ન મજિજજા, ચા–તવર્સિ-બુદ્ધિએ. ૩૦. એ જાણમજાણું વા, કટું આહમિ પયં, સંવરે ખિપમપાણું, બીઅ ત ન સમારે. ૩૧. આણાયારું પરકમ્મ, નેવ ગૂહે ન નિન્હવે, સુઈ સયા વિયડ, અસંસ જિઈ દિએ. ૩૨. અમેહ વયણે કુજા, આયરિઅલ્સ મહ૧પણે પરિગિઝ વયાએ, કમ્મણ ઉવવાયએ. ૩૩. અધુવં કવિએ ના, સિદ્ધિમષ્ણ વિઆણિઆ, વિણિ અદિજજ ભેગેસુ, આઉં પરિમિઅમપણે. ૩૪. બલ થામ ચ પહાએ, સદ્ધા–મ રૂગ મમ્પણ, ખત્ત કાલ ચ વિનાય, તહપાસું નિજું જએ. ૩૫. જરા જાવ ન પડેઈ વાહી જાવ ન વહૂઈ, જાવિંદિઆ ન હાયત, તાવ ધમ્મ સમાય રે. ૩૬. કેહં માણું ચ માય ચ, લેમં ચ પાવ-વર્ણ, વમે ચત્તારિ દેસે ઉઈચ્છે તે હિમણો, ૩૭. કહે પીઈ પાસેઈ, માણે વિણય-નાસણ, માયા મિરાણિ નાસેઈ, લેભે સવ-વિણસણ, ૩૮. ઉવસમેણુ હણે કેહં, માણું મદવયા જિણે, માય ચજજવ જાપણ, લેભ સંતે સઓ જિશે. ૩૯. (કાવ્યમ ) કે હો અ મણે આ અણિગ હિ, માયા અ લેજો આ પવઠ્ઠમાણા, ચત્તારિ એએ કસિણ કસાયા, સિંતિ મૂલાઈ પુણુમ્ભવમ્સ. ૪૦. રાયણિએ સુ વિણય પજે. ધુવસીય સચય ન હાવઈ જા, કુમ્ભવ અલીણુ-પક્ષીણ-ગુત્તો, પરમિજજા તવ-સંજમંમિ. ૪૧. (અનુક્ર મ નિ ચ ન બહુ મજિજા, સપહાસં વિવજજએ, મિસ કહાવુિં ન રમે, સજઝાયમિ રઓ સયા. ૪૨. જોગ ચ સમણુધમ્મશ્મિ, જુજે અણુસો ઘુવંજ, જીત્તે

Page #291

પ્રકણાદ સરહ સમણુધમ્મમ્મિ,અલહઈ અણુત્તર. ૪૩. ઈહલેગ-પારર હિઅં, જેણે ગ૭ઈ સુગઈ, બહષ્ણુએ પજજુવાસિજજા, પુચ્છિજજ કથ વિણિચ્છર્યા ૪૪. હત્યે પાય ચ કાર્ય ચ, પણિહાય જિદિએ, અલ્ફીણ-ગુત્તા નિસિએ, સગાસે ગુરૂ મુણી. જય. ન પકખ ન પુરઓ, નેવ કિચ્ચાણ પિદુઓ, નય ઉરૂં સમાસિજજ, ચિજિા ગુરૂણતિએ ૪૬. અપુચિછાઓ ન ભાસિજજા, ભાસ માણસ અંતરા, પિટ્રિમં સં ન ખાઈજજા. માયાસ વિવએ. ૪૭. અપત્તિ જણ સિઆ, આસુ કપિજજ વા પર, સવ્વસે તે ન ભસિજજા, ભાસં અહિઅગામિણિ. ૪૮. ૬િ મિઅં અસંદિદ્ધિ, પઢિપુત્ર વિ જિ, અયપિર-મણુવિ, ભાસં નિસિર અત્તવ. ૪૯. આચાર પન્નતિ-ધરં, દિવાય-મહિજ જગ, વાયવિખલિએ ના, ન ત ઉવહસે મુ. ૫૦. નખત્ત સુમિણે જોગ, નિમિત્ત મત-ભેસજ, ગિહિ ત ન આણે, ભૂહિગરણું પર્યા. ૫૧. અન્નપગ લયણું, ભઈજજ સયણાસણું, ઉચ્ચાર ભૂમિ સંપન્ન, ઈરથી પયુ વિવજિજ. પર. વિવિના આ ભવે સિજજા, નારીશું ન લવે કહે, ગિહિ સંથવું ન મુજજા, સાહિ સથવ. ૫૩. જહા કુકકુડ પિઅર્સ, નિચ્ચ કુલલઓ ભયં, એવું ખુ બંભયસિસ, ઈથી વિગહ ભયં. ૫૪. ચિત્તભિત્તિ ન નિજ ઝાએ, નાર્જિવા સુ-અલકિ, ભખર વિશ્વ હિંદુથું, દિ૬ ૫ડિસમાહરે. ૫૫. હત્ય પાય પડિછિન્ન, કન્ન નાસ વિગપિઅં, અવિ વાસસયર નારિ, અંભયારી વિવજજએ. ૫૬. વિભૂસા છત્યિ સંસર્ગો, પણ એ રસો અણું, નરસા ગવેસિસ, વિસં તાલ% જહા. ૫૭. અંગ પર્સંગ સંડાણું, ચારૂલવિએ પહિઅં, ઇ-થીણું ત ન નિજગાએ, કમરાગ વિવણું. ૧૮. વિસાએ મણને યુ, પિમ નાભિ નિવેસએ, અણિ તેસિં વિનાય, પરિણામે પગલાણ ય. ૫૯. પિગલાણ પરિણામ, તેસિં નગ્ના જહા તહા, વિણી આ તહે વિહરે, સીઈભૂએણ અપણ. ૬૦, જાઈ સાઈ નિફખતે, પરિઆય ઠાણ મુત્તમ, તમેવ અશુપાલિજા, ગુણે આયરિએ સંમએ. ૧. તવ ચિમ સંજમજોગય ચ, સઝાગ ચ સયા અહિએ, સુરે વસેલુઈ સમત્ત-માઉો, અલમપણે હેઈ અલ પરિસિં. ૬૨. સજઝાય-સઝાણ-૨ યસ તાઇણે, અપાવ-ભાવસ્જ તવે રયમ્સ, વિસુન્નઈ જે સિ મલ પુરેક, સમીરિએ રુ૫મલ વોઇણા. ૬૩. એ તારિસે દુખસહેજિઇદિએ, સુએણ જુ, અમને અકિંચણે, વિરાયઈ કમ-ઘણુમિ અવગએ, કસિણભ પડાવગમેવ ચક્રમે ત્તિ બેમિ. ૬૪. ઈઈ આચારપણિહીનામમમમજણું સમત્ત.
૯. વનપસમાધિનામાધ્યયને પ્રથમશક : થંભા વ કેહ વ મયપમાયા, ગુરૂસગાસે વિણય ન સિખે, સે બચેવ ઉ તસ અભઈબા, ફલવ કીઅલ્સ હાય હેઈ. ૧. જે આવિ મદિત્તિ, ગુરૂં વઈત્ત ડહરે અમે અપસુઅત્તિ બચ્ચા, હીલતિ મિચ્છ પડિવાજમાણા, કરંતિ આસાયણ તે ગુરુણું. ૨. પગઈઈ મંદાવિ ભવતિ એગે, ડહરા વિ અ જે સુઅબુધવઆ, આયારમંતા ગુણેસુઅપ્પા, જે હીલિઆ સિહિવિ ભાસ મુજ. ૩. જે આવિ નાગ હર તિ સ્થા, આચાયએ અહિઆય હેઈ, એવાયરિએ પિ હુ હલય, નિઅચ્છ જઈહ એ

Page #292

સજજન સન્મિત્ર મંદ. ૪. આસિવિશે યા વિ પર સુરૂદો, કિં જીવનાસાઉ પરં ન મુજા, આયરિઅપાયા પણ અપસન્ના, અહિ-આસાયણ નથિ મુખે. ૫. જે પાવાં જલિએ-મવકકમિજજા, આસીવિ વા વિ હુ કેવઈજજા, જે વા વિસ ખાયઈ છરિઅ, એસોવ-માસાયણયા ગુરુણું. ૨. સિયા હે સે પાવય ને કહેજ જા, આસીવિસો વા કુવએ ન ભણે, સિયા વિસ હાલહલ ન મારે, ન યાવિ મોખે ગુરુ-હીલણાએ. ૭. જે પશ્વય સિરસા ભેરૂ-મિચ્છ, સુત્ત વ સી પડિબેહએજજા, જે વા દએ સત્તિ-અગે પહારં, એસેવમાસાયણયા ગુરુછું. ૮. સિયા હુ સાસણગિરિ પિ ભિજે, સિયા હુ સહ કુવિઓ ન ભખે, સિયા ન ભિન્દિજજ વ સત્તિ-અ, ન યાવિ મેક ગુરુ-હીલણાએ. ૯. આયરિય–પાયા ૫ણ અ૫સન્ના, અહિ-આસાયણ નત્યિ મુ, તહા અણબાહસુહાસિક ખી, ગુરુપસાયા-ભિમુહ રમેજા. ૧૦, જાહિઅગ્ની જલણું નમસે, નાણાઈ મત પયા બિસિત્ત, એવાયરિયન ઉવચિટૂએજજા, અણુન્તનાવગઓ વિ સને. ૧૧. જસતિએ ધમ્મપયાઈ સિખે, તસતિએ વેણઈયં પઉંજે, સક્કાએ સિરસા પંજલીઓ, કાય-ગિરા “ભો” મણસા ય નિર્ચા. ૧૨. લજજા દયા સંજમ બંભર, કલ્લાણ ભાગિસ્સ વિસેહિ ઠાણું, જે મે ગુરુ સમય મણુ સાયન્તિ, તેણું ગુરુ સયય પૂયયામિ. ૧૩. જહા નિસને તવણગ્નિમાલી, પભાઈ કેવલ ભારતું તુ, એવાયરિએ સુય-સીલા બુદ્ધિએ, વિરાયઈ સુમઝે વ ઈ. ૧૪. જહા સસી કે મુ-જોગ-જીત્તો, નખત્ત તારાગણ-પશ્લિડપા, સહઈ વિમલે અષ્ણમુકે, એવું ગણી સહઈ ભિકબુમ છે. ૧૫. મહાગરા આયરિયા મહેસી, સમાહિ-જોગે સુય-સીલ-બુદ્ધિએ, સમ્માવિઉ-કામે અત્તરાઈ, આરાહએ તેસાઈ ધમ્મુ-કામી. ૧૬. સુચ્ચાણ મહાવિ–સુભાસિયાઈ સુસૂસએ આયરિઅપમત્તા, આરાઈત્તાણ ગુણે અણગે, સે પાવઈ સિદ્ધિમણુત્તર તિ બેમિ ૧૭. ઈઈ વિષ્ણુયસમાહીએ ૫૮મે ઉદેસો સમત્તો ૧.
૯. વિનય સમાધ્યધ્યને દ્વિતીય ઉદેશ: ૨ (કાવ્યમ) મલાલ ખખ્યપભ દુમસ, ખન્કાઉ પચ્છા સમુનિ સાહા, સાહપસાહા વિરુહન્તિ પત્તા, તેઓ સે પુફ ચ ફલં રસ ય. ૧. (અનુટુબવૃત્તમ) એવા ધમ્મક્સ વિશઓ, મૂલ પર સે મુખે, જેણ કિર્તિ સુએ સિઘ, નીસેસ ચામિગ૭ઈ. ૨. જે ય અ૩ મિએ થધે, દુવાઈ નિયડી સહે, વુઝ સે અવિણયા, ક૬ સેયગયું જહા. ૩. વિણયં પિ જો ઉવાણું, ચેઈઓ કુઈ નરે, દિવે સે સિરિમિજજતિ, દડેણ પડિલેહએ. ૪. તહેવ અવિણી અપ્પા, ઉવજઝા હયા ગયા, સિન્તિ દુહમેહન્તા, આતિઓગ-મુવયા. ૫. તહેવ સુવિણી અપા, ઉવજઝા હયા ગયા, દીસન્તિ સુહમેહતા, ઈદ્ધિ પત્તા મહાયસા. ૬. તહેવ અવિણી અપ્પા, લોગસિ નર-નારીઓ, દીસતિ દુહમેહન્તા, છાયા તે વિગલિન્ડિયા. ૭. દડ-સત્યપરિણા, અસભ્ય-વહિય, કલુણા વિવશ્વ-છન્દા, ખુપિવાસા-પરિગયા. ૮. તહેવા સુવિણ અપા, લાગતિ નર-નારીઓ, વસતિ સહ મેહન્તા, છ પત્તા મહાયસા. ૯.

Page #293

પ્રકરણહ સંગ્રહ તહેવ અવિણ અપા, દેવા ફખા ય ગઝગા, દીતિ મેહન્તા, આશિઓગમુવીદ્યા. ૧૦. તહેવ સુવિણી અપ્પા, દેવા જ ખા અ ગુજઝગા, દીસતિ સુહમેહન્તા, ઈ િપત્તા મહાયસ. ૧૧. જે આયરિય-ઉવજઝાયાણું, સુસૂસા વયણુંકરા, તેસિં સિખા પતિ , જલસિત્તા ઈવ પાયવા. ૧૨. અપણા પર વા, સિપા નેઉણિયાણિ ય. ગિહિણે ઉભેગ, ઇલેગસ્સ કારણ. ૧૩. જેણુ બધું વહે ઘેર, પરિઆવ ચ દારૂણું, સિકખાણ નિયચ્છન્તિ, જુત્તા તે લલિઇન્દિઆ. ૧૪. તેવિ તે ગુરૂં પૂયક્તિ, તસ સિમ્પસ કારણો, સક્રાન્તિ નમંસતિ, ત૬ નિફ્લેસવત્તિણે. ૧૫. કિં પણ જે સુઇગાહી, અન્ત-હિયકામએ, આયરિયા જવએ ભિખુ, તન્હા તનાવત્ત. ૧૬. નીએ સેન્જ' ગાઈ ઠાણું, નીયં ચ આસણાણિ ય, નીયં ચ પાએ વદિજા, નીય કુજા જા ય અંજલિં. ૧૭. સંઘઇત્તા કાણું, હા ઉવહિણામવિ, “ખમેહ અવરાહ મેં વઈજાજ “ન પુરિ અ. ૧૮. દુષ્યઓ વા પઓએણું, ચેઈઓ વહઈ રહે, એવ દબુદ્ધિ કિચ્છાણું, વુ તો વત્તો પકુશ્વઈ. ૧૯૦ (આલવ-તે લવતે વા, ન નિસિજજાઈ ડિસુણે, મુત્તર્ણ આસણ ધીરે, સુરસૂસાએ પડિરસુણે) કાલ છવયારં ચ, પડિલેહિરાણ હેઉહિં, તેણે તેણું ઉવાણું, ત ત સંપડિવાયએ. ૨૦. વિવત્તી અવિયર્સ, સમ્પતી વિણિયસ અ, જસેય દુહાઓ નાર્ય, સિખ સે અભિગ૭ઈ. ૨૧. (કાવ્યમ) જે આવિ ચડે મઈ-ઈ-ગાર, પિસુણે નજરે સાહસ-હીણપેસણું, અદિ-ધમે વિષ્ણુએ અકવિએ, અસંવિભાગી ન હ તસ્સ મુ. ૨૨. નિદ્દેસવત્તી પણ જે ગુરુર્ણ, સૂયસ્થ ધમ્મા વિષ્ણુયમિ કવિયા, તરિતુ તે એહમિણું દુરૂત્તર, પવિત્ત કમ્મુ ગઈમુત્તમ, ગમ. તિ બેમિ. ૨૩. ઈઈ વિણયસમાહિ અઝયણે બીએ ઉદ્દે સમ7ો. ૨.
૯. વિયસમાધ્યધ્યયને તૃતીય ઉશ: ૩. આયરિય અગ્નિ-ભિવાહિઅગ્ની, સુસૂસમાણે પડિજાગરિજજા, આઈયં ઈગિઅમેવ નચ્ચા, જે છન્દ મારાહયઈ સ પુજજો. ૧. આયારમદ્દ વિણયં પીંજે સુસ્સસમાણે પરિગિઝ વર્ક, જહેવઈ અભિકખમાણે, ગુરુ તુ નાસાયઈ સ પુજજો. ૨. રાઈણિએસુ વિણય પઉ–જે. ડહરા વિ ય જે પરિયાય-જે, નિયત્તણે વઈ સચ્ચવાઈ, એવાવ વકરે સ પુજજો. ૩. અન્નાયઉં છું ચરઈ વિસુદ્ધ, જવણુક્યા સમુયાણં ચ નર્ચા, અલધુય નો પરિદેવએજજા, લધું ન વિકલ્થય સ પુજજે. ૪. સંથાર–સેજ જા–સણ ભરપાણે, અપિયા અઈલાભ વિ સન્ત, જે એમપાણભિતે સજજા, સંતેસ પાન્ન-રએ સ પુજજે. ૫. સકકા સહેલું આસાઈ કંટયા, અમયા ઉછહયા નરેણું, અણાએ જે ઉ સહેજ કંટએ, વઈએ કણસરે સ પુ. ૬. મુહુર-દુકખા ઉ હવન્તિ કંટયા, અમયાત વ તઓ સુ-ઉદ્ધરા, વાયાદુરુત્તાણિ દુરુદ્ધરાણિ, વેરાણુ બધીણિ મહાભયાણિ. ૭. સમાસ્યના વયભિઘાયા, કેણુગયા દુમણિય જણક્તિ, ધમે નિ કિચ્ચા પરમગરસૂરે, જિઇન્દિએ જે સહઈ સ પુજે. ૮ અવર્ણવાય ચ પરમ્મુહરસ, પચ્ચખઓ પડિણીયં ચ ભાસ, હારિણિ અપિયકારિણિ ચ, ભાસ, ન ભાસેજ સયા સ પુલ. ૯. અલેલુએ અકુહએ અમાઈ, અપિસુણે યાવિ અહીણ

Page #294

સ
સજ્જન સામગ્ર વત્તી, ના લાવએ ના નિય ભાવિયા, કેઉહલ્લે ય સયા સ પુજો, ૧૦, શુદ્ધિ સાહૂ અશુગૃહિસાÒ, ગેđાહિ સાહુ શુભ્રુ સુ-ચડસાહૂ, વણિયા અપંગ-મ૫એણુ, જો રાગદાસેહિ સમા સ પુો. ૧૧. તહેવ ડહર વ મલૂગત વા, ઇન્થિ પુમા પવય ગિર્હુિવા, નાહીલએ નાડવિયખિસ એજજા, થલ' ચ કેતુ' ચચએ સ પુજો. ૧૨. જે માણિયા સયય માયન્તિ, જત્તણુકન્ન વ નિવેયન્તિ, તે માણુએ માહિ તલસ્સી, જિઇન્દિએ સચ્ચએ સ પુજો, ૧૩. તેસિ ગુરુજી' ગુણસાગરાળું, સેચાણ ઐહાવી સુભાસિયાઇ, ચરે મુણી પ-ચ-રએ તિગુત્તો, ચઉક્કસાયા--વગએ સ પુજજો. ૧૪, ગુરુમિદ્ઘ સયય પઢિયરિય સુણી, જિણમય-નિકળે અભિગમ-કુસલ, ધુણિય રયમલ‘ પુરેકડ‘, ભાસુર-મઉલ ગઈં ગય, ત્તિ એમિ. ૧૫. 5 નિયસમાહીએ તઈએ ઉર્દૂ સમત્તો. ૩. ૯. વિનયસમાધ્યધ્યયને ચતુર્થ ઉદ્દેશ:
સુયં મેં આઉસ' તેણુ' ભગવયા એવમલ્ખાય', ઈડુ ખલુ થેરેહૈિં ભગવન્તેહું ચત્તારિ વિષ્ણુય-સમાRsિ–ઢ્ઢાણા પન્નત્તા, કરે ખલુ તે શ્રેશ્ઠું ભવન્તર્ષિં ચત્તારિ વિષ્ણુય-સમાહિ-ઠ્ઠાણા પન્નત્તા. ૧. ઇમે ખલુ તે થેરેહિં ભગવન્તેહિં ચત્તારિત્રિય-સમાદ્ધિ-įાણા પન્નત્તા, ત' જહા વિષ્ણુય સમાહી,સુયસમાહી, તવસમાહી, અયારસમાહી, ત્રિણએ સુએ તવે ય, આયારે નિચ્ચ પશ્તિયા, અભિશમયન્તિ અપાણુ, જે ભવતિ જિન્દિયા. ૧. ચઉથ્લિટ્ઠા ખલુ ત્રિયસમાહી ભલઇ, ત' જહાઅણુસાસિજ્જન્તા સુસૂસઈ. ૧. સમ્મ` સવિજઇ. ૨. વેય માસ હુઈ. ૩. ન ય ભવઈ અત્તસમ્પઢુિંએ ૪. ચઉત્થ પય ભઇ, ભવઈ ય એન્થ સિલેાગેા પેલેઇ હિયાક્ષુસાસણું, સુસ્યૂસઇ તં ચ પુ. અહિંએ, ન ય માણુ-મએણુ મજ્જઈ, વિષ્ણુય–સમાહી આયરૢિએ. ૨. ચઉન્વિહા ખલુ સુચર્સમાહી ભવઈ, ત જહા સુર્ય મે લવિસઈ ત્તિ અજઝ.ઈચ૦૧' ભવઈ, ૧. એગગચિત્તો ભવિસ્સામિત્તિ અલ્ઝઈયવ્ ભવઈ ૨, અપ્પાણુ ઠાવઈસ્લામિત્તિ અજઝાઈચવ ભઈ, ૩ ડિઓ પર ડાઇસાબિત્તિ અજઝાઈયવ ભવઈ ૪, ચઉત્થ" પય ભવઈ, ભવઈ ય એન્થ સિલે. નાણુમૈગમ્બ ચિત્તો ય, ઠ ય ડાવઈ પર, સુયાણિ ય અદ્ધિજિત્તા રએ સુય-સમાહિએ ૩. ચબ્લિઠ્ઠા ખલુ તવસમાહી ભવઇ, તં જાના હુલાગયાએ તત્રાિજા. ૧. ના પરલાગયાએ તવમાŕા ૨. ના કિત્તિ-વષ્ણુ-સસિલે ગયાએ તવમહિĚજજા ૩. નન્નત્ય નિજ્જર′યાએ તવßજજા. ૪. ચઉથ પય' ભાઈ, ભઈ ય એન્થ સિલેાગા, વિવિહગુણ-તવા-રએ ય નિચ્ચ', ભઈ નિરાસએ નિજ/એ, તવસા ઇ પુરાણુ પાવગ", ત્તો સયા તવ-સમાહુિએ, ૫. ચવિહ્વા ખલુ આયારસમાહી ભવઈ, તં જહા ના ઇહલેાગધ્યાએ આયારમાંžજા. ૧. ના પરલાગયાએ આયારમતૢિજજા. ૨. ના કિત્તિ-વષ્ણુ-સસિલાગયાએ આયારમહિŕિજજા, ૩, નન્નત્ય આરતેહિં હંઊહિં આયાર મટ્ઠિજજા, ૪. ચઉત્થ પય, ભવઇ, ભાઇ ય એન્થ સિલોગો, જિષ્ણુયણુ-૨એ અતિ ન્તિશે, પદ્મપુણાયય-માયટ્ટિએ, આયારસમાહિ-અબુડે, ભવઈય ઇન્તે ભાવ અન્ધએ. પ અભિગમ ચા સમાદ્ધિઓ, સુવિરુદ્ધો ક્રુસમાહિયપ, વિઉસ-ક્રિય-સુહાવહ. પુગ્રા,

Page #295

પ્રકરણ સંગ્રહ કુવસે પય-એમપણ. ૬. ઈમરણાઓ મુઈ, ઈન્થ થ ચાઈ સવસે, સિધે વા ભાઈ સાસાબે, દેવે વા અપએ માં છે. તિ બેમિ. ૭. ઇતિ વિયસહીએ ચડેઉસ સમતો. ૪. ઇ વિપ સમાહી નામ નવમમઝયણું સમર.
૧૦ ભિક્ષુ અધ્યયન. નિખમ્મમાણુઈ ય બુદ્ધિવણે, નિચ્ચ ચિત્તસમાહિએ હવિજજા, ઇOીણ વસ ન યાવિ છે, વન્ત પયાઈ જે સ નિફખૂ. ૧. મુવિ ન ખણે ન ખાવએ, સીબે દશે ન વિએ ન પિયાવએ, અમણિ-સન્થ જડા સુનિસિયં, ત ન જલે ન જલાવએ જે સ નિ ૨. અનિલે | ન વીએ ન પીપાવએ, હરિયાણિ ન છિદે ન છિન્દાવએ. બીજાણિ સયા જિજને, સચિત્ત નાહારએ જે સ નિખૂ. ૩. વહાણું તસ્મ-થારાણ હોઈ, પુર્િતક-વિસિયા, તન્હા ઉતિય ન ભુજે, ને વિ ૫ ન પયાવએ જે સ નિ. ૪. રેઈ-નાયપુર-વઘણે અત્તમે મને જ છપિ કાએ, પચ્ચે ય ફાસે મહયાઈ, પચાસ-સંવરએ જે સ નિફ. ૫. ચત્ત રિ વસે સયા કસાએ, ધુવગી વિકજ બુદ્રાયણે, અહણે નિજ જાય અવયએ, ગિહિ જોગ પરિવજ જશે જે સ મિ. ૬. સમ્મદ્દિા સયા અમૂ, અસ્થિ હુ નાણે તરે સંજમે ય, તવસા ધુબઈ પુરાણ પાવર્ગ, મણ-વય કાય સુસંધુડે જે સ ભિખૂ. ૭. તવ અસણું પણ વા, વિવિહં ખાઈમ-સાઈમં લલિત્તા. હેહી અ૬ સુએ પેર વા, ત ન નિહ ને નિડાવએ જે સ મ ૮. તહેત અસ પાણવા, હું ખાઈમસાઈમં લનિત્તા, છન્દ્રિય સાહમ્પિણ ભુજે, ભેચ્ચા સઝાપ-રએ ય જે સ નિફ ૯. ન ય વુગહિ કહું કહેજા, ના ય કુખે નિહુઈન્ડિએ પસન્ત, સંજમે ધુ ને ગેણ તે, ઉવસને અવિહેકએ જે સ મિક. ૧૦. જે સહઈ હુ ગામ-કણ એ, અક્કસ -પહાર તજજાએ ય, ભય-ભેરવ-સ૬-સપહાસે, સમ-સુહ-કુખ-સહે ય જે સ મિન્ ૧૧ પરિમ પડિજિયા મ ણે, ને ભાયએ ભયભેરવાઈ દિઅલ્સ, વિવિ. હગુબ-તવે૨બે ય નિર્ચા, ન સરીર ચાનિકબઇ જે સ નિખૂ. ૧૨. અસઈ સહુ ચા-ડે, અરે વહએ વ ભૂમિએ વા, પતિ-સમે મુ હવિજજા, અતિયાણે અકોઉડવે જે સનિ ન્ ૧૪. અનિભૂપ કાણુ પરીસડાઈ, સમુદ્ધરે-જાઈપડાઓ અપ, વિઈ જાઇ–મરનું મહયં, તવે એ સામણિએ જે સ ભિખૂ. ૧૪. હાથ સ જએ પાપ-એ, વય–સંજએ સંજનિએ, અઝ૫–રએ સુમાહિયપા, સુત્ત ચ ઉપાણઇ જે સ નિપૂ. ૧૫. ઉવડિમ્મિ અમુછિએ અધેિ, અન્નાય ઉષ્ઠ પુલ-નિપુલાએ, કય-વિક–સન્નિહિએ વિએ, સવ્ય સંગાવગાએ ય જે સ નિક૬ ૧. અવ-તિપૂન વિધે, ઉ છું ચરે છવિય વાભિખે. ઇડુિં ચ સદ્ધાર-પૂણું ચ, ચએ ડિપા અડે જે સ નિફખૂ. ૧૭. ન પર એજ જાસ
અ ક વીવે,” જેન્ન કુખેજ જ ન ત વ એજ જા, જાણિય પયં પુરણ પાવ, અત્તાણ ન સમુકશે જે સ મિક. ૧૮. ન જાઈ તે ન ય અવમત, ન લાભમત્તે ન સુએણુ મર, માયાણિ સવા િવિવજ જઇત્તા, ધમ્મઝાણુ-રએ ય જે સ ભિખૂ. ૧. પયએ

Page #296

૨૫૦
સજ્જન સમિત્ર અજ-પય મહામણી, ધર્મે ડિએ વયઈ પરિપ, નક્ક્ષ્મમ્મ વન્ટેજ કુનીકિડ્ઝ', ન યાવિ હ્રાસ કુદ્ધુએ જે સ નિફ્યૂ. ૨૦. તં દેહવાસ' અત્રુથ્રુ અસાસય, કયા ચએ નિચ્ચ-હિયટ્ટિયપ્પા, ઝિન્દ્રિત્ત જાઈ મરણુમ્સ અન્પણું, ઉવેઇ નિમ્મૂ અપુણાગમ ગઈ. તિ એમિ. ૨૧. ૯૪ સિમ′′ અયણું દસમ` સમત્ત, ૧૦, ૧ શ્રી દશવૈકાલિકે પ્રથમા ચૂલિકા.
નવગુજ્જ૪.૧.
ઇહુ ખલુ ભેા પન્નઇએણું ઉત્પન્નદૃષેણુ સજમે અરઈ સમાવન્ન ચિત્તેણુ એહાગુપ્તેહિા અહ' એવું ચેત્ર હયસિગયકુસ પાયપડાગામૂખાÛ ઈમ” અારસ ઢાણુાઈ સમ્મ· સ‘પલેડ્ડિઅ॰ાઇ ભવતિ, તં જહા હું ભે દુખમાએ દુખજીવી ૧. લહુસગા ઇત્ત િગિડ઼ીણું કામલેગા. ૨. ભુજો આ સાયબહુલા મનુસ્સા ૩. ઇમે અ મે દુખે ન ચિરકાલેા વાઈ રિમ્સ. ૪. એમજણપુરષ્કારે. ૫. વંતસ્ત ય પઢિઆયણું. ૬. અહુરગઈવાસેાવસપયા ૭. દુર્લડે ખલુ લેા ગિડ઼ીણું ધમે ગિડુવાસમઅે વસ'તાણું. ૮ આંકે સે વહાય હાઈ. ૯. સ`પે સે વહાય હેઇ. ૧૦. સાવસે ગિહાસે, નિરુવક્રેસે પરિઆએ. ૧૧. બધે ગહુવાસે, મુક્તે પિરઆએ. ૧૨ સાવજે હુવાસે, અણુવરે રિઆએ. ૧૩. બહુસાડ઼ારણા ગિડીયુ કામલેગા. ૧૪ પત્તેઅ પુન્નપાવ: ૧૫. અણુિચ્ચે ખલુ ભેા મણુઆણુ વિએ કુસગ્ગજલબિંદુચ'ચલે. ૧૬. બહું ચ ખલુ ભે પાવ' કમ પગ’. ૧૭, પાવાણું ચ ખલુ ભેા કડાણ. કમ્માણ. પુ‰િ દુચ્ચિન્નાણું દુપહિક તાણુ વેઈત્તા મુક્ખા નદ્ઘિ અવેઇત્તા તવસા વા સઇત્તા ૧૮. અારસમ ય.ભઈ, ભવઈ અ ઇત્થ લેિાગે. જયા યુ. ચયઈ ધર્મ, અણુજા ભાગકારા, સે તથ્ સુચ્છિએ ખાલે, આય જયા આહાવિએ હોઈ. ઈંઢો વા પડિએ છમ, સવર્ધમ રિડ્ડો, સ પુચ્છા પરિત ઈ. ૨. જયા અ મેિા હાઈ, પચ્છા હાઈ એ વદિમા, દેવયા વ ચુઆ ઠાણા, સ પુચ્છા પતિપ્ઇ. ૩. જયા એ પૂઇમા હાઇ, પચ્છા હોઈ અપૂર્ણમા, રાયા વ રજ-પ′દો, સ પા પતિઈ. ૪. જયા અ માણિમા હેઈ, પચ્છ હાઇ અમા ણિમા, સિટ્ટે ૧ કબ્બડે છ્યો, સ પા પતિપઈ. ૫. જયા આ થેરએ હાઈ, સમઇંત-જીવણા, મચ્છુ ૧ ગલ' ગિલિત્તા, સ પુચ્છા પરિપઈ. ૬. જયા કુડુ'બસ, કુ-તત્તોહુિં હિંમ્ભઇ, હથી વ બધશે બદ્ધો, સ પુચ્છા પરિત પઈ. ૭. પુત્ત-દાર-પરીકિન્નો, મેાહસ તાણુ-સ ંત, ૫કાસન્નો જહા નાગે, સ પચ્છા પરિતાપઈ. અજ આહું ગણી હું, ભાવિમા બહુસ્મુ, જડતું રમતા પિ આએ, સામન્ને જિષ્ણુદેસિએ, ૯. દેવલેાગ-સમાણે અ, પરિઆ મહેસિણું, યાણુ અરયાણું ચ, મહાનરય-સારિસે, ૧૦. (કાવ્યમ્) અમરાવમ' જાણિઅ સુક્ષ્મમુત્તમ, રયાણુ પરિઆઇ તહાઽરયાણું, નિર એવમ જિણઅ દુષ્મમુત્તમ, રનિ~ તન્હા પરિઆઇ પડિએ. ૧૧. ષમ્મા ભટ્ટ સિરિએ અવેય, જન્ન વિજ્રાચ્ય નિવઽપતેમ, હીલતિ ણુ દુXિRsિઅ કુસીલા, દાઢુકડુ ઘેવિસ વ નાગ, ૧૨. ઇહેવ ધમ્મા અયસે અ કત્તો, દુન્નામવિત્રજ' ચ પિકુંજષ્ણુનિ, ચુઅસ ધમ્મારૂં અડુમ્મસવિણા, સભિન્નત્તિસ્
અકુ”

Page #297

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ ય હિએ બાઈ ૧૩. ભુજિત ભાગ છે પસજઝ ચેઅસા, તાવિત કટ્ટ અસંજમં બહું, ગઈ ચ છે અણહિજિઝ દુહં, બેહી અ સે ને સુલહા પુણે પશે. ૧૪. ઇમલ્સ તા નેરઇઅસ્સ જંતુણો, દેહાવણી અસ્સ કિલેસવત્તિ, પલિઓવમંઝિજ્જઈ સાગરવમં, કિમંગ પુણ મજઝ ઇમં મદઉં. ૧૫. ન મે ચિર દુખમિણું ભવિસઈ, અસાસયા ભેગપિવાસ જંતુણો, ન ચે સરીરેણ ઇમેણsવિસઈ, અવિસઈ, છવિ પજજણ મે. ૧૬. જસ્સવ મા ઉ હવિજજ નિષ્ઠિઓ, ચઈજ દેહ ન હ ધમ્મસાસણું, તું તારિસને પઇલતિ ઈડિઆ, ઉવિંતરાયા વ સુદ સણું ગિરિ. ૧૭. ઈચૈવ સંપસિઅ બુદ્ધિમં નરે, આયં ઉવા વિવિહં વિઆણિ આ, કાણુ વાયા અદુ માણસેણુ, તિગુત્તિગુત્તો જિણવયણ મહિ જ જાસિ. ત્તિ બેમિ. ૧૮. ઈઈ સિરિઇસ યાલિએ ઈવકકા પઢમા ચૂલા સમત્તા.
શ્રી દશવૈકાલિકે દ્વિતીયા યૂલિકા ચૂલિએ તુ પવMામિ, સુઅ કેવલિ-ભાસિએ, જે સુણિg સુપુણાણું, ધમે ઉપજજએ મઈ. ૧. અશઅ-અ-બહુજમિ, પાંડઅ-લદ્ધ-લખેણું, પકિસઅમેવ અપા, દાયવો હે ઉ–કામે. ૨. અણુ અસુહ લેઓ, પરિસોએ આ સુવિહેણું, અણુસેઓ સંસારે, પડિસેઓ તસ ઉત્તારે. ૩. હા આયાર-પરક્કમેણું, સંવર-સમાહિ-બહુલેણું, ચરિઆ ગુણ આ નિયમ અ, હુતિ સાહૂણ દ્રવ્યા. ૪. અનિઅ-વાસે, સમુઅ ણ-ચરિઆ, અન્નાય–ઉછ પ્રઇરિકક્રયા અ, અવહી કલહ વિવજુજણ અ, વિહારચરિબા ઇસિણું પસન્થા. ૫. આઈન્સ-એમાણ વિવજુજણ અ, એસન્ન દિદુહા-ભત્ત પણે, સંસ-કપેણ ચરિજજ ભિખૂ, તજજાય સંસ જઈ જઈજજા. ૬. અમજજ એસસિ અમચ્છરીઆ, અભિફબણું નિરિવગઈ ગયા અ, અભિખણું કાઉસગ્ગકારી, સજઝાથજોગે પયએ હવિજા. ૭. ન પડિગ્નવિજજા સયણાસણ, સિજ્જ નસિજ્જ તડ ભરપાણું, ગામે કુલે વા નગરે વ દેસે મમત્તભાવ ન કહિ પિ કુજુ . ૮. મિહિણે આવડિઅન કુજા, અભિવાયણ-વંદણ-પૂઅણું વા, અસંકિતિહિ સમ વસિજજા, મુણી ચરિત્તસ્સ જ ન હાણી. ન યા લજજા નિઉણું સહાય, ગુણહિ વ ગુણ સમં વા, ઈક્કો વિ પાવાઈ વિવજયતે, વિહરિજજ કામે અસમાણે, ૧૦, સંવછરં વારિ પર પમાણું, બી ચ વાસ ન ત િવનિજ જ, સુરક્સ મગણ ચજિક ભિખ. સુક્ષ્મ અર્થે જ આઈ. ૧૧. જો પુત્રવરતા રત્તક લે, સંવિખએ અપગ-પગેણં, કિં મે કઈ કિં ચ મે કિચ્ચર્સ, કિ સકણિજ ન સમાયરામિ. ૧૨. કિ મે પર પાસઈ કિંચ અપા,કિ વાડતું
ખલિએ ન વિવજ જયામિ, ઈચ્ચેવ સમ્મ અશુપાસમણો, અણગમં ને પડિબંધ કુજા. ૧૩ જન્ધવ પાસે કઈ દુપઉત્ત, કાણુ વાયા અદુ માણસેણું, તળેવ ધીરો ડિસાહરિજજા, અત્રિો બિપમિવ ખલી. ૧૪. જસેરિકા જોગ કિ ઈદિઅસ, લિઈમ સપુરિસમ્સ નિર્ચ્યુ, તમાડુ લોએ પડિબુદ્ધજીવી, સે જીઆઇ સંજમ-છવિએણું. ૧૫. અપા ખલુ સયય રીફખાવો, અનિરિએપ્તિ સુમાહિએહિ, અખિઓ જાઇપ

Page #298

૨ષર
સજન અભિગ ઉવેઈ, સુરખિએ સવદહાણ મુચઈ. તિ બેમિ. ૧૨. ઈસિરિદસઆવિએ વિપિત્તચરિઆ બીઓ ચલા સત્તા. ૨. ઈઇ દસઆલિઅ મૂલગુત્ત સમત્ત.
૨૨. શ્રી તસ્વાર્થાધિગમસત્રમુ.
પ્રથમેડાયઃ ૧, સમ્યગદશન જ્ઞાન ચારિત્રાણિ મોક્ષમાર્ગ. ૨. તત્વાર્થાશ્રદ્ધાનં સમ્યગ્દર્શનમ. ૩. તગ્નિસર્ગાદધિગમાઠા. ૪. છવા જીવાશ્રવ બન્ધ સંવર નિર્જરા મેક્ષાસ્તત્ત્વમ. ૫. નામસ્થાપના દ્રવ્ય ભાવ તસ્તન્યાસ. ૬. પ્રમાણનવૈરધિગમ . ૭. નિર્દેશ કવામિત્વ સ ધનાધિકરણ સ્થિતિવિધાનત. ૮. સસખ્યા ક્ષેત્ર શન કાલાન્તર ભાવાપબહુવૈશ્ચ. ૯. મતિયુનાવધિમનઃ પર્યાયકેવલપિ જ્ઞાનમ. ૧૦. તત્રમાણે. ૧૧. અધે પક્ષમ. ૧૨. પ્રત્યક્ષમન્યત્, ૧૩. મતિઃ સમૃત સંજ્ઞા ચિન્તાડનિનિબંધ ઈત્યનનરમ ૧૪. નદિન્દ્રિયાનિન્દ્રિય નિમિતમ. ૧૫. અગ્રડેહા પાચધારણા: ૧૬. બહબહુવિધક્ષિાનિશ્ચિનાનુ નધુ નાગુ સેતર ગામ. ૧૭. અસ્થ. ૧૮. વ્યંજનમ્યા વગડઃ ૧૯. ન ચક્ષુરનિક્રિયાભ્યામ. ૨૦. શ્રુત નિપૂર્વજ, દ્રયનેકદ્વાદશભેદમ. ૨૧. વિધેડવધિઃ ૨૨. ભવપ્રત્ય નારકદેવાનામ. ૨૩. યક્તનિમિત્તઃ પવિકલ્પ શેષાણુમ . ૨૪. હજુ વિપુલમતી મનઃ પર્યાયઃ ૨. વિશુદ્ધયપ્રતિપાતાભ્યાં વિશેષઃ ૨૬. વિશુદ્ધિ ક્ષેત્ર નિ વિષયેડ ધિમનઃ પર્યાયઃ ૨૭. મતિધૃતનિબન્ધઃ સર્વદ્રવ્યવસર્વપર્યાયેષુ. ૨૮. રુપિષ્યવધેઃ ૨ તદન-1ભાગે મનઃ પર્યાયસ્ય. ૩૦. સર્વવ્યપર્યાયેષ કેવલભ્ય. ૩૧. એક દીનિ ભાજ્યનિ યુગપદેકસ્મિન્નાચતુર્થ ૩૨. મનિવૃતવધ વિપર્યય. ૩૩. સદસતરવિશેષઘ પલધેરૂમાવત્ ૩૪.નૈગમ સંગ્રહ વ્યવહાર સૂત્ર શબ્દા નયા ૩૫. આદ્યશબ્દો દ્વિત્રિભેદૌ.
અથ દ્વિતીયે ધ્યાય : ૧ ઔપશમિક ક્ષાયિકો માવો મિશ્રશ્ચ જીવસ્ય વતાવ મૌદયિક પરિણામિક ચ. ૨. બિનવાણાદશૈકવિંશતિવિભેદા યથાકમમ. ૩. સમ્યક્ત્વચરિત્રે. ૪. જ્ઞાનદશન દાન લાભ ભેગો પભોગ વણિ ચ. ૫. જ્ઞાનાજ્ઞાન દર્શન દાનાદિલબ્ધયશ્ચતુશ્વિત્રિપંચભેદાઃ સમ્યવિચારિત્રસંયમા સંધમાક્ષ. ૬. ગતિ કષાય લિંગ મિથ્યા દશના જ્ઞાન સયત સિદ્ધવલેશ્યાચતુૌતુકે કે કેમેરા: ૭. જીવમવ્યાભવ્યત્યાદીત ચ. ૮. ઉપયગો લક્ષણમ. ૯ સ વિવિધડટચ : ૧૦. સંસારેણે મુક્તા. ૧૧. સમકામનસ્કાર ૧૨. સંસારિણઅસસ્થાવરાટ ૧૩. પૃથવ્યવનપતય સ્થાવર ૧૪. તેજોવાયૂ ઇંદ્રિવાદયશ્ચ ત્રસા, ૧૫. પંચેન્દ્રિયાણ. ૧૬. દ્વિવિધાનિ. ૧૭. નિવૃત્યુપકરણે દ્રશેન્દ્રિયમ્. ૧૮. લબ્ધયુગગી ભાવેન્દ્રિયમ, ૧૯. ઉપયોગ: પર્દાદિષ. ૨૦. ૫શનસનઘાણચક્ષુ શ્રોત્રાણિ, ૨૧. પશે રસ-ગજ–વણું–શબ્દાસ્તષામથ. ૨૦ શ્રતમનિન્દ્રિયસ્ય. ૨૩. વ. વક્તાનામેન્મ ૨૪. કુનિ-પિપીલિકા-ભ્રમર-મનુષ્યાદીના મેકે વૃદ્ધનિ. ૨૫. સપ્લિનઃ સમનસ્કાર ૨૧. વિગ્રહગતી કમાવઃ ૨૭. અનુશ્રેણિ ગતિઃ ૨૮. અગ્રિહ અવશ્ય. ૨૯ વિગ્રહ વતી ચ સંસરિણઃ પ્રાથતુલ્ય ૩૦. એકસમયેહવિગડા . એક વડનારકા ૩૨. સમૂન ગર્લોપાતા

Page #299

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ જન્મ.૩૩. સચિત્તશીત-સંવૃત્તાઃ સેતર મિશ્રશ્ચકશસ્તઘોનયઃ ૩૪. જરાવપિતાનાં ગ નં ૩૫.નારકદેવાનામુપાતઃ ૩૬. શેષાણાં સમૂનમ- ૩૭. ઔદારિકવૈક્રિયાહારકર્તજ સ કામણનિ શરીરાણિ. ૩૮. પરંપર સુમમ. ૩૯. પ્રદેશતેડસખેયગુણું પ્રમ્ તજ સા. ૪૦. અનન્તગુણે પરે. ૪૧. અપ્રતિઘાત ૪૨. અનાદિસ—ચ. ૪૩. સર્વસ્ય ૪૪. તા દીનિભાજ્યાનિ યુગ પદે કયાડડચતુર્ભઃ ૪૫. નિરૂપગમત્યમ ૪૬. ગર્ભસમૂચ્છન જમાદ્યમ્ ૪૭. વૈકિયપાતિમ્ ૪૮. લબ્ધિપ્રત્યય ચ. ૪૯ મે વિશુદ્ધમવ્યાઘાતિ ચાહારક ચતુર્દશપૂર્વધરવ. ૫૦. નારકસમૂનિ નપુંસકાનિ. ૫૧. ન દેવા પર. ઔપપાતિક-ચરમદેહત્તમપુરૂષા-ડસઑયવાયુછોડનપત્યયુષઃ
અથ તૃતીયાડદ વાય: ૧. રત્નશ કરાવાલુપંકધૂમતો મહાતમઃ પ્રભાસૂમ બનાખુવાતાકાશપતિષ્ઠા સમાધેડવઃ પૃથુતશઃ ૨. તાસુ નરક: ૩. નિત્યાશુભતરલેશ્યા પરિણામ દેહ વેદના વિકિયાઃ ૪. પરસ્પરરીરિતદુઃખ ૫. સંકિવણાસુદીતિદુઃખા પ્રાફ ચતુચ્યઃ ૬. તબ્ધક ત્રિ સમ દશ સદશાવિંશનિ સિંશત્ સાગરોપમાં સત્તાનાં પરા સ્થિતિઃ ૭. જમૂદ્વીપલાણદઃ ગુમનામાને દ્વીપસમુદ્રાઃ ૮. દ્વિવિકસ્માઃ પૂર્વપૂવ પરિક્ષેપિણે વલયાકૃતઃ ૯. તન્મ ધ મેનિમિત્ત યોજનશતસહસ્ત્રવિષ્કન્સે જ મૂઢીપ ૧૦. તત્ર ભરૂહૈમવતહરિવિદેહ કહૈવર્ત રાવતવર્ષા: ક્ષેત્રાણિ. ૧૧. તદ્વિભાજનઃ પૂર્વાપરાયતાહિમવન્મતાહિમવત્રિષધનીલરૂકિશિખરિણે વધરવતા: ૧૨. દ્વિધાતકીખડે. ૧૩. પુષ્કરધે ચ. ૧૪. પ્રામાનુષોત્તવાન્મનુષ્ય: ૧૫. આર્યા ગ્લિશી. ૧૬. ભરતૈરાવતવિહાર કમંજુમડ-ચત્ર દેવકુરુત્તરકુરુભ્યઃ ૧૭. નૃસ્થિતી પરાપરે ત્રિપલ્યોપમાનમુહૂર્ત. ૧૮ તિવાનીનાં ચ.
અથ ચતુર્થોધ્યાય : ૧. દેવાશ્ચકુનિકાયા ૨. તૃતીયઃ પીતલેશ્ય ૩. દશાણપચદ્વાદશવિકલ્પા કપિપન્નપર્યનાઃ ૪. ઇમ્રામાનિક ત્રાયન્નિશ પારિવદ્યાત્મરક્ષ કપાલાનીકપ્રકીર્ણકાોિગ્ય કિવિબવિકાસૈકશઃ ૫. ત્રાયઅિંશલેકિપાલવન્ય વ્યન્તરતિષ્ઠાઃ ૬. પર્વયે હકાઃ ૭. પિતાન્તલેશ્યાઃ ૮. કાયમવીચારા આ ઐશાનાત્. ૯. શેષા સ્પર્શરુપશબ્દમનઃ પ્રવીચારા દ્વાર ૧૦. પરેડવીચારઃ ૧૧. ભવનવાસિનેસુર નાગ વિશ્વાસુપણુનિ વાત સ્વનિદિધ કાપદિકકુમાર ૧૨. વ્યન્તરાન્નિશકિપુરૂષમહેરગગક્ષરાક્ષ ભૂતપિશ ચાર ૧૩. જતિષ્કાઃ સૂર્યાશ્ચન્દ્રમસે ગ્રહનક્ષત્રપ્રકીર્ણતારકા૧૪. મેરુ દક્ષિણાનિત્યગત નૃલેકે. ૧૫. તસ્કૃત કાલવિભાગઃ ૧૬. બહિરવસ્થિત ૧૭. વૈમાનિકા. ૧૮. કપિપપન્નઃ કપાતીતા. ૧૯. ઉપયું પરિ. ૨૦. સૌધર્મેશાન સાનકુમાર મહેન્દ્ર બ્રહ્મલોક લાત મહાશુક સહસ્ત્રારે વનતાણુત રાણાયુત નંસુ રૈવેયકેવુ વિજય વૈજયન્ત જયન્તાપરાજિતેષુ સર્વાર્થસિદધે ચ. ૨૧. સ્થિતિ પ્રભાવ સુખ દુનિ લેવિશુદ્ધીન્દ્રિયાવધિવિષય ધિક: ૨૨. ગતિ શરીર પરિશ્મા

Page #300

૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર
ભિમાનતા હીના: ૨૩. પીત પદ્મ શુક્લલેશ્યા દ્વિત્રિ શેષેષ. ૨૪. પ્રાગૈવેયકભ્યઃ કપાઃ ૨૫. બ્રહ્યલાકાલયા લેાકાન્તિકા: ૨૬. સારસ્વતાદિત્યવરૂણ ગઢ'તાય તુષિતાન્યાબાધ મરૂતઃ (અરિષ્ટાૠ). ૨૭. વિજયાદિ દ્વિચરમાઃ ૨૮. ઔપપાતિક મનુલ્યેભ્યઃશેષાસ્તિય ચાનયા ૨૯. સ્થિતિઃ ૩૦. ભવનેષુ દક્ષિણાર્ધાધિપતીનાં પલ્યાપમમધ્ય મ. ૩૧. શેષાણાં પાદાને ૩૨. અસુરેન્દ્રયાઃ સાગરોપમમધિક ચ. ૩૩. સૌધર્માદ્રિય થાક્રમમ્, ૩૪, સાગરોપમે. ૩૫. અધિકે ચ, ૩૬, સપ્ત સાતત્યુમા, ૩૭. વિશેષત્રિ સમ દર્શકાદશ ત્રાદશ પ*ચઢભિરધિકાની ચ. ૩૮. આરાચ્યુતાદુ મેકકેન નવસુત્રૈવેયકેષુ વિયાદિષુસર્વાસિધ્ધે ચ. ૩૯. અપરાપલ્યેાપમધિક ચ. ૪૦. સાગરોપમે. ૪૧. અધિકે ચ. ૪૨. પરત: પરત: પૂર્વા પૂર્વનન્તરા. ૪૩. નારકાણાં ચદ્વિ તીયાદિષુ. ૪૪. દશવષ” સહસ્રાણિ પ્રથમાયામ, ૪૫, ભવનેષુ ચ. ૪૬. થન્તરાણાં ચ. ૪૭. પરા પક્ષેાપમમ, ૪૮. જાતિકાણામધિકમ્ ૪૯. ગ્રાણામેકમ્. ૫૦૦ નક્ષત્રાણામ`મ્, ૫૧. તારકાણાં ચતુર્ભાગઃ ૫૨ જઘન્યા ઇભાગ: ૫૩, ચતુર્ભાગ; શેષાણામ્
૫'ચમેાધ્યાય :
૧ અજીવકાયા ધર્માંધમાંાશપુદ્ગલાઃ ૨. દ્રવ્યાણિ જીવા‰. ૩. નિત્યાવસ્થિ તાન્યરૂપાણિ. ૪. રૂપિણુ: પુદ્ગલાઃ ૫. આઽકાશાદેકદ્રવ્યાણિ. ૬. નિષ્ક્રિયાશુિચ. ૭. અસ ચૈયા: પ્રદેશા ધર્માંધ ચે: ૮. જીવસ્ય ચ. ૯. આકાશસ્યાનન્તા: ૧૦ સપ્ટેયાસત્યેચા‰ પુદ્ગલાનામ્ . ૧૧. નાણાઃ ૧૨. લાકાકાશેડવગાહઃ ૧૩. ધર્માંધમ યાઃ કૃત્યને. ૧૪. એકપ્રદેશા ષિ ભાન્યઃ પુદ્ગલાનામ. ૧૫. અસભ્યેયભાગાદિષુ જીવાનામ્ ૧૬. પ્રદેશસહારવિસર્યાંજ્યાં પ્રદીપવત્. ૧૭. ગતિસ્થિત્યુપગ્રહો ધર્માંધ યારૂપકારઃ ૧૮. આકાશસ્યાવગાહ: ૧૯. શરીરવા૰મનઃપ્રાણાપાનાઃ પુદ્ગલાનામ્ . ૨૦. સુખદુઃખ જીવિતમરણેાપગ્રહાઐ. ૨૧. પરસ્પરોપગ્રહો જીવાનામ્ . ૨૨. વના પરિણામ: ક્રિયા પરત્નાપરત્વે ચ કાલસ્ય. ૨૩, સ્પર્શ રસગન્ધવણુ વન્તઃ પુદ્ગલાઃ ૨૪. શબ્દખન્ય સૌમ્ય સ્થૌલ્ય સંસ્થાન ભેદ્ર તમશ્છાયાતપેદ્યોતવન્ત‰. ૨૫. અણુવઃ સ્કન્ધાવ્ય. ૨૬. સધાતભેદેશ્ય ઉત્પદ્યન્તે. ૨૭. ભેદાદણુઃ ૨૮. ભેદસધાતાલ્યાં ચાક્ષુષા: ૨૯. ઉત્પાદ વ્યય પ્રૌવ્યયુક્ત સત્. ૩૦. તભાવાત્મ્ય નિત્યમ્ . ૩૧. અપિ'તાનપિતસિદ્ધઃ ૩૨. સ્નિગ્ધરૂક્ષાઅન્યઃ ૩૩. ન જઘન્યગુણાનામ્. ૩૪. ગુણસામ્યે સાનામ્ . ૩૫. ધિાદેગુણાનાં તુ. ૩૬. અન્ય સમાધિકો પારિણામિકી ૩૭. ગુણુપર્યાયવ૬ દ્રવ્યમ્. ૩૮. કાલક્ષેત્યેકે, ૩૯. મેઇનન્તસમય: ૪૦. દ્રવ્ય શ્રયા નિર્ગુ'ણું ગુણા: ૪૧. તદ્ન : પરિણુ મઃ ૪૨. અદિરાદિમાંચ, ૪૩, રૂબ્વિાદિમાન્ . ૪૪. યાાપયેગૌ જીવધુ
ષષ્ઠધ્યાયઃ
૧. કાયવાડ્મન : કમ યાગઃ ૨. સ આસવ! ૩ શુભઃ પુણ્યસ્ય. ૪. અશુભ: પાપસ્ય. ૫. સષાયાકષાયો: સામ્પરાયિકેર્યાંપથયેઃ ૬. અવ્રત કષાયન્દ્રિય ક્રિયાઃ પંચ ચતુઃ પચ પ’વિંશતિસંખ્યા: પૂવય ભેટ્ઠાઃ ૭. તીવ્રમન્ત્ર જ્ઞાતાજ્ઞાતભાવ
ર્યાધિક ણુવિ

Page #301

પ્રકાર સાહ
૨૫૫ શેમ્પસ વિશેઃ ૮. અધિકારણે જીવાજીવાઃ ૯ આદ્ય સંસમારમ્ભારભુ યેગ કૃતકારિતાનુમત કવાય વિશેન્દ્રિબ્રિસિધ્ધઐશઃ ૧૦. નિવનનિક્ષેપસોગનિસગ દ્વિદ્વિત્રિમદાઃ પરમ. ૧૧. તદેવ નિહવ માત્સર્યાન્તરાયા સાદનેપઘાતા જ્ઞાનદર્શાવરણુઃ ૧૨. દુઃખ શોક તાપાર્કન્દન વધ પરિદેવનાન્યાત્મપરેભયસ્થા સઘસ્ય. ૧૩. ભૂતત્ર નુકપા દાન સરાગસંયમાદિયોગ: ક્ષાન્તિઃ શૌચમિતિ સદસ્ય. ૧૪. કેવલિ શ્રુત સંઘ ધમ દેવાવણું વદ દશમેહસ્ય. ૧૫. કષાદયાત્તીત્રાત્મપરિણામશ્ચારિત્રમેહસ્ય. ૧૬. બહારશ્નપરિગ્રહવં ચ નારકસ્થાયુષઃ ૧૭. માયા તૈયનસ્ય. ૧૮. અપાર—પરિગ્રડવં સ્વભાવમાદવા જવંચ માનુષસ્ય. ૧૯. નિઃશીલવ્રતવં ચ સવેષામ. ૨૦. સરગસંયમ સંયમસંયમા કામનિજર બાલત પાંસિ દેવરય. ૨૧. રોગવકના વિસંવાદ ચાશુભસ્થ નાખ્યઃ ૨૨. વિપરીત શુભસ્ય. ૨૩. દશનવિશુદ્ધિ વિનયસંપન્નતા શીલવવનતિચારે ડભીક્ષણે જ્ઞાને પગ સવેગૌ શક્તિતત્યાગતપસી સંઘ સાધુસ માધિ વૈયાવૃત્યકરણ મહેદાચાર્ય બહુશ્રુતપ્રવચનભક્તિ રાવશ્યકાપરિહાણ મગ પ્રભાવના પ્રવચનવત્સલત્વમિતિ તીર્થંકુન્વય ૨૪. પરાત્મનિન્દા પ્રશંસે સદસદગુ
છાદનેદભાવને ચ નીચગેવસ્ય. ૨૫. તદ્વિપ નીચેચનુસેક ચત્તરસ્ય. ૨૬. વિખ્રકરણમન્તરાયસ્ય.
અથ સપ્તમે ધ્યાયઃ ૧ હિંસાડનૃનતેયાબ્રહ્મપરિગ્રડે વિરતિવ્રતમ. ૨. દેશસવંતેણુમહતી. ૩. તસ્થથ ભાવનાઃ પંચ પંચ. ૪. હિંદસ્વિતામુત્ર ચાપાયાવદર્શનમપ. દુઃખમેવ વા. દ. મૈત્રી પ્રમોદકરૂણ્ય મધ્યય્યાનિ સત્વ-ગુણાધિક કિલશ્યમાના વિનયેષુ. ૭. જગકાયસ્વભાવૌ ચ સવેગવૈરાગ્યાથંમ. ૮. પ્રમત્તયાગાત્માણવ્યપરેપણું હિંસા. ૯. અસદનિધાનમનૃતમ ૧૦. અદત્તાદાન તેંયમ ૧૧. મૈથુનમબ્રા. ૧૨. મૂછ પરિગ્રહઃ ૧૩. નિશલ્ય વ્રતી. ૧૪. અગાયનગારશ્ન. ૧૫ આણુવ્રતડગારી. ૧૬. દિશાનથદડવિરતિ સામાયિક પૌર પવાપભે ગપરિભોગા તિથિસંવિભાગવતસંપન્નશ્ર. ૧૭. મારણાતિકસંલેખનાં પિતા. ૧૮. શંકાકાંક્ષાવિવિકિસાન્યદૃષ્ટિ પ્રશંસા સસ્તવાઃ સમ્યગદ ટેરતિચારઃ ૧૯. વ્રતશીલેષ પંચ પંચ યથાક્રમમ ૨૦. બન્ધ વધ છવિચ્છેદાતિભારાપણા જપાનનિરાધા ૨૧. મિથ્યપદેશ રહસ્યાભ્યાખ્યાન કુલેખક્રિયા ન્યાસાપહાર સાકારમ~ભેદઃ ૨૨. સ્તનપ્રગ તદાહનાદાન વિરૂદ્ધરાજ્યાનિકુમ હીનાધિકમાન્માન પ્રતિરૂપકવ્યવહારઃ ૨૩. પવિવાહકરણે ત્વપરિગ્રહીતા પરિગ્રહીતાગમના સંગક્રિીડાતીવ્રકામાભિનિવેશાઃ ૨૪. ક્ષેત્ર વાસ્તુ હિરણ્યસુવર્ણધનધાન્ય દાસીદાસ કુખ્યપ્રમાણુતિક્રમા ૨૫. ઊર્વાસ્તિયંગ્યતિમ ક્ષેત્રવૃદ્ધિ ઋત્યન્તર્ધાનાનિ. ૨૬. આનયન પ્રખ્યપ્રગ શબ્દરૂપાનુપાત પુદ્ગલક્ષેપઃ ૨૭. કદ૫ કીકુચ મૌખ સમીશ્યાધિકરણો પગાધિકાનિ. ૨૮ યે ગદુ પણિધાના ન દર મૃત્યનુપસ્થાપનાનિ. ૨૯, અપ્રત્યક્ષતાપ્રમાજિ તેત્સર્ગોદાનનિક્ષેપસંસ્તારોપકમણા નાદર મૃત્યનુપસ્થાપનાનિ. ૩૦. સચિત્ત સંબદ્ધ સમિશ્રા

Page #302

KAL
ભિષવ દુષ્પાડુારા: ૩૧. સચિત્તનિક્ષેપ વિધાન પરબ્યપદેશ મા જીવિત્તમરણુાશ'સા નિત્રાનુરાગ સુખાનુબન્ધ નિદાનકરણાનિ. ૩૩. તિસગેર્યાં દાનમ્ . ૩૪. વિધિ દ્રવ્ય દાતુ પાત્રશ્ચિયાત્તદ્વિશેષઃ અથ અષ્ટમાન્ધ્યાયઃ
૧ મિથ્યાદશના-વિકૃતિ-પ્રમાદ-કષાય-યેગા-અન્યહેત: ૨. સ કષાયયાજીવઃ કમણા ચેાગ્યાન્ડુલાનાદત્તે. ૩. સ બન્ધઃ ૪. પ્રકૃિિસ્થત્યનુભાવપ્રદેશારતદ્વિધયઃ ૫. આઘો જ્ઞાનદશનાવરણ વંદનીય મેહુનીયાયુઘ્ધ નામ ગાત્રાન્તરાયઃ ૬. પચનવદ્વ યટા વિંશતિચતુદ્ધિ ચા િશદ્ધિપ'ચમેઠા યથાક્રમમ્. ૭. માદીના. ૮. ચક્ષુરચક્ષુ વધિદેવાનાંનિદ્ર નિદ્રાનિદ્રાપ્રચલાપ્રચાપ્રચલારત્યાન ગૃદ્ધિવંદન ય.નિ ચ. ૯. સૌંદ્યું. ૧૦. દશનચારિત્રમેહનીય કષાયનાકષાયવેદનીયાન્ય સિદ્વિષાશનવભેદાઃ સમ્યક્૰મિથ્યાત્વદુ મયાનિ કષાયનાકષાય.વન તનુબ પ્રત્યાખ્યાન પ્રત્યાખ્યાનાવરણુસ’૧૯નવિકલ્પા ઐકશ: ક્રોધમાનમાયા લાભા: હાગ્યરત્યવિશાકભયજીગુ’સાપુ’નપુંસક વેદઃ ૧૧ નારક્તય ચૈાનમાનુષદૈવાતિ. ૧૨. ગતિજાતિશરી૨ ગોપાંગ નિર્માંણુબન્ધનસાતસĐનસ હનન સ્પર્શ'રસગન્ધવર્ણાનુપૂર્વ્ય ગુરૂલધૂ ઘાપરાધાતા તપ દ્યોતક્ષ્વાસવિહાયેાગતય: પ્રત્યેકશરી૨ત્રસ સુમંગસુસ્વરશુભસૂમપર્યાપ્તસ્થિરાદે યશાંસિસેતરાણિતી કૃત્ત્વ ચ. ૧૩. ઉર્ચનીચેૠ. ૧૪. દાનાઢીનામ્. ૧૫. આદિવસ્તિસૃણુમન્તરાવસ્ય ચ ત્રિશત્સાગરોપમ કોટીકેટ્ય: પરા સ્થિતિઃ ૧૬. સપ્તતિમહનીયસ્ય. ૧૭. નામગાત્રયાવિત્તિઃ ૧૮. ત્રયસ્પ્રિંશત્માગરોપમાણ્યાયુઘ્ધસ્ય. ૧૯. અપરા દ્વાદશમુહૂર્તો વેદનીયસ્ય. ૨૦. નામગે ત્રા રષ્ટૌ. ૨૧. શેષ ણુામન્તમુહૂત્તમ્ ૨૨. વિાકાડનું મ: ૨૩. સ યથાનામ્, ૨૪. તની નિરા, ૨૫, નામપ્રત્યયાઃ મવતા યોગવિશેષા સૂક્ષ્મકક્ષેત્રાવગાઢસ્થિતાઃ સદિશેષ્વનન્તાનન્તપ્રદેશા: ૨૬. સબંઘ સમ્યક્ત્વ હાસ્ય રતિ પુરૂ વેદ શુમાયુ નાંનગેત્રાણિ
મ
ત્ર: ૩.
સજ્જન સામિત્ર કાલતિક્રમાઃ ક૨. અનુગ્રડા" સ્વસ્યા
અથ નવમે ધ્યેય:
૧. આયનિધિ : સવ: ૨. સ ગુપ્તિસમિતિધર્માનુપ્રેક્ષાપરીષહુજય તપસા નિરા ચ. ૪. સમ્યગ્યે ગ્રિડો ગુપ્તિ ૫ ઇંચનષષણાદાનનિક્ષેપાત્સઃ સમિનયઃ ૬. ઉત્તમઃ ક્ષમા મા વા વૌચસત્યમ યમતપસ્યામકિચન્યબ્રહ્મચીણ્ધ': ૭. અનિચાશણુ સંસારૈકવાન્યત્વ શુચિત્રાસવસ વનિરાલેાકએ બિદુલ સંધ સ્વાખ્યાતતત્ત્વ સુચિન્ત્યમનુ પ્રેક્ષા: ૮. માર્ગાચ્યવનનિર્જરાધ પરિષે ઢળ્યા પરીયડાઃ ૯. પિપાસાશીનેાણુ શશકન ન્યારતિસ્ત્રીચર્ચ્યાનિષદ્યાશય્યાડડક્રોશવધયાચનાડલાભરાગતૃસ્પશ નલસત્કારપુ સ્કારપ્રજ્ઞાઽજ્ઞાનાદ'નાનિ. ૧૦. સૂક્ષ્મસ'પરાય છદ્મસ્થવીતરાગયેશ્ચતુ શ. ૧૧. એકાદશ જિને. ૧૨. બાદરસ પરાયે સવ. ૧૩. જ્ઞાનાવરણે પ્રજ્ઞાડજ્ઞાને ૧૪. દČન માહારયરના લાનો. ૧૫, ચારિત્રમેહે નાન્યા તિઓનિવદ્યાઽક્રોશયાચનામારપુકારા: ૧૬. વેદનીયે શેષાઃ ૧૭. એકાદા ભાત્યા યુગદેવિંશકેઃ ૧૮. સામાવિક છે. પસ્થાપ્ય પાિવિશુદ્ધિ સૂક્ષ્મસ’પરાય

Page #303

પ્રણાદિ સંગ્રહ
૨૫૭
યથાખ્યાતાનિ ચ.રિત્રમ્ ૧૯. અનશનાવમૌય વૃત્તિપરિસખ્યાન રસપરિત્યાગ વિવિક્તશય્યાસન કાયકલેશા ખાદ્ય તપઃ ૨૦. પ્રાયશ્ચિત્ત વિનય વૈયાવૃત્ત્વ રવાધ્યાય વ્યુત્સગ ધ્યાનાત્યુત્તરમ્ . ૨૧, નવચતુર્દ શપ'ચદ્વિલે યથાક્રમ પ્રાધ્યાનાત્ ૨૨. આલાચન પ્રતિક્રમણ તદુત્તા વિવેક વ્યુત્સગ તપશ્છક પરિહારાપસ્થાપનાનિ. ૨૩. જ્ઞાનદશનચારિ પચારા: ર૪. આચાĆપાધ્યાય તપસ્વિ શૈક્ષક પ્લાન ગણુ કુલ સંઘ સાધુ સમાજ્ઞાનામ્. ૨૫. વાચના પૃચ્છનાઽનુપ્રેક્ષા ઽમ્નાથ ધર્માંદેશાઃ ૨૬. ખાદ્યાભ્યન્તરોપન્ધ્યાઃ ૨૭. ઉત્તમસ હનનઐક ગ્રચિત્ત નિરાધા ધ્યાનમ. ૨૮. આમુહૂર્તાતૂ. ૨૯. આત્ત'રૌદ્રધમ શુક્લિન. ૩૦. પરેમે ક્ષહેતૂ. ૩૧. અત'મમનાજ્ઞાનાં સમ્પ્રયાગે તદ્વિપ્રયાગાયસ્મૃતિસમન્વાહારઃ ૩૨. વેદનાયાશ્ર્વ. ૩૩. વિપરીત'મનેાજ્ઞાનામ્ . ૩૪. નિદાન` ચ. ૩૫. તદવિરતદેશવિરતપ્રમત્તસયતાનામ્ . ૩૬. હિંસા ડનૃત સ્તેય વિષયસ રક્ષણ્યે રૌદ્રમવિરતદેશવિરતયે: ૩૭. અન્નડપાય વિપાક સ‘સ્થાનવિચયાય ધમ્મ મપ્રમત્તસયતમ્ય. ૩૮, ઉપશાન્તક્ષીણકષાયયાી. ૩૯. શુક્લે ચાવે. ૪૦ પરે કેવિલનઃ ૪૧. પૃથક્વેકતિક સૂક્ષ્મક્રિયાઽપ્રતિપાતિ યુ પરતક્રિયાનિવૃત્તીનિ. ૪ર. તત્યેકકાયયેાગાયાગાનામ્ . ૪૩. એકાશ્રયે સવિતકે' પૂર્વે'. ૪૪. અતિચાર દ્વિતીયમ્ . ૪૫. વિતક: શ્રુતમ્, ૪૬. વિચારે ડ 'જનયેાગસ ક્રાન્તિઃ ૪૭. સમ્યગ્દષ્ટિ શ્રાવક વિરતા નન્તનિયાજક દૃશનમેહક્ષપકાપશકાપશાન્તમાક્ષપક ક્ષીણુમેહ જિનાઃ ક્રમશેાડસ થૈયગુણનિજા ૪૮. પુલાક બકુશ કુશીલ નિગ્રન્થ સ્નાતકા નિગ્રન્થાઃ ૪૯. સયમ શ્રુત પ્રતિસેવના તીથ લિંગ લેફ્યે પપાત સ્થાનત્રિકપતઃ સાધ્યા
અથ દશમેાધ્યાયઃ
૧ મેહયાજ્ઞાનદશનાવરણાન્તરાયક્ષયાચ્ચ કેવલમ્. ૨. અન્યહેત્વભાવનિજ રાશ્યમ્. ૩. કુસ્તકમ ક્ષયા મેાક્ષઃ ૪. ઔષશમિકાદિભવ્યાબાવાચ્ચાન્યત્ર કેવલસમ્યક્ત્વજ્ઞાનદ નસિદ્ધત્વેભ્યઃ ૫. તદ્દનન્તરમૂવ" ગચ્છન્યાલેાકાન્તાતા. ૬. પૂ પ્રયાગાદસ ગા બન્ધ છેદાન્તથાગતિપરિણમાચ્ચ તગતિઃ ૭. ક્ષેત્ર ઢાલ ગતિર્લિંગ તીથ' ચારિત્ર પ્રત્યેક ખુતબાધિતજ્ઞાનાવગાહનાન્તર સખ્યાલપમહુવતઃ સાધ્યાઃ
૨૩. સૂકત મુક્તાવલી સિન્દુર પ્રકરઃ
બ્રિન્દ્રસ્તપઃ કરિશિરઃ ક્રાંડે કાચાટવી-દાવાચિનિચયઃ પ્રમેાધ દિવસ પ્રારંભ સૂર્યદય, મુક્તિસ્રી-કુચકુંભ-કુંકુમરસઃ શ્રેયસ્તરો પશ્ચત્ર-પ્રાજ્ઞાસઃ ક્રમયાનખતિમર, પાર્શ્વપ્રમે પાતુ ં. ૧. સન્ત સન્તુ મમ પ્રસન્નમનો વાચાં વિચાશથત, સૂતેડમ્સ: કમલાનિ તપરિમલ થાતા વિતત્વન્તિ મૃત્; કિં વાભ્યર્થ નયાનયા યદિ ગુÀાડસ્ત્યાસાં તતસ્તે સ્વયં, કર્તાર: પ્રથન' ન ચેન્નથ યઃ પ્રત્યથિના તેન કિ. ૨. વિવગ’–સ’સચિન-મન્તરેણ, પારિવાયુ વિલ' નરસ્ય; તત્રાડપિ ધમ પ્રવર વદન્તિ, ન ત વિના યભવતાડથર કામો. ૩. મા પ્રાપ્ય દુઃપ્રાપ્યમિદં નવ, ધમન યત્નેન કરાતિ મૂહક ફ્લેશ પ્રબન્ધન સ ધમધો, ચિન્તામણુિં પાતયતિ પ્રમાદાત્.

Page #304

:
સજ્જન સન્મિત્ર ૪. સ્વણ સ્થાલે ક્ષિપતિ સ રજા પાદશૌચ વિધર્ત્ત, પિયૂષણ પ્રકણિ વાહયસૈન્ય ભારમ્, ચિન્તારનૢ વિકરતિ કરાઢાયસેડ્ડાયનાથ, યે દુષ્પ્રાપ' ગમયતિ સુધા માઁજન્મ પ્રમત્તઃ. પુ. તે ધત્તરતરુ વપત્તિ ભવને પ્રેમૂલ્ય કલ્પદ્રુમ, ચિન્તરત્ન માસ્ય કાચશકલ સ્વીકુવતે તે જડા, વિક્રીય દ્વિર' ગિરીંદ્રસદશ' ક્રીજીન્તિ તે રાશભ, કે લબ્ધ પષ્કૃિત્ય ધર્મોંમધમાં ધાવતિ ભાગાશયા. ૬. અપારે સસારે, કથપિ સમસાદ્ય નુભવ, ન ધ ચ: કુર્યાદ્ગિષયસુખ તૃષ્ણા તરલિત:, બ્રુન્ પારાવારે પ્રવરમપહાય પ્રવહેણું, સ મુખ્ય મૂર્ખણામુપલમુપલલ્લું પ્રયતને. ૭. ભક્તિ તીથ કરે ગુરૌ જિનમતે સ‘ધે ચ હિંસાડનત', સ્તેયાબ્રહ્મપરિગ્રહાઘુપરમ ક્રોધાવરીણાં જયમ, સૌજન્ય ગુણિસંગમિન્દ્રિયદમ· દાન તા ભાવનાં, વૈરાગ્ય ચ કુરુબ્વ નિવૃતિપદેયદ્યસ્તિ ગન્હેં મનઃ ૮. પાપ' લુમ્પતિ દુગ'તિ દલયતિ વ્યાપાયયાપદ, પુણ્યં સચિત્તુતે શ્રિયં વિતનુતે પુષ્ણાતિ નીરાગતામ, સૌભાગ્ય વિધાતિ પદ્મવયતિ પ્રોતિ પ્રભૂતે યશઃ સ્ત્રગ" યચ્છતિ નિવૃ`તિં ચ રચયત્યાઁહ તાં નિમિત્તા, ૯. સ્વગ સ્તસ્ય ગૃહાંગણ. સહચરી સામ્રાજ્યલક્ષ્મીઃ શુભા, સૌમાગ્યાતિ—ગુણાવલિવિ’લસતિ સ્વૈર વપુર્વે નિ, સંસારઃ સુતરઃ શિવ કરતલ ક્રોડે લુત્ય‘જસા, ય: શ્રદ્ધાભર ભાજન' જિનપતેઃ પૂજા` વિધત્તે જનઃ ૧૦. કદાચિન્નત કઃ કુપિત ઈવ પશ્યત્યભિમુખ, વિ દારિદ્રયં ચકિતમિવ નશ્યત્યનુદિનમ્ વિરક્તા કાંતેત્ર ત્યજતિ કુગતિ: સ*ગમુ, ન મુંચત્યભ્યણ" સુહૃવિ જિનાર્ચી રચયતઃ ૧૧. યઃ પુષ્પજિ નમતિ સ્મિતસુરમીàાચનૈઃ સાતે, યસ્ત. વદત એકશસ્ત્રિજગતા સેઽહુનિશ વધતે, યસ્ત સ્તૌતિ પરત્ર વૃત્રમનસ્તામેન સ સ્તૂયને, યસ્ત ધ્યાયતિ કલમકમ નિધનઃ સ ધ્યાયતે ચે ગિર્ભિઃ ૧૨. અવધમુકો, પત્રિ યઃ પ્રવત તે, પ્રયત્તયત્યન્યજન ચ નિઃસ્પૃહઃ સ એવ સૈન્ય: સ્વહિતષિજીા ગુરુઃ, સ્વય. તસ્તારયિનું ક્ષમઃ પરમ્ . ૧૩. વિઠ્ઠલષતિ કુખષ, ઓધયત્યાગમાથ, સુગતિકુગતિમાગો પુણ્યપાપે વ્યનક્તિ, અવગમયતિ કૃત્યાં નૃત્યભેદ ગુરુર્યાં, ભવજલનિધિપાતસ્ત વિના નાઽસ્તિ કશ્ચિત્. ૧૪. પિતા માતા ભ્રાતા, પ્રિયસહચરી સૂનુનિહઃ, સુહૃસ્વામી માદ્યરિત્રટથાશ્વઃ પરિકરઃ નિમજ્જત' જતું નરકકુહર રક્ષિતુમલ, શુરોધ'માંડધમ પ્રકટનપરાāાપિ ન પરઃ ૧૫. કં ધ્યાનેન ભવત્વ શેષવિષય ત્યાગૈસ્તપાનિ કૃત', પૂણ ભાવનયાડલમિટ્રિયદમૈ: પર્યાપ્ત માસા મૈઃ કિં ત્યેક ભવનાશન' કુરુ ગુરુપ્રીત્યા શુ: શાસન, સર્વે ચેન વિના મનાથબલવત સ્વાર્થાય નાડલ ગુણાઃ ૧૬. ન દેવ નદેવ, ન શુભગુરુમૈલ ન કુગુરુ, ન ધમ નાધમ ન ગુણપરિશુદ્ધ' ન વિષ્ણુમ્, ન કૃત્ય નાઽનૃત્ય' ન હિમહિ * નાવિક નિપુણ, વિદ્યકતે લોકા જિનવચનચક્ષુવિ રહિતા: ૧૭. માનુષ્ય વિક્લ વાતિ હૃદય વ્યથ′′ વૃથા શ્રોત્રયા, નિર્માણ ગુદેષભેકલનાં તેષામસભાવિનીમ્, દુર્વાર' નરકાધકૂપપતન મુક્તિ બુધા દુ‘ભામ્ સાĆજ્ઞ : સમયેા દયારસમયે ચેષાં ન કર્રાતિથિઃ ૧૮. પીયૂષ વિષજ્જલ વલનવત્તેસ્તમઃ ઓમમિત્ર' શાત્રવત્ સ્રજ ભુજગત્રશ્ચિતઃમર્ણિ લાઇવત્, ચૈાનાં ગ્રીષ્મજધમ વત્ સ્ર મનુતે કારુણ્યપાપણુ, જૈનેત્રે મતમન્યદર્શનસમ' યે દુતિનને ૧૯. ધમ જાગરથચલ' વિઘટયમ્રુત્થાપયત્યુત્થ, ભિન્ને

Page #305

પ્રભુાદિ સંગ્રહ
૨૫૯
:
મત્સરમુચ્છિનત્તિ કુનય' માતિ મિથ્યામતિમ્, વૈરાગ્ય વિતનેતિ પુષ્યતિ કૃપાં મુખ્શાતિ તૃણાં ચ યત્તજ્જૈન મતમચાતિ પ્રથયતિ ધ્યાયત્યખીતે કૃતી. ૨૦. ૨ત્નાનામિવ રાહુન્નુ-ક્ષિતિધર : ખ. ત.રકાણુામિત્ર, સ્વગ : કપમહીરુડુમિવ સર: ૫ કેરુહાણામિત્ર, પાથેધિ : પયસામિવેદુમહુસાં સ્થાન' ગુણાનામસા, વિભાàાસ્થ્ય વચ્ચતાં ભગવતઃ સંઘસ્ય પૂજાવિધિ : ૨૧. ય: સ’સાર-નિાસ-લાલસ-મતિથ મુત્તિષ્ઠતે, ય તીથ" કથયતિ પાવનતયા યેનાઽસ્તિ નાઽન્યઃ સમઃ યમૈં તીથ પતિન મત્સ્યતિ સતાં યમાભજાયતે, સ્મ્રુતિયપરા વસતિ ચ ગુણા યમિન્સ સÀચ્ચ'તામ્. ૨૨. લક્ષ્મીસ્ત સ્વયંમલ્યુપૈતિ રભસા કીત્તિસ્તમાર્લિંગતિ, પ્રીતિસ્ત' ભજતે મતિ: પ્રયતતે ત લમ્બુમ્રુત્યુઠયા, સ્વ: શ્રીસ્ત પરિરન્ધુ-મિચ્છતિ મુહુર્મુ ક્તિસ્તમાલાકતે, ય: સધ ગુણરાશિકેલિસદન શ્રેયરુચિ: સેવતે. ૨૩, યમક્તે લમ દાદિપઢવી-મુખ્ય કુષે સભ્યવત્, ચક્રિં ત્રિશેદ્રતા તૃણવત્ પ્રાસ'ગિક ગીયતે, શક્તિ યજ્ન્મહિમસ્તુતી ન નતે વાચેપ વાચસ્પતેઃ, સાંધ : સાઽઘપુર: પુનાતુ ચરણુન્યાસ : સતાં મન્દિરમ્ . ૨૪. ક્રીડાભૂઃ સુકૃતસ્ય દુ‰રજ: સ હારવાત્યાન્નવા-દન્વન્તૌવ્ય સનાગ્મિમેઘપટલી સંકેતદ્ભુતી શ્રિયામ, નિશ્રેણિઅિદિવૌકસ : પ્રિયસખી મુક્તે ઃ કુગત્યગતા સત્ત્વેષ ક્રિયતાં કૃયૈવ ભવતુ કહેશેરશેથૈ: ૫ : ૨૫, ચઢિ ગ્રાવાતાર્ય, તરતિ તરશિય વ્રુદ્ધયતિ, પ્રતીચ્યાં સમાચિયદિ ભજતિ Âય કથમપિ, યદિ માાપીઠ' સ્યાદુપરિ સકલસ્યાપિ જગતઃ પ્રસૂતે સત્ત્વાનાં તપિ ન વધઃ કવાડષ સુકૃતમ્ ૨૬. સ કમલવનમગ્નેસર ભવદસ્તા ઇસ્મૃતમુરગવાત્સાધુવાદ વિવા દાત્, રૂગપગમમછાંન્નજીવિત' કાલકૂટા ઇભિલષતિ વઘાઘઃ પ્રાણિનાં ધમ મિચ્છેત્. ૨૭. આયુીતર વષુવ'તર' ગાત્ર ગરીયસ્તર, વિત્ત ભૂરિતર ખલ બહુતર` સ્વામિત્વમુચ્ચસ્તરમ્, આરોગ્ય વિગતાંતર ત્રિજગતિ લાધ્યત્વમÒતર, સસારાંબુનિધિ કરોતિ સુતર' ચૈતઃ કૃપાન્તિરમ્ ૨૮. વિશ્વાસાયતન. વિપત્તિઠ્ઠલન દેવૈઃ કૃતારાધન, મુક્તે: પદન જલાગ્નિશમન વ્યાઘ્રોરગ સ્તંભનમ્, શ્રેયઃસવનન સમૃદ્ધિજનન સૌજન્ય સ‘જીવન. કીત્ત: કૈલિવન' પ્રભાવભવન' સત્ય વચઃ પાવનમ્. ૨૯. યશે યમાદ્ભૂમી ભવિત વનવત્નેરિવ વન, નિદાન. દુ:ખાનાં યત્રનિરુહાણાં જલમિત્ર, ન કત્ર સ્પાચ્છાયાRsતપ ત્ર તપાસયમકથા, કથચિત્તમિથ્યાવચનમમિત્તે ન મતિમાન્ ૩૦. અસત્યમપ્રત્યયમૂલકારણુમ્, કુવાસનાસ“, સમૃદ્ધિવારમ્, વિષન્નિદાન પરવ’ચનેાજિત, કૃતાપરાધ કૃતિભિવિવજિતમ્ ૩૧. તસ્યાઽગ્નિજ`લમÎવઃ સ્થલમરિમિત્ર' સુરા: કિંકરા: કાંતાર' નગર ગિરિગૃહુમહિમાંલ્ય શૃંગારિįગઃ પાતાલ બિલમસમુપલદલ' વ્યાલઃ શૃગાલેા વિષમ્, પીયૂષ વિષમ સમ' ચ વચન સહ્યા િચત વક્તિ યઃ ૩૨. તમભિલષતિ સિદ્ધિત વ્રણીતે સમૃદ્ધિ, સ્તમભિસરતિ કીતિ મુ‘-ચતે ત' ભવાન્તિ': સ્પૃહયતિ સુગતિસ્ત` નેક્ષને દુગૉંતિસ્ત, પરિહરતિ વિપત્ત ચેા નગૃહણાત્યદત્તમ્, ૩૩. અદત્ત' નાઽદત્તે કૃતસુકૃતકામ: કિમપિ ય: શુભશ્રેણિસ્તસ્મિન્ વસતિ કલહુ સીત્ર કમલે, વિપત્તસ્માદુર વ્રજતિરજનીવાંખરમણે વિનીત' વિઘે ત્રિદિવશિવલક્ષ્મીભતિ તમ. ૩૪. ત્રિવ ́ત્તિ તકીર્ત્તિ ધમનિધન સર્વાંગમાં સાધન, પ્રેમીધમધત. વિરચિતકિ

Page #306

સજન સમ્મિગ લછાશબેધનમ, ગવૈકનિબંધન કૃતયુગત્યાગ્લેષસ રેધન, પ્રોત્સાંધન જિક્ષતિ ન તકીમ નદત્ત ધનમ, ૩૫. પરજનમનઃ પીડાક્રડાવન વધભાવના ભવનમવનિ વ્યાપિચાપલુતાઘનમંડલમ, મુગતિગમને માર્ગ સ્વર્ગાપગપુરાગલ, નિયતમનુપાદેય તેય ઋણ હિતકાંક્ષિણામ ૩૬. દત્તસ્તન જગત્યકતિ પટહે ગે2 મીચંકઃ ચારિ. ત્રસ્ય જલાંજલિગુણગણારામસ્ય દાવાનલ, સંકેતઃ સકલા પદાં શિવપુરદ્વારે કપાટો દર કામાસ્યજતિ પ્રબોધતિ વા સ્વસ્ત્ર પરસ્ત્રી ન યઃ ૩૭. વ્યાઘચાલજલાનલાદિવિપદ
તેષાં વ્રજતિ ક્ષય, કલયાણાનિ સમુદ્વસંતિ વિબુધાઃ સાન્નિધ્યમધ્યાસતે કીતિ સ્કુતિ મિયતિ યાંત્યુપચય ધમ પ્રશ્યચઘ, સ્વનિર્વાણ સુખાનિ સંનિદઘતે યે શીવમાબજતે. ૩૮. હરતિ કુલકલંક લુખ્ખતે પા૫પંક, સુકતમુપચિનેતિ લાધ્યતામાતનેતિ, નમયતિ સુરવગ હન્તિ દુર્ગાપસર્ગ, રચયતિ શુચિશીલ સ્વગમક્ષો સલીલમ. ૩૯ તોયચગ્નિરપિ સંજયહિરપિ વ્યાઘોડપિ સારંગતિ, વ્યાયશ્વતિ પર્વતે ગ્રુપતિ
ડેડપિ પીયૂષતિ, વિબ્રોડયુત્સવતિ પ્રિયચરિરપિ ક્રિીડાતાગટ્ય પાં, નાડપિ સ્વગૃહ ત્યપિ નુણ શીલપ્રભાવામ. ૪૦. કાલુષ્ય જનયન જડસ્ય રચયન ધર્મદ્રુમેન્ટ લન, કિલશ્યન્નીતિકૃપાક્ષમા કમલિની ઓંભાબુદ્ધિ વયન, મર્યાદાતટમુદ્રજન શુભમને હંસપ્રવાસં કિશન, કિંન લેશકરઃ પરિગ્રહનદીપૂરક પ્રવૃદ્ધિ ગતઃ ૪૧. કલહકલમવિયઃ ક્રોધJધરમશાન, વ્યસનભુજગરદ્વેષદમ્યુપ્રદોષઃ સુકૃતવનદાગ્નિમવાંદવાયુ નયનલિનતુષારેયથમથનુરાગઃ ૪૨. પ્રત્યથી પ્રશમસ્ય મિત્રમHહસ્ય વિશ્રામભૂઃ પાપાનાં ખનિરાપદાં પદમસદધ્યાનસ્ય લીલાવનમ, વ્યાક્ષેપસ્ય નિધિમંદસ્ય સચિવ શેકસ્ય હેતુઃ કલેક, કેલીમ પરિગ્રહ પરિહતે વિવિક્તાત્મનામ. ૪૩. વહિનસ્તુતિ ને નૈરિહ યથા નાભિરનિધિ, સ્તનેહઘને ઘનૈરપિ ધર્ન જતુને સંતુષ્યતિ, ન વેવ મનુતે વિમુચ વિમવં નિઃશેષમન્ય ભવ, યાત્યાત્મા તદઉં મુધવ વિદધાયેનાંસિ ભૂયાંસિ કિમ. ૪૪. જે મિત્ર મધુનો વિકાર કરશે સંત્રાસ સંપાદને સપંચ પ્રતિબિંબમંગદહને સપ્તાચિયઃ સદર ચૈતન્યસ્ય નિપુદને વિષઃ સબ્રહ્મચારી ચિર, સ ક્રોધઃ કુશલાભિલાષકુશલે પ્રોસ્કૂલમૂલ્યામ. ૪૫. ફલતિ કલિત શ્રેય શ્રેણિ પ્રસૂન પરંપરા પ્રશમ પયસા સિક્ત મુક્તિ તપશ્ચરણમઃ યદિ પુનર સૌ પ્રયાસત્તિ પ્રકે પહવિભુજો, ભજતિ લભતે ભરમીભાવં તદા વિફલેદયઃ ૪૬. સંતાપે તનતે ભિનત્તિ વિનય સૌહાર્દ મુત્સાદયગ જનયત્યવઘવચન સૂતે વિઘતે કલિમ, કીતિ" કૃતતિ દુમતિ તિરતિવ્યાતિ પુણ્યદય, દરે યઃ કુગતિ સ હાતુમુચિતો રોષઃ સદોષ? સલામ. ૪૭. યો ધમ” દહતિ દ્વમ દવ ઇન્મજ્ઞાતિ નતિ લતાં, દેતી
દુકલાં વિધુતુદ ઇવ કિલશ્રાતિ કાતિ નુણામ, વાળ વાયુરિવાંબુદં વિઘટયત્યાસયત્યાદ, તૃષ્ણ ધમ ઈચિતઃ કૃતકૃપાલે પઃ સ કેપઃ કથ.... ૪૮.
મારાવિ ભવતિ વિતતિ દુર્તીરાપન્નદીનાં, યસિમન શિષ્ટાભિરુચિતગુણ ગ્રામનામાપિ નાસ્તિ, યશ્ચ વ્યાપ્ત વતિ વધધી ઘૂમ્યયા કે દાવ, ત માનાદ્રિ પરિહર દુરાહમૌચિત્યવૃત્ત ૪૯ શમાવાન ભંજન, વિમલમતિનાહી વિવટયન, કિરન દફપાંકર

Page #307

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ મગણયન્નાગમણિમ, બ્રમન્વ્યં વૈર વિનયન વીથી વિદલયન, જનઃ કે નાગનાથ જનયતિ મદાંધે પિ ઈવ. ૫૦. ઔચિત્યાચરણે વિવુંપતિ પરવાહ નભસ્વાનિવ, પ્રવર્સ વિનય નયત્યહિરિવ પ્રાણસ્પૃશાં જીવિતમ, કીતિ" કૈરવિણું મગજ ઈવ પ્રો—લયત્યજસા, માનો નિચ ઇવોપકારકિર હંતિ ત્રિવગ" નુણામ. ૫૧. મુણાતિ યઃ કુતસમ
સમીહિતાર્થ સંજીવન વિનય જીવિત મંગલાજામ , જાત્યાદિમાન વિષજ વિષમ વિકાર, ત માર્દવામૃતરસેન નથવ શાંતિમ, પર. કુશલ જનન વધ્યાં, સત્ય સૂર્યાસ્ત સંધ્યાં, કુગતિ યુવતિમાલાં મેહમાતગ શાલામ, શમ કમલ હિમાની દુયશ રાજધાન, વ્યસનશત સહાયાં તે મુચ માયમ. પ૩. વિધાય માયાં, વિવિઘેરુપા, પરણ્ય થે વંચામાચરંતિ, તે વંચયંતિ, વિદિવાવ સુખાત્મહામહસખાઃ મેવ. ૫૪. માયામવિશ્વાસ વિલાસ મદિર, દુરાશય યઃ કુરુતે ધનાશયા, સેડનાથ સાથ ન પતંતમીક્ષત, યથા બિડાલે લગુ પયઃ પિબન. પપ મુગ્ધતારણ પરાયણમુજિજહીતે, યત્પાટવ કપટલ પટચિત્તવૃત્ત થયુપામવશ્યમિડડપ્યકૃત્વા, નાડપથ્થભજનમિવામયમાયતૌ તત્. પ૬. યÍમટવીમતિ વિકટ કામંતિ દેશાંતર, ગાહતે ગહન સમુદ્રમતનુ કલેષાં કૃષિ કુતે, સેવતે કૃપણ પતિ ગજઘટા સંઘટ્ટ સંચર, સપંતિ પ્રધન ધનાધિતધિયસ્તલેવિસૂજિતમ. ૫૭. મૂલ મેહવિષદુમાસ્ય સુકૃતારાશિ કુંભવા,
ધાનેરરણિઃ પ્રતાપતરણિ પ્રચ્છાદને તેયરઃ કીડાસ લેવિવેકશશિનઃ સ્વભંરાપદીસિંધુઃ કાતિલતા કલાપ કલ લેભઃ પરાભૂયતામ. ૧૮. નિઃશેષધમવનદાહ વિજીભમાણે, દુઃખૌઘમમનિ વિસપંદકીતિધૂમ, બાઢ ધધનસમાગમદીપ્યમાને, લેભાનલે શલભતાં લભતે ગુણોઘઃ ૫૯. જાતઃ કલ્પતરુઃ પુરઃ સુરગવી તેષાં પ્રવિણ ગૃહ, ચિતારસુપસ્થિત કરતલે પ્રાપ્ત નિધિઃ સંનિધિમ, વિશ્વ વશ્યમવશ્યમેવસુલભા વર્ગાપવગશ્રિયે, યે સંતોષમશેષષદહન દવંસાબુદં બિતે. ૬૦. વરં ક્ષિતઃ પાણિઃ કુપિતફણિને વફત્રકુહરે, વર ઝુંપાપાતો જવલદનલકુંડે વિરચિતઃ વર પ્રાસમાંતઃ સપદિ જઠરાંતવિક નિહિતે, ન જન્ય દૌજન્ય તદપિ વિપદા સઘ વિદુષા. ૬૧. સૌજન્યમેવ વિદધાતિ યશશ્ચર્ય ચ, સ્વ શ્રેપસ ચ વિભવ ચ ભવક્ષય ચ, દૌજન્યમાવસિયત કુમતે તદર્થ, ધાન્યનલ દિષિ તજજલસેકસાથે. ૬૨. વર વિભવવંધ્યતા, સુજનભાવભાજા તૃણુમસાધુચરિતાજિંતા ન પુનરુજિર્જતા : સંપદ કૃશત્વમપિ શોભતે સહજમાયતો સુંદર, વિપાકવિરસા ન તુ શ્વયથુસંભવા સ્થૂલતા. ૬૩. ન ભૂતે પરદૂષણ પરગુણું વકૃત્ય૫મ
પ્ય~તું, સંતોષ વહતે પરદ્ધિપુ પરાબાધાસુ ધ શુરામ, સ્વશ્લાઘા ન કરત નેજઝતિ નય નૌચિત્યમુન્નુ ઘયત્યુતપ્યપ્રિયમક્ષમાં ન રચયત્યેતરિત્ર સતામ. ૬૪. ધમ ધ્વસ્ત યશય્યતન વિત્ત પ્રમત્તઃ પુમાન, કાવ્ય નિપ્રતિભસ્તપઃ શમાયાશૂન્ય પમેઘાઃ શ્રુતમ વસ્ત્રાલેકમલેચનશ્ચલમનાં ધ્યાન ચ વાછત્યાસી, કેઃ સંગં ગુણિનાં વિમુ વિમતિ કલ્યાણમાકાંક્ષતિ. ૨૫. હરતિ કુમતિ, ભિત મોં, કરતિ વિકિત, વિતરતિ રતિ સતે નીતિ નેતિ ગુણાવલિમ, પ્રથતિ થશે ધ ધમ પતિ ગતિ, જનયરિ તુણાંકિ નાભીઈ ગુણોત્તમનગમ છે.

Page #308

૨૬૨
સજજન સન્મિત્ર લબ્ધ બુદ્ધિકલાપમાપદમપાકg" વિહતું પથિ, પ્રાપ્ત કીતિ મસાધુતાં વિધવિતું ધમ સમાસવિતુમ, રાધું પાપવિપાકમાકલવિતું સ્વગપવગશ્રિય, એવં ચિત્ત! સહસે ગુણવતાં સંગ તદગીકુરુ. ૬૭. હિમતિ મહિમાં જે ચંડાનિલત્યુદયાબુદે, હિરદતિ દયારામે ક્ષેમક્ષમા ભૂતિ વજતિ સમિધતિ કુમયનો દત્યનીતિલતાસુ યઃ કિમલિષતા શ્રેય શ્રેયઃ ? સ નિર્ગુણસંગમઃ ૬૮. આત્માનં કુપથેન નિગમયિતું યઃ શુકલાધાય તે, કૃત્યાત્યવિવેક જીવિતહત યઃ કૃષ્ણસયતે, યઃ પુણ્યદુમખડખડનવિધી ફૂfકુઠારાયતે, ત લુપ્તવ્રતમુદ્રસિંદ્રિયગણું જિત્વા શુભ યુભવ. ૬૯. પ્રતિષ્ઠાં યત્રિકા નયતિ નયનિષ્ઠા વિઘટય ત્યકૃધ્વાધ મતિમતપસિ પ્રેમ તનુતે, વિકત્સક વિરલયતિ દરે ચ વિપદ, પદં તોષાણાં કરણ નિકુમ્બ કરૂ વશે. ૭૦. પત્તાં મૌન મગારમુજઝ વિધિપ્રાગભ્ય મળ્યસ્થતા, મરવંતગણમાગમમમુપાદનાં તપસ્તપ્યતામ, શ્રેયઃ પુજનિકુંજભજનમહાવાત ન ચેટિંદ્રિય, વાત- જેતુમવૈતિ ભસ્મનિ હુતં જાનત સવ" તત ૭૧. ધમદવસધુરીમઝમ રસાવારીણમાપ~થા, લકમણમશમનિમિંતિકલાપારીણમેકાંતતઃ, સર્વાન્નીન મનાત્મનીનમાયાયંતીનમિષ્ટ યથા, કામીન મુમતાદવનીનમજયન્નક્ષૌધમક્ષેમભા. ૭૨. નિમ્ન ગચ્છતિ નિમ્નગેવ નિતરાં નિદ્રવ વિકેંતે, ચૈતન્ય મંદિરેવ પુષ્યતિ માં ધૂમ્પવ
ડતામ. ચાપલ્ય ચપલેવ ચુમ્બતિ દલવાલેવ તૃષ્ણ નય, યુલ્લાસ કુલટાંગનેવ કમલા વૈર પરિજામ્યતિ. ૭૩. દયાદાઃ પૃહયન્તિ તસ્કરગણું મુક્યુન્તિ ભૂમિ, ગૃહેણુતિ છલમાલ હતભુમ્ભસમીકરતિ ક્ષણાત, અભઃ લાવયતિ ક્ષિત વિનિ હિત યક્ષા હરને હઠાત, દુવૃત્તાસ્તનયા નયતિ નિધન ધિબહવધીને ધનમ્ . ૭૪. નીચસ્યાડપિ ચિર ચનિ રચયત્યાયાનિ નીચેનંતિ, શત્રારગુણાત્મનેડપિ વિદ ધટુગુણકીર્તનમ. નિર્વેદ ન વિતિ કિંચિદકૃતજ્ઞસ્યાપિ સેવાક્રમે, કઈ કિં ન મનસ્વિનેડપિ મનુજઃ કુવંન્તિ વિસ્તાર્થિનઃ ૫. લકમી: સર્પતિ નીમણુંવપયઃ સંગાદિવાસ્નેજિની, સંસર્ગાદિવ કંટકાકુલપદા ન કવાડપિ ઘરે પદમ, ચૈતન્ય વિષસન્નિધરિવનુણ મુજગાસયત્યંજસા, ધર્મસ્થાનનિયેજનેન ગુણિભિગ્રંહ્ય તદસ્યાઃ ફલમ. ૭૬. ચારિત્ર ચિનુતે ધિનેતિ વિનય જ્ઞાન નયત્યુન્નતિમ, પુષ્યાતિ પ્રથમ તપઃ પ્રબલયસ્યુલ્લાસયત્યાગમમ, પુણ્ય કંદલ ત્યડઘ દલયતિ સ્વગ" દદાતિ કમાત્, નિર્વાણશ્રિય માતનેતિ નિહિત પાત્રે પવિત્ર ધનમ. ૭૭. દારિદ્રય ન તમને ન ભજતે દૌભગ્યમાલબતે, નાડકીર્તાિને પરાભવોડલિષતે ન વ્યાધિરાર્ટદતિ. સૈન્ય નાદ્રિયતે દુનતિ ન દર કિલક્ષતિ નૈવાપદ, પાત્રે યે વિતરયનચંદલન દાન નિદાને શિયામ - ૭૮. લક્ષમી કામયતે મતિમૃગ તે કીર્તિસ્તમાલકો, પ્રીતિ
ચુમ્બતિ સેવતે સુભગત ની ગતાગડલિગતિ. શ્રેયઃ સંહતિરસ્યુપૈતિ વૃણુને સ્વર્ગોપભેગસ્થિતિ, મુક્તિર્વા છતિ યઃ પ્રયચ્છતિ પમાન પુણ્યાર્થ મર્થ નિજમ. ૭૯. તસ્યાસન્ના, રતિરબુચરી, તિરુકઠિતા શ્રી, સ્નિગ્ધા બુદ્ધિઃ પરિચય પર ચક્રવતિત્વઋદ્ધિઃ પાણી પ્રાપ્ત ત્રિદિવકમલા કામુકી મુક્તિસંપત, સપ્તક્ષેગ્યાં વપતિ વિપુલ વિત્તબીજે નિજ યઃ ૮૦. યત્પવિકમ શૈકુલિશ માવાનહા, વાલાવાલજલ યદુપ્રક

Page #309

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ રણમામિત્રાક્ષરમ, યપ્રટ્યૂહતમસમૂહ દિવસ યલ્લમ્પિલક્ષમીલતા, મૂલ તદ્વિવિધ યથાવિધિ તપઃ કુવત વિત પૃહ ૮૧. યમદ્વિઘપરંપરા વિઘટતે હાસ્ય સુરાઃ કુવંતે, કામઃ શામ્યતિ દામ્યતીદિયગણ કલ્યાણ સપતિ, ઉન્મલન્તિ મહદ્ધઃ કલયતિ દવંસ ચચઃ કમણાં, સ્વાધીન ત્રિદિવં શિવં ચ ભવતિ શ્વયં તપસ્તન્ન કિમ? ૮૨. કાંતાર ન યથેતરો વલયિતું દસે દવાગ્નિ વિના, દાવાન્નિ ન થાપરઃ શમયિતું શક્તિ વિનાં લેધરમ. નિષ્ણાતઃ પવન વિના નિરસિતું ના થથધરમ, કોંધ તપસા વિના કિમપર હતું સમર્થસ્તધા. ૮૩. સંતોષસ્થલમૂલઃ પ્રશમપરિકર, સ્કંધબંધપ્રપંચ, પંચાક્ષીરે ધશાખઃ કુરદમયંદલ શીલસપત્નવાલઃ શ્રદ્ધાશ્મઃ પૂરએકાદ્વિપુલકુલબલૈશ્વર્યાસૌંદયંગ, સ્વર્ગાદિપ્રાણિપુષ્પઃ શિવપદફલદઃ ચાત્તાપ યાદપડયમ, ૮૪. નીરાગે તરુણકટાક્ષિતમિવ ત્યાગવ્યતિપ્રભ, સેવાકછમિપરેપણુભિવજન્મના મર્મનિ, વિશ્વવર્ષામિષરક્ષિતિતલે દાનાહંદચ્ચતપઃ, સ્વાધ્યાયાધ્યયનાનિ નિષ્ફલમનુષ્ઠાન વિના ભાવનામ . ૮૫. સર્વ જ્ઞીપ્સતિ પુચમીસતિ દયાં ધિત્સત્યઘ મિસતિ, ક્રોધ દિત્સતિ દાનશીલતપસાં સાફલ્યમાદિત્સતિ. કલ્યાણપયં ચિકીવંતિ ભવોભેસ્ત લિપ્સતે, મુક્તિસ્ત્રી પરિરિપ્સતે યદિ જનસ્તદુભાવયે ભાવનામ. ૮૬. વિવકવનસારિણી પ્રશમશમ સંજીની, ભવાણુંવમહાતર મદનદાવમેઘાવલીમ, ચાલાક્ષ મૃગવાળુરાં ગુરુકબાયલાશનિ, વિમુક્તિ પથવેસરી ભજત ભાવનાં કિં પરેઃ ૮૭. ધન દત્ત વિત્ત જિનવચનમભ્યસ્તમખિલ, ક્રિયાકાંડ ચડ રચિતમવનો સુમસકૃત તપસ્તીવ્ર તપ્ત ચરણમપિ ચીપ્સ" ચિરત, નચિત્ત ભાવતુષવપનવત્સવંમફલમ - ૮૮. યદશુભરજા, પાથે દુપ્ત દ્રિયદ્વિરદા કુશ, કુશલકુસુમોદ્યાન માદ્યન્મનઃકપિશ ખલા વિરતિ રમણીલીલામ મરજવરભેષજ', શિવપથરથસ્તરાયે, વિમૃશ્ય ભવાડભય; ૮૯ ચંડાનિલકુરિતમદચ દવા, વૃક્ષા તિમિરડલમક બિંબમ, વજી મહીપ્રનિવહું નયતે યથાંત, વૈરાગ્યમેકમરિ કમ તથા સમગ્રમ. ૯૦, નમસ્યા દેવાનાં, ચરણવરિવસ્યા શુષગુ. સ્તપસ્યા નિઃસીમશ્રમપદમપામ્યા ગુણવતામ્. નિષદ્યાડરશ્ય સ્યાત્ કરણદમવિદ્યા ચ શિવદા, વિરાણઃ કુરાગ ક્ષણનિ પોંડત: કુતિ ચેત ૯૧. ભેગાન કૃષ્ણભુજંગગવિષમાનું રાજ્ય રજ ત્રિ, પૂબંધનિબંધનાનિ વિષયગ્રામ વિષાન્નોપમમ, ભૂતિ ભૂતિ હેદરાં તૃણમિવ ઐણે વિદિત્યા ત્યજન, તેથ્વાસક્તિમનાવિલે વિલભતે મુક્તિ વિરકતઃ પુમાન ૯૨, જિનેન્દ્રપૂજા ગુરુપયુંપાસ્તિ, સત્તાનુકંપા શુભપાત્રદાનમ, ગુણાનુરાગ કૃતિરાગમસ્ય, જન્માસ્ય ફલાન્યમૂનિ. ૩. ત્રિસંધ્ય દેવાર્થી વિરચય ચય પ્રાપ, યશ, શ્રિય પાત્રે વા૫ જાય ન માગ" નય મન; મરક્રાધાદારીનું દલય કલય પ્રાણિપુ દયાં, જિનેન્દ્ર સિદ્ધાંત મૃગુ વૃા જાન્યુક્તિ કમલામ. ૯૪. કૃત્વા હું ત્પાદપૂજન યતિજન નન્જા વિદિતા ગમ, હિત્ય સંગમધમકમઠધિયાં પાછુ દત્તા ધનમ્ ગત્સા પદ્ધતિમુત્તમક્રમ નુષાં જિત્વાંતરિત્રજ, ઋત્વા પંચનમસ્જિયાં કુરુ કરોડસ્થમિષ્ટ સુખમ. ૫ પ્રસરત યથા, કીવહિંસુ, પાકરસેદરા, sયુદયજનની યાતિ ફાતિ યથા ગુણસંતતિ: કલયતિ યથા વૃદ્ધિ ધર્મ કુકમ હતિક્ષમ કુશલસુલ ન્યાયે

Page #310

૪
સજ્જન સન્મિત્ર કાય" તથા પથિ વતનમ. ૯૬. કરે લાધ્યત્યાગ, શિરસિ ગુરુપાદ પ્રણમન, મુખે સત્યા વાણી શ્રુતમધિગત ચ શ્રવણય: હૃદ્ધિ સ્વચ્છા વૃત્તિવિજય ભુજ્ગ્યા: પૌરુષમહે; વિનાઐશ્વયે ણ પ્રકૃતિમહતાં મનમિદમ્ . ૯૭. ભવારણ્ય. મુક્ત્વા યદ જિગમિમુકિતનગરી, તાની મા કાÖવિષયવિષવૃક્ષેષુ વસત્તિ; ચતચ્છાયાગ્યેષાં પ્રથયતિ મહામે હુ મચિરા, યં જન્તુ યમાપદમષિ ન ગન્તુ પ્રભવતિ ૯૮. સમપ્રભાચાય’–પ્રભા ચયન્ન, પુંસાં તમ: ૫'કમપાકરાતિ, તદૃષ્યમુઅિનુપદેશ લેશે, નિશમ્યમાનઽનિશમેતિ નાશમ્ ૮. અભજદજિત દેવા-ચાય. પટ્ટાયાદ્રિ, ઘૂમણિ વિજયસિંહાચાય પાદારિવન્દે; મધુકરસમતાં યસ્તેન સેામપ્રભૃગુ, વ્યરચિ મુનિપ શતાસૂક્ત મુક્તાવલીયમ, ૧૦૦, શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગર કૃત શ્રી ચેાગદીપક મૂલ ગ્રંથ
નમઃ શ્રી વહુ'માનાય, સૂત્રદોષપ્રાશિને, કેવલજ્ઞાન સૂર્યાંય, વાકપૂજ્યાય તાયિને. ૧. સદ્ગુરૂ પૂજયમીનમ્ય, સ્વાભાવિકસુખેદધિમ્, સવ'કમ'નિવૃત્ત્વથ', કરેમિ યાગદીપકમ્ , ૨. કહુમાત્મા ચિદ્યાલક્ષ્યા, ભિન્ન: પુદ્દગલભાવતઃ, રત્નત્રયી સ્વરૂપેણુ, સત્તાતેઽસ્મિ સ્વભાવત: ૩. અભ્યહ' પ્રત્યયજ્ઞાતા, જીવા ભિન્નોડસ્તિ દેહત:, ઇન્દ્રિયાપિ નૈવાત્મા તથૈવ' મનસેાડિયે વૈ. ૪. નાસ્તિ વાણી તથૈવાત્મા, રક્ત' નાસ્તિ જડત્વત:; પ્રત્યક્ષાદ્વિપ્રમાણેન, સિદ્ધ આત્મા હિ શાશ્વત: ૫. આત્માઽસયપ્રદેશૈશ્ર્ચ, દેહવ્યાપી ચતુગતૌ; કેવલજ્ઞાનભાવેન, સવવ્યાપક ઇષ્યતે. ૬. વ્યાપ્યવ્યાપકભાવત્વ' સાપેક્ષાત: સ્કુટ· મતમ્, નિત્યાનિત્ય પ્રયાદાનાં, સમાસે જૈનદર્શને, ૭. એકાનેકા નયેનાત્મા, વાચ્યાવાચ્યસ્તથૈવ ચ; કડકત્તાં ચ હત્તાં હૈ, સાપેક્ષાત પ્રભાસતે. ૮. સવ મિત્ સવતભિન્નો, જ્ઞાનેન વ્યક્તિતઃ સ્વયમ્, નથૈર્વાંત' સ્વરૂપ મે, તથૈવ સપ્તભંગત; ૯. કૃત: પ્રિયપદાથે'પુ, મમત્વ' ક્રિષતે મયા, ખાદ્યભાવાત્ પ્રભિન્નોઽસ્મિ, તત્ર રાગો ન યુયતે. ૧૦. કુતાઽપ્રિયપદાથે’યુ, દ્વેષ ક્રિયતે મયા, પ્રિયાપ્રિયત્ન મનસઃ કલ્પિત નાસ્તિ બ્રહ્મણ: ૧૧. મીયતે સવાભાવા, અનેન બ્રહ્મચક્ષુષા, આત્મતિ કથ્યતે તેન, સમ્યન્ગ્યુત્પત્તિ યગત ૧૨. વિજ્ઞાનમાત્મના ધમ:, ક્વાન્યભાવપ્રકાશમ્, આત્મને જ્ઞાનપર્યાયે, લેકલેાક વિલીયતે ૧૩. આત્મનઃ સદ્રજ્યેષુ, શ્રેષ્ઠતા ભાવિતાળુભા, સહજાનન્દભાવેન, ચારિત્રમદ્ભુત સ્ફુટમ્ ૧૪. સમિતિગુપ્તિયેાગેન, શુદ્ધધમસમુદ્ભવઃ સુખદુઃખપ્રસગેષુ, સમવ્યારિત્રવામૃતઃ ૧૫. સમા હષ વિષાદેષુ, સમેા માનાપમાનયા, સ્તુતિનિદાદિભાવેષુ, સમચ્ચારિત્રયાગિરાટ્. ૧૬. જ્ઞાનગભિતવૈરાગ્ય મુત્તમ. પ્રાપ્ય થૈગિરાત્, અક્ષર નિમલ શુદ્ધ, પરમાત્મપદ ભજેત્. ૧૭. મમત્વ' જ્ઞાનિન કિં સ્વાદ, હૈયાફ્રેય વિવેકતઃ મમત્વપાધિનિમુક્ત, આત્મા મુક્તઃ પ્રકીતિ'તઃ, ૧૮, મૂર્છા પરિગ્ર ુ: ખ્યાત, ઉક્ત સૂત્રેષુ સૂરિભિ, સૂત્રસમ્મતયેગેન, આત્મા સદ્ધમ'માનુયાત્. ૧૯. બાહ્યકાર્યાણિ કુન્સન, માતચેષ્ટાં પરિયજન, ભાવચારિત્રયેાગેન, મુચ્યતે સકમ'તા. ૨૦. સત્યનસવ ́સકા, નિવિકલ્પસમાધિતામ્, સ`પ્રાપ્ય તાત્ત્વિકાનન્દ, મનુતે સયંત સ્વયંમ્. ૨૧. મન:સ્મૈય સમાસાદ, દત્તલક્ષ્ય પયેાગકઃ ભવે મુક્તો સમત્વાચ્ચ, સ્વાદતે સમતામૃતમ્, ૨૨. સામ્યા

Page #311

પ્રકરણદિ સંગ્રહ મૃતસાદેન, જીવનુડમિધીય, સરિગુણસ્થાને, સાપેક્ષ ઘટેત સ ૨૩.શુકલેન પરિણમેન, સામ્યાન વિવિદ્ધતે, ધ્યાતા સમ્યગ વિજાન તિ, દયાનં હિ જ્ઞાનયોગઃ, ૨૪. મનચંચલતો પ્રાપ્ય, યત્રતત્ર પરિભ્રમત, સ્થિરતાં લભતે નૈવ, એ મને થાનમન્તરા. ૨૫. ચિત્તે વશીને સર્વ વિજાનીયાદ્વશીતમ, વશીકરણીય ચિત્તસ્ય, સોંપાયા પ્રજાપિતાઃ ૨૬. જ્ઞાનદશનચારિત્ર વીનન્દનિકેતન, આત્મારામ સદા ધ્યેય, સર્વશકિતમયઃ સદા. ર૭. સ્વપદ્ બાહ્યભાવેષ, મમત્વ નવ યુજ્યતે, તથૈવ થતા તત્ર, જ્ઞાનિનો નૈવ યુતિ. ૨૮. નૈવ ીશ_ભેજ્યાદિ, પદાથ મહહેતુકાઃ મોડુબુઢયા સ્વયં તત્ર, દ્વિપન રજ્યન વિમુદ્ધતિ. ૨૯. રાગટ્ય હેત એ કે, ભજતે હેપતુલામ , સાનુકુલપતિકૂલ, મનોવૃત્તિ પ્રસંગત: ૩૦. રાગરૂપા મનોવૃત્તિ, પરૂપ તવ ચ, રાગ વિનિમુકત, મનો મેક્ષમ્ય કારમ. ૩૧. અજ્ઞાનેન સ્વયં છે, બ હ્યભાવેષ રાતિ, જ્ઞાનાત્મા તુ વિવેકેન, જડેવુ નૈ રાતિ. ૩૨. અહિંસાધાઃ પ્રતિકાથા, વૈરત્યાગ ઈતિ શુતિઃ સામ્યભાવ પ્રતિ ડાયાં, પ્રચસ્વસ્થ જાય . ૩૩. સામ્યાત્મા નૈવ બધ્રાતિ, કર્માણ દિનુ છેદકૃત, સામ્યાત્મા પૂર્ણગી સ્થા, ગશષ સમ્મતમ. ૩૪. શુદ્ધાનદ્ય બે ક્લા, સ્થા-સમા મા ભગવા ; સમત્વ સવંભાવેષ જીવાજીવેષ સમતમ ૩૫. સમત્વમાત્મને ધર્મે, રાગરવિવર્જનાત, સમુલ્લસતિ છવુ. તસમ્મુખ દષ્ટિપુ. ૩૬. ધરકર્માણિ કુણા, જના યાનિત ૫રગતિમ, સામ્યભાવપ્રતાપેન, તસ્મા પ્રાપ્ત મુસિહે ૩૭. સામ્યાદાત્મસ્થિરીભાવે, વિલાસ પ્રવધૂત, પણિ માહ્ય, ભવ્ય યાતિ શિવંગ્રેડમ. ૩૮. સાયમેવ હિ ચારિત્ર, સર્વદા સમ્મત ફુટમ, ફલ જ્ઞાનસ્ય સામ્ય વે, સૂવેષ તપ્રીતિતમ. ૩૯. આત્મજ્ઞાન વિના નાસ્તિ, સમત્વ કવાપિ વિદ્ધિ ત; આતમજ્ઞાનાય ભવ્યa, યતિતવ્ય પુનઃ પુનઃ ૪૦. આત્મજ્ઞાનેન ભવ્યાત્મા, નિર્મલદયાનમક્ષતે, આત્મજ્ઞાનફલ ધ્યાન, ધ્યાનચ સામ્યમેવ હિ. ૪૧. ધ્યાન દિય સ્વરુપંચ, સામે કિયા સ્વરુપકમ, તયેઃ કિશ્ચિવિશેડસ્તિ, ભાસતે સત્વનુભવે. ૪૨. પ્રાધાન્ય શુદ્ધ રીયંસ્પ, ધ્યાને ભવતિ નિશ્ચલમ, શુદ્ધવીય ક્રિયા , શમભાવત, ૪૩, પરામવીમા, ક્રિયે ધ્યાન મામાનઃ અ મધમસ્થિરી મા, ધ્યાન હિ જ્ઞાનસતુ. ૪૪. અને જ્ઞાનદિયાભ્યાંચ મુક્તિઃ સૂવે પ્રદર્શિતા એકાન્ત ડિ બિશ્યાત્વ-એકાતવાદદશિનામ. ૪૫. સપ્તભંગીન પત, સમસ્યા દદર્શનમ, આ મજ્ઞાનય વિસેય, ભવ્ય જિજ્ઞાસુભિઃ શુભમ. ૪૬. આત્મધમ" સમાલખ્ય, ય1િતભં મુમુક્ષુ ભ : આમા હિ જ્ઞાપનીશ્ચ, ભવ્યાનાં શમહેતવે. ૪૭. આત્મજ્ઞાનોપદેશન, ભાગ્યાનામુ પકારકાઃ તીર્થંકૃત્વ સમાસા, યાતિ મુક્તિડું શુભમ . ૪૮. સર્વપપકારેષ, દેશનાયા ઉપક્રિયા, પ્રાતિ શ્રેષ્ઠતાં સત્ય, સતામતાદશી સ્થિતિ. ૪. - દ્રવ્યપ પકરેણ, સાધ્યા ભાવોપકારતા, નિષ્કામવૃત્તિને ભવ્ય, સાધ્ય લક્ષાં સુખ
સ્પદમ. ૫૦. દત્તલોપયોગેન, વર્તાવ્ય મુમુક્ષુકા. આવિર્ભાવઃ સુખાધેતુ. જીવઃ પરાત્મતાં વજેત. પી. યાદક સિદ્ધવરૂપ મે તાદમ્ દસ્તુ કમણ, કમલેદવિનાશગ્ન, સેડ ભવ્ય શિરોમણિ પર. અહ છવા પરમાત્માડવું, સત્તાતઃ સમ્મતિ સ્મૃત ઉતિથતો

Page #312

૨૬
સજ્જન સન્મિત્ર વ્યક્તિસિદ્ધયથ”, સાધયિષ્યે પાત્મામ્. ૫૩. આત્નસામર્થ્ય'તઃ શીઘ્ર, નયા કિં કિન સાધ્યતે; સ કાર્યાણિ સિદ્ધયતિ, યત્નેનાતઃ સમુત્સš. ૫૪. લક્ષ્યસાધકબુદ્ધયા થૈ, પરાત્માન' સ્મરમ્યહમ્, સ્વપ્નદ્ બાહ્યભાવેષુ. દૃષ્ટિયા ન કુત્રચિત્. ૫૫. વિચ્છિન્ના વિધાતવ્યા, નવધા ભક્તિરામનઃ આત્મભક્તિપ્રતાપેન, જીવા યાન્તિ પર* પદમ્ . ૫૬. આત્મવત્સવ'જીવેષુ, દૃષ્ટિ: સ્વાન્નતિકારિકા, ભાવશાન્તિપ્રકાશાય", દેથા ભક્તિપરાયણૈઃ. ૫૭. લક્ષ્મીકૃત્ય નિજાત્માન, ધમ્મ`કાયે પ્રવત્ત'નાત્, આતયાનાદિતિ, ભક્તિયેાગી શિવ ત્રજેત્. ૫૮. સ્વાત્મા પરાત્મરૂપÅ, દૃશ્યતે ભક્તિતઃ સ્વયમ્ કરાતિ ઇ'ન' જીવઃ, સ્વસ્થેતિ પ્રત્યયા ધ્રુમ્ ૫૯. સ્વામિ સેવક ભાવેન. ભકિતરાદ્યા પ્રદશિ'તા, પકવજ્ઞાનદશાયાં તુ, સ્વામિસેવકવજિતા. ૬૦. તત્ત્વમસ્યાદિરૂપેણ, સાવ'કાલિકપ્રત્યયામ, પરાં ભક્તિ સમાસાદ્ય, ભક્તિયેાગી શિત્ર' જેત્. ૬૧. ભક્તિયોગી ક્રિયાયાગી, જ્ઞ નયેાગી તથૈવચ, સામ્યયેાગી ધ્રુવં સિદ્ધિ, પ્રાગ્નુયાન્નાત્ર સંશય ૬૨. અસ ંખ્યયોગયુકત્સા વૈ, મુક્તિ: મ્યાન્નાત્ર સાયઃ, તત્રાદિષે જ્ઞાન સમ્યક્ત્વ, ચારિત્રણિ વિશેષતઃ ૬૩. સ્યાદ્વાદમુદ્રયા સવે, પદાર્થા: સન્તિ વસ્તુતઃ શ્રદ્ધહિ તાદૃશી સમ્યક્, દર્શોન વ્યવહારત: ૬૪. ક્ષય ઉપશમ્। મિશ્રો, દશ નમાહુકમ ઃ ચતુર્થાંચ કષાયાણાં, વયાનન્તાનુ બન્ધિનામ્ ૬૫. નિશ્ચય દાન તત્તુ, જ્ઞાન સમ્યક્ પ્રભાસક; દ્રવ્યતા ભાવતા વિદ્ધિ ચત્ર જૈન દાને, ૬૬. દેશતઃ સવતા વિરતિ શ્ચારિત્ર તત્ત દ્રવ્યતઃ સ્વૈય શુદ્ધા રૂપૈય, ચારિત્ર તથ્ય ભાવતઃ ૬૭. ભાવચારિત્રકાર્ય' હિ, દ્રવ્ય ચારિત્ર કારણમ; કા'કરણુભાવસ્ય, વ્યવસ્થા સમ્મવત્તતે. ૬૮. આત્મસદ્ધમ્મ લાભાથ, સેવ્ય' સદ્ગુરુયાગિરામ્; સપ્તનથૈવિ’જાનીહિ, ચારિત્ર ક્રમશું દ્ધિમત્. ૬૯. સ્થુલપુક્ષ્મવિભેદેન, ક્રિયા ચારિત્રિણા દ્વિધા; શરીરાકૃિતા સ્થુલા, સુમત્વવ્યવસાયત ૭૦ ધર્માંસુમ ક્રિયાયેાગાત, પ્રસન્નચન્દ્રવન્મુનિઃ; દ્રઢ પ્રહારી વચ્છીવ્ર, કર્માષ્ટક' વિનાશયેત્. ૭૧. સુક્ષ્મકમ'વિનાશાય, સુમધમ ક્રિયાવરા, ઋષભમાતૃવજજ્ઞેયા કપિલષે'રિવપ્રાઃ ૭ર, સાજ્ઞિાન વિના નાસ્તિ, મન:રચૈયવિનાતથા; અતા યાન ક્રિયારૂપ, સુક્ષ્મ' ધ્યેય વિચક્ષણું: ૭૩. સવ' તત્ત્વનિ એધ્યાનિ, નિક્ષેપૈન કૈસ્તથા; ગ્રાહ્યાગ્રાહ્ય વિવેકૈન, ધમશાસ્ત્ર વિશારદૈઃ ૭૪. સુખમાત્મનિ વિજ્ઞેય, જડેષુ નાસ્તિ કિચન; મૃગતૃષ્ણવ ખાદ્યેષુ, કુતા મિથ્યા પ્રધાવસિ ૭૫. બાહ્યવૃત્તિ પરિત્યય, આત્મા ધ્યેયેા વિવેકતઃ નાભિટ્ટ ાલરન્દ્રેષ, સ્થાનેષુ ધ્યેયધારણા. ૭૬. ષચક્ર દ્રવ્યભાવાળ્યાં, સાધ્ય ચિત્તસમાયે; બ્રહ્મરન્દ્ર સ્થિતિ કૃત્વા, આત્મા ધ્યેય: સનાતનઃ ૭૭. વ્યવહારનયેનાતઃ, સમાધિસ્તત્ર જાયતે; શુદ્ધ પરામના જયેાતિ–ાંસતે નાડત્ર શયઃ ૭૮, અનેકસવસંસ્કારાત્, સમાધિવ્યવહારતઃ; નિશ્ચયાકિશ્ચિદશૅન, સાધ્યતે જ્ઞાનચે ગિભિઃ ૭૯. ઉત્તમે રાજ્યેાગ‰, હુડ: પ્રેાન: કનિષ્ઠક; સાધ્યસાધનચાગેન, અપેક્ષા! હઠઃ સ્મૃતઃ ૮૦. પાપમુક્તક્રિયાયુક્તા, હઠ: સાધ્યા વિચક્ષણઃ; અગીતાર્યાં વિમુદ્ઘત્તિ, એકાન્તપક્ષધારકાઃ ૮૧. જૈનાગમપરીપાડાત્, સમ્યક્શ્રદ્ધા પ્રજાયતે; સાપેક્ષવાદએધાચ્ચું, મિથ્યાબુદ્ધિવિનશ્યતિ. ૮૨. ત્રિધાઝ્માન વિજાનાતિ, બર્હિાત્માદિભેદત: પ્રાત્મસાધ્યસિદ્ધયથ, સમ્યગ્દૃષ્ટિ પ્રવર્ત્ત'તે ૮૩. સયતશ્રાદ્ધધમે' ચ, યથાશક્તિ

Page #313

પ્રકરણાદિ સંગ્રહ
પ્રવત્ત'તે, જ્ઞાનાદીનાં સમાચારાત્, ગૃહ્યુાતિ વિષિતઃ સ્વયમ્. ૮૪. અનન્તદુઃખાવાગ્યો, સ“સારે હિં સુખ' કુતઃ; કુટુમ્બામિમત્વચ, કેવલ· દુઃખકારણમ્. ૮૫. રાગદ્વેષાદિસચુક્ત, મન: સસાર ઉચ્યતે; રાગદ્વેષવિયુક્તત્વાન્મના, મેાક્ષસ્ય કારણમ્. ૮૬. યાવન્તા મેહુસમ્બન્ધા-સ્તાવન્તા દુઃખહેતવઃ; સ્વપ્નઽપિ દુ: ખદાવાગ્નિ-રહે। માહસ્ય ચેષ્ટિતમ્ . ૮૭. ક્ષણિકેષુ પદાથે ષ, ઔદાસીન્ય પ્રવત્તતે; રાગાદિહેતવા યે ચે, તે તે વૈરાગ્યહેતવઃ ૮૮. સવે' અન્ધુસમા જીવા, ન મે વૈરી ન મે પ્રિયઃ; શુદ્ધાનન્દસ્વરૂપેવ્ડ, નિરાકારસ્વરૂપવાન્. ૮૯. શુદ્ધાત્મપદ્ધમિચ્છામિ, સ્વાભાવિકસુખપ્રદ્યમ, સકમ્મ વિનાશાય - સુન્સુકેડહું પ્રયત્નતઃ. ૯૦ સ્વાભાવિકસ્વરૂપે મે, સુખાનન્તમહેાદધિ, જ્ઞાનાદિસદ્ગુણાઃ સવે', વત'તે સ્વસ્વરૂપતઃ ૯૧. સાક્ષીમૂતા વિપશ્યામિ, સ્ફુરત્ત્પાદશવમયિ; નિલે પઃ સપદાથે, પ્રવર્ત્ત સ્વાધિકારતઃ ૯૨. અન્તસૃષ્ટિ સમાધાય, વતિ ચૈડ ુ. પ્રયત્નતઃ; ધમ્મ’કાર્યાણિ કુન્સન્, ભાગ્યકમ્મપ્રવેદકઃ ૯૩. કાઠે વઢ઼િાસ્તલે તૈલ, ધૃત દુગ્ધ ચ તિúતિ; તદ્બકમ'પ્રયાગેણુ, આત્મા દેઢું પ્રતિષ્ઠતું. ૯૪. ઉત્કૃષ્ટાનન્દસમ્પન્ન, જ્ઞાનરૂપ સનાતનમ્ ; યાનહીના ન પશ્યન્તિ હ્યજ્ઞાનાવૃતચેતસઃ ૯૫. જ્ઞાનિનામાત્મચિન્તા સ્યા-દજ્ઞાનિનાં કુતા ભવેત્; મધ્યમાનાં વપુશ્ચિન્તા, લેગચિન્તા તુ માહિનામ્. ૯૬. ઊવ ગચ્છેદધાગચ્છે—છુ હૃદષ્ટિપરા મુખઃ; તાપિ શમ્મનામોતિ સ્વપ્નમિષ્ટાન્નભુક્તિવત્. ૯૭. શમ્મ ધમ્મુમાં ન યસ્યાઽસ્તિ, વૈવાસ્તિ શમવત્તુતા; કુતસ્તાદંડે શમ્મ`, મૂઢસ્તત્ર પ્રધાવતિ. ૯૮. શ્રેષ્ઠ સવે સ્વધર્મેČણુ, પરધમે ન તાદશાઃ; અધિકારિવશાધે, હૃધિકારિવશાક્રિયાઃ ૯૯. મિન્યેન્દ્રજાલવચ્છમ્મ, નાસ્તિ ખાદ્યેષુ તદ્ઘષિ; અહા મેહસ્ય માહાત્મ્યા, ભ્રંશ' રયન્તિ માનવાઃ ૧૦૦, કામદૃષ્ટિયુતા મૂાઃ, પ્રખલન્તિ પદે પદે; રોગચિન્તાદિસમ્પન્ના, ભ્રમન્તિ શ્વાનવત્સદા, ૧૦૧, અહંમમત્વસમ્પન્ના, જીવા દુઃખાલયા: સદા; સ્વાદાષવમૂદ્દાચ્ચું, ાન્તિ જીવાન્ પદે પદે. ૧૦૨. સ્ટેયકન્મ' પ્રકુવન્તિ, મિથ્યા જલ્પન્તિ વાચયા; દ્વેષબુદ્ધિ પ્રકુવન્તિ, વંચયન્તિ હિ સજ્જનાત્. ૧૦૩. સવ દોષાલય' લેભ', ભજન્તિ મૂÈહિનઃ; આત્મદૃષ્ટિપરાવૃત્તા, જીવા: સર્વત્ર દુ:ખિનઃ. ૧૦૪. આત્મજ્ઞાનેન દાષાણાં, નાયઃ શીઘ્ર પ્રજાયતે; અતઃ કવિનાશાય, હ્યાત્મજ્ઞાનસ્ય હેતુતા. ૧૦૫. ઉન્નતિદ્રવ્યભાવાળ્યાં, કર્તવ્યા તત્ત્વકાિિમ, ઉદ્યમેન સદા સાધ્યા, શુદ્ધાન૬પ૬પ્રદા. ૧૦૬. સવે સુખ... યાન્તુ, જૈનધમ્મ`: પ્રવન્દ્વ'તામ્; દોષાણાં સર્વથા નાશેા, મલાનિ પદે દે. ૧૦૭. સહુઃ સતિ ભવ્યાં, સમ્યક્ત્વ નિશ્ચલ શુભમ શાન્તિ તુષ્ટિ ચ પુષ્ટિ ચ, પ્રાત્તુવન્તુ જનાઃ સદા, ૧૦૮, ષઙેશ્યાનિધિચન્દ્રાઅે, ચૈત્રમાસે સુખપ્રદે; એકાદશ્યાં સિતે પક્ષે, જનાનાં શન્તિકારક, ૧૦૯, શ્રીયુતે હુમ્મસગ્રામે, બુદ્ધયબ્ધિસાધુના શુભ; અષ્ટોત્તરશતàાકે તા યાગપ્રદીપકઃ ૧૧૦,
જનાઃ
ૐ શાન્તિઃ
* ૧૯૬૪ ચૈત્ર સુદ ૧૧

૨૬૭

Page #314

નલી અહં નમઃ શ્રી
સજ્જન સન્મિત્ર ચતુર્થ મહાનિધિ ચૈત્યવંદનો
૧. શ્રી સીમધર સ્વામીના દુહા.
અનત ચાવીશી જિન નમું, સિદ્ધ અનતી કેડ, કેવલનાણી સ્થવિરવિ, વજ્જુ એ કર જોડ, ૧. એ રેડિ કેવલધરા, વિહરમાન જિન વીશ; સહસ કે યુગલ નમું સન નિશદિન. ૨. જે ચાત્રિ નિમલા, જે પચાનન સિંહ; વિષય કષ યને ગયા, તે પ્રઝુનું નિશદેિહ, ૩. રંતણી પરે રડવડ્યો, નિધણીયા નિરધાર; શ્રી સીમ ધર સાહિબા, તુમ ત્રણ કેણુ આધાર. ૪. મહુવદેહમાં શ્રી સીમ ંધર સ્વામી, નિત્ય વંદુ પ્રભાત; ત્રિકરણ વળી ત્રિયેળથી, જપું અહર્નિશ જાપ. ૫. ભરતક્ષેત્રમાં હું રહું, આપ રહે છે. ત્રિમુખ; ધ્યાન લેાડુચુખક પરે, કરી દ્રષ્ટિ સન્મુખ. ૬. ઋષભ લઇન ચરણુમાં, કંચન વરણી કાય; ચેત્રીશ અતિશય ચાલતા, વંદું સદા તુમ પાય. ૭. ચૈત્યવ`દન.
સકલ કુશલવલ્લી પુષ્કરાવત્ત'મેઘા, દુરિત તિમિર ભાનુઃ કલ્પવૃક્ષેપમાનઃ, ભવજલ નિધિ પાતઃ સ' સ`પત્તિ હેતુ, સ ભવતુ સતત વઃ શ્રેયસે શાંતિનાથ, શ્રેયસે પાર્શ્વનાથ. ૧. ૨. શ્રી સીમ ંધરાદિ વિહરમાન જિન ચૈત્યવંદન.
૧
સીમધર પ્રમુખ નમું, વિહરમાન જિન વિશ; પાકિ વર્લ્ડ વીયે, સપઈ ઝિન વિશ. ૧. સિદ્ધચળ ગિરનાર આબુ, અષ્ટાપદ વલી સાર; સમેતશિખર એ પંચ તીય, પંચમી ગિત દાતાર. ૨. ઊત્ર લાકે જિનવર નમું, તે ચારશીલ ખ; સહસ સત્તાણું ઉપરે, ત્રેવીશ જિનવર ભાખ. ૩. એકસો બાવન કાડ વલી, લાખ ચારાનું સાર; સહસ ચુમ્માત્રીસ સાતસે, સાઠ જિન પડિમા ઉદાર. ૪. અપેા લેાકે જિન ભવન નમું, સાત ડ મડૅાંતેર લાખ, તેરસે કાડ નેમથી કે.ડ, સાઠ લાખ ચિત્ત રાખ. પુ.

Page #315

ચૈત્યવદના
૨૯
વ્યતર ન્યાતિષિમાં ૧લી એ, જિન ભવન અપાર; તે ભવિ નિત્ય વંદન કરી, જેમ પામેા ભત્ર પાર. ૬. તિર્યાં લેાકે શાશ્વતા, શ્રી જિન ભવન વિશાળ; ખત્રીશસે ને એગણુસાર, વંદું થઈ ઊજમાળ છ લાખ ત્રણ એકાણું સહસ, ત્રણસે વિશ મનેાહાર; જિન પડિમા એ શાશ્ર્વતા, નિત્ય નિત્ય કરું જુડ્ડાર. ૮. ત્રણ ભુવન માંહે વલી એ, નામાદિક જિન સાર; સિદ્ધ અનંતા વદીયે, મહેાદય પદ દાતર. ૯.
૨
વંદુ જિનવર વિહરમાન, સીમધર સ્વામી; કેત્રલ કમલા કાંત દાંત, કરુણા રસ ધામી. ૧. કચનગિરિ સમ દેહુકાંત, વૃષભ લંછન પાય; ચારાશી લખ પૂર્વ' આય, સેવિત સુર રાય. ૨. છઠુ ભત્ત સયમ લીયે એ, પુંડરિકગિરી ભાણ; પ્રભુ દ્યો દરસણુ સ‘પદ્મા,
કારણું પરમ કલ્યાણ. ૩.
૩
સીમંધર યુગમધર પ્રભુ, બહુ સુખાડું ચાર; જ બુદ્વીપ વિદેહમાં, વિચરે જગદાધાર. ૧. સુજાત સાહેબ ને સ્વય·પ્રમુ, સમાનન ગુણમાલ; અનતવીય ને સુરપ્રભુ, દશમાં દેવ વિશાલ. ૨. વજ્રધર ચંદ્રાનન નનું, ધાતકીખડ માજાર; અષ્ટકમ' નિવારવા, વહુ વાર હજાર. ૩. ચંદ્રમાડુ ને ભુજંગ પ્રભુ, નમી ઈશ્વર વીરસેન; મહાભદ્ર ને દેવજશા, અજિતવીય નામેન. ૪. આઠે પુષ્કરામાં, અષ્ટમી ગતિ દાતાર; વિજય અહ નવ ચવિશમી, પશુ ત્રિશમી કીરતાર. ૫. જગનાયક જગદીશ્વરુ એ, જગ અથવ હિતકાર; વિહરમાનને વદતા, જીવ લહે ભવપાર. ૬.
૪
શ્રી સીમધર વીતરાગ, ત્રિભુવન તુમે ઉપગારી, શ્રીશ્રેયાંસ પિતા કુળે, બહુ શાભા તુમારી. ૧. ધન્ય ધન્ય માતા સત્યકી, જેણે જાયે! જયકારી, વૃષભલઈને વિશજમાન, વન્દે નરનારી. ૨. ધનુષ પાંચસે દેહડીએ, સોહીએ સાવન વાન; ક્રીત્તિ'વિજય ઉવજ્ઝાયના, વિનય ધરે તુમ ધ્યાન. ૩.
૫
સીમધર ૫રમાતમા, શિવસુખના દાતા; પુસ્ખલવવિજયે જા, સવ જીવનાં ત્રાતા. ૧. પૂર્વ' વિદેહ પુંડરિકગિરી-નયરીએ સાહે; શ્રી શ્રેયાંસ રાજા તિહાં, ભવિષ્ણુનાં મન માહે, ૨. ચઉદ સુપન નિર્માંળ લહી, સત્યકી રાણી માત; કુંથુ અર જિન અ`તરે, સીમધરજિન જાત. ૩. અનુક્રમે પ્રભુ જનમિયા, વળી યૌવન પાવે; માત પિતા હરખે કરી, રિાણી પરણાવે. ૪. ભેાગવી સુખ સંસારનાં, સંજમ મન લાવે, મુનિસુવ્રત નમિ અ‘તરે, દીક્ષા પ્રભુ પાવે. પ. ઘાતી કમ'ના ક્ષય કરી, પામ્યા કેવળનાણ વૃષભન્ન છતે શોભતા, સવ ભાવના જાણુ. ૬. ચાથી જસ ગણુધા, મુનિવર એક સેા કાડ; ત્રણ ભુવનમાં વતાં, નહીં કેઈ એહુની જોડ. ૭. દેશ લાખ કાં કેવળી, પ્રભુજીના પરિવાર; એક સમય ત્રણ કાળના, જાણે સવ' વિચાર. ૮. ઉડ્ડય પેઢાલ જિનાંતરે એ, થાશે જિનવર સિદ્ધ; જયવિજય ગુરુ પ્રણમતાં, શુભ વછિત પળ લીધ. હું

Page #316

સજન સન્મિત્ર
* જયતુ જિન જગદેહભાનુ, કામ કમલતમહર, દુરિતઓઘવિભાવવજિત, નિૉમિ શ્રીજિનમધર. ૧. પ્રભુપાદ્રપદ્મ ચિત્તલયને, વિષયદોલિતનિબં; સંસારરાગ
અસારઘાતક, નૌમિ શ્રીજિનમંધર. ૨. અતિવન્તિમાનમહીધર, તૃષ્ણાંજલધિહિતકર; વચનેજિંતજતુબેધક, જૈમિ શ્રીજિનમંધર. ૩. અજ્ઞાનતજિતરહિતચરણ, પરણે મે મત્સર; અરતિઅદિતચરણશરણું, નૌમિ શ્રીજિનમંધર. ૪. ગંભીરવદન ભવતદિન દિન, દેહિ મે પ્રભુદર્શન; ભાવવિજય શ્રી દદતુ મંગલ નૌમિ શ્રીજિનમંધર. ૫.
૩. શ્રી સિદ્ધાચળના દુહા. .' એકે કું ડગલું ભરે, શેત્રુજાસમે જેહ; અષભ કહે ભવ કેડનાં; કમ ખપાવે તેહ. ૧. શત્રુંજય તીરથ નહિ, અષસસમે નહિ દેવ, ગૌતમ સરખા ગુરુ નહિ, વળી વળી વંદુ તેહ. ૨. સિદ્ધાચળ સમરું સદા, સોરઠ દેશ માઝાર મનુષ્ય જન્મ પામી કરી, વંદુ વાર હજાર. ૩. સેરઠ દેશમાં સંચયે, ન ચઢ ગઢ ગીરનાર; શેત્રુંજી નદી નાહ્યો નહિ, તેને એળે ગયો અવતાર. ૪. શેત્રજી નદીએ નાહીને, મુખ બાંધી મુખ કેષ; દેવયુગાદિ પૂછયે, આણું મન સંતોષ. ૫. જગમાં તીરથ દે વડા, શત્રુંજય ગીરનાર; એક ગઢ રિખવ સમોસર્યા, એક ગઢ નેમકુમાર. ૬. શત્રુંજય ગીરી મંડ મરુ દેવીને નંદ; યુગલા ધમ નિવારક, નમે યુગાદિ જિjદ. ૭. સિદ્ધાચળ સિદ્ધિવર્યા, ગ્રહિ મુનિલિંગ અનાત; આગે અનંતા સિદ્ધશે, જો ભવિ ભગવંત ૮. ને મવિના ત્રેવીશ પ્રભુ, આવ્યા વિમલ ગિરી; ભાવિ વીશી આવશે, પદ્મનાભાદિજીદ. ૯. પ્રાયે એ ગિરી શાશ્વત મહીમાને નહિ પાર; ભ જિણંદ સમેસર્યા, પૂર્વ નવાણું વાર. ૧૦. ડુંગર ચઢવા રહ્યલા, ઉતરતાં નહિ વાર; શ્રી આદિશ્વર પૂજતાં, હઈડે હરખ ન માય. ૧૧.
૪. શ્રી સિદ્ધાચલજીના ચૈત્યવંદના.
વિમલ કેવલ જ્ઞાન કમલા, કવિત ત્રિભુવન હિતકર, સુરરાજ સંસ્તુત ચરણ પંકજ, નમે આદિ જિનેશ્વરં; ૧. વિમલ ગિરિવર શૃંગ મડણ, પ્રવર ગુણગણ ભુધર સુર અસુર કિન્નર કેડિ સંવિત, નમો, ૨. કરતી નાટક કિન્નરી ગણ, ગાય જિન ગુણ મનહર; નિજ રાવલિ નમે અહેનિશ, નમે૩. પુંડરિક ગણપતિ સિદ્ધિ સાધિ, કેડિપણ મુનિ મનહર; શ્રી વિમલ ગિરિવર શૃંગ સિદ્ધા, નમો ૪ નિજસાધ્ય સાધન સુર મુનિવર, કોડિનતાએ ગિરિવર; મુક્તિ રમણ વર્યા રગે, મો૫. પાતાલ ન સુરકમાંહી, વિમલ ગિરિવર પરં; નહિ અધિક તીરથ તીર્થપતિ કહે, ન ૬. એમ વિમલ ગિરિવર શિખર મંડણ દુઃખ વિહંઠણ દયા; નિજ શુદ્ધ સત્તા રાધનાથ, પન્મ તિનપાઇયે જિતહ કેહ વિ છેહ નિદ્રા, પરમપદાસ્થત જય ગિરિરાજ એવા કરણ તત્પર, વિજય સહિતકર. ૭.
... શ્રી અજય સિદ્ધક્ષેત્ર, તીડે દુગતિવારે, ભાવ કરીને જે ચહે, તેને ભવપાર

Page #317

ચૈત્યવદના
રા
ઉતારે. ૧. અન ́ત સિદ્ધના એહ ઠામ, સકલ તીથ'ના રાય, પૂનવાણું ઋષભદેવ, જ્યાં ટવિયા પ્રભુ પચ ૨. સૂરજકુંડ સુહામશેા, કવડજક્ષ અગિામ, નાભિશયાકુલમ ઢણે, જિનવર કરું પ્રણામ. ૩.
૩
શ્રી શત્રુંજય સિદ્ધક્ષેત્ર, સિદ્ધાચલ સાચા; આદિસર જિનરાયને, જિહાં મહિમા જાચેા. ૧. ઇંડાં અન ́ત ગુણવંત સાધુ, પામ્યા શિત્ર વાસ; એહગિરિ સેવાથી અધિક, હાય લીલ વિલસ. ૨. દુષ્કૃત સત્ર ક્રૂરે હરે એ, બહુ ભવ સ`ચિત જેહ, સકલ તીથ શિર સેહરા, દાન નમે ધરી ને. ૩.
૪
શત્રુંજય ગિરિ વીએ. સકલ તીરથ જગસાર; આતમ પાવન કારણે, એહી જ તીથ નિરધાર. ૧. શિગિરિ સેવી શિન્ન વસ્યા, મહાત્મા નતાનત, એહ તીથની *રસના, અમ હેજો સુખવત. ૨. તીથ'નામ યથાય તે, જેથી ભવ તરાય; વિષય ક્યાંય મૂત્ર ભવનજી!, તી" ભક્તે છેઢાય. ૩. સ્થાવર જંગમ ભેદથી, ધ્રુવિધ તીથ જાય; જિન ગણુહુરાદિ મુનિવરા, જગમ તી' કહાય. ૪. સિધ્ધાચળ અષ્ટપદગિરી, આખુ સમેત સાર; ચૈતગિરિ આઅે સવે, સ્થાવર તીથ અવધાર. ૫. ચિત્ત ચાખે શુદ્ધ સાધ્યનું, તન્મય સ્વરૂપાધાર; એકજ વાર એમ સેવતાં, આપે ભવના પાર. ૬. સેવના જોગ અસખ્ય છે, પણ ભક્તિ અળવાન; તે માટે રૂપ ઓળખી, શામળ કરે ગુણગાન. ૭.
અંગ
૫
સિદ્ધાચલ શિખરે ચઢી, ધ્યાન ધરે જગદીશ; મન વચ કાય એકાગ્રશું નામ જો એકવીશ ૧. શત્રુંજય ગિરિ વંદીએ, બાહુબલી શિવઠામ; મરુદેવ પુડરીગિરિ રૈવતગિરિ, વિશ્રામ. ૨. વિમલાચલ સિદ્ધરાજજી, નામ ભગીરથ સાર; સિધ્ધક્ષેત્ર ને સહસ્રમલ, મુક્તિનિલય જયકાર. ૩. સિધ્ધાચળ શતકૂટગિરિ, ઢક ને કોડીનિવાસ; કદંબગિરિ લેાર્હુિત નમું, તાલધ્વજ સુખવાસ. ૪. મહુાબલ દશક્તિ સહી, એ એકવીશે નામ; સાતે શુદ્ધિ સમાચરી, નિત્ય કીજે પરણામ. ૫. દગ્ધ શૂન્ય ને અવિધિ દોષ, અતિ પરિણતિ જે; ચાર દોષ છડી ભો, ભક્તિ ભાવ ગુણ ગેહ. ૬. માનવ ભવ પામી કરીએ, સદ્ગુરુ તીરથ જોગ; શ્રી શુભવીરને શાસને, શિવરમણી સોગ. ૭.
શ્રી શત્રુંજય મહાત્મ્યની, રચના કીધી સાર; પુંડરિકગિરીના સ્થાપનાર, પ્રથમ જિન ગણધાર. ૧. એક દિન વાણી જિનની, શ્રવણી થયે આન; આવ્યા શત્રુ ંજયગિરી, પંચ ક્રોડ સહુ રંગ. ૨. ચૈત્રી પુનમને દિને એ, શિશું કીધે યેાગ; નમીયે ગિરીને ગણુધરું, અધિક નહીં ત્રિકુંલેક. ૩.
७
આદિશ્વર જિનરાયને, ગણુધર ગુણવત; પ્રગટનામ પુંડરિક નસ, મહી માંહે

Page #318

Ra
સજ્જન સામત્ર
મહત. ૧. પાંચ ક્રોડ સાથે મુર્કી, અમણુ જીહાં કી; શુલ ધ્યાન ધ્યાતા અમૂલ, કેલ તીડાં લીધ. ૨. ચૈત્રી પૂનમને રીતે એ, પામ્યા પદ માના; તે દિતથી પુંડરિક ગિરી, નામ ધામ સુખક. ૩.
ર
જય ! જય! નાભિન[રદન,સિદ્ધાચલ માંડણુ; જય! જય! પ્રથમ જિષ્ણુદચંદ, ભવદુઃખ વિર્હંણુ. ૧. જય! જય! સકૂઢિ વૃંદ-વ્ય ંદિ પરમેશ્ર્વર; જય! જય । જગદાનંદ કદ, શ્રી ઋષભ જિનેસર. ૨. અમૃતસમ જિનધના એ, દાયક જગમાં જાણુ, તુજપદ્મ પ‘કજ પ્રીતધર, નિશદિન નમત કલ્યાણુ, ૩.
૯
પવૃક્ષની છાંયડી, નાનડીયા રમ; સેવન હિંચાળે હિંચતા, માતાને મન ગમતા ૧. સૌ દેવી બાળક થઈ, ઋષમજીને તેડે; વાલા લાગે છે કહી, હૈડા શું ભીડે. ૨. જિનપતિ યૌવન પામીયા, ભાવે શું ભગવાન, ઇંદ્રે ઘાલ્યેા માંડવેા, વિવાહના મંડાણુ ૩. ચારી ખાંધી ચિત્તું ઢીશે, સુરગારી ગીત ગાવે; સુન’ઢા સુમ’ગલા, પ્રભુજીને પરણાવે. ૪ સયલ સંગ છડી કરી, કેવલજ્ઞાનને કાજે, અષ્ટકમ'ના ક્ષય કરી, પદ્માંચ્યા શિવપુર ધામે. ૫. ભરતે બિંમ ભરાવીયાએ, શત્રુજય ગિરિરાય; વિજયપ્રભ સૂરિ તણા, ઉદય.રત્ન ગુણ ગાય. ૬.
૧૦
વિમલગિરિવર સયલ અધહુર કિશન મન રજને, વિજ્રરૂપધારી પાય ટારી આદિજિનમદ ગજના; જગજીવ તારે ભરમ ક્ારે સયલ અરિદલ ગજના, પુંડરીક ગિરિવર શૃંગ શાસે આદિનાથ નિરજને. ૧. અજ અમર અચલ આનદરૂપી જન્મ મરણુ ત્રિહણા; સુર અસુર ગાવે ભક્તિભાવે વિમલગિરિ જગ મ`ડા; પુંડરીક ગણધિપ રામપાંડવ આદિ લે બહુ મુનિવરા, જિહાં મુક્િત રમણિ વર્મા ર ંગે કમ કટક સહુ જરા. ૨. કઈ જગમાં અન્ય નહિ વિમલગિરિ સમ તારક', દૂર ભવિયાં જે ભવિયાં સદા દૃષ્ટિ નિવારક; એક ત્રીજે પાંચમે સવવરે શિવદુઃખવારક, ઈડુ આસધારી શરણથારી આતમા હિતકારક, ૩.
૫. શ્રી, આદિનાથ ચૈત્યવંદન.
૧
આદિદેવ અરિહત નમું, ધનુષ પાંચશે' કાયા; નહીં કામ ક્રોધ માન, મૃષા નહીં માયા. ૧. નહીં રાગ નહીં દ્વેષ, નામ નિરંજન તાહ વદન દીઠું શાલ તીહાં, વિ પાપ ગણું માહુરૂં. ૨, નામે હું નિમલ થયે, જપુ· જાપ જિનવર તણે; કવિ ઋષત એમ ઉચ્ચરે, આદિદેવ મહિમા ઘણુંા. ૩.
સર્વાર્થે સિધ્ધ થકી, ચવિયા આદિ જિદ, પ્રથમ રાય વિનીતા વસે, માનવ ગણુ સુખક', ૧. જેની નકુલ જિષ્ણુ દને, હાયન એક હાર; સૌનાતીને કેવલી, વડ હેકે

Page #319

૨૭૩
ચૈત્યવદના
નિરાધાર. ૨. ઉત્તરાષાઢા જન્મ છે એ, ધન રાશિ અરિહંત; દેશ સહસ પરિવારશું, વીર કહે શિવ કત, ૩.
૩
અરિહંત નમા ભગવત નમે, પરમેશ્વર જિનરાજ નમા; પ્રથમ જિનેસર પ્રેમે પેખત, સિદ્ધાં સઘલાં કાજ નમે, અ૦ ૧. પ્રભુ પાર'ગત પરમ મહેય, અવિનાશી અકલક નમા; અજર અમર અદ્ભૂત અતિશય નિધિ, પ્રવચન જલધિમયક નમે. ૨૦ ૨. તિહુયણુ ભવિગણ જનમન વયિ, પૂરણ દેવ રસાલ નમા; લળી લળી પાય નમું હું ભાલે, કરોડીને ત્રિકાલ નમે. અ૦ ૩. સિદ્ધ બુદ્ધ તું જગજન સજ્જન, નયનાન ́દન દેવ નમા; સલ સુરાસુર નરવર નાયક, સારે અનિશ સેવ નમે, ૦૪. તું તીર્થંકર સુખકર સાહિબ, તું નિષ્કારણુ બધુ નમા; શરણાગત ભવિને હિત વત્સલ, તુંઢિ કૃપારસ સીંધુ નમે. અ૦ ૫. કેવલ જ્ઞાનાદશે દર્શિત, લેાકાલેાક સ્વભાવ નમા; નાશિત સકલ કલ`ક કલુષગણુ, દુરિત ઉપદ્રવ ભાવ નમે. અ ૬. જગચિંતામણી જગગુરુ, જગહિત-કારક જંગજન નાથ નમા; ઘાર અપાર ભવધિ તારણુ, તું શિવપુરને સાથ નમેા. અ॰ ૭. અશરણુ શરણુ નિરાગ નિરજન, નિરૂપાધિક જગદીશ નમે; મેષિ દીએ અનુપમ દાનેશ્વર, જ્ઞાનવિમલ સૂરીશ ના. અ૦ ૮. શાંતિનાથ જિત ચૈત્યવંદન
૧
વિશ્વાતિશાયી મહિમા, જવલ તેજો વિરાજીત, શાંતિ શાંતિકર સ્તૌમિ ક્રુતિ ત્રાત શાન્તયે, ષોડશ વિદ્યાદેબ્યાપિ, ચતુષ્ઠ સુરેશ્વરા: પ્રાયશ્ચ સવ્રુષિ ય* સેવંતે કૃતાદરાઃ ૨. ઇ. ની શ્રી જયે વિજયે ૐ જયે પરંડરપિ; તુર્ષિં કુરુ કુરુ પુર્ખિ, કુરુ કુરુ શાંતિ મહાચે. ૩. નવાપિ વ્યાધયેા ફ્રેંડે, ન જવરા ન ભગ‘ઈરાકથાસસ્વાસા નૈવ, વાઘ તે શાંતિસેનનાત્. ૪. યભૂત પિશાચાઘા ન્યતાક્રુષ્ટ સુગરાઃ સવેષામ્યન્તુ તે શાંતિ નાથ સેવા કરેમી પ.
ર્
જય જય શાંતિજિંદ દેવ, હથિંણુાર સ્વામી; વિશ્વસેન કુલચ'દ સમ; પ્રભુ અંતરજામી. ૧. અચિરા ઉર સર હુસ જિમ, જિનવર જયકારી; મારી રોગ નિવારÈ, કીત્તિ વિસ્તારી. ૨. સાલમા જિનવર પ્રમીયે એ, નિત ઉઠી નમી શીશ, સુરનર ભૂપ પ્રસન્ન મન, નમતાં વાધે જગીશ. ૩,
૭. શ્રી. મલ્લિનાથ જિન ચૈત્યવંદન
૧
પહેલું ચાથુ પાંચમુ, ચારિત્ર ચિત્ત લાવે; ક્ષપક શ્રેણી જિનજી ચઢી, ઘાતિ ક ખપાવે. ૧. દીક્ષા દિન શુમ ભાવથી, ઉપન્યુ કેવલનણુ; સમવસરણુ સુરવર રચે, ચવિદ્ધ. સઘ મડાણુ. ૨, વરસ પચાવન સહસનું એ. જિનવર ઉત્તમ આય; તસ પ૬ પદ્મ નમ્યા થકી, ચિદ્રુપે ચિત્ત ઠાય, રૂ.

Page #320

ર૭૪
સજન સભિવ
પુરૂષોત્તમ પરમાતમા, પરમ તિ પરધાન; પરમાનંદ સ્વરૂપ રૂપ, જગતમાં નહી ઉપમાન. ૧. મરકત રત્ન સમાન વાન, તનુ કાતિ બિરાજે; મુખ સોભા શ્રીકાર દેખી, વિદ્યુમંડળ લાજે. ૨. ઇંદ્રવર દલ નયન સયલ, જન આણંદકારી, કુભાય કુલ ભાણ ભાલ, દીધિત મને હારી. ૩. સુરવધુ નરવધુ મલ્લિ મણિ, જિનગુણ ગણ ગાતી; ભકિત કરે ગુણવતની, મિથ્યા અઘ ઘાલી. ૪. મલ્લિ જિણ પદ પદ્મની એ, નિત્ય સેવા કરે જેહ; રૂપવિજય પદ સંપદા. નિશ્ચય પામે તેહ, ૫.
૮. શ્રો. નમિનાથ જિન ચિત્યવંદન સકલ મંગલ કેલિ કમલા, મદિર ગુણ સુંદર, વર કનક વર્ણ સુપણું પતિ જસ, ચરણ સેવે મનહરં; અમરાવતી સમ નયરી મિથિલા, રાજ્ય ભાર ધુરાધરં; પ્રણમામિ શ્રી નમિનાથ જિનવર, ચરણ પંકજ સુખક. ૧. ગજ વાજિ ચંદનદેશ પર ધન ત્યાગ કરી ત્રિભુવન ધણી; ત્રણશે અઠયાશી કેડ ઉપર, દિએ લખ એ શી ધણ, દીવાર જનની જનક નામાંકિત, દીયે ઈછિત જિનવર; પ્રણવ ૨. સહ પ્ર વન માં સડસ નર યુત, સૌમ્ય ભાવ સમાચરે; નર ક્ષેત્ર સંસી ભાવ વેદી; જ્ઞાન મનઃ પર્યાવ રે; અપ્રમત્ત ભાવે ઘાતિ ચઉખય, લડે કેવલ દિનકર પ્રસૂ૦ ૩. તવ સકલ સુરપતિ ભક્તિ નતિ કરી, તીર્થપતિ ગુણ ઉચ્ચરે જય જગત જંતુ જાત કરુણવંત ત્રિભુવન શિરે; જય અકલ અચલ અનત અનુપમ, ભવ્ય જન મન ભયહરં; પ્રણ૦ ૪. સપ્તદશ જસ ધરા મુનિ, સહસ વિશતિ ગુણનીલા; સહસ એકતાલીશ સાહણ, સેલસે કેવલી ભલા, જિનરાજ ઉત્તમ પદની પરે, રૂપવિજય સુહકર, પ્રણ૦ ૫.
૯ શ્રી. નેમિ જિન ચિત્યવંદન.
સમુદ્રવિજય કુલ ચંદ નંદ, શિવ દેવી જાયા; યાદવવંશ નભોમણિ, સૌરીપુર ઠાયા. ૧. બ લકી બ્રહ્મચર્ય પર, ગત માર પ્રચારક ભક્તા નિજ અ.નિમક ગુણ, ત્યાગી સંસાર. ૨. નિ:કારણ જગજીવન એ, આશાનો વિશ્રામ; દીન દયાલ શિરામણિ, પૂરણ સુરતરુ કામ. ૩. પશુ આ પુકાર સુણ કરી, છાંડી ગુડ વાસ તક્ષણ સંયમ આદરી, કરી કર્મને નાશ. ૪. કેવલ શ્રી પામી કરી એ, પહેતા મુક્તિ મઝાર; જન્મ મરણ ભય ટાલવા, જ્ઞાન સદા સુખકાર. ૫.
બાવીશમા શ્રી નેમિનાથ, નિત્ય ઉઠી વદે; સમુદ્રવિજય સુત ભાનુ સમ, ભવિ જન સુખ કેદ. ૧. સઘન શ્યામ ઘતિ દેહની, દશ ધનુષ્ય શરીર, અમિત કાંતિ યાદવ ધણું, ભાંજે ભવ તીર. ૨. રામતી રમણી તજી એ, બ્રહ્મચર્ય ધર ધીર; શિવ રમણી સુખ વિલસતા, ભૂપ નમે ધરી ધીર. ૩.

Page #321

ચૈત્યવ‘દન
૧૦. શ્રી પાર્શ્વજિન ચૈત્યવંદન. શ્રી શખેશ્વર પાશ્વનાથ ચૈત્ય વદન.
૧
ૐ નમ: પાર્શ્વનાથાય, વિશ્વચિન્તામણીયતે; ધરણેન્દ્રવરાટયા પદ્માદેવીયુત્તાય તે. ૧. શાન્તિ તુષ્ટિ મહાપુષ્ટિ ધૃતિ કીતિ વિધાયિને, ક દ્વિજ્ગ્યાલ વેતલ સર્વાધિ વ્યાધિ નાશિને. ૨. જયાઽજિતાઽમ્યાવિજયાડડયાઽપરાજિતયાડન્વિતઃ; શિાંપાલૈંગ - હૈયÅ વિદ્યાદેવીભિરન્વિત: ૩. ૐ અતિઆઉસાય નમ સ્તત્ર ત્રૈલેકયનાથનામ ; ચતુ ષિષ્ટ સુરેન્દ્રાસ્તે, ભાસન્તે છત્રચામરૈઃ ૪. શ્રીશ'ખેશ્વરમšન ! પાર્શ્વ་જિન ! પ્રભુતકલ્પતરુક ૫! ચરય દુષ્ટત્રાત', પૂરય મે વાંછિત` નાથ ! પ. ગાડી પાર્શ્વનાથ ચૈત્યવદન
૨૭૫
ર
પ્રશુમામિ સદા પ્રભુ પાશ્વાંજિન, જિનનાયક દાયક સુખધન; ધન ચારુ માત્તમ દેહધર', ધરણ પતિ નિત્ય સુસેવકર'. ૧. કરુણા રસ રરચિત ભવ્ય ણી, કણિ સસસશેભિત મૌલિમણિ મણિ કચન રૂપ ત્રિકેટી ઘટ, ઘટિતાસુર કિન્નર પાશ્વતટ. ૨. તાનીપતિ ઘેષ ગભીર સ્વર, સ્વરનાકર અશ્વસુસેનનર'; નરનારી નમસ્કૃત નિત્ય મુદ્દા, પદ્માવતી ગાવતી ગીત સદા. ૩. સહુનેન્દ્રિય ગેપ યથા કમઠ, કમઠાસુર લારણું મુક્તહું; હૅઠે હૈલિત કમ' કૃતાંત ખેલ, ખેલ ધામ ધુરંધર પંકજલ`, ૪. જલજયપત્ર પ્રભાનયન, નયનક્રિત ભવ્ય નરેશમન; મન મન્મથ મહીરૂદ્ધ ઇન્ડિસમ', સમતામય રત્નકર' પરમ', ૫. પરમાથ વિચાર સઢા કુશલ, કુશલ કુરુ મે જિનનાથ અલ; અલિની નલિની નલિનીલ તનું, તનુના પ્રભુપાદ્મજિન સુધન. ૬. ધન ધાન્યકર` કરુણા પરમ, પરમામૃત સિદ્ધિ મહાસુખ±ં, સુખદાયક નાયક સત ભવ, ભવભૃત્ પ્રભુ પાશ્વજિન શિવ, ૭,
૩
પુરિસાદાણી પાસનાહ, નમીયે મનરગ; નીલ વરણુ અશ્વસેન ન, નિમાઁલ નિ:સંગ. ૧. કામિત દાયક કલ્પ સાખ, વામા સુત સાર; શ્રી ગવડીપુર સ્વામ નામ, જપિયે નિરધાર. ૨. ત્રિભુવન પતિ ત્રેવીશમા એ, જાસ અખતિ આણુ; એક મને આરાધતાં, લહિયે કાઢ કલ્યાણુ, ૩. શ્રી અન્તરિક્ષ પાર્શ્વનાથનુ

૪
પ્રભુ પાસજી તાહરું નામ મીઠું, તીડુંલેાકમાં એટલું સાર દીઠું'; સદા સમરતાં સેવતાં પાપ નીઠું, મત માહરે તાહરું ધ્યાન એન્ડ્રુ. ૧. મન તુમ પાસે વસે રાત દીસે, મુખ પ`કજ નીરખવા હુડસ હીસે; ધન્ય તે ઘડી જે ઘડી નયણુ દીસે, ભતી ભક્તિ ભાવે કરી વિનવી જે. ૨. અહા એહુ સ સાર છે દુઃખ દોરી, ઇંદ્રજાલમાં ચિત્ત લાગ્યું ઢગારી; પ્રભુ માનીયે વિનતિ એક મેરી, મુજ તાર તું તાર ખલીહારી તારી. ૩. સહિ સ્વપ્ન જજાલને સગ માહ્યો, ઘડીયાલમાં કાલ રમતા ન જોયા; સુધા એમ સંસારમાં જન્મ

Page #322

૨૭૬
સજ્જન સન્મિત્ર ખેચા, અહા ધૃત તણે કારણે જળ વિલેાયા. ૪. એતા ભમરા કેસુઆ ભ્રાન્તિ ધાયા, જઇ શુકતણી ચંચુ માંહે ભરાયે; શકે જાબુ જાણી ગલે દુઃખ પાયા, પ્રભુ લાલચે જીવડો એમ વાહ્યો. પ. ભમ્યા ભ્રમ' ભૂલ્યા રમ્યા કમ ભારી, દયા ધમ'ની શમ્' મે' ન વિચારી; તારી નમ વાણી પરમ સુખકારી ત્રીજું લેાકના નાથ મેં નવી સભારી. ૬. વિષય વેલડી શેલડી કરીય જાણી, ભજી માહ તૃષ્ણા તજી તુજ વાણી; એહવા ભલા ભુંડા નિજ જાણી, પ્રભુ રાખીએ બાંહીની છાંય પ્રાણી, છ. મારા વિવિધ અપરાધની કેહિ સહીએ, પ્રભુ શરણે આવ્યા તણી લાજ વહીએ; વદી ઘણી ઘણી વિનતિ એમ કહીએ; મુજ માનસ સરે પરમ હુંસ રહીએ. ૮.
કલશ-એમ કૃપા સૂરત પાશ્ર્વસ્વામી, મુગતિગામી ધ્યાઈએ; અતિ ભકિત ભાવે વિપત્તિ જાવે, પરમ સંપત્તિ પાઇએ; પ્રભુ મર્હુિમા સાગર ગુણ વૈરાગર, પાશ્વ અન્તરિક્ષ જે સ્તવે; તસ સકલ મોંગલ જય જયારવ, આનદ્ધુન વિનવે. ૯. શ્રી. શ"ખેશ્વર પાર્શ્વ જિનનુ
૫
વ
સકલ વિજન ચમત્કારી, ભારી મહિમા જેઢુને; નિખિલ આતમ ૨મા શજીત, નામ જપીએ તેહના, દુષ્ટ કર્માષ્ટક કિન્નરી જે, ભવિક જન મન સુખ કરી; નિત્ય જાપ જપીએ પાપ ખપીએ, સ્વામી નામ શખેશ્વરા. ૧. બહુ પુન્ય રાશિ દેશ કાશી, તથ્ય નયરી વણારસી; અશ્વસેન રાજા રાણી વામા, રૂપે રતિતનુ સારીખી; તસ કુખે સુપના ચૌદ સુચિત, સ્વગથી પ્રભુ અવતર્યાં; નિત્ય ૨. પાસ માસે કૃષ્ણ· પક્ષે, દશમી દીન પ્રભુ જનમિયા; સુરકુમરી સુરપતિ ભક્તિભાવે, મેરુશૃંગે સ્થાપિયા; પ્રભાતે પૃથ્વીપતિ પ્રમાદે, જન્મમહાચ્છવ અતિ કર્યાં; નિત્ય૦ ૩. ત્રણ લેાક તરૂણી મન પ્રમેાદી, તરૂણુ વય જખ આવી; તવ માત તાતે પ્રસન્ન ચિત્તે, ભામિની પરણાવી; કમઠ શઠ કૃત અગ્નિ કુંડે, નાગ ખલતા ઉદ્ધર્યાં; નિત્ય ૪. પાસ વિદ એકાદશી દિને, પ્રવજ્યા જિન આદરે; સુર અસુર રાજ ભક્તિ સાજ, સેવના ઝાઝી કરે; કાઉસ્સગ્ગ કરતાં દેખી કમઠે, કીધ પરિસહુ આકરો; નિત્ય. ૫. તપ ધ્યાનધારારૂઢ જિનપાત, મેઘધારે નવિચહ્યા; તિહાં ચલિત આસન ધરણુ આયા, કમઠ પરિસહ અટકલ્યા; દેવાધિદેવની કરે સેવા, કમઠને કાઢી પો; નિત્ય૦ ૬. ક્રમે પામી કેવળજ્ઞાન કમળા, સંઘ ચઉદ્ધિ સ્થાપીને; પ્રભુ ગયા માહ્ને સમેતશિખરે, માસ અણુસણુ પાળીને; શિવ રમણી રગે રમે રસીયા, ભાવક તસ સેવા કરા; નિત્ય॰ ૭, ભૂતપ્રેત પિશાચ બ્યતર, જલણુ જલાદર ભય ટળે; રાજ રાણી રમા પામે, ભક્તિ ભાવે જો મળે; કલ્પતરૂથી અધિક દાતા, જગત ત્રાતા જય કરો; નિત્ય૰ ૮. જરા જજરીભૂત યાદવ, સૈન્ય રાગ નિવારતા; વઢીયાર દેશે નિત બિરાજે, ભવિક જીવને તારતા; એ પ્રભુ તણાં પદ પદ્મ સેવા, રૂપ કહે પ્રભુતા વો; નિત્ય૦ ૯. ૧૧. શ્રો. મહાવીર સ્વામી ચૈત્યવંદન

૧
. અહૈં શ્રી મહાવીર ! વધમાન ! જિનેશ્વર ! શાંતિ તુર્દિ મહાપુષ્ટિ, કુરુ

Page #323

ચૈત્યવદના
૨૭૭
સ્વેષ્ટ દ્રુત પ્રભા ! ૧. સવ દેવાધિદેવાય, નમે વીરાય તાયિને; ગ્રહભૂતમહામારી, ક્રુતં નાશય! નાશય ! ૨. સત્ર કુરુમે રક્ષાં, સર્વોપદ્રવનાશતઃ; જય' ચ વિજય સિદ્ધિ, કૃરુ શીઘ્ર' કૃપાનિષે! ૩. વન્નામસ્મરણાદેવ ! ફૂલતુ મે વાંછિત સદા; ફ્રીભવન્તુ પાપાનિ, મેહ' નાશય વેગતઃ ૪. છ ી અાઁ મહાવીર, -મ ંત્રજાપેન સવદા; બુદ્ધિસાગરશક્તીનાં, પ્રાદુર્ભાવે ભવેત્ ધ્રુવમ્, ૫.
ર
પરમાનદ વિલાસ ભાસ, શાસન છે જેહતું; વરસ સહસ એકવીશ, વહાલું છે તેનું. ૧. શ્રી મહાવીર મહિયલ કંરુ', પણ સમતા ધારી; જોશ ન કબહુ ન લેખવે, સહુને હિતકારી. ૨. બહુ અતિશય લીલા વતી. કરતાં જન પ્રસન્ન; બ્રહ્મચારી ચૂડામણિ, જસ નહિ વિષયના સંગ. ૩. ગુરુ પાસે ભણીયા નહીં, પણ સઘળુ જાણે; નિં વિના પરમેશ્વરા, સુખ સઘળાં માણે. ૪. રજતમણિ ગઢ હેમ વસે, નહીં પરિગ્રહ પાસ; ચામર છત્ર વિંઝાવતા, નિરપરિસતા ભાસ. ૫. સેવા કરાવે સહુ ભણી, નામ ધરાવે સાધુ, સાધ ધરામણુ કે નહીં, સુક્ષ્મ નિરાખા. ૬. રાગ નહીં પણ રીઝવે, સવી ભવિના ચિત્ત; દ્વેષ નહીં પણ ઢાળીયા, મેહાર્દિક અમિત્ત. ૭. કામ નહીં પણ ભાગવે, સવી વસ્તુના મ; કમ નહીં પણ સવી તણા, કહે કમ'ના મમ'. ૮. નિર્માદિક લીલા નહીં, શમ તા નહીં પાર; તસ ગુણ દાખવી નવી શકું, જો હાય જીભ અપાર. ૯. જિનવર બિંબને પૂજતાં, હાય શતગણું પુન્ય; સહસ ગણું ફલ ચદને, જે લેપે તે અન્ય. ૧૦. લાખ ગણું ફલ કુસુમની, માલા .પહેરાવે, અનત ગણું ફૂલ તેહુથી ગીત ગાન કરાવે. ૧૧. તીયકર પદવી વરે, જિન પૂજાથી જીવ; પ્રીતિ ભક્તિ એમ લેખવે, સ્થિરતા પણ અતીવ. ૧૨. જિન પ્રતિમા જિન સારીખી, સિદ્ધાંતે ભાખી; નિક્ષેપા સહુ સારીખા, થાપના તેમ દાખી. ૧૩. ત્રણ કાલ ત્રિભુવન માંડે એ, કરે તે પૂજન જેહ; દરીશન કેરુ બીજ છે, એહુમાં નહીં સદેહ. ૧૪. જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ તેને, હાય સદા સુપ્રસન્ન; એહી જીવિત કુલ જાણીએ, તેડીજ ભિવ જન ધન્ય. ૧૫.
૩
વદ્ધમાન જિનવર ધણી, પ્રણમું નિત્યમેવ; સિદ્ધારથ કુલચલેા, સુર નિમિત સેવ. ૧. ત્રિશલા ઉત્તર સર હું ́સ સમ, પ્રગટ્યો સુખ ક; કેશરી લંછન વિમલ તનુ, કંચનમય વૃ'ઇ. ૨. મહાવીર જગમાં વડા એ, પાવાપુરી નિર્દે; સુર નર ભૂપ નમે સદા, પામે અવિચલ ઠાણુ. ૩.
૪
સિદ્ધારથ સુત વ`દ્રીએ, ત્રિશલાદેવી માય; ક્ષત્રિયકુંડમાં અવતર્યાં, પ્રભુજી પરમ દયાલ. ૧. ઉજજવલી છઠે આષાઢની, ઉત્તરાફાલ્ગુણી સાર; પુષ્પાત્તર વિમાનથી, રવિયા શ્રી જિનભાણુ. ૨. લક્ષણ અહિંય સહસ્ર એ, 'ચનવીય કાય; મૃગપતિ લછન પાઉલે, વીર જિનેશ્વર રાય. ૩. ચૈત્ર શુદ્ધિ તેરસ ને, જન્મ્યા શ્રી જિનેશ્વર, સુર નર મળી સેવા કરે, પ્રભુનું જન્મકલ્યાણ. ૪. માગસર વદિ દશમી દિને, ટીએ પ્રભુ સજમભાર

Page #324

૨૭૮
સજ્જન સન્મિત્ર
ચઉનાણી જિનજી થયા, કરવા જગ ઉપકાર. ૫. સાડાબાર વરસ લગે, સહ્યા પરિસહ ઘેાર; ઘન ધાતિ ચઉ કમ'ના, વજ્ર કર્યાં ચકચૂર ૬. વૈશાખ સુઢિ દશમી ને, ધ્યાન શુકલ મનું ધ્યાન, શમી વૃક્ષ તળે પ્રભુ, પામ્યા પંચમ નાણુ, છ. સંઘ ચતુર્વિધ સ્થાપવા, દેશના દીએ મહાવીર; ગૌતમ અદ્િ ગણુધરુ, કર્યા વજીર હુન્નુર. ૮. કાતિર્થંક અમાવાસ્યા દિને, શ્રીવીર લહ્યા નિર્વાણુ; પ્રભાતે ઇન્દ્રભૂતિને, આપ્યું કેવલનાણુ. ૯. જ્ઞાન ગુણે દીવા કર્યાં એ, કાતિક કમલા સાર; પુણ્યે મુક્તિધૂ વર્યાં, વરતી મ‘ગળમાળ. ૧૦. શ્રી મહાવીર જિન (દીપમાલિકા)નું ચૈત્યવંદન.
જય જય શ્રી જિન વમાન, સાવન સમ કાય; સિંહ લંછન સિધ્ધા - રાય, ત્રિશલા સુતભાન. ૧. વરસ બઢાંત્તર આઉ દેહ, કર સત્ત પ્રમાણ; ૠષભાદિક સમ જાસ વંશ, ઇશ્વાકુ સમ જાન. ૨. છઠ્ઠું ભત્ત 'જમ લીએએ, કુંડલગ્રામ સુભ ઠામ; ગણધર અગીયારે સહિત, આવે શિવપુર સ્વામ. ૩. ચૌઢહુ સહસ મુનિ શિષ્ય છત્રીશ સહસ્સ; શ્રમણી શ્રાવક એક લાખ, ગુણુસĚ સહુસ્સે. ૪. તીન લાખ શ્રાવિકા વલી, અધિક સહસ અઢાર; સુર માત...ગ સિદ્ધાયિકા, નીત સાનિધ્યકાર. ૫. એકાકી પાવાપુરીએ, છઠ્ઠુ ભકત સુજાણ; પ્રભુ પહેાતા અમૃત પદે, કરા સંઘ કલ્યાણુ. ૬.
૧૨. શ્રી ઇંદ્રભૂતિ ગગંધરનું ચૈત્યવંદન.
બિરુદ ધરી સર્વાંગનું, જિન પાસે આવે; મધુર વયશું વીરજી, ગૌતમ ખેલાવે. ૧. પચભૂત માંહે થકી, એ ઉપજે ત્રણસે; વેદ્ય અથ' વિપરીતથી, કહેા કેમ ભવ તરશે. ર. દાન કયા ક્રમ ત્રિઠું પડે એ, જાણે તેહુજ છત્ર; જ્ઞાનવિમલ ઘન આત્મા, સુખ ચેતના સદૈવ. ૩.
૧૩. શ્રી અગ્નિભૂતિ ગણધરનું ચૈત્યવંદન.
ક્રમ તણ્ણા સશય ધરી, જિન ચરણે આવે; અગ્નિભૂતિ નામે કરી, તવ તે ખેલાવે. ૧. એક સુખી એક છે દુઃખી, એક કિંકર સ્વામી; પુરુષાત્તમ એકે કરી, કિમ શક્તિ પામી. ૨. કમ તણા પ્રભાવથી એ, સકલ જગત મંડાણુ; જ્ઞાનવિમલથી જાણીયે, વેદારથ સુપ્રમાણ. ૩. ૧૪. શ્રી વાયુભૂતિ ગણધરનું ચૈત્યવંદન.
વાયુભૂતિ ત્રીજો કહ્યો, તસ સશય એહુ; જીવ શરીર બેડુ એક છે, પણ ભિન્ન ન દેહ. ૧. બ્રહ્મજ્ઞાન તપે કરી, આતમ નિ`લ લહીયે; ક્રમ શરીરથી વેગલે, એમ વેદ સહિયે. ૨. જ્ઞાનવિમલ ગુણ ઘન ધણી એ, જડમાં કિમ હાય એક; વીર વયણુથી તે લહ્યો, આણી હૃદય વિવેક. ૩.
૧૫. શ્રી વ્યક્તગણધરનું ચૈત્યવંદન.
પચભૂતને સ`શયી, ચેાથે ગણી વ્યક્ત; ઈંદ્રજાલ પરે જગ કહ્યો, તા કિમ તસ સક્ત, ૧. પૃથ્વિ પાણી દેવતા, ઇમ ભૂતની સત્તા; પણ અધ્યાત્મ ચિત્તને, નહિ તેહની મમતા. ૨. એમ વાદ્વાદ મતે કરી એ, ટાન્શ્યા તસ સદેહ; જ્ઞાનવિમલ જિન ચરણશું, ધરતા અધિક સ્નેહ. ૩.

Page #325

સત્યવદના
૧૬. શ્રી સુધર્માગણધરનું ચૈત્યવંદન,
સાહમ સ્વામીને મને, છે સશય એવે; જે ઈંડાં હાર્ય જેહુવા, પરભવે તે તેવા. ૧. શાલિ થકી શાલિ નીપજે, પશુ ભિન્ન ન થાય; સુણુ ઐહવે નિશ્ચય નથી, એમ કહે જિનરાય. ૨. ગામયથી વીંછી હવે એ; ઇમ વિષે સદેશ પણ હાય; જ્ઞાનવિમલ મતિયું કહે, વેદારથ શુદ્ધ જોય, ૩.
૧૭. શ્રો માંડતગણધરનું ચૈત્યવંદન.
છઠ્ઠો મડિત ખભગા, અંધ મેશ્ ન મને; વ્યાપક વિગુણુ જે આતમા, કિમ રહે છાને. ૧. પણ સાવરણ થકી નહી, કેવલ ચિત્રૂપ; તેહ નિરાવરણી થયે, હાએ જ્ઞાન સરૂપ. ૨. તરણી કિરણ જિમ વાદલે એ, હાય નિસ્તેજ તેજ; જ્ઞાન ગુણે સશય હરી, વીર ચરણે કરે હેજ. ૩.
૧૮. શ્રી મૈાર્ય પુત્ર ગણધરનું ચૈત્યવંદન.
સાતમા મૌરિયપુત્ત જે, કહે દૈત્ર ન દીસે; વેઢ પદે જે ભાખિયા, તિહાં મન નવી હીસે. ૧. યજ્ઞ કરતાં પામીયે, સ્વગ' એ વેદની વાણી; લેાકપાલ ઈંદ્રાદિક, સત્તા તે કેમ જાણી. ૨ ઈમ સદેહુ નિરાકરીએ, વીર વયણુથી તેડુ; જ્ઞાનવિમલ જિતને કહે, હું તુમ પગની ખેહુ. ૩.
૨૦૯
૧૯. શ્રી અપિત ગણધરનું ચૈત્યવંદન.
અકપિત દ્વિજ આઠમા, સંશય છે તેડુને નારક હાયે પરલેાકમાં એ મિથ્યા જનને. ૧. જે દ્વિજશૂસન કરે, તસ નારક સત્તા; દાખી વેદેનને કહે, એ તુજ ઉન્મત્તા. ૨. મેરુ પરે શાશ્વત નહિ એ, પ્રાયિક એહુવી ભાખી; તે સંશય દૂર કર્યાં, જ્ઞાનવિમલ જિન સાખી. ૩.
૨૦. શ્રો અચલભ્રાત ગણધરનું ચૈત્યવદન.
અચલભ્રાતને મન વશ્યા, સશય એક ખાટા; પુણ્ય ૫૫ નવ દેખીયે એ અચરજ મેટા. ૧. પશુ પ્રત્યક્ષ દેખીયે, સુખ દુઃખ ઘણેરાં; ખીજાની પરે દાખીયાં વેદ પદે બùાનેરાં. ૨. સમજાવીને શિષ્ય કર્યાં એ, વીરે આણીનેહ, જ્ઞાનવિમલ પામ્યા થકી, ગુણ પ્રગટ્યા તસ તે. ૩.
૨૧. શ્રી મેના ́ગણધરનું ચૈ-યવંદન.
પરભવના સંદેહ છે, મેતારજ ચિત્તે, ભાખે પ્રભુ તત્ર તેને દાખી બહુ જુગતે. ૧. વિજ્ઞાન ઘન પદ્મ તણેા, એ અથ વિચારે; પરલેકે ગમનાગમે, મન નિશ્ચય ધારે. ૨. પૂર્વા બહુ પરે કહી એ, છેદ્યો સ`શય તાસ; જ્ઞાન વિમલ પ્રભુ વીરને ચરણે થયા
દાસ. ૩.
૨૨. શ્રી પ્રમાસ ગણધરનું ચૈત્યવંદન.
એકાદશમ પ્રભાસ નામ, સય મન ધારે, ભવ નિરવાણુ લહે નહિ, જીવ એણે સ'સાર. ૧. અગ્નિહેાત્ર નિત્યે કરે, અજરામર પામે; વેદારથ ઇમ દાખવી, તસ

Page #326

ક
- સજજન સન્મિત્ર સંશય વાસે. ૨. વીર ચરણને રાગીઓ એ, થયે તેહ તત્કાલ; જ્ઞાન વિમલ જિનવર તણ, આણું વહે નિજ ભાલ. ૩.
૨૩. ચોવીશજિનનું ચિત્યવંદન. નમો આદિ અરિહંત દેવ, દેવન પતિ રાયા જાસ ચરણ અવલબ, ગણાધિપ ગુણ નિજ પાયા, ૧. ધનુષ પંચશત માન, સતકર પરિમિત કાયા; વૃષભ આદિ અરુ અત, મૃગાધિપ ચરણ સુહાયા. ૨. આદિ અંત અરુ મધ્ય, જિન વશ ઈમ થાઈએ; ચિદાનંદ તસ ધ્યાનથી, અવિચલ લીલા પાઈએ, ૩.
૨૪. શ્રી પરમાત્મા ચૈત્યવંદન.
પરમાનંદ પ્રકાશ ભાસ, ભાસિત ભવ કલા; લેકાલેક લેક, નિત એવી લીલા. ૧. ભાવ વિભાવ પણે કરી, જેણે રાખ્યો અલગે; તક પરે પય મેળવી, તેહ થકી નવ વળગે. ૨. તેણી પરે આતમ ભાવને એ, વિમળ કર્યો જેણે પૂર; તે પરમાતમ દેવનું, દિન દિન વધતું નૂર. ૩. નામે તે જગમાં રહ્યા, સ્થાપન પણ તિમહી; દ્રવ્ય ભવ માંહે વસે, પણ ન કળ કિમી. ૪. ભાવ થકી સવી એકરૂપ, ત્રિભુવનમેં ત્રિકાળે; તે પારંગને વંદીએ, વિહું યોગે સ્વભાળે. ૫. પાળે પાવન ગુણ થકી એ, ગ ક્ષેમંકર જેઠા જ્ઞાન વિમલ દર્શન કરી, પુરણ ગુણ મણિ ગેહ. ૬.
જગન્નાથને તે નમું હાથ જોડી, કરું વિનતિ ભકિતશું માન માડીકૃપાનાથ સંસારકું પાર તારે, લહ્યો પુન્યથી આજ દેદાર સારે. ૧. સેહલા મલે રાજ્ય દેવાદિભેગો, પરમ દેહીલે એક તુજ ભકિત ગો; ઘણું કાલથી લો સ્વામી મીઠે, પ્રભુ પારગામી સહુ દુઃખનીઠો. ૨. ચિદાનંદ રૂપી પરબ્રહ્મ વિલા, વિલાસી વિભે ત્યકત કામાગ્નિ કલા ગુણાધાર જોગી શતા અમાઈ, જયત્વ વિભે ભૂતલે સુખદાઈ. ૩. ન દીઠી જેણે તાહરી ગમુદ્રા, પડ્યા રાત દીસે મહા મોહ નિદ્રા, કીસી તાસ હશે ગતિ જ્ઞાન સિંધ, ભમતા ભવે હે જગ જીવ બંધ. ૪. સુધાર્યાદિ તે દર્શન નિત્ય દેખે, ગણું તેને હું વિભે જન્મ લેખે; તદાજ્ઞા વશે જે રહ્યા વિશ્વ માંહે, કરે કમની હાણ પણ એક માંહે. ૫. જિનેશાય નિત્ય પ્રભાતે નમસ્તે, ભવિ ધ્યાન હજો હદય રામસ્તે, સ્તવી દેવના દેવને હર્ષ પૂરે, મુખભેજ ભાલિ ભજે હેજ ઉરે. ૬. કહે દેશના વામી વૈરાગ્ય કેરી, સુણે પર્ષદા બાર બેઠી ભલેરી સુધાભેજધારા સમી તાપ ટાલે, બેહુ બાંધવા સાંભલે એક ઢાલે. ૭. લહેમોક્ષના સુખલીલા અનન્તી વરક્ષાયક જ્ઞાનભાવે લહંતી ચિદા નંદચિત્તે ધરે ધયેય જાણી કહે રામ નિત્યે જિનવાણી. ૮.
- ૨૫ શ્રી. પંચતીર્થનું ત્યવંદન - સુખદાઈ શ્રી આદિજણું, અષ્ટાપદ વદે, ચંપાપુરી શ્રી વાસુપૂજ્ય સુખ પૂનમ

Page #327

-
-
-
-
-
ચિત્યવદને
ચંદે. ૧. ગિરનાર શ્રી નેમિનાથ. સુખ સુરત, કંદે, સમેત શિખ૨ શ્રી પાર્શ્વનાથ, પૂછ મન આણુ દે. ૨. અપાપાનગરી વીરજી કલ્યાણક શુભ નામ; રૂપ વિજય કહે સાહિબ, પાંચે આતમ રામ. ૩.
આજ દેવ અરિહંત નમું, સમરું તારું નામ; જ્યાં જ્યાં પ્રતિમા જિનતણું, ત્યાં ત્યાં કરું પ્રણામ. ૧. શેજે શ્રી આદિ દેવ, નેમ નમું, ગિરનાર; તારંગે શ્રી અજિતનાથ, આબુ ભ જુહાર. ૨. અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપરે, જિન ચેવિશે જોય; મણિમય મૂરતિ માનશું, ભરતે ભરાવી સય. ૩. સમેતશિખર તીરથ વડે, જિહાં વીશે જિન પાય. વૈભારગિરિવર ઉપરે, શ્રી વીર જિનેશ્વર રાય, ૪. માંડવગઢને રાજીઓ, નામે દેવ સુપાસ, રામ કહે જિન સમરતાં, પહોંચે મનની આશ. ૫
ર૬. શ્રી પંચ પરમેષ્ઠિના ગુણનું ચિત્યવંદન. બારગુણ અરિહંત દેવ, પ્રણમી જે ભાવે, સિદ્ધ આઠ ગુણ સમરતાં દુઃખ દેહગ જાવે. ૧. આચારજ ગુણ છત્રીશ, પચવીશ ઉવજઝાય; સત્યાવીશ ગુણ સાધુના, જપતા શિવ સુખ થાય. ૨. અષ્ટોત્તર સય ગુણ મલી, એમ સમરે નવકાર ધીર વિમલ પંડિત તણે, નય પ્રણમે નિત સાર. ૩.
૨૭. વીસ જિનના ભવનું અત્યવંદન. પ્રથમ તીર્થકરતા હુવા, ભવ તેર કહી જે શાંતિતણા ભવ બાર સાર, નવ ભવ નેમ લીજે. ૧. દશ ભવ પાસ જિણુંદના, સત્તાવીશ શ્રી વીર શેષ તીર્થકર વિહુ ભવે, પામ્યા ભવજલ તીર. ૨જિહાંગી સમકિત ફરશી! એ, તિહાંથી ગણીએ તેહ ધીર વિમલ પતિત, જ્ઞાનવિમલ ગુણગેહ. ૩.
૨૮. જિનેશ્વરદેવ દર્શન ફલનું ચયવંદન. પ્રણમી શ્રી ગુરુરાજ આજ, જિનમંદિર કેરે; પુન્ય ભણું કરશું સફલ, જિનવચન ભરે. ૧. દેહરે જાવા મન કરે, ચોથ તણું ફલ પાવે; જિન જુડારવા ઉડતાં છ૬ પિતે અવે, ૨. ૨. જઈશું જિનવર ભણું એ, માગ ચાલતા હવે દ્વાદશ તણું પુન્ય ભક્તિ માલતા. ૩. અર્ધ પંથ જિનવર તો એ, પંદરે ઉપવાસ, દીઠો સ્વામી તણે ભુવન, લહી એ એક માસ. ૪. જિનવર પાસે આવંતા, છમાસી ફૂલ સિદ્ધ, આવ્યા જિનવર બ રણે, વર્ષ તપ ફલ લીધ. ૫. સો વર્ષ ઉપવાસ પુણય, જે પ્રદક્ષિણા દેતાં; સહસ વર્ષ ઉપવાસ પુણ્ય, જે નજરે જતાં. ૬. ફલ ઘણે ફૂલની માલ, પ્રભુ કઠે ઠવતાં પાર ન આવે ગીત નાદ, કેરાં ફલ થતાં. ૭. શિરપૂછ પૂજા કરો એ, સૂર ધૂપ તણે ધૂપ, અક્ષત સાર તે અક્ષય સુખ, દીપ તનુરૂપ. ૮. નિમલ તન મને કરી એ થતાં ઈંદ્ર જગીશ, નાટક ભાવના ભાવતાં, પામે પદવી જગીશ ૯. જિનવરભક્તિ વલી એ, પ્રેમે પ્રકાશી, સુણી શ્રી ગુરુ વયણ સાર, પૂર્વ કષિ ભાખી. ૧૦. અષ્ટ કમને ટાળવા, જિનમંદીર જઈશું, ભેટી ચરણુ ભગવંતના, હવે નિમલ થઈશું. ૧૧. કીર્તિવિજય ઉવજઝાયને, વિનય કહે

Page #328

સજજન સન્મિત્ર
કર જોડ, ફલ હેજે મુજ વિનતિ, જિન સેવાનું કોડ. ૧૨.
- ૨૯ શ્રી પરમાત્મા ચિત્યવંદન.
પરમેશ્વર પરમાતમા, પાવન પરમિ, જય જગગુરૂ દેવાધિદેવ, નયણે મેં દીઠ. ૧. અચળ અકળ અવિકારસાર, કરુણ રસસિંધુ; જગતીજન આધાર એક, નિઃ કારણ બંધુ. ૨. ગુણ અનંત પ્રભુ તાહરાએ, કી મેહી કળ્યા ન જાય; રામપ્રભુ જિનધ્યાન સે, ચિદાનંદ સુખ થાય. ૩.
જય જય શ્રી જિનરાજ આજ, મળીયે મુજ સ્વામી; અવિનાશી અવિકાર સાર, જગ અંતરજામી. ૧. રૂપારૂપી ધમં દેવ, આતમ આરામી ચિદાનંદ ચેતન અચિંત્ય, શિવલીલા પામી. ૨. સિદ્ધબુદ્ધ તુજ વદતા, સકલ સિદ્ધ વર બુદ્ધ, રમે પ્રભુ ધ્યાને કરી, પ્રગટે આતમ રદ્ધ. ૩. કાળ બહુ થાવર ગ્રો, ભમીએ ભવમાંહિ; વિકલૈંદ્રિ એળે ગયો, પણ થિરતા નહિ ક્યાંહિ. ૪. તિરિપ ચેંદ્રિય દેવમાં, વળી કરમે હું આવે; કરી કૂકમ નરકે ગયે, તુમ દરિશન નવિ પા. ૫. એમ અનંત કાળે કરીએ, પામ્યો નર અવતાર; હવે જગ તારક તુહી મળે, ભવજળ પાર ઉતાર. ૬.
તુજ મૂરતિને નિરખવા, મુજ નયણાં તલસે તુજ ગુણ ગણને બોલવા, રસના મુજ હરખે. ૧. કાયા અતિ આનંદ મુજ, તુમ યુગ પદ ફરશે, તો સેવક તાર્યા વિના, કહ કિમ હવે સરસે. ૨. એમ જાણીને સાહિબાએ, એક નજર મોહી જોય; જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ નજરથી, તેહશું જે નવિહોય. ૩.
૩૦ એક સિનેરજિનનું ચિત્યવંદન. સોળે જિનવર શામલા, રાતા ત્રીશ વખાણું; લીલા મરકત મણિ સમા, આડ: ત્રિશે ગુણ ખાણું. ૧. પીળા કંચન વર્ણ સમા, છત્રીશે જિનચંદ, શંખવરણ સોહામણું, પચાશે સુખકંદ. ૨. સર સે જિન વદિયે એ, ઉતકૃષ્ટા સમકાલ; અજિતનાથ વારે હુવા, વદ્દ થઈ ઉજમાલ. ૩. નામ જપતાં જિન તણું દુગતિ દ્વરે જાય; ધ્યાન ધ્યાતાં પરમાત્માનું, પરમ મહોદય થાય. ૪. જિન વર નામે જશ ભલે, સફળ મને રથ સાર; શુદ્ધ પ્રતિતી જિન તણી, શિવ સુખ અનુભવ ધાર. ૫.
- ૩૧ ચોવીશ જિનના વર્ણનું ચિત્યવંદન. પદ્મપ્રભુ ને વાસુપૂજ્ય, દે રાતા કહીએ; ચંદ્રપ્રભુ ને સુવિધિનાથ; દે ઉજજવલ લહીએ. ૧. મલ્લિનાથ ને પાર્શ્વનાથ, દે નીલા નિરખ્યા; મુનિસુવ્રત ને નેમનાથ, દો અંજન સરિખા. ૨. સેળે જિન કચન સમા એ, એવા જિન ચેવસ; ધીરવિમળ પવિતતણ, જ્ઞાનવિમલ કહે શિષ્ય. ૩.

Page #329

૨૮૩
ચૈત્યવંદને
૩૨ ચોવીશ જિનના લંછનનું ચૈત્યવંદન. અષભ લંછન 2ષભ દેવ, અજિત લંછન હાથી, સંભવ લંછન ઘોડલે, શિવપુરનો સાથી. ૧. અભિનંદન લંછન કપિ, ફ્રેંચ લંછન સુમતિ; પદ્ય લંછન પદ્મપ્રભુ, વિશ્વદેવ સુમતિ. ૨. સુપાર્શ્વ લંછન સાથીએ, ચંદ્રપ્રભુ લંછન ચંદ્ર, મગર લંછન સુવિધિ પ્રભુ, શ્રીવચ્છ શીતળ જિર્ણોદ. ૩. લંછન ખડગી શ્રેયાંસને, વાસુપૂજ્યને મહિષ; સૂવર લંછન વિમલદેવ, ભવિયા તે નમે શિષ. ૪. સિંચાણે જિન અનંતને, વાલંછન શ્રીધમ શાંતિ લંછન મુગલો, રાખે ધર્મને મમ. ૫. કુંથુનાથ જિન બોકડે, અરજિન દાવ, મલ્લિકુંભ વખાણીએ, સુવ્રત ક૭૫ વિખ્યાત. ૬. નમિજિનને નીલું કમલ, પામીએ પંકજ માંહિ, શંખ લંછન પ્રભુ ને મછ, દીસે ઉંચે આંહી. ૭. પાર્શ્વનાથને ચરણે સર્પ, નીલ વરણુ શોભિત; સિહ લંછન કંચન તનુ-વર્ધમાન વિખ્યાત. ૮. એણી પરે લંછન ચિંતવીએ, ઓળખીએ જિનરાય, જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ સેવતાં લક્ષમીરતન સૂરિરાય. ૯.
૩૩ શ્રી સિદ્ધ પરમાત્માનું ચિત્યવંદન.
ઉદધિસુતા સુત તાસ રિપુ, વાહન સંસ્થિત બાલ, બાલ જાણે નિજ દીજીએ, વચન વિલાસ રસાલ. ૧. અજ અવિનાશી અકલજે, નિરાકાર નિરાધાર; નિમમ નિર્ભય જે સદા, તાસ ભક્તિ ચિત્તધાર. ૨. જન્મ જરા જાકું નહીં, નહીં શક સંતાપ, સાદિ અનંત સ્થિતિ કરી, સ્થિતિ બંધન રુચિ કાય. ૩. ની જે અંશ રહિતશુચિ, ચરમપિંડ અવગાહ, એક સમય સમણિ એ, અવિચળ થયા શિવનાર, ૪. સમ અસ વિષમાણેકરી, ગુણપર્યાય અનંતક એક એક પરદેશમેં, શક્તિ અજગ મહંત. ૪. રૂપાતીત વ્યતીત મલ, પૂર્ણાનંદી ઈશ, ચિદાનંદ તાકુનમત, વિનય સહિત નિજ શિષ. ૬.
સિદ્ધ સકલ સમર સદા, અવિચલ અવિનાશી; થાશે તે વળી થાય છે, થયા અડકમ વિનાશી. ૧. લેકાલોક પ્રકાશભાસ, કહેવા કેણ સુર; સિદ્ધ બુદ્ધ પારંગત, ગુણથી નહિં અધુર. ૨. અનંતસિદ્ધ એણી પરે નમું એ, વળી અનંત અરિહંત, જ્ઞાન વિમલ ગુણ સંપદા, પામ્યા તે ભગવંત. ૩.
૩૮ બીજનું ચિત્યવંદન દુવિધ ધર્મ જિણે ઉપદિશ્ય, ચોથા અભિનંદન; બીજે જમ્યા તે પ્રભુ, ભવદુઃખ નિકંદન. ૧ દુવિધ ધ્યાન તમે પરિહર, આદરે દોય ધ્યાન; એમ પ્રકાશ્ય સુમતિજિને તે ચવિયા બીજદિન ૨. દેય બંધન રગદ્વેષ, તેહને ભવિ તજીએ; મુજ પરે શીતળજિન કહે, બીજદિન શિવ ભજીએ. ૩. જીવાજીવ પદાર્થનું, કરે નાણું સુજાણ; બીજદિન

Page #330

૨૮૪
સજ્જન સન્મ
વાસુપૂજ્ય પરે, લહેા કેવલનાણુ. ૪. નિશ્ચય નય વ્યવહાર દોય, એકાંત ન ગ્રહીએ; અરર્જિન ખિજદિને ચ્યવી, એમ જિન આગળ કહીયે. ૫. વર્તમાન ચાવીશીએ, એમ જિનકલ્યાણ; બીજદિને ઈ પામિયા, પ્રભુ નાણુ નિર્વાણુ. ૬. એમ અતત ચાવીશીએ હુઆ બહુ કલ્યાણુ; જિન ઉત્તમ પદ્મપદ્યને, નમતાં હૈય સુખ ખાણુ. ૭.
૩૫ જ્ઞાન પંચમીનું ચૈત્યવંદન.
ત્રિગડે બેઠા વીરજિન, ભાખે ભવિજન આગે; ત્રિકરણું ત્રિહ્· લેાકજન, નિસુષ્ણેા મનરાગે. ૧૯ આરાહેા ભલી ભાતસે, પાંચમ અનુમળી; જ્ઞાન આરાધન કારણે, એહુજ તિથિ નિહાળી. ૨. જ્ઞાન વિના પશુસારિખા, જાણે! એણે સંસાર; જ્ઞાનઆાધનથી લડે, શિવપદ્મસુખ શ્રીકાર. ૩. જ્ઞાન રહિત કિરિયા કહી; કાશ કુસુમ ઉપમાન, લેાકાયાકપ્રકાશકર, જ્ઞાન એક પરધાન. ૪. જ્ઞાની શ્વાસેાશ્વાસમાં, કરે કમ'ના છે; પૂ કેડી વરસાં લગે, અજ્ઞાની કરે તેહુ. ૫. દેશઆરાધક ક્રિયા કહી, સ`આરાધક જ્ઞાન; જ્ઞાનતણે! મહુિમા ઘણ્ણા, અ`ગ પાંચમે ભગવાન. હું. પંચ માસ લલ્લુ પંચમી, જાવ જીવ ઉત્કૃષ્ટી; પંચ વરસ પંચ માસની, ૫ંચમી કરો શુમ દૃષ્ટી. ૭. એકાવહિ ૫ચના, કાઉસ્સગ્ગ લેગસ કેરે; ઉજમણું કરેા ભાવશું, ટાળે ભવફેર. ૮. એણિ પેરે પંચમી આરાડીએ એ, આણી ભાવ અપાર; વરદત્ત ગુણુમંજરી પરે, ર‘ગવિજય લહે સાર.
२
શ્રી સૌભાગ્ય પચમી તશેા, સયલ દિવસ શિણગાર; પાંચે જ્ઞાનને પૂછયે, થાય સફલ અવતાર. ૧. સામાયિક સહુ વિષે, નિરવદ્ય પૂજા ત્રિચાર; સુગંધ સુરગ્રાદિક થી, જ્ઞાન ધ્યાન મનેાહાર. ૨. પૂર્વ ક્રિયે ઉત્તર દિશે, પીડ રચી ત્રણુ સાર; પચ વરણુ જિન બિંબને, સ્થાપી જે સુખકાર. ૩. ૫ચ પંચ વસ્તુ મેલવી, પૂજા સામગ્રી દ્વેગ, પંચવરણ કલશા ભરી, હુરીયે દુઃખ ઉપભાગ ૪. યથાશકિત પૂજા કરા, મતિ જ્ઞાનને કાજે; પંચ જ્ઞાનમાં કુરે કહ્યું, શ્રી જિન શાસન રાજે. ૫. સતિશ્રુત વિષ્ણુ હાવે નહિ, અવધિ પ્રમુખ મહાજ્ઞાન; તે માટે મતિ રે કહ્યું, મતિશ્રુતમાં મતિ માન. ૬. ક્ષય ઉપસમ આવરણને, લબ્ધિ હાયે સમ કાલે; સ્વામ્યાદિકથી અભેદ છે, પણ મુખ્ય ઉપચૈાગ કાલે. ૭. લક્ષણુ ભેદે ભેદ છે, કારણ કારજ ચેાગે; મતિ સાધન શ્રુત સાધ્ય છે, કચન કળશ સયેગે. ૮. પરમાતમ પરમેસરુ એ, સિદ્ધ સયલ ભગવાન; મતિ જ્ઞાન પામી કરી, કેવલ લક્ષ્મી નિધાન. ૯.
શ્રી જિન ચઉ નાણી થઇ, શુકલ ધ્યાન અભ્યાસે; અતિશય અતિશય આત્મરૂપ, ક્ષણ ક્ષણ પ્રકાશે. ૧. નિદ્રા સ્વપ્ન જાગર દશા, તે સિને દુરે હાવે; ચેાથી ઉજાગર દશા, તેહના અનુભવ જોવે. ૨. ક્ષપકશ્રેણિ આરાહિયાએ, અપૂર્વ શક્તિ સયેાગે; લડ઼ી ગુણ ઠાગુ' બારમું; તુરીય કષાય વિયેગે. ૩. નાણુ ક્રેસણુ આવરણ મેહ, અતરાય ઘનઘાતી; કમ ટુ ઉચ્છેરીતે, થયા પરમાતમ જીતી, ૪. ય ધમ સત્ર વસ્તુતા, સમયાંતર

Page #331

ચૈત્યવદના
૨૮૫
ઉપયોગ; પ્રથમ વિરોધ પણે ચડે, બીજે સામાન્ય સયેાગ. ૫. સઢિ અનત ભાગે કરીએ દર્શન જ્ઞાન અનેત; ગુજી ઠાણુ' લડી તેરમુ, ભાવ જિણુંદ જયવ ંત, ૬. મૂલ યિડના એક બધ, સત્તા ઉડ્ડયે ચાર; ઉત્તર પડિને એક બધ, તેમ યે રહે ખાયાલ. ૭. સત્તા પ'ચાશી તણીએ, કમ' જેવાં રજી છાર; મન વચ કાયા ચેગ જાસ, અવિચળ અવિકાર. ૮. સયેાગી કેવલી તણી એ, પામી દશાએ વિચરે; અક્ષય કેવલ જ્ઞાનના, વિજય લક્ષ્મી ગુણુ ઉચ્ચર. ૯.
૪
યુગા ધમ તિવાર આવ, આક્રિમ અરિšંત; શાંત્રિકરણ શ્રી શાંતિનાથ, જય કરુગુ!વડત. ૧. નેમિનાથ બાવીશમા, ખાળ થકી બ્રહ્મચારી; પ્રગટ પ્રમાવિ પાર્શ્વદેવ, રત્નત્રય ધારી. ૨. વૃત્તમાન શાસન ધણીએ, વન્દ્વમાન જગદીશ; પાંચે જિનવર પ્રણમતાં, વાધે જગમાંગીશ. ૩. જન્મ કફ્થાણુકપાંચ રૂપ, સેહમપતિ આવે; પંચ વધુ કલશે કરી, સુરિગિર નવરાવે. ૪. ૫'ચ સાખ 'ગુડે, અમૃત સ’ચારે; બાલપણે જિનરાજ કાજ, એમ ભક્તિપુ ધારે. ૫. ૫ચ ધાવ પાલીજતે, જોવન વય પાવે; પાંચ વિષય વિષ વેલી તેાડી, સજમ મન ભાવે. ૬. છઠંડી પચ પ્રમાદ પચ; ઇંદ્રિય ખળ માડી; પંચ મડ઼ાત્રત આદરે, ઇ ધન કોડી. છ. ૫'ચાચાર આરામમાં, પામ્યા પચમ જ્ઞાન; પાંચ દેડ વર્જિત થયા, પંચ Rsસ્વાક્ષર માન. ૮. ૫ચમી ગતિ ભરતાર તાર, પૂરતુ પરમાન; પંચમી તપ આરાધતાં, ક્ષમા વિજય જિનચ'દ, હૂં.
૫
શ્ય'મલવાન સેહામા, શ્રી નેમિ જિનેશ્વર; સમવસરણ બેઠા કહે, ઉપદેશ સેહુંકર. ૧. પંચમી તપ આરાધતાં, લડે પ‘ચમનાગુ, પાંચ વરસ પરંચ માસનેા, એ છે તપરિગ્રામ. જિમવરદત્ત ગુગ્ગુ'જરીએ, આરાધ્યા તપ એડ, જ્ઞાન વિમલ ગુરુ એન કહે, ધન ધન જગમાં તેડું. ૩.
૩૬ અષ્ટમી તિથિનું ચૈત્યવંદન.
૧
મહાશુદ્ધિ આઠમને દિને, વિજયા સુત જાય; તેમ ફાગણુ શુદ આઠમે, સ‘ભવ ચિત્ર આપે. ૧. ચૈતર વની આડમે, જમ્યા ૠષ જિગુ; દીક્ષા પશુ એ હિન લડી, હુબા પ્રથમ મુનિયઇં. ૨, માત્ર શુદ્ધિ આઠમ દિને, આઠ કમ* કર્યાં દૂર અનિત’ઢત :ચોથા પ્રભુ, પામ્યા સુખ ભરપુર. ૩. એડ્ડીજ આઠમ ઉજળી, જન્મ્યા સુમતિ જિષ્ણુ; આડ જાતિ કલો કરી, હુવરાવે, સુર''s. ૪. જન્મ્યા જેઠ વિષે આઠમે, મુનિસુવ્રતસ્વામી; નેમ અષાઢ શુક્ર આડમે અષ્ટમી ગતિ પામિ. ૫. શ્રાવણ વાની આડમે, નિમ જન્મ્યા જગમાગું; તેમ શ્રાવણ શુદ્ધિ આઠમે, પાસજીનું નિર્વાણુ. ૬. ભાદરવા વિદ આઠમ દિને, ચવિધા સ્વામી સુપાસ; જિ · ઉત્તમ પદ પદ્મતે, સેવ્યાથી શિવવાસ: ૭,

Page #332

સજજન સન્મિત્ર
આઠ ત્રિગુણ (૨૪) જિનવરતણી, નિત્ય કીજે સેવા, વહાલી મુજમન અતિ ઘણી, જેમ ગજ મનરેવા. ૧. પ્રતિહારજ આઠશું, ઠકુરાઈ છાજે, આઠે મંગળ આગળ, જેહને વળી રાજે. ૨, ભાંજે ભય આઠમેટકા એ, આઠ કમ કરે દૂર, આઠમ દિન આરાધતાં, જ્ઞાનવિમલ ભરપુર. ૩.
૩૭ મિાન એકાદશીનું ચિત્યવંદન
શાસનનાયકવીરજી, પ્રભુ કેવલ પાયે; સંઘ ચતુર્વિધ સ્થાપવા, મહસેનવના આયે. ૧. માધવ સિત એકાદશી, સોમલ દ્વિજ યજ્ઞ; ઈંદ્રભૂતિઆદે મળ્યા; એકાદશી વિજ્ઞ. ૨. એકાદશસે ચઉ ગુણે, તેનો પરિવાર વેદસરથ અવળે કરે, મન અભિમાન અપાર. ૩. જીવાદિકસંશય હરી, એકાદશ ગણધાર; વિરે સ્થાપ્યા વંદીએ, જિનશાસન જયકાર. ૪. મલિજન્મ અર મલિલ પાસ, વર ચરણવિલાસી, રાષભ અજિત સુમતિ નમિ, મલિ ઘનઘાતિવિનાશી. ૫. પદ્મપ્રભ શિવવાસ પાસ, ભવભવના તેડી; એકાદશીદિન આપણું, અદ્ધિ સઘળી જે.ડી. ૬. દશ ક્ષેત્રે તિહુ કાળનાં, ત્રણસેં કલ્યાણ વર્ષ અગ્યાર એકાદશી, આરાધો વર નાણ. ૭. અગીઆર અંગ લખાવીએ, એકાદશ પાઠાં; પંજણી ઠવણું વીંટણું, મસી કાગળ કાઠાં. ૮. અગિયાર અગ્રત છાંડવા એ, વહ પહિમા અગિયાર ખિમાવિજય જિનશાસને, સફળ કરે અવતાર. ૯
- શીવનાયક જગ જ, વર્ધમાન જગ ઇશ; આતમહિતને કારણે, પ્રણમું પરમ મુનીશ. ૧. ખટ પરવી જેણે વર્ણવી, તેમાં અધિકી જેહ; એકાદશી સમ કે નહી, આરાધો ગુણ ગેહ. ૨. માગસર સુદ એકાદશી, આરાધે શિવલાસ, કલ્યાણક નેવું જિનતણુ, એક સે ને પચાસ. ૩. મહાયશ સર્વાનુભૂતિ, શ્રીધર નમિ મલિ અરનાથ;
વયંપ્રભ દેવકૃત ઉદય, મલિયા શિવપુર સાથ. ૪. અકલક શુભંકર સુપ્રતાપ, શ્રદ્ધાન્દ્ર ગુણ ગાંગીક સાંપ્રત મુનિ વિશિષ્ઠ જિન, પામ્યા પુન્યની નીક. ૫. સુમદુ વ્યકત કલાસત, અરણ્ય પેગ અમેગ; પરમ સુધારતિ નિકસે તેમ, પામ્યા શિવસાગ. ૬. સર્વાથ હરિભદ્ર મગધાધિપ, પ્રયચ્છ અક્ષોભ મલયસિંહ દિનરૂક ધનદ પૌષધ તથા, જપતાં સફથી જિહ. ૭ પ્રલંબ ચરિત્ર નિધિ પ્રશમરાજિત, સ્વામિ વિપરીત પ્રસાદ અઘટિત બ્રણેન્દ્ર રુષભચંદ્ર, સમર્થ શિવ આસ્વાદ. ૮. દયાંત અભિનંદન રનેશનાથ, રયામકે મરુદેવ અતિ પાશ્વ નંદિષેણ વ્રતધર નિર્વાણુ તથા, થાયે શિવસુખ આશ. ૯. સ દય ત્રિવિક્રમ નરસિહ, ક્ષેમત સેલેષિવ કામનાથ; મુનિનાથ ચન્દાહ દિલોદિત્ય મવિયે શિવપુર સાથ ૧૦. અષ્ટાદ્ધિક વણિક ઉદયનાથ, તમે કદ સાયકાલ ખેમંત; નિર્વાણુ રવિરાજ પ્રથમ, નમતાં દુખનો અંત. ૧૧. પુરૂરવાસ અવબોધ વિકમેંદ્ર; સીત હરદેવ નકકેશ, મહામગેન્દ્ર અશેચિત ધર્મો, સંભારે નામ નિવેશ. ૧૨.

Page #333

૨૭
ચૈત્યવંદને અશ્વવંદ કુટલિક વર્ધમાન, નંદિકેશ ધમચન્દ્ર વિવેક કલાપક વિરામ અરણનાથ, સમય ગુણ અનેક. ૧૩. ત્રણે પદે ત્રણ વીશીઓ, પદે પદે કેઠે જાણ; ચોથા પદમાં ભાવના, આરાધે ગુણખાન. ૧૪. દેસે કલ્યાણકત, ગુણને એ મને હાર; ચિત્ત આણીને આદર, જિમ પામે ભવપાર. ૧૫. કળશ-જિનવર ગુણ માલા, પુન્યની એ પ્રનાલા; જે શિવસુખ રસાલા; પામિયે સુવિશાલા. ૧૬. જિન ઉત્તમ ગુણજે, પાદ તેહના નમીજે, નિજરૂપ સમરીજે, શિવલમી વરીજે. ૧૭
૩૮ નવપદ ચિત્યવંદન
શ્રી સિદ્ધચક્ર આરાધતાં, સુખ સંપત્તિ લહીએ; સુરતને સુરમણિથકી, અધિકજ મહિમા કહીએ. ૧. અષ્ટકમહાણિ કરી, શિવમંદિર રહીએ; વિધિ શુ નવપદ ધ્યાનથી, પાતિક સવિ દમીએ. ૨. સિદ્ધચક જે સેવ, એકમના નર નાર; મનવાંછિત ફળ પામશે, તે ત્રિભુવન મોજાર. ૩. અંગદેશ ચંપાપુરી, તસ કે ભૂપાલ, મયણા સાથે તપ તપે, તે કુંવર શ્રી પાલ. ૪. સિદ્ધચક્રજીના હવણ થકી, જસ નાઠાગ; તક્ષણ ત્યાંથી તે લહે, શિવસુખ સંજોગ. ૫. સાતસે કોઢી હતા, હુવા નિગી જેહ, સેવન વાને ઝળહળે, જેની નિરુપમ દેહ. ૬. તેણે કારણે તમે ભવિજને, પ્રહ ઉઠી ભક્ત, આસો માસ ચૈત્ર થકી, આરાધો જુગતે. ૭. સિદ્ધચક ત્રણ કાલના, વંદે વળી દેવ; પડિકમાણું કરી ઉભય કાલ, જિનવર મુનિ સેવ. ૮. નવપદ ધ્યાન હદે ધ, પતિપાળે ભવિ ! શીવ; નવપદે આંબિલ તપ તપે, જેમ હેય લીલમ લીલ. ૯. પહેલે પદ અરિહંતને, નિત્ય કીજે ધ્યાન; બી પદ વળી સિદ્ધને, કરીએ ગુણગ્રામ. ૧૦. આચારજ ત્રીજે પદે, જપતાં જયજયકાર; ચોથે પદ ઉવજઝાયના, ગુણ ગાઉ ઉદાર. ૧૧. સરવ સાધુ વંદુ સહી, અઢીદ્વીપમાં જેહ; પંચમ પદમાં તે સહી, ધરજે ધરી સસ્નેહ. ૧૨.
જે ધરિ સિરિઅરિહંતમૂલદપીડાઈટઠિઓ, સિદ્ધસૂરિ.ઉવજઝાય-સાહુચિહું પાસ ગરિડિઓ સણ-નાણુ-ચરિત્તરવહિ પડિસાહા-સુન્દરો, તરફખરસરવચ્ચલદ્ધિગુરુપયદલદુબરે, ઉસિપાલ જખજબિણી પમુકુસુમેહિં અલંકિએ, સો સિદ્ધચકક ગુરુકપતરુ અહિ મનવંછિયફલ દિઓ. ૧.
ઉપસન્નાણમહમયાણ, સપાડિહેરાસણસંઠિયાણું, ઉસણ|દિયસજજણાવ્યું, નમો નમો ઉ સયા જિણાયું. ૧. સિ દ્વાણમાદરમાલયાણું, નમો નમેણુતચઉક્તયાણુ, સૂરણ દૂરી કકકુગ્રહાણું, નમો નમો સૂરસપહાણું. ૨. સુત્તથવિથાણતમ્પ રાણું, નમે નમે વાયગ કુજરાણું: સાહણ સંસાહિઅસંજમણું, નમે નમે સુદ્ધદયાદમાણું, ૩. જિયુત્તતત્તે લખણસ નમે નમે નિમ્પલસણુસ્સ; અજ્ઞાણસંમેહતમે. હરસ, નમે નમે નાણદિવાયરસ. ૪. આરહિયખડિસક્રિઅર્સ, નમે નમે સંજમ

Page #334

Re
સજ્જન સન્મિત્ર વીરિયસ, કમ્મ માલણકુ જરય્સ, નમે નમેા વિતવાભરમ્સ. ૫. ઈય નવપસિદ્ધ' લદ્ધિવિજજાસમિદ્ધ, પયડિયસુરવર્ગ તિરેડ્ડાસમગ્ગ, દિસઈસુરસાર ખે.ણિપીઢાવચાર, તિજયવિજયચ, સિદ્ધચક્ક નમામિ. ૬.
૪
સકળ મ‘ગળ પરમ કમળા, કેલિ મ‘જુલ મંદિર'; ભવકોટિસ`ચિત પાપનાશન,નમા નવપદ જયકર. ૧. અરિહંત સિદ્ધ સૂરીશ વાચક, સાધુઃશન સુખકર, વર જ્ઞાનપદ ચારિત્ર તપ એ, નમેા નવપદ જયકર', ૨. શ્રીપાળ રાજા શરીર સાજા, સેવતાં નવપદ વર જગમાંહિ ગાજા કીતિ ભાજા, નમે નવપદ જયકર, ૩. શ્રી સિદ્ધચક્ર પસાય સંકટ, આપદા નાસે સવે; વળી વિસ્તરે સુખ મનાવાંછિત, નમા નવપદ જયકર. ૪. આંબિલ નવ દિન દેવવ`દ્યન, ત્રણ ટક નિરંતર; એવાર પડિકમણાં પલેત્રણ, નમા નવ પદ જયકર`. ૫. ત્રણ કાળ ભાવે પૂજીએ, ભવતારક' તીથંકર; તિમ ગુણુ` દાય હજાર ગણીએ, નમે નવપદ જયકર. ૬. વિધિસહિત મન વચન કાયા, વશ કરી આરપીએ; ત૫ વર્ષ સાડાચાર નવપદ્મ, શુદ્ધસાધન સાધીએ. ૭. ગઇ કષ્ટ સૂરે શમ' પૂરે, યક્ષ વિમલેશ્વરવર, શ્રી સિદ્ધ ચક્ર પ્રતાપ જાણી, વિજય વિલસે સુખભર' ૮.
૫
ય
જીયત રંગાર જણે સુનાગે, સર્પાડિ ઘેરાઈ સયપહાણે; સદેહ સદેહ રય' હરતે, ઝાએઢ નિચ્ચ પિજિણેહિ તે. ૧. ૬ઠુઠુ કમ્માવરણપમુકકે, અનત નાણાઇ સીરી ચક્કે; સમગ્ર લેગગ પયપ્રસિધે, ઝએડ નિચ્ચ' પિ મ સિધે. ૨. ન ત' સુહ· દે! પીયા ન માષા, જતૢિતિ જીવાણીઠુ સૂરીપાયા; તમ્હા હુ તે ચૈત્ર સયા મહેડુ, જ મુખ્ સુખ્ખાઈ લડુ. લહેડ. ૩. સુત્તથ સંવેગ મયસ્સુ એણું, સ.ખીર નીરામય વિસુએણું; પીણુતિ જે તે ઉવઝાય રાએ, ઝાએ નિચ્ચ ર્ષિ ક્યપસાએ, ૪. ખતે ય દતે ય સુત્રુત્તિ ગુત્ત, મુત્તે પસતે ગુણ જોગજીતે; ગયખમાએ ગય મેહુ માયે, ઝાએહુ નિચ્ચ' મુણિરાય પાએ. પ. જ ધ્રુવ છક્કાય સુસદ્ધાણું, ત. દસણુ સવ્વ શુષુપહાણું; કુગ્ગાહિ વાહી ઉયતિ જેણ, જહા વિષેણુ રસાયણેણું. ૬. નાણુ પહાણું નય ચક્ક સિધ્ધ, તત્તાત્ર ખાદ્ગીય પસિદ્ધ'; ધરેહ ચિત્તાવસએ કુરંત, માણિ દિવેાવ્‘ તમે! હરત'. ૭ સુસવર મેડ નિરે ુ સાર, પ‘ચપયાર' વિગયાઈ ચાર; મુàાત્તરાગેષુ ગુણે પિત્ત, પાલેડુ નિચ્ચ પિ હું સચ્ચરિત્ત. ૮. બજ્રજી તદ્ઘાતિર લેય મેય, કયાય દુસેય કુકમ લેય; દુખ ખયથ કય પાત્ર નાસ, તત્ર તવેડા ગમિય' નિરાસ. ૯
દ
પહેલે પદ્મ અરિહુ તના, ગુણ ગાઉં નિત્યે; ખીરે સિદ્ધ તણા ઘણા, સમરા એક ચિત્તે ૧. આચારજ ત્રીજે પદે, પ્રભુમા બિ ુ કર જોડી; નમિયે શ્રી ઉવજઝાયને, ચે.થે મદ મે ડી. ૨. પંચમ પદ સ་સાધુનું, નમતાં ન આા લાજ; એ પરમેષ્ઠિ પચને, ધ્યાને અવિચળ શજ. ૩. ૬'સણુ શ"કાર્તિક રહિત, પદ છઠ્ઠો ધારા; સવ' નાણુપદ સાતમે, ક્ષણ એક ન

Page #335

ચૈત્યવંદને વિચારો. ૪. ચારિત્ર ચોખ્ખું ચિત્તથી, પદ અષ્ટમ જાપયે, સકળ ભેદ બિચ દાન ફળ, ત૫ નવમે તપિયે. ૫. એ સિદ્ધચક્ર આરાધતાં, પૂરે વંછિત કોડ, સુમતિવિજય કવિરાયને, રામ કહે કર જોડ.૬.
૩૮ શ્રી દોવાળીનું ચિત્યવંદન.
શ્રી સિદ્ધારથ૫ કુલ તિ, ત્રિશલા જશ માત; હરિ લંછન તનુ સાત હાથ, મહિમા વિખ્યાત. ૧. ત્રીસ વરસ ગ્રહવાસ છડી, લીયે સંયમ ભાર; બાર વરસ છઘસ્થ માન, લહી કેવલ સાર. ૨. ત્રીસ વરસ એમ સવિ મલી એ, બહેત્તર આપ્યું પ્રમાણ; દીવાલી દિન શિવ ગયા, કહે નય તેહ ગુણખાણુ. ૩.
મગધ દેશ પાવાપુરી, વીર પ્રભુજી પધાર્યા, સોળ પહોર દિયે દેશના, ભવિક જીવ તમે તાર્યા. ૧. અઢાર ભેદ ભાવે ભણી, અમૃત જેવી વાણું, દેશના દેતા રયણીએ, પરણ્યા શિવરાણી. ૨. ઉઠો રાય દીવા કરે, અજુવાળે દીન એહ આસો માસે કાતિકી, દીવાળી દિન એહ. ૩. મેરુ થકી ઈદ્ર આવીયા, લેઈ હાથમાં દી; મેરૈયા તે કારણે, લેક કહે ચીરંજીવો. ૪. કલ્યાણક કર્યા જેણે, ગરાણુ જે ગણશે; જાપ જપે જિનરાજનું, સૌ પુસ્તક નમશે. ૫. પહિલે દિન ગૌતમ નમું, પામ્યા કેવલજ્ઞાન; બાર સાહસ ગરણું ગણે, તેથી કોડ કલ્યાણ. ૬. સુર નર વંદુ નિર્મળા, ગૌતમને આપે; આચારજ પદ્ધી થયા, સૌ સાખે સ્થાપ. ૭. જવાર પટેરાં તે કારણે, લેકાંતિક વ્યવહાર બેને ભાઈ જમાડી, નંદિવર્ધન સાર. ૮. ભાવડ બીજ તિહાં થઈ વરે જાણ્યું સાર; નયવિમલ સુખ સંપદા, મેરુ શિખર ઉવજઝાય. ૯૦
૩૯ શ્રી પર્યુષણ ચૈત્યવંદન.
પર્વ પયુંષણ ગુણ નીલે, નવ કહ૫ વિહાર; ચાર માસાન્તર થીર રહે, એવી જ અર્થ ઉદાર. ૧. આષાઢ સુદ ચઉદશ થકી, સંવત્સરી પચાસ; મુનિવર દિન સિત્તેરમે, પડિકકમતાં ચૌમાસ. ૨. શ્રાવક પણ સમતા ધરી, કરે ગુરુના બહુમાન; કલ્પસૂત્ર સુવિહિત મુખે, સાંભળે એક તાન. ૩. જિનવર ચૈત્ય જુહારીયે, ગુરુભક્તિ વિશાલ પ્રાયે અષ્ટ ભવાંતરે, વરીયે શિવ વરમાલ. ૪. દર્પણથી નિજ રૂપને, જુવે સુદષ્ટિ રૂ૫; દર્પણ અનુભવ અપણે, જ્ઞાન રમણ મુનિ ભૂપ. ૫. આતમ સ્વરૂપ વિલેકતાં એ, પ્રગટયા મિત્ર સ્વભાવ; રાય ઉદાયી ખામણાં, પર્વ પર્યુષણ દાવ. ૬. નવ વખાણ પૂજી સુણે શુકલ ચતુથી સીમા પંચમી દિને વાંચે સુણે, હેય વિરોધી નિયમો. ૭. એ નહી પ પંચમી, સવ સમાણી ચેથે; ભવ ભીરુ મુનિ માનશે, ભાખ્યું અરિહા નાથ. ૮. શ્રત કેવલી વયણ સુણ, લહી માનવ અવતાર શ્રી શુભવીરને શાસને, પામ્યા જયજયકાર. ૯.
નવ ચોમાસી તપ ક્યાં, ત્રણ માસી તેય, દોય અા માસી કક્ષ, તામ દેઢ

Page #336

૨૯૦
સજ્જન સામત્ર
માસી દોય. ૧. બહેાંત્તરે પાસક્ષમણ કર્યાં, માસક્ષમણ કર્યાં ખાર; એ માસી તપ આદર્યાં, ખાર અર્જુમ તપ સાર. ૨. ખમાસી એક તેમ કર્યાં, પણ ન ઉગુ ખટ્યાસ; ખસે ઓગણત્રીસ છટ્ઠભલા, દીક્ષા દિન એક ખાસ. ૩. ભદ્ર પ્રતિમા હાય તીમ, પારણુ દિન જાસ; દ્રવ્યાહાર પાન કર્યાં, ત્રણશે આગણપચાસ. ૪. છદ્મસ્થ એણી પરે રહ્યા, સહ્યા પરિષદ્ધ ઘેર; શુકલ ધ્યાન અનલે કરી, ખાળ્યાં કમ કઠોર. ૫. શુકલ ધ્યાન અંતર રહ્યા એ, પામ્યા કેવલના; પદ્મવિજય કહે પ્રણમતાં, લહીએ નિત્ય કલ્યાણુ. ૬. ૪૦ શ્રો વી! સ્થનક તપનું ચૈત્યવંદન.
પહેલે પદ અરિહંત નમું, ખીજે સવ' દ્ધિ, ત્રીજે પ્રવચન મન ધરા, આચાય સિદ્ધ. ૧. નમા થેરાણું પાંચમે, પાઠક પદ છઠે; નમે લાએ સવ્વ સાહૂણં, જે છે ગુણુ રિŕ. ૨. નમેા નાણુસ આડમે, દન મન ભાવે. વિનય કરી ગુણવતને ચારિત્ર પદ ધ્યાવે. ૩. નમેા ખ'ભત્રય ધારિણ', તેરમે ક્રિયા જાણુ; નમા તવસ ચૌદમે, ગાયમ નમે જિણાણું. ૪. સયમ જ્ઞાન, સુઅસને એ, નમા તિર્થંક્સ જાણી જિન ઉત્તમ પદ પદ્મને, નમતાં હૈય સુખખાણી. ૫.
૪૧ શ્રી વમાન તપનું ચૈત્યવંદન.
વધ`માન જિન ઉપદ્મિશે, વધમાન તપ સાર; કરવા વિધિ જોગે સદા, કિડન કમ' સંહાર, ૧. એકેકુ આંબિલ વધે, યાવત્ શત પિરમાણુ; સાધિક ચૌદે વ માં પૂરણ ગુણમણિ ખાણું. ૨. તપ મ`દિરની ઉપરે એ, શેલે શિખર સમાન; ધરત્ન તપસ્યા કરી, પામેા પદ નિર્વાણુ. ૩.
૪૨ શ્રી રૅહિણી તપનું ચૈ-યવંદન.
રાહિણી તપ આરાધીએ, શ્રી શ્રીવાસુપૂજ્ય; દુઃખ દેહગ કરે ટળે, પૂજક હાયે પૂજ્ય પહેલાં કીજે વાસક્ષેપ, પ્રડુ ઉડીને પ્રેમે; મધ્યાન્હ કરી ધેાતીઆ, મન વચ કાય પ્રેમે ૨. અષ્ટ પ્રકારની ત્રિરચિએ, પૂજા નૃત્ય વાજિંત્ર; ભાવે ભાવના ભાત્રિએ, કીજે જન્મ પવિત્ર ૩ ત્રિતુ' કાળે લકં ધૂપ દીપ, પ્રભુ આગળ કીજે; જિનવર કેરી ક્તિશુ, અવિચલ સુખ લીજે, ૪ જિનત્રર પૂલ જિન સ્તવન, જિનના કીજે જાપ, નલર પદને ધ્યાઇએ, જિમ નાવે સંતાપ. ૫. કાડ કે ડ લ લીજીએ, ઉત્તર ઉત્તર ભેદ; માન કહે ઈશુ વિધ કરે, જિમ હોય ભવનેા છેદ. ૬.
શ્રી છન્નુ જિન ચૈત્યવંદન
ઢાળ પહેલી
કંવલનાણિ શ્રી નિરવાણી, સાગર મહુજસ વિમલતે જાણી; સર્વાનુભૂતિ શ્રીધર ગુગુખાણી, દત્ત દામેાદર વંઢા પ્રાણી. ૧. સુતેજ સ્વામી મુનિસુવ્રત જાણી, સુમતિને શિવગતિ પાંચમ નાણી; અસ્તાગ નનિયર અનિલ તે જાણી, જશેધર સેવેા મનમાંડે આણી ૨. કુંતાથ જપતાં નિવડાવે હ્રાણી, ધમીસર પામ્યા શિવપુર રાણી; શુદ્ધમતિ શિવર સ્પંદન ઠાણી, સમતિના ગુણ ગાએ ઇંદ્રાણી ૩. વાચક મૂલા કહે ઉગતે ભાણી, સ્તવન ભશે.

Page #337

ચૈત્યવંદને જિમ થાઓ નાણી; એ ચોવિસી નિત્ય નિય ગાણી, મુક્તિ તણાં, સુખ લે. પ્રાણી. ૪.
ઢાળ બીજી આદિ અજિત જરે, સંભવ અભિનંદન ભણું; શ્રી સુમતિજ રે, પદ્મપ્રભુજીના ગુણ થયું, શ્રી સુપારસ રે, ચંદ્રપ્રમ જિન જાણીએ સુવિધિ શીતલ રે, શ્રેયાંસ હરખે વખાણીએ. ૧. ગુટક ખંજવખાણી એ શ્રી વાસુપૂજ્ય, વિમલ અન‘ત ધમ-શાંતિ એ, કુંથુ અરમલિ મુનિસુવ્રત, નમિ નેમિ થાઉ ચિત્ત એક શૂર ધીર પાશ્વ વિર, વતમાને જિનવરા, કર જોડી વાચક ભણે મૂલા, સ્વામી સેવક સુખકરા. ૨.
ઢાળ ત્રીજી પદ્મનાભ સુરદેવ, સુપાર્શ્વ સ્વયંપ્રમ હેઈ સર્વાનુભૂતિ દેવસુત, ઉદય પેઢાલ જ જોઇ. ૧. પિટિલ સ-કીતિ મુનિસુવ્રત અમમ નિકષાય; નિ પુલાયક નિમમ, ચિત્રગુપ્ત વંદુપાય. ૨. સમધિ સુસંવર જશોધર વિજય મલદેવ, અનતવીરજ ભદ્રકૃત, તેની કીજે સેવ. ૩. અનાગત જિનવર હશે તેહના નામ; ભણે વાચકમૂલા, તેહને કરું પ્રણામ. ૪.
ઢાળ ચેથી આ મહાવિદેહ પંચ મઝાર, પ્રત્યેકે જિન ચાર સીમધર જુગમંધર બાહ, સુબાહુ એ મુખકાર. ૧. સુજાત સ્વયંપ્રભસ્વામી, રાષભાનન લેહુ નામી; અનંત વરિય દેવ, સુરપ્રભ કરું એ સેવ. ૨. વિશાલ વજીધર સાડ, ચંદ્રાનન ચંદ્રબાહુ ભુયંગ ઈશ્વર ગાઉં, નેમિ પ્રભુચિત્ત એ લાઉં. ૩. વીરસેન ડાભદ્ર વંદુ, દેવજ સા દીઠે આનંદુ; અજિતવીરિય વંદન, શાશ્વત ભ ચંદ્રાનન. ૪, વર્ધમાન વારિણું ઇશ, એ હુઆ જિન ચોવીશ; એવા છનું એ જિનવર, વાચકમૂલા કહે સુખકર.
૪૩ શ્રી પદ્મવિજયજી કૃત ચેત્યવંદન ચોવીશી.
૧. શ્રી કષભ જિન ચૈત્યવંદન આદિ દેવ અલસર વિનીતાને રાય; નાભિરાયા કુલ મંડ, મરુદેવી માય. ૧. પાંચશે ધનુષની દેહડી એ, પ્રભુ પરમ દયાલ ચોરાશી લખ પૂર્વનું, જસ આયુ સુવિશાલ. ૨. વૃષભ લછનજિન વૃષધ એ, ઉત્તમ ગુણમણિ ખાણ; તસપદપ સેવન થકી, લહીએ અવિચલ ઠાણ. ૩.
- ૨. શ્રી અજિતનાથ ચૈત્યવંદન. અજિતનાથ પ્રભુ અવતર્યો, વિનીતાનો સ્વામી, જિતશત્ર વિજયા તણે, નંદન શિવ ગામી. ૧. તેર લાખ પૂરવતણું, પાલ્ય જિણે આય; ગજ લછન છન નહિં, પ્રણમે સુર રાય. ૨. સાડા ચારશે ધનુષની એ, જિનવર ઉત્તમ દેહ પાદ પ તસ પ્રણમીએ જિમ લહીયે શિવ ગેહ. ૩,
૩ શ્રી સંભવનાથ ચિત્યવંદન. સાવથ્થી નયરી ધણી, શ્રી સંભવનાથ જિતારી નૃપ નંદન, ચલવે શિવ સાથ ૧. સેના નંદન ચંદને, પૂજે નવ અંગે ચારશે ધનુષનું દેહમાન, પ્રણમુમન રગે.

Page #338

૨૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર
૨. સાઠ લાખ પૂરવ તણું એ, જિનવર ઉત્તમ આય; તુરંગ લંછન પદ પદ્મને, નમતાં સુખ થાય. ૩.
૪. શ્રી આભનદન ચૈત્યવદન.
નંદન સંવર રાયના; ચેાથા અભિનદન; કપિ લછન વદન કરી, ભવ દુઃખ નિકદન, ૧. સિદ્ધારથ જસ માવડી, સિદ્ધારથ જિન રાય; સાડા ત્રણસે ધનુષ માન, સુંદર જસ કાય. ૨. વિનીતા વાસી વદીયે એ, આયુ લખ પચાસ; પૂરવ તસ પદ પદ્મને, નમતાં શિવપુર વાસ. ૩.
૫. શ્રી સુમતિનાથ ચૈત્યવદન.
સુમતિનાથ સુહકરૂ, કૌશલ્યા જસ નગરી, મેઘરાય માઁગલા તણેા, નંદન જિત વયરી. ૧. ક્રૌચ લંછન જિન રાજિયા, ત્રણસેં ધનુષની દેહ; ચાલીસ લાખ પૂરવ તણું, આયુ અતિ ગુણગૃહ. ૨. સુમતિ ગુણે કરી જે ભર્યાં એ, ત† સંસાર અગાધ; તમ પદ્મ પદ્મ સેવા થકી, લહેા સુખ અવ્યાબાધ. ૩.
૬. શ્રી પદ્મપ્રભુ ચૈત્યવદન
કાસ`ખી પુર રાજિયે, ધર નરપતિ રાય; પદ્મપ્રભ પ્રભુતા મયી; સુસિમા જસ માય. ૧. ત્રીસ લાખ પૂરવ તણું, જિન આયુ પાલિ; ધનુષ અઢીસે દેહુડી, સર્વિ કને ટાલી, ૨. પદ્મ લંછન પરમેશ્વરૢ એ, જિન પ૪ પદ્મની સેવ; પદ્મવિજય કહે કીજીએ, ભિવ જન સહું નિત્યમેવ. ૩.
૭. શ્રી સુપા નાથ ચૈત્યવદન
શ્રી સુપાસ જિણુંદ પાશ, ટાલ્યા ભવ કેરા; પૃથિવી માતાને ઉરે, જાયે નાથ હુમેરા. ૧. પ્રતિષ્ઠિત સુત સુંદરૂ, વાણુારસી રાય; વીશ લાખ પૂરવ તણું, પ્રભુજીનું આય. ૨. ધનુષ ખશે જિન ક્રેડી, સ્વસ્તિક લછન સાર; પદ પદ્મ જસ રાજતા, તાર
તાર ભવતાર. ૩.
૮. શ્રી ચ’દ્રપ્રભ ચૈત્યવ‘દન
લખમણા માતા જનમીયા, મહુસેન જસ તાય; ઉડુપતિ લછનીપત, ચંદ્રપુરીના રાય. ૧. દશ લાખ પૂરવ આઉભું, દોઢસા ધનુષની દેહ; સુરનરપતિ સેવા કરે, ધરતા અતિ સસનેહુ. ૨. ચંદ્રપ્રભ જિન આઠમા એ, ઉત્તમ પદ દાતાર; પદ્મવિજય કહે પ્રણમીયે, મુજ પ્રભુ પાર ઉતાર. ૩.
૯. શ્રી સુવિધિનાથ ચૈત્યવદન.
સુવિધિનાથ નવમા નમુ, સુગ્રીવ જસ તાત; મગર લાંછન ચરણે નમુ, રામા રૂડી માત. ૧. આયુ બે લાખ પૂરવ તણું, શત ધનુષની કાય; કાકી નયરી ધણી, પ્રણમું પ્રભુ પાય. ૨. ઉત્તમ વિધિ જેહુથી લડ઼ા એ, તેણે સુવિધિ જિન નામ, નમતાં તસ પદ્મ પદ્મને, લહીયે શાશ્વત ધામ. ૩.
૧૦. શ્રી શીતલનાથ ચૈત્યવદન.
ના પૂણ્ય ષને, શ્રી શીવાવનામ, શા ભરિ તણું, ચઢવે શિવ

Page #339

ચૈિત્યવંદને
સાથ. ૧. લાખ પૂરવનું આઉખું, નેવું ધનુષ પ્રમાણુ કાયા માયા ટાલીને, લા પંચમ નાણ. ૨. શ્રીવત્સ લંછન સુંદર એ, પદ્મ પદ રહે જાસ; તે જિનની સેવા થકી, લહીયે લીલ વિલાસ. ૩.
૧૧. શ્રી શ્રેયાંસ જિન ચૈત્યવંદન શ્રી શ્રેયાંસ અગ્યારમા, વિષ્ણુ પ તાય, વિષ્ણુ માતા જેહની, એંશી ધનુષની કાય. ૧. વરસ રાશી લાખનું, પાલ્યું જેણે આય; ખગી લછન પદક જે, સિંહપુરીને રાય. ૨. રાજ્ય તજી દીક્ષા વરી એ, જિનવર ઉત્તમ જ્ઞાન, પામ્યા તસ ૫૦ પાને, નમતાં અવિચલ થાન. ૩.
૧૨. શ્રી વાસુપૂજ્ય ચિત્યવંદન. વાસવ વિદિત વાસુપૂજ્ય, ચંપાપુરી તામ; વાસુપૂજ્ય કુલચંદ્રમા, માતા જ્યા નામ. ૧. મહિષ લંછન જિન બારમા, સિત્તેર ધનુષ પ્રમાણ; કાયા આયું વરસ વલી, બહોતેર લાખ વખાણ ૨. સંઘ ચતુવિધ થાપિને એ, જિન ઉત્તમ મહારાય; તસ મુખ પદ્મ વચન સુણી, પરમાનંદી થાય. ૩.'
૧૩. શ્રી વિમલનાથ ચૈત્યવંદન. કપિલપુર વિમલ પ્રભુ, શ્યામા માત મલ્હાર, કૃતવર્મા નૃ૫ કુલ નભે, ઉગામ દિનકાર. ૧. લંછન રાજે વરહનું, સાઠ ધનુષની કાય; સાઠ લાખ વરસા તણું, આયુ સુખ સમુદાય. ૨. વિમલ વિમલ પોતે થયા એ, સેવક વિમલ કરેહ; તુજ પદ પદ્મ વિમલ પ્રત્યે, એવું ધરી સ સનેહ. ૩.
૧૪. શ્રી અનંતનાથ ચૈત્યવંદન. અન‘ત અનંત ગુણ આગ, અયોધ્યાવાસી; સિંહસેન નૃપ નંદનો, થયો પાપ નિકાસી. ૧. સુજસા માતા જનમિયે, ત્રીસ લાખ ઉદાર વરસ આઉખું પાલીયું, જિનવર જ્યકાર. ૨. લંછન સીંચાણ તણું એ, કાયા ધનુષ પચાસ; જિન પદ પત્ર નમ્યા થકી, લહિયે સહજ વિલાસ. ૩.
૧૫. શ્રી ધર્મનાથ ચૈત્યવંદન. - ભાનુનંદન ધર્મનાથ, સુત્રતા ભલી માત; વજ લંછન વજિ નમે, ત્રણ ભુવન વિખ્યાત. ૧. દશ લાખ વરસનું આઉખું, વપુ ધનુ પસતાલીશ; રત્નપુરીને રાજી, જગમાં જાસ જગીશ. ૨. ધમ મારગ જિનવર કહીયે, ઉત્તમ જનો આધાર તેણે તુજ પાદ પવ તણી, સેવા કરુ નિરધાર. ૩.
૧૬. શ્રી શાંતિનાથ ચૈત્યવંદન. શાંતિ જિનેસર સેલમા, અચિર સુત વ વિશ્વસેન કુલ નભમણિ, ભવિ જન સુખ કંદે. ૧. મૃગ લંછન જિન આઉખું, લાખ વરસ પ્રમાણુ હથ્થિણુઉર નયરી ધણી, પ્રભુજી ગુણ મણિ ખાણ. ૨. ચાલીશ ધનુષની દેહડી એ, સમ ચરિસ સંડાણ વહન પ ર્યું ચદલે, દીઠે પરમ કલ્યાણ. ૩.

Page #340

૨૯૪
સજન સભ્યત્ર ૧૭. શ્રી કુંથુનાથ ચૈત્યવંદન. કુંથુનાથ કામિત દવે, ગજપુર રાય; સિરિ માતા ઉરે અવતર્યો, સુર નરપતિ તાય. ૧. કાયા પાંત્રીશ ધનુની, લંછન જસ છાગ; કેવલજ્ઞાનાદિક ગુણ, પ્રમે ધરી રાગ. ૨. સહસ ૫ ચાણું વરસનું એ, પાલી ઉત્તમ આય; પદ્મવિજય કહે પ્રભુમીયે, ભાવે શ્રી જિનરાય. ૩.
૧૮. શ્રી અરનાથ ચૈત્યવંદન. નાગપુરે અર જિનવ, સુદર્શન નુ૫ નદ; દેવી માતા જનમીયે, ભવિ જન સુખકંદ. ૧. લંછન નંદાવત્તનું, કાયા ધનુષ ત્રાશ; સહસ ચારાશી વરષનું, આયુ જાસ જગીશ. ૨. અરજ અજર અજ જિનવરુ એ, પામ્યા ઉત્તમ ઠાણું; તસ પદ પ આલબતાં, લહીયે પદ નિરવાણું. ૩.
૧૯. શ્રી મલિજિન ચિત્યવંદન. મલ્લિનાથ ઓગણીશમા, જસ મિથિલાનયરી; પ્રભાવતી જશ માવડી, ટાલે કમ વયરી. ૧. તાત શ્રી કુંભ નરેસરુ, ધનુષ પચવીશની કય; લંછન કલશ મંગલ કરું, નિર્મમ નિરમાય. ૨. વરસ પંચાવન સાહસનું એ, જિનવર ઉત્તમ આય; પદ્યવિજય કહે તેહને, નમતાં શિવ સુખ થાય. ૩.
૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રત જિન ચૈત્યવંદન. | મુનિસુવ્રત જિન વીશમા, કચ્છપનું લંછન; પદ્મા માતા જેહની, સુમિત્ર નૃપ નંદન. ૧. રાજગૃહી નગરી ધણી, વિશ ધનુષ શરીર કમ નિકાચિત રેણુત્રજ, ઉદ્દામ સમીર. ૨. ત્રીશ હજાર વરસ તણું એ, પાલી આયુ ઉદાર, પદ્મવિજય કહે શિવ લહ્યા, શાશ્વત સુખ નિરધાર. ૩.
- ૨૧. શ્રી નમિજિન ચૈત્યવંદન. મિથિલાનયરી રાજ, વિમા સુત સાચે; વિજયરાય સુત છેડીને, અવરા મત રાશે. ૧. નીલ કમલ લઇન ભલું, પન્નર ધનુષની દેહ નમિ જિનવરનું હતું, ગુણ ગણ મણિ ગેહ. ૨. દશ હજાર વરસ તણું એ, પાળ્યું પરગટ આય; પદ્મવિજય કહે પુણ્યથી, નમિયે તે જિનરાય. ૩.
૨૨. શ્રી નેમિનાથ ચૈત્યવંદન. - નેમિનાથ બાવીશમા, શિવાદેવી માય; સમુદ્રવિજય પૃથ્વી પતિ, જે પ્રભુના તાય. ૧. દશ ધનુષની દેહડી, આયુ વરસ હજાર; શખ લંછન ધર સ્વામીજી, તજી રાજુલા નાર. ૨. શૌરીપુર નયરી ભલી એ, બ્રહ્મચારી ભગવાન જિન ઉત્તમ પદ પદ્મને, નમતાં અવિચલ થાન. ૩.
ર૩. શ્રી પાર્શ્વજિન ચૈત્યવંદન. આસ પૂરે પ્રભુ પાસજી, ગેડે ભવ પાશ; વામ માતા જનમિયે, અહી લંછન જાસ. ૧. અશ્વસેન સુત સુખકરુ, નવ હાથની કાયા; કાશી દેશ વાણુરસી, પુણ્ય પ્રભુ આમ, ૨. એકસો વરસનું આઉખું એ, પલી પાશ્વ કુમાર, પા કહે મુકતે ગયા,

Page #341

ચૈત્યવદના
નમતાં સુખ નિરધાર. ૩.
૨૪. શ્રી વધ માનસ્વામિ ચૈત્યવદન.
સિદ્ધાર્થ સુત વ‘દિયે, ત્રિશલાને જાયા; ક્ષત્રિયકુંડમાં અવતર્યાં, સુર નરપતિ ગાયા. ૧. મૃગપતિ લછન પાઉલે, સાત હાથની કાય; બહેાંત્તેર વરસનું આઉભું, વીર જિનેશ્વર રાય. ૨. ખિમાવિજય જિનરાયના એ, ઉત્તમ ગુણ અવદાત; સાત ખેલથી વણુબ્યા, પદ્મવિજય વિખ્યાત. ૩.
૨૯૫
જૈનાચાય શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસરિ કૃત ચૈત્યવંદન ચાવીશી. ૧. શ્રી ઋષભદેવ ચૈત્યવ'દન,
આદિનાથ અરિહંત જિન, ઋષભદેવ જયકારી; સંધ ચતુર્વિધ તીને, સ્થાપ્યું જગ સુખકારી. ૧. પરમેશ્વર પરમાતમા, તનુયોગે સાકાર; અષ્ટકમ દૂર કર્યાં', નિરાકાર નિર્ધાર. ૨. સાકારી અરિહુંતજી એ, નિરાકારથી સિદ્ધ; બુદ્ધિસાગર ધ્યાવતાં, પ્રગટે આતમઋદ્ધિ. ૩. ૨. શ્રી અજિતનાથ ચૈત્યવંદન.
અજિત અજિતપદ્મ આપતા, ભવ્યજીવને જેડ, પુરુષાર્થને ભાખતા, હેતુ મુખ્ય છે તેઙ. ૧. જડપરિણામી યત્નથી, જડસાથે છે અન્ય; શુદ્ધાત્મિકપરિણામના, પુરુષાથે નહિ બન્ધ. ૨. પુરુષાથ શિરામણું એ, સહજયોગ શિરદાર; શુદ્ધાતમ ઉપયાગ છે,
અજિત થવા નિર્ધાર. ૩.
૩, શ્રી સ’ભવનાથ ચૈત્યવંદન,
સ‘ભવિઝનને સેવતાં, સભતી નિજ ઋદ્ધિ; ક્ષાયિક નવ લબ્ધિ મળે, થતી આત્મની શુદ્ધિ. ૧. ઘાતીકમ'ના નાશથી, અર્જુન પદવી પામ્યા; આધિ વ્યાધિ ઉપાધિને, તુજ ધ્યાનારા વામ્યા. ૨. આતમા તે પરમાતમા એ, વ્યક્તિભાવે કરવા; સભવર્જિન ઉપયેગથી, ક્ષણ ક્ષણુ દિલમાં મરવા. ૩.
૪. શ્રી અતિન`દન ચૈત્યવદન.
માહ્યાંતર અતિશય ધણી, અભિનદન જિનરાજ; પ્રભુ ગુણગણને પામવા, અંતરમાં બહુ દાઝ. ૧. પ્રભુ ગુણુ વરવા ભક્તિ છે, સાધ્ય એજ મન ધરવું; ઘટાટોપ શે ગુણુ વિના, ગુણ પ્રાપ્તિમાં મરવું. ર. પ્રભુગુણુ પાતામાં છતા એ, આવિર્ભાવને કાજે; અભિ નનને વંદતાં, પ્રકટ ગુણા છા. ૩.
૫. શ્રી સુમતિનાથ ચૈત્યવદન.
સુમતિનાથ પ`ચમ પ્રભુ, સુમતિના દાતાર; સત્ર'વિશ્વનાયક વિભુ, અર્હિત અવતાર. ૧. સાત્ત્વિકગુણુની શક્તિથી, માહ્યપ્રભુતા ધારી; ચિદાનંદ પ્રભુતા ભલી, આંતર નિત્ય છે પ્યારી. ૨. તુજમાં મનને ધારીને એ, નિઃસગી થાનાર; કમ કરે પણ નહીં કરે, તુજ ભક્તા નરનાર. ૩.
૬. શ્રી પદ્મપ્રભુ ચૈત્યવ‘દન,
નવધા ભક્તિથી ખરી, પદ્મપ્રભુની સેવા; સેવામાં મેવા રહ્યા, આપ અને જિનદેવા. ૧. નવધા ભક્તિમાં પ્રભુ, પ્રગટપણે પરખાતા; આઠ કમ` પડદા હેઠે, સ્વય' પ્રભુ સમજાતા. ૨,

Page #342

રજન સન્મિત્ર પપ્રભુને ધ્યાવતાં એ પૂણું સમાધિ થાય; હદય પદ્યમાં પ્રકટતા, આત્મપ્રભુજી જણાય. ૩.
૭. શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચૈત્યવંદન, સુપાર્શ્વનાથ છે સાતમા, તીર્થંકર જિનરાજા પાસે પ્રભુ સુપાશ્વતે, આતમ જગનો રાજા. ૧. આતમમાં પ્રભુ પાસ છે, બાહિર મૂખ શેળે. અંતરમાં પ્રભુ ધ્યાનથી, જ્ઞાની ભક્ત છે. ૨. દ્રવ્યભાવથી વંદીએ એ, થાઈજે પ્રભુ પાસ; એકવાર પામ્યા પછી, ટળે નહીં વિશ્વાસ. ૩.
૮. શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચૈત્યવંદન. અનંત ચંદ્રની તિથી, અનંત જ્ઞાનની તક ચંદ્રપ્રભુ પ્રણમું સ્તવું, કરતા જગ ઉદ્યોત. ૧. અસંખ્ય ચંદ્રો ભાનુઓ, ઈનો જેને ધ્યાય; પરબ્રહ્મ ચંદ્રપ્રભુ, જગમાં સત્ય સહાય. ૨. શુદ્ધ પ્રેમથી વદતાં એ, અસંખ્ય ચંદ્રને નાથ; બુદ્ધિસાગર આતમા, ટાળે પુગલ સાથ. ૩.
૯. શ્રી સુવિધિનાથ ચૈત્યવંદન. સુવિધિનાથ સુવિધિ દિયે, આત્મશુદ્ધિનાં હેત; શ્રાવક સાધુ ધમ બે, તેના સહુ સંકેત. ૧ દ્રવ્ય–ભાવ વ્યવહાર ને, નિશ્ચય સુવિધિ બેશ; જૈનધર્મની જાણતાં, કરતાં રહે ન કલેશ. ૨. શુદ્ધાતમ પરિણામમાં એક સર્વસુવિધિ સમાય; આતમ સુવિધિનાથ ચૈ ચિદાનંદમય થાય. ૩.
૧૦. શ્રી શીતલનાથ ચૈત્યવંદન. આત્મિક ધમની શુદ્ધતા, કરીને શીતલનાથ; સર્વ લેક શીતલ કરો, સાચા શિવપુર સાથ. ૧. ધર્મ સુવિધિ આદરી, શીતલ થયા જિનેન્દ્ર, સમતાથી શીતલ પ્રભુ, આતમ વય મહેન્દ્ર. ૨. સમતા શીતલતા થકી એ, શીતલ પ્રભુ થવાય; બુદ્ધિસાગર આતમા, પૂર્ણાનંદ સુહાય. ૩.
૧૧. શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચૈત્યવંદન, સવ ભાવ કે વર્યા, શ્રી શ્રેયાંસ જિનદ; આત્મશીલતા ધારીને, ટાળ્યા મેહના ફંદ. ૧. ઉપશમ ક્ષપશમ અને, ક્ષાયિક ભાવે જેહ; સત્ય શ્રેયને પામતે, વયં શ્રેયાંસ જ તેહ. ૨. શ્રી શ્રેયાંસ પ્રભુસ એ, નિજ આતમને કરવા વદો થા ભવિજના, ધરે ન જડની પરવા. ૩.
૧૨. શ્રી વાસુપૂજ્ય ચૈત્યવંદન. ક્ષાયિક લબ્ધિશ્રેયથી, વાસુપૂજ્ય જિનદેવ; થયા હૃદયમાં જાણીને, કરે પ્રભુની સેવ. ૧. ચિદાનંદ વસતા વય, વિશ્વપૂજ્ય જિનરાજ વાસુપૂજ્ય નિજ આતમા, કરશે સાધી કાજ. ૨. પ્રભુમય શૈ પ્રભુ સેવતાં એ, સ્વયં પ્રભુ જિન થાય; અનંત કેવલજ્ઞાનની તિ ત સુહાય. ૩.
૧૩. શ્રી વમલનાથ ચૈત્યવંદન, આત્મિક સિદ્ધિ આઠ જે, આઠ વસુના ભેગી; આત્મવસુ પ્રગટાવીને, નિર્મલ થયા અગી. ૧. કરી વિમલ નિજ આતમા, થયા વિમલ જિનરાજ; પ્રભુ પેટે નિજ

Page #343

પત્યવાદને
- મલ. વિમલ, કરવી એ છે કાજ. ૨. આત્મવિમલતા જે કરે એ, સ્વયં વિમલ તે થાય; વિમલ પ્રભુ આલંબને, વિમલપણું પ્રગટાય. ૩.
૧૪. શ્રી અનંતનાથ ચૈત્યવંદન, વિમલામા કરીને પ્રભુ, થયા અનંત જિનેશ; અનંત જતિમય વિભુ, નહીં રાગ ને . ૧. અનંત જીવન જ્ઞાનમય, આનંદ સહજ સ્વભાવે; દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાલથી, ભાવથી સચ સુડાવે. ૨. અનત રત્નત્રયી વર્યા એ, અનંત જિનવર દેવ બુદ્ધિસાગર ભાવથી, કરવી ભક્તિ સેવ. ૩.
૧૫. શ્રી ધર્મનાથ ચૈત્યવંદન. પન્નરમા શ્રી ધર્મનાથ, વ ૬ હર્ષોલ્લાસે; અનંત આ તમ ભાબિયે, કેવલજ્ઞાન પ્રકાશે. ૧. આત્મધર્મ છે આમમાં, જડમાં જડના ધર્મો, વસ્તુસ્વભાવે ધમ છે, સમજી ટાળે ક. ૨. ચિદાનંદ ધનંજ ખરો એ, ધમ ન તે જડમાં આત્મવિણ જડ વિષયમાં, મળે ન આનંદ કયાંયે. ૩.
૧૬. શ્રી શાંતિનાથ ચૈત્યવંદન. દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રથી, સાચી શાંતિ થાવે, શાંતિનાથ શાંતિ વયાં, રત્નત્રયી સવભાવે. ૧. તિભાવ નિજ શાંતિનો, આવિર્ભાવ જે થાય; શુદ્ધાતમ શાંતિ પ્રભુ, સ્વયં મુક્તિ પદ પાય. ૨. બાહ્ય શાંતિનો અંત છે એ, આતમ શાંતિ અનંત અનુભવે જે આત્મમાં, પ્રભુપદ પામે સંત. ૩.
૧૭ શ્રી કુંથુનાથ ચિત્યવદન.. શુદ્ર સવભાવે શાંતિને, પામ્યા કુથ જિનદ; કુંથુનાથ નિજ આતમા સમજે નહિ મતિમંદ. ૧. મનની ગતિ કુંઠિત થતાં, વૈકુંઠ મુક્તિ પાસે ક્રોધાદિક દૂર કરી, વતે કa.સે. ૨. બહિરદષ્ટિ ત્યાગથી, આતમદટિયોગે, કુંથુનાથ ધાવ સદા, નિજના નિજ ઉપયેગે. ૩.
૧૮. શ્રી અરનાથ ચૈત્યવંદન. રાગદ્વવારિ હણી, થયા અરિહંત જેહ; અર જિનેશ્વર વદતાં, કમ રહે નહીં રહે. ૧. આતમના ઉપયોગથી, રાગદ્વેષ ન હોય; સવ કાર્ય કરતાં થઇ, કમ બંધ નહીં જોય. ૨. આત્મજ્ઞાન પ્રકાશથી એ,મિથ્યાતમ પલટાય; બુદ્ધિસાગર આત્મમાં, સહુ શક્તિ પ્રગટાય. ૩.
૧૯. શ્રી મલિવનાથ ચૈત્યવંદન, મલ્લ બની ભવરણવિષે, જીત્યા રાગ ને દ્વેષ, મહિલા પ્રભુ તેથી થયા, ટાળ્યા સર્વે શ. ૧. રાગદ્વેષ ન જેહને, પરમાતમ તે જાણ; દેહ છતાં વૈદેહી તે, કેવલી છે ભગવાન. ૨. મહિલનાથ પ્રભુ ધ્યાને એ, ભાવમāતા પામી; કામ કરે પ્રારબ્ધથી, બની અંતર નિષ્કામી. ૩.
૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રત ચૈત્યવંદન. ભાવ મુનિસુવ્રતપણું, પ્રગટાવીને જેહ; મુનિસુવ્રત પ્રભુ જિન થયા, વંદુ તે ગુણગેહ. ૧. ભાવિકભાવે આત્મમાં, શાયિક લબ્ધિ ધારી મુનિસુવ્રતને વંદતાં, રહે ન જડની થારી ૨. મુનિસુવ્રતપણું આત્મમાં એ, જાણી પામે ભવ્ય રુનિસુવ્રત જિન ઉપદિશે,
તે

Page #344

-
-
-
એવું નિજ કાવ્ય. ૩.
૨૧ શ્રી નમિનાથ ચૈત્યવંદન. આતમમાં પ્રણમી પ્રભુ, થયા નમિ જિનરાજ નમવું ઉપશમ ક્ષાવિક, ઉપશમે સુખકા જ. ૧. નમ્યા ન જે તે ભવ ભગ્યા, નમી લહ્યા ગુણગ્રંદ, નમિ પ્રભુએ ભાખિયું, સેવા છે સુખ કંદ. ૨. આતમમાં પ્રણમી રહી એ, સવયં નમિ ઘટ જવે; ધ્યાનસમાધિ ગથી, આત્મશક્તિ નહી ખવે. ૩.
૨૨. શ્રી નેમિનાથ ચૈત્યવંદન. - બ વીશમા શ્રી નેમિનાથ, ઘોર બ્રહ્મત્રત ધારી શક્તિ અનતી જેડની, ત્રણ ભુવન સુખકારી. ૧. ઈ- ચન્દ્ર નાગેન્દ્રને, વાસુદેવ સર્વ કવતિયે નેમિને, સેવે રૂડી અગ. ૨ કૃણાદિક ભક્તો ઘણા એ, જેની સેવા સારેક એવા પરમેશ્વર વિભુ, સેવંતાં સુખ ભારે. ૩.
૨૩. શ્રી પાર્શ્વનાથ ચૈત્યવંદન. પાર્શ્વનાથ પાસે પ્રમુ, આતમ જ્ઞાનથી દેખે; જડવણ આતમ ભાનથી, પ્રગટ પ્રભુ નિજ પેખે. ૧. જલધિમાં તારો યથા, ખેલે વેચ્છાભાવે, તથા જ્ઞાની જડ વસ્તુમાં, ખેલે જ્ઞાન સ્વભાવે. ૨. પંચ વર્ણની માટીને. ખાઈ બને છે ત; શેખની પિઠે જ્ઞાની બહુ, નિઃસ ગી સંકેત. ૩. દેખે અજ્ઞની ડિર, અંતર દેખે કાની. જ્ઞાનીના પરિણામની, સાક્ષી કેવલજ્ઞાની. ૪. જ્ઞાનીને સહુ આસો -સંવર રૂપ થાય; સંવર પણ અજ્ઞાનીને, આસવ હેતુ સુહાય. ૫. પાશ્વ પ્રભુએ ઉપદિશ્ય એ, જ્ઞાન અજ્ઞાનને ભેદ; બુદ્ધિસાગર આત્મામાં, જ્ઞાનીને નહીં ખેદ. ૬.
૨૪. શ્રી મહાવીર ચૈત્યવંદન. પ્રભુ મહાવીર જગધણી, પરમેશ્વર જિનાજ, શ્રદ્ધા ભક્તિ જ્ઞાનથી, સાયં સેવક કાજ. ૧. કાલ સ્વભાવ ને નિયતિ, કમં ને ઉદ્યમ જાણ, પંચ કારણે કાર્યની સિદ્ધિ કથી પ્રમાણ. ૨. પુરુ થે તેમાં કહ્યા. કાર્યરિદ્ધિ કરનાર; શુ કામા મહાવીર જિન, વંદુવાર હજાર. ૩. મહાવીર દળાવતાંએ, મહાવીર આપે આપ; બુદ્ધિસાગર વીરની, સાચી અંતર છાપ. ૪. ૪૫. ઉપાધ્યાય શ્રી ક્ષમાલ્ય છ પ્રણીત શ્રી ચિ. વંદન વંશતકા.
૧. શ્રી ત્રાભ જિનેન્દ્ર ચિત્યવંદનમુ.
(શાર્દૂલ વિક્રીડિત- છન્દઃ) સભયાનતમવિનિજ વરબ્રાજિ ગણુ મૌલિપ્રભા, સંમિશ્રાવરુણદીપ્તિશે ચિરણાવ્યેજ દ્વયઃ સર્વદા સર્વજ્ઞ પુરુષોત્તમ સુચરિતે ધર્માનાં પ્રાણીનાં ભવાદભૂફિવિભૂતયે મુનિ પતિ શ્રી ભિસૂનુજિન. ૧. સદુપચિતા સદૈવ દધતા પ્રૌઢબત પશ્ચિ, થેનાજ્ઞાનતમવિતાનમખિલવિક્ષિપ્તમઃ ક્ષમ; શ્રીશd જયપૂર્વશૈલશિખર ભાવાનિભાસયન, ભવ્યાજહિ સ એ જતુ શ્રીમદેવપ્રભુ ૨. એ વિજ્ઞાનમયે જગત્રયગુરુ સવલોકાઃ શ્રિત, સિદ્ધિન વૃતા સમાજનતા યમ નતિ તવને,

Page #345

ચૈત્યવદના
૨૯૯
ચક્રમન્ત્યાહુતિંગ તા મતિમતાં સ્ત્રવ સૈન્ય વચા, યસ્મિન્ વિશ્વગુણુાસ્તમવ સુતાં વન્દે ચુગાદીશ્વરમ્. ૩.
૨. શ્રી અજિતનાથજિનેન્દ્ર ચૈત્યવ ંદનમ્ ( માલિની છન્દ: )
સકલસુખસમૃદ્ધિ સ્ય પાદારબિન્દે, વિલસતિ ગુરતા ભકતરાજીવ નિત્યમ્ ઃ ત્રિભુવનજનમન્યઃ શાન્તનુઽભિરમઃ સ જયતિ જિનરાજસ્તુ તાર તીથે. ૧. પ્રભાતિ કિલ ભગા યસ્ય તિવ ણુ નેન, બ્યપગતદુરિૌદ્યઃ પ્રાપ્તમેદપ્ર‘ચઃ, નિજ બલજિતરાગદ્વેષ વિકૃષિ, તત્રિતગોત્ર તીનાથ નામ ૨. નરપિતજિતશાવ...શરનાકરેન્દઃ, સુરતિ મુખ્ય કિન્નોઃ સમચ્ય†; ઢિનપતિવિ લેાકે પાસ્તમે!હાન્ધકારા, જિનપતિરજિતેશઃ પાતુ માં પુણ્યસ્મૃતિ: ૩,
૩. શ્રી સભવનાથજિતેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ્ (સ્ત્રગ્ધરા છંદઃ)
યદ્સયસનચિતા: પ્રચુરતરમવભ્રાન્તિમુક્તા મનુષ્યાઃ, સજાતાઃ સાધુભાવાલસિતનેિજગુણાન્ચેષિણ: સઘ એવ; સ શ્રીમાન્ સભવેશઃ પ્રશમરસમા વિશ્વવિશ્વાપ કર્યાં, સદ્ભમાં દ્વિીપ્તિઃ પરમપદકૃતે સેવ્યતાં ભવ્યàકઃ. ૧. શુધ્યાનેકેનેજ્વલમિનશિયનસ્વચ્છતાવાદભુતેત, સ્વમાદાનૃત્ય વૃત્ત શિષઇનિગમ ક કપ્રપંચમ્ નીરÄ દૂર વિશ્વા પ્રકૃતિમુષગતા નિવિકલ્પવરૂપઃ સેવ્યસ્ત શ્યોઽસૌ જગતિ જિનપતિવીતરાગઃ સદૈવ. ૨. વાર્ષી વિદ્યોતિરત્નપ્રકર ધ્રુવ પરિભ્રજતે સČકાલે, મિન્નિ શેષદેષવ્યપગમવિશકે શ્રી જિતારેસ્તનૂજે; દુષ્પાપા દુઃસત્ત્વઃ સ્ફુટગુગુનિકરઃ શુદ્ધબુદ્ધિક્ષમાદિઃ, કલ્યાણુશ્રીનિવાસઃ સ ભક્તિ વતાઽભ્યચર્ચાનીયા ન દેવામ્ . ૩.
૪. શ્રી અભિનદનજિનેન્દ્ર ચૈત્યવદનમ્, (ક્રુલિમ્નિત' છન્દ:)
વિશૠશરસે મસમાનનઃ, કમલકામલચારુવિલેાચનઃ શુચિગુણુઃ સુતરામસિનન્દન, જય તેિમ લાંચિતભૂવતઃ ૧. જગતિ કાન્તહુરીશ્વરલાંછિત-ક્રમસરરુહ ! ભૂરિકૃપાનિધે ! મમ સમીહિતસિદ્ધિવિધાયક', ત્યદર' કમપીડુ ન તકયે, ૨. પ્રવરસ`વર ! સાઁવરભૂતે સ્તનય ! નીતિવિચક્ષગુ! તે પદમ, શરગુપ્તનુ જિનેશ! નિરન્તર, રુચિરમક્તિયુક્તિભૃા મમ. ૩.
૫. શ્રી સુમતિના જનેન્દ્ર ચૈત્યવ'દનમૂ (ઉપેન્દ્રવજ્રા ઇન્દ: )
સુવણ વધુ રણા સવાં, મનેાવન મે સુમતિબ*લીયાન્, ગતસ્તતા દુષ્ટ દૃષ્ટિરાગ-દ્વિપેન્દ્ર! મંત્ર સ્થિતિ:ત્ર કાર્યા. ૧. જિનેશ્વર મેઘનરેન્દ્રસૂનુ- ને પમા ગતિ માનસે મે; અડે ગુરુદ્રેષ ુતાશન' વા-મસૌ શમ' નૃતિ સઘ એવ. ૨. તિઃ સુર' જ દુમુલ્યે!, સમદુરારીગપરિઅહેન, સમૃદ્ધિસતાં સુમતિસિનો, મને રમ સ્વામૃિતા અદીયન કે

Page #346

૩૦૦
૬. શ્રી પદ્મપ્રભજનેન્દ્ર ચેત્યવદનમ્ ( ભૂજંગપ્રયાત છ૪: )
ઉદારપ્રભામણ્ડલૈાંસમાનઃ, કૃતાણ્યન્તદુર્માંન્તદોષાપમાન:; સુસીમા જ ! શ્રીપતિદેવદેવત, સદા મે મુઇડલ્યચ'નીયસ્ત્વમેવ. ૧. યદ્રીય મનઃપઙ્ગજ નિત્યમેવ, ત્વયાડ'કૃત ધ્યેયરૂપેણુ દેવ !; પ્રધાનસ્વરૂપ તમેવાઽતિપુણ્ય, જગન્નાથ ! જાનામિ લેકે સુધન્યમ્. ૨. અતેડધીશ! પદ્મપ્રભાઽનન્તધામ, સમરામિ પ્રકામ તવૈવા નામ; મનોવાંછિતાથ'પ્રદ ચેગિગમ્ય', યથા ચક્રવાકેા વેર્ધામરમ્યમ્, ૩.
૭. શ્રી સુપાદ્ધનાથજિનેન્દ્ર ચૈત્યવદનમ્. ( ત્રાટક છન્દ: )
સજ્જન સન્મિત્ર
જયવન્તમનન્તગુણનિ મૃત', પૃથિવીસુતમભુત પમૃતમ; નિજવીય*વિનિજિતકમખલ, સુરકેોટિસમાશ્રિતપત્કમલમ્. ૧. નિરુપાધિકનિમ લસૌખ્યનિધિ, પરિજિ’વિશ્વદુરન્તવિધિમ્ ; ભવવારિધેિ પરપામિત, પરમાવલચેતનયેાન્ગિલિતમ્ . ૨. કલધૌતસુવણુ શરીરધર, શુભપાર્શ્વ સુપાર્શ્વ જિનપ્રવરમ્, વિનયાઽવનત: પ્રણમામિ સદા હૃદયાદ્ભવભૂતિરપ્રમુદ્દા. ૩. ૮. શ્રી ચન્દ્રપ્રભજિનેન્દ્ર ચૈત્યવ‘દનમ્
( વંશસ્થ ઈન્દ્રઃ )
અનન્તકાન્તિપ્રકરેણુ ચારુણા, કલાધિપેનાશ્રિતમાત્મસામ્યત; જિનેન્દ્ર ! ચન્દ્રપ્રભ! દેવમુત્તમ, ભવન્તમેવાત્મહિત' વિભાવયે. ૧. ઉદારચારિત્રનિષે! જગત્પ્રèા !, તવાનનામ્સેાજવિલાકનેન મે; વ્યથા સમસ્તાઽસ્તમિતે ક્રિત' સુખ, યથા તમિસ્રા નમક તેજસા. ૨. સદેવસ’સેવનતત્પરે જને, ભવન્તિ સર્વે'ડિપે સુરા: સુષ્ટય:; સમગ્રàાકે સમુચિત્તવૃત્તિના, ચૈવ સાતમતા નમેાડતુ તે. ૩.
૯. શ્રી સુવધિનાથજિનેન્દ્ર ચૈત્યવ‘દનમ્ (વસંતતિલકા છન્દઃ )
ત્રિશ્વાભિવન્થ મકરાંતિપાદપદ્મ !' સુગ્રીવજાત ! જિનપુંગવ ! શાન્તિસ્રા ! ભવ્યામતારણપરાત્તમયાનપાત્ર!, માં તારયસ્વ ભવવારિનિધેવિ'રુપાત્. ૧. નિઃશેષદોષવિગમાલવમાક્ષમાગ, ભવ્યાઃ શ્રયન્તિ ભવદાશ્રયતા મુનીન્દ્ર !; સ'સેવિતઃ સુરમણિ દુધા જનાનાં, કિં નામને ભવતિ કામિતસિદ્ધિકારી ? ૨. વિજ્ઞ' કૃપારસબિંધિ સુવિધે ! સ્વયંભૂ મા ભવનમિતિ જ્ઞપયામિ તાવત્; દેવાધિદેવ ! તવ દશનવલલેડ', શશ્ચંદ્ ભવ મિ ભુવનેશ ! તથા વિધહિં ૩.
૧૦. શ્રી શીતન જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમૂ (શાર્દૂ'લવિક્રીડિત છે ૬: )
કાણાંકુરવધ ને જ લધર' સર્વાંગિસ‘પત્કર', વિશ્વવ્યાપિયશઃકલાપકલિત ધ્રુવચલીલાશ્રિતમ્, દાડુક્ષિસમૃદ્વ હથોાણીપતેનન્દન', શ્રીમન્સૂરુતબદિરે જિનવર વન્દે . મનુ' શીતલમ્ વિશ્વજ્ઞાનદ્ધિસિદ્ધિ પદીહેતુપ્રબંધ વધતુ ભવ્યાનાં વણવિરક્ત- -
.

Page #347

ચત્યવાદને
૩૧ મનનાં ચેતઃ સમુલ્લામયન નિત્યાનન્દમય પ્રસિદ્ધ સમયઃ સવજૂનૌખ્યાશ્રયે, દુષ્ઠાનિષ્ટ તમઃ પ્રણાશતરઝિયાજિજનઃ શીતલઃ ૨. સદભકત્યા વિદશેશ્વરે કુતનતિભસ્વગુણાલકુતર, સત્કલ્યાણસમઘુતિઃ શુમનતિ કલ્યાણકૃત્યગતિ શ્રીવત્સાંકસમન્વિતસ્ત્રિભુવનત્રાણે ગ્રહીતત્રતે, ભૂયા ભકિતભૂતાં સદૈવવરદઃ શ્રી શીતલસ્તીવૃત્ ૩.
૧૧. શ્રી શ્રેયાંસનાથાજનેન્દ્ર ચૈત્યવંદન.
(હરિણી છદ) ચિરપરિચિતા ગાઢવ્યાપ્તા સુબુદ્ધિપરામુખી, નિજબલપરિફૂદડ્યા સમગ્રતયા મમ; વ્યપગવતી દુર દુદા વનિર્ણકુટિતા, અપચિતસહ સદ્દો ભૂત્વા યતીયસુદણિતઃ ૧. નિરુપમ સુખ હતુનિરાકૃદુર્દશા, શુચિતરગુણગ્રામવાસે નિસગંહજજવલા, હદયકમ પ્રા દુભુતા સુતવરુચિમ, વિલિતમવતિયંસ્વાઇન્સ મનુસ્મતેઃ ૨. ઉપકૃતિમતિ દક્ષે નિરસ્ત જગત થથઃ સમુચિતકૃતિવિજ્ઞાનાં સુપ્રકાશિતસત્યથી પગલુગુ વિગ્નાવશે પ્રભાકરસન્નભઃ, સ ભવતુ મમ શ્રેયાસેનઃ પ્રબોધસમૃ. ૩ ૧૨. શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદન”.
(ઉદ્ધતા છન્દઃ) - પૂર્ણચન્દ્રકમનીયદીધતિ જાજમાન મુખમભૂતશ્રિયમ; શાન્તદષ્ટિભિરામચરિત, શિષ્ટજનુ પરિવેખિત પરમ. ૧.નષ્ટદુષ્ટ મતિનિયમીશ્વર, સંસ્મરભિરિહ ભૂરિભિનંભિક
ક્ષી મોડસયાનન્તરા, પ્રાપિ સત્યપરમાત્મરુપતા.. ૨. પાર્થિવેશવરુપમનિ, પ્રાપ્તપુશ્યજનુ જગપ્રભુ ; વાસુપૂજ્ય પરમેષ્ઠિન સદા, કે સ્મરતિ ન હિત વિપશ્ચિતઃ ૩.
૧૩ શ્રી વિમલનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ.
(મદાક્રાન્તા છ%) સંસારેડસ્મિન મહતિ મહિમાડમેયમાનપિં , ત્યાં સર્વજ્ઞ સકલસુકૃતિપ્રેણિસંસેવ્યમાનમઃ દષ્ટવા સમ્યગ્નમલસદસજજ્ઞાનધામ પ્રધાનં, સંપ્રાપ્ત પ્રશમસુખદ. સંભતાવજવચિમ. ૧. યે તુ સ્વમિન કુમતિપિહિતરફારસબેધમૂહા, સૌમ્યાકારાં પ્રતિકૃતિમપિ પ્રેક્ય તે વિશ્વપજ્યામ; કે તેઃ કલુષિતમનવૃત્તય યુ પ્રકામ, મચે તેષાં ગત શુભદશાં કા ગતિવિનીતિ. ૨. શ્યામાસૂનો! પ્રતિદિનમનુસ્મત્ય વિજ્ઞાનિવાકર્યા, હિવાડનાયકુમતિવચન યે ભુવિ પ્રાણુભા જ, પૂણુનર્નેલસિહદયાત્વાં સમારાધયનિ, કલધ્યાચાર પ્રકૃતિસુભગાઃ સતિ ધન્યાત એવ. ૩
૧૪. શ્રી અનંતનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનખૂ. યય ભવ્યાત્મને દિવ્યચેતગૃહે, સવંદાનનચિન્તામણિદ્યતતે યાતિ દરે વતસ્તસ્ય દુખા પદે, વિશ્વવિજ્ઞાનવિત્ત ભદક્ષામ. ૧. યરતુ સર્વારુપ વરુપસ્થિત, વીજય સદભાવતઃ સિંહસેનામજન્મઃ અદભુના મેદસંદેહસંપૂરિતે, મન્યતે ધન્યમાત્મીયનેત્રયમ, ૨. સેડવ નુ વિભાવેજ લાં, મ્યુમિથ્યા વિદ્વાવણે તત્પરમ બાત્મકુતિપ્રકાશેઘતાં, શુદ્ધસ વસરિયાત છે. . . .

Page #348

૩૨
સજજન સાંભવ ૧૫. શ્રી ધર્મનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવદનમ.
(ક મકોડા છ%) ભાસ્વજ્ઞાનં શુદ્ધાત્માન ધમેંશાન સદાનં, શકત્યા યુક્ત દોષમુક્ત તવાસક ભકતમ, શશ્ચછાન્ત કીર્વા કાનું વ્યસ્તવાન વિશ્રામ, ક્ષિપ્ત વેશ સત્યાદેશ શ્રી ધર્મેશ વન્દવમ. ૧. નિઃશેષાર્થ, દુકર્તા સિધેલંત સંઘર્તા, દુમવાનું
હતાં દીને સંસ્મત; સદ્દભકતે મુક્તદતા વિધુત્રાતા નિર્માતા, સ્તુત્યે ભઢ્યા વાચે યુફ યા ચેત્યાં થેયાત્મા. ૨. સમ્યગ્દ ભઃ સાક્ષાત્ દો કે હાડપૃો નાઇ,
ગ્રામે સંપજયેષ્ઠઃ સાધુબેઠ: સષ્ઠ: શ્રદ્ધાયુકતસ્વાતૈજુ નિત્ય તળે નિસ્ટ-હત્યા નેવ શ્રીવાકે ન.inકે નિઃશંક. ૩.
૧૬. શ્રી શાન્તિનાથાજન ચૈત્યવંદનમ્.
(૯તવિલમબિન ઈદ) વિપુલનિર્મલનિંભરાત્વિ, જયતિનિજરનાથનમસ્કૃત: લઘુવિનિજિત ધરાધિ, જગતિ યઃ પ્રભુશ નિજિન ધપ. ૧. વિડિશાન્ત સુધારસમજજન, નિખિલ(જયદેવવિવાજિંતમ; પરમ પુણવતાં ભજનીયતાં, ગત મનન્તગુ સહિતં સતામ. ૨. તમાંચરાત્મજમીશનધીશ્વર ભવિક પદ્ધતિબોધનિશ્વરમ; મહિમધામ ભજામિ જન્ચયે, વરમગુરસિદ્ધિસમૃદ્ધ (વિનિવિશેષકમ) ૩
૧૭. શ્રી કુંથુનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ,
| (ગીત પદ્ધતિ છ%) , જય જય કુન્યુજિનેત્તમ! સત્તમતનિધ ન!, ધમિંજનો જવલમાનસમાનસ હંસસમાન જ્ઞનાછાદક મુખ્ય મહેદ્ધતકમવિમુકત! વિષમષિય પર ભેગવિરક્ત ! ૧. ય
જ્ય વિશ્વજનીન! મુનિજ માન્ય! વિશુદ્ધચેતન ! ચારુચરિત્રપવિત્રિતાલેક! વિબુદ્ધ છે; નિરુપમખેર! મહીધર ધીરનિરુત્તર મેવ, વિવજિત ! સાંપવવિનિર્મિત સેવ! ૨. જય જય સૂરનરેશ્વરનન્દન ! ચન્દનકપ !, જિનેશ! વિશ્વવિભ વવિનાશક! વિતવિક છે; નિર્મલકેરલબધવિલોકિતલોકાલેક! પ્રાદુનમહેદ નિવૃતિનિત્યવિશેક!. ૩
૧૮. શ્રી અરનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ.
ર ( રામગિરિરાગેણુ ગીત ) દિવ્યગુણધારક ભવ્યજનતારક'. દુરિતમતિવાર સુકૃતિકાન્તમ; જિતવિષમ સાયક સમુખરાયક, જગતિજિનનાયકે પરમશાન્તમ. દિવ્ય ગુણ ૧. સ્વગુણ પર્યાવસંમીલિત નૉમિ , વિગત પરભાવપરિતિમા ખરડમ; સર્વસંગવિસ્તા૨પારંગ. પ્રાપ્તપરમાત્મજપ પ્રચમ. દિવ્યગુણ ૨. સાધુ શનવૃત ભાવિકે પ્રસ્તુત. પ્રાતિહાયબ્દકે ભાસમાન સતતમુક્તિવદ સવંદા જિત, શિવમી સાવંૌપ્રધાનમ, દિવ્યગુણ૦ ૩.
- ૧૯ શ્રી મલિનાથજનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ, : :
(ગેય પદ્ધતિ ગીતની ચાલ) કાયાભવ. સંહાર ગાઇવર! હે, મહિલપિનોત્તમદેવ જય જય વિશ્વપતે

Page #349

वैसना ૧. કૃત્ય કૃત્યવિવેકિત જિન! સમુચિતા! હે, ત્વયિ જાગ જિનેશ!, જય જય વિશ્વપા.૨૦ નિચ નન્દઘકાશિકા જનનાશિક ! હે, તો માષ્ટિનીશ !, જય જય વિશ્વપતે !. ૩. શુદ્ધિનિ મધુસવિશે ! સદ્દગુ નિધે! હેવજિત અવવિકાર !, જય જય વિશ્વપને !. ૪. નિરુપધિક સંપદા શમિત! સદા ! હે, નિબંધબંધુરણ!, જય જય વિશ્વપતે.. પ.
૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રતાજનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ.
(અન્ય ગેય પદ્ધતિ રાગ:) ઉત્તમચેતન ! ધર્મસમૃદ્ધ! જગત્પતિ!, નિત્યાડનિત્યપદા થંનિચવિલસન્મને ! નિજવિક્રમજિત મહેમદભૂપતે !, શ્રી પદ્યાનનુજાત! સુજાનહતિ ! ૧. શ્રી મુનિસુવ્રત! સુત્રાદેશિક ! સજજના, કૃત સદ્દગુરુશુભવાકય સુધાસમજનાર યે પ્રણમતિ ભવન્તમનનસુખ શિવ, કેવલમુજજ વલભવમખહડમનિદિતમ. ૨. તે નિઃસંશયમેવ જગત્રયવદિના, સદૂભાવેન ભવતિ સુદધ્યાનન્દિતા કૃત્ય વાચિતમેવ યતઃ કિલ કારણું, જનયતિ નાત્મવિરુદધમિડાસાધા રણમ. ૩.
૨૧. શ્રી નામનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ
( ચચા કરે ઇન્દ:) નમીશ! નિ લાભ! સપ! શાશ્વત પર ધ્વસિધ્ધિ મૂર્તિ સ્વભાવનઃ સ્થિતમ વિધાય માનસાજ કે શદેશ મધ્યવન, સ્મરામિ સવંદા ભવન્સમેવ સદશિનમ. ૧. પ્રફુલ્લચ લાંછન અમૃતતેજસોદ્ય તે, દિવાકરમ્ય વા મહેશ્વરાભિદશનિન મે; પ્રમાદવધિની સદુમતિનિઃશે દુર્ભાગ, ગતા પ્રણાશમાશુ હકજે વિનિદ્ર તાઇભવત્ ૨. નિરસ્તષદુષ્ટકટક ચમચંસસ્તો , ભવે ભવે ભવત્પદ બુકસેવક: પ્રા; ભયમી દશ ભૂ મદી ચિ વિનિત, નવ પ્રસાદતે ભવવવધ્યમેવ સત્વરમ. ૩.
૨૨. શ્રી નેમિનાથ જિનેન્દ્ર ચૈત્યવંદનમ.
(ઉપજાતિ છંદ) વિશુ વિજ્ઞાનભતાં વરેગ, શિવાજેન પ્રશમાકરેણ, યેન પ્રયાસેન નવ કામ, વિજિત્ય વિનતર પ્રકામમ. વિડાય રાજ ચાલવ મા , જીમત રાજકુમ રિઝાં ચ; ગત્વા સલીવ બિરિનાશ, ભેજે વ્રત કેવલમુકિત યુકતમ, ૨. નિઃશેષગીશ્વરમૌલિવર, જિતેન્દ્રિય વિડિત નમ્; તમુત્તમ મન્દનિધાનમક, નમામિ નમિ વિલસદ્વિવેક. ૩. વિનિવિશેષકમ)
૨. શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનેન્દ્ર ચેત્યવંદનમ.
( પંચગ્રામર છ દઃ ). શ્રાવિ તં જિન સદા મુદા પ્રમાદ જિત, સ્વકીય વાવિલાસને જિતેરુમેઘગ તમ જગકામકાબિતપ્રદાનકક્ષમક્ષ, પદ દધાનમુચકે રમૈનપલક્ષિતમ. ૧. સતામવઇમેક પ્રભુતસંપદાં પદ, વલક્ષ પક્ષસંગત જનેક્ષણક્ષણ પ્રદમ ; સદૈવ યસ્ય દર્શન વિશાંવિમતૈિનસાં, નિહત્ત્વશાતજાતામાત્મભતિરક્તચેતસામ. ૨. અવાપ્ય યપ્રસાદમાદિત પુત્રિ નરા, ભવતિ મુક્તિગનિનસ્તતઃ પ્રભાકલાસ્વરા ભજેયમાધસેનિદેવદેવમેવ

Page #350

r
સ, તસુશ્ર્ચમાનસેન શુદ્ધાધવૃદ્ધિલાભદમ્. ૩.
૨૪. શ્રી મહાવીરાજનેન્દ્ર ચૈત્યવ ંદનમ્. (પૃથ્વી છંદ )
વરેણ્યગુણવરિધિ: પરમનિવૃત્તઃ સદા, સમસ્તકમલાનિધિઃ સુરનરેન્દ્ર}ાર્ટિશ્રીતઃ, જનલિસુખદ યા વિગતકમ વારા જિનઃ, સુમુક્તજનસ`ગતત્વમસિ વદ્ધમાના ૧. જિનેન્દ્ર ! ભવતાઽદ્દભુતં મુખમુદારબિમ્બસ્થિત, વિક.પરિવછત પરમશાન્તમુદ્રાકૃિતમ્; નિરીક્ષ્ય મુદિતક્ષણુઃ ક્ષણુમિતાઽમિ યદ્ભાવનાં, જિનેશ ! જગદીશ્વરાભવતુ સવમે સ`દા. ૨. વિવેકિજનલભ* ભુવિ, દુરાત્માનાં દુર્લ′′ભ દુરન્તદુરિતવ્યથાભરનિવારણે તત્પરમ; તવાંગ પદપદ્માયુ'ગમનિન્દ્ર વીરપ્રલે ! પ્રભૂતસુખ સિદ્ધયે મમ ચિરાયસ પદ્યુતમ્ . ૩. સ્તુતિ (થાય) સંગ્રહ.
મહાકવિ શ્રી શે ભનમુનિ પ્રણીત ચતુર્વિશત જિનેન્દ્ર રતુતય: ૧. શ્રી ઋષભદેવજિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ (શાકૢ લવિક્રીડિત-વૃતમ્
સજ્જન સામગ્ર
ભવ્યામ્તાજવિએ ધનૈકતરણેવિસ્તારિકર્માવલી-૨માસામજ નાનિનન્દન! મહાનાપદાભાસુરૈ, ભક્ત્યા વન્દિતપાદપદ્મ વિદુષાં સપાદય કે.જિન્નતા-૨માઽસામજના બિન દન મહાનષ્ટાપદાલાસુરૈઃ ૧. તે વઃ પાનુ જિનેાત્તમાઃ રુપે નાચિક્ષિપુન્મના, દ્વારા વિભ્રમરીચિતાઃ સુઅનસેા મન્દારવા રાજિંતાઃ; યત્પાદો ચ સુÎાજ્ઞિતાઃ સુરભયાંચકુઃ પતયૈદ્યડમ્બા દારાવિમોચિતા સુમનસા મન્દારવાાડજિતા. ૨. શાન્તિ વસ્તુનુનામિયા ડનુ ગ મનાવર્નીંગ માધૈન ચૈરક્ષાલ જન હેતુાંછિતમદે દીાઁ'ગાલ કૃતમ્, તત્ પૂજ્યેજગતાં જિનૈઃ પ્રવચન દૃષ્યકુવાદ્યવલી-રક્ષે.ભજનહેતુલ છિતમદા દીચું ટૅડ ગજાડલ કૃતમ્ ૩. શીતાંશુવ્રુિષિ યત્ર નિત્યહૃદુ ગન્ધાઢયધૂતીકણા-નાલી કેસરભાલસા સમુદિતાઽઽશુ ભ્રામરીભાસિતા; પાયાહ્નઃ શ્રુતદેવતા નિદધતી તત્રા་કાન્તીકમો, નાલાકે સરલ.લસા સમુદિતા શુભ્રામરીભાસિતા. ૪.
૨. શ્રી અજિતનાથ જનેન્દ્ર સ્તુતિ (પુષ્પિતાગ્રા-નૃતમ્)

તમજિતમભિનૌમિ ચે વિરાજ૬-નઘતમરુષરાગમસ્તકાન્તમ; નિજનનમહેાસવેડધિનષ્ઠા-વનઘન મેરુપાગમસ્તકાન્તમ. ૧ સ્તુત જિનનિત્રહ તમતિ તતા- ઽવદસુરામરવેણુ વસ્તુતિ; યમમરપતયઃ પ્રગાય પાથ-ત્રનદસુરામરવેણુવ સ્તુવતિ. ૨. પ્રવિતર વસ િત્રિàાકમન્યે !, ગમનયયોગતતાઽન્તિમે પદે હૈ, જિનમન વિતાપગ'વીથી-ગમનયા! ગતતાન્તિ મેડāહે. ૩. સિનિગતાશુ માનસીદ્ધા ત્તતતિમિર‘મદશા સુરાજિતાશમ્; વિતસ્તુ હૃધતી પવિં ક્ષતેધ-ત્તતતિમિર" મદભાસુરાજિતા શમ્ ૪. ૩. શ્રી સ'ભવનાથજિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ (આર્વાંગીતિવૃત્તમ્)
નિતિ નન્નુભવલય !, શુ` ભવાન્તારતાર તાર કે સમારમ્, વિતર ત્રાતજગત્રય !,

Page #351

શંભ! કાન્તારતારતાડરમમારમ, ૧, આશ્રયતુ તવ પ્રણત, વિષયા પરમા રમાડરમાનમામ સ્તુત શહિત જિન કાંમ્બક, વિભયાપરમાર માર માનમહમરે જિનરાજા ઉચિત તા-નસમાનનયાનયા નયાયતમાનમ; શિવશમણે મત ધ ઇસમાનનયાનયાનયા યતમાનમ. ૩. શૃંખલભૂત કનકનિભા, યા તામસમાન માન માનવમહિતામ; શ્રીવાશૃંખલાં જયાતામસમાનમાનમાનવમહિનામ. ૪.
૪. શ્રીઅભિનન્દન જિનેન્દ્ર રતિઃ
(દતવિલમ્બિત-વૃત્તમ ) ત્વમશુભાવભિનન્દન નદિતા-સુરવધૂતયનઃ પરમદર મરરીવિદારણકેસરિન , સુરવ ધૂનય નઃ પમેદરક. ૧. જિનવરા પ્રતધ્વમિતામયા, મમ તમોહાય મહારિણી પ્રધતે ભુવિ વિશ્વજનીનતા–મમત મેહરણા યમહરિણા ૨. અસુમતાં અતિજાત્યહિતાય છે, જિનવરાગમ ને ભવમાયતમ; લઘુતાં નય નિમથિતે તાજિનવરાગમને ભવમાય તમ. ૩. વિશિખશખજુષા ધનુષા સ્તસત્-સુરસિયા તતનુજ્ઞમહારિણા, પરિગતાં વિશદામિડ રેડિણી સુરભિયાતતનું નામ હરિણા. ૪
૫. સુમતિનાથ જિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ
(આર્યાગીતિ-વૃત્તમ ). મામાનરહિત નરહિત, સુમતે સુમન કનકતારે તારે ! હમદમપાલય પાલક, હરદરતિતિક્ષપાત: પાતઃ ૧. વિધુત રા વિધુતારા, સદા સદાના જિના પિતાધાતાડવા તનુ s૫ તનુનાપા, હિતમાહિત માનવનવિભવા વિવાર ૨. મતિમતિ જિનરાજિનરા-હિતેહિને રુચિતરુચિ તહેડમેહે મતમતનૂન નૂન, મરા મરાધીરધીરસુમતઃ સુમત, ૩, નગઢ માનગઢા મા–મહે મહારાજિ રજિતરસા તરસા; ઘનઘન કાલી કાલી, બતાડવતાનનસત્રાસવ્યા. ૪.
૬. શ્રી પદ્મપભજિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ
(વસન્તતિલકા–વૃત્તમ). પાદથી દલિતપદમૃદુ પ્રદ-મુમુદ્રતામરસદામલાન્તપાત્રી, પાઘપ્રભી પ્રવિધાતુ સતાં વિતી-મુન્મતામસદા મલતાન્તપાત્રી. ૧. સા મે મતિ વિતનુતાનિ જનપંક્તિરસ-મુફા ગતાડમારસભાડસુર મધ્યગાથામ; રત્નાંદુભિવિદધતી ગગનાંતરાલ-સુદ્ધાગતામરસભાસુર-મધ્યગાધામ , ૨. શ્રાતિ૭િ૪ જિનવરાગમમાશ્રયાથે-મારામમાનામ લસતમસંગમાનામ; ધામગ્રિમ ભવસરિતિસેતુમસ્ત-મારા મમાનમાલસંતમસંગમાનામ.
. ગારિ વજમુસલે જયતઃ સમીર-પાતાલકુવલયાવલિનીકલે તે! કીર્તન કરમણવિની તવ યે નિરુદ્ધપાતાલકુવલયા બલિની લભતે. ૪.
૭. સુપાર્શ્વનાથજિનેન્દ્ર સ્તુતિ:
(માલિની–વૃત્તમ) કુનતિ કુતવાન એ જતુજાત નિરસ્ત-મરપરમદમાયામાનબાધા યશસ્તમ

Page #352

s
સજન સાન્સવ ચિરમવિચલત્વ ચિત્તવૃતેઃ સુપાર્શ્વ, સ્મર પદમદમાયા માનવાધાય શસ્તમ. રજતુ જિનતતિઃ સા ગોચર વિનવૃત્તા, સમરસહિતાયા વેડધિકા માનવાનામ; પદમુપીર દધાના વારિજાનાં વ્યવહાર્ષિતઃ સમરસહિતા યા બીપિકામાં નવા નામ. ૨. દિશદુશમસૌખ્ય સંયતાનાં સદૈવ-૪ જિનમતમુદા કામમાયામહારિ; જનનમરણરીણાન વાસયત વિદ્ધવાસે-જિ નમત મુદાર કામમાં ચામડારિ. ૩. દધતિ રેસિપત્ની રત્નમા ભાસ્તભાવ-નવઘનતરવર્િ વા રણારાવરીણા; ગતવતિ વિકિરયાલી મહામાનસીaa ઘનતરવરિ વારણારાવરીણામ. ૪.
૮. શ્રી ચન્દ્રપ્રભજિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ
(મદાક્રાન્તા-વૃત્તમ). તુલ્થ ચન્દ્રપ્રમ જિન નમસ્તા જજન્મિતાનાં, હોને કાન્તાઇનલમ દયાવનિ તથાસમાન; વિદ્વપકા પ્રતિપૃથુ પછટાનડેનૂડાનેકાનાનસમદયા વન્દિતાયડસમાન. ૧. જિયા રજિજનિત જનનાનિહાનિજિનાનાં, સત્યાગાર જયદમિતરુફ સારવિન્દાવતારમ ભકૃત્યા ભુવિ કૃતવતી યાડડ દ્વચક, સત્યાગા રંજયદમિતરુફ સા રવિં દાવતારમ્ . ૨. સિદ્ધાન્તઃ તાદડિતડતડખ્યા પથદ્ય જિનેન્દ્ર, સદ્રાજીવ સ, કવિધિષણપાદનેડકેપમાન ; દક્ષઃ સાક્ષાત્કૃવયં ચ મોદ્વિહાથ:-સદ્રજી વક સકવિધિષા પાદડકોપમાનઃ ૩. વા કુર્યકુશકુલિશત્ વં વિધારવા પ્રયત્ન, સ્વાય. ત્યાગે તનુ મદવને હેમતરાડતિમત્ત, અધ્યારુ શશધર રતભાસિ દ્વિપક્કે, સ્વાયત્યાડગેડતનુમદવને હડમતારાતિમત્તે ! ૪.
૯. શ્રી મુવિધનાથજિનેન્દ્ર રતુતિઃ
(ઉપજાતિ-વૃત્તમ) તવાનિવૃદ્ધિ સુવિધવિધેય ત્-ભાગુરા વીનતપ દયાવન! પિંકયા પ્રણને નમઃ સત્-સભા બુર લી તા થાડવન . ૧. યા જતુજાતાય ડિતાનિ રાજી, સા. જિનાનામલ ઘમાલમદિશ્યામુદ્દે પાદયુગ દધાના; સા રજિનાનામલ ધમાલમ . ૨. જિનેન્દ્ર ભગી: પ્રસર્ભ ગભીર- ભારતી શયતમાન નિનશનિ મમ શર્મ દિશ્યાત્, શુમાડરતીશનમસ્તવેન ૩. દિક્ષારવા શુ જવલના યુધાડ૯૫–મધ્યા સિતા કે પ્રવાલકરવા અસ્તવ્રાસવસ્ય ચેરુ પૃ--મધ્યાબિતાડકમ્પવરાવકસ્ય. ૪.
૧૦. શ્રી શીતલનાથજને દ્ર તુ તઃ
(તવિલબિત-વૃત્તમ) જયતિ શીતલતીતઃ સદા, ચલનતામર સદલ ઘનમ, નવકમખુહાં પથિ સંસ્કૃશત્ , ચલનતામર સંસદસંઘનમ. ૧. સ્મર જિનાન પરિણxજરા જનનતાનો દયમાનતા પા૨મનિતિશતંકૃતો ય, જત નતાનવોદયમાનતા. ૨. જયતિ કપિતકહપતરુપમ, મતમસારતરાગમદરિણા પ્રતિમત્ર જિનેન મનીષિણ-મતમસા રતરાગમહાઠરિણા. ૩. ઘનચિયતાઃ ભુવિ માનવી, ગુરુતરાડવિડતા મરાંગતા; કુતકરાઅવરે

Page #353

જ
ન
)
સ્તુતિ (વે ) ફલ પત્રભા-ગુરુતરાવિહ તામરસંગતા. ૪.
૧૧. શ્રેયાંસનાથજિનેન્દ્ર રતુતિઃ
( હરણ–વૃત્તમ) - કુસુમધનુષા યસ્માદન્ય ન મેડવશે વ્યધુર, કમલસદશાં ગીતારાવ બલાદયિ તારતમ; પ્રણમતતમાં દ્રાક શ્રેયાંસ ન ચાલ્ડ્રન યન્મનઃ, કમલસદશાંગી તારા વાલા દયિતાડપિ તમ ૧. જિનવરતિવાલીના કારણુવત્સલા-ડસમદમહિતાડમારા દિષ્ટાસમનવરાડજયા; નમદમૃતભુકકલ્યા નતા તનોતુ મતિ મમા-ડસમદમડિતામારાદિષ્ટ સમાનવરાજયા. ૨. ભવજલનિધિબ્રામ્ય જજતુત્રજાપિત હે, તનુ મતિમાં સન્ન શનાં સદા નરસં૫દમ સમભલવિ. મન્નાથાગમનતપતિં, તનુ તિ મતાં સન્નાશાનાં સદાનરસ પદમ. ૩. ધનપતિફલાલા લીવ કરે : કૃતિ -પ્રજયવિમહો કલીમત્ય. વિપકજાજિક, નિજાનુ લતા મધ્યાસીનાં દત્યપરિક્ષતાં, પ્રજાતિ મહાકાલી મત્યધિપ કજરાજિલિ . ૪.
૧૨. શ્રી વાસુપૂજિનેન્દ્ર રતુતિ :
(સ્ત્રગ્ધરા-વૃત્તમ) - પૂજ્ય શ્રી વાસુપૂજ્યsવૃજિન જિનપતે નૂતના દત્યકાન્ત-માયા-સંસારવાસાવના વર તરસાલી નવાલાનવાહો !; આનમ્રા ત્રાયતાં શ્રી પ્રમવ ભવભયા બિભ્રતી ભક્તિભા જા, માયાસં સારવાડસાવનવરતરસાલીનવાલા નવા ડે. ૧. પૂતે યત્પાદપશુ શિરસિ સુરતતેગચરણુંશમાં, યા તા પત્રકસમાન પ્રતિમદમવતીહાડરતા રાજયન્તી; કીઃ કન્યા તતિઃ સા પ્રવિકિરતુતરાં જૈનાઝ ૨૪તે, યાના ત્રાસમાના મઢમવ ની હારતારા
જ્યન્તી. ૨. નિત્યં હેતૂ૫૫ત્તિ હિતકુમત પદ્ધત વાતબન્ધા-ડપાપાયાસાદ્યમાનામદન તવ સુધા સારહવા હિતાનિ વાણી નિર્વાણુમાર્ગ પ્રવિપરિગતા તીર્થનાથક્રિયા-મેં–ડપાપાયાસાઘમાનામદનત વસુધાસાર હદ્ય હિતાનિ. ૩. રક્ષ ક્ષુદ્રગ્રહાદિપ્રતિહતિશમની વાહિત
તમાસ્વ-સન્નાલીકા સદાતા પરિકરમુદિતા સાક્ષમાલા ભવન્તમ; શુજા શ્રીશાન્તિદેવી જગતિ જનયતાત્ કુકિા ભાતિ યસ્યા, સન્નાલીકા સદાપ્તા પરિકરમુદિતા સા ક્ષમાલાભવન્તમ. ૪.
૧૩. શ્રી વિમલનાથજનેન્દ્ર રતુતિ :
(પૃથ્વીવૃત્ત ) અપા પદમલ ઘ શનિવમાનનામે ડિન, નતામરસભાસુર વિમલમાલપાદિ. તમ. આપ અમલંઘન શનિ માન મેમોડિત, ન તમરસ મસુર વિમલમવય માતમ. ૧. સહનવનુરાજિત અસમર જિનભી રાત, દિવાસુ રૂચિંતાનું તે સકમાં રતિરાયત, સદાનવમુજિતા અમર જિનામીદ , ક્રિયાનુરૂવિતાસુ તે સકલ નાસ્તીરાયતા, ૨. સદ વિદુર રહે નમન માનવૈરચિત, મત વરદમનસા રહિતમાતામાવત સદાયતિ શુ રહા ન મામાન ચિત, મત વરદમેન આરહિતમયતા ભાવતા ૩ પ્રભાજિ

Page #354

સજજન સન્મ તતાડમલ પરમચાપલા રહિણી, સુધાવસુરભીમના મયિ સભાક્ષમાલહિતમ પ્રભાજિતyતાડમલ' પરમચાપલાહીણી, સુધાવસુરભીમનામયિસભા ક્ષમા હિતમ. ૪,
૧૪. શ્રી અનન્તનાથજિનેન્દ્ર સ્તુતિ:
(દ્વિતવિલમ્બિત-વૃત્તમ) સકલધતહાસનેમેરવ–સ્તવ દિશજ્વભિષેકજલપ્લવાર, મતમત્તેજિત નપિતેલસસકલધૌતહાસનભેરવ . ૧, મમ રતામસેવિત તે ક્ષણ–પ્રદ નિહતુ જિને
કદમ્બક !; વરદ પાદયુગ ગતમજ્ઞતા-મમરતામરસે વિતતક્ષણ. ૨. પરમતા૫દમાનસજન્મનઃ-પ્રિયપદ ભવતે ભારતેવતાત; જિન પતેતમસ્ત જગત્રયી-પરમતાપમાનસ જન્મના ૩. સિતમુચ્ચતુરંગમનાયક, દિશતુ કાંચનકતિરિતાડયુતા; થતષનુ ફલકશિરા કરૈ-રસિતમુચ્ચતુર ગામનાયકમ, ૪.
૧૫. શ્રીધર્મનાથજિનેન્દ્ર સ્તુતિ:
(અનુટુ-વૃત્તમ) નમઃ શ્રીધમ નિષ્કર્મો–દયાય મહિતાય !; મત્યમરેન્દ્રનાગેરૈયાયમહિતાય તે. ૧. યાજિની દવાન્તાન્ત, તતાન લસમાનયા; ભામડલત્વિષા યઃ સ, તતાડનાસમાનયા. ૨. ભારતિ દ્રાળુ જિને દ્રાણાં, નવનૌરક્ષતારિક, સંસારાનિધાવસ્મા-નવનો રક્ષ તારિકે. ૩. મેકિસ્થા વઃ ક્રિયાછક્તિ-કરા લાભનયાચિતા પ્રજ્ઞપ્તિનૂતનાઑજકરાલાભા નયાચિતા. ૪.
૧૬. શ્રીશાન્તિનાથજિનેન્દ્ર સ્તુતિઃ.
(શાર્દૂલવિક્રીડિત-વૃત્તમ) આ રાજન્યા નવપદ્મરાગરુચિ: પાદેજિતા પદા-ડકેપકતજાતરુપવિયા તત્વાર્થ ધીર ક્ષમામ ; બિભ્રત્યામરસેથયા જિન પતે શ્રીશાતિનાથાડમ-કેપદ્ધત જાતર૫ વિભાડતન્યાયધી રક્ષ મામ. ૧. તે જીયાસુરવિદ્વિષે જિનવૃષા માલાં દવાના ર-રાજ્યા મેદુરપારિજાત સુમનઃસંતાનકાન્તાં ચિતા કીત્ય કુદસમવિષેષદપિયે ન પ્રાસલેકત્રયીરાજ્યા મેદુરપારિજાતસુમનઃ સંતાનકાન્તાંચિતાઃ ૨. જૈનેન્દ્ર મતમાતને, સતત સમ્ય
શાં સદગુણ-લીલાભ ગમતારિ ભિન્નમદને તાપાપહયામરમ; દુનિનિરન્તરાન્તરતાનિનશિ પયુંલસ-લીલાડમંગહારિભિમદનન્તાડપાપહામરમ. ૩. દઇચ્છત્રકમ ડન કલયન સ બ્રહ્મશતિઃ ક્રિયાત-સત્યજ્યાનિ શમી ક્ષણેન મિને મુક્તાક્ષમાત્રી હિતમ વસાષ્ટાપ પિડપિંગલરુચિડધારભૂતાં-સંત્યજ્યાનિશમક્ષન શનિને મુક્તાક્ષમાલીહિતમ. ૪.
૧૭ શ્રીકુન્દુનાથજિનેન્દ્ર રતિઃ
" (માલિની-વૃત્તમ). બવતુ મમ નમ: શ્રી કુન્થનાથાય તસ્મા-અમિતશમિતાહા ગ્રામિતાપાય હૃા. કહાભાવાતા ભજિજનેપ્યપાશા-મિતશમિતહાયાયિતાપથદ્ધ યઃ ૧. સકલ

Page #355

સ્તુતિ ( ) જિનપતિ પાવને નમ: સન નયનરવરદેભ્યઃ સારવાદસ્તુનેભ્ય સમધિગતનુતિ દેવવૃન્દ્રા કરીય–નયનરવરદેભ્યઃ સારવાદતુ તેભ્ય:. ૨. સમરત વિગત મુદ્ર જૈનચન્દ્ર ચકાસ-કવિપદગમસંગ હેતુદઃ કૃતાતમ; હિરદમિવ સમુદદ્દાનમાગ ધુતાધે-કવિપદગમભાગ હે તુદન્ત કૃતાન્તમ ૩. પ્રચલચિરચિહ્યાગાત્રે સમુઘ-સસિફલકરામેડીમહા એડરિભીતે સાદિ પુરુષદરતે ભવતુ પ્રસાદા, સદસિ ફલકર મેડભીમરાસેરિભાતે. ૪.
૧૮. શ્રીઅરનાથ જિનેન્દ્ર સ્તુતિ. વ્યમુચક્રવતિ મીમિહ તૃણમિવ યઃ ક્ષણેન ત, સમદમરમાનસંસારમને પરાજિતામરમ, તકલધૌતકાન્તમાનમતાનદિતભૂરિભક્તિભા-સંનમદમરમાનસં સાસ મનેકપરાજિતાડમરમ. ૧. તૌતિ સમતતઃ સ્મ સમવસરણભૂમો ય સુરાવલિ, સકલ કલાકલાપલિતાડપમદારુણકરમપાપદમ; ત જિનરાજવિસરમુજાસિત જન્મજ નમાઓહ, સકલકલા કલા પકવિતાપમદારુણકરમ પાપદમ. ૨. ભીમમહાભવાબ્ધિભવભીતિવિદિ પરાસ્તવિક્ર-પરમત મેહમાનામતનનમલ ઘનમઘવતેહિતમ; જિનપતિમતમપારમટ્યૂમરનિવૃતિશમકારણું, પરમત મેહમાનામત નૂનમલંઘનમઘવતેહિત. ૩. યાદવ વિચિત્રવર્ણવિનતાત્મજપૃષ્ઠમધિષિત હુતાસમતનુભાગવિકૃતધીસમલૈશિવ ધામહાશિબિર તકિદિવ ભાતિ સા-ધ્યાનમૂર્ધાનિ ચકરાતુ સા મુદે-ડસમનુભા ગવિ કૃતધીશરામદવૈવિષા મારિભિ. ૪
૧૯. શ્રીમલ્લિનાથજનેન્દ્ર સ્તુતિ.
(રુચિરા વૃત્તમ), દસ્તનું પવિત્ર મલ્લિનાથ મે, પ્રિયગુરેચિરરુચિરાચિતાવરમ; વિડમ્બાન, વરરુચિમાજજવલપ્રિય ગુરોચિરચિરચિતાઓ રમ; ૧. જવાત જગદરતે વપુત્રંથા-કદમ્બકેરવશતપત્રસં પદમ; જિનેત્તમાન સ્તુત દધતઃ સાજ કુરત-કદમ્બકૈરવશતપત્રસંપદમ. ૨. સ સં૫૪ દિશ, જિનેરમાગમ, શમાવહતનુતમોટડહિત, સચિત્તભૂઃક્ષત બહયેન યસ્તપ:-શમાવતન્નતનુત મેહદિત. ૩. ત્રિપંગતે હરિ રમતાં મચિયા, પ્રભાતિ મેચકિત હરિદ્વિપ નગે; વટાશયે કુતવસતિશ્ચ યક્ષરા, પ્રભાતિમચક્તિ - રિત વીપબ્રગે. ૪.
૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રતજિનેન્દ્ર સ્તુતિ.
(નર્ઘટક-વૃત્તમ) જિનમુનિસુવતઃ સમવતા જજનતાવનત, સમુદિત માનવા ધનમભવતે ભવત અવનિવિકીર્ણ માઠિત યસ્ય નિરસ્ત મન:-સમુદિતમાનવાધનમલ ભવતે ભવત. ૧. પ્રણમત તે જિનવ્રજમપારવિસરિર–દલકમલાનના મહિમધામ ભયાસમ યમતિતરાં સુરેન્દ્રવવિદિતામિલન-દલકમલા નનામ હિમધામભયા સમ. ૨ત્વમવનતાન જિનોત્તમકૃતાત ભવાદ્ધિદુ-ડવ સદનુમાનસંગમન યાતમંદયિત, સિવસુખસાયક કવભિદધ સુથિયાં ચરણું, વસદનુમાનસ ગમનયાતત મેદયિતઃ ૩ અગિત .4

Page #356

૩૧
સજ્જન સોન્મત્ર
કનકરુક્તવ ગૌયુ ચિતાં-કમલકરાજિ તામરસભાસ્થતુàપકૃતમ; મૃગમદપત્રભ ગતિલકેવદન વધતી, કમલકરા જિતામરસભાડયતુ લેાપકૃતમ. ૪, ૨૧. શ્રોમિનાથજનેન્દ્ર રતુતિ : ( શિખરિણી–વૃત્તમ)
સ્ફુરદ્વિદ્યુત્ક્રાન્તે પ્રવિકિર વિતત્ત્વવિત સતત, મમાયાસ ચારો દિતમદ નમઁઘાનિ લપિત, નમદ્ભવ્ય શ્રેણીભભયભિદાં હવચસામમાયાસ ચારદિતમદન મેઘાડનિલ પિતઃ ૧. નખાંશુશ્રેણીભિ: કષિશિતનમન્નાકિમુકુટ, સદા નેાઢી નાનામયમલમદા તિતમઃ, પ્રચક્રે વિશ્વ ચ: સ જયતિ જિનાધીશનિવહુઃ સદાના દીનાનામયમલમદાįતિતમ ૨. જલવ્યાલવ્યાઘ્રજ્વલનગજરુગ્મ-ધનયુધ, ગુરૂર્યાંહેડપાતા પદઘનગરીયાનસુમતઃ; કૃતાન્તસીઇસ્ફુટવિકટહેતુ પ્રમિતિમાગુરૂİહે પાતા પદ્યનગરીયાનસુમતઃ, સગૃહ' વેા દક્ષયતુ ગદાક્ષાલિધરા-ડસમા નાલીકાલી-શદયલના નાકિવરમ; સમધ્યાસીનાઽમ્ભાલતઘનનિભાડÀાધિતનયા-સમાનાલી કાલી વિશદચલનાના લિકવમ` ૪. ૨૨. શ્રીનેમિનાથજિનેન્દ્ર રતુતિ ( શલવિકીતિ-નૃત્તમ )
3. lay.
ના
ચિક્ષેપેાજિતરાજક' રણમુખે ચા લક્ષસખ્ય ક્ષણા-દક્ષામ` જન ભાસમાનમહુસ` શજીમતીતાપદમ. તં નેમી' નમ નમ્રનિવ્રુતિકર ચક્રે યનાં ચ યા, દક્ષામજનભાસમાનમહેસ" રાજીમતીતાપદમ. ૧. પ્રાત્રાછજિતરાજકા રજ ઇવ ન્યાયાપિ રાજ્ય જવા૬, યા સ'સારમણે ધાવપિ હિંતા શાસ્ત્રી વિહાયેાદિતમ; યસ્યાઃ સર્વાંત એવ સા હરતુ શજી જિનાનાં ભવા—યાસ' સારમહા દધાવ પિહિતાશાસ્રીવિહાયેઽદિતમ્ ૨. કુર્વાણાણુપદાર્થ દશનવશાત્ ભાવપ્રભાયાસામાના જનકૃત્તમહુરત મે શસ્તાદરિદ્રોહિઁકા; અક્ષાંભ્યા તવ ભારતી જિનપતે પ્રેાન્માદિનાં વાદિનાં, માનત્યાજનકૃત્તમહુરતમેશ સ્તાદરિદ્રોહિકા. ૩. હસ્તલમ્બિતચનવ્રુમ્બિતિકા યસ્યા જનેશ્પાગમદ્, વિશ્વામેગિતતામ્ર પાદપરતાં વાચા રિપુત્રાસકૃત્ સા ભૂતિ વિતનાતુ નેર્જી નરૂચિ: સિ ંહેઽધિરૂઢાäસદ્ વિશ્વાસે ચિતતામ્રપાદપરતાઽમ્બા ચારિત્રાસકૃત્ ૪.
૨૩. શ્રીપાર્શ્વનાથજિનેન્દ્ર રતુતિ. ( સ્રગ્ધરા—મૃત્તમ)
માલામાલાનાહુદ ધદદધદર ચામુદારામુદારા-ટ્વીનાલીનામિયાલી મધુરમધુરમાં સૂચિત મા તે મા, પોતાત્પાાસ પાાં ચિરફિરો દેવરાજીવ જી-પત્ર પત્રા યદીયા તનુ તનુરવા નદકા દકા ને. ૧. રાજી રાજીવવકત્રા તઃલત લસèતુર ગુરગ વ્યલક્થાલગ્ન યેા ધાચિ - ચિતરણે ભીતિહુવા િડ્વા; સારા સારા ઝિજનાના મલમ મલમતે. ઔધિકા માધિકામા—દવ્યાદવ્યધિકાલા નજનનજ રાત્રાસમાંનાસાના. ૨, સદ્દો: સદ્યોગભિફૂગમલગમલયા જૈનરાજીનરાજી-તૂતા નૂતા ધાત્રીહ તદ્ભુતતમ; પતિકાડપાતકામા; ી માં નાણાં હૃદયહૃદયો.રે.ધિકા બાધિકા વા Rsહૈયા દેવાન્મુઢ તે અનુજમતુ જરાં

Page #357

સ્તુત ( ાયા )
ત્યાજયન્તીજયતી. ૪. યાતા યા તારતેજા: સદસ સસિભત્ કાલકાન્તાલકાન્તાપારિ પારિન્દ્રરાજ' સુરવસુરવ પૂજિતાડર જિતારમ; સા ત્રાસત્રાયતાં ામવિષમવિષભૃભૂષાડભીષણા ભી-હીતા- હીનાથયપત્ની કુવલયવલયામદે'હમદેા. ૪. ૨૪. શ્રીમહાવીજિનેન્દ્ર સ્તુતિ.
( દડક—વ્રુત્તમ)
નમદમરશિરોરુહસ્રસ્તસામેાદનિનિદ્રમ-દારમાલારન્તેર જિતાંàધરિત્રીકૃતા-વન વત મસ ગમે.દરતારે દિવાન નાટ્યવલીલાપદેહે-ક્ષિતાડમેહિતાક્ષેા ભવાન્; મમ-વિતરતું વીર નિર્વાણુશર્માણિ જાતવતારો ધરધીશસિદ્ધાર્થ ધામ્નિ ક્ષમાલંકૃતા; વનવરતમસ`ગ માદાઢરતાઽરાદિતાનાગનાર્યાંવ લીલાપદે હે ક્ષતામા હિતાર્થ્રોાભવાન્ . ૧. સમવસરણુમત્ર યસ્યાઃ કુરકેતુચકાનકાનેકપદ્મ-દુરુકુચામા`િસાલત્રયીસવનમદશેક પૃથ્વીક્ષણપ્રાયશભાતપત્ર પ્રભાશુવર:રાષ્ટ્ર પરંતાહિત રચિતમ; પ્રવિતરતુ સમીહિત સાડડુ'તાં સંહતિભ તિભાજા ભવામ્ભુ ધિસ બ્રાન્તભળ્યાવીસે ત્રિતા ઽસદવનમદશેાકપૃથ્વીક્ષણુપ્રા યાભાતપત્રપ્રભાજીરારાપત હિતા ચિતમ્. ૨. પરમતતિમિશ્રભાનુપ્રભા ભૂભગૈગ'ભીરા ભૃશ વિશ્વવયે' નિકાએ ત્રિતીર્યાંત્તરા-મહુતિમતિ મતે હું તે શસ્યમાનસ્ય વાસ' સદાઙતત્ત્વતીતાપદાન-દધાનસ્ય સાડમાનિનઃ; જનનમૃતિતઙગનિપારસસારનીરાકરા-તનેિ'મજજનાત્તારનૌર્ભારતી તી'કૃ, મહુતિ મતિમîહિતેશસ્ય માનસ્ય વા સંસદાતવતી તાપદાન" દધાનસ્ય સામાનિ નઃ. ૩. સભસનતકિનારી ધારાજપીડીવુડત્તારદ્વારસ્ફુરદ્રષ્મિસારક્રમામ્બેરુહે, પરમવસુ તરાગજા રાવસન્નાતિ.રાતિભારાડજિત ભાસિની હારતારા મલક્ષેમદા; ક્ષણુરુચિરુચિરારુચચ'ચ-સદ્રાસ કત્કૃષ્ટકોૠટે સાંસ્થિને વ્યાક ત્વમમ્બામ્બિકે પરમવ સુતરાં ગારાંવસન્ના શિત.રાતિભા રાજિતે ભાસિનીડારતારાબક્ષેડમદા, ૪.
૧
શ્રી ઐ દ્રસ્તુત ચતુર્દવંશતિકા :
શ્રી ઋષભદેવ–અપર ભિધ-આદિનાથ રતુતિ : ( શાફ્ ́લવિઽિતિમ્)
ઐદ્રતના યથાર્થ વચન: પ્રવસ્તરાધે! જગત્, સદ્દો ગીતમહદયઃ શમવતાં રાજ્યાધિકારાજિત ; આદ્યસ્વીકૃતાં કરેાહિ ગુણશ્રેણીદ ધન્નાભિભૂ; સઘો ગીત મહાયઃ શમવતાં રાજયાડધિકા રાજતઃ ૧. ઉર્દૂનાપ્રતિરોધખેાધકલિતઐલાકય ભાવત્રજા-સ્તીથે શાસ્તરસા મહાદ્દિતભયાડક્રાન્તા ઃ સદા શાપદમ્; પુણ્ન્તુ મર-નિજયપ્રસૃમરપ્રૌઢપ્રતાપપથા-સ્તીથે શાસ્તરમા મહેાદિતભયા: કાન્તા સાશાપમ્ ૨. જૈનેન્દ્ર” મરતાવિસ્તરનયં નિર્માય મિાદૃશાં, સર્વાંત્યાગમઽભ†.-માન-સહિત. ઘપ્રભા ! વિશ્રુત, મિથ્યાત્વ. હુર જિ.ત. શુચિક” પૂણુ" પદાનાં મિથ, સગત્યા ગમભ માનસહિત* હૃદ્યડપ્રભાવિશ્રુતમ્ ૩. યા જાડા હસ્તે સ્મૃતાપિ ભગવત્ર્યમ્ભરૂપે વિસ્ફુરત, સૌભાગ્યા શ્રયતાં હતા નિદધતી પુણ્યપ્રભાવિકૌ; વાગ્યેવી વિતનાતુ વા

Page #358

સજન સચિત્ર જિનમત પ્રિવાસયતી સાડતો ભાગ્યાશ્રયતાં હિતનિ દધતી પુરપ્રભાવિ મો. ૪.
૨. શ્રી અજિતજિન સ્તુતિ:
[પુષિતાઝા] સુનિતતિરપિ યે ન રૂદ્ધમાહા, શમજિતમારમદ ભવન્દિતાડપત્, ભજ તમિહ જયન્તમાsતુમીશન, શમડજિત માડcરમડબ્લવન, દિનપત્ . ૧. નિયતમુ પગતા ભવે લભન્ત, પરમતમાહર! યં ભયા:નિદાનમ, હર રૂચિરીદદ જિનૌવ! ત દ્રાક, પરમતમહયં યાનિ દામ. ૨. નયગહનમાતિરકુટાનુયોગ, જિનમતમુઘતમાનસાઓl કુતારમ, જનનભયજિહાસયા નિરસ્તાssજિ નામત મુદતમાનસાધુતારમ. ૩. પવિમપિ દધતીહ માનસમહત મડદઋવતાં મહાધિકારમ, દલયતુ નિવડે સુરાનાનામ:હિતમ લવતાં મતાધિકારમ.૪ઃ
૩ શ્રી શમ્ભવજિન રતુતિઃ
[અપકભ]. શબ્યુન! સુખ દદ – ભાવિનિ ભાવાગ્યારવારણ! વિશ્વમ, વાસવસમૂહમહિતા ભાવિનિભાવાડરવારવાદરણ! વિશ્વમ. ૧. યમં શું ભવિના, સત્તતમુદિતદિતદિતડદારકર, સ યતુ સાવગણ શુચિસનતમુદિતદિતદિડારકર: ૨. જૈની ગીઃ સા જયતા યથા શમિતામિતા મિતાક્ષરરૂચા કિં સન્તઃ સમવતરન્નયયા શમિતામિતાક્ષર રૂમ્યા. ૩: દલપતુ કાંચનકાન્તિજનતામહિતા હિતા હિ તારાગમદા, છહ વજશૂલા જનતા મહિનાહિતા હિતારાગમદા. ૪:
૪ શ્રી અભિનન્દનજિન ૨તુતિ:
[ હૂતવિલમ્બિતમ] - ત્વમનિદન ! દિવ્યગિરા નિરાકતસભાજનસાધ્વસ! હરિભિઃ, અહાય ! ગુર્ણજય જિત, કૃતસમાજન! સાધ્વસહારિખિઃ ૧. ભગવતાં જનનસ્ય વિહાડxશુ ભવતાં તyતાં પરમૃત્યરાત્રિજગતદુરિતે પશમે પહુ, શુભવતાં તનતાં પરમુન્કર રઃ ત્રિદિવમિચ્છતિ ચશ્ચતુર ફુરસુરસમૂડમડયે મતમહંતામ; સમરતુ ચારૂ દદત પદમુંચકે, સુરસમૂહમય મતમહંતામ, ૩. વૃતસકાઠsધનુર્ધતુ તેજસા, ન રહિતા સદયા રૂચિરાજિતા મદહિતાનિ પરેરિત રહિણી, નહિતા સદયા રૂચિરાગજિતા. ૪
૫ શ્રી સુમતિજિન સ્તુતિઃ
[સ્કકમ આયેગીતિવા ] નમ નમદમરસદમરસસુમતિ સુમતિ સદસદર મુદામુદા જનિતા જનિતાપપદ વિભવ નર! નરકાન્ત કાન્તમ. ૧. ભવભવભયદાડભયદાવલી વલીદયોદયામાયામા; વાદડઘાડમિમિતશમાં સમાદિષ્ટદિષ્ટ બીજા ડબીજા. ૨. દમદમસુગમ સુગમ, સદા સદાનન્દન દયાવિવિ પરમ પરમશ્નર ! કમર, મહામહા ધીરી રસમય સમયમ , ૩. કાલી કાલીરરસભાવાભાવાય, નયનસુખદા

Page #359

સ્તુત (થયો) સુખ મહિમહિતનુતા તનતાદિતામાનમાનરૂચ રૂ. ૪.
૬. શ્રી પદ્મપ્રભજિન સ્તુતિ :
[વસન્તતિલકા] પપ્રલેશ! તવ ચર્ચા રૂચિમતે સદ્વિશ્વાસમાનદયાપર! ભાવિ તસ્પ; ને ઐઃ પદ મુિ પલિમપુયસમ્પ, વિશ્વાસમાન! સદયાપર ! ભાવિતસ્ય. ૧. મૂતિ સમય હતી કિમુ યા પનિ, પુરયાનિ કાચન સભાસ રરાજ નમા; સા તૂયતાં ભગવતાં વિતતિઃ વભકત્યા, પુયા:નિકાચન ! સભા સુરરાજ-નવ્યા. ૨. વિસુઃ પદ પરિગતૈ વિનયેન જૈની, વાચ યમૈઃ સતતમંચતુ રચિતાથમ; સ્યાદ્વાદમુદ્રિતકતીચ્ય નયાવતાર, વાચંયમૈઃ સતતમ ચતુરાચિતાર્થોમ ૩: સાહાઅમાત્ર તનુ શિવસાઇને, યા પાતા મુદા રસમયસ્ય નિરન્તરાયે; ૧. ગાઘારિ ! વજમુશલે જગતી તવાવસ્થા પાતામુદારસમસ્યનિ રન્તરાયે. ૪.
૭. શ્રી સુપાર્શ્વજિન સ્તુતિઃ
[ મલિની] યદિ જિન! સુપાર્થ! – નિરસ્તાકતફમાવનમ! સુરખાષા હશોભાવતારમ તત હિતમજ કેળું ગયતે નાડવનમદસુર! બાપાતા યશ ભાવતામ ૧. જગતિ શિવમુખ યે કાતિમિસય- દુરિતમદરતાપધ્યાનકાન્તા: સાડશાજિનવરવૃષભાતે નાશયનુ પ્રવૃદ્ધ - દુરિતમડદરતાપધ્યાનકાન્તા ! સદા શાઃ ૨. મુનિતતિર પઠા થર વર્જયન્તી હોય- તમસમહતદાડત્રાસsધિમાઇનન્દ્રિતcરમ. સમયમિત ભજssણ્ડકતમુચ્ચેઘાન, તમડસમ! હિતદાત્રા સામિાન દિતારમ? અવતુક રિણિયાતા સાડતાં પ્રૌદ ભ ત્યા, મુદિતમ કવિતા પાયા મહામાનસી મામ; વહતિયુધિ નિહત્યાડની કચકં રિપુણા, મુદિતમકવિતા પા પા મહામાનસીમામ. ૪.
૮. શ્રી ચન્દ્રપ્રભજિન સ્તુતિ:
[મહાક્રાન્તા ] તુભ્ય ચન્દ્રપ્રભ ! ભવભયા રાતે લેખ લેખા, નન્તવ્યાપાપમામતે! સની નડહાસમાયી, શ્રેયઃ શ્રેણી શમસુમતાં તન્વતે વસ્તકમા, નન્તવ્યાપાડ૫મદા મહેતે સન્નમહાઇસમાય. ૧. શ્રેયે દત્તાં ચરણવિઠન્નમ્ર ભૂપાલા, મુકતા માલાશ્ચમઢમહિતા બેધિદાનાભssહીના, માતાપિતાદિતપરમતિષાં કૂદે છે, મુકતા માલાસમદમહિતા વેડીધદાના મહીના ૨.૨૫ગગ ફુટનયમસ્તીચંનાથન ચૂલા, માલાપીનઃ શમદ:વતાઋગતે પાયઘઃ સિતાનેયં ભવતુ ગતિઃ શ્રેયસે ભકિતભા જા, માલાપી નઃ શમલવતા સાગતડપ.ઘ ૩. સા –વજાન્કશિ! જય મુનો રિબજિતઃ સુસિહ, પ્રાણાપામશુચિ મતિમ તાપાપ તાડ બલાનામ હસ્તે વજદુશષડનિશ પંહન્ની પ્રદર, પ્રાણુ યમે શુચિમતિમતા પાપદન્તાવલાનામ્ ૪,

Page #360

ફાજા ...
. . -
" : ",
સજન સાંભળ ૯. શ્રી સુવિધજન સ્તુતિઃ . . .
[ ઉપજાતિઃ] યસ્યાતનેદેવતતિમહં સુપ્રભાડવતારે શુચિમાગે, ઈહારતુ ભકિત: સુવિધા દડા મે, પ્રમ વતણૂચિ મન્દરાગે. ૧. અભૂત પ્રકોપશમેષ યેષ, ન મેહસેના જનિતાપદેભ્યઃ, યુગ્મભ્ય માડડપ્તા ! પ્રથિતયેજો, નમકહના ! જનિતાપભ્ય ૨. વાણી રહસ્ય દધતી પ્રદત્ત મહાયાવદ્વિરનીતિહારિ જીયાજિજને દિતા ત્રિકમહે! દયાવદ્વિરનીતિ હારિ. ૩. વાલજજવલો વિદુમકાન્તકાન્તિ કરે_તુલાભ શમાવત્યાઃ દદન્નતાન! જવલનાયુ! ન કરાતુ લાભ શમદ ભવત્યા: ૪.
૧૦ શ્રી શી જિનસ્તુતિ:
- [ કતવિલમ્બતમાં જયતિ શીતલતીર્થપતિજને, વસુમતી તરાય મહેલોદદનિ યત્ર ભવે ચરણશ્રડે, વસુમતીતરણય મહે દધો. ૧વિવર શાસનભકિતમતાં જિનાવલિ! તમોહરશે! સુરસમ્પમ અધરયચ્છિવનામ મહાત્મનાં, વલિત મહહણે! સુર પદમ. ૨. ભગતેડભ્યદિત વિનમા ડગમ, જન! યતઃ પરમાપદમrsiદરા; ઈહ નહત્ય શિવં જગદ જતિ, જનયતઃ પરમાઇs૫ દમ દરા. ૩. નવરચ્ચિદસ્તવ સતત, ન પરમચ્છવિમાનવિલાસિતા; ન ધનશઝકલ રિટારિ, ન પર વિ! માનવિ! વાસિતા. ૪.
૧૧ શ્રી શ્રેમનિસ્તુતિ
A [ હરિણી ] જિનવર! ભજન શ્રેયાંસ! ચાં વતાહદય, વદવ! ન હતાપાતમુકતા મહાગમ! ગતભવનબ્રાતિશ્રાન્તિઃ ફલેગહિલસ વઢવનતે હાડપાત કમુક્તમડાગમાં ૧. જિનસમુદય વિશ્વ ધાર હરનમિડાના, ભવમડદરદ રૂઓ કાન્ત મહામિતરમ; વિનયધિક કરં કાર કુલા દિવિશિષ્ટતા, ભવમદદ રૂાડકાનં મડામિ તમેહરમ. ૨. શુચિરમપદે ભઃ પૂણે હરદ્ કુમના પહે, નવરતમભાવસ્થામાંssaયશોભિત ; જન! તવ મને યાયાછાયામયઃ સમયે ગલ-વરતમલે ભવસ્થામાશ્રય નયમિત ૩સુકૃતપટુતાં વિનેસ્કિન્યા તવારિડતિમાં પવિફલકર ઘુત્યાગેહાગsઘનાઘનરાજિતા; વિતરતુ મહાકાલી ઘટાક્ષસન્તતિવિરકુર, પવિફલકરા ઘુત્યાગેહા ઘનાઘન રાજિતા. ૪.
૧૨ મી વાસુપૂજિનાતુતિઃ
[અધુરા ] પન્નાલાસે પદ્ધત્વ ધાર્ષિકશિર્વાસુપૂજવાડકંતુ, લેક સીરપાતાશમરુચિરપવિત્રાસહારિપ્રભાવ; લુખ્ખન ગેવિલાસગતિ ઘનતમ દુધધ્વસ્તતા, લેક સદ્ધરા! પાતા શમચિરપવિત્રાસ! હારિપ્રભાવ! ૧. લેકાવાં પૂયની સપતિ ભગવતાં જન્મત્તે ગતિએ, હથા રાજ બને ત્રાભAતુમારસાથનતાપારમેહ, સાક્ષાત ૪િ કપનલિવિબુધ

Page #361

૩૧૫
સ્તુતિ (વે) પરિગતા કે ધમાનાત્તિમાયા, હધા રાજીવનેત્રા ભવતું દમાસાર્થાનતાપા તમહા. ૨. ઉત્તરવભઃ પ્રથતિ સુકૃતં ચારુપીયૂષ પીતા, ડસવાદે શસ્તાદરા તિક્ષતશુચિ સદનેકાન્ત!સિદ્ધાન્તરાગ ર પ્રસન્ન દસમયે નિમિંતાનભ સ્વાદેશ! સ્તાદડ- રાતિક્ષતશુચિસદને કાન્તસિદ્ધાન્ત! રાગ: ૩. વાઢેવિ. પ્રણયન્તી પહુવિવિધનીતશાસ્ત્રાર્થનિષ્ઠા-શાન્તા દેહિ નબૅરિતકુશ! સુબ્રુવા દેવિા શિષ્ટમ; શ્રદ્ધાભાના પ્રસાદ સુમતિકુમુદિનીચન્દ્રકાન્તા પ્રપૂડડશ કાન્ત દેહિનચે રિતરણકુશકે! સુભ્ર વાદે વિશિષ્ટમ. ૪.
૧૩ શ્રી વિમલજનસ્તુતિઃ
[પૃથ્વી] નમો હરણાયતે સમદમાય પુણ્યાશયા, સભાજીતા વિભાસુરેવિમલ! વિશ્વમારક્ષ; ન મેહતરણાય તે સમદાયી પુણ્યાશયા, સભાજિત વિભાગુવિમલવિશ્વ મારફતે. ૧. મહાય તરસા હિત જગતિ બધિરાનામહો!, દયા ભવતુદાં તતાડસકલડાસમાના કયા; મહાયરતસાહિતા જગતિ વેડધિદાના મહે, દયા ભવતુ દાન્તતાસકલહાસમાના ભયા. ૨. દિયાદરમાનન્દરાગતતયા ચિત વૈભવ, મત સમુદિત સદા શમવતાડવેનોદિતમ. કિયાદરમાનન્તરાગતતચિત વૈભવ, મત સમુદિત સદાશ મકવતા ભવેનેદિતમ. ૩. પ્રભા વિતરતાદર સુરમિયાડતતા રોહિણી, હિતાશગુરૂ ચાપરાજિતકરાશમારે ચિતા; પ્રભાવિતરતાદર સુરભિપાતતારહિણી, હિંતાડણ ગુરુચાપરાજિતકરા શમાઇચિતા. ૪.
૧૪ શ્રી અનન્તજિનસ્તુતિ:
કિતવિલમ્બિતમ ] કલિતો માન-તરસાયે, શિવપદે સ્થિતમcતભવાપમ. વિદશપૂજ્યમનઃજિત જિન, કલિમેમન તરસાડ શ્રેયે. ૧. જિનવરા ગતતા પદચિતાં, પ્રદરતાં પઢવી મમ શાશ્વતીમ હરિત હકચના ન કદાચના- ssજિનવરાગતતાપદચિતામ. ૨. સુરસમાનસન્નરહી તે, મધુરિમાગમાં સેતુ શિવાય ન; જગતિ યેન સુધાડપિ ધનપ્રભા, સુરતમાનસદરી હસ્થ તે ૩. સા. અરતિમા સુરવા જિન, જગદિતા ફલકેવુંધનુર્ધરા. જયતિ યેયમિત પ્રણતામ્યતા, સદસિ રક્ષતિ ભાસુરવાજિનમ. કે.
૧૫ શ્રી ધર્મજિનસ્તુતિઃ
[અવૃદ્ધ]. શ્રીધમા તવ કર્મ-વારણમ્ય સદાતે, સ્તવ ક" કોષિ-વારાણસ્ય સદા તે. ૧. ગિરા વિજદુલાર, ભાડ માના તતાન યા, શ્રિા છ જિનાલી સા, ભાસમલનાડતતાનયા. ૨. વચઃ પાપહર દત્ત-સાત કેવીલને તમ; ભ ત્રાણાય ગહને, સાતડબલિનેદિતમ. ૩. હા પ્રસાદા પ્રજ્ઞયા શકિતમયાજિતા તસ્યા થયા રિસ, તિયા (જય હર ઇ.

Page #362

૩૧૩
૧૬ શ્રી શ ન્તિજિનરતુતિ : [ શાફ્’લવિક્રીડિતમ ]
મસ્યાભૂ વ્રતધાતિ નાતિરુચિર' યગ્નેયસે સેવના-દક્ષાદ ભરતમ્ય વૈભવમય સારાજિત તન્ત્રત; લિપ્સ! શાન્તિજિનસ્થ શાસનરુચિ' સોખ્ય જયદ્ પ્રશ્ન લેક, દક્ષેાડદમ્ભરતસ્ય વૈ ભવમય' સારાજિત તત્ત્વતઃ ૧. ચેષાં ચૈતસિક નિલેશમવતાં મેક્ષાવના દીપિકા, પ્રજ્ઞલાભવતાં ક્રિયા સુરચિતાર ભાવનાશે ગતઃ; તે શ્રીમજિનપુર્ણા હતભા નિત્યં વિરક્તા: સુખ, પ્રજ્ઞાા ભત્રતાં ક્રિયાસુરુચિતારમ્ભાવના લાગત: ૨. મિથ્યાદૃષ્ટિમત' યતા ધ્રુવમભૂત પ્રવસ્તદોષાત્ ક્ષિતા-વાચારચિતમાનમારયમદમ્ભાવારિતઽપાપ ! હૈ!; ત સિદ્ધાન્તમભ ભકલિત શ્રદ્ધાય ચિત્તે નિજે, વાચા રચિત! માનમારયમદ ભાવારિતાપાપડે. ૩. શત્રુાં ઘનધૈયનિતિભયા ત્યાં શાસનસ્વામિની, પાતાદાનત માનવાસુરહિના રુચ્ચા સમુદ્રાજિષુ; શ્રીશાન્તિમયુગ્મસેવનરતા નિત્ય હતવ્યગ્રતા-પાતાદાનતમા નવાસુ રહિતાઽરુમ્યા સુમુદ્રાઽજિષુ. ૪.
૧૭ શ્રોકુન્થુજિનસ્તુતિ : [ માલિની ]
સ જયતિ જિનકુન્થુલેČભટ્ટોલડીને, મહંત સુરમણીનાં વૈભવે સન્નિધાને, ઈડ સતિ વિના યં મનસ· હન્ત! કેષા-મહુતિ સુરમણીનાં વૈભ વે સન્નિધાને ? ૧. જયતિ જિનતતિઃ સા વિશ્વમાધાતુમીશા-ઙમયતિમહિતાડર કિન્ન રીણામપાશમ્ ; વિલસિતમપિ યસ્યા હન્ત! નૈવ સ્મ ચિત્ત', મયતિ મહિ તાર' કિન્નરીણામપાશમ્. ૨. અવતુ ગતિમાÅવાં મત' જન્મસિન્ધી, પરમતરણહેતુ ચ્છાયયા ભાસમાનૈઃ; વિવિધનયસમૂહસ્થાનસત્યપાસ્તા-પરમતરણું! હેતુચ્છાયયા ભાઽસમાનૈઃ ૩. કલિતમદનલીલાઽધિષ્ટિતા ચારુ કાન્તાત્, સાસિરુચિતમારાદ્ ધામ હન્તાપકારમ્. હરતુ પુરૂષકત્તા તત્ત્વતી શમ' પુસાં, સતિ રુચિતમાઽરાદ્ધાઽમહુ. તાપકારમ્ . ૪.
સજ્જન સામત્ર
૧૮ શ્રીઅરજિનસ્તુતિ :
[ દ્વિપદી ]
હેરન્ત... સસ્તીમ્યહ' વામજિન! સતત ભવે વા-માતમઇસુરસાથ વાચયમ! દમ્ભરતાઽધિપાપમ, વિગણિતચક્રગતિ'વૈભવમુદ્દામપરાક્રમ' હતા-માનમદ ! સુરસા વાચ યમદ ભરતધિપાઽ પદ્મમ્. ૧. ભીમભવ" હરન્તમપગતમાપાટાપમહુ'તાં, સ્મરતરણાધિકારસુદિતાપ૪મુદ્યમવિતમુત્કરમ્ ભકિતનતાખિસુરમૌલિસ્થિતરત્નરૂચારૂણ્ક્રમ; મરત રણાધિકારમુદિતાપદમુક્ષમવિતમુત્કરમ્ ૨. ભીમભવાદધેલુ વનમૈવ યતા વિભ્રમ જસા મવડતા યશેઽભિતરણેન ન માર્જિત નયમિત હિ તમ્; જિનપસમયમનન્તભગ, જન! દશ નશુદ્ધચેતસા, ભવદવતાય! શૈક્ષિત! રણેન નમાદિત ન યમિત ક્રુિતમ્ ૩. ચક્રધરાકરાલપરધ્રાંતઅલિમધિષ્ઠિતા પ્રભા-સુરવિનતાતનુભવપૃષ્ઠમનુદ્વિતાપદર' ગતારવા, દલથતુ દુષ્કૃત' જિનવરાગમકિતમૃતામનારત, સુવિનતા તનુભવપૃષ્ઠમનુ દિતાપદર
હારવાર્ ૪.

Page #363

સ્તુતિ (વે)
૧૯ શ્રી મક્ષિા જનર તુ.ત:
[ રુચિરા] મહાદયું પ્રવિતનુ મહિલાનાથ! મેઘનાદ! નેદિતપરમેહમાન સર અજમહાવ્રતઘનકાનનેy , ઘનઘોડદિતપરમેહમાનસઃ ૧. મુનીશ્વરૈઃ સ્મત! કુરુ સૌખ્યમહેતાં. સદા નતામર ! સમુદાય! શોભિત ; ઘનૈગુણેજ ગતિ વિશેષયનું શ્રિયા, સદાનતામરસ! સદા યશેડનિતઃ ૨. જિનઃ સ્મ યં પડતમનેકનિતિ-મુંદા રસ ગતમપરાગમાડવું તમ, સદાગમ શિવસુખદ તુવેતરા- મુદારતમcપરાગમાહતમ. ૩. તનેગી: સમયરૂચિ સતામના- વિલા સભા ગવિ કૃતધીરતાપદા, શુચિતિઃ પદુરદરછકપી વિલાસસાગડવિકૃતધીરતાપદા. ૪.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતજિનરસ્તુતિઃ
અવિતથમ] તવ મુનિસુવ્રત! કમયુગ નનું કઃ પ્રતિભા, વનઘના રહિત નમતિ માનિતમેહરણ નતસુરનૌલિરત્નવિભયા વિનયન વિભ, વનધ! નરેશ હિત ન મતિમાનિતમેહરણમ. ૧. અવતિ જગત્તિ યાડડ ભવતિ મયિ પારાગતા- વલિ! તરસેહિતાનિ સુરવા રસમાજિ તયા; દિશ, ગિરા નિરસ્તમદના રમણીહસિતા વલિતરસે! હિતાનિ સુસ્વાભાજિતયા. ૨. યતિભિરધી માહંમત નયવાહતા, ધનગમડભક માનમરર્ણરોગમૃતમ અતિહિ હેતુનાં દધas પાસ્તમવ રહિત, ધનગમભમાનમ રણેરનું યોગમૃતમ. ૩. વિતરતુ વાછિન કનકર ભુવિ ગૌશે, હદિતતમાં મહાશુભવિનોદિવિમાનવતામ. રિપુમદનાશિની વિલસિતે મુદ્દે હતી, હદિ તતમા મહાશુ ભવિને દિવિ માનવતામ. ૪. - ૨૧ શ્રી નેમિનિસ્તુતિ :
[ શિખરિણી] યતે યાનિત ક્ષિપ્રા નમિરઘવને નાડત્ર તનુતે, વિભાવ નાશમડલસમાંssનન્દિતમારા દધ ભાસાંચ રવિકસમૂહાદિવ મહા-વિભાવનાશમાનસમાન દતમદા. ૧. ભવે
તે ભિ-ઘાઃ ભુવિ ભવભૂતાં ભવ્ય મહિલા, જિનાનામાડયાસંચરણમુદિતાડડલી કરચિતય; શરયાનાં પુણ્ય ત્રિભુવનહિતાના મુપચિતા- ssજિનાનામાથાસંચરણમુદિતાલીકરચિતમ. ૨. જિનાનાં સિદ્ધાન્તરણપટુ કુર્યાત્મમ મને-કપરામૂતિ કે શમહિત પદાનામ:વિરતમ; યતઃ યાચિકિત્વત્રિદશવિભુતાદ્યા ભવભૂતાં, પરા ભૂતિર્લીકેશમહિતપદાનામવિરતમ. ૩. ગજાલવ્યાઘાનશજલસમિબઘન જોડગદાક્ષાણ્વિકાલીનયમાવતિ વિશ્વાસ મહિલા અને વિધેયા વિઘટય, દેવી કરલસીદાક્ષાલી કાલી નમવતી વિશ્વાસ મહિતા. ૪.
૨૨. શ્રી નેમિનિસ્તુત :
[ શાર્દૂલવિક્રીડિતમ ] we તવચનાક્ષતધીરિમા ગુણનિધિ પ્રેગ્યુ. વિવ-વન સદા, ને એકાન્તમામને

Page #364

૩૧૮
સજજન સન્મિત્ર વિલસતાં રામતીરાગત, કુર્યાસ્તસ્ય શિવ શિવાજ! ભવાઓધો ન સૌભાગ્યભાગ, નેમે! કાનમહામડનાવિલ! સતાં રામતીરાગતઃ ૧. જયાસુજિનપુકવા જગતિ તે રાજ્યાદ્ધિપુ પ્રદ્યુમ-દ્ધા માનેકપરાજિતાસુ વિભયાસન્નાભિરામોદિતા ; યેધાલી(ભરુદિવરા ન ગણતા હૈઃ ફાયઃ પ્રફુર-ઢામાને પરાજિતાસુ વિભયા સન્નાભિરામેદિતાઃ ૨. યા ગણગેવ જનસ્ય પકમખિલં પૂતા હરત્યંજસા, ભારત્યાગમસતા નયતતામાયાચિતા સાધુના અચેતુ ગુરુસન્નિધો મતિમતા કતું સતાં જન્મભી-ભારત્યાગમતા ન હતતામાયાચિતા સાધુના. ૩. વ્યોમ ફારવિમાનત્રનિદૈઃ શ્રીનેમિભકત જન, પ્રત્યક્ષારસાલપાઇપતાં વાચાલયન્ટી હિતમ; દઘાન્નિત્યમિતામૂલુમ્બિલતિકાવિબ્રાજિતાડ હિત, પ્રત્યક્ષા મસાલાપરતાડમ્બા ચાલયન્તીહિતમ. ૪.
૨૩ શ્રી પાર્શ્વજિનસ્તુતિ :
[અશ્વા ] સીધે સીધે રસે વે રુચિરચિયા હારિલેખારિલેખા, પાયે પાયે નિરસ્તાધનથઇનય થય નાથસ્થ નાથ; પાર્શ્વપાશ્વ તમે દ્રોતમ હતમહમક્ષોભજાલ ભજાડલ, કામ કામં જયન્ત' મધુરમધુરમાભાજન જન! ત્વમ . ૧. તીર્થે તીર્થેશરાજ ભવતુ ભાવતુદશતારિભી મારીભીમા-લીફાલીકાલકૂટાલિતકવિતાક્ષાસમૂહે સમૂહે; યા માયામાની ભાવવિભવવિદા સા સશ્ચિાસવિશ્વા- નાસાનામાભિશકા વિમદવિજમનવાસમેહાડસાહા. ૨. ગૌરાગૌરાતિક: પરમ પરમતહાસવિશ્વાસવિશ્વા
દયા દેયાનુદ મે જનતજનિત–ભાવતારાવતારા કાલેકાથવેત્તનયવિનયવિધિવ્યાસમાનામાના ભગ્ગા ભણગાનુયોગાસુગમસુગમયુક પાકૃતાલણકૃતાકલમ ૩. લકે લકેશનુત્યા સુરસસુરસ રંજયન્તી જયન્તી, ન્યૂડું ભૂરું કર જન ભજન ભવન્કરવા મારવામા; કાન્તાડકાન્તાહિયેરિતદુરિતદુરન્તાહિતાનાં હિતાનાં, દઘાદહાલમુચ્ચચિતચિતમાં સંત ચ સ્તવે છે. ૪.
૨૪ શ્રી મહાવીરજિનસ્તુતિ
[ અર્ણવતડકમ તવ જિનવર! તસ્ય બઢા રતિ યોગમાગ, ભજેયં મહાવીર! પાધિગમ્ભીરા ધીરનિશમ સુદિત! વિભવ! સન્નિધાનેરામહસ્ય સિદ્ધાર્થ નામ! ક્ષમાભૂત! કુમાર પદે યસ્ય વાચા રતઃ મુનિજનનિકરરશ્ચરિત્રે પવિત્ર પરિક્ષીણ-કમાં સુરજકરાનભાફ શિહિ. શમણિ લેતરા-મુદિતવિલાવસન્નિધાનેસમેહસ્ય સિદ્ધાર્થ. નામક્ષમાજકુમારા પહેરવા વાઇચારતઃ ૧. નયકમાલવિકાસને કા સુરી વિરમય મેર, નેત્રાજનિ પ્રૌઢમામડલસ્ય તવાન! હે!; ન તવ રવિભયા સમાનસ્થ મહારા- હિતેશ્યારિજાતસ્ય ભવન! માટે લાસ્યભારે ચિતે; કનકરજતરત્નમાલયે દેશનાં તન્વતે, વસ્તસંસાર! તીર્થેસવારી ઘુસહોરી. નત! વર! વિભયાસમાનસ્ય આહાર, હિતે પારિજાતશ્ય ભાવ”હેલાભાશિત. ૨. કથારિયા સંશય સે પ્રીes ! શ્રીમે ધ વરતત

Page #365

જાવ.
સ્તુતિ (પાવી) ભવામ્ભનિધ, પરમત રહેતુલાભ ગુરાવાર્થમાનજિતા- પાયશો ભાવતે ભાસમાનસ્ય મારાજિતમ; દલિત જગદસ હેતુદન્તનિમ્પિષ્ટ, સન્ડેડસન્ડેહ! નિર્મોહ! નિશેષિતાપરમતરણ !હે તુલાભ ગુરાવાયંમાન દતા પાય! શેભાવ ભાસમાનસ્ય મારાજિતમ્ . ૩. અહમહમિયા સમારામુકઠિતાયાઃ ક્ષણે વામય સ્વામિની શક્તિ મહાય દધાત્તરાં સકલ કલશતા મારાજિતા પાપહાને, કલાભ સ્થિતાડસદ્વિપક્ષેમરાલેરવાર્યાગ મમ દધતસિંહ સતાં દિશઃી સદૈણકારવિરફાર, સારસ્વતયાનદષ્ટ સ્વયં મગલતન્વતી, સકકલશતારમારાજિતા પાપહાડને, કલાભાસ્થિત ! સદ્વિપક્ષે મરાલે રવાયંગમમ . ૪.
અવમૂલ પ્રશસ્તિ :
_[ શાર્દૂલવિક્રીતિમ ] યસ્યાસન ગુરડત્ર જીતવિજય પ્રાજ્ઞા પ્રકૃછાશયા. બ્રાન્ત સનયાનય દિવિજયપ્રાજ્ઞાત વિદ્યાપ્રદા યસ્ય ચ સઇ પવવિજયો જાતઃ સુધી, સદર સોડ્ય ન્યાયાવિશારદા સમ તનુતે વિજ્ઞઃ સ્તુતીરહંતામ, ૧૦
[ અયાં ; કૃત્વાસ્તુતિસજમિમાં યદાપિ, શુભાશયાત્મયાકુશલમ; તેન મમ જમબીજે રાગ-દ્વેષે વિલીયેતામ. ૨.
- ૩ ભકતામર પાદપૂર્તિ કી બાષભજિન સ્તુતિઃ ભક્તામરપ્રણતમૌલિમણિપ્રભાણા-મુદીપક જિન! પદા—જયામલ તેસ્તબ્ધ મુદામનિશ કિa માદેવ; દુકાષ્ટકમરિપુમડલમિ. સુધીર ૧. શ્રીમજિનેશ્વરકલામાં ત્રિલક્યા-મુદતક દલિત પાપવિતાનમ; ભવ્યાનુજાતદિનનાથ નિભ સ્તવમી, ભકૃત્ય નમસ્કૃતમ મર્યનરાધિરાજૈ ૨. વર્તી જિનક્ષિતિપતસ્ત્રિ પામવાય, ગણેશ્વરઃ પ્રકટિતા કિલ વા મુદા યા; સમ્યક્ પ્રણમ્ય જિનપાદયુગ યુગાદા-વાયા શુભાર્થાનિક ભુવિ સાસ્તુ લક્ષમ્ય. ૩. યજ્ઞેશ્વરસ્તવ જિનેશ્વર! ગેમુ ખાડવઃ, સેવાં વ્યધર કુશલક્ષિતિભૂતપદા, વત્પાદપશ્કજ મધુવ્રતતાં દધાન–ડવાલમ્બન ભાવજલે પતતાં જનાનામ. ૪.
૪ કલ્યાણ મંદિર પાદપતિ શ્રી વદ્ધમાન રસ્તુતિઃ કલ્યાણમદિરસદારમવાભેદિ, દુષ્કર્મવારણુવિદારકૃપંચવકત્રમ યત્પાદપwયુગ a પ્રણમતિ શ, તેથે મુલા જિનવર જિનચૈશયમ; ૧. ક્ષીણાષ્ટકમનિકરસ્ય નમતુ નિત્ય, ભીતાભયપ્રદમનિન્દિતમંબ્રુિપમ; ઈટાથંમડલસુસજનદેવવૃક્ષ, નિત્યદય દલિતતીત્રકષાયમ તમ. ૨. જૈનાગમં દિશતુ સર્વસુખકદ્વાર શ્રી નન્દનાક્ષતિજહવ્યહિતિ પ્રકાર સંસારસાગરનિમજીદશેષજતુ-બહિથસબ્રિભમભીષ્ટદમાશુ મુગ્ધમ; ૩. માતગયક્ષરમતાં પ્રકરતિ સેવા, પૂનમારસમભીસતદ વિશાલમ; ઉત્પત્તિવિવરનહીશપતજનાનાં, પિતયમાનમનિમ્ય જિનેશ્વરસ્ય. ૪. ( ૫ સકલકુશવલ્લી પાદપૂર્તિ શ્રી શક્તિનાથ સ્તુતિઃ
સકલકુશવલીયુષ્ઠરાવમેધ, માનસશ૫: પૂર્ણ કેન્દુવક પ્રયતુ મૃગ

Page #366

૨૦.
સજજન સમિગ્ર લક્ષમા શાતિનાથે જનાના, પ્રત ભુવનકીર્તિ કામિત કમકતિઃ ૧. જિનપતિસમુહા દાયકે ભીસિતાનાં, દુરિતતિમિરભાનુ કવૃક્ષાપમાન, રચયતુ શિવશક્તિ પ્રાતિહાર્યશ્રિયં યે, વિકટવિષમભૂમી જાતિ બિમતિ. ૨. પ્રથયડુ ભાવિકનાં જ્ઞાનસમ્પસમૂડ, સમય ઇહ જગત્યામાપ્તવમૂત્રપ્રસૂતા, ભવજલનિધિપતઃ સર્વસમ્પત્તિ હેતુ, પ્રથિતવનઘટાયાં સૂર્યકાન્તપ્રકાશ. ૩. જયવિજયમનીષા મન્દિર બ્રહ્મશાન્તિઃ સુરગિરિસમધીરઃ પૂજિતે ક્ષય હરતુ સકલવિયે જનશ્ચિત્યમાન , સ ભવતુ સતત વ: શ્રેયસે શાતિનાથઃ ૪.
( ૬ સંસારદાવા પાદપૂર્તિ શ્રી મહાવીરજિન રતુતિઃ
નઝેન્દ્રમૌલિપતત્પરાગ-jજ ફુરસ્કબુરિતક્રમમાન્જમ; વીર ભજે નિજિત મોહવર, સંસારદાવાનલદાહનીરમ. ૧. પુછપઘપwદલરભગુડિતાનિ, સ્વબુજૈઃ સુરતૈઃ પરિમવિડતાનિ; વડતાં વરપાનિ નતા જેન, ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન. ૨. નાનારતૈઃ સુભગમતુ પ્રોગ્રાશ્યપાઠ વિંઝાતૈબહુનયભરે. સત્તરતિમ; યુફત્યા જૈન સમયમુદધિ કીયામ્યશ્મિ કામ, બધાગાધ સુપદ પદ-વીનીરપુરાભિરામમ, ૩. શ્રીમદવીરકામાક્ષેહરસિકમના રાજહંસીવ રમ્યા, સિદ્ધા સિદ્ધાવિરુદ્ધા વિશદગુસદ્દબુક્તિહ૫ઘરુદ્ધ યા અને સ્વીકઠે ધનસુરરિસાં પુષ્પમાલાં વિશાલા-મામૂલાલધૂકીબહુલ પરિમલાલી લાલિમાલા. ૪.
૭. સ્નાતસ્ય પાદપુર્તિ શ્રી વર્લ્ડમાજિન સ્તુતિઃ મૂજભકિતનતેન્દ્રશીષ વિલસત્કોટરરત્નાવલી; રંગકાતિકરષ્મિતાદભૂતનખશ્રેણી સમુભિતમ; સિદ્ધાથીગરુડય કીર્તિતગુણસ્યાધિદ્વયં પાતુ વા, સ્નાતસ્યાપ્રતિમય મેશિખરે શઆ વિભઃ શશ. ૧. શ્રેયઃ શમકૃત ભવન્ત ભવતાં સપિ તીર્થાધિપા, યેષાં જન્મમહ: કૃતઃ સુરગિરી વૃન્દારકેટ સાદરે પોલોમીસ્તનગચંખડનપરેઃ કુ. સુવણેદભવૈ–સાંસાહત પદ્ધણિકપિશશીરાણુંવાઑભૂતિ ૨. સેવે સિદ્ધાન્તમુત્સકલ મુનિજનપ્રાર્થિતા મત્યરત્ન, ગર્જવાચાટવાદિદ્વિરદઘનઘટાદપકડીરભદ્ર મિયા ધમ-ધકારે ફુટવિટકરાદિત્યમ૫પ્રભ ને. અદ્વત્રિપસૂત ગણધરરચિત દ્વાદશાંગ વિશાલમ. ૩, દો યાધિરાએ મહિમગુણવિધિ દંડધારી, સવ" સર્વાનૂભૂતિવિંદલતુ મુદા સંધવિશ્વ મોજા અધ્યારુ દ્વિપ વરભાવનગતસ્તમ્ભડકટાસ્ય, નિષ્પકમની લઘુતિમલસશ બાલચન્દ્રાભદષ્ટમ. ૪. - ૮ શ્રેય: શ્રિય મંગલપાદપૂર્તિ શ્રી પાર્શ્વજિન રતુતિઃ
: શ્રયશ્ચિયાં મંગલકેલિસવ!, શ્રીયુતચિન્તામણિપાર્શ્વનાથ !, દુરસંસારભયારણ્ય રશ, માય માગે વરસાર્થવાહ! ૧. જિનેશ્વરેણાં નિકર! ક્ષમાયાં, નરેન્દ્રદેવેન્દ્રનતપ્રિપw!, કુરુશ્વ નિવણસુખં ક્ષમાભૂત !, સવલજ્ઞાનરમાં દધાન!.૨ કૈવલ્યવામાહદથૈકહારી, માસરસ્વદ્રજનીશનુયl; સર્વસ! સતિશય પ્રધાન !, તનોતુ તે વાન્ જિનરાજ! સૌખ્યમ

Page #367

સ્તુતિ (ચાયે )
૩૨૧
૩. શ્રીપાર્શ્વનાથકમણુામ્બુજાત-સાર તુલ્યઃ કલૌતક્રાતિ; શ્રીયક્ષરા ગરુડાભિધાનઃ ચિર' જય જ્ઞાનકલાનિધાન !. ૪.
૯. કલ્લાણક પાદપૂર્તિ-શોઋષભજન સ્તુતિ :
ભાવાનયાણુંગનરિવિ', સવિશ્વસ‘પુજપયારવિંદ; વદે જસા-નિયંચારુચ, કઠ્ઠાણુક દંપઢમં જિણ ૬. ૧. ચિત્તગહાર ઉદ્ઘપવાર, દુગ્નિવાર સમસુòકાર; તિસ્થેસરા દિ’તુ સયા નિવાર', અપારસ‘સારસ મુદ્દાર ૨. અન્નાણુસત્તુ લણે સ્વપ્પ, સન્નાયસ’હીલિયકેહ્રદ૫; સ‘સેમિ સિદ્ધ તમડા અણુપ્', નિવ્વાણુમન્ગે વરજાણુકલ્પ. ૩. હુંસાધિરુઢા વરદાળુધના, વાએસિરી દાગૢાવવણા; નિચ્ચપે અમ્હેં હવઉ પસન્ના, કુહિંદુગાક્ખીરતુસારવન્ના. ૪.
૧૦ સાધારણજન સ્તુતિ:
ગલે જન્મનિ દીક્ષાયાં, કેવલે વિવૃ તૌ તથા; યસ્યેન્દ્રા મહિમાં ચક્રુ-સ્ત જિન નૌમિ ભક્તિતઃ ૧. મેાડેલકુમ્ભનિભેદ-વિધૌ કશ્મીરવાપમાઃ; યે જિનાસ્તપદામ્લાજ, નમસ્યા મ્યઘનાશનમ્ . ૩. અગોપાંગજલાઽપૂર્ણ", નમકહૌલસંકુલમ્ : સફ્ળ નાદિરસ્નાય", વન્દે. જૈનાગમામ્બુધિમ, ૩. સવે યક્ષામ્બિકાધા યે, વૈયાવૃત્યકરાઃ સુરાઃ ક્ષુદ્રોપદ્રવસ ઘાતાં તે વ્રત' દ્રાવયન્તુ નઃ. ૪.
૧૧ શ્રી સિદ્ધચક્ર સ્તુતિ :
૧
જ્ઞાત્વા પ્રશ્ન' તદ" ગણધરમનસ: પ્રાણ વદે વીરદેવઃ, અહુ'સિદ્ધાય' સાધુપ્રકૃતિ નવપદાર્ સિદ્ધચક્રસ્વરુપાન્; યે ભવ્યાશ્રિત્ય ધિષ્ણુાં પ્રતિનિધિક સજપન્તુ સ્વભકહ્યા, તે સ્યુઃ શ્રીપાલવચ્ચે ક્ષિતિવરપતયઃ સિદ્ધચક્રપ્રસાદાત્. ૧. દુસ્તીણુ" નિસ્તરીતુ: ભવજલનિધિક પાણિયુગ્મે ગૃડીવા, યાનેકાન્ કાટિકુમ્ભાન કનકમણિમયાન ષષ્ટિલક્ષાભિયુક્તાન્; ગંગાસિન્ધુદાનાં જલનિશ્ચિંતતસ્તીથÔાયેન ભા, તત્સર્વાધીશ્વરાણાં સુરપતિનિકા જન્મકૃત્ય પ્રચક્રઃ ૨. કુટુ'દેવાન્નિવપ્ર' રજતમણિમય સ્વણુકાન્ત્યામિરામે, સ્થિત્વા સ્થાને સુવાક્ય જિનવરપતય: પ્રાવદન્ યાં ચ નિત્યમ; તાં વાચ· કણ્ યૈઃ સુનિપુણમતય: શ્રદ્ધા યે પિબાન્ત, તે ભળ્યાઃ શૈવમાર્ગાગવિવિધકુશલા મોક્ષમાશુ પ્રયાન્તિ. ૩. દેવી ચક્રેશ્વરી અગ્ દઘતી ચ હૃદયે પત્તને દેવકાળ્યે, અમે માદાભિકીણે વીમલપત્તુયુતૈઃ સિદ્ધચક્રસ્ય બીજૈઃ; શ્રીમદ્ધતિયુકવિ જયભવનૈયરુપૈની, સ્તુત્યા નિત્ય સુલક્ષ્મીવિજય પદ‚ોઃ પ્રેમપૂર્ણ : પ્રસન્ના. ૪.
૨
વિપુલ કુશલમાલા-કેલિગેડુ' વીશાલા-Rsસમવિભવનિધાન શુદ્ધમન્ત્ર પ્રધાનમ્; સુરનરપતિ સેવ્ય, દિવ્યમાહાત્મ્યભવ્ય, નિહત-દ્રુતિચક્ર', સતુવે સિદ્ધચક્રમ્ ૧. મિતકરવાડું, ભાવતાયઃ કુતાહ, કૃતિનિકૃતિવિનાશ, પૂરિતા િગજાશમ્; નમિતજિનસમાજ, સિદ્ધચક્રાતિબીજ, ભજતિ સગુણરાષ્ટિ, સેનિશ સૌષ્યરાજી, ૬. વિવિધસુકૃતશાખા,

Page #368

૩૨
સજ્જન સામ
ભ’ગપત્રે ઘશાલી, નયકુસુમ મનેાજ્ઞઃ, પ્રૌઢસ પફેલાઠ્યઃ; હરતુ વિનુવતાં શ્રીસિદ્ધચક્ર' જનાનાં, તરવ ભવતાપા-નાગમ: શ્રીજિનાનામ. ૩. જિનપતિપદસેવા-સાવધાના નાના— દુતિરિપુ-કશ્મ`, કાન્તકાર્તિ દુધાનાઃ; હતુ તપતિ પુ'માં સિદ્ધચક્રસ્ય નન્ય, પ્રમદમિહ રતાનાં શહિણીમુખ્યદેવ્યા. ૪.
૧૨. શ્રીનેમિનાથજિન સ્તુતિ:
કમલવશ્ર્વપન' તવ ાજતે, જિનપતે! ભુવનેશ! શિવાત્મજ !; મુકુ૨૬ વિમલ ક્ષણુદાવશદ્ હૃદયનાયકવત્ સુમનેહુરમ્. ૧. સકલપારગતાઃ પ્રભવન્તુ મૈ, (શવસુખાય કુકમ'વિદ્વારકાઃ; રુચિરમ ગલવસ્લિવને ઘના, દશતુર’ગમગૌરયશેાધરાઃ ૨, મદનમાનજરાનિધને જિન્ના, જિનપતે! ત વાગમૃતપમા; ભવભતાં ભવતાચ્છિવશમણે, ભવપયેાધિ પનતારકા, ૩. જિનપપાદપર્યેારુહહસિકા, ક્રિશત્રુ શાસનનિર્જરકામિની; સકલદેહભૃતામમલ" સુખ, સુખવિભાભરનિજિતભાધિપા. ૪.
૧૩. શ્રોજ્ઞાનપ’ચમી સ્તુતિ:
૧
શૈવેય: શ'ખકેતુઃ કલિતજનમનઃ સશયઃ સ`કાલ', વિશ્વેશઃ સૌવદેહુદ્યુતિવ જિતઘનઃ ક'ધમૃતાંશુ; જ્ઞાત્યાયઃ કદુક્ષયકરણપરા રૈવતેત્ત સતુલ્યઃ, કલ્યાણું પંચમીસત્ત સિ વિતસ્તુતાં પંચમજ્ઞાનવાત્ વ: ૧. નાલેન્ત્રશલેયપ્રથમચરમકશ્ચન્દ્રચ્ચારુ ચંચના સ્મૃતિ: સ્મૃતિ" ધાનઃ પ્રથયતિ કુમુદ ચા સુધાહ્લાદહેતુઃ; પ્રે ્ મછાપદ્મા વિકચકરકરઃ સત્કલાવાન્ મને, જ્ઞાન પુષ્પાજુનૌઘઃ સતપિત ભવનાં પંચમીવાસરસ્ય. ૨, ગીર્વાણાધીશ પુ'સાં પતિકુસુમમિ પુણ્યમાો મનુષ્યા, નિર્ષાંશુામેયસૌમ્યપ્રબલકુલમથા યત્પ્રાસાદ લભતે; શ્રીસાવ'પ્રૌઢશુદ્ધાગમધરણિરુદ્ધઃ સિદ્ધિદાનૈકરક્ત-સ્ત ્૫ચમ્ય સ્તપસ્યુદ્યુતવિશદધિયાં ભાવિનામસ્તુ નિત્યમ્. ૩. સમ્પૂર્ણાં પૂજ઼િ'મેન્સ્ટ્રુપ્રભસુભગગુણું 'ત્તદેવેન્દ્રનાના-પ્રાધાન્યદ્વિપેન્દ્રપ્રચુરમRsરૈણાધિપે રાજમાન, શ્રીઅહ' ક્તિભાવા વિમલકજકરા ભાવદમ્માભિધાના, પચમ્યદ્ભઃ સ્તાન્થ વિતરતુ કુશલં ધીમતાં સાવધાના ૪.
ર
પ`ચાનન્તકસુપ્રપંચપરમાનન્દપ્રદાનક્ષમ, પંચાનુત્તરસીમદ્રિપદવીવશ્યાય મન્ત્રપમમ ચેન પ્રેાવલપ’ચમીવરતા વ્યાહાર તત્કારણ, શ્રીપંચાનનલાંછનઃ સ તનુતાં શ્રીવદ્ધમાનઃ શ્રીયમ્ . ૧. યે પચાશ્ર્વતરોધસાધનપરાઃ પાંચપ્રમાદાહરાઃ, પંચાણુવ્રત પ ́ચસુવ્રતધરઃ પ્રજ્ઞાપનાસાદરા; કૃત્વા પાંચહૃષીકનિજયમથા પ્રાપ્તા ગતિ ૫'ચમી', તેડમી સ‘યમ ૫'ચમીત્રતભનાં તીર્થંકરાઃ શકરાઃ ૨. ૫.ચારરીણુપ‘ચમગણાધીશેન સસૂત્રિત, પંચજ્ઞાનવિચારસારકલિત' પ‘ચેન્નુપ ચત્વદમ્; ટીપાભ ગુરુપ'ચમારતિમિરે બ્લેકાદશીરાહિણી-૫ ચમ્યાદિક્લપ્રકાશન પઢુ ધ્યાય નિ જૈનાગમમ્. ૩. પાંચાનાં પરમેષ્ઠિનાં, સ્થિરતયા શ્રીપ'ચમે શ્રિય', ભકતાનાં ભવિનાં ગૃહેષુ મહુશે। યા પંચદિવ્ય' ધાતુ, હવે પચ જગન્મનેામતિકૃતૌ સ્વારસ્તંપાંચાલિકા પંચમ્યાદિતાવતાં ભવતુ સા સિદ્ધાયિકા ત્રા
૪.

Page #369

સ્તુતિ (વે)
S
શ્રીનેમિ પંચરુપસિશપતિકૃત પ્રાજ્ય જન્માભિષેક ઍચપંચાક્ષમત્તહિરદમદલિદા પંચવપમાન નિ મુક્તઃ પંચદેહાદ પરમસુખમય પ્રાસ્તકમ પ્રપંચ, કલ્યાણું પંચમીસત્તપસિ વિતનુતાં પંચમજ્ઞાનવાનવઃ ૧. સંપ્રીન સચ્ચકરાન્ શિવતિલકસમઃ કૌશિકાનંદ મૂર્તિ, પુયાબ્ધિ પ્રતિદાયી સિતગિરિવયઃ વય શિસ્તમાંસિ; સાંદ્રાણિ વંસમાનઃ સકલકુવલલ્લાસ સુઐશ્ચકાર, જ્ઞાન પુષ્યાજનૌ: સતપસિલવિનાં પંચમીવાસરસ્ય. ૨. પત્તાનાનાભિધાથઋતર-સમસમ યાંત્તિયાસ્થતિ જમ્મુ, જવા ચશ્માદને કે વિધિવદમરતાં-પ્રાજ્યનિવણપુર્યામ; યાત્વાદેવાધિદેવાગમદશમસુધાકુંડમાનંદહેતુ, સ્તપંચમ્યાસ્તપસ્યુઘતવિશદધિયાં ભાવિનામસ્તુ નિત્યમ. ૩. સ્વર્ણાલંકાર વગમણિકિરણગણવસ્ત નિત્યાંધકાર, હુંકારારાવદ્રીકૃત સુકૃત જનવાતવિદ્મપ્રચાર દેવીશ્રી અંબિકાખ્યા જિનવરચરણભેજભેગીસમાના, પંચમ્યહસ્તપથવિતરતકુશલ ધીમતાં સાવધાના. ૪.
૧૪ મનિકાદશી સ્તુતિઃ અરણ્ય પ્રવજ્યા નમિજિનપજ્ઞનમતુલ, તથા મલે જન્મવતમ૫મલ કેવલમાલ; વલસૈકાદયાં સહસિલસદુદ્દામમહસિ, ક્ષિતૈકલ્યાણનાંક્ષપતિવિપદઃ પંચકમદા, ૧. સુપવેન્દ્ર પ્રયાગમનગમનૈભૂમિવલયં, સદારૂગયાવા હમમિક્યાયત્રલયં; જિનાનામપ્યાપુર ક્ષણમતિસુખ નારકસદા, ક્ષિતૌકલ્યાણનાં ક્ષતિ વિપદ પંચકમદા, ૨. જિનાએવયાનિ પ્રણિજગદુરાત્મય સમયે, ફલંકણમિતિચ વિદિત શુદ્ધ સમયે; અનિષ્ટારિષ્ટનાંક્ષિતિરનુભવેયુબહુમુક, ક્ષિતૈકલ્યાણાનાં ક્ષતિ વિપદ પંચકમદા, ૩. સુર સેન્દ્રાઃ સર્વે સકલ જિનચદ્ર પ્રમુદિતા-સ્તથા ચ જતિષ્કાખિલ ભવનનાથા સમુદિતા; તપો યકર્તણાં વિદધતિ સુખ વિસ્મિતહા, ક્ષિત કલ્યાણનાં ક્ષપતિ વિપદ પંચકમદા. ૪.
શ્રીભામિબભા જલશયસ વધે કુતિએકાદશીયાં, માઘનેહાવની દ્રપ્રશમન વિશિખઃ પંચબાણચિરણું મિથ્યાત્વદ્વાન્તવાન્ત રવિ- કનિકરસ્તીત્રલોભાદ્રિવજી, શ્રેયસ્તત્પર્વ વિસ્તાતશિવસુખમિતિ વસુત્ર-તશ્રેષ્ઠિભૂત. ૧. ઇ-કૈરબ્રબ્રમભિમુનિપગુણરસાસ્વાદનાનન્દપૂર્ણ-વ્યાભિફારહારૈલલિતવરવપુર્યાષ્ટિભ સ્વવંધૂભિ સાદ્ધકલ્યા સુકો જિનપતિનવતબિંદુભૂતેન્દુસંખ્યા, ઘ યસિમન જગે ત૬ ભવતુ સુભવિનાં પર્વ સત્કમ હતુ. ૨. સિદ્ધાન્તાબ્ધિપ્રવાહઃ કુમતજનપદાન લાવયન યઃ પ્રવૃત્ત, સિધિદ્વીપ નયન પીધનમુનિવણિજઃ સત્ય પાત્ર-પ્રતિષ્ઠાન એકાદશ્યાદિપન્દુમણિમતિદિશઊીવરાણાં મહાધ", સન્નયાયાભ્યશ્ચ નિત્ય પ્રવિતરતુ સનઃ સવપ્રતીરે નિવાસમ ૩. ત~દ્યાપનાથ સમુઠિત યુધિયાં શમ્ભસંખ્યા પ્રમેયા-મુત્યુ વસ્તુથીમભયદસાદને પ્રભૂતીકુવંતાં તા; તેષાં સવ્યાક્ષપદે પ્રલપિતમતિભિઃ પ્રેતભૂતાદિભિવ, દૈન્ય ત્વજવં: હરતુ હરિતદ્વન્યસ્તપાદામ્બિકાખ્યા. ૬

Page #370

૩૪
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૫ પચતીથ સ્તુતિ
શ્રીશત્રુજયમુખ્યતીથ તિલક' શ્રીનાભિરાજા'ગજ, વન્દે રૈવતશૈલમૌલિમુકુટ શ્રીનેમિનાથં તથા; તાર’ગેપ્યુજિત' જિન' ભૃગુપુરે શ્રીસુવ્રતસ્તમ્નને, શ્રીપાર્શ્વ” પ્રણમામિ સત્યનગરે શ્રીવદ્ધ'માન' ત્રિધા. ૧. વન્દેઽનુત્તરકલ્પતપભવને ત્રૈવેયકન્યન્તર-જ્યાતિષ્ઠામરમન્દરાદ્રિવસતી સ્તીથ ́ કરાનાદાત્ ઃ જમ્મૂ પુષ્કરધાતકીષુ રુચકે નીશ્વરે કુડલે, ચે ચાન્ચેડપિ જિના નમામિ સતત તાન્ કૃત્રિમાકૃત્રિમાન્ ૨. શ્રીમદ્વીરજિનાસ્યપદ્મહૃદતા નિગમ્ય ત* ગૌતમ, ગંગાવત’નમેત્ય યા પ્રબિભિદે મિથ્યાત્વવૈતાઢ્યકમ; ઉત્પત્તિસ્થિતિસ‘હતિત્રિપથગા જ્ઞાનાશ્રુદાવૃદ્ધિગા, સા મે ક`મલ હરત્વવિકલ` શ્રીાદશાંગી નદી. ૩. શક્રશ્ચન્દ્રરવિગ્રહાÅધરણબ્રહ્મેન્દ્રશાન્સમ્બિકા, દક્પાલા; સકપર્દિ ગામુખ-ગણિÄશ્વરી ભારતી; ચેન્થે જ્ઞાનતપઃ ક્રિયાવ્રતવિધિશ્રીતીથ યાત્રાદિ, શ્રીસ ધસ્ય તુરા ચતુર્વિધસુરાસ્તે સન્તુ ભદ્ર કાઃ ૪.
૧૬ શ્રી સમવરણ ભાવગર્ભિત પાર્શ્વજિન સ્તુતિ. (હરિગીત છ‘:)
ટ્રેન્દ્રેક ધપમપ ધુમિ ધાંધાં પ્રસકિ ધર ધપ ધારવમ, ઢાંઢાંક ઢાંઢાં દાદ ક્રાદિક દ્રકિ દ્રષ્ણુ રણ કેણુવમ; ઝઝઝે કિ ઝૂ ઝૂ ઝભ્રુણ રણ રણુ નિજકિ નિજન રજનમ, સુરશૈલ શિખરે ભવતિ સુખદ પાર્શ્વ જિનપતિ મજ્જનમ્. ૧. કટ રૅગિનિ થાંગિનિ કિતિ ગિગડતાં ધિક ટનટ પાટવમ્, ગુણ ગુણ ગુણ ગણુ રણિક ણે ણે ગુણ ગુણ ગણુ ગૌરવમ્, ઝમ્બ્રિઝંકિએં એં ત્રણ રણુ રણુ નિજકિનિજ જન જૂના, કલયન્તિ કમલા કલિત કલમલ મુકલમીસ મહેજિનઃ ર. ડિક ઠેક ઠે હું હિક હું પટ્ટા તાઠ્યતે, તલ લાંકિ àાં લેાં ત્રેઋષિ ત્રૈઋષિનિ રુષિ ડૅન વાઘતે; આ એકિ
આ એ થુંગિ થુંગિનિ ધેાંગિ ધાંગિનિ કલરવે, જિન મત મન'ત' મર્હુિમ તનુતા નતિ સુર નર મહાત્સવે. ૩. મુદ્રાંક ખુડદાં ખુતિખુદાં ખુબુદિ દ દ અંબરે, ચાચટ ચચપટ રણક છું. ણે. ગુણ કે... ૐ બરે; તિšાં સરગમધુનિ નિધપમગરસસસ સસસ સુર સેવતા, જિન નાટ્ય રળે કુશલમુનિશ ક્રિસતુ શાસન દેવતા. ૪.
૧૭ શ્રી આદીશ્વર સ્તુતિ. ( માલિની વૃત્ત)
જય વૃષભ જિનાભિ, તુયશે નિમ્ન નાભિ−જ ડિમર વિષ નાભિય': સુ પગ નાભિ; મિહ કિલ મુહુ નાભિ, ક્ષેાણિ ભૃત સુન્નુ નાભિ,—ધૃત ભુવનમ નાભિ, ક્ષાન્તિ સ‘પત્યું નાભિઃ, ૧. વિગલીત ત્રજિનાનાં, નૌમિરાજી જિનાનામ્ સસજ નયનાનાં, પૂ ચંદ્રાનના નામ; ગજવર ગમનાનાં, વારિવાહુ સ્વનાનામ્ , હત માઁ મદનાનાં, મુક્ત જીવાસના નામ્. ૨. અવિકલ કલ તારા, પ્રાણનાથ સુ તારા, ભવ જતિનિધ તારા, સદા વિપ્ર તારા; સુર નર વિન તારા, ાહુતિ ગીતારા, નવર તમિ તારા. જ્ઞાન લક્ષ્મી સુતારા. ૩. નયન જીત કુર'ગિ, કાંશુ ધારો ચિરગિ, મિન્હ કિલ મુહુ ર ગિ, કૃષચિત્તાં

Page #371

સ્તુતિ ( થાયા )
૩૫
તરંગિ; સ્મૃતિ: સુચિરગિ, દેવતાં ય તુરગિ, કુરુત ઈમ મુરગિ, ત્યાદિ કૃત બ
૨‘ગી. ૪.
૧૮ શ્રી શાન્તિનાથ સ્તુતિ.
ચક્રિ નિયતમ શાન્તિ, ને તુ મિચ્છાપશાન્તિ, તમમિલષિતુ શાન્તિ, તઃ– વિધાનાપ્તશાંતિ; પ્રદ્યુત જગદશાન્તિ, જન્મ તુ પ્રાપ્ત શાન્તિમ, નમત વિનત શાન્તિ, હૈ જના દેવ શાન્તિમ્ ૧.
ખાકીની બીજી, ત્રીજી, અને ચેાથી એ ત્રણ થાયા અનુક્રમે ઉપરની આદીનાથની
એલવી.
૧૯ શ્રી નેમિનાથ સ્તુતિ
જિત મદ નમ નેમે, તાનિ સન્નાથ નેમે, નિરુપમ શમ નેમે, ચેન તુલ્ય* વિનેમે; નિકૃત જલધિ નેમે, સીર માહઃ નૈમે, પ્રણિ દધતિ ન નૈમે, ત` પરા અલ્પ્ય નૈમે. ૧. ખાકીની ત્રણ આદીનાથની ખેલવી.
૨૦ શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્તુતિ
અહિં પતિ વ્રત પાં, છિન્ન સમાહુ પાર્શ્વમ, કૃતિ હરણુ પાર્શ્વ", પ્રશમ યક્ષ પામ્; અશુભ તમ અપાશ્વ, ન્યકૃતામશું પાશ્વ, વિજિન વિપિન પાશ્વ, શ્રી જિન' નૌમિપાશ્વમ્ ૧.
માકીની ત્રણ આદીનાથની મેલવી. ૨૧ શ્રી મહાવીર સ્વામી સ્તુતિ
૧
ત્રિદશ વિહિત માન, સમ હસ્તાંગ માન; દલિત મન માન, સદ્ગુણ્વન્દ્વ માનમ; દનવર તમિ માન, ક્રોધ મત્સ્યસ્યમાન, જિનવર મસમાન, સ‘તુવે વહુ માનમ. ૧. બાકીની ત્રણ આદીનાથની ખેલવી
વીરદેવ નિત્ય વંદે ૧. જૈનાઃ પાદા ચુષ્માન્ પાન્તુ, ૨. જૈન વાકય ભૂયાદ્ ભૂલ્યે, ૩. સિદ્ધાદેવી કથાત્ સૌમ્યમ્ . ૪ ૨૨ શ્રી સીમંધર જિન સ્તુતિ.
૧
શ્રી સીમ’ધર સેવિત સુવર, જિનવર જય જયકારીજી. ધનુષ્ય પાંચશે` ``ચનવરણી, મૂરતિ મેહનગારીજી; વિચર’તા પ્રભુ મહાવિદેહે, વિ જનને હિતકારીજી, પ્રશ્ન ઉઠી નિત્ય નામ જપીજે, હૃદય કમલમાં ધારીજી. ૧. સીમ ધર યુગમાહુ સુખાડું, સુજાત સ્વયપ્રભ નામજી, અનત સુર વિશાલ વાધર, ચંદ્રાનન અભિરામજી; ચદ્ર ભુજગ ઇશ્વર નેમિપ્રભ, વીરસેન ગુણ ધામજી, મહાભદ્રને દેવયશા વલી, અજિત ક પ્રણામજી. ૨. પ્રભુ મુખ વાણી મહુ ગણુ ખાણી, મીઠી અમીય સમાણીજી, સૂત્ર અને મથે ગુથાણી, ગણધરથી વીર વાણીજી; કેવલ નાણી ખીજ વખાણી, શિવપુરી

Page #372

૩૨૨
સજ્જન સન્મિત્ર
નીશાણીજી, ઉલટ આણી દિલ માંહે જાણી, વ્રત કરા તિ પ્રાણીજી. ૩. પહેરી પટેલી ચરણાં ચાલી, ચાલી ચાલ મરાલીજી, અતિ રૂપાલી અધર પ્રવાલી, આંખડલી અણીઆલીજી; વિશ્ન નિવારી સાનિધ્યકારી, શાસનની રખવાલીજી, ધીરવિમલ કવિરાયના સેવક, એલે નય નિાલીજી. ૩.
२
શ્રી સીમ’ધર દેવ સુહકર, મુનિ મન પંકજ હુસાજી; પ્રુથ્રુ અરજિન અતરે જન્મ્યા, તિહુઅણુ જસ પરશંસાજી; સુત્રત નમિ અતર વળી દિક્ષા, શિક્ષા જગત નિરાસેજી, ઉદય પેઢાલ જિનાંતરમાં પ્રભુ, જાશે શિવવહુ પાસેજી. ૧. ખત્રીસ ચઉસિ ચસિડ મળીયા, ઇંગસયસરૢિ ઉકિટ્ઠાજી; ચઉઅડઅડ મળી મધ્યમકાળે, વિશ જિનેશ્વર ાિજી; દો ચચાર જઘન દેશ જબુ, ધાયઈ પુષ્કર મેાઝારજી, પૂજો પ્રણમે આચારાંગે, પ્રવચન સાર ઉદ્ધારેજી. ૨. સીમધર વર કેવળ પામી, જિનપદ ખત્રણ નિમિત્તેજી, અથની દેશના વસ્તુ નિવેશન, દેતાં સુશ્રુત વિનીત્તેજી; દ્વાદશ અંગ પૂરવ સૂત્ર રચિયા, ગણધર લબ્ધિ વિકસિયાજી, અપજવસિયજિનાગમ વ`દો, અક્ષયપદના રસિયાજી. ૩. માણાર`ગી સમકિતસ‘ગી, વિવિધભ’ગી વ્રત ધારીજી, ચવિદ્ધ સધ તિરથ રખવાળી, સહુ ઉપદ્રવ હરનારીજી; પ*ચાંગુલી સૂરિશાસન દેવી, દેતી તસ જશ ઋદ્ધિજી, શ્રી શુભવીર કહે શિવસાધન, કાય' સકળમાં સિદ્ધિજી. ૪.
૩
વંદે પુન્ત્રવિદેહભૂમિમહિલાલ'કારારાપમ, દેવ' ભક્તિપુરસ્કર' જિષ્ણુવર' સીમ ધરસામિય; પાયા જસ્સ જિષ્ણુસરસ્ત ભવભીસ ંદેહસંતાસણા, પાઆભા ભવયસાગરમિ નિવડતાણું જણાણુ. સયા. ૧. તીમણુાગયટ્ટમાણુ અરિહા સન્થેવિ સુખાવહા, પાણીણુ’ ભનિયાણુ સંતુ સયયં તિર્થંકરા તે ચિર; જેસિ મેફ઼િગિરિમ વાસવગણા દેવ‘ગયા સંગયા, ભત્તીએ પકુગૃતિ જમણુમહ· સાવણુ કુમ્ભાઇ(હું. ૨. નિસ્સી મામલનાણુકાણુણુ - ઘણા સમ્માહનિન્નાસણું, જોનીસેસપયત્થસત્ય કલણે આઈચ્ચ કા ફુડો; સિદ્ધત ભવિયા સરત દ્વિઅએ તં ખારસ’ગીગય’, નાણુાભેયનયાવલીહિ કલિય` સવગુણા ભાસિય ૩. જે તિર્થંકર પાયપકજવણાસે ? વિરાલ મયા, ભવ્વાણુ જિણભત્તયાણ અશ્િસ સાહિજકોરયા; સમ્મતિસુરા ભરાભરણભાપિત દેુપ્પટ્ઠા, તે સ ંઘસ્ય હવંતુ વિશ્વહેરી કલ્લાણુસ ́પાયણા. ૪.
અનુવાળી તે ખીજ સાઢાવેરે, ચંદારુપ અનુપમ ભાવે રે; ચા વીનતડી ચિત્ત ધરોરે, શ્રો સીમધરને વત્તુણા કહેજો રે. ૧. વીશ વિહરમાન જિનને વદારે, જિન શાસન પૂજી આણું રે; ચંદા એટલું કામ મુજ કરોરે, શ્રી સીમધરને વદા કરો રે. ૨. શ્રી સીમંધર જિનની વાણી રે, તે તેા પીતા અમીય સમાણી રે; ચહા તમે સુણી અમને સુ:વેા હૈ, ભવ સંચીત પાપ ગમાવેરે. ૩. શ્રી સીમાપર જિનની સેવારે, જિન- શાસન આણદ મેવારે, તુ' તે હેને સ`ધની માતારે, જગત ચ

Page #373

કર૭
સ્તુતિ (થ ) વિખ્યાત રે. ૪.
મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સીમંધર સ્વામી, સેનાનું સિંહાસનજી; રુપાનું ત્યાં છત્ર બીરાજે, રત્નમણીના દીવા સારજી; કુમકુમ વરણી ત્યાં ગહુળી બિરાજે, મતીના અક્ષત સારજી ત્યાં બેઠા સીમંધર સ્વામી, બેલે મધુરી વાણીજી, કેસર ચંદન ભર્યા કળાં, કસ્તુરી બરાસોજી પહેલી પૂજા અમારી હા, ઉગમતે પ્રભાતેજી.
શ્રી સીમધર મુજને વહાલા આજ સફળ સુવિહાણુંછ, ત્રિગડે તેજે તપતા જિનવર મુજ ક્યા હું જાણું છે; કેવળકમલા કેલિ કરતા કુળમંડણ કુળદીજ, લાખ ચોરાશી પૂરવ આયુ કમિણીવર ઘણું છે.
૨૩ શ્રી શત્રુંજય ગિરિ સ્તુતિ
છડાં ઓગણેતર કેડા કેડી, તેમ પંચાશી લખ વળી જેડી; ચુમ્માલીશ સહસ કેડી, સમવસર્યા જિહે એતીવાર, પૂર્વ નવાણું એમ પ્રકાર, નાભિ નરિ મહાર. ૧. સહકુટ અષ્ટાપદ સાર, જિન ચોવીશ તણા ગણધાર; પગલાંના વિસ્તાર, વલી જિન બિંબ તણે નહિ પાર; દેહરી થલે બહુ આકાર, વિમલગિરિવર સાર. ૨. એશી સીતેર સાઠ પંચાશ, બાર યણ માને જસ વિસ્તાર, ઈગ બીતી ચઉ પણ ચાર; માન કહ્યું તેનું નિરધાર, મહિમા એહને અગમ અપાર, આગમ માંહે ઉદાર. ૩. ચૈત્રી પૂનમ દિન શુભ ભાવે, સમકિત દષ્ટિ સુરનર આવે, પૂજા વિવિધ રચાવે; જ્ઞાનવિમલસૂરિ ભાવના ભાવે, દુરગતિ દેહગ દૂર ગમા, બેધિ બીજ જસ પાવે. ૪.
શ્રી શત્રુંજય તીરથ સાર, ગિરિવરમાં જેમ મેરુ ઉદાર, ઠાકુર રામ અપાર; મંત્રમાંહે નવકારજ જાણું, તારામાં જેમ ચંદ્ર વખાણું, જલધર જળમાં જાણું પંખી માંહે જેમ ઉત્તમ હંસ, કુળમાંહે જેમ રુષમને વંશ; નાભિત એ અંશક્ષમાવંતમાં શ્રી અરિહંત, તપશૃંગ મુનિવર મહંત, શત્રુંજય ગિરિ ગુણવંત. ૧. રુષભ અજિત સંભવ અભિનંદા, સુમતિનાથ મુખ પુનમચંદા, પદ્મપ્રભ સુખકંદા; શ્રી સુપાશ્વ ચંદ્રપ્રભ સુવિધિ, શિતલ શ્રેયાંસ સેવે સહુ બુદ્ધિ, વાસુપૂજ્ય મતિ શુદ્ધિ વિમલ અનંત ધમ જિન શાંતિ, કુંથુ અર મલિ નમું એકાંતિ, મુનિસુવ્રત શુદ્ધ પાંતિ નમિ નેમ પાસ વીર જગદીશ, નેમ વિના એ જિન તેવીશ, સિદ્ધગિરિ આવ્યા ઇશ. ૨. ભરતરાય જિન સામે બેલે, સ્વામી શત્રુંજય ગિરિ કુણ તેલ, જિનનું વચન મેલે રુષભ કહે સુણે ભરતજી રાય, છરી પાલતા જે નર જાય, પાતિક ભુકો થાય; પશુ પંખી જે ઈશુ ગિરિ આવે, ભવ ત્રીજે તે સિદ્ધ થા, અજરામર પદ પાવે, જિનમત મેં સેત્ર જે વખાણ, તે મે આગમ દિલમાંહે આણ, સુણતાં સુખ ઉર ઠા. ૩. સંઘપતિ ભરત નરેસર આવે, સેવન તણાં પ્રાસાદ કરાવે, મણિમય મૂરતિ ઠા; નાભિરાયા મરુદેવી

Page #374

કરવ
સજ્જન સન્મિત્ર
માતા, બ્રાહ્મી સુંદરી મ્હેન વિખ્યાતા, મૂતિ નવાણુ બ્રાતા; ગામુખ યક્ષ ચક્કેસરી દેવી, શત્રુ`જય સાર કરે નિત્યમેવી, તપગચ્છ ઉપર હેવી; શ્રી વિજયસેન સૂરીશ્વર રાયા, શ્રી વિજયદેવ સૂરિ પ્રણમી પાયા, ઋષભદાસ ગુણુ ગાયા. ૪.
૩
આદિ જિનવર રાયા, જાસ સેાવન્ન કાયા, મરુ દેવી માયા, ધારી લ’છન પાયા; જગત સ્થિતિ નિપાયા; શુદ્ધ ચારિત્ર પાયા, કેવલ સિરિરાયા, મેાક્ષનગરે સધાયા. ૧. સવિ જિન સુખકારી, માહ મિથ્યા નિવારી, દુગતિ દુ:ખભારી; શેક સ’તાપ વારી; શ્રેણી ક્ષપક સુધારી, કેવલાન'ત ધારી, નમીયે નરનારી, જે વિશ્વાપકારી, ૨. સમાવસરણે બેઠા, લાગે જે જિનજી મીઠા, કરે ગણપઠ્ઠા, ઈંદ્ર ચંદ્રાદિ દીઠા, દ્વાદશાંગી વરીડ્ડા, ગુંથતા ટાલે રિડ્ડા, લવિજન હાય હા, દેખી પુણ્ય ગડ્ડિા. ૩. સુર સમિકતવ'તા, જેઠુ ઋદ્ધ મહુ‘તા, જે સજજન સતા, ટાલીયે મુજ ચિ'તા; જિનવર સેવ'તા, વિઘ્ન વારે ક્રુરતા; જિન ઉત્તમ ઘુણતાં પદ્મને સુખ દિ‘તા. ૪.
૪
અતિ સુઘટ સુંદર, ગુણ પુરદર, મદરૂપ સુધીર, ઘન કમ કદલી દલન દતી, સિન્ધુ સમ ગભીર; નાભિરાય નદન, વૃષભ લઈન, ઋષભ જગદાનંદ, શ્રી રાજવિજય, સૂરી' તેહના, વંદે પદ અરિવંદ ૧. સુરનાથ સેવિત; વિબુધ વંદિત, વિર્દિત વિશ્વાધાર, દેય સામલા, દાય ઉજલા, દોય નીલ વણુ ઉદાર, જાસૂદ ફુલ, સમાન દોઈ, સાલ સાવન વાન, શ્રીં રાજવિજય, સૂરિરાજ અહેનિશ, ધરે તેહનું યાન. ૩. અજ્ઞાન મહાતમ, રૂપ રજની, વેગે વિદ્ધસણ તાસ, સિદ્ધાંત શુદ્ધ, પ્રખ્ખાધ ઉદા, દિનકર કાડી પ્રકાશ; પદમધ શોભિત, તત્ત્વ ગભિત, સૂત્ર પીસ્તાલીશ, અતિ સરસ તેહના, અથ પ્રકાશે, થી રાજિવજય સૂરીશ. ૩. ગજગામિની, અભિરામ કામિની, દામિનીસી દેહ, સા કમલ નયણી, વિપુલ વયણી, ચક્કેસરી ગુણુ ગે; શ્રી રાજવિજય સુદિ પાયે, નિત્ય નમતી જેહ, કહે ઉદયરત્ન, વાચક જૈનશાસન, વિઘ્ન નિવારો તેહુ. ૪.
૫
શત્રુજય મંડણુ, ઋષભ જિષ્ણુ દયાળ, મરુદેવી નદન, વંદન કરુ` ત્રણ કાળ; એ તીરથ જાણી, પુત્ર' નવાણુ' વાર; આદીશ્વર આત્મા, જાણી લાભ અપાર. ૧. ત્રેવીશ તીથીકર, ચઢીઆ ઇણુ ગિરિ રાય; એ તીરથનાગુણ, સુરાસુરાદિક ગાય; એ પાવન તીરથ, ત્રિભુવન નહિ તસ તાલે; એ તીરથના ગુણુ, સીમધર સુખ એલે. ૨. પુરિકગિરિ મહિમા, આગમમાં પરસિદ્ધ; વિમલાચલ ભેટી, લડ્ડીએ અવિચલ રિદ્ધ; પચમી ગતિ પહેાંતા, મુનિવર કાડા કાડ; ઈશુ તીરથે આવી, કમ` વિપાક વિછેડ. ૩. શ્રી શત્રુંજય કેરી, અહેનીશ રક્ષા કારી; શ્રી આદિજિનેશ્વર, આણુ હૃદયમાં ધારી; શ્રી સ'ધ વિઘનહર, કવડ જક્ષ ગણુભૂર; શ્રી રવિ બુદ્ધસાગર, સઘના સંકટ ચુર. ૪.
૬.
પુડરીક ગણધર પાય પ્રણમીજે, આદીશ્વર જિનચદાજી, તેમ વિના ત્રેવીશ

Page #375

સ્તુતિ (વે )
૩૨૯ તિર્થંકર, ગિરિ ચઢિઆ આનંદાજી, આગમ માંહિ પુંડરિક મહિમા, ભાખ્યું જ્ઞાન જિનંદાળ, ચૈત્રી પુનમ દિન દેવી ચકેસરી, સૌભાગ્ય ઘો સુખકંદાજી.
વિમલાચલમણુ જિનવર આદિનિણંદ, નિર્ભય નિરમેહી કેવલજ્ઞાન દિયું ; જે પૂરવ નવાણું આવ્યા ધરી આણંદ, શત્રુંજય શિખરે, સમવસર્યા સુખકંદ. ૧એહ ચોવિસીમાં રુષમાદિક જિનરાય, વલી કાલ અતીતે અનંત ચાવીસી થાય, તે સવિ ઇશું ગિરિવર આવી ફરસી જાય, ઈમ ભાવિ કાલે આવશે સવિ મુનિરાય. ૨. શ્રી ઋષભના ગણધર પુંડરીક ગુણવંત, દ્વાદશ અંગરચના કીધી જેને મહંત, સવિઆગમ માટે શત્રુંજય મહિમા મહંત, ભાવિ જિન ગણધર સે કરી થિર ચિત્ત. ૩. ચકેસરી ગોમુખ કદિ પ્રમુખ સુર સાર, જસુ સેવા કારણ થાપી ઈદ્ર ઉદાર; દેવચંદ્ર ગણિ ભાવે, ભવિજનને આધાર, સવીતીરથ માંહે સિદ્ધાચલ શીરદાર. ૪.
૮ શ્રી શત્રુંજય આદિ જિન આવ્યા, પુરવ નવાણું વારજી, અનંત લાભ ઈહાં જિનવા જાણી, સમોસ નિરધાર; વિમળા ગિરિવર મહિમા મટે, સિદ્ધાચળ ઈ ઠામ, કાંકરે કાંકરે અનંતા સિદ્ધયા, એક સે આઠ ગિરિનામજી.
૨૪ શ્રી સુમતિ જિન સ્તુતિ
( “પૃથ્વી પાણી તે ઉરે' એ દેશી ) મેટા તે મેઘરથ શાયરે, રાણી સુમંગલા, સુમતિનાથ જિન જનમિયા એ આસન કંચું તામ રે, હરિ મન કંપીયા, અવધિજ્ઞાને નિરખતા એ જાણ્યું જન્મ જિર્ણોદ રે, ઉડ્યા આસન થકી, સાત આઠ ડગ ચાલીયા એ કર જોડી હરિ તામ રે, કરે નમુ
થુ; સુમતિનાથના ગુણ સ્તવે એ. ૧. હરિણગમેષિ તામ રે, ઈ તેડીયા, ઘંટા સુષા વજડાવીયા એ ઘંટા તે બત્રીસ લાખ રે, લાગે તે વેલા. સુરપતિ સહકે આવી આ એક રચ્યું તે પાલક વિમાન રે, લાખ જે જન તણું, ઉચું જે જન પાંચસેં એ; હરિ બેસી તે માંહી રે, આવે વાંદવા, જિન અષભાદિક વંદીએ એ, ૨. હરિ આવે મૃત્યુ લેક રે, સાથે સુર બહુ, કેતા ગજ ઉપર ચડયા એ; ગરૂડ ચડ્યા ગુણવંતરે, નાગ પલાણી આ, સુર અલી જિનઘર આવીએ એ ત્રણ પ્રદક્ષિણ દેઇ રે, પ્રણમી સુમંગલા, રત્ન કૂખ તારી સહિ એ જમ્યા સુમતિ નિણંદ રે, ત્રણ જ્ઞાન સહિત, ધન્ય વાણી જિન તણી એ. ૩. પંચ ૫ કરી હાથ રે, ઈન્દ્ર તેડીયા, ચામર વિષે દેય હરિ એ એક હરિ છત્ર ધરત૨, વજ કરે ગ્રહી, એક હરિ આગળ ચાલતા એ આવ્યા મેરુની સંગે રે, પાંડુક વન જિહાં, નવરાવી ઘર મૂકીઆ એક યક્ષ તુંબરૂ દેવ રે, મહાકાલી ક્ષણ, ષભ કહે રક્ષા કરે છે. ૪.
૨૫. શ્રી શાતિજિન સ્તુતિ.
(“શાતિ સુકર સાહીબે. એ દેશી.) શાનિ જિનેસર સમરીએ, જેની અચિરા માય, વિશ્વસેન કુલ ઉપન્યા, મૃગ

Page #376

૩૦
સજ્જન સામત્ર લંછન પાય, ગજપુર નયરીના ધણી, કચન વણી' છે કાચ, ધનુષ ચાલીશ દેહડી, લાખ વરસનું આય. ૧. શાન્તિ જિનેસર સાલમા, ચક્રી પચમ જાણુ, કુંથુનાથ ચક્રી છઠ્ઠા, અરનાથ વખાણું; એ ત્રણે ચક્રી સહિ, દેખી આણું૬, સજમ લેઇ મુગતે મયા, નિત્ય ઉઠીને ૧૬. ર. શાન્તિ જિનેસર કેવલી, બેઠા ધમ' પ્રકાશે, દાન શિયલ તપ ભાવના, નર સાહે અભ્યાસે, એરે વચન જિનજી તણા, જેણે હીયર્ડ ધરીયા, સુતાં સમતિ નિમલા, તેણે કેવલ વરીયા. ૩. સમેતશિખર ગિરિ ઉપરે, જેણે અણુસણુ કીધાં, કાઉસગ્ગ ધ્યાન મુદ્રા રહી, જેણે મેક્ષજ સધ્યાં; જક્ષ ગરુડ સમરું સદા, દેવી નિર્વાણી, વિક છત્ર તુમ સાંભળેા, ખિભદાસની વાણી. ૪.
૨
સકલ સુખાકર પ્રભુમિત નાગર, સાગરપરે' ગ‘ભીરાજી, સુકૃત લતાવન, સીચન ધનસમ, વિજન મન તરુ કીરાજી; સુરનર કિન્નર અસુર વિદ્યાધર, વ‘તિ પદ્ય અરવિંદંજી, શિત્ર સુખ કારણ, શુભ પરિણામે, સેવા શાંતિ જિષ્ણુ'દજી. ૧. સયલ જિનેસર ભુવન દિણેસર, અલવેસર અરિહંતાજી, લવિજન કુમુદ, સ`બેધન શશિયમ, ભયભંજન ભગવંતાજી; અષ્ટ કરમ અરિ, દલ અતિ ગંજન, રજન મુનિજન ચિત્તાજી, મન શુદ્ધે જે, જિનને રાધે, તેહુને શિવસુખ દિત્તાજી, ર. સુવિહિત મુનિજન, માનસરોવર, સેવિત રાજ મરાàાજી, કલિમલ સક, નિવારણુ જલધર, નિલ સૂત્ર રસાલે જી; આગમ અકલ, સુપદ પદે શેમંત, ઉ`ડા અથ અગાધાજી, પ્રવચન વચના, તણી જે રચના, ભવિજન ભાવે આરાધેાજી, ૩. વિમલ કમલ દલ, નિમાઁ લેાયણ, ઉદ્ઘસિત ઉરે લલિતાંગીજી, બ્રહ્માણી, તેવી નિરવાણી, વિશ્ન હરણુ કણચંગીજી; મુનિવર મેષ, રત્નપદ અનુચર, અમર રત્ન અનુભાવેજી નિરવાણી દેવી પ્રભાવે, ઉદય સદા સુખ પાવેજી. ૪.
૩
ગજપુર અવતારા, વિશ્વસેન કુમારા, અવનિંતલે ઉદારા, ચવિલચ્છી ધારા; પ્રતિ દિવસ સવારા, સૈવિય શાંતિ સારા, ભવજલધિ અપારા, પામીયે જેમ પારા, ૧. જિનગુણુ જસ મલ્લિ, વસના વિશ્વ વહ્નિ, મન સદન ચ સર્ટ્સિ, માનવતી નિશ્ર્વિ; સકલ કુશલ @િ, ફૂલડે વેગ ફૂલી, દુરગતિ તસ āિ, તા સદા શ્રી બહુલી ર. જિનકથિત વિશાલા, સૂત્રશ્રેણી રસાલા, સકલ સુખ સુખાલા, મેલવા મુક્તિબાલા; પ્રવચન પદ માલા, કૃતિકા એ દયાલા, ઉરધરી સુકુમાલા, મૂકીચે માહાલા. ૩. અતિ ચપલ વખાણી, સૂત્રમાં જે પ્રમાણી, ભગવતિ બ્રહ્માણી, વિદ્મહતી નિર્વાણી; જિનપદ લપટાણી, દાડી કલ્યાણુ ખાણી, ઉદયરત્ને જાણી, સુખદાતા સયાણી. ૪.
૪
શાંતિ સુયૅકર સાહિ, સયમ અવધારે, સુમતિને ઘરે પારણું, ભવપાર ઉતારું; વિચરતા અન્નનીતલે, તપ ઉગ્રવિહારે, જ્ઞાન ધ્યાન એક તાનથી, નિયચને તારે. ૧. પાસ વીર વાસુપુજ્યને, નેમ મલ્લી કુમારી, રાજ્ય વિદ્ભજ્ઞા એ થયા, આપે વ્રત ધારી; શાંતનાથ પ્રમુખા સત્રિ, લહી રાજ્ય નિવાશે, મો નેમ પરણ્યા નહી, બીજા ઘરળરો
•

Page #377

૩૧
સ્તુતિ (વે ) ૨. કનક કમલ પગલાં ઠવે, જગ શાંતિ કરીએ, રણ સિંહાસન બેસીને, ભલી દેશના દીજે; ચગાવચક પ્રાણીયા, ફલ લેતા રીઝે, પુષ્કરાવતના મેઘમાં, મગસેલ ન ભી જે. ૩. કોડવદન શુકરારૂઢા, શ્યામ રૂપે ચાર, હાથ બીજો કમલ છે, દક્ષિણ કર સાર; જક્ષ ગરુડ વામ પાણિએ, નકુલા વખાણે, નિર્વાણીની વાત તે, કવિ વીર તે જાણે. ૪.
૨૬ શ્રી મલ્લિનાથની રસ્તુતિ મલ જિનેસર વાને લીલા, દીયે મુજ સમક્તિ લીલા, અણ પરણે જિણે સંયમ લીધે, સુધા સંયમ શીલાજી; તે નરભવમાં પશુ પરે જાણે, જે કરે તુમ અવહીલજી, તુમ પદ પંકજ સેવાથી હેય, બાધ બીજ વસીલાછે. ૧. અષ્ટાપદગિરિ રુષભ જિનેશ્વર, શિવપદ પામ્યા સારજી, વાસુપૂજ્ય ચંપાએ યદુપતિ, શિવ પામ્યા ગિરનારજી, તિમ અપાપા પુરી શિવ પહેતા, વદ્ધમાન જિનરાય, વિશ સમેતશિખર ગિરિ સીધા, ઈમ જિન ચઉવશ થાય છે. ૨. જીવ અજીબ પુણ્ય પાપને આવ, બંધ સંવર નિજજરણજી, મોક્ષ તત્વ નવ ઈણી પર જાણે, વલી ષ દ્રવ્ય વિવરણા; ધમ અધર્મ નભ કાલને પુદ્ગલ, એડ અજીવ વિચારે છે, જીવ સહિત ષદ્રવ્ય પ્રકાશ્યો, તે આગમ ચિત્ત ધારો. ૩. વિદ્યાદેવી સોલ કહીએ, શાસન સુર સુરી લીજે, કપાલ ઈંદ્રાદિક સઘળા, સમતિ દૃષ્ટી ભણજેજી; જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ શાસન ભક્તા, દેખી જિનને રીગ્રેજી, બધીબીજ શુદધ વાસન દ્રઢતા, તાસ વિરહ નવિ
ર૭ શ્રી નેમિજિન સ્તુતિ
સુર અસુર વંતિ પાયસ્પંકજ, મયણુ મલુમતિ , ઘન સુધન શ્યામ શરીર સુંદર, શંખ લંછન શેશિત શિવદેવી નંદન, ત્રિજગ વંદન, ભવિક કમલ દિનેશ્વર, ગિરનાર ગિરિવર શિખર વ૬, શ્રી નેમિનાથ જિનેશ્વર. ૧. અષ્ટાપદે શ્રી આદિ જિનવર, વીર પાવાપુરી વરુ, વાસુપૂજ્ય ચંપા નયર સિદ્ધા, નેમ રૈવત ગિરિવર સમેતશિખરે વીશ જિનવર, મુક્તિ પહોતા મુનિવરુ, વીશ જિનવર નિત્ય વંદુ, યલ સંઘ સુહંક. ૨. ઈશ્ચાર અંગ ઉપાંગ બાર, દશ પન્ના જાણિયે, છ છેદ ગ્રંથ પથ્થ સસ્થા, મૂલ ચાર વખાણિયે; અનુગદ્વાર ઉદ્ધાર, નંદી સૂવ જિનમત ગાઈ, વૃત્તિ ચણિ ભાષ્ય પિસ્તાલીશ આગમ થાઈએ. ૩. દેય દિશિ બાલક દેય જેહને, સદા ભવિચણ સુખકરું, દુઃખ હરિ અંબા લુંબ સુંદર, દુર્તિ દેહગ અપહ, ગિરનાર મંડણ નેમિ જિનવર ચરણ પંકજ સેવિયે, શ્રી સંઘ સુપ્રસન્ન મંગલ, કરે તે અંબા દેવિએ. ૪
૨
શ્રી ગિરનારે જે ગુણ નીલે, તે તરણ તારણ રિલેવન તિલે; ને મીસર નમિયે તે સદા, સેવ્યાથી આપ સંપદા. ૧. ઈદ્રાદિક દેવ જેહને નમે, દર્શન દીઠે દુખ ઉપશમે; જે અતિત અનાગત વત્તમાન, જે જિનવર વ પર પાન, ૧. અતિ વાણી

Page #378

સજજન સન્મિત્ર ઉચ્ચરી, ગણધરે તે રચના કરી, પીસ્તાલીશ આગમ જાણીયે, અથ તેના ચિત્તે આયે. ૩. ગઢ ગિરનારની અધિષ્ઠાયિકા, જિનશાસનની રખવાલીકા; સમરુ સા દેવી અંબિકા, કવિ ઉદયરત્ન સુખ હાઈક. ૪.
નેમિ જિનેસર, પ્રભુ પરમેસર, વંદે મન ઉલાસજી, શ્રાવણ શુદિ પંચમી દિન જનમ્યા, હુએ ત્રિજગ પ્રકાશજી; જ-મ મહત્સવ કરવા સુરપતિ, પાંચ રૂપ કરી આવે છે, મેરુ શિખર પર ઓચ્છવ કરીને, વિબુધ સયલ સુખ પાવે. ૧. શ્રી શત્રુંજય ગિરનાર વંદુ, કાચનગિરિ વૈભાર, સમેતશિખર અષ્ટાપદ આબુ, તારંગગિરિને જુહારજી, શ્રી ફલવદ્ધિ પાસ મડવર, શખેસર પ્રભુ દેવજી, સયલ તીરથનું ધ્યાન ધરીએ, અહનિશ કીજે સેવજી. ૨. વરદત્તને ગુણમંજરી પ્રબંધ, નેમિ જિણેસર દાખે છે, પંચમી તપ કરતાં સુખ પામ્યા, સૂત્ર સાલમાં ભાગેજી; નમો નાણસ ઈમ ગણુણું ગણિયે, વિધિ સહિત તપ કીજે, ઉલટ ધરી ઉજમણું કરતાં, પંચમી ગતિ સુખ લીજે. ૩. પંચમીનું તપ જે નર કરશે, સાનિધ્ય કરશે અંબાઈજી, દોલત દાઈ અધિક સવાઈ, દેવી છે ઠકુરાઈજી; તપગચ્છ અબર દિનકર સરખે, શ્રી વિજયસિંહસૂરીશજી, વીર વિજય પંડિત કવિરાજા, વિબુદ્ધ સદા સુજગીશ. ૪.
૪
શ્રી ગિરનારશિખર સિણગાર, રાજમતિ હૈયાને હાર, જિનવર નેમકુમાર; પૂરણ કરૂણા રસ ભંડાર, ઉગાર્યા પશુઆ એ વાર, સમુદ્રવિજયે મહાર; મેર કરે મધુરા કિંગાર વિશે વિચે કેયલના ટઉકાર, સહસ ગમે સહકાર; સહસા વનમાં હુઆ અણગાર, પ્રભુજી પામ્યા કેવલ સાર, પહોતા મુક્તિ મઝાર. ૧. સિદ્ધગિરિ એ તીરથ સાર, આબુ અષ્ટાપદ સુખકાર,ચિત્રકૂટ વૈભાર સોવનગિરિ સમેત શ્રીકાર, નંદીશ્વર વરદ્વીપ ઉદાર, જહાં બાવન વિહાર કુંડલ ચકને ઈસુકાર, શાસ્વતા અશાવતા ચૈત્ય વિચાર, અવર અનેક પ્રકાર કુમતિ વયણે મ ભૂલ ગમાર, તીરથ ભેટે લાભ અપાર, ભવિયણ ભાવે જુહાર, ૨. પ્રગટ છઠું અંગ વખાણી, દ્રૌપદી પાંડવની પટરાણી, પૂજા જિન પ્રતિમાની વિધિસું કીધી ઉલટ આણી, નારદ મિયા દષ્ટિ અન્નાણી, છાંયે અવિરતિ જાણી; શ્રાવક કુલની એ સહિનાણી, સમક્તિ આલાવે આખ્યાણી, સાતમે અંગ વખાણું પૂજનીક પ્રતિમા અંકાણ, ઈમ અનેક આગમની વાણી, તે સુણો ભવિ પ્રાણી. ૩. કટે તટી મેખલા ઘુઘરીયાલી, પાયે નેઉર રમઝમ ચાલી, ઉજજતગિરિ રખવાલી, અધર લાલ જમ્યા પરવાલી, કચનવાન કાયા સુકુમાલી, કર લહકે અબડાલી, વૈરીને લાગે વિકરાલી, સંઘના વિજ્ઞ હરે ઉજમાલી, અંબાદેવી મયાલી; મહિમા એ દશે દિશ અજુઆલી, ગુરુ શ્રી સંઘવિજય સંભાલી, દિન દિન નિત્ય દીવાલી. ૪.
૫
યદુવંશકાશે ઉડુપતિસમા નેમિજિનજી! શરીરે રંભા ભારતી મદહરી રાજુલા તજી; ગ્રહી દીક્ષા ભારી ભવિજન વધે દિનકરી! કરે દષ્ટિ સ્વામી હરિણપશુ જૈસે * આ પદ્ધતિ વાનપંચમીની સ્તુતિમાં પણ ખેલાય છે

Page #379

સ્તુતિ (થાયા )
333
હિતકરી. ૧. ગયા મુક્તિ સ્વામી ગિરિશિખર ઉજત શિરસી! અપાપામાં વીર શિવસુખ અનંત વિફરસી; જયાભૂ ચંપામાં ધવલ ગિરિ શ્રી આદિજિનજી! સમેતા આન ંદમૃત રસ કર્યાં વીસઝિનજી. ૨. અનેકાંત સ્યાદ્ધ દનયગમ ભગા વિવિધસુ! યજે આાહી તીર્થાંતર સવબુધૈ કીટ સત્રસુ; નિહારી વાણી જો જિનની સય પ ́ચાસય વિઠ્ઠા, સુધા ધારા સારા જિન મુખ થકી નિગ ́ત સુહૃા. ૩. અધિષ્ઠાત્રી અંબા પ્રવચન નમે નેમિજિનજી, કુરશા મે ધોઈ સતત સુખ શાંતિ અતિ ઘણી; વિજય આણુ દે શ્રી-તપગણગણી વલ્લ્લભ સદા, નમે ભાવે શુદ્ધે મનવચનકાયા ફળ તા. ૪.
દ
રાજુલ વર નારી, રૂપથી રત હારી; તેઢુના પરિહારી, માલથી બ્રહ્મચારી, પશુમાં ઉગારી, હુઆ ચારિત્રધારી; કેવલશ્રી સારી, પામીયા ઘાતી વારી. ૧. ત્રણ જ્ઞાન અમ્રુત્તા, માતની કૂખે હૂંતા; જનમે પુરતા, આવી સેવા કર'તા; અનુક્રમે વ્રત કરતા, પચ સમિતિ ધરતા; મહિયલ વિચરતા, કેવલશ્રી વરતા. ૨. સર્વિસુર વર આવે, ભાવના ચિત્ત લાવે; ત્રિગ ુ· સેાહાવે, દેવ છો બનાવે; સિ'હ્રાસનડાવે, સ્વામિના ગુણુ ગાવે; તિહાં જિનવર આવે, તત્વ વાણી સુણાવે. ૩. શાસન સૂરી સારી, અખિકા નામ ધારી; જે સમિત નર નારી, પાપ સંતાપ વારી; પ્રભુ સેવા કારી, જાપ જપીયે સવારી; સલ ક્રુતિ નિવારી, પદ્મને જે પ્યારી. ૪.
ચાદવ કુલમ‘ડણ નેમિનાથ જગનાથ, ત્રિભુવન જગમેાહન ચાભન શિવપુર પ્રાથ; ગિરનાર શિખર શિર દીક્ષા-નાણ-નિર્વાણુ, શારિપુર નગરે 'ચલન જનમ સુખકાર. ૧. ઈમ ભરતે પંચે અરવતે બલસાર, ચાવીસે જિનનાં થાયે જિન આધાર, તસુ પાઁચ કલ્યાણક વઢે પૂજે જે, નિરૂપમ સુખ સપત્તિ નિશ્ચે પામે તેહ. ૨. જિનમુખ વહી ત્રિપદી ગુ′ા જેઠુ, ૧ર અંગ અગ્યાર દૃષ્ટિવાદ ગુણુગેહ; ત્રણુ કાલે જિનવર કલ્યાણક વિધિ તેહ, સમતિ થીર કારણ સેવા ધરિય સનેહ. ૩. શ્રી નેમિજિનેશ્વર શાસન વિનચેરત, જિનવર કલ્યાણુક આરાધક ભવિચિત્ત; દેવચદ્રને શાસન સાનિધ કર નીત મેવ, સમરીએ અદ્ઘનિશ સા મ ખાઈ દેવ. ૪.
૨૮ શ્રી પાર્શ્વજિન સ્તુતિ.
૧
પાસ જિષ્ણુદા વામા ના, જખ ગરણે ફી, સુપના દેખે અથ વિશેષે; કહે મઘવા મલી; જિનવર જાયા સુર હુલરાયા, હુઆ રમણિ પ્રિયે, નેમી રાજી ચિત્ત વિરાજી વિલેાતિ વ્રત લીયે. ૧. વી૨ એકાકી ચાર હજારે, દીક્ષા ધુર જિનપતિ, પાસને મહિલ ત્રય શત સાથે, બીજા સહસે તી; ષટ્ શત સાથે સ"યમ ધરતા, વાસુપૂજ્ય જગ પણી, અનુપમ લીલા જ્ઞાન રસીલા, દેજો મુઝને ધણી. ૨. જિનમુખ દીઠી વાણી મીઠી, સુરત વૅલડી, ટ્રામ વિશ્વાસે ગઈ વનવાસે, પીલે રસ સેલડી, સાકર સેટતી વરણાં લેતી, સળે

Page #380

સજન સન્મિત્ર પશુ ચાવતી, અમૃત મીઠું સ્વર્ગ દીઠું, સુરવધૂ ગાવતી. ૩. ગજમુખ દક્ષૌ વામન યૌ મસ્તક કથાવલી, ચાર તે બાંહીં ક૭૫ વાહી, કાયા જસ શામલી, ચકકર પ્રૌઢા નાગારૂઠા, દેવી પદ્માવતી, સોવન કાંતિ પ્રભુ ગુણ ગાતી, વીર ઘરે આવતી.
જગ જન ભજન માંહે જે ભલિયે, જેગીસર યાને જે કલી, શિવ વધુ સંગે હલિયે અખિલ બ્રહ્માંડે જે જલહલિયે, ષટદશન મતે નવિ ખલિય, બલવંત માહે બલીયે; જ્ઞાન મહદય ગુણ ઉચ્છલી, મેહ મહાભટ જેણે છલી, કામ સુભટ નિ લીયે; અજર અમર પદ ભારે લલી , સે પ્રભુ પાસ જિનેસર મલી, આજ મનોરથ ફલીયે. ૧. મુક્તિ મહા મંદિરના વાસી, અધ્યાતમ પદના ઉપાસી, આનંદ ૨૫ વિલાસી; અલગ અગોચર જે અવિનાશી, સાધુ શિરોમણિ મહા સંન્યાસી, લેક લોક પ્રકાશી; જગ સઘલે જેહની શાબાસી, જીવાનિ લાખ ચોરાશી, તેહના પાસ નિકાસી; જલહલ કેવલ જ્યોતિકી આસી, અરિ સુખના જે નહીં આસી, વંદુ તેહને હવાસી. ૨. શ્રી જિન ભાષિત પ્રવચન માલા, ભવિજન કઠે ધરો સુકુમાલા, મેહેલી આલ પંપાલા; મુક્તિ વરવાને વરમાલા, વારૂ વણું તે કુસુમ રસાલા, ગણધરે ગુંથી વિશાલા; સુનિવર મધુકર રૂપ મયાલા, ભગી તેહના વલી ભૂપાલા, સુરનર કેડી રહાલા જે નર ચતુર અને વાચાલા, પરિમલ તે પામે વિરતાલા, ભાંજે ભવ જ જાલા. ૩. નાગ નાગિણી અધ બલતા જાણી, કરૂણાસાગર કરૂણા આણું, તત્ક્ષણ કાઢ્યા તાણી; નવકાર મંત્ર દીય ગુણ ખાણ, ધરણીધર પદ્માવતી રાણી, થયા ધણી ધણીઆણી; પાસ પસાયે પદ પરમાણી, સા પધી જિન પદે લપટાણી, વિશ્ર હરણ સારાણી; ખેડા હરિયાલીમાં શુભ કાણી, પૂજે પાસ જિણું ભવિપ્રાણી, ઉદય વંદે એવાણી. ૪.
ભીલડીપુર પાર્શ્વનાથસ્તુતિ.
ભીલડીપુર મઢણુ, સહિએ પાશ્વજિર્ણદહને તમે પૂજો, નરનારીના વૃંદા તે બુહ આપે ધણ-કણ કંચન ક્રેડ, તે શિવપદ પામે કમંતણા ભય છેડ. ૧, ઘનઘસીય ઘનાઘન કેસરના રંગરેળ, તેમાં તમે ભેળ, કરતુરીના ઘેળ; તિણે શું પૂજે, ચઉવીશે જિઇ; જેમ દૈવ દુઃખ જાવે, આવે ઘર આણંદ. ૨. ત્રિગડે જિન બેઠા સોહિયે સુંદર રૂપ, તસ વાણી સુણવા, આવી પ્રણમે ભૂપ, વાણી જનની સુણો ભવિયણ સાર, તે સુણતાં હશે પાતિકને પરિહાર. ૩. પાય રૂમઝુમ રુમઝુમ ઝાંઝરનો ઝણકાર; પદ્યાવતી ખેલે પાશ્વ તણા દરબાર; “ ધ વિન હરજો, કરજો જયજયકાર;” એમ સભાગ્યવિજય કહે સુખ સંપત્તિ દાતાર.
શંખેશ્વર પાસજી પૂજીએ, નરભવને લાહો લીજીએ મનવાંછિત પૂરણ સુરત, જય માતા અવેસર. ૧દોય શતા જિનવર અતિભલા, હેય ધળા જિનવ૨

Page #381

સ્તુતિ (૧ થે) ગુણુનીલા; દેય લીલા દેય શામલ કહ્યા, સેને જિન કંચનવર્ણ લહ્યા. ૨. આગમ તે જિનવર ભાખી. ગણધર તે હૈડે રાખીયે; તેને રસ જેણે ચાખી, તે હવે શિવમુખ સાખી. ૩, ધરણેન્દ્ર રાય પદ્માવતી, પ્રભુ પાર્શ્વ તણુ ગુણ ગાવતી, સહુ સંધનાં સંકટ ચૂરતી, નયવમળનાં વાંછિત પૂરતી. ૪.
સકલ સુરાસર સેવે પાયા, નયરી વાણારસી નામ સહાયા, અશ્વસેન કુલ આયા દશને ચાર સુપન દાખલાયા, વામદેવી માતાએ જાથા લંછન નાગ સહાયા છપ્પન દિકુમારી હુવરાયા, ચોસઠ ઇંદ્રાસન ડોલાયા, સેશિખર નવરાયા; નીલવણું તનું સહે કાયા, શ્રી વિજયસેન સૂરીશ્વર રાયા, પાસ જિનેશ્વર ગાયા. ૧. વિદ્રમ વર્ણ દેય જિગુદા દે નીલા દે ઉજવલ ચંદા, દે કાલા સુખ કંદા; સેલે જિનવર સોવનવણ, શિવપુરવાસી શ્રી પરસ, જે પૂજે તે ધન્ના; મહા વિદેહે જિન વિચરતા, વિશે પૂરા શ્રી ભગવતા, ત્રિભુવન તે અરિહંતતીરથ રથાનક નામું એ શિશ, ભાવ ધરીને વિધાશ, શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ. ૨, સાંભળ સખરા અંગ અગિઆર, મન શુદધે ઉપાંગજ બાર, દશ પન્ના સાર; છેક ગ્રથ વલી વિચાર, મૂલ સૂત્ર બેલ્યા જિન ચાર, નંદી અનુગદ્વા૨; પયાલીશ જિન આગમ નામ, શ્રી જિન અરેથે ભાખ્યા જામ, ગણધર ગુંથે તામ; શ્રી વિજય સેન સુરીદ વખાણે, જે ભવિકા નિજ ચિત્તમાં જાણે, તસ ઘર લકમી આણે. ૩. વિજાપુરમાં સ્થાનક જાણી, મહિમા હેટે તું મંડાણ, ધર [ધણીઅ ણી, અડનિશ સેવે સુર માની, પરતો પૂરણ તુ સારાણી, પૂરવ પુજય કમાણી; સંઘ ચતુવિધ નિત નિ રે, પાર્શ્વનાથની સેવા સારો, સેવક પાર ઉતારે; શ્રી વિજયસેન સૂરીશ્વર રાયા, શ્રી વિજયદેવ ગુરુ, પ્રણમી પાયા, રાષભદાસ ગુણ ગાયા છે.
૨૯ શ્રી મહાવીર જિન સ્તુતિ.
ઉપસમ રસમાં મગ્ન સદા જે, પ્રસન્નટિ સદા, વિકસિતકમલ સમ જય વજન, સી સંગ નહિ કદા; અહિ કર જુમલ તે પણ જાસ, શાદિકે વછત, શ્રી મહાવીર, સત્યહિ દેવ, રાગ દ્વેષ નિવૃત. ૧. જિન અરિહંત, સમ દમ વંત, સેવે સંત માનમાં, પર તણું આશ, જે ભવ વાસ, કીધ નિરાશ સ્વધ્યાનમાં કામને કેહ, વિદલિત મોહ, નિદ વિહ સુજ્ઞાનમાં, સલ ગુણ ભૂપ, પરમાતમ રૂપ, સદાભૂત તાનમાં. ૨, નમે તત્વાભાસી, જમભાવક સી, 8 પરકાશાણને, પશુ પણું ટાલી, સુરરૂપ કરે જે, પલવ આ પહાણને ૧ભૂલ અનાદિ, ટલે જાસ પ્રભાવ, ક્ષે ભાવ પ્રાણને, પ્રણમો જિન વાણી, મહા કયાણ, આપે પદ તિવણને. ૩. જિનાજ્ઞાકારી, દંભ નિવારી, શુદ્ધ અને સેવતા, જિન ગુણ ૨.ગી, નિણ ત્યાગી, વિધી આ સેવતા; નિજ ભાવે મગ્ના, વિભાવે - અલગ્ના, સ્પામતા રે બેવતા, શુદ્ધ સમકિત ધારી જાઉ બલિહારી, જય સાનિધ્યકારી દેવતા. ૪.

Page #382

સજ્જન સાન્ગ
૨
ગધારે મહાવીર જિષ્ણુદા, જેને સેવે સુર નર પડદા, દીઠે પરમાનદા; ચૈતર મુદ તેરસ દિન જાયા, છપ્પન્ન ગિ કુમરી ગુણુ ગાયા, હરખ ધરી હુલરાયા; ત્રીશ વરસ પાલી ઘરવાસ, માગસર વદ દશમી વ્રત જાસ, વિચરે મન ઉલ્લાસ, એ જિન સેવા હિતકર જાણી, એહુથી લહીએ શિવ પટરાણી, પુણ્ય તણી એ ખાણી. ૧. રિષભ જિને ×વર તેર ભવ સાર, ચંદ્ર પ્રભુ ભવ આઠ ઉદાર, શાન્તિનાથ ભવ માર; મુનિસુવ્રત ને નેમકુમાર, તે જિનના નવ નવ ભવસાર, દેશ ભવ પાર્શ્વકુમાર; સત્તાવીશ ભવ વીરના કહીએ, સત્તર જિનના ત્રણ ત્રણ લડ્ડીએ, જિન વચને સŃીએ; ચેાવિશ જિનના એહ વિચાર, એથી લડીએ ભવના પાર, નમતાં જય જયકાર. ૨. વૈશાખ શુદ દશમી લઠ્ઠી નાણુ, સિ’હાસન બેઠા વન્દ્વમાન, ઉપદેશ ? પ્રધાન; અગ્નિ ખુણે હવે પદા સુણીએ, સાધ્વી વૈમાનિક સો ગણીએ, મુનિવર ત્યાંહીજ ભણીએ, વ્યતર યેતિષિ ભુવનપતિ સાર, એહને નૈઋત્ય ખુણે અધિકાર, વાયવ્ય ખુણે એની નાર; ઈશાને સેહીએ નર નાર, નૈમાની સુર થઈ પદા ખાર, સુણે જિનવાણી ઉદાર ૩. ચક્કેસરી અજિયા દુરિઆરિ, કાલી મહાકાલી મનેાહારી, અગ્નુઆ સતા સારી; જ્વાલા સુતારયા સાયા, સિવિત્સા વર ચડા માયા, વિજયાંકુસી સુખદાયા; પન્નત્તિ નિવાણી અચુઆ ધરણી, વૈરુટઘા ગધારી અઘ હરણી, અબ પઉમા સુખ કરણી; સિધ્ધાર્થ શાસન રખવાલી, કનકવિજય ખ઼ુષ આનદકારી, જસવિજય જયકારી, ૪.
૩૪
૩
કનક સમ શરીર, પ્રાપ્ત સ‘સારતીર, કુમત થન સમીર, ક્રોધ દાવાનિનીર; જલધિજલગભીર, ઈલ ભૂ સારસીર', સુગિરિસમ ધીર, સ્તૌમિ ભò ચ વીર. ૧, નમખિલ સુરેંદ્રા, પાપ પકે ક્રિને દ્રા કુમત મૃગ મૃગેંદ્રા; કમ' વૃક્ષે ગજેદ્રા; સુગુણ મણિ સમુદ્રાઃ, સાધુ ચક્કોર ચદ્રા:, ગત ઘનતર તદ્નાઃ, પાતુ: શ્રી જિને દ્રાઃ ૨. જિન વાન હૃદાંતા, નિગ'તા વાદ્ધિ'કાંતા, સુપ્રશ્ન મલિલ પૂતા, પાપ ૫'કૌઘ હ; જનન મરણ નિત્યા, દ્વાદશાંગી ત્રિચિત્ર, મુનિજન શ્ચિત કર્યાં, મેાક્ષ સૌખ્ય પ્રદાતા. ૩. જિન નયન કુર`ગી, શ્યામવેણી ભુજ'ગી, જિન મુખકજ ભૃંગી, શ્વેત વસ્રવૃ'તાંગી; નિવડ જડિમરાગિ, ધ્વંસને માતુલિગી, શ્રુત નિચય વરાંગી, દેહી મે દેવ સ્રી: ૪.
૪
વીર જગતપતિ જન્મજ ચાવે, નદન નિશ્રિત શિખર રહ્લાવે આઠ કુમારી ગાવે; અડ ગજદરતા હેઠે વસાવે, રુચકગિરિથી છત્રીશ જાવે, દીપ રુચક ચઉ ભાવે; છપ્પન્ન ગિકુરિ ઝુલાવે, સૂતી મ કરી નિજ ઘર પાવે, શક સુઘાષા વજાવે; સિંહનાદ કરી ચેતિષી આવે, ભવન વ્યતર શખ પાહે મિલાવે, સુરગિરિ જન્મ મલ્હાવે. ૧. ઋષભ તેર શિ સાત કહીજે, શાંતિનાથ ભવ ખર સુણીજે, મુનિસુવ્રત નવ કીજે; નવ નેમીવર નમન કરી જે, પાસ પ્રભુના દશ સમરી જે, વીર સત્તાવીશ aીજે; અજિતા(છ જિન શેષ રહીજે, ત્રણ્ય ત્રણ્ય નવ ઘટે વીજે, લવ સમકિત થી ગણીજે; જિન

Page #383

સ્તુતિ (યો)
૩૩૭ નામબંધ નિકાચિત કીજે, ત્રીજે ભવતપ ખેતી ધરી, જિનપદ ઉદયે સીઝે. ૨. આચારાંગ આદે અંગ અગ્યાર, ઉવવા આદે ઉપાંગ તે બાર, દશ પન્ના સાર; છે છેદસૂત્ર વિચિત્ર પ્રકાર, ઉપગારી મૂલસૂત્ર તે ચાર, નદી અનુગદ્વા; એ પીસ્તાલીશ આગમ સાર, સુણતાં લહીયે તવ ઉદાર, વસ્તુ સ્વભાવ વિચાર; વિષય ભુજ ગિની વિષ અપહાર, એ સામે મંત્ર ન કે સંસાર, વીર શાસન જયકાર. . નકુલ બીજોરુ દેય કર ઝાલી, માતગ સુર શામ કતી તેજાલી, વાહન ગજ શું હાલી; સિંહ ઉપર બેઠી રઢીયાલી, સિદ્ધાયિકા દેવી લટકાલી, હરિતાભા ચાર ભુજાલી; પુસ્તક અભયા જિમણે ઝાલી, માતુલિંગને વીણા રસાલી, વામ ભુજા નહીં ખાલી; શુભ ગુરુ ગુણ ધ્યાન ઘટાલી, અનુભવ નેહશુ દેતી તાલી, વીર વચન ટંકશાલી. ૪.
મહાવીર જિમુંદા, રાય સિદ્ધાર્થ નંદા, લંછન મૃગેંદા, જાસ પાયે સેહંદા; સુર નર વ૨ અંદા, નિત્ય સેવા કરંદા; ટાલે ભવ કુંદા, સુખ આપે અમદા ૧. અડ જિનવર માતા મોક્ષમાં સુખ શાતા, અડ જિનની ખ્યાતા, વગ ત્રીજે અખ્યાતા; અડ જિનેપ જનેતા, નાક માહેંદ્ર યાતા, સવિ જિનવર નેતા, શાશ્વતા સુખ દેતા. ૨. મલી નમી પાસ, આદિ અઠ્ઠમ ખાસ, કરી એક ઉપવાસ, વાસુપૂજ્ય સુવાસ, શેષ છઠ્ઠ સુવિલાસ, કેવલજ્ઞાન જાસ, કરે વાણું પ્રકાસ, જેમ અજ્ઞાન નાશ ૩. જિનવર જગદીશ, જાસ મેટી જગીશ, નહિ રાગને રીશ, નામી તાસ શીશ; માતા સુર ઈશ, સેવ રાતિ દસ, ગુરુ ઉત્તમ અધીશ, પદ્મ ભાંખે સુશીશ ૪.
જય જય ભવિ હિતકર, વીર જિનેશ્વર દેવ, સુર નરના નાયક, જેહની સારે સેવ; કરુણારસ કદે, વદે આણંદ આણી, ત્રિશલા સુત સુંદર, ગુણ મણિ કેરે ખાણી. ૧. જસ પંચ કલ્યાણક, દિવસ વિશેષ સુહાવે, પણ થાવર નારક, તેહને પણ સુખ થાવે; તે ઓવન જન્મ વત, નાણુ અને નિર્વાણ, સવિ જિનવર કેરાં, એ પાંચે અહિઠાણ. ૨. જિહાં પાંચ સમિતિ ચુત, પાંચ મહાવ્રત સાર, જેહમાં પરકાશ્યા, વલિ પાંચે વ્યવહાર; પરમેષ્ટિ અરિહંત, નાથ સર્વજ્ઞને પાર, એહ પંચ પદે લહ્યો, આગમ અર્થ ઉદાર. ૩. માતંગ સિદ્ધાઈ, દેવી જિનપદ સેવી, દુઃખ દુરિત ઉપદ્રવ, જે ટાલે નિતવી; શાસન સુખદાયી, આઈ સુણ અરદાશ, શ્રી જ્ઞાનવિમલ ગુણ, પૂરે વંછિત આશ. ૪.
૩૦ શ્રી ભાવન"ર જિન ચેત્ય સ્તુતિ. ભાવનગર બંદર અતિ સુંદર, જિન મંદિર જ્યાં સોહેજી; આદિકરણ જહાં પ્રથમ તીથકર, પ્રથમ રાય મન મહે; પ્રથમ ભિક્ષાચર રુષભ જિનેશ્વર, એ અભિધાને પૂછ; હરિત કરિગણુ કેસરી સમ જિન, એ વિષ્ણુ અવર ન દુજે. ૧. અભિનંદન જિન શાનિ જિનેશ્વર, પાસ ગેડીચા નીરખજી, વડવા માંહે ચંદ્રપ્રભ જિન, વદન દેખી મન હરખેજ, ઈત્યાદિક એ જિન બિંબ નીહાલી, અનુભવ રસની થાળીજી; ભદધિ તારણ અધકો કારણ, અર્થે જિનવર આવિંછ. ૨. સમવસરણમાં જિનવ ભાખે,

Page #384

ઉક
સજન સન્મિત્ર ઉત્પત્તિ ધવ નાશજી; તે અનુસાર ગણધર દેવે, દ્વાદશાંગી પ્રકાશીજી, મિયા તિમિર નિવારણ હેતે, દિનકર તુલ્ય આચારે; જિન પઢિમા જિન આગમ છે વલી, દુષમ કાલે આધારે છે. ૩. જિનમત ભક્તા સમકિત યુકતા, ઉકતા જિનવર દેવજી; રમતા જિનશાસનમાં જે ભવિ, કરતા તેની સેવ; જિનપદ દયાવે તેહીજ પાવે, અક્ષય પદની કદ્ધિજી; મુનિ શુષ રશિયા પરથી ખસિયા, તે પામે ગુણ વૃદ્ધિજી. ૪.
૩૧ શાશ્વતા જિન સ્તુતિ. રુષભ ચંદ્રાનન વંદન કીજે, વારિષેણ દુઃખ વારેજી; વાદ્ધમાન જિનવર વલી પ્રણામે, શાશ્વત નામ એ ચારેજી; ભરતાહિક ક્ષેત્રે મલિ હવે, ચાર નામ ચિત્ત ધારેજી; તેણે ચારે એ શાશ્વત જિનવ૨, નલિયે નિત્ય સવારે . ૧. ઉધર્વ અધે તિછે લે કે થઈ, કવિ પન્નરસે ટાણેજી; ઉપર કોડી બેતાલીશ પ્રણ મે, અડવન લખ મન આણજી છત્રીશ સહસ એંસી તે ઉપરે, બિંબ તણા પરિમાણે; અસંખ્યાત વ્યંતર જ્યોતિષિમાં, પ્રણમું તે સુવિહાણે છે. ૨. રાયપાસેથી જીવાભિગમે, ભગવતી સૂત્રે ભાખી છે જબૂદ્વીપ પન્નતિ ઠાણાંગે, વિવરીને ઘણું દાખી છે; વલીય અશાશ્વતી જ્ઞાતા ક૯પમાં, વ્યવહાર પ્રમુખ આખીજી તે જિન પ્રતિમા લેપે પાપી, ડાં બહુ સૂત્ર છે સાખી જી. ૩. એ જિન પૂજાથી આરાધક, ઈશાન ઈદ્ર કહાયાજી; તેમ સુરિયા પ્રમુખ બહુ સુરવર, દેવી તણા સમુદાયાજી નંદીસર અડાઈ મહોત્સવ, કરે અતિ હર્ષ ભરાયા જિન ઉત્તમ કલ્યાણક દિવસે, પવિજય નમે પાયાજી. ૪.
૩૨ શ્રી નંદીશ્વર દ્વીપની સ્તુતિ. નંદીસર વરહી રાંજા, બાવન ચેમુખ જિનવર જુડા; એકે એકે એકશે ચોવિશ. બિબ ચોસઠ ય અડતાલીશ. ૧. દધિમુખ ચાર રતિકર આઠ, એકે અંજનગિરિ તેરે પાઠ; ચ8 દિશિના એ બાવન જુડારું, ચાર નામ શાશ્વતા સંભારું. ૨. સાત દ્વીપ તીરાં સાયર સાત, આઠમે હોપ નંદીસર વાટ; એ કેવલીએ ભાખ્યું સાર, આગમ લાલવિજય જયકાર. ૩. પહેલે સુધમાં બીજે ઈબાન ઈદ્ર, આઠ આઠ અગ્ર મહિણીના ભક; શેલ પ્રાસાદ તીઠાં વાંધીજે, શાસનદેવી સાનિધ્ય કીજે, ૪.
૩૩ બીજની સ્તુતિ. દિન સકલ નેહર, બીજ દિવસ સુવિશેષ, રાય રાણા પ્રણમે, ચંદ્રમણી જિહાં રેખ; તિહાં ચંદ્રવિમાને, શાશ્વના જિનવર જેઠ, હું બીજ–તણે દિન, પ્રણમું આણી નેહ. ૧. અભિનંદન ચંદન, શીતળ શીતળનાથ, અરનાથ સુમતિ જિન, વાસુપૂજ્ય શિવ સાથ; ઈત્યાદિક જિનવર, જન્મ જ્ઞાન નિરવાણ, હું બીજ તણે દિન, પ્રણમું તે સુવિહાણ. ૨. પરકાશ બીજે, દવિધ ધમ ભગવંત, જેમ વિમળ કમળ દેય વિપુલ નયન વિકસંત આગમ અતિ અનુપમ, જિહાં નિશ્ચય વ્યવહાર, બીજે સવિ કીજે, પાતકને પરિહાર ૩. ગજ ગામિની કામિની, કમળ સુકેમળ ચીર, ચકેસરી કેસર, ચરસ સુગંધ શરીર, કરી બીજે, હું પ્રણમું નસ પય, એમ લધિવિજય કહે, પૂરા મનોરથ માય ૪.

Page #385

સ્તુતિ ( ચાચા )
૩૪ ત્રીજની સ્તુતિ
નિસીદ્ધિ ત્રણ પ્રદક્ષિણા ત્રણે, પ્રણામ ત્રણે કરીજેજી, ત્રણ દીશી વરજી જિન જીએ, ભૂમિ ત્રણ પૂછજેજી; ત્રણ પ્રકારની પૂજા કરીને, ત્રણ અવસ્થા ભાવીજેĐ, આલબન ત્રણ મુદ્રા પ્રણિધાન, ચૈત્યવ ંદન ત્રણ કીજેછ. ૧. પહેલે ભાવજિન દ્રવ્યજિન ખીજે, ત્રીજે એક ચૈત્ય ધારાચ્છ, ચેાથે નામજિન પાંચમે સર્વે, લેાક ચૈત્ય જુહારાજી; વીહરમાન અે જિન વંદા, સાતમે નાણુ નિહાળેાજી, સિદ્ધ વીર ઉજ્જત અષ્ટાપદ, શાસન સૂર સાંભારાજી. ૨. શક્રસ્તવમાં દેય અધિકાર, અરિહંત ચેઇઆણુ' ત્રીજેછ, નામ સ્તવમાં દાય પ્રકાર, શ્રુતસ્તવ દોય લીજેજી; સિદ્ધસ્તવમાં પાંચ પ્રકાર, એ મારે અધિકાર”, જીતનિયુકિતમાંહે ભાખ્યા, તે તણેા વિસ્તાર૭. ૩. ભાયણ પાણુ તબુલ વાહન, મેહુણ એક ચિત્ત ધારાજી, થુક સળેખમ વડી લધુ નીતિ, જુગતે રમવુ વારાજી; એ દશે આશાતના માટી, વરો જિનવર દ્વારેછ, ક્ષમાવિષ્ટય જિન એણીપરે જપે, શાસન સૂર સભારાજી. ૪.
૩૫ ૫°ચમીની સ્તુતિ.
૧
શ્રાવણ સુદિ કિન ૫ ંચમી એ, જન્મ્યા તેમિ જિષ્ણુદેં તેા, શ્યામવરણ તનુ ચેાભતુ એ, મુખ શારદકા ચંદ તે; સહસ વરસ પ્રભુ આઉખુ. એ, બ્રહ્મચારી ભગવત તે, અષ્ટ કરમ હેલા હણી એ, પહેાતા મુકિત મહંત તા. ૧. અષ્ટાપદ્મ-૫૨ અહિજિન એ, પહેાતા મુક્તિ માઝાર તા, વાસુપૂજ્ય ચ’પાપુરીએ, તેમ મુકિત ગિરનાર તે; પાવાપુરી નગરીમાં વળી એ, શ્રીવીરતઝુ· નિર્વાણુ તા, સ્રમેતશિખર વીશ સિદ્ધ હુઆ એ, શિર વહુ તેહની આણુ તા, ૨. તેમનાથ જ્ઞાની હુવા એ, ભાખે સાર વચન તા, જીવદયા ગુણવેલડી એ, કીજે તાસ જતન તેા, મૃષા ન મેàા માનવી એ, ચારી ચિત્ત નિવાર તા અન`ત તીથકર એમ કહે એ, પરરિએ પર નાર તે, ૭. ગામેધ નામે યક્ષ ભલા એ, દેવી શ્રી અંબિકા નામ તા; શાસન-સાનિધ્ય જે કરે એ, કરે વળી ધમ'ના કામ તે; તપગચ્છનાયક ગુન્નુનીલા એ, શ્રીવિજયસેનસૂરિરાય તા, ઋષભદાસ પાય સેવતાં એ, સફળ કર્યાં અવતાર તે।. ૪.
૩૯
૨
તીય કર શ્રીવીર જિષ્ણુ દા, સિદ્ધાથ કુલ ગગન દિણુદા, ત્રિશલા રાણી નંદા; કહે જ્ઞાન પચમીઢીન સુખકંદા, મતિ શ્રુતાવરણી મટે ભવ ફંદા, અન્નાણુ કુંભી મયદા, દુગ ચડ્ડ ભેદ અઠ્ઠાવીશ વૃંદા, સમકિત મતિથી ઉદ્ભસે આનંદા, છેદે દુમતિ ા; ચઉદ ભેદે ધારા શ્રુત ચંદા, જ્ઞાની ક્રોયના પઢ અરવિંદા, પૂજો ભાવ અમ'ઢા, ૧. અવતરિયા સર્વિ જગદા ધાર, અવધિનાણુ સાંહત નિરધાર, પામે પરમ કરાર, માગશિર શુદ્ઘિ પંચમી દિન સાર, શ્રાવણ શુદ્ધિ પ‘ચમી શુભવાર, સુવિધિ નેમ અવતાર; ચૈત્ર વદ ૫'ચમી ઘણી શ્રીકાર, ચંદ્રપ્રભુ ચ્યવન મગલ વિસ્તાર, વચ્ચે! જય જયકાર; ત્રીજા જ્ઞાનદર્શન ભડાર, દેખે પ્રગટ વ્યાક્રિક ચાર, પુણ્ય અનંત અધિકાર. ૨. વૈશાખ નહિ પંચમી મન આણી, કુંથુનાથ સંયમ

Page #386

૪૦
સજ્જન સન્મિત્ર ગુણુ ઠાણી, થયા મન:પર્યાંવ નાણી; દીક્ષા મહાત્સવ અવસર જાણી, આવે સુરપતિ અને ઈંદ્રાણી, વંદે ઉલટ આણી; વિચરે પાવન કરતા જગ પ્રાણી, અધ્યાતમ ગુણ શ્રેણી વખાણી, સ્વરૂપ રમણુ સડી નાણી; અપ્રમાદિ રિદ્ધિવંતા પ્રાણી, નમા નાણીતે આગમ વાણી, સાંભલી લહે શિવરાણી. ૩. કાર્તિક વદિ પચમી દિન આવે, કેવલજ્ઞાન સભવ જિન પાવે, પ્રભુતા પૂરણ થાવે; અજિત સભવર્જિન અન ંત સેાહાવે, ચૈત્રશુદી પાંચમી મુક્તિ કહાવે, જ્યેષ્ઠ શુદ્ધિ તિથિ દાવે; ધમ'નાથ પરમાનદ પદ પાવે, શાસન સૂરિ પ`ચમી વધાવે, ગીત સરસ કાઈ ગાવે, સ`ધ સકળ ભણી કુશલ બનાવે, જ્ઞાનભક્તિ બહુ માન જણાવે, વિજય લક્ષ્મીસૂરિ પાવે. ૪.
૩૬ આઠમની સ્તુતિ.
૧
અષ્ટમી અષ્ટપદ મદ એમ છાંડીયે, અષ્ટમી ધર્માંશું પ્રેમ બહુ માંડીયે; અષ્ટમી આદિ જિન ધરીયે સ’જમ રળી, અષ્ટમી પાસ જિન મુગતે પહેાત્યા વળી. ૧. અષ્ટમે દ્વીપવર નદીશ્વર સેહીયે, એક શત અષ્ટેત્તર બિબ મન માહીયે; ચાર અાયિક સુર સ્વગે ગયા, પૂજિયા આગલ અષ્ટ મગલ લહ્યા. ર. પાસજીના વર छत्त તે ગણુધરા, સહસ અષ્ટેત્તરા અંગ લક્ષણ ધરા; સુણી જિન વાણી આગમ રસ તે તા, અષ્ટમી પાળતાં અષ્ટ સુખ સ`પદા. ૩. અષ્ટમી અષ્ટપદ કમલ નિવાસિની, અષ્ટમી કમ་ઘન પડલની નાશિની, અષ્ટમી વ્રતિ તપ સજમ કરે, અષ્ટમી અલિય વિન્ન દેવ દૂર હરે. ૪.
૨
મ‘ગળ આઠ કરી જસ આગળ, ભાવ ધરી સુરરાજજી, આઠ જાતિના કળસ કરીને, હૅવરાવે જિનરાજી; વીર જિનેશ્વર જન્મ મહાત્સવ કરતાં શિવસુખ સાધુજી, આઠમનું તપ કરતાં અમ ઘર, મગળ કમળા વાધે”. ૧. અષ્ટ કર્મ વયરી ગજગ`જન, અષ્ટાપદપરે બળિયાજી, આઠમે આઠ સરૂપ વિચારી, મદ આઠે તસ ગળિયાજી; અષ્ટમી ગતિ પહેાતા જે જિનવર, ક્રસ આઠ નહી' અ'ગ્રેજી; આઠમનુ' તપ કરતાં અમઘર, નિત્ય નિત્ય વાધે રગજી, ર. પ્રાતિહારજ આઠ બિરાજે, સમવસરણ જિન રાજે, આઠમે આસા આગમ ભાખી, ભિવ મન સંશય ભાંજી; આડે જે પ્રવચનની માતા, પાળે નિરતિચારાજી, આઠમને દિન અષ્ટ પ્રકારે, જીવદયા ચિત્ત ધારેાજી. ૩. અષ્ટ પ્રકારી પૂજા કરીને, માનવભવ-ફળ લીજે૭, સિદ્ધાર્થ દેવી જિનવરસેવી, અષ્ટ મહાસિદ્ધિ દીજેજી; આડમનું તપ કરતાં લીજે, નિમંળ કેવળ જ્ઞાનજી, ધીરવમળ કવિ સેવક નય કહે, તપથી કેાડી કલ્યાણજી. ૪.
૩
ચેાવિશે જિનવર હું પ્રણમુ· નિત્યમેવ; આઠમ દિન કરીએ ચંદ્રપ્રભુજીની સેવ; મૂતિ' મનમેાહન જાણે પૂનમ ચંદ, દીઠે દુઃખ જાયે, પામે પરમાનંદ. ૧. મલી ચેાસડ ઇંદ્ર, પૂજે પ્રભુજીના પાય, ઇંદ્રાણી અપચ્છરા કરજોડી ગુણુ ગાય; નદીસર દ્વીપે, મલીસુરવરની કોઢ, અઠ્ઠાઇ મહાચ્છવ કરે તે હાડા હાડ, ર. શેત્રુજા ચિખરે જાણી લાભ અપાર, ચામાસુ` રહીયા

Page #387

સ્તુતિ (થા) ગણધર મુનિ પરિવાર; ભવિયણને તારે દેઈ ધમ ઉપદેશ, દૂધ સાકરથી પણ વાણી અધિક વિશેષ. ૩. પિસહ પડિક્કમણું કરીએ વ્રત પચ્ચખાણ, આઠમ દિન કરીએ અષ્ટ કમની હાણ, અષ્ટ મંગળ થાયે, દિનદિન કોડ કલ્યાણ, એમ સુખસૂરિ કહે જીવિત જન્મ પ્રમાણ. ૪.
(“સત્તર ભેદી જિન પૂજા રચીને.” એ દેશી.) અમી વાસર માજમ રયણી, આઠ જાતિ દિશિ કુમરીજી; જન્મ ઘરે આવે ગહગતિ, નિજ નિજ કાર્ય સમરીજી; અઢાર કોડા કોડિ સાગર અંતર, તુજ તેલ કોણ આવે; કષભ જગત ગુરુ દાયક જનની, ઈમ કહી ગીત સુણાવેછે. ૧. આઠ કમ ચૂરણકર જાણી, કલશ આઠ પ્રકારજી; આઠ ઈ દ્રાણી નાયક અનુક્રમે, આઠને વગ ઉદારજી; અષ્ટ પ્રકારની પૂજા કરીને, મંગલ આઠ આલેખેજી; દાહિણ ઉત્તર દિશિ જિનવરને, જન્મ મહોત્સવ લેખે. ૨. પ્રવચન માતા આઠ આરાધો, આઠ પ્રમાદને બાજી; આઠ આચાર વિભુષિત આગમ, ભણતાં શિવ સુખ સાધાજીઆઠમે ગુણઠાણે ચઢી અનુક્રમે, ક્ષેપક શ્રેણી મંડાણજી; આઠમે અને અંતગડ કેવલી, વલી પામ નિરવાણક. ૩. વૈમાનિક તિષિ ભવનાધિપ, વ્યંતર પતિ સુરનારીજી; ક્ષુદ્રાદિ અડદેષ નિઠારી, અડગુણ સમકિત ધારીજી; આઠમે દ્વીપે અફાઈ મહોત્સવ, કરતા ભકિત વિશા લજી; ક્ષમાવિજય જિનવરની ઠવણ, ચઉસઠી સંય અડયાલજી. ૪.
૩૭ એકાદશીની સ્તુતિ.
નિરુપમ નેમિ જિનેશ્વર ભા બે, એકાદશી અભિરામ; એકમને જેહ આશધે, તે પામે શિવ ઠામ, તેહ નિસુણી માધવ પૂછે, મન ધરી અતિ આનંદા, એકાદશી એહ મહિમા, સાંભળી કહે જિમુંદાળ, ૧. એકશત અધિક પચાસ પ્રમાણે, કલ્યાણુક સવિ જિનના, તેહ ભાણ તે દિન આરાધે, છડી પા૫ સવિ મનના; પિસતું કરીએ મૌન આદરીએ, પરિહરીએ અભિમાનજી, તે દિન માયા મમતા તજીએ, ભજીએ શ્રી ભગવાનજી. ૨, પ્રભાતે પડિકકમણું કરીને, પિસહ પણ તિહાં પારીજી, દેવ જુહારી ગુરુને વાંદી, દેશનાની સુણે વાણીજી, સામી જમાડી કમ ખપાવી, ઉજમણું ઘર માંડળ, અશનાદિક ગુરુને વહોરાવી, પારણું કરો પછી વારુજી. ૩. બાવીસમા જિન એણી પરે બોલે, સુણ તું કૃષ્ણ નરિંદાજી, એમ એકાદશી જેહ આરાધે, તે પામે સુખ વૃંદાજી; દેવી અંબાઈ પુણ્ય પસાથે, નેમીશ્વર હિતકારી, પંડિત હરખ વિજય તસ શિષ્ય, માનવિજય જયકારી છે. ૪.
એકાદશી અતિ અડી, ગેવિ પૂછે નેમ, કિશુ કારણ એ પર્વ મોટું, કહોને સુજશું તેમ જિનવર કલ્યાણક અતિ ઘણાં, એક સે ને પચાસ; તેણે કારણ એ પર્વ મોટું, કરો મૌન ઉપવાસ. ૧. અગિયાર શ્રાવતણી પડિમા, કહિ તે જિનવરદેવ,એકાદશી એમ અધિક સેવ

Page #388

૩૪૨
સજ્જન સાન્સમ
વનગજા જિમ રે; ચાવીશ જિનવર સયલ સુખકર, જેસા સુરતરું ચંગ, જેમ ગગ નિમળ નીર જેવા, કરા જિનશુ' ર†ગ. ૨. અગિયાર અ’ગ લખાવીએ, અગિયાર પાઠાં સાર, અગિયાર વળી વીણાં, ઠવણી પૂજણી સાર; ચામખી ચંગી વિવિધ ર'ગી, શાસ્રતળે અનુસાર, એકાદશી એમ ઊજવા, જેમ પામીએ ભવપાર. ૩. વર કમલનયણી કમાયણી,કમલ સુકામળ કાય, ભુજ ઇંડ ચંડ અખંડ જેહને, સમરતાં સુખ થાય; એકાદશી એમ મન વસી, ગણિ દ્વેષ' પંડિત શિષ્ય, શાસનદેવી વિઘન નિવારે, સ‘ઘતણા નિશશિ. ૪.
૩
ગેાથમ બેલે ગ્રન્થ સંભાલી, વ ૢ માન આગલ રઢીઆલી, વાણી અતીઅ રસાલી; મૌન અગ્યારસ મહિમા ભાતી, કાળું કીધી ને કાણે પાલી, પ્રશ્ન કરે ટકશાહી; કહાને સ્વામી પવ પ'ચાલી, મહિમા અધિક અધિક સુવિશાલી, કુમ્સ હે કહે તુમ ટાદ્વી; વીર કહે માગશર અનુઆલી, દોઢસા કલ્યાણક નિહાલ્લી, અગ્યારસ કૃષ્ણે પાલી ૧. નેમિનાથને વારે જાણેા, કાન્હુડા ત્રણુ ખડના રાણે, વાસુદેવ સુપ્રમાણેા; પરિગ્રહ ને આરભે ભરાણા, એક દિન આતમ કીધા શાથેા, જિનવદન ઉજાણેા; નેમિનાથને કહે હેત આણ્ણા, વરસે વારુ દિવસ વખાણા, પાડી થાઉં શિવ રાણા; અતીત અનાગત ને વત્ત'માન, તેવું જનના હુવા કલ્યાણુ, અવર્ ન એહ સમાન. ૨. આગમ આરાધા જીવિ પ્રાણી, જેમાં તીથ કરની વાણી, ગણધર દેવ કમાણી; દોઢસા કલ્યાણકની ખાણો, એડુ અગ્યારસને દિન જાગ્રુી, એમ કહે કેવલ નાણી; પુન્ય પાપ તણી છઠ્ઠાં કહાણી, સાંભલતા શુભ લેખ લખાણી, તેહની સરગ નિસ્રાણી; વિદ્યા પૂરવ ગ્રન્થે રચાણી, અંગ ઉપાંગ સૂત્રે ગુથાણી, સુણતા દીએ શિવ રાણી. ૩. જિન શાસનમાં જે અધિકારી, દેવ દેવી હેાએ સમકિત ધારી, સાનિધ્ય કરે સ`ભારી; ધરમ કરે તસ ઉપર પ્યારી, નિશ્ચિલ ધમ' કરે સુવિચારી; જે છે પર ઉપકારી; વડ મડલ મહાવીરજી તારી, પાપ પખાલી જિન જીહારી, લાલવિજય હિતકારી, માતગ જશ્ન કરે મનેાહારી, આલગ સારે સુર અવતારી, શ્રી સધના વિધન નિવારી. ૪.
૩૮ શ્રી સિદ્ધચક્ર સ્તુતિ.
૧
શીર જિનેશ્વર અતિ અલવેસર, ગૌતમ ગુણુના દરિયા”, એક દિન આગ્રા વીરની લઇને, રાજગૃહી સંચરીયાજી; શ્રેણિક રાજા વદન આવ્યા, ઉલટ મનમાં આણી, પદા આગલ માર બિરાજે, હવે સુણ્ણા વિ પ્રાણીજી. ૧. માનવ ભવ તુમે પુન્યે પામ્યા, શ્રી સિદ્ધચક્ર આશાજી, અઢિ ́ત સિદ્ધ સૂરિ ઉવજ્ઝાયા, સાધુ દેખી ચુન્નુ વાધેછ; દરિસણ નાણુ ચારિત્ર તપ કીજે, નવપદ ધ્યાન ધરીજેજી,પૂર આસેથી કરવા આંખિલસુખ સ`પદા પામીજેછ. ૨. શ્રેણિકરાય ગૌતમને પૂછે, સ્વામી ! એ તપ કાળું કીધેાજી, નવ આંબિલ તપ વિધિશુ' કરતાં, વાંછિત સુખ કેણે દ્વીધાજી, મધુર ધ્રુવની ઓલ્યા શ્રી ગૌતમ, સાંભળે મણિકરાય નયણાજી, રોગ ગયા ને સંપદા પામ્યા, શ્રી શ્રીપાળને મયણાજી. ૩. રુમઝુમ કરતી પાયે નય, દીસે તેવી રુપાલીજી, નામ ચાચરીને સિદ્ધાઇ, આદિ જિનવર રખવાલીજી;

Page #389

સ્તુતિ (પાસ) વિન કહે હર સહ સંઘના, જે સેવે એના પાયજી, ભાણવિજય કવિ સેવક નય કહે, . સાનિય કરજે માયજી. ૨, - જિનશાસન વંછિત, પૂરણ રવ રસાહ, ભાવે ભવિ ભણી, સિદ્ધચક ગુણમાલ; તિહું કાલે એહની, પૂજા કરે ઉજમાલ, તે અજર અમર પદ, સુખ પામે સુવિશાલ. ૧, અહિંત સિહ વંદે, આચારજ ઉવજઝાય, મુનિ દરિસણ ના, ચરણ તપ એ સમુદાય એ નવપદ સમુદિત, સિદ્ધચક્ર સુખદાય, એ દયાને ભવિનાં, ભવકેટિ દુઃખી જાય. ૨. આ ચૈતરમાં, શુદિ સાતમથી સાર, પૂનમ લગે કીજે, નવ આંબિલ નિરધાર દેય સહસ્ત્ર ગણુણ, પદ સમ સાડા ચાર, એકાશી આંબિલ, તપ આગમ અનુસાર. ૩. સિદ્ધચક્રનો સેવક શ્રી વિમલેસર દેવ, શ્રીપાલતણી પરે; સુખ પૂરે સ્વયમેવ; દુઃખ દેહગ નાવે, જે કરે એહની સેવ, શ્રી સુમતિ સુરુને, રામ કહે નિત્યમેવ. ૪.
અરિહત નમે વલી સિદ્ધન, આચારજ વાચક સાહુ નમે દર્શન જ્ઞાન ચારિત્ર નમ, તપ એ સિદ્ધચક્ર સદા પ્રણમ. ૧. અહિંત અનત થયા થાશે, વલી ભાવ નિક્ષેપે ગુણ ગાશે પરિક્રમણ દેવવદન વિધિ, આંબિલ તપ ગણવું ગણો વિધિશું. ૨. છહરી પાળી જે તપ કરશે, શ્રીપાળતણી પર ભવ તર; સિદ્ધચકને કણ આવે તેલે, એહવા જિન આગમ ગુણ બેલે. ૩. સાડા ચાર વસે તપ પૂરે, એ કર્મ વિદારણ તપ શૂર; સિદ્ધચક્રને મનમંદિર થાપ. નય વિમલેસ૨ વર આપે. ૪,
પ્રહ ઉઠી વંદુ, સિદ્ધચક્ર સદાય, જપીએ નવપદને, જાપ સદા સુખકાય; વિધિપૂર્વક એ તપ, જે કરે થઈ ઉજ માલ, તે સવિ સુખ પામે, છમ મયણ શ્રીપાળ. ૧. માલવપતિ પુત્રી, મયણ અતિ ગુણવંત, તસ કમસંગ, કેમિળિયે કંત; ગુરુવયણે તેણે, આરાકું તપ એહ, સુખ સંપદ વરિયાં, તરિયાં ભવજલ તેહ ૨. આંબિલ ને ઉપવાસ, છઠ્ઠ વલી અઠ્ઠમ, દશ અઠ્ઠઈ પંદર, માસ છ માસી વિશેષ, ઈત્યાદિક તપ બહુ, સહુમાંહિ શિરદાર, જે ભવિણુ કરશે, તે તરશે સંસાર. ૩ તપ સાનિધ્ય કરશે, શ્રી વિમલેશ્રવર યક્ષ, સહ સંઘનાં સંકટ, ચરે થઈ પ્રત્યક્ષ પુંડરીક ગણધાર, કનકવિજય બુધ શિષ્ય, બુધ દર્શન વિજય કહે, પહોંચે સંકલ જગીશ. ૪.
અંગ દેશ ચંપાપુરી વાસ, મયણ ને શ્રીપાળ સુખાશી, સમક્તિશું મન વાસી; આદિ જિનેશ્વરની ઉલ્લાસી, ભાવે પૂજા કીધી મન આસી, ભાવ ધરી વિશ્રવાસી; ગલિત કે ગયે તેણે નાશી સુવિધિશું સિદ્ધચક ઉપાસી થયા વગરના વાસી; આ રૌત્ર પૂરણમાસી, પ્રેમે પૂજે ભક્તિ વિકાસી, આદિ પુરુષ અવિનાશી. ૧. કેસર ચંદન મૃગમદ ઘળી, હરખેશું ભરી હેમકાળી, શુદ્ધ જળે અંશેળી; નવ આંબિલની કીજે ઓળી, આ શુદિ સાતમથી ખેતી, ખ શ્રી જિન ટેબી, ચગતિમાંહે આપદા ચળી, દુર્ગતિનાં દુખ કરે ઢળી,

Page #390

૩૪
સજ્જન સન્મિત્ર કમ નિકાચિત રાળી; કમ' કષાય તણા મદ રાળી, જેમ શિવ રમણી ભમર ભેાળી, પામ્યા સુખની ઓળી. ૨. આસેા સુદ સાતમશું વિચારી, ચૈત્રી પણ ચિત્તશુ· નિરધારી, નવ આંબિલની સારી; એળી કીજે આળસ વારી, પ્રતિક્રમણુ એ કીજે ધારી, સિદ્ધચક્ર પ્રો સુખકારી; શ્રીજિનભાષિત પરઉપકારી, નદિન જાપ જપે નરનારી, જેમ લહીએ મેક્ષની ખારી; નવપદ મહિમા અતિ મનેાહારી, જિન આગમ ભાખે ચમત્કારી, જાઉ' તેહની ખલિહારી. ૩. શ્યામ ભ્રમર સમ વીણા કાળી, અતિ સેહે સુંદર સુકુમાળી, જાણે રાજમરાળી; જલહુલ ચક્ર ધરે રૂપાળી, શ્રી જિનશાસનની રખવાળી; ચક્રેશ્વરી મેં ભાળી, જે એ એની કરે ઉજમાળી, તેનાં વિદ્મ હુરે સા ખાળી, સેવક જન સસ્તંભાળી; ઉદયરત્ન કહે આસનવાળી, જે જિન નામ જપે જ૫ માળી, તે ઘર નિત્ય દીવાળી. ૪.
૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર સેવા સુવિચાર, આણી હેંડે હરખ અપાર, જિમ લહે સુખ શ્રીકાર; મન શુદ્ધે આલી તપ કીજે, અહાનિશ નવ પદ્ય ધ્યાન ધરીજે, જિનવર પૂજા કીજે, પશ્ચિકમણાં દેય ટ'કનાં કીજે, આઠે થુએ દેવ વાંદીજે, ભૂમિ સથારો કીજે; મૃષા તણેા કીજે પરિહાર, અંગે શીયલ ધરીજે સાર, દીજે દાન અપાર. ૧- અરિહંત સિદ્ધ આચાય નમીજે, વાચક સર્વે સાધુ વઢીજે દસણુ નાણુ સુણીજે; ચારિત્ર તપનું ધ્યાન ધરીજે, અહેનિશ નવ પદ્ય ગણુણુ' ગણીજે, નવઆંબિલ પણ કીજે; નિશ્ચલ રાખી મન હો નિશ્ચે, જપીએ પદ એક એક ઇશ, નવકારવાલી વીશ; છેલ્લે આંબિલ માટે તપ કીજે, સત્તરભેદી જિનપૂજા રચીજે, માનવભવ લાહે લીજે. ૨. સાતસે કુષ્ટીયાના રોગ, નાઠા યંત્ર નમણુ સ ́જોગ, દૂર હુ કમ'ના ભાગ; અઢારે કુષ્પ દૂરે જાયે, દુઃખ દેગ દૂર પલાયે, મન‘છિત સુખ થાયે; નિરધનીયાને દે બહુ ધન્ન, અપુત્રીયાને ઘે પુત્રરતન્ન, જે સેવે શુદ્ધ મન્ન; નવકાર સમા નહી' કોઈ મ`ત્ર, શિદ્ધચક્ર સમા નહી કાઇ જ ત્ર, સેવા ભિવ હરખત. ૩. જિમ સેન્યા મયણા શ્રીપાલ, ઉ*મર રાગ ગયે સુખ રસાલ, પામ્યા મ*ગલમાલ; શ્રીપાલ તણી પેરે જે આરાધે, દિન દિન દોલત તસ ઘર વાધે, અતિ શિવસુખ સાધે; વિમલેશ્વર યક્ષ સેવા સારે, આપદા કષ્ટને દૂર નિવારે, દોલત લક્ષ્મી વધારે; મેઘવિજય ત્રિયણના શિષ્ય, આણી હૂંડ ભાવ જગદીશ, વિનય વદે નિશદેિશ. ૪.
७
વીજિનેસર ભવનણેિસર, જગદીસર જયકારી”, શ્રેણીક નરપતિ, આગલ જપે, સિદ્ધચક્ર તપ સારીજી: સમકિત દૃષ્ટિ, ત્રિકરણ શુધ્ધ, જે ભવિયણ આરાધે”, શ્રી શ્રીપાલ, નદિપરે તસ, મ`ગલ કમલા વાધેછ. ૧. અરિહત વિચે, સિદ્ધસૂરિ પાઠક, સાહુ ચિહું દિશિ સહેજી; દસણુ નાણુ, ચરણ તપ વિદેિશે, એહુ નવ પદ મન માહેજી; આંઠ પાંખડી, હૃદયાંબુજ રાખી,લાપી રાગને રીશજી, પદ્મ, એકની ગણિયે, નવકા૨વાલી વીશજી. ૨ આશા ચૈત્ર શુદિ સાતમથી, માંડી શુભ મંડાણુજી; નવ નિધિદાયક નવ નવ આંબિલ, એમ એકાશી પ્રમાણ; દેવ વંદન પડિક્કમણુ· પૂજા, સ્નાત્ર મહોત્સવ ચગજી, એડ વિધિ સહ્યલા, જિતાં ઉપદેશ્ય પ્રમુ· અ`ગ ઉપાંગ%, ૩. તપ પૂ ઉજમણું કીજે, લીજે નરભવ લાšાજી

Page #391

સ્તુતિ ( થયા )
જિન] પડિયા સાગ્મિવત્સલ સાધુ ભક્તિ ઉત્સાહ∞; ત્રિપલેસર ચક્કે સરી દેવી, કારી રાજેજી, શ્રી ગુરુ ખિમાવિજય સુપસાયે, મુનિ જિન મહિમા છાજેજી, ૪, ૩૯ શ્રી પષણની સ્તુતિ
૧
૪૫
સત્તર ભેદી જિન પૂજા રચીને, સ્નાત્ર મહેાત્સવ કીજે”, ઢાલ દામા ભેગી નરી, અન્નુરીનાદ સુીજે”; વીરજિત આગે ભાત્રના ભાવી, માનવ ભવફળ લીજે”, પત્ર' પશુસણ પૂરવ પુણ્યે આવ્યા એમ જાણીએજી. ૧. માસ પાસ વલ્રી ઇસમ દુવાલસ, ચત્તારી અઠ્ઠ કીજેજી; ઉપર વળી દસ દેય કરીને, જિન ચાવીશે પૂછજે”; વડા કલ્પના છઠ્ઠું કરીને વીર વખાણુ સુણજેછ, પડવેને દિન જન્મ મહોત્સવ ધત્રળમ‘ગળ વરતીજે”. ૨. આઠે દિવસ લગે અમર પળાવી, અઠ્ઠમના તપ કીજેછ, નાગકેતુની પરે કેવલ લહીએ, જે શુભ ભાવે રહીએ”, તેલષર દિન ત્રણ કાણુ, ગણધર વાદ વદીએ”, પાય઼ નેમિસર અતર ત્રીજે, ઋષભ ચરિત્ર સુણીએજી. ૩. ખારસાસૂત્ર ને સમાચારી, સ‘વત્સરી પડિક મીએજી; ચૈયપ્રત્ર'ડી વિધિ કીજે, સકલ જંતુને ખામીજેજી; પારણાને દિન સ્વામીવત્સલ, કીજે અવિક વડાઈઝ, માનવિજય કહે સકલ મનેાથ, પૂરે દેવી સિદ્ધાઇઝ. ૪.
સાનિય
२
જિન આગમ ચો પરવી ગાઈ, ત્રણુ ચામાસા ચાર અઠાઈ, પન્નુસણપત્ર સવાઈ એ શુભનિને આવ્યા જાણી, ઉઠા આળસ છ‘ડી પ્રાણી, ધમ'ની નીક મ’ડાણી; પાસહ પડિક્કમણા કરાભાઈ, માસખમણ પાસખમણું અઠ્ઠાઈ, કલ્પ અઠમ સુખદાઇ; દાન દયા દેવપૂજા સૂરની, વાચના સુણીએ કલ્પસૂતરની, આજ્ઞા વીર જિનવરની. ૧. સાંભળી વીરનું ચરિત્ર વિશાલ, ચૐ સ્વપ્ને જન્મ્યા ઉજમાળ, જન્મ મહાચ્છવર્ચાળ આમલક્રીડાએ સુરને હરાજ્યેા, દીક્ષા લઈ કેવળ ઉપજાગે, અવિચળ ઠામસે આખ્યા; પાસ નેમિ સબધ સાંભળીએ, ચાવીશ જિનનાં અંતર રુણિ એ, આદિ ચરિત્ર સાંભળીએ, ૨. વીરતણાં ગણુધર અગ્યાર, વિરાવલીના સુણા અધિકાર, એ કરણી ભવપાર; અષાઢીથી દિન પચાસ, પજીસણ પશ્ચિમણુ' ઉલ્લાસ, એકે ઉ પણમાસ; સમાચારી સાધુને પથ, વરતે જયણાએ નિગ્રથ, પાપ ન લાગે અશ; ગુરુ આણુાએ મુનિવર રાચે, રાગી ઘરે જઈ વસ્તુ ન જાચે, ચાલે માગ સાચે. ૩. વિગય ખાવાનેા સચ ન આણે, આગમ સાંભળતાં સહુ જાણે, શ્રી વીર્ જન વખાણે; કુંભાર કાનમાં કાંકરી ચંપે, પીડાએ ક્ષુલ્લકપણું કપે, મિચ્છામિ દુક્કડ જપે; એમ જે મન આમલેા નવી છે.ડે, આ ભવ પરભવ દુઃખ બહુ જોડે, પડે નરક ને ખેાડે; આરાધિક જે ખમે ખમાવે, મન ધે અધિકરણ સમાવે, તે અક્ષય સુખ પાવે; સિદ્ધાઈકા સૂરિ સાનિધકારી શ્રી મહિમાપ્રભસૂરિ ગચ્છધારી, ભાવરતન સુખકારી. ૪,

8
પુણ્યન'ત પાશાળ આવે, પવ પન્નુનુ આવ્યા વધાવે, ધમના પથ ચલાવે; માંચીની ઘાણી ટાવે, જીવ ખ'ધનની જાળ તાવે, બીવાન ખાલાવે; આડ઼ દિવસ

Page #392

૩૪૬
સજ્જન સન્મિત્ર લગે અમર પળાવે, સ્વામીવચ્છલ મેરૂ ભરાવે, જિનશાસન દીપાવે; પોસહ પદ્ધિ બ્રા ચિત્ત ધારે, ક્રોધ કષાય અતરથી વારે, વીજીની પૂજા રચાવે. ૧. પુસ્તક લઈ રાત્રિજા કીજે, ગાજતે વાજતે ગુરુ હરતે દીજે, ગહ્ લી સુવાસણ કીજે; કલ્પસૂત્ર પ્રારંભે વખાણ્યું, વીર જન્મ દિન સહુકા જાણ્યું, નીશાળમરણા ટાણું; ખાંડ પડા પેંડા પતાસા, ખાંડના ખડીઆ નાળીએર ખાસા, પ્રભાવના ઉલ્લાસા, વીરતશેા પહેલે અધિકાર, પાસ નેમિસર અંતર સાર, આદિ ચરિત્ર ચિત્ત ધાર. ૨ જ બૂં પાટ પ્રભવ ગુણ ભરીયા, શ્રી શય્યભવ જેણે ઉદ્ગુરીયા, યજ્ઞ થકી એાસરીયા; કાસ્યા ઘેર ચામાસુ કીધુ, અખંડ શિયલનુ દાન જ દીધું, સ્થૂલિભદ્ર નામ પ્રસિધુ'; પારણે હાલરડાં ગાયા, સાંભળતા સૂત્ર પાઠે ઢવીયા, વયસ્વામી શુભ વરીયા; એમ સ્થવિરાવલી ભાખી જેહ, સેહુમસ્વામી ચિંતામણિ જેહ, ૫માં સુણીએ એહુ. ૩. કસબ મસરું ને પાઠાં રુમાલ, પૂજીએ પેથી ને જ્ઞાન વિશાળ, ઠવણી સહેજ સંભાળ; વળી પૂજા કીજે ગુરુ અંગે, સવત્સરી દિન મનને રંગે, બારસે સુણા એક અગે; સાસુ જમાઇના અડીયા ને દડીયા, સમાચારીમાંહે સાંભળીયા, ખામણે પાપજ ટળીયા, શ્રી ભાવલધિસૂરિ કહે એ કરણી, શ્રીપદ મહેલ ચાણુ નીસરણી, સિદ્ધાયિકા દુઃખહરણી, ૪.
૪
પવ પન્નુસણુ પુન્યે કીજે, સત્તરભેઢી જિન પૂજા રચીજે, વાજીંત્ર નાદ સુણુીજે; પ્રભાવના શ્રીલની કીજે, યાચક જનને દાન જીજે, જીવ અમારી કરાજે; મનુષ્યજન્મ ફળ લાહે લીજે, ચેાથ છઠ્ઠું અટ્ઠમ તપ કીજે; સ્વામીવત્સલ કીજે; એમ અઠ્ઠાઈ ઓચ્છવ કીજે, કલ્પસૂત્ર ઘેર પધરાવીએ, આદિનાથ પૂજીજે. ૧. વડા કલ્પ દિન ધુર મંડાણુ, દેશ ૫ આચાર પરિમાણુ, નાગકેતુ વખાણુ; પછી કરીએ સૂત્ર મંડાણુ, નમુક્ષુણ્ણ હાય પ્રથમ વખાણુ, મેઘકુમાર અહુિઠાણુ; દશ અચ્છેરાના અધિકાર, ઇંદ્ર આદેશે ગભ પરિહાર, દેખે સુપન ઉદાર; ચેાથે સ્વપ્ને ખીજુ` સાર, સ્વપ્નપાઠક આત્મા દરખાર, એમ ત્રીજુ જયકાર. ૨. ચેાથે વીર જન્મ વખાણુ, દિશિ કુમરી સવી ઈન્દ્રની જાણુ, દીક્ષા પંચ વખાણુ; પારણા પરીસદ્ધ તપ ને દાન, ગણધરવાદ ચામાસુ` પરિમાણુ, તવ પામ્યા નિરવાણુ, એ છઠ્ઠું વખાણે કહુિએ, તેલાધર દિવસે એમ લડીએ, વીરચરિત્ર એમ સુણીએ; પાસ નેમિજિન અતર સાથે, આઠમે ઋષભ થિર અવદાત, સુતા દીએ શિવ સાથ. ૩. ખ઼વચ્છરી દિન સહુ નરનારી, બારસે સૂત્ર ને સમાચારી, નિસ્રણે અઠ્ઠમ ઉદારી; સુણીએ ગુરુ પટાલિ સારી, ચૈત્યપ્રવાડી અતિ મનેહારી, ભાવે દેવ જુહારી; સાહમી ખમત ખામણા કીજે, સમતા રસમાંહે ઝીલીજે, દાન સવચ્છરી દીજે; શ્રી ચક્રેશ્વરી સાનિધ્ય કીજે, જ્ઞાનવિમલ એમ ગણી જે, સુજસ મહેાય લીજે. ૪.
પ
પુન્યનુ* પાષણ પાપનુ શાષણ, પરવપજીસણ પામીજી; કલ્પ ઘેર પધરાવેા સ્વામી, નારી કહે શીરનામીજી; કુંવર ગયવર બંધ ચઢાવી, ઢાલ નીસાન વજડાવેાજી; સદ્ગુરુ સ ંગે ચઢતે રંગે, વીર ચરિત્ર સુણાવેાજી. ૧. પ્રથમ વખાણુ ધમ સારથી પદ, બીજે

Page #393

સ્તુતિ (થા )
૩૪૭ સુપનાં ચારજી ત્રીજે સુપન પાઠક વલી થે, વીર જનમ અધિકારજી; પંચમે દિક્ષા છઠું શિવપદ, સાતમે જિન ત્રેવીશજી, આઠમે થિરાવલી સંભળાવી, પિઉડા પૂરી જગીશજી. ૨. છઠ અઠ્ઠમ અઠ્ઠાઈ કીજે, જિનવર ચૈત્ય નમીજે જી; વરશી પડિકામણ મુનિ વંદન, સંઘ સયળ ખામીજે; આઠ દિવસ લગે અમર પરાવી, દાન સુપાત્રે દીજે; ભદ્રબાહુ ગુરુ વયણ સુણીને, જ્ઞાન સુધારસ પીજે. ૩. તીરથમાં વિમળાચળ ગીરીમાં, મેરુ મહીધર જેમજી; મુનિવર માંહી જિનવર મહટા, પરવ પજુસણ તેમજ; અવસર પામી સહમ્મી વચ્છલ, બહુ પકવાન વડાઈજી; ખીમાવિજય જિન દેવી સિદ્ધા, દીન દીન અધિક વધાઈજી. ૪.
મણિ રચિત સિંહાસન, બેઠા જ ગદાધાર, પયુંષણ કે, મહિમા અગમ અપાર; નિજ મુખથી દાખી, સાખી સુરનર વૃંદ; એ પર્વ પર્વમાં, જિમ તારામાં ચંદ. ૧. નાગ કેતુની પરે, કપ સાધના કીજે; વ્રત નિયમ આખડી, ગરૂ મુખ અધિકી લીજે; દય ભેદે પૂજા, દાન પાંચ પ્રકારનું કર પડિક્કમણું ધર, શીયલ અખંડિત ધાર. ૨. જે ત્રિકરણ શુદ્ધ, આરાધે નવ વાર; ભવ સાત આઠ-નવ શેષ તાસ સંસાર; સહુ સૂત્ર શિરોમણિ, કલ્પસૂત્ર સુખકાર; તે શ્રવણે સુણીને, સફળ કરો અવતાર. ૩. સહુ ચૈત્ય જુહારી, ખમત ખામણા કીજે; કરી સહમ્મી વત્સલ, કુમતિ દ્વારપટ દીજે; આઈ મહોત્સવ, ચિદાનંદ ચિત્ત લાઈફ ઈમ કરતાં સંઘને, શાસન દેવ સહાઈ. ૪.
વરસ દિવસમાં અષાડ ચેમાસ, તેહમાં વલી ભાદર માસ, આઠ દિવસ અતિ ખાસ, પર્વ પજુસણ કરોઉલ્લાસ, અઠ્ઠાઈધરને કર ઉપવાસ, પિસહ લીજે ગુરૂ પાસ; વડા કલ્પને છઠ્ઠ કરીને, તેહ તણો વખાણ સુણીજે, ચૌદ સુપન વાંચીને; પડવેને દિન જન્મ વંચાય, ઓચ્છવ મહોચ્છવ મંગલ ગવાય, વીર જિસરાય. ૧. બીજ દિને દીક્ષા
અધિકાર, સાજ સમય નિરવાણ વિચાર, વીર તણે પરિવાર; ત્રીજા દિને શ્રી પાર્શ્વ વિખ્યાત, વલી નેમીસરને અવદાલ, વલી નવભવની વાત; ચેવિશે જિન અંતર તેવીશ, આદિ જિનેશ્વર શ્રી જગદીશ, તાસ વખાણ સુણીશ ધવલ મંગલ ગીત ગહૂલી કરીએ, વલી પ્રભાવના નિત અનુસરીએ, અઠ્ઠમ તપ જય વરીએ. ૨. આઠ દિવસ લગે અમર પળાવે, તેહ તણે પડહો વજડાવો, ધ્યાન ધરમ મન ભાવે; સંવત્સરી દિન સાર કહેવાય, સંઘ ચતુર્વિધ ભલે થાય, બારસા સૂત્ર સુણાય; થિરાવલીને સમાચારી, પટાવલી પ્રમાદ નિવારી, સાંભલજે નરનારી, આગમ સૂત્રને પ્રણમીશ, ક૯૫સુત્રશું પ્રેમ ધરીશ, શાસ્ત્ર સર્વે સુણીશ. ૩. સત્તર ભેદી જિન પૂજા રચા, નાટક કેરા ખેલ મચાવો, વિધિશું સ્નાત્ર ભણાવો; આડંબર શું દેહરે જઈએ, સંવત્સરી પડિકકમણું કરીએ, સંધ સર્વને ખમીએ; પારણે સાહમિવચ્છલ કીજે, યથાશક્તિએ દાનજ દીજે, પુન્ય ભંડાર ભરીએ; શ્રી વિજયક્ષેમ સૂરિ ગણધાર, જસવન્તસાગર ગુરૂ ઉદાર, જિમુંદસાગર જયકાર. ૪.
•

Page #394

સજ્જન સન્મિત્ર
'
પત્ર' પર્યુષણ પુણ્યે પામી, રિમલ પરમાનદોજી, અતિ ઓચ્છવ આબર સઘળો, ઘર ઘર બહુ આનોજી, શાસન અધિપતિ જિનવર વીરે, પત્ર' તણાં ફળ દાખ્યાજી; અમારિ તળેા ઢંઢેરા ફેરી, પાપ કરતા વાજી. ૧. મૃગનયની સુંદરી સુકુ માળી, વચન વડે ટકશાળીજી; પૂરા પનેતા મનેરથ મારા, નિરુપમ પર્વ નિહાળીજી; બિંધ માતિ પકવાન્ન કરીને, સઘ સયલ સતેષાજી; ચાવીશે જિનવર પૂજીને, પુણ્ય ખજાના પાષાજી. ૨. સકલ સૂત્ર શિર મુગટ નગીને, કલ્પસૂત્ર જગ જાણેાજી; વીર પાસ નેઞીશ્વર અતર, આદિ ચરિત્ર વખાણેાજી, સ્થવિરાવળી ને સમાચારી, પટ્ટાવળી ગુણુ ગેહુજી; એમ એ સૂત્ર સવિસ્તર સુણિને, સલ કરી નર દેહજી. ૩. એગ્રુિપરે પવ'. પર્યુષણુ પાળી, પાપ સર્વે પરિહરીએજી; સવત્સરી પદ્મિષ્ઠમણુ કરતાં, કલ્યાણુ કમળા વરીએજી; ગોમુખ જક્ષ ચક્રેશ્વરી દેવિ, શ્રી માણિભદ્ર અબાઇજી, શુભવિજય કવિ શિષ્ય અમરને, દિન દિન કરજો વધાઈજી. ૪.
રે
પત્ર પન્નુઋણ પુણ્યે પામી, શ્રાવક કરે એ કરણીજી, આઠે દિન આચાર લાવે, ખાંડણુ પીસણુ ધરણીĐ; સૂક્ષ્મ બાદર જીવ ન વિણાસે, દયા તે મનમાં જાજી, વીર જિનેસર નિત્ય પૂજીને, શુદ્ધ સકિત આણેજી. ૧. વ્રત પાસેને ધરે તે શુદ્ધ, પાપ વચન વિ એલેજી, કેસર ચાંદને જિન સવિ પૂજે, ભવભય બંધન ખેલેજી; નાટિક કરીને વાજિંત્ર વજાડે, નર નારીને ઢાલેજી, ગુણુ ગાવે જિનવરના ઈષ્ણુ વિધિ, તેહને કોઈ ન તાલેજી. ૨. અઠ્ઠમ ભક્ત કરી લઇ પેસડ, એસી પૌષધ સાલેજી, રાગ દ્વેષ મ મચ્છર છાંડી, ફૂડ કપટ મન ટાલેજી; કલ્પસૂત્રની પૂજા કરીને, નિશ નિ ધમે મ્હાલેજી, એહવી કરણી કરતાં શ્રાવક, નરક નિગેાદાક્રિક ટાલેજી. ૩. પડિક્કમણું કરિયે શુદ્ધ ભાવે, દાન સ’વત્સરી દીજેજી, સમક્તિ ધારી જે જિનશાસન, રાત્ર દિવસ સમરીજેજી; પારણુ વેલા ડિલાભીને, મન વંછિત મહાત્સત્ર કીજેજી, ચિત્ત ચાખે પણ કરશે, મન માન્યાં ફૂલ લેશેજી. ૪.
૧૦
૫ પન્નુસણુ સવ સજાઇ, મેલવીને આરાધે જી, દાન શીલ તપ ભાવને ભેલી, સફલ કરા ભવ લાધેાજી; તત્ક્ષણ એડુ પવથી તરીકે, ભવજલ જેહુ અગાધાજી, વીરને નંદી અધિક આણુઢી, પૂજી પુણ્યે વાધાજી. ૧. ઋષભ નેમ શ્રીપાસ પરમેસર, વીર જિજ્ઞેસર કેરાંજી, પાંચ કલ્યાણક પ્રેમે સુણીએ, વલી આંતરા અનેરાજી; વીશે જિનવરના જે વારુ, ટાલે ભવના ફેરાજી, અતિત અનાગત જિનને નમિયે, વલી વિશેષે ભલેરાજી. ૨. દશાશ્રુત સિદ્ધાંત માંહેથી, સૂરિવર શ્રી ભદ્રબાહુજી, કલ્પસૂત્ર એ ઉદ્ધરી સંઘને કરી ઉપગાર જે સાહુજી; જિનવર ચરિત્રને સમાચારી, સ્થિવિરાવલી ઉમાહેાજી, જાણી એહની આણુ જે લહેશે, લેશે તે ભવ લાહાજી. ૩. ચઉથ Þ અનુમ અઠ્ઠાઇ, દશ પદને શ્રીજી, પીસ્તાલીશ ને સાઠ ૫ચાઢેર, ઈત્યાદિ સુ ગીજી; ઉપવાસ એતા કરી આરાધે

Page #395

સ્તુતિ ( થાયા )
૩૪૯
પત્ર' પન્નુસણુ પ્રેમજી, શાસન દેવી વિઘન તસુ વારે, ઉદય વાચક કહે એમજી. ૪.
૧૧
પામી ૫ પન્નુસણુ સાર, સત્તરશેઢી જિનપૂજા ઉદાર, કરીએ હરખ અપાર; સદ્ગુરુ પાસ ધરી બહુ પ્યાર, કલ્પસૂત્ર સુણીએ સુખકાર, આળસ અ*ગ ઉતાર; ધરમસારથિપદ સુપનાં ચાર, સુપનપાઠક આવ્યા દરબાર, વીરજનમ અધિકાર; દિક્ષાને નિરવાણુવિચાર, ષટ્ વ્યાખ્યાન અનુક્રમે ધાર, સુણતાં હોય ભવપાર. ૧. નમિ સુવ્રત મહિલ અર કત, કુછુ શાંતિ ને ધમ અનંત, વિમલ વાસુપૂજ્ય સંત; શ્રી શ્રેયાંસ શીતળ ભગવત, સુવિધિ ચંદ્ર સુપાર્શ્વ' ભદંત, પદ્મ સુમતિ અRsિ'ત; અભિનદન સ ંભવ ગુણુખાણુ, અજિતનાથ પામ્યા નિરવાણુ, એ વીશ અતર માન; પાસ નેમીસર જગદીશાન, ઋષભચિત્ર કહ્યું પરધાન, સાતમુ એહુ વખાણું. ૨. આઠમે ગણધર સ્થવિર ગણીજે, નવમે આરમા સમાચારી લીજે, નવ વખાણુ સુણીજે; ચૈત્યપરિપાટી વિધિશું કીજે, યથાશક્તિએ તપ તપીજે, આશ્રવ ૫'ચ તજીજે; ભાવે મુનિવરને વીજે, વચ્છરી પડિકમડું કીજે, સંઘ સકલ ખામીજે; આગમવયણુસુધારસ પીજે, શુભકરણી ને અનુમે દીજે, નરભવ સલ કરીજે. ૩. મણિમાં જિમ ચિંતામણિ સાર, પવતમાં જિમ મેરુ ઉદાર, તરુમાં જિમ સહકાર, તીથકર જિમ દેવમાં સાર, ગુણુગણમાં સમકિત શ્રીકાર, મત્ર માંહી નવકાર; મતમાં જિમ જિનમત મનેાહાર, પ′પસણુ તેમ વિચાર, સકલ વ શિણગાર; પારણે સ્વામભક્તિ પ્રકાર, માણેકવિજય વિઘન અપહાર, દેવી સિદ્ધાઇ જયકાર. ૪, ૪૦ શ્રી દીવાલીની સ્તુતિ.
ઇંદ્રભૂતિ અનુપમ ગુણુ ભર્યાં, જે ગૌતમ ગોત્રે અલ‘કર્યાં; પચ શત છાત્ર પરવર્યાં, વીર ચરણુ લહી ભવજલ તર્યાં. ૧. ચકુ અઢ દશ દેય જિનને સ્તવે, દક્ષિણ પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રવે; સંભવ આદિ અષ્ટાપદ ગિરિએ વી, જે ગૌતમ વદે લલી લલી, ૨. ત્રિપદ્ધિ પામીને જેણે કરી, દ્વાદશાંગી સકલ ગુણે ભરી; દીયે દીખ તે લહે કેવલ સિરી, તે ગૌતમને રહું અનુસરી. ૩. જક્ષ માતરંગ સિદ્ધઇકા, સુરી શાસનની પ્રભાવિકા; શ્રી જ્ઞાનવિમલ દીપાલિકા, કા નિત્ય મ‘ગલ માલિકા. ૪.
૨
શાસન નાયક વીરજીએ, પામી પરમ આધાર, શત્રી ભેાજન મત કરીએ, જાણી પાપ અપારતા; ઘુવડ કાગને નાગનાએ, તે પામે અવતારતા, નિયમ નાકારસી નિત્ય કરાએ, સાંજે કરો ચવિહારતે. ૧ વાસી ખેાળા રિંગણુાંએ કદમૂળ તું ટાળતા, ખાતા ખેાટ ઘણી કરીએ, તે માટે મન વારતા; કાચા દુધને છાશ માંહે, કઠોળ જમવું નિવારતા, ઋષભાદિકજિન પૂજતાં એ, રાગ ધરે શિવનારા. ૨. હાળી બળેવને નારતાંએ, પીપળે પાણી મરેડતા, શીલ સાતમ વાસી વડાએ, ખાતા માટી ખાતે સાંભળી સમકિત દઢ કરાએ, નિશ્ચાત્ય પવની વાર તે, સામાયિક પડિકમણુ નિત કરાએ, જિનવાણી જગસાર તે. ૩. રૂતુવતી અટકે નહિએ, નવી કરે ઘરના કામતા, તેના વાંછિત

Page #396

૩૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર
પૂરશે એ, દેવી સિદ્ધાયિકા નામતા; હિત ઉપદેશે હષ' ધરીએ, કાઇ ન કરશે રીસ તા, પ્રીતિ કમલા પામશેાએ, જીવ કહે તસ શિષ્ય તેા. ૪, ૪૧ શ્રી નવતત્વની સ્તુતિ.
જીવાજીવાપુણ ને પાવા, આશ્રવ સવર તત્તાજી, સાતમે નિજા આઠમે બધ, નવમે મેક્ષપદ સત્તાજી; એ નવ તત્તા સમકિત સત્તા, ભાખે શ્રી અરિહ‘તાજી, ભુજનયર મંડણુ રિસહેસર, વંદો તે અરિહુ તાજી. ૧. ધમાધમ્માગાસા પુગ્ગલ, સમયા પચ અજીવાજી, નાણુ વિનાણુ શુભાશુભયેગે, ચેતન લક્ષણ જીવાજી, ઈત્યાદિક ષટ દ્રવ્ય પ્રરૂપક, ઢાકાલેાક દિણુદાજી, પ્રહ ઉઠી નિત્ય નમિયે વિધિશું, સિત્તરિ સેા જિન ચ`દાજી. ૨. સુક્ષમ બાદર ઢાય એકેન્દ્રી, મિતી ચઉર્રિતિ દુવિહાજી, તિવિહા પચિંદિ ૫જ્જતા, અપજ્જતા તે વિવિહાĐ; સ સારી અસસારી સિદ્ધા, નિશ્ચયને વ્યવહારાજી, પન્નવાહિક આગમ સુણતાં, લર્હુિયે શુદ્ધ વિચારાજી. ૩. ભુવનપતિ વ્યંતર જ્યાતિષવર, વૈમાનકી સુર વ્રંદાજી, ચાવીશ જિનના યક્ષ યક્ષણી; સમક્તિ દૃષ્ટિ સુરીદાજી; ભુજનગર મહિમ`ડલ સઘલે, સંઘ સકલ સુખ કરજોજી, પતિ માનવિજય ઈમ જ`પે, સમકિત ગુણુ ચિત્ત ધરોજી, ૪. ૪૨ વમાન તપની સ્તુતિ.
૧
વધમાન આંખિલ તપ આદરા, ચાવીશ જિનની પૂજા કરે; અંતગઢ આગમ સુણા વખાણુ, સિદ્ધાઈ દેવી કરે કલ્યાણુ. ૧.
(આ સ્તુતિ ચાર વાર કહેવાય છે.)
ર
વહુમાન આલી કરો, ભવભવ પાતિક પરીહરો; વદ્ધમાન જિન પામીને, દુર કરા સહુ ખાત્રીને. ૧. વમાનદિક જિન તર્યા, પૂર્વ ભવે જે તપ કર્યા; તે તપ મુજને ફળ આપે, આહારાદિક સ`જ્ઞા કાપેા. ૨. અતગડ આચાર દિનકરૂ, શ્રી ચંદ્ર ચારિત્ર આદરૂ'; તપ કુલકાદિક ગ્રંથ જે, તપ સાધનના પથ છે. ૩. તપગચ્છ નંદન સુરતરૂ, શ્રી વિજયધમ' સૂરીશ્વરૂ, રત્નવિજય સુખદાયિકા, સહાય કરે સિદ્ધાયિકા. ૪.
3
વદ્ધ માનતપ એળીપાળુ, ત્રિવિષે ત્રિવિધ પાતિક ટાળુ; શરીર અને જીવ ભિન્ન નિહાલુ, શ્રાવક ગુણુઠાણું અજવાળુ, ૧. અતીત અનાગત ને વર્તમાન, ત્રિગડે એસી કરે વખાણ; કઈ નહિ એ તપની તૈલે, વીશ વિહરમાન ઇમ ખેલે. ર. અતગડ આગમની વાણી, આચાર દિનકર ગ્રંથ નિશાણી; તપ સૂશ અણુગાર ક્ડીજે, પૂછ પ્રણમી લાડ લીજે. ૩. શાસન સુરવર કરે સહાયા, તપસી નરના પૂજે પાયા; વિમલેશ્વર વર ચક્ષ પ્રસન્ન, ધમ રત્નનાં કરે જતન્ન, ૪.
૪૩ શ્રી વીશસ્થાનકતપની સ્તુતિ.
૧
વીશ સ્થાનક તપ વિશ્વમાં મેાટા, શ્રી જિનવર કહે આપજી, ખાંધે જિનવર
Jain Education, International

Page #397

-
...
:--
સ્તુતિ (થયે)
૩૫૧ ત્રીજા ભવમાં, કરીને સ્થાનિક જાપજી; થયા થશે સની જિનવર અરિહા, એ તપને આરાધી છે. કેવળજ્ઞાનદર્શન સુખ પામ્યા, સવે ટાળી ઉપાધીજી, ૧. અરિહંત સિદ્ધ પવયણ સૂરિ સ્થવિર, વાચક સાધુ નાણજી, દશન વિનય ચરણ ૧૧ બંભર કિરિયા, તપ ૪ કરે ગોયમ૧૫ ઠાણુજી; જિનવર૧૬ ચારિત્ર ૧૭ પંચવિધ નાણ,૧૮ શ્રત ૯ તીથર ૦ એહ નામજી, એ વીશ સ્થાનક આરાધે તે, પામે શિવ પદ ધામજી. ૨. દેય કાળ પડિકકમણું પડિલેહણ, દેવવંદન ત્રણ વારજી, નોકારવાળી વીશ ગણી જે, કાઉસગ્ગ ગુણ અનુસારજી; ચારસે ઉપવાસ કરી ચિત્ત ચેખે, ઉજમણુ કરે સારજી, પડિ મા ભરા સંઘ ભક્તિ કરે, એ વિધિ શાસ્ત્ર મોઝાર. ૩. શ્રેણિક સત્યકિ સુલસા રેવતી, દેવપાળ અવદાસજી, સ્થાનક–તપ સેવા મહિમાએ, થયા જગમાંહિ વિખ્યાત; આગમ વિધિ સેવે જે તપીયા, ધન્ય ધન્ય તસ અવતારજી, વિઘ હરે તસ શાસન દેવી, સૌભાગ્યલક્ષમી દાતાર. ૪.
પુછે ગૌતમ વીર જિર્ણદા, સમવસરણ બેઠા શુભકંદા, પૂજિત અમર સુરદા; કેમ નિકાચ પદ જિનચંદા! કિણ વિધ તપ કરતાં બહુ ફા! ટળે દરિત–દંદા, તે ભાખે પ્રભુજી ગતિનિંદા, સુણ ગૌતમ! વસુભૂતિ-નંદા, નિર્મળ તપ અરવિંદા વિશ સ્થાનક તપ કર મહેંદા, જિમ તારકસમુદાયે ચંદા, તિમ એ તપ સવિ ઈંદા. ૧. પ્રથમ પદ અરિહંત ભણજે, બીજે સિદ્ધ પવયપદ ત્રીજે, આચારજ થિર ઠવીજે; ઉપાધ્યાય ને સાધુ ગ્રહીજે, નાણ દસણ પદ વિનય વહીજે, અગિયારમે ચારિત્ર લીજે; ખંભવયધારિણે ગણજે, કિરિયાણું તવસ્સ કરીને, ગોયમ જિણાણું લહજે; ચારિત્ર નાણ સુઅસ તિત્યસ્સ કીજે, ત્રીજે ભવ તપ કરત સુણજે, એ સવિ જિન તપ લીજે. ૨. આદિ ન પદ સઘળે ઠવીશ, બાર પન્નર વળી બાર છત્રીશ, દશ પણવીશ સગવીશ; પાંચ ને અડસઠ તેર ગણીશ, સિત્તેર નવ કિરિયા પચવીશ, બાર અઠ્ઠાવીશ ચોવીશ; સત્તર એકાવન પિસ્તાલીશ, પાંચ લેગસ્સ કાઉસગ્ન રહીશ, નવકારવાળી વીશ; એક એક પદે ઉપવાસજ વીશ, માસ ષટે એક એાળી કરીશ, એમ સિદ્ધાંત જગીશ. ૩. શકતે એકાસણું તિવિહાર, છ અઠ્ઠમ માસ ખમણ ઉદાર, પડિક્કમણું દેયવાર; ઈત્યાદિક વિધિ ગુરુગમ ધાર, એકપદ આરાધન ભવપાર, ઉજમણું વિવિધ પ્રકાર; માતગ ચક્ષકરે મહાર, દેવી સિદ્ધાર્થ શાસન સુખકાર, વિન્ન મિટાવણ હાર; ક્ષમાવિજય જશ ઉપર પ્યાર, શુભ ભવિયણ ધર્મ આધાર, વીરવિજય જયકાર. ૪.
અરિહંત સિદ્ધ પવયણ આચારજ વિરાણ, ઉવઝાય સાહુ નાણુ દેસણ વિનય પહાણ; ચારિત્ર બ્રહ્મ કિરિયા તપ ગોયમ જિનમાણ, સંજમનાણી શ્રત સંઘ સે વીસે ઠાણ ૧. ઉત્કૃષ્ટ જિનવર એકસે સરધીર, વાલીકાલજ ધન્ય જિનવર વિસ ગભીર; જિનથાય અનંત અતીત અનાગત કાલ, એ વસે થાનક આરા ગુણ ભાલ. ૨. આવશ્યક
૧ થી ૨૦ ની સંજ્ઞાઓ વીશ સ્થાનકના નામ સૂચવે છે.

Page #398

૫૨
સજન સન્મિત્ર બે વેળા જિન વદન ત્રણકાલ, થાનકપદ ગણ સહદેય સુકુમાલ; કાઉસગ ગુણ સ્તવના પૂજા પ્રભાવનાસાર, ઈમ શાસન વચ્છલ કરતાં ભવને પાર. ૩. સમરીજે અહેનિશિ ગુણરાગી સુરસાથ જખ જ ખણી સુરપતિ વૈયાવચ્ચ કરનાથ; થાનકતપ વિધિશું જે સેવે મનરંગ, દેવચન્દ્ર આણાએ સાનિધકરે તસુ ચંગ. ૪.
૪૪ રહિણી તપની સ્તુતિ. નક્ષત્ર શહિણી જે દિન આવે, અારત પૌષધ કરી શુભભાવે, ચાવડાર મન લાવે, વાસુપૂજ્યની ભક્તિ કીજે, ગણણું પણ તસ નામ જપીજે, વરસ સત્તાવીસ લીજે; છેડી શકતે વરસતે સાત, જાવજયજીવ અથવા વિખ્યાત, તપ કરી કરે કમઘાત; નિજ શક્ત ઉજમણું આવે, વાસુપૂજ્યનું બિંબ ભરાવે, લાલ મણિમય ઠાવે. ૧. એમ અતીત અને વર્તમાન, અનાગત વંદે જિન બહુમાન, કીજે તસ ગુણગાન, તપકારકની ભક્તિ આંદરીએ, સાધમિક વળી સંધની કરીએ, ધરમ કરી ભવતરીએ; રેગ સોગ રહિણી તપે જાય, સંકટ ટળે તસ જશ બહુ થાય, તસુ સુરનર ગુરુગાય, નિરાશસપણે તપ એહ, શંકા રહિતપણે કરે તેહ, નિધિનવ હૈયે જે મગેડ ૨. ઉપધાન સ્થાનક જિન કલ્યાણ, સિદ્ધચક શત્રુંજય જાણ, પંચમીત ૫ મન આણ પડિમાત રેહિણી સુખકાર, કનકાવતી રત્નાવલી સાર, મુક્તાવલી મહાર; આઠમ ચઉદસ ને વર્ધમાન, ઈત્યાદિક તપમાંહે પધાન, રોહિણી ત૫ બહુમાન; એણી પરે ભાવે જિનવરવાણી, દેશના મીઠી અમીયસમાણી, સૂત્રે તે ગુથાણી. ૩. ચંડા યક્ષિણી યક્ષ કુમાર, વાસુપૂજ્ય શાસન સુખકાર, વિન મિટાવણહાર, રોહિણીતપ કરતાં જન જેહ, એહ ભવ પરભવ સુખ લહે તેહ, અનુક્રમે ભવનો છેડ; આચારી પંડિત ઉપગારી, સત્યવચન ભાખે સુખકારી, પૂરવિજય વ્રતધારી, ખીમાવિજય શિષ્ય જનગુરાય, તમ શિષ્ય મુજ ગુરુ ઉત્તમ થાય; પદ્મવિજય ગુણ ગાય. ૪.
૪૫ શ્રી અધ્યાત્મિક સ્તુતિ.
વીતરાગ અરિહંત પૂજીયે, કેવળ નાણું દર્શન લીજીયે; કમ કલંક સબ પરિહરીયે, નિકલંક સિદ્ધ વધુ વરીએ. ૧. ભેદ જ્ઞાની અનુભવી આતમા, નિજ પર ભિન્ન મડાતમા; ક્ષપક શ્રેણુ આરેહ દયાનાતમા, સર્વ જૈન થયા સિદ્ધાતમા. ૨. ખદ્રવ્ય વસ્તુને ઓળખી, ગુણ પર્યાય સ્વભાવ લક્ષણ લખી, પર પાંચ અજીવ અકા રણી, આત્મજ્ઞાની ધમ ધારણી. ૩. એડી દેવ પરમાતમ કીજિયે, સેવે સુર નર ઈદ્ર મન રીઝીયે; તિહાં જ્ઞાન શીતળ જસ લીજીયે, પરમાનંદ મય રસ પીજીયે. ૪.
શુદ્ધાનંદ નિજ વંદીયે, પરમ દેવ પવિત્ત તે, મોક્ષ કારણ એ છે એ, ઉપાદાન રૂડી રીત તે નિમિત્ત કારણ દેવ ગુરુ કહ્યા એ, જિન વચને 4 ચિત્ત તે, શક્તિ ભાવ પ્રણમ ન કરીએ, વ્યકત મનાતક સિદ્ધ તે. ૧, વસ્તુ સવભાવ સિદ્ધ સાધના એ, ૨મણ થિર ગુણ પર્યાય તે, નિરવિકપ રસ પીજીયે, એ, જ્ઞાન અભેદતા પાય તે ભાવ
૨

Page #399

સ્તુતિ (યા )
૩૫૩ સંવર શુદ્ધ નિજ' એ, કમ-અનંત ક્ષય થાય તે નિમળરજન બુધ થઈ એ, સવંસત સિદ્ધ રાવ તે. ૨. કેવળ નાણ દશન લહીએ, ધમદાન દાતાર તે, હિત ઉપદેશ ભવ્ય જીવને એક કરતા વારંવાર તે બેધિબીજ વિરતિ ગૃહે એ, નરનારીના વૃદ તે, ગણધર સૂત્ર દ્વાદશ રચે એ, જ્ઞાન ભાણુ પવિત્ર તે. ૩. સવ દેવનો દેવ છે એ, નિજાતમ શુદ્ધ સિદ્ધ તે, સૂત્ર ગ્રંથની શાખથી એ, ગુરુ વચને પ્રતીત તે; રાત શીતળ જુવે તેને એ, અગમ અને પમ રૂપ તો, સેવે જે સમકિતિ એ, દેવ દેવાંગના ભૂપ તે. ૪.
સિદ્ધ બુદ્ધને વાંદુ. નિજ સ્વરૂપ નિડાળી, ઉપયોગે ભાવું, બે બીજ તિહાં ભળી, શુદ્ર શ્રદ્ધા સાચી. વિદઘન જોગ સંજોગ, ઉપાધિ હણના, પરમાતમ નિરોગ. ૧. રોગ છે દુઃખ કેપે મહા મોહ, મદ્ય ભાગે, જ્ઞાન સુભડ બળીયે, દયાન અમિ તિહાં જાગે; કર્મ કાને બળે, નિહાં શી નળ 1 વાધે પરમાનંદ ભોગી, સર્વ સિદ્ધતા સાધે. ૨. અરૂપી અ.વન શી, અવ્યાબાધ અને ૧, નિર્મળ નિરજન, અખંડિત મહંત; અચળ અનોપમ, નિરાકાર શિ. સંત. ઈવદિ અનંત, અનુભવ જ્ઞાન લડત ૩. પેગ ધ અગી, શશિ કરણ અકેપ, આયુ અંત છે કે, દેવ દેવીને સંપ, ઓચ્છવને કારણ, નિર્વાણ મંગળ ગાવે, જ્ઞાન શીતળ હર્ષે, જેમાં જોત સમાવે. ૪, | ઉડી સવેળા સામાયિક લીધું, પણ બારણું નવિ દીધું છે, કાળે કુતરા ઘરમાં
પડે, ઘી મઘળું તેણે પીધું ; ઉઠે વહુઅર આલસ મૂકી, એ ઘર આ૫ સંભાળજી, નિજ પતિને કહે વીજિન પૂજે, સમિતિને અજુ આળે. ૧. બલે બિલડે જડપ જડપવી, ઉત્રેડ સફેડી , ચંચલ છૈયાં વાય ન રહે, ત્રાક માંગી માળ 2 ડી; તે વિના રે દિયે નહિ ચાલે, મૌન ભલું કેને કહીએ, અષભાદિક જેવીશ તીર્થંકર, જપીવે તે સુખ લલીયેજી. ૨. ઘર વાસીદુ કરોને વહુઅર, ટાલ ઓઝશાવ્યું છે, એ રચ્યો એક કરે છે હેરૂ, એરડે ઘાને ત ળજી; ઝબકે પ્રાણા ચાર આવ્યા છે, તે ઉના નવિ રાખે છે. શિવપદ સુખ અનંતા લહિયે, જે જિનવાણી ચાખે છે. ૩. ઘરને ખુણો કેળા ખણે છે, વહુ તુ ને મન માં લાવે છે, પહેબે પલગે પ્રોતમ પિયા, પ્રેમ ધરીને જગાવે છે; ભાવપ્રભસૂરિ કહે નહી એ કથળે, અધ્યાતમ ઉપગી , વિદ્વાઈકા દેવી સાનિધ્ય કવિ, સાથે તે શિવપદ ભેગીછ. ૪.
* ૮૬ શ્રી જિનપંચક રકૃતિ. શ્રી આ દેશતિ નેમિ પાસ વીર શાસનપતિ વલી, નમો વત્તાન અતીત અનાગત ચેવિશે જિન મન રળી; જિનવરની વાણી ગુરાની ખાણો પ્રેમે પ્રાણી સાંભળી, થયા સમકિતધારી ભવ નિદ્વારી સેવે સુરવર લળી લળી. ૧.
૪૭ શ્રી ભીડભંજન પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ. ભીડ ભંજન પાસ પ્રભુ સમરે, અહિંત અનંતનું ધ્યાન ધર જિનાગમ અમૃત પાન કરે, શાસન દેવિ સવિ વિઘ હરે. ૧.

Page #400

૨૫૪
સજન સન્મિત્ર * ૪૮ શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વજિન સ્તુતિ. શ્રી ચિંતામણિ કીજે સેવ, વળી વ વીશે દેવ, વિનય કહે આગમથી સુશે, પદ્માવતીને મહીમાં ઘણે
મન ૯ શ્રી નેમિનાથ સ્તુતિ. ગીરનારે ગીર, હાલે નેમ જિર્ણ, અષ્ટાપદ ઉપર, પૂજી ધરે આણંદ . સિદ્ધાંતની રચના, ગણધર કરે અનેક, દિવાળી દિવસે, ઘ અંબાઈ વિવેક. ૧.
* ૫૦ શ્રી સુમતિજિન સ્તુતિ. સુમતિ સુમતિ દાયી, મંગલા જાસમાઈ, મેરુને વલી રાઈ, એર એહને તુલાઈ ક્ષય કીધાં ઘાઈ, કેવલ જ્ઞાન પાઈ, નાહિ ઊણિમ કાંઈ, સેવિયે તે સદાઈ ૧.
* ૫૧ શ્રી શીતલનાથની સ્તુતિ. શીતલ જિન સ્વામી, પુણયથી સેવ પામી, પ્રભુ આતમ શમી, સર્વ પર ભાવ વામી, જે શિવગતિ ગામી, શાશ્વતાનંદ ધામી, ભવિ શિવ સુખ કામી, પ્રણમીયે શિશ નામી. ૧.
ક પર શ્રી અનંતનાથની સ્તુતિ. અનંત અન ત નાણ; જાસ મહિમા ગવાણી, સુરનર તિરિ પ્રાણી, સાંભલે જાસ વાણી; એક વચન સમજાણી, જેહ સ્વાવાદ જાણી, તર્યા તે ગુણ ખાણ, પામીયા સિદ્ધિ રાણી. ૧.
એક ૫૩ શ્રી મહિનાથની સ્તુતિ. મલિલ જિન નમીયે, પૂરવલા પાપ ગમીયે, ઈદ્રિય ગણ દમિયે. આ જિનની ન કમીયે; ભવમાં નવિ ભમીયે, સવ પર ભાવ વમીએ, નિજ ગુણમાં રમીયે, કમ મલ સવ ધામીયે. ૧.
જ આ ચિન્હવાળી સ્તુતિએ ચાર વખત બોલાય છે.

Page #401

-
.
અહં નમઃ
શ્રી આ સજજન સન્મિત્ર છે
મહાનિધિ ચતુર્થી
સ્તવન સંગ્રહ. ભ ૧. શ્રી સીમંધરાદિ વિહરમાન જિન સ્તવન સુણે ચંદાછી સીમધર પરમાતમ પાસે જાજે, મુજ વિનતડી, પ્રેમ ધરીને એણિ પરે તમે સંભળાવજે. જે ત્રણ ભુવનને નાયક છે, જસ ચોસઠ ઇંદ્ર પાયક છે નાણ દરિસણ જેહને ખાયક છે. સુ૧. જેની કંચન વરણી કાયા છે, જસ ઘેરી લંછન પાયા છે, પુંડરીગિઈ નગરીનો રાયા છે. સુણ ૨. બાર પલંદામાંહિ બિરાજે છે, જસ ત્રીસ અતિશય છાજે છે; ગુણ પાંત્રીશ વાણીએ ગાજે છે. સુ. ૩. ભવિજનને જે પડિહે છે, તુમ અધિક શીતળ ગુણ સોહે છે, રૂપ દેખી ભવિજન મેહે છે. સુ. ૪. તુમ સેવા કરવા રસિ છું, પણ ભારતમાં દરે વસિયે છું; મહામોહરાયકર ફવિ છું. સુ. ૫. પણ સાહિબ ચિત્તમાં ધરિયે છે, તેમ આણું ખડ્રગ કર ગ્રહિ છે; પણ કાંઈક મુજથી હરિયે છે. સુણે, ૬. જિન ઉત્તમ પુઠ હવે પૂરે, કહે પદ્મવિજય થાઉં શ્રે; તે વાધે મુજ મન અતિ નરે. સુણ૦ ૭.
ધન ધન ક્ષેત્ર મહાવિદેહછ, ધન્ય પુંડરીગિણું ગામ; ધન્ય તીહાંના માનવી, નિત્ય ઊડી કરે રે પ્રણામ. સીમંધર સ્વામી કહીએ રે, હું મહાવિદેહ આવીશ; જયવંતા જિનવર કહીએ રે, હું તમને વાંદીશ. ૧. ચાંદલીયા સંદેશડો, કહેજે સીમંધર સવામ; ભરતક્ષેત્રના માનવીછ, નિત્ય ઊડી કરે રે પ્રણામ. સીમંધર૦ ૨. સમવસરણ દેવે રચ્યું તીહાં, શઠ ઈંદ્ર નરેશ; સેના તણે સિંહાસન બેઠા, ચામર છત્ર ધરેશ. સીમંધર૦ ૩. ઈંદ્રાણી કાઢે ગહલીજી, મોતીના ચેક પરેશ; લાળ લળિ લીયે લુછણજી, જિનવર દીયે ઉપદેશ. સીમંધર ૪. એહવે સમે મેં સાંભળ્યું છે, હવે કરવા પચ્ચખાણ બારે પર્ષદા સાંભળે, અમૃત વાણી વખાણુ, સીમધર૦ ૫, રાયને હાહા ઘેડલા, વેપારીને

Page #402

સન સભ્ય વહાલા છે દામ; અમને વ્હાલા સીમંધર સ્વામી, જેમ સીતાને શ્રીરામ. સીમ ધર૦ ૬. નહિ માગું પ્રભુ રાજ દ્ધિજી, નહિ માગું ગરથ ભંડાર, હું માનું પ્રભુ એટલુંછ, તુમ પાસે અવતાર. સીમંધર૦ ૭. દૈવે ન દીધી પાંખડીજી, કેમ કરી આવું હાર; મુજરો મહારો માનજે, પ્રહ ઉગમતે સૂર. સી મંધર૦ ૮. સમયસુંદરની વિનતિ, માનજો વારંવાર બહુ કર જોડી વિનવુંછ, વિનતડી અવધાર. સીમંધર૦ ૯.
(રાસડાના રાગમાં.) મનડું તે મારું મોકલે, મહારા વહાલાજી રે, શશિહર સાથે સંદેશ, જઇને કહેજો મહારા વાલાજી રે. ભરતના ભક્તને તારવા, મહા. એક વાર આવોને આ દેશ. જઈ. ૧. પ્રભુજી વસે પુષ્કલાવતી, મહા મહાવિદેહ ક્ષેત્ર મઝાર. જઈ પુરી રાજે પુંડરિગિ ની મહા જિહાં પ્રભુને અવતાર. જઈ. ૨. શ્રી સીમંધર સાહિબા, મહાવિચરતા વીતરાગ. જઈ પડિબેહે બહુ પ્રાણીને, મહા તેહને પામે કુણ તાગ જઈ ૩. મન જાણે ઉડી મળું, મહા. પણ પિતે નહી પાંખ જઈ ભગવત તુમ જેવા ભણી, મહા અલજે ધરે છે બેહુ આંખ. જઈટ ૪દુર્ગમ મોટા ડુંગરા, મહા ની નાળાનો નહી પાર. જઇ ઘાંટીની આંટી ઘણી, મઠ૦ અટવી ૫ થ અપાર. જઈ ૫. કેડી સેનૈવે કાશીદુ, મહા કરનારે નહી કોય. જઈ, કાગલીયે કેમ મોકલું મહા દેશ તે નિત્ય નવલી હેય. જઈ ૬. લખું જે જે લેખમાં. મહાક લાખ ગમે અનિલાષ. જઈ. તે કહેજામાં તમે લહે, મહા સમય પૂરે છે સાખ. જઈ૭. કાલેક સ્વરૂપના, મહા જગમાં તમે છો જાણુ. જઈજાવું અને શું જણાવિયે, મહા આખર અમે અજાણ. જે. ૮. વાચક ઉદયની વિનતિ, મહા શશિહર કા સંદેશ. જઈ માની લેજો માહરી, મહાઇ વસતા દ્વર વિદેશ જઈ ૯.
પ્રભુ નાથ તું તિલકને, પ્રત્યક્ષ ત્રિભુવન ભાણ સર્વજ્ઞ સવંદશી તુમે, તમે શુદ્ધ સુખની ખાણ. જિનછ વિનતિ છે એ. ૧. પ્રમુ જીવ જીવન ભવ્યના, પ્રભુ મુજ જીવન પ્રાણ તારે દશને સુખ લહું, તુહિ જગત રિથતિ જાણ. જિનy૦ ૨. તુજ વિના હું બહુ ભવ ભયે, ધણાં વેશ અનેક નિજ ભાવને ૫રભાવને, જા નહી સુવિવેક. જિનાજી ૩ ધન્ય તેહ જે નિત્ય પ્રડ સમે, દેખે જે જિન મુખચંદ; તુજ વાણી અમૃત ૨સ લડી, પામે તે પરમાનં. જિનજી. ૪. એક વચન શ્રી જિનરાજને, નવરામ ભગ પ્રમાણે જે સુણે રુચિથી તે લહે, નિજ તત્વ સિદ્ધિ અમાન. જિન9) ૫. જે ક્ષેત્ર વિચરે નાથજી, તે ક્ષેત્ર અતિ સુપથ્થ; તજ વિરહ જે ક્ષણ જાય છે, તે માનીયે અકયથજિન છે. ૬. શ્રી વીતરાગ દશન વિના, વિત્યે જે કાલ અતી 1; તે અફળ મિચ્છા દુક્કડ, તિવિહતિવિહંની રીત, જિનથ૦ ૭. પ્રભુ વાત મુજ મનની સહુ જાણેજ છે. જિનરાજ; સ્થિર ભાવ જે તુમ લહ, તે મિલે શિવપુર સાજ. જિનજી૮. પ્રભુ મિલે હં સ્થિરતાલ, તુજ વિરહ ચંચળ ભાવ એકવાર જે તમય ૨મુ, તે કઈ

Page #403

સ્તવન સંગ્રહ
૩પ૭ અચળ સ્વભાવ. જિન૯. પ્રભુ વસો ક્ષેત્ર વિદેહમાં, હું રહું ભરત મઝાર; તે પણ પ્રભુના ગુણ વિશે, રાખું વચેતન સાર. જિનશ૦ ૧૦. જે ક્ષેત્ર ભેદ ટલે પ્રભુ, તે સરે સધળાં કાજ; સન્મુખ ભાવ અભેદતા, કરી વરું આતમરાજ. જિનશ૦ ૧૧. પર પુંઠ ઈહાં જેહની, એવડી જે છે સ્વામ; હાજર હજૂરી તે મલ, નીપજે તે કેટલું કામ. જિન ૧૨. ઈદ્ર ચંદ્ર નરેંદ્રને, ૫૩ ન માગું તિલ માત્ર માગું પ્રભુ મુજ મન થકી, ન વિસરો ક્ષણ માત્ર. જિનશ૦ ૧૩. જ્યાં પૂર્ણ સિદ્ધ સ્વભાવની, નથી કરી શકું નિજ રિદ્ધ, ત્યાં ચરણ શરણ તુ મારડે, એહિજ મુજ નવનિધ.જન. ૧૪. મહારી પૂર્વ વિરાધના, ગે પડે એ ભેદ; પણ વરતુ ધર્મ વિચારતાં, તુજ મુજ નહિ છે ભેદ. જિન”૦ ૧૫. પ્રભુ દયાન રંગ અભેદથી, કરી આમભાવ અભેદ, છેદી વિભાવ અનાદિને, અનુભવું સ્વવેદ. જિનy૦ ૧૬. વિનવું અનુભવ મિત્રને. તું ન કરીશ પર રસ ચાહ શુદ્ધાત્મ રસ રંગી થઈ, કર પ્રણ શક્તિ
અવાહ. જિ૧૭. જિનરાજ સીમંધર પ્રભુ, તે લક્ષ્યો કારણ શુદ્ધ; હવે આમ સિદ્ધિ નિપાવવી, શી ઢીકરી એ બુ.જિ૧૮. કારણે કાર્ય નિદ્ધિને, કરો ઘટે ન વિલંબ સાધવી પસંદતા, નિજ કતૃત અવલંબ, જિનy૦ ૧૯. નિજ શક્તિ પ્રભુ ગુણમાં રમે, તે કરે પૂર્ણાનંદ; ગુણગુણી ભાવ અભેદથી, પીએ શમ-મકરંદ. જિનજીક ૨૦ પ્રભુ સિદ્ધ બુદ્ધ મહેદી, ધ્યાને થઈ લયલીન; નિજ દેવચંદ્ર પદ આદરે, નિત્યાત્મ રસ સુખ પીન. જિન ૨૧.
કહેજે વંદન જાય, દધિચુત કહેજો વંદન જાય; મહાવિદેહમાં સ્વામી મેરે, જે વિભવનરાય. દ૦ ૧. ભૂપત શ્રી શ્રેયાંસનંદન, સત્યજી જસ માય; સકળ સુરપતિ સેવા સારે, નમે નરપતિ પાય. ૮૦ ૨. તાર ખિજમતગાર અપને, ભારતમાં ગુણ ગાય; નાથ સાથે સતત ધ્યાવત, મિલનકે મન થાય. દ. ૩. પાંખ પિતે હોય માહરે, તે મિલું જઈ ધાથ; આપ જઈ દૂર બેડ, મિલું કિરણ પર આય. દ. ૪. પતિતપાવન નામ તેરે, સમરતાં સુખ થાયઃ ધરે વચન પ્રતિત નિશ્ચળ, એહી મોક્ષ ઉપાય. દ. ૫. રાગ રાખે નહી કે ઈશું, સેવતાં સુખ થાય, એહ અચરિજ વડું મનમાં, વીતરાગ કહાય. દ. ૬. તાહરી ગતિ હિ જાણે, અકળ અમલ અમાય; ન્યાયસાગર દાસક પ્રમુ, કીજીએ સુપસાય.૪૦ ૭.
ક્યા જાનું કછુ કીરે, યુગધરા-કયા વિધિ ઉદ્યમ સૂત્રાદિક પ્રવચન, ખાદનમે કછુ દીનેશે. યુ. કયા ૧. તું હી જગતમતિ સ્થિતિ મેં તેરે, દયાનામૃતરસ પીનેરે. યુ. કયા, ૨. ૫રમપુરુષ તું અખલ નિરંજન, ચિદાનંદમેં ચિને રે. યુ” કયા. ૩. હિજ બ્રહ્મા બ્રહ્મસ્વરૂપી, તું ઉપસમરસ લી. યુ. કયા ૪. જગવ્યાપી તું વિણ મહેસર, ઈશ્વર તીન જગતનોરે. યુ. કથ૦ ૫. સબ દેવનેકો દેવ તું પ્યારે, તુંહી જ યોગ નગીને રે. યુ. કયા. ૬. ન્યાય સાગર પ્રભુ વાંછિત દાતા, તુંહી જ સર્વ સુધરે. યુકયા ૭.
1.
કયા પામી અતિ કી, પાંખ નહી આવું ઉડી, લબ્ધિ નહી કેયે રી રે, યુગ
કર :

Page #404

ઉપર
સજ્જન સન્મિત્ર મધરને કેજો, કે દધિસુત વિનતડી સુણજોરે ૧. તુમ સેવામાંહે સુર કાડી, તે ઇહાં આવે એક દોડી; આશ લે પાતક મેાડી રે. શ્રીયુગ૦૦ ૨. દુઃખમ સમયમાં ઇણે ભરતે, અતિશય નાણી નિવે વરતે; કહીયે કહેા કાણુ સાંભલતે રે. શ્રીયુગ૦ ૩. શ્રવણે સુખીયા તુમ નામે, નયણા રિસણુ નિવે પામે; એ તા ઝગડાને ઠામે રે. શ્રીયુગ૦ ૪. ચાર આંગળ અંતર રહેવું, શાકલડીની પરે દુઃખ સહેવું; પ્રભુ વિના કાણુ આગળ કહેવુ· રે. શ્રીયુગ૰ પ. મહેાટા મેળ કરી આપે, એહુના તેાલ કરી થાપે, સજ્જન જસ જગમાં વ્યાપે રે. શ્રીયુગ૦ ૬. એહુના એક મતા થાવે, કેવલનાણુ જુગલ પાવે; તેા સઘળી વાત બની આવે રે. શ્રીયુગ૦ ૭. ગજલ છન ગજગતિગામી, વિચરે વિપ્ર વિજય સ્વામી; નયરી વિજ્યા ગુરુધામી, શ્રીયુગ૰ ૭. માત સુતારાએ જાયા, સુદૃઢ નરપતિ કુલ આયા; પડિત જિન વિજયે ગાયા રે. શ્રીયુગ૦ ૮.
'
જીરે મારે ધાતકી ખડ મઝાર, પશ્ચિમ અર્ધ સેહાકરી જીરેજી; જી૰ વચ્છવિજયમ'ડાણુ, શાશ્વતી તિહાં સુસામાપુરી જીરેજી. ૧. જી૦ પદ્મયભૂનાથ, નંદન નંદનવન સમેા જીરેજી; જી॰ હરિચંદનમંદાર, દેવ્ડ સુગધ સદા નમે જીરેજી. ૨. જી. નિમલ ગત ઉતપાત, સરસ સુગંધ સુખકાર છે જીરેજી; જી॰ શુભમતી સરસ્વતીપુત્ર, વિજયાવતી ભરતાર છે જીરેજી. ૩. જી॰ ઉજ્જવલ લેાહી માંસ, શ્વાસ સુરભી ઘણું. મહમહે જીરેજી; ૭૦ આહાર નિહાર અદ્રશ્ય, ચરમચક્ષુ કાઇ નવિ લહે છરેજી. ૪. જી॰ શંખ ધર્માં નિજ પાય, નિરંજન ઉપમાનથી જીરેજી; જી॰ સુખીયા સેવકલાક, કીધા સમકિતદાનથી જીરેજી, ૫. જીવા વજ્રધરદેવ, વ જસ ચરણે નમે જીરેજી; ૭૦ ક્ષમાવિજય જિન ભક્તિ, કામગવી મનઘર રમે જીરેજી. ૬.
૯
ચંદ્રાનન ચતુરસુજાણ, ધાતકીખ‘ડેરે; લિનાવતીવિજય વિશાળ, અયેાધ્યા મરે, ૧. વૃષક્ષપદ પદમાવતી પુત્ર, પુન્યવિલાસીરે; ત્રયદ સણજ્ઞાનનિધાન, ભવથી ઉદાસીર. ૨. જય કરૂણારસકાસાર, કામિતદાતારે; વાલ્મીકકુલાબુદ્ધિચંદ લીલાવતી ક'તારે. ૩. આગાર તજી અણુગાર, ધરમ જગાવેરે; માનુ વિરત સકેતે નાણુ, ચેથું આવેરે. ૪. ઘનઘાતી કમ' ખપાવિ, કેવલ ભાસીરે; અગીયાર અતિશય ચગ, રંગવિલાસીરે. ૮. એક જોયણુ ક્ષેત્રે દેવ, દાનવ કેડિ; સુર નર નારી તિય ચ, રહે મદ મોડીરે, ૬, નિજનિજ ભાષા સમજ'ત, સઘળે સરસીરે; પાંત્રીશગુણે યુત વાળુિ, અમૃતવરસીરે. છ. તનુ કાંતિ સમાહ અપાર, ભેàા કીધાર; ભામડલ રૂપ અનૂપ, લેાક પ્રસીધારે. ૮. સાધિક દોસય ગગૃત, વિચરે જિહાંથીરે; સમ કાળે સાતે ઇત, નાસે તિહાંથીરે. ૯. ધન્ય મહાવિદેહના લેાક, નયણે નિરખેરે; શ્રીક્ષમાવિજય જિનચંદ, ચકાર જયુ હરખેરે. ૧૦,
૧૦
અનતવીરજ અરિહંત સુણા મુજ વીનતી, અવસર પામી આજ કહું જે દિલ છતી; આતમસત્તા હારી સંસારે હું ભમ્યા, મિથ્યા અવિરતિ રંગ કષાયે બહુ દમ્યા, .કોધાવાનળદગ્ધ માનવિષધર ત્યે, માયાજાળેબલ ઢાલઅજગર ગ્રા; મન વચ

Page #405

સ્તવન સંગ્રહ
૧૯
કાયા ચેગ ચપળ થયા પરવસ, પુદગલપરિચય પાપતણી અનિશિ દશા. ૨. કામરાગે અણુ નાથ્યા સાંઢપરે ધસ્યા, સ્નેહુ રાગીની શચે ભવપજર વસ્યું; ટ્ટિરાગ રુચિકાચ પાચ સમકિતગણું, આગમ રીતે નાથ ન નિરખુ નિપણું, ૩. ધમ' દેખાડુ માંડ ભાંડ પરે અતિ લવું, અચરેઅચરે રામ શુ! પરે જવું; કપટપટુ નહુ પરે મુનિમુદ્રા ધરું, પ'ચવિષયસુખપાષ સદોષવૃતિ ભરુ. ૪. એક દિનમાં નવ વાર કરેમિભતે કરું; ત્રિવિધ ત્રિવિધ પચ્ખાણે ક્ષણ એક વિ રુ; માસાહુ સખગ રીતિ નીતિ ઘણી કહું, ઉત્તમ કુલવટ વાટ ન તે પણ નિરવહું. ૫. દીનદયાળ ભુજાળ પ્રભુ મહારાજ છે, જાણુ આગળ શું કહેવું રિવિાજ છે; પૂરવધાતકી ખડ નલેિનેિ ત્રિજયાવતી, નયરીયેાધ્યાનાયક લાયક યતિત્પતિ. ૬. મેઘમહુિપ મ ગલાવતીસુત વિજયાવતી, આનદન ગજ લૂંછન જગજન તારતી; ક્ષમાવિય જિનરાય અપાય નિવારો, વિહરમાન ભગવાન સુનજરે તારજો. ૭.
૧૧
અનંતરિજ અરદાસ સુર્ણાને માહરી, મીઠડી સુરતી ખાસ ચાહું હું તાહરી; ઐરાવત ગતિ એક અછે જગ સાહરી, દીજે શિશુ તુજ દેવ દયા કરી. ૧. સમરૂ તાહરું નામ સરાગે ફરી કરી, જાણા લહું જગદીશ વડારી ચાકરી; નિગ ́મીયે દુખકાળ ઇસ્યા એહ કિણ પરી, ધાર ન ખચે જેડુ થયેા જન આતુરી. ૨. ધન્ય જળચરની રીત બની જે આકરી, જળ વિહા ન ખમાય જે જાયે તે મરી; પ્રાથીયાં સ‘ભાળ ન કીધી કે ખરી, જાણીમાં તે પ્રીત હમાશુ ઊતરી. ૩. નિવસેા તુમચી સેવ કૃપાને અનુસરી, પાળેા પ્રીતમ પ્રીત મયૂરાં ઘન પરો; લેખે તે બહુ માલ ગણું એકા ધરી, જખ પ્રીતમના સગ ભજ્જુ... હુઇડે ઠરી. ૪ મુહુ ટાળા કે જાય ધરામાં તે ઠરી, ન હુવે તસુ ધિર આપી પ્રગાઢી હાથરી; નયણુકટારી પ્રેમ સુધારસશું ભરી, કાંતિ મિલ્યેા પ્રાણેશ રૂડી ધરી ચાતુરી. પ.
૧૨
તારી મૂતિએ મન માહ્યુંરે, મનના માહનીયા! તારી સુરૂતિએ જગ સેહ્યુંરે, જગના જીવનીયા! તુમ જોતાં સવિ દુર્મતિ વિસરી, દિન રાતડી નવી જાણી; પ્રભુ ગુણ ગણુ સાંકળશુ` ખાંધ્યુ, ચ‘ચલ ચિત્તડુ તાણીરે- મ॰. ૧, પહેલાં તા એક કેવલ હરખે, હેજાળું થઈ હળિયા, ગુણુ જાણીને રૂપે મિલિએ, અભ્યતર જઈ ભળિએ રે- મ. ૨. વીતરાગ ઈમ જસ નિસુણીને, રાગી રાગ કરેઢ; આપ અરૂપી રાગ નિમિત્તે દાસ અરૂપ ધરેહ – મ૦. ૩. શ્રી સીમધર! તું જગમ, સુદર તાહરી વાણી; મદર ભૂધર અધિક ધીરજ ધર, વઢે તે ધન્ય પ્રાણી રે- મ૦. ૪. શ્રી શ્રેયાંસ નરેસર નદન, ચંદન શીતલ વાણી; સત્યકી માતા વૃષભ લ’છન પ્રભુ, જ્ઞાનવિમલ ગુણખાણીરે- મ. ૫. ૧૭ વીશ વિહરમાન તી કરાતુ−૧
સીમંધર, યુગમ`ધર, બાહુ, ચોથા સ્વામિ સુબાહુ, જબુ દ્વીપ વિદેહે વિચરે, કેવળ કમળા નાહા, ૨ ભવિકા! વિહરમાનજિન વઢા, આતમ પાપ નિકો રે ભવિકા !— વિ。. ૧. સુજાત, સ્વય’પ્રભ, ઋષભાનન, અન’તવીચ ચિત્ત પરિચે, સુરપ્રભ, શ્રીવિશાળ, વજ્રધર, ચાનન ધાતકીચેરે વિકા॰ ૨. ચંદ્રબાહુ, ભુજંગ

Page #406

સજન સન્મિત્ર 'ને ઈશ્વર, નેમિનાથ, વીરસેન, દેવજશા, ચંદ્રજિશ, અજિતવીર્ય, પુખરદ્વીપ પ્રસન્નરે- ભવિકા, ૩. આઠમી, નવમી, ચોવીશ, પચવીશમી દેિહવિજય જયવંતા; દશલાખ કેવળી, સોકેડ સાધુ-પરિવારે ગહગ તારે–ભવિકા ૪. ધનુષ પાંચસે ઊ ચી સેહે, સેવન વરણી કાયા દેષ રહિત સુર મહિ મહીતળ, વિચરે પાવન પાયારે. ભવિકા – ૫ ચેરાશી લાખ પૂરવ જિન જીવિત, ચેત્રીશ અતિશય ધારી; સમવસરણ બેઠા પરમેશ્વર, પડિબેહે નરનારી– ભવિકા) ૬. માવજય જિન કરુણાસાગર આપ તર્યા પર તારે, ધમનાયક શિવમારગદાયક, જન્મજરા દુઃખ વારે–ભવિકા૦ ૭.
શ્રી સીમંધર સાહિબ, અવરકુણ યુગનાથ મારે આંગણીએ આ ફો . કે ભરેરે બાવળ તરુ બાથરે સલુજા દેવ. સ્વામી સીમંધરદેવ કે ઈ મલેરે બલીહારીને સાથરે; સલદેવ સ્વામી સીમંધરદેવ. ૧. આ સાયર જલે ભર્યા, વચમાં મેરુ પર્વત હોય; કેશ કેકને આંતરે તીહાં, આવી શકે ન કોયરે; સલુણદેવ સ્વામી. ૨ જાણું હું આવું તુમ કને, વિષમ વિષમ વાટ અતિ દૂર; ડુંગરને દરિયા ઘણું, વચમાં નદીઓ વહે | ભરપૂર, સલુણાદેવ સ્વામી, ૩. મજહરે સંશય ભયું, કે આગળ કહું દિલની વાત;
એકવાર સ્વામીજી જે મળે, જેઈ ઉરે વંદન કરી વાટ; સલુણાદેવ. સ્વામી છે. કે ઈ કહે સ્વામીજી આવીયા, આપું લાખ પસાય; ભરે ઘડાવું સોનાતણી, એના દુધડે પખવું પાયરે. સલુણાદેવ સવામી. ૫. સ્વામીજી સુણલે પેખી, હૈડે હરખ ન માય ગણિ સમયસુંદર વાચક ઈમ ભણે, મુજને ભેટ્યા સીમંધર રાય રે. સલુણ દેવ સ્વામી સીમંધર દેવ. ૬. ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ યશવિજયજી કૃત વિહરમાન જિન-વશી રતવનો
૧ શ્રી સીમંધર જિન-સ્તવન.
[ ઈડર આંબા આંબલીરે-એ દેશી ] પુખ્તલવઈ વિજયે જયારે, નયરી પુંડરિગિણિ સાર, શ્રી સીમંધર સાહિબારે, રાયશ્રેયાંસ કુમાર, જિમુંદરાય, ધરજ ધમ સનેહ. જિ. ૧. મેટા નાહના અંતરોરે, નિરૂઆ નવિ દાખંત; શશી દરિશણ સાયર વધેરે, કૈરવ વન વિકસંત. જિ. ૨. ઠામ ઠામ નવિ લેખવેરે, જગ વસંત જલધાર, કર દેય કુસુમ વાસીએ, છાયા રવિ આધાર. જિ૦ ૩. રાય રંક સરિખા ગણેરે, ઉદ્યોતે શશી સૂર ગગાજલ તે બિડુ તણા, તાપ કરે સાવિ દૂર જિ. ૪. સરિખા સહુને તારવારે, તિબ તુમે છે. મહારાજ, મુજ શું અંતર કિમ કરોરે, બાંહ્યા રહ્યાની લાજ.જિ. ૫. મુખ દેખી ટીલું કરે છે, તે નવિ હવે પ્રમાણ, મુજ માને સવિ તારે, સાહિબ તે સુજાણ. જિ૬. વૃષભ લંછન માતા સત્યરે, નંદન કમિણી તંત; વાચક જશ ઈમ વિન, ભયભંજન ભગવંત. જિ. ૭,
૨ શ્રી યુગમંધર જિન–સ્તવન.
[ ધરણા લા–એ દેશી.]. શ્રીયુગમધર સાહિબારે, તુમશું અવિહડ રંગ; મનના માન્યા. ચાલ મઠ તણી

Page #407

તવન સંગ્રહ પરેરે, તે તે અચલ અભંગ; ગુણના ગેડા ૧. ભવિજન મન ત્રાંબુ કરે, વેધક કંપન વાન; મફરિ ત્રાંબુ તે નવિ હરે, તિમ તુમ એડ પ્રમાણ. ગુ. ૨. એક ઉદક લવ જિમ ભરે, અક્ષય જલધિમાં સેય. મ. તિમ તુજશું ગુણ નેહલેરે, તુજ સમ જગ નહિ કેય. ગુ. ૩. તુજશું મુજ મન નેકલેરે, ચંદન ધ સમાન; મઠ મેળ ઓ એ મૂળ રે, સહજ સ્વભાવ નિદાન. ગુ૪. પ્રવિજયાપુરીરે, માત સુતારા નંદ મ૦ ગજ લંછન પ્રિય મ ગલાશે, ઘણી મન આનંદ. ગુ. ૬. સુદઢરાય કુલ દિનમણિરે, જય જય તું જિનરાજ; મ૦ શ્રીયવિજય વિબુધવારે, શિષ્યને દિએ શિવરાજ. ગુ૬.
૩ શ્રી બાજિત-સતવન.
[ દેશી નણદલની–એ દેશી.]. સાહિબ બાહુજિણેસર વનવું, વિનતડી અવધાર હે સા. ૧ભવમયથી હું ઉભ, હવે ભવ પાર ઉતાર છે. સા. તુમ સરીખા મુજ શિર છતે, કમ કરે કિમ જોર છે; સા. ભુજગ તણા ભય તિહાં નહિ, જિહાં વન વિચરે મેર હો. સા. ૨. જિહાં રવિ તેજે ઝલ હવે, તિહાં કિમ રહે અધિકાર હે; સા. કેસરી જિહાંતિ કરે, તિડાં નહિ ગજ પરિચાર છે. સા. ૩. તિમજે તમે મુજ મન રમે, તે નાસે દુરિત સંભાર હે; સા. વછવિજય સુસી માપુરી, રાય સુગ્રી મલહાર છે. સા. ૪. હરિશ લછન ઈમ મેં સ્તબે, મોહના રાણીકત ; સા. વિજયાનંદન મુજ દીએ, જસ કહે સુખ અનંત છે. સા. ૫.
૪. શ્રી સુબાહુ જિન–સ્તવન
[ચતુર સનેહી મેહનાએ દેશી.] સ્વામી સુબાહુ સહકર, ભૂજંદા નદન પ્યારે રે; નિસહ નરેસર કુળતિ, કિં પુરુષા ભરથારકપિ લંછન નલિનાવતી, વમવિજય આધ્યાના હે રે; રંગે મિલિયે તેડશું, એહ મા જનમને લાહોરે. સ્વા૦.૨.તે દિન સપિ એળે ગયા, જિહાં પ્રભુશું ગોડ ન બાંધીરે; ભગતિ દૂતિકાએ મન હયું. પણ વાત કહી છે આધીરે રૂા. ૩. અનુ નવ મિત જે મોકલું, તે તે સઘળી વાત જણાવેપણ તે વિષ્ણુ મુજ ન વિસરે, કહે પુત્ર વિચાર તે આવેરે. સ્વાઇ. ૪. તેણે જઈ વાત સવે કહી, પ્રભુ મળ્યા તે ધ્યાનને ટાણે રે; શ્રી વિજય વિબુધ તો, ઈમ સેવક સુજશ વખાણેરે. સ્વા. ૫,
૫ શ્રીસુરત જિન-સ્તવન.
[રામચંદ્રકે બાગ આંબે મરી રહ્યો રે-દેશી, સાચા સ્વામી સુજાત, પૂરવ અરધ જારી, ધાતકી ખંડ મોઝાર, પુષ્પલાઈ વિજરી. ૧.નયરી પુંડરગણી નાથ, દેવસેન વંશ તિલેરી, દેવ સેનાનો પુત્ર, લંછન ભાનુ બલોરી. ૨. જયપેતાને કંત, તેડશું પ્રેમ ધરી; અપર ન આવે દાય, તેણે વશિ ચિત કરી. ૩. તમે મત જાણે દૂર જઈ પરદેશ રદ્યારી; છે મુજ ચિત્ત હજૂર, ગુણ સંકેત પ્રદ્યારી. ૪. ઉગે ભાનુ આકાશ, સરવર કમલ હસેરી; દેખી ચંદ ચકર, પીવા અમી એ ધસેરી. ૫. દૂરથકી પણ તેમ, પ્રભુશું ચિત્ત મિળ્યુંરી, શ્રીનવિજય સુશિષ્ય, કહે ગુણ હેજે હિબ્યુરી. ૬.

Page #408

૩૨
૬ શ્રી સ્વયં પ્રભ જિન–સ્તવન. [ દેશી પારખીયાની.]
સ્વામી સ્વયં’પ્રભ સુ`દરુૐ, મિત્ર નૃપતિ કુળ હુંસરે, ગુણ રસીઆ. માતા સુમ'ગળા જનમિયારે, શશિ લ’છન સુપ્રશ‘સરે. મનવસીઆ. ૧. વપ્રવિજય વિજયાપુરીરે, ધાતકી પૂરવ અદ્ધરે; ગુ॰ પ્રિયસેના પિયુ પુન્યથીરે, તુમ સેવા મેં લહૂ મ૦ ૨. ચખવી સમકિત સુખડીરે, કેળવીએ હું ખાળરે; ગુ॰ કેવળ રત્ન લહ્યા વિનારે, ન તજી ચરણ ત્રિકાળરે. મ૦ ૩. એકને લલચાવી રહેારે, એકને આપેા રાજરે; ગુ॰ એ તુમ કરવા કિમ ઘટેરે, ૫'કિતભેદ્ય જિનરાજરે; મ૦ ૪. કેડ ન છેડુ' તાહરીરે, આપ્યા વિણુ શિવસુખરે, ગુ॰ લેાજન વિષ્ણુ ભાંજે નહીર, ભામણુડેજિમ ભૂખ૨ે. મ૦ ૫. આસગાયત જે હુશેરે, તે કહેશે સેા વારરે; ગુ॰ ભાળી ભગતે રીઝશેરે, સાહેબ પણ નિરધારરે. મ૦ ૬. વિ જાણે ઘેાડુ કહેરે, પ્રભુ તું ચતુર સુજાણુરે; ગુ॰ વાચક જશ કહે ટ્વીજીએરે, વાંછિતસુખ નિર્વાણુરે. મ૦ ૭.
સજ્જન સામત્ર
૭. શ્રી ઋષભાનન જિન–સ્તવન. [ બન્યા કુંઅરજીના સેહરા-એ દેશી.]
શ્રીૠષભાનન ગુણુનીલે; સાહે મૃગપતિ લઇન પાય હા; જિષ્ણુદ. મેરુ મન તું સવિ તણા, ભલી વીરસેના તુજ માય હો; જિ॰ શ્રી. ૧. વચ્છવિજય સુસીમા પુરી, ખંડ ધાતકી પૂરવ ભાગ હા; જિ॰ રાણી જયાવતી નાહલા, કીતિ'નૃપ સુત વભાગ હે; જિ શ્રી ર. હું પૂછું કહે। તુમે કેણીપરે, ક્રિએ ભગતને મુતિ સકેત હા; જિ॰ સે નહિ નિંદા કારણે, તુસેા નહી પૂજા હત હૈા; જિ॰ શ્રી ૩. વિષ્ણુ સમકિત ફળ કે નિવ લહે, એહુ ગ્રથે છે અવદાત હા; જિ૰ તા એ શાખાશી તુમને ચઢે, તુમે કહેવા જગ તાત હૈ; જિ॰ શ્રી. ૪. હવે જાણ્યું મનવાંછિત દીએ, ચિંતામણિ ને સુરકુંભ હા, જિ અગ્નિ મિટાવે શીતને, જે સેવે થઇ થિરથભ હા; જિ શ્રી ૫. જિમ એ ગુણ વસ્તુ સ્વભાવથી, તિમ તુમથી મુગતિ ઉપાય હૈા; જિ॰ દાયક નાયક આપમા, ભગતે ઇમ સાચ કહેવાય હા; જિ॰ શ્રી ૬. તપ જપ કિરીયા ફળીયે, તે તુમ ગુણ ધ્યાન નિમિત્ત હો; જિ॰ શ્રી નયવિજયવિબુધ તણા, સેવકને પરમ તું મિત્ત હા; જિ॰ શ્રી. ૭.
૮. શ્રી અનંતવીય જિન-સ્તવન. [નારાયણની–એ દેશી. ]
જિમ મધુકર મન માલતીરે, જિમ કુમુઢિની ચિત્ત ચં, જિષ્ણુદ્ધાય૦ જિમ ગજ મન રવા નીરે, કમળા મન ગાવિ`દરે, જિષ્ણુયું મેરે મન તું વસ્યાજી. ૧. ચાતક ચિત્ત જિમ મેહુલેાર, જિમ પ'થી મન ગેહરે, જિ॰ હુંંસા મન માનસરોવરે, તિમ મુજ તુજશુ નેતુર, જિ॰ યું. ૨. જિમ નંદનવન ઇ.નેરે, સીતાને વહાલે રામરે; જિ ધરમીને મન સવરે, વ્યાપારી મન દામરે, જિ॰ યું॰ ૩. અનત વીરજ ગુણસાગરૢરે. ધાતકીખડ મેઝારરે; પૂરવ અર્ધ નિનાવતીરે, વિજય અયેાધ્યા ધારરે જિ॰ ચુ′૦ ૪

Page #409

સ્તવન સગ્રહ
૩૩
મેઘરાય મંગલાવતીને, સુત વિજયાવતી ક‘તરે; જિ• ગજ લછન યાગીસરૂર, હું સમર્ મહા મતરે. જિયુ॰ ૫. ચાહે ચતુર ચૂડામણીરે, કવિતા અમૃતની કેલર્; જિ॰ વાચક જશ કહે સુખ દિઆરે, મુજ તુજ ગુણુ રંગરેલરે. યુ.૦ ૬. ૯ શ્રી સુરપ્રભ જિન–સ્તવન.
[ રામપુરા અજારમાં—એ દેશી, ]
સુરપ્રભ જિનત્રર ધાતકી, પચ્છિમ અરધે જયકાર; મેરે લાલ. પુષ્કલાવઇ વિજયે સાહામણેા, પુરી પુડિગિણી શણગાર. મે ચતુર શિરોમણિ સાહિએ. ૧. નન્નુસેનાના નાહલા, હુય લ છન વિજય મલ્હાર; મે૰ વિજયાવતી કુખે ઉપના, ત્રિભુવનનેા આધાર. એ ચ॰ ૨. અલવે જસ સાહમું જૂએ, કરુણાભર નયન વિલાસ, મે॰ તે પામે પ્રભુતા જગતણી, એહવા છે પ્રભુ સુખવાસ. મે ચ॰ ૩. મુખમટકે જગજન વશ કરે, લેાયણ લટકે હુરે ચિત્ત; મે॰ ચારિત્ર ચટકે પાતિક હરે, અટકે નહિ કરતે હિત મે॰ ચ૰ ૪. ઉપકારી શિર સેહરા, ગુણુના નિવ આવે પાર; મે॰ શ્રી નયવિજય સુશિષ્યને રે, હૈયે નિત મગમાળ, મે ૨૦ ૫.
૧૦ શ્રી વિશાળ જિન–સ્તવન. [દેશી–લુહારની.]
ધાતકીખડે હા પશ્ચિમ અરધ ભલા, વિજયાનયરી હો કે વપ્ર તે વિજય તિલા; તિહાં જિન વિચરે હા કે સ્વામી વિશાળ સદા, નિત નિત વહુ હા કે વિમલાક’ત મુદ્દા. ૧. નાગનરેસર હેા કે વશ ઉદ્યોતકરૂ, ભદ્રાએ જાયા હૈ કે પ્રત્યક્ષ દેવતરૂ, ભાનુ લંછન હા કે મિલવા મન તલસે, તસ ગુણ સુણિયા હા કે શ્રવણે અમી વરસે. ૨. આંખડી દીધી હા કે જો હાએ સુજ મનને, પાંખડી દ્વીધી હા કે અથવા જો તનને; મનહુ મનેરથ હા કે તે મિત્ર તુરત ફળે, તુજ મુખ દેખવાહા કે હરખીત સ્હેજ મળે. ૩. આડા ડુંગર હા કે દરીયા નદીય ઘણી, પણ શક્તિ ન તેહવી હો કે આવુ... તુજ ભણી; તુજ પાય સેવા હા કે સુરવર કેાડિ કરે, જો એક આવે હા કે તા મુજ દુઃખ હરે. ૪, અતિ ઘણું રાતી હો કે અગ્નિ મજીઠ સહે, ઘણુશું હણીયે હા કે દેશ વિયોગ લહે; પણ ગિરુઆ પ્રભુશુ` હા કે રાગ તે ફુરિત હરે, વાચક જશ કહે છે કે ધરીએ ચિત્ત ખરું. પ ૧૧ શ્રી વજાધરજન–સ્તવન.
[ માહરા સુગુણ સનેહા પ્રભુજી–એ દેશી. ]
શ`ખ લ‘છન વજ્રધર સ્વામી, માતા સરસ્વતી સુત શિવગામી હા; ભાવે ભવિ વંદો. નરનાથ પદ્મરથા જાયે, વિજયાવતી ચિત્ત સુદ્ધાયા હા. ભા૦ ૧. ખંડ ધાતકી પશ્ચિમ ભાગે, પ્રભુ ધમ ધુરંધર જાગે ડા; ભા॰ વચ્છવિજયમાં નયરી સુસીમા, તિહાં થાપે ધમની સીમા હેા. ભા॰ ૨. પ્રભુ મનમાં અમ વસવુ· જેહ, સુપને પણ દુલ ભ તેડુ હા; ભા૰ પણ અમ મન પ્રભુ જો વસશે, તેા ધમની વેલ ઉચ્છ્વસશે હા. ભા॰ ૩. સ્વરૂપ ને પ્રભુ મુખ નિરખતા, અમે પામું સુખ હરખતા હા, ભા॰ જેહ સુપન રહિત

Page #410

T
સજ્જન સીન્સગ
મહિયા દેવા, તેહુથી અમે અષિક કહેવા હા. ભા૰ ૪. મણિ માણુક કનકની કેડ, રાણિમ ઋદ્ધિ રમણી જોડે હા; ભા॰ પ્રભુ દરશનના સુખ આગે, હેા અધિકેરૂ કુણ માગે હા. ભા૦ ૫. પ્રભુ દૂરથકી પણ ભેટયા, તેણે પ્રેમે દુઃખ સવિ મેટયા હા; ભા જીરૂ શ્રીન-વિજય સુશીશ, પ્રભુ ધ્યાન ૨મે નિશદીશ હા. ભા૦ ૯.
૧૨ શ્રી ચંદ્રાનન જિન–સ્તવન. (માહરી હિરે સમાણો-એ દેશી)
નલિનાવતી વિજય જયકારી, ચદ્રાનન ઉપગારીરે; સુણ વીનતી મેારી. પશ્ચીમ અરધે ધાતકી ખડે, નયરી અાધ્યા મડૅરે. સુ॰ ૧. રાણી લીલાવતી ચિત્ત સહાયા, પદ્માત્રતીના જાયારે; સુ૦ નૃપ વાલ્મીક કુળે તુ દીવા, વૃષભ લંછન ચિર‘જીવારે. મુ૦ ૨. કેવલજ્ઞાન અનત ખજાના, નહી તુજ જગમાંઉં છાના; સ્॰ તેહુના લવ દેતાં શું નાસે, મનમાંહે કાંઇ વિમાસેરે. ૩૦૩, રયણુ એક ક્રિયે રયણે ભરીયેા, જો ગાજતા દરીયારે; સુ॰ તે તેહુને કાંઈ ાણુ ન આવે, લાક તે સંપત્તિ પાવેરે. સુ॰ ૪, અલ્લિ માર્ચે પરિમલ લવ પામી, પંકજ વન નહિ ખામીરે; સુ॰ અંખ લુખ કેડિટ નવ છીજે, એકે ષિક સુખ દીજેરે. સુ॰ ૫. ચ`દ્રકિરણ વિસ્તારે છેલ્લું, નવ હાયે અમીયમાં એછુંરે; સુ॰ આશાતારક કે બહુત નિરા, તે હાવે સુખિત ચકારારે. સુ૦ ૬. તેમ જે ગુણ લવ ક્રિએ તુમ હેજ, તે અમે દીપુ તેજેરે, સુ॰ વાચક જશ કહે વાંછિત દેશે!, ધનેહ નિરવહેરીરે. સુ॰ છ.
૧૩ શ્રી ચંદ્રબાહુ જિન–સ્તવન.
(સરવર પાણી હું ગઇ મા મારીરે-એ દેશી)
દેવાનંદ નરી’દના, જનરજનારે લાલ, નંદન ચંદનવાણીરે દુઃખભજનારે લાલ. રાશી સુગધા વાલહેારે, જ૦ કમલ લંછન સુખખાણુરે. ૬૦ ૧. પુષ્કરદીવ પુષ્કલાવઇરે, જ॰ વિજય વિજય સુખકારરે; ચંદ્રબાહુ પરિગિણીરે, જ૦ નગરીએ કરે વિહારરે. ૬૦ ૨. નગ્ન ગુણુગણુગ‘ગાજલેરે-જ૦, મુજ મન પાવન કીધરે; દુઃખ ફિરિ તે મેલું કિમ હ્યુવેદૅ-જ૦, અકરણનિયમપ્રસિદ્ધરે. દુઃખ૰ ૩. અંતરગ ગુણ ગાઠડીરે-જ૦, નિશ્ચય સમકિત તેહુરે; દુઃખ॰ વિરલા કોઈક જાણશે-જ, તે તે અગમ અòહુરે દુઃખ૦ ૪. નાગર જનની ચાતુરીરે-જ॰, પામર જાણે કેમરે; દુઃખ૰ તિમ કુણુ જાણે સાંઇશુ રે-જ૦, અમ નિશ્ચયનય પ્રેમરે. દુ:ખ॰ પુ. સ્વાદ સુધાના જાણુતારે-જ૦ લલિત હાયે કદન્નરે; દુઃખ પણ અવસરે તે લહેરેજ, તે ન માને ધન્ની, દુ:ખ૦ ૬. શ્રીનયવિજય વિષ્ણુધ તણેારે-જ॰, સેવક કહે સુા દેખરે!; દુઃખ॰ ચંદ્રબાહુ! મુજ દીજીએરે-જ૦, નિજ પયપકજ સેવરે. દુઃખ૦ ૭.
૧૪ શ્રી ભુજંગ જિન–સ્તવન. [મહાવિદેહ ખેત્ર સેહામણુ રે–એ દેશી.]
જીન નષ ભાવે ભજે, સય મહાખવા ન લાલરે, મહિમાં ખે હસલે, કમલ

Page #411

સ્તવત સંગ્રહ
૩૫ લ છન સુખકદ લાલરે. ભ. ૧. પ્રવિજય વિજયાપુરી, કરે વિહાર ઉચ્છાહ લાલરે પૂરવ અરઘે પુખરે, ગધસેનાને નાહ લાલરે. ભ૦ ૨. કાગળ લખવે કારમો, આવે જે દુરજન હાથ લાલરે, અણમિલવું દુરંત રે, ચિત્ત ફિરે તુમ સાથ લાલરે. ભુલ ૩, કિસી ઈસારત કીજીયે, તમે જાણો છે જગભાવ લાલરે, સાહિબ જાણ અજાણને, સાહસં કરે પ્રસ્તાવ લાલરે. ભ૦ ૪. ખિજમતમાં ખામી નહી, મેલ ને મનમાં કેય લાલ, કરૂણાપૂર લોયણે, સાહસું કાંઈ ન જેય લાલરે. ભુલ ૫. આસંગે મોટા તણ, કુંજર ગ્રહ કાન લાલરે; વાચક જશ કહે વિનતિ, ભગતિ વસે મુજ માન લાલરે. ભુ. ૬.
૧૫ શ્રી ઇશ્વર જિન–સ્તવન.
[રાજા જે નિલે–એ દેશી.]. (અથવા–કી સવા ચેલા બાબુ કીસકા હે પુત્ત–એ દેશી) નૃપ ગજસેન જશોદા માત, નંદન ઈશ્વર ગુણ અવદાસ; સ્વામી સેવીએ પુષ્કરવાર પૂરવાર કચ્છ, વિજય સુસીમા નયરી અ૭. સ્વા૧. શશી લંછન પ્રભુ કરેરે વિહાર, રાણી ભદ્રાવતીને ભરતાર; સ્વા. જે પામે પ્રભુનો દીદાર, ધન ધન તે નરને અવતાર.
સ્વા ૨. ધન તે તન જિન નમીએ પાય, ધન તે મન જે પ્રભુગુણ થાય; સ્વા. ધન તે છતા પ્રભુ ગુણ ગાય, ધન્ય તે વેળા વંદન થાય. સ્વા. ૩. અણમિલ ઉતકઠા જેર, મિલવે વિરહ તણે ભય સર; સ્વા. અંતરંગ મિલ જઉ છાંહ, શેકવિરહ જિમ દ્વરે પલાય. સ્વા. ૪. તું માતા તું બંધવ મુજ, તુંહી પિતા તુંજશું મુજ ગુજ, વા શ્રીનયવિજય વિબુધને શીશ, વાચક જશ કહે પૂરો જગીશ. સ્વા. ૫
૧૬ શ્રી નેમિપ્રભુ જિન–સ્તવન. | [થારે માથે પચરંગી પાઘ સોનારે છોગલે મારૂછ-એ દેશી.] (અથવા-આજ હે થારે કેસરી કસબી ને વાગે મેહરી રે મારૂછ–એ દેશી).
પુષ્કરવાર પૂરવ અરધ દિવાજે રાજેરે સાહિબ છે. નલિનાવતી વિજયે નયરી અધ્યા છાજેરે સા, પ્રભુ વીરનરેસર-વંશ-દિણેસર થાઈએરે; સા સેનાસુત સાચે ગુણ જાએ ગાઈએરે. સા. ૧. મોહની મનવલ્લભ દરસન દુરલભ જાસરે, સા. રવિચરણ ઉપાસી કિરણ વિલાસી ખાસ; સા ભવિજનમનરંજન ભાવઠભંજન ભગવંતરે, નેમિપ્રભુ વંદું પાપનિકંદું તતરે. સા. ૨. ઘર સુરત, ફળીયે સુરમણિ મીલીઓ હાથરે, સા કરી કરૂણા પૂરી અદ્ય ચુરી જગનાથ; સા અમિએ ઘન વૂડા વળી તથા સવિ દેવરે, સા. શિવગામી પામી જો મેં તુજ પદ સેવરે સા૩. ગગાજલ ના હ. ઉમાહ્ય આજરે, સારા ગુરૂ સંગત સારી હારી વધારી લાજ રે સા મુહં માગ્યા જાગ્યા પૂરવ પુન્ય અંકુરરે. સારુ મન લીને કી તુજ ગુણ પ્રેમ પંરરે. સા. ૪. તું દેલતતાતા તું જગત્રાતા મહારાજ રે, સા• ભવસાયર તારો સારો વાંછિત કાજ રે; સા દુઃખચૂરણ પૂરણ કીજે સયલ જગૌશરે, સા. અદા પ્રકારો છીનચવિજયસૂચીશ. માત્ર ૫.

Page #412

સજન સન્મિત્ર ૧૭ શ્રી વીરસેન જિન–સ્તવન.
[શ્રીષભને વશ રયણાયરૂ-એ દેશી.] પશ્ચિમ અરધ પુષ્કરવ, વિજય પુખલવઈ દીપેરે, નયરી પુંડરિગિણી વિહરતા, પ્રભુ તેજે રવિ ઝીપેરે. શ્રીવીરસેન સુલંકરૂ. ૧. ભાનુસેન ભૂમિપાલન, અંગજ ગજગતિ વંદો રે; રાજસેના મનવલ્લહે, વૃષભ લંછન જિનચંદેરે, શ્રી. ૨. મસિ વિણ જે લિખ્યા તુજ ગુણે, અક્ષર પ્રેમના ચિત્તરે જોઈએ તિમ તિમ ઉઘડે, ભગતિ જલે તેહ નિત્યારે શ્રી. ૩. ચક્રવતી મન સુખ ધરે, અષભકુટે વિખી નામરે; અધિકારે તુજ ગુણ તેહથી, પ્રગટ હુઆ કામ કામરે. શ્રી ૪, નિજ ગણ ગથિત તે કરી, કીરતિ મોતીની માળારે, તે મજ કઠે આરોપતાં, દીસે ઝાકઝમાળારે. શ્રો. ૫. પ્રગટ હુએ જિમ જગતમાં, શભા સેવક કેરીરે; વાચક જશ કહે તિમ કરો, સાહિબ! પ્રીતઘણેરીરે. શ્રી. ૬.
૧૮ શ્રી મહાભદ્ર જિન–સ્તવન. [ આજ હો છાજેરે–અથવા કેસરી બાગે સાહિબાઝ-એ દેશી.] દેવરાયને નંદ, માત ઉમા મન ચંદ, આજ હે રાણીરે સૂરિકાંતા કંત સોહામણજ. ૧. પુષ્કર પશ્ચિમાધ, વિજય તે વપ્ર સુબદ્ધ; આજ નયરી વિજયાએ વિહરે ગુણુનીલેજી. ૨. માહાભદ્ર જિનરાય, ગજ લંછન જસ પાય; આજહ સેહેરે મેહ મન લટકાલે લોયણે છે. ૩. તેહશું મુજ અતિ પ્રેમ, પર સુર નમવા ને મ; આજહો રજેરે સુખ ભંજે પ્રભુ મુજ તે ગુણેજી. ૪. ધમયૌવન નવરંગ, સમકિત પામે અંગ; આજહો લાખીણું લાડી મુગતિ તે મેલશેજી. ૫. ચરણધમ અવદાત, તે કન્યાને તાત; આજહે માહરારે પ્રભુજીને તે છે વશ સદાજી. ૬. શ્રીનયવિજયસુશિષ્ય, જશ કહે સુણ જગદીશ; આજ તારીરે હું સેવક દેવ! કરો દયાજી. ૭.
૧૯ શ્રી ચંદ્રયશા જિન–સ્તવન. ચંદ્રયશા જિનરાજીઓ, મનમોહન મેરે પુષ્કરદીવ મઝાર; મ પ૭િમ અરધ સોહામણે, મો વચ્છવિજય સંભાર. મ. ૧. નયરી સુસીમા વિચરતા, મ. સંવરભૂપ કુળચંદ; મ. શશી લંછન પદમાવતી, મવલ્લભ ગગા નંદ. મ. ૨, કટિ-લીલાએ કેસરી, મતે હાર્યો ગયો રન, મ હાર્યો હિમકર તુજ મુખે, મ0 હજીય વળે નહી વાન. મ. ૩. તુજ ચનથી લાજીયાં, મ૦ કમળ ગયાં જળમાંહી; મઠ અહિપતિ પાતાળ ગયો, મા જી લલિત તુજ બાંહી. મ. ૪. છ દિનકર તેજશું, મ. ફિરતે રહે તે આકાશ; મ૦ સિંદ ન આવે તેહને, મ૦ જેહ મને ખેદ અભ્યાસ. મ. ૫. ઈમ જીત્યા તમે જગતને, મ0 હરી લીયે ચિત્ત રત; મવ બંધુ કહા જગતના. મ. તે કિમ હોયે ઉપમન્ન. મ૬. ગતિ તમે જાણે તુમતણી, મ૦ હું એવું તુજ પાય; મ શરણ કરે બળીયાતણ, મ જ કહે તસ સુખ થાય. મ૦ ૭.
૨૦ શ્રી અજિતવીર્ય જિન–સ્તવન.
[એ છીડી કીહાં રાખી, કુમતિ !—એ દેશી.] લવ ઋવિ પશ્ચિમ અર, વિજય નહિનાવાઈ સેહે, યશ અધ્યામંદન

Page #413

સ્તર્યન સગ્રહ
૩૭
સ્વસ્તિક લછન જિન જગ મેહેરે; વિ! અજિતવીય જિન વ`દો. ૧. શજ પાલ કુળ મુગટ નગીના, માત નિનિકા જાયા; રતનમાળા રાણીને વજ્રભ, પરતક્ષ સુરમણિ પાચારે. ભ૰ ૨. દુજનશુ' કરી જે હુએ દૂષણ, હુયે તસ શોષણ ઇક્હા; એહુવા સાહિબના ગુણુ ગાઈ, પવિત્ર કરૂ' હું જીહારે. ભ૦ ૩. પ્રભુ-ગુણગણુ ગંગાજળે ન્હા, કીયા કમ'મળ દૂર;સ્નાતક પદ્ય જિન ભગતે લહિયે, ચિદાન`દ ભરપૂરરે. ભ૦ ૪. જે સ'સગ' અભેદ્યા રોપે, સમાપત્તિ મુનિ માને; તે જિનવર ગુણુ ઘુણતાં લહુિયે, જ્ઞાન ધ્યાન લય તાને. ભ૦ ૫. સ્પ’જ્ઞાન ઇશિપરે અનુભવતાં, દેખીએ નિજરૂપ; સકળ જોગ જીવન તે પામી, નિસ્તરિયે ભવકૂપરે. ભ॰ ૬. શરણુ-ત્રાણ-આલંબન જિનજી, કાઈ નહી તસ તાલે; શ્રીનયવિજયવિબુધયસેવક, વાચક જશ ઈમ ખેલેરે, ભ॰ છ ઇતિ ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ વિજયજી કૃત વિહરમાન જિન–વીશી સ’પૂ.
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત વિહરમાન જિન વીશી ૧ શ્રી સીમંધરનિ સ્તવન
સ્તવને
શ્રી સીમ`ધર જિનવર સ્વામી, વિનતડી અવધાર; શુદ્ધધમ' પ્રગટ્યો જે તુમચા, પ્રગટયા તેહુ અમ્હારો રે સ્વામી; વિનવીચે મનરગે. ૧. જે પરિણામિક ધમ તુમારો, તેહવેા અાચા ધમ; શ્રદ્ધાભાસન રમણુ વિયેાગે, વલખ્યા વિભાવ અધમરે, સ્વામી વિ૦ ૨. વસ્તુ સ્વભાવ સ્વાતિ તેહને, મૂળ અભાવ ન થાય; પવિભાવ અનુગત પરિણતથી, કરમે તે અવરાયરે, સ્વામી વિ॰ ૩. જે વિભાવ તે પણ નૈમિત્તિક, સતતિભાવ અનાદિ, પરનિમિત તે વિષય સંગાદિક, તે સંગે સ્યારેિ. સ્વામીવિ॰ ૪. અશુદ્ધ નિમિત્ત એ સંસરતા, અત્તાકત્તા પરના; શુદ્ધ નિમિત્ત રમે જખ ચિંધન, કરતા ભેાકતા ઘરનારે, સ્વામી વિ૦ ૫. જેહના ધમ' અનંતા પ્રગટયા, જે નિજ પરણિત વરીયા; પરમાતમજિનદેવ અમેાહી, જ્ઞાનાદિક ગુણદરિયે રે, સ્વામી વિ ૬. આલંબન ઉપદેશ કરી તે, શ્રીસીમ`ધર દેવ; લજીયે શુદ્ધનિ મિત્ત અનાપમ, તજીયે ભવભય ટેવ, સ્વામી વિ॰ છ. શુદ્ધદેવ આલ‘ખન કરતાં, પરહરીયે પરભાવ; આતમધમ રમણુ અનુભવતાં, પ્રગટે આતમ ભાવરે, સ્વામી વિ૦ ૮. આતમગુણ નિરમલ નિપજતાં, ધ્યાનસમાધિ સભાવે; પૂણાનદ સિદ્ધતા સાખી, દેવચંદ્રપદ પાવેરે સ્વામી. વિ॰ ૯.
૨ શ્રી યુગમ`ધરજિન સ્તવન. (દેશી નારાયણાની. )
શ્રીયુગમ ́ધર વીનવુ રે, વીનતડી અવધારરે; યાળરાય. અ પરપરણિતિ ર‘ગીરે, મુજને નાથ ઉગારરે. ૪૦ શ્રી॰ ૧. કારક ગ્રાહક ભાગ્યતારે, મેં કીધી મહારાયરે; ૪૦ પશુ તુજ સરિખા પ્રશ્ન લહિર, સાચી વાત કહાયરે. ૪૦ શ્રી॰ ૨. યદ્યપિ મૂળસ્વભાવગેરે, પકતૃત્વવિભાવ; ૪૦ અસ્તિધર્મ એ માહરારે, એહુનેાતઋઅભાવરે. ૬૦ શ્રી. ૩. પરપરણામિકતાદશારે, લહિ પરકારણયગરે; દ ચેતના પરગત થઇરે, રાચી પુદગલ ભાગરે; દ॰ શ્રી ૪. અશુદ્ધનિમિત્ત તે જઅચ્છેરે; વીરય શક્તિ વિહીનરે; ૪૦ તું તે વીરજ જ્ઞાનથીરે, સુખ

Page #414

31<
સજ્જન સન્મિત્ર અન ંતે ટ્વીનરે. ૪૦ શ્રી પ. તણુ કારણુ નિશ્ચે કરે, મુજ નિજ પરણિત ભાગરે; દ॰ તુજ સેવાથી નીપજેરે, ભાજે ભવભય ચોગરે. ૪૦ શ્રી ૬. શુદ્ધરમણુશ્મન દંતારે, ધ્રુવનેિસંગ સ્વભાવરે, સકલ પ્રદેશ અમૂત્ત'તારે, ધ્યાતાં સિદ્ધ ઉપાયરે ૪૦ શ્રી. ૭. સમ્યસ્તત્વ જે ઉપશિરે, સુણતાં તત્વ જણાયરે; ૬ શ્રધાજ્ઞાને જે ગ્રહ્મોરે, તેહિજ કાય કરાયકે. ૪૦ શ્રી ૮. કાય રુચી કરતા થયેારે, કારક સિવ પલટાયરે; ઇ॰ આતમગંતે આતમરમેરે, નિજ ઘર માંગળ થાયરે; ૪ શ્રી ૯. પ્રાણશરણુ આધારછેરે, પ્રભુજી ભવ્ય સહારે; દ દેવચંદ્રુપદ નીપજેરે, જિનપદકજસુપસાયરે ૪૦ શ્રી॰ ૧૦. ૩ શ્રી. ખાહુજિન સ્તવન.
( સ‘ભજિન અવધારીયે–એ દેશી,)
માહુજિણ યાભઈ, વરતમાન ભગવાન પ્રભુજી; મહાવિદેહે વિચરતા, કેવલજ્ઞાન નિધાન, પ્ર૦ ૦ ૧. દ્રવ્યથકી છકાયને, ન હણે જેઠ લગાર; પ્ર॰ ભાવદયા પરિણામના, એહિજ છે વ્યવહાર. પ્ર॰ ખા૦ ૨. રૂપઅનુત્તરદેવથી, અન ંતગુણા અભિરામ; પ્ર॰ જોતાં પશુ જગજીવને, ન વધે વિષયરામ. પ્ર॰ ખા॰ ૩. કમ`ઉત્તેજિનરાજના, વિજન ધમ' સહાય; પ્ર॰ નામાદિક સ‘ભારતાં, મિથ્યા દ્વેષ વિલાય, પ્ર૦ ખા૦ ૪. આતમગુણુ અવિરાધના, ભાવદયા ભંડાર. પ્રક્ષાયકગુણપર્યાયમે, નવિ પરધમ' પ્રચાર. પ્ર. મા. પ ગણુપરતિ પરણમે, ખાધકભાવ વિહીન, પ્ર॰ દ્રવ્યઅસગી અન્યના, શુદ્ધ અહિંસક પીન. પ્ર॰ ખા૦ ૬. ક્ષેત્રે સવ' પ્રદેશમેં, નહી પરભાવ પ્રસ`ગ; પ્રે. અતનુઅયાગી ભાગથી, અવગાહુના અલગ. પ્ર॰ ખા॰ ૭. ઉત્પાદ વ્યય પ્રત્રપણે, સહેજે પરણિત થાય; ૫૦ છેદન ચેાજયતા નહી, વસ્તુસ્વભાવ સમાય. પ્ર॰ ખા૦ ૮. શુષુપર્યાંય અનંતતા, કારક પરણિત તેમ; પ્ર॰ નિજ નિજ પરણિત પરમે, ભાવ અહિંસક એમ પ્ર॰ ખા॰ ૯. એમ અહિંસકતામઈ, દીઠો તું જિનરાજ; પ્રશ્ન રક્ષક નિજ ૫૨ જીવના, તારણુતરણ(જહ્વાજ, પ્ર૰ મા ૧૦. પરમાતમ પમમેસર્, ભાવદયાદાતાર, સેવા ધ્યાવેા એહને, દેવચંદ્ર સુખકાર, પ્ર॰ ખા૦ ૧૧. ૪ શ્રી સુબાહુજન સ્તવન. (માહરા વ્હાલા બ્રહ્મચારીએ દેશી. )
શ્રીસુખાહુજિન અ'તરજામી, મુજમનને વિસરામીરે, પ્રભુ અતરજામી. આતમધમતશે. આરામી, ૫૫રણતિનિષ્કામીરે. પ્ર૦ ૧. કેવળજ્ઞાન અનંત પ્રકાશી, ભવિજન કમળવિકાસીરે; પ્ર॰ ચિદાન`દઘન તત્વવિલાસી, શુદ્ધસ્વરૂપ નિવાસીરે. પ્ર૦ ૨. અર્ષિ હું મહાર્દિક છળીએ, પરંપરણિતશુ' મળીયારે; પ્ર૰ હવે તુજ સમ મુજ સાહિખમિલીયા, તિણ સવિ ભવભય તળિયારે ચેસ્વભાવે પ્રભુ અવધારી, દુર્માંતા પરત વારીરે; પ્ર ભાસનવિજ્ય'એકતાકારી, ધ્યાન સહજ સભારીરે. પ્ર॰ ૪. ધ્યાતા ધ્યેય સમાધિ અભેદે, પરપરણિત વિચ્છેદેરે; પ્રશ્ન ધ્યાતા સાધક ભાવ ઉછેદે, ધ્યેયસિદ્ધતા વેઢેરે. પ્ર ૫. દ્રવ્યક્રિયા સાધનવિધિ યાચી, જે જિન આગમવાચીરે, પ્ર॰ પરક્રુતિ વૃત્તિ વિભાવે રાંચી, તિણુ નવિ થાયે સાચીરે, પ્ર૦ ૬. પણ નવિ ભય જિનરાજ પસાયે, તત્વ રસાયણુ પાર્ચરે; પ્ર॰ પ્રભુ

Page #415

તવ સહ ભગતે નિજ ચિત્ત વસાઈ, ભાવરોગ નિટ જાયેરે. પ્ર. ૭, જિનવર વચન અમૃત અનુસરયે, તત્વર મણ આદરીયે; પ્ર. દ્રવ્યભાવ આશ્રવ પરહરીયે, દેવચંદ્રપદ વરીયે રે. પ્ર. ૮.
૫ શ્રી સુજતજિન સ્તવન.
(દેહ દે નણંદ હઠીલી –એ દેશી ) સ્વામિ સુજાત સુહાય, દીઠાં આણંદ ઉપાયારે, મનમોહનજિનરાયા. જિણે પૂર - " તત્વ નિપાયા, દ્રવ્યાસ્તિક નય ઠહરાયારે. મ. ૧. પર પાયાસ્તિકનયાયા, તે મૂળ સ્વભાવ સમાયારે મ જ્ઞાનાદિક જે વપરાયા, નિજકાયંકરણ વરતાયારે; મા ૨. અંસાયમાગ કહાયા, તે વિકલપભાવ સુણાયારે, મનયચ્ચાર તે દ્રવ્ય થપાયા, શબ્દાદિકભાવકહાયારે. મ૦ ૩. દુનય તે સુના ચલાયા, એકત્વ અભેદે દધ્યાયારે મ તે સવિ પરમાર્થ સમાયા, તસુ વતન ભેદ ગમાયા. મ. ૪. સ્યાદ્વાદિ વસ્તુ કહીએ, તસુ ધમ અનંત લહજે
મ’ સામાન્ય વિશેષ ધામ, તે દ્રવ્યાસ્તિક પરિણામરે. મ પ જિનરૂપે અનંત ગણજે, છે તે દિવ્યજ્ઞાન જાણી રે; મ૦ શ્રતજ્ઞને નયપથ લીજે, અનુભવ આધાદન કીજે રે. મ ૬.
પ્રભુશક્તિ વ્યક્તિ છેભાવે, ગુણસર્વ રહ્યા સમ ભાવે રે, મ માહરે સત્તા પ્રભુ સરખી, જિનવચન પસાથે પરખીરે. મ૦ ૭તું તો નિજ સંપતિ ભેગી, હું તે પરપરણ્યતિ યેગી; મ° તિણે તુમ્હ પ્રભુ માહરા સ્વામી, હું સેવક તુજ ગુણગ્રામીરે. મ. ૮. એ સબ પે ચિત સમવાયે, મુજ સિદ્ધિને કારણે થાયે મ. જિનરાજની સેવા કરવી, દયેય ધારણા ધરવી. મ. ૯. તું પૂરણબ્રહ્મ અરૂપી, તું દયાનાનંદ સવરૂપીરે; મ ઈમ તત્કાલીન કરીયે, તો દેવચંદ્રપદ વરીયેરે. મ૦ ૧૦.
૬. સ્વય પ્રમજન સ્તવન. (મે મનડો હેડાઉડ મિસરિ ઠાકુરે મહદ-એ-દેશી) સ્વામિસ્વય પ્રભુને હો જાઉ ભાણે, હર બે વાર હજાર; વસ્તુધરમ પૂરણ જસુ ની પનો, ભાવકૃપા કરતા૨. સ્વા૦ ૧. દ્રવ્ય ધરમ હો જગ સમારિવા, વિષયાદિક પરિહાર; આતશકિત સભાવ સુધમને, સાધનહેતુ ઉદાર. સવા ૨. ઉપશમ ભાવે મિક્ષાયક પગે જે નિજ ગુરુ પ્રાગ ભાવ પૂવસ્થાને નીપજાવતે, સાધન ધર્મસ્વભાવ.
સ્વા. ૩. સમકિત ગુણથી હા શૈલેશી લગે, આતમ અનુગતભાવ; સંવર નિર્જરાહે ઉપાદાન હેતુતા, સાયાલંબન દાવ. સ્વા૦ ૪. સકલ પ્રદેશ કમ અભાવતા, પૂર્ણનંદ સ્વરૂપ; આતમ ગુણનેહો જે સંપુતા, સિદ્ધસ્વભાવ અનૂપ. સ્વા. ૫. અચલ અબાધિત હો જે નિસંગતા, પરમાતમ ચિદ્ર૫; આતમભેગી હો રમતા નિજ પદે, સિહરમણ એ રૂ૫. સ્વા. ૬ એહવે ધમ હો પ્રભુને નીપને, ભાખે એહો ધમં; જે આદરતો ભવિય શુચિ હોવે, ત્રિવિધ વિદારી કમ. સ્વા૦ ૭, નામ ધરમ હો ઠવણ ધરમ તથા, દ્રવ્ય ક્ષેત્ર તિમ કાળ; ભાવ ધરમના હે હેતુ પણે ભલા, ભાવ વિના સહુ આળ. સ્વાઇ ૮. શ્રદ્ધા ભાસન તતવ રમણ પણે, કરતાં તન્મયભાવ; દેવચંદ્ર જિનવર ૫૮ સેવતાં પ્રગટે વરતુ સ્વભાવ, સ્વાહ,

Page #416

૩૭.
સજજના સમગ્ર ૭. શ્રી રુષભાનન જિન સ્તવન.
(વીરારે ગેડી પાસને–એ દેશી.) શ્રી ઋષભાનન વાંદીયે. અચલ અનંત ગુણવાસ; જિનવર. લાયક ચારિત્ર ભેગથી, - જ્ઞાનાનંદ વિલાસ. જિ. શ્રી. ૧. જે પ્રસન્ન પ્રભુ મુખ ગ્રહે, તેહિજ નયન પ્રધાન જિ૦ જે જિનવરને નામીયે મસ્તક તેહ પ્રમાણુ. જિ૦ શ્રી. ૨. અરિહા પદકજ અરચીયે, સલાહી જે તે હથ્થ; જિ. પ્રભુગુણ ચિંતનમે રમે, તેહ જનમ સુથ્થ. જિ. શ્રી. ૩. જાણે છો સહુ જીવની, સાધિક બાધિક ભાત; જિપણ શ્રીમુખથી સાંભળે, મન પામે નિરાંત. જિ શ્રી ૪. તીન કાળ જાણગ ભણી, શું કહિયે વારંવાર જિ. પૂર્ણાનંદિ પ્રભુતણે, ધ્યાન તે પરમ આધાર. જિ. ૫. કારણથી કારજ હવે, એ શ્રીજિન મુખ વાણ જિ. પુષ્ટ હેતુ મુજ સિદ્ધતા, જાણે કીધ પ્રમાણ. જિ. ૬. શુદ્ધ તત્વ નિજ સંપદા, જ્યાં લગે પુણ ન થાય. જિત્યાં લગે જગ ગુરૂદેવના, એવું ચરણ સદાય. જિશ્રી ૭. કારજ પણ કરયા વિના, કારણ કેમ મુકાય; જિ- કાયરૂચિ કારણુતા, સેવે શુદ્ધ ઉપાય. જિ. શ્રી. ૮. જ્ઞાન ચરણ સંપુર્ણતા, અવ્યાબાધ અમાય; જિ. દેવચંદ્ર પદ પામીયે, શ્રી જિનારાજ પસાય. જિશ્રી રૂ.
૮. શ્રી અનંત વીરજજિન સ્તવન. અને તવીરજ જિનરાજન, શુચિ વીરજ પરમ અનંતરે; નિજ આતમ ભાવે પર Uો, ગુણ વૃત્તિ વરતાવંતરે, મન મોહ્યો અહારો પ્રભુ ગુણે. ૧. યદ્યપિ જીવ સહુ સદા, વીરજ ગુણ સત્તાવતરે; પણ કમે આવૃત તથા, બાળ બાધક ભાવ લહંતરે. મ૨. અ૮૫ વીરજ ક્ષયે પશમ અ છે, અવિભાગ વરગણારૂપરે; પુડુગગુણ એમ અસંખથી, થાયે ગ સથાન સરૂપરે. ૩. સુહમ નિગોદી જીવથી, જેસન્નીવર પwત્તરે, ગનાં ઠાણ અસંખછે, તર1મમાં પરાયત્તરે, ૪. સંયમને ચુંગે વીર્યતે, તુહે કીધે પંડિત દક્ષસાધ્યરસી સાધકપણે, અભિસંધ રખે નિજ લક્ષરે. મ. ૫. અભિસંધિ અબંધક નીપને, અનભિસંધિ અબંધક થાયરે થિર એકતત્વતા વરતતે, તે લાયકશક્તિ સમાયરે. ૬. ચક્રભ્રમન નાય સંચગતા, તજિ કીધ અગી ધામરે; અકરણ વય અન તતા, નિજગુણ સહકાર અકામરે. ૭. શુદ્ધઅચલ નિજવિયની, નિરૂપાધિક શકિત અનંતરે તે પ્રગટી મેં જાણી સહી, વિણ તુમહિ જ દેવ મહંત. મ. ૮. તુજ જ્ઞાને ચેતના અનુગામી, મુજ વીર્ય સ્વરૂપ સમાયરે, પંડિત ક્ષાયકતા પામશે, એ પૂરણ સિદ્ધિ ઉપાય. મ૦ ૯ નાયક તારક તું ધણી, સેવનથી આતમ શુદ્ધ, દેવચંદ્રપદ સંપજે, વરપરમાણંદ સમૃદ્ધરે. ૧૦.
૯ શ્રી સરપ્રભજિન સ્તવન.
(દેશી કડખાની.) સૂરજગદીશની તીક્ષણ અતિ સૂરતા, તિણે ચિરકાલને હજી. ભાવસ્યાદ્વાદતા શુદ્ધ પરગાસકરી, નીપને પરમપદ જગવદીતે. સૂ૦ ૧. પ્રથમ મિથ્યાત્વ હણિ શુદ્ધદંસણનિપુણ, પ્રગટ કરિ જેણઅવિરતિ પ્રણાસી. શુદ્ધ ચારિત્ર ગતવયે એકત્વથી, પરણતિ કલુ
.

Page #417

સ્તવન સંગ્રહ
૧ ષતા સવિવિણસી. સૂ. ૨. વારિ પરભાવની કતૃતા મૂળથી, આત્મ પરણામ કતૃત્વધારી; શ્રેણિ આરેહતાં વેદ હાસ્યાદિની, સંગીચતના પ્રભુ નિવારી. સૂ° ૩. ભેદજ્ઞાને યથાવસ્તુતા ઓળખી, દ્રવ્યપર્યાયમે થઈ અભેદી; ભાવસવિકતા છેદ કેવલ સકલ, જ્ઞાનઅનંતતા સ્વામિ વેદી. સૂ૦ ૪. વીર્યક્ષાયકબળે ચપલતા ગની, રવિ ચેતન કયે સૂચિ અલેશી; ભાવશેલેસીમે પરમ અક્રીય થઈ, ક્ષય કરી ચાર તનુ કમશેષી. સૂ૦ ૫. વર્ણ રસ ગંધ વિનુ ફરસ સંસ્થા વિનું, ગતનુ સંગવિન જિનઅરૂપી; પરમ આનંદ અત્યંત સુખ અનુભવિ, તત્વ તન્મય સદા ચિતસ્વરૂપી. તાહરી શુરતા ધીરતા તીણુતા, દેખિ સેવકતણે ચિત્ત રા; રાગ સુપ્રસસ્થથી ગુણી આશ્ચર્યતા, ગુણીઅદભુતપણે જીવ મા. સૂ૦ આત્મગુણ રૂચિ થઈ તત્વસાધનરસી, તત્વનિષ્પત્તિ નિર્વાણપા, દેવચંદ્ર શુદ્ધ પર માત્મ સેવનથકી, પરમ આત્મીક આનંદ પાવે. સૂત્ર
૧૦ શ્રી વિશાળજિન સ્તવન.
(પ્રાણી વાણી જિન તણુએ દેશી.) દેવવિશાળજિકુંદની, તમે યા તત્વસમાધિ ચિદાનંદરસ અનુભવી, સહજ અકૃત નિરૂપાધિ, અરિહંત પદ વંદીયે, ગુણવતર. ગુણવંત અનંત મહંત સ્ત * ભવતારણે, ભગવંતરે ૧. ભવ ઉપાધિ ગદ ટાળવા, પ્રભુજી છે વેદ્ય અમોઘરે; રત્નત્રય ઓષધ કરી, તમે તારયા ભવિજન એઘરે. અ. ૨. ભવસમુદ્રજળ તારવા, નિરજામિક સમ જિનરાજ રે; ચરણજિહાજે પામીયે, અક્ષય શિવનગરનું રાજરે. અ૩. ભવ અટવી અતિ ગહનથી, પારગ પ્રભુજી સથવાર; શુદ્ધમાનંદશંકપણે, ગએમાંકર નાહર. અ° ૪. રક્ષક જિન છ કાયના, વળિ મેહનિવારક સ્વામ; શ્રમણુસંધરક્ષક સદા,તિણે “ગોપઈશ અભિરામરે. અ૦ ૫. ભાવઅહિંસક પૂર્ણતા, માહષ્ણુતા ઉપદેશ, ધમંઅહિંસક ની પને, માહણ જગદીશ વિશેષરે. અ) ૬. પુણકારણ અરિહંતજી, તારક જ્ઞાયક મુનિચંદ, મોચક સર્વ વિભાવથી, છપાવે મેહઅરિંદરે. અ૦ ૭. કામકુંભ સુરમણિ પરે, સહજ ઉપગારી થાયરે; દેવચંદ્ર સુખકર પ્રભુ, ગુણગેહ અહ અમાયર. અ. ૮
૧૧. શ્રી વજૂધરેજિન સ્તવન.
(નદી યમુનાને તીર-એ દેશી.. વિહરમાન ભગવાન સુણે મુજ વીનતી, જગતારક જગનાથ અછો ત્રિભુવનપતી; ભાસક કાલક તિણે જાણે છતિ, તે પણ વિતક વાત કહું છું,જાતિ. ૧. હું સરૂપનિજ છોડિ રમ્ય પર પુદગલે, ઝી ઉgટ આણી વિષયતૃશ્રાજલે, આશ્રવબંધવિભાવ કરૂં રૂચિ આપણી, ભૂલ્ય મિથ્યાવાસ દેવ દેઉં પર ભણી ૨. અવગુણ ઢાંકણુ કાજ કરૂં જિનમતક્રિયા, ન તનું અવગુણચાલ અનાદિની જે પ્રીયા; દૃષ્ટિરાગને પિષ તેહ સમકિત ગિયું, સ્યાદવાદની રીત ન દેખું નજ પણું, ૩. મન તનુ ચપલ સ્વભાવ વચન એકાંતતા, વસ્તુ અનંત સ્વભાવ નભાસે જે છતા; જે લકત્તરદેવ નમું લકીકથી
- ૧ મોટા ગોવાળીયા-ગોપના ધણી.

Page #418

સજન સન્મિત્ર દુર્લભ સિદ્ધસભા પ્ર તહકીકથી. ૪. મહાવિદેહ મઝ કે તારક જિનવરૂ, શ્રાવજધર અરિહંત અનંતગુણા કરૂં; તે નિયમિક શ્રેષ્ઠ સહી મુજ તારશે, મહાદ્ય ગુણગ રંગભવ વારશે. ૫. પ્રભુ મુખ ભવ્ય સ્વભાવ સુણું જે માહરે, તે પામું પ્રમોદ એહ ચેતન ખરા; ધાયે શિવપદ આશ રાસ સુખવૃંદની, સહજ સ્વતંત્ર સ્વરૂપ ખા ણઆણંદની. ૬. વળગ્યા જે પ્રભુનામ ધામ તે ગુણતણા, ધારે ચેતનરામ એહ થિરવાસના દેવચંદ્રજિનચંદ્ર રિઢવ થિર થાપ, કિનઆણા યુત ભકિત મુકિત મુજ આપજો. ૭.
૧૨. શ્રી ચંદ્રાનનજન સ્તવન.
(વીરાચંદલા-એ દેશી.) ચંદ્રાનનજિન, સાંભળી એ અરદાસરે, મુજ સેવક ભણી. છે પ્રભુનો વિસારે. ચ, ૧. ભરતક્ષેત્ર માનવપોરે, લાધા દુસમકાળ; જિન પૂરવધર કવિરહથીરે, દુલહે સાધન ચાલેરે. ચં૦ ૨. દ્રવ્યક્રિયા રૂચિ છવડારે, ભાવધરમ રૂચિ હીન, ઉપદેશક પણ તહેવારે, શું કરે છવ નવીન રે. ચ૦ ૩. તત્વાગમ જાણગ તજી, બહુ જન સંમત જેહ, મૂઢ હડી જન આદરે. સુગુરૂ કહવે તેહરે. ચં. ૪. આણુ સાધ્ય વિતા કિયારે, લોકે મારે ધમં; દેસણુ નાણુ ચરિત્રનોરે, મૂળ ન જાયે મમરે. ચં૫. ગચ્છ કદાગ્રહ સાચવે, માને ધમ પ્રસિદ્ધ આતમ ગુણ અકષાયતારે, ધર્મ ન જાણે શુદ્ધરે, ૬. તત્વરસિકજન શેલારે, બહુલે જનસંવાદ, જાણો છો જિનરાજજીરે, સઘળો એહ વિવાદોરે. ચં૦ ૭. નાથચરણ વંદનતણેરે, મનમાં ઘણો ઉમંગ; પુણ્ય વિના કિમ પામીયેરે, પ્રભુસેવનનો સંગરે. ચં. ૮. જગતારક પ્રભુ વાંટીએરે, મહાવિદેહુ મઝાર; વસ્તુધરમસ્યાદવાતારે, સુણિ કરિયે નિરધારરે ચં° ૯. તુજ કરૂણા સહુ ઉપરેરે, સરખી છે મહારાય; પણ અવધક જીવનેરે, કારણ સફળ થાય. ચં૦ ૧૦ એહવા પણ ભવિજીવનેર, દેવભગતિ આધાર; પ્રભુ સમરણથી પામીયેરે, દેવચંદ્ર પઢ સારે. ચં૦ ૧૧.
૧૩ શ્રી ચંદ્રબાહજિન સ્તવન.
(શ્રી અરનાથ ઉપાસના-એ દેશી.) ચંદ્રબાહુજિન સેવના, ભવનાશિની તેહ પ૨પરણિતના પાસને, નિકાસન રેહ ચં. ૧. પુદગલભાવ અસંસા , ઉદઘાસનકેત; સમ્યગદર્શન વાસના, ભાષણ ચરણ સમેત. ચં. ૨. ત્રિકરણગ પ્રશંસના, ગુણસ્તવનારંગ; વંદન પૂજન ભાવના, નિજપાના અંગ. ચં. ૩. પરમાતમપદ કામના, કામ નાસન એહ; સત્તા ધરમ પ્રકાશતા, કરવા ગુણગેહ, ચં) ૪. પરમેશ્વર આ બના, રામ્યા જીવ; નિર્મળ સાથની સાધના, સાધે તેડ સદીવ. ચં- પ. પરમાનંદઉપાયવા, પ્રભુ પુષ્ટ ઉપાય; તુજ સમ તારક સેવતાં. પરસેવ ન થાય. ચં, ૬. શુદ્ધતમ સંપતિતણા, તુહે કારણુસાર; દેવચંદ્ર અરિહંતની, સેવા સુખકાર. ચ૦ ૭.
૧ આનંઇ, ૨ વિયાગથી

Page #419

સ્તવન સંગ્રહ
16 શ્રા ભુજંગદેવોજન સ્તવન.
| (દેશી–અરની.) પુકલાવઇવિજયેકે વિચરે તીર્થંપતી, પ્રભુચરણને સેહોકે સુર નર અસુરપતી; જસુ ગુગ પ્રગટયાહકે સર્વ પ્રદેશમાં, આતમગુણની ડાકે વિકસી અંતરમાં. ૧. સામાન્ય સભાવનીકે પરણતિ અસહાઈ ધર્મ વિશેની હાકે ગુણને અનુજાઈ ગુણ સકળ પ્રદેશહેકે નિજ નિજ કાર્ય કરે, સમુદાય પ્રવર્તે છેકે કરતા ભાવ ધરે. ૨. જડ દ્રવ્ય ચતુ કેહેકે કરતા ભાવ નહી, સર્વ પ્રદેશેહે કે વૃત્તિ વિભિન્ન કહી, ચેતનદ્રવ્યનેહેકે સકળ પ્રદેશ મળે, ગુણ વરતના વહેકે વસ્તુને સહેજ બળે. ૩ શંકર સહકારેહેકે સહજે ગુણ વરતે, દ્રવ્યાદિક પરણિતીકે ભાવે અનુસરતે; દાનાદિક લબ્ધિહેકે ન હવે સહાય વિના, સહકાર અકપેહોકે ગુણની વૃત્તિઘના. ૪. પર્યાય અનતાહે કે જે ઈક કાર્યપણે, વરતે તેહનેહકે જિનવર ગુણ પભણે; જ્ઞાનાદિક ગુણનીહેકે વરતના જીવ પ્રતે, ધર્માદિક દ્રવ્યનેહાકે સહકારે કરતે. ૫. ગ્રાહક વ્યાપકતાહકે પ્રભુ તુમ ધમ રમી, આતમ અનુભવથી કે પરણતિ અન્ય વમી; તુજ શક્તિ અને તીડેકે ગાતાં ને થાતાં, મુજ શક્તિ વિકાસનકે થાયે ગુણ ૨મતાં. ૬. ઈમ નિજ ગુણ ભેગી કે સ્વામિ ભુજગ મુદા, જે નિત વહે કે તે નર ધન્ય સદા; દેવચંદ્ર પ્રભુનીકે પુજે ભગતિ સધે, આતમ અનુભવનીઠીકે નિત્ય નિત્ય શક્તિ વધે છે.
૧૫ શ્રી ઈશ્વરજિન સ્તવન.
(કાળ અનંતાનંત–એ દેશી ). સેવે ઈશ્વરદેવ, જિણે ઈધરતા નિજ અદભુત વરતિભાવની શક્તિ, આવિ.
હો સહ પ્રગટ કરી. ૧. અસ્તિત્વાદિક ધર્મ, નિર્મળ ભાવેહે સહુને સવંદ નિત્યસ્વાદિ સમાવ, તે પરિણમી હે જડ ચેતન સદા. ૨. કર્તા ભક્તા ભાવ, કારક ગ્રાહક જ્ઞાન ચારિત્રતા; ગુણ પર્યાય અનંત, પામ્યા તુમચાહે પૂણે પવિત્રતા. ૩. પૂર્ણનદ સ્વરૂપ, ભેગી અગીયે ઉપગી સદા; શક્તિ સકળ સ્વાધીન, વતે પ્રભુનહો જે ન ચળે કદા. ૪. દાસ વિભાવ અનંત, નાસે પ્રભુજી તુજ અવલંબને જ્ઞાનાનંદ મહંત, તુજ સેવાથી સેવકને બને. ૫. ધન્ય ધન્ય તે જીવ, પ્રભુ પદ વદી જે દેશના સુણે જ્ઞાનક્રિયા કરે શુદ્ધ, અનુભવ મેગેહે નિજ સાધકપણે. ૬. વાર વાર જિનરાજ, તુજપદ સેવા હેજે નિરમળી; તુજ શાસન અનુજાઈ, વાસન ભાસન તવરમણ વળી. ૭. શુદ્ધાતમ નિજ ધર્મ, રુચિ અનુભવથીહા સાધન સત્યતા, દેવચંદ્રજિનચંદ્ર, ભક્તિ પાશેહો હોશે વ્યકતતા. ૮.
૧૬ શ્રી નમિપ્રભુજિન સ્તવન. ( અરજ અરજ સુણોને રુડા રાજી હોજીએ દેશી. ) નમિપ્રભુ નેમિપ્રભુ વીનવું હાલાલ, પાગી વર પ્રસ્તાવ; જાણે ૨ વિણ વીનવે હોલાલ, તે પણ દાસ સ્વભાવ. નળ ૧. હું કરતા ૨ પરભાવને હલાલ, ભુકતા પુદગલરૂ૫; ગ્રાહક ૨ વ્યાપક એડને હલાલ, રાચ્ચે જ ભવભૂપ ન ૨. આતમ ૨ પણ

Page #420

૩૭૪
સજ્જન સોન્મત્ર વિસારીયા ડાલાલ, સેન્ચે મિથ્યા ભાગ આશ્રવ ૨ અધપણા કર્યાં હાલાલ, સ`વર નિજ્જર ત્યાગ. ન॰ ૩. જ ચળ ૨ કમ' જે ઢેડુતે હાલાલ, જાણા આતમતત્વ; અહિરાતમ ૨ તા મેં ગ્રહી હેાલાલ, તનુર ગે એકત્વ. ન૦ ૪. કેવળ ૨ જ્ઞાન મહાષિ હેાલાલ, કેવળ ઈંસણુ યુદ્ધ; વીરજ ૨ અનત સ્વભાવનેા હેલાલ, ચારિત્રક્ષાયક શુદ્ધ. ન॰ ૫. વિશ્રામિ ૨ જિનભાવના હાલાલ, સ્યાદ્વાદિ અપ્રમાદ; પરમાતમ ૨ પ્રભુ દેખતા હાલાલ, ભાગિ ભ્રાંતિ અનાદ. ન. ૬. જિન સમ ૨ સત્તા એળખી હાલાલ, તસુ પ્રાગ્ભાવની ઈહે; અંતર ૨ આતમતા લહે હાલાલ, પરપરજીતની રીઢુ. ન॰ ૭. પ્રતિદે ૨ જિનરાજના હાલાલ, કરતા સાધકભાવ; દેવદેવચંદ્રે પદ અનુભવેહાલાલ, શુદ્ધાત્તમ પ્રાગ્ભાવ, ન૦ ૮. ૧૭. શ્રી વીરસેનજિત સ્તવન. (લાછલદે માત મલ્હાર-એ દેશી.)
વીરસેન જગદીશ, તહરી પરમ જગીસ; આજહે દીસેરે વીરજતા ત્રિભુવનથી ઘણીજી. ૧. અનહારી અશરીર, અક્ષય અજય અતિ ધીર; આ હે। અવિનાસી અલેશી ધ્રુવ પ્રભુતા મણીજી. ૨. અતિઈંદ્રીયગત કેહ, વિગત માય મય લેાહુ; આજહ સેહેરે માહેતું જગજના ભણીજી. ૩. અમર અખંડ અરૂપ, પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપ; આજહે ચિદ્રૂપે થિર સમતા ધણીજી. ૪. વે: રહિત અકષાય, શુદ્ધ સિદ્ધ અસહાય; આહે ધ્યાયક ને ધ્યેવપદે ગ્રહ્યોજી. ૫. દાન લાભ નિભાગ, શુદ્ધ સગુણ ઉવભાગ, આડા અજોગી કરતા ભાકતા પ્રભુ લહ્યોજી. ૬. દરસણુ જ્ઞાન ચારિત્ર, સકળ પ્રદેશ પવિત્ર, આજહૈ। નિરમળ નિસ્સ’ગી અરિહા વ‘ઢીયેજી. ૭. દેવચ`દ્ર જિનચંદ્ર, પૂર્ણાનના વૃદ, આહેા જિનવર સેવાથી ચિર આન'ક્રીયેજી. ૮.
૧૮. શ્રી મહાભદ્રજિન સ્તવન
(તટ યમુનાનારે અતિ રલીયામણારે એ દેશી.)
મહાભદ્ર જિનરાજ, રાજ વિરાજેહા આજ તુમારડાજી; ક્ષાયકવીય અનંત, ધર્મ અભ’ગેહા તુ સાહિબ ખડાજી. ૧. હુ· મલિહારીરે, થી જિનવરતીરે, કર્યાં ભાકતા ભાવ, કારક કારણુહા તું સ્વામીછતાજી; જ્ઞાનપ્રધાન પ્રધાન, સરવ વસ્તુનાહેા ધરમ પ્રકાશતાજી. હું.... ૨. સમ્યગદશનમિત્ત, થિર નિર્ધારરે અવિસંવાદતાજી; અવ્યાબાધ સમાધિ, કેસ અનશ્વરેરે નિજાનંદતાજી. હું ૩. દેશ અસખ પ્રદેશ, નિજ નિજ રીતેરે ગુણ સપતિ ભર્યાજી; ચારિત્રદુગ અભ ́ગ, આતમ શકતેહે પરજય સ`ચરયાજી. હું'॰ ૪. ધમ ક્ષમાદિક સૈન્ય, પરિણતિ પ્રભુતાહા તુજબળ આકારાજી; તત્વ સકલ પ્રાગભાવ, સાદિ અન તીરે રીતે પ્રભુ ધરાજી. હું ૫ દ્રવ્યભાવ અરિલેશ, સકલ નિવારીઅે સાહિબ અવતરાજી; સહજ સ્વભાવ વિલાસ, ભાગી ઉપયાગીરે જ્ઞાનગુણે ભાજી. હું.૦૬. આચારિજ ઉવઝાય, સાધક મુનિવરો દેશવિરતિધરુજી; આતમ સિદ્ધ અન‘ત, કારણરૂપેરે ચેાગક્ષેમ કરૂજી. હું ૭. સમ્યગદ્રષ્ટિ જીવ, આણુારાગીડા સહુ જિનરાજનાજી; આતમ સાધન કાજ, સેવે પદકજ શ્રી મહારાજનાજી. હું ૮. દેવચ`દ્ર જિનચંદ્ર, ભગતે રાચેડ્ડા ભવિ આતમ રુચીજી; અવ્યય અક્ષય

Page #421

સ્તવન સગ્રહ
શુદ્ધ, સપતિ પ્રગટેહા સત્તાગતિ સુચીજી. હું॰ ૯.
૧૯. શ્રી દેવજસાજિન સ્તવન, ( મહાવિદેહક્ષેત્ર સૈાહામણુ –એ દેશી.)
દેવજસા દરસણુ કરે, વિઘટે માહ વિભાવ લાલ; પ્રગટે શુદ્ધ સ્વભાવતા, આનંદ લહરી દાવ લાલશે. દે. ૧. સ્વામી વસે પુષ્કરવરે, જભૂભરતે દાસ લાલરે, ક્ષેત્ર વિભેદ ઘણા પાયે, કિમ પડોંચે ઉલ્લાસ લાલરે. દે॰ ૨. હેાવત જો તન પાંખડી, આવત નાથ હજૂર લાલરે, જો હતી ચિત આંખડી, દેખત નિત પ્રભુ નૂર લાલરે, દે ૩. શાસન ભકતજ સુરવા, વીનવું શીશ નમાય લાલરે, કૃપા કરે। મુજ ઊપરે; તે જિન વદન થાય લાલરે. દે॰ ૪. પૃષ્ઠ પૂર્વ વિરાધના, શી કીધી ણે જીવ લાલરે; અવિરતિ મેહ ટળે નહી, દીઠે આગમ દીવ લાલરે, દે॰ ૫. આતમતત્વ સ્વભાવને, બેધન શેાધન કાજ લાલ; રતનત્રયી પ્રાપ્તિતણા, હેતુ કહેા મહારાજ લાલર્ર, દે૦ ૬. તુજ સરિખા સાહિબ મિલ્કે, ભાજે ભવભ્રમ ટેવ લાલરે, પુણલંબન પ્રભુ લહિ, કાણુ કરે પર સેવ લાલરે. દે૦ ૭. દીન દયાળુ કૃપાળુઓ, નાથ વિકઆધાર લાલરે, દેવચ'દ્રજિન સેવના, પર મામૃત સુખકાર લાલરે. ૮.
૩૫
૨૦ શ્રી અજિતવીજિન સ્તવન.
અજિતવીરજ જિન વિચતારે, મનમેહનારેલાલ, પુષ્કરઅધ'વિદેહ, લવિાહનારેલાલ. જંગમસુરતરૂ સારિખેરે, મન∞ સેવે ધન ધન તેહરે, ભવિ૦ ૧. જિનગુણુઅમૃતપાનથી?, મ૦ અમૃતિક્રયા સુપસાયરે; ભ૦ અમૃતક્રિયા અનુષ્ઠાનથીરે, મરુ આતમ અમૃત થાયરે. ભર ૨. પ્રીતિ ભક્તિ સેવાથકીર, મરુ વચનઅસ'ગીસેવરે; ભ॰ કરતાં તનમયતા લહેરે, મ૦ પ્રભુગતિ નિતમેવરે, ભ૦ ૩. પરમેશ્વર અવલંબનેરે, મ॰ ધ્યાતા ધ્યેય અભેદરે; ભ∞ ધ્યેય સમાપતિ હૅવે, મ૦ સાધ્યસિદ્ધિ અવિચ્છેદરે, ભ૦ ૪. નિગુણરાગ પરાગથીરે, મ૰ વાસિત મુજ પરિણુ મરે; ભ॰ તજશે દુટિવભાવતાર, મ૰ સરશે આતમકામરે, ભ૦ ૫. જિનભકતે રતિ ચિત્તતેરે, મ∞ વેધકરસ ગુણુપ્રેમરે; ભ॰ સેવક જિનપદ પામશેરે, રસવેધક અય જેમરે. ભ૦ ૬. નાથભગતિરસ માર્ચિથીરે, મ॰ ત્રિણ જાણુ પરહેવરે; ભ૰ ચિતામણી સુરતરુથકીરૂ, મ મ૰ અધિકી અર્હિંત સેવરે, ભ ૭. પરમાતમ ગુણુ મ્રુતથકીરે, મ૦ ક્રશા આતમરામરે; ભ∞ નીયમા કંચનતા લહેરે, મ લેાહયુ પારસ પામરે. ભ૦ ૮.નિરમલ તત્વ રુચિ થઇરે, મફ કરજો જિનપતિ ભકિતરે; ભ૦ દેવચંદ્ર પદ પામશે?, મ૦ પરમમહોય યુકિતરે, ભ૦૯.
કળશ.
( રાગ-ધનાશ્રી. )
વંદો વદ્યારે જિનવર વિચરતા વદો, કીત્તન સ્તવન નમન અનુસરતાં, પૂરવ પાપ નિકદાર; જિનવર વિચરતા વ`દો. ૧. જમૂદ્રીપે ચ્યાર્ જિનેશ્વર, ધાતકી આઠ આણુ રે; પુષ્કરઅરધે આઠ મહામુની, સેવે ચાસઠ ઈંદોરે. જિ૦ ૨. કેવલી ગણધર સાધુ સાધવી, શ્રાવક શ્રાવિકા વૃઢારે; જિનમુખ ધરમઅમૃત અનુભવતાં, પામે મન આણુ દોરે. જિ૦ ૩. સિદ્ધાચલ ચામાસે રહીને, ગાયે જિનગુણુ છઢારે; જિનપતિ ભગતિ મુગતિના મારગ,

Page #422

સજજન સન્મિત્ર અને પમ શિવસુખકંદ. જિ૦ ૪. ખરતરગચ્છ જિનચંદસૂરિવર, પુન્ય પ્રધાન મુર્ણિ દરે; સુમતિસાગર સાધુરંગ સુવાચક, પીધો શ્રમકરંદોરે. જિ. પ. રાજસાર પાઠક ઉપગારી, જ્ઞાનધરમદિણું દરે; દીપચ દ સદગુરુગુણવતા, પાઠક ધીરગર્યાદોરે. જિ૬. દેવચંદ્રગણિ આતમ હેતે, ગાયા વીશ જિણું દોરે; રદ્ધિ વૃદ્ધિ સુખ સંપતિ પ્રગટે, સુજસ મહદયવૃ દોરે. જિ. ૧૭. ઇતિશ્રી ગણિ દેવચંદ્રજી કૃત વિરમાનજિનવીશી સંપૂર્ણ.
૨ શ્રી શત્રુંજયગિરિના સ્તવનો
તે દિન ક્યારે આવશે, શ્રી સિદ્ધાચળ જાણું; અષભદિને પૂજવા, સૂરજકુંડમાં હાશું. તે. ૧. સમવસરણમાં બેસીને, જિનવરની વાણી સાંભળશું સાચે મને, પરમારથ જાણી. તે ૨. સમકિત વ્રત સુદ્ધાં ધરી, સદ્દગુરુને વ દી; પા૫ સરવ આલેઈને, નિજ આતમ નિ દી. તે ૩. પડિકકમણ દેય ટકના, કરશુ મન કેડે, વિષય કપાય વિસારીને, તપ કરશું હેડે તે ૪. વહાલાને વૈરી વિચે, નવિ કરવો વેરે; પરના અવગુણ દેખીને, નવિ કહે ચે. તે ૫. ધરમ સ્થાનક ધન વાવરી, છકાયના હેત; પંચ મહાવ્રત લેઇને, પાળશું મન પ્રીતે. તે ૬. કાયાની માયા મેલીને, પરિસહને સહેશું; સુખ દુઃખ સઘળાં વિસારીને, સમભાવે રહેશે. તે ૭. અરિહંત દેવને ઓળખી, ગુણ તેહના ગાશું; ઉદયરતન ઈમ ઉચ્ચરે, ત્યારે નિમલ થાશું તે. ૪.
ચાલને પ્રિતમજી પ્યારા, શેત્ર જે જઈએ; શેત્રએ જઈયે રે, વહાલા વિમળચળ જઈએ. ચાલો, ૧. શું સંસારે રહ્યા છે મહી, દિન દિન તન છીજે; આથી આભની છાયા સરખી, પિતાની કીજે. ચાવ ૨. જે કરવું તે પહેલાં કીજે, કાલે શી વાતે; અણચિંતવી આવીને પડશે. સબળાની લાત. ચાલે. ૩. ચતુરાઈ શું ચિત્તમાં ચેતી, હાથે તે સાથે, મરણ તણાં નિશાને મેટાં, ગાજે છે માથે. ચા. ૪. માતા મરુદેવીનંદન નિરખી, ભવ સફળ કીજે, દાનવિજય સાહેબની સેવા, એ સંબલ લીજે. ચા. પ.
આંખલડીયેરે આજ, શેત્રજો દડરે; સવા લાખ ટકાને દહાડો રે, લાગે મુને મીઠે રે. સફળ થરે મારા મનને ઉમા, વાલા મારા ભવને શંસય ભાંગે રે; નરક તિય"ચગતિ દૂર નિવારી, ચરણે પ્રભુજીને લાગે રે. શેરદી ૧. માનવ ભવને લાહે લીજે, વાલા, દેહડી પાવન કીજે; સેના પાના કુલડે વધાવી, પ્રેમે પ્રદક્ષિણા દીજે. શે• ૨. દુધડે પખાળીને કેસર ઘોળી, વાલા શ્રી આદીશ્વર પૂજયારે શ્રી સિદ્ધાચળ નયણે જોતાં, પાપ મેવાસી ધ્રૂજ્યારે. શે૩. શ્રી મુખ સુધર્મા સુરપતિ આગે, વાલા. વીર નિણંદ એમ બેલે; ત્રણ ભુવનમાં તીરથ મોટું, નહીં કે શેત્રજા તેલે રે. શેર ૪. ઈંદ્ર સરીખા એ તીરથની, વાલા ચાકરી ચિત્તમાં ચાહેર; કાયાની તે કાસલ કાઢી, સૂજ કુંડમાં નાહેર, શે. ૫. કાંકરે કાંકરે શ્રી સિદ્ધક્ષેત્રે, વાલા. સાધુ અનંતા સિધ્યારે; તે માટે ,

Page #423

તીર્થાધિરાજ

શ્રી શત્રુંજય
लेथविराज श्री शत्रुंजय
મહાત
પ્રાયઃ એ ગિરી શાશ્વતા, મહિમાના નહિ પાર; પ્રથમ જણ્દ સમેાસર્યા, પૂર્વ નવાણું વાર.

Page #424

Page #425

રસ્તાન સડ એ તીરથ મોહ૮. ઉદ્ધાર અનતા કીધારે. શે૬. નાભિરાયા સુત નયણે જોતાં, વાલા મેહ અમીરસ વુડ્યારે; ઉદયરતન કહે હારે પોતે, શ્રી આદીશ્વર તુચ્ચારે. શ૦ ૭. .
જાત્રા નવાણું કરીએ વિમલગિરિ, જાત્રા નવાણું કરીએ. પૂરવ નવાણું વાર શત્રુંજયગિરિ, રાષભ જિદ સાસરીએ. વિ. યા ૧. કેડી સહસ ભવ પાતક ત્રટે, શેત્રુજા સામે ડગ ભરીએ. વિ. યા ૨. સાત છ દાય અઠ્ઠમ તપસ્યા; કરી ચઢીએ ગિરિવરીએ. વિ. યા) ૩. પુંડરીક પદ જ પીએ મન હરખે, અધ્યવસાય શુભ ધરીએ. વિ. યા૪. પાપી અભવ્ય ન નજરે દેખે; હિંસક પણ ઉદ્ધરીએ. વિ યા ૫. ભૂમિ સંથારો ને નારી તણે સંગ; દૂર થકી પરિહરીએ. વિ. યાટ ૬. સચિત્ત પરિહારી ને એકલ આહારી; ગુરુ સાથે પદ ચરીએ. વિ. યા૦ ૭પડિકમણું દેય વિધિશું કરીએ; પાપ પડલ વીખરીએ. વિ. યાત્ર ૮. કલિકાળે એ તીરથ મોટું, પ્રવાહણ જેમ ભારદરીએ. વિયા) ૯. ઉત્તમ એ ગિરિવર સેવંતા; પદ્ધ કહે ભવ તરીએ. વિયા ૧૦.
૫ વિમળાચળ નિત્ય વંદીએ, કીજે એની સેવા; માનું હાથ એ ધમને વિતરુ ફળ લેવા. વિ. ૧. ઉજજવલ જિનગૃહ મંડળી, તિહાં દીપે ઉત્તગ; માનુ હિમગિરિ વિશ્વમે, આઈ અંબર ગંગા. વિ. ૨. કોઈ અનેરું જગ નહિ, એ તીરથ તેલ; એમ શ્રીમુખ હરિ આ-ળે, શ્રી સીમંધર બેલે વિ. ૩. જે સઘળા તીરથ કર્યા, જાત્રા ફળ કહીએ; તેહથી એ ગિરિ ભેટતા, સતગણું ફળલહી એ. વિ. ૪. જનમ સફળ હોય તેહને, જે એ ગિરિ વંદે સુજ સવિજય સંપદ લહે, તે નર ચિર ન દે. વિ૦ ૫.
સિદ્ધાચળગિરિ ભેટયારે, ધન ભાગ્ય હમારાં, એ ગિરિવરને મહિમા મોટો, કહેતાં ન આવે પાર; રાયણ રુષભ સમોસ સ્વામી, પૂર્વ નવાણું વારા રે. ધનર ૧. મૂળનાયક શ્રી આદિ જિનેશ્વર, ચામુખ પ્રતિમા ચાર; અષ્ટદ્રવ્યશું પૂજે ભાવે, સામતિ મૂળ આધારા રે. ધન ૨. ભાવ ભક્તિ પ્રભુ ગુણ ગાવે, અપના જન્મ સુધાર્યા, યાત્રા કરી ભવિજન શુભ ભાવે, નક તિર્યંચ ગતિ વારારે. ધન ૩. દૂર દેશાંતરથી હું આ , શ્રવણે સુણ ગુણ તેરા, પતિત ઉદ્ધારણ બિરુદ તુમારું, એ તીરથ જગ સારા રે. ધન ૪. સંવત અઢાર ત્યાસી માસ અષાડ, વદિ આઠમ મહારા, પ્રભુકે ચરણ પ્રતાપકે સંગમાં, ક્ષમારતન પ્રભુ પ્યારા રે. ધન ૫.
મારુ મન મોહ્યું રે શ્રીસિદ્ધાચળેર, દેખીને હરખિત થાય, વિધિશું કીજે રે જાત્રા એહનીર. ભવ ભવનાં દુઃખ જાય, મારું• ૧. પંચમે આરે પાવન કારણેરે, એ સમો તીરથ ન કોય, મોટો મહિમા રે જગમાં એહને રે, આ ભરતે ઈહાં જેય. મારું ૨. ધણગિરિ આવ્યા રે, જિનવર ગણુધરાર, સિધ્યા સાધુ અનત, કઠણ કરમ પણ એ ગિરિ ફરસતાં રે હવે કરમ નિશાંત. મારું ૩જૈન ધર્મ તે સાચો જાણીએ રે, માનવ તીરથ એ થંભ

Page #426

સજન સન્મિત્ર સુરનર કિન્નર નૃ૫ વિદ્યાધરા રે કરતા નાટારંભ. મારું ૪. ધન્ય ધન્ય દહાડો રે ધન્ય વેળા ઘડી રે, ધરીએ હદય મઝાર; જ્ઞાનવિમળસૂરિ ગુણ એહના ઘણા રે, કહેતાં નાવે પાર. મારૂં૫.
શ્રી સિદ્ધાચળ ભેટવા, મુજ મન અધિક ઉમા; રુષભદેવ પૂજા કરી, લીજે ભવ તણો લાહ. શ્રીરે. ૧. મણીમય મૂરતિ શ્રી ઋષભની, ની પાઈ અભિરામ; ભવન કરાવ્યાં કનકનાં, રાખ્યાં ભતે નામ શ્રીરે ૨. નેમ વિના ત્રેવીશ પ્રભુ, આવ્યા સિદ્ધ ક્ષેત્ર જાણ; શત્રુંજય સમો તીરથ નહિં, બેલ્યા સીમ ધર વાણી. શ્રીરે ૩. પૂરવ નવાણું સમો સાં, સ્વામી શ્રી ઋષભ નિણંદ; રામ પાંડવ મુગતે ગયા, પામ્યા પરમાનંદ શ્રી ૪. પૂરવ પુન્ય પસાયથી, પુંડરિકગિરિ પાયે; કાંતિવિજય હરખે કરી, શ્રી સિદ્ધાચળ ગાયે. શ્રીરે ૫
માતા મરુદેવીના નંદ, દેખી તાહરી મૂરતિ મારું મન લેભાગુંજી મારુ દીલ લેભાગુંજી, દેખી તાહરી મૂરતિ મારું મન લેભાગુંજ, કરુણાનાગર કરુણાસાગર, કાયા કંચનવાન; ધેરીલંછન પાઉલે કાંઇ, ધનુષ પાંચસે માન. માતા. ૧. ત્રિગડે બેસી ધર્મ કહેતા, સુણે પષ બાર; જે જનગામિની વાણી મીઠી, વરસતી જલધાર. માતા, ૨. ઉર્વશી રુડી અપછારાને, રામા છે મન રંગ પાયે નેપુર રણઝણે, કાંઈ કરતી નાટારંગ. માતા૦ ૩. તુંહી બ્રહ્મા તુંહી વિધાતા, તું જગતારણહાર તુજ સરિખ નહિ દેવ જગતમાં, અરવડીયા આધાર- માતા૪. તુંહી જાતા તુંહી ત્રાતા, તુંહી જગતને દેવ; સુરનર કિન્નર વાસુદેવા, કરતા તુજપદ સેવ. માતા, ૫. શ્રી સિદ્ધાચળ તીરથ કેરો, રાજા ઋષભ જિj, કિતિ કરે માણેક મુનિ તાહરી, ટાળે ભવભય ફંદ. માતા૦ ૬.
૧૦
ઉમેયા મુજને ઘણી છો, ભેટું વિમળગિરિરાય; દ ઈતર મુજ પાંખડી કહે, લળી લળી લાગું પાયકે, મોહનગારા હો રાજ રૂડા, મારા સાંભળ સગુણા સુડા. ૧૦ શત્રુંજય શિખર સેહામણી, છહો ધન્ય ધન્ય રાયણ રૂખ ધન્ય પગલાં પ્રભુજી તણાં છા દીઠડે ભાગે ભૂખ કે. મેહન. ૨. ઇણગિરિ આવી સમસયા, હે નાભિનરિક્ત મહાર; પાવન કીધી વસુંધરા, જીહે પૂર્વ નવાણું વાર કે. મોહન. ૩. પુંડરીક મુનિ મુગતે ગયા, હે સાથે મુનિ પંચડ; પુંડરીક ગિરિવર એ થયા, જી નમે નમે બે કરજે. કે. મોહન ૪. એણે તીથે સિધ્યા ઘણા, જીહ સાધુ અનંતી કોડ; ત્રણ ભુવનમાં જોવતાં, જીહે નહિં કે એહની જોડ કે. મોહન ૫. મન વાંછિત સુખ મેળવે,
હે જપતાં એ ગિરિરાજ દ્રવ્યભાવ વરી તણે, હે ભય જાવે સવિ ભોજકે. મોહન ૬. વાચક વિજય કહે, કહો નમો નમો તીરથ એહ શિવમ દિરની શ્રેણી છે, છો એહમાં નહિ સદેહ કે. મોહન૦ ૭,

Page #427

સ્તવન સમહં
૧૧
ચાલે ચાલે। વિમળગિરિ જઇએરે, ભવજલ તરવાને; તુમે જયણાએ ધરજો પાય, પાર ઉતરવાને, ખાળ કાળની ચેષ્ટા ટાળી, હું તો ધમ યૌવન હવે પાયે ૐ; ભવ૰ ભૂલ અનાદિની દૂર નિવારી, હું તેા અનુભવ મનમાં લાયારે પાર॰ ચાલેા॰ ૧. ભવ તૃષ્ણા સવી દૂર નિવારી, મારી જિનચરણે લય લાગીરે; ભ॰ સવરભાવમાં દિલ હવે ઠરીયુ, મારી ભવની ભાવઠ ભાંગીરે પાર૰ ચાલા૦ ૨. સચિત્ત સના ત્યાગ કરીને, નિત્ય એકાસણાં તપકારીરે; ભવ૦ પડિમણાં દાય ટકના કરીશું, ભલી અમૃતક્રિયા દિલ ધારીરે પાર॰ ચાલે!૦ ૩. વ્રત ઉચ્ચરથ્રુ ગુરુનો પાસે, હું તે યથાકિત અનુસાર, ભવ" ગુરુ સાથે ચડશુ ગિરિરાજે, જે ભવેદધિ બુડતાં તારેરે પાર॰ ચાલા॰ ૪. ભવતારક એ તીરથ ક્રશી, હું તા સુરજકુડમાં ન્હારે, ભવ॰ અષ્ટપ્રકારી ઋષભ જિષ્ણુ દની, હું તેા પૂજા કરીશ લય લારે પાર૰ ચાલા૦ ૫. તીરથપતિને તીર્થ સેવા, એ તેા સાચા મેાક્ષના મેવારે; ભવ॰ સાત છઠ્ઠું દેય અઠ્ઠમ કરીને, મને સ્વામીવચ્છલની દેવા ૨ પાર॰ ચાલે।૦ ૬. પ્રભુપદ પદ્મ રાયણ તળે પૂછ, હું તે પામીશ હરખ અપારરે, ભવ૦ રૂપવિજય પ્રભુ ધ્યાન પસાયે, એ તે પામે સુખ શ્રીકારરે પાર૰ ચાલા૦ ૭.
៩
૩૯
૧૨
વીરજી આવ્યારે, વિમળા ચળકે મેદાન, સુરપતિ પાયા રે, સમેાવસરણ કે મ`ડાણુ. દેશના દેવે વીરજી સ્વામ, શત્રુજય મહિમા વણુવે તામ, ભાખ્યા આઠે ઉપર સે। નામ, તેહમાં ભાખ્યુંરે પુડગિરિ અભિધાન; સેહુમ ́ો ૨ તપૂછે બહુમાન, (કણુ થયું સ્વામી રે, ભાખે। તાસ નિદાન. વીર૦ ૧. પ્રભુજી ભાખે સાંભળ ઈંદ્ર, પ્રથમ જે હુવા ઋષભ જિષ્ણુર્દ, તેહના પુત્ર ભરત રિદ, ભરતના હુવા રે ઋષભસેન પુંડરીકે, ઋષભજી પાસે રે, દેશના સુણી તહુકીક, દીક્ષા લીધીરે, ત્રિપદી જ્ઞાન અધિક. વી૨૦ ૨. ગણુધર પદવી પામ્યા જામ, દ્વાદશાંગી ગુંથી અમિરામ, વિચરે મહિયલમાં ગુણુધામ, અનુક્રમે આવ્યારે શ્રી સિદ્ધાચળ ઠામ; મુનિવર કેાડી રે, પંચતણે પરિણામ, અણુ સણુ કીધાં ૐ, નિજ આતમને ઉદ્દામ વી૨૦ ૩. ચૈત્રી પૂમમ દિવસે એહ. પામ્યા કેવળજ્ઞાન અòહુ, શિવસુખ વરીઆ અમર અદેહ, પૂર્ણાંની રે અગુરુલઘુ અવગાહ, અજ અવિનાશી રે, નિજ ૫૬ ભોગી અબાહુ, નિજગુણ ધરતારે, પર પુદ્ગલ નહીં ચાહે. વી૨૦ ૪. તેણે પ્રગટયુ પુંડરીગિરિ નામ, સાંભળ સાહમ દેવલોક સ્વામ, એહુના મહિમા અતિદ્ધિ ઉદ્દામ, તેણે દિન કિજેરે તપજપ પૂજાને દાન; વ્રત વળી પાસેા રે, જે કરે અનિદાન, ફળ તસ પ‘ચકેડીરે ગુણુમાન વી૨૦ ૫. ભગતે ભવ્ય જીવ હોય, પ`ચમે ભવ મુક્તિ લહે સાય, તેઢુમાં માધક છે નહિ કેાય, વ્યવહાર કેરી રે મધ્યમ ફળની એ વાત; ઉત્કૃષ્ટ ચેાગે રૈ અંતર્મુહૂત વિખ્યાત, શિવસુખ સાધે રે, નિજ આતમ અવદાત. વીર૦ ૬. ચૈત્રી પુનમ મહિમા દેખ, પુજા પંચપ્રકારી વિશેષ, તેહમાં નહી. ઉણીમ કાંઇ રેખ, એશી પરે ભાખીરે જિષ્ણુવર ઉત્તમ વાણુ; સાંભળી પુજીયા રે, કેઇક ભાવિક સુજાણુ, એણીપરે ગાયા રે, પદ્મવિજય સુપ્રાણ. વી૨૦ ૭. -

Page #428

.
સજ્જન સાત્રિ
૧૩
વિમળાચળ વિમળા પ્રાણી, શીતલ તરૂ છાયા ઠાણી; રસવેધક કચનખાણી, કહે ઇંદ્ર સુા ઇંદ્રાણી, સનેહીસ'ત એ ગિરિ સેવા, ચૌદ ક્ષેત્રમાં તીરથ નહિ એવે સ્નેહી૰ ૧. છરી પાળી ઉદ્ભસિએ, છઠ્ઠું અઠ્ઠમ કાયા કસીએ; મેહુ મહૂની સામા ધસીએ, વિમળાચળ વેગે વસીએ. સનેહી૦ ૨. અન્ય સ્થાનક કમ જે કરિએ, તે ઋણગિરિ હેઠે હરીએ; પાછળ પ્રદક્ષિણા ફરીયે, ભવજલધે હેલા તરીયે. સનેહી॰ ૩. શિવમદિર ચઢવા કાજે, સેાપાનની ૫`ક્તિ બિરાજે; ચઢતાં સમકિત તે છાજે, દૂભવ્ય અલભ્ય તે લાજે. સનેહી૦ ૪. પાંડવ પમુઢા કેઈ સતા, આદીશ્વર ધ્યાન ધરતા; પરમાતમ ભાવ ભજતા, સિદ્ધાચળ સિધ્ધા અનંતા. સનેહી ૫. ૧૮માસી ધ્યાન ધરાવે, શુકરાજનુ રાજ્યને પાવે; બહિર'તર શત્રુ હરાવે, શત્રુજય નામ ધરાવે. સનેહી૦ ૬. પ્રણિધાને ભો ગિરિ જાચેા, તીર્થંકર નામ નિકાચેા; મોહરાયને લાગે તમાચા, શુભવીર વિમલગિરિ સાચા. સનેહી ૭.
૧૪
તુમે તે ભલે બિરાજોજી, શ્રી સિદ્ધાચળકે વાસી સાહેષ ભલે બિરાજોજી॰ મરૂદેવીના નંદન રુડા, નાભિનર્િદ મલ્હાર; જુગલા ધમ નિવારણ આવ્યા, પુવ નવાણુ વાર. તુમે તા.૦ ૧. મુળદેવને સનમુખ રાજે, પુંડરીક ગણધાર; પચક્રાઢશુ' ચૈત્રી પુનમે, વરીઆ શિવવધુ સાર. તુમે તે ર. સહસ ફૂટ દક્ષિણુ બિરાજે, જિનવર સહસ ચાવીશ; ચઉદશે ખાવન ગણધરનાં, પગલાં પૂજે જગદીશ. તુમે તા॰ ૩. પ્રભુ પગલાં રાયણ હેઠે, પૂ” પરમાન; અષ્ટાપદ ચઉવીશ જિનેશ્વર, સમેત વીજિષ્ણુ દ. તુમે તે॰ ૪. મેરુ પર્યંત ચૈત્ય ઘણેરાં, ચÎમુખ મિત્ર અનેક, ખાવન જિનાલય દેવળ નિરખી, હરખ લહુ· અતિરેક તુમે તે॰ ૫. સહસા ને શામળા પાસજી, સમવસરણુ મંડાણુ; છીપાવસી ને ખરતરવસી કાંઈ, પ્રેમાવસી પરમાણુ. તુમે તે॰ ૬. સંવત અઢાર ઓગણપચાસે, ફાગણુ અષ્ટમીદિન; ઉજ્જવળ પક્ષે ઉજવળ હુએ, ગિરિ ફરસ્યા સુજ મન. તુમે ॰ ૭. ઇત્યાદિક જિનબિંબ નિહાળી, સાંભરી સિદ્ધની શ્રેણ; ઉત્તમ ગિરિવર કેણી પરે વિસરે?, પદ્મવિજય કહે જેણુ. તુમે તે૦ ૮.
૧૫
નિભ્રુડીરાયણુતરુતળે, સુણ સુ≠રી; પિલુડાં પ્રભુના પાય રે; ગુણમંજરી. ઉજવળ ધ્યાને ધ્યાઇએ, સુણુ એહીજ મુક્તિ ઉપાયરે, ગુણુ॰ ૧. શિતળ છાયાએ એશીએ સુ॰ રાતડો કરી મન રંગ રે. ગુણુ॰ પૂએ સેવન ફુલડે સુણુ॰ જેમ હાય પાવન અંગ રે. ગુણુ૦ ૨. ખીર ઝરે જેહ ઉપરે, સુણ॰ નેહ ધરીને એહરે. ગુણ॰ ત્રીજે ભવે તે શિવ લહે, સુષુ॰ થાયે નિમાઁળ દેહરે. ગુણુ॰ ૩. પ્રીત ધરી પ્રદક્ષિણા, સુણ॰ ઢીએ એહુને જે સાર રે. ગુણુ॰ અભ`ગ પ્રીતિ હેાય જેને, સુણુ ભવભવ તુમ આધાર રે, ગુણુ૦ ૪. કુસુમ ફળ પત્ર મ ́જરે, સુઝુ॰ શાખા થડ ને મૂળ રે. ગુણ॰ દેવતણા વાસાય છે, સુણુ॰ તીરથને અનુકૂળ રે. ગુણુ॰ ૫. તીરથ ધ્યાન ધરી મુદ્દા, સુણુ॰ સેવે એહુની છાંય ૨. ગુણુ॰ સાનવમળ ગુણુ ભાબિયા, સુણ॰ શેત્રુ∞ મહાતમ માંઘરે. ગુણુ૦ ૬.

Page #429

સ્તવન સંગ્રહ
૨૮૧
પર
જિનદા તેરે ચરણ કમલકી રે, હું ચાહું સેવા યારી, તે નાશે કમ કઠારી, ભવ ક્રાંતિ મીટ ગઈ સારી. જિનદા. ૧. વિમલગિરિ રાજે રે, મહિમા અતિ ગાજે રે; વાજે જગ ડંકા તેરા, તું સચ્ચા સાહિબ મેરા હું બાળક તેરા તેરા. જિનતા ૨. કરુણુ કર સ્વામી રે, તું અંતરજામી રે, નાભિ જગ પુનમચંદા, તું અજર અમર સુખકંદા; તું નાભિરાયા કુલ નંદા. જિનદા, ૩. ઇણ ગિરિ સિદ્ધા રે, મુનિ અનંત પ્રસિદ્ધ રે, શ્રી પુંડરીક ગણધારી, પુંડરીકગિરિ નામ કહારી; એ સહ મહિમા તારી, જિનદા, ૪. તારક જગ દીઠા દીઠા રે, પાપ પંક સહ નિઠા રે; ઇચ્છા હે મનમે ભારી, મેં કીધી સેવા તારી; હું માસ રહી શુમ ચારી. જિનંદા, ૫. બિરુદ નિહા રે, અબ મોહે તારા રે; તીથલ જિનવર તે ભેટી, જન્મ જરા દુઃખ મેટ; હું પાયે ગુણની પેટી. જિનદાહ ૬. દ્રાવિડ વાલિખિલ્લા રે, દશ કોડી મુનિ મીલ્લા રે; હુઆ મુકિત રમણ ભરતારા, કાર્તિક પૂનમ દિન સારા; જિન શાસન જગ જયકારા. જિનદાર ૭. સંવત શશિ ચારારે, નિધિ ઇન્દુ (૧૯૪૧) ઉદારા રે; આતમકે આનંદકારી, જિન શાસનકી બલીહારી; પામ્યા ભવજલી પારી. જિનદા૦ ૮..
૧૭.
મનના મનોરથ સવી ફળ્યાએ, સિધ્યા વાંછિત કાજ; પૂજે ગિરિ રાજનેરે પ્રાચે એ ગિરિ શાશ્વતએ, ભવજળ તરવા જહાજ, પૂ. ૧. મણિ માણેક મુક્તાફળે એ, રજત કનકનાં કુલ; પૂજે. કેસર ચંદન ઘસી ઘણાએ, બીજી વસ્તુ અમૂલ પૂજે. ૨. છઠે અંગે દાખીએ, આઠમે અને ભાખ પૂજે સ્થવિરાવળી પયને વર્ણવ્યો એ, એ આગમની સાખ. પૂ. ૩. વિમળ કરે ભવિલોકને એ, તેણે વિમળાચળ જાણક પૂજે શુક રાજાથી વિસ્તર્યો એ, શત્રુજય ગુણખાણ. પૂજે ૪. પુંડરીક ગણધરથી થયે એ પુંડરીકગિરિ ગુણ ધામ પૂજે સુરનરકૃત એમ જાણુએ એક ઉત્તમ એકવીશનામ. જે૫. એ ગિરિવરના ગુણ ઘણાએ, નાણીએ નવી કહેવાય; પજોજાણે પણ કહી નવી શકેએ, મુક ગુડને ન્યાય. પૂજે ૬. ગિરિવર દરશન નવિ કર્યા છે, તે રહ્ય ગરમાવાસ પૂજે નમન દરશન ફરશન કયાં એ, પૂરે મનની આશ. પજે. ૭. આજ મહદય મેં કહ્યોએ, પામ્ય પ્રદ રસાળ પૂ. મણિ ઉદ્યોત ગિરિ સેવતાએ, ઘેર ઘેર મંગળ માળ. પૂજે૮.
બાપલડાં રે પાતકડાં તમે, શું કરશે હવે રહીને, શ્રી સિદ્ધાચલ નયણે નિરખે, દૂર જાઓ તમે વહીને રે. બાપલડાં, ૧. કાલ અનાદિ તણી તુમ સાથે, પ્રીત કરી નિરવહીને; આજ થકી પ્રભુ ચરણે રહેવું, એમ શીખવીયું મનને. બાપલડાં૨. દુસમ સમએ ઈણે ભરતે, મૂક્તિ નહી સંઘયણને પણ તુમ ભક્તિ મુક્તિને ખેંચે, ચમક ઉપલ જેમ લેહને રૂ. બાપડાં, ૩. શુદ્ધ સુવાસન ચુરણ આપ્યું, મિથ્યા પંક શોધનને; તેહથી આતમ થયે મુજ નિમલ, આણંદ તુજ ભજનને રે. બાપલડાં ૪. અખય નિધાન તુજ સમિતિ પામી, કુણ છે ચલ ધનને શાંત સુધારસ નયણુ કાલે, સીયા

Page #430

૩૮રે
સજન સાન્મત્ર સેવક તનને ૨. બાપલડાં૫. બાહ્ય અત્યંતર શત્ર કેરે, ભય નહી મુજ મનને, સેવક સુખીએ સુજસ વિલાસી, એ મહિમા સવી તુજનેરે. બાપલડાં, ૬. નામ મંત્ર તમારે સા, એ થયે જગ મોહનને, તુજ મુખ મુદ્રા નિરખી હરખું, ચાતક જેમ જલધરને ૨. બાપલાં. ૭. તુજ વીણ અવર દેવ ન થાવું, ફરી ફરી આ મનને; જ્ઞાનવિમલ કહે ભવજલ તાર, સેવક બાંહી ગ્રહીને રે. બાપલડાં ૮.
એક દિન પુંડરીક ગણધરે લાલ, પૂછે શ્રી આદિ જિણુંદ સુખકારી રે કહીએ તે ભવજલ ઊતરીરે લાલ, પામીશ પરમાનંદ ભવવારીરે. એક. ૧. કહે જિન ગિરિ પામશેરે લાલ, જ્ઞાન અને નિરવાણ જયકારી રે; તીરથ મહિમા વાઘશેરે લાલ. અધિક અધિક મંડાણ નિરધારીરે. એકટ ૨. ઈમ નિસુણીને ઈહાં આવીયારે લાલ, ઘાતિ કરમ કર્યા દૂર, તમ વારી રે; પંચક્રોડ મુનિ પરિવર્યારે લાલહુઆ સિદ્ધિ હજુર, ભવપારીરે. એક. ૩. ચૈત્રી પૂનમ દિન કીજીએ રે લાલ, પૂજા વિવિધ પ્રકાર દિલ ધારી રે; ફળ પ્રદક્ષિણ કાઉસગ્ગારે લલ, લેગસ થઈ નમુક્કાર, નરનારીરે. એક. ૪. દશવીશ ત્રીશ ચાલીશ ભલારે લાલ, પચાસ પુરુષની માળ અતિ સારી નરભવ લાહો લીજીએ લાલ, જેમ હેય જ્ઞાન વિશાળ, મને હારીરે. એક૫. - અબ તે પાર ભયે હમ સાધુ, સિદ્ધ ક્ષેત્ર હમ જાચ લઢો રે પશુ પંખી જહાં છિનકમે તરી આ, તે હમ દ્રઢ વિશ્વાસ ચહ્યો રે. અબ૦ ૧. શ્રી જિન ગણધર નહિ મુનિ અવધિ, કે આગે હું પોકાર કરું રે; જેમ તેમ કરી વિમલાચલ ભેટ્યો, ભવ સાયરથી નહિ ડરું રે. અબ૦ ૨. દૂર દેશાન્તરમેં હમ ઉપના, કુગુરુ કુપંથ કુજાલ હર્યો રે; શ્રી જિન આગમ હમ મન માન્ય, તબ હિ કુપંથ જાલ યે રે. અબ૦ ૩. તે તુમ શરણ બિચારી આયો, દીન અનાથનું શરણુ દી રે; તે વિમલાચલ પૂરણ સ્વામી, જન્મ મરણ દુઃખ દૂર ગયે રે. અબ૦ ૪. ફર્ભાવિ અભવ્ય ન દેખે, સૂરિ ધનેશ્વર એમ કહ્યો છે, જે વિમલાચલ ફરસે પ્રાણુ, મોક્ષ મહેલ તેણે વેગે લહ્યો રે. અબ૦ ૫. તું જગદીશ તું વિમલેયર, પૂરવ નવાણું વાર થયે રે; સમવસરણ રાયણ તલે તેરે, નિરખી મમ અઘ દૂર ગયા રે. અબ૦ ૬. જે વિમલાચલ મુજ મન વસીય, માનું સંસારને અંત થયે રે; જાત્રા કરી સંતોષ ભયે અબ, જનમ જનમક દુઃખ ગયે ૨. અબ૦ ૭. નિર્મલ મુનિજન જે તે તાર્યા, તે તો પ્રસિદ્ધ સિદ્ધાને કહાં રે; મુજ સરીખા નિદક જે તારે, તારક બિરુદ એ સાચ લહ્યો છે. અબ૦ ૮, જ્ઞાન હીન ગુણ હિત વિરોધી, લંપટ ધીઠુ કસાઈ ખરે રે; તે બિન શરણ કેઈ ન દીસે, તું જગદીસર સિદ્ધ વો રે. અબ૦ ૯, નરક તિર્યંચ ગતિ દૂર નિવારી, ભવ સાયરની પીડ હરી રે, આતમરાય અનઘ પદ પામીને, મેક્ષ વધુ અબ વેગે વરી રે. અબ૦ ૧૦.
આપ આપને લાલ મોંઘાં મલનાં ખેતી; લાવ લાવને રાજ કેંઘા મૂલાં મોતી.

Page #431

૨૨
સ્તન સહ શ્રી સિદ્ધાચલ નિરખી વધાવું, પૂરણ પુન્ય પતી આપે. ૧. પ્રથમ જિનેશ્વરને જઈ પૂછું, પહેરી નિમલ ધતી; હરખી હરખી જિન મુખ નિરખી, સુખને મટકે જેતી. આપ૦ ૨. પૂર્વ સંચિત જે બહુ પાતકડાં, દુઃખ દેહગડાં ખેતી; પ્રભુ ગુણગણ મોતનકી માલા, ભાવના ગુણમાં પોતી. આપ૦ ૩, અનુભવ લીલા ઐસી પ્રગટી, પહેલાં કદીય ન હતી; થાયી ધ્યાન ક્રિયાનો અનુભવ, પ્રગટી નિરંજન તિ. આપ૦ ૪. પૂજા વિવિધ પ્રકારે વિરચિત, મણિમય ભૂષણ ઘોતિ; નાટક ગીત કરતાં મોહંતી, વછિત આશા ફલતિ. આપ. ૫સિદ્ધાચલ નીરખી ભવ ભવની, અલી ગઈ રોવંતી; અદ્ધિ સિદ્ધિ લીલા સર્વ સવાઈ, હૈયે હેજ હસંતિ. આપ ૬. શિવ સુંદરી વરવા વરમાલા, કંઠ હવે વશ હતી; જ્ઞાનવિમલ સૂરિની સેવા, કામગવી દેહતિ. આપ૦ ૭.
વહેલા ભવિ જઈઓ રે, તમે વહેલા વહેલા જઈએ; વિમલ ગિરિ ભેટવા. હરે કાંઈ ભેટતાં ભવ દુઃખ જાય, હાંરે કાંઈ સેવતાં શિવ સુખ થાય. વહેલા ૧. હરે કાંઈ જન્મ સફલ તુજ થાય, હાંરે કાંઈ નરક તિર્યંચ મીટ જાય; હાંરે કાંઈ તન મન પાવન થાય, હરે કાંઈ સકલ કરમ ક્ષય થાય. વહેલા° ૨, હાંરે કાંઈ પાંચમે ભવ શિવ રાય, હાંરે કાંઈ ઈનમે શંકા ન કાંય; હરે કાંઈ વિમલાચલ ફરસાય, હાંરે કાંઈ ભવિને નિશ્ચય થાય. વહેલા ૩. હાંરે કાંઈ નાભિને નંદન ચંદ; હાંરે કાંઈ છપુરી પાલી જિન વદ, હાંરે કાંઈ દૂર હવે અઘ વંદ, હરે કાંઈ પ્રગટે નયના નંદ, વહેલા ૪ હાંરે કાંઈ ચઉ મુખ ચડ સુખ રાશ, હાંરે કાંઈ મેક્ષ મહેશ કી વાસ, હાંરે કાંઈ ભવ વન થયે નાશ, હાંરે કાંઈ કેઈની ન રહે ફિર આશ. વહેલા૦ ૫. હાર કાંઈ ખોટા પુન્ય અંકૂર, હાંરે કાંઈ ચિન્તા ગઈ સબ દૂર, હાંરે કાંઈ કુમતિ કદાઝડ ચૂર, હાંરે કાંઈ આવ્યા નાથ હજૂર. વહેલા ૬. હાંરે કાંઈ આપણે ખરો ઉદ્ધાર, હરે કાંઈ અમ આતમ આધાર, હર કાંડ મુજને તુ અબ તાર, હારે કાંઈ અવર ન શરણ આધાર. વહલા ૭. હરે કાંઈ મુજને મતિ સુવિચાર, હારે કાંઈ કર્મ કર સબ છાર, હાંર કાંઈ આતમ આનંદકાર, હાંરે કાંઈ ભવસાગર પામે પાર. વહેલા ૮. ૨૩. શ્રી શત્રુ જય ભરતનૃપ યાત્રાનું સ્તવન.
ઢાળ પહેલી સાંભળી જિનવર મુખથી સાચુ. પુંડરીક ગણધાર રે, પંચ કેડી મુનિવર શું ઈગિરિ, અણમણ કીધું ઉદાર રે. ૧. મારે નમો શ્રી શત્રુંજય ગિરિવર, સકલ તીરથ માંહિ સારરે, દીઠે દુરગતિ દૂર નિવારે, ઉતારે ભવ પાર રે. નમો, ૨. કેવલ લહી ચિત્ર પુનમ દિન, પામ્યા મુમતિ સુઠામ રે, સદા કાળથી પડવી પ્રગયું, પુંડરીકગિરિ નામ રે. નમે ૩. નયરી અધ્યાથી વિહરતા પહેતા, તાતજી રિખવ જિjદરે સાઠ સાહસ સમ ખટ ખંડ સાધી, ઘરે આવ્યા ભરત નરિદર. ન. ૪. ઘરે જઈ માયને પાય લાગી, જનનિ ધ્યે આશિષ રે; વિમલાચલ સંઘાધી કેરી, પોચે પુત્ર જગદીશ રે. નમઃ ૫. ભરત વિમાસે સાઠ સહસ શમ, સાધ્યા દેશ અનેક રે; હવે હું તાત પ્રતે જઈ પૂછું, સંઘપતિ તિલક વિવેક રે નમે ૬. સમશરણે પિહાતા તેસર, વરી પ્રભુના પાય રે

Page #432

૩૪
U’દ્રાદિક સુરનર બહુ મલિયા, દેશના વે જિનરાય રે. નમા છ. યાત્રાફળ, ભાખે શ્રી ભગવત રે; ભરતેસર કરે રે સજાઇ, જાણી લાભ ઢાળ બીજી
નચરી અયેાધ્યાથી સહચર્યાં એ, લઈ રિદ્ધિ અસેસ, ભરત નૃપ ભાવશું એ, શત્રુ જય યાત્રા રંગ ભરેએ; આવે આવે ઉલટ અગ, ભરત નૃપ ભાવશુ એ. ૧. આવે આવે રીખવના પુત્ર, વિમલગિરિ જાત્રાએ એ; લાવે લાવે ચક્રવર્તીની દ્ધિ, ભરત॰ માંડલીક મુગટ વધન ઘણાએ, ખત્રીશ સહસ નરેશ, ભરત૦ ૨. ઢમ ઢમ વાજે છંદ શુંએ, લાખ ચેારાશી નિશાણુ; ભરત॰ લાખ ચેારાશી ગજ તુરીએ, તેહનાં રત્ન જડીત પલાણુ. ભરત॰ ૩. લાખ ચોરાશી રચ ભલાએ, શુષભ ધારી સુકુમાલ; ભરત૰ ચરણે ઝાંઝર સેના તણાએ, કારે સાવન ઘુઘરમાલ. ભરત૦૪. ખત્રીસ સહસ નાટક કહીએ, ત્રશુલખ મ`ત્રી દક્ષ; ભરત૦ દીવીધરા પંચ લાખ કહ્યા એ, સાલ સહસ સેવા કરે યક્ષ. ભરત૦ ૫. દશ કેડી આલબ ધા ધરાએ, પાયક છનું કાડી; ભરત॰ ચાસઠ સહસ અતે ઉરીયે રૂપ સરખી જોડી. ભરત, ૬. એક લાખ સહસ અઠાવીશ એ, વારાંગના રૂપ નિહાી; ભરન॰ ક્ષેત્ર તુરગમ સવે મિલીએ, કોડી અઢાર નિહાલી. ભરત॰ છ. ત્રણ કોડી સાથે વ્યવહારિઆએ, બત્રીસ કેાડી વાર, ભરત॰ શેઠ સાથ'વાહ સામટા એ, રાય રાણા નહિ પાર્. ભરત૦ ૮. નનિધિ ચૌદ રયણ ભલાં એ, લીધેા લીધેા સવી પરિવાર; ભરત, સંઘપતિ તિલક સેહામણું એ, ભાલે ધરાવ્યું સાર. ભરત॰ ૯. પગે પગે કદમ નિકતાએ, આવ્યા આસન જામ; ભરત૰ ગિરિ પેખી લેાચન ઠર્યાં. એ, ધન ધન શેત્રુંજા નામ. ભરત૦ ૧૦. સાવન ફૂલ મુગતા ફ્લેએ, વધાવ્યા ગિરિરાજ ભરત॰ દેઈ પ્રદક્ષિણા પાગથીએ, સિધ્યા સઘળાં કાજ. ભરત ૧૧.
સજ્જન સાન્મિત્ર શત્રુંજય સદ્યાધીપ અનંત રે. નમા૦૮.
ઢાળ ત્રીજી
કાજ સીધાં સકલ હવે સાર, ગિરિ દીઠે હરખ અપાર; એ ગિરિવર દરિસણુ જેહ, યાત્રાફેલ કહીએ તેહ. ૧ સુરજકુંડ નદીય ચૈતરુજી, તીરથ જળે નાહ્યાર જી; રાયણ તળે ઋષભ જિંદા, પહેલાં પગલાં પૂજે નાિ. ૨. વળી ઈંદ્ર વચન મન આણી, શ્રી ઋષભનું તીરથ જાણી; તવ ચક્રધર ભરત નરેશ, વાષિકને ઢીયા આદેશ. ૩. તીજ્ઞે શેત્રુંજા ઉપર ચગ, સાવન પ્રાસાદ ઉતગ, નિપાયા અતી મનેાહાર, એક કાસ ઉંચા ચામાર. ૪.ગાઉ દોઢ વિસ્તારે કહીએ, સહસ ધનુષ પહુલ પણે લહીએ; એકેકે બારણે જોઇ, મ`ડપ એકવીશ હાઈ. ૫. ઈમ ચિહું દિશે ચારાશી, મડપ રચીયા શું પ્રકાશી; તિહાં ચણુમય તારણમાલ, દીસ અતી ઝાક ઝમાલ. ૬. વચે ચિહું દિશે મૂલ ગભાર, થાપી જિન પ્રતિમા ચાર; મણિમય મૂતિ સુખક, થાપ્યા શ્રી આદિ જિદ, છ, ગણધર વર ડિરેક કેરી, થાપી બિહુ પાસે મૂરતિ ભલેરી; આદિ જિન મૂરતિ કાળુસગીયા, નમિ વિનમિ એન્ડ્રુ પાસે ઢવીયા. ૮. મણિ સે!વન રૂપ પ્રકાર, રચ્યું સમસરણ સુવિચાર, ચિહુ ઇસે ચૐ ધરમ કહતા, થાપી મૂરતિ શ્રી ભગવ તા. ૯. ભરતેસર જોડી હાથ, મૂરતિ આગલ જગનાથ; રાયણુ તળે જમણે પાસે, પ્રભુ પગલાં થાપ્યાં ઉલ્લાસે. ૧૦. શ્રી નાખી અને મરુદેવી, પ્રાસાદ શું મૂરતિ કરેવી; ગજવર ખધે લહી

Page #433

સ્તવન સંગ્રહ મૂગતિ, કીધી આઈની મૂરતિ ભગતિ. ૧૧. સુનંદા સુમંગલા માતા, બ્રાહ્યી સુંદરી બહેન વિખ્યાતા વળી ભાઈ નવાણું પ્રસિદ્ધ, સવિ મૂરતિ મણિમય કીધ. ૧૨. નિપાઈ તીરથ માલ, સુપ્રતિષ્ઠા કરાવી વિલાસ; યક્ષ ગેમુખ ચકેસરી દેવી, તીરથ રખવાલ ઠવી. ૧૩. ઈમ પ્રથમ ઉધારજ કીધે, ભરત ત્રિભુવન જસ લીધે; ઇંદ્રાદિક કીરતિ બોલે, નહિ કેઈ ભરત નૃપ તેલે. ૧૪. શત્રુંજય મહામ્ય માંહિ, અધિકાર જે ઉછાહી, જિન પ્રતિમા જિનવર સરિખી, જુઓ સૂત્ર ઉવવાઈ નિરખી. ૧૫ (વસ્તુ છંદ) ભરતે કીધે ભરતે કીધે પ્રથમ ઉદ્ધાર, ત્રિભુવન કીતિ વિસ્તરી. ચંદ્ર સૂરજ ઉગે નામ રાખ્યું; તિણે સમે સંઘપતિ કેટલાક સવાસો છમ શાને ભાખ્યું, કોડી નવાણું નરવરા, હુવા નેવાસી લાખ ભરત સામે સંઘપતી વળી, સહસ ચોરાશી લાખ. ૧૬.
૨૪ રિખબ જ વિમલગીરી મંડણ, મંડણ ધમ ધુરા કહીએ; તું અકા સ્વરૂપ, જારકે કરમ ભરમ નીજ ગુણ કહીએ. રિખભ૦ ૧. અજર અમર પ્રભુ અલખ નિરંજન, ભજન સમર સમર કહીએ, તું અદભુત યેહા, મારકે કરમ ધાર જગ જશ લહીએ. રિખભ૦ ૨. અત્યય વિભુ ઈશ જન રંજન, ૫રખા બીન તું કહીએ, શિવ અચળ અનગી, તારકે જન જન નિજ સત્તા કહીએ. રિખભ૦ ૩. શતચુત માતા સુતા સુકર, જગત જયંકર તું કહીએ; નીજ જન સબ તા, હમાસે અંતર રખના ના ચહીએ. રિખભ૦ ૪. મુખઠા ભીચકે બેસી રહેના, દીન દયાલકના ચહીએ, હમ તન મન ઠારો, બચનસે સેવક અ૫ના કહ દઈએ. રિખભ૦ ૫. ત્રિભુવન ઈશ સુડકર સ્વામી, અંતરજામી તું કહીએ, જબ હમકુ તારે, પ્રભુસે મનકી બાત સકલ કહીએ. રિખભ૦ ૬. ક૫તચિંતામણું જ, આજ નિરાશે ના રહીએ, તું ચિંતીત દાયક, દાસકી અરજ ચિત્તમે દ્રઢ રહીએ. રિખભ૦ ૭. દીન હીન પ૨ ગુણ રસ રાચી, શરણ રહિત જગમે રહીએ, તું કરુણા સિંધુ દાસકી કરુણ કયું નહિ ચિત્ત ઝડીએ. રિખભ૦ ૮. તુમ બીન તારક કો નહી દીસે, અબે તુમકું કયા કહીએ; ઇહ દીલમે ઠાની તારકે સેવક જ ગમે જશ લહીએ. રિખભ૦ ૯. સાતવાર તુમ ચરણે આચા, દાયક શરણ જગમે કહીએ; અબ ધરણે બેસી. ના થશે મન વંછિત સબ કુછ લહીએ. રિખભ૦ ૧૦. અવગુણ માની પરીડરશો તે આદિ ગુણ જગકો કહીએ, જે ગુણીજન તારે તે તેરી અધિકતા કયા કહીએ. રિખભ૦ ૧૧. આતમ ઘટમેં ખોજ તું પ્યારે, બાહર ભટકતા ના રહીએ, તું અજ અવિનાશી, ધાર નિજરૂપ આનંદઘન રસ લડીએ. રિખભ. ૧૨. આતમાન પ્રથમ જિનેશ્વર, તેરે ચરણ શરણુ રહીએ; સિદ્ધાચલ રાજા, સબ કાજ આનંદ ૨સ કે પી લહીએ. રિખભ૦ ૧૩.
૨૫ શ્રી આદીશ્વર અંતરજામી, જીવન જગત આધાર, શાંત સુધારસ જ્ઞાને ભરીયે, સિધાચળ શણગાર; રાયણ રુડીરે, જીહાં પ્રભુ પાય ધરે, વિમળગીરી વંદો રે, દેખત દુઃખ હરે, પુજયવંતા પ્રાણી, પ્રભુજીની સેવા કરે, ૧ ગુણ અનંતા ગિરીવર કેરા, સિદ્ધા

Page #434

૬
સજન સિન્મત્ર સાધુ અનત, વળી સિદ્ધસે વાર અનતી, એમ ભાખે ભગવાન ભવ ભવ કેરારે, પાતીક દૂર કરે. વિમળ૦ ૨. પાવડીયા રસ કુંપા કેરા મણું માણેકની ખાણ, રત્નખાણ બહુ રાજે હો તીરથ, એવી શ્રી જિન વાણ, સુખના નેહરે, બંધને દૂર કરે. વિમળ૦ ૩. પાંચ કરોડ શું પુંડરીક સીધ્યા, ત્રણ કરોડ શું રામ, વીશ કરેડ શું પાંડવ મુકતે, સિદ્ધક્ષેત્ર સિદ્ધ ઠામ; મુનીવર મેટા, અનંતા મુકિત વરે. વિમળ૦ ૪. એસ તિરથ ઓર ન જગમાં, ભાખે શ્રી જિનરાય, દુરગતી કાપે ને પાર ઉતારે, વાલે આપે કેવળ નાણ: ભવજન ભાવેરે, જે એહનું ધ્યાન ધરે. વિમળ૦ પ. દ્રવ્ય ભાવ શું પુજા કરતાં, પૂજે શ્રી જિનરાય, ચિદાનંદ સુખ આતમ ભેદે, તીરે તી મલાઈ કરતી એહનીરે માણેક મુની કરે. વિમળ૦ ૬.
સિદ્ધગિરિ મંડન ઈશ સુણે મુજ વિનતી, મરુદેવીના નંદ છે શીવરમણ પતિ, પૂરક ઈષ્ટ અનિષ્ટ ચૂરક કમ્મરેલી, ભાવભય ભંજન જન તુજ મુદ્રા ભલી. ૧. અનંત ગુણના આધાર અનંતી લમી વય, ક્ષાયીક ભાવે જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર ધર્યા; અજર અમર નિરૂપાધ સ્થાનક પહોંતા જિહાં, ચાર ગતિ માંહી ભમતે મુક મુજને ઇહાં. ૨. ક્રોધ લોભ મોહ મત્સર વશ હુ ધમધમ્યો, પણ નિજ ભાવમાં એક ઘડી પ્રભુ નવી રયે; સાર કરે ઈણ અવસર પ્રભુજી ઉચિત સહી, મેહ ગયે જે તારે તો તેહમાં અધિક નહીં. ૩. પણ તુજ દર્શન પામી અનુભવ ઉલ, મિથ્યા તામસ સૂર સરીખે તુહી મીલ્ય; ઉદય હુ આજ ભાગ્ય મુજ જાગીયાં, તુજ મુખ ચંદ્ર ચકેર નયણ મુજ લાગીયાં. ૪. તેહીજ જીહા ધન્ય જેણે તુજ ગુણ સ્તવ્યા, ધનધન તે હીજ નયણ જેણે તુજ નીરખીયા; મૂતિ મનોહર૫ઘ મનઅલી મોહીઓ જાણું ભવ મહા સાયર ચુલકપણું લહ્યો. ૫. ભવ અટવી સથ્થવાહ કર્મ કરી કેસરી, જન્મ જરા મૃતિ રોગચ્છેદ ધનવંતરી; જ્ઞાન સ્પણ યણાયર ગુ, મણી ભૂધરા, રાગ ૫ કષાય છતી થયા જિનવરા. ૬. તારક મેહ નિવારક કટ મુજ કાપજે, ભદધી પાર ઉતારી મુક્તિપદ આપજે કમલવિજય પન્યાસ ચરણ કકરું, કહે મોહન તુજ ધ્યાન ભભવ હું ધરું. ૭.
વિમલગિરિ કયું ન ભયે હમામોર, વિમલગિરિ સિદ્ધવડરાયણું રૂપકી શાખા, ગુલાત કરત ઝકેર૦ વિ૦ ૧. આવત સંઘ રચાવત અંગિયા, ગાવત ગુણ ઘમઘોર વિ. હમ ભી છત્ર કલા કરી નીરખત, કટને કમ કઠોર૦ વિ૦ ૨. મૂરત દેખ સદા મન હરખે, જૈસે ચંદ્રચક વિ૦ શ્રી રિષદેસર દાસ તિહારે, અરજ કરત કરજોર. વિ. ૩.
વિમલગિરિ વિમલતા સમરીયે, કમલ દલનયન જગદીશ ત્રિભુવન દીપક દીપ, જિહાં જ શ્રીયુગાદીશ. વિ. ૧. પાપના તાપ સવિ ઉપથમે, પ્રહ સમ સમરતા નામ પૂજતાં પાય શ્રીષભના, સંપજેવંછિત કામરે. વિ. ૨. રિદ્ધિ રાણિમ ઘણી ઘર મિલે, પયતળે કનકની કેડીરે; નાભિરનાથ સુત સમરણે, ઈમ ભણે વિનય કરજોડીરે, ૩.

Page #435

સ્તવન સગ્રહ
૨૯
દ્વૈત સમાનને અસ્ત સમાનરે, જે તારે દીલ આવેરે, નાગર સનારે, કાઇ કાઇ સિદ્ધગીરિરાજ ખતાવેરે, ભેટાવેર, વઢાવેરે, ગવરાવેરે, પૂજાવેરે, નાગર સજ્જનારે; ૧. કાઇ અતિ ઉમયેાને બહુ દીન વહીએરે, માનવના વૃદ્ધ આવેરે, નાગ૨૦ ૨. ધવળ દેવળીયાને સુરપતિ મળીયારે, ચારેહિ પાગ ચઢાવેરે, નાગર૦ ૩. નાટક ગીતને તૂરા વાગેરે, સરગમ નાદ સુણાવે? નાગર૦ ૪. શ્રીજિન નીરખીને હરખીત હાવેર, તૃતિ ચાતક જલ પાવેરે; નાગર૦ ૫. સકળ નિરથ માંહિ સમરથ એ ગીરિ કેક આગમ પાઠ બતાવેરે; નાગર૦ ૬. ધનધન એ ગૃહપતિને નરપતિ કેાઈ, સધપતિ તિલક ધરાવેરે; નાગ૨૦ G. ઘેર બેઠાં પણુ અહીજ ધ્યાારે ગીરી ગુણ ગાવારે; જ્ઞાનવિમળ ગુણ ગવેરે; નાગર સનારે કોઈ૦ ૮.
૩૮૦
૩૦
સિદ્ધાચલને વાસી પ્યારા લાગે, મારા રાજીઢા ઈશુરે ડુંગરીઆમાં ઝીણીઝીણી કારણી, ઉપર શિખર બિરાજે-મા॰ સિ૦ ૧. કાને કુંડલ માથે મુગટ બિરાજે, માંહે માનુબધ છાજે-મા॰ સિ૦ ૨. ચામુખ બિંખ અનેાપમ છાજે, અદ્ભૂત ીઠે દુઃખ ભાંજે-માસિ॰ ૩. ચુવા ચુવા ચંદન એર અગરજા, કેસર તિલક વિરાજે-મા૰સિ॰ ૪. ઈશુ ગિરિ સાધુ અનંતા સિદ્ધયા, કહેતાં પાર ન આવે–મા સિ૦ ૫. જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ એણી પેરે બેલે, “આ ભવ પાર ઉતારા”-મા॰ સિ૦ ૬.
૩૧
વિવેકી ! વિમલાચલ વસીએ, તપ જપ કરી કાયા કસીએ; ખેાટી માયાથી ખસીએ, વિવેકી ! વિમલાચલ વસીએ; વસી ઉન્મારગથી ખસીએ-વિવેકી ૧. માયા મેાહિનીએ મેલું, કેણુ રાખે રણમાં રા? આ નરભવ એને ખાય-વિવેકી ! ૨. ખાળ લીલાએ ફુલરાબ્યા, યૌવન યુતિએ ગાયા; તાએ તૃપ્તિ નવી પાચેા-વિવેકી ! ૩. રમણી ગીત વિષય રાચ્યા, મેાહુની મીરાએ માચ્ચે; નવ નવ વેશ કરી નાચેવિવેકી! ૪. આગમ વાણી સમી આસી, ભવજળધિમાંહી વાસી; સહિત મત્સ્ય સમેા થાશી-વિવેકી! ૫. મેાહુની જાલને સહારે, આપ કુટુંબ સકલ તારે; વરણુવીએ તે સ'સારે—વિવેકી ! ૬. સ`સારે કુડી માયા, પંથ શિરે ૫થી આયા, મુગ તૃષ્ણા જલને થાયા–વિવકી! ૭. ભદ્રવ તાપ લી આયા, પાંડવ પરિકર મુનિરાયા; શીતલ સિદ્ધાચલ ધ્યાયા–વિવેકી ! ૮. ગુરુ ઉપદેશ સુણી ભાવે, સધ દેશે દેશ આવે; ગિરિવર દેખી ગુણ ગાવે-વિવેકી ! ૯. સ`îત્ અઢાર ચેરાસીએ માઘ ઉજજવલ એકાદશીએ, વાંચો પ્રભુજી વિમલસહીએ-વિવેકી । ૧૦. જાત્રા નવાણું અખ કરીએ, ભવભવ પાતિકડાં હરીએ; તીથ વિના કહે કમ તરીએ ?–વિવેકી ! ૧૧. હુંસ, મથુરા, ઇર્ષે ઠામે, ચકા શુષ્ક, પિક, પરીણામે, ને દેવગતિ પામે–વિવેકી ! ૧૨.
પ્રણમે પ્રેમે પુંડરીક ગિરિ

:૨
રાજા, ગાજિય જગમાંરેજેહ, સેાભાગી !

Page #436

અર
સજ્જન સાન્શિય ચાત્રાએ જાતાં પગે પગે નિરજરે, બહુ ભવ સુચિત ખેડુ, સા॰ પ્ર૦ ૧. પાપ હાય વજ્રલેપ સમાવર્ડ, તે જાયરે દૂર, સેાભાગી જો એ ગિરિનું દરિશન દીજીએ, ભાવ ભ્રગતિ–ભરપૂર-સા॰ પ્ર૦ ૨. હત્યાદિક હત્યા પચ છે, કારક તેઢુના જે હાય, ભાગી. તે પણ એ ગિરિનું દરશન ો કરે, પામે શિવગતિ સેાય-સા॰ પ્ર૦ ૩. શ્રી શુકરાજ નૃપતિ પણ ઋણુ ગિરિ, ધરતા જિનવર ધ્યાન, સેા॰ ષટ્ માસે પુ વિલય ગયા સવે, વાધ્યા અધિક તસ વાન, સા॰ પ્ર૦ ૪. ચન્દ્રશેખર નિજ ગિની ભાગવી, કીધું પાપ મઢુત, સેાભાગી; તે પણ એ તિરથ આરાધતાં, પામ્ય શુભ ગતિ સંત, સા॰ પ્ર૦ ૫. માર સપ` વાઘણુ પ્રમુખ મહુ, જીવ છે જે વિકરાળ, સેાભાગી; તે પણ એ ગિરિ પુન્યથી, પામે સુગતિ વિશાળ, સે॰ પ્ર૦ ૬. એવા મહિમા એ તિરથ તણા, ચૈત્રી પૂનમે વિશેષ, સેાભાગી; શ્રી વિજયરાજ સૂરીશ્વર શિષ્યને, દાન ગયાં દુ:ખ લેશ, સા॰ પ્ર૦ ૭.
૩૩
ચાલા ચાલાને રાજ ! શ્રી સિદ્દાચલ ગિરિએ, શ્રી વિમલાચલ તીરથ ફરસી, આતમ પાવન કરીએ-ચાલા॰ ૧. ઇણુ ગિરિ ઉ૫૨ મુનિવર કાડી, આતમતત્ત્વ નિપા, પૂર્ણાનંદ સહજ અનુભવ રસ, મહાનંદ પદ પામેા-ચાલા૦ ૨. પુંડરીક પભુહા મુનિવર કેાડી, સકલ વિભાવ ગમાયે, ભેદાભેદ તત્ત્વ પરિણતિથી, ધ્યામ અભેદ ઉપાય-ચાલા૦ ૩. જિનવર, ગણુધર, સુનિવર કડી, એ તીરથ ર‘ગરાતા, શુદ્ધ શક્તિ વ્યકતે ગુણ સિદ્ધિ, ત્રિભુવન જનના ત્રાતા-ચાલા૦ ૪. એ ગિરિ ક્ળ્યે ભળ્યે પરીક્ષા, દુગ'તિના હોય છેદ; સમ્યગ દરિસણુ નિ`ળ કારણ, નિજ આનંદ અભેદ—ચાલે૦ ૫. સંવત અઢાર ચુ'મૈતેર વરસે, શુદ્ધિ માગશિર તેરસીએ; શ્રી સુરતથી ભકિત હરખથી, સંઘસહિત ઉલસીએ. ચાલા॰ ૬. કચરા કીકા જિનવર ભક્તિ, રૂપચંદ્રજી ચેંદ્ર; શ્રી શ્રીસ’ઘને પ્રભુ ભેટાળ્યા, જગપતિ પ્રથમ જિનેન્દ્ર, ચાલો૦ ૭. જ્ઞાનાની ત્રિભુવન વ‘દ્વિત, પરમેશ્વર ગુણુ ભીના; દેવચંદ્ર પદ પામે અદ્દભુત, પરમમ ગલ લય લીના. ચાલે ૮.
૩૪
ચાલે। સખી જિન વદન જઈએ, શ્રી વિમલાચલ અગેરે, અનત સિદ્ધિ યાન સિદ્ધાચલ, ફરસી જે મન ર`ગેરે. ચાલે॰ ૧. ગુરુ આચારી સઘે સુવિહિત પોતે પાય વિહારી; એકલ આહારી ભૂમિ સથારી, સકલ સચિત પરિહારીરે. ચાલા૦ ૨. શ્રાવક શ્રાવિકા પ્રભુ ગુણ ગાતી, પ્રભુ ભક્તિ અતિ રાતી; તિથ"કરને નમને ઉજાતી, ગજ ગતિ ચતુર સુહાતીરે, ચાલા૦ ૩. છઠ્ઠાં મુનિ કાડી શિવ ગેહુ પહેાતા, નિજ અનુભવ લસલસતીરે; વિષય દોષ ઉપશમ તરસી, રત્નત્રયીમે રમતીરે ચાલા૦ ૪. ૠષભાર્દિક જિન ફરસિત અંગે, ફરસ્યા પાપ પુલાઈરે; શુદ્ધગુણુ સ્મરણુ ગુણ પ્રગટે, ધ્યાન લહર લીલાઈરે. ચાલા॰ ૫. અતીત અનાગતને વત માને, એ તીરથ શિર ટીકારે; શ્રી શત્રુંજય ભક્ત પામે, દેવચંદ્ર પદ્મ નીકારે. ચાàા ૬.

Page #437

સ્તવન સંગ્રહ
૩૮૯
૨૫
પ્રભુજી જાવું પાલિતાણા શહેરકે મન હરખે ઘણું રે લોલ, પ્રભુજી સવ ઘણેરા આવે કે એ ગિરિ ભેટવારે લેલ; પ્રભુજી આવ્યું પાલિતાણું શહેરકે તલાટી શોભતીરે લાલ. ૧. પ્રભુજી ગિરિરાજ ચઢતાં કે મન હરખે ઘણુ લેલ પ્રભુજી આ હિંગલાજને હડે કે કેડે હાથ દઈ ચડે રે લોલ. ૨. પ્રભુજી આવી રામજપોળ કે સામી મોતીવસીરે લેલ, મોતીવસી દીસે ઝાકઝમાલકે જોયાની જુગતી ભલીરે લેલ. ૩. પ્રભુજી આવી વાઘણપોળકે ડાબા ચકેસરી રે લોલ; ચકેસરી જિનશાશન રખવાળ કે સંઘની સહાય કરે રે લેલ. ૪. પ્રભુજી આવી હાથણપોળકે સામા જગધણરે લોલ; પ્રભુજી આવ્યા મૂલ ગભારે, આદીશ્વર ભેટ્યારે લેલ. ૫. આદીશ્વર ભેટે ભવ દુઃખ જાયકે શિવ સુખ પામીએરે લોલ; પ્રભુજીનું મુખડું પુનામકેરો ચંદકે મેહ્યા સુરપતીરે લેલ. ૬. પ્રભુજી તુમ થકી નહિ રહું દૂરકે ગિરિપથે વસ્યારે લેલ; એવી વીરવિજયની વાણી, કે શિવસુખ પામીએ લેલ. ૭. પ્રભુજી જાવું પાલતણા શહેરકેટ
શેત્રજા ગઢના વાસીરે, મુજરો માનજોરે લાલ સેવકની સુણી વાતે રે, દિલમાં ધારજે રે; પ્રભુ મેં દીઠે તુમ દેદાર, આજ મને ઉપજો હરખ અપાર સાહિબાની સેવારે, ભવ દુઃખ ભાંગશે રે, દાદાજીની સેવારે, શિવ સુખ આપશે રે. ૧. એક અરજ અમારી રે, દિલમાં ધારજો રે, ચોરાસી લાખ ફેરા રે, દૂર નિવારજો રે પ્રભુ મને દુર્ગતિ પડતો રાખ, પ્રભુ મને દરિસણું વહેલું દાખ, સાહિબા. ૨. દેલત સવાઈ રે, સોરઠ દેશની રે બલિહારી હું જાઉં રે, પ્રભુ તારા વેશની રે, પ્રભુ તારું રૂડું દીઠું રૂપ, મોહા સુર નર વૃંદને ભૂપ. સાહિબા. ૩. તીરથ કઈ નહિ રે, શેત્રુજા સારખું રે; પ્રવચન પખીને કીધું મેં તે પારખું રે અષભને જોઈ જોઈ હરખે જેહ, ત્રિભુવન લીલા પામે તેહ. સાહિબા. ૪. ભવો ભવ હું માંગું રે, પ્રભુ તારી સેવના રે, ભાવઠ ન ભાંગે રે, જગમાં જે વિના રે પ્રભુ મારા પુરો મનના કેડ, ઈમ કહે ઉદયરત્ન કર જોડ. સાહિબા. ૫.
૩૭
[ રાગ પૂર્વી–ઘડી ઘડી સાંભરે શાતિ સલુણાએ દેશી]. ગિરિવર દરિસણ વિરલા પાવે, પૂરવ સંચિત કમ ખપાવે. ગિરિ ઋષભ જિનેશ્વર પૂજા રચાવે, નવ નવ નામે ગિરિગુણ ગાવે. ગિરિ ૧. એ આંકણી. સહસ્ત્ર કમલ ને મુકિતનિલય ગિરિ, સિદ્ધાચળ શતકૂટ કહાવે; ગિરિ ઢક કદ અને કેડી નિવાસે, લેહિત્ય તાલધ્વજ સુર ગાવે. ગિરિ. ૨. ઢકાદિક પંચ ફૂટ સજીવન, સુરનર મુનિ મળી નામ થપાવે; ગિરિરણખાણ જડીબૂટી ગુફાઓ, રસકૂપિકા ગુરુ, ઈહાં બતાવે. ગિરિ. ૩. પણ પુન્યવતા પ્રાણી પાવે, પુન્ય કારણ પ્રભુ પજા રચાવે; ગિરિ દશકેટી શ્રાવકને જમાડે. જૈનતીર્થ યાત્રા કરી આવે. (ગરિ. ૪. તેથી એક મુનિ દાન દિયતાં, લાભ ઘણે સિદ્ધાચળ થા; ગિરિ, ચંદ્રશેખર નિજ ભગિની ભેગી, તે પણ એ ગિરિ મોક્ષે જાવે. ગિરિ. ૫. ચાર હત્યારા નર પરદાર, દેવ ગુરુદ્રવ્ય ચેરી ખાવે; ગિરિ૦ ચૈત્રી કાત્તિકી પૂનમ યાત્રા. ત૫ જપ ધ્યાનથી પાપ જલાવે. ગિરિ. અષભસેન જિન અદે અશ્વખ્યા, તીથકર મુનિ

Page #438

સજન સન્મિત્ર સુખ પાવે,ગિરિ શિવ વહુ વરવા મંડપ એ ગિરિ,શ્રી શુભ વીર વચન રસ ગાવે. ગિરિ ૭.
૩૮ [તેરણ આઈ કયું ચલે રે–એ દેશી] ભરતને પાટે ભૂપતિ રે. સિદ્ધિ વર્યા એણે ઠાય, સણ. અસંખ્યાતા તિહાં લગેરે, હુઆ અજિતજિનરાય, સલૂણ. ૧. જેમ જેમ એ ગિરિ ભેટીએ રે, તેમ તેમ પા૫ પલાય. સ, અજિત જિનેશ્વર સાહિબ રે, ચોમાસુ રહી જાય. સ. જેમ૦ ૨. સાગ૨મુનિ એક કેડીશરે તેડ્યા કમંના પાસ. સ. પાંચ કેડી મુનિરાજ શુંરે, ભરત વસ્યા શિવલાસ. સ. જેમ, ૩. આદીશ્વર ઉપકારથીર, સત્તરકેડી સાથ. સ. અજિતસેન સિદ્ધાચળે રે, ઝા શિવવહ હાથ. સ. ૪. અજિતનાથ મુનિ ચિત્રની રે, પનામે દશ હજાર. સ. આદિત્યયશાસુતિ વર્યા રે, એક લાખ અણગાર. સ. એમ૫. અજરામર ક્ષેમકરુ રે, અમરકેતુ ગુણકંદ. સસહસ્ત્રપત્ર શિવકરુ રે, કર્મક્ષય તમાકેદ. સ. જેમ. ૬. રાજરાજેશ્વર એ ગિરિ રે, નામ છે મંગળરૂપ. સ. ગિરિવર રજતમંજરી રે, શીશ ચઢાવે ભૂપ. સ. જેમા ૭. દેવયુગાદિ પૂજતાં રે, કમ હેયે ચર. સ. શ્રી શુભવીરને સાહિબા રે, રહે હૈડા હજૂર. સલૂણ જેમ૮
(એ ઉચેને અલબેલે રે, કામણગારે કાનુડો–એ દેશી) સિદ્ધાચળ શિખરે દીવો રે, આદીશ્વર અલબેલો છે, જેણે દર્શન અમૃત પી રે, આ શિવસોમજસાની લારે રે, આ તરકડી મુનિ પરિવારે રે, આ૦ સિદ્ધ૧. કરે શિવ સુંદરીનું આણું રે, આ નારદજી લાખ એકાણું રે, આ૦ વસુદેવની નારી પ્રસિદ્ધિ ૨, આ પાંત્રીસ હજાર તે સિદ્ધિ છે, આ સિદ્ધા ૨. લાખ બાવન ને એક કેડી રે, આ૦ પંચાવન સહસને જોડી રે, આ૦ સાતમેં સત્યેતર સાધુ રે, આ૦ પ્રભુ શક્તિ ચોમાઈ કીધું રે, આ૦ સિદ્ધા. ૩. તવ એ વરિયા શીવનારી રે, આ૦ ચૌદ સહસ સનિ દમિતારી રે આ૦ પ્રદ્યુમ્નપ્રિયા અચંભી રે, આ૦ ચૌદચાલીસસે વૈદભિ રે, આ સિદ્ધા. ૪. થાવસ્થા પુત્ર હજારે રે, આ૦ શુક પરિવ્રાજક એ ધારે રે, આ સેલગ પણસય વિખ્યાતે રે, આ૦ સુભદ્રમુનિ સયસાતે રે, આ સિદ્ધા. ૫. ભવ તરિયા તેણે ભવતારણ રે, આ૦ ગજચંદ્ર મહોદય કારણું રે, આ૦ સુરકાંત અચલ અભિનંદે રે, આ૦ સુમતિ શ્રેષ્ટા ભયક દે રે, આ૦ સિદ્ધાટ ઈહાં મેક્ષ ગયા કેઈ કેટી રે, આ અમને પણ આશા મેટી રે. આ૦ શ્રડા સંવેગે ભરિયે રે, આ૦ મે મોટો દરિયે તરિયે રે. આ સિદ્ધા, ૭. શ્રદ્ધાવિણ કુણ બહાં આવે છે, આ લઘુ જળમાં કેમ તે નાવે રે, આવે તેણે હાથ હવે પ્રભુ ઝાલો રે, આ શુભવીરને હડ વહાલે રે, આ૦ સિદ્ધાચળ શિખરે દીવો રે. ૮.
તીરથની આશાતના નવિ કરીયે, હરે નવિ કરીએ રે નવિ કરી; હારે ધૂપ ધ્યાન

Page #439

સ્તવન સગ
૧
ઘટા અનુસરીએ, હાંરે તરિયે સસાર. તી૦ ૧. આશાતના કરતાં થકાં ધન હાણી, ભૂખ્યાં ન મળે અન્નપાણી; કાયા વળી રોગે ભરાશી, હાંરે આ ભવમાં એમ. તી૦ ૨. પરભવ પરમાધામી ને વશ પડશે, વૈતરણી નદીમાં ભળશે; અગ્નિ ને કુંડ ખુલશે, હાંરે નહીં શરણું કાય. તી૦ ૩. પૂરવ નવાણું નાથજી ઈંડાં આવ્યા, સાધુ કેઇ માક્ષે સિધાવ્યા; શ્રાવક પણ સિદ્ધિ સુહાવ્યા, હાંરે જપતાં ગિરિનામ, તી૦ ૪ અષ્ટાત્તર શતકુટ એ ગિરિ ઠામે, સૌદય યશેાધર નામે પ્રતિમણુ કામુક કામે, હાંરે વળી સહજાનંદ. તી॰ પુ. મહેંદ્રધ્વજ સરવારથ સિદ્ધ કઢ઼િયે, પ્રિયકર નામ એ લદ્ધિયે; ગિરિ શિતલ છાંયે રહીએ, હાંરે નિત્ય કરિચે ધ્યાન. તી૦ ૬. પૂજા નવાણું પ્રકારની એમ કીજે, નરભવને લાહે લીજે; વળીદ્યાન સુપાત્રે દીજે, હાંરે ચઢતે પરિણામ તી॰ ૭. સેવાના કુલ સસારમાં કરે લીલા, રમણી ધન સુઉંદર ખાલા; શુભવીર વિનેદ વિશાલા, હાંરે મગળ શિવમાલ તી ૮, ૩ શ્રી ઋષભદેવ જિન
સ્તવન
૧
આદિજન વન્દે ગુણુસદન સદનન્તામલાધ· રે; એધકતા-ગુણ-વિસ્તૃત કીતિ કીર્તિ'ત-પ્રથમવિધ રે-આદિ૰૧. રાધ-રહિત-વિસ્ફુરદુ૫યોગ ચાગ· ધૃતમભંગ રે; ભરંગ. નય-જ-પેશલ-વાચ. વાચચમસુખસગ રે-આદિ ૨. સંગત-પદ્મ શુચિવચન તરંગ” રંગ જગતિ દદાન રે; દાન-સુર-દ્રુમ-મ જુલ-હૃદય. હૃદયગમગુણુભાન ૨-આદિ૦ ૩. ભાડઽનન્દ્રિત-સુરવર-પુન્નાગ નાગર–માનસ-હુંસ રે–હુ સગતિ' પશ્ચમગતિવાસ' વાસવિહતાશ'સ' ફૈ-આદિ ૪. શસ્‘ત` નય-વચનમનવમ નવ-મ‘ગલદાતાર ૐ; તાર-વરમઘ-ઘન-પવમાન માન-સુભટ-જેતાર' રે-આદિપ. વસન્તતિલકા છન્દ :
ઈત્ય સ્તુતઃ પ્રથમ-તી પાતઃ પ્રમેાદા-ચ્છીમધાવિજયવાચકyંગવેન; શ્રીપુણ્ડરીક ગિરિરાજ વિરાજમાના, માનાન્મુખાનિ વિતનાતુ સતાં સુખાનિ. ૬.
૨
પ્રથમ જિજ્ઞેસર પ્રયુસીયે, જાસ સુગધીરે કાય; કલ્પવૃક્ષ પરે તાસ, ઇંદ્રાણી નયન જે. ભૂંગ પરે લપટાય, ૧. રોગ ઉરગ તુજ નિને નડે, અમૃત જે આસ્વાદ; તેહથી પ્રતિહત તેš, માનું કેાઈ નવી કરે, જગમાં તુમ શું રે વાદ. ૨. વગર ધાઇ તુજ નીરમલી, કાયા ફડચન વાન; નહિ. પ્રસ્વેદ લગાર, તારે તું તેહને જે ધરે તાહરું ધ્યાન. ૩. રાગ ગયા તુજ મન થકી, તેહમાં ચિત્ર ન કોઇ; રુધિર આમિષથી, રાગ ગયા તુજ જનમથી, દુધ સહેાદર હાય. ૪. શ્વાસેશ્વાસ કમલ સમા, તુજ લેાકેાત્તર વાત દેખે ન આહાર નિહાર, ચરમ ચક્ષુ ધણી, એહવા તુજ અવદાત. ૫. ચાર અતિશય મૂલથી, એગણીસ દેવના કીધ; કમ' ખખ્યાથી અગ્યાર, ચેાત્રીશ એમ અતિશયા સમવાયાંગે પસિદ્ધ. ૬. જિન ઉત્તમ ગુણુ ગાવતાં, ગુણુ આવે નિજ અગ; પદ્મવિજય કહે એહુ સમય; પ્રભુ પાળજો, જિમ થાઉં અક્ષય અલગ. ૭.

Page #440

સજ્જન સન્સમ
૩
જ્ઞાનરય રચાયરું રે, સ્વામી રુષભ જિષ્ણુ‘*; ઉપગારી અરિહા પ્રભુ રે, લેાક લેાકેાત્તર નદ રે. ૧. વિયા ભાવે ભજો ભગવત, મર્હિમા અતુલ અન ંત રે; લવિયા ભાવે તિગ તિગ આરક સાગરું રે; કોડાકોડી અઢાર; યુગલા ધમ' નિવારીયારે, ધમ' પ્રવતન હાર રે ભ૦ ૨. જ્ઞાનાતિશયે ભવ્યના રે, સ‘શય છેદનહાર; દેવ ના તિરિ સમઝીયા રે, વચનાતિશય વિચાર રે. ૦૩. ચાર ધને મઘવા તવે રે, પૂજાતિશય મહ'ત; ૫ચ ઘને યાજન ટલે રે, કષ્ટ એ ત્ય' પ્રસ`ત રે. ભ૦ ૪. ચેગક્ષેમ’કર જિનવરું રે, ઉપશમ ગંગા નીર; પ્રીતિ ભક્તિપણે કરી રે, નિત્ય નમે શુભવીર રે. ભ૦ ૫.
સર્
૪
આદિકરણ અરિહંતજી, એલગડી અવધાર; લલના૦ પ્રથમ જિનેસર પ્રણમિએ, વછિત ફળ દાતાર. ૧૦ આ ૧. ઉપગારી અવનીત, ગુણુ અનંત ભગવાન; ૩૦ અવિનાશી અક્ષયકળા, વરતે અતિશયનિધાન. ૧૦ આ ૨. ગૃહવાસે પણ જેને, અમૃતફળ આહાર; a॰ તે અમૃતફળને વહે, એ યુગતુ નિરધાર. ૩૦ આ૦ ૩. વશ ઇક્ષ્વાક છે જેના, ચઢતા રસ સુવિશેષ; લ૦ ભરતાકિ થયા કેવળી, અનુભવ રસ ફળ દેખ. લ॰ આ૦ ૪. નાભિરાયા કુળમઢણા, મરુદેવી સર હુસ; đ૦ ઋષભદેવ નિતુ વઢીચે, જ્ઞાનવિમલ અવસર ૯૦ આ૦ ૫.
પ
સમકિતદ્વાર ગભારે પેસતાંજી, પાપ પડેલ ગયાંદૂર રે, માહન મરુદેવીને લાડલાજી, દીઠા મીઠા આનદ પૂર રે. સમ૦ ૧. આયુ વરજીત સાતે કરમનીજી, સાગર કાડાકોડી હીણુ રે; સ્થિતિ પદ્મમ કરણે કરીજી, વીય' અપૂરવ મઘર દ્વીધ રે. સમ૦ ૨. ભૂંગળ ભાંગી આદ્ય કષાયનીજી, મિથ્યાત્વ માહની સાંકળ સાયરે; ખાર ઉઘાડ્યાં શમ સવેગનાજી, અનુભવ ભવને બેઠે નાથ રે. સમ૦ ૩. તારણુ બાંધ્યું જીવયા તછુંજી, સાથી પૂર્યાં શ્રદ્ધા રુપરે; ધૂપ ઘટી પ્રભુગુણ અનુમેદનાજી, ધીગુણુ મ`ગળ આઠ અનુ. પરે. સમ૦ ૪. સ’વર પાણી અંગ પખાલણેજી, કેસર ચંદન ઉત્તમ ધ્યાનરે, આતમ ગુરુચિ મૃગમદ મહમહેજી, પ'ચાચાર કુસુમ પ્રધાનરે. સમ૦ ૫. ભાવપૂજાએ પાવન માતમાજી, પૂજે પરમેશ્વર પુણ્ય પવિત્ર રે; કારણ જોગે કારજ નીપજેજી, ખીમાવિજય જિન આતમ રીત રે. સમ૦ ૬.
શ્રી વિનયવિજય ઉપાધ્યાયજી કૃત આદિનિ વિનતિરૂપ સ્તવન
પામી સુગુરૂ પસાય રે, શત્રુજય ધણી; શ્રી સહેસર વિવુંએ. ૧. ત્રિભુવન નાયક દેવરે, સેવક વિનતિ; આદિશ્વર અવધરીયે એ. ૨. શરણે આવ્યો સ્વામી રે, હું સસારમાં, વિરુએ વૈરીયે નાચે એ. ૩. તાર તાર મુજ તાતરે; વાત કશી કહું; ભવભવ એ ભાવ તણી એ. ૪. જન્મ મરણુ જાલ હૈ, ખાલ તરૂણુપણું; વલી વલી

Page #441

સ્તવન સંગ્રહ
૩૯૬ જરા દહે ઘણું એ ૫. કેમે ન આવ્યું પાર રે; સાર હવે સ્વામી; પૅન કરે એ માહરી એ. ૬. તાર્યા તમે અનંત રે, સંત સુગુણ વલી અપરાધી પણ ઉદ્વર્યા એ. ૭. તે એક દીનદયાલ રે, બાલ દયામણે, હું શા માટે વિસ એ. ૮. જે ગિરૂઆ ગુણવંત રે, તારે તેહને તે માટે અચરિજ કિડ્યું છે. ૯. જે મુજ સરિખ દીન રે, તેહને તારતાં; જગ વિસ્તરશે જશ ઘણે એ, ૧૦, આપદે પડિયે આજ રે, રાજ તમારડે; ચરણે હું આવ્યો વહી એ. ૧૧. મુજ સરિખ કઈ દીન રે, તુજ સરિખ પ્રભુ; જતાં જગ લાભે નહીં એ. ૧૨. તેયે કરુણસિંધુ રે, બધુ ભુવન તણા; ન ઘટે તુમ ઉવેખવું એ. ૧૩. તારણહારો કઈ રે, જે બીજે હવે; તે તુમહને શાને કહું એ. ૧૪. તંતિજ તારીશ નેટ રે, મહિલાને પછે; તે એવડી ગામિ કીસી એ. ૧૫. આવી લાગે પાય રે, તે કેમ છેડશે; મન મનાવ્યા વિણ હવે એ. ૧૬. સેવક કરે પિોકાર રે, બાહિર રહ્યા જશે, તે સાહિબ ભા કીસી એ. ૧૭. અતુલી બેલ અરિહંતરે, જગને તારવા; સમરથ છો સ્વામી તમે એ. ૧૮. શું આવે છે જોરિ રે, મુજને તારતા કે ધન બેસે છે કિશ્ય એ. ૧૯. કહેશે તમે જિjદ રે, ભક્તિ નથી તેહવી; તે તે ભક્તિ મુજને દીયે એ. ૨૦. વલી કહેશો ભગવંત રે, નહિં તુજ મેગ્યતા; હમણ મુક્તિ જેવા તણી એ ૨૧. યેગ્યતા તે પણ નાથ રે, તુમહીજ આપશે, તે તે મુજને દીજિયે એ. ૨૨ વલી કહેશે જગદીશરે, કમ ઘણું તાહરે, તે તેહજ ટાલ પર એ. ૨૩. કમ અમારાં આજ રે, જગપતિ વારવા; વલી કોણ બીજે આવશે એ. ૨૪. વલી જાણે અરિહંતરે, એને વિનતિ; કરતાં આવડતી નથી એ. ૨૫ તે તેહિજ મહારાજ રે, મુજને શીખવે; જેમ તે વિધિશું વિનવું એ. ૨૬. માય તાય વિણ કેણ રે, પ્રેમે શીખવે; બાલકને કહો બાલવું એ. ૨૭. જે મુજ જાણે દેવ રે, એહ અપાવને; ખરડ્યો છે કાલિકા દવે એ. ૨૮. કેમ લેવું ઉત્કંગ રે, અંગે ભરયું એનું વિષય કષાય અશુચિશે એ. ૨૯ તે મુજ કરે પવિત્ર રે, કહો કોણ પુત્રને વિણ માવિત્ર પખાલશે એ ૩૦. કૃપા કરી મુજ દેવ રે, ઈહાં લગે આણી, નરક નિગોદાદિક થકી એ. ૩૧. આવ્યો હવે હજુર રે, ઉભો થઈ રહ્યો; સામું યે જુએ નહીં એ. ૩૨. આડે માંડી આજ રે, બેઠે બારણે; માવિત્ર તમે માનશે એ. ૩૩. તુમે છે દયાસમુદ્ર રે, તે મુજને દેખી; દયા નથી યે આણતા એ. ૩૪. ઉવેખ અરિહંત રે, જે આણુ વેલા; તો મહારી શી પરે થશે એ. ૩૫. ઉભા છે અનેક છે, મહાદિક વૈરી; છલ જુએ છે મારાં એ. ૩૬. તેડને વારે વેગે રે, દેવ દયા કરી; વલી વલીશું વિનવું એ. ૩૭. મરૂદેવી નિજ માય રે, વેગે મેકલ્યાં; ગજ બેસારી મુકિતમાં એ. ૩૮. ભારતેસર નિજ સંદરે, કીધો કેવલી; આરીસે અવલોકતાં એ. ૩૯. અઠ્ઠાણું નિજ પુત્ર છે, પ્રતિબધ્ધા પ્રેમે; જુઝ કરતાં વારીયા એ. ૪૦. બાહબલને નેટ રે, નાણુ કેવલ તમે, સામી સાતમું મેકહ્યું છે. ૪૧. ઈત્યાદિક અવરાત રે, સઘળા તુમ તણું; હું જાણું છું મૂલગ એ. ૪૨ મારી વેલા આજ રે, મૌન કરી બેઠા, ઉત્તર શું આપે નહીં એ. ૪૩. વિતરાગ અરિહંત રે, સમતાસાગરૂ; માહારાં તારાં; શાં કરે છે. ૪૪. એકવાર

Page #442

હ૪
સજજન સામગ્ર મહારાજ રે, મુજને સ્વમુખે બોલાવે સેવક કહી એ. ૪૫. એટલે સિદ્ધાં કાજ રે, સઘલાં મારાં મનના મનોરથ સવિ ફલ્યા એ. ૪૬. ખમજો મુઝ અપરાધ રે, સંગે કરી, અસમંજસ જે વિનવ્યું છે. ૪૭. અવસર પામી આજ રે, જે નવિ વિનવું; તે પસ્તા મન રહે એ. ૪૮. ત્રિભુવન તારણ હાર રે, પુણ્ય માહરે, આવી એકાંતે મલ્યા એ. ૪૯ બાલક બોલે બેલ છે, જે અવિગત પણે; માય ડાયને તે રૂચે એ. ૫૦. નયણે નિરપે નાથ રે, નાભિ નહિંદનો નંદન નંદનવન જિયે એ, ૫૧. મરુદેવી ઉરહંસ રે, વંશ ઈખાગન, સેહાકર સોહામણે એ. ૫૨. માય તાય પ્રભુ મિત્ર રે, બંધવ માહ; જીવ જીવન તું વાલા એ. ૫૩. અવર ન કો આધાર રે, ઇણે જગ તુજ વિના; ત્રાણ શરણ તું ધણ એ. ૫૪. વલી વલી કરું પ્રણામરે, ચરણે તુમ તણે; પરમેશ્વર સન્મુખ જુઓ એ. પ૫, ભવ ભવ તુમ પાય સેવ રે, સેવકને દેજે, હું માગું છું એટલું એ. ૫૬. શ્રી કીતિ વિજય ઉવઝાય રે, સેવક એણિ પેરે; વિનય વિનય કરી વિનવે એ. ૫૭.
નાભી નરીદને નંદન વંદીએરે, મારુદેવાજી માત મહાર; નહીં જસ લંછન લંછન ગવયનું રે, મેલ્યા મોહ મહા વિકાર, કેવળ કમળા વિમલા તું વર્યો. ૧. હરીહર બ્રહ્મા પુરંદર જ્ઞાનથી રે, જ્ઞાન અનંત જિનવર રાજ; જગ લેચનથી અધિક પ્રભા નહી રે, જેમ રૂખ તારકના સમુદાય. કેવલ. ૨. ધમં બતાયા માયા પરીહરી રે, ભવ દાવાનલ ઉપશમ નીર; પાપ હરયા કાયા ધનુષની રે; પંચસયા સેવન શરીર. કેવલ૦ ૩. શિવ સુખ ભેગી શિવ સુખ આપીએ રે, દાસતણી અરદાસ મનાય; મોટા મૌન ધરીને જે રહે રે, તે કેમ કારજ થાય. કેવલ૦ ૪, પંકજ દળ જળ બિંદુ જગ લહે રે, ઉપમા મેતીની મહારાજ; સજજન સંગે રે, જગ જગ પામીએ રે, કહે શુભ સેવક દયે શીવરાજ. કેવલ૦ ૫.
ઝાષભ જિનરાજ મુજ આજદિન અતિ ભલે, ગુણ નીલે જેણે તુજ નયણ દીઠે, દુખ ટળ્યાં સુખ મળ્યાં સ્વામિ! તુજ નિરખતાં, સુકૃત સંચય હુઓ પાપ નઠે. અષભ ૧. કલ્પ શાખી ફળો કામ ઘટ મુજ મળ્યો, આંગણે અમિયનો મેહ વૂઠો, મુજ મહીરાણ મહી-ભાણ તુજ દર્શને, ક્ષય ગયે કુમતિ અધાર જૂઠો. ત્રષભ૦ ૨. કવણ નર કનક મણિ છોડી તૃણ સંગ્રહે? કવણ કુંજર તજી કરહ લેવે ? કવણ બેસે તજી કલ્પતરુ બાઉલે? તુજ તજી અવર સુર કેણ સેવે? અષભ૦ ૩. એક મુજ ટેક સુવિવેક સાહિબ સદા, તુજ વિના દેવ દૂજે ન ઈહું, તુજ વચન-રાગ સુખ સાગરે ઝીલતા, કમ ભર ભ્રમ થકી હું ન બીહુ'. અષભ૦ ૪ કેડી છે દાસ વિભુ ! તારે ભલ ભલા, માહરે દેવ તૂ એક પ્યારે, પતિત પાવન સમે જગત ઉદ્ધારકર, મહિર કરી મહિ ભવ જલધિ તારે. અષભ૦ ૫. મુક્તિથી અધિક તુજ ભક્તિ મુજ મન વસી, જેહશું સબલ પ્રતિબંધ લાગે, ચમક–પાષાણ જિમ લેહને ખિચયે, મુક્તિને સહજ તુજ ભક્તિ-રાગે. ઋષભ૦ ૬. ધન્ય ! તે કાય જેણિ પાય તુજ પ્રણમિયે, તુજ ચૂક્યું જેહ ધન્ય! ધન્ય! જિહા, ધન્ય! તે હૃદય જેણિ તુજ સદા સમરતાં, ધન્ય ! તે રાત ને ધન્ય! દહા.

Page #443

સ્તવન સંગ્રહ
૩૯૫
ઋષભ॰ ૭. ગુણુ અન`તા સદા તુજ ખજાને ભર્યાં, એક ગુણુ દેત મુજ શું વિમાસે ? રાણુ એક શ્વેત શી હ્રાણુ રયણાયરે? લેાકની આપદા જેણે નાસા. ઋષભ૦ ૮. ગંગ સમ રંગ તુજ કિતિ-કલ્લાલને, રવિ થકી અધિક તપ-તેજ તાજે, નયવિજય વિધ સેવક હું આપરા, જસ કહે અખ મેાહિ ભવ નિવાજો. ઋષભ૦ ૯.
૮ (રાગ : રામ કહી )
ઋષભદેવ હિતકારી, જગતગુરુ ઋષભદેવ હિતકારી; પ્રથમ તીથકર પ્રથમ નરેસર, પ્રથમ યતિ બ્રહ્મચારી, ૪૦ ૧. વરસી દાન દેઇ તુમ જગમે, ઈલતિ પ્રતિ નિવારી; તૈસી કાઢી કરતુ નાહી કરૂના, સાહિબ બેર ઠુમારી, જ૦ ૨. માગત નહી ડ્રમ હાથી ઘેાડે, ધન કન કંચન નારી; દિએ માહિ ચરનકમલકી સેવા, યાહિ લગત મેાહિ પ્યારી; ૪૦ ૩. ભવલીલા વાસિત સુર ડારે, તુ પર સબહી ઉવારી; મેં મેરા મન નિશ્ચય કીને, તુમ આણા શિર ધારી. જ૦ ૪. એસે સાહિબ નહિ કા જગમે', યાસુ હાય દિલદારી; દિલહી દલાલ પ્રેમકે ખિચિં, તિહાં હુઠ ખેચે, ગમારી. જ૦ ૫. તુમહી સાહિમ મેં હું... ખા, યા મત ક્રિએ વિસારી; શ્રી નયવિજય વિબુધ સેવકકે, તુમ હૈા પરમ ઉપકારી. જ૦ ૬. ૪. અજિતનાથ જિન–સ્તવના ૧ ( રાગ : કાફી )
અજિતદેવ મુજ વાલદ્ગા, યુ' મેરા મેહા; (ટેક) જ્યુ. મધુકર મન માલતી, ૫થી મન ગેઢા. અ૦ ૧. મેરે મન તુ હી રુચ્ચા; પ્રભુ 'ચન દેહા; હરિહર બ્રહ્મ પુર'દરા, તુજ આગે કેહા. અ૦ ૨. તુંહી અગેાચર કા નહીં, સજ્જન ગુન રેડ્ડા; ચાહે તાકું ચાહિયે, ધરી ધમ સનેહા, અ॰ ૩. ભગતવચ્છલ જગતારના, તું બિરુદ વદેહા; વીતરાગ હુઈ વાલહા, કચુ' કરી દ્યો છેહા. અ૦ ૪. જે જિનવર હે ભરતમે, ઐરવત વિક્રેહા; જસ કહે તુજ પદ પ્રણમતે, સખ પ્રણમે તેહા. અ૦ ૫.
૨
પ્રીતલડી બધાણી રે અજિત જિણ શું, કાંઈ પ્રભુ પાખે ક્ષણ એકે મન ન સુહા યજો; ધ્યાનની તાલી રે લાગી નેહ શું, જલહઘટા છમ શિવસુત વાહન દાયો, પ્રીતલડી ૧. નેહ ઘેલું મન મારું' રે પ્રભુ અલજે રહે, તન મન ધન એ કારણથી પ્રભુ મુજજો; મારે તે આધાર ૨ સાહી. રાવલ, અતરગતનું પ્રભુ આગલ કહું ગુંજો. પ્રીતલડી૦ ૨. સાહેબ તે સાચા રે જગમાં જાણીએ, સેવકના જે સહેજે સુધારે કાજ જો; એહવેને આચરણે કેમ કરીને રહું, બિરુદ તુમારા તારણુ - તરણુ જહાજો. પ્રીતલડી૦ ૩. તારકતા તુજ માંડે રે શ્રવણે સાંભલી, તે ભણી હું આત્મ્યા છું દીન દયાલ જો; તુજ કરુણાની લહેરે મુજ કારજ સરે, શું ઘણું કહીએ જાણુ આગલ કૃપાલ જે. પ્રીતલડી ૪. કરુણા દૃષ્ટિ કીધી રે સેવક ઉપરે, ભવ ભવ ભાવટ ભાંગી ભક્તિ પ્રસંગ જો; મન વછિત ફલીયાં રે જિન આલ બને, કર જોડીને મેાહન કહે મન ર'ગ જો. પ્રીતલડી ૫.
3
અજિત અજિત જિન ધ્યાય, ધરી હૈડે હા ભવિ નિમાઁળ ધ્યાન; હૃદય રત્તા મ

Page #444

૩૯૬
સજજન સન્મિત્ર રહ્યો, સુરભિ સમ હો લહિ તાસ વિજ્ઞાન. અ. ૧. કીટ યાન ભગી તણે, નિત ધરતાં હો તે ભૂંગી નિદાન; લેકલૌત સ્વરૂપતા, લેહ ફરસત હે પારસ પાષાન. અ. ૨. પિચુમંદાદિક સહિ, હેય ચંદન હૈ મલયાચલ સંગ; સિંધવ કયારીમે પડ્યો, જિમ પલટે તે વસ્તુને રંગ. અ. ૩. દયેય રૂપની એક્તા, કરે થાતા હે ધરે ધ્યાન સુજાન, કરે કતલ મલ ભિન્નતા, જિમ નાસે હે તમ ઉગતે ભાન. અ. ૪. પુષ્ટાલ બન યોગથી, નિરાલંબનતા હે સુખ સાધન જેહ, ચિદાનંદ અવિચળ કળા, ક્ષણમાંહે હે ભવિ પાવે તેહ, પ.
૪ (રાગ : ભૈરવ) અજિત જિનંદ દેવ, થિર ચિત્ત ધ્યાઇએ; થિર ચિત્ત થાઈએ, પરમ સુખ પાઈએ. અ૪િ૦ (આંકણી) અતિ નિકે ભાવ જલ, વિગત મમત મલ; એસા જ્ઞાનસરથી, સુજલ ભર લાઈએ. અજિ૦ ૧. કેસર સુમતિ ઘેરી, ભરી ભાવના કચેરી, કર મન ભરી અંગ, અંગીયાં રચાઈએ. અ૦િ ૨. અભય અખંડ કયારી, સંચકે વિવેક વારી; સહજ સુભાવમે, સુમન નિપજઈએ. અજિ. ૩. ધ્યાન ધુપ જ્ઞાન દીપ, કરી અષ્ટકમંજી૫; દુવિધ સરૂપ તપ, નૈવેદ્ય ચઢાઈએ. અજિ૦ ૪. લીજીએ અમલ દલ, ચઢાઈએ સરસ ફલ; અક્ષત અખંડ બોધ, સ્વસ્તિક લખાઈએ. અજિ. પ. અનુભવ ભેર ભયે, મિથ્યા તમ દૂર ગયે; કરિ જિન સેવ ઈમ, ગુણ કુનિ ગાઈએ અજિ. ૬. ઈવિધ ભાવ સેવ. કીજિયે સુનિત્ય મેવ; ચિદાનંદ પ્યારે ઈમ, શિવપુર પાઈએ. અજિ૦ ૭.
૫. શ્રી સંભવનાથજિન સ્તવને. હરે પ્રભુ સંભવસ્વામી ત્રીજા શ્રી જગનાથજે, લાગીરે તુજથી દઇ ધર્મની પ્રીતડીરે લે; હાંરે સરસ સુકોમળ સુરતરુ દીધી બાથજો, જાણ્યું રેસે ભૂખે લીધી સૂખડી લે. ૧. હાં સકળ ગુણે કરી ગીરુઓ તુંહી જ એકજે, દીઠરે મન મીઠે ઈઠ રાજીરે લે હર તુજશું મિલતાં સાચે મુજશું વિવેકજો, હું રે ધણીઆતો થઈને ગાજીઓએ લો. ૨. હાં, નહિ છે મારે હવે કેહની પરવાહો, જોતાંરે સાહી મુજ હેજે બાંહડી લો; હાંરે તુજ પાસેથી અળગો ન રહું નાહજો, દેડેરે કુણ તાવડ છાંડિ છાંહડિરે છે. ૩. હાં ભાગ્યે લહીયે તુજ સરીખાને સંગ, આણે રે જમવારે ફિરિ ફિરિ દેહિલારે લે; હાંરે જોતિ મનોહર ચિંતામણીનો નંગો, તારે કિમે નહીં જગમાં સોહિલેરે લે. ૪. હોટ ઉતાર મત ચિતડાથી નિજ દાસ, ચિતારે ચુરંત પ્રભુ ન કરે ગઈ લે હારે પ્રેમ વધારણ કાંતિ ત૭ અરદાસજે, ગણતાંરે પિતાને સવિ લેખે થઈ લે. પ.
છે.
મુને સંભવ જિનશું પ્રીત, અવિહડ લાગી; કાંઈ દેખત પ્રભુ મુખ ચંદ, ભાવઠ ભાગીરે. ૧. જિન સેના નંદન દેવ, દિલડે વસીયેરે, પ્રભુ ચરણ નમે કર જેઠ, અનુભવ રસરે. ૨. તેરી ધનસય ચાર પ્રમાણુ, ઉંચી કાયારે; મનમેહન કંચનવાન, લાગી તેરી માયા. ૩. પ્રભુ રાયજિતારી નંદ, નયણે દીઠે રે; સાવથી પુર શણગાર, લાગે મુને મીઠે રે. ૪. પ્રભુ બ્રહ્મચારી ભગવાન, નામ સુણાવેરે; પણ મુગતિ વધુ વશી મંત્ર, પાઠ ભણાવે. ૫.

Page #445

સ્તવન સગ્રહ
૩૯૭
મુજ રઢ લાગી મનમાંહે, તુજ ગુણ કેરી રે; નહિં તુજ મૂરતને તાલ, સૂરત ભલેરીર. ૯. જિન મહેર કરી ભગવાન, વાન વધારે રે; શ્રી સુમતીવિજય ગુરુ શિષ્ય, દિલમાં ધારારે. ૭,
૩
સાહેબ સાંભળેા, સંભવ અરજ અમારી; ભવેાભવ હુ. ભમ્યારે, ન લહી સેવા તુમારી; નરક નિગેાદમાંરે, હું તિહાં બહુ ભવ ભમિયે, તુમ વિષ્ણુ દુઃખ સહ્યાંરે, અહનિશ ક્રોધે ધમધમીયેા. સા૦ ૧. ઇંદ્રિય વશ પડયેરે, પાળ્યાં વ્રત નવ હાંસે; ત્રસપણું નવ ગણ્યું?, હુણીયા થાવર હુ'સે; ત્રત ચિત્ત નવી ધર્યાં રે, બીજું સાચુ· ન ખોલ્યું; પાપની ગાઠડીરે, ત્યાં મે' ઈડું જઈ ખેાલ્યું. સા૦ ૨. ચેારી મેં કરીરે, ચઉવિદ્ઘ અદત્ત ન ટાળ્યુ; શ્રી જિન આણુશુ ં, મૈં નિવે સંજમ પાળ્યું; મધુકર તણી પરેરે, શુદ્ધ ન આહાર ગવેખ્યા; રસના લાલચેર, નિરસ પિંડ ઉવેખ્યા. સા॰ ૩. નરભવ દહિલારે, પામી મેહવશ પડીયેા; પરસ્ત્રી દેખીનેરે, મુજ મન તિહાં જઈ અડીયેા; કામ ન કા સર્પારે પાપે પિડ મે' ભરીયા; શુદ્ધ યુદ્ધ નવ રહી રે, તેણે નવિ આતમ તરીએ. સા૦ ૪. લક્ષ્મીની લાલચેરે, મેં બહુ દીનતા દાખી; તે પશુ નિવે મળીરે, મળી તે નવિ રહ્યો રાખી; જે જન અભિલખે રે, તે તે તેહુથી નાસે; તૃણુ સમજે ગણેરે, તેહની નિત્ય રહે પાસે. સ॰ ૫. ધન્ય ધન્ય તે નરારે, એહુના માહુ વિછેાડી; વિષય નિવારીનેરે, જેને ધર્મીમાં જોડી, અભક્ષ તે મે' ભખ્યાંરે, રાત્રિèાજન કીધાં; વ્રત નવિ પાળીયા રે, જેહવાં મૂળથી લીધાં, ૬. અનત ભત્ર હું ભમ્યારે, ભમતાં સાહિબ મળીયા; તુમ વિના કાણુ દ્વીએરે, ખેાધિરયણુ મુજ ખળીયા; સભવ આપજોરે, ચરણ કમળ તુમ સેવા; નય એમ વિનવેરે, સુણજો દેવાધિદેવા. સા૦ ૭.
૪ [ રાગ–ગાડી ]
સભજિન જખ નયન મિલ્યેા હા. (ટેક) પ્રગટે પૂરવ પુણ્યકે અંકુર, તખથે' દ્વિન મેાહી સફલ વહ્યા હા; અ`ગન મે· અમિયે' મેહ વ્હે, જન્મ તાપકા વ્યાપ ગણ્યે ડૉ. સુ ૧. જૈસી ભક્તિ તૈસી પ્રભુ કરુના, શ્વેત શ'ખમે દૂધ ભળ્યે હે; દરશનથે' નવિધિ મે પાઇ, દુઃખ દેહગ સવ દૂર ટચે ઢા. સ૦ ૨. ડરત ફરત હે દુરહી દિલથે', 'મેહ મલૂ જિણે જગત્રય છા હા. સમિકત રતન લહું દરસણુથે, અમ નિવે જાઉં કુગતિ રૂલ્યે હા. સં૦ ૩, નેહુ નજર ભર નિરખત હી મુઝ, પ્રભુશું હિય હેજ હલ્યા હા; શ્રી નય. વિજય વિષ્ણુધ સેવકકું, સાહિબ સુરતરુ હાઈ ફૂલ્યા હા. સં. ૪.
અભિનદન જિન–સ્તવના.
૧ [ રાગ નટ ] પ્રભુ ! તેરે નયનકી હું બલીહારી, (ટેક) યાકી શાલા વિજીત તપસ્રા, કમલે કરતુ હું જલચારી; વિધુકે શરણ ગયે મુખ અરીકે, વનથે ગગન રિણુ હારી, પ્ર૦ ૧. સહજ હું અંજન મજીલ નીરખત, ખંજન ગવ' દીચે દારી, છીન લહીદ્ધિ ચકારકી શોભા, અગ્નિ ભખે સે દુ:ખ ભારી. પ્ર૦ ૨. ચંચલતા ગુણુ લીધે મીન, અલિ જયું તારા હૈં કારી; કહું સુભગતા કેતિ ઇનકી, મેાહી સબહી મરનારી. પ્ર૦ ૩. ધૂમત હું

Page #446

સજન સન્મિત્ર સમતા રસ માતે, જેસે ગજભર મદવારી; તીન ભુવનમાં નહી કે ઈનકે, અભિનંદન જિન અનુકારી. પ્ર. ૪. મેરે મન તે તુંહી રુચત છે, પરે કુણું પરકે લારી; તેરે નયનકી મેરે નયનમેં, જશ કહે તૈયે છબી અવતારી. પ્ર૫.
૨ (ઘમઘમ ઘમકે ઘુઘરે, ઘુઘરે હીરની દરકે. ઘમ-એ દેશી)
શ્રી અભિનંદન સ્વામીને રે, સેવે સુરકુમારીની કે કેપ્રભુની ચાકરી રે, મુખ મટકે મહિ રહિરે, ઉભી આગળ બે કર જોડકે. પ્ર. ૧. સ્વર ઝીણે આલાપતિરે, ગાતી જિનગુણ ગીત ૨સાળ કે, પ્ર. તાળ મૃદંગ બજાવતરે, દેતી અમારી ભમરી બાળકે. પ૦ ૨. ઘમઘમ ઘમકે ઘુઘરિરે, ખળકે કટિમેખલ સારકે; પ્ર. નાટિક નવનવા નાચતીરે, બેલે પ્રભુ ગુણ ગીત રસાળકે. પ્ર. ૩. સુત સિદ્ધાર્થ માતરે, સંવર ભૂપતિ કુળ શિણગાર પ્ર. ધનુરાય સાઢા ત્રણનીરે, પ્રભુજીને દીપે દેહ અપાર. પ્ર. ૪. પુરવ લાખ પચાસરે, પાળી આયુ લશું શુભ ઠામ; પ્ર. નયરી અયોધ્યાને રાજીયોરે, દરશણુ નાણુ રયણ ગુણખાણુ. પ્ર૫. સેવે સમરથ સાહિબરે, સાચે શિવનયરીને સાય; પ્ર૦ મુજ હૈડાંમાહિ વોરે, હાલે તીન ભુવનને નાથ. પ્ર. ૬. ઈણપરે જિન ગુણ ગાવતારે, લહ એ અનુભવ સુખ રસાળ; પ્રરામવિજય પ્રભુ સેવતારે, કરતાં નિત મંગળ માળ. પ્ર. ૭.
અભિનંદન જિનરાજ, આણ ભાવ ઘણેરી, પ્રણમું તુમચા પાય, સેવક કરિ અપરી; ભવભય સાગર તાર, સાહિબ સુહામણારી; સુરત જાસ પ્રસન્ન, કિમ હેયે તે દમણેરી. ૧. ભગતવછલ જિનરાજ, શ્રવણે જેહ સુરી , તેહશું ધમસનેહ, સહજસુભાવ બન્યારી, ઉપશમવંત અથાગ, તેહી મેહ હારી, રતિપતિ દુધર જેહ, દુશમન તે ન ગારી. ૨. સવ૨નૃપને જાત, સંવર જેહ ધરેરી, અચરિજશું તેહમાંહી, કુળ આચાર કરેરી; કરતિ કન્યા જાસ, ત્રિભુવનમાંહિ ફિરો, પરવાદી મત માન, તામુ તેહ હરરી. ૩. અખય લહે ફળ તેહ, જેહશું હેજ વહેરી, દેહગ દુરગતિ દુઃખ, દુશ્મન ભીતિ દહે;િ ભવભવ સંચિત પાપ, ક્ષણમાં તેહ હરેરી, ઈમ મહિમા મહિમાંહિ, સવથી કેમ કહેરી. ૪. સાયર ભલિ બિંદુ, હોયે અખયપણેરી, તિમ વિનતી સુપ્રમાણ, સાહિબ જેહ સુરી, અનુભવ ભુવને નિવાસ, આપ હેજ ઘણેરી જ્ઞાનવિમલ સુપ્રકાશ, પ્રભુ ગુણ રાસ થુણેરી. ૫.
૭. શ્રી સુમતિજિન સ્તવન. સાહિબા સુમતિજિમુંદા, ટાળે ભવભવ મુજ ફા; શ્રીજિન સેરે. તુજ હરિસણ અતિ આનંદા, તું સમતારસના કંટા. શ્રી. ૧. સુમતિ સુમતિ જવ આવે, તવા કુમતિને દાવ ન ફાવે, શ્રી તુજ સરૂપ જવ ધ્યાવે, તવ આતમ અનુભવ પાવે. શ્રી ૨. હીજ છે આપ અરૂપી, ધ્યાય કબહુ ભેદે રૂપી; શ્રીસહેજે વળી સિદ્ધસ્વરૂપ, ઈમ જોતાં તું બહુરૂપી. શ્રી. ૩. ઈમ અલગ વિલગો હવે, કિમ મૂઢમતિ તું જેવે; થી જે અનુભવરૂપે જોવે, તે મહતિમિરને છે. 4. ૪. સુમંગલા દેહની માતા

Page #447

સ્તવન સ`મહ
૯૯
તું પંચમતિના દાતા; શ્રી॰ જ્ઞાનવિમલ પ્રભુજ્ઞાતા, તું માતા ત્રાતા ભ્રાતા. શ્રી૦ ૫. ૨ [રાગ : મારુ ]
સુમતિનાથ ! સાચા હૈા, (ટેક) પરિરિ પરખત હું ભયા, ઐસા હીરા જાચા હા; ઔર દેવ સર્વ પરિહર્યાં, મે' જાણી કાચા હૈાસુ ૧. તૈસી કરિયા હૈ ખરી, જૈસી તુજ વાચા હા; ઔર દેવ સવ માહે ભર્યાં, સવિ મિથ્યા માચ્યા હા-સુ॰ ૨. ચઉરાશી લખ વેશમાં હું બહુ પિર નાચા હા; મુગતિદાન દે સાહિમા ! રે, અખ કર હૈ। ઉવાચા હા-સુ॰ ૩. લાગી અગ્નિ કષાયકી, સખ ઠાર રહી આંચા હા; રક્ષક જાણી આદર્યાં, મે... તુમ સરન સાચા હા-સુ॰ ૪. પક્ષપાત નહિં કેાઉસુ, નહિ લાલચ લાંચા હૈા; શ્રી નય. વિજય સુશિષ્યકા, તાલુ દિલ રાચ્ચા હા-સુ૦ ૫. ૮. શ્રી પદ્મપ્રભ જિન સ્તવના.
૧
પદ્મપ્રભુ પ્રાણસે પ્યારા, છોડાવા કમની ધારા, કમ બધ તેાડવા ધારી, પ્રભુજીસે અરજહે મેરી. પદ્મ ૧. લઘુવય એક થે જીયા, મુક્તિસે વાસ તુમ કિયા; ન જાની પીર તે મારી, પ્રભુ અખ ખેંચલે દોરી. પદ્મ૦ ૨. વિષય સુખ માની માં મનમે, ગયેા સબ કાલ ગફલતમેં; નરક દુ:ખ વેદના ભારી, નીકલવા ન રહી મારી. પદ્મ૦ ૩. પરવશ દીનતા કીની, પાપકી પાટ શીર લીની; નહીં જાની ભિકત તુમ કેરી, રહ્યા નિશદીન દુ:ખ ઘેરી. પદ્મ ૪. ઈન વિધ વિનંતિ મારી, કરુ... મેં દાય કરોડી; આતમ આનદ મુજ દ્રીજો, વીરનું કામ સભ કીજો. પદ્મ૦ ૫,
*
શ્રી પદ્મપ્રભ સ્વામિ ! અરજ સુણેા અભિરામી; આજ હૈ। શિરનામિરે બહુ વિધ પરે વિનવુ જી-૧. તુમ્હે છે જગદાધાર મુજ સેવકને તાર; આજ ા ધારીરે, મુજ સ્વામીજી નિજ ચિત્તમાંજી-૨. ભગતિવછલ ભગવાન, મુજપે હુયેા મહિરખાન; આજ હૈ। મુજ ઉપરે રે, ત્રિમણી સ્નેહલતા ધરીજી-૩, તુમ સમ માહુરે સ્વામી, હુવે ન રહી કાંઇ ખામી; આજ હૈ। કામિત રે, માહરાં પૂરણ થાયશેજી-૪. પ્રેમ વિબુધ સુપસાય, ભાણુ નમે તુમ પાય; આજ હૈ। દેજયારે ભાણુ તુજ પદ સેવનાજી-૫.
૩ [ રાગ પૂરવી. ]
ઘડ ડેિ સાંભરે સાંઈ સલૂના, ડિ ડિ. (ટેક.) પદ્મપ્રભુ જિન દિલસે ન વિસરે. માનૂ કિયે। કછુ ગુના ના; દિરસન દેખતહી સુખ પાઉં, તો બિન હેાત હું ઉના દ્વા. ઘ૦ ૧. પ્રભુ ગુન જ્ઞાન ધ્યાન વિવિધ રચના, પાન સુપારી કાચા ના; રાગ ભયેા દિલમે આયેગે, રહે છિપાયા ના છાના જૂના. ઘ૦ ૨. પ્રભુ ગુન ચિત્ત ખાંચા સબ સાખે, કુન પઇસે લેઈ ઘરકાં ખૂના; રાગ જગ્યા પ્રભુનું મેદ્ધિ પરગટ, કહે નયા કાઉ કહેા જૂના. ઘ૦ ૩. લેાક લાજસે જે ચિત્ત ચારે, સે! તે સહજ વિવેકહી સૂના; પ્રભુનુન ધ્યાન વિગર ભ્રમભૂલા, કરે કરિયા સેા રાને રૂના. ૬૦ ૪. મે'તા નેહ કયા તાહિ સાથે, અખ નિવાહ તે તેાથેઇ હૂના; જસ કહે તે મિનુ આર ન સેવું, અમય

Page #448

૪૦૦
ખાઇ કુન ચાખે લૂના. ૬૦ ૫.
૯ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ જિન–સ્તવન. [રાગ યમન–કલ્યાણ. ]
ઐસે સામી સુપાસે દિલ લગા, દુઃખ ભગા જગતારણા; (ટેક) રાજહંસકું માનસરાવર, રેવા જલ યું વારણા; ખીર સિંધુ જયું હરિ પ્યારો જ્ઞાનિકું તત્વ-વિચારણા. ઐ૦ ૧. મારકું મેહ ચકારકું ચઢ્ઢા, મધુ મનમથ ચિત્ત ઠારના, ફૂલ અમૂલ ભમ૨કું અંબ હી. કૈાકિલકું સુખકારના. ઐ૦ ૨. સીતા રામ કામ જયું રતિર્ક, પથીકું ઘરખારના; દાનીકું ત્યાગ યાગ અભન, યાગીઠું સંયમ ધારના. ઐ૦ ૩. નંદનવન ન્યું સુરકું વલ્લભ, ન્યાયીકું ન્યાય નિદ્વારના; ત્યું મેરે મન તુંદ્ધિ સુદ્ધાયા, એર તે ચિત્તથે... ઉતારના. ઐ૦ ૪. શ્રી સુપાર્શ્વ દરિશન પર તે૨ે, કીજે કેાડ ઉવારના; શ્રી નયવિજય વિષ્ણુધ સેવકકું, ક્રિયા સમતારસ પારના. અ૦ ૫.
૧૦ શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિન-સ્તવન.
સજ્જન સામત્ર
૧ [રાગ–ામગ્રી.]
શ્રી ચ`દ્રપ્રભ જિનરાજ રાજે, વદન પુનમચંદરે, ભવિક લાક ચકાર નિરખત, લહે પરમાનદરે. (ટેક) શ્રી ચદ્ર૦ ૧. મહુમહે મહિમાએ' જસભર, સરસ જસ અરવિંદરે; રઝણે કવિજન ભમર રસિયા, સુખ મકર`દરે. શ્રી ચં૦ ૨. જસ નામે દોલત અધિક સ્ક્રિપે, ટલે દોડુગ દદરે; જસ ગુન-કથા ભવ-વ્યથા ભાંજે, ધ્યાન શિવતરૂં કદરે. શ્રી ચં॰ ૩. વિપુલ હૃદય વિશાલ ભુજ યુગ, ચા લતી ચાલ ગયદરે; અતુલ અતિશય મહિમ મંદિર, પ્રણત સુરનર વૃંદરે. શ્રી ચં. ૪. મેં હું દાસ ચાકર પ્રભુ! તેરા, શિષ્ય તુજ ફરજ દરે,જસવિજય વાચક ઇમ વિનવે, ટાલા મુજ ભવ‡'ઇ રે. શ્રી ચં૦ ૫.
२
હાંરે મારે ચંદ્રવદન જિન ચંદ્રપ્રભુ જગતનાહુજો, દીઠા મીઠા ઈચ્છો જિનવર આઠમેરેલા; હ્રાં મનડાના માનીતા પ્રાણ આધારજો, જગસુખદાયક જંગમસુર સાખી સમેરેલા. હાં૦ ૧ શુભઆશય ઉયાચળ સમકિત સૂરજો; વિમલદશા પૂરવિશે ઉગ્યા દીપારેલા, હાં૰ મૈત્રી મુદિતા કરુણા ને માધ્યસ્થજો; વિનય વિવેક સુલ’છન કમળ વિકાસતારેલા. હાં૦ ૨. સદ્ગુણા અનુમેાદ પરિમલ પૂરજો, પરછાયા મનમાનસસર અનુભવ વાયરે રેલા; હાં॰ ચેતન ચકવા ઉપશમ સરવરનીરજો, શુભમતી ચકવી સ`ગે રંગ ૨મલ કરે રેલા. હાં૦ ૩. જ્ઞાનપ્રકાશે નયણુડલાં મુજ દાયજો; જાણે રૈ ખદ્રવ્ય સ્વભાવે થાપણેરેલા. હાં॰ જડ ચેતન ભિન્નભિન્ન નિત્યાનિત્યજો; રુપી અરુપી આદિસ્વરુપ આ પાપણુંરેલા, હાં૦ ૪. લખ ગુણુદાયક લખમણા રાણી નંદજો, ચરણસરારુહુ સેવા મેવા સારિખીર્લે, હાં પ`ડિત શ્રીગુરુ ક્ષમા વિજય સુપસાયો, મુનિજિન ૫થે જોતાં પારખીરૅલે હાં૦ ૫. ૮. શ્રી સુવિધિજિન સ્તવનેા.
૧ સુવિધિજિન ત્રિગડ઼ે છાજે, સુર૬૬હી ગયણે ગાજે; શિર ઉપર છત્ર વિરા

Page #449

સ્તવન સગ્રહ
૪૧
જેહેા, દેવ પ્યારા દરીશ તુમારે જાચું. ૧. સમ પંચ વધુ ફૂલ, દેવ વરસાવે ખહુ મૂલ; પામે સમિકત અનુકૂલહેા. દે૦ ૨. પુંઠે ભામડળ ઝલકે; દુગ પાસે ચામર લલકે; ૧૨ ઝીગે ઘુઘરી રણકેહા. દે૦ ૩. સિંહાસન રુખઅશેાક, દળફળની શી કહું શક, મેહે દાનવ માનવ થાકહેા. દે. ૪. દૂધ સાકર મેવા દ્રાખ, પાકી સહુકારની સાખ, તેહુથી મીઠી તુમ્હે ભાખહે. દે ૫. ભવભવના તાપ શમાવે, એક વચને સહુ સમજાવે; વળી ખીજધમ નું વાવે. દે. ૬. સુણી ખારપરખદા હરશે, સયમ સમતા સુખ ક્રસે, સેવક જિન તેહને તરસે। દે॰ ૭.
૨ [ રાગ કેદાર-કાનડા ]
વાન
ચઢત ગુન
મેં કીના નહિ, તેા બિન એર શું રાગ [૨] દિન દિન તેરા. જન્યું કચન પર ભાગ; ઔરનમે હું ાયકી કલિમા, સે। કયું સેવા લાગ -મે॰ ૧. રાજસ તું માનસરોવર, ઔર અશુચિ રુચિ કાગ વિષય ભુજ ગમ ગરુડ હું કહિયે, ઔર વિષય વિષનાગ–મે′૦ ૨. ઔર દેવ જલછિલ્લર સરિખે, તું તે સમુદ્ર અથાગ; તું સુરત-જગ-વાંછિત-પૂરન ઔર તે સૂકે સાગ-મે ૦ ૩. તું પુરુષાત્તમ તુહિ નિરંજન, તું રાંકર વભાગ, તું બ્રહ્મા, તું મુદ્દે, મહાબલ, તુંહી દેવ વીતરાગ-મેં સુવિધિનાથ તુજ ગુન ફૂલનકે, મેરા દિલ હૈ માગ; જસ કહે ભ્રમર રસિક હાઈ તામે, લીજે ભકિત પરાગ-મે૦ ૫.
O
3
જ્ઞાની શિર ચૂડામણિજી, જગજીવન જિનચ; મળીયા તું પ્રભુ ! એ સમેજી, ફળીયા સુરતરુ કદ; સુવિધિ જિન તુમ્હેં શું અવિહુડ નેહ, જિમ ખપઇયા મેહુ−૧. માનુ મે મરુ મડળેજી, પામ્યા સુરતરુ સાર; ભૂખ્યાને ભાજન લખુંજી, તરસ્યાં અમૃત વારિ–સુવિધિ૦ ૨. દુષમ દુષમા કાળમાંજી, પૂવ પુણ્ય પ્રમાણ; તું સાહિમ જો મુજ મિન્યેાજી, પ્રગટયે આજ વિઠ્ઠાણુ-સુવિધિ॰ ૩. સમરણુ પણ પ્રભુજી તણુંજી, જે કરે તે કૃતપુણ્ય; દરસણુ જે એ અવસરેજી, પામે તે ધન્ય ધન્ય-સુવિધિ૦ ૪. ધન્ય દિવસ ધન્ય એ ઘડીજી, ધન્ય મુજ વેલારે એઠુ; જગજીવન જગ વાલહેજી, ભેટ્યો તું સસનેહ–સુવિધિ પ. આજ ભત્રી જાગી દશાજી, ભાગી ભાવઠ દૂર; પામ્યા વાંછિત કામનાજી, પ્રગટ્યો સહજ સનૂર-સુવિધિ૦ ૬. અ'ગીકૃત નિજ દાસનીજી, આશાપૂરારે દેવ ! નયવિજય કહે તે સદ્ધિજી, સુગુણુ સાહિમની સેવ-વિવિધ છ. ૧૨ શ્રી શીતલનાથ જિન-સ્તવને ૧ [રાગ અડાણા ]
શીતલ જિન માહિ પ્યારા, સાહિબ શીતલ જિન માહે પ્યારા, (ટેક) ભુવન વિરેચન ૫'કજ લેાચન, જિઉકે જિઉ હુમારા; શી૰ ૧. જ્યેાતિશું જ્યાત. મિલન જબ ધ્યાવે, હેાવત નહિ તમ ન્યારા; આંધી મૂડી ખુલે ભવ માયા, મિટે મહા ભ્રમ ભારા; શી૰ . તુમ ત્યારે તખ સબહિ ત્યાગ, અંતર કુટુંબ ઉદારા; તુમહી નજિક નજિક હૈ સખહી, ઋદ્ધિ અનત અપારા; શી૦ ૩. વિષય લગનકી અનેિ ભૂજાવત્

Page #450

૪૨
સજ્જન સન્મિત્ર તુમ ગુન અનુભવ ધારા; ભઈ મગનતા તુમ ગુન રસકી, કુન ક`ચન કુન દ્વારા; શી ૪. શીતલતા ગુન હાર કરત તુમ, ચંદન કાઠુ બિચારા ? નામેહીં તુમ તાપ હરત હે, વાકું ઘસત ઘસારા; શી પ. કરહુ કષ્ટ જન બહુત હમારે, નામ તિહારા આધારા; જસ કહે જનમ મરણુ ભય ભાગા, તુમ નામે ભવપારા; શ્રી ૬.
૨
શ્રી શીતલજિન વ‘દિયે અરિહતાજી, શીતલ દČન જાસ ભગવતાજી; વિષય કષાયને શામવા, અ॰ અભિનવ જાણે ખરાસ; ભ૦ ૧, ખાવનાચદન પરિ કરે, અ૦ કંટકરૂખ સુવાસ ભ॰ તિમ કટક મન મહુરૂં, અ॰ તુમ યાને હાયે શુભ વાસ; ભ૦ ૨. નદન નંદા માતના, અ॰ કરે આનદિત લેાક; ભ॰ દૃઢરથનૃપ કુદ્દિનમણી, અજિત મદ માને ને શાક, ભ ૩. શ્રીવત્સલ છન મિસિ રહે, અ॰ પગકમળે સુખકાર; ભ૦ મ‘ગળીકમાં તે થયા, અ॰ તે ગુણ પ્રભુ આધાર. ભ ૪. કેવળકમળા આપીયે, અ॰ તા વાધે જગ મામ; ભ॰ ન્યાયસાગરની વિનતી, અ॰ સુણા ત્રિહુજગના ૧૩ શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિન સ્તવન
સ્વામ લ૦ ૫.
શ્રી શ્રેયાંસ જિષ્ણુદજી! અવધારા અરદાસ લાલ રે; દાસ કરી જો લેખવા, તે પૂરું મન આશ લાલ રે-શ્રી૰ ૧. માટા નાના અંતરું, લેખવે નહિ દાતાર. લાલ રે; સમ વિષમ સ્થલ નવિ ગણે, વરસતા જલધાર લાલ રૈ-શ્રી ૨ નાડુનાને મેાટા મિયા, સહિ તે માટા થાય લાલ રે, વાહુલીયા ગગા મિલ્યા, ગંગ પ્રવાહ કહાય લાલ રે-શ્રી ૩. માટાને મોટા કરી, એ તે જગતની રીત લાલ રે; નાહુના જો મોટા કરો, તા તુમ્હ પ્રેમ પ્રતીત લાલ રે-શ્રી ૪ ગુણ અવગુણુ નિવલેખવે, અંગીકૃત જે અમદલાલ રે, કુટિલ કલકી જમ વહ્યો, ઇશ્વર શિશે ચંદ લાલરે-શ્રી પ. અવગુણીએ પણ એળગ્યા, ગુણવત તુ ભગવંત લાલરે, નિજ સેવક ાણી કરી, દીજે સુખ અન`ત લાલરે-શ્રી ૬. ઘણી શી વિનતિ કીજીયે, જગજીવન જિનનાહ લાલરે, નયવિજય કહે કીજીયે, અ‘ગીકૃત નિરવાહ લાલરે-શ્રી ૭. ૧૪ શ્રી વાસુપૂજ્ય જિન સ્તવન
શ્રી વાસુપૂજય નરેસરુરેનદ જયા જસ માય; શ્રી વાસુપૂજ્યને પૂજતાંરે, મદિર રિદ્ધિ ભરાય. ભવિક જન ! પૂજો એ જિનરાય, જિમ ભવજલધિ તરાયભવિક॰ મુગતિના એહ ઉપાય-વિક॰ ૧. સેાહે સાવન સિંહાસને રે, કુંકુમ વરણી કાય; જિમ ક*ચનગિરિ ઉપરે રે, નૂતન ભાણુ સુહ્રાય-વિક૦ ૨.લઈન મિસિ વિનતિ કરે રે, મહિષી સુત જસ પાય, લાકે. હું સંતાપી આરે, છુટું તુમ્હ પસાય”—ભવિક॰ ૩. મન રંજે એ રાતડારે, એ તે જીગા ન્યાય; પણ જે ઉજજવલ મન કરે રે, તે તેા અચરજ થાય-ક્ષત્રિક૦ ૪. ખાર ઉઘાડે મુગતિનાંરે આરક્રમે જિનરાય; કીનિ વિજય ઉવાયનેર, વિનયવિજય ગુણુગાય-ભવિક॰ ૫.

Page #451

સ્તુવત સગ્રહ
૧૫. શ્રી વિમલજિન સ્તને.
૧ [ આદિને અહિં‘ત અમ ઘરે આવે ને એ દેવી ]
વિમળજિનેસર દેવ નયણે દીઠા રે, મૂર્તિવંત મઢુત લાગે મીઠા રે, મધુરી જેની વાણિ જેવી શેલડી, સાંભળતાં સુખ થાય કામિત વેલડી. ૧ જાગ્યાં માહુરાં ભાગ્ય તુજ ચરણે આવે, પાપ ગયાં પાતાલ ગ`ગાજળ ન્હાયા; દુધે વુઠયા મેહ અશુભ દિવસ નાઠા, દૂર ગયા દુઃખ દંદ દુશમન થયા માઠા. ૨. હવે માહરા અવતાર સફળ થયા લેખે, પણ મુજને એક વાર નેહ નજરે દેખે; સુરમણિથી જગદીશ તુમે તા અધિક મળ્યા, પાસા માહુરે દાવ મુહુ માગ્યા ઢળ્યા. ૩. ભૂખ્યાને મહારાજ જિમ ભેાજન મળે, તરણ્યાને તાતુ‘ નીર અતર તપ ટળે; થાકયા તે સુખપાળ એસી સુખ પામે, તેમ ચાહતા મિત્ત મળતાં હિત જામે. ૪. તાહરે ચરણે નાથ હેજે વળગ્યા છું, કક્રિય મ દેજો છેહું નહી હુ અળગા છું; શ્રી અખયચ'દ સૂરીશ ગુરુજી ઉપગારી, શિષ્ય મુનિ ખુશાલ જાવે અલિહારી, પૂ. ૨ [ ઉધાજી કહીસા બહુરી—એ દેશી]
પ્રભુજી! મુજ અવગુણુ મત દેખા; રાગ દશાથી તું રહે ન્યારી, હું રાગે મન ઘાણું, દ્વેષ રહિત તું સમતા ભીને, દ્વેષ મારગ હુ· ચાલું-પ્ર૦ ૧. માહ લેશ ક્રૂસ્યા નહી તુ હી, માહુ લગત મુજ પ્યારી; તું અકલ‘કી, કલકિત હુ· તા, એ પણ રહેણી ન્યારી-પ્ર૦ ૨. તુંહિ નિરાશ ભાવ પદ સાધે; હુ· આશા સંઘ વિધા; તુ નિશ્ચલ, હુ. ચલ, તું સૂધા, હું આચરણે ઉધા-પ્ર૦ ૩. તુજ સ્વભાવથી અવળા માહારા, ચારિત્ર સકળ જગે જાણ્યા; ભારેખમા પ્રભુને તે કહેતાં, ન ઘટે મુઠે આણ્યા-પ્ર૦ ૪. પ્રેમ નલ જો હાયે'સવાઇ, વિમલનાથ સુખ આગે; કાંતિ કહે ભવ વન ઉતરતાં, તે વેળા નવિ લાગે-પ્ર૦ ૫. ૧૬ શ્રી અનંતનાથ જિન–સ્તવના.
૪૦૩
૧ [સાબરમતી આવી છે ભરપૂર જો-દેશી ]
સુજસા નંદન જગ આનદ દેવો, નહેર નવરંગે નિત નિત ભેટીયેરે, ભેટ્યાથી શું થાયે મારી સૈઆરે, ભવ ભવના પાતિકડાં અળગાં મેટીયેરે. ૧. સુંદર ચેાળી હેરી ચરણા ચીરરે, આવારે ચાવડ જિનગુણ ગાયેરે; જિનગુણ ગાયે શું થાયે મેારી એનીરે, પરભવરે સુરપદવી સુંદર પામીયેરે. ૨. સહિયર ટાળી ભાળી પરિધળ ભાવેરે, ગાવેરે ગુણવ ́તી હુઈડે ગહુગહીરે; જય જગનાયક શિવ સુખદાયક દેવર, લાયકરે તુજ સરખા જગમાં કા નહીરે. ૩. પરમ નિરંજન નિજિત ભગવતરે, પાવનરે પરમાતમ શ્રવણે સાંભળ્યેારે; પામી હવે મે તુજ શાસન પરતીતરે, ધ્યાનેરે એક તાને પ્રભુ આવી મળ્યારે, ૪. ઉંચપણે પચાશ ધનુષનુ માનરે, પાળ્યુંરે વળી આઉખુ. લાખ તીશનુંરે; શ્રીગુરુ સુમતિવિજય વિરાય પસાયરે, અર્હનિશરે દિલ યાન વશે જગદીશનુંરે. ૫. ૨ [કડખાની—દેશી આશાવરી]
શ્રી અન‘તપ્રભા સંત ક્રિયે વિભા, ગુણ અન'તા રહે ચાન રૂપા, અતિશયવંત મહુત જિન રાજીયા, વાયા પરિ સદા સળ રૂપા. શ્રી૰ ૧. જ્ઞાન ઇશ'ન સુખ સમકિતા ખચ થિતિ અતિ અવગાહુના અખય ભાવે; વીય' અનત એ. અષ્ટક ઉર્ષનું, ડ

Page #452

४०४
સજજન સન્મિત્ર કૃત કમ કેરે અભાવે. શ્રી. ૨. શ્વેન નિજ કરતા ટાળવા તુમ પદે, લંછન મિસિ રહ્યો સેવ સારે; સદયતા સુભગતાદિક ગુણ તુમ તણી, સેવના પાવનાને આધારે. શ્રી૩. સિંહસેન ભૂપ સુજસા તણે નદને, ચૌદશે ચૌદ સૂયગામ પાળે ચૌદ ગુણઠામ સોપાન ચઢી નિજ ગુણ, આવતા આપમાંહિ સંભાળે શ્રી. ૪. અનંતજિન સેવથી અનત જિનવર તણું, ભક્તિની બકત નિજ શક્તિ સારું; ન્યાયસાગર કહે અવનીતળે જાયતાં, એ સમ અવર નહી કેય તારું- શ્રી. ૫.
૧૭ શ્રી ધર્મનાથજિન સ્તવન.
[એક દીન પુંડરીક ગણધરે લાલ–એ દેશી] રતનપુરી નરી હારે લાલ, લંછન વજુ ઉદાર મેરે પ્યારેરે; ભાનુ નૃપતિ કુળ કેસરીરે લાલ, સુત્રતા માત મહાર મેરે પ્યારે રે, ધર્મ જિનેસર થાઈ રે લાલ૦ ૧. આયુ વરસ દશ લાખનુંરે લાલ, ધનુ પણુયાલ પ્રસિદ્ધ મેરે પ્યારેરેકંચનવરણ વિરાજતેરે લાલ, સહસ સાથે વ્રત લીધ–મેરે. ૨. સિદ્ધિ કામિની કર ગ્રહે રે લાલ, સમેતશિખ૨ અતિરંગ-મેરે પ્યારે રે, સહસ ચેસઠ સોહામણારે લાલ, પ્રભુના સાધુ અભંગ-મેરે. ૩. બાસઠ સહસ સુસાહણીરે લાલ, વળી ઉપરી શત ચાર–મેરે પ્યારે રે; કંદર્પો શાસન સુરીરે લાલ, કિન્નર સુર સુવિચાર–મેરે૪. લટકાળે તુજ લેયણેરે લાલ, માહ્યા જગ જન ચિત્ત મેરે પ્યારે; શ્રી નયવિજય વિબુધ તણે રે લ લ, સેવક સમરે નિત્ય-મેરે૫.
૧૮ શ્રી શાંતિજિન સ્તવને. - ૧ [ ત્રિભુવન તારણ તીરથ પાસ ચિંતામણિરે–એ દેશી-મલ્હાર રાગ ]
શાંતિ જિનેશ્વરદેવ દયાળશિરોમણીરે; કે દયાળશિરોમણી, સોળ જિનવર પંચમ ચક્રી જગ ધણીરે, કે ચ જગધણી. ૧. પારેવા શું પ્રીતિ કરી તિણિ પેરે કરે, તિ, જનમ જરા ભય મરણ સચાણાથી ઉદ્વરેરે. કે સી. ૨. તેણે કાંઇ દીધું હોય તે મુજને કહે કે તે શરણ કર્યાની લાજ તે મુજને નિરવહરે. કે મુવ ૩. પારેવા પરિ હરણ કરે તુજ સેવનારે કે કઇ સિલિંકેય સુત ભીતિ નિવારણ કામનારે. કે નિ. ૪. તિણ કારણ હું સેવક સ્વામિ તું માહરે, કે સ્વા. તેથી હું છું અધિક સેવા પર તાહરે, કે સેટ અચિરા માતા વિશ્વસેન પિતા છે તાહરેરે. કે સે૫. શાંતિ નામ ગુણ રહયે મુજને તારતાંરે; કે મુઠ ન્યાયસાગર કહે ઈષ્ટ પ્રભુ દિલ ધારતાંરે. કે દિ૬.
- ૨ [રાગ-સારંગ] મા શાંતિનિણંદ મહારાજ, જગતગુરુ, શાંતિજિર્ણ મહારાજ; અચિરાનંદન ભવિ મનરંજન, ગુણનિધિ ગરીબનિવાજ, જ૦ ૧. ગર્ભ થકી જિણે ઇતિ નિવારી, હરષિત સુર નર કોડી, જનમ થયે ચેસડ ઈંદ્રાદિક, પદ પ્રણામે કર જોડી. જ૦ ૨. મૃગલંછન ભવિક તુમ ગજન, કંચનવાન શરીર; પંચમનાણું પંચમ ચક્રી, ભેળસમો જિન ધીર. જ. ૩. રત્નજડિત ભૂષણ અતિ સુંદર, આંગી અંગ ઉદાર, અતિ ઉછરંગ ભગતિ નૌતમ ગતિ, ઉપશમ રસ દાતાર. જ૦ કે કરૂણાનિધિ ભગવાન કૃપાકર, અનુભવ ઉદિત

Page #453

સ્તવન સંગ્રહ
આવાસ; રૂપ વિષ્ણુધના માહન પલશે, દીજે જ્ઞાન વિલાસ. જ૦ ૫.
૩
મ્હારા મુજરા હ્યાને રાજ, સાહિબ શાંતિ સલુણા, અચિરાજીના નંદન તારે, દર્શન હેતે આવ્યા; સમક્તિ રીઝ કરાને સ્વામી, ભગતિ ભેટણું લાવ્યેા. મ્હારા૦ ૧. દુ:ખ ભંજન છે બિરુદ તુમારે, અમને આશા તુમારી; તુમે નિરાગી થઇને છૂટા, શી ગતિ હારશે અમારી. મ્હારા૦ ૨. કહેશે લેાક ન તાણી કહેવું, એવડુ' સ્વામી આગે; પણ ખાલક જો ખાલી ન જાણે, તે કેમ વ્હાલા લાગે. મ્હારા ૩. મ્હારે તે તું સમથ સાહિબ, તે કેમ એહું માનું; ચિન્તામણિ જેણે ગાંઠે મધ્યું, તેહને કામ શિાનું. મ્હારા૦ ૪. અધ્યાતમ વિ ઉજ્ગ્યા મુજ ઘટ, મેા તિમિર યુ” જીગતે; વિમલ વિજય વાચકના સેવક, રામ કહે શુભ ભગતે. મ્હારા ૫.
૪૦૫
૪
સુણા શાન્તિ જિષ્ણુ ́દ સેાભાગી; હું તે થયા છું તુજ ગુણરાગી; તુમે નિરાગી ભગવત, જોતાં કેમ મલશે તંત. સુણેા૦ ૧. હું તેા ક્રોધ કષાયનેા ભરીયેા, તું તે ઉપશમ રસના દરીયે; હું તો અજ્ઞાને આવરીયા, તું તેા કેવલ કમલા વરીયેા. સુષ્ણેા૦ ૨. હું તેા વિષયા રસને આશી, તે તે વિષયા કીધી નિાશી; હું તે કમને ભારે ભાર્યાં, તે તેા પ્રભુ ભાર ઉતાર્યાં. સુષ્ણેા૦ ૩. હું તેા મેહ તણે વશ પડીયેા, તું તે સઘલા મેહને નડીયેા; હું તે ભવ સમુદ્રમાં ભુતે, તું તે શિવ મંદિર પહેાતા. સુણા ૪. મારે જન્મ મરણના જોરા, તે તે તેાયે તેહુના દોરા; મારા પાસેા ન મેલે રાગ, તમે પ્રભુજી થયા વીતરાગ. સુણા૦ ૫. મુને માયાએ મુકયા પાશી, તું તેા નિરખ ધન અવિનાશી; હું તે સમિકતથી અધુરા, તું તે સકલ પદારથે પૂરા. સુષ્ણેા ૬. મ્હારે છે તુદ્ધિ પ્રભુ એક, ત્હારે મુજ સરીખા અનેક; હું તે મનથી ન મૂકું માન, તુ' તે માન રહિત ભગવાન. સુણા ૭. મારું કીધું તે શું થાય, તું તેા રકને કરે રાય; એક કરો મુજ મહેરબાની, મ્હારા મુજરા લેજો માની. સુણેા૦ ૮. એકવાર જો નજરે નીરખે, તા કરી મુજને તુમ સરીખા; જો સેવક તુમ સરીખા થાશે, તો ગુણ તમારા ગાશે. સુણેા૦ ૯. ભવા ભત્ર તુજ ચરણની સેવા, હું' તે માગું દેવાધીદેવા; સામું જુઓને સેવક જાણી, એવી ઉદયરત્નની વાણી. સુષ્ણેા૦ ૧૦.
૫
સેવા સેવાને રાજ, શાન્તિ જિનેશ્વર સ્વામી, સોળમા જિનવર સોલમ સાવન, વરણે શિવગતિ ગામી. સેવા॰ ૧. જગદ્ગુરુ જગલાચન જગદાયક, જગતારણુ હિતકારી; જગજીવન જગમ ધન જિનવર, વંદો સવિ નરનારી. સેવા૦ ૨. નિજ નિર્વાણુ સમય પ્રભુ જાણી, બહુ સાધુ પરિવારે; સમેતશિખરે પધાર્યા પ્રભુજી, આપ તરે પર તારે. સેવા॰ ૩. માનું શિવ ચઢવાની નિસરણી, સમેત શિખર ગિરીંઢા; આરાહે અલવેસર જિનવર, અચિરા રાણીનદા. સેવા૦ ૪. પદ્માસન પૂરી પરમેશ્વર, બેઠા ધ્યાન સમાધિ; સુવર સમવસરણુ તિહાં વિરચે, હેજનું હૂંડું વાધે, સેવા ૫. તિહાં એસી ઉપદેશ દ્વીચે

Page #454

સજજન સન્મિત્ર પ્રભુ, નિસુણે અસુર સુરીંદા; ભાવ અનિત્ય સકલ ભવ માંહે, દીસે એ સવિ ફંદા. સેટ ૬. મ મ કરશે મમતા મનમાંહે, સહુ સંબંધે મલીયું રાખે ભવ માંહે રોકીને, કમ કટક એ બલીયું. સે. ૭. તુ કે ઘરને ચેતન તાહરી, સમતા સુંદરી નારી, શું લાગે મમતા ગણિકાશું, હાય રહ્યો ભિખારી. સે. ૮. ચેતન સંગ તજે મમતાને, કરો સમતાથ યારી; જે તે જાતિ મીલે હોય જગત, અસરિષ સંગ નિવારી. સેવા ૯. કામ કરે કે એહવું ધારી, બંધને હેતુ નિવારી જેમ ભવસ્થિતિ છાંડી અતિ ભારી, વરીયે મુકિત સુનારી. સેવા૧૦
શાંતિ જિનેશ્વર સાચે સાહેબ, શાંતિ કરણ અનુકૂલમેં હો જિન, તું મેરા મનમેં તું મેરા દિલમેં ધ્યાન ધરું પલપલમે સાહેબઇ, તું મેરા, ૧. ભવમાં ભમતાં મેં દરશન પાયે, આશા પૂર એક પલમે હે જિન”. તું મેરા. ૨. નિમલ જ્યોત વદન પર સેહે, નિકોઇ ચંદ વાદળમેં હે જિનજી. તું મેરા. ૩. મેરે મન તુમ સાથે લીને, મન વસે છ્યું જળમે સાહેબજી. તું મેરા૪. જિન રંગ કહે પ્રભુ શાંતિ જિનેશ્વર, દીઠે છ દેવ સકળમેં હૈ જિનજી. તું મેરા. પ.
૭ (અંબા વિરાજે છે–એ દેશી). સુંદર શાંતિ નિણંદની, છબિ છાજે છે, પ્રભુ ગંગા જલ ગંભીર કીનિંગ ગાજે છે; ગજપુર નયર સેહામણું, ઘણું દીપે છે, વિશ્વસેન નર્દિને નંદ, કંદપ ઝીપે છે. ૧. અચિરા માતાએ ઉરે ધયે, મન રંજે છે; મૃગ લંછન કંચન વાન, ભાવઠ ભજે છે. ૨. પ્રભુ લાખ વરસ ચેથે ભાગ, વ્રત લીધું છે; પ્રભુ પામ્યા કેવલજ્ઞાન, કારજ સીધું છે. ૩. ધનુષ ચાલીશનું ઈશનું, તનુ સહે છે, પ્રભુ દેશના ધ્વનિ વરસંત, ભવિ પડિબેહે છે. ૪. ભક્તવત્સલ પ્રભુતા ભણી, જન તારે છે; ભૂતા ભવજલ માંહિ, પાર ઉતારે છે. ૫. શ્રી સુમતિવિજય ગુરુનામથી, દુખ નાસે છેકહે રામવિજય જિન ધ્યાન, નવ નિધિ પાસે છે. ૬.
ક્ષણ ક્ષણ સાંભરે શાંતિ સલુણા, ધ્યાન ભુવન જિનરાજ પરુણા; ક્ષ૦ શાંતિ જિનકે નામ અમીનેં ઉલાસિત હેત હમસેં રેમ વધુના ક્ષ૦ ભવ ગામે ફિરતે પાએ, છરત મેં નહિ ચરણે પ્રભુનાં ક્ષ૦ ૧. છીહર રતિ કબહૂ ન પાવે; જે ઝીલે જલ ગગ યમુના ક્ષ૦ તુમ સમ હમ શિર નાથ ન થાશે, કર્મ અધૂના દૂના ઘૂના ક્ષ૦ ૨. મહ લરાઈ મેં તેરી સહાઈ, તે ક્ષણમે છિન્ન છિન્ન કના; ક્ષ૦ ના ઘટે પ્રભુ આના કૂના, અચિરા સુત પતિ મોક્ષવધુના. ક્ષ૦ ૩. એરકી પાસ મેં આસ ન કરતે, ચાર અનત પસાય કરુના ક્ષ૦ કયુંર માગત પાસ ધત્તરે, યુગલિક યાચક કલપતરુના. ક્ષ. ૪. ધ્યાન ખગ વર તેરે આ સંગે, મોહ ડરે સારી ભીક ભરુના ક્ષ યાન અરૂપી તે સાંઇ અરૂપી, ભકતે ધ્યાવત તાના તૂના ક્ષ૦ ૫. અનુભવ રંગ વળે ઉપગ, ધ્યાન સુપાનામે કાયા તા; સન ચિદાનંદ કોલ ઘટાસે, શુભવીરવિ પહિપુન્ના. ક્ષ ,

Page #455

સ્તવન સંગ્રહ
૪૦૭ ૯ [ ગરબો કેણુને કેરાવ્યો કે નદજીના લાલરે–એ દેશી ] સેલમાં શાંતિ જિનેસર દેવકે, અચિરાના નંદરે, જેની સાથે સુરપતિ સેવકે અ. તિરિ નર સુર સહુ સમુદાયકે, અ૦ એક યોજન માંહે સમાય છે. અત્રે ૧. તેહને પ્રભુજીની વાણકે, અ. પરિણમે સમજે ભવિ પ્રાણી કે અ૦ સહુ જીવના સંશય ભાંજેકે, અ. પ્રભુ મેઘવનિ એમ ગાજે કે; અ૨. જેહને જોયણ સવાસે માન કે, અ. જે પૂર્વના રોગ તેણે થાનકે; આ૦ સવિનાશ થાયે નવા નાવે કે, અo ષટ માસ પ્રભુ પરભાવે છે. અત્રે ૩. જિહાં જિન જી વિચરે રંગ કે, અ. નવિ મુષક શલભ પતગ કે; અ. નવિ કેઈને વેર વિરોધ કે, અ. અતિવૃષ્ટિ અનાવૃષ્ટિ ધ કે. અ. ૪. નિજ પરચક્રનો ભય નાસે કે, અહ વલી મરકી નાવે પાસે કે, અ. પ્રભુ વિચરે તિહાં ન દુકાલ કે, અય જાયે ઉપદ્રવ સવિ તત્કાલ કે. અ૦ ૫. જસ મસ્તક પૂઠે રાજે કે, અ. ભામંડલ રવિ પરે છાજે કે, આ કર્મ ક્ષયથી અતિશય અગીયાર કે, અ૦ માનું યેગ્ય સામ્રાજ્ય પરિવાર કે અહ ૬. કબ દેખું ભાવ એ ભાવે કે, અય એમ હંશ ઘણી ચિત્ત આવે કે; અ૦ શ્રી જિન ઉત્તમ પરભાવે કે, અ૦ કહે પદ્મ વિજય બની આવે છે. અ૦ ૭.
અચીરાનંદન પ્રણમીએ રે, સમય સમય સે વાર; સેવાથી સુખ લહેરે, એહ ભવ જશ વિસ્તાર એહ ભવ જશ વિસ્તાર તે પામે, શાંતિ જિનેશ્વર સાહેબ નામે જગમાં શાંતિ થઈ તીણ સાટે, નામ ઠવ્યું પ્રભુનું તીણ માટે, શ્રી શાંતિ જિનેશ્વરુજ. ૧. એક ભવમાં ભેગવી રે, પદવી તીણ જિનરાય; નામ કહાણું પ્રથમથી રે, મંડલીક નરરાય; મંડલીક નરરાય કહાણા, ચૌદ યણ પ્રગટ્યા સપરાણા; ચક્રવતિ પદવી તદનંતર, ઉદય આવે તબ ભેગવે નરવર. શ્રી શાંતિ ૨. ચક રયણ ઉપન્યાં પછી રે, ચક્રી ભરત છ ખંડ; આપ ચઢે સાધન ભણી રે, સાધે તુરત ત્રિખંડ; સાધે તુરત ત્રિખંડ ભલેરા, વૈતાલ્ય પર્વત પાસે ડેરા; ગુફા તમિસ્ત્ર તાસ કમાડે, દંડ રત્ન પ્રહારે ઉઘાડે. શ્રી શાંતિ૩. તેહ કમાડ ઉઘાડતાં રે, નિસરે અગ્નિ વરાળ, ચક્રી કટક ઉભું રહે છે, તે થાએ પ્રજાળ; તે થાએ પ્રજાળ ઝુઝ, માસ છે ત્યાંહ નિસરે ધુઆ, અનુક્રમે શિતલ થાય વાટ, ચક્રી પેસે સેના લઈ ઘાટ, શ્રી શાંતિ. ૪. ગુફા માંહે પેસતાં રે, ભીંત ભીતર દેય પાસ; જે જન જોજન અંતરે રે, મંડલ ઓગણપચાસ; મડલ ઓગણપચાસ આલેખે, કાંગણે રમણ થકી સહ દેખે, અંધકાર તિહાં જાએ નાશ, થાએ દિનકર સમ પ્રકાશ. શ્રી શાંતિ, ૫. મધ્યે નિમ્નગા ઉનગા રે, દેય નદી અસરાલ ત્રણ પાત્રાદિક એકમરે, બે તિહાં તત્કાલ બે તિહાં તત્કાલ જે નાખે, પત્થરને પણ ડૂબતા રાખે; બીજી તટનીને ગુણ એહ, ઉતરે ચક્રી તેહને જેહ. શ્રી શાંતિ ૬. વિદ્યાધર વૈતાઢ્યના રે, આણું માને સહુ કેય; આગે ત્રિખંડ પ્લેચ્છના રે, સાધે ચક્રી સેય; સાધે ચક્રી સોય તેહ તો કિંકર, બાણ નામાંકિત મેલે બળકર, મ્લેચ્છ તણ જે રાય ઉદાર, બાણ પડે તસ સભા મજાર. શ્રી શાંતિ. ૭. તેહ નામને વાંચતાં રે, કોધ ધમ ધમ થાય; પ્લેચ્છ છ એ દલ લઈને રે, ચક્રી સન્મુખ થાય; ચક્રી સન્મુખ થાય અબુઝ, જોરાવર માંડે તિહાં સુઝ; ચકી સેના શું જોર ન લાગે, લડતાં મ્લેચ્છ તણાં દમ ભાગે.

Page #456

૪૦૮
સજજન સન્મિત્ર શ્રી શાંતિ. ૮. દેવ સાનિયે તવ ત્યાંહિ રે, મ્લેચછ છએ ત્રણ વાર; ચક્રીનાં દલ ઉપરે રે, વરસાવે જલધાર; વરસાવે જલધાર જે જેર, મુશલ ધારા દુર્દમ ઘેર; ધર્મ રત્ન ચકી વિસ્તાર, છત્ર રત્ન ઉપર ધારે. શ્રી શાંતિ૮. મેઘ વૃષ્ટિ કરતાં થકારે, થાક તે સુરરાય; ચક્રવતિ પુણ્યવતાને રે, વાળ ન વાંકે થાય; વાળ ન વાંકે થાય ત્યારે, મ્લેચ્છ છએ પ્રણમે તેણે વારે આણ મનાવી ચકી ચાલે, રિષભ કુટ નગરે નજર નિહાલે. શ્રી શાંતિ. ૧૦ કાંગાણી રયણ થકી લગે રે, ચકી આપણું નામ; ખંડ થકી પ્રભાત નિસરી ૨, ચક્રી આવે નિજ ઠામ, નિજ ઠામે છઍ વર્ષે આવે, ખટ ખંડ માંહે આણ મનાવે; કુરુજન પદમાં હથ્થીણુઉરવર રાજધાની ભેગવે વર ચકધર. શ્રી શાતિ. ૧૧. ચક્ર. વતિ પદવી ભેગવી રે, ત્રણે જીમ ડિ તેહ; રિદ્ધિ કહું હવે તેહની રે, સાંભલો ગુણ ગેહ, સાંભલજે ગુણ ગેહરે સાથી, લાખ ચોર્યાસી હયવર હાથી, છનું ફેડ પાયક દલ સુરા, ભરત ક્ષેત્ર ખટ ખંડ તે પૂરા. શ્રી શાંતિ. ૧૨. અશ્વ વેસર વિવિધ ધરાવે, સંખ્યા કેડી ચોવીશ; ગબરૂ મારૂ કાબલી રે, ઊંટ તે કેડ તેત્રીસ; ઊંટ તે કેડ તેત્રીસ પઠઈઆ, જોરાવર ત્રણ ફ્રેડ પિઠઈઆ એક લાખ જે ગાયનું દુધ, છરવે ચી દેહ વિશુદ્ધ. શ્રી શાંતિ. ૧૩. ચૌદ રત્ન નવનિધિ ભલારે, સહસ પચવીસ જક્ષ; ચૌદ સહસ મહામંત્રી રે, ત્રણ ક્રોડ મંત્રી દક્ષ, ત્રણ કોડ મંત્રી દક્ષ દીવાજા, બત્રીસ સહસ મુગટ બંધ રાજા, ચોસઠ સહસ અંતે ઉરનારી, વારાંગના બમણું વિસ્તારી. શ્રી શાંતિ૧૪, બત્રીશ સહસ નાટક ભલા રે, બત્રીસ સહસ સુદેશ ચૌદ સહસ જલપંથ ઉછેરા, ઈગવીસ સહસ સત્તિ વેશ; ઈગવીશ સહસ સન્નિવેશ, સુંદર ગામ, બત્રીશ સહસ વેલાઉલ ઠામ, સોળ સહસ રાજધાની જાણે, છપન અંતર દ્વીપ વખાણે. શ્રી શાંતિ૧૫ ગામ છ નુ ક્રેડ ગામડાં રે, કોડી ઓગણપચાસ; બાગ વાડી ઉદ્યાન તે રે, સહસ ઓગણપચાસ; સહસ ઓગણપચાસ કુરાજ કહાણા, સોળ સહસ મ્લેચછ કુરાજ કલાણું; એણે પેરે સેણું અઢાર અઢાર, એસી સહસ પંડિત સિરદાર. શ્રી શાંતિ૧૬. સાત કેડી કુટુંબિક રે, સેળ સહસ નિજ ગેહ; વર દ્રોણમુખ તે જાણજો રે, સહસ નવાણું તેહ સહસ નવાગે તે તે સંદર. ચોવીશ સડસ ખાધન પરવર: સહસ અડતાલીસ પા મોટા, ચોવીશ સહસ માંડવ સકેટા. શ્રી શાંતિ. ૧૭. કરબુર ખેડાં જાણજે રે, સહસ
વીસ વીસ; નવ વારી નગરી કહી રે, નિરુપમ સહસ બત્રીસ નિરુપમ સહસ બત્રીસ તે આગર, સોળ સહસ સંખ્યાએ ચાકરદ્વીપ તે સેળ સહસ જલ મગ, કુલ બત્રીસે સહસ પ્રસિદ્ધ. થી શાંતિ. ૧૮. ચકવતિ ચઢવા તણા રે, હયવર કેડી અઢાર, પાંચ ક્રેડી દીધી ધરારે, બત્રીસ કેડ અસ્વાર બત્રીસ ક્રોડ અસ્વાર તે ચાનક, ત્રણ કોડ જનનાં સ્થાનક પ્રવર૫તાકા દ્વાદશ કોડ, કોડ નવાણું માંડવીક જેડ. શ્રી શાંતિ૧૯ લાખ ચોરાશી દુંદુભી રે, લાખ ચેરમશી નિશાન; ત્રણ કેડ ભેગી કહ્યા રે, ત્રણ કોડ હળ ખેડાણ, ત્રણ કેડ હળ ખેડાણ એ જાસ, ક્રોડ નવાણું દાસીદાસ; ચોસઠ સહસ કલ્યાણકારક, કોડ નવાણું તે પટ તારક. થી શાંતિ ૨૦. વૈદ્ય શેઠ સારથ પતિ રે, એ સહુ ત્રણ ત્રણ કેડ, કોડ નવાણું શેઠીઆ રે, સેવ કરે કર જેડ, સેવ કરે કર જડ નિજ ઘર, ત્રણસે સાઠ સુપકાર તે

Page #457

સ્તવન સંગ્રહ સુંદર, રસવતીઓ નિપજાવે પ્રેમ, ચકી ત્રણ લાખ સાથે જમે. શ્રી શાંતિ ૨૧. કોડ નવાણું મત્સુધિ આરે, ત્રણ કેડ હજુરદાર; લાખ નવા લેખો રે, અંગરક્ષક પરિવાર અંગરક્ષક પરિવાર તે જોઈ, કોડ નવાણું કાપડીઆ ભાઈ, કોડ નવાણું થયા તે ટેલી, કોડ નવાણું પાન તંબોલી. થી શાંતિ. ૨૨. માવત પાંડવ જાણજો રે, ક્રોડ નવાણું નવાણું; આઠ કોડ તે સામની રે, સીતેર કોડ વખાણું સીતેર કેડ વખાણું ગાડાં રૂડાં, લાખ ચોરાશી બે લે સુડા; કોડ નવાણું મીઠા બોલા, ત્રણ કોડ વાછત્ર મજલા. શ્રી શાંતિ. ૨૩. એમ અનેક ચકવતિની રે, બેલી રિદ્ધિ અપાર; તે છાંડીને તતખણ રે, લીધે સંજમ ભાર લીધે સંજમ ભાર તે સાર, જાણો એહ અથિર સંસાર; તીર્થંકર પદવી શ્રીકાર, ભેગવી શ્રી જિનરાજ ઉદાર. શ્રી શાંતિ) ૨૪. પચવીસ સહસ કુમાર અવસ્થા૫ણે રે, પચવીસ સહસ મંડલીક, પચવીસ સાહસ ચકવર્તિપણે રે, પચવીસ સહસ કૈવલીક, પચવીસ સહસ કૈવલીક તે સાર, સમેત શિખર ગિરિરાય ઉદાર; શલેસી કરણે સુખકાર, પામ્યા શિવ મંદિર જયકાર. શ્રી શાંતિ૨૫ તપગચ્છ નાયક વંદીએ રે, વિજયક્ષમા સૂરિરાય; કાંતિસાગર ૫ ડિતવરે, તાસ તણે સુપસાય; તાસ તણે સુપસાય કહાયા, સમરથ શાંતિ જિનેશ્વર વ્યાયા; જસવંતસાગર પંડિત રાયા શિષ્ય જિનેશ્વરસાગર ગુણ ગાયા. શ્રી શાંતિ ૨૬.
૧૧ સુણ દયાનિધિ ! તુજ પદપંકજ મુજ મન મધુકર લીને, તું તે રાત દિવસ રહે સુખભીને-સુણ પ્રભુ અચિરા માતાને જાયે, વિશ્વસેન ઉત્તમ કુળ પાયે એક ભવમાં દેય પદવી પા–સુણ૦ ૧. પ્રભુ ચકી જિનપદને ભેગી, શાંતિ નામ થકી થાય નીરોગી, તુજ સમ અવર નહિ દુજે યેગી-સુણ૦ ૨. પર્ ખંડ તણે પ્રભુ તું ત્યાગી, નિજ આત મદ્વિતણે રાગી તુજ સમ અવર નહિ વૈરાગી-સુણ૦ ૩. વડવીર થયા સંજમધારી, લહે કેવળદુગ કમળા સારી, તુજ સમ અવર નહિ ઉપકારી-સુણ૦ ૪. પ્રભુ મેઘરથભવ ગુણખાણું, પારેવા ઉપર કરુણ આણી; નિજ શરણે રાખ્યો સુખખાણી-સુણ. ૫. પ્રભુ કમકટક ભાવભય ટાળી, નિજ આતમ ગુણને અજુઆળી; પ્રભુ પામ્યા શિવવધૂ લટકાળી-સુણ૦ ૬. સાહેબ ! એક મુજ માનીને, નિજ સેવક ઉત્તમ પદ દીજે; રૂપ કીતિ કરે તુજ જીવવિજે-સુણ૦ ૭.
૧૨ શાંતિ જિનેશ્વર સાહિબા રે! શાંતિત દાતાર; અંતરજામી છ માહરારે, આતમના આધાર-શાંતિ. ૧. ચિત્ત ચાહે પ્રભુ ચાકરી રે, મન ચાહે મળવાને કાજ; નયન ચાહે પ્રભુ નિરખવારે. દ્યો દરિશણુ મહારાજશાંતિ ૨. પલક ન વિસરે મન થકી, જેમ મારા મન મેહ; એક પખે કેમ રાખીએ રે, રાજ કપટને નેહ-શાંતિ. ૩. નેહ નજર નિહાળતાંરે, વાધે બમણે વાન; અખૂટ ખજાને પ્રભુ તાહરે, દીજીએ વંછિત દાન-શાંતિ. ૪. આશ કરે જે કઈ આપણી રે, નવી મૂકીએ નિરાશ; સેવક જાણીને આપણેરે, દીજીએ તાસ વિલાસ-શાંતિ, ૫ દાયકને દેતાં થકારે, ક્ષણ નવિ લાગે વાર; કાજ સરે નિજ દાસનાંરે, એ હેટો ઉપકાર–શાંતિ ૬. એવું જાણીને

Page #458

સજજન સન્મિત્ર જગષણીરે, દિલમાંહિ ધર પાર રૂપવિજય કવિરાયનોરે મેહન જય જયકાર-શાંતિદ.
શાંતિ જિનેશ્વર સાહેબ વદે, અનુભવ રસને કરે રે, મુખને મટક ચન લટકે, મેહ્મા સુર નર વૃદે . શાંતિ. ૧. માંજરે દેખીને કોયલ ટોકે, મેઘઘટા જેમ મેરો રે, તેમ જિન પ્રતિમા નિરખી હરખું, વળી જેમ ચંદ કરે છે. શાંતિ. ૨. જિન પ્રતિમા શ્રી જિનવર ભાખી, સૂત્ર ઘણા છે સાખી રે; સુરનર મુનિવર વંદન પૂજા, કરતા શિવ અભિલાષી રે. શાંતિ. ૩. રાયપાસે પ્રતિમા પૂછ, સુરિઆભ સમકિતધારી રે; જીવાભિગમે પ્રતિમા પૂછ, વિજયદેવ અધિકારી રે. શાંતિ. ૪. જિનવર બિંબ વિના નવિ વંદુ, આણંદજી એમ બેલે રે, સાતમે અંગે સમકિત મૂલે, અવર નહિ તસ તેલે રે. શાંતિ, ૫. જ્ઞાતા સૂત્રે દ્રૌપદી પૂજા, કરતી શિવ સુખ માગે રે; રાય સિદ્ધારથે પ્રતિમા પૂછ, કપસૂત્રમાંહે રાગે છે. શાંતિ. ૬. વિદ્યાચારણ મુનિવરે વંદી, પ્રતિમા પાંચમે અંગે રે; અંધાચાર મુનિવરે વંદી, જિનપરિમા મનરંગે રે. શાંતિ૭. આર્ય સહસ્તી સૂરિ ઉપદેશે, ચા સંપ્રતિ રાય રે; સવા કેડિ જિનબિંબ ભરાવ્યાં, ધન્ય ધન્ય એહની માય રે. શાંતિ. ૮. મોકલી પ્રતિમા અભયકુમારે, દેખી આદ્રકુમાર રે; જાતિ સ્મરણે સમકિત પામી, વરીએ શિવસુખ સાર રે. શાંતિ. ૯. ઈત્યાદિક બહુ પાઠ કહ્યા છે, સૂત્ર માંહે સુખકારી રે; સૂત્રણે એક વણ ઉથાપે, તે કહ્યો બહલ સંસારી રે. શાંતિ. ૧૦. તે માટે જિણ આણાધારી, કુમતિ કાગ્રહ નિવારી રે; ભક્તિતણાં ફલ ઉત્તરાધ્યયને, બેથિ બીજ સુખકારી રે. શાંતિ. ૧૧. એક ભવે દેય પદવી પામ્યા, સેળમાં શ્રી જિનરાયા રે, મુજ મન મદિરીએ પધરાવ્યા, ધવલ મંગલ ગવરાયા છે. શાંતિ. ૧૨. જિન ઉત્તમ પદ રૂપ અનુપમ, કીતિ કમલાની શાળા રે જીવવિજય કહે પ્રભુજીની ભક્તિ, કરતા મંગલ માળા રે. શાંતિ. ૧૩.
૧૪ [ ધ્યાનમગ્નતા રાગ-સારંગ] હમ મગન ભયે પ્રભુ દયાનમે-બિસર ગઈ દુવિધા તન મનકી, અચિરાસુત ગુણ ગાન-હમ હરિ હર બ્રા પુરંદર કી અદ્ધિ, આવત નહિ કોઈ માનમેં; ચિદાનંદકી મજ મચી હૈ, સમતારસકે પાનમેં-હમ૦ ૧. ઇતને દિન તુમ નહિ પીછા, મેરો જન્મ ગમાયે અજાનમેં; અબ તે અધિકારી હેઈ બેઠે, પ્રભુગુણ અખચ ખજાનમેં-હમ૦ ૨. ગઈ દીનતા સબહિ હમારી, પ્રભુ તુમ સમકિત દાનમેં; પ્રભુગુણ અનુભવ રસકે આગે, આવત નહિ કેઉ માનમેં-હમ, ૩જિનહિ પાયા હિનહિ છિપાયા, ન કહે કેઉકે કાનમેં; તાલી લાગી જબ અનુભવકી, તબ સમજે કઈ સામે-હમ) ૪. પ્રભુ ગુણ અનુભવ ચંદ્રહાસ જયે, સો તે ન રહે મ્યાનમેં; વાચકયશ કહે મોહ મહા અરિ, છત લીયે હે મેદાનમેં-હ૦ ૫.
૧૫ [તેટક છન્દઃ] . સુરરાજ સમાજ નતાહિયુગ યુગપજજન જાત વિધ કરમ; કરણ દ્વિપ કુમ્ભ કઠેર હરિ, હરિણાંકિતમજુન તુય રુચિમ. ૧. રુચિરાગમ સર્જન શમ્ભસમ, સમાન વિલેક્તિ જત્ત્વગણમ ગણ નાયક મુખ્ય મુનીન્દ્ર નત, નત વાછિત પૂરણ ક૯૫ નગમ.

Page #459

સ્તવન સંગ્રહ
૪૧૧
૨. નગરાજ વિનિર્મિત જન્મ મહ', મહનીય ચરિત્ર પવિત્ર તનુમ; તનુકીકૃત ાંર નરેશ મદ, મદમત્ત ગજેન્દ્ર ત્ ગમનમ્. ૩. મન ઇહિત સૌખ્ય વિધાન પડું, પટુ વાણુ જનૌઘ કુત સ્તવનમ્ વન નેશ્વર સાદર પાણિ પદ, પદ પદ્મ વિલીન જગત્ કમલમ, ૪. મલ માન્ય વિમુક્ત પદ પ્રભવ, ભવ દુઃખ સુ દારુણુ દાન ઘનમ્; ઘનસાર સુગન્ધિ મુખ વસિત, સિત સમ શીલ રૈક વૃષમ્ ૫. વૃષ કાનન સેવન નીરધર' ધરણી ધર વન્દ મનિન્દ ગુમ્; ગુણુ વજનતા ઽશ્રિત સચરણ, રણ ર વિનિજિત દેવ નરમ. ૬. નરકા ઽદિક દુઃખ સમૂહ હર, હર હાર તુષાર સુ કીતિભરમાં ભરત ક્ષિતિ પા મિત બાહુ ખલ, ખલ શાસન શ‘સિત સાધુ જનમ્. ૭. જનકા ડડધનુરાગ વિધી વિમુખ, મુખ કાન્તિ વિનિર્જિત ચન્દ્ર કલમ્, કલના તિગ સિદ્ધિ સમૃદ્ધિ પર, પર ભક્તિજના ! નુત શાન્તિ નિમ્, ૮. જિન પુત્ર નાયક ! શિવ સુખ દાયક ! નત દેવેન્દ્ર મુનીન્દ્રવર ! - ત્રિભુવન જન અન્ધુર ! ભત્ર તરુ સિન્ધુર ! ભવ ભવિનાં ભવ ભીતિ હર, ૯. ૧૯ શ્રી કુંથુનાથ જિન–સ્તવન.
[ ઢાલ મરકલઢાની ]
ગજપુર નયરી સાહીયે જી, સાહીખ ગુણની; શ્રી કુંથુનાથ મુખ માહીયે જી, સાહીમ ગુણનીલે, સુર નૃપતિ કુલચા જી, સા॰ શ્રીન'દન ભાવે વઢ્ઢા જી॰ સા૦ ૧. અજ લછન વછીત પૂરે છ, સા॰ પ્રભુ સમરીએ સટ ચૂરે જી, સા॰ પાંત્રીશ ષનુષ તનુ માને જી, સા॰ વ્રત એક સહુસ અનુમાને જી, સા॰ આયુ વરષ સહસ પ ́ચાણુ જી, સા॰ તનુ સેન વાન વખાણું જી॰ સા॰ ૨. સમેતશીખર શિવ પાયા જી, સા॰ સાડ સહસ મુનીશ્વર રાયા જી॰ સા૦ ૩. ખટ શત વળી સાઠે હુંજાર જી, સા॰ પ્રભુ સાદેવીના પરિવાર જી, સા॰ ગધવ' ખળા અધિકારી જી, સા॰ પ્રભુ શાસન સાન્નિધ્યકારી જી॰ સા॰ ૪. સુખદાયક મુખને મટકે જી, સા૦ લાખેણે લેાયણુ લટકે જી, સા॰ બુધ શ્રી નયવિજય મુીં જી, સા॰ સેવકને ઢીએ આણું છ, સા૦ ૫.
૨૦ શ્રી અરનાથ જિન–સ્તવન.
૧ [સમર્યારે સાદ દિએરે દેવ-એ દેશી.]
અરજિન ગજપુર વર શિણગાર, તાત સુદર્શન દેવી મલ્હાર; સાહીખ સેવીયે, મેરા મનકા પ્યારે સેવીયે; ત્રીશ ધનુષ પ્રભુ ઉંચી કાય, વરષ સહસ ચારાશી આય. સા॰ ૧. નંદાવત્ત વિરાજે અક, ટાળે પ્રભુ ભવભવના આત; સા॰ એક સહસછ્યું સયમ શ્રીધ, કનક વરણ તનું જગત પ્રસિદ્ધ. સા૦ ૨. સમેતશિખર ગિરિ સખળ ઉછાહુ, સિદ્ધિવધૂના કરે વિવાહ; સા॰ પ્રભુના મુનિ પચાસ હજાર, સાઠે સહસ સાધ્વી પરિવાર. સા૦ ૩. યક્ષ ઇંદ્ર પ્રભુ સેવકાર, ધારિણી શાસનની કરે સાર; સા૦ (ત્ર ઉગે નાસે જિમ ચાર, તિમ પ્રભુના ધ્યાને કરમ કઠાર. સા૦ ૪. તું સુરતરૂ ચિંતામણી સાર, તુ પ્રભુ ભગતે મુગતિ દાતાર; સા॰ બુધ જવિજય કરે અરદાસ, દીઠે પરમાનંદ વિલાસ, સા॰ પુ.

Page #460

૪૧૨
સજન સન્મિત્ર ૨૧ શ્રી મલ્લિનાથ જિન-સ્તવન.
૧ [ પ્રથમ શેવાળ તણે ભવેજી-એ દેશી.] મિથીલા નયરી અવતજી, કુંભ નૃપતિ કુળભાણ; રાણી પ્રભાવતી ઉર ધર્યો છે, પચવીશ ધનુષ પ્રમાણે, ભવિક જન, વંદે મહિલજિણ દ, જિમ હોયે પરમ આનંદ, ભવિક જન) વં૦ ૧. લંછન કલશ વિરાજતજી, નીલ વરણ તનુ કાંતિ; સંયમ લીયે શત ત્રણફ્યુજી, ભાંજે ભવની ભ્રાંતિ. ભ૦ નં૦ ૨. વરષ પંચાવન સાહસનુંછ, પાળી પૂરણ આય; સમેતશીખર શિવ પદ લહ્યુંછ, સુર કિન્નર ગુણ ગાય. ભ૦ નં૦ ૩. સહસ પંચાવન સાહણીજી, મુનિ યાલીશ હજાર; વૈરેટયા સેવા કરેજી, યક્ષ કુબેર ઉદાર. ભ૦ વં૦ ૪. મૂરતિ મેહનવેલડીજી, મોહે જગજન જાણ; શ્રીનવિજય સુશિયને છ, દીયે પ્રભુ કેડી કલ્યાણ. ભ૦ નં૦ ૫.
૨ ( ગીરીરાજ કું સદા મેરી વંદના-એ દેશી). અરનાથ૬ સદા મેરી વંદના, જગનાથકું સદા મેરી વંદના–જ૦ જગ ઉપગારી ઘન જ વરસે, વાણી શીતલચંદના રેન્જ૧ રૂપે રંભા પણ શ્રીદેવી, ભૂપ સુદર્શન નંદના રેન્જ, ૨, ભાવ ભગતિશું અનેિશિ સેવે, દુરિત હરે ભવ કુંદના રે–જ૦ ૩. છ ખંડ સાધી ઠેધા કીધી, દુજય શત્રુ નિકંદના રેન્જ ૪. ન્યાયસાગર પ્રભુ-સેવા મેવા, માગે પરમાનંદના રેજ૦ ૫.
૩ (મે તે ન્યારા રહિસ્યાંજી-એ દેશી). હે તે આણ વહેયાંજી માહરારે સાહેબરી, હે તો આણું વહસ્યાંજી આણ વસ્યાં, ભકિત કરેસ્યાં, રહસ્યાં નયણ હજુર, અરજિન આગળ અજ કરંતા, લહેમ્યાં સુખ ભ પુર–મહે તે. ૧. એકને છડી, બેને ખંડી, ત્રણ સું જેડી નેહ, ચાર જણ શિર ચોટ કર્યું પણને આણું છે-હે તે. ૨. છત સત અડ નવ દશને ટાળી, અજવાળી અગ્યાર, બાર જણને આદર કર્યું, તેરો કરી પરિહાર-હે તે. ૩. પણ અડ નવ દશ સત્તર પાળી, સત્તાવીશ ધરી સાથ, પચવીશ જણનું પ્રીતિ કરેઢું, ચાર ચતુર કરી હાથ હે તો. ૪. બત્રીશ તેત્રીશ ને ચોરાશી, ઓગણીશ દૂર નિવારી, અડતાળીસને સંગ તજેર્યું, એકાવન દિલ ધારી-મહે ત૮ પ. વિશ આરાધી, બાવીશ બાંધી ત્રેવીશને કરી ત્યાગ, ચોવીશ જિનના ચરણ નમીને પામસું ભવજલ તાગ-હે તો૦ ૬. ધ્યાતા દયેય ને ધ્યાન સ્વરૂપે, તન મન તાન લગાય, ક્ષમા વિજય કવિ પદકજ મધુકર, સેવક જિન ગુણગાય મહે તે ૭.
૨ ( કૌન ભરે રી કૌન ભરે દલ બદલી પાણી કૌન ભરેએ દેશી)
કૌન રમે ચિત કી ન રમે, મલ્લિનાથજી વિના ચિત્ત કૌ ન રમે, માતા પ્રભાવતી રાણ જાયે, કુંભ નૃપતિ સુત કામ દમ-મ ૧. કામકુંભ જિમ કામિત પૂર, કુંભ લંછન જિન મુબ ગમે-મ૦ ૨. મિથિલા નારી જનમ પ્રભુકે, દશત દેખત દુઃખ શર્મ–મ૦ ૩. ઘેબર ભજન સરસાં પીરસ્યાં, કુકસ બાકસ કૌ ન જમે. મ. ૪. નીલ વરણ પ્રભુ કાતિ કે આગે, મરકત મણિ છબિ દૂર ભમે-મ૦ ૫. ન્યાયસાગર પ્રભુ જગને પામી,

Page #461

સ્તવન સંગ્રહ
૪૧૩ હરિહરબ્રહ્મા કી ન નમ-મ૨ ૬.
૨૨. શ્રી મુનિસુવ્રત જિન સ્તવન.. શ્રી મુનિસુવ્રત હરિકુલ ચંદા, દુરનય પંથ નિસાયે; ચાદ્વાદ રસ ગર્ભિત બાની, તત્વ સરૂપ જના. સુણ જ્ઞાની! જિન બાની, રસ પીજે અતિ સન્માની. ૧. બંધ મોક્ષ એકાંતે માની, મોક્ષ જગત ઉછે; ઉભય નયાત્મક ભેદ ગ્રહીને, તત્વ પદારથ વેદ-સુણ ૨. નિત્ય અનિત્ય એકાંત કહીને, અરથ યા સબ નાસે ઉભય સ્વરૂપે વસ્તુ બિરાજે, સ્યાદ્વાદ ઈમ ભાસે-સુણ ૩. કરતા ભુગતા બાહિર દ્રષ્ટ, એકાંતે નહી થાવે, નિશ્ચય શુદ્ધ નયાતમ રૂપે, કુણ કરતા ભુગતા-સુણ૦ ૪. રૂપ વિના ભય રૂપસ્વરૂપી, એક નયાતમ સંગી; તન વ્યાપી વિભુ એક અનેકા, આનંદઘન દુઃખરંગી-સુણ૦ ૫. શુદ્ધ અશુદ્ધ નાશ અવિનાશી, નિરંજન નિરાકારે સ્વાવાદ મત સગર નીકે, દુરનય પંથ નિવારે-સુણ૦ ૬. રસપ્તભંગી મતદાયક જિનજી, એક અનુગ્રહ કીજે; આતમ રૂપ જિસે તુમ લીધે, સો સેવકકું દીજે-સુણ૦ ૭.
૨૩ શ્રી નમિનાથ જિન સ્તવન પરમ રૂપ નિરંજન, જન મન રંજણે લલના ભક્ત વચ્છલ ભગવંત તુ, ભવ ભવ ભંજણે લલના; જગત જતુ હિતકારક, તારક જગધણુ લલના તુજ પદ પંકજ સેવ, હેવ મુજને ઘણી લલના. ૧. આવ્યો રાજ! હજુર, પૂરણ ભગતિ ભયેલલના-આપસેવના આપ, પાપ જિમ સવિ ટળે લલના-તુજ સરીખા મહારાજ મહેર જે નહિ કરે લલના–તો અમ સરીખા જીવનાં, કારજ કીમ સરે? લલના–૨. જગતારક જિનરાજ ! બિરુદ છે તુમ તણે લલનાઆપ સમકિતદાન પરાયા મત ગણે લલના-સમરથ જાણું દેવ, સેવના મે કરી લલના- તંહિ જ છે સમરત્વ, તરણું તારણ તરી લલના-૩. મૃગશીર સિત એકાદશી, દયાન શુલ ધરી લલના–ઘાતી કરમ કરી અંત કે, કેવલ-શ્રી વરી લલના–જગનિસ્તારણ કારણ, તીરથ થાપી લલના-આતમ સત્તા ધર્મ ભક્તોને આપી લલના-૪. અમ વેળા કિમ આજ, વિલંબ કરી રહ્યા ? લલના–જાણે છે મહારાજ ! સેવકે ચરણ રહ્યાં લલના-મન માન્યા વિના મારું, નવિ છેઠું કદી લલના-સાચો સેવક તેહ જે સેવ કરે સદા લલના-૫. વપ્રા માત સુજાત, કહા થું ઘણું? લલના-આપ ચિદાનંદ દાન, જનમ સફલો ગણું લલના-જિન ઉત્તમ પદ પદ્ધ, વિજય પદ દીજીયે લલના-રૂપવિજય કહે સાહિબ ! મુજ લીજીએ લલના-૬
૨૪ શ્રી નેમિનાથ સ્તવન
૧ [અજિત જિગુદશું પ્રીતડી–એ દેશી ] . પરમાતમ પૂરણ કલા, પૂરણ ગુણ હો પૂરણ જન આશ; પૂરણ દષ્ટિ નિહાલીયે ચિત્ત ધરિયે હો અમચી અરદાસ. ૫૦ ૧. સર્વ દેશ ઘાતી સહ, અઘાતી હે કરી ઘાત દયાળ; વાસ કીયે શિવ મંદિરે, મોહે વીસરી હો ભમતે જગજાળ. ૫૦ ૨. જગતારક પદવી લહી, તાર્યા સહી હે અપરાધી અપાર; તાત કહે મેહે તારતાં, કિમ ધની હે ઈશુ અવસર વાર. ૫૦ ૩. મેહ મહા મા છાકથી, હું છક હે નહિ

Page #462

૧૪
સજન સન્મિત્ર શ લગાર; ઉચિત સહી ઈર્ણ અવસરે, સેવકની હ કરવી સંભાળ. ૫૦ ૪, મેહ ગયા જે તારશે, તિણ વેળા હે કહા હમ ઉપગાર; સુખ વેળા સજજન ઘણાં, દુઃખ વેળા હા વિરલા સસાર. પ૦ ૫. પણ તુમ દરિસન જેગથી, થયો હદયે હે અનુભવ પરકાશ; અનભવ અભ્યાસ કરે; દુઃખદાયી હો સહુ કમ વિનાશ. ૫૦ ૬. કમ કલમે નિવારીને, નિજ રુપે હે રમે રમતા રામ; લહત અપૂરવ ભાવથી, ઈણ રીતે હો તુમ પદ વિશ્રામ. ૫૦ છે. ત્રિકર, જેણે વિનવું, સુખદાયી હો શિવાદેવી નંt; ચિદાનંદ મનમેં સદા, તમે આ હે પ્રભુ! નાણ દિણંદ. ૫૦ ૮.
૨ [ આ જમાઈ પ્રાહુણા, જયવંતાજીએ દેશી]. નિરખે નેમિ જિણંદને અરિહંતાજી; રાજીમતી ક ત્યાગ, ભગવંતાજી પ્રદાચારી સંયમ ગ્રો અ૦ અનુક્રમે થયા વીતરાગ ભ૦ ૧. ચામર ચક્ર સિંહાસન અ. પાપીઠ સંયુક્ત ભ૦; છત્ર ચાલે આકાશમાં અ• દેવદુદુભિ વર ઉત્ત. ભ૦ ૨. સહસ જેયણ દવજ સહતે અ૦ પ્રભુ આગલ ચાવંત ભ૦; કનક કમલ નવ ઉપરે અo વિચરે પાય ઠવંત. ભ૦ ૩. ચાર મુખે દીયે દેશના અય ત્રણ ગઢ ઝાકઝમાલ ભ૦; કેશ રોમ મશ્ન નખા અન્ય વાઘ નહીં કે કાલ. ભ૦ ૪. કાંટા પણ ઉંધા હોય અ૦ પંચવિષય અનુકૂલ ભ૦; પટ રૂતુ સમકાલે ફલે અ વાયુ નહીં પ્રતિકૂલ ભ૧; ૫. પાણી સુગધ સુર કુસુમની અ૦ વૃષ્ટિ હાય સુસાલ ભપંખી દીયે સુપ્રદક્ષિણા અ. વૃક્ષ નમે અસરાલ. ભ૦ ૬. જિન ઉત્તમ પદ પદ્યની અન્ય સેવ કરે સુર કેડી ભ. ચાર નિકાયના જઘન્યથી અ. ચૈત્ય વૃક્ષ તેમ જેડી. ભ૦ ૭.
રહા રે યાદવ! તે ઘડીયા, રહે. બે ઘડીયાં, દે ચાર ઘડીયા-રહે રહા રે યાદવ! દો ઘડીયાં. શિવાકાત મલ્હાર નગીને, કયું ચલીએ હમ વિછડીયાં? રહો. યાદવવંશ વિભૂષણ સ્વામી! તમે આધાર છેઅડવડીયાં-રહે. ૧. તે બિન એરસે નેહ ન કીને, ઔર કરનકી આખડીયાં-રહે. ઈતને બીચ હમ છેડે ન જઈએ, હેત બુરાઈ લાજડીયાં–રહે. ૨. પ્રીતમ પ્યારે ! નેહ કર જાનાં, જે હેત હમ શિર બાંકડીયાં–રહા હાથસે હાથ મિલાદે સાંઇ ! ફૂલ બિછાઉં સેજડીયાં-રહો. ૩. પ્રેમકે ખ્યાલ બહુત મસાલે, પીવત મધુરે સેલડીયાં-રહે. સમુદ્ર વિજ્ય કુલ તિલક નેમિક, રાજલ ઝરતી આંખડીયા-રહે. ૪. રાજુલ ૭૨ ચલે ગિરનારે, નેમ યુગલ કેવલ વરીયા-રહે. રાજિમતી પણ દીક્ષા લીની, “ વિના રંગ રસે ચડીયાં-રહ૦ ૫. કેવલ લઈ કરી મુગતિ સિધાર, દંપતી મેહન વેલીયાં રહો. શ્રી શુભવીર અચલ ભાઈ જેડી, મેહરાય-શિર લાકડીયા-રહે. ૬.
દ્વારાપુરી નેમ રાજી, તજી છે જેણે રાજુલ જેવી નાર રે; ગિરનારી નેમ સંયમ લીધે છે બાળાવેશમાં. ૧. મંડપ રચ્યો છે મધ્ય ચેકમાં જોવા મળીયું છે દ્વારાપુરીનું લેક છે. ગિરનારી નેમ. ૨. ભાભીએ મેણું મારીયાં, પરણે હાલે શ્રીકૃષ્ણને

Page #463

સ્તવન સંગ્રહ
૪૧૫ વીર રે. ગિરનારી નેમ ૩. ગેખે બેસીને રાજુલ જોઈ રહ્યાં, કયારે આવે જાદવકુલને દિપ રે. ગિરનારી નેમ. ૪. તેમજ તે તરણ આવીયા, સુણી કાંઈ પશુને પિકાર રે. ગિરનારી નેમ, ૫. સાસુએ નેમજીને પંખીયા, હાલે મારે તારણ ચઢવા જાય છે. ગિરનારી નેમ. ૬. નેમજીએ શાળાને બોલાવીયા, શાને કરે છે પશુ પિકાર છે. ગિરનારી નેમ૦ ૭. રાતે રાજુલ બહેન પરણશે, સવારે દેશું ગેરવનાં ભેજન રે. ગિરનારી નેમ૦ ૮ નેમજીએ રથ પાછો વાળીએ, જઈ ચઢવા ગઢ ગિરનાર રે. ગિરનારી નેમ ૯. રાજુલ બેની રૂવે ધ્રુસકે, રૂવે રૂ કાંઈ દ્વારા પુરીના લોક છે. ગિરનારી નેમ. ૧૦. વીરાએ બેનીને સમજાવીયા, અવર દેશું નેમ સરીખે ભરતાર રે. ગિરનારી નેમ. ૧૧. પીયુ તે નેમ એકધારીયા, અવર દેખું ભાઈને બીજા બાપ રે. ગિરનારી નેમ૧૨. જમણી આંખે શ્રાવણ સરવરે, ડાબી આંખે ભાદરે ભરપુર છે. ગિરનારી નેમ૧૩. ચીર ભીંજાય રાજુલ નારનાં, વાગે છે કાંઇ કંટક અપાર છે. ગિરનારી નેમ. ૧૪. હીરવિજય ગુરુ હીરલે, લધિવિજય કહે કરજેડ રે. ગિરનારી નેમ. ૧૫. નેમિ તીર્થંકર બાવીશમાં, સખીયે કહે ન મળે એની જોડ છે. ગિરનારી નેમ. ૧૬.
૨૫ શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ જિન–સ્તવન
પરમાતમ પરમેશ્વર, જગદીશ્વર જિનરાજ, જગબંધવ જગભાણ બલિહારી તુમ તણી, ભવજલધિમાં રે જહાજ. ૧. તારક વારક મેહનો, ધારક નિજ ગુણ ત્રાદ્ધિ; અતિશયવંત ભદંત રૂપાળી શિવ વધૂ, પણ લહી નિજ સિદ્ધિ ૨. જ્ઞાન દર્શન અનંત છે, વળી તુજ ચરણ અનંત; ઈમ દાનાદિ અનંત ક્ષાયિકભાવે થયા, ગુણ અનંતાનંત. ૩. બત્રીશ વર્ણ સમાય છે, એક જ શ્લેક મોઝાર; એક વણે પ્રભુ તુજ ન માયે જગતમાં, કેમ કરી ભૂણીએ ઉદાર. ૪. તુજ ગુણ કોણ ગણી શકે, જે પણ કેવલી હોય; આવિમવે તુજ સયલ ગુણ માહરે, પ્રછન્ન ભાવથી જોય. ૫. શ્રી પંચાસરા પાસજી, અરજ કરું એક તુજ; આવિર્ભાવથી થાય દયાલ કૃપાનિધિ, કરુણા કીજે જી. મુજ. ૬. શ્રી જિન ઉત્તમ તાહરી, આશા અધિક મહારાજ; પવિજય કહે એમ લહું શિવનગરીનું, અક્ષય અવિચલ રાજ. ૭.
શ્રી શામલા પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન.
રાતા જેવાં ફૂલડાં ને, શામલ જેવો રંગ; આજ તારી આંગીને કાંઈ, રૂડે બજો રંગ; પ્યારા પાસ હો લાલ, દીનદયાળ મુને નયણે નિહાલ. ૧. જોગીવાડે જાગતે ને, માતે ધિંગડમલ, શામલે સોહામણે કાંઈ, જીત્યા આઠ મહલ. પ્યા૦ ૨. તું છે મારો સાહિબે ને, હું છું તારે દાસ; આશા પૂરે દાસની. કાંઈ સાંભળી અરદાસ. પ્યારા ૩. દેવ સઘળા દીઠા માં, એક તું અવલ, લાખેણું છે લટકું તારૂં, દેખી રીઝે દિલ. પ્યારા ૪. કોઈ નમે પીરને ને, કેઈ નમે રામ; ઉદયરત્ન કહે પ્રભુ, મારે તમારું કામ. પ્યા૦ ૫.

Page #464

સજજન સન્મિત્ર શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન અંતરજામી સુણ અલસર, મહિમા ત્રિજગ તુમારેસાંભળીને આવ્યું તીરે, જન્મ મરણ દુઃખ વાર સેવક અજ કરે છે. રાજ, અમને શિવસુખ આપ. ૧. સહકેનાં મનવંછિત પૂરો, ચિંતા સહુની ચૂરે; એહવું બિરુદ છે રાજ તમારું, કેમ રાખે છે દરે. સેવક. ૨. સેવકને વલવલતે દેખી, મનમાં મહેર ન ધરશો; કરુણાસાગર કેમ કહેવાશો, જે ઉપગાર ન કરશે. સેવક. ૩. લટપટનું હવે કામ નહીં છે, પ્રત્યક્ષ દરિશન દીજે; ધુંઆડે ધીજું નહિ સાહિબ, પટ પડ્યાં પતિએ સેવક૪. શ્રી શંખેશ્વર મંડણ સાહિબ, વિનતડી અવધારો; કહે જિન હષ મયા કરી મુજને, ભયસાયરથી તારો. સેવક. ૫.
મોહન મુજરો લેજો રાજ, તુમ સેવામાં રહીશું. વામાનંદન જગદાનંદન, જેહ સુધારસ ખાણી, મુખને મંટકે લોચનને લટકે, લોભાણું ઈંદ્રાણી. મેહન૧. ભવ પટ્ટણ ચિહું દિશી ચારે ગતિ, ચોરાશી લખ ચૌટા; ક્રોધ માન માયા લેભાદિક, ચેવટીયા અતિ ખોટા. મોહન૨. મિથ્યા મહેતા કુમતિ પુરોહિત, મદન સેનાને તેરે; લાંચ લઈ લખ લોક સંતાપે, મેહ કંદર્પ રે. મેહન૩. અનાદિ નિગોદ તે બંધીખાણે, તૃષ્ણા તેપે રાખે; સંજ્ઞા ચારે ચિકી મેલી, વેદ નપુંસક વાંક. મોહન૪. ભવસ્થિતિ કમ વિવર લઈ નાઠા, પુણ્ય ઉદય પણ વા, સ્થાવર વિકલે દ્રિયપણું ઓળંગી, પચેદ્રિય પણું લા. મોહન ૫. માનવ ભવ આ રજ ફળ સદગુરુ, વિમળ બેધ મળે મુજને ક્રોધાદિક સહુ શત્રુ વિણા સી, તેણે ઓળખાવ્યો મુજને મેહન. ૬. પાટણ માંહે પરમ દયાળુ, જગત વિભૂષણ ભેટ્યા; સત્તર બાણું શુભ પરિણામે, કમં કઠિન મેટ્યા, મોહન ૭. સમકિત ગજ ઉપશમ અંબાડી, જ્ઞાન કટક બળ કીધું; ખીમાવિજય જિના ચરણકરણ પસાથે, રાજ પોતાનું લીધું. મેહન૦ ૮.
પ્યારે પ્યારે રે હો વાલા મારા પાસનિણંદ મુને પ્યારે, તારો તારે રે વાલા મારા ભવના દુઃખડા વા. કાશીદેશ વણારસી નગરી, અશ્વસેન કુલ સેહીએ રે; પાસ જિર્ણદા વામાનંદા મારા વાલા; દેખીત જન મન મોહીએ પ્યારે. ૧. છપ્પન દીગકુમરી મીલી આવે, પ્રભુજીને હલરાવે છે. થેઈ થઈ નાચ કરે મારા વાલા, હરખે જિનગુણ ગાવે. યારો. ૨. કમઠ હઠ ગાળે પ્રભુ પાક, બળતા ઉગાર્યો ફણ નાગરે; દીઓ સાર નવકાર નાગકુ, ધરણદ્ર પદ પા. પ્યારો૩. દીક્ષા લઈ પ્રભુ કેવળ પા, સમવસરણમે સહારે; દીયે મધુરી દેશના પ્રભુ મુખ, ધર્મ સુણા. પ્યારે ૪. કમં ખપાવી શીવપુર જાવે, અજરામર પદ પારે જ્ઞાન અમૃતરસ ફરસે મારા વાલા, તીસે જીત મીલાવે. પ્યારે પ.
શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વજિન સ્તવન નિત્ય સમ સાહેબ વયણ, નામ સુણતાં શીતલ વયણ ગુણ ગાતાં ઉલસે

Page #465

સ્તવન સંગ્રહ નયણરે, શીખેશ્વર સાહિબ સાચે; બીજાને આશરે કચોરે, શંખે. ૧. દ્રવ્યથી દેવ દાનવ પૂજે; ગુણ સંચિત પણ લીજે; અરિહાપદ પયંવ છાજે, મુદ્રા પદ્માસન રાજેરે. શખે. બી. ૨. સવેગ તજી ધરવાસો, પ્રભુ પાસના ગણધર થાશે; તવ મુક્તિ પુરીમાં જાશો, ગુણ લોકમાં વયણે ગવાસરે. શંખે. બી. ૩. એમ. દાદર જિનવાણી, અષાઢી શ્રાવક જાણી; જિનવંદી નિજ ઘર આવે, પ્રભુ પાસની પ્રતિમા ભરાવેરે. શં, બી, ૪. ત્રણ કાલ તે ધુપ ઉવેખે. ઉપકારી શ્રી જિન સેવે; પછી તેહ વૈમાનિક થાવે, તે પ્રતિમા પણ તિહાં લાવેરે. શ૦ બી. ૫ ઘણુ કાલ પૂછ બહુમાને, વલી સૂરજ ચંદ્રવિમાને; નાગ લેકનાં કષ્ટ નિવાર્યા, જ્યારે પાશ્વ પ્રભુજી પધાર્યારે. શ૦ બી. ૬. યદુરાય રહ્યો રણઘેરી જીત્યા નવિ જાયે વૈરી, જરાસેને જરા તવ હેલી હરિ બલ વિના સઘલે ફ્રેલીરે. શ૦ બી. ૭. નેમીધર ચેકી વિશાલી, અઠ્ઠમ કરે વનમાલી તુદી પદ્માવતી બેલી, આપે પ્રતિમા ઝાકઝમા લિરે. શં૦ બી. ૮ પ્રભુ પાસની પ્રતિમા પૂછ, બલવંત જરા તવ ધ્રુજી; છંટકાવ હવણું જલ જેતી, જાદવની જરા જાય રેતીરે. શ૦ બી. ૯. શેખપૂરીને સહુને જગાવે, શંખેશ્વર ગામ વસાવે; મંદિરમાં પ્રભુ પધરાવે, શખેશ્વર નામ ધરાવેરે. શ. બી. ૧૦. રહે જે જિન રાજ હરે, સેવક મનવછિત પૂરે; એ ભેટણ પ્રભુજીને કાજે, શેઠ મોતીભાઈને રાજેરે. શ. બી. ૧૧. નાના માણેક કેરા નંદ, સંઘવી પ્રેમચંદ વીરચંદ; રાજનગરથી સંઘ ચલાવે, ગામોગામના સંઘ મિલાવેરે. શ૦ બી. ૧૨. અઢાર અઠેતેર વરશે, ફાગણ વદ તેરશ દિવસે જિન વંદીને આણંદ પાવે, શુભવીર વચન રસ ગાવેરે. શં૦ બી. ૧૩.
શ્રી અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન. મહારી ક૬૫ વેલડી મૂરતી શ્રી અંતરીક્ષ પાસની, મ્હારી કલ્પ વેલડી. એક સમય લકાપતિ રાવણ હુકમ આ૫ ફરમાવે; માલી સુમાલી વિદ્યાધર બે, કાય કારણ તસ જાવેરે. હારી૧. જાય વિમાન ઝડપથી તેહનું. જેમ ગગને ગુબારા; મધ્યાન્હ ભોજન વેળાએ. વિમાન હેઠે ઉતારારે. સ્વા ૨. તવ સેવક મન સંશય ઉપજે, પ્રતિમા ઘેર વિસારી; પ્રભૂ પૂજન વિના ભેજન ન કરે, મુજ સ્વામી ભાગ્યશાળી રે. હા. ૩. વેલમય મૂરતી નીપજાવી, કરી પૂજન તૈયારી; સ્વામીએ પૂજન કરી ભેજન, લીયા શરીર સુખકારી રે. વ્હા° ૪. જાતાં મૂરતીને પધરાવી,. સરેવરમાં ઊછરંગે; અધિષ્ઠાયક દેવે અખંડિત, રાખી તિહાં ઉગેરે. હા. ૫. એક દીન બિંગલપુરને રાજા, શ્રીપાલ કુછી આવે; હાથ મુખ પ્રમુખ અંગેને, પખાલી નિજ ઘર જાવેરે. મહા ૬. મુખડું નીરોગી દેખી રાણી, ફરી ત્યાં જાઈ નવરાવે, કંચન સમ કાયા રાજાની, જોઈ જોઈ અચરજ પાવે. મહા૦ ૭બેલી બકુલ નાખી પટરાણી, બે લી મધુરી વાણ; દેવી દેવ જે કંઈ હોય તે, ઘ દરશન હીત આણીરે. મહા. ૮. એમ કરી ઘર જઈને સુતી, સવને દેવી દીડી, પાર્શ્વ પ્રભુની પ્રતિમા બહાં છે, એમ વાણી સુણી મીઠીરે. મહા° ૯. રોગી રાજા નીરોગ થયે તે, જિન તણે પસાય; તે કારણ પ્રતિમા કાઢીને, ગાડે દીયે પધરાય.

Page #466

ne
સજ્જન સમિત્ર હા ૧૦. કાચે તાંતણે ગાડલું આંધી, રાજાયે થવું રમાં; પણ પાછું વાળી જોયા વિના, જવું. જરુર નિજ પુરમાંરે, મ્હા૦ ૧૧. જો પાછું વાળીને જોશે, તે પ્રતિમા તિહાં રહેશે; ભુલ્યા ખાજીગર જેમ સાચે, તેમ ચિંતા દુઃખ સહેશેરે. મ્હા૦ ૧૨. એહવું સ્વપ્ન દેખીને રાણી, નિદ્રામાંથી જાગી; પ્રેમ ધરીને દેવગુરુતુ', મરણુ કરવા લાગીરે. મ્હા॰ ૧૩. તેમજ કરી પૃથ્વીપતિ ચાહ્યા, આજથી હાથ ન હાક્લ્યા; શંકા ઉપજી પ્રતિમા કેરો, મુખ વાળી તિહાં ભાત્યેરે, મ્હા૦ ૧૪. પ્રતિમા અધર રહી ત્યાં આગળ, ગાડુ' નીકલી ચાલ્યું; વિના વિચારે કીધું તે તે, રાજાના દીલમાં સાલ્યુંરે, મ્હા॰ ૧૫. પણુ પ્રતિમા ઉપર પ્રીતિથી, શ્રીપુરનગર વસાવી; રહેવા લાગ્યા ત્યાં પર રાજા, નગ૨લેાકને હસાવી રે. મ્હા॰ ૧૬. ચૈત્યપ્રતિષ્ઠ મહેાત્સવ ક્રી, જગમાં યશ અહુ લીધે; પ્રતિ દીન ત્રિકાળ પૂજા કરીને નિજ ભવ સલેા કીધારે. મ્હા॰ ૧૭ તે કાલે પશુિહારી ખેડુ, લઇ નીચે જઈ શક્તિ; હવણે તેા અગલાણું નીકળે, દીપ શીખા જીવે જગતીરે. મ્હા॰ ૧૮. દુઃખમ કાલમે' એમ પ્રભુની, મૂરતી અધર બિરાજે; તે કારણ અંતરીક્ષ પાસજી, નામ જગતમાં ગાજેરે. મ્હા॰ ૧૯. તે પ્રભૂતી યાત્રા કરવાને, અમલનેરથી આવે, રૂપચંદ મેાહનચ'દ પોતે, સંઘ લઇ શુદ્ધ ભાવેરે. મહા॰ ૨૦. સંવત એગણીસ છપ્પનકેરા, મહા શુદ દશમી સારી, લક્ષ્મીવિજય ગુરુરાજ પસાથે, હુ‘સ નમે વારવારીરે. મ્હા॰ ૨૧. ૮ [ મહારા પાસજી રેલે-એ દેશી]
જિ
જિનજી ત્રેવીશમે જિન પાસ, આશ મુજ પૂરને લા; માહરા નાથજી રે લેા, જિ॰ ઋતુ ભવ પરભવ દુઃખ દેહગ વિ ચુરવે ફ્ લેા મા‚ જિ આઠે પ્રતિહાય શું જગમાં તું જ ફ્ લા મા॰, જિ. તાહરા વૃક્ષ અશેાકથી, શાક દુરે ગયા ૨ લે મા॰ ૧. જિ. જાનુ પ્રમાણુ ગિર્વાણ, કુસુમ વૃષ્ટિ કરે રે લેા મા, જિ દિવ્યધ્વની સુર પૂર્વ કે, વાંસલીયે સ્વરે લે મા॰; જિ॰ ચામર કેરી હાર ચલંતી, એમ કહેરે લેા મા, જે નમે અમર પરે તે વિ, ઉર્ધ્વ ગતિ લહે રે લેા. મા૦ ૨. જિ॰ પાદપીડ સિહાસન, વ્યંતર વિરચિયે રે લેા મા, જિ॰ તિહાં બેસી જિનરાજ, ભવિક દેશના - યે ૨ લેા મા; જિ ભામડલ શિર પૂરું, સૂર્ય પરે તપે ૨ લે મા, જિ॰ નિરખી હરખે જે, તેહના પાતક ખપે TM àા. મા૦ ૩. જિ॰ દેવ દિનેના નાદ, ગભીર ગાજે ઘા રે લે. મા, જિ॰ ત્રણ છત્ર કહે તુજ કે, ત્રિભુવન પતિ તણા રે લે. મા; જિ॰ એ પૂરાઇ તુજ કે, ખીજે નોંઢુ ઘટે રે લે મા॰, જિ॰ રાગી દ્વેષી દેવ કે, તે ભવમાં અટે રે લેા. મા૦ ૪. જિ॰ પૂજક નિશ્વક દોય કે, તાહરે સમપણે રે લે। મા, જિ॰ કમઠ ધરણુ પતિ ઉપર, સમચિત્ત ગણે રે લે। મા; જિ॰ પણ ઉત્તમ તુજ પાદ, પદ્મ સેવા કરે રે લેા, મા, જિ॰ તેહ સ્વભાવે ભવ્ય કે, ભયસાયર તરે રે લેા. મા૦ ૫.
૯
અશ પૂરે સદા પરમેસરુ, દાસ પિર જાસ સુર સેવ સારે; ભીમ ભવસ ગરુ ધાર ભય આગરુ, વાઢુણુ પરે લેાકના થાક તારે. આશ૦ ૧. માત વામા સતી પુત્ર હુલરાવતી, નવ નવાં હાલરે ગીત ગાવે; રૂપ અદ્ભૂત નિજ પુત્રનુ
દેખતાં, આનદ્

Page #467

સ્તવત સગ્રહ
*૧૯
ઉલટ અ`ગ આવે. આશ૦ ૨. પાસ સુર દેવી પદમાવતી ગુણવતી, ભગતજન વાંછિત સવે આપે; કીર્ત્તિવિજય ઉવઝાયના સેવક, વિનય નિજ ચિત્ત પ્રભૂ પાસ થાપે. આશ૦ ૩.
૧૦
સેવા ભવિજન જિન ત્રેવીશમ, લધ્યન નાગ વિખ્યાત; જલધર સુંદર પ્રભુજીની દેહડી, વામા રાણીના જાત. સે॰ ૧. ચલદેશે ઘેર ઘટા ઘનશું મળ્યા, કમઠે રચ્ચે જલધાર; મૂમલધારે જલ વરસે ઘણું, જલ થલના ન લહું પાર. સે૦ ૨. વડ હેઠલ વ્હાલેા કાઉસગ્ગ રહ્યો, મેરુ તણી પેરે ધીર; ધ્યાન તણી ધારા વાધે તિહાં, ચડીયાં ઉ'ચાં જી નીર, સે॰ ૩, અચળ ન ચળીયા પ્રભુજી માહુરા, પામ્યા કેવળનાણુ; સમાવ સરણ સુર કોડ મળ્યા તિહાં, વાયાં જીત નિસાન, સે॰ ૪. નવ કર ઉંચપણે પ્રભુ શેભતા, અશ્વસેન રાયના નઃ; પ્રગટ પૂરતા પૂરણ પાસજી, દીઠે હવે પરમાણુંદ સે ૫. એક શત વરસનું આઉખૂ લાગવી, પામ્યા અવિચળ રિદ્ધઃ બુધ શ્રીસુમતિવિજય ગુરુ નામથી, રામ લહે વર સિદ્ધ. સે૦ ૬.
શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન
૧૧
આજ શખેશ્વર જિન ભેટીએ, ભેટતા ભવ દુઃખ નાસે, સાહેબ મેાસ રે; જ્યા અશ્વસેન કુલ ચંદ્રમા, માતા વામા સુત પાસ. સા॰ આ૦ ૧. ભક્તિવત્સલ જન ભયડુરુ, હસતાં હુણીયા ષટ્ હાસ્ય સા; દાનાદિક પાંચને દ્દવ્યા, ફ્રી ન આવે પાસની પાસ. સા આ૦ ૨. કરી કામને કારમી કમકમી, ત્રિશ્ચાત્યને ન ીઉં માન; સા॰; અવિરતિને રતિ નઠુિં એક ઘડી, અગુણી અલગુ' અજ્ઞાન. સા॰ આ૦ ૩. નિક નિદ્રાને નાસવી, મૃત રાગને રાગ અપાર; સા; એક ધક્કે દ્વેષને ઢઢેલીયા, એમ નાઠા દોષ અઢાર. સા॰ આ૦ ૪. વળી મત્સર માહ મમત ગયા, અરિહા નિરિહા નિર્દેષ: સા; ધરણેદ્ર કમઠ સુર બહુ પરે, તુમ માત્ર નહી તેાસ રાષ. સા॰ આ૦ ૫. અચરજ સુણજો એક તેણે સમે, શત્રુને સમકિત દાય; સા॰; ચંદન પારસ ગુણી અતિ ઘણી, અક્ષર થોડે ન કહાય. સા૰ આ૦ ૬. જાગરણ દિશા ઉપર ચઢ્યા, ઉજાગરા વીતરાગ; સા; આલ બન ધરતા પ્રભુ તણા, પ્રભુતા સેવક સૌભાગ્ય. સા॰ આ૦ ૭. ઉપાદાન કારણ કારજ સધે, અસાધારણો કારણ નિત્ય; સા; જો અપેક્ષા કારણુ ભિવ લહે, ફૂલદા કારણ નિમિત્ત સા॰ આ૦ ૮. પ્રભુ ત્રાયક સાયકતા ધરી, દાયક દાયક નાયક ગ*ભીર; સા; નિજ સેવક જાણી નિવાજીયે, તુમ ચરણે નમે શુભ વીર. સા॰ આ૦ ૯.
૧૨
પાશ્વ’જિન પૂણૢ'તા તાતુરીજી, શુભ થીરતામાં સમાય; પરમેશ્વર વિભુ જિનવરુજી, સહજ આનંદ વીયરાય. પા૦ ૧. શુદ્ધશુદ્ધાતમે રાજાજી, કેમ રહિત મહારાય; પામીને અશુભને વામતાજી નિરીહપણે સુખદાય. પા૦ ૨. વિશ્વનાયક તુહી સારહીજી, ત્યાગી ભાગી જિનરાજ; ચઉબંધને પ્રભુ છડીનેજી, થયા માહુરી શીરતાજ, પા૦ ૩. ભવગિરિભંજન પવી સમાજી, તારક બિરુદ ધરાય; અમરપતિ નિત્ય નમે તુજ પદેજી, ભાવ

Page #468

સજજન સન્મિત્ર ધરી નિરમાય. પા. ૪. અમ સરીખા જે તે ગ્રહ્યાજી, તેહને તુંડી સહાય; સૌભાગ્યલક્ષ્મસૂરી પદ વરેજી, જેહ તુજને નિત ધ્યાય પ. પ.
શ્રી દાદા પાશ્વજિન સ્તવન. ' '
૧૩. મેરે સાહિબ તુમહિ હો, પ્રભુ પાસ જિjદા ખજમતગાર ગરીબ હું, મેં તેરા બંદા. મે૧. મેં ચકર કરું ચાકરી, જબ તુમહિ ચંદા; ચક્રવાક મેં હુઈ રહું, જબ તુમહિ (દશૃંદા. મે૨. મધુકર પરે મેં રણજણું, જબ તુમ અરવિંદા ભક્તિ કરું ખગપતિ પરે, જબ તુમહિ ગોવીંદા. મે. ૩. તુમ જબ ગજિત ઘન ભયે, તબ મેં શિબિરંદા; તુમ સાયર જબ મેં તદા, સુરસરિતા અમંદા. મે. ૪. દૂર કરે દાદા પાસજી, ભવ દુઃખકા ફંદા વાચક જશ કહે દાસ, દીજે પરમાનંદા. મે૫.
( શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન.
૧૪
તજે માન માયા ભજે ભાવ આરી, વામાનંદને સેવીએ સાર જાણ; જુઓ નાગ ને નાગણી નાથ દયાને, પામ્યા શકની સંપદા બેધિદાને. ૧. વસ્યા પાટણે કાલ કેતે ધરામાં, પધાર્યા પછી પ્રેમ શું પારકરમાં થલીમાં વલી વાસ કીધે વિચારી, પૂરે લેકની આશ રૈલોક ધારી. ૨. ધરી હાથમાં લાલ કબાણ રેગે, ભીડી ગાતડી રાતડી નીલ અંગેચઢી ની લડે તેજી એ વિધ વારે, ધાઈ વહારે પંથ ભૂવા સુધારે. ૩. જેણે પાસ ગેડી તણે રૂપ , તેણે કમના પાસને જોર છે, જેણે પાસ ગોડી તણ પાય પૂજ્યા, શત્રુ સર્વથા તેહના સર્વ પ્રજ્યા. ૪. સહુ દેવ દેવી હુઆ આજ ખોટા, પ્રભુ પાસના એકલા કમ મોટા ગેડી આ૫ જેરે નવ ખંડ ગાજે, જેથી શાકણિ ડાકણ દૂર ભાજે. ૫. અરે કામના પાસ ગેડી પ્રસિદ્ધો, હેલા મેહ રાજા જેણે જેર કીધે; મહા દુષ્ટ દૂદન્ત જે ભૂત ભંડા, પ્રભુ પાસ નામે સવ વાસ ગુડા. ૬. જરા જન્મ મહા રેગના મૂલ કાપે, આરાધે સદા સંપદા શુદ્ધિ આપે; ઉદયરત્ન ભાખે નમે પાસ ગેડી, નાખે નાથજી દુઃખની જાલ તેડી. ૭.
શ્રી મડવરા પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન.
કાન તાર મુજ તાર મુજ તાર ત્રિભુવન ધણી, પાર ઉતાર સંસાર સ્વામી પ્રાણ તું ત્રાણ તું શરણ આધાર તું, આતમારામ મુજ તું હિ સ્વામી. તાર૦ ૧. તુંહ ચિન્તામણિ તું હિ મુજ સુરત, કામઘાટ કામધેનુ વિધાતા; સકલ સંપત્તિ કરુ, વિકટ સંકટ હરુ, પાસ મડવરે મુક્તિ દાતા. તાર૦ ૨. પુચ ભરપૂર અંકૂર મુજ જાગીઓ, ભાગ્ય સૌભાગ્ય સુખ નૂર વાધ્યા; સકલ વંછિત ફલ્ય માહરે દિન વન્ય, પાસ મંડોવર દેવ લાળે. તા૨૦ ધન્ય મરુ દેશ મ ડાવરા નરવરી, ધન્ય અધ્યા નયરી નૌકા; ધન્ય યોધા તે ધન્ય તે ધન્ય કૃત પુન્ય તે, પાસ પૂજે સદા દેવ લોકા. તાર૦ ૪. પાસ મુજ તું ઘણું પ્રીતી તુજ બની ઘણ, વિબુધવર કહાનજી ગુરુ વખાણી; મુક્તિ પદ

Page #469

સ્તવન સંગ્રહ
આપો આપ પદ થાપજો, કનકવિજય આપણા ભકત જાણી. તાર૦ ૫.
૧૬
રંગ રસીયા રંગ રસ અન્યા, મન માહનજી; કેઇ આગલ નિવ કહેવાય, મનડુ· માથું રે, મન માહનજી; વેધકતા વેધક લડે, મન; બીજા ખેઠા વા ખાય, મન૦ ૧. લેાકોત્તર ફૂલ નિપજે, મન; મ્હોટા પ્રભુના ઉપકાર, મન; કેવલ નાણુ દિવા, મન; વિચરતા સુર પરિવાર, મન૦ ૨. કનક કમલ પગલાં ઠવે, મન૦, જલથલ કુસુમ વરસાત, મન॰; શિરછત્ર વલી ચામર ઢલે, મન॰; તરુ નમતા મારગ જાત મન૦ ૩. ઉપદેશી કેઇ તારીયા, મન॰; ગુણુ પાંત્રીશ વાણી રસાલ, મન; નરનારી સુર અપ્સરા, મન; પ્રભુ આગલ નાટક સાલ, મન૦ ૪. અવનિતલ પાવન કરી, મન; અ'તિમ ચેમાસુ જાણ, મન; સમેતશિખર ગિરિ આવીયા, મન; ચડતા શિવઘર સેાપાન, મન૰ પ. શ્રાવણ શુદિ આઠમ દિને, મન; વિશાખાયે જગદિશ, મન; અણુસણ કરી એક માસનું, મન૦; સાથે મુનિવર તેત્રોશ, મન૦ ૬. કાઉસ્સગમાં મુકિત વર્યાં, મન, સુખ પામ્યા સાદિ અનત, મન; એક સમય સમ શ્રેણીએ, મન॰; નિશ્ચક્રમાં ચઉ દૃષ્ટાંત, મન॰ છ. સુરપતિ સઘલા તિહાં મલે, મન; ક્ષીરાધિ આણે નીર, મન૦; સ્નાન વિલે૫ન ભૂષણે મન૦; દેવદુષ્યે સ્વામી શરીર, મન૦ ૮. શાભાવી ધરી શિખિકા, મન; વાજિંત્ર ને નાટક ગીત, મન૦; ચંદન ચય પરજાલતા, મન; સુર ભકિત શાક સહિત, મન૦ ૯. શુભ કરે તે ઉપરે, મન; દાઢાર્દિક સ્વગે' સેવ મન; ભાવ ઉદ્યોત ગયે કે, મન; દીવાલી કરતા દેવ, મન૦ ૧૦. નંદીશ્વર ઉત્સવ કરે, મન; કલ્યાણુક મેાક્ષાનદ, મન; વર્ષે અઢીશે આંતરૂં, મન; શુભ વીર ને પાસ જિષ્ણું, મન૦ ૧૧.
અંતરાક્ષ પાર્શ્વનાથ પ્રભુ મહિમા સ્તવન.
૧૭
જય જય જય જય પાસ જિષ્ણુ, ટેક. આંતરીક પ્રભુ ત્રિભુવન તાર; ભવિક કમલ ઉલ્લાસ દિણુ‘૪. જય૦ ૧, તેરે ચરણુ શરણુ મેં કીને, તું બિનુ કુન તારે ભવ ક્રૂ'; પરમ પુરુષ પરમારથ દરશી; તું ક્રિયે વિકકું પરમાનદ, જય૦ ૨. તું નાયક તુ શિવ સુખ દાયક, તું હિતચિંતક તું સુખકઃ; તું જનરજન તું ભવભજન, તું કેવલ કમલા ગોવીંદ. જય૦ ૩. કાઢિ દેવ મિલિકે કર ન શકે, એક અ`શુઠ રૂપ પ્રતિષ્ઠ ; એસે અદ્ભૂત રૂપ હારા, વરષત માનુ અમૃત ખું. જય૦ ૪. મેરે મન મધુકરકે માલન, તુમ હૈા વિમલ સદલ અરવિંદ્ર; નયન ચકોર વિલાસ કર તુ' હૈ, દેખત તુમ મૂખ પૂરનચંદ. જય૦ ૫. દૂર જાવે પ્રભુ તુમ દરશન તે, દુ:ખ દોઢુંગ ઢાલિદ્રુ અવ વાચક જસ કહે સહસ લતે તુમ હા, જે મેલે તુમ ગુનકે વૃû જય૦ ૬.
';
કર
૧૫
પ્રણમું પદ પ`કજ પાસના, જસ વાસના અગમ અનુપરે, માહ્યો મન મધુકર જેહથી, પામે તસ શુદ્ધ સ્વરૂપ રે. પ્રણમું૰ ૧. પ ́ક કલંક શંકા નહિ, નહિ ખેઢાહિક દુઃખ દોષરે; ત્રિવિધ અવંચક ગથી, લહુ અધ્યાતમ રસ પાષરે. પ્રણમું૦ ૨. ૬૪ શા દૂર કરી, ભજે

Page #470

કર
સજ્જન સન્મિત્ર
મુદ્ગીતા મૈત્રી ભાવરે; વતે નિજ ચિત્ત મધ્યસ્થતા, કરુણામય શુદ્ધ સ્વભાવરે પ્રણમું ૩. નિજ સ્વરુપ ક૨ થીર ધરે, ન કરે પુદ્ગલની ખચરે; શાખી હુઈ વરતે સદા, ન કદા પરભાવ પ્રપ`ચરે. પ્રણમું૦ ૪. સહેજ દશા નિશ્ચય જંગે, ઉમ`ગે અનુભવ રસ રંગરે, રાચે નહિ પરભાવમાં, નિજ ભાવમાં રંગ અભગરે પ્રણમું ૫. નિજ ગુણુ સખ નિજમાં લખે, ન ચખે પરગુણની રેખરે; નીર ખીર વિવરા કરે, એ અનુભવ હુંસસુ પેખરે, પ્રણમું ૬. નિવિકલ્પ જે અનુભવે, અનુભવે અનુભવની રીતરે; એર ન કબહું લખી શકે, આનંદઘન પ્રીત પ્રતીતરે. પ્રસ્સું ૭.
૧૯
સાના રુપાકે સાઠે, સૈંયાં ખેલત બાજી, ઇંદ્રાણી મુખ દેખતે, હરિ હેત હૈ રાજી. ૧. એક દિન ગ ગા કે બિચે, સુર સાથ અહેારા; નારી ચકેારા અપ્સરા, મહાત કરત નિહારા. ૨. ગંગાકે જલ ઝીલતે, છાંડી ખાદલીયાં; ખાવન ખેલ ખેલાય કે, સવિ મંદિર વલીયાં. ૩. એઠે મદિર માલીયે, સારી આલમ દેખે; હાથ પૂજાપા લે ચલે, ખાન પાન વિશેષે. ૪. પૂછયા પડુત્તર દેત હું, સુના મેહુન મેરે; તાપસ ખદન ચલે, ઉઠી લેાક સવેરે. ૫. કમહ યાગી તપ કરે, પંચ અગ્નિકી જવાલા; હાથે લાલક દામણી, ગલે મેાહુનમાલા. ૬. પાસ કુંવર દેખણુ ચલે, તપસીપે આયા; એહી નાણું દેખકે, પીછે યાગી ખેલાયા. ૭ સુષુ તપસી સુખ લેનકું, જપે ફ્ેકટ માલે; અજ્ઞાનસે અગની બિચે, ચેાગ પરજાલે. ૮. કમઠ કડું સુણુ રાજવી, તુમે અશ્વ ખેલા; યેાગીકે ઘર હૈ ખડે, મત કો ખતલા. ૯. તેરા ગુરુ કાન હૈ ખડા, જિને' યાગ ધરાય!; નહિ લખાયા ધમ, તનુ કષ્ટ બતાયા. ૧૦. હુમ ગુરુ ધમ પિછાનતે, નહિ કવડી પાસે; ભૂલ ગયે દુનિયા દિશા, રહેતે વનવાસે. ૧૧. વનવાસી પશુ પંખિયા, એસે તુમ ચેગી; યાગી નહિ પણ ભાગીયા, સંસારકે સગી. ૧૨. સ`સાર બૂરા રકે, સુણુ હા લઘુ રાજા; યાગી જગલ સેવતે, લેઇ ધમ અવાજા. ૧૩. યા ધમ કેા મૂલ હૈ, કયા કાન ફુંકાયા; જીવદયા નહુ જાનતે, તપ ફેાકટ માયા, ૧૪. ખાત દયાકી દાખીયે, ભૂલ ચૂક હુમારા; એર એર કયા બેલણા, એસા ડાક ડમાલા. ૧૫. સાંઈ હુકમસે સેવર્ક, બડા કાષ્ટ ચીરાયા; નાગ નિકાલા એકીલા, પરજલતી કાયા. ૧૬. સેવક મુખ નવકારસે, ધરણેદ્ર બનાયા; નાગકુમારે દેવતા, બહુ ઋદ્ધિ પાયા. ૧૭. રાણી સાથે વસતમે, વન ભીતર પેઠે; પ્રાસાદ સુંદર દેખીને, ઉડ્ડાં જાકર બેઠે. ૧૮. રાજિતિકું છેકે, નેમ સજમલીના; ચિત્રામણ જિન જોવતે, વૈરાગે ભીના. ૧૯ લેાકાન્તિક સુર તે સમે, ખેલે કર જોડી; અવસર સ‘જમ લેનકા, અબ દૂર હૈ થારી, ૨૦. નિજ ઘર આયે નાથજી, પિયા ખિણુ ખિણુ રાવે; માતા પિતા સમજાયકે, દાન વરસી દેવે. ૨૧. દીન દુ:ખી સુખીયા કીયા, દારિદ્ર ચૂરે; શ્રી શુભ વીર હરી તિહાં, ધન સઘલા પૂરે. ૨૨.
૨૦ [મનડું કીમહી ન ખાજે ! કુંથુજિન-એ દેશી]
અનુભવ અમૃત વાણી હા, પાસ જિન! અનુભવ અમૃત વાણી; સુરપતિ ભા જે નાગ શ્રીમુખથી, તે વાણી ચિત્ત આણી હા. પા॰ ૧. સ્યાદ્વાદ મુદ્રા મુદ્રિત શુચિ,

Page #471

૪૩
સ્તવન સંગ્રહ
જિમ સુરસરિતા પાણી; અંતર મિથ્યાભાવલતા જે, છેદણુ તાસ કૃપાણી હૈ. પા૦ ૨. અર્હોનિશ નાથ અસખ્ય મલ્યા તિમ, તિરે છે અરિજ એહી; લેાકાલેાક પ્રકાશ અશ જસ, તસ ઉપમા કહેા કેડ઼ી ડા. પા॰ ૩. વિરડુ વિયાગ હરણી એ દાંતી, સખી વેગ મિલાવે; યાકી અનેક અવછકતાથી, આણા વિમુખ કહાવે હા. પા૦ ૪. અક્ષર એક અન'ત અશ જિહાં, લેપ રહિત સુખ ભાખેા; તાસ ક્ષયાપશમ ભાવ વધ્યાથી, શુદ્ધ વચન રસ ચાખા હા. પા૦ ૫. ચાખ્યાથી મન તૃપ્ત થયું નવિ, શા માટે લેાભાવે; કર કરુણા કરુણારસ સાગર, પેટ ભરીને પાવા હા. પા૦ ૬. એ લવલેશ લઘાથી સાહિબ, અશુભ યુગલગતિ વારી; ચિદાનન્દ વામાસુત કેરી, વાણીની અલિહારી હો. પા૦ ૭.
૨૧
વન્દેહ જિતદેવ પાર્શ્વ, ષવિધ દેવ દયાલ.... (એ વાર.) વણારસ્યાં પુર્યાં યસ્ય, જાત' જન્મ વિશાલ; અશ્વસેન તન નંદન દિત, વિદલિત કલિમલ જાલ'. વન્દે ૧. કમડાસુર માઁ માઁવ ધીર, ધૃતાંત કર્માંતાર; અગ્નિદ¢ભ્યાં ફણિની કણિયાં, દત્ત નમસ્કૃત સારમ્ . વન્દેહું ૨. રાગાદિ પુમાર નિકારં, સ`ચિત દુ'ય તાર; રત્નત્રયાંબર ભૂષણ હૃદય, દશિવધ ધર્માં સુપાલ. વન્દેહું ૩. સમ્મેતાચલ પર્યંત શિખર, મુક્તિગત શુશુમાલ; જગત પ્રસિદ્ધ કીર્તિ''સ્યા, જાતા ત` જિનપાલ‘, વન્દેહ ૪, ૨૨ ( રાગ-ધમાલ )
ચિદાન'દુદ્ઘન પરમ નિરજન, જન મન રજન દેવ, લલના! વામાન`દન જિનપતિ ધુણીએ, સુરપતિ જસ કરે સેવ, હા રાજ મનમાહન જિન ભેટીએ હા; (ટેક) મેટીએ પાપક પૂર હૈા રાજ જિનજી॰ ૧, કેસર ઘેાળી ઘસી ઘનચંદન, આનદન ઘનસાર, લલના ! પ્રભુજીકી પૂજા કરી મન રંગે, પાઇએ પુન્ય અપાર; મ૦ ૨. નઈ જઈ ચ ́પક કેતકી, દમણા ને મચકુ ંદ, લલના ! કુંદ ત્રિયંગુ રુચી સુંદર જોડી, પૂજીએ પાસ જિષ્ણું; મ૦ 3. અંગી ચગી અંગ બનાઇ, અલકાર અતિસાર, લલના ! દ્રવ્યસ્તવ વિધિ પૂરણ વિરચી, ભાવીએ વ ઉદાર; મ૦ ૪. પરમાતમ પૂરણ ગણુ પતક્ષ, પુરુષેત્તમ પરધાન, ૯૦ પ્રગટ પરમાત્ર પ્રભાવતી વãમ, તું જયે સુદ્ગુણ નિધાન; મન૦ ૫ જે તુજ ભિકત મયૂરી મુજ મન, વન વિચરે અતિ ચિત્ત, લ॰ દુરિત ભુજ ગમ બધન તૂટે, તું સવલે જગ મિત્ત; મન॰ ૬. તુજ અ ણા સુરવેલી મુજ મન, નંદન વન જિહાં રૂઢ, લધુમતિ કદાગ્રહુ કટક શાખી, સંભવે તિહાં નહી ગૂઢ; મન૦ ૭. ભિકત રાગ તુજ આણુ આરાધન, દેય ચક્ર સંચાર, લ૦ સહુસ અઢાર સીલાંગરથ ચાલે, વિઘન રહિત શિવ દ્વાર; મન૦ ૮. ગુરુઉપદેશે મુજ લાગ્યું, तुम શાસનકા રાગ, લ૦ મહુાનદ પદ ખે`ચ લીએ ંગે, યુ· અલિ કુસુમ પરાગ, મન૦ ૯. બાહિર મન નિકસત નાંહિ ચાહત, તુજ શાસનમે લીન, લ૦ ઉમગ નિમગ કરી નિજપત્તુ રહેવે, જયુ' જલ નિધિ માંહિં મીન; મન૦ ૧૦. મુજતુજ શાસન અનુભવા રસ, કયું કરી જાગે લેગ, લ॰ અપરિણીત કન્યા નવિ જાણે, જયું સુખ દિયેત સયોગ; મન૦ ૧૧. એરનકી ગણના નાં પાઉં, જો તું સાહિત્ર એક, લ॰ ક્લે વાસના દૃઢ નિજ મનકી, જો અવિચલ હોય ટેક; મન૦ ૧૨. તું સાહિબ હું સેવક તેરશ, એ વ્યવહાર
જો

Page #472

સજજન સન્મિત્ર વિભાગ, લ૦ નિશ્ચય નય મત દેનું બિચે, હાય નાંહિ ભેદ લાગ, મન ૧૩. મન વચનાદિ પુદ્ગલ ન્યારા, નાસે સકલ વિભાવ, લ૦ શુદ્ધ દ્રવ્ય ગુન પર્યાય ઘટના, તુજ સમ શુદ્ધ સ્વભાવ; મન૧૪. તું ઘટ અંતર પ્રગટ વિરાજે, ક્યું નિમલ ગુણ કાંત, લ૦ બાહિર ઢંઢત મૂઠ ન પાવે, યું મૃગમદ મન બ્રાંત; મન૧૫. ગુણઠાણદિક ભાવે મિશ્રિત, સબમેં હૈ તુજ અંસ, લ૦ ખીર નીર ન્યૂ ભિન્ન કરત હૈ, ઉજવલ અનુભવ હંસ મ૦ ૧૬. આતમ જ્ઞાન દશા જસ જાગી, વૈરાગી તુજ જ્ઞાન, લ૦ સે પવે યું રતન પરીક્ષા, પરખત સ્તન પ્રધાન મન, ૧૭. પુન્ય પ્રગટ દેવનકે લંછન, મૂઠ લહે નહિ ધમ, લ૦ પિયરાકુ કંચન માને, લહે નાંહિ અંતર મમ મન. ૧૮. ગંધરૂપ-રસ-ફરસ–વિવજિત, ન ધરત હૈ સઠાણ, લ૦ અન અવતાર અશરીર અવેદી, તું પ્રભુ સિદ્ધ પ્રમાણ મન. ૧૯, કેવલ જ્ઞાન દશા અવેલેકી, લોકાલોક પ્રમાણ, લ૦ દશનવયં–ચરણ-ગુણધારી, શાશ્વતાં સુખ અહિઠાણ, મન૨૦, સત્તા શુદ્ધ અરૂપી તેરી, નહી જગક વ્યવહાર, લ૦ કા કહીએ કછુ કહ્યો ન જાએ, તું પ્રભુ અલખ અપાર; મન૦ ૨૧. દીપ ચંદ્ર રવિ ગ્રહ ગણ કે, જિહાં પરત નાંહિ તેજ, લ૦ તિહાં એક તુજ ધામ વિરાજે; નિમલ ચેતના સેજ; મન ૨૨. આદિરહિત અજરામર નિબંધ, વ્યાપક એક અનંત, લ૦ શુદ્ધ પ્રકૃતિ અક્ષધિ અમાયિ, તું પ્રભુ બહુ ગુણવંત; મન૨૩. તું માતા તું ત્રાતા ભ્રાતા, પિતા બંધુ તું મિત્ત, લવ શરણ તુંહી તુજ સેવા કીજે, દઢ કરી એકજ ચિત્ત, મન, ૨૪. પાસ આસ પૂર અબ મેરી, અરજ એક અવધાર, લ૦ શ્રી નયવિજય વિબુધ પાય સેવક, જસ કહે ભવજલ તાર; મન૨૫
ભાવપૂજા રહસ્ય પૂજા વિધિ માંહે ભાવિજી, અંતરગ જે ભાવ; તે સવિ તુઝ આગળ કહ્યું છે, સાહેબ સરલ સ્વભાવ, સુહંકાર! અવધારે પ્રભુ પાસ!-એ આંકણી ૧. દાતણ કરતાં ભાવિયેજી, પ્રભુ ગુણજલ મુખ શુદ્ધ ઉલ ઉતારી પ્રમત્તતાજી, હો મુઝ નિર્મલ બુદ્ધ સુહંકર ! ૨. જતનાયે નાન કરીએજી, કાઢે મેલ મિયાત; અંગુ છ અંગ શોષવીજી, જાણું હું અવદાસ; સુહંકર ! ૩. ક્ષીરોદકનાં ધોતીયાંજી, ચિંત ચિત્ત સંતેષ; અષ્ટ કમ-સંવર ભલજી, આઠ પડો મુહકોષ; અહંકર ! ૪. એરસી એકાગ્રતા, કેસર ભકિત કલેલ, શ્રદ્ધા ચંદન ચિતજી, દયાન ઘાલ રંગરેલ, સુહંકર ! પ. ભાલ વહું આણુ ભલીજી, તિલક તણે તેહ ભાવ; જે આભરણ ઉતારીજી, તે ઉતારે પરભાવ; લુહંકર ! ૬. જે નિર્માલ્ય ઉતારિયે છે, તે તે ચિત્ત ઉપાધિ, પખાલ કરતાં ચિંતજી, નિર્મલ ચિત્ત સમાધિ, સુહંકર ! ૭. અંગભૂતણાં બે ધર્મનાંજી, આત્મ સ્વભાવ જે અંગ; જે આભરણ પહેરાવીએ, તે સ્વભાવ નિજ ચંગ; સુહંકર ! ૮, જે નવ વાડ વિશુદ્ધતા, તે પૂજા નવ અંગ; પંચાચાર-વિશુદ્ધતાજી, તેહ ફૂલ પંચરંગ; સુહકર ! ૯. દી કરતાં ચિંતજી, જ્ઞાન-દીપક સુપ્રકાશ; નય ચિંતા ઘત પૂરિયું, તત્વ પાત્ર સુવિલાસ; સુહંકર ! ૧૦. ધૂપ રૂપ અતિ કાર્યાતાજી,
૨૩

Page #473

સ્તવન સંગ્રહ કૃણાગને જેગ; શુદ્ધ વામના મહમહેઇ, તે તો અનુભવ થેગ; સુહ કર ! ૧૧. મદ
સ્થાનક અડ છાંડવાંછ. તેહ અષ્ટ મંગલિક જે નૈવેદ્ય નિવેદીજી, તે મન નિશ્ચલ ટેક; સુહંકર ! ૧૨. લવણ ઉતારી ભાવીએજી, કૃત્રિમ ધમરે ત્યાગ; મંગલ દીવો અતિ ભલેજ, શુદ્ધ ધમં પરભાગ સુહંકર ! ૧૩. ગીત નૃત્ય વાજિંત્રનેજી; નાદ અનાહત સાર; શમ-રતિ રમણી જે કરી છે, તે સાચે થઈકાર; સુહંકર ! ૧૪. ભાવ પૂજા એમ સાચવીજી, સત્ય વજાઓ રે ઘંટ, ત્રિભુવન માટે તે વિસ્તરેજી, ટાલે કમને કંટ; સુકર ! ૧૫ એણી પરે ભાવના ભાવતાંજી, સાહેબ જસ સુપ્રસન્ન, જનમ સફલ જગ તેહને, તે પુરુષ બન્ન ધન્ન સુહંકર ! ૧૪. પરમ પુરુષ પ્રભુ સામલાજી, માને એ મુજ સેવ; દૂર કરે ભવ– આમલાજી, વાચક જશ કહે દેવ; લુહંકર ! ૧૭.
૨૪ [ મલિજિન નાથજી વ્રત લીજે રે_એ દેશી ] . ; ચિત્ત સમરી શારદ માય રે, વલી પ્રણમું નિજ ગુરુ-પાય રે; ગાઉં ત્રેવીસમો જિનરાય, હાલાજીનું જન્મ કલ્યાણક ગાઉં રે સેના પાને ફૂલડે વધાવું, હા થાલ ભરી મોતીડે વધાવું-હા. ૧. કાશી દેશ વણરશી રાજે રે, અશ્વસેન છત્રપતિ છાજે રે; રાણી વામા ગૃહિણું સુરાજે–હા, ૨. ચિત્ર વદિ ચોથે તે ચવિયા રે, માતા વામ કુખે અવતરીયા રે, અજુઆવ્યાં એહના પરીયા-હા. ૩. પિશ વદિ દશમી જગભાણ રે, હવે પ્રભુનું જન્મ કલ્યાણ રેવીશ સ્થાનક સુકૃત કમાણ-હારાજ. નારકી નરકે સુખ પાવે રે, અંતરમુહુ દુઃખ જાવે રે, એ તે જન્મ કલ્યાણ કહાવે–વ્હા૫. પ્રભુ ત્રણ ભુવન શિરતાજ રે, તમે તારણ તરણ જહાજ રે; કહે દીપ વિજય કવિરાજ–વહારુ ૬.
પ્રભુ સેવા.
૨૫ [ રાગ નટ]. સુખદાઈ રે સુખદાઈ, દાદે પાશજી સુખદાઈ; એસે સાહિબ નહિ કેઉ જગમેં, સેવા કીજે દીલ લાઈ સુ. ૧. સબ સુખદાઈ એહિજ નાયક, એહિ સાયક સુસહાઈ કિંકરકું કરે શકર સરિસે, આપે અપની ઠકુરાઈ. સુ૨. મગલ રંગ વધે પ્રભુ ધ્યાને, પાપ વેલી જાએ કરમાઈ; શીતલતા પ્રગટે ઘટ અંતર, મિટે મહકી ગરમાઈ. સ. ૩. કહા કરું સુરતરૂ ચિંતામણિક, જે મેં પ્રભુ સેવા પાઈ, શ્રી જસવિજય કહે દર્શન દેખે, ઘર-આંગન નવનિધિ આઈ. સુ. ૪.
અહે! અહા ! પાસજી ! મુજ મળિયારે, મારા મનના મનોરથ ફળિયા-અહે૦ તારી મૂરતિ મેહનગારીરે, સહુ સંઘને લાગે પ્યારી રે; તમને મહી રહ્યા સુર નર નારીઅહે. ૧. અલબેલી મૂરત પ્રભુ! તારીરે, તારા મુખડા ઉપર જાઉં વારી રે; નાગનાગણી જોડ ઉગારી-અહે. ૨. ધન્ય ધન્ય દેવાધિદેવારે, સુરલેક કરે તારી સેવારે; અમને આપે શિવપુર મેવા-અહે. ૩. તમે શિવરમણીના રસીયારે, જઈ મુકિત પુરીમાં વસીયારે મારા હદયકમળમાંહે વસિયા-અહ૦ ૪. જે કઈ પાશ્વતણા ગુણ ગાશેરે, ભવભવનાં પાતક જાશેરે, તેના સમકિત નિરમળ થાશે–અહો પ, પ્રભુ વેવિશમા જિનરાયારે,

Page #474

-
-
-
-
-
-
સજજન સન્મિત્ર માતા વામા દેવીના જાયારે અમને દરિશન ઘોને દયાળા-અહ૦૬. હું તે લળીલળી લાગુ પાયરે, મારા ઉરમાં તે હરખ ન માયરે; એમ માણેકવિજય ગુણ ગાય-અહે. ૭
શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન.
૨૭. (મુકિત યાચના) શ્રી ચિંતામણી પાજી રે,! વાત સુણે એક મોરી રે; માહરા મનના મનોરથ પૂરજો, હું તે ભકિત ન છોડું તેરીરે. શ્રી. ૧. મારી ખિજમતમાં ખામી નહિરે, તારે ખોટ ન કાંઈ ખજાનેરે, હવે દેવાની શી ઢીલ છે ? કહેવું તે કહીયે છાનેરે. શ્રી ૨. તે ઉરણ સવી પૃથિવી કરી રે, ધન વરસી વરસી– દાને રે, મહારી વેળા શું એડવા, દીઓ વાંછિત વાળ વાનરે. શ્રી. ૩. હું તે કેડ ન છોડું તાહરીરે, આપ્યા વિણ શિવસુખ સ્વામી, મૂરખ તે ઓછે માનશે, ચિંતામણી કરયલ પામીરે શ્રી. ૪. મત કહ તુજ કમેં નથી રે, કર્મે છે તે તું પાગ્યેરેમુજ સરીખા કીધા મોટકા, કહો તેણે કાંઈ તુજ થાયે રે. શ્રી. ૫. કાલ સ્વભાવ ભવિતવ્યતારે, તે સઘળા તારા દાસેરે, મુખ્ય હેતુ તું મોક્ષને, એ મુજને સબલ વિશ્વાસ રે. શ્રી. ૬. અમે ભકતે મુકિતને ચહું રે, જિમ લે ને ચમક પાષાણે રે, તુહે હે હસીને દેખશે, કહશે સેવક છે સપણે રે. શ્રી. ૭. ભક્તિ આરાધ્યા ફળ દીએ રે, ચિંતામણી પણ પાષાણે રે, વળી અધિકું કાંઇ કહાવશે, એ ભદ્રક ભકિત તે જાણેરે. શ્રી. ૮. બાળક તે જિમતીમ બોલતે રે, કરે લાડ તાતને આગેરે; તે તેહસું વંછિત પુરવે, બની આવે સઘળું રાગેરે. શ્રી ક. મારે બનનારૂ તે બન્યું જ છે કે, હું તે લેકને વાત શીખાવું રે, વાચક જશ કહે સાહિબા, એ ગીતે એ ગુણ ગાવુરે શ્રી. ૧૦..
શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન.
મારી દશા.
૨૮ (રાગ-શ્રી રાગ) અબ મોહી ઐસી આય બની, શ્રી શંખેસર પાસ જિનેસર, મેરે તું એક ધની અબ૦ ૧. તું બિનુ કે ચિત્ત ન સુહાવે, આવે કેડિ ગુની, મેરે મન તુજ ઉપર ૨સિયા, અલિ જિમ કમલ ભણી. અ. ૨. તુમ નામે સવિ સંકટ ચૂરે, નાગરાજ ધરની નામ જપુ નિશી વાસર તેરે, એ શુભ મુજ કરની. અ. ૩. કે પાનલ ઉપજાવત દુજન, મથન વચન અરની; નામ જપું જલધાર તિહાં તુજ, ધારું દુઃખ હરની. અ૦ ૪. મિથ્થામતિ બહુ જન હે જગમે, પદ ન ધરત ધરની; ઉનતે અબ તુજ ભક્તિ પ્રભાવે, ભય નહિ એક કની. અ. ૫. સજજન નયન સુધારસ-અંજન, દુરજન રવિ ભરની તુજ મૂરતિ નિરખે સે પાવે, સુખ જસ લીલ ઘની અહ ૬.
* ૧ આ સ્તવનની નકલ કર્તાના સ્વહસ્તાક્ષરથી લખેલ મતપરથી લા ધેલ છે. ચાલુ ભાષામાં છે ની જગ્યાએ 'એ' વાંચો.

Page #475

સ્તવન સંગ્રહ
સુરત મંડન શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન-સ્તવન. મુક્તિ-દાનની યાચના
૨૯ [ સાહિમા વસુપૂજ્ય જિણદા-એ દેશી ]
સૂરતિ મંડન પાસ જિણુંદા, અરજ સુના ટાલા દુઃખદત્તા, સાહિબા ર‘ગીલારે હુમારા મેહનારે, જીવનારે, એ આંચલી. તું સાહિબા હૂં છું તુઝ અટ્ઠા, પ્રીતિ અની જિઉં કઇરન ચ’દા. સા૦ ૨. તુઝસ્ય' નેહ નહીં મુઝ કાચા, ઘણુહી ન ભાજે હીરા જાચે. સા॰ ૩. શ્વેતાં દાન તે કાંઈ વિમાસે, લાગે મુઝ મને એહુ તમાસેા. સા૦ ૪. કેડિ લાગા તે કેડિ ન છેડે, ક્રિએ વછિત સેવક કર એડે. સા૦ ૫, અખય ખજાના તુઝ નવિ ખૂટે, હાથ થકી તે સ્થૂં નહિ છૂટે. સા॰ ૬. જો ખિજમતિમાં ખાસી દાખા, તાપણુ નિજ જાણી હિત રાખો. સા॰ છ. જેણે દીધું છે તેજ ક્રેસ્લે, સેવા કરસ્યું તે ફૂલ લેયે. સા॰ ૮. ધેનુ કૂપે આરામ સ્વભાવે, દેતાં દેતાં સંપત્તિ પાવે. સા॰ ૯. તિમ મુઝને તુમ્હે જો ગુણુ દેસ્યા, તે જગમાં યશ અધિક વહેસ્યા. સા૦ ૧૦. અધિકું આખું કિસ્ત્ર કહાવે, જિમતિમ સેવક ચિત્ત મનાવેા. સા૦ ૧૧. માગ્યા વિણુ તે માય ન પીરસે, એ ઊખાણે સાચે। દીસે. સા૦ ૧૨. ઇમ જાણીને વીનતી કીજે, માહનગારા મુજરા લીજે. સા૦ ૧૩. વાચકજશ કહે ખમિય આસગા, દિએ સિવ સુખ ધરિ અવિહડ ર્ગેા. સા૦ ૧૪. શ્રી શ ંખેશ્વર પાર્શ્વનાથનુંસ્તવન*
૪૨૭
૩૦
સહુજાનંદી શીતલ સુખ ભાગી તા, હર દુઃખ હરી, ઇશતાવરી, કેશરચંદન ઘેાલી પૂજો રૈ કુસુમે, અમૃત વેલીના વૈરીની બેટી તા, કતહાર તેઢુના અરિ. કેશરચઢન૦ ૧. તેઢુના સ્વામિની કાંતાનું નામ તે, એક વરણું લક્ષણ ભરી; કેશર॰ એ પુર થાપીને આગલ ઢવીએ તે; ઉષ્માણુ ચદ્રક ખ'ધરી. કેશર૦ ૨. ક્રૂસા વરણ તે નયન પ્રમાણે તે, માત્રા સુંદર શિર ધરી, કેશર॰ વીશરાજ સુત દાહક નામે તા તિગ વરણુ આદિ ક્રૂરે કરી. કેશર૦ ૩. એકવીશમે ક્રસે ધરી કરણ તા, અર્થાભિધતે સમ હુરી;
* આ વન અ તર્યાપિકા સાથે શબ્દ લાલિત્યવાળુ તેમજ શબ્દાલંકાર સાથે અર્થાલંકાર યુકત છે કવિએ આ સ્તવનની રચના ભકિતરસની લાગણી પુ*ક બહુ ઊંડી કલ્પનાઓ કરીને કરેલી હાવાથી ગૂઢ વાળા આ સ્તવનનેા ભાવાથ' બુદ્ધિશાળી મનુષ્યાના પણ સમજવામાં એકદમ આવે તેમ નહી હાવાથી તેને સક્ષિપ્ત અથ' દરેક કડી પ્રમાણે અહી આપવામાં આવ્યા છે તે અથ'માંથી શ્રી શ'ખેશ્વર પાર્શ્વનાથ' આવા શબ્દો નીકળે છે. કડી. ૧
(૧) સહજાનદી અને શીતલ સુખના ભેાગી એવા શ્રી પાર્શ્વનાથ કુમારે રિ-સપના દુઃખને હરણ કરીને પ્રભુતા પ્રાપ્તકરી. અમૃત વેલ વેલડીને વૈરી-શત્ર હિમ (હિમાલય ), તેની પુત્રી પાવ તીના કથ-પતિ મહૂ દેવ તેનેા હાર-સ' તેને અરિ-શત્રુ ગરુડ, (ર) તેના સ્વામી કૃષ્ણુ, તેની કાંતા-સ્ત્રી લક્ષ્મી, તેનું એક અક્ષરવાળુ નામ શ્રી' તેને સૌથી પ્રથમ સ્થાપીને પછી આગળ ઉષ્માણુ-ઉષ્માક્ષર ‘રાયસહ' તેમાંના ચંદ્ર-પહેલા અક્ષર 'શ' તેના ક-કૅશ ( શિર ) પર, ખ’-આકાશ-પાલ-મીડુ ચડાવીને શ' મુકવા, તેની પછી ( ૩) રસ-પચ' વ્યંજન કથીમ સુધીના પચ્ચીશ અક્ષરે, તેમાંથી નમન

Page #476

સજન સન્મિત્ર કેશર૦ અંતર્થે બીજે સ્વરે ટાલી તે શિવગામી ગતિ આચરી. કેશર૦ ૪ વિશ ફરસ વલી સંયમ માને છે, આદિ કરણ કરી દિલ ધરી, કેશર૦ ઈ નામે જિનવર નિત્ય થાઉં તે, જિનહર જિનકે પરિહરી. કેશર૦ ૫. ચુંબકે દાઢ્યો વૃષ જન બેલે તે, વાત એ દિલમાં ન ઉતરી કેશ૨૦ અજ ઇશ્વર પણ સીતાની આગે તે, જાસ વિવશ નટતા ધરી. કેશર૬. તે જિન તસ્કર તું જિનરાજ તે, હરિ પ્રણમેં તુજ પાઉં પરી, કેશર, બાલપણે ઉપગારે હરિપતિ, સેવન છલ લંછન ધરિ. કેશર૦ ૭. પ્રભુપદ પંકજ અલિત રહિએ તે ભવ ભવમાં નહિ શલી કલી, કેશર૦ મન મંદિર મહારાજ પધારે છે, હરિ ઉદયે ન વિભાવરી. કેશર૦ ૮ સારંગમાં સંપાળ્યું ઝરકત, ધ્યાન અનુભવ લેહરી; કેશર૦ શ્રી શુભ વીરવિજય શિવ વહુને તે, ઘર તેડતાં દેય ઘરી કેશર૦ ૯.
શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથ જિન–સ્તવન.
૩૧ (ત્રિગડે પ્રભુ સેહે રે- એ રાગ) ગેડી પ્રભુ ગાજે રે, ઠકરાઈ છાજે રે, અતિ તાજે દિવાજે, રાજે રાજિઓ રે. ૧. બે-બીજા ન બરન ખ” તેના માથે માત્રા ચડાવાને ખે' મૂકે પછી વિઇશ, વશ વિ-પક્ષી, તેનો ઈશ-સ્વામી ગરુડ, તેને રાજા કૃષ્ણ તેનો પુત્ર પ્રદ્યુમન કામદેવ તેનો દાહક બાળનાર શ કર, તેનું તિગવ-ત્રણ અક્ષરનું નામ ઇશ્વર, તેમાંથી આદિ પહેલો અક્ષર 'ઈ' દૂર કરીને બાકીના ધર” એ બે અક્ષરો મૂકવા ત્યાર પછી (૪) એ કવીશમે કરશે-પશ' વ્યંજન ૫'ની પાસે કરણ-કાન કરીને “પ” મૂકવો. પછી અર્થધને તેનું અભિધ બીજું નામ રવ તેની સમતુલ્ય અક્ષર “ધ” લઈને પછી, અંતસ્વ'ય-ર-લ-વ' તેના બીજા અક્ષર ૨' માંથી રવર દૂર કરીએ એટલે તેની શિવગામી-મોક્ષ ગામિની ગતિ અર્થાત ઉર્વગતિ કરાવવી. એટ ધ ને માથે રેફ ચડાવીને મૂકો. તેના પછી (૫) વશમે ફરસ-પશ ને’ સ યમ સત્તર પ્રકારનું હોવાથી સત્તરમે 'થ” એ બે માંથી આદિ પ્રથમના અક્ષર ન'ની પાસે કરણુ-કાનો કરીને નાથ' એવા અક્ષરો દિલમાં ધારણ કરીને મૂકવા, જિન શબ્દનું (અર્થાનું નહીં) હર હરણ કરનાર જિન-શંકર વગેરે દેવનો ત્યાગ કરીને ઉપયુંકત “શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ના મવાળા સાચા જિનવર-મોહને જીતનારાઓમાં શ્રેષ્ઠ તેનું હંમેશાં સ્મરણ કરું. (૬) લેકે કહે છે કે-ટાંબકે મહાદેવે વૃક્ષ કામને બાળી નાખે છે, પણ એ વાત ગળે ઉતરતી નથી. કેમકે અજ-નહીં ઉત્પન્ન થયેલ એવા ઈશ્વર-શંકરે પણ સીતા-પાર્વતીને આગળ કામને વશ થઈને નટતા ધારણ કરી હતી-નૃત્ય કર્યું હતું. (૭) માટે તે મહાદેવ વગેરે તો “જિન” શબ્દના ચેર છે અને તમે તો જિન-મોહને જીતનારાઓમાં રાજા છે. તેથી હરિ-ઇકો તમારા ચરણોમાં પડીને નમસ્કાર કરે છે. બાળપણમાં તમે ઉપકાર કર્યો હતો, માટે હરિપત-નાગરાજ (ધરણેન્દ્ર) તમારા ચરણમાં સર્ષના લંછન-ચિહના બહાનાથી તમારી હમેશાં સેવા કરે છે, (૮) આ પ્રભુના પદપંકજચરણરૂપી કમળ માં આલિ-ભ્રમર થઈને રહીએ તો ભવોભવમાં કદી પણ દુઃખી ન થઈએ આ મહારાજ જે મન રૂપી મંદિરમાં પધારે છે. જેમ હરિ-સૂર્યનો ઉદય થવાથી વિભાવરી-ત્રિ રહેતી નથી તેમ તે મનરૂપી અંધકાર રહેતો નથી. (૯) સારંગ મેઘ અથવા રાત્રિમાં જેમ સંપા–વીજળી ઝબકી ઊઠે છે તેમ, જે અનુભવ ધ્યાનની લહેરે ઉછળે તો પં. શ્રી શુભવિજ્યજી મહારાજના શિષ્ય ૫, શ્રી વીરવિજયજી મહારાજ કહે છે કે-શિવવહુ-મુક્તિરૂપી વધૂને પોતાને ઘેર લાવતાં પ્રાપ્ત ક તો ફકત બે જ ઘડીની વાર લાગે. અર્થાત જલદી મોક્ષ મળે.

Page #477

•
સ્તવન સંગ્રહ
૪૨૯
શરણાગત ત્રાતા રે, તું દોલિત દાતા હૈ, હવે દીજે મુઝ સાતા, સમકિત શુદ્ધિની રે ૨. હું તુઝ ગુણુરંગી મૈં તું સહજ નિસગી રે, તેાએ પ્રીતિ એક ગી, અંગીકરિ રહુ· ૨, ૩. કેતુ તુઝ ઋદ્ધિએ રે, જો માંહિ ગ્રહુિએ રે, તે પ્રેમ નિરવહિએ, વારુ વાલડા ૨. ૪. ઉતમ ગુણ ઠાણે રે તુ હિજ મુઝ આણે રે, હવે ટાણે સુ તાણે, શિવસુખ આપવારે?પ સુ' થાઓ ઉદાસી રે, જોએ હ્રદય ત્રિમાસી રૈ, તુઝ ચરણુ ઉપાસી, હાંસી કિમ સહુ રે ૬. હાંસી એ મટી રે, જે આશા ખાટી રૈ, ધિર જ્ઞાન કાટી રે, પણિ ભવવશ હુંએ રે છ. જે સનમુખ દેખે રે, સિવ આવે લેખે રે, તે કાંઈ ઉવેખે ઘેાડે કારણે રે. ૮. યાચક બહુ યાચે રે, વલી નચજ્યેા નાચે રે. તેહથી કરમ નિકાચે દાતા વિષ્ણુ દિએ રે. . તે સઘણું જાણા રે, હ્યુ` મહિર ન આણા રે,હું છુ. સપરાણા રે, તુજ આસિરે રે. ૧૦. મુઝે લાજ વધારી રે, આપી મતિ સારી રે, હવે પ્યારી શિવનારી, પ્રભુ પરણાવિએરે, ૧૧. નહિ કે तुझ તાલે રે, તુમ વયણે મન ડાલે રે; સેવક જસ બેલે, તું જગગુરુ જયા રે. ૧૨.
૩ર ગિરુઆ ગાડી પાસજી ડા લાલ, દીજે દીજે દરસણ આજ સાહેબજી; મહુ
દિનને ઉમાહલેા હૈ। લાલ, સફળ થયે જિનરાજ, સા॰ ગિ૦ ૧. આશ ધરીને આવત હા લાલ, દશ દિશ માનવવૃત્ત સાપરતા પૂરણ પરગડે હા લાલ, કલિ કલ્પ દ્રુમ કેંદ્ર સા૰ ગિ ૨. સાચાર ચરઢ વિશે આકરા ડેા લાલ, વિષમા થલના ઘાટ સા૰ તે સિને મનમાં અવગણી હૈા લાલ, આવે આવે વિજન થાટ સા૦ ૩. ઇલિાકે ફલ ચિંતવી હૈ। લાલ, આવે આવે આશાખદ્ધ સા પણ કેવલ ભગતિ ઉદ્ઘસ્યા ડા લાલ, તે પ્રભુ તુમ ગણલતુ સા૦ ૪. સર્વિઅતર્યામી અછે હા લાલ, જાણેા પર્યાયભાવ સા૰ તા શી સેવક તારવા ડેા લાલ, ઢીલ કરી જિનરાય સા॰ ગિ૦ ૫. ઈડુભવ પરભવ તાહરા હા લાલ, ચરણુ શરણુ જગમાંહી સા૦ જલ થલ વિષમે થાનકે હો લાલ, તુ હી ગ્રહે નિજ ખાં સા॰ ગિ૰ ૬. તુજ નામે ક્રૂરે હું એ હા લાલ, પાતિક માહુ મિથ્યાત સા૰ વશ ઇક્ષ્વાકુ ચૂડામણિ ડા લાલ, અશ્વસેન નૃપતાત સા॰ ગિ છ. ગણે કાંટા કાંકરા હૈ। લાલ, કાઇ અરણ્ય ઉજાડ સા॰ ભરŕ જરŕ કાંટી ઘણી હૈા લાલ, એક તુમ દરસણ રૂઢાઢ. સાળં ગિ૦ ૮. સ્વારથિયા ન ગણે સહી હે લાલ, આશાને અવલખ સા॰ પ્રાર્થીઆ પહિલા દ્વિચે હા લાલ॰ જીમ કેાકિલને અવલખ સા॰ ગિ॰. ૯. દરસણુના અલજો ઘણા ડા લાલ, ઘો દરિસશુ દિવાણુ સા; નયણે નિરખતા હાવે હા લાલ જીવિત જન્મ પ્રમાણુ સા૦ ગિ॰ ૧૦. નામ અનેકે તું અચ્છે હૈા લાલ, નયર નિવેશને નામ સા; ત્રિભુવન માંડે તાદ્વરા હા લાલ, દીપે છે બહુ ધામ સા॰ ગિ॰ ૧૧. કાઈ આવે છે દોઢતા હૈ। લાલ, કજી બેઠા ધ્યાવત સા; તે એહુમાં અંતર ઘણા હેા લાલ, ભકિત તણી એકાંત સા॰ ગિ૰ ૧૨. થયે કામે જે ઉલગેડા લાલ, અવરને અહર્નિશ ધ્યાન સા; વિષ્ણુ સ્વારથ બિહું સાચવેડા તે તે પુરુષ પ્રધાન સા॰ ગિ॰ ૧૩. વિનતિ વચન સુણી કરી હેા લાલ, દીધું દીધું રિસણુ આજ સા; સત્તર પ`ચાવન ફ્રાગુણે હેા લાઢ, વદી દશમી સિધ્યાં કાજ સાથે ગિ॰ ૧૪. જ્ઞાન વિમલ ગુણથી વહ્યો હા તાલ, શિવ સુંદરી શિવ સ્રરંગ, ગ્રા;
લાલુ,

Page #478

સજ્જન સન્મિત્ર તિમ મુજને પ્રભુ દીજીયે હે લાલ, અવિચલ અનુભવરંગ સા. ગિઢ ૧૫
૩૩ અતુલી બલ સામી, ગેડી પાસજી ગાજે અતુલી, ત્રિભુવન માંહી આણુ અખંડિત તેજ પ્રતાપ વિરાજે. અતુલી. ૧. કેવલજ્ઞાન પ્રકાશાથે અપરિ, તેજ સવિ ભાજે; યાકે નામ કેશરી કે અવજિએ, વિઘન મતંગજ ભાજે. અતુલી. ૨. મહામંડલી મહમૂર મહિમગુણ, ગુહિનીઆણુ ગુડાજે, વિવિધ રૂપ કરી તુંહીજ ધ્યાવે, નર દરિસણ નિજરાજે. અતુલી. ૩. અહનિસિ દહીદસિ ભવિજન આવત, લ્યાવત પૂજ સમાજે; દરિસણ દેખી બહુત સુખ પાવત, હોત સવે શિરતાજે. અતુલી. ૪. યાન અ છે ભવ જલધિ તરન કું, તુમ પદ સેવ જિહાંજે સાહિબ અબ મેહ જ્ઞાન વિમલકું સમકિત મોજ નિરજે. અતુલ પ.
૩૪ જિનજી ગેડીમંડન પાસ કે, વિનતિ સાંભરે તે જિન અરજ કરું સુવિલાસ કે મૂકી આમરે લે; જિન. જિનછતુમ દરિસણ કે કાજ કે, જીવડે ટળવળેરેલે; જિનજી મહેર કરી મહારાજ કે આશા સવિ ફલેરે લે. જિનજી૧. જિન મન ભમરે લલચાય કે, પ્રભુની એલમેં રે લે; જિનજી જીમ તિમ મેલે થાય કે, તે કરજે વગેરે લે; જિન. જિનછ દૂર થકાં પણ નેહ કે, સાચે માન રે લે; જિનજી તુમથી લહું ગુણગેહ કે, અમૃતપાન જેરેલો. જિન. ૨. નિજી પ્રભુ શું બાંધે પ્રેમ કે, તે કેમ વિસરે લે; જિનજી બીજા જેવા નિમ કે, પ્રભુથી દિલ ઠરેરે લે, જિનછ જિન લેતાં તાહરું રૂપ કે, અનુભવ સાંભરે રેલે, જિન તાહરી
તિ અનુપ કે, ચિંતા દુઃખ હરે રેલે. જિ. ૩. જિ. એઠું ભેજન ખાય કે, મિઠાઇની લાલચે રેલે, જિ. આતમને હિત થાય કે, પ્રભુના ગુણ સચેલે; જિ. જિ. કમ તણે બલર કે, તેહથી તારિયે રેલે, જિ. સમકિતના જે ચેર કે, તેહને વારિ રલે; જિ. ૪. જિ, નિજ સેવક જાણીને મુકિત બતાવીયે રેલે, જિ. કરુણરસ આણને કે મનમાં લાવીયે રે. જિ. જિ. વાચક સહજ સુંદરને સેવક કહે રેલે, જિ. પંડિત શ્રી નિત્ય લાભ કે, પ્રભુથી શિવ લહેરેલ. જિનજીપ.
૩૫ [ મેરે સાહિબ તુમહી હે એ રાગ]. પ્રભુશ્રી ગોડીચા પાસજી, આશ પૂરો કૃપાલ; જગમાંહે જાણે સહુ, તુમ હે દિન દયાલ. પ્રભુશ્રી. ૧. બીરુદ ગરીબ નિવાજનું અશરણ આધાર, પતિત પાવન પરમેસર, સેવક સાધાર. પ્રભુશ્રી. ૨. ભૂત-પ્રેત પીડે નહીં, ધરતાં ધ્યાન ગયવરના અવારને, કહા કીમ અડે શ્વાન. પ્રભુશ્રી. ૩. એકતારી તુમ ઉપરે, દઢ સમકિત ધારી; ભકતવછલ ભગવતજી, કરો ભવજલ પારી. પ્રભુશ્રી. ૪. પા૫ ૫ડલ જાયે પરાં, વેદન વિસરાલ કહે લાવણ્ય તુમ નામથી, હવે મંગલ માલ. પ્રભુશ્રી પ.
| લપ લાગીરે, લપ લાગીરે, ગોડી પાસ જિર્ણોદશું લપ લાગી; આતમરૂપી ને અકલ અરૂપી, કાલોક પ્રકાશીરે, ગેડી. ૧. ચોસઠ ઈદ્ધિ કરે તેરી સેવા, ઈન્દ્રાણિ લલિતળિ

Page #479

*
*
*
સ્તવન સંહ પાય લાગીરે, ગોડી ૨. જ્ઞાનવિમળસૂરિ ઈણી પેરે બોલે, પ્રભુ આવાગમણ નિવારરે. ગોડી, ૩.
૩૭ [ રાગ-કાફી. સિદ્ધ ભજે ભગવંત પ્રાણું –એ દેશી ] તુમ વિણુ મેરી કેણ ખબર લે, ગેડી પાસ જિર્ણદા વામાનંદન દિલકા રજન, અશ્વસેન કુલચંદા, ગેડી પાસ જિjદા. ૧. મહિમાધારી ઇચ્છાચારી દૂર કરત ભવ ફંદા. ગાડી. ૨. ઉપગારી અવનિતલ તુમ સમ, ઐસો કેન સુનંદા ગેડી ૩. તુજ પદ પંકજ વંદન કરે નિત્ય, સુરનર અસુરકે ઇંદાગોડી ૦ ૪. અમૃત પદ બક્ષે અબ સાહિબ, રંગ સદા સુખ કદા. ગેડી. ૫.
૩૮ લાખીણ સેહાહે જિનછ કુલડાનો ગલેહાર આણીને હવે જિનછ અગીઆ જડાવ. મોરા પાસજી હો લાલ, સંકટ છેડાવ સ્વામી વિધ નિવાર, એ આંકણ. ૧. પદમણી ચાલી પૂજવાને, ધરી સોલ શણગાર; પાય ઘમકે ધૂઘરીને, ઉરને ઝણકાર, મોરા પાસજી ૨. મેઘમાલી દેવતાને, કીધે ઘનઘોર; ગાજે ગગન વિજલીને, પાણી વરસે મોર, મોરા પાસજી ૩. ધ્યાન થકી નવી ચુકયા, પ્રભુ પાસ નિણંદ, દેહી કષ્ટ નિવારવાને, આવ્યા છે ધરણિંદ મારા પાસજી, ૪. ગેડી પારસ પૂજે છમ, હાએ રંગરેલ, દેખી મૂરતિ પાસજીની, જાણીએ મોહનવેલ. મોરા પાસજી, પ. ઠમક ઠમક ચાલતી ને, ઘૂઘરડી ઘમકાર; તાતા થેઈ તાલ બાજે, દેવતાની ચાલ. મેરા પાસજી ૬. કેશર ચંદન ઘસી ઘણાંને, કસ્તુરી ઘનસાર; જે નર ભાવે પૂજશે રે, ઉતરશે ભવપાર, મોરા પાસજી. ૭. તુંહી મેરા સાહિબને, તુંહી જીવન પ્રાણ તુને માને દેવતાને મોટા રાણું રાણ. મોરા પાસજી૮. પંડિત માંહે શિરોમણિને, કનકવિમલ ગુરુ હીર; ચરણ કમલ સેવે સદાને, કેશર કવિયણ ધીર. મોરા પાસજી ૯.
મુજ માહ માને રે, ગોડીજી મુજ રે માહરે માન રે; જિનતે એક દિન નથી દયા, તાસ જન્મ અલેખે રે, ગેડીજી મુજ રે. ૧. સુરતરુ છાયા છડી ગેહરી, બાવલ છાયા કુણ બેસે રે, કાચે રચે કુણ નર મૂરખ, રતનાને કુણુ મૂકે રે ગડીજી મુજરો. ૨. વામાનદ પાસ જિનેસર, વિનતડી અવધારે રે, રૂપ વિબુધનો મેહન ભણે, સાચો સેવક જાણે રે. ગોડીજી મુજરો. ૩.
૪૦ [કચ્છી બેલીનું ] અમાં આઉં નેહગે કપી, ગેડી હિ વેધી, કેસર જે ધારે ધોરીધી વિંઝિ, આઉં પૂજા કરી ઈન વામજીજે નગર એડે, બે નાએ જુગમે તેડે. અમાં૧. સરગ મરત પાતાલજા માડુ, જગ્ગા સેવી પાય, કામણગારે પાસજી આયા, મુંજે દિલમે ભાય. અમાં૨. સપિ સાપ જેરે બરંધા, દિનો જે નવકાર પાસજીજે નાલો ગિની, હુઆ ઈન્દ્ર-ઇન્દ્રાણુ સાર. અમાં, ૩. બિઆ દેવ દિઠા જઝા, દેવ ન કેડે કમ્મ; તું નિરોગી ગતિ નિવારણ, અઠે કમેજે દમ. અમાં૪. જેડા વિજા તેડાં ઈનકે ભજિયાં, જગમેં વડો પીર; જે થર સાંમી મલિ, ખીલી હુઆ ખીર. અમાં. પ.

Page #480

૧
- ૪૨
સજજન સન્મિત્ર શ્રી પાર્શ્વનાથ (ભેજન થાળ) સ્તવન (ા માતા વામાટે બોલાવે જમવા પાસને, જમવા વેળા થઈ છે, રમવાને ચિત્ત ચિત્ત જાય, ચાલે તાત તમારા ઉતાવળા બહુ થાય, વહેલા હાલોને ભેજનીયાં ટાઢા થાય. માતા. ૧. માતાનું વચન સુણને જમવાનું બહુ પ્રેમશું, બુદ્ધિ બાજોઠ ઢાળી બેઠા થઈ હોંશીયાર, વિનય થાળ અજુઆળી, લાલના આગળ મૂકી, વિવેક વાટકીઓ શોભાવે થાળ મેઝાર. માતા૨. સમકિત શેલડીના છોલીને ગટ્ટા મૂકીયા, દાંતના દાડમ દાણ ફેલી આપ્યા ખાશ; સમતા સીતાફલને રસ પી બહુ રાજીયા, જુકિત જામફળ પ્યારા આરોગોને પાશ. માતા. ૩. મારા નાનડીયાને ચેકખા ચિત્તના ચૂરમાં, સુમતિ સાકર ઉપર ભાવશું ભેળું ધરત, ભકિત ભજીયાં પીરસ્યા પાસ કુમારને પ્રેમશું, અનુભવ અથાણું ચાખાને રાખે સરત માતા, ૪. પ્રભુને ગુણ ગુંજામે જ્ઞાન ગુંદવડાં પીરસ્યાં, પ્રેમના પેંડા જમ માનવ ધામણ કાજ; જાણપણાની જલેબી જમતાં ભાંગે ભુખડી, દયા દુધપાક અમીરસ આરેગોને આજ માતા. ૫. સંતેષ સીરે ને વળી પુન્યની પુરી પીરસી, સંવેગ શાક ભલાં છે દાતાર ઢીલી દાળ, મેટાઈ માલપુવાને પ્રભાવના ના પુડલાં, વિચાર વડી વઘારી જમયે મારા બાળ. માતા. ૬. રૂચી રાયતાં રૂડાં પવિત્ર પાપડ પીરસ્યાં, ચતુરાઈ ચેખા એસાવી આયા ભરપુર; ઉપર ઇંદ્રિ દમન દુધ તપ તાપે તાતુ કરી, પ્રત્યે પરફ્યુ જ મજે જગજીવન હજુર. માતા૭. પ્રીતે પાણી પીધાં પ્રભાવતીના હાથથી. તત્વ તંબેલ લીધાં શીયલ સેપારી સાથે, અકલ એલચી આપીને માતા મુખ વદે, ત્રિભુવન તારી તર જગજીવન જગનાથ, માતા૮. પ્રભુના થાળ તણા જે ગુણ ગાવેને સાંભળે, ભેદ દાંતર સમજે જ્ઞાની તે કહેવાય; ગુરુ ગુમાન વિજયનો શિષ્ય કહે શીર નામીને, સદા સૌભાગ્યવિજય ગાવે ગીત સદાય. માતા૦ ૯. (આ સ્તવન શ્રી વિષહર પાર્શ્વનાથના મહામંત્રી રૂપે કહેવાય છે)
૪૨ [ શગ-ધનાશ્રી | ૐ જીતું છે છતું ® જ ઉપશમ ધરી, ક ાઁ પાશ્વ અક્ષર જયંતી; ભૂત ને પ્રેત ઝેટિંગ સવિ વ્યંતરા, ઉપશમે વાર એકવીસ સુણું તા. 8 જતું. ૧. દુષ્ટ ગ્રહ રેગ ને સોગ જર જંતુ જે, તાવ એકાંતરા દિહ ત પંતી; ગર્ભ બંધન હરે, વિષ્ણુ અહિવિષ ટલે, બાલકા બાલની વ્યાલ ખંતી. * જીતું૨. શાણી ડાયાણી રહિણું રીંગણું, ફેટિક મેટિકા દુઃખ હરંતી; દાઢ ઉંદરતણી કોલ નેલાં તણી, શ્વાન ઝુંઝાર વિકશલ
તી. ક જિતું. ૩. ધરણેન્દ્ર પદ્માવતી સમર શોભાવતી. નાટ ને વાટ અટવી અટતી; લિમી લૂંદે મળે સુજસ વેલા વલે, સયલ આસ્થા ફલે મન હતી. 8 જીતું૦ ૪. અષ્ટ મહાભય હરે કાન પીડા ટલે, ઉતરે વૃશ્ચિ–અહિવિષ ભણુંતી; વદતી વર પ્રીતિનું પ્રીતવિમલ પ્રભુ પાર્શ્વ નામે સદા ડક્ષર જયંતી. કે છતું૫.
પાશ્વનાથ જિન સ્તવન. એકવાર હદયે આવે, હે દેવી! પાશ્વ જિદા. પાશ્વ જિર્ણોદા વામાદેવી નંદા,

Page #481

તવ સંગ્રહુ એકવાર હદયે આવો. દેવ. ૧. કાષ્ટ ચીરવી નાગ ઉગાર્યો. અશ્વસેન રાયકુલચંદા હે દેવ પાશ્વ જિર્ણદા૨. નવકાર દઈ પ્રભુ ધરણેન્દ્ર બના, જગહિત કઃપવેલી કંદા. હે દેવ પાશ્વ જિ ગંદા ૩. તીવ્ર વ્રત તાપી કમને જીતી, કેવલ પામ્યા જિણું. હે દેવ પાશ્વ જિમુંદા ૪. ચેત્રીશ અતિશય ધારી પ્રભુજી, પૂજે સુરનર ઇંદ્રા હે દેવ પાશ્વ જિદા૫. વિદ્યા શ્રી મહિલા મંડલ તણા, પ્રભુ દૂર કરે ભવ ફંદા, હે દેવ પાશ્વ જિjદા. ૬
૨૬ શ્રી મહાવીર સ્વામી સ્તવને. વીર પ્રભુ પ્રાણ થકી પ્યારા, હે દેવરાજ રઢિયાળા; ચૈતર સુદી તણું તેરસના દિવસે, જમ્યા જિર્ણદ જયકારા...હે દેવરાજ રઢિયાળી૧. નવરાવ્યા છે તમને મેરૂ ઉપર, મેરુ ચલિત કરનારા, હો દેવ ૨. લંછન સિંહ તુજ જઘે વિરાજ, કાંતિ સુવર્ણ ધરનારા; હે દેવ ૩. કેવલ લઈ નાથ સમેસરણમાં, દેશના દીધી ઉદાર. હો દેવ૪. વષ બહોતેર પ્રભુ પર્ણાયુ ભોગવી, દીવાળીને દીન સ્વારા હે દેવ૦ ૫. પાવાપુરીમાં એક્ષપદ પામી, વરીયા છે શિવ વધુ પ્યાર હે દેવ૦ ૬. વહેલા રે આવજે ભક્ત ઉગારવા, સેવક નમે છે પાય તારા. હે દેવરાજ રઢિયાળ૦ ૭.
સરસતી સામિણિ પાએ લાગે, પ્રણમી સદગુરૂ પાયા; ગાસુ હીઅાઈ હરખ ધરીનઈ, શ્રી વર્ધમાન જિનરાયા મોર સામી હે ! તેરાં ચરણ ગ્રહ છે. તે ભાગી જિનનાં ચરણ ગ્રહીજે, વૈરાગી જિનનાં ચરણ ગ્રહીજે; અરૂપી જિનનાં ચરણું ગ્રહીએ, ચરણ ગ્રહી હો; સરણે રહીએ, નરભવ-લાહ લીજે, મોર સામી હે–એ આંચલી. ભરેકરમી તે પણ તાર્યા, પાતકથી ઉગાર્યા, મુઝ સરખાશે નવિ સંભાર્યા?, શું ચિતથી ઉતાય? મોરા. ૨. પથર પન કેઈ તીરથ પરભાવે, જલમાં દીસે તરતે; તિમ અમે તરસું તુમ પાએ વલગા, શું રાખે છે અલગા ? મેરા સામી, ૩. મુઝ કરણ સામું મત જેજે, નામ સામું તમે જે જે સાહબ! સેવક દુઃખ હરજે, તુમને મંગલ હેજે. મેરા સામી. ૪. તરણ તારણ તમે નામ ધરાવે, હું છું ખીજમતગારે બીજા કુણ આગલ જઈ જાચું ? મેટે નામ તુમાર. મેરા ૫. એહ વિનતી સાહબ તૂઠા, શ્રી વર્ધમાન જિનરાયા; આપ ખનના માંહેથી આપો, સમકિત રત્ન સવાયા. મોરા૦ ૬. શ્રી નવિજય વિબુધ પય સેવક, વાચક જ ઈમ બેલે; શાસનનાયક શિવસુખદાયક, નહિ કેય વીરજીને તેલે, મારા. ૭.
૩ (રાગ-ધનાશ્રી) આજ જિનરાજ મુજ કાજ સિધ્યાં સવે, તું કૃપા કુભ જે મુજ તૂઠો; કલ્પતરુ કામઘટ કામધેનુ મિલ્ય, આંગણે અનિય રસ મેહ વડો. આ૦ વીર તું, કુડપુરનયર ભૂષણ હુઓ રીય સિદ્ધાર્થ ત્રિશલા તનુજ સિંહ લખન કનક વણકર સપ્ત તનુ, તુજ સમો જગતમાં કે ન દૂજે આ૦ ૨. સિંહપરે એક ધીર સંયમ ગ્રહી, આયુ બેહેત્તર વર્ષ પૂરું પાળી પુરી અપાપાયે નિષ્પાપ શિવવÇ વય, તિડાં થકી પવ, પ્રગટી દીવાળી. આ૦ ૩. સહસ તુજ ચૌદ મુનિવર મહા સંયમી, સાહુજી સહસ છાશ રાજે યક્ષ

Page #482

સજન સાત્મક માતંગ સિદ્ધાયિકા વર સુરી સકળ તુજ ભાવિકની ભીતિ ભાંજે. આ૦ ૪. તુજ વચનપગ સુખસાગરે ઝીલતે, પીલતે મેહ મિથ્યાત્વવેલી; આવીઓ ભાવીએ ધમપંથ હું હવે, દીજીયે પરમપદ હાઈ બેલી. આ૦ ૫. સિંહ નિશદીહ જે હદયગિરિ મુજ રમે, તું સુગુણલાહ અવિચલ નિરીહે; તે કુમત રંગ માતગના જૂથથી, મુજ નહિ કોઈ લવલેશ બી. આ૦ ૬. ચરણ તુજ શરણ મેં ચરણ ગુણ નધિ રહ્યા, ભવતરણ કરણ દમ શમ દાબે હાથ જોડી કહે જશવિજય બુધ ઈશું, દેવ નિજ ભુવનમાં દાસ રાખે. આ૦ ૭.
સિદ્ધારકનારે નંદન વિનવું, વિનતડી અવધાર; ભવમંડપમાંરે નાટક નાચીઓ, હવે મુજ દાન દેવરાવ. સિદ્ધારા ૧. ત્રણ રતન મુજ આપે તાતજી, જિમ નારે સંતાપ; દાન ઢીય તારે પ્રભુ ! કેસર કીસી! આપ પદવીરે આપ. સિદ્ધા૨. ચરણ–અંગુઠેરે મે કંપાવીઓ, મેડયાં સુરનારે માન; અષ્ટ કરમનારે ઝગડા છતવા, દીધાં વરસી રે દાન. સિદ્ધારા ૩. શાસન નાયક શિવસુખદાયક, ત્રિશલા-કુખે રતન, સિદ્ધારથનેરે વંશ ડીપાવિ, પ્રભુજી તમે ધન ધન. સિદ્ધા, ૪. વાચકશેખર કીર્તાિવિજય ગુરુ, પામી તાસ પસાય; ધરમત રસ જિન ચોવીશમા, વિનયવિજય ગુણ ગાય. સિદ્ધા. ૫.
૫ શ્રી ગંધારખંડન મહાવીર જિન સ્તવન. જગપતિ તારક શ્રી જિનદેવ, દાસને દાસ છું તાહર; જગપતિ તારક તું કિરતાર, મનમેહન પ્રભુ મારે. ૧. જગપતિ તાહરે તે ભક્ત અનેક, મારે તે એકજ તું ધણ: જગપતિ વીરમાં તું મહાવીર, મૂરતિ તારી સોહામણું. ૨. જગપતિ ત્રિશલા રાણીને તન, ગધાર બંદર ગાજીયે; જગપતિ સિદ્ધારથ કુળ શણગાર, રાજ રાજેશ્વર રાજી. ૩. જગપતિ ભગતની ભાંગે છે ભીડ, ભીડ પડે પ્રભુ પારીખે જગપતિ તુંહી પ્રભુ અગમ અપાર, સમયે ન જાય મુઝ સારી છે. ૪. જગપતિ ઉદય નમે કર જોડ, અત્તર ને માસી સમે કિયે જગપતિ ખંભાત જંબુસર સંઘ, ભગવત ભાવશું સેટિયે. ૫.
- ૬ શ્રી ગંધાર બંદર મહાવીર જિન સ્તવન. પ્રભુજી વીર જિjદને વંદિયે, વશમા જિનરાય હે; ત્રિશલાના જાયા. પ્રભુજીને નામે તે નવનિધિ સંપજે, ભવદુરજ સવિ મીટજાય ; ત્રિશલાના જાયા ૧. પ્રભુજી કંચનવાન કર સાતનુ, જગતાતનું એટલું માન હ; ત્રિ, પ્રભુજી મૃગપતિ લંછન ગાજતે, ભાંજતો મગજ માન હે; ત્રિ૨. પ્રભુજી સિદ્ધારથ ભગવંત છો, સિદ્ધારથ કુળચંદ હે; ત્રિપ્રભુજી ભક્તવત્સલ ભવ દુઃખહરુ, સુરતસમ સુખકંદ હે ત્રિ. ૩. પ્રભુજી ગધાર બંદર ગુણનિલો, જાતિલ જિહાં જગદીશ હ; ત્રિપ્રભુજીનું દર્શન
ખીને ચિત્ત કર્યું, સયું મુજ વ છિત ઇશ હે; ત્રિ૪. પ્રભુજી શિવગિરીને રાજી જગતારણ જિનદેવ વિ. પ્રભુજી રગવિજયને આપો, ભવભવતુમ પાય સેવા હે; ત્રિ૫.
નારે પ્રભુ નહી માનું, નહી માનું રે અવરની આણ નારે પ્રભુ મહારે તારું વચન પ્રમાણ; નારે પ્રભુ હરિહરાદિક દેવ અને રા, તે દીઠા જગમાંય રે; ભામિની

Page #483

સ્તવન સગ્રહ
૪૫
ભમર ભ્રકુટીએ ભૂલ્યા, તે મુજને ન સુહાય. નારે ૧. કેઇક રાગી કંઇક દ્વેષી કેઈક લેાભી દેવ રે; કેઇક મદ માયામાં ભરિયા, કેમ કરીએ તસ સેવ, નારે ૨. મુદ્રા પણ તેહમાં નવ દીસે, તુજ માંડેલી તિલ માત રે; તે રૂખી દિલડુ... નિવ રીઝે, શી કરવી તસ વાત. નારે૦ ૩ તું ગતિ તું મતિ તું મુજ પ્રીતમ, જીવ જીવન આધાર રે; રાત દિવસ સ્વમાંતરમાં તુંડી, તુંહી માહુરે નિરધાર. નારે ૪. અવગુણુ સહુ ઉવેખીને પ્રભુ, સેવક કરીને નિહાળ રે; જગખધવ એ વિનતિ માહરી, માહુરાં જનમ મરણુ દુ:ખ ટાળ. નારે ૫. ચાવીશમા પ્રભુ ત્રિભુવનસ્વામી, સિદ્ધારથના નંદ રે; ત્રિશલાજીના ન્હાનડીયા પ્રભુ, તુમ દીઠે અતિ હી આન`દ નારે ૬. સુમતિવિજય વિરાયનેા કરું, રામવિજય કરોડ રે; ઉપગારી અરિ‘તજી માહુરા, ભવભવનાં મધ છેડ નારે ૭.
૮ [નંદકુમાર કેડે પડયા, કેમ રિયે,-એ દેશી
વીર કુંવરની વાતડી કેને કહીએ, હાંરે કેને કહીએરે કેને કહીયે; નવ મંદિર બેસી રહીએ, હાંરે સુકુમાર શરીર. વી૰ ૧. ખાલપણાથી લાડકા નૃપ ભાગ્યેા, મળી ચેાસઠ ઈંદ્રે મલાવ્યે; ઇંદ્રાણી મળી ફુલરાજ્યેા, ગયા રમવા કાજ. વીર. છે. ઉછાંછલાં લેાકનાં કેમ રહીએ, એની માવડીને શું કહીએ; કહીએ તે અદેખાં થઇએ, નાશી આવ્યાં બાળ. વી૦ ૩. આમલકી ક્રીડા વિષે વીંટાણા, મેટા ભેરિંગ રાષે ભરાણા; વીરે હાથે ઝાલીને તાણ્યા, કાઢી નાખ્યા ૬૨. વી૦ ૪. રૂપ (પશાચનું દેવતા કરી ચલિયા, મુજ પુત્રને લેઇ ઉછળીયા; વીર સુધી મહારે વળીએ, સાંભળીએ એમ. વી ૫. ત્રિશલા માતા મેાજમાં એમ કહેતી, સખીએને આલભા દેતી; ક્ષણ ક્ષણ પ્રભુ નામ જ લેતી; તેડાવે ખાળ. વી ૬. વાટ જોવતા વીરજી ઘેર આવ્યા, માતા ત્રિશલાએ નવરાવ્યા; ખોળે બેસી હુલરાવ્યા, આલિંગન દેત. વી૰ ૭. ચૌવનવય પ્રભુ પામતાં પરણાવે, પછી સજમ શું દીલ લાવે; ઉપસગની ફેાજ હઠાવે, લીધું કેવળ નાણુ, વી૦ ૮. ક*સૂદન તપ ભાખીયું જિનરાજે, ત્રણ લેાકની ઠકુરાઈ છાજે; ફલ પૂજા કરી શિવ કાજે, ભવિને ઉપગાર. વી૦ ૯. શાતા અશાતા વેદની ક્ષય કીધું, આપે અક્ષય પદ લીધું; શુભ વીરનું કાજ સિધુ, ભાગે સાત્તુિ અનત વી૦ ૧૦.
→
સિદ્ધારથ રાજાને ધેર પટરાણી, ત્રિશલા નામે સાહામણી એ; રાજભુવનમાંહે પલંગે પાઢતા, ચૌદ સુપન રાણીએ લહ્યા એ. ૧. પહેલે રે સુપને ગયવર ક્રીડા, ખીજે વૃષભ સેાહામણા એ; ત્રીજે સિંહ સુલક્ષણે દીઠ, ચેાથે લક્ષ્મી દેવતા એ. ૨. પાંચમે પંચ વરણની માળા, છ ચંદ્ર અમીઝરે એ, સાતમે સૂરજ આઠમે ધ્વજા, નવમે કલશ રૂપાતણા એ. ૩. પદ્મસરોવર દશમે દીઠે, ક્ષીર સમુદ્ર અગ્યારમે એ; દેવિવમાન એ બારમે દીઠુ, રઝણુ ઘંટા વાજતાં એ. ૪. રત્નના રાશિ તે તેરમે ીઢ, અગ્નિ શિખા દીઠી ચૌદમે એ; ચૌદ સુપન લઈ રાણીજી જાગ્યા, રાણીએ રમને જગારી એ. ૫. ૩૭ ઉડે સ્વરભી મને 'સુડજીલાં લો, એર સુપન ફળ શો હશે એ; રાય સવારથ

Page #484

સજજન સભ્યત્ર પંડિત તેડ્યા, કહે રે પંડિત ફળ એહનું એ. ૬. અમ કુળમંડળ તુમ કુળ દીવો, ધન રે મહાવીર પ્રભુ અવતર્યા એ, જે નર ગાવે તે સુખ પાવે, આનંદ રંગ વધામણાં એ. ૭.
ભક્તિ અમ ચિત્ત સાચી ધરી, ધારીયે શાસન તીર રે વારીયે દુષ્ટ દુવાસના, વંસીય ભવ તણી ભીત રે. ભક્તિ. ૧વીર જિનરાજ સમ પ્રભુ લહી, ગહગહી બુદ્ધિ ગુણ ગ્રામી રે; કેણ પરદેવને આદરે, કપતરુ સમ પ્રભુ પામી છે. ભક્તિ૨. એક આધાર છે તાહરે, માહરે દીન દયાળ રે; સાર કીજે હવે દાસની, જગજીવન પ્રતિપાળ રે. ભક્તિ. ૩. વિનતી દાસની ધારીયે, ધારીયે કર ઉપગાર રે; દેષ અનાદિ નિવારીયે, આપીયે અનુભવ સાર રે. ભક્તિ. ૪. મેહ જે જાલ વશ જીવડા, રડવડે પુદ્ગલ રાગ રે; તેહને શુદ્ધ રત્નત્રયી, દાખવી તે મહાભાગ ૨. ભક્તિ. ૫. એક આલંબન સ્વામીને, દાસના ચિત્તને નાહરે, અશરણુ શરણ ભવ અડવીને, તુંહી જ પરમ સત્યવાહ રે. ભક્તિ ૬. તુજ ગુણ રાગ ભર હદયમેં, કિમ વસે દુષ્ટ કષાય રે; નિમલ તત્વના દયાનથી, ધ્યાયક નિમલ થાય રે. ભક્તિ૭. દયની શુદ્ધતા રસ થકી, વિદ્રવ્ય કંચન થાય રે, તેમ અમેહ રસે ચેતના, પૂર્ણ આનંદ ઉપાય રે. ભક્તિ. ૮. માહરા પરિણતી દેષની, તિવ્રતા વારણ કાર ; તાહરા શાસન શુભ તણે, રાગ છે એક આધાર રે. ભક્તિ૯ ક્ષણ ક્ષણ નામ તુમ જપુ, તુજ ગુણ સ્તવન ઉ૯લાસ રે ચિંતવી રૂપ પ્રભુજી તણે, કીજીએ આત્મ પ્રકાશ રે. ભક્તિ૧૦. વળી વળી વિનવું સ્વામીજી. નિત પ્રતિ તુંહી જ દેવ રે, શુદ્ધ આશય પણે મુજ હેજ, ભવ ભવ તાહરી સેવ રે. ભક્તિ. ૧૧. વીર આણું અવિહડપણે, આદર સાધન જેહ રે તારી સાખથી સત્ય તે, સિધશે માહરે તેહ રે. ભક્તિ૧૨. ભદ્રક ભાવ રાગી પણે. વિનતિ એમ કરાય રે; દેવચંદ્ર પદ નીપજે, નાથજી ભક્તિ સુપસાય રે. ભક્તિ. ૧૩.
- વીર જિનેશ્વર સાહેબ મેરા, પાર ન લહુ તેરા, મેહેર કરી ટાળો મહારાજ છે, જમ મરણના ફેરા, હો જિનજી, અબ હું શરણે આવ્યા૧. ગર્ભાવાસ તણાં દુઃખ મોટાં ઉંધે મસ્તકે રહીયે; મળમૂત્ર માંહે લપટાણે, એવાં દુખ મેં સહીયાં. હે જિનજીક ૨. નક નિગોદમાં ઉપ ને ચવિ, સૂક્ષ્મ બાદર થઈએ વિંધાણે સૂઈને અગ્ર ભાગે, માન તિહાં હાં રહીયે. હો જિનજી, ૩. નરક તણી અતિ વેદના મારી, સહી તે જીવે બહુ પરમાધામીને વશ પડીએ, તે જાણે તમે સહુ હૈ જિનજી૪. તિર્યંચ તણાં ભવ કીધા ઘણેરાં, વિવેક નહિ લગાર; નિશદિનને વ્યવહાર ન જાણે, કેમ ઉતરાયે પાર. હે જિનજીક ૫. દેવતણી ગતિ પુજે હું પામે, વિષયાસમાં ભીને; વ્રત પચ્ચખાણ ઉદય નવિ આવ્યાં, તાન માન માંહે લીન. હે જિન૦ ૬. મનુષ્ય જન્મને ધમ સામગ્રી, પામ્યો છું બહુ પુન્ય; રાગ દ્વેષ માંહે બહુ ભળીયે, ન ટળી મમતા બુદ્ધિ, હે જિન9. ૭. એક કંચનને બીજી કામિની, તે શું મનડું બાંધ્યું તેના ભાગ લેવાને શુરે, કેમ કરી જિન ધર્મ સાધુ. હે જિન જી૮. મનની છેડ કીધી

Page #485

સ્તવન સંગ્રહ
૭. અતિ ઝાઝી, હું છું કેક જડ જેવો કલી કલી કપ મેં જન્મ ગુમા, પુનરપિ પુનરપિ તેહ. હો જિન”૦ ૯ ગુરુ ઉપદેશમાં હું નથી ભીને, નાવી વૃહણ સવામી, હવે વડાઇ જોઈએ તમારી, ખીજમતમાં છે ખામી. હે જિનજી૧૦. ચાર ગતિ માહે રડવડિઓ, તેઓ ન સિદ્ધાં કાજ; રિખબ કહે તારો સેવકને, બાંહે ગ્રહ્યાની લાજ. હે જિન ૧૧.
૧૨ વંદુ વીર જિનેસર રેયા, વદ્ધમાન સુખદાયાજી; શાસન નાયક જેહ કહાયા, જગ જશવાદ સવાયાજી. વ. ૧. હરિ લંછન કંચનવન કાયા, સિદ્ધારથ નૃ૫ તાયાજી; સિદ્ધારથ થયા કમ ખપાયા, ત્રિસલા રાણું માયાજી. . ૨. લઘુવયથી જેણે મેરુ ચલાયા, વીર વેતાળ હરાયા; દુધર મેહને જોર જિતને, જાતિ મેં જતિ મિલાયા. વં૦ ૩. જસ શાસનથી ખટ દ્રવ્ય પાયા, સ્યાદ્વાદ સમજાયા; અભિનવ નંદનવનની છાયા, દર્શન જ્ઞાન ઉપાયા છે. વં૦ ૪. જાસ વછર છે ગૌતમરાયા, લબ્લિનિધાન મન ભાયાછે; ન્યાયસાગર પ્રભુના ગુણ ગાયા, સુજશ સુબેધ સવાયાછે. વ. ૫.
આજ હારા પ્રભુજી સ્વામું જુ, સેવક કહીને બોલાવે. આજ મહારા પ્રભુજી મહેર કરીને સેવક સાતમું નિહાળે; કરુણાસાગર મહેર કરીને, અતિશય સુખ પાળે. આ. ૧. ભગત વછલ શરણાગતપંજર, ત્રિભુવનનાથ દયાળે મૈત્રી ભાવ અનત વહે અહનિશ, જીવ સયલ પ્રતિપાળે. આ૦ ૨. ત્રિભુવન દીપક જિપક અરિગણું, અવિઘટ
જોતિ પ્રકાશી; મહા ગોપ નિર્ધામક કહિયે, અનુભવ રસ સુવિલાસી. આ૦ ૩. મહામાહણ મહાસારથી અવિતથ, અપના બિરુદ સંભાળે; બાહ્ય અભ્યતર અરિ ગણુ જેરો, વ્યસન વિઘન ભય ટાળે. આ૦ ૪. વાદી તમ હર તરણ સરિખા, અનેક બિરુદના ધારી; જિત્યા પ્રતિવાદી નિજ મતથી, સકલજ્ઞાયક યશકારી. આ૦ ૫. યજ્ઞકારક ચઉ. વેદના ધારક, જીવાદિ સત્તા ન ધારે; તે તુજ મુખ દિનકર નિરખણથી, મિથ્યાતિમિર પરજાલે. આ૦ ૬. ઈલીકા ભમરી ન્યાયે જિનેસર, આપ સમાન તે કીધા; ઈમ અનેક યશ ત્રિશલા નંદન, ત્રિભુવન માંહે પ્રસિધા. આ૦ ૭. મુજ મન ગિરિકંદરમાં વસીઓ, વીર ચરમ જિન સિંહ, હવે કુમત માતંગના ગણથી, ત્રિવિધ ગે મિટિ બીહ. આ ૮. અતિ મન રાગે ગુમ ઉપગે, ગાતાં જિન જગદીશ; સૌભાગ્યસૂરી શિષ્ય લક્ષમી સૂરી લહે, પ્રતિદિન સયલ જગીશ. આ૦ ૯.
૧૪ માતા ત્રિશલા નંદકુમાર જગતને તીરે, મારા પ્રાણતણા આધાર વીર ઘણું એવોરે, આમલકી ક્રીડાએ રમતાં, હાય સુર પ્રભુ પામીરે; સુણજોને સવામી આતમરામી વાત કહું શીર નામી; માતા ત્રિસલાનંદ૦ ૧. સુઘમાં સુરલોકે રહેતાં, અમો મિયા ભરાણા; નાગદેવની પૂજા કરતાં, શીર ન ધરી પ્રભુ આણુ માતા ત્રિસલાનંદ૦ ૨. એક દિન ઇદ્ર સભામાં બેઠા, સેડમપતિ એમ બેલેરે, ધીરજબળ ત્રિભુવનનું ન આવે, ત્રિશલા બાલક તેરે માતા ત્રિસલાન) ૩. સાચું સાચું સહુ સુર બેલ્યા, પણ મેં

Page #486

જં૩૮
સજ્જન સન્મિત્ર વાત ન માનીરે; ફણીધરને લઘુ બાળક રૂપે, રમત રમીયેા છાનીરે, માતા ત્રિસલાન૪૦ ૪. વર્ધમાન તુમ ધીરજ મોટું, ખલમાં પણુ નહિ કાચુંરે; ગરુઆના ગુણુ (ગરુઆ ગાવે, હવે મે' જાણ્યું સાચુરે, માતા ત્રિસલાન૬૦ ૫. એક મુષ્ટિ પ્રહારે મારુ' મિથ્યાત્વ ભાગ્યે જાયરે; કેવલ પ્રગટે મેહરાયને, રહેવાનું નહિ થાયરે; માતા ત્રિસલાન ૪૦ ૬. આજ થકી તું સાહેબ મારો, હું છું સેવક તારારે; ક્ષણુ એક સ્વામી ગુણુ ન વિસારુ, પાણ થકી. તું જ્યારારે, માતા ત્રિસલાન૬૦ ૭. માહ હુરાવે સકિત પાવે, તે સુર સ્વગ' સધાવેરે, મહાવીર પ્રભુનું નામ ધરાવે, ઇન્દ્રસભા ગુણ ગાવેરે, માતા ત્રિસલાન ૪૦ ૮. પ્રભુ મલપ°તા નિજ ઘર આવે, સરખા મિત્ર સેહાવેરે; શ્રી શુભ વીરનું મુખડું જોતાં, માતાજી સુખ પાવેરે, માતા ત્રિસલાન ૪૦ ૯.
૧૫ [૫થા નિહાળુ` રૈ, બીજા જિન તણેા રે. એ દેશી]
ચરમ જિણેશ્વર વિગત સ્વરૂપનું રે, ભાવું કેમ સ્વરૂપ; સાકારી વિષ્ણુ ધ્યાન ન સભવેરે, એ અધિકાર અરૂપ, ચરમ૦ ૧. આપ સ્વરૂપે આતમમાં રમે રૈ, તેના ર એ ભે; અસખ્ય ઉક્કોસે સાકારી પદે રે; નિરાકારી નિરભેદ, ચરમ૦ ૨. સુખમનામ કર્મ નિરાકાર જે રે, તેડુ ભેદે નહીં અંત; નિરાકાર જે નિર્ગત કમ'થી રે; તેડુ અભેદ અનંત, ચરમ૦ ૩. રુપ નહીં કઈયેં ખધન ઘટયું છે, ખંધન મેાક્ષ ન કાય; અંધ મેાક્ષ વિષ્ણુ સાદિ અનંતનું રે, ભગ સંગ કેમ હોય ? ચક્રમ૦ ૫. આતમતા પરિણિત જે પરિણમ્યા રે, તે મુજ ભેદા ભે; તદાકાર વિષ્ણુ મારા રૂપનુ ?, દયાળુ વિધિ પ્રતિષેધ. ચરમ૦ ૬. અતિમ ભય ગ્રહણે તુજ ભાવનું હૈ, ભાવશું શુદ્ધ સ્વરૂપ; તઈયે. આનંદ ધન પદ પામશું રે, આતમ રૂપ અનૂપ ચરમ૦ ૬.
૧૬
વીર જિનેશ્વર પરમેશ્વરજા, જગ જીવન જિન ભૂપ; અનુભવ મિત્તે ૨ ચિત્ત હિત કરી, દાઝ્યું તાસ સ્વરૂપ. વીર૦ ૧. જે અગાચર માનસ વચનને, તેહુ અદ્રિય રૂપ, અનુભવ મિત્તે ૨ વ્યકિત શકિતશું, ભાખ્યું તાસ સ્વરૂપ. વીર૦ ૨. નય નિક્ષેપેરે જે ન જાણીયે, નવિ છઠ્ઠાં પ્રસરે પ્રમાણુ; શુદ્ધ સ્વરૂપે રે તે બ્રા દાખવે, કેવલ અનુભવ ભાણુ. વીર૦ ૩. અલખ અગેચર અનુપમ અથના, કાણુ કહી જાણે રે લે; સહજ વિશુદ્ધ રે, અનુભવ વણુ જે, શાસ્ત્ર તે સઘળા ૨ ખેદ. વીર૦ ૪, દિશિ દેખાડી રે શાસ્ર સવિ રહે, ન લહે અગાચર વાત; કારજ સાધક ખાધક રહિત જે, અનુભવ મિત્ત વિખ્યાત વીર૦ ૫. અડે ચતુરાઈ રે અનુભવ મિત્તની, અહાતસ પ્રીત પ્રતીત; અ’તરજામી સ્વામી સમીય તે, રાખી મિત્રશું રીત વી૨૦ ૬. અનુભવ સ ંગેરે ર′ગે પ્રભુ મળ્યા, સફલ ફ્લ્યાં સવિ કાજ; નિજ પદ સ પદ્મ જે તે અનુભવે રે, આનંદ ધન મહારાજ. વી૨૦ ૭.
૧૭ [ગેમર સાગરી પાલા ઉભી હાય નાગરી મારા લાલ-એ દેશી] શાસન નાયક શિવસુખ દાયક જિનપતિ, મારા લાલ પાયક જાસ સુરાસુર ચરણે નતિ; માત સાયક કદ્રુપ કેશં જેણે નવિ ચિત્ત ધર્યાં, મા ઢાયક પાતક વૃ ચરણ

Page #487

સ્વવત સમા
૪૩૯
અંગી કર્યાં. મા૦ ૧. ક્ષત્રિક ભાવે કેવલ જ્ઞાન દશન કરે, મા ગાયક લેાકાલેાકના ભાવશુ વિસ્તરે; મા ક્ષાયક ઘાતી કમ' મમની આપદા, મા૦ લાયક અતિશય પ્રાતિહા'ની સંપદા. મા૦ ૨. કારક ષટ્ક થયાં તુજ આતમ તત્વમાં, મા॰ ધારક ગુણુ સમુદાય સયલ એકત્વનાં મા॰ નારક નરતિરિ દેવ ભ્રમણથી હુ· થયા, મા॰ કારક જે વિસાવ તેણે વિપરિત ભયેા. મ૦ ૩. તારક તું વિ જીવને સમરથમે લા; મા॰ ઠારક કરુણા રસથી ક્રોધાનલ દા; મા૦ વા૨ક જેઠુ ઉપાધી અનાદિની સહુચરી, મા૦ કારક નિજ ગુણુ રુદ્ધિ સેવકને બરાબરી મા૦ ૪. જાણી ઉત્તમ આશ, ધરી મનમાં ઘણી. મા૰ ખાણી ગુણની તુજ પદ પદ્મની ચાકરી; મા॰ આણી હૈડે હેજ, કરુ'નિજ પદ કરી. મા૦ ૫.
૧૨
શ્રી મહાવીર સ્વામીનું પરણુ.
ત્રિશલા માતા પારણું ઝુલાવે, મહાવીર પઢારે; રેશમ દોરે માતા હિંચાળે, મહાવીર પાઢારે. ૧. મધુર મધુર હાલરડાં ગાતી, અંતર કેરા અમીરસ પાતી; ત્રિશલા રાણી ગીત સુણાવે, મહાવીર પેઢરે. ૨. વીર થજે મારા બાળ જગતમાં, ધીર ગંભીર થજે તું જગતમાં; સ્નેહ થકી તુજ જીવન ભરજે, આ સંસારે રે. ૩. સ`સારમાં સુખ કયાંય નથી?, વેરઝેરથી દુનિયા ભરીરે; કામ ક્રોધ મદ માયા ત્યજીને, ભવજલ તરજેરે. ૪. દુઃખભરેલા જીવત જગમાં, કરુણા વેઢના પામે જીવનમાં; રાજવૈભવના સુખ ત્યજીને, આંસુ લેાહજેરે. ૫. સ`સારના સૌ સંબધ ત્યાગી, દીક્ષા લેઈ થા સયમરાગી; મેાહુનિદ્રામાં સૂરેલા જગને, દેજે જગાડીરે. ૬. ઘર ઘર વન વન ઘૂમી વળગે, અહિંસા પરમા ધમ તું રટજે; જિન શાસનની જ્યાત બનીને મુકિત વરજેરે છ.
૧૯ માતા ત્રિશલા ઝુલાવે પુત્ર પારણે, ગાવે હાàા હાલે હાલ રૂવાનાં ગીત; સેાના રૂપાને વળી રત્ને જડિયું પારણું, રેશમ દારી ઘૂઘરી વાગે છુમ છુમ રીત, હાલેા હાલેા હાલા મારા નદને. ૧. જિનજી પાસ પ્રભુથી વરસ અહીશે અંતરે, હેાથે ચાવીશમા તીથ કર જિન પરિમાણુ, કેશી સ્વામી મુખથી એવી વાણી સાંભળી, સાચી સાચી હુઇ તે મારે અમૃતવાણુ હાàા૦ ૨. ચૌઢે સ્વપ્ન હોવે ચક્રી કે જિનરાજ, વીત્યા મારે ચક્રી નહી હવે ચક્રીરાજ; જિનજી પાસ પ્રભુના શ્રી કેશી ગણુધાર, તેહુને વચને જાણ્યા ચેાવીશમા જિનરાજ, મારી કૂખે આવ્યા ત્રણ ભુવન શિરતાજ, મારી કૂખે આવ્યા તરણ તારણુ જહાજ, હું તે પુણ્ય પનાતી ઇંદ્રાણી થઇ આજ. હાલે૦ ૩. મુજને દોહલેા ઉપન્યા બેસું ગજ અખાડીએ, સિંહાસનપર બેખું ચામર છાત્ર ધરાય; એ સહુ લક્ષણુ મુજને ન'દન તાહરા તેજનાં, તે દિન સભારું' ને આનă અંગ ન માય. હાલા૦ ૪. પગતલ લક્ષણ એક હજાર ને આઠ છે, તેહુથી નિશ્ચય જાણ્યા જિનવર શ્રી જગઢીશ; નદન જમણી જધે લછન સિંહ બિરાજતા, મે તે પહેલે સુપને દીઠા વીશવાવીશ હાલા॰ ૫. ન“દન નવલા ખધવ નીgનના તમે, નદન ભાજાઇએના દૈયર છે સુકુમાલ, હસસે ભેાજાઇએ કહી દીયર મહારા લાડકા; હસશે રમશે ને વલી ચુંટી ખણુશે
કરતલ

Page #488

૪૪૦
સજ્જન સન્મિત્ર
ગાલ, હસશે રમશે તે વલી હુંસા દેશે ગાલ. હાલા૦ ૬. જૈન નવલા ચેડા રાણાના ભાણેજ છે, નંદન નવલા પાંચશે મામીના ભાણેજ છે, નંદન મામલીયાના ભાણેજા સુકુમાલ, હસશે હાથે ઉચ્છાથી કહીને ન્હાના ભાણેજા, આંખ્યા આંછ ને વલી ટપકું કરશે ગાલ. હાલા॰ ૭. નદન મામા મામી લાવશે ટોપી આંગણાં, રત્ને જડીયાં ઝાલર માતી કસબી કાર; નીલાં પીલાં ને વળી રાતાં સવે જાતિનાં, પહેરાવશે . મામી માહરાં ન‘દિકશેાર. હાલેા૦ ૮ નંદન મામા મામી સુખલડી ખહુ લાવશે, નંદન ગન્તુ ભરશે લાડુ મેતીચૂર, નંદન મુખડાં જોઇને લેશે મામી ભામણાં, નંદન મામી કહેશે જીવા સુખ ભરપૂર.હાલેઃ૦ ૯. તદન નવલી ચેડા મામાની સાતે સતી, મારી ભત્રીજી ને બેન તમારી નદ; તે પણ ગૂંજે ભરવા લાખણસાઇ લાવશે, તુમને જોઈ જોઈ હાથે આધિકા પરમાનંદ, હાલા૦ ૧૦. રમવા કાજે લાવશે લાખ ટકાના ઘુઘરા, વલી સૂડા મેના પાપટ ને ગજરાજ; સાહસ હુ`સ કાયલ તીતર ને વલી મેર્જી, મામી લાવશે રમવા નંદ તમારે કાજ, હાલા૦ ૧૧. છપ્પન કુમરી અમરી જલકલશે નવરાત્રિયા, નદન તમને અમને કેલીઘરની માંહિ; ફૂલની વૃષ્ટિ કીધી ચેોજન એકને માંડલે, બહુ ચિરંજીવા આશીષ દીધી તુમને ત્યાંહિ. હાલે૦ ૧૨. તમને મેરુ ગિરિપર સુરપતિએ નવરાવિયા, નિરખી નિરખી હરખી સુકૃત લાભ કમાય; મુખડા ઉપર વારૂ કેટ કેટ ચંદ્રમા, વલી તન પર વારૂ ગ્રહૂગણને સમુદાય. હાલેાછ ૧૩. નંદન નવલા ભણુવા નિશાળે પણ મૂક્યું. ગજપર અંબાડી બેસાડી મેાહટે સાજ; પસલી ભરશું શ્રીફળ ફાફળ નાગરવેલાં, સુખડલી લેશું નિશાળીયાને કાજ હાલા૦ ૧૪. નંદન નવલા મેહુટા થાશે! ને પરણાવશું, વહુવર સરખી જોડી લાવશું. રાજકુમાર; સરખા વેવાઈ વેવાણાને પધરાવશું, વરવહુ પાંખી લેશું જોઇ જોઇને દેદાર હાલેઃ૦ ૧૫. પીયર સાસરા માહુરા એહું પખ નંદન ઉજળા, મહુારી કૂખે આવ્યા તાત પનાતા ન; મારે આંગણુ ઠા અમૃત દૂધે મેહુલા, મહારે આંગણે ફળીયા સુરતરુ સુખના કદ, હાલા૦ ૧૬. ઇ િપરે ગાયું માતા ત્રિશલાસુતનું પારણું, જે કાઈ ગાશે લેશે પુત્ર તણા સામ્રાજ; બીલીમેારા નગરે વણુયું વીરનું હાલરું. જય જય માઁગલ હેાને દીપવિજય કવિરાજ હાલેા૦ ૧૭.
૨૦
શ્રી મહાવીર સ્વામીના પાંચ કલ્યાણુકનું સ્તવન
સરસતી ! ભગવતી ! ીએ મતિ ચ’ગી સરસ સુર`ગી વાણુ; તુજ પસાય માય ! ચિત્ત ધરીને, જિન ગુણુ રયણની ખાણુ. ૧. ગિવા ગુણુ વીરજી, ગાયથું ત્રિભુવન રાય; જસ નામે ઘર મંગલ માલા, તસ ઘર બહુ સુખ થાય. ગિ૰ ૨. જબુદ્વીપ ભરત ક્ષેત્રમાંહે, નયર માહુણુકુંડ ગ્રામ; ઋષભદત્ત વર વિપ્ર વસે તિહાં, દેવાન ́ા તસ પ્રિયા નામ. ગિ૦ ૩. સુર વિમાન વર પુષ્પાત્તરીથી, ચવી પ્રભુ લીએ અવતાર; તવ તે માહણી રયણી મધ્યે, સુપન લહે, દસ ચાર, ગિ૦ ૪ રે મયગલ મલપતો દેખે, ખીજે વૃષભ વિસાલ; ત્રીજે કેસરી ચેાથે લક્ષ્મી, પાંચમે કુસુમની માલ. ગિ૰ ૫.

Page #489

સ્તવન સગ્રહ
૪૪૧
સુરજ ધ્વજ કલશ પદમસર, દેખે એ દેવ વિમાન; રયણુ રેલ રચાયર રાજે, ચૌદમે અગ્નિ પ્રધાન ગિ૦ ૬. આનદ ભર જાગી સા સુંદરી, કથને કહે પરભાત; સુણીય વિપ્ર કહે તુમ જીત હારશે, ત્રિભુવન માંડે વિખ્યાત ગિ૰ ૭. અતિ અભિમાન કીયે મરીય ચ ભવે, ભવિ! જીએ કમ` વિચાર; તાત સુતા વર તિહુાં થયા કુંવર, વી નીચ કુલે અવતાર. ગિ૦ ૮. ઈણે અવસર ઈંદ્રાસન ડાલે, નાણે કેરી હિર ોય; માહણી કુખે જગગુરુ પેખે, નમી કહે અઘટતું હાય. ગિ॰ ૯. તક્ષણ હરિણુગમેષી તેડાવી, માકલીએ તેણે ઠાય; માહણી ગભ' અને ત્રિશલાના, બિહું બદલી સુર જાય. ગિ૰ ૧૦ વર્લી નિશિભર તે દેવાનંદા, દેખે એ સુપન અસાર; જાણે એ સુપન ત્રિશલા કર ચઢિઓ, જઈ કહે નિજ ભરતાર. ગિ૰૧૧ કત કહે તું દુઃખ હર સુંદરી, મુજ મન અચિરજ એહુ; મરુથલ માંહે કલ્પદ્રુમ દીઠે, આજ સંશય ટળ્યેા તેહ, ગિ૦ ૧૨.
હાલ મીજી
નયર ક્ષત્રિયકુંડ નરપતિ, સિદ્ધારથ ભલેા એ, આણુ ન ખડ઼ે તસ કાય કે, જગ જસ નિલા એ; ત્તસ પટરાણી ત્રિશલા સતી, કૂખે જગતિ એ, ૫૨મ હુ હિયર્ડ ધરી, વિ સુરપતિ એ. ૧. સુખ સજાયે પેઢી દેવી તે, ચૌદ સુપન લહે એ, જાગતી જિન ગુણ સમરતી, હરખતી ગહુ ગહે એ; રાજહંસ ગતિ ચાલતી, પિયુ કને આવતી એ, પ્રડ ઉ મતે સૂર કે, વિનવે નિજ્રપતિ એ. ૨. સુણીય વાત રાય રએ, પતિ તેડીયા એ, તેણે શુભ સુપન વિચારવા, પુસ્તક છેડીયાં એ; એલે મધુરી વાણુ કે, ગુણનિધિ સુત હશે એ, સુખ સનિ ઘરે વાધશે, સટ ભાંજશે એ. ૩. પતિને રાય તેપીયા, લચ્છી ઢીએ ઘણી એ, કહે એહુ વાણી સફલ હાજો, અમને તુમ તણી એ; નિજ પદ ૫ ડિત સ'ચર્યાં, રાય સુખે રહે એ, દેરી ઉદર ગભ વાધતા, શુભ દેહુલા લેહુ એ. ૪. માત ભક્તિ જિનપતિ કરે, ગભ હાલે નહી એ, સાત માસ વાલી ગયા, માય ચિંતા લહી એ; સહીઅરને કહે સાંભલેા, કેણે મારા ગભ' હુ એ, હું ભેલી જાણું નહી, ફેકટ પ્રગટ કર્યાં એ. ૫. સખી એ અરિહ‘ત સમરતાં, દુ:ખ દેહગ ટલે એ, તવ જિન જ્ઞાન પ્રથું, ગભથી સાલસલે એ; માતા પિતા પરિવારનું, દુઃખ નિવારીયું એ, સયમ ન લઉં માય તાય, છતાં જિન નિરધારીયું એ. ૬. અણુદી મેહુ આવડા કેમ વિષ્ણુએ ખમે એ, નવ માસ વાડા ઉપરે, દિન સાડા સાતમે એ; ચૈત્ર શુકલ દિન તેરસે, શ્રી જિન જમનિયા એ; સિદ્ધારથ ભૂપતિ ભલા, ઓચ્છવ તવ ક્રિયા એ ૭. વસ્તુ-પુત્ર જન્મ્યા પુત્ર જન્મ્યા, જગત શણગાર; સિદ્ધારથ નૃપ કુલ તિલે, કુલ મંડણ કુલ તણેા દીવા; શ્રી જિન ધમ' પસાઉલે, ત્રિશલાદેવી સુત ચિર જીવા, એમ આશીષ દ્રીએ ભલી, આવી છપન્ન કુમારી; સુતિ કમ' કરે તે સહી, સાહે જિસી હરિની નારી, સાહે૦ ૧. હાલ ત્રીજી
ચાલ્યું રે સિંહાસણ ઇંદ્ર, જ્ઞાને નિરખતા એ; જાણી જનમ જિષ્ણુ, ઇંદ્ર તવ હરખતા એ. ૧ આસનથી રે ઉડેવ, ભક્તિએ થુષ્ટ્રે એ; વાય સુઘોષા ઘર, સઘલે રણઝણે એ. ૨. ઇ'દ્ર ભુવનપતિ વીશ, વ્યતર તણા એ; ખત્રીશ રવિ શશી દેય, દશ રિ

Page #490

૧
સજ્જન સન્મિત્ર
કલ્પના એ. ૩. ચાશ કેંદ્ર આણું, પ્રણમી કહે એ; રત્નગર્ભા જિન માત, ફુજી એસી નહી એ. ૪. જન્મ મહાચ્છવ દેવ, સવિતુ આવિયા એ; માત્ર દ્રેઇ નિદ્રા મ`ત્ર, સુત લેઇ મેરુ ગયા એ. પ. કચન મણિ ભ`ગાર, ગધેાદકે ભર્યાં એ; કિમ સહસે લઘુવીર, હર સંશય ધર્યાં એ. ૬. વહેશે નીર પ્રવાહ, કેમ તે નમીયે એ; ન કરે નમણુ સનાહુ, જાણ્યુ સ્વામીયે એ. ૭. ચરણુ અ‘ગુઠે મેરુ, ચાંપી નાચીએ એ; મુજ શિર પગ ભગવત, એમ સહી રાચીએ એ. ૮. ઉલટ્યા સાયર સાત, સરવે જલ હલ્યા એ; પાયાલે નાગેન્દ્ર, સઘલા સલસલ્યા એ. ૯. ગિરિવર ત્રુટે ટુંક, ગડગડી પડ્યા એ; ત્રણ ભુવનના લેાક, ક’પિત લથડયા એ. ૧૦. અન‘તખલ અરિહંત, સુરતિયે કહ્યું એ હું મૂર્ખ સહી મૂકે. એટલું નિવે લહ્યું એ. ૧૧. પ્રદક્ષિણા દેઈ ખામેય, આચ્છવ કરે એ; નાચે સુર ગાયે ગીત, પુણ્ય પાતે ભરે એ. ૧૨. ઋણું સુખે સ્વર્ગ'ની લીલ, તૃણુ સરખી ગળે એ જિન મૂકી માયને પાસ, પદ્મ ગયા આપણે એ. ૧૩, માય જાગી જૂવે પુત્ર, સુરવરે પૂજીએ એ; કુંડળ દાય દેવદુષ્ય, અમી અંગુઠે લીએ એ. ૧૪. જન્મ મહેચ્છવ રાય, ઋદ્ધિયે વાષિયા એ; સજ્જન સ`તેાષી નામ, વદ્ધમાન થાપીએ એ. ૧૫.
હાલ ચેાથી
પ્રભુ કલ્પતરુ સમ વાધે, ગુણુ મહિમા પાર ન લાધે; રૂપે અદ્ભુત અનુપમ મકલ, અંગે લક્ષણ વિદ્યા સકલ. ૧. મુખ ચંદ્ર કમલ દલનયણુ, સાસ સુરભિ ગધ મીઢા વણુ; હેમ વરણે પ્રભુ તનુ શેમાવે, અતિ નિ`લ વિષુ નવરાવે. ૨. તપ તજે સૂરજ સાહે, જોતાં સુર નરનાં મન મેહે; પ્રભુ રમે રાજકુ વશું વનમાં, માય તાયને આનંદ મનમાં, ૩. અલ અતુલ વૃષભ ગતિ વીર, ઈંદ્ર સભામાં કહ્યો જિન ધીર; એક સુર મૂઢ વાત ન માને, આબ્યા પરખવાને વન રમવાને. ૪. અહિં થઈ વૃક્ષ આમહીયે રાખ્યા, પ્રભુ હાથે ઝાલી દૂર નાખ્યા; વલી ખાલક થઈ આવી રમીયે, હારી વીરને ખાંધે લઇ મિ. પુ. માય તાય દુ:ખ ધરી કહે મિત્ર, કાઇ વધ માનને લઇ ગયા શત્રુ; જાતે સુર વાચ્ચે ગગને મિથ્યાત્વી, વીરે મુછીયે હુણ્યા પાયા ધરતી. ૬. પાચ નમી નામ દીધું મહાવીર, જેવા ઇંદ્રે કહ્યો તેવા ધીર; સુર વલિએ પ્રભુ આવ્યા રંગે, માય તાયને ઉલટ અગે. છ.
વસ્તુ-રાય ઓચ્છવ રાય ઓચ્છવ કરે મન રંગ; લેખન શાળાએ સુત વે, વીર જ્ઞાન રાજા ન જાણે; તવ સૌધમ ઇંદ્ર આવીયા, પૂછે ગ્રંથ સ્વામી વખાણે; વ્યાકરણ જૈન તિહાં કીએ, આનંદે સુર રાય; વચન વદે પ્રભુ ભારતી; પડયે નિમય થાય. ૧. હાલ પાંચમી
યૌવન વય જખ આવીયાએ, રાય કન્યા જશેદા પરણાવીયાએ; વિવાહ મહેચ્છવ શુભ યાએ, સર્વ સુખ સસારના વિલસીયાએ. અનુક્રમે હુએ એક કુંવરીએ, ત્રીશ લય જિનરાજ લીલા કરીએ, માતાપિતા સદ્ગતિ ગયાએ, પછે વીર વૈરાગે પૂરીઆએ. ૨. મયણ રાય સેના છતીયાએ, વીરે અસ્થિર સસાર મન ચિંતીએએ; રાજ રમણી ઋદ્ધિ પરિહરીએ, કહે કુટુંબને લેશું સયમ સિએિ, ૩,

Page #491

સ્તવન સંગ્રહ
૪૪૭
દ્વાલ છઠ્ઠી પિતરીઓ સુપાસરે, ભાઈ નંદિવર્ધન કહે વત્સ એમ ન કીજીયેએ ૧. આગે માય તાય વિહરે, તું વલી વ્રત લીયે; ચાંદે ખાર ન દીજીએ. ૨. નીર વિના જિમ મચ્છરે, વીર વિના તમતલવલનું ઈમે સહુ કહેએ. ૩. કૃપાવંત ભગવંતરે, નેહ વિના વલી; વરસ બે ઝાઝેરાં રહ્યા. ૪. ફાસ લીએ અન્નપાન, પરઘર નવિ જમે; ચિત્ત ચારિત્ર ભાવે રમે એ. ૫. ન કરે રાજની ચિંતરે, સુર લેકાંતિક; આવી કહે સંયમ સમે એ. ૬. ભૂજ બૂજ ભગવંતરે, છેડવિષય સુખ; એ સંસાર વધાવીએ. ૭.
હાલ સાતમી આલે આલે ત્રિશલાને કુંવર, રાજા સિદ્ધારને નંદન દાનસંવત્સરી એ; એક કેડી આઠ લાખ દિન પ્રત્યે એ, કનક યણ રુપા મોતી તે, મૂઠી ભરી ભરી એ. આલે. ૧. ધણ કણ ગજ રથ ઘેડલા એ, ગામ નયર પુર દેશ તે, મનવંછિત વલી એ નિધનને ધનવંત કીઆ એ, તસ ઘર ન લખે નારી, તો સમર કહે વલી વલી એ. આલે. ૨. દુઃખ દારિદ્ર ટાલ્યા જગ તણા એ, મેઘપરે વરસીદાન, પૃથિવી અત્રણ કરી એ બહુ નર નારી ઓચ્છવ જુએ એ, સુર નર કરે મંડાણ તે, જિન દીક્ષા વરી એ. આવે. ૩. વિહાર કરમ જગ ગુરુ કીઓ એ, કેડે આ માહણ મિત્ર તે, નારી સંતાપીઓ એ, જિન યાચક હું વિસર એ, પ્રભુ બંધ થકી દેવદુષ્ય તે, પટ ખંડ કરી દીઓ એ આલે. ૪.
હાલ આઠમી જસ ઘર હેય પારણું. સુર તિહાં કંચન વરસે આત ઘણું આંગણું ઢપે તેજે તેહ તણું એ, દેવ દુંદુભી વાજે એ, તેણે નાદે અંબર ગાજે એ, છાજે એ, ત્રિભુવન માંહે સહામણું એ. ૧. (ગુટક) સેહામણું પ્રભુ તપ તપે, બહુ દેશ વિદેશે વિચરતા; ભવિ જીરને ઉપદેશ દેતા, સાતે ઈતિ સમાવતા; ષટ્ માસ વન કાઉસગ્ન રહી, જિન કમ કઠીન દહે સહી ગોવાલ ગૌ ભલાવી ગયા, વીર મુખે બેલે નહી, ૨. (હ.લ) ગોરુ સવિ દશ દિસે ગયા, તેણે આવી કહ્યું મુનિ કિહાં ગયા; પિરાય ઉપર મૂરખ કેપીયાએ, ચરણ રાંધી ખીર; તેણે ઉપસર્ગે ન ચાલ્યા ધીર, મહાવીર શ્રવણે ખલા ઠોકી આ એ. ૩. (ત્રટિક) ઠોકીયા ખીલા દુઃખે પીયા, કે ન કહે તેમ કરી ગયા જિનરાજને મન શત્ર મિત્ર સરખા, મેરુ પરે દયાને રહ્યા; ઉનહી વરસે મેઘ બારે, વીજળી ઝબૂકે ઘણી; બેડુ ચરણ ઉપર ડાભ ઉગ્ય, ઈમ સહે ત્રિભુવન ધણી. ૪. (ઢાલ) એક દિન ધ્યાન પુરૂં કરી, પ્રભુ નારિયે પહેતા ગોચરી; તિહાં વૈદ્ય, શ્રવણે ખીલા જાણી આ એ; પારણું કરી કાઉસગ્ગ રહ્યા, તિહાં વૈદ્ય સંચા ભેલા કીઆ બાંધીયા, વૃક્ષે દેર ખીલા તાણી આએ. ૫. (ગુટિક) તાણી કાઢ્યા દેય ખીલા, વીર વેદનાથમાં ઘણી આનંદ કરતાં ગિરિ થયો સત ખંડ, જુઓ ગતિ કમ તણી; બાંધે રે જીવડો કમ હસતાં, રેવતાં છુટે નહીં, ધન્ય ધન્ય મુનિવર કહે સમ ચિત, કમ એમ ત્રુટસહી ,
હાલ નવમી - જૂએ જ કરમે શું કીધું રે, અન્ન વર્ષ સાવજો ન લીધું છે. કમ વશ મકર

Page #492

*૪૪
સજ્જન સન્મિત્ર કાઇ ખેદ રે, મલ્લીનાથ પામ્યા શ્રી વે રે. ૧. કમે ચક્રી બ્રહ્મદત્ત નડીએ રે. સુભૂમ નરક માંહે પડી રે; ભરત બાહુબલ શું ભડીએ રે ચક્રો હાર્યાં રાય જસ ચડીએ રે ૨. સનત કુમારે સહ્યા રોગ રે, નલ દમયંતી વિયાગ રે; વાસુદેવ જરાકુમારે માર્યાં રે, બલદેવ મેહુનીએ ધાર્યાં રે. ૩. ભાઈ શબ મસ્તકે વહીએ રે, પ્રતિષેધ સુર મુખે લડ્ડીએ ; શ્રેણિક નકે એ પહેાતા હૈ, વન ગયા દશથ પુત્ર રે. ૪. સત્યવત હિર ચ'દ ધીર રે, ડુબ ઘરે શિર વધું નીર રે; કુબેરઢત્તને કુયાગ રે, બહેન વલી માતા શું ભાગ રે. ૫. પર હથ્થુ ચક્રનખાલ રે, સઢિએ સુભદ્રાને આલ રે; મયણુરેહા મૃગાંકલેખા ૨, દુઃખ ભોગવીઆ તે અનેકા રે. ૬. કરમે ચંદ્ર કલકા રે, રાય રક કાઇ ન મૂક્યા રે; ઇંદ્ર અહલ્યા શું લુખ્યા રે, યાદેવી પિવ માઉ કીધે રે. ૭. ઈશ્વર નારીયે નચાવ્યો રે, બ્રહ્મા યાનથી ચુકાવ્યા રે; અઇ અઇ કરમ પ્રધાન રે, જીત્યા જીત્યા શ્રી વર્ષાં માન રે. ૮. હાલ દશમી
ઇમ કમ ણ્યા સિવ, ધીર પુરુષ મહાવીર; ખાર વર્ષાં તળ્યે તપ. તે સઘàા વિષ્ણુ નીર; શાલિવૃક્ષ તલે પ્રભુ, પામ્યા કેવલજ્ઞાન; સમવસરણ રચે સુર, દેશના કે જિષ્ણુ ભાણુ. ૧ અપાપા નયરે, યજ્ઞ કરે વિપ્ર જેઠુ; સર્વે મુજવી દખ્યા, વીરને વંદે તે&; ગૌતમ ઋષિ આદે, ચારસે ચાર હજાર; સહસ ચૌદ મુનિવર, ગણધર વર અગ્યાર ર. ચંદનબાલા મુખ્ય, સાધવી સહસ બત્રીસ; દોઢ લાખ સહસ નવ, શ્રાવક ઘે આશીષ; ત્રણ લાખ શ્રાવિકા, અધિકી સહસ અઢાર; સઘ ચતુર્વિધ થાપ્યા, ધન ધન જિન પરિ વાર. ૩. પ્રભુ અશેક તરુતલે, ત્રિગડે કરેઅ વખાણુ; સુણે બારે પરખદા, ચાજન વાણી પ્રમાણ; ત્રણ છત્ર સોડે શિર, ચામર ઢાલે ઇંદ્ર; નાટક બદ્ધ ખત્રીશ, ચેન્નાશ અતિશય જિષ્ણુ દ. ૪. ફૂલ પગર ભરે સુર, વાજે દુદુભિ નાદ; નમે સકલ સુરાસુર, છાંડી વિ પ્રમા; ચિહું રુપે સહે, ધમ' પ્રકાશે ચાર; ચાવીશમા જિનવર, આપે ભવને પાર. ૫. પ્રભુ વર્ષે મહાંતર. પાઠ્ઠી નિમલ આય; ત્રિભુત્રન ઉપગારી, તરણ તારણુ જિનરાય; કાન્તિક માસે દિન, દીવાલી નિવાણ; પ્રભુ મુકતે પાહાતા, પામે નિત્ય કલ્યાણુ. ૬.
કળશ
ઈમ વીર્ જિનવર્સયલ સુખ કર, નામે નવિનિધ સપજે; ઘર ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ સસિદ્ધિ પામે; એક મના જે નર ભજે; તપગચ્છ ઠાકુર ગુણ વૈરાગર, હીરવિજય સૂરીશ્વા; હુંસરાજ વદે, મન આણુ દે, કહે ધન્ય મુજ એ ગુરા. ૧.
૨૧ હાર્વ૨ જિન કુંડળીનું રતન.
સેવધિસ ચ ઘેરિયાં; અલબેલે સાંઇ, કયું રે લગાએ અતિ એરિયાં. દીએ બિના ન ચલે, રૂ ન પીઠે વસેલે, માબત આપ ઉછેરવાં; અલબે॰ કર્યું॰ ભાગ્ય અતુલઅલી, માગત અટકલી, જન્મ ખત્રીગ્રહ ચારિયાં. અ૰૧ કયું॰ સંવત પાસ ઈશ, દે શત અડતાીશ; ઉજવલ ચેતર તરશે; અ૰ સાઠે ઘડી ન ૠણી, ઉત્તરાફાલગુણી, મગલવાર નિશા વમે અ॰ ૨. કયું॰ સિદ્ધી યંગ ઘડી, પન્નર ચારે ચરી, વેલા મુહૂત' ત્રેવીશમે; અ લગ્ન મકર વહે. સ્વામી જનમ લડે. જીવ સુખી સડુ તે સમે અ॰ ૩. કર્યું

Page #493

સ્તવન સંગ્રહ ત્રિશલારાણીએ જાયે, દેવ દેવીએ ગાયે, સુત સિદ્ધારથ ભૂપકે અા મંગલ કેલગને, રવિ બુધ એથે ભવને, દશમે શનિશ્ચર ઉચકે. અ. ૪. કયું. પંચમે જીવ રહુ, સાતમે વેદ સાડું કેદ્રભુવન ગ્રડ મંડલી; અ૦ ભાગ્યભુવન શશી, શુક્રસંતાન વસી, મેઘધુઆ એક વીજલી. અ૦ ૫. કયું ચંદ્રદશા વિપાકી, માસ ભુવન બાકી; જન્મ દિશા શની સંજમી; અ૦ ગુરૂ મહાદિશામે, કેવલજ્ઞાન પામે, તા મુખ બાની મેરે દિલ રમી અ૬. કયું થાવર વિગલમેં, કાલ અનંત ભમે, મેં બીનિકલિયા સાથમેં; અ. નારક તિરી ગતિ, સુખ ન એક રતી, કાલ નિગમિ અનાથમે. અ) ૭. કયું બહેત મે નાચ નચે. ચિહું ગતિ ચેક બીચે, નેકિન મિલિએ નાથજી; અ. પિત પ્રકાશ દીએ, આશા નિરાશ કીએ, અલગ કિયા મેં આજથી. અ. ૮. કર્યું. માનવ ગુણ લહી, તમ સનમુખ રહી, બેર બેર શિવ માગતે; અ૦ બાત ન એર કહું, લીએ બિના ન રહે, બાલ હો રસ લાગતે અ૦ ૯. કયું નાથ નજર કેરી, બેર ન એક ઘરી, સદા મગન સુખ લેહેર; અ. મંગલ દૂરવરા, ગાવત અપછરા, શ્રી શુભ વીર પ્રભુ હેરસેં. અા કયું ૧૦.
૨૨ શ્રી મહાવીરસ્વામિના સત્તાવીશ ભવનું સ્તવન.
શ્રી શુભવિજય સુગુરુ નમી, નમી પદ્માવતિ માયા ભવ સત્તાવિસ વણવું, સુણતાં સમકિત થાય. ૧. સમકિત પામે જીવને, ભવ ગણતીએ ગણાય; જે વળી સંસારે ભમે. તો પણ મુગતે જાય. ૨. વીર જિનેશ્વર સાહેબે, ભમી કાળ અનત; પણ સમકિત પામ્યા પછી, અંતે થયા અરિહંત. ૩.
| ઢાળ પહેલી (કપુર હાય અતિ ઉજળે રે–એ દેશી).
પહેલે ભવે એક ગામનારે, રાય નામે નયસાર, કાષ્ટ લેવા અટવી ગયોરે, ભોજન વળાં થાય પ્રાણી ! ધરીયે સમકિત રંગ, જિમ પામીયે સુખ અભંગરે. પ્રાણી, ૧. મન ચિંતે મહિમા નીલેરે, આવે તપસી કેય; દાન દઈ ભેજન કરે, તે વડિત ફળ હોય. પ્રાણી. ૨. મારગ દેખી મુનિવરરે, વંદે દેઈ ઉપગ; પૂછે કેમ ભટકે ઈહાંરે, મુનિ કહે સાથે વિજગરે. પ્રાણી. ૩. હર્ષભરે તેડી ગયોરે, પડિલાવ્યા નિરાક ભજન કરી કહે ચાલીયે રે, સાથ ભેળ કરું આજ રે પ્રાણ. ૪. પગવટીએ ભેળા કર્યા રે. કહે મુનિ દ્રવ્ય એ માગ; સંસારે ભુલા ભમો રે, ભાવ મારગ અપવગરે. પ્રાણી, ૫. દેવ ગુરુ ઓળખાવીયા રે, દીધે વિધિ નવકાર; પશ્ચિમ મહાવિદેહમાં રે, પામ્યા સમકિત સારરે, પ્રાણી. ૬. શુભ ધ્યાને મરી સુર હુઆ રે. પહેલા સ્વર્ગ મઝા પલ્યોપમ આયુ ચવી રે, ભરત ઘરે અવતારરે. પ્રાણું ૭. નામે મરિચી યૌવને રે, સંયમ લીએ પ્રભા પાસ; દુષ્કર ચરણ લહી થયે રે, ત્રિદડીક શુભ વાસરે. પ્રાણી૮.
ઢાળ બીજી [વિવાહલાની દેશી] ન વેશ રચે તેણી વેળા, વિચરે આદીશ્વર ભેળા જળ થેડે સ્થાન વિશે. પગે પાવડી ભગવે વેશે. ૧. ધરે ત્રિદંડ લાકડી મોટી, શિર મુંડણ ને ધરે ટી. વળી છત્ર વિલેપન અંગે, થલથી વ્રત ધરતે રંગે. ૨. સેનાની જનઈ રાખે, સહુને મુનિ મારગ ભાખે, સમોસરણે પૂછે નરેશ, કે આગે હોશે નેિશ, ૩ જિન જપે ભરતને

Page #494

૪૪૨
સજ્જન સન્મિત્ર તામ, તુજ પુત્ર રચી નામ; વીર નામે થશે જિન છેલ્લા, આ ભરત વાસુદેવ પહેલા. ૪. ચક્રવતી' વિદેહે થાશે, સુણી આવ્યા ભરત ઉલ્હાસે; મરિચીને પ્રદક્ષિણા દેતા, નમી વઢીને એમ કહેતા. ૫. તમે પુન્યા/વંત ગવાશે!, હરિ ચક્રી ચરમ જિન થાશેા; નવિ વહુ ત્રિદ’ડીક વેશ, નમું ભક્તિયે વીર જિનેશ. ૬. એમ સ્તવના કરી ઘેર જાવે, મિરચી મન હુ` ન માવે; મારે ત્રણ પ્રઢવીની છાપ; દાદા જિન ચક્રી ખાય. ૭. અમે વાસુદેવ કુર થઈશું, કુળ ઉત્તમ મહારૂં કહીશું; નાચે કુળ મદશું ભરાણા; નીચ ગેાત્ર તિહાં અધાણેા. ૮. એક દિન તનુ રાગે વ્યાપે, કોઈ સાધુ પાણી ન આપે; ત્યારે વ છે ચેલા એક, તવ મળીયે કપિલ અવિવેક. ૯. દેશના સુણી દીક્ષા વાસે, કહે મરિચી લીયે પ્રભુ પાસે; રાજપુત્ર કહે તુમ પાસે, લેશું અમે દીક્ષા ઉલ્લાસે, ૧૦. તુમ દરશનને ધરમના વ્હેમ, સુણી ચિંતે મરિચી એમ; મુજ યાગ્ય મળ્યા એ ચેલેા, મૂળ કડવે કડવા વેલે. ૧૧. મિચી કહે ધમ' ઉભયમાં, લીએ દીક્ષા જોબન વયમાં; એણે વચને વચ્ચેા સંસાર, એ ત્રીજો કહ્યો અવતાર. ૧૨. લાખ ચારાશી પૂરવ આય, પાળી પંચમે સ્વગ' સધાય, દશ સાગર જીવિત ત્યાંહી, શુભ વીર સદા સુખ માંહી. ૧૩.
હાલ ત્રીજી [ચાપાઈની દેશી]
પાંચમે ભવ, કૌલાગ સન્નિવેશ કૌસિક નામે બ્રાહ્મણ વેશ; એંશી લાખ પૂરવ અનુસરી, ત્રિદડીયાને વેષે મરી, ૧. કાળ બહુ ભમિયેા સંસાર, થુણાપુરી છઠ્ઠો અવતાર; બહેાંતેર લાખ પૂત્રને આય, વિપ્ર ત્રિડીક વેશ ધરાય. ૨. સૌધમે મધ્ય સ્થિતિયે થયે; આઠમે ચૈત્ય સન્નિવેશે ગયા; અગ્નિદ્યોત દ્વિજ ત્રિદડીયા, પૂર્વ' આયુ લખ સાઠે મૂ. ૩. મધ્ય સ્થિતિયે સુર સ્વગ` ઇશાન, દશમે મદિરપુર દ્વિજ ઠાણ; લાખ છપન્ન પુરવાયુપુરી, અગ્નિભૂતિ ત્રિડીક મરી. ૪. ત્રીજે સ્વગે મધ્યાયુ ધરી, ખારમે ભવે શ્વેતાંખી પૂરી; પુરવલાખ ચુમાલીસ આય, ભારદ્વીજ (ત્રદ‘ડીક થાય. ૫. તેરમે ચેાથે સ્વગે રમી, કાળ ઘણા સરસારે ભમી; ચૌદમે ભવરાજગૃહી જાય, ચેત્રીસ લાખ પૂરવને આય. ૬. થાવર વિપ્ર ત્રિડી થયા, પાંચમે સ્વગે મરીને ગયા; સેળમે ભવ કાઢ વરસ સમાય, રાજકુમાર વિશ્વભુતિ થાય. ૭. સભૂતિમુનિ પાસે અણુગાર, દુષ્કર તપ કરી વરસ હજાર; માસખમણુ પારણે ધરી દયા, મથુરામાં ગૌચરીએ ગયા. ૮. ગાયે હા મુનિ પડિયા ધસ્યા, વૈશાખની પિતરીયા હસ્યા, ગેશૃંગે મુનિ ગવે કરી, ગયણુ ઉછાળી ધરતી ધરી. ૯. તપ ખળથી હોજો ખળ ધણી, કરી નીઆણું મુનિ અણુસણી; સત્તરમે મહાકે જીરા, શ્રી શુભવીર સત્તર સાગરા. ૧૦,
હાલ ચેાથી [નદી યમુના કે તીર ઉડે દોય પ ́ખીડા-એ દેશી]
અઢારમે ભવે સાત, સુપન સુચિત સતી; પેાતાનપુરીયે પ્રજાપતિ, રાણી મુગાવતી; તસ સુત નામે ત્રિપૃષ્ટ વાસુદેવ નિપના; પાપ ઘણું કરી સાતમી નરકે ઉપન્યા. ૧. વીશમે ભવ થઇ સિંહ ચેાથી નરકે ગયા; તિહાંથી ચવી સસારે ભવ બહુળા થયા; ખાવીશમે નરભવ લહી પુણ્યદશા વર્યાં; ત્રેવીસમે રાજ્યધાની મૂકામે સંચર્યાં. ૨. શુય ધનન્ય ધારણી રાણીએ જનમિયા, લાખ ચેસી પુત્ર આયુ ઋષિયાં, પ્રિયમિત્ર નામે ચઢવર્તી

Page #495

સ્તવન સંગ્રહ દીક્ષા લહી કેડી વરસ ચારિત્રદશા પાળી સહી. ૩. મહાશુકે થઈ દેવ ઈણે ભારતે ચવી; છાત્રકા નગરીયે જિતશત્રુ રાજવી, ભદ્રા માય લખ પચવીશ; વરસ સ્થિતિ ધરી, નંદન નામે પુત્રે દીક્ષા આચરી. ૪. અગીઆર લાખને એંશી હજાર છસે વળી, ઉપર પીસ્તાલીશ અધિક પણ દિન ૩ળી; વિશસ્થાનક માસ ખમણે જાવજીવ સાધતાં તીર્થંકર નામ કમ તિહાં નિકાચતા. ૫. લાખ વરસ દીક્ષા પર્યાય તે પાળતા; છવીસમે ભવ પ્રાણુત કલપે દેવતા, સાગર વિશનું જીવિત સુખભર ભેગવે, શ્રી શુભ વીર જિનેશ્વર, ભવ સુણજો હવે. ૬.
ઢાલ પાંચમી [ ગજરા મારુજી ચાલ્યા ચાકરી રે–એ દેશી ] નયર માહણકુંડમાં વસે રે, મહાદ્ધિ ઋષભદત્ત નામ, દેવાદા દ્વિજ શ્રાવિકારે, પેટ લીધે પ્રભુ વિસરામ રે, પેટે લીધે પ્રભુ વિશરામ. ૧. ખ્યાશી દિવસને અંતરે રે, સુર હરિણગણી આય; સિદ્ધારથ રાજા ઘરે રે, ત્રિશલા કૂબે છટકાય રે. ત્રિશલા, ૨. નવ માસાંતરે જનમિયા રે. દેવ દેવીયે ઓચ્છવ કીધ; પરણું યશેલા યૌવને રે, નામે મહાવીર પ્રસિદ્ધ રે. નામે૩. સંસાર લીલા ભેગવી રે, ત્રીશ વર્ષે દીક્ષા લીધ; બાર વરસે હુઆ કેવળી રે, શિવવ હુનું તિલક શીર દીધ ૨. શિવ૦ ૪. સંઘ ચતુવિધ થાપી રે, દેવાનંદા અષભ દત્ત પ્યાર, સંયમ દેઈ શીવ મેકલ્યા રે, ભગવતીસૂત્રે અધિકાર રે. ભગવતિ. ૫. ત્રીશ અતિશય શોભતા રે. સાથે ચૌદ સહસ અણગાર; છત્રીશ સહસ તે સાધવી રે, બીજે દેવ દેવી પરીવાર છે. બીજે ૬. ત્રીશ વરસ પ્રભુ કેવળી રે, ગામ નગર તે પાવન કીધ; બહોતેર વરસનું આખું રે, દીવાળીયે શીવાદ લીધા રે. દીવાળી. ૭. અગુરુ લઘુ અવગાહને રે, કી સાદી અનંત નિવાસ; મેહરાય મહલ મૂળશે રે, તન મન સુખનો હેય નાશ રે. તન૮. તુમ સુખ એક પ્રદેશનું રે, નહિ માવે કાકાશ; તે અમને સુખીયા કરે છે, અમે ધરીયે તુમારી આશ રે. અમે૯. અખય ખજાને નાથને રે, મેં દીઠે ગુરુ ઉપદેશ, લાલચ લાગી સાહેબા રે, નવિ ભજીએ કુમતિને લેશ રે. નવિ૦ ૧૦મહટાને છે આશરે રે, તેથી પામીયે લીલ વિલાસ; દ્રવ્ય ભાવ શત્ર હણી રે, શુભ વીર સદા સુખવાસ શુભ૦ ૧૧,
કળશ-ઓગણીશ એકે વરસ છે કે પૂણિમા શ્રાવણ વરે, મેં થા લાયક વિશ્વનાયક વર્ધમાન જિનેશ્વરે; સવેગ રંગ તર ગ ઝીલે જસવિજય સમતા ધરો, શુભ વિજય ચરણ સેવક વીર વિજય જય કરો.
૨૩ મહાવીર સ્વામીના સત્તાવીસ ભવનું સ્તવન દેહા -વિમલ કમલદલ લેયણાં, દીસે વદન પ્રસન્ન; આદર આણી વી૨ જિન, વાંટી કરું સ્તવન. ૧. શ્રી ગુરુ તણે પસાઉલે, તવ શું વીર જિર્ણોદ ભવ સત્તાવીસ વર્ણવું, સુણજો સહુ આણંદ. ૨. સાંભળતાં સુખ ઉપજે, ભકિત નિર્મલ હોય; કરતાં જિનની સંકથા, સફલ દહાડે સેય. ૩.
ઢાલ પહેલી ચોપાઈની દેશી 1 મહાવિદેહ પી ણ જાણું, નયસાર નામે વખાણું; નયર તણે છે એ રાણે, અટવી ગયે સપરાણે. ૧. જમવા વેવાએ જાણી, ભક્તિ રસવંતી આણ; દત્તની

Page #496

સજ્જન સન્મિત્ર વાસના આવી, તપસી જુવે છે ભાવી. ૨. મારગ ભૂલ્યા તે હવ, મુનિ આવ્યા તતખેવ; આહાર દીધે પાય લાગી, ત્રાષિની ભૂખ તૃષા સવી ભાગી. ૩. ધમ સુણ મન રંગે, સમકિત પામે એ ચગે; અવિને ચાલતા જાણી, હૈડે તે ઉલટ અણુ ૪. મારગ દેખાડ્યો વહેતો, પછે વલીઓ એમ કહેતે પહેલે ભવે ધરમજ પાવે, અને દેવગુરુને ધ્યાવે. ૫. પંચ પરમેષ્ટીનું દયાન, સૌધર્મ પામ્ય વૈમાન; આઉખું એક પલ્યોપમ, સુખ ભેગવી અને પમ. ૬. ભવ બીજે ત્રીજે આયે, ભરત કુલે સુત જાયા; ઓચ્છવ મંગલીક કીધું, ના મ તે મરી અંચ દીધું. ૭. વાધે સુરત સરિ, અદિ જન દેખીને હરખે; અહ એ દેશના દીધી, ભાવે દીક્ષા લીધી. ૮. જ્ઞાન ભયે સુવિશેષ, વિહાર કરે દેશ વિદેશ; દીક્ષા દેહી એ ન જ રે, અલગે સવામીથી વિચરે. ૯. મહાવ્રત ભાર એ માટે, હું પણ પુન્યાયે છે; ભગવું કાપડ કરશું; માથે છત્તર ધરશું. ૧૦ પાયે ઉપાનહી પરશું, સ્નાન શુચી જલે કરશું; પ્રાણ થલ નહીં મારું, ખૂર મુંડ ચેટીએ ધારું, ૧૧. જનેઈ સેવન કેરી, શેભા ચંદન ભરી; હાથે ત્રિદ ડિયું લેવું, મન માંહે ચિંતવ્યું એહવું. ૧૨. લિંગ કુલિંગનું રચીલું, સુખ કારણ એમ ચીંતવીઉં, ગુણ સાધુના વખાણે, દીક્ષા પ્રયાગ તે જાણે. ૧૩. આણું જતિઓને આપે, શુદ્ધ મારગ સ્થાપ; સમવસરણ રચ્યું જાણી, વાંદે ભારત વિજ્ઞાણું. ૧૪. બારે પરષદા રાજે, પછે ભરત એ આજે, કેઈ છે તુમ સરિખે, દાખ્યું મરી અંચ નીક. ૧૫. પહેલે વાસુદેવ થશે. ચક્રવત્તિ મૂકી એ વસે; ચા પીશો એ તીર્થંકર, વદ્ધમાન જયંકર. ૧૬. ઉલક્યું ભારતનું હૈયું. જઈ મરી અંચને કહ્યું તાતે પદવીઓ દાખી, હરિ ચદિ જિનપદ ભાખી. ૧૭ ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેઈ, વંદન વિધિશું કરે; સ્તવના કરે એમ દહે, પુત્ર! ત્રિદંડી ન રહે. ૧૮. વાંદુ છું એહ મરમ, થશે. જિનપતિ ચરમ એમ કહી પાછો વલીઓ, ગરવે મરી અંચી ચડી. ૧૯
હાલ બીજી ખાગ કુલે હું ઉપને, મારો ચક્રવત્તિ તાતજી; દાદા મારે જિન હુએ, હું પણ ત્રિજગ વિખ્યાત છે. ૧. અહે! અહી ઉત્તમ કુલ માહરૂં, અહોઅહો! મુજ અવતારજી; નીચ નેત્ર તિહાં બાંધીઉં, જુઓ જુઓ કરમ પ્રચારજી. અત્રે ૨. આ ભારતે પિતનપુર, ત્રિપૃષ્ટ હરિ અભિરામજી; મહાવિદેહ ક્ષેત્ર મૂકાપુરી, ચક્રી પ્રિયમિત્ર નામજી.
અ. ૩. ચરમ તીર્થંકર થઈશું, હે શે ત્રિગડું સાર; સુરનર સેવા સારશે, ધન્ય ધન્ય મુજ અવતાર છે. અત્રે ૪. રહે મદમાતે એણી પરે, એક દિન રોગ અતીવ; મુનિજન સાર કે નવિ કરે, સુખ વાં છે નિજ જીવજી. અ૦ ૫ કપીલ નામે કેઈ આવીએ, પ્રતિબદયો નિજ વાણીજી; સાધુ સમીપે દીક્ષા વરે, ધરમ છે તેણે ઠામજી. અ૦ ૬. સાધુ સમીપે મોકલે, નવી જાએ તે અગજી, ચિતે મરી પંચ નિજ મને, દીસે છે મુજ જોગઇ. અ૦ ૭. તવ તે વળતું બેલી, તુમ વાંદે શું હોય છે; મેં સેં! ધરમ જહાં અ છે, ઉત્સુત્ર ભાખ્યું છે. અ. ૮. તેણે સંસાર વધારી, સાગર કેડ કેડીજીઃ લાખ ચોરાસી પૂરવ તણું, આયુ ત્રીજે ભવ જેડીજી. અ૦ ૯ ભવ થે સ્વગ પાંચમે, સાગર સ્થિતિ દશ જાણુજી; કૌશિક દ્વિજ ભવ પાંચમે, લાખ એંશી પૂરવ માનજી.

Page #497

સ્તવન સગ્રહ
૪૪૯
૦ ૧૦. થુણા નયરીયે દ્વિ થયે, પૂરત્ર લાખ બહાંતેર સારજી; હુએ ત્રિદડી છઠ્ઠું ભવે, સાતમે સેહમ અવતારજી. અ૦ ૧૧. અગ્નિદ્યોત આઠમે ભવ, સાઠ લાખ પૂરવ આયજી, ત્રિ‘ડી થઈ વિચરે વલી, નવમે ઈશાને જાયજી. અ૰ ૧૨. અગ્નિભૂતિ દશમે ભવે, મરિપુરે દ્વિજ હાયજી; લાખ છપન્ન પૂરવ આખ્ખુ, ત્રિદી થઇ મરે સેાયજી, અ૦ ૧૩. અગ્યારમે ભવે તે થયા, સનત કુમારે દેવજી; નયરી શ્વેત'ખીયે અવતર્યાં, ખારમે ભવે દ્વિજ જી. અ૦ ૧૪. ચુમાલીશ લાખ પૂરવ આઉખું, ભારદ્વીજ જસ નામજી; નિંદડી થઈ વચરે વળી, મહા 'દ્ર તેરમે ભવે ઠામજી, અ૦ ૧૫. રાજગૃહી નયરી ભવ ચૌદમે, થાવર બ્રાહ્મણુ દાખ૭; ચૈત્રીશ લાખ પૂરવ આઉખા, ત્રિદ’ડીલિંગ તે ભાખજી. અ૦ ૧૬. અમર થયા ભવ પન્નરમે પાંચમે દેવલાકે દેવજી સસાર ભમ્યા ભવ સેાલમે, વિશ્વભૂત ક્ષત્રિય દેવજી. અ૦ ૧૭. હાલ ત્રીજી
વિશ્વભૂતિ ધારણીને બેટા, ભુજબળ કુડ સમૂલ સમેટે; સ*ભૂતિ ગુરુને તેણે ભેટ્યો. ૧. સહસ વરસ તિહાં ચારિત્ર પાત્રી, લડ્ડી દીક્ષા આત્મ અનુમાલી; તપ કરી કાયા ગાદી. ૨. એક દિન ગાય ધસી સિંગાલી, પડ્યો ભૂમિ તસ ભાઈયે ભાલી; તેહશું ખલ સભાત્રી. ૩. ગરવે રીસ ચઢી વિકરાવી, સિંગ ધરો આકાશે ઉછાલી; તસ ખલ શકા ટાલી, ૪. તિહાં અનશન નિયાણું કીધું, તપ વેચી અલ માગી લીધું; અધે પ્રયાણું કીધું. ૫. સત્તરમે' ભવે શુક્ર સુરવર, ચવી અવતરીએ જિહાં પે।તનપુ; પ્રજાપતિ મૃગાવતી કુંવર. ૬. ચેારાશી લખ વરસતું આયા, સાત સુપન સુચિત સુત જાયે; ત્રિપૃષ્ટ વાસુદેવ ગાયા. ૭. એગણીસમે ભવે સાતમી નરકે, તેત્રીશ સાગર આયુ અલ ગે; ભગવાઉં તનુ સંગે. ૮ વીશમે ભવે સિંહ હિંસા કરતે, એકત્રીશમે ચેાથી નરકે તે; વચ્ચે વચ્ચે ઘણા ભવ ભમતા. ૯. ખાવીશમે ભવે સરલ સભાવી, સુખ લેગવતા જશ ગવરાવી; પુન્યે. શુભમતિ આવી. ૧૦. ત્રેવીશમે ભવે મૂકપુરી મુખે, ધનજય ધારણીની કૂખે; નર અવતરીએ સુખે ૧૧. ચક્રવત્તિ'ની પદવી લધી, પેટિલાચાય શું મતિ ખાંધી, શુભમતિ કિાર સાધી. ૧૨. કેાડી વરસ દીક્ષાને જાણુ, લાખ ચેર:શી પૂરવ પ્રણામ; આઉખુ· પૂરું જાણુ. ૧૩. ચે:વીશમે ભવે શુક્ર સુરવર, સુખ ભાગવિ સાગર સત્ત; તિહાંથી ચવીએ અમર. ૧૪. હાલ ચેાથી
આ ભરતે છત્રિકા પુરી, જિતશત્રુ વિજય નાર; મેરે લાલ॰ પચવીસમે ભવે ઉપના, નદન નામ ઉદાર, મેરે લાલ॰ તીર્થંકર પદ બાંધીએ. ૧. લઈ દીક્ષા સુવિચાર, મેરે લલ, વીશ સ્થાનક તપ આચયુ, હુએ તિહાં જય જયકાર મેરે લાલ૰ તીથ૦ ૨. રાજ તજી દીક્ષા લીધે, પેાટિલાચાય પાસ; મેરે લાલ૦ માસ ખમણુ પારણું કરે, અભિગ્રહવ'ત ઉદાસ, મેરે લાલ॰ તીથ ૩. લાખ વરસ ઈમ તપ કર્યાં, આલગ્ન નહીં અલગાર મેરે લાલ॰ પરિગલ પુણ્ય પાતે કચુ, નિકચ્યુ' જિનપદ સાર. મેરે લાલ॰ તીથ” ૪. માસ ખમણુ સંખ્યા કહુ', લાખ અગ્યાર એશી સહુસ; મેરે લાલ॰ સે' પિસ્તાલીશ ઉપરે, પાઁચ દિન વૃદ્ધિ કરેસ. લાલ॰ તીથ પ પચવીશ લાખ વર્ષ આઉખુ,
મેરે

Page #498

૩૫૦
માસ સ ́લેષણા કી.; મેરે લાલ॰ ખમી ખમાવી તે ચળ્યે, દશમે' લાલ॰ તીય′૦ ૬. પુષ્પાત્તરાવસકે, વિમાન સાગર વીસ; મેરે સુખ ભાગવી, હુઆ એ ભવ છવીસ. મેરે લાલ॰ તીથ
૭.
હાલ પાંચમી
સત્તાવીશ ભવ સાંભલા તે, ભમર હુલી રુડું માઢણકુંડ ગામ તે ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણુ વસે ; ભ॰ દેવાન દા ધરણી નામ તે. ૧. કમ રહ્યાં લવલેશ વલી તે, ભ મરીઅચી ભવને જે તે, પ્રાણત કલ્પ થકી ચવી તે, લ॰ દ્વિજ કુલે અવતર્યાં તે તે. ૨. ચૌદ સુપન માતા લહે તે, ભ॰ આણંદ હુએ બહુત તે; ઇંદ્ર અવિષે જોયુ તા, ભ॰ એહુ અઘેરાં ભુત તે. ૩. ખ્યાશી દિન તિહાં કણે રહ્યા તેા, ભ॰ ઇંદ્ર આદેશે ધ્રુવ તા; સિદ્ધાર્થ' ત્રિશલા કૂખે તેા, ભ ગલ પાલટે તતખેવ તા. ૪. ચૌદ સુપન ત્રિશલા લડે તે, ભ॰ શુભ મુહૂતે જગ્યા જામ તે; જન્મ મહેાચ્છવ તિહાં કરે તેા, ભ૦ ઇંદ્ર મુદ્રાણી તામ તેા. ૫. વહેંમાન તસ નામ દિએ તે, ભ॰ દેવે ીએ મહાવીર તે; હર્ષ શું પરણાવીઆ તા, ભ॰ સુખ વિલસે ઘર વીર તે. ૬. માય તાય સુરલેક ગયા તે, ભ॰ જિન સાથે નિજ કાજ તે; લેાકાંતિક સુર ઈમ કહે તેા, ભ॰ યે દીક્ષા મહારાજ તા. ૭. વરસી દાન દઈ કરી તા. ભ॰ લીધે સયમ ભાર તે; એકાકી જિનવિહાર કરે તે, ભ૦ ઉપસના નહીં પાર તા. ૮. તપ વિહાર કર્યાં ઘણા તે, ભ॰ એક છમાસી ચેાવિહાર તે; બીજે છમાસી કર્યાં તા, ભ્ર૦ ૫ચ દિન ઉણા ઉદાર તે. ૯. નવ તે ચામાસી કર્યાં તે, ભ॰ બે ત્રણમાસી જાણું તે; અઢી માસ બેવાર કર્યાં તે, ભ૦ એ માસી છ વાર વખાણુતા. ૧૦. દોઢ માસી એ વાર કર્યાં તે!, ભ॰ માસખમણુ કર્યાં ખાર તે; બહેાંતેર માસ ખમણુ કર્યાં તા, ભ॰ છઠ્ઠુ ખસે એગણત્રીશ સાર તા. ૧૧. આર વરસમાં પારણા તેા, ભ॰ ત્રણસે ને એગણુ પચામ તા; નિદ્રા મેઘડીની કરી તા, ભ॰ બેઠા નહીં બાર રસ તા. ૧૨, કરમ ખપાવી કેવલ લહ્યું તેા, ભ॰ ત્રિગડે પરષદા ખાર તે; ગણધર પદની થાપના તા, ભ૦ જગ હુએ જયજયકાર તા. ૧૩. ગણુધર વર અગ્યાર હુઆ તા, ભ॰ ચૌદ સહસ સાધુ સુખકાર તા; છત્રીસ સહસ સાધવી હુઈ તે, ભ॰ શીયલ ચણુ ભંડાર તા. ૧૪. એક લાખ એગણસાઠ હુજાર કહ્યા તા, ભ॰ શ્રાવક સમકિત ધાર તે; ત્રણ લાખ અઢાર હજાર શ્રાવિકા તા, ભ॰ એ કહ્યો વીર પરિવાર તેા. ૧પ. બ્રાહ્મણુ માત પિતા હુઆ તે, ભ॰ મેકલ્યાં મુક્તિ મેઝર તે; સુપુત્ર આવે કંમ કહ્યો તે, ભ॰ સેવકની કરા સર તા. ૧૬. ત્રીશ વરસ ગૃહવાસ વસ્યા તા. ભ॰ બાર વરસ છદ્મસ્થ તા; ત્રીશ વર્ષ કેવલ ધયું' તે, ભ॰ બહેાંતેર વરસ સમસ્ત તા. ૧૭. એણીપરે પાત્રી આઉખુ તે, ભ૰ દિન દીવાલી જેઠુ તે; મહાનદ પદવી પામીઆ તા, ભ૰ સમરું હું નિત્ય નૈહ . ૧૮. સ`વત સેલ ખાસઠ વર્ષે તે, ભ૰ વિજયા દશમી ઉદાર તેા; લાલ વિજય ભકતે કહે તે, ભ॰ વીજિન ભત્રજલ તાર તા. ૧૯ ઢાલ છઠ્ઠી સ્મરણુ સુખ સૌંપન્ન મિલે, લે મનેારથ કોડજી; રોગ વિયોગ સવિ ટલે, ન હાર્

સજ્જન સન્મિત્ર સ્વગ કુલ કીધ. મેરે લાલ॰ સુર ચી

Page #499

સ્તવન સહ
૪૧
શરીરે કેઢજી. આ૦ ૧. આદ્રીઆણા પુર મ`ડડ્ડા, ખંડણા પાપના પૂરાજી; જે ભવિયણુ સેવા કરે, સુખ પામે તે ભરપૂરેજી. આ૦ ૨. મૂરત મેાહન વેલડી, દીકે અતિ આણુદોજી; સિંડાસણે બેઠે સેહે સદા, ગગને જીસ્યા રવિચાજી. અ૰ ૩. પ્રતિમા એ લહીએ* સદા, પ્રણમું જોડી હાથજી; ત્રણુ પ્રદક્ષિણા દેઇ કરી, માગુ' મુકિતનેા સાથેજી. આ૦ ૪ શ્રાવક અતિ ઉદ્યમ કરી, કીધા જિન પ્રાસાદોજી; કાઢયું પાપ ઠેકી કરી, પુણ્યે જગ જસવાદોજી. આ૦ ૫. કળશ-શ્રી વીર પાટ પર‘પરાગત, શ્રી આણુંદ વિમલ સૂરીશ્વરુ, શ્રી વિજયદાન સૂરિતાસ પાટે, શ્રી હીરવિજય સૂરિગણુધરુ', શ્રી વિજયસેન સૂરિતાસ પાટે, શ્રી વિજય દેવસૂરિ હિતકરું, કલ્યાણુ વિજય ઉવજઝાય પડિત શ્રી શુભ વિજય શિષ્ય જયકરું. ૧. ૨૪ શ્રી ત્રિનયાંવજયજી કૃત શ્રી વીરજનનું પાંચ સમવાય કારણનું સ્તવન.
(દાહા) સિદ્ધારથ સુત વંદીએ, જગદીપક જિનરાજ, વસ્તુતત્વ સર્વ જાણીએ, જસ આગનથી આજ. ૧. સ્યાદ્વાદથી સ'પજે, સકલ વસ્તુ વિખ્યાત; સક્ષમ`ગ રચના વિના, બધ ન બેસે વાત. ૨. વાદ વદે નય જૂનુઆ, આપ આપણે ઠામ; પૂરણ વસ્તુ વિચારતાં, કેાઈ ન આવે કામ. ૩. અંધ પુરુષે એહુ ગજ, ગ્રહી અવયવ અકેક; દૃષ્ટિવત લહે પૂર્ણ' ગજ, અવયવ મેલી અનેક. ૪. સંગતિ સકલ નયે કરી, જીગતિ ચેગ શુદ્ધ બેષ; ધન્ય જિનશાસન જગ જયા, જિહાં નહીં કશે વિષ, ૫ હાલ પહેલી-૧. કાળ સમવાય કારણ; કાળવાદીના મત.
શ્રી જિન શાસન જંગ જયકારી, સ્યાદ્વાદ શુદ્ધ રૂપ રે; નય એકાંત મિથ્યાત્વ નિવારણ, અકલ અભંગ અનૂપ રે. શ્રી॰ ૧. કાઇ કહે એક કાલતણે વશ, સકલ જગતગતિ હાય રે; કાલે ઉપજે કાલે વિષ્ણુશે, અવર ન કારણુ કાય રે. શ્રી૰ ૨. કાલે ગભ ધરે જગ વિનેતા, કાલે જન્મે પૂત રે; કાલે ખેલે કાલે ચાલે, કાલે જાલે ઘર સૂત રે. શ્રી ૩. કાલે દૂધ થકી દહીં થાયે, કાલે ફૂલ પરિપાક રે; વિવિધ પદારથ કાલે ઉપજે, કાલે સહુ થાયે ખાક રે. શ્રી૰ ૪. જિન ચાવીશે ખારે ચક્રવર્તી, વાસુદેવ બલદેવ રે; કાલે કલિત કેાઈ ન દીસે, જસ કરતા સુર સેવ રે. શ્રી૰ ૫. ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી આરા, છએ જી જીઈ ભાત રે; ષટઋતુ કાલ વિશેષ વિચારા, ભિન્ન ભિન્ન દિન રાત રે. શ્રી ૬. કાલે બાલ વિલાસ મનેહર, ચૌત્રન કાલા કેશ રે, વૃદ્ધ પણ વલી પલી વપુ અતિ દુબલ, શક્તિ નહીં લલેશ. શ્રી. ૭.
હાલ મીજી-૨. સ્વભાવ સમવાય કારણ; સ્વભાવવાદી મત.
તવ સ્વભાવવાદી વડે જી, કાલ કસ્યું કરે ૨૩; વસ્તુ સ્વભાવે નીપજે જી, વિષ્ણુસે તિમજ નિઃશ ંક સુવિવેક વિચારી ઝૂમે જૂએ વસ્તુ સ્વભાવ, ૧. છતે યાગ જોબનવતીજી, વાંઝણી ન જણે ખાલ; મૂછ નહીં મહિલા મુખે જી, કરતલ ઉગે ન વાલ. સુ ૨. વિષ્ણુ સ્વભાવ નવિ નીપજે જી, કેમ પદારથ કાય; અબ ન લાગે લીંબડે જી, વાગ વસતે જોય. સુ॰ ૩. મારપિચ્છ કુણુ ચીતરે છ, કુણુ કરે સયા ર'ગ; અ`ગ વિવિધ વિ જીવનાજી, સુંદર નયન કુરંગ, સુ૦ ૪. કાંટા ભેર અમુલનાં છ, કેણે અણીયાલા કીધ; કૂપરંગ "ગુણુ જ જુઆ છ, તરે ફુલ કુલ પ્રસિદ્ધ, સુ પવિષધર મસ્તક નિયુ

Page #500

૪પર
સજજન સન્મિત્ર વસે છે, મણિ હરે વિષ તત્કાલ પર્વત થર ચલ વાયરો જી, ઊર્વ અગ્નિની જાલ. સુ૬. મચ્છ તુંબ જલમાં તરે છે, બૂડે કાગ પહાણું; પંખી જાત ગણે ફિરે છે, ઇણિ પરે સયલ વિજ્ઞાણ. સુ. ૭. વાયુ સુંઠથી ઉપશમે જી, હરડે કરે વિરેચ; સીઝે નહીં કણુ કાંગડું છે, શકિત સ્વભાવ અનેક. સુત્ર ૮. દેશ વિશેષે કાષ્ટનું છે, ભૂયમાં થાય પહાણ, શંખ અસ્થિનો નીપજે છે, ક્ષેત્ર સ્વભાવ પ્રમાણ. સુર ૯. રવિ તાતા શશિ શીતલેજ, ભવ્યાદિક બહુ ભાવ; છએ દ્રવ્ય આ૫ આપણું જી, ન તજે કેય સ્વભાવ, સુ. ૧૦. -
હાલ ત્રીજી-૩. ભાવિ સમવાય કારણ નિયતિવાદી મત. " કાલ કિશું કરે બા પડે છે, વસ્તુ સ્વભાવ અક જજ; જે નવિ હાયે ભવિતવ્યતા છે, તે કિમ સીઝે કજ રે; પ્રાણી મ કરે મન જંજાલ, ભાવિ ભાવ નિહાલ રે. પ્રામ. ૧. જલનિધિ તરે જગલ ફરે છે, કેડ જતન કરે કેય; અણુભાવી હેવે નહીં જ, ભાવિ હોય તે હોય છે. પ્રા. ૨. આંબે મોર વસંતમાં જી, ડાળે ડાળે કઈ લાખ; કેઈ ખર્યા કેઈ ખાખટી જી. કેઈ આંબા કેઈ સાખ રે. પ્રા. ૩. વાઊલ જિમ ભવિતવ્યતાજી, જિણ જિ | દિસિ ઊજાય; પરવશ મન માણસ તણું જી, તૃણ જિમ પેઠે ધાય છે. પ્રા. ૪. નિયત વસે વિણ ચિંતળ્યું છે, આવી મલે તત્કાલ વરસાં શેનું ચિંતવ્યું છે, નિયતિ કરે વિસરાલ રે. પ્રા. ૫. બ્રહ્મદત્ત ચકીત છે, નયણુ હણે ગેવાલ દેય સહસ્સ જસ દેવતાજી, દેહ તણા રખવાલ છે. પ્રા. ૬. કહો કેયલ કરે છે, કિમ રાખી શકે પ્રાણુ આહેડી શરતા કી જ, ઉપર ભમે સીંચાણ રે. પ્રા. ૭. આહેડી નાગે ડર્યો , બાણ લાગે સીંચાણ; કકૂ ઉડી ગયા છે, જુઓ જુએ નિયત પ્રમાણ રે. પ્રા. ૮. શસ્ત્ર હણ્યાં સંગ્રામમાં જી, રાને પડથા જીવતઃ મંદિરમાંથી માનવી જી, રાખ્યાહી ન રહેત રે. પ્રા. ૯ - હાલ ચાથી–૪. પૂવકૃત કમ સમવાય કારણ કર્મવાદી મત.
કાલ સ્વભાવનિયત મનિકૂડી, કમ કરે તે થાય; કમેં નરય તિરિય નર સુરગતિ છે, જીવાંતરે જાય. ચેતન ચેતિયેરે, કમ સમો નહીં કે ચેત. ૧. કમેં રામ વસ્યા વનવાસે, સીતા પામે આલ ઉમે લંકાપતિ રાવણનું, રાજ થયું વિશાલ. ચે૨. કમે કીડી કમે કુંજર, કમેં નર ગુણવંત; કમે રેગ સોગ દુઃખ પીડિત, જન્મ જાય વિલવંત. ચે૩. કમેં વરસ લગે રિસહસર, ઉદક ન પામે અન્ન; ક વીરને જુઓ
ગમારે ખીલા રેખા કન્ન ચે. ૪, કમે એક સુખપાલે બેસે, સેવક સેવે પાય; એક હય ગય રથ ચલ્યા ચતુર નર, એક આગલ ઉભાય. ચે. ૫. ઉદ્યમ માની અંધ તણે પરે, જગ હીંડે હાહતે કરમ બલે તે લહે સકલ ફલ, સુખ ભર સેજે સુતે રે ૨૦ ૬. ઉંદર એકે કીધે ઉદ્યમ, કરડી કરકેલે, માંહે ઘણું દિવસને ભૂખે, નાગ રહ્યો દુઃખ ડોલે રે. ૨૦ ૭. વિવર કરી મૂષક તસ મુખમાં, દિયે આપણે દેહ, માગ લહી વન નાગ પધાર્યા, કમ મમ જુઓ એહ. ૨૦ ૮.
હાલ પાંચમી-પ. ઉદ્યમ સમવાય કારણું ઉદ્યમવાદી મત. - હવે ઉદ્યમવાદી ભણે એ, એ ચારે અસમર્થ તે સકલ પદારથ સાધવા એ, એક ઉદ્યમ સમરથ તે ૧ ઉદ્યમ કરતાં માનવીએ, શું નવિ સીએ કાજ તે રામે

Page #501

સ્તવન સંગ્રહ ઋણાયર તરીએ, લીધું લંકા રાજ તે ૨. કમ નિયત તે અનુસરે એ, જેહમાં શકિત ન હોય તો દેઉલ વાઘ મુખે પંખીયા એ, પિફ પેસતા જેય તે. ૩. વિણ ઉદ્યમ કિમ નીકલે એ, તિલમાંહેથી તેલ તે ઉદ્યમથી ઉંચી ચઢે એ, જુઓ એકેંદ્રિય વેલ તે. ૪. ઉદ્યમ કરતાં એક સમે એ, જેહ નવિ સીજે કાજ તે; તે ફરી ઉદ્યમથી હુ એ, જે નવિ આવે વાજ તે. ૫. ઉદ્યમ કરી એર્યા વિનાએ, નવિ રંધાયે અન્ન તે; આવી ન પડે કેળીઓ એ, મુખમાં પાખે જતન તે, ૬. કમ સુત ઉદ્યમ પિતાએ, ઉદ્યમ કીધાં કમ તે ઉદ્યમથી રે ટલે એ, જુઓ કમને મમતે. ૭. ઢહારી હત્યા કરી એ, કીધાં પાપ અનંત તે ઉદ્યમથી ષટ માસમાં એ, આપ થયા અરિહંત તો ૮. ટીપે ટીપે સર ભરે એ, કાંકરે કાંકરે પાલ તે, ગિરિ જેહવા ગઢ નીપજે એ, ઉદ્યમ શક્તિ નિહાલ તે. ૯ ઉદ્યમથી જલબિંદુઓ એ, કરે પાષાણમાં ઠામ તે; ઉદ્યમથી વિદ્યા ભણે એ, ઉદ્યમ જોડે દામ તે. ૧૦.
હાલ છઠ્ઠી-૬, સ્યાદ્વાદ મતે પૂર્વોકત એકાંતવાદીઓનું સમાધાન.
એ પાંચે નયવાદ કરતાં, શ્રી જિન ચરણે આવે; અભિય સરસ જિન વાણી સુણીને, આનંદ અંગ ન ભાવે રે, પ્રાણી! સમકિત મતિ મન આણે, નય એકાંત મ તાણે રે, પ્રાણી! તે મિશ્યામતિ જાણે રે પ્રાણ. સ. ૧. એ પાંચે સમુદાય મિલ્યા વિણ, કઈ કાજ ન સીઝે અંગુલિ યોગે કર તણી પરે, જે બૂઝે તે રીઝે રે પ્રાણી. સ૦ ૨. આગ્રહ આણું કેઈ એકને, એહમાં દીજે વડાઈ પણ સેના મળી સકલ રણાંગણ, જીતે સુભટ લડાઈ રે પ્રાણુ સ. ૩. તંતુ સ્વભાવે પટ ઉપજાવે, કાલ કમેરે વણાએ; ભવિતવ્યતા હોય તે નિપજે, નહીં તે વિઘન ઘણુએ રે, પ્રાણ. ૪. તાતુવાય ઉદ્યમ ભક્તાદિક, ભાગ્ય સકલ સહકારી ઈમ પાંચે મલી સકલ પદારથું, ઉત્પત્તિ જુઓ વિચારી રે પ્રાણ. સ. પ. નિયતિવશે હલ કરમે થઈને, નિગદ થકી નિકલીયે; પુણ્ય મનુજ ભવાદિક પામી, સદગુરુને જઈ મલિયા રે પ્રાણ. સ. ૬. ભવસ્થિતિને પરિપાક થયે તવ, પંડિત વીય ઉલ્લસિએ, ભવ્ય સ્વભાવે શિવગતિ પામી, શિવપુર જઈને વસીઓ રે પ્રાણી. સ. ૭. વર્ધમાન જિન ઈણિ પરે વિનયે; શાસન નાયક ગાયે સંઘ સકલ સુખ હૈયે જેહથી, સ્યાદ્વાદ રસ પાયે રે પ્રાણ. સ. ૮.
કળશઃ ઈમ ધમ નાયક મુકિત દાયક, વીર જિણવર સંથુ; સય સત્તર, સંવત વહિ લોચન, વર્ષ હષ ધરી ઘણે શ્રી વિજય દેવ સૂરદ પટધર, શ્રી વિજય પ્રભ મુણિંદ એ શ્રી કીતિવિજય વાચક શિષ્ય ઘણિ પરે, વિનય કહે આનદ એ. હા
૨૭ શ્રી પદ્મનાભ જિન સ્તવન.
[આવતી ચોવીસીના પ્રથમ તીર્થંકર] વાટડી વિલકુ રે, ભાવિ જિન તણું રે, પદ્મનાભ જ નામ; ષમ દોષી રે. ભરત કૃપા કરું રે, ઉપશમ અમૃત ધામ. વાટડી૧, વીર નિમિત્તે શ્રેણિકને ભવે રે. તમે બાંધ્યું જિન નામ; કલ્યાણક અતિશય ઉપગારતારે, વીર સમાન સ્વભાવ, વાટી, ૨. શુદી અષાઢે છઠીને દિને રે, ઉપજશે જગનાથ; ચૈત્ર ધવલ તેરશ પ્રભુ જનમશે રે, થાશે મેરુ સનાથ. વાટડી ૩. માગસર વદી દશમી દીક્ષા ગ્રહી, વરશા ચરણ ઉદ્ધાર

Page #502

૫૪
સાજન સન્મિત્ર શુદી વૈશાખ દશમે કેવલી રે, ચઉવિહ સંઘ આધાર. વાટડી. ૪. સમવસરણ સિંહાસન બેસીને રે, પ્રભુ કરશે વ્યાખ્યાન; આતમ ધમ સુણ તે અવસરે રે, ધતો પ્રભુ ગુણ ધ્યાન વાટડી. ૫. સંમુખ ત્રિપદી પામી ગણધરારે, રચશે દ્વાદશ અંગ; તે વેળા હું પ્રભુ ચરણે રહું રે, જિન ધર્મે દઢ રંગ. વાટડી. ૬. દિવાળી દિન શિવપદ પામશે રે, શુદ્ધાતમ મકરંદ, દેવચન્દ્ર સાહેબની સેવનારે, કરતાં પરમાનંદ, વાટડી. ૭.
૨૮ શ્રી જિનપંચક સ્તવન. પંચ પરમેશ્વર પરમ અલવેસરા, વિશ્વ વાલેસરા વિશ્વવ્યાપી; ભક્તિવત્સલ પ્રભુ ભક્તજન ઉદ્વરી, મુક્તિ પદ જે વર્યા કમ કાપી. પંચ૦ ૧ વૃષભ અંક્તિ પ્રભુ રુષભ જિન વદિયે, નાભિ મરુદેવીને નદ નીકે ભરતને બ્રાહીના તાત ભવન તળે, મેહ મદ ગંજણે મુક્તિ ટકે. પંચ૦ ૨. શાંતિ પદ આપવા શાંતિ પદ થાપવા, અદ્ભુત કાંતિ પ્રભુ શાંતિ સાચ; મૃગાંક પારાપત શ્વેનથી ઉદ્ધરી, જગતપતિ જે થયું જગત જાચો. પંચ૦ ૩. નેમી બાવીશમા શંખ લંછન નમુ, સમુદ્રવિજ્ય અંગજ અનંગ જીતી; રાજ કન્યા તજી સાથું મારગ ભજી, જીત જેણે કરી જગ વિદીતી. પંચ. ૪. પાસ જિનરાજ અશ્વશેન કુલ ઉપને, જનની વામા તણે જેહ જાયે; આજ ખેટકપુરે કાજ સિદ્ધ સર્વે, ભીડ ભંજન પ્રભુ જે કહાયે. પંચ૦ ૫. વીર મહાવીર સવ વીર શિરેમણી, રણવટ મેહભટ માન મોડી મુક્તિ ગઢ ગ્રાસીઓ જગત ઉપાસીઓ, તેહ નિત્ય વંદાયે હાથ જોડી. પંચ૦ ૬. માત ને તાત અવદાલ એ જિન તણાં, ગામને ગોત્ર પ્રભુ નામ થતાં; ઉદય વાચક વદે ઉદય પદ પામીયે, ભાવે જિનરાજની કીતિ ભણતાં. પંચ૦ ૭.
૨૯ શ્રી પરમાત્મા સ્તવને. સકલ સમતા સુરલતાને, તુંડી અનુપમ કંદ રેતુંડી કૃપારસ કનકકુભ, તુંહી જીર્ણ મુર્ણ રે. ૧. પ્રભુ તુંહી તુંહી તુંહી તુંહી, તુંહી ધરતા ધ્યાન રે; તુજ સ્વરૂપી જે થયા, તેણે કહ્યું તાહરૂં તાન રે. પ્રભુ ૨. તુંહી અલગે ભવ થકી પણ, ભવિક તાહરે નામ રે, પાર ભવને તેહ પામે, એહ અચિરજ ઠામ રે. પ્રભુ ૩. જન્મ પાવન આજ માંહ, નિરખીએ તુજ નૂર રે; ભ ભવ અનુમોદનાજે, હુએ આપ હજુર રે. પ્રભુત્વ ૪. એ માહરે અખય આતમ, અસંખ્યાત પ્રદેશ રે, તાહરા ગુણ છે અનંતા, કીમ ક તાસ નિવેશ રે. પ્રભુ પ. એક એક પ્રદેશ તાહ રે, ગુણ અનતનો વાસ રે; એમ કરી તુજ સહજ મીલતાં, હુએ જ્ઞાન પ્રકાશ રે. પ્રભુ ૬. દયાન થાતા બેય એકી, ભાવ હારે એમ રે; એમ કરતાં સેવ્ય સેવક, ભાવ પ્રગટે શ્રેમ છે. પ્રભુ ૭. શુદ્ધ સેવા તાહરી છે, હેય અચલ સ્વભાવ રે, જ્ઞાનવિમલ સૂરી પ્રભુતા, હોયે સુજસ જમાવશે. પ્રભુ ૮. - શ્રી અહન સ્વામી મેરા, ક્ષણ નહિ ભુલના રે; તમે પૂજે ભાવિ મનરેગે, ભલા તમે પૂજે ભવિ મન રંગે ભવ ભય હી મીટાના, શ્રી અને સ્વામી મેરા. ૧. ભવ જીજે વર તપ કર, સેવે નિદાના કે જિન નામ કર મ શુણ બાંધી, હવે ત્રિભુવન પાના

Page #503

સ્તવન સંગ્રહ શ્રી. ૨. જિનકે કલ્યાણક દિવસે, નરકે સુહાના રે, ઉદ્યોત હવે ત્રિભુવનમે, અતિશય ગુણ ગાના. શ્રી. ૩. પ્રભુ તીન જ્ઞાન હુંઈ ઉપને, જગમે સુભાના રે લહી દીક્ષા ભવિ જન તારે, હવે કેવલજ્ઞાના. શ્રી. ૪. મહા ગો૫ સથ નિર્યામક, વલી મહા મહાના રે, એ ઉપમા જિનક છાજે, તે ત્રિભુવન ભાના. શ્રી. ૫. પ્રાતિહારજ અડ જસ શોભે, ગુણ પાંત્રીસ વાના રે, પ્રભુ ચિત્રીશ અતિશય ધારી, મહાનંદ ભરાના શ્રી. ૬. ભવિ અરિહંત પદકે પૂજો, નિજ રૂ૫ સમાનારે, જિન આતમ ધ્યાને દયાવે, તદ રૂ૫ મીલાના. શ્રી. ૭.
ભવિ તુમે વંદો રે, અરિહા દેવ જિમુંદા ગુણ ગણ કદ રે, નમતાં જાયે ભવ ફંદા જય પરમેશ્વર જગદાનંદન, જય જગ વલ્લભનાથ; જય ત્રિભુવન એક મગલ રુપી, જય તું શિવપુર સાથ. ભવિ. ૧. જય ગીસર સેવિત પદ તુજ, જય ઇદ્રિય ગજ સિંહ જય જય કંદર્પહ, જય તું અકલ અબીહ. ભવિ. ૨. જય ભવિ કમલ વિકાશન દિનકર, જય સુરનર નત પાય; જય મન વાંછિત પૂરણ સુર ગવી, જય તું અમલ અપાય ભવિ. ૩. જય પારંગત જય જય નિકલકી, જય સ્યાદ્વાદ સ્વરૂપ; જય ગુણ રહિત ગુાકાર સમિ, જય અશરીર અરૂપ. ભવિ. ૪. જય પરિસહ ફેજે એ રાવણ, જય અજરામર દેવ જય ભવ ભય ભજન અવિનાશી, જય સુરત સમસેવ. ભવિ. ૫. જય ગત રાગદ્વેષ ગત વેદા, જય ગત રેગ ને શેગ; જય ગત માન મત્સર રતિ અરતિ, જય ગત ભેગ વિજોગ. ભવિ૦ ૬. જય સર્વજ્ઞ તથા સવિદશી, જય તું ચરણ અનંત જય અપુનર્ભવિ જય જય નિરૂપમ, જય ભગવંત ભદંત. ભવિ. ૭. જય તું અચલ અનંત અખંડ, જય અક્ષય અવિકાર; જય નિજ ભોગીને અગી, જય તું માગ દાતાર ભવિ. ૮. જય જગ બંધવ જય જગ રક્ષક, જય નિરીહ નિ સંગ; જય શાશ્વત સુખ આવ્યાબાધડ, જય નિજ આતમ રંગ ભાવ ૯. જય પૂર્ણાનંદ પરમાતમ, જય ચિત્ અમૃત પાન; જય નિજ ગુણકર્તા તહકતા, જય તુજ અક કહાન, ભવિ૦ ૧૦ જય ગુણવંત અલ૫ મુજ બુદ્ધિ, જય જિનવર કિમ કહીએ; ઉત્તમ ગુણ જો પદ્મવિજય કહે, પ્રગટે તે સવિ લહીયે. ભવિ૦ ૧૧.
આજ મારા પ્રભુજી! સામું જુઓ સેવક કહીને બોલાવો રે, એટલે હું મનગમતું પામ્યા રૂડાં બાળ મના, મારા સાંઈર–૧. પતિતપાવન શરણાગત વત્સલ, એ જશ જગમાં ચાવો રે, મન મનાવ્યા વિણ નહિ મૂકુ, એહિ જ મારે દાવે, માઆ. ૨. કબજે આવ્યા તે નહિ મૂકુ, જિહાં લગે તુમ સમ થાવે રે; જે તુમ યાન વિના શિવ લહીએ, તે તે દાવ બતાવે, માત્ર આ૦ ૩. મહ૫ ને મહાનિયામક, ઘણિ પરે બિદરુ ધરાવે છે, તે શું આશ્રિતને ઉદ્ધરતાં, બહુ બહુ શું કહાવે ? મારા આ૦ ૪. જ્ઞાનવિમલ ગુરુને નિધિ મહિમા, મંગળ એહિ વધાવે રે, અચળ અભેદપણે અવ. લંબી, અહોનિશ એહિ દિલ થાવું. માત્ર અ. ૫

Page #504

૪૫૬
સજ્જન સન્મિત્ર
૫ પ્રભુ પ્રત્યે રાગ. ( રાગ–સામેરી )
મેરે પ્રભુ સું, પ્રગટયા પૂરન રાગ. (ટેક) જિન ગુણ ચંદ કિરન સું ઉમગ્યા, સહજ સમુદ્ર અથાગ-મેરે૦ ૧. યાતા ધ્યેય ભયે દોઉ એકહુ, મિથ્યો ભેદક ભાગ; કુલ વિદારી લે જખ સરિતા, તબ નહિ રહેત તડાગ-મેરે૦ ૨. પૂરન મન પૂરન સબ દીસે, નહિ દુવિધાકા લાગ; પાઊં ચલત પનહી જે પહિરે, તસ નવિ કટક લાગ–મેરે૦ ૩. ભયા પ્રેમ લેાકેાત્તર જૂઠે, લેાકખ ધનકો તાગ; કડા કાઉ કછુ હુમતા ન રુચે, છુટી એક વીતરાગ-મેરે૦ ૪. વાસત હૈ મુજ દિલકું, જૈસા સુરતરુ બાગ; એર વાસના લગે ન તાકા, જસ કહે તું વડભાગ-મેરે૦ ૫.
મનમાં આવો રે નાથ! હું થા આજ સનાથ-મન॰ જય જિનેશ નિર જણા, ભંજણા ભવદુઃખ રાશ, રજણ્ણા સિવ ભિવ ચિત્તને;, મજણેા પાપને પાશ-મનમાં ૧. આદિ બ્રહ્મ અનુપમ તું, અબ્રહ્મ કીધાં દૂર; ભવભ્રમ સવિ ભાંજી ગયા, તું િચિદાનંદ સનૂર મનમાં૦ ૨. વીતરાગ ભાવ ન આવહી, જિહાં લગી મુજને દેવ; તિહાં લગે તુમ પદ ક્રમલની, સેવના રહેજો એ ટેવ-મનમાં૦ ૩. યવિષે તુમે અતુલ અલી, યશવાદ એમ કહેવાય; પણુ કમજે આવ્યા મુજ મને, તે સહજથી ન જવાય–મનમાં૦ ૪. મન મનાવ્યા વિણું માહરું, કેમ બંધનથી છુટાય ? મનવાંછિત દેતાં થકાં કાંઈ, પાલવડા ન ઝલાય–મનમાં ૫. હુઠ ખલના હાય આકરો, તે લહે છે જિનરાજ ! ઝાઝું કહાવે શું હાવે, ગિરુઆ ગરીબનિવાજ-મનમાં૦ ૬. જ્ઞાન વિમલ ગુણુથી લડે, વિ વિક મનના ભાવ; તે અક્ષય સુખ લીલા ઢીયા, જિમ હવે સુજસ જમાવ-મ૦ ૭.
૭ પ્રભુ-પ્રવચન. [રાગ:-વેલાવલ.]
પ્રભુ ! તેરા વચન સુન્યા, જખડીથે સુવિદ્વાન. (ટેક) તમહીથે તત્ત્વ દાખ્યા, ચાખ્યા રસ ઘ્યાન; ભાવના લીએ જાગી, માનું કીધે। સુધા-પાન. પ્રભુ તેરશ॰ ૧. શ્રત ચિંતા જ્ઞાન સેતા, ખીર-નીરવાન; વિષય-તૃષ્ણા ખુઝાવે, સેહિ સાચા જ્ઞાન, પ્રભુ તે ૨. ગાયન હરન તતે, નાદે ધરે કાન; તેસે હિં કરત મેાહિં, સંત-ગુન-ધ્યાન. પ્રભુ તેરશ॰ ૩. પ્રાનતે અધિક સાંઇ, કેસે કહ્યું પ્રાન ! પ્રાનથી અભિન્ન દ્વાખ્યા, પ્રત્યક્ષ પ્રમાન. પ્રભુ તે।૦ ૪. ભિન્ન ને અભિન્ન કહ્યુ, સ્યાદ્વાદે વાન; જસ કહે તુઅે તુšં, તુ‹ જિન-ભાન. પ્રભુ તેરા૦ ૫. ૮ પ્રભુને શરણે. [ રાગ-ધન્યાશ્રી અથવા ગુજરી ]
જિન! તેરે ચરન સરન ગ્રહું. (ટેક) હૃદય-કમલમે... ધ્યાન ધરતહુઁ,' સિર તુજ તુજ આણુ વહું. જિન! ૧. તુજ સમ ખાક્ષ્ા દેવ ખલકમે, વૈખ્યા નાંહિ કબહું, તેરે શુનકી જપું જપમાલા, અહનિસિપાપ #હું.ર જિન! ૨. મેરે મનકી તુમ સખજાના, કયા મુખ મહેાત કહું ? કહે જસવિજય કરેા તુમ' સાહિબ, જન્યું ભવ-દુઃખ ન લહું.પ જિન! ૩ ૧ ધરતુહે. ૧. પઇએ ના િક; પક્ષે છાહુિં કહું. ૨. ક્યું નિજ પાપ દહું, રૂ. દિલકી બાત સબહી તું જાતે ૪. તિğતેમ પ સહુ,

Page #505

સ્તવન સંગ્રહ
૯ પ્રભુ દશનથી પરમાનંદ, આજ આનંદ ભયે પ્રભુકો દશન લહ્યો, રામ રામ સીતલ ભય, પ્રભુ ચિત્ત આયે હે આજ૧ ૧. મન હું તે ધાર્યો તેહે, ચલકે આ મન મેહે ચરણ-કમલ તેરે, મનમે ઠહરાયો છે. આજ૦ ૨. અકલ અરૂપી તુંહી, અકલ અમૂરતિ યેહીં; નિરખ નિરખ તે, સુમતિરું મિલા હૈ. આજ૦ ૩ સુમતિ સ્વરૂપ તેરે, રંગ ભયે એક અને; વાઈ રંગ આત્મ પ્રદેશે, સુજસ રંગાય છે. આજ૦ ૪.
૧૦ પ્રભુ મયતા જ્ઞાનાદિક ગુણ તેરે, અનંત અપાર અને વાહી કીરત સુન મેર, ચિત્ત હું જસ ગાવે છે. જ્ઞાના. ૧. તેરે ચાન તે ધ્યાન, તેરે નામ મેરે પ્રાણ; કારણ કારજ સિદ્ધો, થાતા ધ્યેય ઠહરાયે છે. જ્ઞાનાર ૨. જટ ગયે શ્રમ મેરે, દર્શન પાયે મેં તેરે ચરણ-કમલ તેરે, સુજસ રંગાયે છે. જ્ઞાના. ૩.
૧૧ પ્રભુ ગુણ ચિંતન પ્રભુ તેરે ગુન-જ્ઞાન, કરત મહા મુનિ ધ્યાન; સમરત આઠો જામ, હૃદય સમાયે પ્રભુ! ૧. મન મંજન કરલા, સુદ્ધ સમકિત ઠહરાયે; વચન કાય સમજાય, એસે પ્રભુકું થાય છે. પ્રભુ! ૨. ધ્યાયે સહી પાયો રસ, અનુભવ જાગ્યે જસા મિટ ગયો જમકે મસ, ધ્યાતા દયેય સમાયેલ છે. પ્રભુ ! ૩. પ્રગટ ભયે પ્રકાશ, જ્ઞાનકે મહા ઉલાસ; એસે મુનિરાજ-તાજ, જસ પ્રભુ છીયે હે પ્રભુ ! ૪.
૧૨ પરમાત્મ સ્વરૂ૫ રાગ–કાનડો) એ પરમ બ્રહ્મ પરમેશ્વર, પરમ આનંદમયિ સેહાએ પરતાપક સુખ સંપત્તી, બરની ન જાત પે, તા સુખ અલખ કહાયે. એ૦ ૧. તા સુખ ગ્રાહકુ મુનિ-મન ખેજત, મન મંજન કર ધ્યા; મન મંજરી ભઈ, પ્રફુલલીત દસા લઈ, તા પર ભમર લેભાયો. એ. ૨. ભમર અનુભવ ભયે, પ્રભુ-ગુણ-વાસ લહ્યો, ચરન કરન તેરે, અલખ લખાયે; એશી દશા હોત જબ, પરમ પુરૂષ તબ, એસી દશા કરત પાસ પઠા. અ. ૩. તબ સુજસ ભય, અંતરંગ આનંદ લહ્યો, કેમ રેમ સીતલ ભયો, પરમાતમ પા; અકલ સ્વરૂપ ભૂપ; કોઉન પરખત અનૂપ, સુજસ પ્રભુ ચિત્ત આયે. એ૪.
૧૩. શ્રી પરમાત્માનું સ્તવન [ રાગ-વેલાઉ૧] મેરે સાહિબ તુહ હિહ, જીવન આધારા; પાર ન આવે સમરતાં, તુહ ઉપગારા. મેરે. ૧. દૂર કરે દુઃખ વિશ્વકો, વરષતી જલધારા; એસે તુમ હમકું ભયે, સમકત દાતારા, મેરે. ૨. તુચ્છ ગુણ સાયરમેં ભલે, હમ ભાવ કુચારા; અખય અખ તિ ગુણ ભયે, નહી ભેદ વિચારા. મેરે૩. હમ ગુચકુ કંચન કરે, તુહ ગુણ રસ તારા; સે કયું તાંબા હાઈગા, ભયા કંચન સારા. મેરે૪તુહ અનંત કેતા કહું, ગુણ અનંત અપારા; જસ કહે સ્મરણ ભજનથૈ, તુંડ તારણહારા. મેરે. ૫.
- ૧, રસ, ૨, મહાપ્રકાશ, ૧ પંકર-ત ૨. કઉ ન પર ખત કુપ

Page #506

૧૪ [ાગ-ધન્યાશ્રી તથા દેવગધાર
સજ્જન સન્મિત્ર પ્રભુ ! તેરા માહન હૈ મુખ મટો, નીરખી નીરખી અતિ હરખત હાવે; અનુભવ મેરે ઘટકે-પ્રભુ॰ ૧. સહેજ સુભગતા સમતા કેરી, એહુિજ ચરણુકા ચટકા, રિસન જ્ઞાન અક્ષય ગુણનિધિ તુમ, દીએ પ્રેમે તસ કટકે-પ્રભુ૦ ૨. શુદ્ધ સુવાસન સુરભિ સમી રે, મિથ્યામત-રજ ઝટકેા; દભ પ્રપંચ જોર જિમ ન હોય, ૫૮ કટકે મેહુ નટકા-પ્રભુ૦ ૩. ધમ' સન્યાસ ચૈાગ શિર પાગે, ખંધન પય જય પટકા; દશ'ન ચક્ર કમ નૃપતિ શું, કરત સદા રણુ ટકા-પ્રભુ૦ ૪. વીતરાગતા દિલમે ઉલ્લસત,નહીં અવર ખલ ખટકા; પૂરવસ`ચિત પાતક જાતક, અમથી ૢ સટકો-પ્રભુ૦ ૫. જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ-ધ્યાન પસાથે, ભવભવ ભાવ! વિભટકા; આઈ મીલે જવું એકી ભાવે,શિવસુંદરીકે લટકા-પ્રભુ૦ ૬. ૧૫. ત્વમેવ શરણં મમ [રાગ : કાફી]
પર્ પકજ-મન
તા બિન એર ન જાચું. જિનદ શય! તા॰ (ટેક), મે' મેરેશમન નિશ્ચય કીના, અહમાં કછુ નહિ કાચુ. જિનંદ રાય ! તે॰ ૧. તુમ ચરન-કમલ મેરી, અનુભવ રસ ભર ચાખું; અંતરંગ ‘અમૃત રસ ચાખા’, એહ વચન મન સાચુ, પ્રભુજી ! તા॰ ૨. જસ પ્રભુ ધ્યાયેા મહા રસ પાયા, અવર રસે નહિં શત્રુ; અંતરંગ *રસ્યા દરશન તેરા, તુજ ગુણ-રસ સ`ગ માચું. પ્રભુજી! તા૦ ૩.
૪૫
૧૬. [ રાગ મલકા]
કયુંર્ ભક્તિ કરુ· પ્રભુ ! તેરી ?કયું॰ કાષ લાભ મદ માન વિષય રસ, છાંડત ગેલ ન મેરી-કચું૦ ૧. કમ નચાવે તિમ હી નાચત, માયા વશ ન૮ ચેરી-કયું॰ ૨. દૃષ્ટિ રાગ દૃઢ ખધન માંથ્યા, નિકસત ન લહી સેરી-કયું॰ ૩ કરત પ્રશ ંસા સબ મિલ અપની, પરનિંદા અધિકેરી-કયું૦ ૪. ર્હુત માનજિન ભાવ ભક્તિ બિન, શવગતિ હાત ન તેરી-૫. ૩૦ શ્રી સિદ્ધ ભગવાનનુ સ્તવન. (૧)
સિદ્ધ જગત શિરે Àાલતા, રમતા આતમરામ; લક્ષ્મી લીલાની લેહેરમાં, સુખિયા છે શિવઠામ. સિદ્ધની શેાલા રે શી કહું! ૧. મહાનંદ અમૃતપદ નમા, સિદ્ધિ કૈવલ્ય નામ; અપુનભ વ બ્રહ્મપદ વળી, અક્ષય સુખ વિશરામ. સિ૦ ૨. સ’શ્રેય નિ:શ્રેય અક્ષા, દુઃખ સમસ્તની હાણુ, નિવૃત્તિ અપવ તા, મેાક્ષ મુક્તિ નિર્વાણ સિ૦ ૩અચલ મહેદય પદ લહ્યું, જોતાં જગતના ઠાઠ, નિજ નિજ રૂપે રે જુજીમ, વીત્યાં કમ' તે આઠ. સિ૦ ૪. અગુરુલઘુ અવગાહના,નામે વિકસે વઢન્ન, શ્રી શુભવીરને વદતાં, રહિંયે સુખમાં મગન્ન,સિ૦ ૫. શ્રી સિદ્ધ શિલાનું સ્તવન ( ૨ )
શ્રી ગૌતમ પૃચ્છા કરે, વિનય કરી શીશ નમાય હૈ પ્રભુજી; અવિચળ સ્થાનક મેં સુછ્યું, કૃપા કરી મુજને બતાવે હે પ્રભુજી, શિવપુર નગર સેહામણું॰ ૧. આઠ કરમ અળગાં કરી, સાર્યાં આતમકાજ હા પ્રભુજી; છૂટ્યાં સૌંસારના દુ:ખ થકી, તેને રહેવાનું કાણુ ઠામ હેા પ્રભુજી, શિવપુર૦ ૨. વીર કહે ઉત્ર લેકમાં, સિદ્ધ શિલા તસ ઠામ હા ગૌતમ; સ્વગ છવીસા ઉપરે, તેના ખાર છે નામ હા ગૌતમ. શિવપુર૦ ૩. લાખ પીસ્તાલીશ જૉજને, લાંખી હેાળી ને જાણુ હા ગૌતમ; આઠ જોજન જાડી વચ્ચે,

Page #507

સ્તવન સંગ્રહ છેડે પાતળી અત્યંત વખાણ હો ગૌતમ. શિવપુ૪. અજુન સેના માંહે દીપતી, ગઢારી મઢારી જે જાણું હે ગૌતમ; ફટક તણે પરે નિમલી, સુંવાળી અત્યંત વખાણી હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૫. શિલા ઓળગી આઘે ગયા, અધર રહ્યા છે બિરાજ હે ગૌતમ અકથી જાઈ અડ્યાં, સાય આતમકાજ હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૬. જીહાં જનમ નહિ મરણ નહિ, નહિ જરા નહિ રેગ હો ગૌતમ, વૈરિ નહિ મિત્ર નહિ, નહિ સંગ નહિ વિજોગ હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૭. ભૂખ નહિ તૃષા નહિ, નહિ હર્ષ નહિ શેક હો ગૌતમ; કેમ નહિ કાયા નહિ, નહિ વિષય રસ ભેગ હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૮. શબ્દ રૂ૫ રસ ગંધ નહિ, નહિ ફરસ નહિ વેદ હે ગૌતમ બેલે નહિ ચાલે નહિ, મૌન જીહા નહિ ખેદ હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૯. ગામ નગર એકે નહિ. નહિ વસ્તી નહિ ઉજજડ હો ગૌતમ; કાળ સુકાળ વ નહિ, નહિ રાતદિન તીથીવાર હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૧૦. રાજા નહિ પ્રજા નહિ, નહિ ઠાકર નહિ દાસ હો ગૌતમ મુક્તિ મે ગુરુ ચેલા નહિ, નહિ લઘુ વડાઈ તાસ હો ગૌતમ. શિવપુર૦ ૧૧. અનોપમ સુખ ઝીલી રહ્યાં, અરૂપી જ્યોતિ પ્રકાશ હો ગૌતમ, સઘળાને સુખ સારી ખા, સઘળાને અવિચળ વાસ હો ગૌતમ. શિવપુર૦ ૧૨. અનતા વ મુકતે ગયા, ફીર અનંતા જાય છે ગૌતમ; તેયે જગ્યા રૂંધે નહિ, તિમે જ્યોત સમાય હો ગૌતમ. શિવપુર૦ ૧૩. કેવલજ્ઞાન સહિત છે, કેવલ દર્શન પાસ હે ગૌતમક્ષાયિક સમકિત દીપતાં, કદીય ન હય ઉદાસ હે ગૌતમ. શિવપુરા ૧૪. એ સિદ્ધ સ્વરૂપ કે ઈ ઓળખે, પામે અવિચલ ઠામ છે ગૌતમ શિવ રમણી વેગે વરે, પામે સુખ અથાગ હે ગૌતમ. શિવપુર૦ ૧૫. ૩૧ શ્રી જિનબિંબ સ્થાપન–સ્તવન કુમતિ લતા ઉમીલન સ્તવન
ભરતાદિકે ઉદ્ધારજ કીધે શત્રય મેઝાર, સોનાતણ જેણે દેરાં કરાવ્યાં, રત્નતણ બિંબ થાપ્યાં, હે કુમતિ! કાં પ્રતિમા ઉથાપી? એ જિન વચને થાપી. હે કુમતિ. ૧. વીર પછે બસે નેવું વરસે, સંપ્રતિ રાય સુજાણ, સવા લાખ પ્રાસાદ કરાવ્યા, સવા કોડ બિંબ થાપ્યાં. હે. ૨. દ્રોપદીએ જિન પ્રતિમા પૂછ, સૂત્રમાં સાખ ઠરાણ, છઠે અંગે તે વીરે ભાખ્યું, ગણધર પૂરે સાખી. હ૦ ૩. સંવત નવસેંતાણું વરસે, વિમલા મંત્રીશ્વર જેહ, આબુ તણું જેણે દહેરાં કરાવ્યાં, બે હજાર બિંબ થાપ્યાં. હે૪. સંવત અગીઆર નવાણું વરસે, રાજા કુમારપાલ, પાંચ હજાર પ્રાસાદ કરાવ્યાં, સાત હજાર બિંબ થાપ્યાં. હા૫. સંવત બાર પંચાણું વરસે, વસ્તુપાલ તેજપાલ, પાંચ હજાર પ્રાસાદ કરાાં, અગીઆર હજાર બિંબ થાપ્યાં. હ૦ ૬. સંવત બાર બહોતેર વરસે, સંઘવી ધન્નો જેહ, રાણકપુર જેણે દેરાં કરાવ્યાં, કોડ નવાણું દ્રવ્ય ખરચ્યાં. હોટ ૭. સંવત તેર એકોતેર વરસે, સમારોશા રંગ શેઠ, ઉદ્ધાર પંદરમો શેત્રુજે કીધે, અગીઆર લાખ દ્રવ્ય ખરચ્યાં. હા. ૮. સંવત સેલ છોતેર વરસે, બાદરશાહને વારે; ઉદ્ધાર સેલમેશેત્રુજે કીધે, કરમાશાહે જશ લીધે. હે૯. એ જન પ્રતિમા જિનવર સરખી, પૂજે ત્રિવિધ તુમે પ્રાણ, જિન પ્રતિમામાં સંદેહ ન રાખે, વાચક જસની વાણી. હે. ૧૦.

Page #508

૪૦
સજ્જન સન્મિત્ર
૭૨ શ્રી સહસ્ત્રકૂટ (૧૦૨૪) જિન પ્રતિમાં સ્તવન. સહસ્રકૂટ જિન પ્રતિમા વઢીયે, મન ધરી અધિક જગીસ વિવેકી; સુંદર મૂતિ અતિ સાહામણી, એકસહસને ચાવીસ, વિ॰ સહુ॰ (એ ટેક) ૧. અતીત અનાગત ને ગત માનની, ત્રણ્ય ચાવીશી હા સાર વિવેકી; તેર જિનવર એકએક ખેત્રમે, પ્રણમીજે વારવાર, વિ॰ સહુ॰ ૨. પાંચ ભરત વલી એરવત પાંચમે, સરખી રીત સમાજ વિવેકી; દશ ક્ષેત્રે થઇ થાએ સાતસે, ખીસ અધિક જિનરાજ. વિ૰ સહુ ૩. ૫'વિદેહે જિનવર શેઠે સા (૧૬૦) ઊત્કૃષ્ટ એહીજ ટેવ વિવેકી; જિન સમાન જિન પ્રતિમા આલખી, ભક્તી કીજે ડા સેવ. વિ॰ સહુ૦ ૪. પંચકલ્યાણક જિન ચાવીસના, વીસાસેા (૧૨૦) તેહીજ થાય વિવેકી તે કલ્યાણક વિધિ શું સાચવી, લાભ અન`ત કહાય. વિ॰ સહ॰ પ. પ`ચ વિદેહે હૈ હમણાં વિહરતા, વીસ અચ્છે અરિહંત વિવેકી; શાશ્વ તાર્જિન ઋષભાનન આદિદે ચાર (૪) અનાદિ અનત. વિ॰ સહ૦ ૬. એકસહસ ચાવીસ જિનવર તણી, પ્રતિમા એકએ ઠામ વિવેકી; પૂજા કરતાં જનમ સફલ હોવે, સીઝે વહેંચ્છીત કામ. વિ॰ સહ॰ છ. તીનકાલ અઢાઇ દ્વીપમાં, કેવલનાણુ પાણુ વિવેકી; કલ્યાણુક કરી પ્રભુ ઈહાં સામઢાં, લાલે ગુણમણી ખાણુ. વિ॰ સહુ॰ ૮. સહસ્ત્રકૂટ સિદ્ધાચલ ઊપરે, તીમહિજ ધરણી વિહાર વિવેકી; તેથી અદ્ભુત એ છે સ્થાપન, પાટન નગર મજાર. વિ. સહુ૦ ૯. તીથ' સકલ વલી તીથકર સહુ, એણે પૂજા તે પૂજાય વિવેકી; એક જીન્હાથી મહિમા એહના, કિણુ ભાતે' કહેવાય. વિ॰ સહુ૦ ૧૦. શ્રીમાલી કુલ દીપક જેતસી, શેઠ સગુણ ભંડાર વિવેકી; તસ સુત શેઠ શિરોમણિ તેજસી, પાટણ નગ૨મે દાતાર. વિ॰ સહુ૦ ૧૧. તેણે એ બિંખ ભરાવ્યા ભાવશુ, સડુસ અધિકા ચાવીસ વિવેકી, કીધી પ્રતિષ્ઠા પુનમગચ્છ ધરુ, ભાવપ્રભ સૂરીશ. વિ॰ સહુ૦ ૧૨. સહસ્ર જિનેસર વિધીશું પૂજસે, દ્રવ્યભાવ શુચિ હાય વિવેકી; એ ભવ પરભવ પરમ સુખી હોવે, લહુયે નવનિધિ સેાય. વિ॰ સહ૦ ૧૩. જિનવર ભક્તિ કરે' મનરગથ્થુ', વિજનની એ છે રીત વિવેકી; દીપચદ્ર સમ શ્રી જિનરાજજી, દેવચંદ્રની એ પ્રીત. વિ॰ સહુ૦ ૧૪.
૩૩ શ્રી ગિરનારજીનું સ્તવન [રોગઃ માતુરા વાલાજી-એ દેશી ] તારણથી રથ ફેરી ચાલ્યા કતરે પ્રીતમજી, આટૅ ભવેની પ્રીતડી કેડી તત મહારા પ્રીતમજી, નવમે ભવ પણ નેહ ન આણેા મુજ રે, પ્રી॰ તેા શે કારણ એટલે આવવું તુઝ, મા૦ ૧. એક પાકાર સુણી તિય ચના એમ રે, પ્રી॰ મૂકે! અબલા રેતી પ્રભુજી કેમ; મા॰ ષટ જીવના રખવાળમાં શિરદાર રે, પ્રી૰ તે કેમ વિલવતી સ્વામી મૂકે નારી. મા૦ ૨. શિવ વધુ કેરુ એહવું કેવું રુપ રે, પ્રી॰ મુજ મૂકીને ચિત્તમાં ધરી જિન ભૂપ; મા॰ જિનર્જી લિયે સહસાવનમાં વ્રત ભાર રે, પ્રી॰ ઘાતી કરમ ખપાવીને નિરધાર મા૦ ૩, કેવલ ઋદ્ધિ અનતી પ્રકટ કીધ રે, પ્રો જાણી રાજુલ એમ પ્રતિજ્ઞા લીધ; મા॰ જે પ્રભુજીએ કીધું કરવું તેહ રે, પ્રી૰ એમ કહી વ્રત ધર થઇ પ્રભુ પાસે જેહ. મા૦ ૪. પ્રભુ પહેલાં નિજ શાકયનું જોવા રૂપ રે, પ્રી॰ કેવલ જ્ઞાન લઈ થઈ સિદ્ધ સ્વરૂપ મા૦ શિવ વધુ વરીયા જિનવર ઉત્તમ નેમ ૨, પ્રી પદ્મ કહે પ્રભુ રાખ્યું અવિચલ પ્રેમ મા૦ ૫.

Page #509

સ્તવન સંગ્રહ
૩૪ શ્રી આબુજીનું સ્તવન આબુ અચલ રળિયામણે રે લે, દેલવાડે મને હાર સુખકારી રે, વાદલીયે જે સ્વગશું રે લે, દેઉલ દીપે ચાર બલીહારી રે, ભાવ ધરીને ભેટીયે રે લો. ૧. બાર પાદશાહ વશ કીયા રે લો, વિમલ મંત્રી સર સાર સુo; તેણે પ્રાસાદ નિપાઈયે રે , રુષભાઇ જગદાધાર બલીહારી રે. આબુ અચલ રળીયામણું રે લે. ૨. તેહ ચિત્યમાં જિનવરું રે લે, આઠશે ને છતર સુ; જેહ દીઠે પ્રભુ સાંભરે રે લે, મેહ કર જેણે જેર, બ, આબુ૩. દ્રવ્ય ભરી ધરતી મવી રે લે, લીધી દેઉલ કાજ સુ ત્ય તિહાં મંડાવીયે રે લે, લેવા શિવપુર રાજ, બ૦ આબુ) ૪. પન્નરશે કારીગરા રે લે, દીવીધરા પ્રત્યેક સુ0; તેમ મર્દન કારક વળી રે, વસ્તુપાલ એ વિવેક. બટ આબુ. ૫. કરણી ધરણી તિહાં કરી રે લો, દીઠે બને તે વાત સુ; પણ નવિ જાય સુખે કહી રે લે, સુર ગુરુ સમ વિખ્યાત. બ૦ આબુ૬. ત્રણે વરસે ની પળે રે લે, તે પ્રસાદ ઉત્તગ સુ; બાર કડી ત્રેપન લક્ષને રે લે, ખરચ્યા દ્રવ્ય ઉછરંગ. બ૦ આબુ૭. દેરાણી જેઠાણીના ગોખલા રે લે, દેખતાં હરખ તે થાય સુવ; લાખ અઢાર ખરચીયા રે લે, ધન્ય ધન્ય એની માય. બ૦ આબુ. ૮. મૂલ નાયક નેમીશ્વર રે લે, જન્મ થકી બ્રહ્મચાર સુ; નિજ સત્તા રમણ થાચો રેલે, ગુણ અનંત આધાર બ૦ આબુ૯ ચારસે ને અડસઠ ભલા રે લો, જિનવર બિંબ વિશાલ સુ; આજ ભલે મે ભેટીયા રે લે, પાપ ગયા પાયાલ, બ૦ આબુ૧૦. રુષભ ધાતુમયી દેહ રે લે, એક પિસ્તાલીશ બિંબ સુ; ચૌમુખ ચિત્ય જુહારીયે રે લે, મરુઘરમાં જેમ અંબા બ૦ આબ૦ ૧૧. બાણું કાઉસગ્ગીયા તેહમાં રે લે, અગણ્યાસી જિનરાય સુવા અચલગઢે બહુ જિનવરા રે લે, વદુ તેહના પાય. બ૦ આબુ ૦ ૧૨, ધાતુમયી પરમેશ્વરા રે લે, અદભત જાસ
સ્વરૂપ સુ; ચૌમુખ મુખ્ય જિન વંદતા રે લે, થાયે નિજ ગુણ ભૂપ, બે આબe ૧૩. અઢારશે અઢારમાં રે લે, ચેતર વદિ ત્રીજ દિન સુo; પાલણપુરના સંઘ શું રે લો. પ્રણમી થયે ધન ધન્ન. બટ આબુ૧૪. તિમ શાંતિ જગદીશ રે લે, યાત્રા કરી અદભૂત સુત્ર; જે દેખી જિન સાંભરે રે લે, સેવ કરે પુર હુંત. બ૦ આબુ૧૫. એમ જાણી આબુ તણી રે લે, જાત્રા કરશે જેહ સુ; જિન ઉત્તમ પદ પામશે રે લો, પદ્યવિજય કહે તેહ બ૦ આબુક ૧૬.
અષ્ટાપદ સ્તવન (૧) અષ્ટાપદ અરિહંતજી મારા વ્હાલા રે આદીશ્વર અવધાર નમીયે ને માત્ર દશ હજાર મુર્શિદશું માત્ર વરિયા શિવવધુ સાર. નમીયે. ૧. ભારત ભૂપ ભાવે કર્યો મા ચૌમુખ ચિત્ય ઉદાર ન9; જિનવર વીશે જિહાં મા. થાપ્યા અતિ મનોહાર. ન, ૨. વણ પ્રમાણે વિરાજતા મારા લંછનને અલંકાર નવ; સમ નાસાયે શોભતા મા. ચિહું દિશે ચાર પ્રકાર. ન. ૩. મહેદરી રાવણ તિહાં મા નાટક કરતાં વિચાલ ન તૂટી તાંત તવ રાવણે મા. નિજ કર વીણુ તત્કાલ. ન. ૪. કરી બજાવી તિ સમે મા, પણ નવિ ગેડયું તે તાન ન9; તીર્થંકર પદ બાંધું માત્ર, અદભૂત

Page #510

સજન સન્મિત્ર ભાવશું ગાન. ન. ૫. નિજ લધે ગૌતમ ગુરુ મારા કરવા આવ્યા તે જાત ન; જગ ચિંતામણિ તિહાં કયું મા તાપસબધ વિખ્યાત. ન. ૬. એ ગિરિ મહિમા મટકો મા, તેણે ભવ પામે જે સિદ્ધ નટ. જે નિજ લબ્ધ જિન નમે મા, પામે શાશ્વત રીઢ ન૦ ૭. પદ્મવિજય કહે એહના માટે કેતાં કરુંરે વખાણ ન ; વીરે સ્વમુખે વર્ણવ્યા માત્ર, નમતાં કેડી કલ્યાણ ન૦ ૮.
(૨) અષ્ટાપદ ગિરિ યાત્રા કરનકું, રાવણ પ્રતિહરિ આયા; પુષ્પક નામે વિમાને બેસી, મંદરી સુહાયા. શ્રીજિન પૂછ હે લાલ, સમકિત નિમલ કી જે. નયણે નીરખી લાલ, નરભવ સફલો કીજે, હૈયડે હરખી હો લાલ, સમતા સંગ કરી છે. (એ આંકણી) ૧. ચઉમુખ ચઉગતિ હરણ પ્રાસાદ, ચઉવિશે જિન બેઠા; ચઉદિશિ સિંહાસન સમાનાસા, પૂરવદિશિ હોય જિઠા. શ્રી. ૨. સંભવ આદે દક્ષિણ ચારે, પશ્ચિમ આઠ સુપાસા ધર્મ
આદિ ઉતર દિશિ જાણે, એવં જિણ ચઉવીશા. શ્રી. ૩. બેઠા સિંહણે આકારે, જિહર ભરતે કીધા, રણબિંબ મૂરતિ થાપીને, જગ જશ વાદ પ્રસિદ્ધા. શ્રી. ૪. કરે મદદરી રાણું નાટક, રાવણ તાંત બજાવે; માદલ વીણું તાલ તંબૂરો, પગરવ ઠમઠમકાવે. શ્રી. ૫. ભક્તિ ભાવે એમ નાટક કરતાં, તૂટી તરતી વિચાલે; સાધી આપ નસા નિજ કરની, લઘુ કલાશું તતકા. શ્રી. ૬. દ્રવ્ય ભાવશું ભકિત ન ખડી, તે અાય પદ સાધ્યું; સમક્તિ સુરત ફલ પામીને, તીર્થંકર પર બાંધ્યું. શ્રી. ૭. એરી પરે ભવિજન જે જિન આગે, બહુ પરે ભાવના ભાવે; જ્ઞાનવિમલ ગુણ તેહના અહનિશ, સુરનર નાયક ગાવે. શ્રી. ૮.
૩૬ શ્રી સમેતશિખરના સ્તવને. સમેતશિખર જિન વદિયે, મોટું તીરથ એહ રે; પાર પમાડે ભવ તણે, તીરથ કહીયે તેહ રે. સમેત. ૧. અજિતથી સુમતિ જિણુંદ લગે, સહસ મુનિ પરિવાર રે; પદ્મ પ્રભુ શિવ સુખ વર્યા, ત્રણસે અડ અણગાર રે. સમેત, ૨. પાંચશે મુનિ પરિવાર શું, શ્રી સુપાસ જિણું રે; ચંદ્રપ્રભ શ્રેયાંસ લગે, સાથે સહસ મુણિંદ રે. સમેત, ૩. છ હજાર મુનિરાજ શું, વિમલ જિનેશ્વર સીધા રે; સાત સહસશું ચૌદમાં, નિજ કાર્ય વર કીધા રે. સ. ૪. એકસે આઠમું ધર્મજી, નવસે શું શાંતિનાથ રે, કુંથુ અર એક સહસશું, સાચે શિવપુર સાથ રે. સ. ૫. મલિનાથ શત પાંચશું, મુનિ નમિ એક હજાર રે; તેત્રીસ મુનિ યુત પાસજી, વરિયા શિવસુખ સાર રે. સ. ૬. સત્તાવીશ સહસ ત્રણસે, ઉપર ઓગણપચાસ રે; જિન પરિકર બીજા કેઈ, પામ્યા શિવપુર વાસ રે. સ. ૭. એ વીસે જિન એણે ગિરે, સિદ્યા અણુસણ લેઇ રે, પદ્મવિજય કહે પ્રભુ મીયે, પામ શામલનું ચેઈ રે. સ૮.
(૨) આજ સફલ દિન ઉો હો, શ્રી સમેત શિખર ગિરિ ભેટી રે; કાંઈ જાગ્યા અય અંકુર, ભૂલ અનાદિની ભાંગી હ; અબ જાગી સમકિત વાસના રે, કાંઇ પ્રગટ્યો આનંદ પૂર. આજ. ૧. વિષમ પહાડની ઝાડી હો, નદી આડી ઓલઘી ઘણી રે; કાંઈ ઓલયા બહુ દેશ, શ્રી ગિરિરાજને નિરખી ; મન હરખી દુઃખડા વિસર્યા રે, કાંઈ પ્રગટ્યો ભાવ વિશેષ આજ ૨. વિશ ટુંકે ભગતે હૈ, વળી વીશે જિન પતિ રે; મેં ભેટ્યા ધરી બહુ

Page #511

સ્તવન સંગ્રહ ભાવ, શામલા પાસજી હે; તવ ધ્રુજ્યા મેહાદિક રિપ રે, એ તીરથ ભવ જલ નાવ. આજ ૩. તીરથ સેવા મેવા હો, મુજ હવા લેવાને ઘણું રે; તે પૂરણ પાપે આજ, તીન ભુવન ઠકુરાઈ હે, મુજ આઈ સઘળી હાથમાં રે, કાંઈ સિધ્યા સઘળાં કાજ. આજ ૪. આશ પાસ મુજ પૂરે છે, દુઃખ ચૂરે શામલીયે સદા રે; ત્રેવીસમે જિનરાજ, એ પ્રભુના પદ પધે, સુખ પદ્ધ મુજ મન મે હું રે, કવિ રૂપવિજય કહે આજ. આજ૦ ૫.
(૩) જઈ પૂજો લાલ સમેતશિખર, ગિરિ ઉપર પાસજી શામળા જિન ભગતે લાલ કરતાં, જિન પર પાવે ટળે ભવ આંબળા. છહરી પાળી દરશન કરીએ, ભવ સંચિત પતિકડાં હરીએ, નિજ આતમ પુન્ય રસે ભરીયે, જઈ પૂજે લાલ. ૧. એ ગિરિની નિત સેવા કીજે ભજી શિવ સુખડાં કરમાં લીજે ચિદાનંદ સુધારસ નિત પીજે, જઇ પૂજે લાલ. ૨. જિહાં જિહાં શિવ રમણે વરવા આયા, અજિતાદિક વીશે જિનરાયા; બહુ મુનિવર યુ શિવવધુ પાયા, જઈ પૂજે લાલ. ૩. તેણે એ ઉત્તમ ગિરિ જાણે, કરે સેવા આતમ કરી શાણે એ ફરી ફરી નહી આવે ટાણે, જઇ પૂજે લાલ. ૪. તમે ધન કણ કંચનની માયા, કરતાં અસૂચી કીની કાયા; કેમ તરશો વિણ એ ગિરિરાયા, જઈ પૂજે લાલ. ૫. ઈમ શુભમતિ સુણી તાજા, એ ભજે જગગુરુ આતમ રાજા; ગિરવર કરશે ધરી મન શુચી માજા, જઈ પૂજે લાલ. ૬. સંવત શરરીખી જખચંદ શમે, ફાગણ સુદી ત્રીજ બુધવાર ગમે, ગિરિ દરસણ કરતાં ચિત્ત રમે, જઈ પૂજો લાલ. ૭ જિનના પદ પ તણી સેવા, કરતાં નિત લહીએ શિવ મેવા; કહે રૂપવિજય મુજ તે હેવા, જઈ પૂજે લાલ. ૮.
૩૭ તારંગા મંડન શ્રી અજિતનાથ જિન સ્તવન (૧) આનંદ અધિક ઉચછાહ ધરી દિલમાં ઘણે હો લાલ ધરી દિલમાં ઘણે છે લાલ, બહુ દિનને ઉમાહ, સફલ થયે મુજ તણે હે લાલ સફલ થયે મુજતણે હે લાલ. ૧. ભવતારણ તારંગ, અચલ અજબ નિરખીઓ હે લાલ અ. હિયડું હેજ વિલાસ, ધરી ઘણુ હરખિઓ હે લાલ ધરી. ૨. દંડ કલશ અભિરામ, ધજાણું સેહતે હો લાલ ધજા ગગનશ્ય માંડઈ વાદ, પ્રાસાદ મન મેહતો હે લાલ. પ્રસાદ, ૩. કુમારપાલ નરિંદ, પરમ શ્રાવકે ક હે લાલ પરમ) ધન ધન હેમસૂરિંદ, જિણે નૃપ ઉધ હે લાલ, જિણાઈ. ૪. તિણે કીધે કુમર-વિહાર, નામે દેવલ ભલે હે લાલ નામે મહિયલમાં વિજયંત, જાણે ત્રિભુવન તિલો હે લાલ. જાણે. ૫. બેઠા શ્રી અજિત જિકુંદ, ગજાંક મનેહરુ હે લાલ ગજક વિજ્યા માત મહાર, સભાગ સુંદરુ હે લાલ.
ભા૦ ૬. ષટ ઋતુની વનરાજ, વિરાજે બિહુ પરે હો લાલ વિરાટ કેડિ શિલા જિહાં હિંઠે વિજન મન ઠરે હે લાલ. ભવિ. ૭. તારણ દેવીના નામ, અછઈ રખવાલિકા હો લાલ અછઈ એ ગિરિની મહાર, ભવિક સુખદાયકા છે લાલ, ભવિ. ૮. ચારિ પા૪િ ચઢી, ચિહુ ગતિ દુખ નિકદીએ હે લાલ ચિહું ભેટી અજિત જિર્ણોદ, સદા આણદીએ હિ લાલ. સદા૯. તેરણ થંભ ઉત્તગ, કગરની કેરણી હે લાલ કગરની પૂતલી રૂપ અનૂપ, શેભા અતિ ગુણી હે લાલ. ભા. ૧૦. સિદ્ધાચલ સમ એહ, આણંદપુર પાસથી છે લાલ આણંદ, સફલ કરે અવતાર, સુદર્શન વાસથી હે લાલ સુદર્શન ૧૧.

Page #512

સજજન સન્મિત્ર ઢાલ-(૨) સાહિબ અજિત જિદ! અવધારીએ, દાસ તણી અરદાસ હે, સાહિબ! શ્રી તારણગિરિ મંડ, મહિમા મહિમ નિવાસ છે. સાહિબ૦ ૧. સાહિબ! ગુણ અનત છે તાહરે, તે કાં ન દિઓ ગુણ એક હો, સાહિબ! તિણિ ગુણથી તુજને મિલું, ભકિત તણે સુવિવેક છે. સાહિબ૦ ૨. સાહિબ! રયણાયર એક યણ3 દેતાં ન હોઈ હાણિ હે, સાહિબ ! નાસે લેકની આપદા, વાધે સુજસની વાણું છે. સાહિબ૦ ૩.
(૨) તારંગાતીર્થ મજાનું રે, આનંદ દે નિર્ધાર તારંગા, અજિતનાથ પ્રભુ ભેટિયા રે, સુખ સંપત્તિ દાતાર. તારંગા, ૧ કુમારપાળે કરાવીયું રે. પાછળ જીર્ણોદ્ધાર; સંવત્ સોળની સાલમાં રે, શેભે સુન્દરાકાર. તારગા. ૨. સિદ્ધશિલાની ઉપરે રે, બે જિન દેરી સાર, કેટિશિલા પર દેરી બે રે, શ્વેતાંબર મનોહાર. તારંગા, ૩. ધમંપાપની બારીએ રે, એક દેરી સુખકાર દિન પ્રતિમાઓ જિન સમી રે, ભેટી ભાવ વિશાલ. તારંગા, ૪. કુદરતી ગુફાઓ ભલી રે, તીર્થ પવિત્ર વિચાર, કેટી મનુષ્ય સિદ્ધિયાં રે, વન્દ વાર હજાર. તારગાઢ ૫. તારંગા મન્દિરની રે, ઉંચાઈ શ્રીકાર, દેખી શીષ ધુણાવતા રે, યાત્રાળુ નરનાર. તારંગાટ ૬. ગુજરવા પાવનકરું રે, તીથ વડું ગુણકાર; બુદ્ધિસાગર તીર્થની રે, યાત્રા જયજયકાર, તારગા૦ ૭.
. (૩) તારંગા ગઢ અજિત જિનેશ્વર, પૂજતાં સુખ થાય રે, અજિત બને નિજ આતમ ધ્યાને, મેહ તે ભાગ્યે જાય છે. તારગા. ૧. જમરી સંગે ઈયલ જમરી-રૂપને ધ્યાને પાય રે, તેમ પ્રભુના ધ્યાને રહેતાં, આતમ તદ્રુપ થાય છે. તારંગા, ૨. દ્રવ્ય ભાવથી યાત્રા કરવી, પ્રભુની સદ્દગુણ વરવા રે, સેવા પૂજા, ગાયન, ભક્તિ, પ્રભુ ગુણને અનુસરવા રે, તારંગા, ૩. પ્રભુ સમ ગુણ નિજ આતમમાંહી, તેહને આવિર્ભાવ રે, કરવા સાધન યાત્રાદિક સહુ, ચૂકે ન સમકિતી દાવ રે. તારંગા ૪. આતમની શુદ્ધિ કરવાને તુજ અવલંબન લીધું રે; બુદ્ધસાગર સાથે પગે, નિજ સુખનિજને દીધું છે. તારંગા પ.
૩૮ શ્રી તીર્થ માળાનું સ્તવન શત્રુંજે અષભ સમોસ, ભલા ગુણ ભર્યા રે, સિદ્ધા સાધુ અનંત, તીરથ તે નમું રે, તીન કલ્યાણક તિહાં થયા, મુક્ત ગયા છે, નેમીશ્વર ગિરનાર તીરથ૦ ૧. અષ્ટાપદ એક દેહેરે, ગિરિ સેહરે રે, રતે ભરાવ્યાં બિંબ. તીરથ, આબૂ ચૌમુખ અતિ ભલો, ત્રિભુવન તિલો રે, વિમલવસઈ વસ્તુપાલ. તીરથ૦ ૨. સમેત શિખર સહામણે, રળિયામણેરે, સિદ્ધાતીર્થ કર વીશ, તીરથ નયરી ચંપ નીરખીએ, હંડે હરખીએ રે. સિદ્ધા શ્રી વાસુપૂજ્ય. તીરથ૦ ૩. પૂર્વ દિશે પાવાપુરી, અધે ભરી રે, મુકિત ગયા મહા વીર, તીરથ૦ જેસલમેર જુહારીએ, દુઃખ વારીએ રે, અરિહંત બિંબ અનેક, તીરથ, ૪. બીકાનેર જ વદિએ રે, અહિરંત દહેરાં આઠ, તીરથ, સેરી શખેશ્વરો રે, પંચા, સરે રે, ફલોધી થંભણુ પાસ. તીરથ૫. અંતરીક્ષ અજાવરો અમીઝરે રે, જીરાવલ જગનાથ, તીરથ, ત્રિલોક્ય દીપક દહેરા જાત્રા કરે છે, રાણકપુરે રિસહેશ. તીરથ૦ ૬. શ્રી નાડુલાઈ જાદ ગેડી સ્તરે, શ્રી વરકાણે પાસ. તીરથ, નંદીશ્વર દેહરાં બાવન ભલાં રે, રુચક કુડલે ચાર ચાર તીરથ૦ ૭ શાશ્વતી અશાશ્વતી પ્રતિમ છતી રે, સ્વર્ગ

Page #513

સ્તવન સંગ્રહ
૪૫
મૃત્યુ પાતાલ તીરથ॰ તીરથ યાત્રા ફૂલ તીહાં, હાજો મુજ ઇદ્ધાં રે, સમય સુ‘દર કહે એમ. તીર્થ૦ ૮. ૩૯ શ્રી પંચતીર્થનું સ્તવન
હું સાહેબજી! તેક નજર કરી. નાથ સેવકને તારા; હૈ સાહેબજી મહેર કરી પૂજાનું ફૂલ મને આપે!, પ્રભુ તુજ મૂરતી માહન વેલી પૂજે સૂર અપછરા અલબેલી; વર ધનસાર કેસરચું ભેળી, હું સાહેમજી ૧. સિદ્ધાચળ તીર્થ ભવી સેવા, ચૌક્ષેત્રે તીર્થ નહી એવા, એમ બેલે દેવાધિદેવા. હું સાહેબજી ૨. ગીરનારે જઈએ તેમ પાસે, હાં વિજન સિદ્ધિ થાશે, જશ ધ્યાને પાતિકડાં નાસે. હું સાહેબજી 3. આબુગઢ આદિ જિનરાયા, નેમનાથ શીવાદેવી જાયા, જસ ચાસઠ ઈંદ્ર ગુણ ગાયા. હૈ સાહેબજી૦ ૪. વળી સમેતશિખરે જગના ઇશ, ગયા મેશ્ને જિનરાજ વીશ, ધ્યેય ધ્યાવે ભવિજન નિશીશ. હું સાહેબજી ૫. અષ્ટાપદે સકળ કમ ટાળી, પ્રભુ વરીયા શીવ વધુ લટકાળી, આદીશ્વર પૂજતાં દીવાળી. હું સાહેબજી ૬. એ તીથ પ્રણમે મનરગે, વળી પૂજો પ્રભુને નવ અંગે, કહે ધમાઁચંદ્ર અતિ ઉમ`ગે. હું સાહેબજી ૭.
૪૦ ભાવનગર મડન દેરાસરજી સ્તવન
આવા આવાને આજ સજ્જન સરખી ઢાળી, એણે સરસારે ભમતા પામ્યા, નરલવ સુકૃત ઓળી, આવેા આવેા ને રાજ (એ આંચલી) સમકીત દાંતણ કરી સુખ પાવન આળસ ઉલ ઉતારી, પ્રવચન પાણી એ અંગ પખાલી મિથ્યા મેલ નિવારી આવે ૧ દેશિવેતિ સુચી ચીવર પહેરી, જિન સ્તુતિ દ્વાર સાડાવા; સન્મુખ લાવે તિલક મનાવા, આણા શીશ ચઢાવા. આવેશ૦ ૨. મૈત્રી ભાવના કનક કચાલી, મુદિતા કેશર ધોળી; ઉપશમ સરસ બરાસને ભેગી; પ્રમુ પૂજો ર`ગરાળી આવા ૩. ભાવનગરમાં આદિમ અશ્તિા, આત્મ અલૈદે નિરા; વસ્તુ સ્વભાવે ચેતન સત્તા, સહુમે સરખી ૫૨ખ્યા. આવા૦ ૪. વીરથી પણ સય સીત્તેર વષે જાવા પુણ્ય વિલાસી તેણે સિદ્ધાચલ ઉપર સ્થાપ્યા મુળનાયક સુહરાશી આવેા૦ ૫. અનુક્રમે ભાવનગરમાં દેવળ, સુંદર સ્વગ વિમાન; ઘેાઘામાંથી તે પ્રશ્ન આણી સ્થાપ્યા સુગુણ નિધાન આવા૦ ૬. લાધા લીલા સુત સુવિવેકી કુંવરજી કુલ દીવે; જિનશાસન પ્રભાવક શ્રાવક કુલ મન ચીર'જીવા. આવા ૭. જેદુની સહાયે સંધ મનેાથ ચૈત્ય સરાડે ચઢયે સત્તર ત્રાણુ મહા વદ પાંચમ ઉંચા અંબર ચડયા. આવા૦ ૮. પ્રભુ પૂજાથી પ્રભુ પદ પાવે ઈલી ભમરી ન્યાયે; સદ્ગુરુ ખીમા વિજય સુપસાયે, સેવક જિનગુણુ ગાયે આવે૦ ૯.
૨
ભાવનગરમાં ભેટીયે વિમલાચળ સ્વામી (ર) આની આક્રિમ પ્રભુ નિજ સ'પદશમી ભાવ૦ ૧. ધ્યેય પણે તીહુ લાકમાં ધ્યાતાને પ્યારા (૨) જમ ભાજન રિવ ખિખશું નિશ્ચયથી ન્યારા. ભા૦ ૨. ધ્યાતા ધ્યેયપણું લહે યાનાંતર ભાજે. (૨) ઈલી ભમરી સંગને ભમરી થઈ રાજે, ભાવ૦ ૩. સ`સારી સિદ્ધાત્મા થાયે પાપ પખાલી, રસવેધક કચન યથા ત્રાંબુ મળ ગાળી. ભાવ૦ ૪. સ`ગી ર`ગી અનાદિને તજી કુમ ત્રિયેગી ખીમાવિજય જિનરાજથી થાયે અચલ અયેગી, ભાવ ૫,

Page #514

ર
સજ્જન સિપત્ર
૪૧ બીજ તિથિનું સ્તવન
સરસ વચનરસ વરસતી, સરસતી કલા ભંડાર; બીજ તા મહિમા કહું, જિમ કહ્યો શાસ્ત્ર મેઝાર. ૧. જ દ્બીપના ભરતમાં, રાજગૃહી ઉદ્યાન; વીર જિંદ સમાસર્યાં, વાંદવા આવ્યા રાજન, ૨. શ્રેણિક નામે ભૂપતિ, બેઠા બેસણુ ઠાય; પૂછે શ્રી જિનરાયને, ઘો ઉપદેશ મહારાય. ૩ ત્રિગડે બેઠા ત્રિભુવનપતિ, દેશના દિયે જિનરાય; કમળ સુકે મળ પાંખડી, એમ જિન હૃદય સહાય. ૪. શશિ પ્રગટે જિમ તે દિને, ધન્ય તે દિન સુવિહાણુ; એક મને આરાધતાં, પામે પદ્મ નિર્વાણુ. પ
હાલ પહેલી:-કલ્યાણક જિનના કહું, સુણુ પ્રાણીજીરે; અભિનદન અરિહંત, એ ભગવત, ભવિ પ્રાણીજીરે; માઘ સુદી ખીજને દિને સુષુ પામ્યા શિવ સુખ સાર, હરખ અપાર, વિ॰ ૧. વાસુપૂજ્ય જિન ખારમા, સુશુ॰ એહી જ તીથે થયું નાણુ, સફળ વિહાણુ; લવિ૦ અષ્ટ કમ` ચૂરણ કરી, સુણ॰ અવગાહન એકવાર, મુકિત માઝાર. ભવિ૦ ૨. અરનાથ જિનજી નમુ, સુણુ અષ્ટાદશમા અરિહંત, એ ભગવત, ભવિ ઉજ્જવલ તિષિ ફાગણુ ભલી, સુષુ॰ વરીયા શિવવધુ સાર, સુંદર નાર. ભવિ૰ ૩. દશમા શીતળ જિનેશ્વરુ, સુ॰ પરમ પદની એ વેલ, ગુણની રેલ; ભવિ॰ વૈશાખ વદ બીજને દિને, સુણ॰ મૂકયે સરવે એ સાથ, સુર નર નાથ. ભવિ૰ ૪. શ્રાવણ સુદની બીજ બતી, સુણ॰ સુમતિનાથ જિનદેવ, સારૂં સેવ; ભવિ॰ એણિ તિથિએ જિનજી તણા, સુશુ કલ્યાણક પંચ સાર, ભવના પાર. વિ પ.
હાય ીજી:-જગપતિ જિન ચાવીશમાં રે લાલ, એ ભાખ્યા અધિકારરે, વિક જન; શ્રેણીક આદે સહુ મળ્યા, શક્તિ તણે અનુસા૨ ૨૬ ભવિક જન, ભાવ ધરીને સાંભળેા હૈ, આરાધે ધરી હેત રે, વિકજન! ભાવ૦ ૧. ક્રોય વરસ દય માસની રે લાત, આરાધા ધરી ખેતરે, ભકિ॰ ઉજમણું વિધિશું કરે રે લાલ, ખીજ તે મુકિત મહ ́ત રે. ભવિક ભાવ૦ ૨. માગ મિથ્યા દૂર તો ૨ લાલ, આરાધા શુ થાક રે; ભવિક૦ વીરની વાણી સાંભળી રે લાલ, ઉછરંગ થયા બહુ લાક રે, ભવિક૦ ભાવ૦ ૩. એશ્િ ખીજે કૈંક કેઈ તર્યાંર લાલ, તળી તરશે કરશે સ‘ગરે, ભવિક શશિ સિધિ અનુમાનથી રે લાલ શૈલ નાગધર અક વિક॰ ભાવ ૪. અષાડ શુદ્ધિ દશમી ક્રિને રે લાલ, એ ગાયા સ્તવન રસાળ રે; ભવિક૦ નવલ વિજય સુપસાયથીરે લાલ, ચતુરને મંગળમાલ રે, ભવિક૦ ભવ૦ ૫. કળશ-એમ વીજિનવર, સયલસુખકર, ગાયા અતિ ઉલટભરે; અષાડ ઉજ્જવળ દશમી દિવસે, સંવત અઢાર અઠ્ઠોતરે; ખીજ મહિમા એમ વધુ જ્યે, રહી સિદ્ધપુર ચેામા સએ; જેતુ ભવિક ભાવે સુણે ગાવે, તસ ઘરે લીલ વિલાસએ. ૧.
૪૨ શ્રી જ્ઞાનપંચમીના સ્તવને.
શ્રી જિનવરને પ્રગટ થયું ?, જ્ઞાયિક ભાવે જ્ઞાન; દોષ અઢાર અભાવથી રે, ગુણુ ઉપન્યા તે પ્રમાણ રે, ભવિયા વંદો કેવલ જ્ઞાન, ૫'ચમી સ્ક્રિન ગુણુ ખાણુ ર. વિચા૰ ૧. અનામીના નામના રે, કીડ્યેા વિશેષ કહેવાય; એ તે મધ્યમ ભાવે કરી રે,

Page #515

સ્તવન સગ્રહ
૪૬૦
વચન ઉલ્લેખ ઠરાય રે. ભવિયા૦ ૨. ધ્યાન ટાણે પ્રભુ તું હૈયે રે, અલખ અગેાચર રૂપ; પરા પશ્યંતી પામીને રે, કાંઇ પ્રમાણે મુનિ ભૂપ રે. ભવિયા૦ ૩. છતી પર્યાય જે જ્ઞાનના રે; તે તે નિવે બદલાય; જ્ઞેયની નવી નવી વત'ના રે, સમયમાં સ` જણાય રે. ભવિયા॰ ૪. બીજા જ્ઞાન તણી પ્રભા રે, એહમાં સવ સમાય; રવિ પ્રભાથી અધિક નહિ રે, નક્ષત્ર ગુણુ સમુદાય રે. ભવિયા૦ ૫. ગુણ અનંતા જ્ઞાનના રે, જાણે ધન્ય નર તેઠુ; વિજયલક્ષ્મી સૂરિ તે લડે રે, જ્ઞાન મહેાય જે રે. ભવિયા ૬.
૨
જી રે માઢ રે શ્રીજિનવર ભગવાન, અરિહંત નિજ નિજ જ્ઞાનથી. જી રે જી॰ સંયમ સયમ જાણુંત, તવ લેાકાંતિક માનથી. જી રે જી. ૧. જી૰તી વર્તાવા નાથ, ઈમ કહી પ્રણમે તે સુરા જી રે જી; જી॰ ષટ અતિશયવત દાન, લેઈને હરખે સુરનરા જી રે જી. ૨. જી॰ ઋણુવિધ સવિ અરિહંત, સર્વ વિરતિ જખ ઉચ્ચરે જી રે જી; જી મન:પર્યવ તવ નાણુ, નિમાઁલ આતમ અનુસરે જી રે જી. ૩. જી જે ને વિપુલ મતિ તે, અપ્રતિપાતી પણે ઉપજે જીરે જી; જી॰ અપ્રમાદિ ઋદ્ધિવત, ગુણુ ઠાણે ગુણુ નીપજે. જી રે જી. ૪, જી॰ એક લક્ષ પીસ્તાલીશ હજાર, પાંચશે એકાણું જાણીચે જી રે જી; જી॰ મન જ્ઞાની મુનિરાજ, ચાવીશ જિનના વખાણીયે જી રે જી. ૫. જી॰ હું વંદુ ધરી નેહ, સર્વિ સશય હરે મન તણા જી રે જી; જી॰ વિજય લક્ષ્મી શુ ભાવ, અનુભવ જ્ઞાનનાં ગુણુ ઘણા જી રે જી. ૬.
૩
ઢાલ પહેલી સુત સિદ્ધારથ ભૂપના હૈ, સિદ્ધારથ ભગવાન; બારહ પણ દા આગળે રે, ભાખે શ્રી વઢ માના રે. ૧. ભવિયણ ! ચિત્ત ધરો, મન વચ કાય ઉમાયે રે; જ્ઞાન ભગતિ કરો. ગુણુ અન`ત આતમ તણા રે, મુખ્યપણે તિઢાં ક્રાય; તેમાં પણુ જ્ઞાન જ વડું રે, જિષ્ણુથી ૪'સણ હાય રે. ભ૦ ૨. જ્ઞાને ચારિત્ર ગુણુ વધે રે, જ્ઞાને ઉદ્યોત સહાય; જ્ઞાને થિવિરપણું લડે રે, આચારજ ઉવઝાય રે. ભ૦ ૩. જ્ઞાની શ્વાસેાશ્વાસમાં રે, કઠિણ કરમ કરે નાશ; વન્તુિ જેમ ઈંધણ દડે રે, ક્ષણમાં જયેતિ પ્રકાશેા રે. ભ૦ ૪. પ્રથમ જ્ઞાન પછે દયા હૈ, સ`વર માહ વિનાશ; ગુણુ સ્થાનક પગ થાલીયે રે, જેમ ચઢે મેાક્ષ આવાસો રે. ભ૦ ૫. મઇ સુગ્મ એહિ મન પજવા રે, પચમ કેવલ જ્ઞાન; ચઉ મુંગા શ્રુત એક છે રે, સ્વપર પ્રકાશ નિાના રે. ભ૦ ૬. તેહનાં સાધન જે કહ્યાં રે, પાટી પુસ્તક આદિ; લખે લખાવે સાચવે રે, ધી ધરી અપ્રમાો રે. ભ૦૭. ત્રિવિધ આશાતના જે કરે રે, ભણતાં કરે અંતરાય; અધા બહેરા બાખડા રે, મુંગા પાંગુલા થાય રે. ભ૦ ૮, લશ્રુતાં ગણતાં ન આવડે રે, ન મલે વલ્લભ ચીજ; ગુણુમંજરી વરદત્ત પરે રે, જ્ઞાન નિરાધન ખીજ રે. ભ૦ ૯. પ્રેમે પૂછે પણ દા રે, પ્રણમી જગદ્ગુરુ પાય; ગુણમજરી વરદત્તના રે, કડા અધિકાર પસાયા રે. ભ૦ ૧૦.
હાલ બીજી:-જબૂદ્વીપના ભરતમાં રે, નયર પદમપુર ખાસ, અજિતસેન રાજા તિહાં રૈ, રાણી યથેામતી તાસ રે. ૧. પ્રાણી આરાધા વર જ્ઞાન, એ તુજ મુ ત નિાન રે; પ્રાણી॰

Page #516

સજન સન્મિત્ર વરદત્ત કુંવર તેહને રે, વિનયાદિક ગુણવંત; પિતરે ભણવા મૂકિએ રે, આઠ વરસ જબ હુત . પ્રા૨. પંડિત યત્ન કરે ઘણે રે, છાત્ર ભણાવણ હેત; અક્ષર એક ન આવડે રે, ગ્રથ તણી શી ચેત રે. પ્રા. ૩. કેઢે વ્યાપી દેહડી રે, રાજા રાણી સચિંતનું શ્રેષ્ઠી તેહીજ નયરમાં રે, સિંહદાસ ધનવંત છે. પ્રા. ૪. કપૂરતિલક ગેહિની રે, શીલે શોભિત અંગ; ગુણમજરી તસ બેટડી રે, મુંગી રોગે ચંગ રે. પ્રા૫. શેલ વરસની સા થઈ રે, પામી યૌવન વેશ; દુભગ પણ પરણે નહી રે, માત પિતા ધરે ખેદ રે. પ્રા. ૬. તેણે અવસરે ઉદ્યાનમાં રે, વિજયસેન ગણધાર; જ્ઞાન યણ રયણુયર રે, ચરણ કરણ વ્રતધાર છે. પ્રા. ૭. વનપાલક ભૂપાલને રે, દીધી વધાઈ જામ, ચતુરંગી સેના સજી રે, વદન જાવે તામ રે. પ્રા. ૮. ધમ દેશના સાંભલે રે, પુરજન સહિત નરેશ; વિકસિત નયણુ વદન મુદા રે, નહિ પ્રમાદ પ્રવેશ રે. પ્રા૯ જ્ઞાન વિરાધન પરભવે રે, મુરખ પર આધીન રેગે પડ્યા ટળલે રે, દીસે દુખીયા દીન ૨. પ્રા. ૧૦. જ્ઞાન સાર સંસારમાં રે, જ્ઞાન પરમ સુખ હેત; જ્ઞાન વિના જગ જીવડા રે, ન લહે તત્વ સંકેત રે. પ્ર. ૧૧. શ્રેણી પૂછે મુદિને રે, ભાખે કરુણવંત; ગુણમંજરી મુજ અંગજા રે, કવણુ કમ વિરતત રે. પ્રા૧૨.
હાલ ત્રીજી – ધાતકી ખંડના ભારતમાં, ખેટક નગર સુકામ; વ્યવહારી જિન દેવ છે, ધરણી સુંદરી નામ ૧ અગજ પાંચ સેહામણ, પુત્રી ચતુરા ચાર પંડિત પાસે શીખવા તાતે મૂક્યા કુમાર. ૨. બાલ સ્વભાવે રમતા, કરતાં દહાડા જાય; પંડિત મારે ત્યારે, મા આગલ કહે આય. ૩. સુંદરી સંખણી શીખવે, ભણવાનું નહિ કામ; પંડયે આવે તેડવા, તે તમે હણુ તામ. ૪. પાટી ખડિયા લેખણ, બાળી કીધાં રાખ; શઠને વિદ્યા નવિ રૂચે, જેમ કરવાને દ્રાખ. ૫. પાડા પરે મેહટા થયા, કન્યા ન દીયે કેય; શેઠ કહે સુણ સુંદરી, એ તુજ કરણી જેય ૬. તડકી ભાખે ભામિની, બેટા બાપના હોય; પુત્રી હેયે માતની, જાણે છે સહુ કેય. ૭. “રે રે પાપિણી! સાપિણ! સામા બોલ મ બેલ; “રીસાલી કહે “તારે, પાપી બાપ નિટોલ.” ૮. શેઠે મારી સુંદરી, કાળ કરી તતખેવ; એ તુજ બેટી ઉપની, જ્ઞાનવિરાધન હેવ ૯. મૂછાંગત ગુણમંજરી, જાતિ સમરણ પામી; જ્ઞાન દિવાકર સાચે” ગુરુને કહે શિર નામિ. ૧૦. શેઠ કહે સુણે સ્વામી, કેમ જાયે એ રોગ ગુરુ કહે “જ્ઞાન આરાધ” સાધે વછિત યોગ. ૧૧. ઉજજવલ પંચમી સે, પંચ વરસ પંચ માસ; “નમે નાણસ” ગણવું ગણે, ચોવિહારે ઉપવાસ. ૧૨. પૂરવ ઉત્તર સન્મુખ, જપિયે દેય હજાર પુસ્તક આગલ હૈ ઈયે, ધાન્ય ફલાદિ ઉદ્ધાર. ૧૩. દી પંચ દીવટ તણે, સાથિઓ મંગલ ગેહ, પિસહમાં ન કરી શકે, તેણે વિધિ પારણ એહ. ૧૪. અથવા સૌભાગ્ય પંચમી, ઉજવલ કાર્તિક માસ; જાવજજીવ લગે સેવીયે, ઉજમણું વિધિ ખાસ. ૧૫.
હાલ ચોથી:-પાંચ પોથી રે, ઠવણી પાઠાં વિટાંગણ, ચાબખી દેર રે પાટી પાટલા વતરણાં, મસી કાગલ રે, કાંબી ખડિઆ લેખિણી, કવલી દાબલી રે, ચંઆ ઝરમર પંજણી. ૧. ગેટક-પ્રાસાદ પ્રતિમા તાસ ભૂષણ કેસર ચંદન ડાબલી, વાસપિ વાલા

Page #517

સ્તવન સંગ્રહ કુચી, અંગવુંહણ છાબડી; કલશ થાલી મંગલદી, આરતિને ધૂપણ, ચરવલા મુહપત્તિ સાહસ્મિવચ્છલ, નોકારવાલી થાપના. ૨. હાલ-જ્ઞાન દરિસણ રે, ચરણના સાધન જે કહ્યાં, તપ સંયુકત રે, ગુણમંજરી એ સહ્યાં, નૃ૫ પૂછે રે, વરદત્ત કુઅરને અંગ રે, રેગ ઉપને રે, કવણ કરમ ભંગ . ૩. ચેટકમુનિરાજ ભાસે જ બુદ્ધિપે, ભરત સિંહપુર ગામ એ, વ્યવહારી વસુ તાસ નંદન, વસુસાર વસુદેવ નામ એફ વન માંહે ૨મતાં દેય બંધવ, પુણ્ય યોગે ગુરુ મલ્યા, વૈરાગ્ય પામી લેગ વામી, ધમ ધામિ સંવર્યા. ૪. ઢાલ-લઘુ બાંધવ રે, ગુણવંત ગુરુ પદવી લહે, પણસય મુનિને રે, સારણ વારણ નિતુ દિઓ, કર્મ યેગે રે, અશુભ ઉદય થયે અન્યદા, સંથારે રે, પિરિસી ભણું પિયા યદા. ૫. ત્રાટક-સવંઘાતિ નિંદ વ્યાપી, સાધુ માગે વાણું, ઉંઘમાં અંતરાય થાતાં, સૂરિ હવા દુમણુ; જ્ઞાન ઉપર દ્વેષ જા, લા મિથ્યા ભૂતડ, પુણ્ય અમૃત ઢોલી નાખ્યું, ભર્યો પાપ તણે ઘડે. ૬. હાલ-મન ચિંતવે રે, કાં મુજ લાગ્યું પાપ રે, શ્રત અભ્યાસે રે, તે એવડો સંતાપ રે, મુજ બાંધવ રે,
યણ સયણ સુખે કરે; મૂરખના રે, આઠ ગુણ મુખ ઉચ્ચરે. ૭. ત્રાટક-બાર વાસર કે મુનિને, વાય| દીધી નહી, અશુભ ધ્યાને આયુ પૂરી, ભૂપ ! તુજ નંદન સહી; જ્ઞાન વિરાધન મૂઢ જડપણું, કેદની વેદન લહી, વૃદ્ધ બાંધવ માન સરોવર, હંસગતિ પામ્ય સહી. ૮. ઢાલ-વરદત્તને રે, જાતિ સમરણ ઉપવું ભવ દીઠે રે, ગુરુ પ્રભુમી કહે શુભ મને; ધન્ય ગુરુજી રે. જ્ઞાન જગત્રય દિવડે; ગુણ અવગુણ રે, ભાસન જે જગ પવરડો. ૯. 2ટક-જ્ઞાનપાવન સિદ્ધિ સાધન, જ્ઞાન કહે કેમ આવડે, ગુરુ કહે તપથી પાપ નાસે, ટાઢ જેમ ઘન તાવ, ભૂપ પભણે પુત્રને પ્રભુ, તપની શક્તિ ન એવી, ગુરુ કહે પંચમી તપ આરાધોસંપદા યે બેવડી. ૧૦,
હાલ પાંચમી -સદગુરુ વયણ સુધારસે રે, ભેદી સાતે ઘાત, તપશું રંગ લાગે; ગુણમંજરી વરદત્તને રે, નાઠે રોગ મિયાત. ત. ૧, પંચમી તપ મહિમા ઘણું રે, પસ મહીયલ માંહી; ત. કન્યા સહસ સ્વયંવરા રે, વરદત્ત પર ત્યાંહી. ત૦ ૨. ભૂપે કીધે પાટવી રે, આપ થયે મુનિ ભૂપ તવ ભીમ કાંતિ ગુણે કરી રે, વરદત્ત રવિ શશિ રૂપ તવ ૩. રાજ રમા રમણી તણા રે, ભેગવે ભેગ અખંડ, તત્ર વરસે વરસે ઉજવે રે, પંચમી તેજ પ્રચંડ. ત. ૪. ભુકતભેગી થયે સંજમી રે, પાલે વ્રત ખકાય; તo ગુણમંજરી જિનચંદ્રને ૨, પરણાવે નિજ તાય. ત. ૫. સુખ વિલાસી થઈ સાધવી રે, વૈજયંતે દેય દેવ; ત. વરદત્ત પણ ઉપને રે, જિહાં સીમધર દેવ. ત. ૬. અમરસેન રાજા ઘરે રે, ગુણવંત નારી પેટ તટ લક્ષણ લક્ષિત રાયને રે, પુણ્ય કી ભેટ. ત. ૭. શુરસેન રાજ થયા રે, સે કમ્યા ભરતા; તe સીમંધરસ્વામી કને રે, સુણી પંચમી અધિકાર. ત. ૮. તિહાં પણ તે તપ આદર્યું કે, લેક સહિત ભૂપાલ; ત. દશ હજાર વરસાં લગે રે, પાલે રાજ્ય ઉદાર. ત. ૯ ચાર મહાવ્રત ચાંપશું રે, શ્રી જિનવરને પાસ, તત્ર કેવલધર મુક્ત ગ ૨, સાદિ અનંત નિવાસ. ત. ૧૦. રમણી વિજય સુભાપુરી રે, જંબૂ વિદેહ મઝાર; ત અમરસિંહ મહી

Page #518

A
સજ્જન સામિત્ર પાલને રે, અમરાવતી ઘર નાર. ત૦ ૧૧. વૈજ્યંત થકી ચવી રે, ગુણ માંજરીના જીવ; do માનસરસ જેમ હુ'સલા રે, નામ ધયુ· સુગ્રીવ ત૦૧૨. વીશે વરસે રાજવી રે, સહસ ચારાશી પુત્ર; ત૦ લાખ પૂરવ સમતા ધરે રે, કેવલ જ્ઞાન પવિત્ર. ૧૩. પ‘ચમી તપ મહિમા વિષે રે, લાગે નિજ અધિકાર, ત॰ જેણે જેહથી શિવપદ લહ્યું રે, તેને તસ ઉપકાર. તા૦ ૧૪. હાલ છઠ્ઠી :–ચાવીશ દંડક વારવા, હું વારીલાલ, ચાવીશમા જિનચદરે, હું નારીલાલ; પ્રગટ્યો પ્રાણુત સ્વગંથી, હું ત્રિશલા ઉર સુખકંદ રે હું ૧. મહાવીરને કરું વંદના, હું॰ પંચમી ગતિને સાધવા, હું પંચમ નાણુ વિલાસ રે; હું॰ મહાનિશીથ સિદ્ધાંતમાં, હું પંચમી તપ પ્રકાશ રે. હું॰ ૨. અપરાધી પણ ઉદ્ધર્યાં, હું, ચંડકાસિ સાપ હૈ; હું ॰ યજ્ઞ કર`તા ખામણા, હું સરખા કીધા આપ રે. હું૦ ૩. દેવાનંદા બ્રાહ્મણી, હું॰રિખલદત્ત વલી વિપ્ર હું ખ્યાશી દિવસ સંબંધથી, હું॰ કામિત પૂર્યાં ક્ષિપ્રરે, હું॰ ૪. કમ' રોગને ટાલવા, હું॰ વિ ઔષધના જાણુ રે; હું આાં મેં આશા ધરી, હુ॰ મુજ ઉપર ક્રુિત આણુ ૐ,હું૦ ૫ થી વિજયસિંહસૂરીશનેા, હું સત્યવિજય પન્યાસ ; હું શિષ્ય કપૂરવેિજયકવિ, હું ચકિરણ જશ જાસ રે. હું ૬. પાસ પંચાસરા સાન્નિધ્યે, હું ખિમાવિજય ગુરુ નામ રે; હું જિન વિજય કહે મુજ હો, હું ૫ચમી તપ પરિણામ રે... હું ૭.
О
કળશ –યિ વીર લાયક વિશ્વનાયક સિદ્ધિ દાયક સ'સ્તન્મ્યા, પાંચમી તપ સ"સ્તવન ટાર, ગુ'થી નિજ કઠે ઠબ્યા; પુણ્ય પાટણ બેત્ર માંડે, સત્તર ત્રાણું સ ંવત્સરે, શ્રી પાર્શ્વ જન્મકલ્યાણક દિવસે, સકલ વિ મગલ કરે ૮.
૪ [રસિયાની દેશી ]
પ્રણમે પંચમી દિવસે જ્ઞાનને, ગાજે જંગમાં જે સુજ્ઞાની; શુભ ઉપયાગે ક્ષણમાં નિજરે, મિથ્યા સરચિત ખેડુ. સુ॰ પ્રશુ॰ ૧. સંતપદાર્દિક નવ દ્વારે કરી, મતિ અનુયાગ પ્રકાશ સુ; નવ વ્યવહારે આવરણુ ક્ષય કરી, અજ્ઞાની જ્ઞાન ઉલ્લાસ સુ॰ પ્રણ॰ ૨. જ્ઞાની જ્ઞાન લહે નિશ્ચય કહે, ઢા નય પ્રભુજીને સત્ય ૩૦; અ`તર મુહૂત' રહે ઉપયાગથી, એ સર્વ પ્રાણીને નિત્ય સુ॰ પ્રણ॰ ૩. લધિ અંતર મુહૂત લધુપણું, છાસઠ સાગર જિંğ સુ; અધીકા નરભવ બહુ વિધ જીવને, અતર કદીએ ન દીઠ સુ॰ પ્રણ૦ ૪, સપ્રતિ સમયે એક એ પામતા, હાય અથવા નવ હાય સુ૦; ક્ષેત્ર પહ્યાપમ ભાગ અસખ્યમાં, પ્રદેશ માને બહુ જોય સુ॰ પ્રણ૦ ૫. મતિજ્ઞાન પામ્યા જીવ અસખ્ય છે, કહ્યા પઢિવાઈ અન†ત સુ૦; સવ આશાતના વરો જ્ઞાનની, વિજયલક્ષ્મી લહે। સત સુ॰ પ્રણ૦ ૬.
૫
પંચમી તપ તમે કરો રે, પ્રાણી, જેમ પ્રામા નિમલ જ્ઞાન રે; પહેલું જ્ઞાન ને પછી ક્રિયા, નહી કોઈ જ્ઞાન સમાન રે, પંચમી૰ ૧. ન‘દીસૂત્રમાં જ્ઞાન વખાણ્યું, જ્ઞાનના પાંચ પ્રકાર રે; મતિ શ્રુત અવધિ ને મનઃપયવ, કેવલ એક ઉદાર રે. પંચમી ૨. મતિ અઠ્ઠાવીશ શ્રુત ચઉદહ વીશ, અવિધ છ અસભ્ય પ્રકાર રે; હોય ભેદે મનઃપવ નાખ્યું, કેવલ એક ઉદાર રે. પંચમી૰ ૩. ચંદ્ર સૂર્ય ગ્રહ નક્ષત્ર તાા, એકથી એક અપાર રે, કેવલજ્ઞાન સમુ નહીં કઇ, લેાકલાક પ્રકાશ રે. ૫`ચમી૦ ૪. પારસનાથ પ્રસાદે

Page #519

સ્તવન સમાહ
૧
કરીને, મ્હારી પૂરા ઉમેદ રે, સમયસુંદર કહે હું પણુ પામું, જ્ઞાનના પાંચમા લેન્ડ રે. ૫થમી ૫. ૪૩ શ્રી અષ્ટમીનું સ્તવન
તાલ પહેલી –હાંરે મારે ઠામ ધરમના સાડા પચવીશ દેશ જો, દીપેરે ત્યાં દેશ મગધ સહુમાં શિરે ૨ લેાલ; હાંરે મારે નગરી તેઢુમાં શજગૃહી સુવિશેષ જો, રાજે ૨ ત્યાં શ્રેણિક ગાજે ગજ પરે ૨ લેાલ. ૧. હાંરે મારે ગામ નગર પુર પાવન કરતા નાથ જો, વિચરતા તિહાં આવી વીર સમૈસર્યાં રે લાલ. હાં॰ ચૌદ સહસ્ર મુનીવરના સાથે સાથ જો, સુધારે તપ સયમ શીયલે અલર્યાં રે લાલ. ૨. હાંફૂલ્યા રસભર ખૂલ્યા અંખ કદ ખ જો, જાણું રેણુશીલ વન હસી રામ ચીયે રે લાલ; હાં૰ વાયા વાય સુત્રાય તિઠ્ઠાં અવિલ`બ જો, વાસે ૨ પરિમલ ચ ુ' પાસે સંચીયે રે લાલ. ૩. હાં॰ દેવ ચતુ ́ધ આવે કેડા કેાડ જો, ત્રિગડું રે મણિ ડેમ રજતનુ તે રચે ૨ લાલ; હાં॰ ચાસઠ સુરપતિ સેવે હાડાહાડ જો, આગે રે રસ લાગે ઈંદ્રાણિ નચે ૨ લેાલ. ૪. હાં મણિમય હેમ સિંહાસન બેઠા આપો, હાં॰ ઢાલે ? સુર ચામર મણિ રત્ને જડયાં રે લાલ; હાં॰ સુણતાં દુઃભિનાદ ટલે સવિ તાપ જો, વરસે રે સુર ફૂલ સરસ જાનુ અડ્યાં રે લાલ. .. હાંરે મારે તાજે તેજે ગાજે ધન જેમ લુંબ ો, રાજે ૨ જિનરાજ સમાજે ધર્મને રે લેાલ; હાંરે મારે નિરખી હરખી આવે જન મન હુંમ જો, પાષે રે રસ ન પડે ઘેષે ભ્રમમાં રે લેાલ, ૬. હાંરે મારે આગમન જાણી જિનનાં શ્રેણિક રાય જો, આવ્યે પરિવરિયા હુય ગય રથ પાયગે રે લાલ, હાંરે મારે ટ્વેઇ પ્રદક્ષિણા વી બેઠા ઠાય જો, સુણવારે જિન વાણી માટે ભાયગે રે લાલ. ૭. હાંરે મારે ત્રિભુવન નાયક લાયક તવ ભગવંત જો, આણી રે જન કરુણા ધ કથા કહે રે લેાલ; હાંરે મારે સહજ વિરાધ વિસારી જગના જત ો, સુણવારે જિન વાણી મનમાં ગહેરે લાલ. ૮.
ઢાલ ભીજી:–વીર જિનવર ઇમ ઉપઢીશે, સાંભળો ચતુર સુજાણુ રે; માહની નિંદમાં કાં પડે ? એળખા ધમ'નાં ઠાણુ રૂ. ૧. વિરતિએ સુમતિ ધરી આદરા, પરિહરા વિષય કષાય ૐ; ખાપડા પંચ પ્રમાદથી, કાં પડા કુગતિમાં ધાય ૨? વિ૦ ૨. કરી શકે ધમ કરણી સદા, તા કરે એ ઉપદેશ રે; સ` કાળે કરી નવી શકે, તા કા પવ' સુવિશેષ રૂ. વિ॰ ૩. જીજીઆં પવ ષનાં કહ્યાં, ફળ ઘણાં આગમે જોય રે; વચન અનુસારે આરાધતાં, સદા સિદ્ધિ ફળ હાય રે. વિ॰ ૪. જીવને આયુ પરભવ તણું, તિથિ દિને બધ હાય પ્રાય રે તે ભણી એહુ આરાધતાં, પ્રાણીઓ સદ્ગતિ જાય રે. ત્રિ ૫. તે હવે અષ્ટમી ફળ તિઠ્યાં, પુછે ગૌતમ સ્વામ રે; ભવિક જીવ જાણવા કારણે, કહે વીર પ્રભુ તામ રે. વિ૦ ૬. અષ્ટ મહાસિદ્ધિ હાય એહુથી, સ`પદા આઠની વૃદ્ધિ રે; બુદ્ધિના આઠ ગુણ સપજે, એહુથી અગુણુ સિદ્ધિ રે, વિ૦ ૭. લાભ હાય આઠ પડિહારના, આઠ પચણુ ફળ હાય રે; નાશ આઠ કના મૂળથી, અષ્ટમીનું ફળ જોય રે. વિ૦૮ આદિજિન જન્મ દીક્ષા તણેા, અજિતના જન્મ કલ્યાણુ રે; ચ્યવન સંભવ તા એહુ તિથે, અભિનદન પામ્યા નિર્વાણુ રે. વિ૦ ૯. સુમતિ સુવત નિમ જનમીયા, તેમના મુક્તિદ્દીન જાણુ રે; પાશ્વજિન એન્ડ તિથે સિદ્ધલા,

Page #520

સજજન સન્મિત્ર સાતમાજિન એવન માણ રે. વિ. ૧૦. એહ તિથિ સાધતે રાજી, દડ વીરજ લો મુક્તિ રે, કમ હવા ભણી અષ્ટમી, કહે સૂત્ર નિયુક્તિ રે. વિ. ૧૧. અતિત અનાગત કાળના, જિનતણાં કઈ કલ્યાણ રે, એહ તિથે વળી ઘણા સંયમી, પામશે પદ નિર્વાણ ૨. વિ. ૧૨. ધમવાસિત પશુ પંખીયા, એહ તિથે કરે ઉપવાસ રે, વ્રતધારી જીવ પિસહ કરે, જેને ધમં અભ્યાસ રે. વિ. ૧૩. ભાખી વીર આઠમ તણે, ભવિક હિત એહ અધિકાર રેજિન મુખે ઉચ્ચેરી પ્રાણીયા, પામશે ભવ તણે પાર રે. વિ. ૧૪. એહથી સંપદા સવિ લહે, ટળે કષ્ટની કેડી રે, સેવ શિષ્ય બુધ પ્રેમને, કહે કાંતિ કર જોડી રે. વિ૦ ૧૫.
કળશ-ઈમ વિજગ ભાસન અચલ શાસન, વદ્ધમાન જિનેશ્વરુ, બુધ પ્રેમ ગુરુ સુપસાય પામી સંઘુ, અલસર, જિન ગુણ પ્રસંગે ભ રંગે, સ્તવન એ આઠમ ત, જે ભાવિક ભાવે સુણે ગાવે કાંતિ સુખ પાવે ઘણે.
તાલ પહેલી –શ્રી રાજગૃહી શુભ કામ, અધિક દિવાજે રાજે રે, વિચરતા વીર જિર્ણ, અતિશય છાજે રે, ચોત્રીશ અને પાંત્રીશ, વાણી ગુણ લાવે રે પાઉ ધાર્યા વધામણી જાય, શ્રેણીક આવે રે, ૧. તિહાં ચાસઠ સુરપતિ આવીને, ત્રિગડું બનાવે છે, તેમાં બેસીને ઉપદેશ, પ્રભુજી સુણાવે રે, સુરનરને તિય"ચ નિજ નિજ ભાષા રે, તિહાં સમજીને ભવ તીર પામે સુખ ખાસા રે. ૨. તિહા ઇંદ્ર ભૂતિ ગણધાર; શ્રી ગુરુ વીરને રે, પૂછે અષ્ટમીને મહી માય, કહે પ્રભુ અમને રે, તવ ભાખે વીર જિર્ણોદ, સુણે સહુ પ્રાણ રે આઠમ દિન જિનનાં કલ્યાણ, ધરે ચિત્ત આણી રે. ૩.
હાલ બીજી -શ્રી ઋષભનું જન્મ કલ્યાણ રે, વળી ચારિત્ર કહ્યું ભલે વાન રે; ત્રીજા સંભવ ચ્યવન કલ્યાણ ભવિજન ! અષ્ટમી તિથિ સે રે; એ છે શિવ વધુ વરવાને મે ભવિ. અષ્ટ, ૧. શ્રી અજિત સુમતિ નમિ જમ્યા રે, અભિનંદન શિવપદ પામ્યા રે, જિન સાતમા ચ્યવન પામ્યા છે. ભવિ. ૨. વશમા મુનિ સુત્રત સ્વામી રે, તેહને જન્મ હોય ગુણ ધામી રે બાવીશમા શિવ વિસરામી. ભવિ૦ ૩. પારસ જિન મોક્ષ મહેતા રે, ઈત્યાદિક જિન ગુણવતા રે; કલ્યાણક મોક્ષ મહંતા. ભવિ. ૪. શ્રી વીર જિjદની વાણી રે, નિસુણી સમજ્યા ભવિ પ્રાણી રે, આઠમ દિન અતિ ગુણખાણ. ભવિ. ૫. આઠ કમ તે દૂર પલાય રે, એથી અડસિદ્ધિ અડ બુદ્ધિ થાય છે તે કારણ સીંચે ગુણ લાય. ભવિ. ૬. શ્રી ઉદયસાગરસૂરી રાયા રે, ગુરુ શિષ્ય વિવેકે થાયા રે; તસ ન્યાયસાગર ગુણ ગાયા. ભવિ૦ ૭.
૪૪ શ્રી મન એકાદશીનું દેઢ કલ્યાણકનું સ્તવન. ક, હાલ પહેલી -ધુર પ્રણમું જિન મહરસી; સમરું સરસતી ઉલસી, ધસમર્સિ મુજ મતિ જિન ગુણ ગાયવાએ. ૧. હરિ પૂછે જિન ઉપહિશિ, પરવ તે મૌન એકાદશી મન વસિ, અહનિસિ તે ભવિ લેકને એ. ૨. તરીઆ ને ભવજલે તરશી, એહ પરવ પિષધ ફરશી, મન હરસિ, અવસર જે આરાસીએ. ૩. ઉજમણે જે ધારસી, વસ્તુ ઈચાર ઇચ્ચારસી વારસિ, તે દુરગતિના બારણાં એ. ૪. એ દિન અતિહિ સુહામણું, હસે

Page #521

સ્તવન સગ્રહ
કલ્યાણક તણું; મન ઘણું, ગુણું કરતાં સુખ હોયે એ. ૫.
ઢાલ ભીજી:-પાર્ડ પાડે ત્રણ ચાવીશી, દ્વીપ ક્ષેત્ર જિન નામે; પાડે પાડે પાંચ કલ્યાણક, ધારા શુમ પરિણામે. ૧. જિનવર ધ્યાઇયે રે, મેાક્ષ મારગના દાતા. એ ટેક. “સવન્નાય નમે” એમ પહેલે, નમા અતે” એ બીજે; ત્રીજે તમા નાથાય” તે, ચેાથે “સવ ́જ્ઞાચ’” કહી જે. જિન૦ ૨. પાંચમે “તમે નાથાય” કહી જે, પાડે પાર્ટ જાણે!; ત્રણ નામ તીથ કર કેરા, ગુણાં પાંચ વખાણેા. જિન॰ ૩. ત્રણ ચાવીશી એક એક ઢાલે, ત્રણ નામ જિન કહિશું, કૈાડી તપે કરી જે ફૂલ લહિયે, તે જિન લખ્તે લડિશું. જિન૦ ૪. કામ સર્વે સીરે જિન નામે, સફલ હાએ નિજ જીહા; જે જાએ જિન ગુણુ સમર'તા, સફલ જન્મ તે દીહા. જિન૦ ૫
કો
ઢાલ ત્રીજી :-જ બૂદ્વિપ ભરત ભલું, અતિત ચોવીશ સાર મેરે લાલ; ચાથા મહાજશ કેવલી, છઠ્ઠા સર્વાનુભૂતિ ઉત્તાર મેરે લાલ. જિનવર નામે યહુએ. એ ટેક. ૧. શ્રી શ્રીધર જિન સાતમા, હુવે ચાવીશી વર્તામાન, મેરે લાલ, શ્રી નમિ જિન એકવીશમા, ઓગણીશમા મલ્ટિ પ્રધાન મેરે લાલ. જિન૦ ૨. શ્રી અરનાથ અઢારમા, હુવે ભાવિ ચેાવીશી ભાવ, મેરે લાલ; શ્રી સ્વય‘પ્રભુ ચેાથા નમું, છટ્ઠા દેવસુત મન લાવ૦ મેરે લાલ, જિન રૂ. ઉદયનાથ જિન સાતમા, તેહુને નામે મ`ગલ માલ, મેરે લાલ; ઓચ્છવ ૨ગ વધામણા, વળી લહુિએ પ્રેમ રસાલ મેરે લાલ, જિન૦ ૪. અલિય વિધન દૂરે ટલે,દુરજનનું ચિત્યું નવિ થાય, મેરે લાલ; મહિમા મહેાટાઈ વધે, વળી જગમાંહે સુજસ ગવાય, મેરે લાલ, જિન૦ ૫. ઢાલ ચેાથી :-પૂરવ ભરતે તે ધાતકી ખડે રે અતિતચાવીશી શુદ્ધ અખૐ ૐ; ગાથા શ્રી અકલ`ક સેાભાગી રે, છઠ્ઠા દેવ શુભંકર ત્યાગી રે. ૧. સપ્તનાથ સપ્તમ જિનરાયા ૨, સુરપતિ પ્રણુમે તેડુના પાયા રે, વમાન ચાવીશી જાણા રે, એકવીશમા બ્રહ્મેદ્ર વખાણા ૨. ૨ એગણીશમા ગુણુનાદ્ય સમરીયે રે, અઢારમા ગાંગિક મન ધરીયે રે; કહું અનાગત હવે ચાવીશી રે, ધાતકી ખડે હૈડે હિઁ'સીરે. ૩. શ્રી સાંપ્રતિ ચેાથા સુખદાયી રે, છઠ્ઠા શ્રી મુનિનાથ અમાયી રે; થી વિશિષ્ટ સક્ષમ સુખકારા રે, તે તેા લાગે મુજ મન પ્યારા રે. ૪. શ્રી જિન સમરણ જેહવું મીઠુ રે, એડવું અમૃત જગમાં ન દીઠું રે; સુજસ મહેાય શ્રી જિન નામે રે, વિજય લડીજે ઠામે ઠામે રે. ૫.
ઢાલ પાંચમી -પુખ્ખર અદ્ધ' પૂરવ હુઆ, જિન દીયે રે, ભરત અતીત ચાવીશી કે, પાપ નિક'દીએ રે; ચેાથા સુમૃદુ સુહુ કરુ... જિ॰ છઠ્ઠા વ્યકત જગદીશ કે. પા૦ ૧. શ્રી કસાલત સપ્તમ ગુણુ ભર્યાં, જિ॰ હવે ચાવીશી વત્તમાન કે; પા॰ કલ્યાણક એ દિને હુવા, જિ લીજીયે તેહનાં અભિધાન કે, પા૦ ૨. અરણ્યવાસ એકવીશમા, જિ૦ ઓગણીસમા શ્રી યાગ કે; પા॰ શ્રી અયાગ તે અઢારમા,જિ॰ દ્રીએ શિવ રમણી સાગ કે. પા॰ ૩. ચેાવીશી અનાગત ભળી, જિ॰ તિહાં ચેાથા પરમ જિનેશ કે; પા॰ સુધારિત છઠ્ઠા નમું, જિ॰ સાતમા શ્રી નિઃકેસ કે. પા૦ ૪. પ્રિયમૈત્રક પરમેસરુ, જિ॰ એન્ડ્રુનું નામ તે પરમ નિધાન કે; પા૦ મડેટાને જે આશા, જિ॰ તેહુથી લ ુયેશ ખડું માન કે, પા૦ ૫. ઢાલ છઠ્ઠી :-ધાતકી ખડે રે, પશ્ચિમ ભરતમાં, અતીત ચાવીશી સભાર; શ્રી

Page #522

XT
સજ્જન સન્મિત્ર સર્વારથ ચાથા જિનવરુ, છઠ્ઠા હરિભદ્ર ધાર. ૧. જિનવર નામે રે મુજ આનંદ ઘણા. (એ ટેક.) શ્રી મગધાધિપ વંદું સાતમા, હવે ચાવીશી વત્ત'માન; શ્રી પ્રયચ્છ પ્રણમું એકવીશમા, જેનું જગમાં નહી ઉપમાન. જિન૦ ૨. શ્રી અક્ષેાભ જિનવર એગણીશમા, અઢારમા મલ્લસિંહ નાથ; હવે અનાગત ચાવીશી નમું, ચેાથા નિરૂ′ શિવ સ્રાત. જિ॰ ૩. છઠ્ઠા શ્રી જિન ધનદ સ'ભારીયે, સાતમા પેાષધ દેવ; હર્ષ' તેઢુના ચરણુ કમલ તણી, સુર નર સારે રે સેવ. જિન૦ ૪. યાર્ન મિલવું એહવા પ્રભુ તણું, આલસ માંહેરે ગંગ; જનમ સફલ કરી માનું તેહથી, સુજસ વિલાસ સુર'ગ. જિન૦ ૫.
ઢાલ સાતમી :-પુખ્ખર પશ્ચિમ ભરતમાં, ધારા અતિત ચાવીશી રે; ચાથા પ્રલ'ખ જિનેસરુ, પ્રણમુ હિયડલે હિંસી રે. ૧. એહવા સાહેભ વિ વીસરે, ક્ષિણ ક્ષિણ સમરીયે હેજે રે; પ્રભુ ગુણ અનુભવ યાગથી, શાભીયે આતમ તેજે રે એહવા૦ ૨. છઠ્ઠા ચારિત્રનિધિ સાતમા, પ્રસમાજિત ગુણધામ રે; હુવે વત્ત'માન ચાવીશીયે, સમરીજે જિન નામ રે, એહુવા૦ ૩. સ્વામી સČજ્ઞ જયકરુ, એકવીશમા ગુણુ ગેડુ રે; શ્રી વિપ રિત ઓગણીશમા, અવિહુડ ધરમ સનેહ રૅ. એવા૦ ૪. નાથ પ્રસાદ અઢારમા, હવે અનાગત ચાવીશી રે; ચાથા શ્રી અઘટિત જિન વીયે, કમ' સતતિ જેણે પીસી રે. એહવા॰ ૫. શ્રી બ્રહ્મ'દ્ર ભ્રમણેદ્ર છઠ્ઠા નમુ', ઋષભચ`દ્રાભિષ વ`દુરે; સાતમાં જગ જશ જયરુ, જિન ગુણુ ગાતાં આણંદુ રે, એહુવા ૬.
હાલ આઠમી :-જ ખૂદ્વીપ ઐરવતેજી, અતિત ચાવીશી વિચાર; શ્રી યાંત ચેાથા નમુ’જી, જગ જનના આધાર. ૧. મન માહન જિનજી, મનથી નહી મુજ દૂર. એ ટેક. અભિનદન છઠ્ઠા નમુંજી, સાતમા શ્રી રતનેશ; વત્ત'માન ચાવીશીયેજી, હવે જિન નામ ગણેશ. મન૦ ૨. શ્યામ કાષ્ટ એકવીશમાજી, ઓગણીશમા મરુદેવ; શ્રી અતિપાશ્વ અઢારમાજી, સમરું ચિત્ત નિત મેવ. મન૦ ૩. ભાવિ ચાવીશી વઢીયેજી, ચેાથા શ્રી ન...દીષેણુ, શ્રી વ્રતધર છઠ્ઠા નમુજી, ટાલે કરમની રેણુ. મન ૪. શ્રી નિર્વાણ તે સાતમાજી, તેહ શું સુજસ સનેહ, જેમ ચાર ચિત્ત ચંદÄજી, તેમ મેારા મન મેરુ. ૫.
હાલ નવમી :–પૂરવ અર્ધે ધાતકીજી, ભૈરવતે જે અતીત; ચાવીથી તેઢુમાં કહુંજી, કલ્યાણક સુપ્રતિત. ૧. મહેાક્રય સુંદર જિનવર નામ. (એ ટેક.) ચેથા શ્રી સૌ'ય*નેજી, વંદુ વાર વાર; છઠ્ઠા ત્રિવિક્રમ સમરીયેજી, સાતમા નરસિંહ સાર. મહેાય૦ ૨. વર્તમાન ચાવીશીયેજી એકવીશમા ક્ષેમંત; સાષિત ઓગણીશમાજી, અઢારમાં કામનાથ સ`ત. મહાય૦ ૩. ભાવિ ચેાવીશી વંદીયેજી, ચાથા શ્રી મુનિનાથ; ચંદ્રદાહ છઠ્ઠા નમુજી, બવ દવ નીરદ પાથ. મહાય૦ ૪. દિલાદિત્યઝિન સાતમાજી, જન મન મે!હન વેલ; સુખ જશ લીલા પામીચેજી, જશ નામે રગરેલ મહેાય૦ ૫.
**
હાલ દશમી -પુખ્ખર અરધે પૂરવ ભૈરવર્ત, અતીત ચાવીશી સ‘ભારું; શ્રી æાહિક ચાથા વઢી, ભવ વન ભ્રમણ નિવારુ ૨. ૧. ભવિકા એહુવા જિનવર ધ્યાવે; ગુણવ ́તના ગુણ ગાવેા રે; વિકા॰ એહુવા૦ વણિક નામ છઠ્ઠા વ્યવહારી; ઉદયજ્ઞાન સાતમા સભારે, ત્રણ ભુવન ઉપગારી ૐ.

જિન નમીયે, શુદ્ધ ધમ' ભ્રવિકા॰ એહવા૦ ૨.

Page #523

સ્તવન સંગ્રહ
૪૭૫ વત્તમાન ચોવીસી વહિ, એકવીશમાં તમે કંદ; શયકક્ષ ઓગણીશમા સમરે, જન મન નયણાનદ રે. ભવિકા એહવા, ૩. શ્રી ક્ષેમંત અઢારમા વદે, ભાવિ ચોવીશી ભા; શ્રી નિર્વાણિ ચોથા જિનવર, હદય કમલમાં લાવે છે. ભવિકા એહવા૦૪. છઠ્ઠા રવિરાજ સાતમા, પ્રથમનાથ પ્રણમીજે; ચિદાનંદઘન સુજસ મહદય, લીલા લછિ લીજે રે. ભવિક એહવા. ૫.
ઢાલ અગ્યારમી – પશ્ચિમ એરવતે ભલે, ધાતકી ખંડે અતીત કે, ચોવીશી રે પુરૂરવા, ચોથા જિન સુપ્રતીત કે. ૧. જિનવર નામ સેહામણું, ઘડી ન મેલ્યું જાય કે; રાત દિવસ મૂજ સાંભરે, સભારે સુખ થાય કે. જિન૨. શ્રી અવબોધ છઠ્ઠા નમું, સાતમા શ્રી વિક્રમેંદ્ર કે, ચાવીશી વત્તમાનના, હવે સંભારું જિનેંદ્ર કે. જિન. ૩. એકવીશમાં શ્રી સ્વસાંતજી, ઓગણીશ મા હરનામ કે શ્રી નંદીકેશ અઢારમા, હેજે તાસ પ્રમાણ કે. જિન. ૪. ભાવિ વીશી સંભારીયે, ચેથા શ્રી મહામૃગેંદ્ર કે; છઠ્ઠા અચિત વદીયે, સાતમા શ્રી ધર્મેદ્ર કે. જિન૦ ૫. મને લાગ્યું જસ જેહશું, ન સરે તેહ વિણ તાસ કે, તેણે મુજ મન જિન ગુણ થયું, પામે સુજસ વિલાસ કે. જિન. ૬.
ઢાલ બારમી:-પુખર પશ્ચિમ ઐરાવતે હવે, અતીત વીશી વખાણું, અશ્વવંદ ચેથા જિન નમીયે, છઠ્ઠા કુટિલક જાણુંસાતમા શ્રી વાદ્ધમાન જિનેશ્વર,
વીશી વત્તમાનજી, એકવીશમાં શ્રી નંદીકેશ જિન, તે સમરુ શુભ થાને. ૧. ઓગણીશમા શ્રી ઘમચંદ્ર જિન, અઢારમા શ્રી વિવેકેજી; હવે અનાગત વીશીમાં, સંભારું શુભ ટેકોજી; શ્રી કલાપક થા જિન છઠ્ઠા, શ્રી વિસામ પ્રણમીજે , સાતમા
શ્રી આરણ્ય જિન ધ્યાતા, જમને લાહે લીજે. ૨. શ્રી વિજયપ્રભ સૂરીશ્વર રાજે, દિન દિન અધિક જગીજી, ખંભ નયરમાં રહી માસું, સંવત સત્તર બત્રીશેજી; દેહસે કલ્યાણકનું ગણણું, તે મેં પૂરણ કીધુંછ, દુઃખ ચૂરણ દીવાલી દીવસે, મન વંછિત ફલ લીધું છે. ૩. શ્રી કલ્યાણ વિજય વર વાચક, વાદી મત્ત'ગજ સિંહજી, તાસ શિષ્ય શ્રી લાભ વિજય બુધ, પંડિત માંહિ લિહેજી; તાસ શિષ્ય શ્રી જિતવિજય બુધ, શ્રી નય વિજય સૌભાગીજી, વાચક જ વિજયે તસ શિષ્ય, ધૃણીઆ જિન વડભાગી. ૪. એ ગણું જે કઠે કરશે, તે શિવરમણ વરશેજ, તરશે ભવ હરશે સાવ પાતક, નિજ આતમ ઉદ્ધરશેજી; બાર હાલ જે નિત્ય સમરશે, ઉચિત કાજ આચરશેજી, સુકૃત સહદય સુજસ મહોદય, લીલા તે આદરશેજી. ૫.
કળશ –એ બાર હાલ રસાલ બારહ, ભાવના તરુ મંજરી, વ૨ બાર અંગ વિવેક પલવ, બાર વૃત શોભા કરી; એમ બાર તપ વિધ સાર સાધન, ધ્યાન જિન ગુણ અનુસરી, શ્રી નયવિજય બુધ ચરણ સેવક, જસવિજય જય શ્રી વરી. ૧.
૫ શ્રી એકાદશીના સ્તવને. ' હાલ પહેલી -જગપતિ નાયક નેમિ જિjદ, દ્વારિકા નગરી સમસય જગપતિ વંદવા કૃષ્ણ નરિ, જાદવ કેડશું પરિવયાં. ૧. જગપતિ ધીગુણ ફૂલ અમૂલ, ભક્તિ ગુણે માલા રચી, જગપતિ પૂછ પુછે કુણ, ક્ષાયિક સમકિત શિવ રુચિ. ૨. જગપતિ

Page #524

સજન સભ્યત્ર ચારિત્ર ધમ અશક્ત, રક્ત આરંભ પરિગ્રહેજગપતિ મુજ આતમ ઉદ્ધાર, કારણ તુમ વિણ કેણ કહે. ૩. જગપતિ તુમ સરિખે મુજ નાથ, માથે ગાજે ગુણનિલે જગપતિ કોઈ ઉપાય બતાવ, જેમ વરે શિવવ કતલે. ૪. નરપતિ ઉજવલ માગસિર માસ, આરાધે એકાદશી, નરપતિ એક ને પચાસ, કલ્યાણક તિથિ ઉલ્લસી. ૫. નરપતિ દશ ક્ષેત્રે ત્રણ કાળ, વીશી ત્રીશે મળી, નરપતિ નેવું જિનનાં કલ્યાણ, વિવરી કહું આગળ વળી. ૬. નરપતિ અર દીક્ષા નમિ નાણુ, મલ્લી જન્મ વ્રત કેવલી, નરપતિ વર્તમાન ચોવીશી, માંહે કયાણુક કહ્યા વલી. ૭. નરપતિ મૌનપણે ઉપવાસ, દેઢસો જપમાલા ગણે નરપતિ મન વચકાય પવિત્ર, ચરિત્ર સુણો સુવ્રત તણ. ૮. નરપતિ દાહિણ ધાતકીખંડ, પશ્ચિમ દિશે ઈસુકારથી, નરપતિ વિજય પાટણ અભિધાન, સાચે નૃપ પ્રજાપાલથી ૯. નરપતિ નારી ચદ્રાવતી તાસ, ચંદ્રમુખી ગજગામિની, નરપતિ શ્રેણી શૂર વિખ્યાત, શીયલ સલીલા કામિની. ૧૦. નરપતિ પુત્રાદિક પરિવાર, સાર ભૂષણ ચીવર ધરી; નરપતિ જાયે નિત્ય જિનગેહ, નમન સ્તવન પૂજા કરી. ૧૧. નરપતિ પિષે પાત્ર સુપાત્ર, સામાજિક પિષધ કરે, નરપતિ દેવવંદન આવશ્યક, કાલવેળાએ અનુસરે. ૧૨.
દ્વાલ બીજીઃ-એક દિન પ્રણમી પાય, સુવ્રત સાધુ તણું રી, વિનચે વિનવે શેઠ, મુનિવર કરી કરુણ રી. ૧. દાખે મુજ દિન એક, શેડો પુણ્ય કી રી; વધે જિમ વડ બીજ, શુભ અનુબંધી થયે રી. ૨. મુનિ ભાષે મહાભાગ્ય, પાવન પર્વ ઘણું રી; એકાદશી સુવિશેષ, તેમાં સુણ સુમના રી. ૩. સિત એકાદશી સેવ, માસ અગ્યાર લગે રી; અથવા વરસ અગ્યાર, ઉજવી તપશું વળે રી. ૪. સાંભલી સદ્દગુરુ વેણુ, આનંદ અતિ ઉલ્લસ્ય રી; તપ સેવી ઉજવિય, આરણ વગ વચ્ચે રી. ૫. એકવીશ સાગર આય, પાલી પુણ્યવશે રી; સાંભલ કેશવ રાય, આગળ જેહ થશે રી. ૬. સરીપુરમાં શેઠ, સમૃદ્ધદત્ત વડે રી; પ્રીતિમતિ પ્રિયા તાસ પુણ્ય જંગ જડ્યો રી, ૭. તાસ કુખે અવતાર, સૂચિત શુભ સવપને રી; જનમે પુત્ર પવિત્ર, ઉત્તમ ગ્રહ શકુને રી. ૮. નાલ નિક્ષેપ નિધાન, ભૂમિથી પ્રગટ હવે રી; ગર્ભદેહદ અનુભાવ, સુવ્રત નામ ઠા રી. ૯. બુદ્ધિ ઉદ્યમ ગુરુ જોગ, શાસ્ત્ર અનેક ભણ્ય રી; યૌવનવય અગીયાર, રૂપવતી સ્ત્રી પરણ્ય રી. ૧૦. જિનપૂજન મુનિદાન, સુવ્રત પચ્ચખાણ ધરે રી; અગીયાર કંચન કેડ, નાયક પુણ્ય ભરે રી. ૧૧. ધમશેષ અણગાર, તિથિ અધિકાર કહે રી; સાંભલી સુવ્રત શેઠ, જાતિ સમરણ લહેરી. ૧૨, જિન પ્રત્યય મુનિ શાખ, ભકતે તપ ઉચરે રી; એકાદશી દિન આઠ, પહેરે પિસે ધરે રી. ૧૩.
ઢાલ ત્રીજી પત્ની સંયુક્ત પિસહ લીધે, સુવ્રત શેઠે અન્યદા છે; અવસર જાણી તસ્કર આવ્યા, ઘરમાં ધન લૂટે તદાજી. ૧. શાસન ભકતે દેવી શકતે, થંભાણ તે બાપડા છે: કોલાહલ સુણી કેટવાલ આવ્ય, ભૂપ આગલ ધર્યા રાંકડા જી. ૨. પસહ પારી દેવ જુહારી, દયાવંત લેઈ ભેટ| જી; રાયને પ્રણમી ચેર મૂકાવી, શેઠે કીધાં પારણાં છે. ૩. અન્ય દિવસ વિશ્વાનલ લાગો, સેરીપુરમાં આકરો ; શેઠજી પિસહ સમરસ બેઠા, લોક કહે હઠ કાં કરે છે. ૪. પુણયે હાટ વખારે શેઠની, ઉગરી સહુ પ્રશંસા કરે છે;

Page #525

સ્તવન સગ્રહ
G
હરખે શેઠજી તપ ઉજમણું, પ્રેમદા સાથે આદરે જી. ૫. પુત્રને ઘરના ભાર ભલાવી, સવેગી (શર સેહરા જી; ચઉનાણી વિજયશેખર સૂરિ, પાસે તપ વ્રત આદરે જી. ૬. એક ખટ માસી ચાર ચૌમાસી, દો સય છઠ સો અઠ્ઠમ કરે જી; ખીજાં તપ પણ બહુ શ્રુત સુવ્રત, મૌન એકાદશી વ્રત ધરે જી. ૭. એક અધમ સુર મિથ્યાષ્ટિ, દેવતા સુન્નત સાધુને જી; પૂર્વપાર્જિત કમ' ઉદારી, અંગે વધારે વ્યાધિને જી. ૮. ક્રમે નડીયે પાપે જડીયા, સુર કહે જા ઔષધ ભણી જી; સાધુ ન જાયે રાષ ભરાયે, પાટુ પ્રહારે હણ્યા મુનિ જી. ૯. મુનિ મન વચન કાય ત્રિયાગે, ધ્યાન અનલ દહે કમને જી; કેવલ પામી જિનપદ રામી, સુવ્રત નેમ કહે શ્યામને જી. ૧૦.
હાલ ચેાથી::-કાન પયપે તેમને એ, ધન્ય ધન્ય યાદવ વ‘શ; જિહાં પ્રભુ અવતર્યાં એ, મુજ મન માનસ હુસ, જયે જિન તેમને એ. ૧. ધન્ય શિવાદેવી માવડી એ, સમુદ્રવિજય ધન્ય તાત; સુન્નત જગતગુરુ એ, રત્નત્રયી અવદાત. જયા૦ ૨. ચરણુ વિરાધી ઉપનેા એ, હું નવમા વાસુદેવ; જયા૰ તિણે મન નવિ ઉલ્લુસે એ, ચરણુ ધરમની સેવ. જયા૦ ૩. હાથી જેમ કાદવ ગળ્યા એ, જાણું ઉપ દેય હેય; ॰ તે પણ હું ન કરી શકું એ, દુષ્ટ કમ'ના ભેય. જયા૦ ૪. પણ શરણા ખલીયા તણા એ, કીજે સીજે કાજ; જયા॰ એહુવાં વચનને સાંભી એ, ખાંડુ ગ્રાની લાજ. જયા૦ ૫. નેમ કહે એકાદશી એ, સમક્તિ ચુત આરાધ; જય૦ થાઈશ જિનવર બારમે એ, ભાવિ ચાવીશીએ લાધ. જયા ૬. કળશ ઃ-જીય નમિ જિનવર નિત્ય પુરત્તર રેવતાચલ મ`ડા, બાણુ ન દુક મુનિચ' (૧૭૯૫) વરસે રાજનગરે સશ્રુણ્યા; સંવેગ રગ તરગ જલનિધિ સત્યવિજય ગુરુ અનુસરી, કપૂરવિજય કવિ, ક્ષમાવિજય ગણુ જિનનિવજય જયિસિર વરી,
મ
પ'ચમ સૂરલાકના વાસી રે, નવ લાઙાંતિક સુવિલાસી રે; કરે વિનતિ ગુણુની રાશી, ૧. મલિ જિન નાથજી વ્રત લીજે રે, વિ જીવને શિવસુખ દીજે. તમે ણારસ ભ`ડાર રે, પામ્યા છે ભવજલ પાર રે, સેવકના કરી ઉદ્ધાર, મલ્લિ૦ ૨. ભવિ૰ પ્રભુ દાન સ'વત્સરી આપે રે, જગનાં દારિદ્ર દુ:ખ કાપે રે, ભવ્યત્વપણે તસ થાપે. મહિલ૦ ૩. ભવિ॰ સુરપતિ સઘલા મળી આવે રે, મ રણુ સાવન વરસાવે રે, પ્રભુ ચરણે શીશ નમાવે. મલ્લી૦૪. ભવિ॰ તીથૈદિક કુંભા લાવે રે, પ્રભુને સિંહાસન ઠાવે રે, સુરપતિ ભગતે નવરાવે. મલ્લિ૦ ૫. ભવિ૰ વસ્રાભરણે શણગારે રે, ફુલમાલા હૃદય પર ધારે રે, ફુખડાં ઇંદ્રાણી ઉવારે. મલ્લિ૦ ૬. વિ॰ મળ્યા સુર નર કાડા કેાડી રે, પ્રભુ આગે રહ્યા કર જોડી રે, ભકિત યુકિત મદ માડી, મલિ૦ ૭. ભવિ॰ મૃગશિર શુદિની અનુઆલી રે, એકાદશી ગુણુની આલી રે, વર્યા સયમ વધુ લટકાલીરે મહિલ૦ ૮, ભવિ॰ દીક્ષા કલ્યાણક એહ રે, ગાતાં દુઃખ ન રહે રે, લહે રૂપવિજય સસનેહ મલિ૦૯. ભવિ
૩
તાલ પહેલી –દ્વારકા નગરી સમાસર્યાં રે, ખાવીશમા જિનચ; એ કરજોડી ભાવશું - રે, પૂછે કૃષ્ણ નરીંદ. (ત્રાટક) પૂછે કૃષ્ણ નરિંદ વિવેક, સ્વામી અગ્યારશ માની અનેકે; એન્ડ્રુ તણા

Page #526

فن
સજજન સન્મિત્ર કારણ મુજ દાખે, મહિમા તિથિને યથાર્થ દાખે, જી રે જિદજી જી રે. ૧. સેમિ કહે કેશવ સુણે રે, ૫ર્વ વડું છે એહ કલ્યાણક જિનનાં કહ્યાં રે, દેહસે એણે દિન જેહ. (ત્રાટક) દેસે એણે દિન સૂત્ર પ્રસિદ્ધા, કલ્યાણક દશ ક્ષેત્રનાં લીધાં, અતીત અનાગત ને વર્તમાન, સવ મળી દેહસે તસ માન. જી. ૨. કલ્પવૃક્ષ તરુમાં વડો રે, દેવમાહે અરિહંત; ચક વત નૃપમાં વડે રે, તિથિમાં તિમ એ હું ત. (ત્રાટક)-તિથિમાં તિમ એ હુંત વડેર, ભેદ કમ સુભટને ઘેરે; મૌન આરાધે શિવપદ આપે, સંકટ વેલણા મૂળ કાપે. જી. ૩. અહોરર પિસો કરી રે, મૌન તપ ઉપવાસ અગ્યાર વરસ આરાધીએ રે, વળી અગ્યારહ માસ. (ત્રાટક)-વળી અગ્યારહ માસ જે સાધે, મન વચ કાયે શુદ્ધ આરાધે; ભવ ભવ સુખીયા તે નર થાશે, સુવ્રત શેઠ પરે ગવરાશે. જી. ૪. કૃષ્ણ કહે સુવૃત કીઓ રે, કિમ પામ્ય સુખ સાત; એમ કહે કેશવ સુણે રે, સુવ્રતને અવદાત. (ત્રોટક)-સુવ્રતને અવદાત વખાણું, ધાતકીખંડ વિજ્યાપુરી જાણું; પૃથ્વી પાળ તિહાં રાજ વિરાજે ચંદ્રવતી તસ રાણી છાજે. જી. ૫. વાસ વસે વ્યવહારીએ રે, સુર નામે તિહાં એક; સદ્દગુરુ મુખે એક દિન ગ્રહી રે, અગ્યારશ સુવિવેક, (ાટક)-અગ્યારશ સુવિવેકે લીધી, રુડી ઉજમથાની વિધિ કીધી, પેટ શૂળથી મરણ લહીને, પહોંચ્યો અગ્યારમે વગ વહીને જી૦ ૬. એકવીશ સાગર તણે રે, પાળી નિરુપમ આય; ઉપજ જિહાં તે કહું રે, સુણજો જાદવરાય. ત્રાટક)-સુણજે જાદવરાય એક ચિત્ત, સૌરિપુર વસે શેઠ સમૃદ્ધદ; પ્રીતિમતી તસ ઘરણીને પેટે, પુત્રપણે ઉપ પુણ્ય ભેટે. જી. ૭. જન્મ સમયે પ્રગટ હુવા રે, ભૂમિથી સબબ નિધાન; ઉચિત જાણે તસ થાપીયો રે, સુવ્રત નામ પ્રધાન. (ટક)-સુવ્રત નામ ઠ માય તાયે, વાળે કુમાર કળાનિધિ થા; અગ્યાર કન્યા વચ્ચે સમ જેડી, અચ્ચાર હાય સ્થિર સુવર્ણ કોડી. જી. ૮. વિલસે સુખ સંસારના રે, દેશૃંદુક સુર જેમ; અને દિવસ સહગુરુ મુખે રે, દેશના સુણી તેણે એમ. (ત્રાટક)-દેશનામાં સુયું એમ મહાતમ, બીજ પ્રમુખ તિથિએ અતિ ઉત્તમ, સાંભળીને ઈહાહ કરતે, જાતિસ્મરણ લલ્લો ગુણવંતે. જી૯. કરજોડી સુવ્રત એમ ભણે રે, વરસ દિવસમાં સાર; દિવસ એક મજ દાખવે છે, જેથી હેય ભવપાર. (ત્રોટક)-જેહથી હોય ભવપાર તે દા, ગુરુ કહે મૌન એકાદશી રાખે; તે તહત્તી કરી વિધિ શું આરાધે, માગશર શુદિ એકાદશી સાધે. જી. ૧૦. શેઠને સુખી દેખીને રે, જન કહે એ ધર્મ સાર; પ્રેમ સહિત આરાધતાંરે, કાંતિવિજય જયકાર. ત્રાટક-કાંતિવિજય જયકાર સદાઈ, નિત્ય નિત્ય સંપદા હાઈ સવાઈ; એ તિથિ સકલતણે મન ભાવી, પહેલી ઢાલ થઈ સુખદાઈ. જી. ૧૧.
- હાલ બીજી –એક દિવસે રે, શેઠ સુત્રત પોસહ ધરે, સહ કુટુંબે રે, રયણી સમય કાઉસ્સગ્ન કરે તવ આવ્યા રે, ચિર લેવા ધન આંગણે; કસી બાંધે રે, ધનની ગાંસડી તક્ષણે. (ટક)-
તણે બાંધ્ય દ્રવ્ય બહુલે, શિર ઉપાડી સંચરે, તવ દેવ શાસન તણે થંભ્યા, ચેર ચિંતા અતિ કરે, દીઠા પ્રભાતે કેટવાળે, બાંધી સમા રાયને; વધ હકમ દીધે રાયે તવ તિહાં, શેઠ આવ્યા ધાઈને. ૧૨. નૃપ આગળ રે, શેઠ મૂકી તિહાં લેટર્ણ છેઠવ્યું રે, ચાર સહુનું બંધણું જ ગમાં વચ્ચે રે, મહિમા શ્રી જિન

Page #527

સ્તવન સગ્રહ
S
ધમના; કેઇ છડે રે, મિથ્યાત્વ મારગ ભરમને. (ત્રાટક)-મિથ્યાત્વ મારગ તજી પુરજન, જૈનધમ અગી કરે; એક દિવસ ધગધગ કરત ઉદ્બટ, અગ્નિ લાગી તિશે પુરે; મળે તે મન્દિર હાટ સુંદર, લેાક નાઠા ધસમસે; સહ કુટુંબ પાષધ સહિત તિણે દિને, શેઠ બેઠા સમરસે, ૧૩. જન ખેલે રે, શેઠ સલુણા સાંભળે; હઠ કાં કરી રે, નાસા અગ્નિમાં કાં ગળે; શેઠ ચિંતવે રે, પરિષદ્ધ સહશું તે સહી; ધૃત ખડન રે, એણે અવસરે કરશું નહીં. (ત્રાટક)-નહીં યુક્ત મુજને વ્રત વિલેાપન, એમ રહ્યો દૃઢતા ગ્રહી; પુર ખળ્યું સઘળુ' શેઠનું, ઘર હાટ તે ઉગર્યાં સહી; પુરલેાક અચરજ દેખી સઘળે, અતિ પ્રશસે દૃઢપા; હવે શેઠ કરે સામાન રૂડા, ઉજમણું કરવા તણેા. ૧૪. મુક્તાફળ રે, મણિ માણિક્ય ને હીરલા; પીરાજી રે, વિદ્રુમ ગેાલક અતિ ભલા; સ્વર્ણાદિક રે, સપ્ત ધાતુ મેળી રૂડી; ક્ષીરાહક રે, પ્રમુખ વિવિધ ઉંબર વળી, (ત્રાટક)-ધાન્ય પકવાન્ત બહુવિધ, કુળ કુલ મન ઉજળે; અગ્યાર સખ્યા એક એકની, વે શ્રી જિન આગળે; જિન ભક્તિ મરું દુરિત ખડે, લાગ કે નરભવ તણા; મહિમા વધારે સુવિધિ દ્વારે, ભવ સુધારે આપણેા. ૧૫. સાતે ક્ષેત્રે રે, ખરચે ધન મન ઉલ્લુસે; સ પૂજા રે, સ્વામિ ભક્તિ કરે હુસે; દીયે મુનિને રે, જ્ઞાનાપકરણ શુભ મને; અગ્યારશ રે, એમ ઉજવી તેણે સુન્નતે. (ત્રાટક)–તેણે સુન્નતે એક દિવસ, વાંદ્યા સૂરિ જયશેખર ગુરુ; સુણી ધર્મી અનુમતિ માગી સુતની, લીયે સંયમ સુખકરુ; અગ્યાર તરુણી ગ્રહી સ'યમ, તપ તપી અતિ નિમળું; લહી નાણુ કેવળ મુક્તિ પહોંચ્યા, લલ્લું સુખ ધન ઉજળુ ૧૬. દેય સે છઠ્ઠું રે, એક સે અઠ્ઠમ સાર રે; ૮માસી રે, એક ચામાસી ચાર રે; ઇત્યાદિક રે, સુવ્રત મુનિવર તપ કરે; અગ્યારશ રે, તે તિથિ સેવે મન ખરે. (ત્રાટક)-મન ખરે પાળે શુદ્ધ સયમ, એક ક્રિન એ ઋષિ તણે; થઇ ઉઠેર પીડા તિજ઼ે દિવસે, છે તે સુત્રત પણે; એક દેવ વૈરી પૂ` ભવના, ચળાવા આવ્યે સહી; મુનિરાય સુત્રન તણે અંગે, વેદના કીધી વહી. ૧૭. સમતા ધરી ૐ, નિશ્ચળ મેરુ પરે રહ્યો; સુર પરિસહુ રે, સ્થિર થઈને અહોનિશ સહ્યો; નવિ લાપે રે, મન સુવ્રત મુનિરાજીઓ; ઔષધ પણ રે, સુર દાખ્યા પણ નવિ કીચા. (ત્રાટક)વિકીયેા ઔષધ રોગ હેતે, અસુર અતિ કેપે ચડ્યો, પટુ પ્રહારે હણ્યા તે વારે, મિથ્યા મતિ પાયે પડ્યો; ઋષિ ક્ષપકશ્રેણિએ ચઢીએ, કેવળ લડ઼ી મુક્તિ ગા; એમ ઢાલ ખીજી કાંતિ ભણતાં, સકળ સુખ મંગળ થયા. ૧૮,
હાલ ત્રીજી:–ભાખી ડૉ જિન ભાખી નેમિ જિષ્ણુદ, એણીપરે હાજિન એણી પરે સુવ્રતની કથા જી; સહે હા તે સહે કૃષ્ણે નરિંદ, છેદન હેા ભવ છેદન ભવ ભયની વ્યથા જી. ૧૯. પદ છે જિન પષ લેક તિવાર, ભાવે હા તિહાં ભાવે અગ્યારશ ઉચ્ચરી જી; એહુથી હા એમ એહુથી ભવિક અપાર, સહેજે હા ભવ સહેજે ભવસાયર તરી જી. ૨૦. તારક હૈા જિન તારક ભવથી તાર, મુજને હૈ। પ્રભુ મુજ નિર્ગુણીને દ્વિત કરી જી; તરણું હા જિન તરણું જો તપ સાધ‚ તુમચી હૈ। પ્રભુ તુમચી તિšાં માટીમ કીસી જી. ૨૧. સાચી હૈ। જિન સાચી ચિત્ત અવધાર, કીધી હૈ। એમ કીધી મેં' તાતુરી ચાકરી જી; ક્રેઈશ હા જિન ક્રેઈશ તુહી સમાધી, એવડી હૈ જિન એવડી કાંઈ ગાઢીમ

Page #528

૪૮૦
સજ્જન સાન્યત્ર યસી છે. ર૨. છેડે હે તુજ છેડે સાહો આજ, મોટી હૈ જિન મટી મેં આશા કરી છે; દીધા હે જીન દીધા વિણુ મહારાજ, છૂટીશ હો કિમ છૂટીસ કિમ વિણ દુઃખ હરિ. ૨૩. ભવ ભવ હે જિન ભવ ભવ શરણું તુજ, હેજે હો જિન હાજે કહું કેતું વળી જી; દેજે હો જિન દેજે સેવા મુજ, રંગે હે પ્રભુ રંગે પ્રણમું લળી લળી છે. ૨૪. ત્રીજી હે એહ ત્રીજી પુરી થઈ ઢાલ, પ્રેમે કાંતિવિજય કહેજી; નમતાં હે પ્રભુ નામતાં નેમ દયાળ, મંગળ હે ધરી મંગળમાળ મહામહે. ૨૫.
કળશ -એમ સકળ સુખકરુ દુરિત દુઃખહરુ, ભવિક તરવા જળધરુ ભવ્ય તિમિર વારક જગત તારક; જયે જિનપતિ જગગુરૂ સત્તર સે ઓગણેતેર વરસે, રહી ડભાઈ ચોમાસએ; શુદિ માગશર તિથિ અગ્યારશ, ૨ ગુણ સુવિલાસ એ. ૨૬. થઈ થઈ મંગળ કોટી ભવનાં, પાપ પડેલ દુરે કરે; જયવાદ આપે કીતિ થાપે, સુજસ દશ દિશિ વિસ્તરે. ૨૭. તપગચ્છ નાયક વિજયપ્રભ ગુરુ, શિષ્ય પ્રેમવિજયતણે કહે કાંતિ સુણતાં ભાવિક ભણતાં, લહે મંગળ અતિ ઘણે. ૨૮.
૪૬. શ્રી સિદ્ધચક્રજીના સ્તવને
નવ પદ ધરજે ધ્યાન, ભવિજન નવ પદ ઘર દયાન; એ નવ પદનું ધ્યાન કરતાં, પામે જીવ વિશ્રામ. ભવિજન ૧. અરિહંત સિદ્ધ આચારજ પાઠક, સાધુ સકળ ગુણ ખાણ; ભવિ. ૨. દશન જ્ઞાન ચારિત્ર એ ઉત્તમ, તપ તપ કરી બહુ માન; ભવિ. ૩. આ ચિત્રની શુદિ સાતમથી પુનમ લગી પ્રમાણ ભવિ. ૪. એમ એકાશી આંબિલ કીજે, વરસ સાડાચારનું માન; ભવિ. ૫. પરિક્રમણ દોય ટકના કીજે, પતિલેહણ બે વાર; ભવિ. ૬. દેવવંદન ત્રણ ટંકના કીજે, દેવ પૂજે ત્રિકાળ; ભવિ૦ ૭. બાર આઠ છત્રીશ પચવીશ. સત્તાવીશ અડસઠ સાર; ભવિ. ૮, એકાવન સીત્તર પચાસને, કાઉસગ્ન કરે સાવધાન, ભવિ. ૯. એક એક પદનું ગણવું, ગણીએ દેય હજાર; ભવિ. ૧૦ એણે વિધિ જે એ તપ અ રાધે, તે પામે ભવ પાર; ભવિ. ૧૧ કર જોડી સેવક ગુણ ગાવે, મોહન ગુણ મણિ માળ; ભવિ૦ ૧૨ તાસ શિષ્ય મુનિ તેમ કહે છે, જન્મ મરણ દુઃખ ટાળ; ભવિ૦ ૧૩.
સિદ્ધચક્ર વર સેવા કીજે, નર ભવ લાહે લીજે જી, વિધિપૂર્વક આરાધન કરતાં, ભવ ભવ પાતક છીએ. આંકણ ભવિજન! ભજીયે જ, અવર અનાદિની ચાલ, નિત્ય નિત્ય તજીએ છે. ૧. દેવના દેવ દયાકર ઠાકર, ચાકર સર નર ઈંદા જી; ત્રિગડે ત્રિભુવન નાયક બેઠા,પ્રણામે શ્રી જિન ચંદા. ભવિ. ૨. અજ અવિનાશી અકળ અજરામર, કેવળ દંસણ નાણી ; અવ્યાબાધ અનંત વીરજ, સિદ્ધ પ્રણમે ભવિ પ્રાણી. ભવિ. ૩. વિદ્યા સૌભાગ્ય લક્ષમી પીઠ, મંત્ર ગરાજ પીઠ છે; સુમેરુપીઠ પંચ પ્રસ્થાને, નમું આચારજ છે. ભવિ૦ ૪. અંગે ઉગાગ નંદી અનુગા, છ છેઠ ને મળ ચા૨ જી; દસ પન્ના એમ પણુયાલીસ, પાઠક તેહના ધાર. ભવિ. ૫. વેદ ત્રણ ને હાસ્યાદિક ષટ, મિથ્યાત્વ ચાર
૨

Page #529

Page #530

CAP

45
www.jainelibrary

Page #531

નાદ
5011
Had HD Hee A30
Cal
HAND AED AND
$30 $30 $30
CE
CUE
est cat CE
Calave
Calo

Page #532

Page #533

"तिजयविजयचक्कं सिद्धचक्कं नमामि" श्री सिद्धचक्र महायन्त्रम्॥
डी नमो सिद्धाण
दसणस्स
रिहतार्ण
हीनो अरिहता
दी णमो तवस्स
नही णमो
नसोलाए सव्यसाहन
UPIDIYA
معلم
चारित्तस्स
H
HPISA
नमोरयावावा.

Page #534

Page #535

સ્તવન સંગ્રહ કષાય ; ચૌદ અત્યંતર નવવિધ બહાની, ગ્રંથિ તજે મુનિરાય. ભવિ. ૬. ઉપશમ ક્ષયે - શમને લાયક, દશન ત્રણ પ્રકાર છે; શ્રદ્ધા પરિણતિ આમા કેરી, નમીએ વારંર્વાર. ભવિ૦ ૭. અાવીશ ચૌદ ને પટ દુર ઈગ, મત્યાદિકના જાણ જી; એમ એકાવન ભેદે, પ્રણમે, સાતમે પદ વર નાણ. ભવિ. ૮. નિવૃત્તિ ને પ્રવૃત્તિ ભેદે, ચારિત્ર છે વ્યવહાર છે; નિજ ગુણ સ્થિરતા ચરણ તે પ્રમ, નિશ્ચય શુદ્ધ પ્રકાર. ભવિ. ૯. બાહા અત્યંતર તપ તે સંવર, સમતા નિજર હેતુ છે, તે તપ નમીએ ભાવ ધરીને, ભવસાયરમાં સેતુ. ભ૦િ ૧૦. એ નવ પદમાં પણ છે ધમી, ધમ તે વરતે ચાર જી; દેવ ગુરુ ને ધમ તે એડમાં, દેય ત્રણ ચાર પ્રકાર. ભવિ૦ ૧૧. માગ દેશક અવિનાશી પણું, આચાર વિનય સંકેત છે; સહાય પણું ધરતા સાધુજી, પ્રણમાં એડીજ હેતે. ભવિ. ૧૨. વિમલેશ્વર સાનિધ્ય કરે તેની, ઉત્તમ જે આરાધે જ; પદ્ધવિજય કહે તે ભવી પ્રાણી, નિજ આતમ હિત સાધે. ભવિ. ૧૩..
શ્રી સિદ્ધચકને વંદે જ મનોહર મનગમતાં, અવિચળ સુખને કી દે છે મનહર મનગમતાં, માસ અસોએ મધુરે હવે છ મ, ભવિ આદરો તમે ભલે ભાવે જ મ ૧. નવ આંબિલ તપ કીજે છ મ, તે અવિચળ સુખડાં લીજે મ; શુદિ સાતમથી તમે માંડી જી મ, ઘરના આરંભ સવિ છાંડી જી મ. ૨. પહેલે પદે અરિહંત સેવા છ મ૦, આપે મુક્તિના મેવા છ મ0; બીજે પદે સિદ્ધ સેવે મર, મન શુદ્ધ પૂજે ભલે ભાવે જી મ. ૩. આચાર્ય ત્રીજે પદે ન જી મ., તમે ક્રોધ કષાયને દમ છ મ0; ઉવઝાય તે થે વંદે જી મ, સાધુ પાંચમે દેખી આણંદ જી મ. ૪. છકે દરિસણ જાણે છે મ૦, શ્રી જ્ઞાનને સાતમે વખાણે છ મ૦; ચારિત્ર પદ આઠમે સોહે જી મ., વળી નવમે તપ મન મેહે જી મ. પ. રસ ત્યાગે આબિલ કીજે છ મ૦, તે મુક્તિ તણું ફળ લીજે છ ; સંવત્સર યુગ ષટ માસે છ મા, તે તપ કીજે ઉપાસે છ મ૦ ૬ એ તે મયાં ને શ્રી પાળ જી મ., તપ કીધે થઈ ઉજમાળ છ મ0; તેને કે શરીરને ટાળ્યો છ મ૦, જગમાં જશવાદ પ્રગટા જ મ૦ ૭. પંચમ કાળે તમે જાણે છ મ૦, પ્રગટ પરચો પરમાણે જ મ0; એનુ ગુણનું બે હજારજી મ., તમે ધરે હદય મેઝાર જી મ. ૮. નરનારી એ પદને ધ્યાવે છ મ૦, તે તે સંપદ સઘળી પાવેજી મ; મુની રત્નસુંદર સુપરસાય મ૦, સેવક મોહન ગુણ ગાયજી મનહર મનગમતાં. ૯,
ચૌદ પૂરવને સાર, મંત્ર માંહે નવકાર જપતાં જય જયકાર, એ સંય, હદય ધરો નવકાર. ૧ અડસઠ અક્ષર ઘડીઓ ચૌદ રતનનું જડીઓ; શ્રાવકને ચિત્ત ચડીએ, એ સય૦ ૨. અક્ષર પંચ રત; જીવદયા સુરતન્ન; જે પાસે તેને ધન્ય, સરે. 3. નવપદ નવસરે હાર,નવપદ જગમાં સાર નવપદ દેહી આધાર, એ સરો ૪. જે નર નારી જાણશે, તે સુખ સંપદ લહેશે, સેવકને સુખ થાશે, એ સુય. ૫.

Page #536

૪૮૨
સજ્જન સિપત્ર
હીરવિજયની વાણી, સુષુતાં અમિય સમાણી; માક્ષ તણી નિસરણી, એ સયા૦ ૬.
૫
અવસર પામીને રે, કીજે નવ આંબિલની એલી; એલી કરતાં આપદ જાયે, ઋદ્ધિ સિદ્ધિ લડ્ડીએ બહુઠ્ઠી. અવસર૦ ૧. આસે ને ચૈત્રે આદરચું, સાતમથી સભાતી રે; આલસ હૅલી આંબિલ કરશે, તસ ઘર નિત્ય દીવાલી. અવસ૨૦ ૨. પૂનમને દિન પૂરી થાતે, પ્રેમશું પખાલી રે, સિદ્ધચક્રને શુદ્ધ આરાધી, જાય જપે ૪૫ માલી, અવસર૦ ૩. દેહરે જઈને દેવ જુહારી, આદીશ્વર અરિહંત રે; ચેવિશે ચાહીને પૂજો, ભાવશું ભગવત, અવસર૦ ૪. એ ટકે પડિક્કમનું બાલ્યું, દેવવંદન ત્રણ કાલ રે; શ્રી શ્રીપાલ તણુી પરે સમજી, ચિત્તમાં રાખે ચાલ. અવસર૦ ૫. સમક્તિ પામી અંતરજામી આરાધે એકાંત રે; સ્યાદ્નાદ પથે સચરતાં, આવે ભવના અત. અવસર૦ ૬. સત્તર ચેારાણુંયે શુદ્વિ ચૈત્રીયે, ખારસે બનાવી રે; સિદ્ધચક્ર ગાતાં સુખ સૌંપત્તિ, ચાલીને ઘેર આવી. અવસર૦ ૭. ઉદયરત વાચક એમ જપે, જે નર નારી ચાલે રે; ભવની ભાવ તે લાંછને, મુક્તિપુરીમાં મ્હાલે
અવસર૦ ૮.
૬
સિદ્ધચક્ર સેવા રે પ્રાણી, ભવાદધિ માંડે તારક હા જાણી; વિધિપૂર્વક આરાધી જે, ત્રિમ ભવ સાચિત પાતક છીજે. સિદ્ધ॰ ૧. પ્રથમપદે ચરિતુ‘ત, ખીરે પત્તે વળી સિહ ભગવ'ત; ત્રીજે પદે આચાય' જાણું, ચાથે પદે ઉપાધ્યાય વખાણું. સિ॰ ૨. પાંચમે પદે સકલ મુનીંદ, છઠ્ઠું 'ન શિવસુખ ક; સાતમે પદે જ્ઞાન વિબુધ, આઠમે ચારિત્ર ધાર વિશુદ્ધ. સિ૦ ૩. નવમે પદ તપ સાર, એક એક પદ જપે ઢાય હજાર; નવ આંબિલ ઓળી કીજે, ત્રણ કાળ જિતને પૂછજે. સિ૦ ૪. દેવવદન ત્રણવાર, પડિક્કમ પડિલેહણુ ધાર; રત્ન કહે એમ આરા, શ્રીપાળ મયણા જિમ સુખ સધા. સિ૦ ૫.
७
અહે। ભવિ પ્રાણી ૢ સેવા, સિદ્ધચક્ર ધ્યાન સમેા નહિં મેવા. અહા॰ જે સિદ્ધ ચક્ર આરાધે, તેડુની કીરતી જગમાં વાધે, મહા૰ ૧. પહેલે પડે રે અરિહત, ખીજે સિદ્ધ બુદ્ધ ધ્યાન મહત; ત્રીજે પદે રે સૂરીશ્વર, ચેાથે ઉવજઝાય ને પાંચમે મુનીશ્વર. અહે૦ ૨. છઠ્ઠું દરસણ કીજે, સાતમે જ્ઞાનથી શિવસુખ લીજે; આઠમે ચારિત્ર પાલે, નવમે તપથી મુક્તિ ભાલેા. અડે।. ૩. એલી આયબિલની કીજે, નાકારવાલી વીશ ગણીજે; ત્રણે ટકનારે દેવ, પડિલેહણુ પમિણું કીજે, અહે૦ ૪. ગુરુમુખ કિરિયારે કીજે, દેવગુરુ ભક્તિ ચિત્ત ધરીજે; એમ કહે રામના શિષ્ય, આદી ઉજવીએ જગીશ અહે૦ ૫.
.
નવપદ મહિમા સાર, સાંભળજો નરનાર, આછે લાલ ! હુંજ ધરી આરાધીએ જી; તા પામેા ભવપાર, પુત્ર-કલત્ર પરિવાર, આછે લાલ ! નવ દિન મત્ર રાષીએ જી. ૧. માસા માસ સુવિચાર, નવમાંબિલ નિરધાર, આછે લાલ ! વિધિશું જિનવર પૂજીએ જી; અરિહંત સિદ્ધ પદ સાર, ગણશું તેર હજાર, આછે લાલ! નવપદ મહિમા કીજીએ

Page #537

સ્તવન સંs
૪૮૩ (જી. ૨. મયણાસુંદરી શ્રી પાળ, આરાયે તત્કાળ, આ છે લાલ ! ફળદાયક તેહને થયે જી; કંચન વરણી કાય, દેહડી તેહની થાય, આ છે લાલ! શ્રી સિદ્ધચક મહિમા કહ્યો છે. ૩. સાંભળી સહુ નરનાર, આરાધે નવકાર, આ છે લાલ! હેજ ધરી હૈડે ઘણું ; ચૈત્ર માય વળી એહ, ધરે નવપદજું નેહ, આ છે લાલ! પૂજે કે શિવસુખ ઘણું છે. ૪. એણી પરે ગૌતમ સ્વામ, નવનિધિ જેડને નામ, આ છે લાલ ! નવપદ મહિમા વખાણીએ જી; ઉત્તમસાગર શિષ્ય, પ્રણમે તે નિશીશ, આ છે લાલ! નવપદ મહિમા જાણીએ છે. ૫.
સેવે રે ભવિ ભાવે નવકાર, જપે શ્રી ગૌતમ ગણધાર; ભવિ સાંભળે, હાં રે સંપદ થાય. ભ૦ હાં રે સંકટ જાય ભ૦; આને ચૈત્ર હરખ અપાર, ગણણું કીજે તેર હજાર. ભ૦ ૧. ચાર વર્ષને વળી ષટ માસ, ધ્યાન ધરે ભવી ધરી વિશ્વાસ ભ૦; દધ્યાયે રે મયણાસુંદરી શ્રી પાળ, તેહને વેગ ગયે તત્કાળ. ભ૦ ૨. અષ્ટ કમળ દળ પૂજા રસાળ, કરી ન્હવણ છાંટયું તત્કાળ ભ૦; સાત મહીપતિ તેને રે દયાન, દેહડી પામ્યા કંચન વાન. ભ૦ ૩. મહિમા કહેતા નાવે પાર, સમારે તિણે કારણ નવકાર ભ૦; ઈહ ભવ પર ભવ દીએ સુખવાસ, પામે લચ્છી લીલ વિલાસ. ભ૦ ૪. જાણું પ્રાણું લાભ અનત, સેવે સુખદાયક એ મંત્ર ભ૦; ઉત્તમ સાગર પંડિત શિષ્ય, સેવે કાંતિ સાગર નિશદીશ. ભ૦ ૫.
અરિહંત સિદ્ધ આચારજ પાઠક, સાધુ દેખા ગુણ રૂપ ઉદારી. નવપદ ધ્યાન સદા જયકારી. ૧. દર્શન જ્ઞાન ચારિત્ર હે ઉત્તમ, તપ દેય ભેદે હદય વિચારી. નવપદ૦ ૨. મંત્ર જડી ઔર તંત્ર ઘણેરા, ઉન સબકુ હમ દૂર વિસારા. નવપદ૦ ૩. બહોત જીવ ભવજલસે તારે, ગુણ ગાવત હે બહુત નરનારી. નવ૫૦૦ ૪. શ્રી જિન ભક્ત મેહના મુનિચંદન, દન દિન ચડતે હરખ અપારી. નવપદ૦ ૫.
સકલ સુરાસુર વંઘ નમી, શ્રી સિદ્ધચક્ર પ્રધાન રે, ઇહુભવ પરભવ શિવસુખ કારણ, વારણ કમં વિતાન રે. સ. ૧. પ્રથમ પદે અરિહંત નામીજે, ચાર અતિશયવંત રે; પ્રાતિહારજ આઠની શોભા, બાર ગુણે ભગવંત રે. સ૨. આઠ કરમને નાશે જિનવર, આઠ ગુણે પ્રગટાય રે; એહવા સિદ્ધ પ્રભુને નમતા, દુરિત સકલ દૂર જાય રે. સ૩. આચા
જ પ્રણ પદ ત્રીજે, ગુણ છત્રીસ સહાય રે પાઠક પદ ચોથું નિત પ્રણમું, ગુણ પચવીસ કહાય રે.સ. ૪. સત્તાવીસ ગુણે કરી સાધુ, દુષ્ટ કરમ ભવ આપે છે, ચ ૨ - હણ આદે સડસડ, ભેદે હરિસણ દીપે રે.સ. ૫. સાતમે નાણુ નમે ભવી ભાવે, ભક્તિ કરી શુભ મન્ન રે; પાંચ કહ્યા મૂવ ભેજ ચારુ, ઉત્તર એકાવત્ર ૨. સ. ૬. સંયમ સત્તર પ્રકારે આરાધે, નવમે પઢ તપ સર રે, તે તપ બારે બે વખા, અવિચલ પદ દાતાર ૨. સ. ૭. એ નવપદમાં આતમા રે, નિજ આતમમાં એહ રેમયણ ને શ્રી પાલે આરાધ્ધ, નવમે ભવે શિવ ગેડ ૨. સ. ૮. પાંચ ગુણિમાં ગુણ રહ્યા રે, ગુણ સેવે ગુણ હાય રે ધ્યેય ને ધ્યાતા ધ્યાનથી જાણો, ભેદ ર નવિ કેય રે. સ૦ ૯ઈમ નવ પર જે ધ્યાને પ્રાણી, તે શુભવિજય વરંત રે, વીર કહે સુણ શ્રેણિક તે નર, સિદ્ધિ વધૂ વરકત . સ. ૧૦.
૧૧

Page #538

४८४
સજજન સન્મિત્ર
પયુ પણ પર્વનું સ્તવન
૨
પ્રભુ વીર જિર્ણોદ વિચારી, ભાખ્યાં પવ પસણ ભારી; આખા વર્ષમાં તે દિન મોટા, આઠે નહિ તેમાં છેટા રે; એ ઉત્તમને ઉપગારી ભાખ્યાં પર્વ પજુસણુ ભારી. પ્રભુવીર. ૧. જેમ ઔધમાંહિ કહીએ, અમૃતને સારું લહીએ રે; મહામંત્રમાં નવકારવાળી, ભાખ્યાં પ્રભુ વીર૦ ૨ વૃક્ષમાંહિ કલ્પતરુ સારે, એમ પર્વ પજુસણ ધારે રે; સૂત્રમાંહિ ક૬૫ ભવ તારી, ભાખ્યાં. પ્રમુ૦ ૩. તા રાગણ માં જેમ ચંદ્ર, સુરવર માંહિ જેમ ઈદ્ર રે; સતીમાં સીતા નારી, ભાખ્યાં પ્રભુ ૪. જો બને તે મકાઈ કીજે, વળી મા ખમણ તપ લીજે; સોળ ભત્તાની બલિહારી, ભાખ્યાં પ્રભુ ૫. નહિ તો ચોથ છÉ તે લહીએ. અમ કરી દુઃખ સહીએ રે, તે પાણી જુજ અવતારી, ભાખ્યાં પ્રભુ ૬. તે દિવસે રાખી સમતા છેડે મેહ માયા ને મમતા; સમતારસ દિલમાં ધારી, ભાખ્યાં પ્રભુત્ર ૭. નવપૂરવ તણે સાર લાવી, જેણે કલ્પસૂત્ર બનાવી રે; ભદ્રબાહુ વાર અનુસારી ભાખ્યાં. પ્રભુ૦ ૮. સોના રૂપાનાં ફુલડાં ધરીએ, એ કલપની પૂજા કરીએ રે; એ શાસ્ત્ર અનેપમ ભારી, ભાખ્યાં પ્રભુત્ર ૯ ગીત ગાન વાછત્ર બજાવે, પ્રભુજીની આંગી રચાવે રે, કરે ભકિત વાર હજારી, ભાખ્યાં પ્રભુત્ર ૧૦ સુગુરુ મુખથી એ સાર. સુણે અખંડ એકવીશ વાર; એ જુવે એ હિજ ભાવે શિવ પ્યારી, ભાખ્યાં પ્રભુ૧૧. એક અનેક ગુણના ખાણ, તે પર્વ પજુસણ જાણી રે, સે દાન દયા મહારી, ભાખ્યાંપ્રભુ૦ ૧૨.
સુણજે સાજન સંત પજુસણ આવ્યાં રે, તમે પુન્ય કરે પુન્યવંત ભાવિક! મન ભાવ્યાં રે. વીર જિણેસર અતિ અલવેસર, વહાલા ! મારા પરમેશ્વર એમ બોલે રે, પર્વહે પજુસણ મહોરાં, અવર ન આવે તસ તેલે રે ૫૦ તુ ભ૦ ૧. ચૌપદમાં જેમ કેસરી માટે, વ.૦ ખગમાં ગરુડ કહાએ રે; નદી માંહે જેમ ગંગા મહાટી, નગમાં મેરુ લહીએ રે. ૫૦ ૨. ભૂપતિમાં ભરતેસર ભાગ્યે, વાદેવ માંહે સુરઈદ્ર રે તીરથમાં શેત્રુંજી દાખે, ગડ ગણમાં જેમ ચંદ્ર જે. પ૦ ૩. દશરા દીવાળી ને વળી હેલી, વાવ અખાત્રીજ દીવાસે રે; બળેવ પ્રમુખ બલા છે બીજા, પણ નહિ મુક્તિને વાસો ૨. ૫૦ ૪. તે માટે તમે અમર પળો, વા, અઢાઈ મહોત્સવ કીજે રે; અઠ્ઠમ તપ અધકાઇએ કરીને, નરભવ લાહ લીજે રે. ૫૦ ૫. ઢેલ દદામા ભેરી નાફેરી, વા૦ સુત્રને જગાવો રે, ઝાંઝરનો ઝમકાર કરીને, ગરીની ટેલી મળી આવો રે. ૫૦ ૬. સોના રુપાને ફૂલડે વધાવો, વા, કલ્પસૂત્રને પૂજે રે; નવ વખાણ વિધિએ સાંભળતાં, પાપ મેવાસી પ્રજે રે. ૫૦ ૭. એમ અકાઈને મહત્સવ કરતા, વાવ બહુ જીવ જગ ઉદ્ધરિયા રે, વિબુધ વિમળવર સેવક એહથી, નવ નિધિ અદ્ધિ સિદ્ધિ વરિયા રે. ૮.
૪ દિવાળીનું સ્તવન. મારે દીવાળી રે થઈ આજ, પ્રભુ મુખ જેવાને; સ સર્યા રે સેવકનાં કાજ,

Page #539

સ્તિવન સંગ્રહ ભવ દુઃખ ખાને. મહાવીર સ્વામી મુક્ત હિતા, ગૌતમ કેવળજ્ઞાન રે, ધન્ય અમાવસ્યા ધન્ય દીવાળી મારે, વીર પ્રભુ નિરવાણ. જિન મુખ૦ ૧, ચારિત્ર પાળ્યું નિમણે ને, ટાળ્યાં વિષય કવાય રે; એવા મુનિને વાંદીએ તે, ઉતારે ભવ પાર. જિન સુખ. ૨. બાકુળ વહોર્યા વિરજીને, તારી ચંદન બાળા રે; કેવળ લઈ પ્રભુ મુક્ત પિહેચ્યા પામ્યા ભવનો પાર. જિન મુખ૦ ૩, એવા મુનિને વાંઢીએ જે, પંચ જ્ઞાનને ધરતા રે, સમવસરણ દઈ દેશના રે, પ્રભુ તાર્યા નર ને નાર. જિન મુખ૦ ૪. એવી શમા જિનેસ ને, મુકિત તણું દાતાર રે, કરજેડી કવિયણ એમ ભણે છે, પ્રભુ ભવને ફેરો ટાળ. જિન સુખપ.
૨ [ વાલાજીની વાટડી અમે જોતાં રે-એ દેશી ] "" . જય જિનવર જગ હિતકારી રે, કરે સેવા સુર અવતારી રે, ગૌતમ મુહા ગણ ધારી, સનેહી વીરજી જયકારી રે. ૧. અંતરંગ શિપુને ત્રાસે રે, તપ કે પાટેપે વાસે રે, લઘું કેવલ નાણ ઉલ્લાસે, સ. ૨. કટ લકે વાદ વદાય રે, પણ જિન સાથે ન ઘટાય રે; તિણે હરિ લંછન પ્રભુ પાય. સૂ૦ ૩. સવિ સુરવહુ થેઈ થેઈ કારા રે, જલપંકજની પરે ન્યારા રે; તજી તૃષ્ણા ભોગ વિકારા. સ. ૪. પ્રભુ દેશના અમૃત ધારા રે, જિનધર્મ વિષે રથકારા રે, જેણે તાર્યા મેઘકુમારા. સ. ૫, ગૌતમને કેવલ આલી રે, વય સ્વાતિએ શિવ વરમાલી રે, કરે ઉત્તમ લેક દીવાલી. સ૦ ૬. અંતરંગ અલછ નિવારી રે, શુભ સજજનને ઉપગારી રે; કહે વીર પ્રભુ હિતકારી સ૦ ૭.
, માગ દેશક મોલને રે, કેવલ જ્ઞાનનિધાન; ભાવ દયાસાગર પ્રભુ રે, પર ઉપગારી પ્રધાનો રે. ૧. વીર પ્રભુ સિદ્ધ થયા, સંઘ સકલ આધારે રે; હવે ઈણ ભારતમાં, કેણ કરશે ઉપગારે રે. વીર. ૨. નાથ વિહૂણું સૈન્ય ક્યું રે, વીર વિહેણાં રે જવ સાથે કોણ આધારથી રે, પરમાનંદ અભાગે રે. વીર૦ ૩. માત તાત વિહૂણે બાલ
ન્યું રે, અરહા પરહો અથડાય, વીર વિહુણા જીવડા રે, આકુલ વ્યાકુલ થાય છે. વીર ૪. સંશય છેદક વીરને રે, વિરહ તે કેમ ખમાય ? જે દીઠે સુખ ઉપજે રે, તે વિણ કેમ રહેવાય છે? વિ૨, ૫. નિર્ધામક ભવ સમુદ્રનો રે, ભવ અટવિ સથ્થવાહ; તે પરમેશ્વર વિણ મળે રે, કેમ વધે ઉત્સાહ રે ? વી૨૦ ૬. વીર થકાં પણ અત તણે રે, હો પરમ આધાર; હવે ઈહાં શ્રુત આધાર છે જે અહે જનમુદ્રા સાર રે! વીર૦ ૭. ત્રણ કાલે સવિ છવને રે, આગમથી આણંદ સેવ દયા ભવિ જના રે. જિન મહિમા સુખક દે રે; વીર૦ ૮. ગણધર આચારજ મુનિ રે સહુને એણુ પરે સિદ્ધ, ભવ ભવ આગમ સંગથીરે દેવચંદ્ર પદ લીધી . વીર૦ ૯.
રમતી ગમતી હમને સાહેલી, બેહુ મલી લીજીયે એક તાલી, સર્ષેિ આજ અનેપમ દીવાલી. લીલ વિલાસે પૂરણ માસે, પિષ દશમ નિશિ ૨ઢીયાલી રે. સ. ૧. પશુ પંખી વસીમ વનવાસે, તે પણ સુખીયા જગતમાં સમકાલી રે સ; એણી શત્રે ઘેર ઘેર ઓચ્છવ હશે, સુખીયા જગતમાં નર નારી રે. સ. ૨. ઉત્તમ પ્રહ વિશાખા ગે, જમ્યા પ્રભુજી જયકારી રે સ; સાતે નકે થયાં અજવાળ, થાવરને પણ

Page #540

ret
સજ્જન સામત્ર
સુખકારી રે સ૦ ૩. માતા નમી આઠે ડિંગકુમરી; અધાલેાકની વસનારી રે સ૦૬ સૂતી ઘર ઈશાને કરતી, જોજન એક અશુિચ ટાઢી ૐ; સ૦ ૪ ઉવ લેાકની આઠ જ કુમરી, વરસાવે જલ કુસુમાળી રે, સ૦; પૂરવ રૂચક આઠ દપ ણુ ધરતી, દક્ષિણની અઢ કળશાળી રે. સ॰ પુ. અડ પચ્છિમની પ્ખા ધરતી; ઉત્તર આઠ ચમરઢાલી રેસ; વિદિશીની ચઉ દીપક ધરતી, રૂચક દ્વીપની ચઉ ખાલી રે. સ૦ ૬. કેળતણા ઘર ત્રણ કરીને, મન સ્નાન અલકારી રે. સ૦; રક્ષા પોટલી બાંધી એહુને, મદિર મેલ્યાં શણગારી રે. સ૦ ૭. પ્રભુ મુખ કમલે અમરી ભમરી, રાસ રમતી લટકાલી રે સ; પ્રભુ માતા તું જગતની માતા, જંગ દ્વીપકની ધરનારી રે. સ૦ ૮. માજી તુજ નદન ઘણું જીવા, ઉત્તમ જીવને ઉપગારી રે સ॰, છપ્પન દિંગકુમરી ગુણ ગાતી, શ્રી શુભવીર વચન ટંકશાહી રે. સ૦ ૯.
દુઃખ હરણી દીપાલિકા રે લાલ, પરવ થયું જગ માંહિ; ભવિપ્રાણી રે. વીર નિર્વાણુથી થાપનારે લાલ, આજ લગે ઉચ્છાહિ. ભવિ૰ સમકિત દૃષ્ટિ સાંભàા રે લાલ. ૧. એ આંકણી. સ્યાદ્વાદ ઘર પાલીયે ૨. દશનની કરી શુદ્ધિ; ભવિ૰ ચરિત્ર ચંદ્રોદય ખાંધિયે રે લાલ, ટાલા રજ દુઃકમ' બુદ્ધિ. ભવિ૰ સમ૦ ૨. સેવા કરેા જિનરાયની ૨ તાલ, દીલ દીઠાં મીઠાશ; ભિવ૰ વિવધ પદાથ ભાવના રે લાલ, તે પકવાનની શિ વિ૰ સમ૦ ૩. ગુણીજન પદની નામના ૨ લાલ, તેહિજ જીડાર ભટ્ટાર, ભવિ૦ વિવેક રતન મેરાઇયાં રે લાલ, ઉચિત તે દીપ સંભાર, વિક્રમ૦ ૪. સુમતિ સુનિતા હેજ શું ૨ લાલ, મન ઘરમાં કરી વાસ; ભવિ॰ વિરતિ સાહેલી સાથથ્રુ રે લલ, અવિરતિ અલી નિકાસ. ભવિ૰ ક્રમ૦ ૫. મૈગ્યાદિકની ચિંતના ૨ લાલ, તેહ મલા શણગાર; વિદ ́ન ગુણુ વાઘા બન્યા રે લાલ, પરિમલ ઉપગાર. ભવિ સંમ૦ ૬. પૂર્વ સિદ્ધ કન્યા પખે રે વાલ, જાનૈયા અણુગાર, ભવિ॰ સિદ્ધશિલા વર વૈદ્રિકા રે લાલ, કન્યા નિવૃત્તિ ચાર. શનિ સમ૦ ૭. અન ́ત ચતુર્દય દાયો રે લાલ, શુઢાયોગ વિરોધ, ભવિ॰ પાણિગ્રહણ પ્રભુજી કરે રે લાલ, સહુને હરખ વિાધ. ભવિ૦ સમ૦ ૮. ઇણિપરે પત્ર દીપાલીકા રે લાલ, કરતા કોડી કલ્યાણ; ભવિ જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ ભક્તિ શું રે લાલ, પ્રગટે સકલ ગુણ ખાણ. વિ॰ સમ૦ ૯. ૪૯ શ્રી ગાતમ સ્વામી વિલાપ રાહા ૧
વધમાન વચને તતા, શ્રી ગૌતમ ગણધાર; દેવમ" પ્રતિ મેધવા, ગયા હતા નિરધાર. ૧. પ્રતિએધી તે વિપ્રને, પાછા વત્તિયા જામ; તત્ર તે શ્રવણે સાંભળે, વીર લહ્યા શિવ ધામ. ૨. પ્રસક પયા ત ધ્રાસકો, ઉપન્થે ખેદ અપાર; વીર વીર કહીને વલવલે સમરે ગુણ સભાર. ૩. પૂછીશ કાને પ્રશ્ન હું, ભંતે' કહી ભગવત; ઉત્તર કુણ મુજ આપશે, ‘ગાયમ' કહી ગુણવંત. ૪. અહા પ્રભુ આ શું કર્યું, દીનાનાથ દયાલ, તે અવસર મુજને તમે, કાઢ્યો દૂર કુપાલ. પ

Page #541

સ્તન સુહ
1 ૨ [ પંખીડા સંદેશ દેજે મારા નાથને-એ દેશી ] હાલ થી -શાસન સ્વામી, સંત સનેહી સાહિબા અલવેશ્વર વિભુ, આતમના આધાર જે; આથડતે અહીં, મુકી મુજને એકલે, માલિક કિમ જઇ, બેઠા મેક્ષ મઝાર જે. વિશ્વભર વિમલાતમ હાલા વિરજી. એ આંટણ. ૧. મન મોહન તમે જાણ્યું કેવલ માગશે, લાગશે અથવા કેડે એ જિમ બાલ જે, વલ્લભ તેથી ટાઢ્યો મુજને વેગલે, ભલું કર્યું" એ ત્રિભુવન જન પ્રતિપાલ છે. વિશ્વભર૦ ૨. અહો હવે મેં જાણયું શ્રી અરિહંતજી, નિનેહી વીતરાગ હોય નિરધાર જેફ હેટે છે અપરાધ ઈહાં પ્રભુ મારે, શ્રત ઉપગ મેં દીધે નહિ તે વાર જે. વિશ્વભર૦ ૩. સનેહ થકી સયું ધિગ એક પાક્ષિક સનેહને, એક જ છું મુજ કેઈ નથી સંસાર જે સૂરિ માણુક ઈમ ગૌતમ સમતા ભાવતા, વરિયા કેવલ જ્ઞાન અનંત ઉદાર જે. વિશ્વભર૦ ૪.
૫૦ શ્રી વીશસ્થાનકનું સ્તવન હારે મારે પ્રણમું સરસ્વતી માગું, વચન વિલાસ; વીસે તપ સ્થાનિક મહિમા ગાઈશું રે લોલ. હવે મારે પ્રથમ અરિહંત પદ, લેગસ્સ વીશ જે બીજે રે સિદ્ધ સ્થાનક પન્નર ભાવશું રે લોલ. ૧. હાંત્રીજે પવયણશું ગણશો લેગસ સાત જે; ચઉથેરે આયરિયાણું છત્રીશને સહી લેલ, ૨. હાં, મારે ઘેરાણું પદ પાંચમે દશ ઉદાર જે; છકેર ઉવઝાયાણું પચવીશને સહી લેલ. હા, સાતમે નમે એ સવસાહુ સત્તાવીશ જે આઠમે નમે નાણસ પંચે ભાવરે લેલ. હાં નવમે દરિસણ અડસઠ મનને ઉદાર જે; દશમે નમે વિણયસ્સ દશ વખાણીએ રે લેલ. ૩ હાં અગીઆરમે નામે ચારિત્તસ લેગસ સત્તર જે, બારમે નમે બંભર્સ નવ ગુણે સહી રે લોલ. હાં, કિરિ યાણું પદ તેરમે વળી પચવીશ જે ચઉદયે નમે તવસ્સ બાર ગુણે સહી લેલ હાં પંદરમે નામે ગોયમન્સ આવીશ જે નમે જિણાણું ચઉવીશ ગણશુ સેળભે રે લોલ. હાં. સત્તરમે નમો ચારિત્ત લોગસ્સ સિત્તેર જે નાણસ્મને પદ ગણશું એકાવન અઢારમે રે લેલ. ૫. ઓગણીશમે નમે સુઅલ્સ વશ પિસ્તાલીશ જે વીશમે નમે તિથસ વીશ ભાવશું રે લેલ. હાંતપને મહિમા ચારશે ઉપર વીશ જે પટ માસે
એક ઓળી પૂરી કીજીએ રે લોલ. ૬. હાં તપ કરતાં વળી ગણીએ દેય હજાર જે; નવકારવાળી વીશે સ્થાનિક ભાવશું રે લોલ. હાં, પ્રભાવના સંઘ સાહમિવચ્છલ સાર જે; ઉજમણું–વિધિ કીજીએ વિનય લીજીએ રે લેલ. ૭. હાંતપને મહિમા કહે શ્રી વીર જિનરાય જે, વિસ્તારે ઈમ સંબંધ ગાયમ સ્વામીને રે લોલ. હાં તપ કરતાં વળી તીર્થંકર પદ હેય જે દેવ ગુરુ ઈમ કાંતિ સ્તવન સહામણે રે લોલ. ૮ શ્રીમદ્ યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત સિદ્ધાંત-વિચાર રહસ્ય ગર્ભિત
સાડા ત્રણસો ગાથાનું
શ્રી સીમંધર સ્વામી વિનતિનું સ્તવન. હાલ પહેલી-બી સીમંધર સાહિબ આગે, વીનતડી એક કીજે, “મારગ શુદ્ધ

Page #542

સજ્જન સન્મિત્ર
મયા કરી મુઅને, મેહનમૂરતિ દીજે રે.' જનજી! વીનતડી વધારી. એ આંકણી ૧ ચાલે સૂત્ર વિરુદ્વાચા રે, ભાષે સૂત્ર વિરુદ્ધ એક કહે અમ મારગ રાખું, તે ક્રમ માનું શુદ્ધ ૨ ? જિનજી! ૨. આલખન કૂડાં દેખાડી, મુખ્ય લેકને પાડે; આણાભગ તિલક તે કાલું, થાપે આપ નિલાડે રૂં. જિનજી! ૩. વિધિ શ્વેતાં કલિયુગમાં હવે, તીર્થના ઉચ્છેદ; જિમ ચાલે તિમ ચલવે જઇયે, એહ ધરે મતિ બે રે.’ જિનજી ! ૪. ઈમ ભાષી તે. મારગ લેાપે, સૂત્રક્રિયા સવિ પીસી, આચરણા-શુદ્ધિ આરિયે, જોઈ ચાગની વીસી ૨. જિનજી! પૂ. પંચમ આરે જિમ વિષે મારે, વિવિધ દેષ તિમ લાગે; ઈમ ઉપદેશ પાર્દિક દ્વેખી, વિધિ રસિયા જન જાગે રે. જિનજી! ૬. કાઈ કહે જિમ ખહુ જન ચાલે, તિમ ચલિયે શી ચર્ચા? મારગ મહાજન ચાલે રાજ્યેા, તેઢુમાં લહીયે અર્ચા રે. જિનજી! ૭. એ પણ મેલ મૃષા મન ધરીયે, બહુજન મત આદરતાં; છેહ ન આવે બહુલ અનારય, મિથ્યામતમાં ફરતાં રે.’નિજી ! ૮. થાડા આય અનાય જનથી, જૈન આય'માં ઘેાડા; તેહમાં પણ પરિણત જન ચેડા, શ્રમણ અલપ્ બહુ મેડા રે. જિનજી ! ૯. ભદ્રાહ્ ગુરુ વહન વચન એ, આવશ્યકમાં લહુિયે; આણા શુદ્ધ મહાજન જાણી, તેટુને સ ંગે રહિયે રે, નિજી ! ૧૦. અજ્ઞાની નવ હવે મહા જન, R પણ ચહવે ટલું; ધમ'દાસ ગણી વચન વિચારી, મન નિવીજે લેલું રે. જિનજી ! ૧૧. અજ્ઞાની નિજ છઠ્ઠું ચાલે, તસ નિશ્રાયે વિહારી; અજ્ઞાની જે ગચ્છને ચલવે, તે તે અનત સ`સારી રે. જિનજી! ૧૨. ખડ ખડ પડિત જે ચાવે, તે નિવ કહીયે નાણી, નિશ્ચિત સમય શહે તે નાથી; સમિતિની સહિ નાણી રે. જિનજી! ૧૩, જિમ જિમ બહુશ્રુત બહુ જન સમત, બડુ શળ્યે પરિવરિએ તિમહિમ જિનશાસ નના વયરી, જો નિવ નિશ્ચય દરીએ રે જિનજી ! ૧૪ કાઇ કહે લેાચાર્દિક કન્ટે, મારગ ભિક્ષાવૃત્તિ; તે મિથ્યા નવિ મારગ હાવે, જનમનની અનુવૃત્તિ રે નિજી! ૧૫. જે કટે મુનિ મારગ પાવે, ખલા થાએ તે સાર; ભાર વધે જે તાવડે ભમતા, ખમતા ગાઢ પ્રહારો. રે. જનજી! ૧૬. લડું પાપ અનુબંધી પાપે; બલરણી જનમિક્ષા; પુરવ ભવ વ્રત ખંડન સ્કૂલ એ, પ‘ચવસ્તુની શિક્ષા રે. જિન ! ૧૭. કઇ કહે અમે સિંગે તરશું, જૈતલિંગ છે વારુ' તે મા નવિ ગુજ઼ ત્રિશુ તરિયે, ભુજ ત્રિશુ ન તરે તારુ ૨. જિનજી ! ૧૮. ફૂટલિંગ જિમ પ્રગટ વિડંબક, જાણી નમતાં દેષ; નિન્દ્રધસ જાણીને નમતાં તિમ જ કહ્યો તસ પાષ રે. જિનજી! ૧૯. શિષ્ય કહે ‘જિમ જિનપ્રતિમાને, જિનવર્ થાપી નમિયે; સાધુ વેષ થાપી અતિ સુંદર, હિંમ અસાધુને નમિયે રે', જિનજી! ૨૦. ભદ્રમાડું ચુરુ બેલે ‘પ્રતિમા, ગુણવંતી નદ્ધિ દુષ્ટ; લિંગ માંહે એ વાનાં દીસે, તે તુ માન અદુષ્ટ ૨ જિનજી' ! ૨૧. કાઇ કહે ‘જિન આગે માગી, મુક્તિ મારગ અમે લેશું; નિરગુણને પણ સાહિમ તારે, તસ ભકતે ગઢગણું રે.' જિનજી! ૨૨. પામી એપ ન પાલે મૂરખ, માગે એધ વિચાલે; લહિયે તેહ કહા કુણ મૂલે? એલ્યું. ઉપદેશ માટે રેજિનજી! ૨૩. આણા પાલે સાહેબ તૂમે, સકલ આપદા કાપે; આણાકારી જે જન માગે, તસ જસ લીલા આપે રે, નિજી ૨૪.

Page #543

- સ્તવન સંગ્રહ
ઢાલ બીજીઃ-કેઈ કહે અમે ગુરુથી તરસું. જિમ નાવાથી લેહા રે, તે મિથ્યા ન લહે સહવાસે, કાચ પાચની સેહ રે. ૧. શ્રી સીમંધર સાહિબ! સુણજે, ભરતક્ષેત્રની વાતો રેલહું દેવ! કેવલ-રતિ ઈણે યુગે, હું તે તુજ ગુણ રાતો રે શ્રી સી. ૨. કઈ કહે “જે ગરછથી ન ટલ્યા, તે નિરગુણ પણ સાધે રે, નાતિમાંહે નિરગુણ પણ ગણયે; જ સ નહી નાતિ બાંધે છે. શ્રી સી. ૩. ગુણ અવગુણ ઈમ સરિખા કરતે, તે જિનશાસન-વેરી રે, નિરગુણ જે નિજ છન્દ ચાલે, તે ગ૭ થાએ વૈરી છે. શ્રી સી. ૪. નિરગુણને ગુરુ પણ કરે છે, તસ ગછ ત્યજ દાખે રે, તે જિનવર માર અને ઘાતક, ગચ્છાચારે ભાગે રે. શ્રી સી. ૫. વિષમકાલમાં નિરગુણ ગછે, કારણથી જે વસી રે, દ્રવ્ય થકી વ્યવહારે ચલિયે, ભાવે નવિ ઉલ્લસિયે રે. શ્રી સી. ૬. જિમ કવૃષ્ટિથી નગરલેકને, ઘહેલા દેખી રાજા રે; મંત્રી સહિત ઘહેલા હેઈ બેઠા, પણ મન માંહે તાજા રે. શ્રી સી. ૭. ઇમ ઉપદેશપદે એ ભાખ્યું. તિહાં મારગ અનુસારી રે; જાણીને ભાવે આદરીયે, ક૫ભાષ્ય નિરધારી રે. શ્રી સી. ૮. જ્ઞાનાદિક ગુણવત્ત પરસ્પર, ઉપગારે આદર રે; પંચવતુમાં ગ૭ સુગુણને, અવર કહ્યો છે ત્યજ રે. શ્રી સી. ૯. જે નિરગુણ ગુણ રત્નાકરને, આપ સરીખા દાખે રે, સમકિતસાર રહિત તે જાગે, ધર્મદાસ ગણું ભાખે રે શ્રી સી. ૧૦. કે.ઈ કહે “જે બકુત્ર કુશીલા, મૂલત્તર પડિસેવી રે; ભગવતી અગે ભાખ્યા તેથી, અન્ત વાત નવિ લેવી રે. શ્રી સી. ૧૧. તે મિયા નિકારણ સેવા, ચરણઘાતિની ભાખી રે; મુનિને તેને સંભવ માત્રે, સત્તમઠાણું સાખી રે. શ્રી સી. ૧૨, ડિસેવા વચને તે જાણે, અતિચાર બહુલાઈ રે; ભાવ બહુલતાયે તે ટાલે, પંચવસ્તુ મુનિ થાઈ રે. શ્રી સી. ૧૩ સહસા દેષ લગે તે છૂટે, સંયતને તત્કાલે રે; પછિત્ત આકુદિયે કીધું, પ્રથમ અંગની ભાલે છે. શ્રી સી. ૧૪. પાયછિત્તાદિક ભાવ ન રાખે, દેષ કરી નિ કે રે; નિદ્ધધસ સેઢીથી હેઠા, તે માર્ગથી ચૂકે . શ્રી સી. ૧૫. કઈ કહે “જે પાતક કીધાં, પડિકમતાં છૂટીજે રે.” તે મિથ્યા ફલ પડિકમણાનુંઅનુકરણથી લીજે રે. શ્રી સી. ૧૬. મિથ્યા દુક્ક દેઈ પાતિક, તે ભાવે જે સેવે રે, આવશ્યક સાખે તે પરગટ, માયા મોસને સેવે રે. શ્રી સી. ૧૭. મૂવ પદે પડિકમણું ભાખ્યું, પાપ તણું અણુકરવું રે; શક્તિ ભાવતણે અભ્યાસે, તે જસ અથે વરવું રે. શ્રી સી. ૧૮.
ઢાળ ત્રીજી -દેવ ! તુઝ સિદ્ધાંત મીઠે, એક મને ધરિયે દુષ્ટ આલંબન નિહાલી, કહે કિમ તરિયે? દેવ ! ૧. દુષ્ટ આલબન ધરે જે, ભગ્ન-પરિણામી; તે આવશ્યકે ભાખ્યા, ત્યારે મુનિ નામી, દેવ! ૨. નિયતવાસ વિહાર ચેઇય, ભકિતને ધ; મૂઢ અજજાલાભ થાપે, વિગય પડિબ છે. દેવ! ૩. કહે ઉગ્રવિહાર ભાગા, સંગમ આયરિઓ નિયતવાસ ભજે બહુશ્રુત, સુણિએ ગુણદરિએ. દેવી ૪. ન જાણે તે ખણ અંધા-બલ થિવિર તે હે ગોચરીના ભાગ કલ્પી, બહુ રહ્યો જે હે દેવ ! ૫. ચિત્યપૂજા મુકિતમારગ, સાધુને કરવી, જિણે કીધી વયર મુનિવર, ચૈત્યવાસ ઠવી. દેવ! ૬. તીર્થ ઉન્નતિ અન્ય શાસન, મલિનતા ટાણે પૂર્વ અવચિત પુષ્પ મહિમા, તેહ નવિ જાણે. દેવ ! ૭. ચિત્ય પૂજા કરત સંયત, દેવઈ કહ્યા; શુભમને પણ માગનારી, મહાનિશીથે લૉં.

Page #544

દેવ! ૮. પુષ્ટ કારણ વિના મુનિ નવિ, દ્રવ્ય અધિકારી, ચૈત્ય પૂજાયે ન પામે, ફલ અનધિકારી. દેવ! ૯ આર્ય અગ્નિપુન અજજા, લાભથી લાગા કહે નિજલાલે અતૃપ્તા, ગોચરી ભાગા, દેવ! ૧૦. ન જાણે ગત શિષ્ય અવમે, શિવિર બલ હણે સગુણ પરિચિત સંયતી કૃત, પિંડવિધિ છે. દેવ! ૧૧. વિગય લેવી નિત્ય સૂજે, લઈ-પુષ્ટ ભણે અન્યથા કિમ દેષ એહને, ઉદાયન ન ગણે? દેવ! ૧૨. ઉદાયન રાજર્ષિ તનુ નવિ, શીત લુક્ષ સહે; તેહ વ્રજમાં વિગય સેવે, શું તે ન લહે? દેવ! ૧૩. લેક આલમ્બન ભરીઓ, જન અસંયતને તે જગમાં કાંઈ દેખે, ધરે તે મને. દેવ! ૧૪ શથિલ આલમ્બન રહે મુનિ મ દ સંગી; સંયતાdબન સુજસ ગુણ. તીવ્ર સંવેગી દેવ! ૧૫.
હાલ ચેથી -સુણજે સીમધર સ્વામી ! વલી એક કરિનામી; મારગ કરતાને પ્રેરે, દુર્જન જે ફૂષણ હેરે. ૧. કહે “નિજ સાખે વ્રત પાલે, પણ ધર્મદેશના ૮ ; જન મેલ્યાનું શું કામ? બહુ બોલ્યું નિંદા ઠામ. ૨. ઈમ કહેતાં મારગ ગોપે, ખેરું દુષણ આપે; જે નિર્ભય મારગ બેલે, તે કહ્યો દ્વીપને તેલે. ૩. અજ્ઞાની ગાવ રસિયા, જે જન છે મુમતે સિયા; તેહને કુણ તારણહાર? વિણ ધર્મદેશના સાર. ૪. ગીતારથ જયણાવત. ભવભીરુ જેહ મહેત; તસ વયણે લે કે તરિયે, જિમ પ્રવડણથી ભર દરીયે. ૫. બીજા તે બેલી બોલે, શું કીજે નિર્ગુણ ટેલે? ભાષા કુશીવને લેબે, જન મહીં નિશીથે દેખે. ૬. જન મેલનની નહી ઇ. મુનિ ભાવે મારગ ની રીડર જે બહુજન સુણવા આવે, તે લાભ ધર ને પાવે. ૭ તેને જે મારગ ન ભ છે, તે અતરા ફલ ચાખે, મુનિ શક્તિ છતી નવિ ગેપે, વારે તેને શ્રત કે. ૮. નવિ દા મારગ કહેતાં, સમ પરિણામે ગડગડનાં મુનિ અચરિત મારગે, જોઈ લીજે બી જે અગે. હું કોઇ ભાષે “નવિ સમજાવે, શ્રાવકને ગૂઠા ભાવે; તે જૂડ કદ્યા લઠ્ઠા, શ્રાવક સૂવે ગહિયહૂા. ૧૦. કહે કેઈ “નવી સિ ડી ?, શ્રતમાં નહીં કાંઈ ખેડી,' તે મિશ્યા ઉદ્ધત ભાવ, શ્રત જ લધિ પ્રવેશે નાવા. ૧૧. પૂરવ સૂરિએ કીધી, તેણે જે નવિ કરવી સિદ્ધિ તે સવે કરી ધમ, નરિ કરો જે છે મમ. ૧૨. પૂરવ બુધને બહુમાને, નિજ શક્તિ મારગ ને ગુરુ કુલવાસીને જોડી, યુગતિ એહમાં નહીં ખેડી ૧૩. ઈમ શુને ન ઉછે, એ તે એકદેશને ભેદ; એ અર્થ સુની ઉલ્લાસે, ભાવી વરતે શ્રુત અભ્યાસે. ૧૪. ઈહાં દૂષણ એક કહાય, જે ખલને પીડા થાય તો પણ એ નવિ ડીજે, જે સજજનને સુખ દીજે. ૧૫. તે પૂછ્યું હશે તેવ, તેહને પણ ઈમ નહી દેષ; ઉજમતાં હિયડે હીસી, જોઈ લીજે પહેલી વાસી૧૬. કહે કોઈક જુદી રીતે, મુનિ ભિક્ષા ભાંજે ભીતે; તે જુ શુભમતિ ઈહે, મુનિ અંતરાયથી બીહે ૧૭. જે જન છે અતિ પરિણમી, વલી જેહ નહિ પરિણમી; તેને નિત્યે સમજાવે, ગુરુ કઃપવન મન ભાવે. ૧૮. ખલ વયણ ગણે કુણ સૂર, જે કાઢ પથમાં પૂરા; તુજ સેવામાં જે ૨ડીયે, તે પ્રભુ જશ લીલા લહીયે. ૧૯,
હાલ પાંચમી-વિષ કાલને જોરે કેઇ, ઉઠયા જડ મલધારી રે; ગુરુ ગછ છાંડી મારગ પી. કહે અમે ઉગ્રવિહારી રે. ૧. શ્રી જિન! તું આલંબન જગને, તુજ વિણ કવણ આધારે રે; ભગત લેકને કુમતિ જલધથી, બાંહિ રહીને તારે રે. ૨. શ્રી જન !

Page #545

સ્તવન સંગ્રહ તું અ.લંબન જગને–એ આંકણું. ગીતારથ વિણ ભૂવા ભમતા, કષ્ટ કરે અભિમાને રે; પ્રાથે ગઠી લગે નવિ આવ્યા, તે ખૂતા અજ્ઞાને રે. શ્રીજિન! ૩. તેહ “કહે ગુરુ ગચ્છ ગીતારથ, પ્રતિબધે શું કીજે રે? દશન-જ્ઞાન-ચરિત આદરિયે, આપે આ૫ તરીજે રે.” શ્રીજિન! ૪. નવિ જાણે તે પ્રથમ અંગમાં, આદિ ગુરુ કુલવાસે રે; કહ્યો ન તે વિણ ચરણ વિચારો, પચાશક નય ખાસ ૨. શ્રીજિન ! ૫. નિચે ગઇકલ વાસે વસવું, ઉત્તરાધ્યયને ભાખ્યું રે; તેહને અપમાને વલી તેહમાં, પાપશ્રમણપણું દાખ્યું રે.શ્રીજિન! ૬. દવૈકાલિક ગુરુશુશ્રષા, તસ નિંદા ફલ દાખ્યાં રે, આનંતિમાં કસમ સદગુરુ, મુનકુલ મચ્છસમ ભાખ્યા રે. શ્રીજિન ! ૭. ગુરુદષ્ટિ અનુમારે રહેતાં, લહે પ્રવાહ પ્રવાદે રેએ પણ અર્થ તિહાં મન ધરિયે, બહુગુણ સુગુરુ પ્રસાદે ૨. શ્રીજિન! ૮. વિનય વધે ગુરુ પાસે વસતાં, જે જિનશાસન મૂલો રે, દશન નિમલ ઉચિન પ્રવૃત્તિ, શુરાગે અનુકૂ રે. શ્રીજિન! ૯. વૈયાવચે પાતિક વૃકે, ખંતાદિક ગુણ શકિત રે; હિત ઉપદેશે સુવિહિત સંગે, બ્રહ્મચર્યની ગુણિ રે, શ્રીજિન! ૧૦. મન વાધે મુદ્દબુદ્ધિ કેરા, મારગ ભેદ ન હોવે રે; બહુ ગુણ જાણે એ અધિકાર, ધમરણ જે જેવે રે. શ્રીજિન! ૧૧. નાણ તણે સંભાળી હવે, વિરમન દશન ચરિતે રે, ન ત્યજે ગુરુ કહે એ બુધ ભાથું, આવશ્યકનિયુક્તિ રે. શ્રીજિન! ૧૨. ભૌતબતે જિમ બાણે હણુતા, પગ અશફરસી સબ રે, ગુરુ છાંડી આહાર તણે ખપ, કરતા તિમ મુનિ નવરા રે. શ્રીજિન ૧૩. ગુરુકુલ પાસે જ્ઞાનાદિક ગુણ, વાચંયમને વાધે રે; તે આહાર તણે પણ દૂષણ, ખપ કરતાં નવિ બાંધે છે. શ્રીજિન ! ૧૪. ધમંરતન ઉપદેશ૫ દિક, જાણ ગુરુ આદર રે; ગછ કહ્યો તેહને પરિવારે, તે પણ નિત અનુસરો રે. શ્રીજન! ૧૫. સારણ વારણ પ્રમુખ લડીને, મુનિ મારગ આરાધે રે; શુભવીરય તિહાં સુવિહિન કિરિયા, દેખાદેખે વાધે રે. શ્રીજિન ૧૬. જલધિતણે સંભ અમહતા; જેમ નીકલતા મીન રે ગસારણાદિક અણુસહતા તિમ મુનિ દુખિયા દીને રે. શ્રી. ! ૧૭. કાક નર્મદાતટ જિમ મૂકી, મૃગતૃણ જલ જાતા રે, દુઃખ પામ્યા હતમ ગરછ તજિને, આપમતી મુનિ થાતા રે. શ્રી. ૧૮. પાલિ વિના જિમ પાણી ન રહે, જીવ વિના જિમ કાયા રે; ગીતારથ વિણ તિમ મુનિ ન રહે, જડ કષ્ટની માયા રે. શ્રીજિન ! ૧૯. અંધ પ્રતે જિમ નિમલ લેચન, મારગમાં લઈ જાય રે; તિમ ગીતારથ મૂખ મુનિને, દઢ આલંબન થાય છે. શ્રીજિન ૨૦ સમભાથી ગીતારથ નાણી, અગમ માહે લહિયે રે, આતમ અરથી શુભ મતિ સજન, કહે તે વિણ કિમ રહિયે રે! શ્રી. ૨૧. લેચન આલંબન જિનશાસન, ગીતારથ છે મેઢી રે; તે વિણ મુનિ ચઢતી સંયમની, આરહે કિમ સેઢી રે? શ્રી જિન! ૨૨. ગીતારથને મારગ પછી, છાંડીજે ઉન્માદે રે; પાલે કિયા તે તુજ ભકિત, પામે જગ જશ વાદો રે. શ્રીજિન! ૨૩.
ઢાલ છઠ્ઠી --પ્રથમ જ્ઞાન ને પછી અહિંસા, દસવૈકાલિક સાખી રે, જ્ઞાનવંત તે કારણ ભજિયે, તુજ આણા મન રાખી રે. સાહિબ! સુણજો રે. ૧. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાલ ન જાણે, ભાવ પુરુષ પડિસેવ રે; નવ સ્મગ' કહે અપવાદહ, અગીતારથ નિત મેવ રે,

Page #546

સજ્જન સન્મિત્ર સાહિબ ! ૨. સચિત સચિત મિશ્ર નવ જાણે, ક૯પ અક૯પ વિચારે રે; યોગ્ય ન જાણે નિજ નિજ ઠામે, દ્રવ્ય યથાસ્થિત સાર રે. સાહિબ. ૩. ખેર ન જાણે તે યથાસ્થિત, જનપદ અધ્યવિશેષ રે, સુમિક્ષ દુક્ષિ ક૯૫ નવિ જાણે, કાલવિચાર અશેષ રે. સાહિબ! ૪. ભાવ હિ ગિલાણ ન જાણે, ગાઢ અગાઢ ૫ રે; ખમતે અણુખમતે જન ન લહે, વસ્તુ અવસ્તુ અન૯૫ રે. સ હિબ! ૫. જે આકુટ્ટી પ્રમાદે દપે, પડિસેવા વલિ ક૯૫ રે; નવિ જાણે તે તાસ યથાસ્થિતપાયછિત્ત વિકલા રે. સાહિબ! ૬. નયણ રહિત જિમ અનિપુણ દેશે, પંથનટ્ટ જિમ સત્ય રે; જાણે હું ઠામે પહુંચાવું, પણ નહિં તેહ સમ રે. સાહિબ ! ૭. અગીતારથ તિમ જાણે ગરવે, હું ચલવું સવિ ગ૭ રે; પણ તપાસે ગુણ ગણ ગ્રાસે, હઈ ગલગલ મચ્છ રે. સાહિબ ! ૮. પછિ અતિમાત્ર દિએ જે, અપચ્છિતે પચ્છિત્ત રે; આસાયણ તસ સૂત્રે બે વી, આસાયણ મિચ્છત રે. સાહિબ ! ૯. તપસી અબ હુશ્રુત વિચરતો, કરી દોષની શ્રેણિ રે, નવિ જાગે તે કારણ તેહને, કિમ વાધે ગુણશ્રેણિ રે? સાહિબ! ૧૦. માગ માત્ર જાણે જિમ પંથી, અલહી તાસ વિશેસ રે; લિંગાચાર માત્ર તે જાણે, પામે મૂઠ કિલેશ રે. સાહિબ ! ૧૧ ભેદ લહ્યા વિણ નાના પરિણતિ, મુનિ મનની ગતબધ રે; ખિણાતા ખિણતાતા થાતા, અંતે ઉપાઈ વિરોધ રે. સાહિબ! ૧૨. પથરસમ પામર આદરતાં, મણિસમ બુધ જન છોડિ રે ભેદ લહ્યા વિણ આગમ થિનિ, તે પામે બહુ બોડિ રે. સાહિબ ! ૧૩. જ્ઞાન ભગતિ ભાંજિ અણ લહતાં, જ્ઞાનતા ઉપચાર રે; આરાસારે મારગ લોપે, ચરણ કરણને સાર રે. સાહિબ ! ૧૪. ઉત્કર્ષ તેહને ઘે શિક્ષા, ઉદાસીન જે સાર રે; પરૂષવચન તેહને તે બોલે, અંગ કહે આચાર રે. સાહિબ ! ૧૫. અમ સરિખા હે તુમ જાણો, નહીં તે સ્થા તુમ બેલ રે? એમ ભાખી જાત્યાદિક દૂષણ, કાઢે તે નિટલ રે. સાહિબ! ૧૬. પાસત્યાદિક દૂષણ કાઢી, હીલે જ્ઞાની તેહ રે યથા છન્દતા વિણ ગુરુઆણા, નવિ જાણે નિજ રેહ ૨. સાહિબ ! ૧૭. જ્ઞાનીથી તિમ અલગ રહેતા, હંસ થકી જિમ કાક રે; ભેદ વિનયના બાવન ભાખ્યા, ન લહે તસ પરિપાક રે. સાહિબ ! ૧૮. સર્વ ઉદ્યમે પણ તસ બહુ ફલ, પડે કષ્ટ અન્ના રે; સૂત્ર અભિન્નત અનુસાર, ઉપદેશમલા વાણ રે. સાહિબ ! ૧૯ તે તે અજુભાવે એકાકી, ચાલે તેને જુત્ત રે, વામ્ય કુવાસન જે અકુવાસન, દેશાધિક ઉત્ત છે. સાહિબ ! ૨૦. અજ્ઞાની ગુરુતણે નિગે, અથવા શુભ પરિણામ રે, કમ્મપયડી સાખે સુદૃષ્ટિ, કહિયે એને ઠામ રે. સાહિબ ! ૨૧. જે તે હઠથી ગુરુને છાંડી ભગ્ન ચરણ પરિણામ રે, સર્વ ઉદ્યમે પણ તસ નિશ્ચય, કાંઈ ન આવે કેમ રે. સાહિબ! ૨૨. આણારુચિ વિણ ચરણ નિષે, પંચાશકે હરિ રે, વ્યવહારે તે ડું લેખે, જેહ સહકારે સદ્ રે. સાહિબ ! ૨૩. શિષ્ય કહે “જે ગુરુ અજ્ઞાની, ભજતાં ગુણનિધિ જાણું ૨; જે સુવાસના તે કિમ ત્યજતાં, તેને અવગુણ જાણું રે ? સાહિબ ! ૨૪. ગુરુ બેલે “શુભ વાસન કહિયે, પન્નવાણિજજ સ્વભાવ રે, તે આયત્તપણે છે આઘે, જસ મન ભદ્રક ભાવ છે. સાહિબ! ૨૫. સૂવું માની સૂ છું થાતા, ચઉભગી આચાર રે, ગુરુ કહેશે તેમાં ફલ જાણું, કહીચે સુજશ અપાર રે. સાહિબ ! ૨૬.

Page #547

સ્તવન સંગ્રહ
હાલ સાતમી –ોઈ કહે “ગુરુ ગચ્છ ગીતારથ સારથ શુદ્ધ, માનું પણ નવિ દીસે જોતાં કોઈ વિશુદ્ધ નિપૂણ સહાય વિના કહ્યો સૂત્રે એક વિહાર, તેહથી એકાકી રહેતાં નહી દેગ લગાર.” ૧. અણુ દેખતા આ૫માં તે સવિ ગુણનો વેગ, કિમ જાણે પરમાં વ્રત ગુણને મૂલ વિયોગ? છેદ દેષ તાંઈ નવિ કહ્યા પ્રવચને મુનિ દુરશીલ દેશલવે પણ થિર પરિણામી બકુશકુશીલ, ૨. જ્ઞાનાદિક ગુણ ગુરુઆદિક માંહે જોય, સર્વ પ્રકારે નિગુણ નવિ આદર હોય; તે છાંડે ગીતારથ જે જાણે વિધિ સર્વ, ગલાનૌષધ દષ્ટાંતે મૂહ ધરે મન ગવ. ૩. તે કારણ ગીતારથને છે એકલ વિહાર, અગીતા રથને સર્વ પ્રકારે તે નહિ સાર; પાપ વરજતે કામ અસંજતે ભાગ્યે જેહ, ઉત્તરાધ્યયને ગીતારથ એકાકી તેહ. ૪. પાપ તણું પરિવજન ને કવિ કામ અસંગ, અજ્ઞાનીને નવિ હુએ તે નવિ જાણે ભંગ; અજ્ઞાની શું કરશે શું લડશે પુન્ય પાપ, દશવૈકાલિક વયણે પંચાશક આલાપ. ૫. એક વિહારે દેખે આચાર સંવાદ, બહુ ધાદિક દૂષણ વલી અજ્ઞાન પ્રમાદ, વલિય વિશે વાર્યો છે અવ્યક્ત વિહાર, પંખી પિત દષ્ટાંતે જાણે પ્રવચનસાર. ૭. એકાકીને સ્ત્રી રિપુ શ્વાન તણો ઉપઘાત, ભિક્ષાની નવી શુદ્ધિ મડાવતને પણ ઘાત; એકાકી સછંદપણે નવિ પામે ધમ, નવિ જાણે પૃચ્છાદિક વિણ તે પ્રવચન-મર્મ. ૭. સમિતિ ગુપતિ પણ ન ધરે એકાકી નિઃશંક, બ્રાવ પરાવતે ધરે આલંબન સર્ષક, જૂદા જૂદા થતા થવિર કલ્પને ભેદ, ટેલએ મન લોકનાં થાએ ધર્મ-ઉચ્છેદ ૮. ટેલે પણ જે લેલે અંધપ્રવાહ નિપાત, આણું વિણુ નવિ સંઘ છે અસ્થિ તણે સંઘાત; તે ગીતારથ ઉતરે જિમ હરિ જલથી વેદ, અગીતારથ નવિ જાણે તે સવિ વિધિને ભેદ. ૯. કારણથી એકાકીપણું પણ ભાખ્યું તાસ, વિષમકાલમાં તે પણ સંડો ભલે વાસ; પંચકલ૫ભાગ્યે ભર્યું આતમરાણું એમ, શાલિ એરડતણે ઈમ ભાંગે લહિયે ખેમ. ૧૦. એકાકી પાસ સચ્છ ગતયોગ, ઠાણવાસી ઉન્નો બહુદૂષણ સંગ, ગચ્છ વાસી અણુઓની ગુરુસેવી વલિ હેય, અનિયતવાસી આઉત્તો બહુગુણ ઈમ જેય. ૧૧. દેષ હાનિ ગુણ વૃદ્ધિ જયણું ભાષે સૂરિ, તે શુભ પરિવારે હુઈ વિઘન ટલે સાવિ દૂરિ દેવ ફલે જો આંગણે તુજ કરુણા સુર વેલિ, શુભ પરિવારે લહિયે તે સુખ જસ રંગ રેલિ. ૧૨.
ઢાલ આદમી :-કેઈ કહે સિદ્ધાતમાંજી, ધમ અહિંસારે સાર, આકરિયે તે એકલીજી, ત્યજિયે બહુ ઉપચાર; મનમેહન જિનજી! તુજ વયણે ભુજ રંગ. મન ૧. નવિ જાણે તે સર્વ ત્યજીને, એક અહિંસા રંગ, કેવલ લૌકિક નીતી હવે, લેકોત્તરપંથ ભંગ. મન૨. વનમાં વસતો બાલ તપસ્વી, ગુરુ નિશ્રા વિણ સાધ; એક અહિંસાયે તે રાચે, ન લહે મમ અગાધ. મન. ૩. જીવાદિક જિમ બાલ તપી , અણુ જાણો મૂક ગુરુ લઘુ ભાવ તથા અણલહે, ગુરુ વજિત મુનિ ગૂઢ. મન ૪. ભવમોચક પરિ. ણામ સરીખે, તેહને શુભ ઉદ્દેશ; આણ રહિતપણે જાણી જે, જેહ ૫૪ ઉપદેશ. મન ૫. એક વચન ઝાલીને છાંડે, બીજા લૌકિક નીતિ; સકલ વચન નિજ ઠામે જોડે, એ લેકોત્તર નીતિ. મન૬. જિનશાસન છે એક ક્રિયામાં, અન્ય ક્રિયા સમ્બન્ધ; જિમ ભાષી ત્રિવિધ અહિંસા, હેતુ–સ્વરૂપ-અનુબધે. શન ૭ હેતુ અહિંસા જયણારૂપે, જતુ અલાત

Page #548

-
સજજન સન્મિત્ર વરૂપ ફલ રૂપે જે તે પરિણામે, તે અનુબ-૧ સવરૂપ. મન, ૮. હેતુ સ્વરૂપ અહિંસા આપે, શુભફલ વિણ અનુબન્ધ દર અજ્ઞાન થકી તે આપે, હિંઝાને અનુ બન્ધ મ. ૯ ના પ્રમુખ તણી જિમ કિરિયા, જેહ અહિંસારૂપ; સુરદુરગતિ છે તે પાડે. દુત્તર ભવજલપ. મન. ૧૦. દુર્બલ નગ્ન માસ ઉપવાસી, જો છે માયારંગ; તે પણ ગરભ અનન્તા લેશે, બેલે બીજું અંગ. મન. ૧૧. નિશ્વિત આચારે જિનશાસન જેને હલે લેક; માયા હિલી તસ અજ્ઞાને, સર્વ અહિંસા ફેક. મન૧૨. વરૂપથી નિરવદ્ય તથા જે, છે કિરિયા સાવદ્ય જ્ઞાન શક્તિથી તેહ અહિંસા, દિએ અનબન્ધ સય. મન, ૧૩. જિનપૂજા અપલદ પદાકિ, શીલત્રતાદિક જેમ; પુણ્ય અનુનર મુનિને આપી, દિએ શિવપદ બહુ ખેમ. મન. ૧૪. એહ ભેદ વિણ એક અહિંસા, નવિ હવે થિર થંભ યાવત્ યોગક્રિયા છે તાવત્, બોલે છે આરંભ. મન. ૧૫. લાગે પણ લગવે નહિ હિંસા, મનિ એ માયા વાણું; શુભ કિરિયા લાગી જે આવે, તેમાં તે નહિ હાણી. મન૦ ૧૬. હિંસા માત્ર વિના જે મુનિને, હાથ અહિંસક ભાવ; સૂક્ષમ એકેદિયને હવે, તે તે શુદ્ધ સ્વભાવ. મન, ૧૭. ભાવે જેહ અહિંસા માને, તે સવિ જોડે કામ ઉત્સગે અપવાદે વાણું, જિનની જાણે જામ, મન, ૧૮. કોઈ કહે ઉત્સગે આણા, છાં છે અપવાદ; તે મિથ્યા અણપામે અર્થે, સાધારણ વિવિવાદ. મન, ૧૯. મુખ્યપણે જિમ ભાવે આણા, તિમ તસ કારણ તે કાર્ય ઇચ્છતે કારણ ઈચ્છે, એ છે શુભમતિ ર. મન ૨૦. કપે વચન કહ્યું અપવાદે, તે આણાનું રે મૂવ; નિશ્રપક્ષ તે મુનિને ન ઘટે. તેહ નહી અનુકૂલ, મન, ૨૧. અપુનબંધકથી માંડીને, જાવ ચરમ ગુણઠાણ; ભાવ અપેક્ષાયે જિન આણા, મારગ ભાખે જાણ. મન૦ ૨૨. એક અહિંસામાં જે આણા, ભાએ પૂરવ સ; તે એકાંત મતિ નવ ગડિયે, નિહાં નય વિધિ છે ભરિ. મન૦ ૨૩. આતમ ભાવ હિંસનથી હિંસા, સઘલા એ પાપસ્થાન; તેહ થકી વિપરીત અહિંસા, તાસ વિરહને ધ્યાન. મન૨૪, તસ ઉપાય છે જે આગમમાં, બહુવિધ છે વ્યવહાર તે નિઃશેષ અહિંસા કહિયે, કારણ ફલ ઉપચાર. મન૦ ૨૫. જીવ અજીવ વિષય છે હિંસા, નૈગમનય મત સંગ્રડ વ્યવહારે પાયે, પ્રતિજીવે અજુગુપ્ત. મન ૨૬. આતમરુપ શબ્દનય તીને, માને એમ અહિંસ એાઘવૃત્તિ જોઈને લહિય, સુખ જશ લીલ પ્રશંસ. મન૨૭.
હાલ નવમી-કઈક સૂત્રજ આદરે, અથ ન માને સાર; જિનજી! આપમતે અવયં કરે, ભલ્યા તેહ ગમાર; જિનજી! તુઝ વયણે મન રાખીએ. જિનજી! ૧. પ્રતિમા તાપે પાપીઆ, ચોગ અને ઉપધાન; જિનજી! ગુરુને વાસ ન શિર ધરે, માયાવી અજ્ઞાન, રિત ૨. આચરણા તેહની નવી, કેતી કહિયે દેવ ? જિનજી ! નિત્ય ત્રટે છે સાંધતાં, કા વિણ તેની ટેવ, જિનજી! ૩. વૃત્તિપ્રમુખ જોઈ કરી, ભાખે આગમ આપ; જિના હજ મા ઓલવે, જિમ કુપુત્ર નિજ બાપ. જિનજી! ૪. નૃત્યાદિક અણમાનતા, સવ વિરાધે વન જિનજી! સૂવ-અરથ–તદુભય થકી, પ્રત્યેનીક કલ્લા તીન. જિનજી! છે. અક્ષર અથંજ એક, જે આદરતાં પ્રેમજિનજી! ભગવાઈ અંગે ભાખિયો, કિવિ અથ તે કેમ? જિનજી! ઇ. સૂત્ર અરથ પહેલે બીજે, નિજજુત્તીય મીસા |

Page #549

સ્તજન સંગ્રહ જિની નિરવશેષ ત્રીજો વલી, ઈમ ભાખે જગદીશ. જિન ૭. છાયા નર ચાલે ચલે, રહે વિતી તસ જેમ જિનજી! સૂત્ર અરથ ચાલે ચલે, રહે થિતી તસ તેમ. જિનાજી! ૮. અર્થ કહે વિધિ ધારણા, ઉભય સૂત્ર જિમ ઠાણ જિનક! તિમ પ્રમાણુ સામાન્યથી, નવિ પ્રમાણુ અપ્રમાણ જિનજી! ૯. અંધ પંગુ જિમ ને મલે, ચાલે ઇચ્છિત aણ જિનજી! સૂત્ર અરથ તિમ જાણયે, કલ્પભાષ્યની વાણ જિના ૧૦. વિધિ-ઉદ્યમ-ભય વર્ણના, ઉત્સહ–અપવાદ જિન ! તદુભય અથે જાણીયે, સૂત્ર ભેદ અવિવાદ. જિનજી! ૧૧. એહ ભેદ જાણ્યા વિના, કંખમોહ હહંતજિનાજી! ભગતર પ્રમુખે કરી, ભાથું ભગવઈ તત, જિનજી! ૧૨. પરિવાસિત જારી કરી લેપને અશન અશેષ, જિના કારણથી અતિ આદરયાં, પંચક૯૫ ઉપદેશ. જિન! ૧૩. વર્ષાગમન નિવારિએ કારણે ભાખ્યું તેહ. જિનજી! ઠાગે શ્રમણી તણું, અવલમ્બાદિક જેઠ, જિન! ૧૪. આધાકમાંકિ નહી, બધ તણે એકત, જિન! સૂયગડે તે કિમ ઘટે. વિણ વૃત્યદિક તત? જિનક! ૧૫. વિહરમાન ગણધર પિતા, જિન જનક દિક જેહ, જિનજી! કમ વલી આવશ્યક તણે. સૂત્ર માત્ર નહી તેહ જિન! ૧૬. અર્થ વિના કિમ પાનિયે, ભાવ સકલ અનિબદ્ધ જિનજી! ગુરુમુખવાણી ધારતાં, હવે સર્વ સુબદ્ધ. જિનજી! ૧૭ પુસ્તક અર્થ પરમ્પર, સઘળી જેને હાથ; જિનછા તે વિડિત . અણ માનતાં, કિમ રહસે નિજ આથ? જિન! ૧૮. સદગુરુ પાસે શીખતાં, અથ માંહિ ન વિરોધ; જિન! હેતુ વાદ આગમ પ્રતે, જાણે જેહ સુબેધ. જિનજી! ૧૯ અર્થે મતાહિકે, જે વિરોધ ગણન્ત; જિન! તે સૂત્રે પણ દેખશે, જે જોશે એકત્ત. જિનાજી! ૨૦. સંહરતાં જાણે નહી, વીર કહે ઈમ ક૯૫ જિનજી! સંહરતાં પણ ના જન, પ્રથન અંગ છે જ. જિનજી! ૨૧. 2ષભકૂટ અડજેણે, ભૂપતિ સાર; જિનાજી! બાર વલી પાઠાન્તરે, મૂલ કહે વિસ્તાર. જિનજી! ૨૨. સત્તાવન સય મહિલને, મનના સમવાય; જિનજી! આઠ સયાં જ્ઞાતા કહે, એ તે અન૨ ઉપાય. જિનજી! ૨૩. ઉત્તરાધ્યયને રિથતિ કહી, અન્તરમુડૂત જ બન્ય; જિનજી ! વેદનીયની બાર તે, પન્નવણમાં અન્ય. જિનજી! ૨૪. અનુગદ્વારે કહ્યા, જઘન નિક્ષેપ ચાર; જિનજી! જીવાદિક તે નવ ઘટે, દ્રવ્ય ભેદ આધાર. જિનજી! ૨૫ ઈમ બહુવચન નયન્તરે, કઈ વાચના ભેદ; જિનજી! ઈમ અથે પણ જાણીયે, નવિ ધરીયે મન ખેદ, જિનાજી! ૨૬. અર્થકારથી આજના, અવિકા ગુમતિ કુણ? જિનાજી! તે અનિયત નહી, આવે કહિયે લુણ? જિનજી ૨૭. રાજા સરીખું સૂત્ર છે, મંત્રી સરિખે અર્થ જિનાજી! એહમાં એ કે હીલીઓ, દિયે સંસાર અનર્થ. જિનછ ! ૨૮. જે સમતોલે આચરે, સૂત્ર અર્થસું પ્રીતિ; જિન! તે તુઝ કરુણાયે વરે, સુખ જશ નિમલ નતિ. જિનજી! ૨૯. ( હાલ દશમી -જ્ઞાન વિના જે જીવને રે કિરિયામાં છે દોષ રે; કમબધ છે તેહથી રે, નહી શમસુખ સન્તોષ રે. ૧ પ્રભુ! તુઝ વાણી મીડડી રે, મુઝ મન સહેજ સુકાય કેઅમીય સમી મન ધારતા રે, પાપ તાપ સવિ જાપ રે. પ્રભુ! તુઝ વાણી મીઠડી –એ આંકણી. ૨. લોકપતિ કિરિયા કરે છે, મન મેલે અજ્ઞાણુ રે; ભવ-ઈચ્છાના

Page #550

સજજન સાન્સિવ જોરથી રે, વિણ શિવમુખ વિજ્ઞાણ રે. પ્રભુ! ૩. કામ કુભ સમ ધર્મનું રે, મૂવ કરી ઈમ તુચ્છ રે જનરંજન કેવલ લહે રે, ન લહે શિવતરુ ગુચ્છ રે. પ્રભુ! ૪. કરુણા ન કરે હીનની રે, વિણ પણિહાણ સનેહ રે દ્વેષ ધરતા તેડશું રે, હેઠા આવે તેહ રે. પ્રભુ ! ૫. એક કાજમાં નવિ ધરે રે, વિણ પ્રવૃત્તિ થિર ભાવ રે, જીહાં તિહાં મેટું ઘાલતાં રે, ધારે ઠેર સ્વભાવ છે. પ્રભુ! ૬. વિના વિઘન જય સાધુને રે. નવિ અવિચ્છિન્ન પ્રયાણ રે; કિરિયાથી શિવપુરી હેયે રે કિમ જાણે અન્ના રે? પ્રભુ ! ૭. શીતતાપ પ્રમુખ વિઘન છે રે, બાહિર અન્તર વ્યાધિ રે; મિથ્યા દશન એહની રે, માત્રા મૃદુ મધ્યાધિ . પ્રભુ ! ૮, આસન અશન જયાદિકે રે, ગુરુગે જય તાસ રે; વિઘન જેર એ નવિ ટકે રે, વિગર જ્ઞાન અભ્યાસ રે. પ્રભુ ! ૯, વિનય અવિકગુણ સાધુને રે, મધ્યમને ઉપગાર રે; સિદ્ધિ વિના હવે નહિ રે, કૃપા હીનની સાર છે. પ્રભુ ! ૧૦. વિણ વિનિયોગ ન સમ્ભવે રે, પરને ધર્મ ગ રે; તેહ વિના જનમાનરે રે, નહિ સંતતિ સોગ છે. પ્રભુ ૧૧. કિરિયામાં ખેદે કરી રે, દઢતા મનની નાંહિ રે, મુખ્ય હેતુ તે ધર્મને રે, જિમ પાણી કૃષિ માંહિ રે. પ્રભુ! ૧૨ બેઠા પણ જે ઉપજે રે, કિરિયામાં ઉદ્વેગ , ગ દ્વેષથી તે ક્રિયા રે, રાજઠ સમવેગ રે. પ્રભુ ! ૧૩. બ્રમથી જેહ ને સાંભરે રે, કાંઈ અકૃત-કૃત-કાજ રે; તેથી શુભ કિયા થકી રે, અવિરોધી અકાજ રે. પ્રભુ! ૧૪. શાન્તવાહિતા વિણ એ , જે ગ ઉત્થાન રે; ત્યાગ ય છે તેથી રે, અણુ ઈંડાતુ ધ્યાન રે. પ્રભુ! ૧૫. વિશે વિચે બીજા કાજમાં રે, જાએ મન તે રે; ઊખણતાં જિમ શાલિનું રે, ફલ નડી હાં નિલેપ રે. પ્રભુ ૧૬. એકજ ઠામે રંગથી રે, કિરિયામાં આસંગ રે; તેહજ ગુણઠાણે થિતિરે, તેહથી ફલ નહી રંગ રે. પ્રભુ! ૧૭. માંડી કિરિયા અવગણી રે, બીજે ઠામે હર્ષ રે, ઈષ્ટ અર્થમાં જાણિયે રે, અંગારા વર્ષ . પ્રભુ! ૧૮. રોગ એ સમજણ વિના રે, પીડા ભ'ગસ્વરુપ રે, શુદ્ધ કિયા ઉદથી રે, તેહ વનયફલ રૂ૫ રે. પ્રભુ ! ૧૯ માન હાનિથી દુઃખ દીએ રે, અંગ વિના જિમ ભેગ રે; શાતેદાન્તપણા વિના રે, તિમ કિરિયાને વેગ રે. પ્રભુ! ૨૦. શાન્ત તે ક્યાય અભાવથી રે, જે ઉદાત્ત ગમ્ભીર રે, કિરિયા દેષ લહી ત્યજે રે, તે સુખ જસભર ધીર રે. પ્રભુ! ૨૧.
ઢાલ અગીયારમી -એકવીસ ગુણ પરિણમેં, જાસ ચિત્ત નિતમેવ; ધરમર તનની યોગ્યતા તાસ કહે તૂ દેવ ! ૧. ૧ ખુદ્દ નહિ વલી પનિધિ, ૩ સમ્મ. ૪ જનપ્રિયજ ધન્ય; ૫ ક્રુર નહીં ૬. ભીરુ વલી, ૭ અસઠ ૮ સાર દકિન્ન. ૨. ૯ લજજાલુઓ ૧૦ દયાલુએ, ૧૧ સોમદિહિં મજઝથ; ૧૨ ગુણરાગી ૧૩ સતકથ ૧૪ સુપકખ, ૧૫ દીરઘદરશી અત્ય. ૩. ૧૬ વિશેષજ્ઞ ૧૭ વૃદ્ધાનુગત, ૧૮ વિનયવંત, ૧૯ કૃતજાણ ૨૦ પરહિતકારી ૨૧ લબ્ધલકખ, ગુણ એકવીસ પ્રમાણ. ૪. ખુર નહી તે જેહ મને, અતિ ગભીર ઉદાર; ન કરે જન ઉતાવલે, નિજપરને ઉપગાર. ૫. શુભ સંઘયણ રૂપનિધિ, પૂરણ અંગઉપંગ; તે સમરથ સહેજે ધરે, ધમપ્રભાવન ચંગ ૬. પાપકર્મો વરસે નહીં, પકૃતિઓ જગમિત સેવનીક હવે સુખે, પરને પ્રથમ નિમિત્ત. ૭. જનવિરુદ્ધ સેવે નહી, જનપ્રિય ધમે સૂર મલિન ભાવ મનથી ત્યજી, કરી શકે અફર.

Page #551

સ્તવન સંગ્રહ
૪૯૭
૮. 'હુપરલેાક અપાયથી, બીડે ભીરુ જેઠુ; અપયશવી વલી ધમ'ના, અધિકારી છે તે. ૯. અશઠ ન વચ્ચે પર પ્રતે, લહું કીત્તિ વિશ્વાસ; ભાવસાર ઉદ્યમ કરે, ધામ તે ખાસ. ૧૦, નિજ કાય છાંડી કરી, કરે અન્ય ઉપકાર; સુદકિખન્ન જન સને, ઉપદેય વ્યવહાર. ૧૧. અગીકૃત ન ત્યજે ત્યજે, લજ્જાલુમે અકાજ; ધરે દયાલુ ધર્મની, દયા મૂત્રની લાજ, ૧૨. ધ'માં અવિથ લડે, સેમિ ૢિ મઝઘ; ગુણસયોગ કરે સદા, વરજે દોષ અણુત્થ. ૧૩. ગુણુરાગી ગુરૢ સગ્રડે, સૈ ન ગુણુ અનત; ઊવખે નિર્ગુણ સા, બહુમાને ગુણવંત. ૧૪. અશુભકથા કલુષિત મિત, નાસે રતન વિવે; ધર્માથી સત્કથ હુએ, ધનિદાન વિવેક, ૧૫. ધર્માં શીલ અનુકૂલ યશ, સદાચાર રિવાર; ધર્મ સુકખ વિઘન રહિત, કરી શકે તે સાર, ૧૬. માંડે સવિ પરિણામહિત, દીરઘદર્શી કામ; લહે દેષ ગુણ વસ્તુના, વિશેયજ્ઞ ગુણધમ. ૧૭. વૃદ્ધાનુગત સુસ ંગતે, હાવે પરિણતબુદ્ધિ, વિનયવત નિયમા કરે, જ્ઞાનાદિકની વૃદ્ધિ. ૧૮. ગુણુ જેડે ગુરુ આદરે, તવબુદ્ધિ કૃત જાણ; પરહિતકારી ૫૨ પ્રતે, થાપે માગ સુજાણુ. ૧૯. શીખે લખે સુખે સકલ, લગ્ન શુનકાજ; ઇમ એકવીસ ગુગે વર્યાં, લહે ધનું રાજ. ૨૦. પૂરગુજ્જુ ઉત્તમ કહ્યો, મધ્યમ પાઢે હીન; અદ્ભુદ્દીન જઘન્ય જન, અમર દરી દીન. ૨૧. અરજે વરજી પાપને, એહ ધમ સામાન્ય; પ્રભુ તુઝ ભક્તિ જશ લડે, તેડુ હેાએ જન માન્ય. ૨૨. હાલ ૫.૨મી :-એકવીસ ગુણ જેણે લહ્યા, જે નિજ મર્યાદામાં રહ્યા; તેહુ ભાવશ્રાવકતા લડે, તસ લક્ષણ એ તુ. પ્રભુ! કહે, ૧. કુત્તત્રતકર્માં શીલાધાર, ગુણવન્તે ને જીજી વ્યવહાર; ગુરુસેવી ને પ્રવચનદક્ષ, શ્રાવક ભાવે એ પ્રચક્ષ ૨. શ્રવણ જાગુણા ગ્રહુચ ઉદાર, ડિસેવા એ ચાર પ્રકાર; પ્રથમ ભેદના મન ધારીયે, અથ" તાસ ઈમ અવતારી કે. ૩ બહુમાણે નિપુણે ગીયત્વ, પાસે લગાર્દિક બહુ અત્ય; જાણુ ગુરુ પાસે વ્રત ગ્રહે, પાલે ઉપસર્ગાદિક સહે, ૪. સેવે આયતણા ઉદ્દેશ, પરગૃહ તજે અણુમ્મડ વેસ; વચન વિકાર ત્યજે શિત્રુ લીલ, મધુર ભગે એ ષવેધ શીલ. પ આયતને સેવે ગુપોષ, પરઢ ગમને વાધે દેષ; ઉદ્ભવેષ ન શામા લાગ, વચન વિકારે જાગે રાગ ૬. માઢુ તા શિશુ લીલા લિંગ, અનથડ અછે એ ચંગ; કઠિન વચનનું જપ્પન જેડ, મિને નહિ સમ્મત તેડુ, છ. ઉદ્યમ કરે સા સમાય, કરણ વિનયમાં સં ઉપાય; અનભિનિવેશી રુચિ જિનઆણુ, ધરે પચગુણુ એઠુ પ્રમાણુ. ૮. સજાયે ધારે વૈરાગ, તપ નિયમાદિક કરણે રાગ, વિનય પ્રયુંજે ગુગુનિધિ તા, જિમ મન વાધે આદર ઘણા. ૯. અનનિવેશી અતિથ ગણે, ગીતારથ ભાષિત જે સુણે. સહણાયે સુણવા ચાહ, સમિકતા માટે ઉચ્છાડુ, ૧૦, અવિતથ કથત અવચક ક્રિયા, પાતિક પ્રકટન મૈત્રી પ્રિયા; બાધબીજ સદ્ભાવે સાર, ચાર બ્રેક એ ઋજીવવહાર, ૧૧. ગુરુસેવી ચવિહ સેવા, કારણ સમ્પાદન ભાવના; સેવે અવસરે ગુરુતે તેહ, ધ્યાન યાગને ન કરે છેટુ, ૧૨. તિહાં પ્રવર્તાવે પર પ્રતે, ગુરુ ગુણ ભાષે નિજ પર છતે; સમ્પાદે ઔષધમુખ વલી, ગુરુનવે ચાલે અવિચરી ૧૩ સૂત્ર અથ સગવવાય, ભાવે બ્યગડુરે સાપાય; નિપુણ પ્રણું પામ્યા છે જેહ, પ્રવચનદક્ષ કહી તે૭, ૧૪. ઉચિત સૂત્ર ગુરુ પાસે ભણે,

Page #552

સજન અભિગ અથ સુતી તેહને સુણે વિષય વિભાગ લહે અવિવાદ, વલી ઉત્સગ તથા આ વાદ. ૧૫. પક્ષભાવ વિધિનેહ ધરે, દેશકાલમુખ જિમ અનુસરે; જાણે ગીતારથ વ્યવહાર, તિમ યવિ પ્રવચનકુશલ ઉદાર. ૧૬. કિયિાગત એ પર્વિધ લિંગ, ભાષે તું જિનરાજ આભગ એ વિધિ શ્રાવક જે આચરે, સુખ જશ લીલા તે આદરે. ૧૭.
હાલ તેરમી-ભાવ શ્રાવકનાં ભાવિયે હવે સત્તર ભાવગત તે છે કે, ને રે, પભુ તુઝ વચને અવિચલ હાજે એ. ૧. ઈશ્રી ચંચલ ચિત્તથી, જે વાટ નરકની મે ટી રે, બેટી રે, છડે એ ગુણ ધુરિ ગો એ. ૨. ઇંદ્રિય ચપલ તુરંગને, જે રૂપે જ્ઞાનની પાશે રે; પાસે છે, તે બીજો ગુણ શ્ર વક ધરે એ. 3. કલેશનશું કારણ ઘણું. જે અર્થ અસા જ જાણે રે, આણે રે, તે ત્રીજે ગુરુ સંનિધિ એ. ૪. ભવ વિડ બનામય અછે, વલી ૬ઃ “ રૂપી દુઃખ હેતે રે, ચેતે રે, ઈમ ચોથે ગુગ અંગીક રે એ. પ. ખીણમુખ વિષય વિષે પમા, ઈમ જાળ નવી બહુ ઈહે . બીહે છે, તેથી પંચમગુણ વ એ. ૬. તીવ્રારંમ ત્યજે સદા, ગુણ છ ને સંભાળી રે. રાગી રે, નિરારંભજનને ઘણું એ ૭ માને સત્તમગુણ વયે, જન પાસ સશિ ગુડવાસો રે, અભ્યાસ રે મોહ જીતવાને કરે છે. ૮. અકૂમ સત્ર ગુણ ભર્યો, બહુ કરે ગુરુ ભક્તિ રે; શકિત રે, નિજ સહણ ની ફેવે એ ૯ લેકસન્ના સવિ રિડરે, જાણે ગાડરિયા પરવાહ , લારી રે, ઈમ નવમા ગુગનો સપજે એ ૧૦ આગને આગલ કરે, તે વિસ કુણ મારગ સાખી રે; ભાખી રે. ઈમ લિરિયા દશમા ગુગુ થી એ ૧૧ આ૫ અબ ધાયે કરે, દાના. દિક ચા ૨ શક્તિ રે વ્યક્તિ રે ઈમ આવે ગુગ ઈગ્યારમે એ ૧૨. ચિંતામણિ સરિ લહી, નવિ મુગ્ધ હો પણ લાજે રે; ગાજે રે, નિજ ધમેં એ ગુણ બારમે એ. ૧૩. ધન ભવનાશિક ભાવમાં, જે નવિ રાગી નવિ હેલી રે સમપેડી રે. તે વિલસે ગુણ તેરમો એ. ૧૪. રાગ દ્વેષ મધ્યસ્થને, સમગુણ ઉમે ન બાધે રે; સાધે રે, તે હઠ છાંડી મારગ ભલો એ ૧૫. ક્ષણભંગુરતા ભાવ છે, ગુણ પન્નર સેવ રે, સંતે રે, ન ધનાદિ સંગતિ કરે એ. ૧૬. ભાવવિરતિ સેવે મને ભેગાદિક પર અનુરોધે રે; બધે રે, ઈમ ઉડ્યુસે ગુણ સો તમે એ. ૧૭ જ ક લ એ છાંડિતું, ઈમ વેશ્યા પરે નિસનેહે રે, ગેહો રે, પર માને ગુણ સત્તરમે એ. ૧૮. એ ગુણાંદે જે ભર્યા, તે શ્રાવક કહિયે ભાવે રે; પાવે રે, સુજ શપૂર તુઝ લક્તિથી એ. ૧૯
હાલ ચઉદમી -તે ભાવસાધુપણું લહે, જે ભાવશ્રાવક સાર તેહનાં લક્ષણ સાન છે. સવિ જાણે છે તું ગુચભંડાર; સાહિબ! સાચિ તારી વાણી ૧. કિરયા મા અનુમણિી ૧, શ્રદ્ધા પ્રવર અવિવાદ ; સજુભાવે પન્નવણિજજતા ૩, કિરિયા માં છે નિત્ય આ પ્રમાદ ૪. સા. ૨. નિજ શક્તિ-સરુ કાજને, આરંભ ૫ ગુણ અનુરાગ ૬, આર. ધના ગુરુ આણની ૭, જેહથી લહિયે હે ભવજલ તાગ. સ. ૩. માગ તે સમયની થિતિ તથા, સંવિજ્ઞ બુધની નીતિ; એ દેઈ અનુસારે ક્રિયા, જે પાલે છે તે ન લહે ભી તે. સા. ૪. સૂત્ર ભ૨વું પણ અન્યથા, જુદુજ બહુગુણ જાણ સંવિજ્ઞ વિબુધે આચર્યું, કઈ દીસે હે કાલાદિ પ્રમાણુ. સા. ૫. કપનું ધરવું ઝેલિકા,

Page #553

સ્તવન સમતુ
૪૯ ભાજને દવરક દાન; તિથિ પસણની પાલટી, ભજન વિધિ હો ઇત્યાદિ પ્રમાણ સાટ ૬. વ્યવહાર પાંચે ભાખિયા, અનુક્રમે જેહ પ્રધાન; આજ તે તેમાં જીત છે, તે ત્યજિયે હે કિમ વગર નિદાન સા. ૭. શ્રાવક મમત્વ અશુદ્ધ વલી, ઉ૫૨ વસતિ આહાર, સુખશીલ જન જે આચરે નવિ ધરિયે છે તે ચિત્ત લગ ૨. સા. ૮. વિધિ. સેવના-અવતૃમ-શુભ, દેશના ખલિત વિશુદ્ધિ શ્રદ્ધા ધમ ઇચ્છા ઘણી, ચક ભેદે હો ઈમ જાણે સુબુદ્ધિ. સા. ૯ દરગ છે શુભ ભેજ્યમાં, જિમ સેવતાં વિરૂદ્ધઃ અ પદામાંહે રસ જાગને, તિમ મુનિને હે ચરણે તે શુદ્ધ. સા. ૧૦ જિમતૃપ્તિ જગ પામે નહી, ધનહીન લેકે રત્નતપ વિનય વૈયાવચ્ચ પ્રમુખ વિમ, કરતે હે મુનિવર બહુ યત્ન. ૧૧. ગુરુની અનુજ્ઞા લઈને, જાણ તે પાત્ર કુપાત્ર, તિમ દેશના શુદ્ધ દિએ જિમ રોપે હે નિજ સંયમ ગાત્ર. સા. ૧૨. જે કદાચિત લાગે વ્રતે અતિચ ૨ પંક કલંક આલેયણે તે શોધતાં, મુનિ ધરે છે શ્રદ્ધા નિઃશક. સા. ૧૩ શ્રદ્ધા થકી જે સર્વ લહે, ગંભીર આગમ ભાવ; ગુરુ વચને પન્નવાણિજજ તે, આરાધક હે હેવે સરલ સ્વભાવ. સા. ૧૪ લકાય ઘાત પ્રમત્તને, પડિલેહણાદિક યોગ જાણી પ્રમાડી નવિ હુએ, કિરિયામાં હે મુનિ શુભ સંગ. સા. ૧૫. જિમ ગુરુ આયંમડુગિરિ, તિમ ઉજમે બલવંત બલ અવિ. પણ નવિ ઉજમે, શિવભૂતિ હે જિમ ગુરુ હીત. ૧૬. ગુગવંતની સંગતિ કરે, ચિત્ત ધરત ગુણ-અનુરાગ; ગુણવેશ પણ પરને યુગે, નિજ દેખે હા અવગુણુ વડભાગ. સા. ૧૭. ગુરુ ચર સેવા રત્ત હેઇ, આરાધતે ગુરુ આ ગુ; આચાર સર્વના મૂલ ગુરુ, તે જાણે છે તે ચતુર સુજા ગુ. સા૧૮. એ સાત ગુણ લક્ષણ વર્યો, જે ભાવસાધુ ઉદાર; તે વરે સુખ જશ સમ્મદા, તુજ ચ હે જસ ભક્તિ અપાર. સી. ૧૯.
હાલ પન્નરમી-ધન તે મુનિવર રે, જે ચાલે સમભાવે, ભવસાયર લીલાએ ઉત્તરે સંયમ (કરિયા નાવે. ધન ૧. ભેગવંક તથજી ઉપર બેઠે, પંકજ પરે જે ન્યારા; સિંહ પરે નિજ વિક્રમ શા, ત્રિભુવનજન આધાર ધન, ૨. જ્ઞાનવન જ્ઞાનીશું નિળતાં, તન મન વચને સાચા દ્રવ્ય ભાવ સૂધા જે ભાખે. સાચી જિનની વાચ. ધન૩. મૂલ ઉત્તર ગુણ સંગ્રહ કરતા, તજતા ભિક્ષા દે; પગ પગ વ્રત દૂષણ પરિહરતા, કરતાં સંયમ પિષે. ધ ૦ ૪. મેહ પ્રતે હણતાં નિત્ય આગમ, ભણતાં સસુરુ પાસે દૂષમ કાલે પણ ગુણવત્તા, વરતે શુભ અભ્યાસે. ધન ૫. છઠ્ઠ ગુણઠાણું ભવ અડવી, ઉલ્લંઘણ જેણે લહિ૬; તસ સભાગ સકલ મુખ એકે, કિમ કરિ જાએ કહિઉં ? ધન૬. ગુણઠાણાની પરિણતિ જેહની, ન છિપે ભવ જ જાલે, રહે શેલડી ઢાંકી રાખી, કેતે ક લ પરાલે? ધન૦ ૭. તેહવા ગુણ ધરવા અધીરા, જે પણ સૂવું ભાખી જિનશાસન ભાવે તે પણ, સુધા સંગ ખી. ધન, ૮. સદહણ અનુમોદન કારણ, ગુણથી સંયમ કિરિયા; વ્યવહારે રહિયા તે ફરસે, જે નિશ્ચય નય દરિયા. ધન૦ ૯. દુલકરકાર થકી પણ આધકા, જ્ઞાન ગુણે ઈમ તહે, ધમઢા સગરિ વચને લહિયે. જેને પ્રવચન નેહ. ધન૦ ૧૦. સુવિહિત ગ૭ કિરિયાને ધેરી, શ્રીહમિદ્ર કહાય; એહ ભાવ ધરતે તે કારણ, મુઝ મત તે સુહાય. ધન. ૧. સંયમ ઠા) વિચારી જોતાં, જે ન લઇ નિજ સાખે તે જૂઠું બેલીને

Page #554

૫૦.
સજન સિન્યત્ર દુરમતિ, શું સ ધે ગુણ પાખે ધન૦ ૧૨. નવિ માયા ધમેં નવિ કહેવું. પરજનની અનુવૃત્તિ ધમવચન આગમમાં કહિએ, કપટ રહિત મનવૃત્તિ. ધન ૧૩. સંયમ વિણ સંયતતા થાપે, પાપભ્રમણ તે ભાખ્યું; ઉત્તરાધ્યયને સરલ સ્વભાવે, શુદ્ધ પ્રરુપક દાખે. ધન, ૧૪. એક બાલ પણ કિરિયાનયે તે, જ્ઞાનનયે નવિ બાલા સેવા ગ્ય સુસંયતને તે, બેલે ઉપદેશમાલા. ધન૧૫. (કરિયાન પણ એક બાલ છે, જે લિંગી મુનરાગી; જ્ઞાનવેગમાં જ સ મન વરતેતે કિરિયા સે ભાગી. ધન ૧૬. બાલાદિક અનુકૂલ કિગાથી, અપે ઈચ્છાયેગી અધ્યાતમ મુખ વેગ અભ્યાસે, કિમ નવિ કહિયે યોગી? ધન૦ ૧૭. ઉચિત ક્રિયા નિજ શક્તિ છાંડી, જે અતિવેગે ચઢતે તે ભવથિતિ પરિપાક થયા વિણ, જગમાં દીસે પડત. ધન ૧૮. માટે મોટાઈમાં જે મુનિ, ચલ ડાકડમાલા, શુદ્ધ પ્રરૂપક ગુણ વિણ ન ઘટે, તસ ભવ અરહમાલા. ધન. ૧૯. નિજ ગુણ સ ચે મન નવિ ખચે, ગ્રથ ભણી જન વંચે; હુંચે કેશ ન મંચે માયા, તે વ્રત ન રહે પંચે. ધન ૨૦. ગગ્રંથના ભાવ ન જાણે. જાણે તે ન પ્રકાશે; ફેકટ મોટાઈ મન રાખે, તસ ગુણ રે નાસે. ધન, ૨૧. મેલે વશે મહીયલ હાલે, બક પરે નીચે ચાલે; જ્ઞાન વિના જગ ધંધે ઘાલે, તે કિમ મારગ ચાલે? ધન ૨૨. પર પરિણતિ પિતાની માને, વરતે આરતયાને, બન્ધમાક્ષ કારણ ન પીછાને, તે પહિલે ગુણઠાણે. ધન ૨૩. કિરયિા લવ પણ જે જ્ઞાનીને, દષ્ટિ થરાદિક લાગે, તેહથી સુજશ લહીજે સાહિબ, સીમંધર ! તુજ ગે. ધન, ૨૪. કુલ ૩૧૫.
ઢાલ સેલમી –સ્વામી સી મધરા ! તું ભલે થાયે, આપણે આતમા જિમ પ્રગટ પાઈયે દ્રવ્ય ગુણ પજવા તુઝ યથા નિમલા, તિમ મુઝ શકિતથી જઇવિ ભવિ સામેલા. ૧. ચાર છે ચેતનાની દશા અવિતથા, બહુ શયન-શયન-જાગરણ-ચેથી તથા મિ-અવિરત–સુયત –તેરમેં તેહની, આદિ ગુણઠાણે નયચક્ર માંહે મુણ. ૨. ભાવ સંયોગજા કમં ઉદયાગતા, કર્મ નવિ જીવ નવિ મૂલે તે નવિ છતા; ખડીયથી ભિત્તિમાં જિમ હેએ
તતા નિતિ નવિ ખડી નવિ તે બ્રમસંગતા. ૩. દેહ નવિ વચન નવિ જીવ નવિ ચિત્ત છે, કમનવિ રાગ નવિ દ્વષ નવિ ચિન છે, પુદગલી ભાવ પુદ્ગલપણે પરિણમે, દ્રવ્ય નવિ જૂજૂઓ એક હવે કિમે? ૪. પથીજન લૂટતાં ચેરને જિમ ભણે, વાટ કે લુટી તિમજ મૂઢ ગિણે એકક્ષેત્રે મિલ્યા આણુતાણી દેખતે, વિકૃતિ એ જીવની પ્રકૃતિ ઊખતે. ૫. દેહકમદિ સવિ કાજ પુદ્ગલ તણ, જીવનમાં તેહ વ્યવહાર માને ઘણું; સયલ ગુણઠાણ જિઅ ઠાણ સંયેગથી, શુદ્ધ પરિણામ વિણ જીવકાર્ય નથી. ૬. નાણુ દંસણ ચરણ શુદ્ધ પરિણામ જે, તન્ત જોતાં ન છે જીવથી ભિન્ન તે; રત્ન જિમ જતિથી કાજ કારણ પણે, રહિત ઈમ એકતા સહજ નાણુ મુણે, ૭. અંશ પણ નવિ ઘટે પૂરણ દ્રવ્યના, દ્રવ્ય પણ કિમ કહું દ્રવ્યના ગુણ વિના? અકલ ને અલખ ઈમ જીવ અતિતનથી, પ્રથમ અને વઘુ અપદને પદ નથી ૮. શુદ્ધતા ધ્યાન ઈમ નિશ્ચયે આપનું, તુઝ સમાપત્તિ ઔષધ સકલ પાપનું દ્રવ્ય અનુરોગ સંમતિ પ્રમુખથી લહી, ભક્તિ વૈરાગ્ય ને જ્ઞાન ધરિયે સહી. ૯, જેહ અહંકાર મમકારનું બંધન, શુદ્ધનય તે દહે દહન જિમ ઈધન

Page #555

સ્તવન સંગ્રહ શુદ્ધનય દીપિકા મુક્તિ મારગ ભણી, શુદ્ધ નય આથિ છે સ ધુને આપણી. ૧૦. સકલ ગણિપિટકનું સાર જેણે લહ્યું, તેને પણ પરમસાર એહ જ કહ્યું એ ઘનિયુક્તિમાં એ વિણ નવિ મિટે, દુઃખ સવિ વચન એ પ્રથમ અને ઘટે. ૧૧. શુદ્ધ નય ધ્યાન તેહને સદા પરિણમે, જેહને શુદ્ધ વ્યવહાર હિયડે રમે. મલિન વચ્ચે યથા રાગ કુકુમતણે, હીન વ્યવહાર ચિત્ત એહથી નવિ ગુણ. ૧૨. જેહ વ્યવહાર સેઢી પ્રથમ છાંડતાં, એક એ આદરે આપમત માંડતાં; તાસ ઊતાવલે નવિ ટલે આપદા, સુધિત ઈચ્છાયે ઉંબર ન પાચે કદા. ૧૩. ભાવલવ જેહ વ્યવહાર ગુણથી ભલે, શુદ્ધ નય ભાવના તેહથી નવિ ચલે, શુદ્ધ વ્યવહાર ગુગ પરિણતપણું, તેડ વિણ શુદ્ધ નયમાં નહિ તે ગણું. ૧૪. કેઈ નવિ ભેદ જાણે અપરિણતમતિ, શુદ્વનય અતિહિ ગભીર છે તે વતી; ભેદલવ જાણતાં કેઈ મારગ ત્યજે, હેય અતિપરિણતિ પરસમય સ્થિતિ ભજે. ૧૫. તેહ કારણ થકી સર્વે નય નવિ કહ્યા, કલિકત માંહે તીન પ્રાયે કહ્યા દેખી આવશ્યકે શુદ્ધનય ધુરિ ભણી, જાણિયે ઊલટી રીતિ બેટિકતણું. ૧૬. શુદ્ધ વ્યવહાર છે ગ૭કિરયા થિતિ, દુપસહ જાવ તીરથ કહ્યું છે નીતિ તેહ સંવિજ્ઞ ગીતાર્થથી સંભવે, અવર એરંડ સમ કોણ જગ લેખ. ૧૭. શાસ્ત્ર અનુસાર જે નવિ હઠે તાણિયે, નીતિ તપગચ્છની તે ભલી જાણિયે; છત દાખે જિહાં સમય–સારુ બુધા, નામ ને કામ કુમતે નહી જસ મુધા, ૧૮. નામ નિગ છે પ્રથમ એહનું કહ્યું, પ્રથમ અડપાટ લગે ગુરુગુણે સંગ્રશું; મંત્ર કેટી જપી નવમપાટે યદા, તેહ કારણું થયું નામ કેટિક તા. ૧૯. પનામે પાટે શ્રીચન્દ્રસૂરિ કયું, ચ દ્રગચ્છ નામ નિમલ પણે વિસ્તયું; સેલમે પાટ વનવાસ નિમમમતિ, નામ વનવાસી સામંતભદ્રો યતિ. ૨૭. પાટ છત્રીસમે સવદેવાભિધા, સૂરિ વડગ૭ તિહાં નામ શ્રવણે સુધા; વડતલે સૂરિપદ આપીઉં તે વતી, વલીય તસ બહુગુણે તેહ વાધ્યા યતિ. ૨૧. સૂરિ જગચંદ જગ સમરસે ચન્દ્રમા, જેહ ગુરુ પાટે ચઉ અધિક ચાલીસમા તેહ પામ્યું તપા નામ બહુતપ કરી ! પ્રગટ આઘાટપુરિ વિજય કમલા વરી. ૨૨. એ નામ ગુણઠામ તાગણ તણા, શુદ્ધસદણ ગુણ રયણ એહમાં ઘણુ; એહ અનુગત પરંપર ભણી સેવતા, જ્ઞાનયોગી વિબુધ પ્રગટ જગદેવતા. ૨૩. કોઈ કહે મુક્તિ છે વીણતાં ચીથરાં, કોઈ કહે સહજ જમતાં ઘર દહિથરાં મૂહ એ દેય તસ ભેદ જાણે નહી, જ્ઞાનયેગે કિયા સાધતાં તે સહી. ૨૪. સરલભાવે પ્રત્યે ! શુદ્ધ ઈમ જાણતાં, હું લહું સુજસ તુઝ વચન મન અણુતાં પૂર્વ સુવિહિતણા ગ્રંથ જાણ કરી, સુઝ હેજે તુઝ કૃપા ભવ પ નિધિ તરી. ૨૫.
હાલ સત્તરમી –આજ જિનરાજ મુજ કાજ સિદ્ધાં સવે, વીનતી માહરી ચિત્ત ધારી; માગ જો મેં લડ્યો તુજ કૃપારસથકી, તે હુઈ સમ્મદા પ્રગટ સારી. આજ૦ ૧. વેગ મત જે દેવ ! મુઝ મન થકી, કમલના વનથકી જિમ પરાગ; ચમક પાષાણ જિમ : લેહને ખેંચસે, મુક્તિને સહેજ તુઝ ભક્તિરાગે. આજ૦ ૨. તું વસે જે પ્રત્યે ! હર્ષભર હીયકલે, તે સકલ પાપના બધતૂટે ઉગતે ગગન સૂરયતણે મડલે, દહ દિશિ જિમ તિમિર પઠલ ફૂટે. આજ ૩. સીરજે સદા વિપુલ કરુણારસે, મુઝ મને શુદ્ધમતિ કલ્પવેલી નાણુ સણ..

Page #556

૧૨
સજ્જન સામગ
કુસુમ ચરણુવર માંજરી, મુક્તિલ આપશે તે અશ્કેલી. આજ૦ ૪. લેકસન્ના થકી લેક બહુ વાલા, રાઉàા દાસ તે સિવ ઉવેખે; એક તુઝ આણુયું જે રાતા રહે, તેને એહુ નિજ મિત્ર દેખે. આજ૦ ૫. આણુ જિનભાણુ! તુઝ એક શિર ધરું, અવરની વાણિ નવિ કાને સુણુએ; સન તણું મૂત્ર તુઝ શાસને, તેણે તે એક સુવિવેક શુષુિએ. આજ॰ ૬. તુઝ વચનરાગ સુખસાગર હું ગણું. સકલ સુર મનુજ સુખ એક બિંદુ; સાર કરો સદા દેવ ! સેત્રક તળી, તું સુમતિ કમલિની વન ભુંદુ. અજ૦ ૭, જ્ઞાનયેાગે ધરી તૃપ્ત નવિ લાજિયે, ગાજિયે એક તુઝ વચનાગે; શક્તિ ઉલ્લાસ અધિકા હુસે તુઝ થકી, તું સદા સલ સુખ હેત જાગે. આ૦ ૮. વડતપાગચ્છ નંદનવને સુર તરુ, હીરવિજયા જયા સૂરિરાયા; તાસ પાટે વિજયસેન સૂરિરુ, નિત નમે નસ્પતિ જાસ પાયા. આજ૦ ૯. તાસ પાટે વિજયદેવ સૂરિસરુ, પાર્ટ તસ ગુરુ વિજયસિંહ ધારી; જાસ હિત સીખથી માગ એ અનુસર્યાં, જેથી વિ ટલી કુમતિ ચેરી. આજ, ૧૦. હીરગુરુ શીસ અવત ́સ માટે! હુએ, વાચકા રાજ કક્ષાણુવિજયા; હેમગુરુ સમ વડે શબ્દઅનુશાસને, શીસ તસ વિબુધવર લાભવિજયા. આજ૦ ૧૧. શીષુ તસ જીતવિજયા જયે વિબુધવર, નયવિજય વિબુધ તસ સુગુરુભાય; રહુિઅ કાશીમઠે જેહુથી મે' ભલે, ન્યાયન વિપુલ ભાવ પાયા. આજ૦ ૧૨. જેથી શુદ્ધ લડિયે સકલ નયનિપુશુ, સિદ્ધસેનાદિ કૃત શાસ્રભાવા; તેહ એ સુગુરુ-કરુણા-પ્રભા ! તુઝ સુગુગુ, ત્રયણુ યયર મુઝ નવા આજ૦૧૩. ફલશ :-ઇસ સકલ સુખકર દુરિત ભયહર સ્વામિ સીમધર તણી, એ વીનતી જે સુણે ભાવે તે લહે લોલા ઘણી; શ્રીયવિજય બુધ ચરણુ સેવક જસવિજય મુધ આપણી, રુચિ શક્તિ સારું પ્રગટ કીધી શાસ્રનર્યાદા ભણી. ૧.
મહેાધ્યાય શ્રીમદ્ યશે વિજયજી વિરચિત; શ્રી સીમ`ધરજિન વિજ્ઞપ્તિ, અપરનામ સાડી ત્રણસે ગાથાનું સ્તવન સપૂ.
પર શ્રીમદ્યશે વિજયજી ઉપાધ્યાયકૃત કુમતિ-મઃ-ગાલન શ્રી વીરસ્તુતિરૂપ દેઢમા ગાથાનું હુંડીનું સ્તવન
તાલ પહેલી:–પ્રણમી શ્રીગુરુના પય પંકજ, ક્ષુલ્લું વીર જિષ્ણું; ઠવણુ નિક્ષેપ પ્રમાણુ પંચાંગી, પરખી લડો આણું રે. જિનજી! તુજ આણા શિર વહિએ, તુજ શાસન નય શુદ્ધ પ્રરુપણ; ગુણથી શિવસુખ લહિમે રે. જિનજી! તુજ આણુા શિર વહિએ.—એ આંકણી. ૧. શ્રી અનુયાગદુવારે ભાખ્યા, ચાર નિક્ષેપા સાર; ચાર સત્ય દેશ સત્યા ભાખ્યા, ઠાણાંગે નિરધાર રે. જિનજી! ૨. ાસ ધ્યાન કિરિયામાહિ આવે, તેહ સત્ય કરી જાણું; શ્રીઆવશ્યકસૂત્ર પ્રમાણે, વિગતે તેહુ વખાણું રૂ. જિનજી! ૩. ચાવીસત્થયમાંહિ નિક્ષેપા, નામ દ્રવ્ય દય ભાવું; કાઉસ્સગ્ગ આલાવે ઠવણા, ભાવ તે સધકે લ્યાવું રે. જિનજી ! ૪. પુસ્તક-લિખિત સકલ જિમ આગમ, તિમ આવશ્યક એહ; ભગવઈ નદી સાખે સમ્મત, તેહમાં નહીં સ ંદેહ રે. જિનજી! પ. સૂત્ર આવશ્યક જે ઘરઘરનું; કહયે તે અજ્ઞાની; પુસ્તક અથ-પરપર આવ્યુ·, માને તેહુજ જ્ઞાની રૂં. જિનજી ! ૬. ખંભાલિ(પ શ્રી ગણધરહેવે, પ્રણમી ભગવઇ કે; જ્ઞાનતી તે ત્રણા, અથવા, દ્રષ્યશ્રુત

Page #557

સ્તવન સંગ્રહ
૫૩ અવિ દે રે. જિન છે' ૭ ભેદ અઢાર જે બંભી લિપિના, સમવાયાંગે દીઠા શુદ્ધ અરથ મરડી ભવ બહુલા, ભમશે મુમતી ધીઠા રે. જિનજી ! ૮. ગંભીલિપિ જે તેહને કર્તા, તે લેખક પણ આવે; ગુરુ આણુ વિણ અરથ કરે છે, તેને બેલ નફાવે રે જિનજી! - જિનવાણી પણ દ્રવ્ય-શ્રત છે, નંદીસૂત્રને લેખે; જિમ તે તિમ ગંભીલિપિ નમિયે, ભાવ તે દ્રવ્ય વિશેષે રે. જિનજી! ૧૦. જિમ અજીવ સંયમનું સાધન, જ્ઞાનાદિકનું તેમનું શુદ્ધભાવ આપે વિધિસ્યું, તેહને સઘળે એમ રે. જિનજી! ૧૧. શુભાવ જેહને છે તેહના, ચાર નિક્ષેપ સાચા; જેમાં ભાવ અશુદ્ધ છે તેહના, એક કાચે સવિકાચા રે જિનાજી! ૧૨. દશવૈકાલિકે દૂષણ દાખું, નારી ચિત્રને કામે; તે કિમ જિનપ્રતિમા દેખીને, ગુણ નવિ હય પરિણામે રે જિનજી! ૧૩. ચકદ્વીપે એક ડગલે જાતાં, પડિમા નમિય આણે દે; આવતાં એક ડગલે નંદીસરે, બીજે ઈહાં જિન વદે રે (જનજી ૧૪. તીર્દી ગતિ એ ભગવાઈ ભાખી, જંઘાચારણ કરી; પડાવન નંદન ઈહ પરિમા, ઊધ મે ઘણેરી રે. જિનજી ! ૧૫. વિદ્યાચારણ તે એક ડગલે, માનુત્તરે જાય; બીજે નદીસરે જિન પ્રતિમા પ્રણમી
મુદિત થાય છે. જનજી! ૧૬. તિહાંથી પડિમા ચંદણ કાર, એક ડગલે બહાં આવે; ઊધપણે જાતાં બે ડગલાં, આવતાં એક સ્વભાવે રે. જિનજી! ૧૭. શતક (ઈક-) વીશમે નવમ ઉદેશે. પ્રતિમા મુનિવર વંદી, ઈમ દેખી જે અવલા ભાજ, તસ મતિ કુમતિ ફ દી રે. જિનાજી! ૧૮ આલેખનું ઠાણ કહ્યું જે, તેહ પ્રમદ ગતિ કરે, તીર ગતિ જે જાત્ર વિચાલે, રહે તે ખેદ ઘરો રે. જિન ! ૧૯. કરી ગેચરી જિમ આલેએ, દશવૈકાલિક સાખે, તિમ એ ઠામ પ્રમાદ આલોએ, નહીં દોષ તે પાખે રે. જિનજી! ૨૦ કહે કઈ એ કહેવા માત્રજ, કેઈ ન ગયે નવિ જાયે; નહીં તે લવણશિખા માંહિ જાતાં, કિમ આરાધક થાયે રે? જિન૨. સત્તર સહ જય જઈ ઉંચા, ચારણ તીછી ચાલે, સમવાયાંગે પ્રગટ પાઠ એ, સ્યુ કુમતિ ભ્રમ ઘાલે રે ? જનજી! ૨૨. ચૈત્ય શબ્દને જ્ઞાન અરથ તે, કહે કર કુણ હેતે ? જ્ઞાન એક ને ચિત્ય ઘડ્યાં છે, ભૂલે જડ સંકેતે રે. જિન! ૨૩. ચકાદિકનાં ચૈત્ય નમ્યાં તે, સાસય પડિમા કડિએ. જે ઈહાંનાં તેહ અશાશ્વત, બહુમાં ભેદ ન લહિએ રે. જિનજી ! ૨૪. જે ઉપર સાહિબ ! તુજ કરુણા, શુદ્ધ અરથ તે ભાખે, તુજ આગમને શુદ્ધ પ્રપક, સુજય અભિય રસ ચાખે ૨. નિજી ! ૨૫.
ઢાલ ૨ –તુજ આણ મુજ મનિ વસી, જિહાં જિન પ્રતિમા સુવિચાર; લાલ રે, રાય પણ સૂત્રમાં, સૂરિ આભતણે અધિકાર લાલ રે. તુજ૦ ૧. તે સુર અભિનવ ઉપજે, પૂછે સામાવિક દેવર લાલ રે, “શું મુજ પૂરવ ને પછી, ડિતકારિ કહે તતખેવ લાલ રે, તુજ ૦ ૨. તે કહે “એડ વિમાન માં, જિનપડિમા દાઢા જેહ, લાલ રે, તેહની તુહે પૂજા કરે, પૂર્વ પચ્છા હિત એહ લાલ રે. તુજ૩. પૂરવ પચ્છા શબ્દથી, નિત્ય કરણ જાણે સેય લાલ રે, સમક્તિદષ્ટિ સહે, તે દ્રવ્ય થકી કિમ હેય? લાલ રે. તુજ ૪. દ્રવ્યથકી જે પૂજિયાં, પ્રહરણ કેશાદિ અનેક લાલ રે. તેજ બિહું જાદાં કહ્યાં, એ તે સાચે ભાવ વિવેક. લાલ રે તુજ૫. ચકરાયણ જિમું નાણુની, પૂજા જે ભારતે કીધ, લાલ રે, જિમ તિહાં તિમ અન્તર ઇહાં સમદ્ધિદષ્ટિ સુપ્રસિદ્ધ

Page #558

સજજન સન્મિત્ર લાલ રે, તુજ ૬. મહિલે ભવ પૂરવ કહે, જ્ઞાતા દર સંબંધ; લાલ રે, પચ્છા કડુએ વિષય કા, વલી મૃગાપુત્ર પ્રબંધ. લાલ રે. તુજ૦ ૭. આગામેસી ભદ્રા કહ્યા, ગઈ દિઈ કલાણા દેવ લાલ રે, તસ પૂરવ પચ્છા કહે, ત્રિહું કાલે હિત જિન-સેવ. લાલ રે. તુજ. ૮. જસ પૂરવ પચ્છા નહીં મળે પણ તસ સંદેડ, લાલ રે, ઈમ પહલે અંગે કહ્યું, સૂ અથ તે એહ. લાલ રે. તુજ ૯. પછાપેચ્છા શબ્દને, જે ફેર કહે તે દુ લાલ રે, શબ્દતણી રચના ઘણી, પણ અરથ એક છે પુ. લાલ રે. (જ. ૧૦. વાંચી પુસ્તક રત્નનાં, હવે લેઈ ધરમ વ્યવસાય; લાલ રે, સિદ્વાયતને તે ગયે, જિહાં દેવદાન ઠાય. લાલ રે. તુજ. ૧૧. જિનપ્રતિમા દેખી કરી, કરે શિર પ્રણામ શુભ બીજ; લાલ રે, પુષ્પ-માલ્ય-ચૂર્ણ કરી, વસ્ત્રાભરણે વલી પૂજ, લાલ રે. તુજ ૧૨. ફૂલ પગર આગે કરી, આલેખે મંગલ આઠ લાલ રે, ધૂપ દેઈ કાળે સ્તવી, કરે શકસ્તવને પાઠ; લાલ રે તુજ ૧૩. જેહના સ્વમુખે જિન કહે, ભવસિદ્ધિ પ્રમુખ છ બેલ; લાલ રે, તાસ ભગતિ જિન પૂજના, નવિ માને તે નિર્ટલ લાલ રે. (જ. ૧૪. પ્રભુ આગલા નાટક કર્યું, ભગતિ સૂરિલે સાર; લાલ રે, ભગતિતણાં ફલ શુભ કહ્યાં, શ્રી ઉત્તરાધ્યયન મોઝાર. લાલ રે, તુજ ૧૫. અંગ ઉપાંગે ઘણે કહી, એમ દેવ દેવીની ભક્તિ; લાલ રે, આરાધકતા તેણે થઈ, ઈહાં તામલી ઇંદ્રની યુક્તિ. લાલ રે. તુજ ૧૬. ભક્તિ જીત મેં કરી, લીએ દાઢા અવર જિન અંગ; લાલ રે, થમ રચે સુર ત્રણ તે, કહે જબૂપન્નરી રંગ લાલ . તુજ. ૧૭. શતક દશમે અગ પાંચમે, ઉદ્દેશે છ ઇંદ; લાલ રે, દાઢ તવણી આશાતના, ટાલે તે વિનય અમદ. લાલ રે. તુજ૦ ૧૮. સમકિતદરી સુર તણી, આશાતના કયે જેહ; લાલ રે, દુર્લભધિ તે હશે, ઠાણાંગે ભાખ્યું એહ. લાલ રે. તુજ૦ ૧૯. તેને જશ બેન્ચે કહ્યું, વલી સુલમબધિતા થાય; લાલ રે, તેણે પૂજાદિક તેહનાં, કરણ શિવહેતુ કહાય. લાલ રે. તુજ૦ ૨૦. તવ સંયમ તરસમ કહ્યાં, ફલસમ તે શિવસુરશમં લાલ રે, સુરકરણ માને નહીં, નવિ જામ્યો તેણે એ મમ. લાલ રે. તુજ ૨૧. દશવૈકાલિક નર થકી, સુર અધિક વિવેક જણાય; લાલ રે, દ્રવ્યસ્તવ તે તેણે કર્યા', માને તસ સુજશ ગવાય. લાલ ૨. તુજ૦ ૨૨.
- હાલ ૩ શાસન તાહરું અતિ ભલું, જગિ નહીં કે ઈ તસ સારખું રે; તિમ નિમ રાગ ઘણો વધે, જિમ જમ જુગતિયું પરખું રે. ૧. શાસન તાહરું અતિ ભલું-એ આંકણ૦ શ્રી અરિહંત અને તેહનાં, ચિત્ય નમુ ન અનેરાં રે, અબડ ને તસ શિષ્યનાં, વચન વિવાઈ ઘણેરાં રે. શાસન. ૨. “ચૈત્ય શબ્દ તણે અરથ તે, પ્રતિમા નહિ કે ઈ બી રે, જેહ દેખી ગુણ ચિતિએ, તેહ જ ચૈત્ય પતી જે રે. શાસન ૩ ઈમજ આલાવે આણંદને, જિનપ્રતિમા નતિ દીસે રે, સપ્તમ અગના અથથી, તે નમતાં મન હસે રે. શાસન ૪. પરતીથી સુર તેહની, પ્રતિમાની નતિ વારી રે; તેણે મુનિ જિન પ્રતિમા તણી, વંદન નીતિ નિરધારી રે. શાસન૫. પરતીએ જે પરિગ્રધ્રા, મુનિ તે તો પરતીથી રે; ત્રણ શરણ માંહિ ચિત્ય તે કહે, પ્રતિમા શિવ અથ રે. શાસન૬. વંદન કિશું પ્રતિમા પ્રતિ’? એમ કહે જે છલ હેરી રે; ઉત્તર તાસ સ ભવ તણી, શૈલી છે સૂત્ર કેરી રે.

Page #559

સ્તવન સંગ્રહ
૫૫
જિમ થાપના,
શાસન૦ ૭. દૃવિધ બહુવિધ જિમ કહ્યું, વૈયાવચ્ચ જહા જોગે રે; દશમે તે અંગે તથા ઈહાં, જોડીએ નય ઉપચાગે રે, શાસન૦ ૮. સાધુને જિન પ્રતિમા તણું, વૈયાવચ્ચ તિહાં મેલ્યું રે, તે અરજી થકી કુમતિનું, ડ્ડિયડું કાંઈ ન ખોલ્યું રે. શાસન॰ હૈ. સ'ધ તણી વૈયાવચ્ચ જસવાદો રે; જાણીએ જિનપ્રતિમાતણું. તિમ ઇહાં કવણુ વિવાદો રે? શાસન૦ ૧૦. ઈમ ત્રિ શ્રાવક સાધુને, વંદનના અધિકારો રે; સૂત્ર કહ્યો પ્રતિમા તણા, હવે કહું પૂજા-વિચારા રે. શાસન૦ ૧૧. યાગ અનેક કર્યાં કહ્યા, શ્રી સિદ્ધારથ રાજે રે; તે જિનપૂજના કલ્પમાં, પશુના ચાગ ન છાજે રે. શાસન૦ ૧૨, શ્રીજિન પાસને તીરથે, શ્રમણાપાક તેહા ૐ; પ્રથમમ ંગે કહ્યો તેહુને, શ્રીજિનપૂજાનેા નેહે . ચાસન૦ ૧૩. શ્રેણિક મહાખલ પ્રમુખના, શ્ચમ અધિકાર અનેક રે; છ અંગે વલી દ્રોપદી, પૂજે પ્રશ્નટ વિવેકો રે શાસન૦ ૧૪. નાફ્ત દેખીને નિવ થઇ, ઉભી તેહ સુજાણ રે; જાણી એ તેણે તે શ્રાવિકા, અક્ષર એહજ પ્રમાણ રે. શાસ્રન૦ ૧૫. આમ્બિલ અન્તર ૭નું, ઉપસગે' તપ કીધૂરે; કિમ નવિ કહિએ તે શ્રાવિકા ધર્મ' મારજ સીધું રે. શાસન૦ ૧૬. શયકન્યા કહી શ્રાવિકા, ન કહી ઇમ જે ભૂલે રે; રાજીમતી કહી તેઢવી, તિહાં સન્દેહ તે ક્લે રે શાસ્રન૦ ૧૭. હરિ પરિ ક્રમ નિયાણુનું, ઉંડુ ભવે ભાગ ન નાસે રે; સમિતિ લડે પરણ્યા પછી, કહે તે શું ન વિમાસે ૨ ? શાસન૦ ૧૮, જિષ્ણુધર ફેણે કરાવ્યુિં ? તિહાં પ્રતિમા ને પછા રે; તેની પૂજા તે કુણુ કરે? એમ પરખે તે ગારટ્ઠા રે. શાસન૦ ૧૯. વર વિ માગ્યા પૂજતાં, શસ્તવે શિવ માગે ; ભક્તિ સમી સૂરિયાલને, વિરતિ વિશેષથી જાગ રે. શાંસન૦ ૨૦. ક્રમ વિનય અહિન્તના, ઇમ એ લેઞઉવયા ૨૬ અ’ભવે સને જાણએ, ચમક્તિ શુદ્ધ આચારા રે, શાસન૦ ૨૧. આણુન્દન વિધિ નવિ ક્યો, રાયપ્રદેશીને પાઠે રે, સ‘ભવ સવ ન માનસ્ચે, વીંટાસ્યું તેડુ આઠે રે. શાસન૦ ૨૨. પડિકમØાર્દિક ક્રમ નહીં, પાઠ સસમ અગે રે; પઢમઅશ્રુગથી પ્રકરણે, સ' કહ્યું વિધ રગે રે. શાસ્રન૰ ૨૩. કિડાં એક એક દેશજ મહે, કિડાં એક ગ્રહે તે અશેષો રે; કિડાં એક ક્રમ ઉત્ક્રમ ગ્રહે, એ શ્રñઢી વિશેષ ફ્, શાસન૦ ૨૪ શાસનની જે પ્રભાવના, સમક્તિને આચારેરે; શ્રીજિનપૂજાએ જે કરે, તે લડે સુજશ ભારી રે. ૨૫.
તે
ઢાલ ચાખી:કાઇ કહે જિન પૂજતાંજી જે ષમય ર; તે કિમ શ્રાવક આરેજી ? સમકિતમાં ચિરચભ; સુખદાયક તારી આા મુજ સુપ્રમાણ ટેક. ૧. તેહને કહીએ જતના શક્તિ, કિરિયામાં નહિં દોષ; પડિકમણે મુનિદાન વિહારે, નહીં તે હામ તમ પે૫૦ સુખ૦૨. મહમી૰લ પિપ્પય સહ, ભગવઈ અંગ પ્રસિદ્ધ; ઘર નિર્વાહ ચરણુ લિએ તેહનાં, જ્ઞાતામાંäિ હરિ કીધ, સુખ૦ ૩. કૂણિક રાય ઉદાયન કીધા, વંદનમહ સુનિવેક; હ્વાયાકય ખલિકમ્મા કદ્ધિયા, તુંગીયશ્રાદ્ધ અનેક સુખ૦ ૪. સમકિત સવ૨ની તે કિરિયા, તિમ જિનપૂજા ઉદાર, હિંસા હોય તે અરથઈડમાં, કહે નહી ? તેડુ વિચાર સુખ૦ ૫. નાગ ભૂત જક્ષાદિક ડેતે, પૂજા હિંસા રે ઉત્ત; સૂયગડાંગમાં વિ જિન હતુ, એલે જે હોએ નુત્ત. સુખ॰ ૬. જિહાં હિંસા તિહુાં નહી જિનઆણા, તે કિંમ સાધુ વિહાર ? કમ્મ་બવ નહી જયા ભાવે, એ છે શુભ વ્યવહાર. સુખ ૭. પ્રથમ બન્ધ ને પછી

Page #560

સાજન સન્મિત્ર નિજજા, કૂપ તણે રે દિલ્ડંત, કહિ કેઈ કે બુધ ભાખે, ભાવ તે વિજલ તત. સુખ૦ ૮. ઉપાદાન વશ બન્ધન કહિયું, તસ હિંસા શિર ઉપચાર પુષ્પાદિક આરમ્ભ તણે ઈમ, હેય ભાવે પરિહાર સુખ૦ ૯. જલ તરતાં જલ ઉપર મુનિને, જિમ કરૂ ણાને રે રંગ; પુપાદિક ઉપર શ્રાવકને, તિમ પૂજામાંહિ ચંગ. સુખ. ૧૦. પાત્ર દાનથી શુભ વિપાક જિમ, લહે સુબાહુ કુમાર; પહિલે ગુણકાણે ભદ્રક પણે તિમ જિન પૂજા ઉદાર સુખ. ૧૧. ઉપલક્ષણથી જિમ શીલાદિક, તિમ જિનપૂજા લીધ; મનુજઆયુ બધે તે સુબાહુ તેણે સમકિત ન પ્રસિદ્ધ. સુખ. ૧૨. મેઘજીવ ગજ શશ અનુકપ્પા, દાન સુબાહુ વિચાર પહિલે ગુણઠાણે પણ સુન્દર, તિમ જિનપૂજા પ્રકાર. સુખ૦ ૧૩. દાન દેવ પૂજાજિક સઘલાં, દ્રવ્ય તવ કહ્યાં જેહઅસદારમ્ભી તસ અધિકારી, માંડી રહે જે ગેહ, સુખ૦ ૧૪. સદારમ્ભમાં ગુણ જાણજે, અસદારમ્ભ નિવૃત્તિ અરમણિકતા ત્યાગે ભાવી, ઈમજ પ્રદેશી પ્રવૃત્તિ. સુખ૦ ૧૫. લિખિત શિશત ગણિત પ્રકાશ્યો, ત્રણે પ્રજાહિન હેત, પ્રથમ રાય શ્રી ઋષભ જિણિન્દ, તિહાં પણ એ સંકેત સુખ૦ ૧૬. યતનાએ સૂત્રે કહ્યું મુનિને, આયંકરમ ઉપદેશ; પરિણામિક બુદ્ધિ વિસ્તારે, સમજે શ્રાદ્ધ અશેષ, સુખ. ૧૭. આર્ય કાર્ય શ્રાવકનાં જે છે, તેમાં હિંસા દિઠ હેતુ વરૂપ અનુબન્ધ વિચારે, નાશ દેઈ નિજ પિઠ. સુખ૦ ૧૮. હિંસાહેતુ અયતના ભાવે, જીર વધે તે સ્વરૂપ; આણામંગ મિથ્થામતિ ભાવે, તે અનુબન્ધ વિરૂપ. સુખ૦ ૧૯. હેતુસ્વરૂપ ન હિંસા સાચી, સેવી તે અનુબન્ય; તે જમાદ્વિ પ્રમુખે ફલ પામ્યાં, કડુ આકરી બહુ ધન્ય. સુખ૦ ૨૦ સ્વરૂપથી હિંસા ન ટકે છે, સમુદ્ર જ જે સિદ્ધ વલી અપવાદ પદે જે વરતે, પણ તેણે શિવપદ લીધ. સુખ૦ ૨૧. સાવિહાર પરિ અનુબજો, નહી હિંસા જિનભક્તિ; ઈ. તે માને તેહની વા, સુજશ આગમ શક્તિ. સુખ૦ ૨૨.
હાલ પાંચમી –સાસય પરિમા અડસય માને, વિદ્વાયતન વિમાને રે, ધન ધન જિન વાણી, ટેક. પ્રભુ તે ભાષી અંગ ઉવગે, વરણુવલું તિમ રંગે રે ધન૦ ૧. કંચનમય કરતલ પદ સોહે, ભવિજનનાં મન મેહે રેધન અંક રતનમય નખ સયનેહા, લેહિતાક્ષ માથે રેહા રે. ધન, ૨. ગાત્ર યષ્ટિ કંચનમય સારી, નાભિ તે કંચન કયારી રે, ધન, રિઠ રતન રેમ જિ વિરાજે, ચુચુક કંચન છાજે રે. ધન ૩. શ્રીવચ્છ તે તપનીય વિશાલા, હેઠ તે લાલ પ્રવાલા રે, ધન દંત રફટિકમય જીહ દયાલુ, વલી તપનીયનું તાજુ રે. ધન ૪. કનક નાશિકા તિહાં સવિશેષા, લે હિતાક્ષની રેખા રે, ધન, લેહિતાક્ષ રેખિત સુવિશાલા, નયન અંક રતનાલા રે. ધનપ. અચ્છિપતિ ભમુહાવલી કીકી, રિડું રતનમય નીકી રે, ધન૦ શ્રવણ નિલાડ વટી ગુણશાલા, કચન ઝાકઝમાલા રે. ધન૬. વજ રતનમય અતિહિ સહાણ. શીશ ઘડી સુખ ખાણી રે, ધન, કેશભૂમિ તપનીય નિશા, ૬િ રતનમય કેશા રે. ધન, ૭ કે છત્ર ધરે પ્રત્યેકે, પ્રતિમા એક વિવેકે રે, ધન દેય પાસે દેય ચામર હાલે, લીલાએ જિનને ઉવારે રે. ધન ૮. નાગ ભૂત યક્ષ ને કુંડધારા, આગે દેય ઉતારા રે, ધનતે પડિયા જિન પડિમા આગે, માનું સેવા માગે છે. ધન૦ ઘંટ કલશ ભંગાર આયંસા, થાલ

Page #561

સ્તવન સંગ્રહ
૧૦૩
પાઈ સુઈા રે; ધન૰ મણુગુલિયા વાયકરગ પ્રચંડા, ચિંતા રણકરડા રે. ધન૦ ૧૦. હુય ગય નર કિન્નર કિંપુરિસા, કઠ ઉરગ વૃષ સરીસા રે; ધન૦ ચણુપુંજ વી ફૂલ ચંગેરી, માય ને ચૂણુ' અનેરી રે. ધન૦ ૧૧. ગધ વસ્તુ આભરણુ ચંગેરી, સરસવ પુંજણી કેરી રે; ધન૦ ઇમ પુષ્પાદિક પડલ વખાણ્યાં, આગે સિંહાસન જાણ્યાં રે. ધન૦ ૧૨. છત્ર ને ચામર આગે સમુગ્ગા, તેલ કુમૃત જીગ્ગા રે; ધન ભરિયા પત્ર ચેાયગ સુનિલાસે, તગર એલા શુચિ વાસે રે. ધન૦ ૧૩. લિ હરતાલ ને મનસિલ અજન, સિવ સુગધ મનરજન રે; ધન૦ ધ્વજા એક શત આઠ એ પૂરાં, સાધન સવ` સનૂરાં રે. ધન૦ ૧૪. સુર એ પૂજાસાધન સાથે, જિન પૂરે નિજ હાથે રે; ધન॰ સિદ્ધાયતને આપ વિમાને, ભાદિક ખહુ માને રે. ધન૦ ૧૫. એહ અપૂરવ દશણુ દીઠું, સુરતરુ કુલથી મીઠું રે; ધન૰ એ સંસાર સમુદ્રે નાવા, તારણ તરણુ સહાવા રે. ધન૦ ૧૬. ઇમ વિસ્મય ભવભવે ગુણરાગે, ઝીલે તે અતાગે રે; ધન૦ રાચે માર્ચ ને વિલ નાચે, ધરમધ્યાન મન સાચે રે. ધન૦ ૧૭. થેઈ થેઈ કરતાં કે તે ભમરી, હર્ષ' પ્રભુગુણુ સમરી રે; ધન૦ ગ નિરાલ'બન લય આણી, વશ કરતા શિવ રાણી રે. ધન૦ ૧૮. ઇમ ન ઢીશ્વર પ્રમુખ અનેરાં, શાશ્વત ચૈત્ય ભલેરાં રે; ધન૰ તિહાં જિન પૂછ તે અનુમાને, જનમ સફલ નિજ માને રે. ધન૰૧૯. કલ્યાણુક અઠ્ઠાઇ વરસી, તિતિય ચઉમાસી સરસી ૐ; ધન૰ તેહુ નિ!મત્ત સુર જિન અરચે, નિત્ય ભક્તિપણુ વિરચે રે. ધન૦ ૨૦. ભાવ અખય ભાવે જે મલિયા, તે નવ જાએ ટલિયેા રે; ધન॰ કરિ ત્રાંષુ નવિ હાય નિષેધે, હુઆ હેમરસ વેધે રે. ધન૦ ૨૧. એકે જલલવ જલધિ ભલાએ, તે તે અક્ષય થાયે રે; ધન૰ આપભાવ જિનગુણુમાંડી આણે, તેમ તે અખયપ્રમાણે ૨. ધન૦ ૨૨. અપુગુરૂત્ત અસય વવૃત્ત, ઇમ સુર ભાવે ચિત્તે રે; ધન૰ઈમ જિન પૂજી જે ગુણ ગાવે, સુજશ લીલ તે પાવે રે, ધન૦ ૨૩, હાલ છઠ્ઠી : સમકીત સુધુંરે તેહને જાણીએ, જે માને તુજ આણ; સૂત્ર તે વાંચે રે ચેાગ વહી કરી, કરે પચાગી પ્રમાણુ. સમકીત॰ ૧. ઉદ્દેશાદિક નહીં ચઉનાળુનાં, છે સુઅનાણુનાં તેહ; શ્રીઅનુયાગદ્વાર થકી લહી, ધરીએ ચેાગતું ને. સમકીત૦ ૨. ઉદ્દેશાદિક ક્રમ ત્રણ જે ભણે, આશાતના તેહ નાથુ; નાણાવરણી રે ખાંધે તેહુથી, ભગવય અ‘ગ પ્રમાણુ. સમકીત॰ ૩. શ્રી નન્દી-અનુયોગદુવારમાં, ઉત્તરાધ્યયનેરે ચોગ; કાલગ્રહણનાર વિધિ સઘàા કહ્યો, ધરિએ તે ઉપયેગ. સમકીત૦ ૪. ઠાણે ત્રીજે રે વલી દશમે કહ્યું, ચેાગ વડે જેહુ સાધ; આગમેસભા તે સપજે, તરે સંસાર અગાધ, સમકીત૦ ૫. ચેગ વહીને રે સાધુ શ્રુત ભણે, શ્રાવક તે ઉપધાન; તપઉપધાને રૈ શ્રુતપરિગ્રહ ા, નન્હીએ તે નિદાન. સમકીત૦ ૬. ઇરિયાદિકનાં રે ષટ્ ઉપધાન છે, તેણે આવશ્યક શુદ્ધ; ગૃહી સામાયિક આદિ શ્રુત ભણે, દીક્ષા લેઈ અશુદ્ધ. સમકીત॰ ૭. સૂત્ર ભણ્યા કઈ શ્રાવક નવિ કહ્યા, લદ્ધઢ્ઢા કહ્યા તેહ; પ્રથમ જ્ઞાન ને પછી દયા કડ્ડી, તિઢાં સજત ગુણુ રૅહ, સમકીત૦ ૮, નવમે અધ્યયનેરે બીજા અંગમાં, ઘરમાંહિઁ દીવન ;િ વલિય ચઉદમેરે કહ્યું શિક્ષા લડે, ગ્રન્થ તજે તે ગરિ સમકીત૦ ૯. સપ્તમ અ ગેર અપક્રિયા સવરી, દાખ્યા શ્રાદ્ધ અનેક; નવિ આચારધરાદિક તે કહ્યા, મા એહ વિવેક. સમકીત૦ ૧૦,

Page #562

૧૦૮
સજ્જન સન્મિત્ર ઉત્તરાધ્યયર્નરે કાદિ જે કહ્યો, શ્રાવક્ર પાલિત ચંપ; તે પ્રવચન નિશ્ર્ચય વચન થકી, અરથ વિવેક અકમ્પ. સમીત૦ ૧૧. સૂત્રે દીધુંરે સત્ય તે સાધુને, સુરનરને વહી અત્ય; સવરદ્વારેરે ખીજે ઇમ કહ્યું, અંગ દશમે સમર્ત્ય, સમકોત૦ ૧૨. જલિય વિગય પઢિબહૂને વાચના, શ્રીઠાણુાંગે નિષિદ્ધ; નવિય મનેરથ શ્રૃત ભણવાતણેા, શ્રાવકને સુપ્રસિદ્ધ. સમકીત૦ ૧૩. વાચન દેતાંરે ગૃહિને સાધુને, પાયચ્છિત્ત ચઉમાસ; કહ્યું નિશીથેરે તે શું એવડી, કરવી હુંશ નિરાશ? સમકીત૰ ૧૪. તજિય અગ્રઝાઈ ગુરુવ:ચના, લેઈ યાગ ગુણવત; જે અનુયાગ ત્રિવિધ સાચા લહે, કરે તે કમ'ને અન્ત. ક્રમ કીત૦ ૧૫. સૂત્રઅરથ પહિલા બીજો કહ્યો, નિત્રુત્તીએ રે મીસ; નિયશેષ ત્રીજો અ‘ગ ૫'ચમે, ઈન કહે તું જગદીશ. સમકીત૦ ૧૬ સૂત્ર નિશ્રુત્તિ રે બિહું શેઠે કહ્યું, ત્રીજું મનુયેાગદ્વાર; કૂડા કપટી રે જે માને નહી, તેહુને કવણુ આધાર ? સમકીત૰ ૧૭. બદ્ધ તે સૂત્રે રે અથ નિકાચિયા, નિશ્રુત્તિએ અપાર; ઉદ્ધિમાન ગણનાદિક (કદ્ધાં લહે ? તે વિષ્ણુ માત્ર' વિચાર, ચમકીત૦ ૧૮. જો નિયુ ́ક્તિ ગઈ કુમતી કહે; સૂત્ર ગયાં નહી કેમ ? જે વાચનાએ આવ્યું તે સ્રવે', માને તા હુંએ પ્રેમ, સમકીત૦ ૧૯ આંધા આગે ૨ ઇરપણ દાખવા, બહિરા આગે રે ગીત; મૂરખ આગે રે કહેવું યુક્તિનું, એ વિ એક જ રીત, સમકી૰ ૨૦. મારગ-અરથી પણ જે લેાક છે, ભદ્રક અતીદ્ધિ વિનીત. તેઢુને એ હિતશિખ સેાઢામણી, વતી જે સુનય અધીત, સમકીત૦ ૨૧. પ્રવચન સાખે રે એમ મે' ભાષિયા, વિગતે અરથ વિચાર; તુજ આગમની રે ગ્રહિય પરમ્પરા, લહુિએ જગ જયકાર. સમકીત૦ ૨૨. ગુણુ તુજ સઘલા રે પ્રભુ ! કાણુ ગણી શકે? આણા ગુણુલવ એક; ઇમ મે· ચુણુતાં રે સમિત દૃઢ કર્યુ, રાખી આગમ ટેક. સમકીત૦ ૨૩. આણા તાહુરી ૢ જો મે' શિર ધરી, તે થ્રૂ કુમતિનુ શ્વેર ? તિાં નવિ પસરે રે ખલ વિષધર તણું, સિંગારે જિહાં મેર સમકીત૰ ૨૪. પવિત્ર કરીએ રે છા તૂજ ગુજ઼ે, શિર ધરીએ તુજ આણુ; લિથી કહિએ ફ્ પ્રભુ ન વિસારીએ, લડીએ સુજશ કલ્યાણુ, સમકીત૦ ૨૫.
તાલ સાતમી-ફલરા-વત્તમાન શાસનના સ્વામી, ચામીકરસમ દેહા જી; વીર જિનેશ્વર મેં ઈમ થુર્ણિએ, મન ધરી ધમ સનેહા જી; એહુ તન જે ભણશે ગણશે, તસ ઘર મોંગલ માલા જી; સમકિત ભાણુ ડેાશે ઘટ તેહુને, પરગટ ઝાકઝમાલા જી. ૧. અર્થ એહુના છે અતિસૂક્ષમ, તે ધારા ગુરુ પાસે જી, ગુરુની સેવા કરતાં લહીએ, અનુભવ નિજ અભ્યાસે જી; જેહ મહુશ્રુત ગુરુ ગીતારથ, આગમના અનુસ્રારી જી; તેને પૂછી સ`શય ટાલા, એ હિતશીખ છે મારી જી. ૨. દલપુરમાં રક્રિય ચામાસું, ધમધ્યાન સુખ પાયા છે; સવત સત્તતંત્રીશા વચ્ચે, વિજયદશમી મન ભાયા ૭; શ્રીવિજયપ્રશ્નસૂરિ સવાયા, વિજયરતન યુવરાયા જી, તમ્ર રાજે ભજન ર્હિત કાજે, ઇમ મે· જિનગુજી ગાયા જી. ૩. શ્રી કલ્યાણુવિજય વર વાચક, તપગચ્છ ગયક્ષુ દ્વિÄિદાજી; તાસ શિષ્ય શ્રી લાભવિજયબુધ, વિજનકૈરવ ચ‘દાજી; તાસ શિષ્ય શ્રી જીતવિજયબુધ, શ્રી નયવિજય મુર્શિદાજી; વાચકજશ વિજયે તસ શિષ્યે, થ્રુષુિયા વીર જિÎિદાજી. ૪. દાસી મૂલા મ્રુત સુવિવેકી, દોસી મેઘા હેતેજી; એહતવન મે' કીધું સુંદર, શ્રુત અક્ષર સકેતેજી; એ જિનગુણુ

Page #563

સ્તવન સંગ્રહ :
પક સુરતરુને પરિમલ, અનુભવતે તે લહથેજી; ભમર પરિ જે અરથી હેઈને, ગુઆણા શિર વધેજી. ૫. ઈતિશ્રી સમસ્ત પતિ શિરેમવિ મહાપાધ્યાય શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી વિરચિત કુમતિ-મદગાલન–દેહસો ગાથાનું શ્રી મહાવીર જિન સ્તુતિ હુંડિનું સ્તવન સંપૂર્ણ.
૫૩ શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાય યશવિજય વિરચિત શ્રી સીમંધરસ્વામિની વિનતિરૂપ નટરહસ્ય, ગર્ભિત સવાસો ગાથાનું સ્તવન
શુદ્ધ દેશનાનું સ્વરૂપ હાલ પહેલી-સ્વામિ સીમધરા ! વીનતી, સાંભલે મારી દેવ રે! તારી આણુ હું શિર ધરુ, આદરુ તાહરી સેવ રે. સ્વામિ સીમંધરા ! વીનતી-એ ટેક. ૧. કુગુરૂની વાસના પાસમાં, હરિશ પરિ જે પડયા લેક રે તેને શરણ તુજ વિણ નહીં, ટસવેલે બાપાટા ફેક ૨. સમિટ ૨. જ્ઞાન દર્શન ચરણ ગુણ વિના, જે કરાવે કુલાચાર ૨, લૂટિયા તેણે જગ દેખતાં કિહાં, કરે લેક પોકાર રે? સ્વામિ. ૩. જે નવ ભવ તર્યા નિરગુણી, તારશે કેણી પરિ તેહ રે? ઈમ અજાણ્યા પડે કંદમાં, પાપબધે રહ્યા જેહ રે ? સવામિ૪. કામકુંભાદિક અધિકનું, ધમનુ કે નવિ મૂલ રે, દેકડે કુગુરુ તે દાખવે, શું થયું એહ જગ સૂલ રે? સ્વામિ. ૫. અર્થની દેશના જે વીએ, ઓલવે ધર્મના ગ્રંથ રે; પરમપદને પ્રગટ ચેર તે, તેથી કિમ વહે પંથે રે ? સ્વામિ. ૬. વિષય માં ગૃહી માચિયા, નાચિયા કુગુરુ મદપૂર રે, ધૂમધામે ધમાધમ ચલી, જ્ઞાનમારગ રહ્યો દૂર છે. સ્વામિ. ૭. કલહકારી કદાગ્રહ ભર્યા, થાપતા આપણા બોલ રે; જિનવચન અન્યથા દાખવે, આજ તે વાજતે ઢેલ રે. સ્વામિ. ૮. કેઈ નિજ દેષને ગોપવા, રેપવા કેઈ મત કંઇ રેધમની દેશના પાલટે, સત્ય ભાષે નહીં મંદ રે. સ્વામિ૯. બહુમુખે બેલ એમ સાંભલી, નવિ ધરે લેક વિશ્વાસ રે, હુંહતા ધર્મને તે થયા, ભમર જિમ કમલની વાસ રે. સ્વામિ૦ ૧૦.
આત્મસ્વરૂપની ઓળખાણ દ્વાલ બીજી-એમ હૃઢતાં રે ધર્મ સહાણે, મિલિઓ સદ્દગુરુ એ તેણે સાચે રે મારગ દાખજો, આણી હદય વિવેક. શ્રી સીમંધર સાહિબ ! સાંભળે. એ આંકણી. ૧૧. પરઘર જોતાં રે ધમ તમે ફરે, નિજઘરે ન લહે રે ધર્મ જિમ નવિ જાણે રે મૃગ કસ્તુરીએ, મૃગ મદ પરિમલ મ. શ્રી. ૧૨. જિમ તે ભૂલો રે મૃગ દિશિ દિશિ ફરે, લેવા મૃગમદ ગધ; તિમ જગ ઢંઢે રે બાહિર ધમને, મિથ્યાણી જે અંષશ્રી. ૧૩. જાતી અંધને રે દેષ ન આકરે, જે નવિ દેખે છે અથ મિથ્યાણી રે તેહથી આકરે, માને અર્થ અનર્થ. શ્રી. ૧૪. આપ પ્રશાસે રે પરગુણ એલવે, ન, ધરે ગુણને રે લેશ; તે જિનવાણી રે નવિ શ્રવણે સૂણે, દિએ મિશ્યા ઉપદેશ. શ્રી ૧૫. જ્ઞાનપ્રકાશે રે મોહતિમિર હરે, જેને સદ્દગુરુ સૂર તે નિજ દેખે રે સત્તા ધમની, ચિદાનંદ ભરપૂર. શ્રી. ૧૬. જિમ નિરમલતા રે રતન ફિટિકતી, તિમ એ જવું સ્વભાવ, તે જિન વિરે રે ધમ પ્રકાશીઓ, પ્રબલ કષાય અભાવ. મ. ૧૭. જુસ તે

Page #564

સજજન સન્મિત્ર તે રે ફૂલે રાત, શ્યામ કુલથી રે શ્યામ; પાપ પુણ્યથી 2 તિમ જગ જીવને, રાગદ્વષ પરિણામ. શ્રી. ૧૮. ધમ ન કહિએ રે નિચે તેહને, જેહ વિભાગ વડ વ્યાધિ, પહેલે અંગે રે એણી પેરે ભાખિયું, કરમે હેએ ઉપાધિ. શ્રી. ૧૯. જે જે અંશે રે નિરૂપાધિકપણું, તે તે જાણો રે ધમ, સમ્યગદષ્ટી ૨ ગુણઠાણ થકી, જાવ લહે શિવશર્મા શ્રી. ૨૦. એમ જાણીને રે જ્ઞાનદશા ભજી, રહીએ આપ સ્વરૂપ પર પરિણતિથી રે ધર્મ ન છાંડિએ, નવિ પતિએ ભાવકુપ. શ્રી. ૨૧.
આત્મ તત્વ વિચાર ઢાલ ત્રીજી-જિહાં લગે આતમ દ્રવ્યનું, લક્ષણ નવિ જાયું; તિહાં લગે ગુણ ઠાણું ભલું, કેમ આવે તાણયું? ૨૨. આતમતત્વ વિચારીએ એ આંકણી. આતમ અજ્ઞાને કરી, જે ભવદુઃખ કહીએઆતમજ્ઞાને તે ટલે, એમ મનિ સવહિએ. આતમ ૨૩. જ્ઞાનદશા જે આકરી, તેહ ચરણ વિચારે; નિર્વિકલ્પ ઉપગમાં, નહીં કમને ચારે. આતમ ૨૪. ભગવાઈ અંગે ભાષિાઓ, સામાયિક અર્થ, સામાયિક પણ આતમાં, ધરે સૂધ અર્થ આતમ ૨૫. કસાર અધ્યયનમાં, સમક્તિ મુનિ ભાવે, મુનિ ભાવે સમકિત કહ્યું, નિજ શુદ્ધ સ્વભાવે. આતમ ૨૬. કષ્ટ કરે સંજમ ધરે, ગાલે નિજ દેહ જ્ઞાનદશા વિણ જીવને, નહીં દુઃખને છે. આતમ ૨૭. બાહિર-ચતના બાપડા, કરતાં હવાએ; અંતર–ચતના જ્ઞાનની, નવિ તેણે થાએ. આતમ ૨૮. રાગદ્વેષ મલ ગાલવા, ઉપશમ જલ ઝીલે, આતમ પરિણતિ આદરી, પરપરિણતિ પીલે. આતમ ૨૯ હું એને એ માહરે, એ હું એણી બુદ્ધી; ચેતન જડતા અનુભવે, ન વિમાસે શુદ્ધી. આતમ ૩૦. બહિરછી દેખતાં, બાહિર મન દયા, અંતરદૃષ્ટી દેખતાં, અક્ષયપદ પડે. આતમ ૩૧. ચરણ હોએ લજાદિકે, નવિ મનને ભગે, ત્રીજે અધ્યયને કહ્યું, એમ પહેલે અગે. આતમ ૩૨. અધ્યાતમ વિણ જે યિા, તે તનમલ તેલે; મમકારાદિક એગથી, ઇમ જ્ઞાની બોલે. આતમ ૩૩. હું કત્તાં પરભાવને, એમ જિમ જિમ જાણે; તિમ તિમ અજ્ઞાની પડે, નિજ કમને ઘાણે. આતમ ૩૪. પુદગલા કમાં(દક તણો, કત્ત વ્યવહાર કર્તા ચેતન કમને નિશ્ચય સુવિચારે. આતમ. ૩૫. કત્તાં શુદ્ધ સ્વભાવને, નય શુદ્ધ કહીએ કત્તા પર પરિણામને, બેઉ કિરિયા ગ્રહીએ. આતમ૦ ૩૬.
શુદ્ધ " વિચાર હાલ જેથી શિષ્ય કહે જે પરભાવને, અકત્તા કહ્યો પ્રાણી; દાનહરણાદિક કિમ ઘટે, કહે સદગુરુ વાણી. ૩૭. શુહનય અથ મનિ ધારીએ-એ આકણી. ધમ નવિ રિએ નવિ સુખ દિએ, પર જતુને દેતે; આપ સત્તા રહે આપમાં, એમ હદયમાં ચેતે. શુદ્ધ ૩૮. જોગવશે જે પુદગલ રહા, નવિ જીવના તેહ; તેથી જીવે છે જૂઓ, વલી જૂએ દેહ. શુદ્ધ ૩૯ ભક્ત પાનાદિ પુદ્ગલ પ્રતે, ન દિએ છતિ વિના પિતે દાન હરણાદિ પર જતુને, એમ નવિ ઘટે જેતે. શુદ્ધ ૪૦. દાહરણાદિક અવસરે, શુભ અશુભ સંકલ્પ દિએ હરે તે નિજ રૂપને, મુખે અન્યથા જપે. શુદ્ધ ૪૧. અન્યથા વચન અભિમાનથી, ફરી કમ તે બાંધે; જ્ઞાયકભાવ જે એકલે, કહે તે સુખ

Page #565

સ્તવન સંગ્રહ
૫૧૧
સાધે. શુદ્ધ ૪૨. શુભ અશુભ વસ્તુ સ`કલ્પથી, ધરે જે નટમાયા, તે ટલે સહજ સુખ અનુભવે, પ્રભુ આતમરાયા. શુદ્ધ ૪૩. પર તણી સ્માશ વિષવેલડી, લે કમ' મહુ ભાંતિ; જ્ઞાનહુને કરી તે કહે, હેએ એક જે જાતિ. શુદ્ધ ૪૪. રાગદોષે રહિત એક જે, દયા શુદ્ધ તે પાલે; પ્રથમ અગે એમ ભાષિયું, નિજ શક્તિ અજૂઆલે. શુદ્ધ ૪૫. એક્તાજ્ઞાન નિશ્ર્ચયદયા, સુગુરુ તેહને ભાખે; જે અવિકલ્પ ઉપયાગમાં, નિજ પ્રાણને રાખે. શુદ્ધ ૪૬. જેહ રાખે પર પ્રાણીને, દયા તાસ વ્યવહારે; નિજ દયા વિષ્ણુ કડ્ડા પર દયા, ડાએ કવણુ પ્રકારે ? શુદ્ધ૦ ૪૭. લેાક વિષ્ણુ જિમ નગર મૈદ્યની, જિમ જીવ વિષ્ણુ કાયા; ટ્રેક તિમ જ્ઞાન વિષ્ણુ પરયા, જિસી નટતણી માયા. શુદ્ધ૦ ૪૮, સ` આચારમય પ્રવચને, ભણ્યા અનુભવયેાગ; તેથી મુનિ વર્ષે મેહને; વલી અરતિ-રતિ-શોગ. શુદ્ધ॰ ૪૯. સૂત્ર અક્ષર પરાવત્ત'ના, સરસ શેલડી નાખી; તાસ રસ અનુભવ ચાખીએ, જિહાં એક છે સાખી. શુદ્ધ. ૫૦. આતમરામ અનુભવ ભો, તો પરતણી માયા; એહ છે સાર જિનવચનના, વળી એહ શિવછાયા, શુદ્ધ, ૫૧ વ્યવહાર સિદ્ધિ
તલ પાંચમી :–એમ નિશ્ચય નય સાંભલીજી, ખેલે એક અજાણુ; આદરસું અમે જ્ઞાનનેજી, શું કીજે પચ્ચખાણું ? પર. સભાગી જિન ! સીમ ધર ! સા વાત. એ આંકણી. કિરિયા ઉત્થાપી કરીજી, છાંડી તેણે લાજ; વિ જાણે તે ઉપ૨ેજી, કારણુ વિષ્ણુ નવિ કાજ. સાભાગી જિન ! ૫૩. નિશ્ચયનય અવલંબતાંજી, નિવ જાણે તસ મ છેડે જે વ્યવહારનેજી, લેાપે તે જિન ધમ, સેાભાગી જિન ! ૫૪. નિશ્ર્ચયદૃષ્ટિ હૃદય ધરીજી, પાલે જે વ્યવહાર; પુણ્યવત તે પામશેજી, ભવ સમુદ્રના પાર. સેાભાગી જિન ! ૫૫ તુરગ ચડી જિમ પામિએજી, વેગે પુરના પથ; માગ તિમ શિવના લહેજી, વ્યવહારે નિગ્રંથ, સેાભાગી જિન! પર મહેલ ચઢતાં જિમ નહીં, તેહ તુરંગનું કાજ; સર્કુલ નહીં નિશ્ચય લહેજી, તેમ તનુકિરિયા સાજ. શાભાગી. જિન ! ૫૭. નિશ્ચય નવિ પામી શકેજી, પાલે નવ વ્યવહુાર; પુણ્યરહિત જે એહુવાજી, તેહુને કવણુ આધાર, સેભાગી જિન ! ૫૮. હેમ પરીક્ષા જિમ હુએજી, સહત હુતાશન-તાપ; જ્ઞાનદશા તિમ પરખીએજી, જિહાં મહુ કિરિયાભ્યાપ. સા॰ જિન ! પ. આલંબન વિષ્ણુ જિમ પડેજી, પામી વિષમી વાટ; મુગ્ધ પડે ભવરૂપમાંજી, તિમ વિષ્ણુ કિરિયા ઘાટ. સેાભાળી જિન ! ૬૦, ચિરત ભણી બહુલાકમાંજી, ભરતાદિકનાં જે લેાપે શુભ વ્યવહારનેજી, એધિ હણે નિજ તેહ. સેાભાગી (જન ! ૬૧. બહુ દલ દીસે જીવનાંજી, વ્યવહારે શિયેાગ, છીંડી તાકે પાધરાજી, છેડી પથ અયેાગ સેાભાગી જિન ! ૬૨. આવશ્યકમાંહિ ભાખિએજી, એદ્ધિજ અથ' વિચાર; લસ‘શય પણ જાણુતાંજી, જાણીજે સ`સાર. સેાભાગી જિન! ૬૩.
હાલ છઠ્ઠી:-અવર ઇસ્યા નય સાંભલી, એક ગ્રહે વ્યવહાર ;મમ દ્વિવિધ તસ નવિ લહે, શુદ્ધ અશુદ્ધ વિચારા રે. ૬૪. તુજ વિણ ગતિ નહીં જંતુને, તૂ' જગજંતુના દીવારે; જીવીએ તુજ અવલખને, તૂ' સાહિબ ચિરંજીવા રે. તુજ વિષ્ણુ ગ નહીં જતને માંકણી. ૬૫ જે ન આગમ વારીએ, ટ્વીસે અથ આચારા રે; તેહિજ

Page #566

પાર
સન સન્મિત્ર બુધ બહુમાનીએ, શુદ્ધ ક્યો વ્યવહારા રે. તુજ૦ ૬૬, જેહમાં નિજમતિ કલ્પના, જેહથી વિ ભવ પારારે, અધપરપરા ખાંધિ, તેઢુ અશુદ્ધ આચારા રે તુજ॰ ૬૭. શિથિલવિહારીએ આચર્યાં, આલખન જે કૂડાંરે; નિયતવાસાદિક સાધુને, તે નિવે જાણીએ રૂાંરે. તુંજ૦ ૬૮. આજ નવિ ચરણુ છે આકરૂં, સહનનાકદોષરે; એમ નિજ અવગુણુ એલવી, કુમતિકતાગ્રહ પાષૅરે. તુજ ૬૯. ઉત્તર ગુણમાંહિ હીણડા, ગુરુ કાલાદિક પાખેરે, મૂલણે નહી હીલુડા, એમ પચાશક ભાગેરે તુજ ૭૦. પરિગ્રહગ્રહ–વશ લિંગિયા, લેઈ ધુમતિરજ માથે રે; નિશ્વગુણુ પર અવગુણુ લવે, ઇંદ્રિય વૃષભ ન નાથે રે. તુજ ૭૧ નાણુ રહિત હિત પદ્ધિરિ, નિજ દમ લૂસે રે; મુનિજનના ગુણ સાંભલી, તેડુ અનારજ રુસે રે, તુજ૦ છર, અણુસૂમ દોષ જે પરતા, મેરુ સમાન તે ખલે રે; જેશું પાપની ગાઠડી, તેનું હિડલું ખેલે રે તુજ૦ ૭૩, સૂત્ર વિરુદ્ધ જે આચરે, થાપે અવિધિના ચાલા રે; તે અતિનિાખડ મિથ્યામતિ, ખેલે ઉપદેશમાલા રે તુજ૦ ૭૪. પામરજન પણ નવિ કહે, સહસ્રા જૂઠ સચૂકા રે, જૂઠ કહે સુનિવેષ જે, તે પરમાથ ચૂકે। રે તુજ૦ ૭૫. નિર્દય હૃદય છકાયમાં, જે સુનિવેષે પ્રવર્ત્ત રે; ગૃહિ યતિ–ધમ થી ખાતિરા, તે નિર્ધનગતિ વર્તે રૂ. તુજ॰ ૭૬. સાધુભગતિ જનપૂજના, દાનાદ્દિક શુભ કર્યાં રે; શ્રાવકજન કહ્યો અતિ ભલે, નહિ સુનિવેષ અધર્માં ૨. તુજ૦ ૭૭. કેવલ હિંગધારી તથેા, જે વ્યવહાર અશુદ્ધો રે; આદરીએ વિસથા જાણી ધર્મ વિરુદ્ધો ૩. તુજ૦ ૭૮.
માક્ષ-ભવમા
હાલ સાતમી:-જે મુનિવેષ શકે નવિ છડી, ચરણુ કર ગુણુ હીણુ જી; તે પણ મારગ માંહિ દાખ્યા, મુનિ ગુણ પક્ષે લીણાજી. મૃષાવાદ ભવકારણ જાણી, મારગ શુદ્ધ પ્રપેજી; વંદે નવિ વદાવે મુનીને, આપ થઇ નિજરૂપેજી. ૭૯, મુનિશુરાગે પૂરા શૂરા, જે જે જયણા પાલેજી; તે તેથી શુભભાવ લહીને, કમ' માપણાં ટાãછે. આપ હીનતા જે મુનિ ભાષે, માન સાંડે કેજી; એ દુર વ્રત એહનું ાખ્યું, જે નિત ફૂલે ફેકેજી. ૮૦, પ્રથમ સાધુ બીજે વરશ્રાવક, ત્રીજો સવેગપાખીજી એ ત્રણ્યે શિવ-મારગ કહીએ, જિહાં છે પ્રવચન સાખીછ. શેષ ત્રણ્ય ભવ-મારગ કહ્રીએ, કુમતિકદાગ્રહ ભરિયાજી; ગૃહિ-યતિલિંગ-કુલિંગે લખીએ, સકલદોષના દિરયાજી. ૮૧. જે વ્યવદ્ગાર મુનેિમ રગમાં, ગુણુઠાણાને લેખેજી; અનુક્રમે ગુણશ્રેણિનું ચઢવું, તેહિજ જિનવર દેખેજી. જે પણ દ્રષ્યક્રિયા પ્રતિપાલે, તે પશુ સંમુખ ભાવેજી; શુકલ ખીજની ચદ્ર*લા જિમ, પૂછુ ભાવમાં આવેજી. ૮૨. તે કારણુ લજ્જાક્રિકથી પણુ, શીલ ધરે જે પ્રાણીજી; ધન્ય તેઢુ કૃતપુણ્ય કુંતારથ, મહાનિસીથે વાણીજી. એ વ્યવહારનયે મન ધારા, નિશ્ચયનયમત દાબ્યુંજી; પ્રથમ અંગમાં વિતિગિચ્છાએ, ભાવચરણ નવિ ભાખ્યુંજી, ૮૩,
દ્રવ્ય-ભાવસ્તવ
હાલ આઠમી:-અવર એક ભાષે આચાર, દયા માત્ર શુદ્ધજ વ્યવહાર;' જે એલે તેજ ઉત્થાપે, શુદ્ધ કરું હું' મુખ ઇમ જપે. ૮૪. જિનપૂજાર્દિક શુભવ્યાપાર, તે માને
'

Page #567

સ્તવન સગ્રહ
૫૧૩
આર્ભ અપાર; વિ જાણે ઉતરતાં નઈ, મુનિને જીવદયા કહાં ગઈ ? ૮૫. જો ઉતરતાં મુનિને નદી, વિધિ જોગે નવિ હિંસા વી; તે વિધિજોગે જિન-પૂજના, શિવ કારણુ મત ભૂલા જના ૮૬. વિષયારભતણા જિહાં ત્યાગ, તેહુથી લડુિએ ભવજલ–તાગ; જિનપૂજામાં શુભભાવથી, વિષયારભ તણેા ભય નથી. ૮૭. સામાયિક પ્રમુખે શુભભાવ, યદિપ હુએ ભવજલ નાવ; તે પણુ જિનપૂજાએ સાર, જિનના વિનય કહ્યો ઉપચાર. ૮૮. આરભાદિક શકા ધરી, જે જિનરાજ ભક્તિ પરિહરી; દાન માન વંદન આદેશ, તે તુજ સખલા પડયા કિલેશ. ૮૯. સ્વરૂપથી દીસે સાવદ્ય, અનુબંધે પૂજા નિરવદ્ય; જે કારણુ જિનગુણુ બહુમાન, જે અવસર વરતે શુભધ્યાન ૯૦. જિનવર પૂજા ઢેખી કરી, ભવિષણુ ભાવે ભવજલ તરી; છકાયના રક્ષક હોય વલી, એહુ ભાવ જાણે કેવલી. ૯૧. જલ તરતાં જલ ઉપર યથા, મુનિને યા ન હાએ વૃથા; પુષ્પાદિક ઉપ૨ તિમ જાણુ, પુષ્પાદિક પૂજાને ઠાણુ. ૯૨. તા મુનિને નહીં કિમ પૂજના, એમ તું શું ચિંતે શુભમના? રાગીને ઔષધ સમ એન્ડ્રુ, નીરાગી છે મુનિવર કે. ૯૩. દ્રવ્ય-ભાવસ્તવ (ચાલુ)
હાલ નવમીઃભાવસ્તવ મુનિને ભલેાજી, (મહું ભેદે ગૃહી ધાર, ત્રીજો અધ્યયને કહ્યાજી, મહાનિશીથ મઝાર. ૯૪. સુણેા (જન! તુઝ વિષ્ણુ કવણુ આધાર ? એ આંકણી. વલી તિઢાં કુલ દાખિયુંજી, દ્રવ્ય સ્તવનું રે સાર; સ્વગ બારમું ગેહિનેજી, એમ નાનાદિક ચાર. સુણા૦ ૯૫ અે અંગે દ્રૌપદીજી, જિનપ્રતિમા પૂજેઈ, સૂરિયાલ પરે ભાથીજી, એમ જિન વીર હેઇ. સુષ્ણેા ૯૬. નારદ આવ્યે નિવ થઇજી, ઉભી તેહ સુજાણ; તે કારણે તે શ્રાવિકાજી ભાષે આલ અજાણુ. સુષ્ણેા ૯૭. જિન પ્રતિમા આગલ કહ્યોજી, શસ્તવ તેણુ નારિ; જાણે કુણુ વિષ્ણુ શ્રાવિકાજી, એહુવિધ હૃદયવિચાર સુધા॰ ૯૮. પૂજે જિનપ્રતિમા પ્રતેજી, સુરિયાભ સુરરાય; વાંચી પુસ્તક રત્નનાજી, લેઈ ધરમ વ્યવસાય. સુણા૦ ૯૯. રાયપસેણી સૂત્રમાંજી, મ્હાટા અહ પ્રભુ'ધ; એહુ વચન અણુમાનતાંજી, કરે કરમા મધ, સુણેા ૧૦૦, વિજય દેવ વક્તવ્યતાજી, જીવાભિગમે રે એમ; જો થિતિ એ સુર તણીજી, તે જિન ગુણશ્રુતિ કેમ ? સુઘેા૦ ૧૦૧. સિદ્ધારથ રાયે કર્યાંજી, યાગ અનેક પ્રકાર, કલ્પ સૂત્રે ઈમ ભાષિયું, તે જિનપૂજા સાર. સુણૢા૦ ૧૦૨. શ્રમણેાપાસક તે કહ્યો, પહિલા અંગ માઝાર; યાગ અનેા નવિ કરેજી, તે જાણેા નિરાધાર. સુણા૦ ૧૦૩. ઇમ અનેક સૂત્રે ભચુંછું, જિનપૂજા ગૃહિ–ક્રુત્ય; જે નવિ માને તે સહીજી, કરસ્યું બહુભવ નૃત્ય. સુણ્ણા॰ ૧૦૪. શ્રી જિન પૂજામાં નિર્જરા
ઢાલ દશમી :-અવર કહે પૂજાર્દિક ઠામે, પુણ્યમ્ ધ છે શુભ પરિણામે; ધમ ઈઢાં કાઈ નવિ દીસે, જિમ ત પરિણામે ચિત હીંસે. ૧૦૫, નિશ્ચયધમ ન તેણે જાણ્યા, જે શહેશી અ‘તે વખાણ્યા, ધમ અધમ તણેા ક્ષયકારી, શિવસુખ કે જે ભવજલતારી. ૧૦૬. તસ સાધન તું જે જે દેખે, નિજ નિજ ગુડાણાને લેખે; તે ્ ધરમ વ્યવહારે જાણેા, કારજ કારણ એક પ્રમાણા. ૧૦૭. એવ’ભૂજ તા મત ભાખ્યા, શુદ્ધે દ્રવ્યનય

Page #568

૫૧૪
સજન સિભ્યત્ર ઈમ વલિ દાખે, નિજ સ્વભાવ પરિણતિ તે ધમ, જે વિભાવ તે ભાવજ કમ. ૧૦૮. ધમ શુદ્ધ-ઉપગ સ્વભાવે, પુણય પાપ શુભ અશુભ વિભાવે; ધમ હેતુ વ્યવહાર ધમ, નિજ સ્વભાવ પરિણતિને મમ. ૧૦૯ શુભયોગે દ્રવ્યાશ્રવ થાય, નિજ પરિણામ ન ધર્મ હણાય; યાવત્ ગક્રિયા નહીં થંભી, તાવત્ જીવ છે ગારંભી. ૧૧૦. મલિના રંભ કરે જે કિરિયા, અસદારભ તજી તે તાિ વિષય કષાયાદિકને ત્યાગે, ધમમતિ રહિએ શુભમાગે. ૧૧૧. સ્વગ હેતુ જે પુણ્ય કહીએ, તે સરાગ સંયમ પણ લીજે; બહુરાગે જે જિનવર પૂજે, તસ મુનિની પરે પાતિક પ્રજે. ૧૧૨. ભાવ સ્તવ જેટથી પામીજે, દ્રવ્ય સ્તવ એ તેણે કહીજે દ્રવ્ય શબ્દ છે કારણ વાંચી, ભરમે મ ભૂલે કર્મ નિકાચી. ૧૧૩.
સાચી ભક્તિ-પ્રભુપ્રેમ. હાલ અગીયારમી –કુમતિ ઇમ સકલ દરે કરી, ધારીએ ધમની રીત; હારીએ નવિ પ્રભુબલથડી, પામીએ જગતમાં જીરે, સ્વામી સીમંધરા ! તું -એ આંકણી. ૧૧૪. ભાવ જાણે સકલ જંતુના, ભવ થકી દાસને રાખ, બેલિયા બાલ જે તે ગણું, સફલ જ છે તુજ સાખરે. સ્વામી ૧૧૫. એક છે રાગ તુજ ઉપર, તે મુજ શિવતરુ કરે, નવિ ગણું તુજ પરિ અવરને, જે મિલે સુરનરવંદરે. સ્વામી, ૧૨૬ તુજ વિના મેં બહુ દુઃઅ લઘ, તુજ મિયે તે કિમ હાયરે? મેહ વિણ માર માચે નહીં, મેહ દેખી માચે સોયરે. સ્વામી, ૧૧૭. મનથકી મિલન મેં તુજ કિયે, ચરણ તુજ ભેટવા સાંઈરે ! કીજીએ જતન જિન એ વિના ! અવર ન વાંછીએ કાંઈરે. હવામી૧૧૮. તુજ વચને–ગ-સુખ આગલે, નવિ ગણું સુરનર શમર, કેડી જે કપટ કોઈ દાખવે, નવિ તનું એ તુજ ધમરે. સ્વામી ૧૧૯. તું મુજ હૃદયગિરિમાં વસે, સિંહ જે પરમ નિરીહરે; કુમત માતંગના જૂથથી, તો કિશી પ્રભુ ! મુજ બીરે ? સ્વામી, ૧૨૦. કેડી છે દાસ પ્રભુ! તાહરે, મારે દેવ તું એકરે; કીજીએ સાર સેવક તણી, એ તુજ ઉચિત વિવેકરે. સ્વામી ૧૨૧. ભક્તિભાવે ઇશ્ય ભાખીએ, રાખીએ એહ મનમાંહી, દાસનાં ભવદુઃખ વારિએ, તારિએ સો ગ્રહી બાંહીરે, વામી, ૧૨૨. બાલ જિમ તાત આગતિ કહે, વિનવું હુંતિમ તુજ રે; ઉચિત જાણે તિમ આચરું, નવિ રહ્યું તુજ કિર્યું ગુજર. સ્વામી૧૨૩. મુજ હેજે ચિત્ત-શુભભાવથી. ભવ ભવ તાહરી સેવ; યાચિએ કેડી યતને કરી, એહ તુજ આગલે દેવી છે. સ્વામી, ૧૨૪.
કલશ -ઈમ સયલ-સુખકર દુરિત–ભયહર, વિમલ લક્ષણ-ગુણધર પ્રભુ અજર અમર નદિ–વંદિત, વીન સીમંધરા. નિજ-નાદ–તજિત-મેઘ-ગજિત, પૈય-નિતિ મંદિર, શ્રી નયવિજય બુધ ચરણસેવક, જશવિજય બુધ જયકરો. ઈતિ મહ પાધ્યાય શ્રીમદ્ યવિજયજી વિરચિત નયવિચાર ગર્ભિત સવાસે ગાથાનું શ્રીસીમધર જિન-વિનતી રૂપ સ્તવન સંપૂર્ણ
નિગોદાદિ સંસાર દુ:ખ વર્ણન ગર્ભિત શ્રી સીમંધર ઇન વિનતિ - દુહા -અનંત વસિી જીન નમું, સિદ્ધ અનંતી કેડ, કેવળનાણી થિવિર સવી, વંદુ બે કરજે. ૧. બે કેડ કેવલપર, વિહરમાન જિનવીશ, સહસ કેડી યુગલ નમું,

Page #569

સ્તવન સંગ્રહ
પ૧૫ સાધુ સરવ નિશદિશ. ૨.
દુહા -શ્રી બ્રહ્માણી શારદા, સરસ્વતિ ઘો સુપસાય; સીમંધર ઇન વિનવું, સાનિધ્ય કરજે માય.
હાલ પહેલી -શ્રી સીમંધર સાહિબ મેરા, ચાહું દરિસણ તેરા રે, તેરે ફરજન હેબ તેરા, તું પ્રભુસાંઈ હમેરા છે. શ્રી. ૧. શ્રી શ્રેયાંસ નરિ બીરાજે, જસ મહિમા જગ ગાજે રે, તાસ કુળ કમળ દિણંદ સમાવડ, સત્યકી નંદન છાજે રે, શ્રી. ૨. પુખલવઈ વિજય વિચે, નગરી અમરાવઈ સમ જાણ રે; મહાવિદેહે તું પ્રભુ ઉપને, પુંડરિગિણી
અહિઠાણું રે, શ્રી. ૩. દૂર દેશાંતર તું પ્રભુ? વસીયે, રાણી રૂકમણું કંત રે, મુજ સંદેહ તણું સંદેહ, કુણ ભાંજે ભગવંત રે, શ્રી. ૪. જે ચઉગઈ ગતિ આગતિ ભેયા, જીવ અજીવ વિચાર રે, કેવળનાણી વિના કેણું ભાંખે, બહુલા તે અધિકાર રે, શ્રી. ૫. ભવ સમુદ્ર તારણ તું પ્રગટ્યો, તું જગબંધવ બાપ રે; ભવ જે મેં પાતક કીધાં, તે આલેઉં આપ રે, શ્રી. ૬. હું મુરખ મતિહીન ન જાણું, જ્ઞાનતણે એક લેશ રે ગુરૂ ઉપદેશ લહી હું સાચું, નિસુણે રાવ જીનેશ રે, શ્રી. ૭.
દુહા -રાંતણી પરે રડવડ્યો, નિધણીઓ નિરધાર, શ્રી સીમંધર સાહિબા તુમ વિણ ઈ સંસાર. ૧. અનાદિ નિગોદમાહે રૂ, અવ્યવહારી જવ, કાળ તિહાં રહ્યો, ભવ અનંત સદીવ.
દ્વાલ બીજી -શ્રી સીમંધર સાહિબ મેરા, વિનતડી અવધારેજી, નરક નિગોદ તણું દુઃખ વિરૂઆ, ગિરૂઆ હદય વિચારે છે. શ્રી. ૧. દીનદયાળ કૃપાલ કૃપાનિધિ, કરીએ કાંઈ ઉપગારેજી, ભીમ ભદધિ સ્તરમાંથી, મુજને નાચે ઉગારેજી શ્રી. ૨. પિયણી પાન સુકોમળ મેલે, બત્રીશ સંખ્યા સોયજી, બળવંતે નર સોય કરીને, મનશું વિંધે કેયજી શ્રી૩. એક પાન ભેદીને બીજે, જે હવે તે સમય જાયછે, વર્ધમાન જન ગોયમને કહે, અસંખ્ય સમયતિહાં થાયજી, શ્રી. ૪. અસંખ્ય સમય એક આવલી જાણે, ક્ષુલ્લક ભવ હવે જેહજી, જે દે શત છપ્પન આવલીનું, જીવિત જીવે તેજી, શ્રી. પ. અલ્પ આયુ એહવા અનુભવીયાં, નાથ નિગદ મજાર, જન્મ મરણના દુઃખ અનતા, મેં સહ્યા વારંવારજ; શ્રી૬. ચુંમાલીસસે આવલી, સાડી છેતાલીસ ઝાઝેરીજી; સાસેસાસ એટલે એક થાય, આઘી વાત ઘણેરીજી શ્રી ૭. શ્વાસોશ્વાસમાં જીવ નિગેજે, કરે સત્તર ભાવ પુરાજી; સાડી ચેરાણું આવલી ઉપર, અધિકી જાણે શૂરાજી, શ્રી. ૮. મુહુરત એકની બે ઘડી કાચી, શાસ્ત્ર તણે પરિમાણજી, સાડત્રીસે તહોતેર તેહના શ્વાસોશ્વાસ વખાણજી, શ્રી ૯ તેમણે હવે જીવ નિગોદે, ભવકરે કેતીવાર; પાંસઠ સહસ ને પાંચસયાંવવી, છત્તા સવાર વિચારજી, શ્રી. ૧૦. એક લાખને તેર હજાર એકસો નેવું વારજી, એક દિવસનાં સાસસાસ, કેવળીને અધિકાજી, શ્રી૧૧ છાસઠ સહસ એસી અધિકેરા, એગણીશ લાખ ભલેગંજી; કમ પ્રપંચી એક દિવસમાં, જઈ કરે ભવ ફેરાજી, શ્રી. ૧૨. તેત્રીશ લાખ પચાણું સડસા, સાત શતક અવધાર; એક માસના એક ઊંસાસા ગણિત તેણે આધારજી, શ્રી. ૧૩. પાંચડ નેવ્યાસી લકખા, ચારસે

Page #570

સાજન સન્મિત્ર ભ્યાસી હજાર; એટલીવાર એ મરે નિગોદીએ, એકણ માસ મઝારજી, શ્રી૧૪. ચારકોડને સાત જ લખા વલી સાહસ અડ્યાલજી, ચાર શતક અધિકા સંખ્યાએ, શ્વાસોશ્વાસ વિશાળજી, શ્રી. ૧૫. એકવરસમાં સિતેર કેડી, લાખ સતેર વારજી સાહસ અઠ્યાસી આઠસે અંકે, એહલએ અવતારજી, શ્રી. ૧૬.
દુહા -મરણું અવતરણ કરી, સ્વામિનળ અનત, પરાવર્ત પુદ્ગળ કીયાં, તેને કહું વિરતંત. ૧. જેમ કેકી ગિરિવર રહે, મેહ દરવાસ, તિમ જિનજી તુમ એળગું, નિસુણે એ અરદાસ. ૨.
હાલ ૩ જી –દશ કેડા કેડી સાગરે, ઉત્સરપિણી એક તિગણે એહ અવસરપિણી, મનેધરિય વિવેકરે. ૧. સુણ સુણ સ્વામિ સીમંધરા, ધરા ભૂષણ ઇશરે, ચેત્રીશ અતિશય પરગડા, વાણુ ગુણ છે પાંત્રીશરે, સુણ ૨. વિશ કેડાછેડી બેહ, મળી, કાળચક્ર એક થાય રે, એક પુદગળ પરાવતમાં, ભવ અનંત તે જાયરે; સુણ ૩. એહ નિગોદમાં હું વચ્ચે, પ્રભુ ! કાળ અનંતરે, તેહ પુદ્ગલ પરાવતક, કર્યાવાર અનંતરે, સુણ૦ ૪. ખેવી અકામ નિજ રે, કમ ચીકણું જેહરે; પુઢવી જલજલણ વાયુ થયે, પામીયો તેહના દેહરે સુણ છે. તે એકેડી કાયમાં, એનિ સાત લાખ સંખ્યરે શીતતા પાદિક મેં સહ્યા, કાળચક અસંખ્ય રે, સુણ. ૬. અનુક્રમે તિહાં થકી નિસરી, થયે કાળ અનંત રે; બત્રીશ નામ છે તેના, લહ્ય ગ્રંથ સિદ્વાંતરે. સુણ૦ ૭. સૂરણકંદ પહેલું ગણું, વજુકદ હલદ્રરે, અરદ્રકઆ કચરક, સતાવરી તજે ભદ્રરે, સુણ૦ ૮. નિલવિરાલી કુમારિકા, સનુહી અમૃતા જાણું રે, લસણને વંસ કારેલડા, ગાજર લુણી વખાણ રે. સુણ૦ ૯. લેઢાં તે કમળકદા ભિધા, (ગરિકણી કા ભાલ રે, કેમળ પત્રને ખરસુઆ, લુણુ વૃક્ષની છાલ, સુણ૦ ૧૦ થેગ તે મોગર જાણજે, નીલી મોથ ભૂઈ ફેડરે; પત્યેક શાક વિશેષ છે, ખાતાં અતિ ઘણી ડરે સુણ૦ ૧૧. પીલુડાં અમૃત વેલડી, મુળા મકર અભિલાષ રે; ઉગતાં વિદલ અંકુરડા, વિરૂઆ ઇતિ ભાષ રે. સુણ૦ ૧૨. પ્રથમ સમયને વાયુ, ગણું તેહ સદોષરે સુણ૦ ૧૩. આલય પિંડ૯ વલી, ઘણા જીવને પિંડર; અનંતકાય બત્રીસના, કહ્યાં નામ પ્રચંડરે સુણ૦ ૧૪.
દુહા -ઈત્યાદિક અનેક છે, અનંતકાયના ભેદ બાર એહનિગદમાં, હું પામ્ય નિર્વેદ, ૧. સુઈ અગ્ર અન તમે, ભાગે હું બહુવાર, વેચાણે નિસંબલો, કિશુહિન કીધી સાર૦ ૨. કાળ અનંત તિહાં રહ્યા, સાધારણ સ્વરૂપ; ચૌદ લાખ નિ ભયે, હૈ હૈ કર્મ વિરૂપ. ૩.
ઢાલ ચોથી-છઠી ભાવના મન ઘરો એ દેશી, શ્રી સીમંધર સ્વામિએ, તિહુઅણ અંતર જામીએ, પામીએ, જે ગતિ કહું તે આપણે એ, ૧. એક શરીરે એક એ, છવ થયે પ્રત્યેક એ, છેક એ, દુઃખન નવિ આજે પ્રત્યે ! એ ૨. છેદન ભેદન જે માં, તે મેં નવિ જાએ કહ્યાં, નિરવહ્યાં, કાળ અસંખ્ય તિહાં વસીએ. ૩. નિ લાખ દશ ફરસીએ, તેહ વણસઈ સરસીએ, નરસીએ, પુષ્પ પત્ર ફળ વેચાએ, ૪. વલી વિકેન્દ્રિય હું થયો, કાળ સંખ્યાને તિહાં રહો, સાંસ, દુઃખ ઉપજતું પરવશે એ. ૫. સિલિચ વિગલેદ્રી તણી, જેની લાખ બએ ભણી, જગધણું તે પણ મેં

Page #571

સ્તવન સંગ્રહ
૫૧૭ સહ અનુસરીએ, ૬. પુરી પર્યાદિત ૫ખે, અંતર મુહરત આઉખે, સહ દુઃખે, બહવાર અસવિઓએ ૭ કુત્સિત નિ ઉપજે, ચૌદ ઠાણુમાં નિપને, સંપન્નો, અનુક્રમે હું દશ પ્રાણને એ. ૮. વિવું ભેદે તિર્યંચએ, જલ થલ પ્રપંચએ, સંચ, માંડ તિહું બહુ પાપનેએ, ૯. મચછ ગલાગલ કીધાંએ, જલચારી પદ લીધાંએ સિધ્યાએ, એ કે કાજ ન માહરાંએ. ૧૦. વૃશ્ચિક સ૫ નકુલ હવે, વાઘ સિંહ ચિત્તર ભવે, તિહાં સવે સંબળ મેલ્યાં દુરિતનાએ, ૧૧. સીંચાણાદિક હું થયે, નરકે જાવા અલજ, નવિલક્ષે પાપ પુન્યને આંતરએ; ૧૨. પશુઅ પણે ઈમે ભમીઓએ, નિ લાખ ચઉરમીઓએ, દમીએ, વધ બંધ કરી મુજને, ૧૩. સાત ભેટ થયે નારકી, નિર વિવેક તિય"ચ થકી, પાતકી, છું અપરાધી તાહરે, ૧૪. દેહલી દશ વેયણ સહી, કાલ અસંખ્ય તિહાં રહી હું સહી, ચાર લાખ યોનિ ભમે, ૧૫, જગ જીવન જિનાજી સાંભળે, દશ દષ્ટાંત દોહિલે, અતિભલે, કાળ ઘણે લહ્યોએ, ૧૬. ઊંધે શિર ટીંગાણેએ, કમ બંધ બંધાણીએ, ટાણેએ, ગર્ભવાસને નહિ ભલોએ. ૧૭. ઉઠ કે સુઈ તાપવી, વિંધે તનુ કે માનવી, અનુભવી, એહથી આઠગણી વ્યથા. એ. ૧૮. સહ યણ વેહેએ, ધમાં કરૂં સહી દેહેએ, ગેહેએ, જે જણશે મુજ માડલીએ. ૧૯. નીચ ગોત્ર અવતારએ, ન સુ ધમ લગારએ, ત્યારે એ સદ્દગુરૂ સેવા નવિ લહીએ. ૨૦. દેશ અનાજ વસીયએ, પાપતણે રસ ૨સીએ, વિરૂઆ કર્મભણી ઘણુંએ. ૨૧. કમં બળે પાછો વળીએએ, વીશ દંડક વળી રૂલીઓએ, નવી મળીએાએ, સ્વામિ? કે મુજ તારકે એ. ૨૨.
દુહા –ઉંચનીચ કુળ અવતર્યો, કીધાં મધ્યમ કામ. વિરતિ પાને હું થયે, ન લહા ભવ વિશ્રામ. ૧. માનવભવ અતિ દેહિલ, દેહિલે આરજ દેશ; સાહણાવલી દેહિલી, દોહિલે ગુરૂ ઉપદેશ. ૨. મનુષ્યતિરી ભવ અંતરે, સાતે નરક મજાર ગણતાં કાળ અસંખ્ય દુઓ, હું ગયા એટલીવાર. ૩.
હાલ પાંચમી -સીમંધર જગદીશ. પુર મનહ જગીશ, શીશ નમી રહ્યું એ, આણનિત વહુએ. ૧. મેરૂ મહિધર ધીર, જલનિધિ જેમ ગંભીર, વીરવડે સુ એ, મયણ સુભટ હર્યો એ. ૨. તું સેવક આધાર, ગુણ ગણુ યણ ભંડાર, તારક અવતર્યો એ, જય લચ્છી વયે એ. ૩. તું મુજ મન તરૂ કીર, તું મુજ હૈયહાને હીર, કીરતી તુમ તણી એ, ત્રિભુવન અતિ ઘણી એ. કે. જનજી? જગ વિખ્યાત, સાંભળ મુજ અવદાત, ભવે ભવે જે હુઆ એ, વિવરી જુઆ એ. ૫. પાપે આરજ દેશ, ઉંચ ગોત્ર સુવશેષ, વેશ્યા નવિ રહીએ સામગ્રી નહિ એ. ૬. સહણ મન બદ્ધ બુદ્ધિને દરિયે વિશુદ્ધ સમકિત એ આદર નવિ કર્યો એ. ૭. ન કરી ત્રિકરણ શુદ્ધિ, પરમાદે મન બુદ્ધિ, સિદ્ધિ નકે લહીએ, હાર્યો ભવ સહીએ. ૮. ભણી ભણી પણ અંગ, કરી પ્રમાદ પ્રસંગ, વ્રત ભગે હુએ એ, નરક નિગોદીએ એ. ૯. મેં લાબુ બહુવાર, સમીત રાયણુ ઉદાર, હારવીયું ઈચ્છું એ, દુષણ પાંચશે એ. ૧૦. કુગુરૂ કુદેવ કુધર્મ, કાલે શિવ શમ, કમે સાંકો એ, તેહશું જઈ મા એ. ૧૧. અતિશયવંત મહંત, દેષ રહિત ભગવંત, ચિત્ત ન સદ્યો એ, એળે ભવ ગયે એ. ૧૨. પાળે પંચાચાર, કાળે

Page #572

૫૧૮
સજ્જન સન્મિત્ર કુબ્યાપાર, સુગુરૂ ન એળખ્યા એ, સૂત્રે જે લખ્યા એ. ૧૩. યામુળ જિનધમ, નિવે જાણ્યા તસમમ'. નવતત્વાદિકાએ, હૈયાદિકત્રિકાએ. ૧૪. ગાડરીએ પ્રવાહ, ધમ કર્યાં ઉચ્છાહ, વળી વૃ ારાએ, પરમાધામીકાએ. ૧૫. નારકીને દુઃખ દેઈ, પાપે પિંડ ભરેઇ, જય માણસ થયેાએ, જાળ અતર રહ્યોએ. ૧૬. પીલાણા તેણે ઠામ, અડગેાલકને કામ ઘરડી મધ્ય કરીએ, નરદ્વીપાંતરીએ, ૧૭. દુઃખ પામ્યા તિહાં ભીમ, કાળ સંવત્સર સીમ, પરવશમાં છળેએ, ભવ એમ પાછàએ. ૧૮. હવે વૈમાનિક દેવ, કરતા પર શ્રી સેવ, ટેવ વિષય તણીએ ભવ તૃષ્ણા મુજ ઘણીએ. ૧૯. તિત્રમેહુ પરિણામ, વળી એકેન્દ્રિય ઠામ, આયુષ્ય સભ્યનોએ, તિહું ઉપનેએ. ૨૦. હું અપરાધી દેવ, તહારો હું નિતમૈવ, સેવક ચિત્ત ધરેએ, પડતાઉદ્ધરાએ. ૨૧.
ઢાલ છઠ્ઠી :-ચારલાખ ચેાનિભયે, લહ્યો સુર અવતાર; શ્રી સીમ`ધર ઠાકુરારે, મેં વિલસ્યાંરે તિહાં સુખ અપાર. ઠાકુરીયારે અમ તારા, ભવ સાયરે રે વ્હાલા પાર ઉતારા. ઠા૦ ૧. ચૌદ લાખ મનુષ્યના, ભગવ્યા ભેગ અશેષ; લાખ ચેારાશી હુ લગ્યા, મેં કાઢયારે તિઢુાં નવા નવા વેશ. ઠા૦ ૨. દિન જાતે૨ે યૌવન ગળ્યુ, ન ગળ્યે તે મનમથ પૂર; મહિલાને રૂપે રાચીએ, દેખી રાત દિવસ રહીએ હું ઝૂર. ઠા૦ ૩. અશુભ ધ્યાન અ`તર ચીંતન્યાં, યુવતિના ભોગવિલાસ, અમૃત ફીટી વિષ થયું; શ્રીફળજળરે ઘનસારજ તાસ. ડા૦ ૪. ક્રોધ માન માયા ત્યજી, સમભાવે ભવિ મન્ન, ત્યજી કચન કામિની, મહી મડળેરે, મુનિ તે ધન ધન્ન. ડા૦ ૫. એણી પરે અન ́તા ભવ ભચ્ચે;, વિએ વાર અનત, સુખ દુઃખ સઘળાં ભોગવ્યા, ભવ ગણતાંરે થાકયા ભગવંત. ઠા॰ ૬. દેવ ગુરૂ ધમ' એળખ્યા, મેં સુણ્યે પ્રવચન સાર; છકાયના જીવ ઓળખ્યા. વળી દુરિતનારે, અહુિઠાણુ અઢાર. ઠા૦૭. ગુણુ સતાવીશ સાધુના, શ્રાવકના એક્વીશ; તે સઘળાં મે આળખ્યાં, આણુવા ખપ કરૂં નિશિદેશ. ઠા॰ ૮. સામાચારી સંગ્રહી, સિદ્ધાંત તણે અનુસાર, તપગચ્છની કરિયા કરૂં, હુ તે માનુરૂં પાંચાંગી વિચાર. ઠા ૯. એણે આરે ભરતમાં, વર નહિ કેવળ નાણુ, પૂર્વાચાય વયણુડાં, હુ. તે માનું રે તે અમીય સમાન. ઠા૦ ૧૦. એણી પેરે ઋણુ ભવ પર ભવે, જીનજી ? વિરાધી આણુ; તે સવિ મિચ્છામિ દુક્કડ, સાંસહોરે અપરાધ, સુજાણુ ? ઠા૦ ૧૧, મિથ્યાત્વ સઘળું પરિહરૂં, હુ. ધરૂં સમકીત ઝાણુ, તપ જપ કિરિયા આદરૂ, તાહરે લેખેરે માહુરે તેહ પ્રમાણુ. ઠા૦ ૧૨. હિત ન કર્યાં કેહને કદા, ન કર્યાં તે દીન ઉદ્ધાર, દાન પુણ્ય જેણે નવે કર્યાં, વન માલતીરે જેમ તસ અવતાર. ઠા૦ ૧૩. ધન કણ કચન કામિની વળી શëઋદ્ધિ અનેક, હું નવિ ઈચ્છું રાજીયા, તુઠ્યા આપેરે અવિચળ પદ એક. ઠા૦ ૧૪. હાલ સાતમી -ધનધન એ સપ્રતિ, સીમ‘ધર જીનદેવ, સુરનરને કિન્નર, સારે અહર્નિશ સેવ; ગઢ ત્રણ વિચાલે, સમવસરણ સુખગેડુ, છત્રય ભિત, ચામર અંકિત દેહ. ૧. અકલ`ક મહાખલ, કલિમલતરૂ જલપૂર, જગનાયક જગદ્ગુરૂ, જંગ વચ્છલ વડનૂર; જગલાચન ઉદય, જગદીપક જગનાડુ, જગતિલક સમાવડ, એશિવપુરના સાથ, ૨. ધનષન નરનારી, જે સેવે તુમ પાય, ધનધન–તે ટ્વીટ્ઠા જેણે તુમ સમરણ થાય; ધનધન

Page #573

-
-
-
-
-
-
-
તવન સંગ્રહ
૫૧૯ તે જહા, જે તુમ ગુણ નિત્ય ગાય, જસકુળ અજવાળ્યું, ધન્ય તે માયને તાય. ૩. વડલીનેવાસી, વ્યવહારી શુભચિત્ત, વહલ (ગહેલ)કુળ દીવો, અમીચંદ સુપવિત્ત સંગી સુધે, કીધે ત્યાગ સચિત્ત, એ સ્તવન ર મેં, ભણવા તેહ નિમિત્ત. ૪. સંવત સત્તરશે, તેત્તર શુચિમાસ; સુદી સાતમ શુક, સ્વાતિગ શુભ તાસ, શ્રી વિજય પ્રભસૂરિ, રાયે ચિત્ત ઉ૯લાસ, તરવાડા માંહે, શુ રહી ચઉમાસ. પ. કળશ-તપગ૭ અંબર અરૂણ ઉદ, વિજયવીર સૂરીશ્વર. નિજ હસ્ત દીક્ષિત, સુપરિક્ષિત, શ્રી શુભ વિજય કવીશ્વર, તસ ચર, પંકજ પ્રવર મધુકર, ભાવ વિજય બુધ સુંદર, સિદ્ધિ વિજય કકે સ્વામિ, સંપ્રતિ સકળ ભવિ મંગલ કરે. ૧.
- ૫૪ નિશ્ચય વ્યવહાર ગર્ભિત, શ્રી શાંતિ-જિન-રતન
ઢાલ પહેલી –શાંતિ જિણેસર કેસર, અચિંત જગ ધણી રે, અચિંતo સેવા કીજે સાહિબ, નિત નિત તુમ તણી રે; નિત તુજ વિણ દૂજે દેવ, ન કેઈ દયાલુઓ, ન કોઈ મન-મેહન ભવિ–બેહન, તૂહી મયાસુઓરે. તૂહી. ૧. દુરિત અપાસન શાસન, તૂ જગ પાવનેરે, તું જગ સુકૃત–ઉલાસન, કર્મ-નિકાસન ભાવનેરે; નિકાસન સિંહાસન પદ્માસન, બેઠે જે ઠરે, બેઠે જગ ભાસન પર શાસન, વાસને પખવેરે. વાસન. ૨. વાણી ગંગ તરંગ, સુરંગ તે ઉચ્છલેરે. સુરંગ નય-ગમ-ભંગ–પ્રમાણ, પ્રવાહ ઘણું ભલે, પ્રવાહનિશ્ચય નય વ્યવહાર, તિહાં ભમરી ભમેરે, તિહાં બુદ્ધિ નાવ જસ ચાલે, તેહને સહુ નમેરે. તેહને ૩. નિશ્ચય ને વ્યવહાર, તણી ચર્ચા ઘણી રે, તણી, જાણે પણ જન તાણે, દિલરૂચી આપણીરેદિલ૦ સ્યાદવાદ ઘર માંહિં, ઘડયા દેય ઘોડલારે, ઘડયા, દેખે પક્ષ ઉવેખે, તે જગ શેડલારે. તે જગ ૪ માંહો માંહિં તે બિહુ જેમ, નય ચરચા કરે, નય. ભરતક્ષેત્રના ભાવિક, શ્રાવક મન ધરે રે, શ્રાવકતિમ હું કાંઈક હાલ, રસાલ દાખવું રે; રસાલે. પણ તુજ વચન પ્રમાણે, તિહાં મુજ ભાખવું. તિહાં ૫.
ઢાલ બીજીઃ-નિશ્ચય નયવાદી કહે, એક ભાવ પ્રમાણ છે સાચો રે વાર અનતી જે લહી, તે કિરિયામાં મત રાચો રે; ચતુર સનેહી સાંભલે. એ આંકણી. ૧. ભરત ભૂપ ભાવે ત, વલી પરિણામે મરુદેવી રે, વૈવેયક ઉપર નહી ફલે, દ્રવ્ય ક્રિયાની સેવા. ચતુ૨૦ ૨. નય વ્યવહાર કહે તુમે, કિમ ભાવ કિયા વિણ લહે રે; રતન શોધ શત પુટ પરિ, કિયા તે સાચી કહે છે. ચતુર૦ ૩. એક સહેજે એક યત્નથી, જિમ ફલ કેરો પરિપાકરે; તિમ કિરિયા પરિણામને, જગ ભિન્ન ભિન્ન છે વા કેરે. ચતુર ૪. સહેજે ફલ અડે પામશે, એમ ગલિઆ બલદ જે થાયે રે, સહેજે તૃપતા તે હુશે, કાં અન્ન કવલ કરી ખારે. ચતુર૦ ૫. વિણ વ્યવહારે ભાવ જે, તે તે ખિણ તેલ ખિયું માસેરે, તેહથી હાંસી ઉપજે, વલી દેખે લેક તમાસોરે. ચતુર૦ ૬. ગુરુકુલવાસી ગુણ નીલે, વ્યવહારે થીર પરિણામરે, ત્રિવિધ અવંચક વેગથી, હુ સુજસ મહેદય કામીરે ચતુર૦ ૭.
હાલ ત્રીજી -નિશ્ચય કહે કુણ ગુરુ કુણ ચેલા, ખેલે આપહી આ૫ એકલા; જાસ પ્રકાશે જ ગરાવિ ભાસે, નવ-નિધિ અષ્ટ-મહાસિદ્ધિ પાસે ૧. મેહના રંગીલા હમારા, સેહના સુખ સંગી. એ આંકણી. કમ વિભાવ શક્તિ જે તેડે, તે હવભાવ

Page #574

૫૦
સજન સન્મિત્ર શક્તિશ્ય જોડે ભાગ્યે ભરમ ગરમ સવિ જાયે, પૂર્ણ જ્ઞાન નિજરૂપ પિછા. મોહના, ૨. કરતા હોઈ હાથી પરે છે, સાખી નિજ ગુણ માંહે સહુ કરતા તે કિરિયા દુખ વેદ, સાખી ભવ-તરુ-કંદ ઉછેદે. મેહના૦ ૩. જ્ઞાનીને કરણી સવિ થાકી, હુઈ રહ્યો નરમ કરમ (થતિ પાકી માલા અણુદેખે જે ભમતે, તે દેખી હાએ નિજ ગુણ રમતે. મહિના૦ ૪. ભાવ અશુદ્ધ જે પુગલ કેરા, તે તે જાણ્યા સબહી અનેરા; મેક્ષરૂપ અમે નિજ ગુણ વરિયા, તે અર્થે કરશે કુણ કિરિયા. મોહના, ૫. હવે વ્યવહાર કહે સુણે
પ્યારા, એ મીઠા તુમ બેલ દુચારા; ભણતાને અણુકરતાં ભાસે, વચન વીર્ય કરી–આ૫ વિમાસે, મોહના, ૬. જે અભિમાન રહિત તે સાખી, શક્તિ ક્રિયામાં લે છે આખી; ક્રિયા જે શુભ જેગે માંડે, ખેદાદિક દૂષણ સવિ છોડે. મોહના, ૭. ભૂખ ન ભાંજે ભેજન દીઠે, વિણ ખાંડે તુષ શ્રીહી ન નીઠે, માંજ્યા વિણ જિમ પાત્ર ન આછું, કિરિયા વિણ તિમ સાધન પાછું. મેહના ૮. મોક્ષ રૂપ આતમ નિરધારી, નવ થાક્યા જિનવર ગણધારી; ક્રિયા-જ્ઞાન જે અનુક્રમે સેવે સુજસ રંગ તેહને પ્રભુ દેવે. મોહના. ૯
હાલ ચોથી-નિશ્ચય કહે વિણ ભાવ પ્રમાણે, કિરિયા કામ ન આવે; આવ્યા ભાવ તે કિરિયા થાકી, ધાયાં જિમણ ન ભાવે; માનો બેલ હમારે રાજ, તાણ તાણ ન કીજે. ૧. શ્રવણ હુઈ ગણધર પ્રવજ્યા, મિલે તે ભાવ પ્રમાણે લિંગ પ્રજન-જન– મન રંજન, ઉત્તરાધ્યયને વખાણે. માને. ૨. નિજ પરિણામ જ ભાવ પ્રમાણે, વલી એધિ નિયુકતે, આતમ સામાયિક ભગવાઈમાં, ભાખ્યું તે જુઓ જુગતે. માને. ૩. નય વ્યવહાર કહે સવિ શ્રતમાં, ભાવ કહ્યો તે સાચો પણ ક્રિયાથી તે હેએ જા, કિરિયા વિણ હએ કા. માન. ૪. ભાવ ન કિરિયાથી આવે, આ તે વલી વાધે; નવિ પડેચ ગુણ એણે, તેણે મુનિ કિરિયા સાથે. માને૫. નિશ્ચયથી નિશ્ચય નવિ જાણે, જેણે કિયા નવિ પાલી; વચન માત્ર નિશ્ચયનું વિચારે, ઓઘ–વચન જુઓ ભાલી. માને. છે. જિમ જિમ ભાવ ક્રિયામાંહિ ભલશે, સાકર જિમ પય માંહિં; તિમ તિમ સ્વાદ હેશે અધ કેરે, સુજસ વિલાસ ઉછાહિં. માને. ૭.
હાલ પાંચમી -નિશ્ચય નયવાદી કહે છે, "શન માંહિ સાર સમતા સાધન મોક્ષનું, એહ કીધે નિરધાર રે; મનમાંહીં ધરી જે યાર રે, અમે કહું છું તુમ ઉપગાર રે, બલિહારી ગુણની ગોઠડી મેરે લાલ. એ આંકણું. ૧. પન્નર ભેદ જે સિદ્ધના રે, ભાવલિંગ તિહાં એક દ્રવ્ય લિંગ ભજના કહી, શિવ સાધન સમતા છેક રે; તેહમાં છે સબલ વિવેક રે; તિહાં લાગી મુજ મન ટેક રે, ભામા છે અવર અનેક રે. બલિહારી, ૨. જિહાં જિહાં મારગ ભાંજે સવે રે, ધારણ ને અસરાલ, ગ-નાલી સમતા તિહાં, ડાંડે દાખે તતકાલ રે, હૈએ જે અગ વિશાલ રે; લઘુ-પણ-અક્ષર સંભાલ રે પહોંચે શિવ-પદ દેઈ ફાલ રે. બલિહારી. ૩. સ્થવિર-ક૯૫ જિન-કલ્પની રે, કિરિયા છે બહુ રૂ૫ સામાચારી જૂઈ રે, કેઇ ન મિલે એક સરૂ૫ રે; તિહાં હઠ છે ઉંડે કુપ, તિહાં પાસ ધરે મેહ ભૂપ રે; તે તે વિરૂઓ વિષમ વિરૂપ છે. બલિહારી ૪. નય વ્યવહાર કહે હવે રે, તિહાં શું બોલ્યા એ મિત્ત, સમતા તુમને વાજહી, અમને

Page #575

સ્તવન સંગ્રહ
પશ પણ તિહાં દઢ ચિત્ત રે, અમે સભા નિત્ય નિત્ય રે કિયિા પણ તાસ નિમિત્ત રે, એમ વધશે બેને હિત રે. બલિહારી૫. પન્નર ભેદ જે સિદ્ધના રે, રાજ-પંથ તિહાં જેહ; તે મારગ અનુસારિણી, કિરિયા તેહશું ધરો નેહ રે; ક્ષણ માંહી ન દાખે છે રે આલસ છોડે નિજ દેહ રે આલસુને ઘણા સંદેહ રે. બલિહારી. ૬. થાપે ભાવજ જે કહી રે, ભરતાદિક દિઠુંત, આવશ્યક માંહિ કહ્યા, તે તે પાસસ્થા એકત રે, તે તે પ્રવચન લેપે તરત રે; તસ સુખ નવિ દેખે સંત રે; એમ ભાખે શ્રી ભગવંત રે. બલિહારી. ૭. કિરિયા જે બહુવિધ કહી રે, તેહજ કમ પ્રતિકાર રેગ ઘણા ઔષધ ઘણા, કેઈને કેઈથી ઉપગાર રે; જિન-વૈદ્ય કહે નિરધાર રે; તેણે કહ્યું તે કીજે સાર રે; એમ ભાખે અંગ આચાર ૨. બલિહારી. ૮. રાજ-પંથ ભાગે નહીં રે, ભાજે તે નાહના સેર; એ પણ મનમાં ધારજો, એ એક ગાંઠે સો પેર રેશું ફૂલી થાઓ છે ભેર રે, જે મલીયે? બિહું એક વેર રે, તે ભાંજે ક્રાંતિ ઉકેર રે. બલિહારી. ૯સૂત્ર પરંપડ્યું મલે રે, સામાચારી શુદ્ધ વિનાયાદિક મુદ્રા વિધિ, તે બહુ વિધ પણ અવિરૂદ્ધ રે, મુઝે જે હવે મુદ્ધ રે, નવિ મુંઝે તે પ્રતિબુદ્ધ છે; વલી સુજસ અલુદ્ધ અકુદ્ધ ૨. બલિહારી. ૧૦.
ઢાલ છઠ્ઠી –વાદ વદતા આવિયા, તુજ સમવસરણ જબ દીઠું રે, તે બિહુને ઝઘડે ટલે, તુજ દર્શન લાગ્યું મીઠું , બલિહારી પ્રભુ તુમ તણું. એ અક. ૧. સ્યાદ્વાદ આગલ કરી, તુમે બિહુને મેલ કરા રે, અંતરંગ રંગે મલ્યા, દુર્જનને દાવ ન ફાવ્યું . બલિહારી ૨. પરઘર-ભંજક પલ ઘણા, તે ચિત્ત માંહિં ખાંચા ઘાલે રે; પણ તુમ સરિખા પ્રભુ જેહને, તેહર્યું તેણે કાંઈ ન ચાલે છે. બલિહારી. ૩. જિમ એ બિહુની પ્રીતડી, તમે કરી આપી થિર ભાવે રે તિમ મુજ અનુભવ મિત્તલું, કરી આપ મેલ સ્વભાવે છે. બલિહારી૪. તુજ શાસન જાણ્યા પછી, તેહશું મુજ પ્રીત છે ઝાજી રે, પણ તે કહે મમતા તજે, તેણે નવિ આવે છે બાજી રે. બલિહારી. ૫. કાલ અનાદિ સંબંધિની, મમતા તે કેડ ન મૂકે રે; રીસાયે અનુભવ સદા, પણ ચિત્તથી હિત નવિ ચૂકે રે. બલિહારી. ૬. એહવા મિત્રશું રૂસણું, એ તે મુજ મન લાગે માઠું રે, તિમ કીજે મમતા પરી, જમ છાંડું ચિત્ત કરી કાઠું રે. બલિહારી. ૭. ચરણ ધર્મ નૃ૫ તુમ વસે, તસ કન્યા સમતા રૂડી રે, અચિરાસુત તે મેલ, જિમ મમતા જાયે ઉડી રે. બલિહારી. ૮. સાહિબે માની વીતતી, મિલ્ય અનુભવ મુજ અંતરંગે રે, ઓચ્છવ રંગ વધામણાં, હુઆ સુજસ મહદય સંગે રે બલિહારી. ૯.
કલસર-ઈમ સકલ “સુખકર, દુરિત ભયહર શાંતિ જિનવાર મેં સ્તવ્ય, યુગભુવનસંયમ-માન વર, (૧૭૩૪) ચિત્ત હશે વિનવ્ય શ્રી વિજયપ્રભસૂરિરાજરાજે, સુકૃત કાજે નય કહી શ્રી નયવિજય બુધ શિષ્ય વાચક, જસવિય જયસિરિ લહી ઈતિ શ્રી નિશ્ચય-વ્યવહાર ગતિ શ્રી શાંતિનાથ જિન-તવન સંપૂર્ણ ગાથા ૪૮ ઢાલ-૬.
૫૫. નિશ્ચય વ્યવહાર ગર્ભિત શ્રી સીમંધરસ્વામી સ્તવન.
હાલ પહેલી -શ્રી સીમંધર સાહિબ આગે વીનતી રે, મનરી નિમલ ભાવ, કીજે કોજેર, લીજે લાહો ભવ તર. ૧. બહુ સુખ ખાણ તુજ વાણી પરિણમે,

Page #576

પ૨
સજન સન્મિત્ર જેહ એક નય પક્ષ ભૂલારે ભૂલારે તે પ્રાણી ભવ રડવડે રે. ૨. મેં મતિ મેહે એકજ નિશ્ચય નય આદર્યો છે, કે એક જ વ્યવહાર, ભેલારે ભેલારે, તુજ કરૂણુયે ઓલખ્યારે. ૩. શિબિકા વાહક પુરૂષ તણી પરે તે કારે, નિશ્ચય નય વ્યવહાર, મિલિયારે મિલિયારે, ઉપગારી નવિ જૂજૂઆરે. ૪. બહુલા પણ રતન કહ્યાં જે એકલાં રે, તે માલા ન કહાય; માલા રે માલારે, એક સૂત્રે તે સાંકલ્યારે. ૫. તિમ એકાકી નય સઘલા મિથામતિરે, મિલિયા સમકિતરૂપ; કહીએ રે કહીએરે, લહીએ સમ્મતિ સમ્મતિ રે. ૬. દેય પંખ વિણ પંખી જિમ નવિ ચલી સકે રે, જિમ રથ વિણ દેય ચક; ન ચલે રે, ન ચલે રે, તિમ શાસન નય બિહુ વિના રે. ૭. શુદ્ધ અશુદ્ધપણું પણ સરખું છે બેઉને રે, નિજ નિજ વિષે શુદ્ધ; જાણે રે જાણે છે, પર વિષે અવિશુદ્ધતા રે. ૮. નિશ્ચય નય પરિણામ પણુએ છે વગેરે, તે હવે નહી વ્યવહાર; ભાખેરે ભારે, કેઈક ઈમ તે નવિ ઘટે રે. ૯. જે કારણે નિશ્ચય નય કારણ એ છે? કારણ છે વ્યવહા૨; સાચોરે સારે, કારજ સાચે તે સહી રે. ૧૦. નિશ્ચય નય મતિ ગુરુ શિષ્યાદિક કે નહીરે, કરે ન ભુંજે કોય, તેહથી તેહથીરે, ઉનમારગ તે દેશના રે, ૧૧. વ્યવહારે ગુરુ શિષ્યાદિક સંભવે રે, સાચે તે ઉપદેશ, ભાખે ભાગેરે, ભાગ્યું સૂત્ર વ્યવહારમે રે. ૧૨.
ઢાલ બીજી –કોઈક વિધિ જોતાં થકાં રે, છાંડે સવિ વ્યવહાર રે, મન વસિયા, ન લહે તુજ વચને કહ્યું રે, દ્રવ્યાદિક અનુસાર રે, ગુણ રસિયા. ૧. પાઠ ગીત નૃત્યની કલા રે, જિમ હોય પ્રથમ અશુદ્ધ રે, મન પણ અભ્યાસે તે ખરી રે, તિમ કિરિયા અવિરૂદ્ધ છે. ગુણ ૨. મણિ શેધક શત ખારનો રે, જિમ પુટ સકલ પ્રમાણ રે; મન સવ કિયા તિમ વેગને રે, પચવતુ અહિનાણ રે. ગુણ ૩. પ્રીતિ ભગતિ યોગે કરી રે, ઈચ્છાદિક વ્યવહાર રે, મન, હીણે પણ શિવ હેતુ છે રે, જેને ગુરુ આધાર રે. ગુણ ૪. વિષ-ગરલ-અન્ય છે રે, હેતુ-અમૃત જિમ પંચ રે; મન કિરિયા તિહાં વિષગરલ કહીરે, ઈહિ પરફેક પ્રપંચ રે. ગુણ૦ ૫. અન્ય હાય વિના રે, સંમૂચ્છિમ પરિ હાય રે, મન, હેતુ-પ્રિયા-વિધિ-રાગથી રે, સુણ વિનયીને જેય રે. ગુણ૦ ૬. અમૃત કિયા માંહી જાણીએ રે, દેષ નહિ લવલેશ રે, મન ત્રિક ત્યજવાં દેય સેવવાં રે,
ગબિંદુ ઉપદેશ છે. ગુણ. ૭. ક્રિયા ભગતે છેદીએ રે, અવિધ દેષ અનુબંધ રે; મન તિણે તે શિવ કારણ કહે રે, ધર્મ સંગ્રહણી પ્રબંધ છે. ગુણ૦ ૮. નિશ્ચય ફલ કેવલ લગે રે, નવિ ત્યજીએ વ્યવહાર રે, મન ચકી-ભગ પામ્યા વિના રે, જિમ નિજ ભેજન સાર રે. ગુણ૦ ૯ પુણ્ય–અગનિ પાતક દહે છે, જ્ઞાન સહજે ઓલખાય રે, મન, પુણ્ય હેતુ વ્યવહાર છે રે, તિણે નિર્વાણ ઉપાય રે. ગુણ- ૧૦ ભવ્ય એક આવર્તામાં રે, કિરિયા વાદી સિદ્ધ રે મન હવે તિમ બીજે નહિ રે, “દશા ચણું” પ્રસિદ્ધ રે. ગુણ૦ ૧૧. ઈમ જાણીને મન ધરે, તુજ શાસનને રાગ રે મન નિશ્ચય પરિણતિ મુનિ રહેશે, વ્યવહારે વડ લાગ રે. ગુણ૦ ૧૨.
- ઢાલ ત્રીજી-સમકિત પક્ષજ કઈક આદરે, કિયામંદ અણ જાણ; શ્રેણિક પ્રમુખ ચરિત્ર આગલ કરે, નવિ માને ગુરુ-આણું અંતર જામી ! તું જાણે સંવે. એ આંકણી ૧ કહે તે શ્રેણિક નવિ નાણી હુએ, નવિ ચારિત્ર પ્રધાન સમક્તિ ગુણથી જિન-પર

Page #577

સ્તવન સંગ્રહ
પામસે, તેહિજ સિદ્ધિ નિદાન. અંતર૦ ગુણુ પણ તાસ; નરક તણી ગતિ વિ ઉજવલ તાઘેરે વાળે મેલડે, સાહે પટ
ચાગલ
રતિ, ખેલે ઉપદેશમાલ. અતર૦ ૪. વિરતિ વિધન પણ સમકિત ગુણુ વર્યાં, છેકે પલિય પહુત્ત; આણુ દાદિક વ્રત ધરતા કહ્યો, સમકિત સાથે રે સૂત્ત, અંતર૦ ૫. શ્રેણિક સરિખારે અવિરતિ થેાડલા, જેહુ નિકાચત કર્યાં; તાણી આણેરે સમકિત વિરતિને, એ જિન-શાસન-મમ. અતર૦ ૬. બ્રહ્મ પ્રતિજ્ઞારે વિષ્ણુ લવ સમા, બ્રહ્મ વ્રતી નહિ આપ; અણકીધા પણ લાગે અવિરતે, સહજે સઘલાંરે પાપ. અતર૦ ૭. એહવું જાણીરે વ્રત માદર કરી, જતને સમકિતવ‘ત; ૫'ડિત પ્રીછેરે થાડે જિમ ભણે, નાવેરે ખાલ અનત. અતર૦ ૮. આંધા આગલ દરપણ દાખવા, બહિરા આગલ ગીત; મૂરખ પરમારથ કથા, ત્રણે એકજ રીત. અતર૦ ૯. એવું જાણીરે હું તુજ વીનવું, કિરિયા સમાકત જોડી; દીજે કીજેરે કરૂણા અતિ ધણી, મેહ સુભટ મદમાંડી. અતર૦ ૧૦. ઢાલ ચેાથી:-એણી પરે મેં પ્રભુ વિનજ્ગ્યા, સીમંધર ભગવતે હૈં, જાણું ધ્યાને પ્રગટ હું તે, કેવલ-કમલાને કા રે. જયા જયા જગગુરુ જય ધણી. ૧. તું પ્રભુ હું તુજ સેવકે, એ વ્યવહાર વિવેકમાં રે; નિશ્ચય નય નહિ આંતરા, શુદ્ધતમ ગુણુ એક રે. જયે૦ ૨. જિમ જલ સકલ નદી તણા, જલનિધિ જલ હાય ભેલે રે; બ્રહ્મ અખંડ સખડના, તિમ ધ્યાને એક મેલેા રે. જયા॰ ૩. જિષ્ણે આરાધન તુજ કર્યું, તસ સાધન કુણુ લેખે રે; દૂર દેશાંતર કુણુ ભમે, જે સુરમણિ ઘર દેખે રૂ. જા॰ ૪. અગમ અગોચર નય કથા, પાર કુણે નવ લહીએ રે; તેણે તુજ શાસન ઇમ કહ્યું, ખંહુ શ્રુત-વયણુડે રહીએ રે. જયા॰ પ. તું મુજ એક હૃદયે વસ્યા, તુંહીજ પર ઉપગારી રે; ભરત ભવિક હિત અવસરે, મુજ મન મેલે વિસારી રે. જય૦ ૬.
કળશ :-ઈમ વિમલ કેવલજ્ઞાન દિનકર, સકલ ગુણુ રયણાયરે; અકલક અકલ નિરીહુ નિમ'મ, વીનન્ચે સીમ ધરા; વિજય પ્રભ સૂરીરાજ રાજે વિકટ સકટ ભય રા; શ્રી નય વિજય બુધ શિષ્ય વાચક, જસ વિજય જય જય કરો.
પર૩
૨. નવિ તે જાણેરે કિરિયા ખપ વિના, સમક્રિત છેી શકે, એ આવશ્યકે ભાષ. અતર૦ ૩. ન વિશાલ; તિમ નવિ સેહેરે સમિકત અિ
૫૬. શ્રી વિજયલક્ષ્મીસૂરિ કૃત જ્ઞાનાદિ નય ગર્ભિત શ્રી મહાવીરજિન સ્વયંન. દોહા :–શ્રી ઇંદ્રાદિક ભાવથી, પ્રણમે જગદ્ગુરુ પાય; તે પ્રભુ વીર જિષ્ણુદને, નમતાં અતિસુખ થાય. ૧. જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રના, કહું પરસ્પર સવા; ત્રિક યાગે સિદ્ધિ હુંવે, એહવેા પ્રવચન વાદ. ૨. સમક્તિ ગુણુ જસ ચિત્ત રમ્યા, તેહને ન વાદ વિવાદ; સમુદાયથી એક અશ ગ્રહી, મુખ્ય કરે તિહાં વાદ. ૩.
તાલ પહેલી:–જ્ઞાનવાદી પહેલા કહે, ત્રિભુવનમાં હું સાર લલના; નય નિક્ષેપ પ્રમાણના, ચઉઅનુયાગ વિચાર લલના, જ્ઞાન ભણેા ભવિ પ્રાણિઆ. ૧. સસ ભ’ગી ષઢ દ્રવ્યનું, મુઝ વિષ્ણુ કુણુ લહે તત્વ લલના; ખંભિલિપીને પ્રભુમીયા, ગધરાદિક મહાસત્વ લલના. જ્ઞા૦ ૨. મેરુ સૂર્યને ઇંદ્રની, ઉપમા જ્ઞાનીને હાય લલના; મુઝ વિણુ મૂરખ પશુ તણી, એઢવી ઉપમાં ઘસ જોય લલના. જ્ઞા. ૩. જ્ઞાન પછી જિનરાજને, અરિહંત

Page #578

પ૨૪
સજજન સન્મિત્ર પ હોય લલના ભગવતે ને જ્ઞાનને, ઉપદેશ કે હવે જે જોગ તલના. સા. ૪ જ્ઞાન પછી દિયા કહી, દશવૈકાલિક વાણુ લલના જ્ઞાન ગુણે કરી મુનિ કહ્ય, ઉત્તરાધ્યયન પ્રમાણ લલના. જ્ઞા, ૫. દીપક ઘટ દેખાવશે, ઘટથી દીપક ન દેખાય લલના અપ્રતિપાતિ ગુણ જ્ઞાન છે, મહાનિશિથે કહેવાય લલના. જ્ઞા. ૬. અધિક સર્વ પાતક થકી, અજ્ઞાની ન જાણે જ લલના આત્મસ્વરૂપ જાણ્યા વિના, ફિર જિમ જંગલ રેજ લલના. જ્ઞા, ૭. કિયા વિણ બહું સિદ્ધિ લહે, તાપસાદિક દૃષ્ટાંત લલના ગજ બેઠે મરુદેવીને, આપી મેં મુક્તિ એકાંત લલના. જ્ઞા, ૮. અજ્ઞાન વાદી એમ કહે, આપે મોક્ષ ન જ્ઞાન લલના ઉત્તર ધર્મ સંગ્રહથી, કરજે મુઝ બહુમાન લલના. જ્ઞા૦ ૯. જીવને જ્ઞાન અભેદ છેમઝ વિણ જીવ અજીવ લલના અક્ષરનો અન તમે, ભાગ ઉઘાડે સદીવ લલના. જ્ઞા, ૧૦. કિયાયે કેાઈ બાળ છે, જ્ઞાન નયે ઉજમાલ લલના સુનિને સેવવા યોગ્ય તે, બેલે ઉપદેશમાલ લલના. જ્ઞા) ૧૧. દેવાચારય મલવાદીજી, જગ જસવાદ લહંત લલના બૌધ જીત્યા મુઝ આસરે, એમ બહુ શાસે ઉદંત લલના. જ્ઞા૦ ૧૨. દેહના મેલને સારિખે, મુઝવિણ ક્રિયા બંધ લલના તીણતા જે જ્ઞાનની, તેહિજ ચરણ અબંધ લલના જ્ઞા. ૧૩,
હાલ બીજી કેડી વરસ ત૫ જપ કિરિયા કરે, ન મટે કમને પાસ રે; જ્ઞાની તે એકજ સાસ ઉસાસમાં, અનેક કર્મ કરે તાસ રે. ગુણીજન વંદે રે જ્ઞાનને લલી લલી. ૧. જ્ઞાનના ગુણને રે ઉત્તમ સંગ્રહે, બાળક માને તે વેશ રે; મધ્યમ નર કિરિયા ગુણ આદરે, પડશકે ઉપદેશ રે. ગુ૨. ચારિત્ર હણે રે ગુણે ઘણો, વંદે પૂજવે તે રે, છેડા જ્ઞાનની કિરિયા કલેશ છે, ઉપદેશમાલમાં એહ રે. ગુ. ૩. મહીયલ માહુલે રે મેલા વેશથી, બક વ્યવહારે જે ચાલે રે, જગને ઘાલે રે જ્ઞાન વિના ધધે, તે કિમ ધમને પાલે ગુ. ૪. પીપળ પાન જયા કિરિયા ગુરુ, જહાજ સમા ગુરુ જ્ઞાની રે, કિરિયા વિણ જ્ઞાની રે સિદ્ધ અનંત છે, ભગવતી અંગની વાણું રે. ગુ. ૫. મંડુક ચૂરણ જિમ જલદાગમે, કિયાયે તિમ ભાવ વાધે રે; તસ વાર કરવારે જ્ઞાનની જ્યોતિ છે, ઉપદેશપદ ઈમ સાધે રે. ગુ. ૬. એકને જાણુંગ સર્વ જાણુગ કહ્યો, એહવી છે મહારી વડાઈ રે; અવિસંવાદપણે જે જાણવું, તેહિજ સમતિ ભાઈ રે. ગુરુ ૭. જ્ઞાન વિના કહે સમક્તિ કિમ રહે, કિયા તે જ્ઞાનની દાસી રે, છઠ્ઠ તપે સુકા સેવાલ છે કહ્યા, દેખે ન સુખ અવિનાશી રે. ગુ૦ ૮. થેલી ક્રિયા છે જ્ઞાનીની ભલી, જેમ સુરવર નારીના ભાવ રે, બહલી કિરિયા રે જ્ઞાન વિના કિસી, જિમ અંધ નારીના હાવ રે. ગુરુ ૯ સહસ તેતાલીશ બશે નર બૂઝીયા, નાદિષણ શુભ ભાખે રે, જ્ઞાનીયે દીઠું રે તેહિજ વસ્તુ છે, ખર સિંગ સમ અન્ય દાખે રે. ગુ. ૧૦. કિરિયા નયને રે જ્ઞાન કહે તમે, મુઝ થકી ભિન્ન અભિન્ન રે; ભિન્ન થશો ત્યારે જડતા પામશે, અભિન્ન મુઝ માટે લીન ૨. ગુ. ૧૧. ન્યાય ન ત્રીજે રે જેહને આલંબી, જુઓ જુગતિ વિમાસી રે, એક પદ પામી ચિલાતી સુત તર્યો, જ્ઞાનથી સહુ સુખ વાસી રે. ગુ૧૨.
- હાલ ત્રીજી સમતિ નય હવે બોલ્યા વિમાસી રે, મુઝ વિણ જ્ઞાન ક્રિયા બહુ દાસી રે, મુઝ વિણ જ્ઞાન અજ્ઞાન તે જાણે રે, શુક પામત વેડીયા માને રે. ૧. મણિ

Page #579

પરંપ
સ્તવન સ ંગ્રહ મય ખિંખ અનંત ભરાવે રે, સેાવન દહેરાં અસખ્ય કરાવે રે; ઈસણુ લવ વિષ્ણુ શુભ કુલ તાપે રે, ૪'સણ રયણાયર ઇમ થાપે રે. ૨. વાર અનતી તિમ જીવને ક્રસ્યા રે, જિમ મૃગ તૃષ્ણાયે રહેવે તરસ્યા રે, તે એક વારમાં દુઃખ વિ ટાલુ રે, આતમ મંદિર કરૂં અજવલું, રે. ૩. મુઝ પછી જ્ઞાન ક્રિયા ો સાચી રે, જલધર યાગે વનરાઈ માચી રે; પાત્ર અપાત્ર તુમે નથી જોતા રે, અમે વિક અકષાઈ બૃહતા રૂ. ૪. ક્ષણ એક મુઅને હ્રદયે રાખે રે, જિન સાહેબની સુખડી ચાખે રે; મિથ્યા વચન જો કાઇ પ્રરૂપે રે; હુતા રીશું પડે ભવ કૂપે. ૨. ૫ માહે જાલ્મે તે કારણ માટેરે, કરૂં સુખી પુદ્ગલ અધ આર્ટ રે; કૃષી ખલ સંબંધ ધરે મન માંહે રે, સમકિતવ‘તને પ્રણમા ઉન્નડે રે. ૬. અનુચ્ચા કેવલી કિરિયા હીન રે, સિદ્ધા મુજ થકી અનુભવ પીન રે; ઈ.સણુ રાહત ન સીજે કેાઇ રે, નિશ્ચય કરેા ભવિ આગમ જોઈ રે. ૭. માલા જાલે નીમાલા લચેરે, કિરિયાડંબર ભણી બહુ સાચે રે; નવ ત્રૈવેયક સુધી લઈ જાવે રે, તેાહી સમકિત લવ સુખ નાવે રે. ૮. જૂઠે કરિયાયે ધરાવે નામ રે, હું. મુનિ હું શ્રાવક ગુણધામ રે; મુજ છતાં મરીચિયે ભવભવ ન વધાર્યાં રે, જમાલી કુશિષ્ય જો સમકિત હાર્યાં રે, ૯.
ઢાલ ચેાથી :-સિદ્ધ નરે જિમ સગ્રહ્યો, બુદ્ધિવંતાજી; વિષ્ણુ પણ અમૃત થાય રે, રૂચિવતાજી; તિમ સમકિતવતે ગ્રહ્યાં મુ॰ શાસ્ત્ર સકલ સુખદાય રે. રૂચિ ૧. દ્વૈપાયન શ્રેણિક ભણી, ખુ॰ વાસુદેવ પેઢાલ ખાલ; રૂ॰ અવિરતિને પણ સુખી કર્યાં, ખુ॰ વિસમ મુજ વિણ કવણુ આધાર. રૂ૦ ૨. દશ મિથ્યાત્વ ગિરિ ભજવા, મુ॰ હું સમરથ; રૂ॰ શુભટ્ટો આતમમાં વશુ, ભુ॰ જિન પઢવી મુજ હથ્થ. રૂ૦ ૩. સમકિત અક વિના સહુ, મુ॰ કિરિયાદિક બિંદુરૂપ, રૂ॰ અંગાર મક સંબધથી, ખુ॰ સમજે મુજ સરૂપ. રૂ૦ ૪. કૃષ્ણ પખી અનાદિના, ખુ॰ મુજથી મિટે તતખેવ; ૦ શુકલ પખીએ તવ થયા, ગુ॰ મિટે અનાદિભવ સેવ. રૂ ૫. વરસ હાર કિરિયા ગઈ, જીરુ કરિકની અાજ; રૂ॰ મુજ વિષ્ણુ પૂરવ પર ગયા, ખુ॰ આવે નિગેાદમાં વાજ. ૩૦ ૬. પૂર્વ ખદ્ધાચુ ગત “ચણી, ખુ॰ એ વિષ્ણુ સમકિતવત; રૂ॰ વૈમાનિક પદવી લડે, બુરુ ઈમ મહાભાષ્ય કહેત. રૂ૦ ૭. જીવ પ્રદેશે પુદ્ગલ રહ્યા, ખુ॰ મિથ્યાત્વના જે સમસ્ત; રૂ॰ તેઢુ મિટે જે શુદ્ધતા. મુ॰ તેહિજ સમકિત વસ્ત. ૩૦ ૮. સમકિતને ભાવે હૈયે, ખુ॰ શત્રુ સહિત ગુરૂદેવ; ૩૦ અગણિત મહીમા માહારા, મુ॰ સમક્તિ દશ રૂચિ સેવ-રૂ॰ ૯. દશમાંડે નવ અસ્તિતા. મુ॰ સ્યાદ્વાદ રહે મુજ માંહિ; રૂ૦ યથાર્થ' વસ્તુ ગ્રહું, મુ॰ આઠે પક્ષથી ઉછાંહિ. રૂ૦ ૧૦. સમકિત વિષ્ણુ ચારિત્ર નહીં, ખુ॰ આવશ્યક માંહે વખાણુ; રૂ॰ સમક્તિ તેહુજ ચરણ છે, મુ॰ પહેલા અ‘ગની વાણી. ૩૦ ૧૧. સમિકતની સેવા સારી, જી॰ નહીં મિથ્યામાંત રાજ; રૂ॰ ખટ ઉપમાન છે માહરાં ખુ॰ સહેજો મુનિરાજ ॰
૧૨.
ઢાલ પાંચમી:–હવે ક્રિયા વાદિ કહે મન ફુલી, ન ગણે જ્ઞાનના શુષુ સુખ દાઈ, સાજન સૂણીચે ડે, વાંજણી સુત રક રાજવી, કીસિ સૂપનને જ્ઞાને વઢાઈ. સા નરહરનાં નમવાં રે સયમ ધારીને. ૧. જ્ઞાનથી ફૂલ ભેગ નવિ લહૈ, ક્રિયા વિના કઈક

Page #580

પરદ
સજ્જન સોન્મત્ર
જીવ; સા॰ રસવતી જલ ગુણુ જાણુતાં, તૃપ્તિ નિષે હાય અતીવ. સા૦ ૨. કિરિયા (વણુ ૫થે તે નવિ ઘટે, વિચારે ન જલનિધિ તરાય; સા૰નટણી નિજ (કરિયા વિના, જન રંજન કહા કેમ કરાય. સા૦ ૩. શત્રુજય માહાત્મ્યમાં કહ્યું, મુનિ વેષને નમવા ઉછાંહિ; સા॰ લિંગ દેખીને ભાવે પ્રણમીયા, સચીવ ઉદયન ગુણુ ગ્રાહિ. સા૦ ૪. ભરતને કેવલ ઉપને, લિંગ વિષ્ણુ નમીયા નહિં દેવ; સા॰ કહે ન ઉપદેશ એક સબ ધનેા, અશુચ્ચા કેવલી તતખેવ. સા૦ ૫. જ્ઞાનનું કુલ વિરતિ કહ્યું, બહુવિધ શાસ્ત્ર મજાર; સા॰ ચાશ્ત્રિ મહારાજા તણા, જ્ઞાન સમક્તિ પ્રતિહાર. સા૦ ૬. ગતિ ચારમાં સમકિત પામીચે, નર ગતિ માંહે સંયમ સિદ્ધ; સા॰ કિરિયા નય શાસન અંગ છે, નિયુક્તિનાં વચન પ્રસિદ્ધ. ૭. સવ સવર કરિયા વિના, જ્ઞાનીને મુકિત ન હાય; સા॰ અન`તર કારણુ હું સહી, તેઢુ ફરસી સિદ્ધા સહુ કેય. સા॰ <.
વરસના સયમ
ઢાલ છઠ્ઠી:-જિનવર મદિર સયલ મહિયલમાં, સાવન રયણા મઢાવેજી; એક દિવસના ચરણ સમાવડ, કા તે કેમ કરી થાવેજી. ૧. આદર જીવ ક્રિયા ગુણુ મનેહર, મ કરીશ વાદ વિવાદજી. કેવલને પણ એક સયમનું, થાનક થિર રહે શુદ્ધજી; સકલ પ્રદેશ થિરતા રૂપ ચારિત્ર, સિદ્ધ પ્રભુને કહે બુદ્ધજી. આ૦ ૨. એક સુખમાં, અનુત્તર સુર સુખ પાવેજી; એ પણ વ્યવહારિક નય વચન છે, ક્ષણુ માંહે શ્રેણી મંડાવેજી. આ૦ ૩. એક દિવસની કિરિયા પાલક, સ‘પ્રતિ નરપતિ કીધાજી; હિર નૃપને નવ ચામ ક્રિયાયે, પંચમ અનુત્તર સિદ્ધોજી. ૪. ખાર કષાય મટે સય મ હાયે, કિરિયા૨ે મહા ધિજી; દશારસિંહ સત્યકીને અધોગતિ, જો નહીં કિરિયા સબધિજી. આ પ. અક્રિયા વાઢિ દશાચીમાં, કૃષ્ણે પખીએ જીવ નિયમાજી; ક્રિયા વાદિ શુકલ પખી, જિન ઉપદેશે મહિમાજી. આ૦ ૬. યોગ વ્યાપાર નહીં જે સિદ્ધને, તે કિરિયા ક્રિમ વ્યાપેજી; સઘલા નયના સાર સયમ છે, જિન ગણધર કહ્યું આપે. આ॰ છ. ખર જિમ ચાંદન ભાર વહે મહુ, તસ ફલ ભાગ ન થાવેજી; દીપક સહસ ગ્રહ્યા પણ અંધથી, કુણુ કાય સહાવેજી. આ૦ ૮. દશા ભદ્રને નમિયા સુરપતિ, જો કિયિાયે ગુણવતાજી; મુજ અવજ્ઞાત અનેક છે જગમાં, ધારા ભિવ જયવંતાજી આ૦ ૯. હાલ સાતમી :-ઈમ નિજ નિજ મત થાપતાં રે લાલ, આવ્યા જિષ્ણુસર પાસ રે; વાલેસર૦ ॰ ા કારક ઉપદિસે હા. લાલ, અનુપમ વચન વિલાસ રે, વાલેસર૦ ૧. જયા જયા જિનવર જયગુરુ હૈા લાલ, જેતુથી મટે ભવ પાસ રે. વા૦ દસણુ સહિત જ્ઞાની કહ્યો હા. લાલ, દેશે વિરાધક સાચ રે; વા૦ જ્ઞાન રહિત ક્રિયા કરે હા લાલ, તે પણ વિરાધક વાચ રે. વા૦ ૪૦ ૨. દેશે દેશે ઉપગારીયા, હા॰ સમુદાય સિદ્ધિ લહુ'ત રે; વા૦ (તલ સમૂહે નેહ નીપજે હા॰ બિંદુ બિંદુયે સર હુંત ૨ વા૦ ૪૦ ૩. ત્રણ ભુવનના યાગથી, હા॰ પૂરણ લેાક કહેવાય રે; વા૦ કેમ તે એકમાં થાપિયે ॰ એક સેવે તૃપ્તિ ન થાય રે. વા૦ ૪૦ ૪. જ્ઞાન સમક્તિ ધેરી વડે, હા॰ સ`યમ રથ સુવિશાલ રે; વા॰ બેસી જિન ૫થે ચઢ્યા, હા॰ થાશે તે પરમ નિહાલ રે. વા૦ જ૦ ૫. નિજ નિજ પદ પ્રાપ્તિ સુષિ, હા॰ જ્ઞાન ચારાદિક સેવ હૈ; વા૦ ઈમ શુભ પરિણામે કરી, હા વેગે હાય શિવ

Page #581

સ્તવન સંગ્રહ
૫૨૭
ધ્રુવ રે. વા૦ જ૦ ૬. દ‘સણુ જ્ઞાનમાં ભેલવી, હા॰ જ્ઞાન ક્રિયાયે કરી સિદ્ધ રે; થા૦ પશુ અંધ નર ઢો મલી, હા॰ મનહુ મારથ કીધ રે. વા૦ ૪૦ ૭. જેટલા વચન વિચાર છે, હા તેટલા નયના બાદ રે; વા૦ સહુ અંતર પ્રતિ કરે, હા॰ સુણી વીર વચનને સ્વાદરે, વા૦ ૪૦ ૮. હાલ આઠમી :-શ્રી મહાવીર જિનના ગુણુ ગાવે!, સંશય મનના મિટાવા રે; મુક્તા ફુલના થાલ ભરીને, પ્રભુજીનાં જ્ઞાન વધાવો રે. શ્રી ૧. આ સમયે શ્રુત જ્ઞાની મહાટા, શુદ્ધ સ્વરૂપ સમજાવે રે; જ્ઞાનીના જે વિનય ન સેવે, તે અતિચારતા થાવે રે. શ્રી ૨. આવશ્યકાદિક ગ્રંથથી જોઈ, રચના કરી મનેહારી રે; હીનાધિક નિજ બુધ્ધ કહેવાયું, તે શ્રુતધર સુધારા રે. શ્રી ૩. મુનિ કર્ર સિદ્ધિ' વદનને (૧૮૨૭) વરસે, આઠમ સુદિ ભલે ભાવે રે; ત્રણશે ત્રીશ કલ્યાણ એ દિન,ત્રીશ ચાવીશીના થાવે રે. શ્રી ૪. પહેલાં પાંચ જિષ્ણુદ નોમ નૈમિ, સુવ્રત પાસ સુપાસ રે; એ દશ જિનના અગીઆર કલ્યાણક, એ દિવસે થયા ખાસ રે. શ્રી પ. અડ સિદ્ધિ બુદ્ધિ દાયક એ દિને, સ્તવન રચ્યું.પ્રમાણેા રે; ભણો ગણશે જેડુ સાંભલશે, તસ ઘર કાઢિ કલ્યાણા રે. શ્રી ૬. ફલશ -ઈમ વીર જિનવર, પ્રમુખ કેરાં, અઢી લાખ ઉદાર એ; જિન ખિંબ થાપી, સુજસ લીધા, દાન સૂરિ સુખકારએ; તસ પાટ પર`પર તપાગચ્યું, સૌભાગ્ય સૂરિ ગણુધાર એ; તસ શિષ્ય લક્ષ્મીસૂરિ પભણે, સંઘને જય જયકાર એ. ૧. ૫૭ શ્રી વિનય વિજયાપાધ્યાય કૃત શ્રી ષડાવશ્યક (પ્રતિક્રમણ) સ્તવન. દોહા :-ચાવિશે જિનવર નમું, ચતુર ચેતન કાજ; આવશ્યક જેણે ઉપદિશ્યા, તે શુશું જિનરાજ. ૧. આવશ્યક આરાધિને, દિવસ પ્રત્યે ક્રોય વાર; દુર્િત દોષ ક્રૂરે ટલે, એ આતમ ઉપકાર. ૨. સામાયિક ચવિસા, વદન પદ્મિમણે; કાઉસ્સગ્ગ પચ્ચ ખાણુ કર, આતમ નિલ એલ્યુ. ૩. ઝેર જાય જીમ જાંગુલી, મત્ર તણે મહિમાય; તેમ આવશ્યક આયે, પાતિક દૂર પલાય. ૪. ભાર તજી જેમ ભારવહી, હેજે હલુએ થાય; અતિચાર આલેાવતાં, જન્મ દોષ તેમ જાય. ૫.
હાલ પહેલી :-પહેલું સામાયિક કરો રે, આણી સમતા ભાવ; રાગ રાષ દૂર કરા રે, આતમ એહુ સ્વભાવ રે; પ્રાણી સમતા છે ગુણ ગેહ, એ તે અભિનવ અમૃત મેહુ રે. પ્રાણી૰૧. આપે. આપ વિચારીએ રે, રમીએ આપ સ્વરૂપ; મમતા જે પર ભાવની રે, વિષમે તે વિષ કૂપ રે. પ્રાણી૦ ૨. ભવ ભવ મેલી મૂકીએ રે, ધન કુટુંબ સંજોગ; વાર અનંતી અનુભવ્યા રે; વિસર્જંગ વિજ્રગ રે પ્રાણી ર. શત્ર મિત્ર જગ કે નહિ રે, સુખ દુ:ખ માયા જાલ; જો જાગે ચિત્ત ચેતના રે, તે સર્વિ દુઃખ વિસરાલ રે, પ્રાણી૦ ૪. સાવદ્ય ચેાગ સવિ પરિહરી રે, એ સામાયિક રૂપ; હુવા એ પરિણામથી રે, સિદ્ધ અનત અરૂપ રે. પ્રાણી ૫.
હાલ બીજી :-આદીશ્વર આરાહીએ, સાહેલડી રે, અજિત ભજો ભગવત તે; સંભવનાથ સેહામણા, સા॰ અભિનદન અરિહંત તા. ૧. સુમતિ પદ્મ પ્રભુ પૂજીએ, સા॰ સમરુ' સ્વામિ સુપાસ તે; ચ`દ્રપ્રભ ચિત્તધારીએ, સા॰ સુવિધિ ઋદ્ધિ વાસ તા. ૨ શીતલ ભૂતલ દિનમણિ, સા॰ શ્રી પૂરણ શ્રેયાંસ તે; વાસુપૂજ્ય સુર પૂજિ, સા

Page #582

ધરત
સજ્જન સામત્ર વિમલ વિમલ પરશંસ તા. ૩. કરુ· અનંત ઉપાસના, સા॰ ધમ ધમ ર ધીર તે; શાંતિ કુંથુ અરમલ્લિ નમું, સા॰ મુનિસુવ્રત વડ વી૨ તા. ૪. ચરણુ નમું નમિનાથના, સા॰ નેમીશ્વર કરુ ધ્યાન તે; પાશ્વનાથ પ્રભુ પૂછએ, સા॰ વહુ શ્રી વર્ધમાન તા. ૫. એ ચેવિશે જિનવરા, સા॰ ત્રિભુવન કરણ ઉદ્યોત તા; મુક્તિ પથ જેણે દાખવ્યેા, સા નિમ'લ કેવલ ચેાત તે. ૬. સમક્તિ શુદ્ધ એહુથી હાજો, સા॰ લીજે ભવના પાર તા; ખીજું આવશ્યક ઇશ્યું, સા॰ ચઉવિસથ્થા સાર તા. ૭.
હાલ ત્રીજી:–બે કર જોડી, એ કર જોડી, ગુરુ ચરણે દીએ વાંદણાં રે; આવશ્યક પંચવીશ ધારા રે, ધારા હૈ, દોષ ખત્રીશ નિવારીએ રે. ૧. ચાર વાર, ચાર વાર, ગુરુ ચરણે મસ્તક નામીએ રે; ખાર ક્રિયાવત' ખામેા રે, ખામેા રે, વળી તેત્રીશ આશાતના ૨. ૨. ગીતાથ` ગીતાથ', ગુણુ ગીરુઆ ગુરુને વદતાં રે; નીચ ગેાત્ર ક્ષય જાય, થાયે રે, ઉંચ ગાત્રની આજના રે. ૩. આણુ ઉલ્લધે, આણુ ઉલ્લધે, કાઇ ન જગમાં તેની રે; પરભવ લહે સૌભાગ્ય, ભાગ્ય રે, ભાગ્ય રે, દીપે જગમાં તેહનું ૨. ૪. કૃષ્ણ રાયે, કૃષ્ણ રાયે, મુનિવરને દીધાં વાંદા ; ક્ષાયિક સમિકત સાર, પામ્યા રે, પામ્યા રે, તીથ"કર પદ પામશે રે. ૫. શીતલા ચારજ, શીતલા ચારજ, જેમ ભાલે સહુ જગે રે; દ્વવ્ય વાંદણા દીધ, ભાવે રે ભાવે રે, દેતાં વળી કેવલ લલ્લું રે. ૬. એ આવશ્યક, એ આવશ્યક, ત્રીજી એણી પરે જાણજો રે; ગુરુ વ`દન અધિકાર, કરજો રે, કરજો રે, વિનય ભક્તિ જીવતતની રે. છ. ઢાલ ચાથી :-જ્ઞાનાદિક જિનવર કહ્યા, એ જે પાંચે આચાર તા; દાય વાર તે દિન પ્રતે એ, પડિક્ટમીએ અતિચાર જયા જિન વીજીએ. ૧. આલેાયિને પડિમીએ, મિચ્છામિ દુક્કડ દેય તે; મન વચ કાય શુદ્ધ કરીએ, ચારિત્ર ચોખ્ખું કરેય. જયા॰ ર. અતિચાર શલ્ય ગોપવે એ, ન કરે દોષ પ્રકાશ તે; મચ્છી મલ્લ તણી પરેએ, તે પામે રિહાસ. જયા॰ ૩. શલ્ય પ્રકાશે ગુરુ મુખે એ, હાયે તસ ભાવ વિશુદ્ધ તે; તે હુશીઆર હારે નહિ એ, કરે કમ' શું બુદ્ધ. જય૦ ૪. અતિચાર એમ પડિક્કમીએ, કરા ધમ નિઃશલ્ય તે; જિત પતાકા તેમ વરીએ, જેમ જગ ફલહીમતુ. જયા॰ પ. વશ્વેિતુ”વિધિશું કહા એ, તેમ પદ્મિમણા સૂત્ર તે; ચેાથું આવશ્યક ઈશ્યું એ, પડિક્કમણુ સૂત્ર પવિત્ર. જયા૦ ૬. હાલ પાંચમી :–વૈદ્ય વિચક્ષણ જેમ હરે એ, પહેલાં શલ્ય વિકાર તે; દોષ શેષ પછી રૂઝવા એ, કરે એસડ ઉપચાર તા. ૧. અતિચાર ત્રણ રૂઝવા એ, કાઉસ્સગ્ગ તેમ હોય તે; નવપલ્લવ સજમ હુવે એ, દુષણુ ન રહે કોય તેા. ૨. કાયાની થિરતા કરીએ, ચપલ ચિત્ત કરે ઠામ તે; વચન જોગ સવિ પરિહરી એ, રમીએ આતમરામ તા. ૩. સાસ ઉસાસાદિક કહી એ, જે સેાલે આગાર તે; તેડુ વિના સવિ પિરહ એ, દેહ તણા વ્યાપાર તા. ૪. આવશ્યક એ પાંચમું એ, પ`ચમી ગતિ દાતાર તે; મન શુદ્ધે આધિએ એ, લહીએ ભવના પાર તા. ૫.
ઢાલ છઠ્ઠી :-સુગુણુ પચ્ચખ્ખાણુ આરાધજો, એવુ છે મુક્તિનું હેત રે; આહારની લાલચ પરિહરા, ચતુર તું ચિત્તમાં ચેત રે સુણ્॰ ૧. સાલ કાઢ્યું ત્રણ રૂઝવ્યું, ગઈ વેદના દૂર ૨; પછી ભલાં પથ્ય ભાજન થકી, વધે દેહે જેમ નૂર ૐ, સુગુણૢ૦ ૨. તેમ

Page #583

સ્તવન સંગ્રહ
પર
પશ્ચિમણુ કાઉસ્સગ્ગથી, ગયા દ્વેષ સિવ દુષ્ટ ૨ે; પછી પચ્ચખ્ખાણ ગુણ ધારણે, હાયે ધર્મ' તનુ પુષ્ટ રે. સુગુણુ॰ ૩. એહુથી કમ' કાદવ ટળે, એહુ છે સ‘વર રુપ રે; અવિરતિ કૂપથી ઉદ્ધરે, તપ અકલક સરૂપ રે. સુગુણૢ૦ ૪. પૂર્વ જન્મે તપ આચર્ચા, વિશલ્યા થઈ નાર રે; જેના હૅવષ્ણુના નીરથી, શમે સકલ વિકાર રે. ગુણ૦ ૫. રાવણે શક્તિ શસ્ત્ર હણ્યા, પડ્યો લક્ષ્મણ સેજ રે; હાથ અડતાં સચેતન થયે, વિશલ્યા તપ તેજ રે. સુગુણૢ૦ ૬. છઠ્ઠું· આવશ્યક જે કહ્યું, એવું તે પચ્ચક્ખાણુ રે; છએ આવશ્યક જેણે હ્યા, નમું તેહુ જગભાણ રે. ૭.
કળશ –તપગચ્છ નાયક, મુક્તિ દાયક, શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વરા, તસ ૫૬ દ્વીપક, માડુ જીપક, શ્રી વિજયપ્રભ સૂરિ ગણુધરે. ૧. શ્રી કીર્ત્તિ' વિજય ઉવજ્ઝાય સેવક, વિનય વિજય વાચક કહે; ષડાવશ્યક, જે આરાધે, તેડુ શિવ સ ંપન્ન લઉં. ર. ૫૮. શ્રી વિજયલક્ષ્મીસૂરિષ્કૃત છ અઠ્ઠાઇનું સ્તવન.
શ્રી સ્યાદ્વાદ સુધાધિ, વૃદ્ધિ હેતુ જિનચં; પરમ પચ પરમેષ્ઠિમાં, તાલુ ચરણ સુખક`દ. ૧. ત્રિગુણ ગાચર નામ જે, સુબુદ્ધ ઇશાન માને જેઠુ; થયા લાકોત્તર તત્વથી, તે સવે જિન ગેહ. ર. ૫'ચવણુ' અતિ શું, પચ કલ્યાણુક ધ્યેય; ષડ અઠ્ઠાઈ સ્તવના રચુ, પ્રણમી અનંત ગુણુ ગેહુ. ૩.
હાલ પડેલી:-ચૈત્ર માસ સુદિ પક્ષમાંરે, પ્રથમ અઠ્ઠાઇ સોગ; જિહાં સિદ્ધચક્રની સેવનારે, અધ્યાતમ ઉપયેગરે; લવિકા પવ' અઠ્ઠાઈ આરાધ, મનવાંછિત સુખસાધરે. વિકા૦ ૧. પચ પરમેષ્ઠિ ત્રિકાલનારે, ઉત્તર ચઉ ગુણુક'ત; શાશ્વતપદ સિદ્ધચક્રનેરે, વદતાં પુણ્ય મઢુતરે. ભવિકા૦ ૨. લેાચન કયુગલ મુખેરે, નાસિકા અગ્રનીલાડ; તાલુ શિર નાભિ દેરે, ભ્રમર મધ્યે ધ્યાન પારે. ભવિકા ૩. આલંબને સ્થાનક ક્યાંરે, જ્ઞાનીએ દેહ મઝાર; તેહમાં વિગત વિષય પરેરે, ચિતમાં એક આધારરે. ભવિકા॰ ૪. અષ્ટ કમલ દલ કણિકારે, નવ પદ થાપા ભાવ; માહિર યંત્ર રચી કરી?, ધારા અન ત અનુભાવરે, વિકા૦ ૫, આસો સુદિ સાતમ થકીરે, બીજી અઠ્ઠાઇ મંડાણું; ખસે ત્રેતાલીસ ગુણે કરીરૂં, અસીયાઉસાદિક ધ્યાનરે. ભવિકા॰ ૬. ઉત્તરાધ્યયન ટીકા કહેર, એ દાય શાશ્વતા યાત્ર; કરતાં દેવ નદીશ્વરેરે, નરનિજ ઠામ સુપાત્રરે. ભવિકા૦ ૭. હાલ જી-અષાઢ ચામાસાની અઠ્ઠાઇ, જિહાં અભિગ્રહ અધિકાઇ; કૃષ્ણ કુમારપાળ પરે પાળા, જીવદયા ચિત્ત લાઇ રે; પ્રાણી અડાઈ મહેસ્રવ કરીએ, સૂચિત આર'ભ પરિહરિએ૨ે. પ્રા૦ ૧. દિસિ ગમન તો વર્ષાં સમયે, ભક્ષ્યાભક્ષ્ય વિવેક, અછતી વસ્તુ પણ વિશ્તીએ, બહુ ફૂલ વંકચૂલ વિવેકરે. પ્રા॰ ૨. જે જે ઈંડું ગ્રહીને મૂકયા, જેથી તે હિંસા થાય; પાપ આકષણુ અતિ જાગે, તે જીવે કમ` ખધાયરે, પ્રા૦ ૩. સાયક દેહતા જીવ જે ગતીમાં, વસીયા તસ હાય કમ'; રાજા રકને કિરીયા સરીખી, ભગવતી ખંગના મમરે, પ્રા૦ ૪. ચામાસી આવશ્યક કાઉસગ્ગના, પંચ સત માને ઉસાસા; છઠ્ઠા તપની આલેાયણ કરતાં, વિરતિ ધમ' ઉજાસારે, પ્રા૦ ૫.
હાલ ત્રીજી :-કાર્તિક સુદ્ધિમાંજી, ધમ' વાસર અહધારીએ; તીમ વળી કાણુગ્રેજી

Page #584

સજજન સન્મિત્ર પર્વ અઠ્ઠાઈ સંભારીએ; ત્રણ અઠ્ઠાઈજી. ચઉમાસી ત્રણ કારણે ભવિજીવનાજી, પાતિક સવ નિવારીએ ૧. ઉથલે -નિવારીએ પાતતણી એ જાણી, અવધિજ્ઞાને સુરવરા; નિકાય ચારનાં ઈંદ્ર હર્ષિત, વંદે નિજ નિજ અનુચરા; અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ કરણ સમયે, શાશ્વતા એ દેખીએ; સવી સજજ થાયે દેવ દેવી, ઘંટ નાદ વિશેસીએ. ૨. વલી સુરપતિજી, ઉદ્દઘોષણા સુરકમાં, નીપજાવીજ, પરિકર સહિત અશોકમાં દ્વીપ આઠમેજી, નંદીશ્વર સુર આવીયા; શાશ્વતી પતિમાજી, પ્રણમી વધારે ભાવિયા. ૩. ભાવિયા પ્રમી વધારે પ્રભુને, હર્ષ બહલે નાચતા; બત્તીસ બદ્ધ કરીયા નાટિક, કેડી સુરપતિ માચતા; હાથ જોડી માન મેડી, અંગ ભાવ દેખાવતી, અપ્સરા રંભા અતિ અચંભા, અરિહંત ગુણ આલાવતી. ૪. ત્રણ અઠ્ઠાઈમાંજી, ષડ કલ્યાણક જિનતણ તથા આલયજી, બાવન જિનનાં બિંબ ઘણાં તસ સ્તવનાજી, અદભુત અર્થ વખાણતાં કામે પહોંચે છે, પછી જિન નામ સંભારતાં. ૫. સંભારતાં પ્રભુનું નામ નિશદિન, પર્વ અઠાઈ મન ધરે, સમીત નિમલ કરણ કારણ, શુભ અભ્યાસે અનુસરે, નરનારી સમકતવંત ભાવે, એક પર્વ આરાધશે; વિદત નિવારે તેહના સવિ, સૌભાગ્ય લક્ષમી વધશે. ૬. * હાલ ચોથી -પર્વ પજુસણમાં સદા, અમારી પડતું વજડાવે; સંઘ ભક્તિ દ્રવ્ય ભાવથી, સ્વામીવત્સલ સુમંડાવેરે. મહદય પર્વ મહાનિધિ, ૧. સ્વામી વત્સલ એકણું પાસે એકત્ર ધર્મ સમુદાય, બુદ્ધિ તુલાએ તેલીએ, તુલ્ય લાભ ફલ થાય રે. મહો. ૨. ઉદાયી ચરમ રાજરુષી, તેમ કરે ખામણા સત્ય રે, મિચ્છામિ દુકક દેહને ફરી સેવે પાપવા છે. મહ. ૩. તે કહ્યા માયા મૃષાવાદી, આવશ્યક નિયુક્તિ માંહિ રે; ચૈત્ય પરિપાટી કહી, પૂજા ત્રિકાલ ઉછાહી છે. મહે. ૪. છેલી ચાર અઠ્ઠાઈએ, માટે મહત્સવ રચે દેવા જેવું જીવાનિગમે એમ ઉચરે, પ્રભુ શાસનના એ મેવા રે. મહ૦ ૫.
હાલ પાંચમી -અઠ્ઠમ તપ વાર્ષિક પર્વમાં, શલ્ય રહિત અવિરોધ રે; કારક સાધન પ્રભુના ધર્મને, ઈચ્છા સેવે હોય શ૮ . તપને સેવે રે. કંતા વીરતીના ૧૦ છુટે સો વર્ષે રે કર્મ અકામથી, નારકી તે તે સકામે રે; પા૫ રહિત હેય નવકારસી થકી, સહસ તે પિરસી ઠામે રે. ત૫૦ ૨. વાઘતે વધતે રે તપ કરવા થકી, દશ ગુણે લાભ ઉદાર રે; દશ લાખ કેડી વર્ષનું આઉખું, દુરિત મીટે નિરધાર રે. ત૫૦ ૩. પચાસ વર્ષ સુધી તપ્યાં લખમણ, માયા તપ નવિ શુદ્ધ રે, અસંખ્ય ભવ ભમ્યા એક કુવચનથી, પદ્મનાભ વારે સિદ્ધ છે. ત૫૦ ૪. આહાર નિરિહંતા રે સમ્યકતપ કહ્યો, જુવો અભ્યતર તત્વ રે, ભદધિ સેતુરે અઠ્ઠમ તપગણિ, નાગકેતુ ફળ પત્ત રે. ત૫૦ ૫.
ઢાલ છઠ્ઠી વાર્ષિક પડિકામણ વિષે, એક હજાર શુભ આઠ રે; શ્વાસ ઉશ્વાસ કાઉસગ તણાં, આદરી ત્યજે કમ આઠ છે. પ્રભુ તુમ શાસન અતિ ભલું. ૧. દુગ લખ ચઉ સય અડ કહ્યા, પત્ય પલ્ય પણુયાલીસ હજાર રે, નવ ભાંગે પત્યના ચઉ ગ્રહ્યા, શ્વાસમાં સુર આયુ સાર છે. પ્રભુ ૨. ઓગણસ લાખને સેંસઠી, સહસ બસે સડસઠી રે પૂપમ દેવનું આઉખું, નવકાર કાઉસગ છઠ છે. પ્રભુ ૩. એકસઠ લાખને પણ તીસા, સહસ બસે દશ પણ પત્યનું સુર આઉખું, લેગસ કાઉસગ્ગ

Page #585

સ્તવન સંગ્રહ
પ
માન રે. પ્રભુ૦ ૪. ધેનુધણુ રૂપે રે જીવના, અચલ છે આઠ પ્રદેશ રે; તેઢુ પરે સવ નિમલ કરે, પ" અઠ્ઠાઈ ઉપદેશ રે પ્રભુ પ
હાલ સાતમી:-સાહમ કહે જખુ પ્રત્યે, જ્ઞાનાદિ ધમ અનત રે; વીનિત અથ પ્રકાશ્ય વીરજી, તેમ મેં રચિયા સિદ્ધાંત રે. પ્રભુ આગમ ભલા વિશ્વમાં ૧. ષડ લાખ ત્રણસે તેત્રીસ, એગુણસાઠ હજાર રે; પીસ્તાલીસ આગમતણી, સ`ખ્યા જગ આધાર રે. પ્રભુ॰ ૨. આથમ્યે જિન કેવલ રવિ, સૂત્ર દ્વીપકથી વ્યવહાર રે; ઉભય પ્રકાશક સૂત્રને, સંપ્રતિ મહુ ઉપગાર રે. પ્રભુ૦ ૩. પુણ્યક્ષેત્રમાં સિદ્ધગિરિ, મંત્રમાંહિ નવકાર રે; છે શુકલ ધ્યાન છે ધ્યાનમાં, કલ્પસૂત્ર તેમ સાર રે; પ્રભુ૦ ૪. વીર વધુન છે જેઢુમાં, શ્રી પવં તપ તસુ સેવ રે; છઠ તપે કલ્પસૂત્ર સુણે મુદ્દા, ઉચિત વિધિ તતખેવે રે. પ્રભુ૦ ૫. ઢાલ સાતમી:-નેવું સહસ સ ંપતિ નૃપે રે, ધર્યા જૈન પ્રાસાદ રે; છત્રીસ સહસ નવા કર્યા રે. નિજ આયુ દીનવાđ૦ મનમે માઢું રે; પૂજો પૂજો રે મહાય થવ મહોત્સવ માટે ૨. ૧. અસખ્ય ભરતના પાટવી રે, અઠ્ઠાઈ ધમ'ના કામિ રે; સિદ્ધિગિરિએ શિવ પુરી વર્યાં રે, અજરામર શુભ ઠામ, મનમે॰ ર. યુગ પ્રધાન પુરવ ધણી રે, વયર સ્વામી ગુણધાર રે; નિજ પિતુ મિત્ર પાસે જઇ રે, યાચ્યાં ફૂલ તૈયાર રે. મનમે॰ ૩. આવ્યા ગિરિ હિમવ ́ત રે, શ્રી દેવી હાથે લીયા રે; મહા કમલ ગુણવત રે. મનમે’૦ ૪. પછી જિનરાગીને સેાંપીયાં રે, સુભિક્ષનગરી મઝાર રે; સુગત મત છેતે રે, શાસન શેાભા અપાર રે. મનમે૰પુ. ઢાલ નવમીઃ-પ્રાતિહા મઢ પામીયેરે, સિદ્ધ પ્રભુના ગુણુ આઠ, હુ ધરી સેવીયે એ; જ્ઞાન દશન ચારિત્રનાં એ, આઠ આચારના પાઠ, હુ॰ સેવા સેવા પ મહુ‘ત. હુ′૦ ૧. પવયણ માતા સિદ્ધિતું એ, બુદ્ધિ ણા અડદૃષ્ટ; હું ગણી સ‘પદએ, અઢ સ‘પદ્માએ, આઠમી ગતિ ીએ પુષ્ટ, હ′૦ ૨. આઠ કમ` અઢ દોષને એ, અમા પરમા; હું પરિરિ આઠે આઠ કારણુ ભજીએ, આઠે પ્રભાવક વાદ. હુ′૦ ૩. ગૂજર ઢીલ્લી દેશમાં એ, અકમરશાહે સુલતાન; હે` હીરજી ગુરુના વયણુથી એ, અમારી પડતુ વજાવ. હુ` ૪. સેનસુર તપગચ્છ મણુિ એ, તિલક આણુંક સુણુંદ; હૈ' રાજ્યમાન રિદ્ધિ લહે એ, સૌભાગ્ય લક્ષ્મી સૂરી. હર્ષી ૫. સેવા સેવા પર્વ મહ'ત, હુ` પૂજે જિનપ૪ અરવિં; હુ′૦ પુણ્ય પર્વ સુખક, હુ ॰ પ્રગટે પરમાનદ, હુ′૦ કહે એમ લક્ષ્મી સૂરીંદ. હુ′૦ ૬.
કળશ -એમ પાશ્વપ્રભુના પસાય પામી, નામ અઠ્ઠાઇના ગુણુ કહ્યા, વિ જીવ સાથે નિત્ય આરાધ, આત્મ ધમે' ઉમાાં, ૧. સ`વત જિન અતિશય વધુ સસી (૧૮૩૪) ચૈત્ર પુનમે ધ્યાઇયા; સૌભાગ્યસૂરિ શિષ્ય લક્ષ્મીર, બહુમે સહ્ર મંગલ પાઈયા. ૨. ૫૯ પરમયેાગી શ્રી આન ધનજી વિરચિત સ્તવન ચાવીશી
૧ શ્રી ઋષભદેવ જિન સ્તવન
ર
ઋષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરા રે, એર ન ચાહું રે ક'ત; રીઝયા સાહેબ સ`ગ ન પરિહરે ૨, ભાંગે સાત્તુિ અનત. ૠ૦ ૧, પ્રીત સગાઈ હૈ જગમાં સહુ કરે રે, પ્રીત સગાઈ ન ય; પ્રીત સગાઇ રૅ નિરૂપાષિક કહી રે, સે।પાધિક ધન ખેંચ, ઋ૦ ૨,

Page #586

પર
જન સન્મિત્ર કે કત કારણ કાષ્ટ ભક્ષણ કરે રે, મિલશું કતને ધાય; એ મેલે નવિ કઈ સંભવે રે, મેલે ઠામ ન ઠાય. ૪૦ ૩. કઈ પતિરંજન અતિ ઘણું તપ કરે રે, પતિરંજન તન તાપ; એ પતિરંજન મેં નવિ ચિત્ત ધયું રે, રજન ધાતુ મિલાપ. બ૦ ૪. કેઈ કહે લીલા રે અલખ લખતણી રે, લખ પૂરે મન આશ; દેષ રહિતને લીલા નવિ ઘટે રે, લીલા દોષ વિલાસ. ઇ. ૫. ચિત્ત પ્રસને રે પૂજન ફલ કહ્યું રે, પૂજા અખંડિત એ કપટ રહિત થઈ આતમ અરપણુ રે, આનંદઘનપદ રેહ. ૦ ૬.
૨ શ્રી અજિતનાથ જિન સ્તવન પથડે નિહાળું રે બીજા જિન તણે રે, અજિત અજિત ગુણ ધામ; જે તે જિત્યારે તેણે હું જિતી રે પુરુષ કિશ્ય મુજ નામ. ૧. ચરમનયણ કરી મારગ જેવતાં રે, ભૂલ્ય સયલ સંસાર; જેણે નયણે કરી મારગ જઈએ રે, નયણ તે દિવ્ય વિચાર. ૨. પુરુષ પરંપરા અનુભવ જોવતાં રે, અધોઅડધ પુલાય; વસ્તુ વિચારે છે જે આગમે કરી રે, ચરણે ધરણ નહીં ઠાય. ૩. તર્કવિચારે છે વાદ પરંપરા રે, પાર ન પહોંચે રે કેય, અભિમત વસ્તુ વસ્તુગતે કહે છે, તે વિરલા જગ જેય. ૪. વસ્તુ વિચારે રે દિવ્ય નયન તરે રે, વિરહ પડયે નિરધાર; તરતમ જેગે રે તરતમ વાસના રે, વાસિત બોધ આધાર. પ. કાલલધિ લહી પંથ નિહાલચું રે, એ આશા અવલંબ; એ જન જીવે રે જિનજી જાણજો રે, આનંદઘન મત અંબ. ૬.
૩ શ્રી સંભવનાથ જિન સ્તવન સંભવદેવ તે ધુર સેવે રે, લહિ પ્રભુ સેવન દ સેવન કારણ પહેલી ભૂમિકા રે, અભય અડેષ અખેદ. સં. ૧ ભય ચંચલતા હે જે પરિણામની રે, ઠેષ અરોચક ભાવ; ખેદ પ્રવૃત્તિ હે કરતાં થાકિયે રે, દેષ અબોધ લખાવ. સં. ૨. ચરમાવત્ત હે ચરમ કરણ તથા રે, ભવપરિણતિ પરિપાક; દેષ ટલે વલી દષ્ટિ ખુલે ભલી રે, પ્રાપ્તિ પ્રવચન વાક. સં. ૩. પરિચય પાતિક ઘાતિક સાધુશું રે, અકુશલ અપચય ચેત; ગ્રંથ અધ્યાતમ શ્રાવણ મનન કરી રે, પરિશીલન નય હેત. સં. ૪. કારણ જેગે છે કારજ નિપજે રે, એમાં કઈ ન વાદ; પણ કારણ વિણ કારજ સાધિયે રે, એ નિજ મત ઉનમાદ સં૫. મુગ્ધ સુગમ કરી સેવન આદરે રે, સેવન અગમ અનૂપ; દેજે કદાચિત સેવક યાચના રે, આનંદઘન રસ રૂપ. સં૦ ૭.
૪ શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવન આ અભિનદન જિન દરિસણ તરણિયે, દરિસણ દુર્લભ દેવ; મત મત ભેદે રે જે જઈ પૂછીએ, સહુ થાપે અહમેવ. અ૧. સામાન્ય કરી દરિસણ દેહિલું, નિર્ણય સકલ વિશેષ; મદમે ઘેર્યો રે છે કેમ કરે, રવિ શશિરૂપ વિલેખ. અ. ૨. હેતુ વિવાદે હો ચિત્ત ધરી જઈએ, અતિ દુગમ નયવાદ; આગમવાદે હે ગુરુગમ કે નહીં, એ સબલે વિખવાદ. અ૦ ૩. ઘાતી ડુંગર આડા અતિ ઘણા, તુંજ દરિસણ જગનાથ; ધીઠાઈ કરી મારગ સંચ, સેંગૂ કેઈ ન સાથ. અ. ૪. દરિસણ દરિસણ રટતે જે ફરું, તે રણ રેઝ સમાન; જેહને પીપાસા હે અમૃત પાનની, કિમ ભાંજે વિષપાન.

Page #587

સ્તવન સંગ્રહ અo પ. તરસ ન આવે તે મરણ જીવન તણે, સીઝે જે દરિસણ કાજ; દરિણ દુલભ સુલભ કૃપા થકી, આનંદઘન મહારાજ. અ૦ ૬.
૫ શ્રી સુમતિ જિનનું સ્તવન સુમતિ ચરણકજ આતમ અરપણ, દર ૫ણ જિમ અવિકાર સુગ્યાની, મતિ તરપણ બહુ સમ્મત જાણિયે, પરિસર પણ સુવિચાર. સુગ્યાની. ૧. ત્રિવિધ સકલ તનુ ધર ગત આતમા, બહિરાતમ ધુરી ભેદ, સુગ્યાની, બીજે અંતર આતમ તીસરે, પરમાતમ અવિચ્છેદ. સુગ્યાની. ૨. આતમબુદ્ધ કાયાદિકે ચહ્યો, બહિરાતમ અઘરૂપ સુગ્યાની, કાયાદિકને હે સાખી ઘર રહ્યો, અંતર આતમ રૂપ સુગ્યાની. ૩. જ્ઞાનાનંદે હે પૂરણ પાવને, વજિત સકલ ઉપાધિ, સુગ્યાની, અતીન્દ્રિય ગુણગણમણિ આગરુ, એમ પરમાતમ સાધ. સુગ્યાની. ૪. બહિરાતમ તજી અંતર આતમા, રૂપ થઈ થિર ભાવ; સુગ્યાની, પરમાતમનું હે આતમ ભાવવું, આતમ અર્પણ દાવ. સુગ્યાની. ૫. આતમ અર્પણ વસ્તુ વિચારતાં, ભરમ ટળે મતિ દોષ, સુગ્યાની, પરમ પદારથ સંપત્તિ સંપજે, આનંદઘન રસ પિષ, સુગ્યાની દ.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભ જિન સ્તવન પદ્મપ્રભ જિન તુજ મુજ આંતરુ રે, કિમ ભાંજે ભગવત, કમવિપાકે કારણ જોઈને રે, કેઈ કહે મતિમત. પદ્મ ૧. પયઈ કિંઈ, અણુભાગ, પ્રદેશથી રે, મૂલ ઉત્તર બિહું ભેદ: ઘાતી, અઘાતી હે બદય ઉદીરણું રે, સત્તા કમ વિચછેદ. પદ્મ. ૨. કનકપલવત્ પયદિ પુરુષ તણી રે, જેડી અનાદિ સ્વભાવ, અન્ય સંજોગી જિહાં લગે આતમા રે, સંસારી કહેવાય. પદ્મ. ૩. કારણ જે હે બાંધે બંધને છે, કારણ મુગતિ મૂકાય; આશ્રવ સંવર નામ અનુક્રમે રે, હેય ઉપાદેય સુણાય. પદ્મ૦ ૪. યુજનકરણે હો અંતર તુજ પડ્યો રે, ગુણ કરણે કરી ભંગગ્રંથ યુક્તિ કરી પંડિતજન કો રે, અંતર ભંગ સુસંગ. પદ્મ પ. તુજ મુઝ અંતર અંતર ભાંજશે રે, વાજશે મંગલ સૂર; જીવ સરોવર અતિશય વધશે રે, આનંદઘન રસપૂર. પ્ર. ૬.
૭ શ્રી સુપાર્શ્વ જિન સ્તવન શ્રી સુપાસજિન વદિએ, સુખસંપત્તિને હેતુ લલના. શાંત સુધારસ જલનિધિ, ભવસાગર માંહે સેતુ. લલના. થી ૧. સાત મહાભય ટાલતે, સપ્તમ જિનવર દેવ; લલના. સાવધાન મનસા કરી, ધારો જિનપદ સેવ. લલના. શ્રી. ૨. શિવશંકર જગદીશ્વસ, ચિદાનંદ ભગવાન; લલના. જિન અરિહા તીથક, તિસરૂપ અસમાન. લલના. શ્રી. ૩. અલખ નિરંજન વચછલું, સકલ જંતુ વિસરામ; લલના અભયદાન દાતા સદા, પૂરણ આતમરામ. લલના. ૪. વીતરાગ મદ કલ્પના, રતિ અતિ ભય સેગ લલના. નિંદ્રા તંદ્રા દુરદશા, રહિત અબાધિત યોગ. લલના. શ્રી. ૫. પરમપુરુષ પરમાતમા, પરમેશ્વર પરધાન; લલના. પરમ પદારથ પરમેષ્ટિ, પરમદેવ પરમાન, લલના. શ્રી. ૬. વિધિ વિરંચિ વિશ્વભરુ, હષિકેશ જગનાથ; લલના. અઘહર અમેચના ધણી, મુક્તિ પરમપદ સાથ. લલના. શ્રી. ૭. એમ અનેક અભિધા ધરે, અનુભવ

Page #588

પ૪
સજજન સન્મિત્ર ગમ્ય વિચાર, લલના જેહ જાણે તેને કરે, આનંદઘન અવતાર લલના. શ્રી. ૮.
૮. શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિન સ્તવન. દેખણ દે રે, સખિ મુને દેખણ દે, ચપ્રભુ મુખ ચંદ, સાખ ઉપશમ રસને કંદ; સખિ૦ સેવે સુરનર ઇંદ્ર, સખિ૦ ગત કલિમય દુઃખ દંદ. સખિ. ૧. સુહુમ નિગોદે ન દેખિયે, સખિ બાદર અતિહિ વિશેષ સખિ પુઠવી આઉ ન લેખિયે, સખિત તેલ વાઉ ન લેશ. સખિ. ૨. વનસ્પતિ અતિ ઘણ દિડા સખિ૦ દીઠે નહીં દીદાર; સખિ બિતિ ચઉરિંટી જલલિહા, સખિ. ગત સન્ન પણ ધાર સખિ૦ ૩. સુર તિરિ નિરય નિવાસમાં સખિ૦ મનુજ અનારજ સાથ, સખિ૦ અપજજતા પ્રતિભાસમાં, સખ૦ ચતુર ન ચઢિયે હાથ, સખિ૦ ૪. ઈમ અનેક થલ જાણિયે, સખિ૦ દરિસણુ વિણ જિન દેવ, સખિ આગમથી મતિ આણિયે, સખિ૦ કીજે નિમલ સેવ. સખિ પ. નિમલો સાધુ ભગતિ લહી, સખિ ગ અવંચક હોય; સખિ કિરિયા અવંચક તિમ સહી, સખિ૦ ફલ અવંચક જેય સખિ૦ ૬. પ્રેરક અવસર જિનવ, સખિ૦ મેહનીય ક્ષય જાય; સખિ૦ કામિતપૂરણ સુરત, સખિ૦ આનંદઘન પ્રભુ પાય. સખ૦ ૭.
૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન. સુવિધિ જેિણેસર પાય નમીને, શુભ કરણી એમ કીજે રે, અતિ ઘણો ઉલટ અંગ ધરીને, પ્રહ ઊઠી પૂછજે રે. સુ૧. દ્રવ્યભાવ શુચિભાવ ધરીને, હરખે દેહરે જઇએ રે; દહ તિગ પણ અહિંગમ સાચવતાં, એકમના ધુર થઈએ છે. સુત્ર ૨ કુસુમ અક્ષત વર વાસ સુગંધી, ધૂપ દીપ મન સાખી છે. અંગપૂજા પણ ભેદ સુણી ઈમ, ગુરુ મુખ આગમ ભાખી છે. સુત્ર ૩. એહનું ફલ દેય ભેદ સુણજે, અનંતર ને પરંપર રે; આણાપાલણ ચિત્તપ્રસન્ની, મુગતિ સુગતિ સુરમંદિર રે. સુ. ૪. ફૂલ અક્ષત વરે ધૂપ પ, ગંધ નૈવેદ્ય ફલ જલ ભરી રે, અંગ અગ્રપૂજા મળી અડવિધ, ભાવે ભવિક શુભગતિ વારી રે. સુ. ૫. સત્તર ભેદ એકવીસ પ્રકારે, અત્તર શત ભેદે રે; ભાવપૂજા બહુવિધ નિરધારી, દેહગ દુગતિ છે રે. સુ૬. તુરિય ભેદ પડિવની પૂજા, ઉપશમ ખીણ સંગી રેચઉહા પૂજા ઈમ ઉત્તરાધ્યયણે, ભાખી કેવલી રે. સુ. ૭. ઈમ પૂજા બહુ ભેદ સુણ ને, સુખદાયક શુભ કરણી રે, ભવિક જીવ કરશે તે લહેશે, આનંદઘન પદધરણી રે. સુ૮.
૧૦ શ્રી શીતલજિન સ્તવન - શીતલ જિનપતિ લલિત ત્રિભંગી, વિવિધ ભંગી મન મોહે રે કરુણા કેમલતા તીક્ષણતા, ઉદાસીનતા સેહે છે. શી. ૧. સર્વ જંતુ હિતકરણું કરુણા, કમ વિદ્યારણ તીક્ષણ રે; હાન દાન રહિત પરિણામી, ઉદાસીનતા વીક્ષણ છે. શી. ૨. પરદુઃખ છેદન ઈચ્છા કરુણા, તીક્ષણ પરદુઃખ રીઝે રે; ઉદાસીનતા ઉભય વિલક્ષણ, એક ઠામે કેમ સીઝ ૨. શી. ૩. અભયદાન તેમ લક્ષણ કરુણા, તીક્ષણતા ગુણ ભાવે રે, પ્રેરણવિણુ કૃત ઉદાસીનતા, ઈમ વિરોધ મતિ નાવે છે. શી. ૪. શક્તિ વ્યક્તિ ત્રિભુવન પ્રભુતા, નિગથતા સંગે રે; ચોગી ભેગી વક્તા મૌની, અનુપયોગી ઉપગે રે. શી. ૫. ઈત્યાદિ બહુભંગ ત્રિભંગી,

Page #589

---
સ્તન ચમત્કાર ચિત્ત દેતી રે; અચરિજકારી ચિત્રવિચિત્રા, આનંદઘન પદ લેતી રે. શી. ૬.
૧૧ શ્રી શ્રેયાંસ જિન સ્તવન શ્રી શ્રેયાંસ જિન અંતરજામી, આતમરામી નામી રે; અધ્યાતમ મત પૂરણ પામી, સહજ મુગતિ ગતિ ગામી રે. શ્રી. ૧. સયલ સંસારી ઇંદ્રિયરામી, મુનિ ગુણ આતમરમી રે, મુખ્યપણે જે આતમરામી, તે કેવળ નિકામી છે. શ્રી. ૨. નિજસ્વરૂપે જે કિરિયા સાધે, તેહ અધ્યાતમ લહિયે છે જે કિરિયા કરી ચઉગતિ સાધે, તે ન અધ્યાતમ કહિયે છે. શ્રી. ૩. નામઅધ્યાતમ ઠવણઅધ્યાતમ, દ્રવ્યઅધ્યાતમ છડે રે, ભાવઅધ્યાતમ નિજ ગુણ સાધે, તે તેહશું રઢ મેડો રે. શ્રી. ૪. શબ્દ અધ્યાતમ અરથ સુણીને, નિર્વિકલ્પ આદરજે રે; શબ્દ અધ્યાતમ ભજના જાણી, દાન ગ્રહણ મતિ ધરજે રે. શ્રી. ૫. અધ્યાતમ જે વસ્તુ વિચારી, બીજા જાણ લબાસી રે, વસ્તુગતે જે વસ્તુ પ્રકાશે, આનંદઘન મતવાસી રે. શ્રી. ૬.
૧૨ શ્રી વાસુપૂજ્ય જિન સ્તવન વાસુપૂજય જિન ત્રિભુવન સ્વામી, ઘનનામી પરિણામી રે, નિરાકાર સાકાર સચેતન, કરમ કરમફલ કામી છે. વાસુ. ૧. નિરાકાર અભેદ સંગ્રાહક, ભેદગ્રાહક સાકારો , દર્શન જ્ઞાન દુભેટ ચેતના, વરતુગ્રહણ વ્યાપારો રે. વાસુ. ૨. કર્તા પરિણામી પરિણા, કમ જે જીવે કરિયે રે, એક અનેક રૂપ નયવાદે, નિયતે નય અનુસરિયે રે. વાસુ૩. દુઃખ સુખ રૂ૫ કરમફલ જાણે, નિશ્ચય એક આનંદે રે; ચેતનતા પરિણામ ન ચૂકે, ચેતન કહે જિનચંદે રે. વાસુ) ૪. પરિણામી ચેતન પરિણામ, જ્ઞાન કરમફલ ભાવી રે, જ્ઞાન કરમફલ ચેતન કહિયે, લેજો તેહ મનાવી રે. વાસુપ. આતમજ્ઞાની શ્રમણ કહાવે, બીજા તે દ્રશ્યલિંગી રે, વસ્તુગતે જે વસ્તુ પ્રકાશે, આનંદઘન મત સંગી રે. વાસુ. ૬.
૧૩ શ્રી વિમલ જિન સ્તવન દુખ દેહગ દુરે ટલ્યાં રે, સુખસંપદ શું ભેટ ધીંગ ધણી માથે ( રે, કુણ ગંજે નર બેટ, વિમલ જિન દીઠાં લેયણ આજ, મહારાં સિધ્યાં વંછિત કાજ. ૧. ચરણકમલ કમલા વસે રે, નિમલ થિર પદ દેખ; સમલ અરિપદ પરિહરી રે, પંકજ પામર પેખ. વિમલ૦ ૨. મુઝ મન તુજ પદ પંકજે રે, લીને ગુણ મકરંદ રંક ગણે મંદરધરા રે, ઈદ ચંદ નાગિંદ, વિમલ૦ ૩. સાહિબ સમરથ તું ધણી રે, પાપે પરમ ઉદાર; મન વિસરામી વાહ રે, આતમ આધાર વિમલ૦ ૪. દરિસણ દિડે જિન તણું રે, સંશય ન રહે વેધ દિનકર કરમર પસરતા રે, અંધકાર પ્રતિષેધ. વિમલ૦ ૫. અમિયભરી મૂરતિ રચી રે; ઉપમા ન ઘટે કેય; શાંત સુધારસ ઝીલતી રે, નિરખત તૃપ્તિ ન હોય. વિમલ૦ ૬. એક અરજ સેવક તણી રે, અવધારે જિનદેવ કૃપા કરી મુજ દીજીએ રે આનંદઘન પદ સેવ. વિમલ૦ ૬.
૧૪ અનંત જિન સ્તવન ધાર તરવારની સેહલી દેહુલી, ચઉદમાં જિન તણી ચરણ સેવા, ધાર પર નાચતાં દેખ

Page #590

સજજન સન્મિત્ર બાજીગર, સેવના ધાર પર રહે ન દેવા. ધાર. ૧. એક કહે સેવિયે વિવિધ કિરિયા કરી, ફલ અનેકાંત લેચન ન દેખે, ફલ અનેકાંત કિરિયા કરી બાપડા, રડવડે ચાર ગતિ માંહે લેખે, ધાર૦ ૨. ગચ્છના ભેદ બહુ નયણ નિહાલતાં, તરવની વાત કરતાં ન લાજે ઉદર ભરણાદિ નિજ કાજ કરતાં થકાં, મેહ નડિયા કલિકાલ રાજે. ધાર૦ ૩. વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર જૂઠો કહ્યો, વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સાચે વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર સંસાર ફલ, સાંભળી આદરી કાંઈ રા. ધાર. ૪. દેવ ગુરુ ધમની શુદ્ધિ કહે કેમ રહે, કેમ રહે શુદ્ધ શ્રદ્ધાન આણે શુદ્ધ શ્રદ્ધાન વિષ્ણુ સર્વ કિરિયા કહી, છાર પર લીંપણું તે જાણે. ધા૨૦ પ. પા૫ નહીં કઈ ઉસૂત્ર ભાષણ જિ, ધમ નહીં કે જગ સુત્ર સરિખે સૂત્ર અનુસાર જે ભવિક કિરિયા કરે, તેનું શુદ્ધ ચારિત્ર પરિ. ધાર૦ ૬. એહ ઉપદેશને સાર સંક્ષેપથી, જે નરા ચિત્તમાં નિત્ય ધ્યાવે; તે નરા દિવ્ય બહ કાલા સુખ અનુભવી, નિયત આનંદઘન રાજ પાવે. ધાર૦ ૭.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથ સ્તવન ધમજિનેશ્વર ગાઉં રંગશું, ભંગ મ પડશે હે પ્રીત જિનેશ્વર. બીજે મન મંદિર આણું નહીં, એ અમ કુલવટ રીત જિનેશ્વર. ધમ ૧. ધરમ ધરમ કરતે જગ સહ ફિરે, ધરમ ન જાણે છે મમ જિનેશ્વર. ધરમ જિનેશ્વર ચરણ ગ્રહ્યા પછી, કેઈ ન બાંધે છે કમ જિનેશ્વર. ધર્મ, ૨. પ્રવચન અંજન જે સદ્દગુરુ કરે, દેખે પરમ નિધાન જિનેશ્વર. હૃદય નયન નિહાલે જગધણી, મહિમા મેરુ સમાન જિનેશ્વર. ધર્મ૩. દેડત દેડત દેડત દેડિયે, જેની મનની રે દેડ જિનેશ્વર. પ્રેમ પ્રતીત વિચારો ટુંકડી.ગુરુગમ લેજે રે જેડ જિનેશ્વર. ધર્મ, ૪. એક પછી કેમ પ્રીતિ પરવડે, ઉભય મિલ્યા હેવે સંધિ જિનેશ્વર. હું રાગી હું મેહે ફદિયે, તું નીરાગી નિરબંધ જિનેશ્વર, ધર્મ પ. પરમ નિધાન પ્રગટ મુખ આગલે, જગત ઉલંધી હે જાય જિનેશ્વર. જાતિ વિના જુઓ જગદીશની, અધે અંધ પુલાય જિનેશ્વર. ધર્મ ૬. નિર્મલ ગુણમણિ રોહણભૂધરા, મુનિજન માનસ હંસ જિનેશ્વર. ધન્ય તે નગરી ધન્ય વેલા ઘડી, માતપિતા કુલ વંશ જિનેશ્વર. ધમ, ૭. મન મધુકર વર કર જોડી કહે, પદકજ નિકટ નિવાસ જિનેશ્વર. ઘનનામી આનંદઘન સાંભલે, એ સેવક અરદાસ જિનેશ્વર. ધર્મ, ૮,
૧૬ શ્રી શાંતિનાથ જિન સ્તવના શાંતિ જિન એક મુજ વિનતિ, સુણે ત્રિભુવનરાય રે શાંતિ સરૂ૫ કિમ જાણિયે, કહે મન કિમ પરખાય રે. શાં. ૧. ધન્ય તું આતમ જેહને, એહ પ્રશ્ન અવકાશ રે, ધીરજ મન ધરી સાંભલે, કહું શાંતિ પ્રતિભાસ રે. શાં૨. ભાવ અવિશુદ્ધ સુવિશુદ્ધ જે, કહ્યા જિનવર દેવ રે; તે તેમ અવિતથ સહે, પ્રથમ એ શાંતિપદ સેવ રે. શાંટ ૩. આગમધર ગુરુ સમકિતી, કિરિયા સંવર સાર રે, સંપ્રદાયી અવંચક સદા, શુચિ અનુભવાધાર રે. શાં. ૪. શુદ્ધ આલંબન આદરે, તજી અવર જંજાલ રે, તામસી વૃત્તિ સવિ પરિહરે, ભજે સાત્વિકી સાલ રે. શાં. ૫. ફલ વિસવાદ જેહમાં નહીં, શબ્દ તે અર્થ સંબંધી રે; સકલ નયવાદ વ્યાપી રહ્યું, તે શિવસાધન સંધી રે. શા ૬. વિધિ

Page #591

૫૭
સ્તવન સંગ્રહ પ્રતિષેધ કરિ આતમા, પદારથ અવરોધ રે. ગ્રહણ વિધિ મહાજને પરિગડ્યો, ઈ આગમે બોધ રે. શાં૭. દુષ્ટ જન સંગતિ પરિહરી, ભજે સુગુરુ સંતાન રે; જોગ સામર્થ્ય ચિત્ત ભાવ જે, ધરે મુગતિ નિદાન રે. શાં૮. માન અપમાન ચિત્ત સમગણે, સમગણે કનક પાષાણ રે, વંદક નિંદક સામગણે, ઇશ્ય હાયે તું જાણું રે. શ૦ ૯. સર્વ જગજ તેને સમ ગણે, સમગણે તૃણ મણિ ભાવ રે; મુક્તિ સંસાર બેઉ સમ ગણે, મુણે ભેજલનિધિ નાવ છે. શાં. ૧૦. આપણે આતમભાવ જે, એક ચેતના ધાર રે, અવર સવિ સાથ સંયોગથી, એહ નિજ પરિકર સાર રે. શાં) ૧૧. પ્રભુ મુખથી એમ સાંભલી, કહે આતમરામ રે, તાહરે દરિણે નિસ્ત, મુઝ સીધાં સવિ કામ છે. શ૦ ૧૨. અહીં અહે હું મુજને કહું, ન મુજન મુજ રે, અમિત ફલ દાન દાતારી, જેની ભેટ થઈ તુજ રે. શાં૧૩. શાંતિ સરૂપ સંક્ષેપથી, કહ્યો નિજ પર રૂ૫ રે આગમમાં વિસ્તર ઘણે, કહ્યો શાંતિ જિનભૂપ રે. શાંત ૧૪, શાંતિ સરૂપ એમ ભાવશે, ધરી શુદ્ધ પણિધાન : આનંદઘન પદ્ધ પામશે, તે લહેશે બહુ માન રે. શ૦ ૧૫. .
૧૭. શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તવન કુયુજિન મનડું કિમ હી ન બાજે છે, કુંથુજિન જિમ જિમ જતન કરીને રાખું, તિમ તિમ અલેણું ભાજે . ૧. રજની વાસર વસતી ઉજજડ, ગયણું પાયાલે જાય; સાપ ખાય ને મુખડું થોથું, એહ ઉખાણ જાય છે. કુંથુ. ૨. મુગતિતણા અભિલાષી તપિયા, જ્ઞાન ને ધ્યાન અભ્યાસે વયરીડું કાંઈ એહવું ચિંતે, નાખે અવલે પાસે હો. કુÉ૦ ૩. આગમ આગમધરને હાથે, નવે કિવિધ આકુ, કિહાં કણે જે હટ કરો હટકું તે, વ્યાલતણી પરે વાંકુ હો. કુંથું૪. જે ઠગ કહુ તે ઠગતું ન દેખું, શાહુકાર પણ નાંહી; સર્વ માંહે ને સહુથી અલગું, એ અચરિજ મનમાંહી હૈ. કુથું ૫. જે જે કર્યું તે કાન ન ધારે, આપમતે રહે કાલે સુર નર પંડિતજે ન સમજાવે, સમજે ન મારે સાલે છે. કુંથું૦ ૬. મેં જાણ્યું એ લિંગ નપુંસક, સકલ મરદને ઠેલે; બીજી વાત સમરથ છે નર, એહને કેઈ ન જેલે છે. કર્યું. ૭. મન સાથું તેણે સઘલું સાયું, એક વાત નહીં ટી એમ કહે સાધ્યું તે નવિ માનું, એક હી વાત છે મેટી છે. કુથું ૮. મનડું, દુરારાધ્ય તે વશ આયું, તે આગમથી મતિ આઈ આનંદઘન પ્રભુ મારું આણે, તે સાચું કરી જાણે છે. કથ૦ ૯.
૧૮ શ્રી અરનાથ જિન સ્તવન ધરમ પરમ અરનાથને, કેમ જાણુ ભગવંત રે, વપર સમય સમજાવિયે, મહિમાવંત મહંત રે, ધરમ ૧. શુદ્ધાતમ અનુભવ સદા, સ્વસમાય એહ વિલાસ રે, પરબડી છાંડી જે પડે, તે પ૨સમય નિવાસ રે. ધરમ૦ ૨. તારા નક્ષત્ર ગ્રહ ચંદ્રની,
ચેતિ દિનેશ મોઝાર રે; દશન જ્ઞાન ચરણ થકી, શક્તિ નિજાતમ ધાર રે ધરમ૦ ૩. ભારી પીળે ચીકણે, કનક અનેક તરંગ ૨, પર્યાયદષ્ટિ ન દીજિયે, એક જ કનક અભિગ ૨. ધરમ. ૪. દરશન જ્ઞાન ચરણ થકી, અલખ સરૂપ અનેક રે, નિર્વિકપ રસ પીજિયે, શુદ્ધ નિરંજન એક રે. ધરમ, પ. પરમારથે પંથ જે કહે, તે જે એક

Page #592

436
સજ્જન સન્મિત્ર તંતુ રે; વ્યવહારે લખ જે રહે, તેઢુના ભેદ અનત રે, ધરમ૦ ૬. વ્યવહારે લખ દેહિલા, કાંઈ ન આવે હાથ રે; શુદ્ધ નય થાપના સેવતાં, નવિ રહે દુવિધા સાથે ૨. ધરમ૦ ૭. એકપખી લખ પ્રીતિની, તુમ સાથે જગનાથ ૨, કૃપા કરીને રાખજો, ચરણુ તળે ગ્રહી હાથ રે. ધરમ૦ ૮. ચક્રી ધરમ તીથતણા, તીરથ ફલ તતસાર હૈ, તીરથ સેવે તે હે, આનદાન નિરધાર રે. ધરમ૦ ૯.
૧૯ શ્રી મહિલ જિન સ્તવન
સેવક ક્રિમ અવગણુયે હા, મતિ જિન ! એ અમ શોભા સારી; અવર જેતુને આદર અતિ દીએ, તેહુને મૂલ નિવારી હૈ. મ૦ ૧. જ્ઞાનસ્વરૂપ અનાદિ તમારું, તે લીધું તુમે તાણી; જુએ અજ્ઞાન દશા રીસાવી, જાતાં કાણુ ન આણી હા. મ૦ ૨. નિદ્રા સુપન ઉજાગરતા, તુરિય અવસ્થા આવી; નિદ્રા સુપન દશા રીસાણી, જાણી ન નાથ મનાવી હા. મ૦ ૩. સમિતિ સાથે સગાઈ કીધી, સ્વપરિવારશું ગાઢી,મિથ્યામતિ અપાષણુ જાણી, ઘરથી માહિર કાઢી હૈા. મ૦ ૪. હાસ્ય અતિ રતિ શેક દુંગ છા, ભય પામર કરસાલી; નાકષાય શ્રેણી ગજ ચઢતાં, શ્વાન તણી ગતિ ઝાલી હા. મ૦ ૫. રાગ દ્વેષ અવિરતિની પશ્તુિતિ, એ ચરણમાના ચેધા; વીતરાગ પરિણતિ પરિણમતાં, ઉડી નાઠા આધા હો. મ૦ ૬. વેદાય કામા પરિણામા, કામ્યકર્મ સહુ ત્યાગી; નિ:કામી કરુણારસ સાગર, અન ́તચતુષ્ઠ પદ પાગી હા. મ૦ ૭. દાન વિઘન વારી સહુ જનને, અભયદાન પદ દાતા; લાભ વિધન જગ વિધન નિવારક, પરમ લાભ રસ માતા હા. મ૦ ૮. વિ* વિશ્વન પંડિત વીયે હણી, પૂરણ ભાગ પદવી યાગી; ભાગેાપભાગ દેય વિધન નિવારી, પુરણુ ભેગ સુભેગી હૈા. મ૦ ૯. એમ અઢાર દૂષણ વર્જિત તનુ, મુનિજન વૃંદે ગાયા; અવિચિત રૂપક દોષ નિરૂપણુ, નિષણુ મન ભાયા ડૉ. મ૦ ૧૦. વિધ પરખી મનવિસરામી, જિનવર ગુણ જે ગાવે, ટ્વીનમ'ની મહેર નજરથી, આનદધન પદ્ય પાવે હા. મ૦ ૧૧. ૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રત જિન સ્તવન
સ્થાવર
મુનિસુવ્રત જિનાજ, એક મુજ વિનતિ નિસુષ્ણેા. મુનિ॰ આતમતવ કર્યું જાણ્યું જગતગુરુ, એહ વિચાર મુજ કઠુિ; આતમતત્ત્વ જાણ્યાવિષ્ણુ નિમાઁલ, ચિત્ત સમાધિ વિ હિયે। સુ॰ ૧. કોઈ અખંધ આતમ તત માને, કરિયા કરતા દીસે; ક્રિયાતણું ફલ કહેા કુણુ ભાગવે, ઇમ પૂછ્યું ચિત્ત રીસે, મુ૦ ૨. જડચેતન એ આતમ એક જ, જગમ સિરખા; દુઃખ સુખ સકર દૂષણુ આવે, ચિત્ત વિચારી જો પરિખા. મુ૦ ૩. એક કહે નિત્ય જ આતમ તત, આતમ દરસણ ઢીને; કૃતિવનાશ અકૃતાગમ દૂષણ, નવ દેખે મતિહી@ા. મુ૦ ૪. સૌગત મત રાગી કહે વાદી, ક્ષણિક એ આતમ જાણા; બંધ મેક્ષ સુખ દુઃખ નવિ ઘટે, એન્ડ્રુ વિચાર મન આણ્ણા. મુ॰ ૫. ભૂત ચતુષ્ક વિત આતમ તત, સત્તા અલગી ન ઘટે; અધ શકટ જે નજર ન દેખે, તે શું કીજે શકટે. સુ॰ ૬. એમ અનેકવાદી મત વિભ્રમ, સકટ પડિયા ન લહે; ચિત્ત સમાધિ તે માટે પૂછ્યું, તુમ વિષ્ણુ તત કેાઈ ન કહે. મુ॰ ૭. વલતું જગદ્ગુરુ ણુપરે ભાખે, પક્ષપાત સમ છ'ડી; રાગ દ્વેષ માહ પખ વિજત, આતમશું ર મડી. મુ૦ ૮. આતમ ધ્યાન

Page #593

તવત સમહ
પહે
કરે ને કાઉ, સે ફિર ઘુમે નાવે; વાગ્વાલ બીજી સહુ જાણે, એહુ તત્ત્વ ચિત્ત ચાવે, મુ૦ ૯. જેણે વિવેક ધરિ એ પખ ગ્રહિયા, તતજ્ઞાની કહિયે; શ્રીમુનિસુવ્રત કૃપા કરી તા, આનદઘન પ૪ લહિયે. મુ॰ ૧૦,
૨૧. શ્રી નમિનાથ જિન સ્તવન.
ષટ્ દરસણુ જિનઅંગ ભણીજે, ન્યાય ષડંગ જો સાથે રે; નમિ જિનવરના ચરણુ ઉપાસક, ષટ્ દિરસણુ આરાધે રે. ષ ૧. જિન સુરપાદપાય વખાણેા, સાંખ્ય યોગ દય ભેદે રે; આતમ સત્તા વિવરણ કરતાં, લહેા દુગ અંગ અદેખે રે. ષ ૨. ભેદ અભેદ સુગત મીમાંસક, જિનવર દાય કર ભારી રે; લેાકાલાક અવલખન ભજિયે, ગુરુગમથી અવધારી રે. ષ ૩. લોકાયતિક કૂખ જિનવરની, અશ વિચાર જો કીજે રે; તત્ત્વવિચાર સુધારસ ધારા, ગુરુગમ વિષ્ણુ કેમ પીજે રૂ. ૮૦ ૪. જૈન જિનેશ્વર વર ઉત્તમ અગ, અ‘તર`ગ બહિરંગે રે; અક્ષર ન્યાસ ધરા આરાધક, આરાધે ધરી સ`ગે રે. ષટ્ પ જિનવરમાં સઘળાં દરશન છે, દશ'ને જિનવર ભજના રે; સાગરમાં સઘળી તિટની સહી, તિટનીમાં સાગર ભજના રે. ષ ૬. જિનસ્વરૂપ થઈ જિન આરાધે, તે સહી જિનવર હવે રે; ભૂંગી ઇલિકાને ચટકાવે, તે ભૂંગી જગ જોવે રે. ષટ્ છ. શુ ભાષ્ય સૂત્ર નિયુક્તિ, વૃત્તિ પર પર અનુભવ રે; સમયપુરુષના અંગ કહ્યાં એ, જે છેઢે તે દુભTMવ રે. ૫૦ ૮. મુદ્રા ખીજ ધારણા અક્ષર, ન્યાસ અરથ વિનિયેાગે રે; જે ધ્યાવે તે નવિ વાચિજે, ક્રિયા અવ'ચક લાગે રે. ષ ૯. શ્રુત અનુસાર વિચારી ખેાલુ', સુગુરુ તથાવિધ ન મિલે રે; કિરિયા કરી વિ સાધી શકીએ, એ વિખવાદ ચિત્ત સઘળે રે. ૫૦ ૧૦. તે માટે ઊભા કરજોડી, જિનવર આગલ કર્ડિચે રે; સમય ચરણ સેવા શુદ્ધ દેજો, જેમ આનદઘન હિચે રે ષટ્ ૧૧.
૨૨ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન
ર
અષ્ટ ભવાંતર વાલહી હૈ, તું મુઝ આતમરામ; મુગતિ સ્રીશું આપણે રે, સગ પશુ કેઈ ન કામ. મનરાવાલા તું મુજ આતમરામ. ૧. ઘર આવે! હા વાલમ આવેા, મારી આશાના વિસરામ; રથ ફ્રેશ હૈા સાજન થ ફેરા, સાજન મારા મનરા મનારથ સાથ. મન॰ ૨. નારી પખા શે નેહુલા રે, માચ કહે જગનાથ; ઈશ્વર અરધગે ધરી રે, તુ' મુઝ ઝાલે ન હાથ, મન૦ ૩. પશુજનની કરુણા કરી કે, આણી હૃદય વિચાર; માથુસની કરુણા નીં રે, એ કુણુ ઘર આચાર. મન૦ ૪, પ્રેમ કલપતરુ છે રે, ધરિયા જોગ ધતૂર; ચતુરાઇરી કુણુ કહેા રે, ગુરુ મિલિયેા જગસૂર. મન૦ ૫. મારું તે એમાં કહીં નહીં રે, આપ વિચારો રાજ; રાજસભામાં બેસતાં રે, કિસહી અધશી લાજ. મન૦ ૬. પ્રેમ કરે જગજન સહુ રે, નિર્વાહે તે એર; પ્રીત કરીને છોડી દે રે, તેડુ શું ન ચાલે જોર, મન॰ છ, જો મનમાં એહવું હતું રે, નિસપતિ કરત ન જાણું; નિસપતિ કરીને છાંડતાં રે, માણસ હુવે નુકશાન. મન૦ ૮. શ્વેતા દાન સવત્સરી હૈ, સહુ લડ઼ે વછિત પાષ; સેવક વંછિત નવ લહે રે, તે સેવકના દોષ. મન૦ ૯. સખી કહે એ સામળા રે, હું' કહું' લક્ષણ સેત; ણુ લક્ષણ સાચી સખી રે, આપ વિચારો

Page #594

૫૪૦
સજજન સન્મિત્ર હેત. મન૧૦. રાગી શું રાગી સહ રે, વૈરાગી શું ચે રાગ? રાગ વિના કિમ દાખવે રે, મુગતિ સુંદરી માગ. મન૧૧. એક ગુહ્ય ઘટતું નથી રે, સઘળા જાણે લેગ; અનેક તિક ભેગો રે, બ્રહમચારી ગત રોગ. મન. ૧૨. જિણ જેગી તુમને જોઉં રે, તિણ જોગી જુવે રાજ; એક વાર મુજને જુઓ રે, તે સીજે મુજ કાજ, મન, ૧૩. મેહ દશા ધરી ભાવના રે, ચિત્ત લહૈ તરજ વિચારે; વીતરાગતા આદરી રે, પ્રાણનાથ નિરધાર. મન૦ ૧૪. સેવક પણ તે આદરે રે, તે રહે સેવક મામ; આશય સાથે ચાલીએ રે, એહી જ રૂડું કામ. મન૧૫. ત્રિવિધ યોગ કરી આદર્યો રે, નેમિનાથ ભરથાર, ધારણુ પિષણ તારણો રે, નવરસ સુગતા હાર. મન. ૧૬. કારણ રૂપી પ્રભુ ભજે રે, મ ન કાજ અકાજ; કૃપા કરી મુજ દીજીએ રે, આનંદઘન પદ રાજ, મન૦ ૧૭.
૨૩. શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન. - ધ્રુવ પદ રામી હે સ્વામી માહરા, નિકામી ગુણ રાય સુગ્યાની. નિજ ગુણ કામી હે પામી તું ધણી. ધ્રુવ આરામી હા થાય. સુહ પ્રવ૦ ૧. સર્વ વ્યાપી કહે સર્વ જાણું. ગપણે, પર પરિણમન સ્વરૂપ, સુહ પરરૂપે કરી તત્ત્વપણું નહીં, સ્વસત્તા ચિરૂપ. સુ પ્રવ૦ ૨. સેય અનેકે હો જ્ઞાન અનેકતા, જલ ભાજન રવિ જેમ, સુ દ્રવ્ય એકત્વપણે ગુણ એકતા, નિજ પદ રમતા હો એમ. સુ. પ્રવ૦ ૩. ૫ર ક્ષેત્રે ગત રોયને જાણવે, પરક્ષેત્રે થયું જ્ઞાન સુત્ર અસ્તિપણે નિજક્ષેત્રે તમે કહ્યું, નિમલતા ગુણમાન. સુર ધ્રુવ ૪. ય વિનાશે હેય જ્ઞાન વિનિશ્વરૂ, કાલ પ્રમાણે રે થાય; સુત્ર સ્વકાલે કહી વસત્તા સદા, તે પર રીતે ન જાય, સુવ. પ. પરભાવે કરી પરતા પામતા, સ્વસત્તા થિર ઠાણ સુર આમચતુષ્કમયી પરમાં નહીં. તે કિમ સહુને રે જાણ. સુ પ્રવ૦ ૬. અગુરુ લઘુ નિજ ગુણને દેખતાં, દ્રવ્ય સકલ દેખંત, સુત્ર સાધારણ ગુણની સામ્યતા, દર્પણ જલ દૃષ્ટાંત. સુહ પ્રવટ ૭, શ્રી પારસજિન પારસ રસ સામે, પણ ઈહાં પારસ નાંહિ સુ પૂરણ રસીએ હે નિજ ગુણ પરસમાં, આનંદઘન મુજ માંહિ. સુધ્રુવ ૮.
૨૪. શ્રી મહાવીર જિન સ્તવને, - વોરિજિનેશ્વર ચરણે લાગુ, વિરપણું તે માણું રે, મિથ્યા મેહ તિમિર ભય ભાગ્યું, જિત નગારૂં વાગ્યું રે. વીર. ૧. છઉમથ વિય વેશ્યા સંગે, અભિસંધ જ મતિ અંગે રે; સૂક્ષમ થલ કિયાને સંગે, યેગી થયે ઉમંગે રે. વીર. ૨. અસંખ્ય પ્રદેશે વીર્ય અસંખે, ગ અસંખિત કબ રે, પુર્ક લ ગણ તેણે લેશું વિશે, યથાશક્તિ મતિ લેખે ૨. વીર. ૩. ઉત્કૃષ્ટ વયને વેસે, યે કિયા નવી પેસે રે, ગતણું ધ્રુવતાને લેસે, આતમશક્તિ ન બેસે છે. વીર. ૪. કામ વિયવશે જેમ ભેગી, તેમ આતમ થયા ભોગી રે; સૂરપણે આતમ ઉપયાગી, થાય તે અગી રે. વીર. ૫. વિરપણું તે આતમઠાણે, જાણું તુમચી વાણે રે; થાન વિનાણે શક્તિ પ્રમાણે, નિજ ધ્રુવ પદ પહિચાણે રે. વીર. ૬. અલબન સાધન જે ત્યાગે, પર પરિણતિને ભાગે રે; અક્ષય દશન જ્ઞાન વૈરાગે, આનંદઘન પ્રભુ જાગે રે. વી૨૦ ૭. - શ્રી આનંદઘન સ્તવનાવલિ પણ
કે

Page #595

સ્તવન સંગ્રહ ૬૦ ન્યાયવિશારદ ન્યાયાચાર્ય મહામહોપાધ્યાય–શ્રીમદ્ યશોવિજયજી
ગણિવર વિરચિત-રસ્તવન. ચોવીશી–પહેલી
( ૧ શ્રી ઋષભદેવ જિન–સ્તવન ' ' જગજીવન જગવા લહે, મરુદેવીનો નંદ લાલ રે, સુખ કે સુખ ઉપજે, હરિ શણ અતિ આણંદ, લા. જ૦ ૧. આંખડી અંબુજ પાંખડી, અષ્ટમી શશિ સમ ભાવ લાક વદન તે શારદ ચંદલો, વાણી અતિહિ રસાળ. લાજ૨. લક્ષણ અને વિરાજતાં, અડદિય સહસ ઉદાર, લા. રેખા કર ચરણાદિકે, અત્યંતર નહિ યાર. લ૦ જ૦ ૩. ઈંદ્ર ચંદ્ર રવિ ગિરિ તણા, ગુણ લેઈ ઘડીયું અંગ, લા. ભાગ્ય કિહો થકી આવીયું, અચરજ એહ ઉજંગ. લા. જ. ૪. ગુણ સઘળા અંગીકર્યા, દૂર કર્યા સાવિ દે લાટ વાચક જશવિજયે થયે, દેજે સુખને પોષ. લા. જ૦ ૫.
૨ શ્રી અજિતનાથ જિન-સ્તવન અજિતજિદશ્ય પ્રીતડી, મુજ ન ગમે તે બીજાને સંગ કે માલતી ફેલે મહીયે, મિ બેસે છે બાવળ તરુ ભંગ કે, અ. ૧. ગંગાજળમાં જે રમ્યા, કિમ છિલ્લર હો રતિ પામે મરાળ કે; સરોવર જલધર જલ વિના, નવિ ચાહે હે જગ ચાતકબાળ કે, અર ૨. કેકિલ કલકૂજિત કરે, પામી મંજરી હે પંજરી સહકાર કે, આછાં તરૂઅર નવ ગમે, ગિરૂઆશું હે હૈયે ગુણને પ્યાર કે, અ. ૩. કમલિની દિનકર કર ગ્રહે, વલી કમદિની હે ધરે ચંદશું પ્રીત કે, ગૌરી ગિરીશ ગિરિધર વિના, નવિ ચાહે હે કમળ નિજ ચિત્ત કે. અ. ૪. તિમ પ્રભુશ્ય મુજ મન રમ્યું. બીજાશું હે નવિ આવે જાય છે, શ્રીનયવિજય સુગુરૂતણે, વાચક જશ હે નિત નિત ગુણ ગાય કે, અ. ૫.
૩ શ્રી સંભવનાથ જિન–સ્તવન સંભવ જિનવર વિનતિ, અવધારો ગુણજ્ઞાતા રે, ખામી નહિ મુજ ખિજમતે, કદિય હે ફળદાતા રે. સં. ૧. કરજેડી ઉભો રહું, રાત દિવસ તુમ દયાને રે, જે મનમાં આ નહિ, તો શું કહિયે છાને રે. સં. ૨. બેટ ખજાને કે નહિ, દીજે વંછિત દાને રે, કરુણા નજર પ્રભુજી ત, વાધે સેવક વાને રે. સં. ૩. કાળલબ્ધિ મુજ મતિ ગણે, ભાવલબ્ધિ તુમ હાથે રે, લથડતું પણ ગજ બચું, ગાજે ગજવર સાથે રે. સં. ૪. દે તે તુમહી ભલુ, બીજા તે નવિ યાચું રે; વાચક જશ કહે સાંઈશું, ફળશે એ મુજ સાચું રે. સં. ૫..
શ્રી અભિનંદન જિન–સ્તવન તીઠી હે પ્રભુ દીઠી જગગુરુ તુજ, મૂરતિ હે પ્રભુ મૂરતિ મોહન વેલડી; મીઠી, હે પ્રભુ મીઠી તાહરી વાણી, લાગે હે પ્રભુ લાગે જેસી શેલડછે. ૧. જાણું હે પ્રભુ જાણું જન્મ કયર્થ, જે હું હે પ્રભુ જે હું તુમ સાથે મિતજી, સુરમણિ હે પ્રભુ સુરમણિ પામે હથ, આંગણે હે પ્રભુ આંગણે મુજ સુરતરુ ફળે. ૨. વાગ્યા છે પ્રભુ જાગ્યા પુણ્ય અંકુર, માગ્યા હે પ્રભુ મુહ માગ્યા પાસા હળ્યા, ગૂઠા હે પ્રભુ વ્યા અમીરસ મેહ, નામ હો પ્રભુ નાઠા અશુભ શુભ દિન વળ્યા. ૩. ખ્યાં છે, પજ

Page #596

પ
સજજન સન્મિત્ર ભૂખ્યાં મિલ્યાં ઘૂતપૂર, તરસ્યાં હે પ્રભુ તરસ્યાં દિવ્યઉદક મિળ્યાંછ, થાક્યાં હે પ્રભુ થાક્યાં મિત્યાં સુખપાલ, ચાહતા હે પ્રભુ ચાહતાં સજજન હેજે હળ્યાંછ. ૪. દી હે પ્રભુ દીવે નિશા વન ગેહ, સાથી હે પ્રભુ સાથી થલે જળ નૌ મિલીજી; કલિયુગે હો પ્રભુ કલિયુગે દુલ મુજ, દરિશણ હે પ્રભુ દરિશણ લહ્યું આશા ફળી જી. ૫. વાચક હે પ્રભુ વાચક જશ તુમ દાસ, વિનવે હે પ્રભુ વિનવે અભિનંદન સુણો, કઈયે હે પ્રભુ કઈયે મ દે છે, જે હે પ્રભુ દેજે સુખ દરિશણ તણાજી. ૬.
૫ શ્રી સુમતિનાથ જિન–સ્તવન સુમતિનાથ ગુણશ્ય મિલીજી, વાધે મુજ મન પ્રીતિ, તેલબિંદુ જિમ વિતરેજી, જળ માંહિ ભલી રીતિ, સભાગી જિનશું, લાગે અવિહડ રંગ. ૧. સજજનશું જે પ્રીતડીજી, છાની તે ન રખાય, પરિમલ કસ્તૂરી તણેજી, મહી માંહિં મહકાય. સે. ૨. અંગુલીયે નવિ મેરુ ઢંકાયે, છાબડીયે રવિ તેજ અંજલિમાં જિમ ગંગ ન માએ, મુજ મન તિમ પ્રભુ હે જ.૦ ૩. હુએ છિપે નહિ અધર અરુણ જિમ, ખાતાં પાન સુરંગ: પીવત ભરભર પ્રભુ ગુણ પ્યાલા, તિમ મુજ પ્રેમ અભંગ. સે. ૪. ઢાંકી ઈશ્ન પરાળશુંછ, ન રહે : લહી વિસ્તાર વાચક જશ કહે પ્રભુ તણેજી, તિમ મુજ પ્રેમ પ્રકાર. સેપ.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભ જિન-સ્તવન પદ્મપ્રભ જિન જઈ અલગા રહ્યા, જિહાંથી નાવે લેજી; કાગળ ને મસી જિહાં નવિ સંપજે, ન ચલે વાટ વિશેજી, સુગુણ સનેહ રે કદિય ન વિસરે. ૧. ઈહાંથી તિહાં જઈ કઈ આવે નહિ, જેહ કહે સંદેશેજી; જેહનું મિલવું રે દેહિલું તે શું, નેહ તે આપ કિલેશોજી. સુ. ૨. વીતરાગશું રે રાગ એક પળે, કીજે કવણ પ્રકારો, ઘડો દેડે રે સાહિબ વાજમાં, મન નાણે અસવારો જી. સુ. ૩. સાચી ભક્તિ રે ભાવના રસ કહ્યો, રસ હૈયે તિહાં દોય રીઝેજી; હેઠા હોટે રે બહું રસરીઝથી, મનના મરથ સીઝેજી. સુ. ૪. પણ ગુણવતા રે ગોટે ગાઇએ, મોટાતે વિશ્રામજી; વાચક જશ કહે એહજ આસરે, સુખ લહું ઠામઠામજી. સુ૫.
૭ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ જિન–સસ્તવન શ્રી સુપાશ્વ જિનરાજ, તું ત્રિભુવન શિરતાજ; આજ છે છાજે રે, ઠકુરાઈ પ્રભુ તુજ પર તણછ. ૧. દિવ્યધ્વનિ સુરસ્કૂલ, ચામર છત્ર અમૂલ, આજ હે રાજે રે, ભામ. ડલ ગાજે દુભિજી. ૨. અતિશય સહજના યાર, કમર ખયાથી ઈગ્યાર; આજ હા કીધા રે, ઓગણીસ સુરગણ ભાસુરે છે. ૩. વાણી ગુણ પાંત્રીશ, પ્રાતિહારજ જગદીશ; આજ હે રાજે રે, દિવાજે છાજે આઠશું. ૪. સિંહાસન અશક, બેઠા મેહે લેક; આજ હે સ્વામી રે, શિવગામી વાચક જશ યુપયેજી. ૫.
૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિન–સ્તવન ચંદ્રપ્રભ જિન સાહિબા રે, તુમે છે ચતુરસુજાણ; મનના માન્યા સેવા જાણે વાયની છે, તે મુળ નિરવાણુ મ આવે આવે રે ચતુર સુખગી, કીજે વાત

Page #597

સ્તન સમા એકાંત અભેગી ગુણ શેઠે પ્રગટે પ્રેમ. મ. ૧. ઓછું અધિક પણ કહે છે, આસંગાયત જેહ; મવ આપે ફળ જે અણકહ્યાં રે, ગિરુએ સાહિબ તેહ. મન૦ ૨. દિન કહ્યા વિણ દાનથી રે, દાતાની વાધે મામ; મવ જળ દિયે ચાતક ખીજવી રે, મેઘ હુઓ તેણે શ્યામ. મ૦ ૩. પિઉ પિઉ કરી તેમને જપું રે, હું ચાતક તમે મેહ, મ૦ એક લહેરમાં દુઃખ હરો રે, વાધે બમણે નેહ. મ. ૪. મોડું વહેલું આપવું રે, તે શી ઢીલ કરાય; મ૦ વાચક જરા કહે જગધણ રે, તુમ તુકે સુખ થાય. મ૦ ૫.
૯ શ્રી સુવિધિનાથ જિન સ્તવન લઘુ પણ હું તુમ મન નવિ માવું રે, જગગુરુ તુમને દિલમાં લાવું રે, કુણને દીજે એ શાબાશી રે, કહા શ્રી સુવિધિનિણંદ વિમાશી રે, લ૦ ૧. મુજ મન અણુમાંહિ ભક્તિ છે ઝાઝી રે, તેહ દરીને તું છે માજી રે, યેગી પણ જે વાત ન જાણે રે, તે અચરિજ કુણથી હુએ ટાણે રે. લ૦ ૨. અથવા થિરમાંહી અથિર ન ભાવે રે, મોટો ગજ દરપણમાં આવે રે જેહને તેજે બુદ્ધિ પ્રકાશી રે, તેહને દીજે એ શાબાશી રે. લ૦ ૩. ઉદ્ધ મૂલ તરુઅર અધ શાખા રે, છંદપુરા એવી છે ભાખા રે; અચરિજ વાળે અચરિજ કીધું રે, ભકતે સેવક કારજ સીધું રે. લ૦ ૪. લાડ કરી જે બાળક બેલે રે, માતપિતા મન અમયને તેલે રે, શ્રી નયનવિજ્ય વિબુધને શીશ રે જશ કહે એમ જાણે જગદીશ રે. લ૦ ૫.
૧૦ શ્રી શીતલનાથ જિન સ્તવન શ્રી શીતલ જિન ભેટીએ, કરી ભક્ત એનું ચિત્ત હે; તેહગ્ધ કો છાનું કહ્યું, જેહને સોંપ્યાં તન મન વિત્ત છે. શ્રી. ૧. દાયક નામે છે ઘણા, પણ તું સાયર તે કૂપ હો; તે બહુ ખજુઆ તગતગે, તું દિનકર તેજ સ્વરૂપ છે. શ્રી. ૨. માટે જાણી આદર્યો, દારિદ્ર ભાંજે જગતાત છે; તું કરુણાવંત શિરોમણિ, હું કરુણપાત્ર વિખ્યાત છે. શ્રી૩. અંતરયામી સવિ લહે, અમ મનની જે છે વાત હે; મા આગળ મોસાળનાં, ૨૫ વરgવવા અવદાત છે. શ્રી. ૪. જાણે તે તાણે કર્યું, સેવા ફળ દીજે દેવ છે, વાચક જશ કહે ઢીલની, એ ન ગમે મુજ મન ટેવ છે. શ્રી પ.
૧૧. શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિન-સ્તવન. તુમ બહુમૈત્રીરે સાહિબા, મારે તે મન એક; તુમ વિણ બીજોરે નવિ ગમે, એ મુજ મોટીરે ટેક, શ્રી શ્રેયાંસ કૃપા કરો. ૧. મન રાખે તમે સવિ તણાં, પણ કિંઠએક મલી જાઓ; લલચાઓ લખ લોકને, સાથી સહજ ન થાઓ. શ્રી. ૨. રાગભારે જનમન રહે, પણ ત્રેિહુકાળ વૈરાગ; ચિત્ત તમારા સમુદ્રને, કોઈ ન પામેરે તાગ. શ્રી. ૩. એહવાશું ચિત્ત મેળવ્યું. કેળવ્યું પહેલાં ન કાંઈ સેવક નિપટ અબુઝ છે, નિરવહશે તુમ સાંઈ શ્રી. ૪. નિરાગીશુંરે કિમ મિલે, પણ મળવાને એકાંત, વાચક જશ કહે મુજ મિલે, ભકતે કામણ તત. શ્રી. પ.
૧૨. શ્રી વાસુપૂજય જિન–સ્તવન, સ્વામિ તમે કાંઈ કામણ કીધું, ચિત્તડું અમારું ચોરી લીધું સાહિબા વાસુપૂજ્ય

Page #598

૫૪૪
સજન સન્મિત્ર જિમુંદા, મેહના વાસુપૂજ્ય. અમે પણ તમારું કામણું કરશું, ભકતે ગ્રહી મનઘરમાં ધરણું. સા. ૧. મનઘરમાં ધરીયા ઘરભા, દેખત નિત્ય રહેશે થિર થોભા, મનોવૈકુંઠ અકુંઠિતભગતે,ગી ભાખે અનુભવ યુગતે. સા. ૨, કલેશે વાસિત મન સંસાર કલેશરહિત મન તે ભવપાર જે વિશુદ્ધ મન ઘર તમે આયા, પ્રભુ તે અમે નવનિધિ ઋદ્ધિ પાયા, સા૦ ૩. સાત રાજ અલગા જઈ બેઠા, પણ ભગતે અમ મનમાંહિ પઠા; અળગાને વળગ્યા જે રહેવું, તે ભાણા ખડખડ દુઃખ સહેવું. સા. ૪. ધ્યાતા એય દયાન ગુણ એક, ભેદ છેદ કરશે હવે ટેકે ખીરનીર પરે તુમશું મિલશું, વાચક જશ કહે હેજે હળશું સાવ પ.
1 ૧૩. શ્રી વિમલનાથ જિન-તવન.
સેવે ભવિયાં વિમલજિનેસર, દુલહા સજજન સંગાજી; એહવા પ્રભુનું દરિણું લહેવું, તે આળસમાંહિ ગંગાજી. સે. ૧. અવસર પામી આળસ કરશે, તે મૂરખમાં - પહેલો; ભૂખ્યાને જિમ ઘેબર દેતાં, હાથ ન માંડે ઘહેલેજી. સે૨. ભવ અનંતમાં દરિશણું દીઠું, પ્રભુ એહવા દેખાડેજી; વિકટ ગ્રંથિ જે પળ પાળિ, કમ્મ વિવર ઉઘાડેછે. સે. ૩. તત્વ પ્રીતિકર પાણી પાએ, વિમલાલ કે આંજિજી; લોયણ ગુરુ પરમા દિએ તવ, ભ્રમ નાખે સવિ ભાંજિજી. સે. ૪, ભ્રમ ભાંગે તવ પ્રભુશું પ્રેમ, વાત કરું મન ખોલીજી, સરલતણે જે હીયડે આવે, તેહ જણાવે બેલીજી. સે. ૫. શ્રીનવિજય વિબુક પય સેવક, વાચક જશ કહે સાચું જ કેડિ કપટ જે કંઈ દિખાવે, તેહી પ્રભુ વિણ નવિ રાવ્યું . સે. ૬.
૧૪ શ્રી અનંતનાથ જિન–સ્તવન શ્રી અનંત જિનશું કરે સાહેલડિયાં, ચાલ મજીઠને રંગ ર–ગુણ વેલડિયાં; સાચે જંગ તે ધમને-સા, બીજે રંગ પતંગરે. બુ. ૧. ધમરંગ જિરણ નહિ-સા, દેહ તે જિરણ થાય, ગુ. સેનું તે વિણસે નાહ-યા, ઘાટઘડામણુ જાય. ગુર, તાંબુ જે રસ વધીયું–સા., તે એ જાચું હેમરે, ગુરુ ફરિ તાંબું તે નવિ હવે-સા, એહવે જગગુરુ પ્રેમરે. ગુo ૩. ઉત્તમ ગુણ અનુરાગથી–સા, લહિએ ઉત્તમ ઠામરે, ગુરુ ગુરુ ઉત્તમ નિજ મહિમા વધે–સાઇ, દીપે ઉત્તમ ધામરે. ગુ૪. ઉદકબિંદુ સાયર ભળ્યો-સા, જિમ હોય અખય અસંગરે ગુ૦ વાચક જશ કહે પ્રભુ ગુણે-સા, તિમ મુજ પ્રેમ પ્રસંગરે. ગુરુ પ.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથ જિન-સ્તવન થાશું પ્રેમ બચે છે રાજ, નિરવહ તે લેખે. મે રાગી પ્રભુ છે છે નિરાગી, અણજુગતે હેએ હાંસી; એકપએ જે નેહ નિરવહિવે, તે માં કી શાબાશી. થાય ૧. નિરાગી સેવે કાંઈ હવે, ઈમ મનમે નવિ આણું ફળે અચેતન પણ જિમ સુરમણિ, તિમ તુમ ભક્તિ પ્રમાણે, થાય ૨. ચંદન શીતલતા ઉપજાવે, અમિ તે શીત મિટાવે; સેવકનાં તિમ સુખ ગમારે, પ્રભુગુણ પ્રેમ સ્વભાવે. થા. ૩. વ્યસન ઉદય જલધિ જે અણુ હરિ, શશિને તેજ સંબધ; અણસંબંધે કુમુદ અણ હરે, શુદ્ધ સ્વભાવ પ્રબંખે. થા જી. દેવ અનેરા તુમથી છેટા, થે. જગમે અધિકેરા. જશ કહે ધમ

Page #599

સ્તવન સંગ્રહ
જિગ્રેસર થાણું, દિલ માન્યા હૈ મેરા. થા૦ ૫. ૧૬ શ્રી શાંતિનાથ જિન-સ્તવન
ધન દિન વેલા ધન ઘડી તેહ, અચિરારા નંદન જિન જલ્દિ ભેટશુંજી; લહિશુ સુખ દેખી મુખચંદ, વિરહ વ્યથાનાં દુઃખ સિવે મેટશુ’જી. ૧. જાણ્યારે જેણે તુજ ગુણ લેશ, ખીજારે રસ તૈતુને મન નવે ગમેજી; ચાખ્યારે જેણે અમી લવલેશ, ખાકસબુકસ તસ ન રુચે કિમેજી. ૨. તુજ સમક્તિ રસસ્વાદના જાણુ, પાપ કુભકતે બહુ દિન સેવીયુંજી; સેવે જો કમને યેાગે તેહિ, વાંછે તે સમકિત અમૃત રિ લિખ્યુંજી. ૩. તાહરું ધ્યાન તે સમિતરૂપ, તેંહુજ જ્ઞાન ને ચારિત્ર તેડુ છેજી; તેડુથીરે જાએ સઘળાં પાપ, ધ્યાતારે ધ્યેય સ્વરૂપ હાયે પછેજી. ૪. દેખી રે અદ્ભુત તાહરું રૂપ, અચરજ ભવિક અરૂષિપદ વરે છ; તાહરી ગત તું જાણે દેવ, સમરણ ભજન તે વાચક જશ કરે છ. ૫. ૧૭ શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તત્રન
સાહેલાંડે કુંથ જિજ્ઞેસર દેવ, રતન દીપક અતી દીપતા હૈા લાલ; સા॰ મુજ મનમદિર માંહે, આવે જો અખિલ જીપતા હૈા લાલ. ૧. સા॰ મિટે તે માહુ અ‘ધાર, અનુભવ તેજે જળહુળે હું લાલ; સા॰ ધૂમકષાય ન રેખ, ચરણ ચિત્રામણ નવિ ચળે હા લાલ. ૨. સા॰ પાત્ર ચૈ નહિ હૈંઠ, સૂરજ તેજે નવિ છિપે હૈા લાલ; સા૦ સ તેજનું તેજ, પહેલાંથી વાધે પછે હા લાલ. ૩. સા॰ જેહ ન મરુતને ગમ્ય, ચંચલતા જે નવિ લહુ ા લાલ; સા॰ જેઠુ સદા છે રમ્ય, પુષ્ટ ગુણે નવ કુશ રહે હૈા લાલ. ૪. સા॰ પુદ્ગલ તેલ ન ખેપ, જેઠુ ન શુદ્ધદા દડે ડા લાલ; સા॰ શ્રીનયવિજય સુશીશ, વચક જશ એણિપરે કહે હું લાલ. પુ.
૧૮ શ્રી અરનાથ જિન રતવન
શ્રી અરજિન ભવજલના તારું, મુજ મન લાગે વારુ રે, મનમાહન સ્વામી. માંહ્ય હિં જે ભવિજન તારે, આણે શિવપુર આરે રે. મ૦ ૧. તપ જપ માહુ મહા તાકાને, નાવ ન ચાલે. માને ; મ॰ પણ નવ ભય મુજ હાથેાહાથે, તારે તે છે સાથે રે. મ૦ ૨, ભગતને સ્વગં સ્વગથી અધિ, જ્ઞાનીને ફળ દેઇ રે; મ॰ કાયાકષ્ટ વિના ફળ લહીએ, મનમાં ધ્યાન ધરેઈ ૨. મ૦ ૩. જે ઉપાય બહુવિધની રચના, યોગમાયા તે જાણા રે; મ॰ શુદ્ધ દ્રવ્ય ગુણ પર્યાય દયાને, શિવ દિયે પ્રભુ સપરાણા રે, મ૦ ૪. પ્રભુ પદ વળગ્યા તે રહ્યા તાજા, અળગા અંગ ન સાજા રે; મ૦ વાચક જશ કહે અવર ન યાઉં, એ પ્રભુના ગુણ ગાઉં ૨. મ૦ ૫.
૧૯ શ્રી મલ્લિનાથ જિન સ્તવન
૫૪૫
તુજ મુજ રીઝની રીઝ, અટપટ એહ ખરીરી; લટપટ નાવે કામ, ખટપટ ભાંજ પરીરી. ૧. મલ્લિનાથ તુજ રીઝ, જન રીઝે ન હૂચેરી; દાય રીઅણુના ઉપાય, સાહનું કાં ન જૂએરી. ૨. હુંશરાધ્ય છે લેાક, સહુને સમ ન શશીરી; એક દુહવાએ ગાઢ, એક જો ખેલે હસીરી. ૩. લાકલાકેત્તર વાત, રીઝ છે કોઇ જૂકરી; તાત્

Page #600

સજજન સન્મિત્ર ચક ધુર પૂજ્ય, ચિંતા એહ હુઈરી. ૪. રીઝવ એક સાંઇ, લેક તે વાત કરી શ્રીનયવિજય સુશિષ્ય, એહીજ ચિત્ત ધરેરી. ૫.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રત જિન-સ્તવન મુનિસુવ્રત જિન વંદતાં, અતિ ઉલ્લસિત તન મન થાય રે વદન અને પમ નિરખતાં, મારાં ભવભવનાં દુઃખ જાય. મા. જગતગુરુ જાગતે સુખકંદરે, સુખકદ અમદ આનંદ. જ. ૧. નિશદિન સૂતાં જાગતાં, હીયડાથી ન રહે હરરે, જબ ઉપકાર સંભારીયે, તબ ઉપજે આણંદ પૂરરે. જ૦ ૨. પ્રભુ ઉપકાર ગુણે ભર્યા, મન અવગુણ એકે ન સમાયરે; ગુણ ગુણ અનુબધી હુઆ, તે તે અક્ષયભાવ કહાયરે. જ૦ ૩. અક્ષયપદ દિએ પ્રેમ જે, પ્રભુનું તે અનુભવ રૂપરે; અક્ષર વગોચર નહિ, એ તે અકલ અમાય અરૂપરે. જ ૦ ૪. અક્ષર શેઠા ગુણ ઘણા, સજજનના તે ન લિખાયેરે, વાચક જશ કહે પ્રેમથી, પણ મન માંહે પરખાયરે. જ૦ ૫.
૨૧ શ્રી નમિનાથ જિન–સ્તવન શ્રીનમિજિનની સેવા કરતાં, અલિય વિઘન સવિ હરે નાસેજી; અષ્ટ મહાસિદ્ધિ નવનિધિ લીલા, આવે બહુ મહમૂર પાસે છે. શ્રી. ૧. મયમરા આંગણુ ગજ ગાજે, રાજે તેજીખાર તે ચંગાજી, બેટા બેટી બાંધવા જેડી, લહીયે બહુ અધિકાર રંગાજી. શ્રી. ૨. વલ્લભસંગમ રંગ લીજે, અણુવાહલા હેયે દૂર સહજે; વાંછાતણે વિલંબ ન જે, કારજ સીઝે ભૂરિ સહજે છે. શ્રી. ૩. ચંદ્રકિરણ યશ ઉલ ઉલૂસે, સૂર્ય તુલ્ય પ્રતાપી દીપેજી; જે પ્રભુ ભક્તિ કરે નિત્ય વિનયે, તે અરીયણ બહુ પ્રતાપી ઝપેજી. શ્રી ૪. મંગળમાળા લાચ્છવિશાળા, બાળા બહુલે પ્રેમે રગેજી; શ્રીન વિજય વિબુધ પય સેવક, કહે લહિયે પ્રેમસુખ અગેઇ. શ્રી. ૫.
- ૨૨ શ્રી નેમિનાથ જિન-સ્તવન તેરણથી રથ ફરી ગયા રે હાં, પશુમાં શિર દેઈ દોષ મેરે વાલમા નવભવ નેહ નિવારીયે રે હાં, યે જોઈ આવ્યા જે મે ૧. ચંદ્રકલકી જેહથી રે હાં, રામ ને સીતા વિયેગ; મેતે કુરંગને વયણડે રે હાં, પતી આવે કુણ લેક. મે, ૨. ઉતારી હું ચિત્તથી રે હાં, મુગતિ ધૂતારી હેત; મેસિદ્ધ અને તે ભોગવી રે હાં, તેહર્યું કવણ સંકેત મે. ૩. પ્રીત કરતા સોહલી રે હાં, નિરવહતાં જંજાલ મેવ જેહ વ્યાલ ખેલાવો રે હાં, જેવી અગનની ઝાળ, મે૪. જે વિવાહ અવસર દિઓ રે હાં, હાથ ઉપર નવ હાથ; મે દીક્ષા અવસર દીજીયે રે હાં, શિર ઉપર જગનાથ. મે૫. ઈમ વિલવતી રાજુલ ગઈ રે હાં, નેમિ કને વ્રત લીધ; મે. વાચક યશ કહે પ્રણમીયે રે હાં, એ દંપતી દેય સિદ્ધ. મે૦ ૬.
- ૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન–સ્તવન વામાનંદન જિનવર, મુનિવરમાં વડે કેમુજિમ સુરમાંહી સેહ, સુરપતિ પરવડેકે સુટ જિમ ગિરિમાંહી સુરાચલ, મુગમાંહી કેસરી, કે. મૃ૦ જિમ ચંદન તમાંહી, સુભટમાંહી મુરઅરી, કે. સુ૦ ૧. નદીયાંમાંહી જિમ ગંગ, અનંગ રૂપ

Page #601

વન મહ
૫૪૭
માંરે; ॰ અ॰ કુલમાંડી અરવિંદ્ય, ભરતપતિ ભૂપમાંરે; કે॰ ભ॰ ઐરાવણુ ગજમાંહી, ગરુડ ખગમાં યથારે; કે ગ॰ તેજવ ́તમાંહી ભાણુ, વખાણુમાંહી જિન કથારે. કે॰૧૦ ૨. મંત્રમાંહી નવકાર, રતનમાંહી સુરમણિરે; કે૦ ૨૦. સાગરમાંહી વ‘ભૂરમણ શિરામણરે; કે ૨૦. શુકલધ્યાન જિમ ધ્યાનમાં, અતિ નિર્મળપણેરે, કે અ॰ શ્રીનયવિજય વિષ પય સેવક ઈમ ભગેરે. કે સે૦ ૩.
૨૪ શ્રી મહાવીર જિન-સ્તવન
ગિરુઆરે ગુણુ તુમ તણા, શ્રી વ ́માન જિનરાયારે; સુણતાં શ્રવણે અમી ઝરે, મારી નિરમળ થાએ કાયારે. ગિ૰ ૧. તુમ ગુણુગણુ ગગાજળે, હું ઝીલી નિર્મળ થાઉંરે; અવર ન ધધા આદરૂં, નિશીદિન તારા ગુણુ ગારૂં. ગિ ૨. ઝીલ્યા જે ગંગાજળે, તે છીન્નુરજળ નવી પેસેરે; માલિત કૂલે મેઢિયા, તે ખાવળ જઇ વિ એસેરે. ગિ॰ ૩. કંમ અમે તુમ ગુણ ગાથું, ગે રાચ્યા ને વળી માચ્યારે; તે કિમ પરસુર આદરે, જે પરનારી વશ રાચ્ચારે. ગિ૦ ૪. તું ગતિ તું મતી આશરે, તું આલેખન મુજ પ્યારારે; વાચક જશ કહે માહુરે, તું જીવજીવન આધારેારે. (ગ૦ ૫. સ્તવન ચાવીથી પહેલી સમાસ
૬૧ ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ યોવિજયજી કૃત સ્તવન ચેાવીશી-બીછ ૧ શ્રી ઋષભદેવ જિન–સ્તવન
ઋષભ જિષ્ણુ દા ઋષભ જિષ્ણુદા, તું સાહિમ હું છું તુજ મદા; તુજછ્યું પ્રીતિ ખની મુજ સાચી, મુજ મન તુજ ગુણુછ્યું રહ્યો રાચી. ૠ૦ ૧. દીઠા દેવ રુચે ન અનેશ, તુજ પાખલિએ ચિતડું દિયે ફેરા; સ્વામિ શ્યું કામણુāડુ" કીધું, ચિતડુ' અમારૂં ચારી લીધું. ઋ૦ ૨. પ્રેમ બધાણા તે તે જાણા, નિરવહા તે હેાશે પ્રમાણેા; વાચક જશ વિનવે જિનરાજ, માંહ્ય બ્રહ્માની તુજને લાજ, ઋ૦ ૩.
૨ શ્રી અજિતનાથ જિન—સ્તવન
વિજયાન'દન ગુણનીલેજી, જીવન જગદાધાર, તેહણું મુજ મન ગોઠડીજી, છાજે વારાવાર. સાભાગી જિન, તુજ ગુણુના નહિ પાર, તું તે ઢોલતના દાતાર. સા૦ ૧, જેહવી કૂમા છાંડુડીજી, જેવું વનનું ફૂલ; તુજછ્યું જે મન નાવ મળ્યું, તેહવું તેહનું લ, સા૦ ૨. મારું તે મન રથકીજી, હળિ તુજ ગુણ સ`ગ; વાચક જશ્
હે રાખોજી, નિદિન ચઢતે ર`ગ સા૦ ૩.
૩ શ્રી સંભવનાથ જિન–સ્તવન
સેનાનદન સાહિબ સાચાર, પરિરિ પરખ્યા હીરા જાચારે, પ્રીતમુદ્રિકા તેહચ્યું જોડીરે, જાણું મે' લહી કંચનકાડીરે. ૧. જેણે ચતુરચ્યું ગાઠિ ન ખધિરે, (તણે તેા જાણું ફેકટ વાધારે, સુગુણુ મેલાવે જેહુ ઉચ્છાહારે, મઝુમ જનમને તેહુજ લાહોરે. ૨ સુગુણુ શિામણિ સ‘ભવસ્વામીરે, નેહ નિવાહ રધર પામીર, વાચક જશ કહે મુજ દિન જળિયારે મનહ મનારથ સઘળે ફળિયારે ૩.

Page #602

૪ શ્રી અભિનંદન જિન–સ્તવન
સજ્જન સન્મિત્ર શેઠ સેવારે અભિનંદન દેવ, જેહુની સાથેરે સુર કિન્નર સેવ; એહુવા સાહિમ સેવે તેહ હજૂર, જેહનાં પ્રગટેરે કીધાં પુન્ય-પદ્રૂર શે॰ ૧. જેહુ સુગુણ સનેહી સાહૅિમ હેજ ઇંગ્લીલાથી લહીયે સુખસેજ; તૃણ સરખું લાગે સઘળે સાચ, તે આગળ આવ્યું ધરણી રાજ. શે૦ ૨. અલવે મે' પામ્યા તેહુવા નાથ, તેહથી હું નિશ્ચય હુએરે સનાથ; વાચક જશ કહે પામી રંગ રેલ, માનું ફળિય આંગણુડે સુરતરુ વેલ શે ૩.
૫ શ્રી સુમતિનાથ જિન–સ્તવન
સુમતિનાથ દાતાર, કીજે ઓળગ તુમ તણીરે; દીજે શિવસુખ સાર, જાણી એળગ જગધણીરે. ૧. અખચ ખજાના તુજ, દેતાં ખેાડિ લાગે નહીરે; કિસિ ત્રિમાસણુ ગુજ્જ, જાચક થાકે ઉભા રહીરે. ૨. રયણ કે તે દીધ, ઊરણ વિશ્વ તદા કીએરે, વાચક જશ સુપ્રસિદ્ધ, માગે તીન રતન ઢીઆરે ૩.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભ જિન-સ્તવન
૫૪
પદ્મપ્રભજિન સાંભળે, કરે સેવક એ અરદાસ ડા; પાંતિ મેસારીએ જો તુમ્હે, તેા સફલ કરો આશ હા. ૫૦ ૧. જિનશાસન પાંતિ તે ઢવી, મુજ આપ્યા સકિત થાળ હા, હવે ભાણા ખડખડ કુણુ ખમે, શિવમેાદક પ્રીસે રસાળ છે. ૫૦ ૨. ગજગ્રાસન ગલિત સીથે' કરી, જીવે કીડીના વંશ હે; વાચક જશ કહે ઇમ ચિત્ત ધરી, ીજે નિજ સુખ એક અંશ હા ૫૦ ૩.
૭ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ જિન-સ્તવન
શ્રીસુપાસજિનરાજનારે, મુખ દીઠે સુખ હાઈ રે; માનું સકળપદ મે લહ્યો રે, જો તુ નેહનજર ભરી જોઈ; એ પ્રભુ પ્યારારે, મહારા ચિત્તનેા ઠારણહાર માહનગારેરે. ૧. સિંચે વિશ્વ સુધારસેરે, ચંદ રહ્યો પણ દૂરરે; તિમ પ્રભુ કરુણાદ્રષ્ટિથીરે, લહિંચે સુખ મRsમૂર એ॰ ૨. વાચક જશ કહે તિમકારે, રહિયે જેમ હજૂર; પીજે વાણી મીઠડીરે, જેવા સરસ ખજૂર. એ॰ ૩.
૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિન-સ્તવન
મારાસ્વામી ચ‘દ્મપ્રભજિનરાય, વિનતડી અવધારીયે જીરેજી; મારાસ્વામી તુમ્હે છે દીનદયાલ, ભવજલથી મુજ તારીયે ૭૦ ૧. મેાસ્વામી હું આવ્યા તુજ પાસ, તારક જાણી ગડુગહી છ॰ મારાસ્વામી જતાં જગમાં દીઠ, તારક કે બીજો નહી જી૦ ૨. મારાસ્વામી અરજ કરતાં આજ, લાજ વધે કહેા કેણિ પરે જી મારાસ્વામી જશ કહે ગાપયતુલ્ય, ભવજળથી કરુણા ધરે જી૦ ૩.
૯ શ્રી સુવિધિનાથ જિન-સ્તવન
જિમ પ્રીતિ ચ'દચકારને, જિમ મેરને મન મેરે; અમ્હને તે તુમ્હેશું ઉલ્લશે, તિમ નાહ નવલા નેહ; સુવિધિજિણેસરૂ, સાંભળેા ચતુરસુજાણ; અતિ અલવેસરૂ. ૧. અણુદીઠે અલો ઘણા, દીઠે તે તૃપતિ ન હાઇ રે; મન તેાહિ સુખ માની લિયે, વાહલા

Page #603

સ્તવન સગ્રહ
૫૪૯
તણું મુખ જોઈ. સુ॰ ૨. જિમ વિરહ કઈયેં નવિ હું, કીજિયે તેઢુવા સંચ રે; કરજોડી વાચક જશ કહે, ભાંજો તે ભેદ પ્રપ‘ચ. સુ૦ ૩. ૧૦ શ્રી શીતલનાથ જિન સ્તવન
શીતલજિન તુજ મુજ વિચે આંતરૂં, નિશ્ચયથી નવિ કાય; દસણુ નાણુ ચરણુ ગુણ જીવને, સહુને પૂરણ હોય; અતરયામી રે સ્વામી સાંભળે. ૧. પણ મુજ માયા રે ભેદી ભેળવે, માહ્ય દેખાવડી રે વેષ; હિંયડે જૂઠી રે મુખ અતિ મીઠડી, જેહવી ક્રૂરત વેષ. અ૦ ૨. એહુને સ્વામિ રે મુજથી વેગળી, કીજે દીનદયાળ; વાચક જશ કહે જિમ તુમ્હયું મિલી, લRsિચે' સુખ સુવિશાળ. અ‘૦ ૩.
૧૧ શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિન સ્તવન
શ્રેયાંસ જિસર દાતાજી, સાહિમ સાંભળેા; તુમ્હે જગમાં અતિ વિખ્યાતાજી, સાહિબ સાંભળે; માગ્યું દેતાં તે કશું વિમાસાજી, સાહિબ સાંભળેા; મુજ મનમાં એહ તમાસાજી, સાહિબ સાંભળે. ૧. તુમ્હેં દેતાં સવિ દેવાયેજી, સાહિબ સાંભળે; તે અરજ કચે શું થાયેજી, સાહિબ સાંભળેા, યશ પૂરણ કેતે' લજેિજી, સાહિમ સાંભળેા; જે અરજ કરીને દીજેજી, સાહિબ સાંભળે. ર. જો અધિકું દ્યો તો દેજોજી; સાહિમ સાંભળેા; સેવક કરી ચિત્ત ધરજ્યેાજી, સાહિમ સાંભળે; જશ કહે તુમ્હે પદ સેવાજી, સાહિમ સાંભળેા; તે મુજ સુરતરુ ફળ મેવાજી, સાહિમ સાંભળો, ૩.
૧૨ શ્રી વાસુપૂજ્ય જિન સ્તવન
વાસુપૂજ્ય જિન વાલહા રે, સભારો નિજ દાસ; સાહિશ્યું હૅઠ નવિ હાયે રે, પણ કીજે અરદાસ રે. ચતુર વિચારીયે. ૧. સાસ પહિલાં સાંભરે રે, મુખ દીઠે સુખ હાય; વિસાર્યા નવિ વિસરે રે, તેહશ્યું હઠ ક્રિમ હાય રે. ચ૦ ૨. આમણુ ક્રુમણુ નિવે ટળે ખણુ વિષ્ણુ પૂરે રે આશ; સેવક જશ કહે દીજીયે રે, નિજ પદ્મકમળના વાસ રે. ૨૦ ૩. ૧૩ શ્રી વિમલનાથ જિન—સ્તવન
વિમલનાથ મુજ મન વસે, જિમ સીતા મન શમ લલના, પિક છે સહકારને, પથી મમ જિમ ધામ. લ૦ વિ॰ ૧. કુંજર ચિત્ત રેવા વસે, કમળા મન ગોવીંદ; લ॰ ગૌરી મન શકર વસે, કુમુદ્ઘિની મન જિમ ચંદ. લ॰ વિ૦ ૨. અલ મન વિકસિત માલતી, કમલિની ચિત્ત દિણુ ; લ૦ વાચક જશને વાલડા, તિમ શ્રીવિમલ જિષ્ણુદ. લ૦ વિ૦ ૩. ૧૪ શ્રી અનંતનાથ જિન–સ્તવન
શ્રીઅન'તજિન સેવિયેર, લાલ, માહનવઠ્ઠી કઇ મનમાહના, જે સેન્ચે શિવ સુખ દિયેરે લાલ, ટાળે ભવભય કુ. મ૰ શ્રી ૧. મુખમટકે જગમાહિરે લાલ, રૂપર'ગ અતિ ચ’ગ; મ॰ વાચન અતિ અણીયાલડાંરે લાલ, વાણી ગ`ગતર’ગ. મ૦ શ્રી ૨. ગુણ સઘળા અંગે વસ્યારે લાલ, દોષ ગયા સવિ દૂર; મ૦ વાચક જશ કહે મુ લહેરે લાલ, દેખી પ્રભુ સુખ નૂર. મ૦ શ્રી ૩.

Page #604

૧૫૦
સજ્જન સશ્ચિ
૧૫ શ્રી ધનાથ જિન–સ્તવન
ધરમનાથ તુજ સરિખ, સાહિમ શિર થકે રે સાહિમ શિર થકે રે; ચાર શેર જે કારવે, મુજછ્યું ઈકે મનેરે કે; મુ॰ ગજનીમિલીકા કરવી, તુજને નિવ ટેરે કે; તુ॰ જે તુજ સનમુખ જોતાં, અરિનુ` મળ મિટર કે. અ૰૧. રવિ ઉગે ગયણાંગણુ, તિમિર તે નવિ રહેર કે; તિ॰ કામકુંભ ઘર આવે, દારિદ્ર કિમ લડે રે કે; દાળ વન વિચરે જો સિંહ તા, ખીઠુ ન ગજ તીરે કે; ખી૰ કમ કરે શું જોર, પ્રસન્ન જો જગષણીરે કે. પ્ર૦ ૨. ગુણુ નિર્ગુણના અ`તર, પ્રભુ નવિ ચિત્ત ધરેરે કે; પ્ર૦ નિર્ગુણુ પણ શરણાગત, જાણી હિત કરેરે કે; જા૰ ચંદ્ર ત્યજે નવિ છન, મૃગ અતિ શામળારે કે; મૃ॰ જય કહે તિમ તુમ જાણી, મુજ અરિ ખળ દળારે કે. મુ૦ ૩, ૧૬ શ્રી શાંતિનાથ જિન--સ્તવન
જગ જનમન રજેરે, મનમય ખળ ભજેરે; નિવે રાગ ન દાસ, તુ' અને ચિત્તસુરે. ૧. શિર છત્ર વિશગેરે, દેવદુંદુભિ વાજેરે; ઠકુરાઇ ઈમ છાજે, તાહિ અકિંચનારે. ૨. થિરતા ધૃતિ સારીરે, વરી સમતા નારીરે; બ્રહ્મચારી શિરોમણી, તે પણ તું સુણ્યારે. ૩. ન ધરે ભવગારે, નવિ દાષાસંગર, મૃગલ છન ચંગા, તેપણ તું સહીરે. ૪. તુજ ગુણ કુણુ આખેરે, જગ કેવળી પાખેરે, સેવક જશ લાખે, અચિરાસુત જચેરે. ૫. ૧૭ શ્રી કુંથુનાથ જિન–સ્તવન
રહ્યા,
સુખદાયક સાહિમ સાંભળા, મુજને તુમળ્યું અતિ રંગરે; તુમે તા નિરાગી હુઈ એ શ્યા એક ગા ઢંગરે. સુ॰ ૧. તુમ ચિત્તમાં વસવું મુજ હ્મણું, તે તે ઉંમર ફૂલ સમાન; મુજ ચિત્તમાં વસે જો તુમે, તેા પામ્યા નવે નિધાનરે.મુ૦ ૨. શ્રીકુંથુનાથ! અમે નિરવહું, ઈમ એક ગા પણ નેહરે, ણિ અકીને ફળ પામશું, વળી હશે દુઃખના છેઠુરે. મુ॰ ૩. આરાધ્યા મિત પૂવે; ચિંતામણિ પાષાણુરે; વાચક જશ કહે મુજ દ્રીજિયે, ઈમ જાણી સહિ કલ્યાણ રે. ૩૦ ૪.
૧૮ શ્રી અરનાથ જિન–સ્તવન
અરર્જિન હરિશન દીજિયે’જી, ભવિક કમલ વન સૂર; મન તલસે મળવા ઘણુંજી, તુમ્ તે જઈ રહ્યા દૂર; સેાભાગી તુમણું મુજ મન નેહ, તુમળ્યું મુજ મન નેહલાજી, જિમ અપમાં મેહુ; સા॰ ૧. આવાગમન પર્થિક તણુંજી, નહિ શિવ નગરનિવેશ, કાગળ કુણુ હાથે લિખુંજી; કાણુ કહે સદેશ. સ૦ ૨. જો સેવક સભારણ્યેાજી, અતરયામીરે આપ; જશ કહે તે મુજ મનતણાજી, ટળશે સઘળા સંતાપ. સા૦ ૩.
૧૯ શ્રી મલ્લિનાથ જિન–સ્તવન
મલ્ટિજિજ્ઞેસર મુજને તુમે મળ્યા, જેમાંહી સુખકદ વાલ્ડેસર; તે કળિયુગ અમે ગિરુએ લેખવું, નિત્ર બીજા યુગવંă; વા૦ મ૦ ૧. આરા સારારે મુજ પાંચમ, જિહાં તુમ દશિત્રુ દીઠ; વા૦ મરુભૂમિ પણ થિતિ સુરતરુ તણી, મેરુથકી હુઇ સકે. તા ૨. પંચમ અેરે તુમ મેટાડે, ડૉ રાખ્યુંરે રંગ, વા૦ ગ્રંથા આરેારે

Page #605

વન સમહ
ફિરિ આ ગણું, વાચક જય કહે ચ’ગ. વા 3. ૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રત જિન--સ્તવન
આજ સફળ દિન મુજ તણેા, મુનિસુવ્રત દીઠા; ભાંગી તે ભાવઠ ભવતણી, દિવસ ક્રુતિના નીઠા. આ૦ ૧. આંગણે કલ્પવેલી ફળી, ઘન અમિયના વૂડા; આપ માગ્યા તે પાસા ઢળ્યા, સુર સમકિતી તૂઠા. આ૦ ૨. નિયતિ હિત દાન સનમુખ હુયે, સ્વપુણ્યાદય સાથે; જશ કહે સાહિએ મુગતિનું, કરિઉં તિલક નિજ હાથે, આ ૩. ૨૧ શ્રી નમિનાથ જિન-સ્તવન
ભા
મુજ મન પ`કજ ભમરલે, શ્રી(જિન જગદીશારે; ધ્યાન કરું નિત તુમ તણું, નામ જપું નિશદીશારે. મુ॰ ૧. ચિત્તથકી ઈંચે ન વિસરે, દેખીચે આગતિ યાનેરે; અંતર તાપથી જાણિયે, દૂર રહ્યાં અનુમાનેરે. મુ॰ ર્. તું ગતિ તું મતિ આશરા, તુદ્ધિજ ખાંધવ માટારે; વાચક જશ કહે તુજ વિના, અવર પ્રપ`ચ તે ખાટારે. સુ૦ ૩. ૨૨ શ્રી નેમિનાથ જિન-સ્તવન
કહા કિયા તુમ્હેં કહા મેરે સાંઈ; ફેર ચલે. રથ તારણ આઈ; લિજાનિ અરે, મેરા નાહ ન, ત્યજિય નેહ કથ્રુ અજાનિ, ૦િ ૧. અટપટાઈ ચલે ધરી કહ્યુ રાષ, પશુઅનકે શિર દે કર દોષ. દિ૰ ૨. ર`ગ ખિચ ભા યાથિ ભંગ, સેા તા જાચા જાના કુર`ગ દિ૰ ૩. પ્રીતિ તનમિ ારત જ, પઉ નાવે મનમેં તુમ લાજ. (đ૦ ૪. તુમ્હે બહુ નાયક જાના ન પીર, વિરહ લાગિ જિઉ વૈરીકેા તીર. (૪૦ ૫. દ્વાર ઠાર શિંગાર અંગાર, અસન વસન ન સુહાઇ લગાર, દિ૦ ૬. તુજ વિન લાગે સુની સેજ, નહિ તનુ તેજ ન હારઃ હેજ. ક્રિ॰ છ. આને મદિર વિલસે ભેગ, બૂઢાપનમે લીજે ચાગ દિ॰ ૮. રુગી મે નહિ તેરે સંગ, ગઈકલ ચલું જિઉ છાયા અંગ. દ્વિ ૯. ઇમ વિલવતી ગઈ ગઢ ગિરનાર, દેખે પ્રીતમ રાજુલ નાર. ૧૦. કેંતે ઢીનું કેવલજ્ઞાન, કીધી પ્યારી આપ સમાન. દિ૦ ૧૧. મુગતિ મહેલતમે ખેલે ક્રોઈ, પ્રભુએ જશ ઉલસિત તન હોઈ, દિ૦ ૧૨. ૨૩ શ્રો પાર્શ્વનાથ જિન-સ્તવન
ચહ કાય પાતાલ કલશ જિહાં, શિસના પવન પ્રચંડ, બહુ વિકલ્પ કલ્લાલ ચઢતુ હૈ, અતિ ફેર ઉદ્દંડ, ભવસાયર ભીષણ તારીઈ ઢા, અહા મેરે લલના પાસજી; ત્રિભુવનનાથ દિલમે, એ વિનતી ધારીચે હા. ૧ જત ઉદ્દામ કામવડવાનલ, પરત શીલગિરિશ્ચંગ, ફિરત વ્યસન મહુ મગર તિમિંગલ, કરત હે નિમગ ઉમગ, ભ૦ ૨. ભમરીયાકે મીચિ ભયકર, ઉલટી ગુલટી વાચ; કરત પ્રમાદ પિશાચન સહિત જિહાં, અવિરતિ વ્યંતરી નાચ, ભ૦ ૩. ગરજત અતિ ક્રુતિ રતિ, ખિજુરી હોત બહુત તેાફ઼ાન; લાગત ચાર કુગુરુ મલબારી, ધરમ જિહાજ નિદાન, ભ૦ ૪. જીરે પાટિય (૪) અતિ રિ, સહસ અઢાર શીલગ; ધમ જિહાજ તિરૂં સજ કરી ચલવા, જશ કહે શિવપુરી ચંગ, ભ॰ ૫.
૨૪ શ્રી મહાવીર જિન–સ્તવન
દુઃખટળયાં મુખદીઠે મુજ સુખ ઉપન્યાં રે, ભેટ્યા ભેટ્યા વીરજિષ્ણુ દરે; હવે મુજ

Page #606

૫ર
સજ્જન સન્મિત્ર મનમ ́દિરમાં પ્રભુ આવી વસેા રે, પામું પામું પરમાનંદ રે. ૬૦ ૧. પીઠમ'ધ ઈહાં કીધે સમતિવના રે, કાઢ્યો કાઢ્યો. કચરો તે બ્રાંતિ રે; કહાં અતિ ઉંચાં સાહે ચારિત્ર ચંદ્રુ રે, રૂડી રૂડી સંવર ભીત્તિ ૨, ૬૦ ૨. કવિવર ગાખે ઇહાં મેતી ઝૂમણાં, ઝૂલઈ ઝલઈ ધીશુશુ આઠ રે; ખારભાવના પંચાલી અચરજ કરે રે, કારી કારી કારણી કાઠે રે. ૬૦ ૩. ઈદ્ધાં આવી સમતારાણીશ્યુ પ્રભુ રમે રે, સારી સારી થિરતા સેજ રે; કિમ જઇ શકણ્યે એક વાર જો આવશે રે, ૨'જ્યા રયા હિયડાની હેજ ૨.૬૦ ૪. વણુ અરજ સુણી પ્રભુ મનમદિર આવિયા રે, આપે તૂઠા તૂઠા ત્રિભુવનભાણ રે; શ્રીનચવિજય વિષ્ણુધ પય સેવક ઈમ ભણે રે, તેણ પામ્યા કેહિ કલ્યાણુ રે. પ
ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ યાવિજયજી કૃત ચેાવીશી-બીજી સમાપ્ત, ૬૨ શ્રી દેવચંદ્રછકૃત સ્તવન ચાવિશી ૧. ઋષભદેવ જિન સ્તવન
ઋષભ જિષ્ણુદ શું પ્રીતડી, કિમ કીજે હ। ચતુર વિચાર; પ્રભુજી જઈ અલગા વસ્યા, તિહાં કિણે નવિ હા કે વચન ઉચ્ચાર. ૠ૦ ૧. કાગળ પણ પહુચે નહિ, વિ પહુંચે હા તિાં કે પરધાન; જે પહુચે તે તુમ સમે, વિ ભાખે હૈ। કાના વ્યવધાન. ૦ ૨. પ્રીત કરે તે રાગિયા, જિનવરજી હા તુમે તે વીતરાગ; પ્રીતડી જેહ અરાગીથી, ભેળવવી હા તે લેાકેાત્તર માગ ઋ॰ ૩. પ્રીતિ અનાદિની વિષ ભરી, તે રીતે હેા કરવા મુજ ભાવ; કઢવી નિરવિષ પ્રીતડી, કિશુ લાંતે હૈા કડા અને બનાવ. ૠ૦ ૪. પ્રીતિ અન"તી પર થકી; જે તાકે હા તે જોકે એઠુ; પરમ પુરૂષથી રાગતા, એકવતા હા દાખી ગુણુ ગેહુ. ઋ॰ પ. પ્રભુજીને અવલખતાં, નિજ પ્રભુતા હૈા પ્રગટે ગુણુ રાશ; દેવચંદ્રની સેવના, આપે મુજ અવિચળ સુખવાસ. ઋ૦ ૬. ૨. અજિતનાથિજન સ્તવન
જ્ઞાનાદિક ગુણુ સ`પારે, તુજ અન ́ત અપાર; તે સાંભળતાં ઉપનીર, રૂચિ તેણે પાર ઉતાર. અજિત જિન તારોરે, તારજો દિન દયાળ ૧. જે જે કારણ જેનુ રે, સામગ્રી સ’ચેગ મળતા કારજ નિપજેરે, કર્યાં તણે પ્રયેગ. અ૦ ૨. કાય`સિદ્ધ કર્તા વસુરે, લહિ કારણુ સચેગ; નિજપદ કારક પ્રભુ મિલ્યારે, હાય નિમિત્તડુ ભેગ. અ૦ ૩. અજકુળગત કેશરી લહેરે, નિજપદ સિંહ નિહાળ, તિમ પ્રભુ ભક્તે ભવિ લહેરે, આતમ શક્તિ સંભાળ. અ૦ ૪. કારણપદ કાંપણેરે, કરી આરોપ અલે; નિજપદ અથી' પ્રભુ થકીરે, કરે અનેક ઉમેદ. અ૦ ૫. એહુવા પરમાતમ પ્રભુ રે, પરમાનંદ સ્વરૂપ; સ્યાદ્વાદ સત્તા રસી ?, અમલ અખંડ અનુપ. અ૦ ૬. આરોપિત સુખ ભ્રમ ટલ્યે હૈ, ભાસ્યે અન્યાખાધ; સમાઁ અભિલાષીપણા રે, કર્તા સાધન સાધ્યું. અ૦ ૭. ગ્રાહકતા સ્વામિત્વતા રે, વ્યાપક ભાક્તાભાવ; કારણુતા કારજદા રે, સકળ બ્રહ્યું નિજ ભાવ, અ૦ ૮. શ્રદ્ધાભાસન રમણુતા રે, દાનાદિક પરિણામ; સકળ થયા સંત્તારસી હૈ, જિનવર દરસણુ પામ. અ૦ ૯. તિણે નિ†મક માણેા રે, વૈદ્ય ગેપ આધાર; દેવચંદ્ર સુખ સાગરૂ, ભાવ ધમ દાતાર. અ૦ ૧૦.

Page #607

સ્તવન અગ્રહ
૩ શ્રી સંભવનાથજિન સ્તવન
શ્રી સ*ભવ જિનાજજી રે, તાહરૂં અકલ સ્વરૂપ જિનવર પૂજો; સ્વપર પ્રકાશક દિનમણિ રે, સમતારસના ભૂપ. જિ॰ પૂજો પૂજો ૨ ભવિક જિનપૂજો, પ્રભુ પૂજ્યા પમાન, જિ ૧. અવિસંવાદી નિમિત્ત છે રે, જગતજંતુ સુખકાજ, જિ હતુ સત્ય બહુમાનથી રે, જિન સેવ્યાં શિવરાજ. જિ૰ ૨. ઉપાદાન આતમ સહી રે, પુણ્યલ અન દેવ, જિ॰ ઉપાદાન કારણપણે રે, પ્રગટ કરે પ્રભુ સેવ. જિ॰ ૩. કાઝુણુ કારણપણે રે, રણુ કાય' અનુપ, જિ॰ સકળ સિદ્ધતા તાહરી રે, માહુરે સાધનરુપ. જિ૦ ૪. એક વાર પ્રભુ વદના ૐ, આગમ રીતે થાય; જિ॰ કારણ સ્રત્યે કાયની રૂ, સિદ્ધિ પ્રતિત કરાય, જિ ૫. પ્રભુપણે પ્રભુ આળખી રે, અમલ વિમલ ગુણ ગે; જિ॰ સાધ્ય સૃષ્ટી સાધકપણે રે, વઢે અન્ય નર તેહુ. જિ૦ ૬. જન્મ કુંતારથ તેડુને રે, દિવસ સફળ પણ તાસ; જિ॰ જગત શરણુ જિન ચરણને ૨, વઢે ધરીય ઉલ્લાસ. જિ॰ ૭. નિજ સત્તા નિજ ભાવથી રે, ગુણ અન’તનું ઠાણુ; જિ દેવચ'દ્ર જિનાજજી રે, શુદ્ધ સિદ્ધ મુખ ખાણ, જિ ૮.
૫૩
૪ શ્રી અભિનદનજિન સ્તવન
કયુ' જાણું કર્યુ બની આવશે, અભિનદન રસ રીતિા મિત્ત; પુદ્ગલ અનુભવ ત્યાગથી, કરવી જસુ પરતીતા મિત્ત. કર્યું॰ ૧. પરમાતમ પરમેશ્વરૂ, વસ્તુગતે અલિપ્તા મિત્ત; દ્રવ્યે દ્રવ્ય મિલે નહી, ભાવે તે અન્ય અભ્યાસ મિત્ત‚ કર્યુ’૦ ૨. શુદ્ધ સ્વરૂપ સત્તાતણે, નિમ`લ જે નિઃસ્રગઢો મિત્ત; આત્મવિભૂતિ પણિ, ન કરે તે પર સ'ગઢો મિત્ત. કર્યું ૩. પણ જાણે આગમ ખળે, મિલવું તુમ પ્રભુ સાચ ડો મિત્ત; પ્રભુ તે સ્વસંપત્તિમયી, શુદ્ધ સ્વરુપના નાથો મિત્ત. કયુ ૪. પર પરિણામિકતા છે, જે તુજ પુદ્ગલ જોગહા મિત્ત; જડ ચલ જગની એના, ન ઘટે તુજને ભાગ મિત્ત. કયું પ શુદ્ધ નિમિત્ત પ્રભુ બ્રહ્યો, કરી અશુદ્ધ પરિહેયો મિત્ત; આલખી ગુણલયી, સહુ સાધકના ધ્યેયડા મિત્ત. કયુ′૦ ૬. જિમ જિનવર માલ બને, વધે સુષે એક તાનડા મિત્ત; તિમ તમ આત્માત બની, મઢે સ્વરૂપ નિદાનન્હા મિત્ત. કર્યું છ સ્વસ્વરૂપ એકત્વતા, સાથે પુન'ઢા મિત્ત; રમે લાઞરે આતમા, રત્નત્રયી ગુણવત મિત્ત. કયું॰ ૮. અભિનદન અવખતે, પરમાનદ વિલામહા મિત્ત; દેવચંદ્ર પ્રભુ સેવના, કરી અનુભવ અભ્યાસ મિત્ત‚ કર્યું છે.
૫ શ્રી સુમતિનાથિજન સ્તવન
અડ્ડા શ્રી સુમતિ જિન શુદ્ધતા તાહરી, સ્વગુણ પર્યાય ભુિાખી રામી, નિત્યતા એક્તા અસ્તિતા ઈતર યુત્ત, લેગ્ય લાગી થકા પ્રભુ અકામી. ૦ ૧. ઉપજે વ્યય લહે તદ્ગવિ તેહવે રહે, ગુજી પ્રમુખ બહુલતા તઢવિ પિંડી; આત્મભાવે રહે અપરતા નિત ગડે, લાક પ્રદેશ મિત પણ અખડી, અ૦ ૨. કાય કારણપણે પરિણમે તહવી ધ્રુવ, કાય ભેદે કરે પણ અભેદી; તૃતા પરણમે નવ્યતા નવ રમે, સલવેત્તા ટકે પણ અવેદી. અ૦ ૩. શુદ્ધતા યુદ્ધતા દેવ પરમાત્મતા, સહજ નિજભાવ લાગી અયાગી; સ્વ ૫૨ ઉપયેાંગી તાદાત્મ્ય સત્તારસી, શક્તિ પ્રયુંજતા ન પ્રયાગી, મ૰ ૪. વસ્તુ નિજ

Page #608

૫૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર પરિણતે સવ પરણામકી, એટલે કેઈ પ્રભુતા ન પામે; કરે જાણે રમે અનુભવે તે પ્રભુ, તત્ત્વ સ્વામિત્વ શુચિ તત્ત્વ ધામે. અ॰ ૫. જીવ નિવે પુગ્ગલી નૈવ પુગ્ગલ કત્તા, પુગ્ગલાધાર નહુિ તાસ રંગી; પર તગેા ઈશ દ્ઘિ અપર ઐશ્ચયતા, વસ્તુ ધમે કદા ન પરસ’ગી અ૰ ૬. સગ્રહ નીં આપે નહીં પરભણી, નિવ કરે આદરે ન પર રાખે; શુદ્ધ સ્યાદ્વાદ નિજભાવ ભોગી જિકે, તે પરભાવને કેમ ચાખે. અ૰ છ. તાહુરી શુદ્ધતા ભાસ આશ્ચય'થી; ઉપજે રૂચિ તેણે તત્ત્વ કહે; તત્ત્વરગી થયા દોષથી ઉભગે, દોષ ત્યાગે હાલે તવ લીંડે અ॰ ૮. શુદ્ધ માગે વચ્ચે સાધ્ય સાધન સંધ્યા, સ્વામી પ્રતિ છઢે સત્તા આરાધે; આત્મ નિષ્પત્તિ તિમ સાધના નવ ટકે, વસ્તુ ઉત્સગ' આતમ સમાધે. ૦ ૯. માહુરી શુદ્ધ સત્તા તણી પૂ'તા, તેઢુના હૅતુ પ્રભુ તુંદ્ધિ સાચા, દેવચ, સ્તન્યે મુનિગણું અનુભ, તત્ત્વ ભક્તે ભવિક સકળ શર્ચા. અ૦ ૧૦. ૬. શ્રી પદ્મપ્રભુજિન સ્તવન
શ્રીપદ્મપ્રભુ જિન ગુણનિધિર લાલ, જગતારક સિદ્ધિ જગદીશ; વાલ્ડેશર. જિન ઉપગાર થકી લહેરે લાલ, ભવિ જન સિદ્ધિ જંગીસરે. વા૦ ૧ તુજ દરસણ મુજ વાલડુંરે લાલ, દિરસણુ શુદ્ધ પવિત્તરે; વા૦ દČન શબ્દ નયે કરેરે લાલ, સંગ્રહ એવ ભૂતર, વા॰ તુ॰ ૨. ખીજે વૃક્ષ અન ંતતારે લાલ, પસરે ભૂજલ ચેાગરૅ; વા૦ તિમ મુજ આતમ સપદારે લાલ, પ્રગટે પ્રભુ સાગરે વા॰ તુ॰ ૩. જગજંતુ કારજ રૂચિરે લાલ, સાથે ઉદયે ભાણુરે; વા૦ ચિદાનંદ સુવિલાસતારે લાટ, વાધે જિનવર આણુરે. વા. તુ॰ ૪. લધિ સિદ્ધિ મત્રાક્ષરેરે લાલ, ઉપજે સાધન સ`ગર; વા૦ સહુજ અયાતમ તત્ત્વતારે લાલ, પ્રગટે તત્ત્વી સ્ગરે, વા॰ તુ॰ ૫. લાડુ ધાતુ કંચન હુવેરે લાલ, ક્સન પામીરે; વા॰ પ્રગટે અધ્યાતમ દશારે લાલ વ્યક્ત ગુણી ગણુ ગ્રામરે, વા॰ તુ ૬. આત્મસિદ્ધ કારજ ભણીરે લાલ, સહજ નિયામક હેતુરં; વા૦ નામાકિ જિનરાજના લાલ, ભવસાગર માંહે સેતુરે, વા॰ તુ ૭. સ્થ'ભન ઇંદ્રિય યાગનારે લાલ, રક્ત વરણુ ગુણરાયરે, વા૦ દેવચંદ્રે વૃંદ સ્તબ્યારે લાલ, આપ અવેણુ અકાયરે. વા॰ તુ ૮, ૭ શ્રી સુપાર્શ્વનિ સ્તવન
પારસ
શ્રીસુપાસ આન મેં, ગુણુ અનતના કદા જિનજી; જ્ઞાનાન દે, પૂરા, પવિત્ર ચારિત્રાનંદ. (૪૦ શ્રી ૧. સરક્ષણ વિણુ નાથ છે।, દ્રવ્ય વિના ધનવંતા, જિ કર્તાપદ કિરિયા વિના, સ1 અજેય અનતાહા. જિ॰ શ્રી ૨. અગમ અગેાચર અમર હું, અન્વય ઋદ્ધિ સમૂહડા; જ॰ વધુ ગધ રસકસ વિષ્ણુ, નિજ ભેાક્તા ગુણુ ગૃહો જિ॰ શ્રી ૩. અક્ષયદાન અચિંતના, લાભ અયત્ને ભેગા; જિ વીય શક્તિ અપ્રયા સત્તા, શુદ્ધ સ્વગુણ ઉપાગડા, જિ॰ શ્રી ૪. એકાંતિક આત્યંતિકા, સહજ અકૃત સ્વાધીનહા; જિ॰ નિરૂપ ચરિત નિર્દે સુખ, અન્ય અહેતુક પીનઙેા જિ॰ શ્રી ૫. એક પ્રદેશે તાતુર, અન્ય ખાધ સમાયહા; જિ॰ તસુ પર્યાય અવિભાગતા, સર્વાકાશ ન માયડા, જિ॰ શ્રી ૬. ઇમ અનત ગુણુના ધણી, ગુણગણુને આતંદડા; જિ॰ ભાગ રમણ આસ્વાદ ચુત, પ્રભુ તું પરમાન'દહેા. જિ. શ્રી ૭. અવ્યાબાધ રૂચિ થઈ, સાધે અન્યા

Page #609

સ્તવન સંગ્રહ
બાધડા; જિ૰ દેવચંદ્ર પદ તે લડે, પરમાન'ન્દ્વ સમાùા. જિ॰ શ્રી ૮. ૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુજિન સ્તવન
શ્રી ચંદ્રપ્રભુ જિનપદ સેવા, ઢુવા એ જે હળિયાજી; આતમ ગુણુ અનુભવથી મલિયા, તે ભવભવથી રળિયાજી. શ્રી ૧. દ્રવ્ય સેવ વંદન નમનાદિક, અર્ચન વળી ગુણગ્રામે જી; ભાવ અભેદથવાની ઇડા, પરભાવે નિ:કામાજી. શ્રી ૨. ભાવસેવ અપવાદે નૈગમ, પ્રભુ ગુણને સંકલ્પેજી; સગ્રહ સત્તા તુલ્યારાપે, ભેદાભેદ વિક¢પેજી, શ્રી ં ૩. વ્યવહારે બહુમાન જ્ઞાન નિજ, ચરણે જિન ગુણુ રમણાજી, પ્રભુ ગુણ આલ બી પરિણામે, ઋનુપદ યાને સ્મરણાજી. શ્રી ૪. શબ્દે શુકલ ધ્યાનારોહણ, સમભિરૂઢ ગુણુ દશમેજી; બીએ શુકલ અવિકલ્પ એકત્વે, એવભૂત અમમેજી. શ્રી પ. ઉત્સગે સમકિત જીજી પ્રઝ્યો, નૈગમ પ્રભુતા અ'શે; સગ્ર આતમ સત્તાલખી, મુનિ પદ ભાવ પ્રસ`ગ્રેજી, શ્રી ૬. ઋનુસૂત્ર જે શ્રેણુ પસ્ચે, આત્મશક્તિ પ્રકાશેજી; યથાખ્યાત પદ શબ્દ સ્વરૂપે, શુદ્ધ ધર્માં ઉલ્લાસેજી. શ્રી ૭. ભાવ સાગિ અાગિ Àલશે અંતિમ દુગ નય જાણા; સાધનતા એ નિજ ગુણુ વ્યક્તિ, તેડુ સેવના વખાણેાજી શ્રી૦ ૮ કારણું ભાવ તેહુ અપવાદે, કાર્યારૂપ ઉત્સર્ગાજી; આત્મભાવ તે ભાવ દ્રવ્યપદ, ખાદ્ય પ્રવૃતિ નિસગે.િ શ્રી ૯. કારણુ ભાવ પર પર સેવન, પ્રગટે કાય' ભાવાજી; કાય સિદ્ધે કારણુતા વ્યય; શુચિ પરિણામિક ભાવાજી. શ્રી ૧૦. પરમ ગુણી સેવન તન્મયતા, નિશ્ચય યાને ધ્યાને ધ્યાવેજી; 'શુદ્ધાતમ અનુભવ આસ્વાદી, દેવચંદ્ર પદ પામેજી. શ્રી ૧૧.
૫૫
૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન
દીઠે સુવિધિ જિષ્ણુ, સધિ રસે ભર્યાં હેા લાલ, સમા॰ ભાસ્યા આત્મ સ્વરુપ, અનાદિના ત્રિસર્યાં હૈા લાલ; અ॰ સકળ વિભાવ ઉપાધિ, થકી મન એસર્યા હો લાલ, થ॰ સત્તા સાધન માગ, ભણી એ સ‘ચર્ચા હૈા લાલ. ભ॰ ૧. તુમ પ્રભુ જાગણ રીતિ, સરવ જગ દેખતાં હૈ। લાલ, સ૦ નિજ સત્તાએ શુદ્ધ, સહુને લેખતા હૈા લાલ; સ॰ પર પરિણતિ અદ્વેષપણે, ઉવેખતાં હો લાલ, ઉ ભાગ્યપણે નિજ શક્તિ, અનંત ગવેખતા હૈા લાલ. અ૦ ૨. દાનાદિક નિજ ભાવ, હતા જે પરવશા ડા લાલ, હું તે નિજ સન્મુખ ભાવ, ગ્રહે લડ઼ી તુજ દશા હૈા લાલ; ગ્ર૰ પ્રભુના અદ્ભુત યાગ, સ્વરૂપ તણી રસા હૈા લાલ, સ્વ૦ ભાસે વાસે તાસ, જાસ ગુણુ તુજ જિસા હૈ। લાલ. જા૰ ૩. માહાકિની ધુમે, અનાદિની ઊતરે હો લાલ, અ॰ અમલ અખંડ અલિપ્ત, સ્વભાવજ સાંભરે હા લાલ, સ્વ॰ તત્ત્વ ૨મણુ શુચિ યાન, ભણી જે આદરે હું લાલ, ભ સમતારસ ધામ, સ્વામી મુદ્રા વરે હા લાલ સ્વા॰ . પ્રભુ છે ત્રિભુવન નાથ, દાસ હું તાપુરી હા લાલ, દા॰ કરુણાનિધિ અભિલાષ, અછે મુજ એ ખરા હૈ। લાલ; અ આતમ વસ્તુ સ્વભાવ, સદા મુજ સાંભરા હૈા લાલ; સ૦ ભાસન વાસન એહુ, ચરણ ધ્યાને ધરો હા લાલ, ચ૰ ૫. પ્રભુ મુદ્રાને યાગ, પ્રભુતા લખે હૈા લાલ, પ્ર॰ દ્રવ્ય તણે સાધમ્ય, સ્વસ...પત્તિ એલખે ડા લાલ; સ્વ૦ એળખતાં બહુમાન, સહિત રૂચિ પણુ વધે હો લાલ, સ॰ રુચિ અનુયાયી વીય, ચરણ ધારા સુધ ડેા
લાલ. ૨૦ ૬.

Page #610

પપ૬
અજન સન્મિત્ર શ્રાપથમિક ગુણ સર્વ', થયા તુજ ગુણ રસી હે લાલ, થ૦ સીદ્ધ સાધન શક્તિ, વ્યસ્તતા ઉલસી હે લાલ વ્ય. હવે સંપૂરણ સિદ્ધ, તણી શી વાર છે હો લાલ, ત, દેવચંદ્ર જિનરાજ, જગત આધાર છે હે લાલ. જ૦ ૭.
૧૦ શ્રી શીતલનાથજિન સ્તવન શીતલ જિનપતિ પ્રભુતા પ્રભુની, મુજથી કહિ ન જાય; અનંતતા નિમલતા પૂર્ણતા, જ્ઞાન વિના ન જણાય છે. શી. ૧. ચરમ જલધિ જલ મિણે અંજલી, ગતિ જીપ અતિ વાય; સર્વ આકાશ ઉલ્લશે ચરણે, પણ પ્રભુતા ન ગણાય છે. શી. ૨. સર્વ
ધ્ય પ્રદેશ અનંતા, તેહથી ગુણ પર્યાયજી; તાસ વગથી અનતગુણે પ્રભુ, કેવલ જ્ઞાન રાયજી. શી. ૩. કેવલ દર્શન એમ અનતે, ગ્રહે સામાન્ય સ્વભાવજી; વ૫ર અનંતથી ચરણ અનંતો, સ્વરમણ સંવર ભાવજી. શી. ૪. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાળ ભાવ ગુણ રાજનીતિ એ પ્યાર; ત્રસ વિના જડ ચેતન પ્રભુની, કેઈ ન લેપે કા૨જી. શી૫. શુદ્ધાશય થિર પ્રભુ ઉપયોગ, જે સમરે પ્રભુ નામજી; અવ્યાબાધ અનતે પામે, પરમ અમૃત સુખ ધામ. શી૬. આણુ ઈશ્વરતા નિભયતા, નિવછતા ૫છ; ભાવ સ્વાધીન તે અવ્યય તે, ઈમ અનતગુણ ભયજી. સી૭. અવ્યાબાધ સુખ નિમલ તે તે, કારણ સાન ન જણાયજી, તેહથી એહને જાણુજ ભક્તા, જે તુમ્હ સમ ગુણરાયજી. સી. ૮. ઈમ અનત દાનાદિક નિજ ગુણ, વચનાતીત પંડુરજી; વાસન ભાસન ભાવે દુલભ, પ્રાપ્તિ તે અતિ હરજી. સી. ૯. સકળ પ્રત્યક્ષપણે ત્રિભુવન ગુરૂ, જાણું. તુજ ગુણગ્રામજી; બીજું કાંઈ ન માગું હવામી, એહ છે મુજ કામ9. શી. ૧૦. ઈમ અનંત પ્રભુતા સહહતાં, અરચે જે પ્રભુ ૫જી; દેવચંદ્ર પ્રભુ પ્રભુતા તે પામે, પરમાનંદ સ્વરૂપજી. શી. ૧૧.
૧૧ શ્રી શ્રેયાંસનાથજન સ્તવન મી શ્રેયાંસ પ્રભુ તણે, અતિ અદભુત સહજાન દરે ગુણ ઈક વિધ ત્રિક પરણમે, ઇમ અનંત ગુણને વૃકરે. મુનિચંદ જિદ, અમદ દિણુંદ પદે નિત દીપતે સુખકરે. ૧, નિજ જ્ઞાને કરી સેયને, જ્ઞાયક જ્ઞાતા પદ ઈશરે; દેખે નિજ દર્શન કરી, નિજ દ્રશ્ય સામાન્ય જગીશ. મુ. ૨. નિજ રમ્ય રમણ કર પ્રભુ, ચારિત્ર રમતા રામરે; ભેગ અને તને ભેગો, લેગ વિણ ભક્તા સ્વામી. મુળ ૩. દેય દાન નિત દીજતે અતિ દાતા પ્રભુ વયમેવ પાત્ર તુમેનિજ શક્તિના ગ્રાહક વ્યાપકમય દેવરે. મુળ ૪. પરણામિક કારજ તણે કરતા ગુણ કરણે નાથ; અકિય અક્ષય સ્થિતિમયી, નિકલક અનતી આથરે. મુ. ૫. પરણામિક સત્તા તણે, આવિભાવવિલાસ નિવાસરે, સહજ અકૃત્રિમ અપરાશ્રયથી, નિર્વિકલ્પને પિયાસરે. મુ૬. પ્રભુ પ્રભુતા સંભારતાં, ગાતાં કરતાં ગુણગ્રામ સેવક સાધનતા વરે, નિજ સંવર પરણુતિ પામરે. સુત્ર છે. પ્રગટ તત્વના યાવતાં, નિજ તત્વને ધ્યાતા થાય, તરવામણું એકાગ્રતા, પૂરણ તો એહ સમાયરે. મુ૮. પ્રભુ દીઠે મુજ સાંભરે, પરમાતમ પૂરણાનંદ, દેવચંદ્ર જિનરાજના, નિત વદે પય અરવિંદ રે. સુ. ૯.
૧૨ શ્રી વાસુપુજ્યજિન સ્તવન પજના તે કીજે બારમા જિનતણી, જસ પ્રગટ પૂજ્ય સ્વભાવ; પર કૃત

Page #611

તવન સ‘શ્રેષ્ઠ પૂજા રે જે ઇચ્છે નહિરે, સાધક કારય દાવ. પૂ૦ ૧. દ્રવ્યથી પૂજારે કારણુ ભાવને રે, ભાવ પ્રશસ્ત ને શુદ્ધ પરમ ઈષ્ટ વલ્લભ ત્રિભુવન ધણીરે, વાસુપૂજ્ય સ્વયં બુદ્ધ પૂ૦ ૨. અતિશય મહિમારે અતિ ઉપગારતારે, નિરમલ પ્રભુ ગુણરાગ; સુરમણિ સુરઘટ સુતરૂ તું છતેરે, જિનરાગી મહાભાગ. પૂ. ૩. દર્શન જ્ઞાનાદિક ગુણ આત્મારે, પ્રભુ પ્રતા લયલીન; શુદ્ધ સ્વરૂપી રૂપે તન્મયીરે, તસુ આસ્વાદન પીન પૂ૪. શુદ્ધ તત્વ સરગી ચેતનારે, પામે આમ સ્વભાવ, આમાલંબી નિજ ગુણ સાધતેરે, પામે પૂજ્ય વિભાવ. પૂ. પ. આપ અકર્તા સેવાથી હવે, સેવક પૂરણ સિદ્ધિનિજ ધન ન દીયે પણ આશ્રિત લહેરે, અક્ષય અક્ષર રિદ્ધિ. પૂ. ૬. જિનવર પૂજા તે નિજ પૂજનારે, પ્રગટ અન્વય શક્તિ, પરમાનંદ વિલાસી અનુભવેર, દેવચંદ્ર પદ વ્યકિત. પૂ૦ ૭.
૧૩ શ્રી વિમલનાથજન સ્તવન વિમલ જિન વિમલતા તાહરીજ, અવર બીજે ન કહાય, લઘુ નહી જિમ તિમ લંઘીએજી, પણ સ્વયંભુરમણ ન તરાય. વિ. ૧. સયલ પુઠવી ગિરિ જલ તરૂજી, કેઈ તલે એક હથ્થ; તેહ પણ તુજ ગુણગણુ ભણીજી, ભાખવા નહિ સમરથ્થ. વિ. ૨. સરવ પુગલ નભ ધરમનાજી, તેમ અધરમ પ્રદેશ; તાસ ગુણ ધરમ પજજવ સહજી, તુજ ગુણ ઈક તણે લેશ. વિ. ૩. એમ નિજ ભાવ અનંતનીજી, અસ્તિતા કેતી થાય; નાસ્તિતા સ્વ પર પદ અસ્તિતાજી, તુજ સમ કાળ સમાય. વિ. ૪. તાહરા શુદ્ધ સ્વભાવનેજી, આદરે ધરી બહુ માન તેહને તેહીજ નિપજે છે, અહે કેઈ અદભુત તાન, વિ. પ. તુમ પ્રભુ તુહ તારક વિભુજી, તુમ્હ સમે અવર ન કેઈ તુમ્હ દરસણ થકી હું તજી, શુદ્ધ આહબન હોય. વિ૦ ૬. પ્રભુ તણી વિમલતા એલખી છે, જે કરે થિર મન સેવ, દેવચંદ્ર પદ તે લહેજી, વિમલ આનંદ સ્વયમેવ. વિ. ૭.
૧૪ શ્રી અનંતજિન સ્તવન મૂરતિ હે પ્રભુ મૂરતિ અનંત વુિં, તાહરી હે પ્રભુ તાહરી મુજ નયણે વસીજી, સમતા હે પ્રભુ સમતા રસને કંદ, સહજે હે પ્રભુ સહજ અનુભવ રસલસીજી. ૧. ભવ દવ હે પ્રભુ ભવ દવ તાપિત જીવ, તેહને હે પ્રભુ તેહને અમૃતઘન સમજી મિથ્યા હો પ્રભુ મિયા વિષની ખીવ, હરવા હો પ્રભુ હરવા જાગુલિ મન રમીજી. ૨. ભાવ હો પ્રભુ ભાવ ચિંતામણી એહ, આતમ હો પ્રભુ આતમ સંપત્તિ આપવા; એહિ જ હો પ્રભુ એહિજ શિવ સુખ ગેહ, તત્વ હો પ્રભુ તત્ત્વાલંબન થાપવાજી. ૩. જાયે હે પ્રભુ જાયે આશ્રવ ચાલી, દીઠ હે પ્રભુ વડે સંવર વધેજી; રતન હે પ્રભુ રત્નત્રયી ગુણમાળ, અધ્યાતમ હે પ્રભુ અધ્યાતમ સાધન સંધેજી. ક. મીઠી હો પ્રભુ મીઠી મરતિ તુજ, દીઠી હો પ્રભુ દીઠી રૂચિ બહુ માનથી; તુજ ગુણ હે પ્રભુ તુજ ગુણ ભાસન યુક્ત, સેવે હો પ્રભુ સેવે તસુ ભવ ભય નથી. ૫. નામે હે પ્રભુ નામે અદભુત રંગ, ઠવણ હો પ્રભુ ઠવણ દીઠાં ઉસેજી; ગુણ આસ્વાદ હે પ્રભુ ગુણ આસ્વાદ અલંગ, તન્મય હો પ્રભુ તન્મયતાએ જે વસે છે. ૬. ગુણ અનંત હો પ્રભુ ગુણ અનંતને વંદ, નાથ હો પ્રભુ નાથ અનતને આદરેજી; દેવચંદ્ર હો પ્રભુ

Page #612

૫૫.
દેવ દ્રને આણું, પરમ હો પ્રભુ પરમ મહોદય તે વરેજી. ૭. ૧૫. શ્રી ધર્મનાર્જિન સ્તવન
ધરમ જગનાથના ધમ શુચિ ગાઇયે, આપણા આતમા તેડુવા ભાવિયે'; જાતિ જસુ એકતા તેહુ પલટે નહિ, શુદ્ધ શુષુપજવા વસ્તુ સત્તા સહી. ૧. નિત્ય નરવયવ વલી એક અક્રિયપણે, સવગત તેડુ સામાન્ય ભાવે ભણે; તેહુથી ઈતર સાવયવ વિશેષતા, વ્યક્તિ ભેદે પડે જેની ભેદ્યતા. ૨ એકતા પિંડને નિત્ય અવિનાશતા, અસ્તિ નિજ રિદ્ધિથી કાય' ગત ભેદતા; ભાવશ્રુત ગમ્ય અભિલાષ અન તતા, ભવ્યપર્યાયની જે પરાવૃત્તિ તા. ૩. ક્ષેત્ર ગુણ ભાવ અવિભાવ અનેકતા, નાશ ઉત્પાદ અનિત્ય પરનાસ્તિતા; ક્ષેત્ર વ્યાપવ અભેદ અવક્તવ્યતા, વસ્તુ તે રૂપથી નિયત અભવ્યતા. ૪. ધર્મ પ્રાગ ભાવતા સકળ ગુણુ શુદ્ધતા, ભાગ્યતા કર્તૃતા રમણ પરિણામતા; શુદ્ધ સંપ્રદેશતા તત્ત્વ ચૈતન્યતા, વ્યાપ્ય વ્યાપક તય ગ્રાહ્ય ગ્રાહુકગતા. ૫. સુ'ગ પરિહારથી સ્વામી નિજ પદ લહ્યું, શુદ્ધ આત્મિક આનંદ પદસ ગ્રહ્યું; જઇવિ ૫૨ભાવથી હું ભવાધ વસ્યા, પર તા સગ સ‘સારતાએ ગ્રસ્યો. ૬. તહુવિ સત્તા ગુણે જીવ છે નિરળા, અન્ય સલેષ જિમ ટિક નવિ સામળે; જે પરાપાધિથી દુષ્ટ પરણિત ગ્રહી, ભાવ તાદાત્મ્યમાં માહરૂં તે નહીં. ૭. તિણે પરમાત્મ પ્રભુ ભક્તિ રંગી થઇ, શુદ્ધ કારણ રસે તત્ત્વ પણતિમયી; આત્મ ગ્રાહક થયે તજે પરગ્રહણુતા, તત્ત્વ ભાગી થયે ટળે પરભાગીતા. ૮. શુદ્ધ નિપ્રયાસ નિજ ભાવ ભાગી યદા, આત્મક્ષેત્રે નહિ અન્ય રક્ષણ તા; એક અસહાય નિંગ નિરતદ્વતા, શક્તિ ઉત્સર્ગની હાય સહુ વ્યક્તતા. ૯. તિષ્ણે મુજ આતમા તુજ થકી નિપજે, માહુરી સ'પદ્મ સકળ મુજ સપજે, તિણુ મન મદિરે ધમ' પ્રભુ ાઈયે, પરમ દેવચંદ્ર નિજ સિદ્ધ સુખ પાચે. ૧૦.
૧૬ શ્રી શાંતિનાથજન સ્તવન
સજ્જન સામગ્ર
જગત દિવાકર જગત કૃપાનિધિ, વાલ્ડા મારા સમવસરણમાં બેઠા, ચામુખ ચૌવિદ્ધ ધમ' પ્રકાશે, તે મેં નયણે દીઠા રે. ભવિક જન હરખા રે, નિરખી શાંતિ જિ‘*, ભ॰ ઉપસમ રસના કદ, નહિ ઇને સરખા હૈ. ૧. પ્રાતિહાય અતિશય શેભા, વા॰ તે તે કહિય ન જાવે; લુક બાલકથી રવિ કર ભરતા, વધુ ન કશુ પરે થાવે રે. ભ ૨. વાણી ગુણુ પાંત્રીશ અનાપમ, વા૰ અવિસ'વાદ સરુપે; ભવદુઃખ વારણુ શિવસુખ કારણ, શુદ્ધ ધમ' પ્રરુપે રે. ભ૦ ૩. દક્ષિણ પશ્ચિમ ઉત્તર દિશિમુખ, વા॰ ડવણા જિન ઉપ ગારી; તસુ આલ'ખન લહીય અનેાપમ, તિહાં થયા સમકિત ધારી. ભ૦ ૪. ખટ નયં કાય' રૂપે ઠવા, વા॰ સગ નય કારણુ ઠાણી; નિમિત્ત સમાન થાપના જિનજી, એ આગમની વાણી. ભ૦ ૫. સાધક તીન નિશ્ચેષા મુલ્યે, વા॰ જે વિષ્ણુ ભાવ ન લહિયે; ઉપગારી ફુગ ભાગ્યે ભાખ્યા, ભાવ વાંકના ગડીયે રે. ભ૦ ૬. ઠવા સમવસરણુ જિન સેતી, વા૰ જો અભેદ્યતા વાધી; એ આત્માના સ્વભાવ ગુણુ, વ્યક્ત ચગ્યતા સાધી. ભ॰ છ. ભલું થયું મેં પ્રભુ ગુણ ગાયા, વા॰ રસનાનેા ફળ લીધા; દેવચંદ્ર કહે માહરા મનનો, સકળ મનારથ સિધ્ધા. ભ॰ ૮.

Page #613

સ્તવન સંગ્રહ
પપ૯ ૧૭ કરી કુંથુનાથ જિન સ્તવન " સમવસરણ બેસી કરી રે બારહ પરખદમાંહિ; વસ્તુ સ્વરુપ પ્રકાશતા રે, કરૂણાકર જગનાહ રે. કુંથુ જિનેસ. ૧. નિરમલ તુજ મુખ વાણી રે, જે શ્રવણે સુણે, તેહિજ ગુણ મણિ ખાણું રે. કું. ૨. ગુણ પર્યાય અનંતતા રે, વળી સ્વભાવ અગાહ; નય ગમે ભગ નિપેક્ષના રે, હેય દેય પ્રવાહ રે. કં૦ ૩. કુંથુનાથ પ્રભુ દેશના રે, સાધન સાધક સિદ્ધ; ગૌણ મુખ્યતા વચનમે રે, જ્ઞાન તે સકલ સમૃદ્ધ છે. કુ. ૪. વસ્તુ અનંત સવભાવ છે રે, અનંત કથક તસુ ના મ; ગ્રાહક અવસર બોધથી રે, કહવે અર્પિત કામે રે. કુ ૫. શેષ અનપિંત ધમને રે, સાપેક્ષ શ્રદ્ધા ધ; ઉભય રહિત ભાસન હવે રે, પ્રગટે કેવલ બેધ. કુલ ૬, છતિ પરીણતિ ગુણ વર્ણના રે, ભાસન ભેગ આણંદ સમ કાળે પ્રભુ તાહરે રે, રમ્ય રમણ ગુણ દે . કુંડ ૭ નિજ ભાવે સીએ અસ્તિતા રે, પર નાસ્તિત્વ સ્વભાવ, અસ્તિપણે તે નાસ્તિતા કે, સીએ તે ઉભય સ્વભાવે રે. કુળ ૮. અતિ સ્વભાવ જે આપણે રે, રૂચિ વૈરાગ્ય સમેત; પ્રભુ સન્મુખ વંદન કરી રે, માગીશ આતમ હેતે રે. કે૯. અસ્તિ સ્વભાવ જે રૂચિ થઈ રે, યાતે અસ્તિ સવભાવ; દેવચંદ્ર પદ તે લહે રે, પરમાનંદ જમાવે છે. કું. ૧૦.
૧૮ શ્રી અરનાથજિન સ્તવન - પ્રણો શ્રી અરનાથ, શિવપુર સાથ ખરોરી, ત્રિભુવન જન આધાર, ભવનિતાર કોરી. ૧, કોં કારણગ, કાર્ય સિદ્ધિ લહેરી; કારણ ચાર અનુપ, કાર્યથી તે ચહેરી. ૨. જે કારણ તે કાય, થાયે પૂર્ણ પદેરી; ઉપાદાન તે હેતુ, માટી ઘટ એમ વદેરી. ૩. ઉપાદાનથી ભિન્ન, જે વિણુ કાર્ય ન થાયે ન હવે કાય રૂ૫, કર્તાને વ્યવસાયે. ૪. કારણે તે નિમિત્ત, ચકાદિક ઘટ ભાવેઃ કાર્ય તથા સમવાય, કારણ નિયતને દાવે. ૫. વસ્તુ અભેદ સરૂપ, કાર્યપણું ન ગૃહેરી; તે અસાધારણ હેતુ કુંભૈસ્થાન લહેરી. ૬. જેહને ન વિવહાર, ભિન્ન નિયત બહુ ભાવી; ભૂમિ કાળ આકાશ, ઘટ કારણ સભાવી. ૭. એક અપેક્ષા હેતુ, આ ગામમાંહિ કહ્યોરી; કારણ પદ ઉત્પન્ન, કાર્ય થયે ન લહ્યોરી. ૮. કર્તા આતમ દ્રવ્ય, કાર્ય સિદ્ધ પરી; નિજ સત્તાગત ધમ, તે ઉપાદાન ગણેરી ૯ ગ સમાધિ વિધાન, આ માધા રણ તેહ વધેરી; વિધિ આચરણ ભક્તિ, જેિણે નિજ કાર્ય સદેરી. ૧૦ નરગતિ પમ સંઘયણ, તેહ અપેક્ષા જાણો નિમિત્તાશ્રિત ઉપદાન, તેહની લેખે આણે. ૧૧. નિમિત્ત હેતુ જિસરાજ, સમતા અમૃત ખાણી, પ્રભુ આલંબન સિદ્ધિ, નિયમ એહ વખાણી. ૧૨. પુષ્ટ હેતુ અરનાથ, તેહના ગુણથી હીલીયે; રીઝ ભકિત બહુ માન; ભેગા થાનથી મીલિયે ૧૩. મોટા ને ઉછગ, બેઠાને શી ચિંતા તિમ પ્રભુ ચરણ પસાય, સેવક થયા નિશ્ચિતા. ૧૪. અર પ્રભુ પ્રભુતા રંગ, અંતર શક્તિ વિકાસ દેવચ દ્રા આણંદ અક્ષયભોગ વિલ સી. ૧૫.
૧૯ શ્રી મલ્લિનાથજન સ્તવન 1. મલિનાથ જગનાથ ચરણયુગ થાઈયેરે, ચેટ શુદ્ધાતમ પ્રાગભાવ પરમ પદ પાઈયેરે; ૫૦ સાધક કારક ખટ કરે ગુણ સાધના રે, કઇ તેહિજ શુદ્ધ સરૂપ થાયે નિરાબાધનારે.

Page #614

૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર થા૦ ૧. કર્તા આતમદ્રવ્ય કાય'ની સિદ્ધતારે, કા૦ ઉપાદાન પરણામ પ્રયુક્ત તે કરણતારે; પ્ર૦ આતમ સંપદ દાન તેડુ સપ્રદાનતારે, તે દાતા પાત્રને દેંય ત્રિભાવ અભેદતા. ત્રિ॰ ૨. સ્વ પર વિવેચન કરણ તેRsઅપાદાનથીરે, તે॰ સકળ પર્યાય આધાર સબધ આસ્થાનથીરે; સ૦ બાધક કારક ભાવ અનાદિ નિવારવાર, અ૰ સાધકતા અવલખી તેહ સમારવેરે. તે ૩. શુદ્ધપણું પર્યાય પ્રયત્તન કાયાને, પ્ર॰ કર્તાકિ પરિણામ તે આતમ ધનેરે; તે ચૈતન ચૈતન્ય ભાવ કરે સમ વેતમેરે, ક॰ સાદિ અન ંત કાળ રહે નિજ ખેતમેરે ૨૦ ૪. પર કતૃત્વ સ્વભાવ કરે ત્યાં લગીરે, ક॰ શુદ્ધકા' રૂચિ ભાસ થયે નિવ આરેરે; થ૰ શુદ્ધાતમ નિજ કાયરૂચિ કારક ૨, ૩૦ તેહિજ મૂળ સ્વભાવ ગહ્યો નિજ પદ વરેરે. ગ્ર ૫. કારણ કારજ રૂપ અ કારકદશારે, અ વસ્તુ પ્રગટ પર્યાય એહ મનમે વશ્યારે; એ પણ શુદ્ધ સરૂપ ધ્યાન ચેતનતા ગહેર, ચે॰ તમ નિજ સાધક ભાવ સકળ કારક લહેર. ૬. મારૂં પૂર્ણાંનદ સ્વરૂપ પ્રગટ કરવા ભણીરે, પ્ર૰ પુષ્ટાલખન રૂપ સેવ પ્રભુજી તણીરે, સ॰ દેવચંદ્ર જિનચંદ્ર ભક્તિ મનમે ધરારે, ભ॰ અવ્યાખાધ અનત અખયપદ આદરી રે. અ૦ ૭.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીજિન સ્તવન
આલગડી તા કીજે શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિનીરે, જેહુથી જિનપદ સિદ્ધ; કેવલ જ્ઞાના દિક ગુણુ ઉદ્ભસેર, લહીયે સહજ સમૃદ્ધ. આ ૧. ઉપાદાન નિજ પરિણતિ વસ્તુની, પશુ કારણ નિમિત્ત આધીન; પુષ્ટ અપુષ્ટ દુવિધ તે ઉપદિયેરે, ગ્રાહક વિધિ આધીન આ ૨. સાધ્ય સાધ્યું ધમ' જે માંહી હુવેરે, તે નિમિત્ત અતિ પુષ્ટ, પુષ્પ માંહિ તિક્ષ વાસક વાસનારે, નહિ પ્રવ′સક દુષ્ટ. આ॰ ૩.૬ નિમિત્ત અપુષ્ટ ઘડા તળુંારે, નિવ ઘટતા તસુ માંહિં; સાધક સાધક પ્રવસકતા એ અચ્છેરે, તિશે નહિ નિમિત્ત પ્રવાહુ,
આ ૪. ખટકારક ખટકારક તે કારણુ કાય નારે, જે કારણુ સ્વાધીન; તે કર્યાં કર્યાં સહુ કારક તે વસુરે, કમ' તે કારણ પીન. એ૦૫. કારણુ સંકલ્પે કારણ શારે, તિ સત્તા સદભાવ; અથવા તુલ્ય ધમને જાઈવેરે, સાધ્યા રાપણુ દાવ. આ ૬. અતિશય અતિશય કારણ કારક કરણતારે, નિમિત્ત અને ઉપાદાન; સપ્રદાન કારણ પદ ભવનથીરે, કાણુ વ્યય અપાદાન. આ૦ ૭. ભવન વ્યય વિષ્ણુ કાય નવિ તુવેર, જિમ રૃષ ફ્રેન ઘટત્વ; સુતત્ત્વાષર સ્વગુણુના દ્રવ્ય છેરે, સત્તાધાર સુતત્ત્વ. આ૦ ૮. આતમ કાય' સિદ્ધતારે, તસુ સાધન જિનરાજ; પ્રભુ દીઠે કારજ રૂચિ ઉપજેરે, પ્રગટે આત્મ સમાજ. આ ૯ વદન સેવન નમન વળી પૂજનારે, સમરછુ સ્તવન વળી ઘ્યાન; દેવચંદ્ર દેવચંદ્ર કીજે જિનરાજનાર, પ્રગટે પૂર્ણ નિષ્ઠાન. આ ૧૦.
કર્તા
૨૧ શ્રી નિમનાથિજન સ્તવન
શ્રી નમિ જિનવર સેવ ઘનાઘન ઉનમ્યારે, ઘ॰ દીઠાં મિથ્યારારે ભવિક ચિત્તથી ગમ્યારે; ભ॰ સુચિ આચરણા રીતે તે અભ્ર વધે વડારે, તે આતમ પરિણતિ શુદ્ધ તે વીજ અમુકડારે. વિ૦ ૧. વાજે વાસુ સુવાવ્ય તે પાવન ભાવનારું, પા॰ ઇંદ્ર ધનુષ ત્રિક યાગ તે ભકિત ક મના; ભ॰ નિમળ પ્રભુ સ્તવ્ ષ ઝુનિ ઘનગજનાર,

Page #615

તવન સંગ્રહ y૦ તૃણુ ગ્રીષમ કાળ તાપની તર્જનારે. તા. ૨, શુભ લેશ્યાની આલિ તે બગ પંક્તિ બનીરે, બ૦ શ્રેણી સરોવર હંસ વસે શુચિ ગુણ મુનીર, વ૦ ચૌગતિ મારગ બંધ ભવિક જન ઘર રહ્યારે, ભ૦ ચેતન સમતા સંગ રંગમે ઉમા. ૨૦ ૩. સમ્યગુરૂ દષ્ટિ માર તિહાં હરખે ઘરે, તિ, દેખી અદ્દભૂત રુપ પરમ જિનવર તણું; ૫૦ પ્રભુ ગુણને ઉપદેશ તે જલધારા વહરે, જય ધરમ રુચિ ચિત ભૂમિ માંહિ નિશ્ચય રહી રે. માત્ર ૪. ચાતક શ્રમણ સમૂહ કરે તબ પારણેરે, કo અનુભવ રસ આસ્વાદ સકળ દુઃખ વારણેરે, સો અશુભાચાર નિવારણ તૃણુ અપૂરતા, તૃ૦ વિરતિ તણે પરિણામ તે બીજ નિપૂરતારે. બી. ૫. પંચ મહાવ્રત ધાન તણું કરસણુ વધ્યારે, તક સાધ્ય ભાવ નિજ થાપી સાધનતાએ સયારે સારા લાયક દર્શન જ્ઞાન ચરણ ગુણ ની પનારે, ચ૦ આદિક બહુ ગુણ સભ્ય આતમ ઘર ની પનારે. આ૦ ૬. પ્રભુ દરસણ મહા મેહ તણે પરસમે રે, ત, પરમાનંદ સુભિક્ષ થયે મુજ દેશમે રે, થઇ દેવચંદ્ર જિનચંદ્ર તણે અનુભવ કરોરે, તવ સાદી અનંત કાળ આતમ સુખ અનુસરેરે. આ૦ ૭.
૨૨ શ્રી નેમિનાથજિન સ્તવન નેમ જિનેસર નિજ કારજ કર્યો, છાંડે, સર્વ વિભાજી, આતમ શક્તિ સકળ પ્રગટ કરી. આસ્વાદે નિજ ભાવેજી. ને૧. રાજુલ નારીરે સારી મતિ ધરી, અવસંખ્યા અરિહંતેજી; ઉત્તમ સગેરે ઉત્તમતા વધે, સધે આનંદ અનતેજી. ને. ૨. ધર્મ અધમ આકાશ અચેતના, તે વીજાતી અગ્રાહ્યો; પુદગલ ગ્રહ વેરે કર્મ કલકતા, વાધે બાધક બાહોજી. ન. ૩. રાગી સંગેરે રાગ દશા વધે, થાએ તિણે સંસાર; નીરાગીથીરે રાગને જેડ, લહીયે ભવને પારેજી; ને. ૪. અપ્રશસ્તતાર ટાળી પ્રશસ્તતા, કરતા આશ્રવ નાચેજી; સંવ૨ વાધેરે સાથે નિર્જરા, આતમ ભાવ પ્રકાશેજી. ને ૫. નેમિ પ્રભુ યાને એકત્વતા, નિજ તત્વે ઈક તાજી; શુકલ ધ્યાને રે સાધી સુસિદ્ધતા; લહિયે મુક્તિ નિદાનેજી. ને ૬. અગમ અપીરે અલખ અગેચ, પરમાતમ પરમીશેજી; દેવચંદ્ર જિનવરની સેવના, કરતાં વધુ જગોજી. ને૭
૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન સહજ ગુણ આગેરે સ્વામી સુખ સાગર, જ્ઞાન વછરાગરે પ્રભુ સવા શુદ્ધતા એકતા તીણુતા ભાવથી, મોહરિપુ જીતી જય પડડ વજા. સ. ૧. વસ્તુ નિજ ભાવ અવભાસ નિકલકતા, પરિણતિ વૃત્તિતા કરી અભેદ ભાવ તાદામ્યતા શક્તિ ઉલ્લાસથી, સંતતિ યોગને તું ઉછે. સ. ૨. દેવગુણ વસ્તુની લખીય યથાર્થતા, લહી ઉદાસીનતા આપ સ્વભાવે; વંસિ તજજન્યતા ભાવ કર્તાપણ, પરમ પ્રભુ તુ ૨ નિજભાવે. સત્ર ૩. શુભ અશુભ ભાવ અવભાસ તહકીકથી, શુભ અશુભ ભાવ તિહાં પ્રભુ ન કીધે; શુદ્ધ પરણામતા વીય કપ્ત થઈ રમ અક્રિયતા અમૃત પીધો, સ, ૪ થતા પ્રભુતાણી આત્મભાવે રમે, પરમ પરમાત્મતા તાસુ થાયે, મિશ્ર ભાવે છે ત્રિગુણની ભિન્નતા, ત્રિગુણ એકવ તુજ ચરણ આયે. સ. ૫. ઉપશમ રસભરી સર્વ જન સંકરી, મુતિ જિનરાજની આજ ભેટી, કારણે કાર્ય નિષ્પત્તિ શ્રદ્ધાન છે, તિણે ભવ બ્રમણની ભીડ

Page #616

I
પર
સજ્જન સન્મિત્ર મેટી. સ૦ ૬.નયર ભાયતે પાર્શ્વ પ્રભુ દરશને, વિકસતે હુ ઉત્સાહ વાગ્યે; હેતુ એકવતા - રમણ પરણામથી, સિદ્ધિ આધકપણા આજ સાધ્યા. સ૦ ૭. આજ કૃત પુણ્ય ધનદ્રી માહુરા થયા, આજ નર જનમ મે' સફલ ભાગ્યેા; દેવચંદ્ર સ્વામી ત્રેવીશમા વદીચા, ભક્તિ ભરચિત્ત તુજ ગુણૢ રમાવ્યેા સ૦ ૮.
૨૪ શ્રી મહાવીરન સ્તવન
તાર હા તાર પ્રભુ મુજ સેવક ભણી, જગતમાં એટલે સુયશ લીજે; દાસ અવ ગુણ ભર્યાં જાણી પાતા તણેા, યનિધિ ટ્વીન પ૨ દયા કીજે. તા૦ ૧. માગ દ્વેષે ભર્યાં મેહુ વૈરી નડ્યા, લાકની રીતિ મેં ઘણું રાતે; ક્રોધ વંશ ધમધમ્ય શુદ્ધ ગુણ નવ રમ્યા, ભમ્યા ભવ માંહિ હું વિષય માતા, તા૦ ૨. આદર્યાં આચરણ લે કે ઉપચારથી, શાસ્ત્ર અભ્યાસ પણ કાંઇ ન કીધા; શુદ્ધ શ્રષાન વળી આત્મ અવલબન વિષ્ણુ, તે વા કાય' તિણે કે ન સીધા, તા ૩. સ્વામી દરશ ૢ સમા નિમિત્ત લહી નિર્મü, જો ઉપાદાન શુચિ ન થાશે; દોષ કે વસ્તુને મહુવા ઉદ્યમ તણે, સ્વામિ સેવા સહી નિકટ લાગે. તા૦ ‘૪. સ્વામી ગુણ એળખી સ્વામીને જે ભજે, દરિશ શુદ્ધતા તેઢુ પામે; જ્ઞાન ચારિત્ર તપ વીય ઉલ્લાસથી, ક્રમ જીપી વયે મુક્તિ પામે. તા. ૫. જગત વત્સલ મહાવીર જિનવર સુણી, ચિત્ત પ્રભુ ચરણને શરણ વાગ્યે; તારજ્યેા બાપજી બિરૂદ નિજ રાખવા, દાસની સેવના રખે જોસ્થે. તા૦ ૬. વીનંતી માનજ્યા શક્તિ એ આપ, ભાવ યાદ્વાદતા શુદ્ધ ભાસે; સધિ સાધક દેશા સિદ્ધતા અનુભવી, દેવચંદ્ર વિમલ પ્રભુતા પ્રકાશે. તા ૭. ૨૫ સામાન્ય કળારૂપ વન
ચકવીસે જિન ગાઇયે, ચાઇષે તત્ત્વ સ્વરૂપેાજી; પરમાનદ પદ પાઈયે, અક્ષયજ્ઞાન અનૂપેાજી. ચે૦ ૧. ચઉદહુસે· બાવન અલા, ગણધર ગુણુ ભારાજી; સમતામયી ગ્રાન્ડુ સાહુણી, સાવચ સાવઈ સારાજી ચા॰ ૨. વમાન જિનવર તણેા, શાસ્રન અતિ સુખકારાજી; ચવિતા સઘ વિરાજતા, દુઃસમ્ કાલ આધારેાજી. ચા૦ ૩. જિન સેવનથી જ્ઞાનતા, (તણે હિતાહિત બધેજી; અહિત ત્યાગ દ્ભુિત આદરે, સંયમ તપ શોધેાજી ચા૦ ૪. અભિનવ કમ અગ્રણતા, જીણુ કમ' અભાવેાજી. નિકીને અખાધતા, આવેદન અનાકુલ ભાવેાજી. ચા૦ ૫. ભાવ રોગના વિગમથી, અચલ અક્ષય નિરામાધાજી. પૂર્ણાંનદશા નહી, વિલસે સિદ્ધિસમાધાજી. ચા૦ ૬. શ્રી જિનચંદ્રની સેવના, પ્રગટે પુણ્ય પ્રધાને જી; સુમતિ સાગર અતિ ઉલૂમે, સારંગ પ્રભુ ધ્યાનેાજી. ચા૦ ૭. સુવિહિત ગછ ખરતરવરૂ, રાજસાગર ઉવઝાયેાજી; જ્ઞાનધમ પાઠક તમે, શિષ્ય સુજન સુખદાયેાજી. ચા૦ ૮. દીપચંદ્ર. પાઠક તણા, શિષ્ય સ્તવે જિનરાન્તજી દેવચદ્ર પદ સેવતાં, પૂર્ણાનંદ સમાજોજી. ચા૦ ૯. ઇતિ દેવચંદ્રજી કૃત સ્તવન ચેાવીશી સંપૂર્ણ.
૬૩ શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ગત સ્તવન ચવશી. ૧ શ્રી કેવલજ્ઞાની જિન સ્તવન
નામે ગજે 'પરમ' આહ્લાદ, પ્રગટે અનુભવ રસ આસ્બાદ, તેથી થાયે મતિ

Page #617

સ્તવન સંગ્રહ
૧૩
સુપ્રસાદ, સુષુતાં ભાજેરે કાંઇ વિષય વિમાદરે. જિઢા તારા નામથી મન ભીના, પ્ર ૧. ખેત્ર અસખ્ય પ્રદેશ, અતંત પર્યાંય નિવેશ; જાણુગ શક્તિ અગ્નેશ, તેહથી જાણે કાઈ સકળ વિશેષરે જિ૦ ૨. સવપ્રમેય પ્રમાણ, જન્મ કેત્રળ નાડુ પહાણ; તિષ્ણે કેવળનાણી અભિહાણ, જસ ધ્યાવે? કાંઇ મુનિવર રે, જિ૰ ૩. ધ્રુવ પરકૃતિ તિ જાાસ, પરણતિ પરિણામે ત્રિક રાસ; કર્ત્તપદ પ્રવૃત્તિ પ્રકાશ, અતિ નાસ્તિરે કાંઇ સબના ભાસરે, જિ ૪. સામાન્ય સ્વભાવના આધ, કેવળ દૃન શેાધ; સહુકાર અભાવે રાધ, નય તરને કાંઈ આધ પ્રોધરે. જિ॰ ૫. કારક ચક્ર પ્રમગ, તે જ્ઞાયક ભાવ વિજ્ઞગ; પરમભાવ સંસગ્ગ, એ રીતેર કાંઈ થયે શુભ્રુવમ્બરે, જિ૰ ૬. ઇમ સાલખન જિન ધ્યાન, સાધે તત્વ વિધાન રહે પૂણાનંદ અમાન, તેહથી ચાયેરૂં કાંઇ ચિત્ર ઈશાનરે. જિ૦ ૭. દાસ વિભાવ અપાય, તે નાસે પ્રભુ સુપસાય; જે તન્મયતાયે ધ્યાય, સડ્ડી તેનેરે દેવચંદ્ર પ૪ થાયરે, જિ૦ ૮. ૨ શ્રી નિર્વાણી પ્રભુજિન સ્તવન
પ્રશું ચરણ પરમ ગુરૂજિનના, હુંસ તે મુનિ જનમનના, વાસી અનુભવ નંદનં વનના ભેાગી આનંદ ઘનના. મેરા સ્વામી હા, તેરા ધ્યાન ધરિજે; ધ્યાન ધરિજેડ સિદ્ધિ વરિજે, અનુાવ અમૃત પીન્ટે મે૦ ૧. સર્કલ પ્રદેશ સમાર્ગુણ ધારી, નિજ ૨ કારજ કારી; નિરાકાર અલગાડું ઉદારી, શક્તિ અવ વિસ્તારી. મે૦૨ ગુણ્ ર્ પ્રતિ પર્યાય અનતા, તે અભિલાષ સ્વતતા, અન*ત ગુણા નભિલષિ સંતા, તે કાય વ્યાપાર કરતા. મે ૦૩. તિ અવિભાગી પયવકતે, કારજ શક્તિ પ્રતે'; તે વિશેષ સામ પ્રશ્નકર્તા, ગુણુ પરિણામ અશ્વયકતે. મા૦ ૪. નિરવાણી પ્રશ્ન શુદ્ધ સ્વભાવી, અભય નિરયુ અપાવી; સ્યાદ્વાઢી અમનીગતરાવી, પૂરણ શક્તિ પ્રભાવી. મે પૂ. અચલ અખ સ્વગુણૢ આરામી, અન`તાન વિસરામી; સકલ જી ખેદજ્ઞ સુસ્વામી, નિરામગધી અકામી. મે૦ ૬. નિઃસ`ગી સેવનથી પ્રગટે, પૂર્ણાનદી ઇહુા; સાધન શકતે ગુણુ એક્વે, સીઝે સાધ્ય સમીઢા, મે૦ ૭ પુષ્ટ નિમિત્ત. લખન ધ્યાને, સ્વાલ બન લય ઠાને, દેવચંદ્ર ગુણને એક તાને, પાચે પૂરણ થાને. મે૦ ૮.
૩ શ્રી સાગરપ્રભુ જિન સ્તવન
ગુણુ. આગર સાગર સ્વામી, મુનિ ભાવ જિવન નિઃકામી; ગુણુ કરણે કતુ' પ્રયેગી, પ્રભાવી સત્તા ભેાગી, સુદ્ધકર ભવ્ય એ જિન ગાવા, જિમ પૂરણ પદવી પાવા; સુ૦ ૧. સામાન્ય સ્વભાવ સ્વપરના, દ્રબ્યાદિ ચતુષ્ટય ધરતા; દેખે દન રચનાચે, નિજવીય અન'ત સહાયે'. સુ૦ ૨. તેને તે જાણું નાણુ, એ ધમ' વિસેષ પહાણુ; સાવય વીકારજ શક્ત, અવિભાગી પયયવકતે. સુ૦ ૩. જે કારણુ કારજ ભાવે, વરતે પર્યાય પ્રભાવે; પ્રતિ સમય વ્યય ઉત્પાદિ, જ્ઞેયાદિક અનુગત સાદિ. સુ॰ ૪. અત્રિભાગી પયય જેહ, સમવાયી કાના ગેહ; જે નિત્ય ત્રિકાળી અન ંત, તસુ જ્ઞાયક જ્ઞાન મહુ ́ત, સુ॰ પ, જેનત્ય અનિત્ય સ્વભાવ, તે દેખે દન ભાવ; સામાન્ય વિશેષતા પિંડ, દ્રવ્યાયિક વસ્તુ પ્રચંડ. સુ૦ ૬; ઇમ કેવળ દે'ન નાણુ, સામાન્ય વિશેષને ભાણુ; દ્વિગુત્રુ આતમ શ્રદ્ધાએ, ચરણાદિક તસુ વ્યવસાય, સુ૦ ૭. દ્રશ્ય જેડુ વિશેષ પરિણામી, તે ક્ડીયે પજવ નામી; છત સામ

Page #618

૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર ફુલેત્રે, પર્યાય વિશેષ નિવેદે. સુ૦ ૮ તસુ રમણે ભાગના વૃંદ, અપ્રયાસી પૂર્ણાંન; પ્રગટી જસ શક્તિ અનંતી, નિજ કારજ વૃત્તિ સ્વતંત્રી. સુ૦ ૯. ગુણ દ્રવ્ય સામાન્ય સ્વભાવી, તીરથપતિ વ્યક્ત વિભાવી; પ્રભુ આણા ભકતે લીન, તિણું દેવચંદ્ર પદ ક્રીન, સુ૦ ૧૦. ૪ શ્રી મહાજશ જિન સ્તવન
આત્મ પ્રદેશ રંગ થલ અનેાપમ, સમ્યગ 'ન ર`ગ રે; નિજ સુખ કે સુધયા, તું તે નિજ ગુણુ ખેલ વસત રે; નિજ પરપરિણતિ ચિંતા તજિ નિજમે', ગ્યાન સખાકે સંગ, નિ૰૧. વાસ ખાસ સુ રૂચિ કેસરધન, છાંટા પર પ્રમાદરે; નિ॰ આતમ રમણ ગુલાલકી લાલી, સાધક શક્તિ વિનેદરે. નિ॰ ૨. ધ્યાન સુધારસ પાન મગનતા, ભાજન સહજ ભેગરે; નિ॰ રિઝણુ એકત્વતા તાનમે વાજે, વાજીત્ર સનસુખ યાગરે નિ ૩. શુકલ ધ્યાન હારીકી ઝાલા, જાલે કમ કઠારરે; નિશેષપ્રકૃતિદ્વલ ક્ષિરણ નિજ રા, ભસ્મ ખેલ અતિ જોર; નિ૦ ૪. દેવ મહાજસ ગુણુ અવલ`ખન, નિભ`ય પરણતિ વ્યક્તિરે; નિ ધ્યાને ધ્યાને અતિ બહુ માને, સાથે મુનિ નિજ શક્તિરે, નિ‚ પ, સકળ અોગ અલેશ અસ‘ગત, નાહિ હવે સિદ્ધરે; નિ॰ દેવચદ્ર આણામે ખેલે, ઉત્તમ યુદ્ધિ પ્રસિદ્ધરે નિ॰ ૬. ૫ શ્રો વિમલ જિન સ્તવન
ધન્ય તું ૨ અન્ય જિનરાજ તું, ધન્ય તુજ શક્તિ વ્યક્તિ સનૂરી; કાય કારણુ ક્રુશાસહજ ઉપગારતા, શુદ્ધ કર્તૃત્વ પરિણામ પૂરી ધ૰ ૧. આત્મ પ્રભાવ પ્રતિભાસ કારજદશા, ગ્યાન અવિભાગ પયય પ્રવૃતે; એમ ગુણુ સવ નિજ કાર્ય સાથે પ્રગટ; જ્ઞેયદૃસ્યાદિ કારણ નિમિત્તે, ધ૦ ૨. દાસ મહુમાન ભાસન રમણ એકતા, પ્રભુ ગુણ લંખની શુદ્ધ થાયે; મધના હેતુ રાગાદિ તુજ ગુણુ રશી, તે સાધક અવસ્થા ઉપાયે ૪૦ ૩. કમ જ જાલ જયું જનકરણ યોગ જે, સ્વામી ભક્તિ રમ્યા થીર સમાધિ; કાન તપ સીલવ્રત નાથ આણુાવિણા, થયખાધક કરે ભવ ઉપાધી. ૧૦૪. સકળ પ્રદેશ સમકાળ સવિ કાય'તા, કારણુ સહકાર કતૃત્વ ભાવે; દ્રવ્ય પરદેશ પર્યાય આગમ પણું, અચલ અસહાય અક્રીય દાવ. ૪૦ ૫. ઉત્પતિ નાસ ધ્રુવ સંદા સર્વાંની, ખદ્ગુણી હાની વૃદ્ધિ અન્યુને; અસ્તિ નાસ્તિત્વ સત્તા અનાક્રીયકા, પણમન ભાવથી નહી અર્જુનેા. ૦ ૬. ઘણી પરે વિમલ જિનરાજ નિરે વિમલતા, ધ્યાન મન મદિર જેઠુ ધ્યાવે; ધ્યાન પૃથક ત્વવિકલ્પતા રગથીરે, ધ્યાન એકત્વ અવિકલ્પ આવે છ. વીતરાગી અસગી અનગી પ્રભુ, નાણુ અપ્રચાસ અવિનાસ ધારી; દેવચ'દ્ર શુદ્ધ સત્તારસી સેવતાં, સ'પદા આત્મ શોભાવધારી ધ૦ ૮. ૬ શ્રી સર્વાનુભૂતિ જિન સ્તવન
જગતારક પ્રભુ વીનવું, વીનતડી અવધારરે; તુજ દરશત્રુ વિષ્ણુ હું ભન્મ્યા, કાળ અનત અપારરે. જ૦ ૧. સૂર્હુમ નિગોદ ભવે વસ્યા, પુદગલ પરિટ અન`તરે; અવ્યવહાર પણે ભમ્યા, સુલક ભવ અત્યંતરે, જ૦ ૨. વ્યવહારે પણ તિવિ ગતે, ઈંગ વણુખંડુ સન્નિરે; અસભ્ય પરાવન થયાં, મિર્ચા જીવ અધન્નરે, my o ૩. સૂક્ષમ થાવર ચારમે', કાલહુ ચક્ર અસખ્યરે; જનમ મરણુ બહુલા ર્યાં, પુદગલ ભાગને કખરે. જ ૪. આઘે ખાદર ભાવમૈ', બાદર તરૂપણ એમરે; પુદગલ અઢી
લાગઢ વસ્યા, નામ

Page #619

વન સગ્રહ
પપ
નિગેાઘે પ્રેમરે, જ॰ પૂ. થાવર ફૂલ પરિતમે, સીત્તર કાડા કાઢરે; આયર ભમ્યા પ્રભુ નવિ મિલ્યા, મિશ્રા અવિરતિ જાહિરે જ ૬. જિંગલ પણે લાગટ વચ્ચે, સ'બિજ વાસ હાર; માદર યજ્જ વણસ્ય, ભૂ જલ વાયુ મઝારરે, જ ૭. અનલ વિગલ પેજ્જતમે, તસભવ આયુ પ્રમાણુરે; શુદ્ધ તત્વ પ્રાપતિ વિના, ભદ્રકા નવ નવ ઠાણુ. જવ ૮. સાધિક સાગર સહસ્ર દે, ભોગવીયે તસ ભાવે; એક સહુસ સાધિક દધિ, પચેદ્રિ પર્દ દાવેરે. જ૦ ૯. પર પરણિત રાગી પણે, ૫૨ રસ રંગે રકતરું; પર ગ્રાહક રક્ષક પણે, પરભાગે આશક્તરે. જ૦ ૧૦. શુદ્ધ સ્વજાતિ તત્વને, બહુ માને તદ્દોનરે; તે વિજાતિ રસ તાતજી, સ્વ સ્વરૂપ રસ પીનને. જ૦ ૧૧. શ્રી સર્વાંતુબૃતિ જિનેશ્વરૂ, તારક લાયક દેવરે; તુજ ચરણે સરણે રહ્યા, ટળે અનાદિ કુટેવરે, જ ૧૨. સખલા સાહિમ એલગે, આતમ સમલા થાયરે; બાધક પરણિત સવિ ટળે, સાધક સિદ્ધ કહાયરે ૪૦ ૧૩. કારણથી કારજ હુયે, એ પરતીત અનાદિ; માહુશ આતમ સિદ્ધિના, નિમિત હેતુ પ્રભુ સાદિરે. જ૦ ૧૪. વિ સવાદન હેતુની, દ્રઢ સેવા અભ્યાસરે, દેવચ'દ્ર પદ નીપજે, પૂર્ણાનંદ વિલાસરે, જ૦ ૧૫.
૭ શ્રીધરજિન સ્તવન
સેમુખ મુખ પ્રભુને ન મળી શકયે, તે શી વાત કઢાય; જિષ્ણુ દજી. નિજ પર વીતક વાત લા સહુ, પણ મને કિમ પતિત આય. જિ॰ સે૦ ૧. ભવ્ય અભવ્ય પત્તિ અણુતતા, કૃશ્ન શુકલ પક્ષ ધાર; જિ॰ આરાધક વિરાધક રીતને, પૂછી કરત નિરધાર. જિ॰ સે॰ ૨. કિષ્ણુ કાળે કારણ કેહવે મળે, થાશે મુજને ડૉ સિદ્ધ, જિ॰ આતમ તત્વ રૂચિ નિજ રિદ્ધની, લહેશું સવ સમૃદ્ધ. જિ॰ સે॰ એક વચન જિન આગમને લડી, નીપાવ્યાં નિજ કામ. જિ॰ એતલે આગમ કારણુ સ`પજે, ઢીલ થઈ કિમ આમ. જિ॰ સે॰ ૪, શ્રીધરજિન નામે બહુ નિસ્તયા, અલ્પ પ્રયાસેડા જેઠુ; જિ॰ મુજ સરખા એતલે કારણ લઉં, ન તરે કહેા કિમ તેહ. જિ॰ સે પ. કારણુ જોગે સાથે તત્વને, વિ સમરચા ઉપાદાન; જિ॰ શ્રી જિનરાજ પ્રકાશેા મુજ પ્રતે, તેહના ક્રાણુ નિદાન જિ॰ સે॰ ૬. ભવરાગના વૈદ્ય જિનેશ્વરૂ, ભૌષધ તુજ ભક્તિ; જિ૰ દેવચંદ્રને શ્રી અરીઠુતના, છે આધાર એ વ્યક્તિ. જિ॰ સે ૭.
૮ શ્રો દત્તપ્રભુ સ્તવન
જિન સેવનતે પાચિંડા, શુદ્ધાતમ મકરંદ જિ॰ તત્વ પ્રતીત વસાત રૂતુ પ્રગટી, ગઈ શિશિરકુ પ્રતીત લલના; દુમતિ રજની લઘુ ભાડા, સદબાપ દિવસ વીત જ॰ ૧. સાધ્ય રૂચિ સુસખા મીલીહા, નિજ ગુણુ ચરચા ખેલ; ૩૦ ખાધક ભાવકી નંદના, સુધ મુખગારિકા મેલ, જિ॰ ર. પ્રભુ ગુન ગાતાં છ'દશું, વાજિંત્ર અતિશય તાન; લ॰ શુદ્ધ તત્વ બહુ માનતાડા, ખેલત પ્રભુગુન ધ્યાન. જિ॰ ૩. ગુન ખહુમાન ગુલાલસંહા, લાલ ભએ વિજીવ; લ૦ રાગ પ્રશસ્તકી ધૂમમેહ, વિભાવ વિઠારે અતીવ. જિ॰ ૪. જિનગુણુ ખેલમ ખેલતેડા, પ્રયયા નિજ ગુનખેલ. લ૦ આતમ ઘર આતમ રમેહે, સમતા સુમતિકે મેલ, જિ॰ ૫. તત્વ પ્રતીત પ્યાલે ભરયાહા; જિનવાણી રસપાન;

Page #620

પ
સજ્જન સન્મિત્ર ભવ વૈરાગ અખીરશું ખેàો શુદ્ધ વસ’ત.
૯૦ નિ`લ ભક્તિ લાલી જંગીહે, રાજે એકતા તાન. જ૦ ૬. હા, ચરન રમન સું મહત; લ॰ સુમતિ ગુષિને વિનેતા રમેહો, જિ ૭. ચાચર ગુન રસિયાલિયેહો, નિજ સાધક પરિણામ; લ॰ કમ પ્રકૃતિ અતિ ગઈહો, ઉસિત મરીત ઉદ્દામ. જિ॰ ૮. થિર ઉપયેગ સાધન મુખેહો, પિચકારીકી ધાર; લ॰ ઉપશમ રસ ભરી છાંટતાંડો, ગઈ તતાઈ અપાર. જિ॰ ૯. ગુન પર્યાય વિચારતાંહો, શક્તિ વ્યક્તિ અનુભૂત; લ॰ દ્રવ્યાસ્તિક અવલંબતાંઠો, ધ્યાન એકત્વ પ્રસૂતિ. જિ ૧૦. રાગ પ્રસસ્ત પ્રભાવનાહો, નિમિત્ત કરન ઉપલે; નિરવિકલપ સુ સમાધિમેહો, ભચેહે. ત્રિગુન અભેદ. જિ૦ ૧૧. ઇમ શ્રીત્તપ્રભુ ગુનેઢો, કામ રમે મતવત; લ॰ પર પરનતિજ ધાયકૅહો, નિરમળ સિદ્ધિ વ ́ત. જિ૰ ૧૨. કારનાથે કારજ સધેહો, એઠુ અનાદકી ચાલ; ૯૦ દેવચંદ્ર પદ પાઈયો, કરત નિજ ભાવ સભાળ. જિ૦ ૧૩. ૯ શ્રી દામે દજિન સ્તવન
સુપ્રતીતેહો કરી થિર ઉપયાગકે, દામેાદર જિન 'ઢીયે; અનાદિનીહો જે મિથ્યા ભ્રાંતિકે, તેઢુ સત્રથા છ ડીએ. અવિરતિન્દ્વો જે પરાંત દુષ્ટ, ટાળી થિરતા સાધીએ, કષાયનીહો કસમલતા કાપીકે, વર સમતા આપીયે. ૧. જ બુનેહા ભરતે જિનરાજકે નવમા અતિત ચાવીશીયે; જસ નામેડ્ડો પ્રગટે ગુણરાશિકે, ધ્યાને શિવસુખ વિલસીયે; અપરાધીહો જે તુષ્ટથી દૂરકે, ભૂરિભ્રમણ દુખના ધણી; તે માટેહો તુજ સેવા રગકે, હોજો એ ઇચ્છા ઘણી. ૨. મધëઠ્ઠો જિમ સુરતરૂ લુંબકે, સાગરમેં પ્રવણ સમે; ભવ ભમતાંદ્ગો ભવિજન આધારકે, પ્રભુ દરશન સુખ અનુપમ, આતમતીહો જે શક્તિ અનતકે, તેહ સ્ત્રરૂપ પદે ધર્યા; પરિણામિકહો ગ્યાનાદિક ધર્મ, સ્વસ્વકા પણ્ વર્યાં. ૩. અવિનાશીઢો જે આત્માનંદકે, પૂણુ` અખંડ સ્વભાવના; નિજગુણુનેહો જે વત્ત'ન ધમ'કે, સહજ વિલાસી દાવના; તસ ભેગીડો તું જિનવરદેવર્ક, ત્યાગી સર્વ વિભાવના; શ્રુતમ્યાનિહો ન કહી શકે સકે, મહિમા તુજ પ્રભાવને. ૪. નિ:કામાહો નિકખાઈ નાથકે, સાથ હોો નિત તુહુ તા; તુમ આણુડો આરાધન શુદ્ધકે, સાધું હું સાધક ણા; વીતરાગથીહો જે ભક્તિ એકત્વકે, દેવચંદ્રપદ કારણેા. ૫. રાગ વિશુદ્ધકે, તેીજ ભવ ભય વારણા; જિનચંદ્રનીો
نا
૧૦ શ્રી સુતેજિને તવન
અતિરૂડીરૅ ૨ જિનજીની થિરતા અતિ રૂડી; સકળ પ્રદેશ અનંતી, ગુણું પર્યાય શક્તિ મહંતીલાલ. અ॰ તસુ રમશે અનુભવવ તી, પરરમણે જે ન ૨મતીલાલ. ૦ ૧. ઉત્પાદ વય પલટતી, ત્ર શક્તિ ત્રિપીસ'તીલાલ; અ॰ ઉપાદે ઉતતમતી, પુરવ પરણિત વયપતીલાલ. અ૦ ૨. નવ નવ ઉપયાગે નવલી, ગુણુ કૃતિથી તે નિત અચલીલાલ; અ॰ પરદ્રવ્યે જે નવ ગમી, ક્ષેત્રાંતરમાં હુ નરમણીલાલ. અ॰ ૩. અતિશય ચેગે નિવં દ્વીપે, પરભાવ ભણી નિષે છીપેલાલ; અ૰ નિજ તત્વ રસે જે લીની, બીજે કીશુઠ્ઠી નિવે કીનીલાલ, અ૦ ૪. સગ્રહનયથી જે અનાદિ, પણ એવભુતે દિલાલ; અ૰ જેને બહુ માને પ્રાણી, પામે નિજ ગુણ સહુર્ત કાય મ ૫. શ્રીરતાથી શ્રીરતા

Page #621

૨તવન સંગ્રહ વાધે, સાધક નિજ પ્રભુતા સાધેલાલ અ. પ્રભુગુણને રંગે રતતા, તે પામે અવિચલ સમતાલાલ. અ. ૬. નિજ તે જે જેહ સતેજા, જે સેવે ધરી બહુ હેજાલાલ; અ૦ શુદ્વાલ બન જે પ્રભુ ધ્યાવે, તે દેવચંદ્ર પદ પાલાલ. અ૦ ૭.
૧૧ શ્રી સ્વામીપ્રભ સ્તવન નમિ નમિ નામ વનવું, સુગુણ સ્વામી જિર્ણ નાથ; સેય સકલ જાણુગ તુમે, પ્રભુજી જ્ઞાનદિણંદ નાથ ન ૧. વર્તમાન એ જીવની, એવી પરિણિત કેમ ના જાણું હેય વિભાવને. પિણ નવિ ટે પ્રેમ. ના નવ . પર પરણિતરસ રંગતા, પર ગ્રાહકતા ભાવ; નાટ પર કરવા પર ભેગતા, યે થયે એહ સ્વભાવ. ના ન૦ ૩ વિષય કષાય અશુદ્ધતા, ન ઘટે એ નિરધાર; ના. તે પણ વંછું તેહને, કિમ તરિએ સંસાર, નાટ ન. ૪. મિથ્યા અવરતિ પ્રમુખને, નિયમે જાણું દોષ ના નટુ ગરહ વળી વળી, પણ તે પામે સ તેષ, ના. ન૦ ૫. અંત રંગ પર રમણ તા, ટલશે કિયે ઉપાય; ના આણું આરાધન વિના, કિમ ગુણબ્રિદ્ધિ થાય, ના ન૦ ૬. હવે જિનવચન પ્રસંગથી, જાણી સાધક નીતિ; ના શુદ્ધ સાધ્ય રૂચિપણે, કરીએ સાધન રીતિ. ના, નવ ૭. ભાવન રમણ પ્રભુગુણે, ગ ગુણી આપીન ના રાગ તે જિનગુણરંગમે, પ્રભુ દીઠા રતિ પીન. ના૦ ન૦ ૮ હેતુ પલટાવી સંવે, જોડ્યા ગુણો ગુણ ભક્તિ ના તેહ પ્રશસ્તપણે રમ્યા, સાધે આતમશક્તિ. ના ન૦ ૯. ધન તન મન વચના બે, જેડયા સ્વામી પાય; ના૦ બાધક કારણ વારતા, સાધક કા રણ થાય. ના ૦ ૧૦ ૧૦. આતમતા પલટાવતાં, સંવર રૂપ; ના સ્વરૂપ રસી કરે, પૂણાનંદ અનૂપ. નાન. ૧૧. વિષયકષાય જહર ટળી, અમૃત થાએ એમ; નાજે પર સિદ્ધ રૂચિ હવે, તે પ્રભુસેવા ધરી પ્રેમ ના ન૦ ૧૨, કારણ રંગી કાયને, સાધે અવસર પામીના દેવચંદ્રજિનરાજની સેવા શિવરુખ ધામ.ના ન૦ ૧૩.
૧૨ મુનિસુવ્રત જન સ્તવન - દીઠો દરિશણ શ્રી પ્રભુજીનો, સાચે લગે મન શું ભીનો; જસુ રાગે નિશગી થાયે, તેહની ભક્તિ કે ન સુહાયે. ૧. પુદગલ આશ્યારાગી અનેરા, તસુ પાસે કણ ખાયે ફેરા, જસુ ભગતે નિરભયપદ લહિયે, તેની સેવામાં થિર રહિયે. ૨. રાગી સેવકથી જે રાચે, બાહ્યભગતિ દેખીને માચે; જસુ ગુણ દાઝે તૃસ્ના આંચે, તેહને સુજસ ચતુર કિમ વાંચે. ૩. પૂરણબ્રહ્મ ને પૂર્ણાનંદિ દરશન વાન ચરણ ૨સ કદિ; સકળવિભાવ પ્રસંગ અફદિ, તેહ દેવ શમરસ મકરંદિ, ૪. તેની ભગતી ભાવભય ભાજે, નિગુણ પિણ ગુણ શક્તિ ગાજે; દાસ ભાવ પ્રભુતાને આપે, અંતરંગ કવીમલ સેવિ કાપે ૫. અધ્યાતમ સુખકારણ પૂરે, સ્વસ્વભાવ અનુભૂતિ સમૂરે; તસુ ગુણ વળગી ચેતના કીજે, પરમહદય શુદ્ધ લહિ જે. ૬. મુનિસુવ્રતપ્રભુ ભૂતા હીના, આતમ સંપતિ ભાસ ન પીના આયુરંગે ચિત્ત ધરી, દેવચંદ્રપદ શિઘ વરિજે. ૭.
૧૩ શ્રી સુમતિ જિન સ્તવન પ્રભુ શું ઈર્યું વીનવું રે લાલ, મુજ (વભાવ દુખ રીત, સાહિબાલાલા, તીન કાળના પનીરે લાલ, જાણે છે. સહુ નીતિરે. સા. પ્ર. ૧. યજ્ઞાનશું નવિ મિલે લાલ,

Page #622

૫૮
ર
સજ્જન સન્મિત્ર ગ્યાન ન જાએ તચ્છરે; સા॰ પ્રાપ્ત અપ્રાસ અમૈયર્નરે લાલ, જાણા જે જિમ જથ્થરે. સા॰ પ્ર૦ ૨. છતિપરયાય જે જ્ઞાનનારે લાલ, તે તે નવ પલટાય; સા॰ જ્ઞેયની નવ નવ વત્તનારે લાલ, વિ જાણે અસહાયરે. સા॰ પ્ર૦ ૩. ધર્માંકિ સહુ દ્રવ્યનેારે લાલ, પ્રાપ્તભણી સહકારરે; સા॰ રસણાદિક ગુણવત્તતારે લાલ, નિજ ક્ષેત્રે તે ધારરે, સા॰ પ્ર ૪. જાણુગ અભિલાષિ નહિરે લાલ, નવિ પ્રતિબિંબે શેયરે; સા॰ કારક શકતે જાણવુ લાલ, ભાવઅનત અમેયરે. સા॰ પ્ર૦ ૫, તેહુ જ્ઞાનસત્તાથકેરે લાલ, ન જણાયા નિજ તત્વરે, સા॰ રૂચિ પણુ તેહવી નિવ વધેરે લાલ, ઐ ઐ માહમહત્વરે. સા॰ પ્ર૦ ૬. મુજ જ્ઞાયકતા પર સીરે લાલ, પરતૃશ્ચયે તત્વરે; સા॰ તે સમતારસ અનુભવેરે લાલ, સુમતિ સેવન વ્યાસરે સા॰ પ્ર૦ ૭. માધકતા પલટાયવારે લાલ, નાથભગતિ આધારરે; સા૦ પ્રભ્રુગુણુર`ગી ચેતનારે લાલ, એહિજ જીવન સારરે. સા॰ પ્ર૦ ૮. અમૃતાનુષ્ઠાને રહ્યારે લાલ, અમૃતક્રિયાને ઉપાયરે; સા॰ દેવચંદ્ર રગે રમેરે લાલ, તે સુમતિદેવ પસાયરે. સા॰ પ્ર૦ ૯. ૧૪ શ્રી શિવગતિજિન સ્તવન
વિગતિજિનવરદેવ સેવઆ દેઢુિલીડા લાલ, સે॰ પરપરણિત પરિત્યાગ કરે તસુ સાહિલીહા લાલ; ૪૦ આશ્રવ સવ નિવારી જેડુ સવરેધરેડા લાલ, જે જે નિજ આણુા લીન પીન સેવન કરેડા લાલ. પી૦ ૧. વીતરાગ ગુણુરાગ ભક્તિ રૂચિને ગમેડા લાલ, લ૦ યથાપ્રવૃત્તિ ભવ્યજીવ નયસ ગ્રહ રમેહે લાલ; ન॰ અમૃતક્રિયા વિધિયુક્ત વચન આચારશીહા લાલ, ૧૦ માક્ષાથી જિનભક્તિ કરે વ્યવહારથીહા લાલ. ક૦ ૨. ગુણુપ્રાગ્લાવિ કાય તળે કારણપણેહ લાલ; ત૦ રત્નત્રયી પરિણામ તે ફજીસૂત્રે ભણેહા લાલ; ૩૦ જે ગુણુ પ્રગટ થયેા નિજનિજ કાય કરહેા લાલ, નિ॰ સાધકભાવે યુક્ત શખ્તનય તે ધરેડા લાલ શ॰ ૩. પેાતે જીણુપર્યાંય પ્રગટ પણ કા તાડા લાલ, પ્ર૦ ઉણે થાએ જાવ તાવ સમલિતતા લાલ; તા॰ સ`પૂરણુ નિજ ભાવ સ્વકારય કીજતેંહા લાલ, સ॰ શુદ્ધાતમનિજરૂપણે રસ લીજતેšા લાલ. ત॰ ૪. ઉત્સગે' એવ‘ભુત તે ફળને નીપનેહા લાલ, તે નિઃસ'ગી પરમાતમ રગથી તે ખનેડા લાલ; ૨૦ સહુજઅન ત અત્યંત મહુત સુખ ભરવાડા ઢાલ, મ॰ અવિનાશી અવિકાર અપાર ગુણે વરયાડો. અ૦ ૫. જે પ્રવૃત્તિ ભવ મૂળછેદ ઉષાય જેહે લાલ, મુ॰ પ્રભુગુરાગે રક્ત થાય શિવદાય તેહા લાલ; થા અસ થકી સરવ’શ વિશુદ્ધપણું વેડા લાલ; વિ॰ શુકલખીજશશિહ તે પૂરણુ હુવેડા લાલ. તે ૬. તિમ પ્રભુથી શુચિ રાગ ક૨ે વિતરાગતાડા લાલ, ૪૦ ગુણએકત્વે થાય સ્વગુણુપ્રાભાવતાહે લાલ; ગુરુ દેવચંદ્ર જિનચંદ્રસેવામાંહિ રહેાહે લાલ, સે અવ્યાબાધ અગાધ આત્મસુખ સંગ્રહાડા લાલ. આ૦ ૮.
૧૫ શ્રી આરતાગજિન સ્તવન
કરી સાચા રંગ જિનેશરૂ, સસાર ત્રિર`ગ સહુ અન્યરે; સુરપતિ નરપતિ સ'પદા, તે તા દુરગધિકદન્નરે. ૪૦ ૧. જિનમસ્તાગ ગુણરસ રમી, ચલ વિષય વિકાર વિરૂપરે ત્રિણ સમકિત મતે અભિલખે, જિણે ચાખ્યા શુદ્ધ સ્વરૂપરે, ક૦ ૨. જિન ગુણ ચિંતન જળ રમ્યા, તસુ મ્રુધ અનળના તાપ; નવિ વ્યાપે કાપે ભવસ્થિતિ, જિમ શીતને મક

Page #623

સ્તવન સંગ્રહ
૫૯
પ્રતાપરે ક૦ ૩. જિનગુણુર'ગી ચેતના, નિવે ખાંધે અભિનવ કરે; ગુણુરમણે નિજ ગુણુ ઉલ્લસે, તે આશ્વાદે નિજધમરે. ક૦ ૪. પરત્યાગી ગુણ એકતા, ૨મતા જ્ઞાનાદિક ભાવરે; સ્વસ્વરૂપ ધ્યાતાં થઈ, પામે શુચિ ખાયકભાવરે. ક૦ ૫. ગુણકરણે નવ ગુણ પ્રગટતા સત્તાગત રસ્ થિતિ છેદરે;સક્રમણે ઉદય પ્રદેશથી, કરે નિરા ટાળે ખેદરે. ક૦ ૬, સહજસરૂપ પ્રકાશથી થાએ પૂર્ણાંન‘૪ વિલાસરે, દેવચ'દ્રજિનરાજતી, કરજ્યેા સેવા સુખવાસરે, ક૦ ૭. ૧૬ શ્રીનમિશ્વરસ્વામીજિન સ્તવન
જગતદિવાકર શ્રીનમિશ્વર સ્વામો, તુજ મુખ દીઠે નાડી ભૂલ અનાદિનિરેલે; જાગ્યા સમ્યગજ્ઞાન સુધારસ ધામો, છાંડ દુધ મિથ્યા નિંદ પ્રમાદનીèા. ૧. સહજે પ્રગટ્યો નિજ પરભાવ વિવેકજો, અ‘તર આતમ હરયા સાધન સાધવેરેલે; સાધ્યાલ બી થઈ જ્ઞાયકતા છેકો, નિજ પરણુતિ નિજધમ રસે વેરેલા ૨. ત્યાગી પર પરભુતિરસ રીઝો, જાગી આતમ અનુભવ ઇષ્ટતારેલા; સહેજે છુટી આશ્રવ ભાવની ચાલજો, જાલમ પ્રગટી સ`વર શિષ્ટતારેલા. ૩. મહેતુ જે છે પાપસ્થાનો, તે તુજ ભગતિ પામ્યા પુષ્ટ પ્રશસ્તતારેલા, ચેયગુણુ વલગા ઉપયાગો, તેહુથી પામે ધ્યાતા ધ્યેય સમસ્તતારેલા. ૪. જે અતિ દુસ્તર જલિધે સમા સ'સારજો, તે ગેાપદ સમ કીધા પ્રભુ અવલખનેરે લેા; જીન આલબની નિરાલ’ખતા પામે જો, તેણે હમરમશું નિજ ગુણુ શુદ્ધે નદનવનજો. ૫. (જાણ્યા પૂર્ણાન દતે આતમ પાસો, અવલખ્યા નિવિકલ્પ પરમાતમ તત્વનેરેલા.) સ્યાઘાદિ પ્રભુતાને એકત્વો, ક્ષાયકભાવે થઈ નિજ રત્નઇરેલ; પ્રત્યાહાર કરીને ધારે ધારણુ શુદ્ધો, તત્વાનાદિ પૂ સમાધિલયેમષરેલા. ૬. અવ્યાખાધ સ્વગુણની પૂરણ રીતો, કરતા ભેાક્તા ભાવે રમશુ પણે ધરેરેલા; સહજ અક્રુત્રિમ નિમ`ળ જ્ઞાનાન'જો, દેવચદ્ર એકત્વે સેવનથી વગેરેલા. ૭. ૧૭ શ્રી અનિલજિન સ્તવન
સ્વારથ વિષ્ણુ ઉપગારતારે, અદભુત અતિશય રીદ્ધિ; આત્મસ્વરૂપ પ્રકાશતારે, પૂરણ સહજ સમૃદ્ધિ. અનિલજિન સેવીએરે, નાથ તુમ્હારી જોડ; ન કા ત્રિહુલેાકમેરે, પ્રભુજી પરમ આધાર; અછે. ભિવ થાકનેરે. ૧. પરકારજ કરતા નહિરે, સેવ્યા પાર ન હેત; જે સેવે તન મન થઈરે, તે લહે શિવસ`કેત. અ૰ ૨. કરતા નિજ ગુણ વૃત્તિતારે, ગુ પરણિત ઉપભોગ; નિપ્રયાસગુણુ વત્તતારે, નિત્ય સકલ ઉપયોગ, ૩. સેવભક્તિ ભાગી નહીરે, ન કરે પરના સહાય; તુજ ગુણુર’ગી ભક્તનારે, સહેજે કારજ થાય. અ૦ ૪. કિરીયા કારણ કાય તારે, એક સમય સ્વાધીન; વરતે પ્રતિગુણુ સવ`દાર, તસુ અનુભવ લયલીન. અ૦ ૫. ન્યાયક લેાકાલેકનારે, અનિલપ્રભુ જિનરાજ; નિત્યાન’દમયી સારે, દેવચંદ્ર સુખદાય. અ૦ ૬. ૧૮ શ્રી યશેાધરજિન સ્તવન
વનપર વાાિ જશેાધર, વજનપર વારિ૰ માહુરહિત મેઢુનજયાયકા, ઉપશમરસ કયારિડા, વા ૧. માહજીવ હુકા ક`ચન, કરવે પારસ ભારીડા; સમકિતસુતરૂં વન સેચનકા, વર પુષ્કર♥લધારીહેા. વા૦ ૨ સવ' પ્રદેશ પ્રગટ શમગુણથી, પ્રવૃત્તિ અનત અપહારી; પરમગુણી સેવનથે સેવક, અપ્રશસ્તતા વારીયા. વા રૂ. પરપરણિત રૂચિ રમણુ ગ્રહણુતા, દોષ અનાદ નિવારીહેા; દેવચંદ્ર પ્રભુ

Page #624

પિ૭૦
સજન સન્મિત્ર સેવન બને, આતમશક્તિ સમારિહો. વા. ૪
૧૯ શ્રી કૃતાર્થ જિન સ્તવન સેવા સારા જિનની મન સાચે, પિણ મત માગે ભાઈ મહિનતના ફળ માગી લેનાં, દાસભાવ સવિ જાઈ. સે. ૧. ભક્તિ નહી તે તે ભાયત, જે સેવાફલ જા; દાસ તિકે જે ઘન ભર નિરખી, કેકીની પરે નાચે. સે. ૨. સારિ વિધિ સેવા સારં તાં, આણ ન કાંઈ ભાંજે હુકમ હાજર ખીજ મતિ કરતાં સહેજે નાથ નિવાજે. સે. ૩. સાહિબ જાણે છે સહુ વાતે, શું કહિયે તુમ આગે; સાહિબ સનમુખ અને માગણની, વાત કારમી લાગે. સે. ૪. સ્વામી કૃતાર્થ તે પિણ તમથી, આશ સહકે રાખે; નાથ વિના સેવકની ચિંતા, કેણ કરે વિણ દાખે. સે. પ. તુજ સેવ્યાં ફળ મા દેતાં, દેવપણે થાયે કાચ વણમાગ્યાં વંછિત ફલ આપ, તિણે દેવચંદ્ર પદ સાચે. સે. ૬.
- ૨૦ શ્રી ધર્મિશ્વરજિન સ્તવન હું તે પ્રભુ વારિ છું તુમ મુખની, હું તે જિન બલિહારી તુમ મુખની સમતા અમૃતમય સુપ્રસનની, ત્રેય નહી રાગરૂખની. હુ. ૧. ભ્રમર અધર શિષ ધનુર કમલદલ, કીર હિર પુન્યમશશીની શોભા તુચ્છ પ્રભુ દેખત યાકિ, કાયર હાથે જિમ અસીની. હ ૨. મનમેહન તુમ સનમુખ નિરખત, આંખ ન તૃપતિ અહુચિમેહતિમય રવિ હરષચંદ્રછબી, મૂરત એ ઉપશમચી. હ૦ ૩, મનની ચિંતા મટિ પ્રભુ ધ્યાવત, મુખ દેખતાં તુમ જિનની, ઇંદ્રિતૃષા ગઈ જિનેસર સેવતાં, ગુણગાતાં વચનની. હ૦ ક. મીન ચકેર મેર મતંગજ, જલ શશી ઘનની ચનથી; તિમ મે પ્રતિ સાહિબ સૂરતથી, એર ન ચાહ મનથી. હ૦ ૫ જ્ઞાનાનંદન જાયાનંદન, આશ દાસનીયતની; દેવચંદ્ર સેવન મેં અહનિશ, રમ પરણતિ ચિતની. હ૦ ૬.
૨૧ શ્રી શુદ્ધમતિજિન સ્તવન શ્રી શુદ્ધમતો જિનવર પૂર, એહ મને રથ માળ, સેવક જાણહ મહિરબાની કરી, ભવસંકટથી ટાળ. શ્રી. ૧. પતિત ઉદ્ધારણ તારણ વત્સલ, કર અપણાત એ નિત્ય નિરાગી નિસ્પૃહ જ્ઞાનની, શુદ્ધ અવસ્થા દેહ, શ્રી. ૨. પરમાનદિ હે તું પરમા. તમા, અવિનાશી તુજ રીત; એ ગુણ જાણહે તુમ વાણીથકી, ડહરાણ મુજ પ્રીત, શ્રી૩. શુદ્ધ સ્વરૂપી જ્ઞાનાનંદનીઅવ્યાબાધ સ્વરૂપ, ભવજલનિધિહ તારક જિનેશ્વરૂ, પરમ મહદયભૂપ થી ૪. નિર મમ નિસગાહે નિરભય અવિકારતા, નિરમલ સહજ સમૃદ્ધિ, અષ્ટ કરમહે વનદાહથી, પ્રગટી અન્વયરિદ્ધિ શ્રી. ૫. આજ અનાદનીહા અનંત અક્ષતા, અક્ષર અનસરરૂપ અચલ અકલહે અમલ અગમનું. ચિદાનંદ ચિઢ૫. શ્રી. ૬. અનંત જ્ઞાની અનંતદશની, અનાકારી અવિરુદ્ધ લોકાલેકહો જ્ઞાયક સુહ કરું, અનાહારી સ્વયં બુધ, શ્રી. ૭. જે જિન પાસેહે તે શું માગીયે, દેવચંદ્ર જિનરાજ, તેપણ મુજનેહા શિવપુર સાધતાં, હૈયે સદા સહાય. શ્રી. ૮.
૨૨ શ્રી શિવકર જિન રતવન શિવકર જિનવર દેવ, સેવ મનમાં રમે છે લાલ સેવ મનમાં રમે. તન્મયતાએ

Page #625

સ્તન સંગ્રહ
૫૭૧
ધ્યાય, તેહ ભવભય ૧મે હા લાલ, તેહુ॰ ત્રિપદી પ્રરુપી સાર, જગત જન તારવા હા લાલ. જગત દ્રવ્ય અનંત પ્રજાય, પ્રમેય વિચારવા હા લાલ. પ્રમેય૦ ૧. જગમાં દ્રવ્ય અનંત ઉતપતી વ્યય ધ્રુવ રહે હૈ। લાલ. ઉત॰ જે જે જેના તે તેના, તેહમાંહી લડે હૈ। લાલ. તેડુ જાણી બેઠે વિભાવ, અનંતને જે નરા હેા લાલ, અનત૰ પામે પૂર્ણાનંદ, આતમ સંપતિ ધરા હૈ। લાલ, આતમ૦ ૨. ઉત્પતિ વ્યય ધ્રુવ ધમ', અનંતા દ્રવ્યના હા લાલ અનતા લખે ત્રિકાલીક ભાવ, ટલે મતિ ભમ'ના હા લાલ ટલે દુવિધ લઘા ઉત્પાદ, પ્રયાગજ વિશ્નશા હૈા લાલ. પ્રયાગજ ગઇ મમતા તસક્રૂર, લહી આતમ રસા હૈ। લાલ. લહી૦ ૩. ઉત્પતિ વ્યય ધ્રુવ શક્તિ, સ'માં સહુ સમે હેા લાલ. સ'માં૰ જે જન જાણે શુદ્ધ, મિથ્યામતી તે વમે હૈા લાલ. મિથ્યા॰ અસ્તિપણે છે પચ, દ્રવ્ય જગ શાશ્વતા હૈ। લાલ. ફ્રેન્ગ્યુ નિજ નિજ ધમે અસ્તિ, રહે પર નાસ્તિતા હૈા લાલ રહે॰ ૪, નિજ નિજ વસ્તુ સ્વભાવ, ન છડે કા કી હૈા લાલ, ન છડે૰ દવે નિજ પર્યાય રુકે નહિ, કા કદા હૈ। લાલ. રુકે સહુજ પ્રમેય પ્રમાણ, સદા સહુ પરિણમે હૈા લાલ સદા॰ અગુરુલઘુ પરજાય, સ્વકાર્ય માં સહુ સમે હૈ। લાલ સ`કાય'માં૦ ૫. વિગમે પુરવ પ્રજાય, નઉતન ઉપજે હાલાલ નઉતન॰ પણ ધ્રુવ શક્તિ સદાય, સત્ત્વ લક્ષણુ ભજે હા લાલ સત્ત્વ એ સામાન્ય સ્વભાવ, તે જેઢુના તેડુમાં હા લાલ. તે જેહના વિશેષ સ્વભાવ, તે જેહુના જેમાં ડા લાલ. તે જેના ૬. લક્ષણુ લક્ષ્ય અભેદ, ત્રિકાલપણે રહે હૈ। લાલ ત્રિકાલ॰ એમ જાણી નર યુદ્ધને, મમતા નવિ રહે હા લાલ ને મમતા આત્મજ્ઞાન ત્રણ મમત, મમતથી મિથ્યાત છે હેા લાલ. મમતથી૰ એહુથી અવિરતિ હોય, પ્રમાદ કષાય છે હૈા લાલ. પ્રમાદ॰ ૭. જોગ ચપલતા કરિ નિજ, વીરજ ચલ કરે ડા લાલ કે વીરજ૰ બધે આઠે કમ' ગહેન, ભવ વન ફરે હા લાલ ગહેન બાલ બાધક થયું વીય, સાધકતા નવ લહી હૈા લાલ. સાધકતા॰ શિવકર દેવ હૃદયમાં, કરુણા લહુ લડી હા લાલ કે. કરુણા૦ ૮. શુદ્ધ અખતિ ધાર, અમૃત ઘન વરસતા હૈા લાલ અમૃત૰પ્રભુજી મેઘ સમાન, ભવ્ય દ્રગ દરસતા હે લાલ ભવ્ય પૂજો શ્રી પ્રભુ અગ, સુર`ગે ઉમટી હૈા લાલ સુર ́ગે દરશન જ્ઞાન ચારિત્ર, સવીય મયી સહી હૈા લાલ. સીય′૦ ૯. જાણે ત્રીપદી શુદ્ધ તે, યાન શુકલ લડે હો લાલ તે ઘાતી કરમ ક્ષય જાય, અનત ચતુર્ક લડે હું લાલ અનંત એ વિષ્ણુ ધમ' ન શુકલ લડે, નહિ નર કદા હૈા લાલ લહે તે માટે લહિ ત્રીપદી સુશિવ, સાધેા મુદા હા લાલ. ૩૦ ૧૦. અંગ પૂજા કર એમ, આણુા આરાધીએ ડે લાલ આણા લહિ નિજ શુદ્ધ સ્વરુપ, મેાક્ષમગ્રા સાધીએ હેા લાલ મેાક્ષ॰ મહાગાપ મહામાહણુ શિવ, સથવાડુ છે. હા લાલ શિવ॰ નિર્યામક મહાવૈદ્ય, પ૨મ જગ નાડુ છે. હા લાલ. પરમ૦ ૧૧. ચરણુ વદન કર નયણુ, પરમ જિનરાજનાં ડા લાલ પરમ૰ વિ જણને હાય સાજ, આતમ સુખ કાજમાં હૈા લાલ આતમ૦ નાથ કૃપાલ વિશાલ, મહા શુદ્ધ મેધથી હા લાલ મહા ભવિ જન પામે (સદ્ધિ, તત્ત્વ નિજ શોષથી ડો લાલ, તત્ત્વ૦ ૧૨. પામે આતમ જ્ઞાન, દ્રેષ દુઃખ સહુ લે હું લાલ દોષ સીઝે આતમ

Page #626

૫૭૨
કાજ, અચલ કમલા મલે હેા લાલ અચલ॰ પૂજ્યની પૂજા આપે, લાલ શિવ દેવચન્દ્રમુનિ મનસુખ સહજ વિલાસને હા લાલ. સહુજ૦ ૧૩. ૨૩ શ્રી સ્યંદન જિન સ્તવન
સ્યંદન જિનવર પરમ દયાલ કૃપાલુએરે. જગ મેહન વિ ખેડુન દેવ મયાલુઆરે ૪૦ પરપદ ગ્રહણે જગજન ખાંધે ક`નેરે અથિર પદાર્થ ધ્યાતાં કિમ લહે ધાનેર જાચલ જગની એછે એ‘ઠ પુદ્ગલ પરિણતિરે ધ્યાતાં ચીરજ કપે આપ લહે ન સગુણ તીરે લહે॰ ૧. નિર્મલ દર્શન જ્ઞાન ચરણ્મય આતમારે નિષદ ૨મણે પ્રગટે પદ ૫રમાતમારે પ૦ મેહાર્દિકમાં તલ્લીન તન્મય તે કહ્યોરે, શુદ્ધ બ્રહ્મમાં તલ્લીન તિણુ શિવપન લોરે તિણુ॰ ૨. પુદ્ગલ પરિણતિ ભિન્ન આત્મથી જે સદારે છેડી તાસ વિકલ્પ રહેા નિજગુણ મુદારે રહે૦ તપસજમ મય સહેજ ભાવ નિજ ધ્યાઇએરે નિમલ જ્ઞાનાનં પરમ પદ પાઇએરે, પરમ૦ ૩. સ્યાદ્વાદ મય શુદ્ધ પ્રભુ સુખ દેશનારે સન્માને તે કરે વિભાવ પ્રવેશનારે જિનવાણી સન્માન વિના ભવ વાસ છેરે ૫૨ પરિણતિ સન્માન કમ અઠપાસ છેરે. ૪. આતમ શક્તિ સ્વતંત્ર લખે। જિન વાણુથીરે સાધે! શિવ મગ શુધ્ધ શુકલ દ્રઢ ધ્યાનથીરે શુકલ॰ શુધ્ધ નયે લખિ દ્રવ્યને નિસ્પૃહ અન્યથીરે સમભાવે નિજ ધ્યાય તસુ ભવ ભય નથીરે તસુ॰ ૫. પંચ મહાવ્રત પ`ચાચાર શ્રી જિન વઢેરે પ`ચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિ સમભાવે સધેરે સમ॰ જ્ઞાન ધ્યાન કિરિયા સાચી સમભાવથીરે સાધ્ય શૂન્ય કિરિયા કબ્જે શિવપદ નથીરે. ૬. શુદ્ધ સાધ્ય સાપેક્ષ સુનય વાણીલખા રે, સમભાવે શુદ્ધાતમ અનુભવ રસ ચખારે અનુભવ॰ દેવચન્દ્ર પ્રભુ વચનામૃત રસ પાનમાં રે, મનસુખ શિવઘર વાસે સૂખ અમાનમાં રે. છ.
૨૪ શ્રી સંપ્રતિ જિન સ્તવન
સજ્જન સન્મિત્ર શિવદાર વાસને હૈ
સ*પ્રતિ જિનવર પદ નમી વિ ધ્યાવા રે. સાધેા શુદ્ધ નિજ સાધ્ય પરમ પદ પાવે। રે, અતિત સમય ચેાવિશમા ભ॰ પ્રભુ સમ હૈા નિરુપાધ્ય ૫૦ ૧. શુદ્ધ સાધ્ય જાણ્યા વિના ભવિ॰ સાધ્યા સાધ્ય અનેક ૫૦ આણુા વિષ્ણુ નિજ છંદથી વિ૰ સુખ પામ્યા નહિ છેક ૫૦ ૨. સ્યાદ્વાદ પ્રભુ વચનથી ભવિ॰ લહિં શુદ્ધાતમ સાધ્યું પરમ૦ શુદ્ધ સાધના સેવતા વિશ્વ નાશે સવ' ઉપાધ પરમ૦ ૩. નિમલ સાધ્ય સ્વરુપ એ વિ॰ મુજ સત્તાગત એમ પરમ શુદ્ધ ધ્યેય નિજ જાણએ-ભવિ॰ ધ્યાતાં શિવપદ ક્ષેમ પરમ૦ ૪. એ વિષ્ણુ અવર ન સાધ્ય છે ભ॰ સુખ કારણુ જગમાંહિ પરમ॰ શુદ્ધ ધ્યેય નિજ સાધવા, ભવિ॰ સાધન શુદ્ધ છાંડુિ ૫રમ૦ ૫. રત્નત્રયી વિષ્ણુ સાધના ભવિ૦ નિષ્કુલ જાણુ સદાય પરમ૦ રત્નત્રયી શિવ સાધના ભવિ૦ સાધી વિ શિવ પાય. પરમ૦ ૬. શુદ્ધાતમ જાણ્યા વિના વિ૰ પ૨પદ્ય મળત ઉપાય પરમ૦ રાગાદિક વશ જીવએ ભિવ કીધાં અનેક ઉપાય પરમ॰ છ. તુજવાણીથી મે... લડયાં ભવિ॰ નિજ ગુણુ દ્રવ્ય પ્રાય. પરમ॰ પર ગુણુ દ્રવ્ય પ્રજાયનું. ભવિ॰ મમત તજે સુખ થાય. પરમ૦ ૮. જાણ્યું આતમ સ્વરૂપમે વિ૰વલી કીધા નિરધાર. ચરણે નિજ ગુણુ રમણુમાં િ તજી પર રમણુ પ્રચાર પરમ૦ ૯. ધીર વીર નિજ વીય ને વિ॰ રાખી અચલ

Page #627

૫૭૩
સ્તવન સગ્રહ
ગુણુ ઠામ પરમ॰ પરસંગે ચલ નવિ * ભવિ॰ નહિ પરથી નિજ કામ. પરમ૦ ૧૦. પુદ્ગલ ખલ સ`ગે કચું ભવિ॰ આત્મ વીય' ચલ રૂપ. પરમ૦ જડ સ`ગે દુઃખીએ થયા. વિ૰ થઇ બેઠો જડ ભૂપ. પરમ૰૧૧. દે'ન જ્ઞાને ચરણુ સદા. વિ॰ આરાધા તજી દોષ. પરમ૰ આતમ શુદ્ધ અભેદથી. ભવિ॰ લહિએ ગુણુ ગણુ પાષ. પરમ૦ ૧૨. દરશન જ્ઞાન ત્રિરાધના ભવિ॰ તેહિજ ભવ ભય મૂલ પરમ॰ નિજ શુદ્ધ ગુણુ આરાધના. વિ. એ શિવપદ અનુકૂલ પરમ૦ ૧૩. શુદ્ધ સ્ફટિક સમ સાધ્ય નિજ. ભવિ॰ સામે રાગ રહિત. પરમ૦ સાધ્ય અપેક્ષા વિષ્ણુ ક્રિયા ભત્રિ॰ કષ્ટ કયે નહિં હિત પરમ૦ ૧૪. પરમ દયાલ કૃપાલુઆ વિ॰ દેવચન્દ્ર શિવરૂપ પરમ૦ શિવ કમલા મનસુખ લહે ભિવ॰ શાશ્વત આત્મ સ્વરૂપ, પરમ૦ ૧૫.
૬૪ ઉપાધ્યાય શ્રી માનવિજયકૃત ચાવિશી ૧ શ્રી ઋષભદેવજન સ્તવન
ઋષભ જિષ્ણુદા ઋષભ જિષ્ણુદા, તુમ દરિશણુ હુયે પરમાણુ દા; અનિશિ યાઉં તુમ દીદ્વારા; મહિર કરીને કરજયા પ્યારા. ઋ॰ ૧. આપણને પુંઠે જે વળગા, ક્રિમ સરે તેને કરતાં અળગા; અળગા કીધા પણ રહે વળગા, મેાર પીંછ પરે ન હુએ ઊભગા. જીરૂ ૨. તુમે પણ અળગે થયે કિમ સરશે, ભક્તિ ભલી આકષી લેશે; ગગને ઉડે દૂરે પડાઇ, દોરી બળે હાથે રહી આઈ. ઋ૦ ૩. મુજ મડુ' છે ચપળ સ્વભાવે, હે અંતર મૂહુ' પ્રસ્તાવે; તુ તે સમય સમય બદલાયે, ઇમ ક્રિમ પ્રીતિ નિહાવા થાયે. ઋ જ. તે માટે તું સાહિમ મારો, હું છું સેવક ભાભવ તાહરા; એન્ડ્રુ સ`ખધમાં મ હશે ખામી, વાચક માન કહે શિર નામી. ૠ૦ ૫.
૨ શ્રી અજિતનાથજન સ્તવન
અજિત જિષ્ણુસર ચરણની સેવા, હૈવાયે હું હળિયા; હિંચે અણુચાખ્યા પણ અનુભવ–રસના ટાણા મળિયા. ૧. પ્રભુજી મહેર કરીને આજ, કાજ અમારાં સુધારા, મૂકાયે પણ હું નિવ મૂકું, ચૂકું એ નિવે ટાણેા; ભક્તિભાવ ઉઠ્યો જે અતરે, તે કિમ રહે શરમાણા, પ્ર૦ ૨. લાચન શાંતિ સુધારસ સુભગા, મુખ મટકાળું સુપ્રસન્ન; યોગમુદ્રાને લટકા ચટકા, અતિશય તે અતિ ધન્ન. પ્ર૦ ૩. પિંડ પદસ્થ રૂપસ્થે લીના, ચરણ કમળ તુજ ગ્રહિયાં; ભ્રમર પરે રસ સ્વાદ ચખાવેા, વિરસે કાં કરો મહિયાં. પ્ર૦ ૪. બાળ કાળમાં વાર અનંતી, સામગ્રીયે. હુ નવિ જાગ્યા; યૌવનકાળે તે રસ ચાખ્યા, તું સમરથ પ્રભુ માગ્યા. પ્ર૦ ૫. હું અનુભવરસ દેવા સમરથ, હું પણુ અરથી તેઢુના; ચિત્ત વિત્ત ને પાત્ર સબધે, અજર રહ્યો હવે કેહના પ્ર૦ ૬, પ્રભુની મહેરે તે રસ ચાખ્યા, અત'રગ સુખ પામ્યા; માનવિજય વાચક ઇમ જપે, હુએ મુજ મન કામ્યા. પ્ર૦ ૭.
૩ શ્રી સંભવનાથજન સ્તવન
સાંભળ સાહિમ વિનતી, તું છે ચતુર સુજાણ; સનેહી. કીધી સુજાણુને વિનતી, પ્રાચે ચઢે તે પ્રમાણુ. સ૦ ૧. સંભવિજન અવધારીચે, મહિર કરી મહેરબાન; સ૦

Page #628

૫૭૪
સજ્જન સન્મિત્ર ભવભય ભાવઠ ભણ્ણા, ભકિતવત્સલ ભગવાન. સ૦ ૨, તું જાણે વણ વિનવે, તાહે મે ન રહાય; સ૦ અી હાવે ઉતાવળા, રણુ વરસાં સે થાય. સ૦ ૩. તું તે મેટિમમાં રહે, વિનવિચે પણુ વિલખાય; સ૦ એક ધીરા એક ઉતાવળા, ઇમ કિમ કારજ થાય. સ॰ ૪. મન માન્યાની વાતડી, સઘળે દીપે નેટ; સ॰ એક અંતર પેસી રહે, એક ન પામે ભેટ, સ૦ ૫. જોગ અોગ્ય જે જોઈવા, અપૂરણનું કામ; સ૦ ખાઈના જળને પણ કરે, ગ`ગાજળ નિજ નામ. સ૦ ૬. કાળ ગયા બહુ વાયદે, તે તે મેં ન ખમાય; સ॰ ચેોગવાઇ એ ફીરી ફીરી, પામવી દુલ ́ભ થાય. સ૦ ૭. ભેદભાવ મૂકી પરા, મુજશું રમા એકએક; સ૦ માનવિજય વાચક તણી, એ વિનતી છે છેક. સ૦ ૮. ૪ અભિનંદર્ભજન સ્તવન
પ્રભુ મુજ દરિશન મળી. અલવે, મન થયા હવે હળવે હળવે; અભિનદન દેવા, મેાહના અભિનદન દેવા. પુણ્યદય એ મેટો માહુરા, અર્ચિત્યે યા દરિશણુ તાહેરા. સા॰ ૧. દ્વેત ખેવ હરી મન લીધું, કામણગારે કામણ કીધું; સા॰ મનડું જાયે નહી કાઈ પાસે, રાત દિવસ રહે તાહરી પાસે સા॰ ૨. પહિલું તે જાણ્યું હતું સેહિલું, પણ મોટાથું મળવું દેહિલું; સા॰ સાહિલ' જાણી મનડુ વળગ્યું, થાય નહિ હવે કીધુ' અળગુ’. સા॰ ૩. રુપ દેખાડી હાએ અરૂપી, કિમ ગ્રહિવાયે અકળ સરુપી; સા તાહુરી ઘાત ન જાણી જાયે, કહેા મનડાની શી ગતિ થાયે. સા૦ ૪. પદ્ગિલાં જાણી પછે કરે કિરિયા તે પરમાથે સુખના દરીયા; સા૦ વસ્તુ અજાણ્યે મન દોડાવે, તે તે મુરખ બહુ પસ્તાવે. સા॰ પ તે માટે તું રૂપી અરૂપી, તું શુદ્ધ યુદ્ધ ને સિદ્ધ સરુપી; સા॰ એહુ સરૂપ ગ્રહીઉં જમ તાહરૂં, તવ ભ્રમ રહિત થયું તાહરૂં. સા॰ ૬. તુજ ગુણુ જ્ઞાન ધ્યાનમાં રહીયે, ઈમ હળવું પણ સુલભ કહીયે; સામાનવિજય વાચક પ્રભુ ધ્યાને, અનુભવ રસમાં હુબ્લ્યૂ ઇકતાને. સા॰ ૭.
૫. શ્રી સુમતિનાજિન સ્તવન
રૂપ અનૂપ નિહાળી, સુમતિ ાજન તાહરૂં હો લાલ, સુ॰ છાંડી ચપળ સ્વભાવ, સુ" મન માહરૂં ! લાલ; ૮૦ રૂપી સરૂપી ન હેાત; જો જગ દીસતુ કે લાલ; જો તે કુણુ ઉપર મન્ન, કહેા અમ હીંસતું હૈા લાલ. ક૦ ૧. હ્રીંસ્યા વિષ્ણુ કિમ શુધ્ધ, સ્વભાવને ઈચ્છતા હૈા લાલ; સ્વ ઈચ્છા વિષ્ણુ તુજ ભાવ, પ્રગટ કિમ પ્રીછતા હૈા લાલ; પ્ર૦ પ્રીયા વિષ્ણુ ક્રિમ ધ્યાન, દશામાંહિ લ્યાવતા હૈા લાલ; ૪૦ લાવ્યા વિણુ રસ સ્વાદ, ક કિમ પાવતા હૈ। લાલ; ક૦ ૨. ભકિત વિના નવિ મુક્તિ, હુયે કેાઇ ભગતને ડા લાલ; હું રૂપી વિના તે તે, હુયે. કિમ ૠગતને હો લાલ; હુ॰ નવણુ વિલેપન માળ, પ્રદીપ ને ધૂપણા હો લાલ; પ્ર॰ નવ નવ ભૂષણ ભાળ, તિલક શિર ભૂપણા હૉ લાલ. તિ॰ ૩. અમ સત પુન્યને ચાગે, તુમે રૂપી થયા હૈા લાલ; તુ અમૃત સમાની વાણી ધરમની કહી ગયા હૈા લાલ, ધ॰ તેડું આલખીને જીવ, ઘણાએ મૂઝીયા હો લાલ; ધ ભાવિ ભાવન જ્ઞાને, અમે પણ રઝિયા હો લાલ, અ॰ ૪, તે માટે તુજ પિંડ, ઘણા ગુણ કારણેા હો લાલ; સેબ્યા ધ્યાયે હુયે, મહાભય વારણા હો લાલ; મ॰ શાંતિ વિજય અધ

Page #629

સ્તવન સંગ્રહ
૫૭૫ શીશ, કહે, ભવિકા જના હો લાલ કે પ્રભુનું પિંડસ્થ ધ્યાન, કર થઈ મના હો લાલ. ક૦ ૫.
૬ શ્રી પદ્મ પ્રભજિન સ્તવન શ્રી પદ્મપ્રભુના નામને, હું જાઉં બલિહાર; ભાવજન નામ જપતાં દીહ ગયું, ભવભય ભજનહાર, ભ, શ્રી. ૧. નામ સુર્ણતા મન ઉહસે, લોચન વિકસિત હોય; ભ૦ માંચિત હુયે દેહડી, જાણે મિળિયે સેય ભ૦ શ્રી. ૨. પંચમકાળે પામવું, દુર્લભ પ્રભુ દીદાર; ભ૦ તેઓ તેહના નામને, છે મોટો આધાર ભ૦ શ્રી. ૩. નામ ગ્રહ્ય આવી મિળે, મન ભીતર ભગવાન ભ૦ મંત્ર બળે જિમ દેવતા, વાહલે કીધે આહવાન. ભ૦ શ્રી૪. ધયાન પદસ્થ પ્રભાવથી, ચાખે અનુભવ સ્વાદ ભ૦ માનવિજય વાચક કહે, મૂકે બીજે વાદ ભ૦ શ્રી. ૫
૭ શ્રી સુપાર્શ્વજિન સ્તવન - નિરખી નિરખી તુજ બિંબને, હરખિત હુયૅ મુજ મન્ન સુપાસ હામ. નિરવિકારતા નયનમાં, મુખડું સદા સુપ્રસા. સુ૧. ભાવ અવસ્થા સાંભરે, પ્રાતિહારજની શોભ; સુ. કોડિ ગમે દેવા સેવા, કરતા મૂકી લેભ. સુઇ ૨. લોકા લોકના સવિ ભાવા, પ્રતિભાસે પરતક્ષ; સુ તેહે ન રાચે નવિ રૂસે, નવિ અવિરતિને પક્ષ. સુ૦ ૩. હાસ્ય ન રતિ ન અરતિ, નહી નહી ભય છેક દુર્ગછ; સુઇ નહી કદપ કદર્થના, નહી અંતરાયને સંચ. સુ. ૪. મોહ મિથ્યાત નિંદ્રા ગઈ, નાઠા દેષ અઢાર, સુ. ચેત્રીશ અતિશય રાજતે, મૂળાતિશય ચ્યાર સુo પ. પાંત્રીશ વાણુ ગુણે કરી, તે ભાવ ઉપદેશ; સ ઈમ તુજ બિંબ તાહરે, ભેદનો નહિ લવલેશ. સુ. ૬. રુપથી પ્રભુ ગુણ સાંભરે, ધ્યાન રૂપસ્થ વિચાર, સુઇ માનવિજય વાચક વદે, જિન પ્રતિમા જયકાર. સુ છે.
૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુજિન સ્તવન તું હી સાહિબારે મન માન્યા. તું તે અકળ સ્વરૂપ જગતમાં, મનમાં કે ન પાય; શબ્દ બોલાવી ઓળખાયે, શબ્દાતીત ઠરા. તુંહી. ૧. રૂપ નિહાળી પરિચય કીને, રૂપમાંહિ ને આ; પ્રાતિહારજ અતિશય અહિનાણે, શાસ્ત્રમાં બુદ્ધ ન લખાય. તું ૨. શ૦૬ - રૂપ ન ગંધ ન રસ નહી, ફરસ ન વરણ ન વેદ; નહિ સંજ્ઞા છેદ ન ભેદ ને, હાર નહી નહી બેદ. તુ ૩. સુખ નહી દુઃખ નહી વળી વાંછા નહી, નહી રેગ ગ ને ભેગ; નહી ગતિ નહી થિતિ નહી રતિ અરતિ, નહી તુજ હરષ ને શોગ. તુ ૪. પુણ્ય ન પાપ ન બંધ ન દેહ ને, જનમ ન મરણ ન બ્રીડા; રાગ ન ષ ન કલહ ન ભય નહી, નહિ સંતાપ ન કીડા. તુ૫. અલખ અચર અજ અવિનાશી, અવિકારી નિરૂપાધી, પૂરણ બ્રહ્મ ચિદાનંદ સાહિબ, યાયે સહજ સમાધી. તું ૬. જે જે પૂજા તે તે અંગે, તું તે અંગથી દૂરે, તે માટે પૂજા ઉપચારિક, ન ઘટે ધ્યાન ને પૂરે. તું.૦ ૭. ચિદાનંદ ઘન કેરી પૂજા, નિરવિકલ્પ ઉપગ; આતમ પરમાતમને અભેદે, નહી કેઈ જડનો જેગ. તું- ૮, પાતીત ધ્યાનમાં રહેતાં ચંદ્ર પભુ જિનરાય, માનવિજય વાચક ઈમ બોલે, પશુ સરિખાઈ થાય. તું ૯.

Page #630

સજ્જન સન્મિત્ર
૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન
તુજ સેવા સારીરે, શિવસુખની ત્યારીરે, મુજ લાગે પ્યારીરે; પણ ન્યારી છે તાતુરી પ્રકૃતિ સુવિધિ જિનારે. ૧. હજે નિવ ખેલેરે સ્તવીયા નવિ ડાલેર, હિયડા નનિવ ખાલેરે; તુજ તાલે ત્રિણ જગમાં કે નહી નિસ`ગીયારે. ૨. ન જોતાને?, ન રીઝે સાતાને, રહે મેળે પાતાનેરે; શ્રોતાને જોતાને તે વાલહારે. ૩. નિવ તૂસે ન રુસેરે, ન વખાણે ન સેરે, વિ આપે ન મૂસેરે; નિવે ભૂસે ન મડૅરે કાઇને કદા૨ે. ૪. ન જણાએ ધાતરે, તેહશું શી વાતરે, એહુ જાણું કહે વાતરે; રહિવા તન હે તુજ વિષ્ણુ માનનેરે ૫. ૧૦ શ્રી શીતલનાથજન સ્તવન
તુજ મુખ સનમુખ નિરખતાં, મુજ લેાચન અમી ઠરતાં હ; શીતલજિનજી. તેહુની શીતલતા વ્યાપે, ક્રિમ રહેવાયે કહા તાપેùા શી ૧. તુજ નામ સુણ્યું જવ કાને, હુઇડુ આપે તવ સાને હા; શી॰ મુર્છાયા માણુસ વાટે, જિમ સજ હુયે અમૃત છાંટે હા. શી. ૨. શુભ ગધને તરતમ યાગે, આકુલતા હુઈ ભાગે હા; શી તુજ અદભુત દેહ સુવાસે, તેલ મિટી ગઈ રહત ઉદાસે હા. શી॰ ૩. તુજ ગુણ સસ્તવને રસના, છાંડે અન્ય લવની ત્રસના હો; શી॰ પુજાયે તુજ તનુ ફ્રસે, ફરસન શીતલ થઈ ઉલસે હૈ. શી ૪. મનની ચ'ચલતા ભાગી, સવિ છડી થયા તુજ રાગી દ્વા; શી૰ કવિ માન કહે તુજ સંગે, શીતલતા થઇ અ ંગેા અંગે હા. શી પ.
૧૧ શ્રોં શ્રેયાંસનાથજન સ્તવન
શ્રી શ્રેયાંસ જિણંદ ઘનાધન ગઢગદ્યોરે, ધના॰ વૃક્ષ અશેકની છાયા સુભર છાઈ રહ્યોરે; સુ॰ ભામ`ડળની ઝલક ઝબુકે વીજળીરે, ઝ॰ ઉન્નત ગઢ તિગ ઇંદ્ર ધનુષ શાભા મિલીરે. ધ૰ ૧. દેવદુ‘દુભિના નાદ શુદ્ધિર ગાજે ઘણુંરે, ગુ॰ ભાવિક જનનાં નાટક માર ક્રીડા ભણુંરે; મે॰ ચામર કેરી હાર ચલતી ખગ તતીરે, ચ૰ દેશના રસના સુધારસ વરસે જિનપતિરે. ૧૦ ૨. સમકિત ચાતક વૃંદ તૃપતિ પામે તિહુાંરે, તૃ॰ સકળ કષાય દાવાનળ શાંતિ હુઈ જિહાંરે; શાં૰ જન ચિત્તવૃત્તિ સુભ્રમિત્રે હાલી થઈ રહીર, હા॰ તિણે શમાંચ અંકુર વતી કાયા લહીરે. ૧૦ ૩. શ્રમણુ કૃષી બળ સજ્જ હુયે તવ ઉજમારે, હુ॰ ગુણવત જન મન ક્ષેત્ર સમા૨ે સચસીરે; સ॰ કરતા બીજા ધાન સુધાન નિપાવતારે, સુ॰ જેણે જગના લાક રહે સર્વ જીવતારે. ૨૦ ૪. ગણધર ગિરિતટ સ*ગી થઇ સૂત્ર ગુથનારે, થ॰ તેહ ની પરવાહે હુઇ બહુ પાવનારે; હુ॰ એહજ માટે આધાર વિષમ કાળે લઘોર, વિ॰ માનવિજય ઉવઝાય કહે મે' સદ્દોરે. ક॰ પ. ૧૨ શ્રી વાસુપૂજિન સ્તવન
વાસુપૂજ્ય તું સાહિમ સાચા, જેઠુવો હવે હીરા જાચા ડા; સુંદર શૈાભાગી. જસ હાવે વિરધી વાચા, તેની કરે સેવા કાચા હા; સું॰ ૧. અછતએ વાત ઉપાવે, વળી ભવછતાને છિપાવે હૈા સું કાંઈનું કાંઈ લે, પરની નિંદા કરી ડાલે હો સું॰ ૨. ઈમ ચઉ વિહુ મિથ્યા ભાખી, તે દેવની કુણુ ભરે સાખી હા; સું॰ પ્રાણીના મમના ઘાતી,
૫૬

Page #631

૫૭૭
સ્તવન સંગ્રહ
હુઇયામાં માટી કાતી હૈા સું॰ ૩. ગુણ્ (વણુ રહ્યા ઉંચે ઠાણે, ક્રિમ દેવ ઠહરાય પ્રમાણે હા; સું॰ પ્રાસાદ શિખર રહ્યોા કાગ, કિમ પામે ગુરૂર્ડ જસ લાગ હા. સું॰ ૪. તું તે વીતરાગ નિરીહુ, તુજ વચન યથાર્થ લીહ હા; સું॰ કહે માનવિજય વઝાય, તું સાચા દેવઢ હરાય હો. સું॰ ૫.
૧૩ શ્રો વિમલનાથજન સ્તન
જિજ્ઞા વિમલ જિનેસર સુંદરૂ, લાલા વિમલ વદન તુ દિઠું; જિહો વિમલ હુએ મુજ આતમા, લાલા તેણે તું અ'તર પધરૢ. જિનેસર તું મુજ પ્રાણ આધાર, જિહા સકળ જતુ હિતકાર. ૧. જિહા વિમલ રહે વિમલે થળે, લાલા સમલે સમલ મેય; જિહા માન સરોવરમે હુસàા, લાલા વાયસ ખાઇ જલેય, જિ॰ ર. જિહો તિમ મિથ્યાન્વી ચિત્તમાં, લાલા તુજ કિમ હોયે આભાસ; જિહા તિહાં કુદેવ રંગે, લાલા સકિત મને તુજ વાસ. જિ॰ ૩. જિય હીરા કુંદનશું જડે, લાલા દુધને સાકર ચેગ; જિન્હો ઉલટ ચેાગે વસ્તુના, લાલા ન હોયે ગુણુ અભેગ.જિ॰ ૪. જિજ્હા વિમલ પુરૂષ રહેવાતણું, લાલા થાનક વિમલ કરેય; જિહો ગૃહપતિને તિહાં શી ત્રષા, લાલા ભાટક ઉચિત ગ્રહેય. જિ૦ ૫, જિન્હો તિમ તે મુજ મન નિમળું, લાલા કીધું કરતેર વાસ; જિન્હો પુષ્ટી શુદ્ધિ ભાટક ગ્રહી, લાલા હું સુખીયા થયા દાસ જિ॰ ૬. જિજ્હા વિમલ વિમલ રહ્યા, લાલા ભેદ ભાવ રહ્યો નહિ; જિંહો માનવિજય ઉત્રઝાયને, લાલા અનુમત્ર સુખ થયા ત્યાંહિ. જિ॰ ૭. ૧૮ શ્રો અનતજિન સ્તવન
જ્ઞાન અનતું તાહરેરે, દશન તાહરે મન‘ત; સુખ અન’તમય સાહિબારે, વિરજપણ ઉલસ્યું અન’ત. અનતર્જિન આપજોરે, મુજ એહુ અનંતા મ્યા; અ॰ મુજને નહી અવરશું પ્યાર, તુજને આપતાં શી વાર, અ॰ એહ છે તુજ યશને ઠાર. અ૦ ૧. આપ ખજીના ન ખાલવેરે, નહિ મિલવાની ચિંત; માહુરે પાતે છે સવેરે, પણુ વિચે આવરણની ભિત, અ૦ ૨. તપ જપ કિરિયા માગરે, ભાંજી પણ ભાંગી ન જાય; એક તુજ આણુ લહે થકેરે, ડેલામાં પરડી થાય. અ॰ ૩. માત ભણી મરૂદેવીનેરે, જિન ઋષભ (ખણુમાં દ્વીધ; આપ પિયારૂં વિચારતાંરે, ઇમ કિમ વીતરાગતા સિદ્ધ. અ૦ ૪. તે માટે તસ અરથીઆરે, તુજ પ્રાથના જે ાઈ લાક; તેહને આપા આંક્ણીરે, તિહાં ન ઘટે કરાવવી ટોક. અ॰ ૫. તેહને તેહનું આપવુંરે, તિહાં ઉપજે છે ખેદ; પ્રાથના કરતે તાહરેરે, પ્રભુતાનેા પણ નહિ છેદ. અ ૬. પામ્યા પામે પામશેરે, જ્ઞાનાદિક જે અન ંત; તે તુજ આણાથી સવેરે, કહે માનવિજય ઉલસત અ૦ ૭. ૧૫ શ્રી ધનાથિજન સ્તવન
શ્રી ધરમ જિષ્ણુ‘* દયાળ જી, ધરમ તણા દાતા; વિ જંતુ તણા રખવાળજી; ધરમ તણા ત્રાતા. જસ અમિય સમાણી વાણીજી, ધ॰ જેડ નિરુણે ભાવે પ્રાણીજી. ૧૦ ૧. તેઢુના ચિત્તના મેલ જાયજી, ધ૦ જિમ તળે જળ થાયજી; ધ॰ નિરમળતા તેદુજ ધમ'જી, ધ૦ કલુષાઈ મેટયાના મમ જી. ૫૦ ૨. નિજ ધરમ તેા સહુજ સભાજી, ૫૦ તેાહિ તુજ નિમિત્ત પ્રભાવજી; ધ૦ વનરાજી ફૂલની શગતીજી, ૪૦ પશુ ઋતુરાજે હુઈ વ્યર

Page #632

પ૭૮
સજજન સન્મિત્ર તીજી. ધ. ૩. કમળાકરે કમળ વિકાસજી, ધ સેરંભતા લખમી વાસજી; ધતે દિનકર કરણ જયજી, ધ ઈમ ધરમ દાયક તું હાયજી. ધ૦ ૪. તે માટે ધરમના રાગજી, ધ, તુજ પદ સેવે વડભાગીજી કહે માનવિજય ઉવઝાયજી, ધ, નિજ અનુભવ જ્ઞાન પસાયછે. ધ૦ ૫.
૧૬ શ્રી શાંતિનાથ-જિન સ્તવન શ્રી શાંતિ જિનેસર સાહિબા, તુજ નાઠે કિમ છુટશે; મેં લીધી કેડજ તાહરી, તેહ પ્રસન્ન થયે મૂકાશે. શ્રી. ૧. તું વીતરાગપણે દાખવી, ભેળા જનને ભૂલાવે; જાણીને કીધી પ્રતિજ્ઞા, તેહથી કહે કુણ લાવે. શ્રી૨. કઈ કઈને કેડ મત પડે, કેડ પડ્યાં આણે લાજ, નિરાગી પ્રભુ પણ ખિચીઓ, ભગતે કરી મેં સાત રાજ. શ્રી. ૩. મન માહિં આણું વાસીઓ, હવે કિમ નિસરવા દેવાય; જે ભેદ રહિત મુજશું મિલે, તે પલકમાંહિ છુટાય. શ્રી૪. કબજે આવ્યા કિમ છુટશે, દીધા વિણ કવણ કૃપાળ; તે શું હઠવાદ લઇ રહ્યા; કહે માન કરો ખુસિયાળ. શ્રી૫.
૧૭ શ્રી કુંથુનાથજિન સ્તવન, કુંથુ જિનેસર જાજેરે લાલ, મુજ મનને અભિપ્રાય જિનેશ્વર મેરા; તું આતમ અલસરૂરે લાલ, રખે તુજ વિરહ થયરે. જિ. તુજ વિરહ કિમ વેઠિયેરે લાલ, તુજ વિરહ દુઃખ દાયરે; જિ૦ તુજ વિરહ ના ખમાયરે લાલ, ખિણ વરસાં સ થાય. જિ વિરહ માટી બેલાયરે. જિ. ૧. તાહરે પાસે આવવુંરે લાલ, પહેલાં ન આવે તે ડાયરે; જિ. આવ્યા પછી તે જાવુંરે લાલ, તુજ ગુણ વિશે ન સહાયરે જિકુ. ૨. ન મિળ્યાને ધખો નહીરે લાલ, જસ ગુણનું નહિ નાણુરે; જિમિલિયાં કુર્ણ કળીયાં પછીરે લાલ, વિછુરત જાયે પ્રાણરે. જિકુ. ૩. જાતિ અંધને દુઃખ નહીરે લાલ, ન લહે નયનને
સ્વાદ, જિ. નયન સ્વાદ લહી કરીરે લાલ, હાર્યાને વિખવાદરે. જિ. કે. ૪. બીજે પણ કિહાં નવિ ગમેરે લાલ, જિસે તુજ વિરહ બચાયરે, જિ. માલતી કુસુમે માહી
રે લાલ, મધુપ કરીને ન જાય. જિ. કુલ ૫. વન દવે દાધાં રૂખડરે લાલ, પલ્હવે વળી વરસાદડે; જિ. તુજ વિરહાનળના બળ્યારે લાલ, કાળ અનંત ગમતારે જિ0 કુ ૬. તાઢક રહે તુજ સંગમે લાલ, આકુળતા મિટી જાય, જિ. તુજ સંગે સુખી સદારે લાલ, માનવિજય ઉવઝારે. જિ. કુ. ૭.
૧૮ શ્રી અરનાથજિન સ્તવન શ્રી અરનાથ ઉપવાસના, શુભ વાસના મૂળ હરિ હર દેવ આસાસના, કુણ આવે શૂળ શ્રી. ૧. દાસના ચિત્તની કુરાસન, ઉદવાસના કીધ; દેવભાસની ભાસના, વિસારી દીધ. શ્રી. ૨. વળી મિથ્યાવાસના તણું વાસનાર જેહા તે કુગુરૂની સાસના, હઈયે ન ધરેહ. શ્રી. ૩. સંસારિક આસંસના, તુજ શું ન કરાય; ચિંતામણી દેણહારને, કિમ કાચ મંગાય. શ્રી. ૪. તિમ કલાપિત ગચ્છવાસના, વાસના પ્રતિબંધ; માન કહે એક જિન તણે, સાચો પ્રતિબંધ શ્રી પ.
૧૯ શ્રી મલનાથજન સ્તવન 1 મહિમા મલિલ જિદને, એકે જીભે કહ્યો કમ જાય; યોગ ધરે ભિન્ન એગશું,

Page #633

સ્તવન સંગ્રહ
પ૭૯ ચાળા પણ ચેગના દેખાય. મ૧. વયણે સમજાવે સભા, મને સમજાવે અનુત્તર દેવ; ઉદારિક કાયા પ્રતે, દેવ સમીપે કરાવે સેવ. મ. ૨. ભાષા પણ સવિ શ્રોતાને, નિજ નિજ ભાષા સમજાય; હરખે નિજ નિજ રીઝમાં, પ્રભુ તે નિર્વિકાર કહાય. મ૦ ૩. યેગ અવસ્થા જિન તણ, જ્ઞાતા હુયે તિણ સમજાય: ચતુરની વાત ચતુર લહે, મૂહ બચારા દેખી મુંઝાય. મ. ૪. મૂરખ જન પામે નહિ, પ્રભુ ગુણને અનુભવ રસસ્વાદ; માનવિજય ઉવઝાયને, તે રસ સ્વાદે ગો વિખવાદ. મ૦ ૫.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીજિન સ્તવન | મુનિસુવ્રત કિજે મયારે, મનમાંહિ ધરી મહેર; મહેર વિહેણ માનવીરે, કઠણ જણાયે કહિર. જિણેસર તું જગનાયક દેવ, તુજ જગ હિત કરવા ટેવ; બીજે જુવે કરતા સેવા. જિ. ૧. અહટ ખેત્રની ભૂમિકારે, સીંચે કૃતાર્થ હોય; ધારાધર સઘળી ધરારે. ઉધરવા સજજ જેય. જિ. ૨. તે માટે અમ ઉપરેરે, આણું મનમાં મહેર; આપે આયા આફરે, બેધવા ભરૂચ શહેર. જિ. ૩. અણુ પ્રારથતા ઉધર્યારે, આપે કરીય ઉપાય; પ્રારથતા રહે વિનવતારે, એ કુણ કહીયે ન્યાય. જિ૪. સંબંધ તુજ મુજ વચ્ચે, સ્વામી સેવક ભાવ; માન કહે હવે મહેરને રે, ન રહ્યો અજર પ્રસ્તાવ જિ. પ.
૨૧ શ્રી નમિનાથજન સ્તવન શ્રી નમિનાથ જિjદને રે, ચરણ કમળ લય લાય; મૂકી આ૫ણી ચપળતારે, તુચ્છ કુસુમે મત જાયરે, સુણું મન મધુકર મારી વાત, મ કરે ફેકટ વિલુપાત. સુ ૧. વિસમ કાસ વરસા તુરે, કમે કમે એ વ્યતીત છેલે પુગ્ગલ પરિયડ્રોરે, આવ્યા શરદ પ્રતીતરે. સુ. જ્ઞાનાવરણ વાદળ ફરે, જ્ઞાન સૂરજ પરકાશ; ધ્યાન સરેવર વિકસિયારે, કેવળ લક્ષ્મીવાસરે. સુ૩. નામે લલચાવે કે ઈરે, કેઈક નવ નવ રાગ; એવી વાસના નહિ બીજેરે શુદ્ધ અનુભવશું પરાગરે. સુ. ૪. ભમત ભમત કહાવીયેરે, મધુકરને રસ સ્વાદ; માનવિજય મનને કહેરે, રસ ચાખો આહાદરે. સુપ.
- ૨૨ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન નેમિ જિણુંદ નિરંજણ, જઈ મોહ થળે જળ કેળ રે, મેહના ઉદભટ ગોપી, એકલમલે નાંખ્યા ઠેલરે. સ્વામી સલૂણું સાહિબા, અતુલી બળ તું વડવીરરે. સા૧. કેઈક તાકી મુક્તિ, અતિ તીખાં કટાક્ષનાં બાણ રે, વેધક વયણ બંદુક ગોળી, જે લાગે જાયે પ્રાણરે. સા. ૨. અંગુલી કટારી ઘેચતી, ઉછાળતી વેણી કૃપાણરે; સિંથે બાલા ઉગામતી, સિંગ જળ ભરે કેક બાણરે. સા. ૩. કુલ દડા ગળી નાખે, જે સત્વ ગઢ કરે ચોરેકુચ યુગ કરે કુંભસ્થળે, પ્રહરતી હદય કપાટરે. સા૪. શીલ સન્નાહ ઉન્નત સખે, અરિ શસ્ત્રને ગેળા ન લાગ્યા, સેર કરી મિથ્યા સેવે, મેહ સુભટ દહે દિશે ભાગ્યારે. સા૫. તવ નવ ભવ દ્ધો મંડે, સજી વિવાહ મંડપ કટરપ્રભુ પણ તસ સનમુખે ગયે, નીચાણે દેતે ચેટરે. સા૬. ચાકરી મેહની છેડવી, રાજુલને શિવપુર દીધરે; આપે રૈવતગિર સજી, ભીતર સંયમગઢ લીધ રે. સા૭. શ્રવણ ધરમ યોદ્ધા લડે, સવેગ ખડગ વૃતિ હાલર, ભાલા કેસ ઉપાડતે, શુભ ભાવના ગડગડે

Page #634

પરં
સજ્જન સન્મિત્ર નાળરે. સા૦ ૮. ધ્યાન ધારા શર વરસતા, હણી માહ થયા જગનાથ માનવિજય વાચક વદે, મે· બ્રહ્યો તાહરા સાથરે. સા॰ ૯
૨૩ પાનાનિ સ્તવન
શ્રીપાસજી પ્રગટ પ્રભાવી; તુજ સૂરતી મુજ મન ભાવીરે; મનમાડુનાં જિનરાયા, સુર નર કિન્નર ગુણુ ગાયારે. મ૰ જે દિનથી મૂરતી દીઠી, તે નથી. આપન્ન નાડીરે. મ૦ ૧. મટકાળા મુખ સુપ્રસન્ન, દેખત રીઝે ભવ મન્નરે; સમતા રસ કેરાં કચાળાં, નયણાં દીઠે રંગરાળાંરે. મ૦ ૨. હાથે ન ધરે હથિયાર, નડી જપમાળાના પ્રચારરે; ઉત્સ ંગે ન ધરે વામા, તેથી ઉપજે સર્વિ કામારે, મ૦ ૩. ન કરે ગીત નૃત્યના ચાળા, એ તે નટના ખ્યાલારે; ન બજાવે આપે વાજા,ન ધરે વસ્ર જીરણ સાજા રે. મ૦ ૪.ઈમ મૂરતિ મુજ નિરૂપાધિ, વીતરાગ પણે કરી સાધીરે; કહે માનવિજય ઉવઝાય, મેં અવલખ્યા તુજ પાયરે મ૦ ૫. ૨૪ શ્રી મહાવીજિન સ્તવન
શાસનનાયક સાહિબ સાચા, અતુલી ખલ અરિહંત; કમ' અરિ બળ સખળ નેવારી, મારિય માહુ મર્હુત. મહાવીર જગમાં જીત્યેાજી, જીત્યા છત્યે આપ સહાય; ઢાંજી જીત્યા છત્યે જ્ઞાન પસાય; હાંજી જીત્યા છત્યે ધ્યાન દશાય; હાંજી ત્યા જીત્યા સુખદાય. મ૦ ૧. અનંતાનુખ ધી વઢ ચેાધા, હુણીયા પઢુિલી ચેાટ; મ`ત્રી મિથ્યાત પછે તિગ રૂપી, તવ કરી આગળ ઢોટ. મ૦ ૨. ભાંજી હેડ આયુષ તિંગ કેરી, ઇક વિગલે દિય જાતિ; એહ મેવાસ ભાંયે ચિરકાળે, નરક યુગલ સઘાતિ, મ૦ ૩, થાવર તિરિ દુગ આંસિ કટાવી, સાહારણ હણી ધાડી; થીશુદ્ધિ તિગ મદિરા વયરી, આતમ ઉદ્યોત ઉખાડી, મ૰ ૪. અપચ્ચખાણા અને પચ્ચખાણા, હુણીયા ચેના આઠ; વેદ નપુંસક સ્ત્રી સેનાની, પ્રતિમખિત ગયા નાઠે. મ૦ ૫. હાસ્ય કૃતિ અતિ શાક દુગછા, ભયે મેહ ખવાસ; હણીયા પુરુષવેદ ફાજદ્વારા, પછે સજલના નાશ. મ૦૬. નિંદ્રા દેય મેાડ પટરાણી, ઘરમાંહિથી સ'હારી; અંતરાય દરશણુ ને જ્ઞાન-વરોય લડતા મારી. ૫૦ ૭. જય જય હુ મેહુજ મુએ, હુએ તું જગનાથ; લેાકાલેાક પ્રકાશ થયે તવ, મેાક્ષ ચલાવે સાથ. મ૦ ૮. જીત્યે મિ ભગતને જીતાવે, મૂકાચા સૂકાવે; તરણ તારણુ સમરથ છે તુંહી, માનવિજય નિતુ ધ્યાવે. મ૦ ૯.
૬૫ શ્રી માહનવિજય (લટકાળા) કૃત ચેાવિશી ૧ શ્રી ઋષભદેવજન સ્તવન
બાલપણે આપણુ સસનેહિ, રમતા નવ નવ વેષે; આજ તુમે પામ્યા પ્રભુતાઈ, અમે તે સ'સારનીવેશે હા પ્રભુજી એલ'ભડે મત ખીજો. ૧. જો તુમ ધ્યાતાં શિવસુખ લહીયે, તા તુમને કેઈ યાયે; પણ ભવસ્થિતિ પરિપક થયા વિણુ, કાઇ ન મુગતે જાયેડા. પ્ર૦ ૨. સિદ્ધનિવાસ લડે ભવિ સિદ્ધિ, તેહમાં છ્યા પાઠ તુમાર; તે ઉપગાર તુમારે વહિએ, અભવ્ય સિદ્ધને તારા હા, પ્ર૦ ૩. નાણુરયણુ પામી એકાંતે, થઇ બેઠા મેવાશી; તે માંહેલા એક અશ જો આપે, તે વાતે શાબાશી હૈ. પ્ર૦ ૪. અક્ષયપદ દેતાં વિ

Page #635

સ્તન સંગ્રહ
પ
જનને, સંકીતા નવી થાય; શિવપદ દેવા જો સમરથ છે, તે જશ લેતાં શ્યું જાય હા. પ્ર૦પ, સેવા ગુણુ રયે વિજનને, જો તુમે કરા વડભાગી; તા તુમે સ્વામી કેમ કહાવેા, નિરમમ ને નિરાગી હા. પ્ર૦ ૬. નાભિનંદન જગવદન પ્યારી, જગગુરુ જગ જયકારી; રૂપવિષ્ણુધના માહન પભણે, વૃષભ લછન ખલીહારી હા. પ્ર૦ ૭. ૨ ઋષભદેવજિન સ્તવન
પ્રથમ તીથકર સેવના, સાહિબા ઉદિત હ્રદય સસનેહ, જિંદા મારા હૈ, પ્રીત પુરાતન સાંભરે, સાહિબા માંચિત શુચિ દેતુ. જિ૦ ૧. અગમ અલેકિક સાહિમા, સાહિબા કાગળ પણ ન લખાય, જિ૰ અંતરગતની જે વાતડી, સાહિબા જણુ જણ ને' ન કહાય, જિ॰ ૨. કાર્ડિ ટકાની હૈા ચાકરી, સાહિમા પ્રાપતિ વિષ્ણુ ન લહાય, જિ મનડાજી મળવાને ઉમહ્યો, સાહુિબા કિમ કરી મેળેા થાય જિ૦ ૩, સાહિમા દૂર થયાં પણુ સાજણા, સાહિમા સાંભરે નવર`ગ રીત જિ॰ પૂરવ પુન્યે પામીયે, સાહિબા પરમપુરૂષ શું પ્રીત જિ॰ ૪. મત મત નય નયકલ્પના, સાહિમા ઈતર ઈતર પરિમાણુ જિ॰ રૂપ અગેાચર નવ વહે, સાહિબા વિવાદ એ મહીઆણુ જિ॰ ૫. સમ ક્રમ શુદ્ધ સ્વભાવમાં, સાહિમા પ્રભુ તુમ રૂપ અખંડ જિ॰ ભગતિ વૃતિ સ લીનતા, સાહિમા એથી પ્રગટ પ્રચ'ડ જિ॰ રૃ. કરૂણારસ સંજોગથી, સાહિબા દિઠ નવલ દિદાર જિ રૂપવિધ કવિરાજના, સાહિમા માહન જય જયકાર જિ૦ ૭. ૨ શ્રી અજિતનાથજિન સ્તવન (૧)
એકળગ અજિતજિષ્ણુ દની, માહુરે મન માની; માતિ મધુકરની પરે, બની પ્રીત અછાની. ૧. વારી હું જિતશત્રુ સુત તણા, મુખડાને મટકે, અવર કોઇ જાચૂ નહી, વિષ્ણુ સ્વામી સુર’ગા; ચાતુક જિમ જલધર વિના, નિર્વ સેવે ગંગા. વા૦ ૨. એ ગુણ પ્રભુ કિમ વીસરે, સુણી અન્ય પ્રશસા. છીલર કીણુ વિધ પતિ ધરે, માનસરના હંસા, વા૦ ૩. શિવ એક ચંદ્ર કળા થકી, લહી ઇશ્વરતાઈ; અનત કળાધર મે' ધરા, મુજ અધિક પુન્યાઈ. વા૦ ૪. તું ધન તું મન તન તુંહી,સસનેહા સ્વામી; માહન કહે કવી રૂપના, જિન અંતરજામી. વા ૫.
શ્રી અજિતજિન સ્તવન (૨)
અજિત અજિત જિન અંતરજામી, અરજ કરૂં છું પ્રભુ શિર નામી; સાહિમા સસનેહી સુગુણજી, વાતડી કહું કેહી. ૧. આપણુ માળપણાના સ્વદેશી, તે હવે ક્રિમ થાઓ છે. વિદેશી સા॰ પુન્ય અધિક તુમે હુઆ જિષ્ણુ, આદિ અનાદિ અમે તે અ`દા. સા૦ ૨. તાહરે આજ માછે શ્યાની, તુંહિજ લીલાવત તું જ્ઞાની; સા॰ તુજ વિષ્ણુ અન્યને કાં નથી ધ્યાતા, તા જો તું છે લેાક વિખ્યાતા. સા॰ ૩. એકને આદર એકને અનાદર, ઇમ કિમ ઘટે તુજને કાકર; સા॰ દક્ષણુ વામ નયન બિહુ સરખી, કુણુ આછી કુણ અધિકી પરખી. સા૦ ૪. સ્વામ્યતા મુજથી ન રાખેા સ્વામી, શી સેવકમાં રાખે છે ખાચી; સા॰ જે ન લહે સનમાન સ્વામિના, તા તેહને કહે સહૂકા કામીના સા૦ ૫. રૂપાતીત જો મુજથી થાણ્યા, ધ્યાચું રૂપ કરી કિહાં જાણ્યે; સા॰ જડપરિમાણુ અરૂપી કહાયે”,

Page #636

પર
સજ્જન સન્મિત્ર ગહુત સ`ોગે ક્યું રૂપી ન થાયે સા૦ ૬. ધન જો આળગે કપિ ત દેવે, જો દિનમણિ કન કાચલ સેવે; સા॰ એહૅવું જાણી તુજને સેવું, તાહરે હાથ છે ફળનું દેવું. સા॰ ૭. તુજ પય૫ કજ મુજ મન વળગ્યું, જાયે કહાં છ‘ડીને અળગુ'. સા॰ મધુકર મયગલ યદ્યપી રાચે, પણ સુને મુખે લાલ નિવ માર્ચ, સા૦ ૮. તારકબિરૂદ કહાવે છે. મેટા, તે મુજથી કિમ થા ખાટા; સા॰ રૂવિષ્ણુધનો માહન ભાખે, અનુભવરસ આદશું ચાખે. સા૦ ૯. ૩ શ્રી સંભવનાથ સ્તવન
સમક્તિદાતા સકિત આપે, મન માગે થઈ મીઠું; છતી વસ્તુ દેતાં શ્યું Àાચા, મીઠું એ સહુએ દીઠું. ૧. પ્યારા પ્રાણ થકી છે રાજ, સભવ જિનજી મુજને; ઈમ મત જાણા જે આપે લહીએ, તે લાબું શું લેવું; પણ પરમારથ પ્રીછી આપે, નેહજ કહીયે... દેવું. પ્યા૦ ૨. અર્થાં હું તુ અથ સમથક, ઈમ મત કર હારું; પ્રગટ હતુ તુજને પણ પહિલાં, એ હ્રાસાનું પાસું. પ્યા૦ ૩. પરમપુરૂષ તુમે પ્રથમ ભજીને, પામ્યા ઈમ પ્રભુતાઈ; તેણે રૂપે તુમને એ લજીયે, તિણે તુમ હાથ વડાઇ. પ્યા॰ ૪. તુમે સ્વામી સેવાકામી, મુજરે સ્વામી નિવાજે; નહિ તે હુઠ માંડી માંગતાં (કણુ વિધ સેવક લાજે. વ્યા૦ ૫. જોતે જોતિ મિળે મન પ્રીછે, કુણુ લડશે કુણુ ભજશે; સાચી ભક્તિ તે હંસતણી પરે, ખીર નીર નય કરશે. જ્યા૦ ૬. એળગ કિધી જે લેખે આવી, ચરણભેટ પ્રભુ દીધી; રૂપવિબુધના મેાહન પભણે, રસના પાવન કીધી. બ્યા છ
૪ શ્રી અભિનંદન સ્તવન
અકળકળા અવિરૂદ્ધ, યાન ધરે પ્રતિમૃદ્ધ; આ છે લાલ અભિનદન જિન ચંદનાજી; રામાંચિત થઈ દેહું, પ્રગટ્યો પૂરણ સ્નેહ, આ છે લાલ, ચંદ્ર જયુ વન અરવિંદનાજી. ૧. એકા ખીણુ મનરંગ, પરમપુરૂષને સંગ; આ છે લાલ, પ્રાપ્તિ ઢાવે સા પામીચેજી; સુગુણ સલૂણી ગાઢ, જિમ સાકર ભરી પાઠ; આ છે લાલ, વિષ્ણુ દામે વિવસાચેજી. ર. સ્વામી ગુણમણી તુજ, નિવસે મનડે મુજ; આ છે લાલ, પણ કહિંચે ખટકે નહીજી; જિમ રજ નયણે વિલંગ, નીર ઝરે નિરવંગ; આ છે લાલ, પણ પ્રતિખિમ રહે સ‘સહીજી. ૩. મે જાગ્યા કોઈ લક્ષ, તારક ભાળે પ્રતક્ષ; આ છે લાલ, પણ કે સાચ નાન્યેા વગેજી, મુજ બહુમિત્રી દેખ, પ્રભુ કાં મૂકા ઉવેખ; આછેલાલ, આતુર જન બહુ એળગેજી; ૪. જગ શ્વેતાં જગનાથ, જિમ તેમ આવ્યા છે હાથ; આછે. લાલ, પણ હવે રખે કુમયા કરેાજી; ખીજા સ્વારથી દેવ, તું પરમાથ હૅવ; આછેલાલ, પામ્યા હવે હું પટ‘તરેાજી. ૫. તે તાર્યાં કેઈ કાડ, તે મુજથી શી હાડ; આછેલાલ, મે એવા યે અલેષ્ણેાજી; મુજ અરદાસ અન’ત, ભવની છે ભગવ'ત, આઠેલાલ, જાણુને શું કહેવું ઘણુંજી. ૬. સેવાળ દયા આજ, લેાળવા કાં મહારાજ; આછેલાલ, ભૂખ ન ભાગે ભામણેજી; રૂપવિત્રુધ સુપસાય, મોહન એ જિનરાય; આછેલાલ ભૂખ્યા ઉમાહે ઘણેજી. ૭. ૫ શ્રી સુમતિજન સ્તવન પ્રભુજીશું બાંધી પ્રીતડી, એ તેા જીવન જગદાધાર સનેહી; સાચે તે સાહેબ સાંભરે, ખીણમાંડે કાટિક વા; સનેહી. ૧. વારી હું સુમતિ જિષ્ણુદને પ્રભુ થાડા બાલા ને નિપુણ્

Page #637

સ્તવન સંગ્રહ
૫૮૩
ઘણા, એ તે કાજ અનત કરનાર; સ૦ એળગ જેની જેવડી, ફળ તેડુવા તસ દેનાર. સ॰ વા૦ ૨. પ્રભુ અતિ ધીરા લાજે ભરયે, જિમ સિઁન્મ્યા સુકૃત માલ; સ૦ એકણુ કરૂણાની લેહેરમાં, સુનિવારે કરે નિહાલ સ૦ વા૦ ૩. પ્રભુ ભવસ્થિતિ પાકે ભક્તને, કોઈ કહે કનરે પસાય; સ॰ રૂતુતિના કહા કીમ તરૂવરે, કુલ પાકીને સુંદર થાય સ૦ વા૦ ૪. અતિ ભૂખ્યા પણ શું કરે, કાંઇ બહું હાથે ન જમાય; સ૦ દાસતણી ઉતાવળે, પ્રભુ કિણુ વિધ રીજ્યે જાય. સ ૦ ૫. પ્રભુ લખિત હાયે તા લાલીયે, મનમાન્યાને મહારાજ; સ॰ ફળ તેા સેવાથી સપજે, વિષ્ણુ ખયણુ ન ભાગે ખાજ. સ વા૦ ૬. પ્રભુવીસારયા નવિ વીસરા, સાહુનું અધિક હાવે છે નેહ; સ॰ મેાહન કહે કવી રૂપના, મુજ વ્હાલે છે જિનવર એહુ. સ૦ વા૦ ૭.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભુજિત સ્તવન
પરમ રસ ભીના માહુર, નિપુણ નગીના માહુરી સાહેબે; પ્રભૂ મારા પદમપ્રભુ પ્રાણાધાર હા, જ્યાતીરમ! આલિંગીને. પ્ર॰ અછક કયા દિન રાત હા, ઓળગ પણ નવિ સાંભળે; પ્ર॰ તે શિ દરશણ વાત હા. ૫ ની સા॰ ૧. નિર્ભય પદ પામ્યા પછે, પ્ર॰ જાણીમે' ન હેાવે તેવુ હા; તે નેહુ જાણે આગળે, પ્ર અળગા તે નિસનેહ હા, ૫૦ ની૰ સા૦ ૨. પદ્મ લેતાં તે લહ્યો વિભૂ પ્રશ્ન પણ નિજ નિજ દ્રવ્ય કહ્રય હા; અમે સુદ્રવ્ય સુગુણુ ઘણું, પ્ર” સહિ તે તેણે શરમાય હા. ૫૦ ની સા૦ ૩. તિહાં રહ્યા કરૂણાનયણુથી, ૫ જોતાં છું એછું થાય હો, જિહાં વિદ્ધાં જિન લાવણ્યતા, પ્ર॰ દેલીદ્વીપક ન્યાય હા. ૫૦ ૫૦ ૪. જો પ્રભુતા અમૈ પામતા, પ્ર॰ કેહવું ન પડેતા એમ હા; જો દેસા તે જાણું અમે પ્રશ્ન દશણે દલીદ્રતા કેમ હા ૫૦ પ્ર૦ ૫ હાથે તૈા નાવિ શકે પ્ર૦ ન કા કાઇને વિશ્વાસ હે; પણ ભાળવાયે જો ભક્તિથી પ્ર॰ કયા તેા શ્યામાશ હો ૫૦ પ્રે૦ ૬. કમલલછન કીધી મયા પ્ર॰ ગુનહુ કરી અગસિસ હો; રૂપવિબુધના માહુન ભણી પ્ર॰ પૂરો સકલ જંગીશ હો ૫૦ પ્ર૦ ૭.
૭ શ્રી સુપાસજિન સ્તવન
વાલ્હા મેહુ અપીયડા અRsિકુળને મૃગકુળને, તેમ ળિ નાદે વાઘા હારાજ, મધુકરને નવમલ્લિકા; તિમ મુજને ઘણી વાહુલી, સાતમા જિનની સેવા હોરાજ. ૧. અન્ય થિક સુર છે ઘણા, પણ મુ×મનડુ તેહુથી, નાવે એક રાગે હોરાજ, રાચ્યા હું રૂપાતીતથી; કારણુ મનમાન્યાનું શું, કાંઈ આપે! હાથે હોરાજ. ર. મૂળની ભકતે રીજશે, નહિં તે! અવરની રીત; કયારે પણ નવી ખીજે હારાજ, આળગડી મેાંધી થયે; કબળ હોવે ભારી, જિમ જિમ જળથી ભીજે હૈારાજ. ૩. મનથી નિવાજસ નહિ કરે, જો કર ગ્રહિને લીજે, આવશે તે લેખે હારાજ, માટાને કેહવું કિશ્ચં; પગ ઢોડિ અનુચરની, અતરજામી દેખે હારાજ. ૪. એડુથી શું અધિક અછે, આવી મનડે વસીએ, સાડામા સુગુણ સનેહી હારાજ, જે વશ્ય હાગ્યે આપણે; તેડુને માગ્યું દેતાં, અજર રહે કહે! કેડ઼ી. હા રાજ. ૫. અતિ પરચે વિચ્ચે નહી, નિત નિત નવલા નવલે, પ્રભુજી મુજથી ભાસે હા રાજ, એ પ્રભુતા એ (નપુણતા, પરમપુરૂષ જે વી, કડ્ડાંથી કાઈ પાસે હૈ શજ, ૬. ભીના

Page #638

૫૮૪
સજજન સમિત્ર પરમ મહારસે, માહરે નાથ નગીને, તેહને તે કુણ નિંદે હેરાજ, સમકિત દાતા કારણે, રૂપવિબુધને મોહન, સ્વામી સુપાસને વંદે હરાજ. ૭.
૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુજિન સ્તવન શ્રી શંકર ચંદ્રપ્રભુ લે, તું ધ્યાતા જગને વિભુરે લે; તિણે હું ઓળગે આવિ. ઓરે લે, તમે પણ મુજને મયા કિયોર. લે. ૧. દીધી ચરણની ચાકરી લે, હું એવું હરખે કરી લે, સાહિબ સાતમું નિહાલોર લે, ભવસમુદ્રથી તારો લે. ૨. અગણિત ગુણ ગણવા તણી લો, મુજ મન હેશ ધરે ઘરે લે જિમ નભને પામ્યા પંખી લે, દાખે બાલક કરથી લખીરે લો. ૩. જે જિન તું છે પાસપોરે લે, કરમ તણે ક્યા આસરો લે; જે તુમ રાખશો ગેદમાંરે લે, તે કિમ જાશુ નિગોદમરે લે. ૪. જબ તાહરી કરૂણા થઈ લે, કુમતિ કુગતિ દરે ગઈરે લે અધ્યાતમ રી ઉગી લેપાપ તિમિર કિહાં પૂગીએારે લે. ૫. તુજ મૂરતી માયા જિતિરે લે; ઉર્વસિ થઈ ઉઅરે વસીરે લે; રખે પ્રભુ ટાળે એક ઘડિરે લે, નિજ૨ વાદળ છાંયડી લે. ૬. તાહરી ભકિત ભલી બનીરે લે, જિમ ઓષધિ સંજીવની તવ મન આણંદ ઉપનરે લે, કહે મોહન કવિ રૂપરે લે. ૭.
૯ શ્રી સુવિધજિન સ્તવન અરજ સુણે એક સુવધિજિસર, પરમ કૃપાનિધિ તુમે પરમેસર સાહબા સુગાનિ જે તે વાત છે માન્યાની. કહેવાઓ પંચમચરણના ધારી, કિમ આદરી અશ્વિની અસવારી. સા. ૧. છે ત્યાગી શિવલાસ વસે છે દરથસુત થે કિમ બેસો છે. સાવ આંગી પ્રમુખ પરિગ્રહમાં પડશે, હરિહરાદિકને કીણ વિધ નહ. સા. ૨. ધુરથી સકળ સંસાર નિવાર્યો, કિમ ફરિ દેવ દ્રવ્યાદિક ધાર્યો. સાતજી સંજમનેં થાક્યો ગ્રહવાસી, કુણ આશાતના તજશે ચોરાશી. સા. ૩. સમતિ મિથ્યા મત નિરંતર, ઈમ કિમ ભાંજશે પ્રભુજી અંતર. સા. લેક તે દેખશે તેવું કહેશ્ય, ઈમ જિનતા તુમ કિણ વિધ રહયે. સાવ ૪. પણ હવે શાસ્ત્રગતે મતી પિોહચી, તેથી મેં જોયું ઉંડું આલોચી. સા. ઈમ કીધે તુમ પ્રભુતાઈ ન ઘટે, સાતમું ઈમ અનુભવ ગુણ પ્રગટે. સા૫. હય ગય યદ્યપિતું આરપાએ, તે પણ સિદ્ધપાગું ન પાએ. સા. જિમ મુગટાદિક ભૂષણ કહેવાએ, પણ કચનની કચનતા ન જાએ. સા. ૬. ભક્તની કરણી દેષ ન તુમને, અઘટિત કેહવું અજુક્ત તે અમને. સા. લોપાએ નહિ તું કેઈથી સ્વામી, મોહનવિજય કહે શિરનામી. સા. ૭.
૧૦ શ્રી શીતલનાથજિન સ્તવન શીતલ જિનવર સેવના, સાહેબજી, શિતલ જીમ શશીબિંબ, સસનેહી, મૂરત માહરે મન વસી. સા. સાપુરીષાંશું ગોઠડી, સારા માટે તે આ લાલુંબ હેર સ૦ ૧. ખીણ એક મુજને નવી વીસરે, સા. તુમ ગુણ પરમ અનંત હે સત્ર દેવ અવરને હ્યું કરું, સાઠ ભેટ થઈ ભગવંત હો. સ. ૨. તુમે છે મુગટ ત્રિહ લેકના, સા. હું તુમ પગની ખેહહ; સ તુમે છે સઘન રૂતુ મેહુલે, સા. હું પચ્છમ દિસિ ગેહ . સ. ૩. નિરાગી પ્રભુ રિઝવું સારુ તે ગુણ નહિ મુજ માંહિ હે ગુરુ ગુરુતા સામું જુઓ, સા. ગુરુતા તે મૂકે નાંહિ હ. સ. ૪. મોટા સેતી બરોબરી, સારુ સેવક કીશું

Page #639

સ્તવન સંહ
૫૮૫ વિધ થાય હો; સ આગે કિમ કીજીયે સા. તિહાં રહિ આ લુભાય હો. સ૫. જગગુરુ કરૂણા કીજીયે, સાવ ન લખે આભાર વિચાર હો; સ મુજને રાજ નિવાજશે, સારુ તે કુણ વારણહાર હો. સ. ૬. ઓળગ અનુભવ ભાવથી, સા. જાણે જાણ સુજાણ ; સહ મોહન કહે કવિ રૂપને, સાજિનજી જીવનપ્રાણ હે. ૦ ૭.
૧૧ શ્રી શ્રેયાંસજિન સ્તવન શ્રેયાંસચિન સુણે સાહેબારે; જિન દાસ તણી અરદાસ, દિલડે વસી રહ્યો, દૂર રહ્યાં જાણું નહિરે, પ્રભુ તમારે પાસ. દિ. ૧. હીરે મૃગને ક્યું મધુર આલાપ, દિવે મેરનેં પીંછ કલાપ; દિવ દૂર રહ્યા જાણે નહીરે, પ્રભુ તમારે પાસ. દિજળ થળ મહિયલ જેવાંરે જિ૦ ચિંતામણી ચઢ હાથ; દિવ્ય ઉણમ શી હવે માહરેરે, જિ. નિરખે નયણે નાથ. દિ. ૨. ચરણે તેને વિલંબિયે જિ. જેહથી સીઝે કામ ૮૦ ફેકટ શું ફેર તિહારે જીપછે નહિ પણ નામ. દિ. ૩ કૂડો કલીયુગ છેદિને રે, જી. આપ રહ્યા એકાંત, દિઠ આપવું રાખે ઘણારે, પર રાખે તે સંત. દિ. ૪. દેવ ઘણા મેં દેખિયારે, જીઆડંબર પટરાય, દિ૦ નિગય નહિ પણ સોડથી, જી. આઘા પસારે પાય. દિ. ૫. સેવકને જે નિવાજીયે રે, છ, તે તિહાં સ્થાને જાય; દિ નિપટ નિરાગી દેવતાર, જીસ્વામી પણું કિમ થાય. દિ. ૬. મેં તે તુજને આદરરે, જી ભાવે તું જાણુ મ જાણ; દિરૂપાવજય કવીરાયને, જી મેહન વચન પ્રમાણ. દિ. ૭.
૧૨ શ્રી વાસુપૂજિન સ્તવન પ્રભુજી શ્વે લાગી પૂરણ પ્રીતડી, જીવન પ્રાણ આધાર; ગિરૂઆ જિનજી હારાજ સાહેબ સુણજો હો માહરી વિનતી; દરિશણ દેજે દિલભરી સ્યામજી, અહે જગગુરુ તિરદાર. સા. ૧, ચાહીને દીજે છે ચરણની ચાકરી, ઘો અનુભવ અમ સાજ ગિ, ઈમ નવિ કીજે હો સાહેબાજી સાંભળો, કાંઈ સેવકને શિવરાજ. મિ. સા. ૨. ચૂપડ્યું છાના હે સાહિબા ન બેસીયે, કેઈ શેભા ન લહે કે ઈ. ગિ, દાસ ઉધારે છે સાહેબાજી આપણો, મ્યું હવે સુજશ સવાય મિ. સા. ૩. અરૂણ જે ઉગે છે સાહેબાજી અંબરે, નાસે તિર અધાર; ગિ, અવર દેવ સાહિબા કિકરા, મિલિયે તુ દેવ મુને સાર. ગિટ સા ૪. અવર ન ચાહે હો સાહિબાજી તુમ છતે, જિમ ચાતુક જલધાર. ગિ૨ ખટપદ ભી હો સાહેબાજ પ્રેમછ્યું, વિમ હૃદય મઝાર ગિ. સા. ૫. સાતરાજને હો સાડિબાજી અને જઈ વસ્યા, શું કરિયે તુમ પ્રીત ગિ, નિપટ નિરાગી હો જિનવરતું સહિ, એ તુમ ખોટી રીત ગિસા૬. દિલની જે વાતે હે કિશુને દાખવું. શ્રીવાસુ પૂજ્યજિનરાયોગિખીણ એક આવિ તો પડે જ સાંભળે, કાંઈ મેહન આવે દાય મિસા, ૭.
( ૧૩ શ્રી વિમલનાથજિન સ્તવન વિમલજિjદશું ગ્યાનવિધિ, મુખ છબિ શશી અવહેલેંજી; સુરવર નિરખી રૂપ અને ૫મ, હજીયે નમેષ ન મળે. વિ૦ ૧. વિનું વરાહ થઈ ઘર વસુધા, એ હવું કઈક કહે છે જી; તે વરાહ લંછન મશે પ્રભુને, ચરણે શરણ રહે છે . વિ૦ ૨. લીલા અકળ લલિત પુરૂષોત્તમ, સિદ્ધવધુ રસ ભીને; વેધક સવામીથી મિલવું હિલું, જે કઈ

Page #640

સજજન સન્મિત્ર ટાળે કીજ વિ૦ ૩. પ્રસન થઇ જગનાથ પધાર્યા, મનમદિર મુજ સુધર્યો; હું નટ નવલ ત્રિવિધ ગતિ જાણું. ખિણએક તે ત્યે મુજ જી વિ. ૪. ચોરાશી લખ વેષ હું, આણું, કમ પ્રતીત પ્રમાણે જે અનુભવ દાન ગમે તે, ના રૂચે તે કહો મયાણેજી. દિ છે. જે પ્રભુ ભક્તિ વિમુખ નર જ ગમે, તે ભ્રમ ભૂથે ભટકેજી; સંગત તેહ ન વિગત લડીચેર, પૂહિક થી ચિટકે છે. વિ. ૬. કીજે પ્રસાદ ઉચિત ઠકુરાઈ, સ્વામી અખય ખજાનેજી; રૂપ વિબુધનો મોહન પભણે, સેવક વિનતી માને છે. વિ૦ ૭.
- ૧૪ શ્રી અને તેનાથજન સ્તવન (૧)
અનંત જિણ વિનતી, મેં તે કીધી હો ત્રિકરણથી આજ મિલતા નિજ સાહેબ ભણી, કુણ આ હે મૂરખ મન લાજ. અ. ૧. મુખ પંકજ મન મધુકરૂ, રહ્યો લુબ્ધિહે ગુણગ્યાને લી; હરીહર અ વળ ફૂલ, તે દેખ્યાં હો કિમચિત હોવે પ્રણ આ ૨. ભવ ફરીયે દરીયે તોયે, પણ કેહો અણુસીઓન દ્વીપ; હવે મનપ્રવાહરણ માહરૂ, તુમ પદ ભેટે મેં રાખ્યું છીપ અ. ૩. અંતરજામી મિલ્વે થકે, ફહેમાહરે હો સહિ કરીને ભાગ; હવે વાહિ જાવા તણી, નથી પ્રભુજી હો કઈ ઈહ લાગ અ. ૪. પલ્લવગ્રહી રઢ લેશું, નહી મેળે હો જ્યારે તમે મીટ; આતમ અંબરે જે થઈ, કીમ ઉવટે હો કરારી છીંટ. અ. ૫. નાયક નિજ નિવાછર્યો, હવે લાજીયે હો કરતા રસલૂટ; અધ્યાતમ પદ આપવા, કાંઈ નહી પડે હો ખજાને ખૂટ, અ ૬. જિમ તુમે તયા તિમ તાર, શુંબેસે હો તુને કાંઈ દામ; નહી તારે તે મુજને, તે કિમ તુમ હો તારક કહે નામ અ૦ ૭. હું જીન રૂપથથી, રહું હોઈ હો અનિશ અનુકૂળ; ચરણ તજી જઇયે કીહાં, છે માહરી હો વાતલડીનો મૂલ. અ૦ ૮. અષ્ટાપદ પદમ કરે, અન્ય તીરથ હો જાશે જિ મ હેડ મેહનકહે કવી રૂપને, વિના ઉપશમ હો નવિ મૂકે કેડ અo ૯.
૧૪ શ્રી અનંતજિન સ્તવન (૨) આ અનંત જિjદ અવધારીયે, સેવકની અરદાસ જિનજી; અનંત અનંત ગુણ તુમતણા, સાંમરે શ્વાસોશ્વાસ જિ. ૧. સુરમણિ સમ તુમ સેવના, પામીયે પુન્ય પંડૂર જિ0 કિમ પ્રમાદ તણે વશે. મૂકે અધખિણ દૂર, જિ. ૨. ભગતિ જુગતિ મનમે વસે, મનર ન મ ારાજ, જિ. સેવકની તુમને અછે, બાહ્ય ગ્રાની લાજ જિ ૦ ૩. શ્ય મીઠા પીડા વિ . હિને હિ હું દાસ; જિ. સાથે સેવક સ‘ભવી, કિજે જ્ઞાન પ્રકાશ. જિ. ૪. જાગ- હ્યું કહેવું ઘણું, એક વચન મેલાપ, જિ. મેહન કહે કવિ રૂપને, ભક્તિ મધુર જિમ દ્રખ જિ. ૫.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથજિન સ્તવન હારે મારે ઘમંજિર્ણોદશું લાગી પૂરણ પ્રીતો, જીવલડે લલચાણ જિનજીની ઓળગેરે લે; હાંરે મુને થાશે કઈક સમે પ્રભુ સુપ્રસન્ન જો, વાતલડી માહારીરે સવી થાશે વગેરે લો. ૧. હાંરે પ્રભુ દુરીજનને ભભેર માહારે નથ જે, ળવયે નહી કયારે કીધી ચાકરી રે લે: હરે મારા સ્વામી સરખે કુણ છે દુનિયા માંહે જે, જઇયે રે જીમ તેહને ઘર આક્યા કરી લે. ૨. હારે જસ સેવાસેતી સ્વારથની નહી સિદ્ધ જે,

Page #641

સ્તવન સગ્રહ
૫૮૭
હાલીરે શી કરવી તેઢુની ગોઠડીરે લે; હાંરે કાંઈ ન્રુડુ ખાય તે મીઠાઈને માટે જે કાંઇરે પરમારથ વિષ્ણુ નહી પ્રીતડીરે લેા. ૩. હાંરે મારે અતરજામી જીવન પ્રણઆધાર જો, વાચેરે નવ જાણ્યે કલીયુગ વાયરારે લા; હાંરે મારે લાયક નાયક ભગતવછલ ભગવ‘ત જો, વારૂરે ગુણુ કે સાહિબ સાયરૂરે લેા. ૪. હાંરે મારે લાગી મુજને તારી માયા જોર જો, અળગારે રહ્યાથી હોય એસ’ગળારે લે; હાંરે કુણુ જાણે અ તરગતની ત્રિ મહારાજ જો, હેજેરે હસી બેલેા છાંડી આમલે ૨ લે. ૫ હારે તારું મુખને મટકે અટકયું મહરૂં મન જો, આંખડલી અણીયાળી કામણગારીઆરે લે; હારે મારા નયણાં લંપટ જોવે ખીણુ ખીણુ તુજ ો, રાતેરે પ્રભુરૂપે ન રહે વારીઆંરે લે. ૬. હાંરે પ્રભુ અળગા તે પણ જાણયા કરીને હજૂર ો, તાહરીરે ખીહારી હું જાઉં વારણેરે લે; હાંરે કવી રૂપ વિબુધના મેહન કરે અરદાસ જો, ગિરૂઆથી મન આણી ઉલટ અતિ ઘણેરે લેા. ૭. ૧૬ શ્રી શાંતિજન સ્તવન
કહો.
સેાળમા શ્રીજિનરાજ એળગ સુણા અમ તણી લલના, ભગતથી એવડી કેમ કરેછે. ભેાળામણી લલના; ચરણે વળગ્યા જેહ આવીને થઈ ખરો, લ॰ નિપટ જ તેથી કેણુ રાખે રસ આંતરા. લ॰૧. મે તુજ કારણ સ્વામી ઉવેખ્યા સુર ધણા, ૯૦ માહુરી શાથી મેં તે ન રાખી કાંઈ મણા; લ॰ તે તુમે મુજથી કેમ અપુંઠા થઈ રહા લ॰ ચૂક હોવે જો કોય સુખે મુખથી લ॰ ૨.તુજથી અવર ન કોઇ અધિક જગતી તળે, લ॰ જેતુથી ચિત્તની વૃતિ એકાંગી જઈ મળે; ૯૦ દીજે દરશન વાર ઘણી ન લગાવીએ, લ॰ વાતલડી અતિ મીડી તે ક્રિમ વિરમાવીએ. લ॰ ૩. તુ જો જળ તેા હુ. કમળ કમળ તે હું વાસના, લ॰ વાસના તે હું ભમર ન ચૂકું આસના; લ॰ તું છોડે પણ હું કેમ છેાડુ. તુજ ભણી, લ॰ લાકોત્તર કાઈ પ્રીત આવી તુજથી ખની. લ૦ ૬. પુરથી શ્યાને સમિકત દઇને ભેળવ્યા, લ॰ ખાટે હવે કિમ જાઉં દિલાસે એળયે; લ૰ જાણી ખાસેા દાસ ત્રિમાસા છે કિશું, લ॰ અમે પણ ખિજમતમાંહિ ખાટા કિમ થાયæ, લ૦ ૫. ત્રીજી ખેટી વાત અમે રાચું નહી, ૯૦ મે તુજ આગળ માહારા મનવાળી કહી; લ॰ પૂરણ રાખે પ્રેગ્ન વિમાસે શું તમે, લ॰ અવસર લડી એકાંત વિનવીએ છીએ અમે. લ॰ ૬. અવરજામી સ્વામી. ચિરા નંદના, લ૦ શાંતિકરણ શ્રીશાંતિજી માનજયા વંદના; લ॰ તુજ સ્તવનાથી તન સુત્ત આણંદ ઉપન્યા, લ॰ કહે માહન મનર`ગ પતિ કવિ રૂપને. લ૦ ૭.
શ્રી શાંતિનાથંજન સ્તવનો
ને
શાંતિજિણુંદ સોહામણારે જો જો, સેાળમા જિનરાયઃ મારા સાહિબા કુરાઈ ત્રિડું લેાકનીચે જોજો, સેવે સુર નર પાય. મે શાં॰ ૧. મુખ શારદા ચલે હસત લલિત નિશક્રીશ; મે॰ આંખડી અમીઅ કચેાલડીર જોજો, પૂરવા સકળ જગીશ મે ૨. આંગી અનેાપમ ડૅમનીર જોજો, ઝગમગ વિવિધ જડાવ. મે૰ દેખી મૂરત સુંદરૂર જોજો, ભજે અનમિષતા ભાવ. મે શાં॰ ૩. ત્રત્રય શિરÀાલતારે જોજો, મહિમાના અવત‘સ; મે અજૂઆળ્યે તીરથ આપણાંરે તેજો, વિશ્વસેન નૃપનેવ‘શ

Page #642

.
સજ્જન સન્મિત્ર મા॰ શાં૰ ૪. અકળકળા જિનજી તણીરે જોજો, મનહર રૂપ અમીત, મે॰ શીતલપૂરે’ શાભતારે જોજો, ભગતીવછલ ભગવત. મા શાં॰ ૫. કેવલનાજી દિવાકરૂર જોજો, સમકિત ગુણુ ભડાર; મે॰ પારેવા તે ઉગારીએરે જોજો, એમ અનેક ઉપગાર. મે॰ શાં॰ . હું ખલીહારી તાહરીરે જોજો, જિન તુમે દેવાધિદેવ; મા॰ મેાહન કહે કવી રૂપનારે જોજો, ભવાભવ દેજો સેવ, મે શાં॰ ૭. ૧૭ કુંથુનાથંજન સ્તવન ૧
કુંથુષ્ટિજીદ કરુણા કરો, જાણી પોતાના દાસ; સાહિમા મારા, ગુંજાણી અળગા રહ્યા, જાણ્યું કે આવશે પાસ. સા॰ ૧. અજબ રરંગીલા પ્યારા, અકળ અલક્ષ્મી ન્યારા; પરમ સસનેહી માહુરી વીનતી. અતરજામી વાલ્ડા, જોવા મીટ મિલાય; સા॰ ખિશુ મ હસેા ખિમાં હસેા, ઈમ પ્રીત નિવાહો ક્રમ થાય. સા૦ ૨. રૂપી હેાવા તે પાલવ ચહૂ, અરૂપીને શું કહેવાય; સા॰ કાન માંડયા વિના વારતા, કહેાનેજી કેમ મકાય. સા॰ ૫૦ ૩. ધ્રુવ ઘણા દુનીઆમાં છે, પણ દિલમેળા નવિ થાય સા॰ જિષ્ણુ ગામે જાવું નહિ, તે વટ કહે। શું પૂછાય. સા॰ ૫ ૪. મુજ મન અતર મુહૂત્ત'ના મેં ગ્રહ્યો ચપળતા દાવ; સા॰ પ્રીતિ સમે તેા જુઉ કહો, એ શેા સ્વામી સ્વભાવ. સા૦ ૫૦ ૫. અંતર શેા મળિયાં પછે, વિ મળિયે પ્રભુ મૂળ; સા” કુમયા કિમ કરવી ઘટે, જે થયે નિજ અનુકૂલ સા॰ ૫૦ ૬. જાગી હવે અનુભવ દિશા, લાગી પ્રભુશું પ્રીત; સા॰ રૂજિય કવીરાયના, કહે માહન રસ રીત. સા॰ ૫૦ ૭.
૨
મુજ અરજ સુણેા મુજ પ્યારા, સાચી ભગતિથી કિમ રહો ન્યારારે; સનેહી મારા, કુંથુજિણ...દ્ધ કરેા કરૂણા. હું તે। તુમ દશણુના અરથી, ઘટે કિમ કરી શકે કરથીરે સ॰ થઈ ગિરૂમા એમ જે વિમાશે, તે તેા મુજને હોયછે તમાસેારે સ૦ ૨. લલચાવિને જે કિજે, કિમ દાસને ચિત પતીજે; સ॰ પદ માટે કહાવા માટા, જિષ્ણુ તિષ્ણુ વાતે' ન હુએ ખાટારે. સ ૩. મુજ ભાવમહેલમે' આવા, ઉપશમ રસ પ્યાલા ચખાવારે; સ સેવકના તે મન રીઝે, જો સેવકનું કારજ સીઝેરે. સ૦ ૪. મનમેળુ થઈ મન મેળે, ગ્રહે આવી મગ અવડેલે; સ॰ તુમ જાણા એ કરૂં લીલા, પશુ અર્થ સરહે કરી સીલારે. સ૦ ૫. પ્રભુ ચરણુસરે લેહવું, ફળ પ્રાપતી લેણું લેવુંરે; સ૦ કવી રૂપવિષ્ણુધ જયકારી, કહે માઠુન જિન મલિહારી. સ૦ ૬.
૧૮ શ્રી અરનાથિજન સ્તવન
અરનાથ અવિનાશી હા, સુવિલાસી ખાસી ચાકરી; કાંઈ ચાહું અમે નિશઠ્ઠીશ, અંતરાયન રાગે હો અણુરાગે કીણપરે કીજીયે; કાંઈ શુભભાવે સુજગીશ. અ॰ ૧. સિદ્ધસ્વરૂપી સ્વામી । ગુણધામી અલખ અગાચરૂ; કાંઇ દીઠા વિષ્ણુ દિદાર, કેમ પતીજે કીજે હેા કેમ લીજે ફળ સેવા તણું, કાંઇ દીસે ન પ્રાણુઆધાર. અ॰ ૨. જ્ઞાન વિના કુણુ પેખે હો સ‘એપે સૂત્રે સાંભળ્યે; કાંઇ અથવા પ્રતિમા રૂપ, સાગે જો સ`પેપ્પુ' હો પ્રભુ દેખુ* દિલભર ચણે; કાંઈ તે મનપહુંચે ચુપ. અ૦ ૩.

Page #643

સ્તવન સ‘બ્રહ
૫૮૯
જગનાયક જિનરાયા હો મન ભાયા મુજ આવી મળ્યા; કાંઈ મહિર કરી મહારાજ, સેવક તે સસનેહી હે નિસનેહી પ્રભુ કિમ કીજીયે; કાંઈ ઈસડી વહીયેરે લાજ. અ. ૪. ભક્તિ ગુણે ભરમાવી સમજાવી પ્રભુજીને ભેળવી; કાંઈ રાખું રૂદય મઝાર, તે કહેજો શ્યાબાશી હે પ્રભુ ભાસી જાણી સેવના; કાંઈ એ અમચે એક તાર. અ. ૫. પાણીનીરને મેલે હે (કણ ખેલે એકત રહું, કાંઈ નહિરે મિલણને જોગ, જો પ્રભુ દેખું નયણે હો કહિ વયણું સમજાવું સહિ, કાંઈ તે ન મિલે સંજોગ. અ) ૬. મનેમેણ કિમ રીઝે હે હ્યું કીજે અંતરાય એવડો; કાંઈ નિપટ નહેજા નાથ, સાતરાજને અંતે છે કિણ પાખે તે આવીને બીજું કાંઈ વિકટ તમારે સાથ. અ૦ ૭. ઓળગ એ અનુભવની છે મુજ મનની વાત સાંભળી; કાંઈ કીજે આજ નિવાજ, રૂપવિબુધનો મેહન છે મનમોહન સાંભળી વીનતી; કાંઈ દીજે શીવપુર રાજ. અ૦ ૮.
૧૯ શ્રી મલ્લીનાથ સ્તવન સુગુરૂ સુણી ઉપદેશ ધ્યા દિલમાં ધરી હે લાલ દયા કીધી ભગતી અનંત ચવી ચવી ચાતુરી હે લાલ, ચવી, સેવ્યોરે વિસવાવીશ ઉલટ ધરી ઉલ હો લાલ; ઉ૦ દિઠે નવિ દિદાર કાંન કિણહી લગ્યો હો લાલ. કાં. ૧. પરમેસર શું પ્રીત કહો કીમ કીજીયે હે લાલકટ નિમષ ન મેળે મીટ દોષ કિણ દીજીયે હે લાલ. દે, કોણ કરે તકસીર સેવામાં સાહીબા હે લાલ; સે કીજે ન કરવાદ ભગત ભરમાયવા હે લાલ. ભ૦ ૨. જાણ્યું તમારું જાણુ પુરૂષ નાં પારખે લાલ, પુસુગુણ નિગુણને રાહ કર ક્યું સારીખે હો લાલ, ક0 દીધે દીલાસો દિનદયાળ કહાવશે હે લાલ ઇ કરૂણારસભંડાર બિરૂદ કેમ પાળ હો લાલ. બિ૦ ૩. ક્યું નિવસ્યા તુમે સિદ્ધ સેવકને અવગણી હો લાલ; સેદાખે અવિહડ પ્રીત જાવા દ્યો ભેળામણી હો લાલ, જા. જો કઈ રાખે રાગ નિરાગમ રાખીએ હો લાલ; નિવ ગુણ અવગુણની વાત કહી પ્રભુ ભાખીએ હો. ક. ૪, અમચા દોષ હજાર તિકે મત ભાળો હો લાલ તિ, તુમે છે ચતુર સુજાણ પ્રીતમ ગુણ પાળો હો પ્રી. મલ્લીનાથ મહારાજ મ રાખે અંતર હોમ ઘો દરશિણ દિલ ધાર મિટે જયું ખાતર હો. મિ. પ. મનમંદિર મહારાજ વિશજે દિલ મળી હો. વી. ચંદ્રાપ જિમ કમળ રિદય વિકસે કળી હોરી, કવી રૂપ વિબુધ સુપસાય કરે અમ રંગરની હો, કટ કહે મેહન કવીરાય સકળ આશા ફળી હોસ૬.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતજિન સ્તવન હો પ્રભુ મુજ પ્યારા ન્યારા થઈ કઈ રીત જે એળગુઆને આળસુંબન તાહરેરે લે, હોભક્તિવછલ ભગવંત જે આય વસો મનમંદિર સાહિબ માહરેરે છે. ૧. હો. ખીણ ન વીસારું તુજ જે, તંબલીના પત્રતણી પરે ફેરરે લે, હોડ લાગી મુને માયા જેર જે દિયરવાસી સુસાહિબ તુમને હેરતોરે લે. ૨. હો. તું નિસનેહી જિનરાય જે, એકપખી પ્રીતલડી કીપરે રાખી લે, હોટ અંતરગતિની મહારાજ જે, વાતલડી વિણ સાહિબ કેહને દાખીયે રે લે. ૩. અલખ રૂ૫ થઈ આપ જે; જાય વર્યો શિવમંદિરમાંહે તું જઈ લે, હોટ લા તુમારે ભેદ જે સૂત્ર સિદ્ધાંત ગતિને સાહિબ

Page #644

૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર તુમ લહીરે લેા. ૪. હો॰ જગજીવન જિનરાય જો, મુનિસુવ્રત જિન મુજરા માનજ્યા માહુરરે લા, હો॰ પય પ્રણમી જિનરાય જો, ભવભવશરણા સાહિમ સ્વામી તાહરારે. લા॰ ૫. હો॰ રાખશું રૂદય મઝાર જો, આપે! શામળીયા ઘો પદવી તાહરીરે; લે॰ હો॰ રૂપવિજયના શિષ જો, માહનને મન લાગી માયા તાહરીરે. લા૦ ૬.
૨૧ શ્રી નમિનાથ સ્તવન
આજ નમિનાથ રાજને કહીયે, મીઠે વચન પ્રભુ મન લહીયે?; સુખકારી સાહે ખજી, પ્રભુ છે નિપટ નિસનેહી નગીના, તે હિંયડેલું સેવક આધીનારે. સુ૦ ૧. સુનિજ૨ કરશે! તે વરશે વડાઈ, સુકહીશે પ્રભુને લડાઇરે; સુ॰ તુમે અમને કર મેટા, કુણુ કહેશે પ્રભુ તુમને ખાટારે. સુ॰ ૨. નિશંક થઈ શુભ વના કહેશ્યા, તે જગશાભા અધિકી લહશ્યારે; સુ॰ અમે તા રહ્યાછું તુમને રાચી, રખે આપ રહો મત ખાંચીરે. સુ॰ ૩. અમ્હે તેા કિશું અંતર નવ રાખું, જે હોવે રૂદયે તે કહી દાખુ રે; સુ॰ ગુણીજન આગળ ગુણુ કહીવાયે”, જેવારે પ્રીત પ્રમાણે થાયેરે. સુ॰ ૪. વિષધર ઈસ રૂદયે લપટાણા, તેહુવા અમને મળ્યોછે ટાણેાર; સુ॰ નિરવહે જો પ્રીત અમારી, કલીમાં કીરત થાયે તમારીરે. સુ૦ ૫. દ્યૂતાઈ ચિતš નવિ ધશ્યા, કાંઈ અવળા વિચાર ન કશ્યારે; સુ॰ જિમ તિમ જાણી સેવક જાણૅન્મ્યા, અવસર લહી સુધ લહેરે. સુ૦ ૬. આસ`ગે કહીએછે તુમને, પ્રભુ દીજે દિલાસા અમનેરે, સુ॰ માહનવિજય સદા મન રંગે, ચિત લાગ્યા પ્રભુને સ`ગેરે. સુ૦ ૭.
૨૨ શ્રી તેમનાય સ્તવન [૧]
કાં થવાળા ઢો રાજ, સાહુનું નિહાળેા હો રાજ, પ્રીત સભાળારે, વાલ્હા યદુકુળસેહરા; જીવન મીઠા હો રાજ, મત હોજો ધીઠા હો રાજ; દીઠા અલજે રે, વાહલા નિવહો નેહરા. ૧. નવ ભવ બજા ડો રાજ; તિહાં શી લજ્જા હો રાજ; તજત ભારે, ક ંસે રણુકા વાજીયા; શિવાદેવી જાયા રાજ, માની લ્યા માયા હૈ રાજ; કિમહીક પાયારે, વાહાલા મધુકર રાજીયા. ૨. સુણી હરણીના હો રાજ, વચન કામનિના ડો રાજ; સહી તે ખીહનારે, વાહલા આઘા આવતાં; કુર`ગ કહાંણા હો રાજ, ચૂકે ટાણેા હો રાજ; જાણા વાહલા રે, દેખી વગ વર‘ગના, ૩. વિષ્ણુ ગુન્હે ચટકી હો રાજ, છાંડા માં છટકી હો રાજ; કટકી ન કીજેરે, વાહલા ક્રીડી ઉપરે; દસ નિવારી હો રાજક મહેલ પધારા હો રાજ; કાંઈ વિચારારે, વાહાલા ડામું જીમણું. ૪. એસી હાંસી હો રાજ, હોએ વિકાસી હો રાજ; જીએ વિમાસીર, અતિવ્હે રસ ન કીજીયે; આ ચિત્રશાળી હો રાજ, સેજ સુંઆળી હો રાજ; વાત હેતાળીરે, વાહલા મહારસ પીજીયે. ૫. મુતિ વિનેતા હો રાજ, સામાન્ય વનિતા હો રાજ; તજી પરિણતારે, વાહલા કાં તમે આદરા; તુમને જે ભાવે હો રાજ, કુણુ સમજાવે હો રાજ; કિમ કરી આવેરે, તાણ્યા કુંજર પાધરા ૬. વચને ન ભીના હો રાજ, તેમ નગીનેા હો રાજ; પરમ ખજાનારે, વાહલા નાણુ અનુપને; ત વિ સ્વામી હો રાજ, રાજુલ પામી હો રાજ; કહે હિતકામીર, માહન બુધ રૂપના ૭.
8

Page #645

સ્તવન સંગ્રહ
શ્રી નેમીનાથજન સ્તવન [૨]
રાજુલ કહે રથ વાળા હો, નદીરાવીરા હુઠ તો; કાંઈ પાળેા પૂરવ પ્રીત, મૂકે કિમ વિષ્ણુ ગુનહે હો; નણુદીરાવીરા વિલપતાં, કાંઇ એ શી શીખ્યા રીત. રા૦ ૧, હું તે। તુમ ચરણારીહો નણદીરાવીરા મેડી; કાંઈ સાંભળેા આતમરામ, તે મુજને ઉવેખાડો; નણદીરાવીરા ક્યા વતી, નહી એ સુગણુાં કામ રા૦ ૨. પશુમને કરી કરૂણા હો, નણંદીરાવીરા મૂકીયા; તે મેં શી ચારી કીધ, પશુઆંથી શ્યું હીણી હો; નદીરાવીરા ત્રેવડી, જે મુજને વાહો દીધ. ૨૦ ૩. એ હવું જો મન ખાટું હો, નણદીરાવીરા જો હતું; તે પાડી કાં નેહને ફાઇ, ઉળૐ તે નવી સુળઝેહો; નણદીરાવીરા મનડુ', કાંઈ કડિ મિળે જો ઈંદ્ર. રા૦ ૪. મેં (કણ વાતે હો, નણદીરાવીશ ગ્રા; થાને રાખે છે રાષ, માહરે તુમ સાથે હો; નદીરાવીરા અલૈહુ, તેા કેહુને દાખુ` રે દોષ. રા૦ ૫. તાંત ત્રયાની પરે હો, નણદીરાવીરા જોડીએ; કાંઇ તુઆરીના જેમ, ઠેલીજે નહિ પાખેહો; નણદીરાવીરા વળગતાં, કાંઈ નેહ ન ચાલે એમ. રા૦ ૬. ઇમ કહેતી વ્રત લેતીહો, નદીરાવીરા નેમજી; કાંઈ શિવ પહિલે કી વાસ, ધન ધન તે જગમાંšહો; નણદીરાવીરા પ્રીતડી, કાંઈ માહન કહે શ્યામાશ. ૫૦ ૭. ૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથજિન સ્તવન
તે કહો
વામાનંદ હો પ્રાણથકી છે પ્યારા, નાહી કીજે હૈા નયણ થકી ક્ષણ ન્યારા પુરસાદાણી શામળ વરણા, શુદ્ધ સમકિતને ભાસે; શુદ્ધ પૂજ જિણે કીધા તેહુને, ઉજ્જવળ વરણુ પ્રકાશે. વા૦ મા૦ ૧. તુમ ચરણે વિષધર પિણુ નિરવિષ, દશણે થાએ વિટાજા; જોતાં અમ શુદ્ધ સ્વભાવિકા ન હૂવે, એહ અમે ગ્રહ્યા જા. વા૦ મા૦ ૨. કમઠરાય મદ કિણુ ગિણતિમાં, મેહ તણા મદ જોતાં; તાહુરી શક્તિ અનતિ આગળ, કેઈ કે મર ગયા ગેાતાં. વા૦ મા૦ ૩. તે જિમ તાર્યાં તિમ કુણુ તારે, કુણુ તારક કહું એહવેા; સાયરમાન તે સાયર સરીખો, તિમ તુ· પિણુ તુ' જેવા. વા॰ મા૦ ૪. કિમપિન એસે કરૂણાકર તે, પણુ મુજ પ્રાપ્તી અન`તી; જેમ પડે કણ કુંજર મુખથી, કીડી બહુ ધનવ'તી. વા૦ મા૦ ૫. એક આવે એક મેજાં પાવે, એક કરે એળગડી; નિજ ગુણુ અનુભવ દેવા આગળ, પડખે નહી તું એઘડી. વા૦ મા૦ ૬. જેવી તુમથી માહુરી માયા, તેહવી તુમે પણ ધરજ્યા; માહનવિજય કહે કવી રૂપનો, પરતક્ષ કડ્ડા કર્યેા. વા૦ મા૦ ૭.
૨૪ શ્રી મહાવીરસ્વામીજિન સ્તવન
પા
દુ`ભ ભવ લહી દેાહુલા રે, કહો તરીયે કેણુ ઉપાય ?; પ્રભુજીને વીનવું રે. સમકત સાથે! સાચવું રે, તે કરણી કિમ થાય રે પ્ર૦ ૧. અશુભ માહુ જો મેટીયે ૨, કાંઈ શુભ પ્રભુને જાય રે; પ્ર॰ નિરાગે પ્રભુ ધ્યાયે રે, કાંઈ તે વિણ રાગ કહાય રે. પ્ર૦ ૨. નામ ધ્યાતા જો ધ્યાયે રે, કાંઇ પ્રેમ વિના નવી તાન; પ્ર૦ મેાહ વિકાર જિહાં તિહાં રે, કાંઈ ક્રીમ તરીયે ગુણધામ રે, પ્ર૦ ૩, મેાડુ ખધજ ઋષિએ રે, કાંઇ બધ જિહાં નહી સેય રે; પ્ર૦ કમબંધન કીજીયે રે, કમ`બધન ગયે જોય રે. પ્ર૦ ૪. તેઢુમાં શા પાડ઼ ચઢાવીયે રે, કાંઇ તુમે શ્રીમહારાજ રે; પ્રવિણુ કરણી જો તારશેા રે, કાંઇ

Page #646

સજન સન્મિત્ર સાચા શ્રીજિનરાજ રે. પ્ર. ૫. પ્રેમ મગનની ભાવના ૨, કાંઈ ભાવ તિહાં ભવ નાસ , પ્ર. ભાવ તિહાં ભગવત છે રે, કાંઈ ઉદયે આતમસાર રે. પ્ર. ૬. પુરણ ઘટાત્યંતર ભર રે કાંઈ અનુભવ અનુહાર રે. પ્રઆતમ યાને એલખી રે, કાંઈ તરસ્યું ભવપાર રે. પ્ર. ૭. વાદ્ધમાન મુજ વીનતી રે, કાંઈ માનજો નિશદીશ , પ્ર. મોહન કહે મનમંદિર ૨, કાંઈ વસીયે તું વિસવાવીશ છે. પ્ર. ૮.
શ્રી મેહનવિજયજી કૃત વિશી સંપૂર્ણ. ૬૬ શ્રી પદ્મવિજયત વિશી
૧ શ્રી બહષભદેવજિન સ્તવન ત્રાષભ જિનેસર કષભ લંછન ધરૂ, ઉંચાજે સાત રાજી ; નિરવંછન પદને પ્રભુ પામીયા, શિવપુરને સામ્રાજ. ઋ૦ ૧. અવ્યય અચલ અચિંત અનંત છે, અશરીરી અણુહારીજી; અવિનાશી શાશ્વત સુખને ધણી, પર પરિણતી નિવારીછે. ૪૦ ૨. જ્ઞાન અનંત અનંત દરશનમયી, લેકાલેક સ્વભાજી; દેખે કર આમળ પરે પણ નહિં, રમતા જે પરભાવોજી. ૦ ૩. નિજ રૂપે રમણ કરતા સદા, સાદિ અનંત ભાંગોજી; અવ્યાબાધ અરજ અજ જે થયા, પુદગલ ભાવ નિસંગેજી. ૪૦ ૪. પુદગલ રહિતપણે સુખ ઉપનું, તે કિમ જીભે કહાજી; વરણાદિક નહી જાસ સ્વરૂપ છે, જેગાતીત જિનરાઇ. ૦ ૫. કરતા ક્યારે નિજ ગુણને પ્રભુ, અવગાહી નિજ ખેતોજી, અ છે અનંતા નિજ ઠામે રહ્યા, ભીડ ન કેયને દેતે. ૬. એ જિનવર ઉત્તમ પદ રૂપ જે, પદમને અવલ બીજે જી; તે પરભાવ કરમ દૂર કરી, ઠાકુર પદવી લીજે, ૪૦ ૭.
૨ શ્રી અજિતનાથજિન સ્તવન અજિત જિન તુજ મુજ અંતર. જોતાં દીસે ન કેયરે તુજ મુજ આતમ સારીખે, હરે સત્તા ધર્મથી હેયરે. અ. ૧. જ્ઞાન દશન ચરણ આદિ દેઈ, ગુણ અછે જેહ અન તરે; અસંખ્ય પ્રદેશ વળી સારીખા, એ છે ઈણિ પરે તતરે. અ. ૨. એટલે અંતર પણ થયો, હરે આવિરભાવ તિભાવરે અવિરભાવે ગુણ નીપના, તણે તુજ રમણ સ્વભાવરે. અ૦ ૩. રાગદ્વેષાદિ વિભાગની હાંરે પરણતી પરભાવે; ગ્રહણ કરતે કરે ગુણતણા, હાંરે પ્રાણી એહ નિરો ભાવેરે. અ. ૪. એહ અંતર પડયે તુજ થકી, હારે તેને મન ઘણું દુઃખરે; ભીખ માંગે કુણ ધન છતે, હાંરે છતે આહાર કણ ભૂખરે, અ૦ ૫ તુજ અવલંબને આંતર, હાંરે ટળે માહરે સ્વામ; અચલ અખંડ અગુરૂ લ, હાંરે લહે નિરવવ ઠામ. અ. ૬. જે અવેદી અખેદી પણે, અલેશી ને અજેગીરે; ઉત્તમ પદ વર પદ્યને, હાંરે થાયે ચેતન ભેગીરે. અ૦ ૭.
૩ શ્રી સંભવજિન સ્તવન કર્યું જાનું કયું બની આવાહ, શ્રીસંભવ જિનરાજ હો મિત્ત, તુજ મુજ અંતર મટકે, કિમ ભાસે તે આજ છે મિસ કર્યું. ૧. મુજ પ્રવતન જેહ છે, તે ભાવવૃદ્ધિનું હેત હો મિત્ત હું કત કમજ તણે, કરિ તે કમ ચેત હો મિત્ત. કયું૨. જીવ

Page #647

સ્તવન સગ્રહ
૫૩
ઘાતાદિ કારણે કરી, કરણ કારક ઈમ હાય હૈ। મિત્ત; અક્ષય પંચ પેષક સદા, કારક સ‘પયાણ જોય હે! મિત્ત. ક્યું ૩. ઇમ મનુજને ભવભલેા, હારીને સુણજે સ્વામી ડા મિત્ત; નરક નિગેાદ વિષે ગયા, ખટકારક મુજ ન!મ હો મિત્ત કયું૦ ૪. તે વિપરીત એ સાધિયા, તું કરતા શિવ ઠાણુ હો મિત્ત; કરિયે તે કારક કમ છે શુભ સેવન કરણ હો મિત્ત. કયું. પ. દેઈ ઉપદેશ વિ લેાકને, દ્વીધા કને ત્રાસ હો મિત્ત; કમ' થકી અલગ થયા, સિદ્ધિ વિષે ગયો ખાસ હો મિત્ત કયું૦ ૬. ઈમ તુજ મુજ અંતર પડયો, કિમ ભાજે ભગવતહો મિત્ત, પશુ જાણું તારિ પરે, સાધતાં ભાજશે ત ́ત હો મિત્ત, કયું ૭. તવ કર્યાં નિજ આર્થિના, ભાક્તા પણ તસ થાય હો મિત્ત; તુજ મુજ અ'તર વિ ટળે, સિવે મ‘ગલિક બની આાય હો મિત્ત કયું૦ ૮. અજરામર તસ સુખ હોયે, વલસે અનતી રિદ્ધિ હો મિત્ત; ઉત્તમ ગુરુ સેવા લડે, પદ્મવિજય ઇમ સિદ્ધિ હો (મત્ત કયુ'૦ ૯. ૪ શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવન
તુમ્હેજો! જોખ્યું રે, વાણીને પ્રકાશ તુમ્હે જોયા જોયા ૨, ઉઠે છે અખડ ધ્વનિ, જોજને સંભળાય; નર તિરિય દેવ આપણી, સહુ ભાષા સમજી જાય તુ॰ ૧. દ્રવ્યાક્રિક àખી કરીને, નય નિષેપે જીત્ત; ભગ તણી રચના ઘણી, કાંઈ જાણે સહુ અદ્ભુત તુ॰ ૨. પય સુધાને ક્ષુવારિ, હારી જાયે સવ, પાખડી જન સાંભળીને, મૂકી દીયે ગ. તુ॰ ૩. ગુણુ પાંત્રીશ અલ‘કારી, અભિનદન જિનવાણી; શંસય છેદે મન તણા, પ્રભુ કેવલજ્ઞાને જાણી. તુ૦ ૪. વાણી જે નર સાંભળે તે જાણે દ્રવ્ય ને ભાવ; નિશ્ચય ને વ્યવહાર જાણે, જાણે નિજ પર ભાવ. તુ॰ પર સાધ્ય સાધન ભેદ જાણે, જ્ઞાન ને આચાર; હેય જ્ઞેય ઉપાદેય જાણે, તત્ત્વાતત્ત્વ વિચાર. તુ॰ ૬, નરક સરંગ અપવગ' જાણું, થિર વ્યય તે ઉત્પાદ; રાગ દ્વેષ અનુમધ જાણે, ઉછર‘ગને અપવાદ. તુ ૭. નિજ સ્વરૂપને ઓળખીને, અવલંબે સ્વરૂપ; ચિદાનંદ ધન આતમ તે, થાયે જિન ગુણ ભૂપ. તુ૦ ૮. વાણીથી જિન ઉત્તમ કેરાં, અવલએ પદ પદ્મ; નીમા તે પરભાવ તજીને પામે શિવપુર સદ્મ તુ૦ ૯. ૫ શ્રી સુમતિજિન સ્તવન.
પચમ જગતિ દિયે, સાહેલડીયાં; સુમતિ જિનેસર દેવ, ગુણુવેલડીયાં, સુમતિતણા દાયક પ્રભુ, સા॰ એહુ સેવા નિતમેવ. ગુ॰ ૧. એહુને જનમ મરણ નહિ સા આતધ્યાન નવિ હોય; ગુ॰ દુરગતિ સનમુખ નવિ હોયે, સા॰ ભવદુઃખ સામું ન જોય. શુ॰ ૨. ગ શેગ નવિ એહુને, સા॰ નહિ એહુને સંતાપ; ગુ॰ એહની કરા ઉપાસના, સા॰ જાયે જેહથી પાપ. ગુ॰ ૩. અષ્ટ કરમ દળ છેઢીને, સા॰ પ.મ્યા અવિચળ રાજ્ય; શુ॰ રત્નત્રથી પ્રગટ કરી, સા॰ સુખ વિલસે નિત પ્રાન્ત્ય, ગુ૦ ૪ જિન ઉત્તમ પદ પદ્મને, સા સૈન્યે સુખ નિરધાર; ગુ॰ જેહથી અક્ષયપદ લહે; સા॰ અવ્યાબાધ ઉદાર ગુરુ પૂ. ૬ શ્રી પદ્મપ્રભુજિન સ્તવન
પદ્મ જિનેસર પદ્મ લંછન ભલું, પદ્મની એપ મ દેવાય; જિનસર. ઉદક ને પકમાં હ જે ઉપનું, ઉદક પ`કે ન લેપાય. જિ. ૫૦ ૧, તિમ પ્રભુ કમ' પ'થી ઉના, ભાગ જળે વધ્યા સ્વામી; જિ કમ'ભાગ મ્હેલી અલગા રહ્યા, તેહને નમું' શિર નામી જિ
.

Page #648

૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર
૫૦ ૨. મારે પરખદ આગળ તું ીયે, મધુર સ્વરે ઉપદેશ; જિ॰ શર દૃષ્ટાંતે દેશના સાંભળે, નર તિરિ દેવ અશેષ, જિ॰ ૫૦ ૩. ૨ક્ત પદ્મ સમ દેહુ તે તગતગે, જગ લગે રૂપે નિહાળ; જિઝગમગે સમવસરણમાંહિ રહ્યો, પગષગે રિદ્ધિ રસાળ જિ ૫૦ ૪. સુશીમા માતાએ પ્રભુને ઉર ધર્યાં, પદ્મ સુપન ગુણધામ; જિ ઉત્તમવિજય ગુરૂ સાથે ગ્રહ્યો, પદ્મવિજય પદ્મનામ, જિ॰ પ્ર૦ ૫. ૭ શ્રી સુપાર્શ્વજિન સ્તવન
શ્રીસુપાસ જિણંદ તાહરું, અકલ રૂપ જણાયરે, રુપાતીત સ્વરુપવતા, ગુણાતીત ગુણગાયરે, કર્યુદ્ધિ કર્યુદ્ધિ કહિ. ૧. તારનારો તુંહિ કિમ પ્રભુ, હૃદયમાં ધરી લેાકરે, ભવ સમુદ્રમાં તુજ તારે, તુજ અભિધા ફાકરે. યુ. ર નીરમાં ધૃતિ દેખી તરતી, જાણિયા મ્હે સ્વામરે, તે અનિલ અનુભાવ જિમ તિમ, ભવિક તાડુરે નામરે, કયું, ૩. હુ તનુમાં ધ્યાન ધ્યાય, તાહરૂં તસ નાશરેક થાય તનુના તે કિમ પ્રભુ, એહ અચરીજ ખાસરે. કયુ॰ ૪. વિગ્રઢુ ને ઉપશમ કરે તે, મધ્યવરતી હોયરે; તિમ પ્રભુ તુમ્હે મધ્યવરતી, કલહ તનુ શમ જોઈરે, યું॰ ૫. તુમ પ્રમાણ અનલ્પ દીસે, તે ધરી હુંદી ભરે; ભાર વિનું જિમ શિઘ્ર તરિયે, એહુ અરિજ નવ્યરે.યું૦ ૬. મહાપુરુષતણા જે મહિમા, ચિંતન્યે નવિ જાયરે; ધ્યાન ઉત્તમ જિનરાજ કરા, પદ્મવિજય તિણે યાયરે. કયું ૭. ૮ શ્રો ચદ્રપ્રભુજિન સ્તવન
ચંદ્રપ્રભુ જિન આઠમારે, પામ્યા પૂર્ણ સ્વભાત્ર; જિનવર ધ્યાવેા. પૂણુતા મુજ પરગટ થવારે, છે નિમિત્ત નિઃપાવ, જિ૰ ૧. ધ્યાવે યાવેારે ભવિક જિન ધ્યાવે, પ્રભુ યાતાં દુ:ખ પલાચ; જિ॰ પરઉપાધીની પુણ્ તારે, જાચિત મડવ તેહ; જિ॰ જાત્યરત્ન સંપૂર્ણતારે, પૂર્ણતા શુભ દેહ જિ॰ ૨. કલ્પનાથી જે અતાત્ત્વિકીર, પૂર્વાંતા ઉદધિ કલ્લોલ; જિ, ચિટ્ઠાનંદ ધન પૂછુ તારે, સ્તિમિત સમુદ્રને તાલ, જિ ૩. પૂમાન ાનેિ લહેરે, અસંપૂર્ણ પૂરાય; જિ॰ પૂર્ણાનદ સ્વભાવ છેરે, જગ અદ્ભૂતના દાય. જિ॰ ૪. પૂર્ણાંન‘દ જિષ્ણુ દનેરે, અવલ એ ધરી ને; જિ॰ ઉત્તમ પૂણુતા તે લહેરે, પદ્મવિજય કહે એહ. જિ ૫. ૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન
સુવિધિ નેિસર સાહિબારે, મનમેાહનારે લાલ; સેવા થઇ થિર થાભરે, જગસહુનારે લાલ; સેવા નવિ હોયે અન્યથારે, મ॰ હોયે અથિરતાયે ક્ષેાભરે. જ॰ ૧. પ્રભુ સેવા અ‘ખુદ ઘટારે, મ॰ ચઢી આવી ચિત્તમાંહુરે; જ૰ અથિર પત્રન જખ ઉલટેરે, મ૰ તખ જાયે વિલઈ ત્યાંહિરે. જ ૨. પુંશ્ચલા શ્રેયકરી નહીરે, મ॰ જિમ સિદ્ધાંત મઝારરે; જ॰ આથરતા તિમ ચિત્તથીરે, મ ચિત્ર વચન આકારરે, જ॰ ૩. અંતઃકરણે અરિ પણુંરે, મ॰ જો ન ઉધરયું મહાશલ્યરે; જ તેા શે। દોષ સેવા તણેારે, મ॰ વિ આપે ગુણ બ્રુિ. જ॰ ૪. તિણે સિદ્ધમાં પણ વાંછીએરે, મ થતા રૂપ ચરિત્તર; જિ જ્ઞાન દશન અભેદથીરે, મ॰ રત્નત્રયી ઇમ ઉત્તરે. જ॰ પ. વિવિધ જિન સિદ્ધિ ર્યારે, મ॰ ઉત્તમ ગુણ અનૂપરે; જ પદ્મવિજય તસ સેવથીરે, મ થાયે નિજ ગુણ ભૂપરે. જ॰ ૬.

Page #649

સ્તવન સમ
૧- શ્રી શીતલન સ્તવન
શીતલ જિનપતિ સેવીચે એ, શીતલતાનેા કદ, સાહિબ શિવસુખકરૂ એ; પ્રતિ પ્રદેશ મન'ત ગુણા એ, પરગટ પુરણાન'દ. સા૦ ૧. એક પ્રદેશે નભ તણે એ, દેવ સમૂહ સુખ વ્યાપિ; સા॰ ત્રણ કાલ શૈલુ કરી એ, અસત કલપનાચે થાપિ. સા૦ ૨. ઈમ આકાશ પ્રદેશ જે એ, લેાકાલેાકના તેઠુ; સા॰ થાપતાં સ‘પૂર્ણ હાઈ એ, અન’ત ગુણુ ચે'મ એહ. સા॰ ૩. તે સુષ્ટ સમુહ તણા વળી એ, કીજે વગ ઉદાર; સા॰ તેઢુના વગ વળી કરી એ, ચેમ વગર કરા વારંવાર, સા॰ ૪. અનત વગ વગે કરી એ, વિગત સુખ સમુદાય; સા॰ અવ્યાખાધ સુખ આગળે એ, પણ અતિ ઉણુમ ાય. સા ૫. મ્લેચ્છનગર ગુણ કમિ કહે એ, અન્ય Àછપુર તેડુ; સા॰ તિમ એપમ વિષ્ણુ કિમ કહું એ, શીતજિન સુખ જે. સા૦ ૬. આવશ્યક નિયુક્તિએ, ભાગ્યે એ અધિકાર; સા॰ કરતાં સિદ્ધિભણી (તડુાંએ, ઉત્તમ અતિ નમસ્કાર, સા૦ ૭. ચેમ અનેાપમ સુખ ભાગવા એ, જિન ઉત્તમ મહારાજ; સા તે શીતલ સુખ જાચીયે' એ, પદ્માવય કહે આજ. સા૦ ૮, ૧૧ શ્રી શ્રેયાંસનિ સ્તવન
શ્રી શ્રેયાંસ જિષ્ણુદ્મની, અદશ્રુતતા ન કહાય; માહન. સ’જમ ગ્રહી કેવલ લહિ, શૈલેશીયે સહાય. માહન. શ્રી શ્રેયાંસ॰ ૧. શુષિર પૂરણથી હીનતા, ચાગ નિરોધને કાળ; મે॰હાય ત્રિભાગ અવગાહના, વિછડી કમજ જાળ, મા શ્રી ૨. વાચ્ચુ નહી સાંઠાથી, તેણે અનિશ્ચિત સ`ઠાણુ; મે॰ પ્રદેશાંતર ફરસ્યા વિના, પામ્યા લે!અગ ડાણુ. મા॰ શ્રી ૩. પ્રથમ સમય અનંતર કહ્યા, પછે પરપર સિદ્ધ; મે॰ વેત્તા સવ જગ ભાવના, પણ કોઈ પંથે ન ગિદ્ધ, મા॰ શ્રી ૪. ચિદાનન્દ નિત ભાગવા, સાદિ અનત સ્વરૂપ; મા૦ જન્મ જરા મરણે કરી, નિવે પડવું ભવ કૂપ. મે॰ શ્રી પ. માઢુક્ષયી પણ તાઠુરા, ગુણ ગાવા સમથ્થ; મ॰ પણ જ્યું શિશુ સાગર મવે; વિતરણ કરી નિજ હથ્થ, માછ શ્રી ૬. તેણે જિનવર ઉત્તમ પ્રતે; વિનતી કરીયે એઠુ; મેા નિજ પદ પદ્મ સેવક ભણી, દીજે શિવસુખ જેહ, મેા શ્રી ૭.
૫૫
૧૨ શ્રી વાસુપૂજન સ્તવન
વાસવ દ્વૈત દિએજી, વાસુપૂજ્ય જિનરાય; માનું અરૂણ વિગ્રહ કર્યાંજી, અંતર રિપુ યકાર. ગુણાકર અદભૂત હારીરે વાત, સુણતાં હૈય સુખ શાંત. ૩ ૧. અંતર રિપુ ક્રમ જય કચેkજી, પામ્યા કેત્રલજ્ઞાન, શૈલેશી કરણે દહ્યાંછ, શેષ કરમ શુભ ધ્યાન. ગુ॰ ૨. ખધન છેદાદીક થકીજી, જઇ ક્રસ્યા લાકાંત; જિહાં નિજ એક અવગાહુનાજી, તિહાં ભવ મુક્ત અન`ત ગુ॰ ૩. અવગાહના જે જે મૂળ છે, તેહમાં સિદ્ધ અન'ત; તે ુથી અસ`ખ્ય ગુણુા હોયે જી, ફરસિત જિન ભગવત; શુ ૪. અસંખ્ય પ્રદેશ અવગાહનાજી, અસખ્ય ગુણ તિણે હોય; જ્યોતિમાં જ્યાતિ મિલ્યા કરેજી, પણ સ'કીણુ ન કેાઈ. ગુ॰ ૫. સિદ્ધ બુદ્ધ પરમાતમાજી, આધિ વ્યાધિ કરી ફ્ર; અચલ અમલ નિકલ`ક તુંજી, ચિદાનંદ ભરપૂર. શુ॰ ૬. નિજ સ્વરૂપમાંહિ રમેછ, ભેળા રહેત અનંત; પદ્મવિજય તે સિદ્ધનુંજી, ઉત્તમ ધ્યાન ધરત. ગુ॰ ૭.

Page #650

૫
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૩ શ્રી વિમલજિન સ્તવન
વિમલ જિનેસર વયણ સુણીને, વિમલતા નિજ એલખાણીરે; પુદ્ગલ તાકિ નિન્ન સત્તા, સિદ્ધ સમાન પિછાણીરે, નિ૦ ૧. પુદ્ગલ સ`ગથી પુદ્ગલમય, નિજ ખીર નીર પેરે અપ્પા, એતા દિન લગે એડિજ ભ્રાંતિ, પુદ્ગલ અપ્પા થપ્પારે. ત્રિ૦ ૨. માનું અમ મે વાણી સુણીને, નિજ આતમ રિદ્ધિ પાઇરે; ગૃહુ અંતરગત નિધિ અંતલાવત, લહે આણુંદ સવાઇરે, ૧૦ ૩. અપ્પા લહ્યો તું દેહને અતર, ગુણ અનંત નિધાનરે; આવારક આચાય આવરણ, જાણ્યા ભેઅ સમાનરે વિ॰ ૪. સિદ્ધ સમાન વિમલતા નિજ તે, કરવા પ્રગટ સ્વભાવૐ; વિમલ જિન ઉત્તમ આલબત, પદ્મવિજય કરે દાવરે. વિ૦ ૫. ૧૪ શ્રી અન’તિજન સ્તવન
અનતજિન જ્ઞાન અન તતાજી, મુજથી કેમ કહેવાય; અનત આગમ માંડુિ એલિમજી, એ ષટ પયથ જિનરાય. અ૦ ૧. જીવ પુદ્ગલ સમય એ ત્રિપુંજી, દ્રવ્ય પરદેશ પર્યાય, થેડલા જીવ પુદ્ગલ તિહાંજી, અન’તગુણા ઠહેરાય. અ ર. અન’તગુણુ તેજસ એક છેજી, અન ́તગુણુ ક્રમ`ણુ તાસ, ખ‘ધ ને મુક્ત ભેળા વળીજી; તિણે અનંતગુણી રાશ. અ૦ ૩. અનંતગુણ સમય તેહથી કહ્યાજી, સાંપ્રતસમય સહુમાંહિ; વ્યાપી તેણે તેહુથી વળીજી, દ્રવ્ય અધિકા હ્યા ત્યાંડુિ અ॰ ૪. જીવ પુદ્ગલાદિ પ્રક્ષેપથીજી, થાએ અધિકા એમ તેડુ; છે પરદેશ અનંત ગુણાજી, નભ પરદેશે કરી એહ.૦ ૫. શ્રેણિ અનાદિ અનતનેાજી, થાય ઘન નભ પરદેશ; કાળના તે ધન નવિ હાયે'જી, તિણે અનંતગુણ પરદેશ. અ॰ ૬. તેહથી અનતગુણ પજવાજી, અગુરૂ બહુ પુજય અનંત; એક પરદેશી વિષે ભાખિઆજી, થાય સમુદાય કરત. અ૰ ૭. અનતર્જિન કેવલજ્ઞાનમાંજી, દેખતા નિતુ પરંતક્ષ; જિનવર ઉત્તમ મહેરથીજી, પદ્મને પણ હાય લક્ષ. અ૦ ૮, ૧૫ શ્રી ધર્જિન સ્તવન
શ્રી ધમ જિનેસર દેવા, બીજાની ન કરૂં હુવા હા; સહિબ અરજ સુણા. તે તે કાચશકલના જેવા, તું ચિંતામણી દુઃખ હરેવા હૈ. સા॰ ૧. તે નવિ લહ્યા આપે ધમ', તસ સેવા ક્રિમ ક્રિયે શમ હૈ; સા॰ તું તે ધર્માંતણા અધિકારી, ધીજનને સુખમરી હા. સા૦ ૨. નિજ જે જે અન'તા ધમ', કર્યાં પરગટ છડી કમ' હા; સા॰ મુજ પણ જેહુ ધ અનતા, પ્રગટ કરવા કરૂં ચિંતા હૈા. સા॰ ૩. તસ તું પ્રભુ કારણુ નિત્રિએ, હવે તરીયા ભવજલ દિર હૈ!; સા॰ તુજ મૂતિ સૂરતમાંહિ, મનેાહર દીઠી ઉ‰દ્ધિ હા. સા૦ ૪. તેહુથી તુજ પ્રત્યય આવ્યે, જિન ઉત્તમ ભાવે ભાગ્યેા હૈ; સા॰ કહે પદ્મવિજય પ્રભુ સેવા, કરવા અક્ષયપદ લેવા છે. સા૦ ૫.
૧૬ શ્રી શાંતિનાથજિન સ્તવન
હાંરે મ્હારે શાંતિ (જનેસર અલવેસર આધારો, લેઇ દ્વીક્ષા દિયે શિક્ષા ભવિ જન લેાકને À; હાં॰ પામી જ્ઞાન ધરી શુભ ધ્યાન અનતો, ત્રણ ભુવન અજુવાળે ટાળે શાકને રેલા. ૧. હાં. શૈલેશીમાં થઈ અલેશી સ્વામિને, નિજ સત્તાના ભાગી શેાકી

Page #651

સ્તવન સંગ્રહ નહી કદા રેલે; હાં, ગુણ એકત્રીશ જગીશ અતિ અદભૂત જો, પ્રગટ થયા અવગુણ ગયા સવિ સાદિ સદા રે ૨. હાં ગત આકાર શ્રીકાર સ્વરૂપ ગુણ પાંચ જો, વરસુવિ ચિત્ત અતીતથી ગુણ પણ પામીયા રેલે, હાં દોય ગધ સંબંધ ટળ્યાથી દેય જો, અરસ સરસથી ગુણ રસ પણ પ્રભુ પામીયા રે. ૩. હાં, ફરસ આઠના નારાથી ગણ વહ્યા જો. ત્રણ વેદનો ખેદ પ્રભ દરે કયે રે હાંઅશરીરી અસંગિ વળી અરૂહ જ, એકત્રીસ ગુણ વરીએ ભવદરીઓ નિસ્ત રે. ૪. હાં, પામ્યા સિદ્ધ સરૂપ અનૂપ જિણુંદ જો, તિમ સેવકના કારક તારક ભવતણા રેલ; હાં, જિન ઉતમ વર ગુણ ભર પદક જ નિત્ય જો, પદ્મવિજય કહે ભાવ ભાવે ભવિ જના રેલે. ૫.
૧૭ શ્રી કુંથુજિન સ્તવન જિન મોરારે, રાતદિવસ નિત સાંભરે રે, દેખી તાહરૂં ૫ લાલ, લાલ ગુલાલ આંગી બની. તુજ ગુણ જ્ઞાનથી મારું રે, જાણ્યું શુદ્ધ સ્વરુપ લાલ. લા. જિ. ૧. તેજ સ્વરુપને સાધવારે, કીજે જિનવર સેવ લાલ દ્રવ્ય ભાવ દુ ભેદથી, દ્રવ્યથી જિમ કરે દેવ લાલ. લ૦ જિ૨. મોગર માલતી કેવડારે, જે મહારા કુંથુજિનને કાજ લાલ, લાખેણેરે ટેડર કરી રે, પુજો શ્રી જિનરાજ લાલ, લા. જિ. ૩. કેસર ચંદન ધૂપણરે, અક્ષત નૈવેદ્યની રે લાલ દ્રવ્યથી જિનની પૂજા કરેરે. નિરમલ કરીને શરીર લાલ. લા. જિ. ૪. દ્રવ્યથી ઈમ જિન પૂજા કરી રે, ભાવથી રુપાતીત સ્વભાવ લાલ; નિકમ ને નિઃસંગતારે, નિષ્કામી વેદ અભાવ લાલ. લા. જિ. ૫. આવરણ સવિ થયાં વેગળારે, છાતી અઘાતી સ્વરુપ લાલ બંધ ઉદય ને સત્તા નહિરે, નિજ ગુણના થયા ભૂપ લાલ. લાજિ. ૬. મુજ આતમ તુજ સારી ખેરે, કરવાને ઉજમાળ લાલ તે જિન ઉત્તમ સેવથી, પદ્યને મંગળમાળ લાલ. લા. જિ. ૭.
૧૮ શ્રી અરનાથજિન સ્તવન શ્રી અરનાથજિન સાંભળે, સેવકની અરદાસ; ભવ અટવિ માંહિ હું ભમે, બંધાણે મોહપાસ. શ્રી. ૧. મોહરાયના રાજ્યમાં, બળું કટક જણાય; મિથ્યા મહેતા હિતાં અછે, મંત્રી કુબુદ્ધિ કહાય, શ્રી. ૨ અભગ સિપાઈ અતિ ઘણું, કહેતાં નાવે પાર તે પણ અધિકારી તણા, નામ કહું નિરધાર. શ્રી. ૩. કોઇ માયા લેભ માન તે, મૂકે ન માહરે સંગ; મુજ પણ તે છે વાહ, નવિ મૂકું રંગ. શ્રી. ૪. રાગ દ્વેષ દય મલ વળી, બાંધ્યા બાંહિ મરેડ, હવે પ્રભુ તુહ આગળ રહી, વિનતી કરું કર જોડ શ્રી પ. બંધનમાંહિથી છેડ, ઉતારે ભવ પાર; હરિ હર દેવ સેવ્યા ઘણુ, નવિ પામ્યા હું સાર. શ્રી. ૬. સહસ વદન ન સ્તવી શકે, તુજ ગુણ આગમ અપાર; જિમ સ્પણકર રત્નને; નાવે વિલસે પાર. શ્રી. ૭. આચારિજ પંડિત ઘણા, સત્યવિજય ગુરૂ રાય કપૂરવિજય તસ પાટવી, ભવિજનને સુખ દાય શ્રી૮. ખિમાવિજય તસ પાટવી, જિનવિજય સુપચાય; પંડિત ઉત્તમવિજયને, પવિજય ગુણગાય શ્રી ૯.
૧૯ શ્રી મલ્લિજિન સ્તવન સાહિબા મહિલ જિનેસર નાથ અનાથ તણે ધણી રેલે, સા વસ્તુ હવભાવ

Page #652

પ૯૮
સજજન સન્મિત્ર પ્રકાશક ભાસક દિનમણીરે; સા. ધર્મ અનંતા સુખ દેતાં પ્રગટ થયેરે, સાઠ વસ્તુ સવ પર્યાવસ ભાખી જિન ગારેલે. ૧. સા યુગ પદભાવી ને કામ ભાવિ પર્યવ કહ્યા રેલે સારુ જ્ઞાનાદિક યુગ પદ ભાવી પણે સંગ્રહ્યારે; સા નવ જીર્ણાદિક થાય તે ક્રમ ભાવી સુણે રેલે, સા’ શબ્દ અરથથી તે પણ દ્વિવિધ પરે મુણોરેલ. ૨. સા. ઇંદ્ર હરિ ઈત્યાદિક શબ્દ તણું ભલારેલે, સાવ જે અભિલાષ નહિ અર્થ પર્યાવકનારે; સા. તે પણ દ્વિવિધ કહી જે સ્વ પર ભેદ કરી લે, સાવ તે પણ સ્વભાવિકે આપેક્ષિકથી વરી લે. ૩. સા. સર્વ અતીત અનાગત સાંપ્રત કાળથી, સારા ઈત્યાદિક નિજ બુદ્ધ કરે સાંભાળથીરે; સાવ સમકાળે ઈમ ધમ અનંતા પામીયેરેલ, સા. તે સવિ પરગટ ભાવથી તુહ શિર નમીયે રેલો. ૪. સાષટ દ્રવ્યના જે ધમ અનંતા તે સવેરેલે, સારુ નહિ પરછન્ન સ્વભાવ અભાવ મુજ સંભવેરેલે સાવ પુષ્ટાલ બન તુહિ પ્રગટ પણે પામી રેલે, સા. હું પણ હવે તુજ રીતે થવાને કામીયે રેલો. ૫. સા. મહિલનાથ પરે હસ્તી મલ્લ થઈ ઝઝશું રેલે, સા ક્યું ષડ મિત્રને બૂઝવ્યા તિમ અમે બૂઝશું રે; સા નસ પરે ઉત્તમ શિષ્યને મહેરથી નિરખીચે રેલે, સા પદ્મવિજય કહે તે અહે ચિત્તમાં હરખીયે રે. ૬.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતજિન સ્તવન પાનંદન વંદન કરીયે નિત્ય, સ્યાદવાદ શૈલી જસ અભિધા સુચવે; લેકાલકને જાણે તિણે મુનિ હોય, એ ગુણથી મુજ મનમાં હઠથી ચહેરે. ૧. મત્યાદિક ચઉ નાણ અભાવથી જાજે, કેવલજ્ઞાન તે સૂર્ય ઉગે જેનેરે; કટ વિવરે કરી સૂરજ કિરણે પ્રકાશ, મેઘાંતરથી આ જન કહે તેહનેરે. ૨. વાતાયન પર મુખને કહે ઈણિ પરકાશ, પણ સૂરજને નવિ કહે ઇણિ પરે જાણિયેરે, કેવલજ્ઞાન પ્રકાશે - પશમ નામ, મત્યાદિકથી ભવિ જન મનમાં આણિયે રે. ૩. વાતાયન પરમુખ કીધા સવિ ફરજો, તવ કહેવાય સૂરજને પરકાશ છેરે; તિમ આવરણ ગયાથી ઈમ કહેવાય, કેવલજ્ઞાને ત્રણ ભુવન આભાસ છેરે. ૪. અથવા સૂરજ ઉગે પણ નવિ જાય, ગ્રહણ તારા પણ પરવત્તન તસ નથી; તિણી પરે સત્તા મત્યાદિકની જાણજો, પણ પર વર્તન નહિ તસ કેવલજ્ઞાનથી. ૫. ઉત્તમ વ્રત પાળ્યાથી સુવ્રત નામ, જ્ઞાનકિયાથી ઈમ નામે જેહને પામીયેરે, જ્ઞાનકિયાની મોક્ષ હોય નિરધાર, તે સાધી શિવ પામ્યા તુહ શિર નામિથેરે. ૬. જ્ઞાનમાંહિ દર્શન તે અંતર ભૂત, સાધનરૂપ ટળીને સાધ્ય પણે થઈ રે; રત્નત્રયી જિનવર ઉત્તમ ને નિત્ય, પદ્મવિજય કહે ભજતાં આ પદ સવિ ગઈ .
૨૧ શ્રી નમિનાથજિન સ્તવન નિત નમીયે નમિ જિનવરરે, જે એક અનેક સ્વરુપ, નિત્ય અનિત્ય પણે વળી, જેના ગુણ અતિ અદ્દભૂત. નિઃ ૧. અવયવી અવયવ રૂપ છે, જે અસ્તિ નાસ્તિ સ્વભાવજે, વળી ગુણાતીત ને જે ગુણજે, રૂપાતીત સ્વરૂપી ભાવજો. નિ. ૨. વ્યય ઉત્પત્તિ ધ્રુવ જેહ છે, જે વેદી અવેદી વિચાર, ભિન્ન અભિન્ન પણે કરીએ. નિત્ય ભેગવે સુખ શ્રીકારજે. નિ. ૩. કર્તા અકર્તા જેહ છે, વળી ભોક્તા અજોક્તા

Page #653

સ્તવન સહ
૧૯
જેહજો; સક્રિય અને અક્રિય વળી જો, પરિણામ ઇતર ગુણુ ગેહજો. નિ॰ ૪. ચેાગાતીત ચેાગીસરૂજો, વર્ણીતીત ને તઇવ'તો; સ્યાદવાદે અણુિ પરે કરીજો, તું સિદ્ધ સ્વરૂપ ભગવંતો, નિ॰ પ. મ જિનવરને આલખીો, જે થિર મન કરી કરે સેવો; ઉત્તમ વિજન ને હાવેજો, કહે પદ્મવિજય પાતે દેજે. નિ૦ ૬.
૨૨ શ્રી નેમિનાથંજન સ્તવન
શામળીયા લાલ તારણથી રથ ફર્યાં કારણ કહેાને; ગુગિરુઆ લાલ મુજને મુકી ચાલ્યા દરિશણ ઘોને. હું છું નારી તે તમારી, તુમે સે' પ્રીતિ મુકી અમ્હારી; તુમે સમ સ્ત્રી મનમાં ધારી શા॰ ૧. તુમે પશુ ઉપર કિરપા આણી, તુમે માહુરી વાત ન કે જાણી; તુમ વિષ્ણુ પણું નહીં કા પ્રાણી. શા૦ ૨. આઠ ભવાની પ્રીતલડી, મૂકીને ચાલ્યા રાતલડી; નહીં સજ્જનની એ રીતલડી. શા૦ ૩. વિ કીધા હાથ ઉપર હાથે, તે કર મૂકાવું હું માથે; પણ જાવું પ્રભુજીની સાથે. શા૦ ૪. ઈમ કહિ પ્રભુ હાથે વ્રત લીધા, પોતાના કારજ સિવ કીધા; પકડ્યો મારગ એણે શિવ સીધા શા૦ ૫. ચાપન દિન પ્રભુજી તપ કરીએ, પણપને કેવલ ૧૨ ધરીએ; પણુ સત છત્રીશણું શિવ વરિ. શા॰ ૬. ઇમ ત્રણ કલ્યાણ ક ગિરનારે, પ્રામ્યા તે જિન ઉત્તમ તારે; જો પાદ પદ્મ તસ શિર ધારે શા॰ છ. ૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથજિન સ્તયન
પરવાદી ઉલુકા પર હિર સમ, હર સેવે જસ પાયા; રિતાને પ્રભુની ગતિ ગજ સમ, હિર સેવે જસ પાયા, પ્રભુજી મહેર કરી મહારાજ, કાર આજ મુજ સારો. ૧. જિમ ઔષધિપતિ દેખી મનમાં, કૌષિક આણંદ પામે; તિમ પ્રભુ વકત્રતે દ્વિજપતિ દેખી, કૌષિક આણુંદ પામે. પ્ર૦ ૨. જિમ ઔષધિપતિ દેખી મનમાં, સચ્ચકાર પ્રીતિ પામે; તિમ પ્રભુ વક્ત તે દ્વિજપતિ દેખી, સચ્ચકાર પ્રીતિ પામે. પ્ર૦ ૩. જિમ કૈાહિણીપતિ જગમાં જાણા, શિવને તિલક સમાન;તિમ પ્રભુ મેગ્ને ખેત્ર શાભાકરૂ, શિવને તિલક સમાન. પ્ર ૪. જિમ રાજા જીલલતા ઊગે, નિજ ગેાથી તમ ટાળે; તિમ પ્રભુ સમવસરણ બેસીને, નિજ ગેાથી તમ ટાલે પ્ર૦ ૫. જિમ સિતરુચિ નભમાં ઉગીને', કુલય કરે ઉલ્લાસ; તિમ જિનવર જગમાં પ્રગટીને, કુલવય કરે ઉલ્લાસ; પ્ર૦ ૬. નિશાપતિ જબ ઉગે હાયે, પુણ્ય સમુદ્ર વૃદ્ધિકારી; અણુપાસ પદ્મ પદ્મની સેવા, પુણ્ય સમુદ્ર વૃદ્ધિકારી પ્ર૦ ૭. ૨૪ શ્રી મહાવીરજન સ્તવન
વીર જિષ્ણુસર પ્રણમું પાષા, ત્રિશલા દેવી માયારે; સિદ્ધારથ રાજા તસ તાયા, ન'દ્દીવરધન ભાયારે. વી૰ ૧. લેઇ દીક્ષા પરિસહુ બહુ આયા, શમ ક્રમ સમણુ તે જાયારે; બાર વર્ષ' પ્રભુ ભૂમિ ન ડાયા, નિંદ્રા અલપ કહાયારે. વી૦ ૨. ચડકૌશિક પ્રતિખાધન આયા, ભય મનમાં નવિ લાયારે; ત્રણ પ્રકારે વીર કહાયા, સુર નર જસ ગુણ ગાયારે. વી॰ ૩. જગત જીવ હિતકારી કાયા, હરિ લંછન જસ પાયારે; માન ન લાભ ન વળી અકષાયા, વિહાર કરે નિરમાયારે, વી૦ ૪. કેવલજ્ઞાન અન ંત ઉપાયા, ચાન શુકલ પ્રભુ ધ્યાયારે; સમેાસરણે એસી જિનરાયા, ચઉવિડ સધ થપાયારે. વી૦ ૫. કનક કમલ ઉપર હવે પાયા, ચાવડુ દેશન દ્વાયારે; પાંત્રીશ ગુણુ વાણી ઉચરાયા, ચાત્રીશ

Page #654

સજ્જન સન્મિત્ર અતિશય પાયારે. વી૦ ૬, શૈલેશીમાં કમ જલાયા, જીત નિસાણ વજાયારે; પતિ ઉત્તમવિજય પસાયા, પદ્મવિજય ગુણ ગાયારે. વી ૭.
૬૭ શ્રી જિનવિજય કૃત ચેવિશી ૧ શ્રી ઋષભદેવજન સ્તવન
પ્રથમ જિફેસર પૂજવા, સહિયર મ્હારી અ`ગ ઉલટ ધરી આવી હા; કેસર ચંદન મૃગમદે, સ॰ સુંદર આંગી ખનાવી હો. ૧. સહુજ સલુણા મ્હારા, શમસુખલીના હારા; જ્ઞાનમાં ભીના મ્હારા સાહિબ, સહિયર મ્હારી જયે જયા પ્રથમ જિંક હા. ધન્ય મતૅવી કુખને સ॰ વારી જાઉં વાર હજાર ડા; સગ શિરામણીને તજી, સ૦ જિહાં પ્રભુ લીએ અવતાર હા. સહુ૦ ૨. દાયક નાયક જન્મથી, સ॰ લા સુરતરૂ વૃંદ હો; યુગલા ધરમ નિવારા, સ॰ જે થયે પ્રથમ નદિ હા. સહુ૦ ૩. લેાકનીતિ સહુ શીખવી, સ॰ દાખવા મુક્તિના રાહુ હો; રાય ભળાવી પુત્રને, સ॰ થાપ્યા ધમ પ્રવાતુ હો. સહુ॰ ૪. સચમ લેઇ સચર્યાં, સ૦ વરસ લગે વિષ્ણુ આહાર હો; શેલડી રસ સાટે દીઓ, સ૦ શ્રેયાંસને સુખ સાર હો. સહુ॰ ૫ મોટા મઢુતની ચાકરી, સ૦ નિષ્ફળ કક્રિય ન થાય હો; મુનિપણે નમિ વિનમી કર્યા, સ૦ ખિણુમાં ખેચર રાય હો. સહુ॰ ૬. જનનીને કીએ ભેટણા, સ૦ કેવળરહ્ન અનુપ હો; પહિલી માતા માકલી, સ॰ જોવા શિવવહુ રુપ હો. સહુ॰ છ. પુત્ર નવાણું પરિવđ, સ૦ ભરતના નદન આઠ હો; આઠ કરમ અષ્ટાપદે, ચેગિનીધે નાઠ હો. સહ૦ ૮. તેઢુના બિંબ સિદ્ધાચલે, સ૦ પૂજો પાવન અ`ગ હો; ક્ષમાવિજય જિન નિરખતાં, સ૦ ઉછળે હરખ તર ́ગ હો, સ૦ ૯. ૨ શ્રી અજિતજિન સ્તવન
જીવડા વિષમ વિષયની હેવા, તુજ કાંઈ જાગે હજી કાંઈ જાગે; જીવડા અકળ સરુપ અજિત જિન નિરખ્યા, પરખ્યા પૂરણ ભાગે, જી ૧ સરસ સુકામળ સુરત રૂ પામી, કકટ ખાઉળ માગે; ઐરાવત સાટે કુણુ મૂરખ, રસલ પુઠે લાગે. જી ૨. ધાર પહાડ ઉજાડ એલથી, આવ્યે સમકિત માગે’: તૃષ્ણાએ સમતારસ વિગડે, કુંભ ઉત્તક જિમ કાગે, જી૦ ૩. જિમ કૈાઈક નર જાન લેઈને, આજ્યેા કન્યા રાગે; સરસ આડાર નિંદ્રાભર પાઠ્યો, કરડ્યો વિષયા નાગે, જી૦ ૪, વિજયા નંદન વયણુ સુધારસ, પીતાં શુક્રમતી જાગે; પાંચે ઇંદ્રિય ચપલ તુરંગમ, વશ કરી જ્ઞાન સુવાગે, જી૦ ૫. ક્ષમાવિજય જિન ગુણ કુસુમાવલી, શૈાભિત ભક્તિ પરાગે; કંઠ આરેપી વિરતી વિનતા, વરી કેસરીએ વાગે. જી૦ ૬. ૩ શ્રી સંભવર્જિન સ્તવન
સુખકારક હા શ્રી સ'ભવનાથકે, સાથ પ્રશ્નો મે' તાહર; સિદ્ધપુરના હૈ। પ્રભુ સારથવાહ કે, ભવ અટિવના ભય હરશે. ૧. હું ભમીયે। હ। માહવશ મહારાજકે, ગહન અનાદિ નિગેાદમાં; કીધાં પુદ્ગલ હૈ પરાવત્ત' અનત કે, મહા મૂઢતા નિંદ્યમાં. ર. તિરિ ગઇમાંàા અસન્નિ એર્ગિદિકે, વેદ નપુંસકને વનાં; અવળીને હા અસખ્યમે' ભાગકે, સમ પુગ્ગલ પાવત્ત'ના. ૩. સૂક્ષમમાં હૈ સામાન્ય સ્વામીકે, ભૂ જલ જલણ પવન વને; ઉત્સ

Page #655

સ્તવન સંગ્રહ મ્પિણ અસંખ્યાતા લેગકે, નભ પરદેશ સમામિણે. ૪. આઘે બાદર હે બાદર વન માહિકે, અંગુલ અસંખ્ય ભાગે મિના અવસર્પિણી હે સુહમ ઇતર અનંતકે, અઢી પુગલ પરિઅત્તતા પ. હવે બાદર હો પુને નીરકે, અનલ અનિલ પતરૂનિગદમાં હો સુણી તારક દેવકે સિત્તર કેડાર્કડિ સાગરૂ. ૬ વિગલે દિ હો માંહિ સંખ્યાકે, સહસ વરસ જિવન ફળ્યો, પંચેદ્રિ તીરી નર ભવ આઇકે, આઠ કરમ કચરે કળ્યો છે. નારક સુર હે એક ભવ અરિહંતો, વિણ અતર સાંભરપણે; કહુ કેતીડો જાણે જગ. દિશ કે કમ કદથન જીવને ૮. ચઉદ ભેદે હે ચઉદર જ મઝાર કે, રાશી લાખ જેની માં; જમણ રસીઓ હે વસીઓ બહુ શકે, ભવ પરિણતિ તતિ ગહનમાં ૯. અશુદ્ધતા હે થઈ અશુદ્ધ નિમિન કે, શુદ્ધ નિમિત્તે તેટલે, તે માટે હે સર્વજ્ઞ અમેહિ કે, તુહ સંગે ચેતન હિલે. ૧૦. નિજ સત્તા હો ભાસન રુચિ રંગકે, ક્ષમા વિજય ગુરૂથી લહિ જિનવિજય હે પારગ તુહ સેવકે, સાધન ભાવે સંગ્રહી. ૧૧.
૪ શ્રી અભિનંદનજિન સ્તવન અભિનદન એકદમાં, અતિશય લીલ અનંત લાલ, સંવરરાયને બેટડે, સંવર સુખ વિલત લાલરે અભિનંદન આણંદમાં ૧. સિદ્ધારને લાડ, તિદ્વારથ ભગવાન લાલરે એ જુગતું જગ ની તળે, વિચરે મહિમ નિધાન લાલરે. અ૦ ૨. ચાલે ગજ ગતિ ગેલથ, કામ કેશરી કરે નાશ લાલ, દીપે દિનકર તેજથી, શીતલ સહજ વિલાસ લાલર. અ. ૩. વરસે વાણું મેડક્યું. તૃણ તટિનિ શેષ લાવરે, આતમ સંપદ વેલડી, ક્ષયિક ભાવે પિષ લાલરે. અત્ર ૪. બાંધ્યું ભાવના સાંકળે, મુજ ચંચળ ચિત્ત લાલરે લાંછન મિશ ચરણે રહ્યો, વાનર કરે વિનીત લાલરે. અ. ૫. તિરિ ગઈ ચપલાઈ પણું, વાર આપ વિવેક લાલરે; ક્ષમાવિજય જિન ચાકરી, ન તજું ત્રિવિધ ટેક લાલર. અ. દ.
૫ શ્રી સુમતિજિન સ્તવન તુહે હૈ પર ઉપગારી, સુમતિ જિન તુમ્હ હે જગ ઉપગાર પંચમ જિન પંચમગતિ દાયક, પંચ મહાવ્રત ધારી; પંચ પ્રમાદ મતગજ ભેદન, પંચાનન અનુકારી; સુમતિ જિન તુમહ હે જગ ઉપગારી. ૧. પંચવિષય વિષધર તતિ ખગપતિ, પંચશર મદન વિદારી, આશ્રવ પંચ તિમિર ભર દિનકર, કિરીયા પંચ નિવારી સુ૨. પંચાચાર સુકાનન જલધર, પંચમાંહિ અધિકારી, આગમ પંચ અમૃતરસ વરસી, દુરિત દાવાનલ હારી સુ૩. મેં તારજ અપરાધી વિહગામ, ચરણે રાખે શિરધારી; પરખદ માંહે આ પ વખાણે, કોચ સ્વરા સુરનારી. સુ૪. મેઘ નૃપતિ કુળ મુકુટ નગીને, મંગલા ઉર અવતારી, ક્ષમા વિજય બુધ શિષ્ય કહે જિન, ગરભથી સુમતિ વધારી. સુ. ૫.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભુજિન સ્તવન પદ્મ ચરણ જિનરાય, બાલ અરૂણ -સમ કાય; જિવર લાલ ઉદ, ધર નૃપ કુળ તિજી, ૧. મહાદિક અંતરંગ, અરિવણ આઠ અભંગ, જિ. મારવા અને રાતો થઇ. ૨. ચઢી સંયમ ગજરાય, ઉપશમ ગુલ બનાય; જિ. ત૫ સિંદુર અલ'
કજી. ૩. પાખર ભાવના આાર, સુમતિ ગુપતિ શિણગાર; જિ. અધ્યાતમ અંબાડીયેજી. ૪,

Page #656

૬૦૨
સજ્જન સન્મિત્ર
પતિ વીય કખાન, ધમ ધ્યાન શુભ ખાણુ;જિ॰ ક્ષપકસેન સેના વળીજી. ૫. શુકલધ્યાન સમશેર, કમ' કટક કીચે જેર, જિ૰ ક્ષમાવિજય જિન રાજવીજી. ૬.
૭ શ્રી સુપાસજિન સ્તવન
દેહુ ગેહ સેહાવિએ, મન દેહરાસર ખાસ; સેાભાગી સાજના નિજ ગુણુ રૂચિ સિંહાસને, થાપા દેવ સુપાસ. સે૦ ૧. સમક્તિ ખારણે ખાંધીએ, તારણુ મૈત્રીભાવ; સા ગુણીજન ગુણુ અનુમેાદના, સરસ સુવાસ બનાય. સે॰ ર. કરૂણા શીતળ જળ ભરે, સવર ભૂમી સમાર, સા॰ મધ્યસ્થ ભાવના મડપે, રચના ભાવના ખાર. સેા. ૩. ચ· ચ'દ્રોદય ધમ" ધ્યાનના, પંચાચાર ચિત્રામ, સા॰ ઉત્તરગુણુ આરાધના, ઝલકે મેાતી દામ. સા ૪. આરસીએ અપ્રમત્તતા, અનુભવ કેસર ઘોળ; સા॰ ક્ષપક શ્રેણી આરાહણા, પૂજના ભક્તિની છોળ. સા॰ ૫. શુકલ ધ્યાનાનલ ધૂપીએ, ચારિત્ર માહની ચૂરી; સે॰ પ્રગટ અનંત ચતુષ્ટયી, ખિમાવિજય જિન પૂરી. ૦ ૬. ૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુજિન સ્તવન
શ્રી ચ'દ્રપ્રભુ જગદીશ દ્વીપે, વિશ્વપાવન નાથરે; નામ ઠવા દ્રવ્ય ભાવે, કરત લાક સનારે. શ્રી ૧. નયી ચ*દ્રનના નામે, મહુસેન મહીક‘તરે; રાણી લખમણા માત જાયે, નામ ચદ્રપ્રભુ ખ્યાતરે. શ્રી ૨. નામ જા'ગુલી મત્ર જાપે, પાપ વિષધર નાસરે; થાપના ત્રિઝુ લેાકમાંહી, પૂજતાં સુખવાસરે, શ્રી ૩. પાછલે ભવે પદ્મરાજા, યુગ'ધર મુનિ પાસરે; ગ્રહી સંયમ યોગ સાધી, વૈજય‘ત નિવાસરે. શ્રી૦ ૪. તીન અધિકા તીશ સાગર, પાળી પૂરણ આયરે; પાસ માસે કૃષ્ણે ખારસ, જનમીયા જિનરાયરે, શ્રી ૫. ગેહવાસી પણુ ઉદાસી, ભાગવી વર રાજરે; દાન વરસી દેઈ છઠ તપ, લહે વ્રત સામ્રાજ્યરે. શ્રી ૬. ધાતીયાં હળ ચ્યાર ચૂરી, ચ્યાર મહાવ્રત સૈન્યરે; સમાસરણે ભાવ જિનવર, થયા સિદ્ધ વરેણ્યરે, શ્રી ૭ સવ ક્ષેત્રે સવ કાળે, જગત વત્સલ રૂપરે ક્ષમાવિજય જિનરાજ મહિમા, પ્રગટ પુણ્ય સરૂપરે, શ્રી૦ ૮. ૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન
સુવિધિ જિન વળી વળી વિનતીજી, મીનતી કેતી કરાય; જગગુરૂ ટીમમાં રહેા, માતુર જન અકળાય. સુ॰ ૧. નાયક નજર માંડે નહીજી, પાયક કરે અરદાસ; જેહની પુંઠે જે સરજીયા, તેહને તેહની આસ. સુ॰ ૨. આપ અન'ત સુખ ભાગવેજી, તેના અસ ઘો મુજ; મિઠડુ સહુ જણે દીઠડુંજી, અવર શું ભાખીએ તુજ. સુ॰ ૩. ચણુ એક દૈત રચાયરેજી, ઉર્ણિમ કાંઈ ન થાય; હાથીના મુખથી દાણા પડેજી, કીડીનું કુટુંબ વરતાય, સુ॰ ૪. ચદ્રની ચતંદ્રિકા વિસ્તરેજી, અમૃતમાં નહિ હાથુ; ક્ષમાવિજય જિન લહેરથીજી, જગ જિન લહુત કલ્યાણુ. સુ॰ ૫.
૧૦ શ્રી શીતજિન સ્તવન
શીતલ જિન સહજાનઢી, થયા માહની કમ' નિકી; પરજાયિ બુદ્ધિ નિવારી, પરણામિક ભાવ સમરી. ૧. મનહર મિત્ર એ પ્રભુ સેવા, નઆમાંહિ દેવ ન એવે.

Page #657

સ્તવન સમ
૩
વર કેવલનાણુ વિભાસી, અજ્ઞાન તિમિર ભય નાસી; જયા લેાકાલેાક પ્રકાશી, ગુણુ પત્નજવ વસ્તુ વિલાસી મ૦ ૨. અક્ષયથિતિ અવ્યાખાધ, દાનાદિક લઘ્ધિ અગાધ; જે શાશ્વત સુખના સ્વામી, જડ ઇંદ્રિય ભાગ વિરામી. મ૦ ૩. જેડ દેવને દેવ કહાવે, યાગી શર જેને ધ્યાવે; જસુ આણા સુરતરૂ વેલી, મુનિ હૃદય આરામ શૈલી, મ૦ ૪. જેતુની શીતલતા સંગે, સુખ પ્રગટે અ‘ગેમ'ગે; ક્રોધાદિક તાપ સમાવે, જિન વિજયાણુંદ સભાવે મ ૫. ૧૧ શ્રી શ્રેયાંસજિન સ્તવન
શ્રી શ્રેયાંસ જિષ્ણુ દનીરે, મૂરતિ સુંદર દેખી; લાગી મહુનીરે. મધુકર માચ્યા માલતીરે, બીજા ફંખ ઉવેખી. લા૦ ૧. આવળ ફૂલ જયું ફૂટયાંરે, નહિ ગુણ પરિમલ લેશ; લા॰ વેશ બનાવે દેવનારે, તિહાં શ્યા પ્રેમ નિવેશ. લા૦ ૨ એપરવાહિ પદ્માસનેરે, મુખ શશિ સહજ પ્રસન્ન; લા૦ નયન પીયૂષ કચેાલડારે, વિષય વિકાર પ્રસન્ન. લા૦ ૩. રાગદ્વેષ (વણુ એકલેરે, ખડગી શૃગ ઉપમાન, લા॰ વિષ્ણુ પિતા વિષ્ણુ માવડીરે, વિષ્ણુમાં વ્યાપી મ્યાન. લા૦ ૪. સૂતાં જાગતાં ઉઠતાંરે, ચાલતાં કરતાં પ્રમ; લા॰ ખેલતાં બેસતાં સાંભળેરે, ક્ષમાવિજય જિન નામ. લા૦ ૫.
૧૨ શ્રી વાસુપૂજન સ્તવન
આવા આવા મુજ મન મંદિરે, સમાવું સમકિત વાસડે; મુર્ણિદ પંચાચાર બિછાવણા, પચર’ગી રચના તાસહે. મુ॰ આ૦ ૧. સિજ્જા મૈત્રિભાવના, ગુણ મુદ્ધિતા તળાઈ ખાસહા; મુ॰ ઉપશમ ઉત્તર છદ બન્યા તિહાં, કરૂણા કુસુમ સુવાસડા. મુ॰ આ॰ થિરતા આસન આપણ્યું, તપ ટક્રિયા નિજ ગુણુ ભાગહો; મુ॰ શુચતા કેસર છાંટણાં, અનુભવ તમાળ સુર‘ગહા. મુ॰ અ૰ ૩. ખાંતિ ચામર વિંજશે, વળી મૃદુતા ઢાળે વાયડા; મુ॰ છત્ર ધરે રૂજુતા સખી, નિલેૉંભ મેળાંસે પાચહેા. મુ॰ આ૦ ૪. સત્ય સચિવને સોંપડ્યું, સેવા વિવેક સયુતહે; મુ॰ આતમસત્તા શુદ્ધ ચેતના, પરણાવું આજ મુહૂત્તા. મુ॰ આ પૂ. અરજ સુણિને આવિયા, જયાનદન નિરુપમ દેહ હા; મુ॰ ઓચ્છવ રગ વધામણાં; થયાં ક્ષમાવિજય જિન ગેહુ હા. મુ॰ આ ૬.
૧૩ શ્રી વિમલજન સ્તવન
વિમલ વિમલ ગુણુ તાહરા, કહેવાયેડા કમ એકણુ જી; જગજ`તુ સન્નિપણે, તસુ જીવતડા અસ ંખ્યાતા દિઢુ. વિ૦ ૧. સાયર શ્યાહી સંભવે, સવિ વસુધાહા કાગદ ઉપમાન; તરુ ગણુ લેખણુ કીજીયે, ન લિખાયે હૈ તુજ ભાસન માન. વિ૦ ૨. લિખન કથન અભિલાષ્ય છે, અનંતગુણુ હા નભિલાષ્ય પથ્થ; કૈવલનાણુ અન’તગુણ્ણા, કહુ. વાનેહા કુણુ હાય સમર્થ. ૧૦ ૩. રૂપી અરૂપી દ્રશ્યનાં, ત્રિહુ કાળનાઙેા પજવ સમુદાય; પરણામીકતાએ પરિણમે, તુમ્હેં ગ્યાનમાંહા સમકાળ સમાય. વિ૦ ૪. કેવળ દસણુ તિમ વળી, ગુણુ ખીજાઢા ગ્રાહક સામાન્ય; કરતા એક પણા થકી, ઉપયાગેહે સમયાંતર માન્ય. વિ૦ ૫. સુર ગુણુ સુખ ર્પિતિ કરી, કેાઇ વગ્નિ તહેા કરે વાર અનત; તુમ્હે ગુણ આવ્યાં ખાધને, અમતમે હૈ। નવ ભાગ આવત. વિ. ૬. દ્રવ્ય સાધમે માહરી, હું સત્તા હૈ। ભાસન પરતીત; ફ્રૂટક સયેગે શામળા, નિજ રૂપે હૈ। ઉજ્જવળ સુપવિત્ત,

Page #658

૬૪
સજ્જન સન્મિત્ર
નિં. ૭. ક્ષાવિજય જિન સેવના, નિતુ કીજેહેા જિમ પ્રગટે તેહ; સહાનદી ચેતના; ગુણી ગુણુમાંહે રમે સાદિ અધ્યેતુ. વિ૦ ૮.
૧૪ શ્રી અનતજિન સ્તવન
અન"ત (જેણુંદ પુર્ણિક ધનાધન ઉદ્યોરે, ઘનાધન ઉ૦ સકળ શેકની છાં હ સભર છાંહિ રહ્યારે; સ॰ છત્રયી ચઉપાસ ચલતાં વાદળાંરે, ૨૦ ચાંચળ ચાવોસ ચામર ખગપરે ઉજળારે. ખ૦ ૧. ભામ`ડળની જયાતિ ઝબુકે વીજળીરે, ૩૦ રત્નસિંહાસન ઇન્દ્રધનુષ સેાભા મિલીરે; ધ॰ ગુહિરા દુંદુદ્ધિ નાદ આકાશે પૂરે, આ॰ ચોવિંદ્વ દેવનિકાય મયૂર નચાવતેરે. મ૦ ૨. બહુ વિધિ ફૂલ અમૂલ સુગંધિ સ્તરે રે, સુ॰ ખાર પરખા નયને સરસીયા કરે; સ૦ સુજશા નંદન વયણ સુધારસ વરસતેરે, સુ॰ ભવિક હૃદય બ્રૂ પીઠ રેમાંચ અક્રૂરતે! રે. રા૦ ૩. ગણધર ગિરિવર શ્ચંગથી પસરી સુરસરીરે, ૫૦ નયંગમ ભંગ પ્રમાણુ તર`ગે પરવરી; ત॰ ક્રોધ દાવાનલ શાંતિથી શીતલ ગુણ વહેરે, શી અશુભ કર્મ ઘન ઘામ સમાધિ સુખ લહેરે, સ૦ ૪, વિકસિત સયમ શ્રેણિ વિચિત્ર વનાવળીરે, વિ॰ આશ્રય પરંચ જવાસ કે મૂળ સ'તતિ મળીરે; મૂ॰ પ્રસર્યાં સુથ સુકાલ ગચે ટળીરે, ૬૦ ક્ષમાવિજય જિન સ`પદ વરષ ઋતુ ફળ રે. ૧૦ ૫.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથિજન સ્તવન
મૂરતિ ધમ જિષ્ણુદની, સમતારસ પૂરી; અંતર દોષ અભાવથી, બની કાંતી સુનૂરી, ૧. હું વારી ધમ જિષ્ણુદની મૂર્તિને મટકે. હાસ્ય અતિ રતિ અગ્નતા, ભય શાક દુગછા; રાગ દ્વેષ અવિરતિ નહિ, કામ નિદ્રા મિચ્છા. હું॰ ૨. દાનાક્રિક ગુણુ અનુભવે, અ`તરાય અભાવે; વસ્તુ સ્વાભાવિક ધમને, કુણુ ઉપમ આવે. હુ૦ ૩. પૂરણ પરમાનંદથી, પદમાસન વાળી; સાધ્ય સ‘પૂરણ નિપને, ન ધરે જપમાળી, હું ૪. અંગના ઉછંગે નહિ, હાથે હથિયાર; ક્ષમાત્રિજય જિનાજની, મુદ્રા અવિકાર. હું... પૂ.
૧૬ શ્રી શાંતિજિન સ્તવન
તું પારંગત તું પરમેસર, વાલા મારા તું પરમાથ વેદી; તું પરમાતમ તુ પુરૂષાતમ, તુ અછેદી અવેદીરે. મનના માહુનીયા, તાહરી કીકી કામણગારીરે; જગના સાહનીયા. ૧. યાગી અયેાગી ભાગી અભાગી, વા॰ તુંહીજ કામી અકામી; તુહી અનાથ સહુ જગને, આતમ સદામીરે, મ૦ ૨ એક અસખ્ય અનત અનૂચર, વા૦ અકળ સકળ અવિનાશી; અરસ અવણુ અગધ અક્રસી, તુદ્ધિ અપાસિ અનાશીરે, મ૦૩, સુખ પંકજ ભમરી પરે અમરી, વા॰ તુંહી સદા બ્રહ્મચારી; સમાસરણુ લીલા અધિકારી, તુંડીજ સયમ ધારીરે, મ૦ ૪. અચિરા નન્દન અચરજ એહી, વા॰ કહણીમાંહિ ન આવે; ક્ષમા વિજય જિન વચણુ સુધારસ, પીવે તેહિજ પાવેરે. મ૦ ૫. ૧૭ શ્રી કુંથુનાથજન સ્તવન
કરુણા કુંથુ જિષ્ણુ'દની, ત્રિભુવન મડળ માંહિ; લલના. પરમેશ પંચ કલ્યાણુ કે, પ્રગટ ઉચોત ૩૭.ડુ, લલના૦ ૪૦ ૧. સુરસૂત તન ષટકાયને, રાખે અચિરજ રૂપ;

Page #659

સ્તવને સંગ્રહ લ૦ ભાવ અહિંસક રૂપ તણે, એ વ્યવહાર અનૂપ. લ૦ ક. ૨. દાધ દુષ્ટ વ્યંતરથકી, છાગ રહ્યો પગ આય; લ૦ પરમ કૃપાળ પ્રભુ મિલે, કહે કિમ અળગો થાય. લ૦ ક. ૩. શાંત અનુમત વય તણે, લોકોત્તર આચાર; લ૦ ઉદયિક પણ અરિહંતને, ન ધરે વિષય વિકાર. લ૦ ક. ૪. અસંખ્ય પ્રદેશે પરિણમે, અવ્યાબાધ અનંત; લ૦ વાનગી અવની મંડલે, વિહારે ઈતિ સમતત. લ૦ ક. ૫ જગજંતુ જિનવર તણે, શરણે સિદ્ધિ લહંત; લ૦ ક્ષમાવિજય જિન દેશના, જલધર પરે વરસંત. લ૦ ક. ૬.
૧૮ શ્રી અરનાથજિન સ્તવન અર જિનવર નમીએ નિજ ઘર રમીએ, જીવનાં સાહિબજી; પર પરણતી દમીએ નવી ભમીએ ભવગહનમાં સાહિબ છે. ૧. ગય કાલ અનતે પ્રભુ અણુસહતે નિંદમાં, સા૦ મિથ્થામતિ ની કીડે વિષયાલદમાં સાગ ૨. વર રમણી રૂપે લીને દીને મિથુને, સાવ આશ્રવ ભર ભારી પા૫ અંધારી પશુને. સા૦ ૩ થયે લાખ ચોરાશી યોની વાસી મોહ વસે, સારા વર તૃષ્ણ દાસી પુદ્ગલ આસી બહુ ધશે. સા. ૪. વિશ્વાનલ રાતે માને માતે કૂકરો; સા. માયા વિષવેલી કરતે કેલી વાનરો. સા૫. લેભાનલ દાથે ખાધે મમતા સોપિણ; સા ડાકિણ પણે વળગી ન રહે અળગી પાપિણી. સા. ૬. લેકેદાર ટ્રગે અરિયણ સંગે હળવે સારા ભવિતવ્યતા અમારી સમરી નરભવ મેળવ્યું. સા. ૭. નવિ કીજે ખામી અવસર પામી પુણ્યથી; સારા જ્ઞાનાવર્ણાદિ કમ મમ (થતીનું નથી. સા. ૮. સમ્યક્ત સદાગણ ગુણગણ આગમ પામીને સારુ કહે ચેતના નાર, પ્યારી આતમ રામને. સા. ૯. કિમ તજીએ ભજીએ ક્ષમા વિજય જિન નામને, સા . જો વા છે અને પમ અક્ષય લીલા ધામને. સા૧૦,
૧૯ શ્રી મલ્લિજિન સ્તવન મલિલ જિનેસર ધમ તુમહારે, સાદી અનંત સ્વભાવજી; કાલેક વિશેષાભાષણ, ગ્યાનાવરણી અભાવ. મ. ૧. એક નિત્યને સઘળે વ્યાપી, અવયવ વિણ સામાન્યજી બીયાવરણ અભાવે દેખે, ઉપગાંતર માન્યજી. મ. ૨. આતમ એક અસંખ્ય પ્રદેશ, અવ્યાબાધ અનંતજી; વેદની વિનાશે માયે, લેકે દ્રવ્ય મહંતજી. મ. ૩. મેહની ક્ષયથી ક્ષાયક સમકિત, યથાપ્રખ્યાત ચારિત્રજી; વીતરાગતા ૨મણે આયુ, ક્ષય અક્ષય થિતિ નિત્યજી. મ૦ ૪. પંચ દેહ અવગાહના આકૃતિ, નામ વિભાવ અનુપજી; વણું ગ ધ રસ ફરસે વિજિત, અતિંદ્રિય સરૂપજી. મ. પ. અગુરુ લઘુ ગુણ શેત્ર અભાવે, નહી હલુવા નહી ભારજી; અંતરાય વિજયથી દાનાદિક-લબ્ધિ તણે ભંડાર છે. મ૦ ૬, ચેતન સમતાયે મુજ સત્તા, પરખી પ્રભુપદ પામીજી; આરીસો કાઠે અવરાણો, મળ નાસે નિજ ધામ. મ૦ ૭. સંગ્રહનય જે આતમસત્તા, કરવા એવભૂતજી; ક્ષમાવિજય જિન પદ અવલંબી, સુરનર મુનિફહતજી. મ. ૮.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતજિન સ્તવન જય જય મુનિસુવ્રત જગદીશ, વરસે વાણી ગુણ પાંત્રીશ વારે ઘાતી સુડતાલીશ, જેહથી પ્રગટેરે ગુણ એકત્રીશ. મુનિંદા. તુજ દેશના સુખ ખાણી, સુખ ખાણીરે મેં જાણરે મુનિંદા. જેથી લાજે સાકર પાણીરે મુ એ તે ધમરાય પટરાણી. મુ. ૧.

Page #660

tor
સજ્જન સાન્સિ એઢનાં અગ ઉપાંગ અનૂપ, એનું મુખડું મ'ગળરૂપ; એતે નવરસ રંગ સરૂપ, એહનાં પગલાં ૨ પ્રણમે ભૂપર. મુ॰ ર્. એ તે એક અનેક સ્વભાવ, એતા ભાસે ભાવ વિભાવ; એતે ખેલે બહુ પ્રસ્તાવ, એતે ભગીરે એ તે ભરંગી સસ બનાયર. મુ॰ ૩. એ તે નય ગભિત અવદાત, એહુના તિથકર પદ તાત; એ ચઉ પુરુષાથની માત, એહનાં સધલાં અથ છે જાતરે. મુ૦ ૪. એહુના ત્રિહું જગમાં ખદ્યોત, જીપે રવિ શશી દીપક જ્યાત; બીજા વાદીશ્રુત દ્યોત, એ તે તારે૨ે એ તે તારે જિમ જલ પેતરે, મુ॰ ૫. એહને ગણધર કરે શિણુગાર, એહને સેવે સહુ અણુગાર; એહતેા રથી સદા બ્રહ્મચાર, એ તેા ત્રિપદીરે એ તે ત્રિપદીને વિસ્તારરે મુ॰ ૬. અહુથી જાતીનાં વૈર સમાય, એસે વાઘણુ ભેળી ગાય; આવે સુરદેવી સમુદાય, એહને ગાવેરે એહને ગાવે પાપ પલાયરે. મુ૦ ૭. એહુને વાંછે નર ને નાર, એથી નાસે કામવિકાર; એહુથી ઘર ઘર માંગળ ચાર, એ તેા મુનિજિનરે મુનિજિન પ્રાણ આધારરે, મુ॰ ૮. ૨૧ શ્રી નિમનાથિજન સ્તવન
ખિજમતગારો ખાસા મૂકું ન પાસેા, મુજને સમક્તિ વાસેા હા; વપ્રા રાણીના જાયા; સુરનર નાગિન્દ્રે ગાયા, માહન મહેર કરીજે; આશ ધરીને જે આયા અહેાનિશ સેવે પાયા; તેને દીજે દિલાસાહેા, વપ્રા રાણીના જાયા. સુ॰ મા૦ ૧. ઘર ઘર ભટકી લાજ ગમાવે, તે સેવક કુણુ લેખે હા; ૧૦ પતીત પાવન જગજીવન ઔષધી, સરિસ રિસણુ ઉવેખેહેા. ૧૦ ૩૦ મે૦ ૨. કામ સનેહી દૃષ્ટી રાગને છેડી, ગુણુરાગે ૨૪ મ’ડીહા; ૧૦ પ્રાણ તજે પણ પ્રીત ન છ, તેહની કીર્તિ' અખડીહા. ૧૦ સુ॰ મા॰ ૩. ક્ષેત્ર કાળાદિક કારણ નાખી, મુજને શું મેળાવાહો; ૧૦ પ્રભુત મ્હારી સાહ્ય તુમ્હારી, અવસર એહ મનાવાડા ૧૦ ૩૦ મા૦ ૪. ભૂ જળ ચેાગે અંકુર શક્તિ, પ્રગટ એહુ નહિ છાનાહા; ૧૦ ક્ષમા વિજય જિન કરૂ! લહેરી, અક્ષય લીલ ખજાનાડા. ૧૦ સ॰ મા૦ ૫. ૨૨ શ્રી નેમિનાથજન સ્તવન
તારણુ આવી કે'ત, પાછા વળીયારે; મુજ કુરકે દાર્હિણુ અગ તેિણે અટકળીયારે, ૧. કુણુ ોશી જોયા જોશ, ચુગલ કુ મિલિયારે; કુણ અવગુણુ દીઠા આજ, જિણુથી ઢળીયારે. ૨. જાએ જાએરે સહિરા ક્રૂર, શાને છેડારે; પાતળીએ શામળ વાન, વાલિમ તેરે. ૩. યાદવકુળ તિલક સમાન, એમ ન કીજેરે; એક હ્રાંસુ ખીજી હ્રાણી, કેમ ખમીજેરે, ૪. ગ્રંહાં વાયે ઝંઝ સમીર, વીજળી ઝબકેરે; માપીએ પીઉ પુકારે, હિયડુ ચમકેરે. ૫- ડર પાવે દાદર સાર, નદીએ માતીરે; ધન ગારવને જોર, ફાર્ટ છાતીરે ૬. હરિતાંશ્રક પહેરિયાં ભૂમિ, નવ રસ રગેરે; ખાવલીયા નવસર હાર, પ્રીતમ સગેરે. ૭. મે પૂ કીધાં પાપ, તાપે દાધીરે; પડે આંસુ ધાર સવિધાખ, વેલડી વાધીરે. ૮. મુને ચઢાવી મેરૂ શિશ, પાડી હૅઠીરે; કિમ સહવાયે મહારાય, વિરહ અગીઠીરે. ૯. મુને પરણી પ્રાણ આધાર, સંયમ લેયારે, હું પતિવ્રતા છું સ્વામી, સાથી વસજ્યારે ૧૦. એમ આઠ ભવાંરી પ્રીત, પીડા પળોરે, મુજ મનહુ મનારથ નાથ, પૂરણ ફળશેરે. ૧૧. હવે ચ્ચાર મહાવ્રત સાર, ચૂ'દડી દીધીરે; રંગીલી રાજુલ નારી, પ્રેમે લીધીરે. ૧૨.

Page #661

સ્તવન સંગ્રહ મૈત્રાદિક ભાવના ચ્યારે, ગૈરી બાંધી, દહી યાનાનળ સળગાયા, કમ ઉપાધિ રે. ૧૩. થયે રત્નત્રયી કંસાર, એકા ભાવે આરોગે વર ને નારી, શુદ્ધ સ્વભાવેર. ૧૪. તજી ચંચળતા ત્રિક યોગ, પતિ મિળિયારે શ્રી ક્ષમાવિજય જિન નેમ, અનુભવ કળિયારે. ૧૫.
૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન પરમ પુરૂષ પરમાતમા સાહિબજી, પુરીસાદાણી પાસ હે શિવ સુખરા ભમર, થાંસે વિનતી સાહિબજી. અવસર પામી એળશું, સારા સફળ કરો અરદાસ હો. શિ. ૧. દેય નંદન મેહ ભૂપરા, સા તિણે કર્યો જગ ધળો શિ, દ્વેષ કરિ રાગ કેસરી, સાતેહના રાણું સેળહે. શિ૦ ૨. મિથ્યા મુહતે આગળ, સાટ કામ કટક સિરદારહે; શિ૦ ત્રણ રૂપ ધરી તેહ રમે, સાટ હાસ્યાદિક પરિવાર હે. શિ૦ ૩. મેહ મહીપરા જોરથી, સાવ જગ સઘળે થયે રહે; શિ. હરિહર સુરનર સહુ નમ્યા, સા જકડી કર્મની ઘેર હ. શિ. ૪. ભવતિથિ ચૌગતિ ચોકમાં, સા. લેક કરે પિકાર હે; શિવ આપ ઉદાસ થઈ રહ્યા, સાવ ઈમ કીમ રહેશે કાર હે. શિ૦ ૫. ક્ષપકશ્રેણિરી ગજઘટા, સાવ હલકારે અરિહંતહે, શિ૦ નાણ ખડગ મુજે કર દીયે, સાવ ક્ષણમાં કરૂ અરીહંત. મિત્ર ૬. કરુણું નયણુ કટાક્ષથી, સા. રિપુદળ (એ વિસરાળહે શિવ મવિજય જિન સંપદા, સારા પ્રગટે ઝાકઝમાળહે. શિ૦ ૭.
- ૨૪ શ્રી મહાવીરજિન રતવન વીર જિણુંદ જગત ઉપગારી, મિથ્યા ઘામ નિવારીજી; દેશના અમૃતધારા વરસી, પર પરણતિ સવિ વારી જી. વી. ૧. પંચમ આરે જેહનું શાસન, દેય હજાર ને યારજી; યુગ પ્રધાન સૂરીસર વહશે, સુવિહિત મુનિ આધા૨જી. વી. ૨. ઉત્તમ આચારજ મુનિ અજજા, શ્રાવક શ્રાવિકા અચ્છજી; લવણ જલધિમાંહિ મીઠો જલ, પીવે શ્રગીમચ્છજી. વી. ૩. દશ એ છે? દુખિત ભરતે, બહુ મત ભેદ કરાળજી; જિન કેવળી પૂરવ ધર વિરહે, ફણિ સમ પંચમ કાળજી. વી. ૪. તેહનું જેર નિવારણ મણી સમ, તુમ્હ આગમ તુજ બિંબજી; નિશિ દીપક પ્રવાહણ જિમ દરીએ, મરૂમાં સુસ્ત સુંબજી. વી. ૫ જેના ગમ વક્તા ને શ્રોતા, સ્યાદ્વાદે શુચિ બધજી; કળિકાળે પણ પ્રભુ તુજ શાસન, વરતે છે અવિરોધજી. વી. ૬. મહારે તે સુખમાંથી દુખમાં, અવસર પુણ્ય નિધાન; ક્ષમાવિજય જિન વીર સદાગમ, પાયે સિદ્ધિ નિદાનજી. વી. ૭.
શ્રી જિનવિજય કૃત વિશી સમાપ્ત. ૬૮ શ્રી ઉદયરત્નજી કૃત વિશી
૧ શ્રી નષભદેવજિન સ્તવન મરુદેવીને નંદ માહરે, સ્વામી સાચે રે શિવવધુની ચાહ કરે તો, એને વાચે રે. મ. ૧. કેવલ કાચના કુપા જેહ, પિંડ કાચે રે; સત્ય સરૂપી સાહિબે એહને, રંગે રાચે રે. મ૨. યમરાજના મુખડ ઉપર, દેઈ તમાચે રે; અમર થઈ ઉદયરત્ન પ્રભુ શું, મિલી માચે રે. મઠ ૩,

Page #662

સજજન સન્મિત્ર ૨ શ્રી અજિતનાથજન સ્તવન - વિષયને વિસારી, વિજયાનંદ વંદે રે, આનંદપદને એ અધિકારી, સુખને કંઈ છે. વિ. ૧. નામ લેતાં જે નિશ્ચય ફેડ, ભવને ફ રે, જનમ મરણ જરાને ટાળી, દુઃખને દદે રે. વિ૦ ૨. જગજીવન જે જગ જયકારી, જગતી ચંદે રે, ઉદયરત્ન પ્રભુ પર ઉપગારી, પરમાનંદે રે. વિ૦ ૩.
૩ શ્રી સંભવનાથજિન સ્તવન દીન દયાકર દેવ, સંભવનાથ દીઠ રે સાકર ને સુધા થકી પણ, લાગે મીઠો રે. દી ૧. કોંધ રહ્યો ચંડાળની પરે, દ્વરે ધીરે અજ્ઞાનરૂપ અંધકારને હવે, વેગ મીઠે રે, દીઠ ૨. ભલી પર ભગવંત મુને, ભગતે તૂઠો રે, ઉદય કહે માહરે, આજ દૂધે મેહ વૂઠો છે. દી. ૩,
૪ શ્રી અભિનંદન જન સ્તવન - સિદ્ધારથના સુતના પ્રેમે, પાય પૂજે કે દુનિયામાંહિ એહ સરિ, દેવ ન દૂજે ૨. શિ૦ ૧. મહાયની ફેજ દેખી, કાં તમે જે રે, અભિનંદનની એઠે રહીને, જે રે જી રે. સિ૨. શરણાગતને એ અધિકારી, બુ બુઝે રે; ઉદય પ્રભુ શું મળી મનની, કરીયે ગુજ રે. નિ. ૩.
- ૫ શ્રી સુમતિનાથજિન સ્તવન સુમતિકારી સુમતિવારુ, સુમતિ સેરે; કુમતિનું જે મૂલ કાપે, દેવ દેવેર સુ. ૧. ભવજંજીરનાં બંધ દે ભાગી, દેખતાં ખેરે દરસન તેહનું દેખવા મુહને, લાગી ટેવોરે, સુઇ ૨. કેડિ સુમંગલકારી સુમંગલા-સુત એહવે; ઉદય પ્રભુ એ મુજરો મહારો, માની લેવેરે. સુ. ૩.
૬ શ્રી પદ્મપ્રભુજિન સ્તવન લાલ જાસુદના ફૂલ સે વારું, વાન દેહનો રે, ભુવન મોહન પદ્મ પ્રભુ, નામ જેહનેરે. લા. ૧. બાધબીજ વધારવા જેમ, ગુણ મેરે મન વચન કાયા કરી હું દાસ તેહને રે. લા. ૨. ચંદચકેર કરે, તુજને ચહું, બાંધે નેહરે, ઉદય કહે પ્રભુ તું વિણ નહી આધીન કેરે. ૩.
૭ શ્રી સુપાર્શ્વજિન સ્તવન સુપાસજી તાહરું મુખડું જોતાં, રંગભીને રે, જાણે પંકજની પાંખડી ઉપર, ભમર લીને રે સુ. ૧, હેત ધરી મેં તાહરે હાથે, દિલ્લ દીને રે, મનડા માંહિ આવે તું મેહન, મેહેલી કી રે. સુ. ૨. દેવ બીજે હું કંઈ ન દેખું, તું જ સીમીને રે, ઉદયરત્ન કહે મુજ પ્રભુ, એ છે નગીનેરે. સુ૦ ૩.
( ૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુજિન સ્તવન ચંદ્રપ્રભુના મુખની સહે, કાંતિ સારીરે; કે િચંદ્રમા નાખું વારી, હું બલિહારીરે. ચં. ૧, શ્વેત રજીસી ચેતિ બિરાજે, તનની તાહરી, આશક થઈ તે ઉપર ભમે, આંખડી માહરીરે. ચં. ૨. ભાવ ધરી તુજને ભેટે જે, નર ને નારીર, ઉદયરત્ન પ્રભુ પાર ઉતારે, ભવજલ તારી રે. ચ૦ ૩.

Page #663

- સ્તવન સંગ્રહ
૯ શ્રી સુવિધિજિન સ્તવન સુવિધિ સાહિબ શું મન્ન માહરૂં, થયું મગજ, જિહાં જોઉં તિહાં તુજને દેખું, લાગી લગનરે. સુ. ૧. મનડામાં જિમ મેર ઈચ્છ, ગાજે ગગનરે, ચિતડામાં જિમ કોયલ ચાહે, માસ ફગરે. સુ૨. એવી તુજ શું આસકી મુને, ભરું ડગન રે; ૨ જસ ફેજને તું, એક ઠગનરે સુવિધિ૩. પંચ ઇંદ્ર રૂપ શ્યને જે, કરીય નગરે ઉદયરત્ન પ્રભુ મિલી તે શું, ખાય સોગનરે. સુ. ૪.
૧૦ શ્રી શીતલનાથજન સ્તવન શીતલ શીતલનાથ સે, ગવગાળીરે; ભવ દાવાનળ ભજવાને, મેઘમાળીરે. શી. ૧. આશ્રવ રંધી એક બુદ્ધિ, આસન વાળીરે; ધ્યાન એનું મનમાં ધરે, લેઈ તાળોરે. શી૨. કામને બાળી ને ટાળી, રાગને ગાળીરે; ઉદય પ્રભુનું ધ્યાન ધરતાં,નિત દીવાળી શી. ૩.
૧૧ શ્રી શ્રેયાંસનાથજિન સ્તવન મૂરતિ જોતાં શ્રેયાંસની માહરૂં, મનડું મધુરે ભાવે ભેટતાં ભવના દુખનું, ખાંપણ બેયુરે. મૂ. ૧. નાથજી માહરી નેહની નિજ, સામું જોયુ, મહિર લહિ માહારાજની મેં તે, પાપ ધોયું . મૂળ ૨. શુદ્ધ સમકિત રૂપ શિવનું, બીજ બેશું રે; ઉદયરત્ન પ્રભુ પામતાં ભાગ્ય, અધિક સોહ્યું રે. મૂળ ૩.
( ૧૨ શ્રી વાસુપૂજયજિન સ્તવન જૂએ જૂઓરે જયાનદ જેતા, હર્ષ થશે, સુરગુરૂ પણ પાર ન પામે, ન જાય કહ્યો. જૂ૦ ૧. ભવ અટવીમાં ભમતાં બહુ, કાળ ગયેરેકોઈ પુણ્ય કલેકથી અવસર મેં, આજ લદ્યારે. જૂ૦ ૨. શ્રી વાસુપૂજાને વાંદતાં સઘળે, દુખ દરે, ઉદયરત્ન પ્રભુ અગી કરીને બાંહ ગ્રહેારે જૂ૦ ૩.
- ૧૩ શ્રી વિમલનાથજિન સ્તવન વિમલ તારું રૂપ જોતાં, રઢિ લાગીરે, દુઃખડાં ગયાં વિસરી ને ભૂખડી ભાગીર. વિ. ૧. કુમતિ માહરી કેડ તજી, સુમતિ જાગીરે, ક્રોધ માન માયા લેજે, શિખ માગીરે. વિ૦ ૨. પંચ વિષય વિકારને હવે, થ ત્યાગીર, ઉદયરત્ન કહે આજથી, હું તે તાહરે રાગીરે. વિ૩.
૧૪ શ્રી અનંતજિન સ્તવન અનંત તાહરા મુખડા ઉપર, વારી જાઉરે, મુગતિની મુને મેજ દીજે, ગુણ ગાઉરે. અ. ૧. એક રસો હું તલસું તુને, ધ્યાન ધ્યાઉં તુજ મિલવાને કારણું તાહરે, દાસ થાઉરે. અટ ૨. ભજન તાહરે ભવ ભવે, ચિત્તમાં ચાહું, ઉદયરત્ન પ્રભુ જે મિલે તે, છેડે સાહુર. અ. ૩.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથ જિન સ્તવન વારે વાહલા વારુ તું તે, મેં દિલ વાહીરે મુજને મેહ લગડે પિતે બેપરવાહીરે વા૦૧. હવે હું હઠ લેઈ બેઠે, ચરણ સાહીરે; કેઈ પર મહેલાવશો કહને, ઘ બતાઈરે. વા. ૨. કોડ ગમે જે તુજશું, કરૂં ગહિલારે, તે પભુ તું પ્રભુ ધમ ધારી, જે નિવાહી. વા૦ ૩. તું તાહરા અધિકાર સામું, જેને ચાહિરે ઉદય પ્રભુ ગુનાહીનને તારતાં છે વડાઈરે. વા. ૪.

Page #664

૧૦
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૬ શ્રી શાંતિનાથજિન સ્તવન
પેાસહુમાં પારેવડે રાખ્યા, શરણ લેર; તન સારે વાયા અભય-દાન દેરે. પ૦ ૧. અનાથ જીવનેા નાથ કહાવે, ગુણુના ગેહીરે; તેા મુજને પ્રભુ તારતાં કહા, એ વાત કેહીરે. ૫૦ ૨. ગરીબ નિવાજ તું ગિરૂએ સાહિખ, શાંતિ સનેહીરે; ઉદયરત્ન પ્રભુ તુજ શું બાંધી, પ્રીત છેડીરે. પેા ૩.
૧૭ શ્રી કુંથુનાથિજન સ્તવન
વાઇ વાઈરે અમરી વીણુ વાજે, મૃ`ગ રણકે; ઠમક પાય વિધ્રુવા ઠમકે, લેરી ભણુકેરે. વા૦ ૧. ઘમ ઘમ ઘમ ધરી ધમકે, ઝાંઝરી ઝમકેરે; નૃત્ય કરતી દેવાંગના જાણે, દામની દમકેરે. વા૦ ૨. દૌ ઢૌ મિંઢૌ દુદભિ વાજે, ચૂડી ખલકેરે, ફૂદડી લેતાં ફૂદડીતી ફરકે, ઝાલ ઝબૂકેરે. વા ૩. કુથુ આગે ઇમ નાચ નાચે, ચાલને ચમકે, ઉદય પ્રભુ ધ બીજ આપે, ઢોલને ઢમકેરે. વા૦ ૪.
૧૮ શ્રી અરનાથિજન સ્તવન
અરનાથ તાહરી આંખડીયે મુજ, કામણ કીધુંરે; એક જામાં મનડું માહરૂં, હરી લીધુંરે. અ૰ ૧. તુજ નયણે વળું મારે, અમૃત પીધુંરે, જન્મ જરાનું જોર ભાગ્યું, કાજ સીધુંરે. અ॰ ૨. દુગ'તિનાં સરવે દુઃખનું હવે, દ્વાર દીધુંરે; ઉદયરત્ન પ્રભુ શિવપથનું મેં, સ‘ખલ લીધુંરે. અ૦ ૩.
૧૯ શ્રી મહિનાથજિન સ્તવન
તુજ સરીખા પ્રભુ તુંજ દીસે, જોતાં ઘરમાંરે; અવર દેવ કુણુ એહુવા ખલીયા, હરિ હરમાંરે. તુ॰૧. તાડુરા અગને લટકા મટકે, નારી નરમાંરે; મહીમ ડલમાં કાઇ ન આવે, માહુરા હરમાંરે તુ॰ ૨. મલ્રિજિન આવીને માહરા, મનમંદિરમાંરે; ઉદયરત્ન પ્રભુ આવી વસે, તું નિજરમાંરે. તુ॰ ૩.
૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીજિન સ્તવન
મુનિસુવ્રત મહારાજ માહરા, મનને વાસીરે; આશા દાસી કરીને થયે, તું ઉદાસીરે. મુ૰૧. મુક્તિ વિલાસી તું અવિનાશી, ભવની ફ્રાંસીરે; ભજીને ભગવત થયે। તું, સહજ વિલાસીરે. મુ॰ ૨. ચૌદ રાજ પ્રમાણ લેાાલાક પ્રકાશીરે; ઉદયરત્ન પ્રભુ અંતરજામી, જ્યેાતિ વિકાસીર. મુ૦ ૩.
1
૨૧ શ્રી નિમનાંજિન સ્તવન
નમિ નિરજન નાથ નિલ, ધરું' યાનેરે, સુંદર જેના રૂપ સાહે, સાવન વાનેરે. ન૦ ૧. વેણુ તાહુરા હું સુણવા રસીયા, એક તાનેરે; નેણુ માહુરાં રહ્યાં છે તરસી, નિરખવાનેરે. ન૦ ૨. એક પલક જો રહસ્ય પામું, કાઇક થાનેરે; હું તું અંતરમે હળી મળું, અભેદ જ્ઞાનેરે ન૦ ૩. આઠ પહેાર હું તુજ આધું, ગાવું ગાનેર, ઉદયરત્ન પ્રભુ નિહાલ કીજે, એધિજ્ઞાનેરે. ન૦ ૪.

Page #665

સ્તન સંગ્રહ
૨૨ શ્રી નેમીનાથજિન સ્તવન બેલ બેલેરે પ્રીતમ બેલ, મુજ શું મહેલી ટેરે; પગલે પગલે પીડે મુજને, પ્રેમને કાંટેરે. બે ૧. રાજેમતી કહે છેડ છબીલા, મનને ગાંઠોરજિહાં ગાંઠે તિહાં રસ નહિ જિમ, શેલડી સાંઠે. . નવ ભવને મુને આપને નેમજી, નેહને અરે, ધો કિમ ધેવાય જાદવજી, પ્રીતને છોટેરે. બેટ ૩. નેમ રાજુલ બે મુગતિ હિતાં, વિરહ નાઠોરે ઉદયરત્ન કહે આપને સ્વામી, ભવને કાંઠરે. બેત્ર ૪.
૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથજિન સ્તવન ચાલ ચાલરે કમર ચાલ તાહરી, ચાલ ગમેરે તુજ દીઠડા વિના મીઠડા માહરા, પ્રાણ મેરે. ચા. ૧. બળા માંહિ પડતું મેહલે, રીસે દમેરે; માવડી વિના આવડું મુંછું, કુણ મેરે. ચા. ૨. માતા વામા કહે મુખડું જોતાં, દુખડાં શમેરે; લળિ લળિ ઉદયરત્ન પ્રભુ, તુજને નમેરે. ચા૦ ૩.
૨૪ શ્રી મહાવીરજિન સ્તવન આવ આવ રે મારા મનડા માંહે, તું છે પ્યારેરે, હરિહરાદિક દેવ હુંતી, હું છું ન્યારારે. આ૦ ૧. અહે મહાવીર ગભીર તું તે, નાથ માહેરારે, નમું તુને ગમે મુને, સાથ તાહરે. આ૦ ૨. ગ્રાહી સાહીરે મીઠડા હાથ માહરા, વૈરી વારો; ઘ ઘેરે દર્શન દેવ મુને, ઘ ને લારરે. આ૦ ૩. તું વિના વિલેકમે કેહને, નથી ચારોરે, સંસાર પારાવારનો સ્વામી, આપને આરોરે. આ૦ ૪. ઉદયરત્ન પ્રભુ જગમેં જોતાં તુછે તારે; તાતારરે મુને તાર તું, સંસાર અસારે. આ૦ ૫. શ્રીમદ્ શ્રી બુદ્ધિસાગર સૂરીશ્વરજીત સ્તવન ચોવીશી
૧ શ્રી કષભદેવ સ્તવન પ્રભુજી અષભજિનેશ્વરદેવ, હૃદયમાં વહાલા લાગ્યારે. પ્રભુત્ર આવિર્ભાવે દિલ પ્રગટે, કમ આવરણે વિઘટે, પ્રભુજી લાગ્યું તુજથી તાન, આત્મિકભાવે જાગ્યા રે. પ્રભુ ૧. મેહને પડદે ફરે, થાતાં શુદ્ધાતમ કુંરે, પછી રહે ન કિંચિત્ ભેદ, કમ સહુ જાવે ભાગ્યારે, પ્રભુ ૨. કાચી બે ઘડીમાં મળવું, જયેતિમાં જાતે ભળવું, એહવું અનુભવ નિશ્ચયભાન, છતનગારાં વાગ્યારે પ્રભુ, ૩. શુદ્ધોપગે સંગી, અંતરધાને રંગી, બુદ્ધિસાગર પ્રભુ હજુર, મલ્યા નહિ માગે માગ્યા છે. પ્રભુ ૪,
૨ શ્રી અજિતનાથ સ્તવન અજિતજિનેશ્વરદેવની, સેવા સુખકારી; નિશ્ચય ને વ્યવહારથી, સેવા જયકારી. અજિત. ૧. નિમિત્ત ને ઉપાદાનથી, સેવન ઉપકારીઠેષ ખેદ ને ભય તજી, સે હિતકારી. અજિત. ૨. દુલભ સેવન ઈશનું, ધાતે ધાતે મળવું; પર પરિણામને ત્યાગીને, શુદ્ધભાવમાં ભળવું. અજિત. ૩. ષકારક છવદ્રવ્યમાં, પરિણમતાં જ્યારે; ત્યારે સેવન સત્ય છે, ભવપાર ઉતારે. અજિતકે. નિર્વિકલ્પ ઉપગથી, નિત્ય સેવ દેવા; નિજ નિજ જાતિની સેવના, મીઠા શિવમેવા. અજિત ૫. પરમપ્રભુ નિજ આતમા, સેવનથી

Page #666

૬૧૨
હાવે; બુદ્ધિસાગર સેવતાં, નિજરૂપને જોવે. અજિત ૬. ૩ શ્રી સ’ભવનાથ સ્તવન
સ‘ભજિનવર જાગતા, ધ્રુવ જગમાં દીઠા; અનુભવ–જ્ઞાને જાણતાં, મન લાગે મીઠા. સ’ભવ૦ ૧. પ્રગટે ક્ષાયિક લબ્ધિયા, સ‘ભવજિન-ધ્યાને; સંભવચરણની સેવના, કરતાં સુખ માણે. સભવ૦ ૨. સ`ભધ્યાને ચેતના, શુદ્ધ ઋદ્ધિ પ્રગટે, વીચેfલ્લાસની વૃદ્ધિથી, માહ-માયા વિઘટે. સ‘ભવ૦ ૩. સ`ભવ-દૃષ્ટિ જાગતાં સંભવિજનસરખા; આલંબન સ’ભવપ્રભુ, એકતાએ પરખા. સંભવ૦ ૪. સભવસ યમસાધના, સાચી એક ભક્તિ; બુદ્ધિસાગર ધ્યાનમાં, જ્ઞાન દશનવ્યક્તિ. સ‘ભવ૦ ૫.
૪ શ્રી અભિનંદનજિન સ્તવન
સજ્જન સન્મિત્ર
અભિનદનઅરિહંતનું, શરણું એક સાચુ, લેાકેાત્તર ચિન્તામણિ, પામી દિલ રાચુ'. અભિ૰ ૧. લેાકેાત્તર આનદના, પરમેશ્વર ભાગી; શાતા-અશાતાવેદની, ટળતાં સુખ ચેાગી, અભિ૦ ૨. ઉજ્જવલ ધ્યાનની એકતા, ખે'ચી પ્રશ્ન આણે; પુદ્ગલને દૂર કરી, શુદ્ધરૂપ પ્રમાણે. અભિ૦ ૩. પિંડસ્થાનિક ધ્યાનથી, પ્રભુ દન આપે; બુદ્ધિસાગર ભક્તિથી, સત્ય-આનન્દ્વ વ્યાપે અભિ૦ ૪.
૫ શ્રી સુમતિનાય સ્તવન
સુમતિચરણમાં લીનતા, સાતનયથી ખરી છે; સમકિત પામી ધ્યાનથી, ચેાગિ ચેાએ વરી છે. સુમતિ ૧. નૈગમ સ`ગ્રહુ જાણુજો, વ્યવહાર વિચારા; ઋસૂત્ર વત"માનના, પરિણામને ધારા. સુમતિ ૨. અનુક્રમ ચરણ વિચારને, નયેા સપ્ત જણાવે; શબ્દ અર્થ નય ચરણુને, અનેકાંત ગ્રાવે. સુમતિ ૩. દ્રવ્ય અને ભાવ ભેદથી, ચઉ નિક્ષેપ ભેક્રે; તુજ ચારિત્રને ધારતાં, આઠ ક્રમ'ને છેદે. સુમતિ॰ ૪, અજર-અમર અરિહંત ! તું, ભેદભાવને ટાલે; બુદ્ધિસાગર ચરણથી, શિવમદિર મ્હાલે. સુમતિ૦ ૫. ૬ શ્રી પદ્મપ્રભુ સ્તવન
પદ્મપ્રભુ ! જિનરાજ ! તું, શુદ્ધચૈતન્યયેાગી; ક્ષાયિકચેતનઋદ્ધિને, પ્રભુ ! તું વડ ભાગી. પદ્મ ૧. હર હર બ્રહ્મા તું ખરા, જડભાવથી ન્યારે; અઋદ્ધિભાક્તા સદા, ભવપાર ઉતારો. પદ્મ૦ ૨. નામ-રૂપથી ભિન્ન તું, ગુણુ-પર્યાયપાત્ર; શુદ્ધરૂપ એળખાવવા, ગુરૂ તું–હું છાત્ર. પદ્મ૦ ૩. સત્તાથી સરખા પ્રભુ, શુદ્ધ કરશેા વ્યક્તિ; બુદ્ધિસાગર ભાવથી, પ્રભુ રૂપની ભક્તિ પદ્મ૦ ૪.
૭ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ સ્તવન
શ્રી સુપાર્શ્વ'જિનેશ્વર પ્યારા, ભવજલધિથી તારારે, સ્થિરઉપયાગે દિલમાં ધાયાં, મેહમામદ્ય હારે, શ્રી સુપાર્શ્વ' ૧. મનમ`દિરમાં દીપક સરખા, રૂપ જોઈ જોઇ હરખ્યારે; ષટ્કારકના દિવ્ય તું ચરખા, પરમ પ્રભુરૂપ પરખ્યારે. શ્રી સુપાર્શ્વ′૦ ૨. ક્ષાયિકગુણુધારી જયકારી, શાશ્વતશિવ સુખકારીરે; બુદ્ધિસાગર ચિધનસુ ́ગી જય ! જય ! જિન ! ઉપકારીરે. શ્રી સુપાર્શ્વ ૩.

Page #667

સ્તવન સંગાર્ડ
૮ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ સ્તવન ચંદ્રપ્રભુ ! પદ રાચુ હે ચિઘન ! ચંદ્રપ્રભુ ! પદ રાચું; મન માન્યું એ સાચું હે ચિઘન ! ચંદ્રપ્રભુ ! પદ રાચું. શુદ્ધ અખંડ અનત ગુણ-લક્ષ્મી, તેના પ્રભુ! તમે દરિયા; સત્તાએ જ્ઞાનાદિક લક્ષમી, વ્યક્તિ પણે તમે વરિય હો ચિ૧. અનાદનન્ત ને આદિ-અનન્ત, સત્તા-વ્યક્તિ સુહાયા; અસ્તિનાસ્તિમય ધર્મ અનન્તા, સમય સમયમાં પાયા હે ચિ. ૨. ક્ષેપક શ્રેણિયે ઉજજવલધ્યાને, ઘાતક કર્મ ખપાવ્યાં, ઇશ્વરજજુવર્ કમ અઘાતી, તેરમે ચૌદમે નસાવ્યાં હે ચિ૦ ૩. કેવલજ્ઞાને શેય અનન્તા, સમય સમય પ્રભુ! જાણે; અવ્યાબાધ અનતુ વીર્ય, સમય સમય પ્રભુ ! માણે હા ચિ૦ ૪, ત્રાદ્ધિ તમારી તેવીજ મારી, કદિય ન મુજ થી ન્યારી, ચંદ્રપ્રભુ-આદર્શ નિહાળી, આમિકઋદ્ધિ સંભાળી હો ચિ૦ ૫. નિજ સ્વજાતીય સિંહ નિહાળી, અજવૃદગત હરિ ચે; નિજ સ્વજાતીય સિદ્ધ સંભાળી, જીવ સ્વપદમાં વહેતે હે ચિ૦ ૬. અન્તર-દષ્ટિ અનુભવ– યોગે, જાગી નિજ પદ રહિ; બુદ્ધિસાગર પરમ મહદય, શાશ્વતજિમલહિયે હે ચિ૦ ૭.
૯ શ્રી સુવિધિનાથ સ્તવન સુવિધિજિનેશ્વર ! દેવ! દયા દિનપર કરે, કરૂણાવત મહંત વિનતિ એ દિલ ધરે; ભવસાગરની પાર ઉતારે કર ગ્રહી, શક્તિ અનન્તના સ્વામી કહા છ મહી. ૧. તમનો શું છે ભાર કહો રવિ આગળે, કીડીને શે ભાર કે કુંજરને ગળે; કમંતણે શો ભાર પ્રભુજી ! તુમ છતે, સિંહણે શો ભાર અષ્ટાપદ ત્યાં જતે. ૨.શું ખાદ્યતનું તેજ રવિ જ્યાં ઝળહળે, તેમ છે મેહનું જોર કે ઉપગ નીકળે; સસલાનું શું જોર સિંહ આગળ અહે! અનેકાંત
જ્યાં જતિ એકાંતનું શું કહો. ૩. પરમપ્રભુ વિતરાગ રાગ ત્યાં શું કરે, દેખી ઈન્દ્રની શક્તિ કે સુર સહુ કરગરે; પ્રાણજીવન વીતરાગ હૃદયમાં મુજ વસ્યા તે દેખી મહયાધ કે સહુ ફરે ખસ્યા. ૪. ગુણ-પર્યાયાધાર ! મરણ હારું ખરું, ધ્યાન-સમાધિગે અલખ નિજપદ વડું; પરમબ્રહા! જગદીશ્વર ! જય જિનરાજજી! શરણે આવ્યો સેવક રાખો લાજજી. ૫. વાર વાર શી? વિનતિ જાણે સહુ કહ્યું, વાર લગાડો ન લેશ દુઃખ મેં બહુ સ બુદ્ધિસાગર સત્ય ભક્તિથી ઉદ્ધારજે, વન્દન વાર હજાર વિનતિ એ સ્વીકારજે. ૬.
૧૦ શ્રી શીતલનાથ સ્તવન પ્રીતલડી બંધાણીરે શીતલ જિણું શું, પ્રભુવિના ક્ષણમાત્ર નહિ સહાય; પ્રેમીવિના નહિ બીજે તે જાણી શકે, રૂપ પ્રભુનું દેખી મન હરખાય. પ્રીતલડી. ૧. અન્તરના ઉપગે પ્રભુજી દિલ વસ્યા, ભક્તિ આધીન પ્રભુજી પ્રાણ સનાથજે; અનુભવોગે રંગ મજીઠને લાગિ, ત્રણભુવનના સ્વામી આવ્યા હાથજો. પ્રીતલડી. ૨. જેમ પ્રભુનાં દર્શનમાં સ્થિરતા થતી, તેમ પ્રભુજી આનદ આપે બેશજે; આનન્દદાતા–ક્તાની થઈ એકતા, ચઢી ખુમારી યાદી આપે હંમેશ, પ્રીતલડી, ૩. આમાલસખ્ય પ્રદેશ શીતલતા ખરી, અવધૂત યેગી પ્રગટાવે સુખકંદજી; ઔદયિક ભાવ નિવારી ઉપશમ આતિથી, ટાળે સઘળા મહતણ મહાફેદ. પ્રીતલડી. ૪. ગુણ સ્થાનક-નિસરણિ ચઢતે આતમાં, ઉજવલ યેગે પામે શિવપુર મહેલ, ક્ષાયિકભાવે સુખ અનંત ભોગવે, નિજપદવતા

Page #668

૧૪
સજ્જન સન્મિત્ર ધારી કરતા હેલો. પ્રીતલડી પ. બાહ્ય-ભાવની સર્વ ઉપાધિ નાસતાં, પ્રભુવિરહના નાશ થશે નિર્ધારજો; અનુભવયેાગે ર`ગાયા જિનરૂપમાં, થાશું પ્રભુસમા અન્તે જયકારો, પ્રીતલડી ૬. નિજગુણુસ્થિરતામાં ર‘ગાવું સહેજથી, વસ્તુધમ-જ્ઞાનાદિક તુ આધારજો; બુદ્ધિસાગર અનુભવ-વાજા વાગિયાં, ભેટ્યા શીતલજિનવર જગ જયકારજો. પ્રીતલડી ૭. ૧૧ શ્રી શ્રેયાંસનાથ સ્તવન
શ્રીશ્રેયાંસજિન સાહિબ સેવા, શાશ્વત શિવસુખમેવારે, દ્રબ્યાથિ'ક-પર્યાયાથિકનય, શુદ્ધ નિરંજન વારે. શ્રી શ્રેયાંસ૦ ૧. યાગી, ભોગી, ગતભય-શેકી, કષ્ટકથી ભિન્નરે; શુદ્ધોપયેગી, સ્વપરપ્રકાશક, ક્ષાયિનિજગુણુ લીનરે. શ્રી શ્રેયાંસ૦ ૨. અન‘તગુણુ-પર્યાયની અસ્તિ, સમયે સમયે અન’તીરે; પરદ્રવ્યાદિકની નાસ્તિતા, સમયે અનંતી વહુતીરે. શ્રી શ્રેયાંસ૦ ૩. અસ્તિ-નાસ્તિમય શુદ્ધસ્વરૂપી, સ‘ગ્રહનયથી અનાદિર; વ્યક્તપણું શબ્દાદિકનયથી, સજીવેામાં આર્િ. શ્રી શ્રેયાંસ૦ ૪. અગ્નિથી જેમ અગ્નિ પ્રગટે, શુદ્ધ ચેત નથી શુદ્ધરે; બુદ્ધિસાગર પુષ્ટાલ'અન, ઉત્પાદન-ગુણુ બુદ્ધર્. શ્રી શ્રેયાંસ૦ ૫. ૧૨ શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્તવન
વાસુપૂજ્ય ! ત્રિભુવનધણી, પરમાનન્દ વિલાસીરે; અકળકળા નિભ યપ્રભુ, ધ્યાને નાસે ઉદાસીર. વાસુપૂજ્ય૦ ૧. જગજીવન જગનાથ છે, પરમબ્રહ્મ મહાદેવારે; વ્યાપક જ્ઞાનથી વિષ્ણુ છે, સુરપતિ કરે પઇસેવારે. વાસુપૂજ્ય૦ ૨. આદિ-અનન્ત તું વ્યક્તિથી, એવ‘ભૂતથી ચાગીરે; અનાઘનન્ત સત્તાપણું, ગુણ પવન લાગીરે. વાસુપૂજ્ય ૩. વ્યાપ્ય વ્યાપકતા અભેદતા, જ્ઞાતા જ્ઞેય અલેતીરે; ભિન્નાભિન્ન સ્વભાવ છે, વેટ્ટરહિત પણ વેદીરે વાસુપૂજ્ય ૪. ૫૨મ મહાક્રય ચિન્મણિ, અજરામર અવિનાશીરે; નિત્ય નિરજન સુખમયી, વ્યક્તિ શુદ્ધ પ્રકાશીર, વાસુપૂજય૦ ૫. નિરક્ષર અક્ષર વિભુ, જગમધવ જગત્રાતારે; ક્ષાયિક નવલબ્ધિ ધણી, જ્ઞેય અનતના જ્ઞાતાર. વાસુપૂજ્ય૦ ૬. પુરૂષાત્તમ પુરાણુ તું, તુજ ધ્યાને સુખ લહીશું રે; બુદ્ધિસાગર શુદ્ધતા, પામી જિનપદ રહીશું. વાસુપૂજ્ય ૭. ૧૩ શ્રી વિમલનાથ સ્તવન
વિમલજિનેશ્વર ચેતન ભાવા, ગાવા બહુ મન ધ્યાવેારે; સ`ગ્રહનયથી નિમર્માળ ચેતન, શબ્દાદિકથી બનાવેરે. વિમલ૦ ૧. પ્રતિપ્રદેશે જ્ઞાન અનતુ, છતિ સામથ્ય પર્યાયરે; ક્ષયાપશમથી-જ્ઞાયિકલા વે, લેાકાલેાક જણાયરે. વિમલ૦ ર. અસખ્યપ્રદેશી ચિદ્ધનરાયા, અન’તશક્તિ વિલાસીરે; આવિર્ભાવે ચેતનમુક્તિ, નાસે સકલ ઉદાસીરે. વિમલ૦ ૩. અન`તગુણુની શુદ્ધ ક્રિયાના, સમયે સમયે ભાગીરે, બુદ્ધિસાગર શુદ્ધ ક્રિયાથી, સિદ્ધ સનાતન ચેાગીરે, વિમલ૦ ૪. ૧૪ શ્રી અનંતનાથ સ્તવન
અન`ત ગુણુ-પર્યાયનું ભાજન, અનંતપ્રભુ મન ધ્યાવુંરે; પરપરિણામતા દૂર હઠાવી, શુદ્ધ રમણતા પાવું. અનંત॰ ૧. જ્ઞાનસ્વરૂપી જ્ઞેયસ્વરૂપી, પરજ્ઞેયાદિક ભિન્નર; જ્ઞેય અનંતા જ્ઞાન અનંતુ, જ્ઞાતા જ્ઞાનાભિન્નરે અનત॰ ૨. ગુણુ અનંતા સમયે સમયે, વ્યાત્પત્તિત: પાવેરે દ્રવ્યરૂપ ત્રણ કાલમાં ધ્રુવ છે, કેવલજ્ઞાની ગાવેરે. અનંત. ૩. અનતગુણુમ

Page #669

સ્તવન સંગ્રહ અતિનાસ્તિતા, સમયે સમયે જ અસ્તિનાપતિથી સમગીની, ઉત્પત્તિ ચિત્ત આણે રે. અનંત. ૪. એક સમયમાં સર્વભાવને, કેવલજ્ઞાની જાણે સપ્તભંગીથી ધર્મ પ્રબોધ, ઉપદેશક ગુણઠાણેરે. અનત પ. વિશેષ સ્વભાવે ગુણ અનતા, ભેદ પરસ્પર પારે, બુદ્ધિસાગર જાણે તેના મનમાં અનંતપ્રભુ આવે. અન તક ૬.
૧૫ શ્રી ધર્મનાથ સ્તવન ધમંજિનેશ્વર પરમકૃપાળુ, વદી ભવાય ટાળુ ધમજનેશ્વર ધ્યાન કર્યાથી, અન્તરમાં અજવાળું રે. ધર્મ. ૧. વસ્તુ-વભાવ તે ધર્મ પ્રકાશે, કેવલજ્ઞાને સાચે; નયનિક્ષેપે ધમને સમજી, શુદ્ધ સ્વરૂપમાં રાચરે. ધર્મ, ૨. ધર્માદિક પદ્વવ્યને જાણે, અનન્તગુણ–પર્યાયરે; પદે હેયના જ્ઞાને, વસ્તુ-ધર્મ પરખાય રે. ધર્મ, ૩. ચેતનતા પુદ્ગલપરિણમી, પુદ્ગલ-કમ કરે છે, ચેતનતા નિજરૂપ પરિણામી, કમ–કલંક હરે છે રે. ધર્મ, ૪. જડ-પુદગલથી ન્યારે ચેતન, જ્ઞાનાદિકગુણ ધારી બુદ્ધિસાગર ચેતન-ધમે, પામે સુખ નરનારીરે. ધર્મ પ.
૧૬ શ્રી શાંતિનાથ સ્તવન શાંતિ જિનેશ્વર પરમેશ્વર વિભુજ, ગાતાં ને થાતાં હર્ષ અપાર શાંતિ મરતાં પ્રગટે શાંતતાજી, સહજ ભેગે નિર્ધારરે. શાંતિ૧. મનમાં છે મેહજ તાવત્ દુઃખ છે જ, મેહ ટળ્યાથી સાચી શાંતિ, તમ ને રજથી નહીં શાંતિ આત્માનજી, સાત્વિક શાંતિ છેવટે શાંતિરે. શાંતિ. ૨. દેહ ને મનમાં શાંતિ નહીં ખરીજી, શાંતિ ન બાહિર ભેગે થાયરે, યાવત્ મનમાં સંકલ્પ જાગતાજી, તાવત ન શાંતિ સત્ય સુહાય. શાંતિ. ૩. શાંતિ અનુભવ આવે સમપણેજી, ઉપશમ આદિ ક્ષાવિકભાવરે, સહજ સ્વભાવે વિકલ્પ ટળજી, શાંતિ અનતી આતમ દાવ. શાંતિ. ૪. દ્રવ્યને ભાવથી શાંતિ પામવાજી, જ્ઞાને લગા આતમતાનને શાંતિ પ્રભુમય આતમ ઐ રહેજી બુદ્ધિસાગર ભગવાન. શાંતિ. ૫.
૧૭ શ્રી કુંથુનાથ સ્તવન કુયુજિનેશ્વર જગ જયકારી, ચેત્રીશ અતિશય ધારીરે, પાંત્રીશ વાણી ગુણથી શેલે, સમવસરણ સુખકારી રે. કુંથુ. 1. વસ્તુધર્મ સ્યાદ્વાદ પ્રરૂપે, કેવલજ્ઞાનથી જાણી રે, ધમ ગ્રહી પાળી શિવ લેવે, જગ માંહિ બહુ પ્રાણરે. કુંથુ. ૨. સહભાગી ને સાતન
થી, ષ દ્રવ્યને જણવેરે ઉપાદેય ચેતનના ધર્મો, બધી શિવ પરખાવેરે. કુંથ૦ ૩. શુધું આત્મસ્વરૂપ બતાવી, મિથ્યા-ભ્રમણ હઠાવે, અસ્તિનાસ્તિમયમ અનન્તા, દ્રવ્ય દ્રવ્યમાં ભારે. કુંથુ. ૪. ચાર નિક્ષેપે ચાર પ્રમાણે, વસ્તુસ્વરૂપને દાખેરે દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાલ ભાવથી, વતુર્વરૂપને ભાખેરે. કુંથુ૫. આનન્દકારી જગહિતકારી, ગુણપર્યાયાધાર, ઉ૫ત્તિ-વ્યય-ધ્રુવતામયી પ્રભુ, શાશ્વતપદ સુખકારી. કુથ૦ ૬. જિનસ્વરૂપ થઈ જિનવર સેવી, લહીએ અનુભવમેવારે; બુદ્ધિસાગર જ્ઞાનદિવાકર, સહજાગ પદસેવાશે. કુથ૦ ૭.
૧૮ શ્રી અરનાથ સ્તવન શ્રી અરનાથજીવ દીએ, શુદ્ધજ્ઞાન પ્રકાશી; જડ-ચેતનભેદજ્ઞાનથી, ટળે સકલ

Page #670

દાદ
સજ્જન સન્મિત્ર ઉદાસી. શ્રી અર૦ ૧. સગ્રહનય એકાન્તથી, એક સત્તા માને, સવજીવના આતમા, એક દિલ પિછાણે. શ્રી અર૦ ૨. વ્યવહારનય વિશેષથી, વ્યક્તિ બહુ દેખે; વ્યક્તિ વિના સત્તા કદી, કાઇ નજરે ન પેખે. શ્રી અર૦ ૩. સામાન્ય ને વિશેષની, એક દ્રવ્યે સ્થિતિ; વ્યક્તિ અનંતા આતમા, અનેકાન્તની રીતિ. શ્રી અર૦ ૪. માયા પુદ્ગલ-ભાવથી, છતી શાએ ભાખી; ચૈતન્ય-ભાવે જાણજો માયા અછતી દાખી. શ્રી અર૦ ૫. એકાન્ત મિથ્યા સદા, નિત્યાદિકભાવા; બુદ્ધિસાગર ધમ છે, સ્યાદ્વાદસ્વભાવા. શ્રી અર૦ ૬.
૧૯ શ્રી મલ્લિનાથ સ્તવન
ઉપયાગ ધરી, મજિનેશ્વર પ્રણમી શિવસુખ ધારીએ; તજી ખાદ્ય-દશા, શુદ્ધરમણતાયેાગે ક્રમ' નિવારીએ. પ્રભુ ! મુજ સત્તા છે તુજ સમી, નિમ`લવ્યક્તિ મુજ ચિત્ત રમી, તેં અશુદ્ધ-પરિણતિ તુત દ્રુમી. ઉપયોગ૦ ૧. નિજભાવરમણુતા રંગાશું; અ‘તર્યામી પ્રભુને ગાશું, પ્રભુન્યક્તિસમાં અન્તર થાશું, ઉપયેગ૦ ૨. ચેતનતા નિજમાં રંગાશે, પ્રભુ ! તુજ મુજ અ`તર ઝટ જાશે, સહજાનદી ચેતન થાશે. ઉપયાગ૦ ૩. પ્રભુ ! વસ્તુ-ધમ તન્મય થાવું, મુજ સત્તાધમ પ્રગટ પાવું, ગુણુઠાણે ગુણુ સહુ નિપજાવું. ઉપયોગ૦ ૪. પ્રભુધ્યાને શુદ્ધદશા જાગે, વેગે જય‘કા જગ વાગે, બુદ્ધિસાગર જિનવરરાગે. ઉપયાગ૦ ૫. ૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રત સ્તવન
તાર હા તાર પ્રભુ ! શુદ્ધ દિનકર વિભુ ! શરણ તું એક છે મુજ સ્વામી; જ્ઞાન-~ દર્શન ધણી, સુખ ઋદ્ધિ ધણી. નામી પણ વસ્તુત: તું અનામી તાર૦ ૧. ભાગી પણ ભાગના કૂદથી વેગળા, ચાંગી પણ ચેાગથી તું નિરાળે; જાણતા અપર ને અપરથી ભિન્ન તું, વિગતમાંહી પ્રભુ ! શિવ મ્હાલેા. તાર૦ ૨. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર અને કાલ ને ભાવથી, આત્મદ્રયૈ પ્રભુ ! તુ સુઢાયે; સ્વગુણની અસ્તિતા, નાસ્તિતા પરતણી, શુદ્ધકારકમયી વ્યક્તિ પાસે. તાર૦ ૩. શુદ્ધ પરબ્રહ્મની પશુતા પામીને, વિષ્ણુ જગમાં પ્રભુ ! તું ગવાયા; કમ દોષો હરી હર પ્રભુ ! તુ થયા, સત્ય મહાદેવ તું છે સવાચે. તાર૰ ૪, શુદ્ધરૂપે રમી રામ તું જગ થયે, શુદ્ધ આનન્દતાના વિલાસી; રહેમ કરતાં થયે શુદ્ધ રહેમાન તુ, શુદ્ધ ચૈતન્યતા ધમકાશી. તા૨૦ ૫. નામ ને રૂપથી ભિન્ન તુ છે પ્રભુ જાણુતે તત્ત્વ સ્યાદ્વાદજ્ઞાની; શરણુ તારૂં શ્રદ્યું, ચરણુ તારૂં લહ્યું, રહી નહિ વાત હે નાથ ! છાની. તાર૦ ૬. ભક્તિના તારના જોરમાં પ્રભુ મળ્યા, સહજ આનદના એધ પ્રગટ્યા; જાણું પણ કહી શકું કેમ નિર્વાંને, સકળ વિષયેાતા ક્' વિધય્યા. તાર૦ ૭. એકતા લીનતા ભક્તિના તાનમાં, ઘે'ન આનંદની દિલ છવાઇ; બુદ્ધિસાગર પ્રભુ ભેટિયા ભાવથી, મુક્તિની ઘેર આવી વધાઈ. તાર૦ ૮.
૨૧ શ્રી નિમનાથ સ્તવન
નમિજિનવર નમું ભાવથી, મારે મેધા મેલે; ધર્માદ્વિદ્રવ્ય-શક્તિયા, એક ગુણુના ન તાલે. ૧. શુદ્ધધ્યાનમાં આવીને, રગેરગમાં વિયે, ધાતાથાત મળી ખરી, લેશ માત્ર ન ખસિયા. ૨. સ્વ સ્વ જાતિ મળી ખરી, જડ-ભાવ વિદુ; ધ્યાતા ધ્યેયના તાનમાં; સત્ય-સુખડાં કુરે. ૩. અનુભવતાળી લાગતાં, આનંદ-ખુમારી; પરમપ્રભુ-આદશમાં,

Page #671

તવત સગ્રહ
૬૧૭
જોઈ જાતિ મે મારી ૪. શુદ્રશ્ય જેવું તાહરૂં, તેવું મારૂં દીઠું; મન લગ્યું મીઠું. પ તારૂં ધ્યાન તે માહરૂં, દોષ મુજથી નાસે; એકમેકતા ભાસે ૬. એકમેકતા યાગમાં, મન મંદિર આણ્યા; વ્યક્તિથી, પણ શાને તાણ્યા ૭. શુદ્ધજ્ઞેયાકારી જ્ઞાનથી, એકરૂપે વ્યક્તિથી, વેગે દાષા તળિયા. ૮. નિવિકલ્પ-ઉપયોગથી, શુદ્ધ રૂપમાં મળશું; બુદ્ધિસાગર શિવમાં, જયાતિ નૈતિમાં ભળશું, ૯.
સત્તાએ સરખા પ્રભુ શુદ્ધદશાના ધ્યાનમાં, તાણ્યા જાએ નહિ ભળિયા; તુજ સેવાકર
૨૨ શ્રી નેમિનાથ સ્તવન
રાજુલ કહે છે શામળા, કેમ પાછા વળિયા; મુજને મૂકી નાથજી, કોનાથી હળિયા. ૧. પશુયા મનમાં વસી, કેમ હારી ન આણેા; સ્ત્રીને દુઃખી કરી પ્રભુ! હુઠ ફોગટ તાણેા. ૨. લગ્ન ન કરવાં જો હતાં, કેમ આંહી આવ્યા; પેાતાની મરજી વિના, કેમ બીજા લાવ્યા. ૩. ઋષભાદિ તીર્થંકરા, ગૃહવાસે વિસય!; તેનાથી શું તમે જ્ઞાની કે, આવી ક્રૂરે ખસિયા. ૪. શુકન જોતાં ન આવડ્યા, કહેવાતા ત્રિજ્ઞાની; બનવાનું એમ જો હતુ, વાત પહેલાં ન જાણી, ૫. જાદવ કુળની રીતડી, ખેલ ખેલી ન પાળે; આર'ભી પડતું મૂકે, તે શું? અજુવાળે. ૬. કાળા કામણુગારડા, ભીરૂ થઈ શું ? વિળયા; હુકમથી પશુઆં દયા, આણુ માનત અળિયા. ૭. વાગી જો મન હતું, કેમ તરણુ આવ્યા; આઠ ભવાની પ્રીતડી, લેશ મનમાં ન લાવ્યા. ૮. મારી દયા કરી નહિ જરા, કેમ અન્યની કરશે; નિર્દય થઈને વાલ્હમા, કેમ ઠંામે ઠરશે. ૯. વિરહવ્યથાની અગ્નિમાં, ખળતી મને મૂકી; કાળાથી કરી પ્રીતડી, અરે પાતે હું ચૂકી. ૧૦. જગમાં કોઈ ન કાઇનું, એમ રાજુલ ધારે; રાગિણી થઈ વૈરાગિણી, મન એમ વિચારે. ૧૧. સ`કેત કરવા પ્યારીને, પ્રાણપતિ ! અહિં આવ્યા; હરિણયાથી બહુ દયા, પ્રભુ! મુજ પર લાવ્યા. ૧૨. ભવનાં લગ્ન નિવારવા, જાન મુક્તિથી આણી; આંખે આંખ મિલાવીને, મને મુક્તિમાં તાણી. ૧૩ હું ભેાળી સમજી નહીં, સાચી જગમાં અબળા; નાથે નેહ નિભાવિયા, ધન્ય સ્વામી સખલા. ૧૪. ભાગાવલીના જોરથી, ગૃવ સમાં સિયા; ઋષભાદિક તીથ ́કા, લલના સ`ગરસિયા ૧૫. ભેગાવલીના અભાવથી, મારો સંગ ન કીધું; બ્રહ્મચારી મારા સ્વામિજી, જશ જગમાં લીધે. ૧૬. સ્ત્રીને ચેતાવવા આવિયા, સ્વામી ઉપકારી; આફ ભવાની પ્રીતડી, પૂરી પાળી સારી. ૧૭. હાથે હાથ ન મેળવ્યેા, સ્વામી ગુણુરાગી; સ્વામીના એ કૃત્યથી, હું થઈ વૈરાગી. ૧૮. ત્રિજ્ઞાનીના કાર્યમાં, કાંઇ આવે ન ખામી; રાજુલ વૈરાગણુ ખની, શુદ્ધ-ચેતના પામી. ૧૯, જૂઠાં સંગપણુ માઠુથી, મેાહુની એ માયા; ભ્રાંતિથી જગ જીવડા, નાહુક લલચાયા. ૨૦. નર કે નારી હું નહિ, પુદ્ગલથી હું ન્યારી; પુદ્ગલ-કાયાખેલમાં, શુદ્ધ-બુદ્ધતા હારી. ૨૧. નામરૂપથી ભિન્ન હું, એક ચેતન જાતિ; ક્ષત્રિયાણી વ્યવહારથી, કેાઇ મારી ન જ્ઞાતિ. ૨૨ અનતકાળથી આથડી, સંસારમાં દુઃખી, વિષયવિકારે સેવતાં, કાઇ થાય ન સુખી. ૨૩. જડસંગે પરત ત્રતા, મેાહ-બૈરીએ તાણી; ઉપકારી સાચા પ્રભુ ! સત્ય પંથમાં આણી. ૨૪. મની વૈરાગણુ નેમિની,-પાસે ઝટ આવી; ઉપકારી સ્વામી કર્યાં, સચ્મલય લાવી ૨૫. શાખા સતીની મેટકી, જગ

Page #672

સજજન સન્મિત્ર રાજુલ પામી રહનેમિને બોધથી, થઈ ગુણવિશ્રામી. ૨૬. એક ટેકી થઈ રાજુલે, ભાવ સ્વામી કીધા; અદ્દભુત ચારિત્ર ધારીને. જગમાં જશ લીધા. ર૭. સાચી ભકિત સ્વામીની, અંતરમાં ઉતારી, નવસ-રંગે ઝીલતી, લહે સુખ ખુમારી. ૨૮. ચેતન—ચેતના ભાવથી, એક સંગે મળિયાં, ક્ષપકશ્રેણિ- નિસરણિથી, શિવમંદિર ભળિયાં, ૨૯. કર્મ કટક સંહારીને, નેમરાજુલનારી, શિવપુરમાં સુખિયાં થયાં, વંદુ વાર હજારી. ૩૦ શુદ્ધ ચેતન સંગમાં, શુદ્ધ ચેતના રહેશે; બુદ્ધિસાગર ભક્તિથી, શાશ્વત સુખ લહેશે. ૩૧.
૨૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્તવન આતમ ! !! પાશ્વ પ્રભુના પ્રેમને, અંતર ધારે લેલ પ્રગટે છે જે કષાયે ચિત્તમાં તેને વાજેરે લેલ. આતમ ૧. પ્રભુના જૈનધર્મમાં શંકા, આદિ નહીં કરો લોલ; ગુરૂ ને ધમની સંઘની રક્ષા –માટે ઝટ મરો રે લાલ. આતમ. ૨. જગમાં જેને વધવા હેતકે, સહુ સ્વાર્પણ કરે રે લોલ; સાધર્મિક દેખીને સ્વાર્પણ,-પ્રીતિ ઘટ ધરોરે લેલ. આતમ ૩ જિન ને જૈનની સેવા ભક્તિમાં, ભેદ ન એકતારે લોલ; પ્રભુજી સંઘની સેવા તે તુજ, સેવા વિકતારે લેલ. આતમ. ૪. સેવા ભક્તિમાં છે અભેદ કે, પ્રભુ ને ભક્તમાંરે લેલ, પ્રભુજી એ મુજ વિશ્વાસ છે, વ્યાપે રક્તમાંરે લેલ, આતમ . પ્રભુની ગુરૂની સંઘની સેવા, ભક્તિ એક છેરે લેલે; જૈનમાં જિનપણું નિરખાતું કે, સ્વાર્પણ ટેક છેટે લેલ. આતમ ૬. સેવા ભક્તિ વિના નહીં જ્ઞાન ને, કમગીપણું લોલ; સેવા ભક્તિથી દિલ શુદ્ધિ કે, નિશ્ચય એ ભરે લોલ. આતમ૦ ૭. ભક્તોને પ્રભુભાવે સેવતાં, વ્યક્ત પ્રભુપણુરે લોલ; થાતે યોગી આતમ દેવ કે, ક્ષણમાં જિનપણું લેલ, આતમ ૮. પ્રભુજી તુ વંદે છે સંઘને, તે છે મટકરે લોલ; પ્રભુજી તેની આગળ હું છું, સૌથી છેટકે રે લોલ. આતમ. ૯. પ્રભુજી જીવન્મુક્ત થતાં હે, એમ ઉપદેશિjરે લેલ; પ્રભુજી સંઘની સેવા ભક્તિમાં, મુજ મન ઉદ્ભસ્યરે લોલ. આતમ ૧૦. પ્રભુજી સેવા ભક્તિના અંશથી, સિદ્ધપણું થતું રે લોલ; પ્રભુજી ધર્મ કમ વ્યવહારથી, સંઘપણું છતું રે લોલ. આતમ ૧૧ કેવલજ્ઞાનીને વ્યવહાર કે, કરવાને ખારે લેલ; તેથી તીર્થોન્નતિ છે શીખ એ, ભક્તો દિલ ધરેરે લેલ. આતમ ૧૨. પ્રભુજી તુજ પર અણસમ પ્રેમ કે, જેને ઉપરેરે લેલ, પ્રભુજી ધારે તે લહે મુક્તિ કે, ભવસાગર તરેરે લે લ, આત મ૦ ૧૩. સંઘની દ્રવ્ય ને ભાવથી ઉન્નતિ,-હેતુ મુજ સહરે લેલ; સ્વાર્પણ કીધું એમાં તાહ્યરી, ભક્તિ સહ લહરે લેલ. આતમ ૧૪. સંઘની ભક્તિમાં નહિ દેષની,-દષ્ટિ ભક્તને લેલ, પ્રભુજી બુદ્ધિસાગર ભક્તમાં, ધન્ય છે રક્તને રે લોલ. અતમ ૧૫.
શ્રી મહાવીર પ્રભુ સ્તવન મહાવીર જિનવર દેવ છે રાજ ! તારે શરણે આવ્યા; તારો તારે પ્રભુ મુજ તારો હે રાજ! તુજ શ્રદ્ધા દિલ લા. સાવિક પરાભક્તિ પ્રગટે, મનમદિરમાં પધારે; તુજ વિણ બીજુ જગમાં ન ઈચ્છું, ભાવે મુજને સુધારે છે રાજા તાારે. પ્રભુ. ૧ જે તે પણ હું છું તારો, મુજને પાર ઉતારો, પ્રાણાતે પણ પકડયા ન છોડું, ઉધર્યા વણ નહીં આર હૈ રાજ તા. પ્રભુ. ૨. માગણ પેઠે હું નહીં માગું, તું છે

Page #673

સ્તવન સંગ્રહ
૬૧૯ પ્રાણથી પ્યારો; તુજ સ્વરૂપ થે રહેવું એ નિશ્ચય, વિનતડી અવધારો હે રાજ, તા. પ્રભુ. ૩. માહ્યરું હારું રૂપ ન જૂદુ, હવે ન જાઉં હું હાર્યો આતમ તે પરમાતમ નકકી નિશ્ચય એવો ધાર્યો હે રાજ. તા. પ્રભુ. ૪. આતમમાં આનંદ પ્રગટાવે, જન્મ મરણ દુખ વારે; બુદ્ધિસાગર આત્મમહાવીર, પ્યારામાં તું પ્યાર હો રાજ. તા. પ્રભુ. ૫.
૭૦ આગમની પૂજાનું સ્તવન આગમની આશાતના નવિ કરીએ, હારે નવ કરીએ રે નવી કરીએ; શ્રુત ભક્તિ સદા અનુસરીયે, શક્તિ અનુસાર, આગમ, ૧. જ્ઞાન વિરાધક પ્રાણઆ મતિહીના, તે તે પરભવ દુઃખીયા દીના ભરે પેટ તે પર આધીના, નીચ કુલ અવતાર. આગમ. ૨. અંધા લૂલા પગલા પિંડ રોગી, જમ્યા ને માત વિયેગી, સંતાપ ઘણો ને શેગી, યોગી અવતાર. આગમ) ૩. મૂગાં ને વળી બેબડા ધન હીના, પ્રિયા પુત્ર વિયેગે લીના; મૂરખ અવિવેકે ભીના, જાણે રણનું રેઝ. આગમ) ૪. જ્ઞાન તણું આશાતના કરી દરેક જિન ભક્તિ કરે ભરપૂર રહે શ્રી શુભવીર હજુ રે, સુખ માંહે મગન. આગમ૦ ૫.
૭૧ શ્રી જ્ઞાનપદ પુજાઓ અન્નાણુ મહતમે હરસ, નમે નમે નાણદિવાયરલ્સ. હેયે જેહથી જ્ઞાન શુદ્ધ પ્રધે, યથાવણ માસે વિચિત્રાવધે, તેણે જાણીયે વસ્તુ પદ્રવ્યભાવા, ન હુયે વિતસ્થા નિજેચ્છા સ્વભાવા. 1. હોય પંચ મત્યાદિ સુજ્ઞાન ભેદે, ગુરૂપસ્તિથી ગ્યતા તેહ વેદે વળી ય–હેય-ઉપાદેય રૂપે, લહે ચિત્તમાં જેમ દવાન્ત પ્રદીપે. ૨.
હાલ ભવ્ય નમે ગુણજ્ઞાનને, સ્વ પર પ્રકાશક ભાવે જી; પરજય ધર્મ અને તતા, ભેદભેદ સ્વભાવે છે. ૧. (ઉલાલે)–જે મુખ્ય પરિણતિ સકલજ્ઞાયક, બધ ભાવવિલછના, મતિ આદિ પંચ પ્રકાર નિર્મળ, સિદ્ધિ સાધન લચ્છના, સ્યાદ્વાદસંગી તવાંગી, પ્રથમ ભેદભેદતા, સવિક૯૫ ને અવિકલપ વસ્તુ, સકલ સંશય છેદતા. ૨.
ઢાલ -પૂજા–ભક્ષ્યા ભક્ષ્ય ન જે વિણ લહિયે, પેય અપેય વિચાર; કૃત્ય અકૃત્ય ન જે વિણ લહિયે, જ્ઞાન તે સકલ આધાર રે. ભવિકા ! સિદ્ધચક્રપદ વંદે. ૧. પ્રથમ જ્ઞાન ને પછી અહિંસા, શ્રી સિદ્ધાંતે ભાખ્યું; જ્ઞાનને વંદો જ્ઞાન મ નિંદ, જ્ઞાનીએ શિવસુખ ચાખ્યું . ભવિકા ! સિ. ૨. સકલ ક્રિયાનું મૂળ જે શ્રદ્ધા, તેહનું મૂળ જે કહિયે; તેહ જ્ઞાન નિતનિત વંદીએ, તે વિણ કહો કેમ રહિયે રે. ભવિકા ! સિ. ૩. પંચ જ્ઞાનમાંહિ જેહ સદાગમ, વપર પ્રકાશક જેહ, દીપક પરે ત્રિભુવન ઉપકારી, વળી જેમ રવિ શશી મેહ રે. ભવિકા ! સિ. ૪. લેક ઉદવ અધો તિયંગ ઇતિષ, વૈમાનિક ને સિદ્ધ લોકાલોક પ્રગટ સવિ જેહથી, તેહ જ્ઞાન મુજ શુદ્ધ રે. ભવિકા ! સિ. ૫
હાર-જ્ઞાનાવરણી જે કમ છે, ક્ષય ઉપશમ તસ થાય રે; તે હુએ હિજ આતમા, જ્ઞાન અબોધતા જાય છે. વી.
નાણ સ્વભાવ જે જીવને, સ્વ પર પ્રકાશક તે તેહના દી૫ક સમું, પ્રણમે મને તાલઃ-નાણ પદારાધન કરે છે, જેમ લો નિમલ નાણુ રે, ભવિક જન! શ્રદ્ધા

Page #674

સજજન સન્મિત્ર પણ સ્થિર તે રહે છે, જે નવ તત્વ વિજ્ઞાણ રે. ભવિ૦ નાણ૦ ૧. અજ્ઞાની કરશે કહ્યું ૨, શું કહેશે પુણ્ય પાપ રે ? ભવિ. પુણ્ય પાપ નાણી લહેરે, કરે નિજ નિમલ આપ રે. ભવિ. નાણ. ૨. “પ્રથમ જ્ઞાન પછી દયા રે,” દશવૈકાલિકવાણ રે ભવિ. ભેદ એકાવન તેહના રે, સમજે ચતુર સુજાણ છે. ભવિ૦ નાણ૦ ૩.
દેહા -બહુ કે વરસે ખપે, કમઅજ્ઞાને જેહ જ્ઞાની શ્વાસોશ્વાસમાં, કમ અપાવે તેહ.
નાણુ નમે પદ સાતમે, જેહથી જાણે દ્રવ્યભાવ, મેરે લાલ, જાણે જ્ઞાન કિયા વળી, તિમ ચેતનને જડભાવ, મેરે નાણ. ૧. નરગ રગ જાણે વળી, જાણે વળી મક્ષ સંસાર; મેરે હાય રેય ઉપાદેય લહે, નિશ્ચય ને વ્યવહાર. મેરે. નાણ. ૨. નામ ઠવણ દ્રવ્યભાવ જે, વળી સતનયને સહભગ મેરે જિન મુખ પદ્ધ દ્રહ થકી લહે જ્ઞાન પ્રવાહ સુગંગ. મેરેનાણ૦ ૩.
દેહા :-અધ્યાતમ જ્ઞાને કરી, વિઘટે ભવભ્રમ ભીતિ; સત્ય ધમ તે જ્ઞાન છે, નમે નમે જ્ઞાનની રીતિ. ૧.
ઢાલ-જ્ઞાન પદ ભજિયે રે, જગત સુહું કરુ, પંચ એકાવ ભેદે રે; સમ્યમ્ જ્ઞાન જે જિનવર ભાખીયું, જડતા જનની ઉછેદે રે. જ્ઞા (એ આંકણી) ૧. ભક્ષાભક્ષ વિવેચન પરગડો, ખીરની જેમ હંસો રે; ભાગ અને તમારે અક્ષરને સદા, અપ્રતિપાતિ પ્રકાશ્ય ૨. જ્ઞા૨. મનથી ન જાણે રે કુંભકરણ વિધિ, તેથી કુંભ કેમ થાશે રે; જ્ઞાન દયાથી રે પ્રથમ છે નિયમા, સદસદભાવ વિકાસે છે. જ્ઞા૩. કંચન નાગુ રે લોચનવંત લહે, અધો અંધ પુલાય રે; એકાંતવાદી રે તરવપામે નહિ, સ્યાદ્વાદ રસ સમુદાય રે. સા. ૪. જ્ઞાનભર્યા ભરતાદિક ભવતર્યા, જ્ઞાન સકલ ગુણ મૂલ રે; જ્ઞાની જ્ઞાનતનું પરિણતિ થકી, પામે ભવજલ કુલ ૨. જ્ઞા૦ ૫ અપાગમ જઈ ઉગ્રવિહાર કરે, વિહરે ઉદ્યમવંત રે; ઉપદેશમાલામાં કિરિયા તેહની, કાય કલેશત સ હુંત રે. જ્ઞા° ૬. જયંત ભૂપેરે જ્ઞાન આરાધતે, તીર્થંકર પદ પામે રે; રવિ શશિ મેહ પર જ્ઞાન અનંત ગુણી, સૌભાગ્ય લક્ષમી હિત કામરે. જ્ઞા૦ ૭.
હાલ અભિનવ જ્ઞાન ભણે મુદારે લાલ, મૂકી પ્રમાદ વિભાવ રે, હું વારીલાલ બુદ્ધના આઠ ગુણ ધારિયે રે લાલ, આઠ દેષને અભાવ છે. હું વારીલાલ; પ્રણ પદ અઢારમું રે લાલ. ૧. દેશારાધક કિરિયા કહી રે લાલ, સર્વારાધક જ્ઞાન રે, મુહૂર્નાદિક (કરિયા કરેરે લાલ, નિરંતર અનુભવ જ્ઞાન રે. હું પ્ર. ૨. જ્ઞાનહિત કિરિયા કરે લાલ, કિરિયા રહિત જે જ્ઞાન રે, હું અતર ખજુઓ રવિ જિો રે લાલ, પેડશકની યોગદષ્ટિની એવાણ રે. હું પ્ર. ૩. છઠ અઠમાદિ તપે કરી રે લાલ, અજ્ઞાની જે શુદ્ધ રે, હું તેહથી અનંત ગુણ શુદ્ધતરે લાલ, જ્ઞાની પ્રગટ પણે લદ્ધ રે. હું પ્ર. ૪. રાચે ન જૂઠ કિરિયા કરી રે લાલ, જ્ઞાનવંત જુવે યુક્તિ રે, હું જૂઠ સાચ આતમ જ્ઞાનથી રે લાલ, પરખે નિજ નિજ વ્યક્તિ રે હું પ્ર. ૫. પાંચ ભેદ છે જ્ઞાનના રે લાલ, તેહ આરાધે

Page #675

સ્તવન સગ્રહ
ફા
જેહ રે; હું॰ સાગરચંદ્ર પરે પ્રભુ હુવે રે લાલ, સૌભાગ્યલક્ષ્મી ગુણુ ગેહ રે, હું પ્ર૦ ૬. ૭૨ શ્રી શ્રુત પદ જો
વક્તા શ્રાતા ચાગ્યથી, શ્રુત અનુભવ રસ પીન; ધ્યાતા ચેયની એક્તા, જય જય શ્રુત સુખ લીન. શાસન નાયક સાહેબ સાચે અતુલિ અલ અરિહંતાજી રે.
ઢાલ -શ્રુત પદ નમિયે ભાવે ભવિયા, શ્રત છે જગત આધારજી, દુઃસમ રજની સમયે સાચા, શ્રુત દીપક વ્યવહાર, શ્રુતપદ નયેજી. ૧. (એ આંકી) ખત્રીશ દોષ રહિત પ્રભુ આગમ, આઠ ગુણૅ કરી ભરિયુંજી; અથ થી અહિ તજીયે પ્રકાશ્યું, સૂત્રથી ગણુધાર રચિયું. શ્રુ॰ ૨. ગણધર પ્રત્યેક મુધે ગુછ્યું, શ્રુત કેળી દેશ પૂર્વીજી; સૂત્ર રાજાસમ અથ પ્રધાન છે, અનુયાગ ચારની ઉર્વી. શ્રુ૦ ૩. જેટલા અક્ષર શ્રુતના ભાવે, તેટલા વ હુજારજી; સ્વર્ગ'નાં સુખ અન`તા વિલસે, પામે ભવજલ પાર. શ્રુ૦ ૪. કેવલથી વાચકતા માટે, છે સુઅનાણુ સમથજી; શ્રુત જ્ઞાની શ્રુત જ્ઞાને જાણે, કેવલી જેમ પસથ્ય. શ્રુ ૫. કાળ વિનય પ્રમુખ છે અવિધ, સૂત્રે જ્ઞાનાચારજી; શ્રુત જ્ઞાનીના વિનય ન સેવે, તે થાયે અતિચાર. શ્રુ॰ ૬. ચૌદ ભેદે શ્રુત વીશ ભેદે છે, શ્રુત પિસ્તાલીશ ભેદ્રેજી, રત્નચૂડ આરાધતા અરિહા, સૌભાગ્ય લક્ષ્મી સુખ વેદે. શ્ર૦ ૭.
૭૩ સ્નાત્ર પૂજા અને વિધિ
સ્નાત્ર ભણાવવામાં જરૂર પડતી ચીજોના દેહા
ત્રણ મો–સિંહાસને-થાપી કળશેા-થાળ; ચામર-૪૫ ણુ-શ્વ તને, આરતી-મ'ગળ સાર. ૧. વાળાકુંચી-કેસરે પાણી-મ`ગ પખાળ; અ‘ગલુહુડ્ડા-દુધ-દહીં અને ઘી-સાકર સોહાય. ૨. નાડાછડી-કંકું લઈ ચાખા-મીઠું-ધાર; માટી પણ આગે ધરી, શ્રીફળ-કપૂર ઉજાસ. ૩. રૂપાનાણું મેળવી, ફુલ-પ મનેાહાર, બે પૈસા મૂકીને, ચંદરવા સેાભાવ. ૪. તાર-૫'ખા ફેરવી, અગ્નિ-દીપક ધાર; ફાનસ પણ સાથે લઈ, ભાવધરા મનેાહાર ૫. એમ ચાત્રીશ વસ્તુથી, જે કરશે આ સ્નાત્ર, પામે સુખ સંસારના, ફળશે વાંછીત આશ. ૬. શ્રી સ્નાત્ર પૂજાની વિધિ
પ્રથમ ત્રણ ગઢને બદલે ત્રણ બાજોઠ મૂકીને ઉપલા ખાોને મધ્યભાગે કેશર (કુંકુમ)નેા સાથીએ કરવા, અને તેના આગળ કેશર (કુંકુમ)ના ગ્રાથી ચાર કરીને ઉપર અક્ષત નાંખવા તથા ફળ મૂકવાં, વચલા સાથીઓ ઉપર રૂપાનાણું મૂકવું, અને ચારે સાથીઆ ઉપર કલશેા નાડાછડી બાંધી સ્થાપવા. તેમાં ૫'ચામૃત કરી જલ ભરવું, તથા વચલા સાથી ઉપર થાળ મૂકી કેશરના સાથીઓ કરી અક્ષત નાંખી ફળ મૂકી નવકાર ત્રણ ગણી પ્રભુને પધરાવવા. પછી પ્રભુના જમણા પગના અંગુઠે કળશમાંથી જલ રેડવું, અને અગલ્હણાં ત્રણ કરવાં. પછી કેશરથી પૂજા કરી હાથ ધૂપીને સ્નાત્રીઆના જમણા હાથમાં કેશરના ચાંલ્લા કરવા, પછી કુસુમાંજલિ (ફૂલ) હોય તે હાથમાં આપવાં. પ્રતિમાજીની જમણી બાજુએ પ્રતિમાજીની નાસિકા સુધી ઉંચા ઘીના દીવા મૂકવા

Page #676

ફર
૭૪ શ્રીમદ્ વીરવિજયજી કૃત સ્નાત્રપૂજાની વિધિ
૧ મધ્યના ખાજોઠ ઉપર કેસરના સ્વસ્તિક કરી, તે ઉપર અક્ષત-અને તે ઉપર, જળથી ધાઇ ઉપર કેસરના સાથીયા કરેલું, અને નાડાછડીથી વીંટેલું શ્રીફળ મૂકવું. ૨. સિંહાસનમાં–થાળ કે રકેબીમાં સ્વસ્તિક કરી તે ઉપર રૂપાનાણું, સાપારી અને અક્ષત મૂકી તે ઉપર પ્રભુજીને કે પ'ચતીર્થીના પ્રતિમાજીને, ત્રણ નવકાર ગણીને લાવી અને ત્રણ નવકાર ગણી સિંહાસનમાં પધરાવવા, તેમજ આગળ સ્વસ્તિક કરી તે ઉપર શ્રીસિદ્ધચક્રજી મહારાજને પધરાવવા ૩. પ્રભુજીની જમણી બાજુએ દીપકઃ અને ડાખી બાજુએ પધાણું: મૂકવાં. ૪. દરેક સ્નાત્રીઆએ જમણે હાથે ત્રણ વલયથી નાડાછડી બાંધવી. ૫. પંચામૃત તૈયાર કરી, તેથી સાથીયા કરેલા કળશ ભરવા, ને નાડાછડી બાંધી તેને નીચેના બાજોઠ ઉપર કે સામે મૂકેલા બીજા પાટલા ઉપર સ્વસ્તિક કરી તે ઉપર મુકવા. કળશે ઉપર સાથીયા કરેલું અગલુણું ઢાંકી રાખવું.
સજ્જન સન્મિત્ર
૭૫ શ્રીમદ્ વીરવિજયજી કૃત સ્નાત્ર પૂજા
સરસશાન્તિસુધારસસાગર, ઝુચિતર' ગુણરત્નમહાગરમ્, ભવિકપ`કજ બેધદિવાકર, પ્રતિદિન પ્રણમામિ જિનેશ્વરમ્ . ૧.
દોહા –કુસુમાભરણુ ઉતારીને, પડિમા ધરિય વિવેક, મજજન પીઠે થાપીને કરીયે જળ અભિષેક. [ અહીં પખાલ કરવા. ]
[ કુસુમાંજલિની થાળી લઈ ઉભા રહેવું]
ગાથા :-જિષ્ણુ ! જન્મસમયે મેરુસિંહરે યણુ-કણ્ય-કલસે િં; દેવાસુરે વિએ, તે ષન્ના જેહિં દિઠ્ઠા સિ. ૩. નમા’સિદ્ધાચાર્યાપાધ્યાયસવસાયઃ
કુસુમાંજલી ઢાળ નેિમળ જળ કળશે ન્હેવરાવે, વસ્ર અમૂલક અ‘ગ ધરાવે. કુસુમાંજલિ મેલા આદિજિષ્ણુદા. સિદ્ધસ્વરૂપી અંગ પખાળી, આતમ નિમ ળ હુઇ સુકુમાળી, કુ૦ ૪. ગાથા :–મચકુન્દુ-ચંપ-માલઈકમલાઈ પુષ્પચ વષ્ણુાઈ જગનાડુ હુવણ સમયે દેવા કુસુમાંજલિ ક્રિન્તિ. ૫. નમાડહુ સિદ્ધાચા.પાધ્યાયસ' સાધુષ્યઃ
ઢાળ :–ચણુ સિંહાસન જિન થાપી જે, કુસુમાંજલિ પ્રભુ ચરણે દીજે, કુસુમાંજલિ મેલે શાંતિ જિષ્ણુદા. સિદ્ધ૦ ૬.
દોહા :-જિષ્ણુ તિહુંકાલિય સિદ્ધની, પઢિમા ગુણુભ`ડાર, તસુ ચરણે કુસુમાંજલિ, ભવિક દુરિત હરનાર. ૭, નમાડુ'સિદ્ધાચાપિાધ્યાયસવ સાધુલ્યઃ
ઢાળ –કુષ્ણાગરું વરસૂપ ધરી, સુગધકર કુસુમાંજાલ ીજે, કુસુમાંજલિ મેલે નમિ જિષ્ણુ દા. સિદ્ધ૦ ૮.
ગાથા–જસ્તુ પરિમલ બલ દિ, મહુયર ઝંકાર સદ્સ ગયા. જિષ્ણુ ચલણેારિ મુક્કા સુર–નર કુસુમાંજલિ સિદ્ધા. ૯. નમાઽસિદ્ધાચા/પાધ્યાયસવ` સાધુભ્યઃ ઢાળ –પાસ જિષ્ણુસર જગ જયકારી. જળ થળ કુલ ઉત્તક કર ધારી, કુસુમાંજલિ મેલે પાશ્વર જિષ્ણુદા. સિદ્ધ૦ ૧૦.

Page #677

તવન સંગ્રહ
૨૩ દેહા -મૂકે કુસુમાંજલિ સુરા, વીર ચરણ સુકુમાળ, તે કુસુમાંજલિ ભવિકનાં, પાપ હરે ત્રણ કાળ. ૧૧. નમેહસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસવસાધુભ્ય:
હાળ-વિવિધ કુસુમ વરજાતિ ગહેવી, જિનચરણે પણ મત હવેલી, કુસુમાંજલિ મેલે વીર જિર્ણોદા. સિદ્ધ. ૧૨.
વસ્તુ છન્દઃ-ન્ડવણ કાળે હવણુ કાળે, દેવદાણુવ સમુશ્ચિય, કુસુમાંજલિ તહિં સઠવિય; પરંત દિસિ પરિમલ સુગંધિય જિણ પય કમલે નિવડેઈ વિઠ્ઠહર જસ નામ મતે, અનંત ચોવીસ જિન વાસવ મલિય અસેસ, સા કુસુમાંજલિ સુહ કરો ચઉવિહ સંઘ વિસેસ, કુસુમાંજલિ મેલે ચઉવીશ જિમુંદા. ૧૩. નમોહત્સદ્ધાચાપાધ્યાયસવસાધુભ્યા
ઢાળ –અનંત ચઉવીસી જિનજી જુહારુ, વર્તમાન ચઉવીસી સંભારું, કુસુમાંજલિ મેલે ચોવીસ જિમુંદા. સિદ્ધ. ૧૪.
દેહા-મહાવિદેહે સ પ્રતિ, વિહરમાન જિન વિશ, ભક્તિભરે તે પૂજ્યા, કરો સંઘ તે સુજગીશ. ૧૫ નહત્સિવ
ઢાળઃ-અપચ્છર મંડળી ગીત ઉચ્ચારા, શ્રી શુભવીરવિજય જયકારા, કુસુમાંજલિ મેલે સવ* જિમુંદા સિદ્ધ
- કુસુમાંજલિઓ પૂર્ણ થયા પછી સ્નાત્રીયાઓએ ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપી ખમાસમણ દેઈ જગચિંતામણિનું ચિત્યવંદન કરી નમુહૂર્ણ કહી પૂર્ણ જય વીયરાય પયંત કહેવાનો વિધિ છે. પછી હાથધુપી, મુખકેશ બાંધી, કળશ લઈ, ઉભા રહીને કળશ લે.
સ્નાત્ર કળશાભિષેક:દેહા -સયલ જિનેસર પાય નમિ, કલ્યાણક વિધિ તાસ; વર્ણવતાં સુણતાં થક, સંઘની પૂગે આશ. ૧.
ઢાળ -સમકિતગુણઠાણે પરિણમ્યા, વળી વ્રતધર સંયમ સુખ ૨મ્યા, વીશથાનક વિધિ તપ કરીએસી ભાવદયા દીલમાં ધરી. ૧. જે હવે મુજ શક્તિ ઈસી, સવિ જીવ કરું શાસન રસી.” શુચિરસ ઢલતે તિહાં બાંધતાં, તીથકર નામ નિકાચતાં. ૨. સરાગથી સંયમ આચરી, વચમાં એક દેવને ભવ કરી, આવી પન્નરક્ષેત્રે અવતરે, મધ્યખડે પણ રાજવી કુલે. ૩. પટરાણી કુખે ગુણનિલે જેમ માનસરોવર હંસલે સુખશધ્યાયે રજની શેષ, ઉતરતાં ચઉદ સુપન દેખે. ૪.
ઢાળઃ–પહેલે ગજવર દીઠે, બીજે વૃષભ પટ્ટો, ત્રીજે કેસરી સિંહ, ચોથે લક્ષ્મી અબિહ. ૧. પાંચમે કુલની માળા, છઠે ચંદ્ર વિશાળ રવિ રાતે, વિજ માટે, પૂરણ કળશ નહીં છોટે. ૨. દશમે પદ્મ સરેવર, અગિયારમે રત્નાકર, ભુવન-વિમાન રત્નજી, અગ્નિશિખા ધૂમવછે. ૩. સવમ લહી જઈ રાયને ભાષ, રાજા અથ પ્રકાશે; “પુત્ર તીર્થંકર ત્રિભુવન નમશે, સકલ મનોરથ ફળશે.” ૪.
વસ્તુ છન્દઃ-અવધિ નાણે-અવધિ નાણે, ઉપના જિનરાજ, જગત જસ પરમાણુઆ વિસ્તર્યા વિશ્વજંતુ સુખકાર, મિથ્યાત્વ તારા નિબળા ધમ ઉદય પરભાત સુંદર, માતા પણ આનદયા, જાગતી ધમ વિધાન, જાણતી “જગલિક સમો હશે પુત્ર પ્રધાન. ૧

Page #678

: ६२४
સજજન સન્મિત્ર દોહા-શુભ લગ્ન જિન જનમીયા, નારકી માં સુખ તક સુખ પામ્યા ત્રિભુવન જના, હુઓ જગત ઉદ્યોત. ૧.
ઢાળ-સાંભળો કળશ જિન મહોત્સવને ઇહ. છપન કુમારી દિશિ વિદિશિ આ તિહાં, માય-સુત નમિય આણંદ અધિકે ધરે, અષ્ટ સંવત વાયુથી કચરે હરે. ૧, વૃષ્ટિ ગધદકે અટ કુમરી કરે, અષ્ટ કલશા ભરી અષ્ટ પણ ધરે. અe ચામર ધરે, અ પંખા લહી, ચાર રક્ષા કરી, ચાર દીપક ગ્રહી. ૨. ઘર કરી કેળના માય-સુત લાવતી, કરણ શુચિકર્મ, જળ કળશે હુવરાવતી. કુસુમ પૂજી, અલંકાર પહેરાવતી. રાખડી બાંધી, જઈ શયન પધરાવતી. ૩. નમિયા કહે-“માય ! તુજ બાળ લીલાવતી, મેરુ, રવિ, ચંદ્ર લગે, જીવજો જગપતિ’ સ્વામિગુણ ગાવતી, નિજ ઘર જાવતી, તેણે સમે ઈદ્ર સિંહાસન કંપતી. ૪.
ઢાળ -જિન જમ્યા જિણ વેળા જનની ઘરે, તિણ વેળાજી ઇદ્ર સિંહાસન થરહરે, દાહિરૂરજી જેતા જિન જનમે યદા, દિશિનાયકજી સહમ-ઇશાન બહુ તદા. ૧.
ટક છન્દ –તદા ચિંતે ઈંદ્ર મનમાં,કોણ અવવર એ બજે?’ જિનજન્મ અવધિનાણે જાણી, હર્ષ આનંદ ઉપજે. ૧. સુષ આજે ઘંટનાદે ઘષણ સુરમેં કરે“સવિ દેવી દેવા જનમ મહોત્સવે, આવજે સુરગિરિવરે. ૨.
ઢાળ પૂર્વની -એમ સાંભળી સુરવર કેડિ આવી મળે, જન્મ મહોત્સવજી કરવા મેરુ ઉપર ચલે. ૧. હમ પતિજી બહુ પરિવારે આવીયા, માય-જિનનેજી, વાંદી પ્રભુને વધાવીયા. ૨.
કેટક -વધાવી બેલે-“હે રત્ન કુક્ષી-ધારિણી તુજ સુતતણે હું શક સેહમ નામે, કરશું જમ મહત્સવ અતિઘણે. ૧. એમ કહી, જિન પ્રતિબિંબ સ્થાપી, પંચરૂપે પ્રભુ શહી, દેવ દેવી નાચે હર્ષ સાથે, સુરગિરિ આવ્યા વહી. ૨.
ઢાળ –મેરુ ઉપરજ પાંડુકવનમેં ચિહું દિશે શિલા ઉપર સિંહાસન મન ઉલ્લસે, તિહાં બેસી શકે જિન મેળે ધર્યા, હરિ ત્રેશઠજી બીજા તિહાં આવી મળ્યા. ૩.
ગોટક:-મળ્યા ચેસઠ સુરપતિ તિહાં, કરે કળશ અડ જતિના. માગધાદિ જળ તીથી ઔષધી, ધૂપ વળી બહુ ભાતિના. ૧ અયુત પતિએ હુકમ કને- “સાંભળે દેવા સવે ! “ખીરજલધિ-ગંગાનીર લા ઝાટતિ જિન મહોત્સવે. ૨.
ઢાળ – સુર સાંભળીને સંચરીઆ, માગધ વરદામે ચલીયા, પદ્મદ્રહ, ગગા આવે નિર્મળ જળ કળશા ભરાવે. ૧. તીરથ જળ ઔષધિ લેતાં, વળી ખીરસમુદ્ર જાતાં, જળકળશા બહલ ભરવે, કુલ, ચંગેરી, થાળ લાવે. ૨. સિંહાસન, ચામર ધારી, “પધાણાં, કેબી સારી, સિદ્ધાંતે ભાખ્યા જેહ, ઉપકરણ મિલાવે તે ૩. તે દેવા સુરગિરિ આવે, પ્રભુ દેખી આનંદ પા કળશાદિક સહુ તિહાં ઠાવે, ભકતે પ્રભુના ગુણ ગાવે. ૪.
ઢાળ –આતમભકત્તે મળ્યા કેઈ દેવા, કેતા મિત્તનુજાઈ, નારી પ્રેર્યા, વળી નિજ કુલવટ, ધમ ધમ સખાઈ જઈસ, વ્યંતર, ભુવન પતિના, વૈમાનિક સુર આવે, અમ્યુ. તપતિ હુકમે ધરી, કળસા અરિહાને નવરાવે. આ૦ ૧. અડ જાતિ કળશા પ્રત્યેકે, આઠ આઠ સહસ પ્રમાણે, ચઉસઠ સહરસ હુઆ અભિષેકે, અઢીસું ગુણા કરી જાણે, સાત

Page #679

સ્તવન સંગ્રહ
સ
લાખ ઉપર એક કાડી, કળશાના અધિકાર, ખાસઠે ઇંદ્રતણુાં તિહાં ખાસઠ, કપાલના ચાર. આ૦ ૨. ચંદ્રની પક્તિ છાસઠ છાસઠ, રવિસેણી નરàકે, ગુરુસ્થાનક સુર કેશ એકજ, સામાનિકના એકે, સેહુમતિ ઇશાનપતિની, ઇંદ્રાણીના સેલ, અશુરની દશ ઇંદ્રાણી નાગની બાર કરે કલ્લોલ. આ ૩. જ્યાતિષ વ્યતર કેંદ્રની ચઉ ચ, પ`દા ત્રણના એકે, કટકપતિ અગરક્ષક દેશ-એક એક સુવિવેક, પરચુરણ મુરના એક છેલ્લે, એ અઢીસે' અભિષેકે, ઇશાનઇંદ્ર કહે મુજ આપે। પ્રભુને ક્ષણ અતિરેક.' આ ૪. તવ તસ ખેળે ઠવી અાિને સહમતિ મનર ંગે, વૃષભરૂપ કરી શૃંગ જળે ભરી ન્હવણુ કરે પ્રભુ અંગે, પુષ્પાદિક પૂછને છાંટે કરી કેસર રંગ રાલે, મગલદીવા આરતી કરતાં સુરવર જય જય મેલે. આ૦ ૫. લેરી, ભૂગલ, તાલ ખજાવત વળીયા જિન કર ધારી, જનનીઘર માતાને સાંપી, એણી પરે વચન ઉચ્ચારી, પુત્ર તમારા, સ્વામી હુમારા, અમ સેવક આધાર,' પ‘ચધાવી રભાદિક થાપી, પ્રભુ મેતાવણહાર. આ . ખત્રીશ કાર્ડિ નક, મણિ, માણિક, વજ્રની વૃષ્ટિ કરાવે, પૂરણ દ્વેષ કરવા કારણ દ્વીપ નદીસર જાવે, કરીય અઠ્ઠાઈ ઉત્સવ દેવા, નિજ નિજ કલ્પ સધાવે, દીક્ષા કેનલ ને અભિલાષે, નિત નિત જિન ગુણુ ગાવે. આ૦ ૭. તપગચ્છ ઈસર સિંહસૂરીશ્વર કેસ શિષ્ય વર્ડા, સત્ય વિજય પન્યાસતળું પત્તુ કપૂર વિજય ત્રીસ, ખિમાવિજય તસ સુજસવિજયના શ્રી શુભવિજય સવાયા, પતિ વીરવિજય શિષ્યે જિન જન્મમહોત્સવ ગાયા. આ ૮. ઉત્કૃષ્ટા એકા ને સીત્તેર, સ ંપ્રતિ વિચરે વીશ, અતીત અનાગત કાળે અનતા તીર્થંકર જગદીશ, સાધારણ એ કળશ જે ગાવે શ્રી થુલ વીર સવાઈ, મગળલીલા સુખભર પાવે, ઘર ઘર હષ વધાઈ ૯.
શ્રી પડિત વીરવિજયજી કૃત સ્નાત્રપૂજા સમાસ અહિં કળાભિષેક કરવા, પછી રૂષ,-દહી-ધૃત-જલ,-અને સાર એ પ‘ચામૃતના પખાલ કરવા, પછી પૂજા કરી પુષ્પ ચઢાવવા, પછી લુણ ઉતારી આરતી ઉતારવી. પછી પ્રતિમાજીને આડા પડા રાખી સ્નાત્રીઆએ પાતાના નવ અંગે કકુના ચાંદલા કરવા. પછી પડદો કાઢી નાંખી મમતદીવા કરવા. ૭૬ શ્રી દેવવિજયજી અષ્ટ પ્રકારી પુજા ૧ શ્રી ન્હવણ પુજા
અજર અમર નિકલક જે, અગમ્ય રૂપ અનત; અલખ અગ્રેસર નિત્ય નમું, પરમ પ્રભુતાવત. ૧ શ્રી સ*ભવજિન શુક્ષુનિધિ, ત્રિભુવન જન હિતકાર; તેઢુના પદ પ્રણમી કરી, કહિશું અષ્ટ પ્રકાર. ૨. પ્રથમ ત્હવણુ પૂજા કરી, ખીજી ચંદન સાર; ત્રીજી કુસુમ વહી પની, પંચમી દ્વીપ મનેહાર. ૩. અક્ષત કુલ નૈવેદ્યની, પૂજા અતિદ્ધિ ઉદાર; જે ભવિષણુ નિત્ય નિત્ય કરે, તે પામે ભવપાર. ૪ રત્નજડિત સ્ટશે કરી, હૅવણુ કરે જિનભૂપ; પાતક પક પખાળતાં, પ્રગટે આતમ સ્વરૂપ. પૂ. દ્રવ્ય ભાવદાય પૂંજના, કારણુ કાય સમધ; ભાવસ્તવ પુષ્ટિ ભણી, રચના દ્રવ્ય પ્રખધ. ૬. શુભ સિંહાસન માંડીને, પ્રભુ પધરાવે લક્ત; પચ શબ્દ વાજિંત્રį, પૂજા કરીયે વ્યકત. છ
તાલ :-અનિહાંરે ન્હવણ કરી જિનરાજને રે, એ તે શુદ્ધાલખન દેવ; પ્રભાતમ

Page #680

સાજન સન્મિત્ર પરમેસરૂ રે, જસુ સુર નર સારે સેવ. હ૦ ૧. માગધ તીર્થ પ્રભાસનારે, સુરનદી સિંધુનાં લેવ વરદામ ક્ષીર સમુદ્રનારે, નીરે ન્હવવે જેમ દેવ. ન્હ૦ ૨. તેમ ભવિ ભાવે તીર્થોદકે રે, વાસો વાસ સુવાસ; ઔષધીઓ પણ ભેલી કરો રે, અનેક સુગંધિત ખાસ. હ૦ ૩. કાલ અનાદિ મલ ટાલવા રે, ભાલવા આતમરૂપ; જલપૂજા યુકતે કરી રે, પૂજે શ્રી જિનભૂપ. ન્હ ૪. વિ પ્રવધુ જલપૂજથી રે, જેમ પામી સુખ સાર; તેમ તમે દેવાધિદેવને રે, અરચી લહો ભવ પાર. ન્હ૦ ૫
* ૨ શ્રી ચંદન પૂજા ! હવે બીજી ચંદન તણી, પૂજા કરે મને હાર, મિથ્યા તા૫ અનાદીનો, ટાલે સર્વ પ્રકાર ૧. પુદ્ગલ પરિચય કરી ઘણે પ્રાણ થયે દુર્વાસ સુગધ દ્રવ્ય જિન પૂછને, કરો નિજ શુદ્ધ સુવાસ. ૨.
- હાલઃ-ભવિ જિન જે, દુનિયામાં દેવ ન ફૂ; જે અરિહા પૂજે, તસ ભવનાં પાતક ધ્રુજે. ભ૦ ૧. પ્રભુપૂજા બહુ ગુણભરી રે, કીજે મનને રંગ; મન વચ કાયા થિર કરી છે. અરિહા અંગ ભ ૨. કેસર ચંદન ઘસી ઘણું રે, માંહે ભેલી ઘન સાર; રત્ન કોલી માંહે ધરી રે, પ્રભુપદ ચરો સાર. ભ૦ ૩. ભવદવ તાપ સમાવવા રે, તરવા ભવજલ તીર; આતમ સ્વરૂપ નિહાલવા રે, રૂડે જગગુરૂ ધીર. ભ૦ ૪. પદ જાનુ કર અસ શિરે રે, ભાલ ગલે વલી સાર; હદય ઉદરે પ્રભુને સદા રે, તિલક કરો મન પ્યાર ભ૦ ૫. ઈણિ વિધ જિનપદ પૂજનો રે, કરતાં પાપ પલાય; જેમ જ સુરને શુભમતિ રે, પામ્યાં અવિચલ ઠાય. ભ૦ ૬.
૩ શ્રી કુસુમ પૂજ ત્રીજી કુસુમ તણું હવે પૂજા કરે સદ્દભાવ જિમ દુષ્કત દ્વરે ટલે, પ્રગટે આતમ સ્વભાવ. ૧. જે જન ઘટ જતુ કુલથું, જિન પૂજે ત્રણ કાલ સુર નર શિવ સુખ સંપદા, પામે તે સુરસાલ. ૨.
દ્વાલ -કુસુમ પુજા ભવિ તમેં કરે, સાહેલડીયાં, આણી વિવિધ પ્રકાર, ગુણ વેલડીયાં; જાઈ જુઈ કેતકી, સાવ ડમરે મરુઓ સાર. ગુ ૧. મોગરે ચંપક માલતી, સાવ પાડલ પધ્ધને વેલગુબેલિસિરિ જાસૂલશે, સાવ પૂજે મનને ગેલ. ગુ. ૨. નાગ ગુલાબ એવંતરી, સા૦ ચંપલી મચકુ; ગુરુ સદા સહાંગણ દાઊદી, સા. પ્રિયંગુ પુન્નાગના વૃદ. ગુ. ૩. બકુલ કેરંટ અ કોલથી, સા. કેવડો ને સહકાર; ગુ" કુંદાદિક પમુહા ઘણે, સાવ પુષ્પતણે વિસ્તાર, ગુરુ 5 પૂજે જે ભવિ. ભાવશું સા. જિન કેરા પાય; ગુ વણિક સુતા લીલાવતી; સબ જિમ લહે શિવપુર ડાય. ગુ. ૫.
૪ શ્રી ધુપ પૂજા અર્ચા ધુપ તણી કરો, જેથી હવે અમદ; ક ઘન દાહન ભણું, પૂજે શ્રી જિનચંદ, ૧ સુવિધિ ધુપ સુગંધશું, જે પૂજે જિય, સુર નર કિન્નર તે સવિ, પૂજે તેના પાય ૨.
હાલ --અરિહા આગે ધુપ કરીને, નરભવ લાહે લીજેરી, અગર ચંદન કસ્તુરી સંયુક્ત, કુદરૂ માંડે ઘેરી જેરી. અરિ૦ ૨ ચુરણ શુદ્ધ દશાંશ અનોપમ, તુકક અંબર

Page #681

સ્તવન સગ્રહ
६२७
ભાવીજેરી; રત્ન જડત પધાણાં માંડે, શુભ ઘનસાર વીજેરી. અરિ ૨. પવિત્ર થઈ જિન મંદિર જઇને, આશય શુદ્ધ કરીજેરી; પ પ્રગટ વામાંગે ધરતાં, ભવભવ પાપ હરીજેરી. અરિ॰ ૩. સમતારસ સાગર ગુણુ આગર, પરમાતમ જિન પૂરારી; ચિદાનંદ ઘન ચિન્મય મૂરતિ, જગમગ જ્યોતિ સનુરારી. અરિ ૪. એહુવા પ્રભુને ધુપ કરતાં અવિચલ સુખડાં લહુિયેરી; ઇહુભ પરભવ સપત્તિ પામે, જિમ વિનય`ધર કઠુિચેરી અરિ પ. ૫ શ્રી દીપક પૂજા
નિશ્ચય ધન જે જિષ્ણુ તણું, તીરે ભાવ છે તેઙ, પ્રભુ મુખ દ્રવ્ય દીપક ધરી, આવિર્ભાવ કરેઢુ. ૧. અભિનવ દીપક એ પ્રભુ, પૂછ માગેા દેવ; અજ્ઞાન તિમિર જે અનાદિનું, ટાલે દેવાધિદેવ. ૨.
ઢાલ :–ભાવ દીપક પ્રભુ આગલે, દ્રવ્ય દીપક ઉદ્દાહે; જિનેસર પૂછયે; પ્રગટ કરી પરમાતમા, રુપ ભાવા મન માંહે જિ૦ ૧. ધુમ કષાય ન જેમાં, ન છીપે પતંગને તેજ; જિ॰ ચરણ ચિત્રામણ નવિ ચલે, સવ' તેજનું તેજ. જિ: ૨. અધ ન કરે જે આધારને, સમીર તણે નહિ ગમ્ય; જિ॰ ચચલ ભાવ જૈ નવિ લહે, નિત્ય રહે વલી રમ્ય, જિ॰ ૩. તૈલ પ્રૌક્ષ જિહાં નહી, શુદ્ધ દશા નહિ દાહ; જિ અપર દીપક એ અચરતાં, પ્રગટે પ્રશમ પ્રવાહ. જિ॰ ૪. જિમ જિનમંતિને ધનસિરી, દ્વીપ પૂજનથી ઢોય; અમરગતિ સુખ અનુભી, શિવપુર પાહાતી સેાય જિ૦ ૫. ૬ શ્રી અક્ષત પૂજા
સમકિતને અન્હુઆલવા, ઉત્તમ એ ઉપાય; પૂજાથી તુમે પ્રીછો, મન વછિત સુખ થાય. ૧. અક્ષત શુદ્ધ અખંડ શું, જે પૂજે જિનચંદ્દ, લડે અખ'ડિત તેડુ નર, અક્ષય સુખ આણું. ૨. ઢાલ :-અક્ષત પૂજા ભિવ કીજેજી, અક્ષય ફલદાતા; શાલિ ગેમ પણ લીજેજી; અ॰ પ્રભુ સનમુખ સ્વસ્તિક કીજેજી, અ૰ મુત્તાલ વિચમે દીજેજી. અ॰ ૧. એહુવા ઉજ્જવલ અક્ષત વાસીજી, અ॰ શુભ તદુલ વાસે ઉલ્લાસીજી; અ॰ ચુરક ચઉગતિ ચિત્ત ચાખેજી, અ૰ પૂરી અક્ષય સુખ લહૈા જોખેજી. અ૰ ૨. પુનરાવત્ત હરવા ડાછેજી, અ॰ નંદાવત્ત' કરો રંગ સાથેજી; અ કર જોડી જિનમુખ રહીનેજી, અ॰ ઈમ આખા શિવ દ્વીએ વહીને છું. અ॰ ૩. જગ નાયક જગગુરૂ જેતાજી, અ॰ જગ બધું અમલ વિભુ નેતાજી; અ૰ બ્રહ્મા ઇશ્વર વડભાગીજી, અ॰ ચેાગીશ્વર વિર્દિત વેરાગીજી. અ૰ ૪, એહુવા દેવાધિદેવને પૂજેજી, અ૰ ભવ ભવનાં પાતક જેજી; અ૰ જિમ કીર યુગલ
ભવપારજી, અ॰ લહે અક્ષત પૂજા પ્રકારજી. અ૰ પ.
૭ શ્રીફલ પૂજા
શ્રીકાર ઉત્તમ વૃક્ષનાં, ફલ લઈ નર નાર, જિનવર આગે જે ધરે, સલા તસ અવતાર ૧. કુલ પૂજાના ફૂલ થકી, કાડી હાય કલ્યાણ; અમર વધુ ઉલટ ધરી, તસ ધરે ચિત્તમાં ધ્યાન ર દાલ-ફલપૂજા કરી ફુલકામી, અભિનવ પ્રભુ પુણ્યે પામી હા; પ્રાણી જિન પૂજો; શ્રીફલ અખાડ બદામ, સીતાફલ દાડમ નામ ડો. પ્રા॰૧. જમરૂખ તરભુજ કેલાં, નિમજા હુલાં કરા ભેલા હે; પ્રા૰ પીસ્તા નસ નારગ, પૂગી ચુઅફળ ઘણું ચંગ હા.

Page #682

સાજન સન્મિત્ર પ્રા. ૨. ખરબુજ દ્રાખ અંજીર, અજ્ઞાસ રાયણુ જ બીર કે પ્રા. મિષ્ટ લાબુને અંગુર, સીપિકા ટેટી બીજપૂર છે. પ્રા. ૩, ઈસુ જે જે વિષય લહંત, તે તે જિન ભવને ઢાયત હે; પ્રા અનુપમ થાલ વિશાલ, તેઢમાં ભરીને સુરસાલ . પ્રા. ૪ ફલ પૂજા કરે જે ભાવે, તે શિવ રમણ સુખ પાવે હિ; પ્રારા દુગતા નારી જેમ, લહે કીર યુગલ વેલી તેમ છે. પ્રા. ૫.
૮. શ્રી નિવેદ્ય પૂજા. ભવદવ દહન નિવારવા, જલદ ઘટા સમ જે હે જિન પૂજા યુગતે કરી, ત્રિવિધે કીજે તેહ. ૧. પૂજા કુગતિની અગલા, પુણ્ય સરવરે પાલ, શિવગતિની સાહેલડી, આપે મગલ માલ. ૨ શુભ નૈવેદ્ય શુભ ભાવશે, જિન આગે ધરે જેહ, સુર નર શિવપદ સુખ લહે, હકીય પુરુષ પરે તેહ. ૩.
હાલ -હવે નૈવેદ્ય રસાલ, પ્રભુજી આગે રે, ધતાં ભવિ સુખકાર, પ્રભુતા જાગે રે, કંચન ડિત ઉદાર, થાલમાં લાવે રે, તાર તાર મુજ તાર, ભાવના ભાવો રે, ૧. લાપસી સેવ કંસાર, લાડુ તાજા રે, મનહર તીચુર, ચુરમાં ખાજ રે; બરફી પિંડ ખીર, ઘેવર ઘારી રે, શાટા સાંકલી ચાર, પૂરી ખારી રે. ૨. કસમસી આ કુલેર, સક્કરપારા રે, લાખણ સાઈ રસાલ, ધરે મનહારા રેમોતીયા કલિસાર, આગે ધરીયે છે, ભવ ભવ સંચિત પાપ, ક્ષણમાં હરિયે રે. ૩. મુરકી મેસુર દહીંથરાં વર સેલાં રે, પાપડ પૂરી ખાસ, દોઠાં ઘોડલાં રે; ગુંદવડાં ને રેવડી, મન ભાવે રે, ફેણ જલેબી માંહે, સરસ સોહાવે રે. ૪. શાલિ દાલને સાલણ, મનરંગે રે, વિવિધ જાતિ પકવાન, ઢો ચગે રે તાલ કંસાલ મૃદંગ, વીણા વાજે રે, ભેરી નફરી ચંગ, મધુર ધ્વનિ ગાજે રે. ૫. સેલ સજી શણગાર ગોરી ગાવે રે, દેતાં અહલક દાન, જિનઘર આવે રે, ઈણી પરે અષ્ટ પ્રકાર, પૂજા કરશે રે, નુપ હરિચંદ પર તેહ, ભવજલ તરશે રે. ૬.
તાલ –અષ્ટ પ્રકારી ચિત્ત ભાવીયે એ, આણી હર્ષ અપાર; ભવિજન સેવિયે એ, અષ્ટ મહાસિદ્ધિ સંપજે એ, અડ બુદ્ધિ દાતાર. ભવિ. ૧. અડદિદ્ધિ પણ પામીએ એ, પૂજનથી શ્રીકાર ભવિ. અનુક્રમે અષ્ટ કરમે હણી એ, ૫ ચમી ગતિ લહે સાર. ભવિ. ૨. શા નેહાના સુત સુંદરૂ એ, વિનયાદિક ગુણવંત; ભવિ. શાહ જીવણના કહેણુથી એ, કીઓ અભ્યાસ એ સંતભવિ. ૩. સકલ પંડિત શિર સેહરોએ, શ્રી વિનિત વિજય ગુરુરાય; ભાવિ તાસ ચરણ સેવા થકી એ, દેવનાં વંછિત થાય. ભવિ. ૪. શશિ નયન ગજ વિધુ (૧૮૨૧) વરૂએ, નામ સંવત્સર જાણ ભાવ તૃતીયા શિત આ તણી એ. શુક્રવાર પ્રમાણુ ભવિ. પ. પાદરા નગર વિરાજતા એ, શ્રી સંભવ સુખકાર; ભવિ૦ તાસ પસાયથી એ રચીએ, પૂજા અષ્ટ પ્રકાર. ભવિ૦ ૬.
કલશ:–ઇય જગત સ્વામી મહવામી, મોક્ષગામી સુખકરૂ, પ્રભુ અકલ અમલ અખંડ નિમલ, ભવ્ય મિથ્યા તમહરૂ દેવાધિદેવા ચરણ સેવા નિત્ય સેવા આપીયે, નિજ દાસ જાણી દયા આણ, આપ સમોવડ થાપી. ૧.
૭૭. શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ ક્ત શ્રી શાન્તનાથને કલશ શ્રી જય મંગલ કૃત્નમણૂકયતાવલ્લી પ્રહાંબુ, દારિદ્રયઠ્ઠમકાનનૈકહલને મને

Page #683

ધુરઃ સિંધુરઃ વિશ્વ: સંતૃતસતપ્રતાપમહિમા-સૌભાગ્ય ભાગ્યોદય; સ શ્રી શાતિ જિનેશ્વરોડભિમતદે જીયાત્ સુવર્ણ છવિ . ૧. અભવ્યા! શ્રવૃત તાવતું સકલમંગલકેલિકલાલીલાસનકા, લીલારસરેપિત ચિત્તવૃત્તયઃ વિહિતઃ શ્રીમજિજનેદ્ર ભક્તિ પ્રવૃત્તયઃ સાંપ્રત શ્રીમછાંતિજિને, જન્માભિષેક કલશે ગીયતે. ૨.
શ્રી શાનિ જિનવર, સયલ સુખકર, કલશ ભણીએ તાસ, જિમ ભવિક જનને, સયલ સંપત્તિ, બહુત લીલ વિલાસ; કુરૂ નામે જનપદ, તિલક સમવડ, હથિણુઉર સાર; જિન નયરી કંચન, રયણ પણ કહ્યું, સુગુણ જન આધાર. ૧. તિહાં રાય રાજે, બહુ દિવાજે, વિશ્વસેન નરિદ; નિજ પ્રકૃતિ સેમ, તેજ તપનાહ, માનુ ચંદ હિણંદ, તસ પણખાણી, પટ્ટરાણી, નામે અચિરા ના સુખ સેજે સુતાં ચૌદ પેખે, સુપન સાર ઉદાર. ૨. સવઠ્ઠ સિદ્ધ વિમાનથી તવ, ચવી ઉર ઉપન્ન, બહુ ભદ ભદવકસિણુ ચત્તમી, દિવસ ગુણસંપન્ન; તવ રોગ વિયેગ વિડુર, મારી ઇતિ શમંત, વ૨ સયલ મંગલ, કેલકમલા, ઘર ઘરે વિલસત. ૩. તવ ચંદ યોગે, યેષ્ઠ તેરસ વદિ દિને, થયે જન્મ તવ મધ્યરયષ્ણુએ દિશિકુમારી, કરે સૂઈ કમ્મ; તવ ચાલ આસન, સુણીય અવિ હરિ, ઘંટનાદે મેલી, સુરવિંદ સથે મેરૂમથે, રચે મજજન કેલી. ૪. (ઢાળ) વિશ્વસેન ૫ ઘરે નંદન જનમીયા એ તિહુઅણુ ભવિયણ પ્રેમશું પ્રણમીયા એ. ૫. (ચાલ) હરે પ્રણમીયા તે ચોસઠ ઇંદ્ર, લેઈ કવે મેરૂ ગિવિંદ સુર નદી નીર સમીર, તિહાં ક્ષીર જલનિધિ નીર. ૬. સિંહાસને સુરરાજ, જિહાં મળ્યા દેવસમાજ; સર્વ ઔષધિની જાત, વર સરસ કમલ વિખ્યાત. ૭. (ઢાળ) વિખ્યાત વિવિધ પરે કમલના એક તિહાં હરખભર સુરભિ વરદામના એ. ૮. (ચાલ) હરે વરદામ માગઘનામ જે તીર્થ ઉત્તમ ઠામ તેહ તણી માટી સર્વ, કર ગ્રહ સર્વ સુપર્વ, ૯ બાવન ચંદન સાર, અભિયાગ સુર અધિકાર મન ધરી અધિક આનંદ, અવકતા જિનચંદ. ૧૦. ઢાળ) શ્રી જિનચંદને, સુરપતિ સવિ નવરાવતા એ; નિજ નિજ જન્મ સુતારથ ભાવતા એ. ૧૧. (ચાલ) હારે ભાવતા જન્મ પ્રમાણે, અભિષેક કલશ મંડાણુ; સાઠ લાખને એક પ્રહ, સત દેય તે પચાસ જે. ૧૨. આઠ જાતિના તે હેય, ચૌસઠ્ઠી સહસા જોય; એણી પરે ભક્તિ ઉદાર, કરે પૂજા વિવિધ પ્રકાર, ૧૩. (ઢાળ) વિવિધ પ્રકાર કરીય શિણગાર એક ભરીય જળ વિમલના વિપુલ ભંગાર એ. ૧૪. (ચાલુ) હરે ભંગાર થાળ ચગેરી, સુપ્રતિષ્ટ પ્રમુખ સુભેરી, સવિ કળશપરે મઠાણ, જે વિવિધ વસ્તુ પ્રમાણુ. ૧૫. આરતને મંગલદીપ, જિનરાજને સમી૫; ભગવતી ચુરણી માંહી, અધિકાર એહ ઉત્સાહી. ૧૬. (ઢાળ) અધિક ઉત્સાહશે હરખ જળ ભીંજતા એ; નવ નવ ભાંતિશું ભક્તિભર કીજતા એ. ૧૭. (ચાહ) હારે કીજતા નાટારંભ. ગાજતા ગુહીર મૃદંગ કરી કરી તિહાં કઠતાલ. ચઉતા તાલ કસાલ. ૧૮, શખ પણુવ ભુંગળ ભેરી, ઝલ્લરી વીણુ નફરી, એક કરે હય હેવાર, એક કરે ગજ ગુલકાર. ૧૯. (ઢાળ) ગુલકાર ગર્જનાવર કરે એક પાય દૂર દૂર ઘુર ઘુર ઘરે એ. ૨૦. (ચાલ) હરે સુર ધરે અધિક બહુ માન, તિહાં કરે નવ નવ તાન વર વિવિધ જાતિ ચંદ, જિનભક્તિ સુરતકંદ૨૧. વળી કરે મંગળ આઠ એ જંબૂ પન્નતિ પાક, ચય

Page #684

૩૦
સજ્જન સન્મિત્ર
થઈય મંગલ એમ, મન ધરી અધિક બહુ પ્રેમ. ૨૨. (ઢાળ) પ્રેમતુઃ ઘાષણા પુણ્યની સુરાસુર સહુએ; સમકિત પાષણા શિષ્ટ તૈષણા એમ બહુ એ. ૨૩. (ચાલ) હાંરે ખડું પ્રેમશું સુખ ક્ષેમ, ઘર આણીયા નિધિ તેમ; બત્રીસ કોડિ સુવન્ન, કરે વૃષ્ટિ રયણની ધન્ન. ૨૪. જન જનની પાસે મેલી, કરે અઠ્ઠાઈની કેલી; ન`દીશ્વરે જિન ગેહું, કરે મહાત્સવ સસસ્નેહ ૨૫. તાલ પહેલી :-હવે રાય મહાત્સવ કરે, ર`ગ ભર થયા જખ પરભાત, સુર પૂજા સૂત નયણે નિરખી, હરશિયા તવ તાત; વર ધવલ માંગલ ગીત ગાતાં, ગધ ગાવે રાસ; બહુ દાને માને સુખીયાં કીધાં, સયલ પૂગી આશ. ૨૬. તિહાં ૫'ચવરણી કુસુમવાસિત, ભૂમિકા સ`લિત્ત; વર અગર કુંદરૂ ધૂપપણુ, છડા કુંકુમત્તિ; શિર મુકુટ મડલ કાને કુંડલ, હૈયે નવસર દ્વાર; એમ સયલ ભૂષિતાંબર, જગત્જન પરિવાર. ૨૭ જિન જન્મકલ્યાણ મહેાત્સૂવે, ચૌભૂવન ઉદ્યોત; નારકી થાવર પ્રમુખ સુખીયાં, સકલ માંગલ હાત; દુઃખ દુરિત ઇતિ શમિત સઘળાં, જિનરાજને પરતાપ; તેણે ડુતે શાંતિ કુમાર વીયું, નામ ઇતિ આલાપ, ૨૮. એમ શાંતિ જિનના કલશ ભણતાં હાવે મંગલમાલ; કલ્યાણુ કમલાકેલી કરતાં, લહે લીલ વિલાસ; જિનસ્નાત્ર કરીએ સહેજે તરીએ ભવસમુદ્રના પાર; એમ જ્ઞાન વિમલ સૂરઃ જપે, શાંતિજિન જય જયકાર. ૨૯.
૭૮ લુણુ ઉતારણુ
લૂણુ ઉતારા જિનવર અગે, નિમર્માળ જળધારા મન ર‘ગે. લૂણુ ૧. જીમ જીમ તાતા લૂણુજ ફૂટે, તિમ તિમ અશુભ કમ' બધ ત્રુટે. લૂણ૦ ૨. નયન સલૂણાં શ્રી જિનજીનાં, અનુપમ રૂપ દયારસ ભીનાં. લૂણુ૦ ૩. રૂપ સલૂણું જિનજીનું દિશે, લાયું લૂણ તે જળમાં પેસે. લૂણુ॰ ૪. ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેઈ જલધારા, જલણ ખેપવીચે લૂણુ ઉદારા. લૂણુ॰ ૫, જિન ઉપર દ્રુમણેા પ્રાણી, તે એમ થાજો લૂણુ જ્યાં પાણી. લૂણ૦ ૬. અગર કૃષ્ણાગરૂ કુંદરૂ સુગધે, ધુપ કરી જે વિવિધ પ્રખધે. લૂણું૦ ૭.
૭૯ આરત
વિવિધ રત્નમણિ જડિત રચાવા, થાળ વિશાળ અનેાપમ લાવા; આરતિ ઉતારા પ્રભુજીની આગે, ભાવના ભાવી શિવ સુખ માગેા. આ૦ ૧. સાત ચૌદ તે એકવીશ ભેદ્યા, ત્રણ ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા દેવા. આ૦ ૨. જિમ જિમ જલધારા કેઇ જપે, તિમ તિમ દેય થરહર ક‘પે. આ૦ ૩. બહુ ભવસ`ચિત પાપ પણાસે, દ્રવ્ય પૂજાથી ભાવ ઉદ્ભાસે. આ૦ ૪. ચૌદ ભુવનમાં જિનજીને તાલે, કાઈ નહીં આવે આરિત એમ બેલે, આ૦ ૫. ૨ શ્રી આદિનાથની આરત
જયજય આરતિ આદિ જિષ્ણુ'ા, નાભિરાયા મરુદેવીકા ના; જયજય૦ ૧. પહેલી આરતિ પૂજા કીજે, નરભવ પામીને લાડે લીજે; જયજય૦ ૨. દૂસરી આરતિ દીન દયાળા, ધુળેવ મંડપમાં પ્રભુ જગ અજવાળા જયજય૦ ૩. તીસરી આરતિ ત્રિભુવન દેવા, સુરનર ઈંદ્ર કરે તારી સેવા; જયજય૦ ૪. ચેાથી આરતિ ચગતિ સૂરે, મનવાંછિત ફળ શિવસુખ

Page #685

સ્તવન સગ્રહ
૧
પૂ. જયજય૦ ૫. પંચમિ આરતિ પુન્ય ઉપાયા, મુળચ'દ રિખવ ગુણુ ગાયા, જયજય૦ ૬. ૩ શ્રી આદિનાથની આરતિ
અપચ્છા કરતી આરતિ જિન આગે, હાંરે ! જિન આગે રે જિન આગે, હાંરે ! એતા અવિચળ સુખડાં માગે, હાંરે ! નાભિનદન પાસ....અપ૦ ૧. તાથેઇ નાટક નાચતી પાય ઠમકે, હાંરે ! દાય ચરણે ઝાંઝર ઝમકે, હાંરે ! સેાવન્ન ઘુઘરી ધમકે, હાંરે! લેતી કુડી ખાળ....અ૫૦ ૨. તાલ મૃગને વાંસળી ડફ્ વીણા, હાંરે ! રૂડા ગાત્ર ́તિ સ્વર ઝીણા, હાંરે ! મધુર સુરાસુર નયણાં, હાંરે ! જોતી મુખડુ' નિહાલ....અ૫૦ ૩. ધન્ય મરુદેવી માતને પ્રભુ જાયા, હાંરે ! તારી કચનવરણી કાયા, હાંરે ! મેતે પુરવ પુણ્ય પાયા, હાંરે ! દેખ્યા તારા દેદાર....અ૫૦ ૪. પ્રાણજીવન ! પરમેશ્વર ! પ્રભુ ! પ્યારા, હાંરે ! પ્રભુ સેવક છું હું તારા, હાંરે ! ભવાભવનાં દુખડાં વારા. હારે! તુમે દીન દયાળ....અપ ૫. સેવક જાણી આપણા ચિત્ત ધરજો, હારે! મારી આપદા સઘળી હરજો; હાંરે ! મુનિ માણેક સુખીયા કરજો, હાંરે ! જાણી પાતાના બાળ....અ૫૦ ૬. ૪ શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુની આરતિ
જય જય આરતિ શાંતિ ? તુમારી, તારા ચરણ કમલમે' જાઉં અલિહારી....જય ૧. વિશ્વસેન અચિરાજિકે નદા, શાંતિનાથ મુખ પુનમચંદા....જય૦ ૨. ચાલીશ ધનષ્ય સેાવનમય કાયા, મૃગલ છને પ્રભુ ચરણુ સુહાયા....જય૦ ૩. ચક્રવતિ' પ્રભુ પાંચમા સેહે, સેાલમા જિનવર સુરનર મેાડુ....જય૦ ૪. મગળ આતિ તરહ કીજે, જન્મ જન્મના લારા લીજે....જય૦ ૫. કરજોડી સેવક ગુણ ગાવે, સૌ નરનારી અમરપદ પાવે...જય૦ ૬. ૫ શ્રી મહાવીર સ્વામિની આરતિ
જયદેવ જયદેવ, જય સુખના સ્વામિ ! પ્રભુ॰ (૨) વજૈન કરીચે તુજ ને. (૨) ભવભવના ભામી જય૦ ૧. સિદ્ધાથના સુત ! ત્રિશલાના ! જાયા! પ્રભુ॰ (૨) જશાદાના છે. કથજી (૨) ત્રિભુવન જગરાયા જય૦ ૨. બાલપણામાં આપ ગયા રમવા કાજે, પ્રભુ॰ (૨) દેવતાએ દીધા પડછાયેા, (૨) ખીવરાવવા કાજે, જય૦ ૩. એકવારનું રૂપ લીધું છે નાગનું, પ્રભુ॰ (૨) બીજીવારનું રૂપ (૨) લીધું ખાલકનું. જય૦ ૪. બાળક બીના સ, પોતે નથી ખીતા પ્રભુ॰ (૨) દેવતાનું કઈ ન ચાલ્યું (ર) હારી જતા રેતા જય૦ ૫. એવા છે ભગવાન, મહાવીર તમે જાણેા, પ્રભુ૦ (૨) વ`દે છે સઉ તેને (૨) નમે રાય રાણેા. જય૦ ૬.
૬ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની આરત
જયજય આરતિ પાર્શ્વ'જિષ્ણુના પ્રભુ મુખ સહુ પુનમચંદા-જય૦ ૧. પહેલી આરતિ અગર કપુરા, ઝગમગ ઝગમગ જ્યોતિ સરા. જય૦ ૨. બીજી આરતિ પાસ પ્રભુની સહુ મલી કીજે ભક્તિ સલૂણી. જય૦ ૩. આરતી કિજે અતિ ઉજમાલા, જળહળ જળહુળ ઝાકઝમાલા. જય ૪. • મેાહન મુરિત નવ કરવાને, નિરૂપમ આપત નીલે વાને. જય૦ ૫. નવ નવ નાદ મૃદંગ ન ફેરી, વાગત જીલ્લરી ભ્રુગલ લેરી. જય૦ ૬. !મા કે સુત હૃદયમાં વસીયા આરિત કરતાં મન ઉલ્લુસીયા જય૦ ૭. ઘટ મનહર

Page #686

સજ્જન સન્મત્ર
१७२
મગલીક વાજે સાંભળતાં વિ સકટ ભાંગે. જય૦ ૮. આતિ આરતિ દૂર નિવારે, મંગલ મંગલ દીપ વધારે. જય૦ ૯ અશ્વસેન કુલ દીપક પાસ, સેવકને ઢીચે સમકિતવાસ, જય૦ ૧૦. પીપ ધરતાં પ્રભુ આગે, પરમ ઉદયરત્ન પ્રભુતા જાગે. જય૦ ૧૧. ૭ શ્રી ૫ચ જ્ઞાનની આરિત
જય પારસ દેવા જય પાસ દેવા સુશ્કર કર તારી સેવા ત્રણુ જગના દેવા, જયદેવ જયદેવ પહેલું રે મતિજ્ઞાન અઠ્ઠાવીશ ભેદે અષ્ટ કમ ને છેદે પાપના દળ ભેરુ-જયદેવ જયદેવ બીજું ? શ્રુતજ્ઞાન ચાવીશ જીજા ચૌદ પુરવધર સુદ્ધા ભાંગે ભવ કીધા-જયદેવ જયદેવ ત્રીજીૐ મારતી અવિષજ્ઞાન કેરી. મટાડે ભવની ફેરી-સેવા કરૂં તારી જયદેવ જયદેવ ચેથીરે આરતી મન:પર્યંત્ર જાણે દાય ભેદના રાણા-મુક્તિ સકરાણા-જયદેવ જયદેવ ૫'ચમી રે આરતી કેવળ એક ભાખ્યું. અખંડ સુખ જેણે ચાખ્યું અજરામર રાખ્યું જયદેવ જયદેવ આરતી રે ૫’ચજ્ઞાન જે કાઈ ગાશે સમક્તિ શુદ્ધ અભ્યાસે સૌભાગ્ય ગુણ ગાશે જયદેવ. ૮ શ્રી નવપદજીની આતિ
જય જય આરતિ નવપદ તેરી, આશ લી સબ આજ હૅમેરી-જય જય૦ પહેલે પદ્મ અરિહંતને ધ્યાવે, જનમ જનમના પાપ ગમાવે—જય જય૦ ખીજે સિદ્ધ બુદ્ધ ધ્યાન લગાવા, સુરનર નારી મીલી ગુણ ગાવા-જય જય૦ ત્રીજે સૂરિ શાસન શાભાવે, ચાચે પાઠક ભણે ભણાવે-જય જય૦ ધમ' સેવનમે સાધુ સુરા, દશન જ્ઞાન સયમ તપ પુરા--જય જય૦ સકલ દેવ ગુરુ ધમ'ને સેવા, ચૌગતિ ચૂરણ અનુપમ મૈવેદ્ય-જય જય૦ નવપદ ધ્યાન ધરી ભાવે ભાવ, રિદ્ધિ સિદ્ધિ સખ રરંગભર આવે—જય જય૦ ઉજ્જૈન નગરે શ્રી શ્રીપાળે, સેન્ટા સહુ મયણા ત્રીકાળે-જય જય૦ આલે, નવપદ ચદ્ર પ્રાસાદ અમાલે-જય જય૦
જય જય મગળ જય જય
૯ ચાવીશ તીર્થંકરાની આરિત
જયદેવ જયદેવ જયજય જિનચંદ્યા; પ્રભુ૦ (૨) પરમ મહેશ્વર દેવા (૨) અમૃત સુખકા. જય૦ ૧. આદિશ્વર જિનરાજ, સુનદા સ્વામિ; પ્રભુ૦ (૨) અજિત અચળપદ પામ્યા (૨) સ’ભવ ગુણગ્રામી. જય૦ ૨. અભિનંદન ભગવાન, સુમતિ જગત્રાતા પ્રભુ॰ (૨) પદ્મ, સુપાર્શ્વ, જિષ્ણુ દા, (૨) અભયદાન દાતા. જય૦ ૩. ચંદ્ર, સુવિથિ, જગનાથ, શિતલ ઉપગારી; પ્રભુ૦ (૨) શ્રી શ્રેયાંસને વજ્જુ, (૨) દ્રુતિ પડલહારી જય૦ ૪. વાસુપૂજ્ય મહારાજ, વિમલ વિમળ પ્રાણી ! પ્રભુ (ર) અનત ધમ' પ્રભુજી, (૨) વરીયા શિવરાણી, જય૦ ૫. શાંતિ, થુ, અરનાથ, મગળ કર મલ્લિ; પ્રભુ॰ (ર) મુનિસુવ્રત, નમિ, નેમ, (૨) કાપેા અઘવલ્લિ જય૦ ૬. પાર્શ્વનાથ મહાવીર, જગજન હિતકારી, પ્રભુ॰ (૨) શિવસુખ અમને આપા, (૨) ભવજલધિ તારી જય૦ ૭. માણિક જૈન સમાજ, અવિરત ગુણ ગાવે; પ્રભુ॰ (૨) પદ પકૈરુદ્ધ પ્રણમી, (૨) સમકિત ખીજ વાવે. જય૦ ૮. ૮૦ શ્રી મંગળ દીવે.
ઢીવા રે ઢીવા મ"ગળિક દીવે, ભુવન પ્રકાશક જિન ચિર જીવા. ૧. ચંદ સૂરજ

Page #687

૩૩
સ્તવન સમહ
પ્રભુ તુમ મુખ કેરા, લુછત કરતા હૈ નિત્ય ફેરા, દી૰ ૨. જિન તુજ આગળ સુરની અમરી, મંગળ દીપ કરી દિયે ભમરી. દી॰ ૩. જિમ જિમ પઘટી પ્રગટાવે, તિમ તિમ ભવના દુરિત ક્રઝાવે. દ્વી૦ ૪. નીર અક્ષત કુસુમાંજલી ચંદન, ધ્રુપદીપ ફૂલ નૈવેદ્ય વન. દી. ૫. એણીપેરે અષ્ટપ્રકારી કીજે, પુજા સ્નાત્ર મહેાત્સવ ભણીજે. ઢી૰ ૬.
*
દીવેારે દીવા મલિક દીવા, આરતિ ઉતારા ને ખહુ ચીરંજીવા સેાહામણું ઘેર પવ દીવાળી, અમર ખેલે અમરા વાળી, દીપાળ ભટ્ટે એણે કુળ અનુવાળી, ભાવે ભગતે વિઘન નિવારી, દ્રીપાળ ભળે એણે એ કળિકાળે, આરતિ ઉતારી રાજા કુમારપાળે, અમ ઘેર મ‘ગલિક તમ ઘેર મ`ગલિક, મ`ગલિક ચતુર્વિધ સધને હાજો, દીવેરીવા મગલિક દીવે, આરતિ ઉતારણ બહુ ચિરવા.
૩
ચારૂ મંગળ ચાર આજ ઘેર પ્રભુજી પધાર્યાં. પહેલે મંગલ પ્રભુજીને પૂજું, ઘસી કેસર ઘનસાર આજ૦ ૧ બીજે મ ́ગલ અગર ઉવેખું', કંઠે ઠવુ' ફુલહાર આજ૦ ૨ ત્રીજે મગલ. આરિત ઉતારૂં, ઘટ ખજાવું રણકાર આજ॰ ૩ ચેાથું મગળ પ્રભુ ગુણ ગાવું, નાચુ` થેઈ થેઈકાર આજ૦ ૪ રૂપચંદ કહે નાથ ! નિરજન ! ચરણુ કમળ બલિહાર આજ૦ ૫ ૮૧ શ્રી મંગલ ચાર
ચારી મગલ ચાર, આજ મહારે ચારી મંગલ ચાર, દેખ્યા હરસ સરસ જિનકા, શેલા સુદર સાર આજ૦ ૧. છીનું છીતું છીનું મનમાહન ચરચા, ઘસી કેશર ઘન સાર આજ૦ ૨. વિવિધ જાતિકે પુષ્પ મ‘ગાવા, મેાગર લાલ ગુલાલ આજ૦ ૩. ધૂપ ઉવેખાને ક આરતી; સુખ બેલા જયકાર. આજ૦ ૪. હ` ધરી આદીશ્વર પૂજો ચામુખ પ્રતિમા ચાર આજ ૫. હૈયે ધરી ભાવ ભાવ ભાવના ભાવા જિમ પામેા ભવ પાર આજ૦ ૬, સકલચં$ ૨ જિનજીકા આનંદઘન ઉપકાર. આજ૦ ૭.
૮૨ શ્રી નવ અંગ પૂજાના દોહા
જલ ભર સપુત પત્રમાં, યુગલિક નર પૂજત; ઋષભ ચરણ અંગુઠડા, દાયક ભવજલ અત. ૧. જાનુ ખલે કાઉસ્સગ રહ્યા, વિચર્યાં દેશ વિદેશ; ખડાં ખડાં કેવલ લહ્યું, પો જાનુ નરેશ. ૨. લેાકાંતિક વચને કરી વરસ્યા વરશી દાન; કર કાંઠે પ્રભુ પૂજતાં, પૂત્તે ભિવ બહુમાન. ૩. માન ગયું હોય અશથી, રુખી વીય' અનત; ભુજા ખલે ભવજલ તર્યાં, પુત્રે ખષ મહુત. ૪. સિદ્ધ શિલા ગુણ ઉજલિ, લેાકાંતે ભગવત; વસિયા તેણે કારણુ ભત્ર, શિરશીખા પૂજ`ત ૫ તીથકર પદ પુણ્યથી, તિહુ અણુ જન સેવ'ત; ત્રિભુવન તિલક સમા પ્રભુ, ભાલ તિલક જયવત ૬. સાલ પહેાર પ્રભુ દેશના, કંઠે વિવર વર્તુલ; મધુરવિને સુર નર સુથે, તેણે ગળે તિલક અમૂલ. ૭. હૃદય કમલ ઉપશમ ખલે, માલ્યા રાગને રાષ; હીમ હે વન ખડને, હૃદય તિલક સ‘તેષ ૮. રત્નત્રયી ગુણ ઉજલી, સકલ સુગુણુ શિશમ, નાભિ કમલની પૂજના, કરતાં અવિચલ ધામ. ૯. ઉપદેશક નવતત્વના, તેણે નવ અંગ જિ; પન્ને બહુ વિધ રાગથી; કહે શુભ વીર મુણિંદ ૧૦.

Page #688

સજન સન્મિત્ર શ્રી પ્રભુને પંખવાનું–ગીત શ્રી જીરાજને પોંખવામાં આવે આવે સૈયરનો સાથ છદજીને પિખવાએ. ગાવે ગાવે રોહાગણ નાર છણંદજીને પંખવા. દવજ પૂજન અભિશેકમાએ કરે સામૈયામાં સાર પ્રભુજીને પધરાવતાએ, વલી વરઘોડા મોઝાર-જીણ૦ ઇંડી પડી ઘૂસરને મશલએ વૈયાને સંપૂટ કહાયજી મંગલ દ્રવ્ય કરે પુંખણુએ સંઘને મંગલ થાય–જીણું. પૂર્વે ઈન્દ્રાણીએ પંખી આએ વિધી વિનય એકતારજી હેતુ ગુરુગમ ધારીએ એ રાખવા કમર સંભાર–જીણું૦ કુકુમ અક્ષત વધાવતીએ મોતીને મોડ ધરાયજી સુંદર શીર ધરી ઘાટડીએ લળી લળી પ્રણમે પાય-જીણુંદ૦ કરણીએ ભરણ પુન્યનીએ. મલી મેલી વિનીતા વૃઘજી કરશે તરશે અનુક્રમેએ એમ કહે ખીમચંદ છણંદજીને પેખવાએ.
આંગી વખતે ગાવાનું ગીત - આજ જનને અંગે આંગી ચમકે મેતી હીરા ચાંદી કુલ મનોહર મહેકે રંગ બે રંગી લાલ સુરંગી-આજ જીનને. આજ છનને મંગલ દ્વારે. પ્રગટ્યા દીવા ઝળહળ થાયે રૂપ અનોપમ લાગે. રંગલે રંગી લાલ સુરંગ આજ શોભા જીનની જેવા કાજે દેવ લેકના દેવ આવે. નાચે દેવીના સંગે રૂમઝુમ રંગી લાલ સુરગી–આજ બાંધી હદયે ભક્તિ હીંડોળા નરનારીને બાળક ભેળા ગાવે ઉમંગે સંગે રૂમઝુમરંગી લાલ સુરંગી આજ
__ पढमं नाणं तओ दया। - અત્યાર સુધી શ્રી પોપટલાલ કેશવજી દોશી સ્થાપિત શ્રી જૈન ધામીક શિક્ષણ ટ્રસ્ટ-ફંડ'ની તમામ પ્રવૃત્તિઓ શ્રી સિદ્ધક્ષેમ જૈન બાળાશ્રમ હસ્તક સંચાલિત હતી. તે પ્રવૃત્તિઓને વિશેષ વ્યાપક બનાવી જૈન જૈનેતરોમાં જૈન ધામિંક શિક્ષણનો પ્રચાર વ્યાપક બનાવવા શ્રી જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ સોસાયટી' નામની સંસ્થા રજીસ્ટર થએલ છે જેને દરેક જૈન ભાઈ-બહેને ઉદાર હાથે મદદ કરે.
* *
સાયટીના ઉદેશ. પ્રજાની તિક અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ સારૂ ધાર્મિક જ્ઞાનને પ્રચાર કરે.
ધાર્મિક શિક્ષણ સારૂ વર્ગવાર અભ્યાસક્રમ નક્કી કરે અને તે મુજબ પરીક્ષાઓ યોજવી. ઉચ્ચ ગુણો મેળવી ઉત્તીર્ણ થનારને ઇનામો આપી ઉત્તેજન આપવું. ભારતવર્ષની શિક્ષણ સંસ્થાઓ આ અભ્યાસકમને અપનાવી તેમના વિદ્યાથીઓ તથા વિદ્યાર્થીનીઓ છત પરીક્ષા માં જોડાય તે માટે પ્રયત્નો કરવા. સારા ધાર્મિક શિક્ષક, ગૃહપતિઓ, પ્રચારકો, તૈયાર કરવા તથા તેમને કામે લગાડવા શકય પ્રબંધ કરવો ધામિઁક શિક્ષણ માટેના પાઠયપુસ્તક તૈયાર કરાવવા તથા તેવા પ્રકારના કાર્યોમાં મદદરૂપ બનવું. વકતૃત્વ તથા નિબંધ હરિફાઇઓ, વ્યાખ્યાનમાળા અને ધાર્મિક શિક્ષણ માટે તાલીમ વર્ગો યેન વા, ધાર્મિક શિક્ષણના પ્રચાર માટે દરેક જરૂરી પ્રવૃત્તિઓ કરવી.
લી. ઓ. સેકેટરીઓ, * ચંપકલાલ ડી, સેલીસીટ૨ રસીકલાલ એન, કેરા
પ્રાણજીવનદાસ એચ. ગાંધી પોપટલાલ કે, દેશી

Page #689

નદી અહૈ નમઃ શ્રી

સજ્જન સન્મિત્ર પંચમ મહાનિબંધ સજ્ઝાય (પદ-લાવણીહરિયાલી) સર્વેયા, એક
ત્રીશા, અત્રીસી, છત્રીસી, ગહુલી આદિ સંગ્રહ. શ્રી નંદી સૂત્રની સઝાય
જયઈ જગજીવ જાણી, વિયાણુઆ જગ ગુરુ જગાણુદ્રા; જગનાડા જંગમ , જઈ જંગપિયામહા ભયવ ૧, જય′ સુયાણ પત્રવા, તિત્હયરાણુ અપચ્છિમા જયઈ જયઈ ગુરુ લાગાણ', જયઇ મહુ`પ્પા મહાવીરા. ૨. ભદ્` સવ્વજ ગુજોયગસ ભ ૢ જિષ્ણુસ વીરસ; ભટ્ટ્' સુરાસુર નમ`સિયસ ભદ્રં યરયસ ૩. ગુણ ભવણુ ગહુણુ સુયરયણુ, ભરિય ઈંસણુ વિસુદ્ધ રત્ચાગા; સંઘ નયર ભટ્ટ્ ંતે, અખરૢ ચરિત્ત પાગારા. ૪. સ‘જમ તવ તુંખારગમ્સ, નમા સમ્મત્ત પારિયટ્ટમ્સ; અપચિક્કસ જએ, ડુઇયા સોંધ ચક્રસ્સ. પૂ. ભટ્ટ્ સીલપડા શુસિયસ, તત્ર નિયમતુર- ચન્નુત્તસ; સોંઘ રહસ ભગવ, સિજ્ઝાય સુનદીાસસ. ૬. કમ્મયજલેહ વિષ્ણુિગ્ગયસ સુયરયણુદીહુનાલમ્સ; પંચમહવ્ય થિરકષ્ણુિયસ્સ ગુણુકેશરાલમ્સ. ૭. સાવગજણું મહુઅરિ પરિવુઙ્ગસ્સ જિણસુર તેય બુદ્ધમ્સ, સંઘ પઉમસ ભટ્ટ્, સમણુગણુ સહસ પત્તસ. ૮. તવ સજમ મિય લ'છણુ, અકિરિય રાહુમુહ દુદ્ધરિસ નિચ્ચ, જય સÜચંદ નિમ્મલ, સમ્મત્ત-વિરુદ્ધ જુણ્ડાગા. ૯. પરતિન્થિય ગહપહનાસગસ્સ તવ તેમ દિત્ત લેસસ; નાયમ્સ જએ, ભક્દમ સઘરસ. ૧૦, ભદ્ ધિવેલા પરિંગયર્સ સયોગ મગરસ્સ; અક્ખાહરસ ભગવઓ, સધ સમુદ્રસ્સ વૃંદસ. ૧૧. સમદંસણુ વ૨વર્કર, દૃઢઢ ગાઢવ ગાઢ પીસ; ધમ્મ વરરચણુ મડિઅ, ચામીયર મેહુલાગસ. ૧૨. નિયમૂસિય કણયસિલાય લુજલજલત ચિત્તકૂડમ્સ; ન.દણુવણુ મણુહર સુરભિસીલ ગહુમાયમ્સ; ૧૩. જીવદયા સુંદરકદરુ, દિરય મુણિવર મઇંદણુસ્સ; હુંઉ સય ઘાઉ પગલ`ત રયણુ દિન્તોસહિ ગ્રુહસ્ત્ર. ૧૪, સવવર જલ પગલિય, ઉજઝર પિવરાય માણુહારસ; સાવગુજણુ પઉ

Page #690

૬*
સજ્જન સામિત્ર ૨૧'ત, માર નચ્ચંત કુહરમ્સ, ૧૫. વિષ્ણુયય પવર સુણિવર, કુરત વિત્તુ જલ' તસિહરસ, વિવિદ્ધ ગુણુ કપરૂક્ખગ, ફૂલભર કુસુમા લવણુસ. ૧૬. નાણુવર રચણુ પિત કત, વેલિય વિમલ ફૂલસ્સ; વદ્યામિ વિયપણુએ, સ`ઘ મહામ’દગિરિમ્સ, ૧૭. ગુણ ચણુજલકય સીલયુગધિ તવ ડિ ઉદ્દેસ; સુય ખરસંગસિદ્ઘર', સધમહામ દર વર્તે. ૧૮. નયર રહેચક ૫ઉમે, ચૐ સૂરે સમુદ્ર મેરુમ્મિ; જે ઉમ્મિજઇયયં, ત સ'ધ ગુણાયર' વઢે. ૧૯. વ`દે ઉસલ અજિય', સંભવમભિણુદણ સુમઇ પઉમપ્પહુ સુપાસ; સગ્નિ પુત્તુત સીયલ સિઝ`સ વાસુપુજચ ૨૦. વિમલમણુત ચધમ્મ' સ‘તિકુ છુ અર્ંચ મલ્લિ’ચ; મુણિપુ॰વય નમિનેમિ, પાસ' તહુ વહેમાણુ ચ, ૨૧. પઢમિત્ય ઈંન્નેભૂઈ ખીએ પુણ હોઈ અગ્નિભૂઇત્તિ; તએય વાઉલૂઈ, તમે વિયત્તે સુહુમ્મૂ ય. ૨૨. મચિ મારિયપુત્તે, અકપિએ ચેવ અચલભાયા ય; મેયજે ય પહાસે, ગહરા હુંતિ વીરસ ૨૩. નિવ્રુઈપહસાસણય, જયઈ સયા સવસાવદેસણુય'; કુસમયમયાસણુય જિણિ દર વીર સામ્રણય' ૨૪, ઇતિશ્રી નદીસૂત્રની પ્રથમ સજ્ઝાય.
શ્રી નદી સૂત્રની બીજી સજ્ઝાય
સુહુમ્મ' અગ્નિવેસાણ, જખૂનામ`ચ કાસવ; પભવ કચ્ચાયણ વ`દે, વચ્છ સિઝ’ભવ તડ્ડા. ૧. જસભ ્' તુંગીય વદે, સ ંભૂય ચેવ માદર; ભખાડું ચ પાઇન, થૂલભદ્ ચગાયમ'. ૨. એલાવચ્ચસગુત્ત' વ'દામિ મહાગિર્વિં ચ સુહન્થિ ચ; તતે કેસિયગુત્ત, બહુલક્સ સિરિવય વંદે. ૩. હારિયગુત્ત સાઇ ચ, વ‘ક્રિમો હારિય'ચ સામજ'; વ‘દે કાસિયડુ ત્ત', સ‘ડિલ અજજજીયધર. ૪. તિસમુદ્ર ખાયકિત્તિ દીવસમુદ્દેસુ ગહિયપેયાલ; કે અજ્જ સમુદ્ર, અભિય સમુદ્ર ગ’ભીર. ૫. ભણુગ' કરગ’જ્કરગ, પભાવગ` ણુાણુદસણ ગુણાણ; વદામિ અજ્જ મંગુ, સુયસાગરપાર્ગ' ધીર. ૬. વામિ અજજમ્મુ, વંકે તત્તોય ભદ્ગુ ત્ત‘ચ; તત્તોય અજવઇર, તવનિયમ શુ@હિં વઈરસમ. ૭. દામિ અજરિક્ષય, ખમણે રિક્ષય ચિત્ત સભ્યસ્સે; શ્યણુ કરગભૂ, અણુગે રિક્ષએ કહું. ૮. નાણુમ્મિ દસણુમિ અ, તવ વિષ્ણુએ નિચ્ચ કાલમુજુત્ત; અણુ દિલખમણુ, સિરસા વઢે પસન્ન મણું. ૯. વ⟩ઉ વાયગવસે, જસવસે અઝનાગહત્થીણું, વાગરણ કરણુ ભંગી; કમ્મપયડી પહાણાણુ`. ૧૦, જÄ જણુઘાઉ સમપહાણું મશ્ર્ચિકુવલય નિહાણુ; વડું વાયગવસે રેઈનòત્ત નામાણું. ૧૧. અયલપુરા શુક્ખતે, કાલિયય અણુએગિએ ધીરે; ખ'ભદ્દીવગસીડે, વાયગપય મુત્તમ પત્તે. ૧૨. જેસિ ઇમેા અણુગા, પયરઇ અજાવિ અ×ભર મિ; મહુનયર નિગ્ગયજસે, તં વદે ખદિલાયારએ. ૧૩. તત્તો હિમવંત મહંત વિક્રમે ધીઇ ૫૨મમણું તે; સાયમન્ગુ તરે, હિમવંતે વ ક્રિમે સિરસા ૧૪. કાલિયસુય અણુયે ગલ્સ ધારએ ધારએય પુાણું; હિંમવંત ખમાસમણે, દે નાગજીણાયરિએ. ૧૫. મઉ મ સ‘પન્ને અણુપુત્વિ વાયગત્તણુ પત્તે; આહસુય સમાયા, નાગજજીજીવાયએ વંદે. ૧૬. વિદ્યાપિ ણમા, અણુએગે વિઉલ ધારિણીંદાણું; નિચ્ચ ખ`તિયાણ, પરુવણે દુનેિદાણ ૧૭. તત્તોય ભૂયદિન, નિચ્ચ. તવ સજમે અ નિવિણું; પૉંડિઅજણુ સામથ્થુ, વાષિય સ‘યમવીહિન્દૂ ૧૮. ૧૨ કણુગ તયિ

Page #691

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭. ચપગ, વિમલવાર કમલગભુ સિરિવણે ભવિય જણ હિયય દઈએ, દયાગુણ વિસારએ ધીરે. ૧૯, અ ભરહપહાણે, બહુવિહ સિઝાય સુમુણિયપહાણે અણુઓગિય વર વસહે, નાઈલ કુલ વસન દિકરે. ૨૦. ભૂહિય અપગભે, વહ ભૂયદિન્નમાયરિએ ભવભય
કરે, સીસે નાગજજુરિસીણું. ૨૧. સુમુણિય નિચાનિર્ચા, સુમુણિય સુરત્ય ધારએ નિશ્ચં; વંદેહે લેહિ સમ્ભાવુબ્બાવણા તઐ ર૨. અર્થી મહત્વખાણું, સુસમણવખાણ કહણ નિવાણિ; પયય મહુરવાણુિં, પયએ પણ મામિ દુરાગ. ૨૩. તવ નિયમ સચ્ચ સંયમ, વિણયજજવ અતિ મદ્દવ સ્યાણ સીલગુણ ગદિયાણું, આણુગ જુગાપહાણાણું. ૨૪. સુકુમાલ કમલતલે, તેસિંપણમામિ લખણુ પસન્ધ પાએ પાવયણીશું, પડિચ્છગસઓહિં પણિ વઈએ. ૨૫. જે અને ભગવતે, કાલિય સુધ અણુએગિએ ધીરે; તે પણમિઉણુ સિરસા, નાણુફસ પરૂવણું ગુચ્છ. ૨૬. થરાવલીયા સમત્તા] આભિણિ બેહિયનાણું, સુયનાણું ચેવ એહિનાણું ચ; તહ મણપજજવના, કેવણનાણું ય પંચમચં. ૨૭. ઇતિશ્રી નંદીસૂત્રની દ્વિતીય વૃદ્ધ સ્વાધ્યાય. શ્રીમદ્દ વિશે વિજયજી ગણિવર વિરચિત સમ્યક્ત્વના સડસઠ બેલની સક્ઝાય.
પ્રસ્તાવ દુહા-સુકૃતવલિ-કાદ બિની, સમરી સરસ્વતી માત; સમકિત સડસઠ બેલની, કહિશ્ય મધુરી વાત. ૧ સમકિતદાયક ગુરૂતણે, પચ્ચેવયાર ન થાય; ભવ કેડા કેડે કરી, કરતાં સવ ઉપાય ૨. દાનાદિક (કરિયા ન દિયે, સમકિત વિણ શિવશર્મા તે માટે સાસતિ વડે, જાણે પ્રવચનમમ. ૩. દશમેહવિનાશથી, જે નિર્મળ ગુણઠાણું, તે નિશ્ચય સમકિત કહ્યું, તેહનાં એ અહિયાણ. ૪.
દ્વાલ પહેલી. સભ્યત્વના સડસઠ બેલ –ચ સદહણ તિ લિંગ છે, દશવિધ વિનય વિચારે; ત્રિણિ શુદ્ધિ પણ દૂષણ, આઠ પ્રભાવક ધારે છે. ગુટક -પ્રભાવક અડ પંચ ભૂષણ, પંચ લક્ષણ જાણીએ; ષ જયણ ૫ આગાર ભાવના, છવિહા મન આણીએ; ષ, ઠાણ સમકિતતણું, સડસઠ ભેદ એહ ઉદાર એ, એહનો તરવવિચાર કરતાં, લહીને ભવ પાર એ ૬ હાલ-ચાર સહણ –ચઉવિ સાહણ તિહાં, જીવાદિક પરમથે રે પ્રવચનમાંહિ જે ભાખિયા, લાજે તેહને અત્યારે. ૭. ગુટક તેહને અર્થ વિચારીએ, એ પ્રથમ સદણ ખરી; બીજી સાહણ તેહની જે, જાણે મુનિ ગુણ જવહરી; સંવેગ રંગ-તરંગ ઝલે, માગ શુદ્ધ કહે બુધા, તેહની સેવા કીજીએ જિમ, પીજીએ સમતા-સુધા. ૮. હાલઃ-સમક્તિ જેણે ગ્રહી વચ્ચું, નિજવ ને અહો છ%ારે પાસસ્થા ને કુશીલિયા, વેષવિડંબક મંદા રે. ૯ ટક:-મંદા અનાણું દૂર છ, ત્રીજી સદહણ ગ્રહી, પરદશનીને સંગ ત્યજીએ, જેથી સદણુ કહી હીણાતણે જે સંગ ન ત્યજે, તેહને ગુણ નહિ રહે, જલધિ જલમાં ભર્યું ગગા,-નીર લણપણું લખે ૧૦.
ઢાળ બીજી - ત્રણ લિંગઃ-ત્રણ લિંગ સમકિતતણું રે, પહિલું શત અભિલાષ; જેહથી શ્રોત

Page #692

B
સજ્જન સન્મિત્ર
રસ લડે રે, જેહવા સાકર દ્વાખ રે; પ્રાણી ! ધરીએ સમકિત ર‘ગ, જિમ લહુિએ સુખ અભંગ રે. પ્રાણી !૰એ આંકણી. ૧૧ તરૂણ સુખી સ્રી પરિવર્યાં રે, ચતુર સુણે સુરગીત; તેહથી રાગે અતિઘણે રે, ધમ સુણ્યાની રીત ૐ. પ્રાણી !૦૧૨ ભૂખ્યા અવી ઉતયેર્યાં રે, જિમ દ્વિજ ઘેખર ચ·ગ; ઇચ્છે તિમ જે ધર્મને રે, તેહિજ બીજું લિંગ રે. પ્રાણી !૦૧૩ વૈયાવચ્ચ ગુરૂદેવનું શૈ, ત્રીજું લિંગ ઉદાર; વિદ્યાસાધક પરૢિ કરે રે, લગ્ન નવિય લગાર રે. પ્રાણી ૦૧૪.
ઢાલ ત્રીજી
દશ પ્રકારના વિનય :-અર્હિંત તે જિન વિચરતાજી, કમ' ખપી હુઆ સિદ્ધ; ચેચ જિનપઢિમા કહીજી, સૂત્ર સિદ્ધાંત પ્રસિદ્ધ; ચતુર નર ! સમો વિનયપ્રકાર, જિમ લહીએ સકિત સાર-ચતુર૰ એ આંકણી. ૧૫. ધમ' ક્ષમાકિ ભાષિજી, સાધુ તેહના રે ગેહુ; આચારજ આચારનાજી, દાયક નાયક જેહ. ચતુર ૧૬. ઉપાધ્યાય તે શિષ્યનેજી, સૂત્ર ભણાવણહાર; પ્રવચન સંધ વખાણીએજી, દેશ'ન સમિતિ સાર, ચતુર૦ ૧૭. ભગતિ બાહ્ય પ્રતિપત્તિથીજી, હૃદયપ્રેમ બહુમાન; ગુતિ અવગુણુ ઢાંકવાજી, આશાતનની હાણુ. ચતુર૦ ૧૮, પાંચ ભેદ એ દશ તણેાજી, વિનય કરે અનુકૂળ; સીંચે તે。 સુથારસેજી, ધ વૃક્ષનું મૂલ. ચતુર૦ ૧૯.
ઢાળ ચાથી
ત્રણ શુદ્ધિ-ત્રિણ શુદ્ધિ સમકિત તણી શૈ, તિહાં પઢુલી મન-શુદ્ધિ રે; શ્રી જિન ને જિનમત વિના રે, જૂઠ સકળ એ બુદ્ધિ રે; ચતુર ! વિચારા ચિત્તમાં ૨. એ આંકણી. ૨૦. જિનભગતે જે નવ થયું રે, તે બીજાથી કેમ થાય રે ? એવું જે મુખે ભાખીએ રે, તે વચન-શુદ્ધિ કહેવાય રે; ચતુર૰ ! ૨૧. છેદ્યો ભેદ્યો વેદના રે; જે સહેતે અનેક પ્રકાર રે; જિન વિષ્ણુ પર સુર નવિ નમે રે, તેઢુની કાયા-શુદ્ધિ ઉદાર રે. ચતુર॰ !૨૨. ઢાળ પાંચમી
પાંચ દૂષણ :-સમકિત-દુષણ પશ્તિરો, તેમાં પઢુિલી છે શકા રે; તે જિન
વચનમાં મત કરી, જેતુને સમ નૃપ રકા રે, સમતિ-દૂષણ પરિહરી-એ આંકણી ૨૩. કખા કુમતિની વાંછના, ખીજુ` દૂષણ ત્યજીએ; પામી સુરતરૂ પરગડા, કમ બાઉલ ભજીએ ? સમકિત૦ ૨૪. સશય ધમનાં લતા, વિતિગિચ્છા નામે; ત્રીજી' દૂષણ પરિહરા, નિજ શુભ પરિણામે. સમકિત ૨૫. મિથ્યામતિ-ગુણ-ત્રણના, તાળા ચેાથે દોષ; ઉનમારગી ણુતાં હુવે, ઉત્તમારગ-પાષ. સમિત૦ ૨૬. પાંચમા દોષ મિથ્યામતિ,-પરિચય નિવે કીજે; ઇમ શુભમતિ અરવિંદની, ભલી વાસના લીજે. સમકિત૦ ૨૭. ઢાળ છઠ્ઠી આઠે પ્રભાવક :–આઠ પ્રભાવક પ્રવચનના કહ્યા, પાયી રિ જાણુ; વત્ત માનવ્રુતના જે અના, પાર હે ગુણુખાણુ, ધન ધન શાસન-મંડન મુનિશ-એ માંકણી, ૨૮. ષમ કથી તે બીજો જાણીએ, નહિંષણ પરિ જેઠુ; નિજ ઉપદેશે રે જે

Page #693

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૬૯ લોકને, ભજે હદયસંદેહ. ધન૦ ૨૯. વાદી ત્રીજે રે તકનિપુણ ભ, મલવાદી પરિ જેહ; રજદુવારે જયકમલા વરે, ગાજતે જિમ મેહ. ધન૦ ૩૦. ભદ્રબાહ પરિ જે નિમિત્ત કહે, પરમત-ઇપણ કાજ; તેહ નિમિત્તીર ચોથે જાણીએ, શ્રીજિનશાસનરાજ. ધન. ૩૧. તપ ગુણ એ પે રે રેપે ધમને, ગોપે નવિ જિન આણ; આસવ લેપે રે નહિ કેપે કદા, પંચમ તપસી તે જાણ. ધન. ૩૨. છઠ્ઠો વિદ્યા રે મંત્રતણે બલિ, જિમ
શ્રી વયર મુર્ણિદ; સિદ્ધ સાતમે રે અંજનેયેગથી, જમકાલિક મુનિચંદ ધન ૩૩. કાવ્ય સુધારસ મધુર અથ ભર્યા, ધમહેતુ કરે જેહ; સિદ્ધસેન પરિ રાજા રીઝવે, અમ વર કવિ તેહ. ધન૦ ૩૪. જવ નવિ હવે પ્રભાવક એહવા, તવ વિધિપૂર્વ અનેક; જાત્રા પૂજાદિક કરણ કરે, તેહ પ્રભાવક છે. ધન. ૩૫.
ઢાળ સાતમી. પાંચ ભૂષણ સેહે સમક્તિ જેહથી, સખિ ! જિમ આભરણે દેહ ભૂષણ પાંચ તે મનિ વસ્યાં, સખિ ! મન વસ્યાં તેહમાં નહિ સંદેહ મુજ સમકિતરંગ અચળ હારે એ આંકણી. ૩૬ પહિલું કુશલપણું તિહાં, સખિ! વંદન ને પચ્ચકખાણ કિરિયાને વિધિ અતિ ઘણો, સખિ ! અતિ ઘણે આચરે જેહ સુજાણ મુજ ૦ ૩૭. બીજી તીરથસે વના, સખિ ! તીરથ તારે જેહા તે ગીતારથ મુનિવરો, સખિ! તેહથ્થુ તેહગ્ધ કીજે નેહ. મુજ૦ ૩૮. નગતિ કરે ગુરુદેવની, સખિ ! ત્રીજું ભૂષણ હોય; કિણહિ ચલાવ્યું નવિ ચલે, સખિ ! ચે શું એ ચોથું તે ભૂષણ જોય. મુજ ૦ ૩૯ જિનશાસન અનુમોદના, સખિ! જેહથી બહુ જન હુંત, કીજે તેહ પ્રભાવના, સખિી પાંચમું પાંચમું ભૂષણ ખંત, મુજ ૪૦.
ઢાળ આઠમી. પાંચ લક્ષણ-પાંચ લક્ષણુ કહ્યા સમકિતતણુ, ધુરિ ઉપશમ અનુકૂળ, સુગુણ નર! અપરાધીહ્યું પણ નવિ ચિત્તથકી, ચિંતવી એ પ્રતિકૂલ, સુગુણ નર! શ્રી જિનભાષિત વચન વિચારીએ, એ આંક. ૪૧. સુરનરસુખ જે દુઃખ કરી લેખ, વંછે શિવસુખ એક સુo બીજું લક્ષણ તે અંગીકરે, સાર સંવેગશે ટેક સુશ્રી જિન ૪૨. નારક ચારક સમ ભવઉભ, તારક જણને ધર્મસુગુણ નર! ચાહે નિક નિવેદ તે ત્રીજું લક્ષણ મમ. સુ. શ્રી જિન ૪૩ દ્રવ્યથકી દુખિયાની જે દયા, ધમહિણની રે ભાવ; સુત્ર એવું ધક્ષણ અનુકંપા કહી, નિજ શકતે મન લાવ. સુશ્રી જિન) ૪૪. જે જિનભાખ્યું તે નહિ અન્યથા, એહ જે દૃઢ રંગ; સુટ તે આસ્તિકતા લક્ષણ પાંચ , કરે કુમતિને એ ભંગ. સુ. શ્રી જિન૪૫.
ઢાળ નવમી છ યત્ના –પરતીથી પરના સુર તેણે, ચૈત્ય રહ્યાં વળી જેહ, વંદન પ્રમુખ તિહાં નવિ કરવું, તે જયણ પર્ મેયરે ભવિકા ! સમકિત યતના કીજે. એ આંકણી. ૪૬ વંદન તે કયે જન કહિએ, નમન તે શીશ નમાડયે; દાન ઈષ્ટ અન્નદિક દેવું, ગૌરવ ભગતિ દેખ રે. ભવિકા ! ૪૭. અનુપ્રદાન તે તેને કહીએ, વાર વાર જે દાન; દેષ કુપાત્રે પાત્રમતિએ, નહિ અનુકંપા મારે. ભવિકા ! ૪૮. અણબોલાયે જેહ

Page #694

૪૦
સજ્જન સન્મિત્ર
ખેલવું, તે કહિએ આલાપ; વાર વાર આલાપ જે કરવા, તે જાણા સ’લાપ રે. ભવિકા !૰ ૪૯ એ જયણાથી સમકિત દ્વીપે, વલી દીપે વ્યવહાર; એહુમાં પણ કારણથી જયણા, તેઢુના અનેક પ્રકાર રે. ભવિકા ! ૫૦,
ઢાળ દશમી
છ આગાર ઃ-શુદ્ધ ધમ'થી નવિ ચલે, અતિ દૃઢ ગુણુ આધાર લલના; તે પણ જે નહિ એહુવા, તેને એ આગાર લલના. ૫૧. ખેલ્યું તેવું પાલીએ, ઇ'તીદંત સમ ખેલ લલના; સજનના દુજનતણા, કચ્છપ કાર્ટિને તાલ લલના. મેલ્યું॰ પર. રાજા નગરાદિક ધણી, તસ શાસન અભિયાગ લલના, તેંડુથી કાર્ત્તિકની પરે, નહિ મિથ્યાવસ’ચાગ લલના. એલ્યું૦ ૫૩. મેલે જનને ગણુ ક્યો, બલ ચારાદિક જાણુ લલના; ક્ષેત્રપાલાદિક દેવતા, તાતાદિક ગુરૂ ઠાણુ લલના. એલ્યુ૦ ૫૪. વૃત્તિ દુર્લભ આજીવિકા, તે ભીષણકાંતાર લલના; તે હેતે દૂષણુ નહી, કરતાં અન્ય આચાર લલના. ખેલ્યું ૫૫. ઢાળ અગીયારમી
છ ભાવના :–ભાવીજે રે સકિત જેથી રૂમડું, તે ભાવના રે ભાવા મન કરી પરવડું; જો સમક્તિ રે તાજુ સાનુ મૂલ રે, તે ત્રનતરૂ ૨ દીએ શિવક્લ અનુકૂલ રે. ૫૬. છુટકઃ-અનુકૂલ મૂલ રસાલ સમકિત, તેડુ વિષ્ણુ મતિઅધ રે; જે કરે કિરિયા ગવ`ભરિયા, તેડુ જાહો ધધ રે; એ પ્રથમ ભાવના ગુણા રૂમડી, સુણે। બીજી ભાવના; બારણું. સમકિતધમ'પુરનું, એડવી તે પાવના. ૫૭.
ઢાળ ચાલુ
ત્રીજી ભાવના રે સમકિતપીઠ જો દૃઢ સહી, તે માટે રે ધર્મ પ્રાસાદ ડગે નહી; પાયે ખાટે ૨ માટે મંડાણ ન શેલીએ, તેણે કારણુ રે સમકિતણું ચિત્ત થેલીએ. ૫૮. છુટક :-થાલીએ ચિત્ત નિત એમ ભાવી, ચેથી ભાવના ભાવીએ; સમકિત નિધાન સમસ્ત ગુણુનું, એહવું મન લાવીએ; તે વિના છૂટાં રત્નસરિખા, મૂલ ઉત્તર ગુણ સવે; ક્રિમ રહે? તાકે જેહ હરવા, ચારોર લવાભવે. ૫૯
ઢાળ ચલુ
ભાવે પ`ચમી ? ભાવના શમ દમ સારરે, પૃથ્વી પર રૈ સમકિત તસ આધાર રે; છઠ્ઠી ભાવના રે ભાજન સમકિત જો મિલે, શ્રત શીલના રે તે રસ તેહમાંથી નિત્ર લે. ૬૦. છુટક :-વિલે સમક્તિભાવના રસ, અમિય સમ સવરતણે; ષટ્ ભાવના એ કહી એહુમાં, કરો આદર અતિ ઘણુંા; ઈમ ભાવતાં પરમાથ જલનિધિ, હાય નિતુ ઝકઝાલ એ; ધન પવન પુણ્ય પ્રમાણુ પ્રકટે, ચિદાન દ કલ્લોલ એ. ૬૧.
ઢાળ બારમી
છ સ્થાનકઃ-રે જિહાં સકિત તે થાનક, તેમનાં ષવિધ કડીએરે; તિહાં પડિલું થાનક છે ચૈતન,' લક્ષણુ આતમ લહીએ રે; ખીરનીરપરિ પુદ્દગલમિશ્રિત, પણ તેહુથી છે અલગ રે; અનુભવ હ"સચંચૂ જ લાગે, તે નવ દીસે વલગા ૨, ૬૨. બીજી થાનક

Page #695

સજ્ઝય અને પદ-વિભાગ
૬૪૧
‘નિત્ય આતમા,’ જે અનુભૂત સભારે રે; બાળકને સ્તનપાનવાસના, પૂરવ ભવ અનુસાર રે; દેવ મનુજ નરકાદિક તેહના, છે અનિત્ય પર્યાયા રે; દ્રવ્યથકી અવિચલિત અખડિત, નિજગુણુ સ્માતમાયા ૐ. ૬૩ ત્રીજું સ્થાનક ચેતન કર્યાં;' કર્માંતણે છે ચેગે રે; કુંભકાર જિમ કુંભતણા જગ, દડાદિકસયેાગે રે; નિશ્ચયથી નિજ ગુના કર્તા, અનુપરિત વ્યવહાર રે; દ્રવ્યકમ ના નગરાદિકના, તે ઉપચાર પ્રકારે રે. ૬૪. ચાથુ થાક ‘ચેતન ભકતા', પુણ્ય પાપ ફલકેશ ; વ્યવહારે નિશ્ચય નય è, ભુજે નિજ ગુણુ ના રે; પાંચમું થાનક છે પરમ પ૪,' અચલ અનંત સુખવાસે રે; આધિ વ્યાધિ તન મનથી હિએ, તસ અભાવે સુખ ખાસારે. ૬૫. છઠ્ઠું થાનક ‘મેક્ષ'તથૅા છે, સજમ જ્ઞાન ઉપાયો રે; જો સહજે લહીએ તે સઘળે, કારણ નિષ્ફલ થાયે રે; કહે જ્ઞાનનય જ્ઞાનજ સાચું, તે વિષ્ણુ જૂડી કિરિયા રે; ન લહે રૂપું રૂપું જાણી, સીપ ભણી જે ફરિયા રે. ૬૬. કહે ક્રિયા નય કરિયા વિણ જે, જ્ઞાન તેહુ શું કરફ્યે રે ? જલ પેસી કર પ૬ ન હુલાવે, તારૂ તે કિમ તરણ્યે રે?' દૂષણુ ભૂષણ છે છંદ્ધાં બહુલાં, નય એકેકને વાદે રે; સિદ્ધાંતી બિહું નય સાધે, જ્ઞાનવંત અપ્રમાદે રે. ૬૭. પણ પરે સડસઠ ખેાલ વિચારી, જે સમકિત આરાહે રે; રાગદ્વેષ ટાલી મન વાલી, તે શમ સુખ અવગાડેરે; જેનુંમન સમકિતમાં નિશ્ચલ, કાઇ નહીં તસ મેલે રે; શ્રીનયવિજય વિધયસેવક, વાચક જસ ઇમ બેલે રે. ૬૮ ઇતિ શ્રી સતિના સડસઠે બેાલની સજ્ઝાય સપૂ મહે।પાધ્યાય શ્રીમદ્ યશોવિજયજીકૃત આઠ યોગ-દૃષ્ટિની સજ્ઝાય
ઢાલ પહેલી
પ્રથમ મિત્રા દૃષ્ટિ-વિચાર :-શિવ સુખ કારણુ ઉપર્દિશી, યાગ તણી અડ દિઠ્ઠી રૅ, તે ગુણ થુણી જિન વીરના, કરફ્યુ ધ'ની પુડ્ડી રે. વીર જિણેસર દેશના ૧ સઘન અઘન દિન ચણિમાં, ખાલ વિકલ ને અનેરા રે;. અરથ જોચે જિમ જૂજૂઆ, આધ નજરે તિમ ફેરા રે. વીર૦ ૨. દન જે હૂમ જૂજૂમાં, તે એઘ નજરને ફેરે રે; . ભેદ થિરાદિક દૃષ્ટિમાં, સમતિષ્ટિને હેરે રે. વીર્॰ ૩ દર્શન સકલના નય ગ્રહે, આપ રહે નિજ ભાવે રે; હિતકર જનને સજીવની, ચારો તેડુ ચરાવે, ૨. વી૨૦ ૪. દૃષ્ટિ થિરાદિક ચારમાં, મુગતિ પ્રયાણુ ન ભાજે રે; રણિ શયન જિમ શ્રમ હરે, સુરનર સુખ તિમ છાજે રે. વી૨૦ ૫. એડ પ્રસ‘ગથી મે' કહ્યું, પ્રથમ દૃષ્ટિ હવે કહ્રિયે રે; જિહાં મિત્રા તિહાં બેધ જે, તે તૃણ અગનિસ્યા લહિયે રે. વીર૦ ૬. વ્રત પણ યમ ઇદ્ધાં સંપજે, ખેદ નહિ શુભ કાજે રે; દ્વેષ નહિ વલી અવશ્યુ, એહ ગુણ અંગે વિરાજે રે. વી૨૦ ૭. ચાગનાં બીજ હાં ગ્રહે, જિનવર શુદ્ધ પ્રણામા રૈ; ભાષાચારજ-સેવના, ભવ-ઉદ્વેગ સુઠામા રે. વી૨૦ ૮. દ્રવ્ય અભિગ્રહ પાલવા, ઔષધ પ્રમુખને દાને ; આદર આગમ આસરી, લિખનાદિક બહુમાને રે. વીર૦ ૯. લેખન પૂજન આપવું, શ્રુતવાચન ઉદૃાહા ; ભાવ વિસ્તાર સઝાયથી, ચિંતન ભાવન ચાહા રે. વી૨૦ ૧૦. ખીજ કથા ભલી સાંભલી, રામાંચિત હુએ દેહ રે; એહ અવ ́ચક ચેગથી, હિયે ધરમ-સનેહેરે. વી૨૦ ૧૧. સદ્દગુરૂ યાગ વ`દન ક્રિયા, તેહુથી ફલ ાએ જેડારે, યાગ-ક્રિયા-કુલ ભેદથી, ત્રિવિધ અવ ચક

Page #696

૪૨
સજ્જન સન્મિત્ર એડા ૨. વી૨૦૧૨. ચાહે ચકાર તે ચ`દને, મધુકર માલતી ભાગીરે; તિમ ભવિસહજ ગુણે ડાયે, ઉત્તમ નિમિત્ત સંચેાગી રે. વી૨૦ ૧૩. એડુ અવ‘ચક યોગ તે, પ્રગટે ચરમાવત્ત રે; સાધુને સિદ્ધ દશ! સમું, ખીજનું ચિત્ત પ્રવર્તે. વી૨૦ ૧૪. કરણુ અપૂર્વના નિકટથી, જે પહેલું ગુણુઠાણું રે; મુખ્યપણે તે ઈદ્ધાં હોએ, સુજસ વિલાસનુ ટાણું રે. વીર૦ ૧૫. દાલ બીજી
શ્રીજી તારા દષ્ટિ-વિચાર :-દશન તારા દૃષ્ટિમાં, મન મૈહન મેરે; ગામયઅગનિ સમાન, મ॰ શૌચ સહતેષ ને તપ ભલા, મ॰ સત્ય ઈશ્વરધ્યાન. મ૦ ૧. નિયમ પંચ ઈંડાં સ`પજે, મ નહિ ક્રિયા–ઉદ્વેગ; મ૦ જિજ્ઞાસા ગુશ્રુતત્ત્વની, મ॰ પણ નહિ નિજ હઠ ટેગ. મ૦ ૨. એહુ દૃષ્ટિ હાય વરતતાં, મ॰ યાગ કથા બહુ પ્રેમ; મ॰ અનુચિત તેઢુ ન આચરે, મ॰ વાલ્યે વધે જિમ હેમ. મ॰ ૩. વિનય અધિક ગુણીના કરે, મ॰ દેખે નિજ ગુણ-હાણિ; મ॰ ત્રાસ ધરે ભવ ભય થકી, મ ભવ માને દુ:ખખાણુ મ૦ ૪, શાસ્ત્ર ઘણાં મતિ થેાડલી, મ• શિષ્ટ કહે તે પ્રમાણુ; મ સુજય લહે એહુ ભાવથી, મ॰ ન કરે જૂઠ ફાણુ. મ૰ પ.
ઢાલ ત્રીજી
ત્રીજી ખલા દૃષ્ટિ-વિચાર :-ત્રીજી દૃષ્ટિ ખલા કહીજી, કાષ્ટ-અગનિ સમ મેધ; ક્ષેપ નહિ આસન સધે જી, શ્રવણ સમીઠ્ઠા શેષ રે. જિનજી! ધન ધન તુજ ઉપદેશ. ૧. તરૂણ સુખી સ્ત્રી પરિવયેđજી, જિમ ચાહે સુરગીત; સાંભલવા તિમ તત્ત્વનેજી, એ દૃષ્ટિ સુવિનીત . જિનજી ! ધ૰ ૨. સર એ એધ-પ્રવાહનીજી, એ વિષ્ણુ શ્રુત થલ કૂપ; શ્રવણુ સમીા તે કિસીજી, શયિત સુણૢ જિમ ભૂપ રે. જિ॰ ૦ ૩, મન રીઝે તનુ ઉલ્લુસેજી, રીઝે મુઝે એક તાન; તે ઇચ્છા વિષ્ણુ ગુણુ-કથાજી, બહિરા આગલ ગાન ૨. જિ॰ ૪૦ ૪, વિઘન ઇંડાં પ્રાયે નહિજી, ધમ-હેતુ માંડે કાય; અનાચારપરિહારથીજી, સુજસ મહેદય હાય રે. જિ À૦ ૫.
ઢાલ ચેાથી
ચેાથી દીસા દૃષ્ટિ-વિચાર :-યાગ દૃષ્ટિ ચાથી કહી છ, દીસા તિહુાં ન ઉત્થાન; પ્રાણાયામ તે ભાવથી જી, દીપ-પ્રભાસમ જ્ઞાન. મન માહુન જિનજી ! મીઠી તાહુરી વાણિ ૧. બાહ્ય ભાવ રેચક ઈહાંજી, પૂરક અતર ભાવ; કુંભક થિરતા ગુણે કરીજી, પ્રાણાયામ સ્વભાવ. મ॰ ૨. ધમ' અરથે ઇદ્ધાં પ્રાણનેજી, છાંડે પણ નહિ ધર્મ, પ્રાણ અર્થે સકટ પરેજી, જૂએ એ દિષના મ. મન૦ ૩. તત્ત્વશ્રવણુ મધુર કેજી, ઈદ્ધાં હાએ ખીજ-પ્રરાહ; ખાર ઉત્તકસમ ભવ ત્યજેજી, ગુરૂભગર્તિ અદ્રોહ, મન૦ ૪. સૂક્ષ્મ આપ તે પણ 'હાંજી, સમકિત વિષ્ણુ નનવ હાય; વેદ્ય સવેદ્યપદે કહ્યોજી, તે ન અવેલ્વે જોય. મન૦ ૫. વેદ્ય બધ શિવહેતુ છેજી, સંવેદન તસ નાણુ; નય-નિશ્ચેષે અતિ ભલુંજી, વેદ્ય સ‘વેદ્ય પ્રમાણ. મન૦ ૬. તે પદ ગ્રહથિ-વિભેદથીજી, છેલી પાપ—પ્રવૃત્તિ; તમ લેહ પદ ધૃતિ સમીજી, તિહાં હાએ અંતે નિવૃત્તિ મન૦ ૭ એહ થકી વિપરીત છેજી, પદ જે આવેદ્ય સ‘વેદ્ય, ભવ-અભિન'દી જીવનેજી, તે હોયે વા અભેદ્ય મન૦ ૮. લાભી-કૃપણ દયા

For Private.& Personal Use Only

Page #697

સઝાય અને પદ-વિભાગ
६४३ માજી,-માયી–મછર ડાણ; ભવ–અભિનંદી ભયભર્યો, અફલ આરંભ અયાણું. મન ૯. એહવા અવગુણવંતનું જી, પદ જે અવેદ્ય કઠોર; સાધુ સંગ આગમ તજ, તે છતે ધરિ જોર. મન. ૧૦. તે છતે સહજે ટલેજ, વિષમ કુતર્ક પ્રકારનું દૂર નિકટ હાથી હણેજી, જિમ એ ભઠર વિચાર. મન૧૧. “હું પામ્યો સંશય નહીજી, મૂરખ કરે એ વિચાર; આલસુઆ ગુરૂ શિષ્યનાજી, તે તે વચન પ્રકાર. મન, ૧૨. ધી જે તે પતિઆવવુંછ, આપ-મતે અનુમાન આગમને અનુમાનથીજી, સાચું લહે સુજ્ઞાન. મન ૧૩. નહિ સર્વજ્ઞ તે આજી, તેહના જે વલી દાસ; ભગતિ દેવની પણ કહીજી, ચિત્ર અચિત્ર પ્રકાશ. મન. ૧૪. દેવ સંસારી અનેક છે, તેહની ભક્તિ વિચિત્ર; એક રાગ પર દ્વેષથીજી, એક મુગતિની અચિત્ર. મન૦ ૧૫. ઇંદ્રિયાળંગત બુદ્ધિ છેજી, જ્ઞાન છે આગમ હેત; અસંમેહ શુભ કૃતિ ગુણેજી, તેણે ફલ ભેદ સંકેત. મન૧૪. આદર કિયા–રતિ ઘણીજી, વિઘન લે મિલે લછિ જિજ્ઞાસા બુધ–સેવનાજ, શુભ કૃતિ ચિન્હ પ્રત્યાચ૭. મન, ૧૭ બુદ્ધિ કિયા ભાવ ફલ હિએ, જ્ઞાન ક્રિયા શિર અંગ; અસંમોહ કિયા દિએજી, શીધ્ર મુગતિ ફલ ચંગ. મન. ૧૮. પુદગલ રચના કારમીજી, તિહાં જસ ચિત્ત ન લીન, એક માગ તે શિવ તજી, ભેદ લહે જગ દિન મન, ૧૯. શિષ્યભણ જિન દેશનાજી, કે જન પરિણતિ ભિન્ન કે મુનિની નય દેશના, પરમાર્થથી અભિન્ન, મન૨૦. શબ્દભેદ–ઝઘડે કિજી?, પરમારથ જે એક; કહો ગંગા કહે સુરનદીજી, વતુ ફરે નહિ છેક, મન, ૨૧. ધમ ક્ષમાદિક પણ મિટે છે, પ્રગટે ધમ-સંન્યાસ; તે ઝઘડા ટા તણેજી, મુનિને કવણ અભ્યાસ? મન. ૨૨ અભિનિવેશ સઘલે ત્યજીજી, ચાર લહી જેણે દૃષ્ટિક તે લહયે હવે પાંચમીજી, મુજસ અમૃત ઘન વૃષ્ટિ. મન૦ ૨૩
ઢાલ પાંચમી. પાંચમી સ્થિરા દૃષ્ટિ-વિચાર -દષ્ટિ થિરા માંહે દર્શન નિત્ય, રત્નપ્રભા સમ જાણે રે; બ્રાંતિ નહિ વલી બેધ તે સૂક્ષમ, પ્રત્યાહાર વખાણે રે. ૧. એ ગુણ વીર તણે ન વિસારૂં, સંભારું દિન રાત રે; પશુ ટાલી સુરરૂપ કરે જે, સમકિતને અવદાત રે. એ ગુણ વીર તણે ન વિસારૂ –આંકણી. ૨. બાલ ધૂલિ ઘર લીલા સરિખી, ભવ-ચેષ્ટા ઈહાં ભાસે રે; ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘટમાં સવિ પ્રકટે, અષ્ટ મહા-સિદ્ધિ પાસે છે. એ ગુણ ૩. વિષય વિકારે ન ઈદ્રિય , તે હિાં પ્રત્યાહાર રે, કેવલ જતિ તે તત્વ પ્રકાશે, શેષ ઉપાય અસારે. એ ગુણ ૪. શીતલ ચંદનથી પણ ઉપન્ય, અગનિ દહે જિમ વનને રે ધર્મ-જનિત પણ ભેગ ઈહાં તિમ, લાગે અનિષ્ટ તે મનને રે, એ ગુણ૦ ૫. અશે હેએ કહાં અવિનાશી, પુદ્ગલજાલ તમાસી રે; ચિદાનંદઘન સુજસવિલાસી, કિમ હેય જગને આશી રે? એ ગુણ ૬.
દ્વાલ છઠ્ઠી છઠ્ઠી કાંતા દૃષ્ટિ-વિચાર:-અચપલ રોગ રહિત નિષ્ફર નહિ, અલ્પ હોય દેય નીતિ, ગંધ તે સારે કાંતિ પ્રસન્નતા, સુસ્વર પ્રથમ પ્રવૃત્તિ. ધન ધન શાસન શ્રી જિનવરતણું –એ આંકણી. ૧. ધીર પ્રભાવી રે આગલે વેગથી, મિત્રાદિક યુત ચિત્ત

Page #698

૪૪
સજ્જન સન્મિત્ર
લાભ ઇષ્ટના રે હું અધુષ્યતા, જનપ્રિયતા હાય નિત્ય, ધન૦ ૨. નાશ દોષના રે તૃતિ પરમ લહે, સમતા ઉચિત સંખ્યાગ; નાશ વયરની રે બુદ્ધિશતભરા એ નિષ્પન્નહુ ચોગ. ધન૦ ૩. ચિન્હ ચેગનાં રે જે પરગ્રંથમાં, યોગાચારય ; પ ́ચમ દૃષ્ટિ થકી સવિ જોડીયે, એહુવા તેડુ ગહૂં. ધ॰ ૪. છઠ્ઠું હિઁ રે હુવે કાંતા કહ્યું, તિહાં તારાભ–પ્રકાશ; તત્વમીમાંસારે દૃઢ હાએ ધારણા, નહિ અન્ય શ્રુત વાસ, ધ૦ ૫. મન મહિલાનું રે વહાલા ઉપર, બીજા કામ કરત; તિમ તમેરે એડુમાં મન ધરે, જ્ઞાનાક્ષેપકવત. ૫૦ ૬. એહવે જ્ઞાનેરે વિધત-નિવારણે, ભેગ નહુિભવ હેત; નવિ ગુણુ દોષ ન વિષય સ્વરૂપથી, મનગુણ અવગુણ ખેત. ધ૦ ૭. માયા પાણી રે જાણી તેહુને, લધી જાએ અડોલ; સાચુ જાણી રે તે મીતા રહે, ન ચઢે ડામાડોલ, ૫૦ ૮. ભાગ તત્ત્વને રે ઇમ ભય નિવ ટલે, જૂઠા જાણે રે ભેગ; તે એ દૃષ્ટિ ભવસાયર તરે, લહે વલી સુજસ સંચાગ ૧૦ ૯. દ્વાલ સાતમી
૨.
સાતમી પ્રભાદષ્ટિ-વિચાર :-અક-પ્રભાસમ એધ પ્રભામાં, ધ્યાન–પ્રિયા એ દિ;િ તત્ત્વતણી પ્રતિપત્તિ ઈહાં વકી, રાગ નહી સુખ-પુરૢિ રે. ભવિકા ! વીર-વચન ચિત્ત ધરીએ. એ આંકી. ૧. સંઘનું પરવશ તે દુઃખ લક્ષણ, નિજવશ તે સુખ લRsિએ; એ ધ્યે આતમગુણ પ્રગટે, કહા સુખ તે કુણુ કદ્ધિએ રે ? ભ॰ નાગર-સુખ પામર નવ જાણે, વલ્રમ-સુખ ન કુમારી; અનુભવ વિષ્ણુ તિમ ધ્યાન તણુ` સુખ, કુણુ જાણે નર નારી રૈ ? સ૦ ૩. એઠુ દૃષ્ટિમાં નિમ`લ એધે, ધ્યાન સદા હોએ સાચુ; દૂષણ રહિત નિર'તર જ્યાતિએ, રતન તે ીપે જાચું રે, ભ૦૪, વિષભાગક્ષય શાંતવાહિતા, શિવમારગ ધ્રુવ નામ; કડે અસ‘ગ ક્રિયા ઈદ્ધાં યાગી, વિમલ સુજસ પરિણામ . ભ૦ ૫. દ્વાલ આઠમી.
આઠમી પરા દૃષ્ટિ-વિચાર –દામ્પ્ટ આઠમી સાર સમાધિ, નામ પરા તસ જાણુ છુ, આપ સ્વભાવે પ્રવૃત્તિ પૂરણ, શશિશ્નમ બેધ વખાણુ જી; નિરતિચારપદ એહમાં યેગી, કહિયે નહિ અતિચારીજી; આરાહે આરૂઢે ગિરિને, તિમ એહુની ગતિ ન્યારીજી. ૧ ચદન ગધ સમાન ખિમા ઇંડાં, વાસકને ન ગવેષેજી; આસ`ગે વિજેત વલી એહુમાં, કિરિયા નિજ ગુણ લેખે; શિક્ષાથી જિમ રતનનિયોજન, દષ્ટિ ભિન્ન તિમ એહાજી; તાસ નિયાગે કરણ અ પૂર્વે', લડે મુનેિ કેવલ-ગેહેાજી. ૨. ક્ષીણદોષ સજ્ઞ મહામુનિ, સવ`લબ્ધિ ફલ ભાગે‘જી પર ઉપગાર કરીશિવસુખ તે, પામે યોગ અયેાગે જી. સ` શત્રુક્ષય સ`વ્યાધિલય, પૂરણ સવ સમીહાજી; સવ અરથ યેાગે સુખ તેહથી, અનંત ગુણુદ્ધ નિરીહાજી. ૩. ઉપસંહાર :-એ અડ ક્રિ ૢિ કહી સક્ષેપે, યોગશાસ્ત્ર સ'કેતેજી, કુલયેાગીને પ્રવૃત્તચક્ર જે, તેડુ તણે હિત હેતેજી; ચેાગી કુલે જાયા તસ ધમ્મે', અનુગત તે ‘કુલયોગી’જી; અદ્વેષી ગુરૂ-દેવ-દ્વિજ-પ્રિય, દયાવંત ઉપયેગીજી ૪. શુશ્રુષાદિક (અડ) ગુણુ સંપૂરણ, પ્રવૃત્તચક્ર' તે કહિયેજી; યમદ્રેય-લાભી પર૬ગ અથી, આદ્ય અવ'ચક લહિયેજી; ચાર અહિંસાદિક યમ ઇચ્છા, પ્રવૃત્તિ થિર સિદ્ધિ નામેજી; શુદ્ધ રૂચે પાળ્યે અતિચારહ, ટાલે કુલ પરિણામેજી.. ૫. કુલ-યાગી ને પ્રવ્રુતચક્રને, શ્રવણ શુદ્ધિ ક્ષપાતજી યાગદૃષ્ટિ ગ્રન્થે

Page #699

સાય અને પદ-વિભાગ
(૪૫
હિત હાવે, તેણે કહી એ વાતજી; શુદ્ધ ભાવ ને સૂની કરિયા, એહુમાં 'તર કેતેાજી? ઝલહુલતા સૂરજ ને ખાઓ, તાસ તેજમાં જેતાજી. ૬. ગુહ્ય ભાવ એ તેહને કહિંચે, જેશું અંતર ભાંજેજી; જેઠુચ્ચું ચિત્ત પટતર હોવે, તેહશું ગુહ્ય ન છાજેજી, ચેાગ્ય અાગ્ય વિભાગ અલહુતે, કહસ્ય મોટી વાતાજી; ખમસ્યું તે પતિ-પરષદમાં, મુષ્ટિ-પ્રહાર ને લાતાજી. ૭ સભા ત્રણ શ્રોતા ગુણ અવગુણ, નદી સૂત્રે દીસેજી; તે જાણી એ ગ્રંથ ચોગ્યને, દેજો સુગુણ જગીશેજી; લેાક પૂરો નિજ નિજ ઇચ્છા, યાગ ભાવ ગુણ ૫ણેજી; શ્રી નયવિજય વિબુધ પય સેવક, વાચક જસને વયણેજી. ૮.
ઇતિ શ્રીમદ્ ચાવિજય વાચક વિરચિત આઠ ચેાગદષ્ટિ સજ્ઝાય સપૂ સકલ પંડિત શિરોમણિ રહે.પાય નદ્ યોાવિજય વાચક વિરચિત
અઢાર-પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
૧ હિંસા પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
પાપસ્થાનક પહિલું કહ્યું રે, હિંસા નામે દુરત; મારે જે જગ-જીવને રે, તે લહે મરણુ અન ́ત રે. ૧. પ્રાણી ! જિનવાણી ધરા ચિત્ત.-એ આંકણી, માતપિતાદિ અનંતનાં રે, પામે વિયેાગ તે માં; દારિદ્ર દેહગ નવિ ટલે રે, મિલે ન વલ્લભ-‰દરે. પ્રાણી ! ૨. હાએ વિપાકે દશગણું રે, એક વાર કિયું કરું શત સહસ કોડિ ગમે રે, તીવ્ર ભાવના મમ' રે. પ્રાણી ! ૩. ‘મર' કહેતાં પણ દુઃખ હુવે રે, મારે કિમ નવિ હોય? હિંસા ભગિની અતિ ભૂરી રે, વૈશ્વાનરની જોય ૨. પ્રાણી ! ૪. તેહને જોરે જે હુઆ મૈ, રૌદ્ર-ધ્યાન પ્રમત્ત; નરક–અતિથિ તે નૃપ હુઆ હૈ, જિમ સુબ્રૂમ બ્રહ્મદત્ત રે. પ્રાણી ! ૫. રાય વિવેક કન્યા. ક્ષમારે, પરણાવે જસ સાય; તેહ થકી ૢ લેરે, હિંસા નામ ખલાય ૨. પ્રાણી ! ૬:
૨. મૃષાવાદ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
બીજું પાપનું સ્થાન, મૃષાવાદ દુર્ધ્યાન; આજો છારે ભવ ! મા ધર્માંશું પ્રીતડીજી, ૧. વૈર–ખેદ-અવિશ્વાસ, એહુથી દોષ અભ્યાસ; આજ હૈા થાયે રે, નવે જાએ વ્યાધિ અપથ્યથીજી. ૨. હેિવુ' કાલિક-સૂર, પરિજન વચન તેભૂરિ; આજ હું સહેવું રે, નવિ કહેવું જૂઠ ભયાક્રિકેજી. ૩. આસન ધરત આકાશ, વસુ નૃપ હુએ સુપ્રકાશ; આજ હો જાઠે રે, સુર રૂઠે ઘાલ્યા રસાતલેજી. ૪. જે સત્ય વ્રત ધરે ચિત્ત, હાય જગમાંઠુિં પવિત્ત; આજ હું તેડુને રે, નવ ભય સુર-વ્યંતર–યક્ષથીજી. ૫. જે નવ ભાખે અલીક, ખેલે ઠાવું ઠીક; આજ હૈા ટેકેરે, સુવિવેકે સુજસ તે સુખ વરેજી. ૬.
૯. અદત્તાદાન પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
ચારી વ્યસન નિવારીયે, પાપસ્થાનક હૈ। ત્રીજું કહ્યું ધાર કે; ઇહુભવ પરભવ દુઃખ ઘણાં, એહ વ્યસને હા પામે જગ ચારકે. ચારી૰ ૧. ચાર તે પ્રાયે ઇશ્ત્રિી હુયે, ચારીથી હા ધન ન હુરે નેટ કે; ચારને કોઈ ધણી હિ, પ્રાયે ભૂખ્યુ ડે રહે ચારનું પેટ કે ચારી૰ ૨. જિમ જલમાંહે નાખીએ, તલે આવે હા જલને અયગાલ કે; ચાર કંઠાર કરમ કરી, જાયે નરકે હા તિમ નિપટ નિટોલ કે. ચેરી૰ ૩. નાડુ-પડયુ.-વલી વીસસુ",

Page #700

સજન સમિત્ર રહ્યું રાખ્યું–હ થાપણ કર્યું જેહ કે; તૃણ-તુસ માત્ર ન લીજીયે, અણુદીધું છે કિહાં કેઈનું તેલ કે ચોરી૪. દ્વરે અનર્થ સકલ ટલે, મિલે વાહલા સઘલે જસ થાય કે સુર સુખનાં હુએ ભેટણ, વ્રત ત્રીજું હે આવે જસ દાય કે ચોરી ૫ ત્યજી ચોરપણું ચરતાં, હુએ દેવતા રહિણી જેમ કે, એહ વ્રતથી સુખ જસ કહે, વલી પ્રાણી છે વહે પુયસ્યુ પ્રેમ કે. ચેરી. ૬.
- ૪ અબ્રહ્મચર્ય પાપસ્થાનક સઝાય
પાપસ્થાનક શું વજિએ, દુર્ગતિ મૂલ અખંભ; જગ સવિ મૂકયે છે એહમાં, છાંડે તેહ અચંભ. પા૫ ૧. રૂડું લાગે રે એ ધરે, પરિણામે અતિ અતિ કર; ફલ કિંપાકની સારિખું, વરજે સજ્જન દૂર. પા૫૦ ૨. અધર વિક્રમ મિત ફૂલડાં, કેચ ફલ કઠિન વિશાલ; રામા દેખી ન રાચિયે, એ વિષવેલિ રસાલ. પા૫૦ ૩. પ્રબલ જવલિત અય-પૂતલી, આલિંગન ભલું તંત; નરક–દવાર નિત બિની,-જઘન-સેવન તે દુરત. પાપ૦ ૪. દાવાનલ ગુણ–વન તણે, કુલ–મશીકૂચક એહ રાજધાની મેહરાયની, પાતકકાનન-મેહ. પાપ૦ ૫. પ્રભુતાયે હરિ સારિક રૂપે મયણુ અવતાર; સીતાએ રે રાવણ યથા, છાંડ પરનર નારિ. પાપ૦ ૬. દશ શિર રજ માહે રેલીયાં, રાવણ વિવશ અખંભ; રામે ન્યાયે રે આપણે, રેગ્યે જગિ જય–શંભ. પા૫ ૭. પાપ બધાએ રે અતિ ઘણાં, સુકૃત સકલ ક્ષય જાય; અબ્રહ્મચારીનું ચિંતવ્યું, કદિય સફલ નવિ થાય. પા૫૦ ૮. મંત્ર ફલે જગિ જસ વધે, દેવ કરે રે સાનિધ; બ્રહ્મચર્ય ધરે જે નરા, તે પામે નવનિધ. પા૫૦ ૯. શેઠ સુદર્શનને ટલી, લિ સિંહાસન હોય; ગુણ ગાયે ગગને દેવતા, મહિમા શીલને જોય. પા૫૦ ૧૦. મૂલ ચારિત્રનું એ ભલું, સમકિત–વૃદ્ધિ-નિદાન, શીલ સલિલા ધરે જિકે, તસ હુએ સુજસ વખાણ. પાપ૦ ૧૧.
૫ પરિગ્રહ પાપસ્થાનક સક્ઝાય પરિગ્રહ મમતા પરિહરે, પરિગ્રહ દોષનું મૂલ સલુણે પરિગ્રહ જેહ ધરે ઘણે, તસ તપ-જપ પ્રતિકૂલ. સલુણે ૧. પરિગ્રહ મમતા પરિહરે, એ આંકણું નવિ પલટે મૂલ રાશિથી, માર્ગી કદિય ન હોય; સલૂણે, પરિગ્રહ-પ્રહ છે અમિન, સહુને દિએ દુઃખ સોય. સલૂણે, પરિગ્રહ૦ ૨. પરિગ્રહ મદ ગુરૂઅત્તણે, ભવ માંહિ પડે જત; સલુણે યાન પાત્ર જિમ સાયરે, ભારાક્રાંત અત્યંત સલૂણે પરિગ્રહ. ૩. જ્ઞાન–ધ્યાન હય–ગવરે, તપ-જપ-કૃત પરિતત; સલૂણે છેડે પ્રથમ પ્રભુતા લહે, મુનિ પણ પરિગ્રહવંત સલૂણે પરિગ્રહ૦ ૪. પરિગ્રહગ્રહવશે લિંગિયા, લે કુમતિ રજ સીસ; સલુણે જિમ તિમ જગિ લવતા ફિરે, ઉનમત્ત હુઈ નિસદીસ. સલૂણે પરિગ્રહ૦ ૫. તૃપતો ન જીવ પરિગ્રહ, ઇંધણથી જિમ આગ; સલુણે. તષ્ણ-દહ તે ઉપસમે, જલસમ જ્ઞાન વૈરાગ. સવણે પરિગ્રહ૦ ૬. તૃપતો સગર સુતે નહિ, ગેધનથી કૂચીકણું સલૂણે તિલક શેઠ વલી ધાન્યથી, કનકે નંદ સકણું, સલણે પરિગ્રહ૦ ૭. અસંતુષ્ટ પરિગ્રહ ભર્યા, સુખીયા ન ઈદ-નરિદ; સલણે સુખી એક અપરિગ્રહી, સાધુ સુજસ સમ-કંદ. સલુણે પરિગ્રહ૦ ૮.

Page #701

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૬. ક્રોધ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
ક્રોધ તે આધ-નિરાધ છે, ક્રેધ તે સયમ-શ્વાતીરે; ક્રોધ તે નરકનું ખારણું, ધ્રુધ દુરિત-પક્ષપાતીરે ૧. પાપસ્થાનક છડુ` પરિહરો, મન ધરી ઉત્તમ ખંતી રે; ક્રોધ-ભુજ‘ગની જા'ગુલી, એન્ડ્રુ કહી જયવતી ૐ. પા૫૦ ૨. પૂત્ર કેડે ચરણ ગુણે, ભાગ્યેા છે આતમા જેણે રે; ક્રોધ વિવશ હતાં ઢોય ઘડી, હારે સર્વિકલ તેણે રે. પાપ, ૩. ખાલે તે આશ્રમ આપણા, ભજનાં અન્યને દાહે રે; ક્રોધ કૃશાનુ સમાન છે, ટાલે પ્રશમ પ્રવાહે ૨, પા૫૦ ૪ આક્રોશ-તજના-ઘાતના,-ધમબ્રશને ભાવે ૐ; અગ્રિમ અગ્રિમ વિરહુથી, લાભ તે શુદ્ધ સ્વભાવે રે. પાપ૦ ૫ ન હોય, ને હાય તા ચિર નહિ, ચિર રહે તા ફૂલ-છેહા રે; સજ્જન ક્રોધ તે એહવા, જેવા દુરજન-નેહારે. પાપ૦૬ ક્રોધી સુખે કટુ બેલા, કટિક કુટ્ટ સાખી રે; અદીઠ કલ્યાણકરા કહ્યા; દોષતરૂ શતશાખી ૨. પાપ૦ ૭. કુરગડુ ચઉતપ-કરા, ચરિત સુણી થમ આણ્ણા હૈ; ઉપશમ સાર છે પ્રવચને, સુજસ વચન એ પ્રમાણા રે. ૮
૬૪૭
૭. માન પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
પાપસ્થાનક કહે સાતમું શ્રી જિનરાજ એ, માન માનવને હાય રિત-(શરતાજ એ; આઠ શિખર ગિરિરાજ તણાં આડાં વલે, નાવે વિમલાલેાક તિહાં કિમ તમ લે ? ૧ પ્રજ્ઞા-મદ તપ-મદ વલી ગાત્ર-મદે ભર્યાં, આજીવિકા-મદવત ન મુકિત અગી કર્યાં; ક્ષચેાપશમ અનુસારે જો એહુ ગુણુ વહે, શ્યા મદ કરવા એહમાં ? નિર્માં સુખ લહે. ૨. ઉચ્ચ ભાવ દ્વેગ દેખે મદ-જવર આકરા, હાય તેહુના પ્રતિકાર કહે મુનિવર ખરા, પૂર્વ-પુરુષ સિંધુરથી લઘુતા ભાવવ્ર, શુદ્ધ-ભાવન તે પાવન શિવ-સાધન ન. ૩. માને ખાયું રાજ્ય લકાનું. રાવણે, નરનું માન હરે હિર આવી ઐરાવણે; સ્થૂલિભદ્ર શ્રુત-મથી પામ્યા વિકાર એ, માને જીવને આવે નરક અધિકાર એ. ૪. વિનય -શ્રુત-તપ-શીલ-ત્રિવગણે સવે, માન તે જ્ઞાનને ભંજક હાવે લવાભવે; લૂપક છેક વિવેક-નયનના માન છે, એહ જે છાંડે તાસ ન દુ:ખ રહે પછે. ૫. માને બાહુબલિ વરસ લગે કાઉસ્સગ રહ્યા, નિમ'દ ચક્રી સેવક તૈય મુનિ સમ કહ્યા; સાથેધાન ત્યજી મન જે ધ્યાન ધવલ ધરે, પરમા સુજસ–રમા તસ આલિંગન કરે, ૬.
૮ માયા પાપસ્થાનક સઝાય
પાપસ્થાનક અહંમ કહ્યું, સુણા સ`તાજી ! છાંડા માયા મૂલ, ગુણવતાજી ! કષ્ટ કરે વ્રત આદરે, સુણે॰ માયાએ તે પ્રતિકૂલ ગુણુ॰ ૧. નગન માસ ઉપવાસીયા, સુણૢા સીથ લીયે કૃશ અન્ન; ગુણુ॰ ગર્ભ અનતા પામશે, સુષ્ણેા જો છે માયા મન્ન ગુણૢ૦ ૨. કેશ-લાચ મલ-ધારણા, સુણા॰ ભૂમિ-શય્યા વ્રત યાગ; ગુણુ॰ સુકર સકલ છે. સાધુને, સુર્ણા દુષ્કર માય− યાગ. શુષુ૦ ૩ નયન-વચન-આકારનું સુણે! ગોપન માયાવત; ગુણુ જે કરે અસતીપરે, સુÌ॰ તે નિર્હ ક્રુિતકર તત. ગુણુ૦ ૪. કુસુમપુરે ઘરે શેઠયે, સુણા હેઠે રહ્યો સવિજ્ઞ; ગુણ ઉપર તસ બીજો રહ્યો, સુણા મુત્કલ પશુ સુગુણજ્ઞ ગુણ૦ ૫. દંભી એક નિંદા કરે, સુણૢા બીજો ધરે જીણુ રાગ, ગુણ૦ પહેલાને

Page #702

૪૮
સજ્જન સન્મિત્ર ભવ દુસ્તર કહે, સુણેા બીજાને કહે વલી તાગ. ગુણુ॰ ૬. વિધિ નિષેધ નવિ ઉપદિશે, સુષ્ણેા એકાંતે ભગવત; ગુણુ॰ કારણે નિઃકપટી વું, સુણ્ણા॰ એ આણા છે તત, ગુણ ૭. માયાથી અલગા તલા, સુણેા॰ જિમ મિલેા મુગતિમ્યું ર'ગ; ગુણુ॰ સુજસ વિલાસ સુખી રહેા, સુણા॰ લક્ષણ આવે અ‘ગ. શુષુ॰ ૮.
૯ લાભ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
જીરે મારે, લાભ તે દોષ અર્થાલ, પાપસ્થાનક નવમું કહ્યું; જીરેજી. જીરેમારે, સવ' વિનાશનું મૂલ, એહુથી કુણે ન સુખ લહ્યું. જીરેજી. ૭૦ ૧. જીરેમારે, સુષુિ એ બહુ લાભાંધ, ચક્રવર્તી હિરની કથા; જીરેજી. જીરેમા, પામ્યા કઢુક વિપાક, પીવત રક્તજ લા યથા, જીરેજી, ૨. જીરેમારે, નિધનને શત ચાહુ, શત લહે સહસ લેાભિએ; જીરેજી. સહુસ લડે લખ લાભ, લખ લાભ્યે મન કેાડીએ. જીરેજી, ૩. જીરેમારે, કાટીશ્વર નૃપ ઋદ્ધિ, નૃપ ચાહે ચક્રીપણુ; જીરેજી. ચાહે ચક્રી સુરભાગ, સુર ચાહે સુરપતિપણુ. જીરેજી. ૪. જીરેમારે, મૂલે લઘુપણે લાભ, વાધે સરાવ પર સહી; જીરેજી. જીરેમારે, ઉત્તરાધ્યયને અન‘ત, ઇચ્છા આકાશ સમી કહી. જીરેજી. પ. જીરેમારે, સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર, કોઇ જે અવગાડી શકે; જીરેજી. જીમારે, તે પણ લાભ-સમુદ્ર, પાર ન પામે ખલ થકે. જીરેજી. ૬. જીરેમારે, કાઇક લાભને હેત, તપ શ્રુત જે હારે જડા; જીરેજી. જીરેમારે, કાગ−ઉડાવણુ હેત, સુરમણિ નાંખે તે ખડા. જીરેજી. છે. જીરેમારે, લાભ ત્યજે જે ધીર, તસ સર્વિ સ`પતિ કિકરી; જીરેજી. જીરેમારે સુજસ સુપુણ્ય વિલાસ, ગાવે તસ સુરસુંદરી. જીરેજી. ૮.
૧૦. રાગ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રાગ રે, કુદ્ધિ ન પામ્યા તેઢુના તાગ રે; રાગે વાહ્યા હરિ હર ખંભારે, રાચે નાચે કરે ય અચ'ભા રે. ૧. રાગ કેસરી છે વડરાજા રે, ષિયાભિલાષ તે મ`ત્રી તાજા રે; જેહુના છે.રૂ ઇંદ્રિય પંચારે, તેઢુના કીધા એ સકલ પ્રષા. રે. ૨. જેહ સદાગમ વશ હુઈ જાણ્યે રે, તે અપ્રમત્તતા શિખરે વાગ્યે ૨. ચરણુધમ-નૃપ શૈલ-વિવેકે રે, તેહશ્યું ન ચલે રાગી ટેકે રે. ૩. બીજા તે સર્વ રાગે વાહ્યા રે, એકા દશ ગુણઠાણે ઉમાન્ના રે; રાગે પાડ્યા તે પણ પૂરે, નરક નિગેાદે મહા દુઃખ જુત્તા રે ૪. રાગ-હરણ તપ-જપ શ્રુત ભાખ્યા રે, તેહુથી પણિ જેણે ભવ-ફલ ચાખ્યા રે; તેહુના કાઈ ન છે પ્રતિકારા રે, અમિય હુવે વિષ તિહાં શ્થા ચારા રે ? ૫. તપ ખલે છૂટા તરણુ તાણી રૅ, કચન કેડી આષાઢભૂતિ નાણી રે; નર્દિષણુ પણ રાગે નડિયા રે, શ્રુત-નિધિ પણ વેશ્યાવશ પડિયા રે. ૬. ખાવીસ જિન પણ રહી ઘરવાસે રે, વરત્યા પૂરવ રાગ-અભ્યાસે રે; વજ્ર બધે પણ જસ ખલે ટે ૨, નેહ-તંતુથી તેડુ ન છૂટે રે. ૭. દેહ-ઉચ્ચાટન અગ્નિનું કહેવું રે, ઘણુ-કુટ્ટન એ સવિ દુઃખ સહવુ'રે; અતિ ઘણું રાતી જે હાય મજિઠર, રાગ તણા ગુણ એહુજ ફ઼િ રે ૮. રાગ ન કરજો કઈ નર કિશ્યુ રે, નવિ રહેવાય તા કરયા મુનિશ્યુ રે; મણિ જિમ કૃણિ-વિષનૂ' તિમ તેહા રે, રાગનુ ભૈષજ સુજસ સનેડો રે. ૯.

Page #703

સય અને પદ્મવિભાગ
૧૧. દ્વેષ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
દ્વેષ ન ધરિયે લાલન ! દ્વેષ ન ધરી, દ્વેષ તજ્યાથી લાલન! શિવસુખ વિયે, લાલન ! શિવસુખ વચેિ પાપસ્થાનક એ ઈગ્યારમુ· કૂડ; દ્વેષરહિત ચિત્ત,હાએ સનિ રૂડું. લાલન હેાય સિ૦ ૧. ચરણુ કરણ ગુણુ બની ચિત્રશાલી; દ્વેષ ધૂમે' હાય, તે સવિ કાલી લા॰ તે સાવ૦ ૨. દોષ બેતાલીસ શુદ્ધ-આહ્વારા; ધૂમ્ર દાષે હાય, પ્રમલ વિકારી લા પ્રબલ૦ ૩. ઉગ્ર વિહાર -તપ-જપ-કિરિયા, કરતાં દ્વેષે તે; ભવ માંહે ફરિયા લા॰ ભત્ર૦ ૪. યોગનુ અંગ દ્વેષ ધ્યે પદ્મિલુ; સાધન સવ લહે, તેતુથી વહેલુ. લા॰ તેહુથી ૫. નિરગુણ તે ગુણવંત ન જાણું; ગુણવંત તે ગુણુ, દ્વેષમાં તાણે. લા॰ દ્વેષ૦ ૬. આપ ગુણીને વલી ગુણુરાગી; જગમાંહે તેહની કીતિ જાગી. લ! કીતિ॰ ૭. રાગ જેિ જિન્હોં ગુણુ લહિયે; નિરગુણ ઉપરે, સમચિત્ત ડ્ડિયે લ!૦ સમ૦ ૮, ભવ-યિતિ ચિરંતન સુજસ વિલાસે, ઉત્તમના ગુણ, એમ પ્રકાશે. લા॰ એમ ૯.
૧૨. કલહ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
કલહુ તે બારમું પાપનુ` સ્થાન, દુગ'તિ-વનનુ` મૂલ નિજ્ઞાન; સાજન ! સાંભતા; મહેાટા રાગ કલહ કામલે—એ આંકણી. દંત-કલહુ જે ઘર માંડે હાય, લચ્છીનિવાસ (તાં નવિ જોય. સાજન ! ૧. શું સુંદરી ! તૂ ન કરે... સાર ' ન કરે નાપે કાંઇ ગમાર ?” સાજન ! ક્રોધ મુખી તૂ. તુને ધિર !' ‘તુજથી અધિકા કુણ કલિકાર' ? સાજન ! ૨. સાહસું એણે પાપિણી નિત્ય, ‘પાપી તુજ પિતા જુએ ચિત્ત;’ સાજન ! ઃ'ત-કલહુ ઈમ જેતુને થાય, તે પતિને સુખ કુણુ ઠાય ? સાજન ! ૩. કાંટે કાંટે થાયે વાડ, ખેલે એટલે વાધે રાડ; સજન! જાણીને મૌન ધરે ગુણવત, તે સુખ પામે અતુલ અનત. સાજન ! ૪. નિત્યે કલહુણુ-કેહુણસીલ, ભ‘ડણુસીલ વિવાદ ન સીલ; સાજન ! ચિત્ત ઉતાપ ધરે જે એમ, સયમ કરે નિરથ ક તેમ, સાજન ! ૫. કલહ કરીને ખપાવે જેહ, લઘુ ગુરૂ આરાધક હોય તેઠુ; સાજન! કલહ સમાવે તે ધન્ન ધન્ન, ઉપશમ સાર કહ્યું સામન્ન. સાજન ! ૬. નારદ નારી નિર્દય-ચિત્ત, કલહ ઉદીરે ત્રણે નિત્ય; સાજન | સજ્જન-મુજસ-સુશીલ મહત, વારે કલહ સ્વભાવે સત. સાજન ! છ
૧૩. અભ્યાખ્યાન પાપસ્થાનક સન્ઝય
-
પાપ સ્થાનક તે તેરમું છાંડીયે, અભ્યાખ્યાન દુર તેાજી; અછતાં આલ જે પરનાં ઉચ્ચરે, દુઃખ પામે તે અનતેજી. ૧. ધન ધન તે નર જેજિનમત ધરે -એ આંકણી અછતે દોષે રે અભ્યાખ્યાન જે, કરે ન પૂરે ઠાણાજી; તે તે દ્વેષે રે તેહુને દુઃખ હવે, ઈમ ભાંખે જિન-ભાણેજી. ધન૦ ૨. જે બહુ-મુખરીરે વળી શુશુ-મત્સરી, અભ્યાખ્યાની હાયજી; પાતક લાગેરે અણુકીધાં સહી, તે કીધુ સિવ ખાયજી ધન૦ ૩. મિથ્યામતિનીરે દશ સ'ના જિકે, અભ્યાખ્યાનના લેઢાજી; ગુણ અવગુણુનારે જો કરે પાલટા, તે પાસે બહુ ખેોજી, ધન૦ ૪. પરને દોષ ન અછતાં દ્વીજિયે, પીજીયે જો જિન-વાણી; ઉપશમ-રસસ્તુંરે ચિત્તમાં ભીયે, કીજીયે મુજસ કમાણીજી. ધન૦ પ્
4

Page #704

૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૪ પૈશુન્ય પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
પાપસ્થાનક હા કે ચૌદમું આકરૂં, પશુનપણાનું હૈ કે વ્યસન છે અતિ ખુ અશન માત્રને હું કે શુનક ધ્રુત છે, તેથી ભૂડા હો કે પશુન લવે પછે. ૧. મહુ ઉપકરિયે હા કે પિથુનને પર પિર, કલડુનેા દાતા હૈા કે હોય તે ઉપર; દૂધે ધાયા હો કે વાયસ ઉજલા, ક્રિમ હાય પ્રકૃતે' હા કે જે છે સામલેા ? ૨ તિલહુ તિલત્તણ હા કે તે છે ત્યાં લગે, ને વિષ્ણુઠે હૈા કે ખલ કહીયે જગે; ઈમ નિ:સ્નેહી હાકે નિરદય હૃદયથી, પિશુનની વાર્તા હે કે નિવ જાયે કથી. ૩. ચાડી કરતાં હા વાડી ગુણુ તણી સૂકે ચૂકે હા કે ખેતી પુણ્ય તણી, કોઈ નિને દેખે હા કે વદન તે પિચ્યુન તણું, નિરમલ કુલને હા કે દિયે તે કલંક ઘણું. ૪. જિમ સજ્જન ગુણુ હા કે પિશુનને કૃષિયે, હિંમ તિણે સહજે હા કે ત્રિભુવન ભૂજિયે; ભસ્મ માં હા કે દપ ણુ હૈય ભલે, સુસ સગાઈ હા કે સજ્જન સુકુલ-તિàા. ૫. ૧૫ ાંત અતિ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
જિદ્ધાં રતિ ક્રાઇક કારણે”, અરતિ તિહાં પણ ઢાય; પાપસ્થાનક તે પનરમું, તિશે એ એકજ જોય. ૧. સુઝુક્ષુ નર ! સમો ચિત્તમઝાર.-એ આંકણી, ચિત્ત અરતિ રતિ પાંખથ્યુજી, ઉડે પ’ખીરે નિત્ત; પિંજર શુદ્ધ સમાધિમે છ, રૂંધ્યા રહે તે મિત્ત સુગુરુ ૨. મન-પારદ ઉડે નહિજી, પામી અતિ-રિત મગ, તે હુયે સિદ્ધિ કલ્યાણનીજી, ભાવ જાયે ભાગ. સુગુ॰ ૩. રિત વશે અરિત કરીજી. ભૂતાત ય જેઠુ; તસ વેક આવે નહીજી, હાય ન દુ:ખને છેડ. ગુણ૦ ૪. નડ્ડી તિ-અતિ છે વસ્તુથી”, તે ઉપજે મન માંહિ', 'ગજ વહૂમ સુત હુએ”, ચૂકાદિક હું કાંઈ. સુગુરુ ૫. મનકહિત રતિઅરતિ છે, નહિ સત્ય પર્યાય; નહિ તે વેચી વસ્તુમાંજી, કિમ તે વિટિ જાય ? સુમુક્ષુ ૬. જેહ અતિ-રિત નવ ગણેજી, સુખ દુઃખ હેય સમાન; તે પામે જસ સુપદાજી, વાધે જિ' તસ વાન. સુગુણૢ૦ ૭.
૧૬. પર-પરિવાદ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય.
સુંદર ! પાપસ્થાનક તો સાલમુ ં-પર-નિદા અસરાલ હે; સુઉંદર ! નિર્દક જે મુખરી હુવે, તે ચાથા ચ ડાલ હે. સુદર! ૦૧ સુ જેતુને નિદાના ઢાલ છે, તપ-કિરિયા તમ ફાક હા, સુ॰ દેવ કિબિષ તે ઉપજે, એહુ કુલ રોકારાક હા. સુંદર! ૨. સુ... ક્રોધ અ૭૨ણુ તપતણું, જ્ઞાન તણું અહંકાર ; સું॰ પરનિંદા કિરિયા તણું, વમન અજીણુ આહાર હૈ। સુ॰ ૩. સુ॰ નિ...દકને જેઠુ સ્વભાવ છે, તાસ કથન નવિ તિતુ હા; સુ નામ ધરી જે નિંદા કરે, તેહ મહા મતિમદ હૈા સું૦ ૪. સું॰ રૂપ ન કોઇનું ધારીયે, દાખીયે નિજ નિજ રંગ હે; સુ॰ તેડુમાંહિ કર્યું નિદા નહિ, ખેલે ખીજુ અંગ હા સુ ૫. સું॰ ‘એહ કુશીલને' ઇમ કહે ‘કાપ હુએ' જે ભાખે હા; સુ॰ તેડુ વચન નિંદકના તલુ, દશવૈકાલિક સાખે હેા. સુ॰. ૬. સુ॰ દેષ-નજરથી નિદા હુએ, ગુગ્નુ-નજરે હુએ શંગ હે; સુ॰ જગ સવિ ચાલે માદલ-મઢયા, સત્ર-ગુણી વીતરાગ ડૉ. સું॰ ૭. સુ·॰ નિજ સુખ કનક-ચાલડે, નિશ્વક પરિમલ લેઇ હા, સુ॰ જેહુ ઘણા પર-જીણુ ગ્રહે, સત તે

Page #705

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૫૧
વિરલા કાઈ હા. સુ૦ ૮. સુ૰ પર્-પરિવાદ વ્યસન તો, મ કરે નિજ-ઉત્કર્ષ હા; સુ॰ પાપ-કર્મ શ્ચમ વિ લે, પામે સુજસ તે હુ હો સું॰ ૯.
૧૭. માયા-મૃષાવાદ પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
સત્તરમું પાપનું ઠામ, પિરહરો સદ્ગુણ ધામ; જિમ વાધે જગમાં મામ હો તાલ, માયા—માસ નાવ ક્રીજીચે—એ આંકણી. ૧. એ તે વિષને વલીય વધાય, એ તે શસ્ત્રને અવલું ધાયૂ'; એ તેા વાઘનું ખાલ વકાર્યું" હા લાલ. માયા૦ ૨. એ તે માચી ને માસાવાઇ, થઇ મોટા કરે ય ઠગાઈ; તસ હેઠે ગઇ ચતુરાઈ હા લાલ. માયા૦ ૩. અગલાં પરે પગલાં ભરતાં, થાડુ* ખેલે જાણે મરતાં; જગ ધધે ઘાલે ફિરતાં હા લાલ. માયા॰ ૪. જે કપટી એટલે જ હું, તસ લાગે પાપ અપ્ઢું; પતિમાં હોય મુખ ભૂંડું ડા લાલ. માયા૦ ૫. દલીનું જૂઠું મીઠું, તે નારી-ચરિત્રે દીઠું; પણ તે છે દુગ'તિચીઢુ ા લાલ. માયા૦ ૬. જે જૂડા દિએ ઉપદેશ, જનરજને ધરે વેશ; તેઢુના જાડા સકલ કલેશ હે લાલ, માયા૦ ૭. તેણે ત્રીજો મારગ ભાગ્યે, વેષ નિંદે ભે રાખ્યા, શુદ્ધ-ભાષકે શમ-સુખ ચાખ્યા હૈા લાલ. માયા૦ ૮. હું" એલી ઉત્તર જે ભરવું, કપટીને વેષે કરવું; તે જમવારે સ્યું કરવું? હેા લાલ. માયા૦ ૯ ૫ડે જાણે તે પણ ભે, માયા-મેસને અધિક અચ’સે; સમકિતષ્ટિ મન થસે હું લાલ, માયા૦ ૧૦. શ્રુત-મર્યાદા નિરધારી, રહ્યા માયા-માસ નિવારી; શુદ્ધ-ભાષકની લિહારી હેા લાલ. માયા૦ ૧૧. જે માયાએ બૂડ ન મેલે, જગ નહુ કાઈ તેહને તેલે; તે રાજે સુજસ અમાલે હૈા લાલ. માયા૦ ૧૨. ૧૮. મિથ્યાત્વશલ્ય પાપસ્થાનક સજ્ઝાય
અઢારમું જે પાપનું ચાનક, તે મિથ્યાત્વ પરિહરીયેજી, સત્તરથી પશુ તે એક ભારી, હાય તુલાયે જો ધરીયેજી; કષ્ટ કરો પિર પિર દમે અપ્પા, ધર્માં અથે' ધન ખરચાજી, પણ મિથ્યાત્વ છતે તે જૂઠું, તેણે તેહુથી તુમે વિરચે.જી. ૧. કિરિયા કરતા હતા પરિજન, દુઃખ સહતા મન રીઝેજી, અધ ન જીતે પરની સેના, તિમ મિથ્યાદૃષ્ટિ ન સીગ્રેજી; વીરસેન શૂરસેન દૃષ્ટાંતે; સમકિતની નિયુક્તે જી, શ્વેષને ભલી પરે મન ભાવેા, એહ અરથ વર ચુકતેજી. ૨. ધમ્મે અધમ્મ-અધમ્મે ધમ્મહ, સન્ના મગે ઉમગાજી, ઉન્માર્ગે મારગની સન્ના,-સાધુ અસાધુ સંલગાજી; અસાધુમાં સાધુની સન્ના, જીવે અજીવ અવે જીવ વેદોજી, મુત્તે અમુત્ત અમુત્તે મુત્તિઢ, સન્નાએ દશ લે?છ. ૩. અનિદ્ધિક નિજ નિજ મતે અભિગ્રહ, અનનિગ્રહિક સહુ સરખાજી; અિિનવેશી જાણતા કહે જુઠ્ઠું, કરે ન તત્ત્વ-પરિખાજી, સશય તે જિન-વચનની શકા, અવ્યકતે અનાભાગાજી, એ પણ પાંચ ભેદ છે વિદ્યુત, જાણે સમજી લેગાજી. ૪. લાક લેાકાત્તર ભેદ એ ષવિધ, દેવ ગુરૂ વલી પછ, સગતિ તિહાં લૌકિ ત્રિણ આદર, કરતાં પ્રથમ તે ગવ જી લેાકેાત્તર દેવ માને નિયણે, શુરૂ જે લગ્નુ-હીણાજી, પ નિન્ટે ઇડુ લેાકને જે; માને ગુરૂપદ–લીનાજી. ૫. ઈમ એકવીશ મિથ્યાત્વ ત્યજે જે, ભજે ચરણુ ગુરૂ કૈરાજી, સજે ન પાપે રજે ન રાખે; મત્સર-દ્રોહ અનેાજી; સમકિત-ધારી શ્રુત-આચારી, તેમની જગ બલિહારીજી, શાસન સમક્તિને આધારે તેહની કરો મનેહારીજી. ૬.

Page #706

સજજને સન્મિત્ર મિથ્યાત્વ તે જગ પરમ રોગ છે, વલીય મહા અંધાકારેજી, પરમ શત્રુને પરમ શરૂ : તે, પરમ નરક-સચારાજી; પરમ દેહગ ને પરમ દરિદ્ર તે, પરમ સંકટ તે કહીયેજી, પરસ કંતાર પરમ દુર્મિક્ષ તે, તે છોડે સુખ લહીયે છે. ૭. જે મિથ્યાત્વ લવલેશ ન રાખે, ચૂધ મારગ ભાખે છે, તે સમકિત–સુરતરૂ-ફલ ચાખે, રહે વલિ અણીયે આંખેજ, મહેટાઈ શી હેય ગુણ પાખે?, ગુણ પ્રભુ સમકિત દાખે, શ્રી નયવિજય વિબુધપયસેવક, વાચક જસ ઈમ ભાખે છે. ૮. ઇતિ સકલ પતિ શમણિ મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજય વાચક વિરચિત(
શ્રી અષ્ટાદશ પાપાનક સઝાય સંપૂર્ણ
અમૃતવેલિની નાની સઝાય. ચેતન ! જ્ઞાન અજુઆલજે, ટાલજે મેહ સંતાપ રે, દુરિત નિજ સંચિત ગોલજે, પાલજે આદયું આપ રે; ચેતન ! જ્ઞાન અજુઆલજે. ૧. ખેલ તણી સંગતિ પરિહરે, મત કરે કેઈક્યૂ ક્રોધ રે; શુદ્ધ સિદ્ધાંત સાંભર, ધારજે મતિ પ્રતિબોધ રે. ચેતન ! ૨. હરખ મત આણજે તૂસ, હૃહવ્યો મત ધરે ખેદ રે; રાગ દ્વેષાદિ સંધિ (સંઘે રહે, મનિ વહે ચારૂ નિર્વેદ રે ચેતન ! ૩. પ્રથમ ઉપકાર મત અવગણે, તું ગણે ગુરૂ ગુણ શુદ્ધ રે જિહાં તિહાં મત ફરે ફૂલ, ઝૂલતો મમ રહે મુદ્ધ ૨ ચેતન ! ૪. સમકિત--રાગ ચિત્ત રંજજે, અંજજે નેત્ર વિવેક રે, ચિત્ત મમકા મત લાવજે, ભાવજે આતમ એક રે. ચેતન ! ૫. ગારવ--પંકમાં મમ લુલે, મત ભલે મચ્છર ભાવ રે, પ્રીતિ મ ત્યજે ગુણવંતની, સંતની પંક્તિમાં આદિ રે ચેતન ! ૬. બાહા કિયા કપટ તું મત કરે, પરિહરે આ ધ્યાન રે; મીઠડો વદને મને મેલડે, ઈણ કિમ તું શુભજ્ઞાન રે? ચેતન ૭. ચાલો આપદે રખે, મત ભખે પુંઠને મસ રે; કથન ગુરૂનું સદા ભાવજે, આપ ભાવજે વંશ રે. ચેતન !૮. હઠ પડયો બેલ મત તાણજે, આણજે ચિત્તમાં સાંન રે વિનયથી દુખ નવિ બાંધયે, વાધયે જગતમાં માને છે. ચેતન ! . કોકવારે તુઝ ભેલવ્યે, ઓલવે ધમને પંથ રે; ગુરૂ-વચન-દીપ તે કરિ ધરે, અનુસરે પ્રથમ નિગ્રંથરે. ચેતન ! ૧૦. ધારજે ધ્યાનની ધારણુ, અમૃતરસ પારણું પ્રાય રે; આલસ અંગનું પરિહરે; તપ કરી ભૂષજે કાય રે. ચેતન ! ૧૧. કલિ–ચરિત દેખિ મત ભડકજે, અડકજે મત શુભ ગ રે, સૂખડી નવમ રસ પાવના, ભાવના આજે ભેગ રે. ચેતન: ૧૨. લેકભયથી મન ગોપવે, રોપવે તૂ મહાદેવ રે, અવર સુકૃત કીધા વિના, તુઝ દિન જતિ શુભ શેષરે. ચેતન ! ૧૩. લેક સન્નાવમાં ચતુર તું, કાંઈ અછતું નહિ બે લ ૨; ઈમrગ મુગતિર્યું બાઝ, વાસસ્પેન્સ જિમ ગ્રંહી (ગૃહ) મોલ રે, ચેતન ! ૧૪. જ્ઞાન-દર્શન-ચરણ ગુણ તણું, અતિ ઘણે ધરે પ્રતિબંધ રે; તન મન વચન સારો રહે, તું વહે સાચલી સંધ રે. ચેતન ! ૧૫. પોપટ જિમ પડો પાંજરે, મનિ ધરે સબલ સતાપ રે, તિમ પડે મત પ્રતિબંધ તૂ, સંધિ સભાલજે આપ રે. ચેતન ! ૧૬. મન
માટે શુભ ગ્રંથમાં, મત ભીમાડે ભ્રમ–પાશરે; અનુભવ રસવતી ચાખજે, રાખજે સુગુ રૂની આશ રે. ચેતન ! ૧૭. “આપ સમ સકલ જગ લેખ, શીખવે લેકને તવ રે. “

Page #707

સઝાય અને પદ-વિભાગ માગ કહેતો મન હારજે, ધારજે તું દૃઢ સત્વ રૂ. ચેતન ! ૧૮. શ્રી નયવિજય ગુરૂ સીસની, સી ખડી અમૃતવેલ રે, સાંભલી જે એ અનુસરે, તે લહે જસ રંગરેલ રે. ચેતન ! ૧૯
૫. શ્રી અમૃતવેલિની મોટી સઝાય ચેતન ! જ્ઞાન અજુઆલીએ, ટાલીએ મેહ-સંતાપ રે, ચિત્ત ડમડલ, વાલીએ, પાલીએ સહજ ગુણ આપશે. ચે. ૧. ઉપશમ અમૃત–રસ પીજીએ, કીજીએ સાધુ-ગુણ ગાન રે; અધમ વયણે નવિ ખીજીએ, દીજીએ સજ્જનને મારે. ચે૨. ધ-અનુબંધ નવિ રાખીએ, ભાંખીએ વયણ મુખે સાચા રે સમક્તિ-રત્નરૂચિ જેડીએ, છેડીએ કુમતિ મતિ કાચ રે. ચે. ૩. શુદ્ધ પરિણામને કારણે, ચારનાં શરણું ધરે ચિત્ત રે; પ્રથમ તિહાં શરણ અરિહંતનું, જેહ જગદીશ જગ-મિત્તરે. ચે૪. જે સમોસરણમાં રાજતા, ભાંજતા ભાવિક–સંદેહ રે ધર્મનાં વચન વરસે સદા, પુષ્કશ જિમ મેહ રે. ચે. ૫. શરણ બીજું ભજે સિદ્ધનું, જે કરે કમં ચકચૂર રે; ભેગવે રાજ શિવ-નગરનું, જ્ઞાન આનંદ ભરપૂર. . ૬. સાધુનું શરણ ત્રીજું ધરે, જેહ સાથે શિવ-પથ રે, મૂલ ઉત્તર ગુણે જે વર્યા, ભવ તર્યા ભાવ-નિગ્રંથરે. ૨૦ ૭. શરણુ શું કરે ધર્મનું, જેહમાં વર દયાભાવ રે જેહ સુખ--હેતુ જિનવર કહ્યું, પાપ જલ તારવા નાવરે. ૨૦ ૮. ચારનાં શરણ એ પતિવજે, વલી ભજે ભાવના શુદ્ધ રે, દુરિત સવિ આપણનિધિએ, જિમ હોયે સંવ૨ વૃદ્ધરે. ૨૦ ૯.
હભવ પરભવ આચર્યા, પાપ-અધિકરણ મિથ્યાત રે, જે જિનાશાતનાદિક ઘણાં, નિંદિએ તેહ ગુણ-ઘાતરે, ચેટ ૧૦ ગુરૂ તણું વચન તે અવગુણ, ગંથિયા આપ મતજાલ રે, બહુ પરે લેકને ભોલવ્યા, નિંદિએ તેહ જંજાલ રે. ૨૦ ૧૧. જેહ હિંસા કરી આકરી, જેહ બેલ્યા મૃષાવાદ રે, જે પરધન હરિ હરખિયા, કીલે કામ–ઉનમાદરે. ચે. ૧૨. જેહ ધન ધાન્ય મૂછ ધરી, સેવિયા ચાર કષાય રે; રાગને શ્રેષને વશ હુવા, જે કીયા કલહ-ઉપાય રે. ૨૦ ૧૩. જૂઠ જે આલ પરને દિયાં, જે કર્યા પિશુનતા પાપ રે, રતિ અરતિ નિંદ માયા મૃષા, વલિય મિથ્યાત્વ–સંતાપરે. ૨૦ ૧૪. પાપ જે એહવા સેવયાં, તેહ નિદિ વિહું કાલરે; સુકૃત અનુમોદના કીજિએ, જિમ હેય કમ વિસશલ રે. ૨૦ ૧૫. વિશ્વ ઉપકાર જે જિન કરે, સાર જિન નામ સાગ રે, તેહ ગુણ તાસ અનુમદિએ, પુણય-અનુબંધ શુભ ગરે. ૨૦ ૧૬. સિદ્ધની સિદ્ધતા કર્મના, ક્ષય થકી ઊપની જેહ રે; જેહ આચાર આચાર્યને, ચરણવન સિંચવા મેહરે. ચિ૦ ૧૭. જેહ ઉવઝાયને ગુણ ભલે, સૂત્ર સજઝાય પરિણામ રે; સાધુની જેહ વલી સાધુતા, મૂલ ઉત્તર ગુણ-ધામરે. ૨૦ ૧૮. જેહ વિરતિ દેશ શ્રાવક તણી, જે સમકિત સદાચાર રે, સમકિત દૃષ્ટિ સુરનર તણે, તેવું અનુમદિએ સાર રે. ૨૦ ૧૯. અન્યમાં પણ દયાદિક ગુણે, જેહ જિન-વચન અનુસાર રે, સર્વ તે ચિત્ત અનુમોહિએ, સમતિ-બીજ નિરધારરે. ચે૨૦, પાપ નાવ તીવ્ર ભાવે કરે, જેહને નવિ ભવ-રાગ રે. ઉચિત સ્થિતિ જે સેવે સદા, તેહ અનુમોદવા લાગશે. ૨૦ ૨૧. શેડલ પણ ગુણ પરણે, સાંભલી હર્ષ મન આણ રે દેષ લવ પણ નિજ દેખતા, નિજ ગુણ નિજાતમાં જાણુ. ૨૦ ૨૨ ઉચિત વ્યવહાર અવલ બને, ઈમ કરી થિર પરિણામ રે, ભાવિયે શુદ્ધ

Page #708

ર
સજ્જન સન્મિત્ર પુદ્ગલ થકી, કર્માથી રે; ચે૦ ૨૪. કમ'થી આપણું, દેખતાં દૃષ્ટિ ચાર રે; જ્ઞાન ચિ
નય ભાવના, પાવનાશય તણું ઠામરે. ચે. ૨૩. દેહ મન વચન ભિન્ન તુજ રૂપ રે; અક્ષય અકલક છે જીવનું, જ્ઞાન આનદં સરૂપ કલ્પના ઉપજે, પવનથી જેમ જધિ-વેલ રે; રૂપ પ્રગટે સહજ સ્થિર મેલરે. ચે૦ ૨૫. ધારતાં ધમ'ની ધારણા, મારતાં ગાહ વેલ વિસ્તારતાં, વારતાં કમ'નું રે. ચે૦ ૨૬. રાગ વિષ દોષ ઊતારતાં, જારતાં દ્વેષ રસ `શેષ રે; પૂર્વ મુનિ વચન સ‘ભારતાં, વારતાં કમ' નિઃશેષ રે. ચે૦ ૨૭. દૈખિયે માગ શિવ-નગરના, જે ઉદાસીન પરિણામ રે; તેન્દ્વ અણુ છોડતાં ચાલિયે, પામીએ જિમ પરમ ધામ રે. ચે૦ ૨૮. શ્રી નયવિજય ગુરૂ શિષ્યની, શીખડી અમૃત-વેલ રે; એહ જે ચતુર નર આદરે; તે લહે સુજસ રંગ રેલરે. ચે૦ ૨૯.
// સ્થાપના કલ્પની સજ્ઝાય
પૂરવ નવમથી ઉદ્ધરી, જિમ ભાખે શ્રી ભદ્ર બાહુૐ; સ્થાપના૩૯૫ અવે કહું, તિમ સાંભલયે સહુ માહુરે ૧. તિમ સાંભલયે સહુ સારૂં પરમગુરૂ,--યશુડે મનિીજઈ રે; મનિ દીજÛ પરમગુરૂ-વયણુડે, તે। શિવસુરલતાલ લીજÜરે. ——આંકણી. ૧. લાલ વરણ જે થાપના, માંહિ રેખા શ્યામ તે જોઈ રે; આયુ જ્ઞાન બહુ સુર વી, તેતા નીલક’ઠ સમ હાઈ રે- ૨. તેતે નીલક૪૦ પીત વરણ જે થાપના, માંહિ દીસ‘બિંદુ વેતરે; તેઢુ પખાલી પાઈÛ, સર્વિ શગ-વિલયના હેતરે, સવિ૦ ૩. શ્વેતવર્ણુ જેહ થાપના, માંહિ પીતબિંદુ તસ નીર રે, નયન રાગ છાંટિ ટલઈ, પીતાં લઇ શુદ્ધ શરીરિરે. પીતાં॰ ૪. નીલવરણ જે થાપના, માંહિ પીàા ખંદું, તે સારરે; તેડુ પખાલી પાઇ, હાઈ અહિ-વિષને ઉત્તારરે. હાઇ ૫. ટાલÛ રાગ વિસ્ ચિકા, ઘત લાભ દીઈ ધૃત વન્નરે, રક્ત વરણ પાસŪ રહ્યો; મેહુઇ માિિને કેશં મન્નરે. માહઈ ૯, શુદ્ધ શ્વેત જે થાપના, માંહિ દીસઇ રાતી રેખરે; 'ક થકી વિષ ઉતરÛ, વલી સીઝÛ કાર્ય અશેષરે; લી. ૭. અઘ્ધ રકત જે થાપના વલી અધ પીત પરિપુઇરે, તેહ પખાલિ છાંટિÛ, હરŪ અક્ષિરાગ નઇ કુષ્ટરે હર་૮. જમ્મૂ વરણુ જે થાપના, માંહિ સવ વણુના બિંદુરે, સવ સિદ્ધિ તેહુથી હાઈ, મેહુÙ નરનારીના દરે. માહુઇ ૯. જાતિ પુષ્પ સમ થાપના, સુત વંશ વધાર" તેન્ડુરે; માર પિચ્છ સમ થાપના; વંછિત દિઇ નવિ સદેહેરે. વછિત૰ ૧૦, સિદ્ધિ કરઈ ભય અપહરŪ, પારદ સમ બિંદુ... તે શ્યામરે; મૂષક સમ જેહ થાપના, તે ટાલઇ અદ્ગિષિ ઠામરે. તે ટાલÜ૦ ૧૧. એક વત્તÛ ગલ ઇિ, ચિડું આવત્તઇ સુખાભ'ગરે, ત્રિડું આવત્ત ́ઇ માન ઇં, (ચહું વત્ત'ઈં નહી રંગ, ચિğ૦ ૧૨. પચ આવત્તઈ ભય હરŪ, ઇંદ્ધિ આવત્તÛ દિઈ રાગરે; સાત આવત્તઈં સુખ કરઇ, વિલ ટાઈ સઘલા સાગરે વિલ૦ ૧૩. વિષમાવત્તઇ કુલ ભલુ, સમ આવત્તઈ ફૂલ હીનરે, ધનાશ હેાઈ છેદથી, હંમ ભાખ તત્વ-પ્રવીન રે. ઈમ૦ ૧૪ જે વસ્તુ થાપિÛ, દક્ષિણ આવત્ત ઇ તેહરે; તે અખૂટ સલું હાઈ, ઈમ જાણીજઈં ગુણગેહરે. કઈ વાચક જસ ગુણ ગેરે. ૧૫.

Page #709

સય અને પદ-વિભાગ
સમકીત સુખલડીની સજ્ઝાય
ચાખા નર સમીત સુખલડી, દુ:ખ ભૂખડલી ભાગેરે, ચાર સહા લાડુ સેવછૈયા, ત્રિશુ લિંગ ફેણાં છાજેરે-ચાખે. ૧. દશ વિનયના દહુઠા ? (દહીથરા) મીઠા, ત્રિશુ શુદ્ધિ સખર સુહાળીરે; આઠ પ્રભાવક જતને રાખી, પશુ દૂષણુ ગાળીરે ચા૦ ૨. ભૂષણ પાંચ જલેબી કુંપલી (કુમળી), છઠ્ઠુ વિધ જયણા ખાજારે, લખણુ પાંચ મનેહર ધેખર, છ ઠાણુ ગુ`દવડા તાજારેચા૦ ૩. છ આગાર નાગારી પીંડા, છ ભાવના પણ પૂરીરે; સડસઠ લેકે નવ નવ વાની, સમકીત સુખડી રૂડીરે-ચા૦ ૪. શ્રી જિનશાસન ચતુરે દીકી, સિદ્ધાંત થાલે સારીરે; એ ચાખે અજરામર હવે મુનિ દરશમે પ્યારીરેચા॰ ૫. એ નિશ્ચે જીવ અણદ્ઘારી, સંતુષ્ટ પુદ્ગલ વીવહારીરે; આગળ માને (માં તે) વાત પ્રમાણે પ્રકાશીરે-ચા૦ ૬.
વાચક
જય કહે
ગુરુસ્થાનક સજ્ઝાય
હાયે મિથ્યાત્વ અસભ્યને, કાળ અનાદિ અનતારે; તેડુ અનાદિ શાંત છે, પ્રાણી ભવ્યને તારે. શ્રી જિનવચન વિચારીએ-૧. આવલી ષટ સાસાયણે, ચાક્ષુ' અયર તે મીસારે; મનુજભવાદિક સુરતવે, ધમ ભાખે જગદીશારે. શ્રી જિન૦ ૨. પૂરવ કેાડી છે પાંચમા, તેરમુ` દેશથી ઉÀારે; કાલ અવર ગુણ જાણવા; અંતર્મુ'હૂત' સહુનાર. શ્રી જિન ૩. સાધુ છે. અને સાતમે, મીઠ્ઠી ૨૩ પૂરવ કેડીરે; અધિક વધે હાય કેવલી, કડીન કમ`દલ મેાડીરે. શ્રી જિન ૪. જે જેના વ્યવહારમાં, તેહુને તેહ કહેવાય?, નિશ્ચયથી ગુણુઠાણુએ, અતર ગતિ પલટાયરે. શ્રી જિન ૫, ઉચીત ક્રિયા અધિગમથકે, અછતે પશુ ગુણ આવેરે; છતા હાય તે થિર રહે, જો જિનવચન સુહાવે. શ્રી જિન૦ ૬. જે ગુરૂચરણ ઉપાસતે, ઇમ ગુશુઠાણું વિચારરે, તે લહે સુજશ સ'પદા, નિશ્ચય ને વ્યવહારરે. શ્રી જિન ૭,
પ
કડવા તુંબડાની સજ્ઝાય
સાધુને તુંબડું વહેારાવીયુજી. કરમે હલાહલ થાય?; વિપરીત આહાર વહેારાવીએજી, વધાર્યાં અન`ત સ`સારરે; સાધુજીને તુમડુ વહેારાવીયુ જી-એ આંકણી. ૧. આહાર લેઇ મુનિ પાછા વલ્યાજી, આવ્યા ગુરૂજીની પાસરે; ભાત પાણી આલે વીયાજી, એ આહાર નહી તુજ લાગરે; સાધુ॰ ૨. નિરવઘ ઠામે જઈને પરવાજી, તુમે છે દયાના જાણુરે; બીજો આહાર આણી કરીજી, તુમે કરો નિરધારરે;' સાધુ ૩. ગુરૂ-વચન શ્રવણે સુણો, પહેચ્યા વન મેઝારે; એકજ બિંદુ તિહાં પરબ્યાજી, દીઠા દીઠા જીવના સહારે; સાધુ॰ ૪ જીવયા મનમાં વસીજી, આવી કરૂણા સારરે; માસખમણને પારણુંજી, પડીવજ્યાં શરણાં ચારરે; સાધુ॰ પ. સથારે એસી મુની આહાર કર્યાં, ઉપજી ઉપજી દાહ વાળ રે; કાળ કરી સર્વાસિધ્ધજી. પહેાંચ્યા સ્વગ' માઝારરે; સાધુ૦ ૬. દુ:ખણી દોભાગણી બ્રાહ્મણીજી, તુખય તળે અનુસારરે, કાળ અનતા તે ભમીજી, રૂલિ લિ તિય ચ માઝારરે; સાધુ॰ ૭. સાતે નરકે તે ભમીજી, પામી પામી મનુષ્યની દેહૅરે; ચારિત્ર લઈ તપસ્યા કરીજી, માંધ્યુ' નિયાણુ' તેહરે, સાધુ॰ ૮. દ્રુપદ રાજા ઘરે ઉપજી૭, પામી

Page #710

At
અજન સન્મિત્ર પામી યૌવન વેષરે; પાંચ પાંડવે તે વરીજી, હુઇ હુઇ દ્રૌપદી એષરે; સાધુ॰ ૯, તે મનુષ્ય જન્મ પામી કરીજી, લેશે લેશે ચારિત્ર નિરધારરે; કેવળ જ્ઞાન પામી કરીજી, જશ કહે જાશે જાશે મુક્તિ મેઝારરે; સાધુ૦ ૧૦.
ચાર આહારની સઝાય. અથવા આહાર-અાહારની સજ્ઝાય
સમર્· ભગવતી ભારતી, પ્રણમી ગુરૂ ગુણવતાર, સ્વાદિમજેહ દુવિહારમાં, સૂઝે તે કહું કારે. ૧. શ્રી જિનવચન વિચારીએ, કીજીએ ધનિઃસગાર, વ્રત પચ્ચ ખાણુ ન ખ'ડીએ, ધરીએ સાઁવર રગેરે. શ્રી જિન૦ ૨. પીંપર સુંઢ તીખા ભલા, હરડે જીરૂ તે સારરે, જાવ ત્રી-જાયફલ-એલચી, સ્વાદિમ ઈમ નીરધારરે; શ્રી જિન૦ ૩. કાઠ-કુલજર-૩ મડા-ચણીકમાવા-કચૂરારે, મેથ ને કટામેલિયા, પાડાકર-મૂલ કપૂરારે શ્રી જિન ૪. હીંગલા અષ્ટક-ખાપચી, મૂકી-હિંગુ ત્રેવીસરે, બલવણુ-સ‘ચલ સૂજતાં, સ‘ભારા નિક્રિસારે. શ્રી જિન૦ ૫.હરડાં ખેડુડાં વખાણીયે, કાથા પાન-સાપા રીૐ; અજ અજમાદ અજમા ભલા, ગેરવહિ નિરધારારે, શ્રી જિન ૬. તજ ને તમાલ લવીંગસું, જેઠીમધ ગણા સેલારે; પાન વલી તુલસી તણાં, વિવ્હારે લેન્ત્યા હૅલારે. શ્રી જિન૦ ૭. મૂલ જવાસના જાણીએ, વાવડિંગ કસેલારે; પીપલીમૂલ જોઈ લીજીએ, રાખજા વ્રત વેલેરે. શ્રી જિ૦ ૮. માવલ ખેર ને ખેજડા, છાલી ધાર્દિક જાણેાર; કુસુમ સુગધ સુવાસિયા, વાસી પૂનિતસ્યા પાણીરે; શ્રી જિન૦૯ એહુવા ભેદ અનેક છે, ખાદિમ નીતિ માંહેર, જીરૂ સ્વાદિમ કહ્યું ભાષ્યમાં, ખાદીમમાં ખીજે ડામેરે. શ્રી જિન૦ ૧૦. મધ્ ગાલ પ્રમુખ જે ગ્રંથમાં, સ્વાદિમ જાતિમાં ભાખ્યું; તે પણ તૃપ્તિને કારણે, આવરણાએ નવિ શખ્યારે; શ્રી જિન ૧૧. હવે અણુાહાર તે વર્ણવું, જે ચૌવિહારમાં સૂજેરે, લીંમ પ'ચાગ ગલા કડુ, જેથી મતિ નવી સૂઝેરે; શ્રી જિન ૧૨. રાખ ધમાસા ન રાહણી, સુખડ ત્રીફલાં વખાણુારે; કીરયાત અતિવિષ ખેલીયા, રીંગણી પણ તિમ જાણેારે; શ્રી જિન૦ ૧૩. આછી આસધ ચીતા, ગૂગલ હુરડાં દાàારે; મેણુ કહી અણુહારમાં, વળી મજીઠ નિહાલારે. શ્રી જિન ૧૪. કણેરનાં મૂલ પુંવાડીયા, બાલખીયે તે જાણારે, હલદર સૂજે ચાવિહારમાં, વળી ઉપલેટ વખાણારે. શ્રી જિન૦ ૧૫. ચેપચીની વજ જાણીએ, એરડી મૂલ ક'થેરીરે ગાય ગેાત્ર વખાણીયે, વલી કુંવાર અનેરી. શ્રી જિન ૧૬. કદરૂ વડકુડા ભલા, તે અણુહારમાં કહીએરે; એહવા ભેદ અનેક છે, પ્રવચનથી. સવી લહીએરે શ્રી જિન૦ ૧૭. વસ્તુ અનિષ્ટ ઈચ્છા વિના, તે મુખમાં ધરીજેરે; ચાર આહારથી બહિરો, તે અણુહાર કહિજેરે. શ્રી જિન૦ ૧૮, એહ જુગત શું જે લહી, વ્રત પચ્ચખાણુ ન ખડેરે. તેહશું ગુણ અનુરાગીણી,શિવ લચ્છિ રતિ મડૅરે. શ્રી જિન૦ ૧૯. શ્રી નયવિજય સુશુ રૂતણા, લેઈ પસાય ઉદારરે; વાચક જવિજય કહ્યો, એન્ડ્રુ વિશેષ વિચારરે. શ્રી જિન ૨૦. ખીજની સજ્ઝાય
મીજ કહે ભવ્ય જીવનૅરેલા, નિપુણા આણી ઉમ‘ગરે; ગુણ્નર, સુકૃત કરણિ ખેતમેરે લા, વાવે સમક્તિ ખીજરે સુગુણનર. ધરા ધમ'સ્યું પ્રિતડીરે લેા, કરી નિશ્ચે વ્યવહારરે. સુ ઈડુભવે પરભવે ભવાલવેરે લા, હાવે જયું જગ જયકારરે, સુ

Page #711

સક્ઝાય અને પદ વિભાગ
૬૫૭ ધર૦ ૧ કિયા તે ખાતર નાંખીયેર લે, સમતા જિજે ખેડ સુત્ર ઉપશમ નીરે સિંચરે લે, ઉગે ક્યું સમકિત છેડરે. સુત્વ ધરજો. ૨. વાડી કરે સંતોષની લે, તસ પાવિલી ચિહું રે સુઇ વ્રત પચ્ચખાણ કી ઠરે લો, વારે યું કમને ચેરરે. સુહ ધર૦ ૩. અનુભવ કેરે કુલડેરે લે, મેહ હરે સમકિત વૃક્ષ, સુ. શ્રત ચારિત્ર ફળ ઉતરેરે લો, તે ફળ ચાખે શિક્ષ. સુ ધર . ૪. જ્ઞાનામૃત રસ પિજીયેરે લે, સ્વાદ ત્ય સામ્ય તાંબૂલરે; સુત્ર ઈણ રસે સંતેષ પામોરે લે, લહે એ ભવનિધિ ફૂળરે. સુ ધર૦ ૫. ઈણ વિધ બીજ તમે સહારે લે, છાંડી રાગ ને શ્રેષરે; સુ કેવળ કમળા પામી લે, વરિયે મુક્તિ વિવેકરે. સુ ધર૦ ૬. સમક્તિ બીજ તે સહે૨ લે, તે ટાળે નરક નિગેદરે સુ વિજ્ય લબ્ધિ નિત સદા લહેરે લે, નિત વિવિધ વિદરે લે. સુત્ર ધર૦ ૭.
૩. શ્રી જ્ઞાન પંચમીની સઝાય. હાલ ૧ - શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનેસર વેણથી રે, રૂ૫કુંભ વચન કુંભ મુનિ દય; રહીણી મંદિર સુંદર આવિયા રે. નમી ભવ પુછે દંપતિ સોય; ચઉનાળું વયણે દંપતિ મોહિયારે ૧. રાજા રણ નિજ સુત આઠનું રે તપ ફલ નિજ ભવ ધારી સંબંધ; વિનયે કરી પુછે મહારાજને રે, ચાર સુતાના ભાવ પ્રબંધ. ચઉ૦ ૨. રૂપવતી શીળવતી ને ગુણવતી, સરસ્વતી જ્ઞાનકલા ભંડાર; જન્મથી રોગ સેગ દીઠે નથી રે, કુણ પુજે લીધે રે એહ અવતાર. ચઉ૦ ૩.
હાલ ૨ -ગુરૂ કહે વૈતાઢય ગિરિવરે રે, પુત્રી વિદ્યાધર ચાર; નિજ આયુ જ્ઞાનીને પૂછીયું રે, કરવા સફળ અવતાર, અવધારે અમ વિનતિ રે. ૧. ગુરૂ કહે જ્ઞાને પયોગથી રે, એક દિવસ તુમ આય; ધમ અપરાધે દેવાનુપ્રિયા રે, જેહથી શીવ સુખ થાય. અવ. ૨. થડા માં કાર્ય ધર્મનાં રે, કિમ કરીએ મુનિરાજ; ગુરુ કહે યેગ અસંખ્ય છેરે, જ્ઞાનપંચમી તુમ કાજ. અવ૦ ૩. ક્ષણ અધે સાવ અઘ ટળે રે, શુભ પરિણામે સાધ્ય; કલ્યાણક જિન તણે નેવું રે, પંચમી દિવસે આરાધ્ય અવ૦ ૪.
હાલ ૩ -ચૈત્ર વદિ પાંચમ દિને, સુણે પ્રાણીજીરે, ચવિયા ચંદ્રપ્રભુ સ્વામ, લહી સુખકામ, સુહ અજિત સંભવ અનંતજી, સુઇ ચિત્ર શુદિ પંચમી શિવ ધામ, શુભ પરિણામ. સુ. ૧. વૈશાખ વદિ પંચમી દિને, સુત્ર સંજમ લિયે કુંથુનાથ, બહ નર સાથે; સુ જેટ શુદિ પંચમી વાસરે, સુ- મુક્તિ પામ્યા ધર્મનાથ, શિવપુર સાથ. સુ. ૨. શ્રાવણ શુદિ પંચમી દિને, સુo જમ્યા નેમિસુરંગ, અતિ ઉછરંગ, સુત્ર માગસર વદિ પંચમી દિને, સુટ સુવિધિ જન્મ સુખસંગ, પુન્ય અભંગ. સુત્ર ૩. કાતિક વાદ પંચમી દિને, સુસંભવ કેવળજ્ઞાન, કરે બહુ માન સુત્ર દસ ક્ષેત્રે ને જિન સુણે, સુપંચમી દિનનાં કલ્યાણ, સુખ નિધાન. સુત્ર ૪.
હાલ ૪:-હાંરે મારે જ્ઞાન ગુરુના વયણ સુણી હિતકાર, ચાર વિદ્યાધરી પંચમી વિધિ તે આચરેરે લેલ; હાંરે મારે શાસન દેવ પંચ જ્ઞાન મહારજે, ટાળીરે અશાતના દેવ વંદન સદારે લોલ. ૧. હાંરે મારે તપ પૂરણથી ઉજમણા ભાવજો, એહવે વિદ્યુત યેગે સુરપદ વિવર્યા રે લેલ હારે મારે ધમ મને રથ આળસ તજતાં હોય જે, ધન્ય

Page #712

સજજન સન્મિત્ર તે આતમ અવલબે કા૨જ કર્યા રે લેલ. ૨, હરિ મારે દેવ થકી તુમ કુખે લિયે અવતાર, સાંભળી રહીણી જ્ઞાન આરાધન ફલ ઘણાં રે લોલ હરે મારે ચાર ચતુરા વિનય વિવેક વિચાર, ગુણ કેટલા લખાયે તુમ પુત્રી તણરે લેલ. ૩.
હાલ ૫ -જ્ઞાનીને વયણથી ચારે બેહેની, જાતિ સમરણ પામી, જ્ઞાની ગુણ વતા ત્રીજા ભવમાં ધારણ કીધી, સિદ્ધાં મનમાં કામ છે. જ્ઞાની. ૧, શ્રી જિનમંદિર પંચનેહર, પંચવરણી જિન પહિમા રે જ્ઞા. જિનવર આગમને અનુસાર, કરી ઉજમને મહિમા રે. જ્ઞાની ૨. પંચમી તિથિ આરાધન પંચમ, કેવલનાશિ તે થાયરે; જ્ઞાનીશ્રીવિજય લક્ષમીસૂરિ અનુભવ નાણે, સંઘ સકલ સુખદાય ૨. જ્ઞા૩.
૪. શ્રી આઠ મદની સજઝાય. મદ આઠ મહા સુનિ વારિયે, જે ગતિના દાતારે રે, શ્રી વીર જિણેસર ઉપદિશે, ભાખે સહમ ગણધારે છે. મદ, ૧ હજી જાતિનો મદ પટેલે કહ્યો, પૂર્વે હરિકેશીયે કીધર, ચંડાળતણે કૂળ ઉપજે, તપથી સાવ કારજ શીધરે. મદ. ૨. હજી કુળમદ બીજે દાખિયે, મરિચી ભવે કીધે પ્રાણી રે; કોડાયેડિ સાગર ભવમાં ભમે, મદ મ કરો ઈમ મન જાણી રે. મદ૩. હાંજી બળદથી દુઃખ પામીયા, શ્રેવિક વસુભૂતિ જીવર; જઈ જોગવ્યાં દુખ નરકતણાં, મુખ પાડતા નિત રીવરે મદ. ૪. હાંજી સનતકુમાર નરેસરૂ. સુર આગળ રૂપ વખાણ્યું જેમ રોમ કાયા બગડી ગઇ, મદ ચોથાનું એ ટાણું છે. મદo પ. હાંજી મુનિવર સંયમ પાળતા તપને મત મનમાં આયર થયા લૂગડુ ઋષિ રાજીયા, પામ્યા તપને અંતરાયોરમદ૬. હજી દેશ દશારણને ધણી, રાય દશાર્ણભદ્ર અભિમાનીઈદ્રની દ્ધિ દેખી બુઝી, સંસાર તજી થયે જ્ઞાની રે. મદ૦ ૭. હાંજી સ્થળભદ્ર વિદ્યાને કર્યો, મદ સાતમે જે દુખદાઈ, શ્રત પુરણ અર્થ ન પામીયા, જુઓ માનતણી અધિકાઇરે. મદ• ૮. રાય સુભમ ષખંડને ધણી, લેનને મદ કીધે અપાર; હય ગય રથ સબ સાયર ગયું, ગયે સાતમી નરક મેઝારરે. મદ૦ ૯. ઈ તન ધન જોબન રાજ્યને, મ ધરો મનમાં અહંકારે એ અથિર અસત્ય સવિ કારમું, વિણસે ક્ષણમાં બહુ વારેરે. મદ૦ ૧૦. મદ આઠ નિવારે વ્રતધારી, પાળે સંયમ સુખકારી રે, કહે માનવિજય તે પામશે, અવિચળ પદવી નર નારી રે. મદ૦ ૧૧.
૫. શ્રી મનએકાદશીની સઝાય. આજ મહારે એકાદશી રે, નણદલ મૌન કરી મુખ રહીએ; પૂગ્યાને પડુત્તર પાછે, કેહને કાંઈ ન કહીએ. આજ૦ ૧. મહારે નણદેઈ તુજને હાલે, મુજને હા વીરો, ધૂમાડાના બાચકા ભરતાં હાથ ન આવે હીરો. આજ૦ ૨. ઘરને ધંધે ઘણે કર્યો પણ, એક ન આવ્યું આડે પરભવ જતાં પાલવ ઝાલે, તે મુજને દેખાડે. આજ૦ ૩. માગસુર શુદિ અગીયારશ હેટી, નેવું જિનનાં નિરખે દેહસે કલ્યાણક હેટાં, પોથી જોઈ જોઈ હરખે. આ૦ ૪. સુવ્રત શેડ થયે શુદ્ધ શ્રાવક, મૌન ધરી મુખ રહીએ; પાવક પુર સઘળે પરજાન્યો, એહનો કાંઈ ન કહીયે. આજ૦ ૫. આઠ પહોર પિસહ તે કરીએ, થાન પ્રભુનું ધરીએ, મન વચ કાયા જે વશ કરીએ, તે ભવસાગર તરીએ.

Page #713

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ આજ ૬. ઈસમિતિ ભાષા ન બોલે, આડું અવળું પેખે, પડિક્કમણાશું પ્રેમ ન રાખે, કહો કેમ લાગે છે. આજ ૭. કર ઉપર તે માળા ફરતી, જીવ ફરે વનમાંહી; ચિત્તડું તે ચિહું દિશિયે ડોલે, ઈણ ભજને સુખ નહિ. આજ. ૮. પૌષધશાળે ભેગાં થઈને, ચાર કથા વળી સાધે; કાંઈક પાપ મિટાવણ આવે, બારગણું વળી બધે આજ ૯. એક ઉઠતી આળસ મોડે, બીજી ઉઘે બેઠી, નદીમાંથી કેઈક નિસરતી, જઈ દરિયામાં પિઠી. આજ. ૧૦. આઈ બાઈ નણુન્દ ભોજાઈ, ન્હાની મ્હોટી વહુને સાસુ સસરા મા ને માસી, શિખામણ છે સહુને. આજ૧૧. ઉદયરતન વાચક ઉપદેશે, જે નર નારી રહેશે; પિસામાંહે પ્રેમ ધરીને, અવિચળ લીલા લહેશે. આજ૦ ૧૨.
૬. ઉપાધ્યાય શ્રી સકળચંદજી કૃત બાર ભાવનાની સઝાય.
વિમળ ફૂલ કમળના હંસ તુ જીવડા, ભુવનના ભાવચિત્ત જે વિચારી; જેણે નર મનુજગતિ રત્ન નવિ કેળવ્યું, તેણે નર નારી મણિ કેડિ હારી. વિ. ૧. જેણે સમકિત ધરી સુકૃતમતિ અનુસરી, તેણે નર નારી નિજ ગતિ સમારી, વિરતિનારી વરી કુમતિ મતિ પરિહરી, તેણે નર નારી સબ કુગતિ વારી. વિ. ૨. જૈન શાસન વિના, જીવયતના વિના, જે જન જગ ભમે ધમહિના જૈન મુનિ દાન બહુ માન હીણા નરા, પશુ પરે તે મરે ત્રિજગ દિના. વિ. ૩. જૈનના દેવગુરૂ ધર્મગુણ ભાવના, ભાવિ નિત જ્ઞાન લોચન વિચારી, કમર નાશની બાર વરભાવના, ભાવિ નિત તું આ૫ તારી. વિ. ૪. સર્વ ગતિ માંહીવર નરભવ દુલહે. સર્વ ગુણ રત્નને શેધિકારી; સર્વ જગ જતુને જેણે હિત કીજીયે, સેઇ મુનિ વંદીયે શ્રત વિચારી. વિ. ૫
હાલ બીજી –ભાવના માલતી ચૂશીયે, જમર પેરે જેણે મુનીરાજ રે, તેણે નિજ આતમા વાશીયે, ભરત પેરે મુક્તિનું રાજ રે. ભા૧, ભાવના કુસુમ શું વાસિયા, જે કરે પુણ્યના કાજ રે; તે સવ અમર તરૂ પરે ફળે, ભાવના દિયે શિવરાજ રે. ભા. ૨. ભૂમિ જનની થકી ઉપના, સુતારે જે જગે ભાવ રે, તે સર્વ ભૂજગી ગલે, જેમ ગળે વનતરૂ દાવ રે. ભા૦ ૩. ભૂમિના વ૨ અનંતા ગયા; ભૂમિ ન ગઈ કિણ સાથ રે, રૂદ્ધિ બહુ પાપી જે તસ મળી, તે ન લીધી કેણ સાથ રે. ભાવ ૪. ગઈ એ દ્વારા હારિ ગયે, અથિર સબ લોકની રૂઢિ રે, સૂણી એમ પાંડવા મુનિ હુવા, તેણે વરી અચળ પદ સિદ્ધિ રે. ભા૫, રાજ્યને પાપ ભર શિર થકે, જશ હવા શુદ્ધ પરિણામ , ભરત ભૂપતિ પર તેહને, ભાવના પુણ્યના ગામ છે. ભા૬. રાજ્યના પાપ ભર શિર થકે, જશ હવા શુદ્ધ મન ભાવ રે; ભાવના સિંધુમાં તે વળે, ઉતરે મહમદ તાવ રે. ભા. ૭, જે પદાર્થ તુજ આપણે, નવિ ગણે પ્રેમ રતિ બંધ ; જો ગણે તે હતું આપણું, જીવ હિ મતિ અધ રે. ભા. ૮. કૃણ લેગ્યા હશે કિજીયે, કમ જે રૌદ્ર પરિણામ રે, તે સવિ ધમ નાવ જાણીયે, શુભ હવે શુદ્ધ પરિણામ રે. ભાવ ૯. જે જગ આશ્રવ છણે ભણ્યા, તે સર્વ સંવર હાય રે ધમજે અશુભ ભાવે કરે, તે તસ આશ્રવ જોય રે. ભા૧૦.
અનિત્ય ભાવના સજઝાય હાલ ત્રીજીઃ-મુંઝમાં મુંઝમાં મહમાં જીવ તું, શબ્દ વર રૂ૫ રસ ગધ દેખી,

Page #714

૬૦
સજન સન્મિત્ર અસ્થિર તે અસ્થિર તું અસ્થિર તનું જીવિત ભાન્ય મન ગગન હરિ ચાપ પેખી. મુંઝ૦ ૧. લચ્છી સયિતિ પરે, એક ઘર નવ રહે, દેખતાં જાય પ્રભુ જીવ લેતિ; અથિર સખ .વસ્તુને, કાજ મૂઢા કરે, જીવડા પાપની કેડ કેતી. મુંઝ॰ ૨. ઉપની વસ્તુ સવિ કારમી નવિ રહે, જ્ઞાન શું ધ્યાનમાં જો વિચારી; ભાવ ઉત્તમ હર્યાં અધમ સબ ઉદ્ધર્યાં, સહુરે કાળ દિન રાતી ચાલી. મુંઝ॰ ૩. દેખ લિ કૂતરો સવ જગને લખે, સહિર ભૂપ નર કોટિ કેટ; અથિર સસારને થિરપણે જે ગણે, જાણી તસ મૂહની બુદ્ધિ ખાટી. મુંઝ॰ ૪. રાચ મમરાજની ઋદ્ધિ પરવર્યાં, અંતે સવિ રૂદ્ધિ વિશરાળ હાશે; ઋદ્ધિ સાથે સમ વસ્તુ મૂકી જતે, દિવસ દો તીન પરિવાર રોશે. મુંઝ૦ ૫. કુસુમ પરે યૌવન' જલમિંદુ જીવિત, ચંચળ નર સુખ દેવ ભેગા; અવિધ મન કેવળી સુકવ વિધાધરા, કળિયુગે તેહુના પણ વિયેગા. મુંઝ ૬. ધન્ય અનિકા સુતે ભાવના ભાવતુ, કેવળ સુરની માંહે લીધા; ભાવના સુરલતા જેણે મન રોપવી, તેણે શિવનારી પરિવાર રૂંધ્યું. મુંઝ૦ ૭. અશરણુ ભાવના સ ઝાય
ઢાલ ચેાથી :-કા નિવે શરણું, કેા નિવે શરણું, મરતાં કુણુને પ્રાણી રે, બ્રહ્મદત્ત મરતા વિ રાખ્યા, જસ હુય ગય મહુરાણી રે, જસ નવિધિ ધન ખાણી રે. કે નવિ૦ ૧. માતા પિતાદિક ટગમગ જોતાં, યમ લે જનને તાણી રે; મરણ થકી સુરપતિ નિવ è, નિવે જે ઇંદ્રાણી રે. કે નિષે ૨. હુય ગય રથ નર કેડિ વિદ્યાધર, રહે ન નિત્ય રાયાં રાય રે; બહુ ઉપાય તે જીવન કાજે, કરતાં શરણુ જાય રે. કેા નિવે૦ ૩. મરણુથી ભીતિ કા ચિત્ત જીવે, જો પેશે પાતાળે રે; ગિરિ દરી વન અબુધિમાં જાવે, તેાભિ હટીએ કાળે રે, કા નિવ૦ ૪. અષ્ટાપદ જેણે બળે ઉપાડયા, સાહશ સુખસરિયા રે; કે જગ ધમ વિના નિવ તરીચેા, પાપી કે વિતરીયે રે, કે। નિવ॰ ૫. અશરણુ અનાથ જીવડુ જીવન, શાંતિનાથ જગ જાણે રે, પારેવા જેણે શરણે રાખ્યા, મુનિ તા. ચરણે વખાણ્યા રે. કા નિવ૦ ૬. મેઘકુમાર જીવ ગજ ગતિમાં, સસલા શરણે રાખ્યા રે; વીર પાસે જેણે ભવ ભય કર્યાં, તપ સયમ કરી નાંખ્યા ૨; કા નવિ૦ ૭. મત્સ્યપરે રાગી તડફડતા, કેણે નવ સુખ કરીએ રે; શરણુ અનાથ ભાવના ભરિયા, અનાથિ મુનિ નિસર્યાં રે. કૈા નિવે૦ ૮.
સસાર ભાવના સજ્ઝાય. ઢાલ પાંચમી :-સવ' સંસારના ભાવ તું, સ ધરી જીવ સભારી રે; તે સવ' તે પણ અનુભવ્યા, હૃદયથી તેડુ ઉતારી રે. સ૦ ૧. સર્વાં તમાં વસી નિસયેર્યાં, તે લીયા સવ અધિકાર રે; જાતિ ને ાનેિ સખ અનુભવી, અનુભવ્યા સર્વ આહાર રે. સ૦ ૨. સવ સાગ તેં અનુભવ્યા, અનુભવ્યા રાગ તે શાગ રે; અનુભવ્યા સુખ દુઃખ કાળ તે, પણ લિયે નિવે જીન ચાગ રે. સ૦ ૩. સ જન નાતરાં અનુભવ્યા, પડેરિયા સ` શણગાર રે; પુદ્ગળ તે પરાતિયા, નત્રિ નમ્યા જીન અણુગાર રે. સ૦ ૪. પાપના શ્રુત પણ તેં ભણ્યા, તે કર્યાં મેાહુનાં માન રે; પાપના દાન પણું તે. ક્રિયા, નવિ ક્રિયા પાત્રના દાન રે. સ૦ ૫. વેદ પણ તીન તેં અનુભવ્યા, તે ભણ્યા પરતા

Page #715

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ વેદ રે, સર્વ પાખંડ તે અનુભવ્યા, તિહાં ન સંવેગ નિવેદ ૨. સ. ૬. રડવયે જીવ મિથ્યામતિ, પશુ હણ્યા ધમને કાજ રે; કાજ કીધાં નવિ ધમના, હરખિયે પાપને કાજ રે. સ. ૭. કુગુરૂની વાસના ડાકિણ, તિણે દમ્યા જીવ અનંત રે તિહાં નવિ મુક્તિ પથ ઓળખ્યો, તેણે નવિ હોવો ભવ અંત સે સ. ૮. .
એકત્વ ભાવના સ ઝોય. ઢાલ છઠ્ઠી -એ તેહિ આપકું તેહિ થાજી, ધ્યાન જ્ઞાન અકેલા જહાં તિહાં તું જાયા અકેલા, જાવેગા અકેલા. એ તું હિ૦ ૧ હરિહર પ્રમુખ સુરનર જાયા, તેથી જ અકેલા; તે સંસાર વિવિધ પર ખેલી, ગયા તે ભી અકેલા. એ હિ૦ ૨. કભી લીના સાથ ન તેણે, રુદ્ધિ ગઈ નવિ સાથે; નિજ નિજ કરણી લઈ ગયા તે, ધન વિણ ઠાલે હાથે એ તું હિ૦ ૩. બહુ પરિવારે મ રાચે લોકા, મુધા મળે સબ સાથે ત્રદ્ધિ મુધા હાંસે સબ ચિત, ગગનતણી જીમ બાથે. એ તુહિ૦ ૪. શાન્તી સુધારસ રસમાં ઝીલે, વિષય વિષચ નિવારે; એકપણું શુભધ્યાને ચિંતી, આ૫ આ૫કું તારે. એ (હિ. ૫. હિંસાદિક પાપે એ જીવે, પામે બહુવિધ રેગે, જળ વિણ માસ્ય એકલો, પામે દુઃખ પર લગો. એ તુહિ. ૬. એક પણું ભાવિ નિમિરાજા, મૂકી મિથીલા રાજ; મૂકી નર નારી સવિ સંગતિ, પ્રણમે તસ સૂર રાજ. એ તુહિ૦ ૭.
અન્યત્વ ભાવના સક્ઝાય. ઢાળ સાતમી -ચેતના જાગી સહચારિણી, આળસ ગોદડુ નાંખી રે, હદય જ્ઞાન દેવે કરે, સુમતિ ઉઘાડી નિજ આંખ રે. ચે. ૧. એક રાત અધિક અઠાવના, મેહિ રણિયા ઘરબારી રે; હું સદા તેહ વિટ રહું, તુજ ન ચિંતા કિસી માહરી રે. ચે. ૨. જઈ મુજ તે અળગો કરે, તે ૨મું હું તુજ સાથે રે; તેથી અળશે રહે, જો રહે તે મુજ હાથે રે. ચે૩. મન વચન તનુ સવે ઈ દિયા, જીવથી જાન્યુઆ હાય રે; અપર પરિવાર સબ જીવથી, તું સદા ચેતના જેય રે. ૨૦ ૪. (પાઠાંતરે) તનું વચન સવે દિયા, જીવથી જુજુઆ જોય , જે રમે તું ઈણે ભાવના, તે તુજ કેવળ હાય રે. ચે. ૪. સર્વ જગ ગણુ જુજુઓ, કેઈ કુણુનો નવિ હોય રે, કમ વશે સર્વ નિજ નિજ તણો, કર્મથી નવિ ત કેય રે. ચે૫. દેવ ગુરુ જીવ પણે જીજીઆ, જીજીઆ ભગતના જીવ રે; કમ વશ સવ નિજ નિજ તણે, ઉદ્યમ કરે નવિ કિલ બરે. ચે. ૬. સર્વ શુભ વસ્તુ મહિ માહરે, કળિયુગે દુષ્ટ ભૂપાળ રે; તિમ દુકાળપિ જનને હરે, અપરાની આશ મન વાલ રે. ૨૦ ૭. ચિંતા કરે આપ આપણી, મમ કરે પરતણી આશ રે; આપણું આચર્યું અનુભવ્યું, વિચરી પર વસ્તુ ઉદાસ રે. ચે૮. કેકાણે જગ નવિ ઉદ્ધ, ઉદ્વરે આપણે જીવ રે, ધન્ય જે ધીમે આદર દિયે, તે વસે ઇંદ્ર સમી વરે ૨૦ ૯. જે જુએ જુઆ આતમા, દેહ ધન જન કથી ધ્યાન રે, તે ગઈ દુઃખ નવિ ઉપજે, જેહને મન જીન જ્ઞાન રે. ૨૦ ૧૦.
અશુચી ભાવના સક્ઝાય. ઢાળ આઠમી -માંસ મળ મૂત્ર રૂધિર ભય, અશુચિ નર નારીના દેહ રે વારૂણી

Page #716

સજજન સન્મિત્ર કુભ પરે ભાવિયે, અને દિયે જીવને છેષ્ઠ રે. માંસ૧. અશુભ બહુ રોગ કફ નિતુ વહે, એ ભખે ભય અભક્ષ્ય રે; દેહને જાણી જોખમ ઘણ, દેહ બહુ જીવને ભક્ષ્ય . માંસ૨.
આશ્રવ ભાવના સજઝાય. હાલ નવમી -જગ શુભાશુભ જેણે કમતતિ વેલી જે, શુભ અશુભાશ્રવ તે વખાણે, જળ ધરો જેમ નદિવર સરોવર ભરે, તેમ ભરે જીવ બહુ કમ જાણે. જગ ૧. મમ કરે જીવ તુ અશુભ કર્માદારા, વાસવા પણ સકમાં ન છૂટે; જેણે જગ દાન વાર પશ્ય નવિ આદર્યા, તે કપણ નિર્ધાના પેટ કટે. જગ ૨. મન વચન કાય વિષય કષાયા તથા, અવિરતિ અશુભ ધ્યાન પ્રમાદે; મૂકે મિશ્યામતિ વર ઉપાસક ગતિ, જગ શુભાશ્રવ થકીને વિષાદે. જગ૩ રાચ મમ જીવ તું કુટુંબ આડંબરે, જળ વિના મેઘ જેમ ફેક ગાજે; ધર્મના કાજવિણ મકર આરંભ તું, તેણે કરી છત સંવર વિશાળ. જગ ૪.
* નિર્જરા ભાવના સક્ઝાય હાલ દશમી-તાપે મીણ ગળે જીમ માંખશુ, તથા કમ તપતા પેરે, કંચન કાટ ગળે જેમ આગે, પાય ગળે ન જાપે સે. તા. ૧. તે તપ બાર ભેદ શું કીજે, કમ નિજા હેવે રે; સે મુનીવરને હોય સકામા, અપર અકામા જેવે રે. તા. ૨. અણુશણુ ઉદરી રસ ત્યાગે, કીજીએ વૃત્તિ સંક્ષેપ રે; સલીનતા કરી કાય કિલેશે, ટળે કમના લેશે રે તા. ૩. પ્રાયશ્ચિત વિનય વૈયાવચ્ચ, સઝા વર જાણે રે; કાઉસગ કીજે જેણે ભવિજન, તસ તપ મુક્તિ નિદાન . તા. ૪.
ધર્મ ભાવના સઝાય હાલ અગ્યારમી-ધમથી જીવને જય હવે, ધમથી સવિ દુઃખ નાશે રે રાગ ને શોક ભય ઉપશમે, ધમથી અમર ઘર વાસ રે ધર્મ૧. દુગતિ પાપથી જીવને, ધર્મ વિણ નવિ ધરે કાંઈ રે, વાંછિત કિયે સુર તરૂ પરે, દાન તપ શીલથી જોઈ . ધર્મ, ૨. ધમંધર સાધુ શ્રાવક તણે, આચાર્યો ભાવ શું જે રે, સર્વ સુખ સર્વ મંગળતણું, આદર્યું કારણ તેહ રે. ધર્મ, ૩.
દાન ભાવના સક્ઝાય ઢાલ બારમી –જે નરા સાધુ આધાર વર દાયકા, તે નરા ધન્ય જગ વિબુધ ગાયા જે છતે ગવર સાધુને નવિ દીયે, તે કાશ કુસુમ પરે ફિક જાય. જે. ૧. નિમળે મુક્તિને માગ છન શાસન, સાધુ વિણ ક્ષણ ન ચાલે, પામતે મનુજ જે સાધુને નવિ હીયે, સો કરશે કપિલ દાસીય વાલે. જે. ૨. અલનું હાર નર મુક્તિની વાર નર, નાટd મકર તપ પુણ્ય કેરો કમને કાટ ઉતાર નર ભવ લહી, ધીમ બોલ ભવ વારિ ફેરો જે. ૩. જ્ઞાન વિજ્ઞાન આચાર પદ નર ભવે, પામી પૂર્વભવ પુણ્ય ભેગે; પુણ્ય વિણ પશુભવે જીવ પરવશ પહયે, શ શું મારિયે અધમ કે. જે. ૪. જીવ તે નરભવે અશુભભાવે પશુપણે, જીવતાં જીવની કેહિ મારી પુણ્ય વિણ પશુ રાશભ ઉકરડે, ભલબળે ૫ક તણ, ગુણ ધારી. જે. ૫. જીવ હિંસા સવિ પાપ એ જીવને, પાપીએ આદય જીવ

Page #717

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૩
ล
સાટે; ખાટકી હાર્ટ તે વિવિધ પરે કાટીએ, અગ્નિમાં દાટીયે પાપ માટે. જે ૬. પુણ્યશ્રી દૈવે તુજ દેહુ રુડો ઘડયા, આણિય જૈન મૂળ પુણ્ય કાજે ધમ નર જન્મ જે જીવ હારી તું, ઘસીસ નિજ હાથ અશુભ રાજે. જે. ૭. દાન તપ શિળ સત્યમ દયા ધર્માંથી સ` સુખ રૂદ્ધિ ને તું વિચારી, જીવ શુભયોગ હારીશ જે પછી, ઘસીસ જીમ હાથ હાર્યાં જુગારી. જે ૮. જીસિય ગુણિકા તણી ખાસ સાધારણી, તિસીય મિથ્યામતિ જગે ન રુડા; ત્યજી હિંસા કુધર્માં ક્રિસવિ પાપ, તુ વિશ્વમાં માકલે કીર્તિ' રુડી, જે ૯. પાર મમ રામ જે પાપ આચારના, ફાટ મ પાડજે ધમ વાટે; જાટ પરે અણુ વિમાગ્યું કશું મમ કરે, ખોટ કામ મમ પાડજે ધમ હાર્ટ, જે ૧૦. જો તુજ સુખ ગમે સવ દુઃખ નવિ ગમે, વિષય સા વીર રસ ત્યજીય; આત્મ અધ્યાત્મ વર ધ્યાન કુંજે રમી, ધવર ભાવના ખાટો અમૃત ચાહેા. જે ૧૧. સમરસ ભાવના સજ્ઝાય.
હાલ તેરમી :-ભવિક જીવ પૂએ નિજ ગુરૂને, અશુભ કમ કમ કાટે; શ્રમણે ધમ'ની સજ્ઞિજીવા, ને સમતા રસ ચાખેશે। વિકા સમરસ અમૃત ચાખે. ૧. સમરસ અમૃત ચાખા, કુબ્યુશન મૂકા મનના આંટા; સદોષ પિડેમ ભરા ઢાઠા, સખ પર સુખે મમ વિષ વાટા કે. Glo ૨. વિશ્વા જીવ ક્રમ વિષ કાર્ટ, પીડા ચાર ગતિ ફાટે; શુભ ભાવે દેતાં દઢ પારે, ક્રમ' શુ'અડુ' ફાટે રે. ભ૦ ૩. પાપ પિડ અસત્યજ દુજો, જો કષાય મદ ઘાટે; નિખીલ પાપ નિસગી જીવે, રહેતા સમ દુ:ખ કાટેરે. લ૦ ૪. જનના સુખ શુભ ધ્યાન સુલેશ્યા, દુકાળ મુસા કાટે; દાન પુણ્ય જનના સખ તેણે, વાદળ પેરે સખ ફાટે, ભ૦ ૫. રાગ સમે જેમ અમૃત છાંટે, હૃદય પડી નિવે આંટે રે; ધમ કરતા ભવિક જીવને, શિવ સુખ આવે આંટે રે. લ૦ ૬. શુ વિષ્ણુ કિમ શિવ ગિરિ પર ચઢીયે, હિબ્રુ પુણ્ય જન શર્ટ, બેસે જે જીન ગુણ મણિ સાથે, તે સખ ભવ દુઃખ કાર્ટ ૨. ભ૦ ૭.
લાક ભાવના સજ્ઝાય.
હાલ ચાદમી :-જ્ઞાન નયન માંડે ત્રિભુવન રૂપી, જેણે જીવ દીઠા લાગે, ધણી આવ્યા ષટ દ્રવ્ય રૂપે, પ્રણમા તસ જીન ચાળે ૧ મુનિવર ધ્યાવેા અઢીય દીવ લાગે, છઠ્ઠા જીન મુનિવર સિદ્ધ અનતા; તિહાં નહિ જ્ઞાન વિયેગા, મુનિવર યાવા અહીય દિવ લાગેા. ૨. આપે સીધા કેશે ન કીધા, લીધેા કેણે નવિ જાવે; માદિ નહિ જસ હોચે તા, કેવળ નાણી ભાવે. ૩. અધેાલાક છત્રાસન સમ વડે, તિાં જલ્લાહી જાણા; ઉધ્વ'લક મૃદ ંગ સ માણેા, સકળ મુનિ ચિત્ત માણેા. ૪.
૮. શ્રી ક્રેાધની સજ્ઝાય
કડવાં ફળ છે કેધના, જ્ઞાની એમ બેલે; રીસ તણેા રસ જાણીયે, હળાહળ તાલે. ૪૦ ૧. ક્રષે ક્રેડપૂરવ તણું, સયમ ફળ જાય; ક્રોધ સહિત તપ જે કરે, તે તે લેખે ન થાય. ૩૦ ૨. સાઘુ ઘણા તપીયેા હતેા, ધરતા મન વૈશગ; શિષ્યના ધ થકી થયા, ચડકોશિયા નાગ. ક૦ ૩. આગ ઉઠે જે ઘર થકી, તે પહેલુ ઘર ખાળે; જળને જોગ

Page #718

સજન સન્મિત્ર જે નવિ મળે તે પાસેનું પરજાળે. ક. ૪. કેતણી ગતિ એવી, કહે કેવળનાણી; હાણ કરે જે હેતની, જાળવજે એમ જાણી. ક. ૫. ઉદયરત્ન કહે ધને, કાજે ગળે સાહી કાયા કર જે નિમંળી, ઉપશમ સ નાહી. ૬.
૯. માનની સઝાય. રે જીવ માન ન કીજીયે, મને વિનય ન આવે રે, વિનય વિણ વિદ્યા નહિ, તે કિમ સમકિત પાવે રે. રે જી૧. સમકિત વિના ચારિત્ર નહી, ચારિત્ર વિણ નહિ મુક્તિ રે, મુક્તિ વિના સુખ શાશ્વતાં, તે કેમ લહિયે યુક્તિ રે. જી૨. વિનય વડે સંસારમાં, જે ગુણમાં અધિકારી રે; માને ગુણ જાયે ગળી, ચિત્ત જૂઓ વિચારી રે. રે છે. ૩. માન કરાયું જે રાવણે, તે તે રામે મા રે; દુર્યોધન ગ કરી, અને સવિ હારો રે. રે જી. ૪. સૂકાં લાકડાં સારિખ, દુઃખદાયી એ બેટો રે; ઉદયરત્ન કહે માનને, દેજે દેશવટેરે. રે જી ૫.
૧૦. માયાની સજઝાય. સમકિતનું બીજ જાણીયે છે, સત્ય વચન સાક્ષાત; સાચામાં સમકિત વસેજી, માયામાં મિથ્યાત્વ રે; પ્રાણી મ કરો માયા લગાર. ૧. મુખ મીઠે જુઠે મનેજી, ફૂડ કપટને રે કોટ જીભે તે છ છ કરેજી, ચિત્તમાં તાકે ચેટ રે. પ્રાણી. ૨. આપ ગરજે આઘે પડેછે, પણ ન ધરે વિશ્વાસ મેલ ન છડે મન તણોજી, એ માયાને પાસ છે. પ્રાણી, ૩. જેહશું માંડે પ્રીતડી જ, તેહશું રહે પ્રતિકુળ; નવિ મૂકે મન આમળે, એ માયાનું મૂળ છે. પ્રાણ. ૪. તપ કીધે માયા કરું , મિત્રશું રાખે રે ભેદ; મહિલ જિનેશ્વર જાણજે જ, તે પામ્યા સ્ત્રી વેદ રે. પ્રાણ પ. ઉદય રતન કહે સાંભળે છે, મૂકે માયાની બુદ્ધ મુક્તિ પુરી જાવા તણે છે, એ મારગ છે શુદ્ધ રે બાણ. ૬.
૧૧ લાભની સઝાય તમે લક્ષણ જે લેભનાં રે, લેભે મુનિજન પામે છેભના રે; લોભે ડાહ્યા મન ડેલ્યા કરે રે, લેભે દુર્ઘટ પંથે સંચરે રે. ત. ૧. તજે લોભ તેહનાં લેઉં ભામણાં રે, વળી પાય નમીને કરું ખામણાં રે, લેભે મર્યાદા ન રહે કેની રે, તમે સંગત મૂકે તેની રે. ત. ૨. લેલે ઘર મૂકી રણમાં મરે રે, લેભે ઉંચ તે નીચું આદરે રે. લોભે પાપ ભણું પગલાં ભરે રે, લેભે અકાર્ય કરતાં ન આસરે રે ત૮ ૩. લેભે મનડું ન રહે નિમંળું રે, બે સગપણ નાસે વેગળું રે; લેજો રહે પ્રીતિને પાવઠું રે, લેબે ધન ન મળે એકઠું છે. તા. ૪. લેભે પુત્ર પ્રત્યે પિતા હણે રે, લેજે હત્યા પાતક નવિ ગણે રે; તે તે દાતણે લેભે કરી રે, ઉપર મણિધર થાયે તે મારી સે. તા ૫. જતાં લોભને થોભ દીસે નહી રે, એવું સૂત્ર સિદ્ધાંતે કહ્યું સહી રે, લોભે ચકી સુભમ નામે જુએ , તે તે સમુદ્ર માંહે ડૂબી મૂઓ રે. ત. ૬. એમ જાણીને લેભને છેડો રે, એક ધમ શું મમતા મંડળે રે કવિ ઉદયરતન ભાખે મુદા રે, વંદુ લેભ તજે તેહને સદા રે. ત૦ ૭.
૧૨ શાંતસુધારસની સજઝાય શાંત સુધારસ કુંડમાં તું રમે મુનિવર હંસ રે, ગારવ રેણશું મત રમે, મૂકજે

Page #719

સઝાય અને પદ-વિભાગ શિથિલ મુનિ ચંગરે. શાં. ૧. સ્વહિત કરમ કર ભવપૂરણ, મ કર તું ધર્મમાં ફૂડ રે, લેક રંજન ઘણું મમ કરે, જાણ કર્યું હેયે મૂઢ રે. શાં. ૨. જે યતિવર થયે જીવડા, પ્રથમ તું આપને તાર રે, આપ સામે મુનિ જે તયે, તે પછી લેકને તાર રે. શા• ૩. તુજ ગુણવંત જાણી કરી, લોક દિયે આપણા પુત્ત રે, અસન વસનાદિક ભરી દીયે, બેટડુ મ ધર મુનિ સુત્ત રે. શાંત ૪. નાણુ દસણ ચરણ ગુણ વિના, તું કેમ હેય સુપાત્ર રે; પાત્ર જાણી તુજ લેક રે, મ ભર તું પાપે નિજ ગાત્ર ૨. શાં. ૫. સુધીય સુમતિ ગુપ્તિ નહિ, નહિ તપ એષણા શુદ્ધિ ૨. મુનિ ગુણવંતમાં મૂળગે, કેમ હેયે લબ્ધિની સિદ્ધિ છે. શાં. ૬. વ્યાપ માં ઘણે ગુણ વિના, ભૂરિ આઠબર ઈચ્છે રે; ઘર તજી માન માયા પડે, કેમ હૈયે સિંહ ગતિ રીંછ રે. શાં. ૭. ઉપશમ અંતરંગે નહિ, નહિ તુજ ચારુ નિવેદ રે; નતિ મુનિ પૂજ્ય તું અભિલશે, મ કર અણમાનીયે ખેદ રે. શા૮. ઉદર ભરણાદિ ચિંતા નહિ, સજજન સુત કલત્ર ઘર ભાર રે; રાજ ચેરાદિ ભય તુજ નહિ, તેહી તુજ શિથિલ આચાર રે. શાં૯. વિવિધ દુખ દેખી તું લેકના, તુજ કિસિ ચિંતા મુનિરાજ રે; તું જેના વજજનાદિક પટે, ચૂક મ આપણું કાજ રે. શાં ૧૦. આપણું પાકુ મ મ કરે, મૂક મમતા પરિવાર રે, ચિત્ત સમતારસે ભાવજે, મ કર બહુ બાહા વિસ્તાર છે. શાં. ૧૧. લેક સત્કારે પૂજે સ્તવે, મુજ મળી લેકના વૃદ રે; સુજ યશ નામ જગ વિસ્તર્યું, ઇ અભિમાન મુણિંદ . શાં. ૧૨. પૂરવ મુનિ સારિખી નહિ કીસી, આપણી લબ્ધિ ને સિદ્ધિ રે, અતિશય ગુણ કિ તુજ નહિ, તે નહિ જ માનની બુદ્ધિ રે. શા૧૩. પૂર્વે પ્રભાવક મુનિ હુઆ, તેહને તું નહી તેલ રે, આપ હીણું ઘણું ભાવજે, મુખ વાણું ઘણુંઅ મ બેલા રે. શા. ૧૪. નિયડી કરી જે જન જીયા, વશ કર્યો જેહ બહુ લેક રે; પઠ ઢીધે ન તે તારાં, શહી મુનીના તરૂ કરે. શાં૧૫. ગુરુ પ્રસાદે ગુણહીનને, હવે છે તે ગુણ ઋદ્ધિ રે; તું ગુણ મત્સરી મત હોયે, નિજ જીવની શુદ્ધિ ૨. શાં. ૧૨. સંયમ એગ મૂકી કરી, વશ કયાં જેહ બહુ લોક ૨, શિષ્ય ગુરૂ ભક્ત પુસ્તક ભય, અંતે દીયે સમ વિણું શેક છે. શાં. ૧૭ પ્રથમ સમતા સુખ જળધિમાં, સુર નર સુખ એક બુંદ રે; તેણે તુ સિંચ સમવેલડી, મૂકી દે અવર સબ છેદ ૨. શાં. ૧૮. એક ક્ષણ વિશ્વજત પર તું વસી જીવ સમભાવે રે, સવ મૈત્રી સુધાપાનપે, સકળ સુખ સન્મુખ લાવે રે, શાં. ૧૯. આ૫ ગુણવંત ગુણ રંજીઓ, દીન દુઃખ દેખી દુઃખ ચુર નિર્ગુણી દેશ વિરતી રહી, સકળ મુનિ સુખ શુચિ પૂર રે. શાં. ૨૦.
૧૩. પુણ્યની સઝાય. પુય કર પુય કર પુરય કર પ્રાણીઓ, પુણય કરતાં સયલ રિદ્ધિ વૃદ્ધિ કનકની કેડી કર જોડી કાયા કહે, લચ્છી લીલા લહે ધમ બુદ્ધિ, પુન્ય. ૧. આહટ હિટ છેડી છોકરપણું, અતિ ઘણું મન તણું છેડી પાપં, પાપ સંતાપ આલાપ પરહર પીયુ, પંચ પરમેષ્ટિપદ સમર જાપ. પુય. ૨. તું મુજ કંત હું કામિની તાહરી, માહરી, શિખ સુણ કાન જાગે, શુભ મતિ માંડતાં અશુભ ગતિ છાંડતાં, ધર્મ કરતાં કીસી લાજ લાગે. પુન્ય. ૩. મુજ મતિ વાહલા પૈષ ધર નાહલા, છેડલા વયણ અવધાર મેરા,

Page #720

જન સન્મિત્ર શુદ્ધ ગુરૂ દેવ પય સેવ કરવા ભણી, આપણી ખાતે કરી મ કર ભરા, પુન્ય. ૪શેલડી સરસ સાકર સમ વયણ સુણ. આપણે મન કે મુક્તિ વસ્વા; કાયા કામિની તણી શિખ સંભારતે, પ્રાણીઓ ધસ મ ધર્મ કરવા. પુન્ય, ૫. ઉગતે માંણ સુવખાણ સદગુરુ તણી, વાની હિત લઈ ચિત્ત કાન ચાખે, ઉઘ આળસ હરે જીવડે ભવ તરે, પરમ પદવી વરે પ્રીતિ ભાખે પુન્ય૦ ૬.
૧૪. પરેનિંદા વાચક હિત શિખામણની સઝાય. - મ કર હે જીવ પરતાંત દિન રાત તું, આપણે વાંક નયણે ન દેખે તિલ સમ પારકા દોષ હવે કે, તે કરી દાખવે મેરૂ લેખે. મ કર૦ ૧. કે કરે પર તણી અતિહી નિંદા ઘણી, તેહ તે તેને મેલ છે; તાસ ઉજવલ કરે પિંડ પાપે ભરે, મૂહ તે માનવી સુગુણ છે. મ ક૨૦ ૨. બહુલ મકરપણે ગુણ તજ પર તણા, સંત અણસંત જે દેષ ભાખે; બાપડો જીવડે તે મૂરખ પણે, ગજ પરે નિજ શિરે ધુળ નાંખે. મ ક૨૦ ૩. દ્રાક્ષ સાકર સરસ વસ્તુ સવિ પરિહરિ કાક જેમ ચાંચશુ મેલ ચૂંથે; નિંદકી તેમ ગુણ કેહિ કેડી કરી, ચિત્તમાં પર તણા દોષ ગૂંથે. મ કર૦ ૪. અંગ જેમ ગોપવી મીનને મારવા, બગ રહે તાકી જીમ નીર નાકે નીચ તેમ છિદ્ર ગોપવી કરી આપણાં. રડત દિન પારકા છિદ્ર તાકે. મ કર. ૫. નિપટ લંપટ પણે લંપટી કૂતરે, વમન દેખી કરી નફટ નાચે જ લવશેષ પામી તથા પાતકો, અધમ જન સબલ મન માંહિ મચે. મ કર. ૬. એક સજ્જન હેયે સેલડી સરખા, ખડ ખડે કરી કેઈ કાપે, તે હિ પણ પીડતાં આ૫ ઉત્તમપણે, સરસ રસ વસ્તુનો સ્વાદ આપે મ કર... ૭. કેડ અવગુણ પણ છે ડી જે ગુણ ગ્રહે, દેશ પરદેશ તે સુખ પાવે, દેખ પ્રત્યક્ષ પણે કુણપર તેહનાં, દેવ રાજેદ્ર પણ સુયશ ગાવે. મ કર૦ ૮. દેવ ગુરુ ધર્મ આરાધ શુદ્ધ મને, પારકે પેશમાં મૂદ્ધ કાને; સકલ સુખ કારિણી દ્વારિત દુઃખ વારિણી, ભાવના એહ ડિતશિખ માને. શ કર૦ ૯.
૧૫. જીભલડીની જઝય. બાપલટી જીભલડી તું, કાં નહિ બેલે મીઠું વિરૂ વચન તણું ફલ વિરૂ, તે શું તે નવિ દીઠું રે. બા૧. અન્ન ઉદક અણગમતાં તુજને. જે નવ રુચે અનીઠાં; અણ બેલાવો તું શા માટે, બોલે કુચન, ધી રે. બા " ૨ અગ્નિ દયે તે પણ પળ, કુવચન દુગતિ ઘાલે; અબિ થકઅધિકું તે કુવચન, તે તે ક્ષણ ક્ષણ સાલે રે. બ૦ ૩ તે નર માન મહેબત નવિ પામે, જે નર હોય મુખરોગી, તેહને તો કઈ નવિ બે લાવે, તે તે પ્રત્યક્ષ સોપી છે. બા. ૪. ક્રોધ ભયે ને કડવું બેલે, અભિમાને અણગમત, આપ તણે અવગુણ નહિ દેખે, તે કેમ જાશે મુગો રે. બા) ૫. જનમ જન ની પ્રીતિ વિણાશે, એકણ કડુવે બે વે; મીડ વચન થકી વિણ ગરશે, સબ જગ મોલે રે બાળ ૬. આગમને અનુ કારે હિતમતિ, જે નર રૂડું ભાખે; પ્રગટ થઈ પરમેશ્વર તેહની, લજજા જગ માંહિ રાખે છે. બા. ૭. સુવચન કુવચનનાં ફળ જાણી, ગુણ અવગુણ મન આણ; વાણી બેલે અમીય સમાણી; લબ્ધિ કહે સુણે પ્રાણ રે. બા. ૮
*

Page #721

સાય અને પદ-વિભાગ
૧૬. ચેતતન શિખામણના સઝાય.
ચતુર તું ચાખ મુજ હિત શીખ સુખડી, બાપા વિષય કાં લ‘પ૮પણે રાત-દિન નવિ ગણે, ધ મદ માન માટૅ ન છડે સ્વજન જન, નિરખી નિજ વશ અરે, માહુરૂ માહરુ મ કર ભેળ, સુકૃત સચય કરે, પિંઢ પાપે ભરી કરીયાલા. ૨૦ ૨: કાલ અહુ જોડલું, દિવસ ને નિશી અતિ ઘડીય માલ; નિરખી નિજ આઉખુ` નીર ઉલેચતાં, કાં ન છડે હજી માઢુ જાલ' ચ૰ ૩. સકલ શુભ કાજની આજ વેલા લહી, માહે મુઝા હજી શું વિમાસે; સકલ સુખ તુજ ગમે, દેહે દુઃખ નવિ ખમે, કરી ત્રણ મુક્તિ રતિ કેમ કરાશે. ચ૦ ૪, અથિર સંસારમાં સાર નવકારનું, ધ્યાન ધરતાં સદા હૃદય રાઝે; એહુથી ભવ તરે મેરુ મહિમા ધરે, રિદ્ધિ વિજયાઢી સુખ સકલ સીઝે ૨૦ ૫. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
ઊંચાં તે મંદિર માળીયાં, સેઠ વાળીને સૂતે; કાઢો કાઢારે એને સહુ કહે, જાણે જન્મજ ન્હાતા ૧. એક ૨ દિવસ એવે આવશે, મન સબળાઇ સાલે; મ`ત્રી મળ્યા સવે કારમા, તેનું કાંઈ નવ ચાલે. એક ૨૦ ૨. સાવ સોનાનાં રે સાંકળાં, પહેરણ નવા નવા વાઘા, ધાળુ રે વજ્ર એના કમનું, તે તે શેધવા લાગ્યા એક ૨૦ ૩. ચરૂ ઢાઇયા અતિ ઘણા, બીજાનું નહી લેખું; ખે.ખરી હાંડી એના કમ'ની, તે તે આગળ દેખુ.. એક ૨૦ ૪. કેનાં છેરૂ ને કેનાં વાછરૂ, કેનાં માય ને ખાપ; અંતકાળે જવું (જીવને) એકલું, સાથે પુન્ય ને પાપ એક ૨૦ ૫. સગી રે નારી એની કામિની, ઊભી ટગમગ જીવે; તેનું પણ કાંઈ ચાલે નહી, ધ્રુસકે ધ્રુસકે રૂપે. એક ૨૦ ૬. વ્હાલાં તે વ્હાલાં શુંકરા, વ્હાલાં વેળાવી વળશે; વ્હાલાં તે વનનાં લાકડાં, તે તેા સાથેજ ખળશે. એક ૨૦ ૭. નહિ ત્રાપા નહિ તુંબડી, નથી તરવાના આરેા, ઉદયરતન મુનિ હંમ ભણે, પ્રભુ મને પાર ઉતારા. એક ૨૦ ૮. ૧૯ શ્રી નવકારવાલીની સજ્ઝાય
(ઢાળ)–એક નારીરે, ધમ તણા ધુર જાણિયે, તસ મહિમારે, મન રંગે વખાણિયે; તેડુ નારીરે, આપણુડે મન આણિયે, ખટ દ'ની રે, તે પણ સઘળે માનિયે. ૧. (ત્રાટક)-માનીએ પણ નારી રૂડી, નહિ કુડી તે વણી, કર કમલ કીજે કાજ સીઝે, ધ્યાને ધરિયે મન રુલી; ત્રિભુવન સેહે રૂપ મેહે, દેવ દાનવ કર ચડી, નાકારવાલી મુહુપત્તિને, આદિ પુરૂષ આદરી. ૨. (ઢાળ)−જિન શાસનરે, નાકરવાલી સહુ કહે, પર શાસનનીરે જપ માલી કહી સિને ગણે; તુરકે પશુરે, તસબીર બેલે પણ ફલી, અક્ષમાલા, નામ કહિયે ચેથુ' વલી. ૩. (ત્રાટક)-તસ નામ લીજે કામ સીઝે, લેાક બૂઝે અતિ ઘણાં દરશન દીઠે દુ:ખ નાડે, પાપ જાયે ભવ તણાં; હિર પુર'દર સકલ મુનિવર, હાથે રૂડી દીસે એ, નેાકારવાલી હાથ લેતાં, દેવ દાનવ તૂસે એ. ૪. (ઢાળ)એક સાહેર, મૂર્તિ મેાહન વેલડી, સેહામણીરે, ચતુર પણે તે ગુણે ચડી, દાય ચાપનરે, મલી કરી અપ્ટે તરી, ધ્યાન ધરિયેરે, રિયે ભવસાયર્ વલી, ૫. (ત્રેટક) સં`સાર તરીએ ધ્યાન ધયેિ, તરિયે ભવસ્રાયર વલી, નાકારવાલી ધ્યાન ધરતાં, મુક્તિ પામે કેવલી; વિ આશ પુરી

મૂઠ મરું; વિષય
૨૦ ૧. સદન ધન
તારૂ તે જે શશી સુર વૃષ

૭

Page #722

૬૬૮
કમ' ચૂરી, સહેજે સાહે મન રૂલી, કહે કવિઅણુ સુÌા લેાકા, આરાધે ૨૦ પ્રતિ મણાની સજ્ઝાય.
ગૌતમ પૂછે શ્રી મહાવીરને?, ભાખા ભાખા પ્રભુ સખધરે; પષ્કિમણું કરતાં પ્રભુ શું ફૂલ પામીએરે, શું શું ફૂલ થાયે પ્રાણીને અધરે. ગૌતમ૦ ૧. સાંભળ ગૌતમ તે કહું રે. પશ્ચિમણું કરતાં કુલ થાય ; તેથી ઉત્તરોત્તર સુખ ભોગવીરે, અનુક્રમે શીવપુર જાયરે. ગૌતમ॰ ૨. ઇચ્છા પકિમણું કરીને પામીએરે, થાય પ્રાણીને પુન્ય ખધરે; પુન્યની કરણી જે ઉવેખશેરે, પરભવ થયે અધેઅધરે. ગૌતમ૦ ૩. પાંચ તુજાર ઉપર પાંચસેરે, દ્રવ્ય ખરચી લખાવે જેરે; જીવ ભગવઈ પન્નવણા, સૂત્રમાંરે મુકે ભ'ઢારે પૂન્ય થાયરે, ગૌતમ૦ ૪, પાંચ હજાર ઉપર પાંચસેરે, ગાયા ગભવતી જેટુરે, તેન અભયદાન દેતાં થકારે, મુહપત્તિ આપ્યાનું ફળ એહરે. ગૌતમ૦ ૫. દેશ હજાર ગાય ગેાકુળ તણીરે, અકેકું દશ હજાર પ્રમાણુરે; તેને અભયદાન દેતાં થાં, પરને ઉપદેશ દીધાનું જાણુરે. ગૌતમ૦ ૬. તેહુથી અધિકુ ઉત્તમ ફૂલ પામીએરે, પરને ઉપદેશ દીધાનું કુલ જાણુરે, ઉપદેશ થકી સ`સાર તરેરે, ઉપદેશથી પામે કેવળજ્ઞાનરે, ગૌતમ॰ ૭. શ્રી. જિન પ્રતિમા અભિનવ શોભતારે, સહસ્ર પચીસ શીખર કરાવે જે; અકેકું મંડપ બાવન ચૈત્યનુ રે, ચરવàા આપ્યાનુ' ફુલ એરે ગૌતમ૦ ૮. માસખમણુની તપસ્યા કરેરે, અથવા પીંજર કરાવે એકરે; એવા કાડ પીંજર કરાવતાં થકાંરે, કામલી આખ્યાનુ કુલ એહરે. ગૌતમ૦ ૯. સહુસ અઠ્યાસી દાન શાલા તારે, જે ઉપજે પ્રાણીને પુન્યના બધરે; તેહ થકી સુધ ગુરૂને વૠણા કરીને, થાયે પ્રાણીને પુન્યના ખધરે. ગૌતમ૦ ૧૦. શ્રી જિન પ્રતિમા અભિનવ શેાભતારે, સહસ અઠ્યાસીનુ· પ્રમાણરે; અકેકી પ્રાંતમા પાંચસે ધનુષનીરે, ઇરીયાવહી પકિક્કમતાં કુલ જાણુરે. ગૌતમ૦ ૧૧. આવશ્યસૂત્રની રૂજુગતિ સૂત્રમાંરે, ભાખ્યા શુદ્ધ પ્રતિક્રમણના સંબ‘ધરે, જીવાભિગમ રૂશ્રુગતિ જાણુરે, સ્મય'મુખે ભાખે શ્રી વીર જિષ્ણુ દરે. ગૌતમ૦ ૧૨. વાચક જશ કહે શ્રદ્ધા ધરેરે, પાલે શુદ્ધ પડિક્કમણાના વહેવારરે; અનુત્તર અસમ સુખ પામે મેટકારે, વિજન પામશે ભવના પારરે, ગૌતમ૦ ૧૩.
સજ્જન સન્મિત્ર એક મન વલી. ૬.
૨૧ વણઝારાની સજ્ઝાય
નરભવ નગર સેાહામણું વણુઝારા રે, પામીને કરજે વ્યાપાર, અહા મારા નાયકરે; સત્તાવન સ`વર તા, ૧૦ પાડી ભરજે ઉદાર. અ॰ ૧. શુભ પરિણામ વિચિત્રતા ૧૦ કરિયાણાં બહુ મૂલ; અ॰ મેાક્ષનગર જાવા ભણી, ૧૦ કરજે ચિત્ત અનુકૂળ. અ૦ ૨. ક્રોધ દાવાનળ એલવે, ૧૦ માન વિષમ ગિરિરાજ; અ॰ એલ ધટે હળવે કરી, ૧૦ સાવધાન કરે કાજ અ ૩. વંશજાળ માયા તણી, ૧૦ નવ કરજે વિશરામ, અ૦ ખાડી મનેાથ ભટતણી, ૧૦ પૂરનું નહી કામ. અ૦ ૪. રાગ દ્વેષ ઢાય ચારતા, ૧૦ વાઢમાં કરશે હેરાન; અ૰ વિવિધ વીય ઉદ્ભાસથી, ૧૦ તું હણુજે તે સ્થાન. અ૦ ૫. એમ સૂવિ વિધન વિદ્વારીને, વ॰ પહોંચજે શિવપુર વાસ; અ૦ ક્ષય ઉપશમ જે ભાવના, ૧૦ પાઠે ભર્યાં ગુગુરાશ. અ॰ ૬. ખાયક ભાવે તે થવે, ૧૦ લાભ હાશે તે અપાર; અ

Page #723

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ ઉત્તમ વણજ જે એમ કરે, વ પ નમે વારંવાર. અ. ૭.
૨૨ શીયલ વિષે પુરૂષને શિખામણની સઝાય (ચાલ) સુણ સુણ કંતા રે, શીખ સહામણી; પ્રીત ન કીજે રે, ૫રનારી તણી. (ઉથલ) પરનારી સાથે પ્રીત ઉડા, કહે કિણ પરે કીજીયે, ઉંઘ વેચી આપણી, ઉજાગરે કેમ લીજીયે; કાછડી છુટે કહે લંપટ, લેક માંહે લાજીયે, કુલ વિષય ખંપણ રખે લાગે, સગામાં કેમ ગાજીયે. ૧. (ચાલ) પ્રીતિ કરતાં રે, પહેલાં બીહજીયે, રખે કંઈ જાણે રે, મન શું ધ્રુજીયે. (ઉથલ) ધ્રુજીયે મનશું ભૂરીયે પણ, જગ મલ છે નહીં, રાત દિન વિલ૫તાં જાયે, અવટાઈ મરવું સહી; નિજ નારીથી સંતોષ ન વલ્ય, પરનારીથી કહે શું હશે; જે ભવે ભાણે તૃપ્તિ ન વલી તે, એઠ ચાટે શું હશે. ૨. મૃગ તૃષ્ણથી રે, તૃષ્ણા નવિ ટલે, વેલ પીલ્યાં રે, તેલ ન નીસરે. (ઉથલે) ન નીસરે પાણી વલોવતાં, લવલેશ માખણને વલી, બૂડતાં બાચક ભરીયાં પાણી તે, તર્યા વાત ન સાંભલી; તેમ નાર રમતાં પર તણી, સંતેષ ન વલ્ય એક ઘડી, ચિત્ત ચટપટી ઉચ્ચાટ લાગે, નયણે નાવે નિદ્રડી. ૩. (ચાલ) જેવો છે રે, રંગ પતંગને તેવો ચટકે રે, પરસ્ત્રી સંગને. (ઉથલ) પરનારી સાથે પ્રેમ પિઉડા, રખે તું જાણે ખરે; દિન ચાર રંગ સુરંગ રૂડે, પછી નહીં રહે નિધરે, જે ઘણું સાથે નેહ માંડે, છાંડ તેહશે પ્રીતડી. એમ જાણે મ મ કર નાહલા, પરનારી સાથે પ્રીતડી; ૪. (ચાલ) જે પતિ વહાલે રે, વંચે પાપિણી; પર શું પ્રેમે રે, રાચે સાપિણી. (ઉથ) સાપિણી સરખી વયણ નીરખી, રખે શીયલ થકી ચલે; આંખને મટકે અંગ લટકે, દેવ દાનવને છલે, એ માંહે કાલી અતિ રસાલી, વાણી મીઠી શેલડી, સાંભલી રે ભલા રખે ભલે જાણજે વિષ વેલડી ૫. (ચાલ) સંગ નિવારે છે, પરરામા તણે; શેક ન કીજે રે, મન મિલવા તણે. (ઉથલ) શેક શાને કરો ફેગટ, દેખવું પણ દેહિલ ક્ષણ મેડીએ ક્ષણ શેરીએ, ભમતાં ન લાગે સોહિલું; ઉશ્વાસ ને નિશ્વાસ આવે, અંગ ભાંજે મન ભમે વલી કામિની દેખી દેહ દાજે, અન્ન દીઠું નવિ ગમે. ૬. (ચાલો જાયે કહાલે રે, મનશું કમલે ઉન્મત્ત થઈને રે, અલલ પલલ લવે. (ઉથલ) લવે અલલ પલલ જાણે, મેહ ગતિલા મન રડે, મહામદન કેદન કઠિન કારી, મરણ વારૂ ત્રેવડે; એ કશ અવસ્થા કામ કેરી, કેત કાયાને દહે; એમ ચિત્ત જાણી તજે રાણું, પારકી તે સુખ લહે. ૭. (ચાલ) પરનારીના રે, પરાભવ સાંભળે; કરતા કીજે રે; ભાવ તે નિમલે, (ઉથલ) નિમલે ભાવે નહિ સમજો, પરવધૂ રસ પરિહરે, ચાંપીઓ કીચક ભીમસેને, શિલા હેઠલ સાંભલે રણ પડયાં રાવણ દશે મસ્તક, રડવડ્યાં ગ્રંથ કહા; તેમ મુંજપતિ દુઃખjજ પામ્ય, અપજશ જગ માંહે લો ૮. (ચાલ) શીયલ સલણ રે, માણસ સોહીએ, વિણ આભરણે રે, જગ મન મોહીએ. (ઉથલ) મહીએ સુર નર કરે સેવા, વિષ અમિય થઈ સચરે કેસરી સિંહ શિયાલ થાયે, અનલ તિમ શીતલ કરે, સાપ થાયે ફૂલમાલા લચ્છી ઘરે પાણી ભરે પરનારી પરિહરી, શીયલ મન ધરી, મુક્તિવધુ હેલા વરે. (ચાલ) તે માટે હું રે, વાલમ વિનવું, પાયે લાગીને રે, મધુર વયણે સ્તવું. (ઉથલે) વયણ મહારું માનીયે, પરનારીથી રહો

Page #724

૧૭૦
સજન સન્મિત્ર વેગલા, અપવાદ માથે ચઢે મટા, નરકે થઈએ દોહિલા; ધન્ય ધન્ય તે નર નારી જે દ, શીયલ પાલે કુલ તિલે; તે પામશે યશ જગત માંહિ, કુમુદ ચંદ સમ ઉજલે ૧૦.
૨૩. શીયલ વિષે સ્ત્રીને શિખામણની સજઝાય. (ચાલ) એક અનુપમરે, શિખામણ ખરી સમજી લેજો રે, સઘળી સુંદરી. (ઉથલે) સુંદરી સહેજે હૃદય હેજે, પર સેજે નવ બેસીએ ચિત્ત થકી ચૂકી લાજ મૂકી, પર મદિર નવિ પસીએ બહુ ઘેર હડે નારી નિલજ, શારે પણ ત્યજવી કહી; જેમ પ્રેત દષ્ટિએ પડયું ભજન, જમવું તે જુગતું નહિ. ૧. (ચાલ) પર શું પ્રેમે રે, હસીય ન બોલીએ; દાંત દેખાડી રે, ગુદ્દા ન ખોલીએ; (ઉથેલે) ગુહ્યા ઘરનું પરની આગે, કહેને કેમ પ્રકા - શીએ વળી વાત જે વિપરીત ભાસે, તેહથી દૂર નાશીએ; અમુર સવારી અને અગેચર, એકલડાં નવિ જાઇએ સહસાત્કારે વાત કરતાં, સહેજે શીયળ ગુમાવીએ. ૨. (ચાલુ) નટ વિટ નરશું રે, નયણું ન જોડીએ; માગ જાતાં રે, આવું એ.ટી એ. (ઉથલે) આવું તે ઓઢી વાત કરતાં, ઘણાંજ રૂડાં ભીએ; સાસુ અને માના જાણ્યા વિણ, પલક પાસ ન થોભીએ સુખ–દુઃખ સરજયું પામીએ, પણ કુળાચાર ન મૂકીએ; પરવશ વસતાં પ્રાણ જાતાં, શીયળથી નવિ ચૂકીએ. ૩. (ચાલ) વ્યસની સાથે વાત ન કીજીએ, હા હાથરે, તાળી ન લીજીએ. (ઉથળે) તાળી ન લીજે નજર ન દીજે ચંચલ ચાલ ન ચાલીએ, એક વિષય બુદ્ધ વસ્તુ કેહની, હાથ પણ નવિ ઝાલીએ; કેટિ કંઇપ રૂપ સુંદર, પુરૂષ પેખી ન મોહીએ; તણખલા ગણી તેહને, ફરીય સામુ ન જોઈએ. ૪. (ચાલ) પુરૂષ પ્યારેરે, વળી ન વખાણીએ; વૃદ્ધ તે પિતારે, સરખે જાણીએ. (ઉથલો જાણીએ પિયુ વિષ્ણુ પુરૂષ, સઘળાં સહોદર સમવડે પતિવ્રતાને ધમ જોતાં, ના કેઈ સમોવડે; કુરૂપ કુષ્ટિ કુબડે ને, દુષ્ટ દુબળ નિ ભરતાર પામી ભામિની તે ઈન્દ્રથી અધિક ગણે. ૫. (ચાલ) અમરકુમારરે, તછ સુરસુંદરી; પવનજયેરે, અંજના પરિહરી. (ઉથલે) પરિહરી સીતા રામે વનમાં, નળે દમયંતી વળી; મહાસતી માથે કષ્ટ પડ્યાં પણ, શીયલથી તે નવિ ચળી, કટીની પરે કસીય જોતાં, કત શું વિહડે નહીં તન મન વચને શીયલ રાખે, સતી તે જાણે સહી. ૬. (ચાલ) રૂ૫ દેખાડીરે, પુરૂષ ન પાડીએ, વ્યાકુળ થઈને રે, મન ન બગાડીયે. (ઉથલ) મન ન બગાડીયે પર પુરૂષનું, જગ જેવાં નવિ મળે; કલંક માથે ચઢે કૂડાં, સગાં સહ ફર ટળે, અણુ સો ઉચાટ થાએ, પ્રાણ તિહાં લાગી રહે, ઈહ લેક પામે આપદા, પર લેક પીડા બહુ સહે. ૭. (ચાલ) રામને રૂપેરે. સુપનખા મહી; કાજ ન સિવું રે, વળી ઈજત ખેઈ (ઉથલ) ઈજત બેઈ દેખ અભયા, શેઠ સુદર્શન નવિ ચળ્યો; ભરતાર આગળ પડી લેડી, અપવાદ સઘળે ઉછળ્યો; કામની બુદ્ધિ કામિનીએ, વંકચૂળ વાહો ઘણું પણ શીયલથી ચૂક્યું નહીં, દ્રષ્ટાંત એમ કહેતાં ભણું. ૮. (ચાલ) શીયલ પ્રભાવે રે, જુઓ સોળે સતી, ત્રિભુવનમાહેશે, જે જે થઈ છતી. (ઉથલ) છતી થઈ તે શીયલ રાખ્યું, કહપના કીધી નહીં નામ તેહના જગત જાણે, વિશ્વમાં ઉગી રહી; ત્રિવિધ રને જડિત ભૂષણ, રૂપ સુંદર કિન્નરી એક શીયલ વિણ શોભે નહીં, તે સત્ય ગણજો સુંદરી. ૯. (ચાલ) શીયલ પ્રભાવે રે, સહુ સેવા

Page #725

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૬૭૧
કરે; નવ વાર્ટરે, જેહ નિમ`ળ ધરે. (ઉથલે) ધરે નિમાઁળ શીયલ ઉજ્જવળ, તાસ પ્રીતિ ઝળડળે; મન:કામના સવિ સિદ્ધિ પામે, અષ્ટ ભય દૂર ટળે, ધન્ય ધન્ય તે જાણા નરા, શીયલ ચેકખુ' આદરે; આનદના તે આધ પામે, ઉદય મહાજસ વિસ્તરે. ૧૦. ૨૪ સ્રોને શિખામણની સજ્ઝાય
નાય કહે તું સુણુને નારી, શિખામણ છે સારીજી; વચન તે સઘળાં વીણી લેશે, તેહુનાં કારજ સરશે. શાણા થઇએજી. ૧. જાત્રા જાગરણ ને વિવાહુમાં, માતા સાથે રહીએજી; સાસરીયામાં જળ ભરવાને, સાસુ સાથે જઇ એ શા૦ ૨. દિશા અધારી ને એકલડાં, મા'માં નિવ જઇએજી; એકલી જાણી આળ ચડાવે, એવડું શાને કરીએ. શા૦ ૩. વ્હાણામાં šàરા ઉઠી, ઘરના ધા કરીએજી; નણ'-જેઠાણી પાસે જઈને, સુખ-દુઃખ વાત ન કરીએ. શા૦ ૪. ચાકમાં ચતુરાઈએ રહીએ, રાંધતાં નવિ રમીએજી; સહુકાને પ્રસાદ કરાવી, પાછળ પેાતે જમીએ, શા૦ ૫. ગાંઠે પહેરી ઘરમાં રહીએ, બહાર પગ નિવ ભરીએજી; સસરા-જેઠની લાજ કરીનેર, મ્હાં આગળથી ખસીએ. શા॰ ૬. છૂટે કેશે શિર ઉંઘ:ડે, આંગણામાં નિવે જઇએજી; પુરૂષ તણેા પડછાયા દેખી, મ્હાં આગળ નિવ રહીએ. શા૦ ૭. એકાંતે (દયરીયા સાથે, હાથે તાળી ન લઈએજી; પ્રેમ તણી જો વાત કરે તે, મ્હાં આગળથી ખસીએ. શા૦ ૮. આભરણુ પહેરી અંગ શેાભાવી, હાથે દપ ણુ ન લઈએજી; પિયુડા ો પરદેશ સધાવે, તે કાજળ રેખ ન દઈએ. શા॰ ૯. પિયુઢા સથે ક્રોધ ન કરીએ, રીસાઈ નવી રહીએજી; તૈયા-રૂં કરડાંને, તાડન કક્રિય ન કરીએ. શા॰ ૧૦, ઉજજડ મઢિર માંહિ કયારે, એકલડાં વિજઇએજી; એકલી જાણી આળ ચઢાવે, એવડુ શાને કરીએ. શા૦ ૧૧. રિયલ નારીના સ`ગ ન કરીએ, તસસ'ગે નવ ક્રીએજી; મારગ જાતાં વિચાર કરીને, ઉંડા પાવ ન ધરીએ. શા૦ ૧૨. ઉદયરત્ન વાચક ઈમ બેલે, જે નર નારી ભણશેજી; તેહનાં પાતક દૂર ટળશે, મુક્તિપૂરીમાં મળશે શા૦ ૧૩. ૨૫ શ્રી પાંચમા આરાની સજ્ઝાય
વીર કહે ગૌતમ સુણે, પાંચમા આરાના ભારે દુ:ખીયા પ્રાણી અતિ ઘણા, સાંમળ ગૌતમ સુભાવરે. વીર૦ ૧. શહેર હેશે તે ગામડાં, ગામ હાથે સ્મશાનરે; વિષ્ણુ ગે.વાળે રે ધણુ ચરે, જ્ઞાન નહિ નિરવાણુરે. વી૨૦ ૨. મુજ કેડે કુમતિ ઘણા, હશે તે નિરવાદરે; જિનમતની રૂચિ નવિ ગમે, થાપશે નિજ મતિ સારરે. વીર૦ ૩ કુમતિ ઝાઝા કદાગ્રહી, થાપશે આપણા એલરે; શાસ્ત્રમાગ' સવિ મૂકશે, કરશે જિનમત માલરે વીર૦ ૪. પાખંડી ઘણા જાગશે, ભાંગશે ધમના ૫થરે; આગમમત મરડી કરી, કરશે નવા વળી ગ્રંથરે. વીર૦ ૫. ચારણીની પરં ચાળશે, ધ'ન જાણે લેશરે; આગમ સાખાને ટાળશે, આપશે નિજ ઉપદેશરે. વીર૦ ૬. ચાર ચરડ બહુ લાગશે. એન્રી ન પાળે એલરે; સાધુ જન સિદાયશે, દુજન બહુલા માલ?. વી૨૦ ૭. રાજા પ્રજાને પીડશે, હિંડશે નિધન લેાકરે; માગ્યા ન વરસે મેહુલ, મિથ્યાત્વ હશે ખડું થાકરે. વી૨૦ ૮. સ`વત ઓગણીશ ચૌઢાતરે, હેશે કલકી રાયરે; માત બ્રાહ્મણી જાણીએ, ખાપ ચડાલ કહેવાયરે.. વી૨૦ ૯ છયાસી વરસનું ઉપ્પુ', પાટલીપુરમાં હૅશેરે; તસ મ્રુતદત્ત નામે ભલેા, શ્રાવકકુળ શુભ પાષરે. વીર૦ ૧૦,

Page #726

સજજન સન્મિત્ર કૌતુકી કામ ચલાવશે, ચમ તણાં તે જેયરે ચેથ લેશે ભિક્ષા તણ, મહા આકરા કર હાયરે. વીર. ૧૧. ઇન્દ્ર અવધિએ જેયતાં, દેખશે એહ સ્વરુપરે; બ્રિજ રૂપે આવી કરી, હણશે કલંકી ભૂપરે. વીર. ૧૨. દત્તને રાજ્ય સ્થાપી કરી, ઇંદ્ર સુરલેકે જાય રે; દત્ત ધર્મ પાળે સદા, ભેટશે શેત્રુજ્ય ગિરિરાય રે. વીર. ૧૩. પૃથ્વિ જિનમંડિત કરી, આપશે સુખ અપાર; દેવલેકે સુખ ભોગવે, નામે જય જયકાર. વીર. ૧૪. પાંચમા આરાને છેડલે, ચતુવિધા શ્રીસંઘ હશે, છઠ્ઠો આરો બેસતાં, જિન ધર્મ પહિલે જાશેરે. વીર. ૧૫. બીજે અગની જાગશે, ત્રીજે રાય ન કેયરે ચેાથે પ્રહાર લેપના, છટ્ટે આરે તે હોય છે. વીર૦ ૧૬.
દેહા–છઠે આરે માનવી, બિલવાસી સવિ હોય; વીસ વરસનું આઉખું, ષટ વરસે ગજ હેય ૧૭. સહસ રાશી વર્ષપણે, ભગવશે ભવિકમં; તીર્થંકર હશે ભલે, શ્રેણિક જીવ સુધમ. ૧૮. તસ ગણધર અતિ સુંદરૂ, કુમારપાળ ભૂપાળ; આગમ વાણી જોઈને, રચીયાં વયણ રસાળ. ૧૯ પાંચમા આરાના ભાવ એ, આગમ ભાખ્યા વીર, ગ્રંથ બોલ વિચાર કહ્યા, સાંભળ ભવિ ધીર. ૨૦. ભણતાં સમક્તિ સંપજે, સુણતા મંગળ માળ, જિન કહી જે. એ, ભાખ્યાં વયણ રસાળ. ૨૧.
૨૬. ધાબીડાની સઝાય ધબીડા તું ઘેજે મનનું જોતીયું રે, રખે રાખતે મેલ લગારે એણે રે મેલે જગ મેલો કર્યો છે, અણુયું ન રાખે લગાર; છે. ૧. જિનશાસન સરોવર સહામારું રે, સમકિત તણી રૂડી પાળ રે દાનાદિક ચારે બારણું રે, માંહી નવતત્વ કમળ વિશાળ રે. . ૨. તિહાં ઝીલે મુનિવર હંસલા રે, પીયે છે તપ જપ નીર રે, શામ દમ આદે જે શિલારે, તિહાં પલાળે આતમ ચીરરે છે. ૩. તપવજે તપ તડકે કરી રે, જાળવજે નવબ્રહ્મ વાડ રે; છાંટા ઉડાડે પાપ અઢારનારે, એમ ઉજળું હશે તતકાળરે. છે૪. આળાયણ સાબૂડ સૂધે કરે રે, રખે આવે માયા શેવાળ રે; નિએ પવિત્ર પણું રાખજે, પછે આપણા નિયમ સંભાળશે. ધો. ૫. રખે મૂકતે મન મોકળું રે, પડ મેલીને સંકેલ સમયસુંદરની શીખડી રે, સુખડી અમૃતવેલ રે. ધેટ ૬.
૨૭. શ્રી સહજાનંદીની સજઝાય સહજાનંદી રે આતમા, સૂતે કાંઈ નિશ્ચિત રે, મેહ તણા રણીયા ભમે, જાગ જાગ મતિવંત રે; ૧ટે જગતના જત રે, નાખી વાંક અત્યંતરે નરકાવાસ ઠવંત રે, કઈ વિરલા ઉગવંત ૨. સ. ૧. રાગ દ્વેષ પરિણતિ ભજી; માયા કપટ કરાય રે; કાશ કુશુમ પર જીવડે. ફેગટ જનમ ગમાય રે, માથે ભય જમરાય રે, મને ગર્વ ધરાયા રે સહ એક મારગ જાય રે, કેણુ જગ અમર કહાય રે. સ૦ ૨. શિવણ સરિખા રે રાજવી, નાગા ચાલ્યા વિણ ધાગ રે દશ માથાં રણ રડવડ્યાં, ચાંચ દીએ શિર કાગ રે દેવ ગયા સવિ ભાગ ૨, ન રહ્યો માનને બાગ; હરિ હાથે હવાગ ૨, જેજે ભાઈઓના રાગ રે ચ૦ ૩. કેઈ ચાલ્યા કેઈ ચાલશે, કેતા ચાલણહાર રે, મારગ વહેતો રે નિત્ય પ્રત્યે, જેનાં લગ્ન હજાર રે, દેશ વિદેશ સધાર રે, તે નર ઈણે સંસાર રે, જાતાં જમ દરબાર રે, ન જુએ વાર કુવાર ૨. સ. ૪. નારાયણપુરી દ્વારિકા, બલતી મેલી

Page #727

સય અને પદ-વિભાગ
૬૭૩
નિરાશ રે; રોતાં રણમાં તે એકલા, નાઠા દેવ આકાશ રે; કહાં તરૂ છાયા આવાસ ૨, જલ જલ કરી ગયા સાસ રે; ખલભદ્ર ચરોતર છાસ રે, સુણી પાંડવ શિવવાસ રે, સ૦ ૫. ગાછ ગાજીને ખેલતા, કરતા હુકમ હૅશન રે; પાઢયા અગ્નિમાં એકલા, કાયા રાખ સમાન ૐ; બ્રહ્મદત્ત નરક પ્રયાણુ ૨, એ ઋદ્ધિ અથિર નિદાન રે, જેવું પીંપલ પાન રે, મ ધરા જૂડે ગુમાન ૨. સ૦ ૬. વાલેસર વિના એક ઘડી, નવ સહાતું લગાર રે, તે વિના જનમારા વહી ગયી, નહીં કાગલ સમાચાર રે; નહીં કાઇ કાઇના સહસાર રે, સ્વારથીયે પિરવાર ૐ; માતા મરૂદેવી સાર રે, પહેાતાં માક્ષ માઝાર રે. સ૦ ૭. માતા પિતા સુત મધવા, અધિક રાગ વિચાર રે; નારી અસારી રે ચિત્તમાં, વછે વિષ દેતી ભરતાર રે; નૃપ જિનષમ આધાર રે, સજ્જન નેહુ નિવાર રે. સ૦ ૮. હસી હસી દેતાં રે તાલીયા, શય્યા કુસુમની સાર રે; તે નર અ ંતે માટી થયા, લાક ચણે ઘરબાર રે, ઘડતા પાત્ર કુંભાર રે, એહવું જાણી અસાર રે; વિષય વિકાર ૐ, ધન્ય તેઢુના અવતાર રે. સ૦૯ થાચ્ચામ્રુત શિવ વર્યાં, વલી એલાચીકુમાર રે; ધિક્ ધિક્ વિષયા રે જીવને, લઈ વૈરાગ્ય રસાલ રે; મેડેલી મહ જ'જાત રે, ઘર રમે કેવલ ખાલ રે, ધન્ય કરકડું ભૂપાલ ૨. સ૦ ૧૦. શ્રીશુભવિજય સુગુરુ વહી, ધમ'રયણ ધરા છેક રે, વીર વચન રસ શેલડી, ચાખે ચતુર વિવેક રે; ન ગમે તે નર લેક ૨, ધરતા ધમ'ની ટેક ૨, ભવજલ તરીયા અનેક રે. સ૦ ૧૧. ૨૮ શ્રી આપસ્વભાવની સજ્ઝાય
ડયે
આપ સ્વભાવમાં રે, અર્ધું સદા મગનમે રહેના; જગત જીવ હું કરમાધીના, અચરજ કછુઆ ન લીના. આ૦ ૧. તુમ નહી કેરા કાઈ નહી તેરા, કયા કરે મેરા મેરા; તેરા હૈ સે તેરી પાસે, અવર સખ અનેરા આ૦ ૨. વપુ વિનાશી તું અવિનાશી અખ હૈ ઇનકું વિલાસી; વપુ સગ જમ દૂર નીકાસી, તમ તુમ શિવકા વાસી. આ૦ ૩ રાગ ને રીસા ઢાય ખવિસા, એ તુમ દુઃખકા દીસા, જબ તુમ ઉનકું દૂર કરીસા, તમ તુમ જગકા ઈસા. આ ૪. પારકી આશા સદા નિરાશા, એ હું જગજન પાસા; કાટન કરી અભ્યાસા, લùા સદા સુખ વાસા. આ૦ ૫. ક્રમહીક કાજી કાહીક પાજી, કમહીક હુએ અપભ્રાજી; ક્રમહીક જગમે. ક્રીતિ' ગાજી, સખ પુગળી બાજી. આ ૬. શુદ્ધ ઉપયેગને સમતાધારી, જ્ઞાન ધ્યાન મનેાહારી; કમ કલક દૂર નિવારી, જીવ વરે શિવ નારી. આ૦ ૭.
૨૯ અઢાર નાતરાની સઝાય
મથુરા નગરી રે, કુબેરસેના ગણિકા વસે; મનહરણી રે, તરૂણી ગુણથી ઉલ્લુસે; તિષુ જાયે રે, યુગલ ઇક સુત ને સુતા; નામ દીધા ૐ, કુબેરદત્ત કુબેરદત્તા, ૧. (ઉથલે) મુદ્રાલ કૃત વસ્ર વિંટી, યુગલ પેટીમાં ઢબ્યા; એક રાત્રિ માંહી નદી પ્રવાહે, જમુના જળમાં વહ્યો; સાચિપુર પ્રભાત શેઠે, સંગ્રહી હેં'ચી કરી; એક પુત્રને પુત્રોય બીજો, રાખતાં હરખે ધરી. ૨. બિહું શેકે, ૨, ઓચ્છવ ક્રીયા આંત ઘણું, કમ' ચેાગે રે, મળીયા વિવાહ બિહુ તણેા; સારી પાસા રે, રમતાં બિઠું મુદ્રા મિલી; નિજ મધવ રે, જાણીને

Page #728

६७४
સજજન સન્મિત્ર થઈ આકળી. ૩. (ઉથલે) આકુળી થઈ તવ ભગિનિ, વિષય વિરક્ત તે થઈ; સાધવી પાસે ગ્રહી સંજમ, અવધિનાણી સા થઈ, વ્યવસાય કાજે કુબેરદત્ત, હવે અનુક્રમે મથુરા ગયે; વળી કમલેગે વેષ ભેગે, વિલસતાં અંગજ થયે. ૪. (ચાલ) નિજ બંધવ રે, પ્રતિબંધનને સાહણી, વેશ્યા ઘર છે. આવીને સા સાહણી; ધર્મશાળા રે, પારણાને પાસે રહી; હલરાવે રે, બાળકને સાઈમ કહી ૫. (ઉથલે) ઈમ કહી પુત્ર ભત્રીજ બંધવ, દેવર કાકો પિત; ઈમ નાતરા ષટ તુજ સાથે, રુદન કરતી ઉચ્ચરે; પતિ પિતા બંધવ જેઠ, સુમરે પિરિયે ધણી રે કહી; કુબેરદત્ત સુ સાધવી ષટ, નાતરા ઈણ પરે લહી. ૬. (ચાલ) ભોજાઈ , શાક માતા સાસુ વહુ બડી માતા રે, ઈણી પરે ૧૮ સગપણ લહ; તવ ભાષે રે, સાવીને વેશ્યા ઈશું; અસમંજસ રે, શું ભાષે છે એ કિશું. ૭. (ઉથલે) કિશું ભાષે લાજ ન રાખે, સાધ્વી વેશ્યા કહે; મંજુષ માંહી ઠવિય મેલ્યા, તેહ વિતક સબ કહે, ઈમ સુણીય ગણિકા લીયે સંજમ, પાર પામી ભવ તણે સાધ્વી ઇમ ઉપદેશ દીધે, કરી ઉપકાર અતિ ઘણે. ૮. (ચાલ) સુણી પ્રભાવ રે, ઈણી પરે સહુ સંસારમેં; એકેકે રે, સગપણ દશ અઠ ઈમ કહ્યા ચિંહુ જણના રે, ગણતા ઈમ બહુતર થયા. ૯ (ઉથલે) થયા બહુંતર ઈમ પડુત્તર, કહે જ બુકૂમાર એ સંસાર વિષમવિકાર ગિરૂઆ, દુઃખના ભંડાર એ; તેહ ભણે સંજમ ગ્રહે, પ્રભ સુખ તિણ પરે હલસે; કવિરાજ ધીર વિમળ સેવક, નયવિમળ ઉપદિશે. ૧૦.
૩૦ અઢાર નાતરાની સજઝાય ઢાળ પહેલી:-પહેલા તે સમરું પાસ પંચાસરો, સમરી સરસતી માય; નિજ ગુરૂ કેશરે ચરણ નમી કરી રે, રચશું રંગે સઝાય. ભવિ તમે જો જે રે સંસાર નાતરારે ૧. એક ભવે દુઆરે અઢાર, એહવું જાણુને દૂરે નિવારજે રે; જિમ પામ સુખ અપાર. ભ૦ ૨. નગરમાં મોટુ મથુરા જાણીએ રે, તિહાં વસે ગણિકા એક કુબેરસેના રે નામ છે તેહનું રે; વિલાસે સુખ અનેક ભ૦ ૩. એક દિન રમતાં પર શું પ્રેમમાં રે, ઉદરે ૨ ઓધાન; પૂરણ માસે પ્રસવ્યુ જેડલું રે, બેટે બેટી સુજાણ ભ. ૪. વેશ્યા વિમાસે આપણે ઘરે રે, કુણ જાળવશે એ બાળ; ક્ષણ ક્ષણ જોવા–ધોવાં ને ધવરાવવાં રે, કુણ કરે સાર-સંભાળ. ભ૦ ૫ એહવું વિમાસી રે પેટીમાં લઈ રે, ઘાલ્યાં બાળક દેય; માંહે તે મેલી નામાંકિત મુદ્રિકા રે, નદીમાં ચલાવે સોય, ભ૦ ૬. જમુનામાં વહેતી રે આવી શૌરી પુરે વાણુંરે વાહ્યું તે વાર; તવ તિહાં આવ્યા રે દય વ્યહવારીયા રે; નદી કાઠે હર્ષ અપાર. ભ૦ ૭. દૂરથી દીઠી પેટી આવતી રે, હૈડે વિમાસે દેય; એહમાં જે હશે તે આપણ બિહ રે, વહેચી લેશું સેય. ભ૦ ૮, બેલ બધુ કીધી વ્યહવારીએ રે, કાઢી પેટી તે બાર, પેટી ઉપાડી રે છાની સેડમાં રે, લેઈ આવ્યા નગર મોઝાર. ભ૦ ૯. પિટી ઉઘાડી રે તેમાં નિહાળતાં રે, દીઠાં બાળક દેય મનમાં વિચારે રે દય વ્યવહારીયા રે, શું જાણે પુર કેય. ભ૦ ૧૦. જેને સુત નહિ હવે તેણે બેટે લીયો રે, બીજે બેટી છે લીધ; મુદ્રિકા મેળે રે નામ કુબેરદત્ત દિયે રે, કુબેરદત્તા વળી દીધ. ભ૦ ૧૧. અનુક્રમે વાધ્યાં રે દેય ભણ્યાં ગણ્યાં રે પામ્યા જોબન સાર; માત તાતે જોઈને

Page #729

સજ્ઝાય અને પદ–વિભાગ
૨૭૫
પરણાવીયાં રે, વિલસે સુખ અપાર. ભ૦ ૧૨.
ઢાળ બીજી:–એક દિન બેઠા માળીયે રે લાલ નરનારી મળી રગ રે; ૨'ગીલા કત, સાર પાસે રમતાં સોગઠે રે લાલ, આણી મનમાં ઉમગરે. ર'. ૧. આવાને પિયુડા આપણુ ખેલીએ રે, કહું છું ઘણી મનેહાર રે ૨. હાસ્ય વિનાદ કરે ઘણાં રે લાલ, માને ધન્ય અવતાર રે, ૨. આ. ૨. રમત રમે ખુશીમાં ઘણાં રે ૩.૯, ૮.૩ નાખે ભરતાર રે; ૨. દીઠી નામાંકિત મુદ્રિકા રે લાલ, હૈડે વિમાસે નાર રે. ૨. . ૩. એહુ રૂપે મેહુ સરીખાં રે લાલ, સરખાં વીટીમાં નામ રૂ. ૨. નારી વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, મે એ કીધા અકામ રે. . આ. ૪, ૨મત મેન્ની પિયરમાં ગઇ રે લાલ. પૂછે માતાને વાત રે; ૨. માત કહે હું જાણું નહીં રે લાલ, જાણે તાતુર તાત રે. ૨. આ. ૫. તાત કહે સુણુજ સુતા રે લાલ, સંક્ષેપે સઘળી વાત રે; ૨. પેટીમાંથી વ્હેચીયાં રે લાલ; બાળક દાય વિખ્યાત રે. ૨. આ. ૬. કુબેરદત્તા મન ચિંતવે રે લાલ મે' કીધા અપરાધ રે, ૨. ભાઈ વર્યા ને ભાઈ ભાગબ્યા રે લાલ, એ સિવ કર્મની વાત રે ર. આ. છ. એમ ચિંતવીને સયમ લીધે રે લાલ, પાળે ૫'ચાચાર રે; ર સમિતિ ગુપ્તિના ખપ કરે રે લાલ, છ કાયરક્ષા સાર રે. ર. આ. ૮. કુબેરદત્ત મન ચિંતવે રે લાલ, એ નગર માંહેન રહેવાય ૐ; ૨. હૅન વરીને મ્હેન ભોગવી રે લાલ, ઘર ઘર એ કહેવાય ૨. ૨. આ ૯. કુબેરદત્ત તિહુાંથી ચાલ્યા રે લાલ, આવ્યે મથુરા માંય રે; ૨. વેશ્યા મન્દિર આવીયેા રે લાલ, કરે વેશ્યા શું અન્યાય રે. ૨.... આ. ૧૦. કુબેરદત્ત નિજ માત શું રે લાલ, સુખ વિલસે દિન-રાત રે; ૨. એમ કરતાં સુત જનમીયા રે લાલ, એ સિવ કમ'ની વાત રે, ર્ં. આ. ૧૧. તપ-જપ-સંયમ સાધતા રે લાલ, પાળતાં કીરિયા સાર રે; ૨. કુબેરદત્તાને અવધિ ઉપન્યું રે લાલ, ઢિયે તિહુાં જ્ઞાનવિચાર રે. ૨. આ. ૧૨. અવધિજ્ઞાને સાધવી રે લાલ, દેખે મથુરા માઝાર રે; ર'. નિજ જર્મનથી સુખ વિલસત રે લાલ, ધિકધિક તસ અવતાર રે. ૨. આ. ૧૩. ગુરૂણીને પૂછી કરી રે લાલ, આવી મથુરા ગામ રે; ૨. વેશ્યા મન્દિર જઇ ઉતરી રે લાલ, કરવા ધર્મનું કામ રે. ૨. આ. ૧૪.
પણ
ઢાળ ત્રીજી:-ઇણ અવસર નાના બાલુડા રે કાંઈ, પારણે પાઢા જેઠુ; ગાઉં હાલરૂમ હાલા હાલા કહી હુલરાવતી રે કાંઈ; સાધવી ચતુર સુજાણુ, ગા. ૧. સગપણુ છે તાહરે મારે રે, કોઈ દીકરો દેવ૨ ભાઈ. સુ॰ ર. સગપણ છે તાહરે માહુરે રે કાંઈ, ખટ ખીજા કહું તેહ, શુ॰ મધવ પિતા વડવા રે કાઇ, સસરો સુત ભરતાર. સુ૦ ૩. સગછે તાડુરે માહુરે રે કાંઈ, ખટ ખીજાં કહું તેડુ, સુણુ તું માતાજી. માતા કહું સાસુ કહું રે કાંઈ, વળી કહ્યું કય ભાજાઈ. સુ॰ માતાજી. ૪. વડીઆઈ વળી પુત્રવધુ કહું રે કાંઈ તુજ મુજ સગપણુ એહુ; સુ॰ માતાજી. એહુ સંબ`ધ સવિ સાંભળી રે કાંઈ, ઘરમાંથી આવ્યાં ઢાય, સુણુ તુ શ્રમણીજી. ૫. મછતાં આળ ન દિજીયે રે કાંઈ, તુમ મારગ નહિં એહ; સુ॰ શ્ર॰ શ્રમણી કહે સુણા દોઈ જારે કાંઈ, ખાટું નહિઁય લગાર; તુમે સાંભળજો. ૬. પેટીમાં ઘાલી મૂક્યાં રે કાંઈ, જમુનાયે વહેતી જોગ, તુમે સાંભળજો. શૌરીપુર નગર તિહાં વળી રે કાંઇ, પેટી કાઢી સેાય. તુ. ૭. ઇમ નિસુણી તે દોય જણે

Page #730

સજજન સન્મિત્ર જે કાંઈ, સંયમ લીધે તેણી વાર તમે સંયમ લઈ તપ આદરી રે કાંઈ દેવલોક પહોંચ્યા સાર રે, મન રંગીલા ૮. તપથી સવિ સુખ સંપજે રે કાંઈ, તપથી પામે જ્ઞાન રે, તપથી કેવળ ઉપજે રે કાંઈ, તપ મોટું વરદાન રે, મ. ૯. તપગચછપતિ ગુણ ગાવતાં રે કાંઈ, ત્રાદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘર થાય; મ૦ પંડિત દાનવિય તણો રે કાંઈ, હેતવિજય ગુણ ગાય. મ. ૧૦.
૩૧ શ્રી ભવદેવનાગીલાની સજઝાય. ભવદેવ ભાઈ ઘેર આવીયારે, પ્રતિબધા મુનિરાજ હાથમાં તે લીધું છૂતનું પાતરૂં રે, ભાઈ મુને આઘેરે વળાવ નવિ રે પરણ્યા તે ગેરી નાગીલા રે. ૧. એમાં કરી ગુરુ પાસે આવીયા રે, ગુરુ પૂછે દીક્ષાના કાંઈ ભાવ રે, લાજે નાકારે તેમણે નવ કહ્યો રે, દીક્ષા લીધી ગુરૂની પાસ રે. નવિ ૨. બાર વર્ષ સંજમે રહ્યા છે, મનમાં ધરતે નાગલાનું ધ્યાન રે, હા! હા! મૂખ! મેં આ શું કર્યું રે, નાગીલા તજી જીવન-પ્રાણ ૨. નવિ. ૩. માત ને પિતા તેહને નથી રે, એકલડી અબળા બાળ રે, સોલ વર્ષની
સંદર તન સમાર રે. નાવ. ૪. શશી વની મગલોયણી રે. વલવલતી મૂકી ઘરની નાર રે; મુજ ઉપર અનુરાગીણું હશે રે, હવે લેહુ તેહની સંભાળ રે. ન, પ. ભવદેવ ભાંગે ચિત્ત આવીયા રે, વિણ ઓળખી પૂછે ઘર નાર રે, કેઈએ દીઠીરે ગોરી નાગીલા રે, અમે આવ્યાછી વ્રત છેડનહાર રે. ન. ૬. અમર લેક તજી કરી રે, નરક ગ્રહે કોણ હાથ રે; પામી સુખ તજી કરી રે, હા હા પડી કષ્ટ જ જાળ રે. ન. ૭. નારી ભણે રે સુણે સાધુજી રે, વચ્ચે ન લેવે કઈ આહાર રે, હસ્તિ છડી ને ખર કઈ નવ પ્રહે રે, તમે છો જ્ઞાનના ભંડાર રે. ૮. ઉદક વાગે લીએ આહારને રે, નહિ માનવને આચાર રે; તમે જે ઘર તરૂણી તયા રે, હવે શી તેહની સંભાળ રે. ૯. નારી નરકની ખાણ છે રે, નરકની દીવી છે નાર રે; તમે તો મહા મુનિશજ છે રે, જેમ પામો ભવ પાર રે. ન. ૧૦. અંકુશે ગજ વશ્ય આયે રે, રાજમતિએ રહનેમ રે, વચન અંકશે વાળીએારે નાગીલાએ ભવદવ તેમ રે. ન. ૧૧. નાગીલાએ નાથ સમજાવીઓ રે, ફરી લીધે સંજમભાર રે, ભવદેવ દેવલોકે ગયા રે, હવા છે શિવકુમાર રે. ૧૨. ત્રીજે ભવે જબૂસ્વામીજી રે, પરયા પદમણી આઠ રે; કોડ નવાણું કંચન લાવીયા રે, તે છે સિદ્ધાં તને પાઠ છે. ન. ૧૩. પ્રભવાદિક ચાર પાંચશે રે, પદ્દમણ આઠે નાર રે; કમ ખપાવી મુકાતે ગયા રે, સંઘ વિજય (સમયસુંદર) સુખકારરે, ન, ૧૪.
૩૨ શ્રી મૃગાપુત્રની સજઝાય. દુહા-પ્રણમી પાર્શ્વકિર્ણને, સમરી સરસ્વતી માય; નિજ ગુરુચરણ નમી કરી, ભણશું મડ મુનિરાય. ૧. રાજકદ્ધ લીલા પરિહરિ, લીયે સંયમભાર; તેહ મૃગાપુત્ર ગાયશું, સુજો સહુ નર-નાર. ૨. સંક્ષેપ કરી વણવું, સૂત્રે છે વિસ્તાર ભણતાં-સુણતાં ધ્યાવતાં, લહીએ ભવન પાર. ૩. ભેગી નરમાં ભમરેલે, ઋષિમાંહી શિરદાર; તસ ગુણ વર્ણવતાં થકાં, ગુટે કમ અપાર. ૪,
હાજી :-સુગ્રવનગર સોહામણુંજી બલભદ્ર તિહાં રાય; તસ ઘર ઘરણ મૃગાવતીજી, તસ નંદન જુવરાય, હે માડી, ક્ષણ લાખેણી રે જાય ૧: બળ શ્રી નામે

Page #731

૭૭.
સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ ભલજી, મૃગાપુત્ર પ્રસિદ્ધ માતાને નામે કરીજી, ગુણ નિષ્પન્ન તસ દીધ. હે માડી. ૨. ભણી-ગણી પંડિત થજી, જોબનવય જન આય; સુંદર મંદિર કરાવીયાંછ, પરણાવે નિજ માય. હે માડી. ૩. તવ વય રૂપે સારિખીજી, પરણ્યા બત્રીશ નાર; પંચ વિષયસુખ ભગવેજી, નાટકના ધમકાર. હે. માડી ૪ રત્ન જડિત સોહામણાજી, અદ્દભૂત ઉંચા આવાસ, દેવ દેગુંદકની પરેજી, વિલસે લીલ-વિલાસ. હે માડી. ૫. એક દિન બેઠાં માળીયજી, નાર ને પરિવારનું મસ્તક પગ દાઝે તળાજી, દીઠા શ્રી અણગાર. હે માડી. ૬. મુનિ દેખી ભવ સાંભળ, વસીયે મન વૈરાગ ઉતર્યો આમણ દુમાજી, જનનીને પાયે લાગ. હે માડી. ૭. પાય લાગીને વિનવે, સુણ સુણ મેરી માય; નટુવાની પરે નાચીયેજી, લાખ ચોરાશીમાંય. હે માડી. ૮. પૃવી–પાણું–તેમ-તેઉમાંજી, ચોથી રે વાઉકાય; જન્મ-મરણ દુઃખ ભોગવ્યાં છે, તેમ વનસ્પતિમાંય હો માડી. ૯. વિકપ્રિય તિયચમાંછ, મનુષ્ય દેવ મઝાર; ધમ વિણે આતમાજી, રડવડીયે સંસાર હે માડી. ૧૦, સાત નરકે હું ભાગ્યેજી, અનતી અનતી રે વા૨ છેદન-ભેદન ત્યાં સહ્યાજી, કહેતા ન આવે પાર. હે માડી. ૧૧. સાયરના જળથી ઘણુજી, પીધાં માતાનાં થાન તૃપ્તિ ન પામે આતમાજી, અધિક આરોગ્યા ધાન. હે માડી. ૧૨. ચારિત્ર ચિંતામણિ સમજી. અધિક મહારે મન થાય; તન-ઘન-જોબન કારમાંજી, ક્ષણ ક્ષણ ખુટે આય. હે માડી. ૧૩. માતા અનુમતિ આપીયેજી, લેઈ શું સંયમભા; પંચ રત્ન મુજ સાંભય જી, કરીશું તેની સાર. હે માડી. ૧૪. વયણ સુણી બેટા તણછ, જનની ધરણી હળત; ચિત્ત કર્યું તવ આરડેજ, નયણે નીર ઝરંત રે જાયા, તુજ વિણ ઘડી રે છ માસ. ૧૫. વળતી માતા ઈમ ભણેજી, સુણ ગુણ મેરા રે પુત્ર; મનમોહન તું વાલાજી; કાંઈ ભાગે ઘર સૂત્ર રે. જાયા. ૧૬. મોટાં મંદિર માળીયાં, શન સમેવડ થાય; તુજ વિણ સહ અળખામણુંજી; કિમ જાએ દિન-રાત. રે જાયા. ૧૭. નવ માસ વડા ઉદર ધછ, જન્મ તણું દુઃખ દીઠ; કનક કાળે પિષીયજી, હવે હું થઈ અનીઠ રે જાયા. ૧૮. જેબનવય નારી તણાજી, ભોગ બહાળા રે ભેગ; જેબનવય વિત્યા પછીજી, આદરજો ત૫. જેગ. રે જાયા. ૧૯. પડયે અજાડી (ખાડા) જિમ હાથીએજી, મૃગલે પાડીયો રે પાસ પંખી પડયે જિમ પાંજરેજી, તેમ કુંવર ઘરવાસ. રે જાયા. ૨૦. ઘર ઘર ભીક્ષા માગવીજી, અરસ વિરસ હોય આહાર, ચારિત્ર છે વચ્છ દોહિલું છે, જેની ખાંડાની ધાર. રે જાયા. ૨૧. પંચ મહાવ્રત પાળવાજી પાળવા પંચ આચાર; દોષ બેતાલીશ ટાળીનેજી; લે સુઝતે આહાર. રે જાયા. ૨૨. વીણ દાંતે લેહમય ચણજી, કિમ ચાવીશ કુમાર વેલુ સમેવડ કેળીયાજી, જિને કહ્યો સંયમભાર. રે જાયા. ૨૩. પલંગ તળાઈએ પહતેજી, કરે ભૂમિ સંથાર, કનક કોળાં છાંડવાંછ, કાચલીયે વ્યવહાર. રે જાયા. ૨૪. માથે લગ્ન કરાવવા, તું સુકુમાલ અપાર; બાવીશ પરિષહ જીતવાજ, કરવા ઉગ્ર વિહાર. રે જાયા. ૨૫. પાય અણુવાણે ચાલવું, શિયાળે શીત વાય; માસું વચ્છ દેહિલુંજી; ઉનાળે લ વાય. રે જાયા. ૨૦. ગગા સાયર આદિ કરી છે, ઉ૫માં દેખાતી

Page #732

૬૭૮
સંજ્જન સન્મિત્ર
રે માય; ક્રુર ચારિત્ર દાખિયુંજી, કાયર પુરૂષને થાય. ૨ જાયા. ર૭. કુમાર ભણે સુણુ માયડીજી, સયમ સુખ ભડાર; ચૌદરાજ નગરી તણાજી, ફેશ તે ટાળણુહાર. હા માડી, ૨૮. અનુમતિ તે લેા આપું ખરીજી, કુણુ કરશે તુજ સાર; રાગ જખ આવી લાગશેજી, નહિં ઔષધ ઉપચાર. ૨ જાયા. ૨૯. વનમાં રહે છે મૃગલાંજી, કુણુ કરે તેઢુની સાર; વનમૃગની પરે વિચરશુ'જી, એકલડા (નરધાર. હા માડી. ૩૦. અનુમતિ આપે માયડીજી, આવ્યા વનહુ મઝાર; પાઁચ મહાવ્રત આદર્યાંજી, પાળે સયમ ભાર, મુનીશ્વર ધન ધમ તમ અવતાર. ૩૧. મૃગપુત્ર ઋષિ રાજીયેાજી, ષટ્કાયના ગાવાળ, એ સમ નહિ વૈરાગીયાજી, જિણે ટાળ્યેા આતમ સાલ. મુનીશ્વર. ૩૨. ભણ્યા અધ્યયન એગણીસમે’જી, મૃગાપુત્ર અધિકાર; તપ-જપ-કીરિયા શુદ્ધ કરીજી, આરાધી આચાર. મુનિશ્વર. ૩૩. સંયમ દુર પાળયુંજી, કરી એક માસ સથાર; કમ' ખપાવી કેવલ લહીજી, પહોંચ્યા મુક્તિ મઝાર મુનીશ્વર ધન ધન તુમ અવતાર. ૩૪.
૩૩. શ્રી દેવાનંદાની સજ્ઝાય.
જિનવર રૂપ દેખી મન હરખીત, સ્તનસે' દૂધ અરાયા; તવ ગૌતમ ખયા અચંભા, પ્રશ્ન કરનકું આયા. હા ગૌતમ એ તે મેરી અંખા. ૧. તસ કૂખે તુમ કાં એક વસીયા, કવણુ કીયા એણે કર્યાં; તવ શ્રી વીરજિંદ્ર એમ બેલે, એઇ કીયા એણે ક્રમ. હા ગૌતમ૦ ૨. ત્રિસલાદે દેરાણી હતી, દેવાન દા જેઠાણી; વિષય લાભ કરી ક્રાંઇ ન જાણ્યા, કપટ વાત મન આણી, હૈ ગૌતમ૦ ૩. દેરાણીકી રત્ન ડાબડી, બઉલાં રત્ન ચારાયાં; ઝગડા કરતાં ન્યાય જબ હુવા, તબ કછું નાણાં પાયાં. હા ગૌતમ૦ ૪. ઐસા શ્રાપ દીયા દેરાણી, તુજ સતાન મૂજ હાજો; કમ આગળ કાંઇ ન ચાલે, ઇંદ્ર ચક્રવતિ' જોજો, હા ગૌતમ૦ ૫. ભરત રાય જખ રૂષભને પૂછે, એહુમાં કાઈ જિષ્ણુ દા મરિચી પુત્ર ત્રિદ‘ડી તે, ચાવિસસા જિષ્ણુ દા, હે ગૌતમ૦ ૬. કૂળના ગવ કિયેા મેં ગૌતમ, ભરતરાય જખ વદ્યા; મન વચન કાયાએ કરીને, હરખ્યા અતિ અણુ દ્વા. હા ગૌતમ૦ ૭. કમ` સંજોગે ભિક્ષુક મૂળ પામ્યા, જનમ ન હોવે કબહુ; ઇંદ્ર અવધે જોતાં અપહર્યાં, દેવ ભૂજંગમ આંહે હૈ. ગૌતમ૦ ૮. ખ્યાશી દિવસ તિયાં કર્થે વશીયા, હરિણુ ગમેષિ જબ આયા; સિદ્ધારથ ત્રિસલા દેરાણી, તસુ કૂખે -છટકાયા. હા ગૌતમ૦ ૯. સિદ્ધારથ ત્રિસલાદેરાણી, અચ્યુત દેવલેાક જાશે; જે અંગે આચારાંગે, તે સૂત્રે કેહેવાશે. હા ગૌતમ૦ ૧૦. રિખવદ્યત્તને દેવાનદા, લેશે સજમ ભાર; તવ ગૌતમ એ મુક્તે જાશે, ભગવતી સૂત્ર વિચાશ, હે ગૌતમ૦ ૧૧. તપ ગચ્છ શ્રી હીરવિજયસૂરી, યે મનેરથ વાણી; સકળચંદ પ્રભુ ગૌતમ પૂછે, ઉલટ મનમાં આણી. હું ગૌતમ૦ ૧૨.
૩૪. વિજય શેઠ વિજયા શેઠાણીની સઝાય. ઢાળ પહેલી:–મહુ ઉડી રે પચ પરમેષ્ટિ સદા ચરણે હું નમું, ઘુર તેહમાં રે અરિહંત સિદ્ધ વખાણુિએ,

નમું, મન શુદ્ધે રે તેને આચારજ ૨ ઉપાધ્યાય મન

Page #733

સક્ઝાય અને પદ વિભાગ
१७६ આણીએ. ૧. આણીએ મન ભાવ ધે, ઉપાધ્યાય મન રુલી, જે પન્નર કમ ભૂમિ માંહિ, સાધુ પ્રણમું તે વલી; જેમ કૃષ્ણ પક્ષે શુકલ પક્ષે શીયલ પાલ્યું નિમલ, ભરથાર ને સ્ત્રી બેને તેહનું ચરિત્ર ભાવે ભણું. ૨. ભરત ક્ષેત્રમાં જે સમુદ્ર તીરે દક્ષિણ દિશે કચ્છ દેશે રે શેઠ વિજય શ્રાવક વસે, શીલવ્રત શું રે અંધારા પક્ષને લિયે, વ્રત ચેથું રે બાલપણે નિશ્ચય કર્યો. ૩. બાલપણે તેણે કી નિશ્ચય કૃષ્ણ પક્ષ વ્રત પાળશું, એહ નિશ્ચય એણી રીતે વિષય સેવા ટાળશું છે એક સુંદર રૂપ વિજ્યા નામે કન્યા તિહાં વળી, તેણે શુકલ પક્ષને નિયમ લીધે સુગુરુ જેગે મન રૂલી. ૪. કમ જગેરે માંહોમાંહે તે બેઉ તો, શુભ દિવસરે ઓ વિવાહ સેહામણે; તવ વિજ્યારે સોળ શણગાર સજી કરી, પિયુ મંદિર રે પહોંચી ઉલટ મન ધરી. પ. મન ધરી ઉલટ અધિક પહોંચી, પિયુ પાસે સુંદરી, તે દેખી હરખી શેઠ ભાખે, આજ તે છે આખરી; મુજ શિયલ નિયમ છે પક્ષ અંધારે તેના દિન ત્રણ છે, તે નિયમ પાળી શુકલ પક્ષે ભેગ ભગવશું પછે. ૬. એમ સાંભળી રે તવ વિજયા વિલખી થઈ, પિયુ પુછે રે કાં ચિંતા તુજને હુઈ તવ વિજયા રે કહે શુકલ પક્ષનો મેં લીયો, વ્રત ચેાથું રે બાલપણે નિશ્ચય કર્યો. ૭. બાલ પણે મેં કી નિશ્ચય, શુકલ પક્ષ વ્રત પાળશું, ઉભય પક્ષ હવે શીયળ પાળી, નિયમ દુષણ ટાળે છે પરણી અવરનારી શુકલપક્ષ સુખ ભેગ, કૃષ્ણ પક્ષે નિજ નિયમ પાળી, અભિગ્રહ એમ જોગ. ૮. તવ વળતું રે તસ ભરથાર કહે ઈર્યું. વિધ્યા રસ રે કાલકૂટ હૈયે જિહ્યું; તેહ છાંડીને શીયળ સબળ અમે પાળશું, એહ વારતારે માતપિતાને ન જણાવશું. ૯ માતપિતા જબ જાણશે તબ દીક્ષા લેશુ ધરી દયા, એમ અભિગ્રહ લેઈને તે ભાવ ચારિત્રીયા થયા; એકત્ર શય્યા શયન કરતાં ખડગ ધારા વ્રત ધરે, મન વચન કાયા ધરિય શુદ્ધ શીયલ બેઉ આચરે. ૧૦.
ઢાળ બીછ -વિમલ કેવલિ તામ, ચંપા નયરીએ; તતક્ષણ આવી સમસર્યા એ, આણી અધિક વિવેક, શ્રાવક જીનદાસ; કહે વિનય ગુણે પરિવયે એ. ૧૧. સહસ રાશી સાધુ. મુજ ઘરે પારણું કરે મનોરથ તો ફળે એ, કેવલિ જ્ઞાન અગાધ, કહે શ્રાવક સુણે એ વાત તે નવિ બને એ ૧૨. કિહાં એટલા અણગાર, કિહાં વલી સુજતો; ભાત પાણી હવે એટલે એ, તો હવે તે વિચાર, કરે તમે જીમ તિમ ફળ હવે તેટલો એ ૧૩. છે એક કચ્છ દેશ, શેઠ વિજય વળી, વિજયા ભાર્યા તસ ધરે એ, ભાવયતિ ગ્રહિ ભેખ, તેહને ભેજન દીધે; ફળ હવે એટલે એ. ૧૪. જીનદાસ કહે ભગવંત તિહાં, માંહે એટલા; કુણુ ગુણ કુણુ વ્રત છે ઘણું એ, કેવલિ કહે અનંત, ગુણ તસુ શીયળના, કૃષ્ણ શુકલ પક્ષ વ્રત તણા એ. ૧૫.
હાલ ત્રીજીઃ-કેવાલ મુખે સાંભળી, શ્રાવક તે જીન રાસો રે કચ્છ દેશે હવે આવિયો, પુરે મનની આશ રે, ધન ધન શીયળ સહામણો. ૧૬, ધન ધન શીયળ સેહામ, શીયળ સમ નહિ કેય રે; શીયળ સુર સાનિધ્ય કરે, શીયળે શિવસુખ હાય રે. ધન૧૭. શેઠ વિજય વિજયા ભાણ, ભક્તિ શું ભજન દેવ રે, સહસ ચોરાશી

Page #734

અજન સન્મિત્ર સાધુના, પારણાને ફળ લેઈ છે. ધન૧૮. માતપિતા જબ પુછિયું, તેહનું શીયળ વખાણે રે, કેવલિ મુખે જેમ સુ, તેમ કહે તેહ સુજાણ રે. ધન૧૯ કૃષ્ણ શુકલ પક્ષ દંપતી, ભેજન દે કઈ ભાવે રે, સહસ ચારાશી સાધુનાં, પારણાને ફળ પાવે છે. ધન૦ ૨૦. માતપિતા જબ જાણીયે, પ્રગટ એહ પ્રબન્ધ રે; શેઠ વિજય વિજયા વળી, ચારિત્ર લે અપ્રતિબંધ . ધન૨૧.
કળશ -કેવલિની પાસે, ચારિત્ર લેઈ ઉદાર, મન મમતા મુકી, પાલે નિરતિચાર; અષ્ટકમ ખપાવી, પામ્યા કેવળ જ્ઞાન, તે મુક્તિ પિતા, દંપતી સુગુણ સુજાણ, ૧ તેહના ગુણ ગાવે, ભાવે જે નર નાર, તે શિવ સુખ પામે, પહેચે ભવને પાર; નાગોરી તપગ૭, શ્રી ચંદ્રકિતિ સૂરિરાય, શ્રી હર્ષકીતિસૂરિ, જપે તાસ પસાય. ૨. જીમ કૃષ્ણ પક્ષે શુકલ પક્ષે, શીયળ પાળે નિમલ, તે દંપતીના ભાવ શુધે, સદા સદગુર સાંભલે; જેમ દુરિત દેહગ દૂર જાયે, સુખ થાયે બહુ પરે, વળી ધવલ મંગલ આવે વાંછિત, સુખ કુશળ ઘર અવતરે. ૩.
૩૫. રહનેમીની સજઝાય, કાઉસગ યાને સુન રહનેમી નામે, રહ્યા છે ગુફામાં શુભ પરિણામ રે; દેવરિયા મુનિવર ધ્યાનમાં રહેજે, ધ્યાન થકી હાય ભવને પાર રે; દેવ વરસાદે ભીના ચીવર મોકલાં કરવા, રાજુલ આવ્યા તેણે ઠામ રે. દેવ૦ ૧. રૂપે રતિ રે વસે વજિત બાલા, દેખી ખેલાણે તેણે કામ ૨, દેવ દિલડું ખોલાણું જાણી રાજુલ ભાખે, રાખો સ્થિર મન ગુણના ધામ રે. દેવ. ૨. જાદવ કુળમાં જનજી નેમ નગીને, વમન કરી છે મુજને તેણ રે દેવબંધવ તેહના તમે શિવાદેવી જાય, એવડે પરંતર કારણ કે છે. દેવ ૩. પરારા સેવી પ્રાણી નરકમાં જાય, દુલભધિ હેય પ્રાય દેવસાધવી સાથે ચૂકી પાપ જે બાંધે, તેહને છુટકારે કદીય ન થાય રે દેવ. ૪. અશુચિ કાયા રે મલ મૂત્રની કયારી, તમને કેમ લાગી એવડી પ્યારી રે; દેવ, હું રે સંયમી તમે મહાવ્રત ધારી, કામે મહાવ્રત જાશે હારી રે. દેવ પ. ભોગ વમ્યા રે મુનિ મનથી ન ઇચછે, નાગ અગંધન ફૂલની જેમ રે, દેવ, ધિક્ કુલ નીચા થઈ નેહથી નિહાલે, ન રહે સંયમ ભા એમ છે. દેવ . એહવા રસીલાં રાજુલ વયણ સુણીને, ભૂજ્યા રહનેમી પ્રભુજી પાસ રે; દેવ પાપ આલેઈ કરી સંજમ લીધું, અનુક્રમે પામ્યા શિવ આવાસ રે. દેવ૦ ૭. ધન્ય ધન્ય જે નર નારી શીયલને પાલે, સમુદ્ર તર્યા સમ વત છે એહ રે દેવ, રૂપ કહે તેહના નામથી હેવે, અમ મન નિમલ સુંદર દેહ રે. દેવ૦. ૮.
૩૬ શ્રી પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની સઝાય પ્રણમું તમારા પાય, પ્રસન્નચંદ્ર પ્રણમું તમારા પાય, રાજ છેડી રળીયામણું રે, જાણી અથિર સંસાર વૈરાગે મન વાળીયું રે, લીધે સંયમભાર પ્રસન્ન. ૧. સમશાને કાઉ. સગ રહી રે, પગ ઉપર પગ ચઢાય, બાહુ બે ઉંચા કરી રે, સુરજ સામી દ્રષ્ટિ

Page #735

સાય અને પદ-વિભાગ
૬૮૧ લગાય પ્રસન્ન. ૨. દુર્મુખ દૂત વચન સુણી રે, કોપ ચડયે તત્કાળ, મનશું સંગ્રામ માંડી રે, જીવ પડ જંજાળ પ્રસંન્ન. ૩. શ્રેણીક પ્રશ્ન પૂછે તે સમે રે, સવામિ એહની કુણ ગતિ થાય, ભગવંત કહે હગણ મરે તે, સાતમી નરકે જાય, પ્રસન્ન. ૪. ક્ષણ એક આંતરે પૂછીયું રે, સ્વાર્થ સિદ્ધ વિમાન વાગી દેવની દુભિ ૨, કષિ પામ્યા કેવળ જ્ઞાન, પન્ન. પ. પ્રસન્નચંદ્ર રાષિ મૂક્ત ગયા ૨, શ્રી મહાવીરના શિષ્ય રૂપવિજય કહે ધન્ય એ દીઠા, સૂત્રમાં પ્રત્યક્ષ પ્રસન્નચંદ્ર. ૬.
૩૭ શ્રી બલભદ્રમુનિની સઝાય શા માટે બંધવ મુખથી ન બોલે, આંસુડે આનન દેતાં મોરારી રે, પુન્ય જેગે દડીઓ એક પાણી, જયે છે જગલ જોતાં મોરારી રે. શા. ૧. ત્રીકમ રીસ ચઢી છે તુજને, વન માંહે વનમાળી મેરારી વીરે વારને મનાવું છું હાલા, તું તે વચન ન બોલે ફરી વાળી મોરારી રે શા. ૨. નગરી રે દાઝીને શુદ્ધિ ન લીધી, હારી વાણી નિસણ હાલા મોરારી રે, આ વેળામાં લીધે અબોલે, કાનજી કાં થયા કાલા મોરારી ૨. શા. ૩. શી શી વાત કહું શામળીયા, વિઠ્ઠલજી આ વેળા મારી રે, શાને કાજે મુજને સંતાપ, હરિ હસીને બેલેને હેલાં મેરારી ૨ શા. ૪. પ્રાણ હમારા જાશે પાણી વિ, અધલડીને અણબલે મેરારી રે, અરતિ સવળી જાયે અળગી, બાંધવ જે તું બેલે મોરારી રે. શા. ૫. ષટ માસ લગે પાળે છબી, હૈયા ઉપર અતિ હેતે મેરારી , સિધુ તટે સુરને સંકેત, કરિ દહન નિયા શુભ રીતે મેરારી રે, શા. ૬. સંયમ લઈ ગયે દેવક, કવિ ઉદયરત્ન એમ બોલે મોરારી રે, સંસાર માંહે બળદેવ મુનિને કઈ નવ આવે તે મારી ૨. શા. ૭.
૩૮ સામાયિક લાભ સઝાય કર પડિકકમણું ભાવશું, તોય ઘડી શુભ યાન લાલ ૨, પરભવ જાતાં જીવને, સંબળ સાચું જાણું લાલ ૨, કર૦ ૧. શ્રી મુખ વીર ઈમ ઉચ્ચરે, શ્રેણકરાય પ્રતે જાણ લાલ રે, લાખ ખાંડી સોના તણી. રીયે દિન પ્રત્યે દાન લાલ છે. કર૦ ૨. લાખ વર્ષ લગે તે વળી, એમ દીયે દ્રવ્ય અપાર લાલ રે, એક સામાયીકને તેલે, ના તેહ લગાર લાલ રે, કર૦ ૭. સામાયિક ચઉવિસ, ભલુ વંદન દોય દોય વાર લાલ રે. વ્રત સંભારા ૨ આ૫ણા, તે ભવ કમ નિવાર લાલ રે, કર૦ ૪. કર કાઉસગ્ગ શુભ દયાનથી, પચ્ચખાણ સૂવું વિચાર લાલ ૨, દેય સજઝાયે તે વળી, ટાળે ટાળે અતિચાર લાલ રે.. કર૦ ૫. શ્રી સામાયિક પ્રસાદથી, લહીયે અમર વિમાન હાલ રે. ધમસિંહ મુની એમ ભણે, એ છે મુક્તિ નિદાન હાલ ૨. કર. ૬.
૩૯ શ્રી શાલિભદ્રની સજઝાયા રાજગડી નયરી મઝરા છે, વણઝારા દેશાવર સારો છે ઈણ વણજે, તનકબળ લેઈ આવીયા છે. ૧. લાખ લાખની વસ્તુ લાખેણી, એ વસ્તુ છે અતિ શ્રેણી; કાંઈ પરિમલ જી, ગઢ મઢ મંદિર પરિસરી જી, ૨. પૂછે ગામને ચેતરે, લોક મલ્ય

Page #736

સજન સન્મિત્ર વિધ વિધ પર જઇ પૂછ્યું છે. શાલિભદ્રને મંદિરે જી. ૩. શેઠાણી સુભદ્રા નિરખે છે, રત્નક બળ લેઈ પરખે , લેઈ પહોંચાડી છે; સાળિભદ્રને મદિરે જી, ૪. તેડાવ્યું ભંડારી છે, વિશ લાખ નિરધારી જી; ગણી દેજ છે, એને ઘર પહોંચાડજે છે, ૫. રાણી કહે સુણે રાજ છે. આપણું શ્વે કાજ જી; મુજ કાજે , એક ન લીધી લાખડી છે. ૬. સુણ છે ચલણ રાણી છે, એ વાત મેં જાણે , પિછાણી છે. એ વાતને અચબો ઘણો જ છે. દાતણ તે જ કરશું છે, શાળિભદ્ર મુખ શું જી; શણગારો જી. ગજ રથ જોડા પાલખી છે. ૮. આગળ કતલ હીંચાવતા, પાછળ પાત્ર નચાવતા રાય શ્રેણિક, શાલિભદ્ર ઘેર આવી છે. ૯, પહેલે ભુવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિયા, કાંઈ જ જી, આ ઘર તે ચાકર તણાં જી, ૧૦. બીજે ભુવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકીયા કંઇ જે જી આ ઘર તે સેવક તણાં છે. ૧૧. ત્રીજે ભૂવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિયા; કાંઈ જે છે. આ ઘર તે દાસી તણાંજી, ૧૨. થે ભુવને પગ દી, રાજ મનમાં ચમકિયા, કાંઈ જે જી, આ ઘર તે શ્રેષ્ઠિતણાં છે. ૧૩. રાય શ્રેણિકની મુદ્રિકા, ખેવાઈ ખેળ કરે જીકા માય ભદ્રા , થાળ ભરી તવ લાવાયાં છે. ૧૪. જાગો જાગો મા નંદજી, કેમ સૂતા આણંદ જી, કાંઈ આંગણે જી, શ્રેણિક રાય પધારીયા જી. ૧૫. હું નવિ જાણું માતા બોલમાં, હું નવિ જાણું માતા તેલમાં તમે લે છે, જિમ તમને સુખ ઉપજે છે. ૧૬. પૂર્વે કદી પૂછતાં નહીં, તે આમાં શું પૂછે સહીમારી માતાજી; હું નવિ જાણું વણજમાં છે. ૧૭. રાય કરિયાણું લેજે, મુહ માગ્યા દામ દેજો જી નાણાં ચુકવી છે, રાય ભંડારે નંખાવી દયે છે. ૧૮. વળતી માતા ઈમ કહે, સાચી નંદન સદહે, કાંઈ સાચે જ, શ્રેણિક રાય પધારીયા છે. ૧૯. ક્ષણમાં કરે કાંઈ રાજ, ક્ષણમાં કરે છેરાજી; કાંઈ ક્ષણમાં જી, ન્યાય અન્યાય કરે સહી છે. ૨૦. પૂર્વ સુકૃત નવિ કીધાં, સુપાત્રે દાન નવિ દીધાં, મુજ માથે છે, હજુ પણ એહવા નાથ છે જ. ૨૧. અબ તે કરણી કરશું છે, પંચ વિષય પરિહરશું જી; પાળી સંયમજી, નાથ સનાથ થાશું સહી છે. ૨૨. ઇંદુવત અંગ તેજ છે, આવે સહુને હેજ છે; નખ શિખ લગીજી, અંગોપાંગ શેભે ઘણું છે. ૨૩. મુક્તાફળ જિમ ચળકે છે. કાંને કુંડળ ઝળકે જી; રાજા શ્રેણિકે છે, શાલિભદ્ર ખાળે લીયે છે. ૨૪ રાજા કહે સુણે માતાજી, તુમ કુમર સુખશાતા છે, હવે એને છે, પાછો મદિર મોકલે . ૨૫. શાળિભદ્ર નિજ ઘર આવ્યા છે, રાયણિક ઘેર સિધાવ્યા પછી શાળભદ્ર છે, ચિંતા કરે મનમાં ઘણું છે. ૨૬. શ્રી જિન ધર્મ આદરૂ, મેહ માયાને પહિ હું છાંડું છે, ગજ રથ ઘોડા પાલખી છે. ૨૭. સુણીને માતા વિલ ખેજી, નારિયે સઘળી તળખેજ તિણિ વેળાઇ, અશાતા પામ્યાં ઘણી છે. ૨૮. માતા પિતા ને જાતજી, સહુ આળ પંપાળની વાત; ઈણ જગમાંજી, સ્વાથનાં સવે સગાંછ. ૨૯, હંસ વિના શાં સરોવરયાં, પિયુ વિન શાં મંદરિયાં, મેહ વશ થજી, ઉચાટ એમ કરે ઘણાજી. ૧૦. સવ ની અમૂછ, વાટકડે તેલ કુલ શાહ ધનેજી, શરીર સમારણ માંડીઓ. ૩૧. ધન્ના ઘેર સુભદ્રા નારીજી, બેઠી મહલ ઝારીજી, સામાતાજી,

Page #737

સજ્ઝય અને પદ-વિભાગ
‘૩
એકજ આંસૂ ખેરીયું”. ૩ર. ગૌભદ્ર શેઠની બેટડી, ભદ્રાખાઈ તારી માવડી; સુણુ સુંદરીજી. તે કેમ આંસૂ ખેરીયું”. ૩૩. શાળિભદ્રની એનડી, મંત્રીશ ભેજાઇની નણુંદલી; તા તાહરેછે, શા માટે શવું પડે જી. ૩૪. જગમાં એકજ ભાઈ માહુરે, સયમ લેવા મન કરે; નારી એક એક, દિન દિન પ્રત્યે પરિહરે છે. ૩૫. એ તા મિત્ર કાયરુ, શું લે સચમ ભાયછું; જીભલડીજી, મુખ માથાની જુદી જાણુવાજી. ૩૬. કહેવું તે ઘણું સાહેલું, પણ કરવું અતિ દોહેલું; સુણેા સ્વામીજી; એઢવી ઋદ્ધિ કુણુ પહૅિરેજી. ૩૭. કહેવું તે ઘણું સહેલું, પણ કરવુ અતિ દેહેલું, સુણ સુંદરીજી. આજથી ત્યાગી તુજનેજી. ૩૮. હું તે હસતી મલકીને, તુમેકિયા તમાસા હલકીને સુણા સ્વામીજી અખ તે ચીંતા નિવ ધરૂજી. ૩૯. મોટા અબેડ વાળીને, શાહુથને ઉઠયા માલીને કાંઇ આવ્યાજી શાળીભદ્રને મદીરેજી. ૪૦. ઉઠે મિત્ર કાયરૂ, સયમ લઇએ ભાયરૂ આપણુ દેય જણાજી સયમ શુદ્ધ આરાધીએજી. ૪૧. શાળીભદ્ર વૈરાગીયા, શાહુ ધનેં અતિ ત્યાગીયા ઢાનુ રાગીયાજી શ્રીવી૨ સમીપે આવીયાજી, ૪૨, સંયમ મારગ લીનેાજી તપસ્યાએ મન બીનેાજી શાહુ ધનાજી માસ ખમણ કરે પારણા, ૪૩. તપ કરી દેહને ગાળી® દુષણ સઘળાં ઢાળીજી વૈભારગિરિજી ઉપર અણુસણુ આદર્યાંછે. ૪૪. ચઢતે પરિણામે સાયછ, કાળ કરી જષ્ણુ દેયછ દેવગતિયેષ્ઠ અનુત્તર વિમાને ઉપન્યાજી, ૪૫. સુર સુખને તિહાં ભેગવી, ત્યાંથી દેવ દોનું ચવી વિદેહેન્દ્ર, મનુષ્ય પણું તવ પામશે”. ૪૬, સુધા સચમ આદરી, સકળ કમને ક્ષય કરી લહી કેવળ મેક્ષ ગતિને પામશે”. ૪૭, દાન તણાં ફળ દેખા”, ધન્ના શાળીભદ્ર પેખેજી નહિ લેખાજી અતુલ સુખ તિહા પામશેĐ. ૪૮. ઇમ જાણી સુપાત્રને પેખેજી, જિમ વેગે પામે મેાક્ષજી નહી ખેાળ કદીયે જીવને ઉપજેજી, ૪૯, ઉત્તમના ગુણ ગાવેજી, મનવ'છિત સુખ પાવેજી કહે કવિજન, શ્રોતાજન તુમ સાંભળેાજી, ૫૦, ૪૦ શ્રી સર્વાસિદ્ધ વિમાનની સજ્ઝાય
જગદાન...દન વીનયું રે, ત્રિસલા નદન વીર, છેરૂની પરે શીખવે, પુણ્ય કરા નિશ દીશારે પુણ્ય ન સુકીએ જેહથી શિવ સુખ હાય રે, તે કેમ ચૂકીએ. ૧. સર્વારથ સિદ્ધ છે રે, સુરને સુખ અનેક તે વિવરીને હું કહું રે, સાંભળજો સુવિવેકારે, પુ૦ ૨. સર્વાથ‘સિધ્ધે અછેરે, ચદરૂએ ચેાસાળ મેતી ઝુમખે તિહાં હા, આપે ઝાકઝમાળે ૨ પુ૦ ૩. એક વચ્ચે મેાતી વહુ' હૈ, ચાસઠમણુનું માન ચાર માતી તસ પાખતી હૈ, બત્રીસ મણુનાં પ્રધાનેરે પુ૦ ૪. સેાળમાં વળી સેાભતા રે, અડ મુકતા ફળ મગ આઠમાં સાળજ સુણેા રે, આણી રગ અભ`ગેા રે પુ૦ ૫. ચારમાં વળી ચિન્હરૂ ૨ મુક્તાફળ ખત્રીશ મેં મચ્છુ કેરાં મને હરૂં રે, ચાસઠ કહે જગ ઢીશે. ૨ પુ૦ ૨ માં વળી જાણજોરે, એકસાને અઠાવીશ તેહનુ વર્ચુન સાંભળી રે, કાણુ ધૂ યાં ૨ પુ॰ ૭. સરવાળે સઘળાં મળી રે. યશે ત્રેપન હાય, વલયાકાર જાણુર્ખ શું તમ સહુ કારે પુ૦ ૮. પવન લડે પરાવિયાં રે સમકાળ તે જાણુ મુખ્ય મૈતીશુ આહ રે રમણુ અણુણુ તામા રે પુ૦ ૯ તે માહે સિંહા દેવતાર, અહિં સુખીયા પુચવત નાદે લીલાલહે રે, માને સુખ અનંતે રૂ પુ૦ ૧૦. તેત્રીશ સાગર આઉભું રે, જાતું ન
ત્

な

Page #738

*
સજ્જન સાન્ત્રિમ જાણે તેડુ સિદ્ધ પાટડ વીરજી, અતિથ્ય ભાંખ્યું એા રે પુ૦ ૧૧. છઠ્ઠ તશેા તપ હાત જીરે, તે પહેાંચત નિરવાણુ સિદ્ધસિલા તિહાંથી છે રે, જોજન ખાર પ્રમાણે ૨ પુ૦ ૧૨. તે માહે ઇહાં અવતરી રે, દીક્ષાગ્રહી ગુરૂ પાસ કેવળજ્ઞાન વહી કરી રે, પહેાંચે શિવશુખ વાસાંરે પુ૦ ૧૩. તેત્રીશ સહસ્ર વરસ પછી રે, ભૂખ તણી રૂચી હાય તરત અમૃતમય પરગમેરે લવસસ સુર જોયા ૨ પુ॰ ૧૪. પુણ્યે શિવપદા ૨. પુણ્યે લીલ વિલાસ ગુણવિજય પ્રભુ શુ કહે કે, પુણ્ય થકી ફળે આશે રે પુ૦ ૧૫. સ્મૃતિ. ૪૧ જંબુકુમારની ચાર ઢાલની સાય
(દાહા)-ઢાળ પહેલી -સરસતી પદ૫કજ નમી, પામી સુશુરૂ પસાય; ગુણુ ગાતાં જમ્બુસ્વામિના, મુજ મન હુ ન માય-૧ યૌવનવય વૃત આદરી, પાળ નિરતિચાર; મન વચ કાયા શુદ્ધશું જાઉં તા અલિહાર–૨
રાજગૃહી નયરી ભલી રે લાલ, ખાર ચેાજન વિસ્તારરે, ભવિકજન; શ્રેણિક નામે નરેસરુ રે લાલ, મંત્રી અભયકુમાર રે ભ. ૧. ભાવધારી નિત્ય સાંળળા રે લાલ, ઋષભદત વ્યવહારીયા રે લાલ, વસે તિત્ક્રાં ધનવ`ત રે; ભ. ભાવ ૨. ધારણી તેની ભારજા રે લાલ, શીલાદિક ગુણવંત ૐ; ભ. ભાષ ૨, સુખ સ‘સારનાં વિલસતાં મૈં લાળ, ગભ રહ્યો શુભ દિન રે; ભ, સુપન લહી જ જીવૃક્ષનું રૂ લાલ; જન્મ્યા પુત્ર રત્ન રે, ભ. ભા. ૩. જંબુકુમાર નામ સ્થાપિયું રે લાલ, સ્વપ્નતણે અનુસાર રે; ભ. અનુક્રમે ચૌવન પામીયે રે લાલ, હુએ ગુણુભ`ડારરે ભ. ભા. ૪. મામાનુગ્રાસે વિચરતા ૨ લાલ, આવિયા સેહમ સ્વામિ રે; ભ. પુરજન વાંદવા આવિયા રે લાલ, સાથે જ ખુ ગુણુધારે ભ. ભા ૫. ભવિક જનના હિતલણી રે લાલ, દીએ દેશના ગુણુધાર રે; ભ. ચારિત્ર ચિંતામણી સારિખુ` રે લાલ, ભવદુઃખ વારણહાર ભા ભા. ૬. દેશના સુણી જખુ યુઝીયારે લાલ, હે ગુરુને કરજોડિૐ; ભ. અનુમતિ લેઈ માત તાતનીરે લાલ, સયમલિયેામનકાડર ભ. ભા. ૭. ઢાળ બીજી –ગુરૂ વાંદી ઘર આવીયા હૈ, પામી મન વૈરાગ, માત પિતા પ્રત્યે વિનવે રે; કરશું સંસારના ત્યાગ.-૧ માતાજી અનુમતિ. વો મુજ આજ, જેમ સીજે વંછિત કાજ; માતાજી અનુમતિ. ચારિત્ર પથ છે દોઢુિલા રે. વ્રત છે ખાંડાની ધાર, લઘુ વય છે વત્સ તુમ તણું રે, કેમ પળે ૫'ચાચાર, કુમરજી, વ્રતની મ કરો વાત, તું મુજ એક અ‘ગજાત. કુમરજી, વૃ—૨ એકલવિહારે વિચરવું રૅ, રહેવું વન—ઉદ્યાન, ભૂમિ સથારે પેાઢવુ રે, ધરવુ' ધર્મનું ધ્યાન, કુમ વ્રત—૩ અડવાણે પગે ચાલવું રે, ફરવુ' દેશ વિદેશ નિરસ આહાર લેવા સદા રે, પરિષદ્ધ કેમ સહેશ. સૂમ વ્રત.—૪ કુમર કહે માતા પ્રત્યે રે, એ સમ્રાર, અસાર તન ધન ચૌવન કારમું રે, જાતા ન લાગે વાર. માતા.પ. માતા કહે આહ્વાદથી રે, વત્સ પરણા શુભ નાર; યૌવન વય સુખ ભોગવી હૈ, પછી લેજો સયમ ભાર. કુમ. વ્રત, ૬. માત પિતા આગ્રહ કરી રે, પરણાવી આઠે નાર; જળથી કમળ જેમ ભિન્ન રહે રે, તેમ રહે જ બુકુમાર, કુમ, વ્રત ૭.
ઢાળ ત્રીજી:–સનેહી પ્રીતમને કહે કામિની કામિની, સુણેા સ્વામી અરદાસ સુગુણિજન સાંભળે; સનેહી અમૃત સ્વાદ મૂકી કરી; મૂ. હે કોણ પીવે છાશ સુ

Page #739

સક્ઝાય અને પદવિભાગ સનેહી કામકળા રસ કેળવે છે. ૧. મૂકે વૃતને ધંધ, સુ સનેહી પરણીને શું પરિ. હરો; પરિ. હથ મેલ્યાને સંબંધ; સુ. સનેહી ચારિત્ર વેણુકવળ જિહ્યું; કવ. ૨. તેમાં કિ સવાદ; મુ. સનેહી ભગ્ય સામગ્રી પામી કરી, પા. લેગ ભેગ આહા; સુ સનેહી ભેગ તે રોગ અનાદિને; અ. ૩. પીડે આતમ અંગ; સુ સનેહી તે રેગને શમાવવા, શ. ચારિત્ર છે રસાંગ, સુ. સનેહી કિપાકફળ અતિ કુટડા. ૪. લખતાં લાગે મિષ્ટસુ. સનેહી વિષ પસરે જબ અંગમાં, અં, ત્યારે હવે અનિષ્ટ સુ. સનેહી દી૫ મહી નિજ હાથમાં હા. ૫ કોણ ઝંપાવે કુપ, સુ. સનેહી નારી તે વિષ–વેડ, વિ. વિષયફલ વિષમ વિરૂપ સુ સનેહી એવું જાણી પરિહર ૬. સંસાર માયા જાળ; સુ. સનેહી જે મુજશું તુમ નેહ છે રે. તે વૃત યે થઈ ઉજમાળ, સુ. ૭.
ચોથી-એહવે પ્રભવો આવીએ, પાંચસે ચેરની સંગરે, વિદ્યાયે તાળાં ઉઘાયિાં, ધન લેવાતે ઉમંગ રૂ. ૧. નમે નમે જંબુસ્વામીને જ બુએ નવપદ ધ્યાનથી, થંભાવ્યા સવિ દભ રે; થભ તણી પરે સ્થિર રહ્યા, પ્રભુ પામે અચંભરે. નમે. ૨. પ્રભવ કહે જ બુપ્રત્યે, વ વિદ્યા મુજ એહ રે જંબુ કહે કે ગુરૂ કને, છે વિદ્યાનું ગેહ રે. નમે. ૩. પણસય ચાર તે બુઝવી, બુઝવ્યાં માય ને તાય રે; સાસુ સસરા નારી બુઝવી, સંયમ લેવા જાય છે. ન. ૪, પંચસયાં સત્તાવીશશુ પરવર જ બુકમાર રે, સેહમ ગણપરની કને, લીએ ચારિત્ર ઉદાર છે. નમો.–૫. વીરથી વીશમે વરસે, બીજા યુગ પ્રધાને રે, ચૌદ પૂર્વ અવગાહીને, પામ્યા કેવળજ્ઞાન છે. ન–૬. વર્સ ચેસઠ પદવી ભોગવી, સ્થાપી પ્રભવ સ્વામી રે, અષ્ટકમને હાય કરી, થયા શિવગતિગામી રે. નમ–૭ સવંત અહાર તેત્તરે, રહા પાટણ ચોમાસ રે, ચરમ કેવળીને ગાવતાં, સંયે લીલ વિલાસ પે નમો–૮મહિમા મહિમા સદગુર, તાસ તણે સુપસાય રે જ બુસ્વામી ગુણ ગાઇયા, સૌભાગ્યે ધરિય ઉત્સાહ –
૪૨ અથ રાત્રિભોજનની સઝાય પુણ્ય સંગે નરભવ લાધે, સાધે આતમ કાજ, વિષયા રસ જાણો વિષ સખે. એમ ભાંખે જિનરાજ રે. પ્રાણી. રાત્રિભેજન વારો. આગમ વાણી સાચી જાણી, સમકિત ગુણ સહી નાણી રે. પ્રાણી. શત્રિ ૧. એ આંકણું. અભક્ષ્ય બાવીશમાં રયણીજન, દોષ કહ્યાં પરધાન. તેણે કારણ રાતે મત જમજો. જે હવે હેડ શાન છે. પ્રા. ૨. દાન સ્નાન આયુધને જોજન એટલાં રાતે ન કીજે: એ કરવાં સૂરજની સાખે નીતિવચન સમજે છે. પ્રા. ૩. ઉત્તમ પશુ પંખી પણ શતે ટાલે જન ટાણે. તમે તે માનવી નામ ધરાવે, કિમ સંતેષ ન આણે રે. પ્રા. ૪. માખી જૂ કી કલીઆવો. ભોજનમાં જો આવે. કોટ જદર વમન વિકલતા એવા રાગ ઉપાવે રે પ્રા. ૫. છનું ભવ જીવહત્ય કરતાં પાતક જેહ ઉપાયું. એક તલાવ તાં તેટલું દૂષણ સુગર બતાવું રે પ્રાઇ ૬. એકલત્તર ભવસર ફોડયા સમ એક ઇવ દેતાં પાપ. એકલત્તર ભવ દવ દીધા જિમ એક કુવાણિજ સંતાપ ૨ પ્રા. ૭. એક શે ચુમ્માલીશ ભવ લગે' કીધા, કુવાણિજના છે દોષ. કુડું એક કઢક દિયાંતાં, તે પાપને પિષ ૨. પ્રા ૮. એક એકાવન ભવ

Page #740

હું
સજ્જન સન્મિત્ર લગે' દ્વીધાં કૂંડાં કલંક અપાર. એક વાર શીલ ખડવા જેવે અનના વિસ્તાર રે પ્રા૦ ૯. એક શા નવાણું ભવ લગે ખંડયા, શીયલ વિષય સબ`ધ તેહવેા એક રાત્રિભાજ નમાં, કમ' નિકાચિત ખ‘ધરે પ્રા૦ ૧૦, રાત્રિભોજનમાં ઢાષ ઘણા છે શ્યુ કહીયે' વિસ્તાર. કેવલી કેહતાં પાર ન પાવે, પૂરવ કેાડી મઝાર રે, પ્રા૦ ૧૧. એવું જાણીને ઉત્તમ પ્રાણી નિત્ય ચાવિહાર કરીજે. માસે' માસે પાસખમણુના લાભ એણે વિષે લીજે ૨. પ્રા૦ ૧૨. મુનિ વસતાની એહુ શિખામણ જે પાલે નર નારી, સુરનર સુખ નિવાસીને હાવે, માક્ષતણા અધિકારી રે, પ્રા૦. ૧૩.
૪૩ શ્રી જંબૂસ્વામીની સજ્ઝાય
રાજગૃહી નયરી વસે, ઋષભદત્ત વ્યવહારીરે, તસુષુત જ બ્રૂકુમાર નમું, ખાલપણે બ્રહ્મચારી રે. ૧૦. જંબૂ કહે જનનીસુણા, સ્વામી સુધર્મા આયા રે; દીક્ષા લેશું તે કને, અનુમતિ દ્યો મારી માયા રે. જછુ૦ ૨. માય કહે સુણેા એટડા, વાત વિચારી કીજે રે; તરૂણપણે તરુણી વરી, છાંડી કેમ છૂટીજે રે. માય૦ ૩. આગે સ્મરણિક મુનિવરા, ફ્રી પાછા ઘરે આયા રે; નાટકણી નેહે કરી, આષાભૂતિ ભેલાયા રૅ. માય૦ ૪. વેશ્યા વશ પડીયા પછી, નદીષેણુ નગીના રે; આદ્ર દેશના પાટવી, આર્દ્રકુમાર કાં કીના રે. માય૦ ૫. સહુસ વરસ સયમ લીધે, તેાહી પાર ન પાયા રે; કૂડકને કરમે કરી, પછી ઘણું પછતાયા હૈ માય૦ ૬. મુનિવરૂ શ્રીરહનેમીજી, નેમિ જિનેસર ભાઇ રે; રાજીમતી દેખી કરી, વિષય તણી મતિ મા રે. માય૦ ૭. દીક્ષા છે વત્સ દેહિલી, પાલવી ખાંડાની ધારે રે; સરસ નીરસ અન્ન જિમવું, સૂવું ફાસ સથારા રે, માય૦ ૮. દીક્ષા છે વસ્ દોહિલી, કહ્યો અમારા કીજે રે; પરણા પનાતા પદ્મમણિ, અમ મનોરથ પૂરીજે રે. માય૦ ૯. જાબુ કહે જનની સુર્ણા, ધન્ય ધન્નો - અણુગારા રે મેઘ મુનીશ્વર મેટકા, શાલિભદ્ર સ'ભારા રે. જખુ॰ ૧૦. ગજ સુકુમાલ ગુણે ભર્યાં, આતમ સાધન કીધે રે; ષટ્ના તપ પારણે, ઢંઢણે કેવલ લીધા રે. જ ખુ॰ ૧૧. દશા'ભદ્ર કેવલ લહી, પાચ લગાડયા ઇંદો રે, પ્રસન્નચંદ્ર કેવલ લડી, પામ્યા છે પરમાન દો રે. જછુ૦ ૧૨. એમ અનેક મુનિવર હુવા, કહેતાં પાર ન પાય રે; અનુમતિ દ્યો મારી માતાજી, ક્ષણુ લાખીા જાય રાજ ખુ૦ ૧૩. પાંચસે સત્તાવીસ, જબુકુમાર પરવરીયે રે; પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરી, ભવજલ સાયર તરીચાર્જમુ૦ ૧૪. જખુ ચરમજ કેવલી, તાસ તણા ગુણ ગાયા રે; પઢિત લલિતવિજય તણેા, દ્વૈિતવિજય સુપસાયા રે. જથ્થુ૦ ૧૫.
૪૪ શ્રી મનકમુનિની સજ્ઝાય
ના નમે મનક મહામુનિ, બાળપણે વ્રત લીધેરે, પ્રેમ પિતાશ્`રે પરઠી, માયશું મેહ ન કીધારે. ન૦ ૧. પૂરણ ચૌદ પૂરવ ધણી, સિજ'ભવ જસ તાતારે; ચાથી પટાધર વીરના, મહીઅલ માંહે વિખ્યાતારે. ન૦ ૨. શ્રી સજ્જ`ભવ ગણુધરે, ઉદ્દેશી નિજ પુત્ર; સયલ સિદ્ધાંતથી ઉદ્ધરી, દશવૈકાલિક સૂત્રોરે, ન૦ ૩. માસ છએ પૂરણ ભણ્યા, દશ અધ્યયન રસાલેરે; આળસ અગથી પરિહરી, ધન ધન એ સુનિ ખળે. ન૦૪. ચારિત્ર ષટ્ માસ વાલે, પાળી પુણ્ય પવિત્ર, સ્વગે સમાધિ એ

Page #741

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ સીધાવીયે, કરી જગ જનને મિત્ર. ન. ૫. પુત્ર મરણ પામ્યા પછી, સિજજ ભવ ગણધારે રે, બહુ શ્રત દુઃખ મનમાં ધરે, તિમ નયણે જલધારે છે. ન૦ ૬. પ્રભુ તુમહે બહુ પડિબેધીઆ, સમ સંગીયા સાધુરે અમે આંસુ નવિ દીઠડાં, તુમ નયણે નિરાબાધ ૨. ન. ૭. શું કહીએ સંસારીને, એ એવી સ્થિતિ દીસે રે; તન દીઠે મન ઉલાસે, જોતાં હોયડલું હસે રેન ૮. અમને એ મુનિ મનક, સુત સંબંધથી મલી રે; વિશેષ અરથ કાા થકાં, પણ કેણે નવી કલીયે રે. ન. ૯ લબ્ધિ કહે ભવિયણ તહે, મ કરે મોહ વિકારે; તે તુહે મનક તણી પેરે, પામે સરગતિ સારો રે. ૧૦ ૧૦.
૪૫ શ્રો ખંધકમુનિની સઝાય હાલ પહેલી -નમો નમો અંધક મહામુનિ, બંધક ક્ષમા ભંડાર રે; ઉગ્ર વિહાર મુનિ વિચરતા, ચારિત્ર ખડગની ધાર છે. નમે૧. સમિતિ ગુપ્તિને ધાર, જિતશત્રુ રાજાને નંદ ; ધારણું ઉદરે જમીએ, દર્શન પરમાનંદ ૨. નમો, ૨. ધમષ મુનિ દેશના પામે તેણે પ્રતિબોધ રે; અનુમતિ લેઈ માત તાતની, કશું યુદ્ધ થઈ છે ૨. નમે. ૩. છઠ્ઠ અઠ્ઠમ આદિ ઘણ, દુક્કર તપે તનુ શેષ રે; રાત દિવસ પરિષહ સહે, તે પણ મન નહિ રોષ રે. નમો૪. દવ દીધા ખીજડા દેહમાં, ચાલતાં ખડખડે હાડ છે, તે પણ તપ તપે આકરા, જાણતા અથિર સંસાર રે. નમે. ૫. એક સમે ભગની પુરી પ્રત્યે, આવીયા સાધુજી સેય રે, ગેખે બેઠી ચિંતે બેનડી, એ મુજ બંધવ હોય છે. નમે૬. બેનને બંધવ સાંભ, ઉલટટ્યો વિરહ અપાર રે; છાતી લાગી છે ફાટવા, નયણે વહે જેમ નીર રે. નમે૭. રાય ચિંતે મનમાં ઇછ્યું, એ કેઈ નારીને જાર રે, સેવકને કહે સાધુની, લાજી ખાલ ઉતાર રે. નમે ૮.
હાલ બીજી -રાય સેવક કહે સાધુને, ખાલડી જીવથી હણશે રે; અમ ઠાકુરની એ છે આણ, તે અમે આજ કરેલું છે. અહ અહ સાધુજી સમતા વરીયા. ૧. મુનિવર મનમાંહિ આણું ઘા, પરિસહ આ જાણી રે; કમ ખપાવાને અવસર આવે, ફરી નહિ આવે પ્રાણ રે. અ. ૨. એ તે વળી સખાઈ મીલીઓ, ભાઈ થકી ભલે રે પ્રાણી કાયર પણું પરિહરજે, જિમ ન થાયે ભાવ ફેરો રે અ૦ ૩, રાય સેવકને મુનિવર કહે, કઠણ ફરજ મુજ કાયા રેબાધા રખે તુમ હાથે થાયે, કહે તિમ રહીએ ભાયા છે. અ. ૪. ચારે શરણ ચતુર કરીને, ભવ ચરમ આવતે રે; શુકલધ્યાન શું તાન લગાવ્યું, કાયાને સિરાયંતે ર. અ. ૫. અડચ
૨, અ ૫. ચડચડ ચામડી તેહ ઉતારે, મુનિ સમતા ૨સ ઝીલે રે; ક્ષકશ્રેણિ આરોહણ કરીને કરમ કઠણુને પીલે રે. અ. ૬. શું ધ્યાન ધરતાં અંતે, કેવલ લઈ મુનિ સિધ્યા રે; અજર અમર પદ મુનિવર પામ્યા, કારજ સઘળાં સિદમાં રે. અ૭. હવે મુહપનિને, લેહીએ ખરડી, પંખીડે આમિષ જાણી રે; રાજકારે તે લઈ નાંખી, સેવકે લીધી તાણ રે. અ૦ ૮. સેવક મુખથી વાતજ જાણી, બહેને મુહપત્તિ દીઠી રે; નિએ ભાઈ હણીઓ જાણી હૈયે ઉઠી અંગીઠી રે. અ૦ ૯. વિરહ વિલાપ કરે રાય રાણી, સાધુની સમતા વખાણી રે, અસ્થિર સંસાર સ્વરૂપ તવ જાણી, સંજમ યે રાય રાણી રે. અ૦ ૧૦. આઈ પાતક સવિ છડી, કરમ કઠણને નીદી રે; તપ દુકર કરી કાયા ગાળી,

Page #742

te
સજ્જન સન્મિત્ર
ચિવમુખ વડે આણુી રે. અ૰૧૧ ભયિણ એહુવા મુનિવર વી, માનવભવ કુલ લીજે ૧, ૨ જોડી સુનિ માહન વિનવે, સેવક સુખીયા કીજે ૨. ૦ ૧૨. ૪૬ શ્રી અઇમત્તામુનિની મુઝાય
વીર જિષ્ણુ' વાંદીને મૌતમ, ગેચરીયે શ‘ચરીયા; રાજગૃહી નયી માંહે ગૌતમ, ઘરઘર આંગણુ ક્રીયા, આશા આમ પધારે પૂછ્યું, મુજ હાર વહાણુ વેળા. ૧. પણે અવસર આઈમત્તે રમતા, મનગમતા મુનિ દીઠા; કચનવરણી કાયા નિરખી, મનમાં લાગ્યા મીઠા. આધા૦ ૨. આવ્યે કુંવર અમીરસ વાણી, એક કહા અભિરામ; ખરે ખારે પાય અણુવાણે, ભમવા તે કિણુ કામે. આધા૦ ૩. સાંભળ રાજકુંવર સાભાગી. શુદ્ધ ગવેષણા કીજે, (નદુષણ ને નિરતિચારે, ઘર ઘર ભિક્ષા લીજે. આઘા૦ ૪. આવે આજ અમારે મંદિર, કહીશે તે વિષ કરશું; જે જૂએ તે જીગતે કરીને, ભાવશુ ભિક્ષા દઇશું. આવા ૫. ઈમ કહી ઘેર તેડી ચાઢા, આત્મા મુનિ આનદે; મત્તા રાણી દેખીને, વિધિશું ગૌતમ વાંકે, આધા૦ ૫. આજ હમારે રત્નચિંતામણી, મેહ અમીરસ વુડા; આજ અમ આંગણુ સુરતરૂ ફળીયા, જે ગૌતમ નયણે દીઠા. આષા૦ ૭. ૨ ખાલુડા બહુ બુદ્ધિવ'તા, ગણધર ગૌતમ આવ્યા; થાળ ભરીને માદક માટા, ભાવે થ્રુ વહેારાવ્યા. આધા૦ ૮. વાંઢી પાય કુંવર મુનિવરના, હાથ મેલા માથે; વાળાનું કહીને મુનિને, ઈમ કહી ચાલ્ય સાથે, આવા૦ ૯. કુંવર કહે આ ભાજન આપે, ભાર ઘણા પ્રભુ પાસે; ગૌતવ કહે હું તેહને આપું, ચારિત્ર નીચે ઉદ્ભાસે. આધા૦ ૧૦. ચારિત્ર લેશું. હું તુમ પાસે, એળી દીચે મુજ હાથે; ગૌતમ પૂછે અનુમતિ કેહની, માય મેકના તુમ સાથે. આધા૦ ૧૧. ગુરૂ નાની ગૌતમ મન આણી, દીક્ષા દીધી તેહને; વૃદ્ધમુનિને ભળાવી દીધા, સુનિ મારગ ઢીચે તેને. આઘ'૦ ૧૨. તે સોંગાતે અઇમત્તા ચાલ્યા, સાધુ સ`ગાતે વનમાં; નાનું સરોવર નીરે ભરીયું, તે દેખી હરખ્ખા મનમાં. આા૦ ૧૩. નાનું સરોવર નાનું ભાજન, નાવ કરી અર્ધમત્તા; વળતાં સાધુછ દેખીને, ખાળક રમત કરતાં આઘા૦ ૧૪. મેલાવી મુનિ બાળકને, એ આપણે વિ કીજે; છકાય જીવની વિરાધના કરતાં, ફુગ તિનાં ફળ દીજે. આધા૦ ૧૫. લાજ ઘણી મનમાંહી ઉપની, સમવસરણમે આગ્યા; ઇરિયાવાડી પડિક્કમતાં અર્ધમત્તા, પાન શુકલ મન ભાવ્યા. આઘા ૧૬. કેવલજ્ઞાન તિનાં ઉપન્યા; ધન ધન મુનિ મુક્ત પહોંચ્યા. આધા૦ ૧૭. ગૌતમ આદિ અર્ધમત્તા સરિખા, ગુવ‘તા ઋષિરાયા; ફિલ્મરત્ન કર જોડી વ ંદે, તે મુનિવરના પાયા આઘા૦ ૧૮. ૪૭ શ્રી સ્થલિભદ્રજીની સઝાય.
આંખ મારા હૈ આંગણે, પરિમલ પુહુવી ન માય; પાસે ફુલી કે કેતકી, ભ્રમર રહ્યો હું લુભાય. આંબા૦ ૧. આવા સ્ફુલિભદ્ર વાલહા, લાછલદેના હૈ। નઇં; તુમથું ગુજ મન માહીયું, જીમ સાયર ને ચત્તુ, આંખેા૦ ૨. સુગુણા સાથે પ્રીતડી, ક્રિન દિન અધિકી ઢા થાય; બેઠા ર†ગ મજીઠના, કદીયે ચટક ન જાય. માંત્ર૦ ૩. નેહ વિઠ્ઠા રે માણસા, જેઠવા ખાવળ ફુલ, દીસ'તા રળીયામણા, પશુ નાવ પામે હા મૂલ્ય. આંબે૦ ૪. ક્રાયથી ટહુકા કરે, આંખે તેકે લૂખા સ્થુલીભદ્ર સુરત ચારિખા, કાશ્મા કયર

Page #743

સક્ઝામ અને પદ-વિભાગ
૬૮૯ કબ. આંબો, પ. શુલિભદ્ર કેશ્યાને બુઝવી, દીધે સમકિત સાર, ૨૫ વિજય કહે શીલથી, લહીએ સુખ અપાર. અબ૦ ૬.
૪૮ શ્રી સ્યુલિભદ્રજીની સઝાય શ્રી સ્યુલિભદ્ર મુનિગણમાં શિરદાર જે, જેમાસું આવ્યા કેશ્યા આગાર, ચિત્રામણ શાળાએ તપ જપ આદર્યા જે. ૧, આદરીયા વ્રત આવ્યા છે. આમ ગેહ જે, સુંદરી સુંદર ચંપક વરણી દેહ જે અમ તુમ સરિખે મેળે આ સંસારમાં જે ૨. સંસારે મેં જોયું સકળ સવરૂપ જે, દર્પણની છાયામાં જેવું રૂપજો, સુપનાની સુખાલી ભૂખ ભાંગે નહિ જો. ૩. ના કહેશો તે નાટક કરશું આજજે, બાર વર્ષની માયા છે મુનિરાજ જે, તે છેડી કેમ જાઉં હું આશા ભરી જે. ૪. આશા ભરીયે ચેતન કાળ અનાદીજે, ભમી મને હિણ થયે પરમાદિ જે, ન જાણી મેં સુખની કરણી જગની જે. ૫. જેગી તે જગલમાં વાસો વસીયા, વેશ્યાને મંદિરીયે ભેજન રસીયા જે, તમને દીઠા એવા સંયમ સાધતા જે. ૬. સાધશે સંયમ ઈચ્છારા વિચારી , કુમ પુત્ર થયા નાણી ઘરબારી જે, પાણીમાં પંકજ કે જાણીએ જે. ૭. જાણીએ તે સઘળી તમારી વાત છે, મેવા મીઠા રસવંતા બહુ જાત જે, અમર ભૂષણ નવ નવલી ભાતે લાવતા જે. ૮ લાવતા તે તું દેતી આકાર માન , કાયા જાણું રંગ પતગ સમાન છે, ઠાવીને શી કરવી એવી પ્રીત જે. ૯. પ્રીતલડી કરતાને રંગ ભર સેજજે, રમતાને દેખાતા ઘણું હેત જે, રિસાણી મનાવી મુજને સાંભરે જે. ૧૦. સાંભળે તે મુનિવર મનડું વાળે જે, હાં અગ્નિ ઉઘાડે પરજવાળે જે, સંયમમાંહિ એ છે દ્વષણુ મોટકુ જે ૧૧. મોટકું આવ્યું રાજા નંદનું તેડું જે, જાતાં ન વહે કાંઈ તમારું મનડું જે, મેં તમને તિહાં કેલ કરીને મોકલ્યા છે. ૧૨. મોકલ્યા તે મારગ માંહિ મળીયા રે, સંભૂતિ આચારજ જ્ઞાને બળીયા જે, સંયમ દીધું સમકિત તેણે શીખવ્યું છે. ૧૩. શિખવ્યું તે કહી દેખાડે અમને જે, ધમ કરતા પુય વડેરું તમને જે, સમતાને ઘેર આવી વેશ્યા એમ વદે જે. ૧૪. વદે મુનિશ્વર શંકાને પરિહાર જે, સમકિત મૂળે શ્રાવકનાં વ્રત બારજે. પ્રાણાતિપાતાહિક સ્થલથી ઉચ્ચરે જે. ૧૫. ઉચ્ચરે તે વિર્યું છે ચોમાસું જે, આણુ લઈને આવ્યા ગુરૂની પાસે જે, શ્રતના કહેવાણું ચૌદેપૂવી જે. ૧૬. પૂવ થઈને તાય પ્રાણ થેક જે, ઉજવળ ધ્યાને લેહ ગયા દેવલેક જે, ઋષમ કહે નિત્ય તેહને કરીએ વદના જે. ૧૭.
૪૯ શ્રો દશાર્ણભદ્રની સઝાય શારદ બુધરાઈ, સેવક નયણાનંદ, પ્રણમું હું નિજ ગુરુ, ભાવિક વિકાસને વૃધ વંદુ શાસન પતિ, સાચે વીર જીણુંદ ગાઈશ હું ભરત, દશાર્ણભદ્ર મુણાંદ ૧ દશાભદ્ધ દેશ અતિ ઉત્તમ, દશાર્ણભદ્ર પુર સોહે દશાર્ણભદ્ર રાજા અતુલી બલ, વિજનનાં મન મેહે ન્યાયે રાજ પ્રજાપતિ પાલે, હાલે પરદલ પીડ વ્યસન નિવારે ધમ વિચારે, કરે રંગ રસ કીડા, ૨. ઈશુ અવસરે અનુક્રમે, જિનવર વિહાર કરતા પહેલા તિ નયરી, સમવસરણ વિચરતા ગણધરને મુનિવર, ખેચર ભૂચર વૃંદ; કિન્નરને સુરવર, પામ્યા પરમાણંદ. ૩. પરમાણંદ પામ્યા વન પાલક, રાયંને જઈ વધાવ્યા, સ્વામી

Page #744

૯૦
સજ્જન સન્મિત્ર
તુમ પતિ તુમ મન વલ્લભ, વીર જિષ્ણુસર આવ્યા; સાત આઠ પગ સામા જઈને, ભાવે વહન કીધું; અંગ વિભૂષણ સેવન રસના, લાખ દાન તસ દીધું. ૪. હુવે રાજા ચિંતે, મુ સમ આવર ન કાય; હુય ગય રથ ચક્ર, મણિ માણિક રિદ્ધિ હાય; તેણી પરે કરી વંદું, જિમ નવિ વદ્યા કેશે; અભિમાન ધરીને, પડતુ વજાળ્યે તેણે. પ. તેણે નયરી પડતુ વજાવ્યા, વેગે કરા સાઈ; વાહન અંગ સયલ સણુગારી, જોઈએ તે લે ભાઈ, સેાના રૂપા ઘાટ સામટા, સબલ સજાઈ કીજે, અથિર દ્રવ્ય એ સાસય સુખ જે, જિનવર વઢી લીજે. ૧. ભદ્ર જાત સરિખા, હાથી સહજ અઢાર; વરહય પાખરીયા, ચાવીસ લાખ ઉદાર, ૧૨ રથ જોતરીઆ, દ્ર એકવીશ હજાર, એક સહુસ સુખાસન,
તે ઉરી પરિવાર. ૭. અ`તે ઉરીસય પચ મનહર, સાલ સહસ રાજન; સેવા સારે કૈાડી એકાણું, પાયક ભીમ સમાન; સાલ હજાર ધજા લહુકતી, ચામર ચીઉં ૫ખે સેહે; મેઘાડંબર છત્ર બિરાજે, વિજનનાં મન મહે. ૮. ભલી કરીય સજાઈ, પુત્તુ માહિર જમ આવે; પટરાય વર ચઢી, રાજા ઈમ ભાવે; ચતુરગી સેના, રિદ્ધિ દેખી ઈમ ખેલે; મારી રિદ્ધિ આગળ, અવર સહુ તૃણુ તેલે. ૯. તૃણુ તાલે મુજ આગળ સહુ એ, એમ અભિમાને હરખે; પહેલે પે ઈંદા બેઠા, અવધિ જ્ઞાને નિરખે; જિનવર ભક્તિ કરે બહુ રાજા, પણ અભિમાને ચઢીએ; જિનવર ભક્તિ કરી કેાણ પૂજે, ત્રણ જગ આવે જડીએ. ૧૦. એમ ચિંતી ઇંદો, ઐરાવણુ સુર તેડ્યો; તે હરખ્યા અજલી, જોડી ઉભા નેડા; જિન વ ંદન જાશું, માન ઉતારણુ કાજ; ઐરાવણ સરખા, સહસ ચેાસઠ ગજરાજ, ૧૧. ગજરાજ એક એકને મસ્તક, સાહે પાંચસે ખાર; મસ્તક મસ્તક આઠ દંતુસળ, સાહે અતિહુી કાર; s તદંત પ્રત્યે આઠ આઠ વાવી, વાવે આઠ આઠ કમલ; કમલે કમલે લાખ પાંખડી, લાખ નાટક તિદ્ઘાં વિમલ. ૧૨. ડાડા વિચે વિચે એક એક, કમલ પ્રત્યે પ્રાસાદ; અગ્ર મહિષિ આઠ આઠ, સાથે ઈંદ્ર આલ્હાદ; પ્રતિ ક્રમલે બેઠા, ઇંદો આવે જામ; ખત્રીસ દ્ધ નાટક, ઝમક હુવે તામ. ૧૩. તામ વીર વાંઢીને બેઠા, દશાણુ ભદ્ર નરેશ; શુભ ઉજવલ ગજ ઘટા સધાતે, ઇંદ્ર કીઓ પ્રવેશ; ઉંચુ' વદન વિલાકે રાજા, મહેાલી રિદ્ધિ પ્રમાણ; માહરા મદ એણે ઉતાર્યાં; તે જીન્યુ અપ્રમાણ ૧૪. મે” રિદ્ધિના ગરવ, ફેાકટ કીધા આજ, ઈંદ્રની રિદ્ધિના આગળ એ, આવે કુણુ કાજ; હવે જો હું છાંડું, તેા હારે સ્વગવાસી; તવ જિનવર પાસે, ગયે ઇસ્યુ વિમાસી ૧૫. ઈસ્યુ· વિમાસીને અભિમાને, રાયે ચારિત્ર લીધું; ઇંદ્ર કહે હવે મેં નવ થાએ, તે ખેલ્યું તે કીધું; મે' જે હેડ કરી તુમ સાથે, તે ખમળે રિષિરાય; મુજમાં શક્તિ ઘણી છે ખીજી, પશુ મુજથી એ નિવ થાય. ૧૬. ઇંદ્ર વાંદી એલે, ધન માનવ અવતાર; અભિમાન કરીને, નૃપ પામ્યા ભવપાર, હવે વીર પયપે, માન માનવને હોય; ઈંદ્ર પાય લગાડ્યો, એ સમા અવર ન કાય. ૧૭. એ સમેા અવર ન ાઈ બૂઝયા, ઝુઝયા કમ સધાતે; કેવલ પામી મ્રુતે પાહાતા, માંગલિક હુવે શુ વાતે; પઢતાં ગુણુતાં ઉત્તમના ગુણ, પાંઢાથે સયલ જગીશ; શુભવિજય પઢ઼િત શિષ્ય પ્રણમે, લાલવિજય નિશ દિશ. ૧૮,

Page #745

સય અને પદ-વિભાગ
૫૦ શ્રી વયર સ્વામિની સજ્ઝાય
સાંભળજો તુમે અદભુત વાતા, વયર કુમાર મુનિવરની, ખટ મહિનાના ગુરૂ જોળીમાં, આવે કેલ કરતા; ત્રણ વરસના સાધવી મુખથી, અંગ અગ્યાર ભણતા રે. સાંભળજો ૧. રાજ સભામાં નહિ ફૈભાણા, માત સુખડલી દેખી; ગુરૂએ દીધા આધા મુહુત્તિ, લીધે સર્વાં ઉવેખી રે. સાંભળો ૨. ગુરુ સધાતે વિહાર કરે મુનિ, પાળે શુદ્ધ આચાર; બાલપણાથી મહા ઉપયાગી, સંવેગી શિરદાર રે. સાંભળજો ૩. કાળાપાકને ઘેખર ભિક્ષા, દોય ઠામે નવ લીધી; ગગન ગામિની વૈક્રીય લબ્ધિ, દેવે જેહને દીધી રે. સાંભળજો ૪. ક્રેશ પૂરવ ભણીયા જે મુનિવર, ભદ્ર ગુપ્ત ગુરૂ પાસે; ખીરાઅવ પ્રમુખ જે લબ્ધિ, પ્રગટ જાસ પ્રકાસે રે. સાંભળજો૦ ૫. કાડી સેંકડા ધનને સ`ચે, કન્યા ફિકમણી નામે; શેઠ ધનાવા ઢીચે પણ ન લીધે, વધતે શુભ પરિણામે રે. સાંભળજો૦ ૬. દેઇ ઉપદેશને રિક્રમણી નારી, તારી દિક્ષા આપી; ચુગ પ્રધાન જે વિચરે જગમાં, સૂરજ તેજ પ્રતાપી રૂં. સાંભળજો॰ ૭ સમકિત શિયળ તુંબ ધરી કરમાં, માહ સાયર કર્યાં છોટે; તે કેમ મૂડે નારી નદીમાં, એ તે મુનિવર માટે રે. સાંભળજો૦ ૮. જેણે ભિક્ષ સંધ લેઇને, મૂકયા નયર સુગાલ; શાસન શાભા ઉન્નતિ કારણ, પુખ્ પદ્મ વિસાલ રે. સાંભળો ૯. ખેાધરાયને પણ પ્રતિ બેધ્યા, કીધે શાસન રાગી; શાસન શાભા જય પતાકા, અખર જઈને લાગી રે. સાંભળો ૧૦. વિસમાં સુંઠ ગાંઠીયા કાને, આવશ્યક વેળા જાણ્યે; વિસરે નહિં પણ એ વિસરીયેા, આયુ અલ્પ પીછાણ્યા રે, સાંભળજો ૧૧. લાખ સોનૈયે હાંડી ચડે જિમ, ત્રીજે દિન સુગાલ; એમ સંભળાવી યસેનને, જાણી અણુસણુ કાલ રે. સાંભળજો૦ ૧૨. રથાવત પત્રત જઇ અણુસણુ કીધું, સાહમ હરિ તિહુાં આવે; પ્રદક્ષિણા પતને દેઇને, મુનિવર વઢે ભાવે. સાંભળજો ૧૩. ધનસીંહગિરિ સૂરિ ઉત્તમ, જેહના એહ પટધારી રે; પદ્મવિજય કહે ગુરૂ પદ પ`કજ, નિત્ય નમીયે નર નારી રે. સાંભળજે ૧૪.
૬૧
૫૧ શ્રી મૈતારજ મુનિની સઝાય
સમ ક્રમ ગુણુના આગરુજી, પાંચ મહાવ્રત ધાર; માસ ખમણુને પારણુંજી, રાજગૃહી નગરી મઝર; મેતારજ મુનિવર, ધન ધન તુમ અવતાર. ૧. સોનીને ઘરે આવીયાજી, મેતા. રજ ઋષિરાય; જવલા ઘડતા ઉઠીયેાજી, વંદે મુનિના પાય. મેતારજ॰ ૨. આજ કલ્યા ઘર આંગણેજી, વિષ્ણુ કાલે સહકાર, ત્યા ભિક્ષા છે સુજતીજી, માદક તણેા એ આહાર. મેતારજ॰ ૩. ક્રાંચ જીવ જવલા ચર્ચાજી, વહેારી ચાલ્યા રિષિરાજ; સાની મન શકા થઇજી, સાધુ તણા એ કાજ, મેતારજ૦ ૪. રીશ કરીને રૂષિને કહેજી, ઘો મુજ જવલા આજ, વાઘરશિષે બાંધીયાજી, તડકે રાખ્યા મુનિરાજ, મેતારજ૦ ૫ ફૂટ ફટ ફૂટે હાડકાંજી, ત્રટ ત્રટ છુટે ચામ; સાનીડે સિદ્ધ ક્રીયાજી, સાધુ રાખ્યા મન ઠામ, મેતા૨જ ૬. એહુવા પણ મોટા જતિજી, મન્ન ન આણે રાષ; આતમ નિંદ્રે આપણેાજી, સાનીના જ્યે દ્વેષ. મેતારજ૦ ૭, ગજ સુકુમાલ સતાપીયાજી, ખાંખી માટીની પાળ, ખેર અગારા શિરે ધર્યાજી, મુગતે ગયા તત્કાલ, મેતારજ૦ ૮. વાઘણુ શરીર વલુરીયું”,

Page #746

૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર સાધુ સુકાસલ સાર; કેવલ લહી મુગતે ગયાજી, એમ અરણીક અણુગાર. મેતારજ૦ ૯. પાપી પલકે પીલીયાજી, ખંધક સુરીના શિષ્ય; અખડ ચેલા પાંચશે, નમા નમે તે મુનિ શિષ્ય. મેતારજ૦ ૧૦. એહુવા પુરુષ સંભારતા, મેતારજ ઋષિરાય; અતગઢ હુઆ કેવલીજી, વદે મુનિના પાય. મેતાર૪૦ ૧૧. ભારી કાષ્ટની સ્રી તિહુાંછ, લાવી નાંખી તેણી વાર; ધમકે ૫'ખી જાગીયેાજી, જવલા કાઢ્યા તિથૅ સાર. મેતારજ૦ ૧૨. દેખી જવલા વીટમાંજી મનમાં લાન્ચે સેાનાર; આઘા યુદ્ઘપત્તિ સાધુનાજી, લેઈ થા અણુગાર, મેતારજ૦ ૧૩. આતમ તાર્યાં આપણેાજી, થી૨ કરી મન વચ કાય; રાજવિજય રંગે ભણે, સાધુ તણી એ સજ્ઝાય. મેતારજ૦ ૧૪.
પર શ્રી મેધરથ રાજાની સજ્ઝાય
દશમે ભવે શ્રી શાંતિજી, મેઘરથ જીવડા રાય; રૂડા રાજા પાસહશાળામાં એકદા, સહ લીયેા મન ભાય; રૂડા રાજા૦ ધન્ય ધન્ય મેઘરથ રાયજી, જીવયા ગુણુ ખા; ધર્મી રાજા ધન્ય. ૧. ઈશાનાધિપ ઇંદ્રજી, વખાણ્યા મેઘરથ રાય; રૂ૦ ધમે ચળા નિવ ચળે, ભાસુર દેવતા આય. રૂ॰ ધન્ય૦ ૨. સીંચાણેા મુખે અવતરી, પડીયું પારેવું ખાળા માંય; રૂ॰ રાખ રાખ મુજ રાજવી, મુજને સીંચાશેા ખાય. રૂ૦ ધન્ય૦ ૩. સીંચાણા કહે રાજવી, એ છે મારા આહાર, રૂ॰ મેઘરથ કહે સુણુ પ‘ખીયાં; હિંસાથી નરક અલતાર. રૂ॰ પંખી ૪. શરણે આવ્યું રે પારેવડું, નહી આપું નિર્ધાર; રૂ॰ માટી મગાવી તુજને દેઊં, તું તેના કર આહાર. રૂ૦ ધન્ય૦ ૫. માટી ખપે મુજ એન્ડ્રુની, કાં વળી તાતુરી દેહ; રૂ॰ જીવદયા મેઘરથ વંસી, સત્ય ન મ્હેલે ધર્મી તેહ. રૂ॰ ધન્ય૦ ૬. કાતી લેઈ પિંડ કાપીને, માંસ તું સીંચાણુ; રૂ॰ ત્રાજીયે તેાળાવી મુજને ઢીએ, એ પારેવા પ્રમાણુ, રૂ૦ ધન્ય૦ ૭. ત્રાજીમાં મંગાવી મેઘરથ રાયજી, કાપી કાપી મૂકે છે માંસ; ૐ દેવમાયા ધારણ સમી, નાવે એકણુ અશ. રૂ॰ અન્ય૦ ૮. ભાઈ સુત રાણી વલવલે, હાથ ઝાલી કહે તેહ; રૂ॰ એક પારવાને કારણે, શું કાપેા છે. દેહ. ૩૦ અન્ય૦ ૯. મહાજન લાક વારે સહુ, મ કરા એ વડી વાત, ૩૦ મેઘરથ કહે ધૂમ ફળ ભતાં, જીવયા મુજ ઘાત, રૂ॰ ધન્ય૦ ૧૦. ત્રાજીએ બેઠા રાજવી, જે ભાવે તે ખાય; રૂ॰ જીવથી પારેવા અધિક ગણ્યા, ધન્ય પિતા તુજ માય. ૐ ધન્ય૦ ૧૧. ચઢતે પરિણામે રાજવી, સુર પ્રગટયે તિહાં આય; ફ્॰ ખમાવે બહુ વિષે કરી, લળી લળી લાગે પાયરૂ૦ ધન્ય૦ ૧૨. ઇંદ્રે પ્રશંશા તાહરી કરી, તેહને તું છે રાય; રૂ૦ મેઘરથ કાયા સાજી કરી, સુર પહેાત્યા નિજ ઢાય. ફ્॰ ધન્ય૦ ૧૩. સંયમ લીધે મેઘરથ શયજી, એક લાખ પૂરવનું આય; ૩૦ વીશ સ્થાનક વિષે સેવીયાં, તીર્થંકર ગોત્ર બધાય. રૂ॰ ધન્ય૦ ૧૪ અગ્યારમે ભવે શ્રી શાંતિજી, પાત્યા સર્વાથ' સિદ્ધ; ૩૦ તેત્રીશ સાગર આઉપ્પુ', સુખ વિલસે સુર ઋદ્ધ; રૂ॰ ધન્ય૦ ૧૫. એક પારેવાની ચા થકી, એ પદવી પામ્યા નરેશ, રૂ૦ પાંચમા ચક્રવર્તિ' ઉપન્યા, સેાળમા શાંતિ જિનેશ. રૂ॰ ધન્ય૦ ૧૬. લાખ વર્ષ આયુ શાંતિજી, પહેાત્યા શિવપુર વાસ; રૂ॰ જીવદયા પરસાદથી, રુળે સહુ મનની આશ. રૂ૦ ધન્ય૦ ૧૭. દયા થકી નવનિધિ હાવે, દયા તે

Page #747

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૬૯૭
સુખની ખાણ; ૩૦ ક્રોડ ભવાંતરની સગી, યા માતા તે જાણુ; રૂ॰ ધન્ય૦ ૧૮, ગજ ભવે શશલ રાખીયેા, મેઘકુમાર ગુણે જાણ; રૂ॰ શ્રેણિકરાય સુત સુખ લહ્યાં, પાત્યા અનુત્તર વિમાન ૩૦ ધન્ય૦ ૧૯. એમ જાણી વિ દયા પાળા, છાયની સુખદાય; ૩૦ નવાનગર માંહે ખંતશ્', કહી મેઘરથ સજ્ઝાય. રૂ૦ ધન્ય૦ ૨૦. સંવત સત્તર સત્તાણુ એ, માસખમણુ દિન જાણું; રૂ॰ ઋષિ ગેાવહૂન પસાયથી, કહે રાયચંદ શુભ વાણુ. રૂ૦ ધન્ય૦ ૨૧. ૫૩. મેઘકુમારની સજ્ઝાય
ધારણી મનાવે રે મેધ કુમારને ૨૬ તુ' મુજ એકજ પુત્ર; તુજ વિષ્ણુ જાયારે, સુનાં મંદિ૨ માળીયાં, રાખો રાખા ઘર તણાં સૂત્ર. ધારણી॰ ૧. તુજને પરણાવુરે આઠ કુમારિકાર, સુદર અતિ સુકુમાળ; મલ પતિ ચાલે ? જેમ વન હાથણીરે, નયણ વયન સુવિશાળ ધારણી ૨ મુજ મન આશા ૨ પુત્ર હતી ઘણી રે, રમાડીશ વહુનાંરે બાળ; દૈવ અટારા ૨ દેખી નવ શકયારે, ઉપાયા એહુ જ જાળ. ધારણી॰ ૩. ધન કણ કંચનર ઋદ્ધિ ધણી અચ્છે હૈ; ભગવા ભાગસ સાર; છતી બુદ્ધિ વિલસા રે જાયા ઘર આપશે, પછી લેજો સ`ચમ ભાર, ધારણી॰ ૪. મેઘ કુમારે રે માતા ખૂઝવીરે, દીક્ષા લીધી વીરજીની પાસ, પ્રીતિવિમળ રે ઈણિપરે ઉચ્ચરે રે પહેાતી મ્હારા મનડાની આશ. ધારણી પ. ૫૪. રાહિણીની સજ્ઝાય
શ્રી વાસુપૂજય ઋણુંદના એ, મઘવા સુત મનેાહર, જ્યા તપ રહિણી એ; રહિણી નામે તસ સુતા એ, શ્રીદેવી માતા મલર; જ૦ ૧. કરે તસ ધન અવતાર; જ૦ પદ્મ પ્રભુના વગણુથી એ, દુગધા રાજકુમાર, જ॰ રાહિણીતપ થાતે ભવે એ, સુજસ સુગંધ વિસ્તાર; જ ક૦ ૨. નદેવ સુરપદ લાગવી એ, તે થયે અશાક ન;િ જ રાહિણી રાણી તેહની એ; ક્રેયને તપ સુખ કદ. જ૦ ૬૦ ૩. દુભિગધા કામિની એ, ગુરૂ ઉપદેશ સુણુંત; ૪૦ રહિણી તપ કરી દુઃખ હરી એ, રાહિણી ભવ સુખવત. જ॰ ક૦ ૪. પ્રથમ પારશુદિન ઋષભના એ, રાહિણી નક્ષત્ર વાસ; જ॰ વિષે કરી તપ ઉચ્ચરો એ, સાત વરસ સાત માસ જ ક॰ ૫. કરી ઉજમણુ પૂર્ણ તપે એ, અશાકતરૂ તલ ડાય; જ॰ ખિમ રયણુ વાસુપૂજ્યે એ, અશાક રાહિણી સમુદાય. જ ૬૦ ૬. એકસે. એક માઇક ભલા એ, રૂપા નાણાં સમેત; જ૦ સાત સત્યાવિશ કીજીએ એ, વેશ સ ંઘ ભક્તિ હેત જ ક૦ ૭.આઠ પુત્ર ચારે સુતા એ, રાગ સાગ નિવ દીઠ; જ૦ પ્રભુ હાથે સયમ લહ્યું એ, દ‘પતી કેવળ દીઠ, જ૦ ૩૦૮. કાંતિ શહિણી પતિ જિસી એ, રાહિણી સુત મમ રૂપ; જ૦ એ તય સુખ સ`પદ દીચે એ, વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ભૂપ. જ૦ ૩૦૯. ૫૫ શ્રી ભરત બાહુબલીની સજ્ઝાય
દેહા –વસ્તિ શ્રી વરવા ભણી, પ્રણમી શ્રી જિણ’*; ગાણું તસ ચુત અતિખળી, બાહુબળી મુનિચ'દ. ૧. ભરતે સાઠ સહસ્ર વરસ, સાધ્યા ખટ ખંડ દેશ; અતિ ઉચ્છલ આણદશુ, વનિતા કીધ પ્રવેશ. ૨. ચક્રરત્ન આવે નહિ, આયુદ્ધશાળા માંહિ, મત્રીશ્વર ભરતને તતા, કહે સાંભળ તું નાહ. ૩. સ્વામી તે' નિજ મળે, વશ કીધા બટ ખડ; પણ ખાદ્ગમળિ ભ્રાતના, નવિ દીઠો ભુજ ૬°&, ૪. સુર નર માંહે કે નહિ, તસ જીતણું સમથ', તા પ્રભુ તુમ

|

Page #748

૯૪
સજ્જન સન્મિત્ર જાણયું, જો સહેશે તસ્ર હત્ય. ૫. સુણતા મંત્રી વયણુ ઇમ, ચક્રી હુવા સતેગ; માહુબળિ ભણી મેક્લ્યા, નામે દૂત સુવેગ. ૬. ભટ રથ હયવર ઠાઠશું, તે કીધ પ્રયાણુ; શુકન હુવા મહુ વંકડા, પિણુ સ્વામીની આણુ. ૭. ધરા એલ'ઘી અતી ઘણી, આવ્યા બહેાળી દેશ; જિહાં કાઈ બાહુબળિ વિના, જાણે નહી નરેશ. ૮. તક્ષશિલા નગરી જિહાં, બાહુબળિ ભૂમિ; દૂત સુવેગ જઈ તિહાં, પ્રણમ્યા પય અરવિંદ. ૯. બાહુબળ પૂછે કુશળ, ભરતતા પરિવાર; ચતુરાઇ શું ત તવ, ખેલે ખેલ વિચાર. ૧૦. આસન અધુ· બેસવા, આપે સુરપતિ જાસ; લક્ષ જક્ષ સેવા કરે, જગત કરે જસ આશ. ૧૧. હેલે જીત્યા ખંડ ૧૮, ખેદ ન હતા કાય; ઋષભદેવ સાન્નિધ્ય કરે, તસ કિમ કુશળ ન હોય. ૧૨. પણ પ્રભુ તુમ આવ્યા વિના, માને સકળ નિરથ કામ નહી હવે ઢીલને, સેવા પ્રભુ સમ. ૧૩. નહિ તે। જો તે કાપશે, કાઈ ન રહેશે તીર; તસ જ ક્રૂડ પ્રહાર એક, રહેશે તુજ શરીર. ૧૪. એ સેના વળી એ ઋદ્ધિ, તિહુાં લગે જાણા સ; જિહાં લગે એ કાપ્યા નહી, મૂકે તે ભણી ગ. ૧૫.
ઢાળ પહેલી:–જા રે શું તુજ મારૂં દૂત, ખાસુખળિ ખેલે થઈ ભૂત; રાજા નહી નમે; કાપે ચઢયા હું ત્યારે રે નાંહિ, એક મૂર્ચિ ધરૂં ધરતીમાંહિ. રાજા૦ ૧. હું તેા જાણુતા તાતજી જેમ, ભાઈ પણાના હવે જાણ્યા પ્રેમ; રાજા એજ માહરી કહેજે ગુજ્જ, ખળ હાય તેા કરજે ગુજ. રાજા૦ ૨. ક્રેઇ ચપેટા કાઢા દૂત, વિલખા થઈ વિનિતાયે પહુંત; રાજા સંભળાવ્યા સઘળા વિરતાંત, કાચ્ચે ભરતપતિ જેમ કૃતાંત. રા૦ ૩. રણ દુંદુભી વજડાવી જામ, સેના સજ હુઇ સઘળી તમ; રાજા કાઢ સવા નિજ પુત્ર સકાજ, રણના રસિયા હુવા સજ્જ. રાજા૦ ૪. લાખ ચેારાશી વ૨ ગજરાજ, ઘેાડા લાખ ચેારાશી સાજ; રાજા૦ લાખ ચારાશી થ વળી જાણ, લાખ ચારાશી રે નિશાણુ. રાજા૦ ૫. પાચક છનું કાઢિ ઝુંઝાર, વિદ્યાધર કિન્નર નહી પાર; રાજા॰ એમ સુભટની કોડા કેડ, રણદસે બાંધી હાડા હાડ. રાજા૦ ૬, પૃથ્વી કપી સેનાને પૂર, રજશું છા અંબરસૂર, રાજા સેાળ લાખ વાજે રણતુ, ચક્રી ચાલ્યા સેનાને પૂર. રાજા૦ ૭. પહેાત્યા બહેાળી દેશની સીમ, સુણી બાહુબળ થયે અતિ ભીમ, રાજા૰ ત્રણ લાખ બાહુબળિના પૂત; ક્રોધે ચઢયા જાણે જમ ત. રાજા૦ ૮. સેના સમુદ્ર તણે અનુહાર, કહેતાં કિમહી ન આવે પાર; રાજા॰ ચક્રીશ્વરની સેના સ, તૃણુ જેમ ગણુતા મ્હાર્ટ ગવ રાજા૦ ૯. પહેરી કવચ અસવારી કીધ, બાહુબળ રહ્યુડકા દીધ; રાજા॰ ખરતે પહેર્યાં વાસનાહ, ગુજરતને ચઢયા અધિક ઉચ્છાહ. રાજા૦ ૧૦. મેહુ સામાં આવ્યાં સેન, કપ્યા ગગન ને પૃથ્વી જે; રાજા ઘેાડે ઘેાડા ગજે ગજરાજ, પાળે પાળા અડે રણુ કાજ. રાજા ૧૧. ઝળકે ભાલા ભીમ ખડગ, તીરે છાયા ગગનના મર્ગ રાજા॰ શૂર સુભટ ભિડે છે તેમ, નાંખે ઉલાળી ગજ કાંકરી જેમ. રાજા૦ ૧૨. રૂધિર નદી વહે ઠામે ઠામ, ખાર વરસ એમ કીધા સ‘ગ્રામ, રાજા૰ ખેડુમાં કોઇ ન હાર્યાં જામ, ચમર સુધર્મેદ્ર આવ્યા તામ. રાજા૦ ૧૩. તાતજી સૃષ્ટિ કરી છે એ, કાંઈ પમાડા તેઢુના છેઠુ; રાજા ભાઈ રાય હેા રણ ભાર, જેમ ન હેાય જનને! સહાર. રાજા૦ ૧૪. માન્યું વચન છે

Page #749

સજ્ઝાય અને પદ વિભાગ
૬૫
ભાઇએ જામ, ધ્રુવે થાપ્યાં ત્યાં પાંચ સગ્રામ; રાજા૦ દષ્ટિ વચન ખાડુ મૂઠ્ઠી ને દંડ, બેહુ ભાઈ કરે યુદ્ધ પ્રચ ́ડ. રાજા૦ ૧૫.
દોહા –અનિમિષ નયણે જોવતાં, ઘડી એક થઇ જામ; ચક્રીને નયણે તુરત, આવ્યાં આંસૂ તામ. ૧. સિંહનાદ ભરતે કર્યાં, જાણે ફૂટયા બ્રહ્માંડ, ખેડા નાદ બાહુબળે; તે ઢાંકયા અતિ ચંડ. ૨. ભરતે બાહુ પસારિયા, તે વાળ્યે જિમ કબ; વાનર જિમ હીંચે ભરત, બાહુ મળિ ભુજ લખ. ૩ ભરતે મારી મુષ્ઠિકા; બાહુબળિ શિર માંય; જાતુ લગે માહુબળિ, ધરતી માંહે જાય. ૪. ગગન ઉછાળી ખાડું મળે, મૂકી એહુવી મૂઠ, પેઠા ભરતેશ્વર તુરત, ધરતી માંહે આક. ૫. ભરત દઉં બાહુતણા, સૂરયેા મુગટ સનૂર; ભરત તણા ખાહુબળે, કિ ક્લચ ચકચૂર. ૬ ખેલ્યા સાખી દેવતા, હાર્યાં ભરત નરેશ; ખાટુ અળિ ઊપર થઇ, ફૂલ વૃષ્ટિ સુર્વિશેષ. ૭. ચક્રી અતિ વિલખા થયા, વાચા ચૂકયા તામ; ખાડુંમળી ભાઈ ભણી, મૂકયુ' ચક્ર ઉદ્દામ ૮. ઘરમાં ચક્ર કરે નહિ, કરી પ્રદક્ષિણા તાસ, તેજે ઝળહુળતુ. થયું, આવ્યું ચક્રી પાસ. ૯. બાહુમળી કાપે ચઢ્યા, જાણે કરૂં ચકચૂર; મૂઠી ઉપાડી મારવા, તવ ઉગ્યે દયા અક્રૂર. ૧૦. તામ વિચારે ચિત્તમે, ક્રિમ કરી મારું' ભ્રાત; મૂઠી પશુ કિમ સ‘હરૂં, આવી બની દેઈ વાત. ૧૧. હસ્તી દ્રુત જે નીકળ્યા. તે કિમ પાછા જાય, ઈમ જાણી નિજ કેશને, લેાચ કરે નરાય, ૧૨.
હાલ ભીજી:-તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઇ, ખમા મુજ અપરાધ; હું આછે ને ઉછાંછળા રે ભાઈ, તું છે અહિં અગાધ રે; બાહુ′ળ ભાઈ, યું કયું કીજે ખા૦ ૧. તું મુજ શિરના શેહેરા રે ભાઈ, હું તુજ પગની રે ખેડુ; એ સવિાય છે તાહરુ રે ભાઈ, મન માને તસ ક્રેય રે. બા॰ યું॰ ૨. હું અપરાધી પાપીયા રે ભાઈ, કીધાં અનેક અકાજ; લેાભ વશે સૂકાવિયાં રે ભાઈ, ભાઈ અઠાણુંના રાજ રે. ખા યું૦ ૩. એક મધવ તું માહુર ૨ ભાઈ, તે પણ આદરે એમ; તેા હું અપજશ આગળા રે ભાઈ, રહેશું જગમાં કેમ રે. ખા॰ યું ૪ ક્રેડ વાર કહું તુજને રે ભાઈ, તાતજી ઋષભની આણુ; એક વાર હુસી મેલને ૨ ભાઈ, કર મુંજ જન્મ પ્રમાણુ રે. ખા૦ ચું॰ ૫. ગુન્હા ઘણા છે. માહરા રે ભાઈ, બક્ષીસ કરીય પસય; રાખો રખે ભણુ કિશીરે ભાઈ, લળિ લળિ લાગું છું પાયરે. ખા૦ ચું૦ ૬. ચક્રીને નયણે ઝરે રે ભાઇ, આંસૂડાં કેરી ધાર; તે દુઃખ જાણે તે ઉરે રે ભાઈ, કે જાણે કીરતાર રે. મા॰ યું॰ ૭. નિજ નયરી વિનિતા ભણી રે ભાઈ, જાતાં ન વહે પાય; હા ! મૂરખ મૈથું કયું રે ભાઈ, કેમ ઊભા પસ્તાય ૐ. ખા૦ યું૦ ૮. વિવિધ વચન ભરતેશનાં રે ભાઈ, સુણિ નવ રાચ્યા તેહ; લીધું વ્રત તે ક્યું ક્રૂરે રે ભાઈ, જેમ હથેળીમાં રેહરે. બા॰ યું ૯. કેવળ લહી મુગતે ગયા રે ભાઈ, બાહુબળ અણુગાર, પ્રાત: સમય નિત્ય પ્રણમીએ રૈ ભાઈ, જિમ હાય જય જયકાર રે. ખા૦ ચું॰ ૧૦,
કળશ :– શ્રી ઋષભ જિન સુપસાય ઇ!ણુ પરે, સવત સત્તર ઇાતે; ભાદ્રવા શુદિ પડવાતણે દિને, રવીવાર ઉલટ ભરે; વિમળવિજય ઉવાય સદગુરૂ, શીલ તસ શ્રી શુભવ, બાહુબળ મુનિરાજ ગાતાં, રામવિજય જયશ્રી વરે. ૧૧.

Page #750

સજન સાન્મિત્ર ૫૬ શ્રી અરણિકમનિની સઝાય અણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી, તડકે દાઝે શીશે જી; પાય અડવાણે રે વેળુ પરજ છે, તન સુકુમાળ મુનીશે છે. અત્રે ૧. મુખ કરમાણું રે માલતી ફૂલ મ્યું, ઊલે ગેખની હેઠોજી; ખરે બપોરે રે દીઠે એકલે, મહી માનની એ દીઠા જી. અ. ૨. વયણ રંગીલી રે નયણે વીંધીયા, ઋષિ થવ્યા તેણે ઠાણેજી; દાસીને કહે જા રે ઉતાવળી,
ષિ તેડી ઘર આણે. અ૦ ૩. પાવન કીજે રે ઋષિ ઘર આંગણું, હરો મોદક સારાજી; નવ જોબન રસ કાયા કાં દહો, સફલ કરો અવતાર. અ. ૪. ચંદ્રવદનીયે ચારિત્રથી ચુકવ્યા, સુખ વિલસે દિન રાતે; બેઠે ગેખે રે રમતે સોગઠે, તવ દીઠી નિજ માતાજી. અ. ૫. અરણુક અરણિક કરતી મા ફરે, ગલિયે ગલિયે બજાજી; કહો કે દીઠો રે મહારો અરલ, Vઠે લેક હજાર જી. અહ ૬. હું કાયર છું રે હારી માવડી, ચારિત્ર ખાંડાની ધારે ધિગ બિગ વિષયા રે પ્યારા જીવને, મેં કીધે અવિચારજી. અ૦ ૭. ગેખથી ઉતરી રે જનનીને પાય પડયે, મનશું લાયે અપારાજી; વત્સ તુજ ન ઘટે રે ચારિત્રથી ચૂકવું, જેથી શિવસુખ સારે . અ૦ ૮. એમ સમજાવી રે પાછો વાળીયે, આ ગુરુની પાસ; સદગુરુ દીએ રે શીખ ભલી પરે, વૈરાગ્યે મનવાસાજી અ૦ . અગ્નિ ધખતી ૨, શિલા ઉપર, અરેણિકે અણસણ કીધુંજી; રૂપવિજય કહે ધન્ય તે મુનિવરુ, જેણે મનવછિત લીધું છે. અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી. ૧૦.
પ૭ અરણિક મુનિની સક્ઝાય મુનિ અરણિક ચાલ્યા ગોચરીરે. વનના વાસી એનું રવિ તપે લલાટ, મુનિવર વૈરાગી મુનિ ઉંચા મંદીર વેશ્યા તણરે. વનના વાસી. જઈ ઉભા રહ્યા ગોખની હેઠે, મુનિવર વૈરાગી. ૧. વેશ્યાએ દાસીને મોકલી ઉતાવળરે. વનના વાસી પિલા મુનિને અહીં તેડી લાવ, મુનિવર વૈરાગી, મુનિ મંદિરે તે ચાલ્યા ઉતાવળારે. વનના વાસી ત્યાં જઈ દીધે ધર્મલાભ, મુનિવર વૈરાગી. ૨. મુનિ પંચરંગી બાંધી પાઘડીરે. વનના વાસી, તમે મેલે ઢળકતા તાર, મુનિવર વૈરાગી; મુનિ નવા નવા લેઉં વારણેરે, વનના વાસી, તમે જમે મોદકના આહાર, સુનિવર વૈરાગી. ૩. મુનિની માતા હીંડે શેરી શોધતારે. વનના વાસી ત્યાં તે જોવા મલ્યા બહલેક, મુનિવર વૈરાગી કેઇએ દીઠે મારે અરણકેરે. વનના વાસી એતે લેવા ગયે છે આહાર, મુનિવર વિરાગી. ૪. ગોખે તે બેઠા રમે સંગઠેરે. વનના વાસી, ત્યાં તે સાંભળ્યે માતાજીને શેર, મુનિવર વૈરાગી ગોખેથી હેઠે ઉતરે, વનના વાસી જઈ લાગ્યા માતાજીને પાય, મુનિવર વૈરાગી. ૫. મુનિ નહી કરવાના કામ તમે કર્યા, વનના વાસી તમે થયા ચારિત્રના ચોર, મુનિવર વૈરાગી, અમે સીલા ઉપર જઈ કરશું સંથારરે, વનના વાસી, મને ચારિત્રથી અધિક સહાય. મુનિવર વૈરાગી. ૬. મુનિએ સીલા ઉપર જ કર્યો સંથારો. વનના વાસી, ત્યાં તે ઉપન્યું છે કેવલજ્ઞાન, મુનિવર વૈરાગી. શ્રી હરિ વિજય ગુરૂ હીરલોરે, વનના વાસી, લબ્ધિ વિજય ગુણગાય મુનિવર વૈરાગી. ૭.
૫૮ શ્રી ધન્નાજીની સન્યાય શિયાળામાં શીત ઘણી રે ધન્ના, ઉનાળે લગાળ, માસે જળ વાદળીરે ધજા, એ

Page #751

સઝાય અને પદ-વિભાગ દુખ સહું ન જાય; હું તે વારી રે ધનજી આજ નહિ સે કાળ. ૧. વનમે તે રહેવું એકેલું રે ધન્ના, કેણ કરે તારી સાર, ભૂખ પરિષહ દેહિ રે ધન્ના, મત કરે એસી વાત. રે હે ધનજી; મત લીએ સંયમ ભાર. ૨. વનમેં તે મૃગ એકલો રે માતા, કે કરે ઉનકી સાર; કરણું તે જે સી આપકી રે માતા, કેણ બેટે કુણુ બાપ. રે હો જનની હું લેઉં સંયમ ભાર. ૩. પંચ મહાવ્રતકે પાળવા રે ધન્ના, પાંચ મેરૂ સમાન; બાવીસ પરિષહ જીતવારે ધન્ના, સંયમ ખાંડાકી ધાર. રે હે ધનજી; મત૪. નીર વિનાની નદી કીસી રે ધન્ના, ચંદ વિના કેસી રાત, પિયુ વિના કેસી કામિની રે ધન્ના, વદન કમળ વિલખાય. રે હે ધનજીમત ૫. દિપક વિના મંદિર કિસ્યાં રે ધન્ના, કાન વિના કેસે રાગ નયણ વિના કર્યું નિરખવું રે ધન્ના, પુત્ર વિના પરિવાર, રે હે ધનજી; મત૦ ૬. તું મુજ અબાલાકડી રે ધન્ના, શે કેઈ ટેકે રે હેય; જે લાકડી તેડો રે ધન્ના, અધ હશે ખુવાર. રે હે ધનજી; મત ૭ રત્ન જડિત કે પિંજરો રે માતા, તે સૂડો જાણે બંધ, કામ જોગ સંસારના રે માતા, જ્ઞાનીને મન ફં. રે જનની હું લેઉ સંયમ ભાર. ૮. આયુ તે કંચન ભયે રે ધન્ના, રાઈ પરબત જેમ સાર; મગર પચ્ચીશી અસતરી રે ધા, નહિ સંયમકી વાત, રે હે ધનજી; મતe ૯ નિત્ય ઉઠી ઘોડલે ફિરતે રે ધન્ના, નિત્ય ઉઠી બાગમેં જાય; એસી ખુબી પરમાણે રે ધન્ના, ચમર ઢોળાયાં જાય. રે ધનજી, મત. ૧૦. ચેડી પાલખીયે પિઢતે રે ધન્ના, નિત્ય નઈ ખુબી માણ; એ તો બત્રીસ કામિનીરે ધન્ના, ઉભી કરે અરદાસ. રે હે ધનજી; મત૦ ૧૧. નાયં સકારા હું ગયે રે માતા, કાને આ રાગ; મુનિશ્વરની વાણી સુણી રે માતા, આ સંસાર અસાર. રે હે જનની, હું લેઉં. ૧૨. હાથમેં તેને પાતરે રે ધન્ના, ઘેર ઘેર માંગવી ભીખ; કઈ ગાળજ દેઈ કાઢશે રે ધન્ના, કે દેવેગે શીખ. રે હે ધનજી; મત. ૧૩. તજ દિયા મંદિર માળીયાં રે માતા, તજ દિયે સબ સંસાર; તજ દીની ઘરકી નારીયો રે માતા, છેડ ચાલ્યા પરિવાર. રે હે જનની; હું લેઉં. ૧૪. જહાં તે મંદિર માળીયાં રે માતા, જૂઠે તે સબ સંસાર; જીવતાં ચૂંટે કાળજો રે માતા, મુવા નરક લેઈ જાય. રે હે જનની હું લેઉ૦ ૧૫. રાત્રિ ભોજન છેડદે હે ધન્ના, પારનારી પચખાણું; પરધન શું દૂર રહે રે ધન્ના, એહજ સંયમ ભાર. ૨ હે ધનજી; મત૦ ૧૬. માતા પિતા વરસે નહિ રે ધન્ના. મત કર એસી વાત એહ બત્રીશે કામિની રે ધન્ના, એસી દેગી શાપ રે હે ધનજી મત૦ ૧૭ કમ તણું દુઃખ મેં સહ્યાં છે માતા, કેઈ ન જાણે ભેદ; રાગ દ્વેષકે પુંછડે રે માતા, વાધ્યાં વૈર વિરોધ. રે હે જનની હું ૧૮. સાધુપણામે સુખ ઘણું રે માતા, નહિ દુઃખને લવ લેશ; મળશે સેઈ ખાવશું રે માતા, સેઈ સાધુ ઉદેશ. રે હે જનની, હું ૧૯ એકલે ઉડી જાશે રે માતા, કેઈ ન રાખણહાર, એક જીવકે કારણે જે માતા, કયું કરે છે તે વિલાપ. રે હે જનની, હું લેટ ૨૦. ન કેઈ ધ મર ગયે રે માતા, ન કેઈ ગયે પરદેશ; ઉગ્યા સઈ આથમે રે માતા, મૂલ્યા સો કરમાય રે. હે જનની, હું લે૨૧. કાળ એચિંતે મારશે રે માતા, કેણ છેડાવણ હાર, કમ કાટ મુકતે ગયા રે માતા, દેવલેક સંસાર રે હે જનની, હું ૨૨. જે જેસી

Page #752

સજજન સન્મિત્ર કરણી કરે છે માતા, તિન તેસાં ફળ હોય, દયા ધમ સંયમ વિના રે માતા શિવસુખ પામે ન કેય, રે હે જનની લેશું. ૨૩.
પ૯ શ્રી અનાથી મનિની સજઝાય શ્રેણિક રચવાડી ચ, પખીયે મુનિ એકાંત, વરરૂપ કાંતે મોહિયે, રાય પૂછે રે કહેને વિરતંત; શ્રેણિકરાય, હું જે અનાથી નિગ્રંથ; તણે મેં લીધેરે સાધુજીને પંથ. શ્રેણિક૧. ઇણે કે સંબી નયરી વસે, મુજપિતા પરિબળ ધા પરિબર પૂરે પરિવયે, હું છું તેને રે પુત્ર રતન્ન. એ. ૨. એક દિવસ મુજને વેદના, ઉપની તે ન ખમાય; માત પિતા રી રહ્યા, પણ કિહિ ? તે ન લેવાય. ૩. ગોરડી ગુણમણિ એરડી, મેરડી અબળા નાર, કેરડી પીડા મેં સહી, ન કેણે કીધીરે મેરડી સાર. છે. ૪. બહુ રાજવૈધ બેલાવીયા, કીધલા કેડી ઉપાય; બાવનાચંદન ચરચીયા, પણ તેહી સમાધિન થાય ૫. જગમાં કે કેહને નહિ, તે ભણી હું જે અનાથ વીતરાગના ધમ સારિખે, નહી કે બીજે રે મુગતિને સાથ. શ્રેટ ૬. જે મુજ વેદના ઉપશમે, તે લેઉં સંયમ ભાર ઈમ ચિતવતાં વેદના ગઈ, વ્રત લીધું કે હર્ષ અપાર. છે. ૭. કર જોડી રાજા ગુણ સ્તવે, ધન ધન એહ અણુગાર, શ્રેણિક સમકિત પામીયા, વાંદરી પહેર્યો જ નગર મઝાર. શ્રે૮. મુનિ અનાથી ગુણ ગાવતા, ગુટે કમની કે ગણિ સમયસુંદર તેહના, પાય વદે રે બે કર જોડ છે. ૯.
૬૦ શ્રી મનોરમા સતીની સઝાય મોહનગારી અનેરમા, શેઠ સુદશ ને નારીરે, શીળ પ્રભાવે શાસન સુરી, થઈ જસ સાન્નિધ્ય કારીરે. મે ૦ ૧. જાધવાહન નૃપની પ્રિયા, અભયા દીએ કલ'કરે; કે ચંપાપતિ કહે, શૂળી પણ વકરે. મો. ૨. તે નિસુણીને મનેરમા કરે કાઉસગ્ગ ધરી ધ્યાન રે; પતિ શીળ જે નિમંળું, તે વધે શાસન માન. મ. ૩. શૂળી સિંહાસન થઈ, શાસનદેવી હજુર સંયમ રહી થયાં કેવળી, દંપતી દેયે સબૂર. મો. ૪ જ્ઞાનવિમળ ગુણ શીળથી, શાસન શુભ ચઢાવે સુર નર તસ કિંકરા, શિવસુંદરી તે પાવેરે. મો૫.
- ૬૧ જીવન ગાડી સ્વરૂપની સઝાય મૂર ગાડી દેખી મલકાવે, ઉમર તારી રેલ તણી પર જાવે. સંસાર રૂપી વાડી બનાવી, રાગ દ્વેષ દેનું પાટા દેહ ડબાને પળે પળે પૈડાં, એમ ફરે આવાખાનાં આંટા. મૂરખ૦ ૧. કમ અજનમાં કષાય અગ્નિ, વિષ વારી માંહિ ભરીયું, તૃષ્ણભૂગળું આગળ કરીને ચાર ગતિમાં ફરીયું. મુરખ૦ ૨. પ્રેમરૂપી આંકડા વળગાયા, ડમ્બે ડબ્બા જેડ્યા ભાઈ; પુવ ભવની ટિકિટ લઈને, ચેતન બેસારૂં બેઠા માંહી. મુરખે. ૩. કેઇએ ટિકિટ લીધી નક તિર્યંચની, કેઈએ લીધી મનુષ્ય દેવા; કેઈએ ટિકિટ લીધી સિદ્ધ ગતિની, તેને પામવા અમૃત મેવા મુરખે, ૪, ઘડી ઘડી ઘડીઆળ વાગે, નિશદીન એમ વહિ જાય; વાગે સીટીને ઉપડે ગાડી, આડા અવળા મહેલ થાય. મુરખે. ૫. જાણી નકમાં થમરાય પાસે, જઈને સાંચે તતકાળ; આરંભ કરીને આ પરુણે, તેને કુંભી તે પાક મહિ ગા. મુરખ૦ ૬. લાખ ચોરાશી છવા યોનીમાં, જીવ રૂલે વારંવાર

Page #753

સજ્જાય અને પદ-વિભાગ સત્તગુરુ સીખે ધમ આરાધે, તે પામે મુક્તિને દ્વાર. મુરખ૦ ૭. સને ૧૮૮૬ ના વર્ષે, આતમ ધ્યાન લગાઈ ગોપાળ ગુરુના પૂન્ય પસાએ, મોહન ગાએ ભાવગારી, મુરખે ૮.
૬૨ શ્રી ચંદનબાળાની સઝાય. કૌશાંબી નગરી તે પધાર્યા, વહોરવાને શ્રી મહાવીર, અભિગ્રહો તે એને ચિંતયે તમે શું જા જગદીશ હે સ્વામી, બ્રાહ્મણએ જાવું સતગુરૂ. ૧. ઓરંતા નિજ ઘરડે મુની, ભમતા ઘેર ઘેર, બાર સુખડી ઘેબર ઢાંકી મેલ્યાં, એ તે મનમાં ન આણે લગાર હે સ્વામી. ૨. રાજાના મહેલ લુંટાઈ ગયા, લુંટી તે ચંપા પિળ, સઉ પાકુ મેઢી ચયા ત્યાં તે હાથી ઘોડાના ગંજ હે સ્વામી. ૩. રાજાના મહેલ લુંટાઈ ગયા, લુંટી કરી સૌ જાય, સૌ પાયકુ મેઢી ચઢયાં, ત્યાં તે દીઠા છે ચંદનબાલ હે સ્વામી. ૪. ચંદનબાલા ધારણ, હેઠા ઊતર્યા તેણી વાર, ખંધે ચઢાવીને લઈ ગયો તે બોલે કડવા બોલ છે સ્વામી. ૫. તમારે ઘેર બાઈ ગેરડી. હું છુ તારે નાય, એવા વચન જેને સાંભળ્યા, ત્યારે ધારણીએ કીધે કાળ. ૬. જીભ કચરી મરી ગયા મરતા ન લાગી વાર, એ તે મરી ગયા તત્કાળ હૈ સ્વામી. ૭. ખધેથી હેઠા પડયા, ટળવળે તે ચંદનબાલ, બાઈ તું મારે ઘેર બેટડી, હું છું તારે તાત, બાઈ ન કરીશ આપઘાત હે સ્વામી. ૫. (૮) ખધે તે ચઢાવીને લઈ ગ, ઘેર છે ચેતાકાર, જાઓ રે બજારમાં વેચવા, નહિતર કરીશ સરાજ રાજા પિકાર છે સ્વામી. ૯. ખધે ચઢાવીને લઈ ગયે, વેચે તે બજારમાય, ચઉ. ટમ ઉભી કરી, એને મુલવે કૌશ્યાનાર છે. સ્વામી. ૧૦. લાખ ટકાના બાઈને મુલવ્યા, મેં માગ્યા તે આપ્યાં મૂલ, લાખ ટકાના બઈ અધ લખા, બાઈ તમ ઘેરે કે આચાર હો સ્વામી. ૧૧. રાગ ઠાઠ બનાવવા કરવા તે સેળ શણગાર, હિંચળા ખાટ બાઈ હિંચવા, અમ ઘેર ચાલલા ચેલૈયા પાન હે સ્વામી, ૧૨. મારે ભટૂ પડે અવતાર છે સ્વામી, મે શા કર્યા પા૫ હે સ્વામી, મે ન આરાધ્યા અરિહંત હે સ્વામી, મે ન સમરયા ભગવંત હે સ્વામી, મેં તેડી પુણ્યની પાળ હે સ્વામી. ૧૩. આકાશે ઉભા દેવતા સાંભળે એવા બેલ, કાન નાક વલુરીયું કેશા તે નાશી જાય ત્યાકને ઉલટયા વંદર વાંદ છે સ્વામી. ૧૪. ખધે ચઢાવીને લઈ ગયે, વેચે તે બજારમાંય ચૌટામાં ઉભી કરી એને મુલવે ધનાવહ શેઠ હે સ્વામી. ૧૫ લાખ ટકાના બાઈને મુલવે મેં માગ્યા આપ્યા તે મુલ લાખ ટકાના ભાઈ સવા લાખ, તમ ઘરે કે આચાર હે સ્વામી. ૧૬. પિસા પડિક્કમણું અતિ ઘણા આંબલને નહિ પાર ઉપવાસ એકાસણા નિત્ય કરો અમ ઘર પાણી ગળો ત્રણ ૮ છે. સ્વામી. ૧૭. મારો સફળ થયે અવતાર હો સ્વામી, મે આરાધ્યા અરિડુંત હો સ્વામી, મેં સમરીયા ભગવત હે સ્વામી, મેં બાંધી પુણ્યની પાળ હા હવામી. ૧૮. શેડ વખારેથી આવ્યા ચંદનબાળ તે ધુએ શેઠના પાય, મૂળાએ મનમાં ચિતવ્યું, એ તે નર કરી ઘેર રાખી હે વામી. ૧૯. હાથે તે ઘાલ્યા દશકલા પર તે ઘાલી ગેડ, મસ્તક મૂક્યાં વેણીના કેશ હે સ્વામી, એમને ઘાલ્યા ગુપ્તા દ્વાર હે સ્વામી. ૨૦. પહેલું ને દહાડુ કયા થયું, કયાં ગઈ તે ચંદનબાળ, તમે એને મૂકે ચાવી મેલી, એ તે ઘરમાં ન આવે લગાર સ્વામી.

Page #754

හළුළු
સજ્જન સાન્સ
૨૧. બીજી તે દહાડુ' કયાં થયુ, કયાં ગઇ તે ચાંદનબાળ, તમે એને લાડવયી કરીને મેલી એતા કહ્યુ ન માને લગાર હે સ્વામી, ૨૨. ત્રીજી ને કાડુ' કયાં થયું, કાં ગઈ તે ચંદનમાળ, તમે એને મૂઢ ચઢાવી મેલી, એ તો સાતાર માને લગાર હૈ સ્વામી. ૨૩. ચાક્ષુ' તે દહાડુ' કયાં થયું, ક્યાં ગઇ તે ચનખાળ, શેઠે કટારલા કાઢયા હતા મારીશ તારે પેટ હા સ્વામી, મૂળા નાશી ગઇ તત્કાળ હા સ્વામી. ૨૪. શેઠે તે પાડાસને પુછીયું કયાં ગઈ તે ચંદનમાળ હાથે તે ઘાલ્યા દશકલા પગે તે ઘાલી ગેડ, મસ્તક મુડયારે વેણીના કેશ હા સ્વામી, એમને ઘાલ્યા ગુપ્ત દુવાર હૈ। સ્વામી. ૨૫ શેઠે તે તાળાં ભાગીયા કાંઢયાં તે ચક્રનમાલ એમને બેસાડયા ઉમરઠ માંડી હૈા સ્વામી, સુપર ખુણે આકુળાં શેઠજી જાય તે લવારને તેડવા હું! સ્વામી, ૨૬. છ માસીના પારણે મુની ભમતા ઘેર ઘેર ખાર સઘળી જોગવાઈ તિહાં મળી, ત્યાં તે ન દીઠી આંસુની ધાર હૈા સ્વામી. ૨૭. ત્યાંથી મુની પાછા વળ્યાં ચિંતવે તે ચંદનબાલ, મારા ભટ્ટે અવતાર હૈ। સ્વામી, મે' શા કર્યાં પાપ હા સ્વામી, મે ન આરાધ્યા અહિં ત હૈ સ્વામી, મૈ ન સમયા ભગવ‘ત હા સ્વામી, મેં તેાડી પુણ્યની પાળ હા સ્વામી. ૨૮. પાછું તે વાળી મુની જોવતા દીઠી તે આંસુની ધાર સઘળી જોગવાઇ તીહા મળી અર્જુમ કેરે પારણે વેરાયે ચંદન ખાળ વેારાવી કરા તુમે પારણું, તમારા સફળ કરી અવતાર એ સ્વામી. મારા સફળ થયે અવતાર હૈ। સ્વામી, ૨૯ હાથે તે થયે। સેાના ચૂડલા, પગે તે થઈ રૂપાગેઢ, મસ્તક થયા વેણીના કેશ હૈા સ્વામી, સેથા થીયે તે માતીની સેર હૈ સ્વામી. ૩૦. શેઠે લવારને તેડી આવ્યા, આ શુ થયુ તે ચંદન બાલ, પિતા તુમારે પસાય હૈ। સ્વામી. એટલે આવ્યા મુળામાય હે સ્વામી, આશું થયુ. ચંદનમાલ હૈા સ્વામી, માતા તુમારે પસાય હૈ। સ્વામી. ૩૧. ક્રેસ દેશના રાજવી ચહનખાલાને વાંઢવા જાય ત્યાં તે ખારક્રાંડ ખત્રીશની વૃષ્ટિ હૈ। સ્વામી, ત્યા તે અઠ્ઠાવીશ એચ્છવ થાય હે સ્વામી, ત્યા તે નાદ્વારા થાય હો સ્વામી ત્યા તે દેવતાઇ વાજા વાગે હૈા સ્વામી, ત્યા તે લબ્ધિ વીય ગુણુ ગાય હા સ્વામી. ૩૨, ૬૩ કામલતાની કર્મ કહાણીની સઝાય
શી કહું કથની મારી રાજ, શી કહુ કથની મારી, મને મે' કરી મહીયારી, રાજ શી૰ ૧. શિવપુરના માધવ દ્વિજની, હું કામલત્તાભિધ નારી; રુપ કળા ભરજોબન ભારી, ઉરવશી રભા હારી, રાજશી ૨, પારણે કેશવપુત્ર પાઢાડી, હું ભરવા ગઈ પાણી શિવપુરી દુશ્મન રાયે ઘેરી, હુ' પાણીયારી લુંટાણી રાજ. શી૦ ૨. સુભટોએ નિજ રાય ને સાંપી, રાયે કરી પટરાણી, સ્વર્ગના સુખથી પણ પતિ માધવ, વિસરી નહી ગુણુખાણી, રાજ શી ૪. વરસ પ‘દરનો પુત્ર થયા તવ, માધવ દ્વિજ મુજ માટે, ભ્રમતા યાગીસમ ગેાખેથી, દીઠે જાતાં મે' વાટે રાજ શી, ૫. દાસીદ્વારા દ્વિજને એલાવી દ્રવ્ય દેઈ દુઃખ કાઢ્યું ચૌદશ નિશી મહાકાલી મંદિર મળશું વચન મે' આપ્યું. રાજ શી ૬. કારમી ચુકે ચીસ પાકારી, મહીપતિને મે કીધું, એકાકી મહાકાલી જાવા, તુમ દુઃખે મે' વ્રત લીધું, રાજ શી૦ ૭. વિસરી ખાધા કાપી કાળી, પેટમાં પીડ થઈ ભારી, શય કહે એ ખાધા કરશું, તિક્ષણુ ચુક મી મારી, રાજ. શી૦ ૮. ચૌદશને દિન રાજા રાણી,

Page #755

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ એકાકી પગ પાળે મહિપતિ આગળ ને હું પાછળ, પિગ્યા બે મહાકાળી, રાજ શી ૯. રાજાએ નિજ ખડગ વિશ્વાસે, મારા કરમાં આપ્યું, જબ નુ મંદિર માંહી પેસે, તવ મેં તસ શીશ કાપ્યું. રાજ શી. ૧૦. રાયને મારા પતિને જગાડું, કંઢોળતાં નવી જાગે નાગ ડો પતિ મરણ ગયો તવ, ઉમય ભ્રષ્ટ થઈ ભાગી. રાજ. શી) ૧૧. નાઠી વનમાં ચોરે લુંટી, ગુણકાને ઘેર વેચીફ જાર પુરુષથી જારી ૨મતાં કમની વેલ મેં સાચી. રાજ. શી૧૨. માધવ સુત કેશવ પિતૃ શેધે, ભમી ગુણકાને ઘેર આવે, ધન દેખી જેમ દૂધ માં જારી, ગુણકાના મન ભાવે રાજ શી. ૧૩. ગુણીકાએ નિજ મુજને સે જાણ્યું ન મેં લલચા, ધિક ધિક પુત્રથી જારી ખેલું, કમેં નાચ નચાવ્યો રાજ શી. ૧૪. જારી રમતાં કાળ વિત્યે કંઈ એક દિન કીધી મેં હાંશી, કયાંના વાસી કયાં જવાના તવ તેણે અથ ઈતિ પ્રકાશી રાજ શી. ૧૫. દ્રઢ મન રાખી વાત સુણ મેં, ગુહ્ય મેં રાખી મારી પુત્રને કહ્યું તમે દેશ સિધાવે, મેં દુનિયા વિસારી રાજ, શી. ૧૦. પુત્રને વળાવી કહ્યું ગુણકાને, હા હા ધિક મુજ તુજને, મહા પાતિકની શુદ્ધિ માટે, અગ્નિનું શરણું હે મુજને રાજ, શીવ ૧૭. સરિતા કાંઠે ચેહ સળગાવી, અગ્નિ પ્રવેશ મેં કીધે, કમેં નદીના પુરમાં તણાણ, અગ્નિએ ભેગ ન લીધે રાજ શી | ૧૮. જળમાં તણાણી કાંઠે આવી, આહિરે જીવતી કાઢી, મુજ પાપીણીને સંઘરી ન નદીએ; આહિરે કરી ભરવાડી રાજ, શી. ૧૯ તે ભરવાડણ દહીં દૂધ લઈ, હું વેચવા પુરમાં પેઠી, ગજ છુટ કે લાહલ સુણીને પાણીયારીને હું નાઠી રાજ. શી. ૨૦. પાણીયારીનું કુટયું બેડું, ધ્રુસકે રોવા લાગી, દહીં દૂધની મટુકી મમ ફૂટી, હું તે હસવા લાગી રાજ. શી. ૨૧. હસવાનું કારણ તે પુછયું, વીરા અથ ઇતિ તે મેં કીધું, કેને જોઉં ને કેને ઉં, હું દૈવે દુઃખ મને કીધું રાજ, શી. ૨૨. મહીયારીની દુઃખની કહાણી સુણી મૂછો થઈ દ્વિજને, મૂછ વળી તવ હા હા ઉચરે દ્વિજ કહે શિક ધિક મુજને રાજ. શી. ૨૩. મા દીકરો બેઉ પસ્તાવો કરતાં, જ્ઞાની ગુરૂને મળીયા, ગુરુની દીક્ષા શિક્ષા પાળી ભવના ફેરા ટળીયા રાજ. શી. ૨૪. એક ભ ભાવ બાજી રમતાં, ઉલટ સુલટ પડે પાસા, નાનાવિધ ભવોભવ સાંકળચંદ, ખેલે કમ તમાસા રાજ શી. ૨૫
- ૬૪ શ્રી મરૂદેવી માતાની સજઝાય મરૂદેવી માતા એમ ભણે, રાષભજી આને ઘેર–૨; હવે મુજ ઘડપણ છે ઘણું, મળવા પુત્ર વિશેષ. ૨. મરૂદેવી. ૧. વચ૭ તમે વનમાં જઈ શું વસ્યા, તુમારે ઓછું શું આજ–૨, સવે ઈન્દ્રાદિક દેવતા, સાધ્યા ખટખંડ રાજ-૨. મરૂદેવી. ૨. સાચું સગપણ માતનું, બીજા કારમાં લોક. ૨૬ રડતા પડતા મેલે નહિ, હદય વિમાસીને જોય. ૨. મરૂદેવી. ૩. ઋષભજી આવી સમસ, વિનિતા નગરી મઝાર. ૨) હરખે દેવે રે વધામણાં, ઉઠી કરું રે ઉ૯લાસ. ૨. મરૂદેવી. ૪. આઈ બેઠાં ગજ ઉપરે, ભરતજી વાંદવા જાય. ૨; દૂરથી વાજા વાગીયાં, હૈડે હરખ ન માય ૨. મરૂદેવી. ૫. હરખનાં આંસુ રે આવીયાં, ૫ડલ તે દૂર પલાય. ૨, પરખદા દીઠી રે પુત્રની, ઉપન્યું કેવલજ્ઞાન, ૨. મરૂદેવી. ૬. ધન્ય માતા ધન્ય બેટડે, ધન્ય તેને પરિવાર, ૨? વિનયવિજય ઉવજઝાયને,

Page #756

સજન સન્મિત્ર વિ છે ય જ્યકાર. મરૂદેવી. ૭
૬૫ શ્રી એલાઈચી કુમારની સઝાય નામ એલાચી પુત્ર જાણીએ, ધનદત્ત શેઠને પુત્ર, નટડી દેખીને મહીયે, નવિ રાખું ઘરનું સૂત્ર. ૧. કમ ન છૂટે રે પ્રાણીયા પૂરવ નેહ વિકાર, નિજ કુલ ડીરે નટ થનાવી શરમ લગાર. ૨. કમ. માતપિતા કહે પુત્રને, નટ નવિ થઈએ રે જાત; પુત્ર પરણવું રે પદમણી, સુખ વિલસો સંઘાત. કમ. ૩. કહેણ ન માન્યું રે તાતનું, પૂર્વ કમ વિશેષ; નટ થઈ શીખે રે નાચવા, ન મટે લખ્યા રે લેખ કમર ૪. એક પૂર આવ્યું રે નાચવા, ઉંચે વંશ વિશેષ તિહાં રાય જેવાને આવ, મલીયા લેક અનેક. ક. ૫ ઢાલ બજાવે રે નટ્ટવી, ગાવે કિન્નર સાઈ; પાય તળ ઘુઘરા રે ઘમઘમે, ગાજે અંબર નાદ. કર્મ. ૬, દેય પગ પહેરી રે પાવડી, વંશ ચઢયે ગજ ગેલ; નેધારે થઈ નાચતે, ખેલે નવનવા ખેલ કર્મ. ૭. નટડી રંભા રે સારિખી, નયણે દેખે રે જામ, જે અંતેઉરમાં એ રહે, જનમ સફલ મુઝ તામ, કમ. ૮. તવ તિહાં ચિંતે રે ભૂપતિ, લુ નટવીની સાથે જે નટ પહેરે નાચતે, તે નટવી કરૂં મુજ હાથ કમ. ૯. કર્મવંશે હું નટ થયે, નાચું છું નિરાધાર; મન નવિ માને ? રાયન. તો કેણ કરો વિચાર કમર. ૧૦. દાન ન આપે રે ભુપતિ, નટે જાણી તે વાત હું ધન વાંછું છું રાયનું, રાય વછે મુજ ઘાત. કમ. ૧૧. દાન લહું જે હું રાયનું, તે મુજ જીવિત સાર; એમ મન માંહે રે ચિંતવી, ચઢીઓ થી રે વાર. કમ. ૧૨. થાળ ભરી શુદ્ધ મોદક, પદમણી ઉભી છે બાર; હે યે કહે છે લેતાં નથી. ધન ધન મુનિ અવતાર. કમ. ૧૩. એમ તિહાં મુનિવર વહેરતાં, નટે દેખ્યા મહાભાગ; ધિગ ધગ વિષયારે જીવને એમ નટ પામ્ય વૈરાગ. કમ. ૧૪. સંવર ભાવે રે કેવલી, થયો તે કર્મ અપાય; કેવલિ મહિમા રે સુર કરે, લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય. કમ. ૧૫.
૬૬ અથ શ્રી રૂકમણીની સઝાય વિચરતા ગામેગામ, નેમિ જિનેશ્વર સ્વામ; આ છે લાલ, નયરી દ્વારામતી આવીયા. ૧, વનપાલક સુખદાય, દીયો વધામણું આય, આ છે લાલ, નેમિ જિણુંદ પધારીયાજી. ૨. કૃષ્ણાદિક નરનાર, સહુ મળી પર્ષદા બા૨; આ છે લાલ, નેમિ વલણ તિહાં આવીયાજી. ૩. દીએ દેશના જિનરાય, આવે સહુને દાય. આ છે. રૂકમિણે પૂછે શ્રી નેમિનેજી. ૪. પુત્રને મહારે વિયેગ, શો હશે કમ સંયોગ. આ છે. ભગવન્ત મુજને તે કહાજી. ૫. ભાખે તવ ભગવંત, પૂર્વભવ વીર તંત, આ છે લાલ, કીધા કરમ નવિ ઇટીયેજી. ૬ તું હતી નૃપની નાર, પૂર્વભવ કઈ વાર, આ છે. ઉપવન રમવાને સચર્યા. ૭. કરતાં વનમેઝાર, દીઠ એક સહકાર. આ છે. મોરલી વિયાણ તિહાં કણે જી. ૮. સાથે તે તમ નાથ ઈન્ડા ઝાલ્યાં હાથ, આછે. કુકમણું તે થયાં. ૯, નવિ એલખે તિહાં માર, કરવા લાગી શોર, આ છે. ચૌદિશી ચમકે વિજળી છે. ૧૦. પછી વયે તિહાં મેહ, ઇના છેવા તેહ, આ છે. સેલ ઘડી પછી સેવયાં. ૧૧, હસતાં તે બાંધ્યાં કમ, નવિ એલખે જિનધમ, આ છે, રેતાં ન છૂટે પ્રાણાયા. ૧૨. તિહાં બાંધી અન્તરાય,

Page #757

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
1993
ભાંખે શ્રી જિનરાય, આછે. સેલ ઘડીનાં વષ સાલ થયાંજી. ૧૩. દેશના સુણી અભિશમ રૂક્ષ્મિણી રાણીએ તામ, આછે. શુદ્ધ તે સયમ આઇજી. ૧૪. સ્થિર રાખ્યાં મન વચન કાય, કૈવલનાણુ ઉપાય, આછે. કમ' ખપાવી મુકતે ગયાજી. ૧૫, તેંડુના છે વિસ્તાર, 'તગડસૂત્ર માઝાર, આછે. રાજવિજય ર'ગે ભણેજી. ૧૬.
૬૭ શ્રી દશવૈકાલિકસૂત્ર દશમાધ્યયનની સજ્ઝાય
તે મુનિ વંદા, તે મુનિ વઢા, ઉપશમ રસના કઢી રે; નિમલ જ્ઞાન ક્રિયાના ચો, તપ તેજે જે દિણું રે. તે. ૧. ૫'ચાશ્રવના કરી પરિહાર, પંચ મહાવ્રત ધારા રે; ૧૮જીવ તણેા આધાર, કરતા ઉચ વિદ્વારા રૅ. તે. ૨. પાઁચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિ આરાધે, ધમ ધ્યાન નિરાબાધ રે; પ્ ́ચમ ગતિના મારગ સાધે, શુભ ગુણ તે ઇમ વાધે રે તે. ૩. ય વિક્રય ન કરે વ્યાપાર, નિમ`મ નીરહુ કાર રે; ચારિત્ર પાળે નિરતિચારે, ચાલતા ખડગની ધાર રે. તે ૪. ભાગને રાગ કરી જે જાણે, આપે પુણ્ય વખાણે રે; તપ શ્રુતરુપના મ નિવે આણે, ગેાપવી અંગ ઠેકાણે રે. તે. ૫, છાંડી ધન-કણ–ચન ગેહ, થઈ નિઃસ્પૃહી નિસ્નેહ રે; ખેહ સમાણી જાણી દેહ, નિવ પાસે પાપે જેહ રે તે ૯. દોષ રહિત આહાર જે પામે, જે લુખે પરિણામે રે. લેતે દેહનું સુખ નવિ કામે. જાગતા આઠેય જામે રે તે. ૭. રસના રસ રસીયા નવિ થાવે, નિલેૉંભી નિર્માયા નૈ, સહે પરિષદ્ધ સ્થિર કરી કાયા, અવિચલ જિમ ગિરિરાયા ૨. તે. ૮. રાતે કાઉસગ્ગ કરી સ્મશાને, જો વિંહા પરિષહુ જાણે રે; તે નિવે ચૂકે તેહવે ટાણે, ભય મનમાં નવ આણે ૨. તે. ૯. કાઈ ઉપર ન ધરે ક્રોધ, ક્રિયે સહુને પ્રતિધ રે; કમ' આઠ ઝીપવા જૈદ્ધ, કરતા સયમ શેષ રે. તે. ૧૦. દશવૈકાલિક દૃશામધ્યયને એમ ભાગ્યે આચાર રે. તે ગુરુ લાભવિજયથી પામે, વૃદ્ધિવિજય જયકાર રે. તે. ૧૧.
૬૮ સમતિની સઝ!ય
સમકત નિવે લહ્યું રે, એ તેા રૂલ્યા ચતુર ગતિ માંહે, તસ થાવકી જઅણુા કીની, જીવ ન એક વરાયા; તીનકાલ સામાયિક કરતાં શુદ્ધ ઉપયાગ ન સાચે. સમ૦ ૧. જૂઠ એલવાકા વ્રત લીના, ચારીકા પણ ત્યાગી; વ્યવહારાદિક નિપુણ્ લા પણુ, અતર ષ્ટિ ન જાગી. સમ. ૨, ઉર ભૂજા કરી ઊંધે લટકે, ભસ્મ ચેાળી ધૂમ ગટકે; જટા-જૂટ શિર-મૂડે જૂડો વિષ્ણુ શ્રદ્ધા ભવ ભટકે, સમ૦ ૩, નિજ-પરનારી ત્યાગજ કરકે, બ્રહ્મચારી વ્રત લીધે; સ્વર્ગાદિક ફૂલ પામી, નિજ કારજ નવી સિધ્યા. સમ૦ ૪. બાહ્યક્રિયા સખ ત્યાગ પરિશ્ર, વ્યલિંગ ઘર લીના, દેવચંદ્ર કહે મા વિષતે હુમ, બહાત વાર કર લીના. સમ૦ ૫.
૬૯ શ્રી કલાવતીની ચાર ઢાળની સજઝાય
તાલ પહેલી:-માળવ દેશ મનેાદ્ગુરૂ, તિહાં નયરી ઉજેણી નામ હૈ। નદિ શખરાજા તિહાં શુંભતા, સહુ શુભ ગુણુ કેરા ધામ હૈ નરિંદ, શિળયતણા ગુણ સાંભળે. ૧. શિયળ લહિયે બહુ માન હૈ નરિંદ, શિયળે સતીય કળાવતી, જેમ પામી સુખ પ્રધાન હૈ। ન. શીર, ત્રણસેા સાઠ માંહે વડી, લીલાવતી પટરાણી કહાય હા ન૦

Page #758

૧૦૪
સજજન સન્મિત્ર નેપાળ દેશને નરપતિ, નામે જીતશત્રુ રાય હે ન શી. ૩. જયસેન વિજયસેન સુત ભલા, કલાવતી પુત્રી ઉદાર હન માલવપતિ શીખરાયને, પરણાવી પ્રેમ અપાર હેનશી. ૪. પંચ વિષયસુખ વિલસતાં, કળાવતી રાય સંઘાત હેલન ગર્ભ રહ્યો પુણ્ય ભેગથી, હરખે.
૫ સાતે ધાત હે ન શી. ૫. અઘરણી ઓચ્છવ માંડિયે, ગીત ગાવે બહુ મળી નાર છે ન પેટી આવી પીયર થકી, કળાવતીને તેણુવાર શી. ૬. શકાતી બહુ શકયથી, લેઈ ગોપવી ગોઠણ હેઠ હે નવ એકાંતે ઉકેલતાં, દેય બેરખા દીઠા દષ્ટ હે ન શી. ૭. નંગ જડયાં માહે નિમંળા, અધારે કરે ઉજવાસ હે ના નામાંકિત બિહું બ્રાતના, પહેરી રે પામી ઉલ્લાસ હે ના શી ૮, ખાટ હિંડોળે હીંચતાં, બેરખા, ઝબૂકે જેમ વિજ હે નવ દાસી લીલાવતી તણી, દેખી ઘરે દિલમાં ખીજ છે ન શી. ૯. કહે બાઈ એ કે દીધાં, આભૂષણ દેય અમૂલ્ય છે નવ મુજને જે ઘણે વાહલે, તેણે દીધા બહુ મુલ હે ન શી. ૧૦. દાસી લીલાવતી ભણી, ભાંગે તે સઘળે ભેદ હૈ ન૦ સાંભળી ધાતુર થઈ, ઉપજો ચિત્તમાં બહુ ખેદ ના શી. ૧૧. રાણી પ્રતે મહીપત કહે, કેણે હૃહવ્યાં તમને આજ હે ન૦ બહુ મૂલા તમે બેરખા, કેમ કીધાં કળાવતી કાજ હે ન શી. ૧૨. મેં ન ઘડાવ્યા બેરખા, તસ ખબર નહી મુજ કાય કે ન પૂછી નિરતિ કરો તુમે, સુણી લીલાવતી તિહાં જાય છે ન શી. ૧૩ રાય છાને ઊભે રહ્યો, તવ પૂછે લીલાવતી તેહ હૈ ન સાચું કહે બાઈ કળાવતી, કેણે દીધા બેરખા એહ છે ન શી. ૧૪. હું ઘણી જેહને વાલહી, તેણે માયા મુંજને એહ હે નવ રાત દિવસ મુજ સાંભરે, પણ ભાઈ ન હો તેહ હે ન શી. ૧૫. રાજા ક્રોધાતુર થયે સુણ કળાવતીનાં વચત્ર હે ન પ્રીતિ પૂરવલા પુરૂષ મૂક્યા એ તેણે પ્રચછા હો ન. શી. ૧૬. કેલ દિયો લીલાવતી ભણી, દેય બેરખા સેતી બાંહ હો ના છેવી તુજને દી, સુણી પામી પરમ ઉત્સાહ હો ન. શી. ૧૭.
હાલ બીજી:-પાય હુકમ એહવે કજી, ચંડાળને તેણી વાર, કળાવતી કર કાપીને જી, આણી છે એણીવાર; સુણી સુણ રે પ્રાણી, કમંત ફળ એહ. ૧. જન્માંતર જીવે કર્યા છે. આ ઉદય સહિ તેહ, સુણ સુણ રે પ્રાણી કર્મ. ૨, સાંભળી અત્ય જ થરહા જી, ચંડાળીને કહે તેહ, રાય હુકમ રૂડે નહીંછ, મુંકીયે નગરી એહ સુણ કમં૦ ૩. પાપિણી કહે તું શું બીહે છે, એ છે મારું ઠામ, શિર નામી ઉભી રહી, રાયે ખડગ દી તામ તું કમ. ૪. રથ જોડી રંડા કહે છે, બેસે બાઈ ઈશું માંહ; પિયર તુજને મેકલેજ, રાય ધરી બહુ ચાહ સુ કo પ. ગળીયલ માફા કહેવજી, શ્યામ વૃષભ વળી કેમ; પુત્ર રહે નહી રાયને, કીધે કારણે એમ, સુ ક, ૬ રથ બેસારી રાનમાં, ચાલી ઉજજડ વાટ; સૂકે વને રથ છોડીજી, રાણી પામી ઉચાટ, સુ. ક. ૭. પીયર માગ એ નહીછ, ચંડાળી કહે તામ; યે મુજને એકલીજી, કર કાપણને કામ. સુ. ક. ૮. જમણે પિતે છેદીજી, ડાબે ચંડાળિયે લીધ, બેરખા સહિત બેહ કર રહી, આણ રાયને દીધ. સુ. ક. ૯ નારીજાત નામ નિરખતાંજી, મુંઝાણે તતકાળ; શીતળ વાયે સજજ કરછ, રેવે તવ મહીપાળ. સ. ક. ૧૦. કિસી કુમતી મુજ ઉપની, કીધે

Page #759

૫
સાય અને પદ-વિભાગ સબળ અન્યાય, એ જીવ્યું કેણ કામનું જી, રાજ રમણી ન સુવાય સુ ક. ૧૧. ચય રચાવી ચંદનજી, બળવાને તિહાં જાય; લેક મળી વારે ઘણુંછ, વચન ન માને રાય સુ. ક. ૧૨.
ઢાલ ત્રીજી:--કળાવતીને જે થયે, તે સુણજે પ્રતિકાર; ભવિ પ્રાણી. કર છેદન વેદન થકી, સુત જન્મે તેણી વાર, ભવિ પ્રાણું. ૧, શીયળને મહિમા જાણીયે શીયળ સંપત્તિ થાય; ભ૦ વિન વિષમ દરે ટળે સુર નર પ્રણમે પાય. ભ૦ શી૨, પુત્ર પ્રત્યે કહે પદમિણી, શું કરે તારી સાર; ભ૦ માહરી કુખે અવતર્યો, તું નિર્ભાગ્ય કુમાર. ભ૦ શી. ૩. અશુચિપણું કેમ ટાળશું, પાળશું એ કેમ બાળ; ભ૦ શેચ કરે તેવે વળી, વન મહોર તતકાળ. ભ. શી. ૪. શિયાળે સૂકી નદી વહી, પાણી આવ્યું નજીક ભ૦ જાણે કે જળ લેઈ જાયશે, વચ્ચે બેઠી નિબક ભ૦ શી. ૫. આટે દેઈ ચિહુ દિશે, નદી વહી દેય ધાર; ભ૦ બળે બાંહ નીચી કરી. જળમાંહે તેનું વાર, ભ. શી ૬ નવપલ્લવ નવલી થઈ, - બેરખા સેતી બાંહ; ભ૦ બીજી પણ તિમહિજ થઈ, પામી ૫દમ ઉત્સાહ ભ૦ થી ૭. અચરિજ દેખી આવિયો, તપાસ એક તેણીવાર; ભ૦ જનકનો મિત્ર જાણ કરી, બોલાવે સુવિચાર, ભ૦ થી ૮. રે પુત્રી તાપસ કહે, એકલી અટવી મઝાર, ભ૦ કેમ આવી મુજને કહે, તવ ભાંખે સઘળે વિચાર. ભ૦ શીવ ૯. કે તાપસ એમ કહે, રાજને કરૂં ઉત્પાત; ભ૦ કળાવતી તવ વીનવે, કેપ ન કરો મુજ તાત. ભ. શી. ૧૦. તાપશે તિહાં વિદ્યા બળે, અવલ ર આવાસ; ભ કળાવતી સુત શું નિહાં અહેનિશ રહે ઉરલાસ, ભ૦ શી. ૧૧. કઠિયારા તેણે અવસરે, દેખી એહ વિચાર; ભ૦ દેડયો દેવા વધામણી રાજાને તેણીવાર ભ. શી. ૧૨. મંત્રી અરજ કરે તિસે, સુણે રાજન સુકુમાળ; ભ૦ અવધિ દીયે એક માસની, ખબર કરું તતકાળ, ભ. શી. ૧૩. એમ કહી શોધ કરણ ચલે, એહવે આવ્યા કઠિયાર; ભ૦ રાણીની વિગત કહી સંવે, હરખે ચિત્ત મઝાર. ભ૦ શી. ૧૪. સૂકું વન સવિ મરિયું, સૂકી નદી વહે પૂર, ભ૦ રણ સુત તિહાં જનમિય, કર ઊગ્યા સસસુર. ભ૦ થી ૧૫. રાણીને જઈ વીનવે, પાયે હર્ષ વિશાળ ભ૦ શણીને તેડવા મકર, મંત્રીને તતકાળ, ભ૦ થી ૧ ૯. રાય રાશી મને રંગશ, ચ નગર મઝાર; ભ૦ ઉત્સવ રંગ વધામણ, હુએ તે જય જયકાર, ભ૦ શ૦ ૧૭.
હાલ ચેથી –એક દિન રાય રાણી મન રગે, વનમાં ખેલણ જાવેજી; તવ તિહાં સાધુ ધમ ધુરંધર, તેહના દર્શન પાવેજી. ૧. ભવિયણ ધમ કરે મન શુધે, ધમેં સંપત્તિ થાયજી; ધમેં મનવંછિત સવિ હોવે, ધ મેં પાપ પલાયજી. ભ. ૨. પય પ્રણમી સાધુને પૂછે, ભગવંત મુને ભાખોજી; રાણી કર છેલ્લા કણ કારણ, તેહને ઉત્તર દાખજી. ભ. ૩. સાધુ જ્ઞાની એપેરે બેલે, મહાવિદેહમાં રહેતાં; માંહેદ્રપુરી નયરી ભૂપ વિકમ, લીલાવતી વિલસંતાજી. ભ૦ ૪. પુત્રી પ્રસરી રૂપ અને પમ, સુચના ગુણ ખાણીજી, વિદ્યાવંત વિદેશી મૂડે વદતે અમૃત વાણીજી. ભ, ૫ સુચના સેવન પિંજરમાં, સૂડો ઘાલી રખેજી; ગાહા ગૂઢા નવલા ગાવે, મનેહર મેવા ચાખે છે. ભ૦ ૬. મનમાં કીર વિમાસે એવું પિંજર બંધન રહેવા; આશ પરાઈ કરવી અહોનિશ પરવશ સુખ ન લહેજ, ભ૦ ૭. એક દિન પિંજર બાર ઉધ

Page #760

દિ પિપટ તવ નીકળીયેવનમાં તરૂ શાખાએ બેઠે, મનવંછિત સવિ ફળિયે છે, ભ. ૮. સચના સૂડાને વિરહે, તતક્ષણ મછિત થાવેજી; રાજા પાસ નખાવી સૂડે, બંધાવીને લાવે છે. ભ૦ ૯. રીસાણી સૂડાશુ કુમારી, પાંખે બે તસ છેકેજી; સૂડે પણ તનું મેહ તજીને, ભૂખ તૃષા બહુ વેદેજી, ભ૦ ૧૦ શુભ પરિણામે સૂડે ચવિરે, સુરલેકે સુર થાવેજી; કુમારી તસ વિરહે તનું તજીને, દેવાંગના પદ પાવેજી. ભ. ૧૧. સુરલેકે સુર સુખ વિલસીને, ઈંડાં કણે રાજા હું છ દેવી પણ તે ત્યાંથી આવીને હુઈ કલાવતી જુઓજી. ભ. ૧૨. પૂરવ ર ઈહાં તૂજ પ્રગટયું, તિયું કારણ કર છેદ્યાછે. જન્માંતર કીધા જે જીવે, નવી છુટે વિણ વેદ્યાંજી ભ. ૧૩. રાજા રાણી સુણીને તતક્ષણ, જાતિ
મરણ જ્ઞાનેજી પુરવ ભવ સંપૂર્ણ પેખે તહત્તિ કરીને માને છ ભ૦ ૧૪, કમતણી ગતિ વિરૂઈ જાણી, વઈરગે મન ભીજી. રાજા રાણી નિર્મળ ભાવે સંયમ માગ લીજી ભ૦ ૧૫. તપ બલ દયાન શુકલ આરાધી, ભવબંધન સવિ છોડયાં. રાજા શશી કેવળ પામી, શિવરમણ સુખ જેડ્યાં છે. ભ૦ ૧૬.
(કળશ) ઈમ દુરિતખંડણ શીયળમંડણ, આધી શિવ૫૦ લશ્નો, સંવત અઢાર પાંત્રીશ શ્રાવણ શુકલ પંચમી દિન કહ્યો કાપી શ્રી કરમશી તસ શિષ્ય રંગે ઉચ્ચરે, ભુજનગર ભાવે રહી માસું, માનસિંહ જય જયવરે. ૧૭.
૭૦ શ્રી મરૂ દેવી માતાની ચાર ઢાળની સુઝાય. હાલ પહેલી માતાજી મરૂદેવીરે ભરતને ઇમ કહે, ધન ધન પુત્ર મુજ કુળ તુજ અવતાર જે, પણ દાનાં દુખડાં તે નવિ જાયાં, કેઈ વિધ કરી તુજ આગળ કરું પિકારજે. માતાજી મરૂદેવીરે, ભરતને ઈમ કહે ૧. જે દિનથી ત્રાષભજીએ દીક્ષા આદરી, તે દિનથી મુજ આ સઘળું ન ખમાય જે આંખલડી અશીરે થઈ ઉજાગરે, રાત દિવસ મુજ નિદ્રા વિહુણા જાય છે. માતા. ૨. તુજ સરિખે કાંઈ પુત્રજ માહરે લાડકો, તાતની ખબર ન લેતે દેશ પરદેશ જે; અનેક સુખ વિકસે તું રંગ મહેલમાં, ઋષભજી તે વનમાં વિરૂએ વેષ છે. માતાક. ખરા રે બપોરે રે ફરતા ગૌચરી, શિર ઉઘાડે પાય અડવાણે જેય જે અસ નિરઢ ઉના જળ મેલાં કપડાં, ઘર ઘર આંગણ ફરતે હી3 સોય છે. માતા છે. બાળ લીલા મંદિરિયે રમત આંગણે, યક્ષ વિદ્યાધર સહમ ઈંદ્રને સંગ જે; હું દેખી મનમાંહી હૈડે હસતી, શઠ ઇંદ્ર આવી કરતા ઉલંગ જે. માતા, ૫. મહારાં રે સુખડાં તે સુત સાથે ગયાં, દુઃખનાં હૈડે ચઢી આવ્યાં છે પૂર જે, પૂરવની અંતરાય તે આજ આવી નથી, કે વિધે કરીને ધીરજ રાખ્યું ઉર જે. માતા, ૬. પુરી અધ્યા કે સુત તું રાજી, રાજ ત્રાદ્ધિ મંદિર બહોળો પરિવાર જે; રાજ. ધાનીના સુખમાં વાત ન સાંભરે, રાત દિવસ રહેતે રંગ મહેલ મોઝાર જે. માતા ૭. સહસ વરસ ઝષભજીને ફરતાં વહિ ગયાં, હજુ ખબર નહિ સંદેશે નહિ નામ જે એવું ને કઠણ ૨ ઈંડું કેમ થયું, સુગુણ સુતનાં એવાં નવિ હાય કામ જે. માતા ૮. ખબર મહા સુભટ બહુધા મકલી, જુઓ તાતતણી ગતિ શી શી હેય જે, સેવકના સ્વામી રે એહવું કહાવજે. નિજ માતા દિન દિન વાટલડી જેય જે માતા૯

Page #761

સય અને પદ-નવભાગ
Geh
હાલ ખીજી: એલ ભેા એદ્ધિ વિધ સુણી દાદી તણા; ભરમ લળી લળી મેલે મધુરી વાણુ જો; તુજ સુતની વાતા રે દાદી શી કહું, કેઈ વિધ કરી હું... મુખથી કરૂ વખાણજો, આલો એહિ વિધ સુણી દાદી તણા. ૧. પાંચ મહાવ્રત સુધાં તુજ સુતે આદર્યાં, ટાળ્યા મનના કેઘાર્દિક જે ચાર ો; વૈર વિધ ઇ×િ રે પાંચે વશ કરી, નવવાડે શુદ્ધ પાળે છે બ્રહ્મચાર જો. આ૦ ૨. પ્`ચ આચાર ને વળી પંચ સુમતી ગ્રહી, ત્રણ ગુપ્તિ આતમ વશ કીધે સાય જો; સત્તાવીશ ગુશેરે કરીને શેલતા, નિર્દેષિી અણુગાર મુનીશ્વર હાય જો, એ॰ ૩. બારે ને મસવાડા તપ પૂરા તપ્યા, સચિત્ત ક્રમ કર્યાં તે સઘળાં ચૂરણ જો; મહ માયાનાં દળ સઘળાં ચૂરણ કર્યાં, ચઢતે પરિણામે લડિયા જે રણુરજો ૦ ૪. સજ્જન કુટુંબની તેહને મન ઇચ્છા નહી; રાજ ઋદ્ધિ સિદ્ધિ તસ્ર સકળ અકામ જો; અંતે તે અળગું એ સઘળું જાણિયું, તે ઋઉિં જઇ વિચર્યાં અનેરે ધામ જે, એ॰ ૫. ધન તે દેશને ધન તે નગર સોહામણું, ધન તેની વન વાડી ધન શુભ ઠામ જો; ધન્ય ભૂમી જિહાં પ્રભુજી પગ માંડતાં, જેણે વાંઘાં તેનાં સિદ્ધ હું વિ કામ જો આ૦ ૬. ઋદ્ધિ અનતી આગળ તુમ સુત પામશે, શાશ્વતાં સુખ મુક્તિ કેરાં જોય જો; થાડા રે દહાડામાં દાદી જાણુજો, કેવળ મહત્સવ તુમ સુતર્કરા હાય જો. એ॰ ૭. ઈમ દાદીને ધીરજ દેતા દિન પ્રતે, સુણી સુણી દાદી ધીરજ ધરતી મન જો; આશાને વિલુંહિ રે માડી નિત રહે, રાતી ઋષભનું ધ્યાન સુમન ને તન જે. આ૦ ૮. સહસ વરસ ક્રૂરતાં ઈમ ઈસુ વિષે થયાં, કમ' ખપાવી સમવસરયા ઉદ્યાન ; ઉગમતે સૂરે રે રુ ́ખ તળે ઉપન્યું, ઝળામળ જ્યતિ નળ કેવળ જ્ઞાન જો. એ . ઈચ્છુ અવસરમાં ભરત સભામાં વધામણી, પુરિમતાળે પિતાને કેવળનાણુ જો, કરજોડી સેવક જન માંગે વધામણી, ભવબ ધનથી છેડી કરા નિર્વાણુ જો. આ૦ ૧૦.
હાલ ત્રીજી –નગરી અધ્યામાં રે આણું૪ ઉપન્યા, સુણી સુણી શ્રી આદીશ્વર સમવસરણ જજે, ભરતેશ્વરે દાદીને જઈ વધાવીયાં, મુખથી કહેતા મીઠી અમૃત વાણુ જો, નગરી અચધ્યામાં રે આણું ઉપન્યા. ૧. સુણા દાદી વધાઇ આજ છે માહરી, પુરિમતાળે (મુજ) (પતાને કેવળ જ્ઞાન જો, ત્રિગ ુરૂ રચિયું મળી ચેશ દેવતા, ઇંદ્ર ઇંદ્રાણી ગધવ કરતા ગાન જો, ન૦ ૨. ચાશ ઇંદ્ર ત્રિગડે જિન પદ્મ સેવતા દેવ દુંદુભીના નાદ હુવે છે રસાળ જો, દેવ ઘટા ઝણકારની આલે ગર્જના, છપ્પન કુમારી મંગળ ખેલે વિશાળ જો. ન૦ ૩. ત્રિગડા કેરી રચના દાદી શી કહુ', ોજનમાંહી દીસે ઝાકઝમાળ જો, સાફનમય કોશીશાં રત્ન હીરે જડયાં, રત્ને તારણુ દીસે રંગ રસાળ જો. ન૦ ૪. નક સિંહાસન મધ્યે મણિરત્ને જયું, તિહાં ખીરાજે ત્રિભુવન કેરાનાથ જો મારે ને પ ́ા (મલી કાં' એકઠી, નાચે અપસરા ઉત્સવ હુવેઠાઠ જો. ન૦ ૫. માતાજી વધાઈ ઈસુ વિધ સાંભળી, આરતિ છાંડી ઉલટ હૈડે થાય જો; સાત આઠ પગ સ્હામાં જઈ નીચે નમી, તળિ લળિ વાં ઋષભ જિષ્ણુદના પાય જો. ન૦ ૬. સહસ્ર વરસનાં દુઃખડાં સવ' મટી ગયાં, ઉમ‘ગ અંગ અંગે આનદ રંગના રાળ જા; ભરતેશ્વરનાં દાદી લેતાં વારણાં પુત્ર હુઆ એ સાચે તાડશે ખાય જશે. ન૦૭ માતાજી વન ઋષભ જિન કારણે, પાખરા મરાવત હસ્તિ

Page #762

७०८
સજ્જન સામગ્ર સાર જો; બહુ મૂલાં આભરણુ તે વસજ પહેરિયાં, સાથે સખી વળી સુભટ ને અસવાર જો ન૦ ૮. બહુ આડંબરે વંદન કારણુ સ`ચર્ચા, પાંચ શબ્દ તણા આગળ હાય અવાજ જો, એક જીભે સુખથી કેમ જાએ વધુ વ્યા, ધન્ય જેણે તેં નિરખ્યા સવે સાજ જો. ૧૦ ૯ ભાવે ચઢ્યાં માતાજી ચઢતે પરિણામશું, ત્રુટી જાળી કમ'તો જે ભૂર જો; કૂથી ત્રિગડુ રે નયણે નિરખતાં કેવળ લધું જેમ ઉગ્યા અંબર સૂર જે. ન૦ ૧૦. જન્મ મરણુનાં દુઃખડાં રે સવ' મટી ગયાં, શાશ્વતાં સુખ મુગતિકેરાં પાય જો; ગુણી પુરૂષના ગુણ ગાવે શુદ્ધ ભાવથી ઋષિ રાયચંદ વદે તે મુગતિ જાય જો. ૧૧.
હાલ ચેાથી:–જ બૂઢીપે હું ક્ષેત્ર ભરતમાં, વિરહે સુગતિના હોય; અઢાર કાઢાકોડી હા સાગર માટેરા કહ્યો, મુગતિ ગયા નહિં કેાય; માતાજી મરૂદેવી હા મુગતીના ખાલ્યા બારણા. ૧. પહેલાં પહેાત્યાં નિર્વાણુ, અતક્રિયા તાં ભાખી હા સૂત્ર ઠાણાંગમાં, આગમ વચન પ્રમાણુ. માતાજી૦ ૨. ક્રેડપૂરવ લગે હા સુવાસણ રહ્યાં સતી, નિત નિત નવલા ૨ે વેષ; ભરોવન માંહી રહ્યાં હૈા માતાજી જીત્યાં જયાં લગે, કાળા ભ્રમર રહ્યા કેશ. માતાજી ૩. કેળ સરખી કાયા ઢા ઉંચી ધનુષ પાંચશે, સેાવન વ શરીર, સુપનાની માંહી હૈં। કક્રિય ન જાણ્યું સાસરૂં, નહિ કોઈ જાણ્યું પીયેર. માતાજી. ૪. ઔષધ એક ન લીધું હૈ। માજી. જીવ્યાં જ્યાં લગે', કદિ કસર ન હૂઈ પેટ; માથું હાથ પગ હા પલક એક દુખ્યાં નહિ, કોડ પૂરવ લગે ઠેઠ માતા॰ ૫. ચેાશઠ હજાર પહેડી હા નજરે નિરખી આપણી દાદીજીએ દીધાં નામ; એકદ્ધિ સૂવા ઠાને હા કાઈ નવિ સાંભળ્યો, સુખ દીઠે। વિ ઠામ. માતાજી ૬, કેડ પૂરવ માંહી હૈા એકજ જણીયું જોડલું, શ્રી મરૂદેવીજી માત; તુજ સરીખા બેટા હૈા કિષુદ્ધિએ જનમ્યા નહી, તીન ભુવનકે નાથ, માતાજી॰ છ. દેય તેા સુંદર હેા સેવન વરણી શૈાભતી, પરણી ઋષભ જિષ્ણુă; ભરતક્ષેત્ર માંહી હૈ। વિવાહ પહેલા હુએ, સૂત્રમાં સ` સબધ માતાજી૦ ૮. એકસે પુત્ર હૈા દાદીએ નયણે નિરખીયા, બ્રાહ્મી સુંદરી હોય; સ કખીલે સુખીયા હા દુ:ખીયા એક ન દેખીયા, એડવુ' પુણ્ય કેહનુ' ન હેાય. માતાજી૦ ૯ ષટખ કે સ્વામી હૈ। ભરત ભરતના ધણી, અરજ કર કરોડ; દાઢીને પાયે લાગે હા મુજરા લેન્મ્યા માહુરા, મુખ આગે મન મેાદ, માતાજી૦ ૧૦. હસ્તી હૈાદે બેઠાં ાં નજરે નિરખી પુત્રને હરખે ઋષભને જોય; મરૂદેવી માતા હે મનશુ' જીત્યાં મેહની, કેહનું સગુ નહિ કાય. માતાજી૦ ૧૧. કેવળ પામી હૈ। માતાજી મુગતે ગયાં, હસ્તિ હૈદે વીતરાગ, પછે શિવ પહેાત્યા હા અસખ્યાતા કેવળી; ખેહ્વા મુગતીના માગ. માતાજી૦ ૧૨. સાધુ સાધ્વી હૈ। તીથ"કર ચાવીશના, પહેાત્યા મુગતિ મેઝાર; મરૂદેવી માતા હૈા મુગતિના ખેલ્યા ખારણા, જડાયા જ‘બુકુમાર માતાજી ૧૩. તીથ' કરચક્રીડા હળધર કેશવા, વળી રાણાને રાય; એહુવી માતા ! સ્ત્રી ન હુઈ ભરતમે', એક ચાવીશની માંય. માતાજી॰ ૧૪. માજી સરીખાં સુખીયાં હું કાને કાઈ ન સાંભળ્યાં, જોયું સૂત્રે ઠેર ઠેર; ઋષિ રાયચદજી હા ઢાળેા જોડી જુગતિશું, આ શહેર અજમેર. માતાજી૦ ૧૫. સવત અઢારશે હા વરસ પચાવને, ગ્રીષ્મ જેઠજ માસ) પૂજય જેમલથ હેા પુન્ય પસાયથી, કીધા જ્ઞાન અભ્યાસ. માતાજી૦ ૧૬.

Page #763

gee
૭૧ ત્રો અમરકુમારની સજ્ઝાય.
ઋષભદત્ત
રાજગૃહી નયી ભલી, તિહાં શ્રેણિક રાજારે; જિનધમ'ના પરિચય નહિ. મિથ્યામત માંહે રાચ્યા હૈ. કમ તણી ગતિ સાંભળેા. ૧. કમ' કરે તે હાય રે, સવારથના સહે કે સગા, વિષ્ણુ સવારથ નહિ કોઇ રે. કમ` તણી. ૨. રાજા શ્રેણિક એકા, ચિત્રશાળા કરાવેરે, અનેક પ્રકારે મડણી. દેખતા મનમેહેરે. કમ, ૩. દરવાજો ગિરગિર પડે, રાજા મન પસ્તાવે રે, પૂછે જોષી-પડિત, બ્રાહ્મણુ ઇમ બતાવેરે. કમ, ૪. બાલક બત્રીશ લક્ષÀા, હોમી જે ઇણુ માંહેર: તા એહ મહેલ પડે નહિ "મ ભાંખે વણુ અજાણાવે. કમ'. ૫. રાજા ઢઢા ફેરવે, જે આપે બાલકુ વારારે, તેાલી આપુ ખાખરી, સેન્આ ધનસારારે, કમ'. ૬. ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ તદ્ઘાં વસે; ભટ્ટા તગ્ન ઘરની જાણૅારે, પુત્ર ચાર સેાહામણા; નિધનીએ પુત્ર હીણેારેક ૭. કહે નારને; આપા એક કુવારારે, ધન આવે ઘેર આપણે, આપણુ સુખીયાં સાશેરે, ક્રમ'. ૮. નારી કહે વેગે કરે, આપે અમરકુમારે રે; મ્હારે મન અણુભાવતા, આંખથી કરી નિરાળા રે. ક્રમ', ૯, વાત જણાવી રાયને, રાજા મનમાં હરખ્યા. જે માગે તે આપીને, લાવા બાલકુંવારો રે. કમ. ૧૦. સેવક પાછા આવીયા, ધન આપે મન માન્યારે, અમર કહે મેારી માતાજી, મુને મત આપીજેરે. કમ ૧૧. માતા કહે તુને શું કરૂં, મ્હારે મન તું મુવારે, કામકાજ કરે નહિ, ખાવામાં છે તું શૂરે ક', ૧૨. આંખે આંસુ નાખતા, ખેલ ખેલે કુંવારારે સાંમલે મારા તાતજી, તમે મુજને રાખારે. ક્રમ. ૧૩. તાત કહે હું શું કરૂં મુજને તે તું પ્યારા રે, માતા વેચે તાહરી, મ્હારા નહિ ઉપાયે ૨. કમ ૧૪. કાકા પણ પાસે હતા, કાકી મુજને રાખારે; કાકી કહે મ્હારે, તું શું લાગેરે. કમ. ૧૫. ખાલક રાતાં સાંભલી, કુવા તે આવેરે, બહેન પણ બેઠી હતી, કોઈ મુજને રાખા રે, કમ', ૧૬, જો જો ધન અનથ કરે, ધન પડાવે વાટે રે ચારી કરે ધન લેાભીએ, મરીને દ્રુતિ જાય રે, કમ', ૧૭. હાથ પકડીને લઇ ચાયા, કુંવર રાવણુ લાગે રે, મુજને રાજા હેમશે, ઈમ ખાલક બહુ ઝુરેરે, કર્યાં. ૧૮, બાલકને તવ લેઈ ચાલ્યા આવ્યા ભર બજાર રે, લાક સહુ હા હા કરે, વેમ્સે ખાલ ચંડાલર, ક્રમ. ૧૯. લેાક તિહાં બહુલા મળ્યા, જીએ ખાલ કુંવારારે; ખાલ કહે મુજ રાખી થાણું દાસ તુમારારે, કમ. ૨૦. શેઠ કહે રાજૂ સહી ધન આપી સુખ મળ્યા રે, શયે મગાવ્યા હૈામવા, તે તા નહિ રખાએ રે, કમ. ૨૧. બાલકને તે લઈ ગયા, રાજાજીની પાસરે, ભટ્ટજી પણ બેઠા હતા, વેદ શાસ્રના જાણું રે, કમ'. રર. ભટજીને રાજા કહે, દેખો બાલકુંવારા, બાલકને શે દેખવા કામ કરો મહારાજારે, ક્રમ. ૨૩. માલક કહે કરજોડીને, સાંભલે શ્રી મહારાજારે, પ્રજાના પ્રિય છે. તુમે, મુજને ક્રિમ હમીરે ક્રમ. ૨૪, રાજા કહે મે' મૂલ દીયા, મ્હારા નહિ અન્યાયરે; માતાપિતાએ તુને વેચીયા, મે' હોમવા કાજ આણ્યારે કર્યું, ૨૫ ગંગાદકે નવરાવીને, ગળે ઘાલી ફૂલની માળારે; કેસર-ચંદન ચરચીને, બ્રાહ્મણ ભણતાં તવ વેદાર કમ` ૨૬. અમરકુમર મન ચિંતવે, મુજને શીખવીએ સાધુરે; નવકાર મંત્ર છે મોટો સકટ સહુ ટળી જાશેરે. કમ'. ૨૭. નવાં ધ્યાન
સજ્ઝાય અને પદવિભાગ

Page #764

સજજન સન્મિત્ર ધરતાં થકાં દેવ સિંહાસન કંપેરે, ચાલી આવ્યો ઉતાવળે, જહાં છે બાલકુવારે. કમ. ૨૮. અગ્નિ જવાલા ઠંડી કરી કીધે સિંહાસન ચગેરે; અમર કુવરને બેસારીને, દેવ કરે ગુણગ્રામરે. ૨૯. રાજાને ઉબે નાંખીએ, મુખે છુટ્યાં હીરે; બ્રાહ્મણ સહુ લાંબા પઠયા, જાણે સુકાં કાટરે કમ. ૩૦, રાજસભા અચરિજ થઈ, એ બાલક કોઈ મોટેરે, પગ પૂજી જે એહના, તો એ સુવા ઉછેરે. કમ, ૩૧. બાલકે છોટે નાંખીએ, ઉઠયે શ્રેણીક સજારે, અચરિજ દીઠા મોટકે, આ શું હશે કાજે રે. કમ. ૩૨. બ્રાહ્મણ પઢિઆદેખીને લેક કહે પાપ જુએરે, બાલહત્યા કરતાં થકા તેહના ફળ છે એહોરે. કમ. ૩૩. બ્રાહ્મણ સહુ ભેળા થયાં; દેખે એમ તમારે, કનક સિંહાસન ઉપર બેઠો અમરકુમારરે. કમ. ૩૪. રાજા સહ પરિવાર શું, ઉઠ તે તત્કાળોરે, કર જોડી કુવરને એ રાજ્યઋદ્ધિ સહુ હારીરે કમ ૩૫. અમર કહે સુણે રાજવી રાજ શું નહિ મુજ કાજે રે; સંયમ લેશું સાધને, સાંભળે શ્રી મહારાજેરે. કર્મ. ૩૬. રાય લેક હું ઈમ કહે, ધન ધન બાલકુમારે; ભજી પણ સાજા હુઆ, લાક્યા તે પણ માહિરે. કમ. ૩૭. જયજયકાર હુએ ઘણે, ધમ તણે પ્રસાદ, અમરકુમાર સંજમ લીયે, કરે પંચમુષ્ઠિ લાચરે, ૩૮. બાહિર રમશાન કને, કાઉસગ્ગ રહ્યો શુભ ધ્યાને રે કમ. ૩૯ માતાપિતા બાહિર જઈ, ધન ધરાતમાંહિ ઘાલયેરેકાંઈક ધન વહેચી લીએ જાણે વિવાહ માંધણરે. કમ ૪૦. એટલે તે આવીએ, કઈક બાલકુવારો, માતાપિતાને એમ કહે, અમરકુમારની વાતેરે. કમ. ૪૧. માતાપિતા વિલખા થયા, ભુંડે થયે એ કામ રે; ધન જા લેશે સહુ, કાંઈક કરીએ ઉપારે. કમ. ૪૨. ચિંતાતુર થઈ અતિ ઘણી, રાત્રે નિ ન આવે, પૂર્વ વૈર સંભારતી, પાપિણી ઉઠી તેની વારે કમ. ૪૩. શસ્ત્ર હાથ લઈ કરી, આવી બાલક પાસે, પાલીએ કરીને પાપિ મા બાલકુમારરે, કમર. ૪૪, શુકલ યાને સાધતે, શુભ મન આણી ભારે, કાળ કરીને અવતર્યો, બારમા વર્ગ મઝારે. કર્મ. ૪૫. બાવીશ સાગર આઉખે, ભેગવી વંછિત ભેગો રે મહાવિદેહમાં સીજશે, પામશે કેવલનારે. કમ. ૪૬. હવે તે માતા પાપિણી, મનમાંહિ હરખ અપા
રે ચાલી જાય આન મેં, વાઘણી મળી તે વારે. કમ. ૪૭. ફરેણી નાંખી તે વાર, પાપિણ, મુઈ તીણ વાર રે, છઠ્ઠી નરકે ઉપજી, બાવીશ સાગર આયુરે. કમ. ૪૮. જુઓ જુઓ મંત્ર નવકારથી; અમરકમર શુભ દયાને રે, સુર પદવી લહી મટકી, ધર્મ તણે પ્રસાદોરે. કમ ૪૯. નરભવ પામી જીવડા, ધમ કરે શુભ કારીરે; તે તમે અમર તણી પર સિવિગત લેશે સારીરે. કમ. ૫૦. કર જોડી કવિઅણુ ભણે, સાંભલે ભવિ. જન લોકો, વેર-વિરોધ કે મત કરે છમ પામી ભવપારરે. કમ ૫૧. શ્રી જિન ધમ સુરત સમે, જેની શિતલ છાંયરે, જે આરાધે ભાવ, થાશે મુક્તિના શયારે કમ તણી ગતિ સાંભળે. પર.
૭૨ શ્રી અવંતી સુકુમારની સજઝાય મનહર માળવ દેશ, તિહાં બહુ નયર નિવેશ, આજ હો આછેરે ઉજેણી નયી હતી ૧. તિહાં નિવસે ધન શેઠ વછી કરે જસ વે, આજ હો જતા તસ

Page #765

wાય અને ૫૯ વિભાગ
૧૧ ઘરણી મન મોહીત ૨. પૂરવ ભવે ઝષ એક શખે ધરીય વિવેક, આજ પામે રે તે પુજે સહમ કપમાંછ. 2. નલિની ગુમ વિમાન ભગવી સુખ અભિરામ, આજહો તે ચવી ઉપજે ભદ્રા કુખે. ૪. અવંતી સુકુમાર, નાને અતિ સુકુમાર, આજ હો દીખે રે નિજપે ઝીપે રતિ પતીજી. ૫. Rભાને અનુકાર પર બત્રીસ નાર, ચાજ હો ભેગી રે ભામીનીશું ગજ ગજ, ૬. નીત્ય નવલા શણગાર, સેવન જીત સફાર, આજ પહેરે સુંવાળુ ચીવર સામટું છ ૭. નિત્ય નવલાં તાળ, ચંદન કેશર છોળ, આજહે ચરચરે જસ અને આંગી ફુટડીજી. ૮. એક પખાળે અંગ, એક કરે નાટક અંગ, આજહા એકરે સુંવાળી સેજ સમારતીજી. ૯. એક બેલે મુખ પાખ, મીઠી જાણે દાખ, આજહા લાવચે લટકાળા રુડા બલડાઇ. ૧૦. એક કર નયન કટાક્ષ, એક કરે નખરા લાજ, આજહ પ્રેમેરે પાનેતી પિયુ ઉચ્ચરજી. ૧૧. એક પીરસે પકવાન, એક સમારે પાન, આજ પીરસે એક સારા ખરાં સાસણા. ૧૨. એક વળી ગુંથે ફુલ, પંચવરણ બહુ મલ, આજહે કેશરીએ જામે કેસ એક બાંધતી. ૧૩. એક કહે છyકાર, કરતી કામ વિકાર, આજહે રુડી રે રઢીયાળી વીણા વજાવતીજી. ૧૪. ઈત્યાદીક બહુ ભેગ, નારી સંગ, આજ જાણે ગંદક પૃથ્વી મંડલેજ. ૧૫. એવે સમે સમતા પુર, શ્રી આર્ય મહાગિરિ સુ૨, આજહે આત્યારે ઉજેણીપુરને પરિયરજી. ૧૬. વસતિ અનુગ્રહ હેત; ચેલા ચતુર સંકેત, આજહે મેરે ભદ્રાઘર સ્થાનક યાચવાજ. ૧૭. વારૂ વાહન શાળ શ્રેઢી વળી પટશાળ, આજ આપેરે ઉતરવા કાજે સાધુનેઇ. ૧૮ શિખ્ય કથન સુણી એમ, સપરિવાર ધરી પ્રેમ, આજહે પુન્યરે પશાળે, આવી ઉતર્યા છે. ૧૯. સકળ સુનિ સમુદાય, કરે પિરિસ સઝાય, આજહે સુણીયારે શ્રવણે સુખ નલિનિ ગુલમના. ૨૦. તેહ સુરી વૃતાંત, જાતિમરણું વત, આજહે ચિંતેરે ચિત્તમાંહી એ કેમ પામીએજી. ૨૧, પુછે ગુરૂને નેહ, કેમ રહીએ, સુખ, એહ, આજહો ભાંખેરે ગુરુ તવ વયણ સુધારસેજી. ૨૨ચારિત્રથી નીચ્ચે મોક્ષ. જે પાળે નિદેવ, આજહે અથવારે સરોગે, વૈમાની કપાસુજી. ૨૩. કહે ગુરૂને દીયે દીખ, ગુરુ કહે બિન માય શીખ, આજહા ન હું અનુમતિ વિણ સંયમ કામનાજી. ૨૪. તિડાં કરે માતા બાલા૫ નારી ના વિરહ વિલાપ, આજહે. કહેતારે તે સઘળ પાર ન પામીએજી ૨૫ આપે પહેરે વેશ, લહી આગ્રહ સુવિવેષ, આજ ધારરે તિડાં પંચમહાગ્રત ગુરૂ કને. ૨૬. જીમ કમ ખેરૂ થાય, દાખે તે ઉપાય, આજ આપેર ઉપયોગી ગુરુ પરિસ તિહાંજી, ૨૭. કથેરી વન માંહી પહો મન ઉત્સાહી, આજ હો કરેરે કાઉચગ્ય કર્મને તેડવા. ૨૮. માછી ભવની નાર. કરી ભવ જમણ અપાર આજો થઈ તે શીયાલી વાઘણની પરેજી ૨૯ નવ પ્રસુતિ વિકરાળ, આવી તે વનમાં વિચાલ, આજ નીરખીરે મુનિને રીપે ધડહડે છે. ૩૦. નિશ્ચલ મને મુનિ તામ, કમ દહનને કામ, આજ ભૂખે ભડભડતી મુનિ ચરણે અડે. ૩૧. ચાર પહેર નિશિ જેર, સહ પરિસહ ઘેર, આજહે કરડી શીયાલણે શરીર વલોરીયુંછ. ૩૨. ધ ધર્મનું ધ્યાન નલિનિ ગુમ વિમાન, આજ પહે પહેાતે અન્ય પ્રભાવથી,

Page #766

સજજન સામગ્ર ૩૩. સુરભિ કુસુમજલ વૃષ્ટિ, સુર કરે સમકિત દ્રષ્ટિ, આજહાં મહિમારે તે ઠામે સબળે સાચવેજ. ૩૪. ભદ્રાને શવિ નાર, પ્રભાતે તિરુવાર, આજહે આવી ગુરૂને વાંદી પૂછે વાતડીજી. ૩૫. ગુરૂ કહે એક રાતમાંહ સાધ્યા મનના ઉત્સાહ આજહે સુણી રે દુખ વારે સંયમ આદરે છે. ૩૬. ગર્ભવંતી એક પુત્ર તેણે રાખ્યું એક સુત્ર, આજહે થાપેરે મુનિ કાઉસગ્ગ કામે સુંદરૂંછ. ૩૭. તે મહાકાળ પ્રસાદ આજ લગે જસવાદ, આજહે પાસ જીનેશ્વર કેર રૂડો તિહાંછ. ૩૮. ધન ધન તે મુનિરાજ, સાધ્યા આતમ કાજ, આજ હો વરસે રે શિવરમણિ ભવને આંતરજી. ૩૯ધીર વિમલ કવિ શિષ્ય લળી લળી નામે શીશ આજ હો તેહરે નવિમળ ગાવે ગુરુ. ૪૦.
૭૩ સમાધિ પચ્ચીશીની સઝાય અપૂવ જીવ જિનધામને પાયે, જ્યારે કમિય રહી નહિ કરે. પ્રા. કલ્પવૃક્ષા તસ આંગણે ઉમે, મનવંછિત ફળ પાય રે. પ્રાણી ચિત્ત સમાધી હવે દશ બેલે. ૧. ભાખી ગયા જગ તાત રે; પ્રા. લીલ વિલાસ સદા શાતામાં, જ્યારે સુખ માંહે દિન જાતર પ્રા. ચિ. ૨. બીજે બેલે જાતિસમરણ પામે પુણ્ય પ્રમાણે રે; પ્રા. પુરવલો ભવ દે ભલી પરે, સમજે ચતુર સુજાણ રે પ્રા. ચિ. ૩ ઉત્કૃષ્ટા નવસે ભવ લગતા, દેખે સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય ઠીક રે, પ્રા. આયુષ્ય જાણે આપ પરા, મતી મંગળીક છે. પ્રા. ચિ. ૪. મૃગાપુત્ર મહેલમાં બેઠા, મુનીવર મેઘકુમાર રે; પ્રા. મલિલનાથ તણાં છએ મંત્રી, પાયે દેડકે સમકિત સારરે. પ્રા. ચિ. ૫. ક્ષત્રિ નામે રાજ કષશ્વર, વળી સુદર્શન શેઠ રે; પ્રા. નમિાયે સંયમ આદરી તે તે પહોત્યાં મુક્તિ ઠેઠ ૨. પ્રા ચિ. ૬. ભૂગુ બ્રાહ્મણ દેય બાળક તેતળી પ્રધાન રે, પ્રા જાતિસમરણથી સુખ પામ્યા, સુણતાં આવે જ્ઞાન છે. પ્રા. ચિ. ૭, ત્રીજે બેલે યથાતથ્થ સુપને, જીવ રાજી હુ દેખ રે; પ્રા. અદ્ધિ વૃદ્ધિ પામે તે પ્રભાતે, એહના અર્થ અનેક રે. પ્રા. ચિ. ૮. ઈણ હજ ભાવે કઈ મુગતિ સિધાયા, એણે સુપને શ્રીકાર રે; પ્રા. અરિહંતાહિકની માય દેખે, ભગવતિમાં અધિક છે. પ્રા. ૯. ચોથે બોલે દેવને દશન, જેહ દીઠે ઠરે નેણ રે; પ્રા. ઝગમગ યેત ઉદ્યોત બિરાજે, વળી સમદિડ્રિનાં સેરે પ્રા. શિ. ૧૦. સોમલ બ્રાહ્મણને સમજા, સમષ્ટદેવે આયા રે; પ્રા. સમકિત માંહી કરી દિયે સેઠ, સૂરનિયાવળિકા માંયરે, પ્રા. ચિ ૧૧ શકાળ નામે કુંભારની પાસે, સુર આઈ ઉ સાક્ષાત રે, પ્રા. વીરજિદશું કરી દિયે ભેટે, હવે શ્રાવક મેટિ મિથ્યાતરે. પ્રા ૧૨. પાંચમે બેલે અવધિ જ્ઞાની, સૂત્ર નદીમાં વિસ્તાર રે; પ્રા. આનંદ શ્રાવક જિમ સુખ પાયે, શ્રમણજ કેશીકુમારરે. પ્રા ચિ. ૧૩. સવર્થસિદ્ધિના દેવતા દેખે, તીહાં બેઠા થકા લેકનાળ રે, મા. અરિહંત દેવને પ્રશ્નજ પૂછે, ઉત્તર દેવે દીનદયાલ રે. પ્રા. ચિ. ૧૪. અવધિ લહી અરિહંત દેવે આવે, માતાના ગર્ભ માંય રે; પ્રા. પિટમાં પિલ્યા દુનિયા દેખે, પૂરાં પુયસંચાં જિનશયરે. પ્રા. ચિ. ૧૫ છેઠે બેલે અવધિદર્શન, લેખે રવિ સંસાર રે મા. સાતમે બેલે સુણજે હો જ્ઞાની, મનઃ પર્યાવ વિસ્તાર છે. પ્ર. ચિ. ૧૬. દોય સમુદ્રને હ૫ અઢાઈ, તેમાં સંજ્ઞી પચેંદ્રિય હોય રે; પ્રા. તેહ છના મનની વિતે, છાની ન રહે કેય રે; પ્રા. ચિ. ૧૭. મન:પર્વવ જ્ઞાની હો મુનિવર, વળી

Page #767

कुंडलिनीयोग
राजयोग
मंत्रयोग
सारख्ययोग
कम्मेयोगहठयोग
भक्तियोग
प्रेमयोग
H.TRIVEDI
in Education International

Blinelibrar

Page #768

Page #769

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૧૩ લિધિવત અણગાર રે, પ્ર. સત્ય પુરૂષ જેણે સુત્રને ગુચ્યાં, ચોના ગણધાર છે. પ્રા. ચિ. ૧૮. કેવળજ્ઞાની આઠમે બોલે, નવમે કેવળ દર્શનની આણ રે, પ્ર. ચૌદેરાજ રહ્યા છે દેખી, સવે વાતની જાણ રે. પ્રા. ચિ. ૧૯. લેકમાંહી ઉદ્યોતજ કીધે, કેવળી હવા જેવીસ રેપ્રા. તીરથ થાપ્યાં, કમને કાપ્યાં જગતારણ જગદીશ જે. ચિ. ૨૦ જઘન્ય તીર્થંકર વીશ બિરાજે; ઉત્કૃષ્ટા સયને સાઠ રે, પ્રા. ગણધર સાધુ નમું શિર નામી, કેવળી પાટોપાટ રે મા. ૨૧ દશમે બેલે કેવળ મરણે, તે પહોચે નિરવાણું રે; પ્રા. એ દશ બોલ હવા સંપૂર્ણ શ્રી વીર વચન પ્રમાણ છે. પ્રા. ચિ. ૨૨. નેવું જણનાં નામજ ચાલ્યાં, કહ્યો અંતગડમાંહી અંત રે; પ્રા. કેવળ મરણણે મુકતે સિધાયા, સહ સિદ્ધ થયા બળવંતરે. . ૦ ૨૩ દશા શ્રતસ્ક ધ માંહે ચાલ્યા, વળી સમવાયાંગની સાખે છે; પ્રા. સમાધિપચીશી હુઈ સંપૂર્ણ વિરાયચંદજી એમ ભાખે છે. પ્રા. ચિ. ૨૪ પ્રસાદ પૂજ્ય જેમલજી કેર, કર્યો જ્ઞાનતણે અભ્યાસ રે; પ્રા. સંવત અઢાર વર્ષ તેત્રીશે, મેડતા નગર ચેમાસ ૨૦ પ્રા. ચિ૦ ૨૫.
૭૪ શ્રી હરિશ્ચંદ્ર નૃપની સઝાય દેહરે -શ્રી ગુરુપદ પંકજ નમી, સમરી સામાય સત્યવાદી હરિશ્ચંદ્રની ઉત્તમ કહુ સઝાય. હાલસત્ય શિરોમણી હરિશ્ચંદ્ર પૃથ્વી પતિ, નગરી અથા જેની સ્વર્ગ સમાન, સુરગુરૂ સમ વસુભૂતિ મંત્રી જેહને, રાણી સુતાશને કુમાર દેવ સમાન સત્ય. ૧. અવસર જાણ સુરપતિ એક દિન ઉચ્ચરે, હરિશ્ચંદ્રના ગુણ દેવને કરે જાણજે પ્રાણુ જતાં પણ સત્ય પણું છોડે નહિ, મનુષ્ય છતાં પણ કેટલાકડું વખાણ જે. સત્ય ૨. સ્વામી વચને શ્રદ્ધા નહિ બે દેવને તેણે વિકુવ્ય તાપસ પુરની બહાર જે. સુવર થઈને નાશ કર્યો આરામને પિકાર કરતે ગયે તાપસ પુરમાંય જે સત્ય ૩. સાંભળી પતિ ચાલ્ય તાપસ આશ્રમે, હાથમાં લઈને ખેંચ્યું તાણી તીર જે. ગણી હરણીને વચમાં લાગી ગયું, હરણી મરતાં કુલપતી કુટે સર જેસત્ય. ૪. પશ્ચાતાપની સીમા ન રહી રાયને કુલપતિ પાસે નૃપ નમાવી કાય જે, પ્રાયશ્ચીત માટે રાજ્ય પાટ દેવું આપને, પાપ હત્યા જે લાગેલી મુજ જાય. સત્ય. ૫ ઉપર લાખ સોનૈયા આપુ તુજને પુત્રીને પિષેલી મૃગલી જેણે દિવસને રાત જે કુલપતિ કહે હું રાજા આજ થી પુરને લાખ સેનૈયા ઘો વેચી તુમ જાત જે સત્ય. ૬. રાજ્યને તજતાં અડે મંત્રી આવીઓ ત્યારે તાપસે કીધે મંત્રી કીર જે કપિલ અંગ રક્ષક વચમાં બોલીએ તેને પણ દીધે જંબુક છાંટી નીર જે. સત્ય. ૭. કસોટી કીધી દેવે રાજ્ય સજાવીયું, તે પણ સત્યમાં અડગ રહ્યા છે ભુપજે, કાશી નગરીમાં જઈ ચૌટામાં રહી વેચાણ માટે ત્રણે ઉભા ચુપજે. સત્ય. ૮. વેચાણ લીધી રાણેને એક બ્રાહ્મણે, કુમારને પણ વેચ્ય બ્રાહ્મણ ઘેર, પિતે પણ વેચાણ ભંગીના ઘરે, કર્મ રાજાએ કીધે કાળો કેરજે. સત્ય ૯ જળ વહન કર્યું બાર વરસ લગે નીચનું, નોકર થઇને વ ચંડાળ ઘેરજે. દુખ સહન કરવામાં મણ રાખી નહિ, તે પણ કમેં જરા ન કીધી મહેરજે. સત્ય. ૧૦. રાણાસીરૂપ કરાવી દીધી વિટંબના, તારામતિને ભરી સભાની માંય, નાગ હસાવી મરણ કર્યો

:

Page #770

૪.
સજન સન્મિત્ર રોહિતાશ્વને, વિખુટો કર્યો તારામતિથી રાયજે. સત્ય. ૧૧. મૃતક અંબર લેવા પ્રેત વને ગ, ચંડાળના ક વાથી નોકર રાય, આવી સુતારા કુમાર મૃતકને ઉંચકી, દહન ક્રિયા કરવા મૂકી કાયજે. સત્ય. ૧૨. રૂદન કરતી છાતી ફાટને કુટતી, ખેળામાં લઈને બાલક ઉપર પ્રેમજે, એટલામાં હરિ આવ્યો દેડતે આગળ, ઓળખી રાણીને પૂછે છે કુશળ ક્ષેમજે, સત્ય. ૧૩. સુતારા કહે પુત્ર મરણની આ દશા, ચંડાળ થઈને મને વેચી બ્રિજ ઘેરજે, રાજ્ય પાટ ગયું કુટુંબ કબીલે વેગલે, પુત્ર મરણથી વત્યે કાળો કેરજે. સત્ય. ૧૪. બાર વરસ લગે ભંગી શું આપે કયું, ચાકરડી પણું થયું મારે શિર તેમજે, કુવર ડસાયે વનમાં કાછ લેવા જતાં, સ્વામી હવે શું પુછે છે કૂશળ ક્ષેમજે સત્ય ૧૫. પ્રભુ હવે તે દુઃખની હદ આવી રહી, શિર પર ઉગવા બાકી છે હવે તે તૃણ જે, દુખ લખ્યું હશે કેટલું આપણા ભાગ્યમાં નાથ હવે તે માગું છું હું મરણ જે. સત્ય. ૧૬. ગભરાયે નુપ રાણીની વાતને સાંભળી, ધીરજ ધારી કયું હદયે કઠીન જે, સહન કરીશ હું જેટલું જે દુઃખ આવશે, પણ સુર્યવંશી થાશે નહિ કદી દીન જે. સત્ય. ૧૭. આટલું બેલી પ્રેમનું બંધન તોડીને, મુખ ફેરવી માગ્યું મૃતકનું વજે, રાયની સમશ્યા સુતારા સમજી નહિ, ફરી ફરી નૃપના હાથમાં લે છે પુત્રજે. સત્ય. ૧૮. પુત્રના સબનું કામ નથી હવે મારે, ત્યારે શું કહે છે બોલે થઈ સનમુખ, લજજા મુકી અશ્રુથી નેત્રે ભરી, નૃપે માગ્યું અંબર મૃતકનું કરી ઉન્મુખજે, સત્ય. ૧૯. એટલામાં કરી દેવે વૃષ્ટિ પુપની. સત્યરાત્રી તો જય પામે મહારાજ જે, કસોટી કીધી દુઃખમાં નાંખી આપને, ક્ષમા કરો તે સત્યતા શિરતાજ. સત્ય. ૨૦. દીધું વરદાન દેવે રાજય આબાદનું સજીવન કરી પુત્રને ગયા દેવલેજે, મંત્રીશ્વર અંગરક્ષક બને આવીયા શ્વાધા થઈ છે નૃપની ત્રણે લેજે. સત્ય. ૨૧. ધન્ય છે ધન્ય છે સત્ય શિરોમણી રાયને, જેમ જેમ કરીયે તેમ તેમ કંચનવાન, સુરપતિ આગળ સ્તુતિ કરે હરિશ્ચંદ્રની, દીઠે ના જગમાં ધિર્યમાં મેરૂ સમાન છે. સત્ય૨૨, વિચરંતા પ્રભુ શાનિ જિનવર આવીયા, રાયને રાણી વંદન અથે જાય છે, દેશનાંતે હરિશ્ચઢે પૂરવ ભવ પછીયે, ક્યા કારણથી ભગીપણું મુજ થાય સત્ય. ૨૩. બાર વરસ લગે દુઃખના ડુંગર દેખીયા, સુતારા શિરપર આવ્યું મહાન કલક, વિખુટે કર્યું પુત્રને પાણીથી મુજને, કારણ વિણ કદી કાર્ય બને ન નિઃશંકજે, સત્ય ૨૪. પ્રભુ કહે રાય રાણી તમે પૂર્વે હતા સાથે સાથે બેમુનિ આવ્યા તુમ ગામ, રૂપ દેખીને રાણી વીંધાણ કામથી બેલાવે દંભથી દાસી દ્વારા ભીડી હામ જે. સત્ય. ૨૫. હાવ ભાવ દેખાડયા બહુ એકાંતમાં પણ મુનિ કહે છે ભસ્મ થયે અમ કા મજે, તેથી અમા કેમ હવે નથી જાગતે, વળી મળમૂત્રની કુડી કાયા છે ઉદામ જો. સત્ય. ૨૬. નિરાશ થઈ રાણી નૃપ કને જઇ આળ ચડાવ્યું મુનિ ઉપનિરધાર જો. તાડના પૂર્વક બધી ખાને નંખાવીયા, માસાંતે રાય કરે પસ્તાવે અપારજો સત્ય ૨૭. દોષ ખમાવી મુનથી સમક્તિ પામીયા મુનિવર બને કાળ કરી દેવલોકજ, કસટી મીષથી વૈર પુરવા તેગે વાળીયું, સુખદુઃખ નિમિત્ત કમ જાણી તજો. શેકો. સત્ય. ૨૮. રાયને શણી જાતિ મરણ પામિયાં અ૯પ નિદાનને ઠે વિપાક

Page #771

[૭૧૫
સક્ઝાય અને પદ-વભાગ મહાન જે જગતની વિચિત્રતા સર્વે અનુભવી કમબંધનના છેડયાં સકળ નિદાન જો. સત્ય ૨૯. સાકેતપુરનું રાજ્ય દઈ હિતાશ્વને દિક્ષા લીધી સોળમા જિનવ૨ પાસ જો કેવળ પામી શિવપુરમાં સીધાવીયા, નીતિ ઉદયને કરજો શિવપુર રાસ જો સત્ય. ૩૦.
૭૫ શ્રી સુબાહુ કુમારની સઝાય હવે સુબાહુકુમાર એમ વિનવે, અમે લેઈશું સંજમભાર; માડી મારીરે, મા મે વીર પ્રભુની વાણી સાંભળી; તેથી જા અથીર સંસાર. માડીરે, હવે નહિ રાચું રે સંસારમાં. ૧. અરે જાયા, તુજ વિના સુના મંદિર માળીયાં; તુજ વિના સુનારે સંસાર, જાયારે મોરારે કાંઈ માણેક-મોતી- મુદ્રિકા, કાંઈ અદ્ધિ તણે નહિ પાર; જાયા રે મોરારે, તુજ વિના ઘડી એક ન નિસરે. ૨. અરે માડી તન ધન-બન કામું, કાર કુટુંબ પરિવાર માડી, કારમાં સગપણમાં રહે, એ તે જાણ્ય અથિર સંસાર. માડી મોરી રે. ૩. અરે જાય, સંયમ પંથ ઘણે આકરે; જાયા વ્રત છે ખાંડાની ધાર, જાયા મેરારે, બાવીશ પરિષહ જીતવા, રહેવું છે વનવાસ. જયારે મારારે, તુજ. ૪. અરે ભાઇ, વનમાં રહે છે મુગલાં તેની કોણ કરેરે સંભાળ, માડી મોરી રે વનમૃગલાં પરે ચાલશું એમ એકલડા નીરધાર. માડી મોરી રે, હવે. ૫. હાં રે માજી નરકનિગોદમાં હું ભમ્ય અનતી અનતી વાર; માડી મેરીરે છેદન-ભેદન મેં ત્યાં સહ્યાં, તે કહેતાં નાવે પાર. માડીરે મેરીરે. હવે. ૬. અરે જાયા તુજને પરણાવી પાંચસે નારીઓ, રૂપ અપસરા સમાન; જાયારે મોરારે ઉંચા કુલમાં ઉપની રહેવા પાંચસે મહેલ, જયારે મોરારે, તુજ. ૭. હાં રે માંડીને ઘરમાં જે એક નીકળી નાગણી, સુખે નિંદ્રા ન લગાર; માડી મેરીરે. પાંચસેં નાગણીઓમાં કેમ રહું, મારું મન આકુલ-વ્યાકુલ થાય. માડી મોરી રે, હવે. ૮. હારે જાયા આટલા દિવસ હું તે જાણતી, રમાડીશ વહુનારે બાળ; જયારે મોરારે, દેવ અટારે હવે આવી છે તે લે છે સંજમ ભાર. જયારે મોરારે, તુજ. ૯ હારે માજી મુસાફર આવ્યો કે પરૂણલો, ફરી ભેગે થાય ન થાય; માડી મોરી રે. એમ મનુષ્ય ભવ પામે દેહિ, ધર્મ વિના દુગતિ જાય. માડી મોરી રે. હવે ૧૦. હવે પાંચસે વહરે એમ વિનવે, તેમાં વડેરી કરેરે જવાબ હાલમ મારારે, તુમ તે સંજમ લેવા સંચર્યા, સ્વામી અમને કોને છે આધાર; હાલમ મેરારે હાલમ વિના કેમ રહી શકુ. ૧૧. હરે માત-પિતા-ભાઈ-બેનડી, નારી-કુટુંબ ને પરિવાર, માજી મેરીરે અંત વેલાએ સહુ અળગા રહે, એક જિનધામ તરણ તારણહાર. માડી મોરી રે, હવે. ૧૨. હાંરે માજી કાચી કાયા તે કારમી, ચડી પડી વિણસી જાય; માડી રે મેરીરે, જીવડો જાય ને કાયા પડી રહેશે. મુવા પછી કરે બાળી રાખ, માડી મોરારે, હવે. ૧૩. હવે માતા ધારણ એમ ચિંતવે, આ પુત્ર નહિ રહે૨ સંસાર, ભવિક જોરે, એક દિવસ રાજ્ય ભગવ્યું, લીધે સંજમ શ્રી મહાવીર સ્વામીની પાસ. ભવિક જનરે, સોભાગી કુંવરે સંજમ આદયું ૧૪. હરે માડી તપ-જપ કરી કાયા શેષવી, આરાધી ગયા દેવલેક ભાવિક જનરે, પંદર ભવ પૂરાં કરી જાશે મહાવિદેહ ક્ષેત્ર મઝાર. ભાવક જનેરે સોભાગ્યવિજય ગુરુ એમ કહે. ૧૫.

Page #772

જન સન્મિત્ર ૭૬ અથ કર્મ પચ્ચીસીની સઝાય. દેવ-દાનવ-તીથકર ગણધર, હરિહર નર વર સબળા; કમ સંગે સુખ-દુખ પામ્યા, સબસે હુઆ મહા નબળારે, પ્રાણી કમ સમે નહિ કોય, કીધાં કમ વિના ભેગવીયાં, છુટકબારે ન હેયરે પ્રાણી. એ આંકણી. ૧. આદીશ્વરને અંતરાય વિટખ્યો, વષ દિવસ રહ્યા ભુખે, વીરને બાર વરસ દુઃખ દીધું, ઉપન્યા બ્રાહ્મણ કુબેરે પ્રાણ. ૨. સાઠ સહસ સુત એક દિન મૂઆ, સામંત શુરા જેસા; સગર હુએ મહા પુત્રે દુઃખીયા કમ તણું ફળ એ સારે, પ્રાણી ૩. બત્રીશ સહસ દેશનો સાહેબ, ચક્રી સનતકુમાર; સોલ રોગ શરીરે ઉપન્યા, કમેં ક્યા તસ ખુવારરે, પ્રાણી ૪. સુભૂમ નામે આઠમે ચકી, કમેક સાયર નાંખે; સેલ સહસ યક્ષે ઉભાં દીઠો, પણ કિણહી નવિ
ખેરે. પ્રાણું. પ. બ્રહ્મદત્ત નામે બારમે ચકી, કમેં કીધેરે અધે; એમ જાણી પ્રાણ વિણ કામે, કઈ કમ મત બાંધેરે પ્રાણું. ૬. વીસ ભુજા દશ મસ્તક હતા લમણે રાવણ મા એકલડે જગ સહુને જીત્યા, કમથી તે પણ હારે પ્રાણી. ૭. લક્ષમણરામ મહ બલવંતા, વળી સત્યવતી સીતા, બાર વરસ લગે વનમાંહે ભમીયા, વિતક તસ બહુ વિત્યારે. પ્રાણી ૮. છપ્પન જેડ જાદવને સાહેબ કૃષ્ણ મહા અલી જાણી; અટવી માંહિ એકલડે મૂઓ, વલવલતે વિણ પાણી રે. પ્રાણી. ૯. પાંચ પાંડવ મહા ગુઝારા, હારી દ્રૌપદી નારી; બાર વરસ લગે વનદુઃખ દીઠાં, ભમીયા જેમ ભિખારી પ્રાણી. ૧૦. સતી અ શિરે મણી દ્રૌપદી કહીયે, પાંચ પુરૂષની નાર, સુકુમાલિકા ભવે બાંધ્યું નિયાણું પામી પાંચ ભરતારરે. પ્રાણી. ૧૧. કમેં હલકે કીધે હરિશ્ચંદ્રને, વેચી તારા રાણા; બાર વરસ લગે માથે આણ્યું, ડુંબ તણે ઘેર પાણી રે પ્રાણી. ૧૨. ઇધિવાહન રાજાની બેટી, ચાવી ચંદનબાળા; ચૌપદની પરે ચૌટે વેચાણી, કમ તણું એ ચાળા રે. પ્રાણું. ૧૩. સમકિતધારી શ્રેણિક રાજા, બેટે બાંયે મુસકે ધમી નરપતિ કમે દબાણુ, કમંથી જેર ના કિસકારે. પ્રાણી. ૧૪. ઈશ્વરદેવ અને પાર્વતી રાણી કરતા પુરુષ કહેવાય; અહોનિશ સમશાન માંહે વાસે, ભિક્ષાભેજન ખાયરે, પ્રાણી. ૧૫. સહસ કિરણ સૂરજ પ્રતાપી, રાત-દિવસ રહે ભમતે સોળ કળા શશીહર જગ ચાલે, દિન દિન જાયે ઘટતેરે. પ્રાણું. ૧૬. નળરાજા પણ જુગટે રમતાં અરથ ગરથ રાજ્ય હાર્યો બાર વરસ લગે વનદુખ દીઠાં, તેને પણ કમેં જમાડે છે. પ્રાણી ૧૭. સુદશનને શુળી એ દીધે, મુજ રાજે માંગી ભીખ તમસ ગુફા મુખ કેણિક બળીયે, માની ન કોઇની શિખ રે, પ્રાણી. ૧૮. ગજ સુકુમાર શીર સગડી મૂકી, સેમીલે, બાળ્યું શિશ મેતારાજ વાવરે વિટાણુ, ક્ષણ ન આણી રી સરે. પ્રાણ. ૧૯. પાંચસૅ સાધુ ઘાણીમાં પલ્યા. રેશ ન આયે લગાર; પૂર્વક મેં હણુ ષિને, ષટમાસ ન મળ્યો આહારરે. પ્રાણી. ૨૦. ચૌદ પૂર્વધર કમ તણે વશ, પડયા નિગોદ મઝા આદ્રકુમાર અને નિદિષેણે, ફરી વારે ઘરવાસરે. પ્રાણી. ૨૧. કળાવતીના કર છેલાણા, સુભદ્રા પામી કલંક મહાબળ મુનિનું ગાત્ર પ્રજાળ્યું; કર્મ તણું એ વકરે. પ્રાણું. ૨૨. દ્રૌપદી હતું
નામનું, ઊઠયું કૃષ્ણ ઠામ, વીરના કાને ખીલા ઠેકાણા, પગે રાંધી ખીર તામરે. પ્રાણી.

Page #773

સક્ઝાય અને પદ વિભાગ
૭૧૭ ૨૩. કમથી નાઠા જાય પાતાળ, પેસે અગ્નિ મઝાર, મેરુશિખર ઉપર ચઢે પણ કમન મૂકે લગાર છે. પ્રાણું. ૨૪. એવાં કર્મ જીત્યાં નર-નારી, પહોંચ્યા શિવ કાય; પ્રભાતે ઉઠી નિત નિત વંદો, ભક્તિએ તેડુના પાયરે. પ્રાણી. ૨૫. એમ અનેક નર પંડ્યા કમેં ભલ ભાલેરા જેસા, ઋદ્ધિડર્ષ કરજોડી કહે, નમે નમે કમરાજ એસાર પ્રાણી. ૨૬.
૭૭ શ્રી થાવાકુમારની સઝાય શ્રી આદીશ્વરને રે પાય પ્રણમી કરી, વલી નમી નિજ ગુરુ પાયે થાવસ્થાને રે નંદન ગાઈએ, નામે નવનિધિ થાય છે. ૧. ભાવે વંદે રે થાવસ્થા મુનિ. નેમી જીનેશ્વર શિષ્યજી, શ્રી શેત્રુજા ઉપર સિદ્ધ થયા; હું પ્રણમું નિશદિશે. ભા. ૨. દ્વારિકા નગરી રે કૃષ્ણ નરેશ્વર, થાવ ધનવતેજી; બહુ ધન ખચી રે સુત પરણવી, નારી બત્રીશ ગુણવંતજી. ભા. ૩. ગઢ ગિરનારની પાસે જાણીએ, નંદનવન અભિરામોજી; બહુ પરિવારે નેમિ સામે સર્યા, હરિ મન હરખ્યા તામછ. ભા. ૪. વંદન આવે રે સબલ આઈ. બરે, જાદવને પરિવાશેજી, કુમાર થાવરે તિહાં વલી આવી સુરનર નહિ પાશે. ભા. ૫. વાણી સુણીનેરે મન વૈરાગીયો, થાવ નિજ ગેહેજી; તિહાંથી આવી રે માયને પાય પડે, માત સુણે સસહેજી. જા. ૬. એ સંસાર અસાર તે જાણીએ, અનુમતિ ઘે મારી માતજી, જિમ હું સંયમમાગ આચરું, ક્ષણ લાખેણી જાયે. ભા. ૭. વયણ સુણીને હૈડે ડહડહી, આંસુડાં ઉભરાજી; સંજમમાગ બેટા દેહિલે, તું છે કમળી કાજી. ભા. ૮. ધન-કણ-કંચન માલ અ છે ઘણે, વળી બત્રીશ વહનારોજી ભાગ સાગ વચ્છ તમે ભગવે, પછી તજે સંસારો છે. ભા, ૯થાવા કહે સુણે મોરી માવડી, વચન કહું વિશાલેજી; તન ધન જોબન એ કાર નું, જાણે સુપન જંજાળ. ભા. ૧૦. છછ કરતે રે દિનકર આથમે, કિમ ખમશો ટુંકારો; ખીણુ ખીણ ભોજન કુણ એ પૂછશે, અરસ નિરસ વળી આહારજી. ભા. ૧૧. જગલ માંહે સુણ મોરી માવડી, ભુખ તરસ સહે અપારો; પાણી ભોજન કહ એકુણ કરે, વનવગડાની સારો છે. ભા. ૧૨. નારી બત્રીસે રે વળી વળી વિનવે, અલસર અવધારો અવગુણ અમને કુણુ કહે હાલમા, કાં મેલે નિરધાર છે. ભા. ૧૩. પહોંચે સ્વારથ
જ્યાં લગે જેહને, કુણ નારી કુણ માતાજીનું સ્વારથ વિણસે છે કે કેહને, નહિ માને માનુની વાતેજી. ભા. ૧૪. જબ લગે જીવું રે સુણ મેરા નાનડા, મ કરીશ વ્રતની વાતે, વલતું સંજમ તુજને જે રુચે, તે લેજે ભલી ભાતેજી. ભા ૧પ. પહેલાં પગેરે ખબર ન કો પડે, તું છે ભલી માતાજી; ડાભ આણું જલ ચચલ આવખું, ખીણમે વિણસી જાએજી. ભા. ૧૬. લેઈ અનુમતિ રે કુમર હજાર શું નેમિ જિનેશ્વર (શજી; સંજમ પાળીરે તન મન વશ કરી, છેડી તન ધન સારા છે. ભા. ૧૭. પાળે સંજમ સાધુકિયા કરી, ભણયા અંગ અગીયારો; અવસર જાણીરે અણુસણ આદરે, સાથે સાધુ હજારછ. ભા. ૧૮. શ્રી શેત્રુજારે ઉપર સિદ્ધ થયા, મુકતે ગયા દુખ ડી છે; વબુદ્ધ શિરોમણિ દીપવિજય તણે, ધીર નામે કરી છે. ભા. ૧૦

Page #774

૭૮ શ્રી ખડક કુમારની સજ્ઝાય
સાજન સન્મિત્ર અવ'તી તે નગરી સેાહામણીરે, રાજા કેતુર રાય, વન ગયા મુનિ વાંદવાજી, મન વસીઉં વૈરાગ, મુનીશ્વર જુએ ભગવતનારે કેણુ, ૧. ઘરે આવીને કહ્યું માતનેરે, અમે લઇશું સજમભાર મારી તે કુંવર નાનડોરે, એ અણુ ઘટતું થાય. મુનિશ્વર ૨. વાઘણુ સિંહ વાદર વસેરે, ખડક કુંવર કેમ જાય પાંચશે જન આગળ કર્યારે, મુકયા કુંવરની પાસ. મુનિશ્વર. ૩. સાવથી નગરીમાં આવીયાજી, શ્રાવક હરખ અપાર. આ નગરી અનેવી તણીરે, તીાં આહાર અપાર. મુનિશ્વર, ૪. જન સઘળા જમવા ગયારે, મેલ્યા એકીલા અણુગાર. આહાર લેવા મુનિ ઉડીયારું, સાવથી નગરી માઝાર. મુનિશ્વર. ૫. આન્યા તે મારા ખધવારે, નયણે વછુટયારે નીર રાણી તે દેખી હરખતીરે, રાજા કાચ્ચે અધીર. મુનિશ્વર. ૬. રાજાએ સેવક એલાવીયારે સાધુને દ્યો પિરહાર. સેવક જઇ મુનિને મલ્યા?, વચને ઝાલ્યો હાથ. મુનિશ્વર. ૭. મસાણું ભૂમિમાં લઇ ગયા રે. કપ્યા નહિ લગીર. ત્વચા ઉતારી જીવતાં હૈ, પછી જાણ્યા એ રાણીના વીર. મુનિશ્વર. ૮, જન જમીને ત્યાં આવીયા રે. શેાધવા લાગ્યારે ભાય. તે નજરે પડતા નથી રે, હુઈડા ફાટી જાય. મુનિશ્વર. ૯. રાજાએ જનને ખેાલાવીયારે, નુપતિ પૂછે રે વાત. કઇ નગરીના કણ હતા ૨. કઈ તેએની જાત. મુનિશ્વર. ૧૦, અવંતી નગરી સેહામણાં રે; સ્વામી કેતુરાય, ખડમ કુંવરે દીક્ષા લીધી રે, હતા અમારી પાસ. મુનીશ્વર. ૧૧. આહા અનથ' મેં કર્યાં રે, હણુતા ન કર્યાં વીચાર. અણુવીચાયુ' મેં' કયુ' રે હુણીયા નાના બાળ. મુનિશ્વર, ૧૨. રાણીએ સાંજમ આદર્યાં રે; રાજાને જપ ન થાય; ઘેર જવું ઘટતું નથી રે, લીધે તે સ‘જમ મુનિશ્વર. ૧૩. રાજા રાણી યે સ‘જમ આદર્યાં રે. ઉતાર્યાં મેહ જ'જાળ, તપ કરતા અતિ આકરારે, કરતા ઉગ્ર વિહાર મુનિશ્વર. ૧૪. સુભટ પાંચસો ભેગા થઈને, કર્યાં એક વીચાર; ઘેર જવું જુગતું નથી રે, સજમ લીયે સુખકાર, મુનિશ્વર. ૧૫. પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિજીરે, પાળે પ‘ચાચાર. કમ ખપાવી થયા કેવલીધે પેચ્યા મુક્તિ મેઝાર. મુનિશ્વર. ૧૬. શ્રીહીર વિજયની વિનતીરે, લબ્ધિ વિજયનીર જોડ, સજ્ઝાય સાંભળતા થકાં રે, સહેજે કર્માંને બ્રેડ, મુનિશ્વર. ૧૭.
ભાર,
૦૧૮
૭૯ દેવલાકની સજ્ઝાય
સુધરમાં દેવલાકમાં રે વૈમાન ખત્રીશ લાખ, કેઇ લેાળા શકા કરે એતે સૂત્ર ભગવતિની શાખરે, પુણ્યનાં ફળ જોયા. ૧. સુધારમાં દેવલાકમાં રે પાંચશે જોજન મહેલ, સત્તાવીશે જોજન સુધૃતળાંરે ભાઇ, એ સુખ તેા નહિ સેહેલરે. પુ૦ ૨. વેગ ગતિ ચાલે દેવતા૨ે લાખ જોજન કરે દેહ એકેકા વિમાનનારે ભાઈ, નાવે છઠે મહિને છેઠુરે. પુ॰ ૩. હાવ ભાવ કરતી થકી રે, ઢાવએ આવે હુજુર, આ ડામે આવી ઉપન્યા, સ્વામિ થાં કીધાં પુણ્ય પૂરે પુ૦ ૪. નામ બતાવે ગુણુ તારે, નિલેૉભી રુષિરાય, ભવસાગરમાં બુડતાંરે તુમ હાથ લિયા સંખાયરે પુ॰ ૫. નિલે†ભી નિર્લોલચીરે, માગી બદામ ન એક, દુગતિ પઢતાં રાખીયેરે, મને માકલીચે દેવલેાકરે. પુ૦ ૬. દેવ પ્રત્યે દૈવિયા કહેર, સુણેા વહન મારા નાથ, નાટક જુએ એક અમતણું રે, પછી જ કહેજો સગાંને

Page #775

૭૧૯
સઝાય અને પદ-વિભાગ વાતરે. પુ ૭. એક નાટક કરતાં થકારે, ગયાં વર્ષ દય હજાર, દેવતા મનમાં ચિંતવેરે, હવે કરે કવણ વિચારરે. પુ. ૮. સઘલે કુટુંબ પુરો થયે રે, હવે કહેશું કેહને જાય, દુગધ ઉડે મનુષ્ય લેકનીરે, હવે જાય અમારી બલાયરે. પુ૯. ઉદયરત્ન વાચક કહેર, દેવલોકની સજઝાય, ભણે ગણેને સાંભળે, તેનાં પાતક દુર પલાય. પુ. ૧૦.
૮૦ અથ શ્રી નંદિ મુનિનું ત્રિઢાલીયું, હાલ પહેલી -રાજગૃહી નગરીને વાસી, શ્રેણિક સુત સુવિલાસી હે મુનિવર વૈરાગી, નંદિષણ દેશના સુણ ભીને, ના ના કહેતા વ્રત લીન હે. મુ. ૧. ચારિત્ર નિત્ય ચકખું પાળે, સંયમ રમણીશું હાલે હે મુ. એક દિન જિન પાયે લાગી, ગેરીની અનુમતિ માગી હો. મુ. ૨, પાંગરી મુનિ વહોરવા સુધાવેદની કમ હરવા હે, મુ. ઉંચનીચ મધ્યમ કુળ મોટા, અટલે સંયમ-રસ લોટા . મુ ૩ એક ઉંચું ધવળ ઘર દેખી, મુનિવર પેઠે શુદ્ધ રાખી છે. મુ. તિહાં જઈ દીધે ધર્મલાભ, વેશ્યા કહે ઈહાં અર્થલાભ છે. મુ. ૪. મુનિ મન અભિમાનજ આન, ખેડ કરી નાંખ્યો તરણું તાણું હે મુ. સોવન વૃષ્ટિ હુઇ બાર કેડી, વેશ્યા વનિતા કહે કર જોડી હ. મુ. ૫. .
હાંલ બીજી-થે તે ઉભા રહીને અરજ અમારી સાંભળે સાધુજી, થે તે મોટા કુળના જાણી મૂકી ઘો આ મળે સાધુજી; થે તે લેઈ જાઓ સેવન કોડી ગાડાં ઉટે ભરી સાધુજી, નહિ આવે અમારે કામ ગ્રહે પાછા ફરી સાધુજી. ૧. થારાં ઉજવલ દેખી વસ્ત્ર મોહે મન મારું સાધુજી, થાર સુર પતિથી પણ રુપ અધિક છે વાહરૂ સાધુજી થારાં મૃગસમ સુન્દર નેત્રદેખી હર્ષ લાગણે સાધુજી, થારે નવલે જોબન વેષ વિરહ દુખ ભાંજણે યાધુજી, ૨, એ તે જત્ર જડિત કપાટ કુચી મેં કર ગૃહી સાધુજી; મુની વળવા લાગે જામ કે આડી ઉભી રહી સાધુ9; મેં તે ઓછી સ્ત્રીની જાતિ મતિ કહી પાછળે સાધુજી, થે તો સુગુણ ચતુરસુજાણું વિચારે આ ગળે સાધુજી. ૩. છે તે ભેગ પુરન્દર હું પણ સુંદરી સારી સાધુ, થે તે પર નવલા વેશ ઘરાણાં જતારી સાધુજી. મ ણ મુક્તાફળ મુગટ બીરાજે છેમના સાધુજી અમે સજીએ સોળ સણગાર કે પિયૂ ૨સ અંગના સાધુજી. ૪. જે હાય ચતુર સુજાણ તે કદીય ન ચૂકશે સાધુ છે, એહ અવસર સાહિબ કદિય ન આવશે સાધુજી એમ ચિંત ચિતે મોઝાર કે નન્દીવેણુ વાહલે સાધુજી; રહેવા ગણકાને ધામ કે થઈને નાહલે સાધુજી ૫.
ઢાળ ત્રીજી –ભેગ કરમ ઉઠય તસ આવ્યો, શાસન દેવીએ સંભળાવ્યો હો; મુનિવર વૈરાગી, રહ્યા બાર વર્ષ સ આવાએ, વેશ મે એકણુ પાસે છે. મુ. ૧. દશેનર દિન અને પ્રતિબુ, દિન એક મૂરખ ન બુઝે છે; મુ બુઝવતાં હુઈ બહુ વેળા ભેજ. નની થઈ અવેળા. હા, મુ. ૨. કડે વેશ્યા ઉઠે સવામી, એ દશમે ન બુઝે કામી હો. મુ. વેશ્યા વનિતા કહે ધસમસતી, આજે દશમા તુમે ડીજ હસતી હે. મુ. ૩. એહ વયણ સુશીને ચાલે, ફરી સંયમ શું મન વાળે મુ ફરી સંયમ લીધે ઉલાસે, વેશ લઈ ગયે જિન પાસે હો. મુ. ૪. તપ જ પ સંયમ કીરિયા સાધી, ઘણું જીવને હી પ્રતિબધી હે; મુ. ચારિત્ર નિત્ય ચકખું પાળી, દેવલેકે ગયે દેઈ તાળી હે મુ. ૫.

Page #776

७२०
સજ્જન સન્મિત્ર
જયવિજય ગુરૂ શિષ્ય, તસ હુ નમે નિશિદન હ; સુ. મેવિજય એમ ખેલે, એહુવા ગુરૂની કાણુ તાલે હા. મુ. ૬.
૮૧ શ્રી સનત્કુમાર ચક્રવર્તિની સજ્ઝાય
સરસતી સરસ વચન માગુ, તારે પાયે લાગું; સનતકુમાર ચક્રી ગુણ ગાઉં, જિમ હું નિર્મળ થાઉં. રગીલા રાણા રહેા, જીવન રહેા રહે; મેરે સનત્કુમાર વિનવે વિ પિરવાર. ૧. રુપ અનુપમ ઇન્દ્રે વખાણ્યું, સુર એ જાણી સુણી ઈમ માયા બ્રાહ્મણુ રૂપ કરી દેય આયા, કરી ફરી નિરખત કાયા. ૨. જી. મે. ૨. જેવા વખાણ્યા તેહવેા દીઠા, રૂપ અનુરૂપ ભારી; સ્તવના સાંભળી મનમાં હરખ્યા, આણ્યા ગવ અપારી, ૨. જી. મે. ૩. અખ શું નિરખા લાલ રગીલે, ખેળ ભરી મુજ કાયા, નહિ ધેાઈ જખ છત્ર ધરાવું, તમ જોયા મારી કાયા. ૨. જી. મે. ૪. મુગટ-કુંડલ હાર માતીના, કરી શણગાર અનાયા; છત્ર ધરાવી સિંહાસન બેઠા, તબ કરી બ્રાહ્મણુ આયા. ૨. જી, મે, ૫. ઢેખી રૂપ પલટાયું સુણ હૈ। ચક્રી રાયા; સાળ રાગ તેરી દેહમાં ઉપન્યા, ગવ' મ કર (કાચી) કૂડી કાયા; ૨, જી, મે. ૬. કળાકળીયા ધણું ચક્રી મનમાં સાંભળી દેવની વાણી; તુરત ત બાળ નાંખીને જોવે; રંગભરી કાયા પલટાણી, ર, જી. મે, ૭. ગઢ મઢ મન્દિર માળિયાં મેલ્યાં. મેલી તે સવિ ઠકુરાઈ નવિધિ ચૌદ રતન સવિ મેલ્યાં; મેલી તે સયળ સજાઈ ૨૦ જી॰ મૈં ૮. હુય ગય રથ અંતે (૨ મેલી, મેથી તે મમતા માયા એકલડા સયંમ લઈ વિચરે કે ન મેલે રાણા રાયા. ૨૦ જી મે ૯ પાયે ઘુઘરી ધમધમ વાજે, ઠમઠમ કરતી આવે દશ આંગુળિયે એ કર જોડી વીનતી ઘણીય કરાવે ૨૦ જી મૈ૰ ૧૦. તુમ પાખે મારૂં દિલડુ' દાઝે, ક્રિન કેડ઼ી પેરે જાશે એક લાખને ખાણું સહસ, નયણે કરી નિરખીજે ર૦ ૭૦ મે ૧૧. માતા પિતા હેતે કરી ઝુરે, અંતે ઉર સિવ રાવે એકવાર સન્મુખ જુએ ચડ્ડી, સનતકુમાર નવિ જોવે ૨૦ જી૦ મે ૧૨. ચામર ધરાવેા છત્ર ધાવા, રાજ્યમે પ્રતો રૂડા, છ ખંડ પૃથ્વી આષ મનાવે, તે કિમ જાણ્યા કુડાં ૨‘૦ ૭૦ મે ૧૩. છત્રધરે શિર ચામર ઢાળે, રાજન પ્રતાપેા રૂડે, છ ખડે પૃથ્વી રાજ્ય ભોગવે, છમાસ લગે' કરે કેડે ૨૦ જી૦ મે ૧૪. તવ ફરી દેવ છળવા કારણ વૈદ્ય રુપ લહી આવે તપ શક્તિયે કરી લબ્ધિ ઉપની, છુ કે કરી શૅગ સમાવે સ્’૦ જી મે૦ ૧૫. એ લાખ વરસ મડળીક ચક્રી, લાખ વરસની દીક્ષા. પદરમાં જિનવરને વારે, નરદેવ કરે જીવરક્ષા ૨૦ ૭૦ મે ૧૬. શ્રી વિજયસેન સુરીશ્વર વાણી તપગચ્છ રાજે જાણી, વિનયકુશળ પડિત વર ખાણી, તસ ચરણે ચિત્ત આણી ૨૦ % ૧૭, સાતસે' વરશે રાગ સમાયે, કંચન સરખી કાયા, શાંતિ કુશળમુનિ એમ પજપે, દેવ લાક ત્રીજા પાયા ૨'૦ ૭૦ મે ૧૮, ઇતિ.
૮૨ શ્રી ઇષુકાર કમલાવતીની સઝાય
મહેલે તે બેઠાં રાણિ કમળાવતી, ઉડે છે ઝેણેરી ખેહ સાંભળ હા દાસી. જોઈને તમાસે ઇષુકાર નગરીનેા, મનમાં તે ઉપન્યા સ`દેહ. સાંભળ હા દાસી, આજ નગરીમાં ખેપટ અતી ઘણી. ૧. કાંતા દાસી પ્રધાનના ક્રૂડ લીયે। કાં લુટયાં રાજાએ
ય

Page #777

સક્ઝાય અને પદવિભાગ
૭૨૧ ગામ સાંભળ હે દાસી. કાં કહેનાં ધનના ગાડા નીસરયાં, કાં કોઈની પાડી રાજાએ મામ. સાંભળ હો દાસી, આજરે નગરીમાં ખેપટ અતી ઘણું. ૨. નથી રે બાઈજી, પ્રધાનનો દંડ લીયે, નથી લુટયાં રાજાએ ગામ. સાંભળ હે બાઇજી, નથી કેહનાં ધનનાં ગાડાં નીસરિયાં, નથી કેઈની પાડી રાજાએ મામ. સાંભળ હો બાઈજી, હુકમ કરે તે ગાડાં અહિં ધરૂ. ૩. ભગુ પુરેહિતને જસા ભારજા, વળી તેહના દોય કુમાર સાંભળ હો બાઈજી. સાધુ પાસે જઈ સંયમ આદરે, તેહને ધન લાવે છે આજ, સાંભળ હે બાઇજી, હકમ કરો ગાડાં અહિં. ધરું. ૪. વયણ સુણીને માથું ધુણાવાયું બ્રાહ્મણ પાયે વૈરાગ્ય સાંદા. તેહની અદ્ધિ લેવી જુગતી નહિ, રાજાના મોટા છે ભાગ્ય. સાંભળ હે દાસી, રાજાને મત એહ જુગતે નહી. ૫. મહેલેથી ઉતરયા રાણું કમળાવતી, આવ્યા ત્યાંઈ ઠેઠ હજુર સાંભળ હે રાજા. વચન કહે છે ઘણાં આકરાં જિન કેપેથી બેલે ચઢીયે સુર. સાંભળ હે રાજા બ્રાહ્મણની છેડી ત્રાદ્ધિ મત આદર ૬. વમ્યા તે આહારની ઈચ્છા કુણ કરે, કરે વળી શ્વાન ને કાગ. સાંભળ હે રાજા પહેલું જે દાન દીધું હાથ શું, તે પાછુ ન લેતાં આવે લાજ. સાંભળ હે રાજા, બ્રાહ્મણની છડી રુદ્ધિ મત અદરે, ૭. કાંતે રાણી તને ઝોલે લાગીયો, કાં કેઈએ દીધી મતવાળ સાંભળ હે રાણું. કાં કેઇએ ભૂત વ્યંતરે છળી, કાં કેઈએ કીધી વિકરાળ. સાંભળ હે રાણી. રાજાને કઠણ વયણ નવિ કીજીએ. ૮. નથી રે મહારાજા
લે લાગી, નથી કેઈએ કીધી મતવાળ સાંભળ હે રાજા નથી કેઈ ભૂત વ્યંતરે છળી નથી કેઈએ કીધે વિકરાળ. સાંભળ હો રાજા. બ્રા. ૯ જગ સઘળાનું ભેળું કરી; લાવે તારા ઘર માંય, સાંભળ હે રાજા, તે પણ તૂષ્ણ છીપે નહી એક ત્યારે ધમ સુહાય. સાંભળ હો રાજા બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિ મત આદરે. ૧૦. અગ્ની થકી વન પરજળે. પશુ બળે તેહને માંયે, સાંભળ હો રાજા, દુષ્ટ પંખી એમ ચિંતવે, આહાર કરૂં ચિત્ત લાય. સાંભળ બ્રા૧૧. એમરે અજ્ઞાની આ પશુ, રાગ દ્વેષ ચિત્ત લાય. સાંભળ હે રાજા. કામ ભેગને વશ થઈ, ધન લેવા લપટાય, સાંભળ હો રાજા. બ્રાહ્મણની છડી ત્રાદ્ધિ મત આદર. ૧૨. એક દિન એહ ધન છાંડવું, પરભવ સગુ નહી કેય, સાંભળ હે રાજા, ૫૨ભવ જાતાં ઈણ જીવનને, ધર્મ સખાઈજ હોય. સાંભળ હે રાજા, બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિ મત આદો. ૧૩. તન ધન જાવન થીર નહિ, ચંચળ વીજળી સમાન. સાંભળ હે રાજા ક્ષણમાં આઉખું ઘટે જિહાં મુરખ કરેરે ગુમાન. સાંભળ હે રાંજા બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિ મત આદર ' ૧૪. ખ ગ મુખ માંસ લેઈ નીસરે, ઈર્ષ્યા કરે પગ નામ સાંભળ હે રાજા, તિમ પરધન અદ્ધિ દેખીને, ભી ચિત્ત ધરે રે ગુમાન. સાંભળ હે રાજા બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિ મત આદર. ૧૫. ગરુડ દેખી જીમ સપહી, ભયે સોચેરે દેહ, સાંભળ હે રાજા તેમ અનિત્ય ધન જાણીને, લાલચ છ ડેરે એહ. સાંભળ હે રાજા બ્રાહ્મણની અદ્ધિ ઠંડી મત આદર. ૧૬. અરે સંસાર અસાર છે, કાળ ચપેટા દેત. સાંભળ હે રાજા ઓચિંતાને લેઈ જાયશ ચેતી શકે તે ચેત, સાંભળ હે રાજા બ્રાહ્મણની છડી રદ્ધિ

Page #778

७२२
સજજન સન્મિત્ર મત આકરો ૧૭. એવા વયણ સમજાવતાં, રાણી વૈરાગ્યનાં આય સાંભળ હે રાજા સંયમ લેવાને ઉતાવળી, આકુળ વ્યાકૂળ થાય. સાંભળ હે રાજા આજ્ઞા આપે સંયમ આદર્યું. ૧૮. હાથી રે જિમ બંધન તજે, તિમ તાજું કુટુંબ પરિવાર સાંભળ હે રાજા જે અનુમતી ઘો રીજવી ઢીલ ન ક્ષણ લગાર. સાંભળ હે રાજા, આજ્ઞા આપો તે સંયમ આદરું. ૧૯. રત્નજડીત રાય તારું પાંજરું, માંહી સૂડલે મને જાણુ સાંભળ હો રાજા. હું બેઠી તીમ હારા રાજમાં રહેતાં ન પામું કલ્યાણ, સાંભળ હે રાજા, આજ્ઞા આપે તો સંયમ આદરું ૨૦. મેળવ્યું ધન રહેશે ઈહા, ડું પણ આવે ન સાથે. સાંભળ હો રાજા. આગળ જોશો તે પાધરું, સંબળ લેજો રે સાથે. સાંભળ હો રાજા, આજ્ઞા આપો તે સંયમ આકરું. ૨૧. રાણીનાં વયણ સુણી કરી, બુઝયા કઈ પુકાર સાંભળી એક ચિતે. તન ધન જોબન જાણ્યાં કારમાં જાણે સંસાર અસાર સાંભળી છએ જીવે તે સંયમ આદર્યો. ૨૨. ભૂગુ પુરોહિત જસા ભારજા, વળી તેહનાં દેય કુમાર, સાંભળે એક ચિંતે. રાજા સહિત રાણી કમળાવતી. લીધે કાંઈ સંયમ ભાર સાંભળે એક ચિતે, છએ જીવે સંયમ આદર. ૨૩. તપ જપ કરી સંયમ પાળતા, કરતા કાંઈ ઉગ્ર વિહાર, સાંભળે એક ચિતે કમ ખપાવી કેવળ પામીયા, પહત્યા કાઈ મુગતિ મઝાર, સાંભળે એક ચિત, છએ જીવે તે સંયમ આદર્યો. ૨૪ ઈતિ.
૮૩ શ્રી ગજસુકુમારનું દ્વીઢાળીયું સજઝાય હાલ ૧લી -સરસતિ સમરું શારદારે, પભણું સુગુરૂ પસાય ગજસુકુમાળ ગુણે ભર્યા છે. ઉલટ અંગે સવાય, મોરા જીવન, ધમ હૈયામાં ધાર. ૧. એ આંકણી, દીપે નગરી દ્વારિકા રે, વસુદેવ નરપતિ ચંદ. શ્રી કૃષ્ણ રાજ્ય કરે તિહાં રે પ્રગટ પૂનમચંદ, મો. ૨. ન્યાયતંત નગરી ઘણી રે, બળી બળભદ્ર વીર, કેઈ કળા ગુણે કરી રે; આપે અતિ મન ધીર, મે. ૩. સવામી નેમિ સમોસર્યા રે, સહસા વન મોઝાર, બહુ પરિવારે પરવયાં રે, ગુણ મણિના ભંડાર મો. ૪. વંદન આવ્યા વિવેકથી રે, કૃષ્ણાદિક નર નાર, વાણી સુણાવે નેમિ રે, બેટી પર્ષદા બાર. મેo પ. ગજસુકુમાળ ગુણે ભર્યા રે, આવ્યા વંદન એહ. વિનય કરીને વાંદીયા રે, ત્રિકરણ કરીને તેહ, મો. ૬. ઘે દેશના પ્રભુ નેમિ ફરે, આ છે અથિર સંસાર. એક ઘડીમાં ઉઠ ચલે રે, કોઈ નહીં રાખણહાર. મે. ૭. વિધ વિધ કરીને વિનવું રે, સાંભળે સહુ નર નાર. અંતે કઈ કેહનું નહિં આખર ધર્મ આધાર ૭ ૮. સવામીની વાણી સાંભળી રે, ગજસુકુમાળ ગુણવંત. વૈરાગ્યે મન વાળીયું રે, આણવા ભવન અંત, મે૯. આવ્યા ઘેર ઉતાવળા રે ન કર્યો વિલંબ લગાર. માતા મુજ અનુમતિ દિયે રે, લેશું સંયમ ભાર. મે, ૧૦.
ઢાળ ૨ જી કહે માતા કુમારને રે લાલ, સાંભળે ગજસુકુમારરે. પ્રવીણ પુત્ર. દીક્ષા દુક્કર પાળવી રે લાલ. તું છે ન્હાને બાળ રે. પ્ર. અનુમતિ હું આવું નહિ રે લાલ, ૧. સાંભળો સુત સુખ ભેગો રે લાલ, ગુણિ મણિ માણેક ભંડાર રે. પ્ર. સુખ ઈલાં છે સુણે હાથમાં રે લાલ, તમે પરિહર કવણ પ્રકાર છે. પ્રહ અવ ૨. ચાર મહાવ્રત કહ્યાં નેમિક રે લાલ, મોંઘાં મૂલ્ય જેવાં હોય છે. મારી માત, નાણાં દિયે તે નહીં મળે

Page #779

સેક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૨૩ રે લાલ, સુશ્યા અવલ મુજ એહ છે. મે. દિ અનુમતિ દીક્ષા લઉં રે લાલ. ૩, સાંભળો સુત સંયમ ભણું રે લાલ, પંચ પારાધી જેહરે. પ્ર. આઠ કરમ આવી નડે રે લાલ, તેહને તું કેમ જીતેશ રે. પ્ર. અ. ૪. મન નિર્મળ નાળે કરૂ રે લાલ, જ્ઞાનના ગોળા જેહ હે મા ઉપસગ અગ્નિ દારૂ દિયું રે લાલ, ઉડાડી દેઉં એહ હે મેરા દિ. ૫. ચાર ચેર અતિ આકરા રે લાલ, લેંઠા લુંટી જાય પ્રવ, દશ દુશ્મન વળી તારા રે લાલ, આડા દેવે ઘાય રે, પ્ર. અ. ૬. ખેમ ખજાને મારો રે લાલ, લૂટ્યો કેણે ન લુંટાય છે. માત્ર શિયળ સેના કરૂં રે લાલ, મહારા દુશમન દુરે જાય છે. મો(દ. ૭. મોહ મહિપતિ જે મોટકે રે લાલ, ધીરજ કેમ ધરીશ રે, પ્ર. જાલમ એ જુગતે નડે રે લાલ, તેહરે તું કેમ જીતીશ રે, પ્રઅ. ૮. કેમળ મન કમાનથી રે લાલ. ભવ ભાથે ભરપૂર છે. મે. ત્રિકરણ મન તીરજ કરૂરે લાલ, મેહ મહિપતિ કરું દુર હે. મે. દિયે, ૯૦ ભજન ભલ ભલ ભાતનાં રે લાલ, સુખડી સાથે ભાત રે. પ્ર. સરસ નિરસ આહાર આવશે રે લાલ તે ખાશે કેમ કરી ખાંત રે. પ્ર. અ. ૧૦. સમકિત સાતે સુખડી રે લોલ, મન થિર મોતીચુર હા મેગગન ગાંઠીયા જ્ઞાનના રે લાલ, ભાવ ભલે ભરપૂર હો જોવા દિ૦ ૧૧. સેવન થાળ સોહામણું રે લાલ, શાળ દાળ ઘત ગેળ રે પ્ર. સરણે ભેજન મન માનતાં રે લાલ, ઉપર મુખ તબળ રે પ્ર. અ. ૧૨. કંચન થાળી કાચલી રે લાલ, સમતા શાળ ઘત ગોળ છે. મો. સરસ ભેજન સંતે ષનાં રે લાલ, સ્થિર મન સુખ તબળ . મેદિયે. ૧૩. ઉ૫સગ તુજને
અતિ ઘણેરે લાલ વળી પરિસહ બાવીશ રે, પ્રખમી ન શકે તું ખરો રે લોલ, પછી પસ્તા કરીશરે, પ્રઅ. ૧૪. ઉપસર્ગ જે મુજ ઉપજે રે લાલ, તે ક્ષમા કરીને ખમાય . મે. પ્રીતે કરી પરિસહ સહુ રે લાલ, બળીયા જે કઈ બાવીશ હે, મેટ દીઠ ૧૫, વચન સુણ વૈરાગ્યનાં રે લાલ. મૂછશું તવ માત રે, પ્ર. નયણે તે આંસુ નીતરયાં રે લાલ, સાંભળ સુત સુજાત રે. પ્ર. અ. ૧૬. મન વચન માતતણું રે લાલ તુજને કહું છું હું એહ રે, સે ભાગી સુંદર, સુગુણ સુતા શોમલ તણું રે લાલ. પરણે પનોતા એહરે. સા. ધમ હૈયામાં શું ધરોરે લાલ, સો ધરે ૧૭. માત મરથ પૂરવારે લાલ ન કરશે મુખ નાકારરે. સે. ઓચ્છવ મહોચ્છવ કરી ઘણા રે લાલ, પરણાવુ પુત્ર કુમાર રે, સેધમ. ૧૮. કહે કુમાર માતા ભણું રે લાલ, સાંભળો મોરી માય હા, મેરા માત. મન મહારૂં વૈરાગ્યમાં રે લાલ, એક ક્ષણ લાખેણી જાય છે મેરા દિયા૧૯માતા વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, રાખે ન રહે એહ રે. પ્રઆશિષ આપી અતિ ઘણી રે લાલ. લિયે દીક્ષા ધરી નેહ રે પ્ર. ધર્મ હૈયા માંહી ધરે રે લાલ. સેધર્મ૨૦. બેસાયં સેવકે સુત ભણી રે લાલ. ઓચ્છવ કીધે અપાર રે. સે આવ્યા નેમિજી આગળ રે લાલ, ભાવે લે સંયમ ભાર રે, સેવ ધ૦ ૨૧. માતા કહે નિજ પુત્રને રે લાલ, સાંભળ સુત સુજાણ. સે. સંયમ સુધો પાળજો રે લાલ, પામ પદ નિર્વાણ રે. સો. ધ. ૨૨. એમ આશિષ માતા દિયે રે લોલ, આવ્યા સહુ ઘેર એહ રે સો આવ્યા નેમજી આગળે રે લાલ, ગજસુકુમાળ ગુણ

Page #780

૭૨૪
સાજન સન્મિત્ર ગેહરે સે. ૧૦ ૨૩. આજ્ઞા આપ જે નેમિજી રે લાલ, કાઉસગ કરૂ સમશાન રે સે. મન થિર રાખીશ મારું રે લાલ પામું પદ નિરવાણ રે. સોધ. ૨૪. આજ્ઞા આપી નેમિજી રે લાલ, આવ્યા જિહાં સમશાન રે સોના મન થિર રાખી આપણું રે, લાલ, ધરવા લાગ્યા દયાન ૨, સે. ઘ૦ ૨૫ સેમલ સસરે દેખીયા રે લોલ; ઉપન્યું મન માં પૂરવ વેર રે સે. કુમતિ સેમલ ફોધે ચડે રે લાલ, મનમાં ન આણી. મહેર રે, સો. ધ. ૨૬. શિર ઉપર બાંધી સુણે રે લાલ, માટી કેરી પાળ રે સે. ખેર અંગારા ધખધખ્યા રે લાલ, તે મૂક્યા તત્કાળ રે, સે. ૨૭, ફટ ફટ કુટે હાડકાં રે તટ તટ તૂટે ચામરે સે. સંતોષી સસરો મલ્યા રે લાલ, તુરત સાયું તેનું કામ રે સે ઘ૦ ૨૮. સેભાગી સુકલ ધ્યાને ચડયા રે લાલ, ઉપવું કેવળ નાણ રે સેટ ક્ષણમાં કમ ખપાવીને રે લાલ, મુનિ મુગતે ગયા જાણ રે. સત્ર ૨૯. ગજસુકુમાળ મુગતે ગયા રે લાલ, વંદુ વારંવાર રે. સે. મન થિર રાખ્યું આપણું રે લોલ, પામ્યા ભવને પાર રે. સેધ. ૩૦. શ્રી વિજયધામ સુરી તણે રે લાલ. રાજવિજય ઉવઝાય રે સેટ તસ શિષ્ય લક્ષણ ગુણે કરી રે લાલ, પણ તે સુગુરૂ પસાય રે. સે. ધ. ૩૧. સેળસેં ને બાસઠ સમેરે લાલ, સાંગાનેર મઝાર ૨. સેટ ગુણ ગાયા માસ ફાગણે રે લાલ, શુકલ છ૭ સોમવાર રે સે. ધ. ૩૨. કહે મકન મેહનતણે રે લાલ, સાધુ તણી સઝાય રે. સે. ભણજે ગણજે ભલિ ભાતશું રે લાલ, પામ ભવને પાર પે સે. ધ૦ ક૩. ઈતિ
૮૪ ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાય મહિયલમાં મુનિવર કહું, કહેશું તુમ તણા વખાણ; મુનિવર રૂપ કલેવરૂજી, આરાધ્યું છે કેવલનાણ ઝાંઝરી આ મુનિવર ધન ધન તુમ અવતાર. ૧. પઠાણપુર પાટણ ધણજી. મહેટરે મકરધ્વજ રાય; મદનબ્રહ્મ તસ બેટડેજી, સહેજ સુકમલ કાય. ઝાંઝરીઆ. ૨. એક દિન કીડા કારણે જી, કુમાર વનાંતર જાય; પોંતે તિહાં મુનિવર મિલ્યો, વંદ્યા ચરણ ઉત્સાહ. ઝાંઝરીઆ. ૩. તાસ વયણ શ્રવણે સુણીજી, બુઝ મન માંહે અપાર; માતાપિતા સુત સુંદરી જી. સયલ સંસાર અસાર. ઝાંઝરીઆ. ૪. ઇમ જાણી સંયમ લઈજી, મહિયલ કરે રે વિહાર, સમત રસ ગુણ આગરૂજી, રૂપેરે મયણ અવતાર. ઝાં ૫ વિચરતા ત્રબાવતીજી, આવ્યાં અવસર એણ; વિરહણી કેઈ કામિનીજી, પેખી ગહગહી એણ. ઝાં, ૬. સુંદરી કહે સખી સાંભળજી, એ તેડી આ રૂષિરાય ઉમે ઘરની છાંયડીજી, પગે દાઝે કમલ કાય. ઝાં, ૭. સુણીય સખી ઋષિ કને જઈજી, કહેતીરે ઋષિરાજ, વહરણ વેળા વહી ગઈછ, આરે અમ ઘરે આજ, ઝાં. ૮. સ્વામિ નીને સખી વિનવેછ, તેડી આવી અણગાર; તે તતક્ષણ પાછી વળીછ, દીધા બેઉ ઘરના બાર. ઝાં. ૯ ભાગ્યયોગ ભગવદ્ મિલ્યાજી, તમે આવ્યા દેવ સમાન; કે વહેરાવું લાડવાજી, કે વહેરાવું અમૃતપાન, ઝાં. ૧૦. પદ્દમણ પોયણ પાતલીજી, ચંપા વરણ દિસે દેહ; રુપે રંભા હરાવતીજી, બેલી રે આ નેહ ઝાં. ૧૧. અવર નહિ કાંઈ સુઝતાજી, મુનિ તુમ સરિખે આહાર દેષ રહિત હું કામિનીજી. કર કર ગ્રહીને વિસ્તાર. ઝાં.

Page #781

અને પદવિભાગ
સજ્ઝાય
૭૨૫
૧૨. સુંદરી મુજને મૂકીએજી, મુજ મત કરી રે પરાણુ; (શયલ સન્ના મેપેરીઉ‘જી, તુમ તીખાં નિવ લાગે ખાણું જીં. ૧૩. હાવભાવ કામિની તણાજી, જાણી મુનિ ચાર જામ; વિરહ વિલુધી કામિનીજી આલિંગે મુનિ તામ આં. ૧૪. પગે આંટી દીધે કામિનીજી. નાંખે ભૂઈ કર સહિ; ચરણે ચરણુ ભરાવતીજી, ઝાંઝરીઉં આવ્યુ. પગ માહિ, ઝ, ૧૫ માનની મુજ કેડે રખેજી, આવેરે અચિંતી આજ, તિણુ કારણ મુનિ પાંગજી, રાખી ૨ સકુલ તજ઼ી લાજ, ઝાં, ૧૬. અનુક્રમે ઉજેણી ગયાજી, વહેારણુ પાતા જામ; ઘર ઘર મુનિ ભમતાજી, રાય-રાણી દીઠારે તામ, આં ૧૭. ચકિત હુઇ રાણી નુઇજી, એશુ મુક્તિપુંગવ હેય, સારિ પાસા રમતી રહીજી, મનડું' મનાઈ મુનિસાય, ઝાં. ૧૮. રાજા મનમાં ચિંતવેજી, ઋષિ રૂપે માહી નાર; જો એ ઋષિ જીવતા રહેછ, તે ભેટે કામિની અણુગાર. ઝાં. ૧૯. તેડુ સકેત સેવક પ્રત્યેજી, ભૂપતિ ીયેરે આદેશ; એ ઋષિને તમે મારજ્યેાજી, નડુ મારા તા તુમને વધેશ. ઝાં. ૨૦. માની વયણુ સેવક સુણીજી, આવ્યા જીહાં ઋષિ રાય; ભક્તિ ભાવ કરી ભેટીયાજી, મનબ્રહ્મ કેરા પાય ઝાં. ૨૧. આજ અમારે ગેઠડીજી, પૂર માહિર છે અણુગાર; તિણે કારણુ તુજ સુઝતાજી, દોષ રહિત (મલે અહાર. જીં, ૨૨. રાજપુરષ અપરાધથીજી, કપટ રહિત જાણી લે; તે મુનિવર વધ સ્થાનકેજી. ખેલે પશુ મન ખેદ. ઝ, ૨૩. એક એક સન્મુખ જોઈજી, એ તુમ સરીખું કામ, મુનિવર નયણે જોઈજી, તવ મુખ દીઠ રે શ્યામ જીં, ૨૪. મુનિ ભણે ભાઈ તુમ તણીજી, ઝાંખી દિસે દેહ; વળતું તે મુનિ પ્રત્યે ભણેજી, રાય રૂઢયા તમ પર એહ ઝાં. ૨૫. એ ઋષિને તુમે મારજ્યેાજી, નિઢું તે તુમ તણી હાણુ; ઈષ્ટ દેવ આરા ધોજી, એવું કહ્યું છે ગુણવાણુ. માં, ૨૬. શરણુ એક અરિહંતનુંજી, કાઉસગ્ગ ધ્યાન મનમાંહિ; મૌન કરી મુનિવર રહ્યાજી, ભાવે તે કરારે ઉછાહિ ઝાં. ૨૭. દૂર ઉત્તરને કારણેછ, સૂકા મૂળ તા રે આચાર; ક્ષમાવત અણુગારનેજી, પાપી તેણે કીધે ૨ પ્રહાર. ઝ. ૨૮ ક્ષપકશ્રેણિ પામી ચડયાજી, પામ્યા રે મુક્તિનું રાજ; મુનિ મદનબ્રહ્મના તણાજી, સિધ્યા રે જનમના કાજ. ઝ, ર૯ ઋષિરક્ત રાતા હુવાજી, આઘા આમિષ સમાન; સમળી સઘરતાં તે પડયાજી, રાચ-રાણી રમે તિણુ ઠામ, જીં. ૩૦. ચકિત થઈ રાણી કહેજી; સેવક શ્યુ. જોય રેઢઢાલ; ધપકરણ છોડતાજી, દીઠી રે અક્ષર તણી ઓળ, ઝ. ૩૧, પેઠાણુપુર પાટણ તણેાજી, મ્હોટા ૨ મકરધ્વજ ભૂપ; તસ સુત મદનબ્રહ્મ તાજી, આધેા વળી એહ અનુપ. ઝ૩૨ કરણુ શૂલ અક્ષરા થયાજી, ભાંગી મુજ પીયરની વાટ; એ તુજ છુવા શુ થયેાજી, વિલવતી મૂકી રે આરાટ, ઝાં ૩૩. રાજા મનમાં લાજીયેાજી, ઘાર કમ'થી થયે સશક; જ્યાં ઋષિ હુણ્યા તિહુાં ગયેાજી, રાજા પાય પડે જેમ ર્ક, ઝાં૦ ૩૪, તાર તાર મુનિ તારકાજી, હું અપરાધી તાહેરા એહ; ભવસાગર મુજ (મલ્યાજી, નાવ સમાન તાહરો દેહ આં ૩૫. મ બહુ ભાવે ખમાવતાંજી, કલેવરથી લધું કેવલ નાણુ; રાજા મુનિ મુક્તિ ગયાજી, ભાવતણા જીવાર પિરમાણુ. સ૦ ૩૬. ઝાંઝરીઆ ઋષિરાયનાજી ભણે સહુ સજ્ઝાય; ગુણુ હુ' કવિસરૂજી લબ્ધિ વિજય ગુણુ ગાયજી, ઝાં॰ ૩૭,

Page #782

૭૨.
સજ્જન સન્મિત્ર
૮૫ સમુચ્છિ મ મનુષ્ય જીવેને ઉપજવાના ચાદ સ્થાનકાની સમજુતિની
સજ્ઝાય
ચાલે। સહિયરા મ`ગળ ગાઈએ, લડ્ડીએ પ્રભુનાં નામરે, પહેલું મંગળવીર પ્રભુનું, ખીજું ગૌતમ સ્વામીરે; ત્રીજી' મંગળ સ્થૂલિભદ્રનું, ચેાથુ મગળ ધરે, ચાલા૦ ૧, જીવની જયણા નિત્યજ કરીએ, સેવીએ શ્રી જિનધમ`રે; જીવઅજીવને ઓળખીએ, તે પામીએ સમિકત મરે. ચાલા૦ ૨. છાણાં ઈંધણાં નિત્ય યુંજિયે, ચુલે ચ’દરવા ખાંધી ૐ, પોચે હાથે વાસીંદુ વાળીએ, દીવે ઢાંકણુ ઢાંકી રે–ચા૦ ૩. શિયાળે પક્વાન્ન દીન તીશ, ઉનાળે દિન વીશ રે, ચામાસે પંદર દિન માન, ઉપર અભક્ષ્ય ઈશ ?-ચા૦ ૪. ચૌઢ સ્થાનકીયા જીવ એળખીએ, પન્નના સૂત્રની શાખેરે, વીનીતિ, લઘુનીતિ, ખડખા માંડે અંતસુહૂત્ત' પાખેરે-ચા૦ ૫. શરીરનેા મેલ, નાકના મેલ, વમન, પિત્ત સાતમે રે; શુક્ર, શેણિત, મૃતકલેવર, ભીનું કલેવર અગ્યારમે રૂ-ચા૦ ૬. નગરના ખાળ, અશુચિસ્થાન, સ્ત્રી પુરુષ સ’ગમે રે; ઉપજે ત્યાં મનુષ્ય સમુ િમ, સ્થાનક જાણ્ણા ચૌદમેરે-ચા॰ છ. અસખ્યાતા અંતમુ ત' આઉખે, બીજાના નહીં પાર રે; ખાવીશ અભક્ષ્ય, ખત્રીશ અન ́તકાય, વજો નર ને નારરે-ચા૦ ૮. આપવેદના પરવેદના સરખી, લેખવીએ. આઠે જામ રે; પદ્મવિજય પસાયથી પામે, જીન તે ઠામે ઠામ રે-ચા ૯.
૮૬ શ્રી ઢઢણુ ઋષિની સઝાય
ઢઢણુ ઋષિને કરુ વહના હું વારી લાલ, ઉત્કૃષ્ટો અણુગાર રે હું વારી લાલ, અભિગ્રહ લીધા આકરા હુંવારી લખ્યું લેશું આહાર ૐ. હુંવારીલાલ ઢઢણુ॰ ૧. દિન પ્રત્યે જાવે ગાચરી હુંવારીલાલ ન મલે શુદ્ધ આહાર રે હું॰ ન લીએ મૂલ અસૂજતા હું પીંજર હુએ ગાત રે હું .... ૨. હર પુછે શ્રીનેમને હું॰ મુનિવર સહુસ અઢાર ૐ હું ઉત્કૃષ્ટા કાણુ એહમાં હું॰ મુજને કહેા વિચાર રે હું .... ૩. ઢંઢણુ અધિકા દાખીયે। હું શ્રીમુખ નેમિ જિષ્ણુદ રે હું કુષ્ણુ ઉમાદ્યો વાંદ્રા હું ધન્ય જાદવ કુલચંદ ૐ હું॰ ૪. ૪. ગલીયામાં મુનિવર મલ્યા હું વાંદેકૃષ્ણ નરેશરે હું કુણુ હી મિથ્યાત્વીએ રૂખીને હું આળ્યે ભાવ વિશેષ રે હું ઢ:. ૫. આવા અમધર સાધુજી હું લ્યા માદક છે છે શુદ્ધ કે હું ઋષિજી લેઇ આવીયા હું॰ પ્રભુજી પાસ વિશુદ્ધ હું . ૬. મુજ લખ્યું માદક મળ્યા હું મુજને કહેા કૃપાલ ફ્ ુ. લબ્ધિ નહિ વત્સ તાહરી હું શ્રીપત્તિ લબ્ધિ નિહાલ રે હું ઢં. ૭. તે મુજને લેવેા નહિ નહીં હું॰ ચાલ્યા પરઠણુ કાજરે હું ઇંટ નીમાડે જાઈને હું શૂરે કમ' સમાજ ૐ હું *, ૮. આપી શુદ્ધિ ભાવના *૦ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન રે હું ઢઢણુ ઋષિ મુગતે ગયા હુ કહે જિન હુ` સુજાણુ ૐ હું વારીલાલ ઢઢણુ ઋષિને કરુ વ`દના. ૯.
.
૮૭ શ્રાવકની કરણીની સજ્ઝાય
શ્રાવક તું ઉઠે પરભાત, ચાર ઘડી રહે પાછલી રાત; મનમાં સમરે શ્રીનવકાર, જિમ પામે ભવસાયર પાર. ૧. કવણુ દેવ ણુ ગુરૂ ધ', કવણુ અમારૂ છે કુલકમ

Page #783

સજ્ઝાય અને પદ વિભાગ
७२७
કણ અમારે છે વ્યવસાય. એમ ચિતવજે મનમાંહિ. ૨. સામાયિક લેજે મન શુદ્ધ, ધમ તણી હૈડે ધરી બુદ્ધે; પડિમણુ કરી રયણી તણ્ણા, પતિક આલેાયે આપણા ૩. કાયાશિકત કરે પચ્ચક્ખાણુ, શુદ્ધિ પાળે જિનવર આણુ, ભણુજે ગુણજે સ્તવન સજ્ઝાય જિહુ'તી નિસ્તાર થાય. ૪. ચિત્તારે નિત ચહુ નીમ, પળે દયા જીવાની સીમ; દેહરે જાઈ જીહારે દેવ, દ્રવ્યતઃ ભાવત : કરજે સેવ. ૫. પૂજા કરતાં લાભ અપાર, પ્રભુજી મહેાટા મુકિત દાતાર; જે ઉત્થાપે જિનવર દેવ તેહને નવ ઘડકની ટેવ. ૬. પાસાલે ગુરૂવંદને જાઇ, સુણે વખાણુ સદા ચિત્ત લાઇ, નિરક્ષણ સુઝતા આહાર, સાધુને દેજે સુવિચાર. ૭. સાહમીવત્સલ કરજે ઘણાં, સગપણુ મેટાં સામીતણાં, દુ:ખીયા હીણા દીણા દેખ, કરજે તાસ દયા સુવિશેષ ૮. ઘર અનુસારે દેજે દાન, મેટાસ્તુ' મકરે અભિ માન; ગુરૂને મુખ લેજે આખડી, ધમ ન મેલીશ એકે ઘડી. ૯. વારુ શુદ્ધ કરે વ્યાપાર આછા અધિકને પરિહાર; મ ભરે કેતુની કૂડી સાખ, કૂંડાશુ કથન મત લાખ. ૧૦. અનંતકાય કહી ખત્રીશ, અભક્ષ ખાવીશે વિશ્વાવીશ; તે ભક્ષણ નવિ કીજૈ કીમે, કાયા કુણાં ફળ મત જમે ૧૧. રાત્રિભોજનનાં બહું દેખ, જાણીને કરજે સ`તેાષ; સાજી સામુ લાહને ગળી, મધુ ધાવડીયા મત વેચાશ વળી ૧૨. વળી મ કરાવે રંગણુ પાસ, દોષ ઘણા કહ્યા છે તાસ; પાણી ગળજે એ બે વાર, અળગણુ પીતે દોષ અપાર. ૧૩. જીવાણીના કરજે જતન; પાતિક છડી કરજે પુણ્ય, છાણાં ઈંધણ ચૂલે જોઈ, વાવરજે જિમ પાપ ન હાઇ ૧૪. ધૃતની પરે વાવરજે, નીર અણુગળ નીર મ ધેાઇશ ચીર; બ્રહ્મવ્રત સુધા પાળજે, અતિચાર સઘળા ટાળજે. ૧૫. કડીઆ પનહર ક`દાન, પાપતણી પરહુંરજે ખાણુ, શીશ મ લેન્ટે અનથ, મિથ્યા મેલ મ ભરજે પિંડ, ૧૬. સમક્તિ શુદ્ધ હૈડે રાખજે, એલ વિચારીને ભાખજે; ઉત્તમ ડામે ખરચે વિત્ત, પર ઉપકાર કરે શુભ ચિત્ત, ૧૭. તેલ તક્ર ધૃત દૂધ ને હી, ઉઘાડાં મત મેલે સહી; પાંચ તિથિ મ કરજે આરંભ, પાળે શીલ તજે મન દ‘ભ્ર. ૧૮. દિવસચરિમ કરજે ચાવિહાર, ચારે આહારતળુંા પરિહાર, દિવસતણાં આલેયે પાપ, જિમ ભાંજે સઘળા સ‘તાપ ૧૯. સયા આવશ્યક સાચવે, જિનવર ચરણુ શરણુ ભવભવે; ચારે શરણ કરી દઢ હાયે સાગારી અણુસણુ લે સૌએ. ૨૦. કરે મનેારથ મન એહુવા, તીરથ શેત્રુજે જાયવા, સમેતશિખર આજી ગિરનાર, ભેટી સહુ ધનધન અવતાર. ૨૧. શ્રાવકની કરણી છે એઠુ, જેતુથી થાયે ભવને છેહ; આડે કરમ પડે પાતળાં, પાપતણા છૂટે આમળા. ૨૨. વારુ લડ્ડીએ અમર વિમાન, અનુક્રમે પામે શિવપુર સ્થાન; કહે જિનહુષ' ઘણે સસનેહ, કરણી દુઃખ હરણી છે એહ. ૮૮ શ્રી બાહુબલિની સજ્ઝાય
રાજતણારે અતિ-લેભિયા, ભરત-ખાડું-અલિ જીઝેરે, મૂઠી ઉપાડીરે મારવા, બાહુબલિ પ્રતિષુઝેરે. વીરા ! મેરા ગજથકી ઉતરો, ગજચઢી કેલ ન હાયરે વીરા. ૧. ઋષભદેવ તિહાં મેકલે, બાહુ-ખલિજીની પાસેરે; ખધવ! ગજથકી ઉતરો, બ્રાહ્મીસુંદરી એમ ભાખેરે વીરા. ૨. લોચ કરીને ચારિત્ર લીયે, વલી આવ્યે અભિમાનરે; લઘુ-મધવ વાંદું નહિ, કાઉસ્સગ્ગ રહ્યા શુભ-ધ્યાન વીરા. ૩. વરસ દિવસ કાઉસ્સગ્ગ

•

Page #784

७२८
સજજન સન્મિત્ર રહ્યા, શીત તાપથી સુકાણા, પંખીઓ માળા ઘાલીયા, વેલડીયે વટાણાવીર. ૪ સાધવીનાં વચન સુણ કરી, ચમક ચિત્ત-મોઝારશે. હય–ગય-રથ–સ-પરિહર્યા, વળી આવ્યો અહંકારરે વીરા, ૫. વૈરાગ્ય મન વાળીયું, મુકયે નિજ-આભમાન, પગ ઉપા
રે વાંદવા, ઉપવું કેવળજ્ઞાનરે વીરા. ૬. પહત્યા તે કેવળ-પરષદા, બાહુબલિ મુનિરાય, અજરા-ડમર-પદવી લહી, સમય-સુંદર વંદે પાયરે. વીરા. ૭.
૮૯ શ્રી સીતાજીની સજઝાય જનક સુતા હું નામ ધરાવું, રામ છે અંતરજામી પાલવ હમારે મેલને પાપી, કુળમાં લાગે છે ખામી અડશે માં જે માં, જે, માં, જે, માં, જે, અ માં. હારનાવલી દુહવાય અ. મને સંગ કેને ન સહાય અ. હારૂ મન માંહેથી અકળાય અ. માં-૧ (આંકણી) મેરૂ મહીધર ઠામ તજે , પત્થર પંકજ ઉગે; જે જલધિ મર્યાદા મુકે, પાંગળો અંબર પુગે. અ. ૨. તો પણ તું સાંભળીને રાવણ? નિચે શિયળ ન ખંડું પ્રાણ હમારા પરલેકે જાયે, તે પણ સત્ય ન છડું અ૦ ૩. કુણ મણિધરની મણું લેવાને, હૈડે ઘાલે હામ; સતી સંગાથે નેહ કરીને, કહો કે સાથું કામ ? અ૦ ૪. પ૨દારોના સંગ કરીને, આખર કાણુ ઉગરી; ઉડું તે તું જેને આલેચી, સહિ તુજ દહાડે ફરીય અ. ૫. જનકસુતા હું જગ સહ જાણે, ભામંડલ છે ભાઈ, દશરથનંદન શીર છે સ્વામિ, લક્ષ્મણ કરશે લડાઈ અ. ૬. હ ધણિયાતી પિયું-ગુણ રાતી, હાથ છે મારે છાતી; અળગો રહે તે જ વય નચળું, કાં કુળ વાળે છે કાતી. અ૦ ૭. ઉદયરતન કહે ધન્ય એ અબળા? સીતા જેહનું ન મ; સતી માંહે શિરામણી કહીયે, નિત્ય નિત્ય હેજે પ્રણામ અ૦ ૮.
૯૦ ૭૬ આરાની સજઝાય છો આવે એ આવશે, જાણશે જિનવર દેવ પૃથ્વી પ્રલય થાયશે, વરસસે વિરુઆ મેહ રે. જીવ! જિનમ કીજીએ. ૧. તાવડે ડુંગર તરડશે, વાએ ઉડી ઉડી જાય ત્યાં પ્રભુ ગૌતમ પુછીએ, પૃથ્વી બીજ કેમ થાય છે. જીવ! ૨. વૈતાઢ્યગિરિ કામે શાશ્વતી, ગંગા સિંધુ નદી નામ; તેને બે કેડે બેઠું ભેખડા, બહેતર બીલની ખાણો રે
જીવ! ૩. સવે મનુષ્ય તિહાં રહેશે, મનખા કેરી ખાણ, સોળ વર્ષનું આખું મુઢા હાથની કાય, રે જીવ! ૪. છ વર્ષની સ્ત્રી ગર્ભ ધરે, દુઃખી મહા દુઃખી થાય; રાત્રે ચરવા નીકળે, દિવસે બીલમાં જાય રે. જીવ! ૫ સ ભાખી સર્વે માછલાં, મરી મરી દુમતિ જાય; નર નારી હશે બહુ, દુગધી તસ કાય રે જીવ ! ૬. પ્રભુ ! બાળની પેરે વિનવું, છે આજે જન્મ નિવાર, કાંતિવિજય કવિરાયને, મેઘ ભણે સુખ માલ રે જીવ! ૭.
૯૧ આઠમની સજઝાય અષ્ટકમ ચૂરણ કરી રે લાલ આઠ ગુણે પ્રસિદ્ધ મેરે પ્યારે રે; ક્ષાયિક સમક્તિ ઘણી રે લાલ વંદુ વંદુ એવા સિદ્ધ મેરે પ્યારે રે. અષ્ટ ૧, અનંત જ્ઞાન દર્શન ધરા રે લાલ, ચોથું વીર્ય અનંત મેરે પ્યારે રે; અગુરુ લઘુ સુખમય કહ્યા રે લાલ, અવ્યાબાધ મહંત મેરે પ્યારે રે અષ્ટ, ૨. જેહની કાયા જેવી રે લાલ

Page #785

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૨૯
ઉણી ત્રીજે ભાગ મેરે પ્યારે રે; સિદ્ધ શિલાથી જેમણે રે લાલ અવગહના વીતરાગ મેરે પ્યારે. અષ્ટ૦ ૩. સાદિ અનતા તિહુા ઘણા રે લાલ સમય સમય તેડુ જાય મેરે પ્યારે રે; મદીર માંહિ દીપાલિકા રે લાલ, સઘળા તેજ સમાય મેરે પ્યારે રે અષ્ટ ૪. માનવ ભકથી પામીએરે લાલ, સિદ્ધિ તણાં સુખસગ મેરે પ્યારે રે; એનું ધ્યાન સદા ધરી રે લાલ; એમ બેલે ભગવતી અંગ મેરે પ્યારે રે અષ્ટ૦ પુ. શ્રી વિજયદેવ પટ્ટ ધરુ રે લાલ, શ્રી વિજય સેન સૂરીશ મેરે પ્યારે ૨ સિદ્ધતા ગુણુ એ કયારે લાલ, દેવ દીએ આશિષ મેરે પ્યારે રે અષ્ટ૦ ૬.
૯૨ શ્રી ભાવરતનજી કૃત આષાઢભુતિની સઝાય
ઢાળ ૧ :–શ્રી શ્રુતદેવી હિંચે ધરીરે સદ્ગુરૂને સુપસાયૐ સાધુજી માયાપિંડ લેતાંથકાર આષાઢભૂતિ સ'વાદરે સાધુજી ૧. માયાપિંડ ન લીજીયેરે વછપાટણમાંહિ વસે, શેઠ કમળ સુવિભૂતરે સા॰ તાસ યથેાદા ભારારે, તસ સુત આષાઢાભૂતરે સા મા ૨. વર્ષ ઈગ્યારમે વ્રત ગ્રડયેરે, ધમ રુચિ ગુરુ પાસરે સા॰ ચાત્રિ ચાખુ પાળતારે, કરતા જ્ઞાન અભ્યાસરે સા॰ મા૦ ૩. મયંત્રમણિઔષધિ રે, તેહમાં થયા મુનિજાણુરે સા॰ વિહાર કરતાં આવિયારે, રાજગૃહી સુઠાણુ રે સા॰ મા૦ ૪. ગુરુને પૂછી મેચરી ગયારે, આષાઢભૂતિ તેહરે સા॰ ભમતાં ભમતાં આવીયેરે, નાટકીયાને ગેહરે સા॰ મા ૫. લાડુ વાહુરી આવીયા રે, ઘર બાહિર સમક્ષરે સા॰ લાડુ એ ગુરુને હાસ્યું રે, સાહમુ જોશે શિષ્યરે સા॰ મા૦ ૬ રૂપ વિદ્યાયે' ફેરવ્યુ' રે, લાડુ વાર્યા પ‘ચરે સા॰ ગેાખે એઠાં નિરખિયારે, નાટકીયે સવિ સંચરે સ૦ મા૦ ૭ પગે લાગીને વિનવેરે અમ ઘરે આવજો નિતરે સા૰ લાડુ પચ વેઢુરી જોરે ન રાખેા મનમાં ભીતરે સા૦ માફ ૮. લાલચ લાગી લાડુએરે દિનપ્રતે વહરવા જાયરે સા૦ ભાવરતન કહે સાંભલે રે, આગલ જે હવે થાયરે સા॰ મા॰ ટ્
ઢાળ ૨ :-નજ પુત્રીને કહેરે, નાટકીયા નિરધારરે મેહનીયા ચિંતામણોસમ છે યતીરે કો તુમે ભરતારરે મા॰ ૧ મધ્યાન્હે મુનિવર આવીયારે, લાડુ વેાહરણ કાજરે મે॰ તાત આદેશ કર્યારે, સવિ સિગારને સાજરે મે૦ ૨ ભુવનસુંદરી જયસુંદરીરે, રુપયૌવન વયમાંડેરે મા૰ મુનિવરને કહે મલપતી આ સાંપી તુમને ક્રેડરે મે૦ ૩ ઘરઘર ભિક્ષા માંગવી, સહેવાં દુ:ખ અસરાલ મે॰ કુમલિ કાયા તુમ તણી, દોહિલે દુઃખજ અલ રે મા૦ ૪ મુખમરકલર્ડ બેલતીરે નયણુ વયણુ ચપલાસિરે મા॰ ચારિત્રથી ચિત્ત ચુકવ્યા, વ્યાપ્યા વિષય વિલાસરે મા૦ ૫. જલ સરીખા જગમાં જીએરે, પાડે પહાડમાં વાટરે. મા૦ તિમ અબળા લગાડતીરે, ધીરાને પરાણુધાઠરે. મા૦ ૬. મુનિ કહે મુઝ ગુરૂને કહિરે, આવીશ વહેલા આંહિરે મા ભાત્રરતન કહે સાંભળેાર, વાટ જુવે ગુરૂ ત્યાંહીરે છ.
ઢાલ ૩:-ગુરૂ કહે એવડી વેલા કે ચેલા કિહાં થઈ, ત્રટકી ખેલ્યા તામ તે ભાષાસમિતિ ગઈ ધર ધર ભિક્ષા માંગવી દુઃખ અપારએ ચારિત્ર પાલવા તેડુ (ઉપર તુમ વચન) ખાંડાની ધાર એ ૧. આજ નાટકણી એ મળી સુઝ જાવુ* તિRsાં, તુમચી આણા લેવાને હું આત્મ્ય ઈહાં ગુરૂ કહે નારી કુડ કપટની ખાણુ એ, કિમ રાચ્યા તુમે એને વયણે

Page #786

७३०
સજ્જન સન્મિત્ર સુજાણુએ ૨. ગરજ પડે થાઈ થેઢુલી ખેલે હસી હસી, વિષ્ણુગરજે વિકરાલ પ્રત્યક્ષ જાણે રાક્ષસી, આપપડે દુરગતિમાં પરને પાડતી, કરિ અનાચાર અને પતિને પાય લગાડતી ૩. ખાયરે જુઠા ક્રમને ભાંજે તણખલાં, ડેરે હાંરા દાંતમે ઘાલે ઢાંખલાં એકને ધીરજ કરઈ એક એકસ્ડ' રમે, તે નારીનુ રે મુખડું દીઠું. કમ ગમે ૪. અનેક પાપની રાશિકે નારીપણુ' લડે, મહુાનિશીથેરે વીરજિથેસર એમ કહે. અતિ અપજશન ઠામ નારીના સંગ એ, તે ઉપર કિમ ધરીયે ચેલા ર્ગએ ૫. એમ ગુરૂની શીખામણુ ન ધરી કાન સારએ, તવ ગુરૂ તેહને મન્દિર માંસ નિવારએ, નાટકણીને ધર્િ તિહાંથી આવીયે, પરણ્યા નારી ઢોય અભક્ષ નિવારીચે, ૬. વિલસે ભાગ જેમ ભુખ્યા જમે ઉતાવળે, ધન ઉપાવે વિવિધ વિદ્યા નાટિકા ખળે; ત્રત છાંડાવિએ જુએ જુએ, ભાવતન કહે નારિ અથાગ પ૮ કુ. ૭.
ઢાળ ૪:-સુખ વિલસ‘તાં એક દિને, નાટકીયા પરદેશી રે. આવી સિંહસ્થ ભૂપને, વાત કહે ઉદ્દેશીરે, ૩૦ ૧. જીત્યા નટ અનેક અમે, બાંધ્યાં પુતલા એહારે. તુમ નટ હાય તા તેડીયે, અમથું વાદ જે હાયરે. સુ૦ ૨. રાયે અષાઢા તેડીયા, જીત્યા તે સઘલા નટાર છેડાવ્યાં તસ પુતળાં ઘર આવ્યા ઉદભટારે. સુ૦ ૩. કેડેથી નારીચે કર્યાં, મદિરા-માંસના આહારા રે. નયન પડી વમન કરી, માંખીનેા ભણકારારે સુ॰ ૪. દેખી અષાઢા ચિંતવે, મહા અહે। નારી ચરિત્રોરે, ગ‘ગાયે ગઇ ગઈ ભી ન હૉચે કદીયે પવિારે સુ॰ ૫. ઘરથી એક ઘડી ગયે, તવ એહુના એઢંગા રે નારી ન હાયે કેહની, ગુરૂવયણે ધરી રગેરે સુ૦ ૬. નૃત્ય દેખાડી રાયને, સસરાને ધન આલ્યા રે ભારતન કહે સાંભળે, આષાઢ મન વાલ્ચારે સુ૦ ૭.
ઢાળ ૫-પાંચસે. કુમર તે મેલીયારે, નાટક કરતાં રે જે. લેઇ અષાઢો આવીચારે, ગુરૂ પાસે ગુણુગેહરે. ૧. ગુરૂ આજ્ઞા ધરો, માયાપિંડ નિવારોર, મમતા પશ્તિો, આષાઢ વ્રત આદર્યાં રે, પાંચસે' વળીરે કુમાર, દીયે ભયિણને દેશનારે વિચરે દેશ મેઝાર રે ૩૦ ૨. પાંચસે' મુનિશ્યુ' પરિવર્યાં રે, તપ જપ કરે વિશેષે; પાપ આલેએ આપણાં રે લે કમ અશેષો રે ગુ॰ ૩. અણુસણુ લેઈ અનિમિષ થયેાર, અષાઢા મુનિ તેહ પિંડ વિશુદ્ધિનિવૃત્તિમાંરે, એમ સબંધ છે એહારે ગુ॰ ૪. માયાપિંડ ન લીજીયેરે, ધરીયે. ગુરૂનાં નયણ જુએ અષાઢાની પરે રે, ફરી લહે વ્રત રણેરે ગુ૦ ૫. શ્રીપુનિમગચ્છ ગુણનિલેરે, પ્રધાન શાખા કRsિવાય; શ્રુત અભ્યાસ પર‘પરારે, પુસ્તકના સપ્ર દાયારે ૩૦ ૬. વિચક્ષણ શ્રાવક શ્રાવિકારે, સાંભળે શ્રુત નિશદિન શ્રી મહિમા પ્રભસૂરિશ્તારે, ભાવરતન સુજગીશા રે ગુ૦ ૭. તિ
૯૩ શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત પ્રભજનાની સઝ ય
ગિરિ વૈતાઢયને ઉપરે, ચક્રાંકા નયી૨ેલા અહે ચક્રાંકા નયરીરે લેા ચક્રાયુધ રાજા તિહાં, જીત્યા સવિ વચરી રે લેા. અહે૦ ૧. મદનલતા તસ્ર સુદરી, ગુણશીલ મચ ભારે લેા. ૦ ગુ॰ પુત્રી તાસ પ્રભ ́જના, રૂપે ાંત ભારે લા. અ૦ ૨. વિદ્યાધર ભૂચરસૂતા, બહુગિલી એક પથરેલા. અ॰ ખ૦ રાધાવેધ મઢાવીયા, વર વરવા ખતેરે લેા, અ૦ રૂ. ૩. કન્યા એક

Page #787

1
સંજ્જીય અને પદ-વિભાગ
૭૩૧
હુજારથી, પરભ`જના ચાલીરે લેા. અ૦ ૫૦ આય' ખંડમે આવતાં, વનખંડ વિચાલી રે લે.. ૦ ૧૦ ૪. નિગ્ર'થી સુપ્રતિસુતા, બહુગુણ નીસંગે રેલે. અ૦ ખ॰ સાધુ નિદ્વારે વિચરતાં, વંદે મનર ́ગેરે લેા અ૦ ૧૦ ૫. આરજ્યા પુછે એવડા, ઉમાહ્યો ા છેરેલા અ૦ ૩૦ વિનયે કન્યા વિનવે, વર વરવા ઇચ્છેરે લેા ૦ ૧૦.૬. ઈસ્યા હિત જાણ્યા તુમે, એહુથી નવિ સિદ્ધિર લે અ॰ એ વિષય હુલાહળ વિષ જિહાં, શી અમૃત બુદ્ધિરે લેા અ૦ શી. ૭, ભાગસગ કારમા કહ્યા, જિન રાજા સહાઇરે લેા અ૦ જિ॰ રાગદ્વેષ સંગે વધે, ભવભ્રમણુ સદારે લેા અ॰ ભ૦ ૮. રાજસુતા કહે સાચ એ, જે ભાંખે વાણીરે લા અ॰ જે પણ એ ભૂલ અનાદિની, કિમ જાએ છડાણીરે લેા અ૦ કિ. ૯. જેહ તજે તે ધન્ય છે, સેવક જિનજીનારે લેા અ॰ સે॰ અમશત (નાહક) પુદગલરશ રમ્યા, મેહે લયલાનારે લેા અ॰ મે. ૧૦. અધ્યાતમરસપાનથી, ભીના મુનિરાયારેલા અ॰ ભી૰ તે પરપરિણતિ રતિ તજી, નિજ તત્વ સમાયારે લેા અ૰ નિ. ૧૧. અમને પણ કરવા ઘટે, કારણુ સંજોગે રે લેા અ॰ કા॰ પણ ચેતનતા પરમે, જડ પુદ્ગલ ભેગેરે લા॰ અ૦ ૪૦ ૧૨. અવર કન્યા પણ ઉચરે, ચિંતીત હવે કીજે૨ે લેા અ॰ ચિં૰ પછી પરમ પદ્મ સાધવા, ઉદ્યમ સાધીજેરે લે અ॰ ૩૦. ૧૩. પ્રભજના કહે હું ખિ, એ કાયર પ્રાણીરે લા અ૰ એ॰ ધમ પ્રથમ કરવા સદા, દેવચંદ્રની વાણીરે લા અ॰ દે. ૧૪. ઢાળ ૨ –કહે સાહુણી સુણ્ય કન્યકારે ધન્ના, એ સ`સાર કલેશ, એહુને જે હિત કારી ગણેરે ધન્ના, તે મિથ્યા આવેશરે સુજ્ઞાની કન્યા, સાંભળ હિત ઉપદેશ ૧. જગહિતકારી જિનેશરે સુ॰ કીજે તસુ આદેશરે સુણે સાં૦ ૨. ખરડીને જે ધેાયવુ'રે કન્યા, તેહુ ન શિષ્ટાચાર. રન્નત્રયી સાધન કરારે કન્યા, માહાધીનતા વારરે, સુ૦ ૩. જે પુરૂષવરવાતણીરે કન્યા, ઈચ્છા છે તે જીવ સ્ચે સ`ખ ધપણે ભણુારે કન્યા, દ્વારિ કાલ સદૈવરે સુ॰ ૪. તવ પ્રભુજના ચિંતવેરે અપ્પા, તું છે અનાદિ અનંત. તે પણ મુઝ સત્તાસમે રે અપ્પા, સહેજ અદ્ભુત મહતરે સુ૦ ૫. ભવ ભમતાં વિ જીવથીરે અપ્પા, પામ્યા વિ સ...બધ. માતા પિતા ભ્રાતા સુતારે અપ્પા, પુત્ર વધૂ પ્રતિધરે સુ૦ ૬. સ્યા સબંધ કેહું ઈહાંરે અ, શત્રુ મિત્ર પણુ થાય. મિત્ર શત્રુતા વળી લહેરે અ, એમ સંસાર સ્વભાવરે સુ॰ ૭. સત્તાસમ સિવ જીવ છે રે અ॰, જોતાં વસ્તુ સ્વભાવ. એ માહુરો એ પારકારે અક સવિ આરોપિત ભાવરે સુ૦. ૮. ગુરૂણી આગળ એહવું રે અ॰, જીšં કિમ કહેવાય. સ્વપર વિવેચન કીજતાં રે અ॰, માહુરો કે નિષે થાયરે સુ૦. ૯. લાગપણા પણ ભૂલથી ૨ અ॰, માને પુદગલ ખ`ધ; હુ· સેાગી નિજ ભાવના રે અ॰, પરથી નહિં પ્રતિમ ધરે સુ૦. ૧૦. સમ્યગ્નાને વહેંચતાંરે અ૦, હું અમૂતિ ચિન્નુરુપ; કર્તા ભેકતા તવનારે અ; અક્ષય અક્ષય અનૂપરે સુ. ૧૧. સર્વ' વિભાવથકી જુદારે અ॰, નિશ્ચય નિજ અનુભૂત પૂર્ણાનંદી પરણમેરે અ॰, નહિ પરપતિ રીતરે સુ૦ ૧૨. સિદ્ધ સમે એ સગ્રહેરે અ॰, પરર'ગે પલટાય સ`ગાગી ભાવે કદીરે અ૰, શુદ્ધ વિભાવ અપાયરે સુ॰. ૧૩. શુદ્ધ નિશ્ચય નયે કરીરે અ॰, આતમ ભાવ અનત તેઢ અશુદ્ધનયે કરી? દૃષ્ટ વિભાવ મહતરે સુ૦ ૧૪. દ્રવ્ય કરમ કરતાં થયેરે અ॰, નય અશુદ્ધ વ્યવહાર
,

Page #788

સજજન સન્મિત્ર તેહ નિવારો સ્વપદેરે અ૦, ૨મતા શુદ્ધ વ્યવહાર સુ. ૧૫. વ્યવહારે સમરે થકી અટ, સમરે નિશ્ચય તિવાર; પ્રવૃત્તિ સમારે વિકઃપને અ, તેહથી પરિણતિ સારરે સુ. ૧૬. પુદ્ગલને પરજીવથીરે અo, કીધે ભેદ વિજ્ઞાન બાળકતા દરે ટળીરે અ૦, હવે કુણ રોકે ધ્યાનરે સુ. ૧૭. આલંબનભાવ ન વિસરેરે અo, ધર્મધ્યાન પ્રગટાય; દેવચંદ્ર પદ સાધવારે અ૦, એહીજ શુદ્ધ ઉપાયરે સુ. ૧૮. રાગ ધન્યાશ્રી ત્રઠ ત્ર રે વા માકે.,
ઢાલ ૩જી -આયો આયરે અનુભવ આતમ આયે, શુદ્ધ નિમિત્ત આલંબન ભજતાં, આમલબના પાયારે અ૦. ૧. આતમ ખેત્રે ગુણ પરજાવિધિ, તિહાં ઉપયોગ ૨મા પર પરિણત પરરીતે જાણ, તાસ વિકલ્પ ગમારે અ૦. ૨. પૃથકત્વ વિતર્ક શુકલ આરોહી, ગુણ ગુણ એક સમાયે પરજય દ્રવ્ય વિતક એક્તા, દુર્ધર મેહ અમારે અ૦ ૩ અનંતાનુબંધી સુભટને કાઢી, દરસન મેહ ગમા તિરિગતિ હેતુ પ્રકૃતિ ક્ષય કીધી, થયે આતમરસરાયેરે અ૦ ૪. દ્વિતિ તૃતીયા ચેકડી ખપાવી, વેદયુગલ ક્ષય થાય; હાસાદિક સત્તાથી ધસીયા, ઉદય (ઉદિત) વેદ મિટા અ૦ ૫ થયા અદિને અવિકારી, હણ્ય સંજલને કસાયો માર્યો મેહચરણક્ષાયિકસું, પૂરણું સમતા સમા અ ૬ ઘનઘાતિત્રિક જોધા લડીયા, ધ્યાન એકત્વને ધ્યાયે જ્ઞાનાવરણાદિક ભટ પડિયા જીત નિસાણ ઘુરાયે અ૦ ૭ કેવલજ્ઞાનદશનગુણુ પ્રગટયા, મહારાજ પદ પાયે શેષ અઘાતીકમંક્ષીણ દલ, ઉદય અબંધ દેખાય અ૦ ૮ સોગ કેવળી થયાં પરમંજના, લોકાલોક જણા તીન કાલની ત્રિવિધ વરતના, એક સમે લખાયે અo ૯. સરવ સાધવીયે વંદના કીધી, ગુણ વિનય ઉપજા દેવદેવી તવ સ્તવે ગુણ સ્તુતિ, જગ જયપડ બજારે અ૦. ૧૦. સહસ કન્યકાને દીક્ષા દીધી, આશ્રવ સર્વ તજા જગ ઉપગારી દેશવિહારી, શુદ્ધ ધરમ દીપાયેરે અ. ૧૧. કારણ જેને કારજ સાધે, તેહ ચતુર ગાઈજે આતમ સાધન નિરમલ સાધે, પરમાનંદ પાઈજેરે અ. ૧૨. એ અધિકાર કહ્ય ગુણરંગે વૈરાગ્યે મન ભાવ્યે વસુદેવહિંડતણે અનુસાર, મુનિગુણ ભાવના ભાળે રે અઢ. ૧૩. મુનિગણ સુણતાં ભાવવિશુદ્ધ, ભાવ વિચ્છેદ ન થાવે પૂર્ણાનંદ ઈહાંથી ઉલસે, સાધન શક્તિ જમાવેરે અ. ૧૪. મુનિગુણ ગાવો ભાવ ભાવના, ધ્યા સહજસમાધિ રત્નત્રથી એક ખેલે, મેટી ઉપાધિ અનાદિરે અ. ૧૫. રાજસાગર પાઠક ઉપગારી, જ્ઞાન ધરમ દાતારી દીપચંદ્ર પાઠક ખરતરવર, દેવચંદ્ર સુખકારી રે અ૦ ૧૬. નયર લીંબડીમાંહિ રહીને, વાચય મ સ્તુતિ ગાઈ. આતમરસિક શ્રોતાજન મનને, સાધન રુચિ ઉપજાઈ રે. અ૦ ૧૭. એમ ઉત્તમ ગુણમાળા ગાઓ, પા હરખ વધાઈ જૈનધર્મ મારગ રૂચિ કરતાં, મંગળલીલ સદાઈ રે અ૦ ૧૮. ઇતિ.
૯૪ શ્રી કેશી ગાતમ ગણધરની સજઝાય એ દોય ગણધર પ્રણમીએ, કેશી ગાયમ ગુણવંત હે ગુણદ, બહુ પરિવારે પરિવર્યા, ચઉનાણુ ગુણ ગાજત હે મુર્ણદ એ દેય. ૧. સંઘાડા દશેય વિચરતા, એકદા ગોચરીએ મિલંત હો, પૂછે ગૌતમ શિષ્ય તિહાં, તમે કેણ ગચ્છના નિગ્રંથ હે મુર્ણદ. ૨. એ અમગુરૂ કેશી ગણધરૂ, પ્રભુ પાસતણું પટધાર હે સાવથ્થી પાસે સમય,

Page #789

સક્ઝાય અને પદ વિભાગ તિહાં હિંદુક વન મનહર હો એ. ૩. ચાર મહાવ્રત અમતણું, કારણે પરિક્રમણા દેય હે રાતા પીળાં વસ્ત્ર વાપરું, વળી પંચવરણ જે હોય છે એ. કે. શુદ્ધ મારગ છે મુક્તિનો, અમને કલ્પે રાજ પિંડ હે ધામ જણસર ઉપાદ, તમે પાળો ચારિત્ર અખંડ હે એ દેય. ૫. ગૌતમ શિષ્ય કહે સાંભળે, અમે પંચ મહાવ્રત ધાર હા પરિક્રમણ પંચ અમ સહિ, વસ્ત્ર શ્વેતવરણ મને હાર હો એ દેય. ૬. રાજપિંડ કપે નહિ, ભાખે વીરજીન પરષદા માંહી હો એક મારગ સાધે બહુ જણા, તે એવડું અંતર કાંઈ કહે એ દોય. ૭. સંશયવંત મુનિ બે થયા, જઈ પૂછે નિજ ગુરૂ પાસે હે ગૌતમ કેઝક વન થકી, આવે કેશી પાસે ઉ૯લાસ હે. એ દોય. ૮. કેશી તવ સાહા જઈ, ગૌતમને દીયે બહુ માન છે ફાસુપરાલ તિહાં પાથરી બિહુ બેઠા બુદ્ધિ નિધાન હો એ દેય. ૯ ચર્ચા કરે જીિન ધમની, તિહાં મળીયાં સૂરનર વૃંદ હો ગણધર સોહે અતિ ભલા, જાણે એક સૂરજ બીજે ચંદ છે એ દેય. ૧૦. એક મુક્તિ જાવું બહુ તણે, તે આચારે કાં? ભેદ હે જીવ વિશેષે જાણુ, ગૌતમ કહેમ કરે છેદરે એ દેય. ૧૧. સંસય ભાંજવા સહતણા, કેશી પૂછે ગુણખાણ હે ગૌતમ ભવિ જીવહિત ભણું, તવ બોલ્યા અમૃત વાણુ હે એ દેય ૧૨. વક જડ જીવ ચરમના, પ્રથમના બાજુ મૂરખ જાણ છે સરલ સુબુદ્ધિ બાવીસના, તિણે જુજુઓ આચાર વખાણ છે એ દેય ૧૩. ઈમ કેશીયે પ્રશ્ન જે પૂછીયા, તેના ગૌતમે ટાળ્યા સંદેહ હે ધન ધન કેશી કહે ગાયમા તુમે સાચા ગુણમણું ગેહ છે એ દેય. ૧૪. મારગ ચરમ જિદને, આદરે કેશી તેણી વાર હે કેશી ગાતમ ગુણ જપે, તે પામે ભવજલ પાર હો એ દેય. ૧૬. ઉત્તરાધ્યયન ત્રેવીસમે, એમ ભાંખે શ્રી છનરાય હે, શ્રી વિનયવિજય ઉવજઝાયને, શિષ્યરૂપ વિજય ગુણગાય હે; એ દેય ગણધર પ્રણમીએ. ૧૬.
૯૫ ઉપદેશક પદ સજઝાય જેના ઘરમાં અધમી નાર તેને શું જાણે સંસાર સાત આઠ વાગે ઉંઘમાંથી ઉઠીને ધસી ચુલા પાસે જાય દર્શન કર્યા વિના ખાંડને ખાખરા ઘીમાં ગળી ખાય જેના ઘરમાં. ૧. ધર્મ ક્રિીયા સબી નેવે મુકીને એલે પેલે ઘરે જાય.નિંદાથી નવરી ઉંચી ન આવે દુગતી ભાતા બંધાય જેના ઘર ૨. લાકડાને છાણુ પુજ્યા વિના એ ચુલામાં નાખતી જાય વાસી રોટલા પડી રહેને હીંચકે હીંચકા ખાય જેના ઘરમાં ૩. દેખી સાધાર્મી આંખજ કાઢે. હૈયે કરે હાય હાય પર્વતીથી બ્રહ્મચર્ય ન પાળે કાંદા બટાટા ખાય જેના ઘરમાં ૪. ચીંતામણી દાદાની સેવા કરતાં સઘળાએ પા૫ ૫લાય પ્રભુ શાશન મને ભવોભવ મલજે લળી લળી પાગું પાય જેના ઘરમાં ૫. એ ઉપદેશ નરને પણ લાગે જાગે તે સંસાર ત્યાગે સંસાર સુખે જે કડવાં લાગે તે મુક્તિ ચાલે આત્મ લાગે જેના ઘરમાં. ૬.
શ્રી આનંદઘન પદ્યાવલિ.
- પદ્યરત્ન ૧ લું. રાગ–વેલાવલ કયા સેવે ઉઠ જાગ બાઉ રે, કયા એ આંકણી; અંજલિ જલ ક્યું આયુ ઘટત હે, દેત પહેરીયાં ઘરય ઘાઉ રે. કયા. ૧. ઈંદ્ર ચંદ્ર નાગિદ્ર મુનિંદ્ર ચલે, કેણ રાજા

Page #790

૭૪
સજ્જન સાન્સિં પતિસાહુ રાઉ રે; ભમત ભમત ભવજલધિ પાયકે, ભગવંત ભજનવન ભાઊ નાઉ રે. ૨. કહા વિલખ કરે અખ ખાઉં રે, તરી ભવજલનિધિ પાઉ રે; આનંદઘન ચેતનમય મૂરતિ, શુદ્ધ નિર`જન દેવ ધ્યારે કયા૦ ૩.
પદ્મરત્ન ર જ રાગ-વેલાવલ-એકતાલી
૨ ઘરિયારી ખાઉ રે, મત ઘરીય અાવે, નર દેશર ખાંધત પાઘરી, તું કયા ઘરીય ખજાવે. રે ઘરિયા૦ ૧. કેવલ કાલ કલા કલે, વૈ તું અકલ ન પાવે; અકલ કલા ઘટમે ઘરી, મુજ સેા ધરી ભાવે રે ઘરિયા૦ ૨. આતમ અનુભવ રસ ભરી, યામે ઔર ન માવે; આન'દર્શન અવિચલ કલા, વિરલા કેાઇ પાવે. રે ઘરિયા૦ ૩.
પધરત્ન ૩ જ રાગ-વેલાવલ-તાલાતી
જીય જાને મેરી સફલ ઘરીરી; જીય॰ સુત વિનેતા યૌવન ધન માતા, ગભતણી વેદન વિસરીરી જીય॰ ૧. સુપનકા રાજ સાચ કરી માનત, રાચત છાંહે ગગન બદરીરી; આઈ અચાનક કાલ તપચી, ગહેગા જ્યું નાહર મકરીરી. જીય૦ ૨. અજહુ ચેત કછુ ચેતતનાંહિ, પકરી ટેક હારિલ લશ્કરીરી; આનંદઘન હીરા જન છાંડી નર માહ્યો માય કકરી રી. જીય૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૪ થું રાગ–વેલાવલ
સુહાગણુ ! જાગી અનુભવ પ્રીત; સુહાગણુ॰ નિંદ અનાદિ અજ્ઞાનકી મિટ ગઈ નિજ રીત. સુ॰ ૧. ઘટમદિર દીપક ક્રિયા, સહજ સુતિ સરૂપ; આપ પાઈ આપુહી, ઠાનત વસ્તુ અનૂપ. સુ॰ ૨. કહા દેખાવું ઔરકું, કહાં સમજાઉં ભાર; તીર અચૂક પ્રેમકા, લાગે સેા રહે ઠાર. સુ૦ ૩. નાદ વિલુધ્ધા પ્રાક્' ગિને ન તૃણુ મૃગલેાય; આનદઘન પ્રભુ પ્રેમક્રી, અકથ કહાની હાય. સુ૦ ૪.
પઘરત્ન ૫ મું રાગ–આશાવરી
અવધૂ નટ નાગરકી ખાજી, જાણે ન ખાંભણુ કાજી; અવધૂ॰ થિરતા એક સમયમે‘ ઠાને, ઉપજે વિષ્ણુસે તબહી; ઉલટ પલટ ધ્રુવસત્તા રાખે, યા હમ સુની ન કબહી. ૧ અવધૂ એક અનેક અનેક એક ક્રૂની, કુંડલ કનક સુભાવે; જલતર`ગ ઘટમાટી રવિકર, અગનિત તાહિ સમાવે. અવધૂ ૨. હૈ નાંહી હૈ વચન અગાચર, નય પમાણુ સતભ ́ગી; નિશ્યખ હાય લખે કેાઇ (વલા, કયા દેખે મત જ ગી. અવધૂ॰ ૩. સર્વ'મયી સરવગી માને, ન્યારી સત્તા ભાવે; આનંદથન પ્રભુ વચનસુધારસ, પરમારથ સે। પાવે, અવધૂ૦ ૪.
પદ્મરત્ન ૬ હું. સાખી
આતમ અનુભવ રસિક કેા, અજબ સુન્ય વિતત; નિવેદી વેદન કરે, વેદન કરે અન`ત. ૧. રાગ-સામગ્રી :-માહરો માલુડા સંન્યાસી, દેહ દેવલ મઠવાસી. મહારો૦ ૧. ઇંડા પિંગલા મારગ તજી ચેાગી, સુખમના ઘરવાસી; પ્રાર‘ધ મધિ આસન પૂરી માત્રુ, અનહદ તાન અજાસી, મહારો૦ ૨. યમ નિયમ આસન જયકારી, પ્રાણાયામ અભ્યાસી; પ્રત્યાહાર ધારણા ધારી, ધ્યાન સમાધિ સમાસી. મહારો ૩. મૂલ ઉત્તરગુણ મુદ્દાધારી, પય‘કાસન ચારી;

Page #791

૭૫
સગાય અને પદ-વિભાગ રચક પૂરક કુંભક સારી, મન ઇંદ્રિય જયકારી મહાર. ૪. થિરતા જોગ જુગતિ અનુકારી, આપોઆપ વિમાસી, આતમ પરમાતમ અનુસાર, સીઝે કાજ સમાસી. મહાર૦ ૫.
પદ્યરત્ન ૭ મું. સાખી જગ આશા જંજીરકી, ગતિ ઉલટી કુલ મારફ ઝ પાવત જગમેં, રહે છૂટ ઈક ઠાર.
રાગ-આશાવરી –અવધૂ કયા સેવે તન મઠમે, જાગ વિલોકન ઘટમે. અવધૂ તન મઠકી પરતીત ન કીજે, ઢહિ પરે એક પલમેં; હલચલ મેટ ખબર લે ઘટકી, ચિહે રમતા જલમેં. અવધૂ. ૧. મઠમેં પંચભૂતકા વાસા, સાસા ધૂત ખવીસા છિને છિન તેહી છેલનમું ચાહે, સમજે ન બૌરા સીસા. અવધૂ૨. શિરપર પંચ વસે પરમેશ્વર, ઘટમેં સૂછમ બારી; આપ અભ્યાસ લખે કેઈ વિરલા, નિરખે મુકી તારી અવધૂ. ૩. આશા મારી આશન ધરી ઘટમે, અજપા જાપ જગાવે; આનંદઘન ચેતનમય મૂરતિ, નાથ નિરંજન પાવે. અવધૂ૦ ૪.
પદ્યરત્ન ૮ મું. સાખી આતમ અનુભવ ફુલકી, નવલી કેઊ રીત, નાક ન પકરે વાસના, કાન ગ્રહ પ્રતીત. ૧.
રાગ-ધયાશ્રી વા સારંગ:-અનુભવ નાથકુ કયું ન જગાવે. મમતા સંગ સો પાય અજાગલ, થન દ્વધ દુહાવે અનુભવ ૧. મરે કહેતે ખીજ ન કીજે, તું ઐસીહી શિખાવે, બહેત કહેતે લાગત ઐસી, અંગુલી સર૫ દિખાવે. અનુભવ. ૨. ઔરન કે સંગ રાતે ચેતન, ચેતન આપ બતાવે; આનંદઘનકી સુમતિ આનદા, સિદ્ધ સરૂપ કહાવે. અનુભવ ૩.
પદ્યરત્ન ૯મું. રાગ-સારંગ નાથ નિહારો આપમતાસી. વંચક શઠ સંચક શી રીતે, ખોટો ખાતે ખતાશી. નાથ૦ ૧. આપ વિગૂ વણ જગકી હાંસી, સિયાના કૌન બતાસી, નિજજન સુરિજન મેલા ઐસા, જૈસા દૂધ પતાસી. નાથ, ૨. મમતા દાસી અહિતકરિ હરવિધિ, વિવિધ ભાંતિ સંતાસી, આનંદઘન પ્રભુ વિનતિ માને, ઔર ન હિતુ સમતાસી. નાથ૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૧૦ મું. રાગ-દોડી પરમ નરમ મતિ ઔર ન આવે; પરમ. મેહન ગુનોહન ગતિ સેહન, મેરી વૈરન એસેં નિ દુર લિખાવે. ૫. ૧. ચેતન ગાત મનાત એતે, મૂલ વસાત જગાત બતાવે કઉ ન દૂતી દલાલ વિસીડી, પારખી પ્રેમ ખરીદ બનાવે, ૫૦ ૨. જાંધ ઉઘારી અપની કહા એતે, વિરહજાર મિસ મહી સતાવે, એની સુની આનંદઘન નાવત, ઔર કહા કે ડુંડ બજાવે. પરમ૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૧૧. મું. રાગ-માલકેશ, વેલાવલ, ટોડી. આતમ અનુભવ રીતે વરી રી. આતમ એ આંકણી. મોર બનાએ નિજરૂપ નિરૂપમ, તિછન રૂચિ કર તેગ ધરીરી. આ૦ ૧ ટેપ સન્નાહ શૂરકે બાને, એકતારી ચેરી પહિરીરી સત્તા થલમેં મેહ વિદારત, એ ઐ સુરિજન મુહ નિસરીરી. આ૦ ૨ કેવલ કમલા અપછ૨ સુંદર, ગાન કરે રસરંગ ભીરી જીત નિશાન બજાઇ વિરાજે,

Page #792

૩;
આનદધન સગ ધરીરી. આ. ૩.
પઘરત્ન ૧૨ સુ. સાખી
કુબુદ્ધિ કમરા કુટિલ ગતિ, સુબુદ્ધિ રાધિકા નારી; ચાપર ખેલે રાધિકા, જીતે કુખજાહારી ૧. રાગ રામગ્રી:-ખેલે ચતુર્ગતિ ચૌપર, પ્રાણી મેરો ખેલેચતુગતિ ચૌપર. નરદ ગંજીદ્દા, કૌન ગિનત હૈ, માને ન લેખે બુદ્ધિવર. પ્રાણી॰ ૧. રાગ દોષ મહકે પાસે, આપ મનાએ હિતકર, જૈસા દાવ પરે પાસેકા, સારી ચલાવે ખિલકર, પ્રાણી ૨. પાંચ તલે હૈ દુઆભાઈ, છક્કા તલે હું એકા; સબ મિલ હેાત ખરાખર લેખા, યહુ વિવેક ગિનવે. પ્રાણી૦ ૩. ચઉરાશી માહે ફિર નીલી, સ્વાહ ન તારી જેરી; લાલ જરઇફિર આવે ઘરમેં, કબહુક જોરી (વછેરી પ્રાણી૦ ૪. ભાવ વિવેકકે પાઉ ન આવત, તમ લગ કાચીખાજી; આનંદઘન પ્રભુ પા દેખાવત, તે જીતે જીય ગાજી. પ્રાણી ૫. પઘરત્ન ૧૩ મુ. રાગ–સારંગ.
અનુભવ હમ તેા રાવરી દાસી. અનુ॰ આઈ કહાં તે' માયા મમતા, જાનુ' ન કહાંકી વાસી. અનુ॰ ૧. રીજ પર વાંકે સંગ ચેતન તુમ કયુ' રહત ઉદાસી; વરજ્યા ન જાય એકાંત કથા, લેાકમે' હાવત હાંસી. અનુ॰ ૨. સમજત નાંડુી નિસ્ફુર પતિ ઐતિ, પલ એક જાત છમાસી; આનદઘન પ્રભુ ઘરકી સમતા, અટકલી ઔર લખાસી. અનુ૦ ૩. પદ્યરત્ન ૧૪ મુ. રાગ-સારગ
અનુભવ તું હૈ હેતુ હુમારા; અનુભવ॰ અન્ય ઉપાય કરા ચતુરાઈ, ઔરકા સગ નિવારા. અનુ॰ ૧, તૃષ્ણા રાંડ ભડકી જાઈ, કહા ઘર કરે સવારે; શઢ ઠંગ કપટ કુટુમહી પાખે, મનમેં કયુ ન વિચારે. અનુ॰ ૨. કુલટાકુટિલ કુબુદ્ધિસંગ ખેલકે, અપની પત કર્યુ' દ્વારા; આનદઘન સમતા ઘર આવે, વાજે જિત નગારી, અનુ૦ ૩. પદ્યરત્ન ૧૫ મુ. રાગ–સારંગ
મેરે ઘટ ગ્યાન ભાનુ ભયે ભાર. મેરે ચેતના ચકવા ચેતના ચકવી, ભાગે વિર હુકા સાર. મેરે૦ ૧. શૈલી ચિ ુ'દસ ચતુરા ભાવરૂચિ, મિટ્યો ભરમ તમ જોર, આપકી ચારી આપહી જાનત, ઔર કહત ન ચાર. મેરે૦ ૨. અમલ કમલ વિકચ ભયે ભૂત્તલ, મંદવિષય શશિકાર; આનદાન એક વલ્લભ લાગત, ઔર ન લાખ કિરાર, મેરે ૩.
સજ્જન સન્મિત્ર
પઘરત્ન ૧૬ સું. રાગ-માર્
નિશદિન જોઉં તારી વાટડી, ઘરે આવે! રે ઢાલા; નિશદિન॰ મુજ સરખી તુજ લાખ હૈ, મેરે તુહી મમેાલા નિશદિન ૧. જવહરી મેલ કરે લાલકા, મેરા લાલ અમાલા; યાકે પટંતર કા નહીં, ઉસકા કયા મોલા. નિશદિન૦ ૨. ૫થ નિહારત લેાયણે, ડ્રગ લાગી અડાલા; જોગી સુરત સમાધિમૈ, મુનિ ધ્યાન અકેલા. નિશદિન૦ ૩. કૌન સુને નિકું કહું, કિમ માંડું મૈ ખાલા; તેરે મુખ દીઠે ટલે, મેરે મનકા ચાલા. નિશદિન॰ મિત્ત વિવેક વાતે કર્યું, સુમતા સુનિ ખાલા; આન દઘન પ્રભુ આવશે સેજડી રંગ રોલા. નિશદિન૦ ૫.

Page #793

સજઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૩૭ પદ્યરત્ન ૧૭ મું રાગ–સોરઠ છોકરાને કયું મારે છે ?, જાયે કાલ્યા ડેણછરે છે મહારે બાલ ભલે, બેલે છે અમૃત વેણ. છેરાને. ૧. લેય લકુટિયાં ચાલણ લાગે, અબ કાંઈ ફૂટા છે નેણુ; તું તે મરણ સિરાણે સુતે, રેટી દેસી કોણ છોરાને. ૧. પાંચ પચીશ પચાસ ઉપર, બેલે છે સુધાં વેણુ આનંદઘન પ્રભુ દાસ તુમારે, જનમ જનમકે એણ. છેરાને. ૩. .
- પદ્યરત્ન ૧૮ મું. રાગ-માલકેશ, રાગણી–ગડી રિસાની આપ મનાવે રે, પ્યારે વિચ વસીઠ ન ફેર. રિસાની સૌદા અગમ હૈ પ્રેમકા રે. પરખ ન બૂઝે કોય; લે દે વાહી ગમ પડે પ્યારે, ઔર દલાલ ન હેય. રિસાની ૧. દે બાતાં જીયકી કરે રે, મેટો મનકી આંટ, તનકી તપત બૂઝાઈ
પ્યારે, વચન સુધારસ છાંટ, રિસાની, ૨. એક નજર નિહારી રે, ઉજર ન કીજે નાથ; તનક નજર મુજર મલે પ્યારે, અજર અમર સુખ સાથ. રિસાની૩. નિસિ અંધિયારી ઘનઘટા રે, પાઉં ન વાટકો ફંદ, કરૂણા કરે તે નિરવહુ પ્યારે, દેખું તુમ મુખ ચંદ, રિસાની, ૪. પ્રેમ જિહાં દુવિધા નહીં રે, મેટ ઠકુરાઈત રેજ; આનંદઘન પ્રભુ આય બિરાજે, આપહી સમતા સેજ. રિસાની૫.
પદ્યરત્ન ૧૯ મું રાગ-વેલાવલ દુલહનારી તું બડી બાવરી, પિયા જાગે તું સવે; પિયા ચતુર હમ નિપટ અગ્યાની, ન જાનું કયા હેવે દુલહ૦ ૧ આનંદઘન પિયા દરસ પિયાસે, ખેલ ઘુંઘટ મુખ જે દુલહ૦ ૨.
પદ્યરત્ન ૨૦ મું. રાગ–ગોડી–આશાવરી આજ સુહાગન નારી, અવધૂ આજ સુહાગન નારી, મેરે નાથ આ૫ સુધ લીની કીની નિજ અગચારી. અવધૂ. ૧. પ્રેમ પ્રતીત રાગ રૂચિ રંગત, પહિરે જીની સારી; મહિંદી ભકિત રંગકી રાચી, ભાવ અંજન સુખકારી. અવધૂ. ૨. સહજ સુભાવ ચૂરી મેં પની, થિરતા કકન ભારી; દયાન ઉરવશી ઉરમે રાખી પિય ગુનમાલ આધારી. અવધૂ. ૩. સુરત સિંદુર માંગ રંગ રાતી, નિરતે વેની સમારી; ઉપજી ત ઉદ્યોત ઘટ ત્રિભુવન, આરસી કેવલ કારી. અવધૂ. ૪. ઉપજ ધુનિ અજ પાકી અનહદ, જીત નગારે વારી ઝડી સદા આનંદઘન બરખત, બિન મેર એકન તારી. અવધૂત
૫ રત્ન ૨૧ મું. રાગ–ગોડી. નિશાની કહા બતાવું રે, તેરે અગમ અગોચર રૂપ રૂપી કહું તે કછુ નહીં રે, બધે કૈસે અરૂ૫ રૂપારૂપી જે કહુ પ્યારે ઐસે ન સિદ્ધ અનૂપ નિશાની ૧. શુદ્ધ સનાતન જે કહું રે, બંધ ન મોક્ષ વિચાર; ન ઘટે સંસારી દશા પ્યારે, પુણ્ય પાપ અવતાર. નિશાની, ૨. સિદ્ધ સનાતન જે કહું રે, ઉપજે વિણસે કૌન ઉપજે વિણસે જે કહુ પ્યારે, નિત્ય અબાધિત ગન. નિસાની. ૩. સવાંગી સબ નય ધણી રે, માને સબ પરમાન; નયવાદી પહેલે ગ્રહી પ્યારે, કરે ભરાઈ ઠાંની નિશાની, ૪. અનુભવગોચર વસ્તુ કે રે, જાણુ યહી ઈલાજ કહન સુનનકે કછુ નહી પ્યારે, આનંદઘન મહારાજ. નિસાની. ૫.

Page #794

૭૩૮
સજન સન્મિત્ર પદ્યરત્ન ૨૨ મું. રાગ–ગડી વિચારી કહા વિચારે છે, તે આગમ અગમ અથાહ. વિચારી. બિન આધે આધા નહી રે, બિન આધેય આધાર; મુરગી બિનુ ધડ નહીં પ્યારે, યા બિન મુરગકી નાર. વિચારી. ૧. ભુરટા બીજ વિના નહીં રે, બીજ ન ભુરટા ટાર; નિસિ બિન દિવસ ઘટે નહીં મારે, દિન બિન નિસિ નિરધાર. વિચા. ૨. સિદ્ધ સંસારી બિનું નહીં રે, સિદ્ધ બિના સંસાર; કરતા બિન કરણ નહીં પ્યારે, બિન કરની કરનાર વિચારી. ૩ જનમ મરણ બિના નહીં રે, મરણ ન જનમ વિનાશ દીપક બિનું પરકાશતા પ્યારે, બિન દીપક પરકાશ. વિચારી. ૪. આનંદઘન પ્રભુ બચનકી રે, પરિણતિ ધરો રૂચિવંત શાશ્વત ભાવ વિચારકે પ્યારે, ખેલે અનાદિ અનંત. વિચારી ૫.
પદ્યરત્ન ૨૩ મું. રાગ-આશાવરી અવધૂ અનુભવ કલિકા જાગી, મતિ મેરી આતમ સમરન લાગી; અવધૂળ જાયે ન કબહુ ઔર ઢિગ નેરી, તેરી વનિતા વેરી માયા ચેડી કુટુંબ કરી હાથે, એક દે દિન ઘેરી. અવધૂ. ૧. જનમ જરા મરણ વસી સારી અસર ન દુનિયાં જેતી; દે હવકાય નવા ગમે મીયાં, કિસ પર મમતા એતી. અવધૂ. ૨. અનુભવ મેં રોગ ન સંગા, લકવાદ બસ મેટા; કેવળ અચલ અનાદિ અબાધિત, શિવ શંકરકા ભેટા. અવધૂ ૩. વર્ષો બુંદ સમુંદ સમાની, ખબર ન પાવે કેઈ, આનંદઘન હૈ જતિ સમાવે, અલખ કહાવે સેઇ. અવધૂ૦ ૪.
- પદ્યરત્ન ૨૪ મું. રાગ-સામગ્રી મુને મહારે કબ મિલસે મનમેલું મુને મનમેલુ વિણ કેલિ ન કલિયે, વાલે કવલ કોઈ વેલૂ. ૧. આ૫ મિલાથી અંતર રાખે, સુમનુષ્ય નહી તે લેલુ આનંદઘન પ્રભુ મન મળિયા વણિ, કો નવિ વિશે ચેલ. ૨.
પદ્યરત્ન ૨૫ મું. રાગ-રામગ્રી કયારે મુને મિલશે માહરે સંત સનેહી કયારેય સંત સનેહી સુરિજન પાખે, રાખે ન ધીરજ દેહી. કયારે. ૧. જન જન આગલ અંતર ગતની, વાતડલી કહું કેહી; આન દઘન પ્રભુ વૈદ્ય વિશે, કિમ જીવે મધુમેહી. કયારેક ૨.
પદ્યરત્ન ૨૬ મું. રાગ-આશાવરી અવધૂ કયા માગું ગુનાહીના, વે ગુન ગનિ ન પ્રવીના, અવધૂત્ર આંકણી. ગાય ન જાનું બજાય ન જાનું, ન જાનું સુર લેવા રીઝ ન જાનું રીઝાય ન જાનું પદ સેવા. અવધૂ. ૧. વેદ ન જાનું, કિતાબ ન જાનું ન લક્ષન છંદા; તરકવાદ વિવાદ ન જાનું, ન જાનું કવિ ફદા. અવધૂ. ૨. જા૫ ન જાનું જુવાબ ન જાનું, ન જાનું કથાવાતા; ભાવ ન જાનું ભગતિ ન જાનું, જાનું ન સર તાતા. અવધૂ, ૩ ગ્યાન ન જાનું વિગ્યાન ન જાનું, ન જાનું ભજનામાં આનંદઘન પ્રભુ કે ઘરદ્વાર, ૨ટન કરૂં ગુણ ધામા. અવધૂ૦ ૪.

Page #795

સજ્ઝાય અને પદ–વિભાગ
પઘરત્ન ૨૭ મું રાગ–આશાવરી
અવધૂ રામ રામ જગ ગાવે, વિરલા અલખ લખાવે. અવધૂ મતવાલા તે મતમે' માતા, મઠવાલા મઢેરાતા; જટા જટાધર પટા પટાધર, છતાં છતાધર તાતા. અવધૂ૦ ૧. આગમ પઢિ આગમધર થાકે, માયાધારી છાકે; દુનિયાદાર દુનીસે' લાગે, દાસા સમ આશાકે. અવધૂ ૨. બહિરાતમ મૂઢા જગ જેતા, માયાકે ફ'દ રહેતા; ઘટ અ`તર પરમાતમ ભાવે, દુલભ પ્રાણી તેતા. અવધૂ॰ ૩. ખગપદ ગગન મીનપદ જલમે, જો ખાજે સે ઔશ; ચિત' પ‘કજ ખાજે સેા ચિન્હ, રમતા આનદ ભૌરા. અવધૂ૦ ૪.
પધરત્ન ૨૮મું રાગ–આશાવરી
આશા ઔરનકી કયા કીજે, ગ્યાન સુધારસ પીજે; આશા॰ ભટકે દ્વાર દ્વાર લેાકન કે, કૂકર આશાધારી; આતમ અનુભવ રસકે રસીયા, ઉતરે ન કખહું ખુમારી. આશા ૧. આશા દાસીકે જે જાયે, તે જન જગકે દાસા; આશા દાસી કરે જે નાયક, લાયક અનુભવ પ્યાસા. આશા૦ ૨. મનસા પ્યાલા પ્રેમ મસાલા, બ્રહ્મ અગ્નિ પરજાલી; તન ભાઠી અવટાઇ પિયે કસ, જાગે અનુભવ લાલી, આશા૦ ૩. અગમ પીયાલા પીયે મતવાલા, ચીને અધ્યાતમવાસા, આન‘ઘન ચેતન હૈ ખેલે, દેખે લેક તમાસા, આશા૦ ૪. પઘરત્ન ૨૯ મુ રાગ-આશાવરી
અવધૂ નામ હમારા રાખે, સેા પરમ મહારસ ચાખે. અવધૂ નહીં હુમ પુરુષા નહીં હમ નારી, વરન ન ભાત હમારી; જાતિ ન પાંતિ ન સાધન સાધક, નહીં હુમ લધુ નહીં ભારી. અવધૂ॰ ૧. નહીં હમ તાતે નહીં હમ સીરે, નહીં દીઘ નહીં છોટા; નહીં હમ ભાઈ નહીં હમ ભગિની, નહીં હમ ખાપ ન બેટા. અવધૂ૦ ૨. નહીં હમ મનસા નહીં હમ શખદા, નહીં હમ તનકી ધરણી; નહીં હમ ભેજ લેખપર નાંહી, નહીં હુમ કરતા કરણી, અવધૂ॰ ૩. નહીં હુમ દરસન નહીં હમ પરસન, રસ ન ગંધકછુ નાંહી; આન‘દઘન ચેતનમય મૂરતિ, સેવકજન લિ જાહીં. અવધૂ॰ ૪,
૭૩૯
પદ્મરત્ન ૩૦ મુ રાગ-આશાવરી
સાધેા ભાઈ ! સમતા રગ રસીજે, અવધૂ મમતા સ’ગ ન કીજે; સા॰ સપત્તિ નાં િનાંહિ મમતા મે', મમતામાં મિસ મેટે; ખાટ પાટ તજી લાખ ખટાઉ, અંત ખાખમે લેટે. સાધા૦ ૧. ધન ધરતીમે ગાડે ખઔરે, ક્રૂર આપ સુખ લ્યાવે; મૂષક સાપ હાવેગે આખર, તાતે' અલચ્છિ કહાવે સાધા૦ ૨, સમતા રતનાકરકી જાઇ, અનુભવ ચ`દ સુભાઈ, કાલકૂટ તજી ભાવમૈ શ્રેણી, આપ અમૃત કે આઈ. સાધા૦ ૩. લેાચન ચરન સહસ ચતુરાનન, સઁનતે` બહુત ડરાઇ; આનદાન પુરૂષોત્તમ નાયક, હિત કરી કઠ લગાઈ સાધા૦ ૪. પઘરત્ન ૩૧ મુ. શ્રીરાગ
કિત જાનમતે હૈ પ્રાણનાથ, ધૃત આય નિહારા ઘરકા સાથ. ૧. ઉત માયા કાચા કખ ન જાત, યહુ જડ તુમ ચેતન જગ વિખ્યાત, ઉત કરમ ભરમ વિષ વેલિ સ`ગ, શ્ચંત પરમ નરમ મતિ મેલિ રંગ. ૨. ઉત કામ કઢ મદ મેહમાન, ઇત કેવળ અનુ

Page #796

૭૪૦
સજજન સન્મિત્ર ભવ અમૃતપાન; આલિ કહે સમતા ઉત દુઃખ અનંત, ઇત ખેલે આનંદઘન વસંત. ૩.
- પદ્યરત્ન ૩૨ મું. રાગ–સામેરી પીયા તુમ, નિકુર ભયે કયું એસેં, નિકુ૨૦ એ આંકણ મેં તો મન વચ કમ કરી રાઉરી, રાઉરી રીત અને સે. ૧. ફૂલે ફૂલે ભમર કસી ભાઉરી ભરત હ, નિવહે પ્રીત કર્યું એસે; મેં તો પીયુતે એસી મીલિ આલી, કુસુમ વાસ સંગ જૈસે. ૨. એઠી જાને કહાં પરે એતી. નીર નિવહિયે ભેંસ, ગુન અવગુન ન વિચારે આનંદઘન કિજિયે તુમ હે તૈસે. ૩.
- પદ્યરત્ન ૩૩ મું. રાગગડી મિલાપી આન મિલાવો રે, મેરે અનુભવ મીઠડે મિત્ત મિ. ચાતક પીઉ પીઉ રટે રે, પીઉ મિલાવે ન આન, જીવ જીવન પીઉ પીઉ કરે પ્યારે, જી નીઉ આન એ આન. મિ. ૧. દુઃખયારી નિશદિન રહું રે, ફિરું સબ સુધબુદ્ધ ખાય; તનકી મનકી કવન લહે પ્યારે, કિસે દિખાઉં રેય. મિ. ૨. નિસિ અંધિયારી મોહિ હસે રે, તારે દાંત દિખાઈ; ભાદે કાદે મે કીયે પ્યારે, અસૂઅન ધાર વહાઈ. મિ. ૩. ચિત્ત ચાતક પીઉ પીઉ કરે રે, પ્રાણમેં દે કર પી સ; અબલાસે જોરાવરી પ્યારે, એતી ન કીજે રીસ મિ. ૪. આતુર ચાતુરતા નહીં રે, મુનિ સમતા ટુંક વાત; આનંદઘન પ્રભુ આય મિલે પ્યારે, આજ ઘરે હર ભાત મિત્ર ૫.
પદ્યરત્ન ૩૪મું. રાગ–ગોડી દેખે આલી નટ નાગરકે સાંગ; ઔરહી ઔર રંગ ખેલત તાતે ફીકા લાગત અંગ. દેખે. ૧. ઔરહાન કહા દીજે બહુત કર, જીવિત હૈ ઈહ ઢગ; મેરા
ઔર વિચ અંતર એ તે, જૈતો રૂપિઈ રાંગ. દેખ૦ ૨. તનુ શુદ્ધ બેય ઘૂમત મન એસે, માનું કુછ ખાઈબાંગ; એતે પર આનંદઘન નાવત, ઔર કહા ઔર દીજે બાંગ દેખ૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૩૫ મું. રાગ-દીપક, કાન્હરો કરે જારે જારે જારે જા, કરે. સજી સણગાર બનાયે આભૂષણ, ગઈ તબ સૂની સેજા. ૧. વિરહવ્યથા કછુ એસી વ્યાપતિ, માનું કે મારતી બેજા, અંતક અંતક કહાલું લેગે પ્યારે, ચાહે જીવ તું લેજા. ૨. કેમિકલ કામ ચંદ્ર સૂતાદિક ચેતન મત હૈ. જેજા, નવલ નાગર આનંદઘન પ્યારે, આઈ અમિત સુખ દેજો. ૩.
પઘરત્ન ૩૬ મું. રાગ-માલસિરિ વારે નાહ સંગ મેરે, યુંહી જવન જાય એ દિન હસન ખેલનકે સજની, રાતે રેન વિહાય. વારે. ૧. નગ ભૂષણસે જરી જાતરી, મેતન કછુ ન સહાય; ઈક બુદ્ધિ છયમેં ઐસી આવત હૈ, લીજેરી વિષ ખાય. વારે ૨. ના સોવત હે લેત ઉસાસ ન, મનહીમે પિછતાય; એગિની હુયકે નિફ્સ ઘરતૈ', આનંદઘન સમજાય. વારે ૩.
પદ્યરત્ન ૩૭ મું. રાગ-વેલાવલ. તા જેગે ચિત્ત ત્યાઉરે વહાલા; તા. સમકિત દેર શીલ લગેટી, ઘુલઘુલ ગાંઠ

Page #797

સય અને પદવિભાગ
૭૪૧
ઘુલાઉં; તત્ત્વ ગુફામ' દીપક જોઉં, ચેતન રતન જગાઉં રે, વહાલા. ૧. અષ્ટ કરમ કડૈકી ધૂની, ધ્યાના અગન જગાઉં, ઉપશમ છતને ભસમ છણુાઉં, મલીમલી અ`ગ લગાઉં. વહાલા. ૨ આદિ ગુરુકા ચેલા ડે કર, માહકે કાન ફ્રાઉં; ધરમ શુકલ દેય મુદ્રા સેાહે, કરૂણાનાદ ખજાઉં રે. વહાલા. ૩. ઋણ વિધ યોગસિંહાસન ઐઠા, મુગતિપુરીકૂ ધ્યાઉં; આન'દઘન દેવેદ્રસે. જોગ, બહુર ન કલમે આરે. વહાલા. ૪.
પદ્યરત્ન ૩૮ મું. રાગ–મારૂ
મનસા નટનાગરસૂ' જોરી હે; મનસા૰ મનસા નટનાગરસૂ' જોરી સખી હમ, ઔર સખનસે' તેરી હા. મ૦ ૧. લેાક લાજસ નાંહી કાજ, કુલ મર્યાદા છેરી હા; લેક ખટાઉ હસેા વિના, અપના કહત ન કારી હા. મ૦ ૨. માત તાત અરૂ સજજન જાતિ, વાત કરત હૈ ભારી હે; ચાખે રસકી કયુ કરી છૂટે, સૂરિજન સૂરિજન ટારી હા. મ૦ ૩. ઔરહના કહા કહાવત ઔરપે, નાંહિ ન કીની ચારી હે; કાછ કછ્યું સે નાચત નિવù, ઔર આચરી ચરી ફારી હા. મ૦ ૪. જ્ઞાનસિંધૂ મથિત પાઇ, પ્રેમ પીયુષ કટારી હા, માદત આન‘દૂધન પ્રભુ શિષર, દેખત દૃષ્ટિ ચકારી હા. મ૦ ૫. પદ્મરત્ન ૩૯ મું. રાગ--જયજયવંતી.
તરસકી જઈ દઈ કૌ ઢાંકી સવારી રી; તીક્ષણ કટાક્ષ છટા લાગત કટારીરી. તરસકી૦ ૧. સાયક લાયક નાયક પ્રાના પહારીરી; કાજર કા જન લાજ વાજન કહું વારીરી. તરસકી૰ ૨. માહની માહન ઠગ્યા જગત ઠગારીરી, દીજીએ આનદઘન દાહ હુમારીરી તરસી૦ ૩. પદ્મરત્ન ૪૦ મુ. રાગ--આશાવરી
મીઠડા લાગે કતા ને, ખાટા લાગે લાક; કંત વિઠ્ઠણી ગાઠડી, તે રણમાંહે પાક. મીઠડા ૧. ક‘તડામે' કામણ, લાકડામે' શેાક; એક ઠામે' કેમ રહે, દૂધ કાંજી થાક. મીઠા ૨. કતવિણુ ચઉગતિ, આણું માનું ફાક; ઉઘરાણી સિરડ ફ્રિડ, નાણું માનું ફ્રાંક; મીઠડા ૩. કુત વિના મતિ મારી, અવાડાની ખેાક; ધાક ઘુ· આનંદઘન અવરને ટોક. મીઠડા ૪. પદ્મરત્ન ૪૧ મુ. રાગ-વેલાવલ
પીયા બિનુ શુદ્ધ બુદ્ધ ભૂલી ડા; આંખ લગાઈ દુઃખ મહેલકે, જરૂખે લી હા. પીયા૦ ૧. હસતી તમડું વિરાનીયા, દેખી તન મન છીન્ત્યા ડા; સમજી તખ એતો કહી, કોઇ નેહ ન કીચે ડા. પીયા ૨. પ્રીતમ પ્રાણપતિ વિના, પ્રિયા કૈસે· જીવે હા; પ્રાણ પવન વિરહા દશા, ભુયંગનિ પીવે હા. પીયા॰ -૩. શીતલ પ ́ખા કુમકુમા, ચ'દન કહા લાવે ડા; અનલ ન વિરહાનલ ચ હૈ, તન તાપ ખઢાવે ડૉ. પીયા૦ ૪. ફાગુન ચાચર એક નિસ્રા, હારી સિરગાની હા; મૈરે મન સખ દિન જરૈ, તનખાખ ઉડાની હા. પીયા ૫. સમતા મહેલ મિરાજ હૈ, વાણી ૨સ જા હા; અતિ જાઉં આનદઘન પ્રભુ, એસે નિહુર ન šજા હા. પીયા૦ ૬.
પદ્યરત્ન ૪ર મુ. રાગ–સારંગ વા આશાવરી
અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે, અખ૰ યા કારન મિથ્યાત દ્વીયે. તજ, કયું ફર

Page #798

૭૪૨
સજજન સન્મા દેહ ધરે છે. અબ. ૧. રાગ દેસ જગ બંધ કરત હૈ, ઈનકે નાસ કરે છે, મ અનત કાલતે પ્રાની, સે હમ કાલ હરે છે. અબ૦ ૨. દેહ વિનાશી હું અવિનાશી, અપની ગતિ પકરેગે, નાસી જાતી હમ થિર વાસી, ચેખે હૈં નિખરે ગે. અબ૦ ૩. માં અનતવાર બિન સમયે, અબ સુખદુઃખ વિસરંગે, આનંદઘન નિપટ નિકટ અક્ષર દે, નહીં સમરે સો મળે. અબ૦ ૪.
પદ્યરત્ન ૪૩ મું. રાગ-દોડી મેરી તું મેરી તું કાહે હરિરી, મેરી કહે ચેતન સમતા સુનિ આખર, ઔર ડેઢ દિન જૂઠી રેરી. ૧. એતી તે હું જાનું નિર્ચ, રીરી પર ન જરાઉ જશેરીજબ અપન પદ આપ સંભારત, તબ તેરે પરસંગ પરેરી. ૨. ઔસર પાઈ અધ્યાતમ સલી, પરમાતમ નિજાગ ધરેરી; સક્તિ જગાઇ નિરૂપમ રૂપકી આનંદઘન મિલિ કેલિ કરી. ૩.
પદ્યરત્ન ૪૪ મું. રાગ-ટાડી તેરી હું તેરી હું એતી કહુરી, તેરી ઈન બાતમે દગે તું જાને, તે કરવતા કાસી જાય ગéરી. ૧. વેદ પુરાણ કિતાબ કુરાન, અગમ નિગમ કછુ ન લહેરી; વાચા રે ફેર સિખાઈ સેવકી, મેં તેરે રસ રંગ રહુરી. ૨. મૈરે તે તું રાજી ચહિયે, ઔર કે બોલ મેં લાખ સહુરી; આનંદઘન પિયા વેગ મિલે પ્યારે, નહીં તે ગંગ તરંગ વહુરી. ૩.
પદ્યરત્ન ૪૫ મું. રાગ-દોડી ઠગેરી ભગોરો ગોરી ગોરી, મમતા માતા આતમ લે મતિ, અનુભવ મેરી ઔર ગોરી. ૧. બ્રાત ના તાત ન માત ન જાત ન, ગાત ન વાત ન લાગત ગરી, મેરે સબ દિન કરસન પરસન, તાન સુધારસ પાન પગારી. ૨. પ્રાણનાથ વિછરેકી વેદન, પાર ન પાવું અથાગ થોરી, આનંદઘન પ્રભુ દર્શન ઔઘટ, ઘાટ ઉતારના નાવ મરી. ૩.
પદ્યરત્ન ૪૬ મું. રાગ-દોડી ચેતન ચતુર ચોગાન લીરીક ચેતન છત લે મેહરાયકે લસકર, મિસકર છાંડ અનાદિ ધરીરી. ૧. નાંગી કાઠલ તાઠ લે દુશમન, લાગે કાચી દેય ઘરીરી અચલ અબાધિત કેવલ મનસુફ, પાવે શિવ દરગાહ ભરવી. ૨. ઔર ભરાઈ કરે સે બાવરા, સૂર પછાડે ભાઉ અરીરી, ધરમ મરમ કહા બૂઝે ન ઔરે, રહે આનંદઘન પદ પારીરી:૩.
પદ્યરત્ન ૪૭ મું રાગ-દોડી પિય બિન નિશદિન ગુરૂ ખરીરી. પિયલડી લડીકી કહાની મિટાઈ, દ્વારતે આંખે કબ ન કરીરી. ૧. પટ ભૂખન તન ભૌક ન ઓઢ, ભાવે ન ઍકી જરાઉ જરીરી શિવકમલા આલી સુખ નઉ પાવત, કૌન ગિનત નારી અમરીરી. ૨. સાસ ઉસાસ વિસાસ ન રાખે, નિણદ નિગરી ભેર હરીરીઔર તબીબ ન તપત બુઝાવત, આનંદઘન પીયુષ ઝરીરી. ૩.
પથરત્ન ૪૮ મું રાગન્મારૂ, જગલે માયો અને નિર૫ખ કિર્ણાહી ન મૂકી, નિરપખ૦ નિર૫ખ રહેવા ઘણુંહી ઝુરી, ધીમે નિજ મતિ સુકી માત્ર ૧. ભેગી મલીને ગણ કિની, યતિ કીની તણી,

Page #799

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૪ ભગતે પકડી ભગતાણી કીની, મતવાલે કીની મતણી. માત્ર ૨. કેણે મૂડી કે લંચી, કે કેશ લપેટી; એકપણે મેં કેઈ ન દેખે, વેદના કિડ્યુહી ન મટી. મા. ૩. રામ ભણ રહીમાન ભણાવી, અરિહંત પાઠ પઢાઈ, ઘરઘરને હું ધધ વળગી, અલગી જીવ સગાઈ. મા. ૪. કેણે થાપી કે ઉથાપી, કેણે ચલાવી (કણ રાખી કેણે જગાડી કેણે સૂઆડી, કેળનું કઈ નથી સાખી. માત્ર ૫. ધીંગો દુર્બળને ટેલીજે, ઠીંગો ઠીંગે વાજે; અબળા તે કેમ બોલી શકિયે, વાડ દ્ધાને રાજે. મા૬. જે જે કીધું જે જે કરાવ્યું, તે કહે હું લા; શેડે કહે ઘણું પ્રીછી લેજે, ઘર સુતર નહીં સાજુ. મા૭. આપ વીતી કહેતાં રીસાવે, તેથી જેર ન ચાલે, આનંદઘન પ્રભુ બાંહડી ઝાલે, બાજી સઘળી પાલે. માત્ર ૮.
પદ્યરત્ન ૪૯ મું રાગ-સોરઠ. કંચન વરણે નાહ રે, મુને કઈ મિલાવે, કંચનઅજન રેખ ન આંખડી ભાવે, મંજન શિર પડે દાહ રે. મુ. ૧. કૌન સેન જાને પર મનકી, વેદન વિરહ અથાહ, થરથર ધ્રુજે દેહડી મારી, જિમ વાનર ભરમાહ રે. મુ. ૨. દેહ ન દેહ ન નેહ ન રેહન, ભાવે ન દૂહા ગાહા અનદઘન વાલે બાંહડી ઝાલે, નિશદિન ધરૂં ઉમાહા રે. મુ૩.
પદ્યરત્ન ૫૦ મુ. રાગ--ધન્યાશ્રી અનુભવ પ્રીતમ કેસે મનાસી, અનુભવ, છિન નિધન સધન છિન નિમલ, સામેલ રૂ૫ બનાસી. અ. ૧. છિનમેં શક તક કુનિ છિનમેં, દેખું કહત અનાસી; વિરચન વિચ્ચ આપ હિતકારી, નિધન જઠ ખલાસી. અ. ૨. તું હિત મરે મેં હિd. તેરી, અંતર કહિ જનાસી, આનંદઘન પ્રભુ આન મિલાવે નહિતર કરે ધનાસી. અ. ૩
પદ્યરત્ન ૫૧ મું. રાગ--ધમાલ ભાદુકી રાતિ કાતીસી વહે, છાતીય છિન છન છીના. ભા. ૧. પ્રીતમ સબ છબી નિરખકે હે, પીઉ પીઉ પીઉ કીના; વાહી બિચ ચાતક કરે છે, માનહરે પરવિના. ભા. ૨. એક નિસિ પ્રીતમ નાલંકી , વિસર ગઈ સુધ નાઉ, ચાતક ચતુર વિના રહી છે, પીઉ પીઉ પીઉ પીઉ પીઉ ભાવ ૩. એક સમે આલાપકે છે, જેને આડાને ગાન, સુધર બપીહા સુર ધરે છે, દેત પીઉ પીઉ તાન. ભા૪. રાત વિભાગ વિલાતા હૈ હ, ઉદિત સુભાવ સુભાન; સુમતાસાચ મતે મિલે છે, આએ આનંદઘન માન. ભા૦ ૪.
પદ્યરત્ન પર મુ. રાગ--જયજયવંતી મેરે પ્રાન આનંદઘન, તાન આનંદઘન. માત આનંદઘન, તાત આનંદઘન; જાત આનંદઘન, લાજ આનંદઘન કાજ આનંદઘન સાજ આનંદઘન, આજ આનંદઘન. આભ આનંદઘન, ગાભ આનંદઘન; નાભ આનંદઘન, લાભ આનંદઘન,
પથરત્ન ૫૩ મું. રાગ-સેરઠ મુલતાની નટરાગિણી. સહેલી.
સારા દિલ લગા હૈ, બંસીવારેસું બંસીવારેસું. પ્રાન પ્યારેલૂં સારુ મેર મુકુટ મકરાકૃત કુંડલ, પીતાંબર પટવારેસું. સારા ૧. ચંદ કેર ભયે પ્રાન ૫૫ઇયા, નાગરનંદ દુલારેસું સારાવ ઇન સખીકે ગુન ગપ ગાવે. આનંદઘન ઉજીયારેસું. સાંશ૦ ૨.

Page #800

૭૪૪
સજ્જન સન્મિત્ર
પત્થરત્ન ૫૪ મુ. રાણ--પ્રભાવતી આશાવરી
મૂલડા થાડા ભાઈ વ્યાજડા ઘણા રે, કેમ કરી દીધા રે જાય, તલપદ પૂજી મે’ આપી સઘલીરે, તાહે વ્યાજ પૂરું નવ થાય. ૧. વ્યાપાર ભાગે। જલવટ થલ વટે ૨, ધીરે નહીં નીસાની માય; વ્યાજ છેડાવી કોઇ ખડદા પરવડે રે, તેા મૂલ આપું સમ ખાય. ૨. હાટ ુ' માંડુ માણેકચાકમાં રે, સાજનીયાંનું મનડું મનાય; આનંદઘન પ્રભુશેઠ શિરોમણિ રે, માંડુડી ઝાલો રે આય. ૩.
પદ્મરત્ન ૫૫ મું રાગ--ધન્યાશ્રી
ચેતન આપા કૈસે લહેાઇ, ચેતન॰ સત્તા એક અખડ અખાષિત, ઇદ્ધ સિદ્ધાંત ૫ખ જોઇ. ચે૦ ૧. અન્વય- અરૂ વ્યતિરેક હેતુકા, સમજ રૂપ ભ્રમ ખાઇ; આરેાપિત સવ ધમ ઔર હૈ, આનંદધન તત સાઇ. ચે૦ ૨.
પદ્મરત્ન ૫૬ મુ. રામ--ધન્યાશ્રી
બાલુડી અખલા જોર કર્યું કરે, પીઉડા પર ઘર જાય; પૂરવિસ પચ્છિમક્રિસિ રાતડા, રવિ અસ્તગત થાય. ખા૦ ૧. પૂનમ સસી સમ ચેતન જાણીયે, ચદ્રાતપ સમ ભાણ; વાદલ ભર જિમ દલથિતિ આણીયે*, પ્રકૃતિ અનાવૃત જાણુ. ખા૦ ૨. પર ઘર ભમતાં સ્વાદ કચે લડે, તન ધન યૌવન હ્રાણુ; દિન દિન દીસે અપયશ વધતા, નિજ જન ન માને કાંણુ. મા૦ ૩. ફુલવટ છાંડી અવટ ઊવટ પડે મન મેહૂવાને ઘાટ; આંધા આંધે મિલે એ જણુ, કાણુ દેખાડે વાટ. આા૦ ૪. મધુ વિવેકે પીડા ભૂઝજ્યેા, વાર્યાં પર ઘર સંગ; આનંદઘન સમતાઘર આણે, વાધે નવ નવ ર`ગ. ખા૦ ૫.
પંચરત્ન ૫૭ મુ. રાગ--આશાવરી
દેખા એક અપૂરવ ખેલા, આપહી ખાજી આપહી ખાજીગર, આપ ગુરુ આપ ચેલા. ૩૦૧. લેાક અલાક ખિચ આપ મિરાજિત, ગ્યાન પ્રકાશ અકેલા; ખાજી છાંડ તહાં ચઢ બૈઠે, જિહાં સિંધુકા મેલા. દે ૨. વાગવાદ ખટનાદ હુમે, કિસકે ક્રિસકે ખેલા; પાતાલુકા ભાર કાંડી ઉઠાવત, એક તારેકા ચાલા. દે. ૩. ષ૫દ પદકે જોગિરિ ખસ, કયેાંકર ગજપદ તેાલા; આન ંદઘન પ્રભુ આય મિલ્યેા તુમ, મિટ જાય મનકા ઝેલા. દે૦ ૪. ૫ રત્ન ૫૮ મુ. રાગ-વસંત
પ્યારે આય મિલેા કહાયેતે' જાત, મેરા વિહર વ્યથા અકુલાત ઘાત ૧. એક પૈસાલર ન ભાવે નાજ, ન ભૂષણ નહી પટ સમાજ. પ્યારે૦ ૨.મેહન રાસ નમ્રત તેરી આસી, મઢના ભય હૈ ઘરકી દાસી. ૩. અનુભવ જાહુકે કરા વિચાર, કદ દેખે વાકી તનમે સાર. ૪. જાય અનુભવ જઈ સમજાયે ક'ત, ઘર આયે આનદુધન ભયે વસંત ૫. પદ્મરત્ન પ૯ મુ. રાણ--કલ્યાણ
મેાકૂ કાઊ કેસી હતા, મેરે કામ એક પ્રાન જીવનસૂ'; ઔર ભાવે સૌ ખક. મે ૧. મેં આયે પ્રભુ સરન તુમારી, લાગત નાહી ધકા, ભુજ ન ઉઠાય કહું એરનસૂ કરહું જકરહી સફેા. મે૦ ૨ અપરાધિ ચિત્ત ઠાન જગત જન, કારિક ભાંત ચક્રે; આન

Page #801

૭૪૫
સજ્જાય અને પદ-વિભાગ દઘન પ્રભુ નિહચે માન, ઈહ ઝન રાવર થકે. મો. ૩.
પદ્યરત્ન ૬૦ મું. રાગ-સાર ગ અબ મેરે પતિ ગતિ દેવ નિરંજન, અo ભટકું, કહા સિર પટકું', કહા કરૂં જન રંજન. અ. ૧. ખંજન દગન દગન લગાવું, ચાહ ન ચિતવન અંજન; સંજન ઘટ અંતર પરમાતમ, સકલ દુરિત ભયભંજન. અ. ૨. એહ કામગવિ એ કામઘાટ, એહી સુધારસ મંજન; આનંદઘન પ્રભુ ઘટવનકે હરિ, કામ મતગ ગજ ગંજન, અ૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૬૧ મું. રાગ--જયજયવંતી મેરી હું તમને કહા, ઘરીકે હરૈ સબૈરી રી, મેરી. ૧. રૂસેં દેખ મેરી, મનસા દુઃખ ઘેરી રી; જા કે સંગ ખેલે સેતે, જગતકી ચેરી રી. મેરીટ ૨. શિરછેદી આંગે ધરે, ઔર નહીં તેરી રી; આનંદઘન કી કહું, જે કહું છું અનેરી પી. મેરી. ૩
પધરત્ન ૬૨ મું રાગ-મારૂ પીયા બિન સુધબુદ્ધ ખૂટી છે, વિરહ ભુયંગ નિશ્રા સમે, મેરી સેજડી ખૂઢ છે. પી. ૧. ભોયણ પાન કથા મિટી, કિસકું કહું સૂધી હે આજ કાલ ઘર આનકી, જીવ આસ વિલહી . પી૨. વેઇન વિરહે અથાહ હૈ, પાણી નવ નેજા હે કૌન હબીબ તબીબ હૈ, ટારે કર કરે જ છે. પી. ૩. ગાલ હથેલી લગાયકે, સુરસિંધુ સમેલી હા; અસુઅન નીર વહાયક, સિંચું કર વેલી છે. પી. ૪. શ્રાવણ ભાદુ ઘનઘટા, વિચ વીજ ઝબૂકા હે; સરિતા સરવર સબ ભરે, મેશ ઘટસર સબ સૂકા હે પી. ૫. અનુભવ બાત બનાયકે, કહે જેસી ભાવે છે સમતા ટુક ધીરજ ધરે, આનંદઘન આવે છે. પી૦ ૬.
પવરત્ન ૬૩ મું. રાગ-મારૂ વ્રજનાથસે સુનાથ વિણ, હાથે હાથ વકા, વિચકે કેઉ જનકૃપાલ, સરન નજર નાયે વ્રજનાથ. ૧. જનની કહું જનક કહું, સુતા સુતા કહાભાઈ કહું ભગિની કહું, મિત્ર શત્રુ ભાવે. વ્રજનાથસે ૨. નમણી કહું ૨મણ કહું, રાઉ રજ ઉતાય; દવકપતિ ઇદ ચંદ, કીટ ભંગ ગાયે. વ્રજનાથસે. ૩. કામી કહું નામી કહું, રોગ માય; નિશપતિધર દેહ ગેહધરિ, વિવિધ વિધ ધરાયે વ્રજનાથસે. ૪. વિધિનિષેધ નાટક ધરી, ભેખ આઠ છા; ભાષા પદ્ વેદ ચાર, સાંગ શુદ્ધ પઢાયે. વજનાથસે. ૫. તુમસે ગજરાજ પાય, ગર્દભ ચઢી ધા; પાયસ સુચહકા વિસારી, ભીખ અનાજ ખાયે. વજનાથસે. ૬. લીલાબું હક ન ચાય, કહેજુ દાસ આયે રામરામ પૂલકિત હું, પરમ લાભ પાયે. વ્રજનાથસે. ૭. એરિ પતિતકે ઉધારન તુમ, કહિ પીવત મામી: મારું તુમ કબ ઉધાર, કર કુટિલ કામી. વ્રજનાથ૦ ૮. ઔર પતિત કેઈ ઉધાર, કરણ બિનું કરતા; એક કાહી નાઉં લેઉં, જઠે બિરુદ ધરતા. વ્રજનાથ૦ ૯. કરની કરી પાર ભએ, બહિત નિગમ સાખી, શોભા દઈ તુમકું નાથ, અપની પત રાખી. વ્રજવાસે. ૧૦. નિપટ અજ્ઞાની પાપકારી, દાસ હૈ અપરાધી જાતુ જે સુધાર હે, અબ નાથ લાજ સાધી. વ્રજનાથસેં૦ ૧૧. ઔરકે ઉપાસક હું, કૈસે કઈ ઉધારું દુવિધા યહ

Page #802

ભજન સન્મિત્ર રાખો મત, યા વરી વિચારૂં. વ્રજનાથસે. ૧૨. ગઈ સે તે ગઈ નાથ, ફેર નહિં કીજે; દ્વારે રહ્યો હીંગ દાસ, અપને કરી લીજે. વ્રજનાથસે. ૧૩. દાસકો સુધારી લેતુ, બહુત કહા કહિયે, આનંદઘન પરમ રીત, નાકી નિવહિયે. વ્રજનાથસેં૦ ૧૪.
પદ્યરત્ન ૬૪ મું. રાગ-વસંત અબ જાગો પરમગુરૂ પરમદેવ પ્યારે, મેટહું હમ તુમ બિચ ભેદ. ૧. આલીલાજ . નિગોરી ગમારી જાત, મુહિં આન મનાવત વિવિધ ભાત. ૨. અલિ પર નિમૂલી કુલટી કાન, મુનિ તુહિ મિલન બિચ દેત હાન. ૩. પતિ મતવારે ઔર રંગ, રમે મમતા ગણિકાકે પ્રસંગ. ૪. જબ જડ તે જડ વાસ અંત, ચિત્ત ફુલે આનંદઘન ભય વસંત પ.
પદ્યરત્ન ૬૫ મું. રાગ-સાખી રાસ સતી તારાકસા, જેસી જઈને જેસ. રમતા સુમતા કબ મિલે, ભાંગે વિરહા સોસ. ૧.
ગેડી રાગમાં -પીયા બિન કૌન મિટાવે રે, વરહવ્યથા અસરાલ. પી. ૧. નિંદ નીમાણી આંખ તેર, નાઠી મુજ દુખ દેખદીપક શિર ડોલે ખરો પ્યારે, તન થિર ઘરે ન નિમેષ. પી. ૨. સસિ સરિણ તારા જગી રે, વિનગી દામિની તેગ; રણ દયણ મતે દગો પ્યારે, મયણ સયણ વિનુ વેગ. પી. ૩. તનપિંજર ઝૂરે પ રે, ઊડી ન સકે જીવ હિંસક વિર હાનલ જાલા જલી પ્યારે, પંખ મૂલ નિરવંસ. પી. ૪. ઊસાસાર્સે વઢાઊ રે, વાદ વદે નિશિ રાંડ, મન મને ઊસાસા મની પ્યારે, હટકે ન રયણ માંડ. પી. ૫. ઈહ વિધિ છે જે ઘરધણીરે, ઉસસું રહે ઉદાસ હરવિધ આઇ પૂરી કરે પ્યારે, આનંદઘન પ્રભુ આશ. પી. ૬.
પદ્યરત્ન ૬૬ મું. રા–આશાવરી સાધુ ભાઈ અપના રૂપ જબ દેખા; સાધુ કરતા કૌન કૌન ગુની કરની, કૌન માગેગે લેખા. સા. ૧. સાધુસંગતિ અરૂ ગુરૂકી કુપાતૈ, મિટ ગઈ કુલકી રેખા; પ્રભુ આનંદઘન પરચે પાયે, ઊતર ગયે દિલ લેખા. સા૦ ૨.
પદ્યરત્ન ૬૭ મું. રાગ-આશાવરી રામ કહ રહેમાન કહો કેઈ, કાન કહે મહાદેવજી, પારસનાથ કહે કે બ્રહ્મા; સકલ બ્રહ્મ સ્વયમેવરી. રામ. ૧. ભાજન ભેદ કહાવત નાના, એક મૃત્તિકા રૂપરી; તૈસે ખંડ કપના પિત, આપ અખંઠ સરૂપરી. રામ૦ ૨ નિજ પદ રમે રામ સે કહિયે, રહિમ કરે રહેમાનરી; કરશે કરમ કાન સે કહિયે, મહાદેવ નિર્વાણરી. રામ. ૩. પરસે રૂપ પારસ રૂપ સે કહિયે બ્રહ્મ ચિહૈ સે બ્રહ્મરી. ઈહ વિધ સાધે આ૫ આનંદઘન ચેતનમય નિકમંરી રામ૦ ૪.
પધરત્ન ૬૮ મું. રાગ-આશાવરી સાધુસંગતિ બિનુ કૈસે પૈયે, પરમ મહારસ ધામરી; એ આંકણીકેટિ ઉપાય કરે જે બૌરે, અનુભવથા વિશ્ર મરી ૧ શીતલ સફલ સંત સુરપાઇપ, સેવૈ સદા સુછાંઈર; વંછિત ફલે ટલે અનવંછિત, ભવસંતાપ ભૂજાઈરી. ૨. ચતુરવિરચી વિરજન ચાહે,

Page #803

સય અને પદ વિભાગ
૭૪૭
ચરણકમલ મકર'દરી; કેા હરિ ભરમ વિદ્વાર દિખાવે, શુદ્ધ નિરંજન ચદરી. ૩. દેવ અસુર ઈંદ્ર પદ ચાહું ન, રાજ ન કાજ સમાજરી; સંગતિ સાધુ નિર ́તર પાવું, આનંદઘન મહારાજરી. ૪.
પદ્મરત્ન ૬૯ મું. રાગ અહિયા, વેલાવલ.
પ્રીતકી રીત નહી હૈ। પ્રીતમ, પ્રીતકી॰ મેં તે અપના સરવ શૃંગાર, પ્યારેકી ન લઈ ડૉ. પ્રી- ૧. મેં વસ પિયકે પિય સ`ગ ઔરકે, યા ગતિ કિન સીખાઇ; ઉપગારી જન જાય મનાવા, જો કછુ લઇ સેા ભઈ હા. પ્રી॰ ર. વિરહાનલાલા અતિદ્ધિ કઠિન હૈ, માસે સહી ન ગઈ; આનંદઘન યુ. સઘન ધારા, તમહી દે પાઈ હા. પ્રી૦ ૩. પદ્મરત્ન ૭૦ મું.
સાખી –આતમ અનુભવ રસ કથા, પ્યાલા પિયા ન જાય; મતવાલા તા હિ પરે, નિમતા પરે પચાય. ૧.
રાગ-વસત, ધમાલ -છખિલે લાલન નરમ કહે, આલી ગરમ કરત કા ખાત, ટેક. માંકે આગે મામુકી કોઈ, વરનન કરય ગિવાર; અજ હૂં કપટકે કોથરી હા, કહા કરે સરધા નાર. ૭૦ ૧. ચઉગતિ મહેલ ન છારિહી હા, કૈસે આત ભરતાર, ખાને! ન પીના ઈન માતમે' હા, હસત ભરતાર; ખાના ન પીના ઈન ખાતમે' હા, હુસત ભાનન કેહા હાડ. છ૦ ૨. મમતા ખાટ પરે રમે હૈ, ઔર નિંદે દિન રાત; સૈના ન તેના ઇન કથા હૈા, ભારહી આવત જાત. કહે સરધા સુનિ સામિની હા, એતા ન કીજે ખેક; હેરે હેરે પ્રભુ આવહી હૈ, વન્દે આનંદઘન મેદ, છ૦ ૪.
પદ્મરત્ન ૭૧ કુ. રાગ-માર્
અનત અરૂપી અવિગત સાસતા હૈ, વાસતા વસ્તુ વિચાર; સહજ વિલાસી હાસી નવી કરે હા, અવિનાશી અવિકાર. ૧. જ્ઞાનાવરણી પંચ પ્રકારના હા, દરશનના નવ ભે; વેદની માહુની દાય દોય જાણીયે હૈ, આયખું ચાર વિચ્છેદ. ૨. શુભ અશુભ દાય નામ વખાણીયે હા, નીચ ઉંચ દેય ગેાત; વિઘ્ન પચક નિવારી આપથી હા, ૫'ચમ ગતિ પતિ હત. ૩. યુગપટ્ટભાવિ ગુણુ ભગવ`તના હા, એકત્રીશમન આણુ; અવર અનંતા પરમાગમથકી હૈ, અવિરાધા ગુણ જાણુ. ૪. સુદર સરૂપી સુભગ શિરોમણિ હા, સુણુ મુજ આતમરામ; તન્મય તલ્રય તસુ ભકતે કરી હા, આનઘન પદ ઠામ. ૫. પદ્યરત્ન ૭૨ મુ. રાગ–કેદારા
મેરે માજી મજીઠી સુછુ એક વાત, મીઠડે લાલન વિન ન રહે રલિયાત, ર’ગીત ચૂંદડી લડી ચીડા, કાથા સોપારી અરુ પાનકા બીડા; માંગ સિંદુર સદલ કરે પીડા, તન કઠા ડાકારે વિરહા કીડા. જહાં તહાં હું ુ. ઢોલન મિત્તા, પણ ભેગી નર વિષ્ણુ સમ યુગ રીતા; રયણી વિઠ્ઠાણી દહાડા થીતા, અજહૂ ન આવે માહિ છેઢા દીતા, તનર ગ ફૂદ ભરમલી ખાટ, ચુન ચુન કલીયાં વિવું ઘાટ; રંગ રંગીલી ફૂલી પહેરંગી નાટ, આવે આનદાન રહે ઘર ઘાટ,

Page #804

૭૪૮
સજજન સન્મિત્ર પથરત્ન ૭૩ મું. રાગ–કેદારો ભોલે લેગા હું રડું તમ ભલા હાંસા, સલણે સાજન વિણ કૈસા ઘરવાસા. સેજ સંહાલી ચાંદરાણ રાત, ફૂલડી વાડી ઔર સીતલ વાત, સઘલી સહેલી કરે સુખ સાતા, મિરા તન તાતા મૂઆ વિરહ માતા. ફિરફિર જેવું ધરણી અગાસા, તેરા છિપણું પ્યારે લેક તમાસા ન વલે તનતે લેહી માંસા, સાંઈરાની બે ઘરણી છેડી નિરાસા.. વિરહ કુભાવસે મુજ કીયા, ખબર ન પડે તે ધિક મેરા જીયા, દહી વાયદો જે બતાવૈ મેરા પીયા, આવે આનંદઘન કરૂં ઘર દીયા.
પદ્યરત્ન ૭૪ મું. રાગ-વસંત યા કુબુદ્ધિ કેમરી કોન જાત, જહાં રીજે ચેતન ગાન ગાત. ૧. કુત્સિત સાખ વિશેષ પાય, પરમ સુધારસ વારિ જાય. ૨. જીયા ગુન જાને ઔર નાંહી, ગલે પડેગી પલક માંહિ. ૩ રેખા છે કે વાહી તામ પઢીયે મીઠી સુગુણ ધામ. ૪. તે અંગે અધિ. કેરી તાહી, આનંદઘન અધિકેરી ચાહી. પ.
પથરત્ન ૭૫ મું. રાગ-વસંત લાલન બિન મેરે કુન હવાલ, સમજે ન ઘટી નિકુર લાલ. ૧. વીર વિવેકનું માંજ માંવિ, કહા પટ દઈ આગે છિપાઈ. ૨. તુમ ભાવે જે સે કીજે વીર, સેઇ આન મિલાવે લાલન ધીર. ૩. અમરે કરે ન જાત આધ, મન ચંચલતા મિટે સમાધ. ૪. જાય વિવેક વિચાર કીન, આનંદઘન કીને અધીન. ૫.
પદ્યરત્ન ૭૬ મું. રાગ-વસંગ પ્યારે પ્રાન જીવન એ સાચ જાન, ઉત બરકત નાહી ન તિલસમાન. ઉનસે ન માંગુ દિન નાંહિ એક, ઈત પકરિ લાલ છરિ કરિ વિવેક. ઉત શઠતા માયા માન ડુંબ, ઈત રજુતા મૃદુતા જાને કટુંબ. ઉત આસા તૃષ્ણ લેભ કહ, ઇત શાંત દાંત સંતોષ સહ. ઉત કલા કલકી પાપ વ્યાપ, ઇત ખેલે આનંદઘન ભૂપ આપ.
- પદ્યરત્ન ૭૭ મું. રાગ-સાણુગ્રી હમારી લય લાગી પ્રભુ નામ; હમારી. અબ ખાસ અરુ ગોસલ ખાને, દર અદાલત નહીં કામ. ૧. ચ પચીશ પચાસ હજારી, લાખ કિરી દામ, ખાય ખરચે દીયે વિનુ જાત હૈ, આનન કર કર શ્યામ. ૨. ઇનકે ઉનકે શિવકે ન છકે, કરજ રહે વિનું ઠામ; સંત સયાને કેય બતાવે, આનંદઘન ગુનધામ, ૩.
પથરત્ન ૭૮ મું. રાગ-~ામગ્રી જગત ગુરુ મેરા મેં જગતકા ચેર, મિટ ગયા વાદ વિવાદકા ઘેર. ગુરુ કે ઘરમે નવનિધિ સારા, ચેલેકે ઘરમે નિપટ અધેરા ગુરુ કે ઘર સબ જરિત જરાયા, ચેલેકી મઢીયામે છ૫૨ છાયા. ગુરુ મહી મારે શબ્દકી લાઠી, ચેલકી મતિ અપરાધની કાઠી; ગુરુ કે ઘરકા મરમ ન પાયા, અકથ કહાંની આનંદઘન ભાયા.

Page #805

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૪૯ પદ્યરત્ન ૭૯ મું. રાગ--જય જયવંતી એસી કૈસી ઘરવસી, જિનસ અને સી રી; યાહી ઘર હિસે જગવાહી, આ પદ હૈ ઇસી રી એસી. ૧. પરમ સરમ દેસી, ઘરમેઉ પસી રી; યાહી તે મેહની મૈસી, જગત સગૈસી રી. એસી ૨. કૌરીસી ગરજ નેસી, ગરજ ન ચખેસી રી; આન દશન સુને સીબદી, અરજ કહેસી વી. એસી, ૩,
પદ્યરત્ન ૮૦ મું. રાગ-સારંગ ચેતન શુદ્ધાતમકું ધ્યાવે, પ૨ પરચે ધામધૂમ સદા નિજ પરચે સુખ પા. ચેતન ૧. નિજ ઘરમેં પ્રભુતા હૈ તેરી, પરસંગ નીચ કહાવે, પત્યક્ષ રીત લખી તુમ એસી, ગહિયે આપ સુહા. ચેતન, ૨. યાવત્ તૃષ્ણ મોહ હૈ તુસકે, તાવત્ મિયા ભાવે; સ્વસવેદ ગ્યાન લહી કરિ, છ ભ્રમક વિભાવે. ચેતન ૩. સુમતા ચેતન પતિ ઇશુવિધ, કહે નિજ ઘરમે આવે, આતમ ઉઠ સુધારસ પીયે, સુખ આનંદ પદ પા ચેતન૦ ૪.
પધરત્ન ૮૧ મું. રાગ-સારંગ ચેતન એસા ગ્યાન વિચારે, હું સોહં સોહં; સેતું અણું ન બીયા સારે. ચેતન. ૧. નિશ્ચય સ્વલક્ષણ અવલંબી, પ્રજ્ઞા હૈની નિહાર; ઈહ ઍની મધ્યપાતી સુવિધા, કરે જ ચેતન ફરે. ચેતન૨. તસ છેની કરગ્રહીયે જે ધન, સે તુમ સેહ ધારે સોહ જાનિ ટે તુમ મોહે હૈ હૈ સમકો વારો. ચેતન ૩. કુલટા કુટિલ કુબુદ્ધિ મુમતા, છ હૈ નિજ ચારે સુખ આનંદ પડે તુમ બેસી, વપરકૂ નિસ્તા ચેતન ૪.
પથરત્ન ૮૨ મું. રાગ-સૂરતિ ટોડી પ્રભુ તે સમ અવર ન કઈ ખલકમેં, હરિહહ બ્રહ્મા વિપૂતે સેતે મદન છત્યો તે પલકમે. પ્રભુ ૧. જે જલ જગમેં અગન ભૂજાવત, વડવાનલસો પીયે પલકમેં; આનંદઘન પ્રભુ વામા રે નંદન, તેરી હામ ન હેત હલકમેં. ૨.
પદ્યરત્ન ૮૩ મું. રાગ-મારૂ નિસ્પૃહ દેશ સોહામણે, નિભય નગર ઉદાર હો વસે અંતરજામી નિમલ મન મંત્રી વડે, રાજા વસ્તુવિચાર હે. વસે. ૧. કેવલ કમલા ગાર છે. સુણ ગુણ શિવગામી કેવલ કમલાનાથ , સુણ ગુણ નિકામી, કેવલ કમલાવાસ હે, સુણ ગુણ સુભગામી; આતમા તું ચૂકીશમાં, સાહેબા નું ચૂકીશમાં, રાજિંદા તું ચૂકીશમાં, અવસર લહી છે. એ આકણદહસતેષ કામા મદસા, સાધુ સંગત દઢ પિલ હ; વસે પિલિયે વિવેક સુજાગતે, આગમ પાયક તોલ હે વસે. ૨. દઢ વિશવાસ વિતા ગરે, સુવિનેટી વ્યવહાર હે; વસેમિત્ર વૈરાગ વિહડે નહી, ક્રીય સુરતિ અપાર હે. વસે ૩. ભાવના બાર નદી વહે, સમતા નીર ગંભીર હે વસે. ધ્યાન ચહિવ ભર્યો રહે સમાન, ભાવ સમીર હે. વસે. ૪. ઉચાલે નગરી નહીં, દુષ્ટ કાલ ન ચાગ હે વસે. ઇતિ અનીતિ વ્યાપે નહી, આનંદઘન પદ લેગ હે. વસે પ.

Page #806

૭૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર
પદ્મરત્ન ૮૪ મું. રાગ-મન
લાગી લગન હુમારી, જિનરાજ સુજસ સુન્યા મે લાગી૰ કાહૂ કે કહે કમહૂં નહિ છૂટે, લેાક લાજ સબ ડારી; જૈસે અમલિ અમલ કરત સમે, લાગ રહી જયું ખુમારી જિ॰ ૧. જૈસે ચેાગી યાગ ધ્યાનમેં, સુરત ટરત નહીં ટારી; તૈસે આનદઘન અનુહારી, પ્રભુ કે હું બિલહારી જિ॰ ૨.
ઘરત્ન ૮૫ મું. રાગ –કાફી
વારી હું લડે મીઠડે, તુવિન મુજ નહિ સરે રે સૂરિજન, અનીડે; વા૦ ૧.. મેરે મનકૂ જક ન પરત હૈં, બિનુ તેરે મુખ દીઠડે; પીવત, લાલન સદિન નીડે. વા૦ ૨. પૂ. કૌન કાલું હું કિસકૂ' આનંદઘન પ્રભુ સેજડી પાઉં તે, ભાગે આન વસીડે. વા૦ ૩.
પધરત્ન ૮૬ મુ. રાગ–ધમાલ
સલૂણે સાહેબ આવેગે મેરે, આલીરી વીવિવેક હા સાચ; સલુણે માસું સાચ કહા મેરેલું, સુખ પાયા કે નાહિ; કહાંની કહાં કહું ઊહાકી, હિંડોરે ચતુરગતિ માંહિ. સલુણે॰ ૧. ભલી ભઇ ઈત આવડી ડા, પંચમ ગતિકી પ્રીત; સિદ્ધ સિદ્ધંત રસ પાકકી હા, દેખે અપૂરવ રીત. સલુણે॰ ર. વીર કહે એતી હુ હે, આએ આએ તુમ પાસ; કહે સમતા પરિવારસું હૈા, હુમ હૈ અનુભવદાસ. સલુણે૦ ૩. સરધા સુમતા ચેતના ડે, ચેતન અનુભવ અહિ; સ્રગતિ ફારવે નિજ રૂપકી હૈા, લીને આનદધન માંહિ સલુણે૦ ૪. પઘરત્ન ૮૭ મું. રાગ–ધમાલ
વિવેકી વીશ સહ્યો ન પરે, વરો કયુ' ન આપકે મિત્ત વિવેકી કહાં નિગોડી માહુની હા, મઢુત લાલ ગમાર; વાકે ૫૨ મિથ્યા સુતા હૈ, રીજ પડે કહા યાર. વિવેકી ૧. ક્રોધ માન એટા ભયે હા, શ્વેત ચપેટા લાક; લેાભ જમાઈ માયા સુતા હા, એક ચઢ્યો પર માક વિવેકી૰ ૨. ગઈ તિથિકૂ કા ખભણુા હા, પૂછે સુમતા ભાવ; ઘરકે સુત તેરે મતે. હા, કહાલૌ' કરત અઢાવ. વિવેકી ૩. તવ સમત ઉદ્યમ કીચે હા, મેટયે પૂરવ સાજ; પ્રીત પરમસું બેરિકે. હા, દ્વીના આદનઘન રાજ, વિવેકી ૪. પદ્મરત્ન ૮૮ મું. રાગ-ધમાલ
O
પૂછીચે આંલી ખખર નહીં, આચે વિવેક વધાય. પૂછીયે. મહાનંદ સુખી વરનીકા, તુમ આષત હમ ગાત; પ્રાનજીવન આધારકી હા, ખેમકુશલ કહેા ખાત. પૂછીચે અચલ અખાધિત દેવકું હા, પ્રેમ શરીર લખત; વ્યવહૅારિ ઘટવધ કથા હા, નિ ુચે' સરમ અનત. પૂછીચે’૦ ૨. મધમાખ નિહુચે નહી હા, વિવારે લખ ઢોય; કુશલ ખેમ અનાનાિહી હા, નિત્ય અમાધિત હોય. પૂછીયે. ૩. સુન વિવેક મુખતે નહીં હા, ખાની અમૃત સમાન; સરધા સમતા ઢો મિલી હા, ત્યાઇ આનદાન તાન પૂછીયે’૦ ૪. પદ્મરત્ન ૮૯ મું. રાગ ધન્યાશ્રી
ચેતન સકલ વિયાપક ડાઈ, સકલ સત સત શુન પરજય પરનતિ, ભાવ

લાગત એર પ્રેમ પીયાલા ભેજું ચીઠૐ;

Page #807

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૫૧
સુભાવ ગતિ ોઇ; ૧. સ્વ પર રૂપ વસ્તુકી સત્તા, સીઝે' એક ન દોઈ સત્તા એક અખડ અખાષિત, યહુ સિદ્ધાંત પખ હોઇ. ૨. અનવય વ્યતિરેક હેતુકે, સમજી રૂપ ભ્રમ ખાઈ આરાપિત સમ ધમ ઔર હૈ, આનંદઘન તત સાઇ, ૩.
પદ્મરત્ન ૯૦ સુ· રાગ–સારઠ
સાખી –અણુ જેવતાં લાખ, તે એકે નહીં; લાધી જોવન સાખ, વહાલા વિદ્યુ એલે‘ ગઇ. મહાટી વહુયે મન ગમતું કીધું; મહાટી પેટમાં પેસી મસ્તક રહે...સી, વેરી સાહી સ્વામીજીને દીધું. મ૦ ૧. ખાળે એસી મીઠુ· લે, કાંઇ અનુભવ અમૃત જલ પીધું; છાની છાની છરકડા કરતી, છરતી આંખે મનડું વીંધ્યું. મ૦ ૨. લેાકાલેાક પ્રકાશક હૈયું, જણુતા કારજ સીધું; અગા અંગે રંગભર રમતાં, આનદૃાન પદ લીધું. મ૦ ૩. પદ્યરત્ન ૯૧ મુ. રાગ-મારૂ
વારો રે કાઇ પરઘર રમવાના ઢાળ, ન્હાની વહુને પરઘર રમવા૰ પરઘર રમતાં થઇ જૂઠા મેલી, દેશે ધણીજીને આલ. વારે।૦ ૧. અલવે ચાલા કરતી. હી, લાકડાં કહે છે છીનાલ; એલલડા જણુ જણના લાવે, હેંડે ઉપાસે શાલ. વારા૦ ૨. ખાઇ રે પડેાસણ જીએને લગારેક, ફાકટ ખાશે ગાલ; આનદધન પ્રભુ રંગે રમતાં, ગેરે ગાલ ઝબૂકે ઝાલ. વારે૦ ૩.
પદ્યરત્ન ૯૨ સુ. રાગ–કાનડા
દરિસન પ્રાનજીવન માહે ઢીજે', બિન દરસન માહિ કલ ન પરંતુ હૈ તલફ તલફ તન છીજે. ૬૦ ૧. કડ્ડા કહું કછુ કહુત ન આવત, બિન સેજા કયું જીજે; સાહું ખાઇ સખી કાહુ મનાવે, આપહી આપ પતીજે ૪૦ ૨. દેર દેશની સાસુ જેઠાની, યુંહીં સબ મિલ ખીજે; આનદ્દન વિન પ્રાન ન રહે છિન, કેાડી જતન જો કીજે, ૬૦ ૩. પઘરત્ન ૯૩ મુ’. રાગ–સેારઠ
સુને મહારા નાહુલીયાને મળવાના કે; હું રાખું માડી કેઇસુને ખીજો વલેગે ઝેડ. સુ॰ ૧. માડુનીયા નાહુલીયા પાખે મહારે, જગ સર્વિ ઊજડ જોડ; મીઠા ખેલા મન ગમતા નાહજી વિષ્ણુ, તન મન થાયે ચાડ. મુ૦ ૨. કાંઈ ઢોલીયા ખાટ પછેડી તલાઇ, ભાવે ન રેસમ સેાડ; અવર સબે મહારે ભલારે ભલેરા, માહુરે આનંદઘન શરમાય. મુ૦ ૩. પઘરત્ન ૯૪મુ’. રાગ-સારઠ
નિરાધાર કેમ મૂકી શ્યામ મુને નિશધાર કેમ મૂકી; કોઇ નહી હુ કશુ એવુ, સહુ આલબન ટૂંકી શ્યા૦ ૧. પ્રાણનાથ તુમે દૂર પધારયા, મૂકી નેહ નિરાશી; જણુ. જણના નિત્ય પ્રતિ ગુણગાતાં, જનમારે કિમ જાસી. શ્યા॰ ર. જેના પક્ષ લડીને મેલું, તે મનમાં સુખ આણે; જેના પક્ષ મૂકીને મેલું, તે જનમ લગે ચિત્ત તાણે શ્યા૦ ૩. વાત તમારી મનમાં આવે, કેણુ અલગ થઇ ખેલું; લલિત ખલિત ખલ જે તે દેખું, આમ માલ ધન ખાતુ. શ્યા૦ ૪. ઘટે ખડે છે અ ંતરજામી, મુજમાં કાં નિવāખું; જે દેખું તે નજર ન આવે, ગુણકર વસ્તુ વિશેષુ શ્યા॰ ૫, અવષે કેહની વાટડી જોઉં,

Page #808

સજજન સન્મિત્ર વિણ અવધે અતિ જૂહું આનંદઘન પ્રભુ વેગે પધારે, જિમ મન આશા પૂરૂં. શ્યા.
પદ્યરત્ન ૯૫ મું. રાગ-અલઈ વેલાવલ. એસે જિનવરને ચિત્ત ત્યાઉં રે મના, એસે અહિં તકે ગુન ગાઉં રે મના. એસે જિનચરને ચિત્ત ત્યાઉ રે મના. ઉદર ભરીકે કારણે રે, ગૌઆ વનમેં જાય; ચાર ચરે ચિહું દિશ ફરે, વાકી સુરતિવાછરુઆમાંહે રે. એસે. ૧. સાત પાંચ સાહેલીયાં રે, હિલ. “ મિલ પાણી જાય તાલી દીયે ખડખડ હસે રે, વાકી સુરતિ ગગરુઆમાંહે રે. એસેટ ૨. નઆ નાચે ચોકમે રે, લેક કરે લખ સેર, વાંસ ઝડી વરસેં ચઢે, વાકો ચિત્ત ન ચલે કહુ ઠોર રે. એસે. ૩. આરી મનમે આ રે, કામીકે મન કામ ચાનંદઘન પ્રભુ યું કહે, તમે જે ભગવતક નામ રે. એસે. ૪.
પદ્યરત્ન ૯૬ મું. રાગ –ધન્યાશ્રી અરી મેરે નાહરી અનિવારે, મેં લે જોબન ક્તિ જાઉં કુમતિ પિતા બંભના અપરાધી, નઉવાહે વ જમા. અ. ૧. ભલે જાનીકે સગાઈ કીની, કૌન પાપ ઉપજા; કહા કહિયે ઇન ઘરકે કુટુંબ તે, જિન મૈર કામ બિગાશે. અo ૨.
પવયરત્ન ૯૭ મુ. રામ-કલ્યાણ યા પુદ્ગલકા કયા વિસવાસા, હે સુપને કા વાસારે. યારા ચમતકાર વિજલી દે જૈસા, પાની બિચ પતાસા યા દેહીકા ગર્વ ન કરના, જંગલ હયગા વાસા યા૦ ૧. જાહે તન ધન જાયે જોબન, જાકે હૈ ઘર વાસા આનંદઘન કહે સબરી કે, સાચા શિવપુર વાસા. યાર.
પદ્યરત્ન ૯૮ મું. રાગ-આશાવરી અવધૂ સો જેગી ગુરુ મે, ઈન પદકા કરે રે નિવેડા. અવધૂ૦ તરુવર એક મૂલ બિન છાયા, બિન કુલે ફલ લાગા શાખા પત્ર નહીં કછુ ઉનકૂ, અમૃત ગગને લાગા. અ. ૧. તરુવર એક પંછી દેઉ બેઠે, એક ગુરુ એક ચેલા; ચેલેને જુગ ચણ ચણ ખાયા, ગુરુ નિરતર ખેલા. અ. ૨. ગગન મંડલકે અધબિચ કુવા, ઉહા હે અમીકા વાસા, સગુણા હવે સો ભર ભર પીવે, નથુરા જાવે પાસા. અ. ૩. ગગન મંડલમે ગઉઆ બહાની, ધરતી દૂધ જ માયા માખન થા સે વિરલા પાયા, છાસું જગત ભરમાયા. અ. ૪. થડ બિનું પત્ર પત્ર બિનું તંબા, બિન જળ્યા ગુણ ગાયા; ગાવન વાલેકા રૂપ ન રેખા, સુગુરુ સહી બતાયા. અ. ૫. આતમ અનુભવ બિન નહીં જાને, એનરજાતિ જગાવે, ઘટ અંતર પારખે સહી મૂરતિ, આનંદઘન પદ પાવે અ૦ ૬.
પઘરત્ન ૯૯ મું. રાગ-આશાવરી અવધૂ એ જ્ઞાન વિચારી, વાકેણ પુરુષ કેણ નારી. અવધૂ. બન્મનકે ઘર હાતી છેતી, જેગીકે ઘર ચેલી; કલમા ૫૦ ૫૦ ભઈ રે તુરકડી તે, આપહી આપ અકેલી. અ૧. સસરે હમારે બાલ ભલે, સાસુ બાલ કુંવારી, પીપુજી હમારે પહે પારણીએ તે, મેં હું ઝુલાવન હારી. અ. ૨. નહીં હું પરણું નહીં હું કુંવારી, પુત્ર જ ણાવન હારી; કાલી દાઢીકે મે કઈ નહીં છે તે, હજુએ હું બાલકુવારી, અ૦ ૩.

Page #809

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૫૩
હીન્દ્વીપમે ખાટ ખલી, ગગન ઓશીકું તલાર્ક, ધરણીકા છેડા આલકી પીછેાડી, તાય ન સેાડ ભરાઈ અ૦ ૪. ગગનમઢલમે. ગાય વીઆણી, વસુધા દૂધ જમાઈ સરે સુના ભાઈ વલેણું વલાવે તે, તત્ત્વ અમૃત કે.ઇ પાઈ. અ૦ ૫. નહીં જાઉં સાસરીયે ને નહીં જાઉં પીયરીયે, પીયુજીકી સેજ બિછાઈ; આનદાન કહે સુના ભાઈ સાધુ તે, ચૈતસે જન્મ્યાત મિલાઈ. અ૦ ૬.
પત્થરત્ન ૧૦૦ સું. રાગ–આશાવરી
એહેર એડેર નહી આવે, અવસર બેઠેર મેહેર નહીં આવે; જ્યું જાણે ત્યું કર લે ભલાઇ, જનમ જનમ સુખ પાવે. અ॰ ૧. તન ધન જૈઅન સખહી જા, પ્રાણ પલકમે' જાવે. અ૦ ૨. તન છૂટે ષન કૌન કામક, કાયકૂ ક્રુપણ કહાવે જાકે દિલમે સાચ ખસત હૈ, તાકુ ાઠે ન ભાવે. ૦ ૪. આાનદાન પ્રભુ માત પથર્મ, સમરી સમરી ગુણુ ગાવે અ૦ ૫.
3.
પદ્મરત્ન ૧૦૧ મુ. રાગ--આશાવરી
મનુષ્યાશ મનુષ્યાશ રિષભદેવ મનુષ્યાશ, એ આંકણી. પ્રથમ તીથ"કર પ્રથમ નરસર, પ્રથમ પતિવ્રતધાશ. ૨૦૧. નાભિરાયા મરૂદેવીકે નહન, જીંગલાષમાં નિવાશ. ૨૦ ૨. કૈવલ લઈ પ્રભુ મુગતે પહાતા, આવાગમન નિવાસ. ૩. આનદુધન પ્રભુ ઈતની વિનતી, આ ભવ પાર ઉતાશ. ૨૦ ૪.
યવરત્ન ૧૦૨ મુ. રાગ–કાષ્ટ્રી
એ જિનકે પાય લાગે?, તુને કહીયે કે તે; એ જિનકે ખાઈ જામ ક્રિ મદમાતા, માહ નિંદરીયાણું જાગ ૨. ૧. પ્રભુજી પ્રીતમ વન નહીં કોઇ પ્રીતમ, પ્રભુજીની પૂજા ઘણી માગ રે. ૨. લવકા ફેરા વારી કરા જિનચંદા, આનંદઘન પાય લાગ ૨. ૩. પદ્મરત્ન ૧૦૩ મુ. રાગ–કરા
પ્રભુ ભજ હૈ મેરા હીત રાજી ૐ. પ્રભુ આઠ પારકી શઠ ઘડીયાં, ટા ઘડીયાં જિન સાજી રે પ્ર૦ ૧. દાન પુણ્ય કછુ ધમ કર લે, મેહ માયાકુ ત્યાજી રે. પ્ર૦ ૨. આનદાન કહે સમજ તે, આખર ખાવેગા ખાજી ૨. પ્ર૦ ૩.
પદ્મરત્ન ૧૦૪ મુ. રાગ–આશાવરી
હઠિલી આંખ્યાં ટેક ન મેટે, ફિર ફિર દેખણ જાઉં. હૅઠિલી યા છબીલી પ્રિય છખિ, નિરખિત તૃપતિ ન હેાઈ, નટ કટિક હટકૢ કભી, દેત નગારી રાજી. ઠેલી ૧. માંગર જન્મ્યા તમાકે રહી, પીપ સખીકે ધાર; લાજ ડાંગ મનમે નહીં, અને પહેરા ઢાર. હૅઠલી ૨ અટક તનકે નહીં કાહૂકા, હેટક ન ઈક તિલ કાર; ઢાથી શ્રાપ મને અરે, પાવે ન મહાવત ઝેર, હુંઠિતી૰ ૩. મુન અનુભવ પ્રીતમ બિના, પ્રાણ જીત હિ મહિ; હૈ જન આતુર ચાતુરી, ક્રૂર આનદઘન નાંહિ હૅઢિથી ૪,
પદ્મરત્ન ૧૦૫ મુ. રાગ–આશાવરી
અવધુ વૈશગ બેટા જાયા, વાને ખાજ કુટુંબ સુખ ખાયા. જેણે મમતા માયા

Page #810

૭૫૪
સજન સન્મિત્ર ખાઈ, સુખ દુઃખ દેને ભાઈ કામ કોઇ દોનોકું ખાઈ ખાઈ તરૂણ બાઈ. અ. ૧. દુમતિ હાદી મત્સર દાદા, મુખ દેખતહી મૂઆ, મંગલરૂપી બધાઈ વાંચી એ જબ બેટા હુવા અ. ૨. પુણ્ય પાપ પાડેશી ખાય, માન કામ દેઉ મામા; મોહ નગરકા રાજા ખાય, પીછેહી પ્રેમ તે ગામા. અ. ૩. ભાવ નામ ધ બેટાકે, હમા વર ન જાઈ આનંદઘન પ્રભુ ભાવ પ્રગટ કરે, ઘટ ઘટ રહ્ય સમાઈ. આ૦ ૪.
પદ્યરત્ન ૧૦૬ મું. રાગ-નટ્ટ | કિનગુન ભયે રે ઉદાસી, ભમરા, કિન, પંઅ તેરી કારી મુખ તેરા પીરા, સબ ફૂલનકે વાસી. ભમરા ૧. સબ કલિયન કે રસ તુમ લી, સે કયું જાય નિરાસી. ભમરા ૨. આનંદઘન પ્રભુ તમારે મિલનકું, જાય કરવત હૂં કાસી. ભમરા૦ ૩.
- પદ્યરત્ન ૧૦૭ મું. રાગ-વસંત તુમ જ્ઞાન વિશે કૂલી બસંત, મન મધુકરહી સુખસું સંત. ૧. દિન બડે ભલે વૈરાગભાવ, મિથ્યામતિ રજનીકે ઘટાવ. ૨. બહુ ફૂલી ફેલી સુરૂચિ વેલ, ગ્યાતાજન સમતા સંગ કેલ. ૩. ઘાનત બાની પિક મધુરરૂપ, સુર નર પશુ આનંદઘન સરૂપ. ૪.
પદ્યરત્ન ૧૦૮ મું. રાગ-વેલાવલ અબ ચલે સંગ હમારે, કાયા અબ ચલે સંગ હમારે, તેયે બોત યત્ન કર રાખી. કાયા. ૧. તે યે કારણ મેં જીવ સંહારે, બેલે જૂઠ અપાર; ચેરી કર પરનારી સેવી, જૂઠ પરિગ્રહ ધારે. કાયા ૨. પટ આભૂષણ સુંઘા ચૂઆ, અશન પાન નિત્ય ન્યારે ફેર દિન બસ તેએ સુંદર, તે સબ મલ કર ડારે. કાયા૦ ૩. જીવ સુણે યા રીત અનાદિ, કહા કહત વાર વારે; મેં ન ચલુંગી તેરે સંગ ચેતન, પાપ પુન્ય દે લારે. કાય. ૪. જિનવર નામ સાર ભજ આતમ, કહા ભરમ સંસારે; સુગુરુ વચન પ્રતીત ભયે તબ, આનંદઘન ઉપકારે. કાયા, ૫.
શ્રીમદ્દ યશવિજયજી ઉપાધ્યાય કૃત
૧૦૯ પદ ૧ લું. પ્રભુ ભજન ભજન બિનું જીવિત જેસે પ્રેત, મલિન મામતિ કાલત ઘર ઘર, ઉદર-ભરનાક હેત ભજન. ૧. દુમુખ વચન બક્ત નિત નિંદા, સજજન સકલ દુઃખ દેત; કબહું પાપકો પાવત પૈસે, ગાઢ ધુરિમેં દેત. ભજન. ૨. ગુરૂ બ્રહ્મન અચુત જન સજજન. જાત ન કવણ નિત સેવા નહીં પ્રભુ તેરી કબહું, ભુવન નીલકે ખેત. ભજન. ૩. કથે નહી ગુન ગીત સુજસ પ્રભુ, સાધન દેવ અને રસના-રસબિગારો કહાં લે, બૂડત કુટુંબ સમેત, ભજન. ૪.
૧૧૦ પદ ૨જું. પ્રભુનું સાચું ધ્યાન રાગ-ધન્યાશ્રી - પરમ પ્રભુ સબ જન શબ્દ ધ્યાવે, જબ લગ અંતર ભરમ ન ભાંજે, તબ લગ કઉ ન પાવે, પરમ પ્રભુ સબ જન શબ્દ ધ્યાવે. ટેક. ૧. સકલ અંસ દેખે જગ જેગી, જે ખિનુ સમતા આવે; મમતા–અંધ ન દેખે યાકે, ચિત્ત ચિહું ઓરે ધ્યાવે. ૫૦ ૨. સહજ શક્તિ અરૂ ભક્તિ સુગરૂકી, જે ચિત્ત જોગ જગાવે, ગુન પયય દ્રવ્યસું અપને, તે લઈ

Page #811

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૫૫
કાઉ લગાવે. ૫૦ ૩. પદ્મત પુરાન વેદ અર્ ગીતા, મૂરખ અથ ન ભાવે; ઈત ઉત ક્િરત વ્રત રસ નાંહી, જ્યૌ પશુ વિ ́ત ચાવે. ૫૦ ૪. પુગલસે ન્યારા પ્રભુ મેરા, પુદ્ગલ આપ છિપાવે; ઉનસે અતર નાહી હમારે, અબ કહાં ભાગેા જાવે. ૫૦ ૫. અફલ અલખ અજ અજર નિરંજન, સે। પ્રભુ સહજ સુહાવે; અંતરયામી પૂરન પ્રગટ્યો, સેવક જસ ગુન યાવે. ૫૦ ૬.
૧૧૧ પદ ૩ નું. સાચા પ્રભુની પ્રાપ્તિ રાગ–દેશાખ
અબ મેં સાચા સાહિમ પાળ્યા. ટેક. યાકી સેવ કરતહું યાર્ક મુજ મન પ્રેમ સુહાયા અ૦ ૧. ઠાકુર આર ન હેાવે અપના, જો દીજે ઘર માટે; સપતિ અપની ખિનુંમે ધ્રુવે, વેતા દિલમે ઘ્યાયા. અ૦ ૨. આરનકી જન કરત ચાકરી, દૂર દેશ યાય ઘાસે, અંતરયામી યાને દીસે, વે તે અપને પાસે. અ૦ ૩. એર કમહું ઉ કારન કાપ્યા, મહાત ઉપાય ન તૂસે; ચિટ્ઠાન'મે' મગન રહતુ હૈં, વે તે કબહું ન રૂસે. અ૦ ૪. એરનકી ચિંતા ચિતિ ન મિટે, સબ દિન ધંધે જાવે; થિરતા ગુન પૂરન સુખ ખેલે, વે તે અપને ભાવે. અ૦ ૫. પરાધીન હૈ ભાગ એરકા, તાતે હૈાત વિચાગી; સત્તા સિદ્ધ સમ શુદ્ધ વિલાસી, વે તે નિજ ગુન ભાગી. અ૦ ૬. જ્યૌ જાના ત્યૌ જગ જન જાના, મે' તે સેવક ઉનકા; પક્ષપાત તેા પરસ' હાવે, રાગ ધરત હું ગુનકા. અ૦ ૭. ભાવ એક હૈ સબ જ્ઞાનીકો, મૂરખ ભેદ ન ભાવે; અપના સાહિબ જો પહિંચાને, સેા જસ લીલા પાવે. અ. ૮. ૧૧૨ પદ ૪ થુ’. વીરાની પ્રભુભક્તિ
જો જો દેખે વીતરાગને, સા સા હાથે વીરારે; ખિન ટ્રુ લેશે નહીં કાઇ, કાંઇ હાય અધીરારે. જો ૧. સમય એક નહીં ઘટસી જો, સુખ દુ:ખી પીરારે; તું કયું સાચ કરે મન ! કૂડા, હાવે વજ્ર જો હીરારે. જો૦ ૨. લગે ન તીર કમાન ખાન, કર્યું મારી સકે નહિ મીરારે, તૂ સ`ભારે પુરૂષ-ખલ અપને, સુખ અનંત તે પીરારે. જો૦ ૩. નયન ધ્યાન ધરેા વા પ્રભુકા, જો ટારે ભવ-ભીરારે; સજ સચેતન ધર્મ નિજ અપના, જો તારે ભવ-તીરારે. જો ૪.
૧૧૩ ૫૪ ૫ મું. પચમહાવ્રત હાજ
વાદ વાદીસર તાજ, ગુરૂ મેરા ગચ્છ રાજ; પ ́ચ મહાત્રત અહાજ, સુધર્મા યું સવાયા હૈ. વાદ૦ ૧. વિદ્યાર્કા વડા પ્રતાપ સંગ, જલ જયું ઉઠતતર ગ; નિર્મલ જેસા સંગ, સમુદ્ર કાચા હૈ, વાદ૦ ૨. સત્ત સમુદ્ર ભર્યાં, ધરમ પાત તામે તર્યાં; શીલ સુકાન વાલમ, ક્ષમા લંગર ડાર્યાં હૈ. વા૪૦ ૩. સહુડ (શઢ) સતીષ કરી, તપતા તપીહ્વા ભરી, ધ્યાન રજક ધરી દ્વૈત, માલા ગ્યાન ચલાયા હૈ. વાદ૦ ૪. એસે ઝહાજ ક્રિયા રાજ, મુનિરાજ સાજ સો; યા મયા મણિ માણિક, તાહિમે ભરાયા હૈ. વાદ૦ ૫. પુણ્ય પવન આયા, સુજસ જહાજ ચલાચા; પ્રાણજીવન એસા માલ, ઘર બેઠે પાયે હૈ, વાદ૦ ૬. ૧૧૪ ૫૬ ૬ છું. સાચા મુનિ રાગ–જયજયવતી
૧
ધમ' કે ખિલાસ નાસ, જ્ઞાનકે મહા પ્રકાસ, દાસ ભગવ‘તર્ક, ઉદાસ ભાવ વગે

Page #812

સજજન સન્મિત્ર હૈ, સમતા નદી તરંગ, અંગહી ઉપગ ચગ, મજજન પ્રસંગ રંગ, અંગ ઝમમગે હે. ધમડકે. ૧. કમકે સંગ્રામ ઘેર, લરે મહામહ ચેર, જેર તાકે તેરવેક, સાજધાન જગે છે, શીલકે ધરી સન્નાહ, ધનુષ મહા ઉત્સાહ, જ્ઞાન બાન કે પ્રવાહ, ભાવ અરિ ભાગે છે. ધમાકે. ૨. આ હે પ્રથમ સેન, કામક ગયો હે રેન, હરિ હર બ્રહ્મા જેણે, એકલેને ઠગે છે, કેધ માન માયા લેભ, સુભટ મહા અભ, હારે સોય છે.
ભ, મુખ દે ભગે છે. ધમકે૩. નોકષાય ભયે છીન, પાપકો પ્રતાપ હીન, એર ભટ ભયે દીન, તાકે પગ ડગે છે, કે નહીં રહે ઠા, કમ જે મિલે તે ગાઢ, ચરનકે જિહા કાઢે, કરવાલ નગે છે. ધમકે૪. જગત્રય ભયે પ્રતાપ, તપત અધિક તાપ, તાતે નાહિ રહી ચાપ, અરિ તગતગે છે, સુજસ નિસાન સાજ, વિજય વધાઈ લાજ, એસે મુનિરાજ તા; હમ પાય લાગે છે. ધર્મ કે પ.
૧૧૫ પદ ૭ મું. સાચા મુનિ
પવનકે કરે તેલ, ગગનકે કરે મોલ, રાવક કરે હિંડલ, એસો કઉ ન૨ રે ? પથરકો કાંતે સૂત, વંધ્યાકુ પડાવે પૂત, ઘટમેં બેલત ભૂલ, વાકે કિન ઘર રે પવનકે. ૧. બીજલીસે કરે બ્લાહ, પ્રકું ચલાવે રાહ, ઉદધિમેં ઉડાવે દાહ, કરત ભરાભર રે, બડે દિન બડી રાત, વાકી કૌન માત તાત, ઇતની બતાવે વાત, જસ કહે મેશ ગુરૂ છે. પવનકે. ૨.
૧૧૬ પદ ૮ મું. સાચે જૈન રાગ–ધન્યાશ્રી જૈન કહે કયો હેવે, પરમગુરૂ ! જૈન કહે કયો હવે? ગુરૂ ઉપદેશ બિના જન મૂહા, દશન જૈન વિગોવે; પરમ ગુરૂ! જૈન કહે કે હવે ? ટેક. ૧. કહત કૃપાનિધિ સમ-જલ ઝીલે, કમ-મહેલ જે છે; બહુલ પા૫-મલ અંગ ન ધારે, શુદ્ધ રૂપ નિજ જે. પરમ, ૨. યાહુવાદ પૂરન જે જાને, નય ગર્ભિત જસ વાચા; ગુન પર્યાય દ્વવ્ય જે બૂઝ, સેઈ જેન હે સાચા. પ૨મ. ૩. ક્રિયા મૂઢમતિ જે અજ્ઞાની, ચાલતા ચાલ અપૂઠી; જૈન દશા ઉનમેં હી નાહી, કહે સે સબહી જડી. પરમ. ૪. પર પરિનતિ અપની કર માને, કિરિયા ગ ગહિલ ઉનકે જૈન કહે કયું કહિયેં સો મૂરખમે પહિલે પરમ. ૫. જૈન ભાવ-જ્ઞાને સબમાંહી, શિવ સાધન સહિએ; નામ વેષસૂ કામ ન સી, ભાવ-ઉદાસે રહીએ. પરમ. ૬. જ્ઞાન સકલ નય સાધન સાધે, કિયા જ્ઞાનકી દાસી; કિયાં કરતું ધરતુ હે મમતા, યાહી ગલ મેં ફાંસી. પરમ. ૭. ક્રિયા વિના જ્ઞાન નાહી કબહું, ક્રિયા જ્ઞાન બિન નાંહિ કિયા જ્ઞાન દેઉ મિલત રહતુ કે, જ્યાં જલ–સ જલમાંહી; પરમ. ૮. ક્રિયા-મગનતા બાહિર દીસત, જ્ઞાન શક્તિ જસ ભાંજે સદગુરૂ શીખ સુને નહી કબહું, સો જન જનતે લાજે. પરમ. ૯ તત્વ-બુદ્ધિ જિનકી પરિણતિ છે, સકલ સૂત્ર કૂચી, જગ જસવાદ વદે ઉનહીકે જૈન દશા જસ ઉંચી. પરમ. ૧૦.
૧૧૭ પદ ૯ મું. સજજન-રીતિ - સજજન - રાખત રીતિ ભલી બિનુ કારણ ઉપકારી ઉત્તમ, જાઈ. સહજ

Page #813

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭પ૭
મિલિ; દુનકી મન પરિનતિ કાલી, જૈસી ડાય ગલી સ૦ ૧. એરના દેખત ગુન જગમેં દુજન જાયે જલી; ફેલાવે ગુન ગુનકે જ્ઞાતા, સજ્જન હેજે હતા. સ૦ ૨. ઉંચ પ્રતિ પદ એઠે! દુજન, જાએ માહિં બલી; નૃપગૃહ ઉપર બેઠી મીની, હાત નહીં ઉજલી, સ૦ ૩. વિનય વિવેક વિચારત સજ્જન, ભદ્ર ભાષ ભલી દોષ લેશો રખે કબહુ, ચાલે ચતુર ટલી. ૪. અખમે એસા સજ્જન પાસે, ઉનકી રીતિ ભલી; શ્રી નયવિજય સુગુરૂ સેવાતે, સુજસ રગ રલી. સ૦ ૫. ૧૧૮ પદ ૧૦ મુ’. સાચા ધર્મ
શિવ સુખ ચાહે તે, ભજો ધરમ જૈન સાર; ગ્યાનવત ગુરૂ પાયકૈ, સફલ કરા અવતાર. ૧. ચિત તું ચેતિ મહામુનિ રાજા, જુઠા કાર્હિ દિવાની; સજ઼મ વિણુ કરણી તુઝ ખાટી, જિઉં મેાટી વિષલકી ગેટી. ર. ચ્યાર પાંચ મિલિ માટેા કીધેા, તિલું તિ ગારવરસ-મધુ પીધા; જે તુઝ પાઈ અવિરત ભાલઇ, તે તે મેરૂ ચઢાવ ઢાલે. ૩. ખા વાંણી તુઝ મીઠી લાગે, જિન-યણે સૂતા નવી જાગે; જો તું પડસી પ્રમાદે ભાલા, સેવિસિ અદ્ભુત નિગાૠતુ ગેલા. ૪. તું બહુ જન સેવાઇ રાચઈ, છાંડી મારગ કરમ નીકાચઈ, નિર્ગુણુ પરશુણુ કીઉં ગોપઈ, પરગુણ નિસુણી કઉં મન કાપÛ? ૫. તું પઢિઆ ગાવને ચૈ, ભગતિ લાક તુઝ મા-અધે, જે મારગે તું ચાંખે તારા, તિહુાં તે તું ક્રીસઈ વટ પ્યારા. ૬. પક્ષ કરે ગુનવતઢુ કે, નિર્ગુણુ લેાક ન રાખેા નેરો, ઇયું કરતાં તુમ સુજસ લડાગે, જો જિન વચનઈ સુ′′ રહેાગ. ૭. જો હિતવચન તુમ નહીં માને, તે પિશુ હિતું ન રહે છાને; જો દીસે બહુ માયા ખાલી, શૂધ જાતિ નહી તે સહી ગાલી, ૮. જેહને અતર હિત ચાહીજઇ, ધમ' ઉપક્રમ તેનÛ કીજÛ, શ્રી નયવિજય વિષુધ પદ સેવી, જસુ એલઇ તસ એ મતી કેવી. ૯.
૧૧૯ પદ ૧૧ મું. દૃષ્ટિરાગ રાગ–પ્રભાતી
દૃષ્ટિરાગે નાવ લાગીચે, વલી જાગીયે (ચત્ત; માગીયે શીખ જ્ઞાની તણી, ઠુઠ ભાંગીએ નિતે. દૃષ્ટિ ૧. જે છતા દોષ વૅખે નદ્ઘિ, જિહાં જિહાં અતિરાગી, દોષ અછતા પણ દાખવે, જહાંથી રૂચિ ભાગી. દૃષ્ટિ ૨. દૃષ્ટિરાગ ચલે ચિત્તથી, ફરે નેત્ર વિકાલે; પૂર્વ ઉપકાર ન સાંભલે, પડે માધક જ'જાલે. દૃષ્ટિ ૩. વીર જિન જમ હુતા વિચરતા, તત્ર મખલી–પુત્તો; જિન કરી જડ જને આદર્યાં, ઇઢાં માહ અતિ ધૃતા. દૃષ્ટિ ૪. ઋદ્ધિ ભંડાર રમણી તજી, ભજી આપ-માત-ાગે; દૃષ્ટિશગે જમાલિ લહ્યો, નવિ ભવજલ તાગે. દૃષ્ટિ પ. વલી આચાય' સાવદ્ય જે, હુએ અનત સસારા; દૃષ્ટિરાગ સ્વમતે મા, મહાનિશીથ વિચારેા. દૃષ્ટિ ૯. હુવે જિન-ધમ-આશાતના, અજાચું કહે 'એ; મડું આગલે જિનવરે, વૃદ્ઘિઉં ભગવઈ મંગે, સૃષ્ટિ ૭. ગ્રામના નટને મૂખના, મિત્સ્યે જેહુવા, જોગ; દૃષ્ટિરાગ મિલ્યા તેવા, કથક સેવક લાગે. દૃષ્ટિ૦ ૮. આપણુ ગેાઠડી મીઠડી, હઠીને મન લાગે; જ્ઞાની ગુરૂ વચન લિયામણાં, કટુક તીરસ્યાં વાગે. દૃષ્ટિ ૯. દૃષ્ટિ-રાગે' ભ્રમ ઉપજે, વધે જ્ઞાન ગુણ-રાગે એહુમાં એક તુમે આદશ, ભલા હાય જે આગે. દૃષ્ટિ ૧૦. દૃષ્ટિશગી કર્યા મત હુો, સદા સુગુરૂ અનુસરો, વાચક જમા

Page #814

૭પ૮
સજજન સન્મિત્ર વિજય કહે, હિત–શીખ મન ધરજે. દષ્ટિ. ૧૧.
૧૨૦ પદ ૧૨ મું. પરભાવમાં લગની–રાગ–સારંગ જિઉ લાગી રહ્યો પરભાવમેં, (ટેક) સહજ સ્વભાવ લિખેં નહિ અપને, પરિયે મહેકે ઉમેં. જિઉ. ૧. વછે મેક્ષ કરે નહિ કરની, ડેલત મમતા વાઉમં; ચહે અંધ જિઉં જલનિધિ તર, બેઠો કાણી નાઉમે. જિઉ. ૨. અરતિ-પિશાચી પરવશ રહે, બિનહું ન સમયે આઉમે આપ ચાય સકત નહિ મૂરખ, ઘર વિષયકે ઘાઉમે. જિહ૦ ૩. પૂરવ પુણ્ય-ધન સબહિ ગ્રસત હે, રહેત ન મૂલ વટાઉમે, તામે તુઝ કેસે બની આવે, નય વ્યવહારકે દાઉમે. જિઉ. ૪. જસ કહે અબ મેરો મન લીને, શ્રી જિનવરકે પાઉમે, યાતિ કલ્યાણ-સિદ્ધિકે કારન, વેધક રસ ધાર્મેિ. જિઉ૦ ૫.
૧૨૧ પદ ૧૩ મું. મહત્યાગ અને જ્ઞાનસુધા રાગ-આશાવરી - ચેતન ! મોહકે સંગ નિવારે, વ્યાન સુધારસ ધારે, ચેતન ! ૧. મોહ મહા તમ મલ દરે રે, ઘરે સુમતિ પરકાસ; મુક્તિ પંથ પરગટ કરે રે, દીપક જ્ઞાન વિલાસ. ચેતન ! ૨. જ્ઞાની જ્ઞાન મગન રહે રે, રાગાદિક મલ બેય, ચિત્ત ઉદાસ કરની કરે રે, કમબંધ નહિ હોય. ચેતન ! ૩. લીન ભયે વ્યવહારમેં રે, યુક્તિ ન ઉપજે કોય; દીન ભયે પ્રભુ પદ જપે રે, મુગતિ કહાંસું હેય. ચેતન ! ૪. પ્રભુ સમરે પૂજે પઢે રે, કરો વિવિધ વ્યવહાર મેક્ષ સ્વરૂપી આતમા રે, ગ્યાન ગમન નિરધાર, ચેતન ! ૫. જ્ઞાન કલા ઘટ ઘટ વસે રે, જગ જુગતિકે પાર; નિજ નિજ કલા ઉદ્યોત કરે રે, મુગતિ હય સંસાર ચેતન ! ૬. બહુવિધ કિયા કલેશનું રે, શિવપદ ન લહે કોય; જ્ઞાન કલા પરગાસસો રે, સહજ મોક્ષપદ હોય. ચેતન ! ૭. અનુભવ ચિંતામણિ રતન રે, જાકે હઈએ પરકાસ; સો પુનીત શિવપદ લહે રે, દહે ચતુગંતિ વાસ. ચેતન ! ૮. મહિમા સમ્યક જ્ઞાનકી રે, અરૂચિ રાગ બલ જોય; ક્રિયા કરત ફલ ભુંજતે રે, કર્મ બંધ નહિ હોય. ચેતન ! ૯ ભેદ જ્ઞાન તબલ ભલો રે, જબલ મુક્તિ ન હોય; પરમ તિ પરગટ જિહાં રે, તિહાં વિકલ્પ નહિ કેય. ચેતન ! ૧૦. ભેદ જ્ઞાન સાબુ ભયે રે, સમ-રસ નિમલ નીર; બી અંતર આતમા રે, દેવે નિજ ગુણ ચીર. ચેતન ! ૧૧. રાગ વિરોધ વિમેહ મલી રે, એહી આશ્રવ મૂલ; એહી કરમ બઢાયકે રે, કરે ધમકી ભૂલ. ચેતન ! ૧૨. જ્ઞાન સરૂપી આતમાં રે, કરે ગ્યાન નહિ એ દ્રવ્ય કમ ચેતન કરે રે, એહ વ્યવહારકી દેશે. ચેતન ! ૧૩. કરતા પરિણામી દ્રવ્ય રે, કમરૂપ પરિણામ; કિરિયા પર જયકી ફિરત રે, વરતુ એક ત્રય નામ. ચેતન! ૧૪. કરતા કમ ક્યા કરે રે, ક્રિયા કરમ કરતા; નામ ભેદ બહુવિધ ભયે રે, વસ્તુ એક નિર્ધાર. ચેતન ! ૧૫. એક કમ કર્તવ્યતા રે, કરે ન કરતા દેય; તેઓં જસ સત્તા સધી રે, એક ભાવક હોય. ચેતન! ૧૬. ૧૨૨ પદ ૧૪ મું. જ્ઞાનદષ્ટિ અને મેંહદૃષ્ટિ. રાગ-ધન્યાશ્રી અથવા મલહાર ( ચેતન ! જ્ઞાનકી દષ્ટિ નિહા, ચેતન ! ટેક. મેહ-દષ્ટિ દેખે સે બાઉ, હેત મહા મતવાલે ચેતન ! ૧. મેહ-દષ્ટિ અતિ ચપલ કરતુહે, ભવ વન વાનર ચાલે

Page #815

સજ્ઝાય અને પદ–વિભાગ
cele
વિયેગ દાવાનલ લાગત, પાવત નાહિ વિચાલે. ચેતન ! ૨. માઢુ-દૃષ્ટિ કાયર નર ઢરપે', કરે અકારન ટાલે; રન-મેદાન તરે નહીં અણુિં, શૂર તરે જિઉં પાલે. ચેતન ! ૩ માહ-દૃષ્ટિ જન જનકે પરવશ, ટ્વીન અનાથ દુખાલે; માગે ભીખ ફિરે ઘરિ રિયું, કહે મુઝ કાઉ પાલા.’ ચેતન ! ૪. માઢુ-ષ્ટિ મ-મદિરા-માતી, તાકા હૈાત ઉછાલા; પર-અવશુન રાચે સે અનિશિ, કાગ અશુચિ જ્યો' કાલે, ચેતન ! ૫. જ્ઞાન સૃષ્ટિમાં દાષ ન એતે, કરી જ્ઞાન અનુઆલે; ચિદાનન્દ-ધન સુજસ વચન રસ, સજ્જન હૃદય પખાલે. ચેતન ! ૬.
ન
૧૨૩ ૫૬ ૧૫મુ. ચેતન અને ક રાગ-ધન્યાશ્રી અથવા આશાવરી
ચેતન જો ! તું જ્ઞાન અભ્યાસી, આપઢી ખાંધે આપહી છેડે, નિજ મતિ શક્તિ વિકાસી ચે॰ ૧. જો તુ આપ સ્વભાવે ખેલે, આસા છેરી ઉદાસી; સુર-નર-કિન્નરનાયક-સ‘પતિ, તે તુજ ઘરકી દાસી ચે૦ ૨. માઢુ-ચાર જન-ગુન-ધન સે, શ્વેત આસગલ-ફ્રાંસી; આસા છેાર ઉદાસ રહે જો, સે ઉત્તમ સન્યાસી ચૈ૦ ૩. જોગ લઈ પર આસ ધરતુ હૈ, યાહી જગમે હાંસી; તું જાને મે ગુન સ`ચુ, ગુના જાએ નાસી. ચે૦ ૪. પુદ્ગલકી તૂ આસ ધરત હૈ, એ તે સખહી વિનાસી; તૂ. તે ભિન્નરૂપ હૈ ઉનતેં, ચિદાનંદ અવિનાસી. ચે૦ ૫. ધન ખરચે નર બહુત ઝુમાને, કરવત લેવે કાસી; તાલી દુઃખક અત ન આવે, જો આશા નહીં ધાસી. ચૈ૦ ૬. સુખ જલ વિષમ વિષય મૃગતૃષ્ણા, હેત મૂઢમતિ પ્યાસી; વિભ્રમ ભૂમિ ભઈ પર-આશી, તૂ તે! સહજ વિલાસી, ચે૰ છ. યાકેા પિતા માહુ દુ:ખ ભ્રાતા, હાત વિષય-રતિ માસી; ભવ સુત ભરતા અવિરતિ પ્રાણી, મિથ્યામતિ એ સાસી. ચે૦ ૮. આશા છેાર રહે જો જોગી, સે હવે શિવ-વાસી; ઉનકે સુજસ ખખાને જ્ઞાતા, અંતર દૃષ્ટિ પ્રયાસી. ચે૦ ૯. ૧૨૪ ૫૬ ૧૬ મુ. જ્ઞાન અને ક્રિયા રાગ–બિહાગઢ
સબલ ચા છાક મેહુ-મદિરાકી. ટેક. મિથ્યામતિકે એરે ગુરૂકી, વચન શક્તિ જિહાં થાકી. સ૦ ૧. નિકટ દશા છાંડિ જડ ઉચી, દૃષ્ટિ શ્વેત હૈ તાકી; ન કરે કિરિયા જનકુંડ ભાખે, 'નહિ ભવ-થિતિ પાકી.' સ૦ ૨. ભાજન-ગત ભાજન કાઉ છાંડી, દેશાંતર જિઉ દોરે; ગહુત જ્ઞાનકુ કિરિયા ત્યાગી, હાત એરકી આરે. ૨૦૩ જ્ઞાન માત નિસુની સિર ધૂતે, લાગે નિજ મિત મીઠી; જો કાઉ ખેલ કહે કિરિયાકા, તા માને નૃપ-ચીઠી. સ૦ ૪. ન્યુ કેાઉ તારૂ જલમેં પેસી, હાથ પાઉ ન હુલાવે; જ્ઞાન સેતી કિરિયા સખ લેાપી, હ્યુ અપના મત ગાવે. સ૦ ૫. જૈસે પાગ કાઉ શિર બાંધે, પહિરન નહિ લંગોટી સદ્ગુરૂ પાસ ક્રિયા બિનુ સીખે, આગમ બાત હું ખોટી. સ૦ ૬. જૈસે ગજ અપને સિર ઉપર, ધાર અપની હારે, જ્ઞાન ગ્રહુત ક્રિયા તિઉં છારત અલ્પ-બુદ્ધિ કુલ હારે. સ૦ ૭. જ્ઞાન ક્રિયા દાઉશુદ્ધ ધરે જો, શુદ્ધ કહે નિરધારી; જસ પ્રતાપ ગુન-નિધિકી જાઉં, ઉનકી મે' બલિહારિ સ૦ ૮. ૧૨૫ પદ ૧૭ મુ`. ખાટા છેાડી સાચા પંથ લ્યા રાગ–પરજ ચેતન! શુદ્ધ ચલે ઉલટે નખ-શિખલેાં ખધનમે બેઠે, કુશુરૂ વચન કુલર્ટ. ચેતન ! ૧. વિષય વિપાક લેગ સુખ કારન, છિનમે... તુમ પલટે; ચાખી છેર સુધારસ

Page #816

સજન સન્મિત્ર સમતા, ભવજલ વિષય પટે. ચેતન! ૨. ભદધિ બિચિ રહે તુમ એસે, આવત નહિ તટે જિહાં તિબિંગલ ઘેર રહતુહે, ચાર કષાય કટે. ચેતન ! ૩. વર વિલાસ વનિતા નયનકે, પાસ પડે લપટે, અબ પરવશ ભાગે કિહાં જાઓ, ઝાલ: મેહ-ભટે. ચેતન ૪. મન મેલે કિરિયા જે કીની, ઠગે લેક કપટે, તાકે ફલબિનુ ભોગ મિટે, તુમકું નહિ ૨ટે. ચેતન ! ૫. સીખ સુની અબ રહે સુગુરૂ કે, ચરણ-કમલ નિકટ ઇતુ કરતે તુમ સુજશ લાગે, તત્વ-જ્ઞાન પ્રગટે. ચેતન! ૬.
૧૨૬ પદ ૧૮ મું. આત્માને ચેતવણી રાગ-ધ્રપદ કેસે દેત કમન; દેસ? મન નિવડે વેહે આપકાને, રહે રાગ અરૂષ. કેસે. ૧. વિષયકે રસ આપ ભૂલે, પાપ તન છો. કેસે૨. દેવ ધામ ગુરૂકી કરી નિદા, મિથ્યા મતકે જેસ. કેસેટ ૩. ફલ ઉદય ભઈ નરક પદવી, ભગે કેક સંગ કેસેટ ૪ કિએ આવું કામ જુગતે, અબ કહા કરે સે સ. કેસે. ૫. દુખ તે બહુ કાલ વીત્ય, લહેન સુખ જલ એસ. કેસે. ૬. કેધ માન માયા લેભ, ભ તન ઘટે ઠેસ. કેસે. ૭. ચેત ચેતન પાય સુજસ, મુગતિ પંથ સો પિસ. કેસે ૮.
૧૨૭ પદ ૧૯ મું. મન: સ્થિરતા રાગ–ધન્યાશ્રી જબ લગ આવે નહિ મને ઠામ. ટેક. તબ લગ કષ્ટ ડ્યિા સવિ નિષ્કલ, જ્ય ગગને ચિત્રામ, જબ લગ૧. કરની બિન તું કરેરે મોટાઈ, બ્રહ્મવતી તુજ નામ; આખર ફિલ ને લહેશે જગિ, વ્યાપારી બિનુદામ. જબ લગ૦ ૨. મુઠ મુંડાવત સબહિ ગડરિયા, હરિણી રેઝ વન ધામ; જટા ધાર વટ ભરમ લગાવત, રાસભા સહg હે ધામ. જબ લગ૦ ૩. એતે પર નહીં યોગકી રચના, જે નહિ મન વિશ્રામ; ચિત અંતર પરકે છલ ચિંતવિ, કહા જપત મુખ રામ. જબ લગ, ૪. વચન કાય કેપે દ્રઢ ન રહે, ચિત્ત તુરંગ લગામ; તામે તું ન લહે શિવ-સાધન, જિઉ કણ સૂનું ગામ. જબ લગઢ ૫. જ્ઞાન ધરો સંજમ કિરિયા, ફિરા મન ઠામ,ચિદાનંદ-ઘન સુજસ વિલાસી, પ્રગટે આતમરામ જબ લગ ૬. ૧૨૮ પદે ૨૦ મું. સમતા અને મમતા રાગ-નાયકી કનડ અથવા ટોડી
ચેતન મમતા છારી પરી, દૂર પરીશ. ચેતન ટેક. પરમનીસું પ્રેમ ન કીજે, આદરી સમતા આપ વરીરી. ચે. ૧. મમતા મોહ-ચંડાલકી બેટી, સમતા સંયમ-નૃપકુમારીરી; મમતા મુખ દુગધ અસત્ય, સમતા સત્ય સુગંધી-શરીરી. ચે૨. મમતાસું વરતે દિન જાવે, સમતા નહિ કો સાથે લારીરી; મમતા હેતુ બહુત હૈ દુશ્મન, સમતાકે કોઈ નાહિં અરિો. ચે. ૩. મમતાકી દુમતિ હે આવી, ડાકિની જગત અનર્થ –કરીરી; સમતાકી શુભ મતિ હૈ આલી, પર ઉપગાર ગુણે સમરીરી. ચે૪. મમતા-પૂત ભએ કુલખાન, સોક બિગ મહા મચ્છરીરી, સમતા-સુત હવેગે કેવલ, રહે ને દિવ્ય નિશાન ધુરી. ચે૫. સમતા-મગન રહેશે ચેતન, જે એ ધારે શીખ ખરીરી, સુજસ વિલાસ લહેશે તે તૂ, ચિદાનંદ ઘન પદવી વરીરી. ૨૦ ૬.
- ૧૨૯ પદ ૨૧ મું. સમતાનું મહત્ત્વ રાગ–ગોડી : જબ લગે સમતા ક્ષણ નહિ આવે, જબ લગે ધ વ્યાપક હે અંતર તબ લગે

Page #817

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૬૧ જોગ ન સેહાવે. જબ ૧. બાહ્ય ક્રિયા કરે કપટ કેલવે, ફિરકે મહંત કહાવે, પક્ષપાત કબહુ નહિ છોડે, ઉનકે મુગતિ બેલા. જબ ૨. જિન જેગીને ક્રોધ કિહાંતે, ઉન સુગુરૂ બતાવે; નામ ધારક ભિન્ન ભિન્ન બતાવે, ઉપશમ વિનુ દુઃખ પાવે જબ૦ ૩ ક્રોધ કરી બંધક આચારજ, એ અગ્નિકુમાર; દંડકી નૃપને દેશ પ્રજાલ્ય, ભમિ ભવ મેઝાર. જબ૦ ૪. સંબ પ્રધુમ્રકુમાર સંતાપ્યા કષ્ટ દીપાયન પાય; ક્રોધ કરી તપને ફલ હાર્યો, કીધે દ્વારિકા દાહ. જબ૦ ૫. કાઉસગ્નમાં ચઢ્યો અતિક્રોધ, પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિરાય; સાતમી નરક તણાં દલ મેલી, કડવાં તે ન ખમાય. જબ૦ ૬. પાર્શ્વનાથને ઉપસર્ગ કીધે, કમઠ ભવંતર પીઠ, નરક તિય“ચનાં દુઃખ પામી, કોધ તણું ફલ દીઠ. જબ૦ ૭. એમ અનેક સાધુ પૂર્વધર, તપિયા તપ કરી જેહ; કારજ પડે પણ તે નવ ટકિયા, ક્રોધ તણું બલ એહ. જબ૦ ૮. સમતા–ભાવ વલિ જે મુનિ વરિયા, તેહને ધન્ય અવતાર; ખંધક ત્રાષિની ખાલ ઉતારી, ઉપશમે ઉતર્યો પાર. જબ૦ ૯. ચંડરૂદ્ર આચારજ ચલતાં, મસ્તક દીયા પ્રહાર સમતા કરતાં કેવલ પામ્યા, નવ દીક્ષિત અણગાર જબ૦ ૧૦. સાગરચંદનું શીસ પ્રજાવ્યું. નભસેન નરેંદ; સમતા-ભાવ ધરી સુરલોકે, પિતા પરમ આનંદ, જબ૦ ૧૧. ક્ષમા કરતા ખરચ ન લાગે,ભાગે કેડ કલેશ અરિહંત દેવ આરાધક થાયે વધે સુજસ પ્રવેશ જબ૦ ૧૨.
૧૩૦ પદ ૨૨ મું. ઉપશમ અને શ્રમણત્વ રાગ-ધન્યાશ્રી
જબ લગ ઉપશમ નહિ રતિ, તબ લશેં જેગ ધરે કયા હવે ?, નામ ધરાવે જતિ.” જબ ૧. કપટ કરે તૂ બહુ વિધ ભાતે, ક્રોધે જય છતી; તાકે ફલ તું કયા પાવે?, જ્ઞાન વિના નાહિં બતી. જબ૦ ૨. ભૂખ તરસ એર ધૂપ સહતુ છે, કહે તૂ' બ્રહ્મવતી કપટ કેલવે માયા મંડે, મનમે ધરે વ્યક્તિ. જબ૦ ૩. ભમ લગાવત ઠાડે રહેવે, કહેત હે હું “વરતી જત્ર મંત્ર જડીબૂટી ભેષજ, લેવિશ મૂઢમતિ, જબ. . બડે બડે બહુ પૂર્વધારી, જિનમે શક્તિ હતી; સે ભી ઉપશમ છોડિ બિચારે, પાયે નરક ગતિ. જબ૦ ૫. કેઉ ગૃહસ્થ કે હવે વૈરાગી, જેગી ભમત જાતિ, અધ્યાતમ–ભાવે ઉદાસી રહે, પાગે તબાહી મુગતિ. જબ૦ ૬. શ્રી નયવિજય વિબુધ વર રાજે, ગાજે જગ કી-તિ; શ્રી જસવિજય ઉવઝાય પસાથે, હેમ પ્રભુ સુખસંતતિ. જ૦ ૭. ૧૩૧ પદ ૨૩ મું. નયની અપેક્ષાએ સામાયિક રાગ–સોરઠ, અથવા
જયતસિરિ ધન્યાશ્રી. ચતુર નર ! સામાયિક નય ધારે. લેક-પ્રવાહ છાંડ કર અપની, પરિણતિ શુદ્ધ વિચારે. ચતુર નર ! ૧. દ્રવ્ય અખય અભંગ આતમા, સામાયિક નિજ જાતિ, શુદ્ધ રૂપ સમતા–મય કહીએ, સંગ્રહ ન કી બાતિ. ચતુર નર. ૨. અબ વ્યવહાર કહે મેં સબજન, સામાયિક હુઈ જાએ; તાતે આચરના સે માને, એસા નૈગમ ગાએ. ચતુર નર! ૩. આચરના હજુસૂત્ર શિથિલકી, બિનુ ઉપગ ન માને; આચારી ઉપયોગી આતમ, સે સામાયિક જાને ચતુર નર ! ૪. શબ્દ કહે સંજત જે એસે, સે સામાયિક કહીયે; ચોથે ગુનઠાને આચરના, ઉપયોગે ભિન્ન લહિયે. ચતુર નર ! ૫. અપ્રમત્ત ગુણઠાણે ઈર્યા,

Page #818

૭૬૨
સજ્જન સન્મિત્ર સમભિરૂઢ નય સાખી; કેવલજ્ઞાન દશાથિતિ ઉનકી, એવ ભૂતે ભાખી, ચતુર નર ! ૬. સામાયિક નય જે નહુ જાને, લેાક કહે સૌ માને, જ્ઞાનલ'તકી સગતિ નાહી, રઢિયે પ્રથમ ગુન ઠાને. ચતુર નર! છ. સામાયિક નય આંતર-દૃષ્ટ, જો દિન દિન અભ્યાસે; જગ જસવાદ લહે સેા બેઠા, જ્ઞાનવતકે પાસે. ચતુર નર! ૮. ૧૩૨ ૫૬ ૨૪ મુ. સુમતિને ચેતનના વિરહ
કખ ઘર ચેતન આવેંગે ?, મેરે કખ ઘર ચેતન આવેંગે ? ટેક. ખર! લેવું બલૈયા ખાર ખાર, મેરે કખ ઘર ચેતન આવેંગે ?” રૅન દીના માનુ ધ્યાન તું સાઢા, કમડું કે દરસ દેખાવે ગે? મેરે કબ૦ ૧. વિરહ-દીવાની ફિરૂં હુઢતી, પીઉ પીઉ કરકે પાકારે ગે; પિઉ જાય મૈલે મમતાસે, કાલ અનત ગમાવેગે મેરે કખ૦ ૨. કરૂં એક ઉપાય મેં ઉદ્યમ, અનુભવ મિત્ર ખેલાવે'ગે; આય ઉપાય કરકે અનુભવ, નાથ મૈરા સમજાવે ગે, મેરેકમ૦ ૩. અનુભવ મિત્ર કહે ‘સુના સાહિમ !, અરજ એક અવધારે ગે; મમતા ત્યાગ સમતા ઘર અપના, વેગે જાય મનાવેગે. મેરે ક્રમ૦ ૪. અનુભવ ચેતન મિત્ર મિલે દાઉ, સુમતિ નિશાન છુરાવેંગે, વિલસુત સુખ જસ લીલામે, અનુભવ પ્રીતિ જગાવે ગે, મેરે. કમ૰ પ ૧૩૩ પદ ૨૫ મુ. ચેતના રાગ–સારંગ
*ત બિનુ કહેા કૌન ગતિ નારી, ટેક. સુમતિ સખી! જઇ વેગે' મનાવા,' કહે ચેતના પ્યારી. કત૦ ૧. ધન ન ક‘ચન મહાલ માલિએ, પિૐ બિન સબાહુ ઉારી, નિદ્રા યોગ લહું સુખ નાંઢી, પિયુ વિયાગ તનુ જારી. કત॰ ૨. રે પ્રીત પરાઇ દુરજન, અછતે દ્વેષ પુકારી; ઘર-ભજન કે કહન ન કીજે, કીજે કાજ વિચારી, કંત૦ ૩. વિભ્રમ માહુ મહા મદ બિજુરી, માયા રૅન અધારી, ગજિત અતિ લવે રતિ દાદુર, કામકી લઈ અસવારી. કંત॰ ૪. પિૐ મિલવેકું મુઝ મન તફ઼ે, મે પિઉ-ખિજમતગારી; ભુરકી દેઈ ગર્ચા પઉ મુઅકું, ન લડે પીર પિયારી. કત॰ પ. સ`દેશ સુની આયે ષિઉ ઉત્તમ, ભઈ બહુત મનુહારી; ચિદાનંદ ધન ગુજસ વિદે, રમે રંગ અનુસારી, કત॰ ૬. ૧૩૪ ૫૪ ૨૬ મું. આત્મદર્શન રાગ–કાફી જંગલે!
ચેતન ! અખ માહિ દશન દીજે, ટેક. તુમ દને... શિવ સુખ પામીજે, તુમ દ'ને ભવ છીજે. ચેતન॰! ૧. તુમ કારન તપ-સથમ-કિરિયા, કહે કહાંલાં કીજે; તુમ દ'ન બિનુ સમ યા જૂડી, અ`તર ચિત્ત ન ભીજે, ચેતન॰! ૨. ક્રિયા મૂઢમતિ હૈ જન કૈઇ, જ્ઞાન એર પ્યારી; મિલિત ભાવ રસ ઢાઉ ન ચાખે, તૂ' ઢાનુંતે ન્યારા, ચેતન ! ૩. સખમે. હું એર સબમે' નાંહી, તૂ' નટ રૂપ અકેલે; આપ સ્વભાવે વિભાવે રમતા, તું ગુરૂ અરૂ તૂ' ચેલા. ચેતન૰ ! ૪. જોગી જગમ અતિથિ સન્યાસી, તુઝ કારણે બહુ ખાજે; તુ તે સહજ શક્તિયું પ્રગટે, ચિદાનંદકી મેજે. ચૈતન॰ ૫. અકલ અલખ પ્રભુ તું બહુ રૂપી, તૂ અપની ગતિ જાને, અગમ રૂપ આગમ અનુસારે, સેવક સુજસ ખખાને ચેતન૦] ૧૩૫ પ૬ ૨૭ મુ. પૂર્ણાનંદધન પ્રભુ-રાગ-ધન્યાશ્રી
પ્રભુ મેરે ! તુ સખ વાતે પૂરા, પરકી આશ કહા કરે પ્રીતમ! એ કિણુ વાર્ત

Page #819

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૬૩ અધૂરા. પ્રભુત્ર ૧, પરબસ બસત લહત પરતક્ષ દુઃખ, સબહી બાસે સનરા; નિજ ઘર આપ સંભાર સંપદા, મત મન હાય સનરા. પ્રભુ૨. પરસંગ ત્યાગ લાગ નિજ
ગે, આનંદ વેલી અંકૂરા; નિજ અનુભવ રસ લાગે મીઠ, ન્યું ઘેવરમેં છૂરા. પ્રભુ ૩. અપને ખ્યાલ પલકમેં ખેલે, કરે શત્રુકા ચૂરા સહજાનંદ અચલ સુખ પાવે, ઘેરે જગ જસ નુરા. પ્રભુ. ૪. ૧૩૬ પદ ૨૮ મું. ચિદાનંદઘન પ્રભુની જોડી રાગ--જયજયવંતી
પપદી ગીત અજબ બની હે જોરી, અર્ધગ ધરી છે ગરી, શંકર શક હિ છોરી, ગંગ સિર ધરી છે. અ. ૧. પ્રેમકે પીવત પ્યાલે, હેત મહા મતવાલે; ન ચલત તિહુ પાલે, અસવારી કરી છે. અ. ૨. જ્ઞાનીકે એસે ઉત્સાહ, સમતાકે ગલે બાંહ; શિરપર જગનાહ--આણ, સુર-સરી રહે. અo ૩. લેકકે પ્રવાહ નાંહિ, સુજસ વિલાસ માંહિ, ચિદાનંદ-ઘન છાંહિ, રતિ અનુસરી છે. અ. ૪.
૧૩૭ પદ ૨૯ મું. ચિદાનંદઘનનું સ્વરૂપ રાગ-કાનડે
અજબ ગતિ ચિદાનંદઘનકી, (ટેક) ભવ-જંજાલ શક્તિસું હોવે, ઉલટ પુલટ જિનકી. અજબ ૧. ભેદિ પરિણતિ સમકિત પાયે, કમ-વજ–ઘનકી એસી સબલ કઠિનતા દીસે, કેમલતા મનકી. અજબ૦ ૨. ભારી ભૂમિ ભયંકર ચૂરી, મેહ રાય રનકી; સહજ અખંડ ચડતા યાકી, ક્ષમા વિમલ ગુનકી. અજબ. ૩. પાપ વેલી સબ જ્ઞાન દહનમેં, જાલી ભવ વનકી; શીતલતા પ્રગટી ઘટ અંતર, ઉત્તમ લચ્છનકી. અજબ૦ ૪. ઠકુરાઈ જગ જનતે અધિકી, ચરન કરન ધનકી, અદ્ધિ વૃદ્ધિ પ્રગટે નિજ નામે, ખ્યાતિ અકિંચનકી. અજબ પ. અનુભવ બિનુ ગતિ કેઉ ન જાને, અલખ નિરંજનકી, જસગુન ગાયન પ્રીતિ નિવાહ, ઉનકે સમરકી, અજબ૦ ૬. ૧૩૮ પદ ૩૦ મું. અવિનાશી ચિદાનંદ રાગ-સેહની અથવા કાફી
ચિદાનંદ અવિનાસી છે, મેરે ચિદાનંદ અવિનાસી છે. ટેક. કેર મારિ કરમકી મેરે, સહજ સ્વભાવ-વિલાસી છે. ચિદાત્ર ૧. પુદ્ગલ ખેલ મેલ જે જગક, સે તે સબહી વિનાસી હે; પૂરન ગુન અધ્યાતમ પ્રગટે, જાગે જોગ ઉદાસી છે. ચિદા૦ ૨. લિંગ વેષ કિરિયાકુ સબહી, દેખે લેક તમાસી હે ચિન મૂરતિ ચેતન ગુન ચિન્હ, સાચે સઉ સંન્યાસી હો. ચિ૦ ૩. દર દેવાલકી કેતિ દોરે, મતિ વ્યવહાર પ્રકાસી હો; અગમ અગોચર નિશ્ચય નયકી, દેર અનંત અગાસી છે. ચિદા° ૪. નાના ઘટમેં એક પિછાને, આતમરામ ઉપાસા હે; ભેદ કપનામે જડ ભૂલ્ય, લુબ્ધ તૃષ્ણ દાસી હ.” ચિદા૫. પરમ સિદ્ધ નવ નિધિ હે ઘટમેં, કહા હુંહત જઈ કાશી હે; જશ કહે શાંત-સુધારસ ચાખે, પૂરણ બ્રા અભ્યાસી છે. ચિદાત્ર ૬.
૧૩૯ પદ ૩૧ મું. અવિનાશીમાં મગ્નતા. રાગ-ભીમપલાસી મન કહી ન લાગે છે જે રે, મન ટેક. પૂરન આસ ભઈ અલી ! મેરી, અવિ

Page #820

૭૪
સજ્જન સાન્સન્ન
નાસીકી સેરે. મન૦ ૧. અંગ અ`ગ સુનિ પિઉ-શુન હરખે, લાગાર`ગ કરેજેરે; એ તા કીટાયા નિવે ફીટે, કરહુ જોર જો જેરે. મન૦ ૨. યેગ અનાલબ નહિ નિષ્ફલ, તીર લગા યું વેજે; અખ તેા ભેદ તિમિર મેહિ ભાગો, પૂરન બ્રહ્મી સેજેરે. સુજસ બ્રહ્મકેતેજેરે, મન૦ ૩. ૧૪૦ પદ ૩૨ મુ’. હું રી-ગીત રાગ-કાકી તાલ દીપચંદી
અયસે દાવ મીલ્યારી, લાલ કયું ન ખેલત હોરી. અયસા॰ માનવ જનમ અમાલ જગતમેં, સેા બહુ પુણ્યે લઘોરી; અખતે ધાર અધ્યાતમ શૈલી, આયુ ઘટત થારી થારી; વૃથા નિત વિષય ઠગોરી. અયસા૦ ૧. સમતા સુરંગ સુરૂચિ પીચકારી, જ્ઞાન ગુલાલ સોરી; ઝટપટ ધાય કુમતિ કુલટા ગ્રહો, હલીમલી શિથિલ કરારી; સદા ઘટ ફાગ રચારી, અયસ૦ ૨. શમ દમ સાજ ખજાય સુઘટ નર, પ્રભુ ગુન ગાય નચારી; સુજસ ગુલાલ સુગંધ પસારા, નિર્ગુણ ધ્યાન ધારી; કહા અલમસ્ત પરોરી. અયસ૦ ૩. ૧૪૧ ૫૬ ૩૩ સુ. માયાની ભયાનકતા
માયા કારમીરે, માયા મ કરે। ચતુર સુજાન-એ ટેક. માયા વાહ્યો જગતવિલુધા, દુઃખિયા થાય અજાન; જે નર માયા એ માહી રહ્યો, તેને સુપને નહિં સુખ ઠાણુ. માયા૦ ૧. નાના મોટા નરને માયા, નારીને અધિકેરી; વળી વિશેષે અધિકી માયા, ઘરડાને ઝાઝેરી. માયા૦ ૨. માયા કામણુ માયા માહન, માયા જગ ધુતારી; માયાથી મન સહુનું ચળીયું, લેાભીને બહુ પ્યારી. માયા॰ ૩. માયા કારન દેશ દેશાંતર, અટવી વનમાં જાય; અડ્ડાજ બેસીને દ્વિપ-દ્વિપાંતર, જઈ સાયર અ‘પલાય. માયા૦ ૪. માયા મેલી કરી બહુ ભેન્ની, લેભે લક્ષણ જાય; ભયથી ધન ધરતીમાં ઘાલે, ઉપર વિષધર થાય. માયા૦ ૫. જોગી-તિ—તપસી–સન્યાસી, નગ્ન થઇ પરવિરયા; ઉંધે મસ્તક અગ્નિ તાપે, માયાથી ન ઉગરિયા, માયા૦ ૬. શિવભૂતિ સરિખા મત્યવાદી, સત્ય ઘોષ કહેવાય; રત્ન દેખી તેહનું મન ચળિયું, મરીને ક્રુતિ જાય. માયા૦ ૭. લબ્ધિદત્ત માયાએ નડીયા, પડીયેા સમુદ્ર મેઝાર; મચ્છ માખની થઇને મરીયેા, પાતા નરક માઝાર, માયા૦ ૮. મન-વચન-કાયાથી માયા, મૂકી વનમાં જાય; ધનધન તે મુનીવર રાયા, ધ્રુવ ગાંધવ જસ ગાય. માયા૦ ૯.
શ્રીચિદાનંદજીકૃત પદ સંગ્રહ
૧૪૨ પદ પહેલું રાગ-મારુ
પિયા પરઘર મત જાવા રે, કરી કરુણા મહારાજ, પિયા॰ કુળ મરજાદા લાપકે રે, જે જન પરઘર જાય; તિણુકું ઉભય લાક સુણુ પ્યારે, રચક શાભા નાંય. પિ. ૧. કુમતા સંગે તુમ રહે ૨, આગે કાળ અનાદ; તામે માઠુ દીખાવ ુ પ્યારે, કહ્વા નીકાળ્યે સ્વાદ. પિ. ૨. લગત પિયા કઢ્ઢો માહુરો રે, અશુભ તુમારે ચિત્ત; પણ માથી ન રહાય પિયા રૈ, કહા વિના સુષુ મિત્ત. પિ. ૩. ઘર અપને વાલમ કહેા રે, કાણુ વસ્તુકી ખાટ; ફાગત તદ કિમ લીજીએ પ્યારે, શીશ ભરમકી પેટ, (૫. ૪. સુની સુમતાકી વિનતિ ૐ, ચિદાનંદ મહારાજ; કુમતાનેડુ નિવારકે પ્યારે, લીના શિન્નપુર રાજ. પિ. પ.

Page #821

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૧૪૩ પદ બીજું રાગ–માર પિયા નિજ મહેલ પધારો રે, કરી કરુણ મહારાજ. પિયા, તુમ બિન સુંદર સાહિબા રે, મે મન અતિ દુઃખ થાય, મનકી વ્યથા મનહી મન જાનત, કેમ સુખથી કહેવાય. પિ. ૧. બાલભાવ અબ વિસરી રે, ગ્રહો ઉચિત મરજાદ; આતમ સુખ અનુભવ કરે પ્યારે, ભાંગે સાદિ અનાદ. પિ. ૨. સેવકકી લજજા સૂધી રે, દાખી સાહેબ હાથ
શી કરો વિમાસણ પ્યારે, અમ ઘર આવત નાથ. પિ. ૩. મમ ચિત્ત ચાતક ઘન તમે રે, ઇ ભાવ વિચાર; યાચક દાની ઉભય મિલ્યા પ્યારે, શેમે ન ઢીલ લગાર. પિ. ૪. ચિદાનંદ પ્રભુ ચિત્ત ગમી રે, સુમતાકી અરદાસ; નિજ ઘરઘરણી જાણકે પ્યારે, સફલ કરી મન આસ. પિ. પ.
૧૪૪ પદ ત્રીજું રાગ-માસ સુપા આપ વિચારે રે, પર૫ખ નેહ નિવાર-સુ એ આંટ પર પરિણતિ પગલ દિયા રે, તામે નિજ અભિમાન; ધારત જીવ એહી કો પ્યારે, બંધહેત ભગવાન. સુ. ૧. કનક ઉપલમે નિત રહે છે, દૂધમાંહે કુની ઘીવા; તિલ સંગ તેલ સુવાસ કુસુમ સંગ, દેહ સંગ તેમ જીવ. સુ. ૨. ૨હત હુતાસન કાષ્ટ ૨, પ્રગટે કારણ પાય; લહી કારણ કારજતા પ્યારે, સહેજે સિદ્ધિ થાય. સુ. ૩. ખીર નીરકી ભિન્નતા રે, જેસું કરત મરાળ; તૈસે ભેદ જ્ઞાની લહ્યા પ્યારે, કટે કમકી જાળ. સુ. ૪. અજકુલવાસી કેસરી રે, લેખે જીમ નિજ રુપ, ચિદાનંદ તિમ તુમહુ પ્યારે, અનુભવ શુદ્ધ સ્વરુપ. સુ. ૫.
૧૪૫ પદ ચોથું રાગ-માસ બંધ નિજ આપ ઉદીત રે, અજાકૃપાણી ન્યાય. બધ૦ જકડ્યા કિણે તેણે સાંકળા રે, પકડ્યા કિણે તુજ હાથ, કણ ભૂપકે પહરુયે પ્યારે, રહત તિહારે સાથ. બંધ. ૧. બાંદર જેમ મદિરા પીએ રે, વીંછુ હંકિત ગાત; ભૂત લગે કૌતુક કરે પ્યારે, તિમ ભ્રમક ઉતપાત. બંધ. ૨. કીર બપ્યા છમ દેખીએ રે, નલિની ભ્રમરસંગ; ઈવિધ ભયા જીવકું પ્યારે, બંધનરૂપી રેગ. બંધ. ૩. જમ આરેપિત બંધથી રે, પર પરિણતિ સંગ એમ; પરવશતા દુખ પાવતે પ્યારે, મર્કટ મુઠી જેમ, બંધ, ૪. મોહ દશા અળગી કરો રે, ઘરે સુસંવરભેખ, ચિદાનંદ તબ દેખીએ પ્યારે, શશી સ્વભાવકી રેખ.બંધ૫.
૧૪૬ પદ પાંચમું. રાગ–કાફી મતિમત એમ વિચારે રે, મત મતીયનકા ભાવ, મતિ વસ્તુગતે વસ્તુ લહે રે, વાદ વિવાદ ન કેઈ સૂર તિહાં પરકાશ પીયા રે, અંધકાર નવિ હેય. મતિ. ૧. રૂ૫ રેખ તિહાં નવિ ઘટે રે, મુદ્રા લેખન હેય; ભેદ જ્ઞાન દષ્ટિ કરી પ્યારે કે અતર જોય. મતિ ૨. તનતા મનતા વચનની રે, પર પરિણતિ પરિવાર; તન મન વચનાતીત લીયા રે, નિજ સત્તા સુખકાર. મતિ. ૩. અંતર શુદ્ધ સ્વભાવ મેં રે, નહીં વિભાવ લવલેશ; ભ્રમ આરેપિત લક્ષથી પ્યારે, હંસા સહિત કલેશ. મતિ. ૪. અંતરગત નિચે ગહી ૨, કાયાથી વ્યવહાર ચિદાનંદ તવ પામીએ પ્યારે, ભવસાગર પાર. મતિપ.

Page #822

૭૬,
સજન સન્મિત્ર ૧૪૭ પદ છ. રાગ–કાફી-વેરાવલ અકલ કળા જગજીવન તેરી (એ આંકણું) અંત ઉદધીથી અનંતગણે તુજ; જ્ઞાન મહા લઘુબુદ્ધિક્યું મેરી. અકળ૦ ૧. નય અરુ ભંગ નિખેપ વિચારત, પૂરવધર થાકે ગુણહરી, વિકલ્પ કરત થાગ નવી પામે, નિવિક૯પ હેત ભયેરી. અકળ૦ ૨. અતર અનુભવ વિણ તુજ પદ, યુક્તિ નહિ કે ઘટત અનેરી, ચિદાનંદ પ્રભુ કરી કિરયા અબ, દીજે તે રસ રીઝ ભલેરી. અકળ૦ ૩.
૧૪૮ પદ સાતમું. રાગ-કાફી જૉ લૉ તવ ન સૂજ પટેરી. એ-આંકણ) તૌ લૌ મૂઢ ભરમવશ ભૂલ્ય; મત મમતાગ્રહી જ ગથી લડેરી. યૌ લૌ૦ ૧. અકર રોગ શુભ ક૫ અશુભ લખ, ભવસાગર ઈભાંત રડેરી, ધાન કાજ જિમ મુરખ ખીતહડ ઊખર ભૂમિકે ખેત ખડેરી જો લો. ૨. ઉચિત રીત એળખ વિણ ચેતન, નિશદિન બેટો ઘાટ ઘડેરી; મસ્તક મુકુટ ઉચિત મણિ અનુપમ. પગ ભૂષણ અજ્ઞાન જડેરી. જ. લૌ૦ ૩. કુમતી વશ મન વક તરંગ જિમ ગ્રહી વિકલ્પ મગમાંહિ અડેરી, ચિદાનંદ નિજ રૂપ મગન ભયા, તબ કુતર્ક તેહે નાહિ નડેરી. જો. લે. ૪.
૧૪૯ પદ આઠમું. રાગ-કાફી આતમ પરમાતમ પદ પાવે, જે પરમાતમ શું લય લાવે. આતમ સુણકે શબ્દ કીટ બ્રગીકે, નિજ તન મનકી સુધ બિસરા, દેખ હુ પ્રગટ થાનકી મહિમા, સેઇ કીટ જંગી હે જાવે. આતમ ૧. કુસુમ સંગ તિલ તેલ દેખ કુનિ, હાય સુગંધ કલેલ કહાવે; શુક્તિ ગમં ગત સ્વાતિ ઉદક હાય, મુક્તાફલ અતિ દામ ધરાવે, આતમ- ૨. પિન પિચુમંદ પલાશાદિકમૅ, ચંદનતા ક્યું સુગંધથી આયે; ગંગામેં જળ આણ આણકે, ગંદકકી મહિમા ભાવે. આતમ ૩. પારસકે પરસંગ પાય કુનિ, લેહ કનક સ્વરુ૫ લિખાવે; માતા ધ્યાન ધરત ચિત્તમે ઈમ, દયેયસરુપમેં જાય સમાવે. આતમ. ૪. ભજ સમતા મમતા, તજ જન, શુદ્ધ સ્વરુપથી પ્રેમ લગાવે, ચિદાનંદ ચિત્ત પ્રેમ મગન ભયા, દુવિધા ભાવ સકળ મિટ જાવે. આતમ પ. ૧૫૦ પદ નવમું. શ્રી ગોડી પાશ્વનાથનું સ્તવન. રાગ-કાફી તથા વેલાઉલ
અરજ એક ગરડીચા સ્વામી, સુણહુ કૃપાનિધિ અંતરજામી. આંકળી. અતિ આનંદ ભયે મન મેર, ચંદ્રવદન તુમ દર્શન પામી; હું સંસાર અસાર ઉદધિ પડે, તુમ પ્રભુ ભયે પંચમ ગતિગામી. અરજ૦ ૧૦ હું રાગી તું નિ પટ નિરાગી, તુમ હે નિરીહ નિર્મળ નિષ્કામી; પણ તેહે કારણરુપ નિરખ મમ, આતમ ભર્યો આતમગુણરામી. અરજ૦ ૨. ગેપ વિરુદ નિરજામક માહણ, પ્રગટ થયે તુમ ત્રિભુવન નામી; તાંતે અવશ્ય તારો, ઈમ વિકી ધીરજ ચિત્ત ઠામી. અરજ૪. યુગ પૂરણ નિધાન શશી (૧૯૦) સંવત, ભાવનગર ભેટે ગુણધામી ચિદાનંદ પ્રભુ તુમ કિરપાથી અનુભવ સાયર સુખ વિસામી. અરજ૦ ૪.

Page #823

સઝાય અને પદ-વભાગ
७६७ ૧પ૧ પદ દશમું. રાગ–એલાઉલ મંદ વિષયશાશ દીપ, રવિતેજ ઘને રે; આતમ સહજ સ્વભાવથી, વિભાવ અધેરે. મંદ૦ ૧.'જાગ છયા અબ પરિહરે, ભવવાસ વસે ભવવાસી આશા ગ્રહી, ભયે જગતકે ચે. મંદ. ૨. આશા તજી નિરાશતા, પદ શાશતા હે; ચિદાનંદ નિજ રૂપકે, સુખ જાણ ભલે. મંદ૦ ૩.
૧પર પદ અગ્યારમું. રાગ-ઉપર જગ જુગતિ જાણ્યા વિના, કહા નામ ધરાવે; રમાપતિ કહે રકક, ધન હાથ ન આવે. જે.૦ ૧. ભેખ ધરી માયા કરી, જગકુ ભરમાવે; પૂરણ પરમાનંદકી, સૂધી ૨ચ ન પાવે. જે.૦ ૨. મન મુંડયા બિના મુંડકું, અતિ ધેટ મુંડાવે; જટાજૂટ શિર ધારકે, કેઉ કાન ફાવે જોગ. ૩. ઊર્વિબાહુ અધે મુખે, તન તાપે તપાવે; ચિદાનંદ સમજ્યા બિના, ગિણતી નવિ આવે, જેગ૪.
૧૫૩ પદ બારમું. રાગ–ઉપર આજ સખી મેરે બાલમ, નિજ મંદિર આયે, અતિ આનંદ હિયે ધરી, હસી કઠે લગાયે. આજો ૧. સહજ સ્વભાવજળે કરી, રુચિઘર નવરાયે, થાળ ભરી ગુણસુખડી, નિત હાથ જિમાયે. આજ૦ ૨. સુરભી અનુભવ રસ ભરી, બીડી ખવરાયે, ચિદાનંદ મિલ દંપતી, મનોવાંછિત પાયે. આજ૦ ૩.
૧૫૪ પદ તેરમું. રાગ-બિભાસ જુઠી જગ માયા નરકેરી કાયા, જ બાદરકી છાય માછરી; જ્ઞાનાંજન કર ખેલ નયન મમ, સદ્ગુરુ ઈશુવિધ પ્રગટ લખાઈરી. ૧. મૂલ વિગત વિષવેલ પ્રગટી ઈક, પત્ર રહિત ત્રિભુવનમેં છાછરી; તાસ પત્ર ણ ખાત મિરગલા, મુખ વિન અચરિજ દેખું હું આઈરી. ૨. પુરુષ એક નારી નિ પજાઈ, તે તે નપુંસક ઘરમે સમારી પુત્ર જુગલ જાયે તિણ બાલા, તે જગમાંહે અધિક દુઃખદાઈરી. ૩. કારણ બિન કારજ કી સિદ્ધિ, કેમ ભય મુખ કહી નવ જાઈરી ચિદાનંદ એમ અકળ કળાકી, ગતિ મતિ કેઉ વિરલે જન પાઈરી ૪.
૧૫૫ પદ ચાદમું રાગ-વિમાસ દેખ ભવિ જિનકે યુગ, ચરનકમલ નીકે-દે. આકળી જિમ ઉદયાચળ ઉદય ભયે રવિ, તિમ નખ માનકકે દેખે. ૧. નીલેલ્પલ સમ શોભ ચરણ છબિ, રિષ્ટ રતનબુકે–દે. ૨. સુરભિ સુમનવર યક્ષકÉમ કર, અચિંત દેવનકે–દેખ૦ ૩. નિરખ ચરન મન હરખ ભય અતિ, વામાનંદનકે–દેખે. ૪. ચિદાનંદ અબ સકલ મનોરથ, સફળ ભયે મનકે દેખે ૫.
૧૫૬ પદ પંદરમું. રાગ–કેર અખિયાં સફલભઈ, અલિ! નિરખત નેમિજિનંદ અ આંકણી. પદ્માસન આસન પ્રભુ સેહત, મહત સુર નર ઇદઘુઘરવાલા અલખ અને પમ, મુખમાતુ પૂનમચંદ. અ. ૧. નયન કમળદળ, શુકમુખ નાસા, અધર બિંબ સુખકંદ, કુદકલી જવું દંતિપતિ

Page #824

સજજન સન્મિત્ર રચના દલ શોભા આનંદ.અ. ૨. કયું ગ્રીવ ભુજ કમલનાલ કર, રક્તત્વ અનુચંદ; હૃદય વિશાળ થાળ કટિ કેસરી, નામિ સરોવર બંદ. અ. ૩. કદલી ખંભ યુગ ચરન સરોજ જસ, નિશદિન ત્રિભુવન વંદ, ચિદાનંદ આનંદ મૂરતિ એ શિવદેવીનંદ. અ૦ ૪.
૧૫૭ પદ ૧૬ મું રાગ-ભરવ વિરથા જન્મ ગમાયે મૂરખ ! વિરથા. એ આંકણ, ચંચક સુખરસ વશ હેય ચેતન, અપને ભૂલ નસાયે; પાંચ મિથ્યાત ધાર તું અજહું, સાચ ભેદ નવિ પાયે. મૂરખ૦ ૧. કનક કામિની અરુ એકથી, નેહ નિરંતર લાયે તાથી તે ફિરત સુરાને, કનક બીજ માનુ ખાયે. મૂરખ૦ ૨. જનમ જરા મરણાદિક દુઃખમેં, કાળ અનંત ગમાયે અરહટે ઘટિકા જિમ કહો યાકે, અંત અજહું નવિ આયે. મૂરખ ૩. લખ
રાશી પહેર્યા ચોલના, નવ નવ રુપ બનાયે; બિન સમકિત સુધારસ ચાખ્યા, ગિણતી કે ન વિણાયે. મૂરખ૦ ૪. એતી પર નવિ માનત મૂરખ, એ અચરિજ ચિત આ ચિદાનંદ તે ધન્યજગતમેં, જિણે પ્રભુશું મન લા. મૂરખ૦ ૫.
૧૫૮ પદ ૧૭ મું. રાગ–ભરવ જગ સપનેકી માયા રે નર! જગ સપને કી માયાએ આંકણ. સપને રાજ પાય કેઉ રંક ર્યું, કરત કાજ મન ભાયા; ઉધરત નયન હાથ લખ ખપર, મન હું મન પછતાયા. રેનર ! ૧. ચપળા ચમકાર જિમ ચંચળ, નર ભવ સુત્ર બતાયા; અંજલી જળ સમજગપતિ જિનવર, આયુ અથિર દરશાયા. રે નર !૦ ૨. વન સંધ્યારાગ રુપ કુનિ, મળ મલિન અતિ કાયા;વિણસત જાસ વિલંબ નચક, જિમ તરુબરકી છાયા. રે નર !૦ ૩. સરિતાવેગ સમાન સંપત્તિ, સ્વારથ સુત મિત જાયા; આમિષલુબ્ધ મીન જિમ તિન સંગ, મોહજાળ બંધાયા રે નર !. ૪. એ સંસાર અસાર સાર પિણ, યામેં ઇતના પાયા ચિદાનંદ પ્રભુ સુમરન સેતિ, ધરિયે નેહ સવાયા. રે નર ! પ.
૧૫૯ પદ ૧૮ મું. શ્રી ઋષભજિન સ્તવન રાગ-પ્રભાતી
માન કહા અબ મેરા મધુકર ! માનવ એ આંકણી. નાભિનંદકે ચરણ સરોજમે', કીજે અસલ બસેરા રે, પરિમલ તાસ લહત તન સહેજે, ત્રિવિધ તાપ ઉતેરા રે. માનવ ૧. ઉદિત નિરંતર જ્ઞાનભાન જિહાં, તિહાં ન મિથ્યાત્વ અધેરા રે, સંપુટ હેત નહીં તાતે કહા, સાંજ કહા સવેરા રે. માન. ૨. નહીંતર પછતાવેગે આખર, વીત ગય એ વેરા રે; ચિદાનંદ પ્રભુ પદકજ સેવત, બહુરી ન હોય ભવ ફેરા રે. માનવ ૩.
૧૬૦ પદ ૧૯ મું. રાગ–ધનાશરી ભૂલે ભમત કહા વે અજાન ! ભૂલ્યએ આંકણી. આલ પંપાલ સકલ તજ મૂરખ, કર અનુભવરસ પાન. ભૂ૦ ૧. આય કૃતાંત ગહેશે ઈક દિન, હરિ મૃગ જેમ અચાનક હેય તન-ધનથી તું ન્યાર, જેમ પાકો તરુપાન. ભૂલ્યા૨. માત તાત તરુણી સુખસંતી, ગરજ ન સરત નિદાન, ચિદાનંદએ વચન હુમેરા ધર રાખે પ્યારે કાન. ભૂ૦ ૩.

Page #825

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૧૬૧ ૫૬ ૨૦ મુ. રાગ–ધનાશ્રી
સંતા ! અચરજ રુપ તમાસા. સા॰ એ આંકણી. કીડીકે પગ કુંજર ખાંચા, જળમે' મકર પીયાસા, સત’- ૧, કરત હલાહલ પાન રુચિધર, તજ અમૃતરસ ખાસા; ચિંતામણિ તજ ધરત ચિત્તમે', કાચ શકલકી આશા. સ ંતે 1૦ ૨. બિન ખાદર વરસા અતિ ખરત, ખદિગ અડુત ખેતાસા; વજ્ર ગલત ડુમ દેખા જલમે, રા રહત પતાસા, સંતે ! ૩ વેર અનાદે પણ ઉપરથી, દેખત લગત બગાસા, ચિત્તાનંદ સાહી જન ઉત્તમ, કાપત યાકા પાસા. સંતે !૦ ૪.
૭૬૯
૧૬૨ પદ ૨૧ સુ. રાગ–ધનાશ્રી
કર લે ગુરુગમ જ્ઞાન વિચાર:- કર લે આંકણી, નામ અધ્યાતમ ઢવણુ દ્રવ્યથી, ભાવ અધ્યાતમ ન્યારા-કર લે॰ ૧. એક ખુદ જળથી એ પ્રગથ્થા, શ્રુતસાગર નિસ્તારા; ધન્ય જિન્હાંને ઉલટ ઉવિકું એક ખુમે ડારા-કર લે ૨. ખીજ્રરુચિ ધર મમતા પરિહર, લહી આગમ અનુસારા; પરપખથી લખ ઇક્ષુવિધ અપ્પા, અહિં કચુક જિમ ન્યારા-કર લે૦ ૩. માસ પરત શ્રમ નાસહું તાસહુ, મિથ્યા જગત પસારા; ચિદાન દ ચિત્ત હાત અચળ ઈમ, જિમ ના ધ્રકા તારા-કર લે૦ ૪.
૧૬૩ ૫૬ ૨૨ મુ. રાગ-ધનાશરી
અબ હમ એસી મનમે' જાણી અખ૰ આંકણી, પરમારથ પંથ સમજ વિના નર, વેદ પુરાણ કહાણી. અખ૦ ૧. અતર ભક્ષ વિગત ઉપરથી, કષ્ટ કરત બહુ પ્રાણી; કોટિ ચંતન કર તુપ લહત નહીં, મથતાં નિશદિત પાણી. અખ॰ ૨. લવણુ પુતબી થાહ લેશુકુ; સાયરમાંહી સમાણી, તામે મિલ તદ્રુપ ભઈ તે, પલટ કહે કાણુ વાણી ? અમ૦ ૩. ખટમત મિલ માતરંગ અંગ ખલ, યુક્તિ બહુત વખાણી; ચિદાન†દ સરવ'ગ વિલેાકી તારથ યા તાણી. અખ૦ ૪.
૧૬૪ ૫૬ ૨૩ સું. રાગ–ટાડી
સાહ' સા' સાહ' સેહ', સાહ' સાહ' ર૮ના લગીરી-સા॰ આંકણી, ઇંગલા પિંગલા સુખમના સાધકે, અરુણુ પ્રતિથી પ્રેમ પગીરી; વકતાલ ખટચક્ર ભેકે, દશમદ્વાર શુભ ચેતિ જગીરી. સેાહું॰ ૧. ખુન્નત કપાટ ઘાટ નિજ પાયેા, જનમ જરા ભય ભીતિ ભગીરી; કાચ શકલ દે ચિંતામણિ લે, કુમતા કુટિલ સહેજ ઠગીરી. સેાહ ૨. વ્યાપક સકલ સ્વરૂપ લગૈા ઇમ, જિમ નભમે મગ લડુત ખગીરી, ચિદાનંદ શાનદ મૂરતિ, નિરખ પ્રેમભર બુદ્ધિ થગીરી. સાહુ‘૦ ૩.
૧૬૫ ૫૪ ૨૪ મુ. રાગ-ટાડી.
અખ લાગી, અમ લાગી, અમ લાગી, અત્ર લાગી, અખ લાગી, અમ લાગી, અખ પ્રીત સહીરી. અખ॰ આંકણી. અંતગતકી માત અલી સુન, મુખથી માંપે ન જાત કહીરી; ચંદ્ર ચકેારકી ઉપમા ઇ! સમે, સાચ કહું તેડે જાત વહીરી. અમ૦ ૧. જલધર ખુ' સમુદ્ર સમાણી, ભિન્ન કરત કાઉ તાસ મહીરી; દ્વેત ભાવકી ટેવ અનાદી,

Page #826

७७०
સજ્જન સન્મિત્ર આલી, પ્રેમ ધરી
નિમે* તાકુ આજ દહીરી, અખ૦ ૨. વિરડે વ્યથા વ્યાપત નહીં પિયુ અક ગહીરી ? ચિદાનન્દ કે કેમ ચાતુર, એસે અવસર સાર લહીરી, અખ૦ ૩, ૧૬૬ પ૬ ૨૫ મુ. રાગ–ટાડી
પ્રીતમ પ્રીતમ પ્રીતમ પ્રીતમ, પ્રીતમ પ્રીતમ કરતી મે હારી. એ આંકણી. એસે નિઠુર ભયે તુમ કેસે ? અજહું ન લીની ખબર હુમારી; કવણુ ભાત તુમ રીઝત મેાપે, લખ ન પરત ગતિ ૨*ચ નિહારી, પ્રાંતમ૦ ૧. મગન ભયે નિત્ય મેહસુતા સંગ, વિચરત હે સ્વછંદવિદ્વારી; પણ ઋણુ વાતનમે' સુશુ વાલમ, શેાભા નહીં જગમાંહી તિહારી, પ્રી૦ ૨. જો એ વાત તાત મમ સુણીએ, માહુરાયકી કરી હે ખુવારી; મમ પીયર પરિવારકે આગળ, કુમતા કહા તે રક વિચારી. પ્રી૦ ૩ કાઢિ જતન કરી ધાવત નિશદિન, ઉજરી ન હાવત કામર કારી; તિમ એ સાચી શિખામણ મનમાં, ઘારત નાંહી નેક અનારી. પ્રી॰ ૪. કહત વિવેક, સુમતિ ! સુણુ જિમતિમ, આતુર હાય ન ખેલત પ્યારી; ચિદાનઢ નિજ ઘર આવેગે દાય નામે ઉમ્મર સારી, પ્રી૦ ૫.
૧૬૭ ૫૬ ૨૬ મુ. રાગ–આશાવરી તથા ગાડી
અબધુ નિરપક્ષ વીરલા કોઇ, દેખ્યા જગ સહુ જોઇ; અ॰ સમરસ ભાવ ભલા ચિત્ત જાકે, થાપ ઉથાપ ન હાઇ; અવિનાશીકે ઘરકી ખાતાં, જાનેગે નર સેઇ. અ૦ ૧. રાય–રકમ ભેદ ન જાને, ક્નક ઉપલ સમ લેખે; નારી નાગણીકા નહીં પરિચય, તે શિવમદિર દેખે. અ૦ ૨. નિંદા સ્તુતિ શ્રવણુ સુણીને, તુષ' શેક નિવ્ર આણે; તે જગમેં જોગીસર પૂરા, નિત્ય ચઢતે ગુણુઠાણું. અ૦ ૩. ચંદ્ર સમાન સૌમ્યતા જાકી, સાયર જેમ ગ'ભીરા; અપ્રમત્ત ભારડપરે નિત્ય, સુરગિરિસમ શુચિધીરા. અ૦ ૪, ૫કજ નામ ધરાય પકડ્યું, રહત કમળ જિસ ન્યારા, ચિદાનંદ ઇશ્યા જન ઉત્તમ, સેા સાહિખકા પ્યારા. અ૦ ૫. ૧૬૮ ૫૬ ૨૭ મુ. રાગ–બિહાગ અથવા ટાડી
લઘુતા મેરે મન માની, લઈ ગુરુગમ જ્ઞાન નિશાની. લ॰ મર્દ અષ્ટ જિનાને ધારે, તે ગતિ ગયે બિચારે; ઢેખા જગતમે પ્રાની, દુઃખ લડુત અધિક અભિમાની, લ૦ ૧. શશિ સુરજ બડે કહાવે, તે રાહુકે વશ આવે; તારાગણ લઘુતા ધારી સ્વભાનુ ભિતિ નિવારી, લ॰ ૨. છેટી અતિ જોયણુગધી, લહૈ ખટરસ સ્વાદ સુગધી; કરટી મોટાઈ ધારે, તે છાર શિરપર ડારે, લ૦ ૩. જખ બાળચંદ હાઈ આવે, તમ સહુ જગ દેખણુ ધાવે; પુનમ ક્રિન ખડા કહાવે, તવ ક્ષીણુ કળા હાઈ જાવે. લ॰ ૪. ગુરુખાઈ મનમે વેઠે, નૃપ શ્રવણુ નાાસકા છેદે; જગમાંહે લઘુ કહાવે, તે કારણ ણુ પૂજાવે. લ૰ ૫. શિશુ રાજધામમે' જાવે, સખી હ્રીલમીલ ગેાદ ખીલાવે; હોય બડા જાણુ નનવ પાવે, જાવે તે શીશ કટાવે. ૩૦ ૬. અંતર મદભાવ વહાવે તખ ત્રિભુવનનાથ કહાવે; ઇમ ચિદાનન્દ એ ગાવે; રહણી વિરલા કાઉ પાવે લ૦ ૭.
૧૬૯ ૫૬ ૨૮ મુ’. રાગ–ટાડી
કથી કથે સહુ કાઈ, રહેણી અતિ દુલ'ભ હેઇ, આંન્શુક શમકેા નામ ખખાણે

Page #827

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૭૧ નવિ પરમારથ તસ જાણે ચા વિધ ભણી વેદ સુણવે, પણ અકળ કળા નવિ પાવે. ૧. ષટત્રિશ પ્રકાર રસેઈ, મુખ ગણતાં તૃપ્તિ ન હોઈ, શિશુ નામ નહીં તસ લેવે, રસ સ્વાઢત સુખ અતિ લેવે. ૨. બંદીજન કડખા ગાવે, સુણી શૂરા શીશ કટાવે; જબ ચંડમુંડતા ભાસે, સહુ આગળ ચારણ નાસે, ક. ૩. કહી તે જગત મજુરી, રહણ હે બંદી હજુરી, કહેણ સાકર સમ મીઠી, રહણી અતિ લાગે અનીઠી. ક૪. જબ રહણકા ઘર પાવે, કથણી તબ ગિણતી આવે, અબ ચિદાનંદ ઈમ ઈ, રહેણીકી સેજ રહે ઈ.ક. ૫.
૧૭૦ પદ ર૯ મું. રાગ–આશાવરી જ્ઞાનકળા ઘટ ભાસી, જાકે જ્ઞાનકળા ઘટ ભાસી. એ આંકણું. તન ધન નેહ નહિં રહ્યો તાકુ છિનામે ભયે ઉદાસી. જા. ૧. હું અવિનાશી, ભાવ જગતને, નિ સકલ વિનાશી; એવી ધાર ધારણું ગુરુગમ, અનુભવ મારગ પાસી. જાકું. ૨. મેં મેરા એ મોહજનિત જસ, એસી બુદ્ધિ પ્રકાશી; તે નિઃસંગ પગ મોહ સીસ દે, નિશ્ચ શિવપુર જાસી. જા કું. ૩. સુમતા ભઈ સુખી ઈમ સુનકે, મુમતા ભઈ ઉદાસી, ચિદાનંદ આનંદ લહ્યા ઈમ, તેરે કરમકી પાસી. જાકું૦ ૪.
૧૭૧ પદ ૩૦ મું. રાગ-આશાવરી અનુભવ આનંદ પ્યારે, અબ મોહે અનુભવ આનંદ પ્યારો; એહ વિચાર ધાર તું જડથી, કનક ઉ૫લ જિમ ન્યારે. અબ. ૧. બંધહેતુ રાગાદિક પરિણતિ, લખ પરખ સહુ જ્યારે ચિદાનંદ પ્રભુ કર કિરપા અબ, ભવસાગરથી તારો. અબ૦ ૨.
૧૭૨ પદ ૩૧ મું. રાગ-આશાવરી એ ઘટ વણસત વાર ન લાગે. એ ઘટ-આંકણી. યાકે સંગ કહા અબ મૂરખ, છિનછિન અધિક પગે. એ. ૧. કાચા ઘડા કાચકી શીશી, લાગત ઠણકા ભાંગે, સડણ પડણ વિવંસ ધરમ જસ તસથી નિપુણ નીરાગે. એ. ૨. આધિ વ્યાધિ વ્યથા દુઃખ ઈણ ભવ, નરકાદિક કુનિ આગે; ડબહુ ન ચલત સંગ વિશુખ્યિા , મારગડુંમેં ત્યાગે. એ. ૩. મદછક-છાક ગહેલ તજ વિરલા, ગુરુ કિરપા કેઈ જાગે, તન ધન નેહ નિવારી ચિદાનંદ, ચલિયે તાકે સામે એક ૪.
૧૭૩ પદ ૩૨ મું. રાગ-આશાવરી અબધુ પિયે અનુભવરસ પ્યાલા, કહત પ્રેમ મતિવાલા. આંકણી. અંતર સપ્તધાત રસભેદી, પરમ પ્રેમ ઉપજાવે; પૂરવ ભાવ અવસ્થા પલટી, અજબ ૨૫ દરસાવે. અબધુ ૧. નખશિખ રહત ખુમારી જાકી, સજળ સઘન ઘન જૈસી; જિને એ પ્યાલા પિયા તિનકુ, ઔર કેફ રતિ કૈસી. અબધુત્ર ૨. અમૃત હાય હલાહલ જાકે, રેગ ચેક નવિ
વ્યાપે રહત સદાગરકાવ નસામે. બંધન મમતા કાપે. અબધુત્ર ૩. સત્ય સ તેષ હીયા મેં ધારે, આતમ કાજ સુધારે, દીનભાવ હિરદે નહી આણે, અપને બિરુદ સંભારે, અબધુ) ૪. ભાવ દયા રણથંભ રોપકે, અનહદ તુર બજાવે ચિદાનંદ અતુલિબલ રાજા, છત અરિ ઘર આવે, અબધુ૦ ૫.

Page #828

७७२
સજજન સન્મિત્ર ૧૭૪ પદ ૩૩ મું. રાગ-આશાવરી મારંગ સાચા કે ન બતાવે, જાકું જાય પૂછીયે તે તે અપની અપની ગાવે. મારગ, આંકણી. મતવારા મતવાદ વાદધર, થાપત નિજ મત નીકા; રયાદ્વાદ અનુભવોવન તાકા, કથન લગત મેહે ફીકા. મારગ ૧. મત વેદાંત બ્રહ્મ પદ ધ્યાવત, નિશ્ચય ૫ખ ઉર ધારી; મીમાંસક તો કમ પદે તે, ઉદય ભાવ અનુસારી. મારગ ૨. કહત બૌધ તે બુદ્ધદેવ મામ, ક્ષણિક રુપે દરસાવે; તૈયાયિક નીવાદ ગ્રહી તે, કરતા કેઉ ઠેરવે. મારગ. ૩. ચારવાક નિજ મન કલ્પના, શૂન્યવાદ કેઉ ઠાણે; તિન મેં ભયે અનેક ભેદ તે, આપણી અપણી તાણે. મારગ. ૪. નય સવંગ સાધના જામે, તે સરવંગ કહાવે, ચિદાનંદ એસા જિન મારગ, જી હોય સે પાવે. મારગઢ ૫.
૧૭૫ પદ ૩૪ મું, રાગ-આશાવરી અબધુ ને વી નયન જબ જે! દ્રગમુદ્રિત કયા સેવો. અબધુ આંકણી. મોહ નિંદ સોવત તું ખયા, સરવસ માલ અપાયું, પાંચ ચોર અજહુ તોય લુંટત, તાસ મરમ નહિ જાણું. અબધુત્ર ૧. મળી ચાર ચંડાલ ચેકડી, મંત્રી નામ ધરાયા; પાઈ કેફ પીયાલી. તે હે, સકલ મુલક ઠગ ખાયા. અબધુત્ર ૨. શત્રુ રાય મહાબલ જોદ્ધા, નિજ નિજ સેન સજાવે; ગુણઠાણામેં બાંધ મોરચે, ઘેર્યા તુમ પુર આયે. અબધુ ૩. પરમાદી તું હોય પિયારે, પરવશતા દુઃખ પાવે, ગયા રાજ પુરસારથસેતી, ફિર પાછા ઘર આવે. અબધુ૪. સાંભલી વચન વિવેકમિત્તકા, નિમેં નિજ બળ જોડ્યા; ચિદાનંદ એસી રમત રમતા બ્રહ્મ બંકા ગઢ તેડ્યા અબધુત્ર ૫.
૧૭૬ પદ ૩પ મુ. રાગ-પ્રભાતી વસ્તુગતે વસ્તુકા લક્ષણ, ગુરુગમ વિણ નવિ પાવે રે, ગુરુગમ (વન નવિ પાવે કેઉ, ભટક ભટક ભરમાવે રે, વસ્તુ, ૧. ભવન આરીએ શ્વાન કુકડા, નિજ પ્રતિબિંબ નિહારે રે; ઈતર રુપ મનમાંહે વિચારી, મહા જુદ્ધ વિસ્તરે . વધુ ૨ નિર્મળ ફટિક શિલા અંતગત, કરિવર લખ પર છાંદી રે; દર્શન તુરાય અધિક દુઃખ પાવે, દ્વેષ ધરત દિલમાંહિ છે. વસ્તુ ૩. સસલે જાય સિંડકું પકડો, દુજે દી દીખાઈ રે; નિરખ હરિ તે જાણું દુસરો, પડ્યો નૃપ તિહાં ખાઈ રે. વસ્તુ૦ ૪, નિજ છાયા વેતાળ ભરમ કર, ડરત બાલ દિલમાંહિ રે; રજજુ સપ કરી કેઉ માનત, જૈલ સમજત નહિ રે. વસ્તુ. ૫. નલિની મમર્કટ મુઠી જિમ, જમવશ અતિ દુઃખ પાવે રે; ચિદાનંદ ચેતન ગુરુગમવિન, મૃગતૃષ્ણા ધરી ધાવે છે. વસ્તુ
૧૭૭ પદ ૩૬ મું. રાગ-ભૈરવ લાલ ખ્યાલ દેખ તેર, અચરિજ મન આવે. આ૦ ધારે બહુરુપ છિન્ન-માંહે હાય રક ભૂપ; આપ તે અરુપ સહુ જગમેં કહાવે. લાલ૦ ૧. કરતા અકરતા હું, હરતા કે ભરતા ક્યું એસા છે જે કેણ તેહ, નામ લે બતાવે. લાલ૦ ૨. એકમેં એક હૈ, અનેક હૈ અને કહુ એક ના અનેક કછુ, કહો નહીં જાવે. લાલ૦ ૩. ઉપજે ન ઉપજત, મુઓ ન મારત કg; ખટર્સ ભેગા કરે, ૨ચહુ ન ખાવે. લાલ૦ ૪. પર પર

Page #829

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૭૬ ણિત સંગ, કરત અનેખે રંગ; ચિદાનંદ પ્યારે; નટખા જીસી દિખાવે. લાલપ.
૧૭૮ પદ ૩૭ મું. રાગ-ભરવ જાગ રે બટાઉ! અબ ભઈ ભેર વેરા. જાગ રે આંકણી. ભયા રવિકા પ્રકાશ, કુમુદહુ થયે વિકાસ ગયા નાશ પ્યારે મિથ્યા-રેનકા અધેરા, જાગ રે. ૧. સૂતાં કેમ આવે ઘાટ, ચાલવી જરુર વાટ; કેઈ નહી મિત્ત પરદેશમેં ક્યું તેરા. જાગ રે ૨. અવસર વીતી જાય, પી છે પછતાવો થાય; ચિદાનંદ નિર્ચે એ માન કહા મેરા. જાગ રે ૩.
- ૧૭૯ પદ ૩૮ મું. રાગભરવા ચલન જરુર જામું તાકુ કેસે સેવના-આંકણું. ભયે જબ પ્રાતઃકાલ, માતા ધવરાવે બાલ જગજન કરત સકલ મુખ દેવના. ચલના. ૧. સુરભિકે બંધ છૂટે, ઘુવડ ભયે અપૂઠે ગ્યાલબાલ મિલકે વિલાવતે વિવના. ચલના. ૨. તજ પરમાર જાગ, તું ભી તેરે કાજ લાગ; ચિદાનંદ સાથે પાય, બિરથા ન ખેવના. ચલના. ૩.
૧૮૦ પદ ૩૯ મું. રાગ-ભૈરવ જાગ અવલેક નિજ શુદ્ધતા સ્વરુપકી–જાગ. આ જામે રૂ૫ રેખ નહીં, પંચ પરપંચ નાંહી; ધારે નહીં મમતા-સુગુણ ભવકૂપકી, જાગ ૧. જાકે હૈ અનત ત, કબહુ ન મંદ હેત; ચાર જ્ઞાન તાકે સેત, ઉપમા અનુપકી. જાગ ૨. ઉલટ પલટ ધ્રુવ જાન, સત્તામે બીરાજમાન; શેભા નહી કહી જાત, ચિદાનંદ મૂકી. જા.૦ ૩.
૧૮૧ પદ ૪૦ મું. રાગ-પ્રભાતી એસા જ્ઞાન વિચારે પ્રીતમ! ગુરુગમ શૈલી ધારી રે. સ્વામીકા શોભા કરે સારી, તે તે બાળકુમારી રે, જે સ્વામી તે તાત તેહને, કહ્ય જગત હિતકારી છે. એસા ૧. અષ્ટ દીકરી જાઈ બાળા, બાવચારિણી ભેવે રે પરણાવી પૂરણ ચંદા થી, એક સેજ નવિ સેવે રે. એશા. ૨. અષ્ટ કન્યાકા સુત વળી જાયે, દ્વાદશ તે વળી સોઈ રે; તે જગ માંહે અજન્મા કહીએ, કરતા તાસ નહીં કેઇ રે. એસા ૩. માત તાત સુત એક દિન જનમે, છેટે બડે કહાવે રે, મૂળ તિનેકા સહુ જગ જાણે, શાખા ભેદ ન પાવે રે. એસા૪. જે ઈણ કે કુળકેરી શાખા, જાણે ખેજ ગમાવે રે, ખેજ જાય જગમેં તે પણ તે, સહુથી બડે કહાવે છે. એસા૫. અથવા નર નારી નપુંસક, સકી એ છે માતા રે; ષમત બાલકુમારી બેલત, એ અચરિજકી બાતાં જે. એસ. ૬. લેક લેકોત્તર સહુ કારજમેં, યાવિન કામ ન ચાલે રે; ચિદાનંદ એ નારીશું રમણ, મુનિ મનથી નવિ ટાળે છે. એ સા. ૭.
અર્થહે પ્રીતમ! હે શુદ્ધ ચિદાનંદસ્વરુપી આત્મા ! ગુરુગમથી શૈલી સમજીને હું હવે પછી કહું છું તેના જ્ઞાનને વિચાર કરો.
એક સ્ત્રી છે તે બાળકમારી છે, છતાં સ્વામીની શોભા કરે છે–સ્વામીને શોભાવે છે, અને તેનો જે સ્વામી છે તે જ તેનો પિતા છે અને તેને જગતને હિતકારી કહ્યો છે. (૧)
આ મી સમતા અથવા વિરતિ સંભવે છે કે જે તેના સ્વામી વિરતિ ધારણ કરનારી શોભા વધારે છે. વળી તે બાળકુમારી છે, તેણે એક નાથ સ્વીકારેલો નથી તેના તો અનેક નાથ છે તેમજ

Page #830

૭૭૪
સજજન સન્મિત્ર જે તેના સ્વામી કહેવાય છે તે વિરતિધારી જ તેના પિતા પણ છે-તેને જન્મ આપનાર છે. વિરતિ
ર પિતામાંથી જ તેને પ્રગટાવે છે. વળી તે વિરતિધારી આખા જગતના સર્વ પ્રાણીના હિતેચ્છુ હોય છે.
હવે તે બાળા (વિરતિ)ને આઠ દીકરી..પાંચ સમિતિ ને ત્રણ ગુપ્તપ-થઈ, છતાં તે સ્વભાવે બ્રહ્મચારિણી જ કહેવાય છે. તે આઠ પુત્રીને પૂર્ણ ચંદ્ર જે શુદ્ધસ્વરુપી આત્મા તેની સાથે પરણવી છે, તેણે તેને પિતાની કરીને સ્વીકારી છે, પણ તેઓ એક શયા ઉપર સૂતા નથી. સહજ માત્ર પણ પ્રમાદ સેવતા નથી અથવા એક શિયાએ શયન કરવાનું તે આઠ પ્રવચન માતા કહેવાતી હોવાથી તેનું કામ પણ નથી. (૨)
હવે તે આઠ કન્યાઓને બાર પુત્ર (બાર પ્રકારની અવિરતિના ત્યાગરુપ) થયા પરંતુ તે પુત્રો અજમા કહેવાય છે; કારણ કે તેને કર્તા કોઈ નથી, તેઓ પોતે જ આમારુપ છે. (૩)
આ માતા, પિતા ને પુત્ર એક દિવસના જન્મેલા છતાં નાના મોટા કહેવાય છે. એટલે તેઓ આત્માના ગુણરૂપ હોવાથી તેનો જન્મ સાથે જ કહી શકાય, છતાં પ્રથમ વિરતિધારક ને પછી તેની આઠ પુત્રી ને પછી બાર પુત્ર એમ નાના મોટા કહી શકાય છે. તે બધાનું મૂળ પરમાત્મા અથવા તેમની વાણી છે એમ સૌ જાણે છે, છતાં તેની બધી આશા ને બધા ભેદ કઈ છઘસ્થ મનુષ્ય જાણી શકતા નથી. (૪)
હવે જે એના કુળની બધી શાખા જાણે છે એટલે કેવળજ્ઞાની થાય છે તે તો પછી ખેજરુપ જે મતિશ્રુતજ્ઞાન તેને ગુમાવે છે, પરંતુ ખોજ (મશ્રિત) ગુમાવ્યા છે તો કેવળજ્ઞાની થવાથી તે સૌથી મોટા (2) કહેવાય છે. (૫)
આ વિરતિ નર, નારી ને નપુંસક સૌની માતા છે. ત્રણ પ્રકારના વેધવાળા (અમુક ભેદ સિવાય)તેને ધારણ કરી શકે છે. અને આ સમતા અથવા વિરતિને છએ મતવાળા બાળકુમારી એટલે એક સ્વામી ધારણ કર્યા વિનાની કહે છે તે આશ્ચર્યની વાત છે, કેમ કે વ્યક્તિગત તેના સ્વામી ઘણું છે. (૬)
લૌકિકમાં કે લોકોત્તરમાં-સર્વ કાર્યમાં તે સમતા વિના ચાલતું નથી. ચિદાનંદ મહારાજ કહે છે કે-આ વિરતિ અથવા સમતારુષ સ્ત્રી સાથેનું રમણ–તેની સાથે રહી આનંદ મેળવો તે મુનિ મહારાજ મનમાંથી કોઈ પણ વખત ક્ષણવાર પણ વિસરતા નથી. ૭)
૧૮૨ પદ ૪૧ મું. રાગ-પ્રભાતી ઉઠોને મેરા આતમરામ, જિનમુખ જેવા જઈએ રે'—એ દેશી. વિષય વાસના ત્યાગે ચેતન, સાચે મારગ લાગો રે આંકણી ત૫ જપ સંજમ દાનાદિક સહ, ગિણુતિ એક ન આવે રે, ઇંદ્રિય સુખમે જેલ એ મન, વક તુરંગ જિમ ધાવે રે. વિષય૦ ૧. એક એક કે કારણ ચેતન, બહુત બહુત દુઃખ પાવે રે, દેખે પ્રગટપણે જગદીશ્વર, ઈહુવિધ ભાવ લિખાવે છે. વિષય ૨. મન મથવશ માતંગ જગતમેં, પરવશતા દુઃખ પાવે રે, રસના લુખ્ય હાય ઝખ મૂરખ. જાળ પાયે પિછતાવે છે. વિષય ૩. ઘાણ સુવાસ કાજ સુન ભમરા, સંપુટ માંહે બંધાવે છે, તે સાજસંપુટ સંચુત ફૂન, કરીકે મુખ જાવે રે વિષય) ૪. ૨૫ મનહર દેખ પતગા, પડત દીપમાં જાઈ રે. દેખો યાકું દુઃખ કારનમેં, નયન ભયે હૈ સહાઈ છે. વિષય છે. શ્રોત્રેઢિય આસક્ત મિરગલા છિનમે શીશ કટાવે ૨, એક એક આસક્ત જીવ એમ, નાનાવિધ દુઃખ પાવે છે. વિષય ૬. પંચ

Page #831

૭૭૫
સજ્જાય અને પદ-વેલ. ગ પ્રબલ વતે નિત્ય જાકુ, તાકે કહાં કહીએ રે, ચિદાનંદ એ વચન સૂણિને, નિજ સ્વભાવમેં રહીએ રે. વિષય૦ ૭.
૧૮૩ પદ ૪૨ મું. રાગ–કાફી જૈલ અનુભવ જ્ઞાન, ઘટમેં પ્રગટ ભયે નહીં. જેલ. આ તૈલ મન થિર હેત નહીં છીન, જિમ પીપરક પાન; વેદ ભણ્યો પણ ભેદ બિના શઠ, પિથી થેથી જાણ રે. ઘટમેંટ ૧. રસ ભજનમે રહત દવ નિત, નહિં તસ રસ પહિચાનક તિમ શ્રુતપાઠી પંડિત કે ૫ણુ, પ્રવચન કહત અજ્ઞાન રે, ઘટમેં. ૨. સાર કહ્યા વિના ભાર કહ્યો શ્રત, ખર દૃષ્ટાંત પ્રમાણ ચિદાનંદ અધ્યાતમ શૈલી, સમજ પરત એક તાન રે. ઘટમેં૦ ૩.
૧૮૪ પદ ૪૩ મું. રાગ–કાફી અકથ કથા કુણુ જાણે હો તેરી ચતુર સનેહી! અકથ૦ નયવાદી નયવાદ રહીને, જૂઠા ઝગડા ઠાણે નિરખ લખ ચખ સ્વાદ સુધાકે, તે તે તનક ન તાણે છે. તેરી. ૧. છિન મેં રુપ રચત નાના વિધ, આ૫ અરુ૫ વખાને છિન મૂરખ જ્ઞાની હોય છિનમેં, ન્યાય સકળ છિન જાણે છે. તેરી. ૨. ચોર સાધ કછુ કહ્યો ન પરતુ હૈ, લખ નાના ગુણઠાણે જૈસે હેતુ તૈસે ચિદાનંદ, ચિત્ત શ્રદ્ધા ઈમ આણે . તેરી અકથ કથા કુણ જાણે ૩.
૧૮૫ પદ ૪૪ મું. રાગ-ફાફી અલખ લખ્યા કિમ જાવે છે, એસી કેઉ જુગતિ બતાવે, અલખ લખ્યા કિમ જાવે આંકણી. તન મન વચનાતીત ધ્યાન ધર, અજપા જાપ જપાવે; હોય અડોલ લેલતા ત્યાગી જ્ઞાનસરોવરે ન્હાવે છે. એસી, ૧. શુદ્ધ સ્વરુપમે શાક્ત સંભારત, મમતા દૂર વહાવે, કનક ઉપલ મલ ભિન્નતા કાજે, જેગાનળ સળગાવે છે. એસી. ૨ એક સમય સમ શ્રેણી રોપી, ચિદાનંદ ઇમ ગાવે; અલગ રુપ હેઈ અલખ સમાવે, અલખ ભેદ ઈમ પાવે છે. એસી, ૩.
૧૮૬ પદ ૪૫ મું. રાગ-કાફીની હોરી અનુભવ મિત ! મિલાયદે મેકું, શ્યામસુંદર વર મેરા રે. આંકણી. શિયલ કાગ પિયાસંગ રમુંગી, ગુણ માનુંગી મેં તેરા રે; જ્ઞાન ગુલાલ પ્રેમ પીચકારી, શુચિ શ્રદ્ધા રંગ ભેરા રે. અનુ૧. પંચ મિથ્યાત નિવાર ધરુગી મેં, સંવર વેબ ભલેરા રે, ચિદાનંદ એસી હેરી ખેલત બહુરિ ન હોય ભવ ફેર છે. અનુ. ૨.
૧૮૭ પદ ૪૬ મું. રાગ-કાફીની હારી એરી મુખ હોરી ગોરી, સહજ શ્યામ ઘર આય સખી! આંકણી ભેદજ્ઞાનકી કુંજ ગલન મેં રંગ રચારી. સખી. ૧. શુદ્ધ શ્રદ્ધાન સુરંગ ફૂલક, મંડપ છાવારી; એરી ઘરમંડપ છારી. સખી. ૨. વાસ ચંદન શુભભાવ અરગજા, અંશ લગારી; એરી પિયા અંગ લગારી. સખી. ૩. અનુભવ પ્રેમ પિયાલે પ્યારી, ભરભર પાવરી; કંતકુ ભરભર પોરી સખી. ૪. ચિદાનંદ સમતારસ મેવા, હિલમિલ ખારી, સહજ શ્યામ ઘર આયે સખી સુખ હસે ગારી. ૫.

Page #832

७७९
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૮૮ ૫૬ ૪૭ મુ. રાગ-જંગલેા કાફી
જગમે' ન તેરા કાઈ, નર દેખહુ નિહુચે' જોઈ. આ॰ જીત માત તાત અરુ નારી, સહુ સ્વારથકે હિતકારી, બિનસ્વારથ શત્રુ સેઇ, જગમે' ન તેરા ક્રેઇ. ૧. તું કૃિત મહા મદમાતા, વિષયન સંગ મૂરખ રાતા; નિજ અંગકી સુધબુધ ખાઇ, જગમે ન તેરા કાઇ. ૨. ઘટ જ્ઞાનકલા નવ જાકું, પર નિજ માનત સુન તાકુ; આખર પછતાવા હોઇ, જગમે ન તેરા કાઇ. ૩. નિત્ર અનુપમ નરભવ દ્વારા, નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ નિહારી; અતર મમતામલ ધાઇ, જગમે· ન તેરા કાઇ. ૪. પ્રભુ ચિદાનન્દકી વાણી, ધાર તું નિશ્ચે જગ પ્રાણી; જિમ સફલ હેાત ભવ ક્રોઇ, જગમે” ન તેરા કાઇ.
૧૮૯ ૫૬ ૪૮ મુ. રાગ–જંગલેા કાકી
જુઠી જુઠી જગતકી માયા, જિને જાણી ભેદ તિને પાયા. જુઠી૰ આંકણી, તન ધન જોવન મુખ જેતા, સહુ જાણુ અસ્થિર સુખ નેતા; નર જિમ બાદલકી છાયા, જીડી જુઠી જગતકી માયા. ૧. જીમ અનિત્ય ભાવ ચિત્ત આયા, લખ ગલિત વૃષભકી કાયા; મુઝે કરકડુ રાયા, જુઠી જુઠી જગતકી માયા. ર. ઈમ ચિદાનંદ મનમાંહી, કછુ કરીએ મમતા નાંહી; સદ્ગુરુએ ભેદ લખાયા, જુઠી જુઠી જગતકી માયા. ૩.
૧૯૦ ૫૬ ૪૯ મું. રાગ–સારઠ
આતમ યાન સમાન, જગતમે' ? સાધન નિવ કા આન. જગતમે' એ આંકણી, રુપાતીત ધ્યાનકે કારણ, રુપસ્થાર્દિક જાન તાહુમે પિંઠસ્થ ધ્યાન કુન, ધ્યાતાકું પરધાન જ૦ ૧. તે પિંડસ્થ ધ્યાન ક્રિમ કરિયે, તાકો એમ વિધાન; રેચક પૂરક કુંભક શાંતિક, કર સુખમન ઘર આન-જગતમે ૨. પ્રાન સમાન ઉદ્યાન વ્યાન, સમ્યક્ ગ્રહહું અપાન; સહજ સુભાવ સુરગ સભામે, અનુભવ અનહુદ તાન-જગતમે...૦ ૩. કર આસન પર શુચિતમ મુદ્રા, ગ્રહી ગુરુગમ એ જ્ઞાન; અજંપા જાપ સાહ. સુસમરન. કર અનુભવ રસપાન-જગતમે ૪. આતમ યાન ભરત ચક્રી લહ્યો, ભવન અરિસા જ્ઞાન; ચિદાનંદ શુભ ધ્યાન શ્વેગ જન, પાવત પદ નિરવાણુ, જગતમે...૦ ૫.
આ જગતમાં આત્મધ્યાન સમાન બીજું કાષ્ટ મેાક્ષનું સાધન નથી. એમ હું ભવ્ય
જીવ ! તું જાણુ
ધ્યાન ત્રણ પ્રકારનું છે. ૧ પુસ્થ ૨ રુપધ અને ૩ પિસ્થ; તેમાં રુપાતીત ધ્યાનને માટે રુપસ્થાદિક ધ્યાન કરવાન! છે. તેમાં પણ નવીન ધ્યાતાને પ્રથમ પિ ંડરથ ધ્યાનની પ્રધાનતા છે. અર્થાત્ પ્રથમ તે ધ્યાન કરવા યેાગ્ય છે. (૧) (પદસ્થના રુપસ્થમાં માલેશ છે.)
હવે શે પિઠસ્થ ધ્યાન શી રીતે કરવુ ? તેતેા વિધાન આ પ્રમાણે છે:-પ્રથમ રેચક, પૂરક, કુંભક અને શાંતિક કરીને સુખમના જે મધ્ય નાડી, તેને તેના ઘરમાં લાધવી. પછી પ્રાણ, સમાન' ઉદાન, અપાન અને અને વ્યાન એ પાંચે પ્રકારના વાયુને કબજે કરવા પેાતાને સ્વાધિન બનાવવા, એટલે સહજ સ્વભાવ રુપ સુર'ગ સભામાં અનડુદ તાન અથવા અનાહત નાદને અનુજીવ થશે. (૨-૩. ઉપર પ્રમાણે કરવામાં ધ્યાનને યાગ્ય આસન કરી, પવિત્ર એવી સમમુદ્રા ધારણ કરવી; આ પ્રમાણે ગુરુગમથી જ્ઞાન મેળવીરે નયોગ્ય પ્રયત્ન કરી અજંપા જાપ જે સાહુ' તેને સ ભાર–તે

Page #833

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
જાપ કરવા અને આત્મિક અનુભવના રસનું પાન કરવું. (૪)
ઉપર જણાવેલું આત્મધ્યાન ભરત ચક્રવતી એ આરિસા ભૂવનમાં પ્રાપ્ત કયુ", અને કેવળજ્ઞાન મેળગ્યું, શ્રી ચિદાનંદ મહારાજ કહે છે કે-શુભ ધ્યાનના યોગે ભવ્ય જીવ નિર્વાણુ પદને મેળવે છે, પ્રાપ્ત કરી શકે છે, રેચકાદિ જ પ્રકારનું પ્રાણાદિ. ૫. પ્રકારના વાયુનું. અને પિ'સ્થાદિ ધ્યાનનું સ્વરૂપ આ નીચે આપેલું છે. યાગશાસ્ત્ર, ધ્યાન દિપીકા વગેરેમાંથી લીધેલ છે.
પાંચ પ્રકારના વાયુ-૧ ઉશ્વાસ-નિ:શ્વાસ-આર્દિક-પ્રાણવાયુ”, ૨-મુત્રાદિકને બહાર લાવનાર અપાનવાયુ” ૩-અનાજને પચાવીને યાગ્ય સ્થાને પહોંચાડનાર “સમાનવાયુ” ૪-રસાદિકને ઉંચે લઇ જનાર ઉદાનવાયુ ' ૫-આખા શરીરમાં વ્યાપીને રહે, તે વ્યાન વાયુ.’ રેચકાક્રિકનુ સ્વરૂપનાસિકા, બ્રહ્મર'વ્ર કરીને બહાર કાઢવા, તે રેચક. બહારથી પવનને ખેચીને અપાન પય"ત કાઠામાં પુરવા તે પૂરક, વાયુને નાભિકમલમાં સ્થિર કરીને તેને રોકવા તે કુંભક, તાળવું, નાસિકા, અને મુખરૂપ દ્વારાથી વાયુને નિરોધક કરવા તે શાંતિક. પિડ સ્થાનાદિક ધ્યાનનું સ્વરૂપ-પિંઢજે શરીર, તેમાં રહેલા આત્માનું ધ્યાન કરવું તે પિંડસ્થ ધ્યાન શરીરના જુદા જુદા ભાગમાં જુદી જુદી માનસિક કલ્પના કરી મનને તે તે પ્રકારે સ્વેચ્છાથી જાતિ પૂર્ણાંક પરમાવવું અથવા આત્મ ઉપયેાગતે તે તે પ્રકારે પરિણમાવવું ‘પિ‘ડસ્થ ધ્યાન ’ પરમાત્માના નામ સાથે સબંધ ધરાવનાર પવિત્ર પદ્માનું (મત્રાનું) ધ્યાન કરવું તે પદસ્થ ધ્યાન સ્થળ રૂપવાળા અને સાક્ષાત સમવસરણમાં બિરાજેલા, સજીવન મૂતિ એવા તિથ“કરાના શરીરને અથવા પાષાણાદિકની મૂતિઓને ધ્યેય તરીકે રાખી મનની તેમાં એકાગ્રતા કરવી તે રૂપસ્થ ધ્યાન, જેમાં કાષ્ટ પ્રકારના સ્થૂલ રૂપાદિ લક્ષણા નથી એવા આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનું લક્ષ લઇ તેમાં મનેાત્તિતા-અખ’ડ પ્રવાહુને વાળી દઈ આત્મરવરૂપ અનુભવવું તે રૂપાતીતધ્યાન, સ્થળધ્યાન સિદ્ધ કર્યાં વગર સુક્ષ્મ નિરાકાર રૂપાતીત આત્મ સ્વરૂપનું ધ્યાન થઇ શકે નહીં તેથી પ્રથમ રૂપવાળા સ્કુલ ધ્યાન કરવા તે ઉપયોગી છે તેના વડે રૂપાતીન ધ્યાને પહેાંચી શકાય છે.
७७७
આ ચારે ધ્યાનનું વિશેષ અને સ્પષ્ટ સ્વરુપ જાણવાના કે યેાગશાસ્ત્ર ભાષાંતરના ૭-૮૯-૧૦ એ ચાર પ્રકરણુ વાંચવા. અહીં તે અતિ સક્ષિપ્ત સ્વરુપ આપેલું છે.
૧૯૧ પદ ૫૦ મું. રાગ–સારઠ-ગિરનારી
પ્રભુ મેરા મનડા હટકર્યેા ન માને પ્રભુ॰ આં॰ બહુત ભાંત સમજાયા યાકું, ચાડે હું અરુ છાને; પણ ઇય શિખામણુ કથ્રુ રચક, ધારત નવ નિજ કાને, પ્રભુ૦ ૧. થ્રિનમેં રુષ્ટ તુષ્ટ હાય છિનમેં, રાય રક છનમાંહી; ચંચળ જેમ પતાકા અંચળ, તે મિગત ણમાંહી. પ્રભુ॰ ૨. વક્ર તુરંગ જિમ સુલટી શિક્ષા, તજ ઉલટી હુઠાને; વિષમ ગતિ અતિ યાકી સાહેબ, અતિશયધર કાઉ જાને. પ્રભુ૦ ૩. અતિ ઉગતિએ કહું હું તુમથી, તુવિન કાઉ ન સિયાને; ચિદાન દ પ્રભુ એ વિનતિ કી, અખ તેા લાજ છે યાને પ્રભુ૦ ૪. ૧૯૨પ૬ ૫૧ મું. રાગ–સારઠ–મલ્હાર
તારાજી રાજ તારાજી રાજ, દીનાનાથ ! અમ મેહે તારાજી રાજ. એ આંકણી, પૂરવ પુણ્ય ઉદય તુમ ભેટે, તારણ તણુ જિહાજ-દીના૦ ૧. પતિત ઉદ્ધારણ તુમ પણ ધાર્યાં, હું પતિતન સિરતાજ-દીના૦ ૨. આગે અનેક ઉગારે તદપ ન, કઠિન તે મળ્યે આજ-દ્રીના૦ ૩. ઇણે અવસર જિમતિમ કરી રખીએ, બિરુદ ગ્રહેકી લાજ-ટ્વીના૦ ૪.

Page #834

સજન સન્મિત્ર ચિદાનદસેવક જિન સાહેબ, નીકે બહેસમાજ; દીનાનાથ! અબ મોહે તારેજી રાજ૫.
૧૯૩ પદ પર મુ. રાગ-સોરઠ અવેજી રાજ આજ રાજ, સાહેબા થે મહારે મહેલે આજ રાજ, એ. આંકણી. સીસ નમાય કરજોડ કહત હું, જરતેકે ન જરા હસ હસ નાથ જરે પર અબ તુમ, કાહેકું લૌન લગાવે. સા૧. હમકું ત્યાગ પિયા શકય સદન તુમ, બિના બોલાયે જા, જા કારનહી મહેર ન આવત, તે કેઉ ચૂક દિખાવે. સા૨. મુમતા કુટિલકે બસ ઈમ સાહેબ, કાકુ લેક હસાવે, તુમકું કવન શીખવે તુમ તે, ઔરન સમજાવે. સા. ૩. વાકે વસવરતી તમ નાયક, જે જે વિધ દુઃખ પાવે; તે સહ છાને નહીં કેઉ માંથી, કાહે પ્રગટ કરાવે. સા. ૪. ચિદાનંદ સુમતાને વચન સુન, લેજે હે હરખ વધા; તુમ મંદિર આવત પ્રભુ પ્યારી, કરીએ ન મન પછતા સાવ ૫.
૧૯૪ પદ ૫૩ મું. રાગ-સેરઠ ગઢ ગિરનાર રુ લાગે છે જ, થાકે ગઢ ગિરનાર ચડો લાગે છે જ. આંકણી ભાર અઢાર અપાર કિયે તિહાં, વનરાજી વિસ્તાર; નિર્મળ ગીર સુમીર વહત નિત્ય, પથિક જન મહાર-ચડોત્ર ૧. શુદ્ધ સમાધિ, વિગત ઉપાધિ જેગીસર ચિત્ત ધાર; કરત ગંભીર ગુહામે નિશદિન ગુરુગમ જ્ઞાન વિચાર-ચડો. ૨. કલ્યાણક હુઆ ત્રણ તિહાં રે, શેભત જગદાધાર, ચિદાનંદ પ્રભુ અબ મોહે તારો, જિમ તારી નિજ નાર-ડો૦ ૩.
૧૯૫ પદ પ૮ મું. રાગ–હિણી અનુભવ તિ જગી છે હૈયે અમારે બે, અનુભવ જતિ જગી છે. એ આંકણી. મુમતા કુટીલ કહા કરિહા, સુમતા અમારી સગી છે. અ. ૧. મોહ મિથ્યાત્વ નિકટ નવિ આવે, ભવપરિણત જવું પગી છે. અ૦ ૨, ચિદાનંદ ચિત્ત પ્રભુને ભજનમેં, અનુપમ અચળ લગી છે. અ૩.
૧૯૬ પદ ૫૫ મું. શ્રી ચંદ્રપ્રભુનું સ્તવન રાગ-રોહિણી
સરણું તિહારે ગહી છે, ચંદા પ્રભુજી બે; સરળ તિહારે ગહી છે. એ આંકણી. જનમ જરા મરણાદિક કેરી, પીડા બહુત સહી છે. ચંદા પ્રભુત્ર ૧. પરદુઃખભંજન નાથ બિરુદ તુમ, તાતે તુમકુ કહી છે. ચંદા પ્રભુત્ર ૨. ચિદાનંદ પ્રભુ તુમારે દરસથી, વેદના અશુભ દહી છે. ચંદા પ્રભુત્ર ૩.
૧૯૭ પદ ૫૬ મું. રાગ-કેરબે સમજ પરી મોહે સમજ પરી, જગમાયા સબ જુઠી, મોહે સમજ પરી. એ આંકણું. કાલ કાલ તું કયા કરે મૂરખ, નાહી ભરુંસા પલ એક ઘડી. જગ ૧. ગાફિલ છિન ભર નાહી રહો તુમ, શિર પર ઘુમે તેરે કાલ અરી, જગ ૨. ચિદાનંદ એ બાત હમારી પ્યારે, જાણે મિત્ત મનમાંહે ખરી જગ૩.
૧૯૮ પદ ૫૭ મું. રાગ -કેરબો હરે ચિત્તમેં ધરે પ્યારે ! ચિત્તમેં ઘરે, એની શીખ હમારી પ્યારે ! ચિત્તમે

Page #835

સય અને પદ-વિભાગ
Ge
ધરા. એ આંકણી. ઘેાડાસા જીવન કે કાજ અરે નર! કાહેકું છલ પરપચ કરો. ઐતી હાંરે કુડ કપટ પરદ્રોહ કરત તુમ, અરે નર પરભવથી ન ડરો. એતી. ૨. ચિદાન‘દ જો એ નહીં માના તેા, જનમ મરણુ ભવદુઃખમે' પરો. એતી૦ ૩.
૧૯૯ ૫૬ ૫૮ મું. રાગ–મલ્હાર
ધ્યાનઘટા ઘન ાયે, સુઢેખા માઇ! ધ્યાનઘટા ઘન છાચે, એ આંકણી. ક્રમ દામિની ક્રમતિ દડુક્રિસ અતિ, અનહદ ગરજ સુનાયે, સુ॰ ૧. માટી મોટી મુકે ગિરત વસુધા શુચિ, પ્રેમ પરમ જર લાયે સુ॰ ૨. ચિદાન' ચાતક અતિ સલસત, શુદ્ધ સુધાજલ પાયે, સુ૦ ૩.
૨૦૦ ૫૬ ૫૯ યું. રાગ–મલ્હાર
મત જાવા જોર ખિોર, વાલમ અમ મત જા, એ આંકણી. પીઉં પીઉ પીઉ રટત અપૈયા, ગરજત ઘન અતિ ઘાર. વાલમ૦ ૧. ચમ ચમ ચમ ચમકત ચપલા, માર કરત મિલ સેાર. વાલમ૦ ૨. ઉડી અટારી રચણુ અધારી, વિરહી કરત ઝકઝોર. ત્રાલમ૦ ૩. ચિદાનન્દ્વ ગભુ એક ખાર કહ્યો, જાણે! વાર કરાર. વાલમ ૪. ૨૦૧ ૫૪ ૬૦ મું. રાગ–બિહાગ
પીયા પીયા પીયા, ખેાલ મત પીયા પીયાપીયા. આં॰ કે ચાતક તુમ શબ્દ સુશ્રુત મેરા, વ્યાકુળ હાત હૈ જીયા; કુટત નાંહી કઠિન અતિ ઘન સમ, નિહુર ભયા હૈ હીયા. ખેલ૦ ૧. એક શાકય દુ:ખદાયી કહત જિને, કર કામણુ ખસ કીયા; જે ખેલ ખેલ ખગ પાપી, તું અધિકા દુ:ખ દીયા. એટલ૦ ૨. કણ' પ્રવેશ ઉઠી હાઇ વ્યાકુળ, વિરહાનળ જલતિયા; (ચદાનંદૅ પ્રભુ ઈન અવસર મિલ, અધિક જગત જસ લીયા. ખેલ૦ ૩. ૨૦૨ પદ ૬૧ મુ. શ્રી શ ંખેશ્વર પાર્શ્વજિન સ્તવન
શ્રી શખેશ્વર પાસ જિનદકા-ચરણકમલ ચિત્ત લાઉંગી; સુણુજો રે સજ્જન નિત્ય ધ્યાઉંગી. ૰ એવા પણ દૃઢ ધારી ઢિયામેં, અન્ય દ્વાર નહીં જાઉંગી; સુ૦ ૧. સુંદર સુરત સલની મૂરત, નિરખ નયન સુખ પાઉંગી. સુ॰ ૨. ચંપા ચંખેલી આન મેાગરા, અગીયાં અ`ગ રચાઉંગી. સુ॰ ૩. શીલાદિક શણગાર સજી નિત્ય, નાટક પ્રભુકું દેખાઉંગી. સુ૦ ૪. ૨૦૩ ૫૪ ૬૨ મું.
લાગ્યા નેહ જિન ચરણુ હુમારા, જિમ ચાર ચિત્ત ચઢે પિયારા. લાગ્યા નેહ આંકણી. સુનત કુરંગ નાદ મન લાઇ, પ્રાણ તજે પણ પ્રેમ નિભાઈ; ઘન તજ પાન ન જાવતજાઇ, એ મગ ચાતકકેરી બડાઈ. લા૦ ૧. જલત નિઃશંક દ્વીપકે માંહી, પીર પતંગ હાત કે નાહી ? પીડા હાત તઃ પશુ તિહાં જાહી, શક પ્રીતિવશ આવત નાંહી. લા૦ ૨. મીન મગન નવીજળથી ન્યારા, માન સાવર હ ́સ આધારા, ચાર નિરખ નિશિ અતિ અધિયારા, કેકી મગન સુન ક્રુનગરજારા. લા૦ ૩. પ્રણવ ધ્યાન જિમ જોગી આરાધે, રસ રીતિ રસસાધક સાધે; અધિક સુગધ કેતકીમે લાધે, મધુકર તસ સંકટ નિવે વાધે. લા૦ ૪. જાકા ચિત્ત જિહાં થિરતા માને, તાકા મરમ તે

Page #836

સજજન સન્મિત્ર તેહિ જ જાને, જિનભક્તિ હિરમેં ઠાને, ચિદાનંદ મન આનંદ જાને. લા. ૫.
૨૦૪ પદ ૬૩ મું. હે પ્રીતમજી ! પ્રીતકી રીત અનિત તજી ચિત્ત ધારીએ; હો વાલમજી! વચનતણો અતિ ઊંડો મરમ વિચારીએ. એ આંકણી. તમે કુમતિકે ઘર જાઓ છે; નિજ કુળમે ખેટ લગાવે છે; ધિક એઠ જગતની ખાવે છે, હે પ્રીતમજી !૦ ૧. તમે ત્યાગ અમી વિષ પીયે છે, મુગતિને મારગ લીયે છે; એ તે કાજ અજુગત કયો છે. હે પ્રીતમજી !૨. એ તે મેહરાયકી ચેટી છે, શિવસંપત્તિ એહથી છેટી છે; એ તે સાકર તેગ લપેટી છે. હે પ્રીતમજી!. ૩. એક શંકા મેરે મન આવી છે, કિણ વિધ એ તુમ ચિત્ત ભાવી છે? એ તે ડાકણ જગમે ચાવી છે. હે પ્રીતમજી ! ૪. સહુ શુદ્ધિ તુમારી ખાઈ છે, કરી કામણ મતિ ભરમાઈ છે; તમે પુણ્યગે એ પાઈ છે. હો પ્રીતમજી !. ૫. મત આંબકાજ બાવલ બે, અનુપમ ભાવ વિરથા નવી ખે; અબ ખેલ નયન પરગટ જે. હે પ્રીતમજી!૬. ઈશુવિધ સુમતી બહુ સમજાવે, ગુણ અવગુણ કરી બહુ દરસાવે સુણ ચિદાનંદ નિજ ઘર આવે. હે પ્રીતમજી !૦ ૭.
૨૦૫ પદ ૬૪ મું. ગહલી ચંદ્રવદની મૃગલેયણી, એ તે સજી સોળ શણગાર રે; એ તે આવી જગગુરુ વાંદવા, ધરી હિયર્ડ હરખ અપાર રે. ચં. ૧. હાં રે એ મુક્તાફળ મુઠી ભરી, રચે ગહુ લી પરમ ઉદાર રે; જહાં વાણું યેાજનગામિને, ઘન વરસે અખંડિત ધાર રે. ચં. ૨. હાં રે જીહાં રજત કનક ને ૨નના, સુરરચિત ત્રણ પ્રાકાર રે; તસ મધ્ય મણિ સિંહાસને, શાલિત શ્રી જગદાધાર રે. ચં. ૩. હાં રે જહાં નરપતિ ખગપતિ લખપતિ, સુરપતિયુત પરખદા બાર રે, લબ્ધિ નિધાન ગુણ આગ, જિહાં ગૌતમ છે ગણધાર રે. ચં. ૪. હાં રે જિહાં જીવાદિક નવતરવને, દ્રવ્ય ભેદ વિસ્તાર રે; એ તે શ્રવણ સુણી નિર્મળ કરે, નિજ બોધિબીજ સુખકાર રે. ચં. ૫. હાંરે જિહાં તીન છત્ર ત્રિભુવન ઉદિત, સુર ઢાળત ચામર ચાર રે, સખી ચિદાનંદકી વંદના, તસ હાજે વારંવાર રે. ચં૦ ૬.
૨૦૬ પદ ૬૫ મું. પૂરવ પુન્ય ઉદયકર ચેતન ! નીકા નરભવ, પાયા રે. પુ. આંકળી. દીનાનાથ દયાળ દયાનિધિ, દુર્લભ અધિક બતાયા રે દશ દ્રષ્ટાંતે દેહિલે નરભવ, ઉત્તરાધ્યયને ગાયા રે. પુત્ર ૧. અવસર પાય વિષયરસ રાચત, તે તો મૂઢ કહાયા રે; કાગ ઉડાવણ કાજ વિપ્ર જિમ, ડાર મણિ પછતાયા છે. પુ. ૨. નદી ઘેળ પાષાણુ ન્યાય કર, અધ વાટ તે આયા રે, અર્ધ સુગમ આગે રહી તિનકુ, જિને કછુ મોહ ઘટાયા છે. પુત્ર ૩. ચેતન ! ચાર ગતિ મેં નિશ્ચ, મોક્ષદ્વાર એ કાયા રે; કરત કામના સુર પણ ચાકી, જિસકું અનગળ માયારે. પુ. ૪. રેહણગિરિ જિમ, રત્ન ખાણ તિમ, ગુણ સહુ યામે સમાયા રે; મહિમા મુખથી વરણુત જાકી, સુરપતિ મન શકાયા રે. પુ. ૫. કલ્પવૃક્ષ સમ સંયમ કેરી, અતિ શીતળ જિયાં છાયા રે, ચરણ કરણ ગુણ ધરણ મહામુનિ, મધુકર મન

Page #837

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૮૧ લોભાયા છે. પુ. ૬. યા તનવિણ તિહું કાળ કહે કને, સાચા સુખ ઉપજાયા રે; અવસર પાવ ન ચૂક ચિદાનંદ, સદ્દગુરુ યું દરસાયા છે. ૫૦ ૭.
૨૦૭ પદ ૬૬ મું. રાગ-સોરઠ કયા તેરા કયા મેરા, પ્યારે સહુ પડાઈ રહેગા, કયા તેરાઆંકણી. પછી આ૫ ફિરત ચિહું દિશથી તરુવર રેન બસેરા સહુ આપણે આપણે મારગતું, હેત ભરી વેરા. પ્યારે. ૧. દ્રજાળ ગધવ નગર સમ, ડેઢ દિનકા ઘેરા; સુપન પદારથ નયન ખુલ્યા છમ, જરત ની બહુવિધ હેર્યા. યારે. ૨. રવિસુત કરતા શીશ પર તેરે, નિશદિન છાના ફેરા; ચેત શકે તે ચેત ચિદાનંદ, સમજ શબ્દ એ મેરા. પ્યારે૩. .
૨૦૮ પદ ૬૭ મું. રાગ-પીલું–ત્રિતાલ મુસાફીર ! રેન રહી અબ થોરી. એ ટેક. જાગ જાગ છે નિંદ ત્યાગ દે, હેત વસ્તુકી ચોરી, મુસાફીર. ૧. મંજીલ દૂર ભયે ભવસાગર, માન ઉર, મતિ મેરી. મુસાફર૦ ૨. ચિદાનંદ ચેતનમય મુરત, દેખ હદયદ્રગ જેરી. મુસાફીર. ૩.
૨૦૯ પદ ૬૮ મું. પંચેંદ્રિય વિષયત્યાગ વિષયનકે પરસંગ ચેતન છે. દે, ગિરાઈ ફીરત વિલાલત ફરશ વશ બધે ફરત માતગ. ચેતન૧. કઠ છિદા મીન આપણો રસ નાકે પસંગ. ચેતન૦ ૨. ખટપદ જલજમાંહે ફસ મૂરખ, ખેય અપને અંગ; વિણ શબ્દ સુણ શ્રવણ તતખિણ, મોહી ભયે રે કુરંગ. ચેતન) ૩. એકએક ઈંદ્રી ચલત બહુ દુઃખ, પાયો છે સરભંગ; પાંચ ઈંદ્રી ચલત મહાદુઃખ, ઈમ ભાખત દેવચંદ. ચેતન૦ ૪.
૨૧૦ પદ ૬૯ મું. રાગ-હારી અજિતનાથ ચરણ તેરે આયે, અજિતતું મનમોહન નાથ હમારે, ત્રિભુવન જનહું સુખ પ્યારે અરી અરી લાલા ત્રિભુવનતૃષ્ણ તાપ નિવારણ વારે, બાવના ચંદનસે અતિ પ્યારો અરિ લાલા. ૧. મહા મહાગ રગ કરી, તસ ભેદનકે વ્રજ અટારો અરી. લાલા ધ્રાંગધ્રાપુરમાં મહા , પ્રાસાદ બન્યો અતિસારે. અરી. લાલા. સમતા રસ વરસીત ઘન ધારો, સમકિત બીજ ઉપાવત કયારે. અરી. લાલા, દેવચંદ્ર ગુણિ ગુણ સંભારે, એહી અશરણુ શરણાગતી ઉદારો. અરી લાલા
૨૧૧ પદ ૭૦ મું. અહિ જિનવરજી નિકે નયણ નિહારે પામે કેવલ દર્શન ઝલકત, અતિ તિ ખે અનીહારે. અહે. ૧. સુમતા સોહન કુમતા એપન ભવિમું લાગત પ્યારે, અહે. ૨. દેવચંદ્ર એસે પ્રભુ નિરખત, નિજ નિજ જનમ સુધારે. અહો૩.
૨૧૨ પદ ૭૧ મું. રાગ-દ્રુપદ આતમ ભાવે રમે હે ચેતન, આતમ ભાવે રમે. (એ આંકણી). પરભાવે રમતાં તે ચેતન, કાળ અનંત ગમે. હે ચેતન આતમ ૧. રાગાદિક શું મલીને ચેતન, પુદગલ સંગ ભયે ચઉગતિમાંહે ગમન કરંતા, નિજ આતમને ઇમે. હે ચેતન

Page #838

૭૮
સજજન સન્મિત્ર આતમ૦ ૨. જ્ઞાનાદિક ગુણ રંગ ધરીને, કમકે સંગ વગે; આતમ અનુભવ દયાન ધરતા, શિવ રમણીશું . હો ચેતન આતમ. ૩. પરમાતમનું ધ્યાન કરંતા, ભવ સ્થિતિમાં ન ભમે, દેવચંદ્ર પરમાતમ સાહિબ, સ્વામી કરીને નમો. હે ચેતન આતમ. ૪.
૨૧૩ પદ ૭૨ મું. નિંદ્રા ઉપર સઈ સેઈ....સારી રેન ગુમાઈ, બેરન નિંદ્રા તું કહાંસે રે આઇ સેઇ. ૧. નિંદ્રા કહે મેં તે બાલી રે ભલી, બડે બડે મુનિજનકું નાખુ હેલી. સેઈ-૨. નિદ્રા કહે મેં તે જમકી દાસી, એક હાથ મુક્તિ ઔર દુસરે હાથ ફાંસી સેઈ૩. સમયસુંદર કહે અને ભાઈ બનીયા આપ મુએ સારી ડબગઈ દુનીઆ, સેઈ..૪.
૨૧૪ પદ ૭૩ મું. રાગ-આશાવરી સાધુભાઈ સેહૈ જૈનકા રાગી, જાકી સુરત મૂલધૂન લાગી. સાધુભાઈ, ટેક, સો સાધુ અષ્ટ કરમર્ક ઝગડે, શુન્ય બાંધે ધર્મશાલા; સેડહ શબ્દકા ધાગા સાંધે, જપે અજપામાલા. સાધુ. ૧. ગંગા યમુના મધ્ય સરસ્વતી, અધર વહે જલધારા કરીયા નાન મગન હુએ બૈઠે, તોડયા કમંદલ ભારા. સાધુ. ૨. આ૫ અત્યંતર તિ વિરાજે, બંક નાલ ગ્રહે મૂલા પશ્ચિમ દિશાકી ખડકી ખેલે, તે બાજે અનહદત્રા. સાધુ, ૩. પંચ ભૂતકા ભરમ મિટાયા, છઠ્ઠામાંહિ સમાયા; વિનય પ્રભુ શું તિ મિલિજબ, ફિર સંસાર ન આયા. સાધુ. ૪.
- ૨૧૫ પદ ૭૪ મું. એકજ તારી આશ જિનેશ્વર એકજ તારી આશ. માગુ છું પ્રેમ પ્રકાશ, જિનેશ્વર એકજ તારી આશ. ૧. અંધાર ઘેર્યા અંતરમાંહી પુરજે નાથ ઉજારા, જિને. ૨. આવું તરીને તુજ કને હું, ઉરતણી અભિલાષ. જિને. ૩. સુખને શોધું સુખ મળેના, કેવળ દિવસે આભાસ. જિને. ૪. કેમ વિસા દેવ જિનેશ્વર, જ્યાં લગી શ્વાસો શ્વાસ. જિને. પ.
૨૧૬ મહાવીર સ્વામી પદ ૭૫ મું. બલીહારી–બલીહારી જાઉં વારી મહાવીર તેરા સમવસરણની બલીહારી. ત્રણ ગઢ ઉપર તખ્ત બીરાજે, બેઠી પરખદા બારી, મહાવીર તેરા ૧. જોજનવાણ સહકે સાંભળે, તાર્યા નર ને નારી, મહાવીર તેરા. ૨. આનંદઘન પ્રભુ એણી પેરે બોલે, આવા ગમન નિવારી મહાવીર તેરા૦ ૩.
૨૧૭ પદ ૭૬ મું. રાગ–તિલંગ–ત્રિતાલ પ્રભુ મેહે ઐસી કરે બક્ષીસ. પ્રભુ દ્વાર દ્વાર નહીં ભટકુ નમું કીસી અનસીશ. પ્રભુ, શુદ્ધ આત્મકલાહી પ્રગટે, ઘટે રાગને રશ. પ્રભુત્વ ગુણવિલાસકી આશા પૂરે હે જગપતિ જગદીસ પ્રભુ
૨૧૮ પદ ૭૭ મું. રાગ–કાફી તાલ ત્રિતાલ નાવરીયા મેરા કૌન ઉતારે બેડો પાર. નાવટ ૧. ઈહ સંસાર સમુદ્ર ગંભીરા, કીસ વિધ ઉતરુંગા પાર. નાવ. ૨. રાગદ્વેષ દોનું નદીયા બહતë, મન કરત ગતિ

Page #839

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૮૩
ચાર. ના૧૦ ૩. રિષભદાસકે દરશન ચાહીયે. અહી બિનતી અવધાર. ના૧૦ ૪. ૨૧૯ ૧૪ ૭૮ મું. રાગ-સાહિની-ત્રિતાલ
કયુંકર ભક્તિ કરુ' પ્રભુ તેરી કયુંકર॰ કામ ક્રોધ મદ માન વિષય રસ, ઇંડત ગેલ ન ભેરી. કયુંકર૦ ૧. કમ નચાવત તમ હી નાચત, માયા ખસ નટ ચેરી; દૃષ્ટિરાગ દ્રઢ આ ધન આંધ્યા, નીકસત નર હી સેરી. કયુંકર૦ ૨. કરત પ્રશ`સા સબ મીલ અપની, પર નિંદા અધિકેરી; કહુત માનજિન ભાવ ભજન બીન, શિવગત હોત ન નેરી કયુંકર૦ ૩. ૨૨૦ ૫૬ ૭૯ મુ.
પ્રભુ પદ્મપકજ સમિ હેાત રહીયા, તા ભવ ભ્રમણા નહી સમી ખરીરી. પ્રભુ૦ ૧. મનમંદિર મહારાજ પધારા, તેા હરી ઉચે ન વિભાવરી. પ્રભુ૦ ૨. સાર`ગમાં ચંપા જયું ઝલકત, ધ્યાન અનુભવ જો લહેરીરી. પ્રભુ॰ ૩. કેશર ચંદન ઘાલી પૂજો રે કુસુમે હરી દુ:ખ હરી સત્તા વીરી. પ્રભુ૦ ૪. શ્રીશુભ વીરવિજય શિવ વહુ ઘર તેંતા, વારન લાગે ક્રાય ઘરીરી. પ્રભુ પ
રર૧ ૫૬ ૮૦ મું. રાગ–ભૈરવ
યેાગાન આદર કર સત્તા, અરુણ દ્યુતિ લય લાગેારે; ચૈાગ૦ ટેક. અ‘તર ષટ્ચક શાધન કરકે, ખડકનાલ કર ભાવે; ચૈાગા૦ ૧.ચંદ્ર સૂરજ મારગ જુગત જ કર; સુષમન પરવાહ જાને. યાગા॰ કુંભક રેચક યાગા ભાવે, પ્રત્યાહાર પ્રમાણેા. ગા૦ ૨. ધારણા યાન સમાધિ સપ્તમ, શ્વાસ રોધ કરતાના, ચેાગા॰ અનુપમ અનહદ ધુની અનુયેાગે, સેતુ' સેહહુ' ગાના. યાગા૦ ૩. સાડતું સેાડહુ રટના રટતા,નવનિધ સય માટેા; યેગા॰ જ્ઞાનાનંદ પરમાતમ રાંચી, દેખત હરખ લાગે. ચેગા૦ ૪. ૨૨૨ ૫૬ ૮૧ મું. રાગ ભૈરવી
ગગન મંડલ ગત પરમ અરૂણુ ચિ ભાયા રે ગગન૦ ટેક ચદ કહું તેા ચંદ ન નીરખું, તરણી પણ ન જાણા રે. ગગન॰ તેલ શિખા ખીન દીપન નીરખું, જગમગ રૂચિ સુખદાચે રે. ગગન૦ ૧. ઘન સમીર પરમુખ ઉપાધિ, રહિત રૂચિ દરસાયા રે. ગગન॰ સમ જગવ્યાપી પાંચ હુિ જાતે, પણ નહિ ભાવ રમાયા રે. ગગન૦ ૨. પતિ યેગી સઘલે થાકે, નિજહુ પખ લપટાયારે; ગગન૰ આપહી નીરખે આપહી જાને, સહજ સમાધિ જગાયારે. ગગન૦ ૩ તમ ઘર ઘરકી ભરમના મેટી સહજરૂપ પરખાયારે; ગગન॰ નિધિ સંચમ સયમ જ્ઞાનાન≠ યાગી, જાતિ નિરખ હરખાયા રે. ગગન૦ ૪. ૨૨૩ ૫૬ ૮૨ મું. રાગ–કલ્યાણ
ૐ શ્રી શાંતિનાથ સમરીએ વિશ્વસેન નૃપ અચિરાનંદન, નમન પૂજન, સેવન કરીએ. ૧. પારંગતનું શરણુ ગ્રડીને, માનવદેહ સફળ કરીએ ૭ શ્રી. ર. શાંતિ વિધાયક નામ રટનથી, પરમશાંતિપદ ઝટ વરીએ. ૩. ભક્તવત્સલ ભવસતિ છેઢક, યાન પાત્રસમ ભવદરીએ ૐ શ્રી. ૪, નારૃ નતુ મન મત્ર જપીને, પુતિન પ્રભુ પગલે ચરીએ ૐ શ્રી. ૫. દુ'ભ જિનગુણુ અગી કરીને, જઇ વસીએ શિવમદિરીએ. ૐ શ્રી. ૬.

Page #840

७८४
સજન સન્મિત્ર ૨૨૪ પદ ૮૩ મું. રાગ-આશાવરી મહાવીર તમારી મનહર મુરતિ, દેખી મન હરખાય. પ્રભુ ત્રિશલામાતાના જાયા, સિહારથ નૃ૫ કુલ આયા; ઈંદ્રાણી મળી હલરાયા, તારી કંચન વરણી કાયા–મહ૦ ૧. જળકળશભરી હવરાવું, પૂજન કરી અતિ હરખાઉં, ભવભવનાં દુઃખ ગુમાવું, મુજ જન્મ કૃતારથ થાય-મહા. ૨. વળી સુંદર પુષ્પ મંગાવું, તેની ગૂંથી માળ બનાવું; લઈ પ્રભુ કઠે પહેરાવું, તારા સુરનર સેવે પાય-મહા. ૩. ભક્તિભરી ભાવના ભાવું, ગુણગાનથી પાવન થાઉં; નિશદિન તુમ ધ્યાન ધરાવું, જેથી દુર્લભ સમકિત થાય-મહા ૪.
૨૨૫ પદ ૮૪ મું. ધનધન નેમિનાથ ભગવાન, ભદધિ પાર લગાનેવાલે. રૈવતકાચલ-સિરદાર, તમે ત્યાગી રાજુલનાર, ઝટ ત્યાગ દીયે સંસાર, પશુગણ જાન બચાનેવાલે-ધન. પ્રભુ નેમિ બાલ કુમાર, લીયે બચપણસે બ્રહ્મધાર; દીયે આવાગમન નિવાર, તરણ તારણ પદ પાનેવાલે–ધન. દીક્ષા અરુ કેવલ જ્ઞાન, હુ સહસાવન–મેદાન; ઊજિતશિખર નિર્વાન, તીર્થ ગિરનાર વસાને વાલે-ધન. તિરથ યાત્રા ગુણખાન, આતમ લક્ષમી કા નિદાન, પૂજે હર્ષે ભગવાન, પ્રભુ વલ્લભ ગુણ ગાનેવાલે-ધન,
૨૨૬ પદ ૮૫ મું. હું તે ભૂલી ગયો અરિહંતને જે. તારે નારી દોલતને દીકરા, તારે વાડી ઘેડાને દરબારજો. હું તે. ૧. તું તે ધન દેખીને નીચે નમે જે, તને આવડે છે અભિમાન જે. હું તે. ૨. અરે કાચા તે કુંભ જળ ભર્યો જે, તેને ઝસ્તા ન લાગે વાર જે હું તે. ૩. તું તે મૂખ કાંઈ નથી જાણતે જે, આગળ ઘોર અંધારી રાત જો તે. ૪. તું તે હીરવિજય ગુર હિરલે જે, તારો મેહ માયા પદ છાંડ જો. હું તેપ
૨૨૭ પદ ૮૬ મું. જાગે સે જિન ભક્ત કહાવે, સેવે સે સંસારી હે; ત્રસ જીવકી હત્યા ન કરે, થાવર કરૂણાકારી છે. જાગે. ૧. થાપણ મેસો અદત્ત ન લે, ચેરી મારી વારી હે; પંચની શાખે પાણી ગ્રહણ કરતા, અવર શ્રી બ્રહ્મચારી છે. જાગે૨. સ્નાન પ્રમિત જલ જિનકી સેવા, પરિગ્રહ સંખ્યા ધારી હે રૂપચંદ સમકિત કે લચ્છન, તાકુ વંદના હમારી છે. જાગે. ૩.
૨૨૮ પદ ૮૭ મું. રાગ-પ્રભાતી મેં નહી જાણે નાથજી, માસે દૂર પઠાએ પીછેશું વર્ધમાનજી, શિવ મહેલ સધાએ. મેં ૧. વચન તમારે માન કે, મેં દીક્ષા લીની; લેક લાજ સબ ત્યાગ કે, ઘર ઘર ભીક્ષા કીની. મેં. ૨. દરસ તુમારે દેખ કે, રહે રંગ રાતે; વચન તુમારો શિર ધરી, ગુણ તેરા ગાતે. મેં૦ ૩. જીહાં જીહાં સંશય ઉપજે, તો શું પૂછી લીજે; જ્ઞાન સુધારસકી કથા, કહે કેણુ શું કીજે. મેં. ૪. સહિ સહિ તું વીતરાગ છે, નહી રાગકી રેખા; શત્રુ મિત્ર તેરે સમ ભએ, એ મેં નજરે દેખા. મેં પ. પૂરણ બ્રહ્મ

Page #841

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૮૫
પ્રગટ ભયા, નવિ જાય છપાયા, રૂપચંદ લકતે કરી, ચરણે શિર લાયા. મેં ૬. ૨૨૯ ૫૬ ૮૮ સુ
વાણી હું વિલાસ તેરી, અગમ અગે ચરી; દશમે દ્વાર એસે, એકાર ધ્વનિ ઉચરી, વાણી ૧. શબ્દ એક અનેક અર્થ, મુજત હૈ અક્ષરી; ચઉદરાજ લેાક માંહે, ધેાર ધાર વિસ્તરી, વાણી૦ ૨. નગર મધ્યે નદી વહે, ભરી લીધે જલ ગગરી; મત મતાંતર એસે ભયે, એક અંગ અનુસરી. વાણી ૩. ખીજ તૈસે વૃક્ષ ભયા, ખરખા ખરખત જીરી; રૂપચંદ આત્મ બુદ્ધિ, તેસી સમજણુ પડી. વાણી ૪.
૨૩૦૫૪ ૮૯ મુ. રાગ-પ્રભાત
પ્રભુ તારી ઠકુરાઈ, ગઢ તીન બિરાજે; રત્ન રચીત માનું ઢેઢુકી, દુંદુભિ મદલ છાજે. પ્રભુ૦ ૧. ઝલકત કહા દ્વિશી તેજમે, ખિચ કંચન કાટા; તેરે પ્રશ્નલ પ્રતાપકા, માનું મલ્લુ મેટા. પ્રભુ૦ ૨. અતી ઉજ્વલ રૂપે બન્યા, તીજા ગઢ તેરા; તીન ભુવનમે નિતાર્યાં, જશુ સુજશ ઘણેરા. પ્રભુ॰ ૩. વામાનન્દ જિષ્ણુદ્ઘકી, કાહા મૈં કહું મડાઈ, આનંદ વદત લઘુ બુદ્ધિપે, છબી ખરની ન જાઇ. પ્રભુ૦ ૪.
૨૩૧ ૫૬ ૯૦ મુ. રાગ–ભરવ
ઉઠે પ્રભાત નામ, જિનકેા ગાઇયે. નાભિજીકે નદકે, ચરણ ચિત્ત લાઇએ. આનદકે કઇં જા, પૂજિત સુદિ વૃંદ; ઐસે જિનરાજ ડ, એરકુન ધ્યાઈએ. ઉઠત૰ ૧. નયરી અાધ્યા ઠામ, માતા મરુદેવા નામ; લંછન વૃષભ જાકે, ચરણાં સુહઈએ. ઉઠત૰ ૨. પાંચસે ધનુષ્ય માન; દ્વીપત કનક વાન; ચારાશી પૂર્વ લક્ષ, આયુતિ પાછએ. ઉત॰ ૩. આદીનાથ આદીદેવ, સુરનર સારે સેવ; દેવનકે દેવ પ્રભુ, સમે સુખ દાઇયે. ઉઠત૰ ૪. પ્રભુ કે પાારવિંદ, પૂજક હરખચંદ; મિટા દુ:ખ ૬, સુખ સ'પત્તા વધાઇએ, ઉઠત૦ ૫.
૨૩૨૫૬ ૯૧ મુ. રાગ–ભરવ
ખીના પ્રભુ ખરકે ધ્રુખે, મેરે દીલ એ કરારી હે. ચારાશી લાખમે ભટકયા, બહુતસી દેહ ધારી હે; ઘેરા મુજે કમ આઠાને, ગળે ઝંઝીર ડારી હૈ. ખીના૦ ૧. હ્યુનીકે દેવ સખ દેખે, સખીકે લાભ ભારી હે; કોઈ ક્રોધી કોઇ માની, કીસીકે સંગ નારી હું. ખીના૦ ૨. મુસીબત જે પડી હુમપે, ઉસીને ખુદ નીહારી હે; પન્નાકુ ક્રુગતીસે તારા, એહી ખીનતી હમારી છૅ. બીના૦ ૩.
૨૩૩ ૫૪ ૯૨ સુ
અમ માહે તારા દીન દૃયાલ, મત મત મેં સબહી દેખે; ચિત્ત ચિત્ત તુમ નામ રસાળ, અખ માહે તારા દીન દયાળ. ૧. આદિ અનાદિ પુરુષ હે તુમહી, તુમહી વિષ્ણુ ગેાપાલ; શિવશ કર બ્રહ્મા ઇશ્વર તુંડી, ભાંગી ગઈ ભ્રમ જાલ, અખ૦ ૨. માડુ વિકલ ભૂલ્યા ભવ માંહી, ફી? અનતા કાળ; ગુણુ વિલાસ શ્રી આદી જિનેશ્વર, મેરી કરેા પ્રતિપાળ અખ૦ ૨.

Page #842

૨ ભજન સન્મિત્ર ૨૩૪ પદ -૩ મું. કરે મદદરી રાણી નાટક, રાવણ તંત બજાવે; માદલ વિણ તાલ તબુરે, પગ રવ ઠમ ઠમકાવે. કરે. ૧. ભક્તિ ભાવ નાટક એમ કરતાં, ત્રુટી તાંત વિચાલે સાંધી આપ નસા નીજ કરથી, લઘુ કલા તત્કાલે. કરે. ૨. દ્રવ્યભાવ ભક્તિ નવી બંડી, તે અક્ષય પદ સાધ્યું; સમકિત સુરતરૂ ફલ પામીને, તીર્થકર પર બાંધ્યું. કરે. ૩. એણે પેરે જે ભવીજન જિન આગે, ભલી પરે ભાવના ભાવે; જ્ઞાનવિમલ ગુણ તેહના, અહનીશ સુરનર નાયક ગાવે. કરે. ૪.
૨૩૫ પદ ૯૪ મું. પ્રભાતી-રાગ જાગ જાગ જીવ તું, ઉઠ થયો પ્રભાત રે, પ્રભુજીક નામ ભજ, પા ક્યું શિવ શાત રે. ૧. પૂર્વ દિશી ઉદીત સૂર, ધરી પ્રવાળ રંગ રાત રે. વિબુધ વૃંદ પઠત પાઠ, નામ ગઈ છે રાત રે. જાગ ૨. મેહ ગયેલી નિંદ છાંડી, દૂર કરી મિથ્યાત રે, સુગુરૂ વચન બંધ કરી, ધર્મ શું ધરી ધ્યાન રે. જાગ. ૩. દાન શીયલ તપે ભાવ, ભાવન શું બહુ ભાત રે, ચાર મંગળ ચાર બુદ્ધિ, હેત નામથી વિખ્યાત રે. જાગ) ૪. પંચ પદકે ધ્યાન કરી, ગુણીયલ ગુણ ગાત રે, આપહિ મેં દેષ દેખે, ટાળ પરાઈ રે તાંત ૨. જાગ ૫. ચરણ કરણ વિવેક શુદ્ધ, મનડું કરી થીર શાંત રે; કહત મુનિ મચંદ, હતા સદા સુખ શાત રે, જાગ૦ ૬.
૨૩૬ પદ ૯૫ મું. રાગ–ગરબીની દેશી અવિનાશીની સેજડીયે, રંગ લાગે મારી સજની, કેલી કરતાં ગઈ નવ જાણી સજની રજની, અવિનાશી, ૧. માન સરોવર હંસ તણે પરે, મુક્તિ તણું ગુણ ચુગતાંતાં જ્ઞાન ધ્યાનકી કુંજ ગલીમેં, આતમરામ રમતાંતાં. અવિનાશી. ૨. સાસુ દુમતિ કામણગારી, સસરે લેભ ધૂતારેજી; પિતા મેહ છે મહા પાપી, માયા માત ઠગારીજી, અવિનાશી. ૩. ક્રોધ પાડોસણ કેડ ન મેલે, કંદપ દેવર મીઠાજી; વિષય વાસના ગઈ દેરાણી, તિહાં અવિનાશી દીઠાંજી અવિનાશી૪.
૨૩૭ પદ ૯૬ મું. રાગ-સરકારી કાનડે દુરમતિ દાર દે મેરે પ્રાણી. જૂઠી સબ સંસારકી માયા, જૂઠી ગરવ ગુમાની, દરમતિ. ૧. આ૫ બૂઝે મેહ નિંદસું, ડોલે દુનિયા દિવાની; વીતરાગ દુઃખ કારણ દિલસું, વિનય જો શુદ્ધ જ્ઞાની. દુરમતિ ૨.
૨૩૮ પદ ૯૭ મું. રાગ-આશાવરી કહા કરું મંદિર કહા કરું ઇમરા, ન જાને કહાં ઉડ બેઠેગા ભમરા જારી કરી ગયે છરી દુમાલા, ઉડ ગયે પંખી પડ રહ્યા માલા કહ૦ ૧. પવનકી ગઠરી કેસે ઠરાઉં, ઘર ન બસત આય બેઠે બટાઉ અગની બુઝાની કાહે કી ઝારા, દીપ છીપે તબ કેસેં ઉજારા. ક. ૨. ચિત્રકે તરૂવર કબહું ન મરે, માટિકા ઘેરા કેતેક દરે; ધુંએકી ડેરી તૂરકા થંભા, ઉહાં ખેલે હંસા દેખે અચભા. ક. ૩. ફિરિ ફિરિ આવત જાત

Page #843

સાય અને પદ-વિભાગ ઉસાસા, લાપરે તારેકા કઈસા વિશ્વાસા યા દુનિયાકી હી હે યારી, જઇસી બનાઈ બાજીગર બારી. ક૪. પરમાતમ અવિચલ અબિનાની, સોહે શુદ્ધ પરમપદ વાસી; વિનય કહે વે સાહિબ મેરા, ફિર ન કરું આ દુનિયામે ફેરા. ક. ૫.
૨૩૯ પદ ૯૮ મુ. રાગ-વલાલ સાધે ભાઈ દેખે નાયક માયા. સા. પાંચ જાતકો વેષ પહિરાયા, બહુ વિધ નાટક ખેલ મચાયા સા. ૧. લાખ ચૌરાશી એનિ માંહે, નાના રૂપે નાચ નચાયા; ચઉદ રાજલેક ગતકુલમેં, વિવિધ ભાતિ કર ભાવ દિખાયા. સા. ૨. આજ તક નાયક ધા નાહિં, હાર ગયે કહું કુનસે ભાયા; યાતે નિધિ ચાગ્નિ સહાય, અનુપમ જ્ઞાનાનંદ પદ પાયા. સા૦ ૩.
૨૪૦ પદ ૯૯ મું. રાગ-આશાવરી અવધૂ સુતા ક્યા ઈસ મઠમેં. અ૦ ઈસ મઠકા હે કવન ભોંસા, પડ જાવે ચટપટમે; છિનમે તાતા છિનમેં શીતલ, રેગ શોગ બહુ મઠમે. અ. ૧. પાની કિનારે મઠકા વાસા, કવન વિશ્વાસ એ તટમે; સૂતા સૂતા કાલ ગમા, અજહું ન જાગ્યે તું ઘટમેં. અ. ૨. ઘરટી ફેરી ટે ખાય, ખરચી ન બાંધી વટામે; ઇતની સુની નિધિ ચારિત્ર મિલ કર, જ્ઞાનાનંદ આએ ઘટમે. અ૦ ૩.
- ૨૪૧ પદ ૧૦૦ મું. રાગ-આશાવરી અવધુ વહ ભેગી હમ માને, જે હમ સળગત જાને બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેસર હમહી, હમકું ઈસર માને. અ. ૧. ચકી બેલ વાસુદેવ જે હમહી, સબ જગ હમકું જાને હમસે ન્યારા નહિ કઈ જગમેં, જગ પરમિત હમ માને. અ. ૨. અજરામર અકલકતા હમહીં, શિવલાસી જે માને નિધિ ચારિત જ્ઞાનાનંદ ભગી, ચિદુ ધન નામ જે માને અo ૩.
- ૨૪૧ પદ ૧૦૧ મું. રાગ-આશાવરી - સાધો ભાઈ નહિં મિલિયા હમ મીતા. સા. મીતા ખાતર ઘર ઘર ભટકી, પાયો નહિં પરતીતા; જહાં જાઉં તાહાં અપની અપની, મત ૫ખે ભાંખે રીતા, સા. ૧. સંશય કરું તે કહે છિનાલા, વલ્લભ રૂસે નીતા; ઈસ ઉતસે અધ વિચમેં ભૂલી, કૈસે કર દિન વિતા. સા. ૨. આગમ દેખત જગ નવિ દેખું, જિમ જલ જખ પગ રાતા; તિનથી અબ અમ નિધિ ચારિત યુત, ઈગ જ્ઞાનાનંદ મીતા. સા. ૩.
- ૨૪૩ પદ ૧૦૨ મું. રાગ-પ્રભાતી જબ જિનરાજ કૃપા કરે, તવ શિવ સુખ પાવે; અખય અને પમ સંપદા, નવનિધિ ઘરે આવે. જવ ૧. એસી વસ્તુ ન જગતમે, દિલ શાતા આવે; સુરતરૂ રવિ શશિ પ્રમુખ જે, જિન તેજે છિપાવે. જબ૦ ૨. જનમ જરા મરણ તણું, દુઃખ દૂર ગમારે મન વનમાં જિન ધ્યાનની, જલધર વરસાવે. જબ. ૩. ચિંતામણિ રયણે કરી, કણ કાગ ઉઠાવે, તિમ મૂરખ જિન છેડીને, એન . જબ૦ ૪.ઈલીકા ભમરી સંગથી, ભમરી પદ પાવે; તિમ જ્ઞાન વિમળ પ્રભુ ધ્યાનથી, જિન ઉપમા આવે, જબ૦ ૫.

Page #844

૭૮૮
બજાજન સન્મિત્ર લાવણું સંગ્રહ,
૧. શ્રી અજિતનાથ લાવણી શ્રી અજિતનાથ મહારાજ, ગરીબનિવાજ, જરૂર જિનવર, (જરૂર) સેવક શિરનામી, તને ઉચારે અરજી કર માફ મારો વાંક, રઝળીયે રાંક, અનંતા ભવમેં; (બે વાર.) આવ્યો છું તારે શરણ, બળી દુઃખ દવમે. અજિત. ૧. ક્રોધાદિક દુક્તા ચાર ખરેખર ખાર, લાગ્યા મુજ કેડે, (બે વાર.) વળી પાપી મારો નાથ છેક છે છેડે આ મુજને મુજ ભગવાન, કરૂં ગુણગાન, ધ્યાનમાં ધરજી, (બે વાર) સેવક શિરનામી, તેને ઉચારે અરજી અજીત ૨. મેં પૂરણ કર્યા છે પાપ, સુણજે આપ, કહું કર જોડી; (બે વાર) મુજ ભુંડામાં ભગવાન, ભૂલ નહી થેડી; જીવ હિંસા અપરંપાર કરી કિરતાર, હવે શું કરવું; (બે વાર) જૂઠું બહુ બેસી, સાચને શું હરવું; તુજ ખેલામાં મુજ શીશ, જાણ જગદીશ, ગમે તે અરજી (બે વાર.) સેવક શિરનામી, તને ઉચારે અરજી. અજિત. ૩. મેં કર્યા બહુ કુકમ, ધર્યો નહી ધર્મ, પૂરણ હું પાપી; (બે વાર.) અવલે થઈ તારી આણુ, મેંજ ઉથાપી; મેં મૂરખ નિંદા ઘણી, મુનીવર તણી, કરી હરખાયે (બે વાર.) ૫રદારા દેખી લબાડ, હું લલચાયે; કિંકર કહે કેશવલ લ, આણીને વહાલ, દુઃખ તું હરજી; (બે વાર.) સેવક શિરનામી, તને ઉચારે અરજી. અજિત ૪.
૨. ચેતન ને શિખામણની લાવણી ચલ ચેતન અબ ઉઠ કર અપને જિન મંદિર જઈએ; કિસીકી બુરી ના કહીએ, કિસીકી ભૂંડી ના કહીએ ચલ, ચરણ નવરજીકા ભેટયા રે, ચરણ નવરજીકા ભેટ્યા ભવ ભવ સંચિત પાપ કર્મ સબ, તન મનકા મેઢા સુકૃત કીજે મહારાજ સુકૃત કીજે; જિનવરકા ગુણ ભજ લીજે, સમકિત અગ્રત રસ પીજે, લાભ જિન ભક્તિ કે લહીરે, લાભ જિન. ચ૦ ૧. કોઈ મતમુખસે બડાઈ, (બે વાર) તજ તામસ તન મનકી સુમતાએ રહેના ભાઈ; રીતસે બોલે મેરી જાન રીતસે બોલે, આતમ સમતા મે તેલ, મત મરમ પારકા ખેલે મૌન કર તન મનસે રહીએ, મૌન કર તન મનસે રહીએ. ચલ. ૨. જોબન નિ ચાર તણે સંગી, (બે વાર.) અંત સમય ચેતન ઉઠ ચાલે કાયા પડી નંગી, પ્રિત સબ તૂટી મેરી જાન પ્રિત સબ તૂટી, આઉખાકી ખરચી ખુટી; મેહ જાળ સબહી જૂઠી, ચેતનસે કાયા રૂઠી; સુખ દુખ આપ કીયા સહીએ રે સુખ દુઃખ, ચલ, ૩. જગતસે રહેના ઉદાસી, બે વાર.) પરખ્યા મેં જિનરાજ હરો મેરી દુતકી ફાંસી; તજે સબ ધંધા મેરી જાન, તજે સબ ધંધા; જિનવર મુખ પુનમ ચંદા, જિનદાસ તેરા બંદા, મેરે એક જિન દર્શન ચહીએરે, મેરે ચ૦ ૪.
૩ શ્રી પાર્શ્વનાથ મહિમાં લાવણી તું અકલંકી રૂપસરૂપી પરમાનંદ પર તું દાઈ તું શંકર બ્રહ્મા જગદીશ્વર વીતરાગ તું નિરમાઈ તું૧. અને પમ રૂ૫ દેખી તુજ રીઝે, સુરે નરનારીકે વૃંદા; નમે નિરંજન ફણિપતિ સેવિત, પાસ ગેડીચા સુર કંદા. તું ૨. મને કુંડળ શિર છત્ર બિરાજે, ચક્ષુ

Page #845

સેક્ઝાય અને પદ-વભાગ
૭૮૯ ટીકા નિરધારી; હસ્ત બિરૂ હાથ સેહીએ, તુમ વદે સહુ નર નારીતું ૩ અગ્નિ કાણસે સ ૫ નિકાલ્યા, મંત્ર સુનાયા બહુ ભારી; પૂર્વ જન્મના વૈર ખેલાયા, જળ, અરસાયા શિરધારી. તું. ૪. જળ આવી પ્રભુ નાકે અડીયા, આસન કયા નિરધારી; નાગ નાગણી છત્ર ધરે છે, પૂર્વ જન્મક ઉપકારી. તું ૫ રૂપવિજય કહે સુણ મેરી લાવણી, એસી શોભા બહુ સારી; માત પિતા બાંધવ સહુ સાથે, સંજમ લીધા નિરધારી તું દ.
શ્રી સવૈયા સંગ્રહ
શ્રી ચિદાનંદજી કૃત સ યા સવૈયા એકત્રીસા -8કાર અગમ અપાર પ્રવચન સાર, મહા બીજ પંચ પદ ગરભિત જાણજે; જ્ઞાન દયાન પરમ નિધાન સુખથાનરૂપ, સિદ્ધિ બુદ્ધિદાયક અનુપ એ વખાણુઓ; ગુણ દરિયાવ ભવ જળ નિધિ માંહે નાવ, તવકે લિખાવ હિયે જેતિ રૂપ ઠાણીજે; કીને હું ઉચ્ચાર આદ આદિનાથ તાતે યાકે, ચિદાનંદ પ્યારે ચિત્ત અનુભવ આણીજે. ૧. નમત સકલ ઈદ ચંદ જાકું દયેયરૂપ, જાન કે મુર્તીદ યાકુ ધ્યાન મઝ ધારહિ; સુરતિ નિરતિ મેં સમાય રહે આ ટુ જામ, સુરભિ ન જિમ નિજ સુતકુ વિસારહિ; લીને હાય પીનતા પ્રણવ સુખકારી લહે, દહેભવ બીજ વિષે વાસ પર જારહિ; ચિદાનંદ યારે શુભ ચેતના પ્રગટ કર, એસ ધ્યાન ધર મિથ્યા ભાવ વિસારહિ. ૨. મુખ માંહિ રામપે હરામ માંહિ મન ફિરે, ગીરે ભવ કૂપ માંહિ કર દિપ ધારકે વિષય વિકાર માંહિ રાગી મુખ ઈમ કહે, મેં તે હું વૈરાગી માલા તિલક કર્યું ધારકે; જેગનકી જુગતિ બિના જાને જે કહાવે જોગી, ગલા માંહિ સૈલી અરૂ કાલી કતા ડારકે બિના ગુરૂગમમિથ્યા જ્ઞાન ભમે છણ વિધ, ફેકટ ક્યું જાવે એ અનુષ્ય ભવ હારક. ૩. શિર પર શ્વત કેશ ભર્યા તે હું નહિં ચેત, ફીરત અચેત ધન હેત ક્યું પ્રદેશ મેં મેરો મેરે કરતન ધરતા વિવેક હિયે, મોહ અતિરેક ધર પરત કિલેશમે પડે નાના વિધ ભવકૂપ મેં સતત દુઃખ, મગન ભયે હે મધુબિંદુ લવલેશમેં; આત પત્ર. છાયે સઉ મનહુત ભયે અબ, ચિદાનંદ સુખ પાયે સાધુ કે સુવેશ મેં. ૪. ધન અરૂ ધામ સહુ પડયેહિ રહે નર, ધારકે ધરામેં તું તે ખાલી હાથ જાગે દાન અરૂ પુન્ય નિજ કરથી ન કર્યો કછુ, હાય કે જમાઈ કેઉ દુસરો હિ ખાવે; કૂડઓ કપટ કરી પાપબંધ કીને તાતે ઘેર નરકાદિ દુઃખ તેરે પ્રાણ પાવેગે; પુન્ય વિના દુસરે ન હેગે સખાઈ તબ, હાથ મલ મલ માખી જિમ પીસતાવે. ૫. અગમ અપાર નિજ સંગતિ સંભાર નર, મેહકું બીડાર આપ આપ ખોજ લીજીયે અચળ અખંડ અલિપ્ત બ્રહ્મમંડ માંહિ, વ્યાપક સ્વરૂપ તાકે અનુભવ કીજીયે, ખીર નીર જિમ પુદ્ગલસંગ એકી ભૂત, અંતર સુદ્રટી એજ તાકે લવ લીજીયે, ધાર એસી રીત હીએ પરમ પુનીત ઇમ, ચિદાનંદ પ્યારે અનુભવ રસ પીજીયે. ૬. આયકે અચાણુક કૃતાંત
ર્યું ગહેશે. તેણે, તિહાં તે સખાઈ કેઉ દુસરે ન હેવેગોધરમ વિના તે એર સકળ કુટુંબ મિલી, જાનકે પરેતાં કેઉ સુપને ન જેવેગે; લટક સલામ કે સખાઈ વિના

Page #846

જન સન્મિત્ર અંતસમે, નેણ માંહિ નીર ભર ભર અતી રે ; જાન કે જગત રાસે જ્ઞાનિ ન મગન હેત; અબખાયા ચાહે છે તે બાઉલ ન વેગે. ૭.
સયા એકવીસા :-આપકું આપ કરે છ્યું, આપકું આપ સુમારગ આણે; આપણું આપ કરે સ્થિર ધ્યાન મેં, આપકું આપ સમાધિ મેં તાણે, આપકું આપ લખાવે સ્વરૂપશું, ભેગનકી મમતા નવિ ઠાણે; આ૫કું આપ સંભારત યાવિધ, આપણે ભેદ તે આપહિ જાણે. ૮. આપ થઈ જગ જળથી ન્યારો જવું, આપ સ્વરૂપ મેં આપ સમાવે; આપ તજે મમતા સમતા ધર, સીલસું સાસે સ્નેહ જગાવે; આપ અલેખ અભેખ નિરંજન, પરિજન અંજન દૂર બહા, યા વિધ આપ અપૂરવ ભાવથી, આપણે મારગ આપહી પાવે. ૯. વેદ ભણે કિતાબ ભણે અરૂ, દેખે જિનાગમકું સભ જોઈ; દાન કરે અરૂ સ્નાન કરે ભાવે, મૌન ધરે વનવાસી જવું હોઈ તાપ તપ અરૂ જાપ જપ કેઈ, કાન ફિરાર ફિર કુનિ દેઈ આતમ યાન અધ્યાતમ જ્ઞાન, સામે શિવ સાધન ઓર ન કેઈ ૧૦. જે અરિ મિત્ત બરાબર જાનત, પારસ એર પાષાણુ
યે દોઈ, કંચન કિચ સમાન અહે જસ, નિચ નરેશમે ભેદ ન કેઈ; માન કહા અપમાન કહા મન, એ બિચાર નહિ તસ હાઈ; રાગ અરૂ રોષ નહિ ચિત્ત જાકે મ્યું, ધન્ય અહે જગમેં જન ઈ. ૧૧. જ્ઞાની કહે વું અજ્ઞાની કહે કેઈ, ધ્યાની કહે મત માની ક્યું કે, જેગી કહે ભાવે ભેગી કહે કે, જાકુ જિ મન ભાસત હાઈ; દેખિ કહ નિરખિ કહે પિંડ, ખિી કહો કે ગુન જોઈ, રાગ અરુ જ નહિં સુન જાકે થયું, ધન્ય અહે જગમેં જન સોઇ. ૧૨. સાધુ સુસંત મહંત કહો કેઉ, ભાવે કહો નિગરથ પિયારે ચાર કહો ચાહે ઢોર કહો કેઈ, સેવક છે કેઉ જાન દુલારે, બિનય કરે કે ઉંચે બેઠાવ ક્યું, દૂરથી દેખ કહે કેઉ જારે ધારે સદા સમભાવ ચિદાનંદ, લેક કહાવતરું નિત ન્યારે. ૧૩. માનીકુ હાય ન મવતા ગુણ, મદ્ભવતા તબ કહેકે માની; દાની ન હોય અદત્ત જિકે કર્યું, અદત્ત ભયે તે તે કહે કે દાની, ધ્યાનીકુ ચંચલતા નહિ વ્યાપત, ચંચળતા તદ કહેકે ધ્યાની; જ્ઞાની ન હોય ગુમાની સુણે નર, માન અહે તદ કહેકે જ્ઞાનિ. ૧૪. જોબન સંથાકે રાગ સમાન ન્યું, મૂહ કહા પરમાદક સે; સંપત તે સરિતાકે પૂર યું, દાન કરી ફલ યાકે ર્યું લે; આયૂ તે અંજલી કે જલ ક્યું નીત, છિક્ત હૈ લખ એસ મ્યું ભે; દેહિ અપાવન જાન સદા તુમ, કેવળી ભાષિત મારગ સે. ૧૫. સંસાર અસાર ભયે જિન, મરવેકે કહા તિનકે ડર , તે તે લેક દેખાવે કહા જ્યે કહા, જા કે હિયે અંતર થીત રહે, જિને મુંડ મુંડાય કે ભેખ લીયે, તિન કે શિર કૌન રહી કહે; મન હાથ સદા જિનકે તિનકે, ઘરહિ વહે વનહિ ઘરહે. ૧૬. શુભ સંવર ભાવ સદા વરતે મન આશ્રવ કેરો કહા હર હે સહુ વાદ વિવાદ વિસાર અપાર, ધરે સમતા જે ઇસે નર હે; નિજ શુદ્ધ સમાધિ મેં લીન રહે, ગુરૂ જ્ઞાનકે જાકું દીયે વર હે; મન હાથ સદા જિનકે તિનકે, ઘરહિ વનડે નહિ ઘરહે. ૧૭. મમતા લવલેશ નહિ જિનકે ચિત્ત, છાર સમાન સહુ ધન હે જાકુ ભેદ વિજ્ઞાનકી દ્રષ્ટિ કરી, અહી કંચૂકી જિમ જૂદે તન હે; વિષયાદિક પંક

Page #847

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૯૧ નહિ ઠીક જાકું ક્યું, પંકજ જિમ જિકા જન છે; મન હાથ સદા જિનકું તિનકે, વનહિ ઘરડે ઘરહિ વન હે. ૧૮. માંખી કરે મધ ભેરો સદા, તે તે આન અચાનક એરહિ ખાવે; કીડી કરે કણક જિમ સંચિત, તાહકે કારણ પ્રાણુ ગમાવે; લાખ કરોરકું અરે નર, કાહેકું મૂરખ સુમ કહાવે, ધહિ રહેશે ઈહાંકે ઈહાં સહ, અંત સામે કછુ સાથ ન આવે. ૧૯ પંચક બીજ ધરા માંહે બેવત, તાકો અનેક ગુણો ફિર પાવે; કાલ વસંતકુ જાચક જાનકે, પાન દિયે તિનકું નવ આવે; જાણ અનિત સુભાવ વિવેકીસું, સંપત પાય સુમારગ લાવે; કીરતિ હગી ઉનકી દશે દિશ, બેઠ સભામે દાતાર કહાવે. ૨૦. માટિકા લંડ હવે સત ખંડ કું, લાગત જાસ જરા ઠણકા, ઈમ જાણ અપાવનરૂપ અરે નર, નેહ કહા કરીયે તનકા; નિજ કારજ સિદ્ધિ ન હોય કછુ, પર રંજન સંભ કરે ગણકા; ચિદાનંદ કહા જય માલકું ફેરત, ફેર અરે મનકે મણકા, ૨૧. જ્ઞાન રવિકા ઉધત ભયા તબ, દૂર ગયા ભ્રમ ભાવ અઘેરા, આપ સ્વરૂપકું આપ નિહારત, જૂઠા સ્વરૂપ લખ્યા જગ કેરા; માયાસે તેર અરૂ થાનકે જે૨ કે, પાયા જિતુને સુવાસ વસેરા; યાવિધ ભાવ વિચાર ચિદાનંદ, સઈ સુસંત અહે ગુરૂ મેરા. ૨૨, કાકુ દેશ વિદેશ ફિરે નર, કાહેÉ સાયરકું અવગાહે કહેકું આશ કરે પરકી સઠ, નિચ નરેશકી ચાકરી ચાહે; કહેકું સેચ બિચાર કરે તન, અંતર તાપથી કાટેકું દાહદીને અહ અવતાર તે હે જિણ, તાકો તે ભાર હું તેહ (નવા હે. ૨૩. કાપેલું જંતર મંતર સાધત, કાલેકું નિસા મસાણમેં જાવે; કાહકુ દેવકી સેવ કરે તુમ, કાહકુ આક ધતુર
ન્યું ખા; પંચક વિત્ત અસારકે કારન, કાહેકું એરકે દાસ કહા; આશ કહા કરીયે પરકી નર, હેઈ નિરાશ નિરંજન ધ્યા. ૨૪. સૂતે કહે પરમાદ મે પ્યારે તું, સાથ મેં તેરે તે ચેર વગેરે; માતારૂ તારૂ ભ્રાતરૂ ભામિની, સ્થાવરકે સહુ જાન સગેરે; કુણકે સંગી સનેહી અહે તું જે, કુણ અહે જગ માંહિ ક્યું તેરેઆ કિતાથી કહાં પુન જાવેગે, એ વિચાર કરો મનમે રે. ૨૫. નંદ મહાનિધિ સિદ્ધિ કહા કરું, કહા કરું સુખ દેવ ગતીકે કહા કરું મણિ માણેક મેતી ક્યું, કહા કરું તેરો રાજ કેટકે; કહા કરું જનરંજન વેશકું, કહા કરું મત ધાર મલિકે; એક નિરંજન નામ વિના જગ, એર સહ મોહે લાગત ફીક. ૨૬. કુલકે સંગ કુલેલ ભયે તિલ, તેલ તે તે સહુ કે મન ભાવે; પારસ કે પરસંગથી દેખીયે, લેહ જયું કંચન હોય બિછાવે; ગંગામે જાય મિલ્ય સરિતા જળ, તે હુ મહાજળ એપ મા પાવે; સંગતકે ફળ દેખ ચિદાનંદ, નીચ પદારથ ઉંચ કહાવે. ૨૭. નલિનીદલમે જલ બુદ તે તે, મુગતા ફળ કેરી ઓપમા પાવે, મલયાગર સંગ પલાસ તરૂ લખ, તામે ચંદનતા ગુન આવે, સુગધ સંગ થકી મૃગ કેમદ, ઉત્તમ લેક સહુ મિલ ખા; સંગતકો ફળ દેખ ચિદાનંદ, નીચ પદારથ ઉંચ કહાવે. ૨૮.
સયા એકત્રીશા -દ્રવ્ય અરૂ ભાવના કરમથી નીયારો નિત, લેણ્યા ગતિ જેમકે સંજોગ ની પાઈએ; કેઈથી ન કaો જાય કરથી ન ગ્રહ્યો જાય, રહ્યો છે સમાય તાકુ કેસે કે બતાઈએ; નય અરૂ ભગ ન નિષેપકે પ્રવેશ જિહાં, ઉગતિ જુગતિ તામેં કેન ભાત લાઈએ; ચિદાનંદ નિયત સરુપ નિજ રૂપ એસો, ધાર વિવહાર નાના ભેદ દરસાઈએ.

Page #848

૭૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર ૨૯. તું તે અવિનાશી કાયા પ્રગટ વિનાશી અરૂ, તું તે હે અરૂપી એ તે રૂપી વસ્તુ જોઇયે; મલ કેરી કયારી માહરાયકી પિયારી એતા, હાયગી નીયારી એતે થા ભાર ઢાંઈએ; મહા દુઃખ ખાંની દુરગતિકી નીસાની તાતે, યાકે તે ભસે। નિદ્વિચિંત નાહિં સાઇએ; ચિદાનન્દ તપ જપ કીરીયા લાડા લીજે, નીકે નરભવ પાય વીથા ન ખાઈએ. ૩૦. થીરી કરી પ`ચ ખીજ વાયુકા પ્રચાર કરે, ભેદે ખટ ચકરકેા ગતિ પાઇકે; પ્રાણાયામ જોગ સસ લેકે સ્વરુપ લહી, રહત અડાલ બક નામે સમાયકે; દૈહિકે વિચાર ભાન દ્રઢ આંત ધાર જ્ઞાન, અનહદ નાદ સુણેા અતિ પ્રીય લાયકે; સુધા સિંધુરુપ પાવે સુખ હાય જાવે તખ, મુખથી મતાવે કહા શુંગા ગાલ ખાયકે. ૩૧. ધરમ શુકલ યાન હિરદેમેં ધારીયે જવું, આરત ઉત્તર દોઉ ધ્યાનકુ· નિવારીયે; પ્રથમ પ્રથક ચાર ચાર ચ્ચાર પાર્ક યું, તાકા તે સરુપ ગુરૂગમથી વિચારીયે; એસેા ધ્યાન અગની અજાર કાયા કુંડ ખીચ, કમ` કાષ્ટ કેરી જવું આહુતિ તામે ડારીયે; ક્રૂર ધ્યાન દૂર હાએ આપ ધ્યાન ભૂરી ભએ, શુદ્ધ સ્વરૂય નિજ કર થીર ધારીયે. ૩૨. ભૂલ્યા ફિર ફૂલ્યા માહુ . મદિરાકી છાક માંહિ, ધાર્યાં નાંહિ આતમ અધ્યાતમ વિચારકું, પતિ કઢાયા બહુ ગ્રંથ પઢી આયે, નાંહિ સાચા ભેદ્ઘ પાયે અરૂ ધાયા હૈ વિકારકું; પ્રભુતાઈ ધારે નવિ પ્રભુકું સ'ભારે મુખ, જ્ઞાન તા ચારે નવ મારે મન જારકું; ખાટા ઉપદેશ દેવે અતિ અનાચાર સેવે, તે તેાનિવ પાવે ભવ ઉદધિક પાર. ૩૩. ખગ ધરે ધ્યાન શુક કથે મુખ જ્ઞાન મચ્છ, કચ્છા અસનાન પય પાન શિશુ જાણીયે, ખર આંગ ધાર છાર કૃણિ પૌનકા આહાર, દીપ સીખા અંગ જાર સલભ પીછાણીયે; ભેડ મૂલ આવે લ પશુઅન પટા અરૂ, ગાડર મૂ`ડાવે મૂ`ડ બેત કહ્યા વખાણીયે; જટા ધાર વટ્ટ કેરા વૃક્ષ જયું વખાણે તાકી, ઈત્યાદિક કરણી ન ગિણતીમે આણીયે. ૩૪. છાંડ કે કુસંગત સુસ`ગથી સનેહ કીજે, ગુણ ગહિ લીજે અવગુણુ દ્રષ્ટિ ટારકે; ભેદ જ્ઞાન પાયા તેગ જવાલા કરી ભિન કીજે, કનક ઉપલકુ વિવેક ખારડારકે; જ્ઞાની જો મિલે તે જ્ઞાન ધ્યાના વિચાર કીજે, મિલે જો અજ્ઞાની તેા રહીજે મૌન ધારકે; ચિદાનંદ તત્ર એહી આતમ વિચાર કીજે, અતર સકલ પરમાદ ભાત્ર ગારકે. ૩૫. જૂઠા પક્ષ તાણે વિના તત્ત્વકે પીછાણુ કહે, મેાક્ષ જાય ઈસ અવતાર આઈ લીના હું; ભયે હૈ પાષાણુ ભગવાન શિવજી કહાત, બિદા કાપ કરકે સરાપ જખ દીના હા; તિહુ લેાક માંહિ શિવલિંગ વિસતાર ભા, વિજ્ર વજ્ર કરી તાકુ ખ’ડ ખડ કીના હે; ચિદાનન્દ્વ એસેા માનત ધાર મિથ્યા મતિ, મોક્ષ માગ જાણ્યા વિણુ મિથ્યા મતિ ભીના હૈ. ૩૬. રામ રામઢીઠ પાછું એ કે રેગ તન માંહિ, સાડેતિન ક્રોડ રામ કાયામે સમાયે હૈ; પાંચ ક્રોડ અડસઠ લાખ નિન્નાણું હજાર, છસેથી અધિક ૫'ચ તાલી રેગ ગાયે હે; એસે શગ સેગ ઔ વિષેગકે સદન જામે, મૂઢ અતિ મમતાકુ ધારકે લાભાયેા હૈ; ચિદાનંદ યાકે રાગ ત્યાગકે સુજ્ઞાની જી, સાચા સુખ પાય અવિનાશી જયું ક્ડાયા હૈ. ૩૭. ચેિ આજ કાલ તાહે કરત જનમ ગયા, લહ્યો ન ધરમકા મરમ ચિત્ત લાયકે; શુદ્ધ યુદ્ધ ખાઇ એસે માયામે લપટ રહ્યો, ભયા હૈ દિવાના તું ધતૂરા માનું ખાયર્ક; ગઙેગા અચાંન

Page #849

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૩
જેસે લવાકુ સેચાન તૈસે, ધરી પલ છિનમાંજ રવિ સુત આય કે; ચિદાન દ કાચકે સકળ કાજ ખાયે ગાઢ, નરભવરૂપ રુડો ચિંતામણુ પાય કે. ૩૮. લવ સમિક ડેવ જાણું ખટ દ્રવ્ય ભેદ, પરકી ન કરે સેવ એસે પદ્મ પાયે હૈ; સાગર પ્રમિત હૈ તેત્રીસ જાકી આયુ થિતિ, મેધરૂપ અંતર સમાધિ લક્ષ લાયે હૈ; અલ્પ હૈ વિકા૨ અરુ સુખ અન‘ત જાકુ, સૂત્ર પાઠ કરી એસો પ્રગટ બતાયેા હે; ચિનાન≠ એસે સુખ તેડુ જિનરાજ દેવ, ભાવના પ્રથમમે અનિત્ય દરસાયે હૈ. ૩૯. વનિતા વિલાસ દુઃખકે નિવાસ ભાસ પk, જબુસ્વામિ થયાં તાતે મનમે. વિાગ-યું; વનિતા વિલાસી નાનાવિધ દુઃખ પાવે એસે, આમિષ અસક્ત કષ્ટ લહ્યા જેસે કાગ યું; નવ પરિણીત વસુ નાર ધનધામ ત્યાગ, છિનમાંજ લડે ભવ ઉદધિકે પાર જયુ; ચિદાનંદ નરક દુવાર હે પ્રગટનાર, જ્ઞાન હીન કરે તેથી અતિ અનુરાગ જયું, ૪૦. સુણી ભ્રંગી કેરા શબ્દ કીટ ફીટ બ્રંગ થયા, લેાહાકા વિકાર ગયેા પારસ ફ્રસથી, કુલકે સંજોગ તીલ તેલ હુ ભયા ફૂલેલ, તરુ ભયે ચ'દન સુવાસ કે ફરસથી; મુક્તાફલ સ્વાંત કે ઉદક ભયે સીપ સંગ, કાષ્ટ હું પાષાણુ જ્યું સીલે!દક સરસથી; ચિદાનંદ આતમ પરમાતમ સરૂપ થયેા, અવસર પાય ભેદ જ્ઞાન કે ઇરસથી, ૪૧. ખટકાયમજ ધાર ચાલણે ચારાસી લાખ, નાનારૂપ સજ બહુ વિધ નાટ કીનેાહે; પચ જો મિથ્યાતરૂપ સજ સીલુગાર અંગ, માહમયી મદિરાકા કેફે અતિ પીના હૈ; કુમતિ કુસ`ગ લીયેા ઉર્દૂ ભટ વેષ કીયા, ફિરત મગન ક્રોધ માનરસ લીને હે; ચિદાનંદ આપકા સરુપ વિસરાય એસે, સ‘સારીક જીવકે બિરુદ માટા લીના હૈ. ૪૨. શિવ સુખ કાજ ધર્મ' *હ્યો જિનરાજ દેવ, તાકે ચાર ભેદ જ્યે આચારાદિ જાણીયે; દાન શીળ તપ ભાવ હૈ નિમિત્તકા લખાવ, નિર્હિચે વ્યહારથી દુવિધ મન આણીયે; સ્યાદ્વાદરૂપ અતિ પરમ અનુપ એસા, દયા રસ કૂપ પરતક્ષ વૈચાણીયે; ચિદાન‘દ શકતાર્દિ દૂષણ નિવાર સહુ, ધર્મ પ્રતીત ગાઢિ ચિત્ત માંહિ ાણીયે. ૪૩. હસકા સુભાવ ધાર કિન્ત ગુણુ અંગીકાર, પન્નગ સુભાવ એક ધ્યામે સુણીજીયે; ધારકે સમીરકા સુભાવ યું સુગધ ચાકી, ઠાર ઠાર જ્ઞાતા વૃંદમે પ્રકાશ કીજીયે; ૧૨ ઉપગાર ગુણવ`ત વિનતી હુમારી, હિરદેમ ધાર યાકુ થીર કરી દીજીયે; ચિદાનંદ કહેને અરૂ સુષુવેક સાર એહી, જિન આણાધાર નરભવ લાહા લીજીયે. ૪૪.
સવૈયા એકવીસા :–ધીર વિના ન રહે પુરુષારથ, નીર વિના તરખા નહિ જાવે; ભૂપ વિના જગ નિતિ રહે નહી, રૂપ વિના તન શૈાભા ન પાવે; દીન વિના રજની નવિ ફિટત, દાન વિના ન દાતાર કહાવે; જ્ઞાન વિના ન લડે શિવ મારગ, ધ્યાન વિના મન હાથ ન આવે. ૪૫. પથિક આયમિલે પથમેં છમ, દેય દિનકા યહૈ જગ મેલા; નાહિ ક્રિસુકા રહ્યા ન રહેગા, કાન ગુરુ અરૂ કાનકા ચેલા; સાસા તેા છીજત હૈ સુષુ એસે જ્યું, જાત વહ્યા જેસા પાણીના રેલા; રાજ સમાજ પડયાહી રહે સહુ, હુંસા આખર જાત એકીલા. ૪૬. ભૂપકા મન નીતિ વહે નીત, રૂપકા મ`ડન શિલખું જાણે; કાયાકા મડન હુંસજ હું જગ, માયાકા મડન દાન વખાણા, ભેગીકા મડન હું ધનથી પુન, યૈગીકા મંડન ત્યાગ પીછાને; જ્ઞાનીકા મન જાણુ ક્ષમા ગુણુ, ધ્યાનીકા મઢન

Page #850

sex
સજ્જન સામત્ર
ધીરજ ઠાણા ૪૭. એક અનિષ્ટ લચે અતિ દેખત, એક લગે સહુકું અતિ પ્યારા; એક ફિર નિજ પેટકે કારણુ, એક હાય લખ કેટિ આધારા; એકન કુપ નઢુિં નહિ પાવત, એકનકે શિરછત્ર જયું ધારા; દેખ, ચિદાનન્દ હૈ જગમે ઇમ, પાપ અરુ પુન્યકા લેખાહી ન્યારા. ૪૮. પાપ અરૂ પુન્યમે ભેદ નહિ કહ્યુ, બધન રૂપ દેઉ તુમે જાણેા; મેાહિની માતા અરૂ તાત દોઉ કે જયું, મેાહુ માયા ખળવત વખાણેા; એડી તે કંચન લેાહમઈ ઢા, યાવિધ ભાવ હીયે નિજ આણેા; હંસ સ્વભાવકુ` ધાર કે આપણે, ઢથી ન્યારા સ્વરૂપ પીછાના ૪૯. પૂજત હે પદ્મપ`કજ તાકે જાયુ', ઈંદ્દે નદિ સહુ મિલ આઇ; ચા નિકાય કે દેવ વિને ચુત, કષ્ટ પડે જાકુ હાત સહાઇ; ઉર્ષ એર અઘાતિ સખ, વસ્તુ અગેાચર દેત લખાઈ, 'ભ નાંહિ કછુ તિનકુ નર, સિદ્ધિ સુધ્યાનમઈ જિષ્ણુ પાઈ. ૫૦ જાણુ અજાણ દોઉમે નહિ જડ, પ્રાણી એસા ધ્રુવિદગ્ધ કડ્ડાવે; વિચ સમાન ગુરૂ જો મિલે તેાહી, ન્યાલ તણી પરે વાંકાઢી જાવે; જાણુ વિના એકાંત ગહે સમ, આપ તપે પરકું જયુ' તપાવે; વાદ વિવાદ કહા કરે મૂરખ, વાદ કીયે કછુ હાથ ન આવે. ૫૧. વેલકુ પીલત તેલ લહે નહિ, તુપ લહે નહિ તેાય પિલાયા; સિંગકુ દૂત દૂધ લહે નહિ, પાત લહે નહિ એખર એયા; બાઉલ ખેવત અંબ લહે નહિ, પુન્ય લહે નડુિ પારકે તેયા; અંતર શુદ્ધતા વિણ લહે નહિ, ઉપરથી તનકું નિત્ય ધાયા પર. શ્રી ચિદાનંદજી કૃત પુદ્ગલગીતા.
સતા દેખીયે છે, પરગટ પુદ્ગલ જાલ તમાસા. પુદ્ગલ ખાણા પુદ્ગલ પીણા, પુદ્ગલ હુ'થી કાયા; વધુ ગંધ રસ ફરસ સહુ એ, પુદગલ હુકી માયા. સ’૦ ૧. ખાન પાન પુદ્ગલ મનાવે, નહી પુદ્ગલ વિષ્ણુ કાય; વર્ણાદિક નહીં જીવમે મે, દીના ભેદ બતાય. સ.૦ ૨. પુદગલ કાળા નીળા રાતા, પીળા પુદ્ગલ હાય; ધવલા યુત એ પચવરણ ગુણુ, પુદ્ગલહુકા જોય. સં૦ ૩. પુદ્ગલ વિષ્ણુ કાળા નહિ છે, નીલ રકત અરુ પીત; શ્વેત વધુ પુદ્ગલ ખિના છે, ચેતનમે નહી મીત, સં૦ ૪ સુરનિંગ ધ દુરગ ધતા છે, પુદ્ગલનુંમે હોય; પુદ્ગલકા પરસ`ગ વિના તે, જીવમાંહે નિવે હાય, સ૦ ૫, પુદ્ગલ તીખા કડવા પુદ્ગલ, કુનિ કસાયલ કઢીચે'; ખાટા મીઠા પુદ્ગલ કેરા, રસ પાંચુ સહીયે. સં॰ ૬. શીત ઉષ્ણુ અરૂ કાઠા કમલ, હલુવા ભારી સાય; ચિકણા રૂખા આઠ ક્રસ એ, પુદ્ગલ ુમે હાય સં૦ ૭ પુદ્ગલથી ન્યારા સદા જે, જાણુ અફરસી જી; તાકા અનુભવ ભેદ જ્ઞાનથી, ગુરૂગમ કરે સદીવ. સ૦ ૮ ક્રોધી માની માયી લાભી, પુદ્ગલ રાગે હાય; પુદ્ગલસ`ગ વિના ચેતન એ, શિત્રનાયક નિત જોય. સ૦ ૯. નર નારી નપુસક વેદી, પુદ્ગલકે પરસ‘ગ; જાણુ અવેી સદા જીવ એ, પુદ્ગલ વિના અભંગ, સં. ૧૦ બૂઢા ખાલા તરુણ થયા તે પુદ્ગલકા સંગ ધાર; ત્રિડું અવસ્થા નહી જીવધે, પુદ્ગલસંગ નિવાર, સ્૦ ૧૧. જન્મ જરા મરણા કિ ચેતન, નાનાવિધ દુઃખ પાવે; પુદ્ગલ સોંગ નિવારત તિ દિન, અજરામર ડાય જાવે. સ૦ ૧૨. પુદ્ગલ રાગ કરી ચેતનકુ', હાત કમકા બંધ; પુદ્દગલ રાગ વિસાત મનથી; નીરાગી નિષધ, સ૦ ૧૩, મન વચ કાય જોગ પુદ્ગલથી, નિપજાવે નિતમેવ;

Page #851

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭૯૫ પુદગલ સંગ વિના અગી, થાય લહી નિજમેવ. સં. ૧૪. પુદ્ગલ પિંડ થકી નિપજાવે, ભલા ભયંકર રૂપ; પુદ્ગલકા પરિહાર કિયાથી, હવે આપ અરૂપ, સં. ૧૫. પુદગલ રાગી થઈ ધરત નિજ, દેહગેહથી નેહરુ પુદ્ગલ રાગ ભાવ તજ દિલથી, છિનમેં હેત વિદેહ સં. ૧૬. પુદ્દગલ પિંડ લોલુપી ચેતન, જગમેં રાંક કહાવે; પુદ્ગલ નેહ નિવાર પલકમે, જગપતિ બિરૂદ ધરાવે. સં. ૧૭. પુદગલ મેહ પ્રસંગે ચેતન, ચરૂગતિમેં ભટકે પુદ્ગલ નેહ તજી શિવ તાં, સમયમાત્ર નહિં અટકે સં. ૧૮. પુદ્ગલ રસ રાગી જગ ભટકત કાલ અનંત ગમાયે; કાચી દેય ઘડીમે નિજ ગુણ, રાગ તજી પ્રગટાયે. સં. ૧૯ પુદ્ગલ રાગે વાર અનતી, તાત મા સુત થઈયા; કિસકા બેટા કિસકા બાબા, ભેદ સાચ જબ લહીયા. સ. ૨૦ પુદ્ગલ સંગ નાટક બહુ નટવત, કરતાં પાર ન પાય; ભવ સ્થિતિ પરિપકવ થઈ તખ, સહેજે મારગ આપે. સં૦ ૨૧. પુદ્ગલ રાગે દેહાદિક નિજ માન મિથ્યાત્વી સેય; દેહ ગેહનો નેહ તજીને, સમ્યગૂ દ્રષ્ટિ હોય. સં૦ ૨૨. કાલ અનંત નિગોદ ધામમે, પુદ્ગલ રાગે રહિયે; દુઃખ અનંત નરકાદિકથી તું, અધિક બહુવિધ સહિયે. સં૦ ૨૩ પાય અકામ નિજ રાક બલ, કિંચિત ઉચે આ બાદરમાં પગલા રસ વશથી, કાલ અસંખ મા સં૦ ૨૪. લહી ક્ષયોપશમ મતિજ્ઞાનકે, પંચેંદ્રિય જબ લાધી, વિષયાસક્ત રાગ પુદ્ગલથી, ધારત નરક ગતિ સાધી. સં. ૨૫. તાડન માન છેદન ભેદન, વેદન બહુ વિધ પાઈ; ક્ષેત્ર વેદના આદિ દઈને, વેદ ભેદ દેસાઈ સં. ૨૬ પુદગલ રાગે નરક વેદના, વાર અનંતી વેદી; પુણ્ય સંગે નરભવ લીધો, અશુભ યુગલગતિ ભેદી. સં. ૨૭ અતિ દુર્લભ દેવનકુ નરભવ, શ્રીજિનદેવ વખાણે, શ્રવણ લુણી તે વચન સુધારસ, ત્રાસ કેમ નવિ આણે. સં. ૨૮. વિષયાસક્ત રાગ પુદગલ કે, ધરિ નર જન્મ ગમાવે; કાગ ઉડાવણ કાજ વિપ્ર જિમ, ડાર મણિ પછતાવે. સં૦ ૨૯. દશ દ્રષ્ટાંતે દોહિલે નરભવ, જિનવર આગમ ભાખે; પણ તિકૂ કિમ ખબર પડે જિમ, કનક બીજ રસ ચાખ્યો. સં. ૩૦. હારત વૃથા અનોપમ નરભવ, ખેલ વિષય રસ જૂઆપીછે પછતાવત મનમાંહી, જિમ સિંમલકા સુઆ. સં૦ ૩૧. કેઈક નર ઈમ વચન સુણીને, ધમંથકી ચિત્ત લાવે; પણ જે પુદ્ગલ આનંદી તેસ, વગ તણું સુખ ભાવે. સં. ૩૨. સંજમ કેરાં ફલ શિવ સંપત, અલપમતિ નવિ જાણે, વિન જાણે નિયાણું કરીને, ગજ તેજ રાસાભ આણે, સં૦ ૩૩. પૌગલિક સુપરસ રસિયાં નર, દેવનિધિ સુખ દેખે; પુણ્યહીન થયાં દુર્ગતિ પામે, તે લેખાં નવિ લેખે. સં૦ ૩૪. દેવતણાં સુખ વાર અનંતી, જીવ જગતમે પાયા; નિજ સુખ વિષ્ણુ પુદ્ગલા સુખસેંતી, મને સંતોષ ન આયા. સં૦ ૩૫. પુદગલ સુખ સેવત અહનિશ, મન ઇંદ્રિય ન ધ્રા, જિમ ધૂત મધુ આહૂતિ દેતાં અગ્નિ શાંત નવિ થા, સં. ૩૬. જિમ જિમ અધિક વિષયસુખ સેવે, તિમ તિમ તૃષ્ણ દીપે જિમ અપેય જલ પાન કીયાથી, તૃષ્ણ કહે કિમ છીએ. સં.૦ ૩૭. પગલિક સુખના અસ્વાદી, એહ મરમ નવિ જાણે જિમ જાત્યધ પુરૂષ દિનકરનું, તેજ નવિ પહિચાણે. સં. ૩૮, ઇંદ્રિય જનિત વિષયરસ સેવત, વત્તમાન સુખ ઠાણે પણ કિંપાક તણાં ફૂલની પરે, નવિ વિપાક

Page #852

સજજન સન્મિત્ર તસ જાણે. સં૦ ૩૯. ફલ કિપાકથકી એકજ ભવ, પ્રાણ હરણું દુઃખ પાવે; ઇન્દ્રિય જનિત વિષયરસ તે તે, ચિહું ગતિમે ભરમાવે. સં. ૪૦. એહવું જાણિ વિષયસુખભેંતી, વિમુખ રૂપ નિત રહીયે, ત્રિકરણ યોગે શુદ્ધ ભાવધર, ભેદ યથારથ લહીયે. સં૦ ૪૧. પુણ્ય પાપ દય સમ કરી જાણે, ભેદ ન જાણે કેઉ, જિમ બેડી કંચન લોઢાની, બંધનરૂપી દઉ, સં૦ ૪૨, નલ બલ જલ જિમ દેખે સંતે, ઉંચા ચઢત આકાશ; પાછા ઢલિ ભૂમિ પડે તિમ, જાણે પુણ્ય પ્રકાશ. સં. ૪૩. જિમ સાણસી લેહનીરે, ક્ષણ પાણી ક્ષણ આગ, પાપ પુણ્યનો ઈણિ વિધ નિ, ફલ જાણે મહાભાગ. સં૦ ૪૪. કંપ રોગમેં વત્તમાન દુઃખ, અકરમાંહિ આગામી; Uણુવિધ દેઉ દુઃખના કારણું, ભાખે અંતરજામી. સં૦ ૪૫. કેઉ કૂપમેં પતિ સવે જિમ, કેઉ ગિરિ પૃપા ખાય; મરણ બે સરિખા જણિયે પણ, ભેદ દેઉ કહેવાય. સં. ૪૬. પુણ્ય પાપ પુદ્ગલ દશા ઈમ, જે જાણે સમ તુલા, શુભ કિરિયા ફલ નવિ ચાહે એ, જાણ અધ્યાતમ મૂલ. સં૦ ૪૭. શુભકિરિયા આચરણ આચરે, ધરે ન મમતા ભાવ; નુતન બંધ હાય નહી ઈણ વિધ, પ્રથમ આરિ શિર ઘાવ. સં. ૪૮. વાર અનંત ચૂકીયા ચેતન, ઈશુ અવસર મત ચૂક માર નીશાના મહરાયકી, છાતીમે મત ઊક. સં. ૪૯૮ નદી ગેલ પાષણ ન્યાય કરી, દુલભ અવસર પાયે ચિંતામણી તજ કાચ સકલ સુમ, પુદ્ગલથી લેભા. સં. ૫૦. પરવસતા દુઃખ પાવત, ચેતન પુદ્ગલથી લેભાય; બ્રમ આરોપિત બંધ વિચારત, મરકટ મૂઠી ન્યાય. સં. ૧૧. પુદ્ગલ રાગ ભાવથી ચેતન, થિર સરૂપ નવિ હોત; ચિહું ગતિમાં ભટકત નિશ દિન ઈમ, જિમ ભમરિ બિચ પિત. સં. પ૨. જાલક્ષણ પરગટ જે પુદગલ, તાસ મમ નવિ જાણે મદિરાપાન છકો જિમ મદ્યપ, પર નવિ પીછાણે. સં૦ ૫૩. જીવ અપી રૂપ ધરત તે, પરપરણતી પરસંગ, વજરત્નમાં ડંક મેંગ જિમ, દશિત નાનારંગ. સં. ૫૪. નિજગુણ ત્યાગ રાગ પરથી થિર, ગહત અશુભદલ થક, શુદ્ધ રૂધિર તજ ગળે લેહી, પાન કરત જિમ જેક. સં. ૧૫. જડ પુદગલ ચેતનકું જગમેં નાના નાચ નચાવે; છાલી ખાત વાઘ યારો, એ અચરિજ મન આવે. સં૦ ૫૬. જ્ઞાન અનત જીવને નિજ ગુણ, તે પુદ્ગલ આવરિયે; જે અનંત શક્તિને નાયક, તે ઈણ કાયર કરિયે. સં૦ ૫૭. ચેતનકું પુદ્ગલ નિશ દિન, નાનાવિધ દુઃખ ઘાલે, પણ પિંજરગત નાહરની પરે, જેર કછુ નવિ ચાલે. સં. ૧૮. ઇતને પરથી જે ચેતનકું, પુદગલ સંગ સોહાવે; રેગી નર જિમ કુપથ કરીને, મનમાં હર્ષિત થાવે. સં૦ ૫૯. જાત્યપાય કુલ ન્યાત ન જાકું નામ ગામ નવિ કે ઈ પુદ્ગલ સંગત નામ ધરાવત, નિજ ગુણ સઘલે ખેાઈ સં૦ ૬૦ પુદગલકે વસ હાલત ચાલત, પુદ્ગલકે વસ બોલે; કહુક બેઠા ટકટક જૂએ, કહુંક નયણ ન લે. સં. ૬૧. મન ગમતા કહું, ભેગ ભેગવે, સુખ સયામેં સેવે કહુંક ભૂખ્યા તરસ્યા બહાર, પડ્યા ગલીમેં રેવે. સં. ૬૨. પુદગલ વશ એકેદ્રિક બહ, પઢી પણ પાવે, લેશ્યાવત જીવ એ જગમેં, પુદ્ગલ સંઘ કહાવે. સં૦ ૬૩. ચંઉદે ગુણથાનક મારગણુ, પુદ્ગલ અંગે જાણે પુદ્ગલ ભાવ વિના ચેતનામે, ભેદ ભાવ નવિ આણે. સં. ૬૪. પાણીમાંહે ગલે જે વસ્તુ, જલે

Page #853

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૭. અગનિ સંયોગ; યુગલપિંડ જાણું તે ચેતન ત્યાગ હરખ અર સેગ. સં૦ ૬૫. છાયા આકૃતિ તેજ ઘતિ સહ, પુદ્ગલકી પરજાય; સડન પડન વિવંસ ધમ એ, પુદ્ગલકો કહેવાય. સં. ૬૬. મલ્યા પિંડ જેહને બધે બે, કાલે વિખેરી જાય; ચરમ નયણું કરી દેખીયે તે, સહુ પુદ્ગલ કહેવાય. સં૦ ૬૭. ચૌદેરાજ લક ઘટઘટ જિમ, પુદગલ દ્રવ્યે ભરિયા; બંધ દેશ પરદેશ ભેદ તસ, પરમાણુ જિન કરિયા. સં. ૬૮ નિત્ય અનિત્યાદિક જે અંતર, પક્ષ સમાન વિશેષ; સ્યાદ્વાદ સમજણની શૈલી, જિનવાણુમે દેખ. સં. ૬૯, પૂરણ ગલન ધર્મથી પુદ્ગલ, નામ જિણુંદ વખાણે; કેવલ વિણ પરજાય અનંતી, ચાર જ્ઞાન નવિ જાણે. સં. ૭૦ અશુભ અશુભથી જે શુભ, મૂલ સ્વભાવે થાય; ધમપાલ ટણ પુદગલને ઈમ, સતગુરૂ દીયો બતાય. સ. ૭૧. અષ્ટવગણા પુદ્ગલ કેરી, પામી તાસ સંયોગ; ભયે જીવકું એમ અનાદી, બંધણરુપી રોગ સં૦ ૭૨. ગત વરગણું શુભ પુદ્ગલકી, શુભ પરિણામે જીવ; અશુભ અશુભ પરિણામ એગથી, જાણે એમ સદીવ. સં. ૭૩. શુભ સવેગે પુણ્ય સંચ, અશુભ યમથી પા૫; લહત વિશુદ્ધભાવ જન ચેતન, સમજે આપો આપ. સં૦ ૭૪. તીન ભુવનમે દેખીયે સહુ, પુદગલકા વિવહાર, પુદ્ગલ વિણ કેઉ સિદ્ધરૂપમે દરસત નહિ વિકાર. સં૦ ૭૫. પુદગલ હુંકે મહેલ માલીયે, પુદગલહુંકી સહેજ પુદ્ગલ પિંડ નારકો તેથી સુખ વિલસત ધરિ હેજ. સં. ૭૬. પુગલ પિંડ ધારકે ચેતન, ભૂપતિ નામ ધરાવે; પુગલબલથી પુદ્ગલ ઉપર, અહનિશ હુકમ ચલાવે. સં૦ ૭૭. પુદગલહુંકા વસ્ત્ર આભૂષણ, તેથી ભૂષિત કાયા; પુદ્ગલહુંકા ચામર છત્ર સિંહાસન અજબ બનાયા. સં૦ ૭૮. પુદ્ગલટુંકા કિલા કેટ અરૂ, પુલહુંકી ખાઈ પુદ્ગલ હુંકા દારુ ગોલા, રચ પચતોપ બgઈ. સ. ૭૯ પુર પુદગલ રાગી થઇ ચેતન કરત મહા સંગ્રામ; છલબલ કલ કરી એમ ચિંતવે, રાખું આપણું નામ. સં. ૮૦ રૂદ્ધિસિદ્ધિ બંને ગઢ તેડી, જેઠી અગમ અપાર; પણ તે પુદ્ગલ દ્રવ્ય સ્વભાવે, વિણસત લગે ન વાર. સં૦ ૮૧. પુદ્ગલકે સંયોગ વિયેગે, હરખ શેક ચિત્ત ધારે, અથિર વસ્તુ થિર હેઈ કહે હિમ, છણિવિધ નહીય વિચારેસં૦ ૮૨. જા તનકે મન ગવ ધરત છે, છિન છિન રૂપનિહારે; તે તે પુદ્ગલ પિંડ પલકમેં, જલ બલ હવે છાર. સં૦ ૮૩ ઈણ વિધ જ્ઞાન હીયેમેં ધારી, ગવ નકીજે મિત્ત, અથિર સ્વભાવ જાણ પુદ્ગલકે, તજે અનાદી રીત સં૦ ૮૪. પરમાતમથી નેહ નિરંતર, લા ત્રિકરણ શુદ્ધ; પા ગુરૂગમ જ્ઞાન સુધારસ, પુરવાર અવિરુદ્ધ સં૦ ૮૫. જ્ઞાન ભાન પુરણ ઘટ અંતર, થયા જિહાં પરગાસ; મેહનિસાગર તાસ તેજ લખ નાઠા થઈ ઉદાસ. સં. ૮૬. ભેદ જ્ઞાન અંતર દગધારી, પરિહર પુદ્ગલ જાલ ખીરનીરકી ભીન્નતા જિમ, છિનમેં કરત મરાલ. સં. ૮૭. એહવા ભેદ લખી પુદ્ગલકા, મન સતેષ ધરીજે; હાણુ લાભ સુખ દુખ અવસરમેં, હર્ષ શેક નવિ કિજે. સં. ૮૮. જે ઉપજે છે તું નહિ અરૂ, વિષ્ણુસે સેતું નહિ તે અચલ અકલ અવિનાશિ, સમજ દેખે દિલમાંહિ. સં. ૮૯. તન મન વચન પણે જે પુદગલ, વાર અનંતી ધાય; વમ્યા આહાર અજ્ઞાન ગહલથી, ફિર ફિર લાગત પ્યારા. સં. ૯. ધન્ય ધન્ય જગમેં તે પ્રાણી, જે નિત રહત ઉદાસ; શુદ્ધ વિવેક હીમે ધારી, કરે ન પરકી આશ. સં૦ ૯૧. ધન્ય

Page #854

૭૯૨
સજ્જન સન્મિત્ર ધન્ય જગમાં તે પ્રાણી, જે ઘટ સમતા આણે; વાદવિવાદ હીયે નવ ધારે, પરમારથ ૫થ જાણે. સ`૦ ૯૨. ધન્ય ધન્ય જગમાં તે પ્રાણી, જે ગુરૂ વચન વિચારે; અયાના મમ લડીને, આતમ કાજ સુધારે સં૦ ૯૩. ધન્ય ધન્ય જગમાં તે પ્રાણી, જેહ પ્રતિજ્ઞા ધારે; પ્રાણ જાય પણ ધમ ન મૂકે, શુદ્ધ વચન અનુસારે, સ’૦ ૯૪. ઇમ વિવેક હિંતૅિમ ધારી, સ્વપર ભાષ વિચારા, કાયા જીવ જ્ઞાનદગ દેખત, અહિં ચુંકી જિમ ત્યારે સં૦ ૯૫. ગર્ભ્રાદિક દુઃખ વાર અનંતી, પુદ્દગલ સંગે પાયા; પુદ્ગલ સંઘ નિવાર પલકમે, અજરાવમર કહેવાયે, સ૦ ૯૬. રાગ ભાવ ધારત પુ ગલથી. જે અવિવેકી જીવ; પાય વિવેક રાગ તજી ચેતન, મ‘ધણુ વિગત સદીવ. સં૦ ૯૭. કમ' મધના હેતુ જીવ, રાગ દ્વેષ જિન ભાખે; તજી રાગ મરૂ રાષ હિંચેથી, અનુભવ રસ કેાઉ ચાખે. સ૦ ૯૮. પુદગલ સરંગ વિના ચેતનમેં, કમ કલ`ક ન કાય; જીમ વાયુ સંયેાગ વિના જલ, માંહી તરંગ ન હોય. સ૦ ૯૯, જીવ અજીવ તત્ત્વ ત્રિભુનવમે, યુગલ જિનેશ્વર ભાખે; અપર તત્ત્વ જે સક્ષ રહે તે, સચેાગિક જિન દાખે. સ૦ ૧૦૦, ગુણુ પર્યાય દ્રવ્ય દેઉકે, જુએ જુએ દરસાથે; એ સમજણુ જિણકે હિય ઉતરી, તેતે નિજ ઘર આયે. સ૦ ૧૦૧. ભેદ પંચશત અધિક તિશ, જીવ તણા જે કહીયે; તે પુરૃગલ સત્યેાગ થકી સહુ, વ્યવહાર સરદહીચે. સં૦ ૧૦૨ નિહુચે નય ચિદ્રુપ દ્રવ્યમે, ભેદ ભાવ નિહ કાય; અંધ અખધકતા નય પખથી, ઈશુ વિધ જાણા દેય. સ૦ ૧૦૩. ભેદ પચશત ત્રીશ અધિક, રુપી પુદ્ગલકે જાણુા; ત્રીસ અરુપી દ્રવ્ય તણે જિન આગમથી મન આણુા. સ૦ ૧૦૪, પુ ગલ ભેદ ભાવ ઈમ જાણી, પરપખ રાગ નિવારા; શુદ્ધ રમતા રૂપ બાધ, અતગત સદા વિચારા, સ૦ ૧૦૫. રુપ રુપ રૂપાંતર જાણી, આણી અતુલ વિવેક; તગત લેશ લીનતા ધારે, સા જ્ઞાતા અતિરેક. સ’૦ ૧૦૬. બાર લીનતા લવલવ લાઇ, ચપલભાવ વિસરાઈ; આવાગમન નહી જિણુ થાનક, રહિયે તિહાં સમાઇ. સ૦ ૧૦૭. ખાલ ખ્યાલ રચિયા એ અનુપમ, અલ્પમતિ અનુસાર; માલ જીવકું અતિ ઉપગારી, ચિટ્ઠાનંદ સુખકાર, સ૦ ૧૦૮, ૨ શ્રી ચિદાનજી કૃત પરમાત્મ છત્રીશી
(દુહા)—પરમ દેવ પરમાતમા, પરમ જ્યંતિ જગદીશ; પરમ ભાવ ઉર આનકે, પ્રણમત હું નિસ ટ્વીસ. ૧. એક યું ચેતન દ્રવ્યહૈ, તામે તિન પ્રકાર; અહિરાતમ અંતર કહ્યો, પરમાતમ પદ સાર. ૨. બહિરાતમ તાકું કહે, લખે ન બ્રહ્મ સ્વરૂપ; મગન રહે પર દ્રવ્યહે, મિથ્યાવ`ત અનુપ. ૩. અંતર આતમ જીવસેાં, સમ્યક્ દ્રષ્ટિ હાય; ચેાથે અરૂ કુનિ ખારમે, ગુણુ થાનક લાં સોય. ૪. ૫૨માતમ પદ બ્રહ્મક, પ્રગટ્યો શુદ્ધ સ્વભાવ; લેાકાલેાક પ્રમાણ સખ, ઝલકે તિનમે આય. ૫. મહિર આતમ ભાવ તજ, અંતર આતમ હોય; પરમાતમ પદ ભજ તુઙે, પરમાતમ વડે સાય. ૬. પરમાતમ સાઇ આતમા, અવર ન દુજો કેાય; પરમાતકુ ધ્યાવતે, એન્ડ્રુ પરમાતમ હાય. ૭. પરમાતમ અહં બ્રહ્મહે, પરમ જ્યોતિ જગદીસ; પ૨સુ ભિન્ન નિહારીયે, જોઇ અલખ સેાઈ ઇસ. ૮. જે પરમાતમ સિદ્ધમ્', સેાહી આતમ માંહિ; માહ મયલ ડ્રગ લગ રહ્યો, તામે સુજત નાંહિ ૯. મેહ મયલ રાગાદિકે, જા છ કીજે નાસ; તા છિન એહ પરમાતમા, આપહી વહે

Page #855

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ પ્રકાશ. ૧૦. આતમ સો પરમાતમા, પરમાતમ સોઈ સિદ્ધ; બિચકી દુધિધા મિટ ગઈ, પ્રગટ ભઈ નિજ રિદ્ધ. ૧૧. મંહિ સિદ્ધ પરમાતમા, મેહિ આતમરામ; મેં હિ દયાતા દઈકે, ચેતન મેરો નામ. ૧૨. મેહિ અનત સુખકો ધની, સુખમેં મહિ સહાય; અવિનાશી આણંદમય, સોહં ત્રિભુવન રાય. ૧૩. શુદ્ધ હમારે પહે, શેજિત સિદ્ધ સમાન; ગુણ અનંત કરી સંયુત, ચિદાનંદ ભગવાન. ૧૪. જેસે શિવપે તહિ વસે, તે યા તન માંહિ; નિશ્ચય દ્રષ્ટિ નિહારતાં, ફેર પંચ કચ્છ નાંહિ. ૧૫. કરમ ન કે સંજોગ તે, એ તીન પ્રકાર, એક આતમ દ્રવ્યકુ, કમ નટાવણ હાર. ૧૬. કમ સંઘાતે અનાદિકે, જેર ન કછુ બસાય; પાઈ કલા વિવેકકી, રાગ દ્વેષ છિન જાય. ૧૭. કરમનકી જર રાગહે, રાગ જરે જર જાય; પરમ હોત પરમાતમા, ભાઈ સુગમ ઉપાય. ૧૮. કાલેકું ભટકત ફિરે, સિદ્ધિ હાનકે કાજ; રાગ થયું ત્યાગ દે, ભાઈ સુગમ ઈલાજ, ૧૯. પરમાતમ પદકે ધની, રંક ભયે વિલ લાય; રાગ દ્વેષકી પ્રીતિ સૌ, જન્મ અકારથ જાય ૨૦. રાગ દ્વેષકી પ્રીતિ તુમ, ભુલે કર જન ૨૨; પરમાતમ પદ ઢાંકકે, તુમહિ કિયે તિરયંચ. ૨૧. તપ જપ સંજમ સબ ભલે, રાગ દ્વેષ જે નાંહિ રાગ દ્વેષ કે જાગતે, એ સબ ભએ જાંહિ. ૨૨. રાગ”ષકે નાસતે, પરમાતમ પરકાસ; રાગ દ્વેષકે ભાસતે, પરમાતમ પદનાસ. ૨૩. જે પરમાતમ પદ ચહે, તે તું રાગ નિવાર; દેખી સંજોગ સામીકે, અપને હિયે બિચાર. ૨૪. લાખ બાત કી બાત યહ, તેક દેઈ બતાય; જે પરમાતમ પદ ચહે, રાગ દ્વેષ તજ ભાય. ૨૫ રાગ દ્વેષ ત્યાગે બિન, પરમાતમ પદ નહિ; કોટિ કેટ તપ જપ કરે, સબ આકારથ જાય. ૨૬. દેષ આતમકું યહ, રાગ દ્વેષકો સંગ, જેસે પાસ મજિઠમેં, વસ્ત્ર રહિ રંગ. ર૭, તેસે આતમ દ્રવ્ય, રાગ દ્વેષકે પાસ; કમ રંગ. લાગત રહે, કેસે લહે પ્રકાશ ૨૮. ઈણ કરમનકે જીત, કઠીન બાત હે વીર, જર ખેદે બિનું નહિ મિટે, દુષ્ઠ જાત બે પીર. ૨૯. ભલે તમે કીયે, એ મિટવે કે નહિ; દયાન અગની પરકાશકે, હેમ દેહિ તે માંહિ. ૩૦. યુ દારૂકે ગજકુ, નર નહિ શકે ઉઠાય; તનક આગ સંજોગ તે, છિન એકમેં ઉડ જાય. ૩૧. દેહ સહિત પરમાતમા એહ અચરાજકી બાત; રાગ દ્વેષકે ત્યાગ તે, કમ શકિત જરી જાત. ૩૨. પરમાતમકે ભેદ દ્રય, નિકલ સકલ પરવાન; સુખ અનંતમે એકસું, કહે કે દ્રવ્ય થાન, ૩૩. ભાઈ એહ પરમાતમા, સેહે તુમ યે યહિ અપર્ણ શક્તિ સંભારકે, લિખાવત દે તાંહિ. ૩૪. રાગ કું ત્યાગ કે, ઘરી પરમાતમ દયાન; ચું પાવે સુખ શાશ્વત, ભાઈ ઈમ કલ્યાણ. ૩૫. પરમાતમ છત્રીશી કે, પઢિયે પ્રીતિ સંભાર, ચિદાનંદ તુમ પ્રતિ લખી આતમકે ઉદ્ધાર. ૩૬.
૩. ચિદાનંદજી કૃત હિત શિક્ષા. (આયુવર્ધન ક્રિયા) (દુહા-અવસર નિકટ મરણ તણ, જબ જાણે બુધ લોય; તબ વિશેષ સાધન કરો, સાવધાન અતિ હોય. ૧. ધર્મ અર્થ અરૂ કામ શિવ, સાધન જગમેં ચાર વ્યવહારે વ્યવહાર લખ, નિચે નિજ ગુણ ધાર. ૨. મૂરખ કુલ આચાર, જાણત ધરમ સદીવ વસ્તુ સ્વભાવ ધરમ શુદ્ધ, કહત અનુભવી જીવ. ૩. ખેહ ખજાનાકુ અરથ, કહત અજ્ઞાની છહ કહત દ્રવ્ય દરસાવકું, અર્થ સુજ્ઞાની ભીહ ૪. દંપતિ રતિક્રીડા પ્રત્યે, કહત દુર્મતિ કામ કામ

Page #856

૮૦૦
સજજન સન્મિત્ર ચિત્ત અભિલાષ, કહત સુમતિ ગુણ ધામ. ૫. ઇદ્ર લકક કહત શિવ, જે આગમ કંગ હીણ બંધ અભાવ અચલ ગતિ, ભાખત નિત પરવીન. ૬. ઈમ અધ્યાતમ પદ લખી, કરત સાધના જેહ, ચિદાનંદ નિજ ધમને, અનુભવ પાવે તેહ. ૭. સમય માત્ર પરમાદ નિત, ધર્મ સાધના માંહિ; અથર રૂપ સંસાર લિખ, રે નર કરિયે નહિ. ૮. છીજ છિન છિન આઉખે, અંજલિ જલ જીમ મીત, કાલ ચક્ર માથે ભમત, સેવત
મીત. ૯ તન ધન જોબન કારિમા, સંધ્યા રાગ સમાન; સકલ પદારથ જગતમેં, સુપન ૨૫ ચિત્ત જાન. ૧૦. મેરા મેરા મત કરે, તેરા હૈ નહિ કેય, ચિદાનંદ પરિવારકા, મેલા હે દિન દેય ૧૧. એસા ભાવ નિહારી નિત, કીજે જ્ઞાન વિચાર; મિટે ન જ્ઞાન વિચાર બિન, અંતર ભાવ વિકાર. ૧૨. જ્ઞાન રવિ વૈરાગ જસ, હીર ચંદ સમાન; તાસ નિકટ કહા કિમ રહે, મિથ્યાતમ દુઃખ ખાન. ૧૩. આ૫ આપણે રૂપમેં, મગન મમત મલ ખાય; રહે નિરંતર સમ રસી, તાસ બંધ નવિ કેય. ૧૪. પર પરિણતિ પર સંગસું; ઉપજત વિણ સત જીવ; મિટ મેહ પર ભાવકે, અચલ અબાધિત શિવ. ૧૫. જેસે કંચુક ત્યાગથી, વિસત નહી ભુયંગ, દેહ ત્યાગથી જીવ પણ, તૈસે રહત અભંગ. ૧૬. જે ઉપજે સે તું નહી, વિણસત તે પણ નાંહિ, છોટા મોટા તું નહી, સમજ દેખ દિલ માંહિ. ૧૭. વરણ ભાતિ તેમે નહી, જાત પાત કુલ રેખ; રાવ રંક તું હૈ નહી, નહી બાબા નહી લેખ, ૧૮. તું સહમે સહુથી સદા, ન્યારા અલખ સરૂપ; અકથ કથા તેરી મહા, ચિદાનંદ ચિદ્રુપ. ૧૯ જન્મ, મરણ જીહાં હૈ નહી, ઈવ ભિત લવલેશ; નહીં શિર આણ નરિદકી, સેહી આપણું દેશ ૨૦. વિનાશિ પુદ્ગલ દશા, અવિનાશી તું આ૫; આપા આપ વિચારતાં મિટે પુન્ય અરૂ પા૫. ૨૧. બેડી લે હ કનક મયી, પાપ પુન્ય યુગ જાણ, દેઉથી ન્યારા સદા, નિજ સરૂપ પહિછાણ. ૨૨. જુગલ ગતિ શુભ પુયથી, ઇતર પાપથી જોય; ચારૂં ગતિ નિવારીયે, તબ પંચમ ગતિ હોય. ૨૩. પંચમ ગતિ વિક, સુખ તિહું લેક મજા, ચિદાનંદ નવિ જાણજે, એ માટે નિરધાર. ૨૪. ઈમ વિચાર હીરદે કરત, જ્ઞાન ધ્યાન રસ લીને; નિરવિકલ્પ રસ અનુભવી, વિકલપતા હોય છીન ૨૫. નિરવિકલ્પ ઉપગમેં, હેય સમાધિ રૂ૫; અચલ જ્યોતિ ઝલકે તિહાં, પાવે દરસ અનુપ. ૨૬. દેખ દરસ અદભુત મહા; કાલ ત્રાસ મિટ જાય; જ્ઞાન યોગ ઉત્તમ દિશા; સદ્દગુરૂ દીયે બતાય. ૨૭ જ્ઞાના લંબત દ્રઢ ગ્રહી, નિરાલંબતા ભાવ; ચિદાનંદ નિત આદરે, એહિજ મેક્ષ ઉપાય. ૨૮. થડા સામે જાણજે, કારજ રૂપ વિચાર; કહત સુણત ગત જ્ઞાનકા, કબહું ન આવે પાર. ૨૯. મેં મેરા એ જીવકું, બંધન મોટા જાન; મેં મેરા જાકું નહી, સાચી મેક્ષ પીછાન. ૩૦. મેં મેરા એ ભાવથી, વધે રાગ અરૂ રેષ; રાગ રેષ જાલહિયે, તૌલ મિટે ન દેવ. ૩૧. રાગદ્વેષ જાકું નહીં, તાકું કાલ ન ખાય; કાલજીત જગમેં રહે, મોટા બિરૂદ ધરાય. ૩૨. ચિદાનંદ નિત કીજીએ, સમરણ શ્વાસોશ્વાસ વૃથા અમૂલક જાત હૈ, શ્વાસ ખબર નહી તાસ. ૩૩. ચાર અબજ કેડી સસ, પુનઃ અડતાલીશ લાખ; રવાસ સહસ ચાલીસ સુધિ, સે વરસામે ભાખ. ૩૪, વત્તમાન એ કાલમેં, ઉત્કૃષિ થિતિ જોય; એકશત સેલે વર્ષની, અધિક ન

Page #857

સક્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૮૧ જીવે કેય. ૩૫. સાપક્રમ આયુ કહયે, પંચમકાલ મજાર સોપકમ આયુ વિષે, વાત અનેક વિચાર. ૩૬. મંદ સ્વામ સ્વરમેં ચલત, અલપ ઉમર હોય ખીણ અધિક સ્વાસ ચાલત અધિક, હીણ હોત પરવીણ. ૩૭, ચાર સમાધિ લીન નર, ષટ શુભ ધ્યાન મજાર; તૃષ્ણ ભાવ બેઠા જ દસ, એલત વાદશ વાર, ૩૮. ચાલત સેલસ સેવતાં, ચલત વાસ બાવીશ; નારી ભોગવતાં જાણજે, ઘટત વાસ છત્રીશ. ૩ ડી વેલા માંહે જસ, વહત અધિક સ્વર શ્વાસ; આયુ છીજે બિલ ઘટે, રોગ હોય તન તાસ. ૪૦. અધિકા નહિ બેલી, નહી રહિયે પડ સોય; અતિ શીધ્ર નવિ ચાલીયે, જે વિવેક મન હોય. ૪૧.
૪. શ્રી બનારસીદાસ કૃત અધ્યાત્મ બત્રીશી (દહા) શુદ્ધ વચન સદ્દગુરૂ કહે, કેવલી ભાખીત અગ; લેક પુરૂષ પરવાન સબ, ચૌદહ રજજુ ઉલ્લંગ. ૧. પ્રત ઘટ પુરીત લેકમે, ધર્મ અધમ આકાશ; કાલ જીવ પુદગલ સહિત છ દ્રવ્યકા વાસ. ૨. છડું દ્રવ્ય ન્યારે સદા, મિલે ન કાહુ કેય; ખીર નીર ક્યું ભીલી રહે, ચેતન પુદગલ દેય. ૩. ચેતન પુદગલ ચું મિલે, ક્યું તિલ મેં પલતેલ; પ્રગટ એક્સે દેખીયે, યહ અનાદિકે ખેલ. ૪. વહ વાંકે રસ શું રમે, વહ વાં શું લપટાય; ચુંબક કષે લેહ ક્યું, દેહ લગે તિહીં થાય. ૫. જડ પરગટ ચેતન ગુપત, દુવિધા લખે ન કોય; યહ દુવિધા સેઈ લખે, જે સુવિચપ્શન હેય. ૬. યુ સુવાસ ફલ ફુલમે, દહી દૂધમેં ઘી, પાવક કાઠ પાષાણુમે, ત્યુ શરીરમેં છG. ૭. કમ સ્વરૂપ કમમે, ઘટાકા૨ ઘટ માંહિ; ગુણ પ્રદેશ પ્રચ્છન્ન સબ, યાતે પરગટ નહિ. ૮. સહજ શુદ્ધ ચેતન બસે, ભાવ કમકી એટ; દ્રવ્ય કમને કેમ શુ, બંધી પીડ ૯ જ્ઞાનરૂપ ભગવાન શીવ, ભાવ કમ ચિત ભમે, દ્રવ્ય કમ તનકારમન, યહ શરીર નાકમ૧૦ : કોઠીમે ધાન મે. ચમી માંહિ કણ બીચ, ચીઈ કન પરખીએ. કેઠી છેએ કીચ. ૧૧. કે ઠી સમ કમં મલક, દ્રવ્ય કર્મ જ્ય ધાન; ભાવ કમ મલ
ન્યું ચમી, કણ સમાન. ભગવાન. ૧૨. દ્રવ્ય કર્મ નેકમ મલ, દેઉ પુદગલ જાલ; ભાવ કમગતિ જ્ઞાનમતિ, દુવિધ બ્રાકી ચાલ. ૧૩. દુવિધ બ્રહ્મકી ચાલસે, દુબિધ ચકકે ફેર; એક જ્ઞાનકે પરિણમન, એક કમકે ઘેર. ૧૪. જ્ઞાનચક્ર અંતર ગુપત, કમં ચક્ર પ્રત્યક્ષ દેઉ ચેતન ભાવ જ, શુકલ પક્ષ તમ પક્ષ. ૧૫. નિજ ગુણ નિજ પર્યાયમેં, જ્ઞાન ચકકી ભૂમિ; પરગુણ પર પર્યાય શું, કમ ચકકી ધૂમિ. ૧૬. જ્ઞાન ચકકી ધરનીમે, સજગ ભાતિ સબ ઠેર કમ ચકકી નિંદશં, મૃષા સુપનકી દે. ૧૭ જ્ઞાન ચક્ર ક્યું દશની, કમ ચક યું અંધ, જ્ઞાન ચકમેં નિજજર, કમ ચક્રમે બંધ. ૧૮. જ્ઞાન ચક અનુસરનકે, દેવ ધર્મ ગુરૂદ્વાર; દેવ ધર્મ ગુરૂ જે લખે, તે પામે ભવપાર ૧૯. ભવવાસી જાને નહિ, દેવ ધર્મ ગુરૂ ભેદ પડ મેહકે કંદમેં, કરે કે ખેદ ૨૦, ઉદે કુકમ સુકમકે, રૂલે ચતુગિ માંહિ; નિરખી બાહિજ દ્રષ્ટિસે, તિહીં શિવ મારગ નહિ. ૨૧. દેવ ધમ ગુરૂ હે નિકટ, મૂઢ ન જાને ઠેર, બાંધ્યા દ્રષ્ટિ મિથ્યાતસે, લખે એરકી આર. ૨૨. ભેખ ધારકે ગુરૂ કહે, પુન્યવંત કે દેવ; ધર્મ કહે કુલ રીતિકે, યહ કુકમકી ટેવ. ૨૩. દેવ નિરંજન કે કહે, ધમ વચન પરમાન; સાધુ પુરુષકું ગુરૂ કહે,

Page #858

સજન સન્મિત્ર યહ સુકમ કે જ્ઞાન. ૨૪. જાને માને અનુભવે, કરે ભક્તિ મન લાય. પર સંગાત આશ્રવ સધે, કર્મ બંધ અધિકાય. ૨૫. કમ બંધ તે બમ બ, ભ્રમ તે લખે ન બાટ; અંધરૂપ ચેતન રહે, બીના સુમતિ ઉદ્દઘાટ. ૨૬. સહજ મોહ જબ ઉપશમે, રુચે સુગુરુ. ઉપદેશ; નવ નિભાવ ભવ થિતિ ઘટે, જગે જ્ઞાન ગુન લેશ. ર૭. જ્ઞાન લેશ સોહે સુમતિ, લખે મુક્તિ કી લીક; નિરખે અંતર દ્રષ્ટિસે દેવ ધર્મ ગુરૂ ઠીક. ૨૮, યે સુપરિક્ષક જે હરિ, કાચ તારી મણિ લઈ, સુબુદ્ધિ મારગ ગ્રહે, દેય ધમ ગુરૂ સેઈ ૨૯. દશન જ્ઞાન ચારિત્ર ગુન, દેવ ધર્મ ગુરૂ શુદ્ધ પરખે આતમ સંપદા, તજે સ્નેહ વિરૂદ્ધ. ૩૦, અચે દર્શન દેવતા, ચચે ચારિત્ર ધર્મ, દઢ પરિચય ગુરૂ જ્ઞાનકે, યહે સુમતિકે કમ. ૩૧. સુમતિ કમ શિવ સળે, ઓર ઉપાય ન કોય; શિવ સ્વરુપ પરકાશસ, આવાગમન ન હોય. ૩૨. સુમતિ કમ સમકિત સહિત, દેવ ધર્મ ગુરૂ ધાર; કહત બનારસી એહ તત, લહિપાવે ભવપાર. ૩૩,
૫ શ્રી બનારસીદાસ કક્ત જ્ઞાન પચ્ચીશી (દોહા). સુરનર તીરિ જગ જેનીમે, નર નિગોદ મંત; મહા મહકી નિંદમે, સોએ કાલ અનંત ૧. જેસે જવરકે જેરસેં, ભજનકી રુચી જાય; તેસે કુકમ કે ઉદયસે, ધર્મ વચન ન સુહાય. ૨. લગે ભૂખ જવારકે ગયે. રુચિશું લેત આહાર; અશુભ હીના શુભ મયિજગે, જાને ધમ વિચાર. ૩. જેસે પવન ઝકરથે, જલમે ઉઠે તરંગ; ત્યુ મનસા ચંચલ ભઈ, પરિગ્રહકે પસંગ. ૪. જિહાં પવન નહિ સંચરે, તિહાં નહિ જ લા કલેલ;
ત્યુ સબ પરિગ્રહ ત્યાગથે, મનસી હેઈ અડેલ. ૫. ક્યું કાહ વિષધર ડસે, રૂચિશું નિંબ ચવાય; ત્યે મમતાશું તુમ મઢ, મગન વિષય સુખ પાય. ૬. નિંબ રસ ફરસે નહિ, નિર વિખ તન જબ હાય; મોહ ઘટે મમતા મિટે, વિષય ન વંછે કેય. ૭.
જ્યુ સછિદ્ર નૌકા ચઢે, બૂડે અંધ દેખત, હું તુમ ભવજલમેં પરે, બીન વિવેક ધરી ભેખ. ૮. જિહાં અખંડિત ગુણ લગે, ખેવટ શુદ્ધ વિચાર, આતમ રૂચિ નૌકા ચઢે, પાવે ભવજલ પાર. ૮. ન્યું અકૂશ માને નહિ, મહા મતંગજ રાજ ન્હ મન તૃષ્ણામે ફિરે, ગિને ન કાજ અકાજ. ૧૦. યું નરદાય ઉપાય કર, ગઠિયાને ગજ સાધ; ત્યું યા મન વશ કરનકે, નિર્મલ દયાન સમાધ. ૧૧. તિમિર રોગસે નયન યું, લખે ઓરકી ઓર સું મન સંશયમેં ફિરે, મિથ્યા મતકી દેર. ૧૨. યુ ઔષધ અંજન કિયે, તિમિર રેગ મિટ જાય; હું સદ્દગુરૂ ઉપદેશસેં, સંશય વેગ પલાય. ૧૩. જેસે સબ જાદુજ રે, દ્વારામતિકી આગ; તિમ માયા મેં તુમ પરે, કિહાં જાઓગે ભાગ. ૧૪. દ્વિપાયનસે તે બચે, જે તપસી નિગ્રંથ; તજી મમતા સમતા રહે, “હે મુગતિકે પંથ ૧૫. યું કુધાતુકે ફેટસૅ, ઘટી વધ કંચન કાંતિ, પુન્ય પાપ કરી. ત્ય, ભયે મૂહાતમ બહુ ભાંતિ. ૧૬. કચન નિજ ગુણ નહિ તજે, વાન હીન ન હેત; ઘટ ઘટ અંતર આતમા, સહજ સવભાવ ઉદ્યોત. ૧૭. પન્નાયિક પાઈએ, શુદ્ધ કનક ર્યું હોય ત્યું પરગટ પરમાતમા, પુન્ય પાપ મલ ઈ. ૧૮. પર્વ રાહુકે ગ્રહન કર્યું, સૂર સેમ છબિ છિન્ન; સંગત પાઈ કુસાધુ કી, સજજન હોયે મલીન ૧૯ નિંબાદિક ચંદન કરે, મલયા

Page #859

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૨૦૬ ચલકી બાસ; દુરજન તે સજજન ભયે, રહત સાધુકે પાસ. ૨૦. જેસે તલાવ સદા ભરે; જલ આવે ચિહું ઓર; એસે આશ્રવ દ્વાર, કર્મ બંધકો જેર. ૨૧. યું જલ આવશે મુદિયે, સૂકે સરવર પાન; ન્યૂ સંજમ સંવર કીયે, કર્મ નિર્જરા જાન. ૨૨. જયું બૂટ્ટી સંજોગથે, પારા મૂછિત હોય; ત્યું પુદ્ગલ શું તુમ મિલે, આતમ શકિત સમય. ૨૩. મેહેલી ખટાઈ માંજીયે, પા૨ પરગટ રૂપ; શુકલ ધ્યાન અભ્યાસથે, દશન જ્ઞાન અનુ૫. ૨૪. કહે ઉપદેશ બનારશી, ચેતન અબકચ્છ ચેત; આપ ભૂજાવત આપકુ, ઉદયકરનકે હેત. ૨૫. ૬ સ્વ. પં. કવિવર બનારસીદાસ “સમયસાર નાટક”
મંગળાચરણ–દેહરા નિજ સ્વરૂપક પરમ રસ, જામૈ ભરી અપાર બનો પરમાન્ડ મય, સમયસાર અવિકાર ૧.
સવૈયા એકત્રીસા જિન્ડિકે વચન ઉર ધારત જુગલ નાગ, ભએ ધરાનદ પદમાવતિ પલકમેં. જાકી નામ મહિમાસ ધાતુ કનક ક, પારસ પખાન નામી ભય હૈ ખલકમેં જિન્હકી જનમ પુરી—નામક પ્રભાવ હમ, અપનૌ સ્વરૂપ લખ્યૌ ભાનુસા ભલકર્મ. તે પ્રભુ પારસ મહારસકે દાતા અબ, દીજે મેહિ સાતા દગલીલાઠી લલકમેં. ૨.
શ્રી સિદ્ધસ્તુતિ–આરિલ અવિનાસી અવિકાર પરમરસ ધામ હૈ. સમાધાન સવંગ સહજ અભિરામ હૈ. સુદ્ધ બુદ્ધ અવિરૂદ્ધ અનાદિ અનત હૈ. જગત શિરોમનિ સિદ્ધ સદા જયવંત હૈ. ૩.
શ્રી સાધુ સ્તુતિ–સવૈયા એકત્રીસા ગ્યાનકૌ ઉજાગર સહજ-સુખસાગર સુગુન-૨તનાગર વિરાગ-રસ ભર્યા હૈ. સરનકી રીતિ હરે મરનકે ન ભ કરે, કરનસ પિકિ દે ચરન અનુસ હૈ, ધરમક મંડન ભરમકો વિહડન હૈ, પરમ નરમ કે કરમસી લ હૈ, એસો મુનિરાજ ભુવલેકમેં વિરાજમાન, નિરખિ બનારસી નમસ્કાર કર્યો હૈ. ૪.
સમ્યગ્દષ્ટિની સ્તુતિ-સવિયા ભેદવિજ્ઞાન જ જિન્ડકે ઘટ, સીતલ ચિત્ત ભયૌ જિમ ચંદન, કેલિ કરે સિવ મારગમેં, જગમાહિં જિનેસરકે લઘુ નદન, સત્યસરૂપ સદા જિલ્ડકે, પ્રગટયૌ અવદાત મિથ્યાત-નિકંદન, સાંતદસા તિન્તકી પહિચાનિ, કરે કર જોરિ બનારસિ વંદન. ૫.
| સવૈયા–એકત્રીસા સવારથકે સાચે પરમારથકે સાચે ચિત્ત. સાચે સાચે બેન કહેં સાચે જૈનમતી હૈ. કહુકે વિરૂદ્ધિ નહિ પરજાય-બુદ્ધિ નહિ, આતમોષી ન ગૃહસ્થ હૈ ન જતી હૈ સિદ્ધિ રિદ્ધિ વૃદ્ધિ દીસે ઘટમેં પ્રગટ સદા, અંતરકી લછિસૌ અજાચી લછપતી હૈ. દાસ ભગવતકે ઉદાસ રહૈ જગતસૌ સુખિયા સદૈવ ઐસે જીવ સમકિતી હૈ. .

Page #860

હાજન સન્મિત્ર સંયા એકત્રીસા જોકે ઘટ પ્રગટ વિવેક ગણધર કૌસૌ હિર હરખિ મહામહકો હરતુ હૈ. સાચૌ. સુખ માને નિજમહિમા અડોલ જોને આ પુહીમેં આપની સુભાઉ લે ધરતુ હૈ. જૈસે જલ કદમ કતકપુલ ભિન્ન કરે, તેસે જીવ અજીવ વિલછનુ કરતુ હૈ આતમ સકતિ સાધે થાનકી ઉદી આરાધે, સેઈ સમકિતી ભવસાગર તરતુ હૈ. ૭.
અનુભવનું વર્ણન – દેહરા કહીં સુદ્ધ નિૌકથા, કહીં સુદ્ધ વિવહાર મુકતિપંથકારન કહીં અનુભૌકો અધિકાર. ૮.
– અનુભવનું લક્ષણ – વરત વિચારત દયાવર્તે. મન પાવૈ વિશ્રામા, રસ સ્વાદત સુખ ઉપજૈ, અનુભૌ યાકો નામ ૯
– અનુભવને મહિમા – અનુભવ ચિંતામન રતન, અનુભવ હૈ રસ કુપ અનુભવ મારગ મેખકો, અનુ . ભવ મોખ સરૂપ ૧૦.
- સવિયા મનહર - અનુભૌકે રસક રસાયન કહત જગ, અનુભૌ અભ્યાસ વહુ તીરથકી ઠૌર હૈ, અનુભૌકી જે રસા કહા સેઈ પિરસા સુ અનુભૌ અરસાસી ઉરધકી ર હૈ, અનુભૌકી કેલિ યહૈ કામઘેનુ ચિત્રાવેલિ. અનુભૌકૌ સ્વાદ પંચ અમૃતકૌ કૌર હૈ. અનુભૌ કરમ તેરે પરમસૌ પ્રીતિ જેરે. અનુભૌ સમાન ન ધરમ કેઉ ઔર હૈ. ૧૧.
છવદ્રવ્યનું સ્વરૂપ – દેહરા ચેતનવંત અનંત ગુન, પરજે સકતિ અનંત. અલખ અખંડિત સવગત. જીવ દરખ વિરતંત ૧૨
પુદ્ગલ દ્રવ્યનું લક્ષણ ફરસવરન–રસ–ગધ મય, નરદ-પાસ–સંઠાન; અનુરૂપી પુદગલ દરબ, નભપ્રદેશપરવાન ૧૩.
જીવનું વર્ણન. સમતા-રમતા ઉરતા, ગ્યાયકતા સુખલાસ વેદકતા ચૈતન્યતા, એ સબ જીવ વિલાસ ૧૪.
અજીવનું વર્ણન તનતા મનતા વચનતા, જડતા જડ સમેલ; લઘુતા ગુરુતા ગમનતા. ચે અછવકે ખેલ ૧૫.
શુદ્ધ દ્રવ્યનાં નામ-સયા એકત્રીસ પરમ પુરૂષ પરમેસુર પરમજયંતિ, પરબ્રહ્મ પૂરન પરમ પરધાન હૈ. અનાદિ અનંત અવિગત અવિનાશી અજ, નિરર્દ મુકત મુકુંદ અમલાન હૈ. નિરાબાધ નિગમ નિરંજન નિરવિકાર, નિરાકાર સંસાર સિરમનિ સુજાન હૈ. સરવદરસી સરવજ્ઞ સિદ્ધ સ્વામી સિવ, ધન નાથ ઈસ જગદીસ ભગવાન હૈ. ૧૬

Page #861

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૨૦૫ ચિદાનંદ ભગવાનની સ્તુતિ–દેહરા શોભિત નિજ અનુભૂતિ, જુત ચિદાનંદ ભગવાન સાર પદારથ આતમા, સકલ પદારથ જાન. ૧૭.
છવદ્ધાર વર્ણન-સિદ્ધ ભગવાનની સ્તુતિ-સયા એકત્રીસા
જે અપની દુતિ આપ વિરાજત, હૈ પધાન પદારથ નામી. ચેતન અંક સદા નિકલંક મહા સુખ સાગરકી વિસરામી. જીવ અજીવ જિતે જગમેં તિનકો જ્ઞાયક અંતરજામી; સે સિવરૂપ બસૈ સિવ થાનક, તાહિ વિલેકિ નમેં સિવગામી. ૧૮.
અનુભવની દશામાં સૂર્યનું દ્રષ્ટાંત સયા એકત્રીશા -જૈસૈ રવિ-મંડલકે ઉદૈ મહિ-મંડલ મેં, આપત અટલ તમ પટલ વિલા, હૈ, તેર્સે પરમાતમાં કૌ અનુભૌ રહત જલ, તૈલ કહું દુવિધા ન કર્યું પછપાતુ હૈ. નયકો ન લેસ પરવાનાકૌ ન પરસ, નિષ્ણ પકે વંસક વિધું સ હેત જાતું હૈ, જે જે વસ્તુ સાધક હૈ તેઊ તહાં બાધક હૈ. બાકી રોગોષકી કૌન બાત હૈ. ૧૦. સદ્દગુરૂ કહે ભવ્ય જીવ નિસ, તેરહ તુરિત મોહકી જેલ. સમકિતરૂપ ગહો અપનૌગુન, કરહુ સુદ્ધ અનુભવકો ખેલ; પુદ્ગલપિંડ ભાવ રાગાદિકઈનસૌ નહિં તુમ્હારો મેલ. એ જડ પ્રગટ ગુપત તુમ ચેતન, જૈસે ભિન્ન તેય અરુ તેલ. ૧૦
દ્રવ્ય અને ગુણપર્યાની ભેદ વિવફા-કવિતા દરસન-ગ્યાન–ચરન ત્રિગુનાતમ, સમલરૂપ કહિએ વિવહાર, નિહ-સ્ટ એકરસ ચેતન, ભેદરહિત અવિચલ અવિકાર. સમ્યફદસા પ્રમાન ઉભૈ નય, નિર્મળ સમલ એકહીબાર યૌ સમકાલ છવકી પરિનતિ. કહૈ જિનંદ ગહૈ ગનધાર. ૨૦.
શુદ્ધ અનુભવની પ્રશંસા-સવિયા એકત્રીસા જાકે પદ સેહત્ત સુલચ્છન અનંત ચાન, વિમલ વિકાસવંત જતિ લહલહી હૈ. યધપિ ત્રિવિધિરૂપ વિવહારમૈં તથાપિ, એકતા ન તજે યૌ નિયત અંગ કહી હૈ સો હૈ જીવ કૈસી જાગતિકે સદીવ તાકે, ધ્યાન કરી બેંકોં મેરી મનસા ઉનહી હૈ, જાતે અવિચલા રિદ્ધિ હેત ઓ ભાંતિ સિદ્ધિ, નાહીં નાહીં નાહીં યામૈ બે નાહીં સહી હૈ. ૨૧.
જ્ઞાતાની અવસ્થા કે અપન પદ આપ સંભારત, કે ગુરુકે મુખકી સુનિ બાની, ભેદ વિગ્યાન જગ્યૌ જિન્ડિકે, પ્રગટી સુવિવેક-કલા-૨જધાની, ભાવ અનંત ભએ પ્રતિબિંબિત જીવન મેખ દસા ઠહરાની. તે નર દીપેન જય અવિકાર. રહેં થિરરૂપ સદા સુખદાની. ૨૨.
પરમાર્થની શિક્ષાબાનારસી કહે ભૈયા ભવ્ય સુનો મેરી સીખ; Bહું ભાંતિ સૈ હું કૈ ઐસી કાજુ કજિએ. એકહુ મુહૂરત મિથ્યાતકો વિધુર હોઈ, ગ્યાનક જગાઈ અંસ હંસ જી લીજિએક વાહીકૌ વિચાર વાકૌ ધ્યાન યહૈ કૌતુહલ ચૌંહી ભરી જનમ પરમ રસ પીજિએ તજિ ભવ–વાચકૌ વિલાસ સવિકારરૂપ, અંતકરિ મેહકો અનંતકાલ કીજિએ ૨૩.

Page #862

બજાજન સન્મિત્ર શ્રી ગુરૂની પારમાર્થિક શિખામણભૈયા જગવાસી – ઉદાસી હૈ જગત સૌ એક છ મહીના ઉપદેસ મેરો માનુ રે ઔર સંકલપ વિકલપકે વિકાર તજિ, પૈઠિ એક મન એક કૌરુ આનુ રે તેરી ઘટ સર તામૈ તૂહી હૈ કલમ તાકો, તુહી મધુકર બહૈ સુવાસ પહિચાનુ રે, બાપતિ ન રહે હૈ કછુ એસ તુ વિચારતુ હૈ, સહી હૈ હૈ પ્રાપતિ સરૂપ યૌ હી જાનુ રે ૨૪.
ભેદત્વજ્ઞાનનું પરિણામ જૈસૈ કરવત એક કાઠ બીચ ખંડ કરે, જૈસે રાજહંસ નિરવારે દૂધ જલકો. તૈસે ભેદગ્યાન નિજ ભેદક-સકતિસેતી, કિન્ન ભિન્ન કરે ચિદાનંદ પુદગલકો. અવધિકો, ધાવૈ મન પર્યકી અવસ્થા પાવૈ, ઉમગિકે આવૈ પરમાધિકે થલકૌ. યાહી ભાંતિ પૂરનસરૂપકો ઉદેત ધરૈ, કરે પ્રતિબિંબિત પદારથ સકલકૌ. ૨૫.
જીવ નિશ્ચયથી અકર્તા અને વ્યવહારથી કર્તા છે. વિવહાર-દષ્ટિર્સ વિલેકતબધ્યૌસૌ દીસે, નિહર્ચ નિહારત ના બાંધ્યા યહ કિનહીંએક પછ બંથી એક પછૌં અબંધ સદા, દેઊ પચ્છ અપનૈ અનાદિ ધરે ઇનિહીં. કે કહે સમલ વિમલરૂપ કેઊ કહે ચિદાનંદ તૈસી ઈ બખાળે જૈસે જિનિહિં. બં માને ખુલ્યો માને દેઊ ને ભેદ જાનૈ, સોઈ ગ્યાનવત જીવ તત્વ પાયે તિનિહ. ૨૬. નયજ્ઞાન દ્વારા વસ્તુ સ્વરૂપ જાણીને સમસ્ત ભાવમાં રહેનારાઓની પ્રશંસા
સયા એકત્રીસા પ્રથમ નિયત નય દૂછ વિવહાર નય, દુહકોં ફલાવત અનંત ભેદ ફલે હૈ. જયૌ જય નય ફલૈં ત્યૌ ત્યૌ મનકે કલ્લોલ ફર્લૅ, ચંચલ સુભાવ કલેકલ ઉછલે હૈ. ઐસી નયકક્ષ તાકૌ પક્ષ તજી ગ્યાની જીવ. સમરસી ભએ એકતાસાં નહિ ટાલે હૈ મહામહ નાસિ સુદ્ધ-અનુભ અભ્યાસિ નિજ બહ પરમાસિ સુખરાસિ માંહિ રલે હૈ. ૨૭.
શિલ્પની શંકાનું સમાધાન પૂરવ અવસ્થા જે કરમ-અધ કરીને અબ, તેમાં ઉદ્દે આઇ નાના ભાંતિ રસ દેત હૈ. કેઈ સુભ સાતા કેઈ અશુભ અસાતારૂપ. દહૂંસાં ન રાગ ન વિરોધ સમચેત હૈ જથાગ ક્રિયા કરેફલકી ન ઇચ્છા ધરે, જીવન મુક્તિકો બિરદ ગહિ લેત હૈ. યાતે ગ્યાનવંતક ન આસીવ કહત કેઊ, મુદ્ધતાસૌ ન્યારે ભએ સુદ્ધતા સમેત હૈ. ૨૮.
મોક્ષનું મુળ ભેદ વિજ્ઞાન- છપાય પ્રગટિ ભેદ વિગ્યાન આપણન જાને. પર પરનતિ પરિત્યાગ, સુદ્ધ અનુભૌ થિતિ ઠાને. કરિ અનુભૌ અભ્યાસ, સહજ સંવર પરગા. આસવ દ્વાર નિધિ કરમશન– તિમિર વિનાશ. ક્ષય કરિ વિભાવ સમભાવ ભજિ નિરવિકલપ નિજ પદ ગહે. નિમલા વિશુદ્ધ સાસુત સુથિર, પરમ અતીન્દ્રિય સુખ લહૈ. ૨૯.
ચોપાઈ –જે બિનુ ચાની ક્રિયા અવગાહે, જે બિન ક્રિયા મેખ પદ ચાહે, જે બિનુ મેખ કહે મેં સુખિયા, સે અજાન મૂઢનિ મેં મુખિયા ૩૦.

Page #863

૯૯૭
સઝાય અને પદવિભાગ
- આત્માનુભવ ગ્રહણ કરવાની શિખામણ – દોહરા
જે પદ ભૌપદ ભય હરે, સે પદ સેફ અનુપ, જિહિ પદ પરસત ઔર પદ, લગે આપદારૂપ ૩૧.
અનુભવની પ્રશંસા-કંડલિયા અનુભવ ચિંતામનિ રતન, જાકે હિય પરગાસ, સે. પુનીત શિવપદ લહે, દહે ચતુરગતિવાસ, દહે ચતુરગતિવાસ, આસ ધરિ કિયા ન મ નુતન બંધ નિધિ પુમ્બ કૃત કમ વિહંડ, તાકે ન ગનુ વિકાર ન ગનુ બહુ ભાર ન ગનુ ભવ, જાકે હિરદે માંહિ સતત ચિંતામનિ અનુભવ ૩૨.
વિષય વાસનાઓથી વિરકત રહેવાનો ઉપદેશ–સવયા એકત્રીસા જેલ ગ્યાનો ઉદેત તલ નહિ બધ હેત, બરતે મિયાત તબ નાના બંધ હહિ હે એસૌ ભેદ સુનિ કે લગ્યો તે વિષે ભેગનિસ, જેગનિસૌ ઉદ્મકી રીતિ તેં બિછહિ હે, સુનું શ્રેયા સંત તુ કહે છે સમકિતવંત, યહુત એક ત ભગવંતક દિર હિ હે, વિપૈસો વિમુખ હેહિ અનુભ દસા અહિ, મખ સુખ ટેહિ તેહિ ઐસી મતિ સેહિ હે ૩૩.
જ્ઞાની જીવ વિષયોમાં નિરંકુશ નથી રહેતો.
પાઈ -યાનકલા જિનકે ઘટ જાગી, તે જગમાંહિ સહજ વૈરાગી, ગ્યાની મગન વિષે સુખમાંહી, યહ વિપરીતિ સંભવૈ નાંહી. ૩૪.
જ્ઞાન અને વિરાગ્ય એક સાથે જ થાય છે–દોહરા. ગ્યાન સકતિ વૈરાગ્ય બલ, સિવ સાધે સમકાલ, જ્યૌ લાચન ન્યારે ર, નિરસૈં મૂઢ મનુષ્ય વિષયોથી વિરકત નથી હોતા–સવૈયા એકત્રીસા.
રવિકે ઉદેત અસ્ત હોત દિન દિન પ્રતિ, અંજુલિકે જીવન જ જીવન ઘટતુ હૈ, કાલકે ગ્રસ્ત છિન છિન હોત છિન તન, આરેકે ચલત માનો કાઠ સી કટતુ હૈ, અને પરિ મુરખ ન જે પરમાથકો, સ્વારથ હેતુ ભ્રમ ભારત ઠટતુ હૈ, લગશે ફિરે લેગનિસો પચ્યો પરે જગનિસૌ, વિરસ ભેગનિસૌ નેક ન હટતુ હૈ. ૩૬.
આમવિલાસ જાણવાનો ઉપદેશ. સવૈયા ત્રેવીસા રે રુચિવન પચારિ કહેં ગુરુ. તુ અપનોં પર બૂઝત નાંહી. ખજુ હિયે નિજ ચેતન લચ્છન, હૈ નિજમૈ નિજ ગુઝત નાંહી. સુદ્ધ સુઈદ સદા અતિ ઉજજલ. માયા કે કંદ અરૂઝત નાંહી; તેરી સરૂપ ન દુકી દેહીમ, તાહીમ હૈ તેહિ સુઝત નાંહી. ૩૭.
મનની સ્થિરતાને પ્રયત્ન–દોહરા જે મન વિર્ષે કષાય, બરતૈ ચંચલ સેઇ. જે મન ધ્યાન વિચારસૌ, કે સુ અવિચલ હાઈ ૩૮.
દેહરા :-તાતેં વિષે કષાયસ ફેરિ સુ મનકી બાંનિ. સુદ્ધાતમ અનુભૌવિર્ષ, કીજૈ અવિચલ આનિ. ૩૯
દેઊ નાલ. ૩૫.

Page #864

*
૮૯૮
જન સન્મિત્ર આત્માનુભવ કરવાને વિધિ–સવૈયા એકત્રીસા પ્રથમ સુદ્રિષ્ટિસૌ સરીરરૂપ કીજે ભિન્ન, તામૈ ઔર સૂછમ સરીર ભિન્ન માનિયે. અષ્ટ કમ ભાવકી ઉપાધિ સેઊ કીજે ભિન્ન, તમેં સુબુદ્ધિકૌ વિલાસ ભિન્ન જાનિયે. તાર્મ પ્રભુ ચેતન વિરાજિત અખંડરૂપ વહૈ શ્રત ગ્યાનકે પ્રવાન ઉર આનિચે. વાહીકો વિચાર કરિ વાહીમેં મગન હજૈ, વાકી પદ સાધિએ એસી વિધિ કાનિયે. ૪૦.
આત્માનુભવથી કર્મબંધ થતો નથી—ચોપાઈ ઈહિ વિધિ વસ્તુ વ્યવસ્થા જાનૈ, રાગાદિક નિજ રૂપ ન માને, તાતેં ગ્યાનવંત જગમાંહી. કરમ બંધકો કરતા નહી. ૪૧.
નવભક્તિનાં નામ–દોહરા શ્રવન કીરતન ચિંતવન, સેવન બંધન ધ્યાન લઘુતા સમતા એકતા,નૌધા ભક્તિ પ્રવાન. ૪૨.
મોક્ષમાર્ગી જીવોની પરણતિ-સવિયા ત્રેવીસા. ચેતન મંડિત અંગ અખંડિત, સુદ્ધ પવિત્ર પદારથ મેર, રાગ વિરોધ વિમેહ દસા. સમુ બ્રમ નાટક પુદગલ કેરે, ભેગ સંગ વિયેગ બિથા અવલેકિ કહૈ યહ કમજ ઘેરે, હૈ જિન્હો અનુભો ઈહ ભાંતિ, સદા તિનકો પરમારથ નેરી. ૪૩.
સમાધિ વર્ણન–દોહરા. રામ-રસિક અર રામ-રસ, કહન સુનનક દેઈ, જબ સમાધિ પરગટ ભઈ, તળ દુબિધા નહિ કેઈ. ૪૪.
- મેક્ષ પ્રાપ્તિનો ક્રમ–છપ્પય. ભય સુદ્ધ અંકૂર, ગયી મિથ્યાત મૂર નસિ, કમ કમ હેત ઉત, સહજ જિમ સુકલ પક્ષ સસિ; કેવલ રૂપે પ્રકાસિ ભાસિ સુખ રસિ ધરમ ઘુવ, કરિ પૂરની સ્થિતિ આઉ, ત્યાગિ ગત લાભ પરમ હવ, ઈહ વિધિ અનન્ય પ્રભુતા ધરત પ્રગટિ બૂદિ સાગર થયો, અવિચલ અખંડ અનુભય અખય, જીવ દરબ જગ મંહિ જય ૪૫. આઠ કર્મો નષ્ટ થવાથી અ ઠ ડગે નું પ્રગટ થવું–પયા એકત્રીસ
થાના વરની કે ગયે' જાનિયે જ છે સુ સબ, દસનાવરનકે ગયેલૈ સબ દેખિયે, વેદની કરમ કે ગયેલૈં નિરાબાધ સુખ; મોહનીકે ગયે સુદ્ધ ચારિત વિસેખિયે, આઉ કમર ગયે અવગાહના અટલ હેઈ; નામ કમં ગયે અમુરતીક પેખિયે, અગુરૂ અલઘુરૂપ હેત ગેત્રકમ ગયે અંતરાય ગયે હૈ અનંત બલ લેખિલૈ. ૪૬.
જ્ઞાનીની આલોચના-દેહરા ચાનવત અપની કથા, કહે આપસૌ આપ. મેં મિયાત દસાવિષે, કેને બહુ વિધ પાપ. ૪૭.
સયા એકત્રીસા હિરદૈ હમારે મહા મહકી વિકલતાઈ, તાતેં હમ કરૂના ન કીની છવઘાતકી. આપ પાપ કી મેં ઔનિક ઉપદેશ દનૈ, હતી અનુમોદના હમારે યાહી બાતકી.

Page #865

श्रवण
कीर्तन
स्मरण
नवधा
1) पादसेवन

भक्ति
भक्ति देवी
अर्चन
आत्मनिवेदन

वन्दन
प्रितमलाल अम. त्रिवेदी
सख्य
दास्य
www.jalnelibrary.org.

Page #866

Page #867

સઝાય અને પદ-વિભાગ મન વચ કાયા મેં મગન હવે કમાયે કર્મ, ધાયે ભ્રમ જાલમૈ કહા હમ પાતકી. ગ્યાન કે ઉદય ભયે હમારી દશા ઐસી ભઈ જેસે ભાનુ ભાસત અવસ્થા હેત પ્રાતકી ૪૮.
સાત વ્યસનનાં નામ ચેપાઈ -જાવા આમિષ મદિરા દારી. આખેટક ચારી પરનારી. એઈ સાત વિસન દુખદાઈ. દુરિત મૂલ દુર ગતિકે ભાઈ. ૪૯
સાત ભાવ વ્યસનનું સ્વરૂપ સયા એકત્રીસા અશુભમૈ હારિ શુભજીતિ હૈ હૂત કર્મ, દેહંકી મગનતાઈ હું ગાંસ ભખિવો. મહકી ગહલસી અજાન હૈ સુરાપાન, કુમતિકી રીતિ ગનિકાકૌ રસ ચખિ નિદૈ હવૈ પ્રાનઘાત કરવી યહૈ કિકાર, પરનારી સંગ પરબુદ્ધિકૌ પરખિ પ્યારસોં પરાઈ સૌજ ગહિવેકી ચાહ ચેરી, એઈસાત વિસન બિરે બ્રહ્મ લખિ. ૫૦.
| મંગલા ચરણ દેહરા જિન–પ્રતિમા જિન-સારખી નમેં બનારસ તાહિ. જાકી ભક્તિ પ્રભાવસો, કીની ગ્રંથ નિવાહિ. ૫૧.
જિન પ્રતિબિમ્બનું માહાસ્ય–સવૈયા એકત્રીસા જાકે મુખ દરસ સૌ, ભગતકે નૈનનિક. થિરતાકી બાનિ બહૈ, ચંચલતા બિનસી. મુદ્રા દેખિ કેવલી કી મુદ્રા યાદ આવૈ જહાં જાકે આગે ઈંદ્રકી વિભૂતિ દર્સે તિનસી. જાકો જસ જપત પ્રકાસ જગૈ હિરમેં. સઇ સુદ્ધમતિ હેઈ હતીજુ મલિનસી, કહત બનારસી સુમહિમા પ્રગટ જાકી, હૈ જિનકી છબિ સુવિધમાન જિનસી. પ૨.
- જિન-મૂર્તિપૂજકેની પ્રશંસા-સવિયા એકત્રીસા.
જાકે ઉર અંતર સુદ્રિષ્ટિકી લહર લસી, બિનસી મિથ્યાત મેહ-નિદ્રાકી અમારખી, સૈલી જિનશાસનકી કૈલી જાકે ઘટ ભય, ગરબકો ત્યાગી ષટ-દરબકો પારખી આગમકૅ અચ્છર પર હું જાકે શ્રવનમેં. હિરદે–ભંડાર સમાની વાની આરખી, કહત બનારસી અલપ ભવ થિતિ જાકી, સેઈ જિન પ્રતિમા, પ્રવાનૈ જિન સારખી. ૫૩.
- દેહરા –સમયસાર નાટક અકથ કવિકી મતિ લઘુ હેઈ, તાતેં કહુત બનારસી પૂરન કર્થ ન કઈ ૩. ઘટ ઘટ અંતર જિન બર્સ ઘટ ઘટ અંતર જૈન, મતિ મદિરા કે પાન સૌ, મતવાલા સમર્ઝન ૩૧. સમયસાર આતમ દરવ, નાટક ભાવ અનંત; સે હૈ આગમ નામ મૈ, પરમારથ વિરતંત ૫૪.
૭. બાઈ કસ્તુરાં કત, આત્મબોધ (સ. ત્રેવીસા) મહ મહમદ છાય રહયે નિજ, રિદ્ધિ વિસાદ ઔર, દયાતા મહિ સ્વાદ લખે નહિ ચેતન, આપ લખી અપને ઘર આય; વાર અનેક પસાર કહું નિજ, જ્ઞાન વિના સમ સુખ ન પાયે તાતે કહયે અબ માન ચિદાનંદ. ધાર તું સગુણ સદાયે ૧. આપ વિસારકે જે દુઃખ પાવત, સે દુઃખ જાનત મુખ ઉચ્ચારી; તાતે સુજ્ઞાન ધરે અપને ચિત્ત, જ્ઞાન અસિ ગ્રહી મહ વિદારી ધ્યાન ધરે નતિ શુદ્ધ સ્વરૂપ

Page #868

૮૧૦.
સજજન સન્મિત્ર જાય મિટી ભવ વાસ વસેરે; ત્યાગી વિભાવ શુદ્ધાત્તમ લેખત, પાપ અનુભવ આતમ કેરે. ૨. બાહિજ દ્રષ્ટિ ધરે જબ આતમ, તે નિજ ભાવ લખે નવિ કયુંહિ; પેજ હિયે શિખ માની લે ચેતન, જ્ઞાયક રૂપે સદા તુજ માંહિ; જે સમભાવ ગ્રહે યહ આતમ, રાગ વિરોધ વિમેહ મિટાઈ; સમ્યભાવ લહિ અપને પદ, શાશ્વત સુખ સમાધિ સદાઈ. ૩. આ પરમેં નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ, ચહેન વિભાવ ગહેન અનિતી; ચેતન રોગ વિયેગ કે કારણ, યામેં વસંત રહે ભવભિતી, ચેત ચિદાનંદ ચેતનકે યહ, આસર આપ મિળ્યો તુજ સેતી; છોડી કે નિંદ પ્રમાદ દશા અબ, જાગ કહે ગુરુ શિખ સુનૈકી. ૪. ચાહકી દાહમે કાહે જરે અબ, મૂવી નિજામત રિદ્ધિ સ્વતતી, ઇંદ્રીય લેગ વિકાર વિષે રસ, ત્યાગત જાગત જાતિ અનંતી, શુદ્ધ સવભાવ મે નગમેં, વિષયા રસ ભેગ વિલાસ વિપત્તી, યા તે સુ સમ્ય પ્રાક્રમ ફરત, મૃગમદ તરત સર્વ વિપત્તી. ૫.
૮. મુનિ બુદ્ધિસાગર કૃત અધ્યાત્મિક હિતોપદેશ–સવૈયા મનહર ચાલમાં | મન માને તેવું ખાવું પીવે દુનિયામાં, જેવી જેવી ક્રિયા તે કર્મને તે બંધ છે, મન મલકાઈ અરે ફૂલણ ફજેતી કરી, અંતરના જ્ઞાન વિષ્ણુ દેખતા તે અંધ છે; ચેતનને બંધ કરે ઘન ઘાતીયા તે, ચેતન પ્રકાશ થકી સુગતિ પમાય છે; ધીનિધિ કહે છે એમ સત્યવાન જાણવાથી, અલખ અલખ મુખ યાગિયે તે ગાય છે. ૬. મહારું અને તારું એમ ભેદ પાડી ભૂલ કરે, ચેતનના બે વિણ જીવતા કૂટાય છે, ચાર ગતિ માંહે ભમી ભમીને તે દુઃખ લહા, અંતરની ભૂલ થકી ભવમાં ભમાય છે; ચેતનના બેધ વિણ ચેતન તે જડ જે, ચેતનના બે વિણ ચેતન ચૂકાય છે, ધીનિધિ કહે છે એમ ચેતજે ચતુર જને, ઘડી સવાલાખની તે જોતા માંહિ જાય છે. ૭. કરીને વિચાર ભાઈ દુનિયામાં દેખી લેજે, ગાડી વાડી લાડી સહુ માયાની જંજાળ છે. ધનપતિ નરપતિ સુરપતિ સુખ સહુ, અજ્ઞાનથી માની લે છે મેહ્યા જીવ બાલ છે, શોધ કર બંધ કર ચિત્તમાં ચતુર જન, પ્રમદાના પાસ માંહિ શાને પકડાય છે, જાગ જાગ જીવ જરા જ્ઞાનથી વિચારી જેને, નિત્ય એક ચેતન છે સત્ય સમજાય છે. ૮. જરૂર જરૂર જીવ જેને જરા અંતરમાં, અંતરના જ્ઞાન થકી દેષ સહુ જાય છે; શાતા અશાતા, વેદનીને સમભાવ વેદી લે છે, અંતરના જ્ઞાન થકી સમભાવથાય છે શ્વાસને ઉચછવાસ માંહિ જીવન વહે છે જીવ, લેક કહે મોટે હુને ન્હાને થઈ જાય છે; ધીનિધિ કહે છે એમ ચેતન તું ચેતી લેજે, જિનવાણ ગુણ ખાણ શરણુ સદાય છે. ૯ અરે જીવ જરા ચિત્ત માંડે વિચારી જેને, જનમ મરણ દુઃખ શાને તેહ થાય છે, કમ છે કારણ તેનું કમને વિનાશ કર, કર્મના દલિકરતા ઠેષ થકી આય છે, રાગ અને બ ભાવ કર્મના વિનાશ થકી, નાશ દ્રવ્ય કમ તણે પલકમાં થાય છે; જીવતા મરણ જેનું જીવતા તે જગ માંહિ, જાગ જાગ દિલ માંડ ચતુર ચુકાય છે. ૧૦. અંતરના જ્ઞાન માટે ગુરુનું શરણ કર, ગુરુગમ સેવનાથી સત્ય તે જણાય છે; જ્ઞાની ધ્યાની મુનીગુરૂ શરણુ શરણ શરણ કર, ચેતન સ્વરુપ મુનિ કરૂણાથી પાય છે; જડમાં જગત સહુ જકડાણું જાણી લેઈ સુખની તે આશા એક ચેતનામાં ધારજે; ધીનિધિ કહે છે એમ શિવ સુખ પામવાને,

Page #869

સજ્ઝાય અને પદ-વિભાગ
૨૧૧
રાગને દ્વેષ ક્રાય ચિત્તમાંથી વાજે. ૧૧. લટપટ લપટ ઝટપટ તજી જીવ, શુદ્ધ બુદ્ધ રૂપ ત્હારૂં સ્થિર ચિત્ત ધ્યાવજે; ફરી ફરી નહિં મળે સમય સુજાણ અરે, સાતાએ રહેલી શુદ્ધ યુદ્ધતાને પાવજે; અશુદ્ધ ચેતન તુંહિ ચાર ગતિ રૂપ છેજ, ચેતનની શુદ્ધતાથી ભેદ ભાવ જાય છે; સિદ્ધાંતના સાર સત્ય સમજ ચેતન એજ, ધીનિધિ ચેતન પ્રભુ કોઈ જન પાય છે. ૧૨. જનની સમાન સહુ લલનાને માની લેજે, પર ધન પત્થર સમાન ચિત્ત ધારજે; પોતાના ચેતન સમ સહુ જીવ ગણી લેઈ, મન વચ કાય થકી કેઇને ન મારજે, વંદ્યક નિંક પર ચિત્તને સમાનતાજ, અશુભ વિચાર થકી ચેતનને વારજે, ખેલી નિજ રૂપ માંહિ શુભ વી૨ થઈ જીવ, ભવધિ થકી ઝટ પેાતાને તું તારજે. ૧૩. લપછપ ગપચ્છપ તજીને ચેતન હવે, સ્થિર યાગ થકી એક આતમને ધ્યાવજે; પરમાં પ્રવેશ થકી ચિતડુ' ચંચળ થાય, માટે હિત શિખ હવે યાન માંહિ લાવજે; ભૂલી સહુ દુનિયાનું ભાન એક ધ્યાન થકા, સાધ્ય માંહિ સુરતાની લીનતા લગાડજે; શ્રીનિધિ કહે છે શુભ વીર થઈ જીવ હવે, વિજય વાદ્ય વેગથી વગાડજે. ૧૪. જ્ઞાન અને ક્રિયા થકી મોક્ષના તે પથ ગ્રહે, જરૂર સમય વેણુ દિલમાં વિચારજે; જિન વાણી સત્ય જાણી સદ્ગુણા કર ભવી, રત્ન ત્રયી ગ્રડી જીવ પેાતાને તું-તાર; અષ્ટ સિદ્ધિ નવ નિધિ રૂદ્ધિના ભડાર તુંદ્ધિ, અનંત અનત જ્ઞેય જ્ઞાનથી જણાય છે; બ્રીનિધિ ચેતન ઝટ ચિત્ત માંહિ ચેતી લેજે, અનત અનંત સુખ તુજમાં સમાય છે. ૧૫. પામીને મનુષ્ય ભવ પાપ કર્યા લાખા ગમે, તેની યાદી કરી જીવ પ્રશ્ચાતાપ કીજીયે; હવેથી ન પાપ થાય એવુ' તે વતન રાખ, નિજમાં રમણતાથી શિવ સુખ લીજીયે; ભૂલ્યા ત્યાંથી ફેર ગણુ હવેથી ન ભૂલ થાય, સ્મૃતિ એવી ખાતા પીતાં ચાલતાં તું રાખજે; વિચારીને વેણુ એલ વિવેકથી સત્ય તેલ, ધ્યાનામૃત સ્વાદ ભવિ પ્રેમ ધરી ચાખજે. ૧૬. ચેત અરે જીવ જા ચિત્તમાં વિચારી જોને, જડમાં રમણતાથી જડ જેવા થાય છે; માતી ચારા હંસ ચરે વિષ્ટાથી ન પ્રેમ ધરે, અરે હુંસ કેમ વિષ્ટામાં મૂંઝાય છે; જાતિ જીવ ત્હારી તેવી રીતિ તે અંતર રાખ, ચેતન સ્વરૂપ માંહિ ચેતના સમજાવજે; ધીનિધિ ચેતન રૂપ પડે નહિ ભવ કૂપ, પરમ સ્વરૂપ માંહિ ચેતના ૨માવજે. ૧૭, જડ અને જીવ ઢોય પરિણમ્યાં પિંડ માંહિ, ભેદ જ્ઞાન દ્રષ્ટિ થકી ભિન્નતાને ધારો; પય જળ મિક્લ્યા હુ‘સ ચંચુ થકી ભિન્ન ર, વિવેકથી જીવ હંસ ક્રમને વિદ્યારજે; કમા સૉંચાગ તેને અતિ જે વિયેાગ થાય, સત્ય મેક્ષ દિલ માંહિ ચેતન વિચારજે; ચેતનનું રુપ જપે કમ તેા અનંત ખપે, દશનની શુદ્ધતાથી સ્વરૂપ નિહારજે. ૧૮. દુનિયાના પ્રેમ - ભાવ વિષના ભરેલા સહુ, જાણી જીવ શુદ્ધ પ્રેમ અંતરમાં ધારીયે; આધિ વ્યાધિ ઉપાધિથી ભરેલ ભવાબ્ધિ આતા ચરણના ચાન થકી ચેતનને તારીયે; પાતે તે પેાતાને કહું ચેત ઝટપટ અરે, વિતી વેળા ફરી કદી લેશ નહિ આય છે; ધીનિધિ ચેતન હવે વાર ન લગાડ કાઈ, ખરા તા બપોરે ચૌટા માંહિ લૂંટાય છે. ૧૯. શાતા ને અશાતા દાય વેઢનીના ખંધ છેજ, મધ માંહિ અધ બને માહિની સબંધ છે; ધનની મેટાઈ એ તા માહ મૂળ જાણુ અહા, જિન વાણી જાણ્યા વિનાં દેખતા તે અંધ છે; સુખ દુઃખ સમ

Page #870

૧૨
સજ્જન સન્મિત્ર
ભાવે જ્યારે તે વેઢાય છેજ, ત્યારે સત્ય સુખનું તા ભાન દીલ થાય છે; ધીનિધિ ચેતન પ્રભુ સેવના પમાય જ્યારે, ત્યારે જન્મ જરા ભય આધિ વ્યાધિ જાય છે. ૨૦. મહા દુ:ખદાઈ ભવ દાવાનળ જાળ માંહિ, પડયા દુ:ખ પામ્યા અને પાછાં કાઇ પામશે; ધ માન માચા લાભ માંડુિ નથી સુખ લેશ, અતરમાં સુખ આશ થકી સુખ જામશે;
અસ્થિર અચળ ખાી વિષયમાં સુખ નહિ, નિત્ય સુખ અંતરમાં અનુભવી જાણુશે; દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયન' સ્વરુપ સમજી જીવ, અનત અખંડ ચિધન ચિત્ત આણુશે. ૨૧. દેખી દેખી જુએ ત્યારે દેખવાનું ખાદ્ઘ નહિ, જાણી જાણી જાણા ભાઇ જાવુ. અનંત છે; આદૅય આઠેય એ ચેતન દૈય સી, શેાધીને શેાધીને જુએ ચેતન હિસત છે; જિનવરની કથિત સમય સમય સત્ય, સમક્તિ સુધારસ પાન સુખકાર છે; અમૂલ્ય સમયસુખ સમાધિમાં ગાળ જીવ, ધીનિધિ વિચાર સાર ધન્ય અવતાર છે. ૨૨.
૯. શ્રીયતિધર્મ સજમ ખત્રીશી
દોહા : ભાવ જતિ તેઢુને કહેા, જહાં દવિધ જતિ ધમ; કપટ ક્રિયાસાં માહાલતા, મહીયા આંધે કમ. ૧. લૌકીક લેાકેાતર ક્ષમા, દુવિધ કહી ભગવત; તેઢુમાં લેાકાતર ક્ષમા, પ્રથમ ધમ એ તંત, ર. વચન ધમ' નામે કથ્યા, તેહુના પણ એઉ લે; આગમ વયણે જે ખીમા, પ્રથમ ભેદ અપખેદ ૩. ધમ ક્ષિમાનીજ સહેજથી, ચંદન ગધ પ્રકાર; નિતિચાર પણે જાણીયે, પ્રથમ સુક્ષ્મ અતિચાર ૪ ઉપકારે અપકારથી, લૌકીક વળી વીવાંગ; બહુ અતિચાર ભરીક્ષમા, નહી સજમને લાગ. ૫. બાર કષાય ક્ષય કરી, જે મુનિ ધમ' લહાય; વચન ધમ'નામે ક્ષમા તે બેડુ તિહાં કાય. ૬. મધવ અજવ મુત્તિત, પરંચ ભેદ ઈમ જાણુ; તિહાં પણ ભાવ નિય'ને, ચરમ ભેદ પ્રમાણુ, છ. ઈડુ લેાકાદિક કામના, વિષ્ણુ અણુસણુ સુખ જોગ; શુદ્ધ નિજ`રા ફલ કક્ષ્ચા, તપ શિવ સુખ સોગ. ૮. આશ્રવ દ્વારને રૂંધીયે, ઇંદ્રિયદડ કષાય; સમર ભેદ સ’જમ કથ્થા, એહુજ માક્ષ ઉપાય ૯. સત્ય સૂત્ર અવિરૂદ્ધ જે, વચન વિવેક વિશુદ્ધ; આલેાયણ જલ સેાધતા, સૌચ ધમ` અવિરૂદ્ધ. ૧૦. ખગ ઉપાય મનમે ધરા; ધર્માંપગરણ જે; વરજીત ઉપષિ ન આદરે, ભાવ અકિ ંચન તેહ. ૧૧. શીલ વિષ મન વૃત્તિજે, ખ'ભતેહ સુપત્તિ; હોય અનુત્તર દેવને, વિષય ત્યાગનું ચિત્ત ૧૨. એહ દશ વિવિધ જતિ ધમ જે આરાધે નિત્ય મેવ; મૂલ ઉત્તર ગુણ યત્નથી, કીજે તેહની સેવ. ૧૩. અંતર જતના વીણ કિસ્સે, વામ ક્રિયાના લાગ; કેવલ કચુક પરિહરે, નિરવિષ ન હુવે નાગ. ૧૪. દોષ રહિત આહાર લીચે, મનમાં ગૌરવ રાખ; તે કેવલ આજીવિકા, સુયગડાંગની સાખ, ૧૫. નામ ધરાવે ચરણુનું, વગર ચરણ ગુણુ ખાણુ; પાપ શ્રમણ્ તે જાણીયે, ઉત્તરાધ્યયન પ્રમાણુ. ૧૬. શુદ્ધ ક્રિયા જો ન કરી શકે, તે તું શુદ્ધ ભાખ; પ્રરુપહુ એ કરી, જીન શાસન થિતિ રાખ. ૧૭, ઉસન્ના પણ ક્રમ' રજ, ટાલે પાલે મેષ; ચરણુ કરણુ અનુમાઢતાં, જ્ઞાનાચારે શેાધ. ૧૮. હીણા પણુ જ્ઞાને અધિક, સુંદર સુરૂચી વિશાલ; અપાગમ મુનિ નહિ ભલા, ખેલે ઉપદેશ માલ ૧૯. જ્ઞાનવ તને કેવલી, દ્રબ્યાદિક અદ્ઘિનાણુ; વૃહત કહપ ભાષે વલી, સરખા ભાષ્યા જાણુ. ૨૦. જ્ઞાનાદિક ગુણુ મચ્છરી, કષ્ટ કરે તે ફાક; ગ્રંથી ભેદ પણ તસ નહિ, ભૂલે ભાલા લાક. ૨૧. જોયે

Page #871

(૧૩
સજ્ઝાય અને પદ વિભાગ
દર
હાર જવેહરી, સાને જ્ઞાની તેમ; હીણાધિક જાણે ચતુર, મૂરખ જાણે કેમ. ૨૨. કીધે તેહુને, ઉન્મારગ થિર હાય; બાહ્ય ક્રિયા મત ાચો, પ'ચાસક અવલેાય, ૨૩. જેહથી મારગ પામીયા, તેહની સામેા થાય; કુદ્ધિ તે પાપીયા, નિશ્ચય નરકે જાય, ૨૪. સુંદર બુદ્ધિપણે કથ્યા, સુંદર શ્રવણ થાય; જ્ઞાનાદિક વચને કરી, મારગ ચાલ્યે! જાય. ૨૫. જ્ઞાનાદિક વચને શ્રદ્ધા, સાથે જે શિવ પથ; આતમ જ્ઞાને ઉજલેા, તેડુ ભાવ નિગ્રંથ ૨૬. નિંદક નિશ્ચે નાટકી, બાહ્યી મિત અધ; આતમ રામે જે રમે, તેહને તે નહી બંધ. ૨૭. આતમ સાખે ધમ' જે, તિાં જનનું શ્રુ' કામ; જન મન રંજન ધર્મ'નુ', મૂલ ન એક બદામ. ૨૮. જગમાં જન છે બહુ સુખી, રુચી નહી કે એક; નિજ હિત હાય તીમ કીજીયે, ગ્રહી પ્રતિજ્ઞા ટેક. ર૯. દુર રહી જે વિષયથી; કીજે શ્રુત અભ્યાસ; સ'ગતિ કીજે સંતની, થઈએ તેઢુના દાસ. ૩૦. સમતાસે' લય લાઇએ, ધરી અધ્યાતમ ર'ગ; નિ'ઢા તજીએ પરતણી, ભજીએ સજમ અંગ ૩૧ વાચક જસ વિજયે કહી, એહ મુનિ ઢીતવાત; એહુ ભાવ જે મન ધરે, તે પામે શિવ સાથ. ૩૨.
૧૦. આત્મહિતશિક્ષારૂપ શ્રી ક±ાદી અક્ષર ખત્રોશી.
કક્કા તે કિરિયા કરા, કમ' કરી ચકચુર; કિરિયા વિણુ રે જીવડા, શિવ નગર છે દૂર. ૧. ખખ્ખા કરેંજ · ક્ષય કરે, ક્ષમા કરા મન માંહિ; ખાત કી સેવા સદા, શ્રી જિન દેવ છાંહિ. ૨. ગગ્ગા ગવ ન કીજિયે, સવ' યે જસહાણુ; ગવ કિયાથી ગુણુ ગળે, ગવ' મ કરી અજાણુ. ૩. ઘઘ્ધા ઘર ઘરણી તજો, ઘટ ઘટ રાખા પ્યાર, કુટુંબ સહુ સ્વારથ લગે, જિષ્ણુસે'તિ વ્યવહાર, ૪. હા નમણુ કરો સદા, નમતાં નવિધિ હાય; દેવગુરૂ માતા પિતા, હિત ધરીને સહું કાય. ૫. ચચ્ચા ચારી પરહરી, ચારી કમ ચ'ડાળ; વિજય ચાર ચારી થકી, નરક ગયે તતકાળ ૬. છછા છળ નવિ કીજિયે, છળ માયાનુ મૂળ; છળે કરી સીતા હરી, દશ શીર છેલાં શૂળ ૭. જજ્જા જોર ન કીજિયે, જોર કરે જસ દ્વાણુ; જોર કિયા જુગતે નહિ, આખે દુનિયા જાણુ. ૮. અડ્ડા જૂઠું ન ખાલિયે, જૂઠે અપજસ હાય; વસુરાજા ઠેંજ થકી, ફુગ તિ જાત જોય. ૯. અડ્ડા વરત કરો સદા, વરત ધ મન સાય; ત્રત વિના ૨ પ્રાણિયા, સુખિય ન દીઠા કાય. ૧૦. ટટ્ટા ટેક ન છાંડિચે, ધમ ધ્યાન એહુ રીત; કામદેવ ટેકે કરી, દેવે પરિક્ષા દીઠ. ૧૧. ઠઠ્ઠા ઠીક માંહે રહો, ઠીક વિષ્ણુ ઠામ ન હોય; ઠીકથી ચુકયા જીવડા, શિવપુર કદિય ન હેાય. ૧૨. ઠ્ઠા ડાયણ રાખસી, તૃષ્ણા તે ઘરમાંય; તૃષ્ણાએ નવિ શચિયા, તે સ્વગ'પુરીમાં જાય. ૧૩. ઢઢ્ઢા ઢાંકણુ જગતનાં જયગુરૂ માયા રાખ, પરદેશી ગુરૂની પરે, રાય પસેી સાખ. ૧૪. ગુણ્ણા નિત નવકાર ગુણુ, ચૌદ પૂરવના સાર; સુદન નવકારથી, શેઠ કુલે અવતાર. ૧૫. તત્તા તીનજ આદરા, ત્રણ્ય તત્ત્વ શિરહાર; દેવગુરૂ ધમ નિમળા, રાખા હિંયા મઝાર, ૧૬. ચથ્થા થિર મન રાખિયે, આત્મ વિષે અભિશમ; વ્યસનજ સાતે પરિહરા, પામેા શિવપુર ઢામાં ૧૭. હૃદા દાનજ દ્વીજિયે, યા ધરા ચિત્ત ધાર; ગજ ભવે સસàા રાખિયા, મેઘકુમાર અવતાર. ૧૮. ધદ્ધા ધર્મજ કીજિયે, ધમ થકી ધન હાય; ધમાઁ વિના ૨ પ્રાણિયા; સુખી ન દીઠા કાય. ૧૯. નન્ના નર ભવ તે

Page #872

સજજન સન્મિત્ર લો, વળી એ આરજ ખેત માનવ ભવ તે દેહિલે, ચેતી શકે તે ચેત. ૨૦. પપ્પા પાપ ન કીજિયે, અલગા રહેજે આ૫ જે કરશે સો પાવશે, કુણ બેટા કુણ આ૫ ૨૧. ફફફા ફેર ન કીજિયે, ખાન પાન ધન ધામ; ફેર કિયે ફિક પડે, સીઝે ન કેઈ કામ. ૨૨. બા મતિન', કીજે ધમ શ હત બીજા બાર સહ તજે, પામો શિવપુર ખેત. ૨૩. ભમ્ભા ભર જીવન સમે, મનસા રાખે ઠાણ, શીળ રત્ન ધર્મ ગાંઠડી, વશ કર ઇંદ્રિય જાણું. ૨૪. મમ્મા માયા પરિહરે, મમતા મૂકે દૂર નંદરાય મમતા થકી, પહેર્યો નરક હજૂર. ૨૫. યચ્યા યુદ્ધ ન કીજીએ, યુધેિ દ્ધ વિનાશ; દુર્યોધન એ યુદ્ધથી, જાવ કીધે કુલ નાશ. ૨૬. ૨રા રીસ ને કીજિયે, રીસ કીયે તન હાણ, રસ કટારી લઈ મરે, હિત અહિત નવિ જાણ ર૭. લલ્લા લાલચ પરિહર, ખાન પાન વશ દૈવ; લાલચ લાગ્યા છવઠા શિવપુર કદિય ન હૈવ. ૨૮. વટવા વ્રત ધરે સદા, વ્રતશું કીજે હેત; સુવ્રતને પાળી કરી, પામે શિવપુર ખેત. ૨૯ શશ શીયળ પાળીયે શીયળ રથ શણગાર; શીયળ આભૂષણે શેભતી, ચંદના સતિ નિરધાર. ૩૦. ષષા ક્ષમાજ કીજિયે, કિહી ન કહીયે કુબોલ; અજુન માળીની પરે, જગમાં તે વધે તેલ. ૩૧. સસ્સા સાંસે મત કરે જિન ભાંખે પરિણામ; સાંસા માટે જે પડયા, જ્ઞાન વિના તે જાણુ. ૩૨. હ હા હિત વંછે સદા, ષટ જીવને હિતકાર હિત થકી હિત ઉપજે, આખે સહુ સંસાર. ૩૩. અક્ષર બત્રિશી એ કહી, સંબોધન અધિકાર; દેહા અથં વિચારશે, પામે ભવ તણે પાર. ૩૪. સંવત સત્તર પચ્ચાસમાં, સમક્તિ કયે વખાણ ઉદયાપુરે ઉદ્યમ કિયે, તે મુનિ હિમ્મત જાણ. ૩૫.
૧૧. સાર બાલ (કાવ્ય) ચોપાઈ ભગવતિ ભારતિ ચરણે નમેવિ, સદગુરૂ નામ સદા સમરવિ, બેલીશ ચોપાઈએ આચાર, જોઈ લેજે જાણ વિચાર. ૧. પંડિત તે જે નાણે ગર્વ, જ્ઞાની તે જે જાણે સર્વ તપસી તે જે ન ધરે ક્રોધ, કરમ આઠ જીતે તે જેધ. ૨. ઉત્તમ છે જે બેલે ન્યાય, ધમ તે જે મન નિર્માય; ઠાકુ તે જે પાલે વાચ, ધમને જે ભાખે સાચ ૩. ગિરૂએ તે જે ગુણે આગલો, સી પરિહાર કરે તે ભલે મલે તે જે નિંદા કરે, પાપી તે જે હિંસા કરે. ૪. માતા તે જે જિનવર તણ, કીરતી તે જે બીજે સુણી; લબ્ધિ તે જે ગૌતમ ગણધાર. બુદ્ધિ અધિકે અભય કુમાર. ૫. શ્રાવક તે જે લહે નવ તત્વ, કાયર તે જે મૂકે સત્વ; મંત્ર ખરે તે શ્રી નવકાર, દેવ ખરે તે મુક્તિ દાતાર. ૬. પદવી તે નિયંકર તણી, મતિ તે જે ઉપજે આપણી; સમકિત તે જે સાચું ગમે, મિથ્યાતી તે ભૂલે ભમે. ૭. મોટા તે જે જાણે પરપીડ, ધનવંત તે જે ભાંજે ભીડ, મન વશ આણે તે બલવંત, આળસથી અધિક પુન્યવત. ૮. કામી નર તે કહીયે અધ, મેહ જાળ તે માટે ફક; દારિદ્ર તે જે ધર્મ હિણ, દુરગતિમાં રૂલે તે દીણ. ૯. આજ્ઞા તે જહાં બાલી દયા, મુનિવર તે જે પાલે ક્રિયા સંતેષી તે જે સુખીયા થયા, દુખીયા તે જે લેશે ગ્રહા. ૧૦. તે નારી જે હવે સતિ, દરશન તે ઓઘો મુહપત્તિ, રાગ દ્વેષ ટાળે જે યતિ, સુધિ જાણે તે જિન મતિ. ૧૧. કાયા તે જે શીલ પવિત્ર, માયા રહિત તે હેયે મિત્ર, વડિલ પણ પાલે તે પુત્ર, ધરમ હાણ પાડે તે શત્રુ ૧૨. વૈરાગી તે વીરમે રાગ,

Page #873

સઝાય અને પદ-વિભાગ
૮૧૫ તારૂ તે ભવ તરે અથાગ; રૌરવ નરક તણે એ માગ, છાગ હણી જે મડે જાગ. ૧૩. દેહ માંહે સાર તે જહ, ધમ થાય તે લેખે દીહ; રસ માંહિ ઉપસમ રસ લીહ, થુલીભદ્ર મુનિ માંહે સિંહ. ૧૪. સાચું જપે તે જિનનું નામ, ગી તે જે તે કામ; ન્યાયવંત કહીએ તે રામ, જિન ધરમી વસે તે ગામ. ૧૫. એહ બોલ બેલ્યા મેં ખરા, સાર નથી એહ ઉપરા; કહે પંડિત લખમી કલ, ધરમ રંગ મન ધર ચેલ, ૧૬.
૧૨. ત્રિષષ્ઠિ શલાખા છત્રીશી ચેપાઈ-પ્રહ સમે પ્રણમુ સરસતીમાય, વલી સહગુરૂકે લાગું પાય; ત્રેસઠ શિલાકાનાં કહુ નામ, નામ જપતા સીઝે કામ. ૧. પ્રથમ વિશ તીર્થંકર જાણ, તેહ તણે હું કરીશ પ્રણામ; રીપભ અછતને સંભવ સ્વામ, ચોથા અભિનંદન અભિરામ, ૨. સુમતી પદ્મ પ્રભુ પૂરે આસ, સુપાશ્વ ચંદ્રપ્રભુ દે સુખવાસ; સુવિધી શિતલને શ્રેયાંસનાથ, એ છે સાચા શિવપુર સાથ. ૩. વાસુપુજયજિન વિમળ અનંત, ધમ શાંતી કુંથુ અરિહંત, અર મલ્લી મુનિસુવ્રત સ્વામ, એહથી લહિયે મુક્તિ સુ કામ. ૪. નમીનાથ નેમીસર દેવ, જસ સુરનરનીત સારે સેવ; પાશ્વનાથ મહાવીર પ્રસિદ્ધ, તુઠા આપે અવિચળ રિદ્ધ. ૫. ચેરાશી બહુર્તર સાઠ પચાસ, ચાલીશ ત્રીશ વીશ દશ ખાસ; બે લાખ એક લાખ પૂરવ સવી જાણે, ચોરાશી બહુતેર સાઠ પ્રમાણ. ૬. ત્રીશ દશ એક લાખનું માન, વર્ષાયુ શાંતિ તાઈ વખાણ; પંચાણું ચુલસી પંચાવન ત્રીશ, દશ એક અઢીશે બહેતર કરીશ. ૭. ધણુશય પંચને સાડાચાર, ચાર શાર્ધ ત્રણ ત્રણશે અઢીશે ધાર; દેસત શાર્ધસત ને સત એક, આગે દશ દશ ઉણ પચાશે છે. ૮. ત્યાંથી પંચ પંચ ઉણ ગણુએ એમ, દસ ધનુષ સુધી પ્રભુ જાણે કેમ; હવે નવને સાત હાથે પ્રમાણ, અનુક્રમે પાસને વીરનું જાણ. ૯. એમ સવિ જિનને આયુ તનુમાન, જાણી કરે પ્રભુનું ગુણગાન; જિનનું જ્ઞાન ધ્યાન બહુમાન, કરતા લહીએ અવિચલ ધાન. ૧૦. હવે નામ ચકવતિ તણાં, બાર ચકી જે શાસ્સે ભણ્યાં, પહેલે ચક્રી ભરત નરેશ, સુખે સાધ્યા જીણે ખટ ખડ દેશ. ૧૧. બીજે સગર નામે ભૂપાલ, ત્રીજો મઘવરાય સુવિશાલ; ચેાથે કહીયે સતન કુમાર, દેવ પદવી પામ્યા છે સાર. ૧૨, શાંતિ કુંથુ અર ત્રણે રાય, તીર્થંકર પણ પદ કહેવાય; સુમૂમ આઠમેં ચકી થયે, અતી લેજો કરી નરકે ગયે. ૧૩. મહાપદ્મ રાય બુદ્ધિ નિધાન, હરિ દશમો રાજાન; અગ્યારમે જય નામ નરેશ, બારમો બ્રહ્મદત્ત ચકેશ. ૧૪. એ બારે ચકીસર કહ્યા, સૂત્ર સિદ્ધાંત થકી મેં લા; તનુ શત પંચ અને સાડાચાર, બેતાલી એકતાલી પર અર્ધા વિચાર. ૧૫ ચાલીસ પણુતીસ તીશ અડવીશ, વિશ પર બાર અને સાત ગણુશ; ધનુષ માન સવિ ચક્રી તણાં, અનુકમ લેહે તસ નામનાં. ૧૬. ચોરાશી બહેતર પૂરવ લાખ, પાંચ ત્રણ વલી એક લાખ; પંચાણું રાશી સાઠ અને ત્રીશ, દશ ત્રણ હજાર સાત સાત લડીશ. ૧૭. આયુ માન ચકીનાં ભણ્યાં, રિષભ અજિતવારે પહેલા બે સુણ્યાં, ધમનાથ વારે મધવા સનત, શાંતિ કુંથુ અરદે પદવી લહત. ૧૮. અરનાથ પછી સુભમ ચક્રીશ, મુનિસુવ્રત વારે મહાપ જગીશ નમિનાથ વારે હરિવેણુને જય, શ્રીમવારે બ્રહ્મદત્તને વિલય. ૧૯ હવે વાસુદેવ કહું નવ નામ,

Page #874

સજ્જન સન્મિત્ર ત્રણ ખંડ જેણે જીત્યા ઠામ; વીર જીવ પ્રથમ ત્રિપૃષ્ટ, બીજો નૃપ જાણે દ્વિપૃષ્ઠ. ૨૦. સ્વયંભુ પુરુષોત્તમ મહારાય, પુરુષસિંહ પુરુષ પુંડરીક રાય; દત્ત નારાયણ કૃષ્ણ નરેશ, એ નવ હવે બળદેવ વિશેષ ૨૧. અચલ વિજય ભદ્ર સુપ્રભ ભૂપ, સુદર્શન આનંદ નંદન ૨૫; પદ્મ રામ એ નવ બળદેવ, પ્રતિશત્ર નવ પ્રતિ વાસુદેવ. ૨૨. અશ્વ તારક રાજેંદ્ર, મેરક મધુ નિશુંભ બલેદ્ર; પ્રહલાદને રાવણ જરાસંઘ, જીત્યા ચક બેલે તસ સંઘ. ૨૩. તનુ એંસી સિત્તર આઠ પચાસ, પિસ્તાલી ઓગણત્રીસ છવીસ ખાસ; સેલ દશ હરિનું તન માન, તેથી બળદેવ વિશેષ કંઈ જાણુ. ૨૪. હરિ પર પ્રતિહરિનું ધાર, હવે તસ આયુષમાન વિચાર લાખ ચોરાશી બહેતર સઠ, ત્રીસ દસ લક્ષ સહસ પાંસઠ. ૨૫. છપ્પન બાર ને એક હજાર, અનુક્રમે એ હરિ આય નિરધાર; તેમ પ્રતિહરિનું જાણ સમાન, બળદેવનું હરિથી વિશેષ પ્રમાણ ૨૬. શ્રી શ્રેયાંસથી ધમજિન દેવ, વારે પ્રથમ પાંચ વાસુ દેવ; છઠો સાતમો શ્રી અરજિન સમે, મુનિસુવ્રત વારે લખમણુજી ગમે. ૨૭. શ્રી નેમ વારે કૃષ્ણને જાણ, પ્રતિહરિ બળદેવ બમકાલે વખાણ, ત્રેસઠ સંખ્યા પદવી કહી, માતા સાઠ તે થે લહી. ૨૮. પિતા બાવનને સાઠ શરીર, ઓગણસાઠ જીવ મહાધીર, પંચ વરણું તીર્થકર જાણ, ચકી સેવન વાત વખાણું. ૨૯. વાસુદેવ નવ શામળવાન, ઉજજવલ તનુ બળદેવ પ્રધાન; તીથ કર મુક્તિ પદ વર્યા, આઠ ચક્રી સાથે સંચર્યા. ૩૦. બલદેવ આઠ વલી તેની સાથ શિવપદ લીધું હાથે હાથ; મઘવા સનત કુમાર સુરલેક, ત્રીજે સુખ વિલસે ગત શેક. ૩૧. નવમો બળદેવ બ્રહ્મ નિવાસ, વાસુદેવ સહુ અધોગતિ વાસ; અમે બારમે ચક્રી સાથ, પ્રતિ વાસુદેવ સમાનર નાથ, ૩૨. મુરવાર સુખ સાતા ભેગવી, નારકી દુઃખ વ્યથા અનુભવી, અનુક્રમે કમં સૈન્ય જય કરી, નરવર ચતુરંગી સુખ વરી. ૩૩. સદગુરુ જેગે ક્ષાવિક ભાવ દર્શન જ્ઞાન ભદધિ નાવ; આરેહિ શિવ મંદિર વિષે, અનંત ચતુષ્ટય તવ ઉલસે ૩૪. લેશે અક્ષય પદ નિર્વાણ, સિદ્ધ સેવે મુજ ઘા કલ્યાણ ઉત્તમ નામ જપો નરનાર, સ્વરુપચંદ લહે જય જયકાર. ૩૫. ત્રિષષ્ઠિ શલાકા છત્રીશી, મરણાર્થે કહી મન ઉલ્લસિ; ઉત્તમ ગુણ સંભારે જેહ, ઉત્તમતા વધે તસ હ. ૩૬. ન ૧૩. પંડિત શ્રી વીરવીજજી ત હિત શક્ષા છત્રીશી
સાંભરે તું સજની મોરી–એ દેશી. સાંભલજે સજજન નરનારી, હેત શિખામણ સારીજી; રીસ કરે દેતાં શિખામણ, ભાગ્યદશા પરવારી, સુણો સજજનેરે, લેક વિરૂદ્ધ નિવારા સુટ જગત વડે વ્યવહાર. સુ. ૧. આંકણું. મુરખ બાલક જાચક વ્યસની, કારૂને વલી નારૂજી; જે સંસાર સદા સુખવંછ, ચેરની સંગતીવા. સુ. ૨. વેશ્યા સાથે વણજ ન કરિએ, નીચલું નેહ ન કરિએજી; ખાપણુ આવે ઘર ધન જાવે, જીવિતને પરિહરિએ. સુ. ૩. કામ વિના પરઘર નવિ જઈએ, આવે ગાળ ન દીજે; બલિઆ સાથે બાથ ન ભરિએક કુટુંબ કલહ નવિ કીજે. સુ. ૪. દુશમન શું પરનારી સાથે, તજીએ વાત એકાંતેજી; માતા બહેન શું મારગ જાતા, વાત ન કરિએ રાતે. સુ. ૫. રાજા રમણ ઘરને તેની વિશ્વાસે નવિ

Page #875

-
2
'.
.
.
.
સજ્જાય અને પદ-વિભાગ
૮૧૭, રહિએજ; માત પિતા ગુરુવિણ બીજાને, ગુહ્યની વાત ન કહિએ. સુ. ૬. અજાણ્યા શું ગામ ન જઈએ ઝાડ તળે નવ વસીએજી. હાથી ઘેડા ગાડી જાતાં, દુરજ નથી દુર ખસીએ. સુ. ૭. રમત કરતા રીસ ન કરીએ. ભય મારગ નવિ જઈએ. બેજ વાત કરે જિહાં છાની, તિહાં ઉભા નવિ રહિએ. સુ૮. હુંકારા વિણ વાત ન કરિએ. ઈચછા વિણ નવિ જમીએ. ધન વિદ્યાને મદ પરિહરિએ, નમતા સાથે નમિએ, સુત્ર ૯, મુરખ ભેગી રાજા પંડિત. હાંસિ કરી નવિ હસિએજી. હાથી વાઘ સ૨૫ નર વઢતાં. દેખીને દૂર ખસિએ. સુ. ૧૦. કુવા કાંઠે હાંસિ ન કરીએ કેફ કરી નવી ભમીએજી. વરે ન કરીએ ઘર વેચીને. જીગડે નવિ રમીએ. સ. ૧૧. ભણતાં ગણતાં આળસ તજીએ. લખતાં વાર ન કરિએજી. પર હસ્તે પરદેશ દુકાને આપણું નામ નધરિએ. સુ. ૧૨. નામું માંડે આળસ છડી દેવાદાર ન થઈએ છે. કષ્ટ ભયાદિક થાનક વરજી. દેશાવર જઈ રહિએ. સુ. ૧૩. ધનવંતને વેશ મલિનતા. પગશું પગ ઘસિ વેજી. નાપિક ઘર જઈ શિર મુંડાવે. પાણીમાં મુખ જોવે. સુ. ૧૪. નાવણ દાતણ સુંદર ન કરે. બેઠો તરણ તેડેછે. ભુએ ચિત્રામણ ના સુએ. તેને લક્ષમી છેડે સુ. ૧૫. માતા ચરણે શિશ નમાવી. બાપને કરીએ સલામોજી. દેવ ગુરૂને વિધિએ વાંકી. કરે સંસારનું કામ. સુ. ૧૬. બે હાથે માથું નવી ખણુએ કાન નવિ ખેતરિએજી. ઊભાં કેડે હાથ ન દીજે. સામે પુરે નવિ તરિએ. સુ. ૧૭. તેલ તમાકુ કુરે તજીએ. અણગલ બેલ નવિ પીજે જી. કુલવંતી સતિને સિખામણું. હવે નર ભેગી દીજે. સુ. ૧૮. સસરા સાસુ જેઠ જેઠાણી. નણદી વિનય મ મૂકો. શાણપણે સેરી સંચરતાં. ચતુરા ચાલિ મ ચૂકે. સુ૧૯ નીચ સાહેલી સંગ ન કીજે. પરમંદિર નવિ ભમીએજી. રાત્રી પડે ઘર બાર ન જઈએ. સહુને જમાડી જમીએ. સુ૦ ૨૦. બહુ માલણને કુંભારણું યેગણ સંગ ન કરિએજી. સહેજે કેઈક આલ ચઢાવે. એવડું શેને કરિએ, સુ૦ ૨૧. નિજ ભરતાર ગયે દેશાવર, તવ શણગાર ન ધરિએજી. જમવા નાતિ વચે નવિ જઈએ. દુરજન દેખી ડરિએ. સુ. ૨૨. પરસેરી ગરબે ગાવાને. મેલે ખેલે ન જઇએ. નાવણ ધાવણ નદી કીનારે. જાતા નિરજ થઈએ. સુત્ર ૨૩. ઊ પડતે પગે ચાલિ ચાલી જે. હુન્નર સહુ સખીજે જી. સ્નાન સુવત્રે રસેઈ કરીને દાન સુપાત્રે દીજે. સુ. ર૪. શોક તણાં લઘુ બાલક દેખી. મ ધરો ખેદ હિંયા મેજી. તેહની સુખ શીતલ આશીસે. પુત્ર તણા ફલ પામે. સુ. ૨૫. બાર વરસ બાળક સુર પડિમા. એ બે સરિખા કહિયે છે. ભક્તિ કરે સુખ લીલા પામે. ખેદ કરે દુખ લહિએ સુ. ૨૬. નર નારી બેહુને સિખામણ. મુખ લવરી નવિ હસિએજી. નાતિ સગાના ઘર છડીને. એકલડા નવિ વસિએ સુ. ૨૭. વમન કરીને ચિતા ઝાલે. નબલે આસન બેસીજી. વિદિશે દક્ષણ દિશા અંધારે. બેટયું પણુંએ પેસી. ૨૮. અણ જાયે રૂતુવતિ પાત્રે પેટ અજિરણ વેલા છે. આકાશે ભેજન નવિ કરિએ. બે જણ બેસી ભેલા સુ. ૨૯. અતિસે ઉનું ખારું ખાટું. શાક ઘણું નવી ખાવું છે. મૌનપણે ઊઠી ગયુવરજી. જમવા વેલા નાહવું. સુ ૩૦. ધાન વખાણી વખેડી ન ખાવું. તડકે બેસી ન જમવું છે. માંદા પાસે શત રહીને નરણાં પાણી ન પીવું. સુ૩૧. કંદમુલ અભક્ષને બળે. વાસી વિદલ તે વર જી. જુઠ તો પર નિંદા

Page #876

સજજન સન્મિત્ર હિંસા. જે વલી નરભવ સર સુ. ૩૨. વ્રત પચખાણ ધરી ગુરૂ હાથે. તીરથ યાત્રા કરીએ. પુન્ય ઊદય જે માટે પ્રગટે. તે સંઘવી પદ ધરીએ. સુ. ૩૩. મારગમાં મન મકલું રાખી, બહુવિધ સંઘ જ માજી. સુરલે કે સુખ સઘલાં પામે. પણ નહિ એ દહાડો સુ. ૩૪. તીરથ તારણ સિવમુખ કારણ. સિદ્ધાચલ ગિરિનારજી. પ્રભુ ભક્તિ ગુણશ્રેણે ભવજલ. તરીએ એક અવતારે. સુ૩૫. લેકીક લકત્તર હિતશિક્ષા. છત્રીસીએ બેલીજી પંડિત શ્રી શુભવીરવિજય મુખ. વાણી મેહન વેલી. સુવ ૩૬.
હરિયાલી (૧) . કહી પંડિત! કોણ એ નારી? વીસ વરસની અવધિ વિચારી કહી ૧. દેય પિતાએ એહ નિપાઈ સંઘ ચતુવિધ મનમે આઈ. કહિયે. ૨. કીડીએ એક હાથી જા, હાથી સાહમ સસલે ધાયો. કહિયે. ૩. વિણ દવે અજવાળું થાય, કીડીના દરમાંહિ કુંજર જાયે. કહિ૦ ૪. વરસે અની ને પાણી દીપે, કાયર સુભટ તણું મદ આપે. કહિયે. ૫. તે બેટીએ બાપ નિપાયે, તેણે તાસ જમાઈ જાય. કહિયે. ૬. મેહ વરસતાં બહુ રજ ઉડે, લેહ તરે ને તરણું બુડે. કહિ૦ ૭. તેલ ફિરે ને ઘાણી પીલાએ, ઘરટી દાણે કરીય દલાગે. કહિયે. ૮. બીજ ફલે ને શાખા ઉગે, સરોવર આગે સમુદ્ર ન પૂગે. કહિ૦ ૯ પંક ઝરે ને સરવર જામે, ભમે માણસ તિહાં ઘણે વિસામે, કહિયે. ૧૦. પ્રવહણ ઉપરિ સાગર ચાલે, હરિ તણે બળે ડુંગર હલે. કહિયે. ૧૧. એહને અર્થ વિચારિ કહિયે, નહિતર ગવ મ કેઈ ધરિયે. કહિને ૧૨. શ્રીન વિજય વિબુધને શિષ્ય, કહી હરિયાલી મનહ જગશે. કહિયે. ૧૩. એ હરયાલી જે નર કહેશ્ય વાચક જ જપે તે સુખ લહેશે. કહિયે. ૧૪.
હરિયાલી (૨) સખીરે મેં તે કૌતુક દીઠું, સાધુ સરોવર ઝીલતા, સ૦ નાકે રૂપ નિહાલતારે, સ, લચનથી રસ જાણતારે. સ. ૧. મુનિવર નારી શું રમેરે, સહ નારી હિંગે કંતને સ૦ કંત ઘણા એક નારીનેરે, સહ સદા યૌવન નારી તે રહેશે. સ૨. વેશ્યા વિલુદ્ધા કેવલીરે, સ, આંખ વિના દેખે ઘણું રે, સ. રથ બેઠા મુનિવર ચલેરે, સ હાથ જળે હાથી ડુબીરે. સ. ૩. કુતરીયે કેશરી હરે, સહ તર પાણી નવિ પિયેરે, સ. પગ વિહૂણે મારગ ચલેરે, સ. નારી નપુંસક ભેગવેરે. સ. ૪. અંબાડી પર ઉપરે રે, સ૦ નર એક નિત્ય ઉભું રહેશે; સ. બેઠો નથી નવિ બેસશેરે, સવ અધર ગગન વિચતે રહેશે. સ૦ ૫. માકડ મહાજન ઘેરીયેરે, સ. ઉંદરે મેર હલાવીયે રે; સત્ર સૂરજ અજવાળું નવિ કરેરે, સરુ લઘુ બંધવ બત્રીશ ગયા. સ. ૬. શેકે ઘડી નહી બેનડીરે, સશામલે હંસ મેં પેખીયેરે, સ0 કાટ વધે કંચન ગિરિરિ, સ૦ અંજન ગિરિ ઉજળા થયારે. સ ૭. વયર સ્વામિ સૂતા પારણેરે, સ, શ્રાવિકા ગાવે હાલડારે; સ. મોટા અર્થ તે કહેજે રે, સ, શ્રી શુભવીરના વાલડારે. સ. ૮.
હરિયાલી (૩) ચેતન ચેતે ચલા, ચતુર ચ બોલે જે નર ખીજે મૂરખ વાતે હૈયડું રીઝે,

Page #877

સજ્ઝાય અને પદ વિભાગ
૨૧૯
તેહુને શી શાખાશી દીજે. ચેતન ૧. પાયે ખાટે મહેલ ચણાવે, થંભ મલાખે માળ જડાવે; વાઘની ખેલે ખાહાર મૂકાવે, વાંદશ પાસે નેવાં ચાવે, ચેતન૦ ૨. નારી માટીને કથ છે છેટા, નાવડે ભરતા પાણી લાટા; પુંજી વિના વેપાર છે માટા; કડા કેમ ઘરમાં નાવે ટાટા. ચેતન૦ ૩. બાપ થઈ બેટીને ધાવે, કુળવતી નારી કત નચાવે; વરણ અઢારનું એઠું ખાવે, નાગર બ્રાહ્મણ તે કહેવાવે. ચેતન ૪. મેરૂ ઉપર એક હાથી ચડીયા, કીડીની કુ કે હેઠે પડીયેા; હાથી ઉપર વાંદરા બેઠા, કીડી કરમાંહિ જાઇ પેઠે, ચેતન૦ ૫. ઢાંકણીએ કુંભારજ ઘડીયા, લ‘ગડા ઉપર ગઇ'ભ ચડીયેા; આંધળા દપ ણમાં સુખ નિરખે, માકડુ ખેડુ' નાણું પરખે. ચેતન૦ ૬. સૂકે સરાવર હુડસ તે માહાલે, પત ઉઠી ગગને ચાલે; છછૂંદરથી વાઘજ ભડકયા, સાયર તરતા ચાંડુળે અટકયા. ચૈતન૦ ૭. સૂતર તાંતણે સિંહ બધાણા, છીલર જલમાં તારૂ મુંઝાણેા; ઉંધણુ આળસુ ઘણું કમાયા, કીડીએ એક હાથી જાય. ચેતન૦ ૮. પતિ એના અથ જ કહેજો, નહિતર બહુશ્રુત ચરણે રહેજો; શ્રી શુભવીરનું શાસન પામી, ખાવા પીવામાં મ કરી ખામી. ચેતન૦ ૯. ગહેલ રાગ (રૂમઝુમ ખાજે પાપલવા)
શ્રાવક વિનવે સુની મનવા-ગૌચરી લાભ અપાવા એ મુનિ આવા આવા અમ ઘેર આવે—શ્રાવક ત્રણ ઉકાળે જળ ઉકાળી ઠારીઆ ઠારી નથી અડયા અગ્નિની જ્યે તે ગાળી ગાળીઆં ચંદરવા છે મા રે ચુલા નથી `ગારે—આ મુની મુજ કુટુંબીજનને કાજે ભેાજની નથી તમારા નિમિ-તે કાંઈ રાંધીઆં રાંધી દેશ વગરના આહારજ વડારવા પાત્રજ લાવા એ. મુની સેળ આશ્રયજી ઉદ્ગમ દશા જાણીયા જાણીયા વિવેક ધરી સાધુને વહેારાવા પ્રાણીયા પ્રાણીઆ ધમ' લાભને પગલે રે સધને પુણ્ય અપાવા
શ્રી જૈન ધાર્મીક શિક્ષણ સાસાઇટી
પ્રથમ શ્રી ધામીક શીક્ષણ ટ્રસ્ટ ક્રૂડ” એવું જે નામ હતું તે હવે ઉપરના નામથી આખા હિંદુસ્થાનમાં ધામી`ક શીક્ષણનું કામ વ્યવસ્થાપૂર્વ*ક કરો. આ સંસ્થા સેાસાયટીના કાયદા ૨૧-૧૮૬૦ મુજબ રજીસ્ટર થયેલ છે. તેની કાયવાહૂક કમીટીનાં નામે નીચે મુજબ છે.
૧ શ્રી પોપટલાલ ભીખાચંદ ઝવેદી પ્રમુખ ત્થા ટ્રસ્ટી |
૧૧ શ્રી ભેાગીલાલ લહેરચંદ ૧૨ શ્રી માણેકલાલ ચુનીલાલ
૧૭ શ્રી મેહનલાલ ભાણુભાઇ શાપરીઆ ૧૪ શ્રી નરેાત્તમદાસ ગાદાજી ડાસજી ૧૫ શ્રી જેશ ગલાલ લલ્લુભાઇ ઝવેરી ૧૬ શ્રી રતીલાલ ચીમનલાલ કુસુમગર સેક્રેટરી | ૧૭ શ્રી તારાચંદ ધનજીભાઈ સેક્રેટરી
૧૮ શ્રી સુરેશભાઇ પેપટલાલ ૧૯ શ્રી હીરાલાલ હાલચંદ દલાલ ખેરીસ્ટર ટ્રસ્ટી | ૨૦ શ્રી ભાષચંદ્ર નગીનભાઇ ઝવેરી ૨૧ શ્રી નાનચંદ જીઠાભાઇ મહેતા
૨૨ શ્રી તલક, કાનજી કપાસી ૨૩ શ્રી જાદવજી સેમચંદ મહેતા
૨ શ્રી રમણલાલ નગીનદાસ પરિખ
૩ શ્રી વિનયચંદ્ર પેપટલાલ દોશી ૪ શ્રી ચંપકલાલ ડાહ્યાભાઈ શાહ ધ શ્રી પોપટલાલ કેશવજી ઢાશી ટ્રસ્ટી તથા સેક્રેટરી
સેક્રેટરી
૬ શ્રી પ્રાણુજીવનદાસ હરગાવિંદ ગાંધી
૭ શ્રી રસીકલાલ નાથાલાલા કારા,
૮ શ્રી જયતિલાલ રતનચંદ શાહ ૯ શ્રી કાંતિલાલ હીરાલાલ કુસુમગર
૧૦ શ્રી મહેન્દ્રભાઇ મનસુખલાલ શાહ

ઉપ-પ્રમુખ
ખજાનચી
"
"}

મે'બર
"
"3
"2
"
در
23
.
22
11
33
13

Page #878

અર્થે નમઃ
શ્રી ' સ જજન સન્મિત્ર " . ષ ષ્ઠ મ હા નિધિ
વિધિ સં ગ હ હૈ
પ્રભાતના પચ્ચકખાણ - ૧ નમુક્કારસહિબ મુહૂસહિઅંનું પચ્ચખાણ
ઉએ સૂરે, નમુકકારસહિએ મુસહિઅં પચ્ચખાઈ ચઉવિહત આહાર-અસણું, પાણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણું સિરે..
૨ પરિસિ–સાડઢપરિસિનું પચ્ચકખાણુ ઉગએ સૂરે, નમુકકારસહિએ પિરિસિં. સાહપરિસિ, મુસહિએ પચ્ચખાઈ ઉગ્ગએ સૂર, ચઉવિપિ આહાર, અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઇમ-અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પછકલેણું, દિશા મહેણું, સાહુવણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિનિયા ગારેણુ સિરે.
૩ પુરિમ–અવનું પચ્ચકખાણ સૂરે ઉગએ, પરિમઠું અવહૂ મુસિહ પચ્ચકખાઈ ચઉન્ડિંપિ આહારં, અસણું ખાઈમ સાઇમં અન્નત્થણા ભેગેણુ સહસાગારેણું પચ્છન્નકાલેણું દિસા મહેણું સાહુ વયણેણું મહત્તરા ગારેણું સવસમાહિવત્તિયાગારેણું સિરે.
૪ બેસણા-એકાસણુ એકલ ઠાણાનું પચ્ચશ્માણ ઉગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં, પરિસિં મુદ્ધિસહિએ પચ્ચકખાઈ. ઉગ્ગએ સૂરે, ચઉરિવહં પિ આહારં–અસંણ, પાણું ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચ્છન્નકાલેણું, દિસાહેણું, સાહુવયણેણં, મહત્તરાગારેણું સન્સમાવિવત્તિયાગારેણં, વિગઈઓ પછખાઈ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, લેવાલેવેણુ, ગિહત્યસંસણું, ઉફિખત્તવિવેગે, પહુચ્ચમખિએણે. પારદૃાવાણુયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિંપત્તિયાગારેણં, બિયાસણું એકાસણું, એકલઠાણું પચ્ચકખાઈ તિવિલંપિ આહાર

Page #879

વિધી સંગ્રહ અસણં, ખાઇમં, સાઇમં અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, સાગારિયાગારેણં, આઉંટણપસારેણુ, ગુરુ અભુકૂણું, પારિદૃાવણિયા ગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાંહિવત્તિયાગારેણં, પાણસ લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અચ્છેણ વા, બહુલેણ વા, સસિલ્વેણ વા, અસિન્હેણ વા, સિરઈ
પ આયંબિલ–નિવિઅનુ પચ્ચકખાણ ઉગ્ગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં, પિરિસિં, સોઢપરિષિ મુદ્રિસહિયં પચ્ચકખાઈ. ઉગ્ગએ સરે, ચઉવિહં પિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચ્છન્નકાલેણું, હિંસા મહેણું, સાહવયણેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, આયંબિલ નિવિગઈએ પચ્ચકખાઈ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણું લેવાલેવ ગિહત્યસંસણ, ઉત્તિવિવેગેણં, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણું સવ્વસમાહિત્તિયારાગારેણં, એગાસણું પચ્ચકખાઈ, તિવિપિ આહાર અસણં, ખાઈ, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, સાગારિયાગારેણં, આઉટણ પસારેણં, ગુરુઅબ્દુદ્વાણું, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્યસમાવિવત્તિયાગારેણં, પાણક્સ લેવણું વા, અલેવેણ વા, અચ્છેણ વા, સસિથેણ વા, અસિથેણ વા સિરઈ.
૬ ચઊંવિઆહાર ઉપવાસ સૂરે ઉગ્ગએ અભત્ત પચ્ચકખાઈ ચઉવિલંપિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈમ સાઇમ-અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણ સિરાઈ
૭ તિવિઆહાર ઉપવાસ સૂરે ઉગએ, અભત્ત પચ્ચક્ખાઈ તિવિડંપિ આહાર-અસણં, ખાઇમં, સાઈમ-અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પારિફ્રાવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્યસમાહિવત્તિયાગારેણું પાણહાર પિરિસિં, સાઢ પરિસિ મુસહિઅં, પચ્ચખાઈ-અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચ્છન્નકાલેણું, દિસાહેણું, સાધુવયણેણં, મહત્તગારેણં, સવ સમાહિવત્તિયાગારેણં, પાણસ લેવેણ વા અલેવેણ વા અચ્છેણુ વા બહુલેવેણ વા, સસિન્થણ વા, અસિથેણ વા સિરઈ.
૮ ચઉત્થભd-છઠ્ઠમત્ત, અઠ્ઠમભાં અબ્બતનું પચ્ચખાણ
સૂરે ઉગ્ગએ ચઉત્થભત્ત છઠ્ઠભત્ત, અઠ્ઠમભત્ત અંmત પચ્ચખાઈ તિવિધિ આહાર અસણું સાઈ, (પછીના આગા ઉપરના તિવિહાર ઉપવાસ પ્રમાણેના બાલાવા)
૯ ચઉવિઆહાર તિવિહાર, દુવિહારનું પચ્ચખાણ દિવસચરિમ પચ્ચકખાઈ ચઉન્વિોંપિ આહાર-તિવિહંપિ આહાર, દુવિહંપિ આહાર અસણં, પાણું, ખાઇમં, સામં–અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણે સિરે.

Page #880

૮૨૨
હાજન સત્ર ૧૦ ચિદનિયમ ધારનારે કરવાનું દેશાવળાશિકનું પચ્ચખાણ
દેસાવગાસિકં ઉભેગે પરિગ પચ્ચખાઈઅન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણં, સિરે.
૩ સામાયિક લેવાને વિધિ પ્રથમ ઉચે આસને પુસ્તક પ્રમુખ મૂકીને-શ્રાવક શ્રાવિકા, કટાસણું, મુહપત્તિ, ચરવાળે લઈ, શુદ્ધ વસ્ત્ર પહેરી, જગ્યા પુંજી કટાસણું ઉપર બેસી, મુહપત્તિ ડાબા હાથમાં મુખ પાસે રાખી, જમણે હાથ સ્થાપના સન્મુખ રાખ. પછી એક નવકાર ગ, પંચિંદિઅ કહી, સ્થાપનાજી સ્થાપવા. પછી ખમાસમણ દઈઇરિયાવહિયં, તસ્ય ઉત્તરી અનન્દ કહી, એક લેગસ અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સગ કરી, પારી, પ્રગટ લોગસ કહે પછી ખમાસમણ દઈ–ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામિયિક મુહપત્તિ પડિલેહુ? ઈચ્છે એમ કહી મુહપત્તિના પચાસ બેલ કહી, મુહપત્તિ પડિલેહીએ. પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવત્ સામાયિક સંદિસાહે? ઈચ્છ–ઈચ્છા કારેણ સંદિસહ ભગવત્ સામાયિક ઠાઉં કહી, બે હાથ જોડી એક નવકાર ગણી ઈચ્છકારી ભગવાન પસાય કરી સામાયિકદંડક ઉચ્ચરાજી કહીએ. વડિલ હોય તે કરેમિ ભંતે કહે. પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા બેસણે સંદિસાહુ? ઈચ્છે ખમાત્ર ઈચ્છા. બેસણું હાઉ ઇચ્છ. ઈચ્છા સઝાય સંદિ સાહુ ઈચછ ઈચછા સજઝાય કરું? ઈચ્છે એમ કહી ત્રણ નવકાર ગણવા. પછી બે ઘડી સજજાય ધમ ધ્યાન કરવું.
૪ સામાયિક પારવાની વિધિ ખમાસમણ દઈ, ઈરિયાવહિ પડિફકમવાથી માંડીને પ્રગટ લેગસ સુધી કહેવું. પછીખમાઈચ્છા મુહપત્તિ પડિલેહ? ઈ કહી, મુહપત્તિ પડિલેહવી, ખમાસણ દઈ, ઈચ્છા સામાયિક પારું યથાશક્તિ વળી ખમાસણ દઈ ઇચછાકારેણ સામાયિક પાયું" તહત્તિ કહી એક નવકાર ગણું, જમણે હાથ ચરવલા અથવા કટાસણ ઉપર સ્થાપી નવકાર ને સામાઇવયજુનો કહીએ. પછી જમણો હાથ સ્થાપના સામે સવળ રાખીને એક નવકાર ગણુ.
૫ દેવસિઅ પ્રતિક્રમણનો વિધિ પ્રથમ સામાયિક લીજે. પછી પાણી વાવયું હોય તે મુહપત્તિ પડિલેહવી, અને આહાર વાવ હોય તે વાંદણ બે દેવાં; તિહાં બીજા વાંદણામાં આવરિયાએ એ પાઠ ન કહે. પછી-ઈરછકારી ભગવન પસાય કરી પચ્ચકખાણુને આદેશ દેશાજી કહી, યથાશક્તિ પચ્ચક્ખાણ કરવું. પછી–ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા ચિત્યવંદન કરું ? ઈચ્છ, કહી, વડેરાએ અથવા પિતે ચિત્યવંદન કહેવું. જકિંચિ નમુત્થણું કહી ઉભા થઈ અરિહંતઈયાણું અન્નત્થ૦ કહી એક નવકારને કાઉસ્સગ કરી, પારીને નમોહંત કહી પ્રથમ થાય કહેવી. પછી–લેગસ્સવ સવ્વલેએ અરિહંત ચેઈયાણું૦ અન્નત્થ૦ કહી, એક નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરી, પારી, બીજી થેય કહેવી. પછી પુખરવદી સુઅસ્ર ભગવઓ કરેમિ કાઉસગ્ગ વંદણ૦ અન્નત્ય કહી, એક નવકારનો કાઉસગ્ગ કરી, પારીને ત્રીજી થયા કહેવી. પછી સિદ્ધાણું બુદ્વાણું કહી, વૈયાવચ્ચગરાણું કરેમિ કાઉસગ્ગ, અર્થ, કહી,

Page #881

૮૨૩
વિધી સગ્રહ
એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરી, પારીને, નમાડુ ત્॰ કહી ચાથી થાય કહેવી પછી એસીને નમ્રુત્યુણું કહેવું, પછી ચાર ખમાસમણુ દેવાપૂર્વક ભગવાન્તુ, આચાયહું, ઉપાધ્યાયહું, સવ' સાધુહુ' પ્રત્યે ચાભવંદન કરીએ. પછી ઇચ્છકારી સમસ્ત શ્રાવકને વંદું કહેવું. પછી ઇચ્છાકારેણુ દેવસિમ પિક્કમણે ઠાઉં ? કચ્છ, કહી, જમણા હાથ ચરવળા અથવા કટાસણા ઉપર સ્થાપીને સજ્બસવિ દેવસિમ' કહેવું પછી ઉભા થઈ કરેમિ ભંતે ઇચ્છામિ ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ' જો મે, દેવસિઆ॰તસ્સ ઉત્તરી અન્નત્યં કહીને અતિચારની આઠ ગાથાના કાઉસ્સગ્ગ કરવા. એ આઠ ગાથા ન આવડે, તે આઠ નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવેા, કાઉસ્સગ્ગ પારીને લાગસ કહેવા, પછી બેસીને ત્રીજા આવશ્યકની મુદ્ઘપત્તિ પડિલેહીને વાંદણાં એ દેવાં. પછી ઉભા થઈને ઇચ્છાકારેણુ દેવસિમ' આલેાઉં ? ઇચ્છ· આલે એમિ જો મે દેવસિ॰ કહીને સાત લાખ કહેવા, પછી-અઢાર પાપસ્થાનક આલાઈને સ॰૧સવિ દેવસિં૰ પાઠ કહીને બેસવું. જમણા પગ ઉભું કરી એક નવકાર, કરેમિ ભંતે ઈચ્છામિ પિડેક્સિમેઉં કહીને વર્દિતાસૂત્ર કહેવું. પછી વાંદણાં એ દેવાં, ઇચ્છા૰ અભ્રુરૢિઆમિ અભિતર દેવસિય' એમ કહી અભ્રુરૃિએ ખામવા પછી વાંદણાં એ દેવાં. પછી ઉભા થઈ આયરિઅ ઉવજ્ઝાએ કહીને કમિ ભતે ઇચ્છામિ ઠામિત્ર તસ્સ ઉતરી અન્નત્ય કહી, એ લાગસ્ટ અથવા આઠ નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા, પારીને લેાગસ કહી, સવલાએ અરિહં`ત ચેઈયાણું અન્નત્યં કહી એક લોગસ્સ અથવા ચાર નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા તે પારી પુખરવરદી॰ સુઅસ ભગવએ કરેમિ॰ અન્નત્યં કહીને એક લેાગસ્ટ અથવા ચાર નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા તે પારીને સિદ્ધાણુ યુદ્ધાણું॰ કહી, સુઅદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્યં કહી એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા. તે પારી નમેઽહું કહી પુરૂષ સુ દેવયાની અને સ્રીએ કમલદલની થાય કહેવી. પછી ખિત્તદેવાયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્ય કહી, એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા. તે પારી, નમાડુ ત્ કહી ક્ષેત્રદેવતાની થાય સ્ત્રીએ તથા પુરૂષે બન્નેએ કહેવી, પછી એક નવકાર પ્રગટ ગણી, બેસીને છઠ્ઠા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેડ્ડીને એ વાંદણાં દેવાં. પછી સામાયિક ચવિસત્થા, વંદનક, પિક્કમણુ, કાઉસગ્ગ પચ્ચક્ખાણુ યુ' છે જી એમ કહી, છ આવશ્યક સંભારવાં. પછી ઇચ્છામા અણુસિરૂં, નમા ખમાસમણાણું નમાઽહત્॰ કહીને પુરૂષ નમેાઽસ્તુ વમાનાય કહે, અને સ્ત્રી સંસારાવાની ત્રણ થાય કહે, પછી નમ્રુત્યુણું. કહી ઇચ્છા સ ́દિસહ ભગવત્ સ્તવન ભણું? ઈચ્છત કહી સ્તવન કહેવુ'. પછી વરકનક કહી ભગવાન્ડુ આદિ ચાર ખમાસમણુ દેવાં પછી જમણા હાથ ઉધિ ઉપર સ્થાપી અઠ્ઠાઈજેસુ કહેવુ. પછી ઈચ્છ. સદ ભગવત્ દેવિસ અપાયચ્છિત્તવિસેહણુત્યં કાઉસ્સગ્ગ કરૂ ? ઈચ્છ” દેવસિ પાયચ્છિત્તવિંસહણુત્થ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્ય કહી ચાર લેાખસ અથવા સેળ નવકારના કાઉસગ્ગ કરવા, તેપારી પ્રગટ લાગસ કહેવા. પછી બેસીને ખમાસમણ દઈ ઈચ્છા૰સદિ ભગવત્ સઝાય સદિ કહી ખમાસમણુ દેવુ... પછી ઈચ્છા સ`દિ॰ સઝાય કરૂ એમ કહી સજ્ઝાયનેા આદેશ માગી એક નવકાર ગણી સજ્ઝાય કહી. પછી એક નવકાર કહેવા ખમાસમણુ દઇ ઈચ્છા॰ સદિ ભગવત્ દુકખ

Page #882

૮૨૪
સજન સન્મિત્ર ક્લ્ખયકમઁક્ષ્મય નિમિત્તે કાઉસ્સગ્ગ કરું ? ઇચ્છ' દુધ્મક્ષયકમ્મક્ષયનમિત્ત' કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્યં કહી, સપૂણુ ચાર લેગસ અથવા સેાળ નવકારના કાઉસગ્ગ કરવા. પછી વડીલે અથવા પાતે પારીને નમાઝ્ડ ત્॰ કહી લઘુ શાંતિ કહી પ્રગટ લેાગસ કહેવા. પછી ખમાસમણુ દઈ, ઈરિયાવહિ॰ તસ ઉતરી અન્નત્યં કહી, એક લેકસના કાઉસ્સગ્ગ કરા, પારી પ્રગટ લેગસ કહેવા. પછી ખમાસમણ દઈ, ઈરિયાવહિ॰ તસ ઉતરી અન્નત્થ કહી એક લાગસ્સના કાઉસ્સગ્ગ કરી, પારી પ્રગટ લાગસ કહેવા. પછી ચક્કસાય નમ્રુત્યુણું કહી જાવ'તિ ચેઈઆઈઁ કહી ખમાસમણુ દઈ જાવ તકેવી સાહુકહી નમેાડ્યું ત્ ઉવસગ્ગ હર'૰ જય વયાય૦ કહેવા. પછી ઈચ્છા॰ મુહુપત્તિ પડિલેહું ? ઈચ્છ, કડી મુહપત્તિ ડિલેવી, પછી સામાયિક પારવાના વિધિ પ્રમાણે સામાયિક પારવું. ૬. રાઇઅ પ્રતિક્રમણ વિધિ
સુ
પ્રથમ-પૂર્વની રીતે સામાયિક લેવું. પછી ખમાસમણુ દઈ ઈચ્છા૰સદે મિણ દુસુમિણુ ઉડાવણી રાયપાયચ્છિત્ત વિસે હસ્ત્ય. કાઉસ્સગ્ગ કરું ઇચ્છ' કુસુમિણ દુસુમિણુ રાઈય ઉડ્ડાવણી પાયચ્છિત્તવિસાહણુત્ય કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ અન્નત્યં કહી ચાર લાગસ્સના કાઉસ્સગ કરી, પારી, પ્રગટ લાગસ કહેવા. પછી ખમાસમણુ દઇ ઇચ્છા ચૈત્યવંદન કરૂ ? ઈચ્છ` કહી, જગચિંતામણુિનું ચૈત્યવદન જયવીયરાય સુધી કહેવું, પછી ચાર ખમાસસણુ દેવા પૂર્વક ભગવાન્હેં આચાયહું, ઉપાધ્યાયડુ, અને સવ' સાધુ ુ' કહી વાંદવા. પછી ખમાસમણુ ઈ, ઈચ્છા સ`દિ ભગવાન સઝાય સદિસાહું કહી ખમાસમણુ દઈ ઇચ્છા॰ સ`દિ સઝાય કરૂં ઈચ્છ` ભરહેસરની સઝાય, નવકાર ગણી ઇચ્છકાર સુહરાંઇને પાઠ કહેવા. પછી ઈચ્છાકા સ`દિ॰ રાઈઅ પડિકમણે ઠાઉં ? ઈચ્છ કહીને જમણા હાથ ઉષધ ઉપર સ્થાપી ને સવ્વસવ રાઇઅ દુચત્તિઅ॰ કહી નમ્રુત્યુણું તથા કરેમિ ભંતે કહી, ઈચ્છામિ ઠામિ કાઉસગ્ગ૰ તસ્સ ઉત્તરી અન્નત્થ॰ કહી એક લેગસ્ટ અથવા ચાર નવકારના કાઉસગ્ગ કરવા. પારીને પ્રગટ લોગસ્સ કહી સવ્વલેએ અહિન॰ અન્નત્યં કહી એક લેગસ અથવા ચાર નવકારના કાઉસ્સગ કરવા તે પારી પુખર વરદી સુઅસ્સ૰ અન્નત્થ કહી અતિચારની આઠ ગાથાને અથવા તે ન આવડે તે આર્ટ નવકારના કાઉસગ્ગ કરવા તે પારી સિદ્ધાણુ બુદ્ધણુ કહીને ત્રીજા આવશ્યકની મુહુપત્ત ડિલેડીને વાંદણા એ દેવાં. તિઙાંથી તે અદ્ભુ‰એ ખામી વાંદણા એ દીજૈ, તિRsાં સુધી દેવસિમની રીતે જાણવુ'; પણ જે ઠેકાણે દેવિસ' આવે તે ઠેકાણે રાઇઅ કહેવુ. પછી આરિઅ ઉવજઝાએ કરે!મ ભંતે ઈચ્છામિ ઠામિ તસ્સ ઉત્તરી અન્નત્થ કહી, તપ ચિંતવણી કરતાં ન આવડે તે સેાળ નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા, તે પારીને પ્રગટ લેગસ કહી, છઠ્ઠા આવશ્યકની મુદ્ઘપત્તિ પડિલેહીને વાંદણાં એ દેવાં. પછી સકલતીથ' વંદન કરવુ. પછી ઈચ્છકારી ભગવાન્ પસાય કરી પચ્ચક્ખાણુના આદેશ દેશાજી કહી યથાકિતએ પચ્ચક્ખાણુ કરવું. પછી સામાયિક, ચઉષ્વિસત્થએ વાંદાં, પિક્ મણું, કાઉસ્સગ્ગ, પચ્ચક્ખાણુ કર્યુ છે જી એમ કહી છ આવશ્યક સ‘ભારવાં. તેમાં પચ્ચક્ખાણુ કર્યુ હોય તેા કર્યુ છે જી કહેવું, અને ધાતુ* હોય તેા ધાયુ' છે જી એમ

Page #883

વિધી સ‘ગ્રહ
૮૨૫
કહેવુ. પછી ઇછાઝ્મ અનુસાર નમા ખમાસમણાણું નમાડહુ ત્॰ કહીને વિશાલલાચન નમુત્થણ॰ અરિહંત ચેઈયાણું અન્નત્યં કહી, એક નવકારના કાઉસગ્ગ કરી, પારી, નમાઽત્॰ કડી, કલ્લાકની પ્રથમ થાય કહેવી, પછી લાગસ॰ પુક્ષરવરદી સિદ્ધાણુ યુદ્ધાણું” કહી અનુક્રમે ચાર થાયે કહ્રીએ છીએ તિાં સુધી કહેવુ, પછી નમ્રુત્યણું કહી ભગવાન આદિ ચારને ચાર ખમાસમણે વાંદવા, પછી જમણા હાથ ચરવળા ઉપર સ્થાપી અઠ્ઠાઈજોયુ કહેવુ. પછીખમાસમણ દઈ, શ્રી સીમ`ધરસ્વામીનું ચૈત્યવદન, સ્તવન, જય વીયરાય, કાઉસ્સગ્ગ થાય પયત કહીએ છીએ તિહાં સુધી કહેવુ. પછી ખમાસમણ દેવા પૂર્વક શ્રી સિદ્ધાચળજીનું ચૈત્યવાન સ્તવન, જય વીયરાય કાઉસ્સગ્ગ અને થાય કહીએ છીએ, તિહાં સુધી કહેવુ', પછી સામાયિક પારવાની વિધિની રીતે સામાયિક પારવા સુધી પ્રથમ પ્રમાણે કહેવું. ૭ ૫શ્મિ પ્રતિક્રમણ વિધિ
પ્રથમ દૈવસિક પ્રતિક્રમણમાં વ‘દિત્તુ કહી રહીએ તિહાં સુધી સવ* કહેવું, પણ ચૈત્ય વંદન સકલાનું કહેવું, અને થાયેા સ્નાતસ્યાની કહેવી. પછી ખમાસમણ દઇને દેવસિ આલાઇઅ પડિક તા ઇચ્છાકારેણુ॰ પકિખમુહપત્તિ પડિલેહું? ઇચ્છ' એમ કહી મુહપત્તિ ડિલેહીએ. પછી વાંદણુાં એ દીજે. પછી ઇચ્છાકારેણુ॰ સમુદ્ધાખામણેણુ' અભ્રુર્હુિઆમિ અબ્ભ'તર પિક્ખમ ખામેઉં ? ઇચ્છું ખામેમિ પદ્મિઅ, પનરસ દિવસાણુ, પનરસ રાઈઆણું, કિંચિ અપત્તિઅ‘॰ કહી ઈચ્છાકારેણ સસિષ્ઠ પિક્ષ્મ આલઉં? ઇચ્છ આલાએમ જો મે પિએ અઈઆર ક॰ કહી ઇચ્છાકારેણુ દે પિòતિચાર આલેઉં ? ઈચ્છ એમ કહી અતિચાર કહીએ. પછી એવકારે શ્રાવકતણે ધર્મે શ્રીસમ કિતમૂળ ખાર વ્રત એક સેા ચાવીસ અતિચાર માંહે, અનેશ જે કાઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંš સૂક્ષ્મબાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય; તે સવિ હું મન વચન કાયાએ કરીમિચ્છામિ દુક્કડં કહેવું. સન્વસ્ટિવ પિક્ખમ દુચિતિષ, દુમ્ભાસિગ્મ, દુર્દિ, ઈન્ચાકારેણ સ`સિહુ ભગવન ? ઈચ્છ* તસ મિચ્છા મિ દુક્કડં કહેવું. પછી ઈચ્છાકારી ભગવત્ પસાય કરી ખ઼િતપપ્રસાદ કરશેાજી એમ ઉચ્ચાર કરીને આવી રીતે કહીએ:ચઉત્થેણું, એક ઉપવાસ, એ આંબિલ, ત્રણુ નીવી, ચાર એકાસણા, આઠ બેઅસણાં એ હજાર સજઝાય, યથાશક્તિ તપ કરી પહોંચાડવા. તે વખતે પ્રવેશ કર્યાં હાય તા પટ્ટુએ કહીએ અને કરવા હાય તે તદ્ઘત્તિ કહીએ. તથા ન કરવા હાય તા અણુખેલ્યા રહીએ. પછી વાંદણાં બે દીજે. પછી ઇચ્છાકા॰ પત્તેઅખામણેણુ અશ્રુŕિએમ અષ્મિતર પિwઅખામેઉં ? ઇચ્છ, ખામેમિ પિક્ખમ, પનરસ દિવાસાણ, પનરસ રાઈઆણું, જકિચિ અપત્તિઅ॰ કહી પછી વાંદણાં એ દીજે. પછી દેસિઅ આલેઈઅ પડિતા ઈચ્છાકા॰ ભગવન પકિખઅ' પઢિમાવેહ કહી, સમ્પડિકમામિ કરેમિ ભંતે સામા ઈશ્મ” કહી, ઇચ્છામિ પડિકમિઉં જે મે પક્રિખ॰ કહેવું પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણુ સદ॰ પિલ્મસૂત્ર પહું? ઇચ્છ. એમ કહી ત્રણ નવકાર ગણી, સાધુ હોય ત પિક્òસૂત્ર કહે અને સાધુ ન હોય તે નવકાર ગણીને શ્રાવક વદિત્તુ કહે. પછી સુઅદે.

Page #884

સજજન સન્મિત્ર વયાની થેય કહેવી. પછી નીચે બેસી, જમણે ઢીંચણ ઉભું રાખી, એક નવકાર ગણિ કરેમિ ભંતે ઈચ્છામિ પડિટ કહી વંદિત્ત કહેવું. પછી કરેમિ ભંતે યચ્છામિ ઠામિ કાઉસગ જે મે પખિએતસ્સ ઉત્તરી. અન્નથ૦ કહીને બાર લેગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન કરે, તે લેગસ ચંદેસુ નિમ્મલયરા સુધી કહેવા, અથવા અડતાલીશ નવકારને કાઉસગ્ન કરી પા. પારીને પ્રગટ લેગસ્સ કહે. પછી મુહપત્તિ પડિલેહને વાંદણાં બે દેવાં. પછી ઈચ્છાકારેણ૦ અભુમિ સમરખામણેણં અભિંતર પક્રિખ ખામેઉં? ઈચ્છે ખામેમિ પખિએ પનરસ દિવસાણું પનરસ રાઈઆણું કિંચિ અપત્તિ અં. કહેવું. પછી ખમાસમણ દઈને ઈચ્છાકા પકિખખામણું નામુ? ઈચ્છ' એમ કહી ખામણાં ચાર ખામવાં. (ખમા દઈ ઇચછામિ ખમાસમણે બોલી નવકાર ગણી સિરસા મણસા સત્યએણુ વંદામિ કહેવું. બીજે અને એથે ખામણે પણ એમજ કહેવું. ત્રીજે ખામણે છેલ્લે તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં એમ કેહવું.) પછી ઈચ્છા અણુસઠુિં પક્રિખ (સમાસ) દેવરિએ ભણામિ કહેવું. પછી દેવસિપ્રતિકમણમાં વદિg કહ્યા પછી બે વાંદણાં દઇએ તિહાંથી ને સામાયિક પારીએ તિહાં સુધી સવ દેવસિની પેઠે જાણવું, પણ સુખદેવયાની ને ઠેકાણે જ્ઞાનાદિની થેયે કહેવી. સ્તવન અજિત શાંતિનું કહેવું. સઝાયને, ઠેકાણે ઉવસગ્ગહર તથા સંસારદાવાની ચાર કહેવી અને લઘુ શાંતિને ઠેકાણે મટી શાંતિ કહેવી.
૮ ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિ એમાં ઉપર લખ્યા મુજબ (૧ખીને વિધિ પ્રમાણે) કહેવું, પણ એટલું વિશેષ જે બાર લેગસ્સનો કાઉસગ્ગને ઠેકાણે વીશ લેગસ્સનો કાઉસ્સગ કરવો, અને પખીના આગાર ઠેકાણે ચઉમાસીના આગાર કહેવા તથા તપને ઠેકાણે છઠ્ઠણું, બે ઉપવાસ, ચાર આંબિલ, છ નીવી, આઠ એકાસણાં, સોલ બેઆસણાં, ચાર હજાર સઝાય એ રીતે કહેવું.
૯ સવંતસરી પ્રતિક્રમણ વિધિ એમાં પણ ઉપર લખ્યા મુજબ (૧ખીની વિધિ પ્રમાણે) કરવું પણ બાર લેગ. રસના કાઉસ્સગ્નને ઠેકાણે ચાલીશ લેગસ્સ ને એક નવકાર અથવા એક સે એકસઠ નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરે અને તપને ઠેકાણે અઠ્ઠમ ભત્ત, ત્રણ ઉપવાસ, છ આંબિલ, નવ નીવી, બાર એકાસણુ, ચેવિશ બેસણું અને છ હજાર સજઝાય એ રીતે કહેવું, પકખીના આગારને ઠેકાણે સંવત્સરીના આગાર કહેવા. ૮૩.
૧૨ ગુરૂવંદન કરવાની વિધિ પ્રથમ બે ખમાસણ દેવાં. પછી ઈચ્છકાર સુહરરાઈને પાઠ કહે પછી અભુઠ્ઠિઓ ખામ.
૧૩ ચૈત્યવંદન ક્રરવાને વિધિ પ્રથમ ત્રણ ખમાસમણ દેવાં. પછી ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ચૈત્યવંદન કહેવું. પછી જ કિંચ કહી, બે હાથ જોડી, નાસિકા સુધી ઉંચા રાખોન મુત્થણું જાતિ ચેઈઆઈ કહી, ખમાસમણ જાવંત કેવિ સાદ્દ નમહંતુ કહો પૂર્વાચાર્યનું રચેલું સ્તવન

Page #885

વિધી સંગ્રહ
८२७ કહેવું, પછી બે હાથ જોડી, લલાટે લગાડી જય વીયરાય કહેવા. આ ભવમખેડા સુધી કહ્યા પછી હાથ નીચે ઉતારી લેવા. પછી ઉભા થઈ અરિહંતચેઈઆણું, અન્નત્ય કહી એક નવકારને કાઉસ્સગ કરી, પારી, નમેહતું કહી દેય કહેવી. ૧૫. શ્રાવક પિષધ સામાયિક વ્રત સંબંધી સામાચારી વિધિ.
પસહ સ્વરૂપ पासेई सुहमावे असुहाई खवेंई नस्थि संदेहो
छिन्नई नरय तिरिय गई, पोसहविहि अप्पमत्तोय । જે પ્રાણ પિતાના આત્માને પૌષધ એટલે શુભ ભાવે કરીને પિસે, તે અશુભ કર્મોને ખપાવે તેમાં સંદેહ નથી; વળી જે અપ્રમત્ત પણે પોસહ વિધિ પૂર્વક કરે તે નરક તિર્યંચ ગતિને છેદી નાંખે ૧. પૌષધ એટલે જે વ્રત કરવાથી આમધમની પુષ્ટિ થાય, અર્થાત્ આત્મા નિમલતાએ પિસાય તેને પિસહ કહીએ. શ્રાવકના બાર વ્રતમાં એ અગ્યારમું વ્રત છે, અષ્ટમી ચતુર્દશી વિગેરે પર્વ તિથિને વિષે, એ વ્રત ચાર પહોરનું અથવા આઠ પહોરનું કરવામાં આવે છે, એના મુખ્ય ચાર ભેદ છે. ૧. આહાર ત્યાગ પિસહ દેશથી કે સર્વથી. ૨. શરીર સત્કાર ત્યાગ પિસહ સર્વથી. ૩. બ્રહ્મચર્ય પોસહ એટલે, અબ્રહ્મને ત્યાગ સર્વથી, ૪, અચાપાર પિસહ સવથી, અર્થાત્ સંસાર વ્યાપારાદિ સર્વ સાવઘ કાયને પરિત્યાગ–સૂચના દેશથી એટલે થેડે ભાગે ત્યાગ, અને સર્વથી એટલે સર્વથા ત્યાગ. જેમકે, આહાર પિસહમાં ચૌવિહાર ઉપવાસ કરે તે સર્વથી જાણ; અને તિવિહાર ઉપવાસ, આંબિલ, નીવી, અને છેવટ એકાસણું, એ સર્વ તપ, દેશ થકી એટલે થોડે ભાગે જાણવા. હવે પિસહ કરનારે તે દિવસે ઓછામાં ઓછો, એકાસણું સુધીને તપ તે અવશ્ય કરજ જોઈએ.
પિસહ કરનારને ખાસ સૂચના પિસહ કરવાને ઈચ્છનારે, પ્રભાતમાં વહેલા ઉઠીને, રાઈ પ્રતિક્રમણ જરૂર કરવું જોઈએ. પછી પડિલેહણ કરવું, તે સવારના પડિલેહણ કરવાની વિધિ આ પ્રમાણે–પ્રથમ ઈરિયાવહિ પડિકક્કમીને, ખમાસમણ દઈ, ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવત્ પડિલેહણું કરું? ઈચ્છ, કહી સવારે પહેલાં મુહપત્તિ, ચરવલે, અને પછી કટાસણું, (બપોરના પડિલેહણમાં પ્રમથ મુહપત્તિ, પછી કટાસણું અને પછી ચરવલે પડિલેહ, એટલે ફેર છે.) પછી સઘળાં વસ્ત્રો એટલે ધોતીયું, માત્રીયું, અને ઉત્તરાસંગ વિગેરે વસ્ત્રો પડિલેડવા, અને તે પડિલેહતી વખતે, મુહપત્તિના અંગ સહિત પચાસ બોલ, કટાસણાના પચ્ચીશ. તથા ચરવલાના દશ બેલ, અને ધોતીયાના પચ્ચીશ બેલ, અને શેષ વસ્ત્રો ઉત્તરસંગ વિગેરે પહેલા દશ બોલ મુહપત્તિ આદિન ૫૦ બેલ મનમાં ચિંતવતાં થકાં પડિહવાં, પછી દંડાસણથી, અથવા ચરવાલાથી કાજે લેઈને ત્રણ પંજ કરી, તેમાં સચિત્ત, અચિત્ત, મિશ્ર, દ્રષ્ટિએ પડિલેહી, જીવાદિકને જતનાપૂર્વક પાઠવી કાજે શુદ્ધ કરી, ત્યાંજ ઈયાવહિ પહિકમીને વિધિપૂર્વક પરઠવવે; અને ત્યાર પછી જિન મંદિરે જઈને, પૂજા કરવી, અને પછી ઉપાશ્રયે આવી ઘેરે જે પ્રતિક્રમણ ને પડિલેહણ કર્યું હોય તે અહીં ઉપાશ્રયે ન

Page #886

સ
સજ્જન સાન્મત્ર
કરવાં, જેણે પ્રતિક્રમણ ન કર્યુ હોય તેણે છેવટે દેવ વાંદ્યા પહેલાં તા કરી લેવું જોઈએ, પછી પાસહ લેવા તે આ પ્રમાણે. પ્રથમ ખમાસમણુ દેઈ, પ્રગટ લાગસ કહેવા સુધી ઇરિયાવહિં પકિમીને, પછી ઈચ્છા૰ પાસહ મુહપત્તિ પડિલેહું ? ઇચ્છું, એમ કહીને મુહપત્તિ પડિલેહવી; પછી ખમાસમણુ દે, ઈચ્છા પાસદ્ધ સદીસાહું ? ઈચ્છ, પછી ખમાસમણુ ઈ ઈચ્છા સહ ઠાઉં ? ઈચ્છ' કહીને, એ હાથ જોડી, મનમાં એક નવકાર ગણી, ચ્છિકારી ભગવન્ પસાયે કરી પાસડુ દંડક ઉચ્ચરાવાજી; તે વારે ગુરૂ અથવા વડીલ પેસદ્ધ ક્રુ ડક મા પ્રમાણે ઉચ્ચાવેઃ
પેાસહનું પચ્ચક્ખાણ અને પેાસહ વિધિ
રેમિ ભ‘તે પોસહુ આહાર સહુ દેસએ સભ્ય, શરીર સાર સહ. સભ્યાએ ખ‘ભચર પોસહુ સ॰એ; અવાવાર પાસહ· સવ, ચઉવીડે પાસહ ઠામિ, જાવ, વસંપન્નુવાસામિ દુદ્ઘિ, તિવિહેણું, મણેણું, વાયારે કામેણું, નકરેમિ નારવેમિ તસભ‘તે, પડિકમામિ, નિંક્રમિ; ગરિહામિ, અપાણુ વેસિરામિ. ( જો દિવસનાજ ચાર પહેારનાજ કરવા રાય તે દીવસ કહેવુ', અને રાત દીવસ મલી આઠ પહારના કરવે હાય તેા અહેારત્ત' કહેવું;) અને એકલા રાત પેાસહુ માટે શેષ દીવસ અહેારત્ત' કહેવુ.) પછી ખમાસમણુ દેઈ, ઈચ્છા સામાયિક મુહપત્તિ પડિલેહું ? ઇચ્છ, કહીને મુહુપત્તિ ડિલેવી; પછી ખમાસમણુ દેઇ ઇચ્છા૦ સામાયિક સદીસાહું ? ઈચ્છ..., વલી ખમાસમણુ દેઇ, ઈચ્છા॰ સામાયિક ઠાઉં ઈચ્છ, કહી એ હાથ જોડીને એક નવકાર ગણી, ઈચ્છકારી ભગવત્ પસાય કરી, સામાયિક દડક ઉચ્ચાવાજી, પછી વડીલ કરેમિભ તે ઉચ્ચરાવે, અહિયાં જાવ નિયમને બદલે જાવ પાસહ કહેવું. એમ કહી ખમાસમણુ દેઈ. ઈચ્છા એમણે સદીસાહું ? ઇચ્છ, વી ખમાસમણુ ક્રેઈ. ઈચ્છા એસણે ડાઉં ? ઈચ્છ, વલી ખમાસમણુ દેઇ. ઈચ્છા સજ્ઝાય સદિસાહું? ઈશ્ક, વલી ખમાસમણુ દેઈ, ઈચ્છા૰ સજ્ઝાય કરું? ઈચ્છ, કહી ત્રણ નત્રકાર ગણીને, ખમાસમણુ ક્રેઇ. ઇચ્છા કારેણુ સ ́દિસહ ભગવન્ મહુવેલ સ'દિસાહુ ઇચ્છ. ઇચ્છા૦ અહુવેલ કરશુ? ઇચ્છ' કહીને પલ્લેિહણ ન કર્યુ હોય તે હવે ઉપર કહ્યું તેવી રીતે પડિલેહણ કરવુ. તેમજ પ્રતિક્રમણ ન કયુ" હાય તા, અહિં આ આદેશથી રાઈ પ્રતિક્રમણ કરીને, પછી પડિલેહણુ પાંચ વાનાનું કરવું, પછી ખમાસમણુ દે, ચ્છિકારી ભગવન્ પસાય કરી, ડિલેણા પડિલેહાવાજી, એમ કહી આચાય જી, એટલે થાપનાજીની પઢિલેહણા કરવી. તેમાં તેર એલ ખેલવા. શ્રાવકે વડીલનું વિનય અર્થે, એક વસ ઉત્તરાસ`ગ પડિલેહવુ', પછી ઇરિયા વહિય કરી પ્રગટ લેગરસ કહેવા. પછી ખમાસમણુ દેઈ, ઈચ્છા ઉપધિ મુદ્ઘપત્તિ પડિલેહું ? ઈચ્છ, કહીને મુહપત્તિ પડિલેહવી, પછી ખમા॰ ઈચ્છા૰ ઉપધિ સદીસાહું ? ઈચ્છ, ખમાસમણુ દે, ઇચ્છા ઉપધિ પડિલેહું ? ઈચ્છ, એમ કહી બાકીનાં વસ્ત્ર પડિલેહવાં. પછી યત્નાપૂર્વક કાજે લેઇને, થાપનાચાય જી મહારાજ સામે ઉભડક બેસીને, ઇરિયા વહિય' પડિકૂકમીને કાજાને શુદ્ધ દ્રષ્ટિએ જોઇ કરી

Page #887

વિધી સંગ્રહ
૨૨૯ યથાયોગ્ય સ્થાનકે, આણુજાણહ જસ્સો કહીને પરઠ , અને પરઠવ્યા પૂઠે, ત્રણવાર વોસિરે સિરે કહેવું, પછી સવારના દેવ વાંદવાં, (સૂચના) જેણે ઘેરે પડકમણું કર્યું હોય તેણે ઉપાશ્રયમાં, રાઈ મુહપત્તિ પડિલેવી, તથા બે વાંદણુ દેઈને, ઇચ્છા, રાઈય આલેઉં ? ઈચ્છ', આ એમિ જમે ઈત્યાદિક પાઠ કહે, પછી ઈચ્છકાર સુહ લઈને પાઠ કહી અભુઠીઓ ખામ. એટલે ચરવલા ઉપર હાથ રાખીને, મસ્તક નમાવી, જ કિચિ અપત્તીયને પાઠ કહે, પછી બે વાંદણાં દેવાં, પછી દેવ વંદન કર્યા પછી ખમાસમણ દઈને ઈછા સન્માય કરું? ઈચ્છ', કહીને એક નવકાર ગણી, ઉભડક બેસી, વડીલ અથવા પોતે મન્ડ જિણાણુની સજઝાય કહેવી પછી ખમાસમણ દઈ. ઈચ્છા બહુ પડી પુન્ના પિરિસિ તહત્તી કહીને ખમાસમણ દેઈ ઇચ્છાકારેણ ઈરિયાવહ પડિકકકું ? ઈચ્છ', કહી ઈરિયાવહિ પડિકકમીને, ખમાસમણ દઈ, ઈછા પડિલેહણ કરું? ઈચ્છ, કહી મુહપત્તિ પડિલેહીને, ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છકારી ભગવાન પસાય કરી પચ્ચખ્ખા ણને આદેશ દેજી, એમ કહી યથાશક્તિ ઉપવાસાદિક પચ્ચખાણ વડીલ પાસે કરવું.
- સાંજની પડિલેહણ વિધિ પ્રથમ ખમાસમણ દઈને, ઇચ્છા, બહુ પડિ પુન્ના પિરિસી, તહી કહીને, ખમાસમણ દઈને, ઈચ્છા ઇરિયાવહિય પડિક મામિ? ઈચ્છ', કહી પછી ખમાસમણ દેઇને, ઈચછા ગમણ ગમણે આલેઉ ? ઈચ્છ, કહીને ઈરિયા સમિતિ, ભાષા સમિતિ, એષણ સમિતિ, આદાન ભંડમત્ત નિખેવા સમિતિ, પારિઝાપનીક સમિતિ, મન ગુપ્તિ, વચન ગુણિ, કાયગુપ્તિ, એ પાંચ સમિતિ, ત્રણ ગુપ્તિ એ અષ્ટ પ્રવચન માતા, શ્રાવક તણે ધર્મે, રુડી પેરે પાલી નહી, ખંડણ વિરાધના, હુઈ હોય, તે સવે હું મન વચન કાયાએ કરી, મિચ્છામિ દુકકડ. ખમાસમણ દઈ ઇચ્છા પડિલેહણું કરું? ઈચ્છ, કહી ખમાસમણ દેઈ, ઇચ્છા, પોસહશાળ પ્રમાજી"? ઈચ્છ', કહીને મુહપત્તિ, પછી કટાસણું, અને છેલ્લે ચરવલે, પડિલેહ. અને પાણી પીધું કે વાપયુ હોય તે, ધોતીયું અને કંદરે મેલીને, પાંચ વાનાં પડિલેહવાં પાંચનું પડીલેહણ કરનારે ઇરિયાવહિય કરી. પ્રગટ લેગસસ કહેવો. પછી ખમાસમ દેઈને, ઉચ્છકારી ભગવત્ પસાય કરીને, પતિ લેહણા પડિલેહાજી એમ કહીને, આચાર્યજીની પડિલેહણ કરવી. અને વડીલનું એક વસ્ત્ર ઉત્તરસંગ પડિલેહવું. પછી ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા ઉપધિ મુહપત્તિ પડિલેહ ? ઈછે, કહીને મુહપત્તિ પડિલેહવી. પછી ખમાસમણ દઈને ઈચ્છા સક્ઝાય કરું? ઈચ્છ.. કહીને એક નવકાર ગણું, ઉભડક બેસીને, મન્ડ જિણાણુંની સજઝાય કહેવી, પછી એકાસણ વાળાએ બે વાંદણ દેવાં પછી ખમાસમણ દઈને, ઈચ્છકારી ભગવત્ પસાયે કરી, પચ્ચખાણને આદેશ દેશછે. એમ કહી પચખાણ કરવું અને કર્યું હોય તે કર્યું છે કહેવું, પછી ખમાસમણ દઈ, ઇરછા ઉપધી સંદીસાહું? ઈચ્છ, પછી ખમાસમણ દઈ ઉપધી પડીલેહું ઈચ્છે એમ કહી બાકીનાં સવ વસ્ત્ર પડિલેહુવા, એવી રીતે પડિલેહણ કરીને, કાજે લેઈ શુદ્ધ કરી, પૂર્વે કહ્યું તેવી રીતે, વિધિપૂર્વક પરઠવીને, પછી સાંજના દેવ વાંદવા. પછી, ઈરિયાવહિ પડિફિકમીને પ્રતિક્રમણ

Page #888

સજજન સન્મિત્ર કરવું. પછી રાત પિસાતી, એક પોર સુધી, સઝાય ધ્યાન કરવું. પછી વિધિપૂર્વક સંથારે પાથરીને, સંથારા ઉપર બેસીને, ઈરિયાવહિયં પડકમીને ચઉદ્ધસાયથી, જયવિયરાય સુધી ચિત્યવંદન કરીને, ખમાસણ દેઈ, ઈચછા સંથારા પરિસિ ભણવા મુહપત્તિ પડિલેહતું ? ઈચ્છે, કહીને મુહપત્તિ પડિલેહવી. પછી ખમાસમણ દઈ, સંથારા પિરિસિ ભણવી. અને પછી શરીરે શુદ્ધ થઈ, કાનમાં કુંદન રાખીને માતરિયું પહેરીને, વિધિપૂર્વક જનતાથી શયન કરવું, અને છ ઘડી રાત્રી રહેતાં સાવધાન થઈ ઉપયોગ પૂર્વક ઇરિયાવહિયં પડિક્કમી, ચાર લેગસ્સને કાઉસ્સગ કરો, પછી સજઝાયધ્યાન કરીને, અવસર થયે, રાઈ પ્રતિક્રમણ કરવું, અને પછી પડિલેહણ કરી દેવ વાંદીને પોસહ પારો.
રાત પસાતી માટે વિશેષ વિધિ તથા સુચ માત્ર રાત્રીના ચાર પહેારને પસહ કરે છે, તેણે પડિલેહણ દેવ વંદન વગેરે વિધિ, દિવસ છતાં કરવાની હોવાથી, વહેલાં આવવું જોઈએ અને તે દિવસે ઓછામાં
છે એકાસણાને તપ કરેલે હવે જોઈએ. તેણે કરવાની વિધિ આ પ્રમાણે પ્રથમ ખમાસમણ દઈ, ઈરિયાવહિ પડિકમીને પડિલેહણ કરવું. તે પડિલેહણની વિધિ પ્રમાણે કરે, પછી ખમાસણ દેઈને, ઈરિયાવહિ પડિકામવાથી માંડીને, યાવત બહુવેલ કરશું પર્યત સવારના પિસહ લેવાની વિધિ પ્રમાણે કરે, અને ત્યાર પછી સાંઝની પડિલેહણમાં ખમાસમણ દઈ, પડિલેહણ કરું, આદેશ માગવાને છે, ત્યાંથી ઉપાધિ પડિલેહુને આદેશ માગવા પયંત, તે પ્રમાણે વિધિ કરે. પિસહના પચ્ચખાણમાં શેષ દિવસે, અહોરત કહેવું. બીજે કાંઈ ફેરફાર નથી. પછી દેવ વાંદે, તથા વીશ માંડલા કરે. તે પછી પડિકમણું કરે બાકીને વિધિ ઉપર લખ્યા પ્રમાણે જાણ.
સંથારા વિધિ પ્રથમ પડિલેહેલી જગ્યાએ સંથારીયું પાથરે, તેના ઉપર કામલી, અને પગની બાજુએ કટાસણું પાથરીને, અંતરપટ એટલે સુતરાઉ ચાદર પાથરે, મુહપત્તિ કેડે ભરાવે અરવલ પડખે મૂકે, અને માતરીયું પહેરીને, ડાબે પડખે હાથનું ઓશીકું કરીને સૂવે. રાત્રે ચાલવું પડે તે દંડાસણ વડે પડિલેહીને ચાલવું, માત્રાના ખપમાં આવતા પાણીમાં રાત્રે ચને નાંખી મૂકો, તથા કામલીને કાલ, ઉનાળામાં બે ઘડી; તથા ચોમાસામાં ચાર ઘડી અને શિયાળામાં છ ઘડીને છે. તે પ્રમાણે લક્ષમાં રાખીને, કાળ વિત્યા બાદ, માત્રા પ્રમુખ માટે ઉપાશ્રય બહાર જવું પડે તે, કામળી ઓઢી માથે કટાસણું રાખીને જવું વરસાદના છાંટામાં જવું પડે તે પણ એવી જ રીતે કરવાનું છે, ઉપાશ્રય બહાર જતાં ત્રણવાર આવરસહિ, અને પેસતાં ત્રણવાર નિસાહિ કહેવી પાછલી રાત્રે જાગીને નવકાર સંભારી ભાવના ભાવી, માત્રાની બાધા ટાલી આવે, અને કુસુમિણ દુસમિણને કાઉસગ ચાર લેગસ્સને સંપૂર્ણ કરે.
૧૦ પોસહ પારવાની વિધિ પ્રથમ ખમાસણ દેઇને, ઇરિયાવહિ પક્કિમને, ખમાસમણ દેઇને, ઈચ્છાસિહ

Page #889

વિધી સંગ્રહ
૮૩૧ પારવા મુહપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છે, એમ કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી, (અહીંયા પોષાતીએ, લીધેલા કુંડી પ્રમુખ સર્વ જાગેલી વસ્તુ છુટા ગૃહસ્થને ભળાવે) ૫છી ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા પોષહ પારું? યથાશક્તિ, પછી ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા, પિસહ પાયે? તહત્તી એમ કહીને એક નવકાર ગણી, ઘુંટણીયે પડી, ચરવાલા ઉપર હાથ રાખી, મસ્તક નમાવીને પિસહ પારવાને પાઠ બોલ, તે આવી રીતે. સાગર ચંદે કામો, ચંદવડી સુંદસ ધન્નો; જેસિ પિસહ પડિમા, અખંડીયા જીવિયતેવી; ધન્ના સલાહણજા, સુલસા આણંદ કામદેવાય; જાસ પસંસઈ યવં', દદ્રવયં ત મહાવી. પિસહવિધિ લીધું, વિધિ પાયું વિધિ કરતાં જે કઈ અવિધિ હુઓ હોય, તે સવે હું મન વચન કાયાએ કરી તસ મિચ્છામિ દુકકડે પછી ખમાસમણ દઈ, ઈચ્છા. મુહપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છે એમ કહી મુહપત્તિ પડિલેહી ખમાસમણ દઈ, ઇચ્છા સામાયિક પારું યથાશક્તિ, પછી ખમાસણમણ દેઈ, ઈચ્છા સામાયિક પાયું? તહરી, એમ કહીને એક નવકાર ગણું, ચરવલા ઉપર હાથ રાખીને, સામાયિક વય જુત્તોને પાઠ કહીને, સામાયિક પારવું.
૧૧ સામાયિકને ૩૨ દેષના દુહા રોષ સહિત અવિવેકથી કરે, ન અર્થો વિચાર મન ઉદ્વેગે જશ ઈચ્છા, વિનય રહિત ભય ધાર. ૧. વ્યાપાર ચિંતન ફલ સંદેહ, નિયાણ મેહ વશ; સામાયિકમાં મન તણ, ટાળો દોષએ દશ. ૨. કુવચન ટુંકારો કરે, દીયે સાવદ્ય આદેશ; લવલવતે વઢવાડને, દીયે આવકાર વિશેષ. ૩. ગાલ દીયે વલી મેહ વશે, હલાવે લઘુ બાળ; કરતે વિકથા હાસ્ય એ, વચન દેષ દશ ટાળ. ૪. ચપલાસન ચિહું દિશિ સૂવે, સાસઘં કામ સંઘટ; એ હિંગી અવિનીત પણે, બેસે જે ઉદભ. ૫. આળસ મેડે મેલ ખાજખણે, પાયપર રાખે પાય; અતિ પ્રગટ કે ગોપવે, નિદ્રા સહિત નિજ કાય. ૬. બાર દેષ એ કાયના, મન વચના થયા વિશ; સામાયિકમાં સર્વે મળી, ટાળે છેષ બત્રીશ. ૭.
૮ સમક્તિ સહિત બાર વ્રતની સંક્ષેપ ટીપ
( [ સમકિત ] ૧. રાગ દ્વેષાદિક દેષ થકી સંપૂર્ણ મુક્ત થયેલા સર્વજ્ઞ સવંદશી અરિહંત પરમાત્માને જ, શુદ્ધ દેવ માનું, અને જગત્ માત્રને પાવન કરનારા તેમનાં પવિત્ર નામ, સ્થાપના [ પ્રતિમા ] દ્રવ્ય અને ભાવનું સદાય રટણ કરું, નિરંતર અમુક વખત ચેખાઈ રાખી શ્રી જિન મંદિરે જઈ ત્યાં સ્થિર ચિત્ત રાખી પ્રભુના અદ્દભૂત જ્ઞાન, ક્ષમા, ગભીરતા પ્રમુખ ઉત્તમોત્તમ ગુણ સંભારી મારા આત્મામાં તેવાજ ગુણે પ્રગટાવવા નિમિત્તે પ્રભુનાં દર્શન, પૂજા અને ચૈત્યવંદન કરૂં અથવા નવકાર મંત્રને સ્થિર ઉપગ રાખી ૧૦૮ વાર જાપ કરું. ૨. શ્રી જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞા અનુસારે જ્ઞાન વૈરાગ્ય જાગવાથી સ૬ગુરૂ સમીપે જઈ જેમણે મેરુ પર્વત જેવા ભારે પાંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરેલાં છે, અને મહાવ્રતાને જે રૂડી રીતે ગુરૂમહારાજની આણ માં રહીને પાળે છે, કચને કામનીથી જે સદાય દૂર રહે છે, જયણાથી સઘળી સંયમ કર ણી સાધે છે અને ભવ્ય જનોને સારો

Page #890

૨
અજન સન્મિત્ર બોધ આપી સુધારે છે, તેવા મુનિ મહાત્માને જ શુદ્ધ ગુરૂ માનું અને પ્રતિદિન જોગ હેય ત્યાં સુધી તેમને શુદ્ધ ભાવથી વંદન કરી તેમના વચનામૃતનું પાન કરૂં. ૩. સદ્દ ગુરૂની અમૃત તુલ્ય વાણી સાંભળી મારી છતી શક્તિ પવ્યા વગર બની શકે તેટલી ગૃહસ્થ એગ્ય ધમ કરણ કરવા નિરંતર ખપ કરૂં; દાન, શીલ, તપ અને ભાવનારૂપ ધમની શ્રદ્ધા રાખી યથાશક્તિ તેને આદર કરૂં; સમ્યજ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરુપ શુદ્ધ ધમને મને યથાર્થ બોધ થાય, તેની યથાર્થ પ્રતીતિ થાય અને અનુક્રમે તેની પ્રગટ પ્રાપ્તિ થાય, તેવા લક્ષથી સદ્દગુરૂની આજ્ઞાને આધીન રહી તેમણે આત્મ-કલ્યા@ાથે આપેલી રૂડી શિખામણને દયાનમાં રાખી કાળજીથી અનુસરૂ, પ્રમાદવશપણાથી મૂલ પડે તે ગુરૂમહારાજને નિષ્કપટપણે નિવેદન કરી, ક્ષમા માગી ફરી ભૂલ ન કરવા વિશેષ કાળજી રાખું, તેમની પવિત્ર આજ્ઞાનુસાર પ્રતિવર્ષ શ્રી શત્રુંજયાદિક તીર્થની યાત્રાદિક કફ અને આશાતનાદિક દેષને ટાળી, દેવગુરુ સંઘ-સાધર્મિક ભકિતને બની શકે તેટલો લાભ લઉં, અને વ્રત-પચ્ચખાણુને ભાવ રાખું.
૧. સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિવરણ વ્રત (પહેલું અણુવ્રત.) ૧. મરણદિક મહા ભયથી પ્રગટ પણે કંપતા ત્રાસ પામતા કેઈ પણ નિરપરાધી જીવને કઇ પણ પ્રબળ કારણ વગર તેના પ્રાણ નીકળી જાય તેમ જાણી બુઝીને મારા મન, વચન અને કાયાથી હું જાતે હણું નહિં તેમ જ અન્યકને હણાવું નહિ. ૨. માંસ, દારુ, શિકાર, મધ, માખણ, રાત્રી ભોજન પ્રમુખ અભક્ષ્ય અને ડુંગળી, લસણ, ગાજર, બટાટા પ્રમુખ જમીન કંદ વિગેરે અનંત કાય ભક્ષણ કરવાને ત્યાગ કરું છું.
૨. સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રત (બીજુ અણુ વ્રત)
આ વ્રતમાં કન્યાદિક વિગેરે પાંચ મોટા જજૂઠાણને સદાય ત્યાગ કરું છું અને જિન વચનથી વિપરીન જાણતાં થકાં બોલવાને ત્યાગ કરૂં છું.
૩. સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત (ત્રીજું અણુ વ્રત.) આ વ્રતમાં કઈ પણ પ્રકારની શેરી, વિશ્વાસઘાત, દાણ ચેરી, બેટી લેવડ દેવડ, દગાબેર ભેળસેળ, વિગેરે ધર્મને કલંક લાગે તેવું કાંઈ પણ અપ્રમાણિક વર્તન કરૂં નહિં. ૪. સ્વદારા સંતેષ અથવા સ્થલ મિથુન વિરમણ વ્રત (ચોથું અણુ વ્રત.)
૧. વસ્ત્રી કે સ્વપતિ સિવાય દેવ મનુષ્ય કે તિર્યંચ સંબંધી વિષયભોગ સર્વથા ત્યાગ કરૂં છું.
પરિગ્રહ પ્રમાણ વ્રત (પાંચમું આણુ વ્રત) ધન, ધાન્ય, ક્ષેત્ર, વાસ્તુ, સોનું, રૂપું, અન્ય ધાતુ, દાસ, દાસી અને ગાય, બેલ, હાથી, ઘોડા પ્રમુખ ચતુષ્પદ એમ નવ પ્રકારના બાહૃા પરિગ્રહનું જુદું જુદુ પ્રમાણ કરી તેથી અધિક દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થતાં તત્કાળ તેને એ દુપગ પરમાર્થ માગે કરું, પરંતુ પ્રમાણથી અધિક થયેલું દ્રવ્ય દેખી નિયમ બગાડું નહિં.
૬ દિગ્રપરિમાણ વ્રત (પહેલું ગુણ વ્રત.) ચાર દિશા, ચાર વિદિશા તેમજ ઉંચે અને નીચે એમ દશે દિશામાં સ્વાર્થવશ

Page #891

વિધી સગ્રહ
૩
વ્યાપારાદિક કારણે જવા આવવા માટે અમુક મર્યાદા બાંધવી, કેવળ પરમાથ દાવે ગમે તેટલે દૂર જવા આવવાની જયણા રાખી શકાય.
૭ ભાગાપભાગ વિરમણુ વ્રત (બીજી' ગુણુ વ્રત.)
એકજ વાર ભેગવ્યા બાદ નિર્માલ્ય થઈ જાય, એવા પુષ્પ ભેાજન, પ્રમુખ ભેગમાં લેખાય છે; અને વારવાર જેને ઉપચેગ કરી શકાય તે સ્ત્રી, મહેલ પ્રમુખ ઉપભેગમાં ગણાય છે, તે ભેગ તથા ઉપલેગ વસ્તુઓનું પૂક્ત ચૌદ નિયમાનુસારે પરિમાણુ કરૂં છું, સક્ષેપું છું, અને એ રીતે સહતેષ વૃત્તિમાં વધારો કરી, પંદર કર્માદાનના મહા પાપ વ્યાપારના પણ ત્યાગ કરૂં છું.
૮ અન દંડે વિરમણ વ્રત (ત્રીજી' ગુણ વ્રત.)
જેમાં પેાતાના કે પોતાના સ્વજન કુટુંબાદિકના નિકટ સ્વાથ' ન હોય, તેવી નકામી બાબતમાં નાહક પેાતાના મન, વચન કાયા અને ધનના ગેરઉપચય કરવા તે અનથ દંડ છે એમ સમજી આતસખાજી, વેશ્યાના નાચ, નાટક ચેટક તેમજ લાકર'જનાથેજ કરવામાં આવતા ખીજા અનેક વગર જરુરના ઉડાઉ કાર્યાની નિવૃત્તિ, સ્વદ્રવ્યાદિકના જેમ અને તેમ સહુઉપયાગજ કરવા યુક્ત છે, વલ્રી જુગાર પ્રમુખ દુર્વ્યસના વિકથાથિક પ્રમાદ અને શસ્રાદિકના દુરૂપયોગ પણ વજય' છે. ટૂંકમાં જેથી પિરણામ મલીન થાય તેવા ચાચાર વિચાર તજવાના ઉપભાગ રાખું,
૯ સામાયિક વ્રત (પ્રથમ શિક્ષાવ્રત.)
પ્રતિદિન નિયમસર એક કે વધારે વખત મન, વચન, કાયાના દુષ્ટ વ્યાપાર સવરીને રાગ દ્વેષાદિક વિકાર દૂર કરી, સમભાવની વૃદ્ધિ થાય તેવા શુભ જ્ઞાન ધ્યાન પ્રમુખ ઉત્તમ આલંબન સેવવારૂપ બે ઘડીનું સામાયિક શાંતપણે સ્થિરતાથી સદ્ગુરૂ સમક્ષ કરૂં. ૧૦ દેશાવગાશિક વ્રત ( ખીજું શિક્ષા વ્રત.)
છઠ્ઠા દિગ્ પ્રમાણુ વ્રતમાં રાખેલી માકળાશનેા અત્રે યથાશક્તિ સÂપ કરૂં છું. તેમજ પૂર્વોક્ત ચૌદ નિયમને પણ વિશેષ પ્રકારે ધારણ કરૂં.
૧૧ પાષધ વ્રત (ત્રીજુ· શિક્ષાવ્રત, )
દરેક આઠમ ચૌદશ પ્રમુખ પવ' દિવસે કિત ચારે પ્રકારના પૌષધ ચાર કે આઠ પ્રહર પર્યંત અંગીકાર કરી પ્રમાદ રહિત તેનું આરાધન કરૂં. વકથાકિ વડે તેનુ વિરાધન કરૂં નહિં.
૧૨ અતિથિ સ‘વિભાગ ત (ચાથુ· શિક્ષાવ્રત)
તિથિવાર, પ્રમુખની દરકાર રાખ્યા વગર નિદ્રા પ્રમાદ રહિત આત્મ સાધનમાંજ ઉજમાલ મુનિજના અતિથિ કહેવાય છે, તેવા મહાત્મા સાધુ જનાને સ્વકુટુ ખાદિક નિમિત્તે કરેલ નિર્દોષ પ્રાચુક આહાર પાણી હર હમેશ કે છેવટ પૌષધ વ્રતને પારણે શુદ્ધ ભક્તિ ભાવથી કેવળ કલ્યાણાર્થે વહેારાવી પછી પાતે જમવાના ઉપયોગ મનતા સુધી રાખું. ૧૮ પંચાચાર પાલન ટુક સ્વરૂપ
૧. જ્ઞાનાચાર :—૧. જે જે ધમ શાસ્ર ભણવાં ગણવાં, તે બધા અકાળ વેળા

Page #892

૪
સજ્જન સન્મિત્ર (દરેક સધ્યા વખત, મધ્યાન્હ સમય તથા મધ્ય રાત્રી સમય) વજી' ચાગ્ય અવસરેજ ભણવાં ગણવાં ૨. ધમગુરૂ અને વિદ્યાગુરૂના ઉચિત વિનય સાચવીનેજ ભણુવું ગણવું ૩. જ્ઞાન-જ્ઞાનીના ચેાગ્ય સત્કાર કરી શુદ્ધ પ્રેમભાવથી ભણવું. ગણવુ`. ૪. શાસ્ત્ર ભણવા માટે ચેાગ્યતા મેળવવા સારું યેાગ ઉપાધન કરીને તેનુ પઠન પાઠન કરવુ.... પ. જેમની પાસેથી આપણને જ્ઞાનના લાભ થયા હોય તેનું નામ કે.ઈ પુછે તેા તરત જાહેર કરવું, પર`તુ ભય કે લજ્જાહિક કલ્પિત કારાથી તે છુપાવવુ નહિ કે બીજી ભલતુંજ કહેવું નહિ. ૬. જે શાસ્ત્ર ભણવુ તે અક્ષર ક્રાના માત્રે અન્યનાધિક ભણુ છ. તે શાસ્ત્રના અથ શુદ્ધ રીતે ગુરૂ મહારાજ પાસે ધારી લઈને ભણવા. ૮. તે શાસ્ત્રનુ મૂળ તથા તેના અથ શુદ્ધ ગુરૂગમે ધારી પકકા કરી લેવા પણ આગમત્યા થઈ, ગુરૂના અનદર કરીને સ્વચ્છ દ્વીપણે અભિમાનથી કે મથી, જિનાગમ કે અવર કઈ પણ જ્ઞાનાભ્યાસ કરનારને યથાર્થ જ્ઞાન થવું' તેા દુર રહયુ. પણ ઉલટું જ્ઞાનાવરણીય ક`ના ગાઢ બંધ થવાનો સ'ભવ છે; માટે ગુરૂગમ વિના સવ* અભ્યાસ જાર પુરૂષથી રહેલ ના ગલ' સમાન છે. દશનાચારઃ- ૧ સવ′થા રાગદ્વેષાદિક દોષ જિત સજ્ઞ વીતરાગનાં વચન સ્ર‘પુ સાચાંજ માનવાં. ૨. ઉકત સર્વજ્ઞ પરમાત્માના પવિત્ર શાસનમાંજ રસિક થાવું ખીજા અન્ય મતની ઈચ્છા કરવીજ નહિ. ૩. સત્ત ભગવાને ભાખેલા દાનાદિક ધમના ફળને સંદેહ કરવાજ નહિ ૪. અન્ય મમતા કષ્ટ, મ`ત્ર, ચમત્સર કે પુજા પ્રભાવના દેખી મૂઢદ્રષ્ટિ અનવુ` નહિં. ૫. સમ્યગદ્રષ્ટિ જનાની શુભ કરણી દેખી તેનું અનુમાદન કરવું [પ્રશ'સા કરી તેને પુષ્ટિ આપવી] ૬, સીદાતા સાધમી જનોને હરેક રીતે ટેકો આપી ધમ'માં સ્થિર કરવા. ૭. સાધી બધુઓની ઉમદા ભાવથી સેવા ભક્તિરૂપ “સાહુમ્મી ત્રચ્છલ કરવું. ૮' પવિત્ર જિનશાસનની જાહેાજલાલી વધે તેવાં સત્કાર્યાં સમજ મેળવીને કરવાં. તેમાં પણ સદ્ગુરુગમ અભ્યાસ કરનારા સદાચારી શ્રદ્ધાળુ વિદ્યાથી'એ જેએ નિર‘તર જિનાજ્ઞાનાનુસાર સામાકાદિ વ્રત વિનયપૂર્વક જ્ઞાનાભ્યાસના પરમ અથી હાય તેવા જ્ઞાની તથા જ્ઞાનાથી એને અનેક રીતે તન મન ધનથી સહાય કરવી. ૩. ચારિત્રાચાર-પાંચ સમિતિ તથા ત્રણ ગુપ્તિને સમ્યક્ પ્રકારે સપૂણ' જિન વચનાનુસાર પાળવાનેા ખપ કરૂ. ૪. તપાચાર્-અન્તર`ગ તથા બાહ્ય એમ ખાર પ્રકારના ઈચ્છા નિરોધરૂપ તપને યથાશક્તિ કરવાના આદર રાખુ. વીર્યાચાર-૧. ધમ કામમાં પેાતાનાં મન, વચન અને કાયાના છતાં ખળ−વીયને ગોપવ્યા વગર યથાશક્તિ તેને સદુપયોગ કરું. કે સાધુ સાધ્વીએ સ્વયમ કરણી, પાચ મહાવ્રતનું પાલન, પાચે ઇંદ્રિયાનું દમન, ચાર કષાયનું જીપન, અને મન, વચન કાયાની શુદ્ધિ કરવામાં પેાતાનું છતુ ખળ-વીય ગેાપવવું નહિ. તેને કોઈ રીતે ગેરઉપયાગ નહિં કરતાં સદાય સદુપયોગ કરવા જ લક્ષ રાખવું. તેમજ શ્રાવક શ્રાવિકાએ પણ સ્વગૃહસ્થ ધર્મનું આરાધન કરવા સદ્ગુરુનાં અમૃત વચનનું આદર સદ્ગિત શ્રવણ કરી, સ્વશક્તિ અનુસારે પોતાનાં તમ, મન, વચન અને ધનના સદુપયોગ કરી લેવા ચુવુ' નહિ. પાતાની છતી શક્તિના જે સદુઉપયોગ થાય તેજ સાક, ખાકી જે તેના ગેરઉપયોગ થાય તે તે સંસાર વૃદ્ધિ માટે જ સમજવે
મતલબ

Page #893

વિધી સગ્રહે
૧૯ શ્રાવક યોગ્ય અગિયાર પડિમાનું ક સ્વરૂપ
૧૧ પ્રતિમાનાં નામ તથા ટુંક શબ્દાર્થ-યુક્ત ખુલાસા.

૧. દર્શીન (સમક્તિ) પ્રતિમા, ૨. વ્રત પ્રતિમા, ૭, સામાયિક પ્રતિમા, ૪. પૌષધ પ્રતિમા, ૫. કાર્યાત્સગ પ્રતિમા, (અભિગ્રહ વિશેષરુપ) ૬. મૈથુન વજન પ્રતિમા, ૭. સચિત્ત વન પ્રતિમા, ૮. સ્વય' આર*ભ વજન પ્રતિમા, ૯. પ્રેબ્સ (અન્ય સેવકાદિક પાસે પણ) આરભ વજન પ્રતિમા, ૧૦. પાતાને નિમિત્તે કરેલુ લેાજન અશનાદિક વજ્રન પ્રતિમા, ૧૧. શ્રમણ ભૂત મુનિવત્ વતન પ્રતિમા. પ્રતિમા શબ્દથી અમુક અભિગ્રહયા નિયમ વિશેષ જાણવા. હુવે દરેક પ્રતિમાનુ' અનુક્રમે કંઈક વિસ્તારથી કથન કરવામાં આવે છે. ઉક્ત દરેક પ્રતિમાનું કાલ માન તેની સખ્યા પ્રમાણુ તેટલા માસનુ છે, (એટલે કે પહેલી પ્રતિમા એક માસની, ખીજી મે માસની, ત્રીજી ત્રણ માસની એમ અનુક્રમે અગિયારમી અગીયાર માસની સમજવી.) ૧. દશન પ્રતિમા-શમ, સ‘વેગ, નિવેદ, અનુકંપા અને આસ્તિકતા ગુણુ સહિત તથા કદાગ્રહ અને શકાકિ શલ્યથી સર્વથા રહિત નિર્દોષ સમકિતને યથાસ્થિત પાળવામાં આવે તે પહેલી દર્શન પ્રતિમા કહેવાય છે. ૨. વ્રત–પ્રતિમા-શ્રાવક ચેગ્યિ પાંચ અણુવ્રત તેમજ ત્રણ ગુણવ્રુત્ત અને ચાર શિક્ષાવૃતને કઇ પણુ અતિચાર પ્રમુખ શુ લગાડયા વગર બે માસ પર્યંત પ્રથમ પઢિમામાં જણાવેલી નિર્દોષ સમકિત ગુણુ સહિત સેવવાં તે બીજી ઘૃત પ્રતિમા જાણવી. ૩. સામાયિક પ્રતિમા–મન, વચન અને કાયા સંબંધી પાપવ્યાપારને વજી નિષ્પાપ નિર્દોષ વ્યાપારને સેવવારૂપ સામાયક પ્રતિદિન ઉભય કાળ અતિચારાદિક દૂષણ રહિત ત્રણ માસ પયત કરવામાં આવે તે ત્રીજી સામાયિક પ્રતિમા જાણવી. ૪. પૌષધ પ્રતિમા–દરેક અષ્ટમી, ચતુર્દશી પ્રમુખ પ` દિવસે સવ થા આહાર ત્યાગ, શરીર સત્કાર ત્યાગ, મૈથુન ત્યાગ અને પાપ વ્યાપાર ત્યાગ એમ ચારે પ્રકારના પૌષધ, અતિચાર દૂષણુ રહિત ચાર માસ પર્યંત પાળવામાં આવે તે ચેાથી પૌષધ પ્રતિમા છે. ૫. કાત્સગ પ્રતિમા–પૂર્વાંત પ્રતિમામાં દર્શાવ્યા મુજબ સમ્યક્ત્વ અણુવ્રત, ગુણુવ્રત અને શિક્ષા વૃત યુક્ત છતા, સ્થિર, સત્યવત અને યુનિપુણ શ્રાવક દરેક અષ્ટમી અને ચતુર્દશીના દિવસે પાષધ ગ્રહી રાત્રીભર શુન્ય ગ્રહાદિકમાં કાઉસ્સગ્ગ ( કાર્યંત્સગ') મુદ્રાએ સ્થિત રહે-ઉપસગ' પરિસહાર્દિકથી ડરે નહિ, નિશ્ચળ રહે. ૬. બ્રહ્મચય પ્રતિમા–શૃંગાર, કથા, સ્નાન, વિલેપન પ્રસુખ વિભૂષા સંબંધી ઉત્કષ' અને સ્ત્રી કથા (શ્રી સંબ ંધી અથવા સ્ત્રી સાથે એકાન્તમાં સરાગ વર્તાલાપ) ના ત્યાગ કરતા હતા. શ્રાવક એક અબ્રહ્મ સેવાના છ માસ પર્યંત સથા ત્યાગ કરે તે છઠી બ્રહ્મચય' પ્રતિમા જાણવી. ૭. સચિત્ત ત્યાગ પ્રતિમાસાત માસ સુધી ચિત્ત ભાજનના સર્વથા ત્યાગ કરે. તેમજ પુવૅકિત પાછલી પ્રતિમાએમાં સેવન કરવા યેાગ્ય સવ અનુષ્ઠાનનું પણ સાથે જ સેવન કરે તે સાતમી પ્રતિમા જાણવી. ૮. સ્વય' આરંભ વજન પ્રતિમા-આઠ મહિના સુધી પાતે જાતે કઈ પ્રકારના પાપ આરંભ કરે નહિ તે આઠમી પ્રતિમા જાણવી. ૯. અન્ય (પ્રેક્ષ્ય) આરભ વજન પ્રતિમા – નવ માસ સુધી અન્ય દાસ પ્રમુખ પાસે પણ પાપારંભ ન કરાવવારૂપ નવમી
૮૩પ

Page #894

૮૩૬
સજ્જન સન્મિત્ર પ્રતિમા જાણવી. ૧૦. સ્વનિમિત્ત અશનાદિ વજન પ્રતિમા – દશ માસ પર્યંત પાતાના નિમિતે કરેલું ભોજન પણુ ગ્રહણુ કરાય નહી, વળી તેણુાં કેાઈક તેા ખુર મુંડન કરાવે અથવા તે કાઇ શિખા ચાટલી ધાંરણા કરે, પુ' પ્રતિમાઓની સ` માઁદા સાથે જ પાળે તે દશમી પ્રતિમાં, ૧૧. શ્રમણુભૂત વત ન પ્રતિમા – પુર મુંડન અથવા કેશ લેાચન કરવા વડે, રજોહરણ અને પાત્રાં પ્રમુખ સાધુ યોગ્ય સવ ઉપકરણા ગ્રહણ કરી ઉત્કૃષ્ટ અગીયાર માસ પર્યત સાથુ મુનિરાજની પેઠે વીચરે તે અગીયારમી પ્રતિમા જાણવી મતાંતરઉકત પ્રતિમાએ પૈકી પહેલાની ૪ સિવાય બીજી પ્રતિમાએ આશ્રી શ્રી આવશ્યક ણિ'મા આવે. લેખ છે કેઃ પાંચ માસ પ"ત રાત્રિ લેાજનને પરિત્યાગ કરવા, તે પાંચમી પ્રતિમા, સૂચિત આહ્વાર પરિત્યાગ રૂપ છઠી, દિવસે બ્રહ્મચય પાળવું અને રાત્રે તેનું પ્રમાણુ કરવા રૂપ સાતમી. રાત દિવસ સર્વથા બ્રહ્મચયને દ્રવ્ય સ્નાન ત્યાગ ક્રેશ નખ રામ પ્રમુખ સમારવા સબંધી ઉપેક્ષા રૂપ આઠમી. સ્વય' આર`ભ પરિત્યાગ રૂપ નવમી. પ્રેષ્ય (દાસ પ્રમુખ પાસે પણ) આરંભ વજ્ર'નરૂપ દશમી. ઉદ્ધિ ભકત (પેાતાના નિમિતે કરે ભેાજન) વજ્ર'નરૂપ શ્રમણુ ભૂત પ્રતિમા અગિઆરસી. એવી રીતે મતાંતર જાણવા.] આ ડિમાનુ` વહુન તથા ત્રીજા અભિગ્રહ, નિયમાદિકના અભ્યાસ તુલનારૂપેજરૂર કરવા ચેાગ્ય છે, કાયર માણુસનેજ બધું કઠણ લાગે છે, પુરુષાથી જનાને તે તેવું કઠણુ લાગતુ નથી, તે તેા શકય સત્કાય માં સદા ઉજમાળ જ રહે છે, અને તેને ખ'તથી આરાધી અનુક્રમે અખંડ આનંદ મેળવે છે.
૨૦ શ્રાવકના એકવીશ ગુણાનું વર્ણન.
આ ભયકર અને પારાવાર સÔસાર ભ્રમણમાં ભમતાં થકા જીવને મનુષ્ય જન્માદિ ઉત્તમ સામગ્રી મળવી અતિ દુર્લભ છે, કદાચ તે મળે તે પશુ શુદ્ધ ધમની ગ્યતા પ્રાપ્ત થવી બહુજ મુશ્કેલ છે, તે પછી શુદ્ધ ધમ'ની પ્રાપ્તિની ફુલ ભતાનું તેા કહેવુંજ શુ? માટે જ્ઞાની મહારાજા ધમ'ની ચેાગ્યતા પામવાના શ્રાવકના એકવીશ ઉત્તમ લક્ષણુરુપ એકવીશ ગુણેાનું કંઇક ટુક સ્વરૂપ બતાવે છે.
૨૧ ગુણેાનાં નામ તથા અ.
૧. ક્ષુદ્ર નહિ— અક્ષુદ્ર ગભીર આશયાળા, સુક્ષ્મ રીતે વસ્તુ તત્ત્વના વિચાર કરવાને શિકત ધરાવનાર સમથ જીવ વિશેષ ધમ રત્નને પામી શકે. ૨. રૂપનિધિપ્રશસ્ત રૂપવાળા, પાંચે ઇંદ્ર જેને સ્પષ્ટ રીતે પ્રાપ્ત થયેલ છે એવા, અર્થાત શરીર સબશ્રી સુદર આકૃતિને ધારનાર આત્મા. ૩, સૌમ્ય-સ્વભાવેજ પાપ દોષ રહિત શીતળસ્વભાવવાન આત્મા. ૪. જન પ્રિય-સદાચારને સેવનાર લેાકપ્રિય આત્મા. ૫. ક્રૂર નહિ-ક્રૂરતા યા નિષ્ઠુરતા વડે જેનું મન મલીન થતુ નથી એવા કિલષ્ઠ યાને પ્રસન્ન ચિત્ત યુકત શાંત આત્મા. ૬. ભીરૂ- આ લેાક સબધી તથા પરલેાક સંબંધી અપાયથી ડરવાવાળા અર્થાત અપવાદ ભીરૂ તેમજ પાપ ભીરુ હાવાથી બધી રીતે સંભાળીને ચાલનાર ઉભયલાક વિરુદ્ધ કા'ના અવશ્ય પરિહાર કરનાર આત્મા, ૭. અશઠ – છળ

Page #895

વિધી સંગ્રહ
૭ પ્રપંચ વડે પરને પાસમાં નાંખવાથી દુર રહેનાર. ૮. સુદખિન્ન-શુભ દાક્ષિણાવંત ઉચિત પ્રાર્થનાને ભંગ નહિ કરવાવાળે. સમય ઉચિતવતી સામાનું દિલ પ્રસન્ન કરનાર ૯. લજજાલુએ લાજ જાશીલ, અકાયં વજી સત્કાર્યમાં સહેજે જોડાઈ શકે એ મર્યાદા શીલ પુરૂષ ૧૦ દયાલુઓ-સવ કોઈ પ્રાણુ વગ ઉપર અનુકંપા રાખનાર. ૧૧. સેમદિગ્વિ મજજથ-રાગ ષ રહિત નિષ્પક્ષપાત પણે વસ્તુ તવને યથાર્થ રીતે ઓળખી મધ્યસ્તતાથી દેષને દૂર કરનાર. ૧૨. ગુણરાગી-સદ્ગુણીનોજ પક્ષ કરનાર ગુણનેજ પક્ષ લેનાર. ૧૩. સકથ-એકાંત હિતકારી એવી ધમ કથા જેને પ્રિય છે એ. ૧૪. સુખ-સુશીલ અને સાનુકુળ છે કુટુંબ જેનું એ સુભાગ્યવંત. ૧૫. દીર્વાદશી પ્રથમથી સારી રીતે વિચાર કરીને પરિણામે જેમાં લાભ સમા હોય એવાં શુભ કાર્યનેજ કરવાવાળો. ૧૬. વિશેષજ્ઞ-પક્ષપાત રહિતપણે ગુણ દોષ, હિત અહિત, કાર્ય અકાય, ઉચિત અનુચિત, ભક્ષ્ય અભક્ષ્ય, પિય અપેય, ગમ્ય અગમ્ય વિગેરે વિશેષ વાતને જાણ. ૧૭. વૃદ્ધાનુગત–પરિપકવ બુદ્ધિવાળા અનુભવી પુરૂષને અનુસરી ચાલનાર, નહિં કે જેમ આવ્યું તેમ ઉખલપણે ઈચ્છા મુજબ કામ કરનાર. ૧૮. વિનયવંતગુણાધિકનું ઉચિત ગૌરવ સાચવનાર સુવિનીત. ૧૯. કૃતજાણુ-બીજાએ કરેલા ગુણને કદાપિ નહિ વિસરી જનાર. ૨૦. પરહિતકારી-સ્વતઃ સ્વાર્થ વિના પરોપકાર કરવામાં તત્પર, દાક્ષિણતાવંત તે જ્યારે તેને કેઈ પ્રેરણા અથવા પ્રાર્થના કરે ત્યારે પરોપકાર કરે, અને આતે પોતાના આત્માનીજ પ્રેરણાથી વકર્તવ્ય સમજીને જ કેઈની કંઈ પણ અપેક્ષા રાખ્યા વિનાજ પરોપકાર કર્યા કરે, એવા ઉત્તમ સ્વભાવને સ્વાભાવીક રીતે ધારનાર ભવ્યાત્મા. ૨૧. લબ્ધ લક્ષ-કઈ પણ કાર્યને સુખે સાધી શકે એ કાર્યક્ષ.
૨૧ કેટલાક પ્રચલિત તપની વિધિ
૧ અષ્ઠ કર્મ સૂદન તપ આઠ કમને ક્ષય કરવા માટે આ પ્રમાણે આ તપ કરે. પહેલે દિવસે ઉપવાસ, બીજે દિવસે એકાસણું, ત્રીજે દિવસે એક દાણે કામ એવીહાર આંબેલ, એથે દીવસે એકલઠાણું, (ઠામ ચાવીહાર એકાસણું) પાંચમે દીવસે ઠામ એવીહાર એકદત્તી એક વખતે પાત્રમાં પડેલું જ વાપરવું) છઠે દીવસે લુખીનીવી કરવી, સાતમે દિવસે આંબલ કરવું, આઠમે દીવસે આઠ કોળીયાનું એકાસણું કરવું. એ આઠ દીવસે ગણણું વિગેરે નીચે પ્રમાણે કરવું.
૧ જ્ઞાનાવરણીય કર્મક્ષ શ્રી અનંત જ્ઞાન સંયુતાય નમ:, ૨ દશનાવરણીય કમક્ષ શ્રી અનંત દશન સંયુતાય નમઃ, ૩ વેદનીય કર્મક્ષયે શ્રી અવ્યાબાધ ગુણ સંયુતાય નમ:, ૪ મોહનીય કર્મક્ષયે શ્રી અનંત ચારિત્ર ગુણ સંયુતાય નમઃ, ૫ આયુઃ કર્મક્ષયે શ્રી અક્ષય સ્થિતિ ગુણ સંયુતાય નમ:, ૬ નામ કમક્ષયે શ્રી અરૂપિ નિરંજન ગુણ સંયુતાય નમઃ, ૭ ગોત્ર કર્મક્ષયે શ્રી અગુરુલઘુ ગુણ સંયુતાય નમ:, ૮ અંતરાય કર્મક્ષયે શ્રી અનંત વીર્ય ગુણ સંયુતાય નમ:, અથવા નીચે પ્રમાણે ગણવું– - ૧ શ્રી અનંત જ્ઞાન ગુણ ધારકાય નમઃ ૫ પ્રકૃતિ. ૨ શ્રી અનંત દર્શન ગુણ

Page #896

જન સમિત્ર ધારકાય નમઃ ૯ પ્રકૃતિ. ૩ શ્રી અવ્યાબાધ ગુણ ધારકાય નમઃ ૨ પ્રકૃતિ. ૪ ક્ષાયિક સમ્યત્વ ગુણ ધારકાય નમઃ ૨૮ પ્રકૃતિ. ૫ અક્ષયસ્થિતિ ગુણ ધારકાય નમઃ ૪ પ્રકૃતિ ૬ અમૂત ગુણ ધારકાય નમઃ ૧૦૩ પ્રકૃતિ. ૭. અગુરુલઘુ ગુણ ધારકાય નમઃ ૨ પ્રકૃતિ. ૮ અનન્ત વય ગુણ ધારકાય નમ: ૫ પ્રકૃતિ.
કાયોત્સર્ગ, સાથીયા, તથા ખમાસણ કમ પ્રકૃતિ પ્રમાણે કરવા. જે દીવસે જે કમને તપ ચાલતો હોય તે દીવસે તે કર્મની પૂજામાંથી એક ઢાળ અનુક્રમે ભણાવવી. ઉજમણુમાં આઠ કમંની ૧૫૮ પ્રકૃતિ સૂચવનારૂં આઠ શાખાને ૧૫૮ પત્રવાળું રૂપાનું વૃક્ષ અને કમવૃક્ષના છેદને માટે તેના મૂળમાં મૂકવાને સેનાને કુહાડ તથા ચોસઠ મોદક જ્ઞાનની પાસે મુકવા. જ્ઞાનની પૂજા કરવી તથા દાન દેવું. મોટી સ્નાત્રવિધિઓ જિનપૂજા કરવી. સંઘવાત્સલ્ય કરવું. એ રીતે પ્રથમ ઓળી થઈ. એવીજ આઠ ઓળી કરવી. એટલે ૬૪ દિવસે કમસૂદન તપ પૂર્ણ થાય.
૨. એકસોવીશ કલ્યાણક તપ. જે દિવસે તિર્થંકર પરમાત્માને ગર્ભાવસાર, જન્મ, દીક્ષા, કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષ થયો હોય તે દીવસે જે તપ કરાવે તે કલ્યાણતપ કહેવાય. જે દીવસે એક કલ્યાણક હોય ત્યારે એકાસણું, બે કલ્યાણક હોય તે નીવી, ત્રણ હેય તે આંબીલ, અને ચાર હોય તે ઉપવાસ કરે. પાંચ કલ્યાણક હોય તે એકાસણું પુર્વક ઉપવાસ કરવો. ચોવીશ તિથ"કરના વન વિગેરે પાંચ કલ્યાણકના ૧૨૦ દિવસને વિષે ઉપવાસાદિક તપ કરવો. એકાસણાથી જે પાંચ કલ્યાણક આરાધે તે માગશર સુદિ ૧૦ નું આંબિલ કરે ને માગશર સુદ ૧૧ ને ઉપવાસ કરી ૬ કલ્યાણક આરાધે, અને ઉપવાસથી પંચકલ્યાણક આરાધે તે માગશર સુદિ ૧૦ ને અગ્યારસને પ્રથથ છઠ્ઠ કરી શરૂ કરે તે પાંચ વર્ષે કલ્યાણક ત૫ પુરા થાય. ઉજમણુમાં કનકસિંહ રાજાની જેમ વીશ જિનેશ્વરની પ્રતિમા ભરાવવી. તિલક ૨૪ તેમજ પુજાના ઉપકરણો દરેક ચોવીશ ચોવીશ મૂકવા, યવન કલ્યાણકે “પરમેષ્ઠિને નમઃ” જન્મ કલ્યાણકે “અહંતે નમઃ” દીક્ષા કલ્યાણ કે નાથાય નમઃ કેવળ જ્ઞાન કલ્યાણુકે “સવંઝાય નમઃ નિર્વાણ કલ્યાણ કે “પારંગતાય નમ:” એ બે હજાર પ્રમાણુ જાપ કરે એટલે ૨૦ નકારવાળી ગણવી, જે ઉપવાસથી આ તપ કરે તેણે દરેક કલ્યાણકે ઉપવાસ કર. વધારે કલ્યાણુક એક દિવસે હોય તે બીજા વર્ષોમાં આરાધન કરવું. જ્યાં ભગવંતની કલ્યાણક ભૂમિ હોય ત્યાં મોટા મહોત્સવ પુર્વક સંઘ સહિત યાત્રા કરવા જવું તથા સર્વ ભગવંતને પંચકલ્યાણક ઉત્સવ કર. કલ્યાણકોના દિવસે ગુરૂમહારાજાદિક થકી જાણી લેવા.
૩. અગિયાર અંગ તા. શુકલ એકાદશીથી આરંભીને અગ્યાર માસની એકાદશીએ યથાશકિત તપ કરવાથી અંગ તપ પુર્ણ થાય છે. આચારાંગ વિગેરે અગીયાર અંગને આ તપ હેવાથી અંગ તપ કહેવાય છે. તેમાં શુકલ એકાદશીને દિવસે યથાશકિત એકાસણું, નવી આબીલ

Page #897

વિધી સંગ્રહ
૭૯ કે ઉપવાસ કરો. તે અગીઆર માસે પુર્ણ થાય છે, ઉધાનમાં ૧૧ વસ્તુઓ મુકવી. ગુણણું ૪૫ આગમ તપમાંથી જોઈ લેવું. ૧. શ્રી આચારાંગ સૂત્રાય નમઃ ૨. શ્રી સૂયગ ડાંગ સૂત્રાય નમઃ ૩. શ્રી ઠાણાંગ સૂત્રાય નમઃ ૪. શ્રી સમવાયાંગ સૂત્રાય નમ: ૫. શ્રી ભગવતી સૂત્રાય નમ: ૬. શ્રી જ્ઞાતાધમ કથાગ સૂત્રાય નમઃ ૭, શ્રી ઉપાસક દશાંગ સુત્રાય નમઃ ૮. શ્રી અંતકૃત દશાંગ સૂત્રાય નમઃ ૯ શ્રી અનુત્તરવવાઈ સૂત્રાય નમઃ ૧૦ શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્રાય નમઃ ૧૧ શ્રી વિપાક સૂત્રાય નમઃ
૪. પિસ્તાળીશ આગમ તપને વિધિ. એ તપમાં ૪૫ એકાસણું કરવાં. ૪૫ દીવસ લાગટ ગુણણું ગણે. પિસ્તાળીશ આગમમાં નંદીસૂત્ર તથા ભગવતી સૂત્ર રૂપામહારે તથા સોના મહેરે પૂજવું. અને બીજા આગમો વાસક્ષેપ તથા પૈસાથી પૂજવા. તપ પૂરો થયે ગુરૂ પૂજન કરવું. તેનું ગુણણું નિચે પ્રમાણે –૧. શ્રી નન્દી સુત્રાય નમઃ ૫૧. ૨. શ્રી અનુયોગ દ્વાર સૂત્રાય નમઃ ૬૨. ૩. શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રાય નમ: ૧૪. ૪. શ્રી ઉતરાધ્યયન સૂત્રાય નમઃ ૩૬. ૫. શ્રી એઘ નિયુકિત સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૬. શ્રી આવશ્યક સૂત્રાય નમઃ ૩૨. ૭. શ્રી નિશિથ છેદ સૂત્રાય નમઃ ૧૬. ૮. શ્રી વ્યવહાર કલપ સૂત્રાય નમઃ ૨૦. ૯. શ્રી દશાૠત્ર સ્કંધ સૂત્રાય નમઃ ૧૯ ૧૦. શ્રી પંચક૯પ છેદ સૂત્રાય નમઃ ૧૯ ૧૧. શ્રી જિતકપ છેદ સૂત્રાય નમઃ ૩૫ ૧૨ શ્રી મહાનિશીથ છેદ સૂત્રાય નમઃ ૪૨, ૧૩. શ્રી ચઉસરણ પયર્સે સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૪. શ્રી આઉર પચ્ચખાણ સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૫ શ્રી ભત્ત પરિજ્ઞા સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૬. શ્રી સંથારા પયને સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૭. શ્રી તડુલ યાલિય સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૮. ચન્દાવિજય પયન્ત સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૧૯ શ્રી દેવિંદ થુઈ પયન્ત સુત્રાય નમઃ ૧૦. ૨૦. શ્રી મરણ સમાધિ સૂત્રાય નમ: ૧૦. ૨૧. શ્રી મહાપચ્ચખાણ સૂત્રાય નમઃ ૧૦, ૨૨. શ્રી ગણિવિજજા પયને સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૨૩. શ્રી આચારાંગ સૂત્રાય નમઃ ૨૫. ૨૪ શ્રી સુયગડાંગ સૂત્રાય નમઃ ૨૩. ૨૫ શ્રી ઠાકુંગ સૂત્રાય નમઃ ૧૦, ૨૬. શ્રી સમવાયાંગ સૂત્રાય નમઃ ૧૦૪. ૨૭. શ્રી ભગવતી સૂત્રાય નમઃ ૪૨. ૨૮, શ્રી જ્ઞાતા ધમકથા સૂત્રાય નમ: ૧૯. ૨૯. ઉપાસકદશા સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૩૦ શ્રી અંતગડ સુત્રાય નમઃ ૧૯. ૩૧. અણુત્તરવવાઈ સૂત્રાય નમઃ ૩૩. ૩૨. શ્રી પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૩૩. શ્રી વિપાક સૂત્રાય નમઃ ૨૦. ૩૪. શ્રી ઉવવાઈ સૂત્રાય નમઃ ૨૩. ૩૫. શ્રી રાય પણ સૂત્રાય નમઃ ૪૨. ૩૬. શ્રી જિવાભિગમ સૂત્રાય નમ: ૧૦. ૩૭. શ્રી પન્નવણ ઉપાક સૂત્રાય નમઃ ૩૬. ૩૮ શ્રી સુર્યાપનતિ સૂત્રાય નમઃ ૫૭. ૩૯. જબુદ્વીપ પન્નતિ સૂત્રાય નમઃ ૫૦ ૪૦. શ્રી ચંદ પન્નતિ સૂત્રાય નમઃ ૫૦. ૪૧ શ્રી ક૫વહિંસયા સૂત્રાય નમઃ ૧૦ ૪૨. શ્રી નિરીયાવલી સૂત્રાય નમઃ શ્રી પુફચુલિયા સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૪૪. શ્રીવહિંદશા સૂત્રાય નમઃ ૧૦. ૪૫. શ્રી પુફિયા ઉપાર્ક સૂત્રાય નમઃ ૧૦.
૨૨ શ્રી સિદ્ધાચલજીના બે અઠ્ઠમ તથા સાત છઠનું ગુણણું. પહેલે અઠમ-શ્રી ડરીક ગણધરાય નમકની ૨૦ ગણવી. બીજે અઠ્ઠમ-શ્રી કદમ્બ

Page #898

સજજન સન્મિત્ર ગણધરાય નમની ૨૦ ગણવી. પહેલે છઠ્ઠ-શ્રી કષભદેવ સર્વત્તાય નમાની ૨૦ ગણવી. બીજે છઠશ્રી વિમલ ગણુધરાય નમઃ”ની ૨૦ ગણવી. ત્રીજે છઠ-“શ્રીસિદ્ધક્ષેત્ર ગણધરાય નમઃ” ની ૨૦ ગણવી. ચેચ છઠ–શ્રી હરી ગણધરાય નમ ની ૨૦ ગણવી. પાંચમ છઠ–શ્રી વજીવલલીનાથાય નમકની ૨૦ ગણવી. છો છઠ–શ્રી સહસ્ત્રાદિ ગણધરાય નમની ૨૦ ગણવી. સાતમે છઠ-શ્રીસહસકમલાયનમની ૨૦ દીન પ્રત્યેકે ૨૧ લેગરસને કાઉસગ્ગ ૨૧ ખમાસમણ, ૨૧ સાથીયા, ૨૧ ફળ ચઢાવવા.
૨૭ ચાદ વ તપની વિધિ પ્રથમ દ્રવ્ય તથા વાસક્ષેપથી જ્ઞાન પૂજા કરવી. ચૌદ શુકલ ચતુર્દશી પર્યંત એકેક ઉપવાસ કર. મહીને મહીને જ્ઞાન અને જ્ઞાનવતની પૂજા કરીએ એમ ચૌદ માસ તપ કરે અથવા એકાસણાં દિન ચૌદ સુધી ૧૪ કરવાં. ૧. શ્રી ઉત્ક્રપાદ પૂર્વાય. નમઃ ૧૪. ૨. શ્રી અગ્રાયણી પૂવયનમ: ૧૪. ૫. શ્રી જ્ઞાન પ્રવાદ પૂર્વાય નમઃ ૧૪. ૬. શ્રી સત્યપ્રવાદ પૂર્વાર્ધનમઃ ૧૪ ૭. શ્રી આત્મપ્રવાદ પૂર્વાય નમઃ ૧૪. ૮. શ્રી કમપ્રવાદ પૂર્વાયન : ૧૪. ૯ શ્રી પ્રત્યાખ્યાન પ્રવાદ પૂર્વાયન : ૧૪. ૧૦. શ્રી વિદ્યાપ્રસાદ પૂવયનમ: ૧૪. ૧૧. શ્રી કલ્યાણના મધ્યેયપ્રવાદ પૂર્વાય નમ: ૧૪. ૧૨ શ્રી પ્રાણવાયપ્રવાદ પૂર્વાયનમ: ૧૩. શ્રી ક્રિયાવિશાલપ્રવાદ પૂવયનમઃ ૧૪. ૧૪. શ્રી લેકબિન્દુસાર પૂર્વાય નમઃ ૧૪.
૨૪ શ્રી બાવન જિનાલય તપનું ગુણગું. અંધારી અષ્ટમીએ- “ શ્રી ચન્દ્રાનન સ્વામિ શાશ્વત જિનાય નમઃ”—ને. ૨૦ ૨. શુદી પક્ષની અષ્ટમીએ – શ્રી “ષભાનન શાશ્વત જિનાય નમઃ” ને. ૨૦ ૩ જુદીપક્ષની ચતુર્દશીએ- શ્રી વર્ધમાન સ્વામિ શાશ્વત જિનાયનમ:- ૦ ૨૦. ૪ કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશીએ શ્રી વારિષેણ સવામિ શાશ્વત જિનાય નમઃ – ને ૨૦ એ ચાર તિથિના ઉપવાસ કરીને ગુણણું ગણવું એ તપ અષાડ શુદ ચૌદશથી ગ્રહણ કરે અને ચૌદશ પુનમને છઠ કર. એ તપ બાર માસે પુર્ણ થાય. દર ચૌમાસે છઠ ક. ૧૨ સાથીયા કાઉસગ્ગ ખમાસમણ દેવા.
૨૫ શ્રી અષ્ટ સિદ્ધિ તપને વિધિ. પ્રથમ એક ઉપવાસ કરે, પારણે બેસણું પછી બે ઉપવાસ કરવા પારણે બેસણું પછી ત્રણ ઉપવાસ કરવા; પારણે બેસણું. એવી રીતે આઠ ઉપવાસ સુધી કરવું તેનું ગુણણું નીચે પ્રમાણે. ૧. શ્રી અનન્તજ્ઞાન સંયુકતાય સિદ્ધાયનમઃ ૮. ૨ શ્રી અનંત દર્શન સંયુકતાય સિદ્ધાયનમઃ ૮. ૩. શ્રી અવ્યાબાધગુણ સંયુકતાય સિદ્ધયનમઃ ૮. ૪.
શ્રી અન્ત ચારિત્ર સંયુકતાય સિદ્ધાયનમઃ ૮. ૫. શ્રી અક્ષય સ્થિતિગુણ સંયુકતાય સિદ્ધાયનમ: ૮. ૬. શ્રી અરુપિ નિરંજન ગુણ સંયુકતાય સિદ્ધાયનમઃ ૮. ૭. શ્રી અગુરૂ લઘુગુણ સંયુકતાય સિદ્ધાયનમઃ ૮. શ્રા અનન્ત વિગુણ સંયુકતાય સિદ્ધાય નમઃ
૨૬ શ્રી દીવાલી પર્વનું ગુણગું. શ્રી મહાવીર સર્વજ્ઞાયનમ: નો૨૦ એ પહેલી રાત્રે આઠ વાગે ગુણણુ ગણવાનું

Page #899

૮૪૧
વિધી સ‘ગ્રહ
શ્રી મહાવીર સ્વામિ પારગાયનમઃ ૦ ૨૦ રાત્રિના ત્રીજા પહોરે ગુણું ગણવુ... અને પછી મહાવીર નિર્વાણુના દેવવાંદવા. શ્રી ગૌતમસ્વામિ સજ્ઞાયનમ: ના૦ ૨૦ સવારે ગણવાનુ અને પ્રભાતે ગૌતમસ્વામિના દેવવાંદવા. જે દિવસે લેાકમાં દીવાલી પવ' ઉજવાય તેજ રાત્રે ઉપર મુજબનુ ગુણુ ગણવું.
૧૦. અક્ષયનિધિ તપની વિધિ.
અક્ષયનિધિ તપ શ્રાવણ વદિ ચાથને દિવસે આદરવું. એક કુંભ સુવર્ણ તથા રુપાના તથા એક રત્નને શકિત પ્રમાણે આસામી દિઠ એક કુભ શુદ્ધભૂમી ઉપર સ્થાપીએ. તેની નીચે ડાંગરના ઢગલા રાખવા. તે કુંભ ઉપર શ્રીફળ એક મુકીએ પછી પીઠિંકા એક રચીયે, તે ઉપર સુત્રની પ્રત રૂમાલે વીટીને મુકીએ. પછી ધુપદીપ કરીએ. જ્ઞાનની પુજા ભણાવીએ. નવપદ મધ્યેની અન્નાણ સમ્માહતમાહુરસ્સ' એ પુજા સ‘પુણ્ ભણાવવી, પછી વાસક્ષેપથી કલ્પસૂત્રની પુજા કરવી. તે પીઠિકા ઉંપર ચંદરવા તારણ સહિત મોંધવે. પછી નિમળ ચાખા બે હાથે પસલી ભરીને ઉપર સેાપારી એક મુકવી. કુંભના સન્મુખ રહી તે જ્ઞાનની સ્તુતિ કરી તે ઘઢામાં નાંખીએ. પછી વીસ ખમાસમણુ દેવાં; ગાથા કહેવી તે ગાથા લખીએ, છીએ શ્રી તજ્ઞાનને નિત્ય નમુ, ભાવ મગલને કાજ; પુજન અર્ચન દ્રવ્યથી, પામુ અવિચલ રાજ. ૧, એ દુહો પ્રત્યેક ખમાસમણુ દીઠ કહેવા. એ રીતે ખમાસમણુ વીસ દેવા. પછી શ્રુતદેવી આરાધનાથ” કરેમિ કાઉસગ્ગ ઇચ્છ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નથ૦ આખુ કહીને એક નવકારનેા કાઉસગ્ગ કરવા. પછી સુઅ દેવયા ભગવઈ એ થાય કહેવી. પછી ૐ ની નમ નાણસ્સ એ પદની નેકર વાલી વીશ ગણવી. છેલ્લે દિવસે રાત્રિ જાગરણ કરવું. પ્રમાવના પુજા કરાવે. પારણાને દિવસે મોટા આડંબરથી વઘેાડા ચઢાવવા. મુખ્ય જે હાય તેનાં ઘરના છેકરાને ઘેાડા હાથી ઉપર બેસાડીએ હાથમાં પુસ્તક આપીએ, તથા નૈવેદ્ય શક્તિ પ્રમાણે આપીએ અને જ્ઞાનના આગલ પણ નૈવેદ્ય મુકીએ. પછી પાતપાતાના કુંભ ઉપર છેલ્લે દિવસે ચાખા નાખીને સ'પુર્ણ' ભરવા. તેના ઉપર લીલા તથા પીળા તાસ્તા નાડાછડીથી બાંધવા ફુલની માળા કુબ ઉપર પહેરાવવી. સૌમાગ્યવતી સ્ત્રી પાસે શણગાર પહેરીને કુભ ઉપડાવી તે વઘેાડા સાથે ફ્રી શ્રી દેરાસર જઇને કુભ મુકવા. એ કુ‘ભવાલી સ્ત્રી પ્રભુને પ્રદક્ષિણા ત્રણ દઈને નૈવેદ્ય પ્રભુજી આગળ મૂકે. પુસ્તક ગુરુને ઠેકાણે પધરાવવું, ગુરૂનુ પુજન કરવું. શ્રાવણુ વી ચેાથથી તે ભાદરવા શુદી ૪ સુધી એકાસણાં કરીને એ વ્રત કરે. પ્રતિક્રમણ એ ટકના કરવાં, ભૂમી સથારે કરવા,શીયલ પાલવુ, મોટા કુંભને ચિત્રામણ કઢાવીએ. એવી રીતે ચાર વષ' પ ત કરવું એટલે ૬૪ દિવસે એ ત૫ પુ' થાય. ૧૨ પાષ દશમી વિધિ તથા ગણણુ
પોષ દશમી એટલે માગશર વદી દશમીને દિવસે શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના જન્મ કલ્યાણક દિવસ છે. તેથી આગળના નામને દિવસે સાકર અથવા ખાંડનુ ઉથ્થુ પાણી કરીને તેનું પાન કરવુ', એકાસણું કરી વ્રત યુક્ત થઇને દશમીને દિવસે એક ઠામે

Page #900

(૪૨
સજ્જન સામગ્ર આહાર કરી એજ ઠામે પાણી પીને ચઉવિહાર કરવા. જીનાલયમાં જઇ અષ્ટ પ્રકારી સત્તર પ્રકારી પુજા ભણાવવી, અને “શ્રી પાર્શ્વનાથાય નમઃ” એ મંત્રનુ એ હજાર ગુણું નવકારવાળી વીસ ગણવી એને વળી ફરી એકાદશીને દિવસે એકાસણું કરવું. તેમજ બ્રહ્મચય તથા ભૂમિશયન તા નવમ, દશમી અને એકાદશી એ ત્રણે દિવસે કરવુ.. આ વ્રત દશ વર્ષ પર્યંત કરવાનુ. એ પ્રમાણે એ પોષદશમીનું વ્રત જે મનુષ્ય કરે પુરૂષ આ લેાકને વિષે ધન, ધાન્ય, સમૃદ્ધિની વૃદ્ધિને પામે, પરલેાકને વિષે ઇંદ્રપણાને પામે છે. અનેક પ્રકારના ફળની પ્રાપ્તિ હોય અને અંતે મુક્તિપદને પ્રાપ્ત કરે છે. ૧૩ માનએકાદશી તપની વિધિ
માગસર શુઠ્ઠી ૧૧ને દીવસે ઉપવાસ કરવા, મૌનપણે રહેવુ. ને શ્રી મહાયસ સર્વજ્ઞાયનમ: એની વીસ નવકારવાલી ગણવી. એ તપ માગસર સુદ ૧૧ થી માંડવા, તે અગીઆર વષ લગી કરવા તેમાં દરેક માસની સુદી ૧૧ ઉપવાસ કરવા. ૧૧. લેગસ્સના કાઉસગ્ગ, ૧૧ સાથીઆ, ૧૧ ખમાસમણ સાથીઆ ઉપર ફળ મુકવુ. એના ઉપર સુવ્રત શેઠની કથા ભણવી. દાઢસા કલ્યાણુકનુ ગુણું માગશર શુદી અગીઆરસે ગણવું. ૧૪ રેાહિણી તપના વિધિ
સત્યાવીશ નક્ષત્ર છે તેમાં પ્રથમ અશ્વિની નક્ષત્રથી રાહિણી નક્ષત્ર જે દિવસે આવે તે દિવસે રાહિણી નામનાં દેવતાના આરાધનાથે" સાત વર્ષ' અને સાત માસ સુધી શ્રી વાસુપુજય વામીની પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા પુજા પુત્રક જે જે દીવસે રાહિણી નક્ષત્ર આવે તે તે દીવસે ઉપવાસ કરી એ તપ કરીયે એ તપ અક્ષય તૃતીયાને દીવસે રાહિણી નક્ષત્ર આવે તેદીવસે કરાય છે. ગુણાનાવિધિ:- શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનાય નમઃ સા. ખ. લે. ૫. ૧૫ શ્રી વીશ સ્થાનક વિધિ
શ્રી વીશ સ્થાનક તપનું આરાધન કરવા ઇચ્છનારે યથાસ્થાને પ્રત્યેક પદે ખમા સમણુ દેઈ ઉપયોગ સહિત ખેલવાના દુહા-પરમપચ પરમેષ્ઠીમાં, પરમેશ્વર ભગવાન; ચાર નિક્ષેપે ધ્યાઇએ, નમા નમેા શ્રી જિનભાણુ. ૧. ગુણ અનંત નિર્મળ થયા, સહજ સ્વરૂપ ઉર્જાસ; અષ્ટ કમ મળ ક્ષય કરી, સિદ્ધ ભયે ના ત:સ. ૨. ભાવામય ઔષધ સમી, પ્રવચન અમૃત વૃષ્ટિ, ત્રિભુવન જીવને સુખ કરી, જય જય પ્રવચન દૃષ્ટિ. ૩. છત્રીશી ગુણે, યુગ પ્રધાન મુીં; જિનમત પરમત જાણતાં, નમા નમા તેહ સુરીં. ૪. તજી પર રિતિ રમણતા, લહે નિજભાવ સ્વરૂપ; સ્થિર કરતા ભવ લેાકને જય જય સ્થવિર અનુપ, ૫. એધ સૂક્ષ્મ વિષ્ણુ જીવને, ન હોય તત્વ પ્રતીત. ભડ઼ે ભણાવે સુત્રને, જય જય પાઠક ગીત. ૬. સ્યાદ્વાદ ગુણુ પરિણમ્યા, રમતા સમતા સૉંગ; સાધુ શુદ્ધાનંદતા, નમા સાધુ શુભ રંગ. ૭. અધ્યાતમ જ્ઞાને કરી, વિઘટે ભવભ્રમણુ ભીતિ; સત્ય ધર્મ' તે જ્ઞાન છે, નમા નમા જ્ઞાનની રીતિ ૮. લેાકાલેાકના ભાવ જે, કૈલિ ભાષિત જે; સત્ય કરી અવધારતા, નમા ના દર્શન તેઢ. ૯. શૌચ મૂળથી મહાગુણી, સવ ધમના આધાર; ગુણુ અન ́તનેા કદ એ, નમેા નમે વિનય આચાર. ૧૦. રત્ન ત્રય વિષ્ણુ સાધના, નિષ્ફળ કહી સદીવ; ભાવ રયણુનુ નિધાન છે, જય જય ચારિત્ર જીવ, ૧૧.

Page #901

૮૪૩
D
વિધી સંગ્રહ
જીની પ્રતિમા જીન મંદીરા, કંચનના કરે છે. બ્રહ્મચર્ય બહુ ફળ લહ, નમે નમો શિયળ સુદેહ. ૧૨. આમ બેધ વિણ જે ક્રિયા, તે તે બાળક ચાલક તત્વારથથી ધારીયે, નમો નમો કિયા સુવિશાળ. ૧૩. કમ ખપાવે ચીકણું, ભાવ મંગળ તપ જાણ, પચ્ચાસ લબ્ધિ ઉપજે, જય જય તપ ગુણ ખાણ. ૧૪. છઠ્ઠ તપ કરે પારણું ચી નાણુ ગુણ ધામ; એ સમ શુભ પાત્ર કે નહીં, નમો નમે ગેયમ સ્વામ. ૧૫. દોષ અઢારે ક્ષય થયા, ઉપન્યા ગુણ જસ અંગ; વૈયાવચ્ચ કરીયે મુદા, નમો નમો જિન પદ સંગ. ૧૬. શુદ્ધાતમ ગુણમે રમે, તજી ઇંદ્રિય આશંસ થિર સમાધિ સંતોષમાં, જય જય સંયમ વંશ ૧૭. અભિનવ જ્ઞાન સે ભવિક, ચારિત્ર સમકિત મુળ; અજર અમર પદ ફળ લહે, જિનવર પદવી કુલ ૧૮. વક્તા શ્રોતા નથી, શ્રત અનુભવ રસ પીત; ધ્યાતા દયેયની એકતા, જય જય શ્રત સુખલીન. ૧૯. તીથ યાત્રા પ્રભાવ છે. શાસન ઉન્નતિ કાજ; પરમાનંદ વિલાસતાં, જય જય તીર્થ જહાજ ૨૦. નોટ-તપસ્યા કરનારે પદના કાઉસગ્ગ પ્રમાણે દરેક વખતે દુહા બેલી ખમાસમણ આપવા. ૧૬. વીશસ્થાનક પદના જાપ, કાઉસગ્ગ, ખમાસમણ વિગેરેનું યંત્ર.
જાય માળા કાઉ. મા. વિધિ – ઉપવાસ, ૧ ૐ હૈ નમો અરિહંતાણું ૨૦ ૨૪ ૨૪ અબીલ અથવા એકાસ૨ શ્રી નમો સિદ્ધાણું ૨૦ ૧૫ ૧૫ ણાથી, એળી શરૂ કરી, ૩ 8 8 ના પવયણસ
છ મહીનામાં એક અને ૪ ૐ હૈ નમો આયરિયાણ
દશ વર્ષે ૨૦ એમ પુરી ૫ ફ્રી નમો થેરાણું
કરવી. આ મર્યાદા ઉત્કૃષ્ટ ૬ 8 ૐ નમો ઉવજઝાયાણું ૨૦
છે. શકિત હોય તે જલદી ૭ ૪ ફ્રી નમે લોએ સવ્વસાહૂણું ૨૦
પણ પુરી થઈ શકે છે. ૮ ૪ હૈ નમો નાણસ
ખમાસમણ આપી ઈરિયા૯ ૪ હૈ નમો દંસણસ્સ
વહી કહી ઈચ્છાકારેણું ૧૦ ૪ ફ્રી નમો વિયસ
સંદિસહ ભગવાન “અમુક ૧૧ 8 &ી નમે ચારિત્તસ્ત્ર
પદ આરાધન નિમિત્ત ૧૨ હૈ નમો બંભવયધારિણે ૨૦
કાઉસગ્ગ કરું? ઈચછું ૧૩ કૈ જૈ નમો કિરિયાણું
“અમુક પદ” આરાધના ૧૪ 8 હૈ નમો તવસ્ત્ર
નિમિત્ત કરેમિ કાઉસગ્ગ ૧૫ % હૈ નમે યમરસ
વંદણુવત્તિઓ અન્નB૦ ૧૬ ૬ હૈ નમો જિર્ણ
કહી લેગસને કાઉસગ્ગ ૧૭ & ફ્રી નો સંયમધારિણું ૨૦
કરે. કારણને લીધે રહેલી ૧૮ 8 ફ્રી નમે અભિનવનાણસ્સ ૨૦ - ૫૧ ૫૧ ક્રિીયા સ્ત્રીઓએ શુદ્ધ થયા ૧૯ નમો નમે સુયશ્ન ૨૦ ૧૨ ૧૨ પછી પણ પુરી કરી દેવી. ૨૦ ૪ શ નમો નમો તિથ્થક્સ ૨૦ ૫
દરેક તપમાં બે વખત
D
૪૫
A૦
રહ
D.
૧૦
૨૭
૨૦
)

Page #902

સજજન સન્મિત્ર પ્રતિકમણ તથા પડિલેહણ ત્રણ વખત દેવવંદન ક૨વું કાઉસગ્ગ, ખમાસમણું. ૨૦ માળા વિગેરે ગણવી. અષ્ટપ્રકારી જિનપૂજા કરવી. ગુરૂવંદન કરી પચ્ચખાણ લેવું. બ્રહ્મચર્ય પાળવું તથા તપ પુર્ણ થયે તેનું ઉદ્યાપન મહોત્સવપુર્વક વિસ્તારથી કરવું.
સૂતક વિચાર
ઋતુવંતી સ્ત્રી સંબંધી સૂતક ૧. દિન ૩ સુધી ભાંડાદિકને અડકે નહીં, દિન ચાર લગી પડિકામાદિક કરે નહીં, પણ તપસ્યા કરે તે લેખે લાગે, દિન ૫ પછી જિન પૂજા કરે. રોગાદિક કારણે ૩ દીવસ વીત્યા પછી પણ રૂધિર દીઠામાં આવે તે તેને દેષ નથી. વિવેકે કરી પવિત્ર થઈ દેવદર્શન અને જિન પ્રતિમાદિકની અગ્રપુરાદિક કરે, તથા સાધુને પડિલા, પણ જિન પ્રતિમાની અંગ પુજા ન કરે.
ઘેર જન્મ મરણ થાય તે વિષે સુતક વિચાર ૨. પુત્ર જન્મે ત્યારે દિન ૧૦ નું તથા પુત્રી જન્મ દિન ૧૧. અને રાત્રે જન્મ તો દિન ૧૨ નું સૂતક. ૩. ન્યાસ (જુદા) જમતા હોય, તે બીજાના ઘરના પણીથી જિન પુજા કરે અને સુવાવડ કરનારી તથા કરાવનારીને તો નવકાર ગણો પણ સૂઝે નહીં. ૪. પ્રસવ વાળી સ્ત્રી મા સ ૧ સુધી જિન પ્રતિમાના દર્શન કરે નહીં અને સાધુને પણ વહેરાવે નહીં. ૫. ઘરના માણસોને દિન ૧૨ નું સૂતક લાગે પુજા ન કરે. ૬. બીજાના ભેજન કરતા હોય તે ત્યાંના પાણીથી શુદ્ધ થઈ પુજા કરી શકે છે. જેને ત્યાં મરણ થાય તેને બાર દિવસનું સૂતક. ૮. મૃતકને અડકનાર ત્રણ દિવસ પુજા ન કરે. ૯. મશાનમાં સાથે જનાર એક દિવસ પુજા ન કરે. ૧૦. મૃતકને અડકનાર બે દિવસ સુધી ઉચ્ચારીને પકિકકણું ન કરે. મનમાં કે સાંભળી શકે. ૧૧. ઘરના ગેત્રીને પાંચ દિવસ સુધી મરણનું સુતક લાગે. ૧૨. જન્મ તેજ દિવસે મરે, અથવા દેશાંતરમાં મરે તે એક દિવસ સુતક લાગે. ૧૩. આઠ વર્ષથી નાનું બાળક મરે તે આઠ દિવસનું સુતક લાગે. ૫. ઋતુવતી સ્ત્રી પાંચ દિવસ પછી પુજા કરી શકે. ૧૫. ઘેડ, ભેંસ, ઊંટ ઘરમાં પ્રસરે તે દિન બે ને બહાર પ્રસવે તે દિન એકનું સુતક. ૧૬. ગાય વિગેરેનું મરણ થાય તે કલેવર ઘરથી બહાર ન જાય ત્યાં સુધી સુતક. ૧૭. પિતાને આશ્રિત દાસ દાસીનું મૃત્યુ કે જન્મ થાય તે ત્રણ દિવસનું સૂતક લાગે. ૧૮. જેટલા માસને ગભ પડે. તેટલા દિવસનું સૂતક લાગે. વીઆયલી ભેંસનું દૂધ પંદર દિવસ પછી ખપે, ૨૦. વીઆયલી ગાયનું તથા ઉંટડીનું દૂધ દશ દિવસ પછી ખખે. ૨૧. વી આવેલી બકરીનું દૂધ આઠ દિવસ પછી ખપે. ૨૨. ગાયના મુત્રમાં વીશ પહોર પછી સમૂછિ મ જીવો ઉપજે. ૨૩. ભેંસના મૂત્રમાં સેલ પહોર પછી સમૃછિમ જીવે ઉપજે૨૪. બકરીના મૂત્રમાં બાર પહોર પછી સમૃમિ જી ઉપજે. ૨૫. ગાડરના મૂત્રમાં આઠ પોર પછી સામૂછિમ જીવો ઉપજે. ૨૬. નરનારીના મૂત્રમાં અંતર મુહૂર્તમાં સમૂછિમ છ ઈપજે.
૧૮. અણહારી વસ્તુના નામ ૧. લીમડાના પાચે અંગ, ૨, હરડા, બેઠા, આમલા ત્રણ સાથે સરખા પ્રમાણમાં

Page #903

વિધી સગ્રહ
૪૫
હાય તા. ૩. કડુ. ૪. કરીયાતુ. ૫. ગલે. ૬. નાહીયે. ૭. ધમાસેા. ૮. કરેડા મૂળ. ૯. ખેરડી છાલ મૂળ. ૧૦. બાવળની છાલ. ૧૧. કથેરલી મૂળ. ૧૨. ચિત્રા, ૧૩. ખેરસાલ, સુખડ, મલયાગરું, અગર, આડી, અબર, કસ્તુરી, રાખ, ચુના, રાહીણી, હળધર, સુકી) પાતલી, માસગધી, કુંદરૂ, ગહુચી, ચુડી, ડીકામારી, બેરખીયુ, સૂ'ધી લીંગરી, રીંગણી, અફીણ આદિ સવ* જાતના વિષેા, સાજીખાર, જીકા, ઉપલેટ, અતિવિશ્વકલી, ધુંઆઠ એન્રી, ચુણીલ, સુરાખાર, ટંકણખાર, ગોમુત્ર આદિ બધા અનિષ્ટ મુત્ર, બેલમછટ, કણીયરના મૂળ કુરા, ખાર, પંચમૂત્ર, ખારા, ફટકડી, ચીમેડ, રદલ બધી જાતની ભસ્મ, મુજગણુ, ઝેરી કોપરૂં પણ વાપરવામાં આવે છે, શ્રી પ`ચ પરમેષ્ઠિ અનાપૂિ
ગુગલ,
1
1
૩ ૨
', મ
+
૩ ૨ ૩ ૪ ૫
1 ૨ ૫ ૩ ૪
૧ ૧ ૩ ૪
૧ ૫ ૨
૫ ૧ ૨
૩
૨ ૧ ૧
૫ ૨ ઃ ૩ મ
૪
૩ ૪
॥ ૪
૪
૫
1 | ૪ ૨ ૩
૧ ૧ ૪ ૨ ૩
૪ ૫ ૧ ૨
૩
23
૫ ૪ ૧ ૧

૩
૩ ૪ ૫ ૧
૨
૪ ૩ ૧ ૧ ૨
૩ ૫ ૪ ૧ ૨
૫ ૩ ૪ ૧ ૨
૪ ૧ ૩ ૧ ૨
૫ ૪ ૩ ૧ ૨
૧ ૧
3
× ૧ ૧
૨ ૪ ૪ ૧ ૫
X
ૐ । ।
૩. ૪ ૨૩ {
૪ ૩ ૨ ૧ ૫
૩ ૪
1
ૐ મ
૩ ૧ ૧
૨
૪
૧ ૧ ૩ ૨
૪
૫ ૧ ૩ ૨ ૪
૩ ૧ ૧ ૨ ૪
૫ ૩ ૧ ૨ ૪
૨ ૪ ૧ ૧ ૩
४
'ધ
૩
× ૧ ૪ ૧ ૩
૫ × ૪ ૧ ૩
૪ ૫ ૨ ૧ ૩
૫૪ ૨ ૧ ૩
૨ ૩ ૪ ૫ ૬
૩૨ ૪ ૫
૧
૨ ૪ ૩ ૫ ૧
૪ ગ્ ૫ ।
૩ ૪ ૨ ૧ ૧
૪ ૩ ૨ ૫
૧
1
રે
૫ ૪
૨
૧ ૩ ૧ ૪
૧ ૩ ૨ ૫ ૪
૩ ૧ ૨ ૩ ૪
૨ ૩ ૧ ૫ ૪
૩૬ ૧૪
૧ ૪
૩ ૨ ૧ ૧ ૪
૨ ૧ ૩ ૧ ૪ ૫ ૨ ૩ ૧ ૪
૩ ૫ ૨ ૩ ૪
૫ ૩ ૨ ૧ ૪
૧ ૩
૧ ૩
૩ ૧ ૪ ૫ ૨
૧ ૪ ૩ ૫
૪ ૧ પર્
૩ ૬ ૧
૧
૪ ૩
૧
૫ ૨
- ૩
૧
૩ ૨ ૨ ૪ ૧
૨ ૧ ૩ ૪ ૧
૫ ૨ ૩ ૪ ૧
૩ ૫ ૨ ૪ ૧
૧
૩ ૨ ૪ ૧
૩ ૫
૨ ૩ ૪
૩
૫
૧ ૪ ૨ ૩ ૧
૪
૧
૨
૩ ૫
૧
૨
૪
૨
૪
૧
૨
૧
૪ ૨ ૧
૩
૧
૧
૨
૪ ૫
૩
૨ ૩ ૪ ૫ ૩
૧
૪
૨ ૫ ૩
૪ ૧ ૨ ૫ ૩
૨
૪
૧ ૫ ૩
૩ ૫

૩ ૫
૫ ૩
૪ ૨
૩ ૧
૩
૪ ગ્
૧ ૧ ૩ ૪ ૨
૧ ૧ ૩ ૪ ગ્
૩ ૧ ૧ ૪ ૨
૫ ૩ ૧ ૪ રે
૨ ૪ ૫ ૩ ૧
૪ ૨ ૧ ૩ ૧
૨ ૫ ૪ ૩ ૧
૫ ૨ ૪ ૩ ૧
૪ ૧ ૨ ૩ ૧
૫ ૪ ૨ ૩ ૧
૧
૩ ૪ ૨ ૫
૩
૧ ૪ ૨ ૫
૧ ૪ ૩ ૨ ૫
૪ ૧ ૩૨ ૫
૩ ૪ ૧ ૨ ૫
૪ ૩ ૧ ૨ ૫
૧૨
૨
ર
૧ ૫ ૪ ૩
૧
૫ ૨ ૪ ૩
૧ ૧ ૨ ૪ ૩
૨ પ ૪ ૩ ૫૨ ૧ ૪ ૩
૧ ૪ ૫ ૩ ૨
૪ ૧ ૧ ૩ ૨
૧ ૫ ૪ ૩ ૨
૫ ૧ ૪ ૩ ૨
૪ ૧ ૧ ૩ ૨ ૫૪ ૧ ૩ ૨
3 ४
૧
૪ ૩ ૫ ૨ ૧
૩ ૫ ૪ ૨ ૧
૫ ૩ ૪ ૨ ૧
૪ ૫ ૩ ૨ ૧ ૫૪ ૩ ૨ ૧

Page #904

૧ ૯ ૫ ૮
૬ ૨ ૭ ૧ ૯
૨૭ ૬ ૪ ૩
૮ ૪ ૩ ૬ ૨ ૭
૫ ૧ ૯ ૩
૦ ૬ ૨
૩ ૮ ૪
૪
૧
૭
૯ ૧ ૧ ૨ ૭ ૬ ૪
૮ ૬ ૧ ૪
૪ ૩ ૮ ૯ ૧ ૧ ૨ ૭
૬ ૧ ૨ ૨
૪ ૨ ૯
૩૭
૩ ૭ ૨ ૮ ૬
૮
૧
૩

૨
૩
૫
૨
૨
૪
૯
૮ ૯ ૫
૨
૬
૫
૮
e
૧ ૯
૭
૪ ૮
૩
૨ ૭
૧
૪
૮
૪ ૫
૩
૩
૧
૧
૬
૮
૬ ૨
૨ ૪
૧ ૪ ૨ ૯
૧ ૯
૬ ૧
૩ ૪ ૫
૨ ૯ ૪ ૭ ૫ ૩ ૧
૮ ૬
૭ ૫ ૩ ૬ ૧ ૯ ૯ ૪ ૨
૫ ૩ ૭ ૯ ૪ ૨ ૬ ૧ ૮
૧ ૮ ૬ ૫ ૩ ૭ ૨ ૯ ૪
૯ ૪ ૨ ૧ ૨
૬
૭ ૫ ૩
૧
૩ ૭
૧ ૯ ૧
૭ ૨ ૬ ૩ ૪ ૮
૫૯ ૧૭ ૨ ૬
૫ ૯ ૧ ૭ ૨ ૬
૩ ૪ ૫
૧ ૫ ૯ ૨ ૩ ૪ ૬ ૭ ૨
} ૭ ૨ ૧ ૫ ૯ ૨ ૩ ૪
૮ ૩ ૪ ૬ ૭ ૨ ૧ ૫ ૯
૨ ૬ ૭ ૪ ૮ ૩ ૯
૫
૪ ૮ ૩ ૯ ૧ ૫ ૨ ૬ ૭
૯ ૧ ૫૨ ૬
૭
૪
૮
T
૧ ૯ ૫ ૩ ૪ ૫ ૬ ૨ ૭ ૮ ૪ ૩ ૦ ૨ ૬ ૧ ૯ ૫ ૬૨ ૭ ૫૯ ૧ ૨ ૪ ૩ ૨ ૭ ૬ ૨ ૩ ૪ ૯ ૫ ૧ ૪ ૩ ૨ ૧ ૫ ૯ ૨ ૦ ૬ ૯ ૫ ૧ ૬ ૭ ૨ ૪ ૩ ૮ ૭ ૬ ૨ ૨ ૧ ૫ ૩ ૮ ૪ ૫ ૧ ૨ ૪ ૮ ૩ ૦ ૬ ૨ ૭ ૮ ૪૨ ૬ ૭ ૫ ૧ ૯
નવપદની અનાપૂિ
૨
૬
૭
૮
૧ ૫ ૨ ૩ ૪
૯ ૧ ૫ ૪ ૮
१ ७२
૪ ૮ ૩ ૨
૬
૧ ૫ ૯
શ્રી
૧ ૫ ૯ ૬
૨
૬ ૭ ૨ ૨ ૩
૩ ૪ ૧
૪૨ ૬ ૩
૩ ૪ ૮ ૫૯
૫ ૯
૧
૫ ૧ ૨ ૩
૭ ૬ ૨
૪ ૩ ૨
૩ ૮ ૪ ૭ ૨
૨૭ ૬ ૪
૬
૯ ૫ ૧ ૨
૮
૧ ૯ ૫ ૨
૬
૭ ૨
૫
૮ ૪ ૩ ૨
૧
૨
૨ ૭ ૧
૩ ૪ ૨
૩ ૪ ૮
૭
૭ ૨ ૨
૫
૫ ૯ ૪
૪
૧
૪
૧
૨
૩
૭
૪
૨
૯
૬
૧
૮
૭
૨
૯
૪
૧
૬
૮ ૯ ૧ ૫
૪
૨
૯
૧
૮
૬
૧
૩ ૪ ૮
૭
૭ ૨ ૬
૧
૫ ૯ ૧
૨ ૬
૪
૬
૮
૨
૯
૭
૩
૧ ૯ ૧
૭
૮ ૪ ૩
૪ ૩ ૮
૩૭ ૬ ૨
૫ ૧ ૯
૫૩ ૮ ૪
૨ ૭ ૬
૫૯ ૬
૫ ૧
૫ ૯ ૧
૩ ૪ ૮
૩૭ ૨ ૬
૭ ૨
૭ ૨ ૬ ૨
૪ ૧ ૫ ૯
૩ ૫૯ ૧ ૬ ૭ ૨ ૨
૩ ૪ ૯ ૧ ૫ ૭ ૨ ૬ ૪ ૮ ૩ ૪ ૮ ૩ ૫ ૯ ૧ ૨ ૬ ૭
૨ ૬ ૭ ૪ ૪ ૮ ૯ ૧ ૬
૩
૫૭ ૯ ૪ ૨ ૬ ૮ ૧
૮ ૧ ૬ ૧ ૩ ૭ ૨ ૪ ૯ ૪ ૯ ૨ ૧ ૫ ૬ ૭ ૩ ૫
૨ ૪ ૯ ૬
૬ ૮ ૧
૧ ૨ ૧ ૭ ૩ ૫૩ ૨ ૨ ૪ ૭ ૩ ૫ ૨ ટ્ ' } e ૮ ૧
૫ ૭
૧ ૬ ૮ ૩૭ ૫૪ ૯ ૨ ૯ ૨ ૪ ૫ ૬ ૧ ૩ ૫ ૭

૩ ૮ ૪ ૫ ૧
૫
७
૪
૯
૧
૬
૬
૮
૧
૨ ૭ ૬
૮ ૪ ૩
૧ ૯ 9
૬
૩
૩
૧
૨
૨ ૩
૨
૮
૬
૧
૯ ૧ ૧
૨ ૭
૨ ૭ ૬
૪ ૩ ૮
૯ ૫ ૬
૭૬ ૨
૨ ૭ ૯
૯ ૧
૫ ૧ ૯
૪ ૩ ૬
૯ ૫ ૮
૬
૪ ૮ ૩
૧
૯ ૨
૯
૭
૨
૭ ૨
૪
૧ ૫ ૯
૧
૫૯ ૧
૩ ૪ ૮
૭ ૨ ૬
૪
૧
૨
૪
૯
૫
૩ ૪ ૬
૩
૮ ૪ ૫ ૬
૨
૯
૪
૧
૨
૮
૧
૬
૭
૪
૭
૯
૨
૪
૯
૨
૪
૧
૩
૧
૧
૮
૪
૧
।
૭
૫
૩
૭
૨
૫૯
૩
૪
૯ ૭ ૬ ૨
૨ ૩ ૪ ૪
૪
૧
૮
૫
૬
૭
૫
૬
૮
૯
૨
૪
૩ ૧ ૯ ૫
૭
૫
૭ ૫ ૧ ૯
૩૭ ૬ ૨
૪
૩
૩
૨
-
૫ ૧ ૯
૨
૨
૧ ૨ ૭ ૬
૧
૪ ૩ ૨
૮
૭
૯ ૫ ૧
૬ ૨ ૭
૮
૪ ૩
૩ ૫ ૪
૯ ૧ ૧
૮ ૪ ૩
૧ ૯ ૫
૪
૬ ૨ છ
૮
૨ ૬ 9
૯ ૧ ૫
૪ ૬ ૭ ૨
૧ ૫ ૯
૮ ૩ ૪
૩ ૪ ૫
૭ ૨ ૬
૧ ૯ ૧
૬ ૧ ૩ ૫ છ
૧ ૬ ૮ ૩૭ ૫ ૪ ૯ ૨
૫૭ ૩ ૪ ૨ ૯ ૮
૧ ૭ ૩ ૫૨ ૯ ૪ ૧ ૬ ૮ ૬ ૮ ૧ ૭ ૫૩ ૯ ૨ ૪ ૨૪ ૯ ૬ ૧ ૨ ૧ ૭ ૩ ૪ ૨ ૨ ૧ ૫ ૬ ૭ ૩ ૫ ૮ ૧ ૬ ૫ ૩ ૭ ૨ ૪ ૯ ૩ ૫૭ ૯ ૪ ૨ ૬ ૮ ૧

Page #905

ગણ ગણધર
તિય કરો ઋષભદેવ
માતા મરદેવી
પિતા નાભિરાજા
લિાઇન ગૃપમાં
ગણધર પુંડરિક
અજીતનાથ
વિજયાદેવી
જીતશત્ર
હસ્તી-હાથી
સિંહસેના
સંભવનાથ
સેના
જિતારીરાજા અશ્વ
ચારે
અભિનંદન
સિદ્ધાર્થ
સંવરરાજા
| વાનર
વજુનાલ
સુમતિનાથ
મંગલા
મેધરાજા
ચમરગણી
કચ
સારસ પક્ષી લાલકમલ
પદ્મપ્રભુ
સુસીમાં
શ્રીધરરાજા
સુધાત
સુપાર્શ્વનાથ
પૃથ્વી માતા
પ્રતિષ્ઠરાજા
વિદર્ભ
સ્વરિતક સાથીઓ શશી -ચંદ્ર
ચંદ્રપ્રભુ
લક્ષ્મણુદેવી
મહસેન
દિનગણિ વરાહગણી
સુવિધિનાથ
રામાદેવી
સુગ્રીવ
મકર-મધર
શીતલનાથ
નદાદેવી
દ્રઢરથ
શ્રીવત્સ
નંદ
શ્રેયાંસનાથ
વિષ્ણુદેવી
વિષ્ણુરાજા
ખગી (ગે)
કૌસ્તુભ
વાસુપૂજ્ય
૧૩ વિમલનાથ
અનંતનાથ | ધર્મનાથ શાંતિનાથ
જયા વસુપૂજ્ય મહિષ- પાડે | સુભૂમ શ્યામાદેવી કૃતવર્મા વરાટ-ડુક્કર | મંદાગણી સુયશાદેવી | સં હસેન સેન- યશગણું
સિંચાણે સુવ્રતાદેવી
વજનું
અરિષ્ટ
(લન) અચિરાદેવી | વિશ્વસેન રાજા હરિણ-મૃગ | ચકાયુવ
ભાનુ રાજા
કુંથુનાથ
શ્રીદેવી
અરનાથ
દેવી માતા
સૂરરાજા છાગઅજ- સંબગણી
બકરો સુદનરાજ ન દાવત' સા |
થીયોન દાવત કુંભરાજા કલશ કુંભ ભિપજગણી
Fગણી
મહિલનાથ
પ્રભાવતી
મુનિ સુવ્રતસ્વામી
પદ્માવતી
સુમિત્રરાજા
મલિગણી
ક૭૫કાચબો નીલકમલ
નમિનાથ
વપ્રાદેવી
વિજયરાજા
નેમિનાથ શિવા સમુદ્રવિજય શંખ પાર્શ્વનાથ વામાં અશ્વસેનરાજા ફણધર
નાગેન્દ્ર-સર્ષ ૨૪ | મહાવીરસ્વામી | ત્રિશલાદેવી | સિદ્ધાર્થ રાજા સિંહ
શું ભમણી વરદાગણી આયંદzગણી ૧૦
ઇંદ્રભૂતિ

Page #906

૧૩ જન્મનગરી | જન્મભૂમિ | પ્રભાવ પૂવભ ગુરુ ! પૂર્વભવે સ્વર્ગ! ભવ ! પારણાં કાશલ દેશ ઈકુભૂમિ વેજનાભ વજુસેન સર્વાર્થસિદ્ધ ! ૧૩ હસ્તીનાપુર
અયોધ્યા
વિમલવાહન
અરિદમન
વિજય
અધ્યા
કુણલદેશ
શ્રી વસ્તી
વિપુલબલ
સંભ્રાંત
વેયક
શ્રાવતી
કેશલદેશ
અયોધ્યા
મહાબેલ
વિમલવાહન
જયંત
અયોધ્યા
કૌશાંબી
અતિબલ
સીમ ધર
વિજયપુર
વિદેશ
વાણારસી
અપરાજીત
પિહિતાશ્રય
રૈવેયક
બ્રહ્મસ્થળ
કાશદેશ
ચ દ્રપુરી
નંદીષણ
અરિદમન
પાટલી ખંડ
પૂવદેશમાં
કાકદી
પદ્મ
યુગ ધર
પાખંડ
કેશલદેશ
ભÉલપુર
મહાપદ્મ
સવંજગદાનંદ સસ્તા
આનત દેવક પ્રાત
વેતપુર રિઝપુર
મલયદેશ
સિ હપુર
૫%
કાશદેશ
ચંપા
નલિની ગુમ વિજૂદત્ત
અમૃત
| સિદ્ધાર્થપુર
અંગદેશ
પશ્નોત્તર
વજીનાલ
પ્રાણુત
૩ | મહાપુર
કપિલ્યનગર અયોધ્યા
પંચાલદેશ
પત્રસેન
સર્વગુપ્ત
સહસ્તાર
ધાન્યકટક
નપુર
પદારથ
ચિત્રરથ
પ્રાણત
વદ્ધમાનપુર
કેશલદેશ ઉત્તર કૌશલ દેશ
દરથ
વિમલવાહન
ગજપુર (હસ્તિનાપુર)
વિજય
સૌમનસપુર મ દિર પર
કરંદેશ
મેઘરથ
ધનરી
સર્વાર્થસિદ્ધ
સિંહાવહ
સંવર
કપુર
ધનપતિ
સાધુસંવર
રાજપુર
વિદેહ
મિથિલા
વક્રમણ
વરધમ'
મિથિલા
મગધ
રાજગૃહ
શ્રીવમાં
સુનંદ
અપરાજીત
રાજગૃહ
વિદેહ
મિથિલા
સિદ્ધાર્થ
પ્રાણને
વીરપુર
કુશાતંદેશ
| સોયંપુર
સુપ્રતિષ્ઠ
અતિયશઃ
અપરાજીત
દ્વારકા
કાશદેશ
વારસી
આનંદ
પ્રાણુત
૧૦
કેપટક
દામોદર પિટ્ટિકાચાર્ય
પૂર્વદેશ
ક્ષત્રિયકુંડપુર
નંદન
કેટલાક | ( નિવેશ)

Page #907

]
૨૦
૧૪ 1૧૫ ૧૬ ૧૭ _| ૧૮ પા, કરાવનાર | વિહારભૂમિ કેવલવૃક્ષો | મુખ્યસાવી| યક્ષ શ્રેયાંસકુમાર | આયં તથા | વડ
બ્રાહ્મી ગોમુખ અનાયુ 'બ્રહ્મદત્ત આય સમપણું ફાગુની મોક્ષ
- ૧૯ શાસનદેવી એકેશ્વરી
ભીમાવલી;
અજ 1
જિત થવું
સુરેન્દ્રદત્ત
આર્યા
સાલ
સ્થા માં
ત્રિમુખ
દુરિત રી
छत्त
આય'
પ્રિલ
અમૃતા
| યક્ષેશ
કાલી
પા
પ્રિય |
કાપી
તું બુર
મઠ કલી
આર્ય આય
સોમદેવ
છત્રાભ
કુસુમ
અયુતા
મહેન્દ્ર
આય
શિરિપ
સમા
માતંગ
શાન્તા
સોમદત્ત
અય'
સુમના
વિજય
જવાલા
નાગ (નાગકેસર) મેલી
પુષ્પ
આયુ"
વારણું
અજીત
સુતારકા
પુનર્વસુ
આયુ
પિલેખ
સુયશા
બ્રહ્મા
અશકા
વિશ્વાનલ
આય
બિંદુક
ધારિણી
મનુજેશ્વર
શ્રીવત્સા
સુપ્રતિક
સુનંદ
આય
પાટલક
ધરણી
કુમાર
પ્રવરા (ચંડ
અચલ
આય”
જંબુ (જાંબૂ | ધરા
'મુખ
વિજ્યા
વિજય
રમાયું
પદ્મા
પાતાલ
અજિતધર
અશ્વસ્થ પિંપળો) દધિપણું
અંકુશ પ્રાપ્તિ
ધમસિંહ
આવે
આર્યાશિવ
કિન્નર
અજિતનામ
સુમિત્ર
આય*
નંદી
શ્રુતિ
ગરુડ
નિર્વાણ
પિઢાલ
વ્યાધ્રસિંહ
| | આર્ય
તિલક
દામિની
ગધવ*
અધુના
અપરાંત
રક્ષિકા
યક્ષેત્ર
મક (આમ્ર) અશાક
ધરણીદેવી વોટયા
વિશ્વસેન
આર્યા
બંધુમતી
કુબેર
બ્રહ્મદત્ત
આય
ચંપક
પુષ્પવતી
વરૂણ
દત્તો
આર્યા
બકુલ
અનીલા
ભ્રકુટી
ગાંધારી
યક્ષદરા
ગેમેધ
અંબિકા
ધન્ય
પુપચૂલા પાશ્વ
પદ્માવતી
વરદિન આય તથા વેતસ
અનાય
આય તથા ! ઘાતકી (વણિક) | અનાય' (વાવડી “હુલ
આય' તથા શાલવૃક્ષ (શ્રાહ્મણ) | અનાય"
ચંદનબાળા
માતંગ
સત્ય કે
સિદ્ધા | (સિદ્ધાયિકા) | (મહાદેવ)

Page #908

૨૧
૨૨
૨૫
વાસુદેવ
ચકિના ભરત
ર૭ | શાનનગરી દીક્ષાનગરી ભા. તિર્થકર કે જીવ ! હાલ ક્યાં છે
પુરિ મત લ વિનિતા પદ્મનાભ શ્રેણિક રાજા | પહેલી નરકે ,
સમર
અધ્યા અધ્યા
સાવથી
સુયા'
સાવથ્થી અયોધ્યા
વીરપતરાઈ | બીજા કાકા પાશ્વશ્રા | દેવલોકે કાણિકપુત્ર | ત્રીજા ,, ઊર્શાવે વીરના પાટિલ | ચેથા ,
શ્રાવક દ્રઢપુષ્પ
બીજા
અયોધ્યા
૨વયંપ્રભ
સર્વાનુભૂતિ
|
"
કૌસંબી
કોસંબી
દેવશ્રત
કાતિક શેઠ
વણારસી
વણારસી
ઉદયપ્રભ
ચંદ્રપુરી
પિઢાલ
વીરના શંખ | બારમાં ,
શ્રાવક આનંદમુનિ પહેલા સુનંદ(જેદેવતા- પાચમાં ઓથી સેવાયા શતક શ્રાવક | ત્રીજી નરકે
કાકડી
પિોટલ
શતકીતિ
ભક્િલપુર સિંહપુરી
ત્રિપૃષ્ટ
ચંદ્રપુરી કાનંદી ભલિપુર સિંહપુરી ચંપાપુરી કપિલપુર અયોધ્યા
શ્રીસુવ્રત
દેવકી (કુ' ણ
માતા) કૃષ્ણ વાસુદેવ
આઠમાં
દેવલેકે ત્રીજી નરકે
ચંપાપુરી
અ મમ
સ્વયંભૂ
કપિલપુર
નિકાય
'સત્યક-વિધા- પાંચમા ધર (મહાદેવ) - દેવલોકે બળદેવ
છઠ્ઠા ,
પુરૂષોત્તમ
અયોધ્યા
નિપુલાક
પુરૂષસિંહ
રનપુરી
રતનપુરી
| સુલસા શ્રાવિકા પાંચમા ,
નિમમ ( ચિત્રગુપ્ત
મધવાસનત શક્તિ
ગજપુર
ગજપુર
સમાધિ
રોહિણી (બળ. બીજા દેવલેકે દેવની માતા) રેવતી
બારમાં , શ્રાવિકા સતાલિ બારમા ,
પુત્તમ
અર
સંવર
દત્ત
સુભૂમ
મથુરા
મિથિલા
યશોધર
અગ્નિકુમાર ! ભુવને બારમા દેવક
નારાયણ
૫%
રાજગૃહી
દીપાયન કરણનો
રાજગૃહી
વિજય
હરિ-જય
મથુરા ગિરનાર
મથુરા સૌરિપુર
મલ્લજિન નાર
પાંચમાં છે વિદ્યાધર દેવજિન અંબઇ શ્રાવક બારમાં , (વિમળ) અનંતવીય અમર નવમાં
શ્રેયકે | ભદ્ર કર સાતિબુદ્ધ | સ્વર્થસિદ્ધ
વણારસી
વણારસી ક્ષત્રિયકુંડ ડ
જુવાલુકા નદી

Page #909

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
મુ. ૩સુ વોંધ કેવળ
૧.
23
૩. ૧૦ અનાથ જન્મ
,,
د.
»
33
25
11 અનાથ દીક્ષા
,,
,, ૧૧ મલ્લિનાથ જન્મ
૧૧
"
,, ૧૧
દીક્ષા
૧૨ ચંદ્રપ્રભ જન્મ
૧૧
કેવળ
૧૩
,,
""
દીક્ષા ૧૧ મિનાથ કેવળ ૧૪ શીતલનાથ કૈવલ
""
પેષ માસે ૧૦ કલ્યાણક
સુ. ૬ વિમળનાથ કેવળ ૬. હું પ્રદ્મપ્રભ ચ્યવન
૧૨ શીતળનાથ જન્મ
સુ. ૨ અભિનદન જન્મ વાસુપૂજ્ય કેવળ
૩ ધમનાથ જન્મ
૩ વિમલનાથ
و.
:>
કાર્તિક માસે ૬ કલ્યાણક
૧.
ار
در
મુ.
૬૨ અરનાથ કેવળ
22
૫ સુવિધિ જન્મ માગશર માસે ૧૪ કલ્યાણક
૯ શાંતીનાથ કેવળ
, ૧૩ અજિતનાથ કેવળ
૧૨
દીક્ષા
૧૪ અભિનંદન કેવળ
૧૩ આદિનાથ મેાક્ષ
,,
,, ૧૫ ધમનાથ કેવળ ૦)) શ્રેયાંસનાથ કેવળ
23
બાર માસમાં ચે. જીનના ૧૨૦ કલ્યાણકા ૫ અજિતનાથમેાક્ષ,,
૯
દીક્ષા
,, ૧૨ અભિનદન દીક્ષા
૧૩ ધર્મનાથ દીક્ષા
"2
,,
૧૦ અરનાથ મેાક્ષ ૧૫
સુ ૨ અરના થય્યવન
૪ મલ્લિનાથ
સુ. ૧૪ સંભવનાથ જન્મ
દીક્ષા
23
33
૧. ૧૦ પાશ્વનાથ જન્મ
દીક્ષા
"
,,
૪
દીક્ષા
""
૮ અજિતનાથ જન્મ
૮ સભવનાથ
,,
૧૨ મલ્લિનાથ મેાક્ષ
૧૨ મુનિસુવ્રત દીક્ષા
,,

૬ યાર્શ્વનાથ કેવળ
ફાલ્ગુન માસે
,,
મહા માસે ૧૯ કલ્યાણક
"
-૧૦ મહાવીર દીક્ષા
૧૧ પદ્મપ્રભ મેાક્ષ
૬ સુવિધિ દીક્ષા
,,
ޕ
'
૧.
33
"3
૧૦
વ. ૭ સુપાર્શ્વનાથ મેાક્ષ
,,
ચંદ્રપ્રભ કેવળ ., ૯ સુવિધિનાથચ્યવન
,,૧૧ આદિનાથ કેવળ ,,૧૨ શ્રેયાંસનાથ જન્મ
>> >>
મુનિસુવ્રત કેવળ ,,૧૩ શ્રેયાંસનાય દીક્ષા
,,૧૪ વાસુપૂજ્ય જન્મ
॰)) વાસુપૂજ્ય દીક્ષા
و
કલ્યાણક
૪ પાના ચ્યવન
૪ પાર્શ્વનાથ કેવળ
૫ ચંદ્રપ્રભ ચ્યવન
૮ આદિનાથ જન્મ
દીક્ષા
""
,,
ચૈત્ર માસે ૧૭ કલ્યાણક
૩ કુંથનાથ કેવળ ૧. ૨ શીતળનાથમાક્ષ
33
را
در
در
,,
33
૧.
..
دو
در
,,
32
33
વૈશાખ માસે ૧૪ કલ્યાણક
સુ, ૪ અભિન દન ચ્યવન સુ. ૧૭ અજીતનાથચ્યવન
૧.
او
,,
સભવનાથ
અનંતનાથ
""
૯ સુમતિનાથ
22
૧૧ સુમતિનાથ કેવળ,, ૧૪
૧૩ મ્હાવીર જન્મ
23
""
در
32
.
૧૫ પદ્મપ્રભ કેવળ ,,
૧ કુંથુનાથ માક્ષ
૭ ધમનાથ
"
૮ અભિનંદન મેક્ષ
૮ સુમતિનાથ જન્મ
૯ સુમતિનાથ દીક્ષા
સુ. ૬ મહાવીર ચ્યવન
૮ તેમિનાન મેાક્ષ
'
,, ૧૩, અનંતનાથ દીક્ષા
જન્મ
કેવળ
''
કુંથુનાથ જન્મ
૧૦ મહાવીર કેવળ
૧૨ વિમલનાથ ચ્યવન,,
..
૧૪ વાસુપૂજય મેક્ષ
૩ શ્રેયાંસનાથ માક્ષ
در
دو
જેઠ માસે––કલ્યાણક
સુ. ૫ ધમ'નાથ મેાક્ષ ૧.૪ આદિનાથ ચ્યવન
૭ વિમળનાથ મેાક્ષ
31

23
૫ કુંથુનાથ દીક્ષા
૬ શીતનાથ ચ્યવન
૧૦ નમનાથ માક્ષ
""
૯ વાસુપૂજય ચ્યવન
૧૨ સુપાર્શ્વનાથજન્મ,, ૯ નમિનાથ દીક્ષા
૧૩
દીક્ષા
અષાડ માસે ૭ કલ્યાણક
.
"3
૯૫૧
૬ શ્રેયાંસનાથ
,,
૮ મુનિસુવ્રત જન્મ
૯
માક્ષ
૧૩ શતિનાથ જન્મ
૧૩
મેાક્ષ
૧૪
દીક્ષા
در
"3
او
""
,,
૧૭ અને તનાથ ચ્યવન
શ્રાવણ માસે ૮ કલ્યાણક સુ. ૨ સુમતિનાથ ચ્યવન સુ. ૧૫ મુનિસુવ્રત ચ્યવન ૫ તેમિનાથ જન્મ ૧ 9 શાંતિનાથ
t
ચંદ્રપ્રભ
.
દીક્ષા ;; ૮ પાર્શ્વનાથ મેાક્ષ
૮ સુપાર્શ્વ' ચ્યવન
2 મિનાથ જન્મ
૯ કુંથુનાથ આવન
ભાદ્રપદ માસે ૨ કલ્યાણક
સુ. * સુવિધિનાથ મેાક્ષ ૧. ૦)) નેમિનાથ કેવળ આસા માસે ૬ કલ્યાણક
સુ. ૧૫ નમિનાથ ચ્યવન વા ૧ર નેમિનાથ ચ્યવન
૧.
૫ સદંભનાથ કેવળ
૧૨ પદ્મપ્રભુ જન્મ
22
મેક્ષ
૧૩ પદ્મપ્રભ દીક્ષા
॰)) મહાવીર મેાક્ષ

Page #910

પણ
સાંજે
gી
હું બીજા
અહં નમઃ છે સજજન સન્મિત્ર હતા. આ આ સપ્ત મહાનિ ધિત છે કે સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ કરી છે
સં ગ્રહ પંચવિંશતિ પ્રકરણ સાનુવાદ.
૧ શ્રી સમ્યકત્વસ્વરૂપ
મંગલાચરણું. શ્રીમદ્દીરજિન નત્વા, ગુરુ શ્રી જ્ઞાનસાગરં; શ્રી સમ્યકત્વાર્થ, લિખામ લેકભાષયા. ૧. ગુરૂપદેશત: સમક્, કિંચિત્ શ સ્રાનુ સારતા વૃદ્ધ પરંપરા
- જ્ઞાત્વા, કિમતે બે ધિસંગ્રહ. ૨. ભાવાર્થ_શ્રીમદ્દવીર પરમાત્માને નમસ્કાર કરીને તથા જ્ઞાન દ્રષ્ટિના દાતા, પરમોપકારી શ્રીગુરુના ચરણાવિંદને નમસ્કાર કરીને પૌગલિક સુખ તથા આત્મિક સુખને ભિન્ન ભિન્ન દર્શાવના, એહ શ્રી સમ્યકત્વગુણ, તેની મુલપત્તિ, સપ્રભેદ કહેનારું સમ્યકત્વ પંચવીસીનામે પ્રકરણ, તેને અર્થ, શ્રીગુરુઉપદેશથકી તથા કાંઈક શાસ્ત્રાનુસારથકી તથા કાંઈક વૃદ્ધ પરંપરાથકી એટલે બહુશ્રુતેની વાત સાંભળીને મારી બુદ્ધિને અનુસાર, કિંચિત માત્ર સંક્ષેપથકી લેકભાષામાં વાતિકરુપે કહું છું.
જહુ સમ્મત્તરૂવં, પરૂવાએ વી - જિણવરદેણુ;
તહ કિરણે તમહં, યુગામિ સમ્મસુદ્ધિકએ. ૩. ભાવાર્થ–જેમ ઉપશમ, ક્ષાપમાદિ પ્રકારે સમ્યકત્વનું સ્વરુપ શ્રીવીર જિનવરે પ્રખ્યું છે, ગણધરાદિકને ઉપદેડ્યું છે. તેમ કીર્તન કરે કરીને એટલે જે રીતે શ્રીવીર પરમેશ્વરે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિની પ્રણાલિકા ઉપદેશી, તેજ પ્રણાલિકાગર્ભિત વિનંતિ કરીને શ્રી વીર પરમાત્માને સ્તવીશ. એ રીતે પ્રકરણકર્તાએ વસ્તુનિર્દેશાત્મક ૫ મંગલ કયું; હવે પ્રકરણ કરવાનું પ્રજન કહે છે, એ પ્રકરણ શા વાસ્તે કરે છે, કે સમ્યક્ત્વની

Page #911

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૫૩ શુદ્ધિ થવાને અર્થે, એટલે ક્ષાયિકભાવે સમ્યકત્વ શુદ્ધિ પામવાને અર્થે કરે છે. ૧.
હવે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિની અગાઉ જેવી જીવની અવસ્થા હોય. તે વ્યતિકરગતિ બીજી ગાથાયે સ્તુતિ કરે છે.
સામ ! અણાઈ અણુ તે, ચઉગઈ સંસાર ધોર કંતારે;
મહાઈ કમ્મ ગુરૂઠધ, વિવાગવસ ભમઇ જીવો. ૪. ભાવાર્થ હે સ્વામિ, મારા સરિખા સંસારી જીવ, તે જેની આદિ પણ ન પામીએ તેને અનાદિ અનંત કહીયે, એટલે જેની આદિ અંત નથી, એ ચતુગતિ ભ્રમણરુપ સંસાર તેહિજ જાણિયે એક ઘેર કાંતાર એટલે ભયાનક અટવી, તેહને વિષે મેહનીયાદિક આઠે કમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના વિપાક વેદવાના પરવશ પણ થકી આ જીવ બ્રમણ કરે છે.
હવે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિને ઉપાય કહે છે
પલ્લોલમાઈ અહા-પત્તિકરણ કેવ જઇ કુણ;
પલિઆ અસંખભા ગુણ; કેડિકોડિઅર ઠિઈ સેત. ૫.
ભાવાર્થ–પાલા તથા નદીના પાષાણાદિ (આઠ) દ્રષ્ટાંતિક-ન્યાયવડે જે કઈ ભવ્ય પ્રાણ સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિના કારણ પણે ત્રણ પરિણામરુપ યથાપ્રવૃત્તિ આદિ, ત્રણ કરે છે, તેમાંથી પ્રથમ જે યથાપ્રવૃત્તિકરણ, તેના પરિણામવડે આયુવજીને શેષ સાત કર્મોની એક કડાકોડી સાગરેપમમાં એક પપપના અસંખ્યાત ભાગે ન્યૂન સ્થિતિ કરે.
તથ્થવ ગાઠ રાગદોસ પરિણઈ મય આનંદ;
ગંઠિય છવિ હહા, ન લહઈ તુહ દંસણું નાહી. ૬. ભાવાર્થ-તિહાં પણ કાંક ઉણી એક કેડીકેડી સ્થિતિ શેષ સાત કમંની કીધી, તો પણ અભવ્ય અથવા દુર્ભાવ્યત્વાદિક દૂષણને લીધે હાહા ઈતિખેદે રાગ દ્વેષ પરિણામમય ગ્રંથી દેશગત જીવ પણ ગ્રંથીને અણભેદતા થકે હે નાથ ! તાહ દર્શને જે શ્રીમુખે કહેલું સમ્યકત્વ, તે પામી શકે નહી. ૪. હવે જીવ જે રીતે ગ્રંથી ભેદે તે રીત કહે છે.
મહિલય પિવિલિયના એણ, કવિ પજજ સત્તપંચિંદી;
ભ અવઠ્ઠ પુગલ, પરિક્વસેસ સંસાર. ૭. ભાવાર્થ–ઈહાં ગ્રથી દેશ પામ્યા પછી કેઈક જીવ અપૂર્વકરણ કરે, તે પંથી જે વટેમાર્ગુ, તથા પિપિલીકા જે કીડી, તેને ન્યાયે, (દ્રષ્ટાંતે) કરે, તેણે કોઈ સંજ્ઞી પર્યાપ્ત પંચુંદ્રા ભવ્યજીવ મુક્તિ જાવા યોગ્ય હોય, જેને માત્ર અદ્ધ પુદ્ગલ પરાવતે શેષ સંસાર બાકી રહ્યો હોય, એહ, એટલા લક્ષણે પૂરણ જે જીવ હેય તે જીવ કરે, તે હવે આગલી ગાથાઓ કહે છે. ૫.
હવે પૂર્વોક્ત લક્ષણવંત જીવ તે ગ્રથી દેશ સુધી આવે, તિહાં પરિણામ નિર્માતાની વદ્ધિ હોય તે કહે છે.

Page #912

૫૪
જન શિન્યત્ર " પ્રસાદે ક્ષાયિકાદિકની પરે વિશિષ્ટ તે નહિ પણ સામાન્ય પણે અલપકાલીન ઉપશમનામા સમક્તિ પામે, તે શી રીતે પામે, તેની ઉપમા કહે છે. જેમ સુભટ હોય, તે રણને વિષે વેરીને જીતવાથી પરમાનંદ પામે, તેમ અનાદિના જે રાગદ્વેષરુપ મહટા શત્રુ, તજજનિત ગુરૂ કમ સ્થિત્યાદિ અનંતાનુબધિયા ચાર વૈરીને જીતવાથી પરમાનંદ સરિખું સમ્યકત્વ જીવ પામે અહિંયાં ગ્રંથાંતરથી પૂકત જીવ અંતરકરણમાં પહોંચતા કે આનંદ પામે, તેની ઉપમા પ્રકાર તર કહી દેખાડે છે - જેમ કેઈક પંથી જન ગ્રીમકાલમાં મધ્યાન્હ સમયે નિજળ વનમાં સુર્યના પડેલા કિરણને પરિતાપે પડેલા લના સખ્ત તાપે કરી અતિ વ્યાકુલ થયે હેય, તેને કઈ શીતળ સ્થાનક મલે, વળી તિહાં કઈ બાવનાચંદનને રસ છાંટે, તેવારે તે પંથી શાતા પામે, તે આનંદમગ્ન હોય છે.
હવે સમ્યકત્વ કેટલે ભેદે હેય, તે આગમની ગાથાઓ કહે છે.
તં ચિંગવિહે, દુવિહં, તિવિહં તહ ચÚવહં ચ પંચવિહં; તથ્યગવિહં તુહ, પણીયભાવેસુ તત્તરાઈ. ૮.
ભાવાર્થ_એક પ્રકારે, બે પ્રકારે, ત્રણ પ્રકારે, ચાર પ્રકારે, અને પાંચ પ્રકારે પણ આગમમાં સમ્યકત્વ કહ્યું તે ભેદનું સ્વરૂપ વિવરીને કહે છે તિહાં એકવિધ સમ્યકત્વ છે, જે હે પરમેશ્વર ! તારા પ્રકાશ્યા જે જીવાદિકભાવ–પદાર્થો, તેને વિષે તત્વ રૂચિ હેય, અર્થાત્, પરમાર્થબુદ્ધિ હેય, તે તત્વરૂચિ શ્રધાન મિથ્યાત્વદલના રસની મંદતાયે જાતિસમરણાદિક નિમિતે, ઉહાપોહ કરતાં કરતાં સહેજે પિતાની મેલે તત્વશ્રધાન પામે, તે નિસગ સમ્યકત્વ કહેવાય; અથવા શુદ્ધગુરૂની ઉપાસના કરતાં, સિદ્ધાંતવાણી સાંભળતાં, જે પામે, તે ઉપદેશિક શ્રદ્ધાન કહિયે, ઇત્યાદિક લક્ષણ જે તત્વરૂચિ તે એકવિધ સમ્યકત્વ કહિયે. ૮. હવે દ્વિવિધ સમ્યકતવ ત્રણ પ્રકારે કહે છે.
દુવિણં તુ દવભાવ, નિચ્છશ્ય વવહારીઓ વિ અહવાવિક નિસગુએસા, તુહવયણ વિઊહિં નિદિ, ૯
ભવાઈ...હે જીનેશ્વર, તાહરા ભાખ્યાં જે દ્વાદશાંગ, તેને જાણ એવા જે પ્રવિણ પુરૂષ, તેણે એક દ્વવ્યસર્ષીત્વ, અને બીજુ ભાવસમ્યકત્વ, એ બે પ્રકારે સમ્યકત્વ કહ્યું છે, અથવા એક નિશ્ચય સમ્યકત્વ, અને બીજું વ્યવહાર સમ્યકત્વ, એ રીતે પણ બે પ્રકાર કહ્યા છે, તથા વળી એક નિસર્ગ સમ્યક્ત્વ, એ રીતે પણ બે પ્રકાર કહ્યા છે, એમ ત્રણ પ્રકાર દ્વિવિધ સમ્યકત્વના તાહરાં વચનવેરા એટલે આગમાર્થના જાણુ પુરુષે દેખાયા છે. ૯. હવે ત્રણ પ્રકારે દ્વિવિધ સમ્યક્ત્વ કહ્યું, તેના લક્ષણ કહે છે.
તુહ વયણે તત્તરુઈ, પરમથ્થમજાણુઓ વિ દગચં;
સમ્મ ભાવગય પુણુ, પરમ વિયાણુઓ હોઈ. ૧૦.
ભાવાર્થહે પ્રભુ, તારાં વચનને પરમાર્થ જે રહસ્ય, તેને અજાણ છે, તારાં વચનને વિષે તવરૂચિ છે, કેમકે જે, રાગ, દ્વેષ, અજ્ઞાન, એ ત્રણદોષને નાશ થવાથી

Page #913

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૫૫ વિતરાગ થયા, તે અસત્ય ભાષણ કરે નહી, એટલે શ્રીજિનભાષિત વચન સર્વ સત્ય છે. એમ તે જાણે છે, તે એવી જે તત્વરૂચિ, તે દ્રવ્યગત સમ્યક્ત્વ કહિયે, બીજું ભાગવત સમ્યકત્વ, તે પરમાર્થના જાણ પુરૂષને હોય, માટે જે ભવ્યજીવ જવાદિક નવે પદાર્થને સમસ્તનય, ગમ, ભંગ નિક્ષેપ પ્રમુખ સ્યાદ્વાદ શૈલીપુર્વક જાણે, સહે, તે ભવ્યજીવને ભાગવત સમ્યકત્વ કહિયે, એમ ત્રિવિધ સમ્યકત્વ કહ્યું. ૧૦.
હવે નિશ્ચય વ્યવહાર રીતે બે પ્રકારના સમ્યકત્વનું લક્ષણ કહે છે. નિચ્છાએ સન્મત્ત, નાણાઈ મયપસુહ પરિણામે;
ઈયર પણ તુહ સમએ, ભણિયં સમ્મત્ત હેઊહિં. ૧૧.
ભાવાર્થ-જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્રરૂપ શુદ્ધ શ્રદ્ધા, ભાસન, રમણતાપુર્વક રત્નત્રયીરૂપ આત્માના જે શુદ્ધ પરિણામ, તેને નિશ્ચય સમ્યકત્વ કહિયે, એટલે આત્માને જ નિશ્ચય સમ્યકત્વ કહિયે. કેમકે આત્માને આત્માના ગુણ તે કાંઈ જૂદા નથી; પરિણામે અનન્ય છે, એક છે, ગુણગુણીભાવે અભેદે જ રહ્યા છે, કેમકે અભેદપરિણામે પરિણમ્યો જે અત્મા, તે તદ્દગુણરૂપ જ કહેવાય. પ્રાયે અપ્રમત્ત સાધુને નિશ્ચયન સમ્યકત્વ પુર્ણ કહેવાય છે, કેમકે જેવું જાણ્યું તેજ ત્યાગભાવ છે, અને શ્રદ્ધા પણ તદનુરૂપ છે. માટે સવરૂપો પગી જીવને આત્મા તેહિજ જ્ઞાન, દર્શને ચારિત્ર છે. કારણ કે, આત્મા રત્નત્રયામક અભેદ ભાવે શરીરમાં રહ્યો છે, માટે રત્નસ્થીને શુદધેપગે વતતા જીવને નિશ્ચય સમ્યકત્વ કહિયે. બીજું વ્યવહાર સમ્યકત્વ છે, તે હે પ્રભુ! તારા સિદ્ધાંતને વિષે સમ્યકત્વના હેતુ, જે મિથ્યાત્વીનું સંસ્તવ, પરિચય પ્રમુખ, જે અતિચારાદિક દોષે છે, તેના ત્યાગથી થાય, તથા દેવ ગુરૂભક્તિ બહુમાન સહિત, ભક્તિ કરે, શાસાનેનતિ કરે, અવિરત ગુણઠાણે રહ્યો થકે પણ આગમક્ત વિધિ માગે નિરતિચાર સમ્યકત્વ પ્રવૃત્તિ સહિત હોય તેને વ્યવહાર સમ્યકત્વ કહિયે. ૧૧.
હવે ત્રીજા બે પ્રકારે સમ્યકત્વ કહે છે, તેમાં એક નિસર્ગ સસ્કૃત્વપ્રાતિ, અને બીજી ઉપદેશજન્ય સમ્યકત્વપ્રાપ્તિ. ઈહાં શિષ્ય પૂછે કે, સહેજે સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય? તેવારે ગુરુ દ્રષ્ટાંતગર્ભિત સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિને ઉપાય કહે છે.
જલ વલ્થ મગ્ન કદવ-જાઇનાએણુ જે પરં; નિસગ્ગવએ ભવં, સમ્મત્ત તસ તુઝ નમો. ૧૨
ભાવ–આ ગાથામાં પાંચ દ્રષ્ટાંત, કહ્યાં છે, તેમાં જલને, વસ્ત્રને અને કેદ્રવને, એ ત્રણ દ્રષ્ટાંત, આગલ પુંજત્રય ભાવનાવસરે કહી બતાવશે, અને માગને, ' તથા જવરને, એ બે પ્રસ્તુત છે, તે છે–જેમ કેઈક પંથી માર્ગમાં ભ્રષ્ટ થયા પછી બીજા કોઈને ઉપદેશ પામ્યા વિના જ ભમતે ભમતે પોતાની મેલે સહેજે માગ ચઢે, અને પંથ ભ્રષ્ટ થયેલ પંથી તથવિધ પાપના ઉદયથી કઈ સજજનને જેગ ન મલવાથી માગ પામેજ નહિ, તિહાંને તિહાંજ રહે, અને ત્રીજો પુરૂષ બીજાને પૂછી માગ પામે. વલી જવરને દ્રષ્ટાંત કહે છે :-જેમ કેઈને તાપ, જવર આવ્યા, તે કેને

Page #914

૮૫૬
સજજન સન્મિત્ર ઔષધ કર્યા વિના જ પિતાની મેળે જ રહે, અને કેઈકને તે ઔષધ ચૂર્ણ, ધાગાદિ કરવાથી જવર જાય છે, તથા કોઈને તે અસાધ્ય જવર કઈ રીતે જાયજ નહિ. એ રીતે એ બે દ્રષ્ટાંત સમ્યકત્વપ્રાપ્તિ વિષે જોડવા. તે આવી રીતે, કંઈક શુકલ પક્ષી, કાલાદિક કારણ પરિપાકવંત ચરમાવર્તિ, ચરમ કરણી, એ ભવ્યજીવ, તે સહેજે આપોઆપ વિચારતે થકે સમ્યકત્વ પામે, તે નિસગ સમ્યકત્વ કહિયે, તથા કેઈક જીવ પૂર્વોક્ત કાલાદિક યેગ્યતાવંત હોય, પણ સદ્દગુરૂને ગે ઉપદેશ સાંભળી અનાદિની ભૂલ મટાડી દેવ, ગુરૂ, ધર્મ સવ્હણરુપે સમ્યકત્વ પામે તેને ઉપદેશ સમ્યકત્વ કહિયે. એ રીતે એ, ન્યાયદ્વારાએ સમ્યકત્વ. તે હે પ્રભુ ! તમે કહ્યું, પ્રયું, તે માટે પરમોપકારી એહવા તુજને મહારે નમસ્કાર થાઓ. ૧૨.
હવે ત્રણ પ્રકારે સમ્યકત્વ કહે છે.
તિવિહં કારગ રોઅગ-દીવક ભેએહિં તુહ મયવિઊંહિ; પવસવસમિય–ખાઇ અભેહિં વા કહિય. ૧૩
ભાવાર્થ...હે નાથ ! લ્હારા મતના વેરા જે ગણધરાદિક તેણે કારક, રેચક, અને દીપક, એમ તિવિહ-ત્રણ પ્રકારે સમ્યકત્વ કહ્યું છે. વા અથવા ક્ષાયોપથમિક, ઉપશમ અને ક્ષાયિક, એ રીતે પણ ત્રણ ભેદે સમ્યકત્વ કહ્યું છે. ૧૩. હવે કરકાદિક સમ્યક્ત્વનાં લક્ષણ કહે છે.
જ જહ ભણિયં તુમએ, તંતહ કરણુમિ કારગે હાઈ
રે અગ સમ્મત્તે પુણ, ઈમિત્તકર તુ તુહ ધમ્મ. ૧૪
ભાવાર્થ-હે નાથ, જેમ યથાર્થ ભાવે વિધિમાગ તમે પ્રકાશ્યો, તે તેમજ આજ્ઞાને અતિક્રમ થક, એટલે તમારી આજ્ઞા સહિત, આ ગત શૈલીપુર્વક યથાશક્તિએ દાન, પૂજા, વ્રત, નિયમાદિક કરે, તેને કારક સમસ્યત્વ કહિયે, તથા વલી બીજું રોચક સમ્યકત્વ, તે લ્હારા ધમને વિષે રૂચિમાત્ર કરે, શ્રીજિનેક્ત ધર્મ કરવાની ઈચ્છા રહે, શુદ્ધ શ્રદ્ધા રાખે, કોઈને ધમ પ્રવૃત્તિ કરતે દેખીને રૂડું માને, પરંતુ પોતે ભારે કર્મી, માટે ક્રિયાનાનાદિક કરી શકે નહિ, તેને રેચક સમ્યકત્વ કહિએ. ૧૪. હવે દીપક સભ્યત્વ કહે છે –
સયહિ મિચ્છદિઠ્ઠી, ધમ્મ કહાઈહિં દીવઈ પરસ;
દીવ સમમિણું, ભણંતિ તહ સમયમ. ૧૫ ભાવાર્થ-સ્વયં-પોતે તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ, અભવ્ય, દુર્ભાગ્ય હોય, પણ અંગાર મકાચાર્યની પેરે ધર્મકથાદિકે કરી, તથા દંભરચના વિશેષે કરી પર, જે બીજા ભવ્ય ભદ્રક જી હોય, તેને ધમે કરી દીપાવે, એટલે આગલા જીવન ઘટમાં પ્રકાશ કરાવે, પરંતુ પિતાને અંતરંગ પરિણામે શ્રદ્ધા ન હોય. એહવાને હે પ્રભુ! હારા સમય જે સિદ્ધાંત, તેના જાણુ પુરુષ દીપકસમ્યત્વ કહે છે. ૧૫.
હવે બીજી રીતે પ્રકારાંતરે ત્રણ ભેદ સમ્યકત્વના કહે છે –

Page #915

સમ્યવાદ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૫૭ અપુર્વાક્ય ક્તિપુંજે, મિચ્છમુછન્ન ખવિત્ત એણુન્ન;
ઉવસામિય અનિયટ્ટી-કરણએ પરં વસમી. ૧૬ ભાવાર્થ—અપૂવ કરણે કર્યા છે ત્રણ પુંજ જેણે, મિથ્યાત્વ, તેના દલ ઉદય આવ્યા, તેને સેવીને -ક્ષય કરીને અને ઉદય ન આવ્યા જે મિથ્યાત્વના દલ, તેને ઉપશમાવીને અનિવૃત્તિકરણથી આગલ ક્ષયોપશમ સમ્યકત્વ પામે –અહિંયાં પ્રકરણુકારે સિદ્ધાંત તથા ક ગ્રંથિક, એ બેઉના અભિપ્રાય ગ્રહણ કરી પ્રકરણ રચના કરી છે, તેમાં સિદ્ધાંતકાને એ આશય છે જે, અનાદિ મિથ્યાષ્ટિને કેઈ તથાવિધ સામગ્રીને સદ્ભાવ, એટલે પ્રાપ્તિ થઈ, યથાપ્રવૃત્તિ પ્રમુખ ત્રણ કરણ કરતાં અપૂર્વકરણના અધ્યવસાયથી ગ્રથિી ભેદી શેષ મિથ્યાત્વ સ્થિતિના ત્રણ પુંજ કરી પ્રથમ શુદ્ધ પુદગલને વેકે, તે કારણથી ઉપશપસમ્યકત્વ પામ્યા વિના જ પ્રથમ ક્ષપશમ સમ્યકત્વ પામે, તથા વલી કેઈક ભવ્ય જીવ યથાપ્રવૃત્યાદિક કરણત્રણ અનુક્રમે પક્ત વિધિયે કરી અંતકરણને પ્રથમ સમયે ઉપશ મસમ્યકત્વ પામે, પણ ઉપશમે રહ્યો પંજ કરેજ નહી, અંતરમુહૂર્ત કાલ પ્રમાણ શુદ્ધ-નિર્મલ અપૌગલિક ઉપશમ ભાવ વેદી, તિહાંથી ચલાયમાન થે થકો અવશ્ય મિથ્યાત્વે જાય, અપર પુંજ તે છે નહિ, માટે ઇલિકાને દષ્ટાંને ફરી પાછો મિથ્યાત્વ સ્થાનકથી આવ્યો, તે ફરી મિથ્યાત્વેજ જાય, એ સિદ્ધાતિકને અભિપ્રાય છે. તથા કમંથવાલા એમ માને છે કે, જે કેઈ અનાદિ મિથ્યાદષ્ટિ સંસારી જીવ, જેવારે ચરમાવત્ત તથા ચમકરણ કરવાનો અવસરે પહેલા સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિકાલેજ યથાપ્રવૃત્યાદિ કરણત્રણ કરવા મૂકજ અંતરકરણ કરે, તિહાં ઉપશમ સમ્યકત્વ પામી અવશ્ય ત્રણ પુંજ કરે. તેનું સ્વરૂપ આગ્રંથમાં પેવે કહેલ તે પ્રમાણે જાણી લેવું. હવે તે ત્રણે પુજના ત્રણ નામ થયા, તેમાં પહેલે શુદ્ધપુંજ, તે દર્શન મેહનીય કહિયેઃ હવે તે જીવ અંતરકરણગત ઉપશમકાલ પૂરે થયે થકે, એટલે જેટલો વખત અંતરકરણને એટલે જ વખત ઉપશમ સમ્યકત્વનો છે. તે ઉપશમ સમ્યકત્વને કાલ અંતરમુહુત પ્રમાણ પૂરે થયે થકે જે પરિણામની વિશુદ્ધિ રહે, તે શુદ્ધ પુજને ઉદય થાય, તેનું નામ ક્ષો પશમસમ્યકત્વ કહિયે, તિહાં ત્રિપુજી તે સગર્ દશની, દ્વિપુંછ તે મિશ્રદશની, અને એક પુંજી મિથ્યાષ્ટિ હોય, તથા ઉપશમ સમ્યકત્વથી આગલ જે કાંઈક ઉજવલ, કાઈક મે લીન, એહવા મિશ્ર પરિણામ થાય, તે મિશ્રમેહનીયનો ઉદય થાય, એટલે મિશ્રપુજને ઉદય આવે, અને જે અનંતાનુબંધીના ઉદય બલથકી અતિ મલીન પરિણામ થાય તે,
મિત્ર મેહુનિયનો ઉદય થાય. એટલે અશુદ્ધપુજને ઉદય આવે; એ રીતે સંસારમાં કેટલાક ત્રિપું, કેટલાક દ્વિપુંછ, કેટલાક એકjજી, તેમાં ક્ષયોપશમી ત્રિપુંજી હોય તથા સ્થિત્વ ક્ષય કરવાને સમ્યકત્વ મેહનીયની ઉજવલતા કરે, તેવારે દ્વિપુંજ હોય, અથવા અમુંજી. એટલે પંજરહિત પણ ક્ષાયક સમ્યકત્વી હોય, તથા જે વારે મિશ્ર ઉવેલન કરે, અથવા ક્ષેપવે, તેવારે એકjજ હોય. એ રીતે કર્મ ગ્રથિક મતે પ્રથમ ઉપશમ સમ્યકત્વજ પામે અને તે ઉપશમી નીયમાં ત્રણjજ કરે. એ રીતે સિદ્ધાંતક, તથા કમગ્રંથિક, બેઉએ મલી ઉપશમ સમ્યકત્વ પામવાના બે ભાગ કહ્યા; તથા ક્ષપશમ સમ્યકત્વ પામવાના

Page #916

૮૫૮
સજજન સન્મિત્ર પણ બે માગ કહ્યા; એટલી વાત પ્રસંગથી કહી. ૧૬.
હવે કમગ્રંથની શૈલીયે ઉપશમ સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિને ઉપાય કહે છે. અતિપુંજો ઉસરદવ-ઇલિય દä રૂખનાણું;
અંતરકરણવસમિઓ, ઉવસમિયો વા સસેણિગ. ૧૭.
ભાવાર્થ-જેણે ત્રણjજ પૂર્વે કર્યા નથી, એટલે પંજ કર્યાથી આગલ જેમ વન માં દાવાનલ બલતે હોય, ઉખરભૂમિ એટલે ખરી જમીન રણરૂપ હોય, અથવા કેવલ વેલુ એટલે રેતીની ભૂમિ હોય, સૂકી નદી પ્રમુખની. તેને ઉખર ભૂમિ કહિયે, તથા જે ભૂમિ ઉપર પૂવેર દવ લાગી ગયા હોય, અને ઘાસ, લાકડી તથા ઝાડ પ્રમૂખ બળી સાફ થઈ ગયા હય, તે દવદગ્ધ ભૂમી કહિયે, એકલે એક ઉખર ભૂમિ અને બીજી દવદગ્ધ ભૂમિ, એ બે ઠેકાણું જે બળતી અગ્નિ પામે, તે પિતાની મેલે ઓલવાઈ જાય, એ ન્યાયે મિથ્યાત્વવેદનરૂપ જે દાવાનલ, તે અંતકરણરુપ ઉખર ક્ષેત્ર પામીને સહેજે પિતાની મેળે ઉપશમી જાય, ઓલવાઈ જાય. તેથી જીવ ઉપશમસમ્યકત્વ પામે. એટલે અંતરકરણગત ઉપશમસમ્યકત્વ કહ્યું. વા અથવા ઉપશમસમ્યકત્વ સ્વશ્રેણીયે એટલે ઉપશમશ્રણ ચઢતાં પણ હેય. ૧૭.
હવે ક્ષપકશ્રેણીનું સ્વરૂપ કહે છે. પ્રથમ ક્ષાયકની અનુક્રમણિકા કહે છે. મિચ્છાઈ ખએ ખઈએ, સે સત્તગખીણિ ઠાઈ બદ્ધાઊ; ચઉ તિ ભવભાવિ મુખે, તભવ સિદ્ધિ વિ ઇયરે વા. ૧૮.
ભાવાર્થ-પૂર્વ સિદ્ધાંતાભિપ્રાયે અપૂર્વકરણે કર્યા છે ત્રણ પુંજ જેણે, તે જીવ શુદ્ધ પંજોદયે વત્તાતે, યથા કર્મગ્રંથાભિપ્રાયે અંતરકરણગત ઉપશમ બુલ કર્યા છે ત્રણ પુંજ જેણે, તે જીવ જેવારે શુદ્ધ વિપાકેદય વેદતે એટલે ક્ષાપશમસમ્યક વત્તત થા ગુઠાણાથી માંડીને ક્ષાયિક પ્રારંભે, તિહાં પ્રથમ અનંતાનુબંધી ચાર કષાય તથા મિથ્યાત્વ મેહનીવ મુંજ, મિશ્ર મેહનીય પુંજ અને સમ્યકત્વ મેહનીય પુંજ, એ ત્રણ પુંજ અને પૂર્વોક્ત ચાર કષાય એ સાતે પ્રકૃતિને ક્ષય કરે, તેવારે લાયક સમ્યકત્વી થાય, તેના બે ભેદ છે, એક બદ્ધાયુ ક્ષાયિક સમકક્વી, બીજે અબદ્ધાયુ ક્ષાયિકસમ્યકત્વી, તિહાં જે અબદ્ધાયુ એટલે જે જીવે આગલા ભવનું આયુ બાંધ્યું નથી, એ ક્ષાયકસમ્યકત્વી જીવ તો તદ્દભવેજ મેક્ષે જાય, અને જેણે આવતા ભવનું આયુ બાંધીને પથી સાત પ્રકૃતિ ક્ષય કરી ક્ષાયકસમ્યકત્વ પામ્યા, તે જીવ ત્રણભવે અથવા ચાર ભવે મેક્ષે જાય; ઈહાં આયુ બાંધ્યા પછી કઈ જીવે ક્ષાયિક સમ્યકત્વ પામ્યું, તે તે જીવે સાત પ્રકૃતિ ક્ષય કરી છે એટલેજ રહે. પણ આગલ ક્ષપકશ્રેણીયે ચઢે નહી, તે ભવે તે ક્ષાયિકમાત્રે જ રહે, પછી પૂર્વોક્ત રીતે ત્રીજે ભવે અથવા ચોયે ભવે સિદ્ધિ વરે. આટલી વાત પ્રસંગથી કહી છે.
હવે ચાર પ્રકારે સમ્યકત્વ કહે છે –
ચઉહાઓ સાસાણું, ગુડાઈ વમણુવ માલપડયુવ્ય; ઉવસમિઓ ઉ પડે તો, સાસાણા મિચ્છમપ્પત્તો. ૧૯. ભાવાર્થ–ચાર પ્રકારે સમ્યકત્વ હોય, તે આવી રીતે કે ત્રણ સમ્યકત્વ તે પૂર્વે

Page #917

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૫૯ કહ્યા. અને જેવારે તેની સાથે સાસ્વાદન સમ્યકત્વ ભેળીયે, તેવારે ચાર પ્રકારે સમ્યકત્વ થાય. ઉપશમ સમ્યકત્વને કાલ અંતરમંહત છે, તેમાંથી જેવારે કેઈક જીવને ભવિતવ્યતાના ગે મિથ્યાત્વે અવશ્ય જાવું છે, તેવારે ઉપશામકાળમાં ઉત્કૃષ્ટ છ આવલિકપ્રમાણુ કાલ બાકી શેષ રહ્યો હોય. અને જઘન્યથી એક સમય રહ્યો હોય, અથવા તેની વચમાં જે જે રહે, તે મધ્યમકાલ કહિયે એટલે ઉપશમસમ્યકત્વને કાલ શેષ રહે, તેવારે ઉપમાવેલા જે અનંતાનુબંધી કષાયના દલ, તેને ઉદય થાય, તે જીવને સમ્યકત્વ થકાં ગળના વમનની પરે, તથા માલપતનની પરે, એટલે જેમ ગેળનું વમન થતાં જીવને કંઇક ગળછટ પણ અનિચ્છિત સ્વાદ લાગે, તેમ ઉપશમથી પડતાં મિથ્યા જતાં વચમાં જે આવી નિરસ તત્વરુચિ રહે, તે સાસ્વાદ-સમ્યકત્વ જાણવું. અને તેમાં માલપતન એટલે કે ઈ માળેથી પડતો ભૂમિએ જેટલી વારમાં પહોંચે, તેટલી વારમાં તેવી સ્થિતિએ, તેવા વેગે સમ્યકત્વ વમતે જીવ સાસ્વાદની થઈ મિથ્યા જાય. અહિંયાં સાસ્વાદન શબ્દનો અર્થ કરે છે–સારવાદન એટલે સહ આસ્વાદેન વતતે ઇતિ સાસ્વાદન, અર્થાત્ સમ્યકત્વને સ્વાદ માત્ર રહે, તેથી સાસ્વાદન કહીએ; અથવા આ કે સમસ્તપણે શાતન કરે, પાવન કરે, મુક્તિ માગથી ભ્રષ્ટ કરે, તેને આશાતન કહિયે. અહિં સમ્યકત્વથી ભ્રષ્ટારૂપ આશાતન છે, તેને સહ જેડીએ ત્યારે સાશાતન કે સાસાયણ એટલે સાસ્વાદન કહીએ, એ રીતે ચાર પ્રકારે સમ્યકત્વ કર્યું. ૧૯
હવે પાંચ પ્રકારે સમ્યકત્વ કહે છે – વેયગજુઅ પંચવિહં, તે ચતુ દુપુંજયંમિ તઇયર્સ,;
ખય કાલ ચરમ સમયે, સુદ્ધાગુ વેગે હાઈ. ૨૦.
ભાવાર્થ-પૂવે કહ્યાં જે ચાર સમ્યકત્ર તેની સાથે વેદક સમ્યકત્વ યુકત કરી, તે વારે પાંચ પ્રકારે સમ્યકત્વ હોય. તે વેદકનું સ્વરૂપ કહે છે-જે સમ્યકત્વના અત્યંત શુદ્ધ પુદગલને વેદીયે, અનુભવિયે, તે વેદક સમ્યકત્વ કહિયે. તે પરમાથે ક્ષય પશમ સમ્યકત્વજ છે, કેમ કે સમરત મિથ્યાત્વમોહનીય ક્ષય કરવાના કાળનો જે ચરમ સમયમાત્ર તે વેદક સમ્યકત્વ કહિયે. ૨૦. હવે એ પાંચે સમ્યકત્વને કાળ કહે છે.
અંતમુહાવસમો, છાવલિય સાસણ વેગો સમઓ:
સાહિત્ય તિત્તીસાયર, ખઈએ દુણે ખાવસ. ૨૧.
ભાવાર્થ-ઉપશમસમ્યકત્વને કાલ ઉત્કૃષ્ટ અંતરમુહુર્ત છે, અને સાસ્વાદનને કાળ ઉત્કૃષ્ટ છે આવલિનો છે તથા વેદકસમ્યકત્વને કાળ એક સમય છે, અને ક્ષાયિક સમ્યકત્વને ઉત્કૃષ્ટ કાળ સર્વાર્થસિદ્ધિની અપેક્ષાયે મનુષ્ય ભવસહિત ગણુતાં સાધિક તેત્રીશ સાગરોપમ છે. એક જીવ આશ્રી અથવા અનેક જીવ આશ્રી, સમ્યકત્વને જઘન્યથી અંતરમુર્તજ હોય, અને ક્ષયે શમરૂપ સમ્યકત્વની લબ્ધિ તે એક જીવને જઘન્ય અંતરમુક્ત અને ઉત્કૃષ્ટી તે ક્ષાયથકી બમણે છાસઠ સાગરેપમ

Page #918

સજજન સન્મિત્ર અને મનુષ્યભવે અધક હોય, તેથી ઉપરાંત સિદ્ધજ થાય. એમ પાંચે સમ્યકત્વનો કાળ કહ્યો. વિશેષ સ્વરુપ ગ્રંથાંતરથી જાણવું. ૨૧.
હવે સંસારમાં ભ્રમણ કરતાં જીવ એ પાંચે સમ્યકત્વમાં કયું કયું સમ્યકત્વ કેટલી વાર પામે? તે કહે છે –
ઉકકોસ સાસયણ, ઉવસમિયા હુતિ પંચારા;
યગ ખય ઇક્કસી, અસંખ્યવારા ખાસમા. ૨૨. ભાવાર્થ–ઉત્કૃષ્ટ મોક્ષાવધિ સુધી સંસારમાં ભમતાં ભમતાં જીવ સાસ્વાદન તથા ઉપશામક સમ્યકત્વ પાંચ વાર પામે તેમાં એક તે પ્રથમ સમ્યકત્વ લાભ કાળે અંતરકરણ ગત ઉપરામિક હય, અને ઉપશમશ્રણ ચાર વખત પામે, તિહાં ચાર વખત ઉપશમનો લાભ હેય; તથા વેદકસભ્યત્વ અને ક્ષાયકસભ્ય. એ બે એક જ વાર પામે. અને ક્ષયે પશમસમ્યકત્વ તે ક્ષાવધિ સંસાર ભમતાં અસખ્યાતિવાર પામે, એ રીતે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિની સંખ્યા કહી. હવે કેટલીક વાત પ્રસંગે કહીયે છીયે –એક ભવમાં જીવને કેટલા આકર્ષ કરે, તે કહે છે, તિહાં આકર્ષ એટલે ઉત્તરોત્તર ગુણની ફરસના કરીને વળી તે ગુણથી મંદતા થાય, વળી તે ગુણની ફરી સાવધાનતા થાય, એમ મુકી મુકીને ગ્રહણ કરવું, એવી જે પરિણામની હિલચલ, તેને આકર્ષ કહીયે; તે આકર્ષ એક શ્રત સામાયિક, બીજું સમ્યકત્વ સામાયિક, અને ત્રીજુ દેશવિરતિ સામાયિક એ ત્રણ ગુણની પનામાં જીવને ભવમાં ઉત્કૃષ્ઠ સહસ્ત્ર પ્રથકત્વ, એટલે બે હજારથી નવ હજાર વાર હોય; તથા સર્વવિરતિમાં બસેથી નવસે વાર હોય, અને જઘન્યથી એકજ હોય, એ તે એક ભવ આશ્રીને જાણવું, અને અનેક ભવ આશ્રયી શ્રત સામાયિક, સમ્યકત્વસામાયિક, અને દેશવિરતિસામાયિક એ ત્રણમાં ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતા હજાર આકર્ષ હોય, સર્વવિરતિમાં નાના ભાવમાં મોક્ષ જાતાં સુધીમાં બે હજારથી નવ હજાર સુધી આકર્ષ હાય, એ રીતે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિ સંખ્યાને પ્રસંગે આકર્ષસંખ્યા કહી. ૨૨.
હવે કયા ગુણઠાણે કયું સમ્યકત્વ હેય? તે કહે છે
બય ગુણે સાસાણ, તુરિઆઈસ અહૃગાર ચઉ ઉસુ; ઉવસમગ ખડગ વેગ, ખાવસમાં કમ્માં હુંતિ. ૨૩.
ભાવાર્થ-સાસ્વાદસમ્યકત્વ તે બીજા સાસ્વાદન ગુણઠાણામાંહેજ હાય પણ અન્ય ગુણસ્થાનકે ન હોય, અને ઉપશમસમ્યકત્વ તે ચેથા ગુણઠાણાથી માંડી આઠમાં ગુણઠાણ સુધી હોય. પણ અન્ય ગુણસ્થાનકે ન હોય, અને ક્ષાયિકસભ્યત્વ અગ્યાર ગુણઠાણે હોય, એટલે ચોથા ગુણઠાણાથી માંડીને ચૌદમા અયોગી ગુણઠાણ સુધી હોય, અને ક્ષાપશમ સમ્યકત્વ તથા વેદક સમ્યકત્વ, એ બે અનુક્રમે ચાર ચાર ગુણઠાણુની સંખ્યા સુધી પામીયે, અર્થાત્ વેદક, અને ક્ષયોપશમ, એ બે ચેથા ગુણ ઠાણાથી માંડીને સાતમા અપ્રમત્ત ગુણઠાણા સુધીજ હોય, પણ અન્ય ગુણઠાણે ન પામીયે, એ વાત સત્તા આશ્રી જાણવી, પણ પરમાથે તે વેદક સમ્યકત્વ અને ક્ષયપસમસમ્યકત્વ એ બે એકજ કહ્યા

Page #919

સમ્યાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
(૧
છે. હવે સમ્યકત્વ પામ્યા પછી દેશવિરતિ, સવિરતિ, ક્ષાયિકભાવે કયારે પ્રાપ્ત થાય, તે કહે છે:- પુર્વાકત ભવ્ય જીવ જેવારે ગ્ર'થીભેદ કરી સમ્યકત્વ પામે, તે પછી અંતઃ કોડાકોડી સાગરોપમનો સ્થિતિબ`ધ છે, તેમાંથી પૃથકત્વ પચેાપમ એટલે બેથી માંડીને નવ પલ્કેમ સુધી આછી કરે, એટલે કાઇક એ પલ્યાપમ ઓછી કરે, કાઇક ત્રણ, એમ યાવત્ કાઇ નવ પલ્સેાપમ જેટલી સ્થિતિ અ‘તઃ કાડાકાડીમાંથી આછી કરે, તેવારે દેશવિરત ગુણસ્થાનકના ક્ષયે પશમ થાય, એટલે ભાવથી દેશવિરતિ ગુણ પ્રાપ્ત થયેા છે, તે સ્થિતિમાંથી પણ સખ્યાતા સાગરાપમની સ્થિતિ એછી કરે, એટલે સવ*વિરતિવ'ત સ્થિતિ ખાંધે તા અત: કાડાકોડી નવપલ્યાપમે ન્યુન જે દેશવિરતિની સ્થિતિ છે, તેથી પણ સખ્યાતા સાગરાપમ એછી બાંધે, એવા અધ્યવસાયે કષાયની મ`દતા હોય, તેવાર પછી સખ્યાતા સાગરોપમ ખપવાથી ઉપશમશ્રેણી પડીજે, તેવાર પછી પણ સખ્યાતા સાગરોપમની સ્થિતિ ખપવાથી ક્ષપકશ્રણી પઢિવજે. હવે જે જીવ સમ્યકત્વ પામીને પા પડી મિથ્યાત્વે ગયા, તે ફરી સમ્યકત્વ કેવારે પામે ? કેટલેા અંતર હાય? તે કહે છે:-સમ્યકત્વનુ આંતરૂ જઘન્યથી તે। અતરમુર્હુત' છે, કેમકે કાઇક જીવે સમ્યકત્વ પામીને પાછે પરિણામની તિલતાને યાગે તદાવરણુ ક્ષયાપશમથી અંતર મુર્હુત ને આંતરે ફરી સમ્યકત્વ પામે, તથા જે બહુલકસી', તીથ કરાદિકની પ્રચુર આશાતના કરે, તે જીવ અદ્ધ પુદ્ગલ સુધી સ ́સારમાં પ્રવર્તે, સંસારમાં જન્મ મરણ કરે, પછી અદ્ધ પુદ્દગલ ગયે ફરી સભ્યત્વ પામે, એટલે ઉત્કૃષ્ટ આંતરૂ અપુદ્દગલ પરાવર્ત્ત છે. હવે સમ્યકત્વની રૂચીના નામ તથા હુક સ્વરૂપ લખીયે છીયે: ૧ નિસગરુચિ, એટલે પુ`ભવના ગાઢ અભ્યાસને લીધે જાતિસ્મરણાદિ જ્ઞાન પામીએ એધ થયે તત્વચિ થાય તે ર ઉપદેશરૂચ તે સત્સંગે ગુરૂવાદીના ઉપદેશવડે જે તત્વરૂચિ પ્રગટે તે ૩ આજ્ઞારૂચિ તે, રાગ, દ્વેષ, અજ્ઞાન, મેહાદિ દોષો જેના ગયા છે તેને જુહુ· ખેલવાના કઇ પણ સ્વાય ન હાય, માટે શ્રીવીતરાગભાષિત વચન એકાંત સત્ય છે, એવી દ્રઢ શ્રદ્ધા, તે આજ્ઞારૂચિ ૪. સૂત્રરૂચિ તે, સૂત્ર, સિદ્ધાંત, પ્રકરણાદિ ભણવા સાંભલવાની દ્રઢ ચાહના તે. ૫ ખીજરૂચિ તે, જેમ તેલનુ ખી‘દું પાણીમાં વિસ્તાર પામે છે, તેમ શુર્વાદિકના સુખથકી એકાદાપદથી વાકય સાંભલતાં સમસ્તભાવ તથા મને વિસ્તારપણે જાણી જાય, એવી કુશાગ્રબુદ્ધિ તત્વ જાણુવા ઉપર હાય તે ૬. અભિગમરૂચિ તે અંગ, ઉપાંગ, દષ્ટિવાદાકિ ગડુનશાસ્ત્રાના અ સાંભલવાની, જાણવાની, મનન કરવાની તીવ્રચાહના હૈાય તે, ૭. વિસ્તાર રૂચિ તે, ખટ દ્રવ્ય, નવતત્વ, કમ‘સ્વરૂપ, ઈત્યાદિ જીવાજીવાદિક પદાર્થાને સુક્ષ્મ બુદ્ધિ પુર્ણાંક નય,ગમ, પ્રમાણુ, નિક્ષેપ, આદિ અનેક ભેદભેદ્યાંતરસહિત જાણવાની ખહુ ચાહના તે. ૮. ક્રિયારૂચિ તે જેને દર્શીન જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વિનય, સમિતિ, ગુપ્તિ, માહ્યક્રિયા ઉપર @ા રંગ હોય, એમ ક્રિયાભાવમાં ઘણી ચાહના હાષ તે. ૯. સ`ોપરુચિ તે, કુમતિ, કદાચઙૂ રહિત, સરલ, ભદ્રિક જીવને પ્રવચન જે શાસ્ત્ર, તેને વિષે બહુ નિપુર્ણપણું ન હાય, પણુ મધ્યસ્થપાના ગુણગ્રાહક સ્વભાવને લીધે થાડું કે ઘણું સમજવામાં આવે તે ૧૦ ધમ'રુચિ તે, પંચાસ્તિકાય સ્વરૂપને યથાથ' જાણતાં થકાં હૈયે પદેય બુદ્ધિપૂર્વક

Page #920

દર
સજ્જન સન્મિત્ર શ્રતધમ તથા ચારિત્રધમ ને બાહ્ય તથા અતરંગ જિનેાકત માગે સŁહે, આત્માના નિર્માલ્ર પરિણામરુપ ધમ' ઉપર દઢ ધર્મબુદ્ધિ હાય, અને તેનીજ ગવેષણા તથા ચાહના તીવ્ર હોય, તે ધમ'રૂચિ જાણવી એ રીતે સમ્યકત્વની દશ રુચિનું સ્વરૂપ કહ્યું; આ સમ્યકત્વરન, જીવને અનાદિકાલની વિપર્યાસ હેઠવાસનારૂપ, પર પુદ્ગલિક પદાર્થાંને વિષે મારાપણાની બુદ્ધિરૂપ. મેહની વિકલતાએ થએલ મિથ્યાત્વમેહનીના ક્ષય વિનાં પ્રાપ્ત થાય નહિ; માટે ઉત્તમ જીવાએ સદ્ગુરુના સમાગમમાં રહી, શુદ્ધદેવ-ગુરુ, ધમ' ઉપર બહુમાનની પરિણતિતન્મય ધારણા કરવી; જેથી પરમ પ્રભુ શ્રીજિનેશ્વર ભગવંતની કૃપાથી, એ મિથ્યાત્વરૂપ જે પરમશત્રુ, પરમરોગ, પરમહંસા, પરમરિદ્રતા, પરમનક', પરદ્વેષી, પરમદુગતિ, તથા પરમ ઘાતકશસ્ર, અને પરમવ્યાધિને સદંતર નાશ થઈને જીવ સકલ ક્રમ કલ'કથી મુકત થયેા થકા, સહેજવારમાં સુખપૂર્વક અન‘તસુખમય શિવને વરે, ૨૩. હવે શ્રી સમ્યકત્વના સડસઠ ભેદ વિશુદ્ધ વ્યવહારથી કહે છે.
તિસુદ્ધિ લિંગ લખ્ખણુ, સ ભૂસણ પભાવગાગારા; સદહષ્ણુ જય ભાવણુ, કવિએ ગુરૂ ગુણાક્ય. ૨૪. ભાવાથ-ત્રણ શુદ્ધિ, ત્રણ લિંગ; પાંચ લક્ષણ, પાંચ દૂષણ, પાંચ ભૂષણ, આઠ પ્રભાવક, છ આગાર, ચાર સહણા, છ જયણા, છ ભાવના, છે સ્થાનક, અને ગુણવત એવા ગુર્વાદિકના દશપ્રકારે વિનય કરવે; એ સડસડ બેલનું સ્વરુપ મહાપાધ્યાયજી શ્રીયશવિજયજીકૃત સમકિતની સડસઠ બેલની સઝાયથકી શુરૂગમથી યથાથ જાણવું. અહિ વિસ્તાર થાય માટે લખ્યુ નથી. ૨૪.
હવે પ્રકરણકર્તા પ્રભુની પ્રાથનાપૂર્વક આશીષ આપે છે.
વિશ્થાર તુહ સમયા, સયા સર`તાણુ ભવ્યજીવાણું; સામિય ! તુહ પસાયા, હવેઊ સમ્મત્ત સંપત્તિ. ૨૫. ભાવાથ –ડે સ્વામિન ! તહુારા પ્રરૂપ્યા સિદ્ધાંતના વિસ્તાર સદાકાલ અનુસરતા, અભ્યાસ કરતા એવા ભવ્યજીવાને હારા પસાયથી સકલ સિદ્ધાંતના પાર એવું જે સમ્યકત્વ, તેની પ્રાપ્તિ તે સમ્યક્ પ્રકારે નિરાવરણ ભાવે થાઓ, એ પ્રકરણ કરનાંરની આશીષ છે. હવે આ સમ્યકત્વપ્રાપ્તિની ચેાગ્યતા થવામાં જીવની પૂર્વ અવસ્થા કેવી હાય છે, અને તેવાર પછી તે કૅવે અનુક્રમે યાગ્યતાની સન્મુખ થતા જાય છે, તેનુ કિ'ચિત્ સ્વરુપ વિચારે છે, જે ભવ્યજીવ છે, તેને ભવ્યતાના ઉદયે કરી અકામનેિજરાયે કમ ખપાવતાં પાંચ કરણની અનુકૂલતાયે કરી એ પુદ્ગલ પરાવત શેષ સ`સાર રહે, તેવારે, ધમ શબ્દ સામાન્યે સહે, જે ધમ શબ્દ સાંભલવા સન્મુખ નિવિવેક પણે હાય, તેને શ્રવણુ સન્મુખી ભાવ કહિયે, પણ તથાવિધ આદર પિપાસા કાંઇ હોય નહી, પણ સહજ મિલે તા વિમુખ નહી, પછી તિહાંથી સસાર પરિભ્રમણુ કરતા જીવ, ઉચ્ચભાવમાં આવે, તેવારે દોઢ પુદ્ગલ પરાવત્ત' રહે. માગ ગવેષા, માગ શ્રવણુ, મા′સન્મુખ, માર્ગાનુસારી, માગ પ્રાપ્તિ, ત્યિાદિક નામ, ઇઢાંથી આગે થાય. ધમ ભણી ધસે, જિનાત

Page #921

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૬૩
માનું શ્રવણુ હાય, કાઇક રીતે રુચિ થાય, પણ તીવ્રભાવે ગવેષણા ન હેાય, એને માગ પતિત કહિયે, એટલે માળે પડયે કોઇ ભવે એવી રૂચિ થઇ પડી, સંસાર પરિભ્રમણ કરતાં એક પુદ્ગલ પરાવત્ત રહે, તેવારે જિનમાર્ગાનુસારીપણું શુદ્ધા શુદ્ધની ગવેષણામાત્ર હાય, એ રીતે કરતાં ઇાં ધ યૌવનકાલ આવે. ન્યાયસ‘પન્ન વિભવપ્રમુખ પાંત્રીસ ગુણુ પામે, મિત્રાદિકદ્રષ્ટિ પામવાના અવસર હાય, એહુને માર્ગાનુસારી કહીચે; ઇહાં ષટ્કશનની ભિન્નતા જાણે, જિનેાકત માગે વ્યવહારે પ્રવર્તે, ઇઢાંથી મિથ્યાત્વ મંદ પડયું તેથી વ્યવહાર દ્રવ્યધમ પણ પામે, પણ સમ્યકત્વપ્રાપ્તિ ન થાય. ઈહાં પહેલાં ત્રણ અનુષ્ઠાનની પ્રખલતા હાય, સવ'ક્રિયા કરે તે દેખી બીજા અનેક જીવ ધમ પામે, પણ પોતાને ન હેાય તે ક્રિયાનું... ફલ સ્વર્ગાદિક થાય, પશુ નિશ અથે' ન થાય, માટે ઉત્તમ જીવાએ સ` આહટ, દોહર, આલ પપાલરૂપ, મેહાદયવંત ભવવાસનાના ત્યાગ કરીને આત્માથી સદ્દગુરૂના ચરણકમલમાં ભ્રમરપેઠે સેવનારૂપ નિવાસ કરતાં થકાં શુદ્ધદેવ, ગુરૂ, અને ધમ'ની અત્યં'ત આદર ભકિત સહુિત વૈરાગ્યવાસનાએ ચેતનાને વાસિત કરી, સત્સંગમાં તેને કોમલતાને પમાડીને વસ્તુ ધમ ઉપર તથા તેના સાધનેા-કારણેા ઉપર તન્મય, બહુમાન પરિણતિયે અમુલ્ય બેાધિબીજરૂપ સમ્યકત્ત્રરત્નની પ્રાપ્તિને માટે સવ` પ્રકારે, સવ` ઉપાયે કરીને નિરતર શુદ્ધ સાધ્ય દ્રષ્ટિએ સાવધાનપણે ઉદ્યમવંતા થવું, અને શુન્યતા તથા મંદતા, જડતાદિ ષષ્ણેાના ત્યાગ, ગુર્વાદિકના વિનયવડે કરવા, એવી સ ગુરૂ મહારાજની હિત શિક્ષા છે. શિષ્ય-હે ભગવન્ આ જીવે આ પારાવાર, અનાદિ, અનંત, ચતુગ તિભ્રમણરૂપ, સ'સારને વિષે કેવી રીતે શાને લીધે પરિભ્રમણ કર્યુ...! તેનુ' મારા ઉપર કૃપા કરીને કિંચિત્ સ્વરૂપ કહે।.
ગુરૂ—હે વત્સ ! આ તારા પ્રશ્ન બહુ ઉપયાગી છે, તેા સવ'જ્ઞશ્રી શ્રીજિનેશ્વર પરમાત્માએ પેાતાના જ્ઞાનમાં જેવુ' દીઠું', તેવું પ્રકાશ્યું છે, તે હું કહુ છુ તે તું કાન દઇને ઉપયાગ પૂર્ણાંક સાવધાનપણે સાંભળ. સવ' જીવાની મુળ સ્થિતિ એહવી છે કે, અનાદિ (નગેાદ જે સુક્ષ્મવનસ્પતિકાય જાતિનેગેાદ, તેમાં ખાણુ સ'પન્ન કનકપલ ન્યાયે અનાદિના રહે છે, એ સર્વ જીવાની મુળસ્થિતિ છે, તેમાં અંગુલને અસખ્યાતમે ભાગે શરીર હાય, અને ખસે છપન્ન આવલિકાનુ આયુ હોય, એટલે રાગરહિત મનુષ્યના એક શ્વાસેાશ્વાસમાંહે સત્તર ભવ ઝાઝેરા કરે, એમ કેવલ તુચ્છ આયુષ્યવેદતાં ખુલકભવરૂપે અનાદિ નિગેાદમાં ચય ઉપચય એટલે તિહાંજ જન્મ મરણ કરતા રહે છે. એ રીતે સર્વ સ‘સારી જીવાને નિગેાદમાં ભટકતાં અન તાનત પુદ્ગલ પરાવત' વીતી ગયા તિહાં રહેતાં થકાં કાઈ ઘુર્ણાક્ષરન્યાયે નિયત કરણુના પરિપાક થવાથી કોઇ સમયે એકાકિમ એ અધ્યવસાયનાં તરતમયેાગથી તતુલ્ય લુકમી થાય, એટલે જેમ અક્ષર ગુણતાં ગુણતાં કોઈ સમયે અચાનક કાંઈ નિયમ સિદ્ધ થઈ જાય છે, એમ નિયતકારણના પરિપાક થવાથી તે જીવ એક એ ઈત્યાદિક, આત્માના અધ્યવસાયની તારતમ્યસહિત થયા થકે તે અધ્યવસાયના જેવા પિરણામ હેાય, તેવા પરિણામ તુલ્ય હલકમી' થાય

Page #922

અજજન સમિત્ર છે, તે લઘુકમી પણાના ગે સૂક્ષમનિગદથી નીકળીને બાદરનિગદમાં આવે તિહાં આયુકમ સ્થિત્યાદિકની વૃદ્ધિ થાય, કેઈક રીતે બીજા જીવને દ્રષ્ટિગોચર પણ આવે એ થાય બાદર શરીર છે, માટે કાય, પરકાયશસથી છેદન ભેદનશે જે અકામ નિર્જરા થવા લાગી, તે તેના વેગથી બેઈદ્રિયાદિકમાં આવે. તિહાં વળી પ્રાણ અને પર્યામિ તથા ઇંદ્રિય અને શરીરની વૃદ્ધિ થાય. ઈહાં કર્મબંધ વધતો થાય, કેમકે જિહાં ઈદ્રિય તથા ભાષા, અનેક રસ આસ્વાદનાલિંલાપી જિલ્ડ થાય, વળી અનેક જીવને દુઃખદાયી, મહેટામાં મોટું બાર એજનનું શરીર થાય, ઉત્કષ્ટ આયુ બાર વર્ષનું થાય, તેણે કરી શુભાશુભ અધ્યાવસાયની પણ તરતમતા થાય, તે તિહાં પણ અકામ નિજજરાની લતા હોય તે, ઉચે તેઈદ્રિયાદિકમાં આવે, અને જે અધિકરણના ગે હિંસાદિક દોષની બહુ લતા થાય તે ફરી એકે દિયમાં પણ જાય. તિહાં વળી એકે દ્રિયમાં પણ ઉત્કૃષ્ટ અનંતકાળ રહી ફરી કઈ કઈકવારે કઈક અકામ નિંજ જરાના વેગથી વિકદ્રિયમાં આવે તિહાં બેઈ દ્રિ, ઇદ્રિ, ચૌદ્રિ એ ત્રણે વિકલેક્રિય કહિયે ઈહાં જેમ જેમ દ્રિય પ્રાણ અને પર્યામિ વધે, તેમ તેમ અધિકરણ વધે હવે તિહું જે હિંસાદિક કારણોની વૃદ્ધિ થાય તે પાછો પડી એકેદ્રિયાદિકમાં આવી જાય, અને જે સામાન્ય રહે, તે પોતાની કાય, સ્થિતિ પ્રમાણ દ્વદિયાદિકભાવેજ રહે, અને જે છેદન ભેદનરૂપ અકામ નિર્જરા થાય, તે તેને યેગે ઉંચે પણ આવે. ઈહાં વિકલેક્રિયથી એકેદ્રિયમાં પણ જાય, અને એક દ્રિયથી વિકઢિયમાં જાય. એ રીતે અનતા ફેરા થાય. તિહાં એકેકા ફેરામાં પ્રાયે અનંત કાલ પણ વહી જાય. એ રીતે કરતાં વિકલે દ્રિયથી અકામ નિજસના મેગે પ્રાયે તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય થાય. તે તિય"ચ પંચેન્દ્રિયના બે ભેદ છે. એક ગજ અને બીજા સામૂછિ મ. તેમાં સમૃછિ મને મન ન હોય, તો પણ તેમાં શરીર, પ્રાણ, પતિ, આયુ પ્રમુખ અધિકરણની વૃદ્ધિ થાય. તેથી જે હસાદિક અધિકરણની બહુલતા થઈ, તે પહેલી નરકે જવું પડે, અથવા પાછો પડી એકેદ્રિયાદિકમાં પણ જાય. જે નરકે જાય, તે ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતા કાલ સુધી ક્ષેત્રવેદના, પરમાધામીકૃત તીવ્ર દુઃખ તથા પરસ્પરકૃત તીવ્રદુઃખ અનુભવે, તથા એકેદ્રિયાદિકમાં ગયે તે ફરી છેદનાદિક અનેક દુઃખ સહન કરે. ફરી અનંતકાલ ભમે. કદાચ જે સમૂઈિમ પંચે દ્વિમાં છેદન ભેદન શીત, તા પાદિક, મહાદુઃખ સહનથી અકામ નિજારાને વેગે ગર્ભજ મનુષ્ય થાય અથવા ગભંજ તિર્યંચ પંચંદ્રિય થાય. તે જેવારે ગભંજ પદ્રિતિયચ અથવા ગર્મજ મનુષ્ય થાય, તેવારે પ્રબલ અધિકારણે થયે. તિહાં પાંચે આશ્રવ પ્રબલપણે સેવે, તિહાં પ્રાણ તથા પર્યામિ પૂરણ હોય, તેને લીધે ત્રિકાલ વેદન સ્વકીય પરકીયના વિકલ્પ જાલમાં પડે, તેથી ઉત્કૃષ્ટ કમસ્થિતિને ધણી થાય. આત્ત, રૌદ્ર ધ્યાનની પ્રબળતા થાય, તે દુર્યાનના ગે કમ સ્થિતિ દીઘ કરે. ઈહાં કેઈક જીવ પ્રબલ હિંસાદિક કારણને વેગે સાતે નરકને વિષે જાય તિહાં અનંત કાલ રૂલે, અથવા કેવારેક છેદન, ભેદન, તાડન, તજન, શીત, તાપાદિક સહન કરતો જાતે સરલ પરિણામી માટે તીવ્ર સંકલેશ ન કરે, તે અકામ નિજ રા કરી કેઈક જીવ દેવગતિ પામે, અથવા કેઈ મનુષ્ય થાય. તેમાં જે

Page #923

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ ,
૮૬૫ દેવ થયે તે અતિશય વિષયાસક્તિમાં માચીને તીવ્ર સંકલેશે વિષયાસક્ત થકે મરીને પ્રાયે તિર્યંચ પદ્રિ ગભંજ થાય. તિહાં બહુલ હિંસાદિક સેવન કરી નરકે જાય, અથવા પાછો પડી એકેદ્રિય ચક્રમાં જાય ફરી તિહાંથી નીકલી પંચેન્દ્રિય પણું પામતાં ઉત્કૃષ્ટ કાયસ્થિતિને અસંખ્ય પુદ્ગલ પરાવત્ત વીતી જાય, અથવા કેઈ દેવ મરી મનુષ્ય થાય. તિહાં કારણુ અપરિપાકપણાથી બહલતા અનાય કુલમાં ઉપજે. તિહાં પ્રબલ કષાય વિષયાદિક અશુદ્ધ હેતુના રોગે અઢારે પાપસ્થાનક સેવી કેવારે સાતે નરકને વિષે, જેવાં જેવાં કર્મ બાંધે તેવાં તેવાં કર્માનુસારે તે તે નરકમાં જઈ ઉપજવું થાય, એમ યથા બધે ઉપજે. તિહાં નરક સંબંધી આકરા દુઃખ અસંખ્ય કાલ પર્યંત સહન કરે, અથવા કેઈ તે અનુષ્યભવ પામી ઘરકુટુંબની તીવ્ર મૂછમાં મૂઈિત થકે અજ્ઞાનયોગે પરિણ, તે ફરી તિર્યંચગતિ યાવત્ એ કેદ્રિય ચક્રમાં પડે. વળી તે દશા પામતાં અનંતાનંત કાલ વ્યતિક્રમી જાય, તથા કે મનુષ્ય વિશિષ્ટ જ્ઞાન વિના મૂઢ ચેતનવંત પ્રકૃતિ સરલ થકો સહેજે કષાયની મંદતાયે મનુષ્ય પણ થાય. તિહાં વળી કાલ પરિપાક વિના અશુદ્ધ હેતુની પુષ્ટતાયે કર્માસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટી કરે. તે કમ બાંધવાના ચાર હેતુ છે. મિથ્યાત્વ અવિરતિ, કષાય અને એગ એ ચાર હેતુની પ્રબલિતાયે કમંસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટી બાંધે છે. તિહાં સવકમ ઉત્પાદક પિષક મોહનીય કામ છે. જેમ ઈંડાથી સુરંગી અને મુગીથી ઈડુ, તેમ મેહનીય કર્મની પુષ્ટિ કરે માટે મેહનીયમની મુખ્યતા કહી. મોહનીયકમને રાજ પદની ઉપમા કહી, તે મેહનીય કર્મની અઠ્ઠાવીશ પ્રકૃત્તિમાં મિથ્યાત્વ મોહનીય એકવાર બાંધ્યું. ઉત્કૃષ્ટ સિત્તેર કેડાછેડી સાગરોપમ સુધી વિપાક આપે. તેનો વિપાક અત્યંત મદિરાપાનની ઘુમી સરિખે છે. જેમ મદિરાનું પાન કરનાર પુરૂષ મિત્રને શત્રુ બુદ્ધિયે મારવા દોડે અને શત્રુને હસી હસી મળવા દેડે, તેમ તીવ્ર મોહના ઉદયથી જીવને અજીવ જાણે અને અજીવને જીવ જાણે, તથા ધમને અમે જાણે, અધમ ધમ જાણે, માગને ઉમાગ જાણે, ઉમાગને માત્ર જાણે, સાધુને અસાધુ જાણે, અસાધુને સાધુ જાણે, મુક્તને અમુક્ત જાણે, અમુક્તને મુક્ત જાણે, એ દશ પ્રકારે મિથ્યાત્વ વિપાક આપે, એ રીતે આઠે કર્મની પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ બંધના પરવશપણે અનંતાનંત પુદ્ગલ પરાવર્તન થયા જન્મ મરણાદિ રૂપ ભીષણ અટવી માં ભમે. એમ ભમતાં ભમતાં કેઈક વાર દુલ્લભ મનુષ્ય ભવાદિ સામગ્રીને ચેગ મળે, પણ મિથ્યાત્વની પ્રબળતાના હેતુએ. અથવા પાંચ કારણના પરિપાક વિના કયાંય પણ સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ ન થઈ. કેવળ મનુષ્ય ભવ પૂર્ણ થયે. એમ હે વત્સ! એમ આ જીવે પૂર્વે અજ્ઞાન અવસ્થામાં અનંતકાલ રૂલ્યો, માટે હવે સમ્યકજ્ઞાને જાગૃત થઈ, સત્સંગમાં રહી, સન્માર્ગના સેવન વડે સવસ્થાનકે શીધ્ર પહોંચવાને પૂર્ણ પ્રયત્ન ઉત્તમ જીવે રાખવો જરૂરી છે. કિ બહુના !!!

Page #924

८१६
અજજન સન્મિત્ર શ્રી અહં નમઃ ચિરંતન આચાર્ય કૃત પંચસૂત્રમધ્યે પ્રથમ - પાપડિગ્ધાય ગુણ બીજા હાણસુરં
(પાપપ્રતિઘાત અને ગુણબીજ આધાન પ્રથમ સત્ર) મે વીઅાગાણું ભવ્યનુણું દેવંદપૂઈઆણું જહઅવધુવાદણ તેલુકક ગુરૂનું અરુહંતાણુ ભગવંત છું જે એવભાઈ કખંતિ-ઈહ ખલુ અણુઈ જીવે, અણુઈ જીવસ ભ, અણુઈ કમ્પસંજોગ નિવ્રુત્તિએ દુકખરૂ, દુકફેલ દુકખાણુબધે. એઅસણું વચ્છિન્ની સુદ્ધધમ્મસ પત્તી પાવક— વિગમાઓ
પાવકમવિગમે તહાભવાઈ ભાવ અર્થ-વીતરાગ, સર્વજ્ઞ, સુરેન્દ્રપૂજિત, યથાસ્થિત વસ્તુ-તત્વવાદી અને ગ્રેજ્યગુરૂ એવા અરહંત ભગવંતને નમસ્કાર છે તેઓ એમ આખ્યાન કરે છે કે “નિરો આ લેકમાં અનાદિ જીવાત્મા છે તથા અનાદિ કર્મસંગ જનિત જન્મ, જરા, મરણ, રોગ, શેક લક્ષણ, દુઃખરૂપ, દુઃખફલવાળે, અને દુઃખની પરંપરાવાળે અનાદિ સંસાર છે. એ અનાદિ સંસાર-બ્રમણનો અંત શુદ્ધજ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર રૂપ ધર્મનું ઔચિત્યવડે સતત સત્કાર અને વિધિપૂર્વક સેવન કરવાથી થાય છે. ઉકત શુદ્ધ ધર્મની સંપ્રાપ્તિ મિથ્યાત્વમેહનીય પ્રમુખ પાપકમને વિનાશ થવાથી થાય છે અને તે પાપકમનો વિનાશ તથાવિધ ભવ્યત્વ, કાળ, નિયતિ કમને પુરૂષાર્થ વડે થવા પામે છે. તસ્ય પણ વિવાગસાહણિ ચઉમરણગમણું દુકકડ ગરિહા સુકડાણા સેવણું, અઓ કાયવમિણું હાઉકામેણું સયા સુપ્પણિહાણું ભેજે જે સંકિલેસે તિકાલમસંકિલેશે. જાવજવં મે ભગવંતો પરમતિલોગનાહા. અણુત્તર પુર્ણસંભારા, ખીણરાગદોસોહા અચિંત ચિંતામણી ભવજલહિપોઆ, એગંતસરણા અરહંતા સરણું. હા પહણજારમરણા અને કમ્મકલંકા, પણÇવાબાહા ! કેવલનાણુ દંસણ, સિદ્ધિપુરનિવાસી નિરૂવમસુહ
સંગયા, સવહાકિરચા સિદ્ધા સરણું. અર્થ:-તથાવિધ ભવ્યત્વ પરિપાકનાં સાધન અરિહંતદિક ચાર શરણું દુષ્કૃતનિંદા ગઈ અને સુકૃત કરણીનું અનુદન કરવારૂપ થયા છે, તેથી મોક્ષાથી જનેએ સદા સુપ્રણિધાન સંકલેશ સમયે વારંવાર અને અસંકલેશ સમયે સામાન્ય રીતે ત્રિકાળ કર્યા કરવું પરમ ત્રિલોકીનાથ પ્રધાન પુણ્યના ભંડાર રાગદ્વેષ નેહથી સર્વથા રહિત અચિત્ય ચિન્તામણીરુપ ભવસાગરમાં પિતા સમાન અને એકાન્ત શરણ કરવા યોગ્ય એવાં અરહંત ભગવતેનું હારે જીવિત પયંત શરણ છે તથા જન્મ જરા મરણથી મુક્ત અજરામર કમ કલંક રહિત સર્વ પ્રકારતી પીડા રહિત કેવલજ્ઞાન દર્શનયુકત શિવપુર નિવાસી નિરુપમ સુખ સંયુકત અને સર્વથા કૃતકત્ય એવા સિદ્ધોનું મને શરણ હે.

Page #925

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
કું૭
તહા પસ’નગંભીર સયા, સાવજો વરયા, પંચવિહાયારાગા, પરેશવયાનિયા, પઉમા નિર્દેસણા, ઝાજઝયણુસર્યા, વિસુજઝમાણુભાવા સાહૂ સરણું, તહા સુરાસુરમણુઅપુઆ, માહિતિમર સુમાલી, રાગદ્દાસવિસપરમમતા, હુંઉસયલક નાણાાણ કમ્મવણ વિહાવસૂ, સાહગેા સિદ્ધભાવસ કૈવલ પન્નતા ધમ્મા જાવજીવ મે ભગવ ́ સરણ સર મુવગએ એએસિ ગરામિ દુકકડ.... જણ અરહ તેસુવા સિદ્ધેસુ વા આયરિયેસુ વા, ઉવજઝાએસ વા સાહસુવા, સાહુણીસુ વા, અનેસુ વા ધમ્મ‰ણેસુવા, માણિજજેસુ, પુષ્ટિજેસુ, તહા માઇસુ વા પિતુ વા બંધુસુ વા.
સમસ્ત કલ્યાણના
અ:-તથા પ્રશાન્ત ગંભીર આશયવત સાવધ (પાપ) વ્યાપારથી વિરમેલા પાંચ પ્રકારના આચારમાં કુશળ, પરાપકારમાં રકત (ઉજમાળ) પદ્મકમળ જેવા નિલે પ શરદજળ જેવા સ્વચ્છ હૃદયવાળા, જ્ઞાનઘ્યાનમાં સાવધાન અને વિશુદ્ધમાન પરિણામવાળા સંતસાધુએનું મને શરણુ હૈ, તથા સુર અસુર મનુષ્યે વડે પૂજિત માહુ, અંધકારને ટાળવા સૂચ'સમાન રાગદ્વેષરૂપ વિષને ટાળવા પરમમત્ર સમાન, હેતુરૂપ, ક વનને માળવા અગ્નિ સમાન અને પરમ મેાક્ષરૂપ, સિદ્ધિ સાધક સવજ્ઞ પ્રણીત ધમ'નુ' મને જાવજીવ શરણુ હા. ઉકત ચારે શરણા આદરી હું દુષ્કૃત્ય (પાપ)ની નિદા કરૂં છું, અરિહંતા, સિદ્ધો, આચાર્યાં, ઉપાધ્યાય, સાધુ, સાધ્વીઓ, કે ખીજા અનેરા પૂજનીય માનનીય ગુણાધિક આત્મા વિષે તથા માતા, પિતા, મધુઓ. મિત્તસુવા ઉબયારીસુ વા એહેણુ વા વેસુ મâિએસ, અમહિઁએસુ, મગસ હણેસ, અગ્ગસાહણેસુ, જકિચિ વિતહમારિએ અણુાયરિઅવ્વ અણુચ્છિવ્ય, પાવ પાવાણુબંધિ સુહુમવા, બાયરવા, મણેણ વા, વાયાએ વા, કાએણવા, કય વા, કારવિઅવા, અણુમેહ વા, રાગેણ વા, દાસેણ વા, મેહંણુ વા, ત્થવા જમ્મુ જમ્મુ તરસુવા, ગહિઅમેસ, દુમેબ, જિઝઅશ્વમેઅ', વિ'િમએ, કલ્લામિત્તગુરૂ ભગવ’તવયણાએ, એવમેઅતિ રોઈ સહાએ અરિહંત સિદ્ધસમખ્ખ, ગરહામિ અણુિં દુRsમેઅ ઉજિઝયવ્યમે ડ્થ મિચ્છામિ દુકકડ` મિચ્છામિ દુકઠ' મિચ્છામિ દુકકડ,
અથ-મિત્રા કે ઉપકારી જને વિષે અથવા એછે (સામાન્યતઃ ) સમકિતાદિ યુક્ત કે તેથી રહિત જીવા વિષે પુસ્તકો વિગેરે કે ખડ્ગાદિ વિષે મેં' જે કાંઈ વિપરીત અવિધિ ભાગાદિકવડે નહિ આચરવાયાગ્ય નહિ ઈચ્છવા ચેગ્ય પાપાનુબંધ પાપ-સુમકે સ્કુલ મન વચન કે કાયા વડે, રાગ દ્વેષ કે મેહવર્ડ આ જન્મ કે અન્ય જન્મમાં કર્યુ, કરાવ્યું કે અનુમાવુ હોય તે દુષ્કૃત્ય કલ્યાણ મિત્ર ગુરૂ-દેવનાં વચનથી નિદાગોં યાગ્ય અને છડવા યાગ્ય જાણ્યુ. શ્રદ્ધાવડે એ વાત મને ગમી એટલે અરિહંત સિદ્ધની સમક્ષ

Page #926

૬૯
સજ્જન સાત્મક
એ છંડવા ચેાગ્ય દુષ્કૃત્યને નિંદુ-ગહુ છું એ સબધે કરેલું પાપ મિથ્યા થાએ મિથ્યા થાએ, મિથ્યા થાએ! અર્થાત મારાં પાપનિવેદન કરી તેની . માફી માગું છું. હાઉ મે એસા સમ્મ ગરિહા, હેમે અકરણ નિઅમેા, બહુમય મમે અનિ ઇચ્છામિ અણુસâ અરહતાણુ. ભગવંતાણ, ગુર્ણ -કલ્લા મિત્તા તિ હાઉમે એએહિં સોગા, હાઉમે એસા સુપત્થણા, હાઉ મે ડ્થ બહુમાણા હાઉ મે ઇઆ મેાકખખીઅતિ પત્તસુ એએસ અહીં સેવારિહું સિઆ, આણુારિહે સિઆ, પડિવત્તિજુત્તે સિઆ, નિરઇઆરપારગે સિઆ.–સગ્ગા જહાસત્તીએ સેમિ સુક્ડ, અણુમામિ સવ્વેસિ અરહંતાણું અઠ્ઠાણું, સન્થેસિ` સિદ્ધાણુ સિદ્ધભાવ, સન્વેસિ આયરિયાણં આયર, સવ્વેસિ ઉવ
ઝયાણ સુત્તયાણું સન્થેસિ. સા` સાહકિરિએ સવ્વસિં સાવગાણું મેાખ્ખસાહણજોગે, સવ્વેસિ દેવાણુ સવ્વેસિ જીવાણુ હૈ ઉકામાણ કલ્લાણા-સય હું મગસાહુણજોગે.-હાઉ મે એસા અણુમાઅણ્ણા સમ્મ વિહિપુઆિ, સમ્મં સુહ્રાસયા સમ્મં પડિત્તિરૂવા સમ્મ નિરઇઆરા પરમગુણુ જુત્ત અરહંતાઇ સામ, અચિંતસત્તિત્તા હિ તે ભગવ તે વીઅરાગા સભ્યન્દૂ, પરમકલ્લાણા, પરમકલ્લાણુ હૈ સત્તાણ, મૂળે આર્મ્ડ પાવે, અણુાઇ મેાહવાસિએ, અણુભિન્ન ભાવ, હિમ હઆણું અભિન્ન સિચ્ય અહિએ નિવિત્ત સિમ, હિંઅપવિત્ત સિમ, આરાહગે સિઆ, ઊંચઅ પડિવત્તીએ સવ્વસત્તાણું
સહઅતિ, ઇચ્છામિ સુકકડ ઇચ્છામિ સુકકડ ઇચ્છામિ સુકકડ,
અર્થ :-ઉક્ત પાપની આàાચના માટે ભાવ રૂપ થાએ ફ્રી ફ્રી તેવાં પાપ ન થવા પામે એમ મના એ મને વાત મને બહુ પસંદ પડી છે તેથી અરિહંત ભગવા તથા કલ્યાણમિત્ર એવા ગુરૂમહારાજની હિનશિક્ષાને ઇચ્છું છું. મને એમની જોડે ઉચિત યેાગરૂપ સમાગમ થાઓ. મને એવી રૂડી પ્રાથ'ના કરવાનું પ્રાપ્ત થાએ એ પ્રાથના કરતાં મને હૃદયપ્રેમ જાગેા અને એ પ્રાથનાથી મને મેાક્ષબીજ (કલ્યાણકારક સફળ સાધન માગ) પ્રાપ્ત થાએ! અરિહંતાદિકના સુચાગ પ્રાપ્ત થયે છતે હું તેમની સેવા કરવા લાયક થાઉં આજ્ઞા પાળવા લાયક થાઉં, ભક્તિયુક્ત થાઉં અને દોષ રહિત તેમની આજ્ઞાના પારગામી થાઉં અથાત્ તેમની આજ્ઞાને યથાર્થ રીતે પાળી પાર ઉતરી શકું. સુમુક્ષુ-કેવળ મેાક્ષાથી છતા, શક્તિને આપવ્યા (છુપાવ્યા) વગર સુકૃત્યને હું સેવું. સવે અરતા સ‘બધી અનુષ્ઠાન ધમ દેશનાર્દિકને અનુમાદુ' છુ તેમજ સર્વાં સિદ્ધોના સિદ્ધભાવને, સવ આચાર્યાંના આચારને, સવ ઉપાધ્યાયાના સૂત્ર પ્રદાનને, સર્વ સાધુજનાની સાધુ ક્રિયાને સર્વ શ્રાવકાના મેક્ષ સાધન ચેાગાને તેમજ ઈન્દ્રાદિક સર્વ દેવાના અને નિકટ વ એવા શૃદ્ધા શયવાળા સ‘જીવાના માગ સાધનયાગેા (માર્ગાનુ સારીપણા)ને

Page #927

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ હું અનુમોદુ છું પ્રશંસું છું ઉક્ત સુકૃત-અનુમોદના મારે સમ્યગ વિધિપૂર્વક (સૂત્રાનુસાર) ખરા શુદ્ધ આશયવાળી, આચરણરૂપે યથાર્થ પાલન કરવારૂપ, તેને યથાર્થ નિવાહ કરવા વડે નિરતિચાર ભાવે પરમગુણયુક્ત અરિહંતાદિકના પ્રભાવથી હો કેમકે અચિન્ય શક્તિવાળા તે ભગવંતો વીતરાગ સર્વજ્ઞ પરમ કલ્યાણરૂપ હેઈભવ્યજનેને પરમ કલ્યાણના હેતુભૂત થાય છે મૂઢ પાપી, અનાદિ મહવાસિત વસ્તુતઃ હિતાહિતને અજાણ એવો હું હિતાહિતને અસમજતો થાઉં અહિતથી નિવૃત્ત થાઉં. હિત માગમાં પ્રવૃત્ત થાઉ અને સવ સત્વ–પ્રાણવગ સંબંધી ઉચિત્ત સેવાવડે આરાધક થાઉં (સ્વહિતરૂ૫) સુકૃત (અનુમોદના)ને અંતઃકરણથી ઈચ્છું છું ઈચ્છું છું— એવમેએ સમં પદમાણસ સુણમાણસ અણુપેહમાણસ સિઢિલીભવંતિ પરિહાયંતિ (ખજજતિ અસુહ કમ્પણુબંધ, નિરણુબંધે વાડ સહકમૅ ભગ્નસાથે સુહ પરિણમેણું કડગબદ્ધ વઅ વસે એપફલે સિઆ, સુહાવણિજે સિખા, અપુણભાવે સિઆ; કહા આસગલિજજ તિ, પરિપોસિજર્જનિ, નવિનંતિ, સુહકમ્માણુબંધા, સાગુબંધં ચ સુહકર્મ, પગિડું પગ ભાવજ " નિયમફલયં સંપત્તિ વિએ મહાગએ, સુફલેસિઆ, સુહપવરંગે સિઆ, દમ સુહસાહગે સિઆ, અઓ અપડિબંધ મઅં અસુહભાવ નિરહેણું સુહભાવ બીતિ સુપણુહાણ સમ્મ પદ્ધઅશ્વ, સોવિં, અણુપેહિઅવ્યંતિ. નમે નામ" નામ આપ્યું પરમગુરૂ વીઅાગાણું નમો સેસનમુકકારારિહાણું, જય સબ્યુનું સાસણું, પરમ સંહીએ, સુદ્ધિ ભવતુ જીવા,
સુ હણો ભવંતુ જીવા, સહિણો ભવંતુ જીવા. અથ એ રીતે આ સૂત્રને ખુબ વૈરાગ્યપૂર્વક ભણનાર સાંભળનારને ચિતવનારનાં અશુભ કર્મના અનુબંધ ઢીલા પડે છે, ઓછા થાય છે ને ક્ષીણ થાય છે, અથવા ઉક્ત સૂત્ર અભ્યાસજનિત શુભ પરિણામવડે બાકી રહેલાં અશુભ કર્મ અનુબંધ રહિત ફી પરંપરા આશ્રીને સામર્થ્ય (સત્વ) વગરના થઈ જાય છે. મંત્રના સામર્થ્યવડે. કટક-બદ્ધ વિષની પેરે અ૮૫ વિપાકવાળાં સુખે ટાળી શકાય એવાં અને ફરી પાછાં ન બંધાય એવાં થવા પામે છે. તથા શુભ કર્મના અનુબંધ સહેજે એકય થવા પામે છે ભાવની વૃદ્ધિવડે ખૂબ દ્રઢ અને સંપૂર્ણ થવા પામે છે તથા પ્રધાન શુભભાજિત, નિશ્ચય ફલદાયી સાનુબંધ શુભકમ સારી રીતે પ્રયોજેલા મહૌષધની ઘરે એકાંત કલ્યાણકારી શુભ પ્રવર્તક અને પરંપરાએ પરમસુખ-મક્ષસાધક થાય છે. આ કારહુથી પ્રતિબંધ રહિત નિયાણા રહિત અશુભ ભાવના નિરોધવડે શુભ ભાવનાના બીજરૂપ જાણીને આ સૂત્રને પ્રશાન્ત આત્માએ રૂડી એકાગ્રતા-સ્થિરતાથી સારી રીતે ભણવું. વ્યાખ્યાન વિધિવડે સાંભળવું, અને તેના અર્થ રહસ્યનું ચિંતવન કરવું. દેવર્ષિવંદિત એવા પરમગુરુ વિતરાગ પરમાત્માઓને નમસ્કાર છે. તેમજ શેષ નમસ્કાર કરવા ગ્ય

Page #928

સજજન સન્મિત્ર ગુણાધિક આચાર્યાદિક પ્રત્યે નમસ્કાર હો ! સર્વજ્ઞ શાસન જયવત વ! પરમસંબધિવર બધિના લાભવડે મિથ્યાત્વ દેવની નિવૃત્તિ વેગે પ્રાણીઓ સુખી થાઓ! સુખી થાઓ ! સુખી થાઓ ! ઇતિ. પાપ પ્રતિધાત ગુણબીજાધાન સૂત્ર.
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરવિરચિતા વદ્ધમાનદ્વત્રિશિકા
(ભુજગપ્રયાતમ ) સદા યોગસામાન્સમું ભુતસામ્ય: પ્રભૈત્પાદિતપ્રાણિ પુણ્યપ્રકાશ; ત્રિલોકીશવંદસ્ત્રિકાલજ્ઞનેતા સ એક: પરમાત્મા ગતિમેં જિનેન્દ્ર: ૧
ભાવાર્થ-ક્ષાયિક ભાવથી ઉત્પન્ન થયેલા જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રરૂપગના તાદાત્મ્ય પણાના અનુભવથી જેમનામાં હંમેશાં સમપણું રહેલું છે અને જેઓએ કેવળજ્ઞાન અને કેવલ –દશનની પ્રભાથી પોતાના શાસનમાં રહેલા પ્રાણુઓને ધર્મને ઉદ્યત કરેલ છે, જે દેવેદ્ર, ભૂમીંદ્ર અને ચમરેદ્રાને વાંદવા ગ્ય છે, અને માત, શ્રત, અવધિ તથા મન:પર્યાયજ્ઞાનવાલા પુરૂષોના સ્વામી છે એવા સામાન્ય કેવલીઓના ઈંદ્ર પરમાત્મા શ્રી વધમાનસ્વામી એકજ મારી ગતિ-શરણ થાઓ. ૧. શિડ્યાદિસંખેથ બુદ્ધ: પુરાણ: પુમાનખેલાડપ્પનૈકડિપ્યર્થક, પ્રકૃત્યાત્મવૃત્યાતૃપાધિસ્વભાવ: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર:. ૨
ભાવાથ-ઉપદ્રવ રહિત, પિતાના તીર્થની આદિના કરનાર, તવના જાણનાર, નહિ વૃદ્ધ, સર્વ જીવેનું રક્ષણ કરનાર, ઇન્દ્રિયજન્ય જ્ઞાનથી અલક્ષ્ય અનંત પર્યાયાત્મક વરતુના જ્ઞાતા હોવાથી અનેક, નિશ્ચયનયથી એક, કમપ્રકૃતિ વગેરેના પરિણામથી ઉપાધિરૂપ છતાં આત્મવૃત્તિવડે સવભાવમય એવા તે જિનેન્દ્ર મારી ગતિરૂપ છે. ૨.
જુગુપ્સાભયાજ્ઞાનનિદ્રાવિરત્યંગ હાસ્યશુષમિથ્યાત્વરાગે ! ન યો ત્યરત્યન્તરાયૅ: સિવે સ એક: પરમાત્મા ગતિ જિનેન્દ્રઃ ૩
ભાવાર્થ-નિંદા, ભય, અજ્ઞાન, નિદ્રા, અવિરતિ, કામાભિલાષ, હાસ્ય, શેક, દ્વેષ, મિથ્યાત્વ, રાગ, રતિ, અરતિ, દાનાંતરાય, લાભાંતરાય, ભેગાંતરાય, ઉપભેગાંતરાય અને વીતરાય એ પ્રમાણેનાં અઢાર છે જેને સેવતાં નથી તેવા એક જ પરમાત્મા જિનેન્દ્ર મારી ગતિરૂપ છે. ૩.
ન યે બાહ્યસત્વેન મંત્રી પ્રપન્નસ્તમોબિન નો વા રભિ પ્રાણુન્ન ત્રલોકી પરિત્રાણનિતંદ્રમુદ્રઃ સ એક પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્રક. ૪
ભાવાર્થ-જે પ્રભુ લૌકિક સત્વગુણની સાથે મૈત્રીને પ્રાપ્ત થયા નથી. જે અજ્ઞાનરૂપ અંધકારથી અને રજોગુણથી પ્રેરાયેલા નથી અને ત્રણ લેકની રક્ષા કરવામાં જેની મતિ આલસ્ય રહિત છે, તે એક જ શ્રી જિનેન્દ્ર મારી ગતિરૂપ થાઓ. ૪.

Page #929

સમ્યક્ત્યાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૭૧ હૃષીકેશ વિષ્ણો જગન્નાથ જિબ્બો મુકુંદાટ્યુત શ્રીપતે વિશ્વરૂપ; અનંતતિ સંબંધિતો યે નિરાશે: સ એક: પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર: ૫
ભાવાર્થ:-હ ઇંદ્રિયોના નિયંતા, હે કાલકમાં વ્યાપ્ત જ્ઞાનવાલા, હે જગતમાં ભવ્ય પ્રાણીઓના નાથ, હે રાગદ્વેષને જિતનાર, હે પાપથી મુકાવનાર, હે ખલના રહિત, હે કેવલ જ્ઞાનરૂપ લક્ષમીના પતિ, હે અસંખ્યાત પ્રદેશે અનાવૃત સ્વરૂપવાળા, હે અનંત! આ પ્રમાણે સંબોધન આપી આશીરહિત (નિષ્કામ) એવા પુરુષોએ જે બોધિત કરેલા છે એવા તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એક જ મારી ગતિ છે. ૫. પુરાનંગકોલારિરકાશ કેશ: કપાલી મહેશે મહાવ્રત્યુમેશ: મતો યોષ્ટમૂતિ: શિવે ભુતનાથ : સુ એક પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર: છે ૬ /
ભાવાર્થ-પૂર્વે ક્ષપકશ્રેણીમાં આરૂઢ થયા ત્યારથી જે કામદેવરૂપી મલિન શત્રના વૈરી છે, લોકાકાશરૂપી પુરુષાકારના મસ્તકે રહેલી સિદ્ધશિલા ઉપરસ્થાન કરનારા, બ્રહ્મચર્યનું પાલનારા, મહતુ એશ્વર્યાના ભોક્તા, જે મહાવ્રત ધરાવનારા, કેવલજ્ઞાનકેવલદર્શનરૂપ પાર્વતિના પતિ, અષ્ટકમના ક્ષયથી અષ્ટગુણરૂપી મૂતિઓવાળા, કલ્યાણરૂપ અને સર્વ પ્રાણીઓના નાથ છે તે પરમાત્મા શ્રી જિનેન્દ્ર એકજ મારી ગતિ હે. ૬. વિવિબ્રહ્મલોકેશશંભુ સ્વયંભૂ ચતુર્વકત્ર મુખ્યાભિધાનાં વિધાનમ્ | ધ્રુથ્થા ય ઉચે જગત્સગ હેતુ : સ એક પરમાત્મા ગતિમે જિને દ્ર : || ૭ |
ભાવાર્થ-જગતના ભવ્ય પ્રાણીઓને મોક્ષમાર્ગ આપવામાં નિશ્ચળ હેતુરૂપ એવા જે પ્રભુ, વિધિ, બ્રહ્મા, લોકેશ, શંભુ સ્વયંભૂ અને ચતુર્મુખ વગેરે નામોના કરણરૂપ છે તે જિનેન્દ્ર એકજ મારી ગતિરૂપ થાઓ. ૭. ન શુલં ન ચાપ ન ચક્રાદિ હસ્તે ન હાર્યા ન લાસ્ય ન ગીતાદ યરય ! ન નેત્રે ન ગાત્રે ન વકત્રે વિકાર: સ એક: પરમાતમાં ગતિમ્ જનેન્દ્ર: ૮
ભાવાર્થ-જેના હાથમાં ત્રિશૂલ, ધનુષ્ય અને ચકાદિ આયુધ નથી. જેને હાસ્ય, નૃત્ય અને ગીતાદિનું કરવાપણું નથી અને જેના નેત્રમાં માત્રમાં અને મુખમાં વિકાર નથી, તે પરાત્મા શ્રી જિનેન્દ્ર એક જ મારી ગતિ થાઓ. ૮.
ન પક્ષી ન સિંહો વૃષો નાપિ ચાપં ન રાષપ્રસાદાદિજન્મા વિડમ્બ: | ન નિ વૈશ્ચરિત્રને ય ય કંપ: સ એક: પરમાત્મા નિમેં જિનેન્દ્ર: ૯
ભાવાર્થ-જે ભગવંતને પક્ષી, સિંહ નથી વૃષભના વાહન નથી, પુછપનું પણ ધનુષ્ય નથી. જે મને રોષ તથા પ્રસન્નતાથી થયેલી વિડંબના નથી, નિંદવા ચગ્ય ચરિત્રથી જેમને લોકોમાં ભય નથી તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એક જ મારી ગતિ છે. ૯. નગારી ન ગંગા ન લક્ષ્મીર્વદીયં વપુ શિરો વાપ્યુરો વા જગાહે યમિરછા વિમુકતં શિવશ્રીસ્તુ ભેજે સ એક : પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર: છે ૧૦
ભાવાર્થ: જેના શરીર ઉપર ગૌરી (પાવતી બેઠાં નથી, જેના મસ્તકમાં ગંગા

Page #930

૭૨
સજ્જન સન્મિત્ર રહ્યાં નથી અને જેના વક્ષસ્થલમાં લક્ષ્મી રહેલાં નથી, તેમજ ઈચ્છાઓથી મુક્ત એવા જે પ્રભુને માક્ષલક્ષ્મી ભજે છે તે શ્રી જિનેન્દ્રપ્રભુ એકજ મારી ગતિ થાઓ. ૧૦. જગત્સ`ભવસ્થેમવિઘ્ન સરુપૈરલીકેન્દ્ર જાલેના જીવલેાકમ્ । મહામેાહકપે નિચિક્ષેપ નાથ: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર : ૫૧૧૫ ભાવાથ :-જે પ્રભુએ જગતની ઉત્પત્તિ, સ્થિરતા અને નાશરૂપ ખોટા ઈન્દ્રજાળા વડે આ લાકને મહામેહરૂપી કૂવામાં નાંખ્યા નથી, તે એકજ પરમાત્મા શ્રી જિનેન્દ્ર મારી ગતિ થાઓ. ૧૧.
સમુત્પત્તિવિઘ્ન સાનિત્યસ્વરૂપા યદુત્થા ત્રિપધવ લેાકે વિધિત્વ
હરત્વ' પ્રપેદે સ્વભાવે: સા એક : પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્રઃ ॥૧૨૫
ભાવાર્થ :-જે તીથકર પ્રભુથી પ્રગટ થએલી ઉત્પત્તિ, વિનાશ અને નિત્ય (ધ્રુવત્વ)રૂપ ત્રિપદી આ લાકમાં સ્વભાવથી બ્રહ્મપણાને, શિવપણાને અને વિષ્ણુપણાને પ્રાપ્ત થયેલી છે, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ મારી ગતિરૂપ થાઓ. ૧૨ ત્રિકાલ ત્રિàાકત્રિશક્તિ ત્રસંધ્ય-ત્રવર્ગત્રિદેવત્રિરત્નાદિ ભાવે;
યદુકતા ત્રિપદ્યેવ વિશ્વાાન વત્રે, સ એક: પરમાત્મા ગતિર્મ જિનેન્દ્ર : ૫૧૩૫ ભાવા:-જે ભગવતે પ્રતિપાદન કરેલી ત્રિપદી ત્રિકાલ, ત્રિલેાક, ત્રિશકિત, ત્રિસ્યા, ત્રિવગ' ત્રિદેવ અને ત્રિરત્ન વગેરે ભાવાથી સત્ર વિશ્વને વરેલી છે, તે શ્રી જિતેન્દ્ર પ્રભુ એકજ મારી ગતિ થાઓ. ૧૩.
યદાજ્ઞા ત્રિપદ્યેવ મ ત્યા તતાસા તદરત્યેવ ના વસ્તુ યજ્ઞવિતંòા ।
અતે છુમડ઼ે વસ્તુ યત્તધદીય, સ એક: પરમાત્મા ગ તમે જિનેન્દ્ર : ૫ ૧૪ । ભાવાર્થ :-જે ભગવ‘તની આજ્ઞા તેત્રિપદી જ છે, તેથી એ ત્રિપદી માનવા ચેાગ્ય છે, જે વસ્તુ ત્રિપદીથી વ્યાપ્ત છે તે વસ્તુ છે અને જે ત્રિપદીથી અષ્ઠિત નથી તે વસ્તુ પણ નથી. એ માટે એમ કહીએ છીએ કે, જે વસ્તુ છે તે ત્રિપદીમય છે. એવા શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા એક જ મારી ગતિ હા, ૧૪.
ન શબ્દો ન પ રસા નાાપ ગધા ન વા ૫લેશે। નવર્ણા ન લિગમ, ન પૂર્વાપરત ન યાસ્તિ સંજ્ઞા સ એક: પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્રઃ ૧૫
ભાવા-જે જિનેન્દ્ર પ્રભુને શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ, પશ-એ પાંચ વિષા નથી, જે પ્રભુને શ્વેતાદિ વણું નથી, જેમને સ્રી, પુરુષ કે નપુંસકલિંગ નથી અને આ પહેલા, આ બીજો એવી સ`જ્ઞા નથી, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એક જ મારી ગતિ હા, ૧૫. છિઠ્ઠા ને ભિઠ્ઠા ના ન લેઢા ન ખેદા ન શેષા ન દાહેા ન તાપાદિરાપ ન સાખ્ય ન દુ:ખ। યસ્યાસ્તિ વાંછા સ એક: પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર ૧૬ ભાવાથઃ–જે ભગવતને શસ્ત્રાદિકથી છેદ નથી, કરવત વગેરેથી ભેદ નથી, જલાદિકથી કલેશ નથી, ખેદ નથી, શૈાષ નથી, દાહ નથી, તાપ વગેરે આપત્તિ નથી, સુખ

Page #931

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
23
નથી, દુ:ખ નથી અને વાંછા નથી તે એક જ શ્રી જિતેન્દ્ર મારી ગતિ થાઓ. ૧૬. ન યાગા ન રોગા ન ચેાદ્વેગવેગા: સ્થિતિર્તા ગતિર્મા ન મૃત્યુ જન્મ; ન પુણ્ય ન પાપ` ત યસ્યાસ્તિ બધ: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્રઃ ૧૭, ભાવા:-જે પ્રભુને મન વચન કાયાના ચેાગ નથી, જવરાદિરાગા થતા નથી, ચિત્તમાં ઉદ્વેગનાવેગ થતા નથી. વળી જેની આયુષ્યની સ્થિતિ (મય'દા) નથી, પરભવમાં ગતિ (ગમન) નથી, મૃત્યુ નથી, ચારાશી લાખ જીવયેાનીમાં જન્મ નથી, અને પુણ્ય, પાપ તથા બંધ નથી તે શ્રી જિનેન્દ્ર મારી ગતિ થાઓ. ૧૭.
તપ:
સયમ: સ્મૃત બ્રહ્મ શાચ મૃદુત્વા કિચનાનિ મુક્તિ:; ક્ષમૈવ યદુકતા જયથૈવ ધર્મ: સ એક: પરમત્મા ગામે જિનેન્દ્ર:. ૧૮. ભાવાર્થ :-જેમના ઉપદેશેલેા તપ, સયમ, સત્ય વચન, બ્રહ્મચય', અચૌય'તા, નિરભિમાની પણું, આર્જીવ (સરલતા) અપરિગ્રહ, મુક્તિ (નિલે†ભતા) અને ક્ષમા-આ દશ પ્રકારના ધમ જયવત વતે છે તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એક જ મારી ગતિ થએ. ૧૮. અહે। વિષ્ટપાધારભૂતા ધરિત્રી નિરાલંબનાધારમુક્તા યદાસ્તે;
અચિ ચૈવ યુદ્ધ શકિત: પરા સા સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર:, ૧૯, ભાવાથ:-જે ભગવતના ધમની શક્તિ અચિંત્ય અને ઉત્કૃષ્ટ છે કે જેનાથી સવ' ત્રૈલેાક્ય જનના આધારરૂપ આ પૃથ્વી આલંબન વગર અને આધાર વગર રહેલી છે, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા એક જ મારી ગતિ થામ્મા. ૧૯
ન ચાંભાધિરાાવયેતુ ભતધાત્રીં સમાશ્વાસયત્યેવ કાલે ભુવાહ:; યદ્ભુતસÊમસામ્રાજ્યશ્ય: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૨૦,
ભાષા:-જે ભગવતથી પ્રગટ થયેલા સદ્ધમના સામ્રાજ્યને વશ થયેલે સમુદ્ર આ પૃથ્વીને ડુબાવતા નથી, અને મેઘ ચેગ્ય કાળે આવ્યા કરે છે તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એક જ મારી ગતિ થાઓ. ૨૦.
ન તિર્થંગ જવલત્યેવ યત્ વાલજિા યર્ધ્ય ન વાતિ પ્રચંડા નભસ્વાન્ સ જાતિ યુદ્ધ રાજપ્રતાપ: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૨૧.
ભાવાથ :-જે ભગવતના ધમરાજાના પ્રતાપ તેવા જાગૃત છે કે જેથી અગ્નિ તિરછે। પ્રજવલિત થતા નથી અને પ્રચંડ વાયુ ઊવ ભાગે વાતેા નથી તે શ્રી ભગવત જિનેન્દ્ર મારી ગતિ હા, ૨૧,
ઇમા પુષ્પદ તા જગત્યત્ર વિશ્લેાપકારા
યાયેતે વહતા
ઉીકૃત્ય યત્તુલાકાત્તમાજ્ઞાં સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્રઃ ૨૨. ભાવા:–જે લેાકાત્તમ પ્રભુની આજ્ઞાને અંગીકાર કરી વહન કરતાં આ સૂર્ય, ચ'દ્ર આ જગતમાં વિશ્વના ઉપકારને માટે હષથી ઉદય પામે છે તે. એક જ પરમાત્મા પ્રભુ મારી ગતિ થાઓ. ૨૨.

Page #932

૭૪
સજ્જન સુમિત્ર
અવક્ષેત્ર પાતાલજમાલપાતાત વિધાયાપિ સર્વજ્ઞલક્ષ્મીનિવાસાન્ યદાજ્ઞા વિકિત્સાશ્રિતાન`ગભાજ: સ એક પરમાત્મા ગિતમ્ જિનેન્દ્ર: ૨૩. ભાવાથ:-શરીરને નહીં ભજનારા એવા સિદ્ધ કરવાની ઈચ્છાને આશ્રિત રહેલી અર્થાત્ સિદ્ધ (મુકત) કરવાને કચ્છતી એવી અથવા સિદ્ધોએ પણ જે આજ્ઞાના આશ્રય ઇચ્છયેા હતે એવી જે ભગવતની આજ્ઞા ભવ્ય પ્રાણીઓને સર્વાંગ લક્ષ્મીના નિવાસરૂપ બનાવીને નરકાનગોદાદિ કાઢવમાં પડવાથી બચાવે છે, તે શ્રી સર્વજ્ઞ પરમાત્મા પ્રભુ મારી ગતિ થાઓ. ૨૩.
સુખદુચિંતામણીકામધેનુ પ્રભાવા ઘૃણાં નૈવ ક્રૂરે ભવન્તિ ।
ચતુર્થ યત્ને શિવે ભક્તિભાજા'સ એક ઃ પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર : ૫૨૪૫ ભાવાથ :-જે ભગવતથી પ્રગટ થયેલા ચાથા લેાકેાત્તર કલ્યાણુને વિષે, ભકિતવન્ત એવા અન્ય પ્રાણીઓને કલ્પવૃક્ષ, ચિ'તામણી અને કામધેનુના પ્રભાવા પણુ દૂર નથી, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પ્રભુ એકજ મારી ગતિ થાઓ. ૨૪, કલિવ્યાલયગ્રિહવ્યાધિચાર-વ્યથાવારણ વ્યાપ્રવીથ્યાદિ વિધ્ના:। યદાજ્ઞાનુાં યુગ્મિનાં જાતુ ન હ્યુ : સ એક : પરમાત્માગતિમૈં જિનેન્દ્ર:॥૨૫॥ ભાવાથ :-જે ભગવતની આજ્ઞાને સેવન કરનારા સ્ત્રી પુરુષાને કલેશ, સપ`ભય, અગ્નિભય, ગ્રહપીડા, રાગ, ચારના ઉપદ્રવ, હસ્તીના ભય, અને વ્યાઘ્રની શ્રેણીના ભય ઇત્યાદિ વિધ્ન કદિપણ થતા નથી, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા એકજ મારી ગતિ હા. ૨૫. અબંધસ્તથૈક: સ્થિત્રા ના ક્ષયી વાપ્ય સદ્ના મતા થૈ ડૈ: સ થાત્મા ! ન તેષાં વિમૂઢાત્મનાં ગેાચરા ય: સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૨૬
ભાવાથ:-જે જડી આત્માને સવ થા કમના ખધરહિત, એક, સ્થિર, વિનાશી અને અસત્ માને છે, તેવા મૂઢ પુરુષાને જે ભગવન્ત ગેચર (જ્ઞાનવિષયી ) થતા નથી, તે જિનેન્દ્ર પરમાત્મા મારી ગતિ થાએ. ૨૬.
ન વા દુ:ખગર્ભ ન વા મેહગર્ભે સ્થિતા જ્ઞાનગભૅ તુ વૈરાગ્યતત્ત્વે । યદાજ્ઞાનિલીના જન્મપાર' સ એક : પરમાત્મા ગતમેં જિનેન્દ્ર:॥૨૭॥ ભાવાથઃ—જે ભગવતની આજ્ઞા દુ:ખગભિ'ત વૈરાગ્ય કે મેહગભિત વૈરાગ્યમાં રહી નથી પણ તે જ્ઞાનગભિ ત વૈરાગ્ય (તત્ત્વ)માં રહેલી છે, વળી જેમની આજ્ઞામાં લીન થયેલા પુરુષા જન્મમરણુરૂપ સ‘સારસમુદ્રના પારને પામી ગયા છે, તે શ્રી જિનેન્દ્ર ભગવત મારી ગતિ હા. ૨૭.
વિહાયાશ્રય' સંવર' સ યેવ યજ્ઞાજ્ઞાપરાભાજિ ટૈનિવિશેષ:;
૩
સ્વકરતૈરકાયે વ માક્ષેા ભવા વા સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્રઃ ૨૮ ભાવાથ :-જે નિવિશેષ (સામાન્ય આશ્રય કરનારી) એવી જે ભગવંતની ઉત્કૃષ્ટ આજ્ઞાને સેવેલી છે, તે પુરુષાએ પોતાના ભવ મેાક્ષરૂપ કર્યાં છે. એવા તે શ્રી જિનેન્દ્ર

Page #933

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સગ્રહ
ભગવંત એક જ મારી ગતિ થાઓ. ૨૮,
શુભધ્યાનની નૈરુરીકૃત્ય શૈાચ` સદાચારવ્યિાંશêભૂષિતાંગા:;
બુધા: કેચિદ ત યં દેહગેહે સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૨૯, ભાવા:-કેટલાએક વિદ્યાના શુભ યાનરૂપ જળથી પવિત્ર થઇ અને સદાચારરૂપી દિવ્ય વસ્ત્રોથી અંગને અલકૃત કરી પેાતાના શરીરરૂપ મદિરમાં જે ભગવ`તના સ્વરૂપની પૂજા કરે છે, તે એક્જ જિનેન્દ્ર મારી ગતિ થાઓ. ૨૯. દયાસુનૃતાસ્તેયનિ:સ ગમુદ્રા તપાજ્ઞાનશીલૈગ્રુપાસ્તિમુખ્ય:
સુમેરષ્ટભિર્યા તે ધામ્નિ ધન્ય: સ એક પરાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૩૦. ભાવા:-ધન્ય એવા પુરુષા, દયા, સત્ય, અચૌય', નિઃસંગ, મુદ્રા, તપ, જ્ઞાન, શીલ અને ગુરુની ઉપાસના પ્રમુખ આઠ પુષ્પાથી જે ભગવતનું જ્ઞાનજ઼્યાતિમાં પૂજન કરે છે, તે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા એક જ મારી ગતિ હા. ૩૦. મહાશ્ચ નેશે। મહાજ્ઞા મહેન્દ્રા મહાશાંતિભર્તા મહાસિદ્ધસેન: ૫ મહાજ્ઞાનવાનું પાવનીમુર્ત્તિરઈન્ સ એક: પરમાત્મા ગતિમે જિનેન્દ્ર: ૫૩૧ || ભાવા:-હે અહમ્ ! પરમાત્મા પરમ ચૈાતિવાળા, કુબેરરૂપ, મહાત્ આજ્ઞાવાળા મહેન્દ્રરૂપ, મહાશાંતરસના નાયક મહાન્ સિદ્ધોની સતિવાળા, મહાજ્ઞાની અને પવિત્ર મૂર્તિવાળા છે, તે શ્રીજિન્દ્ર પ્રભુ મારી ગતિરૂપ થાઓ. ૩૧. મહાબ્રહ્મયાનિ હાસત્વમૂર્તિ-હાહ’સરાજે મહાદેવ દેવ:। મહામેાહજેતા મહાવીરનેતા સ એક: પરમાત્મા ગતિમ્ જિનેન્દ્ર : ૫૩૨ ૫
ભાવા:-જે ભગવત પરબ્રહ્મના ઉત્પત્તિસ્થાન છે, જે મહાન ધૈયની મૂર્તિ છે, મહાન ચૈતન્યના રાજા છે, જે ચાર પ્રકારના કાઁપાધિવાળા મહાન દેવાના પણુ દેવ છે, જે મહામહને જિતનારા છે અને જે મહાવીર-(કમને હણવામાં સુભટ)ના પશુ સ્વામી છે, તે શ્રી જિનેન્દ્ર ભગવાન્ એકજ મારી ગતિ થાઓ. ૩૨.
ગ્રંથપ્રશસ્તિકાવ્યમ્. (શાફ્`લવિક્રીડિતમ્.)
૨૭૫
ઋથયે પરમાત્મપ્રમનિશ શ્રીમાન જિનમ્; વંતે પરમાતાસ્ત્રિભુવને શાંત... પર' દૈવતમ; તેમાં સમાભય: કવ સાન્ત દલિત દુ:ખ ચતુ‚પિતમુ ત ત સુગુણાનુપેત્ય ઘૃણતે તાશ્ચક્રિશક્રશ્રિય:. ૧. ઇતિવધ માનદ્નાત્રીંશિકા સાથે. ભાષા :-આ પ્રમાણે (આ વત માનદ્ઘાત્રિશિકાના પાઠ કરી) જે પરમ શ્રાવક હંમેશા ત્રણ ભુવનમાં શાંત પરમાત્મરૂપ અને પરમધૈવત એવા શ્રી વધુ'માન પ્રભુને વંદના કરે છે તે શ્રાવકાને સાત પ્રકારના ભય તા કયાંથી જ રહે ? પણ તેઓ મુકત થઈ ચાર પ્રકારના દુઃખને દળી નાખે છે અને અન†ત ચતુયાદિ ઉત્તમ ગુણાને પ્રાપ્ત કરાવીને તેમને ચક્રવતી અને માક્ષની લક્ષ્મીએ વરે છે. ૧.

Page #934

સજજન સન્મિત્ર પૂ. આ. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર વિરચિત દ્ધાત્રિશિકાઓમાંથી ગ્લૅકે.
(અનુવાદ પૂ. ૫. શ્રી સુશીલ વિ. ગણિવર) સ્વયભુવં ભૂતસહસ્રનેત્ર મનેકમેકાક્ષર ભાવલિમ; અવ્યકતમવ્યાહત વિશ્વલોક મનાદિ મધ્યાન્ત પુણ્ય પાપમુ. ૧.
સ્વયં બોધ પામેલા, સર્વોત્તમ તીર્થંકરના નામ કર્મના પુણ્ય દળને ધારણ કરનાર (અથાત તીર્થકર એવા) કેવલજ્ઞાન અને કેવલ દર્શન સ્વરૂપે વીતરાગ દશામાં વતતા, બ્રાના ઉપાસકેને પણ ઉપવાસના કરવા લાયક, હિતાહિતના દશક હોવાથી પ્રાણિગણના નયનસમા, નિખિલ પ્રાણીઓના નયન જ્યાં ઠરે છે, અખિલ પ્રાણુઓ જેને આપ્ત પુરૂષ તરીકે માને છે વિશ્વની સત્વશાળી ઈન્દ્રાદિ સકલ વિભૂતિ જેમણે અનુભવી છે. ઇન્દ્રાદિ દિપાલના પૂજકને પણ પૂજનીય વૈણને પણ ઉપાસનીય. શિવના ઉપાસકેને પણ સેવનીય દશન જ્ઞાન અને ચારિત્રાદિ ગુણગણથી અલંકૃત કેવલજ્ઞાનાદિની અનન્તા પર્યાય દ્વારા વિશ્વના વ્યાપક શુદ્ધ ઉપગવાળા આ વર્ધમાન વિભુ છે. એ રીતે જગત્ જેને જાણે છે. ઓમકાર રૂપ એક અક્ષરમાં સમાવેશ પામેલ જે “ગ” તે એકાક્ષરી નિયુ કિતને અનુસાર જેને વાચક છે. હરિહર અને બ્રહ્માથી વિભિન્ન ચતુર્થ બ્રહ્મરૂપ જે સદાશિવ તેના સેવકને પણ સેવનીય મંથક્ષુને અગોચર, ચર્મચક્ષુને અગોચર જે અનુપમ ગુણે તેના ધામ, અવ્યક્ત જે પ્રકૃતિ તેના ઉપાસક સાંખ્યને પણ ઉપાસનીય. સકલ વસ્તુને પ્રકાશિત કરવામાં અખલિત પ્રચારવાળું જે કેવલજ્ઞાન તેને ધારન કરનારા
કાગ્રવતી મુક્તિ ધામને પામેલા ઉપગ સ્વરૂપે સર્વદા સ્થાયિપણું હોવાથી આદિ મધ્ય અને અંતથી રહિત, પુણ્યકમ અને પાપકમ પૈકી કઈ પણ જાતનું જેને કમ નથી એવું.
સમન્વેસર્વાક્ષગુણ નિરક્ષ સ્વયપ્રભ સર્વગતાભાસમ્
અતીતસંખ્યાનમનન્ત કપમચિ મહાભ્યમ લોકલોકમ્ ૨
સવશે સકલ જીવના ગુણવાળા આવિભાવે આત્માના સકલ ગુણના ધારક સગી કેવલી અવસ્થામાં-કેવલજ્ઞાનથી જ સકલ વસ્તુના જાણકાર હોવાથી ઈન્દ્રીયની અપેક્ષા રહિત મોક્ષદશામાં શરીર નહિ હોવાથી ઈન્દ્રીય રહિત સર્વદા અવિચલિત સ્વભાવવાળા વય નિરૂપમ પ્રકાશવાળા સકલ પર્યાએ કરીને સહિત જે સકલ પદાર્થ તેને જાણનારા અગણિત લકત્તર ગુણના નિધાન કૃતકૃત્ય, સશે યોગિજનને પણ અગમ્ય. શિવ, વિષ્ણુ, વિતામહ, બુદ્ધ, કમ, જગત્કત, અને અહંન વગેરે વિવિધિ શબ્દોથી વિશ્વ જેને સંબંધી રહ્યું છે એવા અને યુગના યુગે સુધી રહેનારા. અચિન્ય માહાભ્યશાલી. અલકાકાશનું પણ અવલોકન કરનારા સામાન્ય અને અગોચર, ચર્મચક્ષુને અગોચર સ્વર્ગાપવર્ગાદિ જે નિબિલ વસ્તુ તેના પણું જાણનારા લોક અને અલેકનું નિરિક્ષણ કરનારા.
કુહેતુતપરત પ્રપંચ સદ્ભાવ શુદ્ધ પ્રતિવાદ વાદ... પ્રણમ્ય સચ્છાશન વર્ધમાનં, તેણે યતીન્દ્ર જનવર્ધમાનમ્ સંસા કુહેતુ અને કુતકથી રહિત, જગતની વાસ્તવિક અસ્તિતાને જણાવનારા, તથા

Page #935

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
જેના પ્રતિઘાતક અ૫૨ કાઈ વાદ નથી એવા જે સ્યાદ્વાદ તેને પ્રતિપાદન કરનારાં, નિર્દોષ પ્રવચનદ્વારા સવ' દેશ'નીઓમાં અગ્રસ્થાન ભાગવતા. મુનિરૂપ દેવામાં ઇન્દ્રસમાન. ન કાવ્ય શકતે પરસ્પરયા, ન વીર કીર્તિ પ્રતિષેાધનેયા ન કેવલ શ્રાધ્ધ તયેવ નયસે ગુણજ્ઞ પૂજ્યાસ યતેાગ્યે માદર:. ૪.
હે વીર વિભુ ! મારામાં કાવ્યશક્તિ છે માટે હું આપને સ્તવું છું એમ નહી. અન્ય દશ'નીઓમાં આપની અથવા મારી કીતિ ફેલાઈ એ ઈચ્છાથી સ્તવું છુ. એમ નહી. કેવલ શ્રદ્ધાભાવથી આપને સ્તવું છું એમ પણ નહિ. કિન્તુ ગુણજ્ઞ એવા ઇન્દ્રાદિક આપને અનુપમ ગુણવાળા સમજીને પૂજે છે માટે આપના પ્રત્યે આ મારા સ્તુતિના પ્રયત્ન છે, યથાથ હું પણુ આપને ગુણવન્ત સમજીને સ્તુતિ કરૂં છું....
પરસ્પર ક્ષુદ્રન:પ્રતીપગા નિહૈવ ડૈન યુનિકત વા નવા । પ્ર તકૂલાદિના, દહત્યમુત્રૈહ ચ જામાવાદિન: ૫૫૫
નરાગસ
હું વીર વિભુ! ક્ષુદ્ર પ્રાણી પેાતાના પ્રતિપક્ષીને આલાક પુરતાજ યષ્ટિપ્રહાર કરે યા ન પણ કરે, કિન્તુ મૂખ' એકાન્તવાદીઓ આપતુ વિપરીત મેલીને નિરપરાધી એવા અમાને આ ભવ અને પરભવને વિષે પણ સતાપે છે.
યુ એષ ષડ્ જીવનકાય વિસ્તર:; પરૈર નાલીઢપથસ્વર્યાદિત : અનેન સČજ્ઞ પરીક્ષણ ક્ષમારયિ પ્રસાદેાદયસાત્મવા: સ્થતા:।। ૬ ।
ૐ વીર વિભુ ! અન્ય તીથી'એ જેના માગ પશી` શકયા નથી એવું આ ષડ્ જીવનીકાયનું વિસ્તૃત ગહન સ્વરૂપ આપે જે પ્રતિપાદન કર્યું છે તેથી સ`જ્ઞની પીછાણુ કરવામાં કુશલ એવા પરીક્ષકે આપને સજ્ઞ સમજે છે, અને પ્રભુની અમારી પર કેવી મ્હેર કે આવા ભાવે અમને બતાવ્યા એમ સમજી અત્યન્ત હર્ષિત થાય છે. નિસર્ગ (નત્યક્ષણિકા વાનિ સ્તથા મહત્સુક્ષ્મ શરીરદર્શન:;
યથા ન સમ્યફમતયતથા મુને ! ભવાનનેકાન્ત વિનીતમુકતવાન્. ૭.
હૈ વીરવિભુ ! સત્યવાદી એવા આપે પ્રત્યેક વસ્તુને અનેકાન્ત સ્વરૂપવાળી પ્રતિપાદન કરી છે. આની આગળ વસ્તુ નિત્ય જ છે ક્ષણિકજ છે. શરીર વિશાળજ છે સૂક્ષ્મજ છે. આ રીતે એકાન્ત કથન કરતા એવા પરવાઢીએ વમળ બુદ્ધિવાળા હાઈ શકતા નથી. તપેાભરકાન્ત શરીર પીડનૈતાનુ બન્ધુ: શ્રુતસંપદાપિવા ત્વદીયવાયપ્રતિમાધપેલવેરવાપ્યતે નવશિવ ચિરાપિ ૮
فنون
હૈ વીરવિભુ ! ભલે તપતપી શરરનું શોષણ કરે કઠીન ત્રતાનું પરિપાલન કરે, અથવા વિવિધ શાસ્ત્રાનું અધ્યયન કરે છતાં પણ આપના વચનરહસ્યને નહિ સમજતા જીવા ચીરકાળે પણ મુક્તિને પામી શકતા નથી.
ન માનસક ન દેહવામય શુભાશુભ જ્યેષ્ઠલ વિભાગશ: । યદાર્થે તેનૈવ સમીક્ષ્યકારિણ; શરણ્ય! સન્તસ્ત્વયિ નાથ મુદ્રૂય: પા

Page #936

સજન સન્મિત્ર શરણાગત વત્સલ હે વીર વિભુ! માનસિક વાચિક અને કાયિક કમ અત્યંત શુભ ફળવાળું અથવા અત્યંત અશુભ ફળવાળું જ હોય એ કેઈ નિયમ નથી. કિનતુ આત્માની પરિણતિને અનુસારે શુભાશુભ ફળની તરતમતાવાળું હોય છે. આ રીતે આપ જે પ્રકારે કહે છે તે જ પ્રકારે આપને નાથ ગણુતા સજ્જને વિચારપૂર્વક કાર્ય કરનારા હોય છે.
ક્રિયાં ચ સંજ્ઞાનવિયોગ નિષ્ફલાં, ક્યા વહીનાં ચ વિધ સંપદમુ. નિરસ્યતા કલેશસમૂહ શાન્તયે, ત્વયા શિવાયાલખિતેવ પદ્ધતિ: ૧૦
હે વીર વિભુ! જ્ઞાનરહિત ક્રિયા અને ક્રિયારહિત જ્ઞાન કલેશ ગણની શાતિને અર્થે થતા નથી. કિન્તુ પરસપર મિલિત જે જ્ઞાન અને ક્રિયા તેજ સકલ કલેશની શાન્તિને અર્થ થાય છે. આ રીતે નિરૂપણ કરતા આપે મુક્તિનો માર્ગ સ્પષ્ટ કરેલ છે. સુનિશ્ચિત ન: પરતન્ત્રયુકિતષ, કુરન્તિ યા: કાન સત સંપદા છે તવૈવ તા: પૂર્વમહાર્ણ સ્થિતા, જગપ્રમાણુ જિનવાય વિપૃષ: ૧૧ાા
હે વીર વિભુ આ વસ્તુ તે અમારે મન નિણીતજ છે કે અન્ય દેશનીયની યુક્તિઓમાં જે કંઈ સુભાષિત સંપત્તિઓ ઝળકે છે તે આપનાજ રૂપી મહાસાગરમાંથી ઉછળેલા વચનરૂપી બિન્દુએજ છે કે જે જગતને પ્રમાણરૂપ છે. -
જગનૈકાવસ્થ યુગપદાખલાનન્તવિષય, યદેતપ્રત્યક્ષ તવ ન ચ ભવાનું કર્યચિદપિ; અનેનવાચિન્ય પ્રકૃતિરસસિદ્ધસ્તુ વિદુષ, - સમીક્ષ્યતદ્ધાર તવ ગુણકથાકા વયમાપ છે ૧૨ છે
હે વીર વિભુ! અનેક અવસ્થાવાળું અને પરિપૂર્ણ અનન્ત ભેગના સાધનભૂત પદાર્થવાળું આ જગત આપને તે પ્રત્યક્ષ જ છે. કિડુ અમને આ૫ પ્રત્યક્ષ નથી કે જેથી કરીને આપના દર્શનાદિકથી અચિત્ય સ્વભાવવાળા આનન્દની સિદ્ધિ મેળવી શકીએ. હવે તે વિદ્વાનેને આચન્ત સવભાવવાળા આનન્દની સિદ્ધિનું દ્વાર આપનું ગુણગાન જ છે. એમ સમજીને આપના ગુણગાનમાં અમે પણ ઉત્સુક બન્યા છીએ. પરસ્પરવિલક્ષણશ્ચ ન ચ નામ રૂપાદય, ક્રિયાપિ ચ ન તાનતીય નચતે ક્રિયકાન્ત નિરોધગતયસ્ત એવ ન ચ વિક્રિયા નિશ્ચયા, નિમીલિનવિલોચન
જગદિદં ત્વોન્મીલિતમું ૧૩ નામ સ્થાપના દ્રવ્ય અને ભાવ એ ચાર વસ્તુ પરસ્પર એકાન્તીભન્ન નથી પરંતુ કથંચિત તાદામ્યને પામેલી છે. નામ સ્થાપના દ્રવ્ય અને ભાવવિના યિા પણ હોઈ શક્તિ નથી અર્થાત્ ક્રિયાને પણ તેની સાથે કથંચિત્ તાદાઓ છે. નામ સ્થાપના દ્રવ્ય અને ભાવ કેવલ ક્રિયાથી જ છે. એમ નહીં કિડુ જ્ઞાન સહકૃત યિાથી છે. કેવલ સક્રિય એવા નામાદિ કમને રોકનાર નથી અર્થાત્ જ્ઞાન સહિત હોય તેજ કમને રેકે છે. ક્યિા વિનાનું જ્ઞાન કમને રોકી શકતું નથી અર્થાત્ જ્ઞાન અને ક્રિયા બને મળે તે જ

Page #937

સખ્યાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
કમ' રોકી શકાય છે. હે ભગવન્ આ રીતે ઉપદેશ આપીને અંધ નયનાળુ જગત આપે ખુલ્લા નયનવાળુ" કર્યુ .
મમાહિતિ ચેષ યાભિમાનદ્દાહશ્ર્વર; કૃતાન્તમુખમેવ તાવતિ પ્રશાન્ત્યાય; યશ: સુખષિયા સતરયમસાવનર્થાત્તરૈઃ પૌરપસદઃ કુતાડિપ કથમપ્યપા કૃતે? ૫૧૪૫
હે ભગવન! જ્યાં સુધી મારે અને હું એવા પ્રકારના અભિમાનરૂપી દાહજવર છે. ત્યાં સુધી પરમ શાન્તિા ઉદય નથી. યશ અને સુખના પિપાસુ તથા ખાવી અનથવાળા એવા પરવડે કરીને અધમ એવા તે આ અભિમાન જવર કાઈપણ રીતે દૂર કરી શકાય ખરા? અર્થાત્ દૂર કરી શકાતા નથી,
ન
ન દુ:ખસુખ કલ્પના મિલન માનસ: સંસ્કૃત, પદાર્થ ભકતીશ્વર:; । ન શુન્યતસ્મૃતિનું
ન ચાગમસદાદર। ન ચ શયનેાદરસ્થા ન વા,
યથાર્થ ન તતઃ પર હત પરીક્ષકૈ મન્યતે ॥૧૫॥
હૈ હિતકારી ભગવન્! સુખદુઃખની કલ્પનાથી જેનું માનસ મલીન છે, એવા પ્રાણી સિદ્ધ થતા-માક્ષને પામી શકતા નથી. આગમમાં ઉત્તમ આદરવાળા સિદ્ધ થતા નથી. પદાથ'ના વર્ગીકરણમાં કુશળ એવા પ્રાણી સિદ્ધ થતા નથી. નિરાકાર અથવા બ્રહ્મસ્વરૂપ જગતને માનનાર સિદ્ધ થતા નથી. નિદ્રા એ મેક્ષસુખનો નમુના છે. એમ સમજી ઉંઘનાર સિદ્ધ થતા નથી. પર`તુ જે રીતે આપ કહેા છે તે રીતે હિતના પરીક્ષકા મનન કરીને મેાક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
ત્વમેવ પરમાસ્તિકઃ પરમશૂન્યવાદી ભવાન ત્વમુજવલ વાદ: પુનઃ, પરસ્પરવિરૂદ્ધતત્વ સમયશ્ચ સુશ્લિષ્ટવા, વમે યથા કસ્તથા ? ૧૬
ર

હે ભગવન્! આપજ પરમ આસ્તિક છે, કારણ કે ધર્માસ્તિકાયાકની પણ અસ્તિતા આપે જ સ્વીકારી છે. (છતાં પણ) હે ભગવન ! આપજ પરમશૂન્યવાદી છે. કારણ કે-વિશ્વની નિખિલ વસ્તુને પરદ્રવ્યાદિ સ્વરૂપે આપ અસ-એટલે નથી એમ કહી છે. હું ભગવન્ ! આપ જ પ્રકાશમાન એવા ઉત્તમ નિણુ ચવાળા છે. છતાં પણ અવચનીય–અકથનીય વાદવાળા છે. (જેનું વણ'ન થઈ શકે એવા સુંદર સ્યાદ્વાદવાળા
નગ઼યાપ્ત્યવચનીય ઋગવન્નકષ્યસુનયા
છે અથવા અન્દિનીય એવા સ્યાદ્વાદનાજ્ઞાયક છે.) પરસ્પર વિરૂદ્ધ એવા સત્ન અને અસત્ય વગેરે જે તન્ત્યા તેને (સમન્વય દૃષ્ટિથી) જણાવનાર આગમના પ્રણેતા છે. છતાં પણ સારી રીતે સંગત છે. (એટલે વિરોધથી રહિત છે વાણી જેની એવા આપજ છે.. હે ભગવાન! આપ જેવા અખાધ્યા સુંદર નયની ઘટનાત્રાળા છે તેવે વિશ્વમાં બીજો કાણુ છે ? અર્થાત્ બીજો કાઇ છે જ નહીં.
શયાનમતિ જાગરૂકમતિ શાયિન જાગર સસજ્ઞમપિ વીતસ ંજ્ઞમથ મે મુહં સજ્ઞિનમ્, વિકલ્થનમ ભાષિર્ણ વચનમૂકમા ભાષિર્ણ દુરૂદ્રતમિવ મન્યતે ન તવ યા મતં મન્યતે. ૧૭

Page #938

૮૮૦
સાજન મિત્ર અત્યંત જાગનારને સૂનાર અત્યંત સૂનારને જાગનાર, સંજ્ઞાવાળાને (નામવાળાજ્ઞાનવાળા–અને ચેષ્ટાવાળાને) સંજ્ઞારહિત અતિ મોહવાળાને (મૂછવાળાને) સચેષ્ટ, આત્માલાઘામાં વાચાલને ભાષણરહિત, અને મુંગાને વાચાળ, એ રીતે આપ કહે છે. તેને અસબુદ્ધ જે માને છે તે આપના મતને-અનેકાન્તવાદને તે જ આપના મતને (ગભીર સ્યાદવાદને) સમજી શકે છે.
આને ભાવ નીચે પ્રમાણે છે. ૧ આત્મકલ્યાણની દ્રષ્ટિએ અત્યંત જાગનાર તે જગતના દ્રષ્ટિએ સૂનાર છે. ૨ દુનીયાની દ્રષ્ટિએ અત્યંત ઉંઘનાર તે આત્મકલ્યાણ દ્રષ્ટિએ જાગનાર છે. ૩ વ્યવહારની દ્રષ્ટિએ જે નામવાળો છે તે નિશ્ચયની દ્રષ્ટિ નામ રહિત છે. ૪ મોહમદિરાથી જે મૂચ્છિત છે તે દુન્યવી પ્રવૃત્તિમાં સચેષ્ટ–ચેષ્ટાવત્ છે ૫ આત્માની લાધા-પ્રશંસા કરનાર પરગુણને કહેવામાં ભાષણ રહિત છે. ૬ પરદૂષણ કહેવામાં મૌન પકડનાર પરગુણ કહેવામાં વાચાળ છે. આ રીતે અપેક્ષા ભેદથી મને કર એ આપનાર સ્યાદ્વાદ જગતમાં જયવતે વર્તે છે.
યદનામ જિગીષયાપિ તે નયતેયુર્વચનેવું વાદિન; ચિરસંગતમન્ય સંશય. ક્ષિણયુર્માન અનર્થ સંચયમ્ ૧૮
(હે વીર વિભુ!) ભલે એકાન્તવાદીઓ જીતવાની ઇચછાથી (જિનમતને નહી જાર્યો હોય તે તે કઈ રીતે જીતી શકીશું એ ભાવનાથી) આપના વચનનું અવગાહન કરે પરંતુ તેથી તેઓ ચિર સંચિત અભિમાન અને અનર્થના સંચયને જરૂર વિનાશ કરશે.
ઉદધાવિવ સર્વસિન્ધવ; સમુદીર્ણત્વયિ: સર્વદષ્ટય; ન ચ તાસુ ભવાનુદીર્ઘતે, પ્રાવભકતાસુ સરિસ્વિદધિ: . ૧૯
સવ નદીઓ જેમ મહાસાગરમાં જઈને મળે છે. પરંતુ છૂટી છૂટી રહેલી નદીઓમાં મહાસાગર દેખાતું નથી તેમ સવંદશનરૂપી નદીઓ આ૫ના સ્યાદ્વાદરૂપી મહાસાગરમાં (નયભેદથી) સંમિલિત થાય છે. પરંતુ એકાન્તવાદથી પૃથર્ પૃથગ રહેલ તે દર્શાનરૂપી નદીઓમાં આપને સ્યાદ્વાદરૂપી મહાસાગર દ્રષ્ટિગોચર થતું નથી તે જ ખરેખર આપની વિશિષ્ટતા છે
ન પરોડતિ ન ચાપરથિ પ્રતિબુદ્ધપ્રતિભર્યકશ્યન; ન ચ તાવવિભાજય પશ્યતિ, પ્રતિસંખ્યાન પદાતિ પૂરૂષ ૨૦
હે વીર પ્રભુ! આપને વિષે-આપના જિનસ્વરૂપને વિષે જેના પ્રતિભા આવિભવને (પ્રગટપણાને) પામેલી છે. એવા ઉત્તમજનને કઈ ૫૨–ઉત્કૃષ્ટ નથી અને અપર-અપષ્ટ (જધન્ય) નથી અથાત્ નિશ્ચયનયની દ્રષ્ટિએ સર્વને સમાન ગણે છે. વ્યવહારનયની દ્રષ્ટિએ તો પદે પદે આજીવ છે. આજીવ છે. ઇત્યાદિ વિચારીને પગલું ભરનાર ઉપર જણાવેલ પ્રતિભાસંપન્ન જીવ પર અને અપરના વિવેકને ભૂલીને જેતે નથી. અથાત્

Page #939

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
૮૮૧
ગુણવંત હાય તેને પર સમજીને નમન કરવું અને ગુરુવિકળ હોય તેને અપર સમજીને નમન ન કરવું ઈત્યાદી વ્યવહાર માગનું પરિપાલન કરે છે.
રવ મહનિધાતુમીશ્વર: કવ યથા તવ વતુમીશ્વર:; ચિ તુ ભયસહસ્રદુ ભે, પરિચય એવ યથા તથાસ્તુરનઃ ॥૨૧॥
જાણેલી વસ્તુને સંપૂર્ણ રૂપે કહેવાને માટે જગતમાં કયા પ્રાણી સમથ છે ? કે જેની જેમ આપની સ્તુતિને કહેવાને માટે તે રીતે હું સમથ થાઉ અર્થાત આપની યથાથ સ્તુતિ તે મારા વડે અશક્ય છે. છતાં પણ આપની મે' જે આ સ્તુતિ કરી છે હુજારા ભવમાં દુર્લભ એવા આપને વિષે કેઈ પણ રીતે અમારાપરિચય થાય એ બુદ્ધિથી મેં (સિદ્ધસેન દિવાકરે) આ સ્તુતિ કરી છે. અર્થાત્ આપનુ. મરણ અહર્નિશ તાજી રહે એ ધ્યેયથી આ સ્તુતિ કરી છે.
શ્રી હૅમચદ્રાચાય જી વિરચિત
અયેગ વ્યવચ્છેદ દ્વાત્રિંશિકા નામક શ્રીમાન સ્તુતિસા ઉપજાતિવૃત્તમ્.
અગમ્ય મધ્યાત્મવિદા મવાચ્ય, વચસ્વના મક્ષવતાં પરોક્ષમ; શ્રીવર્દ્ર માનાભિધમાત્મરૂપ-મહ સ્તુતેર્ગોચર માનાયમિ. ૧. ભાવા:-હું હેમચંદ્ર સૂરિ, અધ્યાત્મવેત્તાને અગમ્ય, તથા નિષ્પાપ, વાક્ પટ્ટુ, વાણી વિલાસી, અને નિપુણુ પતિ એવા પુરૂષાને અવાચ્ય, અગમ્ય, તેમજ ચમ ચક્ષુવત પ્રાણીઓની દ્રષ્ટિને અગાચર એવું શુદ્ધાત્મ રૂપ, ચરમ તીર્થંકર શ્રી વહેં ́માન સ્વામિ મહારાજાનું અદ્ભૂત સ્વરૂપ સ્તુતિ ગાચર કરૂ છું, અથાત્, તે પરમાત્માના ગુણુ વધુ ન કરવાના કિંચિત્ પ્રયત્ન કરું છું. ૧.
હવે સ્તુતિકાર, પોતાની લઘુતા પૂર્વક આ સ્તંત્ર રચવામાં પેાતાની કિંચિત્ ચેાગ્યતાના હેતુ દર્શાવતા થકાં કહે છે:સ્તુતાવશકિતસ્વ યોગિનાં ન કિ, ગુણાનુરાગસ્તુ મમાપ્તિ નિશ્ચલ, ઇદ વિનિશ્ચિત્ય તવ સ્તવ વદ-ન્ન, બાલિશાઽધ્યેષજને પરાતિ. ૨.
ભાવા:-હે ભગવન, મન, વચન, કાયાના યેાગ આત્મ સ્વરૂપને વિષે જેમના નિશ્ચલ થયા છે, તેવા મહાત્મા ચેાગી પુરૂષા પણ આપનું ગુણુ વર્ણન કરવાને શું સમથ થાય છે? અપિતુ, નજિ; તેપણ તેને આપમાં ગુણાનુરાગ સ ́પૂર્ણ, દ્રઢ હાવાથી તે આપની સ્તુતિ કરવાને શકિતમાન થાય છે, એમ નિશ્ચય પૂર્વક 'િતવન કરીને હું-જડમતિ, અલ્પબુદ્ધિમાન, મૂખ થકે પશુમ્હારા પશુ આપમાં ગુણાનુરાગ નિશ્ચલ હેાવાથી, આપની સ્તુતિ કરવાને પ્રવતુ છું, તેથી હું પણુ કાંઈ અપરાધ કરતા નથી. એમ માનુ છું. ૨.
હવે ગ્રંથ કર્તા પોતાની લઘુતા, અને પૂર્વાંના મહાત્માઓનુ` બહુમાન દર્શાવતા થકા કહે છેઃ

Page #940

૮૮૨
સજજન સન્મિત્ર કવ સિદ્ધસેનસ્તુત મહાર્યા, અશિક્ષિતાલાપકલા કવ ચિષા: તથાપિ
યુથાધિપતે: પથસ્થ: ખદગતિસ્તસ્ય શિશુનશે. ૩. ભાવાર્થ-શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી કૃત મહાન અર્થ ગર્ભિત સ્તુતિની અદ્દભૂત રચના કયાં! અને જેને હજી પૂરું બોલતાં પણ આવડતું નથી, એ જે હું હેમચંદ્રસૂરિ તેની આ અશિક્ષિત વાકયરચનારૂપ અપૂણે કલા તે કયાં; તે પણ, હે ભગવન જેમ હાથીઓના યૂથને અધિપતિ માર્ગમાં અગ્રેસરી થઈને ચાલે છે તે વારે તેનું બચ્ચું લથડતું થયું પણ તે મહાન હાથીની પછવાડે માગમાં ચાલતાં થકાં, કાંઈ પણ ખેદને પામતું નથી, તેમ હું પણ તે મહાન શ્રી સિદ્ધસેનજી મહારાજની રાહેજ પ્રવતતે થકે શોચના પ્રત્યે પામતે નથી. ૩.
હવે ગ્રંથકર્તા અગ વ્યવચ્છેદ પૂર્વક પ્રભુની સ્તુતિ કરે છે– જિનેંદ્ર! યાનેવ વિબાધસેરમ, દુરંત દેવાનું વિવિઘેરુપર્ય; ત એવ ચિત્ર દસૂયેવ, કુતા: કૃતાર્થો પરતીર્થ નાથે: ૪
ભાવાર્થ-હેજનેશ્વર ભગવત, જે રાગ, દ્વેષાદિ મહા હૃદત દે ને આપે અનેક પ્રકારના ઉપાયો કરીને અત્યંત બાધક રૂપ જાણુ નિષેધ કર્યા છે, તેજ ફૂષણે આપની નિદા કરતા એવા જે પરતીથીએ, તેમના વડે સાફલ્યતાને પામ્યા છે, એ મોટું આશ્ચર્ય છે.
હવે સ્તુતિકાર, અસત્ ઉપદેશને વ્યવચ્છેદ કરતાં થકાં કહે છેયથાસ્થિત વસ્તુ દિશન્નધીશ!, ન તાદૃશ કૈશલ માશ્રિતસિ, તુરંગ શૃંગાણ્યપપાદયભ્યો, નમ: પેરે નવપંડિતેભ્ય. ૫.
ભાવાર્થ-હે સ્વામીન, આપે વસ્તુ સ્વરુપનું પ્રતિપાદન કરતાં કઈ પણ પ્રકારની નવીન કુશળતા કે ચતુરાઈને આશ્રય કર્યો નથી, પરંતુ વસ્તુ યથાવસ્થિત જેવી જગતમાં છે, તેવી જ તાદશ વર્ણવી છે, અર્થાત્ અનંત તીર્થકરોએ એમ કહ્યું છે, તેમજ આપે પણ વસ્તુનું સત્ય સ્વરૂપ કહ્યું છે, કોઈ પણ વિશેષ મિથ્યા પાંડિત્યપણું દાખવ્યું નથી, તેમ દાખવવાને પ્રયત્ન પણ કર્યો નથી, પરંતુ અશ્વ શૃંગ ઉત્પાદનરૂપ, એટલે ઘેડાને શીગડાની ઉત્પતિ માનવા સમાન નવીન સ્વકપોલકલ્પિત કથન કરનારા દોઢ ચતુર, અન્યતીથી' એ રૂપ નવિન પંડિતોને અમારે નમરકાર છે. ૫.
હવે સ્તુતિકાર, ભગવંતને વ્યર્થ દયાળુપણાને વ્યવચ્છેદ કરતાં થકાં કહે છે –
જ પત્યનુધ્યાનબહેન શાશ્વત, કૃતાર્થનું પ્રસભં ભવસુ; કિમાશ્રિતાડન્ય: શરણ વેદ:, ૨-માંસદાનેન વૃથા કૃપાલુ: ૬.
ભાવાર્થ-હે ભગવંતુ, આપ જગતમાં ધમ દેશના રૂપ મહા ઉપગારના બળે કરીને ભવ્ય પ્રાણીઓને અતિશય પ્રયત્ન પૂર્વક મોક્ષ માગને વિષે પ્રવૃત્તિ કરાવીને કૃતાર્થ કરતા થકા દયાળુપણાનું ખરેખરું બિરુદ ધરાવે છે, અર્થાત, આપજ ખરેખરા એક તરણુ તારણ, કૃપાળુ પ્રભુ છે, તે પછી આપને છેડીને અન્ય જે, સ્વ માંસના, દાન

Page #941

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ`ગ્રહ
<<3
વડે કરીને વ્યથ· કૃપાળુ તારક કહેવાતા પતિથી એના શરણને અન્ય જીવા કેમ
આશ્રય કરી રહ્યા હશે? ૬.
હવે શ્રીઆચાય ભગવત અસપક્ષપાતીયાનું સ્વરૂપ દેખાડતાં થકાં કહે છે ઃસ્વયં કુમાં લપતાંનુ નામ, પ્રલમ્ભમન્યાનપિ લમ્બયન્તિ; સુમાગ તદ્વિદમાદિશન્ત-મસુયયાન્ધા અવમન તે ચ. ૭. ભાવાથ હે ભગવન. પરિનંદાએ કરીને અધ થયેલા, અર્થાત, સુમાગની નિદા ગુણીજનો ઉપર મત્સર, દ્વેષ, ઇર્ષા, ઇત્યાદિક અનેક દોષોએ કરીને યુકત પાતે પાતાના પ્રખલ દુર્ભાગ્યેાદયને લીધે કુમાર્ગ પ્રત્યે પામેલા છે, અને વળી બીજા જગાસી જનોને અનેક પ્રકારના માયાવિ વચનોએ કરીને, અર્થાત, અજ્ઞાન, માહુ અને મિથ્યાત્વાદિકને તેરે અનેક કુયુક્તિઓ વડે મુગ્ધ જનોને કુમાને વિષે પ્રવર્તાવે છે; એટલુંજ નહિ પરંતુ, તે ભારે કર્મી જીવા, તારા સુમાગને, તથા તારા સુમાગના ઉપદેશકને, અને તારા સુમાગે વનારા ભવ્ય પ્રાણીઓની અવગણના કરે, એ મહેાટા ખેદની વાત છે. ૭. હવે ભગવ'તના શાસનની મહત્વતા દેખાડતાં થકાં કહે છે:પ્રાદેશિકેભ્યઃ પરશાસનેભ્યઃ, પરાજયા યત્તવ શાસનસ્ય; ખઘાત તદ્યુતિડમ્મરૅલ્યે!, વિડમ્બનેય હરિમંડલસ્ય. ૮. ભાવાર્થ :-ડે પરમાત્મન, એક નયના ઔ'સને એકાંતપણે માનનારા, એકાંત નયાભાસિ પરતીથિ', જેવા વિશ્વને, કાં તે એકાંત નિત્ય, અગર એકાંત અનિત્ય, એકાંત સત્ય, વા એકાંત અસત્ય, ઇત્યાદિક એકાંત મત ધારક અન્ય ક્રશ'નિયા, જે તારા શાસનનો પરાજય કષાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે; તે કેવું કરે છે, તે કે, છે,તે કે, જેમ ખદ્યોત, એટલે આગીઓ કીડા, તેનું બચ્ચુ પોતાની પાંખાના પ્રકાશ વડે જેમ સૂર્ય મંડલના પ્રકાસને ઝાંખા કરવાના પ્રયત્ન કરે છે, તેમ જાણવું; અર્થાત્, શું ખદ્યોતના ખચ્ચાંની પાંખાના પ્રકાશે કરીને સૂર્યના પ્રકાશ કાઇ પણ રીતે લેશ માત્ર પણ નિસ્તેજ થઈ શકશે? કદાપિ નહિ; તેમ હું પ્રભુ, આપના અનત નયાત્મક સ્યાદ્વાદ સ્વરૂપી શાસનને એકાંતવાસી પરતીથિ એના કરવામાં આવતા પરાજ્ય તેવાજ નિર્માલ્ય જાણવા, ૮. હવે સ્તુતિકાર પ્રભુના શાસનને વિષે સદેહ તથા વિવાદ કરનારને દ્રષ્ટાંત પૂર્વ ક હિત દેશ કરે છે.
શરણ્ય ! પુણ્યે તંત્ર શાસનઽપ, સ ંદેશ્ચિયા
વિપ્રતિપદ્યતે વા; સ્વાંઢે સ તથ્ય હિતે ચ પથ્ય, સદેગ્ધ વા વિપ્રતિપદ્યતે વા. ૯. ભાવા:-શરણુ કરવા યેાગ્ય તથા મહાપવિત્ર એવા તારા શાસન વિષે હું પ્રભા, જે પ્રાણીઓ સંદેહ વિવાદ કરે છે, કે વિપર્યાસ બુદ્ધિ ધારણ કરે છે, તેઓ કેવું કરે છે ? તા કે જેમ સ્વાદિષ્ટ, પથ્ય, આરોગ્યવત, હિતકારી, ઉત્તમ ભેાજનને વિષે મૂઢ બુદ્ધિ જન દૂષણુ દેખીને, તેના ત્યાગ કરે છે, તેમ જાણવું; અર્થાત્, આ લેાજન સારૂં હશે કે માહુ, અથવા તે આ ભાજન બિલકુલ નિર્ગુણી છે, નિઃસાર છે, ઇત્યાદિ રીતે નિંદીને

Page #942

૫૪
સજ્જન સન્મિત્ર ત્યાગ કરે છે, તેમ અજ્ઞાની, કઠ્ઠાગ્રહી, આપ મતિ પ્રાણીઓ પણ તારા મહા પરમાથીક, એકાંત હિતકારી, શિક્ષા વચન રૂપ શાસનને અવગણીને ભવ કૂપમાં પડે છે, તે મહા ખેદની વાત છે. ૯.
હવે ઋતુતિકાર અન્ય આગમા અપ્રમાણુ શા માટે છે, તે દેખાડતાં થયાં કહે છેઃહિં સાદ્યસત્કર્મ પથેાપદેશ!–દસર્વવિભૂલતયા પ્રવૃત્ત:; નૃશંસદબુદ્વિપરિગ્રહ ચ્ચે, બ્રહ્મસ્જીદન્યાગમમપ્રમાણમાં ૧૦,
ભાવાથ:“હું જીનેન્દ્ર, આપ પ્રણિત આગમા થકી અન્ય વેદાદિક આગમ, પૂરાણાદિ અપ્રમાણ છે; કારણ કે, તેઓ હિંસાદિ, અસત્પ્રકમાંના ઉપદેશક છે, વળી અસજ્ઞ, અજ્ઞાની, મેાહી, પક્ષપાતિ મત્સરી, એવા બુ'દ્ધિ, માયાવી જીવા થકી તા જેઓની મૂલ ઉત્પત્તિ છે, અર્થાત્ તેએએ કથન કરેલા છે; એટલુંજ નહિ પણ મહહિંસક, અસત્યવાદી, ચાર, પરસ્ત્રી લપટ, અત્યંત પરિગ્રહી, તથા મહા આરંભી, એવા મતિહીન, દુરાગ્રહી, જડ પ્રાણીચેથી ગ્રહણ કરેલા દાવાથી, તે અન્ય આગમા સવ થા અપ્રમાણુ છે, એમ અમે કહીએ છીએ. ૧૦. હવે શ્રી જીનેન્દ્ર પ્રણિત આગમ પ્રમાણભૂત કેવી રીતે છે, તે દેખાડે છે:-- હિતાપદેશાત્મકલાંકલુપ્તે-મું મુક્ષુસત્સ ધુપરિગ્રહાચ્ચ;
પૂર્વાપરાથે ખ્ય વિરોધાસધ્ધ-સત્વદાગમા એવ સતાં પ્રમાણુમ્ ૧૧. ભાવા—હે પરમાત્મન, આપ પ્રરૂપીત દ્વાદશાંગી રૂપ જે સિદ્ધાંત તેજ સત્પુરૂષોને પ્રમાણ છે, અન્ય નહિ; શા માટે જે, તે આગમ, અર્થાત, તારૂ વચન સત્ર એકાંત હિતકારી, પૂર્વાપર અથ વિષે કરીને રહિત, સાપેક્ષ સબધ યુક્ત છે; એટલુજ નહિ પણ એક સમયમાં ત્રણે કાળના સર્વ જગત્ ભાવને સમકાળે જાણનાર તથા દેખનાર એવા શુદ્ઘ, સાકારી પણ નિવિકારી, નિર્માડી, શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત થએલા, તેવા સર્વજ્ઞાથી કથન કરેલા છે, અને ગણધાદિ સવ માંક્ષાથી' સાધુ મહાત્માઓથી ગ્રહણ થએલ છે. માટે હે વીતરાગ પ્રભુ, આપના શિક્ષાવચનરૂપ શાસ્ત્રોજ સમસ્ત સ`ત પુરૂષાને પ્રમાણભૂત છે. ૧૧.
પરમાત્મ
હવે ભગવાત કથિત શાસ્ત્ર, પરદશનીએથી કાઇ પણ રીતે ખાન ન થઇ શકે એવું છે, તે દેખાડે છે.
ક્ષિપ્યંત વાઐ:સદૃશી ક્રિયેત વા, તાંકિપીઠે લુઇન સુરેશિતુ:; ઈંદુ યથાવસ્થિતંતુદેશન, પ: કથકારમપાકરિષ્યતે. ૧૨.
ભાષા :——હું ભગવત, આપના આગમન વિષે જે યથાથ કથન છે, કે શ્રી વદ્ધ માનાદિ પ્રભુનાં ચરણ કમળને વિશે ઇંદ્રાદિ દેવા પણ મસ્તક નમાવીને સેવા માગી રહ્યા હતા, એવું જે કથન છે, તેને અન્ય સૈદ્ધાદિ મત ધારકા કઈ પણ રીતે અન્યથા કે અસત્ય કરી શકે તેમ નથી; તેમ એક શબ્દ માત્ર પણ ફેરફાર કરીને કે કહીને ખંડન કરવાને અસમથ' છે; એટલુંજ નિહ પર`તુ સદ્શપણું એટલે સમાન થન જે ગૌતમ બુધાદિ દેવાની આગળ પણ સુરેંદ્રો નમસ્કાર કરી રહ્યા હતા,
એમ પણ

Page #943

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૮૫ કહેવાને અસમર્થ છે, કેમકે સત્ય, યથાર્થ, યથાવસ્થિત પદાર્થ સ્વરૂપના કથનને કઈ પણ જગજીવ અસત્ય અન્યથા કહેવાને કે કરવાને સમથ થઈ શકે? કદાપિ નહિ ૧૨.
હવે જે પ્રભુનું શાસન કેઈથી પણ સંપૂર્ણ રીતે અખલિત છે, તે પછી અન્ય મતાવલંબીઓ તેની ઉપેક્ષા કેમ કરે છે તેને ઉત્તર હવે કતાં શ્રી હેમચંદ્રસૂરી મહારાજ આપે છે.
તદુ:ખમાકાલ ખલાયિતવા, પલિમ કમ ભવાનુકુલમુ; ઉપેક્ષતે યત્તવ શાસનાર્થ–મયં જને વિપ્રતિપદ્યતે વા. ૧૩.
ભાવાથ–હે જિને, જે જીવે, આપના સત્ય, યથાર્થ સમસ્ત પ્રકારે, સાપેક્ષ અનુભવ સિદ્ધ, એકાંત પરમાથી, એવા અનેકાંત દર્શનને અવગણે છે, નિદે છે, શત્રુપણું દાખવે છે, તેઓ કાં તે; આ મહા વિષમ પંચમ કાળનું મહાસ્ય દર્શાવે છે, જે તે, મિથ્યાત્વ મહિનિયાદી કિલષ્ટ કર્મોને તેઓને ગાઢ ઉદય હેવાથી, તેમનું ભારે કમી પણું. બહુલ સંસારીપણું સૂચવે છે; જેમ ઉંટને દ્રાક્ષ અરુચિકર છે, અને ગધંભને શાકર અપકારી છે; તેમ જાણવું. ૧૩.
હવે તપસ્યા, યોગાભ્યાસ, આદિ કરવાથી જ મેક્ષ પમાય છે, તે પછી જીન શાસનના અવલંબનનું શું પ્રયોજન છે? એમ જેઓ કહે છે, તેઓને ગુરૂમહારાજા ઉત્તર આપે છે.
પરે: સહસ્ત્રા: શરદસ્ત પાંસ, યુગાંતરે યોગમુપાસતાં વા: તથાપિ તે માગમનાતો , ન મેક્ષ્યમાણ અપિયાતિ મે ક્ષમૂ. ૧૪.
ભાવાર્થ–હે રવામિન, ચાહે તે હજાર વર્ષ પર્યત કેઈ તપ કરે, અથવા તે ભવ યુગાંત પયત, ગાભ્યાસને વિષે લીન રહે, તથાપિ આપના શુદ્ધ, નિપૂણ, દયામય, ધમમાગ પ્રાપ્ત થયા વિના કેઈ પણ પ્રાણી મોક્ષ પામવાને અસમર્થ છે; કેમકે સમ્યક દર્શન, સમ્યફ જ્ઞાન, અને સમ્યક ચારિત્ર પરિણિત, વિના જીવની મુક્તિ નથી, અને તે સમ્ફ દર્શનાદિ રત્નત્રયિની પ્રાપ્તિ તે આપના નિર્મળ સ્વાદુવાદમય, જનશાસનને વિષે જ છેમાટે તે શાસનની પ્રાપ્તિ વિનાં મેક્ષની પ્રાપ્તિ કદાપિકાળે થાય નહિ અહિંયા દ્રવ્ય થકી–પ્રાપ્તિ હે, વા ન છે, પરંતુ ભાવ જૈનપણું તે અવશ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
હવે પર મતાવલંબીઓનો ઉપદેશ જીન શાસનને વિષે કિંચિત્ માત્ર પણ આક્રોશ કે ખંડનાદિ કરવાને અસમર્થ છે, તે દેખાડે છે –
અનાપ્ત જાડ્યાદિ વિનિર્મિતિત્વ–સંભાવના સંભવિવિપ્રલમ્મા; પરોપદેશ: પરામાપ્તકલુપ્ત–પથોપદેશે કિમુ સંરભ તે ? ૧૫.
ભાવાર્થ-હે જિનેન્દ્ર, પરતીથીઓને ઉપદેશ શ્રી પરમાતમ કથનને વિષે લેશ પણ આક્રોશાદિ કરવાને અશક્ય છે, જેમ ખજુવે શું સૂર્ય મંડલને કેઈ પણ પ્રકારે વિડંબના કરવાને સમર્થ થાય? કદાપિ નહિ; તેમ યુક્તિહીન, કદાગ્રહી, માયાવી, અનાત પુરૂષના સ્વપળકલિપત કથને આપના શાસ્ત્રને લેશ માત્ર ખેદ પમાડી શકે તેમ નથી, જે કાંઈ પણ યુક્તિ પૂર્વકનું સત્ય કથન તેઓના શાને વિષે, કવચિત દ્રષ્ટિ ગોચર થાય છે, તે પણ આપના સ્વાવાદ સમુદ્રમાંથી જ ગ્રહણ કરેલા અમૂક બિંદુ રૂપ છે,

Page #944

સજજન સન્મિત્ર શેષ તમામ ક૯પના છે, માયામય છે, બુદ્ધિની મંદતા તથા જડતાનું પરિણામ છે. એવા, હીન મતિઓ રૂપ કાકની ચાંચ પણ આપના, કેસરિસિહ સમાન સ્થાવાદી દેહને સ્પર્શ કરવાને પણ અશક્ત છે. ૧૫. હવે પરમતાને વિષે જે ઉપદ્રવ થાય છે, તેવા જીન શાસનને વિષે થયા નથી; તે દેખાડે છે -
યદાજવાદુકતમયુકતમ–સ્તદન્યથાકામકારિ શિર્વે; ન વિપ્લાયં તવ શાસ-ભૂ-દહો ખ્યા તવ શાસન શ્રી: ૧૬.
ભાવાથ–હે જિસેંદ્ર, અન્ય વેદાદિક શાસ્ત્રને વિષે જેવી રીતની વિકિયા, અથત, એક બીજાથી વિરોધ કથન તથા ફેરફેર જે તેઓના શિષ્ય પ્રશિષ્યએ કરેલ છે, તેવું કાંઈ પણ આપના શાસનને વિષે કેઈથી કાંઈ પણ થઈ શકયું નથી. દેશ નિન્હવ, તથા સર્વ નિન્હો થયા, તે પણ શાસન બહાર થયા, પણ આપનું શાસન તે અખલિત પ્રવાહ એક સરખું જ ચાલ્યું આવે છે, તે મહા આશ્ચર્યની વાત છે, પણ સત્ય છે, કેમકે, આપની શાસનરૂપ લક્ષિમ અદ્રષ્ટ છે, અભૂત છે, અખંતિ છે, અવિનાશી છે, અચલ છે. ૧૬. હવે પરવાદીના દેવ સંબંધી કથનને વિષે જે જે વિષયવાદ છે, તે તે સ્તુતિકાર દેખાડે છે
દેહાયોગેન સદાશિવત્વ, શરીરોગાદુપદેશકમં;
પરપરસ્પર્ધિ કથં ઘટત ?; પરોપકલપ્તધ્વધિવતેષ. ૧૭.
ભાવાર્થ-દેહાદિક ઉપલક્ષણથી કમ જનિત રાગ દ્વેષાદિ સવ બાહ્ય અને અત્યંતર ઉપાધિથી રહિત, એવું નિરંતર શિવ સ્વરૂપ છે, એમ છતાં, વળી કહે છે કે, દેહાદિકના સંજોગેજ ઉપદેશ રૂપ કિયા થઈ શકે; આવી રીતે, નિરપેક્ષ, પરસ્પર વિધિ, એકાંત નય વાચક કથન વડે પરવાદિઓએ, માનેલા દેવેનું દેવાધિષ્ઠીતપણું સિદ્ધ થઈ શકે? કદાપિ નહિ, માટે જૈન મત અનુસારેજ સ્યાદવાદ રીતે સાકારી તથા નિરાકારી, દેવજ યુક્તિમાન છે. ૧૭.
હવે સ્તુતિકાર શ્રી વીર પરમાત્મા થકી અગ વ્યવચ્છેદ કરતાં કહે છે? પ્રાગેવ દેવાંતર સંશ્રિતાનિ; રાગદ રૂપાણ્યવમાંતરાણ; ન મોહજન્યાં કરણામ પીશ, સમાધિમાWાય યુગાશ્રિતોસિ. ૧૮.
ભાવાર્થ-હે જિદ્ર, રાગ, દ્વેષાદિ, અર્થાત, મોહ, અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ, કામ, મદ, માયાદ દૂષણે આપનાથી ભય પામીનેજ, જાણે હાય નહિ, તેમ આપ થકી દૂર થઈને અન્ય પરવાદિ કથિત હરિહરાદિ દેને વિષે નિર્ભયસ્થાન જાણીને અપ્રતિતપણે, અથાત, પિતાનીજ સંપૂર્ણ શક્તિને દાખવતાં થકાં રહ્યાં છે, વળી હે પ્રભુ, આપમાં તે મેહજનિત રાગ દ્વેષાદિ દૂષણે નથી, એટલું જ નહિ પરંતુ, પરવાદીઓના દેવેની પેઠે મોહજનિત કરુણાએ કરી જગત્ જીવેના ઉદ્ધાર માટે યુગયુગને વિષે ફરી ફરી અવતાર પણ ધારણ કરતા નથી, અપિતુ, આપ સમસ્ત પ્રકારે નિર્દોષત, નિરૂપાધિક સહજ સ્વાભાવિક દયામય મૂર્તિ છો. ૧૮.
હવે જિન ભગતને વિષે જેવી કલ્યાણકારી ઉપદેશ શક્તિ છે, તેહવી અન્ય

Page #945

૮૮૭.
સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ દેવોને વિષે નથી, તે દેખાડે છેજગન્નિ ભિન્દ્રનું સૃજન્ત વા પુન–યથા તથા તથા વા પતય: પ્રવાદિનામુ ત્વદેકનિષ્ઠ ભગવન! ભવ–ક્ષમોપદેશે તુ પર તપસ્વિન: ૧૯.
ભાવાર્થ હે સ્વામીન, પરવાદિ કમિત હરિહરાદિ દેવો ભલે સૃષ્ટિને સંહાર કરો, વા નવીન ઉત્પન્ન કરો, વા સૂમ સ્વરૂપે પ્રણમાવીને પોતાને વિષે લીન કરે, ઈત્યાદિ શક્તિનું કવિપત ઉપદેશ કથન પરવાદિ કૃત ગમે તેમ પ્રવર્તી, પરંતુ છે નાથ, ચતુગતિ ભ્રમણરૂપ, વિષય, કષાયાદિ વિકારોનાં ભૂળ રુપ, જે આ અનાદિ, અનંત ભયંકર સંસાર, તેને ક્ષયકારી ઉપદેશ કરવાની શક્તિ તે એક આપનેજ વિષે છે. ૧૯.
, હવે અન્ય હરિહરાદિ દેએ શ્રી છને દ્રમુદ્રાને પણ અભ્યાસ કરેલે દેખાતો નથી, તે દેખાડે છે
વપુશ્ચ પર્યકશિય શ્વયં ચ, દશ નાસાનિયતે સ્થિરે ચ; ને શિક્ષિતેયં પરતીથ નાથ-
જિદ્ર, મુદ્રા–પિ તવાન્યાદરતામૃ. ૨૦. ભાવાથ–હે ભગવંત, પર્યકાશને સ્થિર, શાંત, થિરભાવ યુક્ત, દ્રઢ, નિશ્ચલ વિશ્રાંતિ પદને પ્રાપ્ત થએલ છે શરિર સ્વરૂપ તે જેમનું, વળી નાસા દ્રષ્ટિ સ્થાપન કરીને મહાસમાધિ મય, શુકલ ધ્યાન ગ રુપ, દેહ સ્થાપનાવંત મુદ્રાએ જે આપ બિરાજે છે, તે શાંત મુદ્રાને પણ અભ્યાસ અન્ય તીર્થ દેવએ કરેલ દીસતે નથી, તે પછી આપના અનંત ગુણે માંહેલા કોઈ એકનું પણ ધારણ કરવાની તો વાત જ શી! ૨૦.
હવે સ્તુતિકાર શ્રી પરમાત્મ શાસનની સ્તવના કરતાં થકાં કહે છે – યદીયસમ્યકતવ બલાતું પ્રતી, ભવાદશાના પરમસ્વભાવમુ; કુવાસનાપાશ વિનાશનાય નમોર તુ તમે તવ શાસનાય. ૨૧.
ભાવાર્થ-હ પરમાત્મન્ આપ સંબંધી તથા આપ પ્રણિત આગમ સંબંધી થયું જે સભ્ય જ્ઞાન, તેના બળે કરીને આપને શુદ્ધ પરમાત્મ જીવન મુક્ત નિરૂપાધક નિષ્કલંક, એકત કલ્યાણકારી સ્વભાવને જાણવાને અમે સમર્થ થયા છીએ; જે આપના શાસન રૂપ શિક્ષા વચન અમારા શ્રવણ ગોચર થયાં ન હતા, તે આ જ્ઞાન કયાં થકી થઈ શક્ત માટે આવું મહા પ્રભાવિક જે આ૫નું શાસન, તેને અમારો ત્રિકરણદ્ધિએ નમસ્કાર હો, અને તેનું જ અમને સદા શરણું છે, કેવું છે તે શાસન ? તે કે, જેણે મહા મમતા અને ગાઢ મિથ્યાત્વાદિ અનાદિ કાળની જીવને લાગેલી જે કુવાસના તેના નિવિડ પાસને લીલા માત્રમાં તેડનાર છે, એવા આપના સર્વોત્તમ શાસનને અમારો ત્રિકરણશુદ્ધિએ નમસ્કાર છે. ૨૧.
અપક્ષપાતન પરિક્ષમાણા, દ્વયં દ્રયસ્યાપ્રતિમં પ્રતીમાં યથાતાર્થ પ્રથન' તવેત-દસ્થાને નિર્ભધારસં પરેષા મુ. ૨૨.
ભાવાર્થ-હે ભગવદ્ અપક્ષપાતપણે વસ્તુને નિર્ણય કરતાં અમને બે જણાની બે અને પમ વાત દ્રષ્ટિગોચર થાય છે, એક તો એ કે, યથાવસ્થિત વસ્ત સ્વરૂપનું

Page #946

૮૮૮
સજજન સન્મિત્ર કથન જેવું સમ્યક પ્રકારે આપનું છે, તેવું બીજું જગતમાં કયાંઈ પણ નથી, અને બીજું એ કે જેવું અસમંજશ, અસત્ય, સ્વકપોળકલિપત, જેમ આવે તેમ ગાળા ગબડાવવા જેવું, ગપાષ્ટિક કથન અન્ય મતાવલંબીઓનું છે, તેવું અસમ્યક્ કથન પણ જગતમાં બીજા કોઇનું નથી, માટે એ બે વાત અને પમ છે. ૨૨. હવે સ્તુતિકાર અજ્ઞાની જીવોને પ્રતિબંધ કરવામાં પિતાની અસમર્થતા દેખાડતા થકાં કહે છે -
અનાઘવદ્યાપનિષત્તવષ્ણ-વિશંખેશ્ચાપલમાચર ભિ; અમૂઢલપિ પરાકિયે યત કિંકર: કિં કરવાણિ દેવ!. ૨૩.
ભાવાથ– હે સ્વામીન, અજ્ઞાન, મેહ, મિથ્યાત્વાદિ દેએ આવરિત છે નેત્રે તે જેમનાં, એવા, કદાગ્રહ, મતિઅંધ, સ્વચ્છેદી, નિરંકુશિત, અપ્રમાણિક, આચરણ છે જેમનું, તથા મિથ્યાવા જાળ કરી આગમના રહસ્ય સમજાવામાં મૂઠ અજ્ઞાની જીવેને અમૂઢ લક્ષ, અર્થાત, નિષ્પક્ષપાતિ, પરમાથીક, સત્ય સ્વરૂપના કથન કરનાર એવા જે આ૫, તેમને ઉપદેશ નિષ્ફલ થાય, તથા તેઓ આપને તિરસ્કાર કરે, તેમાં આપને કે આપના શાસનને કાંઈ પણ દોષ નથી; જેમ જાત્યંધ પુરુષને સૂર્ય પ્રકાશ ન જાય તે તેમાં સૂર્યને શો દોષ? કાંઈ પણ નહિ; વળી જન્માંધ પ્રાણીને ગમે તેવાં હુંશીયાર નેત્ર વૈદ્યથી કાંઈ પણ ગુણ ન થાય તેમાં પણ નેત્ર વૈદને શે દે? કાંઈ નહિ તેવી જ રીતે સ્વ સ્વરૂપને વિષે રમણ કરનાર એવા જે આપ વીતરાગ પરમાત્મ પ્રભુ તેને જે હું કિંકર, તે પણ આવા પૂર્વોક્ત અજ્ઞાની છોને કેવી રીતે સબંધ કરી શકું? ૨૩.
હવે સ્તુતિકાર પ્રભુની દેશનાભૂમિની સ્તવના કરે છે - વિમુક્તવેરવ્યસનાનુબંધા:, શ્રાંતિ યાં શાશ્વત વિરણોપિક પપૈગમાં તવ યોગિનાથ!, તાં દેશ નાભૂમિમુપાશ્રયે હમુ. ર૪.
ભાવાર્થ-હે યોગિ, જેમની દેશનાભૂમિના સ્પર્શ માત્ર કરીને અથર્, જેમના ઉપદેશ વચનના શ્રવણ માત્ર અનાદિ જાતિ વૈરવાળા પ્રાણુઓ જેવાં કે ઉંદરને બિલાડી, વાઘ ને ગાય, સિંહ ને બકરી, નળીઓ ને સર્પ, હંસ ને બિલાડી, ઈત્યાદિ, પરસ્પર કાયમ વૈરવાળાં પ્રાણીઓ પણ પિતાને વૈરભાવ, આપના વચનના અતિશયના પ્રતાપે તથા શાંતતાના પસાથે છેડી દઈ એકત્ર થઈ, આપની સન્મુખ શાંતપણે આશ્રય કરી રહે છે, એવી જે આપની દેશનાભૂમિ, જે મિથ્યાત્વી, અજ્ઞાની, અન્ય દર્શાનીઓને અગમ અગોચર છે, તે દેશનાભૂમિનો આશ્રય, આપના આ કિંકર, મને સદા હે, શરણભૂત હે, જેથી આ આપના સેવકનો પણ ભૈરભાવ સમસ્ત પ્રકારે સમસ્ત જગતજી સાથેથી છૂટે. ૨૪.
હવે સ્તુતિ કાર પરદેવેનું સામ્રાજ્ય વૃથા સિદ્ધ કરે છે - મન માનેન મને ભવેન, ક્રોધેન કે ભેન ચ સંદેન; પરાજિતાનાં પ્રસર્ભ સુરાણ, વૃથે સામ્રાજ્ય પરેષામૂ. ૨૫.
ભાવાર્થ-હે ભગવન, મદ, અભિમાન, કામ, ક્રોધ, લેભ, માયાદિ મહા દેશે જે આત્માને અત્યંત મલીન કરીને દુગતિના વિવિધ દુખ સમૂહને આપનારા છે, તે

Page #947

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
e
દૂષણેાએ કરીને અતિશય પરાભવને પામતા એવા જે રિહરાદિ અન્ય દેવા છે, તેઓનું જગત પિતામહુપણું, સૃષ્ટિ કર્તાપણું, તથા અનેક પ્રકારના આયુધાદિ વિભૂતીઓનું જે સામ્રાજ્ય છે તે વૃથા છે, અર્થાત, તે સામ્રાજ્ય નથી, પણ આત્માને નિરતર પરવશપણામાં રાખનાર અતિશય મલિનતા રુપ દુષ્ટ પિંડે કરીને ભારભૂત વિઢબના છે. ૨૫. હવે સ્તુતિકાર અસાદી તથા નામધારી પક્તા જે પડિતાભાસે છે, તેના અને સત્ય પતાના લક્ષણા ભિન્ન ભિન્ન દેખાડે છે:
સ્વર્ણાપીઠે ડિન કુઠાર', પરે (કરન્તઃ પ્રલપન્તુ કિંચિત્; મનીષિણાં તુ યિ વીતરાગ, ન રાગ માત્રણ મનેાનુરકતમ્. ૨૬.
ભાવા : હે સ્વામિન પેતાના કઠ પીઠને વિષે અતિ તીક્ષણ, કઠીણુ કૂવચન લવારુપ, દુષ્ટ કુહાડાને ધારણ કરીને યદ્વા તદ્ના ગમે તેમ અસમજસ એલેા, લવારા કરા, વૃથા પાંડિત્યપણુાના ડાળ ધારણ કરીને અનેક પ્રકારની મૃષાવાગજાળ વિસ્તારા, પરંતુ હું પ્રભા, સત્ય, પ્રમાણિક, વાસ્તવિક પતિ તે આપને વિષે કાંઈ રાગ માત્ર કરીને નહિ, અત્યંત્, સ્વમત પક્ષપાતે કરીને નહિ, પણ યુક્તિવશ, અવરાધિ વચનની, ન્યાય પૂર્વક પરિક્ષા કરીનેજ અનુરાગી થાય છે.
હવે જેઓ મધ્યસ્થપણાનું બિરૂદ ધારણ કરે છે, પણ ખરી રીતે મત્સરી છે, તેનું સ્વરૂપ દેખાડતાં થયાં ગુરૂ મહારાજા કહે છે:
સુનિશ્ચત મરિ। જનસ્ય, ન નાથ ! મુદ્રામતિશેરતે તે; માધ્યસ્થ્યમાસ્થાય પરીક્ષકા યે, મણા ચ કાચે ચ સમાનુબન્ધા:. ૨૭.
ભાવાથ :-ડે સ્વામિત્, જે પુરૂષો પેાતાને વિષે રાગ, દ્વેષાદિ રહિતપણા રૂપ મધ્યસ્થતા ધારણ કર્યાંના ડાળ કરે છે, તેઓ ખરી રીતે મધ્યસ્થ નથી, સત્ય પક્ષિક નથી, કેમકે, કાચ અને મણિરત્નને સરખી રીતે માનવા પ્રમાણે, સરાગી તથા નિરાગી દેવને એક સરખા માને છે, નિર્ગુણી તથા ગુણીને તુલ્ય ગણે છે, એવા અજ્ઞાની મતિહીન પ્રાણીએ બહાર થકી સમતાના ડાળ રાખીને પોતાને મધ્યસ્થ કહેવડાવે છે, તે ખરેખર સમવૃત્તિવાળ નથી, પરંતુ મત્સરી કેતાં ગુણ અને ગુણીના દ્વેષી છે. ૨૭. હવે સ્તુતિકાર પ્રતિપક્ષી જનેની આગળ જાહેર ઉūાષણા કરે છેઃછમાં સમક્ષ પ્રતિપક્ષ સાક્ષિણા-મુદારધે ખામવધેાણાં ભ્રુવે;
ન વીતરાગાત્પરમતિ દૈવત', નચાખ્યનેકાન્તનૃતે નય સ્થિતિઃ. ૨૮. ભાવાથ :—હુ' હેમચદ્રસૂરિ, પરવાદીયેા રૂપ પ્રતિપક્ષી સાક્ષીએ સમક્ષ ખુલ્લી રીતે જાહેર ઉūાષણા કરૂં છું કે, શ્રી વીતરાગ જીતેદ્રદેવ વિના અન્ય કોઇ પણ દેવ, સત્ય દેવ છેજ નહિં; તેમજ અનેકાંત કથન રૂપ સ્યાદ્વાદ સિવાય અન્ય કાઇ નય સ્થિતિ નથી ૨૮. હવે સ્તુતિકાર પોતાનું અપક્ષપાતિપણું સિદ્ધ કરતાં થકાં કહે છે:ન શ્રયૈવ યિ પક્ષપાતા, ન દ્વેષમાત્રાદરૂચિ: પરેજી; યથાવદાસત્વ પરીક્ષયા તુ, ત્વામૈવ વીરપ્રભુમાશ્રિતા: સ્મ: ૨૯

Page #948

સજજન સન્મક - ભાવાર્થ –હે વીર પરમાત્મન કેવળ શ્રદ્ધા માત્ર કરીનેજ, અર્થાત્ આપ અમારા દેવ છે, એવા સ્વપક્ષપાતે કરીનેજ આપને વિષે અમારો રાગ થયે નથી; તેમજ અન્ય હરિહરાદિ દેને વિષે, તથા કપિલાદિ મતધારી પ્રત્યે કેવળ માત્ર કરીને જ અમારી અરૂચી નથી, પરંતુ, તથાવિધ આત પણની પરિક્ષા કરવે કરીને જ, અર્થાત્, યથાથ સર્વાપણું, નિર્દોષપણું, યુક્તિવત્ વચન, વચન અનુસારે ચારિત્ર, અને વચન અને ચારિત્રને અનુસારેજ મદ્રા, ઈત્યાદિ સવ યથાગ્ય સ્વરૂપની સમ્યક્ પ્રકારે પરિક્ષા કરીનેજ, હે પ્રભે, અમે આપને સત્ય દેવ પણે સ્વીકારીને આપને આશ્રય કર્યો છે. ૨૯.
હવે રસ્તુતિકાર પરમાત્માની વાણીની સ્તવના કરે છે – તમ:-પૃશામપ્રતિભા ભાજ, ભવન્ત માશુ વિવિન્દતે યા; મહેમચન્દ્રાંશુદશાવતા-સ્તર્ક પુણ્યા જગદીશવાચ: ૩૦.
ભાવાથ-હે ભગવન, અજ્ઞાનરૂપ અંધકારે કરીને આચ્છાદિત થએલા અજ્ઞાની પ્રાણીઓને પણ જે વાણીએ આપના સ્વરૂપને વથાર્થ પ્રતિભાસ કરાવ્યો છે, તેઓના અજ્ઞાનનો નાશ કરીને સુજ્ઞાનવંત બનાવ્યા છે, એવી ચંદ્ર કિરણ સમાન શીતળ ઉજજવળ જ્ઞાનેવત તથા વિવિધ પ્રકારના તકે કરીને મહા પવિત્ર એવી જે આપની અત્યુત્તમ વાણી, તેને હું હેમચંદ્રસૂરી અત્યંત ભક્તિ, આદર સહિત, બહુ માનપૂર્વક ત્રિકરણ શુદ્ધિએ પૂછું છું. ૩૦.
હવે સ્તુતિકાર નામે કરીને નહિ, પણ ગુણેકરીને વિશિષ્ટ પરમાત્માની સ્તવના કરે છે - યત્ર તત્ર સમયે યથા તથા, યડસ સેકસ્યભિધયા થયા તયા; વીતષશ્લેષ: સ ચેલ્સવાનેક એવ ભગવન્નમોડસ્તુતે ૩૧.
ભાવાર્થ-હે સ્વામિન, જે જે મતને વિષે, જે જે શાસ્ત્રને વિષે, જે જે પ્રકારે કરીને, જે જે નામે કરીને, જ્યાં જ્યાં આપનું વર્ણન, સ્તુતિ, પ્રાર્થનાદિ કરવામાં આવે છે, ત્યાં ત્યાં, સર્વત્ર હે ભગવાન, પરમાથે એક જ છે; જે જે સિદ્ધાંતોને વિષે રાગ, દ્વેષ, મહાદિ દૂષણોએ કરીને રહિત, નિષ્કલંક, નિષિત, સર્વજ્ઞ, સર્વ શક્તિમાન, સર્વ દશિ. સર્વ વ્યાપક, શાશ્વત, અવિનાશી, સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ, પૂર્ણાનંદી, બ્રહ્મ સ્વરૂપ, ઈત્યાદિ વિશેષએ યુક્ત કથન છે, ત્યાં ત્યાં સર્વત્ર હે પ્રભે, તુંજ છો; એવા હે અનંતજ્ઞાનિ, પરમ પવિત્ર, પરોપકારી જગવત્સલ વીર પ્રભુ, આપને અમારે ત્રિકરણ શુદ્ધિએ સદા નમસક ર હે. ૩૧.
હવે રસ્તુતિકાર ગ્રંથને ઉપસંહાર કરતાં આ સ્તુતિને પ્રભાવ વર્ણવે છે. ઈદ શ્રદ્ધા માત્ર તદર્થ પનિન્દા મૃદુધિયે, વિગાહના હસ્તે પ્રકૃતિપરવાદવ્યસનની બરકતદ્વિષ્ટાના જિનવર ! પરીક્ષા ક્ષધિયા-મયંતવાલોક: સ્તુતિપાધિ વિધૃતવાન. ૩૨.
ભાવાર્થ-જે મુગ્ધ, ભદ્રિક પરિણામી, મંદબુદ્ધિવાળા છે, અને જેઓને જિન મત ઉપર એથે રાગ છે, એવા ભદ્રિક ભવ્ય પ્રાણીઓ ભલે શ્રદ્ધાએ કરીને જ આ

Page #949

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ ́ગ્રહ
૮૧
સ્તુતિનું અવગાહન કર; તથા જેને પાતે ગ્રહણ કરેલા દેવને વિષે સ્વપક્ષપાત આગ્રહ છે, કે અમારે તે આજ કબૂલ છે. એવા આગ્રહી જા, આ સ્તુતિને પર દેવ નિંદક સ્તુતિ માનીને નિંદા કરે, અવગણના કરી, તથા સત્ય પરિક્ષા કરવામાં સમથ' બુદ્ધિમાન, રાગ, દ્વેષે રહિત, અપક્ષપાતિ, મધ્યસ્થ પરિણામી, સદ્ અસદ્ વસ્તુને નિષ્ણુ'ય કરવામાં સમ્યક્ વિવેકવાન સર્જના, આ તત્ત્વ પ્રકાશક સ્તુતિને ધમ ચિંતવનરૂપ કાય' પ્રવૃતિ વિષે ધારણ કરી; તથાસ્તુ. ૩૨.
૫. શ્રીમદ્ યશે વિજયજી ઉપાધ્યાયજી કૃત શ્રી પરમાત્મ દર્શન પર્વિતિ સાથ
અનુષ્ટુપ ધૃતમ્
પરમાત્મા પરāાતિ:, પરમેષ્ઠિ નિરંજન;; અજ: સનાતન: શંભુ:, સ્વયંભૂજયતાજ્જિન:. ૧.
શબ્દા :-સવ આત્માઓને વિષે સપૂર્ણ નિળ આત્મા, હાવાથી સત્કૃષ્ટ, સવ ગુણી મહાત્મા, એવા હે પરમાત્મા, હે પરમ જ્ઞાનજ્યાતિ સ્વરૂપી, હું ઉત્કૃષ્ટ પદને વિષે બિરાજમાન, સર્વ કિલષ્ટ કમ રૂપી અજને કરીને રહિત, હે અજરામર પ્રભુ, હૈ અનાદિ અનત એક સ્વરૂપી, સર્વાં જગસુખ દાતા એવા હે શંભુ, પોતાની મેળેજ પરમાત્મ સ્વરૂપને પામેલા, સ્વરુપમાંજ રમનાર, એવા હે રાગ, દ્વેષાદિ શત્રુએના જીતનાર, સજ્ઞ, સદશી, અનંત ખેતી છતાં અત્યંત સમતાવંત, હૈ ચિદાનંદ ૫રમાત્મા તમે જયવતા વર્ષાં ૧. નિય વિજ્ઞાન માનદ, બ્રહ્મ યત્ર પ્રતિષ્ઠિત ; શુદ્ધબુદ્વસ્વભાવાય, નમસ્તસ્મૈ પરાને. ૨.
શબ્દાર્થ :-જ્યાં નિત્ય શાશ્વત વિજ્ઞાન રુપ આનંદ એટલે જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપી, બ્રહ્મ સ્વરુપજ પ્રકાશી રહ્યું છે, એવા શુદ્ધ બુદ્ધ સ્વભાવવાળા પરમાત્માને નમસ્કાર થા. ૨. અવિદ્યાનિત; સર્વે-વિકારનુપ-ત:;
વ્યકન્યા શિવપદસ્થાસા, શક્યા જયંત સર્વાંગ: ૩.
શબ્દા:-અજ્ઞાન જનિત સર્વ પ્રકારના વિકારાથી જે હુડ્ડાયા નથી, તથા જે વ્યક્તિરૂપે એટલે પ્રગટ પ્રત્યક્ષપણે સ્વસ્વરૂપે જે મેાક્ષ સ્થાનમાં બિરાજે છે, અને શક્તિરુપે એટલે સત્તાએ કરી સર્વ જીવ દ્રવ્યમાં રહેલ હાવાથી યાગ્ય ભવ્ય જીવને ચાગ્ય ઉપાય સાધન વડે સાધતાં પ્રાપ્ત થાય છે, તે પરમાત્મા દેવનું યથાથ સ્વરૂપ જાણવું. ૩. યતા વાચે નિવર્તતે, ન યત્ર મનસા ગતિઃ;
શુદ્ધાનુભવસંવેદ્ય, તદ્રુપ પરમાત્મન:. ૪.
શબ્દા :-જ્યાં વાણી એટલે સવ' પ્રકારના વચનેનું ખેલવું પાછું પડે છે, અર્થાત્ જ્યાં કઈ પણ વાણીનું પ્રયાજન નથી, જ્યાં મનની ગતિ લેશ માત્ર પણ પ્રવૃતિ તકરી શકતી નથી, અર્થા જ્યાં મન પણ નિરર્થક છે, કેવળ શુદ્ધ નિમળ ચિદાનંદ

Page #950

સજજન સમિટ સ્વરૂપી એવા આત્માના પ્રગટ અનુભવ વડે કરીને જ જે આત્માને ગમ્ય છે, એટલે જણાય છે, તે પરમાત્મ સ્વરૂપી દેવને નમસ્કાર થાઓ. ૪.
ન સ્પર્શો યસ્ય ને વર્ણો, ન ગળે ન રસસ્કૃત;
શુદ્ધ વિનુમાત્ર ગુણવાન, પરમાત્મા સ ગીયતે. પ. શબ્દાર્થ –જેને વિષે કઈ પણ પ્રકારને સ્પર્શ, વર્ણ કેવાં રૂપ રંગ, કે રસાદિક કાંઈ નથી, માત્ર શુદ્ધ, એક જ્ઞાનાનંદમયજ, નિર્મળ ગુણવાન આત્મા થયો છે જેને, એવા નિર્વિકાર, સવ ગુણ આત્માને પરમાત્મા કહીએ. ૫.
માધુર્યાતિશય યદ્રા, ગુણાઘ: પરમામના, તથા ખ્યાતું ન શકોડપિ, પ્રત્યાખ્યાતું ન શક્યતે. ૬. શબ્દાર્થ-અતિ માધુર્ય વચન બોલવાના અતિશય ગુણવાલા પુરૂષથી પણ જે મહાત્માના અનંત ગુણોના સમુહોનું વર્ણન થવું અશક્ય છે, તેમજ તેનું સ્પષ્ટ નિરાકરભુ એટલે પ્રતિભાસન પણ થવું મહા અશક્ય છે, એવા વળી. ૬.
બુદ્ધા જિને હૃષીકેશ:, શંભુર્બાહ્ય.દિપુરૂષ;
ઈત્યાદિનામભેદેડપિ નાર્થત: સ વિભિઘતે. ૭. શબ્દાર્થ-બુધ, જીન, ઋષિકેશ એટલે મુનીશ્વર અથવા યેગીશ્વર, શંભુ, બ્રહ્મા, આદિનાથ ઇત્યાદિક અનેક નામના ભેદ હોવા છતાં, તે સર્વનામે, ગુણ નિષ્પન્ન, સિદ્ધ અર્થવાળા હેવાથી પરમાત્માના ભાવ સ્વરૂપમાં અર્થે કરીને કાંઈ પણ ભેદ પડતો નથી, એવું પરમાત્માનું સ્વરુપ છે. ૭.
ઘાવંતેડપિ નયા નિકે, તત સ્વરૂપં સ્પૃશક્તિ ન
સમુદ્રા ઈવ કલોલ; કૃતપ્રતિનિવૃત્ત. ૮. શબ્દાર્થ -નાના પ્રકારના અર્થમાં પ્રવૃત્તિ કરનારા એવા નૈગમદિ અનેક પ્રકારના નયે પણ જે પરમાત્મ સ્વરુપને સ્પર્શ કરી શકતા નથી, અથાત્ તે નયેએ પણ, તથા ભંગ પ્રમાણ દિ કથનેને પણ જે સ્વરુપ અગમ અગોચર છે, તે જેમ પરાવર્તન કરનાર એવા સમુદ્રના કલ્લોલે એટલે મજાઓ જેમ મૂલ સમુદ્રનું સ્વરુપ સ્પર્શતા નથી, તેની પેઠે સવાગજાળ કેતાં વચન કથનીને પરમાત્મ સ્વરૂપ અલબ્ધ છે. ૮.
શબ્દોપરકતદુપ-બેધકૃત્રયપદ્ધતિ: નિર્વિકલ્પ તુ તદ્રુપ, ગમ્યું નાનુભવં વિના. ૯ શબ્દાર્થ –સાત નયની પદ્ધતી વડે, એટલે જ વચનાનુસાર, શબ્દાર્થ પર્યા. વાચન રૂપ, કથનવડે પરમાત્મ સ્વરુપ સવિકલ્પ ધ્યાન ૨૫ પ્રાપ્ત થાય છે, સારાંશ કે, પરમાત્માનું સવિકલ્પ રુપ, સપ્ત નાના સંપૂર્ણ મિલન વડે બેધગમ્ય છે, અને નિર્વિક૯૫ પરમાત્મ સ્વરૂપ તે અનુભવજ્ઞાન વિના જણાતું નથી, અર્થાત્ , પરમાત્મ વરૂપી થઈને પરમાત્માને આરાધે તે જ શુદ્ધ પરમાત્મ દશાને આત્મા અનુભવે છે. ૯.

Page #951

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સગ્રહ
કેષાં ન ૫નાવી, શાસ્ત્રક્ષીરાલગાહિની?; સ્તેાકાન્તત્ત્વ૨સાસ્વાદ વિદોનુભજિન્હયા. ૧૦.
શબ્દાર્થઃ-કયા પુરૂષની કલ્પના રૂપ કડછી, શાસ્ત્રરૂપ ક્ષીરના પાત્રમાં પ્રવેશ કરતી નથી? અર્થાત્, સર્વેની કરે છે, પરંતુ અનુભવ જીલ્હા વડે તત્ત્વ રસનુ આસ્વાદન કરનાર તેા કાઇ વીરલાજ હૈાય છે. ૧૦,
જિતેન્દ્રિયા જિતક્રોધ, દાન્તાત્માન: શુભાશયા:; પરમાત્મગતિ યાન્તિ, વિભિન્નરપિ વભિ:. ૧૧.
શબ્દા :-જેઓએ ઇંદ્રીઓને જીતી છે, ક્રોધાદિ કષાયને જીત્યા છે, અને ભલે પ્રકારે ગાત્માને દુમ્યા છે, એટલે પેાતાને વશવી રાખ્યા છે, એવા શુભ પરિણામવાળા મહાત્માએ વિવિધ પ્રકારના માર્ગો વડે પણુ પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરે છે. ૧૧. નુન' મુમુક્ષવ: સર્વે, પરમેશ્વરસેવકા; રાસન્નાદિભેદસ્તુ, તનૃત્યત્વ નિહન્તિ ન. ૧૨.
શબ્દા :-સર્વે મુમુક્ષુએ એટલે મુનીયા, અર્થાત્, શાંત, દાંત, જ્ઞાની મહામાએ ખરેખર પરમેશ્વરના સેવકા છે, દુ'વી અને આસન્નભવીના ભેદોને પણ પરમાત્માનું સેવકપણું દૂર નથી, અર્થાત્, તેઓ પણ તેમના સેવકજ છે, પણ એમાં એટલું વિશેષ જે વિમુખીભાવપણું ટળીને સન્મુખીભાવપણું અનુક્રમે થશે, તેથી તે પશુ પરમાથે સેવક જ છે: ૧૨.
નામ માત્રણ યે દ્રુપ્તા, જ્ઞાનમાર્ગ વિવર્જિતા:;
ન પશ્યન્તિ પરમાત્માન, તે કા ય ભાસ્કરમુ. ૧૩.
શબ્દા :- જેએ પરમાત્માના નામ માત્રથી ગર્વિષ્ટ થયેલા છે, અને જ્ઞાન માગ થકી શૂન્ય છે, તે પરમાત્મ સ્વરૂપ પ્રાપ્તિમાં ધૃવ સમાન છે, અર્થાત, જેમ ઘૂવડ સૂર્યને દેખી શકતા નથી, તેમ કેવળજ્ઞાન જન્મ્યાતિ સ્વરૂપી, નિરાવરણી, નિમળ એવું જે શુદ્ધ પરમાત્મ સ્વરૂપ, તેને તેવા મિથ્યાડબરી નામધારીઓ જોઈ શકતા નથી. ૧૩. શ્રમ: શાસ્ત્રાશ્રય: સર્વા, યજ્ઞાનેન લેગૃહિ:; ધ્યાતવ્યાયમુપામ્યાડ્ય, પરમાત્મા નિરંજન:. ૧૪.
શબ્દાર્થ –જ્ઞાન વડે જે જ્ઞાનનુ` કુર્તી ગ્રહણુ ન થયું, તે શાસ્ત્ર આશ્રિત કરેલા સવ' અભ્યાસ, શ્રમ કેતાં કષ્ટ એટલે વેઠ રૂપ જાણવા; અને તેજ જ્ઞાનનુ ફૂલ જે વિરતિ છે, તેને ગ્રહણુ કરનારજ પરમાત્માનું ધ્યાન કરવાને, એટલે ઉપાસના કરવાને ચામ્ય છે, સારાંશ કે, સંસાર થકી પરામ્મુખ એવા સમ્યગદ્રષ્ટિ વિરતિત આત્માજ પરમાત્માની ભક્તિને ચેાગ્ય છે. ૧૪.
નાન્તરાયા ન મથ્યાત્વ', હાસ્યા ન ભીય જુગુપ્સા નેા, પરમાત્મા

૮૯૩
રસરતી ચ ન; સ મે ગતિઃ. ૧૫.

Page #952

સજ્જન સન્મિત્ર
શબ્દા-જેને અંતશય નથી, મિથ્યાત્વ નથી, હાસ્ય, રતિ અતિ નથી, ભય નથી, જુગુપ્સા નથી, એવા પરમાત્માનું મને શરણ થાઓ. ૧૫. ન શેકા યસ્ય ના કામેા, નાજ્ઞાનાવિતિ સ્તથા; નેાવકાશશ્ચ નિદ્રાયા:, પરમાત્મા સ મે ગત:. ૧૬. શબ્દા-જેને ચાક નથી, કામ નથી, અજ્ઞાન નથી, અવિરતિ (અત્રત) નથી, તથા નિદ્રાના અવકાશ નથી, તે પરમાત્માનું મને શરણ થાશે. ૧૬. રાગ હૈા હતા. ચૈન, જગતંત્રયભય કરે;
સા ત્રાણુ પરમાત્મા મે, સ્વપ્નપિ જાગરેઽપ વા, ૧૭. શબ્દા—આ જગતને મહા વર્ટમના પમાડનાર એવા મહા ભય’કર, આત્માના એ મુખ્ય શત્રુઓ જે શગ દ્વેષ છે, તેને જેણે મૂળમાંથી ઉખેડી નાખ્યા છે, એવા વીતરાગ પરમાત્મા મને સ્વપ્નાવસ્થામાં તેમજ જાગૃત દશામાં સાહ્યા૨ી થાએ. ૧૭.
ઉપાધિનિતા ભાવા, યે યે જન્મજરાદિકા:;
તેષાં તેષાં નિષેધેન, સિદ્ધં રૂપ પરાત્મનઃ. ૧૮.
શબ્દાર્થ-રાગ દ્વેષાદ્ધિની ઉપાધિથી ઉત્પન્ન થયેલા અષ્ટ ક્રમ વિકાર ભૂત જન્મ, જરા, અને મરણુ, રાગ, શેાગ, સોગ, વિજ્રગ, આધિ, વ્યાધિ, સંતાપાકિ, સવ પર પુલિ ભાવ એટલે જભાવ માત્રથી રહિત એવું શુદ્ધ નિષ્પન્ન પરમાત્મ સ્વરૂપ છે. ૧૮. અતવ્યાવૃત્તિતા ભીત, સિદ્ધાન્તા: કથયન્તિ તમુ;
વસ્તુતસ્તુ ન નિર્વાચ્ય, તસ્ય રૂપ કથંચન. ૧૯.
શબ્દા :-સિદ્ધાંતા જાણે ભય પામ્યા હોય તેવી રીતે તે પરમાત્માનું સ્વરૂપ કથે છે; વસ્તુત: પરમાત્મ સ્વરૂપ વચનને કથચિત્ આગેાચર છે; સારાંશ કે, શાસ તા માત્ર ડિશિના દેખાડનાર છે, અને અનુભવજ ખરૂં કામ કરી આપે છે. ૧૯
જાનન્નધ યથા મ્લેચ્છા, ન શક્નાતિ પુરીગુણાન;
૮૯૪
પ્રવકતુમુપમાભાવા—તથા સિદ્ધસુખજન:. ૨૦
શબ્દાર્થ –નગરીના ગુણાને જાણતા છતા પણ મ્લેચ્છ, એટલે ગામડીએ ભિલ જેમ ઉપમાને અભાવે નગરીનુ વર્ણન યથાથ કરી શકતા નથી, તેમ જ્ઞાની પુરૂષ પણુ પરમાત્મ સ્વરૂપને જાણતા તથા અનુભવતા થકા પણ સ`સારમાં સિદ્ધના સુખની યયાથ ઉપમા દેવા ચેગ્ય કાઈ પણ વસ્તુ ન હોવાથી સિદ્ધનુ સુખ કહેવાને મસમ' છે. ૨૦. સુરાસુરાણાં સર્વે ખાં, યત્સુખ પંડિત ભવેત;
એકત્રાપિ હિ સિદ્ધસ્ય, તદ્દનન્તતમાંશગમ્. ૨૧.
શબ્દા-દેવા અને અસુરા સર્વેના સુખને લેગુ કરીએ, અને એક તરફ સિદ્ધનું સુખ ભેગુ કરીએ તે તે સિદ્ધના સુખના અનતને લાગે પણ દેવાનુ ઉત્કૃષ્ટ સુખ આવી શકતું નથી; કેમકે પરમાત્મ સ્વરૂપના અનુભવનું સુખ તે તમામ જડ પુદ્

Page #953

૮૯૫
સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ ગલિક ભાવથી અલગ છે, માટે નિરુપમ છે; અને અગમ અગોચર છે, જ્યારે સર્વ સંસારીક સુખે જડભાવજનિત, પુદ્ગલિક, પરાધીન સુખ છે, તે પરામાથે સુખ જ નથી, તે પછી ખરા સુખને મુકાબલે તે તે કયાંથી જ આવે. ૨૧.
અદેહા દર્શનજ્ઞાન–પગમયમૂર્તય; આકાલં પરમ તેમન: સિદ્ધા: સત નિરામયા: ૨૨. શબ્દાર્થ –અશરિરી, અરૂપી, નિરંજન નિરાકાર એવી, અને સદાકાળ કેવળજ્ઞાન તથા કેવળદર્શનના ઉપગ માય છે ચિદાનંદ મય મૂતિ જેમની એવા, તથા સર્વ કમંથી મુક્ત, સ્વ સ્વરૂપે, સાદિ અનંત ભાંગે સદા કાળ નિરાબાધ પણે સિદ્ધ પરમાત્મા લકાગ્ર ભાગે વતી રહ્યા છે, તેઓને મારે વિકરણ શુદ્ધિએ નમસ્કાર હે. ૨૨.
લોકાગ્રશિખરારૂઢા:, સ્વભાવસમવવસ્થિતા;
ભવપ્રપંચીનમુકતા, યુકતાનન્તાવગાહના:. ૨૩. શબ્દાથકના અગ્ર ભાગ ઉપર રહેલા સ્વસ્વરુપમાં ૨મતા, ભવ પ્રપંચથી રહિત, અને અનંત અવગાહનાઓ સહિત,એવા સિદ્ધ પરમાત્મા છે. તેને મારે સદા નમસ્કાર હે.) ૨૩.
ઇલિકા ભમરીધ્યાનાદુ, ભમરીયં યથાસ્તુતે;
તથા ધ્યાન પરાત્માનં, પરમાત્મત્વમાપ્નયાત. ૨૪. શબ્દાર્થ-જેમ ઈયલ જમરીનું એકાગ્ર ધ્યાન કરતી છતી, પિતે જમરી પણું પામે છે, તેમ ભચાત્મા સિદ્ધ પરમાત્માનું તન્મય ધ્યાન કરતો છતે પરમાત્મ દશાને પામે છે. ૨૪.
પરમાત્મ ગુણાનેવં, યે ધ્યાયન્તિ માહિતા;
લભતે નિભૂતાનંદા-રતે યશોવિજય શ્રિયમૂ. ૨૫. શબ્દાર્થ-જે ભવ્ય પ્રાણીઓ પૂર્વોક્ત કલેકમાં વર્ણવેલા, શુદ્ધ, નિરાવર્ણ, સચ્ચિદાનંદઘન સ્વરૂપી પરમાત્મ સ્વરૂપનું અતિ સાવધાનપણે નિર્મળ ઉપયોગ પૂર્વક સ્થિરતાએ એકાગ્રપણે ધ્યાન કરે છે, તેઓ અત્યંત આનંદમાં મગ્ન થઈ, યશને કર્યો છે વિજયતે જેમણે, એવા શ્રી યશોવિજયજી પ્રભુની અનંતી શાશ્વતી જ્ઞાનાદિક ગુણોની જે અખૂટ લક્ષમી, તેના ભોક્તા થાય છે. ૨૫. ૬. શ્રીમદયશોવિજયજી ઉપાધ્યાયજી કૃત શ્રી પરમાત્મ જયતિ પંચવિંશતિ
પરમાત્મા દર્શનનું મહમ્ય વખાણે છે. એન્દ્ર તત્પરમ જયોતિ–પાધિરહિત તુમ::
ઉદીતે સ્પર્યદંશેપિ, સંનિધિ નિધયે નવ. ૧. શબ્દાર્થ-અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણની સમૃદ્ધિએ ભરપૂર એ જે અનબળી આત્મા, તેની સર્વોત્કૃષ્ટ કેવળજ્ઞાનરુપ તિ જે સવ રાગ, દ્વેષાદિ કમ જનીત ઉપા ધિથી રહિત છે, તે આત્માની જ્યોતિના અંશ માત્ર પ્રક્રાશ થયે છતે આત્માને પોતાની સમીપેજ નનિધિ અને સર્વે સિદ્ધિ પ્રત્યક્ષ પ્રકાશે છે, તે આત્મિક, નિરાકણું, શુદ્ધ

Page #954

સજન સન્મિત્ર ચિદાનંદઘનસ્વરુપી જતિને અમે તવીયે છીયે. ૧. હવે પરમ તિનો પ્રકાશ કેટલે વિસ્તારવાળો છે, તે કહે છે.
પ્રભા ચંદ્રાકભાદીનાં, મિતક્ષેત્રપ્રકાશિકા;
આત્મવસ્તુ પરં જ્યોતિ–લોકાલોક પ્રકાશકે. ૨. શબ્દાર્થ-ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર, તારાદિકની તિ તે પરિમિત એટલે અમુક પ્રમાણ વાલા ક્ષેત્રમાંજ એટલે માપેલી જગ્યામાં પ્રકાશે છે, પરંતુ શુદ્ધ આત્મ સવરૂપની કેન્નર જાતિ તે સર્વ લેક અને અલકને વિષે વિસ્તારને પામી રહી છે. ૨. હવે પરમાત્મિક તિનું સ્વરૂપ વણવે છે.
નિરાલંબ નિરાકાર, નિર્વિકલ્પ નિરામયં;
આત્મનઃ પરમ જ્યોતિ–નિરૂપાધિનિરંજનં ૩. શબ્દાર્થ-સવ આલબન રહિત, અર્થાત, કેઈને પણ આશ્રય નહિ કરનારી એવી સ્વતંત્ર, સમસ્ત સંક૯પ વિકલ્પથી મુક્ત, અને સર્વ આધિ અને વ્યાધીથી રહિત, સવ કમરૂપી અંજન કેતાં આવરણ, તથા કલેશ રહિત શુદ્ધાત્મ જતિ સદાકાળ નિરાબાધ પણે જયવતી વતે છે. ૩. હવે આત્માની જ્ઞાન તિ, પરવસ્તુની અપેક્ષા રહિત, સ્વાધિન પ્રકાશે છે તે કહે છે.
દીપાદિપુદ્ગલાપેક્ષ, સમલં તિરક્ષજં;
નિર્મલ કેવલં જાતિ-ર્નિરપેક્ષમતિંદ્રિય. ૪. શબ્દાથ–પ્રાણીઓની ચક્ષુમાં રહેલે પ્રકાશને દીવા પ્રમુખ પુદ્ગલિક પદાર્થોની અપેક્ષા રાખવાવાલે પરાધિન મલીન છે, પરંતુ આત્માની સંપૂર્ણ જ્ઞાન જતિ તે સદાકાળ સર્વ પરવસ્તુની અપેક્ષાએ રહિત તેમજ સર્વ ઇન્દ્રિયની પણ સહાયતા વિના જ
સ્વાધિનપણે મહા નિર્મળ પ્રકાશે છે. ૪. હવે આત્મા સદાકાળ જગતમાં સાક્ષીરુપ, સ્વતંત્ર, સ્વામિપણે વતિ રહ્યો છે તે દેખાડે છે.
કર્માણ: કર્મ માનેષુ, જાગરૂકવૂપ પ્રભુ:; - તમસાડનાવૃતઃ સાક્ષી, રતિ જ્યોતિષા સ્વ. પ.
શબ્દાર્થ-જ્ઞાનાવર્ણાદિ કર્મના ઉદયીક ભાવને વિષે આત્મા સદાકાળ સાક્ષી ભૂત તટસ્થ નિલેષપણે સ્વસ્વરૂપેજ સવ જગ ભાવનો સવતત્ર માલિકપણે પ્રવર્તે છે, તે કદાપી કાળે પણ કઈ પણ અજ્ઞાન, મેહ, મિથ્યાવાદિક અંધકારવડે ઢંકાતેજ નથી, પણ સદા તેજોમય સ્વરમણમાંજ વિલસે છે. પ. હવે આત્માની પરમ જાતિ, અન્ય સવ આત્મિક શક્તિઓની વૃદ્ધિનું કારણ છે, તે દેખાડે છે.
પરમતિષ: સ્પર્શા–દપરં તિરે તે;
યથા સુર્યકરસ્પર્શીત, સુર્યકાંતથિનલ:. ૬. | શબ્દાર્થ-જેમ સૂર્યકિરણના સ્પર્શથી સૂર્યકાંત મણિમાં ગુપ્ત રહેલે અગ્નિ વૃદ્ધિ

Page #955

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૮૯૭
પામે છે, તેમ આત્માની શુદ્ધ સđત્કૃષ્ટ જ્ઞાન જ્યોતિના પ્રકાશ થાં, અન્ય સવ` આત્મિક જ્યુતિ રૂપ શક્તિ પણ પોતાના પ્રકાશમાં વૃદ્ધિગત્ બળને પામે છે, અર્થાત્ આત્માની તીવ્ર જ્ઞાનદશામાં આત્માની સવ' સમૃદ્ધિએ સમકાળે કકુરાયમાન થાય છે, અને સર્વ પ્રકારનું સુખ આત્માને અનુભવાવે છે. ૬.
હવે પરમ ચૈાતિ વિવેકને દર્શાવનાર છે તે કહે છે.
પશ્યન્ન પરમં યૈાતિ –વિવેકદ્રે: પતત્યધ:; પરમ જ્યાતિરન્વિચ્છનૂ, નાવિવેકે નિમજ્જત. ૭.
શબ્દા :-આત્મિક જ્ઞાન જ્યાતિને દેખતા થકા પ્રાણી કદી પણ વિવેક રૂપી પવ`તથી નીચે પડતે નથી, અર્થાત્, મહા વિવેક વર્તે છે, એટલે કુત્યાકુત્ય, હિતાહિત, લાભાલાભ, ભક્ષાભક્ષ, પેયાપેય, આદિ સ'માં મહા વિવેક ચક્ષુ વડે જોઇને પ્રવર્તે છે; તેથી ક્યાંઇ પણ ઠેકર ખાતા નથી; અને પરમ તિને નહિ જોતા, આંખ મીંચીનેજ ચાલનાર અવિવેકી પ્રાણી અવિવેકમય ભકૂપમાં ડૂબી મરે છે. ૭. હવે શુદ્ધ પરમ જ્યાતિનેજ નમસ્કાર કરે છે.
તસ્મ વિશ્વ પ્રકાશાય, પરમ āાતિયે નમ:; કેવલ નવ તમમ:; પ્રકાશાદિપ યત્પર, ૮.
શબ્દાર્થ' :-જે પુગલિક અધકાર માત્રથીજ નહિં, પર`તુ સવ' પુગલિક અજવાળાથી પણ ન્યારી છે; એવી આખા વિશ્વના સમસ્ત ભાવાને તથા ધર્માંને પ્રકાશ કરનારી, અર્થાત્ યથાર્થ રીતે દેખાડી આપનારી સવેત્કૃષ્ટ લેાકેાત્તર કેવળજ્ઞાન જ્યંતિને અમારા ત્રિકરણ શુદ્ધિએ નમાર છે. ૮,
હવે કર્તા કેવી નૈતિને પ્રકાશ માગે છે તે કહે છે.
જ્ઞાનદર્શન સમ્યક્રર્ત્ય, ચારિત્રસુખવી ભૂ;; પરમાત્મપ્રકાશે। મે, સર્વોત્તમ કલામય:: ૯.
શબ્દા-સમ્યક્ જ્ઞાન, સમ્યક્ દ્વ'ન, સમ્યક્ ચારિષ્ઠ રૂપ અખંડ સુખ, મને અખંડ વીરૂપ અનંત ચતુષ્ક લક્ષ્મિની ભૂમિભૂત, સર્વ'થી ઉત્તમ કલાવાન, સર્વોત્કૃષ્ટ, શુદ્ધ, નિરાવણુ' પરમાત્મ સ્વરૂપની જ્યોતિના પ્રકાશ મને હા. ૯.
હવે આત્મિક જ્ઞાનકળા વિના ખીજી સવ` કળાએ નિષ્કુલ છે તે બતાવે છે. યાં વિના નિષ્કુલા: સર્વો:, કલા ગુણબલાધિકા; આત્મધામકલામેકાં, તાં વય સમુપરમહે. ૧૦.
શબ્દા ગુણ્ણા અને પ્રભાવમાં શ્રેષ્ઠ એવી સર્વ સ‘સારીક કળાઓ, જે એક કળા વિના નિષ્ફળ છે, આત્મ ધ્યાનમાં રહેનારી પરમ ચૈતિરુપ આધ્યાત્મિક જ્ઞાન કળાનીજ અમે ઉપાસના કરીએ છીએ. ૧૧.
હવે આત્મજ્ઞાનપ્રકાશનું સુખ સત્કૃિષ્ટ છે, તે દેખાડે છે,

'

Page #956

સજ્જન સન્મિત્ર
નિધિભિન વભીર ન—શ્ચતુર્દ શભિરખહે;
ન તેજશ્ચક્રિણાં યસ્યા, ઘદાત્માધીનમૈવહિ. ૧૧. શબ્દાથ:-અહી ઇતિ આશ્ચયે, એટલે આ કેવી અદભૂત ચમત્કારી બીના છે, કે જે પ્રકાશ સુખ એટલે સ્થિરતારૂપ, આનંદનું સુખ, ચક્રવતીને તેના નવ નિધાન, અને ચૌદ રત્નાથી પણ પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી; તે જ્ઞાનાનંદ પ્રકાશ સુખ, સહેજ આત્માને સ્વાધિનપણે સમીપેજ વતે છે ૧૧.
હવે મુનિ મહાત્માએ ઇંદ્રોથી પણ અધિક શાલી રહ્યા છે, તે ખતાવે છે. દભપ ત ભાલિ-જ્ઞોનધ્યાનધન સદા;
મુનયા વાસવેભ્યાપિ, વિશિષ્ટ ધામ બિતિ. ૧૨.
શયદા'-૪'ભ કેતાં મિથ્યાડંબર, કપટ, વા માયારૂપી, પર્યંતને તેવામાં વજ્ર સમાન, જ્ઞાન ધ્યાનમાંજ સદાકાળ રમતા, દેવેદ્રોથી પણ અધિક સુખના ભાક્તા, એવા વિશિષ્ટ ગુણુના ધામરૂપ મુનિ મહાત્માએ શાલે છે. ૧૨.
હવે એક વર્ષ' સુધીના દિક્ષા પર્યાય અવસ્થામાં કેવું આત્મસુખ પ્રકાશે છે, તે કહે છે. શ્રમણે વર્ષ પર્યાયાત, પ્રાપ્તે પરમશુકલતાં; સર્વાર્થસિદ્ધિદેવેભ્યા–વ્યધિક જ્ગ્યાતિસલ્લસેત્. ૧૭.
શબ્દા :-માત્ર એક વર્ષના દીક્ષા પર્યાયથી, પરમ વિશુદ્ધિને પામેલા, સાધુ પરણુતિમાં, સર્વાથ સિદ્ધ વિમાનવાસી દેવેાના સુખ કરતાં પણ અધિક ચિત્ત સુખ લાભ આશયરૂપ અત્યંત આત્મિક આનંદ જાતિ વિસ્કુર છે. ૧૩.
હવે છત્રનમુક્ત મહાત્માઓની દશાનું સ્વરુપ વખાણે છે.
વિસ્તારી પરમજ્યાતિ,−ર્ધાતિતાભ્ય તરાશયા:;
જીવન્મુકતા મહાત્માના, જાય તે વિગતર-પૃહા:. ૧૪,
શબ્દાર્થ :-અત્યંત વૃદ્ધિને પામતી, એવી અતર્ગ શુદ્ધાત્મિક, નિમ`ળ જ્ઞાન પરિણતિના પ્રકાશવર્ડ જેમના ખાદ્યન્યતર આશયે મહા ચિત્ત સુખ લાભરૂપ વર્તી २ह्या છે, એવા જીવનમુક્ત મહાત્મા જગતની પરપુગલિક ભાવની મૂર્ઝાએ રહિત, .સા નિસ્પૃહી હોય છે ૧૪.
હવે આત્મભાવમાં સદા જાગૃત કેણુ હાય ? તે કહે છે.
જાગૃત્યાત્મનિ તે નિત્ય, બહિર્ભાવેષુ શેરતે; ઉદાÅયે પરદ્રવ્યે, લિંગતે સ્વગુણામૃતે. ૧૫.
શબ્દા :-જે મહિરાતમ ભાવમાંજ પાતાપણું માની પુગલિક પરાધિન પદાર્થાંમાં સુખના ભ્રમે લીન થઈ સૂતા છે, તે તે મૂઢ આત્મા જાગતા છતાં સૂતાજ જાણવા, પર`તુ જે આવા બહિરાતમ ભાવના ત્યાગ કરીને પેાતાના સત્ય આત્મ સુખમાંજ રમતા રહે છે, તે સૂતા છતાં પણ જાગૃતા છે, એવા મહાત્માએ પરદ્રવ્યમાં ઉદાસીન રહી, સ્વસ્વરુપ

Page #957

સાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
ગુણુરુપ અમૃતનુ આસ્વાદન કરે છે. ૧૫.
હવે મુનિ મહારાજના ચારિત્રાત્મા કેવા પ્રકાશે છે, તે કહે છે. યથૈવાભ્યુદિતસર્યાવિ–ધાતિ મહાન્તર';
ચારિત્ર. પરમજ્યાતિ–ઘેિિતતાત્મા તથા મુનિ:. ૧૬. શબ્દા :-જેમ ઉદય પામલે સૂર્ય' મહીમંડળના મહા વિસ્તારને પ્રકાશ કરે છે, તેમ શુદ્ધ પરમાત્મ સ્વરુપ રમણુના આનદવર્ડ, મુનિ મહાત્માએ પાતાની શુદ્ધ ચારિત્ર પરિણતિની યા િસવત્ર પ્રતિબિંબિત કરે છે, અર્થાત્ તેમની ચારિત્રની પ્રભા પાતાની સમીપે રહેલા પ્રાણી માત્ર પદાર્થાંમાં નિમળપણે ઝબકે છે. ૧૬. હવે પ૨મ જ્યંતિ કેમ પ્રગટે છે, તે મતાવે છે.
૮૯૯
પ્રચ્છન્ન પરમં જ્યાતિ–રાત્મનાજ્ઞાનભસ્મના; ક્ષણાદાવિ વન્યુગ્ર–ધ્યાનવાતપ્રચારત:. ૧૭.
શબ્દાર્થ :-અજ્ઞાનરૂપી રાખનું જેના ઉપર આચ્છાદન થઇ રહેલું છે, તે આત્મિક જ્યાતિ ઉગ્ર સ્વરૂપ ધ્યાનરૂપી વાયુના પ્રચાર વડે પૂર્વોક્ત રાખને ઉડાડી દઇને એક ક્ષણવારમાં પાતાના સહેજે શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રગટ કરે છે. ૧૭.
હવે આત્માની પરમ ચૈાતિની પ્રાપ્તિ કાણુ કરી શકે છે, તે કહે છે. પરકીય પ્રવૃત્તા કે, સૂકાંધધરોપમા: સ્વગુણાનસજ્જાસ્તે:, પરમજ્યોતિરાપ્યતે. ૧૮.
શબ્દા-જે પરપુગલિક પદાર્થાંના વ્યાપારમાં મૂંગા, મહેશ, તથા અધ સમાન વતે છે, અથાત્, જેએ પરપુલિક વસ્તુઓને વિષે તદ્ન સાક્ષીરૂપેજ નિલે પ પણે વર્તે છે, અને પેાતાના આત્મિક ગુણ્ણા જે ક્રમ' જનિત ઉપાધિથી ઢંકાયલા છે, તેને સત્વર પ્રગટ કરવામાં સદા સાવધાન પણે તત્પર થઇ રહ્યા છે; તેવા મહાત્માજ શુદ્ધાત્મ જયાતિને પ્રાપ્ત કરે છે. ૧૮.
હવે પરચિતકદ્રષ્ટિ અને સ્વચિંતકદ્રષ્ટિના ગુણ દોષના મુકાબલે કરે છે, પરેષાં ગુણદોષપુ, દ્રષ્ટિસ્તે વિષદાયિની;
સ્વગુણાનુભવાલાકા૬, દ્રષ્ટિ: પીયૂષવર્ષિણી. ૧૯.
શબ્દાથ :-પરપુદ્ગલિક પા તથા જીવાના ગુણ દોષના ચિંતનવાળી દ્રષ્ટિ વિખમયી, ઝેરીલી જાણવી, પર`તુ સ્વાત્મ ગુણાના અનુભવ કરવાવાળી દ્વષ્ટિ અમૃતને વર્ષાવનારી જાણવી. ૧૯,
હવે શુદ્ધાત્મ સ્વરૂપ પ્રકાશ વિજ્ઞાન કાને કહીએ, તે કહે છે. સ્વરૂપદર્શન શ્લાઘ પરરૂપેક્ષણ વૃથા;
એતાવદેવ જ્ઞાન, પરમજ્યાતિઃ પ્રકાશક, ૨૦. શબ્દાર્થ :-સ્વાત્મ સ્વરૂપનુ જ ઇન પ્ર×શનીય છે, અને પર દ્રવ્યનું સ્વરૂપ

Page #958

එඑ
સજ્જન સન્મિત્ર
નિરક્ષણ, તે નિરથ ક છે, આવા પ્રકારનું વિજ્ઞાન તે શુદ્ધ પરમાત્મ જયાતિનું પ્રકાશક છે. ૨૦. હવે આત્મજ્ઞાન પ્રકાશ કાને હિતકારક છે, તે કહે છે.
સ્તાકમધ્યાત્મના જ્યોતિ:, પશ્યતા દ્વીપતાવહિત; અધસ્ય દીપશતવત, પર જ્યાતિન અપિ. ૨૧. શબ્દા :-ચક્ષુવત એવા દેખતા પ્રાણીને દીવાની પેઠે થાડી પણ આત્મ ચૈતિ એટલે અલ્પ આત્મજ્ઞાન પણ મહા હિતને કરનારૂં થાય છે; પરતુ અને સેકડા દીવાની પેઠે ઘણી વિદ્યમાન આત્મ ચેતિ, અર્થાત્, ગમે તેટલુ આત્મજ્ઞાન વાંચે, સાંભળે, ભણે, પણ અતરગ ચક્ષુએ હીન, ભેદ જ્ઞાન રહિત, બઢ઼િરાત્માઓને નિરર્થક છે. ૨૧. હશે પરમ ચૈાતિ કાને પ્રગટ થાય છે, અને તે કેવી રીતે? તે કહે છે.
સમતામૃત મગ્નાનાં, સમાધિ ધૂત પાપ્સનાં;
રત્નત્રયમય શુદ્ધ પર જ્યાતિ: પ્રકાશતે. ૨૨.
શબ્દા :-સમતારુપી અમૃતમાં જે નિમગ્ન છે, અને સમાધિ જળવડે જેના પાપરુપ મેલ ધોવાઇ ગયા છે; એવા સાધુ જતેને રત્નત્રયમય શુદ્ધ, એવી પરમ ચૈાતિ પ્રગટ થાય છે. ૨૨.
હવે પરમ ચૈાતિના પ્રકાશથી ત્રણ જગતને વાંધ કેણુ ચયા છે, તે કહે છે. નિથ કરા ગણધરા, લબ્ધિસિદ્ધાશ્વ સાધવ;
સ ંજાતાસ્ત્રિજગ ઘા:, પરમજ્યાનિ પ્રકાશત:. ૨૩.
શબ્દા :-શ્રી તીથકર પરમાત્મા, ગણધર મહારાજા, અને લબ્ધિ, સિદ્ધિ, સાધુ મહાત્માએ પ૨મ જ્યેાતિના પ્રકાશથી ત્રણ જગતને વદ્ય થયા છે. ૨૩. હવે પરમ ાતિને કાણુ, ક્યારે પામે છે, તે કહે છે.
ન રાગ નાપિ ચ ષ, વિષમેસુ યદા જેત; આદાસીન્ય નિમગ્નાત્મા, તદાષ્નાતિ પરમહ:. ૨૪.
શબ્દાઃ-જ્યારે વિષમ વસ્તુમાં અર્થાત્, મહાવિકટ ભયંકર કસાટીને વખતે એટલે વાર માઁત ઉપસગ'ને વિષે કે અત્યંત પુગલિક સુખની અવસ્થામાં પણુ જીવને જ્યારે રાગ, દ્વેષ થતા નથી, સમભાવજ રહે છે; તેવી ઉદાસીન વૃતિમાંજ વૃતતા આત્માઓનેજ પરમ ચૈાતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. ૨૪.
હવે ગ્રંથકર્તા પેાતાનું નામ સૂચવતા થકા ગ્રંથનું મહાત્મ્ય વખાણે છે.
વિજ્ઞાય પરમ જયાતિ-હાત્મ્ય મિદમુત્તમ;
ય: સ્થય'' યાતિ લભતે, સ યશેવિજય શ્રિય', ૨૫.
શબ્દા:-શુદ્ધ પરમાત્મ સ્વરૂપ રમણુરૂપ સ્થિરતા ગુણુને પ્રાપ્ત કરે છે, તેવા મહાત્મા, કર્યાં છે યશના વિજય તે જેમણે, એવા મહુાયશવિજયજી પરમાત્મ પ્રભુ, તેની પરમ જાતિ રૂપી અનતી રિદ્ધિને પામે છે. ૨૫,

Page #959

" શામ:
સમ્યક્રવાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ ૭. યશસ્વી ધર્મશીલ પરમહંત મહારાજાધિરાજ શ્રી કુમારપાલક્ત
આત્મનિન્દારૂપ જિદ્ર સ્તુતિ સાથે
ઉપજાતિ વૃતમ, નમ્રાખિલામંડલમલિરત્ન–૨ મચ્છટાપલ્લવતાંધ્રિપીઠ !; વિધ્વસ્ત વિશ્વવ્યસનપ્રબંધ!, ત્રિલોકબંધો ! જયતાજિનેન્દ્ર !
ભાવાર્થ-નમી પડેલા સમસ્ત ઇંદ્રના મુકટ સંબંધી રત્નની પ્રભારાશી જેમના ચરણપીઠ ઉપર પ્રતિબિંબિત થયેલી છે, અને જેમણે જગતના કષ્ટસમુહને દૂર કરી નાંખ્યો છે, એવા હે કૌલેકમબંધુ જિનેશ્વર મહારાજ! આપ જ્યવંતા વર્તે. ૧.
મૂડમ્યહે વિજ્ઞપયામ યા–મપેતરાગ ભગવન! કતાર્થમ: નહિ પ્રણામુચિતસ્વરૂપ–નિરૂપણય ક્ષમતેડરર્થવગ: ૨.
ભાવાર્થ-પગ દ્વેષાદિ મળથી સર્વથા મુક્ત હોવાથી કૃતાર્થ થયેલા આપને જે હું વિનવું છું, તે મારી મુગ્ધતા માત્ર છે, કેમકે ૨વામીના યથાર્થ સ્વરૂપને નિરૂપણ કરવાને અથી વર્ગ સમર્થ થઈ શકતેજ નથી ૨.
મુક્તિગતેપીશ! વિશુદ્ધચિત્ત, ગુણાધિરોપણ મમાસિ સાક્ષાત ભાનુર્દવીયાનપિ દર્પણે શુ–સંગાન્ન કિઘાતતે? ગ્રહાન્ત:. ૩.
ભાવાર્થ-હે સ્વામી! આપ મુક્તિપદને પામ્યા છતાં મારા વિશદ્ધ ચિત્તમાં ગુણાધિરોપવડે સાક્ષાત વર્તે છે; જેમ અતિ દૂર રહેલો સૂર્ય સુંદર આરશીમાં પ્રતિબિંબિત થઈને ઘરની અંદર ઉલોત કરતું નથી શું? અપિતુ કરે છેજ તેમ જાણવું. ૩.
તવ સ્તન ક્ષયમંગભાજા, ભજતિ જન્માર્જિતપાતકાનિ; કિશ્મિર ચંડડમરાચિ–સ્તોમે તમાંસિ સ્થિતિમુદ્ધહતિ. ૪.
ભાવાર્થ-આ૫ની સ્તવના કરવાવડે પ્રાણીઓના અનેક જન્મોમાં ઉપાજિત કરેલાં પાપકર્મ ક્ષય પામી જાય છે, અથવા પ્રચંડ સૂર્યની પ્રારાશી પ્રસરતાં અંધકાર કયાં સુધી ટકી શકે? અપિતુ નજ ટકી શકે. ૪.
શરણ્યકારુણ્યપર: પરેષાં, નેહંસિ મહજવરમાશ્રિતાનામ; મમત્વદાજ્ઞા વહતાડપિમૃધ્રા-શાન્તિ ન યાત્વેષ કુપ હતો . ૫.
ભાવાર્થ-ડે શરણુ લાયક, કરૂણા કરવા સદા કુશળ, એવા આપ સ્વાશ્રિત અન્ય જિનેના મેહજવરને મૂળથી દૂર કરી નાંખે છે તેમ છતાં શિર ઉપર આપની આજ્ઞાને અચુક વહન કરનારે જે હું તેને આ મહવર શા કારણથી ઉપશાંત થતું નથી, તે હું કળી શકતું નથી. ૫.
ભવાટવીલ ધનસાર્થવાહ, ત્વામશ્રિતે મુકિતમહં યિયાસુ, કષાયઐજિં ! નલમાનં, રત્નત્રયંમે તદુપેક્ષસે કિમ? ૬. ભાવાર્થ-હે સ્વામી! મુક્તિપુરી જવા અભિલાષા વાળો હું આ સંસાર અટવીને

Page #960

૯૦૨
પાર પમાડવા સમથ સાથ`વાહ, એવા આપને જ શરણે આવેલા ચાર વડે લુંટાઈ જતાં મારા, દર્શન, જ્ઞાન, અને ચારિત્રરૂપ ત્રણ ઉપેક્ષા કરી રહ્યા છે? ૬.
લખ્વાસિ સત્વ મયકા મહાત્મા, ભવાંધ્યુંધા બભ્રમતા કથ'ચિત્: આ પાપિ ડેન નતા ન ભકત્યા ન પૂજિતા નાથ ! ન તુ સ્તુતેાસિ. ૭. ભાષા -ભવસમુદ્રમાં અનેકવાર ભ્રમણુ કરતા મને મહા મુશીખતે આપ મહાત્મા મળ્યા છે, તેપણુ નાથ ! પાપરાશી એવા મે', આપને ભક્તિ ભાવથી નમસ્કાર, પૂજા, કે સ્તુતિ કશું કર્યુÖજ નથી. ૭.
સંસાર ચક્રે ભ્રમયનું કુમાધ–ઈંડેન માં કમહાકુલાલ:; કરેાતિ દુ:ખપ્રચયસ્થભાંડ, તત: પ્રભા ! રક્ષ જગચ્છરણ્ય !. ૮.
ભાષા –હે સ્વામી! આ અતિ દુષ્ટ કમ કુલાલ [કુંભાર] મને સ‘સારચક્ર ઉપર કુખેાધરૂપી દંડવડે ભમાઢતા મહા દુઃખનું લેાજન કરે છે તેવી કથ'ના થકી હે શરણલાયક પ્રભુ આપ મારૂં રક્ષણ કરી. ૮.
કદા
ત્વદાજ્ઞાકરણાપ્તતત્ત્વ-ત્યકત્લા મમત્વાદિભવૈકકન્દમ્:
સજ્જન સન્મિત્ર છું, તા પછી કષાય રત્નાની આપ કેમ
આત્મકસારે। નિરપેક્ષવૃત્તિ-મેક્ષિપ્લનિચ્છાવતાઽસ્મ નાથ. ૯. ભાવાર્થ-ડે નાથ, આપની આજ્ઞાને યથાથ' અનુસરવાવડે, તત્વસ્વરૂપને પામેલા હું આ ભવભ્રમણને વધારનાર મમત્ત્વાદિક વિકારોને તજી, કેવલ આત્મનિટ ઉદાસીન વૃત્તિએ પૂર્ણુ વિરક્ત અને નિસ્પૃહીપણે સહજ વિલાસી કયારે બનીશ ? . તવ ત્રિયામાપતિકાન્તિકાન્ત ગુણનિયમ્યાત્મમન: પ્લવગમ્;
કદા ત્વદાજ્ઞામૃતપાનલેાલ:, સ્વામિનૢ પરબ્રહ્મતિ' કરિષ્યે ?. ૧૦.
ભાવાથ ચંદ્રની કાંતિ જેવા મહા ઉજ્જવલ આપના ગુણૢાવડે મારા મનમટને નિયમમાં રાખી આપના પવિત્ર વચનામૃતપાન કરવા અત્યંત આશક્ત થઇ, હૈ સ્વામિ ! કયારે સ્વ સ્વરુપ રમણુ ખનીશ ? ૧૦.
ઐતાવતી ભૂમિમહં ત્વદધિ—પદ્મપ્રસાદાાતવાનધીશ:; હઠન પાપસ્તપિ સ્મરાઘા, હિ મામકાયેષુ નિયેાજયન્તિ. ૧૧.
ભાવાથ હે નાથ ! આપના ચરણુકમળના પ્રસાદથી હું આટલી ઉંચી ભૂસી સુધી પહેાંચ્યા છું, તેપણ દુષ્ટ કામાદિક વિકારા મને બલાત્કારે અકાય કરવા પ્રેરણા કરે છે, એ ભારે ખુદના વિષય છે. ૧૧.
ભદ્ર' ન કિ ત્વય્યપિ નાથનાથે, સંભાવ્યતે ? મે યપિ સ્મરાઘાઃ; અપાક્રિયન્તે શુભભાવનાભિ:, પૃષ્ઠિ' ન મુન્તિ તથાપિ પાપા: ૧૨.
ભાવાય હું પ્રભા ! વિશ્વનાયક એવા આપ નાથ છતે, મને શું શું હિત ન સભવે ? અપિતુ, સહિત સભવે, પરંતુ જો કે હું શુભ ભાવનાઓ વડે કામાદિક વિકારો

Page #961

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૯૪
દૂર કરવા બનતું કરૂં છું, તેપણ તે દુષ્ટ વિકારા મારી પૂઠ મૂકતા નથી, મારા પરાભવ કરવા મારી પછાડી લાગ્યા રહે છે. ૧૨.
ભવાંજીરાંશા ભ્રમત: કદાપિ, મન્યે ન મે લેાચનગાયરાK.; નિસીમસીમન્તકનારકાદિ–દુ:ખાતિથિત્વ
પ્રથમન્યથેશ !: ૧૩.
ભાવા-હે પ્રભુ, પૂર્વ' ભવસમુદ્રમાં ભમતા એવા મને આપ દ્યાપિ દ્રષ્ટિગોચર થયા જણાતા નથી, નહિ તા સ્રાતમી નરક વિગેરેનાં ઉત્કૃષ્ટ દુઃખ મારે શા માટે ભાગવવા પડે ? અર્પિતુ, કદાપિ નજ લાગવવાં પડે. ૧૩.
ચક્રાતિચાપાંકુશવજામુખ્ય:, સલ્લક્ષગલક્ષિતમ ડ્રિયુગ્મમ;
નાથ ! ત્વદીય' શરણં ગતાઽસ્મ, દુર્વારમેાહાદ્ધિવિપક્ષભીત : ૧૪. ભાવા-હે નાથ, ચક્ર, ખડક, ધનુષ્ય, અકુશ, તથા વા પ્રમુખ ઉત્તમ લક્ષણાવર્ડ લક્ષિત એવા આપના ચરણુ યુગલનું જ શરણ, હવે દુય એવા મહાદિ શત્રુથી ભય પામતા એવા મે', અપના દાસે ગ્રહણુ કહ્યુ છે. ૧૪. અગણ્યકારુણ્યશરણ્યપુણ્ય-સજ્ઞ !; નિષ્કંટક ! વિશ્વનાથ !, દીન હતાશ શરણુગત ચ, માં રક્ષ રક્ષ મરભિલભલ્લે: ૧૫. ભાવા:-હે વિશ્વનાથ ! અગાધ કરૂાવર્ડ શરણુ કરવા લાયક પવિત્ર અને સર્વજ્ઞ, વીતરાગ એવા આપ એક ટ્વીન હતાશ, એટલે નીરાશ થયેલા, અને આપને શરણે આવેલા એવા મને દુષ્ટ કામ કદથનામાંથી મચાવા, મચાવે. ૧૫.
ત્વયા વિના દુષ્કૃતચક્રવાલ, નાન્યઃ ક્ષય' નેતુ મલ' મમેશ!; કિવા વિપક્ષપ્રતિચક્રમૂલ'. ચક્ર વિના સ્કેન્નુમલ’ભવિષ્ણુ: ૧૬.
ભાવાથઃ–હે નાથ ! આપ વગર બીજો કોઈ પણ મારા સઘળા દુષ્કૃતને છેદવા સમથ નથી, અથવા તે શત્રુઓના પ્રતિચક્રને સામા સમથ' ચક્ર મગર છેવાને કોઈ પણ સમથ થઈ શકતા નથી; માટે આપતુજ મને સવત્ર શરણુ હા. ૧૬. યદેવદેવાસિ મહેશ્વરોસ, બુધ્ધાસ વિશ્વત્રયનાયકાસિ; તેનાન્તરંગારિંગણ।ાભભૂત-સ્તવાગ્રતા મ હા સખેદમ્. ૧૭.
ભાવા:-હે સ્વામી! આપ દેવના પણુ દેવ છે, મહેશ્વર છે, બુદ્ધ છે, અને જગતના નાયક છે, તેથીજ અંતરંગ શત્રુ વગ વડે પરાભવ પામેલેા હું, આપની આગળ અત્યંત ખેદ્ઘ સહિત રુદન કરું છું. ૧૭.
સ્વામિન્નધર્મ વ્યસનાનિ હિત્સા, મન: સમાધૈા નિધામિ યાવત્: તાવન્ફ્રેઘેવાન્તરવરણા મા–મનલ્પમાહાત્મ્યવશ નયન્તિ. ૧૮. ભાવાર્થ-ડે પ્રલા ! અધમ વ્યસનાને તજી દઈને જેટલામાં હું મનને સમાધિમાં સ્થાપું છું, તેવામાં કામાદિક અંતરંગ શત્રુએ જાણે ધાતુર થઇને મને અતિ માહાંધ કરી મુકે છે, મારી શુદ્ધ બુધ ઠેકાણે રહેવા દેતા નથી. ૧૮,

Page #962

૯૦૪
સજ્જન સન્મિત્ર
વાદાગમાંàક્ત્તિ સંદેવ દેવ !, મેહાયે। યન્સમાં વૈરિણામી; તથાપિ મૂઢસ્ય પરાસમુન્દ્વયા, તત્સન્નિધા હી ન કમષ્યષ્કૃત્યમ્. ૧૯. ભાવા:–ડે સ્વામિન્! આપના આગમથી હું જાણું છું કે, આ મહાદિ મારા સદાયના શત્રુએજ છે, તથાપિ પરશત્રુએમાં વિશ્વાસ સ્થાપવાથી મૂઢ બની ગયેલા હું, તેમની પાસે રહી સવ` ક`ઇ અકૃત્ય કરૂં છુ એટલે તેમની પાસે મારૂં લગારે જોર ચાલતું નથી. ૧૯. મ્લેચ્છનું શ શૈરતિરાક્ષસચ,વિડ બતાઽમીભિરનેક શેહમ્; પ્રાપ્તત્ત્વિદાનીં ભુવનૈકવીર !, ત્રાયસ્વ માં યત્તવ પાદલીમ. ૨૦.
ભાવાથ :-ડે પ્રભા ! રાક્ષસે કરતાં પણ અતિ નિર્દેય આ માહાર્દિક સ્વેછે.એ મારી બહુ વખત વિડંબના કરી છે, અને હવે તે ત્રણ ભુવનમાં એક, અદ્વિતીયવીર, એવા આપનાજ શરણે આવ્યા ', તેથી આપનાજ ચરણે વળગી રહેલા એવા હું, તેના બચાવ કરા, આપ સમથ પ્રભુની કૃપા વગર કોઈ મને દાદ દઇ શકે તેમ નથી. ૨૦. હિન્ના સ્વદેહે મમત્વબુદ્ધિ, શ્રદ્ધાપવિત્રીકૃતસદ્વિવેક:; મુકતાન્યસંગ:સમશત્રુમિત્ર:, સ્વામિનૢ ! કદા સ યમમાતનિધ્યે ૨૧. ભાવાથ:-હું પ્રલા! સ્વદેહમાં પણ મમત્વબુદ્ધિ તજી દઈને શ્રદ્ધાવš પવિત્ર થયેલા સદ્વિવેકવાલા એવા જે હું, પરસંગથી નિરાળેા રહી, સહુ શત્રુમિત્ર ઉપર સમભાવ રાખીને કયારે દ્રઢપણે સયમ પામીશ ? ૨૧.
ત્વમેવ દેવા મમ વીતરાગ, ધર્મો ભવશિતધમ એ;
ઇતિ સ્વરૂપ' રિમાન્ય તમન્નાપેક્ષણીયા ભવિત સ્વભૃત્ય:. ૨૨. ભાવાર્થ :-ડે સ્વામી! આપ વીતરાગજ મારા ઇષ્ટ દેવ છે અને આપે દર્શાવેલા ધર્માંજ ખરો ધર્મ છે એવું સ્વરૂપ સારી રીતે હું સમજ્યેા છું, તેથી આ આપના સેવકની આપ ઉપેક્ષા નહિં કરશે (એવી મારી નમ્ર પ્રાથના છે.) ૨૨. જિતાજિતાશેષસુરાસુરાધ્રા:, કામાય: કામમમી યેશ !;
ત્યાં પ્રત્યશકતાસ્તવ સેવક તુ, વિશ્ર્વન્તિ હી સપષ' પેવ. ૨૩. ભાવા:-હું નાથ! જેમણે સમસ્ત સુરાસુરને જીતી લીધા છે, એવા આ કામાકિ અતર’ગ શત્રુઓને આપે અત્યંત વશ કરી લીધા છે, તેથી આપને આંચ પણ અડાડવા અશકત એવા તે, જાણે રાષવડેજ હોય તેમ, આપના સેવકને નિર્દયપણે હણી નાંખે છે, (માટે તેઓ થકી ઉગરવાનુ... મને દ્રઢ જ્ઞાનમળ આપે!). ૨૩
સામર્થ્ય મૈતદ્ભવતાઽસ્તિ સિદ્ધ, સત્ત્વાનશેષાનિ નૈતુમીશ !; ક્રિયાવિહીન ભવદોઘલીન, દીન' ન ક રક્ષ સ ? માં શરણ્ય! ૨૪.
ભાવા:-હું સ્વામીત્! સમસ્ત જનાને મેક્ષપદ પમાડવાને આપ સમથ છે, તા હૈ શરણદાયક આપના ચરણે વળગી રહેલા આ એક પાંગળા ટ્વિન સેવકની, કેમ રક્ષા કરતા નથી? ૨૪.

Page #963

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
પાદપદ્મદ્વિતિય જિનેન્દ્ર!, સ્ફુરત્યજસં હ્રાદ યસ્ય પુસ:; વિશ્વત્રયીરપિ નૂનમેતિ, તત્રાશ્રયા” સહચારિણીવ. ૨૫. ભાવાથ:-ડે જિનેન્દ્ર! આપના ચરણુકમળ, જે ભવ્યાત્માના, હૃદય કમળમાં સદાય સ્ફુર્યાં કરે છે; તેના આશ્રય લેવાને ત્રિભુવનની લક્ષ્મી પણ જાણે સહચારિણી, દાસી હોય એમ નિશ્ચય આવી રહે છે, સારાંશ કે જે ભાગ્યવ'ત ભવ્યજના આપના ચરણકમળનું એક નિષ્ઠાથી ધ્યાન ધરે છે, તેમને ત્રણ ભુવનની લક્ષ્મી પશુ દાસી રૂપ થઈ રહે છે. (માટે હે જગતાત, તે આપના ચરણુકમળનું સમ્યક્ સેવન મને સવ ́ત્ર હેા.) ૨૫. અહીં પ્રભા નિર્ગુણ ચક્રવતી, ક્રૂરા દુરાત્મા હતક: સપાખ્મા; હીદુ:ખરાશા ભવવારરાશા, યસ્માન્નિમગ્નાસ્મિ ભવદ્ગિમુકત: ૨૬.
ભાવા:-હે પ્રભા! હું અત્યંત નિર્ગુ ́ણી, ક્રૂર, દુષ્ટ, નિય અને પાપી છું, આપના આલંબન વગરના હું પ્રચૂર દુઃખવાળા સંસાર સાગરમાં ડુબેલા છું, હવે તે મને આલ`બન કેવળ આપનુંજ છે. ( માટે અનાથના નાથ ! ગરીબ નિવાજ! મારા ખરા માયબા! હવે મને ઉવેખવા, તે આપને ઉચિત નથી, પણ મારા સકળ દોષને ટાળી મને આપ જેવા કરા, એજ વિનતિ છે. ૨૬.
સ્વામિન્નિમગ્નાસ્મિ સુધાસમુદ્ર, યત્નેત્રપાત્રાાિથરઘ મેડÇ:; ચિન્તામા કૃતિ પાણિપદ્મ, પુસામસાધ્યા નRsિકશ્ચિદ:. ૨૭.
ભાત્રા:-હે નાથ ! આજ આપ મને દ્રષ્ટિગોચર થયા, તેથી હું અમૃતસાગરમાં નિમગ્ન થયા છુ, જેમના હસ્તકમળમાં ચિંતામણી રત્ન આવી રહ્યું છે, તેમને ક્રાઇ પણ અથ અસાધ્ય નથી એટલે તેમના સકળ કાર્યની સહેજે સિદ્ધિ થઈ શકે છે. (તેવાજ ભાગ્યશાળી હું મને પેાતાનેજ આપવડે સમજુ છું.) ૩૭.
ત્યમેવ સ સારમહાંબુરાશા, નિમજ્જતા મે જન! યાનપાત્રમ; ત્વમેવ મે શ્રેષ્ઠસુઐકાધામ, ત્રિમુક્તિરામાધટનાભિરામ:. ૨૮.
ભાવા:-હે પ્રભો ! સંસાર સમુદ્રમાં ડુબતા એવા મને આપજ એક જહાઝ સમાન છે, અને શિવરમણી સાથેના શાશ્વત સંબધ વડે અભિરામ એવા આપજ મારા શ્રેષ્ઠ સુખના વિશ્રામ સ્થાન છે. ૨૮.
૯૦૫
ચિન્તામણિસ્તસ્યજિનેશ! પાણી, કલ્પદ્રુમરતસ્ય ગૃહાંગણુસ્થ:; નમસ્કૃત યેન સદાઽપ ભકત્યા, સ્તંત્ર: સ્તુતે દાભિરચિàાસિ. ૨૯.
ભાવા:–હે સ્વામિન્! જે ભયંજનાએ આપને ભક્તિ વડે સહાય નમસ્કાર કર્યા છે, સ્તત્ર સ્તવને વડે સ્તન્યા છે, અને અનેક પુષ્પમાળાએ વડે પૂજ્યા છે, તેમના હાથમાં ચિતામણી આવેલ છે અને તેમના આંગણામાં કલ્પવૃક્ષ ઉગ્યાં છે એમ હુ' માનું છું. કેમકે તેમનાં સકળ વાંછિત કાય` સહેજે સિદ્ધ થાય છે, (તેઓ ખરેખર ધન્ય છે, કૃતપુન્ય છે, જે આપને દેખી રહ્યા છે.) ૨૯

Page #964

સજ્જન સન્મિત્ર
નિમીલ્ક નેત્રે મનસ: સ્થિરત્વ, વિધાય યાજ્જિન ! ચિન્તયામિ;
ત્વમેવ તાવન્ન પાઽસ્ત દેવા, નિ:શેષકર્મક્ષયહેતુરત્ર. ૩૦. ભાવા:-હે નાથ ! અને નેત્રા મીચીને, અને મનને સ્થિર કરીને જ્યારે જ્યારે હું' ચિંતવું છું, ત્યારે મને સમસ્ત કા ાય કરવાના હેતુરૂપ આપ સિવાય કેવળ આપજ પ્રતીત થાઓ છે, અર્થાત્ સાક્ષાત્ મના છે. ૩૦.
ભકત્સાતૃતા અપિ પરે પરયા પરેમ્યા, મુકિત`જિનેન્દ્ર ! તે ન કથચનાપ; સિકતા: સુધારસટૈરપિ નિમ્નવૃક્ષા, વિશ્રાન્તિ નહિ ચુતફલ' કદાચિત. ૩૧.
ભાવાથ:-ડે જિનેન્દ્ર! ગમે તેટલી ઉત્કૃષ્ટ ભક્તિ વડે સ્તવ્યા છતાં, અન્ય દેવા કઈ રીતે ખીજાઓને એટલે પેાતાના ભક્તોને મુક્તિપદ આપી શકતા નથી; કેમકે અમૃતના કુંભેાવડે પણ સિંચવામાં આવેલા લીમડાનાં વૃક્ષેા શુ કદાપિકાલે આમ્રફળ આપીશકે ખરા ? અર્થાત્ કદાપિ નહિ, ૩૧.
est
ભવજલનિધિમધ્યાન્નાથ !નિસ્તાય કા: શિવનગર કુટુમ્બી નિર્ગુણપેિનિર્ગુણાપિ ત્વયાૠમુ; નહિગુણમણ વા સ ંશ્રિતાનાં મહાન્તા, નિરુપમકરુણાર્તા: સર્વથા ચિન્તયન્તિ. ૩ર.
ભાવાથ: હે નાથ ! ભવસાગરથી મારો નિસ્તાર કરીને નિર્ગુણી છતાં મને આપે મેક્ષવાસી કરવા જોઈએ, કેમકે નિરુપમ કરૂાવડે આર્દ્ર બનેલા મહાપુરૂષા સ્વાશ્રિત સેવકવ'ના ગુણદોષને સવથા ચિંતવતા નથી, એ તા સ્વસેવાને સ્વાત્મલેખીને આપ સરખાજ કરે છે, કરવાની સદા હિતબુદ્ધિ રાખે છે. ૩૨
પ્રાપ્તસ્ય બહુભિ : શુભસ્ત્રિજગતચૂડામાગુદે વતા, નિર્વાણપ્રતિભૂરસાવપિ ગુરુ: શ્રીહેમચંદ્રપ્રભુ:; તન્નાત : પરમસ્તિ વસ્તુ કિમપિ સ્વામિન્ યદર્ભોથે કે, કિન્તુ દ્રચનાદર : પ્રતિભવસ્તાદ્ધ્માના મમ. ૩૩.
ભાવાથ :-હે નાથ ! મહાપ્રભૂત પુન્ય જોગે, આપ ત્રણ જગતના ચૂડામણી દેવ મને પ્રાપ્ત થયા છે, તેમ એ ઉપરાંત બીજી કોઈ મિષ્ટ વસ્તુ હું જાણુતા કે માનતા નથી, કે જેની પ્રાપ્તિ માટે હું આપની પાસે પ્રાથના કરું' છું; પરંતુ, આપના વચન ઉપર મને ભવભવ અધિકાધિક આદર થતા જાય, એટલુંજ હું આપની પાસે પ્રાથું છું, તથાસ્તુ.૩૩, ૮. પરમાનંદ પંવિતિ સાથે અનુષ્ટુપ વૃત્ત પરમાનંદસંપન્ન, નિર્વિકાર નિરામય;
ધ્યાનહીના ન પશ્યન્તિ, નિજદેહે વ્યવસ્થિત'. ૧.
ભાવા:–ઉત્કૃષ્ટ આન'ઃ યુક્ત, રાગ દ્વેષાદિ સવ' અનેાવિકાર કરીને રહિત, તથા સર્વ પ્રકારના રાગ રહિત, એવા, પેાતાના શરીરને વિષે વ્યાપિ રહેલે અન’ત શક્તિવ ́ત જે આત્મા,તેને તેના ચિત્ત્વને કરી રહિત એવા અજ્ઞાની પ્રાણીઓ, દેખતા નથી. ૧.

Page #965

સમ્યકત્વાદ પુષ્ટિ સંગ્રહ અનંતસુખસંપન્ન, જ્ઞાનામૃત પયોધર, અનંતવીર્યસંપન્ન, દર્શનં પરમાત્મનઃ.૨.
ભાવાર્થ-અનંત સ્વાભાવિક સુખે પરિપૂર્ણ, જ્ઞાનરૂપી અમૃત રસનું ઉત્તમ ભાજન તથા અનંત પરાક્રમ રૂપ શક્તિએ રહિત એવું શુદ્ધ પરમાત્માનું અલૌકિક દર્શન છે. ૨. નિર્વિકારે નિરાધાર, સર્વસંગવિજિંત; પરમાન સંપન્ન, શુદ્ધતન્યલક્ષણું.૩.
ભાવાર્થ-સવ વિકારે રહિત, સવ આધારે રહિત વતત્ર, સર્વ સંગે રહિત નિઃસંગ, પરમ આનંદે સહિત, એવું નિમળ ચેતનનું લક્ષણ છે. અર્થાત્ નિર્વિ કારી જ્ઞાનવરૂપમયજ આમા છે. ૩.
ઉત્તમ આત્મચિંતા ચ, મોહ ચિંતા ચ મધ્યમા;
અધમ: કામ ચિંતા ચ, પર ચિંતાધમાધમા:. ૪. ભાવાર્થ-આત્માનું જ ચિંતવન કરનારા મહાત્માઓ ઉત્તમ પુરૂષે જાણવા, તથા મેહ ચિંતાવત એટલે પિતાને આત્મા કર્મ કરીને ભરેલે છે, હું સુખી છું, હું દુઃખી છું, પાપી છું, ઈત્યાદિ કમ ધારાએ વતતા સમકિતિ છે તથા ભદ્રિક શુભ પરિણામી પ્રાણીઓ મધ્યમ જાણવા વિષય, કષાયાદિ મલીન પરિણામે વતતા, સંસાર રા—ખી, ભવનાશી જી અધમ જાણવા તથા પારકી નિંદા તથા કુથલી કરનારા, પારકાનું બૂરૂં ચિતવનારા, વિના કારણે પરજીને દુઃખ દેવાના ઉપાયને ચિંતવી રહેલા પરનું દુઃખ દેખી રાજી થનારા, મત્સરી, ગુણષિ, અદેખા, છિદ્રશાહિ જેને અધમાધમ જાણવા. ૪.
નિર્વિકલ્પસમુત્પન્ન, જ્ઞાનામૃત પયોધરં;
વિવેકમંજલી કવા, તં પિબક્તિ તપસ્વિનઃ ૫. ભાવાર્થ-નિવિકલ્પ દશામાં સમ્યક પ્રકારે પ્રાપ્ત થયેલો, એટલે મનના સર્વ સંકલ્પ તથા વિકલ્પથી રહિત શુદ્ધ દશામાં દેખાતો એ, એકાંત નિવિકારી જ્ઞાનરસમય, જ્ઞાનામૃત સાગરરુ૫ આત્મા છે, તે મધ્યેથી તપસ્વી, યેગી પુરૂષ, ભેદ જ્ઞાનરુપ વિવેક ચક્ષુઓ બેબો ભરીને આનંદ સહિત પાન કરે છે. ૫.
સદાનંદમયં જીવં, યે જાનત સ પંડિત,
સ સેવતે નિજાભનં, સુસર્વાનંદ કારણું. ૬. ભાવાર્થ-નિરંતર આનંદમયજ આ જીવ છે, એમ જાણે છે, અને તે છે, તે ખરેખર પંડિત છે, તેજ પુરુષ સમસ્ત આનંદને કરવાવાલે, એ જે પિતાને આત્મા, તેનું યથાર્થ સેવન કરે છે. ૬.
નલિન ચ યથા નીરં, ભિન્ન તિષ્ઠતિ સર્વદા:
અયમાત્મા સ્વભાવેન, દેહે તિષ્ઠતિ સર્વદા. ૭. ભાવાર્થ-જેમ પાણીને વિષે કમલ જલ થકી નિરંતર ન્યારું રહે છે, તેમજ આ આત્મા શરીરમાં રહ્યો છતાં, શરીર થકી સદા જજ રહે છે. ૭.

Page #966

૯૦૮
સજ્જન સન્મિત્ર
દ્રવ્યક વિનિમુકત, ભાવક વિવર્જિત; નાકરડુત બિતિ, નિશ્ચયેન યિદાત્માનં ૮.
ભવા:-જ્ઞાનાવર્ણાદિ આઠે દ્રવ્ય કમ` રહિત, તથા તે કર્માંને ઉત્પન્ન કરનારા રાગ, દ્વેષાદિપ ભાવ કમ'થી પણ રહિત, અને ઔદારિકાદિ પાંચે શરીરરૂપ નાકમથી પણ રહિત, એક જ્ઞાનાનંદમયજ આ આત્મા નિશ્ચયપણું છે, એમ જ્ઞાની કહે છે. (જાણે છે.) ૮. અનંત બ્રહ્મણારૂપ, નિજ દેહે વ્યવસ્થિત;
જ્ઞાન હીના ન પ િત, જાત્યધા ય ભાસ્કર. ૯.
ભાવા:–અનત બ્રહ્મજ્ઞાન સ્વરૂપી, સ્વશરીરને વિષે વ્યાપક છતાં,જેમ જન્મથી અંધ પ્રાણી સૂય'ને દેખતા નથી, તેમ જ્ઞાન ચક્ષુએ રહિતપ્રાણી પણ આવા આત્માને દેખતા નથી. ૯. યદું ધ્યાન ક્રિય તે ભવ્યે, યેન કર્મ વિલીયતે;
તત્ક્ષણ દ્રવ્યતે શુદ્ધ ચિત્ ચમત્કાર દર્શન ૧૦.
ભાવાથ:-જેવા પ્રાણી તન્મય સ્વરૂપે આ આત્માનું ધ્યાન કરે છે, કે તુરતજ તે કમના વિનાશ કરીને તત્કાળ શુદ્ધ, નિમર્માળ, સ્ફટિક રત્નની પેઠે સ્વચ્છ દીસે છે; ત્યારે તેનુ' દશન પણ ચિત્તને મહા ચમત્કાર ઉત્પન્ન કરનારૂં થાય છે. ૧૦.
યે ધર્મશીલા મુનય:પ્રધાના-તે દુ:ખહીના નિયમે ભવત્તિ; સંપ્રાપ્યશીઘ્ર પર મા તત્ત્વ, વ્રતિ મેાક્ષ (ચંદમેકમેવ. ૧૧. ભાવાર્થ :-સદાકાળ ધમ'ને વિષેજ લીન રહેનારા ઉત્તમ ધર્માચારી મુનિવરો નિશ્ચયે આ ભવના (સંસારના) દુઃખાથી રહિત થાય છે, અને એક પરમ પદાર્થ, ઉત્કૃષ્ટ સારભૂત, ચિદાન ંદઘન સ્વરૂપી જે મેક્ષપદ, તેને (શ પામે છે. ૧૧. આનંદરૂપ પરમાત્મતત્ત્વ', સમસ્તસંકલ્પવિકલ્પમુકત; સ્વભાવલીનાનિવસતિનિત્ય, જાનાતિ યાગી સ્વયમેવતત્ત્વ, ૧૨. ભાવા:–એક આનંદમયજ રૂપ છે જેવુ એવા પરમાત્મ સ્વરૂપી, મનના સ આહટ્ટાહટ્ટ વિકલ્પાથી રહિત, પાતાના સ્વભાવને વિષેજ નિર`તર વસનાર, એવા શુદ્ધ આત્મ પદા, તેનેજ યાગીપુરુષા સહજ, શુદ્ધ તત્ત્વ કરી જાણે છે. ૧૨. ચિદાનંદમય શુદ્ધ, પરાપાય નિરામય;
અન તસુખસંપન્ન, સર્વ સંગવિજિત. ૧૩.
ભાવા-આત્માના શુદ્ધે આનદાયુક્ત, મહા નિર્માંળ સવ કષ્ટ, તથા સત્ વ્યાધિથી મુક્ત, અપાર સુખે કરીને પૂર્ણ, અને સદાકાળ સ્રવ પરપુગલિક સંગે કરીને રહિત, આ આત્માધિરાજ વતે છે. ૧૩.

લેકમાત્રપ્રમાણેા હું, નિશ્ચયે નહિ સંશય:; વ્યવહારો દેહ માત્રણ, કથયન્તિ મુનીશ્વરા:, ૧૪. ભાષા:-ચૌદ રાજલેાક પ્રમાણે, નિશ્ચયે અવગાહન ક્ષેત્ર છેજેનું, પણ વ્યવહાર

Page #967

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
પેાત પેાતાના શરીર પ્રાણ ક્ષેત્રવાળા આત્મા છે, એમ મહા મુનીયા એટલે તીથંકર, ગણધરાદિ મહામા કહે છે, તે વાતમાં લેશ માત્ર સદેહ નથી. ૧૪. યત્ક્ષણ દ્રષ્યતે શુદ્ધ, તત્ક્ષણ ગતવિભ્રમ; વસ્થચિત્ત સ્થિભુિત, નિર્વિકલ્પ સમાધયે. ૧૫.
ભાવા:-જે ક્ષણે આ આત્મા જીવને શુદ્ધ દેખાય છે, તેજ ક્ષણે સવ કલ્પિત સુખના ભ્રમથી રહિત જીવ માલમ પડે છે; વળી સ`પૂર્ણ' શાંત, સ્થિર ચિત્તવંત, અચલ, નિવિકલ્પ સમાધિને વિષે રહેલા દીસે છે. ૧૫.
સ એવ . પરમ બ્રહ્મ,
સ એવ જિનપુ’ગવ:; સ એવ પરમ તત્ત્વ, સ એવ પરમ તપ: ૧૬. ભાવાથ:-તેજ ઉત્કૃષ્ટો બ્રહ્મ સ્વરૂપી છે, તેજ સામાન્ય કેવલીને વિષે શિરામણી શિખર સમાન તિથ"કર સ્વરૂપી છે, તેજ ઉત્કૃષ્ટ તત્ત્વ છે, સારભૂત પદાથ છે, અને તેજ ઉત્કૃષ્ટ, ઈચ્છા નિરોધરૂપ તખ઼મય એવા આ આત્મા છે. ૧૬. સ એવ પરમ જ્યેાતિ; સ એવ પરમેગુરુ:;
સ એવ પરમ ધ્યાન, સ એવ પરમાત્તમ. ૧૭,
ભાવા:–તેજ ઉત્કૃષ્ઠ જ્ઞાન જોતિમય છે, તેજ ઉત્કૃષ્ઠ સદ્ગુરૂ એટલે પેાતાના આત્માને પોતેજ શિક્ષા આપનાર ઉત્તમગુરૂ છે, વળી તેજ ઉષ્કૃટું ધ્યાન છે, અને તેજ સર્વોત્તમ પદા આ આત્મા છે. ૧૭.
સ એવ સકલ્યાણું, સ એવ સુખભાજન; સ એવ શુચિપ, સ એવ પરમ શિવ. ૧૮.
ભાવાથ-તેજ સમસ્ત કલ્યાણનું નિધાન છે, તેજ સમસ્ત સુખાનું ભાજન છે, તેજ નિર્મળ જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપી છે, અને તેજ સ* ઉપદ્રવથી રહિત, અજરામર શિવરૂપ આ આત્મા છે. ૧૮,
સ એવ પરમાનંદ:, સ એવ સુખદાયક:; સ એવ પરમચૈતન્ય, સ એવ ગુણસાગર:. ૧૯. ભાવા:-તેજ પરમ આનંદ યુક્ત છે, તેજ મહા સુખાયક છે, તેજ ઉત્કૃષ્ટ ચૈતન્ય એટલે જ્ઞાનશક્તિ છે, અને તેજ સવ` જીણુ સમુદ્ર આ આત્મા છે. ૧૯. પરમ આલ્હાદસ પુત્ર, રાગદ્વેષવિર્જિત;
સાહ્ તુ દેહ મધ્યે તુ, યેા જાનાતિ સ પ ંડિત:. ૨૦. ભાવા–તેજ ઉત્કૃષ્ટ હુ'મય છે, તેજ સ્રવ રાગદ્વેષાદિ વિકારે રહિત, શરીરને વિષે શાલી રહ્યો છે, તેને જે યથાથ જાણે છે, તેજ ખરા પતિ છે. ૨૦. આકારરહિત શુદ્ધ, સ્વસ્વરૂપે વ્યવસ્થિત; સિદ્ધમગુણેાપેત, નિ`કાર નિરંજન, ૨૧.

Page #968

૧
સજ્જન સન્મિત્ર
ભાવા-સવ આકાર રહિત, પાનાના સ્વરૂપેજ રહેલા, સિદ્ધના આઠ ગુણ્ણાએ સહિત, નિવિ કારી સવ' કમ રૂપી અ‘જને રહિત, શુદ્ધ નિષ્પન્ન સ્વરૂપી આ આત્મા છે. ૨૧. તત્ સમં તુ નિાત્માન, રાગદ્વેષવિવર્જિત; સહજાન ચૈતન્ય, પ્રકાશયતિ મહાયશે. ૨૨.
ભાવાય એવાજ, એટલે ઉપર કહ્યો તેવાજ, પોતાના આત્મા રાગ, દ્વેષ, માહ અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વાદિ, વિકારે રહિત છે, સ્વાભાવિક, સ્વાધીન, જ્ઞાન ચેતનાવંત આત્માનું સ્વરૂપ છે, એમ મ્હોટા યશના ધણી શ્રી પરમાત્માએ પ્રકાશ્યું છે. ૨૨. પાષાણેષુ યથા હેમ, દુગ્ધમધ્યે યથા ધૃત; તિલમધ્યે યથા તેલ, દેહમધ્યે તથા શવ. ૨૩.
ભાવાથ:-જેમ પથ્થરને વિષે સૂવર્ણ, જેમ દૂધને વિષે ઘી, જેમ તલમાં તેલ, સત્તાગત્ એટલે શક્તિરૂપે રહેલાં છે; તેવીજ રીતે આ શરીરને વિષે શક્તિરૂપે વ્યાપી રહેલા શિવ સ્વરૂપી આત્મા છે. ૨૩.
કાષ્ઠમધ્યે યથા વન્તિ; શકિત રૂપેણુ તિષ્ઠતિ; અયમાત્મા શરીરે,યા જાનાતિ સ પડત:. ૨૪.
ભાવાર્થ :-જેમ કાષ્ટને વિષે અગ્નિ શક્તિરૂપે ગુપ્ત રહેલી છે, તેમ આ આત્મા શરીરને વિષે રહેલા છે, એમ જે જાણે છે, અને વતે છે, તેજ ખરો જાણકાર ૫તિ છે. [પણ આત્મા, આત્મા કરીને પાકારનારા, માત્ર કથની કરનારા, અને આત્માના સ્વરૂપથી વિષરીત વનારા, રાગી, ઢેષિ, માહી, વિકારી, મમત્વી, જડાની, ભવવાસિ પ્રાણીએ પ'તિ નામને ચેગ્ય નથી, એકલા વચન જાળને વિષે *સી રહેલા જીકાઠિ પઢતાભાસા પેાતાના આત્માને ઠગી રહ્યા છે, અને આત્માને નામે આત્માનેજ વગેાવે છે; એ ખેદની વાત છે.] ૨૪. અત્રતાનિ પરિત્યય, તેષુ પરિતિષ્ઠતિ;
ત્યજેત્તાન્યપિ સંપ્રાપ્ય, પરમ પદમાત્મન: ૨૫.
ભાવાથ:-અવૃત્તાના ત્યાગ કરીને વ્રત નિયમને વિષે સ્થિર થવું, અને પછી વિશેષ પ્રકારે શુદ્ધાત્મ સ્વરુપને વિષે લીન થતાં, તે વ્રત નિયમને પણ તે સ્વરૂપમાં સમાવી દઈને આત્મા શુદ્ધ પરમાત્મ પદને પામે છે. ૨૫.
૯. શ્રી ઋષભ પંચાશિકા.
જય જંતુ કપ્પ પાયવ, ચંદાયવ રાગપકય વણુસ્સ; સયલ મુદ્ગગામ ગામિ, તિલેાઅચૂડામણિ નમે તે. ૧.
હું જગતના જીવાને કલ્પવૃક્ષ સમાન કામિત ફળને આપનાર અને રાગરૂપી કમળના વનને નિમીલન કરવા (સ.કાચીદેવા) ચદ્રકાન્તિ સમાન ! તથા સમસ્ત મુનિગણુના નાયક ! હે ત્રિલે ક્રચુડામણિ (માક્ષના મઢનરૂપ) પ્રભુ ! આપશ્રીને અમારે નમસ્કાર છે.

www.jainelibrary.örg

Page #969

સભ્યદસ પુષ્ટિ સંગ્રહ
જય રાસજલણ જલહર, કુલહર વરનાણુ દČસણસિરીણું; માહ તિરેહ દિયર, નયર ગુણગણાણુ પઉરાણું. ૨. તેમજ ક્રોધરૂપી અગ્નિને શાન્ત કરવા મેઘ સમાન ! શ્રેષ્ટ એવી જ્ઞાનર્દેશ'નરૂપ લક્ષ્મીના વિલાસ ઘર ! મેહરૂપી અધકારના સમૂહને ટાળવા સૂર્ય સમાન ! અને ગુરુના સમુદાયરૂપી પૌરજને- વસવા માટે નગર તુલ્ય એવા હે પ્રભુ! આપ જયવંત વાઁ ! ોિ કહ વાહ ડએ, ગંથિમ્મિ કવાડસ પુડ ઘણું (મ; માહ ધય ાર રય ગઍણુ, દિય રૂ૧ તુમ'. ૩.
માહરૂપી અ‘ધકારથી વ્યાપ્ત એવા કારાગૃહમાં પૂશયેલા મુજને, દૈવયોગે મહા આકરા રાગદ્વેષના પરિણામરૂપી ગ્રથીના છેદ થવા રૂપ કપાટ સંપુટ ઉઘડી જવાથી, સૂર્ય સમાન આપનું` દશન થયુ.. અર્થાત્ અપૂર્વ કરણ (અપૂર્વ વીચેđલ્લાસ)થી ગ્રંથી ભેદ કરી પછી સમકિત રત્ન પામી વૅિક વડે આપ પરમાત્માનું હું... દ་ન પામ્યા. ભવિ કમલા જણુર વ, તુહ દસણુ પહિર સૂસ સ ંતાણું; ૬૦ બદા છવ વિહડ તા, માહતમ ભભર વિદાઈં. ૪. હું જિનરવિ ! આપના દેશનાં આનંદથી વિકસિત થતાં ભવ્ય ક્રમલામાંથી લેાલી ભાવને પામેલા મેહ્વાન્ધકારરૂપ ભ્રમરના સમૂહ છૂટા પડી જાય છે. એટલે આપના અપૂર્વ દશનચેગે ભવ્ય જનાના માહાંધકાર દૂર ટળે છે.
લતા ભિમાણે સવ્વા સવ્વસુર વિમાણસ;
પઈં નાહ નાહિ કુલગર—ધરાવયા રૂમ્મુહે હો. ૫. હે નાથ ! આપ નાભિ કુલગરના ગૃહમાં અવતર્યાં તે વારે સર્વા (સર્વાથ' સિદ્ધ) નામના દેવ વિમાનનું શ્રેષ્ટતા સંબધી સવ અભિમાન ગળી ગયું.
૧૧
પ વિતાડુલ્લહ મુખ સુખ ક્ષએ અઉલ્વ કપ્પ દુમે; અવઇને કખત, જયગુરૂ હિથ્થા વ પઊથ્થા. ૬. અચિંત્ય અને દુ ́ભ મોક્ષ સુખ આપનાર અપૂર્વાં કલ્પવૃક્ષ એવા આપને અવતાર થયે છતે હૈ જગદ્ગુરૂ! કલ્પવૃક્ષ શરમાઇ ગયાં હોય તેમ અતર્ધાન (અશ્ય) થઇ ગયાં. અરણ્યું તઇણું, ઇભાઇ ઉસપ્પિણી તુહ જમ્મુ;
કુટિ
કગમણું વ
કાલાક્ક
કાસમ. ૭.
(પ્રભુનાં પાંચ કલ્યાણ સમયે સત્ર ઉદ્યોત થાય છે તે વાત કહે છે.) કાળ ચક્રનાં એક પડખે આ અવસર્પણી કાળમાં આપના જન્મ થયે છતે ત્રીજે આરે જાણે સુવણુ મય હાય એવા દીપી રહ્યો
જ'મિ તુ' અહિં સત્તા, જય સવ સુખ્ખુ સપ`
પત્તા; તે અઠ્ઠાવય સેલા, સીસામેલા રકુલર્સ. ૮. જ્યાં આપને જન્મ અભિષેક થયા અને જ્યાં આપ શિવસુખ સ‘બધી સ‘પા

Page #970

બજ જન સન્મિત્ર દાને પામ્યા તે બંને અષ્ટાપદ શૈલે અન્ય ગિરિવરના મુકુટરૂપ થયા. તેમાં અષ્ટાપદ એટલે સુવર્ણ, તેને શૈલ એટલે મેરૂ, જ્યાં પ્રભુને જન્માભિષેક દેવોએ કર્યો તે તથા બીજે અમે ધ્યાની નજીકમાં રહેલે અષ્ટાપદ નામે પર્વત જ્યાં પ્રભુ મેલે પધાર્યા]
ધન્ના સમિક્ષ્ય જેહિ, ઝત્તિક્યરજજમજણો હરિણા; ચિરહરિ અનલિણ પત્તા, ભિસેઅસલિલે હિં ડ્રિો સિ ૯
ઈંદ્રવડે જલદી રાજયાભિષેક કરાયેલા આપને સવિસ્મય દેખનાર યુગલિયાને ધન્ય છે, જેમણે કમળનાં પાવડે અભિષેક જળ ચિરકાળ [હાથમાં] ધરી રાખ્યું હતું.
દાવિએ વિજજ સિપ્પો, વજજરિઆસેસ લોઅવવહારો:
જાઊ નિ જાણ સમિ, પાઊ તઊ કથ્થાઊ ૧૦. વિદ્ય અને શિલ્પકળા જેમણે દર્શાવ્યા છે તથા સમસ્ત લેક વ્યવહાર જેમણે સ્પષ્ટ સમજાવ્યું છે એવા આપ જેમના સ્વામી થયા છે તે પ્રજા કૃતાર્થે થયેલી છે.
બંધુ વિહત્ત વસુ મઇ, વચ્છ રમછિન્ન ભિન્ન ધણ નિ હે; જહ તં તહકો અન્ન, નિઆ મધુર ધીર પડિવનો. ૧૧.
જેમણે બંધુઓને [પુત્રને] પૃથ્વી વહેચી આપી છે અને એક વર્ષ પયત અવિચિછન્નપણે દ્રવ્ય સમૂહનું દાન દીધું છે એવા આપે છે ધીર! જે નિયમધુરા ધારણ કરી છે તે ધુરાને બીજે કણ ધારી શકે? [ધીર કહેવાથી વર્ષ પયંત પ્રભુએ શ્રુધા પરિષહ સહ્યો એ વાત સૂચવી.]
સેહસિ પસ હિસ, કાજલકવિણહીં જયગુરૂ જ ડાહિં; ઉવગૂઢ વિસજિજઅ રાયલ ૭િ માહથ્થ ડાહિંવ. ૧૨.
હે જગદગુરૂ ! રાજ્ય સમયે આલિંગન કરેલી અને દીક્ષા સમયે પરિત્યાગ કરેલી રાજ્ય લક્ષમીની અશ્રુધારાજ હોયની ! એવી કાજળ જેવી કાળીકેશ જટા વડે ભૂષિત સ્કધવાળા આપ શેભી રહ્યા છો.
ઉવસામિઆ અણુજજા, દેસે એ પન્નમણું;
અમjત શ્ચિએ કજY, પરસ સાહતિ સપુ સિ. ૧૩. , અનાર્ય દેશમાં અનાર્ય લોકોને આપે મૌન વ્રત ધારીને ઉપશાન કર્યા [તે યુક્તજ છે કેમકે] સત્ પુરૂષે મૌન પણેજ પરનાં શુભ કાર્ય સાધી આપે છે
મુણિણે ( તુહલ્લીણા, નામ નામ ખેઅરાહવા જાય; ગુરૂ આણ ચલણ સેવા, ન નિષ્ફલા હોઈ કઇઆ વિ ૧૪.
મુનિ અવસ્થામાં પણ આપના ચરણમાં લીન થયેલા નમિ અને વિનમિ વિદ્યાધરના નાયક થયા. ગુરૂની ચરણસેવા કદાપિ નિષ્ફળ થતી જ નથી.
ભદ્ર સે સેઅંસ, જેણુ તવ (સઊ નિરાહારે; વરિસંતે નિશ્વ વિઊ, મેહેણ વ વણ દમ તં સિ. ૧૫.

Page #971

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૯૧૩ મેવ જેમ વનવૃક્ષને અંતે તેમ જેણે તપ શાપિત અને નિરાધાર એવા આપને વર્ષના અંતે [ઈશ્કરસથી] સંતષિત કયાં તે શ્રેયાંસકુમારનું કલ્યાણ થાઓ.
ઉષ્પન્ન વિમલ નાણું, તુમમિ ભુવણસ્સ વિઅલિ મહે;
સયલુચ્ચય રે વાસમિ, ગયણસ વ તહે. ૧૬.
જ્ઞાન કલ્યાણક આશ્રી કહે છે જેમ સંપૂર્ણ સૂર્યોદયવાળા દિવસમાં ગગન અંતવંત સમસ્ત અધિકાર નષ્ટ પામે છે તેમ નિર્મળ કેવળ ઉપન્ન થયું છે જેને એવા આપ વિદ્યમાન છતે જગતને મોહ વિલય પામે છે.
પુઅવસરે સરિસ, દિકો ચકકસ તંતિ ભરહેણ; વિસમા હુ વિસય તિહા, ગરૂઆણ વિ કુણઈ ઈમેહં. ૧૭.
કેવળ મહિમા અવસરે ભારતે આપને ચક [ રત્ન) સાથ લેખા [તેનું કારણ એ છે કે] વિષમ એવી વિષયતૃષ્ણા મહેતાને પણ મતિમાહ ઉપજાવે છે.
પઢમસમો સરણું મુહે, તુહ કેવલસુર વહુ કઉ જો;
જયા અગેઈ દિસા, સેવાસમાગય સિહિવ. ૧૮. (કેવળ ઉત્પત્તિ પછી તરત) આપના પ્રથમ સમવસરણના પ્રારંભમાં કેવળ દેવાંગનાઓ(ની દેહ કાન્તિ) એ કરેલો છે ઉદ્યોત જેને એવી અગ્નિ દિશા જાણે સેવા નિમિત્તે સાક્ષાત આવેલા અગ્નિ દેવતાજ હોય તેવી શોભી રહી હતી.
ગહિ અ વય ભંગમ લિ. દુરાણુએહિ મુહરાઊ;
ઠઊ પઠમિલ્લ અતાવ સેહિં તુહ દંતણે પઢમે. ૧૯ આપના પ્રથમ દર્શન સમયે (કચ્છ મહાકછ વિના) પ્રથમ ઉત્પન્ન થયેલા અત્યંત નમ્ર તાપસોએ ગ્રહણ કરેલાં વ્રતના ભગવડે મલીન એ પોતાને મુખરાગ નિચ્ચે (નમસ્કારના મિષે) ઢાંકી દીધે. મતલબ કે જગજને સમક્ષ પ્રભુ સાથે વ્રત લહી પિતે નિ:સત્વ થઈ તાપસી પણું આદર્યું. તેથી લજજા વડે સ્વમુખ દેખાડવા અસમર્થ છતાં તેમણે પ્રણામને મિષે મસ્તક નમાવી દીધું.
તેહિ પરિવેઢિય, બૂઢા તુમએ ખરું કુલ વઈમ્સ;
સેહા વિઅર્ડ સન્થલ, ધોલંત જડ કલા વેણુ. ૨૦. તે તાપસ વડે વિંટાયેલા અને વિશાળ સંઘ પ્રદેશ ઉપર વિસ્તરેલા જટા કલાપવાળા એવા આપે ક્ષણવાર કુળપતિ (તાપસાચાય)ની શોભા ધારણ કરી (કેમકે પછી તે તાપસીએ પ્રભુના ઉપદેશથી શ્રમણલિંગ સ્વીકારેલું છે.)
તુહ રુવં પિચ્છતા, ન હુંતિ જે નાહ હરિસપડિહથા;
સમણુ વિ ગયમણચ્ચિય, તે કેવલિસે જઈ ન હુતિ. ૨૧. | હે નાથ! આપની મુખમુદ્રા જેનારા હર્ષ પરિપૂર્ણ થતા નથી તે જે કેવળજ્ઞાની ન હોય તે સંજ્ઞી છતાં પણ અસંજ્ઞીજ સમજવા.

Page #972

૯૧૪
પત્તાનિ અસામા, સમુન્નઇ જેહિં દેવયા અન્ન; તેનિંતિ તુમ્હે ગુણ—સંકહાસુ હાસ` ગુણા મઝ. ૨૨.
જે જગત્ કતૃ'વાદિક (કલ્પિત) ગુણાવડે અન્ય દેવે અસામાન્ય સમુન્નતિ (અસાધારણ મેટાઈ) પામ્યા છે, તે (કલ્પિત) શુષ્ણેા આપના અદ્ભુત ગુણ સ`ખ`ધી કરાતા ગાનમાં મને હાસ્ય પેદા કરે છે. (એવા કારણથી કે કયાં કેવળ કલ્પિત મિથ્યા આરાપિત ગુણા વડે અન્ય દેવાએ મેળવેલી મિથ્યા આડંબરવાળી માટાઈ અને કયાં સાચા અદ્ભુત ગુણા પ્રગટ થયાથી આપને સહજ પ્રાપ્ત થયેલી ત્રિભુવન પૂન્યતા.)
સજ્જન સુમિત્ર
દોસરહિસ્સ તુહ, જિષ્ણુર્તિદાવસરમિ ભગ્ગપસરાએ; વાયાઇ વયણ કુસલા વિ બાલિ સય ંતિ મચ્છરણા, ૨૩.
હું જિન ! મત્સરી લેાકો પ્રથમ વચન વદવામાં કુશળ છતાં દોષ રહિત એવા આપની નિંદા કરવાના પ્રસ્તાવે ભાંગી તુટી વાણી વડે બાળકની જેવી ચેષ્ટા કરે છે. કેમકે આપનામાં લેશમાત્ર પણ દોષ નહિં દેખવાથી તે બાપડા હતાશ મની જાય છે.)
અણુરાય પલ્સ વધે, રવલિ કુરત હાસ કુસુમ મિ; તવતા વિઊત્રિ ન મળે, સિંગારવણે તુહલ્લીણા. ૨૪.
અનુરાગ (દૃઢ રાગ) રૂપી પલ્લવાવાળા અને રતી રૂપી વેલડી ઉપર કુરી રહેલ સ્મિત (હાસ્ય) રૂપી ફુલવાળા શ્રૃંગાર વનમાં તપથી તપ્ત થયેલું પણ આપનું મન લીન થયું નથી. (એ આથ રૂપ છે.)
આણા જમ્સ વિલ્ઇઆ, સીસે સેસવ્વ હરિ હRsિપિ; સેવ તુહ ઝાણું જલણે, મણેા મયણ વિલિણેા. ૨૫.
જે કામદેવની આજ્ઞા હરિહરાદિક દેવાએ પણુ શેષા (દેવિનર્માલ્ય ચરણામૃતપુષ્પમાલાદિક)ની પ્રેરે પ્રેમપૂર્વક મસ્તકે ચઢાવી છે તે કામદેવ પણ આપના ધ્યાનાનલમાં મીણની જેમ ઓગળી ગયા છે.
પ” નવર તરભમાણા, જાયા જયદુપ્પભિજગૃત્તાણા; વમ્મહ નહિંદુ જોષા, ફ઼િચ્છે હા મયછીણમ્. ૨૬. જગજનને ગ્રુપ' દલવાને સમય' એવા મન્મથ રાજા (કામદેવ ના સૈદ્ધારૂપ મૃગાક્ષી સ્ત્રીઓનાં નેત્ર કટાક્ષેા કેવળ આપના વિષેજ નિષ્ફળ થયાં ક્યાક્ષેા કેવળ આપની ઉપરજ ફાવી શક્યા નહિ.
મતલબ કે
વિસમા રાગંદ્રેસા, નિતા તુરયવ્ય ઉહેણુ મમ્; ઠાયંતિ ધમ્મસારહિ, દિ તુહ પણે નવરે. ૨૭.
હું શ્યમ'સારથી! આપનું પ્રવચન દીઠે છતે મનને ઉન્માર્ગે લઇ જનાર (ઉદ્ધૃત) ઘેડાની જેવા વિષમ રાગદ્વેષ (વિકારા) નિશ્ચિત માગે ચાલે છે. એટલે કે તેઓ મનને માક્ષમાગ વિના આજે ખાટે માર્ગે દોરી જઈ શક્તા નથી.

Page #973

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
પશ્યલ કસાય ચારે, સસંનિહિ આ સિકકધણરેહા; હું નિ તુહ ઉચ્ચ અ ચલણા, સરણું ભી આણુ ભવરને. ૨૮.
પ્રબળ કષાયરુપ ચે જેમાં (વસે છે એવા આ ભવ અરણ્યમાં ભયથી ઉભેલા જનેને ખળું ચક અને ધનુષ્યરૂ૫ રેખાએ જેમાં સદા સારી રીતે અંક્તિ છે એવાં આપનાં ચરણેજ શરણભૂત છે.
તુહ સમયે સરપભઠ્ઠી, ભમંતિ સલાસ સબ જાસુ,
સારણિ જલં વજીવા, ઠાણ ડ્રાણેસુ બજઝંતા. ૨૯. આપના સિદ્ધાન્તરુપી સરોવરથી ભ્રષ્ટ થએલા છ જેમ નીકનું જળ સકળ વૃક્ષ જાતિમાં ઠેકાણે ઠેકાણે બંધાતું છતું ફરે છે તેમ સકળ ૮૪ લક્ષ છવાયેનિમાં કમંડે ઠેકાણે ઠેકાણે બંધાતા છતા પરિભ્રમણ કર્યા કરે છે. મતલબ કે માગ–ષ્ટ મહા વિટંબના પામે છે.
સલિલિવ્ય પવયણે, તુહ ગહિએ ઉ અહો વિમુકમિ;
વચ્ચે નાહ કવરહ દઘડિ સંનિહા જીવા. ૩૦. - જેમ કપના અરહિટ્ટની ઘટમાળા જળ ભરેલી ઉંચે આવે છે અને ખાલી થયેલી નીચે જાય છે તેમ આપના વચનને આરાધેલા છ ઉદ્ધગતિ પામે છે અને વિધેલા નીચી ગતિને પામે છે.
લીલાઇ નિતિ સુખ, અન્ને જણ તિથિ આ તહા ન તુમમ્ તહ વિ તુહ મગ્ન લગ્ગા, મમ્મતિ બુહા સિવસુહાઈ. ૩૧.
જેમ અન્ય બૌધાદિક દસનીઓ સુકેમળ શા ઉપર શયન કરવું, પ્રભાતમાં કાંજી પીવી વિગેરે (શરીરને સુખકારી) અનુષ્ઠાનથી (કણ વગર) મેક્ષ મેળવી આપે છે તેમ આપ કરતા નથી તે પણ ( સભ્ય જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર રૂ૫) આપના સત્યમાગમાં લાગેલા વિચક્ષણે શિવસુખને ગવે છે. મતલબ કે બૌદ્ધાદિકઓકપેલી સહેલી મુક્તિ પાયા વિનાની છે ત્યારે જિનેએ કહેલી પુરુષાર્થ સાધ્ય મુક્તિ તેવી નથી પણ સાચી છે.
સારવ્ય બંધવહ મરણ ભાઈણ, જિણ ન હુંતિ પઈ દિ;
અખેહિ વિ હીરતા, જીવા સંસાર ફાયમિ. ૩૨. હે જિન ! આ સંસારરુપી એપાટમાં અક્ષે (ઇઢિયે–પાસા) વડે સંચાયંમાણ થતા જ દેવતત્વ બુદ્ધિથી આપને દીઠે છતે પઘડું દીઠે લખોટીઓની પેરે વધ, બંધ કે મરણના ભાગી થતા નથી.
અવહીરિઆ તએ પહ, નિતિ નિગિકક સંખલા બદ્ધા;
કાલમણુતં સત્તા, સમં યાહારનીહારી. ૩૩. હે પ્રભુ! (સામગ્રી વિકળતા વડેજ ધર્મોપદેશના અભાવથી) આપના વડે ઉપેક્ષા કરાયેલા જી નિગોદરુપ એકજ શ્રખળાથી નિયંત્રિત થયેલા અને સહુ સાથેજ આહાર

Page #974

સજજન સન્મિત્ર બિહાર કિયા કરતા અનંતકાળ ગુમાવે છે.
જેડિંત વિઆણું તવનિહિ, જાયઈ પરમા તુમમ્મિ પડિવી;
દુખાઈ તાઈ મને, ન હું કમૅ અહમમક્સ ૩૪. • હે તપેનિધિ! જે દુખવડે કદર્શિત થયેલા જનોને આપનામાં પરમ પ્રેમ પ્રગટે છે તે દુખે પાપાનુંબંધી તે નથી જ કિંતુ પુણ્યાનુબંધી હોવાથી ઉલટાં તે પ્રશંસનીય છે.
મેહછેઊ તહ, સેવાએ ધુવ ત્તિ નંદામિ; જે પુણ નં વંદિઅો , તલ્થ તુમં નેણ બ્રિજામિ. ૩૫.
આપની સેવાથી મેહને ઉછેદ અવશ્ય થશે એ વાતથી હું પ્રમોદ પામું છું, પરંતુ મેહને ઉચછેદ થયા બાદ આપને નહિ વધાય એ વાતથી મને દુખ પિદા થાય છે. (કેમકે કેવળી કેવળીને ન નમે એ નિયમ છે.
જે તુહ સેવાવિમુહમ્સ, હેતુ મા તાઉ મહ સમિઠ્ઠીઊ;
અહિગાર સંપયા ઈવ, પરંત વિડંબગુ ફુલાઊ ૩૬.
આપની સેવા વિમુખ એવા જે મિયાદ્રષ્ટિ અને તેમની રાજ્યાધિકાર સંબંધી સંપદાની જેમ પરિણામે વિડબના કરી સંપદાએ સુઝને ન પ્રાપ્ત થાઓ ! મતલબ કે પરિણમે નીચી ગતિમાં ખેચી જનારી સંપદા નથી પણ વિપદારુપજ છે.
ભિgણ તમે દીવ, દેવ પયત્ને જણ પયડેઇ;
તુહ પણ વિવરીયમિણું, જઇકક દીવસ નિવ્રુતિઅમૂ. ૩૭.
દેવ! અન્ય દીપક તમતેમ (અધકાર)ને ભેદીને લેકને ઘટાદિક, પદાર્થો • પ્રગટ દેખાડે છે, પણ જગતમાં અનન્ય દીપક એવા આપનું દીપકકાર્ય વિપરીત જણાય છે, કેમકે આપ તે પ્રથમ પિતાના ઉપદેશપી કિરણ વડે ભવ્ય જીવોને જીવાદિક પદાર્થો અવબોધે છે અને પછી તવાવબોધ ઉત્પન્ન કરીને જ અજ્ઞાન અંધકારને ભેદે છે.
મિચ્છત્ત વિસસુત્તા, સચેયણા જિણ ન હુતિ કિ છવા;
કન્નમિ કમઈ જઈ, કિરિએ પિ તુહ વસુમત્સ્સ. ૩૮.
જેમના કણમાં આપના વચન રૂપ મંત્રનું એક પણ પદ પડયું છે તે છે મિથ્યાત્વરૂપી વિષથી મૂછિત છતાં પણ (ચિલાતિપુત્ર-તથા રહિણીયા ચેરની પેઠે) શું સચેતન થતા નથી અથત થાય છે.
આયન્નિઆ ખણુદ્ધ પિ, પઇ થરં તે કરિંતિ અણુરાયું; પરસમયા તહ વિમણું, તુહ સમયનણ ન હરત. ૩૯.
કુતીર્થિકનાં આગમ ક્ષણાધિ પણ સાંભળ્યા છતાં આપના વિષે સ્થિર પ્રેમને પ્રગટાવે છે. તેથી તે આપના આગમના જાણકારનું મન હરી શકતા નથી. મતલબ કે પરસ્પર અસંબદ્ધપણાથી અસર હોવાને લીધે જેમ જેમ તે સાંભળવામાં આવે છે તેમ તેમ યથાર્થવાદી એવા આપનામાં પ્રેમ પ્રગટાવે છે એ વાત યુક્ત જ છે.

Page #975

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૧૭, વાઈહિં પરિગહિઆ, કરંતિ વિમુહં ખણણ પડિવખેમુ
તુજઝ નથી નાહ મહાગય વ અનુન્નસંલગ્ન. ૪૦, વાદીઓ વડે (વપક્ષમંડન વડે-પરપક્ષખંડન માટે) અશ્વો સાથે જાએલા અન્ય અન્ય સંલગ્ન હાથીઓની જેવા આપનાન ક્ષણમાત્રમાં પ્રતિ પક્ષ શત્રુને વિમુખ કરી નાખે છે.
પાવંતિ જસં અસમંજસા વિ વયણેહિં જેહિં પરસમયા; તુડ સમય મહો અહિણે, તે મંદા બિંદુ નિસ્સેદા ૪૧.
જે જોતિષ વિદ્યા પ્રમુખ વચને વડે અસમંજસ (પરસ્પર સંબંધ વિનાના) પર સિદ્ધાન્ત લાધા પામે છે તે આપના (અગાધ) સિદ્ધાન્ત સમુદ્રની પાસે માત્ર બિંદુઓના કયા છે.
પંઈ મકકે પો અમિ વ, જીવહિં ભવન્નવમ્પ પત્ત ઊ;
અણુવેલ માયામુહ પડિએ હિં, વિંડબણા વિવિહા. ૪૨. જહાજ સમાન આપને ત્યાગ કર્યો છતે પ્રતિસમય આપદાના મુખમાં પડેલા જીવે ભવ સમુદ્રમાં વિવિધ વિડમ્બના પામે છે.
વચ્છ અપસ્થિ બગય મચ્છ ભવંતે મહત્તવસિએણ;
છાવઠ્ઠી અયરાઈ નરંતર અપાઈ છે. ૪૩. (હે દેવી) બીજા જીવનું તે શું કહેવું?) અણધાર્યા આવેલા તળિયા-મચ્છના ભવમાં અંતમુહૂર્ત કાળ વસી મેં સાતમી નરકમાં ૬૬ સાગરોપમ વ્યવધાન રહીત વિતાવ્યા.
સીહ વાસધારા સિવાય દુખે સુતિખમણુ ભૂઅં; તિરિઅત્તગંમિ નાણાવરણ સમછાઈએણવિ. ૪૪.
(હે દેવી) તિર્યંચપણમાં પણ જ્ઞાનાવરણ કમથી અત્યંત અવરાયેલા એવા મે શીત તાપ અને વર્ષો સંબંધી આકરું દુઃખ અનુભવ્યું.
અંતો નિખંતેહિ, પત્તહિં પિઅકલત્ત પુત્તેહિં;
સુન્ના મણુસ્સે ભવણાએ સુ નિભાઈઆ અંકા. ૪૫. હે દેવ! મનુષ્ય ભવ નાટકને વિષે પણ ઉત્પન્ન થયેલા મેં ઉત્સંગના મધ્યથી ચાલી નીકળેલા એટલે આયુષ્ય ક્ષયથી મરણ પામેલા પ્રાપ્ત [પાત્રરુ૫] થયેલા પ્રિય પુત્ર કલત્ર વડે અંકશૂન્ય જોયા. મતલબ કે મનુષ્ય ભામાં પણ પ્રિય પુત્ર કલત્રાદિકના વિયેગથી ભારે દુઃખ સહન કર્યું.
દિ રિઉરદ્ધિીક, આઉં કયા મહઅિસુરાણું:
સહિઆ યહીણ દેવત્તણેસુ દોગચ્ચ સંતાવા. ૪૬ [વળી હે દેવ !] દેવલોકમાં પણ મેં દમનેની સમૃદ્ધિ દેખી મહદ્ધિક [મહા સમૃદ્ધિવત] દેની આજ્ઞાઓ ઉઠાવી અમે નીચ એવા કિલિબષ પ્રમુખ દેવપણામાં દારિદ્ર [નિ:સત્વ) અને સંતાપ સહ્યા.

Page #976

સજ્જન સન્મિત્ર
સિંચ તેણુ ભવવષ્ણુ, પાટ્ટા પલિઆ રહ/વ્; ડિસઠાણેા ઉણ અવસર્પિણ પરિગયા બહુસા. ૪૭. [હે દેવ !] ભગવાનને સિંચતા એવા મેં અરહટ્ટ પ્રેરિત ઘટી સંસ્થાન અલસપ`ણી અને ઉત્સપિ`ી સમેત પરાવત'ની ધેરે પુદ્ગલ પરાવતાં બહુ વાર કર્યાં. મિઊ કાલમણુત, ભમિ ભીઊનનાહ દુખ્ખાણું;
૯૧૮
સપ (૫) તુમ દિ, જાય ચ ભય પલાય` ચ. ૪૮,
હે નાથ ! હું સંસારમાં અનતકાળ ભમ્યા, તે પણ તેમાં દુઃખથી બ્હીના નહીં. હમણાં આપને દીઠે છતે ભય જાગ્યા; અને [સાથેજ] ભય ગયા. મતલબ કે કપાદિકથી આવી રીતે વિડંબના પામ્યા એમ ભય જાગ્યા અને ક્ષમાદિકથી તેમનું હું નિરાકરણ કરી નાખીશ એમ ભય ત્યે.
જ± વ કયત્થા જગદ્ગુરૂ, મજથ્થા જઇ વિ તહવિ પથેમિ; દાવિજસુ અખાણું, પુણા વિ કઇ ત્રિ અમ્હાણું. ૪૯.
જગદ્ગુરુ! યદ્યપિ આપ કૃતાર્થ અને મધ્યસ્થ એટલે સ્વસ્વરુપસ્થ છે. તથાપિ હું પ્રાથુ′′ છું કે કાચિત્ પણ એટલે કાઈક દેશ કાળને વિષે પણ ફરીને અથવા પુનઃ પુનઃ અમને આપનું દ ́ન દેશે.
અ ઝાણુગ્ પલીવિએ કમ્બિન્ધણ બાલબુદ્ધિા વિગે; ભત્તોઇ યુએ। ભવભય સમુદ્ર એાહિત્ય ઐહિકલે, પ
ધ્યાનાગ્નિ વડે દુગ્ધ કરી નાખ્યા છે. ક્રમે ધન જેણે એવા અને અતિ દુસ્તર ભવ ભયરૂપી સમુદ્રને તરવા પ્રવણુ સમાન એવા હે પ્રભુ! બાળબુદ્ધિ એવા મે' (ધનપાળે ) સમ્યગ્ ધર્મની પ્રાસી રૂપ ફળને આપનાર એવા આપની ભક્તિ વડે સ્તુતિ કરી છે. ( તેથી મને સમ્યગ્ ધમ'ની પ્રાપ્તિ, નિમ`ળ ધ્યાનચાગે સકળ કર્મના ક્ષય અને ભવ ભયના પ્રાશ થાઓ.)
૧૦ શ્રી રત્નાકર પચ્ચીશી.
શ્રેય : શ્રિયાં મંગલકેલિસન્ન, નરેંદ્રદેવેદ્રનતાંઘ્રિપદ્મ; સર્વજ્ઞ ! સર્વાતિશયપ્રધાન ? ચિર જય જ્ઞાનકલાનિધાન. ૧.
હરિગીત
મંદિર છે મુકિતતણી માંગલ્થ ક્રીડાના પ્રભૂ, ને ઇંદ્ર નરને દેવના સેવા કરે તારી વિભુ, સજ્ઞ છે સ્વમી વળી શિરદાર અતિશય સ્રર્વાંના, ઘણું જીવ તું ઘણું જીવ તું ભડાર જ્ઞાનકળા તા. જગત્ઝયાધાર ! કૃપાવતાર ! શ્રી વીતરાગ ! યિ મુખ્ય-ભાવ દ્વિજ્ઞ
ત્રણ જગતના
આધાર ને અવતાર

દુર્વ્યરસ સારવિકારવૈદ્ય !
પ્રભા ! વિજ્ઞપયામિ કિંચિત. ૨. કરૂણાતા, વળી વૈદ્ય હૈ દુર આ

Page #977

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૯૧૯
સ'સારનાં દુઃખાતણા; વીતરાગ વલ્લભવિશ્વના તુજ પાસ અરજી ઉચ્ચરૂ, જાણેા છતાં પણુ કહી અને આ હૃદય હું ખાલી કરું.
કિં બાલલીલાકલેિતે ન બાલ: પિત્રા: પુરા જપતિ નિર્વિકલ્પ; તથા યથાર્થ કથયામિ નાથ!, નિાશય સાનુશયસ્તવાગે. ૩. શું બાળકો માબાપ પાસે ખાળ ક્રીડા નવ કરે ? ને મુખમાંથી જેમ આવે તેમ શું નવ ઉચ્ચરે ? તેમજ તમારી પાસ તારક આજ ભોળા ભાવથી, જેવું બન્યું તેવું કહું તેમાં કશું ખોટું નથી. દત્ત ન દાન...પરિશીલતચ, નશાલ શીં ન તપેાભિતસ્; શુભેા ન ભાવેાપ્યભવભવેઽસ્મિ, વિભા ! મયા ભ્રાંતમહા મુધૈવ. ૪.
મેં દાન તેા દીધું નહિ ને શીયળ પણ પાળ્યું નહિ, તપથી ક્રમી કાયા નહિ શુભ ભાવ પણ ભાગ્યે નહિ; એ ચાર ભેદે ધમ'માંથી કાંઈ પણ પ્રભુ નવ કર્યુ., મ્હારૂં ભ્રમણ ભવ સાગરે નિષ્ફળ ગયું નિષ્ફળ ગયું.
દગ્ધાગ્નિના ક્રોધમયેન દૃષ્ટા, દુષ્ટેન લેાભાખ્યમહે રગેણુ, ગ્રસ્તાઽભિમાનાજગરેણુ માય! જાલેન બધ્ધાઽસ્મ કથ ભજે ત્વામ્. પ. હું ક્રોધઅગ્નિથી અન્ય વળી લાલ સપ ડળ્યા મને, ગળ્યે માનરૂપી અજગરે હું કેમ કરી યાવું તને? મન મારું માયાજાળમાં મહુન ! મહા મુંઝાય છે, ચડી ચાર ચેારા હાથમાં ચેતન ઘણા ચગદાય છે.
કૃત મયાસૂત્ર હિત' ન ચેહલેાકેાપ લેાકેશ ! સુખ'ન મેભૂત; અમાદાં કેવલમેવ જન્મ, જિનેશ ! જો ભવપૂરણાય. ૬.
મે' પરભવે કે આ ભવ પણ હિત કાંઇ કર્યુ નહિ, તેથી કરી સ*સારમાં સુખ અલ્પ પણુ પામ્યા નહિ; જન્મા અમારા જિનજી ! ભવ પૂર્ણ કરવાનેથયા, આવેલ ખાજી હાથમાં અજ્ઞાનથી હારી ગયા.
મન્યે મને! યન્ન મને જ્ઞવૃત્ત ! ત્વદાસ્ય પીયુષમયૂખલાભાત;
ત મહાનદરમ કઠાર–મસ્મા શાં દેવ તદશ્મતાપ, ૭. અમૃત ઝરે તુજ મુખરૂપી ચંદ્રથી તે પણ પ્રભુ, ભિજાય નહિ મુજ મન અરેરે? શું કરૂં હું તે વિભ્રુ; પત્થરથકી પણ કઠણુ મારૂં મન ખરે કયાંથી વે, મરકટ સમા આ મન થકી હું તે પ્રભુ હાર્યાં હવે.
ત્વત્ત: સુદુષ્પ્રામિદ મયાપ્ત, રત્નત્રયં ભરીભવભ્રમેણ; પ્રમાદ નિદ્રાવશતા ગત' તત, કસ્યાગ્રતા નાયક ! પુત્ક્રરામિ, ૮. ભ્રમતાં મહા ભવસાગરે પામ્યા પસાયે આપના, જે જ્ઞાન દ ́ન ચરરૂછુપી રત્નત્રય દુષ્કર ઘણા; તે પણ ગયા પરમાદના વશથી પ્રભુ કહું છું ખરું', કાની કને કિરતાર આ કાર હુ જઈને કરૂં ?

-

Page #978

૨૦
સાજન સન્મિત્ર વૈિરાગ્યરંગ: પરવંચનાય, ધર્મોપદેશે જનરંજનાય;
વાદય વિદ્યાધ્યયનું ચ મેડભૂત, કિયબ્રુવે હાસ્યકરે સ્વામીશ. ૯. ઠગવા વિભુ આ વિશ્વને વૈરાગ્યના રંગે ધર્યા, ને ધમના ઉપદેશ રંજન લેકને કરવા કર્યા વિદ્યા ભયે હું વાદ માટે કેટલી કથની કહું? સાધુ થઈ ને બહારથી દાંભિક અંદરથી રહું.
પરાપવાદેન મુખે સદોષ, નેત્ર પરસ્ત્રીજનવીક્ષણેન;
ચેત: પરાપાય વિચિંતન, તું ભવિષ્યામિ કંથ વિહં. ૧૦.
મેં મુખને એવું કર્યું છે પરાયા ગાઇને, ને નેત્રને નિંદિત કર્યા પરનારી માં લપટાઈને; વળી ચિત્તને દેષિત કર્યું ચિંતી નઠારું પરતણું, હે નાથ ! મારું શું થશે ચાલાક થઈ ચુક્ય ઘણું.
વિડંબિકં યમરઘમ્મરાતિ ર્દશાવશાસ્વં વિષયાંધલેન;
પ્રકાશિતં તદભવતે હવ; સર્વજ્ઞ! સર્વ સ્વયમેવ વેલ્સિ. ૧૧.
કરે કાળજાને કતલ પીડા કામની બીહામણું, એ વિષયમાં બની અંધ હું વિડંબના પાયે ઘણી; તે પણ પ્રકાશ્ય આજ લાવી લાજ આપ તણી કને, જાણે સહુ તેથી કહું કર માફ મારા વાંકને.
વસ્તુન્યમંત્ર: પરમેષ્ટિ મંત્ર, કુશાસ્ત્ર વાર્નિહતાગમકિત કતું વૃથા કર્મ કુદેવસંગા-દવાંછિ હિ નાથ મહિબ્રમો મે. ૧ર.
નવકાર મંત્ર વિનાશ કીધે અન્ય મંત્ર જાણીને, કુશાસનાં વાકયો વડે હણી આગમોની વાણીને, કુદેવની સંગતથકી કર્મો નકામા આચર્યા, મતિજમ થકી રત્ન ગુમાવી કાચ કટકા મે 2હૃા.
વિમુય દગલક્ષ્યગત વિંd, ધ્યાતા મયા મુંઢધિયા હૃદંત, કટાક્ષરોજગભિરનાભી-કટીતટીયાસુદશાં વિલાસા:. ૧૩.
આવેલ દ્રષ્ટિમાર્ગમાં મૂકી મહાવીર આપને, મે મૂઢધિએ હદયમાં ધ્યાયા મદનના ચાપને; નેત્રનાણે ને પધર નાભી ને સુંદર કટી, શણગાર સુંદરીઓ તણું છટકેલ થઇ જેયા અતિ.
લલેક્ષણવફત્રનિરીક્ષણેન, ય માનસે રાગો વિલગ્ન: નશુદ્ધસિદ્ધાંતપાધિમધ્યે, ઘડપ્પગાતારક ! કારણુંકિમૂ. ૧૪.
મૃગનયની સમ નારીતણ મુખચંદ્ર નીરખવા વતી, મુજ મન વિષે જે રંગ લાગે અલ૫૫ણ ગુઢા અતિ; શ્રુતરુ૫ સમુદ્રમાં જોયા છતાં જાતે નથી, તેનું કહે કારણ તમે બચું કેમ હું આ પાપથી?
અંગ ન ચંગું ને ગુણ ગુણનાં, ન નિર્મલા કેડપિ કલાવિલાસ:; અકુર–ભા નું પ્રભુતા ચ કાપ, તથાપ્યહંકારદર્શિતહે, ૧૫.

Page #979

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
સુંદર નથી આ શરીર કે સમુદાય ગુણ તણું નથી, ઉત્તમ વિલ્યાસ કળાત દેદિપ્યમાન પ્રભા નથી; પ્રભુતા નથી તે પણ પ્રભુ અભિમાનથી અકડ ફરૂ, ચે પાટ ચાર ગતિતણે સંસારમાં ખેલ્યા કરૂં.
આયુર્ણલત્યાગુ ન પાપ બુદ્ધિ-તંવ ને વિષયાભિલાષા;
યત્ન ભૈષજ્યવિધ ન ધમેં, સ્વામિન્મહામહ વિડંબનામે. ૧૬. - આયુષ્ય ઘટતું જાય તે પણ પાપબુદ્ધિ નવ ઘટે, આશા જીવનની જાય પણ વિષયાભિલાષા નવ મટે ઔષધ વિષે કરૂં યત્ન પણ હું મને તે નવ ગણું, બની મેહમાં મસ્તાન હું પાયા વિનાના ઘર ચણું.
નાડત્મા ન પુણ્ય ન ભ ન પાપ, મયા વિટાનાં કટુગીરપીયમુ; અધારિ કણે ત્વયિ કેવલાકે, પરિક્રુટે સત્યપિ દેવ ધિલ્માં. ૧૭.
આત્મા નથી પરભવ નથી વળી પુણ્ય પાપ કશું નથી, મિચાવીની કટુ વાણ મેં ધરી કાન પીધી સ્વાદથી; રવિ સમ હતા જ્ઞાને કરી પ્રભુ આપશ્રી તે પણ અમે, દિ લઈ કુવે પડયે ધિક્કાર છે મુજને ખરે.
ન દેવપૂજા ન ચ પાત્રપજા, ન શ્રાદ્ધધર્મશ્ચ ન સાધુધર્મ, લધ્યાપ માનુષ્યમિદ સમસ્ત, કૃત મય દરમ્યવિલાપતુલ્ય. ૧૮.
મેં ચિત્તથી નહિ દેવની કે પાત્રની પૂજા ચહી, ને શ્રાવકો કે સાધુઓને ધર્મ પણ પાળે નહિ; પાપે પ્રભુ નરભવ છતાં રણમાં રયા જેવું થયું, બેબીતણા કુત્તા સમું મમ જીવન સહુ એળે ગયું.
ચક્રે મયા સર્વપિ કામઘેનુ–કલ્પદ્રુચિંતામણિષ સ્પૃહાતિ ન જૈનધર્મો ફટશર્મદેડપિ, જિનેશ! મે ૫ વિમૂઢભાવમુ. ૧૯.
હુ કામધેનું કહપતરૂ ચિંતામણિના પ્યારમાં, ખોટાં છતાં અંગે ઘણું બને લુબ્ધ આ સંસારમાં જે પ્રગટ સુખ દેનાર હારે ધમ તે સે નહિ, મુજ મૂખ ભાવને નિહાળી નાથ ! કર કરૂણ કંઈ.
સદ્દભેગલીલા ન ચ રોગકીલા, ધનગમો નો નિધનગમ, દારા ન કારા નરકસ્થ ચિત્તે, વ્યચિંતિ નિત્યં મયકાધમેન. ૨૦.
મેં ભેગ સારા ચિંતવ્યા તે રોગ સમ ચિંત્યા નહિ, આગમન ઈયું ધનતણું પણ મૃત્યુને પ્રીછયું નહિ; નહિ ચિંતવ્યું મેં નકકારાગ્રહ સમી છે નારીએ, મધુબિંદુની આશા મહીં ભયમાત્ર હું ભૂલી ગયે.
સ્થિત ન સાધëદિ સાધુવૃત્તાત, પરેપકારાન્ન યશોજિત ચ: કૃતં ન તીર્થોદ્ધરણાદિત્ય, મયા મુધા હારિતમેવ જન્મ. ૨૧.
હું શુદ્ધ આચારેવડે સાધુ હદયમાં નવ રહ્યો, કરો કામ પરઉપકારના યશ પણ ઉપાજન નવ કર્યો; વળી તીર્થનાં ઉદ્ધાર આદિ કોઈ કાળે નવ ક્ય, ફેગટ અરે આ લક્ષ ચોરાશી તણ ફેરા કર્યા.

Page #980

ર
સજ્જન સામગ્ર
વૈરાગ્યરગા ન ગુરૂતિષુ, ન દુજનાનાં વચનેષુ શાંતિ:; નાડધ્યાત્મલેશે। મમ કેાપિ દેવ ! તા :કથંકારમય ભવાબ્ધિ: ૨૨. ગુરુવાણીમાં વૈરાગ્ય કેરા રંગ લાગ્યે નહિ અને, દુજ ન તણા વાકા મહીં શાંતિ મળે કયાંથી મને; તરૂં કેમ હું સ`સાર આ આધ્યાત્મ તે છે નહિ જરી, તુટેલ તળીયાને ઘડી જળથી ભરાયે કેમ કરી ?
પૂર્વે ભવેકાર મયા ન પુણ્ય-માગામિ જન્મન્યપિ ના કરિષ્યે; યદીદશાહું મમ તેન નષ્ટા, ભૂતાદ્ભવદ્ભાવિ ભવત્રયીશ !. ૨૩. મે પરભવે નથી પુન્ય કીધું ને નથી કરતે હેજી, તે આવતા ભવમાં કડા કમાંથી થશે કે નાથજી; ભૂત ભાવી ને સાંપ્રત ત્રણે ભવનાથ હું હારી ગયા, સ્વામી ત્રિશંકુ જેમ હું આકાશમાં લટકી રહ્યા.
કિ વા સુધાડ્યું` બહુધા સુધાભુપૂજ્ય ! ત્ત્વચે ચરિત સ્વકીય; જલ્પામિ યસ્માત્ ત્રિજગત્સ્વરૂપે નિરૂપકસ્ત્વં યદેતત્ર. ૨૪. અથવા નકામું આપ પાસે નાથ શું ખાવું ઘણું ? દેવતાના પૂજ્ય ! આ ચરિત્ર મુજ પાતા તણુ; જાણા સ્વરુપ ત્રણ લેાકનું ા માહરૂં શુ માત્ર આ, જ્યાં ક્રૂડના હિસાબ નહિં ત્યાં પાર્કની તે વાત કર્યાં ? દીનેાદ્વારપુર ધરસ્જીદપરા નાસ્તે મદન્ય: કૃપા, પાત્ર નાત્ર જને જિનેશ્વર તથાખેતાં ન યાચે (શ્રયમ્; કિં હન્નિદમેવ કેવલ મહા, સદ્નાધિરત્ન” શિવ, શ્રીરત્નાકર ! મગલૈક નિલય ! શ્રેયસ્કર' પ્રાયે ૨૫.
હ્વાશથી ન સમથ અન્ય દીનના ઉદ્ધારનારા પ્રભુ ! મ્હારાથી નહિ અન્ય પાત્ર જગમાં જોતાં જ હું વિભુ; મુક્તિ મગલસ્થાન તેાય મુજને ઇચ્છા ન લક્ષ્મીતી, આપા સમ્યગ્ન શ્યામજીવને તે તૃપ્તિ થાયે ઘણી. ૨૫.
૧૧. જીવાનુશાસ્તિ કુલક
રે જીવ ! કિં ન મુઝતિ ?, ચગઇસ સારસાયરે ધેરે, ભૂમિએ અણુ તકાલ અરહટ્ટડિલ્વ જલમઝે ૧.
અર્થ: હે જીવ! ચારગતિરુષ ભયંકર સ`સાર સમુદ્રમાં, પાણીમાં રૅટના • ઘડીએની પેઠે અતકાળ સુધી તું ભમ્યા (છતાં) કેમ ધ પામતા નથી? ૧. ૨ે જીવ ! ચિંતસિ તુમ', નિમિત્તમિત પરા હવઇ તુઝ; અસુહપરિણામજયિ, લમેય પુવકમ્મા. ૨.
અથ-ડે જીવ! બીજે તે તને નિમિત્તમાત્રજ છે, અને આ (બ) અત્રુપ્ત `(રણામથી ઉસન્ન થયેલું, પૂર્ણાંકમનુ કુલ છે. તે તું ચિંતવે છે ? ૨. ૨ે જીવ! કમ્મભરઅ, ઉવએસ' કુસિ મૂઢ ! વિવરીઅ; દુગ્ગગમણમણુાણ', એસચ્ચિય હાઇપરણામે।. ૩,

Page #981

૯૨૩
સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
અ:-ડે મૂઢ જીવ! કમ'થી ભરેલા વિપરિત ઉપદેશ તું કરે છે, દુર્ગતિમાં જવાજ ઇચ્છાવાળાના મનમાં આજ પરિણામ હોય છે.
૨ે જીવ! તુમ સીસે, સવણુ દાણુ સુત્તુ મહવષણું; જ સુખ્મ નહુ પાવિવિસ, તા ધમ્મવિવજ્જિએ નણું. ૪. અ:-હે શિષ્ય છત્ર! તું કાન ઇને મારું વચન સાંભળ, તું સુખ પામતાજ નથી માટે ખરેખર ધમ રહિતજ છે. ૪.
રે જીવ! મા વિસાય` નહિ તુમ' પિચ્છઉણુ પરરિદ્ધી; ધમ્મરહિયાણ કો, સંપન્નઇ? વિવિહસ પી. ૫. અર્થ-ડે જીવ! ખીજાની ઋદ્ધિ જોઈને તું વિષાદ પામ નહિં, ધમ વિનાના જીવને વિવિધ પ્રકારની સ`પત્તિએ કયાંથી પ્રાપ્ત થાય? ૫.
રે જીવ! કિ` ન પિચ્છસિ ?, ઝિઝંત જીણુ ધણું' જીઅ; તવિહુ સિટ્ટે ન કુસ, અપ્પહિય પવરજિધમ્મ. ૬. અ: હે જીવ! યૌવન, ધન, અને વિતને નાશ પામતાં શું તું નથી નેતા? તા પણુ આત્મહિતકારી શ્રેષ્ઠ જિનધમ' ખરેખર તુ નથી કરતા (નથી આદરતા). ૬. રે છવ ! માણવૃમિ, સાહસપરિહીણુ દીણુ ગયલ ~~ !; અચ્છસિ ? ક વિસથ્થા, નહુ ધમ્મે આયર. કુસિ?. ૭. અ−હે માન વિનાના સાહસ રહિત, ગરીબડા નિજ જીવ! વિશ્વાસવાળે થઇને કેમ બેઠા છે? તુ ધમ'માં બિલકુલ આદર કરતાજ નથી. ૭.
૨ે જીવ! મણુયજમ્મુ, અકયચ્ચ જીવણું ચ વેાલીણું; ન ય ચિન્હ ઉગતવ, ન ય લચ્છી માણુિયા પવરા. ૮. અર્થ: હે જીવ! નિષ્ફલ મનુષ્ય જન્મ, અને યૌવન વ્યતીત થયાં, ઉગ્ર તપ પણ ન આચર્યુ અને ઉત્તમ પ્રકારની લક્ષ્મી પણ ન મેળવી, ૮, રે જીવ! કિં ન કાલા, તુઝ ગ? પરમુહનીય તસ; જ ઇચ્છિત પત્ત, તં અસિધારાવયં ચરસુ. ૯. અથ—હે જીવ! બીજાના મેઢા સામુ (જોઈને બેસી રહેતાં) જોતાં તારા વખત (નકામા) નથી ગયા ? જે તને ઇચ્છિત હતું તે તે ન મળ્યું માટે ખડ્ગધાર સરખું
વ્રત મદર. ૯.
ઇય મા મુસુ મણેણું, તુઝ સિરી જા પરમ્સ આયત્તા; તા આયરેણુ ગિન્હસુ, સગાવય વિવિહ પયત્તેણં ૧૦. અથ—તારી લક્ષ્મી પારકાને તાબે છે એમ તું મનથી ન માન, માટે આદરપૂર્વક તેને (વ્રતને) ગ્રહણુ કર અને વિવિધ પ્રયત્નવડે તેનું રક્ષણુ કર. ૧૦,

Page #982

૯૨૪
સજ્જન સન્મિત્ર
જીવ... મરણેણુ સમ, ઉપ્પુજઇ જીવણુ સહજરાએ; દ્વિી વણાસસાહઆ, હરિસ વિસાન કાયવ્યેા. ૧૧. અથ—જીવિત મરણની સાથે, યૌવન જરા સાથે અને ઋદ્ધિએ વિનાશ સાથે ઉત્પન્ન થાય છે, (તેથી) હ્રષ કે વિષાદ ન કરવા. ૧૧.
૧૨. પુણ્ય કુલક.
સ’પુન્નદિયત્ત, માણુસત્ત ચ આરિયા ખત્ત; જાકુલજણધમ્મા, લભતિ પયપુણેહિં. ૧.
અથ :—. પૂર્ણ ઇંદ્રિયપણુ કંઇ પણ ખાડ ખાંપણુ વગરની સઘળી (પાંચ) ઇન્દ્રિયાની પ્રાપ્તિ, મનુષ્યપણુ, આ ક્ષેત્રમાં અવતાર, ઉત્તમ જાતિ, ઉત્તમ કુળ અને વીતરાગ ભાષિત જૈન ધમ' એ સઘળાં વાનાં પ્રભુત (પુષ્કળ) પુન્યથી પ્રાપ્ત થઇ શકે. છે. ૧. જિરણકમલસેવા, સુગુરુપાયપન્નુવાસણું ચૈવ;
સજ્ઝાવાયવડત્ત. લક્ષ્મતિ પભૂયપુર્ણાહ. ૨.
અર્થ :–જિન અરિહંતના ચરણકમળની સેવા-ભકિત, અને સદ્ગુરુના ચરણુની પયુ પાસના, સજ્ઝાય ધ્યાન તથા ધમ'વાદમાં વડાપણુ-પરાભવ નહિ પામવાપણુ એ સઘળાં વાનાં પ્રભૂત પુન્ય ચાગે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. ર.
સુધ્ધા બેહે સુગુરુહિં, સંગમા ઉવસમાં દયાલુત્ત; દપ્પિન્ન કરણ જ; લભ તિ પયપુણૅહિં. ૩.
અ:-શુદ્ધાત્રીબીજ રુપ સમક્તિરત્નનું પામવું, સુગુરુને સમાગમ, ઉપ્સમ ભાવ-શમતા, દયાળુપણું, અને દાક્ષિણ્યતા ગુણુનું પાલન એ બધાં વાનાં પ્રભૂત પુન્યયેાગે
પ્રાપ્ત થાય છે. ૩.
સમન્ત નિચ્ચલત્ત, વયાણ પરિપાલણ અમાયત્ત; પઢણું ગુણ ત્રણ, લભત પયપુણેહિં. ૪. અથ:-સમ્યકત્વ (સમક્તિ) માં નિશ્ચળતા ત્રતાનું (અથવા ખેલેલા વચનનું) પરિપાલન નિર્માયીપણું, ભણવું, ગવું અને વિનય એ બધાં વાનાં મહાપુન્ય ચેાગે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. ૪.
ઉસગ્ગે અવવાએ, નિચ્છચવવહાર'મિ નિણત્ત';
મત્રયણકાયસુદ્ધી, લભતિ પ્રભયપુણેહિ. પ.
અર્થ :-ઉત્સગ –વિધિમાર્ગ અને અપવાદ–નિષેધમ તેમાં તથા નિશ્ચય સાધ્યમાગ અને વ્યવઙાર સાધનમાગ તેમાં નિપુણપણું, તેમજ મન વચન કાયાની શુદ્ધિ, પવિત્રતા, નિર્દોષતા, નિષ્કલંકતા એ બધાં વાનાં પ્રભૂત પુન્યનાયાગે પ્રાણીને પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. ૫. અવિયાર' તારુણ્, જિણાણુ રા પરાવયરાત્ત; નિકક પયા ય ઝરણે લલ્ભત પભૂયપુષ્ણેહ. ૬.

Page #983

.
સમ્યત્વદસ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૯૨૫
અનિવિકાર વિકાર વગરનું યૌવન, જિન શાસન ઉપર ચાળમજી જેવા રાગ, પાપકારીપણુ` અને ધ્યાનમાં નિશ્ચલતા એ બધાં વાનાં મહાપુન્ય યાગે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. રૃ. પરિન દાપાહાર, અપ્પસસા અાણા ગુણાણું ચ; સવેગે નિવ્યુંઆ, લભતિ પભયપુષ્ણેહિ ૭.
અર્થ :-પનિંદાને ત્યાગ અને આપણા ગુણ્ણાની શ્લાઘા પ્રશંસાથી દૂર રહેવું. તેમજ સ'વેગ મેાક્ષાભિલાષ અને નિવેદભવ વૈરાગ્ય એ બધાં વાનાં પ્રભૂત પુન્ય યેાગે પ્રાપ્ત થાય છે. ૭, નિમ્મલસીલભ્ભાસેા દાણુલ્લામા વિવેગસ વાસા:
ચઉગ દુહ સ ંતાસે, ભતિ પભૂયપુણે(હ. ૮.
અથ-નિમળ શુદ્ધ શીલના અભ્યાસ, સુપ્રાત્રાદિક દાન દેતાં ઉલ્લાસ, હિતાહિત સબ‘શ્રી વિવેક સહિતપણું અને ચાર ગતિનાં દુ:ખથકી સપૂર્ણ ત્રાસ, એ બધા વાનાં મહા પુન્યના મેગે પ્રાપ્ત થાય છે. ૮.
દુકકડરહા સુકડા-માયણ' પાયચ્છિત્તતવચરણ; સુહઝાણુ નમુકકારે, લભૂતિ પ્રભયપુષ્ણેડિ ૯.
અ:---કરેલાં પાપ કૃત્યની આલેચના નિદા, સારાં કૃત્યો કર્યાં. હાય તેની અનુમેદતા, કરેલાં પાપના છેઠ કરવા માટે ગુરુ મહારાજે બતાવેલા તપનું કરવું–આચરવું', શુભ ધ્યાન ધરવુ અને નવકાર મહામત્રને જાપ કરવા, એ સઘળાં વાનાં મહા પુન્ય
ચાગે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. ૯.
પ્રંય ગુણમણભડારે, સામગ્ગી પાવિઊષ્ણુ જેણે કર્યો; વિચ્છિન્નમાહપાસા, લહતિ તે સાસય સુખ્ખ. ૧૦.
અ:— ઉપર ખતાવ્યા મુજબ ગુણુમણુિ રત્નના ભંડાર જેવાં સુકૃત્ય, સઘળી રૂડી સામગ્રી પ્રાપ્ત કરીને જે મહાનુભાવેા કરે છે-આચરે છે તે પુણ્યાત્મા સઘળા મેહપાસથી સવથા મુક્ત થઇને શાશ્વત સુખરૂપ મેાક્ષ પદને પામે છે. ૧૦. ૧૩. અભવ્ય કુલક.
જહ અવિઅ વેહું, ન ફાસિયા એવમાયા ભાવા; ઈ દત્તમત્તરસુર--સિલાયનરનારયત્ત ચ. ૧.
અર્થ :—અભવ્ય જીવાએ આ હવે પછી કહેવામાં આવશે તે ભાવે। પર્યા નથી. તે ઇંદ્રપણું, અનુત્તરવાસી દેવપણું ત્રેસઠ શલાકા પુરૂષપણું અને નવ નારદપણું. ૧. કેવ લગણહરહર્થે, પન્ના તિથ્યચ્છર દાણ; પવયસુરી સુરત્ત, લેાગતિય દેવસામિત્ત. ૨.
અર્થ :—મલી કેવલી તથા ગણધરને હાથે દિક્ષા, તિથ કરનું વાર્ષિકદાન, પ્રવચનની અધિષ્ઠાયક દેવી તથા દેવપણું, લેાકાંતિક અને દેવપતિપણું ન પામે ર.

Page #984

૯૨૯
તાયત્તીસસુરત્ત, પરમાહયિ જીયલમણુઅત્ત; સભિન્નસાય તહ પુ–વધરાહારયપુલાયત્ત. ૩.
અથ :-ત્રાયત્રિંશક દેવ પણું, પ ંદર જાતિના પરમાધામીપણું, ચુગલિયા મનુષ્યપણું, વળી સભિન્ન ોત લબ્ધિ, પૂર્વધર લબ્ધિ, આહારકલબ્ધિ, અને પુલાકલમ્બિંપણું પણ ન પામે. ૩. મઈનાણાઇસુલટ્ટી, સુપત્તદાણું સમાહિમરણુત્ત;
સજ્જન સન્મિત્ર
ચારણદુગમહુસપ્પિય, ખીરાસવખીણુઠાણુત્ત. ૪.
અથઃ–મતિજ્ઞાન તથા શ્રુતજ્ઞાનાદિકની લબ્ધિ, સુપાત્રદાન, સમાધિમરણુ, વિદ્યાચારણુ અને જ‘ધાચારણની લબ્ધિ, મધુસપિ`લબ્ધિ, ક્ષિરાશ્રવલબ્ધિ, અક્ષિણમાણુસી લબ્ધિ પણ ન પામે. ૪. તિયર તિથ્યપડિમા; તરભાગાઇ કારણેવ પુણે; પુઢવાય ભાવિ અભવ્વેહિ ના ૫-ત. ૫. અઃ—તીર્થંકર તથા તીર્થંકરની પ્રતિમાના શરીરના પÀિાગાદિ કારણમાં પણ અભવ્ય જીવા પૃથ્વીકાયના ભાવાને ન પામે. ૫.
ચદસે રયણપિ, પત્ત ન પુણે। વિમાણસામિત્ત; સમ્મત્તનાણુસંયમ–તવાઇ ભાવો ન ભાવગે. ૬. અર્થ :-ચૌદ રત્ન પણું અને વળી વિમાનનું સ્વામીપણું ન પામે. વળી સમ્યકત્વ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, અને તપાદિ માહ્યાભ્યતર એ એ ભાવ પણ ન પામે ૬. અણુભવનુત્તા ભત્તી, જિણાણુ સાહમ્મિયાણુ વલ્લ; નય સાહેષ્ઠ અભવ્વા, સંવિગત્ત સુકકપમ્પ્સ, ૭, અથ ઃ——અભવ્ય જીવ અનુભવ યુક્ત ભક્તિ, જિનેશ્વરની આજ્ઞા પ્રમાણે સાધ *ની સેવા ભક્તિ, સંસારથી વૈરાગ્યપણુ તેમજ શુકલપક્ષ ન પામે. ૭. જિણજયજણિાયા; જિય જખ્ખા જપ્પણી જુગપ્પહાણા; આયરિયપયાઇ દસ, પરિમર્ત્ય ગુણુદ્રુમર્પીત્ત. ૮. અથ :—જિનેશ્વરના માતા, પિતા, સ્ત્રી, જ, જક્ષણી અને યુગપ્રધાન પણ ન થાય. વળી આચાર્યાદિ દશ પદના વિનય તેમજ પરમાથથી અધિક ગુણુવ'તપણું' ન પામે ૮. અણુબ ધહેઉસરૂવા, તત્થ અહિ ંસા તિહા જિશિ; વેણુ ય ભાવેણુ ય, દુહાત્રે તેસ ન સંપત્તા. ૯.
અ-વળી અભવ્યજીવ અનુબંધ હેતુ અને સ્વરૂપ એવી ત્રણ પ્રકારે શ્રી જિનેશ્વરે કહેલી અહિંસા દ્રવ્ય અને ભાવ એવા એ ભેદથી ન પામે. ૯.

૧૪. ભાવકુલક. ક્રમઠાસુરેણુ રમિ, ભીતણે પલયતુલ્લજલબેાલે; ભાવેણુ કેવલલચ્છિ, વિવાહિએ જયઉ પાસજા. ૧.

Page #985

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સ‘ગ્રહ
૯૨૭
અ:-કમઠાસુરે રચેલા ભારે ભયકર પ્રલયકાળના જેવા જળ ઉપદ્રવ કાળે સમભાવને ધારણ કરવાવડે જે કેવળ જ્ઞાન લક્ષ્મીને વર્યાં તે શ્રી પાર્શ્વ પ્રભુ જયવ તા વ ! ૧. નિચ્ચુન્ના તબાલા, પાસેણુ વિણા ન હેાઇ જહુ રંગ; તહ દાણુઝીલતત્ર ભાવાર્યો અહલાએ ભાવિણા. ૨. અ:-જેમ (કાથા) ચુના વગરનું તાંબુલ (નાગરવેલી પાન અને પાસ વગરનું વજ્ર ઠીક ર‘ગાતું નથી, તેમ ભાવ વગર દાન શીલ તપ અને ભાવનાએ પણુ ફળદાયી નહિ થતાં-અફળ થાય છે. ૨.
મણિમંત એસહણું, જંતતાણુ દૈવયાણું પિ; ભાવેણુ વિણા સિદ્ધિ, ન હુ દીસઇ કસ વિ લેાએ ૩. અથ:-મણિ, મત્ર, ઔષધી તેમજ જત્ર, તત્ર અને દેવતાની પણુ સાધના દુનીયામાં કાઇને ભાવ વગર સફળ થતી નથી. ભાવ ગેજ તે તે વસ્તુઓની સિદ્ધિ થતી દેખાય છે. ૩. સુહભાવવસેણું, પસન્નચંદા મુહુત્તમત્તણુ; ખવિઊણુ કમ્મગઢ, સંપત્તો કેવલ નાણું. ૪.
અ:-શુભ ભાવના ચેગે પસન્નચંદ્ર [રાજર્ષિ] એ ઘડી માત્રમાં રાગદ્વેષમય ક'ની ગુફીલ ગ્રંથી ગાંઠને ભેઢી નાખી કેવળજ્ઞાન પામ્યા. ૪. સુસ્સસ'તી પાએ, ગુરુણીણું ગરહિઊણ નિયદાસે; ઉત્પન્નદિનાણા, મિગાવઇ જય સુહભાવા. ૫.
અથ:-નિજદેષ [અપરાધ] ની નિંદા, ગાઁ કરીને ગુરૂણીનાં ચરણની સેવા કરતાં જેણીને શુભ ભાવથી કેવળજ્ઞાન ઉપજ્યું તે મૃગાવતી સાધ્વી જયવતી વર્તો ૫. ભય ઇલાઇપુત્તો, ગુરુએ વંસમ જો સમારૂઢા; દણુ મુણિવદિ, સુંહભાવ કેવલી જાએ. ૬.
અ:-મોટા વાંસ ઉપર નાચવા માટે ચઢયા છતાં કોઈ મહામુનિરાજને દેખી ભાવથી પૂજય ઇલાચિપુત્રને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થયું, એ સદ્ભાવનાજ પ્રભાવ સમજવા. ૬. કવિલા આ બ’ભણુમુદ્ગો, અસે ગવર્ણિઆઇ મજઝયાર’મિ, લાહાàાહત્તિ પય, પદ્ધતા (ઝાય તે) જાએ જાઇસરા. ૭.
અર્થા:-કપિલ નામના બ્રાહ્મણ મુનિ અશેક વાટિકામાં “જહા લાડ઼ા તડ્ડા લેહેા; લાહા લેહા પર્વાંઈ” એ પદની વિચારણા કરતા શુભ ભાવથી જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પામ્યા, ૭. ખવગ નિમ તણુપુÄ, વાસિઅભ તેણુ યુદ્ધભાવેણ; ભુજતા વરનાણું, સંપ-તા કરગડ્ વ.(કુગએ) ૮. અ:-વાસિત ભવવર્ક તપસ્વી સાધુઓને નિમંત્રણ કરવા પૂર્ણાંક ભેાજન કરતા શુદ્ધ ભાભથી કુરગડુમુનિ કેવળજ્ઞાન પામ્યા. ૮,

Page #986

८२८
અજન સન્મિત્ર વ્યભવસરિવિરઈઅ–નાણાસાયણપભા વદુમેહો;
નિયનામ ઝાયતો માસતુસ કેવલી જાઓ. ૯. અર્થ -પૂર્વ ભવે આચાર્યપણે કરેલી જ્ઞાનની આશાતનાના પ્રભાવથી બુદ્ધિહીન થયેલા માસતુસ મુનિ નિજ નામને ધ્યાતા છતાં કોઇની ઉપર રાગ કે રીસ ના કરવારૂપ ગુરૂ મહારાજાએ બતાવેલા પરમાર્થ સામે દ્રષ્ટિ રાખી રહેતાં) ઘાતિ કમને ક્ષય કરી (શુદ્ધ નિર્મળ ભાવથી) કેવળજ્ઞાન પામ્યા. ૯.
હથ્થમિ સમારૂઢા, રિદ્ધિ લૂણ ઉમભસામસ;
તખણ સુહઝાણેણં, મર્દવી સામ સિદ્ધા ૧૦.
અથ:-હાથીના સ્કધ ઉપર આરુઢ થયેલા મરુદેવીમાતા ઋષભદેવ સ્વામિની ત્રાદ્ધિ દેખીને તત્કાળ શુભ ધ્યાનથી સંતકૃત કેવળી થઈ એક્ષપદ પામ્યા ૧૦.
પાડજાગરમાણીએ, જંઘાબલખીણમણિણ આપુત્ત;
સંપત્તકેવલાએ, નમો નમો પુષ્કલાએ. ૧૧. અથ–જ ઘાબળ જેનું ક્ષીણ થયું છે એવા અણિકપુત્ર આચાર્યની સેવા (ઉચિત વેયાવચ્ચ) કરતાં જેને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું તે પુપચુલા સાદવને પુનઃ પુનઃ નમસ્કાર હે ! ૧૧.
પત્તરસતા વસાણું, ગે એમનામણ દિન્નદિખાણું:
ઉપન્નકેવલાણું, સુહભાવાણું નમ તાણું. ૧૨. અથ:-ગૌતમસ્વામીએ જેમને દીક્ષા લીધી છે. અને શુભ ભાવવડે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું છે એવા પંદરસે તાપને નમરકાર હો. ૧૨
જીવસ સરીરાએ, ભેએ નાઉ માહિપત્તાણું;
ઉપાડઅનાણુણે, બંદગ સીસાણ તેસિ નમો ૧૩. અર્થ–પાપી પાલકવડે યંત્રમાં પિલાતા છતા જીવને શરીરથી જુદે જાણીને સમાધિ પ્રાપ્ત થયેલા જેમને કેવળજ્ઞાન પઠા થયું છે તે કંદસૂરિના સઘળા શિષ્યોને નમસ્કાર હે. ૧૩.
સિવિદ્ધમાપાએ, અસ્થી હિંદુવાર કુસુમેહિં;
ભાવેણુ સુરલે એ, દુગઇનારી સુહં પત્તા. ૧૮. અર્થ:-શ્રી વર્ધમાન સ્વામીનાં ચરણને સિંધુવારના ફૂલથી પૂજવાને ઈચ્છતી દુર્ગાતા નારી શુભ ભાવવડે કાળ કરીને દેવગતિમાં ઉપજીને સુખી થઈ ૧૪.
ભાવેણુ ભુવણું નાણું, વંદેઉ હુશેવિ સંચલિઓ;
મરિઊણુ અંતરાલે નિત્યનામ કે સુરો જાઓ. ૧૫. અથ–એક દેડકો પણ ભાવથી ભુવનગુરૂ શ્રી વર્ધમાનસ્વામીને વાંદવા ચાલ્ય ત્યાં માગમાં ઘડાની ખરી નીચે કચડાઈ મરણ પામીને નિજ નામથીજ દરાંતિ નામે દેવતા થયે. ૧૫.

Page #987

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
વિરયાવિરયસહોઅર, ઉદ્દગમ્સ ભરેણુ ભરિઅસરએ; ભણિયાએ સવિયાએ, દન્ના મન્ચુત્તિ ભાવવસા. ૧૬,
અર્થ :—વિરત સાધુ અને અવિરત શ્રાવક (રાજા) જે મને સગા ભાઈ હતા તેમને ઉદ્દેશીને આ સાધુ સદાય ઉપવાસી હોય અને આ શ્રાવક સદાય પ્રહ્મચારી હોય હાય તાહનદી દેવી ! માગ' આપજે. એમ ઉક્ત મુનિને વંદના કરવા જતાં અનેપાછા વળતાં માગ'માં પાણીના પૂરથી ભરેલી નદીને સધી તે શ્રાવિકા (રાણીઓ)એ કહે છતે તેમના સાચા ભાવથી નદીએ તેમને તરતજ પેલે પાર જવા દેવા માટે માગ કરી આપ્યા હતા ૧૬. સિરિચંડદૃગુરુણા, તાડજ્જતા વિ દંડધાએણ;
Re
તકકાલ તસ્સીસા, સુહલેસે કેવલી જામ. ૧૭,
અર્થ :--શ્રી ચ’ડરૂદ્ધ ગુરૂવડે દપ્રહારથી તાડન કરાતા એવા તેના (શાન્ત) વિષ્ણ શુભ લેશ્યાવત છતા તત્કાલ કેવળજ્ઞાન પામ્યા. ૧૭.
૧૮.
જ ન હુ ભણુએ બંધા, જીવસ વહું વિ સમિગુત્તાણું; ભાવા તથ્ય પમાણુ, ન પમાણું કાયવાવારે. અર્થ :—સમિતિ ગુપ્તિવત સાધુઓને કવચિત્ જીવના વધ થઇ જાય છે તે પણ તેમને નિશ્ચે બ`ધ કહ્યા નથી તેથી તેમાં ભાવજ પ્રમાણ છે પણુ કાયવ્યાપાર પ્રમાણુ નથી. ૧૮. ભાવચ્ચિય પરમત્થા, ભાવેા ધમ્મસ સાહગા ઙ્ગિ; સમ્મત્તસ્સ વિ ખીમ, ભાવચ્ચિય (બંતિ જગગુરુણા. ૧૯.
અ:-ભાવજ ખરા પરમાથ છે, ભાવજ ધમના સાધક મેળવી આપનાર છે અને ભાવજ નિશ્ચયને ઉત્પન્ન કરી આપનાર છે; એમ ત્રિભુવન ગુરૂ શ્રી તીથ‘કરા કહે છે. ૧૯ કિ બહુણા ભણિઅણુ ?, તત્ત` નિપુણેહ ભેા! મહાસત્તા! મુખ્તસુહબીયભૂ, જીવાણુ સુહાવહૈ। ભાવે।. ૨૦. અ:-ઘણું ઘણું શું કહીએ? હે સત્વવત મહાશયેા! હું તમાને તત્વ નિશ્ચાયરુપ વચન કહું છું તે તમે સાવધાનપણે સાંભળે-મેક્ષ સુખના બીજરૂપ જીવાને સુખકારી ભાવજ છે, અર્થાત્ સદ્ભાવ ચાગેજ જીવા માક્ષ સુખ મેળવી શકે છે. ૨૦. ઇય દાણુસીલતવભા–વચાએ બે કુઇ સત્તિત્તિપરા; વિવિ દહિંઅં, અઇરાસા લહુઇ સિદ્ધિસુહ. ૨૧. અ-આ દાન શીલ તપ અને ભાવનાએને ભવ્યાત્મા શક્તિ અને ભક્તિના ઉલ્લાસ ચેાગે કરે છે તે મહાશય ઇદ્રોના સમુહ વર્ક પૂજિત એવું અક્ષય મેક્ષ સુખ અલ્પકાળમાં મેળવી શકે છે.

આ કુલકમાં છેવટે ગ્રંથકારે પોતાનુ દેવેન્દ્રસૂરી એવું નામ ગભિ'તપણે સૂચવ્યું જણાય છે. ઉક્ત મહાશયનાં અતિહિતકાર વચાને ખરા ભાવથી આદરવાં એ આપણું ાય તવ્ય છે. ૨૧.

Page #988

૩૦
સજ્જન સન્મિત્ર
૧૫. શ્રી ગુરુપ્રદક્ષિણાકુલક (સદગુરુ પ્રશસ્તિ ગ્રંથ). ગાયમ સુહમ્મ જંબુ પ્ભવા સજ્જ ભવાઇ આયરિ; અનૈત્રિ જીગ`હાણા, પદ્ય òિ સુગુરુ! તે દિઠ્ઠા, ૧. અ:-શ્રી ગૌતમ પ્રભુ, શ્રી સુધર્માંસ્વામી મહારાજ, શ્રી જબુસ્વામી, શ્રી પ્રભવાસ્વામિ, તથા શ્રી સિજજ‘ભવસૂરી મહારાજ આદિ અનેક અન્ય જુગ પ્રધાન ગુરૂમહાત્માઓને હે ગુરુજી સાહેબ, આપને દિઠે થકે મેં તે સવ' સુગુરૂ ધર્માત્માઓને દીઠા માનુ છું: ૧. અજ્જ કયથ્થા જન્મ્યા, અજ્જ કયં ચ જીવિય મઝ; જેહ તુહ દસણામય–રમેણ સત્તાઇ નયણાઈ. ૨. અ:-માજ મહારા જન્મ કૃતાથ થયા, આજ મારા અવતાર સફળ થયે, કે આપ સદ્ગુરૂ ભગવાનના ઉત્તમ દર્શનમય સુધાસે કરીને મારાં નેત્રા પ્રકૃક્ષિત થયાં, અર્થાત્ મારા નેત્રની આજ ખરેખરી સફળતા થઈ. ૨.
સા દેસેા ત નગર, સા ગામેા સેા અ આસમે ધન્ના; જથ્થ પહુ! તુમ્હે પાયા; વિરહંત સયાવિ સુપસન્ના. ૩.
અર્થ :-તે દેશને ધન્ય, તે નગરને ધન્ય, તે ગામને ધન્ય, અને તે આશ્રમને પણુ ધન્ય, જ્યાં હૈ સ્વામિ, આપના મહા સુપ્રસન્ન પાવન ચરણ કમળા સદાકાળ વિચરે છે. ૩. કથ્થા તે સુકયથ્થા, જે કઇંકમ્ન કુણુ ંતિ તૃહ ચલણે; વાણી બહુગુણખાણી, સુગુરુ ગુણા વણૢિઆ જીએ. ૪.
અથ—તે પુરૂષના હસ્તે સુકૃતાથે, ધન્ય કૃતપુન્ય જાણવા, કે જે હાથેાએ સુગુરૂ મહારાજના ચરણ કમળની મહાવિનય પૂર્વક ભક્તિસહિત વંદના કરી, સેવા કરી, તથા તે પુરૂષની વાણી પણ મહા ગુણની ખાણી જાણવી, કે જે વાણીએ આપ સદ્દગુરૂ મહારાજના ગુણા ગાયા. ૪.
અવયરિયા સુરધેણુ, સંજાયા મહાઅે કય વુડ્ડી; દારિદ્દ અજ્જ ગય, દર્દૂ તુહ સુગુરૂ! મુહકમલે. ૫.
અર્થ :-વળી હૈ સદ્ગુરૂ ભગવાન, આપના મહા પાવન મુખારવિંદને દિઠે થકે આજ મારે ધરે કામધેનૂ અવતરી, જાણે આજ મારે ઘેર સુવણું'ની વૃષ્ટિ થઇ, અને આજ મારુ′ દારિદ્ર સવ નાશ પામ્યું, એવું થયું. ૫,
ચિંતામણિ સારછ, સમ્મત્ત પાય' મયે અજ્જ; સંસારો દૂર ક. જ઼ે તુહ સુગુરૂ ! મુહકમલે. ૬.
અર્થ :~~~ળી હૈ સ્વામિન, આપનુ પવિત્ર મુખ કમળ દીઠે થકે મને આજ ચિંતામણિ રત્ન સરખા સમ્યક્ત્વ ગુણુની પ્રાપ્તિ થઇ, અને તેથીજ મારા આ દીધ ભયાનક સંસાર સમસ્ત દૂર થયા. ૬,

Page #989

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સગ્રહ
જા રિદ્ધી અમરગણા, ભુંજતા પિયતમા સન્નુત્તા; પુત્તિ ત્તિયમિત્તા, ટ્ટેિ તુ સુગુરૂ ! મુહકમલે. ૭.
સા
અર્થ :—વળી હૈ પૂજ્ય, આપની પ્રસન્ન મુખમુદ્રાના દર્શનના સુખ આગળ, દેવતાએ પેાતાની પ્રિયતમા એટલે દેવાંગનાએ સહિત જે દિવ્ય વિલાસ સુખ ભોગવે છે, તે દેવરિદ્ધિના સુખ, આ અપૂર્વ ક્રેશનના સુખ આગળ શા હિસાબમાં છે? અર્થાત્, કાંઇ હિસાબમાં નથી. ૭.
મવયકાઐહિં મએ, જપાવ અજ્જિય` સયા; ત સવ્ય અજ્જ ગય', તુહ ગુરુ ! મુહકમલ. ૮.
અર્થ :—વળી કુપાવ‘ત નેક મહેરખાન ક્ષમા સમુદ્ર, આપના સુખ કમળને દીઠે થકે, અદ્યાપિ પર્યંત મેં મન વચન કાયાએ કરીને જે જે પાપ ઉપાર્જન નિર’તર કયુ" હતું, તે સવ` પાપ આજ મારૂં વિલય થયું, આપના ઇ'નવડે નષ્ટ થયું. ૮.
૧
દુલ્લહા, જિણિદધમ્મા, દુલહેા જીવાણુ માણુસા જમ્મુ: લધ્ધતિ મણુઅજમ્મુ, અઇદુલ્લહા સુગુરુસામગ્ગી. ૯.
અર્થ :~હે કરૂણાનિધાન સ્વામિ, શ્રી જિનેશ્વર પ્રણીત ધમ' પામવા મહા કુલ'ભ છે, વળી પ્રાણીઓને મનુષ્યજન્મ પામે છતે પણ સદ્ગુરૂની સામગ્રી એટલે જોગવાઈ મળવી જીવને અત્યંત ફુલ'ભ છે. (પરંતુ.) ૯.
જથ્થ ન દીસ ંત ગુરૂ, પચૂસે ઉડ્ડિઅહિ સુપસન્ના
તથ્ય કહું જાણિજઈ ?, જિષ્ણુવયણું અમિઅસારિ૭, ૧૦, અર્થ :--ડે સદા સુપસાય દાતા, જયાં પ્રભાત સમયે ઉઠતાં વારને સદ્ગુરૂ મહારાજનું સુપ્રસન્ન વદન દ્રષ્ટિ ગેાચર થતું નથી, અર્થાત્, જ્યાં ગુરુ મહારાજની જોગવાઇનથી, ત્યાં અમૃતસર્દેશ એવી જે જિનવાણી, તે કેવી રીતે જાણવામાં આવે ? અર્થાત્ નજ આવે. ૧૦. જહ પાઉસ`મિ મારા, ટ્ટિયર ઉદયામ કમલવસ’ડા; હિતિ તેમચ્ચિય, તહ અમ્હે દ...સણે તુમ્હે. ૧૧.
અથઃ—હૈ યા સાગર, જેમ મેઘને દેખીને માર, તથા દિનકર એટલે સૂર્યને દેખીને સૂરજમુખી કમળના વનખંડ જેમ વિકસ્વરપણાને પામે છે, તેમ નિશ્ચે કરીને અમે પણ હૈ પૂજ્ય ગુરૂજી ભગવન, આપના દેશ'નવર્ડ પ્રફુલ્લિતપણાને પામીએ છીએ. ૧૧. જ સરઈ સુંરહ વચ્છા, વસત માસ' ચ કાઇલા સરઇ; વિંઝ સરઇ ગદા, તહ અમ્હ મણુ તુમ' સરઇ. ૧૨.
અર્થ :—હૈ મહાન્ ઉપગારી પ્રભુ, જેમ વાછરડા પેાતાની માતા ગાયને સંભારે છે, તથા જેમ કાયલ વસત માસની ઈચ્છા કરે, તથા જેમ ગજેંદ્ર વિંધ્યાચળગિરિને મનમાં ચાડે છે, તેમ હૈ સ્વામિનૢ અમારા મનમાં તમે યાદ આવે છે. ૧૨.

Page #990

કુર
બહુયાં બહુયાં દિવસડાં, જઇ માઁ સુહગુરુ ; લાચન એ વિકસી રહ્યાં, હીઅડě અમિય પ‰. ૧૩.
અર્થ :~š શાંત સુધારસ પદ્મદ્રહ સમાન સ્વામિ, તે દિવસને ધન્ય છે, તે નિ બહુમાનનીય મ્હારે છે, મારા તે વાસો (દિવસેા) સફળ છે, કે જેમાં આપ એકાંત નિઃસ્વાર્થ' હિતકર સદ્ગુરૂ મહારાજનુ અમૃતમય દશ`ન હું પામ્યા, જે દશન દેખતાં મારાં એ નેત્રા મહાવિકશ્ર્વરભાવને પામ્યાં, અને મારા અંતરગ હૃદયને વિષે અમૃતના પ્રવાહ વહન થવા લાગ્યા. ૧૩.
સર્જન મિત્ર
અહા ! તે નિજ઼િએ કેહેા, અહે। માણેા પરાજિ; અહૈં। તે નિરકિકયા માયા, અહા લેાહે। વસી. ૧૪. અર્થ-અહા ઇતિ આશ્ચયે આપના નિજિતમ્રુધ, અર્થાત્, ઉપશમભાવ કેવા છે! અહા પતિ આશ્ચયે વળી આપે માનને પણ કેવા પરાજયને પમાડ્યો છે?અર્થાત્, કેવા માનરહિત નમ્ર સુશીલ છે! અહા ઇતિ આશ્ચયે આપનું માયારહિત પણું, સરળપણું કેવું છે ! અને અહા ઇતિ આશ્ચયે આપનું નિલેૉંભી પણું અર્થાત્, લાભને કેર્યાં વશવતી રાખ્યા છે! અહે તે અજ્જવ' સાહુ!, અહો તે સાહુ! મ; અહે। તે ઉત્તમા ખંતી, અહા તે મુત્તિ ઉત્તમા. ૧૫.
અર્થ :-અહી ઇતિ આશ્ચયે આપની કેવી આજ વતા એટલે સરળતા છે! અહો પ્રતિ આશ્ચયે આપની મુદ્દતા એટલે કામળતા કેવી અદ્ભુત છે! અહા ઇતિ આશ્ચયે આપના ઉત્તમ ક્ષમાગુણુ કેવા છે! અહા ઈતિ આશ્ચયે આપનું અનુપમ નિર્વા’છકપણું અર્થાત્, નિલેŕભદશા, અપૂર્વ નિમમત્વ ભાવ! ૧૫.
ઇહુતિ ઉત્તમા ભતે!, પચ્છા હૈાહસ ઉત્તમા; લાગુત્તમુત્તમ' ઠાણું', સિદ્ધિ' ગચ્છસ નીર. ૧૬.
અથ :-વળી હે ભગવાન્, આપના મનારથ પણ કેવા ઉત્તમ છે! અને વળી હે સ્વામિ, આપની ઇચ્છા પણ કેવી નિર્દોષ, શ્રેષ્ટ, પારમાર્થિક છે કે, અહા! લાકને વિષે સર્વોત્તમ સ્થાનક જે મેક્ષ, તે પ્રત્યે સદા ગમનશીલ છે, ઉત્તમ ચારિત્રાચરણ તે જેમનું, એવા હે જ્ઞાનદાતા સાહેબ ગુરુજી, આપને ધન્ય છે. ૧૬.
આયરિય નમુક્કારા, જીવ માએઇ ભવસહસ્સા;
ભાવેણુ કીરમાણેા, હાઇ પુણા માહિલાભાએ. ૧૭. અથા-આચાય ભગવતને કરેઢા નમસ્કાર જીવને આ સસારના હુજારી ભવથી છેડાવે છે. વળી ભાવપૂર્વક ચિત્તની નિમ`ળતાએ નમસ્કાર કર્યાં થકાં ધખીજના તાભને અર્થ થાય છે. ૧૭.
આયરિય નમુક્કારો, સવ્વપાવપ્પણાસણા; મગલાણું ય સવ્વેસિં, તય હવઇ મંગલ. ૧૮.

Page #991

સમ્યક્ત્વા પુષ્ટિ સંગ્રહ
અર્થ :-આચાય ભગવત્ એટલે સદ્વિદ્યા તત્વજ્ઞાન દાંતા પરમ ગુરૂ મહારાજને ભાવપૂર્ણાંક જે નમસ્કાર કરવા, તે સર્વ પાપના નાશ કરનાર થાય છે; વળી તે નમસ્કાર સવ' માંગલિકાને વિષે ત્રીજુ મોંગલ છે. ૧૮.
૧૬. શ્રી સામસુંદરસુર્રિકૃત ગુણાનુરાગ કુલક.
ગુણાનુરાગના પ્રભાવથી થયેલ શ્રીતીથ ંકર પ્રભુને મંગલાચરણ રૂપે નમસ્કાર કરે છે, સયલ કલ્લાણુ નિલય, નામઊ તિનાહ પય કમલ; પરગુણ હણુ સવ, ભણામ સેાહગ્ન સિ જય. ૧. અર્થ :-સકળ કલ્યાણના મદિર એવા શ્રીતીથ નાથ જિનેશ્વર ભગવાનના પ કમળને નમસ્કાર કરીને સવ સૌભાગ્ય લક્ષ્મિને આપનાર, એવા પરગુણ ગ્રહણ સ્વરુપને કહું છું. ૧.
ઉત્તમ ગુણાનુરાગથી સવ' પદવીએ મળે છે.
ઉત્તમ ગુણાણુરા, નિવસઇ હિચયમ જર્સી પુરિસસ; આતિથ્યુચરપયાએ, ન દુલહા તસ રહી. ૨.
અથ:-જે પુરુષનાં હૃદયમાં ઉત્તમ ગુણાનુરાગ હાય છે, તે ભવ્યાત્માં તીથકર પતની સર્વાંત્તમ પદવી પ્રાપ્ત કરે છે. તેને કાઈ પણ પ્રકારની રિદ્ધિઓ દુલ ભ નથી, ૨. ગુણાનુરાગીને ગ્ર‘થ સદા નમસ્કાર કરે છે.
રે
તે ધન્ના તે પુન્ના, તેનુ પામે। વિજ મહ નિચ્ચ; જેમ ગુણાણુરાએ, અન્તિમા હાઇ અવય. ૩.
અથ : જેઓને હંમેશાં અકૃત્રિમ ગુણાનુરાગ રહે છે, તેઓને ધન્ય છે, તે ખરેખરા કુતપુન્ય છે, એવા મહાત્માઓને મારા સદા પ્રણામ હાજો. ૩. બહુ ભણવા વિગેરેથી શું? ફકત એક ગુણાનુરાગ ધારણ કરવા યોગ્ય છે. ક' બહુણા ભગુિઅણુ ?, કવા તવિએણુ કવા દાણેણું; ઇકક ગુણાણુરાય, સિમ્બંહ સુખ્ખાણુ કુલભવણું. ૪. અર્થ :-ઘણું ભણવાથી, ઉગ્રતપ કરવાથી, કે અતિ દાન દેવાથી કાંઈ વળવાનું નથી. સવ સુખાના સ્થાનરૂપ, આ એક ગુણાનુરાગ ગુણુનેજ પ્રથમ શીખા, અર્થાત્., ગુણાનુરાગી થવાની મનને ટેવ પાડા. ૪.
ગ્રંથકર્તા ગુણાનુરાગ વિના ધકરણીની નિષ્ફળતા જણાવે છે. જવ સિવિલ, પદ્ધસિ સુય કરાસ વિવિહ કડ્ડાઈ ન ધરિસ ગુણાણુરાય, પરેસુ તા નિષ્ફલ સયલ'. ૫.
અથ:-જો કે તુ` ભારે ઉગ્રતપ કરે, અને શાસ્ત્ર ભણે, તથા અનેક પ્રકારનાં કષ્ટ સહન કરે, તે પણ તે સવ'નિષ્કુલ જાણવા, જો તુ· ગુણાનુસગ ધારણ કરતા નથી તા. ૫. ગુણાનુરાગ વિના અષ:પતન થાય છે.

Page #992

૪૪
અજન સમિત્ર સેલણ ગુણકકરિ, અન્નસ કરેસિ મચ્છર જઈવ;
તા નણું સંસારે, પાહવું સહસિ સવથ્થ. ૬. અર્થ–પરના ગુણ તે ઉત્કર્ષ શ્રવણ કરીને જે તું ઈષ ધારણ કરીશ, તે તું સંસારમાં સર્વત્ર પરાજયને પામીશ. ૬. ગુણીજનને લેશમાત્ર પણ દોષ જે નહિ.
ગુણવંતાણુ નાણું, ઈસાભર તિમિર પ્રારઓ ભણસિ;
જઈ કહવિ દોસલેસ, તા ભમસિ ભવે અપારંમિ. ૭.
અર્થ:-હે ચેતન, જો તું ગુણીજનોના લેશમાત્ર દેષને ઈષથી કહીશ, તે તું ખરેખર આ અપાર એવા સંસારમાં પરિભ્રમણ કરીશ. ૭.
ગુણ કે દેષ એ બેમાંથી જેને અભ્યાસ થાય તેજ પરભવમાં પ્રાપ્ત થાય છે.
જે અભસેઈ જીવ, ગુણં ચ દેસં ચ ઈશ્ય જમૅમિ; તે પરલેએ પાઈ, અભ્યાસેણું પુણે તેણું. ૮.
અર્થ –આત્મા આ ભવમાં ગુણ કે દોષ એ બેમાંથી જેને અભ્યાસ કરે છે, તેજ અભ્યાસ તેને પાછે પરલોકમાં પ્રાપ્ત થાય છે. ૮. ગુણી પરદોષ વદતાં છતાં નિર્માલ્ય ગણાય છે.
જે જંપ પરદાસે, ગુણુ ય ભરિએવિ મચ્છર ભરેણં,
સે વિઉસાણ મારે, ૫લાલ પુજવ પડિભાઇ. ૯.
અર્થ-સેકડો ગુણથી ભરેલે એ પણ, કે મનુષ્ય ઈર્ષાભરથી પારકાના દે બેલે, તે તે એટલે બધા ઉચ્ચ છતાં પણ, પંડિત ગુણી પુરુષમાં અસાર પલાલ પુંજની પેઠે શેભે છે, અર્થાત્, નિર્માલ્ય ઘાસના ફૂલની પેઠે નકામો છે. ૯. દુષ્ટભાવથી છતા કે અછતા દેશે ગ્રહણ કરવાથી પાપાત્મા બને છે.
જે પરદસે ગિહ, સંતા સંતાવિ દુદ્દમાવેણું
સો અખાણું બંધઈ, પણ નિરધ્ધએણવિ. ૧૦. અર્થ -દુષ્ટભાવથી જે આત્મા પરના છતા કે અછતા દેને ગ્રહણ કરે છે, તે પાપવડે પિતાના આત્માને નિરર્થક બંધનમાં નાખે છે. ૧૦. કષાયાગ્નિના હેતુઓને ત્યાગ બતાવે છે.
તે નિયમો મુજંબં, જૉ ઉપજજએ કસાયગ્ગી;
તે વધ્યું ધારિજજા, જેણેવસમે કસાયાણું. ૧૧. અર્થ :–જેથી કષાયરુપ અગ્નિ ઉત્પન્ન થાય, એવું કાર્ય અવશ્ય ત્યાગવું જોઈએ, અને જેથી કષાયે દબાઈ જાય, તેવું કરવું જોઈએ. ૧૧.
હવે કર્યા સવ પ્રયત્નથી નિંદા છેડી દેવાનું બતાવે છે.

Page #993

૩૫
સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
જઈ ઇચ્છઈ ગુયd, તિયણ મર્ઝામિ અપ્પણો નિયમા; તા સવ્ય પણું, પરદેસ વિવજજણું કુણહ. ૧૨.
અર્થ - ચેતન, જે તને ત્રણભુવનને વિષે સત્કૃષ્ટ પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા હૈય, તે સર્વ પ્રકારના પ્રયત્ન કરી પારકા દેવ જેવાના તથા બલવાના છેડી દે. ૧૨.
ભારે કમી જીવની પણ નિંદા કરવી નહિ તે અન્ય જીવેની તે કેમજ કરાય તે જુદા જુદા પુરૂષના ભેદે દ્વારા જણાવે છે.
ચઉહા પસંસણિજજ, પુરિસા સબુત્તમુત્તમાં લોએ;
ઉત્તમ ઉત્તમ ઉત્તમ. મજિજમ ભાવા ય સવૅસિં. ૧૩. જે અહમ અહમ અહમા, ગુરુકમ્મા ધમ્મવજિજયા પુરિસા; તેવિ ય ન નિંદણિજજા, કિંતુ દયા તેનું કાયવા. ૧૪.
અર્થ -ચાર પ્રકારના મનુષ્ય પ્રશંસવા ગ્ય છે. ૧ સર્વોત્તમોત્તમ, ૨ ઉત્તમોત્તમ ૩ ઉત્તમ, ૪ મધ્યમ, આ ચાર ભેદવાળા મનુષ્યની તે સદાકાળ તુતિ કરવી જોઈએ. અધમ, અધમાધમ એ બે તે ધમથી હીન અને ભારે કમીજી હોય છે. આવા ભારે કમીજીની પણ નિદા ન કરવી, પરંતુ તેઓના ઉપર કરૂણ બુદ્ધિ ધારવી જોઈએ. ૧૩–૧૪.
હવે કત્ત, સર્વોત્તમ, આદિ ચાર પુરુષનાં લક્ષણ કહે છે. પશ્ચંગુબ્લડ જુવ્રણ–વંતીણું સુરહિસાર દેહાણું જુવઈશું મજઝંગ, સÖત્તમ રૂવવંતીણું. ૧૫. આજમ બંભચારી, મણવયકાએહિં જે ઘરઈ સીલં;
સવુત્તમુત્તમે પણ, સે પુરિસે સવનમણિજો. ૧૬.
અર્થ-જેના અગેઅંગમાં યૌવન તનમય નાચી રહ્યું છે, અને સુગધથી અંગ બહેકી રહ્યું છે, અને અત્યંત રૂપવતી સ્ત્રીઓમાં વસતા છતાં જે બ્રભ્રચય પાળી શીલવંત રહ્યો છે, તે સર્વોત્તમ પુરૂષ જાણ; તે પુરુષ સદા વંદનીય છે. ૧૫-૧૬.
એવંવિહ જુવઇગઓ, જે રાગી હજ કવિ ઇગ સમય;
બીય સયંમિ નિંદઈ, તં પાપં સવ્ય ભાવેણું. ૧૭. જમ્મમિ તમિ ન પુણો, હવિજ્જ રાગોમણુમિ જમ્મુ ક્યા;
સે હક ઉત્તમુત્તમરૂ પુરિસે મહાસત્ત. ૧૮. અર્થ -રૂપવતી, યૌવનવતી સ્ત્રીઓની સાથે સંગત થતાં જે કદાચ મનમાં ક્ષણભર ડગે, પણ અકાર્યમાં ઝંપલાતા પહેલાં વૈરાગ્યથી મનને પાછું ખેંચી લે, અને અકાયને પશ્ચ તાપ કરે, આમભાવથી ખરેખરી રીતે અંતરમાં પશ્ચાતાપ કરે છે, અને ફરીથી તે જન્મમાં સ્ત્રીઓ પ્રતિ રાગભાવ ન થાય, વૈરાગ્ય ભાવમાં વર્તે, તે ઉત્તમોત્તમ બળવંત પુરૂષ જાણ. ૧૭–૧૮.

Page #994

સજન સન્મિત્ર પિચ્છઈ જુવઈ રૂવં, મણુસા ચિંતે અહવ ખમેગં; જે નાચરઈ અકજજે, પશ્ચિજ તેવિ દીહિ. ૧૯. સાહ વા સડઢેવા, સદાર સંતેસ સાયરો હજા;
સે ઉત્તમે મણુસે, નાય થવ સંસારે. ૨૦. અર્થ -રૂપવતી યૌવનાવસ્થાવાળી સ્ત્રીની ક્ષણવાર ઈચ્છા કરે, ભેગવવાની અભિલાષા કરે, જીઓએ પ્રાર્થના કરાયેલે પણ અકાર્યમાં પ્રવૃતિ કરે નહિ. સાધુ હોય તે સાધુ તરીકેનું સ્વકીય બ્રહ્મચર્ય સાચવે, શ્રાવક હોય તે શ્રાવક તરીકેનું બ્રહ્મચર્ય જે
સ્વદારા સંતોષ વ્રત તે જે સાચવે, તે સાધુ તથા શ્રાવકને ઉત્તમ પુરૂષ જાણવા તથા તેઓને સંસાર પણ અલ્પ જાણ, અપિતુ, તેઓ મહા હલુકમાં જાણવા. ૧૯-૨૦,
પુરિસથ્થસુ પવઈ, જે પુરિસે ધમ્મ અર્થે મહેસુ;
અનુજ્ઞાબાહ, મઝિમરૂ હવઈ એસ. ૨૧. અથા-ધર્મ, અર્થ અને કામ, એ ત્રણ પુરૂષાથને પરપર હાનિ ન થાય, તેવી રીતે જે તે, તે મધ્યમ પુર ગણાય છે. (શ્રીઓએ પણ તેવી જ રીતે યથાયોગ્ય ઉચિત સમજી લેવું) ૨૧.
પૂર્વોક્ત ઉત્તમ પુરુષના બહુમાનથી થતાં ફળ, એએસિં પુરિસાણું, જઈ ગુણગહણું કરેસિ બહુમાણું;
તો આસન્ન સિવસુહા, હોર્ફિ તુમ નથ્યિ સંદેહે. ૨૨.
અર્થ :–એ ચાર પ્રકારના પુરુષોનું બહુમાન કરીશ, તેમજ તેઓના ગુણેનું ગ્રહણ કરીશ, સુખને ભક્તા બનીશ, તો હે ચેતન, અલપ કાળમાં તે મોક્ષના સુખને જોતા બનીશ, એમાં સંદેહ નથી. ૨૨. હવે કત્તાં, પાસસ્થાદિકની પણ નિંદાને ત્યાગ બતાવે છે.
પાસથ્થાઈસુ અહુણ, સંજમ સિદ્ધિાસુ મુકકજોગેસુ;
તે ગરિહા કાયવો, નેવ પસંસા સહામજઝે. ૨૩.
અર્થ –હાલમાં ચારિત્ર લેગ પાલવામાં શિથિલ થઈ ગયેલાઓની પણ સભામાં નિંદા વા પ્રશંસા કરવી એગ્ય નથી. ૨૩. કર્તા કહે છે કે તેવાઓને માર્ગ બતાવે, પણ નિંદવા નહિ.
કઊણ તે સુ કરુણું, જઈ મન્નઈ તે પયાસએ મગં;
અહ રૂસઈ તો નિયમા, ન તેસિ દસ પયાસેહ. ૨૪. અર્થ–પાસથ્યાદિ હણાચારી વેશધારીઓ ઉપર કરૂણા કરીને જે તેઓ માને એમ લાગતું હોય, તે તેઓને સન્માગ પ્રકાશ, તેઓ ગુસ્સો કરે એમ લાગતું હોય, તે ગુણાનુરાગીઓએ તેના બે પ્રકાશવા નહિ. ર૪.
કળિકાળમાં અન્ય ધર્મગુણનું પણ બહુમાન કરવું, એમ કત્તાં કહે છે.

Page #995

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
સંપઈ દૂસમ સમયે, દીસઈ ઘેવિ જન્મ્ય ધમ્મગુણે;
બહુમાણે કાયો, તસ્ય સયા ધમ્મબુદ્ધીએ, ૨૫.
અથ -પંચમ આરામાં (કલિકાળમાં) વર્તમાન સમયમાં જે પુરૂમાં અe૫ ધમુખ્ય દેખાય, તે હમેશાં ધમબુદ્ધથી બહુમાન કરવું. ૨૫.
હવે કર્તા કહે છે કે, સ્વ કે પરગના સાધુઓની નિંદા કરવી નહિ.
જઉ પગછિ સગર છે, જે સંવિગ બહસ્સયા મુણિl: તેસિ ગુગગુરાયં, મા મુંસુ મચપહએ. ૨૬.
અર્થ:–હે ચેતન, પારકા કે પિતાના ગચ્છમાં જે સંવિગ્ન અને વિદ્વાન મુનિરાજો હોય, તેઓ ઉપર મત્સરથી હણાયેલે એવો થઈને, એટલે અમે થઇને તું ગુણાનુરાગ છેડીશનહિ૨૬. હવે કર્તા કહે છે કે, ગુણીઓનું બહુમાન કરતાં તે તે ગુણે સુલભ થાય છે..
ગુણરયણમંડિયાણું, બહુમાણું જે કરેઠ સુદ્ધમણો;
સુહા અન્નભવંમિ ય, તસ્સ ગુણ હુતિ નિયએણું. ૨૭. અર્થ :–ગુણ રત્નથી વિભૂષિત પુરૂનું જે શુદ્ધ મનવાળે તે બહુમાન કરે છે, તેને અવશ્ય તે તે ગુણો પરભવમાં સુખેથી પ્રાપ્ત થાય છે. ૨૭. હવે ક7 સૂરિ કહે છે કે, ગુણાનુરાગ ધારણ કરતે જીવ મોક્ષ પામે છે.
એયં ગુણાણુરાયું, સમંજે ઘરેઇ ધરણિમજનૃમિ, .
લિરિ સોમસુંદર પયં, સે પાવઈ સર્વે નમણિર્જ. ૨૮. " અર્થ :--જે આત્માથી પુરૂષ રૂડી રીતે જગતમાં ગુણાનુરાગ ધારશે, તે તે ચંદ્રમાં સમાન મહા શીતળ અને અત્યંત સુખકર, તેજસ્વી અને મને હર એવી મોક્ષરૂપ ભાવ. લમિને પામશે, એમ આચાર્યશ્રી સમસુંદર સૂરિ મહારાજ કહે છે. ૨૮.
૧૭. શ્રી વિનય વિજયજી કૃત નવકણિકા.
મંગલાચરણ અને વિષય. વર્ધમાન સ્તુમ: સર્વ–નયનર્ણવાગમ;
સંક્ષેપતસ્તદુનીત–નયભેદાનુવાદતા. ૧. અનુવાદ જે શ્રી વર્ધમાનનું આગમ સર્વ નાયરૂપી નદીઓને પ્રવેશવાને સમુદ્રરૂપ છે, તેમના પ્રરૂપેલા નયભેદને સંક્ષેપથી અનુવાદ કરી, અને તેમની સ્તુતિ કરીએ છીએ. ૧.
નાનાં નામ. નિગમ સંગ્રહવ, વ્યવહારનું સૂત્રકૈ; શખ: સમભિરૂવં–ભૂતિ ચેતિ નયા સ્મૃતા. ૨. અનુવાદ-નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, જુસવ, શબ્દ, સમઢિ અને એવંભૂત એમ સાત ન આપના આગમમાં કહેલ છે. ૨.
પ્રસ્તાવના

Page #996

૯૩૮
સજ્જન સન્મિત્ર
અર્થા: સર્વપિ સામાન્ય-વિશેષાભયાત્મકા:; સામાન્ય તંત્ર જાત્યાદિ, વિશેષાદ્મ વિભેદકા: ૩. અનુવાદ-પદાર્થો સર્વ સામાન્ય અને વિશેષ એ અને ધમ વાળા છે, એમ આપે પ્રતિપાદન કર્યું છે, એમાં જાતિ ગુણુ ઈંત્યાદિ વિશેષણ રહિત તે સામાન્ય થમ', અને જુદાપણું જણાવનાશ વિવષણુ સહિત તે વિશેષ ધમ. ૩, સામાન્ય અને વિશેષ ધમાં કેવા છે?
ઐકય બુદ્ધિ ટશતે, ભવેત્સામાન્યધર્મત:;
વિશેષાચ્ચ નિજ નિજ, લક્ષયન્તિ ઘટ જના:. ૪.
અનુવાદ-હૈ પ્રભુ ! આપે કહેલા સામાન્ય ધર્મ વડે સેકા ઘડામાં એકાકાર બુદ્ધિ થાય છે, અને આપે હેલા વિશેષ ધમ વડે મનુષ્યે પોતપાતાના ઘસ એળખે છે. (આ સહુ ટાળવા માટે તારો મહાત્ ઉપકાર છે.) ૪.
૧૫ નૈગમનય.
નગમે। મન્યતે વસ્તુ, તદંતદુભયાત્મક;
નિર્વિશેષ ન સામાન્ય, વિશેષેાપિ ન તદ્વિના. ૫.
અનુવાદ–નૈગમય, વસ્તુને એ બન્ને ધમવાળી, એટલે સામાન્ય રુપે અને વિશેષ રૂપે માને છે, કારણ કે, આપની અાજ્ઞામાં વિશેષ રહિત એવું સામાન્ય નથી, તેમજ સામાન્ય રહિત એવું વિશેષ નથી. ૫.
૨. સંગ્રહનય.
સંગ્રહે। મન્યતે વસ્તુ, સામાન્યાત્મક મેહિ; સામાન્યન્યતિરિકતાઽસ્તિ, ન વિસેષ: પુષ્પવત. ૬.
અનુવાદ-સગા નય, વસ્તુને કેવળ સામાન્ય ધમવાળીજ માને છે, કારણ કે, સામાન્યથી ઝુક' એવુ· વિશેષ, આકાશ પુષ્પની પેઠે કઈ છે નહિ. ૬.
સગ્રહ નયનાં ઉદાહરણા.
વિના વનસ્પતિ' કેાડાપ, નિમ્બામ્રાદિને દૃશ્યતે; હસ્તાદ્યન્તર્ભાવિન્યાઽહ, નાંગુલ્યાઘાસ્તત: પૃથ. ૭.
અનુવાદ-વનસ્પતિ, એ જાત વિના લીખડા, આંખ ઈત્યાદિ કાંઈ જા એવામાં આવતાં નથી; હાય પ્રત્યાદિમાં વ્યાસ એવી આંગળી વગેરે હાથથી જુદી નથી. ૭.
૩. વ્યવહાર નય.
વિશેષાત્મકમેવા, વ્યવારશ્ચ મન્યતે;
વિશેષભિન્ન સામાન્ય-મસત્સંવિષાણુવત્. ૮.
અનુવાદ-ઋતુને વિશેષ ધર્મવાળીજ વ્યવહારનય માને છે; કારણ કે, વિશેષ વિનાનું સામાન્ય ગધેડાના શીગડા જેવું ખોટું છે. ૮.

Page #997

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
વ્યવહાર નયનું ઉદાહરણ. વનસ્પતિ ગૃહાણેતિ, પ્રેકતે વૃદ્ઘાતિ કેાષિ કિમ્, વિના વિશેષાજ્ઞામ્રાદી –સ્તન્નિરર્થકમેવ તતૂ. ૯. અનુવાદ–વનસ્પતિ હ્યેા, એમ આલવામાં આવતાં, લીમડા આંખે એવા વિશેષ વિના કોઈ પણ શું લે છે? એટલા માટે તે સામાન્ય ટ્રાકટનું છે. ૯. વ્યવહાર નયનાં ખીન્ન દાહશે. ત્રણપિડીપાદલેપા–ર્દિકે લેાકપ્રયાજને; ઉપયાગા વિશેષે: સ્યાત્, સામાન્યેન હિ ચિત. ૧૦. અનુવાદ——ગુમડાંપર મલમ પટ્ટી અને પગે લેપ વગેરે કરવાનું લેકને પ્રયાજન ડાય છે; વિશેષ પર્યંચા વડે કામ ચાલે છે, પણ કોઇ દિવસે સામાન્ય વડે નહિજ, ૧૦, ૪. સુત્ર નય.
ઋનુસૂત્રનયા વસ્તુ, નાતીત નાખ્યનાગતમુ;
મન્યતે કેવલ કિન્તુ, વમાન તથા નિજમુ. ૧૧.
અનુવાદ—સૂત્ર નય, ભૂત અને ભવિષ્ય વસ્તુ પર્યાયને માનતે નથી; પરંતુ કેવળ વત માન વસ્તુ પર્યાયનેજ, અને તે પણ પાતાનાજ, પારકી અન્ય વસ્તુના નહિ, એવા પરિણામ ભાવને માને છે. ૧૧.
અનુસૂત્ર નયન' ઉદાહરણ. અતીતેનાનાગતેન, પરકીથેન વસ્તુના;
૯૯
ન કા સિદ્ધિ રિત્યેત-સદ્ગગનપદ્મવત્. ૧૨. અનુવાદ—અતીત અને અનાગત ભાવથી, તેમજ પારકા ભાવથી કાયસિદ્ધિ થાય નહિ, એટલા માટે એ ત્રણે આકાશ કમળ જેવા છે. ૧૨. ઋજીસૂત્રની અને તેની પછીના નાની બીજી વિશેષ માન્યતા. નામાદિ ચતુષ્યે, ભાવમેવ ચ મન્યતે;
ન નામસ્થાપનાદ્રવ્યા-ણૈવમગ્રેતના અપિ. ૧૩. અનુવાદ—નામાદિ ચાર નિક્ષેપામાં તે ભાવ નિક્ષેપાનેજ માને છે; એજ પ્રમાણે હવે પછીના નયા પણ ભાવ નિક્ષેપાનેજ માને છે. ૧૩.

૫. શાય.
અર્થ' શબ્દનયાનેકે:;, પર્યાયૈરેકમેવ ચ;
મન્યતે કું ભકલશ—ધટાધેકા વાચકા:. ૧૪.
અનુવાદ———શબ્દ નય, અનેક શબ્દો વડે એક અથ વાચક પદાર્થને એકજ પાય સમજે છે, જેમકે કુલ, કલા, ઘટ ઇત્યાદિ એન્જ ઘઢ પહાચરને દેખાઢનાશ છે, એમ સવદર્શી જિન ભગવાને ક્યું છે, ૧૪,

Page #998

સજજન સન્મિત્ર ૬સમભિરૂટ નય. બૂતે સમભિરૂઢાર્થ, ભિન્ન પર્યાયભેદતા
ભિન્નાર્થા: કુંભકલશ–ઘટા ઘટ પટાદિત. ૧૫. અનુવાદ–સમવિરુદ્ધ નય, શબ્દ કે પર્યાય ભેદથી વસ્તુ ભિન્ન કહે છે, કારણ કે, જેમ ઘટ અને પટ એ ભિન્ન છે, તેમ છે શ્રી વર્ધમાન સ્વામી ભગવાન, આપે કુંભ, કલશ, ઘટ એમને જુદા પદાર્થો કહ્યા છે. ૧૫.
સમભિરૂટની ઉપરની વ્યાખ્યાનું કારણ યદિ પર્યાયભેદેડપિ, ન ભેદ વસ્તુને ભવેત;
ભિન્નપર્યાય ન મ્યાત, સ કુંભ પટયોરપિ. ૧૬. અનુવાદ– પર્યાય ભેદથી વસ્તુને ભેદ ન હોય, તે ભિન્ન પર્યાયવાળા કુંભ અને પટમાં પણ એ ભેદ ન હોય. ૧૬.
૭. એવંભુત નય. એક પર્યાયાભિધેય-મણિ વસ્તુ ચ મેન્યતે;
કાર્ય સ્વકીય કુણ-મેવંભૂતનો ધ્રુવમૃ. ૧૭. - અનુવાદ–એક પર્યાય વડે બેલાતી વસ્તુ બોલતી વખતે પોતાનું કાર્ય કરતી હોય તેજ એવભૂતનય તેને વસ્તુ કહે છે, બીજી વખતે નહિ; કારણ કે શ્રી જિનેશ્વરનો ઉપદેશ એ છે, કે વસ્તુ પોતાનું કાર્ય કરે, ત્યારે વતુ ગણાય. ૧૭. અવધૂત ઉદાહરણ વડે પિતાનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કરે છે.
યદિ કાયમકુણે-ડપીષ્યતે તત્તયા સ ચેત;
તદા પટેડપિ ન ઘટ–વ્યપદેશ: કિમિગતે ?. ૧૮. અનુવાદ જ્યારે વહુ પિતાનું કાર્ય ન કરતી હોય, ત્યારે પણ તેને વસ્તુ ગણવામાં આવે, તે પટને પણ ઘટ શબ્દ કાં ન કહેવાય ? ૧૮.
ઉપસંહાર યોત્તર વિશુદ્ધાઃ સ્યુ-યાદ સતામી તથા;
એકૈક: સ્વાચ્છત ભેદા–સ્તતઃ સપ્તશતામૃમી. ૧૯ અનુવાદ–આ સાત ન પણ અનુક્રમે એક એકથી વધારે વિશુદ્ધ છે; વળી એક એક નયના સે સે ભેટ થાય છે, તેથી તેના સાતસો ભેદે પણ થાય છે. ૨, નય પાંચ અને તેના ભેદ પાંચસો કેવી રીતે થાય છે?
વિંભૂતસમરૂિઢ શબ્દ આવ રોત :
અને તભોવનદા પંચ, નય પંચશતીભિદ;. ૨૦, અનુવાદ– શબ્દ નયમાં સમભિ અને એવભૂત નયને સમાવેશ થાય, તો નય પાંચ થાય છે, અને ત્યારે તે પાંચ નયનાં પાંચસે ભેદે ગણાય છે. ૨૦.

Page #999

૪૧
સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિસંગ્રહ ૩. આ સાતે ના કયા બે નમાં સમાવેશ પામે છે?
દ્રવ્યાસ્તિક પર્યાયાસ્તિ–કયોરન્તર્ભવત્યમી;
આદાવાદિચતુષ્ટય--મત્વે ચાત્યા સ્ત્રયસ્ત. ૨૧. અનુવાદ–દ્રવ્યથિકનય, અને પર્યાયાર્થિકનય, એ બે નો માં આ સાતે ન સમાવેશ પામે છે, પહેલાં માં પહેલા ચાર અને બીજામાં છેલા ત્રણે. ૨૧.
૪. આ સાતે ન આપના આગમની કેવી રીતે સેવા કરે છે ? સર્વે નયા અપિ વિરોધભતો મિથસ્ત, સમ્ભય સાધુસમયે ભગવન ! ભજન્ત; ભપાઈવ પ્રતિભા ભુવિ સાર્વભ્રમ–પાદાબુજ પ્રધનયુકિત પરાજિતા દ્રા.૨૨.
અનુવાદ–આ સર્વે નયે પરસ્પર વિરોધ અભિપ્રાય ધરવાવાળા છે, છતાં હું ભગવન! તે બધા એકઠા થઈ આપના સુંદર આગમનની સેવા કરે છે; જેવી રીતે પ્રવી ઉપર રાજાઓ પરસ્પરમાં વિરોધી હોવા છતાં પણ યુદ્ધ રચવામાં પરાજ્ય પામી ચક્રવતી મહારાજાના ચરણ કમલની સેવા શીઘ કરે છે. તેમ જાણવું) ૨૨. .
૫. અંતિમ-ઉપસંહાર. ઇત્યે નયાર્થકવચ: કસુમર્જિને, વરચિત: સવયં વિનયાભિધેન; શ્રી દ્વીપ બંદર વરે વિજયાદ દેવસૂરીશિવજય સિંહગુહ્ય તુષ્ટ. ૨૩.
અનુવાદ–આ પ્રકારે શ્રી વિનય વિજયજી, શ્રી વિજયદેવસૂરીના શિષ્ય અને પિતાના ગુરુ શ્રી વિજયસિંહના સંતેષ માટે ત્યાનાં અર્થને જણાવનારાં વચન પુછપવડે શ્રી જિનચંદ્ર વર્ધમાન સ્વામીની વિનય સહિત શ્રીટીવબંદરમાં અચ-પૂજા કરી. ૨૩. ૧૮. ષટલેશ્યા ફળ સ્વરૂપ તથા તે પ્રત્યેક વેશ્યાવંત જીવના લક્ષણ.
મૂલં સાહપસાહા, ગુચ્છ ફલં પકક ૫ડિય ભાખણયા;
સવં માણ પુરીસા, સાહુ જુજ ત ધરણું હરણ.
ભાવાર્થજંબુ વૃક્ષના દ્રષ્ટાંત કરીને છ વેશ્યા ઘટાવે છે, તે આંવી રીતે, કે છ પુરૂષ જબુ વૃક્ષને ફલ્ય ફૂલે દેખીને તેના ફળ ખાવાની ઈચ્છા થઈ. તેમાંથી પહેલો જે કૃષ્ણલેશ્યાવંત હતો તેને મૂલ કેતાં મૂલથકી ઝાડને ઉખેડીને ફળને ભેગા કરવાની ઇચ્છા થઈ. બીજે નલલેશ્યાવત હતું, તેને ઝાડની મોટી ભેટી શાખાઓ પાડીને ફળ ખાવાનું મન થયું. ત્રીજા કાપતલેશ્યાવંતને નાની નાની ડાળીઓ તોડીને ફળ આરોગવાની કામના થઈ, જેથી તે જલેશ્યાવતને જીમખા તેડીને, પાંચમા પલેશ્યાવંતે માત્ર પાક ફળજ તેડીને ખાવાનું ધાર્યું જ્યારે છઠ્ઠા શુકલેશ્યાવંત સર્વોત્તમ પુરૂષે ઝાડને બીલકુલ ઈજા કર્યા વગર ધરતી ઉપર પડેલા હોય, તેજ લેવાનું દુરસ્ત ધાયું. આ પ્રમાણે વેશ્યાને અનુસાર જીના સ્વભાવ જાણી લેવા. આ દ્રષ્ટાંતમાં તે છ જણામાંથી જેણે ધરતી ઉપરથી ફળે લેવાનું દુરસ્ત ધાયું, તે સર્વોત્તમ પરિણામવાળે જાણ. અહિયાં લેશ્યા એટલે મનના શુભાશુભ પરિણામ જાણવા કઈ લેશ્યાવાળે કઈ ગતિએ જાય તેનું સ્વરૂપ.
...

www.jajnelibrary.org

Page #1000

અજન સન્મિત્ર કિન્હાએ જાઈ નિરએ, નીલાએ થાવરો ભવે: કાપતાએ તીરીએ, તેયાએ માણસો ભવે. ૨. પઉમાએ દેવલએ, સાસયઠાણું ચ સુકકલેસાએ;
ઈય લેસા ભાવ ફલ, પત્તા વીયરગેહિ. ૩. ભાવાર્થ –કૃષ્ણ વેશ્યાવત નરકે જાય; નીલ લીયાએ વતતો જીવ તીવ્ર મૂછી ભાવને લીધે, એકે દ્વિ થાવરમાં જઈ ઉપજે, કાપિત વેશ્યાએ વતતે તિર્યંચમાં ઉત્પન્ન થાય, અને તેજલેશ્યાવત મનુષ્ય ગતિમાં ઉપજે, પ વેશ્યાવંત દેવ લેકમાં ઉપજે, અને શુકલ લેયાવંત જીવ મોક્ષ પામે, અથત સર્વ કર્મથી મુક્ત થઈ શુદ્ધ પરમાત્મા સ્વરુપને પામે. એમ જાણી ઉત્તમ છએ પિતાના મનના પરિણામ સદા નિર્મળ અને કેમળ રાખવાનો પ્રયત્ન કરો. ૨-૩.
૧૮. ખટ લેયાવંત છ લક્ષણ સ્વરૂપ. કૃણ લેયાવતના લક્ષણ.
અતિરેદ્રઃ સદા ધી, મત્સરી ધર્મવર્જિતા,
નિર્દય વૈરસંયુકત, કૃષ્ણલેશ્યાધિકે નર:. ૧. ભાવાર્થ-અત્યંત રૌદ્ર એટલે દૂર પરિણામી, નિરંતર કોષે વતતે, પગુણને હેવી, વિમળ પરિણતીરૂપ ધમેં કરીને રહિત નિર્દયી, જેની સાથે વૈરભાવ રાખવાવાળે હોય, તે જીવ કુણ લેશ્યાવત જાણો. ની વેશ્યાવંતના લક્ષણ.
અલસે મદબુદ્ધિશ, સ્ત્રીલુબ્ધ: પરવંચક,
કાતરશ્ચ સદા માની, નીલલેશ્યાધિક ભવેત. ૨. ભાવાર્થ –આળસ, મંદ બુરિવત, સી પી, પરને હરાવવા કાયર, સદા અભિમાની, એ જીવ નીલેશયાત જણ. ૨. કાત લેયાવંતના લક્ષણ.
શકાકુલ: સદા રૂટ: પરનિંદાત્મશંસક,
સંગ્રામે પ્રાર્થને મૃત્યું, કાપતક ઉદાતઃ. ભાવાર્થ-સદાય શેકે કરીને વ્યાકુળ, સાદા રેલી, પરનિંદા, આત્મ પ્રશંસક, સતા સંગ્રામમાં મોતને ઈચ્છતે એ લડાઈખેર, કપત વેશ્યાવંત છવ જાણવે. ૩. તે વેશ્યાવંતના લણણ.
વિદ્યાવાન કરુણુયુતર, કાર્યાકાય વિચારક
લાભાલાભે સદા–પ્રીત સ્તંભેશ્યાધકે નર:. ૪. ભાવાર્થી—વિદ્યાવાન, ગુણવાન, કાયાકાયને વિચારક, અને મિત્રની સાથે જ તેમજ અલાભ સમયે પણ સરખી પ્રીતિ રાખવાવાળે તે હેયાવંત જાણ. ,
પાયાવના વલણ.

Page #1001

૪૩
સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
ક્ષમાવાશ્ચ સદા ત્યાગી, દેવાર્ચનરતેદ્યમી;
શુચીભત: સદાનન્દી, પદ્મલેશ્યાધિક નર:. ૫. ભાવાર્થ-ક્ષમાવ ન, સદા ભાવત્યાગી, અર્થાત્ લુખી વૃત્તિવાલો, દયાવાન સદા શુદ્ધ દેવગુરુ ભક્તિવત, ઉદ્યમી, સદાય પવિત્ર મનવાળે, સદાનંદી સવભાવવાળે, જીવ પશ્યાવત જાણુ. ૫. એક યાવતના લક્ષણ.
રાગદ્વેષવિનિર્મુક્તક, શેકનિદાવિવજિત;
પરમાત્મતાસંપન્ન., શુકલ ભવેત્નર:. ૬. ભાવાર્થ -રાગદ્વેષના વિકારે રહિત, શક તથા નિદાઓ કરીને સદા રહિત, પરમાત્મ સ્વરૂપના દયાને કરીને યુક્ત, પરમાત્મ પરિણતી વાળે, અત્યંત નિર્મળ, તે છવ શુકલ લેશ્યાવંત જા . દ.
કા ગતિથી જીવ આવેલ છે તેના લક્ષણ. સ્વગોવ્યુતાનામિત જીવલકે, અત્યાર ચિતહાનિ તન વસંતિ: દાનપ્રસંગે મધુરા ચ વાણી, દેવાર્ચન સદ્દગુરૂવનં ૨. ૧.
ભાવાર્થ-દાન દેવાને સદા આતુર, મધુર વાણીવંત, સદા દેવ પૂજા કરવાવાળો, અને સદગુરૂની સેવાકારક એવા ચાર લક્ષણવાલે જવ વગથકી આવેલ જાણ. (અને તેવી જ રીતે પુનઃ વિતે, તે તે ફરી ગંગામી થઈ અનકમે મોક્ષ પામે) ૧.
વિરોધતા બંધુજનવુ નિત્ય, સરોગતા મુખેજનેષ સંગ; અત્યંતકાપી કટુકા ચ વાણી, નરમ્ય ચિન્હ નરકાગતસ્ય. ૨.
ભાવાર્થ-નિરંતર સ્વજન, મિત્ર, બંધુ વગ સાથે કલેશ કરનાર, શરીરે રોગી, અને ભૂખ જનોને સંગતી, અત્યંત ક્રોધ રાખનાર. અને મહા કડવા વચનનો બોલનાર જીવ નરક ગતિથી આવેલ જાણો(અને પુન તેજ રહે તે ત્યાંજ જાય પરંતુ જે સત્સંગ કરીને સુધરે અને સદાચારી થાય તે સદ્ગતિ પણ પામે.)
ઈર્ષાલનૈવસંતુષ્ટ, માયાલુબ્ધ: સુધાધિક;
મૂછસુપ્તોડલસવ, તિર્યગ્રેન્યા તે નર:. ૩. ભાવાર્થ-ઈષ્યાળુ, અસતેષી, કપટી, ક્ષુધાતુર, નિદ્રાશક્ત, આળસુ, તે જીવ તિય ગતિ થી આવેલ જાણ. ૩.
નાસ્તિ લોભ વિનીતથ્ય, દયા દાનચિમૃદુ;
પ્રરાસ્તવદનશ્ચયં, મનુષ્યાદાગતો નર: ૪. ભાવાર્થ-અલભી, વિનીત, દયાવંત, દાન રુચિવાળે, કમલ પરિણામી, સરળ વભાવી, સદા આનંદી મુખવાળ, મદ કષાયવત, મયમગુણી, તે મનુષ્યગતિથી આવેલ છવ જાજાવે.

Page #1002

જજન સન્મિત્ર શ્રીમદ યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયજીએ સેમ્યમ્ દર્શનના નિવાસનાં સર્વોત્કૃષ્ટ છ સ્થાનક, સમક્તિની સડસઠ બેલની સજ જાયની બારમીઢાળમાં વિવરણ કર્યા છે તેના ઉપર સરળ ગુજરાતી ભાષામાં વિશેષ પ્રકારે સ્કુટ વિવેચન “શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ કર્યું છે તે
આ “આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર” વા
પ્રથમ પદ - “આત્મા છે.” જેમ ઘટ પટ આદિ પદાર્થો છે તેમ આત્મા પણ છે. અમુક ગુણ હોવાને લીધે જેમ ઘટ પટ આદિ હોવાનું પ્રમાણ છે, તેમ સ્વપરપ્રકાશક - એવી ચૈતન્યસત્તાને પ્રત્યક્ષ ગુણ જેને વિષે છે એ આત્મા હવાનું પ્રમાણ છે.
બીજું પદ –“આત્મા નિત્ય છે.” ઘટ પટ આદિ પદાર્થો અમુક કાળપત્તિ છે. આત્મા ત્રિકાળવત્તિ છે. ઘટપટાદિ સંગે કરી પદાર્થ છે. આત્મા સ્વભાવે કરીને પદાર્થ છે, કેમકે તેની ઉત્પત્તિ માટે કોઈ પણ સંયોગો અનુભવ ગ્ય થતા નથી. કઈ પણ સગીદ્રવ્યથી ચેતન સત્તા પ્રગટ થવા યોગ્ય નથી, માટે અનુ૫ન્ન છે. અસંગી હવાથી અવિનાશી છે, કેમકે જેની કઈ સંગથી ઉત્પત્તિ ન હોય, તેનો કેઈને વિષે લય પણ હેય નહીં.
ત્રીજું પદ –“આત્મા કર્તા છે. સર્વ પદાર્થ અથક્રિયા સંપન્ન છે. કંઈ ને કંઈ પરિણામ ક્રિયા સહિતજ સવ પદાર્થ જોવામાં આવે છે. આત્મા પણ કિયાસંપન્ન છે. ક્રિયા સંપન્ન છે માટે કર્તા છે. તે કર્તાપણું ત્રિવિધ શ્રી જિને વિવેચ્યું છે; પરમાર્થથી
સ્વભાવ પરિણતિએ નિજ સ્વરૂપનો કર્તા છે. અનુપચરિત (અનુભવમાં આવવા લાગ્યવિશેષ સંબંધ સહિત) વ્યવહારથી તે આત્મા દ્રવ્યકમને કર્તા છે. ઉપચારથી ઘર, નગર ખાદિને કર્તા છે.
ચોથુ પદ –“આત્મા જોક્તા છે.” જે જે કંઈ ક્રિયા છે તે તે સર્વ સફળ છે, નિરર્થક નથી. જે કંઈ પણ કરવામાં આવે તેનું ફળ ભેગવામાં આવે એ પ્રત્યક્ષ અનુભવ છે. વિષ ખાધાથી વિષનું ફળ; સાકર ખાવાથી સાકરનું ફળ; અગ્નિસ્પશથી તે અગ્નિસ્પશનું ફળ હીમને સ્પર્શ કરવાથી હીમસ્પર્શનું જેમ ફળ થયા વિના રહેતું નથી, તેમ કષાયાદિ કે અકષાયાદિ જે કંઈ પણ પરિણામે આત્મા પ્રવર્તે તેનું ફળ પણ થવા યોગ્ય જ થાય છે. તે ક્રિયાને આત્મા કર્તા હોવાથી ભક્તા છે.
પાંચમું પદ -મેક્ષપદ છે.” જે અનુપચરિત વ્યવહારથી જીવને કર્મનું કર્તાપણું નિરૂપણ કર્યું, કર્તાપણું હેવાથી ભક્તાપણું નિરૂપણ કર્યું, તે કમનું ટળવાપણું પણ છે, કેમકે પ્રત્યક્ષ કષાયાદિનું તીવપણું અનભ્યાસથી, તેના અપરિચયથી, તેને ઉપશમ કરવાથી, તેનું મંદપણું દેખાય છે, તે ક્ષીણ થવા ગ્ય દેખાય છે, ક્ષીણ થઈ શકે છે. તે તે બંધ ભાવ ક્ષીણ થઈ શકવા યોગ્ય હોવાથી તેથી રહિત એ જે શુદ્ધ આત્મસ્વભાવ તે રૂપ મોક્ષપદ છે.

Page #1003

સમ્યકતાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
છઠું પદ -તે “મેક્ષનો ઉપાય છે. જે કદી કમબંધ માત્ર થયા કરે એમ જ હોય તે તેની નિવૃત્તિ કેઈ કાળે સંભવે નહીં, પણ કમબંધથી વિપરીત સવભાવવાળાં એવાં જ્ઞાન, દર્શન, સમાધિ, વૈરાગ્ય, ભકત્યાદિ સાધન પ્રત્યક્ષ છે. જે સાધન પ્રત્યક્ષ છે. જે સાધનના બળે કમબંધ શિથિલ થાય છે, ઉપશમ પામે છે, ક્ષીણ થાય છે. માટે તે જ્ઞાન, દર્શન, સંયમાદિ મેક્ષ પદના ઉપાય છે.
શ્રી જ્ઞાની પુરૂષોએ સમ્મદશનના મુખ્ય નિવાસભૂત કહ્યાં એવાં આ છ પદ અત્રે સંક્ષેપમાં જણાવ્યા છે.
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર
જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના, પાયે દુઃખ અનંત; સમજાવ્યું તે પદ નમું. શ્રી સદ્દગુરુ ભગવંત. ૧. વર્તમાન આ કાળમાં, મોક્ષમાર્ગ બહુ લેપ વિચારવા આમાથીને, ભાગે અન્ન અગોય. ૨. કોઈ યિાજડ થઈ રહ્યા, શુષ્ક જ્ઞાનમાં કેઈ; માને મારગ મેક્ષને, કરુણા ઉપજે છે. ૩. બાહા ક્રિયામાં રાચતા, અંતરભેદ ન કાંઇ; જ્ઞાનમાર્ગ નિષેધતા, તેહ ક્રિયાજડ આંહિ. ૪. બંધ મોક્ષ છે ૯૫ના, ભાખે વાણું માંહિ; વતે મહાવેશમાં, શુષ્કજ્ઞાની તે આંહિ. પ. વૈરાગ્યાદિ સફળ છે, જે સહ આતમજ્ઞાન; તેમજ આતમજ્ઞાનની, પ્રાપ્તિતણાં નિદાન. ૬. ત્યાગ-વિરાગ ન ચિત્તમાં, થાય ને તેને જ્ઞાન; અટકે ત્યાગ વિરાગમાં, તે ભૂલે નિજ ભાન. ૭. જ્યાં જ્યાં જે જે એગ્ય છે, તહાં સમજવું તે; ત્યાં ત્યાં તે તે આચરે, આમાથી જન એહ. ૮. સેવે સદગુરુ ચરણને, ત્યાગી દઈ નિજ પક્ષ પામે તે પરમાથને, નિજ પદને લે લક્ષ. ૯. આત્મજ્ઞાન સમદશિતા, વિચરે ઉદયપ્રગ; અપૂર્વવાળું પરમકૃત, સદગુરુ લક્ષણ યોગ્ય. ૧૦. પ્રત્યક્ષ સદ્દગુરુ સમ નહીં, પરોક્ષ જિન ઉપકાર; એ લક્ષ થયા વિના, ઉગે ન આત્મવિચાર. ૧૧. સદ્દગુરુના ઉપદેશવણ, સમજાય ન જિનપ સમજ્યાવણ ઉપકાર છે, સમયે જિનસ્વરૂપ. ૧૨. આત્માદિ અસ્તિત્વનાં, જેહ નિરૂપક શાસ્ત્ર પ્રત્યક્ષ સદ્દગુરુ ભેગ નહીં, ત્યાં આધાર સુપાત્ર. ૧૩. અથવા સદ્દગુરુએ કહ્યાં, જે અવગાહન કાજ; તે તે નિત્ય વિચારવાં, કરી મતાંતર ત્યાજ. ૧૪. રેકે જીવ સ્વછંદ તે, પામે અવશ્ય મોક્ષ. પામ્યા એને અનંત છે, ભાખ્યું જિન નિર્દોષ. ૧૫. પ્રત્યક્ષ સદગુરુ યોગથી. સ્વછંદ તે રોકાય; અન્ય ઉપાય કર્યા થકી, પ્રાયે બમણું થાય, ૧૬. સ્વછંદ, મત આગ્રહ તજી, વતે સદ્દગુરુલક્ષ; રામક્તિ તેને ભાખિયું, કારણ ગણી પ્રત્યક્ષ. ૧૭, માનાદિ શત્ર મહા, નિજ છે કે ન મરાય, જાતાં સદ્દગુરુ શરણમાં, અ૫ પ્રયાસે જાય. ૧૮ જે સદ્દગુરુ ઉપદેશથી, પામ્ય કેવળજ્ઞાન; ગુરુ રહ્યા છસ્થ પણ, વિનય કરે ભગવાન. ૧૯. એ માગ વિનયત, ભાખે શ્રી વીતરાગ; મૂળ હેતુ એ માગનો, સમજે કોઈ સુભાગ્ય. ૨૦. અસદ્દગુરુ એ વિનયન, લાભ લહે જે કાંઈ, મહામહિની કમથી, બૂડે ભવજળ માંડી. ૨૧. હેય મુમુક્ષુ જીવ તે, સમજે એહ વિચાર; હેય મતાથી જીવ

Page #1004

૪
સજ્જન સન્મિત્ર
તે, અવળા લે નિર્ધાર. ૨૨, ચાય મતાથી તેઢુને, થાય ન આતમલક્ષ; તેહ મતાથી લક્ષા, અહીં કહ્યાં નિપક્ષ. ૨૩.
મતાથી લક્ષણ
માહ્મત્યાગ પણું જ્ઞાન નહિ, તે માને ગુરુ સત્ય; અથવા નિજકુળધમ'ના, ગુરુમાં જ મમત્વ. ૨૪. જે જિન દેહ પ્રમાણુ ને, સમવસરણાદિ સિદ્ધિ; વન સમજે જિનવું, રાકી રહે નિજબુદ્ધિ. ૨૫. પ્રત્યક્ષ સદ્ગુરુ યેાગમાં, તે દૃષ્ટિ વિસુખ; અસદ્ગુરુને દઢ કરે, નિજ માનાથે મુખ્ય. ૨૬. દેવાદિ ગતિ ભંગમાં, જે સમજે શ્રુતજ્ઞાન; માને નિજ મત વેષના, આગ્રહ મુક્તિનિદાન. ૨૭. લહ્યું સ્વરૂપ ન વૃત્તિનું, ગ્રહ્યું વ્રત અભિમાન; ગ્રહે નહીં પરમાથ ને, લેવા લૌકિક માન. ૨૮. અથવા નિશ્ચય નય ગ્રહે, માત્ર શબ્દની માંય; લેાપે સદ્બદ્ધારને, સાધન રહિત થાય. ૨૯. જ્ઞાનદશા પામે નહીં, સાધનદશા ન કાંઈ; પામે તેના સ`ગ જે, તે ખૂડે ભવમાંહિ ૩૦. એ પણ જીવ મતાથ'માં, નિજ માનાદિકાજ, પામે નહિ પરમાથ ને, અન અધિકારીમાંજ. ૩૧. નહિ કષાય ઉપશાંતતા, નહીં અતર વૈરાગ્ય, સરળપણું ન મધ્યસ્થતા, એ મતાથીઁ દુર્ભાગ્ય. ૩૨. લક્ષણ કહ્યાં મતાથીનાં, મતાથ જાવા કાજ; હવે કહું આત્માથીનાં, આત્મ-અથ' સુખસાંજ. ૩૩. આત્માથી લક્ષણ
આત્મજ્ઞાન ત્યાં મુનિપણું, તે સાચા ગુરુ હોય; ખાકી કુળગુરુ કલ્પના, આત્માર્થી તે નડિ જોય. ૩૪. પ્રત્યક્ષ સદ્ગુરુ પ્રાપ્તિના ગણ્ ૫૨મ ઉપકાર; ત્રણે ચોગ એકત્વથી, વર્ત' આજ્ઞાધાર. ૩૫. એક હોય ત્રણ કાળમાં, પરમાર્થને પથ; પ્રેરે તે પરમાને, તે વ્યવહાર સમંત. ૩૬. એમ વિચારી અ‘તરે, શોધે સદ્ગુરૂયેગ; કામ એક આત્મ'નુ', ખીજે નહિં મન રાગ. ૩૭, કષાયની ઉપશાંતતા, માત્ર મેક્ષ અભિલાષ; ભવે ખેદ પ્રાણીયા ત્યાં આત્માથ'નિવાસ. ૩૮. દશા ન એવી જ્યાંસુધી, જીવ લહે નહિ ોગ્ય; માક્ષમાગ' પામે નહીં, મટે ન અંતર રાગ. ૩૯. આવે જયાં એવી દશા, સદ્ગુરુમેધ સુદ્ધાય; તે એધે સુવિચારણા, ત્યાં પ્રગટે સુખદાય, ૪૦. યા પ્રગટે સુવિચારશુા, ત્યાં પ્રગટે નિજ જ્ઞાન; જે જ્ઞાને ક્ષય માહુ થઈ, પામે પદ નિર્વાણુ. ૪૧. ઉપજે તે સુવિચારણા, મેક્ષમાગ સમજાય; ગુરુશિષ્ય સ’વાદથી, ભાખુ ષટપદ આંહિ. ૪૨.
ષપદનામકથન
આત્મા છે,’ તે ‘નિત્ય છે,' છે કર્માં નિજકમ''; છે ભાક્તા, વળી મેાક્ષ છે,' ‘માક્ષ ઉપાય સુષમ’' ૪૩. ષસ્થાનક સક્ષેપમાં, દર્શીન પણ તેહ; સમજાવા પરમાને, કહ્યાં જ્ઞાનીએ એહુ. ૪૪.
૧. શંકા-શિષ્ય ઉવાચ:
નથી દૃષ્ટિમાં આવતા, નથી જણાતું રૂપ, ખીજે પણ અનુભવ નહીં, તેથી ન જીવસ્વરૂ૫. ૪૫. અથવા દેહુજ આતમા, અથવા ઇન્દ્રિય પ્રાણ; મિથ્યા જુદો માનવેા, નહીં જુદું. એધાણુ. ૪૬. વળી જે આત્મા ચાય તે, જણાય તે નહિ કેમ?
જણાય

Page #1005

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સગ્રહ
૯૪૭
જો તે હાય તે, ઘટ પટ આદિ જેમ, ૪૭. માટે છે નહિ આતમા, મિથ્યા માક્ષ ઉપાય; એ અંતર શકા તણા, સમજાવા સદુપાય.
૧. સમાધાન-સદ્ગુરુ ઉવાચઃ
ભામ્યા દેહાધ્યાસથી, આત્મા દેહસમાન; પણ તે અન્ને ભિન્ન છે, પ્રગટ લક્ષણે ભાન, ૪૯. ભાસ્યા દેહાધ્યાસથી, આત્મા દેતુસમાન; પણ તે બન્ને ખિન્ન છે, જેમ અસિ ને મ્યાન. ૫૦. જે ઘણા છે દ્રષ્ટિના, જે જાણે છે રૂપ; અખાધ્ય અનુભવ જે રહે, તે છે જીવસ્વરૂપ. ૫૧. છે ઇન્દ્રિય પ્રત્યેકને, નિજ નિજ વિષયનું જ્ઞાન; પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયનુ, પણ આત્માને ભાન. પર. દેહ ન જાણે તેહુને, જાણે ન ઇન્દ્રિય પ્રાણ; આત્માની સત્તા વડે, તેહ પ્રવર્તે' જાણુ. ૫૩. સવ અવસ્થાને વિષે, ત્યારે સદા જણાય; પ્રગટ રૂપ ચૈતન્યમય, એ એધાણુ સદાય. ૫૪. ઘટ, ૫૮ આદિ જાણુ đ, તેથી તેને માન; જાણુનાર તે માન નહિ, કહીએ કેવુ જ્ઞાન ? ૫૫. પરમ બુદ્ધિ કૃષ દેહમાં સ્થૂળ દેહ મતિ અ૫; દેહ ડ્રાય જો આતમાં ઘટે ન આમ વિકલ્પ. ૫૬. જડ ચેતનના ભિન્ન છે, કેવળ પ્રગટ સ્વભાવ; એકપણું પામે નહીં, ત્રણે કાળ ય ભાવ. ૫૭. આત્માની શકા કરે, આત્મા તે આપ; શકાના કરનાર તે, અચરજ એહુ અમાપ, ૫૮,
૨. શ*કા શિષ્ય ઉવાચ:
આત્માના અસ્તિત્વના આપે કહ્યા પ્રકાર; સંભવ તેનેા થાય છે, અંતર કચે વિચાર. ૫૯. બીજી શંકા થાય ત્યાં, આત્મા નહીં અવિનાશ; દેહ-યાગથી ઉપજે, દેહ-વિયેાગે નાશ. ૬૦. અથવા વસ્તુ ક્ષણિક છે, ક્ષણે ક્ષણે પલટાય; એ અનુભવથી પણ નહીં, આત્મ નિત્ય જણાય. ૬૧.
૨. સમાધાન–સદ્ગુરુ ઉવાચ :
દેહ માત્ર સચાગ છે, વળી જડરૂપી દૃશ્ય, ચેતનનાં ઉત્પત્તિ લય, કાના અનુભવ વશ્ય ? ૬૨. જેના અનુભવ વશ્ય એ ઉત્પન્ન-લયનું જ્ઞાન; તે તેથી જૂદા વિના થાથ ન કેમેં ભાન. ૬૩. જે સયેાગો દેખીએ, તે તે અનુભવ દ્રુશ્ય; ઉપજે નહીં સયોગથી, આત્મા નિત્ય પ્રત્યક્ષ. ૬૪. જડથી ચેતન ઉપજે, ચેતનથી જડ થાય; એવા અનુભવ ફાઇને, કયારે કઢી ન થાય. ૯૫ કાઈ સ‘યેાગેાથી નહીં જેની ઉત્પત્તિ થાય; નાશ ન તેના કાઇમાં, તેથી નિત્ય’ સદાય. ૬૬, ક્રોધાદિ તરમ્યતા, સર્પાદિકની માંય; પૂર્વજન્મ સસ્કાર તે, જીવ નિત્યતા ત્યાંથ. ૬. આત્મા દ્રવ્યે નિત્ય છે, પર્યાંયે પલટાય; ખાળાંદિ વય ત્રણ્યનું, જ્ઞાન એકને થાય. ૬૮. અથવા જ્ઞાન ક્ષણિકનું, જે જાણી વદનાર; વનારા તે ક્ષણુિક નહિ, કર અનુભય નિર્ધાર. ૬૯. કયારે કાષ વસ્તુના, કેવળ હાય ન નાશ; ચેતન પામે નાશ તા, કેમાં ભળે તપાસ છ.
૩. શંકા-શિષ્ય ઉવાચ :
કર્તા જીવ ન કને!, કમજ કર્યાં કમ; અથવા સહેજ સ્વભાવ કાં કમ' જીવના ધમ, ૭૧. આત્મા સદા અસંગ ને, કરે પ્રકૃતિ-બધ; અથવા ઈશ્વર-પ્રેરણા,તેથી જીવ અબ`ધ ૭૨. માટે મેાક્ષ ઉપાયને, કેાઈ ન હેતુ જાય; કેમ તણું કર્તાપણું, કાં નહીં, કાં નહીં જાય. ૭૩,

Page #1006

૯૪૨
સજ્જન સન્મિત્ર
૩. સમાધાન—સદ્ગુરુ વાચ
હાય ન ચેતન પ્રેરણા. કાણુ ગ્રહે તે કમ? જડસ્વભાવ નહીં પ્રેરણા, જુઓ વિચારી મમ'. ૭૪. ચેતન કરતું નથી નથી થતાં તેા કમ', તેથી સહજ સ્વભાવ નહિં, તેમજ નહિ જીવધ. ૭૫. કેવળ હાત અસગ ો, ભાસત તને ન કેમ? અસંગ છે ૫૨માથથી, પણ નિજાને તેમ. ૭૬. કર્તા ઇશ્વર કાઇ નહિ, ઇશ્વર શુદ્ધ સ્વભાવ; અથવા પ્રેરક તે ગણ્ય, પશ્વર દોષ પ્રભાવ. ૭૭. ચેતન જો નિજ ભાનમાં, કર્યાં આપ સ્વભાવ; વતે નહિ નિજ ભાનમાં, કર્યાં કમ-પ્રભાવ. ૭૮. ૪. શકા-શિષ્ય ઉવાચ:
જીવ કેમ કર્યાં કહેા, પણ ભેાક્તા નહિ સેાય; શું સમજે જડ ક્રમ કે, ફળ પરિણામી હોય. ૭૯. ફળદાતા ઇશ્વર ગણ્યે, ભેાક્તાપણું સધાય; એમ કહ્યુ ઇશ્વરતણું, ઈશ્વરપણું જ જાવ. ૮૦. ઈશ્વર સિદ્ધ થયા વિના, જગત્ નિયમ નહિ હોય; પછી શુભાશુભ ક્રમ'નાં, ભ્રામ્યસ્થાન નહિ કાય! ૮૧.
૪. સમાધાન-સદ્ગુરુ ઉવાચ :
ભાવકમ નિજકલ્પના, માટે ચેતનરૂપ; જીવવીય'ની સ્ફુરણા, ગ્રહણ કરે જધૂપ. ૮૨. ઝેર સુધા સમજે નહીં, જીવ ખાય ફળ થાય; એમ શુભાશુભ કમ'નુ', ભક્તાપણું જણાય. ૮૩. એક રાંક ને એક નૃપ, એ આદે જે ભેદ; કારણ વિના ન કાય તે, તેજ શુભાશુભ વેદ્ય, ૮૪. ફળદાતા ઇશ્વરતણી, એમાં નથી જરૂર; કમ`સ્વભાવે પરિણામે, થાય ભાગથી દૂર. ૮૫. તે તે ભાગ્ય વિશેષનાં, સ્થાનક દ્રવ્ય સ્વભાવ; ગહન વાત છે શિષ્ય આ, હુી સ ંક્ષેપે સાવ ૮૬.
૫. શંકા-શિષ્ય ઉવાચ:
કર્યાં, ભેસ્તા જીવ હૈ, પણ તેના નહિ મેક્ષ; વીત્યેા કાળ અન`ત પણ, વર્તમાન છે દોષ, ૮૭. શુભ કરે ફળ ભાગવે, દેવાદિગતિ માંય; અશુભ કરેનરકાદિ ફળ, કમ રર્હુિતન કયાંય. ૮૮, ૫. સમાધાન-સદ્ગુરુ ઉવાચ :
જેમ શુભાશુભ ક પદ, જાણ્યાં સફળ પ્રમાણુ; તેમ નિવૃત્તિ સફળતા, માટે મોક્ષ સુજાણુ. ૮૯. વીત્યે કાળ અનત તે, કમ શુભાશુભ ભાવ; તેડુ શુભાશુભ છેદતાં ઉપજે મેાક્ષસ્વભાવ. ૯૦. દેહાર્દિક સયાગના, આત્યંતિક વિયેાગ; સિદ્ધ મેાક્ષ શાશ્વતપદે, નિજ અન ત સુખભેગ, ૯૧.
૬. શંકા-શિષ્ય ઉવાચ :
હાય કદાપિ મેક્ષપદ, નહિ અવિધ ઉપાય; કાં કાળ અનંતનાં, શાથી છેદ્યાં જાય ?૨. અથવા મત દર્શન ઘણાં, કહે ઉપાય અનેક તેમાં મત સાચા કયે, અને ન અહુ વિવેક. ૯૩. કયી જાતિમાં મેાક્ષ છે, કયા વેષમા મેાક્ષ; એના નિશ્ચય ના બને, ઘણા ભેદ એ દોષ. ૯૪. તેથી એમ જણાય છે, મળે ન મેાક્ષ ઉપાય; જીવાદિ જાણ્યા તા, શા ઉપકાર જ થાય ૯૫. પાંચે ઉત્તરથી થયું, સમાધાન સર્વાંગ, સમજુ' મેક્ષ

Page #1007

સમત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ ઉપાય તે ઉદય ઉદય સદ્દભાગ્ય. ૯૬.
૬. સમાધાન–સદગુર ઉવાચ: પાંચે ઉત્તરની થઇ, આમા વિષે પ્રતીત થાશે મોક્ષે પાયની, સહજ પ્રતીત એ રીત. ૯૭. કમભાવ અજ્ઞાન છે, મેક્ષભાવ નિજવાસ અંધકાર અજ્ઞાનસમ, નાશે જ્ઞાન. પ્રકાશ. ૯૮ જે જે કારણ બંધનાં, તેહ બંધને પંથ; તે કા૨ણ છેદક દશા, મોક્ષપંથ ભવઅંત, ૯. રાગ, દ્વેષ, અજ્ઞાન એ, મુખ્ય કર્મની ગ્રંથ; થાય નિવૃત્તિ જેહથી, તેજ મેક્ષને પંથ. ૧૦૦. આ ની સત્ ચિતન્યમય, સર્વાભાસ રહિત; જેથી કેવળ પામીએ, મોક્ષપંથ તે રીત. ૧૦૧. કમ અનંત પ્રકારનાં, તેમાં મુખ્ય આઠતેમાં મુખ્ય મેહિનિય, હણાય તે કહું પઠ. ૧૦૨. કમ મેહિનિય ભેદ બે, દશન ચારિત્ર નામ; હણે બોધ વીતરાગતા, અચૂક ઉપાય આમ, ૧૦ રૂ. કર્મબંધ કોધાદિથી, હણે ક્ષમાદિક તે પ્રત્યક્ષ અનુભવ સર્વને, એમાં શું સંદેહ? ૧૦૪. છેડી મત દર્શન તો આગ્રહુ તેમ વિક૯૫; કહ્યો માગ આ સાધશે, જન્મ તેહના અ૫. ૧૦૫. પદનાં ઔશ્ન તે, પૂછયા કરી વિચાર; તે પદની સર્વાગતા, મેક્ષમાગ નિરધાર. ૧૦૬.
જાતિ વેષને ભેદ નહિ, કહ્યો માગ જે હોય; સાધે તે મુકત લહે, એમાં ભેદ ન કેય. ૧૦૭. કષાયની ઉપશાંતતા, માત્ર મેલ અભિલાષ; ભાવે ખેદ, અંતર દયા, તે કહીએ જિજ્ઞાસ. ૧૦૮. તે જિજ્ઞાસુ જીવને, થાય સદ્ગુરુધ; તે પામે સમકિતને, વતે અંતરધ. ૧૦૯ મત દશને આગ્રહ તજી, વતે સદ્દગુરુલક્ષ લહે શુદ્ધ સમકિત તે, જેમાં ભેદ ન પક્ષ. ૧૧. તે નિજ સ્વભાવને, અનુભવ લક્ષ પ્રતીત, વૃત્તિ વહે નિજભાવમાં, પરમાર્થે સમકત. ૧૧૧. વર્ધમાન સમકિત થઈ, ટાળે મિથ્યાભાસ; ઉદય થાય ચારિત્રને. વીતરાગપદ વાસ. ૨૧૨. કેવળ નિજસ્વભાવનું, અખંડ વતે જ્ઞાન કહીએ કેવળ જ્ઞાન તે, દેહ છતાં નિર્વાણ. ૧૧૩. કે2િ વર્ષનું સ્વપ્ન પણ, જાગ્રત થતાં સમાય; તેમ વિભાવ અનાદિનો, જ્ઞાન થતાં દૂર થાય. ૧૧૪. છૂટે દેહાધ્યાસ તે, નહિ કતાં તું કમં; નહિ ભોકતા તું તેહને, એજ ધમને મમ. ૧૧૫. એજ ધર્મથી મિક્ષ છે. તું છે મોક્ષસ્વરૂપ અનંત દશન જ્ઞાન તું, અવ્યાબાધ સ્વરૂપ. ૧૧૬. શુદ્ધ, બુદ્ધ, ચૈતન્યઘન, સ્વયંતિ સુખધામ; બીજું કહીએ કેટલું? કર વિચાર તે પામ. ૧૧૭. નિશ્ચય સર્વે જ્ઞાનીને, આવી અત્ર શમાય; ધરી મૌનતા એમ કહી, સહજ સમાધિમાંય. ૧૧૮.
શિષ્ય બાધબીજ પ્રાપ્ત કથન સદ્દગુરુના ઉપદેશથી, આવ્યું અપૂર્વ ભાન; નિજપદ નિજમાંહી લહ્યું, દૂર થયું અજ્ઞાન. ૧૧૯. ભાસ્ય નિજસ્વરૂપ તે, શુદ્ધ ચેતનારૂપ; અજર અમર, અવિનાશી ને, દેહાતીત સ્વરૂપ. ૧૨૦. કર્તા ભકતા કમનો વિભાવ વતે જ્યાંય; વૃત્તિ વહી નિજભાવમાં, થયે અકર્તા ત્યય. ૧૨૧. અથવા નિજ પરિણામ જે, શુદ્ધ ચેતનારૂપ કતાં ભકતા તેહને, નિર્વિકલપસ્વરૂપ. ૧૨૨. મિક્ષ કહ્યો નિજ શુદ્ધતા, તે પામે તે પંથ; સમજાવ્ય સંક્ષેપમાં, સકળ માગ નિગ્રંથ. ૧૨૩. અહો! અહો ! શ્રી સદ્દગુરુ, કરુણાવિધુ અપાર; આ પામર પર પ્રભુ કર્યો, અહો ! અહે! ઉપકાર. ૧૨૪, શું પ્રભુચરણ કને ધરું, આત્માથી સૌ

Page #1008

૯૫૦
સજ્જન સન્મિત્ર હીન; તે પ્રભુએ આપીએ, વતુ" ચરણાધીન ૧૨૫. આ દેહ્રાપ્તિ આજથી, વર્ષાં પ્રભુ આધીન; દાસ, દાસ, હું દાસ છું, તેહ પ્રભુનાદીન. ૧૨૬. ષટ્ સ્થાનક સમજાવીને, ભિન્ન અતાન્યા આપ; મ્યાન થકી તરવારવત્, એ ઉપકાર અમાપ. ૧૨૭.
ઉપસંહાર
દર્શોન પઢે શમાય છે, આ ષટ્ સ્થાનક માંહિઁ; વિચારતાં વિસ્તારથી, સ્ર’શય રહે ન કાંઈ, ૧૨૮. આત્મબ્રાંતિ સમ રોગ નહિ, સદ્દગુરુ વૈદ્ય સુજાણ; ગુરુઆજ્ઞા સમ પ નહિ, ઔષધ વિચાર ધ્યાન. ૧૨૯. જો ઇચ્છા પરમાથ' તેા, કરી સત્ય પુરૂષા, ભવસ્થિતિ આદિ નામ લઇ, છે નહિ આત્માર્થ. ૧૩૦, નિશ્ચયવાણી સાંભળી, સાધન તજવાં નાય; નિશ્ચય રાખી લક્ષમા, સાધન કરવાં સાય. ૧૩૧. નય નિશ્ચય એકાંતથી, આમાં નથી કહેલ; એકાંતે વ્યવહાર નહિ, બન્ને સાથે રહેલ. ૧૩૨. ગચ્છ મતની જે કલ્પના, તે નહિ સદ્વ્યવહાર; ભાન નહીં નિજરૂપનું, તે નિશ્ચય નહીં સાર. ૧૩૩. આગળ જ્ઞાની થઈ ગયા, વત માનમાં હાય, થાશે કાળ ભવિષ્યમાં, માગ' ભેદ નહીં કાય. ૧૩૪. સવ જીવ છે સિદ્ધસમ, જે સમજે તે થાય સદ્ગુરુઆજ્ઞા જિનદશા, નિમિત્ત કારણુ માંય. ૧૩૫. ઉપાદાનનું નામ વર્યાં, એ જે તજે નિમિત્ત; પામે નહિં સિદ્ધત્વને, રહે ભ્રાંતિમાં સ્થિત. ૧૩૬. મુખથી જ્ઞાન કથે અને, અંતર છૂટ્યો ન મે; તે પામર પ્રાણી કરે, માત્ર જ્ઞાનીનેા દ્રોહ. ૧૩૭. દયા, શાંતિ, સમતા, ક્ષમા, સત્ય, ત્યાગ, વૈરાગ્ય; હાય મુમુક્ષુ ઘટ વિષે, એહ સદાય સુજાગ્ય. ૧૩૮, મેહ ભાવ ક્ષય હાય જ્યાં, અથવા હાય પ્રશાંત; તે કડ્ડીએ જ્ઞાનીદશા, માકી કહીએ બ્રાંત. ૧૩૯. સકલ જગત તે એઠવત્, અથવા સ્વપ્ન સમાન; તે કહીએ. જ્ઞાનીદશા, ખાકી વાચા જ્ઞાન. ૧૪૦, સ્થાનક પાંચ વિચારીને, અે વતે જે; પામે સ્થાનક પાંચમું, એમાં નહીં સ ંદેહ, ૧૪૧, દેહ છતાં જેની દશા, વર્તે દેહાતીત, તે જ્ઞાનીનાં ચરણમાં, હા ! વદન અગણિત, ૧૪૨.
સાધન સિદ્ધ દશા અહીં, કહી સ્રવ'સ'ક્ષેપ; ષટ્ ઇશન સ‘ક્ષેપમાં ભાખ્યા નિવિ‘ક્ષેપ
ક્ષ માં ૫ ના
હું ભગવાન! હું બહુ ભૂલી ગયા, મે* તમારા અમૂલ્ય વચનને લક્ષમાં લીધાં નહીં. તમારાં કહેલાં અનુપમ તત્ત્વના મેં વિચાર કર્યાં નહી. તમારા પ્રણીત કરેલા ઉત્તમ શીલને મે' સેવ્યું નહીં. તમારાં કહેલાં દયા, શાંતિ, ક્ષમા અને પવિત્રતા મે ઓળખ્યાં નહી. કે ભગવાન! હું ભૂલ્યા. આથડયા, રઝળ્યો અને અનંત સ`સારની વિટ બનામાં પડ્યો છું. હું પાપી છું. હું બહુ મદોન્મત્ત અને કમ'રજથી કરીને મિલેન છું. હે પરમાત્મા! તમારાં કહેલાં તત્ત્વ વિના મારા મેક્ષ નથી. હું નિર ંતર પ્રપંચમાં પડ્યો છું. અજ્ઞાનથી અંધ થયા છું, મારામાં વિવેકશકિત નથી અને હું મૂડ છું, હું નિરાશ્રિત છું, અનાથ છું. નિરાગી પરમાત્મા ! હવે હું તમારું,તમારા ધર્મનું અને તમારા મુનિનું શરણુ ગ્રહું છું. મારા અપરાધ ક્ષય થઈ હું તે સવ' પાપથી મુકત થઉં, એ મારી અભિલાષા છે. આગળ કરેલાં પાપાના હું હવે પશ્ચાતાપ કરું છું. જેમ જેમ હું સૂક્ષ્મ વિચારથી

Page #1009

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
હ૫૧ ઊંડે ઊતરું છું તેમ તેમ તમારા તત્ત્વના ચમત્કારો મારા સવરૂપનો પ્રકાશ કરે છે.
તમે નિરાગી, નિર્વિકારી, સચ્ચિદાનંદરવરૂપ, સહજાનહી, અનંતજ્ઞાની, અનંતદર્શી અને ઐક્ય પ્રકાશક છે. હું માત્ર મારા હિતને અર્થે તમારી સાક્ષીએ ક્ષમા ચાહું છું.
એક પળ પણ તમારાં કહેલાં તરવની શંકા ન થાય, તમારા કહેલા રસ્તામાં અહોરાત્ર હું રહું, એજ મારી આકાંક્ષા અને વૃત્તિ થાઓ! હે સર્વજ્ઞ ભગવાન ! તમને હું વિશેષ શું કહું? તમારાથી કઈ અજાયું નથી. માત્ર પશ્ચાત્તાપથી હું કમજન્ય પાપની ક્ષમા ઈચ્છું છું. જેણે આત્માને જાણે તેણે સર્વ જાણ્યું “મુમુક્ષ “સેવના સ્વાધ્યાય.”
હે પ્રભુ! હે પ્રભુ! શું કહું, દીનાનાથ દયાળ; હું તે દોષ અનંતનું, ભાજન છું કરૂણાળ. ૧. શુદ્ધ ભાવ મુજમાં નથી, નથી સર્વ તુજ રૂપ; નથી લઘુતા કે દીનતા શું કહું પરમસ્વરૂપ? ૨. નથી આજ્ઞા ગુરૂદેવની, અચળ કરી ઊર માંહિ આપતો વિશ્વાસ દઢ, ને પરમાદર નહિ. ૩. જોગ નથી સત્સંગને, નથી જોવા જેગ; કેવળ અર્પણતા નથી નથી આશ્રય અનુગ. ૪. “હું પામર, શું કરી શકું? એ નથી વિવક; ચરણ, શરણ, ધીરજ નથી, મરણ સુધીની છેક. ૫. અચિંત્ય તુજ માહાસ્યને, નથી પ્રકુલિત ભાવ, અંશ ન એકે નેહને, ન મળે પરમ પ્રભાવ. ૬. અચળરૂપ આસક્તિ નહી, નહી વિરહને તાપ; કથા અલપ તુજ પ્રેમની નહી તેને પશ્તિાપ. ૭. ભક્તિમાર્ગ પ્રવેશ નહિ, નહિ ભજન દૃઢ ભાન સમજ નહી નિજ ધમની, નહી શુભ દેશે સ્થાન. ૮. દેષકાળકળિથી થયે, નહી મર્યાદા ધર્મ તેય નહી વ્યાકુળતા, જુઓ પ્રભુ મુજ કમ. ૯ સેવાને પ્રતિકૂળ છે, તે બંધન નથી ત્યાગ; દેન્દ્રિય માને નહી, કરે બાહ્યપર રાગ. ૧૦. તુજ વિયોગ કુરતો નથી, વચન, નયન, યમ નાંહિ; નહી ઊદાસ અનભક્તથી, તેમ ગૃહાદીક માંહિ. ૧૧. અહંભાવથી રહિત નહિ, સ્વધર્મસંચય નહિ; નથી નિવૃત્તી નિર્મળ પણે, અન્ય ધર્મની કાંઈ. ૧૨. એમ અનત પ્રકારથી, સાધન રહીત હુંય નહી એક સદ્દગુણ પણ, મુખ બતાવું શુંય. ૧૩. કેવળ કરૂણા-મૂત્તિ છે, દીનબંધુ, દીનાનાથ; પાપી પરમ અનાથ છું ગ્રહો પ્રભુજી હાથ. ૧૪. અનંત કાળથી આથડ, વિના ભાન ભગવાન; સેવ્યા નહી ગુરૂ સંતને મૂકયું નહી અભિમાન. ૧૫. સંતચરણઆશ્રય વિના, સાધન કર્યા અનેક; પાર ન તેથી પામિ, ઊગે ન અંશ વિવેક. ૧૬. સહ સાધન બંધન થયાં, રો ન કેઈ ઊ પાય: સત સાધન સમયે નહિ. ત્યાં બંધન શું જાય. ૧૭. પ્રભુ પ્રભુ લય લાગી નહિ, પડયે ન સદ્દગુરૂ પાય; દીઠા નહિનિજ દેષ તે, તરિયે કેણ ઊપાય? ૧૮. અધમાધમ અધીકે પતિત, સકળ જગતમાં હુંય; એ નિશ્ચય આવ્યા વિના, સાધન કરશે ? ૧૯. પડી પડી તુજ પદપંકજે, ફરિ ફરિ માગું એજ સદ્દગુરૂ, સંત, સ્વરૂપ જ, એ દ્રઢતા કરિ દેજ. ૨૦.
ગુણસ્થાનક સ્વાધ્યાય. અપૂર્વ અવસર એ કયારે આવશે? કયારે થઈશું બાહ્યાંતર નિગ્રંથ છે? સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષણ છેડીને, વિચરશું કવ મહાપુરૂષને પંથ ? અપૂર્વ. ૧. સર્વ

Page #1010

૯૫૨
સજ્જન સન્મિત્ર ભાવથી ઔદાસીન્યવૃત્તિ કરી; માત્ર હેતુ તે સયમહેતુ, હેય જો; અન્ય કારણે અન્ય કશું કલ્પે નહીં, ઈંડે પણ કિંચીત્ મૂર્છા નવ જોય જો અપૂ. ૨ ક્રેનમાહ વ્યતીત થઈ ઊપજ્યું એ ધ રે, દેહુ ભિન્ન કેત્રલ ચૈતન્યનુ· જ્ઞાન જો; તેથી પ્રક્ષીશુ ચરિત્રમેહ વિલેકિયે,
તે એવું શુદ્ધસ્વરૂપનું ધ્યાન જે. અપૂર્વ. ૩. આત્મસ્થિરતા ત્રણ સક્ષિપ્ત ગની, મુખ્ય પણે તે વતે દેહુપયત જો; ઘેર પરિષદ્ધ કે ઊપસત્ર ભયે કરી, આવી શકે નહીં તે સ્થિરતાના અંત જો. અપૂર્વ, ૪. સ`ચમના હેતુથી યેાગ પ્રવત્ત'ના, સ્વરૂપલક્ષે જિનઆજ્ઞા ધાન જો, તે પણ ક્ષણુ ક્ષણુ ઘટતી જાતી સ્થિતિમાં, અંતે થાયે નિજ સ્વરૂપમાં લીન જે. અપૂર્વ, પ પચ વિષયમાં રાગનેશ વીરહિતતા, પચ પ્રમાદે ન મળે મનને ક્ષેાભ જો દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર ને કાળ ભાવ પ્રતિબ'ધવષ્ણુ, વિચરવું ઊઢયાધીન પણ વીત લેભ જો અપૂર્વ ક્રોધ પ્રત્યે તે વતે ક્રાધવભાવત, માન પ્રત્યે તે દીન પણાનુ મન જો; માયા પ્રત્યે માયા સક્ષી ભાવની, લાભ પ્રત્યે નહીં લેામ સમાન જો. અપૂવ. ૭. બહુ ઉપસર્ગ કર્તા પ્રત્યે પણ ક્રોધ નહીં, વઢે ચક્રી તથાપિ ન મળે માન ો, ઢેડુ જાય પણ માયા થાય ન રોમમાં, લાભ નહીં છે. પ્રબળ સિદ્ધિ નિદાન જો અપૂ. ૮. નગ્નભાવ, સુભાવ, સડુ અસ્નાનતા, અદતધેવન આદિ પરમ પ્રસિદ્ધ જો કેશ, રામ, નખ, કે અંગે શૃ ંગાર નહીં, દ્રવ્ય લાભ સયંમમય નિગ્રથ સિદ્ધ ો. અપૂ. ૯. શત્રુ મિત્રપ્રત્યે વતે સમ ઇશિ'તા, માન અમાને વતે તેજ સ્વભાવ જો, જીવિત કે મરણ નહીં ન્યૂ નાધિક્ત, ભવ મેક્ષે પણ શુદ્ધ તે' સપ્તમાત્રો, અપૂર્વ ૧૦, એકાકી વિચરતા વળી સ્મશાનમાં, વળી પવ તમાં વાઘ સિં; સથેગ જો; અડેલ આસન, ને મનમાં નહીં ક્ષેાલતા, પ૨મમિત્રને જાણે પામ્યા યેગ જો અપૂર્વ, ૧૧. ઘેર તપશ્ચર્યાંમાં પ૩ મનને તાપ નહીં, સરસ અન્તે નહીંમનને પ્રસન્નભાવજો; રજકણ કે ઋદ્ધિ વૈમાનિક દેની, સવે માન્યા પુદ્ગલ એક સ્વભાવ જો. અવ.૧૨ એમ પરાજય કરીને ચારિત્રમાઠુને, આવ્યું ત્યાં જ્યાં કરણુ અપૂર્વ ભાવ જો. શ્રેણી ક્ષપકતણી કરીને આરૂઢતા, અનન્ય ચિંતન અતિશય શુદ્ધ સ્વભાવ જો અપૂર્વ ૧૩. માહુ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તરી કરી, સ્થિતિ ત્યાં જ્યાં ક્ષીણમેહ ગુસ્થાન જો; અતસમય ત્યાં પૂર્ણુ સ્વરૂપ વીતરળ થઇ, પ્રગટાવું નિજ કેવલજ્ઞાનનિદ્યાન જો અપૂત્ર', ૧૪. ચાર કમ` ઘનઘાતી તે વ્યવછેઃ જયાં, ભવના ખીજતણા ત્યાંતિક નાશ જો; સવ ભાવ જ્ઞાતા દ્રા સહુ શુદ્ધતા, કૃતકૃત્ય પ્રભુ વીય' અનત પ્રકાશ જે અપૂ. ૧૫. વૈદનિયાદિ ચાર કમ' વતે જહાં, મળી સીંદરીવત્ આકૃતિ માત્ર જો; તે દેહાયુષ આધીન જેની સ્થિતિ છે, આયુષ પૂર્ણ, ટિયે ઢેઢુકપાત્ર જો અપૂ. ૧૬. મન, વચન, કાયા ને ક્રમ'ની વર્ગા, છૂટે જહાં સકળ પુદ્દગલ સંબધ જો; એવું અયેાગી ગુણ સ્થાનક ત્યાં વતું, મહાભાગ્ય સુખન્નાયક પૂર્ણ અખંધ જો અપૂ. ૧૭, એક પરમાણુ માત્રની મળે ન સ્પર્શ'તા, પુણ`કલરહિત અટાલસ્વરૂપ ; શુદ્ધ નીરજન ચૈતન્યમૂર્ત્તિ અનન્યમય, અનુરૂલઘુ, અમૃત સહજપરૂપ જો અપૂ. ૧૮. પૂર્વી પ્રયાગાદિ કારણના યાત્રથી; ઊધ્વગમન સિદ્ધાલય પ્રાપ્ત સુસ્થિત જો; સાદી અનત અનંત સમાધસુખમાં, અનંત દન, જ્ઞાન, અનંત સહિત જો. અપૂ. ૧૯ જે પદ શ્રી સર્વજ્ઞે દીઠું જ્ઞાનમાં, કહી

Page #1011

સમ્યકત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
૯૫૩ શકયા નહીં પણ તે શ્રી ભગવાન જે તે સ્વરૂપને અન્ય વાણી તે શું કહે! અનુભવ ગોચર માત્ર રહ્યું તે જ્ઞાન જે. અપૂવ. ૨૦. એહ પરમપદપ્રાપ્તિનું કયું સ્થાન મેં, ગજાવગરને હાલ મને રથરૂપ જે તેપણ નિશ્ચય રાજચંદ્ર મનને રહ્યો, “પ્રભુ આજ્ઞાએ” થાશું તેજ સ્વરૂપ જે. અપૂવ. ૨૧
અમૂલ્ય તત્વવિચાર (હરિગીત છંદ) બહુ પુણ્યકેરા પુંજથી, શુભ દેહ માનવને મળે, તેયે અરે ! ભવચક્રને, આંટે નહિ એક્કે ટળ્ય, સુખ પ્રાપ્ત કરતાં સુખ ટળે છે, લેશ એ ક્ષે લહેક ક્ષણ ક્ષણ ભયંકર ભાવમરણે, કાં અહે રાચી રહે ? ૧. લક્ષમી અને અધિકાર વધતાં, શું વધ્યું તે તે કહો? શું કુટુંબ કે પરિવારથી, વધવાપણું એ નય ગ્રહ; વધવાપણું સંસારનું, નરદેહને હારી જ; એને વિચાર નહીં અહો ! એક પળ તમને હ !!! ૨. નિર્દોષ સુખ નિર્દોષ આનંદ, યે ગમે ત્યાંથી ભલે, એ દિવ્ય શકિતમાન જેથી, જંજીરેથી નીકળે; પર વસ્તુમાં નહિ મૂંઝ, એની દયા મુજને રહી; એ ત્યાગવા સિદ્ધાંત કે, પશ્ચાતદુઃખ તે સુખ નહીં. ૩. હું કેણુ છું? કયાંથી થયો? શું સવરૂપ છે મારુ ખરુ? કોના સબંધે વળગણ છે? રાખું કે એ પરિહરુ? એના વિચાર વિવેકપૂર્વક, શાંત ભાવે જે કર્યા તે સર્વ આત્મિજ્ઞાનનાં, સિદ્ધાંતતવ અનુભવ્યાં. ૪. તે પ્રાપ્ત કરવા વચન કેનું, સત્ય કેવળ માનવું? નિર્દોષ નરનું કથન માને, “તેહ? જેણે અનુભવ્યું; રે! આત્મ તારઆત્મ તારે ! શીધ્ર એને ઓળખે સવાલ્મમાં સમદષ્ટિ ઘો; આ વચનને હદયે લખે. ૫.
ઈચછે છે જે જોગી જન, અનંત સુખ સ્વરૂપ; મુળ શુદ્ધ તે આત્મપદ, સંગી જીનસ્વરૂપ. ૧. આત્મ સ્વભાવ અગમ્ય તે, અવલંબન આધાર જીનપદથી દર્શાવિયે, તેહ સ્વરૂપ પ્રકાર. ૨. જનપદ નિજ પદ એકતા, ભેદભાવ નહિ કેય; લક્ષ થવાને તેહને, કહ્યાં શાસ્ત્ર સુખદાઈ ૩. જીન પ્રવચન દુગમ્યતા, થાકે અતિમતિમાન; અવલંબન શ્રી સદ્દગુરૂ, સુગમ અને સુખ ખાણું. ૪. ઉપાસના જીન ચરણની, અતિશય ભકિત સહિત; મુનિજન સંગતિ રતિ અતિ, સંયમ ગ ઘટિત. ૫. ગુણપ્રદ અતિશય રહે, રહે. અંતમુખ ચગ; પ્રાપ્તિ શ્રી સદ્દગુરૂવડે, જીનદશન અનુયોગ. ૬. પ્રવચન સમુદ્રબિંદુમાં, ઉલસી આવે એમ; પૂર્વ ચૌદની લબ્ધિનું, ઉદાહરણ પણ તેમ. ૭. વિષય વિકાર સહિત જે, રહે મતિના ગ; પરિણામની વિષમતા, તેને યોગ અગ. ૮. મંદ વિષયને સરળતા, સહ આજ્ઞા સુવિચાર, કરૂણા કમળતાદિ ગુણ, પ્રથમ ભૂમિકા ધાર. ૯. રયા શબ્દાદિક વિષય, સંયમ સાધન રાગ; જગત ઈષ્ટ નહિ આત્મથી, મધ્ય પાત્ર મહાભાગ. ૧૦. નહિ તૃષ્ણા જીવ્યા તણી, મરણ યોગ નહિ મોક્ષ; મહા પાત્ર તે માગંના, પરમ યોગ છત લેભ. ૧૧, આવ્યે બહુ સમદેશમાં, છાયા જાઈ સમાય; આવ્યું તેમ સ્વભાવમાં, મન સ્વરૂપ પણ જાય.૧. ઉપજે મોહ વિકલ્પથી, સમત આ સંસાર અંતર્મુખ અવક્તા, વિલય થતાં નહિ વાર. ૨.

Page #1012

૯૫૪
સજજન સન્મિત્ર મુળ મારગ સાંભળે છનને રે, કરીવૃત્તિ અખંડ સન્મુખ, મૂળ. નેય પુજાદિની જે કામના, નેય હાલું અંતરભવ દુઃખ. મુળ. ૧. કરી જેજે વચનની તુલનારે, જે શોધીને જીન સિદ્ધાંત. મુળ. માત્ર કહેવું પરમારથ હેતુથી રે, કેઈ પામે મુમુક્ષુ વાત. મુળ ૨. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રની શુદ્ધતારે, એકપણે અને અવિરૂદ્ધ, મુળ. જીન મારગ તે પરમાર્થથી રે, એમ કહ્યું સિદ્ધાંતે બુધ. મુળ ૩. લિંગ અને ભેદે જે વતનારે, દ્રય દેશકાળાદિ ભેદ. મુળ. પણ જ્ઞાનાદિની જે શુદ્ધતા, તે તે ત્રણે કાબે અભેદ. મુળ. ૪. હવે જ્ઞાન દર્શનાદિ શબ્દને, સંક્ષેપ સુણે પરમાર્થ. મુળ. તેને જોતાં વિચારી વિશેષથી રે, સમજાશે ઉત્તમ આત્માથે મુળ ૫. છે દેહાદિથી ભિન્ન આતમારે ઉપગી સદા અવિનાશ. મુળ એમ જાણે સદગુરૂ ઉપદેશથી રે, કહ્યું જ્ઞાન તેનું નામ ખાસ મુળ, ૬. જે જ્ઞાન કરીને જાણીયું રે, તેની વરતે છે શુદ્ધ પ્રતીત. મુળ. કહ્યું ભગવંતે દશન તેહને રે, જેનું બીજું નામ સમક્તિ મુળ. ૭. જેમ આવી પ્રતીતિ જીવીની રે, જાણે સર્વે થી ભિન્ન અસંગ. મુળ. તે સ્થિર સ્વભાવ તે ઉપજે રે, નામ ચારિત્ર તે અણલિંગ. મુળ ૮. તે ત્રણે અવેદ પરિણામથી રે, જ્યારે તે તે આત્મારૂપ. મુળ. તેહ મારગ જીનન પામી રે, કિવા પામ્યુ તે નિજ સ્વરૂપ. મુળ. ૯. એવાં મુળ જ્ઞાનાદિ પામવા રે, અને જવા અનાદિબંધ. મુળ. ઉપદેશ સદગુરૂનો પામ રે, ટાળી સ્વછંદને પ્રતિબંધ. મુળ. ૧૦. એમ દેવજી ભાખીયું રે, મોક્ષમારગનું શુદ્ધ સ્વરૂપ. મુળ. ભવ્યાજના હિતને કારણે રે. સંક્ષેપે કહ્યું સ્વરૂપ. મુળ. ૧૧. નમસ્કારના અર્થની ભાવના અને નમસ્કાર બાલાવબોધ
શ્રી શંખેશ્વર-પાર્શ્વનાથાય નમઃ નમો અરિહંતાણું મારો નમસ્કાર શ્રી અરિહંતને હ! જે શ્રી અરિહંત ભગવતે ૩૪ અતિશય સહિત ૩૫ વચનાતિશય પરિકલિત, ૧૮ દેષ અદ્વષિત-તે ૧૮ દે અનુક્રમે ૫-અંતરાય, હાસ્યાદિષટક, કામ, મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, નિદ્રા, અવિરત, રાગ અને દ્વેષ) અષ્ટ મહાપ્રાતિહાય સહિત. (તે પ્રાતિહાર્યો) (૧) બાર ગુણું ઉચું અશોક વૃક્ષ, (૨) કુસુમની વૃષ્ટિ (૩) પરમેશ્વરની વાણી જન લગી ગુહરી ગાજે () ૨૪ જેડા ' ચામર ઢળે (૫) ચાર સુવર્ણમય સિંહાસન (૬) પૂર્વ વિભાગે ૧૨ આદિત્ય થકી અધિક તેજે કરી ભામંડળ ઝળહળે ૭) મસ્તક ઉપર (આકાશમાં) દેવદુંદુભિ વાજે અને (૮) ઉપર ઉપર ત્રણ ત્રણ છત્ર એવંકારે ચાર દિશામાં ૧૨ છત્ર ધરાવે, એ આઠ પ્રાતિહાય યુક્ત) ત્રણ ગઢ, તેમાં પહેલે ગઢ રનમય અને મણમય કોશીસાં બીજો ગઢ સુવર્ણમય અને રત્નમય કાંગરા, ત્રીજે ગઢ રજતમય અને સુવર્ણમય કોશીસાં હય, સુવર્ણમય ભૂપીઠ બાંધીયું. ઉધેબીટે પંચવણી કુલના પગર બાર પર્ષદા પૂરાય તે કેવી? સાધુ વૈમાનિક દેવી અને સાધવી, એ ત્રણ પર્ષદા આગ્નેય ખૂણે રહે તિષ ભવનપતિ, વ્યંતર, એ ત્રણેના દે નૈનત્ય ખૂણે રહે. તિષી, ભવનપતિ અને વ્યક્તર, એ ત્રણેની દેવીઓ વાયવ્ય ખૂણે રહે અને વૈમાનિક દે, પુરૂષ અને મનુષ્યની સ્ત્રીઓ, એ ત્રણ ઇશાન

Page #1013

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સગ્રહ
ખૂણે, એ રીતે પ`દા પૂરાય, ૮૦૦૦૦ પાવડીયાં ચિહું પાસે ત્રણ ત્રણ પાળે એ પ્રમાણે ૧૨ પાળ, અપૂર્વ તેારણ, કળાકૃત સમવસરણ માંહી ત્રિભુવન લક્ષ્મી સહિત અતર ગ વેરી રહિત, વિશ્વાધીશ પરમ જગદીશ સુવણુ મયી કમળે એઠા, સમસ્ત જીવરાશિ દીઠા, યેાજન ગામિની વાણી, સવ‘ભાષાનુંસાણિી, અનંત દુઃખ નિવારિણી, સકલ-સૌખ્યકારિણી ઈસ્તી વાણીએ ચિહું મુખે (ચડું પ્રકારે પરમેશ્વર ધર્મોપદેશ દેતા, કેવળજ્ઞાન ધરતા, ચૌદ રાજલેાકના મસ્તક ઉપર ૪૫ લાખ ાજન પ્રમાણ મુક્તિ શિલા તીઢાં પુર્હુતા અનંત ખલ, અનંત ગુણુ, અનત જ્ઞાન, પુરુષમાંહી ઉત્તમોત્તમ એવા જિનનું જે નામ તેને નામ અરિહંત કહીએ, જે ત્રિભુવનમાંહી શ્રી વીતરાગની મૂતિ તેને સ્થાપનાઅરિહત કહીએ, જે શ્રી શ્રેણીકાદિ મહાપુરૂષો (ભાવી) તીકર પદવી ચેગ્ય જીવ તે દ્રવ્ય અરિહ ́ત કહીએ, જે વિહરમાન પરમેશ્વર શ્રી સીમ‘ધરસ્વામી પ્રમુખ તીથ કરી તે ભાવ રિહંત હીએ. એહુવા જે અરિહંત અન તાનત હુઇ અને થશે અને થઈ રહ્યા છે. તેહનું ધ્યાન' પચવણું' અષ્ટદલ કમલરૂપે ધ્યાઈએ તે પરી સાંભળેા
નાભિકમળે, તિહાં કમળનું નાળ, તિહુાંથી (નાભિથી) વૃદ્ધિ પામી બ્રહ્મ પ્રદેશે વિકાસ પામ્યું, અરિહ‘ત શ્વેતવણુ જિસ્મુ: મુક્તાફેલના હાર, જિમ વૈતાઢય પર્યંત, જિમ પૂર્ણિમાના ચંદ્ર, જિમ ક્ષીરસમુદ્રનું ફીજી, જિમ સ્ફટિકરત્ન, જિસી સિદ્ધશિલા (નમ ળ, જિસ્મુ* શ્વેત આતપત્ર (છત્ર), જિસ્યા ઐરાવણ ગજેન્દ્ર, જિમ દેવદૃષ્ય વજ્ર, જિક્ષ્યા દક્ષિણાવત શ’ખ, જિલ્યુંકામધેનુ ધ, તિસ્યા પરમેશ્વર નિર્માળ, દુષ્ટાષ્ટકમ ૧૫૮ પ્રકૃતિ રહિત, ઈસ્યા ઉજજવળ અર્હંત જે જગન્નાથ આકાશની પરે નિરાલખ, પૃથ્વીની પરે સવસહ, મેી પરે નિષ્રપ, સમુદ્રની પરે ગંભીર ચ'દ્રમાની પરે સૌમ્ય, સૂર્યની પરે તપ તેજ, સિંહની પરે અક્ષેશભ્ય ખાવના ચ'દનની પરે શીતલ, વાયુની પરે અપ્રતિબદ્ધ, ભારપક્ષીની પરે અપ્રમત, જગત્પ્રય વક્રુતિક, મહામુનીશ્વરને ધ્યાવવા ચાગ્ય કેવળજ્ઞાને કરી ત્રિભુવન દિનકર ઈંસ્યાશ્રી વીતરાગ રહે ‘નમા અરિહંતાણુ’ એ પ૪માં તેમને મારા નમસ્કાર હા.
'નમાસિદ્ધાણુ” એ પદ્મથી મારા નમસ્કાર શ્રી સિદ્ધોને હા ! જે સિદ્ધો સિદ્ધાંતે ૧૫ ભેદે કહ્યા છે (૧) તીથ કર સિદ્ધ-શ્રી ઋષભદેવાદિ(ર) અતીથ‘કર સિદ્ધ-પુંડરિકગણુધરાદિ (૩) તીથ સિદ્ધ-મરુદેવામાતા (પ) ગૃહસ્થ લિંગે સિદ્ધ-શ્રી ભરતેશ્વરાદિ (૬) અન્યલિંગેસિદ્ધ-વલ્કલચિરી (૭) સ્વલિંગસિદ્ધ-અનેક સાધુએ (૮) સ્ત્રીલિંગસિદ્ધ— આમાં ચંદનબાલાદ (૯) પુરૂષ લિંગસિદ્ધ-અનત પુરૂષા (૧૦) નપુંસક લિંગસિદ્ધ-ગાંગેય (૧૧) પ્રત્યેક બુદ્ધસિદ્ધ-કરકડુ (૧૨) સ્વયં બુદ્ધસિદ્ધ (૧૩) બુદ્ધ એધિતસિદ્ધ (૧૪) એકસિદ્ધ (૧૫) અનેકસિદ્ધ જિહાં એક સિદ્ધ છે. તિાં અનંતા સિદ્ધો રહેલા છે. તે શરીર રહિત, સપૂણુ જ્ઞાન-દશન ચારિત્ર ધરતા કેવળજ્ઞાને કરી સર્વ જીવના ભેદાનુભેદ જાણતા, અન`ત ગુણુ-અન`ત બળ-અન`ત વીય` સહિત જન્મ-જા-મચ્છુ-રાગશાક-વિચાગ–આધિ-વ્યાધિ પ્રમુખ સકલ દુ:ખ થકી મુક્ત ઇન્દ્ર-ઉપેન્દ્રાદિ સવ દેવતાના સુખ અને ચક્રવતી આહિઁ મનુષ્યના સુખ તે એકત્રિત કીજે, તે (પડ અનત ગુણુ કીજે

Page #1014

૯૫૬
સજ્જન સન્મિત્ર
(તા પણ) તે એક સિદ્ધને (સુખને) અનંતમે ભાગે ન આવે એવા સિદ્ધનાં સુખ આકાશે ન માય. સિદ્ધ થયા, બુદ્ધ થયા, ચૌઢરાજને પારે સમય સમય પ્રત્યે અનંતાનંત સુખ ભાગવતા, જે સિદ્ધ રકતકાન્તિ ધરતા જિમ્યું ઉગતા સૂર્ય', હિંગુળનાવણુ, દાડિમ જાસુલનું ફુલ અશ્વગુજારગ, નિષધપવત, રકતેાપલ, કમલ, મરકતરન ચાળનારગ, *કુનારાળ, ચુના સહિત તંખાળ, ઈસી રક્તવર્ણે સિદ્ધની પાંખડી ધ્યાઇએ.
સંસ્થાન, સઘયણુ, વણુ', ગંધ, રસ, ૫શ', જે સિદ્ધને રહ્યા નથી, ૪૫ લાખ યાજન પ્રમાણ મુક્તિશિલા ઉપર ચેાજનના ૨૪ મા ભાગમાં અવસ્થાન કરતાં શરીર રહિત કેવળ તેજઃ પુંજાકાર, શૈલેાકયના સાર એવા સિદ્ધો ‘નમા સિદ્ધાણું” એ પદમાં રહ્યા છે તેને મારા નમસ્કાર હા !
‘નમા આયરિયાણ” મારા નમસ્કાર શ્રી આચાર્ચાને હા, જે શ્રી આચાય. પવિધ આચાર પરિપાળે, રાગદ્વેષ અંગથકી ટાળે, સકલ સિદ્ધાન્ત સૂત્રના અથ ને જાણે, ભવ્યજીવ પ્રતિબધી માગે આણે, ભરહિત, છત્રીશ ગુણસહિત(તે છત્રીશ ગુણ-પાંચ ઇન્દ્રિયને સ`વરે નવ બ્રહ્મચય'ની વાડમાં વસે ધ, માન, માયા લાભ ૪ કષાય પરિહરે, સવ' પ્રાણાતિપાત વિરમણુવ્રત, સવ મૃષાવાદ વિશ્મણુ વ્રત, સવ પરિગ્રહ વિરમણ વ્રત, એ પાંચ મહાવ્રત ધરે ઈર્યાસમિતિ આદિ અષ્ટ પ્રવચન માતા પરિપાલે, એ ૩૬ ગુણ ધારે) શુદ્ધ પ્રરૂપક, જ્ઞાનક્રિયા, સયમના આધાર, શ્રી જિનશાસન સાધાર સકલ-વિદ્યા-નિધાન યુગ પ્રધાન ગુણુગણુ રત્નાકર, મહિમા મહાધિ, અતિશય સમુદ્ર, મહાગીતા, જ્ઞાનપરમાથ' શ્રી સુરિમંત્ર સ્મરણ કર તત્પર, શ્રી સૂરિવર, તેઢુનાવણુ-જિસ્ચે તપાવ્યુ` સુવણ', હરિદ્રાના ર'ગ, આઉલનું ફુલ, હરિયાલના વાન, પરિપક્વ સહકારનું ફૂલ, શિખરી પત, પીતવણુ રત્ન, તિસ્યાશ્રી આચાય પીળી કાંતિ ધરતા, ‘નમો આયરિયાણ’ઇણીપદે શ્રી આચાય ને મારા નમસ્કાર ડૉ. નમ। ઉવજઝાયાણુ' પદથી મારો નમસ્કાર ઉપાધ્યાયને હાજો. શ્રી ઉપાધ્યાય દ્વાદશાંગ સિદ્ધાંત ભણે (તે કયાં ? શ્રી આચારાંગ' આદિ અગીયાર અંગ તથા ‘રાજપ્રશ્ન આદિ ૧૨ ઉપાંગ ૧૪ પૂત્ર' (તેમાં) પહેલું પૂવ જે 'આડી સહિત હાથી જેવડા મશીને પૂજ કીજે, તેટલે ઘાળી ઉત્પાદ' પૂત્ર લખાય, બીજું ‘આગ્રાયણી પૂર્વ એવા એ હાથી પ્રમાણ મશી હાય (ત્યારે લખાય) ત્રીજી' ચાર હાથી પ્રમાણુ (મશીથી) એમ ઉત્તરોત્તર વધતાં ૧૪ મું લેાકબિંદુસાર લખતાં (૮૧૯ર હાથી પ્રમાણુ મશીના ઢેર કીજે તે લિખાય.) એ ૧૪ પૂર્વને ધરે તથા કુશલાનુંબંધ, આઉર પચ્ચક્ખાણુ, મરણુ વિધિ; ઇત્યાદિ દશ પયન્ના, ૪ મૂલસૂત્ર, છ છે, એ સિદ્ધાંત શિષ્યાને ભણાવે અને પાતે શુભે', જે ઉપાધ્યાય (પાતે) ગુણે કરી આચાય પદ્મ ચૈાગ્ય, નિવિકાર, વિદ્યાનાસત્રકાર શ્રી ઉપાધ્યાય તેહને વધુ', જિસ્ચે પાંચીરત્ન, નીલપત વસ‘ત માસે વનખંડ, અશેાકવૃક્ષ, નીલાષલકમલ, નીલા નગીનાના વીજો, મેઘ ઉઠે મેદની, નવે અંકુરે નીલવર્ણ તિસ્યા ઉપાધ્યાય નીલ કાંતિએ કરી ક્રીપ્તિવંત હુંતા. ના ઉવજઝાયાણું' એ પદમાં શ્રી ઉપાધ્યાયને માશ નમસ્કાર રહા !
નમા લેાએ સજ્જસાહૂણુ" લેકમાંહો સવ' સાધુને મારા નમસ્કાર હા! જે સાધુ

Page #1015

સભ્યત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ ૧૬ દોષ ઉત્પાદનના, ૧૬ ઉદ્દગમના, ૧૦ એષણુના, એવું ૪૨ દેષ વિશુદ્ધ આહાર લીએ, સમસ્ત ઇન્દ્રિય દમે, સંસારેન રમે, ૨૨ પરિષહ સહે, નવકપે વિહરતા રહે છે સાધુ સંસાર થકી ઉપરાંઠા [અળગા ચાલે, ભવ્યજીવને મુકિત સુખ હેલા માત્રમાં આપે, જે મુનીશ્વર તણા ૨૭ ગુણ ધરે [તે કેવા? વતષક ધરે, પાંચ ઇન્દ્રિય નિગ્રહે, ભાવસત્ય, કરણસત્ય, ક્ષમા, નિર્લોભતા, યકત યિાકરણ, મનવચન, કાયનિરોધ. કાયવક (રક્ષણ) સંયમ( રમણ) શીતાદિ વેદના સહન, મરણાંત ઉપસર્ગ સહે, એ ૨૭ ગુણ યુકત હોય) એવા શાંત-દાંત-કાંત, વૈરાગ્યના સમુદ્ર સાહસિક શિરોમણી, ગુણવંત માંહી અગ્રેસર, સજન સદાપ્રસન્ન, જીવલેકના બાંધવ, કુગતિરૂપી સમુદ્રના શેષણહાર, કેવળધરા, ઝજુમતિ, વિપુલમતિ, મૃતધર, ક્ષીરાસી, સંભન્નસ્તત, કઠબુદ્ધિ, ચારણશ્રમણ, વૈક્રિય, પદાનુસારિણી, આશિવિષા, આકાશ ગામિની, બહુરૂપિણું, અક્ષીણ મહાનસીલબ્ધિ આદિ ૨૮ લબ્ધિના ધરનારાં, મેહ, માયા લાભ, સ્નેહના પ્રતિબંધ ખંડિયા, મહંત, ઉત્તમ સાપુરૂષના ચિન્હને પોતે આચરણ કરી હર્ષ ઉપજાવે, પંચ પ્રકારે વિષય, ૧૮ કષાય ૯ નોકષાય અને ઘરબાર, કુટુંમ્બ પરિવાર, હર્ષ, વિષાદ, જેણે મુનીશ્વરે સવ પરહિયે, સર્વ સંગ પરિત્યાગ કરી મોક્ષમાર્ગ સાધે, બિહુ પ્રકારે યતિધમ-શ્રાવક ધમ બોલે તીન રત્ન જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર ધરે, ચાર વિકથા છાંડે, પાંચ નિંદ્રા ટાળે, પાંચ સમિતિ, પાંચ મહાવ્રત, પાંચ સ્વાધ્યાય, પાંચ જ્ઞાન આરાધે, પંચ પરમેષ્ઠિ યાતા. પંચમગતિને માટે ઉત્કંઠીયા, અનેક દેવતા, મનુષ્ય તિર્યંચના કીધાં ઉપસગ સહે છે બાદ છ અત્યંતર એ બારે પ્રકારે તપ કરે, ક્ષમાના ભંડાર ધર્મના હિંગ, પુણ્ય કરી પવિત્ર ગાત્ર, સૂમ-બાદ સવ જીવની રક્ષા કરે, આતં રૌદ્ર દયાન દૂરિ છાંડે, ધર્મધ્યાન-શુકલ ધ્યાન ધરતાં સવસહ સમ તૃણુ-મણિ, સમ લેપ્ટ–કાંચન, વાસી ચંદન કલપસમાન અને સમ શત્રુ મિત્ર, પરબ્રહ્મ સ્વરૂપ ભાવતા કૃષ્ણકાતિ ધરતા જિસ્ય અરિષ્ટ રત્ન શ્યામવણું ગજેન્દ્ર, કાજલવાન, સજલમેઘ, કૃષ્ણરાજી વિમાન તિરસ્યા શ્રી સાધુગરૂઆ સત્તર ભેદે સંયમ સેવતાં, સંસાર માગ રૂંધતા, પાંચ ભરત, ઐરવત' મહાવિદેહ પંદર ક્ષેત્ર માંહી જે સાધુ તે “નમેલેએ સવ્વસાહૂણું પદ્દમા રહે છે. તેમને મારો નમસ્કાર હો,
એસો પંચ નમુકકા આ પરમેષ્ટિ કિસ્સો છે? એ પાંખડી જમણે પાસે નીલાડને કાનની વચ્ચે રાતી પીળી કાંતિ ધરતા દયાયે.
સવ–પાવપણાસણે એણી જપે અનંતાનંત ભાવ પ્રતિસાત વ્યસન સેવીયા. પંદર કર્માદાન પિષીયા, મિથ્યાત્વ પ્રવર્તાવીયા, અધમ કરવે કરી શ્રી જિન ધમની અવહેલના કીધી, પકાય અનેક યંત્ર જોહર કરી બ્રહવત ખંડીવઈ, તનેહાર-જિદ્વાર ન કરવી. દાનને અણુદેવે, ભાવના ન સેવે સાહસ લાખ-કેટી-અનતભવે કમ બાંધીયા તે કસ્યા છે? જ્ઞાનાવરણ પાંચ ભેદે, તેની ઉત્કૃષ્ટી સ્થિતિ ૩૦ કડાકોડી સાગરોપમ પ્રમાણુ જિયું, ચક્ષુ આગળ પડ, તીયું, જ્ઞાનાવરણીય પહેલું જાણવું, બીજું દર્શનાવરણીયના નવ ભેદ, ૩૦ કેડાછેડી સાગર ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ, પ્રતિહાર સરિખું ત્રીજું નીયમ,

Page #1016

જન સન્મિત્ર તેના બે ભેદ ૨૦(૩૦ કે ડાકેડી સાગર સ્થિતિ, મધુલિત. ખગધારા સાદ્રશ જાણવું, ચેથું મેહનીયકમ ૭૦ કડાકોડી સાગરોપમ પ્રમાણ, તેના ૨૮ ભેદ મદિરા સરિખું જીવને પરાભવે. પાંચમું આયુકર્મ ચિહું ભેદ તેની તેત્રીસ સાગર પ્રમાણ સ્થિતિ હડિસમાન. છઠું નામકર્મ, તેહના ૧૦૩ ભેદ. ૨૦ કેડીકેડી સાગર પ્રમાણ સ્થિતિ, ચિત્ર (કાર) સમાન, સાતમું ગોત્રકમ તેના બે ભેદ ૨૦ કડાકોડી સાગર પ્રમાણ કુંભકાર સરિખું, આઠમું અંતરાયકમ ૩૦ કડકડી સાગર સ્થિતિ, તેના પાંચ ભેદ, ભંડારી સરિખું એવા કમ સ્કૃષ્ટ બદ્ધ, નિધત્ત, નિકાચિત, તે કર્મની પ્રકૃતિ કેટલી? બંધ ઉદય, ઉદીરણા, સત્તા તે ચિહું પ્રકારે છે. તે પ્રકારે ૧૫૮ પ્રકૃતિના બંધ સબલ તે પાપ જીવને મોહ તે છે. સઘળાય પાપને ફડણ હાર છે. એ પદની પાંખડી જમણા કાન પાછલ કેટ વરચે પીલી નીલી કાંતિ ધરતા ધ્યાઈએ, વલી એવાં પંચ પરમેષ્ટિ કર્યું વતે ? '
“મંગલાણં ચ સવેસી પઢમં હવઈ મંગલ!” સર્વ માંગલિક છે, પ્રથમ માંગલિક ઘણા બોલાય, દધિ, દૂર્વા, સિદ્ધાક્ષ, અક્ષત, વિવાહ ઉત્સવ પ્રકરણ, બિંબ પ્રતિષ્ઠા, પ્રાસાદ, સાધુ, સાધર્મિક-વાત્સલ્ય, સંઘવી પદ, એવાં માંગલિક માંહી શ્રી નવકાર ઉત્કૃષ્ટ માંગલિક છે, એ પાંખડી ડાબા કાન પાછળ કેટ વચ્ચે નીલી કાલી કાંતિ ધરતા થાઈએ, જિમ પર્વતમાંહી મેરૂ પર્વત, ગજેન્દ્રમાંહી ભદ્રજાતિય, સમુદ્રમાંહી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર, દેવમાંહી શ્રી વીતરાગ દેવ, ગ્રહગણમાંહી ચન્દ્રમા, સરોવરમાંહી માનસરોવર, સવ આભરણમાંહી મુકટપ્રધાન, અને તીર્થમાંહી શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર, વૃક્ષમાંહી કલ્પવૃક્ષ, કુસુમમાંહી ચંપક, ૨તીમાંહી રંભા, વાંજીત્રમાંહી ભંભા, પર્વમાંહી પર્યુષણ પર્વ, વ્રત માંહી શીલવ્રત, સમાંહી અમૃત, તિમ મંત્રમાંહી નવકાર મંત્ર, રાજાધિરાજ જેહને પ્રભાવે શાકિની, ડાકિની, ભૂત, પ્રેત, પિશાચ, ઝાટિંગ, મેગા વ્યંતર, યક્ષ રાક્ષસ, સિંહ, વ્યા, અષ્ટાપદ, સર્પ, પ્રમુખનો ભય ફિટ, અશ્ચિના, ઠાકુરના. વૈરિના ઈહ લેકના ભય, પર લોકે નરકના નિગોદના, તિય“ચના દુઃખ હીનજાતિ, હીનકુલ, દારિદ્રય, દૌભાંગ્ય, સર્વ રોગને શમાવ
હાર, સમસ્ત વાંછિત, રાજઋદ્ધિ, ભાગ સંયોગ, પરિવાર ધન ધાન્યની પ્રાપ્તિ જે મંત્રથી હય, જેવાં છે તે પામે એ પાંખડી કાલી-રાતી કાંતિ-ધરતી દીપે.
શ્રીનવકાર નવપદ, આઠ સંપદા, અડસઠ અક્ષર–પ્રમાણ તેમાંહી ૭ અક્ષર ભારે, ૬૧ અક્ષર હળવા જાણવા ઈશ્યા શ્રી પંચ પરમેષ્ઠિ મહામંત્ર માંહી આકાશ ગામની વિધા, સુવર્ણસિદ્ધિ, રૂપસિદ્ધિ, રસસિદ્ધિ. છે. ઈસ્યું અટ દલકમલ મન-વચન-કાય સહિત ભાવે એક નવકાર ગુણે, લાખ નવકાર ગુણ્યાનું ફલ પામે, ઈ શ્રી પંચ પરમેષ્ટિ મહામંત્ર નવકાર જે જીવ સમરઇ, ધ્યાયઈ, ચિંતવઈ સદૈવ નિરંતર આરાધઈ, તે જીવ સંસાર માંહી ન ભમઈ અને સકલ વાંછિત સિદ્ધિ ફળ પામઈ. ઈતિ નવકાર બાલાવબેધ.
“શ્રી જૈન ધામીક શિક્ષણ સેસાઇટી”
જે વિદ્યાર્થીઓને હજારેના ઇનામોદ્વારાએ ધાર્મીક શિક્ષણને પ્રચાર કરે છે, અને પાયાના શિક્ષણથી છેક સુધીનું શિક્ષણ આપે છે તે સંસ્થાને યાદ કરી મદદ કરો.
લી. સેક્રેટરીએ.

Page #1017

સમ્યક્ત્વાદિ પુષ્ટિ સંગ્રહ
નિત્ય પ્રણિધાન–પ્રભુને પ્રાર્થના
વકૃત દુષ્કૃત ગહન, સુકૃતં ચાનુ માયના નાથ । વચ્ચરણ' મામિ શરણુ શરણુાજિઅત:ા૧૫ મનેાવાઢાયજે પાપે, કૃતાનુમતિકારિતૈ:। મિથ્યા મે દુષ્કૃત· ભૂયા કપુનઃ ક્રિયયાન્વિતમ્॥રા યદ્ભુત... સુકૃત' કિંચિદ્રત્નત્રિતયગે ચરમ્। તત્સવ' મનુ મન્યેડડુ' માગ'માત્રાનુ સાથ'પિ ॥૩॥ સવે ષા મહુ દાદીનાં ચા યાહુ 'વાદિક ગુણુઃ । અનુમાદયામિ તંત` સ્રવ તેષાં મહાત્મનામ્ાજા ત્યાં ત્યલભૂતાન સિદ્ધાં-ત્વચ્છાસનરતાન્ મુનીન્। વચ્છાસન ચ શરણું પ્રતિજ્ઞોઽસ્મિ ભાવત; ાપાા
૯૫૯
ક્ષમામિ સર્વાંન્ સત્ત્વાન્ સવે શામ્યન્તુ તેમયિા મૈત્ર્યસ્તુ તેષુ સવે,ત્વદેકશરણુસ્ય મે ॥૬॥ એકેડહુ'નાસ્તિ એ કશ્ચિ-ન્ન ચાહમર્ષિ કસ્યચિત્ા ત્વટ્ પ્રિશરણસ્થસ્ય, મમદૈન્ય ન કિન્શન ણા યા વન્નાપ્તામિ પઢવી, પરાં વદનુભાવજામ્। તાવન્મય શરણ્યત્વ, મા મુખ્ય શરણુ‘શ્રિતે ॥૮॥ ‘આત્મવેદનાનું પ્રભુને નિવેદન'
ત્ત્તમતા મૃતપાના સ્થા, ઇત ઃ શમરસામ ય : પરાણુયન્તિ માંનાથ ! પરમાન્ત સમ્પન્નુમ્।।૧। ઈતશ્ર્વાનાદિ સ`સ્કાર-મૂર્ચ્છ યા મૂયત્યલમ્ । રાગેારગ વિષાવેગે, હતાશ કરવાØિકિમારા રાગાદ્ધિ ગરલાપ્રાતા—ડકા" યકમ વૈશસમ્।
તકતુ મધ્યશક્તાઽસ્મ, ધિક્ મે પ્રચ્છન્નપાપતામ્ાા ક્ષણું સતઃ ક્ષણ મુક્ત ક્ષણ ક્રુદ્ધઃ ક્ષ ક્ષમી ! મહાવૈ: ક્રીઢર્યવાહ”, કારિતઃ પિચાપલમ્ પ્રજા પ્રાપ્યાઽપિ તવ સમ્ભાષિંમનેાવાાયકમ ઐાં દુĂષ્ટિતેમ યાનાથા શિસિ જવાહિતાનલઃ॥૫॥ ત્વય્ય(૫ ત્રાતરિત્રાત 'મૈાહાદિમલિમ્બુચૈ:। રત્નત્રય' મેં હિયતે હુતાશે હા ! હતેાસ્મિતા॥ ભ્રાન્તતીર્થાનિ દ્વેષ્ટત્વ મકૈક તેજી તારક ।
y
તત્તવા ધ્રૌ વિલગ્નઽસ્મિ નાથ । તાય તાણ્ય શાળા
ભવપ્રસાદે નૅવાહ-મિયતી પ્રાપિતા ભુવમ્! ઔદાસીન્થેન નેદાની, તવ યુક્તમુપેક્ષિતુમ! જ્ઞાતા ત્રાતત્વમેવૈક-વત્તોનાન્યઃ કૃપાપર;ા નાન્યેામત્તઃ કૃપાપાત્ર-મેધ યત્પ્રત્યેકમઃ ।ાલ્યા હે નાથ ! મારાં પૂર્વ દુષ્કૃત્યની ગાઁ અને સુકૃત્યની અનુમાદના કરતા, શરણુ રહિત અનાથ દીન એવા હું તમારા ચરણાનું શરણું સ્વીકારૂં છું. ૧.
હેપ્રભુ ! આજ સુધી મન વચન અને કાયાથી કરેલાં કરાવેલાં અતે અનુમાઢેલાં દુષ્ક ત્યાના હવે પછી નહિ કરવાના નિશ્ચય પુત્ર'ક આપની સમક્ષ મારે મિચ્છામિ દુક્ડ થા.૨. હે વીતરાગ દેવ! જ્ઞાન-દશ'-ચારિત્રરૂપ-ત્રણ રત્ના સબ'ધીમે અલ્પમાત્ર પણ મોક્ષ માર્ગાનુસારી કઈ સુકૃત્ય કર્યુ. હોય તે સતુ' હું અનુમાદન કરૂ છું. ૩. શ્રી અરિહ ંત-સિદ્ધ-આચાય-ઉપાધ્યાય અને સાધુએના ક્રમશઃ અરિહંતપણું, સિદ્ધપણું, પંચાચાર પાલન, સૂત્રપ્રદાન, સાધુક્રિયા તથા શ્રાવક-શ્રાવિકા-દેવ-દેવી કે ખીજા પણ્ માર્ગાનુસારી વગેરે મહાત્માઓના તે તે દેશવિરતિ, સમ્યક્ત્વ કે દાન-શીલ-તપ આદિ સ`ગુથેાની હું અનુમેદના કરૂ છું. ૪.

Page #1018

સજન સન્મિત્રા હે ભગવંત! તમારે તમારા જીવનના ફળ સ્વરૂપ સિદ્ધોનું, તમારા શાસનના રાગી (સાધક) સાધુઓનું અને તમારા શાસનનું(આજ્ઞાનું) હું ભાવથી શરણ સ્વીકારું છું. ૫.
હે દેવાધિદેવ ! હું આપની સાક્ષીએ સવજીને ખમાવું છું તેઓ પણ મને ક્ષમા આપે, તમારા જ એક શરણે રહેલા મારે તે સર્વ જીવોમાં મૈત્રી થાઓ. ૬. - હે જિનેશ્વર દેવ! હું એકલું છું. મારું કઈ નથી અને હું પણ કેઈને નથી એમ છતાં આપના ચરણનાં શરણે રહેલા મારે લેશ પણ દીનતા નથી. ૭.
હે તરણતારણ પ્રભુ! તમારા પ્રભાવથી પ્રાપ્ત થનારી પરમપદવીને (મેક્ષને) પામું નહિ ત્યાં સુધી તમારા શરણે રહેલા મને આપ છોડી ન દેશે ! ૮.
હે ભગવંત! એક બાજુ આપનાં વચનામૃતનું પાન કરવાથી પ્રગટેલી પ્રશમરસની [ઉપશમ ભાવની] ઉમિઓ મોક્ષરૂપી પરમાનન્દની પ્રાપ્તિ કરવા મને પ્રેરે છે. ૧.
ત્યારે બીજી બાજુ અનાદિ (રાગદ્વેષ-મોહ વિગેરેના) સંસ્કારની મૂછથી રાગ રૂપી મહાફણિધરના ઝેરને આવેગ મને પર પદાર્થમાં [વિષય-કષાયોમાં સર્વથા બેભાન કરે છે એથી હતાશ થઈ ગએલે હું શું કરું? લાચાર છું [અર્થાત્ તમારું પરમપાનનીય વચન ગમવા છતાં તે પ્રમાણે હું આચરણ કરી શકતું નથી, એ મારી નિબળતા છે તેને દૂર કરવા આપને હું પુનઃ પુનઃ પ્રાર્થના કરું છું.] ૨.
હે મારા પ્રભુ! સમજવા છતાં રાગરૂપી મહાસ૫ના ઝેરથી બેભાન બનેલા મેં જે જે દુષ્ટકર્મો કર્યા છે, તે સ્વમુખે કહ્યાં પણ જાય તેમ નથી. મારા એ ગુપ્તપાપી પણાને ધિક્કાર થાઓ ! આપ તે બધું જાણે જ છે, આપની સમક્ષ હું તેને ધિક્કારું છું. ૩.
હે ભગવંત! ક્ષણરાગી અને ક્ષણવિરાગી ક્ષણ ઝોધી અને ક્ષણમાં ક્ષમાવત, એમ મેહ વગેરે અંતરંગ શત્રુઓએ જેમ મદારી માંકડાને નચાવે તેમ મને વારંવાર નાચ કરાવ્યું છે.૪.
આપનું સમ્યગદર્શન પામવા છતાં મન વચન અને કાયાથી દુષ્ટ ચેષ્ટાઓ કરીને હે ભદધિ તારક પ્રભુ! મેં મારા માથે દુખેને દાવાનળ સળગાવ્યા છે, અર્થાત્ ભયંકર દુખેને ભોગવવાં પડે તેવા પાપ કરીને મેં આત્માને ખૂબ ભારે કર્યો છે. પ.
હે મારા ત્રાતા પ્રભુ! તમે મારા રક્ષક હોવા છતાં મેહ–અજ્ઞાન વગેરે ચરો મારાં જ્ઞાન-દશન ચારિત્રરૂપ ત્રણ રત્નને લૂટે છે, તેથી તેનાથી હતાશ થએલે હું જીવવા છતાં મરેલો છું.
હે નાથ! હું ઘણાં તીર્થોમાં ભટક, ઘણા ઘણા દેવને પૂજ્યા, માન્યા, પણ મારું રક્ષણ કેઈએ કયું નહિ, એ બધાયમાં એક આપને જ મેં સમથે ઉપકારી [આધાર-તારક] દેખ્યા છે, તેથી હું તમારા ચરણમાં વળગ્યો છું. હે પ્રભો ! હે નાથ ! મારું રક્ષણ કરે ! મને તારો મને બચાંવ ! ૭.
આપના પ્રભાવે જ મને આટલી ઉચી ભૂમિકાએ પહોંચાડે છે. [આપના દશનને યોગ્ય કર્યો છે.] હવે ઉદાસીનતા કરી મારી ઉપેક્ષા કરવી તે આપને એગ્ય નથી. અર્થાત આપ કૃપાળું મારા દીન ઉપર દયા નહિ કરો તે હું પુનઃ સંસારમાં રઝળતા થઈ જઈશ. ૮.
હે મારા પરમ આધારભૂત કેવળજ્ઞાની રક્ષક પ્રભુ ! તમે મારી સ્થિતિના પૂર્ણ જ્ઞાતાં છે તમારા સિવાય મારી દયા કરનાર બીજો કોઈ નથી, મારા જે બીજે કઈ કુપા પાત્ર પણ નથી માટે છે કાર્યાકાયના જાણુ પ્રજો! હવે આપને યોગ્ય લાગે તેમ કરે! ૯.

Page #1019

કલી શ્રી અહું શખેશ્વર પાશ્વનાથાય નમઃ યોગ સ્વાધ્યાય સ‘પાદક : શ્રી કિરણ
ના દુર્વારરાગાદિ વૈરિવાર નિવારિણે । કરે. પર`તુ એકાદ વિચાર કાઈ જીજ્ઞાસુને અડુતે ચેમિનાથાય. મહુાવીરાય તાયિને॥ –ચાગશાસ્ત્ર
સમાગે આગળ વધવામાં સહાયક બને અથવા કાઈ વ્યક્તિને ચેાગ વિષયમાં વિશેષ રસ જાગ્રત થાય તા તે પરમકૃપાળુ પરમાત્માની કૃપા માનવી.
આ લેખનમાં જ્યાં સદ્વિચારના પ્રકાશ દૈખાય તે અન્યને આભારી છે. તે સવ પ્રત્યે હું કૃતજ્ઞભાવ દર્શાવું છું. સિદ્ધાંતથી વિરૂદ્ધ જે કર્યું લખાયું હાય તે માટે મિચ્છામિ દુક્કડં દઉં છું..
યાગનું સામર્થ્ય Spiritual Splendour
ચાગ: કલ્પતરૂ શ્રેષ્ટા, યોગશ્ચિંતામણિ પરઃ। યેાગ:પ્રધાન ધર્માંણાં, યાગ:સિદ્ધે સ્વયં ગ્રહઃ ।। —યાબિન્દુ
ચૈાગ જ શ્રેષ્ટ કલ્પવૃક્ષ છે. અને યાગ જ સર્વ ધર્મમાં પ્રધાન છે. તેમજ યેાગ અણિમાદિ સર્વ સિદ્ધિઓનું ઘર છે.
યોગશાસ્ત્રમાં અનેક ગૂઢ વિષયે આવેલા છે. આ વિષયેાની સભ્યસમજણુ વડે જ ધમધ્યાનમાં પ્રવેશ શકય બને છે.
ઘણા પરિશ્રમે દૂર કરી શકાય એવા રાગાદિ શત્રુઓના સમુહનું નિવારણ કરનાર એવા અહુત, ચેગીએના સ્વામિ અને જગતના જીવાતું રક્ષણ કરનાર મહાવીરને નમસ્કાર કરૂં છું.
શ્રુતસ્કંધ નભશ્ચન્દ્ર' સયમ શ્રી વિશેષષ્ઠમ્ । ઇન્દ્રભૂતિ નમસ્યામિ યાગીન્દ્ર ધ્યાન સિદ્ધયે ॥ —જ્ઞાનાણુ વ
શ્રુતસ્કંધ રૂપી આકાશમાં પ્રકાશ કરનારા ચંદ્ર સમાન અને સયમરૂપી લક્ષ્મીમાં વૃદ્ધિ કરનારા, યેાગીઓમાં ઈન્દ્ર સમાન ઇન્દ્રભૂતિને ધ્યાનની સિદ્ધિને અર્થ હું નમસ્કાર કરૂં છું.
પ્રવેશ
ચાગ સ*બધી આલેખન માત્ર સ્વાધ્યાયની નોંધ રૂપે છે. અનેક સાધુ સંતાના અનુભવમાંથી પ્રાપ્ત થયેલું અને અનેક શાસ્ત્ર પ્રથાના અધ્યયનમાંથી એકત્ર કરેલું આ નવનિત મુમુક્ષેાઓને તેમની અનુપ્રેક્ષા self reflection માટે સહાયક અને એવા એક માત્ર હેતુથી અહિં સંગૃહિત કર્યુ છે.
સવ અભિષ્ટ આપનાર ચાગાભ્યાસનું આ વિવરણુ મહાત્માઓના અનુભવના નિચેાડ છે. લેખકનું કાય' તે માત્ર સપાદનનું છે.
ચેાગ સ'ખ'ધી સ’પાદનના કે સ‘ગ્રહના કાય'ની પણ કાઈ યોગ્યતા લેખકમાં નથી, તેથી વાંચકને આ લેખન નીરસ કે નિરૂયાગી લાગે તેા લેખકને અવશ્ય ક્ષમા

ચેાગ વિદ્યા એ શક્તિ અને સામર્થ્યના અપૂર્વ ભ`ડારની ગુપ્ત કૂચી છે. આત્મ ઐશ્વય ચેાગ દ્વારા પ્રગટે છે.
મનુષ્યની પૂણ તા ચેાગાભ્યાસ વિના નથી. તથા ૨ જન્મખીજાગ્નિ જ રસોડપિ જરા પરા | દુ:ખાનાંરાજ્યમાય, મૃત્યુામૃ ન્યુરૂન્નાહતઃ ॥ —યાગબિન્દુ વળી આ યાગ જન્મખીજ માટે અગ્નિ સમાન છે. તેમજ જશ અવસ્થાને માટે જરા સમાન છે. તથા દુ:ખનેા રાજ્યમા

Page #1020

સજજન સન્મિત્ર છે અને મૃત્યુનો પણ મૃત્યુ છે.
અસયતાત્મના યોગો દુષ્પા૫ ઈતિ મે મતિ યેગ કમંબીજને બાળે છે વેગ વડે વશ્યામના તુયતતા શખવાતુમુવાયતઃ | વૃદ્ધત્વ આવતું નથી કેગ દુઃખને ક્ષય અસંયતિ જેનો આત્મા છે તેના વડે કરે છે જન્મ મરણને નાશ કરે છે. પેગ સાધી શકાય નહિ. જે સંયત આત્મા કુઠી ભવતિ તીફગાનિ, મમથાસ્ત્રાણિ સર્વથા છે અર્થાતુ યમદિવડે પાંચ ઈન્દ્રિયોને વશમાં વેગ વર્માતૃતે ચિત્ત, તપછિદ્રકાશ્યપ | રાખે છે, તે યુગ સાધી શકે છે *
–ગબિન્દુ યતે યતે નિશ્ચરતિ મનશ્ચચલમથિરમા યેગ રૂપી બખ્તર જેણે ધારણ કર્યું તતસ્તતે નિયમ્યત–દાત્મજ્જૈવ વશ નયેત્ | છે તેવા યોગી મહાત્માઓના ચિત્ત ઉપર જે જે માગથી અથિર–ચંચલ એવું કામદેવના અત્યંત તીક્ષણ ધારવાળા શસ્ત્રો મન થાય તેને, તેના પ્રતિપક્ષી એવા માગ સર્વથા બુઠા થઈ જાય છે.
વડે રૂંધીને યોગી આત્મામાં જ મનને જો કે તારૂપી ઢાલમાં ઝીણુ કાણુ સ્થાપીને તેને વશ કરે છે. પાડવામાં કામદેવના ભાલાઓ સમર્થ છે
ગબિન્દુમાં ચેગનું માહામ્ય વર્ણ પણ યોગ તત્વના અભ્યાસથી તે નિષ્ફલ વતા કહ્યું છે કે, બને છે.
અક્ષરદ્વય મય્યત-૨ષ્ટ્રયમાણુ વિધાનત; મનુષ્યની પૂર્ણતા સંયમશક્તિ વડે છે. ગીત પાપક્ષયાગ્રેગ સિદ્ધા, મહામભિin સંયમશક્તિ મનુષ્યને મનુષ્ય બનાવે છે.
રોગ એ શબ્દ બે અક્ષર માત્ર છે, તે સંયમશક્તિનું પૂર્ણ પ્રાગટય અને શ્રેષ્ઠ
પણ તે શબદને વિધિપૂર્વક સાંભળનાર, ઉપગ એજ ગાભ્યાસનો ઉદ્દેશ છે.
ઉચ્ચારનાર પાપો ક્ષય કરે છે, એક યોગાભ્યાસને હેતુ
યેગ સિદ્ધ મહાત્માઓ વડે ગવાયું છે. How to Open the Soul to God
ગ એ બે અક્ષરને મંત્રમય શબ્દ ભગવદ્દગીતામાં કહ્યું છે કે,
છે. આ શબ્દને શ્રદ્ધા તથા સવેગાદિ તપસ્વિભ્યાધિકે યેગી,
શુભભાવના ઉ૯લાસપૂર્વક સાંભળનારા તથા જ્ઞાનિજોકપિ મતધિકા શુભભાવ યુક્ત યોગનું ગાન કરનારા કમિંભ્યશ્ચાધિકે યેગી,
પાપો ક્ષય કરે છે, તસમાઘોગી ભવાન | ગઃ સર્વવિ પવલીઃ વિતાને પરશ શિતઃ તપસ્વી થકી પણ ભેગી અધિક છે, ' અમૂલમંત્ર તંત્ર ચ,કામ નિવૃત્તિક્રિયા જ્ઞાની થકી પણ ગી અધિક છે, કમી
–ાશાસ્ત્ર થકી પણ યોગી અધિક છે. માટે છે સર્વ વિપત્તિઓ રૂપી વેલાઓને કાપવા અર્જુન તું યેગી થા!
માટે યોગ તીક્ષ્ણ ધારવાળા કુહાડા સુથ પ્રયત્નાદત માનસ્તુ, યેગી સંશુદ્ધ કિલિવષ: છે અને મોક્ષ લક્ષમીનું મૂળ અને મંત્ર અનેક જન્મ સંસિદ્ધ, અસ્ત યાતિ પર ગતિમા તથા તત્ર વિનાનું વશીકરણ છે.
પ્રયત્ન થકી યત્ન કરતો એ ભેગી ભૂયાંસપિ હિપમાન: પ્રલયં યાંતિ એગતઃ અનેક જમ સસિદ્ધ થઈને પરમાત્મ- ચડવાતાદુ ઘનઘન, ઘનાઘન ઘટા ઈવા પદને પામે છે.
–ચારાશાસ્ત્ર

Page #1021

ગ સ્વાધ્યાય
જેમ પ્રચંડ પવનથી ગાઢ વાદળાની ઘટાઓ વીખરાઈ જાય છે તેમ રોગના પ્રભાવથી ઘણું પાપ હોય તો પણ તેને નાશ થઈ જાય છે. ક્ષિતિ વેગ: પાપાની, ચિરકાલાજિતા પિ પ્રચિતાનિ યશૈધાંતિ, ક્ષણુદેવાશુભૂલણિ
ઘણા સમયથી એકઠા કરેલ લાકડા એને પ્રબળ અગ્નિ એક ક્ષણવારમાં બાળીને ભસ્મ કરી શકે છે તેમ ઘણું કાળથી પિદા કરેલા કમેને, પાપને ચોગ ક્ષય કરે છે.
યોગ વડે પાપ કર્મો ભસ્મ થાય છે, વેગ વડે પુણ્ય પ્રગટે છે. પેગ વડે મિક્ષ પ્રાપ્તિના સર્વ સાધને પ્રાપ્ત થાય છે, યોગ વડે આત્મગુણે પ્રકાશે છે.
પૂર્ણ માનવતા પ્રાપ્ત કરી સ્વરૂપ જ્ઞાન પ્રગટાવવા જેઓ ઈચ્છતા હોય તેમને રોગ સાધના અવશ્ય કરવી પડશે.
પ્રયોગસિદ્ધ વિજ્ઞાન Spirituality in the Test Tube
ગ વિજ્ઞાન પ્રગ સિદ્ધ વિજ્ઞાન છે તેમાં જે વાતનું વિવરણ છે તે સર્વ અનુભવ ગમ્ય છે.
થાનને અનુભવ જેવા જેવા પ્રકારનો જે જે મહાપુરૂષોને થયે તેવા તેવા પ્રકારે તેમણે તેનું વર્ણન કર્યું છે.
આજે પણ જે કઈ સાઘક તે પ્રકારે અભ્યાસ કરી શકે તે તેને તે પ્રકારને અનુભવ અવશ્ય પ્રાપ્ત થશે.
પુસ્તક વાંચી જવા માત્રથી ચગની સમજણ પ્રાપ્ત થતી નથી. પુસ્તક વડે યેગને વિષય પરિચય પણ શક્ય નથી. પુસ્તકો યોગ માગને નકશો Road Map નહિ પણ માગના નામનું પાટીયું sign
Board માત્ર છે.
કેઈ પણ વિષયને સાંભળવા કે વાંચવા માત્રથી સાધન વિધિનું યથાર્થજ્ઞાન થતું નથી.
જીવનના વ્યવહારમાં સુગ્યપણે આ જ્ઞાનને પ્રવેગ કરવા માટે સાધનવિધિની સમજણ એવા અનુભવીએ પાસેથી પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ કે જેમને આ તાવને જીવનના આચરણમાં મૂકી વ્યવહાર દશામાં લાવી તેની સફળતા પોતાના જીવનમાં પ્રત્યક્ષ કરી હોય. આવા અનુભવીએ યથાર્થ ભાવથી, પૂર્ણભાવથી જીજ્ઞાસુને સહજપણે સમજાવી શકે છે અને શીખવી શકે છે.
અનેક સાધકે આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે ભિન્નભિન્ન અનુષ્ઠાન કરતા છતાં તેમાંના ઘણાને ઇચ્છાનુસાર ફલપ્રાપ્તિ થતી નથી તેનું કારણ તે દિશામાં ગ્ય માગ દશનનો અભાવ છે.
ગુરૂની અનિવાર્ય આવશ્યકતા Total Surrender to God and Guru
યેગ સાધના અત્યંત કઠિન છે. કેગના આરંભ માટે સાધકે પિતામાં યોગ્યતા કેળવવી જોઈએ. સર્વ પ્રથમ શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ અગત્યના છે. ત્યાર પછી આત્મશુદ્ધિની તાલાવેલી, કમથી મુક્ત થવાની ઝંખના, આમત્વની ઉત્ક્રાંતિની ઈચ્છા જોઇશે. આ બંનેની સાથે આત્મસમર્પણ અનિવાર્ય છે.
ગ સાધના માટે જેના અંતરાત્મામાંથી અવાજ ઉઠતે ન હોય એ કે મનુષ્ય આ માર્ગ ઉપર ન આવે. આ માર્ગ ઉપર અંત સુધી ચાલવાની જેની તેયારી ન હોય તે કૃપા કરીને એગ સાધના શરૂ ન કરે.
ગ સંબંધી કંઈ પણ સાધન સુગ્ય

Page #1022

૯૪
ગુરૂના માર્ગ દર્શન વડે કરવું. ાગના પથ એવા કપરા છે કે જાણકાર ભેમિયા વિના આ માગમાં જવું અહિતકારી છે.
ચાગની પરિભાષા રહસ્યમયી છે. શબ્દો પાછળના ભાવ માત્ર અનુભવગમ્ય હાઇ સદ્ગુરૂ તેનું રહસ્યાદ્ઘાટન કરી શકે છે.
કાઈ પણ કલાનું પુસ્તક વાંચવાથી તે કલા આવડતી નથી, ચેાગ એ જીવનની કલા છે. સવ કલાઓમાં શ્રેષ્ઠ કલા છે. સદ્ગુરૂના શરણમાં રહીને આ કલા શીખી શકાશે. યોગ એટલે શું?
Perspectives of Yoga “યોગ” શબ્દ “યુ,” ધાતુથી બન્યા છે. યુ,” એટલે ચેાજવું–જોડવું માક્ષ સાથે જોડાણ કરાવે તે ચેગ. “માક્ષેણ ચેજનાદૂ ચેાગ:''
યુજં એટલે સમાધિ, સમતામાં સ્થિર થવું તે સમાધિ, સમ્યક્ સ્થાપન તે સમાધિ,
યુજ એટલે સયમન-મનના સયમ, યુ” એટલે સચેાગ, મનના આત્મા સાથે સૉંચાગ તે સમાધિ.
પ્રણવા ધનુઃ શરા હ્યાત્મા બ્રહ્મ તલ્લક્ષ્ય મુચ્ય તે અપ્રમત્તેન વેવ્ય, શરવત્તમયે ભવેત્ ॥ પ્રણવ ધનુષ્ય છે. આત્મા બાણુ સ્વરૂપ છે. અપ્રમત્તપણે બ્રહ્મને લક્ષ્ય કરીને વીંધવાથી તન્મયતા આવે છે.
આ લક્ષ્યવેધ સાગર સુચવે છે રે (ક્રયા વડે આત્મા મેાક્ષ પદને પામે તે ચેગ’
આત્માના પરમાત્મા સાથે સયેાગ તે યાગ.
જીવ અને બ્રહ્મનુ એકત્વ તે ચેાગ, ગણિત શાસ્ત્રમાં સરવાળા Addition ને બ્યાગ” કહે છે.

સજ્જન સામગ્ર વ્યાકરણમાં ધાતુ પ્રત્યય ગત અર્થ', યૌગિક અથ (રૂઢ નહિ) Etymological meaning ને “Àાગ” કહે છે.
રસાયણ ક્રિયામાં બે ભિન્ન પદાર્થોના મળવાથી નવે પદાથ થાય તેને વ્યેાગ” Chemical Combination કહે છે. જેમ હાઇડ્રોજન અને ઓકસીજન મળવાથી જલ રૂપે પરિણત થાય છે.
આ લેખ માં Àગ” શબ્દ માક્ષ માગ માં સહાયક ધર્મ વ્યાપારના અથમાં છે. મુકખેણુ જોયણાએ જોગે.
સવા વિધમવાવારા ॥ માક્ષની સાથે ચેજના કરવાથી સવ પ્રકારના પશુ ધમ ના વ્યાપાર યાગ કહેવાય છે. ચતુવ'ગેડગ્રી મેક્ષા, વેગસ્તસ્યચ કારણમા જ્ઞાનશ્રદ્ધાનચારિત્ર રૂપરત્નત્રય`ચ સ :
ધમ અથ કામ અને મેક્ષ આ ચાર પુરૂષાથ માં મેાક્ષ સવ' શ્રેષ્ઠ છે એ મેાક્ષનું કારણુ ચેાગ છે. જ્ઞાન, શ્રદ્ધા અને ચારિત્ર રૂપ ત્રણ રત્ને તે યાગ કહેવાય છે.
ચેાગ છ શબ્દના સબધ લેટિન ભાષાના Jungere, jugum, jungo (join ) અને જમ'ન ભાષાના joch (yoke ) કે ફ્રેંચ ભાષાના joug સાથે છે.
જૈનશાસ્ત્રમાં ચેગ સમધી અનેક ગ્રંથા છે. ફ્રેશ વિરતિ યાગ અને સવ' વિતિ ચેગમાં હુઠયાગ, જપ યાગ, લય ચેગ, ક્રિયા ચૈાગ, રાજ યાગ, ભક્તિ ચેાગ વિગેરે સવ ચેાગના સમાવેશ થાય છે.
તીર્થંકર નામ કમ'નું ઉપાર્જન પણ વીશ સ્થાનક રૂપ યોગના આ સાધન વડે જ થાય છે. ચરણ સિત્તરી અને કરણસિત્તરીમાં ચેગ ભરેલા છે. શ્રાવકના ખાર વ્રત અને સાધુના પંચ મહાવ્રતના સમાવેશ ચેગના

Page #1023

ચોગ સ્વાધ્યાય પ્રથમ પગલા રૂપ “યમ”માં થાય છે.
અને એ વ્યવહાર વેગ આ પ્રમાણેજ આવશ્યક અને અષ્ટ પ્રવચન માતા ધર્મશાસ્ત્રમાં કહેલ વિધિ પ્રમાણે ગુરૂનાં યોગ રૂપ છે. નિજ માટેના તપના બાર વિનયપરિચર્યા વગેરે કરવાં તથા યથાશક્તિ ભેદ યુગને દર્શાવે છે.
વિધિનિષેધનું પાલન કરવું. ગને અભ્યાસ કરીને શાસ્ત્રગ્રંથોના નિશ્ચયથી યોગનું સ્વરૂપ સમ્યક પ્રકારે વાંચનથી વહુ આવશ્યકની ક્રિયાઓમાં સમજી વ્યવહારથી તેનું પાલન કરવાનું ગના રહયે સમજાય છે.
છે. નિશ્ચય અને વ્યવહાર એકબીજાને નિશ્ચય તથા વ્યવહારથી યોગનું સ્વરૂપ
સહાયક છે. Centre and Circumference
૫ શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય કહે છે કે
નિશ્ચયદ્રષ્ટિ હદય ધરીજી, પાળે જે વ્યવહાર પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મેગશતકમાં
પુણ્યવત તે પામશેજી, ભવ સમુદ્રને પાર. ફરમાવે છે કે, નિચ્છયએઈહ જેને,સન્નાઈ તિહ સંબંધ
આત્મદર્શન માટે યોગ મોકખે જોયણાઓ નિદિો જેગિનાહહિં . Singleness of Purpose
યેગીશ્વરોએ અહીં સમ્યજ્ઞાનાદિ મહર્ષિ યાજ્ઞવલ્કય કહે છે કે, ગ ત્રણના આત્મા સાથેના સંબંધને નિશ્ચય- દ્વારા આત્મદર્શન એ પરમ ધમ છે. દ્રષ્ટિએ વેગ કહેલ છે. કેમકે તે મોક્ષ “અયં તુ પરમ ધર્મો અદ્યોગેનાત્મદર્શનમe સાથે એગ-સંબંધ કરી આપે છે.
--વાજ્ઞવલ્કય સંહિતા સન્નાણું વઘુગએ બેહે સદંસણું તુતત્વ રૂઈ આત્મદર્શન એ જ જીવન ચરમ લક્ષ્ય સચરણમાણું વિહિપરિસેહગ તત્વ છે તેમાં કઈ સંદેહ નથી.
વતને યથાર્થ બેધ તે સદજ્ઞાન તેના આત્મદર્શન એટલે આત્મત્વનું દશન. વિષયમાં રૂચિ ધરાવવી તે સદુદર્શન અને જ્યાં જ્યાં આત્મત્વ છે ત્યાં ત્યાં આત્મત્વને તેજ વિષયમાં શાસ્ત્રોકત વિધિ નિષેધને સુગ્ય પરિચય એટલે આત્મદર્શન.
અનુસરી આચરણ કરવું તે સચ્ચારિત્ર. આત્મદર્શન એટલે જીવમાત્રમાં પોતાની વવહારઓય એસે વિન્નેએ એયકારણાણું પા તુલ્ય આમા રહેલ છે તથા પિતાને જે સંબધે સેવિય કારણ કજજેવયારાઓ છે. આત્મા શુદ્ધ સ્વરૂપે પરમાત્મા તુલ્ય છે. આ
કારણમાં કાર્યના ઉપચારની દ્રષ્ટિએ આત્મકયદર્શન તથા પરમાત્મકયદશન છે. સમ્યજ્ઞાનાદિના કારણેને આત્મા સાથે બહિરાત્મા કમપ્રકૃતિની સત્તામાં રહે જે સંબંધ તેને પણ વ્યવહારથી યેગ છે બહિરાત્મામાં સંકીર્ણ ચેતના છે. વિશિષ્ટ સમજ.
ચેતના સંયમશક્તિ દ્વારા પ્રગટે છે. ગુરૂવિષ્ણુએ સુરસૂસાઈયા ય
સંકીર્ણ ચેતના સંસ્કાર શક્તિની વિહિણું ઉ ધમ્મસન્થસુ પ્રેરણાને વશીભૂત થઈને વતે છે: વિશિષ્ટ તહ ચવાણુણું
ચેતના સંયમ શક્તિની પ્રેરણાથી વિવેકને વિહિપડિલેહે જહસતી ,
વશીભૂત થઈને કાર્ય કરે છે.

Page #1024

સજજન સન્મિત્ર મનુષ્યમાં જેટલી જેટલી માત્રામાં
યોગ માગના અધિકારી સંયમશક્તિ વિકાસ પામે છે તેટલી તેટલી
Don't Look for Truth in the માત્રામાં મનુષ્યત્વ પ્રગટે છે.
Wrong Direction મહર્ષિ પતંજલિ કહે છે કે સંયમ , ગ શતકમાં પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ એટલે ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિ. એગ માગના અધિકારી વિશે સૂચના
ત્રયમેકત્ર સંયમઃ” સંયમ શબ્દ કર્યું છે. વડે ધારણા, ધ્યાન, સમાધિ ત્રણને બોધ પાવ ન તિવભાવા કુણઈ ન થાય છે.
બહુ મન્નઈ ભવં ઘેર આ ત્રણ વડે આત્માની શુદ્ધિ થાય છે,
સેવઈ સવસ્થ વિ આત્મ દર્શન થાય છે, આત્મામાં તન્મય
અપુણ બંધ ત્તિ છે થવાય છે.
જે ઉત્કટ કલેશ પૂર્વક પાપકર્મ ન કરે, તરહુતં ચ વિજ્ઞાન તદ્ધયાનંતપ્તરં તપઃ જે ભયાનક દુઃખપૂર્ણ સંસારમાં રોઅયમાત્મા યદાસાઘ સ્વસ્વરૂપે લય વજેતા પચ્ચે ન રહે અને કૌટુંબિક લૌકિક
-જ્ઞાનાર્ણવ
ધાર્મિક વગેરેમાં ન્યાયયુક્ત મર્યાદા માળે તે શાસ્ત્રનું શ્રવણ છે, તે ભેદવિજ્ઞાન તે અપુનબંધક છે. છે, તે ધ્યાન છે, તે તપ છે જેને પ્રાપ્ત કરીને સુસૂસ ધમ્મરાએ ગુરૂદેવાણું આ આત્મા સ્વરૂપમાં લયલીન થાય છે.
જહા સમાહીએ ! અયમાત્મા મહામહકલ યેન શુદ્ધતિ
વેયાવચ્ચે નિયમ તદેવ સ્વહિત ધામતતિ પરમતમાં
સમ્મલ્સિ લિંગાઈ
ધમ સંભળવાની ઈચ્છા, ધમ પ્રત્યે -જ્ઞાનાણું
પ્રીતિ, સમાધાન કે સ્વસ્થતા સચવાય એ આ આત્મા મહામોહથી કલકી અને મલીન છે તેથી જેના વડે આત્મા શુદ્ધ
રીતે ગુરૂને દેવની નિયમિત પરિંચય
કરવી, આ બધાં સમ્યગદ્રષ્ટિ જીવનાં થાય તે આપણું હિત છે, તે આપણું ઘર
લિંગ-ચિ છે છે અને તે જ પરમતિ કે પરમપ્રકાશ છે. આપણું આ પરમહિત મનુષ્યભવમાંજ
મગણુ સારી સદ્ધો પન્નવણિજે યિાવચેવા
ગુણરાગી સકકારંભસંગ હ ય ચારિત્તી છે શકય છે.
માર્ગોનુંસારી, શ્રદ્ધાળુ, ધર્મનાં ઉપદેશને નહિ કાલકલેકાપિ વિવેકવિકલાશચૈ ચે કિયા તતપર, ગુણાનુરાગી. અને અહો પ્રજ્ઞાધનૈયા ઝુજન્ય તિ દુલશે . શક્ય હોય એવીજ બાબતમાં પ્રયતન
-જ્ઞાનાર્ણવ
કરનાર તે ચારિત્રી છે. આ મનુષ્ય જન્મ અત્યંત દુર્લભ છે. એસો સામાઈયસદ્ધિભેય એણે ગહા મુણેયા વારંવાર મળ કઠિન છે. તેથી બુદ્ધિમાને આણુ પરિણઈલેયા અતે જ વીયરાગ ત્તિ / વિચારશન્ય હૃદયવાળા થઈ કાલની એક આ ચારિત્રી-છેવટની વીતરાગ દશા કલાને પણ વ્યર્થ ન ગુમાવે !
પ્રાપ્ત થતા સુધી માં સામાયિક-સમત્વની

Page #1025

યોગ સ્વાધ્યાય શુદ્ધિના તારતમ્ય પ્રમાણે તેમજ શાસ્ત્ર- લક્ષણે–જેવાં કે ચિત્તવૃત્તિને નિરોધ, જ્ઞાનને જીવનમાં ઉતારવા રૂપ પરિણમનના કુશલ પ્રવૃત્તિ, મોક્ષ સાથે સંબંધ કરાવો તારતમ્યથી–અનેક પ્રકારને જાણવે. એ ઉપર્યુક્ત ભિન્ન ભિન્ન કેટિના બધા
યેગ્યતાના તારતમ્ય પ્રમાણે અધિકાર જીવોના અનુષ્ઠાનમાં ઘટે છે. અનેક પ્રકારનો હોય છે. અહિં કેગના આરાધકની ભૂમિકા અનુસારનું પ્રત્યેક સાધકનું અપુનબંધક સમ્યગ્દષ્ટિ, દેશ- સદ્દઅનુષ્ઠાન એ યોગ છે. મોક્ષ સાથે સંબંધ વિરતિ અને સર્વવિરતિ આ ચાર વિભાગમાં કરાવે તે સર્વ કઈ યોગ છે. વગીકરણ કર્યું છે.
ગુરૂણાલિંગેહિં તઓ એએસિં ભૂમિગ મુણેઉણું ગ માટે સર્વ પ્રથમ પિતાની ઉવએ દાયો જહેચયં સહાહરણ છે યોગ્યતા કેળવવી પડશે.
તેથી જ ભિન્ન ભિન્ન ગ્યતાવાળા જે અપુનબંધક છે તે ગ્રંથિભેદની સાધકોની ભૂમિકાલિંગ-લક્ષણો વડે જાણીને પૂર્વ સ્થિતિમાં હોય છે. તે ઉત્કટ સંકલેશથી ગુરૂએ ઔષધના દ્રષ્ટાન્તને અનુસરી પાપ નથી આચરતે, ભેગનું બહુમાન યથાયે ઉપદેશ આપો. નથી કરતે, અને જીવન વ્યવહારમાં ન્યાય ૫૮મસ લેકમે પરપીડાવજ જણાઈ આહેણું પૂર્વક વતે છે તેનામાં આત્મદર્શન માટેની ગુરૂ દેવાતિહિપૂયાઈ દીશુદાણાઈ અહિંગિસ્થ છે ગ્યતાને સંકેત છે.
પ્રથમ કેટિના (અપુનબંધક જેવા) મિથ્યાત્વની ગાઢ અવસ્થામાં તે સાધક યોગીને સામાન્યપણે લેકમને યેગના વિષય પરત્વે રૂચિ પણ નહિ થાય. ઉપદેશ આપ-જેમ કે બીજાનું દુઃખ
ભૂમિકાને વેગ અનુષ્ઠાન દૂર કરવું, ગુરૂ, દેવ તેમજ અતિથિની પૂજા Step by Step, for a Mile કરવી, દીનને દાન આપવું વગેરે. or a Thousand
એવં ચિય અવયા જાયઈ એએસિ નિયનિયભૂમિગાએ,
મમ્મમ્મિ હંદિ એયટ્સ ઉચિય જમેન્થડણુઠ્ઠાણું ! રણે પહપભદ્દો આણા મયસ જીત્ત તં
વટ્ટાએ વટ્ટયરઈ / સવં ચેવ જે ગે (ત્ત , જેવી રીતે અરણ્યમાં માગ ભ્રષ્ટ વ્યકિત ઉપ૨ વર્ણિત ભિન્ન ભિન્ન અપનબંધક કેડી બતાવવાથી માગમાં પ્રવેશ કરે છે, આદિ નું પોતપોતાની ભૂમિકાને તે જ રીતે લૌકિક ધમને આધારે એ
ગ્યું અને આજ્ઞારૂપ અમૃતથી યુક્ત જે પ્રથમાધિકારીને મોક્ષમાર્ગમાં અવશ્ય અનુષ્ઠાન છે તે સર્વ અહીં ગ જ છે, પ્રવેશ થાય છે તલ્લકખજગાએ,
બીયસ ઉ લગુત્તર ધમ્મશ્મિ - ચિત્તવિત્તીનિઓ
અશુવયાઈ અહિ ગિચ્ચા તહ કુસલ પવિત્તીએ,
પરિસુધાણાજોગા તરસ મેકખમિય જે અણુએત્તિ
તેહા ભાવમાં સજજ || કારણ કે સર્વદર્શન સંમત ભેગનાં બીજી કક્ષાના યોગીને વિશુદ્ધ આજ્ઞા

Page #1026

સજજન સન્મિત્ર યેગને આધારે તેને યથાવત પરિણામ- જિય-યણવિહી ભાવ સમજીને અણુવ્રત વગેરેને ઉશી ' સંજ્ઞાનિયમે યજોગ તું લેકેત્તર-આધ્યામિક-મોક્ષગામી ધમને ચિયવાણ-જઈ વિસામણાય ઉપદેશ આપો .
સવણું ચધમ્મવિસયંતિ ! તસાગsસન્નત્તણુઓ તશ્મિ
નહિ ઇમે વિજોગો કિ. દહં પકખવાયોગાઓ .
પણ જે ભાવણમાં સિધિ પરિણા માએ સમ્મ -
સધર્મમાં બાધા ન આવે એ રીતે પરિપાલણાય છે ગૃહસ્થ આજીવિકા કરવી, નિર્દોષદાન આપવું, કારણ કે એજ ઉપદેશ એને નજીક વીતરાગ પૂજા, વિધિપૂર્વક ભજન, સંધ્યાને છે અને તેમાં જ એને દ્રઢ રૂચિ સંભવે છે. નિયમ, ઐવિવંદન, ત્યાગીને સ્થાન પાત્ર એમાંથી જ પરિણામ યા ફળ ત્વરિત આદિની મદદ આપવી, ધર્મવિષયનું શ્રવણ, લાવે છે અને તે સરળતાથી પાળી પણ શકે છે
આ બધું ગૃહસ્થ માટે યોગ જ છે. તે તઈયરસ પણ વિચિત્તે,
પછી ભાવનામાગ એગ છે. એમાં તે તદુત્તર સુજોગ સાહણે ભણિએ કહેવું જ શું? અથત એ તે અવશ્ય સામાવાઈવિસએ નયનિર્ણિ
ચેગ જ છે. ભાવસાર ત્તિ છે એમાઈ વત્થવિસઓ ગહણ મુવત્રીજી કક્ષાના યોગીને સામાયિક આદિ
એસમે મુણેય ! વિશે અનેક પ્રકારને ભાવ પ્રધાન–પરમાર્થ
જણે પણ ઉવસો લક્ષી અને સુક્ષ્મ અપેક્ષા બુદ્ધિપૂર્વક
સામાયારી મહા સવા | ઉપદેશ આપ, કેમકે એવો ઉપદેશ જ ઉપચુંક્ત બાબતોમાં અપાનારો ઉપદેશ તેને ઉત્તરોત્તર ઉત્તમ ગ ભૂમિકા માટે ગૃહસ્થ માટે જાણ. તે જ રીતે મુનિને સાધક મનાયેલ છે.
આપવાના ઉપદેશમાં બધી સામાચારી જેમ કુશળ વૈદ્ય બિમારના રોગ આવી જાય છે. અનુસાર તેને ઔષધ આપે છે, તેમ એગ એ જીવન જીવવાની કલા છે, સદગુરૂ સાધકને તેની યેગ્યતા અનુસાર પૂર્ણ જીવન પ્રગટાવવા માટે સમ્યક પ્રકારે માર્ગ દર્શાવે છે.
કઈ રીતે જીવવું એ ચગ દર્શાવે છે. કુશળ વૈદ્ય રોગને જાણે છે, રોગના
ગુરૂણે અગિજોગો, કારણે જાણે છે, રેગની પ્રકૃતિ જાણે છે.
અચંતિવિરાગદારણે તેઓ ઔષધને જાણે છે, ઔષધની માત્રાને જેગિગુણહીલણ-૬નાસણા જાણે છે, ઔષધની પ્રતિઅસરે જાણે છે,
ધમ્મલાઘવઓ | અને પ્રતિ અસરોના મારણને પણ જાણે છે. ઉપદેશક ગુરૂ અપાત્ર કે અગ્યને
સદ્દગુરૂ એ અધ્યાત્મ વૈદ્ય છે. વેગ આપે છે તે અત્યંત કટુક ફળ સદ્ધમ્માણુવરાહ વિત્તી
આપનારો સમજો. કારણ કે એમાં ગીદાણુંચ તેણ સુવિ સુદ્ધ, એના ગુણની અવહેલના સંભવે છે. પોતે

Page #1027

ચાગ સ્વાધ્યાય
નષ્ટ થઈ બીજાને નષ્ટ કરવાના સૌભવ છે, તેમજ ધર્મની હીણપત પણ સ*ભવે છે. મેલના માર્ગ
Path of Spiritual Transmutation એ માગ છે. એક ઉધ્વ મુખી, બીજો અધામુખી. એક પરિધિથી કેન્દ્ર પ્રત્યે જવાના (Spiral), બીજે માત્ર પરિધિ પર વર્તુળાકાર ઘુમવાને! (circle).
ભેદવિજ્ઞાન કે વિવેકજ્ઞાન આ અને માર્ગોને સ્પષ્ટ કરે છે. ચેતન અને જનું વાસ્તવિક પૃથકત્વ દર્શાવે છે. ચેતનની સક્રિયતા અને જડની નિષ્ક્રિયતાનું દર્શન ઉઘાડે છે.
ચેતનત્વની ચરમપ્રાપ્તિ ઉર્ધ્વમુખી માગમાં છે. અધેામુખી વર્તુળાકાર ભ્રમ ણુમાં નહિ. એક માગ પ્રકાશપુંજની તરફ લઈ જાય છે. બીજો માર્ગ' સર્વોચ્છાદક ઘનાંધકાર તકુ. માનવીના પેાતાના પર નિભર છે કે તે ક્યા માગ સ્વીકારે ! ચેતનત્વને ગુમાવીને જડત્વના કે જડત્વને મીટાવીને પૂર્ણ જીવનના ?
એક માગસ સ્વભાવની સહજ સ્ફૂરણાને છે. બીજો માગ ગાઢ અહંકારની અવાસ્તવિક ભ્રમણાના છે. એક માગ સ્વભાવને પ્રગટાવવાના છે. બીજો માગ અધકારમાં પડયા રહેવાના છે.
એક માગ પ્રેમને, સનના છે. બીજો માગ અપ્રેમને, વિધ્વંસને છે.
એક માગ અસિ ને, અભયના, અમૃતને, આત્મજાગૃતિના છે. બીજો માગ હિંસાના, ભયને, વિષના, ગાઢ મૂર્છાના છે.
જો માનવી અપસ્થાયી ભાગે પલેાગમાં વ્યસ્ત રહી ચિરસ્થાયી ભાવાન પ્રકાશથી ર થતા જાય તે તેને માગ જીવનને

૯૬૯
નહિ, મૃત્યુના છે.
જો માનવી માનવભવને સાર્થક કરવા ચૈત્રના માર્ગે પ્રયાણ કરશે તેા જાણું ગુણાનું આંતર રસ્ય તેની સામે ઉઘડશે, નિસગનું સહજ પ્રભુત્વ તેને પ્રાપ્ત થશે અને વિચારભાવની પ્રધાનતા પ્રમાણિત કરતે, આ મહામનીષિ પરાપ્રકૃતિના પ્રાંગઝુમાં પહોંચીને સમગ્ર (Totality)ના દ્રષ્ટા અને નિય'તા બનશે.
આધ્યાત્મ વિકાસના આ પરમ પરિમાણુ (Ultimate Dimension)માં દેશકાળનુ કાઇ બધન નથી. એવી કાઇ સીમ! નથી જ્યાં પહોંચીને આગળના અવકાશ ન હાય! પ્રકાશની, જ્ઞ!નની રેખાને રૂંધતા જયાં કાલપ્રવાહ અટકતા હૈય!
માનવ મનની જેમ સમગ્રની પણ કોઈ સીમા નથી. તત્ત્વની જેમ આત્માને પણ દેશકાળનું કોઇ અ’ધન નથી.
ચાગ-માગના પ્રવાસીને અ`તર પ્રકાશના અવસર અવશ્યઆવે છે. જ્ઞાનની ધારા ક્રમશ : સવ કઇ આલેકિત કરે છે. પરિણામે સત્યને ગૂઢ તત્ત્વમેધ પ્રગટે છે. અહિં પહેાંચીને સાધક સવના પ્રાણ સ્વરૂપ એ જ્ઞાનાત્પાદિની શક્તિના ઉગમ સ્થાનને શેાધે છે, જે સ' કઈનુ કાણુ કહેવાય છે.
અહિંથી પ્રારંભ થાય છે, જા પ્રભાવથી મહાભિનિષ્ક્રમણ અને લેાકાલેકને આલોકિત કરનાર મહાપ્રકાશ પ્રત્યે મહાપ્રયાણુ 1
પ્રકાશના આ પથ માક્ષના માગ છે. નિષ્કંલક નિરામાધ' આનદસ્વસ્વભાવજન્મ । વતિ ગિના માક્ષ વિપક્ષ' જન્મ સતતે -સાના વ. માત્ર નિષ્ણક છે, સ્વ સ્વભાવથી ઉત્પન્ન

Page #1028

સજજન સન્મિત્ર છે, સંસારનું વિપક્ષ-શત્રુ છે, યોગીઓએ ભાષાથી ભેદ પડતું હોવા છતાં પણ મોક્ષનું સ્વરૂપ આ પ્રકારે કહ્યું છે. તત્વને ભેદ પડતા નથી. તે કારણે બાધક
સ્યાદ્વાદ દ્રષ્ટિની અગત્ય ભાવ નથી. જેમકે હિંસાદિ દેવની વિરતિ In Perspective Vision
તેને જેને વ્રત કહે છે, અને સાંખ્ય આત્માની પરમ શુદ્ધ અવસ્થા–મોક્ષ યેગીઓ યમ કહે છે. તેમ ઉક્તિભેદ બાધક પ્રત્યે લઈ જનાર સાધનસામગ્રી પણ ગ નથી પણ ગ્રાહ્ય છે. કહેવાય છે.
યેગ પ્રક્રિયાઓમાં બાહારીતે ભિન્નતા અધિકાર ભેદ અનુસાર ભિન્ન ભિન્ન
દેખાતી હોવા છતાં તાવિક રીતે તેને સાધકે માટે ભિન્ન ભિન્ન સાધને સદ્દગુરૂ સમન્વય કરવાથી સાધકનું કાર્ય સરલ
જે છે જેમ જાદા જુદા રોગો માટે વૈદ્ય થઇ જાય છે. • જૂદા જૂદા ઔષધ આપે છે.
| શબ્દોને છેડી શબ્દ પાછળના અર્થમાં જે જે સાધન સામગ્રી જીવનું શીવત્વ જવું પડશે અને અર્થના .સરખાપણાને પ્રગટાવે, આત્માને પરમ પદે પહોંચાડે, તથા તફાવતને સૂક્ષ્મપણે સમજવો પડશે તે યુગ છે. પરમ કલ્યાણ માગ ઉપરનું ત્યારે ભાવમાં પ્રવેશ શકય બને છે. પ્રત્યેક પગલું ગ છે.
મા ગનુ સારિ પ ણું અધિકારી ભેદથી જ્ઞાનગ, ભક્તિયેગ Basic Index of Human Virtues જ પગ, લયયોગ, મંત્રોગ, હઠયોગ, જેને વેગની સાધના કરવી છે તેને સમાધિગ, કુંડલિનીયેગ, થાનગ. જીવનને પવિત્ર બનાવવું પડશે, સંયમિત કમથગ, રાજયગ આદિ વેગના અનેક કરવું પડશે. ભેદે પ્રાપ્ત થાય છે. પરંતુ સમ્યમ્ માનવભવ જે આપણને પ્રાપ્ત થયે દશનજ્ઞાન ચારિત્ર રૂપ મોક્ષમાર્ગમાં સર્વને છે તે અત્યંત દુર્લભ છે, આ વિચાર સર્વ સમન્વય સુગ્ય રીતે થઈ જાય છે. પ્રથમ દ્રઢ થ જોઈએ. ત્યાર પછી જ મેક્ષહેતયતે , ભિધતે ન તતઃકવચિતા ધર્મરૂપી શ્રેષ્ઠ રત્ન પ્રાપ્ત થવું અધિક સાયાભદાતમા ભાવે, તૃતિભેદને કારણમાં દુર્લભ છે, તે સત્ય સમજાશે.
–ગબિન્દુ ભવજલહિન્મિ અપારે, વેગ એટલે મોક્ષનો હેતુ એ અર્થ
દુલહું મણુયત્તણું પિ જતુણું ! થતું હોવાથી અનેક દશનના યુગ શાસ્ત્ર તત્થ ચિ અણWહરણું, સાથે જરા પણ ભેદ પડતો નથી. સાધ્યમાં
દુલહું સદ્ધમ્મવ૨શ્યણું ભેદ ન હોવાથી વચનમાં ભેદ દેખાતે હેય
-ધર્મરત્ન પ્રકરણ છતા પણ વચન ભેદ તેમાં કારણ નથી.
અપાર ભવ સાગરમાં ભ્રમણ કરતા મુખ્ય તુતત્ર નૈવાસી, બાધક સ્વાદ્વિપશ્ચિતામાં પ્રાણીઓને પ્રથમ મનુષ્યપણું પામવું એ હિંસાદિ-વિરતાવથે, યમઘતગતે યથા પણ દુર્લભ છે. તેમાં પણ અનાથને દૂર
–ગબિન્દુ કરનાર સદ્ધર્મરૂપી શ્રેષ્ઠ રત્ન પામવું એ - જ્યાં મુખ્ય વિષયક છે. ત્યાં વચનથી, તે અતિ દુર્લભ છે.

Page #1029

ચાગ સ્વાધ્યાય
ઇગવીસ ગુણ સમેએ,
જોગા એયસ્સ જિષ્ણુમયે ભણિયા !
તદુજણુમ્મિ પહેમ,
તા જઇયળ જ ભણિય ॥ —ધર્મરત્ન પ્રકરણું.
એકવીશ ગુણવાળા જીવ આ ધમ. રત્નને ચેાગ્ય છે, એમ જિન મતને વિષે કહેલુ છે. તેથી તેને ઉપાર્જન કરવામાં જ પ્રથમ યત્ન કરવા જોઈએ.
તે ગુણા આ પ્રમાણે છે.
૧ અમૃદ્ર (શૂદ્ર એટલે ગંભિરતા રહિત તે બુદ્ધિની નિપુણતા રહિત હોય તેથી ધમ સાધી શક્તા નથી. અક્ષુદ્રએટલે સ્વપરના ઉપકાર કરવામાં શક્તિમાન જે હાય તે અહિં ચેાગ્ય છે.)
૨ રૂપવાન (સ`પૂર્ણ' અંગેાપાંગવાળા, પાંચે દ્રિય વડે સુંદર અને સારા સંઘયણવાળા જે હાય રૂપવાન કહેવાય છે. તેવા પુરૂષ ધર્મને દીપાવી શકે છે. તથા ધમ પાળવામાં સમય હાય છે.)
૩ પ્રાંત વડે સૌમ્ય (જે સ્વભાવથી જ સૌમ્યપ્રકૃતિવાળા હાય તે પ્રાર્ય કરીને પાપકમ'માં પ્રવત તે નથી.
૪ લેાકપ્રિય (આ લેાક અને પરલાકમાં વિરૂદ્ધ એવુ' કાય' સેવતા ન હાય તથા જ્ઞાન, વિનય અને શીળે કરીને સહિત હાય તે લેાકપ્રિય કહેવાય છે. તેથી તે ખીજા માણસને પણ તે વિષે બહુમાન ઉત્પન્ન કરે છે.)
૫ ૨ (ક્રૂર મનુષ્ય કિલષ્ટ પરિણામવાળા હાવાથી તે સભ્યપ્રકારે ધનુ આરાધન કરી શકતા નથી.)
૬ પાપભીરૂ
૭ અશા (જે અન્યને છેતરતા નથી)

૮ દાક્ષિણ્યતાવાળા
૯ લજજાળુ
૧૦ યાળુ
૧૧ મધ્યસ્થ અને સૌમ્યષ્ટિવાળે
૧૨ ગુણુને રાગી ૧૩ સુથા કરનારા ૧૪ સુપક્ષ યુક્ત
૧૫ દીર્ઘદ્રષ્ટિવાળા ૧૬ વિશેષજ્ઞ
૧૭ વૃદ્ધોને અનુસરનારી
૧૮ વિનયવત
૧૯ કૃતજ્ઞ
૨૦ પરહિતકારી
૯૭૧
૨૧ લબ્ધલક્ષ્ય
અહિં જેમ એકવીશ ગુણેા દર્શાવ્યા છે, તેમ માર્ગાનુસારના પાંત્રીશ ગુણા છે,
માનવભવ પામ્યા પછી સર્વ પ્રથમ મનુષ્યત્વ કેળવવાનું છે. તે માટે સનુ હિત જેમનાં હૈયે વસ્યું છે, એવા શાસકાર ભગવ‘તાએ માર્ગાનુસારના ગુણ્ણા દર્શાવ્યા છે.
આ શુથે! જે ાતામાં પ્રગટાવે તે માનવી”
માર્ગાનુસારિપણાના ગુણે! એ માનવતાની સેાટી છે, આધ્યાત્મિક વિકાસના પાયે છે. આ ગુણુમાં વિશ્વના સવ નીતિ શાસ્ત્રાનું સત્ત્વ સમાએલુ છે. આ ગુણેાનું મહત્વ કાઇ આધ્યુ. ન કે, આ ગુણુાની ઉપેક્ષા કરીને કોઈ ચેાગના માગે પ્રયાણ કરવાનુ દુઃસાહસ ન કરે.
ધમની પ્રાપ્તિ માટે તથાભવ્યત્વ વગેરેને પકાવવાના માગ' “પંચસૂત્ર”માં આ પ્રમાણે દર્શાવ્યે છે.
ધ પ્રવેશની ચાવી Human Fundamentals
પૂ. શ્રી ચિરંતનાચાય' ‘પ’ચસૂત્ર’માં

Page #1030

૯૭૨
સજજન સન્મિત્ર ફરમાવે છે કે,
૩ શુશ્રષા એટલે તત્ત્વને સાંભળએ અસ્સ | વુચિછત્તી સુદ્ધધમ્માઓ, વાની ઈચ્છા સુદ્ધધમ્મસંપત્તી પાવકમવિગમાઓ, ૪ શ્રવણ એટલે તને સાંભળવું. પાવકમ્મવિગમો તહાભગવત્તાઈભાવઓ !” ૫ બેધ એટલે શ્રવણ કરેલ તત્તવન
આ સંસારનો વિચ્છેદ શુદ્ધ ધર્મથી અવગમ, થાય છે. આવા શુદ્ધ ધર્મની પ્રાપ્તિ પાપ- ૬ મીમાંસા એટલે અવગમ પછીનું કમેને વિગમ થવાથી થાય છે અને પાપ તરવનુ મનન. કર્મોને વિગમ તથાભવ્યત્વાદિ અનુકૂળ
૭ પ્રતિપત્તિ એટલે મનન પછી વેગ મળવાથી થાય છે.
તવને સ્વીકા૨, અર્થાત્ તત્ત્વ નિશ્ચય, તસ્સ પણ વિવાગસાહણિ ચઉસ
“આવું જ છે એ નિર્ણય. રણગમણું દુકકડ રિહ, સુકડાણસેવણું !”
૮ પ્રવૃત્તિ એટલે તવ નિર્ણય આ તથાભવ્યત્વ વગેરેને પકાવવાના પછીનું તદનુસાર અનુષ્ઠાન. ત્રણ સાધન છે. એક ચાર શરણને “ગબિન્દુમાં કહ્યું છે કે,
સ્વીકાર. બીજા દકાની નિદા અને લિગ માર્ગોનુસાયેષ, શ્રાધ: પ્રજ્ઞાપના પ્રિયા ત્રીજું સુકૃત્યોનું સેવન.
ગુણરાગી મહાસ, સકત્યારંભસંગત છે અઓ કાયવમિણે હેઉકાણું
શ્રદ્ધાવત, ઉપદેશ સાંભળવામાં પ્રેમસયા સુપ્પણિહાણું,
વાળા, મહાન પુરૂષના ગુણાનુરાગી, ભુજ ભુજ સંકિલેસે,
ધર્મના અનુષ્ઠાનમાં મહાપરાક્રમ કરનારા, તિકાલમસંકિ લેશે ? તેમજ શક્તિ અનુસાર ધર્મ પ્રવૃત્તિ માટે દુઃખમુક્ત થવાની ઈચ્છાવાળાએ કરનારા, ભવ્યાત્મા માર્ગનુસારપણાને એ ઉપાયોનું હમેશા સુપ્રણિધાન (નિશ્ચય પામેલા જાણવા, કારણ કે તે માનુસાર પૂર્વક સેવન) કરવું જોઇએ. સંકલેશ હોય પણના ચિહ્ન છે. ત્યારે તે વારંવાર અને સંકલેશના અભાવે
આ પ્રમાણે માનવતાની યોગ્યતા પણ દિવસમાં ત્રણ વાર અવશ્ય કરવું જોઈએ. (Human Fundamentals) પ્રાપ્ત થયા
પૂ. શ્રી ચિરંતનાચાર્ય તથા ભવ્યત્વાદિને પછી જ શ્રાવકપણું પ્રગટી શકે, સાધનાને પકાવવાને આ અમોઘ ઉપાય દર્શાવ્યું અધિકાર પ્રાપ્ત થાય. માનવતાની યોગ્યતા છે. જે વડે ભેગમાર્ગના પ્રવેશની ચાવી વિના યેગને પ્રવેશ શક્ય જ નથી પ્રાપ્ત થશે.
ધમસિદ્ધિના સાધન તત્વજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે અદ્વેષ આદિ
Heart of Sadhana આઠ અગે છે.
ધર્મરત્નની પ્રાપ્તિના સાધન પૂ. શ્રી ૧ અદ્વેષ એટલે બીજા જીવો અથવા હરિભદ્રસૂરિજી ફરમાવે છે કે, તવ ઉપર અપ્રિયતાનો અભાવ.
સાધુ સેવા સદા ભકત્યા, મૈત્રી સવેષુ ભાવતઃ ૨ જિજ્ઞાસા એટલે તત્ત્વને જાણ રમાત્મયગ્રહ મેક્ષ ઘમહેતુ પ્રસાધનામ / વાની ઇચછા,
નિરંતર ભક્તિપૂર્વક જ્ઞાનવૃદ્ધ સાધુ

Page #1031

ચોગ સ્વાધ્યાય પુરૂની સેવા, ભાવપૂર્વક પ્રાણી માત્રના હિતની ચિંતા એ મારાપણાની બુદ્ધિને સર્વથા ત્યાગ, એ ધર્મસિધિના સાધન છે. સદ્ધત્તણસ જુ
ભદ્રગપગઈ વિરાસનિપુણ મઈ . નયમગરઈ તહ દઢ,
-નિયવયઠિઈ વિણિ હિંડ્યો .
ધર્મની સાધના માટે આ ચાર ગુણ મહત્વના છે ૧ ભદ્રક પ્રકૃતિ, ૨ વિશેષ નિપુણ મતિ, 3 ન્યાય માગ રતિ, ૪ દૃઢનિ જવચનસ્થિતિ, ધર્મો મે કેવલજ્ઞાનિ–પ્રણીત: શરણું પરમ ચરાચરમ્ય જગતે ય આધાર પ્રકીરિંતઃ -શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિકૃત “નમસ્કાર મહામ્ય
કેવલીભાષિત ધમ જ પરમ શરણ છે અને તેજ ચરાચર વિશ્વને આધાર છે.
ધમ, આજ્ઞા, શાસન વગેરે શબ્દો એકાથક છે.
ઉધમપદને અર્થ અતિ ગંભીર છે તે જુદા જુદા નોથી સમજવું જોઈએ.
ધમની કેટલીક વ્યાખ્યાઓ આ પ્રમાણે છે. સદ્દષ્ટિજ્ઞાનવૃત્તાનિ ધમધમેંશ્વરા વિદઃ *
શ્રી તીર્થંકર ભગવંતોએ સમ્યગદર્શન જ્ઞાન ચારિત્રને ધમ કહ્યો છે.
“આત્મનઃ પરિણામ છે, મોહક્ષોભ- વિવજિતઃ સ ચ ધર્મ !” મેહના વિકારથી રહિત આત્મ પરિણામ તે ધર્મ છે. “વરતુ સ્વરૂપંહિ, પ્રાઈમ મહર્ષય
મહર્ષિએ વસ્તુ સ્વરૂપને જ ધર્મ કહે છે.
ધર્મો હિ વસ્તુયાથાભ્યમ ? વસ્તુનું માથામ્ય સ્વરૂપ તે ધર્મ છે. “વત્યુ સહા ધમે ” વસ્તુ સ્વભાવ તે ધર્મ છે.
1 શ્રી ચિદાનંદજીએ કહ્યું છે કે, “મૂરખ કુલઆચાર,
માનત ધમ સદીવ; વસ્તુસ્વભાવ ધર્મ શુદ્ધ,
કહત અનુભવી જીવ.” સામાન્ય માણસે કુલાચાર ને ધમ માને છે. અનુભવી મહાપુરૂષ વસ્તુસ્વભાવને ધર્મ કહે છે.
કાર્ય અને કારણ Find Him Where You Are
“ધમ બિંદુમાં આગમત અનુષ્ઠાનને ધમ કહ્યો છે. તે અનુષ્ઠાન મથ્યાદિ ભાવથી સંયુક્ત હેવું જોઈએ. અનુષ્ઠાન એટલે પ્રવૃત્તિ.
ધમંબિંદુમાં એ પણ કહ્યું છે કે અનુષ્ઠાનને ઉપચારથી ધર્મ કહેવાય છે, પરમાર્થથી તે આત્મશુદ્ધિ તેજ ધમ છે. અનુષ્ઠાનથી આત્મશુદ્ધિ થાય છે. અહીં અનુષ્ઠાન તે કારણ અને આત્મશુદ્ધિ તે કાર્ય છે.
ધમ બિંદુ”માં કહ્યું છે કે “ધમ ધનના અથઓને ધન આપે છે. કામના અર્થઓને કામ (પ્રશસ્ત શબ્દાદિ ઇદ્વિયાર્થી) આપે છે અને મોક્ષના અથી ઓને મોક્ષ આપે છે.
પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી કહે છે કે, ધર્મ એવાપવગણ્ય પારસ્પયેણ સાધક : ?
ધમએજ પરંપરાએ મોક્ષનો સાધક છે.
ચિત્તની શુદ્ધિ અને પુષ્ટિ ધર્મ વડે થાય છે.
શાસ્ત્રકાર મહર્ષિએ કહે છે કે “રાગ દ્વેષ અને મોહરૂપ મળે જેમાંથી દૂર થયા છે અને જે પુષ્ટિ અને શુદ્ધિવાળુ છે, તે ચિત્ત ધમ છે.

Page #1032

ભજન સમિટ જેને એગમાં રસ છે તે સ્વાર્થવશ શિક્ષા પદાનિ ચારિત્રતાનિ ગ્રહ મેધિનાં અનુચિત, અયુક્ત કે અપકારાર્થ પ્રવૃત્તિ
-ગ શાસ એથી બીલકુલ બશે અને પિતાના જીવન સમ્યક્ત્વપૂર્વક પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ વ્યવહારમાં સૌમ્યતા,શિષ્ટતા, ભદ્રતા, સહાનુ- ગુણુવ્રત અને ચાર શિક્ષાત્રતો એમ ભતિ, સૌહાર્દ આદિ ગુણે ઉદારતા પૂર્વક ગૃહસ્થ ધામના ચાર વ્રત છે. પ્રગટાવે. નિરર્થક પ્રવૃત્તિઓને તજે, પરે૫- શમસ વેગ નિદાનુકંપાસ્તિકય લક્ષણે કારના ભાવને અપનાવે, પ્રમાદને ખંખેરે, લક્ષણ પંચસિમ્યક્ સમ્યક્ત્વમુપલયેતે ! સર્વ જીવોનું પારમાર્થિક હિત ચાહે.
–ગ શાસ્ત્ર મોહાંધકારથી આચ્છાદિત કરનારી શમ એટલે ઉપશમ ભાવ. પોતાના ધારણાઓ હદયમાં રાખીને એગ માગનું અપરાધીનું પણ પ્રતિકૂળ ન ચિંતવે. અવલંબન કયારેય શકય નથી જ.
સંવેગ એટલે દેના અને મનુષ્યના માનવભવનું સાર્થકપણું ધર્મરત્નની
સુખને દુઃખરૂપ માને અને મોક્ષ સુખ પ્રાપ્તિમાં છે.
અર્થાત્ આત્મસુખ ને જ સુખ કરી જાણે. દુગતિપ્રપતન્માણિ ધારણાહમ ઉચ્ચતે
નિર્વેદ એટલે આ ભવને નરક સમાન સંયમાદશવિધઃ સર્વક્તો વિમુક્તયે
કે બંદીખાના સમાન માને અને ઉદાસીનગ શાસ્ત્ર
વૃત્તિથી રહે. જેમ બને તેમ સંસારથી દુગતિમાં પડતાં પ્રાણીઓને તેમાંથી
નીકળવાને પ્રયત્ન કરે. બચાવી, તેઓનું રક્ષણ કરે તેનું નામ ધમ
અનુકંપાના બે પ્રકાર છે. દ્રવ્યથી છે અને તે સંયમાદિ દશ પ્રકારને સવંશને
દુઃખી પ્રાણીને પિતાથી બનતી મહેનતે અને કહેલે ધર્મ મોક્ષ માટે થાય છે.
શક્તિ અનુસારે દુઃખથી મુક્ત કરવા તે. ભાવથી ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા, નિર્લોભતા,
ધમરહિત છને શક્તિ અનુસાર ધર્મમાં તપ સંયમ, સત્ય, શૌચ, અકિંચન અને
જોડવા પ્રયત્ન કરે છે. આસ્તિકતા એટલે બ્રહ્મચર્ય આ દશ પ્રકારને ધમ છે.
વિતરાગના વચન ઉપર પૂર્ણ શ્રદ્ધા. શુશ્રષાં ધમરાગh, ગુરૂદેવા દિ પૂજનમાં
આ પાંચ લક્ષણએ કરી સારી રીતે યથાશક્તિ વિનિર્દિષ્ટ,લિંગમસ્ય મહાત્મભિક સમક્તિ ઓળખી મકાય છે.
–ગબિન્દુ
ગૃહસ્થના બાર વ્રત આ પ્રમાણે છે. શુશ્રુષા, ધર્મરાગ, યથાશક્તિ દેવગુરૂની
પાંચ અણુવ્રત. પૂજાભક્તિ, સાધર્મિજનની ભક્તિ વગેરે ૧ સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રતધર્મપ્રાપ્તિના ચિન્હ મહાપુરૂષોએ શાસ્ત્રોમાં સ્થલ જીવહિંસા નહિ કરવાનું વ્રત. જણાવ્યા છે. તે આપણી શક્તિ અનુસાર ૨ સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણવ્રત-સ્કૂલ આચરતાં આત્મામાં સમ્યકત્વ પ્રગટે છે. અસત્ય નહિ બલવાનું વ્રત. સાધનાના માર્ગે
૩ સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રતExperiments in Spirituality સ્થૂલ અણદીધું ન લેવાનું વ્રત. સમ્યકત્વ મૂલાનિ પંચાણુવ્રતાનિ ગુણઅયા ૪ સ્વદાર સંતેષ પરદાર ગમન

Page #1033

યોગ સ્વાધ્યાય વિરમણ વ્રત-વીથી સંતોષ રાખી પરી સાથે ગમન નહિ કરવાનું વ્રત.
૫ સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત-સ્થલ પરિગ્રહને મર્યાદિત રાખવાનું વ્રત.
ત્રણ ગુણવ્રત
મૂળ ગુણની પુષ્ટિ કરનારા વતે તે ગુણવતે.
૬ દિ૫રિમાણ વ્રત-દરેક દિશામાં અમુક હદથી અધિક ન જવું તેવું વ્રત.
૭ ગોપલોગ પરિમાણ વ્રત–ભેગ અને ઉપભોગના પદાર્થોની મર્યાદા કરનારું વ્રત
૮ અનર્થ દંડ વિરમણ વ્રત-વિશિષ્ટ પ્રયજન વિના આત્મા દંડાય તેવી પ્રવૃત્તિ કરવાથી અટકવાનું વ્રત,
ચાર શિક્ષા વ્રત
જીવને સર્વવિરતિ ચારિત્રનું કે સાધુ જીવનનું શિક્ષણ આપે તે શિક્ષા વ્રત. - ૮ સામાયિક વ્રત–બે ઘડી પયત સાવધ વ્યાપારોને ત્યાગ કરવાનું વ્રત.
૧૦ દેશાવકાશિકવ્રત–વતેમાં રાખેલી છૂટની મર્યાદા કરવાનું વ્રત.
૧૧ પિષધોપવાસ વ્રત–પર્વના દિવસેએ ઉપવાસ આદિ કરવાનું વ્રત.
૧૨ અતિથિ સંવિભાગ વત-અતિથિ એટલે સાધુ, મુનિરાજ આદિને શુદ્ધ પાણી સંવિભાગ દાન કરવાનું વત.
સાધક આ દશનેગ, જ્ઞાન અને ચારિત્રગને યથાશક્તિ આચરતે ભેગ માગમાં આગળ વધે છે. જેમ કર્મના ભારથી મુક્ત બને છે તેમ તેમ વિશેષ આત્મગુણે પ્રગટ થાય છે.
આવશ્યક ક્રિયાઓમાં લેગ ભરે છે. “અવશ્ય કમ્મ આવશ્યકમ અવશ્ય કરવા રોગ્ય તે આવશ્યક.
૯૭૫ શ્રી વિશેષાવશ્યક ભાષ્યમાં કહ્યું છે કે “સાધુએ અને શ્રાવકે રાત્રિના અને દિવસના અંતે અવશ્ય કરવા ગ્ય છે, તે કારણથી આ આવશ્યક કહેવાય છે.
શ્રી નંદીસૂત્રમાં તેના છ પ્રકાર નીચે મુજબ છે.
સે કિંત આવસ્મયં? આવસ્મય છશ્વિતું પણુત્ત, ત જહા ૧ સામાઈ, ૨ ચકવીસ, ક વંદણાં, ૪ પડિકકમણું, ૫ કાઉસગ્ગ, ૬ પચ્ચકખાણું, સે ત આવયં ”
તે આવશ્યક કેવું છે? આવશ્યક છ પ્રકારનું કહેલું છે, તે આ રીતે ૧ સામાયિક, ૨ ચતુર્વિશતિસ્તવ, ૩ વંદનક, ૪ પ્રતિક્રમણ, ૫ કારોત્સગ અને ૬ પ્રત્યાખ્યાન, આ રીતે આવશ્યક કહ્યું.
વદિા સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, આવાસણ એએણ,
સાવ જઈવિ બહુર હાઈ દુકખાણુમંત કિરિ,
કાહી અચિરણ કાલેણુ શ્રાવક સાવધ કમેને કરનારો હોવાથી ઘણા પાપોને બાંધનાર છે, તેમ છતાં આ આવશ્યક ક્રિયા વડે તે સકલ દુકાને અંત અલપ સમયમાંજ કરે છે એટલે કે તે મુક્તિને પામે છે. અને દેવઃ કૃપા ધર્મો ગુર યત્ર સાધવા શ્રાવકત્વાય કસ્તમૈં નગ્લાઘેતાવિમૂઢધી:
નેશ્વર જેને દેવ છે, દયામય ધર્મ છે, અને જ્યાં નિશે ગુરૂ તરીકે છે. તેવા શ્રાવકપણાની કયે બુદ્ધિમાન પ્રશસા ન કરે ?

Page #1034

૯૭૬
શ્રાવકના મનારથ Signposts on the Path કઈ આ સ‘વિગ્ગાણું, ગીઅત્થાણું ગુરૂણું પય-મૂલે ।
સયાઇ સ`ગ રહિએ,
૫૦૦જજ સોંપવજિજસ્સ` ? I હું સ્વજનાદિકને સંગ મૂકીને કયારે ગીતાથ ગુરૂના ચરણ કમલ પાસેપ્રવજયા ગ્રહણ કરી
ભય ભૈરવ નિષ્કા,
સુસાણુમાઈસુ વિહિઅઉસગ્ગા । તવ તણુ અગે આ,
ઉત્તમચરિઅ રિસ્ટામિ ॥ હું તપસ્યાથી દુખ ́લ શરીરવાળા થઇને
કયારે ભયથી અથવા ઘેર ઉપસગથી ન
ડરતાં સ્મશાન વગેરેને વિષે કાર્યાત્સગ કરી ઉત્તમ પુરૂષાની કરણી કરીશ ? જિનધમ વિનિમુ કતા,
ચક્રવપિ
માવ ત્યાં ચેટપિ દરિદ્રોપિ,
જિનધર્માધિવાસિત ઃ ॥
જૈન ધમ થી રહિત થઇ ચક્રવતી પણ હું ન થાઉં પણ જૈન ધમ'થી વાસિત દાસ કે દરિદ્ર થાઉં તે તે પણ મને સ`મત છે. ત્યક્તસંગે જીણુ વાસા મલિકલન્તકલેવર: ! ભજન્ માધુકરી' વૃત્તિ મુનિચર્યા કદાશ્રયે ॥
અહૈ ! હું આ સત્ર સમૈગાના ત્યાગ કરી, જીણું' પ્રાય વસ્ત્રવાળા થઈ મળથી કિલન-ભિજાએલા શરીરવાળે (શરીર ઉપરથી નિરપેક્ષ બની,) માધુકરી ત્તવાળી મુનિચર્યાના કારે આશ્રય કરીશ? ત્યજન્ દુઃશીલસ સગ ગુરૂપદરજઃ સ્પૃશન્ કદાહ યાગમભ્યયન પ્રભવેય' ભવચ્છિદે !! દુઃશીલેાની સામતના ત્યાગ કરી, ગુરૂ

સાજન સન્મિત્ર મહારાજની પાદરજના સ્પર્શ કરતા, યોગના અભ્યાસ કરી આ ભવાના નાશ કરવાને હું કયારે સમથ થઇશ ? મહાનિશાયાં પ્રકૃતે કાયાત્સગે પુરાદ્ધદ્ધિઃ । સ્ત‘ભવન્સ્ક ધક ણુ' વૃષાઃ કુટુ': કદાયિ
મધ્યરાત્રીએ શહેરની બહાર કાચાત્સગ મુદ્દાએ ધ્યાનમાં રહેલા મને સ્થ`ભની માફક સ્થિર રહેલાને સ્થંભ જાણી મળ પોતાના સ્કધનુ કયારે ક ણુ (ઘષ ણુ) કરશે? વર્ન પદ્માસનાસીન' સ્થિતમૃગાભ ક" । કદાઘ્રાસ્ય‘તિ વત્રે માં જર ́તે। મૃગયૂથ પાઃ ॥
વનની અંદર પદ્માસનમાં બેઠેલાં અને ખોળામાં મૃગના બચ્ચાં રહેલા મને મેઢા ઉપર વૃદ્ધ મૃગથપતિઓ ( અચેતન વસ્તુ જાણી) કયારે સૂંઘશે ? શત્રૌમિત્રતૃણે ત્રણે સ્વર્ણ નિ મૌદે । મેછેૢભવે ભવિષ્યામિ નિવિશેષમતિ કદા: P
શત્રુ અને મિત્ર ઉપર, તૃણુ અને સ્ત્રી સમુદાય ઉપર, સુવર્ણ અને પથ્થર ઉપર, મણૢિ અને માટી ઉપર, મેક્ષ અને સ'સાર ઉપર સમભાવવાળા ( રાગદ્વેષ વિનાના) હું કયારે થઇશ ? અધિર તું ગુણશ્રેણિનિશ્રી મુક્તિવેશ્પન:। પરાન દલતા ક‘દાન કુર્યાદિત મનેય ન્
આ પ્રમાણે માક્ષ ઉપર ચઢવાન શ્રેણિરૂપ નિસરણી સરખ તથા પરમ આનંદ રૂપ લાના કદ સરખા મનેરચે શ્રાવકે:એ કરવા.
મંત્રી વસ્તુપાળ નીચેની ભાવના પ્રતિદિન કરતા.
શાસ્ત્રાભ્યઃ સે જિનપતિતઃ સગતિ સવદાયૈ:, સત્તાનાં ગુણ ગણુકથા ઢોષવાદે ચ મૌનમ્ । સવસ્થાપિ પ્રિયહિતવચે ભાવનાચાત્મતત્ત્વે, સમ્પદ્યન્તાં નમ ભવભવે યાત્રદાન્તેઽપવગ |

Page #1035

ચાગ સ્વાધ્યાય
જ્યાં સુધી મને અપવગ' એટલે જન્મ, જરા, મરણાદિના સવથા નાશ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી પ્રત્યેકભવમાં ૧ શાસ્ત્રોના અભ્યાસ, શ્રવણ, અનન પરિશીલન ૨ ત્રિભુવનતારક અહિં તેને નમસ્કાર૩ હું મેશ આય પુરૂષોને સમાગમ-સત્સ`ગ૪ સચ્ચારિત્રપાત્ર પુરૂષના ગુણુગણુનું કથન—ગાન ૫ કોઇના પણ દ્વેષ કથનમાં મૌન ૬ સવને પ્રિય અને હિતકર વચન અને છ આત્મતત્ત્વમાં ભાવના, આત્મ સ્વરૂપમાં રમણુતા, જીવમાત્રના હિતની ભાવના, આત્મતત્ત્વમાં થતાં ષટ્કારકાની વિચારણાપ્રાપ્ત થાઓ.
દુસ્યાં ભવસ્થિતિં સ્થેસ્ના, સવ*જીવેષુ ચિંતવન નિસર્ગ સુખસગ તેવ્યપત્રગેવિમાગ ચૈત્
સંસારની દુઃખમય સ્થિતિના સ્થિરતા પૂર્વક વિચાર કરતા શ્રાવક ભાવના ભાવે કે ‘સવ' જીવે સંસારના સર્વ દુઃખોથી મુક્ત બની જયાં સ્વાભાવિક રીતે નિરતિશય સુખ છે એવા મેાક્ષ પ્રાપ્ત કરી.’ યે!ગનું ચઢાણુ Spiritual Ascent
ચાગ શબ્દના અનેક ભાવાથ ભિન્નભિન્ન દ્યાનિક વ્યવસ્થાઓમાં કહ્યા છે.
આત્માને સત્ય યા તત્ત્વથી જોડવા, એકાકાર કરવા, તદાકાર કરવા એ ચોગ છે.
આત્મા અને પરમાત્માનું મિલન, આત્માનું મેકક્ષ સાથે જોડાણુ એ ચેત્ર છે.
સત્ય કે તત્ત્વના પ્રાગટ્યના માગ એ ચેાગ છે. એ અનિવČચનિય, અપરિમેય, વિશાલ, સર્વવ્યાપી તત્ત્વમાં આત્માનું વ્યક્તિત્વ પૂર્ણ રૂપે મેળવી દેવું એ યાગ છે.
અધુરી ભાષાના અપંગ શબ્દો ભાવ પ્રદેશના વધુનને ચેાગ્ય રીતે રજુ નહિ

૯૦૦
કરી શકે.
ભાવનાની અસીમ પ્રવાહશકિતને સમજનારા મેધાવિઓએ જ્ઞાનની ઉપલબ્ધિનેજ યોગની ચરમ સાકતા કઠુિં છે.
સમ્યજ્ઞાન પ્રગટતા, દર્શનની અધિક અધિક નિમ ળતા થતાં આત્માના સ્વરૂપમાં, સ્વભાવમાં, દષ્ટિકાણુમાં, ક્રિયાકલાપમાં પરિવર્તન આવે છે. તેની ધારણા સ્પષ્ટ થાય છે કે જ્ઞાનના જ્ઞાતા પાતે સ્વય છે. જ્ઞેય પોતાથી પૃથક છે. સવ પદાર્થોં અને પરિવત ને શેયના અંગ છે.
શારિરિક પ્રચેષ્ટાઓથી કર્મેન્દ્રિયાના વિષયામાં પશુની જેમ ઉપભાગ કરવાનું માનવીનુ' ધ્યેય નથી. માત્ર આટલા માટે જ માનવમનનુ' સર્જન થયું નથી. નિસગની સર્વશ્રેષ્ઠ રચના માનવ દેહ છે, માનવમન છે. માનવમનના પૂર્ણ. વિકાસની શકયતા માનવદેહમાં છે માત્ર માનવ ભવમાં જ માક્ષ પ્રાપ્ત થઈ શકે.
પ્રથમ માનવમન દ્વારા કર્મેન્દ્રિયાને સયત અનાવવાની પરમ આવશ્યકતા છે, જેથી અસ્ખલિત જળધારાની જેમ અધેામુખ વહિ જતી જીવનશક્તિના
અપવ્યય ન થાય.
ચાગ એટલે અધેામુખ વહેતી જીવનશકિતને ઉર્ધ્વમુખ અનાવવાની પ્રક્રિયા. Process for Transmutation of Self
ચેગના પ્રવેશ પછી યમનિયમના કિનારાએ વચ્ચે વહેતા જીવન પ્રવાહમાં મહામાહુના ગાઢ અંધકાર સમસ્ત ચેતનાના જાગૃતિપુંજોને પરાસ્ત કરવામાં સમથ થતે નથી.
ચેગ માગને પથિક વિકાસ પ્રત્યે આગળ વધે છે. પ્રકાશ વડે એક પછી એક અજ્ઞાત આંતરક્ષેત્રોને આલેાકિત કરે છે.

Page #1036

702
યમ અને નિયમ
The Foundations of Successful Training of the Consciousness યમ અને નિયમની સાધન પ્રણાલી બાહ્ય રીતે જોતાં સરલ દેખાય છે, પરંતુ તેના અભ્યાસ અત્યંત કઠિન છે.
સાધક ચેાગની બીજી કેાઈ સાધનાએ ભલે ન કરી શકે પણ જો યમ નિયમનું દ્રવ્ય અને ભાવથી સુર્યેાગ્ય પાલન થાય તે ચોગસાધનાના અનુભવ સ્વય' તેને સમજાશે.
અષ્ટાંગ ચેાગમાં સર્વ પ્રથમ યમ છે. પાતજલ ચૈાગસૂત્રના સાધન પાર્કમાં કહ્યું છે કે અહિંસાસત્યાસ્તેય બ્રહ્મચર્યાં પરિગ્રહાયમા।’ અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચય અને અપરિગ્રહ ને યમ' કહે છે.
“જાતિદેશકાલસમયાનવચ્છિન્નાઃ સાવ - ભૌમા મહાવ્રતમ્” જાતિ, દેશ, કાલ અને સમયની સીમાથી રહિત, સર્વ અવસ્થાઆમાં પાલન કરવા ચેગ્ય યમ મહાવ્રતકહેવાય છે.
સાધનપાના
સૂત્રમાં
‘નિયમ' માટે કહ્યું છે કે,
શૌચસ તેાષતપઃસ્વાધ્યાયેશ્વર પ્રણિધાનાનિ નિયમાઃ ।''
શૌચ, સ`તેાષ, તપસ્યા, સ્વાધ્યાય અને ઈશ્વર પ્રણિધાન આ નિયમ’ છે.
માસમા
યમ નિયમમાં એટલું ખળ છે કે તેમાંના એકાદ અહિંસા કે સત્યની સાધના જે સદા સદા સર્વાવસ્થામાં પૂર્ણ રૂપે થઈ શકે તે ચેાગની સિદ્ધિ થઈ જાય અને જીવન સાર્થક બની જાય.
યમનિયમની સાધના કર્યા વિના ચેાગમાગમાં ઉન્નતિ કરવી કે મેાક્ષના અધિકારી થવું અસભવ છે,

સજ્જન સન્મિત્ર અહિંસા સત્યમસ્તેય, બ્રહ્મચર્યાં પરિગ્રહાઃ । પંચલિ: ૫'ચભિયુ'કતા, ભાવનાભિવિમુકતયે ॥ —યાગશાસ્ર
અહિંસા, સત્ય, અચૌય', બ્રહ્મચય' અને અપરિગ્રહ આ પાંચ મહાવ્રત છે. એક એકમહાવ્રતની પાંચ પાંચ ભાવના છેભાવના સહિત મહાવ્રતા મુક્તિને માટે થાય છે. ન યુદ્ઘમાયેગેન, જીવિતવ્યપરાપણુમ્। ત્રસાનાં સ્થાવરાણાં ચ તદહિંસાવ્રતમ્ મતમ્॥ યોગશાસ્ત્ર
પ્રમાદના કારણથી ત્રસ અને સ્થાવર જીવાતું જીવિતવ્ય નાશ ન કરવું તે અહિંસાવ્રત માનેલું છે.
પ્રિય' પથ્ય' વચસ્તથ્ય' સૂનુતવ્રતમુચ્યતે। તત્તથ્યમર્પિના તથ્યમાંપ્રય'ચાહિત' ચ. —ગશાસ્ત્ર
અન્યને પ્રિય લાગે તેવું અને હિતકારી સત્ય વચન ખેલવું તે સત્ય નામનું મહાવ્રત કહેવાય છે. અપ્રિય અને અહિતકર વચન સત્ય ડાય તે પણ તે સત્ય નથી. અનાદાનમદત્તા, સ્તેયવ્રતમુન્નીતિમ્ । ખાહ્યાઃ પ્રાણા નૃણામાં, હરતા ત હતાહિત ॥ —યોગશાસ્ત્ર
આપ્યા સિવાય કંઇ નહિં લેવુ તે અચૌય' વ્રત કહેલું છે ધન એ મનુષ્યાના ખાહ્ય પ્રાણ છે. તે હરણ કરતાં તે મનુષ્યેાના દ્રવ્ય પ્રાણાના નાશ કર્યાં કહી શકાય છે. દિવ્યૌદારિકકા માનાં કુતાનુમતિ કાશ્તિઃ । મનાવાાયત ત્યાગેા પ્રાણદશા મતમ્ ॥ યાગશાસ
દિવ્ય અને ઔદારિક વિષયેાના મન, વચન કાયાથી કરવા, કરાવવા, અનુમાદવાને ત્યાગ કરવા તે બ્રહ્મચય. અઢાર પ્રકારનું કહેલું છે.

www.jainellbrary.org

Page #1037

જ
ગ સ્વાધ્યાય
૯૭૯ સવંભાવેષુ મૂછયા, સત્યાગ: સ્વાદ પરિગ્રહ રૂપે શાસ્ત્રમાં કથન કરાયેલી છે. યદસવપિ જયેન, મૂછવા ચિત્તવિપ્લવઃ | બૌદ્ધ દર્શનમાં પાંચ યમના સ્થાને
–ોગશાસ્ત્ર પંચશીલ બતાવ્યા છે. જેમાં અહિંસા, સત્ય, સર્વ પદાર્થને વિષે આસક્તિને ત્યાગ અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય તે સમાન છે, કેવલ અપકરે તે અપરિગ્રહ કહેવાય છે. પાસે વસ્તુ રિગ્રહના સ્થાને મઘને નિષેધ દર્શાવ્યું છે. ન હોય તે પણ આસક્તિથી ચિત્તમાં જ્યારે આ યમનિયમના પાલનમાં વિઘ અનેક વિકૃતિઓ જાગે છે.
ઉપસ્થિત થાય ત્યારે તે દૂર કરવા માટે અષ્ટપ્રવચન માતા
મહર્ષિ પતંજલિએ ચોગ સૂત્રમાં કહ્યું છે Path of Love-Wisdom
કે “વિતર્કબાધને પ્રતિ પક્ષ ભાવનમ ” ઈર્યાભાણદાન નિક્ષેપોત્સર્ગ સંક્ષિકા વિતદ્વારા યમનિયમને બાધા આવતા ચાહક સમિતિસ્તિો ગુપ્તિ સિગનિગ્રહત તેના પ્રતિપક્ષનું ચિંતન કરવું જોઇએ.
–ગશાસ્ત્ર “વિતક હિંસાદયઃ કૃતકારિતાનુદિતા ૧ ઈય સમિતિ ૨ ભાષા સમિતિ ૩ લોભધમેહપૂર્વકા મૃદુમધ્યાધિમાત્રા એષણ સમિતિ ૪ આદાન નિક્ષેપ સમિતિ દુઃખાજ્ઞાનાનતફલા ઈતિ પ્રતિપક્ષભાવનમાં ૫ ઉત્સગ સમિતિ આ પાંચને સમિતિ યમનિયમના વિરોધી હિંસા આદિ કહે છે અને મન, વચન કાયાના ત્રણ
વિતક કહેવાય છે. વિતક ત્રણ પ્રકારના ગેનિગ્રહ કરે તેને ત્રણ ગુપ્તિ કહે છે. છે પોતે કરેલા, કરાવેલા, અનુદન કરેલા. પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્ત અષ્ટ
વિતર્કના કારણે લેભ, મેહ અને કોધ છે. પ્રવચન માતા કહેવાય છે. આ
જે મૃદુ, મધ્ય અને તીવ્ર ભેદવાળા હોય સમિતિ સભ્ય ક્રિયારૂપ છે અને છે. આ સર્વ દુઃખ અને અજ્ઞાનરૂપી મિ નિગ્રહ રૂપ છે. એકમાં પ્રવૃત્તિ કેવી અપરિમિત ફળને આપનાર છે. આ પ્રકારે રીતે કરવી તેનું વિધાન છે અને બીજામાં પ્રતિપક્ષની ભાવના કરવી. પ્રવૃત્તિના જે મુખ્ય સાધને મન, વચન
યમનિયમની સિદ્ધિઓ અને કાયા તેને નિગ્રહ કેવી રીતે કરવું
Pointers to the Way તેનું વિધાન છે.
યમનિયમ દ્વારા જે સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય એતાશ્ચારિત્ર ગાત્રસ્ય જનનાર્ પરિપાલનાતા છે તેનું ગસૂત્રમાં આ પ્રમાણે વર્ણન છે. સંશાધનાચ્ચ સાધૂનાં માતરોsણી પ્રકીરિંતવા અહિંસા પ્રતિષ્ઠાયાં તત્સંનિધૌ વૈરત્યાગમાં
–ગશાસ્ત્ર અહિંસામાં પ્રતિષ્ઠા થતા તે અહિંસક આ પાંચ સમિતિ અને ત્રણ યેગીની સમપ સવ પ્રાણીઓમાંથી વૈરને ગુપ્તિ સાધુઓના ચારિત્ર રૂપી શરીરને ત્યાગ થાય છે. આવા મેગીના અંતરમાંથી ( માતાની માફક) જન્મ દેતી હોવાથી, અહિંસાની સાત્વિક ધારા વહે છે ત્યારે તેનું પરિપાલન કરતી હોવાથી, તેમજ નિકટવની હિંસક પ્રાણીઓ અહિંસક બને છે. તેની અશુદ્ધિઓ દૂર કરી તેને સ્વચ્છ અહિંસાના પ્રથમ મહાવ્રતની આટલી નિર્મળ રાખતી હોવાથી તેમની આઠ માતા તાકાત છે.

Page #1038

૧૯૮૦
સજજન સન્મિત્ર સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, દિયેની શુદ્ધિ થાય છે. એવં ખુ નાળુિ સારં, જન હિંસ કિચણ “સ્વાધ્યાયાદિષ્ટદેવતા પ્રગઃ ” અહિંસા સમય ચેવ એયાવત' વિયાણિયા સ્વાધ્યાયથી ઈષ્ટ દેવતા સાક્ષાત્ થાય છે.
જ્ઞાની હોવાનો સાર એજ છે કે તે “સમાધિ સિદ્ધિરીશ્વરપ્રણિધાનાતા કઈ પણ પ્રાણીની હિંસા ન કરે. આટલુંજ સમાધિની સિદ્ધિ ઈશ્વર પ્રણિધાનથી થાય છે. અહિંસાના સિદ્ધાંતનું જ્ઞાન પુરતું છે. આ
અહિં યમનિયમની સિદ્ધિઓ વર્ણવી છે. અહિંસાનું વિજ્ઞાન છે.
પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ “ગદૃષ્ટિસમુસત્યનું ફળ કહે છે.
ચય”માં પ્રત્યેક યમનિયમના ચાર ચાર “સત્ય પ્રતિષ્ઠાયાં કિયાફલાશ્રયમ ”
પ્રકાર દર્શાવ્યા છે. ૧ ઈચ્છા ૨ પ્રવૃત્તિ ૩ ચગીની સત્યમાં દઢ સ્થિતિ થતા તેની સ્થિર અને ૪ સિદ્ધિ. ઇચછાયમ અને વાણી અમોઘ બને છે. આવા પ્રકારના પ્રવૃત્તિયમ પ્રયત્નસાધ્ય (Efforts) છે. ગીના કેવલ વચનથી ફલ મળે છે. સ્થિરયમ સહજ (Effortless Effort) છે.
અસ્તેય પ્રતિષઠામાં સર્વરનેપસ્થાનમા સિદ્ધિયમમાં શુદ્ધ અંતરાત્માનું પ્રાગટ્ય અસ્તેયની દઢ સ્થિતિ થતા સર્વ રત્નની
(Transmutations of self). પ્રાપ્તિ થાય છે.
અહિં અહિંસા માત્ર હિંસાત્યાગ નહિ, બ્રહ્મચર્ય પ્રતિષ્ઠાયાં વીય લાભ .
આત્મ જાગરણ છે. સત્ય માત્ર મૃષાવાદબ્રહ્મચર્યની દૃઢ સ્થિતિ થતા વીય લાભ
વિરમણ નહિ, સ્વસત્તાની અનુભૂતિ છે. થાય છે.
અહિંસાદિ નકારાત્મક Negative નહિ,
ભાવાત્મક Positive છે. અપરિગ્રસ્થ જન્મકથતાસંધઃ અપરિગ્રહની સ્થિરતામાં મેગીને પિતાના
અહિં અહિંસા પ્રાપ્ત કરવા માટે જનોને સમ્યક બંધ થાય છે.
આત્મતત્વ પ્રાપ્ત કરવું પડશે. અહિંસા ત્યાર પછી નિયમની સિદ્ધિ કહે છે.
તેના સાક્ષાત્કારનું પરિણામ છે. આત્મ“શૌચાત વાંગજુગુપ્સા પરસંગ
સાક્ષાત્કારના પ્રકાશમાં મિથ્યાત્વ અને શૌચના અભ્યાસથી પોતાના અંગોની
અવિરતિ વિલીન થઈ જાય છે. ઘણા અને અન્યના સંસર્ગના અભાવ
બધા યમ નિયમનું આ પ્રમાણે છે. થાય છે.
આરાધક શબ્દના સ્થલ અને ન “સત્ત્વશુદ્ધિસૌમનસ્પેકાયેન્દ્રિયજયે
પકડતા તેના સૂક્ષ્મ અર્થને પામવાને rદશનોગ્યત્વાનિચ ” સત્ત્વશુદ્ધિ, મનની
પ્રયાસ કરે, શબ્દની સપાટી પર ન રહેતા
શબ્દની પારના અર્થ દ્વારા ભાવને જગાડે. સ્વચ્છતા, એકાગ્રતા, ઈદ્રિનું જીતવું
જેમ બહિરાત્મ પણુમાંથી અંતરાત્મા દ્વારા અને આત્મદર્શનની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે.
પરમાતમ ભાવ જગાડવાને છે. સષાદનુત્તમસુખલાભઃ ” સંતે
યેગ પરિભાષા જે સાધક-વૈજ્ઞાનિક ષથી અનુત્તમ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. વિચારભાવના પ્રયોગો દ્વારા અનુભતિમાં
કેન્દ્રિયસિદ્ધિરશુદ્ધિક્ષયાત્ત પસઃ” જવા મથે છે, તેને માટે છે, ચર્ચાની તપ વડે અશુદ્ધિ દૂર થવાથી શરીર અને પંડિતાઈ માટે નથી.

Page #1039

ચોગ સ્વાધ્યાય
પાયાનું ચણતર, Dynamics of Spiritual Advancement
યોગની પ્રક્રિયા એવી રીતે દર્શાવાઈ છે કે જેથી માનવમનમાં સુષુપ્ત રહેલી સવં શક્તિઓ પ્રગટ થાય અને માનવ આત્માના સર્વગુણે પૂર્ણ વિકાસ પામે. મોટે ભાગે પિતાની અંદર જે પરમનિધાન ભરેલું છે તેનાથી માનવી જીવનભર અજાણ રહે છે.
માનવજીવન મનદ્વારા સર્વ આત્મગુણે પ્રગટાવવા અર્થે છે. “યોગ” આત્મગુણે પ્રગટાવવાની પ્રક્રિયા છે તે માટે સર્વ પ્રથમ અસંયત જીવનને સંયત કરવું પડશે. પ્રમાદના કાટથી મુક્ત થઈ ઉંચ જીવન જીવવાની તીવ્ર ઈચ્છાશક્તિ જગાડવી પડશે. ઉત્સાહાત્સાહ સાઢેર્યાત
તત્વજ્ઞાનાચ્ચ નિશ્ચયાત્ ા જનસંગ પરિત્યાગા
છભિગઃ પ્રસિદ્ધતિ
-હઠગ પ્રદીપિકા ૧ ઉત્સાહ-વષયે માં લાગેલા ચિત્તને હું યેગમાં અવશ્ય વાળીશ” આવા મક્કમ વિચાર સાથે યોગ માગે વળવાને ઉત્સાહ.
૨ સાહસ-સાધ્ય તથા અસાધ્ય કાર્યને વિચાર કરી તેમાં પ્રવૃત્ત થવા રૂપ સાહસ.
૩ ધૈર્ય–કયારે પણ કાર્ય પુરૂ થશેજ' એ પ્રકારને ખેદરહિત વિચાર તે પૈય.
૪ તત્વજ્ઞાન – વસ્તુ સ્વરૂપની સમ્યક્ સમજણ.
૫ નિશ્ચય-સુદેવ, સુગુરૂ, સુધમ ઉપર દઢ શ્રદ્ધા. - ૬ જનસંગ પરિત્યાગ-ગના વિરોધી મનુષ્યના સંસર્ગને ત્યાગ.
આ છ તાત્વિક ઉપાયથી વેગ સત્વર સિદ્ધ થાય છે.
૯૮૧ યમ દ્વારા સાધકનેવિશ્વ સાથે સંબંધ
Relation with Cosmos રોગના ભાગમાં આગળ વધવા માટે યમનિયમ (Spiritual Disciplines ) નું પાલન અનિવાર્ય છે.
યમનિયમના પાયાને મજબુત કર્યા વિના સાધના સફળ થતી નથી, કારણ કે યમનિયમ જીવમાં રહેલા સૂકમ મને દૂર કરે છે.
જ્યારે સામાન્ય મનુષ્ય યમનિયમના પગથિયા ચઢયા વિના દયાનના નિષ્ફળ પ્રયત્નો કરે છે, ત્યારે લાભને સ્થાને હાનિ થાય છે. જ્યાં ભાવ મલે ભરેલા છે, ત્યાં ગ બીજ નહિ ઉગે.
ગદૃષ્ટિસમુચ્ચય”માં પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ કહ્યું છે કે, હાહિસાદયઃ પંચ સુપ્રસિદ્ધ યમાતામાં અપરિગ્રહ૫યંન્તાસ્તÈછાદિ ચતુવિધા |
અહિંસાથી અપરિગ્રહ પયત એમ પાંચ યમે સંતને સુપ્રસિદ્ધ છે, તે પ્રત્યેક યમ ઈચ્છા આદિ ચાર પ્રકાર છે.
પૂ. વાચક ઉમાસ્વાતિ મહારાજ “તત્વાર્થસૂત્રમાં હિંસાદિ માટે આ પ્રમાણે કહે છે. પ્રમત્તગત પ્રાણુવ્યપરપણું હિંસા”
પ્રમત ગથી પ્રાણનું હરવું એ હિંસા છે. “અસદભિધાનમા” અસદુ કથન તે અમૃત-અસત્ય છે
અદત્તાદાન તેયમા” ચેરીની બુદ્ધિથી પારકી અણદીધેલી વસ્તુનું ગ્રહણ તે તેય છે.
મૈથુનમબ્રહ્મ ” મિથુન તે અબ્રદ્ધાચય મૂછ પરિગ્રહણ”

Page #1040

૯૮૨
મૂર્છા તે પરિગ્રહ. ‘હિંસાનૃતસ્તેયાબ્રહ્મપરિગ્રહેભ્ય વિરતિવ્ર'તમ્।' હિંસા, અસત્ય, ચારી, મૈથુન તથા પરિગ્રહ તેનાથી નિવૃત્ત થવું તે વિરતિ (વ્રત) છે. નિઃશષ્યે વ્રતી ।’
શલ્ય રહિત હાય તેજ વ્રતી થઈ શકે છે. સત્ત્ને અસત્ અને અસત્ સત્ માનવું એ મિથ્યા દર્શન શલ્ય છે. કપટ કરવું તે માયા શલ્ય છે. ભાગાની અભિલાષા કરવી તે નિદાન શલ્ય છે. આ શલ્યાના ત્યાગ કર્યા પછી જ વ્રતી મની શકે છે.
અહિંસાદિ પાંચમાંથી પ્રત્યેક યમના ચાર પ્રકાર છે.
તત્ત્વથા પ્રીતિયુતા તથા વિપરિણામિની યમેષ્વિચ્છાવસેયેહ પ્રથમા યમ એવતુ ॥ ---યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય.
ચમવતાની કથા પ્રત્યે પ્રીતિયુકત તથા ભાવપૂર્વક સ્થિર એવી જે યમામાં ઈચ્છા, આ ઇચ્છાયમ છે એમ જાણવું.
ઈચ્છાયાગ વિના માર્ગ પ્રવેશ નથી. “સત્ર શમસાર તુ યમપાલનમેવ ચા પ્રવૃત્તિહિ વિજ્ઞેયા દ્વિતીયે યમ એવ તત્ ॥ –ચાગ દ્રષ્ટિ સમુચ્ચય
સત્ર શમસાર-શમપ્રધાન એવું જે યમપાલન તેજ અહીં પ્રવૃત્તિ જાણવી. આ પ્રવૃત્તિ યમ છે.
યમપાલનરૂપ પ્રવૃત્તિનું-ક્રિયાનું સારભૂત ફળ આ મ” જ છે.
વાચકવય શ્રી ઉમાસ્વાતિ “પ્રશમરતિ” માં કહે છે કે બ્લેક-વ્યાપારરહિત સાધુને જે સુખ છે તે સુખ ચક્રવત્તીને પણ નથી કે કેંદ્રને પણ નથી.”

સજ્જન સન્મિત્ર ‘વિપક્ષ ચિતારહિત યમપાલનમેવ યત્ તસ્મૈય મિહ વિજ્ઞેય' તૃતીયેા યમ એવહિં યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય.
અતિચારાદિ વિપક્ષ ચિન્તાથી રહિત એવું જે યમપાલન તે સ્થિરયમ છે.
સત્ત્વની શુદ્ધિ થતા વ્યવહાર આપમેળે બદલાઇ જાય છે. જ્ઞાન પરિવર્તિત થતા આચાર પરિવર્તિત થાય છે. પરા સાધક વેત્સિંધિઃ શુદ્ધાન્તરાત્મન; અચિત્ત્વશક્તિયેાગેન ચતુર્થાં યમ એવતુ ચોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય.
પરોપકારનું સાધક એવુ જે આ યમપાલન છે તે શુદ્ધ અતરાત્મની સિદ્ધિ છે, કારણકે (તેની સનિધિમાં વૈરત્યાગ હોય છે એવું) તે સિદ્ધિનું અચિન્હ સામ છે, આ ચાથે સિદ્ધિયમ છે,
સૂક્ષ્મ રીતે જોતા સમજાશે કે પ્રત્યેક યમમાં યાગની સમગ્ર પ્રક્રિયા કઈ રીતે સકળાએલી છે !
નિયમ દ્વારા સાધકના ‘“સ્વ” સાથે સબંધ
Relation with Self
“આઠ ચાગ દૃષ્ટિ”ની સજયમાં પૂ. શ્રી યશેષિજયજી ઉપાધ્યાય કહે છે કે, “શૌચ સતાષને તપ ભલું; મનમેાહન મેરે સજાય ઇશ્વર ધ્યાન-મનમાહન મેરે નિયમ પચ ઇહાં સપજે, મનમાહન મેરે નહિ કિરિયા ઉદ્વેગ-મન માહન મેરે
યમ જીવન પર્યંત ધારણ કરવાના હોય છે. નિયમ પરિમિત કાલ પર્યંત હાય છે.
રત્ન કરડ શ્રાવકાચાર'માં કહ્યું છે કે, નિયમઃ પરિમિતકાàા યાવજ્જીવયમા પ્રીયતે!”
પ્રથમ નિયમ “શૌચ” આંતરિક શુદ્ધિ

Page #1041

ગ સ્વાધ્યાય
૯૮૩ માટે છે ધ્યાનરૂપ જલવડે, કમમલની ‘આશાગત પ્રતિપ્રાણિ, યર્મિન વિશ્વમાપમમ' શુદ્ધિ કરવારૂપ ભાવ સ્નાન તે શૌચ છે. કસ્ય કિં કિયડાયાતિ વૃથા વિષયૂષિતા ' ધમે હરએ ખભે સંતિતિથૈ,
–શ્રી ગુણભદ્રસ્વામી કૃત આત્માનુશાસન અણુઈલે અત્તપસલેસે પ્રત્યેક પ્રાણી દીઠ તૃણારૂપ ડે જહિંસિ પહાએ વિમલે વિરુદ્ધો,
ખાડે છે, તેમાં આખું વિશ્વ એક અણુ સુસીતિભૂઓ પજહામિ સં. જેટલું છે, તે પછી કેના ભાગે
–શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર કેટલું આવશે? ધમરૂપ પ્રહની અંદર બ્રહ્મચર્યરૂપ
તપના અગ્નિવડે નિજેરા નિમલ શાંતિતીર્થમાં તેઓ સ્નાન કરી
Mystic Fire વિમલ વિશુદ્ધ થાય છે, દેષને ત્યાગ
ત્રીજે નિયમ “તપ” છે. કરી શીતલ થાય છે.
“તષ્યને રસાદિધાતવઃ કમણિ વા પર પરિણતિરૂપ અંતરમેલને સાફ કરી અને નેતિ તપો જેનાથી શરીરની રસાદિ આત્માને શુચિ-નિમલ–પવિત્ર શુદધ
ધાતુ અથવા કમ તપે તે તપ. સ્વભાવને પ્રગટ કરે એ ભાવ શૌચા તપ કમ નિજારાનું સાધન છે. સર્વતંત્ર સંમત છે.
તપાસા નિજ ચા” - શૌચ એટલે નિર્લોભતા, જેમ જેમ
-તત્વાર્થ સૂત્ર, નિલભીપણું આવે તેમ તેમ આત્માનું
તપથી સંવર નિજર થાય છે. શુચિપણું–પવિત્રપણું પ્રગટે. પૂ. શ્રી યશોવિજયજીએ “કાત્રિશત
“ભવડી–સંચિય કમ્મ,
તવસા નિજરિજજઈ ” દ્વાર્જિશિકામાં કહ્યું છે કે,
-શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર. શૌચભાવનયા સ્વાંગજુગુપ્સા વૈરસંગમ.
કોડે વર્ષથી સંચિત કરેલ કમ સર્વશુધિઃ સૌમનસ્ય
તપવડે ક્ષીણ થાય છે. કાણ્યાક્ષજયોગ્યતા છે
ખાસ વિશ્મિ તવે, શૌચ ભાવન વડે સ્વઅંગ જુગુપ્સા,
સર્ભિતરબાહિરે કુશલ-દિ અન્ય સાથે અસંગમ, સત્વવૃદ્ધિ, ચિત્ત
અગિંલાઈ અણુ જીવી, પ્રસન્નતા, એકાગ્રપણું, ઇંદ્રિયજય અને
નાય સે તવાયા છે આત્મદર્શનની ગ્યતા આવે છે.
–પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અઇયાર-વિચારણગાહા) બીજો નિયમ “સંતેષ છે.
જિનેશ્વરએ કહેલું “આહ્યા અને સમ્યક્ પ્રકારને તેવ–પ્રસન્નતા
આત્યંતર તપ બાર પ્રકારનું છે. તે જયારે એટલે સતેષ.
ગગ્લાનિ રહિત અને આજીવિકાના હેતુ વિના તિહા હુ આગાસીસમા અતિયા !” થતું હોય, ત્યારે તેને તા–આચાર જાણુ. –શ્રી ઉત્તરાયયન સૂત્ર
અણુસણમણે અરિઆ, તૃષ્ણ તે આકાશ જેવી અનત છે.
વિત્તો-સંખેવણું રસ-ચ્ચાઓ

Page #1042

૯૮૪
કાય-કિલેસા સંલીજીયા,
ચ ખજો તવા હાઈ
૧ અનશન
-પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અઈયાર–વિયારણુ–ગાહા) ૨ ઊનાદરતા ૩ વૃત્તિ સક્ષેપ ૪ રસત્યાગ ૫ કાયકલેશ ૬ સલીનતા એ માહ્ય તપ છે, પાયચ્છિત વિષ્ણુ,
વેયાવચ્ચ' તહેવ સએ I ઝાણુ' ઉસગ્ગાવિ અ,
અમ્ભિતર તવા હાઈ -પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અઇયાર-વિચારણ-ગાા) ૧ પ્રાયશ્ચિત, ૨ વિનય, ૩ વૈયાવૃત્ય, ૪ સ્વાધ્યાય, ૫ ધ્યાન અને ૬ ઉત્સગ એ આભ્યતર તપ છે.
૧ અનશન એટલે આહાર ત્યાગ. ૨ ઊનાદરતા એટલે પ્રમાણથી ઓછુ ખાવાને નિયમ.
૩ વૃત્તિ સંક્ષેપ એટલે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ ભાવથી જુદા જુદા અભિગ્રહ.
૪ રસત્યાગ એટલે રસ સેવનના, વિકૃતિના ત્યાગ.
૫ કાયકયેશ એટલે સમજણપૂર્વક તિતિક્ષા.
૬ સ'લીનતા એટલે પ્રવૃત્તિઓને સ`કાચ.
આ છ પ્રકારના માહ્ય તપ તપની સૂક્ષ્મતામાં જનારને યમનિયમનું મહત્વ સમજાશે.
૧ પ્રાયશ્ચિત એટલે પાપના છેદ અથવા ચિત્તનું શેાધન,
૨ વિનય એટલે વિનીયતેઽનેનાષ્ટપ્રકાર' કર્મતિ વિનય ઇતિ’ જેનાથી આઠે પ્રકારના કર્માં દૂર કરી શકાય તે વિનય. વિનયની મહત્તા વાચક શ્રી ઉમા

સજ્જન સન્મિત્ર સ્વાતિએ પ્રશમરતિ પ્રકરણમાં જણાવી છે કે, વિનયનુ ફૂલ ગુરૂશુશ્રુષા છે. ગુરૂ
શુશ્રૂષાનુ' ફૂલ શ્રુતજ્ઞાન છે. શ્રુતજ્ઞાનનુ ફૂલ આસ્રવનિરાય છે. આસ્રવ નિરાધ એટલે સંવર, તેનુ' કુલ તપાખલ છે અને તપેઅલનુ ફૂલ નિર્જરા કહેલી છે. તેનાથી ક્રિયાનિવૃત્તિ થાય છે અને ક્રિયાનિવૃત્તિથી અયેાગિપણું પ્રાપ્ત થાય છે અચેાગિપણું એટલે ચાગનરાધ તેથી ભવસ ંતતિ, ભવપરપરાના ક્ષય થતા મેાક્ષ મળે છે. એ રીતે સવ' કલ્યાણીનુ` ભાજન ‘વિનય’ છે.’ ૩ વૈવાનૃત્ય એટલે સેવા
૪ સ્વાધ્યાય પાંચ પ્રકારના છે.
વાચના એટલે સૂત્રપાઠ અને તેને અથ' ગ્રહણ કરવા.
પ્રચ્છના એટલે પેાતાને ઉગતા પ્રશ્નો પૂછવા. પરિવત'ના એટલે તેનું પુનરાવત'ન કરવું. અનુપ્રેક્ષા એટલે તેનું તત્ત્વ ચિ’તવવું. ધર્મકથા એટલે તેના અન્યને ચેગ્ય વિનિમય કરવા.
માક્ષમાગનું પ્રતિપાદન કરનારા શાસ્ત્રા સ્વાધ્યાયના વિષય મનાયા છે.
૫ ધ્યાનના ચાર ભેદો છે. ૧ આત ધ્યાન ૨ રૌદ્રધ્યાન ૩ ધર્મધ્યાન ૪ શુકલધ્યાન તેમાં પહેલા એ અપ્રશસ્ત છે. ધમ તથા શુકલ પ્રશસ્ત છે.
૬ ઉત્સગ એટલે ત્યાગભાવ. તેમાં દ્રવ્ય વ્યુત્સગના ચાર પ્રકાર છે.
૧ ગણુ-યુત્સગ (લેાકસમુહના ત્યાગ કરી એકાકી વિચરવું)
શરીર-જ્યુત્સગ (કાયાત્સગ’)
૨
૩ ઉપધિ-જ્યુત્સગ
૪ ભક્તપાન-યુત્સગ
ભાવ વ્યુત્સગના ત્રણ પ્રકાર છે,

Page #1043

યોગ સ્વાધ્યાય
૯૮૫ ૧ કષાય-બુત્સગ એટલે કષાયને વિના પ્રયતને-સહજ આ યમનિયમને ત્યાગ.
જીવનમાં પ્રગટાવવાના છે. - ૨ સંસાર-વ્યુત્સગ એટલે સંસારને
જીવનની શુદ્ધિ કર્યા વિના દયાન ત્યાગ,
શક્ય નથી, યોગને પરિચય શકય નથી, ૩ કમં–વ્યુત્સગ એટલે આઠ પ્રકારના
માનવતાનું પ્રાગટ્ય શક્ય નથી. સર્વપ્રથમ કર્મોનો ત્યાગ.
જીવનશુદ્ધિ અનિવાર્ય છે. એ નિયમ સ્વાધ્યાય છે.
વ્યવહારશુદ્ધિ કર્યા વિના, હૃદય નિર્મલ જેનું વર્ણન તપમાં જણાવ્યું છે.
થયા વિના, કૃતજ્ઞતા, ભદ્રતા આદિ સદ્સ્વ + અયાય એટલે આમાન અધ્યયન.
ભાવો ઉગ્યા વિના જેઓ આધ્યાત્મ અને પાંચ સ્વાધ્યાયમાં અનુ પ્રેક્ષા સ્વાધ્યાયને
ધ્યાન પ્રત્યે વળે છે, તેઓ કયારેય પણ ભાવ સ્વાધ્યાય કહ્યો છે.
સફળ થતા નથી. સ્વાધ્યાય કાલ એટલે જ્ઞાન–પ્રાપ્તિ માટે
વ્યવહારશુદ્ધિના પ્રાથમિક પાયા ઉપરજ સ્વાધ્યાય કરવાને જે “કાલ” સમય નિયત
આત્મશુદ્ધિનું કાર્ય અવલંબે છે. થયો છે તે. તેને વિશિષ્ટ અધિકાર દશ- વ્યવહારશુદ્ધિ પ્રત્યે જેમની ઉપેક્ષા છે, વૈકાલિકસૂત્ર, નિશીથસૂત્ર, વ્યવહારસૂત્ર જેઓએ મનની મલિનતા અને બુદ્ધિની વગેરેમાં છે.
વક્રતા દૂર કર્યા નથી, ભવાભિનંદિપણું લેક વ્યવહારમાં પણ સ્વાધ્યાય જેમનામાં ભર્યું છે, મહા આરંભ સમારંભમાં સંધ્યાકાલે વિજય ગણેલે છે.
જેમને તીવ્ર રસ છે, તેમનું પિતાને “ચત્વારિ ખલુ કર્માણિ, સંધ્યાકાળે વિવજયતુ ધ્યાની કે ધમી કહેવડાવવાપણું પણ આહાર મૈથુન નિંદ્રા, સ્વાધ્યાયં ચ વિશેષતા માત્ર દંભ છે.
સંધ્યા સમયે ચાર કમેને ત્યાગ પ્રત્યેક વ્યકિત કોઈનીય ટીકા અથે કરવું જોઈએ, આહાર, મૈથુન, નિંદ્રા અને નહિ, માત્ર પોતાની જાગૃતિ અર્થે પોતાના વિશેષે કરીને સ્વાધ્યાય.
જીવનની અશુદ્ધિઓ વારંવાર તપાસે, ચેતે પાંચમે નિયમ ઈશ્વર પ્રણિધાન છે. અને દૂર કરવાને યથાયોગ્ય પ્રયત્ન કરે.
એકાગ્રચિત્ત ઈશ્વરનું પ્રણિધાન કરવું, જેમનામાં અનેક બિમારીઓ ભરી તેમાં તમય થવું.
હેય તેમને પણ સંપૂર્ણ સ્વાધ્ય પ્રદાન - ઈશ્વર એટલે જેનામાં જ્ઞાનાદિ અનંત કરવાની તાકાત “ગ”માં છે. પરંતુ એશ્વર્ય આવિર્ભુત થયું છે, પ્રગટ થયું છે. બિમાર પિતે બિમાર છે એમ સ્વીકારે, તિરોભાવે જે શક્તિ રહિ હતી તે સકલ એ અનિવાર્ય છે. શક્તિ જેને આવિભાવે પ્રગટ કરી છે તે ઈશ્વર
અધ્યાત્મ એટલે શું? જીવનશુદ્ધિ અનિવાર્ય
What is Spiricuality Golden Rule
આધ્યાત્મ વિના યોગ સમ્યકપણે હેતુને લક્ષ્યમાં રાખી પ્રયત્નપૂર્વક સફળ થતું નથી. તેથી જીવનશુદ્ધિ કર્યા આ યમનિયમનું પાલન કરવાનું છે અને પછી અધ્યાત્મ પ્રગટાવવાની આવક્તા છે.

Page #1044

સજજન સમિત્ર સામાયિક યથા સર્વચારિત્રેગ્વનુવૃત્તિમતુ દુર્લભ છે, છતાં પણ તેને ભાગ્યવંત અધ્યાત્મ સવગેવુ તથાડનુગતમિળ્યતે 1 પુરૂષ કલિયુગમાં પણ પામે છે.
—અયામસાર રસોભોગાવધિઃ કામે સદ્ભયે ભેજનાવધિ જેમ સવ ચારિત્રને વિષે સામાયિકની અધ્યાત્મશાસ્ત્રસેવાયામસૌ નિરવધિઃ પુનઃા અનુવૃત્તિ છે, તેમ સવ ને વિષે
-આધ્યાત્મસાર અધ્યાત્મની અનુવૃત્તિ ઈછાય છે.
મથુનને વિષે ભેગની અવધિ સુધી અધ્યાત્મ એટલે શુદ્ધ પરિણામના રસ રહે છે, તથા ઉત્તમ ભેજનને વિષે પ્રકારવાળું અંતઃકરણ, સર્વ ભેગોને વિષે ભોજન કર્યા સુધી રસ રહે છે, પરંતુ એટલે મોક્ષસાધક જ્ઞાન ક્રિયાના સર્વ અધ્યાત્મ શાસ્ત્રની સેવામાં જ રસ છે તે વ્યાપારને વિષે અનુગત-સંયુક્ત હોય રસ તે અવધિ વિનાનો છે. એવું જ તીર્થંકરાદિક ઈચ્છે છે. અધ્યાત્મ જેમના હૃદયમાં અધ્યાત્મશાસ્ત્રના અર્થનું વિના કઈ પણ ધર્મક્રિયા મક્ષસાધક તત્વ પરિણમ્યું છે તેમને કદાપિ કષાય થતી નથી.
અને વિષયેના આવેશને કલેશ થતો જ નથી. ગતહાધિકારાણામ
જે જીવ ફરીથી તીવ્ર પરિણામ વડે આમાન મધિ કૃત્ય યાત
પાપકર્મ ન બાંધે તે અપુનબંધક કહેવાય પ્રવતે ક્રિયા શુદ્ધ
છે. જે પ્રાયે તીવ્ર પરિણામ ન કરે, ઘેર તદધ્યાત્મ જગુજિના | સંસારને બહુ ન માને અને સર્વત્ર ઉચિત
–અધ્યાત્મસાર સ્થિતિનું સેવન કરે તે અપુનબંધક ચોથું મોહનીય કમના સામર્થ્યથી રહિત ગુણસ્થાનક છે. થયેલા મનુષ્યની આત્માને આશ્રીને જે આ પ્રમાણેના લક્ષણવાળા ચેથા ગુણશુદ્ધ ક્રિયા પ્રવર્તે છે, તેને તીર્થકરે સ્થાનકથી આરંભી અાગી કેવળી નામના અધ્યાત્મ કહે છે.
ચૌદમાં ગુણસ્થાનક સુધી ભવ્ય મુમુક્ષુ
જીએ કરાતી જે કમશુદ્ધિવાળી કિયા અધ્યાતમ વિણ જે કિયા,
પ્રવતે છે, એટલે જેમ જેમ કષાયની હાનિ તનમલ તોલે
થાય તેમ તેમ શુભ શુભતર અને શુભતમ Only Aim Spirituality
પરિણામે કરીને, જ્ઞાનની વિમળતાએ કરીને, વને વેશમ ધન દાગ્યે
વિપ્રિક્રિયાને બહુ માનવા વડે કરીને કમે તેને ધ્યાને જલંમર
કમે વિશેષ શુદ્ધતાવાળી–ઉજજવળ એટલે દુરાપમાને ધન્યઃ
વધના શુભ પરિણામના ઉત્કર્ષવાળી જે કલા વધ્યાત્મવાં મયમ // ક્રિયા પ્રવર્તે છે, તે સર્વ ક્રિયા અ યાત્મમયી
-રથા સારી જિનેશ્વરોએ કહેલી છે. વનને વિષે ઘરની જેમ, દારિદ્રને વિષે અધ્યાત્મસાર'માં અધ્યાત્મશાસ્ત્રના ધનની જેમ, અંધકારને વિષે પ્રકાશની માહાસ્યને ઉપસંહાર કરતા પૂ. શ્રી જેમ આ કલિયુગને વિષે અધ્યાત્મ શાસ્ત્ર થશેવિજયજીએ કહ્યું છે કે,

Page #1045

N
ચોગ સ્વાધ્યાય
૯૮૭ અશ્વેતચંતદધ્યાત્મશાસ્ત્ર ભાવ્ય પુનઃ પુનઃ જિનૈનન માં કિંચિનિષિદ્ધ વા ન સર્વથા અનુચ્છેયસ્તદયંશ્ચ યો યેગ્યસ્ય કસ્યચિત્ ા કોચે ભાવ્યમદભેનેષાજ્ઞા પારમેશ્વરી | મુમુક્ષુએ અધ્યાત્મશાસ્ત્રનો અભ્યાસ
અધ્યાત્મસાર કરે, વારંવાર તે સંબંધી વિચાર કરે, જિનેશ્વરોએ સર્વથા એકાંતપણે કાંઈ તેમાં કહેલા અર્થોનું અનુષ્ઠાન કરવું અને પણ અનુજ્ઞા કરી નથી. તેમજ કાંઈ પણ કઈ પણ ગ્ય પ્રાણીને તેને અર્થ આપે. સર્વથા નિષેધ કર્યો નથી પરંતુ “કાયને કપટ રહિત થઈ, આતમ અરપણા વિષે દંભરહિત થવું” એવી જ પરમેશ્વરની Open Yourself to That
આજ્ઞા છે. દંભરહિત-સરળ ચિત્તવાળા શાંત દાન્તઃ સદા ગુપ્તો મોક્ષાથી વિશ્વવત્સલઃ.
થવું-કપટ કરવું નહિ. એ પ્રમાણે આગમ
વાણી છે. નિદભાયાં કિયાં કુર્યાત્ સાધ્યાત્મગુણવૃદ્ધયે .
કપટરહિત થવાથી ભવસ્વરૂપને યથાર્થ –અધ્યાત્મસાર
ભાસ થાય છે. શાંત, દાન્ત, નિરંતરગુપ્ત, મેક્ષને
જે તત્ત્વને જાણતા નથી તે પામર છે, અથી અને વિશ્વવત્સલ એવો મનુષ્ય જે
તત્વને જાણવાથી વિકલ્પો શાંત થઈ બુદ્ધિ નિદંભ કિયાને કરે છે તે અધ્યાત્મની
સ્થિર થાય છે. વૃદ્ધિને માટે થાય છે.
ભવસ્વરૂપને યથાર્થભાસ થવાથી વૈરાગ્ય જ્ઞાન અને ક્રિયા બંને રૂપ અધ્યાત્મ
જાગે છે અને વિશ્વના ત્યાગથી ટકે છે. રહેલું છે એ સાધકે ન ભૂલવું અને તેથી
અકૃત્વ વિષય ત્યાગ યે વૈરાગ્ય દિધીયંતિ અધ્યાત્મની ઈચ્છાવાળાએ દંભને
અપચ્યમ પરિત્યજય સ રેગેજીંદમિચ્છતિ ત્યાગ કર,
-અદયાત્મસાર દુર્બલ નગ્નને માસ ઉપવાસી,
જે કે મનુષ્ય વિષયને ત્યાગ કર્યા જ છે માયા રંગ,
વિના વૈરાગ્યને ધારણ કરવા ઈચ્છે છે, તે તે પણ ગભ અનંતા લેશે,
મનુષ્ય કુપનો ત્યાગ કર્યા વિના રોગનો બેલે બીજુ અંગરે.
નાશ કરવા ઈચ્છે છે. -શ્રી યશોવિજયજી કૃત સાડા ત્રણસે.
જ્ઞાનગભ વૈરાગ્યના લક્ષણે અધ્યાત્મ ગાથાનુ રસ્તવન.
સારમાં આ પ્રમાણે કહ્યા છે. આત્મથિના તતસત્યાજ
સૂફમદષ્ટિ, મધ્યસ્થપણું, સર્વત્રહિતનું દભેનર્થનિબંધનમ્ ! ચિંતવન, ક્રિયાને વિષે અત્યંત આદર, શુદ્ધઃ સ્વાદનુભૂતયે–
લોકોને ધર્મમાં જોડવા. અન્ય જનના ત્યાગમે પ્રતિપાદિતમ ! વૃતાંતને વિષે મૂક, અંધ અને બધિર
-અધ્યાત્મસાર જેવી ચેષ્ટા તથા દરિદ્રને જેમ ધન ઉપાઆત્માથી એ અનર્થાના કારણરૂપ દંભને જનમાં હોય તેમ આત્મગુણે પ્રાપ્ત કરવાના ત્યાગ કર, કેમકે સરલ માણસની જ અભ્યાસમાં ઉત્સાહ, કામદેવના ઉમાદનું , શુદ્ધિ થાય છે, એમ આગમમાં કહ્યું છે. દમન, આઠ મદની સંકીર્ણતાનું મર્દન,

Page #1046

૯૮૯
અસૂયાના તંતુના નાશ, સમતારૂપી અમૃતને વિષે સ્નાન તથા નિર ંતર ચિદાન દમય એવા આત્મ સ્વભાવથી નહી ચળવાપણું એ સર્વ જ્ઞાનગભ વૈરાગ્યના લક્ષણેાની શ્રેણી છે. ત્યાગ કરવાથી
ิ
વૈરાગ્યમમતાને સ્થિરતા પામે છે. વિષયે: કિં પરિત્યકર્તજા'ગતિ' મમદા દિ ત્યાગાત્ ક ચકમાત્રસ્ય ભુજગા નહિ નિવિષા ॥ -અધ્યાત્મસાર
જો હૃદયમાં મમતા જાગૃત હાય તે વિષના ત્યાગ કરવાથી શું ફળ? કેમકે માત્ર કાંચળીના ત્યાગ કરવાથી સપ વિષ રહિત થતા નથી.
ય: પતિ સ પશ્થિત Light of Discrimination
જીજ્ઞાસા તત્ત્વની સન્મુખ થાય છે ત્યારે મમતા રહેતી નથી. જેને તત્ત્વની જીજ્ઞાસા છે તેને તત્ત્વ પ્રાપ્તિ વિના બીજે કયાંય પ્રીતિ થતી નથી. ભિન્નાઃ પ્રત્યેકમાત્માના
વિભિન્ના: પુદ્ગલા અપિ । શૂન્યઃ સંસગ ઇત્યેવ
યઃ પશ્યતિ સ પતિ
-અધ્યાત્મ સાર પ્રત્યેક આત્માઓ ભિન્ન છે તથા પુદ્ગલે પણ આત્માથી ભિન્ન છે, તેમને કોઇ પ્રકારના સબધ છે જ નહિ, એ પ્રમાણે જે જીવે છે તે જ ઝુએ છે. અહુ'તામમતે સ્વત્વસ્વીયત્નમહેતુકે । ભેદજ્ઞાનાત પલાયેતે રજજીજ્ઞાનાદિવાહિભીઃ
—જ્ઞાનસાર
જેમ રજ્જુના જ્ઞાનથી સ'ની ભીતિ નષ્ટ થાય છે, તેમ ભેદજ્ઞાનથી સ્વત્વ અને સ્વકીયત્વરૂપ ભ્રાંતિના હેતુરૂપ અહંતા

સજ્જન સન્મિત્ર અને મમતા નષ્ટ થાય છે.
।
અધ્યાત્મ પ્રાપ્તિના સાધન દર્શાવતા પૂ. શ્રી હેમચદ્રાચાય ચેાગશાસ્ત્રના ચેાથા પ્રકાશમાં ફરમાવે છે કે, આમૈવદનજ્ઞાનચારિત્રાણ્યથવા યતેઃ યત્ તદાત્મક એવૈષ શરીરમદ્ધિતિતિ ॥ સંયમીને આત્માજ દર્શન જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ છે. કારણ કે દૃનિરૂપ આત્મા જ શરીરમાં વસે છે. આત્માનમાત્મના વૃત્તિ
તદેવ
માહત્યાગાદ્ય આત્મિને । તસ્ય ચારિત્ર
તજજ્ઞાન' તચ્ચે દેશ નમ્ ॥ મેહુના ત્યાગ કરીને જે આત્મા આત્મામાં આત્મા વડે આત્માને જાણે છે તે જ તેનું ચારિત્ર તે જ તેનું જ્ઞાન અને તે જ તેનુ દર્શીન છે. ઉકત જિનેન્દ્વાઁદશભેદભ ગ, શ્રુત તàડપ્યઢનેકલેદકમ્ । તરિમન્તુપાદેયતયા ચિટ્ઠાત્મા, શેષ g હૈયત્વધિયાભ્યધાયિ ॥
~શ્રી પદ્મનદિ ૫'ચ વિંશતિકા દ્વાદશાંગી શ્રી જિનેશ્વરદેવે કહી છે તેમાં પણ એક આત્મા જ આદેય-શ્રદ્ગુણુ કરવા ચેાગ્ય છે અને બાકી હેય-ત્યાગવા યાગ્ય છે. યોગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે,
આત્માજ્ઞાનભવ' દુ:ખમાત્મજ્ઞાનેન હન્યતે। તપસાઽપ્યાત્મવિજ્ઞાન હીને છે-તું ન શકયતે॥
ન
આત્માના અજ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થતું દુઃખ આત્મજ્ઞાનથી નાશ પામે છે. આત્મજ્ઞાન વિનાના માણસેા તપથી પણ તે દુઃખ દૂર કરી શકતા નથી, કારણ કે જ્ઞાન સિવાયનું તપ અપ ફળવાળું છે. બધું દુ:ખ આમાના અજ્ઞાનના કારણે થયેલું છે, અને

Page #1047

ગ સ્વાધ્યાય તે તેના પ્રતિપક્ષરૂપ આત્મજ્ઞાનથી નાશ વિનેન્દ્રિયજ્ય નૈવ કષાયાજેતુનીશ્વરઃ પામે છે. માટે બાહ્ય વિષયને મેહ દૂર કરી હન્યતે હૈમન જાડ્યું ન વિના જવલિતાનલ... I આત્મજ્ઞાન મેળવવા પ્રયત્ન કરવા યોગ્ય છે. ઇન્દ્રિયોને જીત્યા સિવાય મનુષ્ય કષાય અય મામૈવ ચિ પઃ શરીરી કર્મયોગતા ઉપર વિજય મેળવવા સમર્થ થતું નથી. દયાનાગ્નિદગ્ધકર્મા તુ સિદ્ધાત્મા સ્થાન્નિરજન I કેમકે શિયાળાની ઠંડી પ્રજવલિત અગ્નિ
આ આત્મા ચિતન્યસ્વરૂપ છે અને તે વિના દૂર કરી શકાતી નથી. કમના સાગથી શરીરી થાય છે તેજ તાદિન્દ્રિયજયં કુર્યા મનઃશુદ્ધયા મહામતિઃ | આત્મા જ્યારે ધ્યાન રૂપ અગ્નિથી કર્મોને યાં વિના યમનિયમૈઃ કાયકલેશો વૃથાનૃણામ બાળી નાંખે છે ત્યારે તે નિરંજન, અશરીરી માટે બુદ્ધિમાન પુરૂષ મનની વિશુદ્ધિ સિદ્ધ થાય છે.
વડે ઈન્દ્રિયો ઉપર વિજય મેળવો કારણ
કે મનની , દ્ધિ વિના મનુષ્યોને યમનિયમ કલેશે વાત મન સંસાર
વડે નકામે કાયકલેશ થાય છે. કલેશ રહિત મન તે ભવપાર
અનિરૂદ્ધમનસ્કઃ સન્ યોગશ્રદ્ધાં દધાતિ યા Spiritual Foundations of the Freedom
પદુભ્યાં જિગમિષગ્રંમ સશુરિવ હસ્યતે | અયમાત્મવ સંસારક કષાયેન્દ્રિયનિજિતઃ
- મનને નિરોધ કર્યા વિના જે માણસ તમેવ વિજેતા મોક્ષમાહમનીષિણઃ |
હું યેગી છું એવું અભિમાન રાખે છે તે કોઇ, માના માયા અને લેભ એ ચારે પગે ચાલીને બીજે ગામ જવા ઈચ્છતા કષાય અને ઇન્દ્રિયે વડે જીતાયેલે આ પાંગળાં માણસની પેઠે હાસ્યપાત્ર બને છે. આત્માજ સંસાર છે, અને તે કષા અને મધે નિરૂધ્યક્ત કર્યાપિ સમન્વતઃ | ઇન્દ્રિયોને જીતનારો આત્મા જ મોક્ષ છે અનિરૂદ્ધમનસ્કસ્ય પ્રસરાતિહિતા પિતા એમ બુદ્ધિમાન પુરૂષે કહે છે. સ્વરૂપના મનને નિરોધ થતાજ જ્ઞાનાવરણીયાદિ લાભ સિવાય બીજે મોક્ષ નથી. આત્મા અતિ પ્રબળ કમેને પણ સવથા નિરોધ આનન્દ વરૂપ છે તે પણ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ જ થઈ જાય છે. જેનું મન નિરોધ પામ્યું નથી છે. માટે આત્મ જ્ઞાનનો જ આશ્રય કરવું. તેનાં કર્મો ઉલટાં વધી જાય છે. ક્ષાત્યા કે મૃદુન માનો માયાજન ચ દીપિકા ખલવનિર્વાણ નિવણપથદશિની લેભશ્વાનિયા જેયાર કષાયા ઇતિ સંગ્રહઃ એકૈવ મનસઃ શુદ્ધિઃ સમાન્માતા મનીષિભિઃ .
એમ ક્ષમાથી કોઇને નમ્રતાથી માનને, પૂર્વાચાર્યોએ એકલી મનની શુદ્ધિનેજ સરલતાથી માયાને અને સંતોષથી મોક્ષમાર્ગ બતાવનારી, કદી ન ઓલવાય લોભને જીત.
એવી દીવી કહેલી છે. અમૃતબિંદુ ઉપનિષદમાં કહ્યું છે કે, સત્યાં હિ મનસઃ શુદ્ધિ મન એવમનુષ્યાણામ કારણું બંધ મક્ષો
સન્યસન્તાડપિ યદગુણ : મન એજ મનુષ્યના બંધનું કારણ છે, ચોડયુસત્યાં ને સતિ , અને મેલનું પણ કારણ છે.
સવ કાર્યા બુધસ્તતઃ | યોગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે,
જે મનની શુદ્ધિ હેય તે અવિદ્યમાન

Page #1048

સજજન સન્મિત્ર ગુણે પણ અસ્તિત્વમાં આવે છે પરંતુ તે ચડી આવીને પરાધીન બનાવે છે. ન હોય તે વિદ્યમાન ગુણોને પણ અભાવ રફ્યુમાણમપિ સ્વાન્ત સમાદાય મનાગ મિષમાં થાય છે. માટે બુદ્ધિમાન પુરૂષે મનશુદ્ધિ- પિશાચા ઈવ રાગાધાછલયન્તિ મુહમુંહ છે જ કરવી.
ગમે તેટલું રક્ષણ કરવામાં આવે છતાં મનઃ શુદ્ધિમબિબ્રાણયે
પિશાચનાં જેવા રાગાદિ થોડું પણ પ્રમાદતપસ્યતિ મુક્તયે .
રૂપ બહાનું મળતાં મનને વારંવાર છેતરે છે. ત્યકત્વા નાવ ભુજાભ્યાં તે
રાગાદિતિમિરઇવસ્તજ્ઞાનેન મનસા જના તિતીર્ષનિ મહાર્ણવમ . અર્ધનાશ્વ ઈવાકૃષ્ટ પાત્યતે નરકાવટે જે લેકે મનની શુદ્ધિ કર્યા વિના મુક્તિ જેમ આંધળો માણસ આંધળા માણમાટે તપ તપે છે તે લોકો નાવને છેડીને
સને ખાડામાં નાંખે છે તેમ રાગાદિ અંધકારથી હાથવડે સમુદ્ર તરવાની ઈચ્છા રાખે છે.
નાશ પામેલ વિવેકજ્ઞાનવાળું મન માણસને તપસ્વિને મનઃ શુદ્ધિવિના ભૂતસ્ય સર્વથા ખેંચીને નરકરૂપ ખાડામાં નાંખે છે. ધ્યાન ખલુ મુઘા ચક્ષુવિકલસ્પેવ દર્પણ: .
અસ્તતત્કંરતઃ પંભિનિર્વાણપદકાંક્ષિભિઃ જેમ આંખે વિનાનાને દર્પણ નકામું વિધાતવ્ય સમન રાગદ્વેષદ્વિષજ જયઃ છે તેમ છેડી પણ મનની શુદ્ધિ વિનાના માટે નિર્વાણપદની ઈચ્છાવાળા પુરૂષોએ તપસ્વિને ધ્યાન નકામું છે.
પ્રમાદને ત્યાગ કરી સમભાવ વડે એટલે મન સાધ્યું તેને સઘળું સાધ્યું રાગદ્વેષના હેતુઓમાં મધ્યસ્થ પરિણામ વડે
Release of Spiritual Energy. રાગ દ્વેષરૂપી શત્રુને જીતવો જોઈએ. તદવશ્ય મનઃ શુદ્ધિઃ કર્તાવ્યા સિદ્ધિમિચ્છતા ! અમંન્દાનન્દજનને સામ્ય વારિણિ મજજતામાં તપઃ શ્રતયમપ્રાઃ કિમન્થઃ કાયદડનૈઃ જાયતે સહસા પંચાં રાગદ્વેષમલક્ષચંદ છે.
માટે સિદ્ધિની ઇચ્છાવાળાએ મનની અતિ આનંદજનક સમતારૂપી પાણીમાં શુદ્ધિ જ કરવી જોઈએ. તે સિવાય બીજા
ડુબકી મારનાર પુરૂષને રાગદ્વેષરૂપી મેલ દેહદમન કરનારા તપ શ્રત, યમ નિયમાદિ તત્કાળ નાશ પામે છે. ઉપાયે વ્યર્થ છે.
પ્રણિહન્તિ ક્ષણન સામ્યમાલભ્ય કમંતતા મનઃ શુદ્ધચૈ ચ કતવ્ય રાગદ્વેષ વિનિજય. યન્ન હન્યાન્નરસ્તીવ્રતપણા જન્મમેટીભિn કાલુષ્ય યેન હિલ્વાડત્મા સ્વસ્વરૂપેડવતિષ્ઠતે | માણસ જે કમને, કેટી જન્મની
મનની શુદ્ધિ કરવા માટે રાગ દ્વેષનો કઠિન તપશ્ચર્યાથી પણ નાશ ન કરી શકે જય કરો, રાગ દ્વેષ જીતવાથી આત્મા તે કમને તે સમભાવને આશ્રય લઈને મલિનતા દૂર કરીને પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં એક અધ ક્ષણમાં નાશ કરે છે. સ્થિર થાય છે.
મન:શુદ્ધિને માર્ગ આમાયત્તમપિ સ્વાન્ત કુવંતામત્ર ગિનામ Path of Purity-Truth રાગાદિભિઃ સામાકામ્ય પરાયત્ત વિધીયતે પૂ. શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય
આત્મામાં લીન કરવા પ્રયત્ન કરતા “અધ્યાત્મસારમાં મનઃશુદ્ધિ કરવાનો ઉપાય યેગીઓના મનને પણ રાગદ્વેષ અને મોહ સુંદર રીતે દર્શાવે છે.

Page #1049

ચાગ સ્વાધ્યાય
મનસ એવ તતઃ પરિશેાધન
નિયમતા વિધીત મહામતિઃ । ઈદમભૈષજસ ંવનનમુનેઃ
પરપુમથ રતસ્ય શિવશ્રિયઃ ॥ તેથી કરીને મતિમાન પુરૂષે અવશ્ય મનની શુદ્ધિ કરવી જોઈએ, કેમકે તે (મનની શુદ્ધિ) પરમ પુરૂષાથ (માક્ષ)માં આસકત થયેલા મુનિનેમાક્ષલક્ષ્મીનુ આકષ ણુ કરવામાં ઔષધ વશીકરણ છે.
વિનાનુ
પ્રવચના જવિલાસરવિપ્રભા
પ્રશમનીરતર ગતર`ગિણિ । હૃદયશુદ્ધિરુદીણુ મદ૧૨
પ્રસરનાશવિધૌ પરમૌષધમ્ ॥ મન શુદ્ધિ એ જિનાગમરૂપી કમળને વિકાસ કરવામાં સૂર્ય'ની પ્રભા સમાન છે. પ્રશમરૂપી જળના તર‘ગવાળી નદી છે. અને ઉદય પામેલા અષ્ટ પ્રકારનાં મદરૂપી વરના પ્રચારને નાશ કરવામાં મહા રસાયન સમાન છે.
અનુભવામૃતકુંડનુત્તર
વ્રત માલવિલાસપજિની સકલકમ કલ‘કવિનાશિની
મનસ એવ દ્ધિ શુદ્ધિરુદાહતા ॥ અનુભવરૂપી અમૃતના કુંડ સમાન, મહાવ્રતરૂપી રાજહંસને ક્રીડા કરવાની કલિની સમાન તથા સફળ કર્માંના કલ કને નાશ કરનારી એવી એક શુદ્ધિ કહેલી છે.
મતની જ
પ્રથમતા વ્યવહારનયસ્થિતડ
શુભવિકલ્પ નિવૃત્તિપરા ભવેત્ શુભવિકલ્પ મયવ્રતસેવયા
હરતિ કટક એવ હિ ક’ટકમ્ ॥ પ્રથમ વ્યવહારનયમાં રહીને શુભ

૧
સંકલ્પમય મહાવ્રતનું પાલન કરવાવડ અશુભ સંકલ્પની નિવૃતિ કરવામાં તત્પર થવું ( અહીં કાઇને શકા થાય કે ત્રત સેવન રૂપ પ્રવૃત્તિએ કરીને બીજી પ્રવૃત્તિની નિવૃતિ શી રીતે થાય ? તેના જવાબ આપે છે કે) કાંટા જ કાંટાનુ હરણ કરે છે. વિષયધીય પદાનિશનૈઃશને
હુતિ મંત્રપદાવિધમાંત્રિક: । ભવિત દેશનેવૃત્તિષિ કુટા,
ગુણકરી પ્રથમ મનસસ્તથા ॥ જેમ માંત્રિક મંત્રના પદાની સમાપ્તિ સુધી ધીમે ધીમે પદો (શબ્દ) ખેલીને વિષનું હરણ કરે છે—વિષ ઉતારે છે, તેમ પ્રથમ મનની દેશ નિવૃત્તિ પણ પ્રગટ પણે ગુણકારક થાય છે. ચ્યુતમસદ્વિષયવ્યવસાયતા,
લગતિ યંત્ર મનેઽધિકસૌષ્ઠવાત્ પ્રતિકૃતિ પદમામવદેવ વા,
તદ્રુવલ અનમંત્ર શુભમતમ્॥ અશુભ વિષયના વ્યાપારથી નિવૃત્તિ પામેલું મન અતિ પ્રસન્નતાને લીધે જે પદાથ પર લાગે છે—તન્મય થાય છે તે પદાર્થ પણ આત્માની જ જેમ અથવા જિનપ્રતિમાની જેમ આ મનશુદ્ધિમાં શુભ અવલ બનરૂપ માનેલા છે. તદનુ કાચન નિશ્ચયકલ્પના
વિગલિત વ્યવહારપદાવવિધ । ન કિમપીતિ વિવેચનસ’મુખી
ભવતિ સ་નિવૃત્તિ સમાયે ત્યારપછી મારે વ્યવહાર કાંઈ પણ કામના નથી’ એ પ્રમાણેનું વિવેચન કર વામાં સન્મુખ તથા જેમાં યંત્રહારના સ્થાનને છેડા-અ‘તનિપૂણુ થયા છે, એવી કાઇ-અપૂવ નિશ્ચÆ નયની કલ્પના સવ

Page #1050

૯૯૨
નિવૃત્તિની સમાધિને માટે થાય છે. ઈંડુ હિ સ* મહિવિષયચ્યુત' હૃદયમાનિ કેવલમાગતમ્। ચરણુદ ના ધપર પરા
પરિચિતં પ્રસરત્ય વિકલ્પકમ્ ॥ આ નિવિકલ્પ દશામાં સવ બાહ્ય વિષયાથી રહિત, કેવળ આત્માને વિષે જ લય પામેલું જ્ઞાન દશન અને ચારિત્રની પર પરાથી પરિચિત થયેલું તથા વિકલ્પાથી રહિત એવું મન પ્રસરે છે. તદ્વિદમન્ય દુધૈયનાપિ ને
નિયત વસ્તુવિલાસ્યષેિ નિશ્ચયાત્ ક્ષણમસ ગમુદીત નિસગ ધી
હુતબહિબ્રૂ હુમન્તરુદાહુતમ્ ॥ તેથી કરીને હમણાં પણ આ યાગીનુ મન નિયત વસ્તુ (ચૈતન્ય)ને વિષે વિલાસવાળું થઇને નિશ્ચય સ્વભાવને લીધે બીજુ કાંઈ પણ ગ્રહણ કરતું નથી. કેમકે ક્ષણવાર અસ`ગ થયેલું અને ઉદય પામેલી નિસગ` બુદ્ધિવડે જેનું બહિર્મુ`ખ જ્ઞાન નાશ પામ્યું છે, એવું ચિત્ત (આ નિશ્ચય કલ્પનાને વિષે) કહેલું છે. કૃતકષાયજય: સગભીરિમ,
પ્રકૃતિશાન્તમુદાન્તમુદારધીઃ।
સ્વમનુગ્રા મનેાડનુભવત્યહા,
ગલિતમૈાહતમ: પરમમહુઃ ॥ અહા ! ક્રોધાદિક કષાયાનેા જય કરનાર ઉદાર બુદ્ધિવાળે મનુષ્ય પેાતાના ચિત્તને અનુકૂળ કરીને ગભીરતાવાળુ, પ્રકૃતિથી જ શાંત, ઉદાત્ત અને જેમાંથી મેહરૂપી અંધકાર નષ્ટ થયું છે. એવું પરમ જ઼્યાતિમય જે આત્મસ્વરૂપ તેને અનુભવે છે. ગલિત દુષ્ટ વિકલ્પ પર પર
ધૃવિશુદ્ધિ મનેાલવતીદશમ્ ।

સજ્જન સન્મિત્ર
ધૃતિમુપેત્ય તતૠ મહામતિ:
સમધિગચ્છતિ શુભ્રયશઃ શ્રિયમ ॥ જેમાંથી દુષ્ટ વિકલ્પાની પરપરા નાશ પામી છે તથા જેણું વિશુદ્ધિને ધારણ કરી છે એવું મન ઉપર કહ્યું છે તેત્રા પ્રકારનુ થાય છે અને તેથી કરીને મહુા બુદ્ધિમાન ગી ધૈય'ને પામીને ઉજવળ યશલક્ષ્મી ( મેક્ષ ) ને મેળવે છે. યોગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે,
કમ' જીવં ચ સલિષ્ટ' પરિજ્ઞાતાત્મનિશ્ચયઃ। વિભિન્નીકુરુતે સાધુ સામાયિક શલાકયા ॥
જેને આત્મ સ્વરૂપના નિશ્ચય થયા છે એવા સાધુ સામાયિકરૂપી સળી વડે પરસ્પર મળેલા જીવ અને કમને જુદાં કરે છે. આત્મજ્ઞાનના અભ્યાસ કરતાં તથાવિધ આવરણા દૂર થવાથી પુનઃ પુનઃ સ્ત્ર સવેદનથી આ માને દૃઢ નિશ્ચય થાય છે અને તેથી આત્મસ્વરૂપનું આવરણ કરનારા અને આત્મ સ્વરૂપથી ભિન્ન એવા કર્મીને પરમ સામાયિકના બળથી નિજર છે. રાગાહિબાતવિધ્વંસે કૃતે સામાયિકાંશુના સ્વમિન્ સ્વરૂપ' પશ્યન્તિ યોગિનઃ પરમાત્મા
સામાયિકરૂપી સૂર્યથી રાગાદિ અંધકારનો નાશ થતાં યેગીએ પાતાનામાં પરમાત્માનું સ્વરૂપ દેખે છે બધા આત્માએ તત્ત્વષ્ટિથી પરમાત્મા જ છે. કેવળ રાગ દ્વેષાદિથી મમિત્રન થયેલા હોવાથી પરમાત્મ સ્વરૂપની અભિવ્યક્તિ થતી નથી, પરંતુ સમભાવરૂપ સૂર્યંના પ્રકાશથી રાગાદિ અંધકારના નાશ થતાં આત્માને વિશે જ પરમાત્મ સ્વરૂપ પ્રગટ થાય છે. મ્નિહ્વન્તિ જન્તવા નિત્ય
વૈતરણાદિ પરસ્પરમ્ ।

Page #1051

ચાગ સ્વાધ્યાય અપિ સ્વાથકૃતે સામ્ય
ભાજ સાથે: પ્રભાવત : પેાતાના સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ માટે સમત્વનું સેવન કરનાર સાધુના પ્રભાવથી નિત્ય વેર વૃતિવાળાં પ્રાણીએ પણ પ૨૨૫૨ પ્રેમ કરે છે. સામ્ય` સ્યાન્નિમ મÕન તત્કૃતે ભાવનાઃ શ્રયેત્ા
અનિત્યતામશરણુ ભવમેકવમન્યતામ્ ॥ અશૌચમાશ્રવવિધિ' સ‘વર' ક્રમ'નિજ રામ્ । ધમ'વાખ્યાતતાં લેક દ્વાદશી'એધિભાવનામા
સમભાવની પ્રાપ્તિ નિમમત્વ પ્રાપ્ત થવાથી જ થાય છે અને નિમત્વ પ્રાપ્ત થવા માટે અનિત્યાદિ ખાર ભાવનાઓનુ` અવલ'ન કરવું આવશ્યક છે.
અનિત્ય ભાવના, અશરણુ ભાવના, સસાર ભાવના, એકત્વ ભાવના, અન્યત્વભાવના, અશુચિત્વભાવના, આસ્રવ ભાવના, સંવરભાવના, નિજ રાભાવના, ધમ સ્વાખ્યાત ભાવના, લેાકભાવના અને એધિ ફુલભ ભાવના એ ખાર ભાવના છે મુક્તિલક્ષ્મીની સખીરૂપી બાર ભાવનાએ
Pathway of the Soul સમભાવ કેળવવા માટે નિમમત્વ થવું જોઈએ. તે માટે ખાર ભાવનાઓ અગત્યની છે.
પહેલી અનિત્ય ભાવના છે. વસ્તુજાતમિઢ મૂઢ
જાનન્નપિ ન
પ્રતિક્ષણુ વિનશ્વરમ્।
જાનાસિ ગ્રહઃ કેડયમનૌષધ
—જ્ઞાનાણુ વ
હે મૂઢ પ્રાણી ! સ`સારમાં વસ્તુઓને સમુહે પર્યાયથી ક્ષણક્ષણ વિનશ્વર છે.

૯૩
આ વાત તું જાણે છે તે પણ તું અજાણુ રહે છે. શું તને કોઈ પિશાચ વળગ્યા છે જેની ઔષિધ નથી ?
શરીર શીયતે નાશા ગલત્યાયુન પાપધી: માહઃસ્ફુરતિ નામા ઃ પશ્યવૃત્ત શરીરિણામ્ ॥ —જ્ઞાનાણુ વ સૉંસારમાં જીવાનું પ્રવર્તોન કેટલું આશ્ચય કારક છે કે શરીર તે પ્રતિદિન ક્ષીણુ થતું જાય છે પણ આશા ક્ષીણ થતી નથી. આયુષ્ય તા ઘટતું જાય છે પણુ પાપ કાર્યોંમાં ‘બુદ્ધિ વધે છે. માહ તા નિત્ય કુરાયમાન થાય છે પણ જીવ પેાતાના હિત કે કલ્યાણના માર્ગે વળતે નથી, આ કેવુ' અજ્ઞાન છે!
ગગનનગરકપ" સગમ' વધુસાનામ્ જલદપલતુલ્ય યૌવન' વા ધન વા। સુજનસુતશીરાદ્વીનિ વિદ્યુચ્ચલાનિ ક્ષણિકમિતિ સમસ્ત વિદ્ધિ સંસાર નૃતમ્ ॥ -જ્ઞાનાણુ વ પ્રિય સ્ત્રીઓના સ’ગમ તા તરત વિલુપ્ત થનારા આકાશમાં રચાયેલા નગર સમાન છે. યૌવન અને ન તા વરસાદના વાદળા જેવાં છે. સ્વજન, પુત્ર, શરીર આદિ વિજલી સમાન ચંચળ છે.
આવી જગતની વ્યવસ્થા અનિત્ય જાણીને તેમાં તું નિત્યતાની ખુદ્ધિ ન રાખ, શ્રીજી અશરણુ ભાવના છે. શાચન્તિવજનાનન્ત' નીયમાનાનું સ્વકમભિન્ન તેખમાણુ તુ શાન્તિ નાઝ્માન” મૂઢબુદ્ધયઃ ॥
–ચાગશાસ્ત્ર
મૂઢ બુદ્ધિવાળા લોકો પાતાના કર્માએ મૃત્યુ પામતા સ્વજનાના શાક કરે છે, પણ સ્વકમ‘વડે મૃત્યુ પામનાર પોતાના આત્માના શાક કરતા નથી,

Page #1052

૯૪
ત્રીજી સસાર ભાવના છે.
યોગ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે સમસ્ત લેાકાકાશમાં વાળના અગ્રભાગ જેટલું પણ કાઈ સ્થાન નથી કે જ્યાં જીવ પેાતાના
કમથી એકેન્દ્રિયાદિ વિવિધ રૂપેાધારણ કરવા વડે ઉન્ન ન થયેા હાય.” ચાથી એકત્ત્વ ભાવના છે.
“ જીવ એકલા જ ઉપન્ન થાય છે, અને એકલા જ મરણ પામે છે, તથા ભવાંતરમા કરેલા કમ એકલેા જ ભાગવે છે.’ પાંચમી અન્યત્વ ભાવના છે.
જ્યાં આત્માથી શરીરની વિલક્ષણતા હાવાથી અન્યપણું છે, ત્યાં ધન, મધુ અને સહાયકોનું આત્માથી અન્યત્વ હાય એ કહેવું મુશ્કેલ નથી.”
ઠ્ઠી અશુચિ ભાવના છે.
“એ આંખ, એ નાક, બે કાન, મુખ, જનનેન્દ્રિય રૂપી નવ દ્વારમાંથી વહેતા અધાદ્વાર અને દુગ''ધી ચીકણા રસના સતત્ આવવાથી મલિન રહેતા શરીરમાં પવિત્રપણાનું અભિમાન કરવું એ મહામહનું લક્ષણ છે.”
સાતમી આસવ ભાવના છે ક્રોધાદિ કષાયે, સ્પર્શાદ વિષયા, મન-વચનકાયાની પ્રવૃત્તિરૂપ ચૈાગે, અજ્ઞાન, સ ́શય, વિષય, રાગ, દ્વેષ, સ્મૃતિભ્રંશ, ધના અનાદર અને ચાગદુપ્રણિધાનરૂપ આડે પ્રકારના પ્રમાદ, અવિરતિ, મિથ્યા, આતધ્યાન અને રૌદ્રધ્યાન ખધાં અશુભ કમના હેતુએ છે.’
“મન, વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિરૂપ મનેયાગ, વચનયોગ અને કાયયાગથી શુભાશુભ કમ' આત્મામાં પ્રવેશ કરે છે તેથી તે ચેગેાને આસ્રવ કહે છે.”

સજ્જન સન્મિત્ર આઠમી સ‘વર ભાવના છે. આસવાને નિરોધ કરવાના ઉપાય સવર કહેવાય છે.
નવમી નિર્જરા ભાવના છે. સંસારના કારણભૂત કમને ખેરવી નાખવા તેને નિજ રા કહે છે.
બાર પ્રકારના તપ નિર્જરા માટે છે. સૌંયમી પુરૂષ બાહ્ય અને આભ્યતર તપરૂપી પ્રજવલિત અગ્નિમાં કષ્ટથી ક્ષય થાય એવાં તીવ્ર કર્મોના પણ તત્કાલ નાશ કરી નાખે છે. દશમીધમ સ્વાખ્યાત ભાવના છે.
“કેવલજ્ઞાની ભગવત જિનાએ ધમ સારી રીતે કહેલા છે, જેનું અવલખન લેનારા પ્રાણી ભવસાગરમાં મૂતે નથી એમ વિચારવુંતે ધમ'સ્વાખ્યાત ભાવના છે’ અગીઆરમી લેક ભાવના છે
કેડે હાથ મૂકીને પહોળા પગ રાખી ઊભેલા પુરૂષ જેવી આકૃતિવાળા તથા સ્થિતિ ઉપતિ, અને વિનાશ સ્વરૂપવાળા દ્રવ્યેથી પરિપૂર્ણ લેાકના સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું. બારમી એધિ દુલ'ભ ભાવના છે
“યથા પ્રવૃત્તિ કરણથી માક્ષની અભિલાષા સિવાય કમને ક્ષય થતાં સ્થાવર ચેાનિમાંથી નીકળી ત્રસયેાનિ કે પશુપણું પામે છે. તેમાં પણુ અશુભ કર્માંના ક્ષય થવાથી પુણ્યના ચેાગે મનુષ્ય પણું, આ દેશ, ઉત્તમજાતિ, પાંચે ઇન્દ્રિયાની પશુતા અને આયુષ્ય પ્રાપ્ત થાય છે, તેમાં પણ પુણ્યથી ધમ'ની અભિલાષા, ધર્માંપદેશક ગુરૂ અને તેમના વચનનું શ્રવણુ પ્રાપ્ત થવા છતાં તત્ત્વ વિનિશ્ચય રૂપ એધિરત્ન પ્રાપ્ત થવું અતિદુલ ભ છે.’

Page #1053

ગ સ્વાધ્યાય
૯૯૫ એતા દ્વાદશ ભાવનાઃ ખલુસખે
સમતાને પરિપાક થવાથી વિષને સખેડપવગશ્રિય- વિષે આગ્રહને અભાવ થાય, અને તેથી સ્તસ્યાઃ સંગમલાલસૈઘટયિતું
કરીને નિર્મળ ગવાળા જેગીઓને કુઠામૈત્રી પ્રયુક્તા બુધે. રના પ્રહારમાં તથા ચંદનની પૂજામાં એતાસુ પ્રગુણીકૃતાસુ નિયત,
તુલ્યતા થાય છે. * મુકત્સંગના જાય તે, કિરતુમ સમતા સાથે સાદા પ્રણયપ્રસન્નાહુદયા,
યા સ્વાર્થ પ્રગુણી કુતા યોગીશ્વરણ મુદે વૈરાણિ નિત્યવૈરાણુમપિ –જ્ઞાનાર્ણવ
હત્યુપતસ્થષામ છે હે મિત્ર! આ બાર ભાવનાઓ
હે સાધુ ! અમે સમતાની કેટલી નિશ્ચયથી મુક્તિરૂપી લક્ષમીની સખી છે.
સ્તુતિ કરીએ ? કે જે સમતા આત્માને તેથી માક્ષલક્ષમીની લાલસા જેમને હોય
અથે સજજ કરવાથી પાસે રહેલા નિત્ય તેમને તેની મૈત્રી કરવી જોઈએ. આ
વિરોધી જીવોના વૈરનો પણ નાશ કરે છે. ભાવનાઓને અભ્યાસ કરવાથી મુક્તિરૂપી
કિંદાનેન તપોભિવ યમૈશ્ચ નિયમૈશ્ચ કિમ સ્ત્રી હર્ષ સહિત પ્રણયપ્રસન્ન હૃદયે એકેય સમતા સેવ્યા તરી સંસારવારિધો. આનંદદાયની થાય છે.
દાન વડે અથવા તપ વડે કરીને શું ? ભાવનાભિરવિશ્રાન્સમિતિ ભાવિતમાનસર
તથા યમ અને નિયમે કરીને પણ શું? નિમમઃ સવભાવેષ સમત્વમવલમ્બને છે
માત્ર સંસારરૂપી સમુદ્રને વિષે વહાણ સમાન –ગશાસ્ત્ર
એક સમતાનું જ સેવન કરવું. આમ આ બાર ભાવનાઓ વડે નિરંતર દરે વગ સુખ મુક્તિપદવી સા દવાયસી મનને સુવાસિત કરતે, મમવરહિત થઈને
મનઃ સંનિહિત દ્રષ્ટ ૫ષ્ટ તું સમતાસુખમ ! બધા પદાર્થોમાં સમત્વને પામે છે.
સ્વર્ગનું સુખ તે હૂર છે, અને મોક્ષ વિષયે વિરકતાનાં સામ્યવાસિત ચેતસામાં સ્થાન તે વળી અતિ દૂર છે, પરંતુ મનની ઉપશાપે કષાયાગ્નિધિ દીપ સમૃમિત્ ! સમીપે જ રહેલું સમતાનું સુખ તે સ્પષ્ટ
-ગશાસ્ત્ર
રીતે જ જોયેલું છે. વિષયથી વિરક્ત થએલા, સમભાવથી
કુમારી ન યથા વેરિ સુખ દયિતગજમા સુવાસિત ચિત્તવાળા પુરૂષને કષાયરૂપી
ન જાનાતિ તથા લોકે યોગિનાં સમતાસુખમ છે અગ્નિ શાંત થાય છે અને બેધિરૂપી દીપક પ્રગટે છે.
જેમ કુમારી કન્યા પતિના ભેગથી સમતા એ જ યોગ છે ઉત્પન્ન થયેલું સુખ જાણતી નથી, તેમજ Let God take Possession of you
લોક ગીજનેના સમતાના સુખને અધ્યાત્મસાર”માં કહ્યું છે કે જાણતા નથી-જાણી શકતા નથી. સમતા પરિપાકે સ્થાઢિષયગ્રહ શૂન્યતા સામ્ય વિના યસ્ય તપઃ ક્રિયાદયયા વિષદ ગાનાં વાસીચન્દન તુલ્યતા છે
નિષ્ઠા પ્રતિષ્ઠાન માત્ર એવા

Page #1054

૯૬ -
વધેનુચિંતામણિકામકુંભાન, કરાયસૌ કાણકપદમૂલ્યાન આ
–અધ્યાત્મપનિષદુ સમતા વિના જે તપક્રિયા પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરવાના હેતુએ થાય, તે તે કામધેનુ, ચિંતામણિ કે કામકુભનું કાણી કેડી જેટલું મૂલ્ય કરવા બરાબર છે. અન્યલિંગાદિ સિદ્ધાનામાધારઃ સમલૈવ હિ . રત્નત્રયફલ પ્રાપ્તયયાસ્વાદુભાવનતા છે.
અન્ય લિંગાદિકે કરીને સિદ્ધ થયેલા જીવોને એક સમતા જ આધાર-અવલંબન છે, કે જે સમતા વડે ત્રણ રનના ફળની પ્રાપ્તિ થવાથી ભાવ જૈન પણું ઉપન્ન થાય છે. સંત્યજ્ય સમતા એકાં સ્થા—ષ્ટમનુઠિતમા તદીસિતકર નૈવ બીજ મુપ્તામિષરે .
એક સમતાને તજીને જે જે કટકારી ક્રિયાઓ કરી હોય, તે ઉખર ભૂમિમાં વાવેલા બીજની જેમ વાંછિત ફળને દેનારી થતી નથી. ઉપાયઃ સમલૈકા મુક્તર ઃ કિયાભરઃ તત્ત પુરૂષભેદેન તસ્યા એવ પ્રસિદ્ધયે |
મુક્તિને ઉપાય માત્ર એક સમાજ છે, અને તે સિવાય બીજે કિયાસમુહ, તે તે પુરૂષના ભેદે કરીને તે સમતાની જ સિદ્ધિને માટે છે. દિડ માત્ર દશને શાસ્ત્રવ્યાપારસ્યા દૂરગ: અસ્યાઃ સ્વાનુભવઃ પારં સામર્થ્ય વગાહને
શાસ્ત્રને વ્યાપાર માત્ર દિગદર્શનને વિષેજ હોય છે પણ તેથી દૂર જ નથી. તેથી સામર્થ્ય નામને આત્માને અનુ- ભવ જ આ સમતાના પારને પામે છે. પરમાત્પરમેષા યત્રિમૂઢ તમામનઃ તદધ્યામપ્રસાદેન કાકામેવ નિર્ભ૨
આ સમતા આત્માનું સર્વથી ઉત્કૃષ્ટ
સજજન સન્મિત્ર અને અતિ ગૂઢ તવ છે, તેથી સમતાને વિષે અધ્યાત્મના પ્રસાદ વડે અતિ ઉદ્યમ કર. - સમતા આત્માનું નિગૂઢ એટલે સવ પ્રદેશ વડે વ્યાપ્ત એવું પરમ રહસ્ય છે, તથા સર્વ જેગો કરતા ઉત્કૃષ્ટ ગરૂપ છે. તેથી અધ્યાત્મ પ્રસાદ એટલે મનની પ્રસજતા વડે આ સમતાને વિષે ઉદ્યમ કરો.
તે સમતા આ વિચાર વડે ઉન્ન કરવી. “સર્વપ્રાણીને સુખ પ્રિય છે, દુઃખપર દ્વેષ છે, સંસારને ભય અને જીવવાની ઇચ્છા છે, તેથી મારે સર્વ પ્રાણીનું હિત જ કરવું કેમકે તે સર્વ મારી સમાનજ ધર્મવાળા છે. આ પ્રમાણેના વિચારથી સર્વત્ર સર્વ જીવ ઉપર સમદ્રષ્ટિ રાખવી.
જિનશાસનને સાર
Infinite Love is God જે ઈચ્છસિ અપ્પણતે,
જં ચ ણ ઈચ્છસિ અપણા તે ઈચ્છ પરસ્ટ વિ યા, એત્તિયાં જિણસાસણય /
–શ્રી બૃહત્કલ્પ આ ગાથામાં શ્રી જિનશાસનને સાર છે.
આપણે જે સુખાદિક ઈચ્છતા હોઈએ તે સુખાદિક જગતના જીવ માત્રને મળે એવું ઇચછીએ અને જે દુઃખાદિક આપણે ઈચ્છતા ન હોઈએ તે દુઃખાદિક જગતના જીવ માત્રને ન મળે એવું ઈચ્છીએ; એ જ આપણે શ્રી જૈનશાસનને પામ્યાને ખરો પરમાર્થ છે.
ગની પ્રાથમિક ભૂમિકા માટે આ ચાર ચીજો અગત્યની છે ૧. કૃતજ્ઞતા ૨. પરાર્થવૃત્તિ ૩. આત્મસમદશિવ ૪.

Page #1055

-પડશક
સજજન સન્મિત્ર પરમાત્મસમદશિવ.
પોપકાર–પારકાનું ભલું કરવું એ જ પુણ્ય નમવા ઉપકારીને જે નમતો અને પરને પીડા કરવી એ જ પાપ. નથી, તે કૃતજ્ઞ બને છે. કુતવ્રતા એ ઘણું પ્રણિધાનાદિ આશય પૂર્વકની ક્રિયાને જ મોટું પાપ છે સર્વ પાપના પ્રાયશ્ચિત છે, શાસ્ત્રકારે ફલ સાધક કહે છે. પ્રણિધાપણ કૂતઘને માટે કઈ પ્રાયશ્ચિત નથી. નાદિ આશય વિનાની ધમ પ્રવૃત્તિને કૃતઘસ્ય નાસ્તિ નિષ્કૃતિ—ગશાસ્ત્ર ટીકા અસાર–“ય કિયા તુચ્છા” કહી છે.
કૃતજ્ઞતા અને પરાર્થવૃત્તિ એકબીજા પ્રણિધાન આશયનું સ્વરૂપ બતાવતા સાથે સંકળાયેલા છે.
શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી કહે છે કે, આત્મસમદશિવ અને પરમાત્મ- “નિરવધ વસ્તુવિષય પરાર્થનિપત્તિ સારંચા” સમદર્શિત્વ એકબીજા સાથે સંકળાયેલા છે.
પરોપકાર અને કૃતજ્ઞતા ગુણનું જેમાં પ્રવૃત્તિને વિષય નિરવધ હોય પ્રાધાન્ય જણુંવવા માટે શ્રી ધર્મરત્ન- અને જેમાં પરોપકાર મુખ્ય હેય, પ્રકરણ ટીકામાં કહ્યું છે કે,
કારણ કે “સર્વસ્યાઅપિ સતાં પ્રવૃત્ત રૂપ “ પુરિસે ધરઉં ધરા.
સજનીકૃત સ્વાર્થ પ્રધાનકૃત પરાર્થવાતું” અહવા દહિંપિ ધારિયા વસુહા -સજજનેની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં સ્વાર્થ ગૌણ ઉવયારે જસ્સ મઈ,
અને પરા મુખ્ય હોય છે. ઉવયરિએ જે ન પડુસઈ ” -ઉપાઠ શ્રી યશોવિજયજી, શિક ટીકા પરોપકારમાં જેની બુદ્ધિ છે અને આત્મસમદશિત્વ કરેલા ઉપકારને જે ભૂલતું નથી એવા માત્ર આત્મસમદશિત્વ એટલે જગતના બે જ પુરુષોથી આ પૃથ્વી ટકી રહી છે સવ આત્માઓ આપણા આત્માની સમાન અથવા આવા માત્ર બે જ પુરુષોને પૃથ્વી છે એ ભાવ ધારણ કરો.
સવભૂઅપભ્રયસ્સ સમ્મ ધર્મસ્ય તત્વ સુસ્પષ્ટ મૈત્રીભાવવિકાસનમાં
ભૂયાઈ પાસઓ પરોપકાર નિમણું, શમવૃત્તરૂપાસનમ !
પિહિઆસવસ દંતસ્ય મૈત્રીભાવને વિકાસ, પોપકાર કરો
પાવે કમ્મ ન બંધઈ . અને શમભાવની ઉપાસના કરવી એ ધર્મનું
-શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર અતિ સ્પષ્ટ સ્વરૂપ છે.
સર્વ જીવોને આત્મતુલ્ય જાણે, જુએ, આ ત્રણમાં પરોપકાર મુખ્ય છે, કારણ સંયમ પાળે તેને પાપકમ ન બંધાય, કે મિત્રી અને સમભાવને ટકાવી રાખનાર,
શ્રી મહાનિશીથ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, ગેયમા! વધારે પવિત્ર બનાવનાર પરે પકાર ભાવ છે. ૫૦મું નાણું તઓ દયા, દયાએ ય સવજગ અષ્ટાદશ પુરાણાનાં, સારાત્સાર સમુદ્રધૃતરા
જીવપણ ભૂયસત્તાણું અત્તસમદરિસિત્ત, પરોપકારઃ પુયાય, પાપાય પરપીડનમ ! સવજગજીવ પાણા યસત્તાણું અત્તમ
–-વેદવ્યાસ. દેસણુઓ ય તેસિં ચેવ સંઘટ્ટ પરિયાવણ સર્વ શાસ્ત્રના સારને સાર એ છે કે કિલાવણોદ્ધાવણાઈ ખુપાયણ ભવા

Page #1056

૯૯૮
વિવજણ, તએ અણુાસવે...!''
“હું ગૌતમ! પ્રથમ જ્ઞાન થાય પછી દયા આવે છે, અને દયાથી જગતના સવ જીવ-પ્રાણી-ભૂત અને સત્ત્વ પ્રત્યે આત્મસમશિ`પણું આવે છે અને જગતના સવ' છત્ર-પ્રાણી-ભૂત અને સત્ત્વા પ્રત્યે આત્મદ્રષ્ટિ થવાથી તેમને સ’ઘટ્ટાથી દુઃખ ઉપજાવનાર કે ભય પમાડનાર પ્રવૃત્તિને તે આત્મા ત્યાગ કરે છે, તેથી અના
શ્રવ થાય....”
પરમાત્મ સમશિત્વ
પરમાત્મ સમશિત્વ એટલે મારા આત્મા પરમાત્મા સમાન છે. સિદ્ધના જે સ્વભાવ છે તે જ સાધકની ચાગ્યતા છે.
મારા આત્મા પરમાત્મા સમાન છે, એ શુદ્ધ નિશ્ચય છે અને સવ જીવા મારા આત્મા સમાન છે, માટે તેમને પીડારૂપ ન થાય તેવા યોગ્ય વ્યવહાર મારે કરવા જોઈએ એ શુદ્ધ વ્યવહાર છે.
નિશ્ચયના લક્ષ્ય પૂર્વકના શુદ્ધ બ્યવહાર માક્ષ પ્રત્યે લઈ જાય છે.
અમૃત અનુષ્ઠાન Being and Becoming
સાર
a:
ઉપમિતિ ભવપ્રપ ચા કથામાં શ્રી સિદ્ધષિગણિ ‘આગમાના સવ દ્વાદશાંગીને નિચાઢશે ?' એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કહે છે કે, આય! સારાઽત્ર વિજ્ઞેયા, ધ્યાનયોગઃ સુનિમ યતઃ સુàાત્તરગુણાઃ સ્રવે', સવ ચેય' બહિષ્ક્રિયા મુનાનાં શ્રાવકાણાંચ, યાનયાગાથ'મીરતા ॥ —ઉપમિતિ ભવપ્રપ‘ચા કથા હૈ આય ! સાગર જેવી વિસ્તીણુ દ્વાદશાંગીના સાર નિર્માળ ધ્યાનયાગ છે.

સજ્જન સામત્ર
શ્રાવકના અને સાધુઆના જે મૂલગુણા કે ઉત્તરગુણા મતાવ્યા છે તે સર્વે, અને જે કઇ બાહ્ય ક્રિયાએ છે તે બધીજ, ધ્યાનચેાગની સિદ્ધિ અર્થે કહેલ છે. શ્રી સિદ્ધષિ ગણિએ ધ્યાન સિદ્ધિના ક્રમ અને ઉપાય આ પ્રમાણે કહ્યા છે. તથાહિ−; -મનઃ પ્રસાદ સાધ્યાન્ન
મુકત્યથ જ્ઞાન (ધ્યાન) સિદ્ધયે । અહિંસાદિ વિશુધ્ધન, સેાડનુષ્ટાનેન સાધ્યતે॥ અતઃ સર્વ મનુષ્ઠાન ચેતઃ શુદ્ધયથ મિતે વિશુદ્ધ' ચ યદેકાગ્ર, ચિત્ત' તદ્નયાનમુત્તમમા -ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચા કથા મુક્તિ માટે જરૂરી ધ્યાનની સિદ્ધિ માટે પ્રથમ મન:પ્રસાદ-ચિત્તની પ્રસન્નતા સાધવી ોઇએ અને તે અહિંસાદિ વિશુદ્ધ અનુષ્ઠાનેાના આસેવનથી સધાય.
‘અમૃતાનુષ્ઠાન' માટે ‘અધ્યાત્મસાર’ માં કહ્યું છે કે,
ચંદનના ગધની જેમ શુદ્ધ એવા ભાધમ છે, તે ભાવધમ થી મિશ્રિત એવું જે અનુષ્ઠાન તે અમૃતાનુષ્ઠાન કહેવાય છે.’
જિનેશ્વરની આજ્ઞાને આગળ કરીને ચિત્તની શુદ્ધિથી જે કાય અત્યંત સવેગ સહિત પ્રવૃત્યુ હોય, તેને તેના જાણનારા ( તીથ કરાદિ ) અમૃતાનુષ્મન કહે છે.’
સારી રીતે શાસ્ત્રના અથ'નું ચિતવન, ક્રિયાને વિષે મનની એકાગ્રતા તથા કાલાદિક અધ્યયન ક્રિયાના અવસર, વિષય, બહુમાન વગેરે ચાવીસ અગેના અવિપર્યાસ એટલે તેમાં અન્યથા આચરણ ન થાય, તે અમૃતાનુષ્ઠાનનું લક્ષણ જાણવું.'
“પાંચ પ્રકારના અનુષ્ઠાનમાં પ્રથમના ત્રણ ૧-વિષ, ૨-ગરલ, ૩-અનનુષ્ઠાન

Page #1057

સજજન સન્મિત્ર એ ત્રણ અસત્ છે. છેલ્લા બે -તહેતુ પક્ષપાત વિના દુખીનું દુઃખ દૂર અને પ-અમૃત એ સત્ છે. તે બે માં કરવાની ઈચછા તે અનુકંપા. દ્રવ્યથી પણ છેલ્ડ અમૃતાનુષ્ઠાન મોહરૂપી ઉગ્ર શક્તિ અનુસાર દુઃખ દૂર કરવું તથા વિષને નાશ કરનાર હોવાથી શ્રેષ્ઠ છે.” ભાવથી કેઈનું પણ દુઃખ જતાં હૃદય સત્ અનુષ્ઠાનનું લક્ષણ કહે છે:
આદ્ર બનવું. “આદર, ક્રિયા કરવામાં પ્રીતિ, અવધિ, ધ્યાનસિદ્ધિ માટે સામ્યભાવ જ્ઞાનાદિક સંપત્તિની પ્રાપ્તિ, જાણવાની ઈચ્છા સામ્યભાવ પ્રગટાવવા માટે ધ્યાન તથા તેના જાણનારની સેવા એ સહુઅનુ
Journey With God કાનનું લક્ષણ છે.
સમત્વની પ્રાપ્તિ માટે ચિત્તશુદ્ધિ અને દશસંજ્ઞાવિષ્ઠ ભણાગે,
દયાનની સિદ્ધિ માટે સમત્વ અનિવાર્ય છે. સત્યવિકલં તો ભવતિ. જ્ઞાનાવમાં કહ્યું છે કે, પરહિતનિરતસ્ય સદા,
એક એવ અનેરોધઃ સર્વાત્યુદયસાધક: ગંભીરદાર ભાવસ્ય . યમેવાલમખ્ય સંપ્રાસા ગિનસ્તત્વનિશ્ચયમ 1
–ડશક માત્ર મનને રોકવું એ જ સમસ્ત દશ સંજ્ઞાઓના નિરોધથી કે નિધના અયુદયને સાધનારૂ છે કારણ કે મનઉત્સાહથી સદા પરહિતમાં રત રહેનાર,
ધના આલંબનથી ગીશ્વર તત્વગંભીર અને ઉદાર વ્યક્તિનું સદનુષ્ઠાન
નિશ્ચયતાને પ્રાપ્ત થાય છે. પરિપૂર્ણ બને છે.
પાદપંકજસં લીન તસ્વૈતભુવનત્રયમ્
યસ્ય ચિત્ત સ્થિરીભૂય સ્વસ્વરૂપે લયંગતમા દણ પાણિનિવહં, ભીમે ભવસાગરશ્મિ દુકપત્તા
જે મુનિનું મન સ્થિર થઈ આત્મઅવિસઓગણુકંપ
રૂપમાં લીન થઈ ગયું છે તેના ચરણકમલમાં દુહાવિ સામર્થીઓ કુણઈ
આ ત્રણે જગત લીન થયા સમજવાં. -સદ્ધમવિંશિક
તદ્વયાન તદ્ધિ વિજ્ઞાન તદ્ધયેય તત્ત્વમેવવા
ચેનાવિદ્યામતિકમ્ય મનસ્ત સ્થિરી ભવેત્ | ભયાનક ભવસાગરમાં પ્રાણી સમુહને
તે જ ધ્યાન છે, તે જ વિજ્ઞાન છે, દુઃખાત્ત જોઈને પિતાનું કે પરાયું એ
તે જ દયેયતત્વ છે–જેના પ્રભાવથી અવિકેઈ ભેદ પાડયા વિના પિતાના સામર્થ્ય
ઘાને ઓળંગી મન નિજસ્વરૂપમાં સ્થિર અનુસાર તે દ્રવ્ય અને ભાવ અનુકંપા થઈ જાય. યેગશાસ્ત્રમાં અનુકંપાની ઓળખાણ
અધ્યાત્મસારમાં કહ્યું છે કે, આ રીતે કરાવી છે.
ઉચિતમાચરણે શુભમિ છતાં ‘દુખિતેષુ અપક્ષપાતન દુઃખ પ્રહાણેચ્છા પ્રથમ મનસ ખલુ શોધનમાં અનુકંપા એ સાચ દ્રવ્યતઃ શકતી ત્યાં ગઇવતામકતે મલશોધને દુઃખ પ્રતિકારેણુ ભાવતઃ આદ્ધ હૃદયન '
કમુપયોગ મુપૈતુ રસાયનમ્ In

Page #1058

૧૦૦૦
સજજન સન્મિત્ર શુભને ઈચ્છનાર પુરુષેએ પ્રથમ સામ્યભાવિતભાવાનાં ચિત્તને શુદ્ધ કરવું એ ઉચિત આચરણ
સ્થાયન્મનીષિણામ ! છે કેમકે રેગી મનુષ્યના મળની શુદ્ધિ તન્મયે જ્ઞાનસામ્રાજ્ય કર્યા વિના જે તેને રસાયણ આપ્યું હોય
સમત્વમવલમ્બતે , તે તે શા ઉપગને પામે? એને શું સામ્યભાવથી પદાર્થોને વિચાર કરનાર ઉપયોગી થાય? કાંઈજ ન થાય.
બુદ્ધિમાનને જે સુખ થાય છે તે હું માનું છું અનિગહીતમના વિદપરાં
કે જ્ઞાનસામ્રાજ્ય (કેવલજ્ઞાન) ની સમતાનું ન વપુષા વચસા ચ શુભકિયામાં
અવલંબન કરે છે. ગુણમુપૈતિ વિરાધનયાનયા
તમેવ સેવસ્વ ગુરૂં પ્રયત્ના, બત દુરન્તભાવ ભ્રમમંચતિ
- દીવ્ય શાસ્ત્રાયપિ તાનિ વિવન!
તદેવ તત્ત્વ પરિભાવયાત્મન, જેણે મનને નિગ્રહ કર્યો નથી એ
યે ભવેત્સામ્યસુધા પગઃ ૧ પુરુષ શરીર અને વચનવડે અત્યંત શુભ
--અધ્યાત્મ કલપકુમ કિયા કરે તો પણ તે આ મનની વિરાધ- તે જ ગુરૂની પ્રયત્નથી સેવા કર, તે જ નાને લીધે કાંઈ પણ ગુણને પામતે નથી.
શાસ્ત્રોને અભ્યાસ કરે અને તે આત્મન ! પરંતુ દુરંત એવા ભવના ભ્રમણને પામે છે. તે જ તત્વનું તું ચિંતવન કર કે જેનાથી
સમત્વનું અવલમ્બન કરીને યોગી તને સમતારૂપ અમૃતને સ્વાદ આવે. ધ્યાન કરી શકે છે. સમબુદ્ધિ પ્રાપ્ત કર્યા સમતાસહિતનું ધ્યાન એજ મેક્ષ નું સાધન વિના જે ધ્યાનની શરૂઆત કરે તે પિતાના
Secret of Secrets આત્માની વિડંબના કરે છે.
યસ્ય ધ્યાન સુનિષ્કમ્પ મોક્ષ કર્મક્ષયાદેવ સ ચાત્મજ્ઞાનતે ભવેત્
- સમત્વ તસ્ય નિશ્ચલમ . ધ્યાન સાધ્યું મતં તથ્ય તદ્વયાનંહિતમામના નાનાવિંદ્વયધિષ્ઠાનમ્, મિક્ષ કર્મોના ક્ષયથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.
અન્ય સ્થાદિતઃ | કર્મને ક્ષય આત્મજ્ઞાનથી થાય છે અને
-જ્ઞાનાણુંવ આત્મજ્ઞાન ધ્યાનથી સધાય છે તેથી દયાન
જે પુરુષનું ધ્યાન નિશ્ચલ છે તેને આમાનું હિતકારી છે.
સમભાવ પણ નિશ્ચલ છે યાનને આધાર સામ્યમેવ પર ધ્યાન પ્રત’ વિશ્વદશિભા સમભાવ છે અને સમભાવને આધાર તચૈવ વ્યક્તયે નૂનમજેયં શાસ્ત્રવિસ્તરડા ધ્યાન છે.
જ્ઞાનાવમાં પૂ. આચાર્ય મહારાજ સામ્યવન સદ્ધયાનાસ્થિરી ભવતિ કેવલમ કહે છે કે સર્વજ્ઞ ભગવાને સામ્યભાવને જ શુદ્ધ ત્યપિ ચ કમેંઘકલંકી યંત્રવાહક: . ઉત્કૃષ્ટ ધ્યાન કહ્યું છે અને જે આ શાસ્ત્રને
– જ્ઞાનાણુંવ વિસ્તાર છે તે નિશ્ચયથી સામ્ય ભાવને પ્રશસ્ત ધ્યાનથી કેવલ સમતાજ સ્થિર પ્રગટ કરવા માટે જ છે એવું હું માનું છું. થાય છે એમ નહિ કિંતુ કમ સમુહથી મલિન

Page #1059

www.jalnelibrary.org
આધારર્થક પણ
સુષુમ્મા ચતુર્દલ પદ્મ -
ચિત્રણ
વર્ધષ્ઠાન ચક્ર પદલ પદ્મ સુપુખ્તાન
ચિવાણીબહુમ.નાર્ડ
આ ચક્રસ્થાત પૈડું
વજી.
બાનાડી |
કંસ્થાત ઉમર ફાડ
ઇવાન્તકા
વિવા
Aીપાર્ધતાય INધાથતિ
ગીતકાર મૂાજે શાન મ જ श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र, केषा • ના

તો
/
મ
ઈન્તલા.
કાલધર્મના
શંખીની
સુત્રા
ધ્યાન ફળ : વક્તા શ્રેષ્ટ્ર પુરુષવતોદ આનંદિત
આરોગ્યસંધ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
દેશાન ફળઃ અવિકારી સંત પુરૂષ બને છે.

Page #1060

Page #1061

ચાગ સ્વાધ્યાય
આ ય ત્રવાડુંક જીવ પણ શુદ્ધ થાય છે. મદેવ સયમી સાક્ષ'સમત્વમવલમ્મતે સ્યાત્ત ધ્રુવ પર દયાન' તસ્ય કૌ’ઘઘાતકમ્ ॥
જ્યારે સયમી સાક્ષાત્ સમભાવનું અલખન કરે છે, ત્યારે તે સમયે તેના કામૂકતા ઘાત કરનારૂં ધ્યાન થાય છે. સપ્તાએ સમર્ગેા હેઇ, ખ‘ભગેરેણુ ખંભા નાણ્ડુ ઉ ગુણી હોઈ, તવેણુ હાઈતાવસે શ્રી ઉત્તરાધ્યનસૂત્ર કુમતાના પાલનવડે શ્રમ” થવાય છે, બ્રહ્મચય ના પાલનવડે ‘બ્રાહ્મણુ” થવાય છે, જ્ઞાનવડે મુનિ” થવાય છે અને તપવડે તાપસ” થાય છે.
4!
ચે!ગસ્થ: કુરૂ કર્યાંજ઼ી સરંગ ત્યકત્વાધન જયા સિદ્ધયસિદ્ધચેઃ સમા ભૂવા સમત્વ યાગ ઉચ્ચતા -ભગવદ્ગીતા
ચૈગસ્થ રહી, સંગ-પ્રીતિ છેડી, સિદ્ધિ અને અસિદ્ધિમાં, સફળતા તથા ષ્ફિળતા માં સમાત થઈ, હું અર્જુન ! કર્યાં કર. એ જ સબ- ચેગ કહેવાય છે. ઝંડવ તૈજિતઃ સગાં ચેષાં સામ્યું સ્થિતિમન નિર્દોષÁહું સમં પ્રાત માદ્ બ્રહ્માણુનેસ્થિતાઃ। -ભગવદ્ગીતા
જેમનું મન સાચભાત્રમાં રહ્યું છે તેઓએ અહીં જ સસાર જીયો છે; કેમ કે બ્રહ્મ નિર્દોષ અને સમ છે, તેથી તેઆ બ્રહ્મમાં સ્થિત રહેલા છે. ન સામ્મેત વિના ધ્યાન ન ધ્યાન વિના ચ તત્। નિષ્કન્ધં જાયતે તસ્મા ્ ચમન્યાન્યકારણમ્। ચાગશાસ્ત્ર
પ્રાપ્ત
સમમાવ વિના યાન સ`ભવતું નથી અને ધ્યાન વિના નિષ્કુપ સમભાવ થતા નથી, તેથી બન્ને એક બીજાનાં કારણરૂપ છે.

ધ્યાનસિદ્ધિ માટેનું રસાયન Selfishness is replaced by selfless Love
૧૦૦૧
ધ્યાન એ ચિત્તની સ્થિરતા છે. અસ્થિર બનતા ચિત્તને ફરીફરી સ્થિર મનાવવા માટે ચાર ભાવનાએ અગત્યની છે. ચેગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, મુહૂર્તોન્તમ'નઃ સ્થેય ધ્યાન
છદ્મસ્થયોગિનામ્।
યેાગરાધસ્વચાગિનામ્॥
એક આલખનમાં અંતર્મુહૂત પ “ત ચિત્તની સ્થિરતા તે ધ્યાન. તેના બે ભેદ છે. ધમ ધ્યાન અને શુકલધ્યાન, તે મને પ્રકારના ધ્યાન કેવલજ્ઞાન રહિત સયે!ગીને છે અને અયેગીને ચાગના નિરાધરૂપ યાન ડાય છે. સયેાગી કેવલીને માત્ર ચેાગનિરે ધ કરવાના સમયે એક શુકલ ધ્યાન હોય છે. મુહૂર્તાત્ પરર્તાશ્ચન્તા તદ્ધા યાનાન્તર ભવેત્ । બહુવ સંક્રમે તુ સ્યાદ્ દીર્ઘાઽપિ ધ્યાનસંતતિ
ધ્યાન એક આલેખનમાં મુહૂત સુધી સ'ભવે છે; ત્યારબાદ ચિતા હોય અથવા ખીજું આલખન લેવામાં આવે તે બીજું યાન ડાય. એમ જુદા જુદા વિષયના આલેખનથી ધ્યાનના પ્રવાહ લ'ખાવી શકાય. મૈત્રી પ્રમાદકારુણ્યમાધ્યસ્થ્યાનિ નિયાજયેત્ । ધન્ય ચાનમુપસ્કતુ તદ્ધિ તસ્ય રસાયનમ્ ॥
ધમ્ય શુકલ ચ તદ્ દ્વેષા
ધર્મધ્યાનના પ્રવાહ ચાલુ રાખવા માટે એટલે તૂટતા ધાનને ધ્યાનન્તરની સાથે અનુસ`ધાન કરવા મૈત્રી, પ્રમાદ, કરુણા અને માધ્યસ્થ્ય એ ચાર ભાવનાઓને આત્મમાં જોડવી. કારણ કે મૈત્રી આદિ ભાવનાની ચેજના તૂટતા ધ્યાન માટે રસાયન રૂપ છે,

Page #1062

૧૯૦૨
સજજન સમિત્ર મા કાઊંન્ કેડપિ પાપાનિ
બીજા સર્વ પ્રાણીઓ પર હિત કરવાની મા ચ ભૂત કડપિ દુખિત: બુદ્ધિ તે મૈત્રી ભાવના. ગુણને પક્ષપાત તે મુચ્યતાં જગદયેષા
પ્રદ ભાવના. ભવરૂપ વ્યાધિથી હેરાન થતાં મતિન્ની નિગ તે ન પ્રાણીઓને ભાવ ઔષધિથી સાફ કરવાની “કઈ પ્રાણી પાપ ન કરે, કઈ દુઃખી ઇચ્છા તે કૃપા ભાવના. ન ટળી શકે તેવા ન થાઓ, આખું જગત મુક્ત થાઓ દેષવાળા પ્રાણુ ઉપર ઉદાસીન ભાવ તે આવી બુદ્ધિ તે મૈત્રી ભાવના કહેવાય છે. માધ્યસ્થ ભાવના, અપસ્તાશોષકાણાં વસ્તુતવાવલેકિનામા વિશ્વજંતુષ યદિ ક્ષણમક, ગુણેષ પક્ષપાતે યઃ સ પ્રમઃ પ્રકીતિત છે. સામ્યતે ભજસિ માનસ! મૈત્રીમાં
જેમના દે દૂર થઈ ગયા છે અને તસુખ પરમમંત્ર પરત્રાયજે વસ્તુ સ્વરૂપનું અવલોકન કરનારા છે,
ન ચત્તવ જતુ છે તેવા મુનિઓના ગુણે વિષે જે પક્ષપાત તે
–આધ્યાત્મક૯૫દ્રુમ પ્રમાદ ભાવના છે.
હે મન તું સવ પ્રાણી ઉપર સમતાદીનેશ્વાન્વેષ ભીતેષુ યાચમાનેષુ જીવિતમાં પૂર્વક એક ક્ષyવાર પણ પરહિત ચિંતાપ પ્રતીકારપરા બુદ્ધિ: કારુણ્યમભિધીયતે મૈત્રીભાવ રાખીશ તે તને આ ભાવ અને
દીન, પીડિત, ભીત અને જીવિત પરભવમાં એવું સુખ મળશે કે જેવું તે યાચતાં પ્રાણીઓનાં દીનતા વગેરે દૂર કદિ પણ અનુભવ્યું હશે નહિ. કરવાની બુદ્ધિ તે કરુણા ભાવના કહેવાય છે. પરહિત ચિંતા મિત્રી, જૂર કમ નિશ દેવતાગુરુનિન્દિપુ ! પરદુખ વિનાશિની તથા કરૂણા આત્મશસિષ એપેક્ષા તન્માષ્યરત્ર્યમુદીતિમાં પરસુખ તુષિમુદિતા, આત્માન ભાવયન્નાભિર્ભાવના ભિમહામતિ
પરદોષપેક્ષણરુપેક્ષા | ટિતામયિ સંપત્તિ વિશુદ્ધ ધ્યાન સંતતિમાં
શ્રી હરિભદ્રસૂરિ–ડશક ( નિઃશંકપણે દૂર કર્મો કરનારા, દેવગુરુની પરહિત ચિંતા એટલે મૈત્રી, પારકાના નિંદા કરનારા, તથા આમપ્રશંસા કરનારા દુખે નાશ કરવાની ઈછા તે કરૂણા, લોકો પ્રત્યે ઉપેક્ષા બુદ્ધિ તે માધ્યચ્ય બીજાના સુખને જોઈ આનંદ પામ તે ભાવના કહેવાય છે.
પ્રમોદ, બીજાના દોષોની ઉપેક્ષા કરવી આ ભાવનાઓ વડે આત્માને ભાવિત
તે ઉપેક્ષા. કરતે બુદ્ધિમાન પુરુષ તૂટેલ વિશુદ્ધ- મિત્રી કરુણા મુદિતાપેક્ષાણાં સુખદુઃખધ્યાનના પ્રવાહને પણ સાંધી શકે છે. પુણ્યા પુણ્યવિષયાણાં ભાવનાતશ્ચિતમંત્રી પરમિન હિતધી. સમગ્રે,
પ્રસાદનમા -પાતન્જલોગસૂત્ર. ભવેતપ્રમોદે ગુણપક્ષપાતઃ | સુખી જી વિષે મૈત્રી, દુખી કૃપા ભવાનેં પ્રતિકમીહ
પ્રત્યે કરૂણા, પુણ્યવાન વિષે મુદિતા અને પક્ષેવ માધ્યશ્ચમવાય છે નિપુણ્યજનેને વિષે ઉપેક્ષાને ભાવવાથી
–આધ્યાત્મ કલપમ ચિત્ત પ્રસન્ન બને છે.

Page #1063

ચોગ સ્વાધ્યાય
૧૦૦૩ સવે સત્તા ભવતુ સુખિતત્તા
વૈરવડે વૈરો કદિ પણ સમતા નથી
-સુત્તનિપાત મૈત્રીથી જ સમે છે, એ સનાતન ધર્મ છે. -સર્વસો સુખી અંત:કરણવાળા થાઓ. સર્વભૂતેષુ યઃ પદ્દ ભગવદ્દ ભાવમાત્મનઃ મેત્તા, કરૂણું, મુદિતા ઉપેકખા તિ ઈમે ભૂતાનિ ભગવત્યાત્મચેષ ભાગવતત્તમઃ | અત્તા બ્રહ્મવિહાર -વિશુદ્ધિમગ ઈશ્વર તદધીનેષુ બાલિશેષ દ્વિષત્સુ ચા મૈત્રી, કરૂણા, મુદિતા અને ઉપેક્ષા એ
પ્રેમમૈત્રીકૃપેક્ષા યઃ કરોતિ સ મધ્યમ ચારબ્રહ્મવિહાર છે.
જે પ્રાણી માત્રમાં પિતાના વિરાટ તિ૬ ચર નિમિત્તે વા,
સ્વરૂપને અને પિતાના વિરાટ સ્વરૂપમાં સયાને વા યાવતસ્સ વિગત મિત્રો
પ્રાણીમાત્રને જુએ છે, તે ભાગવતેમાં એત સતિ અદ્ધિદૃષ્ય,
ઉત્તમ છે. ઈશ્વર પર પ્રેમ, તેના ભક્તો પ્રત્યે બ્રહ્મમેત વિહાર મિધમાહુ મિત્રી, અજ્ઞાનીઓ પર કૃપા અને દુષ્ટઉભાં, ચાલતાં, બેસતાં, સૂતાં કે જ્યાં પર જે ઉપેક્ષાને કરે છે, તે મધ્યમ સુધી ઉંઘ ન આવે ત્યાં સુધી સર્વ અવ- (ભાગવત) છે.
–ભાગવત સ્થાઓમાં મૈત્રીની સ્મૃતિ કાયમ રહેવી “પુમાન્ પુમાંસ પરિપાતુ વિશ્વતઃ જોઈએ. એને જ આ લેકમાં બ્રહ્મ વિહાર એક મનુષ્ય બીજા મનુષ્યની સર્વ -સુત્તનિપાત રીતે રક્ષા કરો.
-નવેદ મુચ્ચમાનેષ્ઠ સવેષ કે તે પ્રાદ્યસાગરાઃ
“ગુણવાન એવા એક જ પુત્રવાળા કઈ તૈદેવ નનુ પર્યાપ્ત મેક્ષેણારસિકેન કિમ |
શ્રેષ્ટિને અથવા ગૃહપતિને તે પુત્ર પ્રત્યે જીવને દુઃખના બંધનોથી મુક્ત થતાં
જેવો મજજાગત પ્રેમ હોય છે, તે જ જોઇને બધિરાવનાં હૃદયમાં જે આનંદ
મજ જાગત પ્રેમ મહાકાણિક ધિસોને રસને સમુદ્ર ઉછળે છે, તે પર્યાપ્ત છે.
જગતના સર્વ જી વિશે હોય છે.” તેને મોક્ષથી શું? –બધિચર્યાવતાર
--શિક્ષાસમુચ્ચય સવે પાણા સવે ભૂયા સવે
સ્કંદપુરાણના વૈષ્ણવખંડ ઉત્કલખંડમાં પુગ્ગલા સરવે અત્ત ભાવય પરિયા પમ્મા .
વૈષણના લક્ષણે આ પ્રમાણે દર્શાવ્યા છે. અનીધા સુખી અજ્ઞાન પરિહરા
મન, વચન અને કાયાથી પરદ્રોહને -પટિસ લિદા
નહિ ઈચ્છાનારા, દયાર્દુમનવાળા, ગુણેમાં -સર્વ પ્રાણીઓ, સર્વ ભૂતે, સર્વ
પક્ષપાતવાળા અને પરનાં હિતકારી કાર્યોમાં દેહધારીઓ, સર્વ આત્મભાવ (વ્યક્તિત્વ) આનંદવાળા, બીજાના સુખને પોતાનું પામેલા (જીવ) વૈરહિત, દુઃખરહિત અને સુખ માનનારા, દીન દુખી પર અનુચિતારહિત તથા સુખી થઈને વિચરે.
કંપાવાળા, બીજાના હિતને ઈચ્છનારા, નહિ વેરેન વેરાનિ, સમતી કદાચના ઉપકાર કરવામાં નિપુણ, બીજાના કુશલને અવેરેન ચ સંમતિ, એસ ધ સનાતનો પિતાના માનનારા, બીજા પરાભવ કરનાર
-ધમપદ, પ્રત્યે પણ દયા મનવાળા, શિવ (પવિત્ર)

Page #1064

૧૦૦૪
સજન સન્મિત્ર મનવાળા, પારકાના ગુણે જોવામાં ઉમુખ, સુખી, દુખી, પુણ્ય કરનારા અને બીજાની ગુહ્યા વાતને પ્રગટ નહિ કરનારા, પાપીઓ પ્રત્યે અનુક્રમે મૈત્રી, કરૂણા, પ્રિય વચન બેલનારા, સુખ દુઃખમાં મુદિતા અને ઉપેક્ષા રૂપ ભાવના ચતુષ્પીને સમાન વૃત્તિવાળા વગેરે.
પ્રણયના કારણે મધુર અને પ્રિય એવી પાપેદવ્યપાપ પરૂપે ઘભિધત્તે પ્રિયાણિ ચા સુંદરીને આલિંગન કરવાની જે મ આલિંગન મૈત્રી દ્રવાન્તઃકરણસ્તસ્ય મુક્તિ કરે સ્થિત છે. કરીને તમે સૌજન્યરૂપ અમૃતના સિંધુ બનો.
જે પાપી પ્રત્યે પણ પાપાચરણ કરતે પારકાના સુખ અને સંપત્તિને ભંગ નથી અને કઠોર પ્રત્યે પણ પ્રિય વચન
કરે તે પિતાનાં સુખ અને સંપત્તિના વ્યવહાર કરે છે, તે પ્રાણું માત્ર પ્રત્યે
ભંગ માટે જ થાય છે, તથા બીજાને મૈત્રીભાવથી દ્રવિત અંત:કરણવાળાને મુક્તિ
દુઃખ અને વિત્તિ આપવાં તે પિતાના પિતાના હાથમાં છે. વિણ પરાણ દુઃખ અને વિપત્તિ માટે જ થાય છે, એમ મા વિષ્ટ અને અન્યઐ વઘુ વદન્ત ચેતા મનમાં નિર્ધારણ કરીને પારકાનાં સુખ અને
અલગ અલગ ન થાઓ એકબીજાને સંપત્તિને ભંગ તથા બીજાને દુઃખ પ્રેમપૂર્વક, સત્ય, પ્રિય અને હિતકર અને વિપત્તિનું પ્રદાન એ કદી પણ ન બોલતા તમે આગળ વધે! -અથર્વવેદ કરવા જોઈએ. સંગજીદવે સંવાદદવંસ વે મનસિ જાનતામા “ન કામયે હે ગતિમીશ્વર તું પરે, -તૈત્તિરીય બ્રાહ્મણ, અથર્વવેદ, વેદ
-મધિયુકતમપુન ! તમે સૌ હળી મળીને રહો. પ્રેમપવ, આત્તિ" પ્રપદ્યકખિલદેહુ ભાજાબેલે અને સૌનું શુભ ચિંત!
મનઃસ્થિત યેન ભવનન્ય દુઃખાઃ ઉપરના સૂવની “અધ્યામ સ્ના
–શ્રીમદ્ ભાગવત વિવૃત્તિમાં જણાવ્યું છે કે,
હું ઈશ્વર પાસેથી આ ટદ્ધિયુક્ત ઉચ્ચસર્વ દુઃખોનાં અને વિપત્તિઓનાં ગતિ માગતું નથી, તેમજ મુક્તિ પણ મૂલ કારણ ભૂત વક્રતા અને વિરોધને માગતા નથી; એટલું જ ચાહું છું કે છેડીને, સર્વસુખના અને સ પત્તિઓના “સમસ્ત પ્રાણીઓમાં જે દુઃખ-પીડા છે, મૂલ કારણ ભૂત મૈત્રીને તમે આશ્રય કરે.
તે મને પ્રાપ્ત થાઓ! જેથી તેઓ દુઃખતમે વિશ્વનું હિત ઇચ્છ, જગતના બંધુ રહિત થાય તાત્પર્ય કે તેઓ સુખી થાય બને અને પરનાં હિતમાં પિતાનું હિત
એ જ મારું સુખ છે. ઉપર વિશ્વના સમસ્ત માને મન, વચન અને કાયાથી યથાશક્તિ પ્રાણીઓના દુઃખ પિતે ભેગવવાની અશકય પરંતુ હિત જ કરો. જે જે પિતાને પ્રવિકળ ક૯૫ના રાજા રંતિદેવને ઉદાત્ત કરૂણાવ છે, તે તે કયારે પણ કોઈ પણ રીતે બીજા દર્શાવે છે. પ્રત્યે ન આચરે અને જે જે તમને અન- Love Your enemies” – બાઈબલ કૂળ છે, તે તે બીજાઓને પ્રાપ્ત થાઓ, તમારા શત્રુ સાથે પ્રેમ કરે. એવી કામના રાખે.
“શું”—કેન્ફયુશિઅસ

Page #1065

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૯૦૫ ચીની ભાષામાં “શૂનો અર્થ થાય આ ભાવનાઓમાં અભ્યસ્ત મુનિને છે “સવ અને આત્મ તુય સમજે” મેહનિંદ્રા નષ્ટ થાય છે, અને યેગનિદ્રા મિત્રી પવિત્ર પાત્રા, મુદિતા મોદશાલિને પ્રાપ્ત થાય છે. તથા સમ્યફપ્રકારે તત્વકુપોપેક્ષા પ્રતીક્ષાય, તુલ્ય ગાત્મને નમઃ નિશ્ચય થાય છે.
–વીતરાગ સ્તોત્ર આભિયદાનિશ વિશ્વ ભાવયત્યખિલ વશી મૈત્રીના પવિત્ર ભાનભૂત, મુદિતાથી
તદૌદાસી માપન્નશ્ચરયત્રેવ મુક્તવત પ્રાપ્ત થયેલ સદાનંદ વડે શોભતા અને
જ્યારે મુનિ આ ભાવનાઓને વશ કૃપા, ઉપેક્ષા વડે જગતુપૂજ્ય બનેલા,
થઈ સમસ્ત જગતને ભાવે છે ત્યારે તે યેગસ્વરૂપ છે વીતરાગ! તને નમસ્કાર છે!
મુનિ ઉદાસીનતા પ્રાપ્ત કરી આ લેકમાં
મુક્તની સમાન પ્રવર્તે છે. મોક્ષમાર્ગની દીપિકા
આત્માયત્ત વિષયવિરસ તત્વચિંતાવિલીન Lamp in the Darkness
નિવ્યપાર સ્વહિતનિરત નિવૃતાનન્દપૂર્ણ ચત ભાવના ધન્યા પુરા પુરૂષાશ્રિતઃ I જ્ઞાનરૂઢ શમયમત ધ્યાનલષ્પાવકાશ મેચાદયશ્ચિર ચિત્તે દયા ધર્મસ્ય સિદ્ધયે .
કુવાડડન્માન કલય સુમતે દિવ્યધાધિપત્યમાં મૈત્રી પ્રમોદ, કરુણા અને માધ્યસ્થ હે સુબુદ્ધિ! પ્રથમ તને પિતાને આ ચાર ભાવનાઓ પુરાણપુરુષે તીર્થંકરા- આત્માયત્ત એટલે પરાધીનતાથી છેડાવી દિકથી આશ્રિત થયેલી છે. તે કારણે સ્વાધીન કર. બીજુ ઇદ્રિના વિષયથી પ્રશ સનીય છે.
-જ્ઞાનાવ વિરકત કર. ત્રીજી તરવ ચિંતામાં મગ્ન ધમયાનની સિદ્ધિ માટે આ ચાર કર. ચોથુ સંસારિક વ્યાપારથી રહિત ભાવનાઓ ચિત્તમાં ધ્યાવવી જોઇએ. નિશ્ચળ કરપાંચમું સ્વહિતમાં લગાડ. એવા મુનિજનાનન્દ સુધાર્યશૈક ચંદ્રિકા છ નિવૃત એટલે ક્ષોભરહિત આનંદથી વિસ્તરાગારૂઘુકલેશા કાપશે દીપિકા પરિપૂર્ણ કર. સાતમું જ્ઞાનારૂઢ કર. - આ ચાર ભાવનાઓ મુનિજનેને આઠમું અવકાશ મળે તે પ્રમાણે શમ, આનદરૂપ અમૃતના ઝરણાને ચંદ્રની યમ, દમ, તપમાં લાગી દિવ્ય બોધ ચંદ્રિકા સમાન છે. તેથી રાગાદિકને ગાઢ અર્થાત કેવળ જ્ઞાન પ્રગટ કર. કલેશ નાશ પામે છે. આ ભાવનાઓ
ધ્યાનરૂપી અમૃતરસ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રકાશ કરનાર દીપિકા છે.
in the Silence of Soul એતાભિરનિશ યેગી કીડન્નત્યન્તનિર્ભરમ ! અપાય ક૯૫નાજાલ મુનિભિમેકતુમિષ્ણુભિઃ સુખ માWમત્યક્ષમિâવાસ્કન્દતિ ધ્રુવમ પ્રશમેકપોરેનિત્ય ધ્યાનમેવાવલંબિતમ |
આ ભાવનાઓમાં રમતો યોગી અત્યંત આત્માનું હિત દયાન જ છે, માટે આતિશય આત્માથી ઉત્પન્ન અતીન્દ્રિય કર્મોથી મુક્ત થવા જે મુનિ ઇચ્છે છે તેને સુખ આ લેકમાં નિશ્ચય પ્રાપ્ત કરે છે. પ્રથમ-કષાયોની મંદતા માટે તસર થઇ, ગિનિદ્રા રિથતિ ધરે મેહનિંદ્રાપસર્પતિ કહ૫ના જાળનો નાશ કરીને નિત્ય ધ્યાનનું આસુ સભ્યપ્રણીતાસુસ્વામુનેસ્તત્વ નિશ્ચય | અવલંબન કરવું.
– જ્ઞાનાવ

Page #1066

સજજન સન્મિત્ર ઈયં મહમહાનિદ્રા જગત્રય વિસર્પિણી છે. ગીશ્વરએ આ જણાવેલું છે, માટે યદિ ક્ષીણા તદા ક્ષિપ્તપિબ ધ્યાનસુધારસં તેને આસ્વાદ કર, તેને ધારણ કર,
ત્રણ જગતમાં વ્યાપ્ત આ મહામહ સાંભળ અને દયાનનું આચરણ કર. નિદ્રા જે તારી ક્ષીણ થઈ ગઈ હોય તે યસ્ય પ્રજ્ઞા ફુરત્યુથ્થરનેકાન્ત યુતભ્રમા તું ધ્યાનરૂપી અમૃતરસનું પાન કર.
દયાનસિદ્ધિવિનિયા તસ્યસાધવી મહાત્મના બાહ્યતતનિશેષસંગમૂછ ક્ષય ગતા.
જેની બુદ્ધિ અનેકાંતમાં ભ્રમરહિત યદિ તપદેશેન ધ્યાને ચેતસ્તદા પંથે છે. જે તપદેશથી તારી બાહ્ય અને
અતિ કુરાયમાન છે, તે મહાત્માને ઉત્તમ
દયાનની સિદ્ધિ નિશ્ચયથી થાય છે. અત્યંતર સમસ્ત મૂછ (મમત્વ પરિણામ) નષ્ટ થયા હોય, તે તું તારા ચિત્તને
ધ્યાન માટે અપાત્ર ધ્યાનમાં જેડ – જ્ઞાનાર્ણવ
No admission યદિ સંવેગનિવેદ વિવેકૈવસિત મનઃ યસ્કમણિ ન તદ્દવાચિ વાચિયત્તન્ન ચેતસિ.. તદાધીર સ્થિરીભૂય સ્વમિન સ્વાન્ત નિરૂપયા યતેયસ્ય સ કિ ધ્યાનપદવીમધિરોહતિ |
હે ધીર પુરુષ! જે સંવેગ એટલે મેક્ષ જેને જે ક્રિયામાં છે, તે વચનમાં અને મોક્ષમાર્ગથી અનુરાગ, નિવેદ એટલે
નથી; જે વચનમાં છે, તે ચિત્તમાં નથી સંસાર દેહ ભેગોથી વૈરાગ્ય તથા વિવેક તે ધ્યાનપદવી કઈ રીતે પ્રાપ્ત કરી શકશે? એટલે વપરના ભેદ વિજ્ઞાનથી તારું મન ન ચેત: કરુણાકાત ન ચ વિજ્ઞાનવાસિતમાં વાસિત છે તે તું સ્થિર થઇને તારામાં તને વિરતં ચ ન ભેગે યસ્ય યાતું ન સ ક્ષમા પોતાને જે.
-જ્ઞાનાર્ણવ જેનું મન કરુણાથી વ્યાપ્ત નથી થયું, વિરય કામ લેશેષ વિમુચ્ચ પુષિ પૃહામ ભેદ વિજ્ઞાનથી વાસિત નથી થયું, તથા નિમમ યદિ પ્રાપ્તસ્તદા ધાતાસિ નાન્યથા તે વિષય ભોગોથી વિરકત નથી થયું તે ધ્યાન
જો તું કામ ભેગોથી વિરકત થઈને કરવામાં સમર્થ નથી. શરીરની હા છેડીને નિમમત્વ બજે લેક રંજન માટે પાપકામાં જેને હોય તો તું ધ્યાન કરનાર યાતા થઈ શકે ગૌરવ છે અને પિતાના આત્મામાં જેનું છે. અન્યથા નહિ જ.
ચિત્ત રંજિત થયું નથી, જે ઇન્દ્રિયના સાધક સર્વ પ્રથમ દયાન માટેની વિષયની ગહનતામાં લીન છે, જેને મનનું પાત્રતા કેળવે તેજ ધ્યાતા બની શકશે. શલ્ય દૂર કર્યું નથી, જેને અધ્યાત્મને પુનાત્યાકર્ષિત ચેતે
નિશ્ચય કર્યો નથી તથા પોતાના ભાવથી દત્તે શિવમનુષ્ઠિતમાં દુરિયાને દૂર કરી નથી તે ધ્યાનસાધનમાં ધ્યાનતંત્રમિદં ધીર
નિધિત છે. કારણ કે તેનામાં ધ્યાનની ધન્યયેગીન્દગોચર | યેગ્યતા નથી.’ હે ધીર પુરુષ ! આ દયાનનું તંત્ર “જે હાસ્ય, કુતુહલ, કુટિલતા તથા (શાક) સાંભળવાથી ચિત્તને પવિત્ર કરે છે. હિંસાદિ પા૫ પ્રવૃત્તિના શાસેના ઉપદેશક અને આચરણમાં ઉતારવાથી મોક્ષને આપે છે. જે અજ્ઞાન જવરથી રેગી છે. મેહરૂપ

Page #1067

ચોગ સ્વાધ્યાય
૧૭. નિદ્રાથી જેની ચેતના નષ્ટ થઈ છે. જે હેંગીએ નિરંતર શ્રદ્ધા અને વિવેક પર તપ કરવામાં પ્રયત્નશીલ નથી. વિષયની
યત્ન કર. જેનામાં અતિશય લાલસા છે. જે પરિગ્રહ “કોઈપણુ લેકની નિંદા કરવી નહિ, અને શંકાસાહત છે. જેને વસ્તુ નિણય પાપીને વિષે પણ ભાવસ્થિતિનું ચિંતવન થા નથી. જે ભયભીત છે આવા પુરને કરવું, ગુણેના ગૌરવવડે પૂર્ણ એવા જનની ધ્યાન કઈ રીતે થઈ શકે !”
પૂજા કરવી, ગુણના વેશને વિષે પણ રાગ આવા પુરુષે પોતાના હિતને તૃણ ધારણ કરો.” સમાન સમજ્યા છે, મુક્તિરૂપી સ્ત્રી સંગ
“બાળક પાસેથી પણ હિત વચનને કરવાની ઈચ્છાથી નિસ્પૃહ થઈ ગયા છે, ગ્રહણ કરવું, જનના પ્રતા
ગ્રહણ કરવું, દુજનના પ્રતાપ સાંભળી તેષતેઓ સહધ્યાનનું અનુસંધાન કરવામાં
ભાવ ન કરે, પારકી આશાને ત્યાગ એક ક્ષણ માત્ર પણ સમર્થ નહિ થઈ શકે. કર, સર્વ સંયોગે પાશની જેવા જાણવા.” “જેઓ સાતવેદનિય જનિત સુખ,
- બીજા માણસોએ કરેલી સ્તુતિ વડે અણિમાદિ સિદ્ધિ, ધનાદિક ત્રાદ્ધિના
ગર્વ ન કરવું, અને તેમની કરેલી નિંદા રસમાં લંપટ છે, મેહથી પા પાભિચાર વડે કેપ પણ ન કરે, ધર્માચાર્યનું કમ કરે છે, તેમને પિતાના જીવનને સેવન કરવું, તરવને જાણવાની ઈરછા કરવી.” હયું છે.”
શૌચં ઐયંમદ વૈરાગ્ય આત્મનિગ્રહ કાર્ય “અધ્યાત્મસાર”ના અનુભવ અધિકા- દક્ષા ભગવતદેષાશ્ચિાત્ય દેહાર્દિ વૈરૂધ્યમ ૨માં પૂ. શ્રી યશોવિજયજી સાધના માટેના શૌચ (વત્તને વિષે પવિત્રતા), અદભ, સુવર્ણ–નિયમ દર્શાવે છે.
વૈરાગ્ય તથા આત્મ નિગ્રહ (મનને જય) કર્તવ્યને ઉપદેશ
કરે. સંસારમાં રહેલા દેશે જેવા અને He who has ears to hear, દેહાદિકનું વિરૂ૫૫ણું ચિંતવવું. let him hear.
“ભગવાન જિનેશ્વર ઉપર ભક્તિ ધારણ બાલઃ પશ્યતિ લિગ,
કરવી, એકાંત પ્રદેશનું નિરતર સેવન કરવું, મધ્યમબુદ્ધિ વિચારયતિ વૃત્તમ સમ્યકત્વને વિષે સ્થિર રહેવું, પ્રમાદરૂપ આગમતત્વ તુ બુધઃ
શત્રુને વિશ્વાસ કરે નહિ.” પરીક્ષતે સર્વયનેન - “આત્મજ્ઞાનની નિષ્ઠાનું ધ્યાન કરવું, બાળક લિંગને જુએ છે, મધ્યમ સર્વત્ર આગમને આગળ કરવા, કુવિકલ્પોને બુદ્ધિવાળે માણસ આચરણને વિચારે છે, ત્યાગ કરવો, વૃદ્ધજનોની અનુવૃત્તિથી પણ પંડિત પુરૂષ તો સર્વ પ્રયત્ન વડે પરંપરાને અનુસાર રહેવું.” આગમન તવની જ પરીક્ષા કરે છે. સાક્ષાત્કાર્ય" તત્ત્વ નિશ્ચિત્યાગમતવં તમાદુસૂજ્ય લોકસંજ્ઞા
ચિદ્રપાનન્દમે દુર્ભાગ્યમાં શ્રાવિકસારં યતિતબંગિના નિત્યમ હિતકારી જ્ઞાનવતામાં • તેથી આગમના તત્વનો નિશ્ચય
અનુભવદ્યા પ્રકારડયમ | કરીને તથા લેસંજ્ઞાને ત્યાગ કરીને તત્વનો સાક્ષાત્કાર કર, તથા

WWW.jainelibrary.org.

Page #1068

૧૦૦૮
આત્માંનદ વડે પૂર્ણ થવું, આ શિક્ષાના અનુક્રમથી કહેલા અને અનુભવવડે જાણવા લાયક પ્રકાર એટલે આત્મસ્વરૂપને અનુરૂપ વના જ્ઞાનીઓને હિતકારી છે. આસન
Maintenance of a Proper Relationship with Things. પયકવીરવાજ-ભદ્ર ડાસનાનિ ચ । ઉત્કટિકા ગાઢહિકા કાચેાત્સગ સ્તથાસના –ચાગશાસ્ત્ર
પય ́કાસન, વીરાસન, વજ્રસન પદ્માસન, ભદ્રાસન, દંડાસન, ઉત્કટિકાસન, ગાઢહિકાસન, અને કાચેત્સર્ગાસન વગેર આસના કહેલા છે. આસન સમયે શરીર સ્થિર રહેવું જોઇએ અને ચિત્તમાં ફાઇ પ્રકારના ઉદ્દગ ન થવા જોઇએ. (Relaxation of Body and Mind)
આસનના અભ્યાસથી શરદ્વિ-ગરમી. ભૂખ-તરસ, રાગ-દ્વેષ વગેરે દ્વછૂટી
જાય છે.
‘સ્થિરસુખમાસનસ્’-પાત જલ યાગસૂત્ર જે સ્થિર અને સુખદાયી છે તે આસન છે.’
આસન શરીરને સ્વસ્થ, હલકુ અને ચેગ સાધના માટે યાગ્ય બનાવવામાં સહાયક છે,
આસન તે છે જેમાં સુખપૂર્વક નિશ્ચલપણે અધિકથી અધિક સમય ધ્યાનમાં મેસી શકાય.
પાત જલ યાગસૂત્રમાં આસન સિદ્ધિને ઉપાય મતાવે છે. “પ્રયત્ન શૈથિલ્યાનન્ત્યસમાપત્તિભ્યામ્ ”
પ્રયત્ન શિથિલતા અને અનતતામાં ચિત્તની તદ્રુપતા વડે આસન સિદ્ધ થાય છે,

સજ્જન સન્મિત્ર શરીરને પ્રયત્નશૂન્ય કરવું, શિશિલ કરવું તથા અનંતતામાં ચિત્તને તદાકાર કરવાથી ચિત્ત નિવિષય થઈ સ્થિર થઈ જાય છે. આ ઢેડુ અને મનનું શિથિલીકરણ (Profound Relaxation) છે. જેમાં દેહું અને મન ક્રિયા રહિત થાય છે “તતા દ્વન્દ્વ'નસિઘાત:’
આસનની સિદ્ધિથી દ્રોના આઘાત લાગતા નથી.
શરીરને સાધના માટે ચેગ્ય બનાવવું તે આસનનુ અંગ છે.
જાદિ દિ સાધનાઓ માટે, શ્વેતુ અને મનના વિશેષ પ્રકારના સ`બધ માટે જૂદા જૂદા આસને અગત્યના છે
ચાગાભ્યાસ સમયે સાધકના દેહમાં નવીનવી ક્રિયાએ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી મેરૂદંડ, છાતી, ગળુ, મસ્તક વગેરે સુર્ય ગ્ય રીતે રહે તે આસનના હેતુ છે.
પ્રાણાયામ વગેરે કરનારા સાકાએ અવશ્ય મેરૂદંડ સીધા રાખવા, નહિ તે હાનિ થશે.
આસન વર્ડ નસનસમાં રક્તના પ્રવાહ ચાલે છે. સવ ઇંદ્રિયા અને નાડીએ જડતાના ત્યાગ કરી ચૈતન્યમય અને છે.
કઠેર બ્રહ્મચય ની સાધનામાં જે અસમથ' છે તેમને સિદ્ધાસન ન કરવું. સિદ્ધાસન સંસાર વિમુખ સાધકો માટે સવ શ્રેષ્ઠ છે.
શરીર સ્વાસ્થ્ય માટે શિર્ષાસન લે થાય, ખાક ધ્યાનમાં તે સહાયક નથી.
મુદ્રા Language of Symbols અમુક પ્રકારના અં—વિન્યાસ કરવા, તે “મુદ્રા” કહેવાય છે. યૌગિક પ્રક્રિયામાં તેને મહત્વ વિશેષ પ્રાપ્ત થયેલું છે.

Page #1069

યાગ સ્વાધ્યાય
પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિ વિરચિત ત્રીજા પચાશકમાં જિન ચૈત્યના વંદન વિધિ દર્શાવતા જણાવ્યું છે કે, પ'ચ'ગા પણિયાચા, થય-પાઢા હોઈ જોગમુદ્દાએ વંદણુ જિણમુદ્રાએ, પઠ્ઠિાણ મુત્તસુત્તીએ ॥
પ'ચાગ પ્રણિપાતવાળા શક્ર સ્તવના પાઠ યાગ મુદ્રા'એ એલવેા, વંદન “જિન મુદ્રા” વડે કરવું.
વિશેષ કરીને મુદ્રા એના ઉપયોગ મત્ર યાગમાં થાય છે. નીચેની સત્તર મુદ્રાઓ મત્ર ઉપયાગ માટે દર્શાવી છે. ૧-પરમેષ્ઠિ મુદ્રા, ૨-ગરૂડ મુદ્રા, 3ચક્ર મુદ્રા, ૪-મધ્યમ સૌભાગ્ય મુદ્રા, ૫-સીજ મડુ!સૌભાગ્ય મુદ્રા, ૬-પ્રવચન મુદ્રા, ૭-પવ ત મુદ્રા, ૮-સુરભિ મુદ્રા, ૯- ધેનુ મુદ્રા, ૧૦-અંજલી મુદ્રા, ૧૧આવાની મુદ્રા, ૧૨-સ્થાપની મુદ્રા, ૧૩-સનિરાધિની મુદ્રા, ૧૪-અવગ્ઠન મુદ્રા ૧૫-મુષ્ટિ મુદ્રા, ૧૬-અ મુદ્રા, ૧૭– વિસર્જન મુદ્રા,
હુઢયાળ પ્રક્રીપિકા'માં કહ્યું છે કે, ‘મહામુદ્રા, મહાબંધ, મહાવેધ, ખેચરી, ઉડ્ડિયાન, મૂલખ ધ, જાલ ધર બધ,વિપરીતકરણી, વલ્લી, શકિતચાલન-આ દશ મુદ્રા જરા અને મચ્છુના નાશ કરે છે.'
સદ્ધિત, સૂય'ભેદી, ઉજાયી, ભસ્ત્રિકા વગેરે કુંભકા, સખીજ પ્રાણાયામ, નાડીશેાધન પ્રાણાયામ, કપાલભાતિ વગેરેના વિસ્તાર અભ્યાસી પાસેથી સમજી લેવા
શાંભવી મુદ્રાનું લક્ષણ આ પ્રમાણે છે. અતલ ક્ષ્ય હિંદષ્ટિ નિમષેન્મેષવજિતા ।. સા ભવેચ્છામ્ભવી મુદ્રા સવતન્ત્રષ ગાપિતા ॥
જેમાં ચિત્તનું લક્ષ્ય અંતમુ ખ ચેયાકાર રહે છે, અને દૃષ્ટિ ખાદ્ય તરફ રહે છે

૧૦૦૯ અર્થાત નેત્ર ખુલ્લા હાય તે પણ કાઈ ખાદ્ય પદાથ દેખાતા નથી, આ સપૂર્ણ શાસ્ત્રોમાં છુપાયેલી શાંભવી મુદ્રા
કહેવાય છે.
ઠુઠયોગ પ્રદીપિકા” માં કહ્યું છે કે અ'તરલક્ષ્યમાંજ જેના ચિત્ત અને પ્રાણય પામ્યા છે, તેમજ સ્થિર દૃષ્ટિથી ખાધુ જોવા છતાં ન જોનાર જેવા શાંભવી મુદ્રામાં સ્થિત ચેાગી છે. ગુરૂ કૃપાએ પ્રાપ્ત થતી આ મુદ્રામાં શૂન્ય અને અશૂન્યથી વિલક્ષણુ એવું પરમ તત્ત્વ ભાસમાન થાય છે.
હઢયાગમાં શરીરશેાધનના છ સાધન દર્શાવ્યા છે. ધોતિબ'સ્તિસ્તથા નૈતિનીલિકિટકસ્તથા । કપાલભાતિક્ષેતાનિ ષટ્ કર્માણિ સમાચરેત્॥
ધૌતિ, અસ્તિ, નૈતિ, નૌલી, ત્રાટક, અને કપાલભાતિ આ છ કાં શરીર શેાધન માટે કરે. અંગારક્ષ સંહિતા અભ્યાસી પાસેથી આ છ કાના વિસ્તાર સમજી લેવા.
યેાગ સાધનમાં બેસવાના આસન માટે ‘કુલાણુ વ તત્ર” “સમાહન તત્ર” “ગધવ તત્ર” તથા “ઘેર સ`હિતા'માં કહ્યું છે કે, “બુદ્ધિમાન સાધકાએ સૌભાગ્ય અને જ્ઞાનની વૃદ્ધિ માટે રૂ અથવા ઉનના આસન ઉપર બેસવું. પૃથ્વી પર આસન વિના બેસીને ભજન, પૂજન, જાપ ધ્યાન ન કરવાં.
સ ક્ષેત્ર સર્વ કાલ ધ્યાન માટે ઉપયાગી
Space, Time and Object ધ્યાનની સિદ્ધિ માટે જેણે આસનાના અભ્યાસ કર્યાં છે એવા ચેાગી તીથ કરાનાં જન્મ, દ્વીક્ષા, જ્ઞાન કે નિર્વાણુનુ કાઇ તીથ સ્થાન અથવા ચિત્તની સ્વસ્થતાનું કારણુ

Page #1070

૧૦૧૦
સજજન સન્મિત્ર પર્વતની ગુફા વગેરે કોઈ એકાંત સ્થાનને યોગનું ઉત્તમ સમાધાન થાય. ધ્યાન આશ્રય કરે.
કરનાર માટે દિવસ, રાત્રિ કે વેળાને નિયમ સુખાસન સમાસીનઃ સુષ્ટિાધર૫લલવા તીથકર ગણધરાદિકે કહ્યો નથી. નાસાગ્રન્થસ્તયદ્વન્દો દ તૈતાન સંસ્કૃશના “આતુર પ્રત્યાખ્યાન” નામના પ્રકીર્ણક
સુખકર આસન કરી બેઠેલે, હોઠ. સૂત્રમાં દુર્યાનના ત્રેસઠ સ્થાનકો ગણાવ્યા બીડી નાસિકાના અગ્રભાગ ઉપર બને છે. અનેક પ્રકારના કર્મોનું બંધન કરાવનારા આંખે સ્થિરકરી, દાંતેને દાંતો સાથે આ ત્રેસઠ દુધ્યાનનાં સ્વરૂપને સાંભળીને અડકવા નહિ દેતે, પ્રસન્ન મુખવાળે પૂર્વ વિવેકીએ યોગ માગમાં પ્રવૃત્તિ કરતાં તેને કે ઉત્તર દિશામાં મોટું રાખી સારી રીતે વયા ૮ કરવા. ટટાર બેસનાર અપ્રમાદી યાની માન જેટલા પ્રકારના જીવે છે તેટલા કરવાને પ્રયત્ન કરે”
પ્રકારના આસન છે. પ્રત્યેક ચેનિના જીવની જ્ઞાનાવમાં કહ્યું છે કે,
બેઠક, જેમાં તે આરામ (Relaxation) ચેન ચેન સુખાસીના વિદધુનિશ્ચલ મનઃ કરી શકે તે આસન છે. તત્તદેવ વિધેયં સ્પામ્યુનિસિબન્દુ શાસનમાં જીવે ચોરાસી લાખ ચેનિઓમાં ભ્રમણ જે જે આસનથી સુખરૂપ બેઠેલા
કર્યું છે તેથી તે તે નિઓના અતિસૂમ મુનિ પિતાના મનને નિશ્ચય કરી શકે તે
સંસ્કાર જીવમાં હોય છે. સુંદર આસનને સ્વીકાર કરવું જોઈએ.
ચોરાસી લાખ જીવાનિ સાથે સ્થાન અને આસન દયાનમાં સહાયક છે. પરંતુ જે સમયે સાધકનું ચિત્ત સ્થિરતા
ચોરાસી આસનને સંબંધ છે. ચોરાસી ધારે તે સમય, સર્વ અવસ્થા, સર્વક્ષેત્રમાં
આસન દ્વારા ચોરાસી લય સાધીને થાનની ચેગ્યતા છે. નિષેધ નથી.
સહજ આત્મસ્વરૂપનું ભાવ આસન સિદ્ધ
કરવાનું છે. સંવિગ્ન સંવૃતે ધીરઃ સ્થિરાત્મા નિમણાશયા સર્વાવસ્થાસુ સર્વત્ર સર્વદા યાતુમતિ ,
દષ્ટા બનો જે મુનિ વેગ વૈરાગ્ય યુક્ત છે, Experiments in Awareness સંવરરૂપ છે, ધીર છે, જેને આમા સ્થિર આસનની સિદ્ધિ થવાથી કમેન્દ્રિયના છે, ચિત્ત નિમલ છે તે મુનિ સર્વ અવસ્થા, વ્યાપારને નિરોધ થાય છે. સર્વક્ષેત્ર સર્વકાલમાં ધ્યાન કરવા યોગ્ય છે. આસન વડે આરોગ્ય પ્રાપ્ત થશે, કલેકવિ સેચિયજહિંગ
સંકલ્પબળની વૃદ્ધિ થશે તથા જ્ઞાનેન્દ્રિયના સમાહાણુમુત્તમ લહઈ વ્યાપારને નિરોધ કરવાનું બળ આવશે, ન ઉ દિવસ નિસાલાઈ,
આ માટે ત્રાટક આદિ ક્રિયાઓ પણ નિયમણું ઝાયિણે ભણિયા સાધન રૂપે દર્શાવાય છે. નિશ્ચય કરેલા
–ધ્યાનશતક બિંદુ ઉપર દષ્ટિને નિમેષે મેષ રહિતપણે ધ્યાનને માટે કાલ પણ તેજ ઉચિત સદગુરૂએ દર્શાવેલા વિધિ પ્રમાણે સ્થાપવી, છે કે જે કાલમાં, મન-વચન-કાયાના તેને ત્રાટક કહે છે. ત્રાટકની ક્રિયા યથાર્થ

Page #1071

યોગ સ્વાધ્યાય પણે સિદ્ધ થતા સાધકના પ્રાણની ગતિ અત્યંત મંદ થાય છે. પ્રાણુ અને મનને સંબંધ હોવાથી પ્રાણની ગતિ મંદ થતા મનની ગતિ પણ મંદ થાય છે.
કમેન્દ્રિય તથા જ્ઞાનેન્દ્રિયેનો નિરોધ થતા મનના વેગને નિરોધ કરવા માટે મનના દષ્ટા થવું પડશે.
મનના દૃષ્ટા થતા જ્યારે મનના વેગને નિષેધ થાય છે ત્યારે જ્ઞાનેન્દ્રિયેનો અને કર્મેન્દ્રિોને સહજ નિરોધ થાય છે.
એકાંત સ્થલમાં શરીર સ્વસ્થ રહે તે રીતે બેસવું ને બંધ કરવા (Relaxation of Body) શ્વાસ ધીરે ધીરે લેવા અને ધીરે ધીરે મૂકવાથી વૃત્તિ શાંત થઈ અંતરમાં ઉતરવા એગ્ય થાય છે. શરીરના સર્વ અંગોને શીથીલ કરવા અને મનમાં જે વિચાર આવે તેના દ્રષ્ટા થવું. વિચારો જે આવે તેને આવવા દેવા, અક્રિય થવા માટે પરાણે મનના વ્યાપારને રોકવાને નથી. માત્ર દષ્ટા રહેવાનું છે.
એકલે જાને રે Gradual Stages of
Ego-Transformation. સાબુદ્ધઃ પરરંજનાકુલ વિધિ
ત્યાગટ્ય સામ્યસ્ય ચ, ગ્રંથાર્થગ્રહણુણ્ય માનસવ
ધય બાધા હતા. રાગાદિત્યજનમ્ય કાવ્યજમતે
તે વિશહેરપિ, હેતુઃ સ્થસુખશ્ય નિજનમહે,
ધ્યાનસ્ય વા સ્થાનકે .
–તવજ્ઞાન તરગિની મુમુક્ષુઓને એકાંત સ્થાન કેવું હા- કારક છે. તે કહે છે.
૧૧૧ એકાંત નિર્જન સ્થાનના સેવનથી સ૬બુદ્ધિરૂપ વિવેકજ્ઞાન પ્રગટે છે. અન્ય જનને રજન કરવાની આકુળતા રહેતી નથી. સમતાભાવ, શાસ્ત્ર અથેનું ગ્રહણ, મનવચનનો નિષેધ, અન્યની બાધાને અભાવ, રાગ-દ્વેષ આદિને ત્યાગ, કાવ્યમાં મતિ (અતિન્દ્રિય વિષયનું અનુપ્રેક્ષન મળ), ચિત્તની નિર્મળતા, દયાનમાં સ્થિરતા અને આત્મસુખ પ્રગટે છે. સંગ ત્યાગે નિર્જનસ્થાનક ચ તત્વજ્ઞાન સવ ચિંતા વિમુક્તિઃ નિધત્વ પેગરોધ મુનીનાં મુદત્યે ધ્યાને લેતવેડમી નિરૂકતા
–તત્વજ્ઞાન તરંગિણી સંગત્યાગ, એકાંત નિર્વિકાર નિજન સ્થાન, તત્વજ્ઞાન, સંવંચિંતાને અભાવ, બાધાને અભાવ, મન-વચન-કાયાના યેગને સંયમ એ મુનિને મુક્તિ માટે યાનના હેતુએ કહ્યાા છે. વૈરાગ્ય ત્રિવિધ નિધાય હદયે,
હિવા ચ સંગ વિધા શિવ સદગુરૂમાગમ ચ વિમલ
ધૃત્વા ચ રત્નત્રયી ત્યકત્વાચૈઃ સહસંગતિ ચ સકલ
રાગાદિકં સ્થાનકે, સ્થાતથં નિરૂપદ્રવેડપિ વિજને
સ્વાસ્થસૌખ્યાત .
–તત્ત્વજ્ઞાન તરગિણી આત્મિક સુખની અભિલાષાવાળાએ મન-વચન-કાયાથી ત્રિવિધ વૈરાગ્ય ધારણ કરીને ચેતન, અચેતન અને મિશ્ર ત્રણ પ્રકારના પરિગ્રહ છોડીને, સદગુરૂ અને સુશાસ્ત્રને આશ્રય કરીને રત્નત્રય ધારણ કરીને તથા અન્ય સાથેની સંગતિ અને

Page #1072

૧૦૧૨
સજજન સન્મિત્ર સકલ ગાદિ ભાવ તજીને ઉપદ્રવ રહિત ધાસ ઉચ્છવાસની ગતિનો નિરોધ નિર્જન સ્થાનકમાં રહેવું.
કરે તેને પ્રાણાયામ કહે છે. તે પ્રાણાયામ શરીર સ્થિત વાયુનું નામ પ્રાણ છે. રેચક, પૂરક અને કુંભક એમ ત્રણ પ્રકારને તેને આયામ એટલે નિરોધ કરે તે છે. પાતજ લ ગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, પ્રાણાયામ છે. તે મનને વશ કરવાનું “તમિન્ સતિ શ્વાસોશ્વાસગતિ સાયન છે.
વિચછેદઃ પ્રાણાયામ; ?” પ્રાણાયામ
આસન સ્થિર થતા શ્વાસ પ્રશ્વાસની Technique of Prana-Control
ગતિ રોકવી તે પ્રાણાયામ છે. ગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે,
બા હા ભન્ત ૨સ્ત ભ વૃત્તિદેશકાલપ્રાણાયામસ્તતઃ કિંચિત્ આશ્રિત ધ્યાનસિદ્ધા.
સંખ્યાભિઃ પરિદૃષ્ટો દીર્ઘસૂમ” શક નેતરથા કતું મનઃ પવનનિજયઃ
બાહ્યવૃત્તિ, આત્યંતર વૃત્તિ અને આસન જય કર્યા પછી કઈ પત
સ્તંભવૃત્તિ આ ત્રણ પ્રકારનો પ્રાણાયામ, જલિ પ્રમુખ ધ્યાન સિદ્ધિ માટે પ્રાણાયામને
દેશ-કાલ–સંખ્યા વડે પરિદૃષ્ટ-માપેલે આશ્રય લીધો છે કેમકે પ્રાણાયામ કર્યા સિવાય
દીઘ અને સૂક્ષમ છે. મન અને પવનનો જય થઈ શકતું નથી.
જેમ જેમ સાધકને અભ્યાસ વધે છે, મનો યત્ર મરુત્તત્ર મરુષત્ર મનસ્તતઃ તેમ તેમ રેચક. પૂરક અને ભિક પ્રાણુંઅતતુલ્યક્રિયાવેતૌ સંવીત ક્ષીરનીરવતુ !
યામ, દેશ, કાલ અને સંખ્યાના પરિમાણમાં | મન જે ઠેકાણે છે તે ઠેકાણે પવન છે દીઘ (લાંબો અને સૂમ (પતલે, હલકે) અને જ્યાં પવન છે ત્યાં મન છે. આ
થતો જાય છે. કારણથી સરખી ક્રિયાવાળા મન અને પવન
રેચકે બાહા નિશ્વાસાપુરસ્ત ધિત દુધને પાણીની માફક એકઠાં મળેલાં રહે છે.
સામ્યન સંસ્થિતિસા કુંભકપરિગીયતે | એકસ્પનાશેડન્યસ્ય સ્યાજ્ઞાશ વૃત્તૌ ચ વર્તનમાં
યથાશકય શ્વાસ બહાર રોક તે રેચક વસ્તવિદ્રિયમતિ–
છે. યથા સાધ્ય ઉપર ખેંચવે તે પૂરક છે દવંસાત્મક્ષ જાયતે |
અને સ્વશક્તિ અનુસાર અંદર રોક તે મન-પવન બેમાંથી એકનો નાશ થયે
કુંભક પ્રાણાયામ છે. -કૂર્મપુરાણ બીજાનો નાશ થાય છે. અને બેઉમાંથી એક “બાહ્યાભ્યતર વિષયાક્ષેપ ચતુર્થ: » હેય તે બીજે પણ બચે રહે છે. બેઉનો
– પાતંજલ ચગસૂત્ર નાશ થવાથી ઇદ્રિય અને બુદ્ધિના વ્યાપારને બાહ્ય વિષય તથા આભ્યત૨ વિષયના નાશ થાય છે અને ઇન્દ્રિયની પ્રવૃત્તિ તથા આક્ષેપ પૂર્વક, આલોચનાપૂર્વક, જ્ઞાનપૂર્વક, મનના વિચારે બંધ થવાથી મોક્ષની વિચારપૂર્વક હોય તે ચોથુ પ્રાણયામ છે. પ્રાપ્તિ થાય છે.
ચોથા પ્રાણયામની વિધિ રાજગના પ્રાણાયામ ગતિછેદઃ શ્વાસપ્રશ્વાસમંતઃા ઉત્તમ અધિકારી માટે છે તથા ગોપનીય રેચક પૂરકશૈવકુભકતિ સ ત્રિધા છે અને ગુરૂ ગમ્ય છે.

Page #1073

ચોગ સ્વાધ્યાય
૧૦૧૩ દશ પ્રકારના વાયુ કહ્યા છે
શાન્તિ પ્રશાનિ ટી મિશ્ર પ્રાણેશપાનઃ સમાનશ્ચ ઉદાનવ્યાનૌ ચ વાયવઃ.
પ્રસાદસ્થ તતઃ પરમઃ | નાગ: કુડથ કુક દેવદત્ત ધનંજયઃ |
–વાયવીય સંહિતા –ગોરક્ષ સંહિતા પ્રાણાયામથી શાંતિ એટલે વર્તમાન પ્રાણ, અપાન, સમાન, ઉદાન, વ્યાન,
અને આવનારા પાપની નિવૃત્તિ, પ્રશાંતિ નાગ, કુમ', કૂકર, દેવદત્ત અને ધનંજય- એટલે અંતર અને બાહ્ય અંધકાર–તમને આ દશ પ્રકારના વાયુ છે. આગળના પાંચ
નાશ, દીપ્તિ એટલે સૂર્ય-ચંદ્ર-ગ્રહ-તારા મુખ્ય છે. પાછળના પાંચ તેમાં અંતગત છે. જેવી જ્યોતિઓના દર્શન, મહાત્માઓના - હૃદયમાં પ્રાણવાયુ, ગુલ્હાદેશમાં અપાન, દર્શન, જ્ઞાનની સમકક્ષતાને લાભ, પ્રસાદ નાભિ-મંડલમાં સમાન, કંઠમાં ઉદાન અને એટલે આત્મતુષ્ટિ, આત્મામાં બુદ્ધિનું સારા શરીરમાં વ્યાન વ્યાપ્ત છે.
અવસ્થાન, અને પરમ શાંતિ વગેરે દિવ્ય - પાર્થિવ મંડળ વારૂણ મંડળ, વાયવ્ય ગુણે પ્રાણાયામથી સાધકમાં પ્રકાશિત મંડળ, અને આગ્નેય મંડળનું સ્વરૂપ, થાય છે. મંડળના રંગ, ચંદ્ર નાડી, સૂર્યનાડી તથા ઢે બીજે ચિત્તવૃક્ષમ્ય પ્રાણસ્પન્દનવાસને સુષુમણુ નાડીમાં વાયુસંચારના ફળ, સ્વરો એકમિશ્ચતઃ ક્ષીણે ક્ષિપ્ર અપિનશ્યતઃ | દય દ્વારા કાળજ્ઞાન, નાડી શોધન, પવનસા
–ગવાશિષ્ઠ ધન, પરકાય પ્રવેશ વગેરે વિષયને વિસ્તાર ચિત્તરૂપી વૃક્ષનાં બે બીજ છે. પ્રાણસદ્દગુરૂ પાસેથી સભ્યપ્રકારે સમજી લે. સ્પંદન અને વાસના. જેમાંથી એક ક્ષીણ પ્રાણાયામનું ફળ
થતા બીજુ શીધ્ર ક્ષીણ થાય છે.
દહાનતે માયમાનાનાં ધાતુનાં હિ યથા મલા O inexpressible revelation, feeling, rapture!
તથેન્દ્રિયાણ દહીંને દેષઃ પ્રાણસ્યનિહાતા “તતઃ ક્ષીયતે પ્રકાશાવરણમ!” – પાતંજલ સૂત્ર
જેમ અગ્નિસયેગથી ધાતુઓને મલ પ્રાણાયામથી પ્રકાશનું આવરણ ક્ષીણ
નષ્ટ થાય છે, તેમ ઈન્દ્રિયાદિકના દેષ પણ થાય છે.
પ્રાણના કવાથી નષ્ટ થાય છે. “તપે ન પ૨ પ્રાણાયામાતુ
જ અન્ના કમ્મ, તતો વિશુદ્ધિ મંલાનાં દીમિશ્ચ જ્ઞાનસ્યા”
અવેઈ બહુઆણિ વાસકેડી હિં -શ્રી પંચશિખચાય તેનાણી તિહિ ગુનો પ્રાણાયામથી પર કેઈતપ નથી. તેનાથી
ખઈ ઉસાસ મિત્તેણું છે મલની વિશુદ્ધિ થાય છે અને જ્ઞાનને
-પંચ વસ્તુ પ્રકાશ થાય છે.
અજ્ઞાની ક્રેડે વર્ષોમાં જે કર્મો ખપાવે પ્રાણાયામેન સિધ્યતિ
તે કમેને ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત જ્ઞાની દિવ્યા : શાયદય : માતા એક ઉશ્વાસ માત્રમાં ખપાવે છે.
-મનુસ્મૃતિ

Page #1074

૧૦૧૪
વણું યાત્મા હોતે રેચકપૂરકકુંભકાઃ । સ એવ પ્રણવઃ પ્રેક્તઃ પ્રાણાયામન્ત્ર તમયઃ॥ -ચેગી યાજ્ઞવલ્ક્ય
જેમ પ્રણવમાં “અ-૬-મૂ” આ ત્રણ વધુ છે તેમ રેચક પૂરક કુંભકમાં ત્રણ ત્રણ વધુ છે તેથી પ્રાણાયામમાં પ્રણવ ઉપાસનાની ભાવના કરવી જોઇએ. જ્ઞાનાણુ વમાં કહ્યું છે કે, અત્રાભ્યાસ પ્રયત્નેન પ્રાન્તન્દ્રઃ પ્રતિક્ષણમ કુન્યાગીવિજાનાતિ યંત્રનાથસ્ય ચેષ્ટિતમ્ ॥
પ્રાણાયામના અભ્યાસ પ્રયત્નપૂર્વક નિપ્રમાદી થઇને નિત્ય કરનાર યાગી જીવની સમસ્ત ચેષ્ટાઓને જાણે છે. આ પ્રમાણે નાસિકાથ્રાને જાણનારા પુરાતન પુરૂષાએ કહ્યું છે.
પ્રત્યાહાર
The Withdrawal of the Senses
પ્રાણના સયમ પ્રાપ્ત થતાં ‘પ્રત્યાહારની સાધના થાય છે. પ્રત્યાહાર (પ્રતિ+મહાર) એટલે ઇંદ્રિયાનું વિષયા માંથી પાછુ ખે`ચાવુ તે.
તત: પરમા શ્યતેન્દ્રિયાણામ્ ।” પ્રત્યાહારથી ઇંદ્રિયાનું પરમ વશીકરણ થાય છે.
પાત‘જલ ચેાગસૂત્રમાં કહ્યું છે કે, સ્વવિષયાસપ્રયાગે ચિત્તસ્ય સ્વરૂપાતુકાર પ્રવેન્દ્રિયાણાં પ્રત્યાહારઃ.
અનુ
ઇન્દ્રિયાના પેાતાના વિષય સાથે સુખ'ધ ન થતા ચિત્તના સ્વરૂપનુ' કરણ થવુ તે પ્રત્યાહાર છે. જ્ઞાનાણુ ત્રમાં કહ્યું છે કે, પ્રત્યાહત... પુનઃ સ્વસ્થ
સર્વોપાધિવિવજિતમ્।
ચૈત : સમન્ત્યમાપન્ન

સ્વમિનેષ લય જેવ
સજ્જન સન્મિત્ર
પ્રત્યાહારથી સ્થિર થયેલું મન સમસ્ત ઉપાધિ એટલે રાગદ્વેષરૂપ કિપેાથી રહિત સમભાવને પ્રાપ્ત કરી . આત્મામાં જ લય થાય છે.
‘પ્રાણાયામ અણિમાદિ સિદ્ધિના કારણ રૂપે મનને કદના કરનારૂ હાઈ જે મુનિ સસાર દેહ લાગેથી વિરકત છે, વિશુદ્ધભાવયુક્ત છે, વીતરાગ છે, અને જિતેન્દ્રિય છે, તેને માટે પ્રશ્ન...સા કરવા ચેોગ્ય નથી.’
પ્રાણાયામ વગેરે. હુઠયેાગની ક્રિયાઓ માત્ર જિતેન્દ્રિય સચમી જીવાને મનસ્થિરતા માટે અને શરીરશુદ્ધિ માટે સહાયક બને છે.
ચાગ શાસ્ત્રની સ્વાપણ ટીકામાં કહ્યું છે કે “ન ચ પ્રાણાયામા મુક્તિસાધને ધ્યાને ઉપયાગી, અસાંમનસ્યકારાત્ ” મેાક્ષના સાધનરૂપ ધ્યાનન વિષે પ્રાણાયામ ઉપયેગી નથી, કારણ કે ચિત્તને અવાસ્થ્ય ઉપજાવનાર છે.
ગુણુસ્થાન ક્રમારાહમાં પૂ. શ્રી રત્નશેખરસૂરિ કહે છે કે અહિં પ્રાણાયામના ભેદાની પ્રગલ્ભતા રૂઢિથીજ દર્શાવી છે, કારણ કે ક્ષેપક જીવને શ્રેણિ ઉપર ચઢવામાં, માક્ષપ્રાપ્તિમાં નિશ્ચય ભાવજ કારણ છે.'
ધ્યાનસિદ્ધિ માટે આત્માના વિશુદ્ધ અધ્યવસાયે જ અવશ્ય ઉપયાગી છે. વિના મનઃ શુદ્ધિમશેષ ધમ
કર્માણિ કુ ́ન્નપિ નૈતિ સિદ્ધિ દૃશ્યાં વિના ક" મુકુર કરેણ
વહન્નપીક્ષેત જન: સ્વરૂપમ્॥ —કસ્તૂરી પ્રકરણમ મનશુદ્ધિ વિના સમગ્ર ધમ'કાનિ કરતા એવા પ્રાણી માક્ષમાં જઈ શકતા

Page #1075

ચોગ સ્વાધ્યાય
૧૦૧૫ નથી, કેમ કે હાથમાં અરીસે હોય તે
ધારણા પણ જેને આંખો નથી તે પોતાનું સ્વરૂપ
Art of Concentration જોઈ શકો નથી.
ગોચરે હષકાણિ તેભ્યશ્ચિત્તમનાવામા ધન દત્ત ચિત્તે જિનવચનમભ્યસ્તમખિલ પૃથકકૃત્ય વશી ધર્સ લલાટેડાત નિશ્ચમ ક્રિયાકાંઈ ચંડ રચિતમવનૌ સુમસકૃતા “ઈદ્રિયે જેને વશ કરી છે એવા તપસ્તીવ્ર તપ્ત ચરણમપિ ચીણ ચિતર મુનિ વિષયોથી ઇંદ્રિયને પૃથક કરે, ઇદ્રિનશ્ચિત્તે ભાવતુષવ૫નવત્સવમફલમા થી મનને પૃથક કરે, અને મનને નિરા
–શ્રી સોમપ્રભાચાર્ય કૃત સિદ્દર પ્રકર કુલ કરીને પિતાના લલાટ પર નિશ્ચલતા
ઘણું દાન આપ્યું, સમસ્ત જિન- પૂર્વક ધારણ કરે. -જ્ઞાનાવ વચનનું અધ્યયન કર્યું, ભયંકર ક્રિયાકાંડ નેત્ર દ્વ શ્રવણ યુગલે નાસિકાગ્રે લલાટે, ર, વારંવાર ભૂમિ વિષે શયન કયુબ, વકત્રે નાભો શિરસિ હવે તાનિ યુગાન્તા તીવ્ર તપશ્ચર્યા કરી, ચિરકાળ પયંત ચારિત્ર ધ્યાનસ્થાના મલમતિભિઃ કરિ તાન્યદેહે પાળ્યું, પરંતુ જે ચિત્તને વિષે ભાવ નથી તે તેબ્લેકસિમન્વિ ગતિવિષય ચિત્તમાલમ્બનીમ | તે સર્વ ફોતરાં ખાંડવાની પેઠે નિષ્ફલ છે. નિમલમતિ ચોગીઓ ધ્યાન કરવા પટઅંડરાયે ભરતે નિમગ્ન,
માટે નેત્રયુગલ, બંકાન, નાસિકાને તંબૂલવકતઃ સવિભૂષણ અગ્ર ભાગ, લલાટ, મુખ, નાભિ, મસ્તક, આદશહગ્યે જહિતે સુરતૈ
હૃદય, તાલુ, બંને કમરને મધ્ય ભાગ -જ્ઞાન સ લેભે વરભાવતોડવા આ દશ સ્થાને માંથી કઇ પણ એક
–હિંગુલ પ્રકરણમ સ્થાનમાં પોતાના મનને વિષયેથી રહિત છ ખંડના રાજ્યમાં નિમન, મુખમાં કરી આલંબિત કરે. તાંબૂલવાળા, તથા આભૂષણવાળા એવા “ઉપર બતાવેલ સ્થળામાંથી કોઈપણ ભરત મહારાજે રત્નોથી જડેલા એવા એક ઠેકાણે મનને લાંબે વખત સ્થાપન અરિસા ભુવનમાં પણ ઉત્તમ ભાવથી કરવાથી નિશ્ચય સ્વસંવેદન થાય (પ્રતીતિ કેવળજ્ઞાન મેળવ્યું છે.
થાય છે, તેવા અનેક પ્રત્યયે (પ્રતીતિ) પ્રાણાયામ આદિને અભ્યાસ અનુ- ઉત્પન્ન થાય છે. ભવીના માર્ગદર્શન નીચે શરીરશુદ્ધિ અને ધારણાના અનેક પ્રકાર છે. હઠ ગની મનશુદ્ધિના હેતુને લક્ષમાં રાખીને કરવો ધારણામાં ઇન્દ્રિયના સંવેદનો (Bodily જોઈએ. અહિં માત્ર અંગુલીનિર્દેશ કર્યો છે. sensations) થી છુટા પડવાનું છે. સર્વ યોગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે,
ધારણાઓનો હેતુ એક જ છે, અને તે શબ્દ, રૂપ, ગંધ, રસ અને પશ થાન છે. એ પાંચ વિષયમાંથી ઇંદ્રિયો સાથે મનને યોગ દ્વારા આત્મ દર્શન કરવાનું છે. • પણ બરોબર ખેંચી લઈ અત્યંત શાંત અહીં આત્મા દ્રષ્ટા છે અને આત્મા દય બુદ્ધિવાળાએ ધમ ધ્યાન કરવા માટે માને છે. તેથી “આમ દશન” કે “સ્વદશન” નિશ્ચલ કરી રાખવું.”
જેવા શબ્દ ભાવને રજુ નહી કરી શકે.

Page #1076

૧૦૧૬
જે કઈ જોવાનું છે, જાણવાનું છે, તે આત્મામાંજ જાવાનું છે.
ચાગ અહિરાત્મપણામાંથી અંતરાત્મા દ્વારા પરમાત્માને પ્રગટાવવાની પ્રક્રિયા છે. The process is one of becoming-of a transformation of the subject himself. આ પ્રક્રિયા દ્વારા માનવીમાં કઈ ઉમેરવાનું નથી, તેનામાંથી કઈ દૂર કરવાનું છે. અગ્નિ દ્વારા સુવર્ણની માટીમાંથી જ્યારે કચરો દૂર કરવામાં આવે છે, ત્યારે શુદ્ધ સુવર્ણ પ્રાપ્ત થાય છે. માનવીમાંથી મિથ્યાત્વ અને અજ્ઞાનને-વાથ અને વિકૃતિના કચરા દૂર કરવા પડશે. Than he is restored to what he really is before and beyond his individual existence. This is his Conversion to the Real.
ગ્રન્થી ભેદની આ પ્રક્રિયા (Process of dismantling of the normal ego પછી જ આધ્યાત્મના માર્ગ શરૂ થાય છે. ધ્યાનમાં જે શૂન્યતા પ્રગટે છે તે અભાવાત્મક (Negation) નથી પણ સ‘પૂ` ભાવાત્મક (State of pure consciousness) છે. ભાષાના અધુરાપણાને લીધે આ શૂન્યતાને પ્રકાશ (Light) આનંદ (Bliss) નિર્વાણુ વગેરે ગમે તે શબ્દોમાં સધાય છે. ધ્યાન
Dynamics of Meditation “તત્ત્વાર્થ સૂત્ર”માં કહ્યું છે કે, “ઉત્તમસ'હૅનન ચૈકાગ્રચિન્તા નિરાધા ધ્યાનમ્। આમુહૃતાત ।”
ઉત્તમ સંહનનવાળાનું જે એક વિષયમાં અતઃકરણની વૃત્તિનું સ્થાપન તે ધ્યાન. તે મુહૂત' સુધી એટલે અંતસુ'હૂત'.

સજ્જન સન્મિત્ર
પયત રહે છે.
“આ રૌદ્રધમ શુકલાનિ। પરે માક્ષહેતુ” આત, રાષ્ટ્ર, ધર્મ અને શુકલ એ ચાર પ્રકાર ધ્યાનના છે.
તેમા પર-પછીના એ મેાક્ષના કારણુ છે. હવે આત ધ્યાનનું નિરૂપણ કરે છે. આ'મમનાજ્ઞાનાં સમ્પ્રયેાગે દ્ભિ પ્રયાગાયસ્મૃતિ-સમન્વાહાર:। વેદનાયાશ્ર્ચા। વિપરીત” મનોજ્ઞાનામ્। નિદાન ચા તદવિરતદેશવિરતપ્રમત્તસયતાનામ્ ॥
અપ્રિય વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે તેના વિયેાગ માટે જે ચિંતાનુ સાતત્ય તે પ્રથમ આત ધ્યાન.
દુઃખ આવ્યે તેને દૂર કરવાની જે સતત્ ચિંતા, તે બીજું આત ધ્યાન,
પ્રિય વસ્તુનો વિયેાગ થાય ત્યારે તેને મેળવવા માટે જે સતત્ ચિંતા થાય તે ત્રીજુ` આત યાન.
નહિ પ્રાપ્ત થયેલ વસ્તુની સંકલ્પ કરવા કે સતત્ ચિંતા ચેાથું આત ધ્યાન.
તે આતધ્યાન અવિરત દેશસ યત અને પ્રમત્ત સયત એ ગુણસ્થાનામાં જ સભવે છે.
હવે રૌદ્રધ્યાનનું નિરૂપણ કરે છેઃહિંસાનૃતસ્તેય વિષય સક્ષણૢભ્ય રૌદ્રવિ રત દેશવિરતયા :
પ્રાપ્તિનો કરવી, તે
હિંસા, અસત્ય, ચારી અને વિષય રક્ષણ માટે જે સતત ચિંતા, તે રૌદ્રધ્યાન છે તે અવિરત અને દેશવિરતમાં સ‘ભવે છે. હવે ધમ ધ્યાન નિરૂપણ કરે છે: આજ્ઞાપાવિપાક સસ્થાવિયાય ધમમપ્રમત્તસયતસ્ય ।

Page #1077

ચાગ સ્વાધ્યાય
ઉપશાન્ત ક્ષીણુકષાયન્સ । આજ્ઞા, અપાય, વિપાક અને સસ્થાનની વિચારણા માટે જે એકાગ્ર મનાવૃત્તિ કરવી તે ધમ ધ્યાન છે; એ અપ્રમત્ત સયતને સભવે છે.
।
વળી તે ધમ ધ્યાન ઉપશાંત માહ અને ક્ષીણમેહ ગુણુસ્થાનમાં સ‘ભવે છે. હવે શુકલ ધ્યાનનું નિરૂપણ કરે છે; શુકલે ચાધે પૂર્વ'વિદઃ પરે કેલિન પૃથકત્વકત્વવિતક' સૂક્ષ્મક્રિયા પ્રતિપાતિ. ન્યુ પરતક્રિયાનિવૃત્તીનિ તત્યેકકાયયેાગાયેાગાનામ્ એકાશ્રયે સવિતર્ક પૂર્વે । અવિચાર' દ્વિતીયમ્। વિતર્ક: શ્રુતમ્। વિચારાથ ન્ય જનચૈાગસ'કાન્તિઃ।
ઉપશાંત અને ક્ષીણુ મઢમાં પહેલાં એ શુકલધ્યાન સંભવે છે. અને પહેલાં શુકલધ્યાન પૂર્વ'ધરને હાય છે.
પછીનાં એ કેવલીને હાય છે. પૃથવિતક, એકત્વ વિતર્ક, સૂક્ષ્મ ક્રિયા પતિપાતી અને વ્યુપરત ક્રિયા નિવૃત્તિ એ ચાર શુકલધ્યાન છે.
તે શુકલધ્યાન અનુક્રમે ત્રણ ચેાગવાળા, કાઇપણુ એક ચેાગવાળા, કાયયેાગવાળા અને ચાગ વિનાનાને હાય છે.
પહેલા બે, એક આશ્રયષાળાં તેમજ સવિતક છે, એમાંથી ભીન્નું અવિચાર છે, અર્થાત્ પહેલું સવિચાર છે. વિતક એટલે
ત.
વિચાર એટલે અથર, વ્યંજન અને ચેાગની સંક્રાંતિ.
આ અને રૈદ્ધ-ધર્મ અને શુકલ Spiritual Unfoldment of Soul ધ્યાન એટલે મનના સ્થિર અધ્યવસાય,

૧૦૧૭
અર્થાત્ મનનું 'મુહૂત' સુધી એક વિષયમાં એકાગ્ર આલમન. તેના ચાર પ્રકાર છે.
૧. આત્ત” એટલે વિયેના ઋતુશગથી થતું,
૨. રૌદ્ર' એટલે હિંસાદિના અનુરાગથી થતું,
૩. ‘ધર્માં’ એટલે ક્ષમાદિ દશપ્રકારના પ્રેમ'નું, શ્રી જિનવચનના નિય રૂપ.
૪. શુકલ' એટલે શાકને દુર કરનારૂં, જેમાં રાગનું મળ ન હોય તેવું રાગ વિનાનું ધ્યાન.
આત્ત ધ્યાનનાં ચાર પ્રાર ૧. અનિષ્ઠ વિયેાગ–અનિષ્ટ વિષયાના વિચાગ થાય અને ભવિષ્યમાં એવા ચેગ ન થાય તે સારૂં એવી અભિલાષા કરવી.
૨. રાગ ચિન્તા–વેદનાથી વ્યાકુળપણું પામેલાનું ચિંતવન,
૩. ઈષ્ટ સમૈગ-મળેલા મનગમતા શબ્દાદિ વિષયાને વિયેાગ ન થવાની કે તેવું સુખ કે સુખના સાધનને યોગ કરવાની ચીંતા કરવી તે.
૪. નિદાન-અન્ય ભવમાં ચક્રવત્તિ આદિની ઋદ્ધિની ઇચ્છા કરવી.
રૌદ્ર ધ્યાનના ચાર પ્રકાર
૧. હિંસાનુંબધી–અત્યંત ધ્રુધ વડે નિય રીતે બીજા પ્રત્યે વધ વગેરેનુ' જે ચિંતવન કરવું તે.
મધન
૨. મૃષાતુખ ધી-ચાડી, અસભ્ય, અસત્ય ક કોઇના ધાત થાય તેવું વચન ખેલવાનું વિચારવુ.
૩. સ્તેયાનુખ ધી–પ્રધ લેાભ વગેરેથી બીજાનું ધન હરણુ કરવાનુ` ચીંતવવુ. ૪. વિષયસ રક્ષાનુખ પીધનના રક્ષણ

Page #1078

માટે સર્વ પ્રત્યે શંકા કરીને થતું મલિન ચિત્ત. .
ધમ ધ્યાનના ચાર પ્રકાર ૧. આજ્ઞાવિચય-જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, વૈરાગ્ય અને ભાવનાઓને અભ્યાસ કરી જેણે આત્માને તે તે ગુણોને અભ્યાસી કર્યો હોય તે આત્મા નય, નિક્ષેપ, સપ્તભાગી, વિગેરે તે તે અપેક્ષાઓથી ગહન–અતિગહન એવાં શ્રીજિનવચનને તુચ્છ બુદ્ધિના કારણે ન સમજી શકે તે પણ તે “સત્ય જ છે એમ માને–સમજે (વિચારે) તે.
૨. અપાયરિચય-રાગ, દ્વેષ-કષાયે તથા તેના વેગે હિંસા, અટક, ચોરી, વિગેરે આશ્રાને સેવનારા છે તેને ફળ તરીકે આ લેક કે પરલોકમાં જે જે દુઃખો પામે છે તેનું ધ્યાન (ચિન્તન) કરવું તે.
૩. વિપાકવિચય-આઠ કર્મોનું સ્વરૂપ તેના પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, સ અને પ્રદેશ, એ ચાર ભેદોથી વિચારવું તે.
૪. સંસ્થાનવિચય–શ્રી જિનેશ્વરાએ કહેતાં ધર્માસ્તિકાયાદિ છ દ્રવ્યનાં લક્ષણે, આકાર, આધાર, ભેદે અને પ્રમાણે, વિગેરેનું ધ્યાન કરવું તે.
અધ્યાત્મસાર
Spiritual Essence પૂ. શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયે અધ્યાત્મસાર' નામને અધ્યાત્મરસનું ઉત્તમ રીતે પિષણ આપનાર ગ્રંથ રચે છે. આ ગ્રંથમાં પ્રસંગનુસાર યંગ અધિકાર ધ્યાન અધિકાર, ધ્યાનસ્તુતિ દર્શાવતા ૧૮૩ સુંદર લેક છે. તેમાંથી કેટલાક અહિં દર્શાવીએ છીએ.
સજજન સમિત્ર અધ્યાત્મસારમાં કહ્યું છે કે, - લેક સંસ્થાનને વિષે પિતાના કમને કત્તાં, ભકતા, અરૂપ, અવિનાશી અને ઉપયોગરૂપી સ્વ લક્ષણવાળા છવદ્રવ્યનું ચિંતવન કરવું તથા દુખે કરીને એળગી શકાય એવા મહાભયાનક સંસારસમુદ્રનું ચિંતવન કરવું.
“આ સંસાર સમુદ્રમાંથી ચારિત્રરૂપી વહાણ નિશ્વિને મોક્ષે પહોંચાડે છે આ પ્રમાણે ધ્યાન કરવું.”
ધમયાનને વિષે જેની બુદ્ધિ લય પામી છે. એવા મુનિએ આ પ્રકારે સર્વ ધ્યાન કરવું અને તે બીજે પણ પદા
સમૂહ કે જે આગમને વિષે કહ્યો હોય તેનું પણ ધ્યાન કરવું.”
જે યેગી મન અને ઈદ્રિયના જયથી નિર્વિકાર બુદ્ધિવાળા થયા હોય તેવા શાંત અને દાંત મુનિ ધમયાનના ધ્યાતા (થાન કરનાર) કહેલા છે.” - “આ પ્રમાણે આત્માને વિષે રમણ કરનાર યોગી શાંત અને દાંત હોય છે. કારણ કે સિદ્ધને જે રવભાવ છે તે જ સાધકની ગ્યતા છે.”
“આ જ અપ્રમત્ત સાધુ શુકલ ધ્યાનના પહેલા બે પાદના ધ્યાતા છે. પણ જે તે પૂર્વવિદ્દ હોય . બીજા બે પાદના ધાતા અનુકમે સગી કેવળી અને અમેગી કેવળી છે.”
ગુણસ્થાનને હિસાબે શુકલ ધ્યાનમાં ચાર ભેદમાંથી પહેલા બે ભેદના સ્વામી અગિયારમા–બારમા ગુણસ્થાનવાળા અને તે પણ પૂર્વધર હોય છે. જે પૂર્વધર ન હોય અને અગિયાર આદિ અંગેના ધારક હોય તેમને તે અગિયાર મા–બારમાં ગુણ

Page #1079

ગ સ્વાધ્યાય સ્થાન વખતે શુકલ નહિ પણ ધમ દયાન હોય છે.
આમાં એક અપવાદ પણ છે. પૂર્વધર ન હોય તેવા આત્માઓને જેમ કે માષતુષ, મરૂદેવામાતા વગેરેને પણ શુકલધ્યાન સંભવે છે. શુકલધ્યાનના છેલ્લા બે ભેદના સ્વામી ફક્ત કેવલી અથાત્ તેરમાં–ચૌદમાં ગુણસ્થાનવાળા છે
યેગના હિસાબે ત્રણ ગવાળા હેય તે જ ચારમાંથી પહેલા શુકલધ્યાનના સ્વામી છે. મન, વચન અને કાયામાંથી કઈ પણ એક જ ગવાળા હોય, તે શુકલધ્યાનના બીજા ભેદના સ્વામી છે, એના ત્રીજા ભેદના સ્વામી માત્ર કાય-
ગવાળા અને ચોથા ભેદના સ્વામી માત્ર અગી જ છે.
“બ્રાંતિ રહિત એવા સાધુએ કાનના ઉપરમને વિષે પણ નિરંતર અનિત્યસ્વાદિ અનુપ્રેક્ષા (ભાવના)નું ધ્યાન કરવું, કારણ કે તે ( અનુપ્રેક્ષા) પાનના પ્રાણ
૧૦૧૯ છે અને તે એ કે પહેલામાં “પૃથકત્વ અર્થાત્ ભેદ છે. જયારે બીજામાં “એકત્વ અર્થાત્ અભેદ છે. એ જ રીતે પહેલામાં વિચાર અર્થાત્ સંક્રમ (એટલે પરસ્પર અર્થમાં, વ્યંજનમાં, મન-વચન કાયાના યેગમાં પણ પરસ્પર સંક્રમણ) છે. જ્યારે બીજામાં વિચાર નથી. તેથી બંને ધ્યાનના નામ અનુક્રમે “પૃથકત્વ વિતર્ક – સવિચાર અને “એકત્વ વિતક અવિચાર છે. - જ્યારે કઈ થાન કરનાર પૂર્વધર હોય ત્યારે પૂર્વગત શ્રતને આધારે, અને પૂર્વધર ન હોય ત્યારે પિતા માં સંભવિત શ્રતને આધારે કેઈપણ પરમાણું આદિજડ કે આત્મરૂપ ચેતન એવા એક દ્રવ્યમાં ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ, નાશ, મૂતત્વ, અમૂર્તત્વ, આદિ અનેક પર્યાનું દ્રવ્યાસ્તિક, પર્યાયાસ્તિક આદિ વિવિધ ન વડે, ભેદપ્રધાન ચિંતન કરે, અને યથાસંભવિત શ્રુતજ્ઞાનના આધારે કેઈ એક દ્રવ્યરૂપ અથ ઉપરથી બીજા દ્રવ્યરૂપ અર્થ ઉપર કે એક દ્રવ્ય ઉપરથી પર્યાયરૂપ અન્ય અર્થ ઉપર કે એક પર્યાયરૂપ અથ ઉપરથી અન્ય પર્યાયરૂપ અર્થ ઉપર ચિંતન માટે પ્રવૃત્ત થાય, તેવી જ રીતે અર્થ ઉપરથી શબ્દ ઉપર ચિંતન માટે પ્રવ, તેમજ મન આદિ કેઈપણ એક રોગ છેડી અન્ય રોગને અવલંબે, ત્યારે તે યાન પૃથક્ત્વવિતર્કસવિચાર કહેવાય છે.
આ યાનમાં ‘વિતક' અર્થાત્ શ્રતજ્ઞાનને અવલ બી કઈ પણ એક દ્રવ્યમાં તેના પર્યાયને ભેદ અર્થાત્ પૃથકત્વ વિવિધ દૃષ્ટિએ ચિંતવાય છે. શ્રુતજ્ઞાનને જ અવલ બી એક અર્થ ઉપરથી બીજા અર્થ ઉપ૨, એક શબ્દ ઉપરથી બીજા શબ્દ
રૂપ છે.”
‘ત્યારપછી ક્ષમા, માદવ, આર્જવ અને મુક્તિ (નિસ્પૃઢપણું) એ કરીને યુક્ત એવા છવસ્થ મુનિઓએ પરમાણુને વિષે મનને લગાડીને શુકલધ્યાન ધ્યાવવું અને કેવળીએ મનને રેપ કરીને શુકલધ્યાન ભાવવું.'
પૃથકત્વવિતર્ક વિચાર
એકત્વવિતર્ક અવિચાર Expression of Beyond by
Cosmic Mediation પ્રથમનાં બે શુકલ દ્વાનોને આશ્રય એક છે અર્થાત્ એ અને પાન “વિતક એટલે કતરાન સહિત છે. બન્નેમાં વિત. કનું સામ્ય હોવા છતાં બીજી વૈષમ્ય પણ

Page #1080

૧૯૨૦
સજજન સાત્મક ઉપર, શબ્દ ઉપરથી અથ ઉપર, અર્થ પ્રધાનપણે ચિંતવાય છે અને અર્થ, શબ્દ ઉપરથી શબ્દ ઉપર અને એક એગ કે જેનું પરિવર્તન હેતું નથી. ઉપરથી બીજા દેગ ઉપર “સમ' એટલે પ્રથમ પ્રધાન ધ્યાનને અભ્યાસ દર સંચાર કરવાનો હોય છે.
થયા પછી જ બીજા અભેદ પ્રધાન ધ્યાનની અધ્યાત્મસારમાં કહ્યું છે કે,
ચોગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે. વિતક સહિત, વિચારસહિત અને પૃથ- ઉપરના ક્રમે એક વિષય ઉપર કૃત્વ સહિત એમ શુકલધ્યાનને પહેલે પાદ સ્થિરતા આવતાં મન નિપ્રકંપ બને છે ત્રણ પ્રકારે યુક્ત હોય છે. તેમાં વિવિધ અને પરિણામે સર્વાપણું પ્રગટે છે. નયને આશય કરીને રહેવું અને પૂર્વગત
અંતિમ શુકલધ્યાન જે શ્રુત તે વિતક કહેવાય છે.
Face of Silence અર્થવ્યજનગાનાં વિચારો બન્યાસક્રમ
જ્યારે સર્વજ્ઞ ભગવાન ચોગ નિરપૃથકત્વ દ્રવ્યપર્યાય ગુણાન્તરગતિઃ પુનઃ ધના કામમાં છેવટે સૂક્ષ્મ શરીર ગને
અથ, વ્યંજન અને ગાને જે પર. આશ્રય લઈ બીજા બાકીના પેગોને રોકે સ્પર સંક્રમ તે વિચાર કહેવાય છે. અને છે ત્યારે તે “સૂમકિયા પતિપાતી ધ્યાન દ્રવ્ય, પર્યાય તથા ગુણને જે સકમ તે કહેવાય છે. તેમાં શ્વાસ-પ્રશ્વાસ જેવી પૃથકવ કહેવાય છે.
સૂમ જ શરીરક્રિયા બાકી રહેલી હોય એકન વિતકે વિચારે ચ સંયુતમ છે. તેમાંથી પતન પણ થવાનો સંભવ નથી. નિવાંતસ્થપ્રદીપાનં દ્વિતીય કપNયમ | “સૂમ ક્રિયાની નિવૃત્તિ નામનું ત્રીજું એકપણુએ કરીને, વિતકે કરીને
શુકલધ્યાન બે પેગોને રૂંધનાર અને ત્રીજા અને વિચાર કરીને યુક્ત એવું એક ચોગને જેણે અર્ધો ડું છે, એવા સર્વજ્ઞને પર્યાયવાળું બીજું શુકલ ધ્યાન વાયુ રહિત હોય છે. –સૂમકિયા પ્રતિપાતી. પ્રદેશમાં રહેલા દીવાની જેવું નિશ્ચળ તુરીય ચ સમુચ્છિન્ન ક્રિયાપ્રતિપાતિ તતા હોય છે. -એક વિતક નિર્વિચાર.
શૈલવત્તિપ્રકપસ્ય શૈલેશ્ય વિશ્વદિનઃ તેથી ઊલટું જ્યારે કોઈ ધ્યાન કરનાર | સર્વથા ઉચ્છિન્ન વ્યાપારવાળું ફરીથી પિતામાં સંભવિત શ્રુતને આધારે કોઈ પણ કદાપી ન પડે તેવું અને શશી અવસ્થામાં એકજ પયયરૂપ અર્થને લઈ તેમાં એકવ ઉત્પન થનારું ચોથું શુકલ ધ્યાન સમુઅભેદપ્રધાન ચિતન કરે, અને મન આદિ છિન્ન ક્રિયા અપ્રતિપાતિ નામનું છે. તે ત્રણ રોગોમાંથી કેઈપણ એક જ વેગ યાન પવનની જેવા કંપરહિત સર્વને ઉપર અટળ રહી શબ્દ અને અર્થના
હોય છે.–ચુપરત ક્રિયા નિવૃત્તિ અથવા ચિંતનનું તેમજ ભિન્ન ભિન્ન યુગમાં
સમુનિ ક્રિયા નિવૃત્તિ. સંચરવાનું પરિવર્તન ન કરે, ત્યારે તે
ઉપર કહ્યા પ્રમાણે શુકલધ્યાન ચાર ધ્યાન “એકત્વવિતક-અવિચાર કહેવાય છે.
પ્રકારનું છે. તેમાં પહેલા બે યાનનું તેમાં વિતક અથત અતજ્ઞાનનું અવ- કુળ દેવલોકની પ્રાપ્તિરૂપ છે, તથા છેલ્લા લંબન હોવા છતાં “એકત્વ' અર્થાત્ અોદ- બે યાનનું ફળ મહાદય મોક્ષ છે.

Page #1081

યોગ સ્વાધ્યાય
શુકલધ્યાનના વિરામને વિષે આશ્રવ વર્લ્ડ પ્રાપ્ત થતા દુ:ખને, સ`સારના અનુ ભવને, જન્મની પરપરાને તથા પદાથ ને વિષે થતા પરિણામને પછીથી જોવા-તેનુ‘ ધ્યાન કરવું.
નિમ'ળ ચાગવાળા શુકલયાની યાગીનાં અવધ, અસ‘મેહ, વિવેક અને વ્યુત્સગ એ ચાર લિ`ગ કહ્યા છે.
અવધ હાવાથી ઉપસગેર્યાંથી કંપતા નથી, તથા ભય પામતા નથી. અસ'માઠુ હાવાથી સૂક્ષ્મ અર્થાને વિષે તથા દેવમાયા વિગેરેને વિષે મેહ પામતા નથી. શુકલયાની મુનિનું જીિન વિવેકરૂપી લિંગ હાવાથી સ' સ‘યેાગેથી જૂદો પેાતાના આત્માને જુએ છે તથા વ્યુત્સુગરૂપ લિંગ હાવાથી શરીર અને ઉપકરણને વિષે અસ`ગ ાય છે.
જ્યારે શરીરની શ્વાસ-પ્રશ્વાસ આદિ સૂમ ક્રિયાઓ પણ અટકી જાય, અને આત્મ પ્રદેશનું સર્વથા અકપપણું પ્રગટે, સમુચ્છિન્નક્રિયા–નિવૃત્તિ
ત્યારે કહેવાય છે.
એમાં સ્થલ કે સૂક્ષ્મ કાઇપણ જાતની માનસિક, વાચિક, કાયિકક્રિયા હાતી જ નથી અને તે સ્થિતિ પાછી જતી પણ નથી.
આ ચતુથ' બ્યાનના પ્રભાવે સવ ક્રમ ક્ષય થઈ મેાક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. ત્રીજા અને ચાથા શુકલધ્યાનમાં કોઇપણ જાતના શ્રુતજ્ઞાનનું આલેખન નથી હતું, તેથી તે અને અનાલ અન પણ કહેવાય છે.
આ પ્રમાણે જે ચગી ભગવાનની આજ્ઞા વડે શુદ્ધ બ્યાનના ક્રમને જાણીને તે ધ્યાનને અભ્યાસ કરે, તે સ‘પૂર્ણ અધ્યાત્મને જાણનારા થાય છે,’

૧૦૨૧
‘જે ધ્યાનના પ્રકૃષ્ટ પરિપાક થતાં ઈંદ્રનું પદ તૃણું સમાન લાગે છે, તે આત્મપ્રકાશરૂપ, સુખના ધમય અને ભવ ભ્રમણુને નાશ કરનારા ધ્યાનને જ લો.
‘સમગ્ર પ્રાણી સમૂહની જે રાત્રી છે. તે ધ્યાનીને દિવસ સંબંધી મહા ઉત્સવ છે. તથા જૈને વિષે અભિનિવેશવાળા જાગૃત રહે છે. તેમાં ધ્યાની પુરૂષો સુઈ રહે છે.'
તે
પ્રેમનું સત્ય, સત્ય નુંજ્ઞાન, જ્ઞાનનું તત્ત્વ
Three Faces of Reality ગુણુસ્થાનકના ક્રમ મુજબ અજ્ઞાનદોષ ચેાથા ગુણસ્થાનકે ચાહ્યા જાય છે, જ્યારે પ્રમાદદોષની સત્તા છઠ્ઠા ગુણુસ્થાનક પ’ત રહેલી છે.
‘ગુણસ્થાન ક્રમારેહ”માં કહ્યું છે કે, યાવપ્રમાઈસ‘યુકતસ્તાવત્તસ્ય ન તિષ્ઠતિ । ધમષ્ઠાન' નિરાલમ્બમિત્યુ ચુજિન ભાસ્કરાઃ ॥
જ્યાં સુધી જીવ પ્રમાદયુકત છે ત્યાં સુધી તેને નિરાલઅન ધ્યાન ટકી શકતું નથી, એમ જિનેશ્વર ભગવંતા કહે છે. (નિરાલ'ખન ધ્યાન એટલે ક્રિયાદિના આલખન વિનાનું ધ્યાન.) પ્રમાદ્યાવશ્યકત્યાગાન્નિશ્ચલ ધ્યાનમાશ્રયેત્ । ચાડસોનૅવાગમ' જૈન', વેત્તિમિથ્યાત્ત્વમાહિતા પ્રમાદકોષ ટળ્યા વગરના મુનિ આવશ્યક ક્રિયાને તજી કેવળ નિશ્ચલ ધ્યાનના આશ્રય લે, તે તે જૈન આગમ જાણતાજ નથી, અને મિથ્યાત્વથી માહિત છે.
“તે કારણે જ્યાં સુધી અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનાને ચેગ્ય એવા ઉત્કૃષ્ટ ધમ ધ્યાન અને શુકલધ્યાનની પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાંસુધી આવશ્યક ક્રિયાએવર્ડ પ્રાપ્ત ષાનું કૃ-િ કણુ કરવુ' જોઈએ.',

Page #1082

૧૦રર
શ્રી જિન મતમાં ધ્યાન શબ્દના જુદા જુદા ત્રણ અર્થે કરવામાં આવ્યા છે, “ચ્ચે ચિન્તાયામ એ વ્યુત્પત્તિથી એકાગ્યે ચિત્તવૃત્તિને નિરોધ એ પણ ધ્યાન છે. તથા એ દશા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી યોગને સુદઢ ઉત્કૃષ્ટ પ્રયત્ન અને તેને પ્રશસ્ત વ્યાપાર એ પણ ધ્યાન છે.
શ્રી વિશેષાવશ્યક મહા ભાગ્યમાં કહ્યું છે કે, “કેવળ ચિત્ત નિરોધ માત્ર એ જ ધ્યાન નથી પણ યોગને સુદ્રઢ પ્રયત્ન પૂર્વક વ્યાપાર અથવા વિદ્યમાન એવા મન-વચન કાયાના પેગોને નિરોધ એ પણ ધ્યાન જ છે.”
યોગ નિરાધ એટલે મનવચનકાયાની દેષરહિત નિર્મળ પ્રવૃત્તિ અને સર્વથા અપ્રવૃત્તિ.
ચિત્ત નિરોધ પ્રથમ ગુણસ્થાનકથી શરૂ થઈ શકે છે. મન-વચન-કાયાના
ગોનું પ્રયત્ન પૂર્વક પ્રશસ્ત પ્રવર્તન છઠ્ઠા ગુણ સ્થાનક સુધી આવશ્યક છે. ત્યારપછી બારમા ગુણ સ્થાનક સુધીને કાળ અંતમુંહથી અધિક નથી. તેરમા ગુરુસ્થાનકમાં ત્રણ પ્રકારના સ્થાનમાંથી એક પડ્યું પ્રકારનું સ્થાન નથી. તે કાળને ધ્યાનમાંતરિક કહેવાય છે. ચૌદમાં ગુણસ્થાનકે ચિત્તનિરોધરૂપ ધ્યાન નથી પણ વેગ નિરોધરૂપ ધ્યાન છે.
શરૂમાં સંકિલન્ટ ચિત્તવૃત્તિઓને નિરોધ એ વાસ્તવિક ધર્મસાધક ધ્યાન છે, અને તે પણ એક પ્રકારના પ્રશસ્ત મનોવ્યાપારરૂપ છે.
યોગના જુદા જુદા પ્રકારે એકબીજાને પૂરક છે. દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર એકબીજાના પૂરક છે. ધ્યાન
સજજન સમિત્ર ગ, જ્ઞાન અને કમપેગ એકબીજાના પૂરક છે.
જેમ પ્રાણાયામમાં પૂરક ( શ્વાસ લે) કુંભક (શ્વાસ રોક) અને રેચક (શ્વાસ મૂક) ને સંબંધ છે, તેમ યુગમાં દયાન, જ્ઞાન અને ચારિત્રનો સબંધ છે.
Meditation, like breath in haled, is a time of intake. Study, like pause between breaths, is a time of balanced quiet. Service, like the breath exhaled is a time of output.
દયાનયોગમાં જે પ્રાપ્ત થાય છે, જ્ઞાનયુગમાં તે પચાવવાનું છે. કમ યેગમાં તેનું વિતરણ થાય છે. કમળ સહજ સેવા (service) છે. ધ્યાનમાં નવા અંતરપ્રદેશ (new area of consciousness) ઉઘડે છે. જ્ઞાન વડે તેને પરિચય પ્રાપ્ત થાય છે. સેવા વડે આ પ્રાતિમાં થિર થવાય છે.
રૂઝબ્રેક કહે છે કે,
"God aspires us into Himself in contemplation, and then we must be wholly His; but afterwards che Spirit of God inspires us without, for the practise of love and good work"
દર્શન એગમાં સત્યને સાક્ષાત્કાર છે. જ્ઞાનયોગમાં સત્યને વિશેષ પરિચય છે. ચારિત્રગ માં સત્યમાં સ્થિતિ છે.
દશન યુગમાં પરમ પ્રેમને સાક્ષાકાર છે. જ્ઞાનયેગમાં પરમ પ્રેમને પરિ. ચય છે. ચારિત્ર યુગમાં પરમ પ્રેમમાં
પરમ પ્રેમ અને પરમ સત્ય તત્વની બે બાજુઓ છે.

Page #1083

અપેક્ષા છે.
ગ સ્વાધ્યાય
૧૦૨૩ પ્રેમનું સત્ય, સત્યનું જ્ઞાન અને વાળી નથી, તે જ ક્રિયાઓ વ્યવહારદશામાં જ્ઞાનનું તત્ત્વ એક બીજાના પૂરક છે. રહેલા પ્રાણીઓને અત્યંત ગુણુ કારક છે.” કમગ અને જ્ઞાનયોગ
ગીઓને અભ્યાસકાળે ચિત્તની Culture of Soul
શુદ્ધિ માટે સક્રિયાની અપેક્ષા છે, અને અધ્યાત્મસારમાં પૂ શ્રી યશોવિજયજી જ્ઞાનના પરિપાકને વિષે કેવળ શમની જ મહારાજ કમગ અને જ્ઞાનગનું સ્વરૂપ તથા સંબંધ દર્શાવે છે.
“તેથી કરીને જ પ્રથમ સુશ્રાદ્ધના અસરને નાશ કરવાથી જેણે આચારને સ્પર્શ કર્યા પછી દુખે કરીને મિથ્યાત્વરૂપી વિષના બિંદુઓનું વમન પામી શકાય તેવા સાધુના આચારને કર્યું છે, અને તેથી કરીને સમ્યકત્વ વડે ગ્રહણ કરવાનું જિનેશ્વરાએ કહેલું છે.” શેભે છે, તેને અધ્યાતમની શુદ્ધિ કરનાર કેવળ પાપકમ ન કરવાથી જ વિચિકેગ સિદ્ધ થાય છે.”
કિત્સાને લીધે મુનિ પણું કહેવાતું નથી. તે એગ કમ અને જ્ઞાનના ભેદે પરંતુ અત્યંત ઉત્કૃષ્ટ સમતાથકી જ્ઞાનગી કરીને બે પ્રકારને છે, તેમાં પહેલે કર્મ મુનિ કહેવાય છે. વેગ આવશ્યકાદિ વિધિ કરવા રૂપ કહ્યો છે.” “ત્યારપછી અપૂર્વવિજ્ઞાનથી ચિદા
“આત્માને વિષે એક પ્રીતી જ જન નદના વિરવાળા તે યોગીઓ જ્ઞાનવડે લક્ષણ છે એવી જે શુદ્ધ તપસ્યા, તે પાપને નાશ કરીને જતિવાળા (કેવળજ્ઞાનયોગ કહેવાય છે. તે જ્ઞાનયોગ ઇદ્રિ.
જ્ઞાનવાળા) થાય છે.” થોના વિષયેથી ઉન્મનિ ભાવ થવાને લીધે
અધ્યાત્મને વિષે આ જ્ઞાનગ સૌથી મોક્ષના સુખને સાધક છે.”
શ્રેષ્ઠ છે. કારણ કે ભગવાને કસારને વિષે ‘કેવળ દેહના નિવાહને જ માટે જે અત્યંત નિશ્ચિત એવા બંધના મોક્ષને ભિક્ષાટનાદિક ક્રિયાને તે કરે છે, તે પણ કહે છે-કર્મના બંધનથી મુક્ત થવાને અસ ગપણને લીધે જ્ઞાનીના દયાનનો કહેલ છે,' વિઘાત કરનારી થતી નથી.’
આ જ્ઞાનગોમાં વતતા આત્માને ચંચલ અને અસ્થિર મન જે જે પરમાત્માને વિષે સ્પષ્ટ રીતે એકતાની સંક૯પાદિકથી બહાર નીકળે છે ત્યાંથી તેને પ્રાપ્તિ થશે તેથી આ અભેદ ઉપાસનારૂપ નિયમમાં રાખીને (પાછું વાળીને) આત્માને જ્ઞાનગ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે.” વિશે જ વશ (સ્થિર) કરવું.”
ભકિતયોગ - “તેથી કરીને જ જેનું ચિત્ત બરાબર Who give and Never ask દઢ નથી એવા મહા બુદ્ધિમાને મનને “ભગવાનની ઉપાસના સર્વ થકી પણ વિષયો થકી પાછું ખેંચવા માટે શાસ્ત્રમાં મેટી છે તથા મહાપાપને ક્ષય કરનારી કહેલી સમગ્ર ક્રિયા કરવી જોઇએ.
છે. તે વિષે બીજાઓએ પણ કહ્યું છે.' - જે ક્રિયાઓ કેવળ નિશ્ચયને વિષે જ “સ ગીઓમાં જે શ્રદ્ધાવાન તન્મય થયેલા મુનિઓને અતિ પ્રજન- મારામાં રહેલા અંતરામાએ કરીને મને

Page #1084

૧૦૨૪ ભજે છે તેને મેં અત્યંત એગ્ય માન્ય છે.
જે જ્ઞાની પુરૂષ નિરંજન અને અવ્યય (નાશરહિત) દેવની ઉપાસના કરે છે, તે ધ્યાનવડે પાપને નાશ કરીને તે દેવમય -દેવસ્વરૂપ થાય છે.'
“સર્વજ્ઞ મુખ્ય છે. એકજ છે અને જેટલા ભવ્યોને તેના પર ભક્તિભાવ છે તે સર્વે પતિ સામાન્યથી મુખ્યપણે તે સવંશને જ પામેલા છે.” સવંજ્ઞપ્રતિપત્યશાસ્તુત્યતા સગિનામાં ધરાસાદિભેદતુ તદત્યવં નિહતિન |
સર્વ યેગીઓની સર્વજ્ઞની સેવારૂપ અંશથી તુલ્યતા છે પરંતુ દૂર અને આસન્ન (સમી૫) ઈત્યાદિક ભેદ તેના સેવકપણાને હતે નથી.”
જિન સંબંધી ખાન અને ક્રિયાદિકના પ્રયત્નમાં પ્રવતેલા તથા સંક્ષિપ્ત રૂચિવાળા સર્વજ્ઞના સેવકને મોક્ષ પ્રાપ્તિ સમીપે સંભવે છે. વૃત્તિ નિરોધને કલેશ, ઇંદ્રિયજય, અષ્ટાંગયોગ વગેરેમાં પ્રવતેલા અન્ય દશનમાં રહેલા સર્વજ્ઞના સેવકને મોક્ષપ્રામિ ચિરકાલે સંભવે છે. તેઓ પણ સર્વજ્ઞના સેવક જ કહેવાય છે.
“સપુરૂષોને જિજ્ઞાસા પણ ગ્ય છે. કેગ કે બીજાઓ પણ આ પ્રમાણે કહે છે કે ગનો જિજ્ઞાસુ પણ શબ્દબ્રહાનું ઉલ્લંઘન
સજજન સન્મિત્ર ગ્રીવાને અવક-સરલપણે ધારણ કરતે, બુધ, દાંતવડે દાંતને નહી સ્પર્શ કરતે, જેના બને એટલવ સારી રીતે મળેલા હેય તે, આત તથા રૌદ્ર થયાનને ત્યાગ કરીને ધમ તથા શુકલ ધ્યાનને વિષે બુદ્ધિને (સ્થિર) રાખનાર, અપ્રમાદી તથા ધ્યાનને વિષે તલ્લીન એવે મુની જ્ઞાનગી કહેવાય છે.”
“કમ વેગને અભ્યાસ કરીને, જ્ઞાન યેગમાં સાવધાન થઈને અને પછી ધ્યાન યોગ પર આરૂઢ થઈને મુક્તિયોગ પામે છે.
“જે સ્થિર ચિત્ત છે. તેને ધ્યાન સમજવું અને જે અસ્થિર ચિત્ત છે. તેને ભાવના અથવા અનુપ્રેક્ષા અથવા ચિંતા સમજવી. આ પ્રમાણે અસ્થિર ચિત્તના ત્રણ પ્રકાર કહ્યા છે.”
“મનની એક આલંબનને વિષે અંતહત સુધી જે સ્થિતિ તે ધ્યાન કહેવાય છે. અને ઘણું આલંબનના સંક્રમને વિષે લાંબી અને અવિચ્છિન્ન એવી જે સ્થિતિ તે ધ્યાન શ્રેણી કહેવાય છે.”
ભાવના, દેશ, કાળ, સારું આસન, આલંબન, અનુકમ, ધ્યાન કરવા ગ્ય, ધ્યાન કરનાર, અનુપ્રેક્ષા, લેશ્યા, લિંગ અને ફળ તે સર્વેને જાણીને પછી ધર્મ ધ્યાન ભાવવું. તેને વિષે જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્ર અને વૈરાગ્ય નામની ચાર ભાવનાઓ કહી છે.”
“નિશ્ચળપણું ૧, અસંમેહ ૨, પૂર્વ કમની નિર્જરા ૩, તથા સંગની આશ. સાનો અને ભયને નાશ ૪, એ આ ભાવનાઓનાં અનુક્રમે ફળ જાણવાં.”
આ ભાવનાઓવડે સ્થિર ચિત્તવાળે
ધ્યાન અધિકાર To walk on the Razor's Edge
ભય રહિત, સ્થિર, નાસિકાના અગ્ર. ભાગ પર જેણે દૃષ્ટિ રાખી છે તે, તને વિષે રહેલે, સુખકારક આસનવાળો, પ્રસન્ન મુખવાળે તથા દિશા તરફ નહીં જેનાર, દેહને મધ્યભાગ મસ્તક અને

Page #1085

ચાઞ સ્વાધ્યાય
પુરૂષજ ધ્યાનની ચાગ્યતાને પામે છે, ખીજાની ચેાગ્યતા હાતી નથી.’
સ્ત્રી, પશુ, નપુંસક અને કુશીળથી રહિત, એવું સ્થાન નિર'તર ચેાગીઓને માટે આગમમાં કહ્યું છે. અને ધ્યાન વખતે તા વિશેષ કરીનેતેવું સ્થાન કહ્યું છે.
સ્થિર ચેગવાળા ચેાગીને તેા ગ્રામને વિષે, અરણ્યને વિષે, તેમજ ઉપવનને વિષે કાંઈ પણ વિશેષ નથી, તેથી કરીને જ્યાં તેનાં મનનું સમાધાન રહે, તે જ પ્રદેશ ધ્યાનીને માટે ચાગ્ય માનેલે છે.
જે સમયે ચેાગનુ સમાધાન થાય તે જ કાળ પણ ઈષ્ટ છે. ધ્યાનીને દિવસ રાત્રિ કે ક્ષાદિકના કાંઇપણ નિયમ નથી.
જે જીતેલી અવસ્થા (આસન) ધ્યાનના ઉપઘાત કરનારી ન થાય તે જ અવસ્થાએ કરીને બેઠેલા ઉભેલા અથવા સુતેલા ચોગીએ ધ્યાન કરવું.
સવદેશ કાળ અને અવસ્થાને વિષે મુનિઓ કેવળ જ્ઞાન પામેલા છે. માટે તેના દેશકાળ ને આસનનેા નિયમ નથી, પરંતુ ચૈાગની સ્થિરતાના જ માત્ર નિયમ છે.
જ
આ ધ્યાનના આરેાહુણને વિષે વાચના પૃચ્છા, આવૃતિ, ચિંતના, ક્રિયા, સદ્ધ મ અને આવશ્યક એ આલંબન રૂપ છે. વસ્તુના આલમનવાળે પુરૂષ, વિષમ સ્થાન ૫૨ આરાણુ
જેમ
કરે છે. તે જ પ્રમાણે સુત્રાદિક આલંબનને આશ્રય કરનાર ચેાગી સ ્યાન રૂઢ થાય છે.
આલખનને વિષે આદર કરવાથી ઉસન્ન થયેલા વિઠ્ઠોનાં નાશના ચેગને લીધે ચેગીઓને ધ્યાનરૂપી પવર્ષાંત પર આરોહણ કરતાં ભ્રંશ-પાત થતા નથી,

પર
૧૦૨૫
મનારાધાક્રિકા ધ્યાનપ્રતિપત્તિક્રમા જિને । શેષેષુ તુ યથાયોગ' સમાધાન પ્રક્રીતિ તમ્ ॥
કેવળીને વિષે મનના રાષને આદિ લઈને ધ્યાનની પ્રાપ્તિના ક્રમ છે. અને બીજાઓને વિષે તે યથાયામ્ય સમાધાન કહેલું છે.
ચાગ એક કલા Art practise છે એટલે પુસ્તકાના વાંચનથી નહિ સમજાય. સદ્દગુરૂ સાધકના અધિકાર Psychological Type પ્રમાણે તેને દોરવશે. સદ્દગુરૂના શબ્દોમાં રહેલું એજસ સાધકના અંતરમાં પ્રવેશી ત્યાં રહસ્યના પ્રકાશ કરે છે.
રહસ્યની જ્યંતિ અંતરમાં પ્રગટયા વિના માત્ર શબ્દો વિસ'વાદ જગાડશે.
મનમાં જે વિચારો અને ભાવા આવે છે તેના દૃષ્ટા, માત્ર તેનારા થવાથી સંકલ્પ વિકલ્પને વેગ મદ પડે છે.
નિયત સમયે, નિશ્ચિત સ્થાને આ ક્રિયા કરવાથી મન, વચન, કાયાની અક્રિયતા પ્રત્યે સહજ જવાય છે.
વિચાર અને ભાવથી પૃથક થવાને પ્રયત્ન, દૃષ્ટા થવાના પ્રયત્ન જો ધીરજ અને આગ્રહથી કરવામાં આવશે તે એક વિચારના અંત અને ખીજા વિચારના આરંભ, આ ખન્નેની મધ્યમાં જે અવસ્થા વિશેષ રહેલી છે, તેના અનુભવ થશે.
આ અવસ્થા ‘શુન્ય શિખર' કહેવાય છે. આ નિઃસ’૯૫ અવસ્થામાં અતર્નાનની જ્યાતિ નિર્વાંત સ્થાનમાં રાખેલા દિપકની જેમ પ્રકારો છે.
નિઃસ"કહપ અવસ્થા સ્વરૂપ સાક્ષાત્કાર તથા અખંડ સ્વરૂપાકાર વૃત્તિ માટે હાયક છે.

Page #1086

૧૦૨૬
સજજન સન્મિત્ર તત્ત્વાનુશાસન
ધર્મ અને ધર્મધ્યાન The Cosmic Way
The Spiritual Adventure શ્રી નાગસેનાચાર્ય પ્રણીત “તરવાનુ
શ્રી તીર્થકર ભગવંતેએ સમ્યગશાસન” ધ્યાનના વિષયને સુંદર ગ્રંથ છે. દશન-જ્ઞાન-ચારિત્રને ધર્મ કહ્યો છે, તે આ ગ્રંથમાંથી કેટલાક કે અહિં ધમથી યુક્ત તેને ધર્મધ્યાન કહ્યું છે.” આવ્યા છે.
અથવા મેહના વિકારથી રહિત ' યાના ધ્યાન ફલં દયેય, યસ્ય યત્ર યદા યથા આત્માને જે પરિણામ તે ધર્મ છે. ઈત્યતદત્ર બદ્ધયં ધ્યાતુકામેન ચેગિના છે તેનાથી યુક્ત (જે દયાન) તે ધર્મધ્યાન
યાતા, ધ્યાન, દયાનનું ફળ, દયેય છે. એમ પણ કહ્યું છે.' જેનું, જ્યાં, જ્યારે, અને જે પ્રકાર–એ શપીભવદિદં વિશ્વ સ્વરુપેણ ધૂત યતઃ આઠ અંગે ધ્યાનની ઈચ્છાવાળા રોગીએ તમાદવસ્તુવપંહિ, પ્રાર્ધમ" મહષધશા જાણવા જોઈએ.’
અથવા શૂન્ય બની જતા આ વિશ્વને ઈન્દ્રિયે અને મનને વશ કરનાર સ્વરૂપ ધારણ કરી રાખ્યું-ટકાવ્યું છે, તે ધ્યાતા, યથાસ્થિત-અકાલ્પનિક વસ્તુ તેથી મહર્ષિઓ વસ્તુ સ્વરૂપને જ ધર્મ તે પેય, એકાગ્રચિંતન તે ધ્યાન અને કહે છે. નિજ-સંવર તે ફળ સમજવાં.
વસ્તુ વરૂપથી યુક્ત જે જ્ઞાન થાય “જ્યારે, જયાં, જે પ્રકારે વિદ્મ વિના છે, તે ધમ ધ્યાન કહેવાય છે. આગમમાં ધ્યાન સિદ્ધ થાય, તે કાળ, તે પ્રદેશ પણ વતનું-માથામ્ય (સ્વરૂપ) તે અને તે અવસ્થાને શોધે અને અનુસરો.” ધમ છે. એમ કહેવું છે.'
“મુક્તિની નજીક આવેલે (આસન્નભવ્ય) “અથવા તે ક્ષમા વગેરે દશ પ્રકારના કેઈપણ નિમિત્તને પામીને કામગથી
શ્રેષ્ઠ યતિ ધર્મથી યુક્ત જે ધ્યાન તે ધમ વિરકત થયેલે, સર્વપરિગ્રહને ત્યાગી,
ધ્યાન કહેલું છે.” આચાર્ય ભગવાન પાસે ભાવપૂર્વક આવીને એકાગ્રચિનારોદ્યોયઃ પરિપબ્રેન વર્જિતઃ જેણે જૈનેશ્વરી દીક્ષા લીધી છે એ, તપ,
તયાને નિર્જરહેતુ સંવરસ્ય ચ કારણમ In અને સંયમથી સંપન્ન, પ્રમાદ રહિત “પરિપંઢ (ચંચલતા-ચિત્તના વિષયાંચિત્તવાળો, જીવાદિ દયેય વસ્તુઓની વ્યવ- તરગમન)થી રહિત એ એક જ વસ્તુના સ્થાને જેણે સારી રીતે નિર્ણય કર્યો છે થિર ચિંતન અધ્યવસાનરૂપ ચિત્તનિરોધ એ, આત અને રૌદ્રધ્યાનના પરિત્યાગથી તે ધ્યાન છે. તે નિજાનું અને સંવરનું ચિત્તની પ્રસન્નતાને સહન કરનાર, ક્રિયાનું કારણ છે.” યેગને વિધિપૂર્વક કરી ચૂકેલે, ધ્યાન એક પ્રધાનમિત્યાહુરમાલમ્બન મુખમાં રોગમાં ઉદ્યમશીલ, સત્ત્વશાળી અને ચિન્તાં સ્મૃતિનિધિતુ,તસ્યાસ્તવૈવ વત્તતમ | અશુભ લેશ્યાઓ તથા ભાવનાઓથી રહિત એકાગ્રચિન્તામાં એક એટલે એ થાતા ધમયાનને માટે એગ્ય પ્રધાન-શ્રેષ્ઠ, અગ્ર એટલે આલંબન અથવા મનાય છે.”
મુખ (એ બન્નેને અર્થ દયેયવસ્તુ, ઉપાય,

Page #1087

ગ સ્વાધ્યાય
૧૨૭ દ્વાર વગેરે થાય છે, ચિન્તા એટલે સમૃતિ જેના વડે અથવા જેમાં ધ્યાન અને નિરોધ એટલે સ્માતનું એક પ્રધાન કરાય છે, અથવા જે ધ્યાન કરે છે તેને અથવા આલંબનમાં જ સ્થિર થવું, એમ મહર્ષિ- ધ્યાતિ –ધ્યાનક્રિયાને ધ્યાન કહેવાય છે.” એએ કહ્યું છે.'
ગીઓ શ્રુતજ્ઞાન સહિત મન વડે દ્રવ્ય અને પર્યાય પૈકી જેને (ધ્યાનમાં) દયાન કરતા હોવાથી સ્થિર એવું મન મુખ્યપદ આપ્યું હોય (ધ્યાનમાં જેની યાન કહેવાય છે. અને તાત્ત્વિક એવું મુખતા રાખી હોય), તેમાં ચિંતાનો નિરોધ શ્રતજ્ઞાન પણ ધ્યાન કહેવાય છે.” (સ્થિર સમરણ) તેને શ્રી જીનેશ્વર ભગવંતે થાતરિ ધ્યાયતે બેય યમાન્નિશ્ચયમાશ્ચિતૈકા ધ્યાન કહે છે.”
તસ્માદિદમપિ ધ્યાન કમધિકરણદ્ધયમ I અથવા નિરોધ એટલે (અભાવ) જે કારણે નિશ્ચયનયને આશ્રય લેનાઅન્ય વિષયેની ચિન્તાના અભાવરૂપ કઈ રાવડે ધ્યાતામાં ધ્યેયનું ધ્યાન કરાય છે એક જ પદાર્થની સ્મૃતિરૂપ સમજ, તેથી કમ (કારક) અને અધિકરણ (કારક) અથવા સર્વ ચિન્તાઓ (મૃતિએ ) થી બને પણ ધ્યાન છે. રહિત માત્ર આત્મસંવેદન (આત્માનુભાવ) ઈષ્ટ ધયેયે સ્થિર બુદ્ધિર્યા સ્વાસંતાનવ િનિ | રૂપ સમજ.”
જ્ઞાનાન્તરા૫રામૃણા સા દયાતિ દયનમીરિતા ષષ્કારકમય આત્મા એ જ ધ્યાન
ઈટ દયેય (વસ્તુ)માં સ્મૃતિની પરંપLosing "["ness in 1
રાવાળી અને અન્ય જ્ઞાનને (આલંબનને) તત્રામન્યસહાયે,
નહિ સ્પશતી (જ્ઞાનાન્તરવડે અસંબદ્ધ) યશ્ચિત્તાયાઃ સ્થાન્નિધનમાં એવી જે સ્થિર બુદ્ધિ તે ધ્યાતિ છે, તેને તદ્વયાને તદ્દભાવ,
ધ્યાન કહ્યું છે. વા વસંવિત્તિમયશ્ચ સઃ .
એક ચ કર્તા કરણું કર્માધિકરણું ફલમ | “તેમાં અસહાય-કેવળ આત્મામાં
ધ્યાનમવેદમખિલં નિરુકત નિશ્ચયાન્નયાત્ ા ચિન્તાનું જે રોકાણ તે ધ્યાન છે અથવા તેવી ચિતાને અભાવ તે ધ્યાન છે.
* વધુ શું કહીએ? નિશ્ચય નયથી જે આવે અભાવ સ્વ (આત્મ) સંવેદનામય
કાંઈ છે તે ધ્યાન જ છે. તે જ કર્તા, કરણ, હોય છે.'
કમ, અધિકરણ અને ફળ છે. રાગ-દ્વેષથી રહિત, યથાર્થ અને સ્વાત્માન વાત્મનિ ટ્વેન, અત્યંત નિશ્ચલ એવા શ્રુતજ્ઞાનને દયાન
યાયેત્ વર્મ સ્વયત | કહેવાય છે, તે અંતર્મુહૂર્તમાં સ્વર્ગ કા૨કમયસ્તરમાં અથવા મેક્ષરૂપ ફળને આપનારું છે.”
ધ્યાન મામૈવ નિશ્ચયાત્ ા ધ્યાયતે યેન તદ્ધયાન,
નિશ્ચયથી તે આત્મા–પિતાને, પિતામાં, યો યાયતિ સ એવ વા . પિતાના બળે, પિતાના માટે, પિતાની યત્ર વા યાયતે યદુવા
મેળે જ દયાન કરે છે તેથી પકારકમય ધ્યાતિવાં ધ્યાનમિખ્યતે આત્મા જ દયાન છે.

Page #1088

૧૯૨૮
સજજન સન્મિત્ર ધ્યાન સામગ્રી
ધ્યાનપણ સ્થિરતાને પામે છે.” Art and Archetecture
‘પૂર્વોક્ત લક્ષણવાળે સ્થિતપ્રજ્ઞ ખ્યાતા of Spirituality
જયારે પણ ધ્યાન માટે ઉત્સાહિત થાય ત્યારે સ્થાનને ઉત્પન્ન કરવામાં પરિગ્રહને પરિકમદિ (સ્વભૂમિકાને ઉચિત શાસ્ત્રોક્ત ત્યાગ, કષાયને નિગ્રહ, તેને સ્વીકાર અનુષ્ઠાન) કરીને ધ્યાન કરે.' (પાલન) અને મન તથા ઈન્દ્રિયને જય
પરાશ્રય ધ્યાન એ (મુખ્ય) સામગ્રી છે. ‘ઇન્દ્રિયોના વિષયથી પરામુખ
Turning About in the Deepest થયેલે (પાછો-ફરેલ), સ્વાધ્યાયમાં સદા
Seat of consciousness ઉધમશીલ અને ભાવનાઓને સારી રીતે
“નિજનગૃહ કે ગુફામાં, રાત્રે અથવા ચિતવત એગી મનને વશ કરી જ
દિવસે, સ્ત્રી, પશુ, નપુંસક અને શુદ્ર છ શકે છે.
જ્યાં ન હોય ત્યાં અથવા ધ્યાનમાં વિઘએકાગ્ર મનથી પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કાર
ભૂત એવા સર્વ સચેતન અને અચેતન મહામંત્રનો જાપ અથવા શ્રી જિનેશ્વરદેવે
નિમિત્તોથી રહિત, સુંદર, નિજીવ, કહેલાં શાસ્ત્રનું અધ્યયન એ સત્કષ્ટ
સપાટ એવા બીજા કોઈ પ્રદેશમાં, સ્વાધ્યાય છે.'
ભૂમિતલ અથવા શીલાપટ્ટ પર, “સ્વાધ્યાયથી દયાનમાં ચઢે અને સુખાસને અથવા કાર્યોત્સર્ગ મુદ્રામાં રહેલે, ધયાનથી સ્વાધ્યાયને સવિશેષ ચિતવે, સમ, સરલ, અસંકુચિત અને અવયવોના એમ ધ્યાન અને સ્વાધ્યાયરૂપ સંપત્તિથી કંપથી રહિત એવા શરીરવાળે, નાસિકાના પરમાત્મતત્વનો (શુદ્ધાત્મ સ્વરૂપને ) અગ્ર ભાગ પર સ્થિર છે દષ્ટિ જેની પ્રકાશ થાય છે.”
એ મંદશ્વાસોચ્છવાસવાળ, બત્રીસ “આ (પંચમ કાળ થાન (ધ્યાનને દેષથી રહિત, કાર્યોત્સર્ગમાં રહેલે, નિદ્રા) કાળ નથી તેથી ધ્યાન ન કરે એમ
રહિત, નિબંધ અને આળસ વિનાને જેઓ (આ વિષયમાં) કહે છે, તેઓ જાતેજ ધ્યાતા ઇન્દિરૂપી લુંટારાઓને પ્રયત્ન પોતાનું શ્રી જિનમત સંબંધી અજાણપણું
પૂર્વક તેમના વિષયમાંથી પ્રત્યાહારીને જાહેર કરે છે.
-ખેચીને અને સ્મૃતિને સર્વમાંથી ખેંચીને “અનુભવી ગુરુના ઉપદેશથી નિરંતર ધ્યેય વસ્તુમાં સ્થિર કરે અને પછી સારી રીતે થાનનો અભ્યાસ કરતે આમા આત્મવિશુદ્ધિ માટે સ્વરૂપ અથવા પર ધારણુ શકિતની અતિશયિતાથી ધ્યાન રૂપનું નિરંતર ધ્યાન કરે.” સંબધી પ્રત્યયને ( વિશ્વાસમાં વૃદ્ધિ કર- આગમમાં નિશ્ચયનયથી અને વ્યવનારાં સુસ્વપ્નાદિ ચિહને) પણ જુએ છે.” હારનયથી એમ બે પ્રકારનું ધયાન કહેલું
જેમ અભ્યાસના બળે મોટાં પણ છે. તેમાં સ્વરૂપનું ધ્યાન કરવું તે પહેલું શાસ્ત્રો થિર (દઢ કમૃતિવાળાં) થાય છે, (નિશ્ચયથી) અને પરરૂપનું ધ્યાન કરવું તેમ પુનઃ પુનઃ અભ્યાસ કરનારાઓનું તે બીજું (વ્યવહારથી) સમજવું.

Page #1089

અક્ષરોનું પ્રદક્ષિણામાં | સા | અ | આ
વેગ સ્વાધ્યાય
૧૨૯ અભિન્નમાલમન્યg ભિન્ન તત્તાવદુતે ચાર દલયાળા હદયકમળમાં ચાતિમય ભિન્ન હિ વિહિતાઇભ્યાસડભિન્ન થાયત્યનાકુલ: એવા “અ-સિ-આ-ઉ-સા - તેમાં પહેલું (સ્વરૂપનું ધ્યાન આત્માથી
એ પરમેષ્ટિઓના આદ્ય – અભિન્ન અને બીજું (પરૂપનું ધ્યાન ભિન્ન કહેવાય છે. પ્રથમ ભિન્ન ધ્યાનમાં
ધ્યાન કરવું જોઈએ. દ્રઢ અભ્યાસી બનેલે પછી નિરાકુળપણે યાયે “અ-ઈ-ઉ-એ-એ ચ (સુગમતાથી) અભિન્ન દયાનને કરી શકે છે.
તન્મન્નાનુદચિંધ: આજ્ઞા, અપાય વિપાક અને લેકના મત્યાદિજ્ઞાનનામાનિ સંસ્થાનને મુનિ આગમને અનુસારે
મત્યાદિજ્ઞાનસિદ્ધયે . સ્થિરચિત્તથી ચિતવે.’
તે જ રીતે “અ-ઇ––એ–એ એ નામધ્યેય–સ્થાપના ધ્યેય
ઉજજવલ મંત્રોનું ધ્યાન કરે તથા મત્યાદિ
જ્ઞાનેની સિદ્ધિ માટે અત્યાદિ જ્ઞાનેના Creative Sound and Universal
નામનું ધ્યાન કરે. Vision of Sacred Syllables
દર શ્રવણાદિ લબ્ધિઓને ઈચછતા નામય, સ્થાપનાયેય, દ્રવ્ય ધ્યેય,
સાધકે “નમો અરિહંતાણ એ સપ્તાક્ષર અને ભાવપેય એમ ધ્યેય ચાર પ્રકારનું મંત્રનું (બે કાનનાં, બે નાકનાં, બે આંખનાં છે. અધ્યાત્મના જાણકાર મહાત્માઓએ
અને એક મુખનું એમ) સાત મુખષ્ટિ એનું (ચતુર્વિધયેયનું) ભેગું અથવા
કોમાં શ્રીસદગુરૂના ઉપદેશથી ધ્યાન કરવું પ્રત્યેકનું જુદું જુદું ધ્યાન કરવું જોઈએ.”
જોઈએ.’ (ચક્ષુ આદિની સીમાથી બહાર વા–અભિધેય પદાર્થોના વાચક રહેલા રૂપાદિનું પ્રત્યક્ષ વગેરે પણ આ શબ્દને નામ અને પ્રતિમાને સ્થાપના મંત્રના ધ્યાનથી થાય છે.) કહેવાય છે. ગુણ અને પર્યાયવાળું તે દ્રવ્ય કર્ણિકામાં શ્રી અરિહંત ભગવંતેના છે. અને ગુણ અને પર્યાય તે ભાવ છે.”
નામ (આઈ)થી અધિષ્ઠિત અને આઠ આદો મળેલવસાને યઢા મયં વ્યાપ્ય તિતિ. લેમાં અષ્ટ વગ (અ-ક-ચ૮-ત-૫હદિ તિમદુ%ચ્છનામધ્યેય તરહંતામા યશ વગ) થી પૂરિત એવા અટલ
જે (વાલ્મય–સર્વશાસ્ત્રની) આદિમાં કમલનું હદયમાં ધ્યાન કરવું. તે પદ્ય મધ્યમાં અને અંતમાં એમ સકલ વાહ. ગણધરવલય (અડતાલીશ લબ્ધિ પદે થી મયને વ્યાપી રહેલું છે, તે જતિમયે સહિત અને માયા-લડી કારથી ત્રણ વખત અને ઊર્ધ્વગામી એવા શ્રી અરિહંત વેખિત છે, એમ ચિંતવવું. આ ધ્યાનપૂર્વે ભગવંતના નામનું હૃદયમાં ધ્યાન કરવું એ બધાને ભૂમિમંડલ પર આલેખીને એની જોઈએ. (પેયયનામ-“અરિહંત અહેવગેરે) પૂજા પણ કરી શકાય. હાજે ચતુઃ પત્રે તિમતિ પ્રદક્ષિણમાં અકારાદિ-હકારાન્તાઃ મન્નાઃ પરમશકતયા “અચિ આઉ-સાક્ષરાણિ ધ્યેયાનિ પરમેનિામા રમણલગતા ધયેયા લેકઢયકલમા ઇ

Page #1090

૧૦૩૦
પરમ
‘અ’ થી ‘હુ’સુધીના અક્ષરા ઈહલેાક અને પરલેાકના ફળને આપનારા શક્તિવાળા મંત્ર છે. તેમનુ આધારાદિ સ્વચક્રમાં ધ્યાન કરવું . ઈત્યાદિમન્ત્રિણા મન્ત્રાન& મન્ત્રપુરમ્સરાન્ ધ્યાયન્તિ યહિ સ્પષ્ટ' નામધ્યેયમવૈદ્ધિ તત્ ॥ ‘મહુ” મ`ત્રથી પુરસ્કૃત એવા પૂર્વક્ત અને ખીજામા જેમનુ માંત્રિકા ધ્યાન કરે છે તે બધાને તમે અહીઃ નામ ધ્યેય તરીકે સ્પષ્ટ રીતે જાણે..
શાશ્વત અને અશાશ્વત એવી જિનપ્રતિમાઓનું આગમમાં જેવી રીતે વણુ ન યુ છે, તેવી રીતે શંકા વિના ધ્યાન કરી,’ દ્રવ્ય ધ્યેય–ભાવ ધ્યેય Path of Unification
જેમ એકદ્રવ્ય એકજ વખતે ઉત્પાદશીલ, ધ્રુવ અને નશ્વર છે તેવી જ રીતે સવ' દ્રયૈ સઢા ( ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રોબ્ય યુક્ત ) છે, એ તત્ત્વને ચિંતવવુ.’ ચેતનાચેતના વાએઁ ચે। યથૈવ વ્યવસ્થિતઃ । તથૈવ તસ્ય ચે। ભાવા યથામ્ય તત્ત્વમુચ્યતે ॥
ચેતન કે અચેતન પદાથ', જેવી રીતે વ્યવસ્થિત છે, તેને તે પ્રકારના જે ભાવ ( સ્વરૂપ ) તે ‘યાથાચ્' તત્ત્વ કહેવાય છે? અનાદિનિધને દ્રન્ચે સ્વપર્યાયાઃ પ્રતિક્ષણમ્ । ઉન્મજન્તિનિમજજન્તિ જલકલ્લોલવજલે
જલમાં જલતરગાની જેમ અનાદિ અનત એવા દ્રવ્યમાં પેાતાના પાંચે પ્રતિક્ષણ ઉત્પન્ન થાય છે અને લય પામે છે.
જેવી રીતે જે (દ્રવ્ય) પૂર્વે નિવત્યું ( ઉત્પાદ્ય-વ્યય-ધ્રૌવ્યને પામ્યું) હતું. જે (દ્રષ્ય ) પછી વિવત ( ઉત્પાદ-વ્યય -ધ્રૌવ્ય ) ને પામશે અને જે (દ્રવ્ય) આજે વત માનમાં વિવર્ત' (ઉત્પાદ-વ્યય

-ધ્રૌવ્યને પામે) છે આજ તે છે. તાપય દ્રવ્ય રૂપે સવકાળ રહે છે.’
સજ્જન સન્મિત્ર તે જ આ છે અને કે પ્રત્યેક દ્રષ્ય એકસરખું જ
તેમાં સહભાવી તે શુદ્યેા છે અને ક્રમભાવી તે પર્યાય છે. દ્રષ્ય ગુણુપર્યાંયાત્મક છે, ગુણુ પર્યાયે દ્રવ્યાત્મક છે.’
એવી જાતની આ વસ્તુ પ્રતિક્ષણ ઉત્પત્તિ સ્થિતિ તથા વ્યયાત્મક અને અનાદિ અનંત છે. સ` ધ્યેયનુ યથાસ્થિતિરૂપે ( જે જેવું હોય તેનું તે પ્રકારે) ધ્યાન કરવુ' જોઈએ.
જે દ્રવ્યમાં અથ પયા, વ્યજન પર્યાય અને મૂત કે અમૃત' ગુણેા જેવી રીતે રહેલા હાય, તેવી રીતે તેમનુ સ્મરણ કરવું.’
‘આત્મા, પુદ્ગલ, કાલ, ધમ', અધમ' અને આકાશ એ છ પ્રકારનું દ્રવ્ય માનવામાં આવ્યું છે. તેમાં આત્મા તે ધ્યેયતમ ( શ્રેષ્ઠ ધ્યેય ) છે.’
જ્ઞાતા હાય તા જોય ધ્યેયતાને પામે છે. તેથી જ્ઞાન સ્વરૂપ આ આત્માને ચેયતમ કહ્યો છે.'
શ્રી પંચ પરમેષ્ઠિ ધ્યાન
One Surrender After Another તત્રાપિ તત્ત્વતઃ ૫ંચ ધ્યાતવ્યાઃ પરમેષ્ઠિના ચત્કારઃ સકલાÒષુ સિદ્ધઃસ્વામીતિનિષ્કલ
જીવદ્રબ્યામાં પશુ તત્ત્વથી પાંચ પરમેષ્ટિએ ધ્યેય છે. તેમાં અરિહ'ત-આચાર્યાદિ સકલ-કર્માદિ ઉપાધિસહિત છે અને સિદ્ધસ્વામી (?) હૈાવાથી નિષ્કલ નિરુપાધિ છે.
અનત એવા દન, જ્ઞાન, સમ્યક્ત્વ વગેરે ગુણાવાળા, ચરમભવમાં જે ફ્રેડ પેાતાને

Page #1091

યાગ સ્વાધ્યાય
પ્રાપ્ત થયેા હતા અને જે પાતે તજી દીધા તેના આકાર [ ચરમદેહાકાર ] તે ધારણ કરનારા [એ અપેક્ષાએ] સાકાર, નિશકાર, અમૂત', જરારહિત, મૃત્યુરહિત, નિમ'ત સ્ફટિક રત્નમાં પ્રતિબિંબિત થયેલ જિનબિંબસદશ, લેાકના અગ્રભાગરૂપ શિખર પર આરૂઢ સુખસ'પત્તિને વરેલા, પીડારહિત અને નિષ્ક્રમ એવા શ્રી સિદ્ધાત્માનુ ધ્યાન કરવું.'
તથા આતેમાં આદ્ય આપ્ત, દેવાના પણ અધિદૈવત, ઘાતિ કમ” રહિત, અનંત ચતુષ્ટયને પામેલા, પૃથ્વી તલને દૂર છેડીને (ઊઁચે) આકાશ પ્રદેશમાં રહેલા, પેાતાના પરમ ઔદારિક શરીરની પ્રભાથી સૂર્ય' કરતાં પણ અધિક તેજસ્વી, મહાશ્ચય'ભૂતચેાત્રીશ અતિશયા અને આઠ પ્રાતિહાર્યાંથી શાભતા, મુનિવર, તિયા, મનુષ્યા અને દેવતાઓની ૫'દાએથી ઘેરાયેલા, જન્માભિષેક વગેરેમાં પ્રાપ્ત થયેલ પૂજાના કારણે સૌથી ચઢિયાતા, કેવળ જ્ઞાન વડે નિીત એવાં વિશ્વના તત્ત્વાના ઉપદેશક, ઉજ્જવલ એવા અનેક લક્ષાથી વ્યાપ્ત, સર્વાંગ પરિપૂર્ણ અને ઉન્નત દેહવાળા, નિમલ ( મહાન ) સ્ફટિક રત્નમાં પ્રતિબિ‘બિત પ્રદીપ્ત જવાલાએવાળા અગ્નિ સમાન ઉજ્જવલ, સવ તેજોમાં ઉત્તમ તેજ અને સવ ચૈાતિઓમાં ઉત્તમ જ્યાતિ સ્વરૂપ એવા શ્રી અદ્ભુિત પરમાભાનુ` મેાક્ષની પ્રાપ્તિ માટે ધ્યાન કરવું.'
મુમુક્ષુઓ વડે ધ્યાન કરાતા એવા આ દેવાધિદેવ વીતરાગ હોવા છતાં સ્વગ કે માક્ષ સુખને આપનારા છે. કારણ તેમની શક્તિ જ તે પ્રકારની અચિંત્ય છે.’ સમ્યગ્નાનાદિથી સ`પન્ન, સાત મહા

૧૦૩૧
ઋદ્ધિઓવાળા (?) અને શાસ્ત્રાક્ત લક્ષણાવાળા આચાય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ ભગવતે!નું ધ્યાન કરવું.’
એકીકરણ તેજ સમાધિ
Finger Pointing to the Moon. એવી રીતે નામાદિ ભેદોથી ચાર પ્રકારનું ધ્યેય કહ્યું. અથવા તે (ધ્યેય) દ્રવ્ય અને ભાવ ભેદે એ પ્રકારનું જ છે.'
ચેતન કે જડરૂપી ખાદ્ય વસ્તુ તે દ્રવ્યયેય છે. અને ધ્યેય (અસિઁહુ તાદિ) સદ્દેશ જે ધ્યાનના પર્યાય તે ભાવધ્યેય છે.
ધ્યાન જ્યારે સ્થિરતાને ધારણ કરે છે ત્યારે ધ્યેય નજીક ન હેાવા છતાં પણ જાણે (સામે) આલેખિત હાય એવું અત્ય’ત સ્પષ્ટ ભાસે છે.’ ધાતુપિણ્ડસ્થિતÅવ' ધ્યેયાડથŕ ધ્યાયતેયતઃ। ધ્યેય પિણ્ડસ્થમિયા હુરત એવ ચ કેવલમ્॥
એ જ પ્રકારે જ્યારે સાત ધાતુનાં પિંડમાં–દેહમાં ધ્યેય વસ્તુનું ધ્યાન કરાય છે ત્યારે તે ધ્યેયને (ધ્યાનને) પિંઠસ્થ કહેવાય છે એથી જ કેવલ ( કૈવલ્યકેવલજ્ઞાન) પ્રાપ્ત થાય છે.’ યદા યાન અલાદ્ધ્યાતા,
શૂન્યીકૃત્ય વવિગ્રહમ્ । ધ્યેય સ્વરૂપાવિષ્ટાત્,
તાદક્ સ'પદ્યતે સ્વયમ્॥ ‘જ્યારે ધ્યાતા ધ્યાનના મળે સ્વદેહને (સ્વઆકૃતિને) શૂન્ય કરીને ધ્યેયના સ્વરૂપમાં આવિષ્ટ-પ્રવેશેલ હાવાથી સ્વયં તેના જેવે ખની જાય છે, ત્યારે તેવા પ્રકારના ધ્યાનના સવેદનથી નાશ પામ્યા છે સવા વિકલ્પે જેના એવે તે પોતેજ ધ્યેય સ્વરૂપ
અની જાય છે.
સાય* સમરસીભાવસ્તłકીકરણ`સ્મૃતમ્ । એતદેવ સમાધિઃ સ્યાહલે કદ્ધેય ફલ પ્રદ : ॥

Page #1092

૧૨
સજજન સન્મિત્ર (આવી રીતે પરમાત્મા સાથે (તેને) ત્યાગ કરીને સ્વાત્માને જ સમ્યગુ યાતાને અભેદ) તે આ “સમરસીભાવ જાણે અને જુએ. છે તેજ “એકીકરણ કહેવાયું છે. તે જ પૂવ શ્રુતન સંસ્કાર સ્વાત્મન્યારોપયેત્તતા ઉભય લેકનાં ફળને આપનારી “સમાધિ છે. તસૈકાઠું સમાસાધન કિશ્ચિદપિ ચિતા
અહીં બહુ કહેવાથી શું? તાત્વિક પ્રથમ પિતાના આત્મામાં શ્રત વડે રીતે જાણીને, તેવી જ રીતે તેના પર સંસ્કારનું આ પણ કરે (શ્રતમાં વર્ણવેલ શ્રદ્ધા કરીને અને એ વિષયમાં માધ્યષ્ય આત્મસ્વરૂપની પુનઃ પુનઃ ભાવના કરે) ધારણ કરીને આ બધું ધ્યાન કરવું જોઈએ.’ પછી તેમાં એકાગ્રતાને મેળવીને કઈ પણ
માધ્યય, સમતા, ઉપેક્ષા, વૈરાગ્ય, ચિંતવે નહીં. સામ, નિસ્પૃહતા, વૈતૃશ્ય, પરમ-શાનિત યd નાલમ્બતે શ્રૌતી, -એ બધા શબદ વડે એક જ અથ
ભાવનાં કલપનાભાયાત્ કહેવાય છે.”
સેડવયં મુદાતિ સ્વમિન્, સંક્ષેપણ યદત્રોકત વિસ્તારાત્ પરમાગમે.
છે બિભતિ ચ | તત્સવ" ધ્યાનમેવ સ્યાહયાતેષ પરમેષ્ટિy .
જે શ્રતકત ભાવનાને કાલ્પનિક ભયથી પંચપરમેષ્ટિઓનું ધ્યાન થતાં જ અહીં
આલંબન લેતું નથી તે આત્માના વિષયમાં () જે સંક્ષેપમાં કહ્યું છે અને
અવશ્ય મેહ પામે છે. અને બાહા ચિંતાને પરમ આગમમાં જે વિસ્તારથી કહે.
ન ધારણ કરે છે. (પરવસ્તુના અશુભ ધ્યાનમાં વામાં આવ્યું છે, તે બધું ધ્યાન થઈ જ
પડી જાય છે.) જાય છે. ( અર્થાત્ પરમેષ્ટિ ધ્યાનમાં બીજું
તેથી મેહના નાશ માટે, બાહ્ય
ચિંતાની નિવૃત્તિ માટે અને એકાગ્રતાની બધું સાળ્યાન આવી જ જાય છે)
સિદ્ધિ માટે સ્વાત્માને ભાવે. વાત્માલ બન ધ્યાન
“હું ચેતન, અસંખ્ય પ્રદેશી, અમૃત, Flight of the Alone to the Alone.
શુદ્ધાત્મા, જ્ઞાનદશન સ્વરૂપ અને એવી રીતે વ્યવહારનયથી પરાલંબન સિદ્ધરૂપ, છું.” ધ્યાન કહ્યું, હવે નિશ્ચયથી સ્વાતમાલ બન “હું અન્ય (૫૨, બીજો, ભિન્નરૂપ, ધ્યાન કહેવાય છે.”
અસિદ્ધરૂપ, અનામરૂપ, વિગેરે) નથી દિગ્યાસુ વં પરંજ્ઞાત્વા,
અન્ય તે હું નથી, હું અન્યને નથી, શ્રદ્ધાય ચ યથાસ્થિતમા
અન્ય મારે નથી, અન્ય તે અન્ય છે, વિહાયા દનર્થિાત્,
હું હું જ છું, અન્ય અન્યને છે, હું જ સ્વમેવાવૈતુ પશ્યતુ છે મારે છું.” ધ્યાન કરવાની ઈચ્છાવાળે પુરૂષ, “શરીર જુદું છે, હું જુદું છું, હું સ્વાત્મા સર્વશ્રેષ્ઠ છે એમ જાણીને, તેમાં ચેતન છું, તે અચેતન છે, તે અનેક છે, યથાસ્થિત રીતે હા કરીને અને (આમ- હું એક છું, એ વિનશ્વર છે, હું લિશ) બીજું બધું અનુપયેગી હોવાથી અવિનાશી છું.”

Page #1093

યાગ સ્વાધ્યાય
‘હું અચેતન થતા નથી, હું અચેતન પશુ નથી, હું જ્ઞાન સ્વરૂપ છું, મારૂં કઈ પણ નથી, હું પણુ કાઇના નથી.'
‘અહીં પૂર્વે મને શરીરની સાથે જે સ્વસ્વામિ સબંધ (શરીર એ મારૂં સ્વ, અને હું એનેા સ્વામી એવે સબધ) હતા અને જે (તેની સાથેના મારા.) એકત્વના( શરીર તે હું છું' એવા ) ભ્રમ હતેા, તે પશુ પર ( કમ' ) ના કારણે હતા, સ્વરૂપથી નહીં.’
હુવે અહી જીવાદિ દ્વવ્યેાના યથાથ જ્ઞાનરૂપ આત્માને આત્મા વડે આત્મામાં જોતા હું પર વસ્તુઓને વિષે ઉદાસીન છું.’ ‘હું સત દ્રવ્ય છું, હું ચેતન છું, જ્ઞાતા છું, દ્રષ્ટા છું, સદા પણ ઉદાસીન છું, પાતે ઉપાજે'લા દેઢુના આકારવાળા છું, તેથી ( દેહુથી ) ભિન્ન છું અને આકાશની જેમ અમૂર્ત છું.'
‘સ્વરૂપાદિ(સ્ત્ર-દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ) ચતુષ્ટથી હું સદા પણ ‘સત્’ જ છું અને પરરૂપ (પર દ્રશ્ય-ક્ષેત્ર કાળ-ભાવ) આદિની અપેક્ષાએ હું અત્યંત ( સથા) અસત્ છું?
જે કઇ પણ જાણતું નથી, પૂર્વે' કઇ પણ જાણતું ન હતું અને કઈ પણ જાણુ - શે જ નહિ તે શરીરઢિ (રૂપ) હું નથી.'
‘પૂર્વે જે તથા પ્રકારે જાગુતું હતું, ભવિષ્યમાં જે ત્રીજી રીતે જાણુશે અને આજે અહીં આ પ્રકારે જાણે છે, તેચેતન દ્રવ્ય હું જ છું'
‘આ જગત સ્વયં ઈષ્ટ અને દ્વેષ્ય નથી કિન્તુ ઉપેક્ષ્ય છે, હું સ્વ. રાગી અને દ્વેષી નથી કિન્તુ ઉપેક્ષિતા (મધ્યસ્થ) છું.' નિશ્ચયથી મારાથી શરી ભિન્ન છે

૧૦૩૩
અને હું પણ તેમનાથી ભિન્ન છું. હું એમને કઇ પણ નથી અને મારા પણ એએ કઈ પણ નથી.'
એ રીતે સ્ત્રાત્મા અન્યથી ભિન્ન છે એમ સારી રીતે નિશ્ચય કરીને અને સ્વરૂપમય ભાવ કરીને કાંઇ પણ ચિંતવવું નહિં. સ્વસ વેદન
On the Borderlands of the Soul. વેધત્વ વેદકત્વ ચ યવસ્ય વેન યાગિનઃ1 તત્ત્વસ વેદન પ્રાઝુરામનેનુન્નવ દશમ્
ચેાગીને આત્માવડે આત્માનું જે વેધત્વ અને વેદકત્વ થાય છે તેને યોગીશ્વ રાએ સ્વસવેદન, આત્માનુભવ અથવા આત્મદર્શન કહ્યું છે. સ્વપરજ્ઞતિરુપવાન્ન તસ્ય કારણાન્તરમ તતશ્ચિન્તાં પણિજય સ્ત્રસવિચૈવ વેધનામૂ
તે સ્વપરજ્ઞપ્તિ (પ્રકાશ) રૂપ હોવાથી તેનું બીજુ કોઇ કારણ નથી કેવળ આત્મા જ કારણ છે; તેથી ચિંતાને છેડીને સ્વસ*વેદનથી જ અનુભવવું જોઇએ. દએધસામ્યરૂપવાજાનન પશ્યન્નુદાનિતા ! ચિત્સામાન્યવિશેષામા સ્વાત્મનૈવાનુભૂતામ્॥
આત્માં દશન, જ્ઞાન, અને સમતા (ચારિત્ર) રૂપ હાવાથી જીવે છે, જાણે છે અને મધ્યસ્થ રહે છે, તે સામાન્ય (દર્શન) અને વિશેષ (જ્ઞાન) ઉપયાગ સ્વરૂપ છે તેને સ્વાત્માવડે જ અનુભવે.’ ક્રમ જેભ્યઃ સમસ્તેયે, ભાવેશ્યે ભિન્નમન્ત્રહમા જ્ઞસ્વભાવ મુદ્દાસીન પક્ષેદમાનમાત્મના શ કમ જન્ય સમસ્ત ભાવાથી ભિન્ન, જ્ઞાનસ્વભાવ અને ઉદાસીન છું” એમ આત્માને આત્માવડે જુએ યન્મિથ્યાભિનિવેશૅન મિથ્યા-જ્ઞાને ચેજિઝતમ્। ત મધ્યસ્થ નિજ' રૂપે સ્વસ્મિન્ સંવેધતાં સ્વયમ્॥
.

Page #1094

સજન સન્મિત્ર માણ્ય (જ) આત્માનું સ્વરૂપ છે, તથા વચનાતીત અને સ્વાધીન પરમાનને મિથ્યાભિનિવેશ અને મિથ્યા જ્ઞાનથી રહિત
પામે છે. એવું તેને આમાએ આત્મામાં અનુ
યથા નિવાંત દેશસ્થ પ્રદીપે ન પ્રક૫તે , ભવવું જોઇએ.
તથા સવરૂપ નષ્ટ કર્યા જેગી નકાગ્રમુખ્તતા ન હીન્દ્રિયધિયા દશ્ય રૂપાદરહિતત્વતઃ જેમ નિવૃત પ્રદેશમાં રહેલે દીવે વિતર્યાસ્તન પશ્યક્તિ તે ઢાવિસ્પષ્ટતકણd કંપતું નથી તેમ સ્વરૂપમાં નિષ્ઠ એ આ
તે આત્મસ્વરૂપ ઇન્દ્રિયજન્ય જ્ઞાનથી ચગી એકાગ્રતાનો ત્યાગ કરતા નથી. ય નથી, કારણ કે તે રૂપાદિથી રહિત છે. તો ચ પરમૈકાગ્રહિરડ્યેષુ સર્વપિ તેને વિતકે (તકલાત્મક મને વૃતિઓ) અન્યનકિચનાભાતિસ્વમેવાત્મનિ પશ્યતા પણ જોઈ શકતા નથી, કારણ તેઓ પોતે જ તે વખતે પરમ એકાગ્રતાથી આત્માને જ અસ્પષ્ટ તકરૂપ છે.
આત્મામાં જેતા એવા તેને (ગીને) બાહ્ય ઉભયરિમવિરુદ્ધે તે સ્થાકિસ્પષમતીન્દ્રિયમ અર્થે વિદ્યમાન હોવા છતાં કાંઈ પણ સવસધ હિ તદ્રુપ વસંવિધૈવ કશ્યતામા ભાસતું નથી. (કિન્તુ કેવળ આત્મા જ
ઇન્દ્રિયજન્યજ્ઞાન (ઈન્દ્રિયો) અને ભાસે છે.) વિતક (મન) બન્નેને નિરોધ થાય તે જ પણ્યાત્માન મૈકાગ્યા ક્ષયત્યજિતાત્મલાના અત્યંત સ્પષ્ટ અને અતીન્દ્રિય એવું તે નિરસ્તાહે મમીમાવઃ સંવૃત્યપ્પનાગતાન છે (આમવરૂપ દેખાય, તે કેવળ વસવેલ એ રીતે પરમ એકાગ્રતાથી આત્માને છે. તેથી સવસંવેદન વડે જ તેને અનુભવે. જેતે યોગી પૂર્વ સંચિત કર્મોની ક્ષપણું વપુષsપ્રતિભાસેઙપિ વાતચેષ ચકાસત (ક્ષય) કરે છે તથા અહંકાર અને મમકારથી ચેતનાજ્ઞાનરૂપેડ્ય સ્વયં દ્રશ્યતે એવ હિ રહિત એ તે નવા આવતા કર્મોને છે શરીરનું ભાન ન હોય તે પણ તે સંવર કરે છે. ચૈતન્ય સ્વયં સ્વતંત્ર પ્રકાશે છે. કારણ યથા યથા સમાધ્યાતા, કે તે જ્ઞાનરૂપ હોવાથી સ્વયં દેખાય છે જ.
લભ્યતે સ્વામનિ સ્થિતિમાં સમાધિસ્થન યધાત્મા,
સમાધિપ્રત્યયાશ્ચાય, બેધામા નાનુભૂયતે |
કુટિતિ તથા તથા તદ (હિ ન તસ્ય તદ્ધયાન..
જેમ જેમ સારી રીતે અત્યંત એકામૂછવાન મેડ એવા સઃ ગ્રતાથી ધ્યાન કરનાર થાતા આત્મામાં : સમાધિસ્થ પુરૂષ વડે જે જ્ઞાન વરૂપ અધિક અધિક સ્થિર થ જશે, તેમ તેમ આત્મા ન અનુભવાય છે તે તેનું ધ્યાન જ સમાધિવિષયક અનુ મા વધુ વધુ સ્પષ્ટ નથી કિન્તુમૂછથી યુક્ત એ મેહ જ છે. થતા જશે. તદેવાનુભવાયમૈકાઐ પરમચ્છતિ એતદ્ધયરપિ બેય ધ્યાન ધંચ્યું- શુકલ તથાત્માધીનમાનન્દમેતિ વાચામગોચરમા વિશુદ્ધિવામિ મેદાનુ તભેદેડવધાર્યતામાં
: તે આત્મસ્વરૂપને જ અનુભવ કરતે આ સ્વસંવેદન ધમધબાન અને શુકલ * આ આત્મા પર એકાગ્રતાને પામે છે. ધ્યાન બન્નેનું ધ્યેય છે, પણ વિશુદ્ધિ અને

Page #1095

ચાગ સ્વાધ્યાય
૧૦૫ સ્વામી (યાતા)ના ભેદથી તે બે ધ્યાનમાં (તે ભમને પિતામાંથી દૂર કરવી . પછી જે ભેદ સમજ .
આત્મા ઉપર અમૃત ઝરાવી રહ્યું છે એવા ઈદ હિદુરશક થાતું સૂક્ષ્મજ્ઞાનાવલંબનતા
‘હકાર મંત્રનું આકાશમાં ધ્યાન કરવું. બાથમાનામપિ પ્રાગૈન ચ કાગવલતે છે
પછી તે અમૃતથી એક નવા અમૃતમય આ સ્વાભાધ્યિાન અત્યંત દુઃશકય છે, ઉજજવલ શરીરનું નિર્માણ કરવું. તેમાં કારણ કે એમાં સૂક્ષ્મજ્ઞાનનું અવલંબન પ્રથમ દેહ (પિંડ)ની રચના માટે મારુતી લેવું પડે છે. આ દયાન મહાન બુદ્ધિમાન (વાયવીય) ધારણા કરવી અને પછી નિર્મળ પુરૂષો વડે સમજાવવામાં આવે. તે પણ બનાવવા માટે તૈજસી અને જલીય ધારણા શીવ્રતઃ સંપૂર્ણ પણે લક્ષમાં આવતું નથી. ક્રમશઃ કરવી, તે પછી પાંચ પિંડાક્ષરોથી તમાલક્ષ્ય ચ શકયં ચ દ્રષ્ટાદષ્ટફલં ચ યતા યુક્ત અને શરીરના પાંચ સ્થાનેમાં વાસ સ્થલ વિતકમાલખ્ય, તદન્મસ્વંતુ ધીધના કરાયેલા એવા પંચ નમસકારો વડે સકલી
તેથી જે લક્ષ્ય હાય, જે કરવું શક્ય કરણ કરવું તે પછી જેમનું સ્વરૂપ પૂવે" કહે હિાય અને જેનું ફળ પ્રત્યક્ષ અને વામાં આવ્યું છે, એવા શ્રી અરિહંત પરમાત્મા અનુમાનથી જાણી શકાય એવું હેય, એવું રૂપે અથવા કર્મ રહિત, અમૂર્ત અને જ્ઞાન દયાન બુદ્ધિમાન પુરૂષોએ સ્થલ વિતકને વડે પ્રકાશમાન એવા શ્રી સિદ્ધ ભગવંતરૂપે અવલંબીને કરવું જોઈએ.
પિતાના આત્માનું ધ્યાન કરવું. “અહ”નું અભેદ પ્રણિધાન
જે તમારો આત્મા આરેહંત નથી તે Becoming of Godhead પછી તેનું અરિહંત રૂપે દયાન કરતા એવા અકાર મરુતાપૂર્ય કુમિત્વા રેફ વહિના તમને “આતમાં (જે જે નથી તેમાં દશ્વા સ્વવપુષા કમ, સ્વતે ભમ્મવિરે ચા “ત”ની લેવાની જાતિ તે નથી થતી? હમન્નેન (મ)ભસિ બેય ક્ષરજ્ઞમૃત માત્મનિઃા આત્માની ભાવ અરિહંતરૂપે આપણા તેનડન્યત્તદ્વિનિમય પીયૂષમયમુજજવલમ (ચિતવના) કરીએ છીએ. અરિહંતના તન્નાદૌ પિણ્ડસિદ્ધયથ", નિમલીકરણાય ચ દયાનમાં નિ એ આત્મા તે આગમથી મારૂતી તૈજસી માપ્યાં, વિષાદ્ધારણ કમાતા ભાવ અરિહંત છે. તેથી અતિતમાં તગ્રહ તતઃ ૫ગ્યનમસ્કારેઃ પચ્ચપિડાક્ષરાન્વિતૈ : રૂ૫ બ્રાનિત નથી કિંતુ “તમાં (તેમાં પચ્ચસ્થાનેષુ વિન્યસ્ત વિંધાય સકલીકિયામા જ‘તની (તેની) યથાર્થ માન્યતા છે. પશ્ચાદાત્માનહન્ત, યાન્નિર્દિષ્ટલક્ષણમા જે (અરિહંતાદિ ભાવ વડે તે આત્મા સિદ્ધા વસ્તકમણમમત્ત, જ્ઞાનભાસ્વરમાં પરિણમે છે તે (અરિહંતાદિ) ભાવ વડે તે
(પૂરકના) વાયુવડે “અ” કારને પૂરત (આત્મા) તન્મય (અરિહંતાદિમય) બને કરીને અને (કુંભકવડે) કુલિત કરીને છે. તેથી અરિહંતના ધ્યાનમાં નિઝ એ રેકમાંથી નિકળતા અગ્નિ વડે પિતાના આત્મા તે (અરિહંતભાવ) થકી પિતે જ શરીરની સાથે શરીર અને) કમેને ભાવઅરિહંત થાય છે. ઉપાધિસહિત બાળવાં. પછી શરીર અને કર્મોના દાનથી એવા રફટિકરનની જેમ આત્મજ્ઞ પુરૂષ થયેલ ભસ્મનું પિતામાંથી વિરેચન કરવું જે (અરિહંતાદ) ભાવ વડ જે (અરિહે.

Page #1096

૧૦૬
સજન સન્મિત્ર તાદિ રૂપે આત્માનું ધ્યાન કરે છે, તે નેત્રોની સંખ્યા, ક્રર તથા શાંતભાવ, વર્ણ, (અરિહંતાદિ ભાવ વડે તન્મયતા (તભા- સ્પર્શ, સ્વર, અવસ્થા, વસ્ત્ર, આભૂષણ, વરૂપતા) ને પામે છે. (અર્થાત જેમ સફટિ- આયુધ વગેરે અને બીજુ જે કાંઈ મન્ટકમણિ સામે રહેલી વસ્તુનું રૂપ ધારણ શાસ્ત્રાદિમાં શાંત તથા કુર કમ માટે કરે છે તેમ આત્મા પણ ધ્યાન વડે કહ્યું છે. તે બધું ધ્યાનનું સાધન સમજવું.” ધ્યેયમય બને છે)
જે કાંઈ ઈહલૌકિક ફળ છે અને જે અથવા સર્વ દ્રવ્ય માં દ્રાવ્યાત્મક એવા કાંઈ પારલૌકિક ફળ છે તે બન્નેનું મુખ્ય ભૂત અને ભવિષ્યના સ્વપર્યાયે દ્રવ્યરૂપે કારણ થાન જ છે.” સદા રહે છે. (અર્થાત્ પ્રત્યેક દ્રવ્યમાં અચરમશરીરીને મુકિત ક્રમ તેના ભૂતભાવિ સંવ પર્યાયે વર્તમાનમાં The Journey Within. દ્રવ્યરૂપે રહેલા છે; તેથી સવ ભવ્યમાં ધ્યાનના આ ચાર મુખ્ય હેતુઓ છેભવિષ્યમાં થનારા એવા “અહંતુ પર્યાય ગુરૂને ઉપદેશ, શ્રદ્ધા, સદા અભ્યાસ અને (કેવલિ પર્યાય) દ્રવ્યરૂપે સદા રહેલા છે. તે સ્થિર મન. પછી વિદ્યમાન એવા એ પર્યાયનું ધ્યાન શુભ અને અશુભ કમળ દૂર થવાથી કરવામાં બ્રાનિત શી.?
અપૂર્વકરણાદિ ગુણસ્થાનમાં રાગદ્વેષરહિત “જે આ દયાનને બ્રાત માનવામાં એવું તત્વજ્ઞાન હોય છે, તે વિશુદ્ધ હોવાથી આવે છે, જેમ કહિપત જલથી તૃષાને
શુકલ કહેવાય છે.” નાશ કદાપિ ન જ થાય, તેવી રીતે “આ ધ્યાન શુચિ-પવિત્ર ગુણના
એ ધ્યાનથી ફલ પ્રાપ્તિ ન થવી જોઈએ. સગથી શુકલ કહેવાય છે. અથવા કિન્તુ એથી ધ્યાનીએાને ધારણાના બળે કષાયરૂપ રજના ક્ષય કે ઉપશમથી શુકલ શાંત અને કુરરૂપ અનેક પ્રકારના ફલની કહેવાય છે. આ ધ્યાન માણિકયરનની પ્રાપ્તિ થતી દેખાય છે. એથી આત્માનું શિખાની જેમ અત્યંત નિર્મલ હોય છે અહંદરૂપે ધ્યાન કરવું તે બ્રાન્તિ નથી.” અને નિશ્ચલ હોય છે.”
‘(ભુક્તિને બતાવે છે–) તે તે પ્રકારનું ' હે યેગિન ! જે તને મુક્ત થવાની ધ્યાન કરનારને આ લોકમાં અને પર- ઇચ્છા હોય તે કર્મબંધન (પરિગ્રહાદ) લેકમાં જે જે પ્રશંસનીય છે તે બધું– કારણેને ત્યાગ કરીને અને રત્નત્રયને જ્ઞાન લક્ષમી, દીર્ધાયુ, આરોગ્ય, તૃષ્ટિ, અંગીકાર કરીને તું સદા ધ્યાનને પુષ્ટિ, સુંદર શરીર, હૈય વગેરે પ્રાપ્ત અભ્યાસ કર.” થાય છે. '
દયાનના અભ્યાસની ઉત્તરેત્તર વૃદ્ધિ “પૂરક, કુંભક, રેચક, દહન, પ્લાવન, થવાથી નાશ પામી રહ્યો છે મોહ જેને સકલીક૨ણ, મુદ્રા, મંત્ર, મંડલ, ધારણા, એ મેગી જે તે ચરમ શરીરી હોય તે તે તે કર્મના અધિષ્ઠાયક દેવતાઓના તે જ ભવમાં તેને મોક્ષ થાય છે, બીજાની સંસ્થાન,ચિહ્મ, આસન, પ્રમાણ, વાહન, વીયે, ક્રમશઃ ડાક ભવમાં મુક્તિ થાય છે.' જાતિ, નામ, કાન્તિ, દિશા, ભુજા-મુખ- અચરમ શરીરીની મુક્તિ આ કામે થાય છે -

Page #1097

યોગ સ્વાધ્યાય
સદા યાનનો અભ્યાસ કરતા અચરમ- યેગ પ્રદી૫માંથી કેટલાક લોક અહિં શરીરી મેગીને સર્વ અશુભ કર્મોની ૨જુ કયાં છે. નિજારા અને સંવર થાય છે, અને પ્રતિ- તત્સામાયિકદીપેન કાયદુર્ગસમાશ્રિતઃ ક્ષણ પ્રચુર પુણયકમનો આશ્રવ થાય છે. અજ્ઞાનાચ્છાદિતઃસ્વાત્મા નિરીગિભિઃ સદા તેમના ઉદયથી તે ભવાંતરમાં કલ્પવાસી
શરીરરૂપી કિટલામાં સારી રીતે દેમાં મહદ્ધિક દેવ થાય છે. ત્યાં
આશ્રિત થઈ રહેલા અને અજ્ઞાનથી (સ્વર્ગમાં) સર્વ ઈન્દ્રિયોને આહલાદક તથા
આછાદિત બનેલા એવા પોતાના આત્માને મનને પ્રસન્નતા આપનાર એવા શ્રેષ્ઠ સુખ
ગીઓ હંમેશાં સામાયિકરૂપ દીપકથી રૂપ અમૃતનું પાન કરતા અને ચિરકાળ
નિહાળવા ગ્ય છે. સુધી દેવાથી સેવાતે તે સુખેથી રહે છે.
મોક્ષની આકાંક્ષાવાળાએ સર્વ ધાતુથી તે પછી ત્યાંથી અવીને મયં લેકમાં પણ
રહિત જ્ઞાનરૂપ, નિરંજન, અને કર્મયુક્ત ચક્રવતિ આદિપની સંપત્તિઓને લાંબા
એવા આત્માનું જ ધ્યાન ધરવું જોઈએ. કાળ સુધી જોગવીને પોતેજ (વૈરાગ્યથી)
સંતેષરૂપી અમૃતમાં નિમગ્ન બની છોડી દે છે અને દિગબર ઠીક્ષા અંગીકાર
શત્રુ અને મિત્રને સદા સમાન ગણ કરે છે. તે કાળે વાષભનારાચ સંઘયણ
સુખ અને દુઃખના સંપૂર્ણ જ્ઞાતા બની વાળે તે ચાર પ્રકારના શુકલધ્યાનને આરા
ધયાનીએ રાગદ્વેષથી વિમુક્ત થવું જોઈએ. ધીને અને તેથી આઠે પ્રકારના કર્મોને
પ્રભારાશિ (તેજના સમૂહ-સૂય) નાશ કરીને અને તે અક્ષય એવા મોક્ષને
સમાન શોભાવાળા, સકલ વિશ્વના ઉપપામે છે.
કારક તેમજ સદા આનંદ અને સુખથી “વ વ હેતુથી જીવ અને કમને પણું એવા પિતાના આત્માને (પાનીએ) જે આત્યંતિક (વંથ) વિશ્લેષ તે મેક્ષ
થાવ એઇએ. છે. એનું ફળ જ્ઞાનાદિ ક્ષાયિક ગુણોની
ષટચક્ર ચતુઃ પીઠાદિસવ ત્યજીત્યા મુમુક્ષત્રિ: પ્રાપ્તિ છે.”
આત્મા શ્ચાતવ્ય એવાય ધ્યાને રૂપવિવજિતે થાગ પ્રદીપ
રૂપરિવજિત (રૂપાતીત) પાનામાં છે Light of Yoga
ચક્ર, ચાર પીઠ વગેરે અને ત્યાગ કરીને વેગ પ્રતીપમાં પરમાત્મા સાથે મુમુક્ષઓ (મેક્ષના અભિલાષીએ) (ઉપર અભેદ કેવી રીતે થાય, સર્વસંકલ્પથી કહ્યા એવા ગુણોવાળા) આ આત્માનું જ વર્જિત એવું પરમપદ ક્યારે પ્રાપ્ત થાય ધ્યાન કરવું તે દર્શાવ્યું છે.
આ પ્રમાણે વેગના અભ્યાસથી તેમજ વેગને સ્પર્શતા ઉન્મની ભાવ, સમ- આ (ઉપર સૂચવેલ રૂપવિતિ ) ખ્યાનથી રસી ભાવ, સામાયિક, શુકલ ધ્યાન, રૂપા- યેગીઓ શરીરની અંદર રહેલા પિતાના તીત ધ્યાન, અનાહતનાદ, નિરાકાર ધ્યાન આત્માને જેવું આત્માનું સાચું કવરૂપ છે વગેરે વિષયો તેમાં આલેખાયા છે. તે જ સ્વરૂપે અવકે છે.
.

Page #1098

૧૦૩
ભાવ પા Release God
શમરસવઋગ ગાજલેન ના પર્યત્પ્રભુ । પૂજ્યેન્ત' તતા યાગી ભાવપુષ્પઃ સુગ ધિંભિ
સમરસીભાવરૂપી (શમતારૂપી) ૧૭ ગ'ગાજળથી ચેાગીએ (આત્મ) પ્રભુને સ્નાન કરાવવું (સ્નાત્ર વિધિ કરવી) ત્યારપછી ભાવરૂપી સુવાસિત પુષ્પા વડે તે (આત્મપ્રભુ)ની પૂજા કરવી.
વિશાળ ભક્તિસ્થાનમાં (બેસીને) અને મનને વશીકૃત (કરવા દ્વારા) સ્થિર કરીને પરમાનદરૂપી થી સ્નેહપૂરરૂપી ઘેવર) અને સુધારૂપી (કપુર) વગેરે નાખીને—
આ પ્રમાણે ક્રમસર સારી રીતે ડીપી એવી દ્વીપકશ્રેણીને જ્ઞાનરૂપી તેજથી પ્રગટાવીને પ્રભુની પવિત્ર આરતી ઉતારવી જોઇએ.
(ઉપર વણુ વી તે) આ વિધિપૂર્વક દેવાધિદેવ પ્રભુને હું હુંમેશના ભાવપૂજારી મનું એમ (મનમાં) ચિંતવવુ. સ્વહ'સમ'તાત્માન' ચિદ્રૂપ પરમાત્મનિ ચેાયૈપરમે હુસે નિર્વાણપદ્મમાશ્રિતે
જ્યારે આપણા હું...સરૂપી અતરાત્મા પરમાત્મામાં ચિપ (તન્મય-એકરૂપ) થાય ત્યારે (તે) પરમહ·સ સ્વરૂપ નિર્વાણુપદને પામે છે.
હું શ્યામેક ધાયાથ શુભષ્યાનેન ચગવિત્ પરમાત્મસ્વરૂપ' ત` સ્વમાત્માન વિચિત યેત્॥
હવે ચાંગના જાણકાર (ચોગી પુરૂષ) ગુલ ધ્યાન વડે તે ખન્નેને (અંતરાત્મા અને પરમાત્મા-અથવા ધ્યાતા અને ધ્યેયને) એકરૂપી કરી પેાતાના આત્માને પર્આત્મસ્વરૂપ ચિ'તવે

સજ્જન સન્મિત્ર સુલબ્ધાનંદ સામ્રાજયઃ કેવલજ્ઞાન ભાસ્કર: । પરમાત્મસ્વરૂપેઽહ' જાતત્યકતભવાણુ વઃ ॥
સારી રીતે પ્રાપ્ત થયેલ આનંદ (ના કારણે ચૌદ લોકના) સામ્રાજયવાળા, સૂય સમાન (તેજવાળા) કેવલજ્ઞાનને પામેલે અને સ`સારરૂપી સમુદ્રથી મુક્ત થયેલે એવા હું પરમાત્મસ્વરૂપ બન્યો છું.’ અહુ' નિરજા દેવઃ સવ'લેકાગ્રમાશ્રિતઃ । થતિ ધ્યાન સદા ધ્યાયેદક્ષય સ્થાનકારણું ॥
‘હું નિર્‘જન દેવાધિદેવ છું. સ' લેાકના અગ્રસ્થાને પહોંચ્યા છું”-એ પ્રમાણે અક્ષયસ્થાનને (પ્રાપ્ત કરવાના) હેતુથી (કારણથી) સદાધ્યાન ધરવું. આત્માના ધ્યાનલીનસ્ય ટેક્રેવે નિરજને આનંદાશ્રુપ્રપાતઃ સ્યાદ્રોમાંચ,તિ લક્ષણુ
જ્યારે નિરજન દેવાધિદેવનાં દશન થાય છે ત્યારે આત્મધ્યાનમાં લીન બનેલા (ચેાગીની આંખેાંથી) આનંદના અશ્રુ પડે છે. અને રામાંચ ખડાં થાય છે. (ચોગીને દેવાધિદેવનું સાચું દૃશ`ન થયાનું) આ લક્ષણ છે.
યાગના આઠ અંગ Cosmic Man
યમ, નિયમ, કરણ, પ્રાણાયામ, પ્રત્યા હાર, સમાધિ, ધારણા, અને ધ્યાન-એ પ્રમાણે અહીં યોગના આઠ અંગે પતિએ (ડાહ્યા મનુષ્યાએ-સજ્જનાએ) જાણવાં. પૂ અગથી (સ‘પૂણુ વિધિપૂર્વક) કરાતા તે (ચાંગ) સજ્જનેાની (પડિત પુરૂષાની ડાહ્યા પુરૂષોની મુક્તિ માટે (કારણરૂપ) મને છે. તદ્વં મ" તદ્દગત ધ્યાન તત્તા ચાગ એવ સા સ એવહિ પદારાહી નયત્ર કિલશ્યતેમનઃ॥
જેમાં મન કલેશ ન પામે (પરંતુ પરમ સુખ અને શાંતિ પામે) તે જ ધમ

Page #1099

રોગ સ્વાધ્યાય છે, તે જ વ્રત છે, તે જ ધ્યાન છે, તે જ થાય છે, અને મન વિલીન થાય છે તેને તપ છે, તે જ યંગ છે. અને પદાહ સૂક્ષમ અજરામર એવું સહજ સ્થાન જાણવું. (ગુણસ્થાન) પણ તે જ છે.
મને વ્યાપારનિકુંકત સદૈવાભ્યાસ ગતઃ સંકલ્પન વિકલ્પન હીને હેતુરિવરિતે ઉન્મનીભાવમાયાત લભતે તત્પકમાત ધારણભેયનિયુકત નિમંતસ્થાનકે ધ્રુવે છે હંમેશના અભ્યાસગ વડે (ગાનિયુંછત સદા ચિત્ત સભાવ ભાવનાં કુરુ વ્યાસ વડે) (સર્વ પ્રકારના) વ્યાપારથી પદે તત્ર ગત ગીન પુનર્જમતાં વજેતા મુક્ત થયેલું એવું મન ઉન્મનીભાવને
(કેઈપણ પ્રકારના) સંક૯૫વિકલ્પથી પામતાં તે (સૂક્ષ્મ અજરામર સહજ રહિત થઈ (કેઈ પણ પ્રકારના હેતુથી તત્વ) પદને અનુક્રમે પ્રાપ્ત કરે છે. મુક્ત બની (માત્ર) ધારણા અને ધ્યેયમાં વિમુક્ત વિષયાસંગ સનિરુદ્ધ મહદ ચુક્ત થઈ નિર્મળ સ્થાનમાં બેસી) હંમેશાં યદાયાકુન્મનીભાવં તદા તટપરમં પરંn ચિત્તને નિગ કરી ભાવના ભાવવી. તે (પાંચ ઇંદ્રિના) વિષયના સંસર્ગથી પદમાં રહેલે થેગી (આવી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વિમુક્ત બની હૃદયમાં (હૃદયકમલમાં) સારી પ્રાપ્ત કરનાર યેગી) કદી પુનમ રીતે નિરૂંધાયેલું મન જ્યારે ઉમની ભાવને પામતો નથી.
પામે છે ત્યારે (ગી) તે પરમ પદને યં સર્વ પદાતીત જ્ઞાન ચ મન ઉચ્યતે (પ્રાપ્ત કરે છે.) જ્ઞાન સેય સમ કુન્ના મોક્ષપથઃ પુનઃ યાતૃધાભયાભાવે દયેયેનૈયં યદા વજેતા
પદાતીત સવ" રેય છે અને મન એ સેક્ય સમરસીભાવસ્તકીકરણું મત જ્ઞાન કહેવાય છે-(આ) જ્ઞાન અને સેયને થાતા અને ધ્યાન એ બનેને સમાન ગણવાં (એકરૂપ માનવા) એજ અભાવ થઈ (તે બન્નેનું) જ્યારે દયેયની મોક્ષ માગ છે, તે વિના બીજે કોઈ સાથે અકય થાય તે જ સમરસીભાવ છે મેક્ષ માગ નથી.
અને તે જ (પ્રક્રિયાને) એકીકરણ માનવામાં ભૂ પરિ મને નીત્વા તત્પર ચાવલેકયતે આવે છે. પરા૫૨તરં ચ તસૂમ' તનિરંજનં.
મૂગાનું સ્વપ્ન ભ્રભાગ પર મનને લાવીને સ્થિર
Dreamland of Dumb કરવું) અને ત્યાર પછી) તેથી (મનથી) શુભધ્યાનસ્ય સૂક્ષ્મસ્ય નિરાકારશ્ય કિંચના પરનું અવલોકન થાય છે. (ત્યાર પછી) અથાત: પ્રોચ્યતે તવં દુર્જેયં મહત્તામપિ પરથી પણ પરતરનું (અવકન) થાય છે. નિરાકારના સૂક્ષ્મ શુભ ધ્યાનનું કાંઈક (ત્યાર પછી) તેથી (પરા૫રથી પણ) સવરૂપ હવે અમે કહીએ છીએ-એ તત્વ સુમનું અવલોકન થાય છે અને છેવટે) મહાન પુરૂષોને પણ દુય છે (મહાન. નિરંજનનું દર્શન થાય છે.
પુરૂષે પણ જાણી શકતા નથી. પવને પ્રિયતે યત્ર મને યત્ર વિલીયતે રાત્રે સુખદશામાં કઈક મૂગાને વિયં સહજ સ્થાન તસૂક્ષ્મમાંજરામર સ્વપ્ન આવ્યું હોય પણ તે મૂગો હોવાને - જ્યાં પવન મરે ( અર્થાત્ સ્થગિત કારણે બોલી શકતો નથી અને તેથી

Page #1100

સજજન સન્મિત્ર વપ્ન પણ (કેઈ) સમજી શકતું નથી. મહાસૂમ મહાધ્યાન કહેવામાં આવે છે. ( અર્થાત્ તે મૂગો પિતાને આવેલું સ્વપનું પિંડપદરૂપદા શુકલ ધ્યાનસ્ય યે પુરા કેને સમજાવી શકતો નથી.)
ઉકતાસ્તચૈવ રેહાથ" પ્રાસાદે પદિક યથા + અહીં મૂગે તે (કણ છે) રાત્રિ તે જેમ મહેલ ઉપર ચઢવા માટે પગ- . (કેવી છે) સ્વપ્ન તે (કેવું છે) અને તેનું થિયાં (સોપાન) હોય તેમ અગાઉ કહેલા ફળ તે ( કેવું છે) તે હે સૌમ્ય પ્રાણ ! પિંડસ્થ, પદસ્થ અને રૂપશ્ય-શુકલધ્યા( હું તને કહું છું ) એ આદરપૂર્વક સાંભળ. નના એ (ત્રણ) ભેદે આ (રૂપાતીત
(તેમાં અવિદ્યા એ રાત્રિ છે, જેગીનું ધ્યાનને ) જ પહોંચવા માટેનાં પગથિયાં છે. સૂતેલું ચિત્ત એ મૂક (ભૂગા મનુષ્ય કીદશોકસિમ કાગતાર્મિકિં કરેમિ મરામિક સમાન છે, અને માત્ર તેનેજ (ગીનેજ) ઇતિ યેગી ન જાનાતિ લયલીને નિરંજને આનંદદાયક એવી ભાવમયતા જે પ્રાપ્ત નિરંજનમાં લયલીન થયેલે ગી-“ થઈ છે તે સવમ છે.
કે હું.” “કયાં જવાને છું, શું કરું છું.' કુતસ્તન તિરાભાવઃ પરબ્રહ્મષિ ગિના શું મરું છું. એ કાંઈ જાણતું નથી. પરબ્રા ગ ભાવસ્તય મુક્તિફલે ભવેત્ અહીં તે (ચાર) કષાયે અને (પાંચ) - તે ચેગીએ પરબ્રામાં તિરોધાન કર્યુ ઇહિને ઉપશમ કર્યા પછી પણ છે. (આવી રીતે) પરબ્રહ્મ માં ગયેલા ભાવ માનની સ્થિરતા માટે (યોગીએ) ચિત્તને મુક્તિરૂપી ફળ આપનારે બને છે
(સર્વ પ્રકારના) સંક૯૫થી વજિત કરવું. . સેમસૂર્યદ્રયાતીત વાયુસંચારવજિત
યજુભ કર્મકતૃત્વ તત્કમનસાસાહ ! સંક૯પવજિત ચિત્ત પર બ્રહ્મ નિગાતે આ
મનસ્તુરચંફ યમાત્ શુ શૂન્ય ભવેત્યુનઃ u ચંદ્ર (નાડી) અને સૂર્ય (નાડી)-એ
જે કાંઈ શુભ કાર્ય કરવાનું હોય તે બનેથી દૂર થયેલ, વાયુસંચારથી વર્જિત
મનથી (અર્થાત્ તે કાર્યમાં જ મનને અને (સર્વ પ્રકારના) સંક૯પ (વિકલ૫) થી
સ્થિર કરીને) કરવું જોઈએ (કારણ કે) રહિત એવું ચિત્ત પરબ્રહ્મસ્વરૂપ કહેવાય છે.
જેવું મન એવું ફળ મળે છે. ( અર્થાત્ પરબ્રશૈવ તય સિદ્ધયર્થ વિબુધઃ સદા
મનમાં જે કાંઈ નિશ્ચિત કર્યું હોય તે સ્વપ્નાર્થ: કથિતઃ કાસગયુક્તયા તવાગ્રતઃ u
ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. ) અને ( જે મન) માટે ડાહ્યા માણસેએ સિદ્ધિને અથે
શૂન્ય થાય તે ફળ પણ ) શૂન્ય થાય છે. તે પરબ્રહાને જ સદા જાણવું. હે પ્રાજ્ઞ! (આ રીતે તારા હિત માટે) ચેગ યુક્તિથી
સુમસીભાવ સામાયિક તારી સમક્ષ સ્વપ્નને અર્થ કહ્યો છે
Living In Through and By the Spirit ન કિંચિચિતયેશ્ચિત મુન્મનીભાવસંગત
જન્મલક્ષેત્રતૈઐયર્નવ ક્ષયતે કવચિતા નિરાકાર મહાસુમ મહાધ્યાને તદુતે મનઃ શમરસે મગ્ન તત્કમ ક્ષયેત ક્ષણતા
ઉન્મનીભાવને પામેલું ચિત્ત (બી) લાખ જન્મસુધી ઉગ્ર વ્રતો આચરવા કંઈ જ ચિતવતું નથી. તેને (ઉત્કૃષ્ટ છતાં પણ જે કર્મોને કદી ક્ષય ન થાય પરિસ્થિતિને–ઉમનીભાવને) નિરાકાર, તે (કમેને) શમરસમાં નિમગ્ન થયેલું મન

Page #1101

ચાગ સ્વાધ્યાય
(અર્થાત્ સમરસીભાવને પામેલુ મન) એક ક્ષણમાં ખપાવી નાખે છે.
સર્જર ભપરિત્યાગાત્ - ચિત્ત સમરસ ગતે સાસિદ્ધિઃ સ્યાત્સતાં યાના સવ'તીર્થાવગાહને
સવ' આર ભના સ‘પૂણ ત્યાગ કરવાથી જ્યારે ચિત્ત સમરસીભાવને પામે ત્યારે સજ્જનાને જે સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે તે સવ' તીર્થાંનું અવગાહન કરવા છતાં પ્રાપ્ત થતી નથી.
વિદ્યમાને પરે મૂઢા ચેગે શમરસાત્મકે। ચેગ ચેગ પ્રકુર્વાણા સ‘બ્રામ્ય તિ દિશે દિશ’॥
ચમરસાત્મક યોગ વિદ્યમાન હોવા છતાં (અર્થાત્ સમરસીભાવરૂપી યેગ પ્રાપ્ત કરી શકય એમ ડાવા છતાં) મૂખ' લેક ખીજા (યેાગની શેધમાં) ચેગ'ચેગ' કરતા દિશે દિશ (ચારે ખજી) ભમ્યા કરે છે. સંકલ્પકલ્પના મુક્ત શગદ્વેષવિશિ ત । સદાન ંદલયે લીન મનઃ સમરસ' સ્મૃત'
(સત્ર પ્રકારના) સ`કલ્પ અને વિકલ્પથી મુકત રાગદ્વેષથી રહિત અને હંમેશાં આનદમાં લયલીન એવા મનને સમરસ કહેવામાં આવ્યું છે. (અર્થાત્ મનની એવી ઉત્કૃષ્ટ અવસ્થાને સમરસીભાવ કહેવામાં આવે છે)
અતીત' ચ ભવિષ્ય યન્નશે।તિ માનસ ત' સામાવિકનિયાડુનિવîતિસ્થાનદીપવત્ ॥
નિર્માંત પ્રદેશમાં (પવન વિનાના સ્થાનમાં) રહેલા દીપકની જેમ (સ્થિરથયેલું) મન ભૂત કે ભવિષ્યના વિચાર કરતું નથી તે (ઉત્કૃષ્ટ પરિસ્થિતિ) સામાયિક છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે. નિઃસ`ગ યન્તિરાભાસ' નિરાકાર' નિરાશ્રય' પુણ્યપાપગિનિમુ ત મનઃ સામાયિક સ્મૃત સગ ( સ`સગ') વિહીન, નિરાભાસ,

૧૦૪૧
નિરાકાર, નિરાશ્રય અને પુણ્યપાપથી નિમુ ત એવા મનને સામાયિક કહેવામાં આવ્યું છે.
'
ગતે શંકા ન યસ્યાતિ ન ચહુ': સમાગતે શત્રુનિત્રસમચિત્ત’ સામાયિકમિડાચ્યતે
ગયેલાના જેને શેક નથી અને પ્રાપ્તના જેને હર્ષ નથી તેમજ શત્રુ અને મિત્ર ( એ બન્ને ) પ્રત્યે જેનુ ચિત્ત એકસરખું છે ( અર્થાત્ બન્ને પ્રતિ સમષ્ટિ છે. ) તેને અહીં ( આ જગતમાં ) સામાયિક કહેવાય છે. ચ: સદા સ્નાતિ ચેગીદ્રો યાનસ્વચ્છમહાજતે લક્ષમેક થંતિક્ષેત્ તસ્મિન્ કમ'રમલઃ ॥
જે ચેાગીન્દ્ર હંમેશાં ધ્યાનરૂપી સ્વચ્છ મહાજલમાં એક લક્ષ માંધીને ઊભે રહી સ્નાન કરે તેના (આત્મ શરીર પર) કેમ રજરૂપી મેલ કેવી રીતે રહે (અર્થાત્ ધ્યાનરૂપી નિમ લ મરૂપી મેલ ધાવાઇ જાય છે)
જલમાં
શુકલધ્યાનના સુંદર ચે.ગથી બ્રહ્મજ્ઞાની બ્રહ્મમાં સ્થિર થાય છે અને યેગી પૃથ્વીપર રહ્યા છતાં શાખાના અગ્રભાગ પર રહેલું ઉત્તમ ફળ પામે છે. મુક્તિશ્રીપરમાનદ ધ્યાનેનાનેન ચૈાગિના રૂપાતીત નિરાકાર ધ્યાન ધ્યેય' તતેઽનિશ’#
તેથી આ ( શુકલ ) ધ્યાનથી મુક્તિરૂપ લક્ષ્મીને પરમ આનંદ પ્રાપ્ત કરવા માટે ચેાગીએ સદૈવ રૂપાતીત તથા નિરાકાર એવું ( આત્મ ) ધ્યાન ધ્યાવવું.
તત્ત્વની પ્રસિ માટે ગ્રંથાના અભ્યાસ કર્યાં બાદ તત્ત્વનું જ્ઞાન થતાં બુદ્ધિશાળી પુરૂષ ધાન (અનાજ)ના અથી' પરાર છેડી દે એવી રીતે સવ ગ્રન્થેના ત્યાગ કરે છે. (અર્થાત્ જેવી રીતે ખેડૂત

Page #1102

૧૨
અનાજ મેળવવા માટે ઘાસ ઉગાડે છે અને અનાજ મેળવી લીધા પછી ઘાસના ત્યાગ કરે છે તેવી રીતે ચેગી પુરૂષ તત્ત્વની પ્રાપ્તિ માટે ગ્રથેાને આશ્રય લે છે, પરંતુ તત્ત્વ પ્રાપ્ત થતાં તે સત્ર થ ચે ત્યજી દે છે. ક્ષીતે. યાનિ કાલેન કિ તેઃ કતવ્યમક્ષરે ચાવનેંઽન ક્ષર પ્રાપ્ત તાવમાક્ષ મુખકુતઃ॥
જે કાળે કરીને નાશ પામે એવા અક્ષરેથી શું? (અર્યંત્ ક્ષય પામે એવા અક્ષરાથી કઈ લાભ થતા નથી) જ્યાંસુધી અનક્ષર નથી પ્રાપ્ત થયા ત્યાંસુશ્રી માક્ષનું - સુખ કયાંથી? (અર્થાત્ અક્ષય એવા અનર (1ના મેક્ષની પ્રાપ્તિ થતી નથી).
સહુજયેતિ અને અનાહતનાદ Infinity and Eternity
1
ણિતંત્ર4 11ાસે મસૂર્યાંયે પે (પિનિહા૫ ભાદ્યમુદ્યોતયંતિ સહજસય×મુત્થ ધોતયેજ્જયાતિર*ત
સ્ત્રિભુવનમંત્રિ સૂક્ષ્મસ્થૂલભેંસદેવ ! મણુિં, અગ્નિ, તારા, ચંદ્ર, સૂર્ય -વગેરે પણ અહીં પૃથ્વીને વિશે ( તેના માત્ર બહુ જ ) થે:ડાક ( ભાગને ) બહારથી પ્રકાશિત કરે છે. જ્યારે સ્વાભાવિક લયમાંથી સમુપન્ન થયેલ આંતરÀતિ તે (અર્થાત્ આત્માની સહજ જ્યંતિ તા) સૂક્ષ્મ અને સ્થૂળ એવા ભેદવાળા ત્રણે જીવનને સદૈવ યેતિમય કરે છે. પરમાન દા સ્પદ સૂક્ષ્મ લક્ષ્ય' સ્વાનુભવાપર। અધસ્તા કે દેશાંતથ્ય... ધ્યાયેન્નદમનાર્હુત
દ્વાદશાંતની (બ્રાર) નીચે આવેલા પરમ આનંદના સ્થાનરૂપ, સૂક્ષ્મ, સ્વાનુ· ભવથી ક્ષ્ય અને. પર્ એવા અનાતનાદન ધ્યાવવા જોઇએ.

સજ્જન સમિ તૈલધાશનિવાચ્છિન્ન દીધ’ટાનિનાદલતા લય" પ્રણવનાદસ્ય યસ્ત વેત્તિ સ્ર યાત્રા તેલની ધાર જેવા અખડિત (અનેિરત) અને દીધ ઘટના નિનાદ (રણુંકાર) જેવા પ્રણવનાદના લયને જે જાણે છે તે ચેગના જાણકાર છે. ઘટાનાદે યથા પ્રાંતે પ્રશામ્યન્મધુરા ભવેત્ અનાતેઽપનાઢાડથ તથા શાંતે વિભાન્યતાં
જેવી રીતે ઘટના રÄકાર (ધીમે ધી મે) છેવટે ખૂબ શાંત થાય ત્યારે (વિશેષ, મધુર લાગે છે તેવી રીતે અનાહતનાદ પશુ (અ ંતે) શાંત થતાં (મૂત્ર માધુર્ય'સાર) અનુભવાય છે.
નત્યત્મકતરૂપેણ સવભૂતિ સ્થિતઃ । સ ના દે.ડનાડુ તસ્કેન ન નાદે વ્યક્તિસભવઃ ॥
સવ પ્રાણીઓના હૃદયમાં રહેલા અનાહતનાદ તે છે કે જે અવ્યક્ત સ્વરૂપે ધ્વનિત ધાય છે. પરંતુ વ્યક્તિતા (મુખ્ માંથી વ્યકત સ્ત્રરૂપે) પેઢા થડે (અવાજ તે) નાદ (અર્થાત્ અનાહતના) નથી. સ નાદઃ સવ દેહસ્થા નાસાગ્રે તુ વ્યવસ્થિતઃ । પ્રચક્ષુઃ સ་ભૂતાનાં દૃશ્યતે નૈત્ર લક્ષ્યતે
તે ( અનાહત) નાદ (સામાન્ય રીતે) સવ' ( પ્રાણી એના ) શરીરમાં રહેલે છે. પરંતુ નાસિકાના અગ્ર ભાગપર (-શેષ) ઋસ્થિત (રહેàા છે) સષ' પાણીએ તેને પ્રત્યક્ષ જોઈ શકતાં નથી કે લક્ષ્મી શકતાં નથી.
અક્ષરધ્વનિનિમુક્ત' નિતર ંગ' અમે સ્થિત ચિત્ત જીવસ્થ સ નાદ સ્કેન નિધતે
અક્ષરધ્વનિથી સપ્' મુક્ત, તરંગવિહીન, સમત્તાભાવમાં સ્થિત અને સહ જ અવસ્થાને પામેલું જે ચિત્ત તેના વડે તે (અનાહત) નાદ શેટ્ટી શકાય છે. (અર્થાત્

Page #1103

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૦૪૩ એવા ચિ ન પડે અનાહતનાદ પ્રકટ થ ય છે ) બાહ્ય અને આત્યંતર (બહિરાત્મા
ઇદ્રિયે ત્યાં સુધી જ છે, કલા પણ અને અંતરાત્મા) એમ બન્ને પ્રજા ના ત્યાં સુધી જ છે કે જ્યાં સુધી યેગીનું મન પેતાના આત્માને ત્યજીને યેગી બ્રાદ્ધાર અનાહત ન માં લીન નથી થયું.
(માં રહેલ ) નિરાકાર સ્વરૂપ (મત્ર) (ષય સુખ ત્યાં સુધી સારું ભાસે છે પરમાત્મા પદને અવલંબે. ત્યાંસુધી અનાહતને લપથી ઉત્પન્ન થયેલ એકાંગુલપરીમાણે સુવ્રત મસત્રિ મા સુખ પ્રાપ્ત નથી થયું.
યેગી પ્રથમ યાવ દ્વાદશાંત વિચિંતા જેમ સૂર્યોદયથી અંધકાર નાશ પામે એક આંગળ પરિમાણુવાળા ગેળ છે તેમ ગીના આ યાનથી લાખો જન્મમાં આકાશ જેવા બ્રહ્મદ્વારને (દ્વાદશતનેએકત્રિત કરેલ સર્વ કર્મ ક્ષણવારમાં નષ્ટ બ્રહ્મરંધ્રને) યેગીન્દ્ર સૌથી પ્રથમ (અર્થાત પામે છે.
શરૂ બાતi) ચિંતવે. ' નિરાકાર ધ્યાન
નેત્રમંડળસંસ્થાયી દ્વાદશશામાં નિધન Transformation and Realization તસ્માદમૂગ બ્રહ્મ દ્વાદશાં તથા સમૃત છે of Completeness
નેત્ર મંડળમાં રહેનાર (યેગી) નિર કારમપિ ધ્યાન રૂપાતીત સમુજજવલા - દ્વાદશત્મા કહેવાય છે. બ્રહ્મ તેથી ૫ યૂથ સૂમ વિદેન દ્વિવિધ પરિતિit
(અર્થાત્ નેત્ર મંડળથી ૫) ઊર્વ કરવું - નિરાકાર ધ્યાન પણ રૂપાતીત (જેવું) છે. (અને તેથી તેને સ્થાને અર્થાત્ બ્રહ્મને સમજજવળ છે. અને તે સ્થલ તથા સ્થાને રહે યેગી) દ્વાદશાંતે છે. એમ સૂમ એમ બે પ્રકારનું કહેવામાં આવ્યું છે. કહેવામાં આવે છે. શરીર સકલ ા બ્રાદ્વારે થિર મનઃા નાદબિંદુકલતીત પરમાત્મકલાયુના જિયતે યદિ તત્યકસૂરમં નિરાકારમિહેતે દ્વાદશાંત સદા યાત સદા મંદિર it
સકલ શરીરને ત્યાગ કરી મનને નાદબિંદુ અને કલાથી અતીત, પરબ્રહ્મદ્વારમાં સ્થિર કરવામાં આવે તેને માત્માની કલાથી યુક્ત અને દેવ (અર્થાત્ તે પ્રક્રિયાને અહીં (આ જગતમાં) આનદના એક મંદિરરૂપ એવા દ્વદશાનું સૂમ નિરાકાર (ધ્યાન) કહેવામાં આવે છે. હમેશા ધ્યાન ધ ધ્યાને નાહતે શુદ્ધ નિત્યાભ્યાસ પ્રગતઃ જેની તદ્રા વિનષ્ટ થઈ છે એ શુદ્ધ દ્વાદશાંતે નિરાકારે મને યોગનિવેશત .. હમ યેગી કક્ષાના પ્રસારને રકી, અતિ - નિત્ય અભ્યાસ કરવા પૂર્વક જ્યારે ચંચળ એવી પિતાની ઇન્દ્રિયે.ને નિયમ અનાહતનાદનું ધ્યાન શુદ્ધ થાય ત્યારે બદ્ધ કરી, અથવા અન્ય પ્રકારને) સંગ નિરાકાર દ્વાદશાંતમાં (બ્રટ્ટરધમાં) મને-' છેડી, બુદ્ધિને (માત્ર) પરમ પદના સુખની
ગ કરે. (અથ નિરાકાર બ્રહ્મરંધ્રમાં પ્રતિ માટે બદ્ધ કરી (અર્થાત્ પરમપદનું મનને સ્થાપિત કરવું-જોડવું)
સુખ મેળવાને દ્રઢ નિશ્ચય કરી) પિતાના બાહમાયંતર યોગી ત્યકત્વાત્માનં વિધાપ ચા સિથર ચિત્તને સમરસીભાવવાળું બનાવી બહાર નિશ્ચર પરમાત્મપદ્ધ થયેત છે તેમજ સવ (ગુણ)નું આલબન લઈ,

Page #1104

ܐܘܪ
હંમેશાં નિમ ળ ધ્યાન ધ્યયવાના પ્રયત્ન કરે. (આ રીતે) પ્રયત્નશીલ બનેલે તે પતિ પુરૂષ (ચેાગી ) સસારના પાશને છેદીને ( શરીરની) અદર રહેલ મહાદિ ( શત્રુઓની ) સેનાને જીતીને, મેક્ષદાયિની એવી દીક્ષા પ્રભુ ( ગુરુ) પાસે અંગીકાર કરીને, બ્રહ્મજ્ઞાનના લય વડે કેવળજ્ઞાન (કેવલીએ માન્ય કરેલ જ્ઞાન) ઉપાજી'ને ( અને એ રીતે ) આઠ કર્મોને ક્રમશઃ ક્ષીણુ કરીને પાપમાંથી મુક્તિ મેળવી સા મુખમય એવા પદને પ્રાપ્ત કરે. અષ્ટાંગ યાગ
Experiments in Eight Dimensions સ'સારમાં (સવ' પ્રકારના) વ્યાપારાને ઈંદનાર અને મુક્તિ સાથે જોડનાર એવા સમ્યગ્ ચેાગ સંયમાદિ અ'ગેામાં વિભાજિત છે, (અને) તેના પણ આઠ પ્રકાર છે,
અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચય અપરિગ્રહ-એ પાંચ (મહા) ત્રતાથી અહીં સયમ પાંચ પ્રકારના કહેવામાં આન્યા છે.
શૌચ, તપ, સતાષ, સ્વાધ્યાય અને દેવસ્મરણુએ પાંચ પ્રકારના નિયમ જાણવા, ત્યારપછી આસન એ કરણ (જાણવું)
શ્વાસેશ્વાસની સ્થિરતા એ પ્રાણાયામ છે. વિષયાથી ઇંદ્રિયાને ખેચી લેવી એ પ્રત્યાહાર છે.
(સમાધિલ) વહુ‘તૃણાં વાકયાનામથ’ચિંતન’। ઐય હતાશ વૈદ્ધયેયા ધારણા ચિન્તયેાજના |
સંસારને નાથ કરનાર વાકયાના અનુ. ચિંતન કરવું એ સમાધિ છે, જેને હતુ સ્થિરતા છે. ધ્યેયમાં ચિત્તને જોવુ એ ધારણા છે. સ્થૂલે
વાદેિવા સૂક્ષ્મ સાકારે વા નિરાકૃતે। ધ્યાન' ધ્યાયેત્ સ્થિર ચિત્ત' એક પ્રત્યયસ'ગતે

સજ્જન સન્મિત્ર
સ્થૂલ કે સૂક્ષ્મ અથવા સાકાર કે નિરાકારમાં સ્થિર ચિત્તને એકાકાર કરી (તે સ્થૂલ, સૂમ, સાકાર કે નિરાકારને) ધ્યાવવું એ ધ્યાન છે.
આ પ્રમાણે સયમાદિ ચાગેથી યાગ આઠ પ્રકારનો છે. (તે આઠ પ્રકારમાં) સવ અતિશયેથી સપન્ન એવુ ધ્યાન (વિશેષ) કલ્યાણકારી છે.
સવ સ કપસન્યસ્તમેકાંતઘનવાસન | ન કિંચિત્ ભાવનાંકાર તખ્રુહ્યે પરમ પદ ॥
સવ' સ‘પેાથી વ'ત, એકાંતમાં ઘન વાસનાવળું (એકાંતમાં સવ વાસનાથી વિમુક્ત ) અને કાઇપણુ પ્રકારની ભાવએના આકાર વિનાનુ એવુ' (બ્રહ્ય) તત્ત્વ એ પરમ પદ છે.
સમાધિ શતક
Transcendental Silence
પૂજ્યપાદસ્વામિના ‘સમાધિશતકમાંથી કેટલાક àાક અહિ રજી કર્યાં છે. મહિરન્તઃ ૫રશ્રુતિ, ત્રિધાત્મા સવ' દૈહિğ ઉપેયાત્તત્ર પરમ· મધ્યાપાયાટ્ટુ મહિત્યજેતા
આત્મા સવે' જીવામાં ત્રણ પ્રકારે છે એટલે કે હિરાત્મા, અંતરાત્મા અને પરમાત્મા, એ ત્રણમાંથી અંતરાત્મા વડે પરમાત્માને પામવા અને મહિરાત્માને ત્યાગવા.
મૂલ' સ’સારદુઃખઅસ્ય દેહ એવામધીસ્તતઃ। ત્યકર્ત્યનાં પ્રવિશેદન્ત'હિરવ્યાવૃતેન્દ્રિયઃ દેહમાં જ આત્મબુદ્ધિ એ સ`સાર દુઃખનું મૂળ છે, માટે એ બુદ્ધિ છેડીને બહારના વિષયે તરફ જતી ઇન્દ્રિઓને કી ( મનથી ) અ ંતર આત્મામાં પ્રવેશ કરવા એથી સંસાર દુઃખનું મૂળ દેદાય છે.

Page #1105

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૦૪૫ એવ ત્યકત્તા બહિયે, ત્યજેદન્તર શેષતા તે મધ્યસ્થ થઈ રહ ન કરૂ રોષ કે ન એષ યોગ, સમાસેન પ્રદીપ પરમાત્મનઃ કરૂ તોષ.
એ પ્રકારે બાહીરના વિષયેને સમૂળગા યુજીત મનસાssન્માન, છોડી દેવા એ યે એક મહિને કર
વાકકાયાભ્યાં વિજેતા વાથી પરમાત્માની તિના દર્શન થાય છે.
મનસા વ્યવહારંતુ, ચદમાવે સુષુપ્તદઉં યદુભાવે મ્યુથિતઃ પુના
ત્યજેકકાયજિતમ જ અતીન્દ્રિયમનિદેશ્ય, તસ્વસંવેધમમ્યહમ |
આત્માને મનની સાથે જોડવું અને જેની સમજણ વિના હ મતે તો મનથી વાણી અને કાયાના વ્યાપાર છોડવા. અને જેની સમજણથી હવે જાગૃત થયો બુદ્ધયા યાવગ્રહિયાત્કાયવોક ચેતાસાં ત્રયમ, છું, એ ઇન્દ્રિયથી પર અને કેઈથી ન
સંસારસ્તાવતેષાં દાભ્યાસે તુ નિવૃતિ બતાવી શકાય એ રવસંધ્ય હું છું.
જયાં સુધી કાયા, વાણી અને મન ત્યકવૈ બહિરાત્માનમન્તરાત્મવ્યવસ્થિત
એ ત્રણેને આત્મબુદ્ધિથી ગ્રહણ કરે છે ભાવચેત્પરત્માન સર્વસંક૯૫વજિતમ
ત્યાં સુધી સંસાર છે અને તેઓના ભેદના આ પ્રમાણે બહિરાત્માને છેડી અંત
અભ્યાસથી (સંસાર મુકાય છે. સુત છે. રાત્મામાં રહી સર્વ સંક૯૫થી રહિત એવા
વ્યવહારે સુષુપ્તયઃ સ જાગર્યાત્મગોચર પરમાત્માની ભાવના કરવી. અથવા સર્વ
જાગતિ વ્યવહારમન, સુષુપ્તશ્ચાત્મગૌચરેn સંક૯૫થી રહિત થઈ પરમાત્માની
વ્યવહારમાં જે સૂતે છે તે આત્મામાં
જાગે છે અને જે આત્મામાં સૂવે છે તે ભાવના કરવી.
વ્યવહારમાં જાગે છે. સન્દ્રિયાણિ સંયમ્ય સ્વિમિતેનાતરાત્મના.
આત્માનમન્ત દષ્ટ્રવા દવા દેહાદિક બહિદ યક્ષશું પશ્યને ભાતિ, તત્તત્વ પરમાત્મનઃ
તરતર વિજ્ઞાના ઇભ્યાસા દમ્પત ભવેતા સર્વ ઇન્દ્રિયને સંયમ કરી શાન્ત
આત્માને અંતરમાં જોઈ અને દેહાઆત્મા વડે એક ક્ષણવાર જે વરૂપનું ભાન
દિકને બાહ્ય જોઈ, એ બન્નેના ભેદ વિજ્ઞાથાય છે તે તત્વથી પરમાત્માનું સ્વરૂપ છે.
નના અભ્યાસથી આત્મા મુક્તિ થાય છે. યદા મેહાદપ્રજાયેત, રાગ દ્વેષ તપસ્વિનઃા.
તવૈવ ભાવ દેહ વ્યાવૃત્યાત્માનામાના તદૈવ ભાવસ્વરમાત્માને શામ્યતઃ ક્ષણાત્ ા
યથાન પુનરાત્માન દેવનેડપિ જયેતા - જ્યારે મોહથી (અજ્ઞાનથી) રાગદ્વેષ
દેહથી આત્માને અલગ પાડી તપસવીને ઉસન્ન થાય ત્યારે સ્વસ્થ એવા
આત્મામાં ભાવના કરવી કે જેથી દેહની આત્માની ભાવના કરવી કે જેથી ક્ષણવારમાં
સાથે સ્વમામાં પણ આમા જોડાય નહિ. મન શાંત થાય. અચેતનમિદં દશ્યમદશ્ય ચેતન તતઃ |
અવતી વ્રતમાદાય, ઘતી જ્ઞાનપરાયણ કવરૂધ્યાન કવ તુષ્યામિ,મધ્યસ્થ હંભવામ્યતા
પરાત્મજ્ઞાન સંપન્નઃ સ્વયમેવ પણ ભવેતા આજે દશ્ય છે તે અચેતન છે અને
અવ્રતીએ વ્રત ગ્રહણ કરવા અને
વ્રતીએ જ્ઞાન પરાયણ થવું, આમ જે અદશ્ય છે તે ચેતન છે માટે કયાં હું
પરમાત્મજ્ઞાન સંપન્ન થવાથી જે તે જ શિષ કરૂં અને કયાં હું તેલ કરૂં માટે હું પરમાત્મા થાય,

Page #1106

૧૦૪
અને રાત્મક - પરમાત્મ દ્વાંત્રશિકા
| આત્માને માતમ વયમાનOpen Mind, Open Heart
વંદશજ્ઞાનમવિશહકા આચાય અમિતગતિની પરમાત્મ એકાગ્રચિત્તઃ ખલુ યત્ર તત્ર, દ્વાંવિંશિકામાંથી કેટલાક કોકો અહિં
સ્થિતેડપિ સાધુલભતે સમાવિમા રજુ કર્યા છે.
આત્માને વિષે આત્માને છે કે એ જે વ્યાપક વિશ્વ જનીન વૃત્તઃ
તું વિશુદ્ધ દશન-જ્ઞાનમય છે. એ રીતે રિલે વિબુદ્ધ પૂત કમબન્યા
આત્માને વિષે એકાગ્રચિત્તવાળે એ યાતે નીતે ચા વિકાર
સાધુ ગમે ત્યાં રહેલા હોય તે પણ સ દેવ દે હદયે મમા સ્તામાં
સમાધિને પામે છે. વિશ્વને હિતકારી વૃત્તિથી જે વ્યાપક
સવ નિરાકૃત્ય પિકપજાઉં, છે, જે સિદ્ધ છે, જે બુઢ છે, જે કમ
સંસારકાન્તાનિ પાતહેતુમાં
વિવિકતમાત્માનમમાણે, બધથી રહિત છે તથા ધાન કરનારના સક વિકારને દૂર કરે છે તે દેવાધિ દેવ
નિલીયસે – પરમાત્મતરે મારા હદયને વિષે રહે.
સંસાર અટવીમાં પડવાના હેતુભત ન સ્પૃશ્ય તે કમ કલાક દે?
સઘળી વિક૯૫ જાલને દૂર કરીને એકલા
આમાને તે એ તું પરમાત્મતતવને દવાન્સસ બૅરિવ તિરસમિયા
વિષે લીન થઇશ. નિરજન નિત્યા મનેકમેક, તે દેવમાત” શરણું પ્રદ્યો .
- યોગ અષ્ટક : અંધકારના સમૂહો વડે જેમ સૂર્ય
Living in the Spiral પશ કરાતું નથી તેમ કમંરૂપી કલક
પ્રશ્ન થશેવિજ્યજી ઉપાધ્યાય વિચિત અને દેવડે જે અસ્પૃશ્ય છે, નિરંજન રોગ અષ્ટક અહિ આપ્યું છે. છે નિત્ય છે, અનેક છે, અને એક છે તે માણાજના યુગ સડપ્યાચાર આપ્ત એવા દેવનું હું શરણ અંગીકાર
વિશિષ્ય સ્થાન વણથલમ્બનૈ કાગ્રગોચરઃ
મોક્ષની સાથે આત્માને જોડવાથી ન સંસ્તરોમા ન તૃણું ન મેદિની
ગ શબ્દનો અર્થ સઘળા ય આચાર આ વિધાન તે ન ફરકે વિનિર્મિત ઈષ્ટ છે વિશેષે કરીને (શ્રામાન્ય શબ્દને યતે નિરસ્તાકષાયવિદ્વિ:
વિશેષ પરક કરીને) સ્થાન-મુદ્રા વર્ણ – - સુધીનિરામૈવ સુનિમલો મત: અક્ષર-શબ્દ વાય અર્થ, કાત્સર્યાદિનું
વિધિપૂર્વક ઘડે પથર, ઘાસ, પૃી આલમ્મન અને એકાગ્રતા-સિદ્ધરસ્મરણ કે પાટીયું એ સંથાર નથી કિન્તુ ઇન્દ્રિય એ પાંચ બાબતને ગૌચર જે આચાર તે અને કપાયરૂપી વેરિએને જેણે દૂર કરી બેગ કહેવા યોગ્ય છે. નાંખ્યા છે એવા પુરૂષને અત્યંત નિમળ કમગદ્ધયે તત્ર જ્ઞાન ગત્રય વિદુઃા. આમા એજ સંથારે માને છે. વિરતેવા નિયમો બીજ માત્ર પબ્લિપિ

Page #1107

માગ સ્વાધ્યાય
તે પાંચ ચેગમાં એ ક્રમયેગ-ક્રિયાચેગ અને ત્રણ જ્ઞાન ચેગ છે એમ જ્ઞાની પુરૂષા જાણે છે. ક્ષે પાંચ પ્રકારના યેાગ વિકૃતિવ’તમાં નિશ્ચયથી હાય છે અને ખીજા માર્ગાનુસારીપ્રમુખમાં કેવળ બીજરૂપ હોય છે.
કૃપાનિવેદ્મસંવેગપ્રશમેત્તિકારિણ ભેદ્યા: પ્રત્યેકમત્રેચ્છા પ્રવૃત્તિસ્થિરદ્ધિયઃ અહીં સ્થાનાદિ પ્રત્યેક યેાગના ઈચ્છા, પ્રવૃત્તિ, સ્થિરતા અને ચિદ્ધિએ ચાર ભેદે છે, તે કૃપા-અનુ'પ, નિવે’દ-સંસારના ભય, વેગ-મેાક્ષની ઈચ્છા અને પ્રશ્નમ-ઉપશમની ઉત્પતિ કરનારા છે. સ્થાનાદિ યોગના પાંચ પ્રકારને ચાર ગુણા કરતાં વીશ ભેરે થાય છે. ઈચ્છા તદ્ન થાપ્રીતિ પ્રવૃત્તિઃ પાલન' પરમ્। થૈય" ભાષકભીતિઃ સિદ્વિરન્યાય સાધનમ્ ॥
તેચેગવાળા યાગીની કથા-વાર્તા સાંમળતાં પ્રીતિ ઉપજે તે ઈચ્છા ગ. અષિક પ્રયત્નથી શુભ ઉપાયાનું પાલન કરવું તે પ્રવૃત્તિયોગ, ખાષ-અતિચારના ભયની ઢાતિ ( ત્યાગ) એટલે જ્યાં અતિચાર લાગે નહિં તે સ્થિરતાયેાગ, તેના-સંગે દૈરના ત્યાગ થાય ત્યાદિ પરાય'નું સાધન થાય તે નિષ્ક્રિયેગ કહેવાય. અર્થાલમ્બનÀગ બન્દના વિભાજનમ્। શ્રેયસે ચેગિનઃ સ્થાનવસુ'ચા'ન એવ ચ
ચૈત્યવન્દનાદિ ક્રિયામાં અથ અને આલમ્બન એ કે ચૈગનું વિસાવન -વારવાર મરણ કરવું તથા સ્થાન અને વણુને વિષે ઉદ્યમ જ ચેગીના કલ્યાણ માટે થાય છે.
આલમ્બનામિ૰ જ્ઞેય દ્વિવિધ ́ રૂપ્યરુતિ ચ। અરુપિગુથુસાયુજ્ય ગેડના લમ્બના પર ઇ

૧૦
અહીં આલંબન રૂપી અને અરૂપી એમ એ પ્રકારે જાણવુ. અરૂપિગુણ-સિહસ્વરૂપના તાદાત્મ્યપણે યોગ તે ઇ-ચ ુ ચ્યવલમ્બન હોવાથી ઉત્કૃષ્ટ મનાલઅન ચેગ કહેવાય છે.
તત્રા પ્રતષ્ઠિત : ખલુ યત:
પ્રવૃત્તવ્ય તત્ત્વતસ્તત્ર ।
સર્વોત્તમાનુજ :
ખલુ તેનાનાલઅનેા ગીત ઃ ॥ ખેડશકમાં કહ્યું છે કે જ્યાં સુધી પરઆત્મતૠતુ‘ દશ’ન થાય ત્યાં સુધી ૫રમાત્મતત્વનાં દશ'નની અસગભાવે ઇચ્છારૂપ અનાલઅન ચાંગ છે, તે પરમાત્મતત્ત્વમાં સ્થિરતા રહિત છે અને જેથી ધ્યાનારા પરમાત્મદર્શનમાં પ્રવૃતિ થાય છે. તેથી ચાગ નિષરૂપ સત્તમ ચૈગના પૂત્રશાવી અનાલખન ચૈાગ કહેવા છે.
નિશલ ખત ચેગ તે ધારાવાહી પ્રશાતવાહિતા નામ ચિત્ત છે. તે યત્ન ત્રિવાય મરક્ષની અપેક્ષાએ વરસથી જ સદેશ ધારાએ પ્રથા છે એમ જાણુવું, પ્રીતિ-ભક્તિ-વા-ડસ ગૈક
સ્થાનાદિષે ચતુર્તિ ધમ્। તસ્માયે ગયાગાતે
માયાગઃ ક્રમાદ્ભવેત્ ॥ પ્રીતિ, શક્તિ, વચન અને અસંગ અનુષ્ઠનના શેઠે સ્થાનાદિક વીશ ચેગ પણ ચાર પ્રકારે છે. તે સકલ ચેાગથી અગ નામ શહેશી ચૈગની પ્રાપ્તિ થવાથી અનુક્રમે માન્નયેાગ પ્રાપ્ત થાય છે.
સ્થાનાવયે બિનસ્તીચે†ચ્છેદાવાલમ્બનાઇષેિ | -સૂત્રદાને મહાદોષ ત્યાચા: પ્રચક્ષતે ॥
સ્થાનાદિ કોઈ પણ ચગતિ પુરૂષને તીથ'ના ઉચ્છેદ થશે? ઈત્યાદિ કારણે ચૈત્ય

Page #1108

૧૦૮
સજ્જન સન્મિત્ર વનાનાદિ સુત્ર ભણાવવામાં સૂત્રની આશા
ધ્યાનશતકમાં કહ્યું છે કે તનારૂપ મેટો દેષ થાય છે. એમ હરિભ- જ વિરમગ્નવસાણું તમે દ્વા િઆચાર્ય કહે છે “તીર્થને ઉછેદ
ઝાણું ચલ તયં ચિત થાય ઈત્યાદિ કારણે પણ જેવા તેવાને તે જજ ભાવણું વા ન ભણાવીએ.
આપેઠા વા અહવચિતા . ધ્યાન અષ્ટક
જે સ્થિર અધ્યવસાન-મન છે તે Final Him Where You Are Uાન છે, જે ચલાયમાન મન છે તે ચિત્ત
શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત છે, તે ભાવના–ધ્યાનની અભ્યાસક્રિયા, ધ્યાન અષ્ટક અહિં આપ્યું છે.
અનપેક્ષા–મનન કે ચિન્તનરૂપ હોય છે.” યાતા ધ્યેયં તથા ખાન ત્રયં યરવૈકતાં ગતમાં મણાવિવ પ્રતિછાયા સમાપત્તિઃ પરાત્મનઃા સુનેનન્યચિત્તસ્ય તસ્ય દુખં ન વિદ્યતે | ક્ષીવૃત્તી ભવે ધ્યાનાદતરાત્મનિ નિમલે છે
યાતા–ધ્યાન કરનાર, થેય-યાન કરવા જેમ મણિને વિષે પ્રતિબિમ્બ–પહ યોગ્ય અને ધ્યાન એ ત્રણે જેને એકતાને છા પડે તેમ ધ્યાનથી અત્યત મળરૂપ પ્રાપ્ત થયેલ છે–એટલે ધ્યાનાવસ્થામાં વૃત્તિ જેની ક્ષીણ થયેલી છે એવા, અને
વસવરૂપને પામેલ છે, જેનું અન્ય સ્થળે તેથી જ નિર્મળ અન્તરાત્માને વિષે પરચિત્ત નથી એવા મુનિને દુઃખ હેતું નથી. માત્માની પ્રતિષ્ઠાયા (પ્રતિબિમ્બ) પડે તે યાતાક્તરાત્મા ચેયસ્તુ પરમાત્મા પકતિતઃ સમાપત્તિ કહી છે. પાન ચકાગ્રસંવિત્તિઃ સમાપત્તિતકતા . મરિવારિજાતસ્ય યાન કરનાર અન્તરામા-સમ્યગ્દર્શન
ક્ષીણવૃત્તર સંશયમ, પરિણામવાળે આત્મા છે, ધ્યાન કરવા ગ્ય તાત્રચ્યાત તદન્જનવાચ્ચ પરમાત્મા સિદ્ધ ભગવાન અથવા ઘાતી કમ
સમાપત્તિઃ પ્રકીર્તિતા . જેમનાં ક્ષીણ થયાં છે એવા અરિહંત કહ્યા ઉત્તમ મણની જેમ ક્ષીણ વૃત્તિવાછે, તે ધ્યાન-એકાગ્ર બુદ્ધિ, વિજાતીયજ્ઞાનના
ળાને પરમાત્માના ગુણના સંસરોપથી અન્તર રહિત સજાતીય જ્ઞાનનીધારા, એ
અને પરમાત્માના અભેદ આરોપથી નિઃસં. ત્રણેની એકતા તે ગાચાર્યના મતે વક્ષ્ય- શય સમાપત્તિ કહી છે. માણુ લક્ષણ સમાપત્તિ કહી છે.
અહીં બતાસ્થય એટલે અન્તરાત્માને પ્રવચનસારમાં કહ્યું છે કે વિષે પરમાત્માના ગુણને સંસર્ગારા૫ અને જાણદિ અહિતે દવા
તદજન” એટલે અતરાત્મામાં પરમાગુણત્ત-પજજવહિં માને અદારપ જાણવે. એ દયાનનું સો જાણાદિ અપાયું
ફળ સમ વિરૂપ અતિવિશુદ્ધ છે. મેહ ખલુ જાદિ તસ્સ લય આપત્તિૌ તતઃ પુણ્યતીર્થંકૃત્યમ બન્યતા “જે અહિંતને દ્રવ્ય, ગુણ અને પર્યા. તદુભાવાભિમુખત્વેન ચંપત્તિશ્ર ક્રમાદ્ ભવેતા યરૂપે જાણે છે તે આત્માને જાણે છે અને તે સમાપતિથી પુણ્ય પ્રકૃતિરૂપ તેને મેહ નાશ પામે છે.”
તીથકર નામકર્મના બધથી આપત્તિ

Page #1109

યજ્ઞ સ્વાધ્યાય
નામે ફળ થાય, એટલે જિનનામક્રમના બન્યરૂપ આપત્તિ જાણવી, અને તીથ કરપણાના અભિમુખપણાથી (નજીક પણાથી) સ'પત્તિ નામે ફળ અનુક્રમે થાય. અત્યં ધ્યાનફલાત્ યુકત' વિ‘શતિસ્થાનક્રાથિ કષ્ટમાત્ર' (વભવ્યાનામિષના દુર્લભ'
ભવે ॥
વીશ
ઉકત
તે અલભ્યને
એમ ધ્યાનના ત્રિવિધ ફળથી સ્થાનક તપ પ્રમુખ પણ ઘટે છે, ત્રિવિધ ધ્યાનરૂપ રહિત પણ સ’સારમાં કુંભ નથી. જિતેન્દ્રિયસ્ય ખીરસ્ય પ્રશાન્તસ્ય સ્થિરાત્મનઃ। સુખાસનસ્થસ્ય નાસાગ્રન્યસ્તનેત્રસ્ય ચે ગિનઃ॥
જેણે ઇન્દ્રિયને જીતી છે, ધીર-સ~વત, પ્રશ.ન્ત-ઉપશમવત એટલે ધીરશાન્ત નામે નવમા રસના નાયક, જેના અમ! સ્થિર છે, જેનુ માત્માસન સાધનથી સુખાવહ છે, જેણે નસિકાના અગ્ર ભાગમાં લેાચન સ્થાપ્યાં છે, જે પ્રવૃત્તચક્ર ચે.ગી છે, રુઢેબામનેવૃત્ત પરિણાષાણ્યા ચાત્ પ્રસન્નસ્યાપ્રમત્તસ્ય ચિદાનન્દસુધાસિહઃ ॥
ધારણા એટલે કે.ઈક ધ્યેયને વિષે ચિત્તના સ્થિર અન્યનની ધારાએ જેણે વેગથી બાહ્ય ઇન્દ્રિયને અનુસરનારી મનની વૃત્તિ શાકી છે, પ્રસન્ન-અકલુષિત ચિત્તવાળા, પ્રમદરહિત, જ્ઞાનાનન્તરૂપ અમૃતને આસ્વાદ લેનારા, સામ્રાજ્ય મપ્રતિદ્રુન્દુમન્તરવ વતન્ત્રતઃ। ધ્યાતિને તાપમા લે કે સદેવમનુજે િGિu
આત્મા રામમાં જ વિપક્ષ (શત્રુ) રહિત મોટા સામ્રજ્યને વિસ્તારતા એવા ધ્યાનવ ત ચેગીની દેવ અને મનુષ્ય સંહિત ઢાકમાં ખરેખર ઉષમા નથી.

શ્રી દશવકાલિક સૂત્ર
BE LOVE
૧૦૪૯
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, કહુ· ચરે ક્રતું ચિંદું, કહ્રમાસે કહ' સૂએ । કહે “ભુંજતા ભાસતા પાવ ક્રુશ્મન બધ
કેવી રીતે ચાલે, કેવી રીતે ઉભા રહે, કેવી રીતે બેસે, કેવી રીતે શયન કરે, કૈવી રીતે શેોજન કરે અને કેવી રીતે મેલે, તે પાપકમ' ન બાંધે ?
જય' ચરે જય' ચિઢું, જયમાસે જય' સએ। જય જ ભાસ`તે, પાવકરુશ્મન ખલઇ શ
યતનાથી ચાલે, પતનાથી ઉભા રહે, યજ્ઞનાથી એસે, યતનાથી શયન કરે, યત નાથી ભેજન કરે તથા પતનાથી મેલે, તે પાપકમ' બાંધે નહિ. પહેમ' નાણુ તમે દયા,
એવં ચિફ્રેંઇ સવસ’જએ અન્નાણી કિં કાઢી ?
કિં વા નાહીઇ છેઅ-પાવગ... | પ્રથમ જ્ઞાન અને પછી દયા (સ યમ), એ રીતે સવ' કર્યાંમાં સયત (સયમી) રહી શકે, અજ્ઞાની શું કરશે? અથવા હિત અહિતને શું જાણશે? સજયસજઞણુયસ તાણેા,
પાવભાવસ તવે ચસ વિસર્જન' જ સિ મલ પુરેડ',
સમીઅિ રૂપમલવ જોઈા કારણ કે સ્વાધ્યાયરૂપ ઉત્તમ ધ્યાનમાં રક્ત, સ્વપર રક્ષક, મૃદ્ધ ચિત્તવાળા અને બાર પ્રકારના તપમાં યાશક્તિ રક્ત આત્માના પૂવકૃત કરેંરૂપ મેલ અગ્નિ વડે પ્રેરિત રૂપાના મેલની જેમ દૂર થાય છે.

Page #1110

૧૦૫૦
અપા ખતુ સમય શિકખમ, સવિદિઐહિં સુસમાહિએહિં અરિકખ જાઇપન વે; સુરિકખ એ સવ્વક્રુતાણ સુચ્ચઈત્તિવેમિા ઉત્તમ સમાધિ પામેલી સન' ઇન્દ્રિયે દ્વારા સવ`દા આત્માનું અને બીજાનું રક્ષણ કરવું. રક્ષક્ષુ નહિ કરેલા આત્મા જન્મના માને પામે છે, અને રક્ષણ કરેલા સવ' દુ:ખથી મુક્ત થાય છે. તત્ત્વજ્ઞાન તરંગિણી Spiritual Significance latent in Every Moment ભટ્ટારક શ્રી જ્ઞાનભ્રષણ વિરચિત તત્ત્વજ્ઞાન તર‘ગિણીના કેટલાક તાકા અહિં રજી કર્યાં છે. ફુલસેડત્ર જગમી સિદ્ધપરૂચિકારક:। તતઽપિ દુલ'ભ' થાય' ચિદ્રુપપ્રતિપાદક' નતેષ કુલ'ભા લાકે ગુરૂસ્તદુપદેશકઃ । તતાપે ફુલ સેદજ્ઞાન' ચિંતામણિયથા ॥
આ જગતમાં ચિદ્રુપમાં રૂચિ કરે તથાં કરાવે તે 'ભ છે. તેથી ઋષિક દુલા ચિટ્ટુપને વધુ વનાર શાય છે, લાકમાં તેને ઉપદેશના ગુરૂ તેથી અધિક દુલ'ભ છે. ચિંતામણિ તુલ્ય ભેદજ્ઞાન તેથી પણ દુ'ભ છે.
તસ્ય
ગૃહી યતિન" ચે વેત્તિ શુદ્ધચિદ્રુપલક્ષણ ૫ ́ચનમસ્કારપ્રમુખસ્મરણ་વર ॥ જે ગૃહસ્થ કે મુનિ શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વરૂપ આત્માના લક્ષને કે સ્વરૂપને જાણતા નથી તેમને પંચનમસ્કાર આદિ મત્રનુ` સ્મરણુ શ્રેયરૂપ છે. વિશુદ્ધેઃ શુદ્ધચિદ્રુપસ ્યાન' મુખ્યકારણુ’। સ'કલેશસ્તદ્વિધાતાય જિનેને' નિરૂપિત

સજ્જન સન્મિત્ર શુદ્ધ ચિહ્નનું. ઉત્તમ ખાન એ આત્મ વિશુદ્ધિનુ અનન્ય કારણુ છે. સ'કલેશ એ આત્મ વિશુદ્ધિને નાશ કરનાર છે. એમ શ્રી જિન ભ્રમવાને કર્યું છે. વજ્રન્નઐ સન્ ગચ્છનું પાયજ્ઞાગમ પહેન્ આસન` શયન કુન્ ચાચન`રાઇન" ભય' ભેાજન'ઢાધતા ભાદિ કુન્ કમ વશાત્ સુધીઃ । ન મુંચતિ ક્ષ!!ă સશુદ્ધચિટ્ટુપચિંતન
અન્યજના સાથે વાતચીત કરતાં, હાસ્ય કરતાં, ગમન કરતાં, શાસ્રાભ્યાસ કરતાં, અન્યને અભ્યાસ કરાવતાં, એસતાં, સૂતાં કે પ્રારબ્ધવશે Àાક, રૂદન, ભય, લેાજન કરતાં અથવા ય તાલ અઢિ ષાય યુક્ત ભાવ થતાં ગમે તે બાહ્ય ક્રિયામાં કમવશે પ્રવતતા પણ સમ્યગ્ જ્ઞાની સજ્જના આર્ષી ક્ષણુ પણ શુદ્ધ ચિદ્રુપના ચિંતનને તજતા નથી. શ્રુત્વા શ્રધ્ધાય વાચા
ગ્રહણમપિ દૃઢ. ચેતસા ચે। વિષાય । કૃત્યાંત ઃ ઐય બુદ્ધયા
પરમનુભવન' તહોય યાતિ ચેાગી । તસ્ય સાક્રમ નાશ
સ્તવનું શિવપદં ચ ક્રમેણેતિ શુદ્ધચિદ્રુપાડહં હિ સૌમ્ય‘
સ્વભવમિઠું સદા સન્નભવ્યસ્ય નૂન' મેં
શુદ્ધ જ્ઞાન સ્વરૂપ આત્મા હું... છું, એમ સાંભળીને, નિઃશકપણે એ સત્ છે એમ શ્રદ્ધા રાખીને, વાણીથી અને અંત વૃત્તિથી પણ દૃઢપણે ધારણ કરીને 'ત‘રમાં મનની સ્થિરતા કરી સ્વપર વિવેક કરનાર પ્રજ્ઞાવર્ડ, સવ'થી પર, સત્તમ એવા શુદ્ધાત્માના અનુભવ કરીને જે ચેગી તે સર્વાનુભવમાં લય પામે છે. ક્રમે ક્રરીને

Page #1111

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૯૫૧ તે સમી૫ મુક્તિગામીના કમને અવશ્ય સાપક વિચારકને અત્યંત સહાયક નાશ થાય ત્યાર૫છી શિવપદ અને સદા વિચાર બીજો આમાંથી અવશ્ય પ્રાપ્ત થશે. સ્વાભાવિક આત્મસુખ અહિં જ થાય. આ સુંદર કૃત્તિના કત્તાં વિશે કઈ ઉલ્લેખ ગૃહિભ્ય દીયતે શિક્ષા પર્વ પમપાલને મળતું નથી. વતાંગીકરણે પશ્ચાસંયમગ્રહણે તત: દયાનં), પરમધ્યાનમ, શૂન્ય, પરમ
ગ્રહને પહેલા જ નિત્યકર્મ પાલવા શૂન્યમ, કથા, પરમકલા, તિ, પરમબોધ અપાય છે. પછી વ્રત અગીકાર યાતિ, બિક, પરમ બિન્દુ, ના, ૫રમકરવા અને ત્યારપછી સંયમ ગ્રહણ કરવા નાદા, તારા, પરમાર, લય, પરમલય, શિક્ષા અપાય છે.
લવ, પરમતવઃ, માત્રા, ૫રમ માત્રા, ૫૮, યતિ દયને શિક્ષા પૂર્વ સંયમપાલને પરપમદમ, સિદ્ધિ પરમસિદ્ધિ, પ્રતિ ચિપચિંતને પશ્ચાદયમુક્તો બુધઃ ક્રમઃ ધ્યાનમાગ દાદા ઉકત ચ–
મુનિને પ્રથમ સંયમ પાલન કર- “સુન્નકલ જોઈબિંદુ નાદે તારા ઓ મત્તા વાની અને ત્યારપછી ગૃહ ચિપના પય સિદ્ધિ પરમજીયા ઝણાઈ હતિ ચકવીસ ચિંતનની શિક્ષા દેવામાં આવે છે. આ ૧ યાન, ૨ પરમધ્યાન, શૂન્ય, પ્રમાણે નાનીઓએ મેસ માટે કેમ ૪ ૫૨મશન્ય, ૫ કલા, ૬ પરમકલા, બતાવ્યું છે.
૭ જતિ, ૮ પરમતિ, ૯ બિન્દુ, સંસારભીતિતઃ પૂર્વ રૂચિ સંકિતસુખે ૧૦ પરમબિ૬, ૧૧ નાદ, ૧૨ પરમનાદ, જાયતે યદિ તપ્રાપ્તરૂપાયઃ સુમસ્તિ તતા
૧૩ તારા, ૧૪ પ૨મતારા, ૧૫ હય, ૧૬ યુપજાયતે કમમેચન તારિક સુખ
પરમહય, ૧૭ હવ, ૧૮ પરમલ, ૧૯ લયાઍ શુદ્ધચિપે નિવા૫ગિન n
માત્રા, ૨૦ પરમમાત્રા, ૨૧ પદ, ૨૨
પરમપદ, ૨૩ સિદ્ધિ, ૨૪ પરમસિદ્ધિ, જે સર્વ પ્રથમ સંસારના ભયથી મોક્ષ
આ પ્રમાણે ધ્યાનના માગે ૨૪ પ્રકારના છે. સુખમાં ૬૦ રૂચિ ઉત્પન્ન થાય તે તે તીવ્ર રૂચિ મોક્ષ સુખની પ્રાપ્તિને સૌથી સુગમ
બીજે સ્થળે પણ કહ્યું છે કે-૧ અને પ્રથમ ઉપાય છે.
ધ્યાન, ૨ શૂન્ય, ૩ કલા, ૪ તિ,
૫ બિન્દુ, ૬ નાદ, ૭ તારા, ૮ લય, શુદ્ધ ચિદ્રુપમાં તલ્લીન થવાથી
૯ લવ, ૧૦ માત્રા, ૧૧ પદ, ૧૨ સિદ્ધિ નિર્વિકપ ચગીને કમથી મુક્તિ અને તાત્વિક સુખ એક સાથે પ્રગટે છે.
-આ પ્રમાણે બાર તથા દરેકની સાથે
પરમ” શબ્દ લગાડવાથી “પરમધ્યાન ધ્યાન વિચાર
વગેરે (બીજા) બાર એમ ચોવીસ ભેદ, The Elixir of Life
થાય છે. યાન વિષયક આ અમૂલ્ય ગ્રંથ ધ્યાન, શૂન્ય અને કલા જૈન સાહિત્ય વિકાસ મંડલ તરફથી પ્રકા- Only the Master can give શિત નમસ્કાર સ્વાધ્યાયના પ્રાકૃત વિભાગ- તત્રધાન-ચિન્તા-ભાવનાપૂર્વક થિમાંથી લઇને અહિં રજુ કરીએ છીએ. sષ્યવસાય દ્વવતાવ-રૌદ્ર ભાવવતુ

Page #1112

૧૦૫૨
આજ્ઞાઽપાય વિપાકસ સ્થાન વિચનિંદ ધમ ધ્યાનમ
ધ્યાન:-ચિંતા (ચિંતન) અને ભાતનાથી ઉત્પન્ન થયેલે જે સ્થિર અયંત્રસાય તે ધ્યાન' કહેવાય છે. તેના બે ભેદ છે: દ્રવ્ય માન તથા ભાવયાન. દ્રવ્યથી-ખાન આત ધ્યાન અને રૌદ્રધ્યાન. અને આજ્ઞાત્રિચય, અપાયરિચય, વિષાકવિચય તથા સસ્થાનવિચય એમ ચાર પ્રકારનું ધમળાન એ ભાવથી ધ્યાન છે.
૫રમ ધ્યાન શુકલસ્ય પ્રથમ લેઃ પૃથકવિતર્ક સવિચારમ્ ॥
પરમધ્યાન-શુકલધ્યાનના પૃથકવિતક સુવિચાર’ નામના જે પ્રથમ બ્રેઇ તે પરમધ્યાન' કહેવાય છે.
શૂન્યચિન્તાયા ઉપર મા દ્રવ્યશૂન્ય' ક્ષિપ્ત ચિત્તહિના દ્વાદશધા
ચેતસ :
ઉપરમ
ખિત્તે હિન્નુમ્મત્તે શગ બ્રિગ્રેડાઈ ભયમહવત્તે નિદ્ાઇ-પંચગેણુ' ભારસહા ૬૧સુન્ન તિ॥૨॥ ભાવતે વ્યાપાÀાગ્યશ્યાપિ સર્વથા વ્યાપારાપરમઃ ॥૩॥ શૂન્ય :-જેમાં ચિંતનના (અભાવ) હેય તેને ‘શૂન્ય’ કહેવામાં આવે છે. તેના બે ભેદ છે-દ્રય શૂન્ય તથા ભાવશૂન્ય, તેમાં દ્રવ્યશૂન્યના ‘ક્ષિપ્તચિત્ત' વગેરે નીચે મુજબ ૧૨ ભેદે છે. (૧) ક્ષિપ્ત (૨) ીપ્ત (૩) ઉન્મત્ત (૪) રાગ (૫) સ્નેહ (૬) અતિભય (૭) અવ્યક્ત (૮) નિદ્રા (૯) નિદ્રા નિદ્રા (૧૦) પ્રચલા (૧૧) પ્રચલા પ્રચલા (૧૨) સ્ત્યાનંદ્ધિ ચિત્ત વ્યાપારને યેાગ્ય ડાવા છતાં તેના વ્યાપારને જે સર્વથા ઉપ૨મ કરવામાં આવે તે ‘નવશૂન્ય' કહેવાય છે. ૨-૩

સજ્જન સાન્સિત્ર પરમશૂન્ય-ત્રિભુવનવિષયવ્યાપિ ચેતા વિધાય એકવસ્તુવિષયતયા સ‘કાચ્ય તતસ્તસ્માષ્ટ ૫નીયતે
પરમશૂન્ય-ચિત્તને પ્રથમ ત્રણ ભુવન રૂપી વિષયમાં વ્યાપક કરીને પછી તેમાંથી એક વસ્તુમાં 'કેચી લઈને પછી તે એક વસ્તુમાંથી પણ ચિત્તને ખસેડી લેવામાં આવે તે’ ‘પરમશૂન્ય' કહેવાય છે.
કલા-દ્રવ્યતે। મલ્લાદિાતોંડીચ૫નેન યા ચઢપ્યતે ભાવતસ્તુ અન્યતાભ્યાસતઃ સ્વયમેવ દેશકાલ-કરણાદ્યનપેક્ષ્ય સમારાદ્ધતિ અન્યેન વતાય તે, યથા પુષ્પભૂતેરાચાય શ્ય પુરૂષ ય ) મિત્રણ કલાજાગરણુ કૃતમ્ ॥
યા
કલા:-કલાના બે પ્રકાર છે-દૂર્યકલા અને ભાવકતા. મહત્વ વગેરે લેાકેા નાડી દબાવીને (ઉતરી ગયેલ અંગને) ચડાવે છે તે દ્રશ્યકલા જાશુવી. પરંતુ અત્યંત અભ્યાસને લીધે દેશ, કાલ, તથા કરણ આદિની અપેક્ષા વિના પેાતાની મેળે જ ચડે પરંતુ બીજા વડે ઉતારાય તે ભાવથી કલા જાણવી. જેમકે આચાય' પુષ્પભૂતિની કલાને (સમાધિને) મુનિ પુષ્પમિત્રે ગૃત કરી હતી-ઉતારી હતી.
પરમકલા-યા સુનિપન્નાદભ્યાસક્ષ્ય સ્વ"મેવ જાગતિ યથા ચતુ શપુશિાં મહાપ્રશુધ્યાને
પરમકલા:-અભ્યાસ સુષ્પિન્ન થયા હાવાથી જે (સમ ત્રિ) પોતાની મેળેજ જાગૃત થાય (ઉતરી જાય) જેમ ચૌદ્ર પુત્ર ધરાને હુાપ્રાણ ધ્વનનાં થાય છે-તે ‘પરમકલા' કહેવાય છે.

Page #1113

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૫૭ જાતિ, બિદુ અને નાંદ, એવ ભવતઃ ઇદં તુ છદ્મસ્થસ્થવ નિરAll Ways lead to That
હતે ગુણશ્રેણિનમ બહુ પરિતનકાલ જતિઃ ચન્દ્ર-સૂર્ય-મણિ-પ્રદીપ-વિધુરાદિ વેદ્યસ્ય દલિકમ્યાધ: વ૫કાનવ
વેદનમ ૧૦. દ્રવ્યતઃ ભાવતેડભ્યાસાદનુલીન મનસે ભૂતભવદ ભવિથ બહિવંતુમૂચા વિષયપ્રકાશ n
- પરમ બિન્દુ-મ્યકત્વ, દેશવિરતિ,
સર્વવિરતિ અનંતાનુબધી (ધ, માન, માયા, જતિ-જયે તિ બે પ્રકારે છે-દ્રવ્ય
લેક્ષ )ની વિસંયોજના, સપ્તકને ક્ષય, જાતિ તથા ભાવજયેતિ. ચંદ્ર, સૂર્ય,
ઉપશામક અવસ્થા, ઉપશાંત મેહાવસ્થા, મણિ. પ્રદીપ તથા વીજળી વગેરે “દ્રવ્યથી
મોહ#પકાવસ્થા તથા ક્ષીણમોઢાવસ્થા પ્રાપ્ત જય વિર છે. અભ્યાસથી જેનું મન લીન
થતી વખતે એ ગુણ શ્રેણિઓ પ્રાપ્ત થાય થયું છે તેવા મનુષ્યને-ભૂતકાળ, વર્તમાન
છે. તે “પરમબિન્દુ સમજવી. ત્યાર કાળ, તથ ભવિષ્યકાળની બાહા વરતુઓને
પછીની બે ગુણ શ્રેણિઓ કેવળજ્ઞાનીને જ સૂચવના જે વિષયપ્રકાશ ઉતપન્ન થાય
હોય છે. અને અહીં તે છાસ્થના છે તે “ભાવથી જતિ છે.
ધ્યાનનું જ નિરૂપણ ચાલી રહ્યું છે. પરમતિ -એનસદાય ય—નાપિ
એટલે એ બે ગુણ શ્રેણિએ પરમબિન્દુમાં સમાહિતાવસ્થામાં પૂર્વ સમાચ્ચિરકાલ
ગણી નથી. કમના જે દલિયાનું ઘણા ભાવી પ્રકાશ જન્યતે
લાંબા સમયે વેદન થવાનું હોય તેને પરમજતિ – ઉપર કહેલ “જતિ નીચેની સ્થિતિમાં નાખી દઈને અ૯૫ કરતાં ચિરકાળ સુધી ટકનારે પ્રકાશ
સમયમાં જ જે વેદન કરવામાં આવે હમેશાં પ્રયત્ન વિના સમાધિ અવસ્થામાં
તેને ગુણ શ્રેણિ કહેવામાં આવે છે. જે દયાનથી ઉત્પન્ન થાય તે “પરમતિ
નાદ-દ્રવ્યતે બુભુલાતુરણામલી કહેવાય છે.
ગિતકનાં સુકાર ભાવતઃ વશરીબિન્દુ-દ્રવ્ય જલાદે: ભાવતે ચેન
ત્ય એવ ય નિર્દોષ ઈવ વય શ્રયતે | પરિણામ વિશેષણ છવાત કમંગલતિ શા
નાદ –ભૂખથી પીડાતા મનુષ્ય કાનમાં બિન્દુ-જલ વગેરેનું બિન્દુ તે “દ્રવ્યથી
આંગળી નાખીને જે સુસકારો કરે છે તે બિન્દુ છે! અને જે પરિણામ વિશેષથી
‘દ્રવ્યથી નાદ” છે. અને પોતાના શરીરઆત્મા ઉપરથી કમ ઝરી જાય-ખરી પડે માંજ ઉત્પન્ન થયેલ જે નિર્દોષ (નાદ) તે પરિણામ વિશેષ અથવસાય) “ભાવથી વાજિંત્રના અવાજની જેમ સ્વયં સંભળાય બિન્દુ કહેવાય છે!
છે તે “ભાવથી નાદ' સમજ. - પરમ બિન્દુ -સમ્યકત્વ-દેશ વિરતિ- પરમનાદા-પૃથગવાદ્યમાનવાદિરશબ્દા અનન્તાનુ બવિ વિસાજન-સપ્તકક્ષય- ઈવ વિભિન્ના વ્યક્તા યન્ત u ઉપશામકાવસ્થ-ઉપશાન્ત મેહાવસ્થા- પરમના દાં-જુદાં જુદાં વાગતાં વાજિમોડપકાવસ્થા-શી મોહસ્થા મા ગુણ ના શબ્દોની જેમ વિભિન્ન અને વ્યક્ત શ્રેણવઃ ૩પરિતને તુ કે ગુણ શ્રેણી કેવલિન શબ્દ સંભળાય તે “પરમનાદ' કહેવાય છે.

Page #1114

૧૦૫૪
સજન સન્મિત્ર તારા, લય, લવ અને માત્રા શુભધ્યાન અને અનુષ્કાને વડે કાને છે Truth-Realization
છેદવાં તે “ભાવથી કવર છે તારા-દ્રવ્યતે વિવાદો વધુ-
વસ્તા પરમલવ - ઉપશમશ્રેણિ-ક્ષપકશ્રેણિ શામેલઃ ભાવતઃ કાત્સગ વ્યવસ્થિતસ્ય પરમલવઃ- ઉપશમણિ તથા શપનિશ્ચલા દષ્ટિ: ૧૩
શ્રેણિ “પરમલવ' છે તારા-વિવાહ આદિ પ્રસંગમાં વધુ
માત્રા-દ્રવ્યત ઉપકરણાદિ પરિચ્છેદ અને વરનું જે પરસ્પર તારા મૈત્રકતાશ
ભાવતઃ સમવસરણાગત સિહાસનેપ મેવક (નાંખની કીકીઓનું મિલન થાય
વિષ્ટ દેશનાં કુવર્ણ તીથરમિવાત્માન છે તે “દ્રવ્યથી તારા છે! કાર્યોત્સર્ગમાં
પયત ૧લા રહેલ મનુષ્યની જે નિશ્ચલ દષ્ટિ તે માત્રા -ઉપકરણ આદિને જે પરિ ભાવથી તારા છે!
( મર્યાદા) તે “દ્રવ્યથી માત્રામાં છેસમવપરમતારા-દ્વાદયાં પ્રતિમાયામિવા
સરણની અંદર સિંહાસન ઉપર વિરાજીને
દેશના આપતાં તિર્થંકર ભગવાનની જેમ નિમેષા શુષ્કપુગલન્યસ્તા દષિક ૧૪n
પિતાના આત્માને જે તે “ભાવથી પરમતારા –બારમી પ્રતિમાની જેમ
માત્રા છે! થઇ પાગલ ઉપર જે અનિમેષ દૃષ્ટિ
પરમાવા-ચતુર્વિશાત્યા વલયે પરિ થાપવામાં આવે તે “પરમતારા છે !
વેષ્ઠિતમામાન થાયતિ ત૬ યથા– લયા-વજલે પાદિત્યે સંલેશે દ્રવ્યતઃ બાવતેડીંદાદિ ચતુશરણરૂપત નિવેશ:
પરમમાત્રા -વીશ વલથી વીટાયેલ
પિતાના આત્માનું જે ધ્યાન કરવું તે લયા-જલેપ આદિ દ્રવ્યથી વતુએને જે પરસ્પર ગાઢ સંગ તે “દ્રવ્યથી
પરમમાત્રા છે. તે વલનું સવરૂપ નીચે
મુજબ છે: કય છે અને અરિહંત સિદ્ધ, સાધુ તથા કેવલી પ્રરૂપિત ધર્મા–આચારનું શરણ
પરમમાત્રના ૨૪ વલય અંગીકાર કરવારૂપ જે ચિત્તને નિવેશ તે
More about Meditations ભાવથી લય છે.
પ્રથમ “શુભાક્ષશ્વલ છે જેમાં ધમ. પરમલયા-આત્મવૈવાત્માન લીન ધ્યાનના ૪ ભેદના “આજ્ઞાવિચય, અપાય પાયતીયેવં૫ર ા
વિચય, વિપાક વિચય, સંસ્થાન વિચય પરમલય –આત્મામાં જ આત્માને લીન એમ ૨૩ અક્ષરો તથા શુકલધ્યાનના પ્રથમ થયેલે જે તે “પરમલય' છે.
ભેદના પૃથકત્વ વિતક સુવિચાર એમ ૧૦ લવ - દ્રવ્ય તે દાત્રાદિભિઃ શસ્યા. અક્ષરો મળીને કુલ ૩૩ અક્ષરને લવનમ; ભાવત: કમણાં શુભધ્યાના- ન્યાસ કર, તુષાર્નલ વનમ !
બીજુ અનક્ષરવલય' છે! આગમ લવ - દાતરડા આદિથી ઘાસ ગ્રંથમાં અનરશ્રુતજ્ઞાન વિષે “ઉસ(સંય દિનું જે કાપવું તે “વ્યથી લવ' છે નિસવિય આદિ જે ગાથા મળે છે તેના

Page #1115

માગ સ્વામાય
અક્ષરા મા વાયમાં સ્થાપવામાં આવે છે! સપૂર્ણ ગાથા નીચે મુજબ છે: ઊસસિયં નીસક્રિય નિશ્ડ
ખાસિમ ચ છીમ ગ્રા
નિસિધિઅમઝુસાર
અણુકખર' તિ આઈબ ત્રીજા ‘પરમાક્ષરવલય'માંખા ૐ અર્હ. અરિહંત સિદ્ધ આયરિય ઉવજઝય સાહૂ નમ : ‘આ અક્ષરના ન્યાસ કરવામાં આવે છે.
છે.
તેમાં
થુ. અક્ષરવવલય' આ થી હુ સુધીના ૪૯ તેમજ ઈષત્કૃષ્ટત ય લ વ’ આ ત્રણ અક્ષરે એમ કુલ પર માતૃકા–અક્ષરાને ન્યાસ કરવામાં આવે છે.
પાંચમુ નિરક્ષર વલય છે. ધ્યાનના દયાન” પરમધ્યાન” વગેર ૨૪ શે છે તે પૈકીના પ્રથમ બે ભેદ-ધ્યાન અને પરમધ્યાન પ્રથમ શુભાક્ષરવલયમાં આવી જાય છે. તેથી ખાકી રહેલા ૨૨ સેઢાના પાંચમા નિરક્ષર વલયમાં ન્યાસ કરવામાં આવે છે. છઠ્ઠું સકથી કરણ વલય છે, તે પૃથ્વી મડલ, અપ મડલ, તેજોમય મંડલ, વાયુ મડલ તથા આકાશ મડલ-આ પાંચ મ`ડલ સ્વરૂપ. .D. સાતમાં વલયમાં એ પરસ્પર અવદ્યાકન કરવામાં વ્યગ્ર છે, તેમજ જેમણે ડાખા ઢીંચણુ ઉપર પેતાના બાળક તીર્થંકરાને બેસાડેલા છે. તેવી ૨૪ તીર્થંકરાની માતાની સ્થાપના છે. આઠમું વલય ૨૪ તીથ કરાના પિતાઓનું છે.
નવમાં વલયમાં ભૂત, ભવિષ્ય અને વતમાનકાળની ચેાવીશીએના ભાવ તિથ

tur
કરાના નામેાના અક્ષરાની સ્થાપના રવામા આવે છે.
થયું વલય રાહિથી આદિ ૧૬ વિદ્યાદેવીઓનું છે.
અગ્યારમાં વલયમાં ૨૮ નક્ષત્રચના નામાક્ષરાની સ્થાપના કરવામાં આવે છે, આમા વલયમાં ૮૮ ગ્રહોની સ્થા પના કરવામાં આવે છે. તેમાં વલયમાં પ૬ દિકુમારિકાની સ્થાપના કરવામાં આવે છે. ચૌદમાં વલયમાં ૬૫ ઇન્દ્રોની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
પદરમાં વાયમાં ૨૪ યક્ષિણીએની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
સેાળમા વલયમાં ૨૪ યક્ષાની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
સત્તરમું વર્ષીય અસંખ્યાત શાશ્વત અને અશાશ્વત સ્થાપના અહિ તેના એટલે જિન પ્રતિમાઓના ચૈત્યનું છે.
અઢારમું વલય શ્રી ઋષભદેવાદિ તીથ કરાના પરિવારભૂત ગણધર વગેરે સાધુઆની સંખ્યાનું છે.
ઓગણીસમું વય મહત્તરા વગેરે સાધ્વીઓની સંખ્યાનુ છે.
વીસમા લયમાં શ્રાવકોની સંખ્યા સ્થાપવામાં આવે છે.
એકવીસમાં વલયમાં શ્રાવિકાઓની સંખ્યા સ્થાપવામાં આવે છે.
આવીસમા લયમાં ૯૬ ભવન ચેાગની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
ત્રેવીસમાં વલયમાં ૯૬ કરણ યોગની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
ચાવીસમા વલયમાં ૯૬ કરણની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.

Page #1116

૧૦×
પદ્મ અને સિદ્ધિ
In the World, but not of It
પદ-દ્રવ્યતા લૌકિક રાશિદ ૫, લેાકાત્તરમાચાર્યાદિ ૫, શાયતઃ પચાનાં પરમેષ્ટિપદાનાં ધ્યાનમ્ ॥૨૧॥
પઃ-દ્રવ્યથી ‘પ’ તૌકિક રાજા માતિ પાંચ પદવીએ (રાજા, મંત્રી, કોષાધ્યક્ષ, સેનાપતિ, પુરાહિત) છે. સાકેત્તર પ આચાર્યાદિ (માચાય, ઉપાધ્યાય, પ્રવત', ગાવચ્છેદક અને સ્થવિર) પાંચ પ૪વીએ છે. પાંચ પરમેષ્ટિપોનું ધ્યાન કરવું તે ભાવથી ‘પ’ છે!
પરમપદ :-પચ્ચાનાં પરમેષ્ઠિપદાનામામની ન્યાસઃ આત્મનસ્ત ધ્વારાપેક્ષ પરમેષ્ટિરૂપતયા ચિન્તનમિત્ય': ॥૨૨॥
પરમપદઃ-પાંચ પરમેષ્ટિ દેને આત્મામાં ન્યાસ અર્થાત્ આત્મામાં તેનુ‘ આરહણ કરીને આત્માને પ‘પરમેષ્ઠીરૂપે ચિ’તત્રવે। એ પરમપ’ છે! સિદ્ધિઃ-àાકિકાણિમાદિષ્ટવા, ત્તશ શગ-દ્વેષમાધ્યસ્થરૂપપરમાનન્દલક્ષા: ભાવતે મુક્તિપદ પ્રાપ્ત જીવાનાં-સે ન દીઠું ન હુસ્સે’ ઈત્યાદિ (૩૧)-અહવા કચ્ચે છુત્ર દરિ×શુમ્મિ' ઈત્યાદિ (૩૧)-મીતને (૬૨) દ્વષ્ટિ ગુણચિન્તનમ્ ॥૨૩॥
ઢેકા
સિદ્ધિ:–લૌકિક ‘સિદ્ધિ’ ક્ષત્રિમા, વશિતા, ઇશત્લ, પ્રાકામ્ય, મહિમા, અણિમા, યત્ર કામાવસાયીત્વ અને પ્રાપ્તિ એમ આઠ પ્રકારની છે. રાગ અને દ્વેષમાં માધ્યસ્થય ભાવરૂપ · પરમાનંદ તે લેાકેાત્તર સિદ્ધિ છે. અને સુકતિ પામેલા આત્માએના ૬૨ ગુણેનું ધ્યાન એ ભાવથી સિદ્ધિ છે.
પરમસિદ્ધિ :-મુક્તગુણુાના મામાન્યચારાપમ ॥૨૪॥

સજ્જન સન્મિત્ર
પરમ સિદ્ધિ વિદ્ધોના શુષ્ણેાના પોતાના આત્મામાં અધ્યારોપ કરવા તે ‘પરમ સિદ્ધિ' છે.
:
ચિન્તા–ભાવના–અનુપ્રેક્ષા
Approach to Sprituality
ભાવના અને અનુપ્રેક્ષાથી મિત્ર જે ચલચિત્ત તે ચિન્તા' કહેવાય છે. તે ચિન્તા સાત પ્રકારે છે.
તેમાં પ્રથમ પ્રકારના વળી એ પેટા પ્રકારો છે.
‘તત્ત્વચિન્તા’અને ‘પરમતત્ત્વચિન્તા ’ છત્રાછત્રાદિ તત્ત્વનું ચિન્તન કરવું તે તન્ત્રચિન્હા.' ધ્યાન આા ૨૪ ભેદ્દેનું ચિન્તન કરવું તે ‘પરમતત્ત્વચિન્તા',
મિથ્યાત્વ સાસ્વાદન તથા મિશ્ર સૃષ્ટિ ગુજુઠાણામાં રહેલા ગૃહસ્થાના વિષય'સ્ત િ સ્વરૂપનું ચિન્તન કરવું તે ચિન્તાના બીજો પ્રકાર છે.
૧૮૦ ક્રિયાવાદી, ૮૪ અક્રિયાવાદી, ૬૭ અજ્ઞાનવાદી તથા ૩૨ વિનયવાદી એમ ૩૬૩ પાખડીએના સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું તે ચિન્તાનેા ત્રીજે પ્રકાર છે.
પાસ્થ આદિ પાતાના જુથના સાધુઓના સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું તે ચિન્તાના ચેથા પ્રકાર છે.
નારકી, તિય ચ, મનુષ્ય અને દેવતાઆમાં જે વિરિત સમ્યષ્ટિષ્ટ હાય તેઓના સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું તે ચિન્તાના પાંચમા પ્રકાર છે.
મનુષ્યેમાં જે દેશિવરત સમ્યગ્ દૃષ્ટિએ હાય તેના સ્વરૂપનું ચિત્તન કરવું તે ચિન્તાના છઠ્ઠો પ્રકાર છે. (છઠ્ઠા) પમત્ત ગુણસ્થાનકથી (ચૌદમા)

Page #1117

યાગ સ્વાધ્યાય
અયેાગી કેવલી સુધીના નવગુણસ્થાનકમાં રહેલા અવિરતિ સાધુઓના તેમજ ૧૫ પ્રકારના અનંતર સિદ્ધ અને અનેક પ્રકારના પર’પર સિદ્ધોના સ્વરૂપનું ચિંતન કરવું તે ચિન્તાનેા સાતમા પ્રકાર છે.
તુવે ગ્રંથકાર ભાવનાનું સ્વરૂપ કહે છે. ચૈાગ ઉપર આરુઢ થવાની જે સુર્તિની ઇચ્છા હોય તેને નિષ્કામ-કમ' સાધન છે અને જ્યારે ચેગારુઢ થાય છે ત્યારે‘શમ’ એ મેાક્ષનું સાધન છે, યેગ ઉપર મરે છુ કરવાની ઇચ્છા રાખનાર મનુષ્યના અભ્યાસ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તથા વૈરાગ્ય ભાવનાના ભેથી ચાર પ્રકાર છે:
જ્ઞાનભાવના : સૂત્ર, અર્થ અને ઉભય એમ ત્રણ પ્રકારે છે, જ્ઞાન ભાવનાનુ` સ્વરૂપ ‘ધ્યાન શતક'માં નીચે પ્રમણે જણાવેલું છે:
શ્રુતજ્ઞાનના સા અભ્યાસ મનના અશુદ્ધ વ્યાપારના નિધ કરીને મનને સ્થિર કરે છે. અને સૂત્ર તથા અના જ્ઞાનની વિશુદ્ધિ કરે છે. જ્ઞાનવડે જીવ અને અજીવમાં રહેલા ગુળે! અને પર્યા ચેના જેણે પરમા` જાશેà! છે એવા પુરૂષ અત્યંત નિશ્ચલ બુદ્ધિવાળા થઇને ધ્યાન કરે છે.
દન ભાવના : ॥જ્ઞારુચિ, નવતત્ત્વની રુચિ, તથા ૨૪ પરમતત્ત્વની રુચિ, (અર્થાત્ ધ્યાનના ૨૪ જેદેશની રુચિ) આ રીતે ત્રત્રુ પ્રકારે છે. ધ્યાન ભાવનાનું સ્વરૂપ ‘ધ્યાનશતક’માં નીચે મુજબ છે.
શકા આદિ દોષથી રહિત, તેમજ પ્રશમ અને સ્પૈયા વગેરે ગુાથી સદ્ભુિત એવા મનુષ્ય દર્શન શુદ્ધિના લીધે ધ્યાન કરતી વખતે જરાપણ માડુ પામતા નથી. જરાપણ ભ્રાંતચિત્ત થતા નથી.

૧૦૫૭
ચારિત્રભાવના: સંવિરત, દેશવિરત અને અવિરત એમ ત્રણ પ્રકારે છે. ચારિત્રભાવનાનું સ્વરૂપ ‘ધ્યાનશતક'માં નીચે મુજબ છે.
જ્ઞાનાવરણીયાદિ નવા કર્મને જીવ ચારિત્ર ભાવનાથી ગ્રહણ કરતા નથી. જૂના કર્માને ખપાવે છે. તેમજ ધ્યાનને પણુ અનાયાસે પ્રાપ્ત કરે છે.
પ્રશ્ન:-અવિરતને પણ ચારિત્ર ભાવનામાં શી રીતે અહીં ગણેલ છે
ઉત્તર:-અવિરતમાં પણ અનંતાનુઅધીના ક્ષયાપશમ વગેરેથી ઉત્પન્ન થયેલ ઉપશમાદિ રૂપ ચારિત્રના અ'શ હાય છે. તેથી તેને પણ અહીં ચારિત્રભાવનામાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યે છે.
વૈરાગ્યભાવનાઃ-અનાદિ ભવભ્રમણનું ચિન્તન, વિષા પ્રત્યે વિમુખતા તથા શરીરની અશુચિતાનુ' ચિન્તન એ રીતે ત્રણ પ્રકાર છે. વૈરાગ્યભાવનાનું સ્વરૂપ ‘ધ્યાનશતક'માં નીચે મુજબ છે.
જેણે જગતના સ્વભાવ સારી રીતે જાણેલે છે જે નિસ'ગ, નિશ્ર્ચય તેમજ આશ'સાથી રહિત છે તેવા વૈરાગ્યભવિત મનવાળા મનુષ્ય ધ્યાનમાં અત્યંત નિશ્ચળ મને છે.
ધ્યાન દશામાંથી ઉતર્યા પછી અનુપ્રેક્ષા હોય છે. તે અનિત્યસાવનાદિ ભેદથી ૧૨ પ્રકારે છે. તેનું બાર ભાવનાનુ) સ્વરૂપ ‘મરણુસમાધિપયન્ના’માં નીચે પ્રમાણે છે,
(૧) અનિત્ય ભાવના (૨) અશરણ ભાવના (૩) એકત્વ ભાવના (૪) અન્યત્વ ભાવના (૫) સંસાર ભાવના (૬) અશુચિ ભાવના (અશુભ ભાવના) (૭) વિવિધ લે

Page #1118

૧૦૮
સ્વભાવ ભાવના (૮) ક્રમ-માશ્રવ ભાવના (૯) કમ-સ‘વર ભાવના (૧૦) ક્રમનિર્જરા ભાવના (૧૧) ઉત્તમ ગુણાની ભાવના (૧૨) શ્રી જિતંશાસન સુખધી એધિ (સમ્યકત્વ) મળવી તે છે તે ભાવના. એ પ્રમાણે ખાર ભાવનાઓ છે.
દુ'ભ
૧૬ વિદ્યાદેવીએ
(૧) રહિણી (ર) પ્રજ્ઞપ્તિ (૩) વાશૃંખલા (૪) વાંકુશી (૫) અપ્રતિચક્રા (૬) પુરૂષદત્તા (૭) કાલી (૮) મદ્ગાકાલી (૯) ગૌરી (૧૦) ગાંધારી (૧૧) જવાલા માલિની (૧૨) માનવી (૧૩) વૈરાય્યા (૧૪) અશ્રુમા (૧૫) માનસી (૧૬) મહામાનસી એ સેાળ વિદ્યાદેવીએ છે. ભવનયેાગનું સ્વરૂપ
In Walled Garden of Truth ભવનચેાગાદિના ૮ ભેદ નીચે મુજખ છે. ૧ ચાગ-રાજા જેમ પેાતાના અધિકારીઓને કાય શીક્ષ ખનાવે તેમ જીવ આત્મપ્રદેશેાને ક્રમના ક્ષય માટે કાય શીલ બનાવે તે ચેગ કહેવાય છે.
૨ વીય-જેમ દાસી દ્વારા કચરા બહાર નખાવી દેવામાં આવે છે તેમ જીવ આત્મપ્રદેશ દ્વારા કર્માંને ધ્યાનાગ્નિમાં નાખવા માટે પ્રેરણુા કરે તે વીય' કહેવાય છે.
૩ સ્થામ-જેમ દ‘તાલીથી કચરાને ખેચીને લાવવામાં આવે છે તેમ જીવ આત્મ પ્રદેરોમાંથી કમ' પ્રદેશે.ને ખપાવવા માટે ખેચી લાવે તે કહેવાય છે.
સ્થામ
૪ ઉત્સાહ-જેમ નળી વડે પાણીને ઉંચુ ચઢાવવામાં આવે છે તેમ આત્મપ્રદેશેામાંથી ક્રમને ઉંચા લઈ જવા તે

સજ્જન સન્મિત્ર
ઉત્સાહ છે.
૫ પરાક્રમ-કુડલામાંથી જેમ તેલને નીચે રેડવામાં આવે અથવા અમૃતકલામાંથી જેમ અમૃત ઘટિકામાં-પડજીભમાં અરે તેમ ઉંચે ગયેલા કર્માને નીચે લઇજવા તે પરાક્રમ કહેવાય છે.
૬ ચે-તપેલા લેાખડના ભાજનમાં રહેલુ જલ જેમ સુકાય જાય છે તેમ પેાતાના સ્થાનમાં રહેલા કર્મોને સૂકવી નાખવા તે ચેષ્ટા કહેવાય છે.
૭ કિત-તલમાંથી તેલને છૂટું પાડવા માટે જેમ તલને ઘાણીમાં પીલવામાં આવે છે તેમ જીવ અને કર્મના વિયાગ કરવા માટે અભિમુખ થવું તે શક્તિ કહેવાય છે.
૮ સામથ્ય-જેમ ખેલ અને તેલ જુદા પાડવામાં આવે છે તેમ જીવ અને કર્માના જે સાક્ષાત વિયાગ કરવા તે સામર્થ્ય' કહેવાય છે.
આ આઠે ભેદેશના દરેકના ત્રણ પ્રકારા છે. જેમ કે ચેત્રમાં જધન્ય હૈય તે 'યોગ', મધ્યમ હોય તે ‘મહાયાગ’, અને ઉત્કૃષ્ટ હોય તે ‘પરમયાગ' છે. આ રીતે ૮×૩=૨૪ ભેદો થાય છે. તે દરેકના પશુ પ્રણિધાન (એટÀ અશુભ કાર્ય માંથી નિવૃત્તિ લેવી), સમાધાન એટલે શુભ કાર્યાંમાં પ્રવૃત્તિ કરવી), સમાધિ (એટલે રાગદ્વેષમાં માધ્યસ્થ ભાવ રાખવે!), કાષ્ઠા (એટલે ધ્યાન વડે મનની એક ગ્રતાથી ઉચ્છ્વાસ આદિને નિરોધ કરવા) આ ચાર પ્રકાર છે.
પ્રણિધાન-સમાધાન–સમાધિ-કાછાના સંબંધમાં અનુક્રમે પ્રસન્નચંદ્ર રાજવિ', ભરત ચક્રવર્તી, દમદંત મુનિ, તથા પુષ્પભૂતિ આચાર્યંના દૃષ્ટાંતે છે,

Page #1119

૧૦૫૯
વેગ સ્વાધ્યાય
આ પ્રકારે ચોવીશને ચારે ગુણતા ૨૪*૪=૯૬ પ્રકારે થાય છે.
આ જ ૯૬ પ્રકારે મરુદેવા માતાની જેમ સ્વાભાવિક રીતે-સહજ સ્વભાવે થાય તે તે “ભવનગ” કહેવાય છે. અને એ જ ૯૬ પ્રકારો જાણી જોઈને થાય તો તે કરણગ” કહેવાય છે.
કરણોગનું સ્વરૂપ
Spiritual Alchemy (૧) મન (૨) ચિત્ત (૩) ચેતન (4) સંજ્ઞા (૫) વિજ્ઞાન (૬) ધારણા (૭) સ્મૃતિ (૮) બુદ્ધિ (૯) ઈહા (૧૦) મતિ (૧૧) વિતક (૧૨) ઉપગ–આ બાર વસ્તુ સંબંધી ૬ કરણ થાય છે. “મણાઈ એટલે મન. આ બધાં કરણોમાં મનને પ્રથમ ગણવું.
મન વિષયકકરણના ૮ પ્રકારો છે.
(૧) ઉમનીકરણ (૨) મહેન્મનીકરણ (૩) પરમોમની ક૨ણ (૪) સન્મનીકરણ (૫) ઉન્મનીભવન (૬) મહામનીભવન (૭) પરમેન્મનીભવન (૮) સન્મનીભવન.
ચિતન એ મનનો ખોરાક છે. તે ચિંતનને અભાવ તે મનનું અનશન છે. જેમાં પ્રબળતાથી મન ચાલ્યું ગયું હોય અર્થાત્ ચિંતાના અભાવથી જાણે મન નાશ પામ્યું હોય એવી અવસ્થાને ઉમના અવસ્થા કહે છે. એવી અવસ્થા જે ધ્યાન વડે કરાય તેને “ઉ”નીકરણ કહેવાય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે જેના મનનું મૃત્યુ તે જ ઘન્ય ઉન્મનીકરણ છે. આ જ ઉમની કરણ જે મધ્યમ કેટિનું હોય તે બીજા પ્રકારમાં અને ઉત્કૃષ્ટ કેટિનું હાય તે ત્રીજા પ્રકારમાં અને જઘન્ય આદિ ત્રણેના મિશ્રણવાળું હોય તે ચેથા પ્રકા-
૨માં સમજવું. ભવનના ચાર પ્રકાર પણ તે જ રીતે સમજવા.
જેમ તીર્થંકર ભગવત ઉપગપૂર્વક કરે છે તેમ ઉપગપૂર્વક કરાય તે “કરણ કહેવાય છે. અને મરુદેવી માતાની જેમ ઉપગ (પ્રયત્નો કર્યા વિના પિતાની મેળે જ જે થાય તે “ભવન” કહેવાય છે. ચિત્તવિષયક કરણના ૮ પ્રકાર છે.
(૧) નિશ્ચિત્તીકરણ ૨) મહાનિશ્ચિતીકરણ (૩) પરમનિશ્ચિતીકરણ (૪) સર્વ નિશ્ચિતીકરણ (૫) નિશ્ચિતીભવન (૬) મહાનિશ્ચિતી ભવન (૭) પરમશ્રિતીભવન (૮) સર્વ નિશ્ચિતીભવન. ચિત્ત એટલે ત્રણ કાળ સંબંધી ચિંતન, તેના અભાવથી ઉચ્છવાસ વગેરેને અભાવ થાય છે.
ચેતનાના નિશ્ચતનીકરણ વગેરે ૮ પ્રકારો છે.
નિતનીકરણ” સમગ્ર શરીરની અંદર ચેતનાના અભાવરૂપ છે અને તે રાગ વગેરેના અભાવનું કારણ છે. નિઃસંજ્ઞીકરણ વગેરે ૮ પ્રકારો છે.
નિ:સંજ્ઞીકરણ” એટલે આહાર આદિની લોલુપતાને અભાવ. આથી પ્રમત્ત આદિ રોગીઓ આહાર ગ્રહણ કરે છે છતાં પણ તેમાં તેમને લેલુપતાને અભાવ હોય છે. “નિવિજ્ઞાનીકરણ વગેરે ૮ પ્રકારે છે. “નિવિજ્ઞાનીકરણ વિજ્ઞાનના અભાવરૂપ છે.
અર્થાત્ જાગ્રત અવસ્થામાં વદન હતું નથી. તેમ આ કરણ વખતે જાગ્રત અવસ્થામાં પણ વસ્તુના વિજ્ઞાનનો અભાવ હાય છે.
ધારણાના નિર્ધારણીકરણ વગેરે ૮ ભેદ છે.

Page #1120

૧૦૬૦
“ધારણ એટલે (વસ્તુના વિજ્ઞાનની અવિસ્મૃતિ. તેને અભાવ તે નિર્ધારણીકરણ. કહ્યું છે કેઃ “ચિત્ત' ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાનકાળ એમ ત્રણે કાળના અને સામાન્યથી જાણે છે. ચેતના” પ્રત્યક્ષ વર્તમાનકાલીન અને જાણે છે. સંજ્ઞા તે અનુસમરણને કહે છે કે જે પદાર્થો પહેલાં જો હાય, વિજ્ઞાન અનેક પ્રકારનું છે. અનેક ધર્મવાળા પદાર્થમાં તે તે વિશિષ્ટ ધમરૂપે જે અનેક પ્રકારનું જ્ઞાન થાય તે “વિજ્ઞાન કહેવાય છે. “ધારણા અસંખ્યાત અથવા સંખ્યાત કાળ સંબંધી હોય છે. - વિસ્મૃતીકરણ વગેરે આઠ પ્રકાર છે.
“સ્મૃતિ શબ્દથી અહીં ધારણા બીજે ભેદ સમજ , કારણકે ધારણાના ત્રણ ભેદે છે. અવિસ્મૃતિ, સ્મૃતિ અને વાસના. અહીં બીજે ભેદ વિવક્ષિત છે. નિબુદ્ધિકરણ વગેરે આઠ પ્રકારે છે.
બુદ્ધિ શબ્દથી અવાયસ્વરૂપ ઔપાતિકી, વૈનાયિકી, કામણિકી અને પરિણામિકી એમ ચાર પ્રકારની બુદ્ધિ લેવી. નિશ્ચયને અવાય કહેવામાં આવે છે. તેને અભાવ તે નિબુદ્ધિકરણ. નિરીહીકરણ વગેરે ૮ પ્રકારો છે.
ઈહિ” એટલે વિચારણું અર્થાત્ આ ઠંડું છે એવી જે વિચારણા જાગે તે ઈહિ. તેને અભાવ તે નિરીડીકરણ. નિમતીકણુ વગેરે ૮ પ્રકારે છે.
મતિ શબ્દથી દશ પ્રકારને અવગ્રહ સમજ. (પાંચ ઇન્દ્રિય, છઠ્ઠ મન-એટલાને અર્થાવગ્રહ તથા મન અને ચક્ષુ સિવાયની બાકીની ચાર ઇંદ્રિયથી થત વજનાવગ્રહ-એમ દશ પ્રકાર થાય છે.)
સજજન સન્મિત્ર નિર્વિકકરણ વગેરે ૮ પ્રકાર છે.
વિક–જે ઈહા પછી અને અવાય (અપાય) પૂર્વે તર્ક થાય તે વિતક.
નિરુપયોગીકરણ વગેરે આઠ પ્રકાર છે.
વાસનારૂપ જે “ઉપગ તેને અભાવ તે નિરૂપયેગીકરણ. - આના મહા, પરમ આદિ વિશેષણોથી તેમજ તેના જ ઘન્ય આદિ સાગથી થતા ભેદ સમજી લેવા.
પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે “ઉપગના “કરણ અને “ભવનના ભેદ પણ સમજી લેવા.
આ રીતે કરણના ૧૨૮=૯૬ પ્રકાર છે. તેની (કરણના ૯૬ ભેદે સાથે ધ્યાનના ૨૪ ભેદને ગુણતાં ૯૬૨૪=૩૦૪ થાય. તેને ૯૬ કરણગવડે ગુણતાં ૨૨૧૧૮૪ ભેદો થાય છે. એ જ રીતે ૨૩૦૪ ને ૯૬ ભવનયેગ વડે ગુણતાં ૨૨૧૧૮૪ ભેદે થાય છે. આમ બંને મળીને ૪૪૨૩૬૮ પ્રકારે થાય છે. કહ્યું છે કે–ચારલાખ બેતાલીસ હજાર, ત્રણસો ને અડસઠ–એ છદ્મસ્થના યાનના પ્રકારે જાણવા. મનથી ચિંતન કરતી વખતે ૫૮ પ્રકારને મનોયોગ બને છે અને બેલતી વખતે ૫૮ પ્રકારને ભાષાગ બને છે.
ઔદ્યારિક કાયગ છના ભેદે અનુસાર ૩૨ પ્રકારે છે જેમકે
પૃથ્વી, અપ, તેજ, વાયુ, સાધારણ વનસ્પતિ અને પંચેન્દ્રિય એ બધા ચાર ચાર પ્રકારે છે. પ્રત્યેક વનસ્પતિ અને વિક ક્રિય (બેઈન્દ્રિય–તેઈન્દ્રિય તથા ચ6. રિન્દ્રિ) બબ્બે પ્રકારે છે. બધા મળીને ૩૨ ભેદે થાય છે. (૬૪૪ ૨૪) (૧૩)* ૨૮, ૨૪+૪=૩૨ ભેદા થાય છે. અર્થાત પૃથ્વીકાય, અપકાય, તેહાય, વાયુકાય અને

Page #1121

*
-
—
-
-
-
-
થાગ સ્વાધ્યાય
- ૧૯૬૦ અનંતકાય-એ પાંચે સૂક્ષમ તેમજ બાદર ૧૨, વિચાર ૩૬-કુશ ૭૨ પ્રકારના છે. અને પર્યાપ્ત તેમજ અપર્યાપ્ત એમ ચાર સ્થામ ગનાં આઠ આલંબને નીચે ભેદોથી વીશ પ્રકારે છે. પંચેરિયના સંજ્ઞી, મુજબ છે – અસંજ્ઞી પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એમ ચાર (૧) બંધનકરણ (૨) સંક્રમકરણ ભેદો છે. પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય તેમજ (૩) ઉદ્ધતનાકરણ (૪) અપવતનાકરણ વિકલેદ્રિય–અર્થાત બેઈદ્રિય, ઇન્દ્રિય, ચલ- (૫) ઉદીરણાકરણ (૬) ઉપશમનાકરણ રિદ્રિય તે ચારેના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત (૭) નિધત્તિકરણ અને (૮) નિકાચનાકરણ. એમ બે ભેદે હેવાથી આઠ પ્રકારે છે. ઉદર્વકમાંની વસ્તુઓની ચિંતા તે (૨૦+૪+૮=૩૨)
ઉત્સાહનું આલંબન છે. અધોલેકમાંની વૈકિયાગ ૨૫ પ્રકારે છે. નારકી વસ્તુઓની ચિંતા તે પરાક્રમનું આલંબન (જી)ના સાત ભેટ છે. તે દરેકના પર્યાપ્ત છે. તિયંગ લોકમાંની વસ્તુઓની ચિંતા તે અને પર્યાપ્ત બે ભેદ હેવાથી બધા ચેષ્ટાનું આલંબન છે. તત્ત્વ અને પરમમળીને ચૌદ ભેદે થાય છે.
તવની ચિંતા તે શક્તિનું આલંબન છે. વાયુકાયને એક ભેદ છે. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સિદ્ધોનું સ્થાન અને સિદ્ધોના સ્વરૂપની અને મનુષ્યને અકેકે ભેદ છે. ચાર ચિંતા તે સામર્થ્યનું આલંબન છે. પ્રકારના (ભવનપતિ, વ્યંતર, તિષ્ક
ચઉવાહઝાણથુત્ત અને વૈમાનિક) દેના દરેકના પર્યાપ્ત Significance of Inner Space અને અપર્યાપ્ત બે ભેદ હોવાથી એકંદરે બાર ગાથાના આ “ચતુર્વિધમાન આઠ પ્રકાર થાય છે. એમ બધા મળીને તેત્રના કર્તા કેણ છે તે જાણી શકાયું નથી. ૨૫ પ્રકારે થાય છે. (૧૪+૧+૨+૮૨૫) - કુંડલિનીના વિષયમાં અહિં ઉલ્લેખ
આહારક એક પ્રકારનું છે. એ રીતે છે. જૈનેતર સાહિત્યમાં કુંડલિનીના ઉત્થાન ત્રણેકાય ઔદાકિ, વૈક્રિય, આહારકના માટે ચક્રભેદની પ્રક્રિયા સંબંધી વિંગતે મળીને ૫૮ ભેદે થાય છે. તેજસકાય વિસ્તારથી મળે છે. આ સ્તંત્રમાં દશ તેમાં અંતગત હોવાથી તેના પણ ચકોની માહિતિ આપી છે. ભેદે છે. એ જ પ્રકારે કામણ શરીરના પિડ ચ પયર્થરૂવત્થરૂવ વજિજય સરૂવા પણ ૫૮ ભેદો છે. કુલ મળીને તત્ત પરમિદમયં ગુરૂવટ્ટુ શુણિસ્સામિ ૫૮ + ૫૮ + ૫૮ + ૫૮ + ૫૮ = ૨૯૦
ધ્યાનનું સ્વરૂપ ચાર પ્રકારનું છે- ૧) આલંબને છે.
પિંઠસ્થ (૨) પદસ્થ (૩) રૂપ અને (૪) જેમ વસ્ત્રમાં રંગ કરવા માટે પ્રથમ રૂપાતીત–તે પ્રકારે પરમેષ્ઠીમય વણે પાશ આપવામાં આવે છે તેમ અહીં (અક્ષર) વડે કેવી રીતે ધ્યાન થાય તે
ગરુપ મહેલ ઉપર ચઢવા માટે મન ગુરૂએ જે પ્રમાણે ઉપદેશ્ય છે તે પ્રમાણે વગેરે આલંબને છે.
સ્તવીશ ૧ વિયાગનાં આલંબને-જ્ઞાનાચા૨૮, નમઃ સિહંતસદ્ધિો દર્શાનાચાર ૮, ચારિત્રાચાર ૮, તપાચાર ચડિલિયાહાર ચકિક (ક) મજઝડિઓ

Page #1122

૧૦ર.
પણ પરમિમિઓ
પણ તત્તજુઓ સહં દેઉ મૂલાધાર ચકનાં ચાર પત્રે છે, તે “નમસિદ્ધના ચાર અક્ષરોથી સમૃદ્ધ છે અને કર્ણિકામાં પ્રણવ (કાર જે પર- મેઠીના પાંચ વર્ણ (પ્રથમાક્ષર)થી નિષ્પન્ન છે–તેનું ધ્યાન સુખ આપનારું થાય છે. રા ચકકે સાહિણે છક્કોણેમજઝઠિઓ પાહિણીઓ સત્તસરમહમતે ઝાઈજઝંતે દુહં હર
સ્વાધિષ્ઠાન ચક્ર છ ખૂણાની આકૃતિવાળું છે. તે આકૃતિની મધ્યથી લઈને પ્રદક્ષિણામાં (ફરતાં ક્રમશઃ) “ણુ અરિહંતાણું' એ સાક્ષરી મહામંત્ર છે તે પ્રકારે યાન ધરવામાં આવે તે દુઃખને હરનારું નીવડે છે. ૩ મણિપુરચક્કિ અડદલિ,
મજઝદિસાસુ ચ પંચપરમિટ્ટા. વિદિસાસુ નાણ-દસણ
ચારિત્ત-તવાઈ ઝાએમિ . મણિપુર ચક્ર આઠ પત્રવાળું છે. તેની મધ્યમાં “શ્રી અહં નમઃ” તથા દિશાઓમાં “શ્રી સિદ્ધભ્ય નમઃ “શ્રી સૂરિજો (શ્રી આચાર્યો) નમઃ “શ્રી ઉપાધ્યાયે નમઃ “શ્રી સર્વસાધુ નમ:' એ પંચ પરમેષ્ઠી, તેમજ વિદિશાએમાં “શ્રી દશનાય નમઃ “શ્રી જ્ઞાનાય નમ “શ્રી ચારિત્રાય નમઃ “શ્રી તપસે નમઃ' એ પ્રકારે છે તેમ હું ધ્યાન કરું છું. સોલ સસરસે લસએ | મહાવિજજા વિજદેવિકલિયદલે . ચકકે અણહયકખે,
ગોયમસામિ નામ સામિા અનાહત ચક સેળ પત્રવાળું છે. તેમાં જોડાક્ષરી “અરિહંત-સિદ્ધ-આયરિય
સજન સન્મિત્ર -ઉવઝાય-સાહુ મહાવિદ્યા છે તેમજ સોળ વરથી સૂચિત (સોળ) વિદ્યાદેવીઓથી ચુક્ત એવાં સેળ પડ્યો છે, તેની કર્ણિકામાં “શ્રી ગૌતમસ્વામિને નમ: છે, તે પ્રકારને હું નમસ્કાર કરું છું ચકવીસ દેવ-જિણજણણિ
જકખ જકિખણિપવિત્તપત્તશ્મિા મુદ્દે વિશુદ્ધ ચકકે,
ઝાએમિ સયાવિ જિ સર્વિ વિશુદ્ધચક જે કંઠમાં છે અને જેના ચોવીશ પત્રે છે, તેમાં ચોવીશ દેવ ( તીર્થકરે) તથા જિનેશ્વરોની જેવીશ માતાએ, તેમને ચોવીશ યક્ષે અને ચોવીશ યક્ષણીઓ તથા કણિકામાં જિનશક્તિ એટલે “અહં નમઃ” છે તેમ હું સદા સ્થાન ધરું છું. બત્તીસદલે લ (લણા ચોક,
બત્તીસરવઈસદ્ધિા ! હ-રહિયવં જણસિદ્ધા,
સરસઈ મહ સુહં દેઉ . લલના ચક્ર જેનાં બત્રીશ પત્ર છે. તે બત્રીશ ઈદ્રોથી સમૃદ્ધ અને હું રહિત એટલે “કથી “સ પયંત (૩૨) તેમજ તે મંત્રથી (“સરસ્વત્યે નમ:થી) સિદ્ધ થતી સરસ્વતી દેવી મને સુખ આપ. હ-ળ-ક્ષજુઆ પણવ
નમંતકલિઆ ય તિદલચકકમિમાં આણકખે એગકર,
મહવિજજા સયલસિદ્ધિ કરી આજ્ઞા ચક્રને ત્રણ પત્રો છે તેમાં “હ” “ખ” “ક્ષથી યુક્ત અને “નમ થી આકલિત (લી કારરૂપી) એકાક્ષરી મહાવિધા સમગ્ર સિદ્ધિને આપનારી છે.

Page #1123

યોગ સ્વાધ્યાય
૧૦ચ્છ અસિઆ ઉસા નમંતા,
એવું) જે અવિરતપણે કરે છે તે પરમ સોમકલા રૂવસોમચક્રશ્મિા આનંદને પ્રાપ્ત કરે છે. સેમસિયવન્નઝાણે,
આ પ્રકારના ધ્યાન સદગુરૂના માર્ગ, ઝાઈઆ હુતિ સિવહેઊ | દર્શન નીચે જ સહાયક બને છે. શરીરના સેમચક્ર જે સેમકળા (અર્ધ ચન્દ્રની મમસ્થાનમાં મન એકાગ્ર કરવાથી ત્યાં આકૃતિ) સ્વરૂપ છે તેમાં “અસિઆઉતા ત્યાં શક્તિ કેન્દ્રિભૂત થાય છે અને કેન્દ્રિનમઃ' મંત્રનું ચંદ્ર જેવા શ્વેતવર્ણરૂપે ભૂત શક્તિનું સમજણપૂર્વક ઉર્વકરણ ન ધ્યાન કરતાં તે શિવના (એટલે મોક્ષના) કરાય તે શક્તિવિશ્કેટ થાય છે. કારણ રૂપ બને છે.
અહિં કુંડલિની યોગના વિષયને ચકકશ્મિ બંબિંદુ ત્તિ,
માત્ર સામાન્યપણે સ્પર્શ કર્યો છે. નામએ બંભનાદિસહભૂએ .
પરમેષ્ટિવિઘાયત્રકલ્પ : ઝાણાપુરિયા પણ,
Human Body as Mandal of Wisdom ભવિયાણું કુણુઉ કલાણું ,
શ્રી સિહતિલકસૂરિના પરમેષિ બ્રહ્મબિંદુચક્ર, જે બ્રહ્મનાડી (સુષષ્ણુ
વિદાયન્ટ કહ૫માંથી અહિં કુંડલિની નાડી) સાથે સંયુક્ત છે, તેનું પ્રણવથી
વર્ણન સંબંધી ગાથાઓ રજુ કરી છે. આપૂરિત ધ્યાન ભવ્ય પુરૂનું કલ્યાણ કરે છે.
અત્રવિશેષઃ(કુંડલિની વર્ણન વિશેષ) સિરિહંસનાદ ચકે
ગુદમધ્ય-લિક મૂલે હું વિશુદ્ધ ફલિહસૂકાસ | નાભૌ હદિ કંઠ- ઘટિકા-ભાલે. જો પિકખઈ ગલિઓમણે,
મૂર્ધન્યૂવ નવષટક (ચકં?) તસ વસે સયલસિદ્ધિઓ .
ઠાન્તાઃ પશ્ચ ભાલે(?) યુતારા શ્રીહંસનાદ ચક્રમાં હંસ (જીવ)ને આધારાખે સ્વાધિષ્ઠાન મણિપૂર્ણ માહતમાં અત્યંત શુદ્ધ ફટિક (મણિ) જે, જે વિશુદ્ધિ લલનાડજ્ઞા બ્રા-સુશ્કણ્યાખ્યયા નવા ગલિત મનવાળે યોગી પુરૂષ ધ્યાન કરે છે. ૧ ગુદાના મધ્ય ભાગ પાસે આધાર તેવા (ગીને સમગ્ર સિદ્ધિઓ વશીભૂત ચક્ર ૨ લિંગમૂળ પાસે સ્વાધિષ્ઠાન ચક્ર ૩ થાય છે.
નાભિ પાસે મણિપુર ચક્ર ૪ હદય પાસે ચઉન્વિહઝાણુગયું પરમિ૬િમય પહાણ તરતત્ત અનાહત ચક ૫ કંઠ પાસે વિશુદ્ધ ચક્ર ઝાયઈ અવયં સે પાઇ પરમાણંદ ૫ ૬ પડજીભ (ઘટિકા) પાસે લલના ચક ૭
ધ્યાનના ચાર પ્રકાર (પિંડસ્થ, પદસ્થ, ભાલ પાસે (બે ભ્રમરવચ્ચે) આજ્ઞા ચક્ર ૮ રૂપસ્થ અને રૂપાતીત) પ્રમાણે સાલબન મૂધ પાસે બ્રહ્મરદ્ધચક જેને સોમચક્ર પણ (એટલે વણમક) અને નિરાલંબન વધારે કહે છે. હું ઊર્વ ભાગમાં (બ્રહ્મબિન્દુચક્ર) સૂક્ષમ થતું આલ બન વિનાનું) દયાન (સુષુણ્ણાચક–એમ નવ ચકો છે. મૂલા(ધ્યાતા અને ધ્યાન એ બંનેને અભાવ ધારથી ઉદર્વગણના કરીએ તે નવ ચટ્ટો થતાં યેય સાથે જ એકરૂપ બની જાય થાય, તેમાં કંઠ વિશુદ્ધચક) સુધી પાંચ

Page #1124

૧૦૪
ચા અને આજ્ઞાચક્ર નામે છઠ્ઠું ચક્ર
ગણાય ॥
અમ્પુષિ–રસ-દશ-સૂર્ય : ષોડશ-વિશ‘તિ-ગુણાતુ-ષાઢશકમ્। દશશતદલમથ વાડન્ટ્સ" (વાસ્થ્ય ?) ષટ્કોણ. મનસાડ-ક્ષપદમ્ ॥ (એ પ્રત્યેક ચક્ર-કમલનાં ઇલ ક્રમશઃ) ચાર (મૂલા ધારની) છ (સ્વાધિષ્ઠાનનાં) દશ (મણિપુરના) બાર (અનાહતના સેાળ (વિશુદ્ધના) વીસ (લલનાનાં) ત્રણ (આજ્ઞાનાં) સાળ (બ્રહ્મરંધ્રનાં) અને છેલ્લાં હજાર પત્ર (બ્રાબિન્દુચક્રનાં) હાય છે. અથવા આ સહસ્રાર તે મન અને ઇન્દ્રિય પદવાળું મટકાણુ છે. (?)
દલસખ્યા ઈડ સાંધા હું
-ક્ષાન્તા માતૃકાભરા ઃ પન્નુ । ચઢેષુ વ્યસ્તમિતા,
રૅડમિટ્ટ' ભારતીય ત્રમ્ ॥ અહીં દલ સખ્યામાં અથી લઈને ‘હુ' અને ક્ષ સુધીના માતૃકારા છયે ચક્રમાં વિભાજિત છે. તેથી આ શરીર ભારતી–સરસ્વતીના ય'ત્રરૂપ બની જાય છે. આધારાઘા વિશુદ્ધયન્તાઃ
પચાસ્તાલુશક્તિભૃત્ (ત: ?)। આજ્ઞા ભ્રમધ્યા ભાલે,
મને બ્રહ્માણ ચન્દ્રમાઃ ॥ આધારચક્રથી માંડીને વિશુદ્ધચક્ર સુધીનાં (આધાર-સ્વાધિષ્ઠાન-મણિપૂરઅનાહત વિશુદ્ધ) ચક્ર શરીરનાં પાંચ અંગે. (અવયવ-ગુવા-મધ્યા હિંગમૂલ, નાભિ, હૃદય અને કઠ સ્થાને રહેલાં) છે! તાલુસ્થાનીય (ઘટિકાસ્થાનીય) લલનાચક્ર સરસ્વતીની વાક્શક્તિને ધારણ કરે છે! આજ્ઞાચક ભાલપ્રદેશમાં ભ્રમધ્યસ્થાને છે!

સજ્જન સન્મિત્ર
એ સ્થાનમાં મન રહેલું છે! બ્રહ્મચક્રમાં ચન્દ્રમા-પરમાત્મશક્તિનું પ્રતિક છે. રક્તારૂણ` સિત` પીત' સિત` રક્તત્રય' સિતમ્। ચક્ર વર્ણાતિ : પ્રાગ્વેદાદો પત્રાણિ પચ્ચક્ષુ ॥ ચતુષ્ટયે કમાતા સૂર્યાં : ત્રિ ષટ્ હયદલાવલી । તદ્દન્તન વખીજાનિ ત્રિષ્નાદૌ ત્રિપુરાડ થવા ॥
૧ આધાર ચક્રના રંગ રક્ત, ૨ સ્વાધિષ્ઠાન ચક્રના રગ અશ્ક 3 મણિપુર ચક્રના રંગ શ્વેત, ૪ અનાહત ચક્રના ર્ગ પીળા, પશુદ્ધ ચક્રને રંગ વેત, ૬-૭-૮ લલનાં ચક્ર, આજ્ઞા ચક્ર અને બ્રહ્ન ચક્રના ર'ગ રાતે તેમજ સહસ્રાર (બ્રહ્મબિંદુ) ચક્રના ર્રંગ વેત છે। આફ્રિનાં પાંચ ચઢ્ઢામાં અગાઉ જણાવ્યા મુજબ પત્રે હાય છે, (એટલે આધાર ૪, સ્વાધિષ્ઠાન ૬, મણિપૂર ૧૦, અના હત ૧૨, વિશુદ્ધ ૧૬) જ્યારે બાકીના ચક્રમાં ક્રમશ : ૧૨-૩-૬ અને ૧૬ (એટલે લલના ૧૨, આજ્ઞા ૩, બ્રહ્મ અને સહસ્રારમાં ૧૬ હાય છે. ! તેના અતર્લીંગ (કÇિ'કા) માં તે દરેકમાં અકેકે એમ નવ બીજો હાય છે, અથવા અહિનાં ત્રણ ચક્રમાં ‘ત્રિપુરા’ (દેવતા વિશેષ ?) છે નવચક્રોમાં મંત્ર બીજાનું ધ્યાન
Mantre Meditations
નવચકાન્તઃ ક્રમશે
તત્રાધે રવિશોષિ
ભગખીજ મત દૈવ
કુંડલિનીતન્તુ માત્રમપ્રકલમ્ ॥ નાગાવવીજ શ્વેત' ખ્યાત',
સરસ્વતી સિદ્ધિ

વાદ્ભવમુખ્યાનિમન્ત્રીજાનિ
ત્રિકાણમકે'ન્હનાડીયામ

Page #1125

યાગ સ્વાધ્યાય
નવચમાં ક્રમશઃ વાગ્ભવ-એ” વગેરે મંત્ર બીજો રહેલા છે, તેમાં સૂર્ય કિરણ જેવા મુલાધાર ચક્રમાં સૂર્ય' (પિંગલા) અને ચંદ્ર (ઇંડા) નાડીદ્ધારા ત્રિકાળુ થાય છે, તે ભગખીજ—એ” સ્વરૂપ અને તેની ઉપર કુંડલિનીના તંતુ જેવી અને તેજે અભ્રકલા આકાશ (મેઘ) જેવી ઝાંખી કલા-માત્રરૂપ થઇને અ” મનાવે છે. તે વાગ્ભવખીજ ‘એ”નું શ્વેતવણી ધ્યાન કરતાં સરસ્વતી દેવી સિદ્ધ થાય છે. અરૂણમિદં વહિપુર' ખ્યાત
માત્રાં વિયાઽયિ વશ્યકૃતે । કિન્તુ સમાત્ર ચદ્ધા
માયાન્ત કામમીજ મધ્યે વા આ વિહપુર-અરૂણવણુ` છે, તેનું માત્રા વિના પણ ધ્યાન કરવામાં આવે તે તે વશીકરણ માટે થાય છે, પણ જ્યારે માત્રા સહિત અથવા માયાખીજ તે કારમાં અથવા કામબીજ ‘કલી' કારમાં એનું (ઐ કારનું) ધ્યાન કરવામાં આવે તે વિશેષ વશીકરણ માટે થાય છે.
જ્યાત સ્રા (વા) ધિષ્ઠાને,
ટંકારા
ષટકાણું હૂઁીમરખીજમ્મૂ (યુ)તમ્)। શતાણિતશિરેાડમ્બર
ગ્રીક (સિકલ ?) મિહ વશ્યમ્ ॥ પણ જ્યારે સ્વાધિષ્ઠાન ચક્રમાં આ ઐનુ` માત્રા સહિત અથવા રા'કારમાં . અથવા કલીકારમાં અથવા ષટ્કણુમાં ના અને કલીની અંદર ધ્યાન કરવામાં આવે તા તે વશીકરણ માટે થાય છે. * ઈ. કાર (?) ને અંકુરારૂપે ચિંતવવા. ઇ’ કારરૂપ ‘અકુશથી ખેંચાયું છે મસ્તકનુ` વસ જેનુ એવું વશ્ય ( સી અથવા પુરૂષ ) વશીભૂત થાય છે.

મણિપણે શ્રીબીજ જપારૂણ', વણું (` ?) દશકદિગ્ન્ય ઃ । ઈશ્વરતાણિત વસ્તુછ્
મિઠુ વશ્ય ચ લાભ કમ્ ॥ મણિપુર ચક્રમાં શ્રી' બીજનુ જપા કુસુમની માફક અરૂણ વણુનું ધ્યાન દો દિશાઓમાંથી સ્વર (અંકુશ) થી ખેંચાયા છે વસ્તુસમૂહ જેના એવા વણ્ય (સ્ત્રી કે પુરૂષ) વશ કરે છે, અને લાભ માટે થાય છે. (?) ભાલાન્તભૂમધ્યે (ત્રા”,
કાદણ્ડ ખેચરી ત્યા ખ્યમ।
અસ્યા મધ્યે વા,
૧૦૫
માયા-મર ખીજાકમ
ભાલની વચ્ચે ભૂમધ્યમાં રહેલ આજ્ઞા ચક્રનાં ત્રિકાળુ, કાદ‘ડ અથવા ખેચરી એવાં નામે છે તેના ઊ વ ભાગમાં અથવા મધ્ય ભાગમાં માયા ખીજ−ી? અને સ્મરખીજ-‘કલી એ એમાંથી એકનુ ધ્યાન કરાય છે.
આધારાન્તરવાગાવ કુલિની

તંતુબદ્ધવશિ ૨ઃ ।
}
કુંવાડધઃ સ્થિતમરૂણું
ધ્યાત બીજા-તરુતવશ્યમ ॥ આધાર ચક્રમાં અરૂણવ‘એ'માં કુંડલિની રૂપતંતુ વડે વશ્યનુ... શિર બધાચેલ છે, એમ ચિતવવું અથવા વશ્યને ખીજ નીચે અથવા ખીજની વચ્ચે ચિંતવવે; એથી વશીકરણ થાય છે (?) યદિ વા ભ્રમધ્યાન્તઃઝવી, ખીજ નિય'દમૃતવ ભરમ્। ધ્યાત વિષરાગહર ત્રિકોણ કે
મૂધ્ધિ પૂર્વ ́વત્ સ્વરમ્ ॥

Page #1126

૧૦૬૬
અથવા તે જમણમાં “ઝી બીજ- માંથી ઝરતા અમૃતના વરસાદથી ભરપૂર એવા એ બીજનું ધ્યાન વિષ અને રેગને હરનારું થાય છે. અથવા આજ્ઞા ચક્રના ઉપરના ચક્રોમાં પૂર્વવત્ સ્વરેનું ધ્યાન કરવું. કુડવિનીતતુતિસંભૂત
" બીજાના સાક્ષાદિસંપદે યુરિયે
ગુરૂમમામ | અથવા (જાતિમથી) કુંડલિની તતુની તથી પ્રકાશિત વ-દેહવાળાં અથવા કુંડલિની તતુની કાંતિમાંથી પ્રાપ્ત થયો છે આકાર જેમને એવાં સઘળા બીજાક્ષર શાતિ આદિ (તુષ્ટિ-પુષ્ટિ)ની સંપત્તિ માટે થાય છે, એવે અમારા ગુરૂકમ-આધાય છે. કિ બીર્જરિત શક્તિઃ
કુલિની સર્વદેવવા જતુ: . રવિ-ચન્દ્રાન્નયતા
શુકભૈ, મુકાયે ચ ગુરૂસારમ ત અથવા બીજથી શું? અહીં તે એક કુલિની શક્તિ જ સર્વદેવસ્વરૂપ વાને ઉત્પન્ન કરનારી છે. સય અને ચન્દ્ર નાડીમાં (સુષુમણામાં) તેનું ધ્યાન કરવાથી તે ભુક્તિ-ભાગ અને મુક્તિ–મોક્ષ માટે બને છે. એવું ગુરૂએ આપેલું રહસ્ય છે. ધૂમધ્ય-કફ-હદયે
ભાં કાણે ત્રયાતરા થાતમા પરમેષ્ઠિપંચકમાં
માય બીજ મહાસિદ્ધાર્થ ૭૭ ધૂમથ (આજ્ઞાચક્ર)માં, કંઠ (વિશુચક્ર માં, હૃદય (અનાહતચક્ર)માં, નાભિ (મણિપુરચક્રમાં, કેણુદ્રય (સ્વાધિષ્ઠાન અને મૂલાધારચક)માં ચપરમેષ્ઠિમય માયા
સજજન સન્મિ બીજ “”નું પાન મહાસિટિ માટે થાય છે. શ્રી વિબુધચંદ્રગણુભછિ:
શ્રી સિહતિલક સૂરિરિમા પરમેષ્ઠિયત્રકપ લિલેખ સાહૂલાદદેવતાત્યા ૭૮
શ્રી વિબુદ્ધચંદ્ર આચાર્યના શિષ્ય શ્રી સિંહતિલકસૂરિએ આ “પરમેષિયન ક૯પ પ્રસન્ન થયેલા દેવતાની ભક્તિથી લખ્યું છે.
સુપુચ્છામાં ધ્યાન Discovery of Self
In Inner Universe દ્વીકાર વિવાસ્તવનમાં કુલિની જવા યાનનું ફળ આ પ્રમાણે જણાવ્યું છે. આષાર કોગતતનું
સૂકમલ ભવં બારરાજવાસમાં ખ્યાતિ ત્વાં વદિઃ બિસ્મમત,
સ ચ સ્વાતું કવિ સાર્વભૌમ જે મૂલાધાર કંt (ચ)માંથી નીકળતી તખ્તસમાન સૂકમ પુ-નાડીમાં રહેલાં લક્ષ્ય (ચ)ને જેને ઉ૫ર જતા અને અંતે સહસ્રરકમમાં રહીને (સ્થિરથઈને ત્યાં ચંદ્રના બિંબસમાન અમૃતઝરાવતા તારું ધ્યાન કરે છે તે કવિઓમાં
ચક્રવર્તી (૪) થાય છે. - શ્રી સિંહતિલકસૂરિના મંગરાજરહસ્યમાં કહ્યું છે કે, કુલિની ભુજગાકૃતિ (તી) :
ફચિત “હ” શિવઃ સ હ રાણા તક્તિ વિંકલા માયા,
તષિત જગવરથમ . રફથી યુક્ત હ (હ) તે ભુજમાં (૫) ને આકૃતિવાળી કુંડલિની છે.

Page #1127

પાન સ્વાધ્યાય
૧૬૭ કેવલ “હ તે શિવ છે, તે જ પ્રાણ છે, જે અનાહત (નાદ) છે તે અરિહત છે. દીપકલા (હીશ ઈકોર) એ તેની શક્તિ “અ” થી “હું” સુધીના (૪૯) વણે છે. -માયા છે, માયાથી વેષ્ટિત (માહિતી તેમાંથી અશ્વી અઃ સુધીના સોળ સરો જગત છે. જગત “” ના દયાનથી વશ નાભિકમલ (મણિપૂર)નાં સબ દલમાં થાય છે. (?)
કુ થી “ભ' સુધીના વીશ વ્યંજન ના હદયે કઠે આસાચોડય નિમવા
હૃદયકમલ ( અનાહતચક્ર ) નાં ચોવીશ સિરામાયાબીજાથાનાદુ જગઢવશ્વમાં દલમાં અને “થી “ સુધીના આઠ
નાભિ (માણપૂરચક) માં, હૃદય રાજને લલાટ કમલ (આજ્ઞાચક)ના આઠ(અનાહત ચક) માં, કંઠ(વિશુદ્ધ ચક્ર) માં, દલમાં-એ પ્રકારે ૪૮ વર્ષે શરદ ઋતુના આજ્ઞા ચક્ર (મધ્ય ભાગ) માં અથવા ચટ્સદશ કલા (-) અને બિન્દુથી નિમય (સ્વાધિષ્ઠાન ચક) માં સિંદૂર
યુક્ત ચિંતવવા, કલા (વરેખા) બિંદુ સમાન અરૂણુવર્ણવાળા માયાબીજ અને નાદ (સરલરેખા)ની સજનાથી (કાર)નું ધ્યાન કરવાથી જગત વશ
માતૃકાના વણે ઉત્પન્ન થાય છે. (તે “મૂ ) થાય છે.
સિવાયના “અ” થી “હૂ' સુધીના ૪૮ વર્ષે આવ* હાન્ત શબદબાવ્યો
થાય, તેમના ઉપર જે કલા અને બિન્દુવધિ “ર તરિત્નસુતમ રૂપે નાદ છે તે “મર છે. “મને હૃદય ચન્દ્રકલા સિદ્રિપદ
કમલની વચ્ચે ચિંતવ. આ પ્રમાણે બિન્દનિ લેડનાહતઃ સેડહેના
નાભિકમલને પહેલે વણું “અ” લલાટપેશ ચતુરધિવિંશતિરછી
કમલને છેલ્લે વણે હું અને હૃદયનાભ દાનિ હદિમૂનિ !
કમલને વચલે વર્ણ “મને મળીને “અ” આવું હાન્ત વાણ:
થાય. અહું તે સ્વામી છે. ઉપરનો અને શરતિકલાનભઃ પ્રશ્રવાઃ નીચેને “ર” કાર બી જિનેશ્વર ભગવંતના નાદરવાવ
રત્નત્રયનો સૂચક છે. તેનાથી સહિત થતાં રાજિનરત્નસુiઈત્યમાં
વાત્મા-અહંને બ્રહામ્ભ (બ્રહ્મરંધ્ર) માં દક્તિબંધાજનાભ્યન્તઃ
ચિંતવ અને નાભિકમલની મધ્યમાં શકિત કુડતિની .
કુંડલિની શક્તિ ચિંતવવી. ઇતિ સવવમતિ અહંત * એ રીતે “અહુએ અરિહંતની સાક્ષાત
સવ મેમત મન્તઃ સર્વવર્ણમય મૂર્તિ છે. એ અહંનું સંપૂર્ણ ધ્યાયન સૂરિ : કહાગરાવતા મેરૂમાં (મેરૂદંડગતષમ્યાનાડીમાં)
ગતરાતિ: ધ્યાન કરનાર સૂરિ પ્રાંતિરહિત થઈને સવ અ૭ માં આ અને (અથીમાંત ને આગમોના અર્થના પ્રવકતા બને છે. સધીની માતદારૂ૫) શબદ બ્રાના સૂચક
પિંડ અને બ્રહ્માંડ છે, રે રત્નવિત્રયને બતાવે છે, ચન્દ્રકા Microcosm and Macrocosm (-) તે સિદ્ધિ છે અને બિન્ડ
સાયલની માટેની પરિા હા

Page #1128

૧૦૬૮
ચાગને સ્પર્શતી હાવાથી કેહું અને વિશ્વના, પિંડ અને બ્રહ્માંડના સબંધના ઉલ્લેખ એ વિષયક ગ્રંથમાં વારવાર પ્રાપ્ત થાય છે.
સમધ
પિંડ અને બ્રહ્માંડના આ પણ અવશ્ય વિચારણીય છે.
માનવ ભવ' મહત્વ શાસ્ત્રાએ ગાયું છે. માનવ દેહનું મહત્વ પણ આછું નથી.
શિવસ‘હિતામાં કહ્યું છે કે, દેહેડસ્મિન્થત તે મેરુઃ સપ્તદ્વીપ સમન્વિતઃ। સરિતઃ સાગરા: શૈલા: ક્ષેત્રાણિ ક્ષેત્રપાલકાઃ ॥ ઋષા મુનય: સવે' નક્ષત્રાણિ ગ્રહાસ્તથા । પુખ્તતીર્થાનિ પીઠાનિ વર્તતે પીઠદેવતાઃ ॥ સૃષ્ટિસહારકર્તાૌ ભ્રમન્તૌ શશિલારૌ। નમા વાયુÅ વધ્ધિ જલ' પૃથ્વી તથૈવ ચ ॥ શૈલેાકયે યાનિ ભૂતાનિ તાનિ સર્વાણુ દેહતઃ । મેરૂં સવેષ્ટય સત્ર વ્યવહારઃ પ્રવતે ॥ જાનાતિયઃ સવ'મિદં સયેાગી નાત્રસ‘શયઃ। બ્રહ્મણ્ડસજ્ઞકે દેહે યથાદેશ વ્યવસ્થિતઃ il
આ દેહમાં સાતદ્વીપેાથી યુક્ત એવા મેરુ, સવ'નદીઓ, સાગરા, પતા, ક્ષેત્રે, ક્ષેત્રપાલા, ઋષિઓ, મુનિઓ, નક્ષત્ર, ગ્રહા, પવિત્રતીર્થાં, દેવતા (મહાચૈતન્ય)થી અધિષ્ઠિત પીઠ, પીઠદેવતાઓ, સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ સ્થિતિવિનાશ કરનારા બ્રહ્માદિ, પરિભ્રમણુ કરનારા સૂર્ય ચંદ્ર, આકાશ, વાયુ, અગ્નિ, જલ અને પૃથ્વી વગેરે ત્રણે લેાકની અંદર જેટલી પણ સસ્તુએ છે, તે બધી આ દેહમાં છે. દેહની મધ્યમાં મેરુ અને તેને વીર્યંને ઉપરની સવ વસ્તુએ રહેલી હાવાથી આ દેહ વડે સર્વાંત્ર વ્યવહાર પ્રવર્તે છે. (?) આ બધું જે જાણે છે, તે બ્રહ્માંડનામક દેહમાં ઉચિત

સજ્જન સમર્થ રીતે વ્યવસ્થિત (રહેલા ) ચાગી છે, એમાં સદેહ નથી.
મનુષ્ય શરીરરૂપી પિંઢ વિશાળ બ્રહ્માંની પ્રતિભૂતિ છે. જે શક્તિ આ વિશ્વને ચાલુ શખે છે તે સઘળી આદર્ષમાં વિદ્યમાન છે. આ કારણે સ્થાને સ્થાને મનુષ્ય દેહના મહિમા ગાવામાં આવે છે.
જે પ્રકારે સૂમડલના આધાર મેરુ પવત છે તે પ્રકારે મનુષ્ય દેહના આધાર મેરુદડ અથવા કરાર રજુ છે. કરાડ રજ્જુ તેત્રીસ્ર અસ્થિખડાના જોડાવાથી બન્યું છે. કરાડ રજ્જુ અંદરથી પોલું છે અને નીચેના ભાગ નાના નાના અસ્થિર ખાના છે. ત્યાં કંદ છે અને તેની આસપાસ જગતના આધાર મહાશક્તિ રૂપ કુંડલિની અથવા પ્રાણ શક્તિ રહે છે.
શાક્તાનંદ તર’ગણી'માં કહ્યું છે કે,
હવે પિંડ અને બ્રહ્માંડની એકતાને કહું છું તે સાંભળે. પાતાળથી સ્વર્ગાદિ પયત જેટલા લેાક છે તે સવ તથા સાત દ્વીપ, સાત સાગર, અષ્ટ કુલાચલ અને આદિત્યાદિ ગ્રહ જે કંઇ બહાર બ્રહ્માંડમાં દેખાય છે તે સવ શરીરમાં વિદ્યમાન છે.
આ સવને પેાતાના શરીરમાં જે જાણે છે તે મનુષ્ય સવ સિદ્ધિઓના સ્વામી થાય છે. ચાદ ભુવન
Inner Cosmos.
નિર્વાણું તત્ર, તત્ત્વસાર તથા પ્રાણતેષણી તંત્રમાં કહ્યું છે કે,
હે દેવી! શરીરમાં જે જે સ્થાનમાં જે વસ્તુ જ્યાં જ્યાં છે તે સાંભ—લાક, જીવલેાંક, સ્વગ લેાક, મહાક, જનલેાક,

Page #1129

યાગ સ્વાધ્યાય
તપલાક અને સત્યલેક એ સાત લાક કહેવાય છે. તલ, તલાતલ; માતલ, રસાતલ, સુતજ્ઞ, વિતલ તથા પાતાલ એ સાત પાતાલ છે. સસ લેાક અને સમપાતાલ મળી ચૌદ ભુવન કહેવાય છે.
મૂલાધારમાં ભૂલેાક, સ્વાધિષ્ઠાનમાં ભુવર્ણાંક, નાભિમાં સ્વગ લેક, હૃદયમાં મૉક, કઠમાં જનલેક, લલાટમાં તપટેક, અને બ્રહ્મરન્દ્રમાં સત્યàાક છે. આ પ્રકારે કટિદેશથી ઉપરના સ્થાનમાં પૃથક્ પૃથક્ ઉપર આ સાત લે છે. પગના તળીયે તલલાક, પગના ઉપરના ભાગમાં તલાતલ લાક, બન્ને જ'ઘાનાં મધ્યમાં સુતલલેક, જાનુ મધ્યમાં વિતલલેક, અને ઉરૂ મધ્યમાં પાતાલ વાક છે. આ પ્રકારે સપ્ત પાતાલ કહેવાય છે. નીચેના સાત પાતાલ અને ઉપરના સાત લા* મળી ચૌદ ભુવનેનું નામ બ્રહ્માંડ છે.
સત દ્વિપ, સપ્ત સમુદ્ર, અષ્ટ કુલાચલ
Within and Without
હે દેવી, પૃથ્વી પરનાં સાત દ્વીપ અને સાત સમુદ્ર શરીરમાં છે, તેના નામ અને સ્થાન કહું છું-જમ્મૂ દ્રીપ, શાક દ્વીપ, શાલ્મલીદ્વીપ, કુશ દ્વીપ, કોચ દ્વીપ, ગામય દ્વીપ, અને શ્વેત દ્વીપ, પ્રત્યેક દ્વીપની આસપાસ એક એક સમુદ્ર છે. હવા, ઈક્ષુરસ, મદિરા, ધૃત, દહીં, દૂધ, અને જાના સમુદ્ર છે.
અસ્થિ સ્થાન માં જ બુદ્વીપ સ્થિત છે. માંસમાં કુશદ્વીપ, શિરાઓમાં ક્રાંચદ્વીપ, શરીરના સર્વ સધિસ્થાનના રક્તમાં શાકદ્વીપ તેની ઉપર ચામડીમાં શામલી દ્વીપ,

૧૦૬૯ લેમ સમુહમાં ગેામયાક્ષ દ્વીપ અને નાભિમાં વેત પુષ્કરદ્વીપ છે.
શરીરમાં સાત સાગર આ પ્રમાણે છે. પ્રસ્વેદ યા મૂત્રમાં ખારા જલના લવણ સમુદ્ર છે. શુક્રમાં દૂધના ક્ષીરસાગર, મજ્જામાં દહીનેા સમુદ્ર તેથી પર મેદમાં ધૃતના સમુદ્ર કહેવાય છે. નાભિ દેશના રક્તમાં ઇસુ૨સના મીઠા સમુદ્ર છે. અને રક્તમાં સુરાના સમુદ્ર છે. આ પ્રકારે શરીરમાં સસ સાગર છે.
હવે તી રૂપ અષ્ટ કુલાચા (આઠ મોટા પર્વત) માટે કહું છું.
મેરૂ દડમાં સુમેરૂ પ'ત છે, પીઠમાં હિમાલય છે, વામસ્કન્ધમાં મલયાચલ અને દક્ષિણસ્કન્ધમાં મન્દરાચલ છે. જમણા કાનમાં વિંધ્યાચલ અને ડાબા કાનમાં મયનાક પર્વત છે. લલાટના મધ્ય દેશમાં શ્રીશૈલ પર્વત અને બ્રહ્મપાટમાં મહાન કૈલાસ પર્યંત છે.
નિર્વાણતત્ર, તત્ત્વસાર તથા પ્રાણ તેષણી તંત્રમાં કહ્યું છે કે,
આ શરીરમાં ગ‘ગા, યમુના, સરસ્વતી, ગેાદાવરી, નમ'દા, સિન્ધુ, કાવેરી, ચન્દ્રભાગા, વિતસ્તા અને ઈરાવતી ઈત્યાદિ નદિઓ છે, શરીરમાં ખેતેર હજાર નાઢિચ છે તે સ' નદી અને નરૂપે વહે છે, આ શરીરમાં પ ્ તિથિ, સાતવાર અને સત્તાવીશ નક્ષત્ર, રાશિ તથા મઠ્ઠાવીસ ચેગ, સાત ણુ, ગ્રહ-ઉપગ્રહે સમગ્ર નક્ષત્ર મંડળ સાથે તેત્રીસ કોટિ દેવતા આ શરીરના સવ અગેામાં પેાત પેાતાના સ્થાનમાં નિવાસ કરે છે.
શરીરમાં પાંચ પ્રાળુ, મન, નાદ, બિન્દુ, કતા ચેતિ તથા ષટ્ ચક્ર, મેરૂદંડ

Page #1130

સજજન અભિગ અને ઉઝીયાન, જાલંધર, ગિરિ અને સુષ તે સરસવતી કહેવાય છે. જે કોઈ શ્રી હક મહાપીઠ આદિ સર્વ કંઈના ત્યાં નાન કરે છે તે સર્વ પાપથી મુક્ત મધ્યમાં સ્થિત છે.
માય છે. - શરીરસ્થ હદયાકાશમાં અનંત ગંધર્વ,
શરીરમાં ત્રણે નાનું ઉત્તિ સ્થાન કિન્નર, રણ, વિલાધર, અસરા, ગુહ્યક આદિ
મહાપાર કમલ છે. મલાધારથી નીકળી નાના પ્રકારની જાતિના દેવતા નિવાસ કરે
1મય સ્થિત આજ્ઞાચકમાં ત્રણેનો સંગમ છે અને અનેક પ્રકારના તીર્થ દેહમાં છે.
થાય છે, આ ત્રિવેણી ચેગ છે. અહિંથી કારણ કે પ્રકૃતિ પુરૂષરૂપ આ માનવ
ઈ પિંગલા-ગંગા યમુના શ્વાસ પ્રશ્વાસથી દેહમાં બ્રાહ વિ અને શિવ બિરાજે ' બહાર વહે છે, અંદર સુષસ્થા–સરસ્વતી છે. અનંત સામમિતિનું જ્ઞાન આપનાર સુસ રી સહસ્ત્રારમાં સમાય છે. પ્રકાશ સર્વદા હદયમાં રહ્યો છે. ઘણાં માં કયામલ તંત્ર-પટલ ૨૧ માં જે શું છે તે સર્વે દેહમાં છે.
મૂલાધારમાં રહેનારી થાત્મિકા ઈ ત્રિવેણી સંગમ
નાવે અને સૂર્યાત્મિકા પિંગલા નાહ All Sacred Places are inwithin
ગંગા યમુના રૂપથી તથા સુષષ્ણ સરશિવસંહિતામાં કહ્યું છે કે,
સ્વતી રૂપથી વહે છે. સ્વર્ગમાં મંદાકિની આ રૂપ બ્રહોમાં જેવા લાયક અને
ગંગા વગેરે જેટલા તીર્થ છે તે સર્વ જાણવા લાયક પણ સ્થાને છે જે સવનું
શરીરસ્થ બીજા વાષિકાન ચકમાં છે. ચયાતમ કથન થઈ શકતું નથી. જે કંઈ
ત્રીજા નાજિસ્થાનના મણિપર ચોકમાં હાય-અક્ષય બાણ શ્રદ્ધાંતમાં છે તે સર્વ
પંચકા સરોવર અને કામના તીર્થ છે. પ્રમાણમાં સંલગ્ન છે તેથી પ્રાણ વડે દેખી
સૂર્યમંડલ-મધ્યવત્તી ચોથા અનાહત ચક શકાય છે, જાણી શકાય છે, તે સર્વ પ્રાણુની
હદયમાં સર્વ તીર્થો છે. કંકમાં પાંચમા અંતગત છે પરંતુ નિરંજન પરમાત્મા
વિશુદ્ધ ચક્રમાં અતીથ પ્રગટ થાય છે. પ્રાણથી પણ પર છે.
મધ્યમાં છઠ્ઠા આજ્ઞા ચક્રમાં માનસરોવર, જ્ઞાન સંકલિની તંત્રમાં કહ્યું છે કે, બિન્દુસરોવર, પંપાસરોવર અને નારાયણ
આ તીર્થ” અને “તે તીથ' કરતા સરવર છે. અહિં કાલિકુંડ તીથ તથા જે તામસીક લોકો જામે છે અને આત્મ- કલાયર સામેશ્વર મહાદેવ છે. તીથને જાણતા નથી તેઓ કઈ રીતે આ તીર્થોમાં કુંડલિનીના જાગરણથી ત થશે !'
માનસિક દિવ્ય નાન થાય છે. ત્યાં ગંગા યમુના અને રાવતીને પેગ શિખોપનિષામાં કહ્યું છે કે, સંગમ થાય છે તે પ્રયાગ તીર્થ છે.
શરીરમાં જે તેર હજા૨ નાડીઓ છે રુદ્રયામલ તત્ર-પટલ ૨૫ માં કહ્યું છે કે, તે સર્વે તીરૂપ કહેવાય છે, પરંતુ હા, - ઈટા નાડીનું નામ ભાગીરથી ગંગા છે, પગલા અને પુણ્ય-ગંગા, યમુના, પિંગલાં નાથ તે યમુના ની છે, મધયમાં અને સરસવતી મુખ્ય તીય છે, તેમાંય

Page #1131

થાગ ગણાય
૧૭૫ સુષુમણા–સરસ્વતી મહાતીર્થ છે, આ હદય કમલની પાંખડીઓમાં કમશઃ આ સુષુમણા જ પરમ તત્વ સાથે ચાગ સૂર્ય, ચંદ્ર, અગ્નિ અને વિદ્યાનું માન કરનાર શાંભવી શકિત છે.
કરવું અને કમલના મધ્યમાં જાતિમય જે સુષમ્યાના માગથી નિરામય બ્રા- આત્મતત્વનું ધ્યાન કરી તન્મય થવું. સ્થાનમાં જવાય છે તેના દ્વાર૫ર કુંડલિની ચોગ શિખોપનિષામાં કહ્યું છે કે, શક્તિ સુતેલી છે, કુલિની શક્તિને જગાડ્યા મા લયે હો રાજગતભેમિકાઃ કમાતા વિના ત્રિવેણી તીર્થમાં નહિ જવાય. એક એવ ચતુષડય મહાયોગsભિધીયda
યેગ ચૂડામણિ ઉપનિષદ તથા રૂઇયા- મંત્ર, લય, હઠ અને રાજગ તમાં કહ્યું છે કે જેમ ચાવી વડે સહજ જૂદા જૂદા નથી. કુંડલિની જાગરણ થતાં પણે તાળ ઉઘડે છે તેમ કુંડલિની વકે યોગી આ ચારે વૈગ સ્વતઃ થાય છે. તેથી મોક્ષદ્વારને ઉઘાડે છે.
તેની “મહાગ' યા “સિદ્ધ ઉપાય એ કુંડલિની જાગરણ
સ'ના છે. Awakening
કુંડલિની શક્તિ, મન, પ્રાણ અને જ્ઞાનાસકલિની તંત્ર તથા બબાલ અને સંગઠિત કરે છે. દશનેપનિષામાં કહ્યું છે કે,
હઠગપ્રદીપિકામાં કહ્યું છે કે, મનને નિર્વિષય કરવાનું નામ સ્થાન
જેમ વન, પર્વત, નદી, સરોવર છે. નિવિષય અવલંબન, અન્ય-એકાગ્ર અને સમુદ્ર સહિત પૃથ્વીને આધાર શેષ મન કરવું તે જ ધ્યાન છે. જે ધ્યાનના (બ્રહ્માંડની શક્તિ) છે, તેમ સવ યોગ પ્રસાદથી નિસંદેહ પરમાનંદ સુખ અને અને તંત્રને આધાર કુંડલિની શક્તિ છે. માસ પ્રાપ્ત થાય છે.
* કુંડલિની, મન, પ્રાણ, નાટ અને વાયવીય સંહિતા:-હારમાં કઈ બિન્દુ આ પાંચ વિષય બ્રાંઢના તત્વનું છે કે,
જ્ઞાન કરાવે છે. યાન વિના જ્ઞાન નહિ થાય અને રૂદ્રયામલ તંત્ર તથા શિવસંહિતામાં યેગ યુક્ત થયા વિના ધ્યાન નહિ થાય. કહ્યું છે કે મૂલાધારમાં નિવાસ કરનારી યોગ સાધના વડે જેઓ સાન થાન સંપન્ન સૂમ શકિત-ઈષ્ટદેવતા-કુંડલિનીનું ધ્યાન છે તેઓ ભવસાગરથી પાર થાય છે. કરવાનું છે. સાડાત્રણ આંટા વાળીને ભાગવતના એકાદશ સ્કંધમાં કાં સુતેલી નાગ, સમાન આ સૂક્ષ્મ શકિત
મૂલાધારમાં નિખિય, નિજીવ જેવી રહેલી છે. દયાન કરનાર સુખપૂર્વક આસન માં આ મહાશક્તિ સત્વ, રજ અને તમેપ્રાણાયામ દ્વારા પ્રાણને નિરોધ કરે. ગુણની જનની છે. પ્રાણીઓમાં પ્રાણરૂપે યોગસાધના વડે અધે સુખી હદય પ્રકાશતી એ જીવશક્તિ છે, ય શક્તિ છે, કમલ ઉર્વસુખી થશે. જ્યારે મન શાંત પરબ્રહ્મ સ્વરૂપીણી મહા શક્તિ છે. અને શન્ય એકાગ્ર થાય છે, ત્યારે દયાન “શખાધ્યમયી દેવી એકાનેકાથાશતિ: સહ જ થાય છે.
શકિત કુંડલિની નામ વિતંતુ નિભા થન્ના"

Page #1132

૧૦૭૨
આ શબ્દ બ્રહ્મમંચી દેવીના રૂપની એક અને અનેક અક્ષરાકૃતિઓ છે. સ્વય. અનુભવગમ્ય આ જે શકિત છે તેનુ નામ કુંડલિની છે, જે મૂલાધાર કમલના ગલ'માં નિહિત છે અને સવ શુભકામનાઓ પિરપૂર્ણ કરનાર છે.
આ
ચૈગશિખાપનિષમાં કહ્યું છે કે આત્મશક્તિ મૂલાધાર કંદ ઉપર સુતેલી છે અજ્ઞાની તેને જાણી શકતા નથી તેથી તેમના માટે તે ભવનના હેતુ છે. યાગી આ શક્તિને જાણે છે તેમના માટે તે મેાક્ષ આપનાર છે.
આ પશશક્તિમાંથી પ્રાણવાયુ, અગ્નિ અને બિન્દુ ઉત્પન્ન થાય છે. જેના વડે નાદની પ્રવૃત્તિ થાય છે, જ્યાંથી હંમ ઉત્પન્ન થાય છે. જ્યાંથી મન ઉત્પન્ન થાય થાય છે. સવ' કામનાના ફૂલ આપનારૂં કામરૂપ નામનું પીઠસ્થાન આ મૂલાધાર કમલ છે.
આ શક્તિને કોઈ આધાર કહે છે, કાઈ સુષુમ્નાં, કુંડલિની, સરસ્વતી, આધારશક્તિ, મહામાયા, મહાલક્ષ્મી, મહાદેવી કહે છે. મા અવ્યક્ત આધારશક્તિને લીધે મન, પ્રાણ શરીરની સક્રિયાએ સંપાદિત થાય છે.
તાવત્
ગૌતમીય તંત્રમાં કહ્યું છે કે મૂલપમે કુંડલિની યાવત્ સા નિદ્રિતા પ્રત્યે । કિંચિન્ન સિદ્ધયેત મ`ત્રયાચનાહિકમ્ ॥ જ્યાં સુધી કુંડલિનીશ કિત મૂલાધારમાં નિંદ્રિત છે ત્યાંસુધી મત્ર, યંત્ર, અચ'ન વગેરે સાધના સિદ્ધ થતાં નથી.
આ કુંડલિની શકિત જ્યારે જાગૃત થઈ ક્રિયાશીલ થાય છે ત્યારે વાસ્તવિક ચેગાને પ્રારંભ થાય છે. આ સિદ્ધયોગ

સજ્જન સન્મ અથવાં મહાયોગ કહેવાય છે.
આ કુલિની શિકત વધુ, પદ અને મંત્ર આ ત્રણ શબ્દરૂપથી અને જીવન, તત્ત્વ તથા કલા આ ત્રણ અરૂપથી પ્રાશિત થાય છે.
કુંડલિની શક્તિ જાગૃત થતાં અશ્રુત શાસ્ત્રનું જ્ઞાન અને અજ્ઞાત ભાવ-સમૂહ સ્વય” પ્રકાશિત થાય છે, અને આ ભાવા વેશમાં સાધક આનંદ વિભાર રહે છે. અવ્યક્ત ચૈતન્યશક્તિથી સાધકના મનમાં સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ તથા કયારેક તીવ્ર ભાવની પ્રેરણાઓ થાય છે, પ્રાકૃતિક તત્ત્વો માપ કને અન્નુ થઇ જાય છે. તેમના સ્થાન, કાય, સ્થિતિ અને સ્વરૂપ સાધકને સ્વય સમજાય છે તથા પોતાની આવશ્યકતાનુસાર સાધક તેમાંથી આધ્યાત્મિક સહાય લે છે.
પરમશાંતિને ઉપાય આધ્યાત્મ ચેગવિદ્યા છે અને કુંડલિની જાગરણને હેતુ તે માટેનાજ છે.
પ
નાદબ્રહ્મ
Voice of the Silence
શારદાતિલકતંત્રમાં કહ્યું છે કે, સદ્ગુરૂ પાસે મંત્રદિક્ષા વડે જ્યારે સાધકમાં સ્વપ્રકાશિકા કુંડલિની શક્તિ જાગૃત થાય છે ત્યારે તે આ શબ્દ પ્રામી શક્તિથી ધ્વનિ, નાદ, નિષિકા, અધેન્દુ, બિન્દુ, પરા, પશ્યન્તી, મધ્યમા અને વૈખરી વાણીને ઉત્પન્ન કરે છે તથા વાણી અને વધુ માલાની સુષ્ટિ રચે છે.
સવપ્રથમ સાધકને લાગે છે કે તેના શરીર, મન, પ્રાણ શક્તિહીન થઈ ગયા છે, તે પણ ચેતના જાગૃતપણે અનુભવાય છે. ત્યાર પછી અંતરમાં

Page #1133

માગ સ્નાય
અવ્યકત વનિ સભળાય છે. જ્યારે કુંડલિની નાદનું રૂપ ધારણ કરે છે. ત્યારે સાધક અતરમાં વ્યકત સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ નાદનું સ્પષ્ટ શ્રવણ કરે છે. પછી નિબેવિકા અવસ્થા માં ખ્યાતિન ધાય છે. પછી અધે'દું-ચર્દ્રતા દશન થાય છે. ત્યર પછી બિન્દુરૂપ જયંતિના પ્રકાશ પ્રગટે છે. જે વડે સ` પ્રકારના નાદ સુસ્પષ્ટ થઈ પરા, પશ્યન્તી, મધ્યમમાં અનુભ્રવાય છે અને વૈખરી દ્વારા વ્યક્ત થાય છે. જાગૃત થયેન્રી આ પરમદેવતા કુંઢડ લિની શક્તિ સાધકના શરીરમાં વાસ થય મંત્રમય જગત રચે છે.
આ અનુભન્ન થતાં અત્ર પ્રતિપાલ કુંડલિની શક્તિ અને મ ંત્ર ચૈતન્યનું એકમ
સમજાય છે.
કુંડલિની જાગરણ થતાં સાષકને પ્રથમ કૃતિ રૂપ પ્રણવના એ ધ પરાવાણીમાં થાય છે, અને પ્રણવ ત:સિદ્ધ બને છે. વારાહાષિમાં કહ્યું છે કે, હસ્ત્ર હિત પાનેિ દીર્ઘા મકામઃ । આપ્યાયનઃ પ્લુતે વાષિવિવિધ ચરહ્યું નતુ
મંત્ર સ્વરાના હસ્ત્ર ઉચ્ચારણથી પાપાનેા નાશ થાય છે, દીશ્વવર માક્ષ દાયક છે અને ખ્રુત સ્વરના ઉચ્ચારલુથી શરીર-મન-પ્રભુ તૃપ્તિ લામ પામે છે, પ્રકાશિકા સમ્યક્ જ્ઞાનશક્તિ એ કુંડલિની છે.
જે શબ્દ બ્રહ્મમયી શક્તિથી નિ, નાદ, નિત્રાધિકા, અધેજું, બિન્દુ, પરા, પશ્યતિ, મધ્યમા અને વૈખરી જાણે પ્રગટે છે એ કુંડલિની છે.
જીવની જીવશ્ર્વતિ તેજરૂપ ગય ઇચ્છા, જ્ઞાન અને ક્રિયારૂપે પ્રાચિન

ઉપરના ક્રમમાં વાણી અને ત્રણ માસી પ્રષ્ટિ રચે છે.
કુંડલિની જાગરણ થયા પછી પ્રથમ સાધક અવ્યક્ત નિ માંગે છે. ” નાદ સુસ્પષ્ટ થતા મિત્ર નિત્ર શબ્દ, નીષ્ણા, ખ’શી, ભ્રમર આદ ફી પરા, પતિ, મધ્યમામાં અનુભાય છે અને
માંતના રૂપમાં વ્યકત થાય છે. રતિલક તંત્રમાં કહ્યું છે કે,
પરમ દેવતા કૃતિતી સાધકના વ્યાસ થઇ મત્રય જગત રચે છે મને મીશ મંત્રના પતિ પ્રગટે છે.
સ્થિતિમાં કેઈ પણ મન ચૈતન્ય પ્રામ કરે છે, સિદ્ધ થાય છે.
આ
- દેશમાં
નિયમાં કર્યું છે કે,
કુંડલિની જાગરણ થતાં પ્રજીવના આદ કાનાણીમાં થાય છે. પ્રણવથી જ મન સૃષ્ટિના પ્રારંભ છે. આ પ્રશ્ન અક્ષર બ્રહ્મ છે, મહાત્રેષ્ઠ છે. જેના અતરઆત્મામાં વત ઃ કુરિત થાય છે તેની સવ ઈચ્છા પરિપૂછું થાય છે. ગા ક્રમ જ પરમશ્રણ અજાન છે.
આ કર બ્રહ્મનું રૂપ છે. કાર શ્રી પંચપરમેષ્ટિનું સ્વરૂપ છે. જેમ બ્રાનું રૂપ વાણીથી વ્યક્ત થતું નથી. તેમ કાર પણ વાણીથી ભાત થતા નથી.
શ્રી પાંચપરમેષ્ઠિના વરૂપના આકારની જેમ અંતરનાં મેષ થાય છે.
ત્રિકુટી ભેદ
Beyond Nature યાત્ર ચૂડામણિ ઉપનિષા તથા યાત્ર વોચમાં હ્યું છે કે, બૅટ્સક બે¢શાપાર' ત્રિલક્ષ્ય નાગપસક્રમ સંગતેલ સભ્યનાતિતા સિદ્ધિથ ભવેત

Page #1134

tegr
નવમી પાપાર ત્રણ માત્ર પંચાય સમ્યગે તન્ન જાનાતિ સ ચાંગી નાખતા ભવેત્ા
પાતાના શરીરમાં સ્થિત પત્થર, સાળ માચાર, ત્રિસ્ય અને પંચ સામને જે સાધક સમ્યગ્ રૂપે જાણતા નથી, તેમ સિદ્ધિ કઈ રીતે પ્રાપ્ત થશે?
શાતાના તરગિણીમાં કર્યું છે કે, મહાભાર થમાં ભૂષિતા, વાધિષ્ઠાનમાં જતત્ત્વ, મણિપુરમાં તેજઅનાહતમાં વાયુતત્ત્વ, તથા વિશુદ્ધ ચક્રમાં શાકાશતત્ત્વ છે. ગા ચક્રમાં મર્જ નું સાધન મન છે. ભૂમિતત્વનું બીજ હ” છે. જાતત્ત્વનું ખીજ તુ” છે. અગ્નિતત્ત્વનું ખીજ ર યો. વાયુતત્ત્વનું ખીજ ચ°° છે. શ્રકાશતત્ત્વનું બીજ છે.
ܕܘ
પૃથ્વીતત્ત્વના રંગ પીળા છે, જાતથા રંગ શ્વેત છે, તેજતત્ત્વને રંગ લાલ છે, વાયુતત્ત્વના શ નીચે છે, ભાાશમાન રંગ સિત્ત ભિન્ન પ્રકારના છે.
ત્રિકુટી ભે' એ માત્રની પરિભાષા છે. ત્રણ ઋષિ તે સ્થૂળ, સૂક્ષ્મ અને કારણ; ત્રણ વાણી તે વૈખરી, મધ્યમા અને પતિ; ત્ર અવસ્થા તે નમ્રત, ૨૧૫ અને મૃત્યુતિ; પ્રકૃતિના ત્રણ શ્રુણ તે સત્ત્વ, રજ અને તમ ભા ત્રણન એક તે ત્રિકુટી લે છે.
નિગેાદમાંથી સિદ્ધત્વ પ્રત્યે From Unconscious to SuperconscioNS કુંતિની જાગરણની પ્રક્રિયા યાગને પ્રકાર છે. સાહાર ટિએ વિચામનાને “કૃતિનીન” શમ્યાં મરૂપ ર થશે.

સજ્જન સમ
મૂલાધાર ક્રમલમાં સુતેલી કુંડલિની એ સુષુપ્ત અથશક્તિ છે. આ સુતેલી ચેતનાને લગાડવાની છે મૂલાધારમાંથી સહસારમાં કુંડલિનીનું ઉત્થાન એ અજાગૃત મન Unconsclous Indનું પરિપૂર્ણ જાગૃત વ્યવસ્થા Superconscious ભાષમાં દીકરણ છે.
નિગેહમાંથી સિદ્ધત્વ પ્રત્યે, મિથ્યાત્વમાંથી ફૈશલ્ય પ્રત્યે, મૂર્છામાંથી જાગૃતિ પ્રત્યે, મૂલાધારમાંથી સહસાર પ્રત્યે, જીનવમાંથી શીષત્વ પ્રત્યે, સસારમાંથી મામ પ્રત્યે જવાના માર્ગનું સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન થયા પછી સાધના સરળ અને છે.
સદગુરૂ પાસેથી પાતાની પ્રકૃતિ અને પાત્રતા અનુસારનું સાધનાનુ` માગદશન પાર કરી લેવું.
સદગુરૂની હાય વડે–કુપા વડે જ આ માગનું પ્રત્યેક પગલું સહજ અને છે. સવ ધમ થાનોએ અને ઉપદેશરાએ આા સત્યનો સ્વીકાર કર્યાં છે.
‘ઉતરેતાત્મનાત્માનમ્' (આમાવર્ડ ગાત્માના ઉદ્ધાર કરવા) એમ કહેનાર શ્રી શબ્દાચાય પણ ‘ઉપસીદેર્ગુરૂં પ્રાજ્ઞમ’ (પ્રાજ્ઞ ગુરૂ પાસે જિજ્ઞાસુએ જવું) તથા ‘તમાશષ્ય ગુરૂ ભકત્યા' ( ભક્તિ વડે તે જીરૂન' ભાવન કરીને આત્મતત્ત્વનું જ્ઞાન સ...પાદન કરવું) એવા આગ્રહથી ઉપદેશ આપે છે. તેઓ કહે છે કે દ્ર્ષ્ટાંતે નૈવદૃષ્ટ:' (અતરાત્માના અનુભવજ્ઞાનને પ્રગટાવનાર સદગુરૂને ત્રણ ભુવનમાં કાઇ ઉપમા આપી ચાતી નથી).
પૂ. શ્રી યોવિજયજી મહારાજ ભ્રમક્તિના શાસક મોહની સત્યાયમાંમાં હે..,

Page #1135

મકિતદાયી સુરત ૫૦ જુવાર ન થાય, મહાવ્રતની આરાધનામાં અટગામ લવ કેડા કેડે 'કરી કશ્તા કટિ ઉપાય. . spiritual Visualizations - વર્ણન કરવામાં આવે છે તેવા કે યમનિયમના વિકાના પ્રયાસ માનવતાના અંદરના ભાગમાં જવાનો પછી જ આ થઈ જાય અને પ્રાંત કઈ અર્થ નથી.
જીવન પવિત્ર બને ત્યારે ગાયના - જે મહર્ષિઓએ આ વર્ણન કર્યા છે. મગામ થાય છે. તેમને જે ધાયું હેત તે માનવ ની આસન એ સાપનાના ભાગમાં યિતા અપના પ્રત્યે ભાગનું તથા સમ છે. આસનની વિલિ થતાં એક પ્રકારને રક્તવાહિનીઓનું પણ વન તેઓ અનિર્વચનિય આનંદ અનુભવાય છે અને કરી શકત.
ચિત્ત પ્રરિત થાય છે. પછી પ્રાણાયામની ચકેનું બા વન ત ની થાપના કરવાની છે. અપની હકિકતનું નથી. (now factual સંયમની શારાપનામાં ના ગમ diagram of body's Interior) will નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ મા ખો હકિકતનું વર્ણન એગના હતમાં સહાય હજ માવા જય • ન થઈ શકે
પ્રાણાયામની સાધના કરનાર નાદિનું આ વન ઇકિયોના વેતનથી તવ સાગર પાસેથી સમય પ્રમાણે ભિન્ન થઈ વિચાર તથા ભાવનું ન સમજી લેવું. કરવામાં અત્યંત ઉપગી છે. ઇક્રિયેથી, મવાલારમાંથી સાઢ ગણ લાખ નાડિયા મનથી, ચિત્તથી, અહંથી લિઝ થઈ નીકળે છે. તેમાં ૧૪ ના િમુખ્ય છે. વયનો પરિચય કરાવામાં અત્યંત ઈ, પિંગલા, શ્રમણા, ધારી, G2130 2. Only a diagram of the હક્તિજિબ, ક, સરસવતી, પૂષા, body interior with but a superficial શખિની, પયરિવની, વાણી, અબુધ, resemblance to real anatomic con
વિવેદી અને યશસ્વિનો આ ચૌદ ditions, is capable of exteriorizing નામિાં ઈડા, પિંગતા, સુષમ્ય મુખ્ય the sensations.
છે. નાશિક્તિ Nervous Power પ્રાણાA picture reflecting the Inte
યામ દ્વારા કેન્દ્રિત બને છે. rlor of the body as it really is might at best facilitate the
પ્રાણાયામ પછી પ્રત્યાહારની પારણ
વિશેષ કઠિન છે. પિતાપિતાના ગ્રાહા awakening of sensations. But It would never succeed in separating
વિષયને ત્યાગ કરીને ઈદ્રિય અવિના them and therewith the body itself, અવસ્થામાં ચિત્તને વશ થાય તે from the onsciousness of the પ્રત્યાહાર છે. subject.
દ્વયે સ્વભાવથી વિષયે તરફ ફેડ The Destiny of the Mino છે. દિને આ વિષયાથી નિવૃત્ત
William S. Harus . કરવી તે માયાહાર છે

Page #1136

નું પ્રત્યાહારતું સાધન કઠિન છે પરંતુ
જે સાધકની સંયમ શક્તિ વિશેષ ૮ થઈ હોય છે એટલે કે, કુલિની શક્તિ મૂલાધાર, પાર્ષિયાન અને મણિપુર ચકને કેદ કરી અનાહતમાં પહોંચે છે તેને પ્રત્યાહારનું સાધન શ૩ છે.
ભૂઃ તથા સ્વ. આ ત્રણ લોકને સંબંધ મલાયા, વાવિવાન અને મણિ પૂર ચક ચાય છે. આ ત્રણ લેકમાં સર્વ કામના, પાનાની જાલ છે. કવિની શકિત જ્યારે ત્રણ બને છેતી અનાહતમાં પહેચે છે ત્યાગ કામના, વાસનાને જાય
અન્ય વિષયથી ચિત્તને નિવૃત્ત કરી એક વિષયમાં સ્થિર કરવું તે ધારણા છે. ધાણાના અયાજથી ચિત્ત એકાગ બને છે. ધાણા સિવા૨ થતાં તે ધારણાજ કમશઃ ધ્યાન રૂપમાં પરિણત થાય છે.
કયાકામાં ચિત્ત વૃત્તિનો તાન પ્રવાહ બયાન” કહેવાય છે. - ચિત્ત દ્વારા આત્મારૂપનું ચિંતન કરવું તે સ્થાન છે.
કોઈ વિશિષ્ટ તીથરભગવંતનું કે પકમાં શ્રી જન-પ્રતિમાનું ધ્યાન તે સગુણ સ્થાન છે.
પરબ્રાનું અથવા સહારમાં પરમવિશુદ્ધ આત્મસ્વરૂપનું દહન કરવું તે નિશ સ્થાન છે. સ્થાન, આસન, દિશા અને સમય
Preliminaries સ્થાન -માધના માટે એકાંત કથન ઉચિત છે. સાધનાનું સ્થાન પવિત્ર હેવું જોઇયે.
ત્યાં નિત્ય નિયમિતરૂપે સાધના કરવામાં આવે છે તે રવાના કેટલાક સમય પછી દિવ્યશકિતથી પૂર્ણ બને છે. કઈ કાબુથી સાધકનું મન ચંચલ બની જાય તે પણ તે સ્થાનમાં આવતા ત્યાંના વાતાવરણને પ્રભાવથી ચંચલતા તરત દૂર થાય છે. - સાધનાગૃહ સાધકે પોતાના હાથે જ સાફ કરવું જોઈએ તથા આ સ્થાનનું શરમ થાતાવરણ ખંડિત ન થાય તે માટે કાળજી રાખવી જોઈએ.
આસનઃ-બેસવા માટેનું આસન એટલું હબ પહાલું હોવું જોઇએ કે સાધનાના સમયમાં સાધકનું શરીર જમીનને ન અડે. સાધન વડે સાધકના શરીરમાં જે વિદ્યુત ઉત્પન્ન થાય છે તે શરીરનું અંગ જમીનને અડવાથી તે અંગની વિધત શનિ ચાલી જાય છે અને ધીરે ધીરે સાકમાં શિથિલતા આવે છે.
શિ–મોક્ષની છાવાલા સાધકે ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખીને બેસવું જોઈએ.
વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ ઉત્તર દિશામાંથી પ્રાપ્ત થતાં ચુંબકિય વિદ્યુતપ્રવાહ Magnetic currents મનને સ્થિર કરવામાં વિશેષ સહાયક બને છે.
સંસારમાં ઉન્નતિ ઈચ્છનાર સાધકે પૂર્વ દિશા તરફ મુખ રાખીને બેસવું જોઈએ.
સમય:-નિત્ય નિયમિત રૂપથી દિવસમાં ચાર વાર સાધન કરવાનું કહેવાય છે.
પ્રથમ બ્રાહ્મ મુફત માં સૂર્યોદયની ૧ કલાક પ૬ મિનિટ પહેલાં, બીજીવાર પર, ત્રીજીવાર સૂરત પછી, જેથીગર માય પાત્રો પછી સાધના કરવાથી શીદ આપન થતી બને છે.

Page #1137

વાગ સ્વાધ્યાય
રાત્રીએ બાર વાગ્યા પછી સૂર્યોદય સુધી જે કઈ સાધક એકાગ્ર ચિત્તથી નિષ્ઠાપૂર્વક સાધન કરે તે અવશ્ય સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે. - સાધનાના આગળના અંગો સિદ્ધ થયા પછી જ મન સહસ્ત્ર માં સ્થિર થઈ શકે છે તથા પૂર્ણ વિશુદ્ધ પ્રેમભાવને દય થાય છે અને હદય અનિર્વચનીય અ નંદથી ભરાઈ જાય છે.
ચમાં ધ્યાન
Medications માત્ર પુસ્તકો વાંચીને સાધનાના માગમાં આગળ વધવાની જમણા કોઈ ન રાખે.
સદગુરૂ પાસેથી અથવા અનુભવી કહયાણમિત્ર પાસેથી આ અંગેનું માર્ગ દશન સ્પષ્ટ કરી લેવું. આહે સ્પષ્ટપણે ખાનને કોઈ વિધિ દર્શાવ્યું નથી કારણકે અનુભવી ગુરૂ સાધકની યોગ્યતા અનુસાર તેની સંયમ આરાધનામાં સહાયક બને તે પ્રકારને સમ્યક માગ તેને દશાવશે. તે જ વિશેષ ઉચિત તથા હિતકારી છે. - પરમ આત્મવિશુદ્ધિના હેતુને લક્ષમાં રાખીને અધ્યવસા અધિક નિમલ અને તે માટે વિશ્વો કારી શ્રીજીનેશ્વર ભગવડ તેની આજ્ઞાને દ્રઢ પણે અનુસરી સદગરએ દર્શાવેલી વિધિ અનુસાર જ સાધકે ધ્યાન કરવું
અહિંતા માત્ર અંગુલી નિશ કરીએ છીએ.
આસન પર બેસીને સાધકે ધ્યાન શરૂ કરતાં પહેલાં શ્રી જિનેશ્વર ભગતને અત્યંત ભાવપૂર્વક પ્રણામ તથા પ્રાર્થના કરવા જોઈએ.
પ્રાર્થનાના કે સ્તુતિના કે આવાયક સૂત્રના શબ્દ તમે જ્યારે ઉચ્ચાર ત્યારે જાણે સ્વર્ગનું સુખ આ શબ્દોમાં ભર્યું હોય તે રીતે અત્યંત ભાવથી ઉચ્ચારે. શબ્દ તમે જીભ ઉપર મૂકયા છે તેમ નહિ પણ જાણે તમે તમારી સમગ્રતા સાથે આ શોમાં પ્રવેકયા છે તે રીતે ઉચ્ચારે.
પ્રાથના સમયે સાધકની આંખમાંથી આંસુ ઝરતા હોય અને હૃદય પુલકિત બન્યું હોય.
આસન સ્થિર કરી મન એકાગ્ર થયે આંખ બંધ કરી ધ્યાન કરવું જોઈએ,
અસંખ્ય ચન્દ્રોના તેજથી અધિક શાંત અને અસંખ્ય સૂના તેજથી અધિક ઉજજવળ જ્યોતિ પ્રકાશી રહી છે.
આ અલૌકિક જાત અત્યંત શીતલ અને અત્યંત પ્રકાશિત સુમધુર છે.
જાણે શ્રી તીર્થંકર ભગવંત પ્રત્યક્ષ બિરાજમાન છે. અતિ સુંદર, અતિ કમનીય, અપાર કરૂણામય છે. તેમની પ્રસન્ન રુદ્રા છે.
તેમના સર્વાંગમાંથી અત્યંત શુષ સુમધુર સિનગ્ધ પ્રકાશ નીકળી રહ્યો છે
ભગવાન એટલા પ્રેમમય, નેહમય, આનંદમય, વાત્સલ્યમય, કરૂણામય છે કે ચૌદ રાજકમાં કઈની સાથે તેમની તુલના થઈ શકતી નથી. '
ભગવંત અતુલિનિય છે. '
અહિં માત્ર દિશા સુચન તરીકે આધારચક્રમાં શ્રી સુવિધિનાથ ભગવંતનું, ધ્યાન, સવાધિન ચક્રમાં શ્રી પાર્શ્વનાથે ભગવંતનું ધ્યાન, મણિપુર ચક્રમાં શ્રી મુનિસુવ્રતવામિનું ધ્યાન, અનાહત ચક્રમાં શ્રી નેમનાથ ભગવતનું ધ્યાન, શિવરામ

Page #1138

શ્રી ચંદ્રપ્રભુસ્વામિનું ધ્યાન, આજ્ઞાચક્રમાં T -એગમારા અને અગમાગને લે. શ્રી શાંતીનાથ ભગવંતનું ધ્યાન અને –લે વિજ્ઞાન, wથીનું જય સાપારમાં શ્રી યમપ્રભુનું ધ્યાન - તથા બ્રહ્મગ્રંથી, વિષ્ણુગ્રથી, હાથી. હશાવ્યા છે,
-પિપિલિકામાગ અને વિહંગમમાર્ગ: હા ચોમાં શ્રી પંચપરમેષ્ટિ- -દેવતત્વ, ગુરૂત, મંતવનું ભગવતેમાંથી જે જે પરમેષિનું અથવા
ય. છે જે તીથાનું અથવા જે જે મંત્ર
-ભક્તિ અને પ્રપતિને વારિપદનું અથવા જે જે તત્વનું અથવા જે
પિક છે તથા ભક્તિ રોગમાં વસે જે માતાઓનું માન સાગુરૂ સુચવે છે
આત આ મરાવે છે. પાન કામ, તેમાં ઘણા ઉતા રહો રહેલા છે.
-શુકલ, નીલ, પતિ પ્રણાવતી હય તે તે ચા સાથે તે તે તીર્થંકર
અને લેયાશુતિ. ભગવંતના વણને, લાંછનને, અધિષ્ઠાયક
-મતિ, શ્રત, ગવધિ, મનાય દેવાદેવને તથા તેમના વાહન, બાચિતો,
અને કેવને પ્રકાશપુંજ. . સુખ આદિને જે કંઈ ગૂઢ સંબંધ છે તેના
-અષ્ટાંગયેગ અને ગિઓિને
સમય.. સમ આયાત્મિક અર્થો માગુરૂ ઉપાશે.
-રાગના પમ તથા આવયોગની પરિભાષા
વક વચ્ચેને લૌકિક લોકોત્તર જે. Inner Pictograms
-પંચશ્વર તજ, રા ય તા. સાગરના સોગ્ય માર્ગદર્શન નીચે
-મૂદ્રા, મુદ્રાઓ સાથે સંવ જ્યારે સમ્યક પ્રકાર ધ્યાન માગમાં પ્રવેશ
તરને સંબંધ. થાય છે ત્યારે રોગની જટિલ પક્ષિાષાના
-પકડન જ સહજ ઉઘડે છે અને શબ્દો
-સપકણિ આરહ પાછળના અર્થોનું તરવ પશે છે.
-અજ્ઞાની રાતભૂમિકા પ્રત્યેક ચકના પત્રોની સંખ્યા ચારના -અષ્ટ મહાસિરિ ગ, ચક્રના સ્થાન, પત્રમાં રહેત્રી -અધમુખ સહસાર અને સુખ માતૃકા, ચકના તત્વબીજ, ચાની સાર દેવીઓ, ચકના મબીજ, ચોના નામ -પરકાયા પ્રવેશ આટલા, આ પ્રમાણે, આવી રીતે શા -નાયા ક૫ માટે છે?
-કુલકુડલિની ઉથાન દ્વારા શિ. સમર્થન અને કલિની જાગ૭ શક્તિ યોગ થથી અને ચકને સંબંધ -શક્તિપાત રહસ્ય
-કમર ગુહા શ્રી રાજનાથ ભગવતની પ્રતિમાઓમાં -અ-ક-૧ વિચા પનીરણ છેકલિની એની સસ છે? -શેલેશીકરણનું હw

Page #1139

યાગ કાય
શ્રા પારિભાષિક શઠ્ઠાના પ અા ઉઘાડવાના પ્રયત્ન યોગ સ્વાધ્યાય' પછીના ચેઇંગ મનુપ્રેક્ષા' નામના ગ્રંથમાં કરવામાં આવ્યા છે.
સ્વાધ્યાય માટેની કઇક સામગ્રી યોગ વાધ્યાયમાં રજી થઈ છે. આામાંના અનેક મહત્ત્વના વિષયે પની વિચારણા ‘ચૈગલનુપ્રેક્ષા'માં પ્રાપ્ત થશે.
કુલકુંડલિની, શબ્દબ્રહ્ન, શક્તિપાત, શિવશક્તિસયાગ જેવા શબ્દોથી ભય પામવાનું કે ભડકવાનું કઇ કારણ નથી. સદગુરૂના સાનિધ્યમાં સ્યાદ્વાદરષ્ટિએ ૫૨મ ઉપકારી શ્રી વીતરાગ ભગવતીની વાણીની અનુપ્રેક્ષા કરનારને યાગની ભીન્ન ભીન્ન પરિભાષાનું સમ્યગ્ સ્વરૂપ સ્પષ્ટ થાય છે. ત્યારે પૂ. શ્રી જિનદ્રગણિક્ષમાભ્રમણના *ધ્યાનશતામાં દર્શાવાયેલુ જિનાજ્ઞાનું સ્વરૂપ પ છે.
મંત્રસાધના Mantra Yoga મંત્ર સાધનાના અબજપણ યાચની
સાથે જ છે.
મત્રોમાં અદ્ભુત સામગ્ય રહેલું છે. આ શક્તિ સામને પ્રગટ કરવા માટે *ત્ર સાધના અનુશન સિદ્ધ ઝુરૂના દર્શાવ્યા સુજમ થવી જોઇએ. માત્ર પુસ્તકો વાંચીને “મતિ ૪૫નાનુસાર મત્ર ગણુનાશને સફળતા પ્રાપ્ત ન થાય તેથી મત્રશક્તિમાં સડેટ કરવા ચેમ્પ નથી.
પ્રત્યેક અક્ષરમાં શક્તિ રહેતી ર્યું છે કે, નિશ્રી જમક્ષ

નાસ્તિ, નાસ્તિ સૂચનોષપાસ
r
નિષના પુથ્વિ નાસ્તિ,
આમ્નાયા ખલું au પ્રત્યેક અક્ષરમાં શક્તિ છે. પ્રત્યેક વનસ્પતિ ક્રાઈ રામનુ ઔષધ છે. પૃથ્વીમાં મન ભરેલું છે, શામ્ભાય એટલે તે માટેની ચગ્ય પ્રક્રિયા પ્રાસ થવી ફૂલ છે.
ચૌદ પૂર્વમાં જિલ્લા પ્રવાહ નામના પૂર્વમાં અનેક વિદ્યાઓ હતી. જૈન માન્યતાનુસાર મા અનેક વિદ્યાઓમાં નીચે રાખેલી સેળ વિદ્યાએ મુખ્ય છે. ૧ રહિણી, ૨ પ્રજ્ઞપ્તિ, ૩ ના શૃંખલા, ૪ વજ્ર કુશી, ૫ અપ્રતિચા, નદત્તા, છ કે.ડી, ૮ મહાકાલી, આ ગૌરી, ૧૦ ગાંધારી, ૧૧ મહુજવાલા, ૧૨ માનની, ૧૩ વૈઢ્યા, ૧૪ અશ્રુસા, ૧૫ માનસી, અને ૧૬ મહામાનસી ના સેાળ વિદ્યાઓની અધિષ્ઠા ચક્ર સાળ ની પણ એ જ નામની માનેલી છે.
શ્રી દેવતાષિષ્ઠિત તે વિદ્યા અને પુરૂષ દેવતાષિષ્ઠિત તે મત્ર એમ કહેવાય છે. પઢામાદિ વિધિ સાધ્યુ તે વિા અને જેમા પાઠ કરવા માત્રથી જ કાય ની સિદ્ધિ થાય તે મન એમ કહેવાય છે.
અહિં પૂજયશ્રી જિનપ્રભસૂરિ વિરચિત ‘આચાબીજ(MU) ૩૯૫' ૨જુ કરીએ છીએ.
શ્રી જિનપ્રભસૂશ્મિ મા સૌરકલ્પના ‘માચીજમહતા ૫'માંથી ઉદાર ચા ઢાવાના દોષ પ્રમ શ્યામાં છે.
થ્રીશ ડેરામાં ગાયનીચના

Page #1140

noun
સકાલ્પ Way of Cosmic Sound માયાબીજમ્મુ ઉત્પાત્ શ્રીજિનપ્રભસૂ-િભિઃ। લોકાનામુપકારાય, પૂર્વવિધા પ્રચ તે
આચાય ભગવાન શ્રીજિનપ્રભસૂરિ વડે ‘માયાખીજ બૃહતક૯પ'માંથી કાના ઉપકાર માટે પૂર્વ વિદ્યા કહેવાય છે. સુપ્રકાશે તામ્રમયે, પટ્ટે માયાક્ષર' ગુરુ । કાતિ' પરમાત્મમમલ' લભતે સ્ફુટમ્
k
જે સુપ્રકાશિત તાંબાના પઢ ઉપર માટા 'કાર કરાવે તે નિમલ એવા પરમાત્મપણાને નિશ્ચયથી પામે છે (?) ધ્યાનાશ્રયે યથાસ્નાય', શુભાશુભ લૈદયઃ । તથડ વસુ'ભેદેન, કાય કાલે પ્રજાયતે
ક્રાય કાલે આમ્નાયને અનુસારે ( વિધિપૂર્વ) જુદા જુદા ધેાંથી ધ્યાન કશ
આ (મ`ત્રરાજ) શુભાશુભ કુકના (?) ઉદયને કરનારી થાય છે.
પીયા સત્તિયૌ શુકલ પક્ષે દ્રષકે તથા। કારયેત્ સવ નૈવેધ પચામૃત સમન્વિતમ્॥ પકવાન્નાન વિવિજ્ઞાન્ ચાન્યાના ચેત્સુમનાંત્રિ સર્વે કર્ણ : લે સર્વે સર્વે વન્ત્રઃક્રયાણક સુવર્ણ-ન-રૂમૈસ, કપૂત સુગન્ધિનિ પ્રતિષ્ઠા દિવસે પૂજ્યે, મન્ત્રરાજ: શુભાશયૈઃ
:
'
શુકલ પક્ષની શુભ એવી પૂર્ણાં (૫-૧૦-૧૫) વિથિઓમાં તેમજ ઉત્તમ પ્રકારના ચદ્ર ખલમાં ૫'ચામૃતથી સહિત સવ' પ્રકારનું નૈવેદ્ય, વિવિધ પ્રકારના પકવાન્નો કરાવવા તથા સુંદર પુષ્પા મ'ગાવવાં તે સવ વર્ડ, અને સર ધાન્ય વડે સત્ર ફળા થર્ડ, સવ વચ્ચે વડે, સવ' યાણુકા વડે (?) સાનુ, પત્ન અને સાંતી કરે, પુર વગેરે સુગી
ચે

સજન સન્મિત્ર
વર્ષ પ્રતિષ્ઠાના દિવસે શુભ--આશયા સહિત મન્ત્રરાજ નો મની પૂજા કરવી આમ્ન મદાયક નવા, દાને ઃ સત્કૃત્ય ત શુક્ષ્મ પ્રતિષ્ઠપ્યઃ પરી મંત્રણાને નેત્ર વિપશ્ચિંતા ॥
આમ્નાય આપનાર ને નમસ્કાર કરીને અને દચિત દા થી તેમના સ્વીકર કરીને વિદ્વાન પુરૂષ માજ (‘ટ્વી’-કાર) અ'થી શ્રેષ્ઠ એવા ક કારની પ્રતિમ કાળવી॥
સવમન્ત્રનયવાચ,
સ દેવમયથતઃ / નાન્યમન્ત્રમયય સન્યાસમય-૮ તિ તીથૅરાન્ આ 'કાર સ્વયં તીથ રાજ, સર્વમંત્રમય અને સદેવમય હૈાવાથી પ્રતિજ્ઞા માટે ફે!ઇ પણ બીજા મદ્રેના ભ્યાસની એને અપેક્ષા નથી.
કૃતનાનેન સદ્ધમ (બ્રહ્મ) ચારિણા ચૈકલે.જિના) સાધકેન સદા ભાન્ય, વિજને ભૂમિશાયિના ઇ
સાધક સદા (ઉચિત રીતે) સ્નાન કરનાર, સુદ્ધમ'ને આચરનાર, એક વખત ભેાજન કરનાર અને ભૂમિપર શયન કરનાર હાવા જોઈએ. તેણે જિન (એકાન્ત) પ્રદેશમાં સાધના કરવી ઇએ.
ટ્રકમાાં બંધ નાથ', જાગૃતિ' યસ્ય માનસમ્। પ્રત્યેક પૂર્વ સેવાયાં, લક્ષપ્તેન વિધીયતે।
ષટકમના વિધાન માટે જેનું મન ઉત્સાહિત છે તેણે પત્ર' સેવામાં પ્રત્યેક ક્રમ' માટે (છ થી નમઃ' એ મંત્રને) એક લાખ વાર જાપ કરવા જોઈએ. સિત શ્રીખા લુલિનઃ સિત વસ્ત્રઃ સિતાશનઃ। સિત સદ્ધયાન જાપ અકસિત જાપા સચુત
સાધકે શ્વેત ચન્દ્નથી તૈઢનુ વિલેપન કરવું. વેત વસ્ત્ર શ્વેત (ધાન્યનું) ભેજન શ્વેત (વણ'માં) ધ્યાન અને જાપ માટે

Page #1141

વિશુદ્યાખ્યાચક્ર ષોડશદલપદ્મ
શિવા
આ
સીતા
આ
આ
શ્રીવતી
કુમારીકા
અ
અમૃત
શ્રી ચંદ્રપ્રભુ સ્વામિ
અ
ल
સુષના વા
健康
ચિત્રિણી
– બ્રહ્માડી ચક્રસ્થાન કંઠ
ગ
એશમારિકા
આ
ઈ
જ્વાલામનિીદેવી
H
地
સાત્રિકા
ઈ
ઉ
જે
ધ્યનફ ઉત્તમ વક્તા,કાવ્ય રચનામાં સમર્થ શાંત ચિત આરોગ્યવાન
બને છે.
ઊ
તિક્તા
બાલા
સરસ્વતી
આજ્ઞાચક્ર કિંદલપદ્મ
ગાંધારી
SSC
શ્રી:શાંતીના સ્વાિ
સુષના
-વા
—ચિત્રિણી
-નાડી ચક્રસ્થાન મૈત્ર
ઊર્વાદના
ધ્યાનફળ વાક્ય સિધ્ધિ
હ્રસ્તિ જિલ્ફ

Page #1142

Page #1143

માગ સ્વાધ્યાય
શ્વેત માલા એમ વપત્તુ પ્રત્યેક અંગ શ્વેત હાવું જોઇએ. સિતપો સુધાવેતે, ગૃહે ક્લમય‘(!મદ') ભવેત્ વિપત્ રાગહુતિ જ્ઞાતિ, લક્ષ્મીં સૌભાગ્યમેવ ચ। બન્યમેક્ષ ચ કાન્તિ' ચક્રમાત,કાવ્ય' નવ તથા। પુરક્ષાભ`સભા ક્ષેાભ માŘવર્યંમ ભજ્જુરમ્ ॥
શુકલપક્ષમાં કન્નીચનાથી રંગેલ વેત ઘરમાં જાપ કરવાથી વિપત્તિ અને રાગેને નાશ, લક્ષ્મી ને સૌભાગ્યની પ્રાપ્તિ, બધનથી મુક્તિ, નવીનકાવ્ય, પુરોાલ અને સભાક્ષેલ કરવાની શક્તિ અને આજ્ઞાનું ચિરકાલીન ઐશ્ચય વગેરે ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે.
કિં બડ઼કતૈનિ'શલમ્' સ્રિતધ્યાન કરાત્યઃ। સર્વ પાપક્ષય· પુંમાં નાત્ર કાર્યાં વિચારણા મહાકૃષ્ટિવંશ છે સમિધ રક્ત કરત્યયમ્। પીતઃ તાં રિપાવ કામધં સમ્યક કરત્યયમા નીલે વિદ્વેષણ ચેવેચ્ચ ટ્ટન' તુ પ્રયાગત:। કૃષ્ણવશે! ગુરે યાદરે મ્યુવિધાયક
બહુ કહેવાથી શું? આ રા' કારનુ` બાહ્ય ખાલખન રહિત એવું નિરાલ બન શ્વેત (શુદ્ધ) ધ્યાન મનુષ્યના સ પાપને ક્ષય કરે છે. વળી વિશિષ્ટ ધ્યાનના પ્રત્યેાગથી રક્ત ણુ વાળા (આ મત્રરાજ) સમ્મેહન, આકષ ણુ, વશીકરણ અને આક્ષેશ કરે છે. પીતવાળા સ્ત ́શન અને શત્રુનુ' મુખ (વચન) મધ કરે છે. નીલવવાળા વિદ્વેષણ અને ઉચ્ચાટન કરે છે. અને કૃષ્ણવ વાળે ક્ષેત્રનું મારણ કરે છે, એ નિઃસ'રેસ્ડ છે. એમાં (વચાર (વિકલ્પ) કરવેા નહી કવા મધ્યે તુ સાધ્યસ્થ ચિન્તનીયેા ગુરુઃક્રમાતા ગૃહીતસ્ય ચ ચન્દ્રક્ષ્યાકૃયા પ્રાણપ્રયાગતઃ ॥ ગાનાી દ્વારા પ્રાણાયામના પ્રયાગ

૧૦૨૧
પૂર્વી ગ્રહણ કરાયેલ શ્વાસને કુંભક કરીને (સાધકે) સાધ્યના ભ્રમધ્યમાં ‘ઢોદાર ક્રમે ક્રમે મેટા ચિંતવવા (?) સાલમ્બાચ્ચુ નિશલમ્બ,
નિરાલમ્બત્ પરાશ્રયમ્।
ધ્યાન' યાયન વિદ્યામાÄ
સાષક:સિદ્ધિમત્ ભવેત્ ॥ સાલ મન ધ્યાનમાંથી નિરાલંબન યાન કરવું, નિરાવનન ધ્યાનમાંથી પાશ્રિત ધ્યાન કરવું. તે પછી વિલેમથી-ઉન્નટા ક્રમથી (પરાશ્રિતમાંથી નિરાલખન અને નિરાલ‘અનમાંથી ચાલ બન) ધ્યાન કરવું. એ રીતે ધ્યાન કરનાર સાધક સિદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે.
ક્ષીર પૂછ્યું મહીં પક્ષેત્ સિકàાલમાલિનીમ્ આવૃક્ષ પવ તામૈકામણુ વાત્માદ્વિતીયકામ ભાષ-બાષરહિતાં, શાન્તામાનન્દાયિનીમૂ ચિન્તયે મેવાનામઢ. કુસુમમુત્તમમ્ પત્રકેતુ વાર સ્ફટિક વણ કાપરિ સ્મરેતાત્માનમન્ત્રવાપવિષ્ટ - ધવલવિષમ્ ચતુર્મુ'ખ' ચતુè'ગતિવિચ્છેદકારકમ્। સવ'ક્રમ'વિનિમુકત' સવ સત્ત્તાભાવહમ્ । નિરજન' નિરાભાધ' સવવ્ય પ૨જિતમ્। પદ્માસનસમાસીન વેન વસવિરજિનમ 'કારેલુશિરઃસ્કેન ફાટિકના પશે.નિતમ્। ફરન્દિરમૃતૈાઁયા(?)માયાબીજાક્ષરા કે (ૐ)
(સાધક) વૃક્ષેા અને પવતા વિનાનાં બાધા અને સબાષાથી રહિત (નિરૂપદ્ર”) શાંત, જ્ઞાનક આપનાર, અદ્વિતીય, ક્ષીરથી પરિપૂર્ણ, ક્ષીરના શ્વેતકલ્લ્લાલના સમૂહથી શાશી અને જાણે કેવળ એક ક્ષીરને મહાસાગર હાય, તેવી પૃથ્વીને જુએ. તેમાં વચ્ચે અષ્ટદલ કમલ છે. દરેક દલપર કાર છે અને વચ્ચે ત્રિશ્ચ માં

Page #1144

Ra
ઉજ્જવલ કાંતિવાળા પોતે પદ્માસને બેઠેલ છે, એમ ચિંતવે. ત્યાં તે પેાતાને (સમવસરણમાં એડેલા શ્રી તીથ કરની જેમ) ચતુર્મુખ, ચાર ગતિના વિચ્છેદ કરનાર, સ' ક્રાંથી સ્ક્રુિત, પદ્માસને બેઠેલ અને વેતવસે.થી શાલતા જુએ. તે પછી બ્રહ્મર પ્રેમાં સ્થાપન કરેલા ટિક વણુના દો'કારની વચ્ચે બિાજમાન પેાતાના આત્માને જુએ. તે પછી 'કારના દરેક અંગમાંથી ઝરતા અમૃતથી વિંચાત પેાતાના આત્માને ચિતવે,
ઇતિ ધ્યાનમયેા ધ્યાતા સમ્યક્ સંસાર ભેદઃ। ભવ ાસસિધ્ધતુનિ ર્વા મે ક્ષમાગ ચ ગચ્છતિદ્ય
આ પ્રકારે ી'કારના ધ્યાનમાં પરિ શુમેàા યાતા સારને સારી રીતે વચ્ચેટ કરનારા થાય છે. તે ત્રીજા ભવે અગર ચાથા ભવે મેક્ષને અવશ્ય પામે છે. ચતુવશિને તીથે શૈ જૈતશત્યા વિભૂષિત પદ્મપ્રિય શ્રેષ સિદ્ધચક્રમા હ્રયમ્ ॥ ત્રયીનયા ગુમય: સવ'તી'મયે હૃથમ્। પંચ ભૂતમકે દ્વેષ લેકપલે ધિષ્ટત: ચંદ્ર સૂર્યાગ્રિયુક્ દશિક્પાલ પાલનઃ । ગૃહે તુ પૂછ્યુંતે યક્ષ્ય તસ્ય યુઃ સર્વ'સિદ્ધય
સ'કારને ચાવીશ તીથ"કરાએ જૈન. શક્તિથી ભૂખેત કરેલ છે. એ પરમેષ્ટિમય, શ્રી સિદ્ધચક્ર સ્વરૂપ, ત્રયી (દેવ-ગુરૂ-ધર્મ'મ), જ્ઞાનદશ`ન ચારિત્ર ગુજ઼ાત્મક, સુવ તીયમય, પંચભૂતાત્મક, અને લેકપલેથી અધિષ્ઠિત છે. એ ચદ્ર, સય' વગેરે નવે હેથી યુક્ત અને દેશ કપાસેથી સુરક્ષિત છે. વા આ Ü'કાર બીજનું જે ઘરમાં પુજન થાય છે તેને બધી સિદ્ધિએ મળે છે.

સજન સામત્ર
ઉંચ" કલા સિદ્ધિકલા બિન્દુરૂપમિ≠ મતમ્। સ્વરૂપ' સવ'સિદ્ધાનાં નિશબ ધપદાત્મકમ્ ॥
કાકાર ઉપર આ કલા છે તે સિદ્ધિની કલા (સિદ્ધશીલા) છે અને આ બિંદુ તે સવ' સિદ્ધોનુ નિરામ,ધપદાત્મક સ્વરૂપ છે, એમ કહેવાય છે.
કરજાપ લક્ષમિત' હેમ' ચ તદશાંશન ! કુર્યાં યઃ સાધક મુખ્યઃ સ સવ વાંછિત લક્ષેત જે સાધક વિધિપુ ́ક એક લાખ પ્રમા રક્ત અને દશમા ભાગના (વંશ હજારના હુમ કરે છે તે સ`દા સવ વાંછિતને પ્રાપ્ત કરે છે.
છકાર વિદ્યાસ્તવનમ્
Realization in Cosmic Totality પ્રણવ પરબ્રહ્મન્ લેકનાથ જિનેશ્વરા કામદä' મે ક્ષુદä કારાય નમે નમઃ ।
હે પરમબ્રહ્મ, લે કનાથ, જિનેશ્વર તમે પ્રક્રુવ (કાર) સ્વરૂપ છે. હું ઈંકાર તું શુભ ચ્છિાઓને પૂર્ણ કરનાર છે અને મેક્ષ આપનાર પણ તું જ છે; તેથી હુ પુનઃ પુનઃ નમસ્કર કરૂં છું. પીતવણ : વેતાં રક્તવëk હરિદ્વર । કૃષ્ણવ મને દેવ ઈંકારાય નમે! નમી
જે (ઇષ્ટ દેવ ઈંકાર)નું ધ્યાન પીતવણ'માં, વેતવણુ માં, રક્તવર્ષે માં, રિત વર્ગુ'માં અથવા કુષ્ણવ માં કરાય છે, તે ઈંકારને વારવાર નમસ્કાર થાએ. નમસ્ત્રિ ભુવનેશાયરોઽપેહ્રાય ભાવત : । પ'ચઢવાય શુદ્ધય કારાય નમો નમઃ |
જે ત્રણે ભુવનને સ્વામી છે, જે ભાવપૂર્વક ધ્યાત કરતાં ર૪-ક્રમના નાશ થાય છે, જે પંચદેવ-૫ ચપરમેષ્ઠિમય છે અને જે શુદ્ધ છે એવા કરને વારવાર નમસ્કાર થાઓ.

Page #1145

યાગ સ્વાધ્યાય
માયાદયે તમેઽન્તાય પ્રણાન્તયાય ચ। બીજરાજાય હે દેવ ! ઈંકારાય નમો નમઃ
હૈ દેત્ર! જે માયા એટલે ટ્વીકારની આદિમાં છે, જેના અંતમાં નમઃ છે, જે સવ` ખીજેમાં અંતગ ́ત છે-ન્યાસ છે અને જે ખીજાજ છે એવા પ્રણવવરૂપ ઈંકારને નમસ્કાર થાએ,
મંત્રઃ- સલી નમ:' ધન:ધકારનાશાય ચરતે ગગનેઽપ ચ તાલુર—સમાયાતે સપ્રાન્તાય નમે નમઃ
અજ્ઞાનરૂપ ગાઢ અંધકારને નશ
કરવા માટે ગગનમાં સ`ચરતા અને ત્યાંથી તાલુર પ્રમાં આવતા ‘'ની નજીકમાં રહેલા હુ'કરને (?) (ઈંકારત) વારવાર નમસ્કાર થાએ.
ગજન મુખરÀશુ લલાટાન્તરસ’ સ્થિતમા પિધાત કન્નુરન્ધેસુ પ્રઘુવંત" થયં તુમઃ ॥
વળી મુખર`ધ્રમાં ગજ'તા, લલાટના મધ્યમાં સ્થિર થતા અને કહ્યુર પ્રથી ઢ'કાતા (?) એવા તે પ્રણવ કારને અમે વાર'વાર નમસ્કાર કરીએ છીએ વેકેશ ન્તિક-પુછ્યું ખ્યડનવદ્યાર્દિકરાય ચા પીતે લક્ષ્મીકરાવિ ઈંકારાય નમે નમઃ । તે વશ્યકરાય પિ કુષ્ણે શત્રુક્ષયકૃત ધૂમ્રણે' સ્તમ્ભનાય ૐકારાય નમે નમઃ ।
જે શ્વેતવણ'થી ધ્યાન કરતાં નિર્દોષ એવા શાંતિ સ્તુષ્ટિ પુષ્ટિ વગેરે કાર્યો કરે છે, અને પીતવણ થી ધ્યાન કરતાં લક્ષ્મી આપે છે, તે કૈંકારને વારવાર નમસ્કાર થા એ ! જે લાલ વધુથી ધ્યાન કરતા વશીકરણ કરે છે, કુણું વધ્યુંથી ધ્યાન કરતાં ત્રુનો ક્ષય કરે છે અને ધુમ્રવણુથી ધ્યાન કરતાં સ્તમ્ભન કરે છે તે ઈંકારને વારવાર નમાર થાએ.

૧૦:૩
બ્રહ્મા વિષ્ણુઃ શિવેા દેવા ગણેશેવાસવતથા। સૂર્યશ્વન્દ્રસ્તલ મેવાતઃ કારાય ના નમળ્ હે પ્રણવ ! તું જ બ્રહ્મા છે, તું જ વિષ્ણુ છે, તું જ શિવદેવ છે, તું જ ગણેશ છે, તું જ કેંદ્ર છે, તુંજ સૂર્ય છે અને ચંદ્ર પણ તું જ છે, તને વારવાર નમસ્કાર થાએ.
ન જપા ન તપા દાનનત્રનસમા ન ચ । સર્વેષાં મૂલહેતુત્વ કકાશયાનમઃ ॥
સવ' સિદ્ધિએ (સુખે)નું મૂળ કારણુ જપ નથી, તપ નથી, દાન નથી, મત નથી અને સયમ પશુ નથી; કિંતુ હૈ પ્રણવ ! તું છે, તને વારવાર નમાર થાએ. ઇતિ સ્તોત્રં જ પન્ વાદિષેપઢવિદ્યામમાં પરામ્ વગ મેક્ષ પદ ધત્તે વિધેય ફૂલદાયિની
આ તેંત્રને જપતા અથવા આ પરમિવદ્યાના પાઠ કરતા મનુષ્ય સ્વગ અથવા માક્ષની પદવી પામે છે. મા ઈંકારવિદ્યા શ્રેષ્ઠ ફળને આપનારી છે. કતિમાનવ વિજ્ઞમજ્ઞ'માનચિત્ર જિતમ્। સમાન સ્થાત્ પ'ચસુગુરા વિધૈકાસુખદાપરા ॥
એ અજ્ઞાનીને વિદ્વાન કરે છે. એનાથી માનિવનાના પુરૂષ માનવાળા (લેાકપ્રિય) થાય છે. પાંચસગુરૂએના પ્રથમાક્ષરમાંથી નિષ્પન્ન થયેલી આ વિદ્યા અદ્વિતિય અને પરમ સુખદાયક છે.
પરમાક્ષર ‘અહ’
Essence of All Essences પૂ શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજીએ તેમના સિદ્ધહેમચ દ્રશબ્દાનુશાસનમાં અૐ'' માટે જણાવ્યું છે કે,
માઁ
અૐ” ઈત્યેતઇક્ષરમ્, પરમેશ્વરસ્ટ પરમે ઉના વાચક્રમ સિદ્ધચક્રયાદિબીજમ્,સકક્ષા

Page #1146

૧૫૪
શમા પિન પદ્ભૂતમ્, શેષવિજ્ઞવિદ્યાતનિામ, અખિલ}” દૃષ્ટફલસ કલ્પક માપમમ્, આશ આધ્યયના ધ્યાનપનાવધિ પ્રણિધેયમ્ ! પ્રણિધાન ચાનૂનાત્મનઃ સવત: 'શેદસ્તાભિધેયેન ચાલે ઃ । વયમર્ષિ ચૈતા સારમ્ભે પ્રણિદ્ધહે। અસમેન હિ તાત્ત્વિક નમસ્કાર ઇતિ
અડું' એ અક્ષર, પરમેશ્વર પશ્મેષ્ઠિના વાચક, સિદ્ધચક્રનું આદિબીજ, સકલ ગાગ મેનું રહસ્ય, સવ વિજ્ઞોને નાશ કરવામાં સમય અને સકલ છુ કે અષ્ટ ફળેના સકલ્પને પૂરવા માટે કલ્પવૃક્ષ સમાન છે. એનું ગામના અધ્યયન અને અધ્યાપન વખતે પ્રણિધાન કરવું જેઈએ. એની સાથે આત્માને સવતઃ હોઇ અને એના અનિધેય (પ્રથમ પરમેષ્ઠિ) સાથે આત્માને અભેદ, એમ બે પ્રકારનું પ્રણિધાન છે. મમે પણ એનુ શાસના આારભમાં પ્રશિષાન કરીએ છીએ. આ એ જ તાત્વિક નમસ્કાર છે. પ્રણવ, માયામીજ તથા અરૂં સમપી વિસ્તારને અહિં સ્થાન નથી. આ ત્રણેય મત્ર બીએની સાધના જ્યારે સફળ બને છે, ત્યારે આત્માની સ્ર પૂર્ણ"સમૃદ્ધિ પ્રગટાવે છે.
વિશ્વવ્યવસ્થામાં આ ત્રણ મંત્ર બીજોના સ્થાન અને કાય* સમજીને વ્યક્તિગત સાધનામાં તેને સમ્યક્ ઉપયાગ આત્મિિદ્ધ અર્થ' સાથક થાય છે.
અહિં તે માત્ર દિશાસુચનના સકેત છે. શ્રી લેગિન્સ ૯૫. Way to Cosmic Light ૧. ૪ ૧ શ્રી લાગસ ઉજ્જોમગરે, ધમ્મતિત્યયરે જિજ્ઞે અરિહંતે

સજ્જન સામગ્ર કિત્તઈસ', ચીસ'વિંકેતિ મમ મનાભીષ્ટ” કુરૂકુર સ્વાહા.
ચ્યા મ`ત્રના જાપ પૂર્વક્રિશા સન્મુખ ઉભા રહી કાઉસગ્ગ ધ્યાને ૧૦૮ (એક નવકારવાળી)ના ચૌદ દિવસ સુખી કરવા. મન-વચન-કાયાની શુદ્ધિ રાખવી. બ્રહ્મચય' પાળવું. જાપના પ્રભાવે માન-પ્રતિજી વધે, રાજ્યભય, ચેારા િભય, હિંસક પશુ ભય ન આવે, ઋદ્ધિ-સિદ્ધિની વૃદ્ધિ થાય. સાંપદા–મહત્વ વધે. પ્રથમ માલમ્ ।
૨. મા ક્રીડા હૂઁી સભમજિગ‘ય વદે, સ’શવમક્ષિણ દક્ષુ ચ સુમઇંચ, ૫૬ મર્પણ. સુપાસ”, જિષ્ણું ચચહ વર્ક સ્વાહા. આ મંત્રને જાપ સામવારથી સાત દિવસ સુધી કરવા. રાજ ત્રણ ત્રણ માળા ઉત્તર દિશા સન્મુખ મુખરાખી પદ્માસને બેસીને ગણવી. શ્વેતાન્નનું એકાસણું કરવું. અગ્રત્ય બેલવું નહિ. કુલ સવ'જનવશ્યકારક, દુજન-શત્રુનાશક, સવ જનવહાશ. સવ ઢાk જય થાય. દ્વિતીય મલમ્ ।
૩. ૩ ઘા ઝૂ ઝૂી વિહિંગ પુખ્તત, સીઅલ સિજ્જસ વાસુપુજ’ચ વિમલમણું'ત` ચ જિણ ધમ્મ સાતિ ચ વંદામિ। કુંથુ* મરંચ મ`િ `કે મુણિસુય સ્વાહા.
આ મંત્રના જાપ ૧૦૮ ના કરવા મંત્ર જાપકરતી વખતે આસન-વસ્ત્ર-માળાલી રગના રાખવા. ધૂપ-દીપ કરવા. મત્ર જાપથી રાજ્યમાં મહાન લાભ થાય, વચન સિદ્ધિ થાય, યશ મળે, સવ કાય' સિદ્ધિદાયક મંત્ર. તૃતીય મ’લમ્।
૪, ૪ થી નમઃ નમિ જિષ્ણુ' ચ વામિ

Page #1147

વાગ સ્વાધ્યાય રિનેમિં પાસ તહ વધમાણું ચ મમ મનવાંછિત પૂરય પૂરય છે સ્વાહા.
આ મંત્રને જાપ બારહજાર પ્રમાણ છે. જાપ કરતાં આસન-વ-અંતરવાસીયું માળા બધી સામગ્રી પીળારંગની રાખવી, વિપક અખંડ રાખવે. ધૂપ ઉખેવ. શારિરીક શુદ્ધતાપૂર્વક ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખી જાપ કરો ત્રણ દિવસમાં જાપ કર. ત્રણ ઉપવાસ કરવા, તે ન થઈ શકે તે આયંબિલ કે સાત્વિક આજના એમસણા ક૨વા. સિદ્ધ થઈ ગયા પછી જ એક માળા ગણવી. સવતે વૃદ્ધિ, હાથમી, યશ, શોભા વધે, વચન સિહિ થાય.
આ મંત્રમાં કેટલા બીજાક્ષર પછી ફ ફ રવાહા” આ અસર ઉમેરી મંત્ર ગણે તે ભૂત-પ્રેત-બકિની–શાકિની વગેરે કોઈ દુષ્ટદેવ છળે નહિ.
આ મરને કાગળ ઉપર લખી ગળે બાંધે તે સર્વ પ્રકારના જવર જાય. ચતુર્થ મલામાં
પ. ૪ ૪ સ હૈ એવું મને અભિલુઆ વિય ૨યમલા પછી જમણા ચાવી સપિ જિવરા તિર્થઅરી પસીયંત સ્વાહા. આ મંત્ર પૂર્વદિશા સન્મુખ ઉભા રહી આકાશ સામે ઊંચે મસ્તક રાખી ૫૦૦ મંત્રનો જાપ કર. જાપ કર્યા પછી ત્રણવાર નમસ્કાર કરે. સર્વ કાર્યોમાં દેવ સંતુષ્ટ થઈ સહાય કરે. સવજન વામથાય, પંચમ મંમા .
૬ કઈ અંબરાય કિરિયાવદિય મહિયા જે એ લોગસ દસમા સિહા આરૂષ્ણ બહિલામાં સમાવિર મુત્તમ હિંતુ સવાયા.
આ મંત્રનો જાપ દિવાળીમાં રાહ. વિહાર છઠ્ઠ બે ઉપવાય) કરે ૧૫૦૦
૯૮૫ (પંદર હજારને કર આ જપ ક પછીથી અંત સમય સુધી જીવન કલમવંત રહે અને અંત સમયે સમાધિપૂર્વકનું મરણ થાય ષષ્ઠમંડલમાં
૭. છ શા જો છે ચંદેસુ નિમ્મુહયરા આઈએસ અહિય પયાસયારા, સાગરવર ગભીરા સિદ્ધાચિદ્ધિમમ દિસંત. મમ મનવાંછિત પૂરય પૂરય સ્વાહા. ' આ મંત્રનો જાપ બિલિપત્રના પાનથી ગાયના ઘીને હામ ૧૦૦૦૦ (દશ હજાર) વાર કર. મન ઇચ્છિત કામ સર્વ સિદ્ધ થાય, મનમાં ધારેલ ક્રમ સફલ થાય. સપ્તમમંડલમાં
ઇતિ શ્રી ચતુવિચતિ નિસ્તવ મંત્રાક્ષર કહ૫ સમાસમાં
શ્રી ભૈરવપદ્માવતીક૯૫ Invocation to the Sentinels
of the Threshold પૂ. શ્રી મહિષેણસૂરિવિરચિત ભરવપદ્માવતીકહ૫ઃ સુપ્રસિદ્ધ છે. અનુભવી સાગરના માર્ગદર્શન નીચે જ આવા કપની સાથના સાર્થક થાય છે.
અહિં આ સુપ્રસિદ્ધ કહ૫માંથી કેટલાક કે આપ્યા છે. આ કલ૫ શ્રી સારાભાઈ મ. નવાબ તરફથી બીજા અનેક સ્તરો સાથે પ્રસિદ્ધ થયા છે. પદ્માવતી સવરૂપઃ
જેના હાથમાં પાશ, ફળ, વરદ અને અંકુશ રહેલા છે એવી, પવરૂપ આસનવાળી ત્રણ ચનાવાળી અને રાતા પુપના જેવા વર્ણવાળી પદ્માવતી દેવી મારું રણ કરો. (૫ણાવતી દેવીનું સ્વરૂપ –પાવતી દેવીને ચાર હાથ છે. તેમની બી બાજુના ઉપરના હાથમાં પાશ, નીચેના હાથમાં અબ તથા જમી બાજુના ઉપરના માથામાં

Page #1148

સજજન સન્મવા અંકુશ અને નીચેના હાથમાં વરદહેય આંગળીના અગ્ર ભાગે હો અને કનિ કા છે અને આયન કમળનું છે.
આંગળીના અગ્ર ભાગે હર એ પ્રમાણે (૧) તેતલા (૨) વરિતા (૩) નિત્યા (પાંચ શન્ય બીજની) સ્થાપના કરવી. () ત્રિપુરા (૫) કામસાધિની ૬) ત્રિપુર જેની આદિમાં 8કા૨ અને અંતમાં ભૈરવી એ પદ્માવતી દેવીના જુદા જુદા સ્વાહા શબ્દ છે એવા પંચપરમેષ્ટિના સ્વરૂપનાં) નામે છે.
પાંચ નમસ્કાર પદે વડે અને પહેલાં મંત્ર સાધકના લક્ષણે :- જેણે કામના આડંબરને જ છે,
કહેલા પાંચ શૂન્ય બીજ વડે અનુક્રમે ક્રોધને શાંત કર્યો છે, વિકથા-મિથ્યા
મસ્તક, મુખ, હૃદય, નાભિ અને બંને
પગેનું “ક્ષ રક્ષ' પદથી મત્ર સાધક આલાપને ત્યાગ કર્યો છે, એ પદ્માવતી
હંમેશાં પતે અંગન્યાસ કરે. દેવીના પુજનમાં અનુરકત અને જિનેશ્વર
- બિંદુ સહિત બીજી કલા આકાર, • દેવના ચકણકમલને ઉપાસક, મન્ટનું
ચેથી કલા કારછી કલા કાર, આરાધના કરવામાં શૂરવીર, પાપકર્મોથી
ચૌદમી કલા મૌકાર અને છેલ્લે સ્વર માં નિવૃત થએલે, સર્વ પ્રકારના ગુણે
એ વડે સહિત ફૂટ ક્ષકાર વડે દિશાબંધન વડે મૌન ધારણ કરનાર, મહા અભિમાની,
કરી સર્વ સ્વરે કરીને સહિત શૂન્ય દુકાર સદગુરુ પાસેથી જેને મત્રને ઉપદેશ મળ્યો છે એ, નિદ્રા અને આળસ રહિત તથા
વડે ચાર ખુણાવાળા, ઊંચા, વીશ હાથ પરિમિત ભજન કરનાર, વિષય અને
પ્રમાણુવાળા સુવર્ણમય કિલ્લાનું દયાન
કરીને સર્વસ્વરોએ કરીને સહિત કુટાકાર કષાયને જિતનાર, ધર્મરૂપી અમૃતના સેવનવડે જેનું શરીર હર્ષયુક્ત છે એ
વડે નિમંત જલથી ભરેલી અને અત્યંત
ભયંકર (મસ્ય, મગર, કાચબા વગેરy અને વિશિષ્ટ ગુણે વડે યુક્ત, બાહ્ય અને
જલચર જીવથી વાત એવી ખાઇની અભ્યત્તર પવિત્ર, પ્રસન્ન ચિત્તવાળે, દેવ અને ગુરૂને વિષે ભક્તિવાળે, લીધેલ વ્રતને
આકૃતિનું ધ્યાન કરીને દેદીપ્યમાન 8 કાર પાળવાવાળો, સત્ય બોલવાવાળો અને
અને જવાલા વડે બળી ગયેલા કાર યાએ કરીને સહિત, ચતુર, મન્વના
વડે, અગ્નિમહલની મધ્યમાં રહેલા પિતાનું બીજ ભૂત પદનું અવધારણ કરનાર ધ્યાન કરીને પછી અમૃત મ– વડે પુરૂષ મંત્રસાધક હેય.
નાન કરીને, પિતાના મસ્તક રૂપી મેરુ આત્મરક્ષણની વિધિને અધિકાર : - પર્વતના અગ્રભાગમાં ઈન્દ્રોના સમુદાયથી
મત્ર સાધકે પ્રથમ સ્રાન કરીને ક્ષીરસમુદ્રના દૂધ વડે સ્નાન કરાવાયેલા પછી ધાયેલા સવછ લાલ (લેહી જેવા) (એવા) શ્રી પાર્શ્વજિનેશ્વરના નાત્ર જળ વસ્ત્ર પહેરી છાણ વડે લીંપેલી જમીન વડે શુદ્ધ થયેલા પિતાને મત્રવાદી ચિંતવે. ઉપર બેસી આત્મરક્ષા કરવી જોઈએ.
આ ધ્યાન વડે ભૂત, ગ્રહ અને શાકિની ડાબા હાથના અંગુઠાના અગ્ર ભાગે ઉપસર્ગ કરી શકતા નથી તથા પૂવે { તજની આંગળીના અગ્ર ભાગે હીં
- સંચય કરેલું દુષ્કૃત પણ જલ્દીથી નાશ મધ્યમા આંગળીના અગ્ર ભાગે અનામિકા પામે છે.

Page #1149

શાન સ્વાધ્યાય
પદમાવતી દેવીનું ધ્યાન –
પય"કાસને બેસી પિતાની પાસે પૂજનના (આઠ પ્રકારના) દ્રો રાખીને (પૂર્વાદિ આઠ) દિવોને તથા પિતાને સુંદર એવા ચંદનથી તિલક કરીને, જેના મુગટના અગ્રભાગમાં ધરણેન્દ્ર છે, વિસ્તીશું રાતું કમળ જેનું આસન છે, કુકુટ સપ જેનું વાહન છે એવી, શતા વર્ણવાળી, કમલના સરખા મુખવાળી, ત્રણ નેત્રવાળી, વરદ, અંકુશ, પાશ અને દિવ્ય ફૂલ જેના હાથમાં છે એવી, (તથા) જાપ કરનાર સપુરૂને ફળ આપનારી પદ્માવતી દેવીનું (સાધકે-મંત્રવાદીએ) ધ્યાન કરવું. | દેવીપૂજકમ આધકાર :
દીપન વડે શાંતિ કર્મ, પલવ વડે વિષ કમ, સંપુટ વડે વશીકરણ કમ, રાધન વડે બંધ કમર, ગ્રથન વડે આ આવું કર્મ અને વિદર્ભન વડે સ્તંભન કમ કરવું. ૧. | મન્ચની આદિમાં નામ લખવું તે દીપન, અંતમાં નામ લખવું તે પલા, મધ્યમાં નામ લખવું તે સંપુટ, આદિ, મધ્ય અને અંતમાં નામ લખવું તે
ધન, મત્રના એક એક અક્ષરનાં અંતરે નામનો એક એક અક્ષર લખો તે ગ્રન્થન, મન્વના બે અક્ષર પછી નામ લખવું તે વિદર્ભ ણ, એ પ્રમાણે શાંતિ કમદિ છ કમની વિધિ જાણીને મન્નવાદી અનુષ્ઠાન કરે. ૨-૩.
દિશા, કાળ, મુદ્રા, આસન અને પહલવના ભેદને બરાબર જાણીને માત્ર વાદી જાપ કરે, (કારણ કે) દિશા કાળાદિના ભેદને નહિ જાણતે એ તે હમેશાં
૧૭. જાપ અને તેમ કરવા છતાં પણ મનની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી. ૪. - હવે ગ્રંથકાર દિશા, કાળ વગેરેના ભેટ વડે ઇ કર્મની વ્યાખ્યા કહે છે.
ઉત્તર દિશાના સન્મુખ રહીને આકર્ષણ કર્મ, પૂર્વ દિશાના સન્મુખ રહીને સ્તંભન કર્મ, ઈશાન દિશાના સન્મુખ રહીને નિષેધ કમ, વાયવ્ય દિશાના સન્મુખ રહીને ઉચ્ચાટન કર્મ, પશ્ચિમ દિશાના સન્મુખ રહીને શાંતિ કર્મ અને મૈત્રત્ય દિશાના સન્મુખ રહીને પાણિક કામ કરવું પણ - દિવસના પૂર્વ ભાગમાં વશીકર, આકર્ષણ અને સ્તન કમ', મધ્યાહ સમયે વિદ્વેષણ કમ, દિવસના પાછલા ભાગમાં ઉચાટન કર્મ, સંધ્યા વખતે નિષેધ કર્મ, અર્ધરાત્રિના સમયે શાંતિ કામ અને પ્રભાત સમયે પૌષ્ટિક કમ કરવું, વશીકરણને છેડી આકર્ષણાદિ બધા કમ જમણા હાથથી કરવા અને વશીકરણ કમ ડાબા હાથે કરવું ૬-૭.
આકર્ષણ કમમાં અંકુશ મુદ્રા, વશીકરણમાં સરાજમુદ્રા, શાંતિ અને પૌષ્ટિક કર્મમાં જ્ઞાનમુદ્રા, વિદ્વેષણ કર્મમાં પ્રવાલમુદ્રા, સ્તંભન કર્મમાં શખ મુદ્રા અને વિશ્વ પ્રતિષેધ કર્મમાં વજ મુદ્રાનો ઉપગ કરવા-૮.
આકર્ષણ કર્મમાં દંડાસન, વશિકરણમાં સ્વસ્તિકાસન, શાંતિ અને પૌષ્ટિક કર્મમાં પદ્મ સન, વિદ્વેષણ અને ઉચ્ચાટનમાં કુકકુટારાન, સ્તંભન કર્મમાં વજ. સન અને નિષેધ કર્મમાં ઉચ્ચ ભદ્રપીઠા સનની ભેજના કરવી, આકર્ષણ કમમાં ઉદય પામતા સૂર્ય જે રક્તવર્ણ, વશીકરણ કમાં રાતા જાસુદના પુષ્પ જે વણુ, શાંતિક અને પૌષ્ટિક કમમાં ચન્દ્ર

Page #1150

૧૦૮
જેવા શ્વેતવણ', વિદ્વેષણ અને ઉચ્ચાટન ક્રમમાં સૂક્ષ્મ રાખેાડીએ વધુ, સ્તંભન કમ'માં હળદર જેવા પીળે વધુ' અને નિષેષકમ -મારણમાં કાળા વણકહેલા છે—૯.
વિદ્વેષણ ક્રમ'માં છું, આકષ ણુમાં ૌપ્’, ઉચ્ચાટનમાં ર્', વશીકરણ માં વવત્', શત્રુને વધ કરવામાં તથા સ્ત'ભનમાં પણ છેલ્લે, શાંતિકમ'માં ફ્લા' અને પૌષ્ટિક કમ'માં મા' પલ્લવની ચેાજના કરવી.
શાંતિક્રમ'માં સ્ફટિકના મણકાની માળા, વશીકરણ અને આકષણમાં પરમાળાના મણુકાની, પૌકિકમમાં સાચાં માતીના મણકાની, સ્તંભન ક્રમ'માં સેનાના મચ્છુકાની, વિદ્વેષણ, ઉચ્ચાટન અને પ્રતિષેષ મારણ ક્રમ'માં પુત્રજીવકના મચ્છુકાની માળા વડે બુહમાને એકસે આઠવાર જાપ કરવા.
માક્ષ, અભિચાર, શાંતિ, વશીકરણ અને આકષ ણુ કમ'માં અનુક્રમે અંગુઠાતિ આંગળી જવી, એટલે કે માક્ષાર્થી અ ગુડાવડે, અભિચાર ક્રમ (સ્તંભન, વિદ્વેષણ, ઉચ્ચાટન અને પ્રતિષેષ)માં તજ'ની આંગળી વડે, શાંતિ અને પૌષ્ટિક કમ'માં મધ્યમા આંગળી વડે, વશીકરણમાં અનામિકા આંગળી વડે અને આકષ ણ ક્રમ'માં કનિષ્ઠા આંગળી વડે ( ઉપર કહેલા ) મકા ચલાવવા.
એ પ્રમાણે દિશા અને કાલ વિગેરેના સેડા વડે છ કમ'ની વ્યાખ્યા કરી.
હવે દેવીનું આરાધન કરવા માટે ગૃહયન્ત્રાદ્ધાર બતાવાય છે.
સમચારસ વિસ્તારવાળા, ત્રણ રેખા સહિત અને ચાર બારણાવાળા દેવીના આ યંત્ર સાનાની લેખણથી કેસર,

સજન માત્ર કસ્તુરી વગેરે સુગમી દ્રવ્યોથી મળેખીને ( લખીને) ૪ ગ્રીધરણેન્દ્રાય નમ' એ પદ્મ પૂર્વના ખારણે, છ ી અધચ્છદનાય નમ:' એ પદ દક્ષિણ દિશાના બારણે,
થી ઉધ્વચ્છનાય નમઃ' એ પદ પશ્ચિમ દિશાના બારણે અને ૪ થી પદ્મઋદનાય નમઃ' એ ૫૬ ઉત્તર દિશાના ખારણે લખીને, આ પ્રમાણે પૂર્વા ચારે દિશાનાં દ્રારપીઠના રક્ષણ માટે મન્ત્રા રાખીને પૂર્વે આળેખેલી ત્રણ રેખામાંની પ્રથમ રેખામાં દશ દિક્ષાતાને લખવા.
૧૩-૧૪-૧૫.
ઈંકાર ગેની માહિમાં છે અને નમઃ ઋતમાં જેને એવા આઠ દિક્પાલ-લેાકપાલને અનુસ્વાર સહિત જ્ઞ, ર, શ, ષ, ૧, ય, સ અને હું વર્ણીએ કરીને સહિત લખીને (સાથે-સાથે) છ ી અધચ્છદનામ નમ:' તથા જી ની ત્રચ્છદનાય નમ:' એ સત્તા પણ લખવી.
દશ લેકપાલની સ્થાપનાના ક્રમ પ્રમાણે છેઃ
પૂર્વ દિશામાં છેંતા ઇન્દ્રાય નમઃ, અગ્નિ ખુલ્લુામાં ૩૨ અગ્નેય નમઃ, દક્ષિણ દિશામાં ૪ શયમાય નમઃ, નૈઋત્ય ખુણામાં કનૈૠત્યાય નમઃ, પશ્ચિમ દિશામાં ઈંવ રૂાય નમઃ, વાયવ્ય ખુણામાં ઈં ય વાયવે નમઃ, ઉત્તર દિશામાં ઈંસ. કુબેરાય નમઃ, ઈશાન ખુણામાં ૐ હં ઇશાનાય નમઃ, અધે ક્રિયામાં ૭૧ અચ્છનાય નમઃ, અને ઊવ દિશામાં ઈ ? ઊર્ધ્વચ્છ નાય નમઃ આ પ્રમાણે દશ લેાકપાલની સ્થા૫નાના ક્રમ જાણવા.
(ઉપર આળેખેલી ત્રણ રેખાગામાંની)

Page #1151

માગ સ્વાધ્યાય
મધ્ય રેખામાં દિશા અને ભિક્રિશાએ માં અનુક્રમે કકાર અને કાર છે. જેની આદિમાં તથા નમઃ છે. અ`તમાં જેના એવી જયાદિ અને જભાદિ દૈવીએનાં નામ લખવાં તેમાં) પ્રથમ જધા પછી વિજ્યા, અજિતા અને અપજિતા એ ચાર દિશાઓની દેવી તથા જભા, મહા, તમા અને સ્તભિની એ ચાર વિદિશાઓની દેવીએ જાણવો.
આઠ દેવીઓની સ્થાપનાના ક્રમ આ પ્રમાણે ઃ
સ્વ' દિશામાં છ ી જયે નમઃ દક્ષિણ દિશામાં વિજ્રયે નમ: પશ્ચિમ દિશામાં ઈંડા અજિતે નમઃ અને ઉત્તર દિશામાં ઈં ૧ અપરાજિતે નમઃ અગ્નિ ખુણામાં 8 થી જમ્ભે નમઃ નૈઋત્ય ખુણામાં ૪ મેહે નમ: વાયવ્ય ખુશામાં ઈં લી સ્તમ્ભે નમઃ અને ઈશાન ખુગ્રામાં ઈં સ્તસિનિ નમઃ એ પ્રમાણે ગાર્ડ દેવીઓની સ્થાપના કરવી. ૧૭-૧૮
પૂર્વોક્ત ત્રણ રેખાના મંડળના મધ્ય ભાગમાં આઠ પાંખડીવાળુ' કમળ આ લેખીને તેની દરેક પાંખડીએમાં મનુક્રમે ઈંકાર અને ટ્વીંકાર છે જેના શરૂઆતમાં અને નમઃ શબ્દ છે જેનો અ`તમાં એવી અન’ગકમલ, પદ્મગન્તા, પદ્મસ્યા, પદ્મમાશા, મનેાન્માદિની, કામેોપની, પદ્મત્ર! નામની તથા ત્રૈલાકયો નિણી એ દેવીએ લખવી.
દેવીએની સ્થાપનાના ક્રમ મ
પ્રમાણે :-ક થી મન ગકમલાયૈ નમ:, 8 થી પદ્મગન્ધાય નમઃ, ૐ કી પદ્મસ્યાય નમ:, ૪ થી પદ્મમાલાયૈ નમ:, ઇ ધી સહતેાસાકિન્યે નમઃ, છ થી કામેીપનાયે

નમ:, ૪ થી પદ્મવર્ણાય નમઃ, ૐ ક્ષી àાકયક્ષે ભિયૈ નમઃ। એ પ્રમાણે પૂઢિ આઠ પાંખડીએમાં અનુક્રમે સ્થાપન કરવી અને કણિકામાં નથી શરૂ કરીને ૬ સુધીના વર્ષોંની સ્થાપના કરવી. ૧૯-૨૦-૨૧.
કમળની બહાર પૂર્વાદિ ચાર દિશાએ માં ભક્તિ- કાર, ભુવનેશ-ટ્વીકાર સહિત,(તથા) આ. ઈ. ઊ. એ. એ ચાર કા સહિત ફ્રૂટ-ક્ષકાર અને નમઃ શબ્દ છે અંતમાં જેના એવા (પદ્મા-વ~તી) ચાર વણું ન. સ્થાપન કરવું.
મત્રદ્વાર :-૪ી સાપ નમઃ પુ દિશામાં, 5 લક્ષી દ્ના નમઃ દક્ષિણ દિશામાં, ઈં થી કૈં વનમઃ પશ્ચિમ દિશામાં અને
૪
મેં તી નમ: ઉત્તર દિશામાં લખવું ૨૨. એ પદ્માવતી દેવીનું ચક્ર ચતુષ્ટય કહ્યું, એ પદ્માવતી દેવીની આદિ પાંચ પ્રકારે હમેશાં પૂજા કરવી. દેવીનું આહ્ વાહન કરવું, દેવીની સ્થાપના કરવી, દેવીની સન્નિધિ કરવી, દેવીની પૂજા કરવી અને દેવીનું' વિસર્જન કરવું તેને પડ તે પાપચાર કહે છે. ૨૩-૨૪
તે પંચપચાર આ પ્રમાણે ઃક થી નમાઽસ્તુ ભગતિ ! પદ્માવતિ ! એડિ એગ્નિ સૌષ' આમંત્રનું ચિંતવન કરતા દેવીનું આહ્વાહન કરે-૨૫
ત
દેવીની સ્થાપના કરવામાં મત્રની અથે ૪ નિષ્ઠ એ એ ૫૪ અને ઠે: 8: એ કે ઠકારને ચેજવા-જોડવા, પૂર્વીકૃત મન્ત્રની સાથે મમ સન્નિતિના ભવભવ વર્ષ એ પદને દેવીની સન્નિધી કરવામાં જોડવું. દેવીની પૂજન વિધિમાં પૂર્વોકત મન્ત્રની સાથે ગધાઢીન ગૃશ્ય ગૃહ નમઃ' એ પદને જેવું અને દેવીનું

Page #1152

વિસર્જન કરવામાં પૂર્વોકત મન્સની સાથે “અવસ્થાન ગછ ગચછ” અને “જઃ જઃ જ એ ત્રણ વાર જોડવું. મત્રે હાર-છ હૈ નમોડસ્તુ ભગવતિ! પધાનિ એડિએહિ સંતોષ આહવાહનમાં. છે #ા નડતુ ભગવતિ! પદ્માવતિ! તિષ તિક ઠક ઠા–સ્થાપના કરવામાં. ૪ હૈ નમોડસ્તુ ભગવતિ! પદ્માવતિ ! મમસન્નિહિતા ભવ ભવવષ સન્નિધી કરવામાં. ઇ લો નડતુ ભગવતિ ! પદ્માવતિ! ગધા દીન ગૃહ ગરૂડ નમ:-પૂજા વિધિમાં. ઇ લો મેડતુ ભગવનિ ! પદ્માવતિ ! વસ્થાન ગચ્છ ગચ્છ જ? જઃ જ: -વિસર્જન કરવામાં–૨૬-૨૭
આ પરે પચાર કમ જાણ.
બુદ્ધિમાન મનુષ્ય પરગથી દેવીનું આવાહન, રેચક કે નથી દેવીનું વિસર્જન અને કૃભકોગથી પૂજા વિધિ, સન્નિધી- કરણ અને સ્થાપના કરે.-૨૮
શરૂઆતમાં બ્રહ્મા-કંકાર, લેકનાથલાક ૨, ડુંક ૨, આક શબીજ-હંકાર, ષને અંત સરકાર, કામ બીજ વીંકાર (મળીને હલ, પ પ કટિનિ અને નમઃ પદ છે અંતમાં જેના એ આ મૂલ મંત્ર છે. મત્રે દ્વાર - 8 ફ્રી જે હરકલી પ! પદ્મકટિનિ, નમ : રહા
( આ મગ્નને ) પદ્મપુપથી ત્રણ લાખ જાપ કરવાથી પદ્મના અભાવમાં રાતા કણેરના ડાળી સહિત પુપના જાપ કરવાથી પદ્માવતી દેવી સિદ્ધ થાય છે -૩૦. બ્રહ્મ-4 કાર, માય - ફ્રી કાર આ બીજ છે ! એ પદ તથા નમ: એ પદ, (થી બનેલા આ મત્રને (મન્સવાદીઓ) પડક્ષ વિદ્યા કહે છે.
સજન સન્મા મંત્રહાર:-હૈ જૈ હસ્કલી શ્રો પવે નમઃા એ પડક્ષર માત્ર છે. ૩૧.
વાક્ષવ-એક ૨, ચિત્તનાથ-કલીંકાર, હી કા૨, ત્યાર પછી આવેલા સકાર અને વિસગ સહિત એ બીજ, આ મત્રને પતિ ચક્ષરી વિદ્યા કહે છે. મત્રે દ્વાર -૬ અ કલી હસે નમઃા આ
ક્ષર મંત્ર છે- ૩૨ વન્ત-હ કાર પાશ્વજિનવાચી છે, તેની નીચે રહેલે રફ ધરણેન્દ્રવાચી છે અને અનુસ્વાર સહિત ચે સ્વર ઈજાર પ વતી 'નક છે. એ પ્રમાણે આ એક સરી વિદ્યા છે. શરૂઆતમાં પ્રણવ-૪ કાર અને નમઃ ૫દ છે જેના અંતમાં એવી આ લાકા ૨ રૂ૫ વિધા (તે ત્રણ ભુવનના મનુષ્યોને માટે મેહ પમાડનારી અને જાપ કરનારને હંમેશાં ફળ આપનારી એકાક્ષરી વિદ્યા છે ૩૩-૩૪. મન્ગદ્વાર - # નમઃ એ એકાક્ષરી વિદ્યા છે. હવે હું મને કમ કહે છે –
તાંબાના પતરા ઉપર ફ્રી કારથી વીંટાએલું દેવદત્તનું નામ લખીને અને તેની ફરતાં દ્રાં કી કલી હૂં સઃ એ પાંચ કામ બાણ લખીને, તે નામની બહારની બાજુ ફરી કારથી વિંટેલા જોવા તે તામ્રપત્રને ત્રણ ખુણાવાળા હેમકુંડ માં હાટીને ઘી, દૂધ અને સાકરે કરીને સહિત ગુગળની ચણું જેવડી ત્રીશ હજાર ગેળીને હોમ કરવાથી પદ્માવતી દેવી સિદ્ધ થાય છે. દેવીને આરાધન કરવાની વિધિમાં મન્ચના અંતે નમઃ શબ્દ અને મત્રનું આરાધન કરી રહ્યા પછી હું મ વખત સ્વાહા શબ્દ જેડ ૩૫-૩૬-૩૭.
વઢના ઝાડના મૂળમાં રહેનારે, યામ

Page #1153

થાગ સ્વાધ્યાય વણું અને ત્રણ નેત્રવાળે એ પાર્વ નામને યક્ષ દશ લાખ જાપ અને (૧૦૦૦૦૦ એક લાખ) હમ કરવાથી નિશ્ચયે કરીને સાક્ષાત પ્રત્યક્ષ થાય છે.
(અને તે પ્રગટ થયેલા પાર્શ્વયક્ષ) માયાથી ઉત્પન્ન થએલા એટલે હકાર વડે કરેલા ફિલલાથી ઉભા થએલા એવા પિતાના સૈન્યની આગળ રહેલા શત્રુની સેનાના સમૂહને યુદ્ધમાં ક્ષણમાત્રમાં પરાજિત કરે છે
મન્નોદ્વારઃ & ફ્રી પાશ્વયક્ષ દિવ્યરૂપ મહર્ષણ અહિ એહિ 8 હૈ નમ: આ યક્ષારાધનવિધિને મન્ન છે ૩૮-૩૯ - બિન્દુ અને રેફ સહિત હકાર એટલે હું બીજ લખીને તેની બહારની બાજુમાં વિસ્તીર્ણ આઠ પાંખડીવાળું કમળ આળેખીને, તે કમળની પૂર્વાદિ ચારે દિશા- એમાં ઍ, શ્રી, ૪ અને કલી લખીને (એટલે પૂર્વ દિશાની પાંખડીમાં એ, દક્ષિણ દિશાની પાંખડી માં શ્રીં, પશ્ચિમ દિશાની પાંખડીમાં ફ્રી અને ઉત્તર દિશાની પાંખડીમાં કલી લખીને) બીજી ચાર વિદિશાઓમાં રહેલી ચાર પાંખડીઓમાં અનુક્રમે અમે ખુણની પાંખડીમાં ગજ. વશકરણ-કે, નૈઋત્ય ખુણામાં હૈ, વાયવ્ય ખુણામાં પ્લે અને ઈશાન ખુણામાં યૂ લખીને, તે યંત્રની બહારને ભાગ લાકાર વડે વી ટીને, પૂ આ દિશામાં જેના ઐ શ્રી હું કલી એ ચાર બીજ છે. એવું ક નમાઝમ એ પદ સ્વાહા શબ્દ સહિત એટલે ક ન હં" એં શ્રી ઊી કલી સ્વાહા એ માત્ર થયા (આ પ્રમાણે તૈયાર થયેલા) એ ચિંતામણિ નામના યંત્રને જે પૂજે તે પુરૂષ મુક્તિરૂપી
૧૦ પ્રિયાને વલલભ થાય છે એટલું જ નહિ પણ લોકો પણ તેને વશ થાય છે-૪૦,
મંત્રસાધનવિધિ Super Creativity Beyond Sound
ગ, ઉપદેશ, દેવતા, સકલીકરણ, ઉપચાર, જપ, હેમ અને દિશા, કાલ વગેરે તથા પૃથ્વી આદિ મંડલ, શાંતિ આદિ સંજ્ઞા-આ સર્વેનો મંત્ર સાધનામાં વિચાર કરીને મંત્રસિદ્ધિ કરવી જોઈએ.
દિશા, કાલ, મુદ્રા, આસન, પહલવ આદિને ભેદ જાણીને મંત્ર જપ કરો યોગ્ય છે. જે જાણ્યા સિવાય નિત્ય જ૫ હમ કરે તો પણ મંત્રસિંહ થતું નથી.
સાધક અને માત્રના આદિ અક્ષરોથી નક્ષત્ર, તારા અને રાશિની અનુકૂળતા મેળવવી. જે વિરોધ ન હોય તો સમજવું કે મંત્ર સિદ્ધ થશે તે ચેગ કહેવાય છે.
પુસ્તકમાં મંત્ર લખ્યું હોય તે પણ મંત્ર વિધિ જાણનારા ગુરૂ પાસેથી મંત્ર લે. સાદગુરૂને અવશ્ય પૂછવું.
સવમતિ કલ્પનાએ ન કરવું-આ ઉપદેશ છે.
વીસ તીર્થંકરોમાંથી કેઈને પણ જપ કરે તે તેમના અધિષ્ઠાયક દેવ, દેવી સાધકના મનવાંછિતની સિદ્ધિ માં સહાયક બને છે. ચોવીસ યક્ષે તથા વીસ યંક્ષણ શ્રી જિનશાસનની સેવા કરે છે. રોહિણી આદિ વિદ્યાઓના પ્રભાવથી વિદ્યાધર મનુષ્ય દેવતુલ્ય સુખ ભોગવે છે. તે પ્રમાણે ૫૨મભક્તિથી વિદ્યા દેવતાઓનું ધ્યાન કરવું જોઈએ, પરંતુ તે પહેલા સંકલીકરણ ક્રિયા અવશ્ય જરૂરી છે.
તે આ પ્રમાણે છે. પ્રથમ દિશાબંધન કરે. શુદ્ધ જલથી અમૃતમ ભણી

Page #1154

પિતાના શરીર પર છોટે. આ પ્રકારે જલસ્નાન, મંત્રસ્નાન કરીને શુદ્ધ વચ્ચે પહેરી એકાંત પવિત્ર સ્થાન માં બ્રહ્મચર્યાદિ પાંચ અણુવ્રતનું પાલન કરતે સાધક બનિશુદ્ધિ કરી પયંકા ન–પમાસનથી બેસે. સમી પમાં પૂજા દ્રવ્યે રાખે અને પૃથિવી ધારણા આદિ પાંચ ધારણા વડે પિતાને શુદ્ધ ચિતવતે પિતાને આત્માજ પ્રાતિહાર્યથી યુકત અહંત પરમાત્મા છે એવું ધ્યાન કરે.
સીકરણ ક્રિયા કરીને પંચેપચાર વિધિથી મંત્રના અધિષ્ઠાતા દેવતાના પાંચ ઉપચાર આ પ્રમાણે છે. અહુવાહન, સ્થાપન, સાક્ષાકરણ, અષ્ટદ્રવ્યથી પૂજન, વિસર્જન, પૂરથી આવાહન, રેચકથી વિસર્જન અને બાકીના કર્મ કુંભક પ્રાણાયામથી આરંભ કરવાં.
મંત્રજપની સંખ્યા ૧૦૮ કે ૧૦૦૮ કહી છે. સર્વમંગે. મનમાં જપવાં કે અત્યંત ધીરા રે જપવાં. જપવડે મંત્ર પિતાની શક્તિને પ્રાપ્ત કરે છે અને પૂજા, હોમ આદિથી મંત્રસવામી દેવતા તૃપ્ત થાય છે,
જપ હમવિધિ
Fire Offerings. જેમ અગ્નિને હવાની સહાય મળે તે ફેલાતે જ જાય તેમ મંત્રજપ હમ સહિત થાય તો શું ન કરી શકે!
જ સમયે “નમઃશબ્દ લગાડે અને હોમ સમયે “સ્વાહા” શબ્દ લગાડે. મૂવ મંત્રની સંખ્યાથી દશમો ભાગ, હેમ કરતી વખતે આહુતિ મંત્રની સંખ્યા છે. જે એક હજાર મંત્ર જપ થયો હોય તે
સજજન ક્ષત્રિ સે વાર તે મંત્રને નમ: ને બદલ સ્વાહા જોડીને આહુતિ આપવી.
જપ પૂરા થયા પછી હેમ કરે. હેમની વિધિ આ પ્રમાણે છે. હેમકુંક ત્રણ પ્રકારના–ચોરસ, ત્રિકોણ અને ગળ હે છે. મારણ, આ ષણ, વશ્ય કમમાં ત્રિકોણ કંડ છે, વિદ્વષણ, ઉચ્ચાટનમાં ગોળ કંડ છે, શાંતિ, પૌષ્ટિક, સ્તંભન કમમાં ચેરસ કુહ કહ્યો છે. હમ કુડની ઉંડાઈ તથા પહાલાઈ એક હાથ પ્રમાણ કહી છે. તેની પ્રથમ મેખલાને વિરતાર તથા ઉંચાઈ પાંચ અંગુલ, બીજીને ચાર અંગુલ, ત્રીજીને ત્રણ અંગુલ પ્રમાણ છે.
હે મ કરનાર સકલીકિયાથી મન શુદ્ધ કરીને નવા વસ્ત્ર પહેરી, પરમારને બેસી, ઈષ્ટ સિદ્ધિ માટે હમ ક્રિયા કરે.
હેમમાં પલાશની લાકડીઓ મુખ્ય માની છે. તે ન મળે તે પી૫લ આદિ દુધવાળા વૃક્ષે ના સુકા લાકડા જોઈએ. સાથે સફેદ ચંદન, લાલ ચંદન અને શમી (અર)ની લાકડી પણ હેવી જોઈએ અને પલાશ તથા પી પલના પાંદડા હોવા જોઈએ. સર્વ હમ ક્રિયાએમાં દુધવાળા વૃક્ષની સુકી લાકડી, જીવજંતુ ૨હિત પવિત્ર લેવી.
હેમમાં એકશેર દૂધ, એક શેર ઘી તથા અષ્ટાંગ ધૂપ આદિ મેળવેલું બશેર હેમદ્રવ્ય લેવું.
વધ, વિઘણ, ઉચ્ચાટન કમમાં આઠ અંગુલ લાંબી લાંકડી, પુષ્ટ કમમાં નવ અંગુલ લાંબી, શાંતિ. આકર્ષણ, વશીકરણ,
તનાં બાર અંગુલ લાંબી લાકડી હોવી જોઇએ.
ચારણ આદિ અશુભકર્મોમાં કે

Page #1155

વાળ આવ્યાક
સહિત થઈને અશુભ દ્રવ્યોને હોમ થાય છે. શાંતિ આદિ શુભ કાર્યોમાં પ્રસન્નચિત્ત થઈને ઉત્તમ સામગ્રીથી હેમ કર. - જલ, ચંદન આદિ આઠ દ્રવ્યથી મંત્ર જપતાં અગ્નિની પૂજા કરવી. પછી દૂધ, ઘી, ગોળ સહિત એક લાકડી પિતાના હાથથી હમ કુંડમાં રાખી, ફરી અગ્નિ સ્થાપન કરી, ઘીની આહુતિ આપવી. તેત્ર-શ્લોક બેલવા, પછી લાકડીઓ મુકી આહુતિ દ્રવ્ય મેળવી જાપ મંત્ર ઉચ્ચારતા આહુતિ આપવી. લાકડીઓની સંખ્યા ૧૦૮ કહિ છે, આ પ્રકારે હામ વિધિ મંત્ર શાસ્ત્રોમાં કહિ છે, તે અનુસાર પાંચ કળશ સ્થાપન કરીને કરવી જોઇએ. જેણે સંપુર્ણ વિધિથી બરાબર રીતે એક મંત્ર પણ સિદ્ધ કર્યો છે તેને થોડા સમયમાં બીજા અને સિદ્ધ થઈ જાય છે.
મંત્રકાર્યભેદ Occult Means to transcend the Self
મંત્રસાધનના દિશા, કાલ આદિ ભેદ અને મંત્રોના કાર્યભેદ આ પ્રમાણે કહ્યા છે. માત્રના કાર્યોના આઠ ભેટ કહા છે. ૧ તંભન, ૨ વિદ્વેષણ, ૩ આકર્ષણ, ૪ પૌષ્ટિક, ૫ શાંતિ, ૬ ઉચ્ચાટન, ૭. વશ્ય, ૮ મારણ કમ આ કર્મો માટે પૂર્વ આદિ ક્રમથી દિશાએ સમજવી. તે આ પ્રમાણે છે.
૧. શાંતિ કર્મ:-પશ્ચિમ દિશા, મધ્ય રાત્રિને સમય, જ્ઞાન મુદ્રા, પામાસન, નમ : પહલવ, વેત વસ્ત્ર, શ્વેત પુ૫ (ચમેલી આદિ), પૂરક રોગ, સ્ફટિક મણિની માલા, જમણે હાથ, મધ્યમ અંગુલિ, જલ મંડલ.
૨. પૌષ્ટિક કમ - નૈઋત્ય દિશા, પ્રભાત કાલ, જ્ઞાન મુદ્રા, સ્વસ્તિકાસન, સ્વધા પહલવ, શ્વેત વસ્ત્ર, વેત પુપ, પૂરક રોગ, મેતીની માલા, દક્ષિણ હસ્ત (જમણે), જલ મંડલ.
૩, વશ્ય કમ:- ઉત્તર દિશા, પ્રાતઃ કાલ, કમલ મુદ્રા, પદ્માસન, વષ પહલવ, લાલ વસ્ત્ર, લાલ પુષ્પ, પૂરક વેગ, પ્રવાલ મણિની માલા, વામ હસ્ત (ડાબે), અનામિકા, અગ્નિ મંડલ.
૪. આકર્ષણ કમ-દક્ષિણ દિશા, પ્રાતઃકાલ, અંકુશ મુદ્રા, દંડાસન, વૌષ ૫૯લવ, લાલ વસ્ત્ર, લાલ પંપ, પૂરાગ, પ્રવાલ મણિનીમાલા કનિષ્ઠિકા અંગુલિ, વામહસ્ત, વાવાયુ, અગ્નિમંડલ.
૫. સ્તંભન કમંદ-પૂર્વ દિશા, પ્રભાતકાલ, શંખમુદ્રા, વજૂન, ઠઠ પહલવ, પીતવર, પીત પુપ, કુભકાગ, વર્ણ મણિની માલા, કનિષ્ઠિકા અંગુલિ, દક્ષિણ હસ્ત, દક્ષિણવાયુ, પૃથ્વી મંડલ.
૬. મારણકર્મ-ઇશાનદિશા, સયાકાલ, જમુદ્રા, ભદ્રાસન, ઘેઘે પહલવ, શ્યામવસ, શ્યામપુષ્પ, રેચગ, પુત્ર જીવીમણિની શ્યામમાલા, તજની અલી, દક્ષિણ હતુ, વાયુમંડલ.
૭. વિશ્લેષકમઆગ્નેય દિશા, મધ્યાનકાલ, પ્રવાસમુદ્રા, કુક ટાસન, હું પહલવ, ધુમ્રવચ, ધુમ્રપુ૫, રેચકગ, પુત્રજીવીમણિની માલા, તર્જની આંગુલી, દક્ષિણ હસ્ત, વાયુમંડલ.
૮. ઉચાટન કર્મ-વાયવ્ય દિશા, અપરાહ કાલ (ત્રીજે પ્રહર) પ્રવાલ મુદ્રા કટાસન, ફપહલવ, ધૂમ્રવસ, ધૂમ્રપુપ, રચકગ, કાલામયિની માલા, તજની

Page #1156

અંગુલી, દક્ષિણ હસ્ત, વાયુમંડલ.
આ પ્રમાણે દિશા આદિ જાણવા, ચતુષ્કોણ પૃથ્વી મંડલ-પૃથ્વી બીજલ' –પીતવણું.
વતું સાકાર જલ મંડલ-જલ બીજ “વ –વેતવણું. | ત્રિકે શાકાર અગ્નિમંડલ-અગ્નિબીજ “
-ક્તવણું. - વર્તુલાકાર વાયુમદલ-વાયુબીજ “ય – શ્યામવર્ણ, - પ્રત્યેક મંત્રના અંતે નમઃ પાલવ લગાડવાથી માણાદિ કર્મવાલે તેજસ્વભાવી મંત્ર શાંત થઈ જાય છે, અને શાંત આવભાવી મંત્રમાં ફટ પલવ લગાડવાથી પર સ્વભાવી થઈ જાય છે.
મંત્ર સાધકે સાધના સમયે એક ટક જન, બહાચર્યપાલન, ભૂમિશયન કરવું. નિજીવ સ્થાનમાં બેસી પૂજા, જપ, હમ કરવા.
શ્રી ભૈરવ પદ્માવતી કહ પમાં હેમકન્યનું વિધાન આ પ્રમાણે કહ્યું છે –
શાંતિકમ અને પુષ્ટિકમના માટે કલમના ચોખા, સફેદ ધરાના અંકુરા તથા ચંદનને હેમ કરે. વશીકરણ કર્મના માટે કરેણના ફૂલને હમ કરે. ક્ષોભન કમ માટે સાગુગળ અને કમળને હોમ કર. સેપારી તથા નાગર વેલના પાનને તેમ કરવાથી સઘળા રાજાઓ વશ થાય છે. તલ તથા ડાંગરને ધી સહિત હોમ કરવાથી ધનધાન્યની વૃદ્ધિ થાય છે. ગાયના ઘી સહિત મોગરાના ફલને તેમ કરવાથી ખેચરી નામની દેવી વશ થાય છે. અને ખાખરાના ફૂલનો
સજજન સન્મિત્ર હોમ કરવાથી વટયક્ષિણ નામની દેવી વશ થાય છે. લક્ષ ન મસ્કારે ગુણને વિધિ :
Initiation, First & Last કોઈ પણ પ્રકારની મંત્ર સાધના કરતાં પહેલાં શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રનું આરાધન અનિવાર્ય છે.
આ મહામંત્રની આરાધનથી ભૂમિકા શુદ્ધિ થાય છે અને સાધના અવશ્ય સફળ બને છે.
જૈન સાહિત્ય વિકાસ મંડલ તરફથી ઘણા પરિશ્રમે “નમસ્કાર સ્વાધ્યાય ના ત્રણ ગ્રથ તૈયાર થયા છે, તેમાંથી લક્ષ નમસ્કાર ગુણન વિધિ અહિં રજુ કરીએ છીએ. પ્રાચિન પ્રતમાં સંસ્કૃત વિધિ તથા નીચે જુની ગુજરાતીમાં તેને અનુ. વાદ છે. અહિં માત્ર અનુવાદ રજુ કર્યો છે. - લક્ષ નઉકાર જાપ વિધિ -પ્રભાતિ મૂલનાયક રહઈ રનોત્ર કરી પૂજા કરી પંચ શકસ્તવ દેવ વાદીઈ. પછઈ પંચપરમેષ્ટિ આરાધનાથ ચઉની સ લેગસ કાઉસગ્ન કીજઈ. પછઈ પંચ પરમેષ્ઠ પાંચ પ્રતિમા માંડી, પૂજા વાસકપુરઈ કરી કી જઈ.
નઉકા૨ ગુણનાં પંચ પરમેષ્ઠિના પાંચ વર્ણ ચીંતવાઈ. યથા–અરિહંત ધવલવણું, સિદ્ધ રક્તવર્ણ, આચાર્ષ સુવર્ણવ ઉપાધ્યાય નીલવશું, મહાત્મા શ્યામવર્ણ. એ પાંચે વણે હિમાહિ ચિંતવીઈ
નઉકાર ગુણતાં નઉકારિ નકિરિદેવ રહિછ ટીવી કીજઇ, ફુલ ચડાવાઈ, વાસક્ષેપ કી જઈ ઘપ ઉગાડીઈ દીવ૬ કીજઈ, ખઉ હેઈઈ, જેતી કી જઈ સહસ્ત્ર પૂરઈ

Page #1157

માગ સ્વાધ્યાય
હુઇ. સેપારી ઢાઇ, દેવ વાંદીઇ. સાંઝઇં ગુણુવઉં મૂકતાં પંચશક્રસ્તવે દેવ વાંદીઇં, પચ પરમેષ્ઠિ મારાધનાથ ચઉવીસ àાગસ કાઉસ્સગ્ગ કીજઈ મૂકતા વિધિ આાશતના હુઈ તે સિગ . મિને વચને કાય કરી મિચ્છામિ દુક્કડ'
Ju
યથાશક્તિ નિવી, માં મેલ, ઉપવાસ તપ કરવૐ, પુરૂષઇ સટ્ટ જિવઉ. એ નવકાર લાખ ગુઈ જેકે વિધિપૂર્વક તેઢુન જીવ એકાગ્રમાવ છતઈ તીથ કર ક્રમ ઊપાઈ મધ્યમભાવ છતઈ વિદ્યાધર, ચક્રવત્તિ', વાસુદેવ, પ્રતિવાસુદેવ કમ' ઊપાજ ઈ. થેઈ ભાવ છતઇ એકાતપત્ર રાજ્ય પામી
ઇતિ લક્ષ નકારાવિધિઃ શુભ' ભવતુ શ્રી ચતુર્વિધ સ'ઘસ્ય. નવકાર ઇ અકખર,
પાવ ફેડઈ સત્ત અચરાણુ પન્નાસ' ચ પએણુ,
સાગર પણસય સમગ્ગણુ‘ શ્રીરતુ શ્રમણ્સ લક્ષ્ય. ‘નમસ્કાર મત્રસ્તોત્રમ'માં કહ્યુ છે । શ્રી જિનેશ્વર ભગવ'તને વિષે અદ્ધ લક્ષ્ય છે હૃદય જેનું ( અર્થાંત શ્રી જિનેશ્વર ભગવતરૂપ ધ્યેયમાં એકાગ્ર મનવાળા), સુસ્પષ્ટ વધુ કમાળે (અર્થાત જેના નમસ્કાર મહામંત્રના વર્ણના ઉચ્ચારદિના ક્રમ સૂત્રેય્યા ગુના ગુશૈાથી યુક્ત છે એવે), શ્રદ્ધાવાન અને જિતેન્દ્રિય એવા
શ્રાવક ભવનાશક એવા આ મંત્રને એક લાખ શ્વેત સુગંધી પુષ્પા વડે સુંદર વિધિ કે જાપ કરે અને પૂજા કરે તે વિશ્વ પૂજ્ય તીથકર થાય.
શારદા તિલૅકમાં તાંત્રિક કમાં મુખ્યત્વે

૧૦:૫
છ પ્રકારના કહ્યાં છે. શાંતિ ક્રમ', વશ્ય ક્રમ', સ્તંભન કમ,વિદ્વેષ કમ', ઉચ્ચાટન ક્રમ' અને મારણ ક્રમ',
શાસ્ત્રામાં શ્રી નમસ્કાર મહામ`ત્ર વડે છ તાંત્રિક કર્માં સુંદર રીતે કહ્યાં છે. આકષ ́ન્ મુક્તિકાન્તાં સુપતિ કમલાં દુવિધસ્થાપિ વક્ષ્ય, કુ′નુચ્ચાટય શ્ચાશુભમથ રચયન્ દ્વેષમન્ત દ્વિષાં ચ । તન્ત્રાન : સ્તમ્ભમુચ્
ભવ ભવ વિપદ્માં લિંચ માહત્ય માહ', પુંસસ્તીથે‘શ લક્ષ્મીસુપનયર્તિ નમસ્કાર માષિશજ
મુક્તિરૂપી સ્ત્રીનું આકષ ણુ કરનાર, દેવેન્દ્રોની લક્ષ્મીને પશુ લગ્ન મનાર, અશુભનું ઉચ્ચાટન કરનાર, અતર ગ શત્રુઓ પ્રત્યે દ્વેષ પેદા કરનાર, સ'સારની વિપત્તિઓનું સ્તંભન કરનાર અને મેાહન. પણ મેહુન કરનાર આ નમસ્કાર મ`ત્રા ધિરાજ મનુષ્યને તિથ“કરની લક્ષ્મી ભેટ આપે છે.
રક્ષા-કવચ-રક્ષા માટે ચાજાયેલા મત્રમય તેાત્રને રક્ષા કે કવચ કહેવામાં આવે છે. આ તેંત્રનું મરણુ એક પ્રકારની રક્ષા કે કવચ રૂપે છે. જિનવાપ’જરÔાત્ર મ`ત્રસાધનામાં રક્ષાકવચ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.
મત્રના યાગ્ય મુદ્રાએ વડે જાપ કરવાથી, તેના બીજ મ`ત્રાની વિધિપૂર્વક ધારણા કરવાથી, તેના અક્ષરાના દેહમાં ન્યાસ કરવાથી અને તેના વિનિયોગ પ્રમાણે અથ ભાવના કરવાથી મ`ત્ર અવશ્ય સફળ થાય છે.
પૂ શ્રી. આનંદઘનજી મહારાજે તેમની

Page #1158

ચિવીશીમાં કહ્યું છે કે, મુદ્રા, બીજ-ધારણા, અક્ષર
ન્યાસ અથવિવિગેરે, જે માવે તે નવિ વરિજે
કિયા અવચક ગેરે મુદ્રા, અંબીજની ધારણા, મંત્રા સરને ન્યાસ અને તેના વિનિયોગ પ્રમાણે અર્થની ભાવનાપૂર્વક જે શ્રી જિનેશ્વરનું પ્રાન કરે છે, તે કદી ફલથી વંચિત થતું નથી, કારણ કે તે ગસાધનામાં કિયા અવંચક છે.”
જપયોગ Beyond Ultrasonic and Supersonic
પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ યોગનિદ્દમાં
પગ માગમાં પ્રથમ ક્રિયાનો આધાર જ૫ છે. તેથી જપને અધ્યાત્મ કહેવાય છે. તે વકે તેના અધિષ્ઠાતા દેવને અનુગ્રહ ઇચ્છવાયોગ્ય જ૫ એ પણ યોગનું અંગ થાય છે. તેથી જ૫ આધ્યાત્મ યોગ કહેવાય છે.
જ સાચા મંત્રને વિષય હોવાથી દેવતાના ફતવન રૂ૫ છે, તેમ ગીઓ કહે છે. જ૫ પાપને હરનાર છે. જેવી રીતે અપશનું વિષ તે દેવના મંત્ર જાપથી નષ્ટ થાય છે, તેમ આ પણ જાણવું.
પરમાત્માના મકરમાં તેમની સન્મુખ અથવા વાવ, કુવા, તળાવ, નદી, દ્રહ પાસે કષાયથી લેપાયા વિના જપ કરવા. વિશિષ્ટ મગલિક વૃક્ષ નીચે, કુંજમાં, બગીચામાં જ૫ કર એમ સાધુઓને મત છે.
હાથની આંગળીના વેઢા વડે કે રૂદ્રાસની માલાવડ નાસિકાના અગ્ર ભાગ ઉપર દષ્ટિ રાખીને આત્માના અથી.
borton antena એ ચિત્તની અત્યંત શાંતિપૂર્વક જપ કરવા.
જપ કરતાં મનની વૃત્તિ તથા મંત્રના વણની શુદ્ધિ તથા અર્થનું આલંબન કરવું અને મનની ચંચળતા થતાં જપને વ્યાગ કરવો
તેવી ચંચળતામાં મંત્ર ગણવાને ત્યાગ કરતા મિથ્યા આચરણને ત્યાગ થાય છે, શ્વાસે શ્વાસ માં તેનું જ રટન રહે છે, તેમજ શુદ્ધતાની ઇચ્છા રહેતી હેવાથી જ૫ને ત્યાગ હોવા છતાં પણ જપની પ્રવૃત્તિ કાયમ કહેવાય છે.
જપની જેટશ્રી પ્રતિજ્ઞા કરતી હોય તેટલા કાલના માપ સુધી જ૫ સ્થિરત.. પૂર્વક કર. તેથી અન્ય સમયમાં જ૫ ન કરે તે પણ અહિ ભાવ વૃત્તિની શુદ્ધિ છે એમ યેગી વિશારદે જણાવે છે.
આગ્નેય પુરાણમાં કહ્યું છે કે નકારને અથ છે જન્મને વિચ્છેદ અને વકારનો અર્થ જન્મરૂપી પાપને નાશ કરનાર છે.
શ્રીમદ ભાગવતમાં કહ્યું છે કે સંકેતમાં હસવામાં, તિરકારમાં કે ઠઠ્ઠામશકરી માં પણ ભગવાનનું નામ લેવામાં આવે તે તે બધા દુઃખને હરી લેનારૂં છે.
મંત્ર સિદ્ધિ માટે દદનિશ્ચયની અગત્ય છે. તુકારામે કહ્યું છે કે “નિશ્ચયાચુંબલ તક મહણે હેચિ ફળ-નિશ્ચય દઢ હોય તે તેના બળથી ફળ અવશ્ય મળે જ.
મંત્ર સિદ્ધિ માટે પાંચ પગથિયા ગણાય છે. ૧ અભિગમન એટલે જ્યાં મંત્રસાધના કરવાની હોય તે સ્થાનની શુદ્ધિ, ૨ ઉપાદાન એટલે જરૂરી ઉપકરણે ભેગા કરવા, ૩ ઈજ્યા એટલે ભૂત શક્તિ, પ્રાણાયામ અને પાસપૂર્વક

Page #1159

રાગ સ્વાધ્યાય
પચે પયાર ( પુષ્પ, ધૂપ, દીપ, નેત્રેઘ અને ફળ) અદિ ઉપચારો કરા, ૪ સ્વાધ્યાય એટલે મંત્રને વિધિપૂર્વક જપ, ૫ યાગ એટલે મંત્ર દેવતાનું ધ્યાન.
મત્ર યોગના સેળ અગે આ પ્રમણે ગણાય છે. ૧ ભક્તિ. ર શુદ્ધિ, 3 આસન, ૪ પંચાગસેવ, જૂ આચ૨, ૬ ધારજી, ૭ દિવ્યદેશસેવન, ૮ પ્રાણક્રિયા, ૯ મુદ્રા, ૧૦ ત', ૧૧ હવન, ૧૨ અત્રિ, ૧૩ ચે.ગ, ૧૪ જ૫, ૧૫ ધ્યાન, ૧૬ સમાધિ,
મંત્રની અથ અને રઠુસ્યને અનુલક્ષીને સાત ભૂમિકાએ મુત્રમાણુ વમાં કડિ છે.
૧ પ્રગટઅર્થ, ૨ ગુમથ, ૩ ગુપ્તતર સ્ય, ૪ સપ્રદાય હુ, ૫ કુલ રહસ્ય, ૬ નિમભ`હુસ્ય, છ પરાપર હૅશ્ય.
આમાં પહેલી બે અધંની ભૂકા છે અને પછીની બે હુસ્યની ભૂનિા છે. તેમાં નિગમ રહસ્ય એટલું મત્રનુ પરંપરા પ્રમાણે અવેલું રહ્યુસ્ય છે. જ્યારે પરાપર હુમ્ય એટલે તિમ સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ રહસ્ય પ્રગટે છે, ત્યારે મંત્ર ચાન્ય જાગૃત થાય છે, અને તે જ કાય' ચિદ્ધિ કરે છે.
`મત્રદેવતા
Multiple Divinities આચારહિતકરના પૌષ્ટિક વિકારમાં કહ્યું છે કે
પૌષ્ટિકના સમયે શ્રી હી. ધૃતિ, કીત્તિ', બુદ્ધિ, અને લક્ષ્મી એ છ મહુ દેવી સંધની કૅમના આનદથી પૂર્ણ કરો. સૂરિમત્રમાં આ છ દેવીઓની સાધના આવે છે.

૧૦૯૭
સૂરિત્રમાં પાંચ પીઠે છે
૧ વિદ્યપીડ, ૨, અહુ વિદ્ય: પીઠ, ૩ ઉપબિદ્યાપીઠ, ૪ મંત્રપીડ, ૫ મંત્રરાજપીડ,
સાળ વિદ્ય દેવીએ :-વિદ્યાદેવી એ મત્રરૂપા વિદ્યાની અધિષ્ઠાત્રી છે સિદ્ધહેમ અડુન્ત્યાસમાં કહ્યું છે કે તથા કારાદિનિઃ ૫ડશે ૧૨મેડલેષુ પેડથ હિસ્યવા દેવતા અભિધીયતે।’
સિદ્ધચક્રત્રમાં અ’ વગેરે સાળ સ્ત્રીની સ્થાપના થાય છે, તે સ્ત્રી આ સોળ વિધ દેવીઓના વાચક છે.
આ સાળવા દેવી માનાં સ્વરૂપના પરિચય પૂ. શ્રી બમ્પટ્ટિસૂરએ સ્તુતિ ચતુ શિવેામાં પૂ. શ્રી પાદલિપ્તાચાયે નિર્વાણુ લિંક માં અને પૂ શ્રી વહમાનસૂરિએ આચાર દિનકરમાં આપેલે છે.
નવગ્રહ:-ઐતશાસ્ત્ર માં ગ્રડાની સ`ખ્યા ૮૮ ની આવે છે. તેના વિસ્તાર સૂર્યપ્રજ્ઞ તિમાં દર્શાવ્યા છે. આ બ્રહાનાંથી સાત ગ્રાની મુખ્યતા છે. ૧ અ`ગારક (મંગલ), ૪ શનૈશ્વર )િ, ૪૧ ખુ, ૪૨ શુક્ર, ૪૩ બહુપતિ (ગુરૂ) ૪૪ રાહુ, ૮૮ કેતુ તેમાં ચંદ્ર તથા સૂર્યને ઉમેરતા સખ્યા નવની થાય છે.
નિર્બંદુ લિકામાં નવગ્રહનું સ્વરૂપ તથા તેના સૂક્ષ્મ મદ્રે આપેલા છે.
ચાર લોકપાલ:-જૈન સૂત્રમાં ઇન્દ્રના સામ્રાજ્યની ચાર દિશાના ચાર રક્ષક દે સેમ, થમ વષ્ણુ અને વૈશ્રવણ (કુબેર)ને લે.કપાલ કહ્યા છે.
વૈદિક ગ્રપ્રદાયમાં આઠ કહેલ કહ્યા છે. વો પુરાણમાં કહ્યું હ્ર કે ન્દ્ર, અગ્નિ, યમ, નિઋતિ, વરૂડ્સ, વાયુ, તેર અને શકર એ આઠ લેાકપ લેા પુરાતન છે

Page #1160

Horon alone ચોવીસ દેવ દેવી -શ્રીજનેશ્વર ભગ- ૧ ઉપસાગહરનામ મંત્રઃવતની ભક્તિ કરનારા વિશિષ્ટ શાસનદેવ “નામ સવદુકખ૫સંતીનું અજિયસંતી તથા શાસનદેવી પ્રત્યેક તીર્થંકર પરમા- નમસ્કાર હો સર્વ દુઃખનું પ્રશમન કરનાર માના શાસનમાં એક એક હોય છે, તેથી શ્રી અજિતનાથ તથા શ્રી શાંતિનાથને. ચોવીસ દેવ દેવી છે, તેઓ પક્ષ કે ૨ મંગલકર નામ મંત્રઃયક્ષની ઓ છે. તેમનું સ્વરૂપ વિસ્તારથી “નમો સવ્વપાવપસંતીણ અજિયનિર્વાણ કલિકામાં કહ્યું છે.
સંતી ચં!' નમસ્કાર હે સર્વ પાપને ચોસઠ યોગની ઓ તથા બાવન વીર:- પ્રશમન કરનાર શ્રી અજિતનાથ તથા
ચેગિનીઓની સંખ્યા ૬૪ ની મનાય શ્રી શાંતિનાથને. છે વિધિ પ્રપામાં કહ્યું છે કે કામરૂપિણી ૩ સૌભાગ્યકર નામ મંત્રઃતે ઈચ્છા પ્રમાણે રૂપ કરનારી યોગિની ઓ નમે સયા અજિયસતી અજિય ચેસઠ પ્રકારની કહેલી છે. તે વિવિધ સંતી ! નમસ્કાર હો સદા અખંડ શાંતિ વરૂપે પૂજાય છે અને પૂજાયેલી એવી ધારણ કરનાર શ્રી અજિતનાથને તથા તે સદા વરદાન દેનારી થાય છે.
શ્રી શાંતિનાથને, આ ચાર દિનકરના દેવી પ્રતિષ્ઠા અધિ- શાંતિ-સ્તવ (લઘુ શાંતિ) માં પણ કારમાં ૬૪ યેળની ઓ તથા પ૨ વીરના ભ મ વનડતે શક્તિજિનાય નમે નમઃ નામે આપેલા છે.
આ સેળ અક્ષરવાળે “છેડશી મંત્ર' ગુપ્ત ગાથાઓ પાછળનું મંત્ર રહસ્ય
રહે છે તે અત્યંત ચમત્કારિક છે
અને સર્વ પ્રકારની સિદ્ધિને આપનાર છે. Inner Mantra Significance આપા પ્રાચી ન સૂઝે ની ગાથાઓ
શ્રી ગૌતમસ્વામિના છંદમાં નીચેનો મંત્ર મય છે. ગાથાઓ માં માત્ર. રહેલા
મંત્ર છુપાયેલા છે. હોય છે. સદ્દગુરૂ દ્વારા આ મંત્રાર્થો પ્રાપ્ત
હું શ્રી અરિહંત ઉવઝઝય થાય છે.
ગેયમસાનિને નમ:' - અજિત શાંતિસવમાં ત્રીજી ગાથા
મંત્ર, યંત્ર અને તંત્ર આ પ્રમાણે છે.
Mantra, Yantra and Tantra સવદુક ખાસંતીર્ણ, સ વાવ૫સંતીણું | શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર એ મંત્ર છે. સયા અજિયતી, નમે અજિય સંત શ્રી સિદ્ધચક એ યંત્ર છે. સામાયિક એ
સવ' દુઃખેડનું પ્રશમન કરનાર, સવ અરમાની પરમવિશુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવા માટેનું પાપનું પ્રશમન કરનાર અને સદા અખંડ તંત્ર છે. શાંતિ ધારણ કરનાર શ્રી અજિતનાથ: આપણામાં રહેલું આત્મતવ એ મંત્ર તથા શ્રી શાંતિનાથને નમસ્કાર છે. છે. આ આમ ચૈતન્યને જાગૃત કરવું પડશે.
આ ગાથામાં ત્રણ ડિશાક્ષરી મંત્ર માનવદેહ એ બહુમૂલ્ય, પ્રાસથવું અતિ આ પ્રમાણે છે.
દુર્લભ યંત્ર છે, અને પરિપૂર્ણ સ્વરૂપે

Page #1161

પ્રાગટ્યની સર્વોચ્ચ પ્રક્રિયા રૂપી ધર્મ એ તક છે.
ભાવનોપનિષદમાં આ માનવ દેહને શ્રીયંત્ર કહ્યાં છે.
પરમેષ્ઠિમંત્ર-ક૯પમાં પુ. શ્રી. સિંહ તિલકસૂરિજીએ કહ્યું છે કે, - “દેહમિદ ભારતી યંત્રમ'
-આ દેહ સરસ્વતીનું યંત્ર છે.
આ દેહ ભારતી–સરસ્વતીનું યંત્ર છે, અર્થાત્ આ દેહની રચના શ્રી સદ્ધ ચકાદિ યંત્ર જેવી છે. શ્રી સિદ્ધચક્ર દ્વારા જે મ શ્રી અરિહંત પરમાત્માનું ધ્યાન કરાય છે, તેમ દેહરૂપ યંત્ર દ્વારા સરસ્વતીનું ધ્યાન કરી શકાય.
દેહમાં સરસ્વતીનું ધ્યાન કરવાની અનેક રીતે છે. શ્રી સહતિલકસૂરિએ “પરમેષ્ઠિ મંત્ર૯પમાં બે રીતે બતાવી છે. પ્રથમ રીત આધારાદિ ચડે. માં માતૃકા (બારાખડી –જે સરસ્વતી, શ્રતજ્ઞાનની વાચક છે)ના વર્ષોના ન્યાસની છે. બીજી રીત આધારાદિ ચકેમાં છે આદિ સરસ્વતી બીજેના દયાનની છે.
પ્રથમ રીત મુજબ ક થી જ્ઞ સુધીના માતૃકાક્ષરોનું અનુક્રમે આધાર, સવાધિકાન, મણિપણું, અનાહત, વિશુદ્ધ અને આજ્ઞા ચક્રના દળમાં વાત કરવાનું હોય છે.
બીજી રીત મુજબ આ ધાર ચકની કર્ણિકામાં વાભબીજ નું શ્વેત વર્ણમાં યાન કરવાનું છે. આધાર ચક્રમાં સૂર્ય નાડી અને ચંદ્રનાડી એવી રીતે રહેલી છે કે જેથી તે બે નાડી વડે ની રચના થાય છે. તેની ઉપર કલા (*) છે, તે વિનીત પ્રતીક છે. એ ચર આધાર
ચક્રમાં વાવબીજ 1 ની રચના કુદરતી રીતે થયે રી છે. સારાંશ એ છે કે આ થાપનમાં જે બીજનું વિશિષ્ટ પદ્ધતિએ ધ્યાન કરવામાં આવે છે તેથી શ્રેનની અવિષ્ઠાત્રી સરસ્વતી દેવી પ્રસન્ન થાય છે. શ્રી બપભટ્ટસૂરિ વગેરે અનેક સમર્થ આચાર્યોએ આ રીતે ધ્યાન કર્યું હોય, તેવા માણ મળે છે.
કારનું માત્રાહિત પણ ધ્યાન કરી શકાય છે. તેનું ઐકયબીજ દ્વીકાર અથવા કામ બીજ ઋી કાર સાથે પણ ધ્યાન કરી શકાય છે. દરેક યાનનાં ભિન્ન ભિન્ન પ્રયાજને શા માં બતાવવામાં આવ્યાં છે.
સ્વાધિષ્ઠાન ચકની કર્ણિકામાં ષટ્કમાં કામ બીજ દી સહિત હાજકારનું ધ્યાન કરાય છે. મણિપણું માં અરુણુવર્ણના શ્રી બીજનું ધ્યાન અનેક રીતે લાભપદ છે. આજ્ઞા ચક્રમાં ઢોકાર અથવા ૐકારનું દયાન કરી શકાય છે. અથવા આજ્ઞા ચકમાં અમૃત વરસાવતા “ઝલ બીજનું ધ્યાન કરી શકાય છે તે સર્વ પ્રકારના વિષ અને રોગને હરનારું છે.
મંત્ર મહોદધિ નામના તંત્ર ગ્રંથમાં સરસ્વતીની નવ પીડાશક્તિએ આ પ્રમાણે કહેલી છે.
મેધા, પ્રજ્ઞા, પ્રભા, વિદ્યા, શ્રી, ધૃતિ, સ્મૃતિ, બુદ્ધિ, અને વિધેશ્વરી ને માતૃકા પીઠની શક્તિઓ કહેલી છે.
ભાવનેપનિષદ Human Symbolism ભાવને પનિષદ શ્રીયંત્રને દેહ સાથે ઘરાવે છે. દેહમાં રહેલી નાડીઓ વગેરેને શ્રીયંત્રના તેતાલીસ ત્રિકોણમાં રહેલી

Page #1162

કામ, સંપત્તિ, વિભૂતિ, શોભા, ઉપકરણ વેષરથના અને વિદ્યા એ અર્થો માં શ્રીવિદ્યા
શ્રી મહાત્રિપુર સુંદરીની આવરણ દેવ- તાઓ સાથેનો તેમાં સમન્વય છે. સપા- (ધક આત્માને ત્રિપુર સુંદરી તરીકે અને નિરૂપાધિક આત્માને પરમ શિવ તરીકે સમન્વય છે.
શ્રી ગુરૂઃ સર્વકારણ ભૂતા શક્તિ
શ્રી ગુરૂ એ જ જ્ઞાનનું કારણ હેવાથી પરમ શક્તિ છે.
તન નવરંપ્રરૂપે દેહ? તેથી નવ છિદ્રવાળે દેહ એ જ ગુરૂ છે.
તંત્રમાં નવ ગુરૂ કહ્યા છે. તેથી દેહમાં બે કાન અને વાણી-મુખ એ દિવ્ય ગુરૂ છે, બે આંખે અને લિગ એ સિદ્ધ ગુરૂ છે તથા બે નાસિક અને ગુદા એ માનવ ગુરૂ છે.
દેડમાં રહેલા પરમદેવને દશક દેહ પિતે જ ગુરૂ છે. નવચક્રરૂપ શ્રીચક્રમ’
૧-ભૂપુર ૨-ગણવત્ત ૩-ડશદલ ૪-અષ્ટદલ પ-ચતુદશર ૬-બહિદં વાર ૭-અંતર્દશાર ૮-અષ્ટાર ૯-ત્રિકોણ આમ નવચકરૂપી શ્રીચ છે.
યંત્રમાં પણ જે બહમંડલ હોય છે, તેને ભૂમંડલ કહેવામાં આવે છે. અનુભવસિદ્ધ મન્ચ દ્વાત્રિશિકાના ત્રીજા અધિકા કારમાં કહ્યું છે કે –
‘ભૂમંડલં તતઃ કુવા, યથાવિધિસમવિતમ પછી વિધિપૂર્વક ભૂમંડલ દેરીને.
ભૂમંડલને ભ૫ર પણ કહેવામાં આવે છે. શ્રીય ત્ર સાથે વિદ્યાને બંધ છે. - વાડિકોશમાં શ્રીઘનો અર્થ આ પ્રમાણે અપેલ છે. - લાહી, સતી , બુદ્ધિ, ધર્મ, અર્થ,
તંત્ર ગ્રંથે માં કકારના ૩૪ નામો આ પ્રમાણે મળે છે.
ઇ કારનાં વતું લ, તાર, વામ, હંસ કારણ, મન્નાઇ, પ્રણવ, સત્ય, બિંદુ, શક્તિ, ત્રિવત, સવ'બીજોત્પાદક, પંચદેવ, ધ્રુવ, ત્રિક, સાવિત્રો, ત્રિશિખ, બ્રહ્મ, ત્રિગુણ, ગુણજીવક, આદિ બીજ, વેદસાર, વેદબીજ, પંચમિ, ત્રિકૂટ, ત્રિભવ, ભવનાશન, ગાયત્રીબીજ, પંચાંશ, મત્ર-વિદ્ય-પ્રસૂ, પ્રભુ, અક્ષર, માતૃસુ, અનાદિ, અદ્વૈત, મોક્ષદ એ ત્રીસ પર્યાય નામ છે-મત્રપ્રિધાન..
લલિતા-ત્રિશતીમાં કહ્યું છે કે “શબ્દ બ્રા દ્વારા લક્ષિત તેને લક્ષક એ જે શબ્દ, તે પ્રણવ-8.
રક દપુરાણના યજ્ઞવૈભવ ખંડમાં પ્રણવને બે પ્રકારનો કહ્યો છે. પર અને અપર. પર-પ્રણવ પ્રજ્ઞાનંદ સ્વરૂપ છે. અને અપ૨ પ્રણવ શબ્દ બ્રહ્મરૂપ છે.
લલિતા સહઅનામ-સૌભાગ્ય ભાસકર ટીકા માં મંત્રનો વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે.
જે મનન ધર્મથી પૂર્ણ અહંતા સાથે અનુસંધાન કરીને આત્મામાં કુરણાઓ ઉન્ન કરે છે, અને સંસારને ક્ષય કરનારા ત્રણ-ગુણવાળે છે, તે મંત્ર કહેવાય છે.
ૌરવ વિરચિત બીજ નિર્ધામાં કહ્યું છે કે
સતજ એટલે કે તેના ઉપર રહેલું મત્ર એટલે “હ અને ધૂમ્રસેરવ ઈ. તેનાથી અલકત, વળી ખાદ્ધ અને

Page #1163

બિદુથી સહિત એવું જે હું–બીજ તે “બીજ' એટલે કેવ ઇ કારને ૧૨૫૦૦ સૌથી પહેલું મરાય છે.
સંખ્યા પ્રમાણ જાપ કરો. પછી “મw મતકા પ્રકરણ
એટલે “ નમીને ૧૨૫૦૦ સંખ્યા Magic in Alphabets
પ્રમાણે જાપ કરો. પછી શિખા' એટલે શ્રી જસિંહસૂરિ કૃત “ધ પદેશ- ૪ વિહમ ને ૧૨૫૦૦ સંખ્યા પ્રમાણ માત્રામાં કહ્યું છે કે,
જાપ કરે અને અંતે સંપૂર્ણ મંત્ર “મથી શરૂ થતી અને માં અંત “ક નમ: સિદ્ધમને પણ ૧૨૫૦૦ સખ્યા પામતી એવી માતૃ-બારાખડી શ્રી ત્રાપ- પ્રમાણ જાપ કરવો. આ પ્રમાણે જાપ ભદેવ ભગવતે યુગની આદિમાં અવયં કરવાથી ફળ અનતગુણું થાય છે.) કહી હતી. તેમાં પ્રત્યેક અક્ષર તત્વરૂપ એક નમે છે અને બીજો પ્રશંસા છે તેમાં પણ , ૨, અને ટૂ એ ત્રણ ( અનુ મેદના ) કરે છે. પ્રશંસક ઇચ્છિત તર પ્રધાન છે, કારણ કે તેમાં શ્રી સર્વજ્ઞ વસ્તુને અવશય પામે છે, નમનાર પામે ભગવાન રહે છે.
અથવા ન પામે. - શ્રી રત્નચંદ્રગણિ કુલ માતૃકા–પ્રકરણ- બીજાક્ષર કારમાં પાંચ વણે આ માંથી અહિ આઠ ટોક રજુ કર્યા છે.
પ્રમાણે છે. હું + ૨ + 9 + 9 + મ અરિહંત, આજ, આચાર્યા, ઉપાધ્યાય
-આ પાંચ અંશમાંથી પહેલા અંશ અને મુનિ એ પાંચે જ્યાં સમ્મિલિત રીતે
હકારથી અહંત (અરિહંત) બીજા શોભે છે, તેને વિદ્વાનો ઈંકાર પદ
અંશ “૨કારથી ધારણ (ધરણેન્દ્ર) કહે છે. ( પાંચ નામના પ્રથમ અક્ષરની
ત્રીજા અંશ ઊંકારથી સૂરિ ચેથા અશ સંગધેથી કંકાર નિષ્પન્ન થાય છે.)
હકારથી ઉપાધ્યાય અને પાંચમાં અંશ “ક નમઃ સિદ્ધમ' એ મંત્રમાં
કારથી મુનિના અર્થને બતાવે છે. ત્રણ પદ . પહેલું પદ જે એકાક્ષર છે તે પ્રણવ છે. અને તે મંત્રનું “બીજ'
બીજાક્ષર “કારમાં સાર આદિના છે. પહેલું અને બીજું પદ “ નમ
ત્રણ વણે આ પ્રમાણે છે. 9 + 6 + + ત્રણ અક્ષરવાળું છે, તે મત્રનું “મૂલ” છે.
-આ ત્રણ અંશમાથી પહેલા અંશ અને ત્રીજું પદ “ક સિસ્ટમ' પણ ત્રણ
ઊ'કારથી સૂરિ, બીજ અંશ “હકારમાં અક્ષરવાળું છે. તે મંત્રની શાખા છે.
ઉપાધ્યાય અને ત્રીજા અંશ “મ” થી આખે સળંગ અથવા સંપૂર્ણ મંત્ર
મુનિ છે કારને આદરપૂર્વક પશે . ક નમઃ નિદ્ધમ' પ.ચ અક્ષરનો છે. બીજાક્ષર “કારમાં ચાર વર્ષે આ એ પ્રમાણે અક્ષરના વિભાગથી અનુક્રમે પ્રમાણે છેઅગામ આ ચાર અંશ. ચાર પ્રકારે જે મંત્રનો જાપ થાય તો તે માંથી પહેલા અંશ “અ” અરિહંતથી અનન્ત રૂલ આપનાર થાય છે.
બજો અંશ “અ' અજનું અર્થાત્ સિહથી, (ધારા કે મત્રના ૧૨૫૦૦ સંખ્યા ત્રીજો અંશ “અ” આચાર્યથી અને જે પ્રમાણ જપ કરવાને હવે તે પહેલાં અંશ “૫” મુનિ શબ્દથી ઉપ્ત થયેલ છે.

For Privaten & Personal Use Only

Page #1164

Angry extra ના બીજાક્ષર રા'કારમાં ત્રણ વણે આ મૂર્તિને વાચા છે એમ (વિદ્વાનોએ પ્રમાણે છે-હુ + + ઈ આ ત્રણ અશમાંથી પહેલે અંશ “હ” અરિહંતથી, - બી જાક્ષર “હુર”માં ચાર વર્ષે આ બીજે શ “” ધ૨ શુ (ધરણેન્દ્ર?) થી પ્રમાણે છે. ર+અ+રૂઆ ચાર અશેઅને ત્રીજો અંશ વાગે દેવી એટલે માંથી પ્રથમ અંશ હુ” અરિહંતવડે બીજે સરસ્વતીથી નિપન્ન થાય છે.
અંશ “” ધરણેન્દ્રવડે ?) ત્રીજો અંશ આ અહેંપદમાં ત્રણ વર્ષે આ પ્રમાણે “અ” અદેહ એટલે સિદ્ધવડે અને થે છે-અ + ૨ + હું –આ ત્રણ અશમાં અંશ “સ” વિસગ) તપવડે સમાશ્રિત છે. આદિ અંશ “અ” ઉપન્ય અંશ “' “હંસા પદમાં છ વણે આ પ્રમાણે અને અન્તિમ અંશ “હું'—એ ત્રણ અશે છે-હ+અ+મ+ અ+સ-આ છ અંશે માંથી મળીને બનેલે “અહું' અક્ષર અરિહંતનો પ્રથમ અંશ “હ” અરિહંતને, બીજો અંશ વાચક છે, અને વાણી એટલે વાડમય “અ” સિદ્ધના, ત્રીજો અંશ “મ' મુનીને વણું માલા (“અ” થી “” સુધીના વ)ને ચેથ અંશ શ્રદ્ધાનો પાંચમો અંશ “અ” વાચક છે. અથવા તે પદમાં પ્રથમ અ શ શ્રુતજ્ઞાન અને છઠ્ઠો અંશ “સ” (વિસગ) “અ” થી જ્ઞાન, “ર થી દર્શન અને “હુ થી તપનો વાચક છે. ચારિત્ર-એ ત્રણ રને અને તેમનું ફલા “આ અ૯પાક્ષરી યક્ષેની (સંકેત) મુક્ત શેભે છે, એમ થાય છે.
વાણું (?) છે. | (“નવકારસારસ્તવનમ' માં કહ્યું છે કે
મંત્ર આરાધનામાં જાપ પછી શ્રી અહૅને આદ્ય અક્ષર = બારાખડીના પ્રથમ
સિદ્ધસેન દિવાકર વિરચિત શકતવન અક્ષરને, ૪ બારાખડીના અંતિમ અક્ષરને
આ કલેક બેલ ય છે. અને ૬ બાકીના વના સમુચ્ચયને સૂચવે
ગુહ્યાતિગુહ્ય ગેસ, વંગહાણાછે. “અહુંથી સંપૂર્ણ માતૃકા સૂચવાય
_મસ્કૃત જપમાં છે અથવા અડું રત્નત્રયથી શોભતા
- સિદ્ધિઃ શ્રમતિમાં યેન, અરિહંતને સૂચવે છે.)
વત્સસાદારવયિ સ્થિતિમાં - બીજાક્ષર “શ્રીકા રમાં ચાર વર્ષે આ મંત્ર આરાધનાના અંતે શ્રી વ૮માન પ્રમાણે છે. સ્ + ૨ + ઈ + - આ વિદ્યા સંપ્રદ યનો નીચેનો લેક બેલાય છે. ચાર અશમાંથી પહેલે અંશ “શ' શ્રુત- 8 આજ્ઞાહીન ક્રિયાહીન જ્ઞાનનો, બીજો અંશ “ર ધરણેન્દ્ર,
મન્વહીન ચ યકૃતમાં ત્રીજો અંશ “ઈ પદ્માવતીને અને ચોથે તત્ સર્વ કૃપયા દેવ ! અંશ “ ” મુનિનો વાચક છે. બીજાક્ષર
ક્ષમસ્વ પરમેશ્વર ! a “હુાકારમાં પ્રથમ અંશ “હ” અરિહતનો મંત્રાક્ષનો બીજ કોષ બીજો અંશ “ર” પ્રરેન્દ્રને (૩) ત્રીજો અંશ Sound as Creative Reality “અ” અદેહ એટલે સિદ્ધને, ચોથો અંશ ઈ-પ્રણવ બીજ, મુરબીજ “ઉપાધ્યાયના અને પાંચમે અંશ “” પ્રદીપ તથા તેબીજ, બ્રાબીજ, વેકબીજ.

Page #1165

મળ સ્વાસ્થાય
ૐ-વાગ બીજ, તત્ત્વબીજ. રો-કામબીજ, મ૨બીજ, કુસુમ આયુધબીજ, ચિત્તનાથખીજ, વિશેષ મીજ. ઢસાઁ, હોં ત્થા સઁ-શક્તિબીજ. હો-શીખીજ થા શમૂનબીજ. ,િ શ્ત્રી - પૃથ્વી બીજ. ૬-અપ ખીજ F1-વાયુ બી.
ફ્રા,ă: આકાશ બીજ, જ્ઞાન ખીજ. દી-માયા બીજ, લેાકયનાથ બીજ, ř-અકુશ મીજ, નિરાધ બીજ, ગજવકર બી.
મ,મા-પાશ ખીજ.
Ex-વિસર્જન બીજ, ચાલન ખીજ, અસ્ત્ર બીજ, પીશાચાદિ ઉચ્ચાટન ખોજ, ચ-દહન બીજ
ચૈત્ર –પુજા ગ્રહણબીજ,માકષ'સુખીજ. સવેન્ટ-આકષ ણુ ખીજ.
–બૈરીબ ધન ખોજ, દ્રાક્ષુખીજ. ની-શક્તિબીજ, કામબાણુ ત્રીજ, પરમતત્વબોજ, ઇચ્છાખીજ, અદ્વૈતબીજ, અખ ડબીજ, ગુહ્યબીજ, એકાક્ષરબીજ, લેકપતિશ્રીજ, મ’ત્રાધિપબીજ,
-
ઘર - આકષ ઞીજ, સ'જ્ઞાખીજ. હાં-સ્ત તબીજ.
દૈયા – મહુ’શક્તિમીજ. વૌ-આહવાનનબીજ. ીં -વિષા પહારખીજ.
:-ચંદ્રબી જ.
7:-ગ્રહણ ખીજ, મારણુખીજ.
૬ – ૭ લનબીજ.
ir,,
, *, સ:-પચત્રાણુખીજ, -વિદ્વેષ, દ્વેષબીજ, કવચ, આત્મ ૫ક બીજ,

Fižા -શાતિબીજ, પૌષ્ટિક ખીજ
ચા
1−પૌષ્ટિકખીજ, તુષ્ટિ, મંત્રાણ
૫૯૩વે.
મમઃ:-શે. ધનીજ, પત્તિકર ખોજ, શ્રો -લક્ષ્મી ત્રીજ, કમળબીજ, સ્વીકાર ખીજ, જ્ઞાનબીજ, ચે.નિબીજ.
હૈં - સિદ્ધચક્રાંજ, જ્ઞાનબીજ, જીનપતિબીજ, અષ્ટમહાસિદ્ધિબીજ, -વિષ્ણુ મોજ. {- હુબીજ.
૩: --ત ́ત્ર ખીજ
ક્ષ: ૩ :- અસ્ર ખીજ.
ચ:-વિસર્જન ખીજ, મંત્ર બીજ,
ઉચ્ચાટન ખીજ.
ચ-વાયુ બીજ, [દ્વેિષણ ખી જ. રૂ་-અમૃત ખીજ, હ્રૌ-સેમ ખીજ.
૧૩
સામીજ,
સ-ખાદત, સ્વાદન ખીજ. દૂત્ત-વિત્ર પહુર બોજ. બ્લ્યૂ'–પિડ મોજ. ૪-પૃથ્વી બોજ.
યૂ-જલ ખીજ. -અગ્નિ ખીજ.
ચ-વાયુ બીજ. ૢ-અ ક શ બીજ, ૐÎ-મૂ મોજ. ་1--તારા ખીજ.
ત્રા-ચડી બીજ,
“1–સ્રી બોજ, અમૃતબીજ, ચાંદખીજ. –વૈરીબંધ ખીજ. ક્રૂડો-શત્રુબ ધમોજ, :-ચાંદ્રીજ, સ‘પુઢમીજ
આકષ ણુ મીજ

Page #1166

૧૧૦૪
૩-સવ'દુરિત ન શકત્રાજ, શામકબીજ F?-ચાટનબીજ. મેં -મહુશક્તિબીજ,
મઃ-શક્તિબીજ, પ્રેતનાશન મોજ, ૐ, ના. જ્ઞ છૂક-પચશુન્યાતિબીજ, ૩ *-વિષપહ!૨બીજ. ત્ર શ્રૃણુત્રીજ,વૈરીભી જ,તિરોધમીજ :- ઈંદુબીજ, શ્ત શનથીજ. દૂ-વિષણુબોજ,
લો-અમૃતબોજ, ચાંદ્રીજ.
-સ્તંભનબીજ.
૬-મારણજિ ચૂંી, -રનયુગલ ખીજ. ઇ, ઘે-ગ્રહણમોજ, મારણીજ ૬:-જવલનમોજ, અગ્નિબીજ, દહનખોજ, તેજોમીજ, દીપનબીજ.
આા-પાસબીજ, ભવીજ, ફ્રેંન-શક્તિબીજ, સદાશિવબીજ, પ્રેતા
સનબીજ, સારસ્વતબીજ,
પરમાનંદ સંપદ એનું બીજ
Seed of Supper Bliss એક જીવનના વિકાસ માટેનું માત્ર ધમ ધ્યાન જ અનિવાય સાધન છે. તેથી ધમ ધ્યાનને જ જીવનનું લક્ષ્ય મનાવવું જોઈએ. ધમ ધ્યાનની સિદ્ધિ અરિહં તે, સિદ્ધો, આચાર્યો, ઉપાધ્યાયે અને સાધુ ભગવ તેના અનુગ્રહ વિના કષિ થતી નથી, તેથી તે અનુગ્રહ માટે સદાયિત્ત તલસતું ઝંખતું રહેવું જોઇએ. અનુગ્રહને પ્રાપ્ત કરવાનું સત્ર શ્રેષ સાધન અનુરાગ છે. તેથી પાંચે પરમેષ્ઠિ ભગવતેને વિશે પ્રતિક્ષણ પ્રવધ માન, ગા, અવિચળ અને વિનયગ્રહિત એવા અનુરાગ હ્રદયમાં હવા એઇએ.

સજ્જન સન્મિત્ર ભગવ ́તની ભક્તિ એ માક્ષનું બીજ છે. ભક્તિના નવ પ્રકાર કહ્યા છે. ભક્તિ ચેગમાં સવ' સમણુભાષ ભર્યાં છે ‘સ મેતન્મયા લબ્ધ', શ્રતા ધેરવચાહનાત્ । ભક્તિ નોંગ તીબીજ', પર માનદમ પદ મ્ —શ્રી શેજિયજી.
‘શ્રુત સમૂહનું અથગહુન કરતા મને આા સાર મળ્યા છે કે ભગવની ભક્તિ એ જ પરમાનંદ સ'પદાએનું માજ છે.'
હૅરિભક્તિરસામૃત સિધુ માં ભાવભક્તિનું લગ્નુ નવ પ્રકારે દર્શાવ્યું છે
૧ ક્ષાન્તિ-ક્ષેાભના કારણે ઉપસ્થિત થવા છતાં ચિત્ત ચચળ ન થાય.
૨ અન્ય ક્ષણુ માત્ર જેટલેા સમય વ્યથ ન વીતાવતાં મન, વચન, કાયાથી ભગવત્ સેવામાં મગ્ન રહેવું.
૩ વિરક્તિ-સમસ્ત લે ગેામાં સ્વાભાવિક
અરૂચિ.
૪ માનશૂન્યતા--તે માન ઇચ્છે નહિ અને સુવા કોઇને માન આપ્યા વિના
રહે નહિ.
પ્રાપ્ત
૫ આશામષ ભગવત્ પ્રેમ થવાની ચિત્તમાં દૃઢ અને બહુમૂત્ર અ` શા. ૬ સમુત્કંઠા-ભધવત્ પ્રાપ્તિ માટેની પ્રબલ અને અનન્ય ઉત્કંઠા
૭ નામકીત્ત'નમાં સદા ચિ.
૮ ભગવાનના ગુણુ કથનમાં આસક્તિ. ૯ ભગવત્ ચરનૢ સ્પર્શથી પવિત્ર સ્થાનમાં પ્રીતિ,
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની ટીકામાં કહ્યું છે કે,
જેમના ાગ અને દ્વેષ ક્ષીણ થયા છે, તેવા વીતરાગ, જિનેશ્વરાની પરમભક્તિ કરવાથી આરામ્ય અને એધિના લાભ થાય

Í

Page #1167

માગ સ્વાધ્યાય
છે, તથા સમાધિ મરણુ પામી શમય છે. વૈષ્ણવી બ્રેડશ ગ્રંથેમાં કહ્યું છે કે, યસ્ય ના ભગવત્કાર્ય યદા સ્પષ્ટ ન દૃશ્યતે। તદ્દા વિનિગ્રહસ્તસ્ય કતવ્ય ઇતિ નિશ્ચય ઃ ॥ જે ઇન્દ્રિય હરિકાયે ન દશે સ્પષ્ટ વતતી હૈના વિનિગ્રહ મ્હારે કરવા, એ જ નિશ્ચય. નાતઃ પરતરા મન્ત્રÀ નાત : પરત૨: સ્તવ ।। નાતક પતરા વિદ્યા તીથ નાતઃ પરાત્પર
ન માથી અધિકા મન્ત્ર,
ન આથી હેટું એત્ર કા, ન આાથી વધુ કા વિદ્યા, ન તીર્થ માથી ા ધર્મનું રહસ્ય Heart of Religion
વડું.
હ્યુયતાં ધમ' સવ ́સ્ત્ર, શ્રુત્વા ચૈવાવધાય તામ્। ખાત્મનઃ પ્રતિકૂલાનિ પરેશાંન સમાત્
શ્રી જયશેખરસૂરિ–ધમ સવ'સ્વાધિકાર ધમનું રહસ્ય સાંભળો તથા તે સાંભળીને ધારણ કરી પેતાને જે બાબતે પ્રતિકૂળ હોય, તે અન્ય પ્રત્યે આચરવી નહિ. ચોગદૃષ્ટિસમુચ્ચયમાં પૂ શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ કહ્યું છે કે,
સૂક્ષ્મ પણ્ પરપીડા પ્રયત્નથી વજ’વી. તેમજ અન્ય જીવાના ઉ૫કારમાં પણ સદેવજ યત્ન કરવા.
આમે ઘડે નિહત્ત જહાજä'ત',
ઈમ
વાસેઈ
ઘડ સિદ્ધ તરહસ્", અપાહાર વિણાસેઈ ॥
-પચવસ્તુ' જેમ કાચા ઘડામાં ભરેલું પાણી, તે કાના નાથ કરે તેમ અલ્પ આધારને -ગપાત્રને આપેલું ખ્રિદ્ધાંતનું રહસ્ય પશુ તે આત્માના નાથ કરે છે,

૧૦
જહુ જહુ બહુસ્સુઅસ મ અ, સિસગણસ પરિવુડા મ અવિણિચ્છિએ આ સમએ, તહુ તહુ સિદ્ધ'તપડિણી એ --શ્રી. સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ કૃત સન્મતિ તક',
જિમ જિમ બહુ શ્રુત બહુ જન સમત બહુ શિષ્યે પરવરિયા, તિમ તિમ જિન શાસનના વૈરિ
જો નવિ નિશ્ચય દરિયા -શ્રી. યશે.વિજ્ય જી ગાથાનું સ્તવન. જઈ જિષ્ણુમય પત્ર′હ
કુત ૩૫૦
તા મા વવહાર ણિચ્છએ સુયએ। એગેણુ વિણા છિજઈ તિર્થં
અણ્ણુ ઉણ તÄ' જે નિશ્ચયને છે? છે તે તત્ત્વને છેડે છે, જે વ્યવહારને છેકે છે તે તીથ ને છેડે છે. માટે જેનામાં શ્યાવાદ થયા નથી તેને સિદ્ધાંતનું રહસ્ય પશુ હિત કરતુ નથી.
પ્રગટ
ભવાડ઼ામ પ્રવાહેણ, વાદ્યન્ત સન્તવા પ્રતિત્રે.તે ગમી કેઽષિ કૃષ્ણચિત્રકમૂવવા -પાક્ષ'સહિત
ભવના
ઉદ્દામ પ્રવાહે સત્ર જીવા વહાય છે, પણ સ'સારના સામા પ્રવાહ કૃષ્ણચિત્રક મૂળની પેઠે કઈ જ્ઞાની પુરૂષ હોય છે.
જેમ જેમ સાધક યેગમાં આગળ વધે છે તેમ તેમ મા અકૃત્રિમ ગુણસમુહ પ્રગટે છે. અલેલુપપણુ, આરામ્ય, અતિકુરપણું, શુભ ગન્ધ, અરૂપ મૂત્ર-પુરીષઆ યોગ પ્રવૃત્તિનું પ્રથમ ચિહ્ન છે. મૈત્રી શ્રાદિથી યુક્ત ચિત્ત, વિશ્વમાં

Page #1168

tat
અચેત એવુ· ચિત્ત, પ્રભાવવત ચિત્ત, ધૈર્યથી યુક્ત ચિત્ત, લાભ-અલાભ, ઈંટઅનિષ્ટ આદિ દ્રોથી ન ગભરાવુ જનપ્રિયત્ન—આ ચેાગ પ્રવૃત્તિનું ખીજું ચિન્હ છે. ઢોષ દૂર થવા, પરમ તૃપ્તિ, ઔચિત્યયેાગ, ભારી સમતા, વૈશાદકને નાશ અને ઋતભા બુદ્ધિ-આ નિષ્પન્ન ચેાગનુ' ચિન્હ છે.
અધ્યાત્મ
પૂ. શ્રી મુનિસુંદરસૂરિજીએ કલ્પદ્રુમ'માં કહ્યું છે કે, વશે મનેા યસ્ય સમાહિત યાત્,
કિં તસ્ય કાર્ય" નિયમૈય’મૈશ્ચ । હતુ. મને! યસ્ય ચ દુ'િકથ્થૈ:, કિં તસ્ય કાય નિયમઁય મૈ શ્ર જેનું મન સમાધિવત હોઈ પાતાના વશમાં વ છે તેને પછી યમનિયમથી શું ? તેમજ જેનું મન દુવિકાથી હણાયું છે તેને પણ યમનિયમથી શું ? યમનિયમ પામીને મનને વશ કરવાની જરૂર છે. પ્રશિદ્ધતિ ક્ષણાધે'ન, સામ્યમાલભ્ય કમ તત્ ચન્ન હન્યાન્નરસ્તીવ્ર-તપસા જન્મકેટિલિ -પા ચરિત
સમતાના આલંબનથી અધ્યાત્મ જ્ઞાની અધ' ક્ષણમાં જેટલા કર્યાં ખપાવે છે,તેટલાં મજ્ઞાની કટિજન્મે એ હણી શકતે નથી. સામયિક' ચ મે ક્ષાંગ', પર' સવ*જ્ઞભાષિતમ્। વાસી ચ'દન કલ્પાનાં મુક્ત મેત-મહાત્મનામ -પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિ કૃત અષ્ટક વાંસન્ના પ્રત્યે ચ°દન તુલ્ય એવા મહાત્માએ માટે સર્વજ્ઞ પ્રભુએ કહેલું એવું સામાયિક મેક્ષનું અંગ છે. યાતા દયાત તથા ધ્યેયમૈકતાવગત ત્રયમ્। તસ્ય જ્ઞાનન્યચિત્તસ્ય સવ‘દુઃખક્ષયે ભવેત્ ॥
—ઉપદેશ પ્રસાદ

સન સામ
ધ્યાતા, ધ્યાન અને ધ્યેય એ ત્રણેની એકયતા જેણે કરી છે એવા અનન્ય ચિત્તવાળા ચેગીનાં સવ' દુઃખના ક્ષય થઈ જાય છે.
જો જાણુઇ અરિહંતે
સેા જાણુઇ માહે
૬૧ ગુણુ પજવે હિંચે નિય અપ્પા,
ખલુ જાઈય તસ લય' ॥
-પ્રવચનસાર,
જે અરિહ ંતનું સ્વરૂપ દ્રવ્ય, ગુણ અને પર્યાયથી જાણે, તે પેાતાના આત્માનું સ્વરૂપ જાણે, અને તેને નિશ્ચયે કરીને માહ નાશ પામે
યાગબિન્દુ Essence of Yoga
પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ યાગબિન્દુમાં પાંચ પ્રકારના ચેગ દર્શાવ્યા છે. તેમાં પહેલા અધ્યાત્મયાગને જણાવે છે
ઉચિત આચરણા યુકત સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાના વ્રત પાળવાં અને પરમાત્માએ કહેલા જીવાદિક તત્ત્વનું ચિંતન કરવું. મૈત્રી આદિ ભાવના સારરૂપે વિચાવી. અધ્યાત્મજ્ઞાની એ આ ભાવનાને અધ્યાત્મયાગ કહું છે
તે અધ્યાત્મ ચેગથી પાપના ક્ષય થાય છે તેમજ સત્ત્વ તથા શીલ શાશ્વતભાવે પ્રગટે છે અને અમૃતસમાન જ્ઞાનાદિને સત્ય અનુભવ પ્રગટ થાય છે.
અધ્યાત્મ યાગને વારવાર અભ્યાસ કરતાં અનુક્રમે યાગભાવની વૃદ્ધિયતાં તેના ફલરૂપે સારી મનની સ્થિરતાયુક્ત ભાવના પ્રગટે છે.
આ ભાવનાત્રના અભ્યાસથી અશુભ

Page #1169

ઇંગ સ્વાધ્યાય
ભાવના નષ્ટ થાય છે, શુભ ભાવનાના અભ્યાસની અનુકુળતા થાય છે. તથા મનના સારા પરિણામની વૃદ્ધિ થાય છે. તેજ ભાવનાનુ` સુંદર ફ્ળ જાણવું.
સારી ભાવનાયુક્ત એક પરમાત્માનુ ચૈય જ ચિત્તમાં અવલ'મન કરીને સ્થિર દીપકની પેઠે રહેવું તેને જ્ઞાનીએ ધ્યાનચે ગ કહે છે. આ સ્થિરતા આત્મસ્વરૂપના અત્યંત સૂક્ષ્મ ઉપયેગ વડે સમન્વિત છે.
છે.
ધ્યાનથી જગતના સર્વ ભાવ વ થાય છે. મનની સ્થિરતા થાય સ...સાર સ`બંધ તૂટી જાય છે, આત્મામાં સૂર્યના ઉદયસમાન તેજશક્તિ પ્રગટે છે; તેજ તે ધ્યાનનું ફળ છે, એમ ચેમના અભ્યાસીઓ કહે છે.
અવિદ્યાવઢે વસ્તુમાં ઈષ્ટ મનિટની જે કલ્પનાઓ થાય છે, તેને સમ્યગ્ જ્ઞાનના બળથી કરી. સમભાવની જે વૃત્તિ પ્રગટાવવી તે સમતાયેાગ કહેવાય છે.
ઋદ્ધિને પ્રવતર્તાવે નહિ, સૂક્ષ્મ ક્રમને પણુ ક્ષય કરે, તેમજ અન્ય કમ્પની અપે. ક્ષાવાળી પર પરાના નાશ થવે તે સમ ભાવતુ ફળ જાણવુ..
હવે પાંચમા વૃત્તિ સ ક્ષયયેાગ કહે છે. અન્ય પુગલને જે સાગ આત્માની સાથે થાય તેવી વૃત્તિને જેમ જેમ વિષ સવરસાવે થાય તેમ તેમ ફરીને તેવી વૃત્તિને ન થવા રૂપે જે ક્ષય થવા તે વૃત્તિ સક્ષય કહેવાય છે.
આ વૃત્તિ સ'ક્ષયથી કેવળજ્ઞાન થાય ત્યારપછી ચેગ નિરૅરૂપ શૈલીશીકરણના સ્વીકાર થાય. આ તે માધરહિત સદા જ્ઞાનદ આપનારી સાક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.

૧૧૭૭
ધ્યાનની પાંચ ભૂમિકાએ
Five levels of Meditation કયારેક ધ્યાનની પાંચ ભૂમિકા આ પ્રમાણે દર્શાવાય છે.
૧ ધારણા Concentration is the use of the Conscious mind, holding awareness steadily to a subject ધારણામાં જાગ્રત મનની એકાગ્રતા છે.
૨ ધ્યાન In Reflection awareness is centred in the subconscious.
ધ્યાન એટલે ઉપયેગપૂવ ક with awar eness અજાગ્રતમાં પ્રવેશ. ૩ સમાધિ
Contemplation is the absorbing of the conscious mind into the Superconscious mind દિવ્ય મનમાં તદાકારતા.
૪ ઋતંભરા પ્રજ્ઞા Intuition is the use of Total mind the conscious, the subconscious and Superconscious.
ચે.ગસૂત્રના સમાધિપાદમાં કહ્યું છે કે,
ઋતભરા તંત્ર પ્રજ્ઞા અધ્યાત્મપ્રસાદના લાભ થતાં જે સમાધિજન્ય પ્રજ્ઞા પ્રગટે છે તે શ્વેત ભરા પ્રજ્ઞા છે.
૫ અનુભૂતિ Illumination results
when the individual Mind is in rapport with the Cosmic Mind, સાક્ષત્કારના સ્વાનુભવ.
આ અનુમાર.
૧ ધારણા એટલે આધ્યાત્મમાં પ્રવેશ. ૨ ધ્યાન એટલે આધ્યાત્મમાં પ્રયણુ. ૩ સમાધિ એટલે આધ્યાત્મ પ્રાપ્તિ, ૪ ઋતભરા પ્રજ્ઞા એટલે આધ્યાત્મનું પરિણામ.

Page #1170

૫ અનુભૂતિ એટલે આધ્યાત્મનું પ્રાગટ્ય,
રૂપસ્થ અને રૂપાતીત Multi Dimensionality in Meditations
પૂ. શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય મહારાજે એગ શાસ્ત્રમાં પિસ્થ, પદસ્થ, રૂપથ અને રૂપાતીત આ ચાર પ્રકારનું ધ્યાનના અવલંબનરૂપ ધ્યાન કહ્યું છે.
પડશ્ય દયેયમાં પાથવી, આનેયી, મારૂતિ, વારૂણી તથા તવભૂ-આ પાંચ ધારણાઓ છે.
પવિત્ર પદેનું-મંત્રાક્ષરાદિનું અવલ. બન લઈને જે ધ્યાન કરવામાં આવે છે તેને, સિદ્ધાંતના પારગામી પુરૂષોએ પદસ્થ ધ્યાન કહેલું છે. - જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાંનું, નિમલ મન કરી નિમેષોન્મેષ રહિત ધ્યાન કરનાર રૂપસ્થ ધ્યાનવાન કહેવાય છે.
રૂપથ ધ્યાનના અભ્યાસે કરી ગી તમયપણાને પામી પ્રગટપણે પિતાને સર્વજ્ઞરૂપે જુએ છે.
જે સર્વજ્ઞ ભગવાન છે તે આ હું જ નિશ્ચયે કરીને છું. આ પ્રમાણે (તે સર્વજ્ઞ સાથે) તન્મયપણાને પામે છે તે ચેગી સર્વજ્ઞ મનાય છે.
રાગરહિતનું ધ્યાન કરતાં પિતે રાગ રહિત થઈ (કમેથી) મુક્ત થાય છે. અને માગીએ નું લંબન લેનાર, કામ કે હ શેક રાગ, દ્વેદિ વિક્ષેપને કરનાર સાગનાને પામે છે.
જે જે ભાવે કરી, જે જે છેક છે અમાને જવા માં આવે છે તે તે નિમિત્તને પામી આમા તે તે ઠેકાણે વસ્થતા પામે છે.
વજન પાકે માટે ઇચછા વિના, કેવળ કૌતુ માટે પણ અસ૬ ધ્યાનેનું અવલંબન લેવું નહિ. કેમ કે તે અસા ધ્યાનો સેવવાથી પોતાના જ વિનાશને માટે થાય છે.
મેક્ષને માટે જ ક્રિયા કરનારને અષ્ટ સિદ્ધિઓ વગેરે સર્વ સિદ્ધિઓ પિતાની મેળે જ સિદ્ધ થાય છે. બીજીએને તે સિદ્ધિઓ સિદ્ધ થાય કે ન પણ થાય, તથાપિ સ્વાર્થને નાશ તે અવશ્ય થાય જ, માટે કર્મક્ષયને અવે પ્રયત્ન કરે.
આકૃતિ રહિત, જ્ઞાનાનંદ સવરૂપ, નિરંજન (કમરહિત) સિહ પરમાત્માનું ધ્યાન, તે રૂપાતીત ધ્યાન કહેવાય છે.
તે નિરંજન સિદ્ધ સ્વરૂપનું અવલંબન લઈ નિરંતર તેનું ધ્યાન કરનાર ચોગી, ગ્રાહા ગ્રાહક (લેવું અને તેનાર) ભાવ વિનાનું તમય પણું પામે છે,
- યેગી જ્યારે ગ્રાહબ્રાહકભાવ વિનાનું તન્મયપણું પામે છે ત્યારે તેને કઈ પણ આલંબન રહેલું ન હોવાથી તે ભેગી તે સિદ્ધાત્મામાં તે પ્રકારે લય પામે છે. ધ્યાન કરનાર અને ધ્યાન એ બેઉના અભાવે એય જે સિદ્ધ તેની સાથે એક રૂ૫ થઈ જાય છે.
યેગીનાં મનનું પરમાત્માની સાથે જે એકાકરપણું તે સમરસી ભાવ છે. અને તેને જ એકીકરણ માનેલું છે. કે જેથી આત્મઅભિન્નપણે કરી, પરમાત્માને વિષે લીન થાય (લય પામે).
પ્રથમ પિંડસ્થાદિ લોવાળા યાન મે અલક્ષ જે નિરાલંબન યાન તેમાં આવવું, પ્રથમ સ્થલ (મેટા) હાઈ

Page #1171

માગ સ્વાધ્યાય
અનુક્રમે અનાહદ કલા વિગેરે) સૂક્ષ્મ ધ્યેયનુ ચિંતન કરવું અને રૂપાદિ સાલખન ધ્યેયથી નિરાલખન (સિદ્ધઅરૂપે) ધ્યેયમાં આવવું આ ક્રમે અભ્યાસ કરવામાં આવે તે તત્ત્વના જાણકાર યાગી થોડા વખતમાં તત્ત્વ પામી શકે.
આ પ્રમાણે પિંડસ્થ, પદસ્થ, રૂપસ્થ, અને રૂપાતીત આ ચાર પ્રકારના ધ્યાનામૃતમાં મગ્ન થયેલું મુનિનું મન જગના તત્ત્વોને સાક્ષાત કરી (તાના અનુભવ કરી) આત્માની વિશુદ્ધિ કરે છે.
નિરપેક્ષ યતિધર્મ
Beyond the Bounds શાસ્ત્રમાં નિરપેક્ષ ચતિષમ'નુ' વણુન આ પ્રમાણે કહ્યું છે.
‘પ્રમાદ પરિહારાય, મહા સામર્થ્ય સભવે કૃતાર્થાનાં નિરપેક્ષ-યતિધમેડિતિસુન્દર’ -પૂ શ્રીમાનવિજયજી ગણિવર-ધમ'સગ્રહ
ગચ્છવાસના પૂણ' પાલનથી કૃતાથ થયેલા અતિ સ્રામ વાળા સાધુઓને પ્રમાદના પરિહાર કરવા માટે નિરપેક્ષયતિષમ (સ્વીકારવા) અતિ સુંદર છે.
।
નિરપેક્ષ યતિધમ સ્વીકારવાની ઈચ્છાવાળા પોતે પાંચ તુલનાએ વડે આત્માને તાળે અર્થાત્ પેાતાની શક્તિને કેળવે, તે માટે—પ્રવચન સારોદ્વાર'માં કહ્યું છે કે, તવેલ્ સત્તજી, સુત્તેણુ એગત્તેણુ ખલેશ્ય તુલણા પંચદ્ઘા વુત્તા, જિષ્ણુકલ્પ પવિજજ એ તપ, માનસિક છૈય', શ્રુત, એકવ (અને કાયિક) તથા માનસિક બળ, એ પાંચ પ્રકારની તુલનાએ જિનકલ્પને સ્વીકાર કરનારને કરવાની કડી છે.
તપ-માત્માને એવે યાગ્ય બનાવે કે

lie
પસંગ માં શુદ્ધ આહાર ન મળે તે છ મહિના સુધી સુધાને સહન કરી શકે,
સત્ત્વ-ભય અને નિંદ્રાના વિજય કરે, સત્ત્વ તુલના પાંચ પ્રકારે છે. ૧ સવ સાધુએ રાત્રે નિંદ્રાધિન થાય ત્યારે ઉપશ્રયમાં જ કાયાત્સગ કરે, ૨ ઉપાશ્રયની મહાર, ૩ ચાકમાં, ૪ શૂન્ય ઘરમાં, ૫ સ્મશાનમાં, (અર્થાત્ ઉત્તરાત્તર ધૈયને કેળવતા છેલી રાત્રિએ સ્મશાનમાં પણ ભય ન લાગે તેવી નિભ યતા કેળવે. )
સૂત્ર ભાવના-સૂત્રને અતિપરિચિત-દ કરે કે જેમ સૂત્ર પરાવર્તન કરી સમય જાણી શકે, કાળનું માપ કાઢી શકે.
એકત્વ ભાવના-એકાંતમાં રહી શકાય એવા પ્રયત્ન કરે. પ્રથમ ગુર્વાદિષ્ટ સાથે આલવાનુ અધ કરે, પછી શન અંધ કરે, તે રીતે બાહ્ય વસ્તુનું મમત્વ મૂળમાંથી તૂટી જાય ત્યારે આત્માને શરીરાદિથી ભિન્ન સમજતા ઉત્તરાત્તર શરીરના, ઉધના પણ રાગ તાઢી નાંખે, ખળ ભાવના-શરીર અને મન અનેન બળ કેળવે.
ભેદ છેદ કરી આતમાં, અરિહંતરૂપી થાયરે
Path of Total Integration શ્રી સિદ્ધચક્રના નવપટ્ટાની માશધનાના ધ્યાનમાગ પૂ. શ્રી યવિજયજી ઉપાધ્યાયે સુંદર રીતે દર્શાત્મ્ય છે, જે ભારાષક સાષને અત્યંત ઉપયોગી છે. અરિહંત પદ ખાયકી,
સેક
ત

વહ ગુણ પફાયર, કરી માતમ,
અરિહંતરૂપી થાયર

Page #1172

વીર
આતમધ્યાન' આતમા,
દ્ધિ મળે વિઆઈ ૨. વી–૨ રૂપાતીત સ્વભાવ જે,
કેવળદ‘સણ નાણિ, તે ધ્યાતાં નિજ આતમાં,
હાયે સિદ્ધગુણ ખાણીરે વી-૩
પા
k
થતાં નાચાય ભલા,
તપ
જિષ્ણુસર ઉપદિસે, સાંભળો ચિત્ત વાઇરે,
સમ
મહામત્ર શુભ ધ્યાનીરે, પ્રસ્થાને માતમા,
આચારય હાયે પ્રાણીરે વી-૪ સજ્ઝાયે રત સદા,
ઉપાધ્યાય
જંગમ ધવ જગન્નાતાર વી-પ અપ્રમત્તે જે નિત હે,
નિવ હરખે નિવ શેાચેર, સાધુ સુધા તે આતમાં,
શું મૂઢયે શું લાગેરે વી--- સવૅગાદિક (ગુણા,)
દ્વાદશ અંગના ધ્યાતા?, એ આતમા,
ક્ષય ઉપશમ જે આવે રે, હિજ આતમા,
ચન
શું હાય નામ ધરાવેરે વી-૭ જ્ઞાનાવરણી જે ક્રમ છે,
ક્ષય ઉપક્રમ તસ થાય. તા સાચે ઐહિજ આતમાં,
જ્ઞાન માધતા જાય?–વી૮ જાણા ચાત્રિ તે આતમા,
નિજ સ્વભાવમાંહિ રમતરે, વૈશ્યા યુદ્ધ અલકર્યાં,
નારાય
મહવને નિવ ભમતારે વી સવરી, પરિણતિ સમતા ચગે રે

તપતે એહિજ આતમા
વરતે નિજ ગુણુ ભાગે ૨ વી-૧૦ આગમના આગમતણે!
ભાવ તે જાણા સાચે રે આતમ ભાવે થિર ડાશે,
અટ
રાજન સામ
પરભાવે મત રાચા ૨ વી-૧૧ સકળ સમૃદ્ધિની
ઘટમાંડે ઋદ્ધિ દાખી ૨ તિમ નવપદ ઋદ્ધિ જાણો,
આતમરામ છે. સાખી ૨ વી-૧૨ ચેાગ અસખ્ય છે જિન કહ્યા,
કાળ
નવપદ મુખ્ય તે જાણેા ૨; એહ તણે અવલ બને,
આતમ ધ્યાન પ્રમાણે ?–વી-૧૩ બારી એ વી, ચેાથે ખડ પૂરી ૨ વાણી વાચક જસતણી,
કાઈ નયે ન અધુરી ૨ વી-૧૪ ઉપનિષદસાર
Essence of Upanishad બૃહદારણ્યકાપનિષદ્'ના મૈત્રેયી બ્રાહ્માશુમાં કહ્યું છે કે,
આત્મા વાર વ્ય થો મતગૈા નિધ્યિાસિતવ્ય
અરે . આત્માનું` જ દર્શન, શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસન કરવું જોઇએ. વિદ્યચા ઘચ યસ્તદ્વેભય. સહ । અવિદ્યયા મૃત્યું તીર્વાં વિધયાડમૃત્તમનુ તે ॥ -ઇશેપનિષા
જે જ્ઞાન અને ક્રમ આ બન્નેને સાથે સાથે જાણે છે તે ક્રમથી મૃત્યુને તરીને જ્ઞાનથી અમરતાને પ્રાપ્ત કરે છે. કુદ્ધિપનિષદમાં કહ્યું છે કે, મુનિએ

Page #1173

જતાં, ઉભા રહેતાં, બેસતાં, સૂતાં, બીજા કઈ પણ પ્રકારે પિતાની ઈચ્છા પ્રમાણે સદા આત્મામાં જ ૨મણ કરવું. - નિરાલંબો પનિષદમાં કહ્યું છે કે, હરકઈ પ્રકારનો સંકલપ કરવાથી જ બંધન થાય છે.
વેગ ચડામણિ ઉપનિષામાં કહ્યું છે કે, મમતવથી આમા છવ રૂપબને છે અને નિમમત્વથી કેવળ બ્રહ્મરૂપે જ રહે છે.
સંન્યાસપનિષદમાં કહ્યું છે કે, કમંથી જીવ બંધ છે અને જ્ઞાનથી મુક્ત થાય છે.
ગશિખે પનિષદુમાં કહ્યું છે કે, ચિત્ત ચંચળ ૨હે તે સંસાર અને મિશ્રણ બને તે મોક્ષ
છાંગ્યોપનિષદ્દમાં કહ્યું છે કે, “તત્વમસિ’ તે બ્રહ્મ તું છે. પૈગપનિષમાં કહ્યું છે કે “વં તદસિ તું તે શુદ્ધ પરબ્રય છે.
વરાહેપનિષદમાં કહ્યું છે કે ગ્રહણ કરવા ચમ્ય રૂપ ન થા, અને ગ્રહણ કરનાર રૂપ પણ ન થા, પરંતુ સર્વ ભાવના તજીને જે છેવટે બાકી રહે, તે પરમ તત્તવમય થા
સંન્યાસોપનિષામાં કહ્યું છે, કે ધર્મ અધમને ત્યાગ કર, સત્ય અસત્યને ત્યાગ કર, અને સત્ય અસત્યને ત્યાગ કરી જેના વડે તે તજે છે તેને પણ ત્યાગ ક૨. તેજોબિંદુપનિષદ્દમાં કહ્યું છે કે સર્વ વ્યાપારને ત્યાગ કરી “હું બ્રહ્મ છું' આ વિચાર કર, અને “હું બ્રહ્મ છું આવે નિશ્ચય કરી, “હું' પણાને પણ ત્યાગ કર, કેવળ બ્રારૂપે જ રહે
શુકરહપનિષામાં કહ્યું છે કે આ શાસ્ત્રમાં સ્વયંપૂર્ણ પરમાત્માને બ્રા
શબ્દથી વર્ણવ્યા છે, તેમની સાથે ઐકયનું અનુસંધાન કરવાથી હું બ્રહ્મરૂપ થાઉં છું
મહેપનિષામાં કહ્યું છે કે, જીવન્મુકત જ્ઞાની આત્મા ઉપર જ પ્રીતિવાળો હેઈ, આત્મામાં જ સ્થિતિ કરે છે, પૂર્ણ બને છે, અને તેનું મન પવિત્ર હોય છે. કૈવપનિષામાં કહ્યું છે કે તે પરમાત્માને જાણ મૃત્યુને ઓળંગે છે મુક્તિ માટે અન્ય કઈ જ માર્ગ નથી. રૂદ્રાહકોપનિષદમાં કહ્યું છે કે, તે પરબ્રહ્મને જે જાણે છે, તે પરબ્રહ્મા જ છે. મહાવાકય રત્નાવલિમાં કઈ છે કે અનભવની ઉત્કટતાને જે સાર છે તે જ બ્રહ્મ કહેવાય છે.
માં કયોપનિષદુ, મોપનિષદ, સિંહ પૂર્વ ઉપનિષદ, નૃસિંહદત્તરલ પનિષદ, ગણેશેપનિષામાં કહ્યું છે કે “અયમાત્મા બ્રહ્મ આ આત્મા બ્રહ્મ છે. ઐતરેયે પનિષામાં કહ્યું છે કે જે હું આ છું તે જ એ પરબ્રહ્મ છે. અને જે એ છે, તે જ હું છું.
બહૌદ અમૃત પુસ્તાક્ બ્રા પશ્યન્ બ્રણ દક્ષિશતત્તરે ! આ
દવં પ્રયત: બ્રવૈવેદ વિશ્વમિદ વરિષ્ઠમ
-મુંડકોપનિષદ્ આ અમૃતરૂપ બ્રહ્મ જ છે. આગળ બ્રહ્મ છે, પાછળ બ્રહ્મ છે. જમણી બાજુ બ્રહ્મ છે, ડાબી બાજુ બ્રહ્મ છે, નીચે અને ઉપર પણ બ્રહ્મ જ છે, આ સર્વ વિશ્વ આ અત્યંત શ્રેષ્ઠ બ્રહ્મ જ છે.
ત્રિપદ્વિભતિમહાંના ઉપનિષદમાં કહ્યું છે કે, હું સત્-ચિત્—આનંદમય છું, હું અજમા છું અને પરિપૂર્ણ છું. અખાત્મો પનિષદમાં કહ્યું છે કે, હું શુહ દાનકવરૂપ છું, હું કેવળ છું, સહ મંગળ અવારૂપ છે.

Page #1174

ઘણવિવોપનિષમાં કહે છે કે, હું જ્ઞાન અને આનદરૂપ છું. હું જ્ઞાતા છે. ચૈતન્યથી પૂર્ણ છું ચિતન્ય મય છે. - જાબાલ દશનેપનિષામાં કહ્યું છે કે, પરમાત્મા અને જીવાત્માની એકતા જણાવનારા જ્ઞાનની પ્રત્તિ તે સમાધિ છે.
અવધૂપનિષામાં કહ્યું છે, સંક૯૫ વિકલપરહિત જે સ્થિતિ તે સમાધિ છે. | મુક્તિ કે પનિષદમાં કહ્યું છે કે, ઉપર પs, નીચે પૂર્ણ અને વચમાં પૂર્ણ એમ કેવળ મંગળ વરૂપ જ બની જવાય તે જ પા૨માર્થિક સમાધિ છે. ભાવ અપર્વ કહે તે પંડિત
Inner Experience અનુભવ એટલે શાસ્ત્રમાં કહેલાં અથનું બહણ કર્યા પછી વસ્તુ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરનાર પરિપકવ જ્ઞાન. પાયમાં જિમ વૃદ્ધિનું કારણ,
ગોયમને અંગુઠ, જ્ઞાન માંહિ અનુભવ તિમજાણે,
તે વિજ્ઞાનને જાહોર,
મુઝ સાહિબ જગને તો-૨ કાયપમુત કપજ્ઞાન તિ,
- ત્રીજો અનુભવ મીઠ, તે વિણ સકળ તૃષા કિમ ભાંજે,
અનુભવ પ્રેમ ગરીકોર,
યુગ સાહિબ જગને તહે-૩ પ્રેમતણી પર શીખે સાધે,
જોઈ શેલડી" માટે, જિહાગઠ તિહાંરસ નવ રે,
જિહાં રસ તિહાં નવ ગયો રે
સુઝ સાહિબ જગને તોવિનો પાયા તિનહી છિપાયા,
એ પણ એક છે ,
જન અગ્નિ અનુભવ મેરૂ છિપે મિ માટે,
તે તે સઘળે દીર,
મુઝ સાહિબ જગને દૂહા-૧ પૂરવ લિખિત લખે સવિ કોઈ,
મસી કાગળને કાંઠે, ભાવ અપૂરવ કહે તે પંડિત,
બહુ બેલે તે બાંઠે,
મુઝ સાહિબ જગનો તોસંશય નવિ ભાંજે શ્રુતજ્ઞાને,
અનુભવ નિશ્ચય જ છે, વાદ વિવાદ અનિશ્ચિત કરતે,
અનુભવ વિણ જાય તે રે, મુઝ સાહિબ જગને તહે-૭
અનુભવ અષ્ટક Words cannot Express IT
૫. શ્રી યશેવિજ્યજી ઉપાધ્યાય વિરચિત જ્ઞાનસારમાં અનુભવ અષ્ટક આ પ્રમાણે છે. સમયેવ દિનશત્રિવ્યાં કેવશ્રતઃ પૃથ. બૈરનુભવે દણ: કેવલાદય :
જેમ દિવસ અને રાત્રિથી સયા જુદી છે. તેમ કેવલજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનથી ભિન્ન કેવલજ્ઞાનરૂપ સૂર્યના અરૂણે યરૂપ અનુભવ પતિએ કઠે છે. એટલે મતિ-શ્રુતજ્ઞાનના ઉત્તરભાવી અને કેવલ જ્ઞાનથી અવ્યવહિત (અન્તર રહિત) પૂર્વભાવી પ્રકાશને અનુભવ કરે છે, તેનું બીજું નામ પ્રાતિજજ્ઞાન છે.
ખરેખર સઘળા શાને વ્યાપાર ઉપાય અવતન દિશા બતાવવાનો જ છે, પ૨તુ એક અનુભવ સંસાર-સમુદ્રને પાર પમાડે છે.
ઈન્દ્રિયને અગચર સપાણિરહિત હ બ્રહા-આત્મા વિશેષ શુદ્ધ અનુભવ

Page #1175

ગાધ્યાય
વિના શસ્ત્રની સેકંડે જાણી શકાય તેમ નથી રહ્યું છે.
જો યુ'તશાસ્ત્ર કરીને ઇન્દ્રિયને અગાચર ધર્મસ્તક યાદિ પદાથી સુથેળી માં રહેલા આમળાની પેઠે જાણી શકાય તા એટા કાળે અતીન્દ્રિય પદાર્થોને વિષે પદ્માએ અગ્ર દિગ્ધ અને અસ્ત્રાન્ત નિષ્ણુ'ય કર્યાં હત.
યુક્તિએ વર્ષે પણ જેથી પડિ એ
આત્મા પણ અતીન્દ્રિય પદાથ છે, તેના પર્યાય પણ અતીન્દ્રિય છે, માટે તે તે વ્યક્તિને ચેસ માક્ષના ઉપાયનું પરિજ્ઞાન થવાને માટે સામર્થ્ય' ચેગરૂપ અનુભવ પ્રમાણુ અવશ્ય માનવું એ ભાવાથ' છે.

*
કેની ૯પનારૂપ કડછી શાસ્રરૂપ ક્ષીરત્રમાં અત્રગાહનારી-પ્રવેશ કરનરી નથી ? અર્થાત્ સ'ની કલ્પના શાસ્ત્રમાં પ્રવેશ કરે છે. પરન્તુ અનુભવરૂપ જીમવડે ગ્રાસરૂપ ક્ષીરના રસના આસ્વાદ-રહસ્ય ચાના જાણુતારા ચેડા છે. એટલે શાસ્ત્રજ્ઞાન તે ખાદ્ય અને અનુભવ અતર`ગ એમ જાણવું.
નિદ્વંદ્વ-સવ' પ્રકારના કલેશ હિત น આત્મસ્વરૂપને દ્વન્દ્વરહિત-શુદ્ધ અપરેક્ષ (પ્રત્યક્ષ) અનુભવ વિના લિવિનયી સજ્ઞાક્ષરરૂપ, વામમ્પ્સી-જનાક્ષર ઉચ્ચા રણ કરવા) રૂપ અને મને!મયી-લયક્ષર (અર્થ'ના રિજ્ઞાન) રૂપ દૃષ્ટિ કેવી રીતે દેખે? શસ્ત્ર ષ્ટિએ બ્રહ્મ ન જાય, થમ દૃષ્ટિએ તે ન જ જણાય. પરંતુ કેવલ (અનુભવ) દૃષ્ટિ એ જ જણાય.
. અનુભવ એ સુષુપ્ત દશા નથી કારણ કે તે મેહ રહિત છે. અને સુષુપ્ત તા
૧૧૧૩
નિવિકલ્પ છે પણ મેહુ સહિત છે. વળી તે મુદશા અને જાગ્રતદશા પણ નથી. કારણ કે ક૯૫ના રૂપ શિલ્પ-કારીગરીની વિશ્વન્તિ-અભાવ છે અને સ્વપ્ન તથા જાગ્રતદશા તે કલ્પનારૂપ છે. માટે ”નુમત્ર એ ચેાથી જ દશા-અવસ્થા છે.
સુતિ શાસ્ર દ્રષ્ટિથી સઘળુ શબ્દબ્રહ્ન જાણીને અનુભવ વડે અન્ય નિરપેક્ષ દેવપ્રકાશરૂપ પરમ બ્રહ્મને જણે છે. સ્વાનુભવ થત
પુજ્ય શ્રી હેમચ'દ્રાચાયે યાગશસ્રના અ‘તિમ પ્રકાશમાં જે સ્વાનુભવ કંચન હ્યું છે તે આરાધનામાં સદ્દાયક અને “એ હેતુએ અહિં રજુ કર્યુ છે. શ્રુતિ સન્ધગુરૂમુખને
=
યદ્ધિગત' ર્દિવ્ડ શિ ત સમ્યક્ અનુભવસિદ્ધ િમાત્
પ્રકાશ્યતે તક્રિઞલમ I સિદ્ધતરૂપ સમુદ્રથી અને ગુરૂના મુખથી જે મે' યેગનું તત્ત્વ જાણ્યુ હતું તે અહિં યથાથ રૂપે દર્શાવ્યુ છે. હવે જે નિમ ળ ચેામનું તત્ત્વ મને અનુભવ. સિદ્ધ છે તેને અહિં પ્રકાશિત કરૂં છું.
અહ્રીં વિશ્ચિમ, યાતાયાત, લિષ્ટ અને સીન એમ ચાર પ્રકારનુ` મન છે, અને તે તેના જાણનારના ચિત્તને ચમત્કાર કરનારૂં છે.
જ્યાં ત્યાં ભમવું અસ્થિર મન વિશ્ચિમ કહેવાય છે. બાહ્ય વિષયમાં જવું અને વળી કઈંક આનન્દયુક્ત ચિત્ત યાતાયાત કહેવાય છે. તેમાં જેટલે અંશે આત્મામાં સ્થિર થાય છે, તેટલે અશે આનન્દસહિત હૈાય છે, તે બન્ને પ્રકારના મન પ્રથમ અભ્યાસીને રાય છે. અને તે વિકલ્પપૂર્વ મા

Page #1176

૧૧૧૪
વિષયને ગ્રહણ કરે છે.
સ્થિર અને આનન્દવાળું ચિત્ત શિષ્ટ કહેવાય છે. કારણ કે આત્મામાં સ્થિરતાં રાવાથી તે માનયુક્ત હોય છે. તથા નિશ્ચલ-અત્યન્ત સ્થિર અને પશ્માનન્દ યુક્ત ચિત્ત સુગ્રીન કહેવામાં આવે છે તે બન્ને પ્રકારનું ચિત્ત માત્ર ચિત્તગત ધ્યેયરૂપ વિષયને ગ્રહણ કરે છે પણ બા વિષયને ગ્રંણ કરતું નથી, એમ જ્ઞાની પુરૂષૅ એ કહ્યું છે.
આ પ્રમાણે વારવાર અભ્યાસથી ચૈાગી નિરાલ'અન ધ્યાનને પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રથમ વાભાવિક વિક્ષિપ્ત ચિત્તથી માતાયાન ચિત્તના અભ્યાસ કરે, યાતાયાત ચિત્તથી વિષ્ટિ ચિત્તના અભ્યાસ કરે અને વિશિક્ષણ ચિત્તથી યુદ્દીન ચિત્તના અામ કરે. એમ પુનઃ પુનઃ અમાસ કરવાથી નિરાલ'બન પ્લાન પ્રાપ્ત થાય છે. ત્યારબદ સમગ્ર ગાયની પ્રાપ્તિથી પરમાનન્દને અનુભવે છે.
ચે ગી બાદાાત્મભાવને દૂર કરી પ્રસન્નતાયુક્ત-અતરમાં વર્લ્ડ પણ્માત્મામાં ત-મય થવા માટે પરમાનું ચિન્તન કરે.
આત્મબુદ્ધિથી (અતુ’ભાવ અને મમત્વબુદ્ધિથી) શરીરકિને ગ્રહણ નાર મહિરામા કહેવાય છે. અને કાયાકિના અવિષ્ટાત સાક્ષી (તટસ્થ દૃષ્ટા) અન્તરાત્મા કહેવાય છે.
જ્ઞાનસ્વરૂપ, આનન્દમય, સમગ્ર ઉપચિથી રહિત, પવિત્ર, ઇન્દ્રિયાને અગેાચર અને અનન્તગુણેનુ ભાજન પરમાત્મા તેનાં જાણનાર પુરૂષએ કહ્યું છે.
આત્મવિશ્ચિય
Realization of SELF
શરીથી ખાત્માને ભિન્ન જાશે અને

સન અભિમ અત એવા આત્માથી શરીરને જુદુ જાણે, એમ જે આત્મા અને શરીરના લેટ જાણે છે તે ચેગી આત્માના નિશ્ચય કરવામાં સ્ખલના પામતા નથી.
જેની આત્મજ્યંતિ આપણાને લીધે કાર્યની છે, એવા મૂડ-વેી જને આત્માથી અન્ય ખાદ્ય વિષયામાં સતાપ પામે છે. પરન્તુ ખાા વિષયેમાં જેની સુખની શક્તિ દૂર થયેલી છે એવા જ્ઞાનીપુષ માત્માને વિષે જ સંતુષ્ટ થાય છે.
ને જ્ઞાની પુરૂષોને વિના પ્રયત્ને પ્રસ થઇ શકે તેવું મક્ષપદ ખરેખર આત્મામાંજ છે તેથી તેા થ્યા જ્ઞાની પુરૂષા માત્ર આત્મજ્ઞાન મેળવવા ઇચ્છે છે.
જેમ સિંહ ના સ્પર્શ'થી લેતુ સુવણ પણાને પામે છે તેમ પરમાત્માના ધ્યાનથી ગાત્મા પરમાત્મા પણાને પામે છે.
જેમ નિદ્રામાંથી ગૃત થયેલા મનુષ્યને પૂર્વ અનુભવેલા પદાર્થ'નુ ફાઈના કળા સિવાય જ્ઞાન થાય છે તેમ પૂર્વ જન્મના સ’કારથી કે.ઈના ઉપદેશ સિવાય પણ વયમેવ આત્મતત્ત્વ પ્રકા શિત થાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે જેણે અન્ય જન્મમાં આત્મતત્ત્વના અભ્યાસ કર્યાં છે તેને આ જન્મમાં ગુરૂના ઉપદેશ સિવાય પણ આત્મજ્ઞાન થાય છે.
અથવા જન્માન્તરના સરકાર સિવાય પણ આ જન્મમાં ગુરુના ચરણની સેવા કરનાશ, પ્રથમયુક્ત અને શુદ્ધચિત્તવાળા ગુરુની કૃપાથી ખરેખર આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. ગુરૂ શરણે
Surrender to Guru
તેમાં જેણે જન્માન્તરમાં તત્ત્વજ્ઞાનના અભ્યાસ કર્યો છે, તેને A તે

ܦ

Page #1177

થાળ ફ્લાય
જ્ઞાનની ભાભતમાં દૂધ પ્રતીતિ કરાવનારા . થાય છે. અને જેને જન્માન્તરના તત્ત્વજ્ઞાનના સ`કાર નથી તેને તત્ત્વજ્ઞાનમાં ગુરૂ માગ દશ થાય છે, માટે બન્ને કારણે ગુરુની સદા કરવી
ઉપાસના
ાય છે.
જેમ સૂર્ય ગાઢ અપકારમાં પડેલી વસ્તુને પ્રકાશિત કરે છે, તેમ અહીં પણ સ અજ્ઞાનરૂપ અન્યકારમાં પડેલા તત્ત્વને પ્રકાશિત કરે છે.
માટે ચેગીએ પ્રાણાયામ વગેરેના લેના ત્યાગ કરી ગુરૂને ઉપદેશ પામી આત્માના અભ્યાસમાં પ્રીતિ કરવી,
સાધક શાન્ત થઈ મન, વચન અને કાયાના શાશના પ્રયત્ન વડે ત્યાગ કરી સુથી ભરેલાં પાત્રની પેઠે આત્માને હુંમેશા નિશ્ચલ (સ્થિર) શખે, ઉદાસીનતામાં તત્પર થયેલા તે ફાઈ પણ વસ્તુનું ચિન્તન ન કરે, કારણ કે સાચી વ્યાકુલ થયેલું ચિત્ત સ્થિર થતું નથી.
યાવપ્રયત્ન લેશે,
માવસ કહપકહપના કાર્ષિ। તાવન ાયસ્યાપિ,
પ્રશિસ્તવય કા તુ કથા ત્યાં સુધી સાધકના પ્રયત્નની ન્યૂનતા છે અને સકલ્પ વિકલ્પે થયા કરે છે ત્યાં સુધી ચિત્તની હીનતા પણ થતી નથી, તે પછી આત્મજ્ઞાનની વાત જ શી કરવી ! યદિ તદિતિ ન વક્રતું
સાક્ષાત્ ગુરૂણ જે હન્ત કચેત ઔદાસીન્યપય
પ્રકાશતે તય તમ ॥ જે તત્વને તે આ છે. તેમ સાક્ષાત

૧૧૧૫ જીરુપણ કહી શકતા નથી તે તત્ત્વ ઉદાસીનતામાં તત્પર થયેલાને યમેત્ર પ્રગટ થાય છે.
એકાન્ત, અતિપવિત્ર અને રમણીય સ્થળમાં હંમેશાં મુખપૂર્વક બેસી પગથી માથા સુધીના શરીરના આવા અવયવને શિથિલ કરી સુન્દરૂપ જુએ, મધુર મનહર વાણી સાંભળે, સુગધી પદનિ સુધે, વાષ્ટિ સેના આસ્વાદ લે, કાગળ પદાર્થાંને પશુ કરે અને ચિત્તની વૃત્તિ બીજે જાય તે પણ તેને વારે નહિ, પણ શગ ષરહિત ઉદાસીનતાને ધારશુકરી વિષયની ભ્રાન્તિને તજી, હુંમેશા અઢાર અને અન્તરમાં ચિન્તા અને ચેષ્ટાથી રહિત થઇ તન્મયતાને પ્રાપ્ત થયેલા ચેગી અત્યન્ત ઉનીશાને પામે છે. ગ્રાન્તિ ગ્રાણિ ાનિ રવાનીન્દ્રિયાણિ ના ફ્રેન્ધ્યાત્ ન મધુ પ્રવત યેન્દ્વા
પ્રકાશતે તત્ત્વમચિષ્ણુ॥ ઉદાસીનતાને પ્રાપ્ત થયેલા યેગીએ પાતપુતાના વિષયને ગ્રહણ કરતી ઇન્દ્રિ ચેઅને રાકવી નહિ, તેમજ તેને વિષમાં પ્રવર્તાવી નહિ. તેથી થેય સમયમાં આત્મજ્ઞાન પ્રકાશિત થાય છે.
મનની સાધના Discipline for Mind તેપે યંત્ર ય,
પ્રવતતે ના તતતતા વાયમ ઋષિીભવતિ હિં,
થાતિમારિત' શાન્તિમુપયાતિ
મન પણ જ્યાં જ્યાં પ્રવૃત થાય ત્યાંથી તેને વારવું નહિ, કારણ કે તેને તો વાયુ હાય તા તે પ્રબળ થાય છે.

Page #1178

જન અભિગ અન ન વાયું હોય તો શાન્ત થાય છે.
સીનિ મગ્નઃ મને હતી યત્નાન્નિવાર્ય,
પ્રયત્ન પરિવજિતઃ સતત માત્મા . માણે ડધિકભાતિ યંતતા ભક્તિપરમાનદ કવચિદપિ, અનિવરિત કા માન,
ન મન નિ જયતિ.. લક્વા શ. પતિ મનાત દ્વત , કરણનિ નાષિતિયુક્ષિત, : જેમ મમત્ત હાથીને પ્રયત્નથી
ચિત્તમાત્મા જાતા નિવારો તે તે વધારે જોર કરે છે અને . તને નિજનિજે, ન નિવરો તે તે ઈછિત વસ્તુને મેળવી
કરા-પિ ન પ્રવા શાન્ત થાય છે, તેમ મન સંબધે નાત્મપ્રેરપતિ મરો ન મનઃ પણ જાણવું.
પ્રેરથતિ યહિ કરાના અહિં તથા યત્ર થતઃ
ઉભયભ્રષ્ટ તહિં વયમેવ, થિરીમતિ બિનશ્ચલ ચેતા.
વિનાશ મામોતિ છે તહિ તથા તત્ર તતા
ઉદાસીનતામાં નિમગ્ન, પ્રયત્ન વિનાનો કર્થ ચિદપિ ચાલવ છે તથા નિરન્તર પરમાનંદની ભાવનાવાળો જ્યારે, જેમ, જે સ્થળે અને જેથી આત્મા કે ઈપણ સ્થળે મનને જે તે નથી યેગીનું ચંચલ ચિત્ત સ્થિર થાય ત્યારે, એમ અમા વડે ઉપેક્ષા કરાયેલું મન કહી તેમ, તે મળે અને તેનાથી જરા પણ પણ ઇન્દ્રિયે.ને આશ્રય કરતું નથી. તેથી ચલાવવું નહિ, અર્થાત્ અમુક દેશ કાળમાં પોતપોતાના વિષયમાં ઈન્દ્રિય પ્રવૃત થતી અને અમુક રીતે ચિત્તને સ્થિર કરવાને નથી. જયારે આમા મનને પ્રેરણા કરતે આગ્રહ રાખવો નહિ.
નથી, મન ઇન્દ્રિયને પ્રેરતું નથી ત્યારે અનયા યુકયાભ્યાસ:
*
ઉભય ભ્રષ્ટ થયેલું મન વય: વિનાશ વિદઘાનયાતિલ લપિ ચેતઃ. પામે છે. અંગુલ્યગ્રસ્થાપિતદડ ઈવ,
જ્યારે મન ભમથી ઢંકાયેલા અગ્નિની સ્થમાશ્રયતિ , પેઠે દેખાતું નથી અને કલા સહિત આ યુક્તિ વડે અભ્યાસ કરનારનું અતિ સર્વથા પાણીના પ્રવાહની અંદર પડેલા ચંચળ ચિત્ત પણ આંગળીના અગ્રભાગ અગ્નિની કંઠે વિલય પામે છે ત્યારે પવન ઉપર રાખેલા દંડની પેઠે રિથર થાય છે. વિનાના સ્થાનમાં રહેલા દીવાની પેઠે સંપૂર્ણ
પ્રારંભ માં દૃષ્ટિનીકળીને કે.ઇપણ બેય આત્મજ્ઞાન રૂપ તત્વ પ્રગટ થાય છે. પદાર્થ. લીન થાય છે અને ત્યાંજ રિથરતા આત્મજ્ઞાન જેને પ્રાપ્ત થાય છે તેનું પામીને ધીમે ધીમે વિલય પામે છે. શરીર સ્વેદન અને મર્દન સિવાય પણ
ચારે તરફ ફેલાયેલી પરતુ ધીમે ધીમે કે.મળતા ધારણ કરે છે, અને તેલ વિના અંદર વળેલી દષ્ટિ પરમાત્મતા ૫ ૫ણ નિધતા પ્રાપ્ત કરે છે. નિમલ આફ્રિકા માં આત્મા વડે અમાને
અમનરકતાની પ્રાપ્તિ વડે મન રૂ૫ શય નાશ પામે છે ત્યારે શરીર

Page #1179

છત્રની પકે જઠતાને તજી શિથિલ મૂળથી શ્વાસનું ઉમૂલન કરનાર એગી થાય છે,
મુક્ત જેવો લાગે છે. હમેશા કલેશ આપનાર શયરૂપે
- જે જાગૃત અવસ્થામાં સ્વસ્થ અને થયેલા અન્તઃકરણને શલ્યરહિત કરવા માટે લયની અવસ્થામાં સુતેલા જે રહે છે. અમનતા સિવાય બીજું ઔધ નથી. તે શ્વાસોશ્વાસ કહિત યોગી યુક્ત છવ - ચંચળ ઈદ્રિયરૂપ પાંદડાવાળી અને કરતાં કોઈ પણ રીતે ઉતરતો નથી. મનરૂપ કદવાળી કેળરૂપ અઘિા અમન
- પૃથ્વી ઉપ૨ હેનારા લેકો છે તે કતા રૂ૫ ફળનું દર્શન થતાં સર્વથા
હંમેશા જાગરણ અને ૨૧મ (નિદ્રા) ની નાશ પામે છે.
અવસ્થામાં હોય છે. પરંતુ લયની અવઉન્મનીભાવરૂપી શસ્ત્ર
થામાં મગ્ન થયેલા તત્વજ્ઞાનીઓ જાગતા Razor's Edge
નથી તેમ ઉંઘતા પણ નથી. | મન અતિ ચંચલ છે, અતિસુક્ષમ છે. ભવતિ ખલુ શૂન્યભાવ: અને વેગવાળું હવાથી લક્ષમાં આવે વને વિષયગ્રહ જાણે.. તેવું નથી. તેને પ્રમાદ રહિતપણે એતદ્વિતયમતીયાનન્દથાયા સિવાય ઉન્મનીભાવરૂપ શસ્ત્ર વડે
મયમવસિયત તમા ભેદી નાંખવું.
ઉંઘમાં શૂન્યભાવ હોય છે. અને જ્યારે અમનસ્કમાવની પ્રાપ્તિ થાય
જાગ્રત અવસ્થામાં વિષયનું ગ્રહણ થાય છે, છે ત્યારે યોગી પિતાનું શરીર છુટું પડી પરંતુ એ મને અવસ્થાએથી પર ગયેલું હોય, બળી ગયેલું હોય, ઉડી ગયેલું આનદમય તત્વ રહેલું છે,
અને હાય જ નહિ તેમ જાણે છે. - કમે દુઃખ માટે અને નિકમપણું કે મહેમત ઇન્દ્રિય રૂ૫ રૂપિરહિત (કમ રહિત શુદ્ધ આત્મજ્ઞાન) સુખને અમનરકતા રૂપે નવીન અમૃતકુંડમાં મન માટે થાય છે, એ પ્રસિદ્ધ છે, તે થયેલા ગી અન પમ પરમ અમૃતને પછી જેમાં મોક્ષ સુલભ છે એવા આસ્વાદ અનુભવે છે.
આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે કે પ્રધાન - અમનરકતા પ્રાપ્ત થતાં રેચક, પૂરક ન કરે? અને કુમક ક્રિયાને અભ્યાસ વિના પ્રયત્ન
અનુભવ અમૃત મીઠું, સિવાય વાયુ વયમેવ નાશ (થિરતા) Light and More Light પામે છે.
મેલેડતુ માતુ યદિ વા, . લાંબા કાળ સુધી પ્રયત્ન કરવા છતાં
પરમાનન્દતુ તે સ ખફા જે વાયુ સ્થિર કરી શકાતું નથી તે યરિમન્નિખિલ સુખનિ, આમનરકતા પ્રાપ્ત થતાં તત્કાળ સ્થિર પ્રતિમાસને ન ઉચિતિવા થાય છે.
ભલે પ્રાપ્ત થાઓ કે ન અભ્યાસ સ્થિર થતાં અને નિમલ થાઓ પણ શુદ્ધ આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયે બને આવરણ સહિત તને પ્રકાશિત થતાં ખરેખર પરમાનન્દનો અનુભવ થાય છે,

Page #1180

tttc
જેની પાસે પ્રસારના બધા મુખે હુ તુલ્ય પણ લાગતાં નથી,
મધુન મર' નૈતા: શીતાષિતહિનવતે રમતમસન નામૈવાણ્યા ફૂલે તુ મુષાધા । તામસુના સુરસેલ પ્રસીદ સખે મનઃ લવિ વચ્ચેîતપ્રસાદમપેસુષિ
તે શ્રમનતાના ફળરૂપ પરમાનન્દની માગી મર્યુ પણ મધુર નથી, ક્ષુદ્રના
ણે પણ શીતલ નથી, અમૃત તે નામનું જ અમૃત છે, સુધા પણ થા છે, તે હૈં મિત્ર મન1 મુખપ્રાપ્તિના બધા નિષ્ફળ પ્રયત્ને છેડી પ્રસન્ન થા અને તું પ્રસન્ન થાય એટલે તને પૂર્ણ સુખની પ્રપ્તિરૂપ મૂળ પ્રાપ્ત થશે.
“ મન છે, તેા પ્રિય અને અપ્રિય વસ્તુ કર હોય તે પણ ગ્રહણ કરાય છે, અને તે અન નથી તે વસ્તુ નજીકમાં રહેતી હોવા છતાં પણ ગ્રહણ કરાતી નથી. ખામ જાણનારા પુરૂષોને ઉન્મની ભાવ ( અમનકપણું ) પ્રાપ્ત કરવા માટે સક્ ગુરુની ઉપાસના કરવામાં તીન ઈચ્છા ક્રમ ન થાય?
તાં રસ્તાના પરમેશ્વરદિપ પાન્
ભાવે પ્રમાદ નયન
મુમ્તસ્તત્તકુપાયમૂળ ભગવન નાયન્ યાયણ્યતિ હન્તામાનમષિ પ્રસાય મનાગ્ ચેનાસતાં સપા
સામ્રાજ્ય પરમેષિ તેજસ તવ
'
માન્ય' સમુરૃમ્ભતા ૩ મૃયયુક્ત આત્મા ! સુખપ્રાસિના અને દુઃખને દૂરકરવાના ઉપાયને અજાણ ડાવાથી તુ' ધન, યશ, વિદ્યા, શય અને કાંતિની પ્રાપ્તિ તથા ચમ, દ્ધિ,

લગન નથ ઉપદ્રાદિ અનથને દૂર કરવાના તે તે પ્રકારના અભિપ્રાયથી આત્મા સિવાયના પરમેશ્વર સુધીના પર પદ્ધતિ પ્રસન્ન કરવાના પ્રયત્ન કરતા થા મહેનત મા માટે કરે છે. એક આત્માને જ જય અને તમેગુણને દુર કરી જરા પ્રસન્ન, જેથી સપત્તિ તો શું પણ પદ્મજ્યંતિ રૂપ પરમાત્માનું પ્રચુર સામ્રાજ્ય તને પ્રાપ્ત થશે.
યા શાખા સુગુરાસુ ખાદનુભાગ્ા ગાજ્ઞાતિ કિચિત્ કવચિત, ચાગયે પત્નિતિવેશપષિત્ ચૈતન્યમારિણી।
શ્રી ચૌલયકુમારપાલી નૃપતે
રથ મથથ ના દાચાયેલુ નિવેશિતા પચિગિમાં
શ્રીહેમચન્દ્રેણુસા ॥
વિવેકી પુરૂષોની પરિષદના ચિત્તને આનન્દ માપનાર, શાસ્ત્ર, સુગુરુ અને અનુભવથી જે ચેગનું રહસ્ય જાણ્યું હતું તે ચૌલુક્ય કુમારપાલ રાજાની અત્યન્ત પ્રાથનાથી શ્રી ક્રુમચંદ્રાચાયે વા માત્રમાં ઉતાર્યુ. અધ્યાત્મસારમાં અનુભવાધિકાર પૂ. શ્રી મો.વિજયજી અાત્મસામાં કહે છે કે,
શાસ્ત્ર પશિ’તદિશા,
ગણિતાસ ચહકષાયમ:ાય।
પ્રિયઅનુભવેકવેલ,
રહસ્યમાવિજ્ઞ'કૃતિ બિપિ થાઓ દેખાડેદી દિશા ૧૩ જેમા અસમૂહ, કથાય અને લુકતા પામ્યા છે, એવા પુરૂષને અનુભવ વડે જ
નાસ

;

Page #1181

ક્રમ સ્વાસ્થય
જાણવા ાયક કલ ય સ પ્રગઢ થાય છે.
જેથી કરીને પ્રશસ્ત આલમના વડે પ્રાયે કરીને પ્રશસ્ત શામ જ થાય છે, તેથી કરીને આ બનના ખપવાળા રોગીએ મનને શુભ આલખનવળું કરવું.
મનને ક્ષણવાર આવ બનવાળું કરવું અને ક્ષણવાર આતંભન રહિત કર્યું એમ કરતાં કરતાં અનુભવના પરિપાક ચવાથી મન જીવન પ"ત આલમનરહિત થાય છે.
ત્યારે મન એક પાંચને ગાય કરીને તે વિના ખીજુ કંઇપણ ચિંતવે નહિ, ત્યારે જેને ઇંધન પ્રપ્ત થયા નથી એવા અગ્નિની જેમ તે મન શાંત થાય છે,
શાંત હૃદયવાળાના શાક, મદ, કામ, મત્સર, લહ, દમહ, વિષાદ અને વૈર એ સર્વ ક્ષીણ થાય છે. આ માબતમાં અમારા બનુભવ જ સાક્ષી રૂપ છે.
મન શાંત થતાં આત્માની વાભાવિક અને શાંત નૈતિ પ્રકાશે છે, અવિદ્યા શશ્મિભૂત થાય છે. અને મેહરૂપી અધ કારના લય થાય છે.
શાંત હૃદયવાળા આતશત્માને બાળ માત્માના અધિકાર હાતા નથી અને ધ્યાન કુવા ચેમ્પ પરમાત્મા ધ્યાન તેને સસીપવતી થાય છે.
શરીર આહિક ખાતા માત્મા છે, તેમને ઋષિષ્ઠાતા 'તરાત્માપણાને પામે છે તથા સમગ્ર ઉપાધિ હત એવે આત્મા તે પરમાત્મા છે, એમ આત્મજ્ઞાનીઓએ કર્યું છે.
ત્યારે વિષયા અને કથાના આવેશ થાય છે, તન્ત્રતે વિષે અક્ષતા થાય છે,

1116
ગુણપર દ્વેષ થાય છે અને આત્માનુ અજ્ઞાતપણું હૈાય છે, ત્યારે માણ સ્પષ્ટ થાય છે.
Wille Bil
જ્યારે તત્ત્વ પર મઢા, ભાત્માનુ’
જ્ઞાન, મહાનતા, અપ્રમાદિપણું તથા મતને
જય થાય છે. ત્યારે અતરાત્મા સ્પષ્ટ થાય છે.
જ્યારે કેવળજ્ઞ'ન, ચાગના નિરષ, સમગ્ર ક્રમનો ક્ષય અને મેક્ષમાં નિવાસ થાય છે ત્યારે પરમાત્મા પણ થાય છે.
જે પુરૂષ માત્મા અને મનના ગુણોની વૃત્તિઓને દરેક પદે વિવેચન શ્યા"ક જાગે છે, કુશળ મનુષે કરીને સુક્ત એવા તે પુરૂષ બ્રાપણાને પામે છે
બ્રહ્મમાં રહેલે બ્રહ્મજ્ઞની પ્રણને પામે, તેમાં શું આવ્યય! પરંતુ પ્રાજ્ઞાનીના વચનથી પણ અમે ગ્રાના વિદ્યાસને અનુભવીએ છીએ.
ગ્રા અધ્યયનમાં બહાર હાર પદના
સાવા વડે જે બ્રહ્મ કહેલું છે ( શ્રી ચારાંગમાં કહેતા આચાર રૂપ બ્રાને) તેને જે ચાગીએ સ પૂર્ણ પ્રાસ ક્યુ છે તે યેગી બ્રહ્મથી પર એટલે પ્રક્રુષ્ટ છે.
પતિ પુરૂષે આ ધ્યાન કરવા ગાયક
આ સેવવા લાયક છે, અને તેની જ ભક્તિ કરવા લાયક છે તથા તેને વિશે શબુદ્ધિ રાખવાથી સંસાર સાગર સુખે તરવા લાયક થાય છે.
પૂ આચારને પાળવામાં અસમથ એવા અમે ઇચ્છા સાગનું અહમન કરીને પ્રધાન સુનિમાની ભક્તિ પટે તેમના માર્ગને જ અનુસરીએ છીએ. આ ઇચ્છા ચેગમાં કિંચિત પણ રે તે ફ્યુશ અનુબંધને નારી છે
પતના

Page #1182

૧૧ર
તથા આત્માના પાણામનું જે વિવેચન તે અજ્ઞાનરૂપી વિષને નાશ કરનારું છે.
શક્તિ પ્રમાણે સિદ્ધાંત અને તેના અંગે. રૂપ શાને પરિચય હે ! આ અમારો પરમ આલંબન રૂપે દર્શનને પક્ષ છે.
વિધિનું કહેવું, વિષિ પરની પ્રીતિ, વિષિની ઇચ્છા રાખનાર પુરૂષને વિધિમાર્ગમાં પ્રવર્તાવવા તથા અવિધિનો નિષેધ કરવો વગેરે અમારી જિન પ્રવચન પરની ભક્તિ વિદ્ધ જ છે.'
અધ્યાત્મની ભાવના વડે ઉજવળ ચિત્તની વૃત્તિને વેગ્ય એવું અમારું કત્તવ્ય છે તથા અમેને પૂર્ણ ક્રિયા કરવાને અભિલાષ છે-આ બે બાબતો આમાની શુદ્ધિ કરનારી છે.
શકય ક્રિયાને આરંભ અને શુદ્ધ પક્ષ એ બે અહિં શુભ અનુબંધરૂપ છે, અને તેથી બીજે માગ અહિતકારક છે. એ પ્રમાણે આ અમારો અનુભવ સિદ્ધ માગ છે.
જન્મ રાશિ હિત શ્રવણથી સર્વ શ્રોતાને એકાન્તી ધમ હેય નહિ, પણ અનુગ્રડ બુદ્ધિથી વક્તાને તે એકાને ધમ હેાય જ છે. થધખત્યન્તગંભીર ભૂમમાં દશાદિમાં પ્રવત્તિષિ તથા યત્ર ધ્યાન ભક્તિ પ્રાદિતઃ
કે આ દવાનવિષયક અત્યંત ગંભીર છે, મારા જેવાની તેમાં પાંચ નથી; છતાં પણ અહીં કેવળ ધ્યાન પરની ભક્તિથી પ્રેરાયેલા મેં પ્રયત્ન કર્યો છે. થદત્ર ખલિત,
વિચિછામાણ્યાદર્થશબ્દ તમે ભક્તિપ્રધાનશ્ય,
ક્ષમતાં ધૃતદેવતા છમસ્થતાના કારણે અહીં શ માં કે અર્થ માં જે કાંઈ ખલન થયું હોવ તેની ભક્તિ પ્રધાન એવા મને ક્ષમા આપે. વસ્તયાથામ્ય વિજ્ઞાન
શ્રદ્ધાન-માનસપડાં ભવતુ ભવ્યાખવાનાં,
વસ્વરૂપિપલબ્ધ ભચ જેને વરૂપની પ્રાપ્તિ માટે યથાર્થ વિજ્ઞાન, યથાર્થ દ્વાન વાનરૂપ સંપત્તિમાં પ્રાપ્ત થાઓ. શિવમસ્તુ સર્વ જગતઃ
પરહિત-રતા ભવતુ ભૂતગણ. દેવાઃ પયતુ નાશક,
સવંત્ર સુખી ભવતુ લેક: જગતના સર્વ જીવનું કલ્યાણ થાઓ સવે પ્રાણીગણે પરનું હિત કરવાની ભાવનાવાળા બને, સર્વને સવ' દેશે નાશ પામો અને સર્વત્ર સમગ્ર લેક સુખી બને
* ક્ષમા યાચના આ સંપાદનમાં જ્યાં જે કંઈ ખલના થઈ હોય તેની આપ સવ ઉદાર ચત્ત ક્ષમા આપશે. અત્યંત ગરિ એવા રોગવિષયનું આ લેખન ને એકાદ સુથ પાત્રમાં ધમની આરાધનાને રસ જ ગાહશે તે સંપાદકને પ્રયત્ન સફળ ગણાશે. ન ભવતિ ધમ: શ્રોત સ હૈ કાનત તે હિત શ્રવણુતા શ્રુતેડનું બુઢયા ૧રતુ હવે કાનતે ભવતિ છે - સ્ત્રી આવાતિજી-તવાયંભ.થ

Page #1183

માગ સ્વાધ્યાય
યેાગસ્ત્રાધ્યાય'માં નિર્દેશ થયેલા ગ્રંથોની સૂચી
શ્રી યશે।વિજયજી ચેાવિશી અમૃતબંદુ ઉપનિષદ્ અધ્યાત્મ પનિષદ્
ચાંગક્ષામ જ્ઞાનાણુ વ
યાગબિન્દુ ભગવત્ગીતા ચાવિ શિયા
માગશ્ચતઃક
વાસે ગાયાનું તંત્રન યાજ્ઞવલ્કય સહિતા
પાતંજલ યોગસૂત્ર
ધર્મરત્ન પ્રકરણ
પંચસૂત્ર
હઠયોગ પ્રદીપિકા
નમસ્કાર માહાત્મ્ય
ધમ બિંદુ
શ્રી વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય
શ્રી નંદીસૂત્ર ક્રિતા સૂત્ર
શ્રી સૂત્ર કૃતંગ સૂત્ર યેાગષ્ટિ સમુચ્ચ
તત્ત્વાર્થ સૂત્ર
પ્રશમરતિ
યોગષ્ટિની સજ્ઝાય
રત્નકર શ્રાવકાચાર
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર હ્રાંત્રિ’શત્રુ દ્વાત્રિંશિકા
આત્માનુશાસન
પ્રતિક્રમણુસૂત્ર શ્રી દશવૈકાલિકસૂત્ર
શ્રી નિશીયસૂત્ર
શ્રી વ્યવહારસત્ર અધ્યાત્મસાર
શ્રી આનંદધન ચેાવિશી સાડાત્રસે ગાયાનું સ્તવન
જ્ઞાનમાર
શ્રી પદ્મદિ પંચવિ વિકા

શ્રી બૃહત્કલ્પ
શ્રી યોગશાસ્ત્ર સ્વાપરીક્રા પેડશક
જોશક ટીકા
શ્રી માનિશીથ સૂત્ર
ઉમિતિભવ પ્રપયા કથા સદ્ધમ 'વિશિકા
આધ્યાત્મ કલ્પમ સુત્તનિપાત
વિશુદ્ધિમગ્ગ માધિચર્યાવતાર
પાટિસ ભિદા
ધમ્મ પદ્મ
ભાગવત
ઋગ્વેદ
શિક્ષા સમુચ્ચય
વિષ્ણુ પુરાણુ અથ વેદ
તત્તિરીય બ્રાહ્મણ
અધ્યાત્મ જ્યુસના વિવૃત્તિ
આમલ
વીતરાગ તેત્ર
પચાશક
અવધારણા યંત્ર
ગારક્ષસ હિતા
કુલાષ્ણુ વ તંત્ર સમાહન તંત્ર
ગન્ધવ ત ત્ર ઘેર ડસંહિતા
ધ્યાનસ્થતઃ
આતુર પ્રત્યાખ્યાન તત્ત્વજ્ઞાન તર'ગિણી

ક્રૂમ પુરાણુ જયવીયસંહિતા
યેાગવાશિષ્ટ
મનુસ્મૃતિ
પંચવરતુ
યોગી યાજ્ઞય
ગુણુસ્થાન ક્રમારેહુ કસ્તુરી પ્રકરણ ષિ દૂરપ્રકરણ હિંગુલપ્રરણ
તત્વાનુશાસન
યામ પ્રદીપ સમાધિશતક પરમાત્મ (ત્રિ‘શિકા
ચૈાગ અટક
ધ્યાન અષ્ટક
ધ્યાન વિચાર
મરણુ સમાધિ પયન્ના
ચતુવિધ ધ્યાન સ્ટેત્ર પરમેષ્ટિ વિદ્યા ય-ત્ર કલ્પ દીકાર વિદ્યારતવન
મન્ત્રરાજ રહસ્ય
શિત્ર સહિતા
શાકાન’દ તરાંગણી
નિર્વાતંત્ર
તંત્રસાર
પ્રાણુ તારણી તંત્ર
જ્ઞાન સલિની તંત્ર
વૈષ્ણુવી ષડશ ગ્રંથ ધમ'સવ'સ્વાધિકાર
૧૧
સન્મતિ તક'
પાશ્વ ચરિત્ર ઉપદેશ પ્રસાદ
પ્રવચન સાર
ક્રમ 'અહુ

Page #1184

.
૧૧૨ શ્રીપાલરાસ
ભૈરવ પદ્માવતી ક૫ બહદારણ્યકેપનિષદ
લક્ષનવકાર ગુણનવિધિ ઇશોપનિષદ
નમસ્કારમંત્ર સ્તોત્રમ્ કુડિકેપનિષદ
જિન વજી પંજર સ્તોત્ર નિરાલંબો પનિષદ
આનેય પુરાણું સંન્યાસોપનિષદ
તુકારામ ગાથા છદિગ્યોપનિષદ
મહાપનિષદ પિંગલેપનિષદ
કેવોપનિષદ તેજોબિંદુપનિષદ
રૂદ્રપનિષદ શુકરહસ્યોપનિષદ
મહાવાકય રત્નાવલ રૂદ્રયામલ તંત્ર
માંડકોપનિષદ યોગ શિપનિષદ
રામોપનિષદ ગ ચૂડામણિ ઉપનિષદ નૃસિંહપૂર્વ ઉપનિષદ્દ ગોતમીય તંત્ર
નૃસિંહઉત્તર ઉપનિષદ શારદા તિલક તંત્ર
ગણેશપનિષદ વારાહેપનિષદ
ઐતરેયોપનિષદ કઠોપનિષદ
મૂડકેપનિષદ યોગ સ્વરોદય
ત્રિપદ્વિભૂતિ-ઉપનિષદ સમકિતના ૬૭ બોલની સજઝાય બ્રહ્મવિદ્યોપનિષદ ફ્રીકાર ક૯૫
જાબાલ દર્શનેપનિષદ ૐ કાર વિદ્યા સ્તવનમ
અવધૂતો પનિષદ સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન
મુકિોપનિષદ લગ્નસ્સ ક૯૫
અનુભવ અષ્ટક
આચારદિનકર શ્રી સૂરિમંત્રકલ્પ સિદ્ધહેમબહન્યાસ
સ્તુતિચતુવિ શતિકા નિવાર્ણકલિકા વહ્મિપુરાણ શ્રી અજિતશાંતિસ્તવ શ્રી ગૌતમસ્વામિછંદ શ્રી શાંતિસ્તવ ભાવનેપનિષદ પરમેષ્ઠિમંત્રકપ અનુભવમંત્રાંત્રિશિકા વાડિકેશ લલિતાત્રિશતી કંદપુરાણ લલિતાસહસ્ત્રનામ–ટીકા બીજનિઘંટુ ધર્મોપદેશમાલા માતૃકા પ્રકરણ નવકારસાર સ્તવનમ શ્રી સિદ્ધસેન-શકસ્તવ હરિભક્તિ રસામૃતસિબ્ધ શ્રી વર્ધમાન વિદ્યા
વિનતિ ધોગ સ્વાધ્યાયના આ વિભાગમાં યોગ સંબંધી અનેક મહત્વના વિષયના સંકેત છે પણ થઈ શક્યો નથી. તથા સ્થળ સંકોચને લીધે જે વિષયોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે તેનું સ્પષ્ટિકરણ - વિષદ પણે કરવાનું શકય બન્યું નથી તે માટે સુજ્ઞ વાંચકો અમને ક્ષમા કરે.
વેણ વિષયક એક સ્વતંત્ર પ્રકાશન આશરે એક હજાર પાનાથી અધિક તથા અનેક આ ચિત્ર સહિત તૈયાર થઈ રહ્યું છે
માત્ર મર્યાદિત સંખ્યામાં પ્રત પાવાની હોવાથી જેએની આ વિયમાં જિજ્ઞાસા જ હેય તેમને આ પુસ્તકના અંતે મુકેલી જાહેરાત જેવા વિનંતિ છે.
ચાગ અનુપ્રેક્ષા
સંપાદક : શ્રી. કિરણ એક હજાર પાનાથી અધિક તથા અનેક ચિત્રો સાથે

Page #1185

શુન્યચક્ર તા સરગદલપટ્ટી
.. ચક્રસ્થાન.
હવે તે શી મગજ
સદુદલય. દિલશે.
શુન્ય ચક્ર આણારર્થક
થોડદલપદ્મ
વિકાહારવ્યચક્ર
દ્વાદશદલ
અનાહત ચક્ર
@દલ૫૨
'મણિપુરક ચક્ર
SIR
સ્વાધિષ્ઠાન ચક્ર
પટ્ટદલ ૫. ચતુર્દલપ/
આધારક
(h aliદા.) જી-
:C
9 થાય છે.

Page #1186

Page #1187

૧
મુ ી કલી ખ્વી શ્રી હુ-સ-ક લ ની” નમઃ
આ પ્રભાવિક મ`ત્ર પવિત્રપણે શુદ્ધ-સ્વચ્છ સામગ્રી સમેત એકલાખ મત્રને જાપ કરી તેના દશમા ભાગે (૧૦૦૦૦) ઘીના હામ કરીને સિધ્ધ કરવા. બૃહસ્પતિ સમાન પુદ્ધિ થાય છે. દરરાજ ૧૦૮ ની માળા ગણવાથી વિદ્યા વધે છે. ૨ શ્રી બપ્પભટ્ટિસૂરિણાં સારસ્વત મંત્ર. (પ્રાચીન પત્ર પરથી ઉતારેલા છે.)
નવી
ને
નમઃ
શ્રી સજ્જન સન્મિત્ર નવમ મહા નિધિ મંત્ર વિભાગ
શારદા સરસ્વતી આમ્નાય મા
શ્રી બપ્પભટ્ટસૂરીશ્વરાણાં શારદામંત્ર
ૐ અ-સિ—આ-ઉ–સા નમા અહુ વિચિન સત્યવાચિન વાિિદને વદ વદ મમ વક્તે વાચયિસની સત્ય બ્રૂહિ બ્રહું સત્ય' વદ વદ મખલિત પ્રચાર... સદેવ-મનુજાસુર સદસિ ની અસ-આઉ–સા નમઃ સ્વાહા । લક્ષ જાપાત્ સિદ્ધિશ ૩ શ્રી હેમચન્દ્રાચાય. સારસ્વતાનાય મંત્ર.
ૐ અર્હન મુખકમલવાસિનિ પાપાત્માક્ષય" કરી શ્રુત જ્ઞાન જવાલા સહસ્ર જવલિત ભગવતિ સરસ્વતિ માપ હન-હેન દહ-દહુસા સી ક્ષક્ષ: ક્ષીર ધવલે અમૃત સ‘ભવે વં હુલ', હુલ" ની કલા હાઁ વ વદ્ વાદિને દીસ્વાહા"
૪
ચન્દ્ર ચન્દન શુટિરચિત્રા ભક્ષયદનુ ધ્રુત સુપા બુધિ વૈભવ કુતે વિહિઁતૈય ૐ ની શ્રી કલી બ્લૂ વદ વદ વાગ્વાદિની સરસ્વતીનમઃ સ્વાહા । નિત્ય ૧૦૦૮ જાપ્ય સરસ્વતી સ્મરણ સિધ્ધિ
સરસ્વતી મંત્ર મય સ્તુતિ
૭
લી લ જાપ તુટે હેમરુચિ મુકુટે લકી વિગ્રહસ્તે, માતુાંતુન મસ્તે કટુ કહે જડતાં દેહિ બુદ્ધિ પ્રશસ્તાં વન્દે વેદાન્ત ગીતે સ્મૃતિ પણ્િતે મુક્તિ

Page #1188

૧૧૨૪
ભજન સમિક દે મેક્ષ માગે, માગતીત સ્વરુપે ભવસમવરદા શારદે શુદ્ધ ભાવે છે
અસ્યકાવ્ય પ્રભાવેણુ મરણમા ત્રણ વિદ્યા આગછતિ. ૮ ૪ ફ્રી વદ વદ વાવાદિની ભગવતી સરસ્વતી મૃતદેવી મમજાયે હર હર શ્રી ભગવત્યે કર ઠક ઠક ઠઃ સ્વાહા.
પ્રત્યાં ૧૦૮ જા પાત્ બુદ્ધિ વિકાશાથે ત્રણ માસ સુધી ગણુ. ૯ 8 ફ્રી શ્રી કલી વાગવાદિની સરસ્વતી મમ જિગે વાસં કુરુ કુરુ સ્વાહા.
આ મંત્ર ૨૯ ઓગણત્રીશ) દિવસ સુધી સવારમાં ૧૦૮ વાર શુદ્ધતાપૂર્વક
ગણ જડબુદ્ધિવાળાને સારી બુદ્ધિ અને વિદ્યા પ્રાપ્ત થાય છે. ૧૦ શ્રી અભયદેવ સૂરિ આમાય મત્ર (પ્રાચીન પત્ર પરથી) છ ઇ ફર્મોમીસઃ સરસ્વત્યે નમઃ
સરસ્વતી ચૂર્ણ મંત્રવાને મંત્ર પ ક એ ફ્રી શ્રી કલ્લો વદ વદ વાગેવાદિની ભગવતી સરસ્વતી મમ બુદ્ધિ વર્ષની
નમઃ સ્વાહા.
આ મંત્ર શરીર શુદ્ધિ પૂર્વક લીપ-ધુપાદ સમેત રવિવાર અથવા ગુરૂવારે પ્રાતઃ સમયે પૂર્વ દેશા સન્મુખ સરસ્વતી ચૂર્ણ વછ પાત્રમાં રાખી ૧૦૦૮ વાર ગણી રાખવું. તે ચૂર્ણને સવારમાં ૧૦૮ વાર ઉપરનો મંત્ર ગણી ગાયના ઘી-સાકર સાથે ખાય તે ઘણી જ બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે તે સરસ્વતી ચૂર્ણના લોકમાં જણાવ્યું છે.
સરરવતી ચૂર્ણ ગડુ પામગ વિગ શાંકીની, બ્રહ્મો વયા સુંઠ સતાવરી સમા તેના પિતા પ્રકરતી માનવ: ત્રિદિનઃ પ્રસસ્ત્ર ધારણા છે અથ– ગળે (લીંબડાની ગળો) ૧ અઘાડે ૨ વાવડિંગ ૩ શંખાવલી ૪ બ્રાહ્મી ૫ વજ ૬ સુંઠ ૭ સતાવરી ૮ આ પ્રમાણે આઠ ચીજે સમ ભાગે લઈ ચૂર્ણ કરી કપડછાણુ કરવું. તેને ઉપરના પાંચમાં મંત્રથી કહ્યા પ્રમાણે મંત્રી સવારે ગાયના ઘી સાકર સાથે પ્રાસન કરે ઉપરથી દુધ પીવે તે ત્રણ દિવસમાં એક હજાર 2 ક કંઠસ્થ કરી શકે તેવી બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. ૬ ૪ મે સરસ્વતી બુદ્ધિ બલવર્ધિની સ્વાહા.
ગુરુવાર-રવિવારે સ્નાન કરી શુદ્ધ વસ્ત્ર પહેરી ૫ ધૂપ સમેત પૂર્વ દિશામાં ૧૨ ૫૦ને જાપ કર. કાય પ્રસંગે ૭-૨૧ મંત્રના જાપથી ર૭ પાણી મંત્રી પઈએ તો વિદ્યા વધે બુદ્ધ વધે, સુખશાંતિ થાય,
શુભાશુભ જાણુવાનો મંત્ર- ફ્રી અહિં જવી સ્વાહા.'
કઈ પણ કહં માં લમ-હુની, ન ફે–તમે, શે કે કેમ? તે જાણવું હોય ત્યારે ત્યારે રાત્રે કપાળે ચંદનનું વિલેપન કરી તે સુકાઈ જાય પછી ૧૦૮ વાર આ મંત્રને જાપ કરી. અરિહંત ભગવાનનું નવકારમંત્રનું સમરણ કરતાં કરતાં ભૂમિ ઉપર ગરમ કામળી કે શેવિંછ પાથરી સુઈ જવું એટલે સ્વપ્નમાં ધારેલ કામના ફળની ખબર પડશે.

Page #1189

BROTHERS

Page #1190

Page #1191

મત્ર વિભાગ
૧૧૨૫" વિદ્યા પ્રાપ્તિ મંત્ર – ફી અસિઆઉસા નમે કુંવાદિની સત્યવાદિની વદ વદ મમ વચ્ચે-ક વાચયા સત્ય' બૂદ્ધિ બ્રૂ હિ સત્યં વદ વદ અખલિત પ્રચાર સદૈવ મનુજા અર ચદસિ મૈં અહિં આસિઆઉયા નમ:- સ્વાહા
આ મંત્રનો વિધિપૂર્વક એક લાખ જાપ કરવાથી સિદ્ધ થાય છે, સિદ્ધ થયેલા મંત્રથી મહાબુદ્ધિશાલી, અચિંત્યસમરણ શક્તિશાળી, વાદવિવાદે જય પ્રાપ્તકારક, બુદ્ધિગમ્ય કાર્યો સફળતા મળે છે. પઠન-પાઠન – પરીક્ષા માં ૧૦૮ વાર ગણી કાર્યમાં જાય તે પાસ થાય છે. જવરનાશન મંત્ર:–
નમે એ સવસાહૂણ, નમે ઉજન્ઝાયાણું, નમે આયરિયાણુ, ઇન સિદ્ધાણું. નમે અહંતાણું ૪ ફ્રી વાહ.
આ નવકાર પરાવર્તાની વિદ્યા મંત્રને ૧૦૮ વાર જપતાં કેરી સફેદ ચાદરના ખૂણાને મસળતા જવું. મંત્ર જપ પૂરો થતાં તે ખૂણાની ગાંઠવાળી દેવી. પછી તે ચાદરની ગાંઠવાળે છેઠો તાવવાળાના મસ્તક તફ રાખીને તે ચાદર તાવવાળાને આહાવી. તેથી કે ઈપણ તાવ-રજી દે, એકાંતરીયે, એથીઓ, ટાઢિઓ, ગમેતે તાવ ઉતરી જાય છે.
મસ્તક રોગ મટાડનાર મંત્ર:– નમો અડું તો શું કનએ સિદ્ધા નમે આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણું નમેલા એ સવ્વસાહુ શું ઉનમે નાણાય ર્કનમે દંસણય 8નમે ચરિતારું નામ વાય ર લેક વસ્યકુરુકુરુક્ષી સ્વાહા.
- એક સ્વચ્છ વા ટકી–પ્યાલી કે લેટીમાં ચેખું પાણી ભરી આ મંત્ર એકવીશ વાર ભાળી તે પાણી માં દરેક માટે ફૂંક મારીને પાણી મંગવું. તે મંત્રેલું પાણી માથે દુખતું હોય કે આધાશીશી હોય તેને પીવા આપવું તેથી મસ્તકના દરેક રાગ શાંત થાય છે.
ભત-પ્રેતડાકિની–શાકિની નિવારણ મંત્ર. #ી અ-સિ–આ–- સા સાવ દુષ્ટાન ભય સ્તભય મોહય મેહય અંજય અંધ મૂકવત્ કારય કારય કુરુ કુરુ શ્રી દુષ્ટાન્ 8: ઠાઠ ઠા.
પ્રથમ આ મંત્ર કાળીચૌદશ-સૂર્ય-ચન્દ્ર ગ્રહણ કે નવરાત્રિમાં મંત્ર સાધક દિવસોમાં પ્રિ દ્વ કરો. પછી જ્યારે કામ પડે ત્યારે. –બાળક કે કોઈને ભૂતપ્રેત-ચૂડલ, હાકિની, શાકિનીને વળગાડ લાગે છે, નજર લાગી હોય ત્યારે સવાર સાંજ આ મંત્રથી મોરપિચ્છના ગુચછાથી કે ચરવાલાથી મસ્તકથી પગ સુધી ૨૧ વાર ઉજવું તેથી ત્રણ કે સાત દિવસમાં તેની પીડા વળગાઇ-નજર છૂટી જશે.
પરદેશ ગમને લાભ મંત્ર – નમે અરિહિતા કામો ચંદ્રવીએ ચંદાવઈએ સત્તાએ ગિર મોરમાર હા હુલ સુલું ચુલ મથુરવાહિને એ સ્વાહા

Page #1192

સજ્જન સન્મિત્ર દેશમાં વેપાર-રાજગાર-ધંધા કરી દ્રવ્ય કમાવા સારૂં જવું હેાય ત્યારે કરી જાપ થી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા સામે ઉભા રહી દશ હજાર પ્રમાણ વન-ધૂપ સમેત કરવા પછી શુભ મુહૂત્ત શુભ શુકને ચંદ્ર સ્વર ચાલતે જવું, જતી વખતે ૧૦૮ વાર આમત્રના જાપ કરવા અને જે શહેર-નગર-ગામમાં પ્રવેશ કરતાં ૧૦૮ ના જાપ કરી પ્રવેશ કરવા, તેથી ધારેલા વેપાર ધંધામાં ઘણા લાભ થશે કેાઈ પણ ધંધે લાભદાયક થશે આ મત્ર રાજ ચાલુ રાખવાથી ચાલુ વેપારમાં વૃદ્ધિ થશે. ચેતવણી:-જે શહેર-ગામમાં ધધો-રોજગાર-વેપાર માટે જવું હાય તે શહેર ામમાં મગળવારે પ્રવેશ કરવા નહિં, તે ખાસ ધ્યાન રાખવું. દશ હજારને તપ કરવા-ઉપવાસ-આયંબિલ કે એકાસણું કરવું, મન-વચન-કાયાથી પવિત્રપણે જાપ કરવા. પરદેશગમને સર્વસિદ્ધિદાયક મત્ર છે.
૧૧૨૬
સુખ-સમૃદ્વિ-સંપદા-પુત્ર પ્રાપ્તિ મંત્ર [ત્રિભુવન સ્વામિની વિદ્યા
ૐ ની શ્રી લૈ કલી અ-સ-આ-ઉ-સા ચુલ ચલ હુલ હુલ મુલુ સુલુ ઇચ્છિય એ કુર્ કુર્ સ્વાહા,
આ મંત્રને ચાવીસ હજાર સુગંધી પુષ્પાથી જાપ કરવા, દરેક પુષ્પ દીઠ એક એક મંત્ર ખેલી જાપ કરવા જાપ ત્રણ દિવસમાં ઉપવાસ આયમિક કે એકાસણાથી દીપક ધૂપ અખંડ રાખી કરવા તેથી આ મંત્ર સિદ્ધ થશે પછી દરરાજ એક માળા ૧૦૮ની ગણવી. આ મંત્રના પ્રતાપથી-દ્રવ્ય-સમૃદ્ધિ-સ પત્તા-પુત્ર-સ્ત્રી-સ્થાવર જ'ગમ મિલ્કત દરેકમાં વૃદ્ધિ થશે યશ-કીત્તિ-ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ મળશે પૂર્ણ' શ્રદ્ધાપૂર્વક નિયમિત જાપ કરતા રહેવું. દ્રવ્ય પ્રાપ્તિ મંત્ર
ૐ ની અરુર્હુત સિદ્ધ આયરિય ઉવજ્ઝાય સવ્વ સાહૂણું નંમઃ.
આ મંત્રને પવિત્રપણે વિધિપૂર્ણ મન-વચન કાયાનાશુભ યોગથી સવાલાખ જાપ કરી સિદ્ધ કરવા પછી દરરાજ ત્રણ માળા ગણવી તે અખૂટ દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. સર્વ સિદ્ધિદાયક મંત્ર
અ-સિ-આ-ઉ-સા-તમા આ મત્રનેા વિધિ પૂર્ણાંક સવાલાખ જાપ કરવાથી સિદ્ધ થાય છે દરરોજ ત્રણ માળા ગણુવી. દરેક કાર્યોંમાં લાભ મળે છે. સર્વ (સદ્ધિદાયક મંત્ર
કદી ના અહિં તાણુ સિદ્ધાણુ આયરિયણું ઉવજઝાયાણું સવ્વ સાહૂ મમ ઋધિ-વૃષ્ટિ સમીહિત ́ર કુરુકુરુ સ્વાહ્વા.
આ મંત્ર સ્થિર શુધ્ધિપૂર્વક સવાર-ખાર અને રાત્રે ૧૦૮ની દરેક વખતે એક એક માળા ગણવી. તેવી રીતે ર૧ દિવસ સુધી લાગલાગત જાપ કરવાથી સર્વ પ્રકારે મન ઇચ્છિત લાભ થાય છે અને ચિતવેલું કાય ફળે છે. મન ઈચ્છિત કાર્યો સિદ્ધિમંત્ર
લાવી વૌ જ્ઞઃ અસિગ્માસા સ્વાહા.

Page #1193

૧૧૨૭
મત્ર વિભાગ જે કાવની સિદ્ધિ મેળવવી હોય તે કાર્ય મનમાં ચિતવ
લાખ મંત્ર જાપ કરે. જ્યાં સુધી જાય ચાલે ત્યાં સુધી દશાંગ ધૂપ ચાલુ ખ મ - તે કાય સિદ્ધ થાય છે.
સવ સિદ્ધિ દાયક મંત્ર નમે અરુહંતાણું નમે સિદ્ધાણ નમો આયરિયાણું. 8 નમો ઉવજઝા, યાણું ૪ ન લેએસવસાણું છું જૈ જૈ હૈ સ્વાહા.
આ મંત્રને પવિત્ર પણે મન-વચન-કાયાની એકાગ્રતાથી વિધિપૂર્વક સવા- . લાખ જાપ કરી સિદ્ધ કરે પછી દરરોજ એક માળા ૧૦૮ ની ગઈ લકમીની પ્રાપ્તિ થાય છે.
દ્રવ્ય પ્રાપ્તિનો સરલ ઉપાય લક્ષ્મી મેળવવાની ઇચ્છાવાળાએ નીચેના નિયમો પાળે તે તેને ધીમે ધીમે લક્ષમી મળે છે અને સર્વ રીતે સુખ મળે છે. અઠવાડીયામાં ફક્ત દર બુધવાર સુરકમ (હજામત) કરાવવી, હાથમાં રૂપાનાણું લઈ નવકાર મંત્ર સાત વાર ગણી બન્ને હાથની હથેળી મુખ પર ફેરવવી. અને પથારી માંથી ઉઠતા જે સ્વર ચાલતું હોય તે બાજુને પગ પહેલા પથારી માંથી બહાર મૂકવો આવી રીતે દરરોજ કરવાથી લક્ષ્મી-યશ-કીતિ મળે છેશરીર સુખી રહે છે.
મહા સિદ્ધિ દાયક મંત્ર શ્રી ઃ અસિ–આ–ઉ–સા અપ્રતિહત વિઘે 8 ફ્રી અડું નમ: ઈદ પરમેષ્ઠિ મહામંત્ર એક વિશતિ અક્ષરાણિ દશ સમ્ર (૧૦૦૦૦) જા પાત મહાસિદ્ધિભંવતિ મહાલાભકારક મંત્ર,
નમુત્થણું સ્વપ્ન વિદ્યા મંત્ર હૈ નમો જિણાણું, લેગુત્તરમાણે, લગનાહાણું, લોગડિયાણું, લોગઈવાણું, લેગપજજો અગરણું, મમ શુભાશુભ દર્શાય દર્શાય કર્ણપિશાચિની સ્વાહા.
આ વિદ્યા–મંત્રને પ્રહર રાત્રિ પછી સ્વચ્છ થાળીમાં અષ્ટગંધથી લખ દીપકધૂપ કરવો. લખી લીધા પછી તરત ને થાળીની આસપાસ ચારદિશા માં ૧૦૮ ની એક એક માળા આ મંત્રની ગણવીપછી “કર્ણપિશાચિની આરધનાથ કાઉસ્સગ કરું ! એમ કહી અન્નથ૦ કડી ૨૦ વિશ લે ગન (ચંદે સુનિલય સુધીનો) કાઉસગ્ગ કરી. પારી તેજ જગ્યા એ ભૂમિશયન કરવું ચંદનાદિ-સુગ ધી દ્રવ્યથી હાથ-મસ્તક-કાન વગેરે સુગંધ યુક્ત કરવા, સુગધી ધૂપથી તથા સુગંધી દ્રવ્યથી અસ પાસનું વાતાવરણ કરવું. કાઉસ્સગ પારી લીધા પછી મૌન પણે સુવું આ વિદ્યામંત્ર રવિવાર કે ગુરુવારે ગણ ધારેલું કામ થાળીમાં અષ્ટગધથી લખવું. સ્વનને વિષે શુભાશુભ કહેશે.
લમી અથે લબ્ધ મંત્ર ૪ ફૂ બીયબુદ્ધિ, કહું કુબુદ્ધિયું,કહી સંભિન્ન આણું,૪હી અખીણ મહાગુસ્સમિ.

Page #1194

હિ, વાઢિ સ્વાહા.
આ લાધ્યમંત્ર પવિત્ર પણે ત્રણ ઉપવાસ કરી રાજના દશમાં શા (૧૦૦૮) ગણવી, ત્રણ વિસમાં ૩૦૦૦ ત્રણ હજાર જાપ કર પછી દરરોજ ૧૦૮ એક માળા ગળવી અખૂટ લક્ષમી મળે–રહે-યશ-કી બુદ્ધિ-વિદ્યા-સત્કાર-સન્માનમાં વૃદ્ધિ થયા કરે.
આગમક વપનું વિદ્યા મંત્ર કે નમે અરહ ઓ ભગવઓ પણ બમણસ્ત્ર અ મ વિમલે નિમેલે નાણ પયારણ 8 નમો સચ્ચ' ભા સઈ અરિહા સચ ભાઈ કેવલી એ એણે સચ વયણેણું મજ હવઉમે વાહ.
પ્રહર રાત્રે કાર્યોત્સર્ગોણું પવિત્ર ભૂત્વા સુગંધ દ્રવ્ય અને ૧૦૮ જાપ કતવ્ય વાવ ભૂમિશયનીય સ્થાને શુભાશુભ દક્ષિતિ
સપ વિષાપહર મંત્ર ઇલ-મિત, તિલમિત્તે ઈલતિલિમ, બેડું બેલિએ, એ-ડસેલિએ, મે ગેલિએ, તકકે-તકરણે, જકકે જ કારણે, અક કે-અરણે, મમ-મમ્મરણે, શિ -સિઝકરણે, કમર-કમીરમડને, અન–અનઘાઘને, અદ્યને—અધના ધને, અઘાયંત, અખય તે, પે-પાયો, તે-તતું કે અનુરક ઠક ઠક ઠક સ્વાહ
આ મંત્ર રાશી વાદમાં જય પતાકા મેળવનાર પરમ પ્રભાવક આચાર્ય શ્રી વાદિ દેવસૂરિ મહારાજે કુરુકુરલા દેવીની આમ્નાય યુક્ત રચેલે છે. આ મંત્ર વિધિપૂર્વક સિધ કરે તે તેઓ કેઈ પણ જાતના સપના વિષને ઉતારી શકે છે અન્યથા આ મત્રને નિરંતર ત્રણવાર-સાતવાર-એકવીશવાર ગણનારને સપ કરડને નથી જ થ પૂર્વ કર્મના યોગે કરડે તે પણ વિષ ચડતું નથી–ઉતરી જાય છે.
વ્યાધિહર માતંગિની મંત્ર ઈ વ. * ૨ યં ક્ષે હસ માતગિની સ્વાહા
[ ચઉદહ અકબર વિજજા, જવિખંજલ સત્ત વારાઓ જલવિદા વિસાણ, વાહિતર તેય પીએણ] અથ–આ ચૌદ અક્ષરી માતંગિની વિદ્યાથી શુદ્ધ જલને સાત વાર મંત્રી તે પાણી પીવાથી પાણીવિકાર, વિષ–ઝેર, શરીર દાહ, વિસાપ વગેરે ભાષિએ નષ્ટ થાય છે-મટી જાય છે. શરીર શુદ્ધ કરી, શુદ્ધ વાસણમાં સવચ્છ પાણી લઈ ઉપરને મંત્ર સાત વાર બેલતા જવું અને પાણી માં કુંક મારતા જવું સાથે ધૂપ કરશે તેથી શરીના-વિકારો, ઝેર, દાહ વગેરે રોગ મટી જાય છે.
શ્રી અંબિકાદેવી મંત્ર 8 ફ્રી શ્રી અબે-જગદંબે, શુભે–શુભકરે, અમુંબલ ભૂપે રક્ષ રક્ષ ગ્રહેમ્પ ક્ષ ક્ષ, પિશાથે રક્ષ રક્ષ, વેતાલે રક્ષ રક્ષ, શાકિની રક્ષ રક્ષ. ગગનદેવી રસ રસ, દશેભ્યો રસ રક્ષ, શત્રુ રક્ષ રક્ષ, કામણેભ્યો રા રક્ષ, દ્રષ્ટિ દેભ્યો રક્ષ રક્ષ, જય, વિર્ય, તુષ્ટિક, પુષ્ટિકર, કુલ કુરુ શ્રી શ્રી જી ભગવતી શ્રી અંબિકે નમઃ

Page #1195

મક વિભાગ
૧૧૯ આ બિકાદેવીને મંત્ર સિદ્ધ કરી રોજ ૦-૨૧ વાર ગણે તે તને કોઇ પણ દયદેવ-દેવી હરકત કરતા નથી અને અંબિકાદેવી સર્વ પ્રકારે સહાય કરે છે. શ્રી ચન્દ્રપ્રભજન અધિષ્ટતા જવાલામાલની મંત્ર-ઈચ્છિત કાર્યસિધિ મંત્ર
૧ ઇ હી હી અ૩ ચન્દ્રપ્રભ શી હી કુકર વાહા.
આ મંત્ર અષ્ટમહાસિદ્ધિ ફ દાયક છે. અનુરાધા નક્ષત્રમાં જાપ કરવાવાળાના અનુકુલ ચન્દ્રબલ હોય ત્યારે શ્રી ચન્દ્રપ્રમજિનની મત્તિ અથવા પ્રતિકૃતિ સન્મુખ શરીર શહિપૂર્વક મન-વચન-કાયાની સ્થિરતાથી થી અખંડ -પ અને વસ્ત્રઆસન-માલા સફેદ વર્ણની (સુતરની માહa) જેવી ત્રણ દિવસમાં ૧૨૦૦૦ (બારહજાર)ને જાપ પૂરા કર. જાપ જપતી પહેલા આ પ્રમાણે બોલવું
શ્રી જવાલામાલિની પ્રાસાદાત એવા ગા ફત.” ત્રણ સકે અન્નના એકાસણ કરવા મન ઈચ્છિત ફલ પ્રાપ્ત થાય છે.
૨ ૪ ૨ કલી શ્રી ચન્દ્રપ્રસજિનેન્દ્રાય જવાવામાલિને નમઃ
આ મગ નીચેની વિધિપૂર્વક પરાજ ૧૦૮ વાર ગણે તે મન ઇમિત વાંછિતા કલ સિદ્ધિ થાય છે ચન્દ્રપ્રજિનપ્રતિમાને દુધને પખાલ કરી બરાસમિશ્ચિત કેશર અંદન ઘસીને પૂજા કરવી જ પુષ્પ ચડાવવા ઘીનો દીવો-ધૂપ કરવા સવ" ઉપકરણ ચાંદીના સફેદ રાખવા નવકારવાળી ચાંદી કે સુતરની રાખવી તેથી ધારેલું કાર્ય તકાલ ફલીમૂત થશે.
ભકતામર ૧૧ કલાક મંત્ર દઇવ ભવન્ત મનિમેષ વિલેકનીય, નાન્યત્ર તેલ યુપયાતિ જનસ્થ ચક્ષુ પીત્વા પય: શશિકરતિ દુશ્મ સિધ, સારંજ જલ નિધરશિક ઈચ્છતી ૧
બ હ શ્રી કäી શી કમતિ નિવારિશ્વર્ય મહામાયા પૈ નમઃ સ્વાહા
આ મંત્ર ૧૦૮ વાર જાપ કર. મૂલ નાયા શ્રી રામદેવ પ્રસાદે જણ પ્રદિક્ષિણા દઈ દીપ-પ પ્રગટાવી પવિત્ર થઇને આ મંત્રનો જાપ કરતા પહેલા ત્રણવાર ઉપર કલેક બોલવો પછી જાપ કર-બોચય' પાળવું, એકાસણું અથવા સચિને ત્યાગ કર, એક પણ દિવસ ખંતિ કયાં વગર છમાસ સુધી ગણવાથી અપૂર્વ લાભ-સર્વકામ સિંધ થાય છે.
શ્રી ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ સત્રાંતર્ગત મંત્ર શ શ્રી કલૈં હું નમિણ અસુરસુર ગરૂવ ભૂયંગ પરિવધિ કયરિલેસ અરિહસિહાયરિએ ઉવઝાયે અવસાહૂએળે નમક સ્વાહા.
આ સૂત્રાંતગત મંત્ર પુષ્યાક ગાવે રાજ પવિત્ર થઈ પંચવર્ણના કુથી પુજા કરવી હરરોજ એકાસણું સાત્વિક જોજન કરવું, પ્રથમ દિવસે ૧૦૮ એક માલા, બીજે દિવસે બે એમ સાતમા દિવસે સાત માલા ગણવી. પછી આઠમા દિવસે ૬ નવમા દિવસે ઇ-પછી પાંચ બેમ ઉતરતા જ તે છેo વિમે એક માલા ગણવી અસુરેન્દ્ર પર આવે, તરવું નહિ મનોમિત કામ કરે

Page #1196

૧૧૩૦
સન્માન માત્ર ' લોકાર મંત્ર સત્યોખ્ખાય કલ્પ. ૧ ક શા નમ: (અથવા) ૨, ૪ સ અહં નમઃ
આ બે મંત્રમાંથી કોઈ એકનો જાપ કરો. દીવાળીના દિવસોમાં અઠમ કરી અથવા બીજા ચ મ દિવસે પિતાના શુભ દિવસે પિતાના શુભ ચંદ્રબલ જોઈ ત્રણ દિવસ સુધી સવાર બપ ૨ અને રાત્રે દરેક વખતે સત્યાવીશ સત્યાવીશ માળા ગણવી. જાપ વખતે અખંડ દી ધૂપ કરવો પર્વ અથવા ઉત્તર દિશા સમુખ મુખ રાખી સફેદ-પીળા રાતા-પાટલા ઉપર પવછ થાળ રાખી તેમાં ઉપરના મંત્રને અણગધથી આલેખન કરવું તે સ્થાળ સે.સુખ બેસવું આસન-વસ-માળા સફેદ શખવે પાસ ન થાય તે આયંબિલ કે એકાસણું કરવું વહાચર્ય પાળવું. ભૂમિશયન કરવું. જાપમાં બેઠા પહેલા નાન કરી પવિત્ર થઈ શરીર પર સુગંધી દ્રવ્ય લગાવવુંઆ પ્રમાણે ત્રણ દિવસમાં ૨૫૦૦૦ હજારના જાપ કરવાથી તે મંત્ર સિદ્ધ થશે મનાઇચ્છિત સર્વકાર્ય સિદ્ધ મંત્ર છે પછી દરરે જ ત્રણ માતા ગણવી.'
કે વખતે કામ પડે ત્યારે આ મંત્રને બે હાથની કથેળીમાં મુખ સામે રાખી ૨૧ વાર ગી હથેળી માં કુંક દઈ તે હથેલી મુખ ઉપર ફેરવવી જેથી જે કામને વિચાર કર્યો હેય તે કામ સિદ્ધ થાય છે શુભ કાર્યો જ કરવા આ મંત્ર સાતેક શુભ કમકર છે.
દેશ નિકારક-શસ્તિજિનમંત્ર ઇ નમઃ શ્રી શનિ દેવાય સરિષ્ટ શાનિત કરાય હૈ શ તે : અ મિ આ છે આ મમ સવંઘિ શાનિ કુરુ કુરૂ, તુષ્ટિ પુષ્ટિ કુરુ કુરુ હા. - આ મનની માલાગણાવાથી સર્વ વિધ્ર નાશ થઇ શાંતિ મળે છે
સતિકર સ્તવ અ-ાય ત્રા - તિકર રસને ત્રિકા સંપૂર્ણ ગણવું તેની બીજી અને બીજી ગાથા-૬ સ મે વિપે સ િ ક સંતિ ન મુકરી સાડા ૭-૨૧-૧૧-૧ કે ૧૦૮ : ૨ ગણીએ તે વિષમજવરાદિ તાલ, ભૂતક્રિનો વિકાર, શાક અને દે છે થતાં સવ' પોરે સુખ શાંતિ રહે છે તરત ફળદાયક મંત્ર છે.
સંત ૨ સ્તવને મૂલ મંત્ર 8 શા શ્રી શાંતિજિન સવા સંવ દુરિય હરજી જ ક્ષ શ્રી કાલી એ નમ:
ઈ ચતુનિ શતિમંત્રાણિ પ્ર યેહ પ્રા : કવે ૧૦૮ of પતિ શારીરિક માનસિક શાત પ્રતે, શરીર નિરોગી માનસિક પરિત ૫ વગર ન ચૂખ શ ણ પડે છે.
દશ વિકસિક પ્રથમ અધ્યયન ક૯૫ મંત્ર- ક & શ્રી કáી ધકે મંગલ મુકીન્દ્રની પાંચ થા ૨૧ દિવસ સૂધી ૧૦૮ની
માળા ગણવી. ૨૧ દિવસના એક ણા કરવા તેથી સુર રિધ જેવી અધિ પ્રાપ્ત થશે. દિવાળીનો છઠ્ઠ કરી કેસર, કસ્તુરી, અંભ ૨ બરાસાદિ અષ્ટગંધથી પવિત્ર પણ નીચે યંત્ર લખી પાસે છે કે ગંદલામાં રાખે તે સને લાભ થશે

Page #1197

મત્ર વિભાગ
મે
ધ
ANT
ફે
''
સ
તિ
અ
પુ ક્
રા
લ
મે
P

મે
સુ
Auth
| _ | E | | ૪ | *
૪ | ૩ | ૪ | ૩ | ૪ | ૪ | ૪ | |
ર | ૪ | ૪ | | | | ≠ | ન | ૦ | ૪
કી
સુ
2
મ
વે
સ
હા
દુરા વૈકાલિક પ્રથમ અધ્યય પત્ર
૧ તિ
ગ્
યા
મ
લા
મે
મા
ડે
કલી
૧
અ
મ
મેં
ગ્િ
2 | L
I)
| £ |
1 ? |
4 | #
6 |
સિ
|ર||2| | | 2
|
9 | |
1 #
અ
મ
| દ્વા
| | | | | = 2 | ૪ | જ
છ | 9 |
| પી
મુ
ઈ *
મા
શ્રી
16 સા
વિ
સ
| _ | | 4 | as | 4 | J

r
6) | * || DJ G
'ફ
ના ણા પ
| 9 |
ય
મુ
3
મ્ય તિ સા हू શે તિ
',
મ રસ
r સ
↑
અ
લે
i
ન્ય
મ
ૐ |
ધા
ક્
જ
» | ૐ
24
એ
સ
વિ
W
| F
મ
મા
તા ત
ધમ્મા- ગલની સુવર્ણ સિદ્ધિ માટે પ્રચીન પત્ર ઉપરથી નીચે પ્રમાણે
તારા કચે છે.
ધર્મોપાસ, મગલ-સેનું, મુક્કીદું-નેપલ તાંબુ, મહિઁગ્રા-કચેર, સમા-રાતે અગથિએ, દેવાવિત્ત કાલા ધતુરા, નમા-િપીકી દીવાળી દીધેલી)ના ફુલ. પારો ધતુરા સમઈ, હેમરાતુ અગમા એમ ઇઇ, ત્રાંબુ કથરેલું મછે, એટલે સત્રા ઔષધ, પીઢી દીધ લીબુ માઈ, તેટલે રસ નિપજે. ત્રાંબુ રૂપું ક્રમી, માહિ કલક સુકીઇ એટલે ઍમ નજે ચૌમાં પૂત્ર માહેલી (દ્યા.
ઉપર પ્રમાણે જીતી નષમાં ઉતારેલું છે. તે પ્રમાણે અહીં દાખલ કર્યુ છે. ગૌતમ સ્વામિના રાસમાં ગંભત મંત્ર
મુ ી શ્રી અરિહંત રવઝાય ગૌતમ સ્વનિને નમઃ
એમિ
૧૩ન
હા મહાલક્ષ્મીના મુત્ર
૧ માદ્ય પ્રણ૧૧: શ્રીં, મા કામાક્ષર તથા | મહાલક્યૈ નમ્ર તે, મ ત્રય' દેશ સમ્યકમ્ ॥ પ્રત્યુત્ર સદ્ય કુસુને સભૃત પીણું

Page #1198

૧૧૨
જન સિ. અર્થ– આ લેકમાં જણાવેલા મહાલક્ષ્મી મંત્રના દશ અક્ષરોને જાપ કરવાનો છે તે આ પ્રમાણે ૪ શ્રી શ્રી મહાલકઐ નમ:
આ મંત્રનો જાપ ત્રણ દિવસમાં ૧૨૫૦૦ સાડાબાર હજાર કરો. દરરોજ મહાલક્ષમીની પ્રતિકૃતિ (બી) ની સામે કરે ત્યારે સફેદ વર્ષના સુગંધી ફૂલેથી પૂજા કરવી ત્ર દિવસ ઉપવાસ અથવા સાત્વિક ચીજનું એકાસણાં કરવાં આસાન વસ-માળા પીળા વર્ણની રાખવી માળા કરબની જઈએ દીપ-ધૂપ અખંડ રાખવે મહાલક્ષ્મીની છબી સુવણગી-પીળા વસવળી પદ કમલ હાથમાં હોય તેવી લેવી પછી રાજ ૧૦૮ ની માળા ગણવી, અખૂટ લક્ષ્મી-ધન-ધાન્યથી ઘણે લાભ જયમાં-પ્રજા પાં પ્રતાપ વધે. શરીરે સખ્ય વધે. લેકમાં આદર-સત્કાર પામે.
૨ ૪ શ્રી શ્રી એકલા મહાલક્ષ્મી મમ ગૃહે આગ આગછ છ વાહા. આ મંત્રને દીવાળીના દિવસોમાં ૧૨૫૦૦ (સાડાબાર હજાર) ને જાપ કરવો ૨ ૪ થી યં-૨'-વ-વ અ સ :
આ મંત્ર જિનેશ્વરદેવની પ્રાતઃ કાલે પૂજા કરી ૧૦૮ વાર ગણવે તે લક્ષમીની વૃદ્ધિ થશે વેપાર–વાણિયમાં લાભ મળશે.
શ્રી અષ્ટોતરી સ્નાત્રમાં બોલવાની મંત્ર ગાથાઓ છ વરણય-સંખ-વિમ, મશગયાણ સનિ વિગયા!
સત્તરિય જિગાણું, ચવામર પૂઈ વરે વાહ ૧. ઇ તે સતિ અતિકર, અતિઘણું સાવ ભયા રાતિ થષાભિજિવું, અંતિવિહેકમેં જવાહર જલજણ વિસર, ચારિ મઈ ગયર શુ ભાઈ !
T પાસ જિjનામ સાત્તિ, પસામતિ અવાઈ વાહા ૪ ભણવઈ વાણુતાર, જોઈવાસી વિમાણવાની !
જે કેવિ હકૂવા, તે સર્વે વસમતુ મમ વાહા
શ્રી શાંતિસ્નાત્રમાં બેલવાની મંત્ર ગાથાઓ છે તે સતિ અતિકર અંતિવી સવલયા! અંતિ, શુમિજિવું અતિથિમે વાહા ઇ રોગ જહાજણ વિસર, વારારિ મઈ ગયણ જયાઈ,
1 પાસ જિવનામ સતિષ પરમતિ સવાઈ વાહ ! છ વરણય સંખ વિમ-મરગયણ સંનિડું વિગય હે,
સત્તરિસર્યા જિણાયું, સવામણ, પૂઈ અંદ સ્વાહા ક ભવણ વવાણુવતર, એઈસવાસી વિમાણવાસી અ,
જે કઈ હદેવા, તે વે ઉવસગંતુ મમ વાહા.
બૃહત્ સ્નાત્રમાં બેસવાનો અહંત મંત્ર - 8 નમોડહંતે પરમેશ્વરાય, ચતુર્મુખાય, પરમેષિને, ફિકમારી પરિપૂજિતાય, ત્રણેક મહિતાય. દિચશરીરાય, દેવાધિદેવાય, અભિન, જબૂદ્વાપે, ભરતક્ષેત્રે, દક્ષિણધં ભારતે, મધ્યખ છે, અમુક દેશે બી.અમુક નગર, અમુક જિનપ્રસાદ, શ્રી સંધJહે (અથવા અમુક એષિ) શ્રી શાંતિનાત્રવિષિ મહોત્સવ, શ્રીરનાદ્રશ્ય થતું? કારયિતુ%
હવૃતિ કલ્યાણું કરકર વાહા,

Page #1199

અહં નમઃ |
પાની
‘ા લઇ
સજજન સન્મિત્ર દશમ મહાનિધિ અંતિમ આરાધના
આત્મબોધ પંડિત શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત સ્નાત્ર પુજા ચહતિ અઈચય જુઓ, વચનાતિસય જીત્ત, એ પરમેરા દેખી ભવિ, સિંહા સંપત્ત () સિંહાસણ બેઠા જગભાણ, દેખી ભાવિક જન ગુણ મણિ ખાણ છે
કે તુજ નિરમળ નાણુ, લહિએ પરમ મહેદય ઠાણ, કસુમાંજલિ મેલે આદિ જિ. તેરા ચરણ કમલ સેવે ચાઠ ઈ. ૧. (ગાથા) જે નિયગુણ પન્નવ વચ્ચે, તરુ અનુભવ એગત સહ પુગલ રોપતાં, જેતસુ રંગ નિરંત ૨. (હા) જે નિજ આતમ થઇ આણંદ, પુગ્ગલ સંગે જેહ અફેદી; જે પરમેશ્વર નિજ પદ હીને, પૂજે પ્રણામ ભય અહીને સુમાંજલિ મેલે શાંતિ જિદા. તેરા. ૨. (ગાથા) નિમ્મલ નાણુ પયામકર, નિમલ ગુણ સંપન્ન, નિમલ લવસ ક૨, સે પરમપ્પા પન્ન ૩. (ાલ) ચાલાક પ્રકાશ નાણી, ભવિજન તારણ જેની વાણ, પરમાનંદ તણી નીશાણી, તસુ ભગતે મુજ મતિય હરાવી, કુસુમાંજલિ મેલ નેમિ જિjદા. તેરા૩. (ગાથા) જે શિક સિતિ જે, સિણું સંતિ અણુત; જસુ આલંબન ઠવિય મણ, એ સેવે અરિહંત. (હા) શિવ સુખ કારણ જે ત્રિકાલે, સમપરિણામે જગત નિહાલે ઉત્તમ સાધન માગ દેખાડે ઇંદ્રાદ્રિક જસુ ચરણ પખાલે; કુસુમાંજલિ મેલે પાસ જિવું. તે ૪. (ગાથા) સમ દેસ જય, સાહુ સાણી સાર; આચારજ ઉવઝાય , જે નિમ્મત આહાર (ઢાલ) ચવિત સંઘે જે મન પાયું મોણ તણું કારણુ નિરધાયું; વિવિત કસમ વાર જાતિ ગહેવી, તરુ ચરણે પ્રણમત કહેવીકસુમાંજલિ મેલે વીર જવું. તેરા ૬. (વસ્તુt) સયલ જિનવર શયલ જિનવર, નમિય મનરંગ, કહાણુક વિહિ રાવિય, કરિશ ધમ્મ સુપવિત્તા સુંદર રાય ઈગરારિ તિર્થંકર, ઇગ સમય વિરહતિ મહીયલ, ચણ સમય ઇગવીય જિs, જન્મ સમય અગવીય; બરિય ભાવે પુછા, કણ સંઘ સગીર ૧.

Page #1200

ઇન્જિંત્ર સાજન
tr
હાલ બીજી-ભવ ત્રીજે સમકિત ગુ રમ્યા, જિનભક્ત પ્રમુખ ગુજુ પરિણમ્યા; તજી ઇંદ્રિય સુખ આસશના, કરી સ્થાનક વીશની સેવા.૧ મતે રગ પ્રશસ્ત પ્રભાવતા, અને ભાવના એવી ભાવતા; દેવે જીવ કરૂં શાસન રસીઇસી ભાવદયા મન ઉ૯લસી. ૨. લહી પણ મ એહવું ભલું, નિજાની જનપદ નિમવું; સ્ત્રાયુ ધ વિચે એક લવ કરી, શ્રદ્ધા સવેગે તે થર ધરી. ૩. ત્યાંથી પ્રક્રિય લેતુ નભવ ઉદાર, ભરતે તેમ ઐરવતેજ સાર; મહાવિદેહે વિજયે પ્રધાન, ય ખરું અવતરે
જિન નિધાન. ૪.
હાલ ત્રીજી-પુણ્યે સુપનાહુ દેખે, મન માંહે હુ વિશેષે; ગજર ઉજવા સુંદર, નિમલ વૃષભ મનહર ૧. નિષ્ક્રય કેસરી સિંહૂં, લક્ષ્મી અતિઠ્ઠી અખીહું; અનુપમ ફૂલની માલ, નિર્દેલ શશિ સુમન. ૨. તેજે તરણી અતિ દ્વીપે, ઇંદ્ર બજા જંગીપે; પૂરણ કલશ પંડુર, પદ્મ સાવર પૂરી ૩. આખ્યા ને ચણાયર, દેખે માતા ગુણુ સાયર, ખારમે ભુવન વિમાન, તેરમે અનુપમ રત્ન વિધાન ૪. અગ્નશિખા મિ', રુખે માતાજી અનેાપમ; હરખી રાયને ભાસે, રાજા અરથ પ્રકાશે. ૫. જગતિ જિનવર સુખકર, હશે પુત્ર મનહર, ઇંદ્રાદિક જસુ નમશે, સકલ મનાથ ફૂલશે. ૬. (વસ્તુ છે) પુણ્યદય પુણ્યદય ઉપન્ન જિનનાહ. માતા તવ્ યણી સમ; રૂખી સુખન હરખતી જાગીય, સુપન કઢી નિજ કને; સુપન અરથ સાંભલા સેબાગીય, ત્રિભુવન તિલક મહાગુણી; હાથે પુત્ર નિપાન, ઇંદ્રાદ્વિક જસુ પાચ નમી, કરશે દ્ધિ વિધાન. ૧ હાલ ચેાથી-સહમપતિ આસન ક'પીઆપે, દે અવિધ મન આધુ નીચે એ; નિજ 'તમ નિમ`લ કરણ કાજ, ભજવલ તરણું પ્રગટવા ઝ ુાજ, ૧. ભવઅડવી પ્રાર્ગ સંખ્યાહ, કેવલનાણુગ્રંય ગુણુ અગા; શેષ સાધન ગુણ અફ઼ા જેક કારણુ ઉલટયે આસાતિ મેઢુ. ર. હરખે વિકસી તલ રામરાય, વલયાક્રિકમાં નિજ વનુ ન માય; સિંહાસનથી ઉડયે સુરિંદ, પ્રણમતા જિન આનંદ છે. ૩ સમ અય થય મહંત માષિ તથ્ય, કરી અંજલિય પ્રણમીય મથ્થ; મુખે ભાખે એ ક્ષણ આજ સાર, તિયલાય પહુ ટીકે: ઉદાર. ૪. ૨ નિપુણા સુર લેખ દેવ, વિષયાનલ તાપિત તુમ સવેવ; તસુ શાતિ કરણ જલધર સમાન, મિથ્યા વિષે ચુરણુ ગુરુડવાન. ૫. તે દેવ સલ તારણુ સમર્થ્ય, પ્રગટયા તસ પ્રણમી હુવે સનાથ; એમ જપી શ સ્તન નૈર્વિ, તત્ર દેવ દેવી હરખે સુણુનિ. ૬. ગાવે તવ રભા ગીત ગાન, સુરલેક ઢુંવા માઁગલ નિધાન; નરક્ષેત્રે આારજ વસ ઠામ, જિનરાજ વધે સુર હું ધામ. છ. પિતા માતા ઘરે એ૭૧ અશેષ, જિનશાસન મગલ અતિ વિશેષ; સુરપતિ દેવાર્દિક હૅપ સ`ગ, સયમ અ`િજનને ઉમગ, ૮. શુભ વેલા લગને તીથ નાથ, જનમ્યા ઇંદ્રાદિક હર્ષ સાથે; સુખ પામ્યા ત્રિભુવન સ` જીવ, વધાઇ વધાઈ થઈ તીવ. ૯.
ઢાલ પાંચમી-શ્રી તી પતિનું કલસ મજ્જન, ગાઇએ સુખકાર, નરખિત્ત માણુ ક્રુહ વિહડણુ, ભવિક મન આધા; તાં રાવ રાણા તુર, એચ્છ, ચર્ચા જગ પંચત, દિશિ કુમરી આધિ વિશેષ જાણી, કહ્યો તો અપાર ૧. નિય અમર અમરી

Page #1201

અtતમ આરાધના આત્મબોધ સંગ કુમરી, ગાવતી ગુણ છંદ, જિન જનની પાસે આવી પહોતી, ગહગહતી આ હે માય! તે જિનરાજ જા, શુચિ વધાયે રમ્મ, અમ ધમ નિમલ કણ કા૨ણ, કરીશ સુઈમ્મ. ૨ તિહાં ભૂમિ શોધન દીપ ૪૫ વાય જણ ધાર, તિહાં કરીય કદવીગેહ જિનવર, જનની મજ્જનકાર, વરખ જિન પાણિ બાંધી, રીએ એમ આશીષ, જુગ કેડા કેડિ ચિરંજી ધર્મ દાયક ઇશ ૩.
ઢાલ છઠ્ઠી-જિન થીજી, શેદિ શિ, ઉજજવલતા ધર, શુભ લગ્ન, એતિષ એક તે સંચરે; જિન જનમ્યા, જે અવસર માતા ઘરે; તેણે અવસરળ; ઇદ્રાસને પણ ચરહરે. (ત્રોટક થર હર બાસન ઇંચિત, કાણુ અવસર એ બન્ય, જિન જન્મ ઉત્સવ કાલ જાણ. આંતહી માનંદ ઉપજે, જેન સિદ્ધિ સ પતિ હેતુ જિનવર, જાણી, ભગતે ઉમૌો, વિકસિત વદન પ્રમાદ વધતે, દેવનાયક ગહગા . ૧ (ઢાલ) તવ સુરપતિ છે. ઘંટા નાદ કરાવી એ, સુરક છ, ઘર્ષણ એદ્ધ દેવરાવ એ; નરક્ષેત્રે છે, જિનવર જન્મ એ છે, તસુ ભગતે જી, સૂરપતિ મંદિર ગિરિ છે ત્રાટક) ગછતિ મંદર શિખર ઉપર, ભુવન જીવન જિન તણ, જિન જન્મ ઉત્સવ કરણ કારણ, આવજે સવિ સુરગ; તુમ શુદ્ધ સમતિ થાશે નિર્મલ, દેવાધિદે નિહાલતાં, આપણા પાતક સ જાશે, નાથ ચડ્યુ પખાતાં ૨. (ઢાલ) એમ સાંભલી છ, સુરવર કેડિ બહુ મલી, જિન વંદનજી, મંદિરગિરિ સા મા ચલીસોહમપતિ છે, જિનજનની ધરે આવિયા, જિન માતાજી, વંરી સામી વધાવિયા. (ટક) વધાવયા જિન હર્ષ બહલે, જન્ય હું કુત પુણય એ, કય ન થાક દેવ દીકે, મુજ સમે કોણ અન્ય એ; હે જગત જનની ! પુત્ર તુમ, મેરૂ મજજ થર કરી, ઉત્કંગ સુપચે વઢીય થા ધી શ, આતમા પુરયે ભરી. ૩. હાલ સુર નાયક, જન નિજકર કમલ ઠવ્યા, પંચ રૂપિજી, અતિશે મહિમાએ અભ્યા; નાટક વિધિ, તવ નમત્રીશ આગલ છે. સુર કેડિજી, જિન દર્શનને ઉછે. (ટક) સુર કડા કેડિ ન ચતી ભલી, નઘ શુચિ ગુણ ગાવતી, સસરા કેડી હાથ જેડી, હાવ ભાવ દેખાતી જ જ તું જ નારાજ જગુરૂ, એમ કે આશીષ એ, અહુ ત્રાણુ શરણ આધાર લઇન, એક તું જ ગદીશ એ. ૪ (ઢાલ) સુર ગિરિવર છે, પાંડુક વનમેં ચિહુ દિશે, ગિરિ શેલ પર જી, સિંહ અને સાસય વસે, તિહાં આણી છે, શકે જિન ખેલે ગ્રા, ચાઠે જ, તિ સુરત આવી રહ્યા. (2) આવિયા સુરપતિ સવ ભગત, ફલ શ્રેષ્ઠ બનાવે છે, દ્ધિાર્થ પમુડા તીર્થ પૌષધી, સવ' વસ્તુ
શ્રાવ એ અચઅપ થતાં હકમ કાનો, દેવ કો કહે ને, જિન મજજનાર નિશ લા, સરવે સુ કર જોડી છે.
હાલ સમી આત્મસાન રસી દેજ કેડી હસી ઉદાસીને ધરી ખીરસાગર દિશી ૫ ૬ મદ આદિહ સંગ પણ હા નઈ, તીકંજલ અમ માલ લેવા ભણી તે ગઇ ૧. જાતિ અડ કશશ કરી સહજ અનમ, છત્ર ચાર વિશ્વાસણ ચમતરા ઉપગરણ પુફ અમેરિ પહા સવે, આગામે ખયા તે ન આણી ઠ ૨. તીકંજલ ભરિય કર કલશ કરી દેવતા, ભાવતા ભાવતા ધામ ઉન્નતિરતા તિરય ન મમરને હર્ષ ઉપજાવતા, ધન્ય અન્ડ

Page #1202

કિ હાજન શનિ શશિ ભક્તિ એમ ભાવતા. છે. સમક્તિ બીજ નિજ આત્મ આપતા, કલશ પાણી મિથે ભક્તિ જ રચતા, મેર સિરસર સર્વ આત્મા વહી થાક ઉત્સગ જિન દેખી મન ગહગાહી ૪ (વસતુ છ૪) હે દેવા હો દેવા, અણઈ કાલેઅરિષ્ઠ પુ; તિય તારણે તિય બંધુ. મિચછના મોહ વિશે અથઇ તિવઠા વિણારણે, દેવાવિ દે દીઠહિય કામેડિં. ૫ એમ પભત વણ ભવણ ઈસરા, દેવ તેમા ણિયા ભત્તિ ધમ્માયા; કેવિ કપલ્ફિયા કેવિ મિત્તાણસ, કેવિ વ રમણિ વય અઈ
છગા ૬ (વતુ ઇદ) તા અચુઆ ઈદ્ર આદે, કર જે સાવિ દેવગણ, તેમ કલસણ આદેશ પામીય, આશુત ૨૫ ૨૫ જુઓ, કવ, એહ સંગ સામિય, ઈદ્ર કહે જગતા, પારગ અમ પરમેસ; નાયક દાયક ધમ્મનિહિ. કરીએ ત, અભિષેક
હાલ આઠમી-પૂણ' કહશ શુચિ ઉદકની પાશ, જિનવર અ ગે નામે, આતમ નિમલ ભાવ કરંતાં, વધતે શુભ પરિણામે; અમૃતાદિક પુરપતિ મજન, લોકપાલ લોકાંત; સામાનિ તા ૫સુહા, એમ અભિષેક કરંત. ૧. (ગાહા તવ ઈસાણ યુરિ સર્ક ૫ભાઈ કઈ સુપયાએ; તુમ અને મહત્તા હે, બિમિત્ત અા અપેહ ૨ તા સદ્ધિ પભણે, સાહમિમિ બહુ વહે; આવા એ તેણ, ગિરયા ઉષા થાગે. ૩. (હાલ તેવીજ) સેમ સુર પતિ વૃષભ ૫ કરી, હવણ કર પ્રભુ અને કરિય વિલે પણ અમારા ઠવિ, વ૨ આભરણ અલંગ તવ સુરવર બહુ જય જય રવ કરી નામે ધરી આjમોક્ષમાગ સારશ્યપતિ પામ્ય, eiાંજ શું હવે કંદ ૪ કડ બતીશ સેવન ઉવારી, વાજતે વર ના સુરપતિ સંઘ અમર શ્રી પ્રભુને. જનનીને સુપ્રસાદે આણી થાપી એમ પયંપે, અમ નિસ્તરિયા આજ; પુત્ર તમારા ધણીઈ હમાર, તા૨૭ તરણ જહાજ, ૫ માત જતન કરી શખજે એહને, તુમ સુત અમ આધાર સુરપતિ ભક્તિ સહિત નહીશર, કરે જિનભક્તિ ઉદાર; નિત્ય નિય ક૧૫ ગયા રવિ નિજજર, કહેતાં પ્રણ ગુણસાર; દીક્ષા કેવલ જ્ઞાન કયાક, ઈરછા ચિત્ત મઝાર. ૬. ખરતરગચ્છ જિન આારંગી, રાજસાગર ઉવય; જ્ઞાન ધર્મ રપ ચ સુપાઠક, સુરત સુરસાય; દેવચ% જિન ભકતે ગાયે, જન્મ મહોત્સવ ઇ; ગાધ બીજ અપૂર ઉતા, એ જ સકલ આનંદ. ૭.
કળશ-ઇમ પૂજા ભગતે કરો, આતમ હિત કાજ; તરિય વિભાવ નિજ ભાવમે, ૨મતા શિવ રાજ. ૧. કાલ અનતે જે હુઆ, હશે જે જિવું, સં૫ય સીમપર પ્રભુ, કેવલ ના દિ. ૨. જન્મ મહેસૂવ એથી પરે, શ્રાવક ઉચિવત વિર જિન પ્રતિમા તને, અનુમોદન ખંત, ૩. દેવચંદ્ર જિન પૂજન, કરતાં ભવ પાર; જિન પરિમા જિનસારખી, કહી સૂત્ર મઝાર, ૪.
૧. સમાધિ મરણ વિચાર ગ્રંથ હાઇ-પરમાનંદ પરમ પ્રભુ, પ્રણમું પાસ જિવું, વંદ વીર આજે સહ, વિશે જિણચં. ૧. ઉદ્દભૂતી આરે નમું, ગણપર મુનિ પરિવાર જિનવાણી હિમકે ધી, વત ગુણ નમું સાર. ૨. આ સંસાર અસારમાં, ભમતા કાલ ન ત અસમાધિ

Page #1203

અંતિમ આરાધના આત્મબોધ
૧૧૧૭ કરી આતમા, કીમડી ન પામે અત. ૩. ચઉમતિમાં ભમતાં થકા. દુઃખ અનંતા અનંત, સેગવીયાં એણે જીવડે, તે જાણે ભગવત..૪. કેઈ અપૂરવ પુણયથી, પાપે નર અવતા; ઉત્તમ કુલ ઉત્પન્ન થયે, સામગ્રી લહિ સા૨. ૫. જિન વાણી શ્રવણે સી, પ્રણમી તે શુભ મ વ તીથથી અશુમ ટાયાં ઘણાં, કાંઈક લા પ્રસ્તાવ. ૬. વીરુઆ ભવ દુઃખ ભાસીયા, સુખ તે સહેજ સમાપ; તે ઉપાધી મટે હુએ, વિષય કષાય અગાધ. ૭. વિષય કષાય દયા થકી, હાય સમાષિ સાર; તીણ કારણ વિવરી કહું, મરણ સમાધિ વિચાર. ૮. મરણ સમાધિ પરણવું, તેની સુણે ભવી સાર, અત સમાધિ આદરે, તસ લક્ષણ ચિત્ત ધાર. ૯. જે પરિણામ કષાયનાં, તે ઉપશમ જબ થાય તે સ્વરૂપ સમાષિનું એ છે પરમ ઉપાય. ૧૦. સમ્યગદ્વષ્ટિ જીવ જે, તેને સહજ સ્વભાવ; મરણ સમાધિ વછે સદા, થિર કરી આતમ ભાવ. ૧૧. અરૂચી ભાઈ અસમાધિકી, સહજ સમાધિમું પ્રીત; દિન દિન તેની ચાહના, વરતે એહી જ રીત, ૧૨, કાલ અનાદિ અભ્યાસથી, પરિણતી વિષય કષાય; તેની શનિત જબ હુએ, તેહ સમાધિ કહાય, ૧૩. આસર નિકટ મરણ તગે, જબ જાણે મતિવંત તવ વિશેષ સાધન ભણી, ઉલસિત ચિત્ત અત્યંત. ૧૪. જેસે સાદુલ સિંહ, પુરૂષ કહે કોઈ જાય; સુતે કહ્યું નિર્ભય હુઈ, ખબર કહું સુખદાય. ૧૫. શત્રુકી કે જા ઘણી, આવે છે અતિ જેર; તુમ ઘેરણ કે કારણે. કરતી અતિ ઘણે સર. ૧૯. કેરેક તું મસે દુર છે, તે વેરીકી ફોજ ગુફા થકી નિકસે તુરત, કર સંગ્રામકી મેજ. ૧૭. તુમ આગે સબ
કહે, શત્રકે પરિવાર પ્રાક્રમ દાખે આપ, તુમ બહ શક્તિ અપાર. ૧૮. મહંત પુરૂષકી રીતીએ, શત્રુ આવે જાહી; તવ તતખણ સનમુખ છે, છત લીયે ખિણ માંડી. ૧૯. વચન છે તે પુરૂષકા, યા સાદુલ સિંઇ નિક માહીર તતખિશે, માનું અકલ અબી. ૨૦. સારવ કરે એટલે, મહા ભયંકર ઘેર માનુ માસ અસાકે, ઈંદ્ર ધનુષકે શેર. ૨૨. શબ સર કેશરી તણે, શત્રુ કે સમુદાય; હસ્તિ તુરંગ પાયલ, ત્રાસ કહે #પાય. ૨૨. શત્રુ હદયમાં સંક્રયે, સિંહ તણે આકાર તેણે ભયભીત થયા સહ મ ન ભરે તે લગાર, ૨૩. સિંહ પ્રાકમ સહનકુ, સમરથ નહિ તલા માત્ર છતનકી આશા ગઇ, શિથિલ ભમાં સવી ગાત્ર. ૨૪. સમ્યગૂ દ્રષ્ટિ જીવ છે, શ, મહાદિક આઠ આ કમી વચણાં, તે સેનાનો ઠાઠ. ૨૫ દુઃખદાયક એ સવ, મરણ સમય સુવિશેષ એર કર અતિ જામી, સુતિ ન રહે લવલેશ. ૨૬. કકા અનુસાર એમ, જાણ સમકિનવંત, કાયરતા દૂર કરી, ધિરજ ધરે અતિ સંત, ૨૭. સમ્યગદ્રષ્ટિ છવક, સદા વરૂપકો ભાસ જ પુગલ પરિચય થકી, ત્યારે સદા સુખવાસ. ૨૮ નિલે દ્રષ્ટિ નિહાલતાં, કમ કલંક ન કોય ગુણ અનંતને પીંડ એ, પરમાનંદમય હેય. ૨૯ અમુતિક ચેતન એ, લખે આ૫ર્ક આપનું જ્ઞાન દશા પરગટ ભઈ, મિટો ભયંકે તા ૫. ૩૦. આતમ જ્ઞાનકી મગનતા, તિન મે હાય લયલીન; રંજ નહીં પર દ્રવ્યમેં, નિજ ગુણ હેય પીન. ૩૧. વિનાશીક પુદગલ દશા, ક્ષિણ ભંગુર જવભાવ મેં અવીનાશી અનંત હું, શહ સદા વિર ભાવ, ૩૨. નિજ

Page #1204

1134
સજ્જન સામત્ર
સ્વરૂપ જાણે કસા, સમક્ત્તિષિ ૭; મરણ તથી થય નહિ મને, સાપ્ય સદા છે શિવ. ૩૩. ખેશે જ્ઞાની પુરૂષ, મરણ નિકટ જન્મ રાય, તત્ર વિચાર અંતરગમે, કરે તે લખીયે સાય, ૩૪, થિરતા ચિત્તમાં ગાયક, સાથના ભાવે એમ; અસ્થિર સસાર એ કારમાં, સિં સુજ નહિ પ્રેમ ૩૫, એ શરીર શિચિત હુંચ્યા શક્તિ હુઇ સબ ખીણુ; મરણ નજીક ગામ જાણીએ, તેવું નહિ દાના દન. ૩૬. સાવધાન ામ વાતમે, હુઇ કરૂ ખાતમ કાજy na તાંતજી છતર્ક, વેગે હું શિવણજ ૩૭. ૨૫ શભા થશે સુણી, ચુલઢ વીર જે કાય, તે તત(ખણ ધુએક શૉ, શત્રુ ને જીતે સાય. ૪૮. એમ વિચાર ડિયર પરી, મૂકી સબ જાવ; પ્રથમ કુટુંબ પાિર, સમાવે સું રસ!લ. ૩૯. સુ કુટુંબ પરિવાર રહું, તુમકું હું વિચિત્ર, એહ શરીર પુગલ તણે, કૈસે થયા સ્ત્રિ ૪. શમા દેખતી ઉત્પન થયા, દેખત નિમ તે જાય; તેણે સરણ એ શરીા, મમત ન કરના કામ. ૧૧. એક સંસાર અસારમેં, ભ્રમતા વાર અન"ત, નવ નવ ભવ પારણ કર્યાં, શરીર સ્મૃનતા અનત. ૪૨. જન્મ મરણ ટાય સાથે છે, ખિણ ખિણ મણ તે
ા મત વિલ કે છાને, માલુમ ન પડે કાય. ૪૩. મે' તે જ્ઞાન દ્રષ્ટિ કરી, જાણું પ્રકવલ સુપડુ પાડોશીએ ગે, નહિ મારું છે રૂપ, ૪૪. મે તે ચેતન મ હું, ચિલાના સુજ રુઠુ છે તો પુદગલ પીંડ હૈ, લક્ષ્મ જાત મધ ૫. ૪૫. સહન પઢન વિઘ્નસના, એહ પુત્રતા ધમ સ્થિતિ પારે ખિણ નનિ રહે, જાણે એહીજ મમ. ૪૬. અનત પ્રમાણ પતી રી, ભ્રયા શરીર પરાયા વરણાકિ અહુવિધ મીલા, ઢાલે વિખરી જાય. ૪૦. પુદ્ગત માહિત જીવ, અનુપમ લાસે એક પણ જે તત્ત્વ ખેતી ઢાએ, તિલુ નહીં ક્યુ નેહરુ ૪૮. ઉપની વસ્તુ કાશ્મી, ન રહે તે સ્થિર થાશ; એમ જાણી ઉત્તમ જના, પરે ન પુગર માશ. ૪૯. મેઢ તજી ગ્રમતા જી, જાણે વસ્તુ સ્વરૂ૫; પુગત શગ ન કીજીએ, નવી પડીએ તવ કૃપ. પ. વસ્તુ વભાવે નીપજે, કલે વિસી જાય, રતા લાગતા કા નહિ, ઉપચાર કહેવાય. ૫૧. તીણુ કાણુ એ શરીશ્યુ, સળંગ ન જાય. કાયક મેક ન્યારા એહથી સદા, એ પણ ત્યાગ એવ પર, એહ જગતમાં પ્રાણી, શરએ ભૂલ્યા જેત; જાણી કાયા આપણી મમત પર ઋતિ તેહ ૫૩ જન્મ સ્થિતિ એ શરીરી, રાવ પહેાચે ડાય ખિણ, તવ સુરે અતિ દુઃખ ારે, કરે વિલાપ એમ દિન ૫૪ “વાહા” પુત્ર? તું ક્રીમાં ગયા, સુકી એ અહું સાચ; “હાહા” પતિ તુમે કીયાં ગયા, મુકું મુકી અનાથ. ૫૫ “હા” પીતા ? તેમ કીધાં ગયા, અમ કુણ કરશે. ગ્રા; “હા” અંધવા તુષ દીયાં ગયા, શુન્ય તુમ વિષ્ણુ સસાર. ૫૬,
” માતા તું કિનાં શ અમ શરની રખવાળા ઢાઇ મેની? તું ક્રીમાં ગઈ, રાવત મૂકી બાળ ૫૭. મહ વિક એમ જીવા, ભજ્ઞાને કરી અષ; અમતા કા ગણી માહરા, કર વૈશનાં ૫૫ ૫૮ એણ વિષ શેક સતાપ કરી, સ્મૃતિ હોશ પશ્થિામાં ક્રમ નંધ બહુ વિધ કર, ના વહે ખિણુ સંશ્રામ. પહે જ્ઞાનવત ઉત્તમ જના, ઉના ખેત વિચાર, જગમાં કોઇ કીસકા નહીં, સએગીક સહુ માર. ૬૦, નવમ સમતા પ્રાણીયા, કરે અનેક સંબધ, રાય દ્વેષ ણિતી થી, મડું વિષ માંધે

Page #1205

આતમ આરાધના આત્મબોધ
૧૧૩૯ બંધ. ૬૧. વેર વિરોધ બહુવિય કરે, તેમ પ્રોતિ પરસ્પર હોયબધે તે આવી મીલે, ભવ ભવને વિષે સય. ૬૨, વનકે બિચ એમ તરુ વિશે, સંધ્યા સમય જબ હેય; દસે દિશથી આવી મી, પંખી અનેક તે ય ૨૩. શત્રે તિલાં વાસે , રાવી પંખી સમુદાય; પ્રાતઃકાલે ઉડી ચલે, બે હાથ તીડ નય૬૪. ઈશુવિક એટ સામે, રવિ કુટુંબ પરિવાર સંબધે સહુ આવી મીલે, સ્થિતિ પાકે શહેન કેવાર. ૬૫. દીકા બેઢા બાપ છે, દીસકા માત ને જાત; કીસીકા પતિ કીસીકી પ્રિયા, કસૌ ન્યાત ને જાત. ૬૬. કીસકા મંદીર માલીયા, રાજ રિવિ પરિવાર; શિક વિમી એ ચહ, એમ નિશે ચિત્ત ધાર. ૬૭. ઈંદ્રજાળ રચાય એ સહ, જેસે સપનકે રાજ જેસી માયા તકી, તે સકલ એ સાજ, ૬૮. મોહ મીરાના પાન, વિકલ ભયા જે જીવ તીન, અતિ રમણીક લાગે, મગન શેહે તે સદૈવ, મિથ્યા મતિના જોરથી, નવી સમજે ચિત્ત માંહી રેડ જતન કરે બાપડે, એ પહેકે નહિ. ૭૦. એમ જાણી લોકમાં, જે પાગલ પરાય; તીનકી હું મમતા તનું ધરૂં સમતા ચિત્ત હાય. ૭૧. એક શરીર નહિ માહ, એ તે પાગલ બંધ હતે ચેપન દ્રવ્ય છું. ચિંતાન સુખ કં. ૭ર. એ શરીરમા નાશથી, સકં નહિ કઈ એક હતા અવિનાશી સદા, અવિચલ અકલ અભેદ ૭૩. દેખે એ રવભાવથી, પરતશ બહે જેહા અતિ મમતા ધરી ચિત્તમાં, રાખ, ચાહે તેહ. ૭૪. પણ તે રાખી ની રહે, ચંચલ જે હવભાવ ખન્નાઈ એક ભવ વિષે, પરભવ અતિ દખદાય. ૭૫ એસા હવભાવ જાણ કરી, મુજકુ નહિ કઈ છે, શચર એહ અસારકા, ઈણ વિધ વહે સાહ ભેદ. ૭૬. સડે પડે વિવંશ હા, જો ગલે હુએ છાર, અથવા થિર થઈને રહે, પણ મુજકુ નાહ ખાર. ૭૭. જ્ઞાનદ્રષ્ટિ પ્રગટ ભઈ, મીટ ગયા મેહ અધાર જ્ઞાન સવારૂપી આતમા, ચિદાનંદ સુખકાર. ૭૮. નિજ સરુપ નીરધારકે, મેં ભયા ઇનમે લીનકલકા જય મુજ ચિત્ત નહીં, કયા કર શકે એ હીન. ૭૯ ઇનકા બલ પાગલ વિષેમે પર ચલ ન કાય; મેં સદા થિર શાસ્વતા, અહાય આતમ રાય. ૮૦. આતમ જ્ઞાન વિચારતાં, પ્રગથ્યો સહજ ભ. વ; અનુભવ અમલ કંકમે, મણુ કરૂં લહી હાથ. ૮૧. આતમ અનુભવ જ્ઞાનમા, મગન ભયા અંતરંગ વિકલ્પ સાવિ દુર ગયા, નિર્વિકપ રસ રંગ, ૮૨ આતમ સત્તા એકતા, પ્રગટ્યો સહજ સવર૫; તે સુખ ત્રણ જ ગમેં નહિ, ચિરાન ચિતરૂપ ૮૩, સહજાનંદ સહેજ સુખ, મગન , નિશદિશ યુગલ પરિચય ત્યાગકે, મે ભયા નિજ ગુણ ઇશ. ૮૪ બે મહીમાં એકે, અદભૂત અગમ અનુપ; તીન લેક કી વસ્તુકા, ભાસે સકલ સવ૫ ૮૫. 3ય વસ્તુ જાણે સહ, જ્ઞાન ગુણે કરી તે; આપ રહે નિજ ભાવમે, નહિ વિકટપકી રહ.૮૬. એઇa આતમ રુપમેં, મેં ક્યા ઈણ વિધ લીન વાધીન એ સુખ છેકે, વચ્છ ન પર આધીન. ૮૭. એમ જાણી નિજ રુપમે, હું સદા ખુશીયાર, બાધા પીડા નહિ કચ્છ, સાતમ અનુભવ સાર. ૮૮. જ્ઞાન ૨સાયણ પાયકે, મીટ ગઈ પાગલ આશ; અચલ અખંડ સુખમે ૨મું, પૂરાનંદ પ્રકાશ. ૮૯ ભાવ ઉદધિ મહા ભયંકર દુખ જલ અગમ અગાધ; મોહે સુષ્ઠિત પાણીક, સુખ ભાસે અતિ સાર ૯૦, સંખ્ય પદેથી આતા, વિશે પ્રમાણ

Page #1206

સજ્જન ક્ષત્રિ વ્યવહારે દેહ માત્ર છે, સકાચ થકી મને માણુ. ૯૧. સુખ વીરજ નાનાદિ જી, સરવાંગે પ્રતી પ્રશ્ન જેસે લુંચુ સાકર હતી, સર્વાંગે રસ સૂર. ૯ર. જેસે ચુ' ત્યાગથી, મિતશત નાંતિ ભુજંગ, દેહ ત્યાગથી જીવ પણ, તેસે રહત અભ’ગ. ૯૩.એમ વિવેક હિંયડે ધરી, જાણી શાશ્ર્વત રુપ, સ્થિર હુએ નિજ રુપમેં, તજી વિકલ્પ બ્રહ્મકુપ ૯૪. સુખમય ચેતન પૌંડ ડે, સુખમે રહે સદૈવ નિરમલતા નિજ રુપકી, નીરખે ખિ (ખશુ જીવ ૯૫ નિરમલ જેમ આકાશકું, વગે ન ક્રીસુવિધ ગ; છે... ભેદ હવે નહિં, સદા હે તે અલગ. ૯૬. તેસે ચેતન દ્રવ્ય હૈ, ઈનકુ બહુ ન નાથ; ચેતન જ્ઞાનાનંદમય, જડ ભાવી શાકા, ૯૭, દર્પણ નિમ`લકે વિષે, સબ સસ્તુ પ્રતિભાશ; તિમ ચેતન નિમલ વિષે, સમ વસ્તુ પ્રકાશ. ૯૮. ઈસુ અવસર એમ જાણુકે, મે' ભયા ઋતિ સાધાન; પુદ્ગલ મમતા છાંકે, પરું ગ્રુહ આતમ ધ્યાન. . આતમ જ્ઞાનકી મગનતા, એડીજ સાધન મૂલ; એમ જાણી નિજ રૂપમે', કરૂ રમણુ અનુકૂલ ૧૦૦. નિમાઁલતા નિજ રૂપકી, કિનહિ કહી ન જાય; તીન લાકકા ભાવ જમ, ઝલકે તિન મેં આય ૧૦૧, એસા મેરા સહેજ રૂપ, જિન વાણી અનુસાર, આતમ જ્ઞાને પાયકે, અનુભવ મે એક તાર. ૧૦૨. આતમ અનુભવ જ્ઞાન જે, તેહિજ મેાક્ષ સરૂપ; તે છડી પુગત કથા, કુળ ગ્રહે ભવ ક્પ ૧૦૩. આતમ અનુભવ જ્ઞાન તે, દુવિધા ગઈ અમ દૂર; તબ થિર થઈ નિજ રૂપી, મહિમા કહું ભરપૂર. ૧૦૪. શાંત સુધારસ કુંઢ એ, ગુણ રત્નાકી ખાણુ; અન ત રિદ્ધિ આવાસ એ, શિવ મદિર સેાપાન, ૧૦૫, પરમ દેવ પણ એહ છે, ૫રમ ગુરૂ પણ એહ; પરમ ધરમ પરકાશક, પરમ તત્ત્વ ગુણુ ગેહ. ૧૦૬. એસે ચેતન આપકે, ગુરુ અન ́ત બઢાર) અપની મહીમા બિરાજતા, સદા સરૂપ માંધાર, ૧૦૭, ચિપી ચિન્મય સદા, ચિદાનંદ ભગવાન, શિવ શ કર શ ંભુ નમુ, પરમ બ્રહ્મ વિજ્ઞાન. ૧૦૮, ઈશુ વિષ આપ સરૂપકી, લખી મહીમા અતિ સાર; મગન શયા નિજ રૂપમે, સબ પુદ્ગલ પરિહાર. ૧૦૯. ઉષિ અનત ગુણૈા ભk, જ્ઞાન તરંગ અનેક, મર્યાદા મૂકે નહિ, નિજ સરૂપી ટેક. ૧૧૦. અપની પરિણિત આદરી, નિમલ જ્ઞાન તરંગ; રમ રુણુ નિજ રૂપમે, અખ નહિં પુદ્ગલ રોંગ, ૧૧૧. પુદ્દગલ પીંઢ શરીર એ, મેં હું ચેતન શય, મેં અવિનાશી એ તે, ખિણમે નીષ્ણુસી ય. ૧૧૨ અન્ય વભાવે પણિ મે, વિષ્ણુસતા નહિં વાર્; તીનસું સુજ મમતા ક્રીસી, પાડોસી વ્યવહાર. ૧૧૩. ઇનકી સ્થિતિ પુરણ ભઈ, ૨હેનેકી નહિં આશ; વણુ' ગધ રસ રસ સહુ, ગીલન લગા ચીહું પાસ, ૧૧૪. એહ શરીરકી ઉપરે, રાગ દ્વેષ મુજ નાંઢુિં; શગ દ્વેષકી પરિણતિસે, ભમીએ ચિહું ગતિમાંહી. ૧૧૫, શગ દ્વેષ પરિણામથી, ક્રમ બધ બહુ હાય; પરભવ દુઃખદાયક ઘણુ, નરકાદિક ગતિ જોય, ૧૧૬. માહે મુતિ પ્રાણી, રાગ દ્વેષ અતિ થાય; અહંકાર ખમકાર પણ, તિણુથી સુધ બુધ જાય. ૧૧૭, મિદિરામે હુ અજ્ઞાનથી, કિલ ભયા સવિ જીવ, પુદ્ગલિક વસ્તુ વિષે, મમતા ધરે સદીવ, ૧૧૮. પરમે નિજ પણું માકે, નિવડ મમત ચિત્ત ધાર; વિકલ દશા વરતે સદા, વિકલ્પને નહિઁ પાર. ૧૧૯, મેં મેરાએ ભાવથી, ફી અન તે લ; જિનવાણી ચિત્ત પરિણો, છૂટે એહ
ܘܐ

Page #1207

અતિમ આરાધના આત્મબેધ
૧૧૪ જાય. ૧૨ મહિ વિકત એ છવકુ, પુદગલ મોહ અપાર; પણ ઇતની સમજે નહિં, ઈનમે કશું નહિં સાર. ૧૨૧ ઇચછાથી નવિ સંપજે, કપે વિપત ન જાય; પણ અજ્ઞાાની જી કું, વિક૫ અતિશય થાય ૧૨૨. એમ વિકપ કરે ઘણાં, મમતા અંધ અજાણ, જે તે જિન વચને કરી પ્રથમ થકી હુઆ જાણ. ૧૨૩. મે શુહાતમ દ્રવ્ય છે. એ સબ જગ ભાવ; સન પાન વિવંશને. ઇરકા એહ સ્વભાવ. ૧૨૪. પગલ રચના કારમી, વણસતાં નહિં વાર એમ જાણ મમતા તજી, સમતાસું મુજ માર. ૧૨૫ જનની મહ અંધારકી, માયા રજની પૂરભવ દુઃખડી એ ખાણ છે, ઈસું રહીએ ર. ૧૨ ૬. એમ જાણી નિજ રૂપમે, હું સદા સુખવાસ; એર સબ જગ જાલ હૈ, ઈસું ભયા ઉદાસ. ૧૨૭. ઈણ અવસર કેઈ આય કે, મુજકુ કહે વિચાર, કાયામ્ તુમ કચ્છ નહિં, એક વાત નિરધાર. ૧૨૮. પણ એહ શરીર નિમિત્ત હે, મનુષ્ય ગતિકે માંહી શુદ્ધ પગકી સાધના, ઇસું બને કહી. ૧૨૯. એક ઉપગાર ચિત્ત આણકે, નુકા રક્ષા કાજ; ઈલમ કરના ઉચિત છે, એહ શરીરકી સાંજ. ૧૩૦ ઈમે ટેટા નહિ કછુ, એ કહેનેકી બાત; તિનસું ઉત્તર અબ કહ સજન ભલી ભાત, ૧૩૧. તમને જે માતાં કહી, અમ ભી જાણું સર્વ એ મનુષ્ય પરજાયછે, ગુણ બહુ હેત નિગન. ૧૩૨ થ૦ ઉપગ સાધન બને, એ સન અભ્યાસ; જ્ઞાન વૈરાગકી વૃશ્ચિક, એહી નિમિત્ત છે ખાસ. ૧૩૩ ઇત્યાદિક અનેક ગુણ, પ્રાપ્તિ ઈથી હોય; અન્ય પરજાય એહવા, ગુણ બહુ દુર્લભ ૧૩૪. પણ એક વિચારમે, કહેનેકા એહ મમએહ શરીર રહે છે, જે રહે સંજમ ધમ. ૧૩૫. અપના સંજમાદિક ગુણા, રખના એહીજ સાર; તે સંયુક્ત કાયા છે, નિમેં કે ન અસાર. ૧૩૬ મેકુ એહ શરીરસું, વેર ભાવ તે નહિ, એમ કરતાં જો નહિ રહે, ગુણ રખના તે ઉછહિ. ૧૩૭. વિઘન રહિત ગુણ શખવા, તિને કારણે સુણ મિત્ર નેહ શરીરકા છોડીએ, એહ વિચાર પવિત્ર. ૧૩૮. એક શરીરને કારણે, જે હેય ગુણકા નાશ, એહ કદ ના કીજીએ, તુમકુ કહું શુભ ભાશ. ૧૩૯. એહ સંબંધી ઉપરે, સુણે સુગુણ દ્રષ્ટાંત; જીણુથી તુમ મનકે વિષે ગુણ બહુમાન હોય સંત. ૧૪૦, કઇ વિદેશી વણી કસું, ફરતા ભૂતલ માંહી; રતનદ્વિપ આવી ચડયે, નિરખે હરખ્યો તાંહિ. ૧૪૧. જાણું રતનદ્વિપ એહ છે, રતન તણે નહિં પાર કરું વિવસાય ઈહાં કને, મેલવું રતન અપાર. ૧૪ર. તૃણ કષ્ટાદિક મેલવી કુટિર કરી મને હાર; તિણએ તે વાસે વસે, કરે વણજ વ્યાપાર. ૧૪૩. રતન કમાવે અતિ ઘણ, કુટરમે થાપે તેહએમ કરતા કઈ દિન ગયા, એક દિન ચિંતા અહ. ૧૪૪. કુટીર પાસ અગ્નિ લગી, મનમે ચિતે એમ ભૂજ અમિ ઉધમ કરી, કુટીર રતન રહે જેમ. ૧૪૫. કિણ વિધ અગ્નિ શમી નહિં, તવ તે કરે વિચાર; ગાફલ રહેનાં અબ નહિ, તરત હુઆ હુશીયાર. ૧૪૬. એ તરણાલિક શું પડી, અગ્નિ તણે સંજોગ, ક્ષિણ એહ જહી જાયગી, અબ કહા ઈસકા ભાગ. ૧૪૭ રતન સંભાલુ આપણા, એમ ચિંતી સવિ રતન, લેઇ નિજ પુર આવીયે, કરતે બહુ વિક જવન. ૧૪૮. વન વિકય તેણે પુરે, લક્ષમી લહી અપાર મદિર મહેલ બનાવીયા,

Page #1208

૧૧૪૨.
જન સન્મિત્ર માગ અગીચા સાર, ૧૪૯, સુખ વિશ્વસે સબ જાતકા, ક્રિસી ઉણીમ નિહ. તામ્ર; દેવ લેટ પરે માનતા, સદ્ય પ્રસન્ન મુખવાસ. ૧૫૦. લે વિજ્ઞાની પુરૂષમે, એહ શરીરકે ાજ; દૂષણ કોઇ સેવે નહી, અતિચારલી ત્યાજ ૧૫૧ આતમ ગુણ રક્ષણ ક્ષણી, હતા ધરે અપાર; દેહાર્દિક મૂર્છા તજી, સેવે શુદ્ધ વ્યવહાર, ૧૫૨ સજમ ગુણું પરભા નથી, ભાવી ભાવ સોગ; માહાવિદેહ ક્ષેત્ર વિષે, જન્મ હવે શુભ જોગ. ૧૫૩ ઢાં સીમધર સ્વામીજી, માદે વીશ જિક્ષુ, ત્રિભુવન નાયક શેલતા; નિરખુ તસ મુખચ છે. ૧૫૪. કેવલ જ્ઞાન દીવા કરૂ, બહુ કૅલી ભગવાન; લ્દી સુનીવર મહા સજમી, શુદ્ધ ચરણુ ગુણવાન. ૧૫૫, એવા ઉત્તમ ક્ષેત્રમાં, જો હોય મહરો વાસ; તે પ્રભુ ચરણ ક્રમલ વિષે, નિશ દીન ક ૢ નિવાસ. ૧૫૬, અતિ ભક્તિ મહુ માનથી, પુષ્ટ પદ અવિ$; શ્રવણ કરૂ જીનવર ગીરા, સાવધાન ગત ૬૬, ૧૫૭, સમેાસર સુરવર રચે, રતન સિંહાસન સાર; બેઠા પ્રભુ તસ ઉપર, ચૈત્રીશ અતિશય મા૨, ૧૫૮, વાણાં ગુણ પાંત્રીશ કરી, વસે અમરીત પાર; તે નિસી હૃદય ધરી, પામું ભવજળ પાર. ૧૫૯ નવા ક્રમ મા રાગ જે, તીન છેણુ હાર; પરમ રસાયણ જિનગીરા, યાન કરૂં અતિ પ્યાર. ૧૬૦. શાયઃ સમઢિત શુદ્ધતા, કરવાના પ્રાર'ભ; પ્રભુ ચરણ સુર્પસયી, સફળ હવે સારસ. ૧૬૧ એમ અનેક પ્રકારકે, પ્રશસ્ત ભાવ સુવિચાર; કે ચિત્ત પ્રસન્નતા, આણુ વહુ અપાર. ૧૬૨. આર અનેક પ્રકાર૪, પ્રશ્ન કરૂં પ્રભુ પાય; ઉત્તર નિસુણી તેના, શય વિ દૂર જાય. ૧૬૩. નિઃસદેહ ચિત્ત હાય કે, તાતત્વ સરૂપ; ભેદ જથાય પાય કે, પ્રગટ કરું નિજ રૂપ, ૧૬૪, રાગ દ્વેષ ડેય ડેષ હૈ, અષ્ટ ક્રમ જા એ; હેતુ એહ સંસારકા, તિનકા કરવા છેડ. ૧૬૫. સીવ્રપણે જડ મૂલથી, રાગ દ્વેષકો નાથ; કે શ્રી જિનચંદ્ર, નીરખુ શુદ્ધ વિદ્યાસ. ૧૬૬, પરમ યાદ માણુંમય, કૈવલ આ સયુક્ત; ત્રિભુવનમે સુરજ પરે, મિથ્યા તિમિર હરે ત ૧૬૭, એ વા પ્રભુકે દેખકે, રામ રામ ğલસતા વચન સુધારસ શ્રવણુ તે, હૃદય વિવેક વધ'ત. ૧૬૮. શ્રી જિન દરિશન ોગથી, વાણી ગંગા પ્રવાહ; તિણુથી પાતિક મળ સવે, ધેશ અતિ ઉંછાઢ. ૧૬૯ પવિત્ર થઇ જિન દેવર્ક, પાસે લેતુ દીક્ષ; ધર તપ અગી કરુ, ગ્રહણ માસેવન શીક્ષ. ૧૭૦, ચરણુ ધમ' પ૨માવથી, હાસે યુદ્ધ ઉપયોગ; શુદ્ધાતમડી ખણુતા, અદ્ભૂત અનુભવ તેગ. ૧૭૧. અનુભવ અમરીત પાનમે, આતમ ભયે લયલીન; ક્ષપક શ્રેણિસિનમુખે, ચઢત પ્રયાણુ તે કીન. ૧૭૨ આરહણ કરી શ્રેણિ, ઘતિ ક્રમ કા નાથ; ધનવાતી કેંદ્રી કરી; કેવલ જ્ઞાન પ્રકાશ. ૧૭૩. એક સમય ત્રણ કાલકે, સકલ પટ્ટાથ' જેઠુ; જાણે દેખે તત્વથી, સાદી અનંત અèહુ. ૧૭૪. એહી પરમપદ જાણીએ, સે પરમાતમ રૂપ; શાશ્વત પદ થિર એહુ છે, ફી નહીં ભવ જલ કૂપ, ૧૭૫, અવિચ# હમી ધણી, એહ ચરીર અસાર; તીનકી મમતા ક્રમ કરે, જ્ઞાનવત નિરધાર, ૧૭૬, સમ્યગ્દ્ભષ્ટિ આતમા, એગ્રી (વધ કરી વિચાર; થિરતા નિયંત્રભાવમૈ, પ૨ પરિશુતિ પિવિડિય. ૧૭૭ મુજકુ ઢનુ પક્ષમે, વરતે આણું માય; જો કડ્ડી એહુ શરીરક, રહશે ચકી થાય. ૧૭૮, તા નિજ ગૃહ ઉપયેગક, આશધન કરૂ સાર; વિષે વિધન દીસે

Page #1209

અંતિમ માધના આત્મબંધ
૧૧૦ નહિં, નહિં સકલેશક ચા ૧૭ જે કદી સ્થિતિ પુરા ભઈ, હેમે શરીર નાશ તે પાલે વિષે કરું, સુહ ઉપગ અભ્યાસ. ૧૮૦ મેર શત ઉપયોગમેં, વિલન ન દીસે કય; તે મેરે પરિણામ મેં, હલ ચલ કાહસે હેય. ૧૮૧. મેપ પરિણામ કે વિપે, યુદ્ધ સરૂપકી ચાહ; અતિ આસકત પણે હે, નિશ દિન એહિ જ રાહ ૧૮૨. એ શક્તિ મિટાવવા, બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેશ આદિ કોઈ સમરથી નહિં તેણે કરી ભય નહિ લેશ. ૧૮૩. ઈ કરણદ્રિ નરેદ્રકા મુજકુ જય કચ્છ નાહિ, યા વિશ્વ યુદ્ધ શરુ, મગન ટુ ચિત્ત માંહી. ૧૮૪. સમર એ મહા બલી, મોહ શુભટ જમ જાણ સવિ સંસારી જીવકુ, પટક ચિહુ ગતિ ખાણ. ૧૮૫. દુષ્ટ મોહ ચાલકી, પરિણતિ વિષમ વિરુપ સંજમ પર મુની શ્રેણિ ગત. પટક ભવજળ કુપ ૧૮૬. મોહ કમ મહા કુ, પ્રથમકી પડી છાણ, જિનવાણી મહા
કર. અતિશે ધિ હેશન. ૧૮૭. જજરીભૂત હુઈ ગયા, જેઠા મુજસુ કર અબ નજીક આવે નહીં, કારપે મુજકું ભર. ૧૮૮. તેણે કરી મેં નિયંત હું, અબ મુજ ભય નહીં કોય વણક પાણી વિષે,મિત્ર ભાવ મુજ હાય. ૧૮૯. સુણે અને પરિવાર તુમ, સા લોક સુણે વાત મનેકા ભય મુજ નહિ, એ નિ અવાત. ૧૯૦. અ. ચર રહી અબ મે જયા નિબંધ સ પ્રકાર, આતમ સાધન અબ કરૂ, નિઃસહ નિરધાર. ૧૯૧. શુદ્ધ ઉપયોગી પુરુકુ, સે મરણ નજીક તવ અંજાલ સબ પરિહરી, આપ હવે નિરભીક. ૧૯૨. એણે વિધ ભાવ વિચારકે, આણંદમય રહે સેય આક લતા કિવિધ નહિં, નિરાકલ થિર હોય. ૧૩. આકલતા ભવ બીજ છે, ઈ9થી વધે સંસાર; પણ આ કુદતા તજે, એ ઉત્તમ ખાચાર. ૧૯૪, સંજમ જમ અંગી કરે. કિરીયા કણ અપાર; તપ જપ બહું વરસ લગે, કરી ફલ સંશય સાર. ૧૫, બાકુલતા પરિણામથી, ખિમે હોય સહુ નાશ; રામકિત વ્રત એમ જાણીને, આકુલતા તજે આશ. ૧૬. નિરાકુલ થિર ય કે, જ્ઞાનવત ગુણ જાણું હિત સીખ એક હાથે પરી, તજે આકુલતા ખાણ. ૧૯૭, આકુલ્લતા કેઈ કારણે, કરવી નહી હગાર, એ સંસાર દુઃખ કાચ્છ, ઇષક દુર નિવાર. ૧૯૮. નિઝું શુદ્ધ સરૂપ, ચિંતન વારં. વાર; નિજ સારા વિચારણ, કરવી ચિત્ત મજાર, ૧૯ નિજ સરપકો દેખ અવતાકન પણ તારા શુદ્ધ આપ વિચારો, અંતર અનુભવ ભાસ. ૨૦. અતિ થિરતા ઉપય ગકી, શબ્દ સરૂપ કે માંહી; કરતા ભવ દુખ સવિ ટલે, નિમલતા હે તાંડી. ૨૦૧. જેમ નિમલ નિજ ચેતના, અસલ અખંડ અનુ૫ ગુણ અન તને પિંડએહ, સહજાનંદ
૫. ૨૦૨. એ ઉપયોગે વરતતા, થિર ભાવે લય લીન નિર્વિકલ્પ રસ અનુભવે, નિજ ગુણમાં હેય લીન ૨૦૩. જબ લગે શુદ્ધ સરૂપમે, વરતે થિર ઉપયેગ; તમ લગે આતમ જ્ઞાનમાં, રમણ કરણકે જેગ. ૨૦૪. જબ નિજ બેગ ચલિત હેવે, તબ કરે એહ વિમા; એ સંસાર અનિત્ય હૈ, ઈમે નહિ કહું સાર. ૨૦૫. દાખ અનંતકી ખાણ એ, જનમ મરણ ભય , વિષમ વાત પરિત સદા, મલ આયર ચિહું ઓર. ૨૬. એક સાપ સંસ્કાર, જાણી ત્રિભુવન નાથ તિથોર પણ કે, ચહવે શવ પુર સાથ.

Page #1210

વજન અભિગ ૨૦૭. નિચે દ્રષ્ટિ નિહાતાં, ચિદાનંદ ચિતરૂપ; ચેતન દ્રવ્ય સાધમતા, પુરણાનંદ સ. ૨૦૮. પ્રગટ સિહતા જેની, આલંબન કહી તાસ; શરણ કરૂ મહા પુરૂષકો, જેમ કે એ વિક૫ નાશ. ૨૦. અથવા પંચ પરમેટિએ, પરમ શરણુ મુજ એ વળી જિન વાણી શરણ છે, પ૨મ અમરીત રસ મેહ ૨૧૦. જ્ઞાનાદિક આતમ ગુણ, રત્નત્રયથી અભિરામા એક શરણ મુજ અતિ ભલું, જેથી હું શિવધામ ૨૧૧, ગેમ શરણ દ્ર ધારકે સ્થિર કરવાં પરિણામ જબ થિરતા હવે ચિત્તમાં, તબ નિજ રુપ વિસરામ ૨૧૨. આતમ ૨૫ નિહાલતાં, કરતા ચિંતન તાસ; પરમાનદ પદ પામી મે, સકલ કમ હવે નાથ. ૨૧૩, પરમ જ્ઞાન જગ એહ છે, પરમ ધ્યાન પણ એહર પરમ બ્રા પ્રગટ કરે, પરમ જાતિ ગુણ ગેહ. ૨૧૪ તે કારણ નિજ રુપમાં, ફિરી ફિરિ કરે ઉપગ ચિફ ગતિ પ્રમાણ મીટાવવા, એહ સમ નહિં કોઈ જેગ. ૨૧૫. નિજ સરૂપ ઉપયોગથી ફિર ચલિત જે થાય તે અરિહંત પરમાત્મા, સિહ પ્રભુ સુખ દાય. ૨૧૬. તિનુકા આતમ રૂપકા, અવલોકન કરે તાર દ્રય ગુણ પર તેહના, ચિત્ત ચિત્ત માર. ૨૧૭. નિમલ ગુણ ચિંતન કરત, નિમલ હેય ઉપાગ; તવ ફિર નિજ સરૂપકા, ધ્યાન કરે વિર ગ. ૨૧૮ જે સરૂપ અહિતકે, સિહ સરૂપ. વહી જે તે આતમ રૂ૫ છે, તમે નહિ સંદેહ. ૨૧૯. શેતન દ્રવ્ય સાધમતા, તેણે કરી એક રૂપ; જે ભાવ ઈમે નહિં, એ હવે વેતન ભૂપ ૨૨. ધન જગતમેં તે નશ, મે આતમ સરુપ નિજ અ૫ જેણે નવો લખ્યું, તે પડયા ભવ કુ૫, ૨૨૧. વેતન દ્રવ્ય સ્વભાવથી, આતમ સિદ્ધ પમાન; પરજાયે કરી પેરજે, તે કવિ કમ વિષાન. ૨૨૨ તેણે કા૨ણ અરિહંતકા, દૂબ ગુણ પરજાય; પ્રાન કરતાં તેનું, આતમ નિમલ થાય. ૨૨૩ પરમ ગુણ પરમાતમા, તેના ધ્યાન પસાય, ભેદ ભાવ દૂરે છે, એમ કહે ત્રિભુવન રાય. ૨૨૪. જે માન અરિહંતકો, સહી આતમ યાન; ફીર કથુ ઈમે નહિં, એહીજ પરમ નિષાન. ૨૨૫. એમ વિચાર હિરડે પરી, સમ્યગદ્રષ્ટિ જે સાવક્ષાન નિજ મેં', મગન રહે નિત્ય તેહ. ૨૨૬. આતમ હિત સાધક પુરૂષ, સમ્યગત સુજાણ; કહા વિચાર મનમે કર, વરવું સુણે ગુણ ખા. ૨૨૭, જે કુટુંબ પરિવાર સહુ એઠે નિજ પાસ; તિનો મેહ છેડાવવા, એણી પરે બેલે ભા. ૨૨૮. એ શરીર અશ્રિત છે, તેમ મુજ માતને તાત; તેણુ કારણ તુમ કહ, અબ નિમણે એ વાત. ૨૨૯, એતા દિન શરીર એહ, હેત તમારા જેહ; અબ તુમાસ નાંખી , ભલ પર જાણે તેહ, ૨૩૦. અબે એડ શરીરમ, બલ સ્થિતિ જેહપુર ભાઈ અબ નહિ રહે, કિવિધ શખી તે ૨૩૧. હિતી પ્રમાણે તે પહે, અધિક ન રહે કેણી ભાત, તે તસ મમતા છેડવી, બે સમજણુકી વાત. ૨૩૨, જે અબ એહ શરીરકી, મમતા કરીયે બાય; પ્રીતિ ખીએ તેણું, દુઃખદાયક બહુ થાય. ૨૩૩. સુર અસુસંકે દેહ એ, ઈદ્વારિકકે જે સબહી વિનાશી એહ છે, તે કયું કરે નેહ ૨૩૪. ઈંદ્રાદિક સુર મહા અલી, અતિશય શક્તિ ધરવા થિતી પૂરણ થએ તે ૫શુ, ક્ષિણ એક કે ન રહે. ૨૩૫, ઇંદ્રાદિક સર

Page #1211

tતમ આરાધના આત્મબોધ જે છે, તિનકી વિલિ અપાર; બત્રીસ લાખ વિમાન કે, સપિ સુર આણાકાર. ૨૩૬. તિન લખ છત્રીશ સહજ છે, મહા બળવંત જુજ આતમ રક્ષક જેના, અનનિય
હે હશીયાર. ૨૩૭. સાત ટા બહેને પણ, રિદિ તણે નહિ પાર સામાનિ સુરનર પ્રમુખ, છતાં છે બહુ વિસ્તાર. ૨૩૮. એહવા પ્રાકમકા ધણી, જબ થતી પુરણ હોય કલ પિસાચ જબ સે કે, રાખી ન શકે કય. ૨૩૯. કાર તાંતકે આગલે, દીસા ચલે ન ર મેહે મુળ પ્રણયા, વીરવંતા કરે સે. ૨૪૦. તેણે કરણ માવીત્ર તુમ, વ મેહક દર; સ મતા ભાવ અંગી કરી, ષરમ કરો થઈ શૂર. ૨૪૧. પાગલ ના કામી, બીનસંત નહિં વાર તે ૧૫ર મમતા કીસી, ષમ કરો જગ સાર. ૨૪ર. જૂઠ એહ સંસા૨ છે, તિન કે જાણે સાચા ભવ અનાદિ અજ્ઞાની, મોહ કરાવે નાચ. ૨૪૩. કરમ સંજોગ આવી મલે, રિથતિ પાકે સહુ જય કોઇ જતન કરી એકt, પણ ખિણ એક ન હોય. ૨૪. સુપન સરી ખા જોગ છે, રિદ્રિ ચહા જ પ્રકાર બજણી જલ બિંદુ સમ, આયુ અરિ સંસાર. ૨૪૫. તે જાણે તમે શુજ પરે, છ મમતા જા આ નમ હિત અગી કરી, પાપ કરો વિશલ ૨૪૬. રાગ દ્વેષથી છવક નીવડે કરમ ને બંધ કરી દુગતિમાં જઇ પડે, જહાં દુઃખનાં સહુ કષ. ૧૪૭ મુજ ઉપર બહુ મોહથી, તેમનું અતિ દુખ થાય, પણ આ યુ ૫૭ થએ, મિસીસું તે ન ખાવ. ૨૪૮. મ ૦૫ કાલ આયુ તમે, બે દ્રષ્ટિ ની હાલ; સંબંધ નહિ તમ મુજ બિચ, મે ફીરતા સંસાર. ૨૪૯. ભાવી ભાવ સંબંધથી, એ બયા તુમકા પુત્ર પિથી મેઘા પ તેથી પરે, એ સંસાર કે સુત્ર. ૨૫૦. એણી વિષ સવિ સંસારી
૧, બટકે ચિહુ ગત માંહી; કરમ બધે આવી મીરે પણ ન રહે થિર કયાંહી. ૨૫૧. એહ સરૂપ સંસાર, પ્રતા તુમ દેખાય; તેણુ કા ૨૭ મમતા તજી, શરમ કરે ચિત્ત લય. ૨પર. મુખ્ય સંજોગે પમીયા, નરભવ અતિ સુખકારધરમ સામગ્રી અવિ મી ત્રી, સફલ કરે અવતાર. ૨૫૩ કલ આ જગતમેં, બમતે દિવસ ને ૨ તે તુ કુ ૫૬ હ સે કદા, એ સાચે ખવધત. ૨૫૪. એમ ન સં ા૨ી, મમતા કીજે 4 સમ ભાવ અંગી કરો, જે ન વહો સુખ ભરપુર ૨૫૫. પરમ પરંમ જગ સહ કહે, પણ તય ન લહે મમં; શુદ્ધ પમ સમા યા વિના, નવિ મીટ તસ બમ. ૨૫૬. અટક મણી નિમલ સે, ચેતન કે જે સહજ પરમ વતુ ગત તેહ છે, અવર સર્વ પરભાવ. ૨૫૭. રાગ પછી પરિણતિ, વિષય ક ય સંગર મલીન ભયા કર્મો કરી, જનમ મરણ આ ગ. ૨૫૮ મે.હ કરમશી મહેતા, મિયા દ્રષ્ટિ અંધ; મમતાસું મારે સદા, ન લહે નિજ ગુણ અંધ. ૨૫. તીન કાણ તુમકુ કહ, સુણે એ ચિત્ત લખાય; મમતા છાંટો મૂલથી, જેમ તુમકું સુખ થાય. ૨૬૦. પરમ પંચ પરમે છેકે, મરવું અતિ સુખદાયક અતિ આદરથી કીજીએ, જેહથી કાવ કખ નય. ૨૬૧. અરિહંત સિહ પરમાતમાં, શહ સરૂપી જે તેના દ્વાન
બાવથી, માટે નિજ ગુણ ૨૦. ૨૬૨ શ્રી જિન ધરમ પસાયથી, હાઇ મુજ નિ નવા બુધ, આતમ લાવી પર એલખી, અબ કરે તેની શુ૨૨ તમે પણ એ બની

Page #1212

જન સચિન કરે, શી જિનવ૨કો પમ નિજ આતમ લહી પર જાણી લો સાવ મમ ૨૬૪. એર સવાલ એ જાલ છે. દુખ દાયક સાવ સાજ, તિનકી મમતા ત્યાગકે, અબ સાથે નિજ કાજ. ૨૬૫. ભવ ભવ મેલી મુકીયાં, ધન કુટુંબ સાગ; વાર બનતી અનુભવ્યા, સવિ સંજોગ વિગ, ૨૬૨. અજ્ઞાની એ અતિ ઘણું જય જય ગતિમે જાય; મમતાવશત્યાં તેહ હાઈ, રહી બહુ દુખ થાય. ૨૬૭. મહાતમ એવિ છવકો, કવિધ કહ્યો ન જાય; અનંત કાલ એણપર ભમે જનમ મ૨ણ દુખદાય. ૨૬૮. એમ પુદ્ગલ પર જાય છે, સર્વવિનાશી જાય; ચેતન અવિનાશી સરા, એતા લખે ન અન્ના. ૨૬ મિથ્યા મોહને વશ થઈ, જોકે ભી સાચા કહે તિહાં અચરજ કીઓ, ભવ મહા કે નાગ. ૨૭૦. છન કે મોહ ગલી ગયો, ભેદ જ્ઞાન લહે સાર; પગલકી પરિણતિ વિષે નવી ચે નીકાર. ૨૭. ભિન્ન એ આતમ થકી, પાગલકી પરજાય કોનહી ચલાવે નવિ થલ, હિસી પરે તે ન ગાય. ૨૭૨. ભયા જયારથ જ્ઞાન જબ, જાણે નિજ ભાવ; થિરતા ભઈ નિજ ૨૫મે, નવિ રચે તસ પરભાવ. ૨૭૩. માત તાત તુમકુ કહું, એ સબ સાચી વાત તે ચિત્તમે ધર સદા, સફલ કર અવદાત. ૨૭૪. મુજકુ તુમ સાથે હતે, એવા દિન સંબ, અબ તે સાવ પુરણ હઓ, ભાવી ભાવ પ્રબંધ. ૨૭૫. વિક૯૫ કઈ તુમ મત કર, શરમ કરો થઈ ધીરા છે પણ આતમ સાધના, કરૂં નિજ મન કરી વિર. ૨૭૬. આતમ કાયજ સાધવ, તુમકુ ઉચિત છે સાર; મોહ કરે કિસી કારણે, છથી દુખ અપાર, ૨૭૭. સહજ સ૫ જે આ પણું, તે છે આપણી પાસ; નહિ કીસી હું વચના, નહિં પરક્કી કીસી આય. ૨૭૮. આ પાશા ગ્રહમાં હોય છે, મહા મૂલ નિશાન તે સંભાલ શુષ પર, ચિંતન કર મુનિજાન થ૭૬ જનમ મરણ કે દુઃખ છે, જબ નિરણે નિજ ૨૫, અનુમે અવિચલ પદ લહે, પ્રગતિ સિદ્ધ ભરૂ૫ ૨૮૦. નિજ સરુ૫ જાયા વિના, જીવ છવા સંસાર; જબ નિજરૂપ પીછાણી , જાણું હતું કે પાર. ૨૮૧. સહ પદારથ જગતક, જાણ દેખાતા પ્રત્યક્ષ ભિન્ન શરીરસુ, જ્ઞાયક ચેતન સાર. ૨૮૨. દ્રષ્ટાંત એક સુણો ઈહાં, બારમા સ્થગક દેવ કૌતિક મિષ મય લેકમેં, આવી વસીયે . ૨૮૩. કેઈક કે પુરુષ તણી, શરીર પરાજયમે સોય પેસી ખેલ કરે કી, તે દેખે સહુ કેય. ૨૮૬. કબહિક રાનમે જાકે, કાણકી ભારી લેય; નગમે બેચન ચાત્રી, મસ્તકે ધરીને તેય ૨૮૫ કર મજુરી કોઈ દિન, કહીક માગે ભીખ કબડીક પરોવા વિષે, દક્ષ થઈ પર સીખ. ૨૮. અહી નાટક ઈ રીતે નક્ષત, અકીક વાક બા ઈ . કક વેપાર અષા અંક. ૨૮૭ મહીક મા ગુમાયકે, રૂદન કરે બહુ તેહ મહીક નફા પાયકે, હાસ વિને અહ. ૨૮૮. એથી વિધ ખેલ રે ઘણા, પુત્ર પુત્રી પરિવાર જી અતિ સાથે રહે, નગર માંહી તેણી વાર. ૨૮૯ વેરી કટક આવ્યું ઘણું, માસન લાગ્યા કે તવ તે સુર એમ ચિંતવે, આ હશે બહુ શોક. ૨૯. એમ વિચાર કરી સવે, સાલે આધી રાત એક પુરકુ કાંધ પર, બીજાક કહે હાથ. ૨૯૧. ઘર વખરીકે પિટલે, શ્રી લીયે શીર પર તે પુત્રી, આગ કરી, એણી પેટે ચાલે તે, ૨૯૨. ફાટે હટે ગોદડાં, તીજુદી બધી માં શિર

Page #1213

:
-
-
-
=
=
=
=
=
અંતિમ આરાધના આત્મબોધ
૧૧૪૭ પર ધરી આપણે, એણી વિધિ તીહાંથી નાઠ. ૨૩. માગ ચાલતા તેહને, પાટ બટાહ મીલે જે પૂછે કહાં ચાલ્યા તમે, તવ એમ ભાંખે તેહ. ૨૯૪ નગર મ મ ઘેરીયું, વયરી લકર આય; તે કારણે અમે નાશીયા, લહી કુટુંબ સમવલ. ર૫. કેઈક ગામમે' જાયકે, જીમ તિમ કરૂં ગુજરાણુ કમ વિપાક અને ઈયા, તેણે કરી ભયા - હેશણું. ૨૯૬. એમ અનેક પ્રકાર ખેલ કરે જગમાંહી. પણ ચિત્તમે જાણે ઉમું, મેં સદા સુખ માંહી. ૨૯૭. મે તે બારમા કલ્પકા, દેવ મહા શિહિવત અને પમ સુખ વિલમ્ સદા અદભૂત એહ વીરવંત. ૨૮. એ ચણા જે મેં કરી, તે સવિ કૌતમ કાજ; ૨૪ પરજાય ધારણ કરી, તીનકે એ સવિ સાજ. ૨૯. જેમ સુર એહ ચરિત્રને, નવી ધર મમતા ભાવ; દીન ભાવ પણ નવી કાર, ચિતવે નિજ સુર ભાવ. ૩૦૦. એણ વિંધ એ પરજાય જે ચેષ્ટા કરત; પણ નિજ શુર ચકું, કબહું નહિં પરંત. ૩૦૧. શુદ્ધ હમારા રૂપહે, શોભિત સિદ્ધ સમાન; કેવલ હાથમીકો ધણુ, ગુણ અનંત નિધાન. ૩૦૨. એણપિરે એહ રરૂપક, અનુભવ કર્યો બહુ વાર; અબ ધણ વિષ મુજ નહિ, એ જાણે નિરધાર. ૩૦૩. અબ આગે નિજ નારી કે, સમજાવે શુભ રીત; મમતા ન કરો એહકી, ન કર પાગલ પ્રીત. ૩૦૪. થિતિ પૂરણ ભાઈ એહકી, અબ રકા નાહિં, તે કયું મહ ધરા ઘણ, દુખ કરણ દિલ માંહી. ૩૦૫. મે તેશ સંબંધ જે, એતા દિનકા હોય; બષ લટ કે ન કરી શકે, એણી વિધ જા સય. ૩૦૬. એહ શરીર અસાર છે, બીનસંતા નહિં વાર સ્થિતિ બલ સવિ પૂરણ હુઆ, ખિણમે હવેગી છાવ. ૩૦૭. તિણ કારણ તુમકુ કહું, મ ધરા એણકી આશ ગરજ સરે નહિ તારે, ઇનકા હ અબ નાશ. ૩૦૮. એમ જાણી મમતા તજ, ધર્મ કર ઘરી પ્રીત; જેમ ખતમ ચુખ સંપજે, એ ઉત્તમકી રીત. ૩૦૯ કાલ જગતમે અહ સીરે, ગાફલ પણ નાહી, કબહિક તુમકુ પણ ગ્રહે, સંશય ઈમે નાહી ૩૧૦. તુ મુજ પ્યારી નારી છે, એ અવિ મોહ વિલાસ લેગ વિટંબના જાણીએ, આતમ ગુણકે નાશ. ૩૧૧. શ્રી ભરથાર સંગ જે, ભવ નાટક એહ જાણ; ચેતન તુજ મુજ સારીખે કરમ વિચિત્ર વખાણ. ૩૧૨. એમ વિચાર ચિત્તમે ધરી, મમતા મૂકે દર નિજ સ્વાર્થ સાધન ભણી, ધરમ કરે થઈ શર. ૩૧૩. જે મુજ ઉ૫૨ રાગ છે, તે કરો ધમમે સાજ; ઈણે અવસર તુજ ઉચિત છે, એ સમે અવર ન કાજ. ૩૧૪. ધમ ઉપદેશ એણી પર, તેરાં હિતકે કાજ; મે કહો કરૂણા લાયકે, તેણે સાધે શિવરાજ. ૩૧૫, ફેકટ ખેર ન કિજીએ, કમ બંધ બહુ થાય; જાણી એમ મમતા તજી, ધમ કરો સુખદાય. ૩૧૬. હવે નિજ કુટુંબ જાણી કહે હિત શિક્ષા સુવિચાર; મમતા મેહ છોડાવવા, એણી વિધ કરે ઉપગાર ૧૭. સુણે કુટુંબ પરિવાર સહ, કહુ તમાકુ હિત લાયા આયુ થિતિ પૂરણ ભઈ, એહ શરીરકી જાય. ૩૧૮. તેણે કારજ મુજ ઉપરે, શગ ન ધરના કેય, રાગ કયા દુઃખ ઉપજે, ગરજ ન સરણ જોય. ૩૧૯. એહ થિતિ સંસારકી, પંખીકા મેલાપ; ખિણુ ખિણુએ ઉડી ચલે, કહા કરના સંતા પ. ૨૨૦. કોઈ રહ્યા ઈડાં થિર થઈ રહJહાર નહી કેય; પ્રત્યક્ષ દીસે એશી પર, તમે પણ જાએ સંય,

Page #1214

સજ્જન સિગ ૩૨૧ માઁ તુમ સહુ સાથસુ, ક્ષમા ભાવ વાર, આણુમાં તુમ સહુ રહે, ધમ ઉપર ધરા વાર, ૩૨૨. ભવસાગરમાં બૂડતાં, ન કર્યું રાખશુઢાર, ધમ' એક પ્રણ સમા, કુવઢી શાખીત સાર ૩૨૩. એ સેવ તુમ ચિત્તધરી, જેમ પામી સુખસાર; ક્રુતિ અત્રિ દૂધ ટલે, નુક્રમે ભવ નિશ્તાર. ૩૨૪. એમ કુટુંબ પરિવારકુંડ, સમઆવી અદાત; પીકે પુત્ર એલાયકે, ભાખે એણીપરે નાત. ૩૨૫ સુણે પુત્ર શાણા તુમે, કેવકા એહ સાર; માઠુ ન કરવાં માતુરા, એહ અયિરસ'સાર. ૩૨૬.શ્રીજિનગમ' 'ગીરા, સેવે મહં ધરી રાગ; તુમકુ સુખદાયક ઘા, લહે સે। મહા સે.ભાગ. ૩૨૭, અવારિક સ’બધથી, માણા માનેા સાર, તેણે કારણ તુમને કહ્યું, તે પરા ચિત્ત માજાર.૩૨૮. પ્રથમદેવ ગુરૂ ધમ'ડી, કરા અતિ ગાઢ પ્રતીત; મિત્રાઈ કરા મુજનકી, પરમી સું વરા પ્રીત, ૩૨૯. દાન રશીયલ તપ ભાવના, ધર્મ એ ચાર પ્રકાર; રાગ ધરા નિત ખેહસું, કી શક્તિ અનુસાર. ૩૩૦૦ જનતા ૫૨જન વિષે, ભેદ વિજ્ઞાન જેમ હે; એહુ ઉપાય કરી સત્તા, શિવ સુખદાયક સેાય, ૩૩૧, જે સસારી પ્રાણીયા, મગન રહે સસાર, પ્રીત ન કીજે તેની, મમતા દૂર નિવાર. ૩૩૨. શગી જીકી સ’ગને, એહ સ્રસાર મા3 કાલ અનાદિ ભટકતાં, ક્રમહી ન લહીયે પાર, ૩૩૩, રાગે રાગ દશા વધે, તેમ વદી વિષય વિકાર, મમતા મૂર્છા બહુ વધે, એ ક્રુગ'તિ દાત. ૩૩૪. તેણે સાંસારી છકી, ત્તજી સંગત ડીલ મારું જ્ઞાનંત પુરૂષાં તણી, કરા સગતિ મુવિંચાર. ૩૩૫. ધર્માંમા પુરૂષ તણી, સહગતે હું ગુ થાક જશ કીતિ વાધે ઘણી, પિિત સુધરે ભય. ૩૩૬. એમ અનેક ગુણુ સપજે, એ લેકમે સુખકારક બની પરલેાકમે પામીયે, સ્વાં કિ શ્રીકાર. ૩૩૭, વળી ઉત્તમ પુરૂષ તણી, સંગતે વહીએ ધમ, ધમ' મારુષી અનુક્રમે, પામીએ શિવ પુર સમ. ૩૩૮. ધમી'ઉત્તમ પુરુષકી, સ ંગતિ સુખની ખ.. ૐપ સકલ દુરે ટલે, અનુક્રમે પદ નિર્વાણુ, ૩૩૯. શ્રેણી વિષ તુમકું હિત ભણી, વચન કણા સુરસાલ; જો તુમ સંખ્યા લગે, તેા ડ્ડીએ ચિત્ત વિશાલ. ૩૪૦, થયા ભાવ ચિત્ત આણુકે, મે' કહ્યા ષમ' વિચાર; એ તુમ હ્રદયમાં ધારા, તે લેશે સુખ અપાર ૩૪૧ એમ સમ સમજાયકે, સબસે અલગા હાય, અવસર દેખી પણ, ચિત્તમે ચિંત સેવ. ૩૪૨. આયુ અલ્પ નિજ જાણુકે, સમક્તિ દ્રષ્ટિવત ન પુન્ય કરૂણાજીકે, નિજ હાથે કરે સુત. ૩૪૩, મહાવ્રત ધારી મુનિવરા, સમ્યગ જ્ઞાન પ્રયુક્ત; ધારક દુવિધ ધમ'ના, પાઁચ સમિતિ ત્રણ ગુસે. ૩૪૪. ખાધુ મળ્યતર ગ્રથી જે, તેથી ન્યારા જે બહુ ચૂત માગમ અથના, મમ' લહે સહુ તેહ. ૩પ. એઢુત્રા ઉત્તમ ગુણ તણેા, પુન્ધથી તંત્ર જો હું ય; તર ખુલ્લી એકાંતમે, નિઃશ લાવ હાય સાય ૩૪૬ એહવા ઉત્તમ પુરૂષના, જોગ કદી નવી હાય; તે સમક્તિ દ્રષ્ટિ પુરુષ, મહા ગશિર તે એય, ૩૮૭ મતવા ઉત્તમ પુરૂષકી, આગે આપની વાત; હ્રદય ખેલકે કીજીએ, મન' ચકલ માત ૩૬૮ જગ જીલ ઉત્તમકે, શત્ર ત્રિરુ મહાત્મા એહવે એગ ન હ્રાય કતા, તા કે નિહં દ્યાગ, ૩. અપના મનમે ચિંતવે, દુષ્ટ પરમ વશ જેઠ, પાપી મ' જે હઈ ગયું, બડુ વિષ નિંકે તે પ૦. શ્રી અરિહંત પરમાતમ, કળી

Page #1215

અતિમ આરાધના આત્મઔધ
i૧૪૯
સિદ્ધ ભગવંત; જ્ઞાનવત મુનિજની, વળી સુર સમક્તિ લડત, ૩૫૧. ઈત્યાદિક મા પુરૂષી, ઢાખ કરી સુશિલ, ત્રની નિજ આતમ ગ્રાંમસું. હરિત સલ' અસરત. ૩૫૨. મિથ્યા દુષ્કૃત સન્નીપરે, ડીજે ત્રિજી શુદ્ધિ, એપ્સી વિધ પજિંત્ર થઈ પછે, કીજે નિમ’ત બુદ્ધિ. ૩૫૩. અવશ્ય મરણ નિજ મન વિષે, ભાસન હુએ જામ; સવ' પશ્ચિંત ત્યાગકે, આહાર ચાર તજે તામ ૩૫૪. જો કદી નિય નિને હુંવે, મરણુ તણા મનમાંહી; તે મરજાદા કોજીએ, ઉત્તર છકી નાંહી. ૩૫૫ ચત્ર' મારભ પરિગ્રહ ગ્રહે, તીના ડીરે ત્યાગ, ચાર આહારની પચ્ચખીયે, એણી વિષે કરી મહાભાગ, ૩૫૬, હવે તે સમક્તિ દ્રષ્ટિત, થિર કરી મનચ કામ; ખાદ્રથી નીચે ઉતરી, સાવધાન અતિ થાય. ૩૫૭, સિંહ પરે નિશ્વય થ, કરે નિજ આતમ કાજ, મેક્ષ લક્ષ્મી કરવા ત્રણી, ધ્રુવા શિષ પુર રાજ. ૩૫૮. જેહ મહા શુભ સગ્રામમાં, થયરી જીતણુ કાજ, રણુ×મીમે' સચરે, કરતા ઋતિહી ગાજ. ૩૫૯. ઇણી વિષે સમક્તિત્રત જે, કરી ચિરતા પરિણામ; આકુવાતા સે નહીં, ધીરજતણું તે પામ. ૩૬૦. યુદ્ધ ઉપયેગમે વતતે, આતમ ગુણ અનુરાગ, પરભાતમકે ધ્યાનમ, હીન એર સમ ત્યાગ, ૩૬૧. માતા ચેયની એકતા, ધ્યાન કરતાં ઢાંચ; માતમ હોય; ૫૨માતમ, એમ જાણું તે સાય. ૩૬૨. સમ્યક્ દૃષ્ટિ શુભ્ર મતિ, ચિત્ર સુખ ચાડે તેઢ, શગાદ પશુિામમે, ખિણુ નવિ તે તે. ૩૬૩. નિહિ પદાથકી નહી, લછા તસ ચિત મહ; મેક્ષ લક્ષ્મી કરવા ક્ષણી, પર સ્મૃતિ ઇચ્છાહુ. ૩૬૪. એણી વિધ ભાત વિચારતાં, કાળ પુરણ કરે સે; આકુલતા કૌશુ વિષ નહીં, નિકુલ ચિરાય. ૩૬૫. આતમ સુખ આપુ મય, શાંત સુષારસ કું; તમે તે છગ્રી રહ્યા, માતમ વીરજ ઉડત. ૩રર. આતમ સુખ વાધીન છે, એર ન એક સમાન; એમ જાણી નિજ રુપમે, તે પરી બહુ માન. ૩૨૭. એમ માણુમ" ભરતતાં, શાન્ત પાિમ સજીત, આયુ નિજ પૂરણ કરી, મરણ વડે મતિવ ́ત. ૩૬૮. મેઢ સમાધિ પરભાવથી, ઇંદ્રાદ્ધિકો સિદ્ધ ઉત્તમ પાવી તે વડે, મૂત્ર જો સિદ્ધિ. ૩૬૯ મા ત્રિભૂતિ પાયર્ક, વિચરતા ભગવાન; વળી કેવલી મુનિયાને, કે સ્તવે બહુ માન. ૭. સુલેકે શાશ્વત પ્રભુ, નિષ શક્તિ કરે તાસ, કલ્યાણક જિન રાજમાં, આચ્છલ ત ઉદાસ. ૩૭૧. નદીપર આડે ઘણાં, તીરથ વડે સાર; સમક્તિ નિમ'ત તે કરે, સલ કરે અવતાર. ૩૭૨. સુર આયુ પૂરણ કરી, તીડાંતી થવીને તેહરુ મનુષતિ ઉત્તમ કુદ્યે, જનમ વડે ભવી તેહ. ૩૭૩. શજ રિદ્ધિ સુખ લાગવી, સાગુરૂ પાસે તે; સક્રમ ધમ" મ’ગી કરી, ગુરૂ સેવે કરી નેહ. ૩૭૪. શુદ્ધ ચરણ પિરણામથી, શ્રુતિ વિશુદ્ધતા થાય; ક્ષેપક શ્રેણ મહિને, ઘતિ ક્રમ' ખપાય. ૭૫. કેવલ જ્ઞાન પ્રાટ બચે, કેવલ ઘણુ લાસ; એક સમય ત્રણ લકી, સવિ વસ્તુ માશ ૩૦૨, શાતિ અનંત સ્થિતિ કરી, અવિચલ સુખ નિરધાર; વચન અગેચર એડ છે, કૈણ ધિ વીએ પાર. ૩૩. પ્રતિમા મરણુ સમાધિના, જાણે અતિ ગુણુ મેહક તેનું અરણ્ ઋષિ પ્રાણીયા, કામ કરીએ તેહ. ૩૭૮. શ્રેણી વિષ પણ પ્રમાણિત,

Page #1216

૧૫૦
રાજન સન્મિત્ર
સુવિચાર) કુહા સામ રચના કરી, નિજ પરને ઉપગાર. ૩૭૯ મરણ પ્રમાધિ વિચારની, પ્રત મતી મુજ એ; તેનુમેં સમાધિ મરણકે વજીવ કા અતિ છે૪. ૩૮૦, પણ ભાષા મરૂ દેશકી, તીલુમે લખીયે તે; તેણું કારણુ સુગમ કરી, કા બધા રીચા એડ ૩૮૧. ભાવનગરવાસી ભલા, સેવક શ્રી ભગવદંત; ભગવાનસૂત ભગવાનક, એચરદાસ મધુમત. ૩૮૨. રૂપ મતિ અનુસારથી, બીજા ઉપયોગે જે; વિદ્ધ ભાવ લખીચે છ કે, મિથ્યા દુષ્કૃત તેા. ૩૮૩.
ઉપાધ્યાય શ્રી યશેાવિજયજી ત
સમતા–રાતઃ.
દોહા-સમતા-ગંગા-મગનતા, ઉદાસીનતા જાત; ચિદાનંદ જયવંત ડ, કેમલ ભાનું પ્રભાત ૧ કલ કલામે ચાર વાય, રહો દૂર સ્થિતિ એહ; અકત યોગમે ભી સરળ, ાય કે બ્રહ્મ વિદેહ. ૨. ચિદાનન્ત-વિધુકી કલા, અમૃત-મીજ મનપાય; જાનિ કેવલ અનુભવિ, કિનહિ કહી ન જાય. ૩. તેાભી માશ્રત્ર-તાપકે, ઉપશમ-કારણ-નિદાન; ખરષર્દુ તાકે બચન, અમૃત-બિંદુ અનુમાન. ૪. ઉદાસીનતા પરિનયન, જ્ઞાન ધ્યાન ગરાલ, અષ્ટ મગ મુનિયેગકા, એહી અમૃત નિચાલ. ૫. અનારૢગ મતિ વિષયમેં રાગદ્વેષકા છેદ; સહજ ભાવમે લીનતા, ઉદાસીનતા ભેદ. ૬. તાકો કારણુ અમમતા, તામે મન વિશ્રામ; કરે સાધુ આનંદઘન, હાલત આતમરામ ७ મમતા થિર--સુખ શાકિની, નિમ મતા સુખમૂલ; મમતા શિવ-પ્રતિકૂલ હૈ, નિમ'મતા અનુકૂલ. ૮. મમતા વિષ-મૂછિત લયે, અંતરંગ ગુણ-વું; જાગે ભાવ-તિરાગતા, લગત અમૃતકે મુ; ૯. પશ્થિતિ-વિષય-વિરાગતા, ભવત ્-મૂળ-કુઠાર; તા આગે કર્યું કર રહે હૈં, મમતા-વેહિ પ્રચાર. ૧૦. હાહા માહકો વાસના, જીષકુ ભી પ્રતશ; યા કેવલ શ્રુત-અંધતા, અને કાકા મૂળ, ૧૧, માહ-તિમિર મનમે' જગે, યાકે ઉદય મકેતુ, અંધકાર પણિામ હૈ, શ્રુતકે નામે તેહ. ૧૨. કરે મૂઢ મતિ પુરૂષકું. શ્રુતી મનુ ભય રાષ; જવું રાગીકે ખીર શ્રુત, સન્નિપાતકા પાષ. ૧૩. ટાલે દાહ તૃષા હરે, ગાલે મમતા-૫ બ્રહરી ભાવવૈરાગી, તા ભળે નિઃશ૪. ૧૪, રાગ-ભુજ ગમ-વિષહરન, ધારા માત્ર વિવેક, ભવ– વન-મૂલ-ઉચ્છેદકું, લિસે યાકી ટેક. ૧૫ વિ જો તીજો નયન, અંતર-ભાવ-પ્રાથ; કરા બંધ સખ પરિહરી, એક વિવેક-અભ્યાસ. ૧૬, પ્રથમ પુષ્કરાવતર્ક, ખષત હરષ વિશાલ, દ્વેષ હુતાશ બુઝાઈએ, ચિંતા-જાલ જ ટાલ, ૧૭. કનકે વશ ભવવાસના, હવે વેશ્યા ધૃત ? મુનિભી જીનકે વશમયે હાવભાવ અવધૂત, ૧૮. જબલે ભવકી વાસના, લગે માહ નિદાન; તમલે રૂચે ન લેકકું, નિમાઁમ ભાવ-પ્રધાન. ૧૯. વિષમ તાપ સવ-વાસના, ત્રિવિધ દોષકા જોર; પ્રગટ યાડી પ્રખળતા, કાથ કષાયે ધાર. ૨૦. તાતે દુષ્ટ દાયકે, દેદે હિત નિજ ચિત્ત, ધરા એહ શુભ ભાવના, સહજ ભાવમ મિત્ત! ૨૧ સિદ્ધ ઔષધિ ઇક ક્ષમા, તાકો કરો પ્રયોગ; જ્યું મિટિ જાયે માહઘર, વિષમ ક્રોધ વર રાગ, ૨૨ ચેતનકુ કામલ લલિત, ચિાનદમય તે; સૂક સ

Page #1217

ગાતમ આરાધના આત્મમાધ
in
મેલી. ૩૪
જીરાત હૈ, કોષ લૂકતે તેહ ૨૩ ક્ષમા સાર–ચંદન-સે, સૌંચા ચિત્ત પવિત્ત, તૅમા— વેલ-માપ તલે, હે લડે! સુખ મિત્ત! ૨૪ ચાઢા ભાસે શમ વધુ, ક્ષમા સહજમ એ; કોષ ચેપ યુ કરી કરે, સે અપનો અલ સાર? ૨૫ દેત ખેઃ-વર્જિત ક્ષમા, ખેત-રહિત સુખરાજ; ઇનમેં ૢિ સ ંદેહ કછુ, કારન સરિખે! કાજ. ૨૬ પુરતુ ગલ' શિખર ચાયે, ગુરૂકુ ભી લઘુ રૂપ; કહે તિહાં અચરજ કિશ્યા ?, કથન જ્ઞાન-મન્નુરૂપ ૨૭ આઢ શિખર ગિરિરાજ કે, ઠામે વિમલાલે ક; તે પ્રકાશ સુખ યું લહે?; વિષમ— માન-વશ લાક. ૨૮ માન મહીધર છેત તું, કર મૃદુતા-પનિ-ઘાત; ચું સુખ માશ્ સરલતા, ઢાવે ચિત વિખ્યાત. ર૯ મૃદુતા કમલ ક્રમલશે.. –સાર અઢાર, શ્વેતૃત હું ઇક પલકમ', જિ એક અપાર, ૩૦ વિકસિત માયા-વેલિ શિર, ભવ-અટવીકે ખીચ; સાથત કે નિત મૂડ ન, નયન જ્ઞાનકે મીચ. ૩૧ કોમલતા માહિર અમૃત, કરત વર્ક ગતિ ચાર; માયા સપિણી જગ સે, થસે સકલ ગુણ સાર. ૩૨ તાકે નિગ્રહ કનક, કરા યું. ચિત્ત જિંચાર, સમગ્ન ઋજુના જાગુટ્ટી, પાઠસિદ્ધ નિષાર; ૩૩ શ -મહાતરૂ શિર ચઢી, મઢી જવુ. તૃષ્ણા-વેલિ, ખેઃ-કુસુમ વિકસ્રિત ભઇ, લે દુ:ખાતુ આગર સબહી દોષા, થુન-ધના મા ચાર; વ્યસન-વેલિકો તો, લેશ—પાસ ચિહું ઓર. ૩૫ લેાભ-મેધ ઉન્નત ભયે, પાપ-૫૪ બહુ હત; ધમ-હસ તિ નહું, ચાહે ન જ્ઞાન ઉદ્યોત ૩૬ ઉ સ્વયં ભુરમનો, જે નર પાવે પાર; સાલી દ્યાન્ન-સમુદ્રકા, તડે ન મધ્ય પ્રચાર. ૩૭ મન-સષ અગન્તિકુ', તાકે ચેષ નિમિત્ત, નિતુ સેવે જિનિ સે ક્રિચા, નિજ જય જતિ મિત્ત ! ૩૮ ચા લાલચમ તું ફીર, ચિતે તું હમાલ; તા લાલચ મિટિ જાત ઘટ, પ્રર્ટ સુખ ગરાળ, ૩૯ ધન માનત ગિરિ-મૃત્તિકા, ક્િત મૂઢ દુન; અખય ખાને જ્ઞાનકા, લખે ન સુખનિદાન, ૪૦ હાત ન વિજ્ય કષાયકા, બિન ઈંદ્રિય વંશ ચીન, તાતે ઇંદ્રિય વસ કરે, : સધુ સહજ ગુણ-ગ્રીન, ૪૧ આપ ક્રુજ ૫૬ સુખ હરે, ધરે ન કાચું પ્રીતિ; ઇંદ્રિય દુજન પરિ કહે, હે ન ધમ ન નીતિ. ૪૨ અથવા દુજનયે જીરે, પદ્ધ પક્ષન દુઃખકાર ઇક્રિમ, દુષ્ટ ન દેતુ હૈ, ઈહ્રભવ દુઃખ ઈકવાર. ૪૩, નયન ફ્રસ જન્તુ તનુ લગે, હે દ્રષ્ટિ-વિષ સાપ, તિનકુંભી પાપી વિષે, સુરે કરે સ`તાપ. ૪૪. ઇચ્છાચારી વિષયમે', ફિસ્તે ઈન્દ્રિય-ગ્રામ; વય કીરે ગમે ધરી, સત્ર જ્ઞાન પરિણામ. ૪૫. દન્મારઞગામી ત્રસ, ઈંદ્રિય અપä તુ'ગ; ખેચી નરક-આરયમે, લેઈ જાય. નિજ સગ. ૪૬. જૈ નજીક શ્રમ રહિત, આપહીમે. સુખરાજ બાષત હૈ તા કરન, ભાષ ભરકે કાજ, ૪૭. અતરંગ રિપુ કટક ભટ, સેનાની બાવતા ઇષિ ઋણુી. હરત હૈ, શ્રુત-ખલ ખતુલ મનત. ૪૮. અનિયત સ્ ́ચલ કારણુ હય, પદ પ્રવાતું રજપૂર્; આશા છેદક કરતુ કે તત્વષ્ટિ-બલ દૂર. ૪૭. પગા બાજી પદ્રિય કરી, કામ સુસઢ જગ જીતિ, સબકે શીર પદ હેતુ હે, ગણે ન કાચું ભીતિ. ૫૦ વીર પંચ ઈંદ્રિય ગ્રહી, કામ નૃપતિ બલવત; કરે ન સંખ્યા પૂરણી, સુભટ સેણીકા તંત. ૫૧. દુ:ખ સતિ સુખ વિષયા, ક્રમ વ્યાધિ પ્રતિા; તાક મન્મથ

Page #1218

અમ કે, શત જગત ખકાર. ૫૨. ગે કામકે સુખ શિને, માય વિષય ભીખ; મજ રાજ પાવત નહિ, હગી ન સાગ-શીખ. ૫. અપમાન પવિ-૧, 1 મહ શકયુ નાની આતમ-પદ , ચિદાનંદ જર૫ ૨, ૫૪, ન કે કાજ વિચામું, અમલા એક પધાન સે ચાહત હે જ્ઞાન ય, કે કામ અમાન. ૫૫. આર બ્રાંતિ મિટિ જાત છે. પ્રકટત સન-ઉદ્યોત, જ્ઞાની કભિ વિષય-જમ, દિશા મોહ સમ હોત. ૫. હને આપ વિલાસ કરિ, જાડકુ ભી સાચ; ઈજા પર કામની, તાસું તે મત ચ. ૫૭. હસિત ફલ પહલવ અધર, કુચ ફળ કઠિન વિણા પ્રિયા દેખી મત થાય છે, જા વિટિ રસાક. ૫૮. સમ–મતિ કે કામિની, ભાજન મત પૂરી ખકામ-કીટ આકુલ સદા, પરિહર સુનિ ગુરૂ-શીખ. ૫૯ વિષય તજે સબ તજે, પાતક કોષ વિતાન, જલધિ તરત, નવિ કયું તરે. તરિની ગલગ સમાન? ૬૦. ચાટે નિજ લાલ મિલિત, શક હા હું બધાન, તે વિષય મેં, જા નિજ કૃચિ અનુમાન ૬૧. ભૂષને બત બનાવત, દન ચરચત દેહ વંસત આપ હી આપક, જડ ધરિ પુદગલ નેહ ૬૨. મન કે જય કિ, ઇન્દ્રિય જન–સુખ હતા તને મન-જય કથન, કરે વિચાર-હોત. ૬૩. વિષય- ગ્રામી સીમમે, ઇરછાયારી આરંત; જિન-વાણ–અંકુશ કરી, મન-ગજ વશ કરે સંત. ૨૪. એક ભાવ-મન પીનk, ઠ ક થકાર યાત પવનહિતે અધિક, છાત ચિનક થાર, ૬જામેં ર ત હિમેં, વિએ કરિ ચિત્તચાપ,
અનિષ્ટ ન વિષયક, યૂ. નિપય નિકા. ૬૬ કેવલ તમે કમકે, લગ-૩ બંધ, પરમે નિજ અભિમાન પરિ, કયા કિરત? હ ! ૬૭ જેસે ઉના કસિતમે, ભાવ થતુ હૈ સાર; તે મત્રી પ્રમુખ મેં, ચિત્ત કરિ હરિ સુવિચાર. ૧૮. બાહેર બહરી કહા ફિર, આપ મેં હિત દેખ પ્રગ—ણા સમ વિષયક, સુખ સબજાતિ ઉવેખ. ૨૯ પ્રિય અનિય બહાર નિજ, રૂચિ સાચે નાહિ; અંગજ ૧૯૯૧ સત ભયે, યૂરિક નહિ કહિ. ૭૦. હેવત સુખ નૃપ ૨ક કું, નોબત સુનત સમાન ઈક લોગે ઇક નહિ , મા ચિત્ત શલિમાન. ૭૧. જાવકો સુખ સ ક ભવ, કુત્રિમ જિસે કપ રજત જે જન મુબલકું, અજિત શાન-અંકુશ ૭૨. ગુન સમાર ન વાકે, વાસના નિમિત્ત માને સામે સુત અધિક; કેરિત કે હિન ચિત્ત. હa. મન-કત મમતા જ છે, નહિ થતુ-પાલ; નહિ તે વસ્તુ બિક, થે, કયું મમતા મિટિ જાય ?. ૭૪. જન જનકી રૂચ મિક્સ , ભજન કૂર પૂ છે ગવંતનું છે , ક૨ભ કરે સે કર. ૭૫. કરા હસે ૫ એચ. હસે કરવું ભૂ ઉદાસીનતા ભિનું નહિ, તેનું પતિ ૨૫ ૭૬. પરમે રિએ પ૨ રૂચિ, નિજ રૂચ નિજ ગુણ માંહિ ખેલે પ્રભુ અન દાન, ધરિ સમતા ગલે માંહિ. ૭૭. માયા ખય જ કે કો, જહાં
બહિદ વિસ્તાર સાની કહેવત કહો, તહાં શેકકો ચાર ૭૮. શોચત નહિ અનિત્યમતિ, વત માહ મહાન ભાડેભી ચત અગે, ધરત નિત્ય અબિમાન. ૭૯ ફૂટ વાસના મહિલા છે. આ શા-નરિતાન; તા; શબમનિ, કર હરિ બાપ-કુપાન. ૮૦. જનની જ ધાવડી, માયા-૨ની પર ાન-મન-આલેખતે, વા ડીજે દર ૮૧,

Page #1219

અંતિમ આરાધના આત્મબેક
૧૧૫૩ ઉદાસીનતા મત હુઈ, અધ્યામ-દસ-પ દેખે નહિ કછુ બોર જબ, તબ દેખે નિજરૂપ. ૨. અમે કરી નિ:સંતા, સંમતા સેવત જે મે પમ આન-૨, સત્ય–ગમે તે હુ ૮૩. ૪જ હી જનિત અસંગતા, ઈડ ભાવકે સુખ દેત; દ ભ હિત નિઃસંગના, કેન કર મુખ છે૮. મત હે સંગ નિ વરકું. એમ ૫ ગતિ પાઈ તકા સતા-હંગ પુનિ, કેની કવો ન જાય. ૮૫ તિસા વિ વલિ ઘન વિષય છુપર બહુ ઓર ભી ન ભયંકર ખેદ જ લ, ભવસાગર ચિહું ઓર ૮૬. ચાહે તાકે પાર તે. રાજ કર એ મન ના શીલ અંબ દ્રા પાટી એ, સહક આહાર અનાઉ ૮૭ કુઆ-ચ જ થમ ગ ૨, કેિ માલિમ ગામ અબ્રામ બ ચલે, સંયમ પવન પ્રમાણ ૮૮, યેગી જ બહુ તપ કર, ખઈ રે તપાત ઉદ સીનતા બિન ભરામ, હનિ સેમિ જાન. ૮૬ છુટે ભરકે જાલ, જિ. નહિ તપ કરે લોક સભી મેહે કહુકું, દેત જન મક શક. ૦૦ વિષય ઉપદ્રવ સબ મિટ, હેવત સુખ સંતોષક તતે ષિતીત છે. દેત શાંત ૨ પથ ૯૧ મિનુ લાલચ બશ હેત કે વસ બાત યહ સાચા યાતે કર નિરીકે, અગે સ મ નિ નાચ ૯૨ દે પરીમલ સમતા લતા, વચન અને ચાર ચાર નિત્ય વેરિભી નિ હો વસે, શાહપ્રેમ મહકાર ૯૩ મેના ખસ મેહ, છો ખે પ્રબુદ્ધ બા બલિ ઈ લેઈ કે, આ માતા અતર શહ. ૯૬ કવિ-મુખ કરિપત અમૃતકે,
મેં મુઝન કેહિ એ એક સમતા સુધા. અતિ ધરિ શિવપદ માહિ ૫ યોગ ગ્રંથ જ નહિ મળે, મન કી મેરૂ મથાનસમતા અમૃ1 પાઈકે, હે અનુભવ રસ જાન ૯૬ ઉર ન મતિ પુરુષ છે, સમતા નિધિ શુભ વેષ; રત તાકું કોલકી ધું, આ ૫ કબ શેષ ૯૭ યુદ્ધ ૧ શ્રતને ધરિ. નય કર મકે ત્યાન; પ્રથમ કરે જે
સે, ઉમય જ ન બ ૯૮ ક્રિય - મઠ જીડી ક્રિયા, કરે ન થપે જ્ઞાન ક્રિયા- ભ્રષ્ટ એક જ્ઞાન મતિ, હદે કેવા અસાન. ૯૯ તે તેનું રિ શિવ. જે નિજ બલ અનુસાર પિગ રૂચિ મારા રહે, સે શિવ સાધન હાર. ૧૦૦ નિવૃત્તિ લલનાકું સહજ, અવરજકારી કેવું? જે નર યાનું રૂચત છે. યાકું દેખે સે. ૧૦૧ મન પારદ મર્શિત oથે, સમતા ઔષધ આઈ; અહજ વેજ રસ પર મૂનસેવન સિદ્ધિ કમાઈ ૧૦૨ બહુત ગ્રંથ નય દેખકે, મહા પુરૂષ કુન સ ૨; વિજયસિંહ સૂરિ કા એ. જમના-શતક ઉદાર ૧૦૨ ભારત જવું તત્વ મન, હું સમતા-રસ-લીન; ધું પગટે તુજ સહજ સુખ, અનુ મ–મ« અડીન. ૧૦૬ કવિ જશવિજય સુશિખ એ, આ છે આપ દે; તામ્ય-શતક ઉદ્ધાર કરી, માવજય મન હે. ૧૦૫
ઉપાધ્યાય શ્રી કેશવજયજી કૃત
- ૩ સમાધિ તંત્ર દાધક શતક દેહા-અમારી માગવી મા ૨ , પમી જિન જગ-બધુ કેવળ આતમ-બાલક, ક૨થે સહ પ્રબંધ, ૧. કેવળ આતમ-બે હ, પરમારથ શિ–પંથ; તમે જિનકું મગનતા, સેઈ આવ-નિગ્રંથ. ૨. લેગ જ્ઞાન ભાલકે બાહ્ય જ્ઞાનક્રિીમતિ ભેગે

Page #1220

જન સન્મિત્ર અનુભવ જિ , મગન-ભાવ કી ઔર. ૨ આતમ-નાને મગન એ, સો સબ પુદગલ ખે ઈંદ્રજાલ કરિ લેખ, મિલે ન તિહાં મન-એ, ૪. જ્ઞાન બિના યવહાર, ઝા બનાવત નામ? રત્ન છે કોક કાચ, ખત છાય કાર. ૫. એ સાચું ધ્યાન યચે વિષય ન કોઈ ના માચે મુગતિ–રસ, “આતમ-જ્ઞાની ઈ. ૨. બહિર અંતર પરમ એ, આતમ-પરિણતિ તીના દેહાદ આતમ-મ૨મ, બહિરાતમ બહુ દીન ૭. ચિત્તલ આતમ-ભરમ, અંતર આતમ ખેલ અતિ નિમલ પરમાતમા, નહિ કેમકે મેલ. ૮. નાદિક દેખકે, આતમ-જ્ઞાને હીન; ઈદ્રિય બલ બહિરાતમા, અહંકાર મન હીન અલખ નિરંજન અક ગતિ, વ્યાપી જો શરીર ૧ખ સુઝાને આતમા, ખીર લીન નું નીર. ૧૦. અરિ મિત્રાદિક કપના, દેહાતમ અભિમાન; નિજ પર તનુ બંધ મતિ, તાકો હોત નિદાન, ૧૧. હાહક આતમ-જમેં, કપે નિજ પર ભાવ, આતમજ્ઞાની જગ કહે, કલા શુદ્ધ હવભાવ ૧૨ સ્વ પર વિષે વાસના, હેત અવિવાર તાને બાહરી વિક૫મય ભરમ-જાલ અંધકૃપ. ૧૦ પગતિ કહપના, દેહાતમ-જમ સુલ તક જ સંપતિ કહે, હાહા મોહ પ્રતિકૂલ, ૧૪. યા જન્મતિ અબ છાંકિ રે, દેખે અંત૨- દોષ, મોહ-ષિ જે હિએ, પ્રગટે નિજ-મુ-સહિ. ૧૫. રૂપાદિક દેખ, કહન મહાવન હર ઈદ્રિય વૈદિક બલે, એ સબ ટાટ. ૧૬. પર૫ત આતમ દ્રવ્યકં, કહન સુન ન કર નહિ; ચિદાનંદ-ધન ખેતી, નિજ૫ તે નિજ માંહિ. ૧૭ ગ્રહણ આખ્ય શકે નહિ. શ્રવા ન પડે છે. જા સવવભાવને, વાર-પ્રકાશક તે, ૧૮. પિકે બમ સીપમેં આવું જ કર પ્રયાસ, દેવાતમ-મતે ભયે, ત્યું તુજ ફૂટ અભ્યાસ. ૧૯. મિટે ૨જત-જમ સીપ, જન-પ્રવૃતિ જિમ નહિં, ન મેં આતમ-મ મિટે, ત્યુ કિમરિ. ૨૦. ફિર અને કંઠમત, ચામીકરકે ન્યાય, જ્ઞાન-પ્રકાશે સુગતિ તુજ, સહજ સિટિ નિરૂપાય. ૨૧. યા બિન તું સૂતે સદા, ચગે જાગે જેણે ૧૫
અતિક્રિય તુજ તે, કઈ શકે કહે કે ૨૨ દેખે ભાગે એર કરે, જ્ઞાની અહિ અચરજ સવારે મહારણું, નિશ્ચમેં ફિર યંભ. ૨૪ જગ જાણે ઉન્મત્ત , એ જ જગ અંધ રાનીનું જગમેં રહા હું નહિ કોઈ સંબધ. ૨૪. યા પર અંહિ જ્ઞાની, વ્યવહાર જ કહાઈ નિલિંપ તુજ રૂપમેં, ઢિયા ભાવ ન સુહાઈ ૨૫. હું બહિતમ છે કે, અંતર-આતમ હેઈ, પરમાતમ મતિ ભાવિએ, જિહાં વિકલ્પ ન કેઈ ૨૬, સેમેયા દ્રઢ વાસના, પરમાતમ ૫૪ હેત; ઈલિકા જમરી યાન મતિ, જિન-મતિ જિન ૫૪ દેત. ૨૭. ભારે ભય ૫૦ સેઈ છે, જિહાં જઠકે વિશ્વાસ; જિનસૂ એ કરતે ફિર, સેઈ અભય પદ તા. ૨૮. ઈદ્રિય–વૃત્તિ-નિરાધ કરી, જે ખિનું ગણિત વિભાવ, દેખે અંતર આતમા, સો પરમાતમ–ભાવ. ૨૯, રેતાદિક તે ભિન્ન મેં, મેથે. ત્યારે તે પરમાતમ-પથ-દીપિકા, થર ભાવના છે હુ ૩૦. ક્રિયા કભી નહ કહે, ભેદ-કાનસુખવંત યામિન બહુવિધિ તપ કર, તેમિ નહિ ભવસંત. ૧. અભિનિવેશ પાગલ વિષય, રાનીનું કહી દેતા ગુણક મી મદ મિટ ગયે, પ્રકટત સહજ હોત. ૩૨. ધમ
માહિક જી મિટે, પ્રાત કમ-સન્યાસ તે કપિત ભવ-ભામે, કયું નહિ હાલ

Page #1221

અંતિમ આરાધના માત્મમાધ
૧૫૫
ઉદાસ ? ૩૩. રવજી અવિદ્યા-જનિત અહિ, મિટે ? કે જ્ઞાન; માતમન્નાને હું મિટે, ભાલ-બેષ નિદાન. ૩૪. થમ અરૂપી દ્રશ્યકે, નહિ રૂપી પર હેત; અપમ ગુન ચે નહીં, યું જ્ઞાની મિલ દેત. ૩૫. નૈગમ નયકી કલ્પના, શ્રપરમ—ભાવ વિશેષરૃપમ લાગે. મગનતા, સ્મૃતિ વિશુદ્ધ નયરેખ. ૩૬. રાગાદિક જળ પશ્તિરી, કરે સહજ જીણુ ખેજક ઘટમે ભી પ્રગટે તદા, ચિત્તાની માજ ૩૭. શઞાદિક પરિણામ-શ્રુત, મહિ અન"ત "સાર, તેહિજ શગાદિક હિત, જાને પરમ પદ સાર, ૩૮ ભવ પ્રપંગ મન જાડાકી, માજી જાડી મૂળ; ચાર પાંચ દિન ખુશ લગે, અંત મૂકી પૂ. મહ આઝુરી જાત મન, તામે' મુગ મત હો; યામેં જે મુનિ નહિ પરે, તાકુ અસુખ ન કેä. ૪૦. જન્મ નિજ મન સન્મુખ હુએ, ચિડૈ ન પ૨ ગુણ દેષ; તબ બહુરાઈ લગાઈએ, જ્ઞાન ધ્યાન રસ પે.ષ. ૪૧ અઢડકાર પરમે ધરત, ન લહે નિજ ગુણ ધ; ઋતુ'જ્ઞાન નિજ મ્રુત્યુ લગે, છૂટે પરિહ સબધ. ૪ર અથ ત્રિલિંગી પદ લહે, સા નિહ માતરૂપ; તે પણ કરી કર્યુ. પાઇએ ? અનુભવ-ગમ્ય સ્વરૂપ. ૪૩ [દિસિ ાખી નિષે ડગ ભરે, નય પ્રમાણુ પ ક્રોઢિ; મગ ચઢે શિવપુર લગે, મનુભવ આતમ જો]િ ૪૪ આતમ-ગુણુ અનુભવતભી, વૈતાહિકતે ભિન્ન; ભૂતે વિભ્રમ-વાસના, જોરે ફિરે ન ખન્ન ૪૫ રૂખે સે ચેતન નહિં, ચેતન નાહિં દિખાય; રાષ તેષ કનસું કરે ? આપદ્ધિ માધ મુાય. ૪૬ ત્યાગ ગ્રહણ માહિર કરે, મૂઢ કુશલ અંતરંગ; ખાહિર મંતર સિદ્ધ, નહિ ત્યાગ અરૂ ચગ. ૪૭ આત્મજ્ઞાને મન ધરે, વચન-ય-તિ છે; તે પ્રકટે શુભ વાસના, ગુણુ અનુભવકી જોઢ, ૪૮ ચેગાર ભીકુ અસુખ, અંતર બાહિર સુખ; સિદ્ધચૈઞક સુખ છે, અંતર બાહિર કુ:ખ, ૪૯ સે કહીએ સે પૂછીએ, તામે પક્ષ્યિ રખ; યાતે મિટે ભાવતા, આષરૂપ હુઇ ચંગ. ૫૦નહિ કછુ ઇંદ્રિય વિષયમે ચૈતન તિકાર, તાલી જન તામે રમે, અધ માહ-અધાર. ૫૧ મૂઢાતમશું તે પ્રખલ, મેહે wilā શુદ્ધિ, જાગત હૈ મમતા ભરે, પુદ્ગલમે નિજ બુદ્ધિ પર તાકુ આપન-શ્રમ અલ, જા નહિ શુભ ચેગ; શ્રાપ આપ મૂઝવે, નિશ્ચય અનુભવ ભાગ ૫૩ ૫શ્નો ક્રિસ્ચે બુઝાવના ? તુ પર-ગ્રહણ ન વાગ, ચાહે જેમ ખુઝને; એ નહિ તુરુ ગુણ ભાગ, ૫૪ જખàાં પ્રાની નિજ મતે, ગ્રહે વચન મન જાય; તમàાં હિ સસાર ચિર, લેડ-જ્ઞાન મિટિ જાય. ૫૫ સૂક્ષ્મ ઘન જીરન નવે, યુ કરે ત્યું દે; તાતે બુધ માને નહિ, અપની પરિણતિ તે ૫૬ [હાનિ વૃદ્ધિ ઉજવલ મલિન, જયુ કરે સુ ઉંડ; તાતે ખુષ માને નહી, અપની પરિણતિ તેહ,] ૫૭ જૈસે નાથ ન આપકો, હેત વકો નાથ; તેસે તનુકે નાતે, ચૈતન અચલ અનાથ, ૫૮ જંગમ જંગ થાવર પરે, જાક ભસે નિત્ત; સેા ચાખે સમતા સુધા, અવર નહિ જ-ચિત્ત, પઢ઼ મુગતિ દૂર તાર્ક નહિ, જાકું સ્થિર મતેષ; કર મુગતિ તાક્ સદા, જાકૂ વિતિ-પેષ; ૬૦ દાત વચન મન ચપલા, જનકે સગ નિમિત્ત; જના ગી હાવે નહિ, તાતે મુનિ જગ-મિત્ત ૬૧. લાસ નગર વનકે વિષે માને દુવિધ સ્ત્રબુદ્ધ, ખાતમ-ની' વસતિ, કેવલ અતિમ શુદ્ધ. ૬૨. આપ-ભાવના દેહમ, દેઢાંતર ગતિ ત, શાપતિ એ આપી, સા વિદે' પદ હેત,

Page #1222

૧૧૫
સજ્જન સિ ૬૩. વિ શિવપક્ષ આ પ, પદ્ધિ સન્મુખ કેય; તાન ગુરૂ હૈ આતમા, અપના એર ન કે.ઈ. ૬૪. સેવત કે નિજ ભાવમે, જાગે તે ચંહુવા, સુતે આનમ-સામે,સદા ૨૧૩ પાત્ર ૨. ૬૫. અંતર ચેતન દેખકે, મહિર કેડ સ્વભા; તાકે અતજ્ઞનતે, હેઈ અચવ દ્રઢ ભાવ. ૬૬. જાસે માતજ્ઞાન ૨, જબ ઉન્મત્ત સમાન; અંગે દ્રઢ અભ્યા તે, પથ્થર તૃણ અનુમાન. ૬૭. ભિન્ન દૈહતે સાવિયે, હ્યુ. આપહીમે આપ; ગુપ્ત હીમે” નહિ હુવે, દેહાતમ-ભ્રમ-તાપ. ૬૮ પુણ્ય પ થત અત્રત મુગત દેઉ કે ત્યાગ, અવૃત પરંગત ભી ચજે, ત તે રિ શિવ-રાગ ૬૯ પરત્વ–પ્રાપ્તિ ભંગે, ગત શૠિત્રત કેડિ; સમ-ભાવ-હતિ પાકે, ગત્ત ભી ઇનમે &િ.૭૦ દહન સમે યુ તૃણુ હે, સુ” થત અગત છે; ક્રિયા શક્તિ ઇનએ નહિં, યાં અતિ નિશ્ચય શેઢે ૭૧ વ્રત ગુજુ ભારત ઋતિ, તિ જ્ઞાન ગુન કે ઈ; પરમાતમકે જ્ઞાનતે, પરમ-આતમાં ઈ ૭૨ વિન જૈતુ માશ્રિત રહે, ભવ । કણુ દે; તાત ભવ છેકે નહિ, લિંગ-પક્ષ-લ જે ૭૩. જાત દે શ્રિત રહે, બક કાણું દેહ; તાતે' મત્ર કેકે નાત, જાતિ-ક્ષત જે ૭૪. અતિ સ્પ્રિંગકે પક્ષને ઝિંકુ હૈ દ્રઢ રાગ; માહુ-જાલમેં સે રે, ન કહે શિવ-સુખ ભાગ ૭ હિંગ દ્રવ્ય ગુન આદરે, નિશ્ચય મુખ બહાર; બાહ્ય લિંગ હુંઠ નય મતિ કરે મુદ્દે વિચર, ૭૬, ભાવ લિંગ જા 1' લયે, સિદ્ધા પનસ ભે; તતે આતમકુ નહિં, લિંગ ન જાતિ ન વેદ. ૭૭. ૫ગુ દ્રષ્ટિ યું “ધર્મ', દ્રષ્ટિ-ભેદ નહુ દેત; આતમ-દ્રષ્ટિ શરીરને હું ન ૫૨ ગુન હત. ૦૮, ૨૨ન વિકલતાહિક દશ, ભ્રમ માને થહું; નિશ્ચય નયમે દોષ-ક્ષય, વિના સદા બ્રમા ૨૨ ૭૯ કે નહિં બહિરાતમાં, જાગતલી પદ્ધિ થા છૂટે ભવચે અનુભવી, સુપન-યિક નિગ્રંથ.૮૦ પી પાર કહા પાવના ?, બિટયા ન મનકા ચાક યું કે હુકે એક્, ધરતી કાસ હજાર ૮૧. જિહાં યુદ્ધ વિર પુરૂષી, તિહાં રૂચિ તિહાં મન દીન; આતમ-મતિ ખાતમ-રૂચિ, હુ કેન આધીન ? ૮૨. સેવત ૫૨મ પરમાતમા, તકે વિક તસ રૂ૫૬ તિયાં એવત ચેતકુ, હાલત તિ--રૂ. ૮૩. આપ આપમ સ્થિત હુએ, તથ' અગ્નિ-ઉદ્યોત; સેવત આપહિ મા, હું પૃભાતમ હોત. ૮૪. અહિ પ૨મ દ ભાવિધ, વચન ભગાચર ભાર; સહજ ચેતિ તે પાયે, ફિર નહિ ભવ અવતાર. ૮૫. જ્ઞાની કુ દુઃખ થ્રુ નહિં, ગ્રહજ સિદ્ધ નિર્વાણુ સુખ પ્રકાશ અ લવ ાએ, બહુિ ઠાર કલ્પન્નુ ૮૬, સુપન-દૃષ્ટિ સૂખ-નાશત, જ્યું દુ:ખ ન લડે લા; જાગર દૃષ્ટ વિનમે, ત્યું મુકુ હું શાક. ૮૭. સુખ-માવિત દુઃખ પાયકે, ાય તે જ ગજ્ઞાન; ન રહે સે મહુ તામ", કોમલ ફૂલ સમાન. ૮૮ ૬ઃખ-પરિતાપે નવિ ગલે, દુ:ખ--ભાવિત મુનિ-જ્ઞાન; ૧ ગઢે નવ દઢુનમે, ચનર્ક અનુમાન. ૮૯. તાતે' દુ:ખસું લત્રિએ, આપ શક્તિ અનુસાર, તે દહ૧૨ દુઈ ઉલ્લકે, જ્ઞાન ચરણ આચાર. ૯૦. નમે ઊરત સુમત જવું, ગેને ન બન-પડ્ડા, પ્રભુ-રજકે હેત હ્યું, જ્ઞાની અસુખ-પ્રચાર. ૯૧. વ્યાપારી વ્યાપારમેં, સુખ કવિ માને દુઃખ, ક્રિયા-કષ્ટ સુખમે ગિને, હું વર્જીત મુનિ-મુખ્ય. ૯૨. ક્રિયા રામ મળ્યાસ હૈ, કુલ તે જ્ઞાન મથક ઉનકે સાની જે, એક-મુતિ અનિયલ ૯૦ મા થાય ચાલ, શવિધ યુગ

ܘ

Page #1223

અંતિમ આરાધના આત્મમા
૧૫૭
સાર; ઈચ્છા નિજ શકતે કરી, વિકલ ચૈત્ર વ્યવહાર, ૯૬. શાન-યાગ સુન-ઠાણુક, પૂરન વિધિ આચાર, પદ અંતીત અનુભવ કહ્યો, ચાગ તૃતીય વિચાર. ૯૫. હે યથા - મદ યે ગમે, ગ્રહે સકલ નય સારૂં ભાવ-જૈતા સા લહે, વડે ન મિથ્યાચાર, ૯૬. મારગ-અનુલારી ક્રિયા, છેતે સા મતિંઠીત; કટ-ક્રિયા-મા જગ ડગે, સેલી ભવજલ મીન. ૯૭. નિજ નિજ મતમેં જે પરે, નયાદી બહુ રળ, ઉદાસીનતા પરિણમે, જ્ઞાની કુ. સરવ"ગ ૯૮ રાઉં ? તિહાં કે પર, દેખનમે દુઃખ નાંહું; ઉદાસીનતા સુખ સદન, પર પ્રવૃત્તિ દુઃખ છાતિ ૯૯ દાસીનતા રલત, સમતારસકુલ ચાખ, પરપેખનમે' મત પરે, નિજ ગુરમૈિં રાખ. ૧૦૦. ઉદસીનતા જ્ઞાન-કુલ, પર–પ્રવૃત્તિ ૐ માહ, શુભ જાનેા સા આદર, ઉદંત ચેક-પરા ૧૦૧, દેધક શતર્ક ઉ, તંત્ર ક્ષમાધિ વિચાર, ધરે એહ બુધ ! કઠતું, ભાવ-નકા હાર, ૧૦૨. જ્ઞાન વિમાન ચારિત્ર પવિ, નંદન સહુ સમા ; મુનિ સુરપતિ સમતા થચી, રંગે રમે ઞઞાધિ ૧૦૩. કવિ જશાવજયે એ રમ્યા, દેધક શતક-નમણુક એહ લાવ જે મન કરે, સા પાવે કલ્યાણ ૧૦૪ શ્રી પુણ્ય પ્રકાશનું સ્તવન
દોહા-સકલ સિં યક સદા, ચેત્રંચે જિનરાય; સદ્ગુરૂ ાઈમની સસ્થતી, પ્રેમે પ્રખું પાય. ૧. ત્રિભુવન પતિ ત્રશલા તશે, નદન ગુન્નુ ગ ́ભીર, શાસન નાયક જગ જા વર્લ્ડ માન વા વીર. ૨. એક દિન વીર જશુંને, ચણે કરી પ્રણામ, વિક જીવના હિત ભણી, પૂછે ગૌતમ સ્વામ. ૩. મુક્તિ માગ માધીએ, કહે (કણુ પરે અહિં ત; સુધા સરસ તવ ચન રસ, ભખે શ્રી ભગવત, ૪. મચાર આઇએ, મત ધરીએ ગુરૂ સાખ, જીવ ખમાવેશ સયજ્ઞ જે,નિ ચે રાશી લાખ. ૫ વિધિયું નળી વેાસરાવીએ, પાપસ્થાન અઢાર; ચ૨ શરણ નિત્ય અનુસરો, નિૐ દુરત આચાર. ૬. શુભ કર્મણી અનુમા દીએ, ભાવ ભલે મન આણુ; મધુસણ અવસર આદરી, નવપદ જો સુજાણ, ૭. શુભ્ર ગતિ આશાષન તણા, એ છે આ માંધકામ, ચિત્ત માપીને મદ, જેમ પદ્મા ભવ પાર. ૮. ઢાળ ૧ લી માનસણું ચારિત્ર તપ વિજ, એ પાંચે આચાર; એહતા ઇંડ સવ પરભવના, આલાઈએ અતિચાર રે પ્રાણી, જ્ઞાન ત્રણા ગુણખાણી, વીર વધે એમ વાણી રે મા, ૧. એ માંકણી ગુરૂ એળવીએ નહીં ગુરૂ વિનય, કાળે કરી બહુ માન; સૂત્ર અરથ તદુખય કરી સુધ; બીએ વહી ધનર. પ્રા. શા. ૨. જ્ઞાને પગરણ પાટી પેથી, ઠંત્રણી નાકારવાલી; તહ તણી કીધી ખાશાતના, નભક્તિ ન સભાલી રે. પ્રા. જ્ઞા. ૩. ઈત્યાદિક વિપરીતપણાથી જ્ઞાન વિરાવ્યું જે આ ભવ્ પરભવ વળીરે ભવેાલવ, (મચ્છામિદુ તે રે, પ્રા. ના. ૪. પ્રાણી સમાંકત યે શુદ્ધ જાણી વી૨ ૧૮ એમ વાણીરે, પ્રા. સ. જિનવચન થકા ન વેકી, નાવે પ૨મત અભિશાખ; સાધુતણી નિંદા પહિરો, બળ સદેહ મ રાખરે. પ્રા. સા. ૫. મૂપણું છું. પરશસા, ગુણ ૧'તને આદરીએ; ૨૧મીત ધમે કરી સ્થિરતા, ભક્ત પ્રભાવના કરીએરે, પ્રા. સ. ૬. સવ ચૈત્યપ્રાસાદતણા જે, મંત્ર મન àખે; દ્રશ્ય દેવકા જે વિષ્ણુસા યા, વિસ વેસે રૂ . આ. છ ત્યા વિપરીતણાથી, સમર્થિત પડ્યુ. જે. મા

For Private & Personal Use. Only
વ

Page #1224

૧૧૫૮ પણવ વળી જે બબવ મિચ્છામિક તેરે પ્રા. ૨. ૮ પ્રાણી ચરિત્ર હવે ચિત્ત આઈ. વીર, પંચ સમિતિ બણ ગુપ્તિ વિરાણી, આકે પ્રવચનમાય; સાધુ તો પર પરમાદે, અશુદ્ધ વચન મન કાયરે. પ્રા. સા. ૯. શાવકને ધ સામાયિક પિયતમાં મન વાળી; જે જયણ પર્વક એ કે, પ્રવચનમાય ન પાળીર પ્રા. શા. ૧૦. ઈત્યાદિ વિપરીતષપુરી, ચારિત્ર કોળ્યું જેહ; આ ભવ પરભન વળી ભવ, મિશ્રમિક તેહરે પ્રા. ચા. ૧૧ બારે ભેદે તપ નવ કીધે, તે જોગે નિજ શકત; પામે મન વચ કાયા વિ૨જ નવિ રિવીલ ભગતેર પ્રા. ચા. ૧૨. ત૫ વિરજ આચાર એણી પેર, વિવિધ વિરામાં જે આ ભવ પસ્પષ વળી જવ, મિચ્છામિ દુકા તે મા ચાઇ ૧૩. વળીય વિશેષે ચારિત્ર કેરા, અતિચાર આઈએ; વીય જિગર વયગુરુને, પાપ મેલ અવી વાર પ્રાચા. ૧૪.
કાળ ૨ –પૃથ્વી પાણી તેહ, વાયુ વનસ્પતિ, એ પાંચ થાવર કળાએ. ૧. કરી કરસણુ આર , ખેર જે ખેયાં; કુવા તળાવ ખાવીયાએ. ૨. થર આરંભ અનેક, ટાંકા, યાં; મેડી માળ ચણાવી આએ. ૩. લીપણું છું પણ કાજ, એથી પરે પ૨૫ પૃવીકાય, વિરાધીયાર, ૪. ધોયણ નાયણ પાણી, ઝીલણ અ૫કાય, છાતિ પતિ કરી દુહમાએ. ૫. ભાઠીગર કુભાર, લેહ અવનગરા; ભાડભુ જા વિહાલાગશએ. ૬. તાપણુ કશુ કાજવય નિખાણ, રંગણ, રાંધન આવતીએ. ૭ એ પર કમાન પરે પર કેવી તે વાયુ વિરોધીયાએ ૮. વાડી જન આરામ, વાવ વનસ્પતિ, પાન કુલ દળ યુટયાએ. છે પિખ પા પડી શાક; શેકયાં, સુકાવ્યાં, છેલો છું ઘા આથીયાંએ. ૧૦, અળશી ને એર, ઘાણી વાલીને, ઘણા તિરિક પીલી માંએ. ૧૧. ઘાલી કોલું માંહ, પીતી શેલડી; કંદમૂળ ફળ વેચીયાએ. ૧૨. એમ એકેન્દ્રિય છવ, હયા હણવીયા હતાં જે અનુમતિયા એ. ૧. આ ભવ પરભવ જે, વળીય ભજવે; તે મુજ મિચ્છામિર્ક એ ૧૪ મી સરમીયા કીડા, ગાર મંડેલ ઈયળ પુર ને અલસીયાએ ૧૫ વાળા જળે ચુડેલ, વિચલિત રસતણું; વળી અથાણ પ્રમુખનાએ. ૧૬. એમ બેઈદ્રિય જીવ. જે મેં ત્યાં તે મુજ, મિચ્છામિક એ. ૧૭.
પેહી જી વીખ, માંકત મંકોડા; ચાંચડ કીડી કુંથુઆએ ૧૮. ગદહીયાં ધીમેલ, કાનખજુરી આ; ગગડા ધનેરીયાએ. ૧૯ એમ તે ઇંદ્રિય જી, જેહ મેં દુહવ્યાં; તે મુજ મિચ્છામિક એ. ૨૦. માંખી મછર હસ, મસા, પત ગીયા; કંસારી કોલિયાવાએ ૨૧. હીંકણ વિછુ તીડ, ભમરા ભમરીયે; કેતાં બગ ખડમાંકડી એ ૨૨. એમ ચૌદ્રિય
જીવ, જેહ મેં દુહા, તે મુજ મિચ્છામિક એ. ૨૩ જળ માં નાંખી જાળ, જળચર દવ્યાં; વનમાં મગ સંતાપી આએ. ૨૪ પીડયા પંખી જીવ પાડી પાસમ, પોપટ લાયા પાંજર. ૨૫. એમ પંચદ્વિપ જીવ, જે મે દુહવ્યા તે મુજ મિચ્છામિ દુકઇએ ૨૬.
હાળ ૩ જી -૧ લેભ ભય હાસ્યથીજી, બાયાં વચન સત્ય કૂડ કરી ધન પારકાંછ, વીષા જે અદત્તર, જિન, મિચ્છામિ દુકાં આજ, તુમ સાખે મહારાજ રે જિનાજ, દેઈ સારૂ કાજ, જિન છે (મિક આ. ૧૧ એ આંકણી દેવ

Page #1225

અંતિમ વિના આત્મબાદ
૧૧૫e મનુષ તિયચનાંછ, મૈથુન સેવ્યાં જે વિષયા પટ પણે, પણ વિખ્યું દેહ-જિન. ૨. પરિગ્રહની મમતા કરી છે, જે ભવે મેતી આયા જે જિહાં તે તિત રહીછ, કઈ ન આવે સાથ-જિન”. રયાણી ભોજન જે કયા, કીધાં ભય અભય રસના ૨સની લાલચે, પાપ કયી પ્રત્યક્ષર–જિન”. ૪. ગત તા. વિસારીકાંજી, વળી ભાંગ્યા પચ્ચખાણુ, કપટહેતુ કિક્ષિા કરી છે, કીધાં આપ વખાણ ૨-જિન”૫. ત્રણ ટાળે આ દહેજ, આલેયા અતિસાર, શિવગતિ આરાધન વણે, એ પહેલે અવિકાર ૨ જિનજી; મિચ્છામિ દુક્કડ આજ. .
ઢાળ ૪ થી પંચ મહાવ્રત આકરો સાહેલીર, અથવા તમે ગત બાર તે; યથા શક્તિ મત આદરી સાહેલડીરે, પાળે નિરતિચાર તે. ૧. ગત વતીકાં મજાવીએ સા, ઈડ ધરીય વિચાર તે શિવગતિ આગધનત સા., એ બી અધિકાર છે. ૨. છવ સવે ખમાવીએ સ, નિ ચોરાશી લાખ તેમન થય કરી ખામ હા, કોઈશું ઉષ ન શખતે. ૩. સવ મિત્ર કરી ચિંત મા, કોઈ ન જાણે શત્રુ તે શત્ર તેષ એમ પરિહરે સા, કીજે જન્મ પવિત્ર છે. ૪. રશ્મિ અમારી સા, જે ઉપની અપ્રીતિ તે, સજજન કુટુંબ કરી ખામણ સા., એ જિનશાસન રીતિ તે. ૫. ખમીએ ને ખમાવીએ સા., એક જ ધમનું સાર તે શિવગતિ આરાધન તપ સા, એ ત્રીજો અધિકાર છે. ૨. મૃષાવાદ હિંસા થાયી સા, ધમૂ મિથુન તે, માય માન માયા તુ સા., પ્રેમ પશુન્ય તે. ૭ નિંદા કહહ નડીએ સા., કુડે ન જ આળ તે; રતિ અતિ મિયા તને સા, માયાસ જ જાળ તે. ૮. ત્રિવિત્રિવિધ વેરાવિએ સા., પાપાન અઢાર તે શિવગતિ આશષનત સા. એ પો અધિકાર છે. .
વાળ ૫ મી જનમ જરા મણે કી એ, આ સંસાર અસાર તે કય કામ સહ અનુણવે એ, કેઈ ન ખણહાર તે ૧. શ૭ એક અરિહંતનું એ, શg સિત ભગવત તે શરણ થમ શ્રી જૈન છે, કાષ શરણુ વ ત તા, ૨. અવશે માહ સવ પરિી બે, ચાર ચરણ ચિત્ત ધાર તે શિવગતિ આપનત છે, એ પાંચમો અધિકાર તે. છે. આ જય પરશન જે કયાં એ, પાપ કર્મ કઈ લાખ તે આત્મ સામે તે નિંદીએ એ, પકિમિએ સુર સાખ તે. ૪. મિખામતિ વતાવિયાએ, જે ભાખ્યાં ઉત્સવ તે કમતિ પદગ્રહને વશે એ, જે કમામાં સૂત્ર તે. ૫. થયાં હત્યાં જે ઘણએ, બંટી હળ હરિ તે ભવ ભવ મેરી કયાં એક કરતાં છવ સંહાર તે. ૬ પપ કરીને પિષીય એ, જનમ જનમ પરિવાર તે, જનમાંતર પહાત્યા પછી એ, કેઈએ ન દીધી ક્ષાર તે. ૭. આ ભવ પણ જે ય એ, એમ અવિરવું અનેક તો, વિવિધ ત્રિવિધ સરાવીએ, પણ હદય વિવે તે. દાત ના એમ કરીને, પાપ કરા પરિવાર તે, શિવગતિ આરાધન તો એ, એ જો અધિકાર છે. •
કાળ ૬ હી -પન ધન તે નિ મારો, છતાં દી ધામ, દાન શિયળ તપ ભાવના, ટાન્યાં દકૃત કમ'. ૫૦ ૧. શત્રુ નદિ તીર્થની, જે પી જજ અગતે જિનવાર પૂછયા, વળી પણાં પાત્ર. ૫૧, ૨, શતક પાન ખાવીયાં નિ .

Page #1226

૧૧.
સજ્જન સુમિત્ર ચૈત્ય, મધુ ચતુધિ સાચવ્યા, એ સાતે ખેત્ર, ધન૦ ૩. પશ્ચિમણાં સુરે કર્યું અનુ. ક્રુપા દાન; ચધુ સૂર કન્ઝયને, દ્વીધાં બહુ માન. ધન, ૪. ધમ યાજ અનુમતિએ, એમ વારાયા; શિવગતિ આશષનતણે, એ સાતમે અધિકાર. ધન૦ ૫. ભાવ ભલે। મન માણીએ, ચિત્ત આણી ઠામ, સમતા ભાવે ભવિએ, એ આતમરામ. ધન૦ ૬. સુખ દુઃખ ચારણ છાને, કંઇ અર ન હૈય;કમ પાપ જે આચર્યાં, મેળવી એ સેન્ય ધન૦ ૭ સમતા વિણ જે અનુસર, પાણી પુણ્યકાય છાર ઉપર તે દ્વીપણું, ઝાંખર ચિત્રામ, ધન૦ ૮. ભાવભી પરં ભાવીએ, એ ધમને સાર; શત મારા ધનતણે!, એ આઠમે અધિકાર, ધન૦ ૯. ઢાળ છ મી–વે અવસર જાણી, કરી સલેખણુસાર, સણુ મા.િચે, પચ્ચખી ચારે આહા; લલુા સૂત્ર મૂકી, છાડી મમતા મત્ર એ માતમ ખેલે, સમતા જ્ઞાનતરગ, ૧ ગતિ ત્યારે કીધાં, હર અનંત ન્ડિશ', પણ તૃપ્તિન પામ્યા, ૭૧ đ;લચીમા રક; કુલહે એ વળી બળી, મધુસણના પરિણામ; એ થી પામીજે, શિવપદ સુદ ઠામ. ૨. ધન ધનાહિદ્ર, ખધે મેઘકુમાર: અણુસણુ અાપી પામ્યા ભવના પા; શિવ મંદિર જશે, કરી એક અવતાર, આરાધનપુરા, એ નવમા અધિકાર. ૩. દામે અધિકારે, મહુમત્ર નવકાર મનથી નવી મૂકે, શિવસુખ કુલ સહકાર: એહ જપતાં જાગે, દુરત દેષ વિકાર; સુપર એ સમા, ચૌદ પુસ્ત્રના સા૨ ૪. જનમાંતર જાતાં, જે ૫મે નવકાર; તે પાતિક ગાળી, ૫ મે સુર અવતાર; એ નવપદ સરિખે, મત્ર ન કૈંઇ સાર; ઋતુ ભ ને પરખવે, સુખ સત્તિાતાર. ૫. સુ ભીન્ન ભીલડી, શબ્દ રાત્રી થાવ; નવપદ મહુંમાથી, રાજસિંહુ મહાશય, શણી રતનવતી ઐહુ, પામ્યા છે સુરસેગ; એક ભય પછી લેશે, શય વધુ સાગ. ૬. થીતીને એ વી; મત્ર કો તત્કાળ ક્ષણ ફીટીકે, પગટ થઇ કુશળ, શિવકુમરે જોગી, સેવન પુરસે કીધ, એમ શું મત્રે, કાજ ધણના સિદ્ધ. ૭. એ દૃશ અષિકારે વીર જિથેસર ભાવે આરાધન કૈર, વિધિ જેણે ચિત્તમાં ૨૦૦ન્ય; તેણે પાપ પખ ની, ભવ ભય દૂર નાંખ્યા, જિવિનય કરતા, સુમતિ અમૃત રસ ચાગ્યે. ૮.
ઢાળ ૮ મી સિદ્ધાચ ક્રાય કુહિલે, ત્રિશલા માતમદ્ગાર તે; અવનીતલે તમે અવતર્યા એ, કદવા મમ ઉપકાર તે. જયા જિનવીજીએ. ૧ મેં પાધ કર્યાં ઘણા એ, કહેતા ન લહુ પર તે; તુમ ચરણે આવ્યા શ્રી કે, એ તારે તે તાર તા. જ્યે. ર. આશ કરીને આવયા એ, તુમ ચરત્રે મહારાજ તે; અપાન ઉવેખશે છે, તે કેમ રહેંગે લાજ તે ન્યુ. ક. ૩૨મ મલુંજશુ આકરાએ, જન્મ પર જ ર ; હું હું એત્તુથી નએ, છે.ઢવ રદાચળ તા. ન્ય. ૪. કાજ મનાર સુજ ક્ળ્યા એ, નાઠાં દુઃખ દલ તે; તુઠયા જિન લાવીશમા એ, પ્રગટયા પુષ્ત્રાલ તા. જ્યે. ૫ ભવે અને વિનય તુમરો એ, ભાવ વ્યક્તિ તુમ પાય તે દેવ દયા કરી ીજીમેં એ, એવિત્રીજ મુસાય તા. ન્યો. ૬. કાશ કેંદ્ર તરણતારણ સુમતિકાણુ, દુ:ખાિણ જંગ જ; શ્રી વી. જિનવર ચરણ થતાં, અધિક મન ઉછૂટ થયે. ૧. વિજયદેવસૂરીશ્વ પટલ, તીય જામ ખેણી અંગે તપગચ્છ પતિ શ્રી વિજયપ્રભસૂરિ, સૂરિ તેજે ઝગમગે, રૂ.

Page #1227

અંતિમ આરાધના આત્મમય
૧૧૧
શ્રી હિરાવજયસૂરિ શિષ્ય વાચક, પ્રતિીનય સુરસુર સા તક્ષ શિલ્પ વાચક વિસ્વિજ્યે, યે જિન રાવીશ. ૩. સયસર સવત ગણત્રીશે, રહી શહેર ચોમાસ લેડુ વિજયશમી નિજયકરણ, દીયે સુણ અભ્યાસ ગે. ૪. નરભવ માધન વિચ ચાલન, સુત લીનિવાસ એ; નિજય હેતે સ્તવન રશિયું, નામે પુણ્યપ્રકાશ એ ત્ર શ્રી પદ્માવતી આરાધના
હવે રાણી પદ્માવતી, છરાથી ખમાવે, જાણપણું સુમને વહુ. ઈશુ વેળા આવે, ૧. તે મુજ મિમિકુ, અરિહંતની સાખ; રે મેં છત્ર શિક્ષીત, મેનિ કુરશી લાખ તે મુજ. ૨. સાત લાખ પૃથ્વી તણા, સાતે અપાય; સાત લાખ તેઽક્રયના, સાતે વળી વાય. તે. ૩. દશ પ્રત્યેક વનસ્પતિ, ગ્રહ સાધારણ; ત્રિ-તિ કરકે જીવના, એ બે વાત્ર વિચાર. ૩. ૪. તૈતા તિયાઁચ નારી, ચર ચાર પ્રકાશી; ચહ લાખ મનુષ્યના, એ લાખ ચેશી. તે. ૫. ઉંડ લવ પરભવે સેવીયા, જે પાપ અહે ત્રિનિધ ત્રિવિધ કરી પહિ, ફુગતિના દાતાય. તે. ૬. ક્રિયા કીધી છલની, મેલ્યા થાના; દેષ અદત્તદાનના, મૈથુન ઉન્માદ તે ૭. પશ્ર્ચિમ મધ્યે કામે કીયા ક્રોધ વિશેષ; મન માયા લેબ મે" કીધા, નળી રાગ ને દ્વેષ, તે ૮. તુરી 31 દન્યા, કીધાં કુાં કલક નિદા કીધી પાકી, રતિ અતિ નિક, તે હું ચાડી ચૈત્રી ચૈતર, કીધા ચાપમેસ; સમુ દેવ કુષ, લા આ ભાસે, તે, ૧૦. ખાટકીને શને મેં ક્રીયા, જીવ નાનાવિધ પાત; ચીડીયાર ભવે ચરકલાં, માર્યાં નત. તે. ૧૧. કાજી મુલ્લાંને મને, પઢી મત્ર ડેરા છત્ર અનેક જન્મે ડીયા, કીધાં પાપ ઘેર. તે. ૧૨. માછીને હવે મળવાં, આમાં જળવાસ: ધી૧ ભીક્ કાળી બને, મૂત્ર પાડ્યા પાસ. તે ૧૩. કોટવાળ ભવે મે દીયા, બામ કર હું બીતાન મશીમા, કારડા છડી દઉં. તે, ૧૪. પરમાધામીને તકે, કીધાં નારકી દુ: ખ, બ્રેન્ડન લેન વેદના, તાડન અતિ તિખ્ખ, તે. ૧૫. કુશાને લવે મેં કીયા, ની મા તુ ક્રમ", તેવી અને તીત પીકીયા, ભૂથી જિન ધમ', તે ૧૬ હતી બંન્ને હળ ખેડીયાં, ફ્યાં પૃથ્વીનાં પેટ; સુ; નિશ્ચન તણા કીયાં, તેમાં ગળા પેટ તે ૧૭. મળીને ભવે પીમાં, નાવિધ વૃક્ષ; મૂળ મંત્ર કુલ કુકનાં, ટમાં પાપ તે ‰ તે ૧૮ અધેઈ. આને લવે, ભર્યાં અધિક ભાર; પેઢી પૂંઠે દીા પઢવા, મા નાણી વગર તે. ૧૯, છીપાને ભવે છેતર્યાં, કીધાં રંગણ પાસ; અગ્નિ માર્ગ કીધા ઘણા, ધ અર્થે સ. તે. ૨૦૦ થપણે ૨૫ યુગનાં, માર્યાં માત્ર વૃ, મંદિશ માંમ માખણ મળ્યાં, બમાં મૂળ ને કરું તે ૨૧ માર્ચે ભણાવી ધાતુની, પાણી કોચ્યાં; ભરત કીના અતિ ઘણાં, પેતે પાપજ સાં. તે. ૨૨. ૪૫ અગાર દીયા વળી, તમે દ ી; સમ ખાધા વીતરાગના, કુડા કેસજ ી. તે ૨૩ થીધી અને ઉંદર દીવ, ગીચ ત્રી હત્યારી; મૂળ ગમાર તળે થવું, મેં જી તીખ મારી. તે ૨૪. લસુન તળે ભવે, મેકેદ્રિય છ; જવારી ગણા ગડું શેકીયા, પાતા રોન તે ૨૫, ખાંડણ પીસણ ગરના, ભારત કીધ અનેક઼ રાંધણ Ùષણ અગ્નિનાં, ટીપાં પાપ અને તે ૨૬ વથા ચાર

Page #1228

૧૧૨
પશ્ચિમ ઇન
કીધી નળી, સેવ્યા પાંચ પ્રમાણ અષ્ટ વિયોગ પાડ્યા ીયા, ફ્ન વિભવાઇ. તે. ૨૭. સાધુ અને ગાય ત, વ્રત વહીને સાંચ્યાં, મૂળ અને ઉત્તર તણાં, મુજ દુષણ વાર્યા. તે. ૨૮. સાપ વીંછી સિંહ શ્રીવા, શ ને સમળી; હિંસક છબ તેણે મને હિંસા કોષી સખળી. તે. ૨૯. સુવાડી દુષણ ઘણાં, વળી ગમ ગળાવ્યા; કથાથી જ્યાં ઘણાં, શીલ મત ભજાવ્યાં. તે. ૩૦, શથ મન ભમતાં થયાં, કીધા દેહ સગડ ત્રિવિધ ત્રિવિધ ક્રમી વાસિરૂં, તીથુશું પ્રતિમય તે. ૩૧. બજ અનંત ભમતાં થાં, કીધા પસ્થિત સબધ; ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી નાસિરૂં, તીથ પ્રતિબંધ તે. કર. લવ અનત ભમતાં થાં, કોષા કુટુંબ સબધ; ત્રિવિધ ત્રિવિધ ી વૈક્રિ, વી પ્રતિબંધ તે. ૩૩. ઈણી કરે અને ભવ પરમવે, કીમાં પાપ અખન્ના ત્રિવિધ મિલિંગ કરી વેસિર, રૂં જન્મ પવિત્ર તે. ૩૪. શ્રેણી વિષે એ ભાષના, ભારે કરી જે પ્રમય સુંદર હે પાપથી, મળી છૂટશે તે તે. ૩૫, રાગ વેમાલી જે સુગે, ધે ત્રીજી વાવી, સમય સુંદર કહે પાપી છૂટે તાત્કાળ. તે. ૩૬.
ચાર શરણા
મુજને ચાર પ્રભુ ઢાળ, અતિત સિદ્ધ સુસાધુજી; દેવની થમ પ્રકાશીયા, રત્ન ત્રય મમુલખ નાગજી. પ્રુ. ૧. ચલિતણાં દુ:ખ તુલા, સમમ કહાં એ રા; પુર્વે મુનિવર જે હુમાં, તેણે કીધાં શમણાં તે ધ્રુજી. સુ. ૨. સસાર માંહી જીતે, સમય ક્યાં સાર છે; ગણી સમય અંદર એમ કહે, કન્યા મંગળ કારાજી. મુ. ૩. શાખ સુરાસી જીવ ખમાવીએ, મન ધરી પરમ વિવેકજી શિમિ કઢ ડીજીએ, જીનવચને દ્ધિએ ટેકજી. તા. ૧. સ્રાત શાખ ક્ષુદ્ર ગાતું તેમ ઉના, દા ચૌઢ મનના ભેદૅાજી; ખટ વિંગલ પ્રુર તીથી નારકી, ચચકે ભેદ નરનારજી. તા. ૨. થવા તેણીએ જાણીને, સથે સી મિત્ર 'ભાવે;' ગણી મમ સુંદર પ્રેમ હે, યામીચે પુન્ય પ્રજ્ઞાવાજી. તા. ૩.
પાપ મહારે જીલ પરીહુરા, અતિ-સિદ્ધિની સાખેછ; આલેખ્યાં પાપ છૂટીએ, ભગવ'ત. એણીપેર લાખેજી. પા. 1. આશ્રવ કષાય ય બંધન, વળી કરી અાખ્યાનજી; રતિ અતિ મૈથુન નિદના, માયા માડુ મિથ્યાત. પા ૨ મને વચન કાથો જે કર્યાં, મિમિ દુષ્કળ તે દાજી; ગણી. સમય સુંદર એમ કહે, જૈન તેમને અંગે ટ્ઠજી. પા. ૩, ધન મન તે ઊન મુજ કડ્ડી હાંસ્યું, હું પામીશ સ્ર’જમ ; પૂર્વાષપથે ચાલશે, ગુરૂ વચને પ્રતિબુએ છે. ધન. ૧. અત પરંતુ ભિક્ષા ગોચરી, રવને કાઉસ્સગ કશુંજી, સમતા શત્રુ મિત્ર ભાવશું, 'નેએ સુધા ધરશુજી, ધન, ૨. સારના સંકટ ચકી, હું પીય તારાજી; ધન ધન સમય સુંદર તે ઘડી, તે હું પામીશ ાવના પાજી, મન. ૩.
શ્રી આત્મભાવના
ના આત્મા! તું વિચારી જે જે કે-તું અનંતકાળ થયાં મળે છે, પણ તાસ દુઃખને અત બા નહીં. હવે તું મનુષ્યના જન્મ પામ્યા છે, તે ધસાધન કર, કે જેથી સવ" "તાપ મટી જાય. એવી રીતનું ધમ ચાપન કર, કે થી વહેલા

Page #1229

અtતમ આરાધના અત્મા મુક્ત મને માથી? જે હવે તારે સંસારમાં રઝળવું તે ઠીક નહીં, મુક્તિના ગ્રામ કારણ પામે છે, તે આ અજાર ચૂકવો નહીં. આબૂ અષ્ટાપદ ગિરનાર, મેલા શેખ ૨ શત્રુજય સા૨; પશે તીરથ ઉત્તમ ઠામ, સિદ્ધિ ગયા તેને કરું પ્રણામ. ૧. નામ જ ! જિણ નામાં, ઠજિ સુ પુણ જિશિંદહિમાઓ, દજિા વિજય માત રે સમાWા . ૨. જે પ થી ઝેર ઉતરી જાય, રેગ મી જાય, તેમ પ્રભુન: મ શ્રી સિયાત્વ, ચત્રક, એમ, પણ એ, કમશગ સવ મટી જાય છે. પ્રજના નામો-- કેવજ્ઞાન, નીવણ, સાબર, મહાશ, વિમલા, સવાભૂત, શ્રીધર, શ્રીદત્ત, દાદર, સુજ, સ્વા મઝ, મુનિસુરત, મતિ, શિબત, અસંગતિ, નમીશ્વર, અનિલ, યશેલર, ફૂલાય, જિને , શુદ્ધમતિ, શિવ કર, ચંદન, સં પ્રતિ–એ અતીતકાલે થઈ ગયા છે અને મારી અનતી તારું કોમાર ત્રિક વંદના હેજે. અષભ, અજિત, સંજય, અમનન, સુમાત પછા, સ, એ પ્રભુ, સુવિષિ, શીતલ શ્રેયાંસ, વાપી , નિમલ, એત, ધમ શાંતિ, કથ, અર, પા, મુનિસબત, નેમિ, નેમ, પા, વર્ધમાનાંવાર ઉજના છે શાંતાઃ શાંતિકરા શાંતુ સ્વાહા જે રીતે તમે શાંતિ પામ્યા તે રીતે અશ્વ વને શાંતિ , એમ મારી વિનંત છે. પદ્મનાભ, સુરદેવ, સુપા, રવયંપ્રભુ, અ બૂ તું, દેવસ્કૃત, હદયનાથ પહલ, પેલ, શતકીત્ત, સુવત, અમ મ, નકાય, િ લાક, નમ, ચિત્રગુપ્ત, સમાધિ, સંવર, યધ૨, વિજયદેવ, મલ્લીજિન, વજન, અનાજિન, અદ્રકર એ ચાવીસ પણ જીવને પગલે કરીને, વઢવાડે કરીને, કામવશ કરીન, કલહ કરીને, કેષ કરીને દમા હાય, મરચા હૈય, બધી ખાને ન આવ્યા હોય, કડાખ્યા છે ,
છવથી રહિત કર્યા હૈય, કરાવ્યા હોય, અશાતા ઉપજાવી હોય આમ, પરભવે, ભવે તે મન વચન કામ કરી તરસ મિમિ દુક્કાં
મહારે જીવે પડિસિયા ક –પ્રતિષેધ કરેલ વસ્તુનું આચરનું કચું" હાય, જાવા નવતત્ર, પબ, સાત નય, ચાર નિસેપ, નમહાલકના સુરમ પુદગલ વિચાર સભા નહિ; આ પણ કુમતિ લગે ઉસૂત્ર પ્રરૂપણા કીધી, મિયાત્વીના ધર્મ પ્રનત્તન્યા; પરદર્શનની કિંમત વધારે હોય; મહા આરંભ કરાયા છે આકરા કર કીષા હમ, નિજા કરી હોય; તીર્થ ઉથાપ્યાં હોય, અનવી આશાતના કો હી હોય, અઢાર પા પાયાના માં હાય, સેવરાવ્યાં હોય, અનેરું વીતરાગની આ વિરૂદ્ધ કર્યું હાય, બહુબીજ, બાવીરા અશરૂ, બત્રી અનંતકાયતું ભક્ષ કયું" હાય, ચોરાશી લાખ છવાયોનિ માં મહારે જીવે જે કઈ જીવ હથયા હોય, હસુ ગ્યા હય, હષ્ણુતા પ્રત્યે અતુલા જાય, આવક ધર્મ સમ્યકત્વમળ ભારત એક ચાવીસ અતિચાર લખ્યા હોય તે રાવે મન વ ાન કાયાએ કરીને શ્રી મહાચલની સામે, સી અષર કામીની શાખે, બેકડી કેવલીની શાખે, બેહજા૨ કેડી મુનિનની શાખે, ચતુર્વ સંઘની શાખે, આત્માની શાખે તરસ મિચ્છા મિ દુકા, ઇતિ આયણ (મુનિ શ્રી કયા વિમલકત) એ રીતે આરાયણ કરે તે પ્રાણી છે. ભવમાં રિતિ ૧૫, ભદ્રિક પરિપગી થાય બી રિહાગડાને અમરાહ લે તેને ઘેર બેઠાં શ્રી સહાયની જવાનું

Page #1230

ins
ફળ થાય એ રીતે આયણા કરી કરાવવી તે મોટા લાભનું કારણ છે. શ્રી પતારાધના.
સન્સિંગ સાં
માં મનુષ્ય નમાર કરીને આા પ્રમાણે કહે-ભગવન્ હવે અવસરને ઉચિત માવા ત્યારે ગુરૂ છેવટની ભાષના આ પ્રમાણે કહે છે. ૧. અતિગ્રામને આવવા જોઈએ, મને ઉચ્ચ મા એઇએ, જીવાને ક્ષમા આપવી એઇએ અને શન્ય માત્માને અઢાર પાપસ્થાનક વૈચિાવવાં એમએ ૨. ચાર શત્રુ મહણ કરવાં એઈએ; દુળ (પાવ)ની નિંદા કરવી એઈએ; અને સારા કામોની અનુમાદના કરવી એ એ, અનશન કરવું જોઈએ, અને પથ પરમેશને નમસ્કાર કરવા જોઈએ. ૩. ગનમાં, દર્શનમાં, ચારિત્રમાં તપમાં, વીય'માં, એ રીતે પવિધ આચારમાં લાગેલા અતિચાર માળવા જોઈએ. ૪. સામઆ છતાં પણ નાનીમાને ત્રસ અન્ન વગેરે ન આપ્યું. હૈય મથવા તેમની અવજ્ઞા કરી હોય તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થા. ૫. પાંચ પ્રકારના જ્ઞાનની નિંદા કરી હોય અથવા કષાય (અક્ષરી) કરી ડાય અથવા ઉપઘાત કર્યો દાય તે મારૂં દુષ્કૃત મિશ્ર થશે. ૬. જ્ઞાનેષકરણ-પાર્ટી, પાથી વગેરેનીજે રાજી થાતતા થઈ દવ કે મારે દુષ્કૃત મિશા ચાખે, છ નિશા વગેરે ગાઢ પ્રકારના ગુણ×હન જે સમ્યકત્વ ફરે પ્રરે મેં પાળ્યુ ન હોય તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થાઓ. ૮. જિનેશ્વરની મા જિનપ્રતિમાની માત્રથી પૂજા કરી ન હોય તે મારૂં દુષ્કૃત મિા થાઓ. . દેવદ્રવ્યના મેં એ વિનાશ કર્યો હોય અથવા બીજાને નાશ કરતા જેનું ઉપેક્ષા કરી હોય તે તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા ગમે, ૧૦. જિનેન્દ્રમંદિર વગેરેમાં માથાસના કરનારને પાતાની શક્તિ છતાં ન નિષેધ્યે હાલ તે તે મારું દુષ્કૃત
તા થાશે. ૧૧ પાંચ સમિતિ તથા ત્રિગુમિ સહિત નિતર ચરિત્ર ન પાન્ડે હૈય તે તે મારૂં દુષ્કૃત મિવા થાઓ. ૧૨. કઈ પણ રીતે પૃથ્વીકાય, ભપકાય, તેઉકાય, લયુકાય અને વનસ્પતિકાયા શ્રેષિ જીવને વધી હોય તો તે મારૂં દુષ્કૃત મિા થ.એ. ૧૩. દેઢા, શરૂખ, છીપ, પુશ, જ, અળશીમા વગેર એઇ દ્વેષ જીના ૧૫ થયા હોય તો તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થાઓ. ૧૪. કુરુમા, જી, માંઢ, માઢ, વગેર જે તે- જીવોના વધ થયા હોય તે તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થાળે ૧૧. વીંછી, માખી, ભ્રમર વગેરે ચરિદ્રિય જીવન વષ થયા હોય તે તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થાઓ. ૧૬, પાણીમાં વસનાર, જમીન ઉપર વસનાર કે આકાશમાં ઉંડનાર કાઈ પણ પચેન્દ્રિય જીના ૧૫ થયે ડાય તે તે મારૂં દુષ્કૃત મિથ્યા થાશે. ૧૭. પથી, લાલથી, ભયથી, હાથી અથવા પરાપણાથી મે'મૂક થઇને જે સત્ય વચન કર્યું હોય તે હું નિહુ છું, તેની ગાં કરૂં છું. ૧૮ ૪૫ટકળાથી મીજાને છેતરીને થાડુ પણ મહત્ત મન મેં ગ્રહણ કર્યુ હોય તે હું નિહુ છું-તેની ગાં કરૂં છું. ૧૯. શગી મથવા દ્વેષથી દેવતા સભ"ત્રી, મનુષ બધી અથવા ચ સ"બ"ધીનુ" જે મૈથુન એ ખાચયુ ઢાય તેની હું નિદ્વા ને અહં કરૂં છું. ૨૦. ધન, માન્ય, સુંઘ વગેરે લ પ્રામનો પતિગઢ સબંધમાં એ મમત્વભાવ એ ધારણ ધ્યે

Page #1231

નતિમ આરાર્થના અભણાય હેય તેની હું નિદા ને ગત કરે ૨૧. જુદી જુદી જાતનાં શર્ષિ જન ત્યાગ આદિના નિયમોમાં મારાથી જે બહુ થઇ છે તેને હું નિને મટી જ . . જિનેશ્વર ભગવાને કરો બાળ અને અતર માર મારીને તપ જે ખારી શક્તિ પ્રમાણે ન કયા સિય તેની હું નિજા ને મહી કરે છે. ૨૨. જિનેશ્વર ભગવાને કરો બાળ અને અત્યંત બાર પ્રકારનો તપ છે. મારી શક્તિ પ્રમાણે ન કર્યા હોય તેને
વિહા ને હે કરૂ છું. . માપદને પાલવાળા પેગોમાં મન, વચન અને કાયાથી જ જે વય ન રાવ્યું તેને હું નિહા અને મહી કરે છે. ૨૪. પ્રાણાતિપ્રતવિરમગવત વિગેરે બાર તેનો ખ્યા વિચાર કરી માં થર, કલામાં લઇ થયે હોય તે હવે જણાવ, તું કે પતિ થઈને ' છાને સમા બાપ ને પૂર્વ વેર દર કરીને તેના મિત્ર હોય તેમ થિન્તવ. ૨૧. માણસામની સન્મુખ જતાં વિના અને દગતના કા૨ણબત પ્રાણાતિપાત, અનાજ, શિખાત્યશ, આ પાપા
સ્થાનને ત્યાગ કર. ૨૨. જે પાળીશ અતિશય યુક્ત છે અને જેમ કરવાની પમાને થયા છે અને દેવતાઓને જેમનું અમોનસ, મ્યું છે, એવા અહીં મને શ_ હે. ૨૭. જે બાદ કમથી મુક્ત છે, જેમની ચા મહાપ્રાતિહાપાએ શોભા કરી છે અને આ પ્રકારના માના સ્થાનકેથી જે રિત છે, તે હતો. મને શણ દેજે. ૨૮. અંજારૂપી લેવામાં જેમને ફરી જમવાનું નથી, ભાવ શાને નાશ કરવાથી અતિ બન્યા છે અને જે ત્રણ જાતને પૂજાય છે તે તેનું મને શ હ. ર૯ ભયા દાખપ લાખ હરીશ દાખે છે વશ થાય છે સંસાર સમુદ્ર જે તરી ગયા છે, અને જેને સિદણખ મળ્યું છે તે શિહોતું મને , હે છે. ૩૧. વાનરૂપી અગ્નિના શબપી ભાળ માપ મળ જેમ મા નાંખી છે અને જેમને માત્મા સુવર્ણમય નિમલ થયો છે તે સિવોનું મને શરણુ . ૨. જેમને જન્મ નથી, રા નવ, મર, નમ તેમજ ચિત્તનો કેમ નથી, પાદિ કવાય નથી તે સિવોનું મને શપથ લેશે. ૩. તાલીસ હિત ગોષી કરીને જે અnપાણી (મહા) લે છે તે મુનિએનું મને શાણ જે. ૧૪. પાંચ દ્ધિને વશ રાખવામાં તાર, કામદેવના અભિમાનને પ્રચાર જીતનારા, બ્રાયને ધા કરનારા મુનિઓન * મને શરષ હાજે. ૫. જે પાંચ સમિતિઓ સહિત કે, પાંચ મહાવતને બાર વાહન કરવાને જે વૃષલ પમાન છે, અને જે પંચમ ગતિ (મોક્ષ)ના અનાગી છે તે મુનિઓનું મને શg હેજે. ૩. જેમણે સાળ સંગનો ત્યાગ કરી છે, જેમને મન અને તૃથ, મિત્ર અને શત્ર સમાન છે, જે ધીર છે અને ક્ષમાગને સાપવાવાળા છે તે મુને એનું મને શપ, . ૩૭. કવળજ્ઞાનને હલ દિવાકર શાખા તથા પ્રરૂપે અને જગતના સર્વ અને હિતકારી એના ૫૪ મને શરણ હરે ૮. કડો કલ્યાણને ઉત્પન્ન કરનારી અને અનાથ ચ ને નાશ કરનાર છાયા જેમાં વર્ણન થાય છે એવા ધમનું મને શરહા. ૩૦ પાપના ભારથી દબાવા અને કિમતિ પી કવામાં પડે છે પણ કરી શકે છે, તેવા પર્યાનું મને થy ને જ

Page #1232

જન
યંગ અને ચણરૂપ નગરે જવાના માગમાં યુથાયેલા ચકાને સાથે લાહરૂપ અને સ‘સારરૂપ અરવી પસાર ક્રશથી આપવામાં સમથ' છે. તે ધમનું. મને થયુ હાજો. ૪૧. આ પ્રમાણે ચાર પ્રકારના શણને બ્રશ કરનાર અને હારના માગ થી વિશ્ત ચિત્તવાળા મેં જે કાંઈ પણ દુષ્કૃત " હાય તેની ક્રમશો આ ચાર (અરિહુંંત, સિદ્ધ, સાધુ અને સવજ્ઞભાષિત ધમ') ની સમક્ષ નિદા કરૂં છું. ૪૨. મિથ્યાત્વથી વ્યામહ પામીને ભમતાં મે મન, વચન કે કાયાથી કુંતીય' ( સત્ય સત)નું સેવન કટુ ટાય તે સજની મંત્ર હમણાં નિંદા કરૂ છું. ૪૭. જિનવાબને ને મે પાછળ પાઢવા હોય અથવા તે અસત્ય માને પ્રગટ કર્યાં ચાય, અને એ હું શ્રીને પાપના કારણભૂત થયો હોઉં તે તે સની હમણાં હું નિંદા કરૂં છું. ૪૪. જન્તુમૈને દુ:ખ આપનારાં હળ, ચાંગેલું, નિમેર જે મે તૈયાર કરાવ્યાં કામ અને પાપીમાનુ જે મે ભાષણ કર્યુ હોય. તે અવની હમણાં હું નિંદા કરૂં છું. ૪૫. જિનચૈત્ય, પ્રતિમા, પુસ્તક અને ચતુવિધ સવરૂપ ગ્રાત ક્ષેત્રમાં જે નશ્રીજ મ ક ાય તે મ્રુતની અનુપાતના કરૂ છું. ૪૬. આ પ્રચારરૂપી સમુદ્રમાં વહાણ સમાન જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર જે સમ્યગ્ રીતે પાળ્યાં હોય તે મુકૃતની હું અનુમૈદના કરૂં છું. ૪૭. સ્મૃતિ, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય, સાધુ, સાધ્યમિક અને જૈન ખ્રિદ્ધાંતને વષે જે મહુમાન મેં કસુર ાય તે મુદ્દતની હું અનુમાદના કરૂં છું. ૪૮. આપાય, ચતુાં'શતિ સ્તવન (સનીશ ભગવાનની સ્તુતિ) આદિ છ આવશ્યકમાં જે મ મ કર્યાં ય તે સવજ્ સુતની અનુમદના કરૂં છું. ૪૯. આ જગત માં પૂર્વે કરેમાં પુણ્ય પાપ એ જ સુખદુઃખનાં ણા છે, બીજી" કાઇ પશુ કારણ નથી એમ જાણીને શા ભાવ રાખ. ૫૦. પૂર્વ નિહ લેગવાયેલા ક્રમના લાગવવાથીજ છુટકારા છે, વધુ લાગળ્યા વિના છુટા નથી એમ જાણીને શુભ ભાવ રાખ. ૫૧. જે ભાવ વિના ચારિત્ર, વ્રત, તપ, દાન, શીત વગેરે સવ આકાશના કુંડાની માશ્યિક છે, તેમ માનીને શુ ભાવ રાખ. પર. સુરીતા (મેરૂપલ ત)ના સગ્રુહ જેટલે આહાર ખાઈને પણ તને સ ંતોષ નાખ્યો માટે ચતુવિધ માહારનો ત્યાગ કર. ૫૩. મેં નરનું નારીપણે તીક્ષ્ણ દુઃખ મનુંચવ્યું તું વખતે ક્રાણુ મિત્ર હતા તેમ માનીને શુભ ભાવ રાખ. ૫૪. દેવ, મનુષ્ય, ચિ અને નકખ ચાર ગતિમાં મનુષ્યને આહાર સુધલ છે, પશુ નિરતિ દુલ મ છે એમ માનીને ચતુતિ ગાનારને ત્યાગ ક્રમ. ૫૫. કોઇ પ્રકારના જીવ સમુદાયના વધ કર્યા વગર આહાર ધર્મ શકે નહિ. તેથી સવમાં ભ્રમણા કરવારૂપ દુઃખના આધારભૂત ચારે પ્રકારના બહારના ત્યાગ કર. ૫૬, જે માહારનો ત્યાગ કરવાથી દેવાનું ઇંદ્રપ પણ હાથના તી ાય તેવું થાય છે અને મામુખ પણ સુલભ થાય છે તે ચારે પ્રકારના માયને ત્યાગ કર. પ જુદા જુદા પ્રકારનાં પાપ કરવામાં પરાયણ એ છત પણ નાય માંત્રને 'ત સમયે પણ પામીને દેવપણું પામે છે, તે નમત મંત્રનું મનની હાર મરણુ કર. ૫૮,
માં મળવી મુલલ છે, શુન્ય મળવું સુલભ છે પણ નમહાલ માત્ર પામવા તે કુલ “ભમાં હાલ આ તેથી મનની અંદર નવાર તું મરણ . પા. એક જીવમાંથી

Page #1233

સતિષ ખારાધના આત્મબોધ
s
ખીજા ભવમાં જતા બિંકાને જે નવકારમત્રની સહાયથી પરલને વિશ્વ મનાવાહિત સુખ સભવે છે, તે નવકાર મંત્રનું મનની અવર સ્મરણ કર. ૬૦. જે નવાર મનને પામવાથી ભય સમુદ્ર બાપની ખર્ચ જેટલી થાય છે અને જે માસના મુખને સત્ય કરી આપે છે તે નકાર તંત્રને મનની અંદર તું રમણ કર. ૬૧. આ પ્રકારની ગુરૂએ ઉપદેશેલી પચતા ના સાંભળીને શાળ પાપ સિશનીને આ નમાર મંત્રનુ સેવન ક. ૬૨. પંચપરમેષ્ઠિ ગણ કરવામાં તત્પર મેવા રાજસિંહ કુમાર મરણ પામીને પાંચમા દેવલાકમાં કહ્યું પામ્યા. ૬૩. તેની શ્રી રત્નભતી પણ તે જ પ્રકારે આશષીને પાચમા કપને વિષે સાયનિક ટ્રેનપણું પામી, ત્યાંથી ચનીને મન્ને માથે જશે. ૧૪. આ સંવેગ ઉત્પન્ન ૪૨૧ શ્રી સામ્રજી એથી આ પમતાાષના જે મૂડી રીતે મનુસરી તે મ ખ પામશે. ૧૫
અન્યત્મધારી જીભની અંતિમ શાખના
(૧)
સમ
આપ્તાષ્ટાદ્દશદાખ શૂન્યજિતપશ્ચાઈન્સુદેવા ત્યસ્તારમ્ભપરિગ્રહઃ સંહિતા માર્ચયમ: સદ્ગુરુ: મ; કવિભાષિતા વરદય: કલ્યાણ હેતુઃ પુનહઁસિંહ સુસાધુ ધમ શરણુ ભૂયા ત્રિશુદ્ધયા ભવમ્॥
નાથ 1 ડેરી તેમ એ ભાવના છે કે, અઢાર દોષ રહિત થવા જિનેશ્વર ભગવાન મારા આમ દેશ હૈ, માલા અને પશ્ર્વિતના ત્યાગી, સુવિદ્ધિત સુનિ માશ ગુરુ હા, કેવલે ભાષાને પ્રરૂપો, દયા પ્રધાન અને કલ્યાણ સાધક એવા મારા ધમ હા, મને શ્રી અચિંતુત, સિદ્ધ, સાધુ અને ધર્મનું પ્રણ ત્રિકણ
ને હા.
(૨)
ભૂતાના ગત વમાન સમયે પ્રયુક્તે મના-પાકકાર્ય: કૃત કારિતાનુ તિભિ ભાદિતત્ત્વત્રય । સર્વે પ્રાણપુ સામાન અનુચિત હિંસાદિ પાપાસ્પદમ્ મેાહાન્ધન યા કૃત તધુના ગોંપિ નિન્દામ્યહમ્ ॥ અર્થ-ડે નાથ ! દેખ, ગુરુ અને શ્રમ'ની ખાખતમાં મેં ભૂત, ભવિષ્ય અને વતમાનકાળમાં મન, વચન તેમજ કાયાના યાગીને ખાડી રીતે પ્રવર્તાવ્યા હોય અગર શ્રી સથ પ્રતિ કે કઈ પણું પાણી પ્રતિ નીતશત્ર વચન વિરુદ્ધ પાપનાં નિમિત્તરૂપ હિંસાદિ અત્રતા માચી ય કે તેની નિંદા કરૂ -પશ્ચાત્તાપક" ".

(૩)
અર્હાદ્ધ ગુણીન્દ્ર પાઠક મુનિ શ્રાહાડાનિ શ્રાવકા, બૃહદ્ઘાટ્ટિભાન તદ્દગત ગુણાન માગાનુસારીન ગુણાનું ! -

Page #1234

re
અન સિ
શ્રી મદ્ વચતાનુસારિ સુકૃતાનુષ્ઠાન સન-જ્ઞાનાનીનનું માયામિ સહિત યોગ: પ્રશ'સામ્યહમ્ ॥ અો નાય! હું' અરિહંત, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય, મુનિ, શ્રાવકો તેમજ ભાવ માનસના શોની તેમજ માર્ગાનુસારિપણાના સુચાની તેમજ ભગવતે રમાવેલા રત્નનય ગ્રુપ-સમ્યગજ્ઞાન, સમ્યગ્દ ́ન અને પચ્ ચારિત્રનો અનુગોદના કરૂંનું-પ્રશંસા કરૂંછું. (૪) મસારેત્રમયા સ્વક્રમ વગા છતા બ્રમન્તાખવા, સામ્યન્ત ક્ષમિતા: સમન્તુ નિ તે કેનાપિ ગ્રામમ। વર નાસ્તિ ૫ મિત્રતાસ્તિ સુખદા છવેષુ સર્વેષુ મૈ ક્ષિન્તિત ભાષિત પ્રવિહિત મિથ્યાસ્તુ તત્કૃષ્કૃતમ્ ॥
રાયડો નાય ! થઇ શસામાં ૭માત્ર પોતપોતાના ક્રમને અનુસારૂં ફળ ભોગવતાં છતાં અહિં ર્તિ વધે છે તે મને હું ખમાતું હું તેને મને ક્ષમા આપે, તેમની ઈની પણ સાથે મારે લેશમાત્ર પણ વેમાળ નથી, તેને ગધા મારા નિત્ર છે, એ હવે સની ગ્રે' પણ ખશન ચિંતનું ાય, ચલાયું કામ, અગર વો કયું હોય તા તે મારું સાપને હું' માં સાચું છે.
(૫)
તથાયાસ્યતિ મે હૃદા દિન મહ" સત્યાય વિષ્વડ મલ ચારિત્ર જિનશાસન નતમુને માર્ગે ગરિષ્યામ્યહમ્ । મુકતા જન્મજરાદિ દુ:ખનિવહાત્મવેગ નિવેદતાતાતાસ્તિક્રયધ્યાક્ષતા પ્રશમતા ધર્તા વિષ્મામ્યહમ્। અધો નાયી હૈ ચગવત્ । ૐ કુપાળુ દેવ, મારો એ દિવસ કયારે આવશે જ્યારે હું નિરતિચારપણે ચારિત્ર ધમનું પાલન કરતા હાઈશ. જિન શાસનની શેભરૂપ પૂ મુનિઓના માગે ભાવતા હોઇશ. જન્મ, જન્મ અને મરણનાં દુ:ખોથી યુક્ત થયેલું હર્ષશ તેમજ શમ, પ્રવેગ, અસ્તિય, નિવેદ અને કારુણ્ય જેવા સમતિના સોના પરાર થઈશ.
શ્રી જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ સાસાયટી ૧ ઇનામી રાજના
૨ વર્ષ અનુમારી માસમાં લીધેલ પરીક્ષામાં પ્રથા, ખીજે, ત્રીજે, ચેયે અને પાંચમે નર લાવનાર વિદ્યાથી ભાઇ-મહેનને દરેક ગ્લાસમાં રૂા. ૧૫૦જીનું નામ આપવા સારું રૂા. ૧૫૦૦૩ની મા પડવામાં ગાડી છે, જે અમૃતરસ્ય ભાગોના આ સમે લેશે તેમન સતગુપ ફાટા દર વર્ષે પરીક્ષાના પેપરા સાથે અને પ્રનામેાની વહેંચણી વખતે રજુ કરવામાં આવશે

Page #1235

-
૬
-
:
અહં નમઃ |
-
સજજન સન્મિત્ર
એકાદશ મહાનિધિ
,
ચાને
જ્યોતિષ સાર સંગ્રહ જ આ વિષય પરવા કરતાં ઘણે ગહન છે, તેમ એકજ બાબતમાં કેટલાએક મતમતાંતર કરવાથી જે તે વિચારપુર્ણ ઉપયોગ ક૨વામાં આવે તે લાભદાયક થઈ પડે તેમ છે.
તેમાં પણ સૌથી પ્રથમ આ પ્રકરણમાં જણાવેલ બાબતે માટે શુદ્ધ પંચાંગ એ અગત્યનું સાધન છે. અને પંચાંગ શુદ્ધ કર્યું સમજવું, તે સામાન્ય જનતાને ખ્યાલ ન જ હોય તે વિભાવીક છે.
સામાન્ય રીતે આકાશના કહે સાથે સંપૂર્ણ મેળ ખાય તેમ સૂક્ષ્મ પહાતથી તૈયાર કરેલ ચાબ જ શુદ્ધ રીતે મેળ ખાતુ હોવાથી તે પંચાંગ જ શુદ્ધ છે. જે પંચાંગ શુતિ પર દુલા કરવામાં આવે તે જે અને ગમે તે પચાંગનો ઉપયોગ મુહુત પ્રતિષ્ઠા દિક્ષાદિ મુહુર્તમાં ઉપયોગ કરવામાં આવે તે પરિણામે તિથી-વાર-નક્ષત્ર-કરણ ગ ચદ્ર વિગેરે જે તે પંચાંગમાં જે સમયે આપેલ હોય તે સમય કરતાં આગળ પાછળ હોય અથવા તેની સમ મિ પ્રારંભકાળમાં ફેર હોય તે તે મુહુર્તમાં પણ તેટલે જ ફેર આવવા સંભવ છે વૃશ્ચિક લગ્ન એક પંચાંગ પ્રમાણે આવતું હોય અને બીજા પંચાંગ પ્રમાણે તુલા લગ્ન થા ધન લગ્ન આવતું હોય તે આખી કુંડલી જ ખાટી બની જાય છે. વળી કહેના ઉદય અeત વિગેરેમાં પણ ફર હેય તે પરિણમે ફલાદેશ ખૂટું પડે છે અને જ્યોતિષ પરની શ્રદ્ધાથી ચલિત થવા પ્રસંગ આવે છે માટે જ્યારે મુહુર્તાદિ પ્રસંગે કે જન્મ કુંડવી ઈત્યાદિ પ્રસંગે પ્રથમ પંચાંગ શુદ્ધિ લક્ષમાં હેવી જોઈએ
જમ કુંડલીમાં જન્મ ટાઈમ બરાબર લીધે હવે જોઈએ ત્યારે વર્તમાન સમયમાં સેંકડે એંસી ટકા જન્મ ટાઈમ ફેરફારવાળે હેય છે આ માટે તેના જાણકાર પાસે અનુભવ તે જોઈએ જેથી એગ્ય પરિણામ મેળવી શકાય નીચે આપેલ

Page #1236

૧૧૭૦
મુહુમાં પમાંગ બુદ્ધિનું ધ્યાન આપી ઉપયોગ કરવામાં ાશ થશે મત્યારે પક્ષના મહા સાથે અસભર મળી રહેલું વિજયજી કૃત મહેન્દ્ર જૈન પંચાંગ શુદ્ધ જાય છે.
સવત્——વીર સંવત્-પ્રભુ એ મહાવીર કવામીના નિર્માણથી શરૂ થયેલ છે, તે કાર્તિક સુદ ૧ થી શરૂ થાય છે. વિક્રમ સંવત્ ગુજરાત કાઠિયાવાડ ગતિ ઉંચામાં કાર્તિક સુદ ૧ થી; ઉત્તર હિન્દુસ્તાનમાં ચૈત્ર સુદ ૧થી તથા કોઈ દેશમાં અસાઢ સુદ ૧ થી શરૂ થાય છે શ સત્ ચૈત્ર સુદ ૧ થી શરૂ થાય છે, તે દક્ષિણ દેશમાં વધુ પ્રચલિત છે.
અન સિન્સમ આવશે તે થા પંચાંગ વિશ્વસ
ગાયન
અયન-તા. ૨૧ જુને દક્ષિણાયન અને તા. ૨૨ મી ડીસેબરે ઉત્તશયન શરૂ થાય છે. તા. ૨૧ જુને મેટામાં માટે દિવસ અને તા. ૨૨ ડીસેમ્બરે નાનામાં નાના દિવસ ડાય છે. ઋતુઓની સમજ-સાયન મીનને ગ્રાથન એમના સૂય વાત તુ; વૃષભને સાયન મિથુનના સૂત્ર" ગ્રીષ્મ ઋતુ, સાયન કર્યું તે સાયન સિંહના સૂચ વર્ષા ઋતુ; સાયન કન્યાને સાયન તુલાના સૂર્ય શા હતુ; સાયન વૃચિ ને સાયન ધનના સૂર્ય દેખત તુ; સાયન મકર ને સાયન કુંભના સૂક્ષ્મ-શશિર ઋતુ
તિથિઓનાં નામ-૧ પ્રતિપદા, ૨ દ્વિતીયા, ૩ તૃતીયા, ૪ તુથી, ૫ ૫ચમી, ૬ લખી, ૭ સપ્તમી, ૮ અઠ્ઠમી, ૯ નવમી, ૧૦ દશમી, ૧૧ એદી, ૧૨ દ્વાદશી, ૧૩ ત્રયેશી, ૧૪ ચતુર્થાંશી, ૧૫ પુલિમા, ૩૦ અમાવા
નક્ષત્રોનાં નામ-૧ અશ્વિની, ૨ ભરણી, ૩ કૃત્તિકા, ૪ શઢિી, પ સૂચીમ ૬ આ, ૭ પુનમ્ર, ૮ ૩, ૯ આગીયા, ૧૦ મ, ૧૧ પુર્ણાં શની, ૧૨ ઉત્તરા સુની, ૧૩ હસ્ત, ૧૪ ચિત્રા, ૧૫ સ્થાતિ, ૧૬ વિશાખા, ૧૭ અનુરાધા, ૧૮ જ્યેષ્ઠા, ૧૦ મૂત્ર, ૨૦ પુર્વાષાઢા, ૨૧ ઉત્તરાષાા, ૨૨ શ્ર ૨૩ ધનિસ, ૨૪ શતભિષા, ૨૫ પુર્વાભાદ્રપ૪, ૨૬ ઉત્તરા ભાદ્રપદ, ૨૭ રેવતી.
યોગેાનાં નામ ૧ નિષ્કલ, ૨ પ્રીતિ, ૩ અનુમાન, ૩ સૌભાગ્ય, ૧ ભન, ૬ તંગ છ સૂક્રર્માં, ૮ શ્રૃતિ, હું શૂલ, ૧૦ ગ', ૧૧ વૃદ્ધિ, ૧૨ ૪૧, ૧૩ બાવાત, ૧૪ હર્ષલ, ૧૫ ૨, ૧૬ સિદ્ધિ, ૧૭ વ્યતિપાત, ૧૮ વરીમાન, ૧૯ પરિધ ૨૦ શિવ, ૨૧ સિદ્ધિ, ૨૨ સાપ્યા, ૨૩ જીભ, ૨૪ યુવા, ૨૫ પ્રણ, ૨૬ એ ૨૭ વૈધૃત્તિ.
કરણનાં નામ-૧ બવ, ૨ બાલન, ૩ કૌલવ, ૪ તૈતિક, ૫ ગ૨, ૬ øિજ, છ વિષ્ટિ ભદ્રા આ આત કરણ ચર છે ! શકુનિ, ૨ ચતુ. ૩ પગ, ૪ કિંતુઘ્ન ખા ચાર કરણ સ્થિર છે, તિથિના અધર જાને કરણ કહે છે. આ અગીઆર રામાં ૧ વિષ્ટિ (ભદ્રા) કરણ અશુભ વય છે માદીનાં કણા શુક્ષ છે, તથા સક્રાંતિના શુભાશુભ મૂળ જોવામાં પણ કરણ પામી છે.
રાશિનાં નામ-૧ મેષ, ૨ વૃષભ, ૩ મિથુન, ૪ ૭, પ ચિહ, દ કન્યા, ૭ તુલા, ૮ વૃશ્ચિક: ૯ ધન, ૧૦ માર, ૧૧ કુલ, ૧૨ મીન,

Page #1237

બtતમ આરાધના માત્મા
૧૭૧ સૂર્યાદાતિથિ-ધનને મીન ચકાંતિ બીજ, મિથુન ને કન્યા મહાતિ આઠમ વૃષણ ને કુલ સંક્રાંતિ સાથ, સિંહને વાયક સંક્રાંતિ દશમ મેષ ને કઈ કાંતિ છઠ, હા ને માર કાંતિ ભાર,
યાદગ્ધા તિથિ-કુષને ધન રાશિમાં બીજ, મકર ને મીન રાશિમાં આઠમ, ને મિથુન રાશિમાં ચોથ, વૃષબને કે શશિમાં શમ, તુને સિંહ રાશિમાં છે, વૃશ્ચિક ને કન્યા ૨શિમાં બારશે.
નક્ષત્રોની સંજ્ઞા–ચાર-વ-વાતી, પુનર્વસુ, શ્રવણ, ઘનિ, શતભિષા, લશનશિપ્ર-તત, અશ્વિની, અભિજીત, પુષ્ય, મૃદુ-મિત્ર-મૃગશીર્ષ, અનુરાધા, ચિત્રા. રેવતી મુવ-સ્થિર-ઉત્તર ફકની, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરાભાદ્રપદ, રોહિણી. વાર-તહણ-- આટલેષા, , આદ્રા કુર----ભરણ મલા, પૂવફા ની, પવષા , પૂર્વ ભાદ્રપદ મિ-શ્વાધારણ–વિશાખા, કૃતિકા, સામ ગ્રહ–ચંદ્ર, ગુરૂ, શક, બુધ, દુરગ્રહવરિ, મંગળ, શની શહુ કેd.
અધોમુખ નક્ષત્રો-ત્રણ પૂર્વા, મૂલ, અષા, મઘા, ભરણ, કૃત્તિકા, વિશાખા, આ નક્ષત્ર મતાદિ કાર્યના સિદ્ધિ કરનાર છે
તિગમુખ નક્ષત્ર-પુનર્વસ, અનુરાધા, જયેષ્ટા, હસ્ત, ચિત્રા, વાત, અશ્વિની, મૃગશીર્ષ, રેવતી, આ નક્ષત્ર યાત્રાદિ કાર્યની સિદ્ધિ કરનાર છે.
ઉઠને મુખ નક્ષત્ર-૬-ફાગુની, ઉ–ષાઢા, ઉ-ભાદ્રપદ, પુષ્ય, રવિવી, ધનિષ્ઠા, શતભિષા, આદ્રી, આ નક્ષત્ર વજ, અભિષેકાતિ કાર્યમાં શુભ છે.
નસત્રની પોનિ અવકતા ચકમાં બતાવી છે, તે નિમાં પરસ્પર વેર કોને કરે છે તે કહે છે.
કુતરે (શ્વાન) અને મૃગ; સિંહ અને હાથી (ગજ) સૂર્ય અને નળીઓ (નકુલ, બકરો (૫) અને માન: બળદ (ગૌ) અને વાઘ (વ્યાઘ) ઘોડો (અન્ય) અને પાકે (માહિષી); બીલા (બાજ૨) અને ઉંદ૨ (મૂષક); આ વૈર ગુરુ શિખ્યાદિમાં વજવું.
નક્ષત્રના ગણ અવઢા ચકમાં બતાવેલ છે, ગુરૂ શિખાદિ બન્નેને એકજ ગણ હોય તે અત્યંત પ્રીતિ છે, એકને દેવ ગણુ અને બીજાને મનુષ્ય ગણ હોય તે મામ પ્રીતિ રહે. રાક્ષસ અને દેવ ગણુ હોય તે વૈર રહે, તથા મનુષ્ય અને રાક્ષસ ગણુ હોય તે મૃત્યુ થાય.
શશિઓની પરસ્પર મૈત્રી અને શત્રુતા, પટક, જિલ્લા શાક, નવમ પંચમ. તૃતીય એકાદશ, રામ અને દશમ ચતુર્થ શશી કુટ હોય તે એક છે.
નાડી વેધ-એક નાડીમાં નક્ષત્ર રહેલું હોય તે ગા શિષ્યાદિને શુભ છે. આ નાડી-અશ્વિની, આદ્રા, પુનર્વક, ઉ. ફાગુની, હસ્ત, યે, મ; શનિષા ૫. ભાદ્રપદ. મન નાડી-ભરી, મગશીર્ષ, પુષ્ય પૂફાગુન, ચિત્ર, અનુરાધા, પૂર્વાષાઢા, ધનિટ, 6. ભાદ્રપદ.

Page #1238

૧૧૭૨
સજજન સમિટ
રાત્ર ડિક
પ્રીતિ પડષ્ટક
શુભ દ્વિદ્વાદશક
અશુભ દિદ્વાદશકાશુભ નવ પંચમ મધ્યમ નવ પંચમ
૧૨
૯
૫ મેષ | સિંહ |
મીન !
કુંભ મિથુન
મિથુન
મે | વૃશ્ચિક
મિથુન
મિથુન ! તુલા
મેષ
સ હ
તલ
M
કૃષિભ | મે | વૃશ્ચિક, મીન
મકર
મેષ ! કન્યા કન્યા ! સિ હ ! | | કક' મિથુન મકર વિભ અંત્ય નાડી-કૃત્તિકા, હિણી, આશ્લેષા, મઘા, સ્વાતી, વિશાખા, ઉ. હા, શ્રવણ, રેવતી.
નક્ષત્રની આંધળાં આદી સંજ્ઞા તથા તેનું ફળ. માંધળા-રેવતી, રેહિ, પુષ્પ, ફાગુની, વિશાખા, પૂ.ષાઢા, ધનિષ્ઠા. પૂર્વમાં શીઘ, મળે, કાણું - અશ્વિની, મૃગશીર્ષ, આલેષા, હસ્ત, અનુરાધા, ઉ–જા, શતભિષા. શિશુ માં યત્નથી મળે. ચીબડાં–ભરણી, આદ્રા, મઘા, ચિત્રા, જયેષ્ઠ, અભિજીત, પૂ. ભાદ્રપદ. પશ્ચિમાં ખબર મળે. દેખતાં-કૃત્તિકા, પુનર્વસુ, પૂ. ફાગુની, સ્વાતી, મૂળ, શ્રવણ, 6, ભાદ્રપદ, ઉત્તરમાં ખબર પણ ન મળે.
યોગની સમજણુ. - સિદ્ધિ યોગ-શુક્રવારે ૧-૬-૧૧, બુધવારે ૨-૭-૧૨, ગગળ પરે, ૩-૮-૧૩, શનિવારે ૬-૯-૧૪, ગુરૂવારે ૫-૧૦-૧૫ તિથિ હોય તે સિદ્ધિ યંગ થાય છે, તે શુભ છે. વેવારે હસ્ત, ત્રણ ઉત્તર કે મૂળ, સોમવારે રહિણી, મૃગશીર્ષ, પુષ્ય, અનુરાધા કે શ્રવણ મંગળવારે ઉત્તરાભાદ્રપદ, અશ્વિની કે રેવલી, બુધવારે કૃત્તિકા, રહિણ, મૃગશીર્ષ', પુષ્ય, કે અનુરાધા; ગુરૂવારે અશ્વિની પુછ્યું, પુનર્વસુ, અનુરાધા કે રેવતી; શુક્રવારે પુનર્વસુ અશ્ચિની પૂર્વાફાલગુની, રેવતી, અનુરાધા કે શ્રવણ શનિવારે રોહિણી, શ્રવણ કે સવાતી નક્ષત્ર હોય તે સિરિયોગ થાય છે. આ ગ શુભ છે.
રાજયોગ-મંગળ, બુધ, શુક્ર અને રવિ આ માં કઈ વાર બીજ સાતમ, બારસ, ત્રીજ અને પૂનમ એમાંની કઈ પણ તિથિ હોય અને ભરણી, મૃગશીર્ષ, પુષ્ય, ૬ ફાગુની, ચિત્રા, અનુરાધા, પૂર્વાષાઢા, ધનિષ્ઠા, ઉ. ભાદ્રપદ, એમાંનું કઈ પણ નક્ષત્ર હેય તે રાજયોગ થાય છે, આ ચેગ માંગલીક કાર્ય, ધર્મ કાર્ય, પૌષ્ટિક આ કાર્ય માં શુભ છે.
કુમાર રાગ-મંગળ, બુધ, સેમ અને શુક્ર એમાંના કોઈ જા; એકમ, છઠ અગીઆરસ, પાં ચમ, અને દશમ એમાંથી કોઈ પ૭ તિથિ હોય અને અશ્વિની, રેહણી, પુનર્વસુ, મઘા, હસ્ત, નિશાખા, મૂળ, શ્રવણ અને પૂ. ભાદ્રપદ; એમાનું કોઈ પણ નક્ષત્ર હોય તે કુમાર યોગ થાય છે. આ ચોગ મંત્રી વિદ્યા, શિક્ષા, ગૃહ અને ત્રત

Page #1239

જ્યોતિષ સાર સંગ્રહ
૧૧૭૩ આદિ કાર્યોમાં શુભ છે. ઉપરના બન્ને યોગમાં અશુભ ચોગ ન હોવું જોઇએ.
* સ્થિર ચાગ -ગુરુવાર કે શનિવારે, તેરશ, ચોથ, નામ, ચૌદશ કે આઠમ હોય અને કૃતિકા, આદ્રા, આશ્લેષા, ઉ. ફાગુની, સ્વાતી, જ્યેષ્ઠા, ઉ. વાઢા, શતભિષા કે રેવતી નક્ષત્ર માંથી કઈ પણ નક્ષત્ર હોય તે સ્થિર (સ્થિવ૨) યેય થાય છે.
ઉપગ્રહ ગ-સૂર્યાના નક્ષત્રથી દૈનિક નક્ષત્ર પાંચમું, ૮મું, ૧૪મું, ૧૮મું, ૧૯ભું, ૨૨મું, ૨૩ મું, અને ૨૪ મું, હેય તે ઉપગ્રહ યોગ કાર્ય થાય છે. તે શુભ કાર્યમાં વર્યું છે.
સૂર્યના નક્ષત્રથી દૈનિક નક્ષત્ર પહેલું, પાંચમું, સાતમે, આઠમું, અગીઆરમું, પંદરમું, કે સેળયું હોય તે તે યુગ પ્રાણ હરણ કરનારે છે. સૂર્ય નક્ષત્રથી સૈનિક નક્ષત્ર ચોથું, હું, નવમું, દશમું, તેરમું અને શિમું હેય તે રવિયેગ થાય છે. ' વિ-હસ્તાં, સોમ-મૃગશિર્ષ, મંગળ-અશ્વિની, બુધ-અનુરાધા, ગુરુ- પુષ્ય, શાક - રેવતી, શનિ- રોહિણી નક્ષત્ર હોય તો અમતસિહ ચોગ થાય છે. પણ જે નક્ષત્ર નીચે જણાવેલ તિથિ સહિત હોય તે વિષ ગ થાય છે.
- મૃત્યુ યોગ-રવિ અને મંગળવારે ૧-૬-૧૧, સેમ અને ગુરૂવારે ૨-૭-૧૨, બુધવારે૩-૮-૧૩,શુક્રવારે ૪–૯–૧૪, શનીવારે પ-૧૦-૧૫,તિથિ હેય તે મૃત્યુ યોગ થાય છે.
સ્થિર યોગ-રોગાદિકને નાશ કરવામાં શુભકારક છે. રવિ વેગ-આ રોગ સેંક અ ને નાશ કરનાર છે. અમૃતસિદ્ધિ યોગ–અત્યંત શુભ છે,
જવાલામુખી યોગ-એકમે મૂળ, પાંચમે ભરણી, આઠમે કૃત્તિકા, નવમે રોહિણી અને દશમેં અષા નક્ષત્ર હોય તે જોવાલામુખી ગ થાય છે. આ રોગ અશુભ છે.
કાળમુખી યોગ-ચેથને દિવસે ત્રણ ઉતા, પાંચમને મઘા, તેમને કૃત્તિકા, ત્રાજને અનુશાષા તથા માઠમને રોહિણી હોય તે કાળમુખી ના મને વેગ થાય છે. આ વેગ અથભ છે. - યતિપાત અને વૈધૃતિ મહાપાત પંચાગમાં આપેલ છે તે પણ અશુભ છે. આ બન્ને મહાપાતને સમય શુભ કાર્યોમાં અવશ્ય તજવા યોગ્ય છે. - યોગિનીનું કેશ્વક:
પૂર્વ | ઉત્તર | અગ્નિ | ના | દક્ષિણ પશ્ચિમ વાયવ્ય | ઈશાન
૧-૯ | ૨–૧૦ |૩-૧૧|૪-૧૨ { ૫-૧૩, ૨-૧૪ | ૭-૧૫ ૮-૩૦ ગિનીમાં જનાર માણસને પછવાડી તથા ડાબી બાજુએ સારી અને સન્મુખ તથા જમણી અશુભ જાણવી. | વન્ય ચાર-મીન, મેષ અને વૃષભ સંક્રાંતમાં વસ્ત્ર પશ્ચિમ દિશાએ ઉગે છે, મિથુન, કર્ક અને સિંહ સંક્રાંતિ હોય ત્યારે વસ્ત્ર ઉત્તરમાં ઉગે છે. કન્યા, તુલા અને વૃશ્ચિક સક્રિાંતિ હોય ત્યારે વત્સ પૂર્વમાં ઉગે છે, તથા ધન, મકર અને કુંભ સંક્રાતિ હોય ત્યારે વત્સ દક્ષિણમાં ઉગે છે, તે વસ્ત્ર પ્રમાણુ તથા પ્રવેશ સમયે સન્મુખ કે પાછળ સારા નથી એટલે બે તથા જમ પાસે હોય તે તે સારી છે. -
અન્ય વિધિ- વાવાળી દિશાના સાત ભાગ કરવાં; તે સાતે ભાગોમાં અમે

Page #1240

૧૪
સજ્જન શિંગ ૧૪ ૫, ૧૦, ૧૫, ૩૦, ૧૫, ૧૰, અને પ દિવસ રહે છે. તેમાંથી મધ્યના (ચૌથા ભાગના) ત્રોશ દિવસમાં ાય ત્યારે તેની સન્મુખના જન્ય છે, મર્યંત મધ્યના રાશિમાં નટ્સ ઉચ પામે ત્યારે વન્ય સમજવા.
શુક્ર વિચાર-થ્રુ જે દિશામાં ઉગે તે દિશા સન્મુખ ગણાય છે શક સખ તથા જમણા મને વન્ય મ્યો છે.
શહે ચાર-શકું સૂર્યા યથી આરબીને દિવસે અને શત્રિ ! અર્ધા પ્રહર નીચે આપે દિશા અને તિામાં ક્રમથી ચાલે છે. પૂર્વ વાયવ્ય, દક્ષિણ, ઈશાન, પશ્ચિમ, અગ્નિ, ઉત્તર અને નૈઋત્યઃ તે હું ગમન કરવાની ૫૭યાર્ડ અથવા ડાબી બાજુએ શુભકારક છે. રાહુનું વાર ગમન-વિવારે નૈૠત્ય, સોમવારે ઉત્તર, માળવારે અગ્નિ, સુધવારે પશ્ચિમ, ગુરૂવારે ઇશાન, શુક્રવારે ક્ષિક્ષુ, અને શનિવારે પૂત્ર'માં શહે ગમન કરનારની પછવાડે તથા ડાબી બાજુએ શુભ છે.
પ્રયાણુ શુભ તિ-િ૧-૨-૩-૪-૫-૬-૭-૧૦-૧૧ અને ૧૩.
શુભ વાર-સેમ, મુરુ, શુક્ર અને બુધવાર ૧-૪-−૮ તિથિ સિવાય, શુભ નક્ષત્ર:– પુષ્ય, અશ્વિની, મૃગશીર્ષ, દેખતી હસ્ત, પુનઃવડ્યુ, શ્રવણ, અનુરાધા, પનિશ
""
મધ્યમ નક્ષત્ર:-રહિણી ત્રણ ઉત્તરા, ત્રણ પૂર્વા, શતભિષા, જયેષ્ઠ અને મૂળ. વિહાર તથા પ્રવેશમાં-ફ્રાંકડુ અથવા ચેાથાનુ પર વજ્ય' છે તે આ પ્રમાણે - એકમ શિનવાર, બીજ શુક્રવાર, ત્રીજ ગુડ્તાર, સાથ સુધવાર, પાંચમ મ`ગળવાર, છઠ્ઠું સામવાર અને સાતમને રવિવાર.
""
77
નગર પ્રવેશ હસ્ત, અશ્વિની, ચિત્રા, અનુશષા, ઉત્તયંત્રણ રાહિણી, પુષ્પ, મૃગશીષ', મૂળ અને વતિ નક્ષત્ર, સામ, બુધ, ચુરુ, શુક્ર, અને શિવેવાર શુભ છે. વિધાર ́લન મર્હુત ગ્રુ, સુધ, શુક્ર અને રવિવારે, અશ્વિની. ત્રણે પૂર્વા, હસ્ત, મૂળ, ચિત્રા, સ્વાતિ, શ્રષણ, ધનિષ, શતતાશ્તા, મૃગચીષ, આર્દ્રા, પુનવસુ, પુષ્ય અને આશ્લેષા; આ નક્ષત્રો વિદ્યારણ માટે શ્રેષ્ઠ છે.
જ્ઞાનની વૃદ્ધિ કરનાર ના-મૃગશીષ આર્દ્રા પુષ્ય, ત્રયુ પૂર્યાં, મૂળ, અશ્લેષા, હસ્ત અને ચિત્રા.
ન‘દિનું( નાંદ માઢવાત') સુત'–રિન, એમ, બુધ, મુરૂ કે શુક્રવારમાંથી કાઇ નવાર સ્વાતી, પુનઃવજી, શ્રવણ, નિષ્ઠા, તનિષા, હસ્ત, અશ્વિની, અશિષ્ટત, પુષ્ય, મૃગશીષ, અનુાષા, ચિત્રા, રેવતી, શહણી અને ત્રણ ઉત્તામાંથી કાઈ નક્ષત્ર હોય તા વતાચ્ચારણાદિ ક્રિયા માટે નાં માંઢવી,
યાંતિક પાણિક કાન્નુષ, ગુરૂ, શુક્ર અને રવિવારે; રાહિણી, મૃગશીષ', મા, ફાલ્ગુની, હસ્ત, શાતી; અનુરાધા, મૂળ, ઉત્તશષાઢા, ઉ, ભાદ્રપદ, રેવતી, અશ્વિની અને શ્રવણ નક્ષત્રમાં કર્યું.
લાયના ન-પુનઃવજી, પુષ્ય, શ્રવણ અને પનિયા કુલ કે, કૃતિ, વિશાખા,

Page #1241

જ્યાતિષ સાર સમ
૧૫
મળ્યા અને સરણી ન છે. બાકીના નક્ષત્રો મધ્યમ છે. શનિવાર, મ‘ગળવાર, જ્ય છે: તા ૬, ૮, ૦)) નિશિ ૧સ
વાસ્તુ પ્રારબએટલે મૂત્રપાત તથા ખાત ગુડુત માટે વૈશાખ, ચાવજી, માગ શીષ, વષ અને ફાલ્ગુન કહે છે બીજાની મનાઈ કરે છે, અન્યમતથી ક્રાતિક અને માત્ર પણ વર્ષ થાય છે.
દેવાલય ખાત--મીન, મેષ અને વૃષણ એ ત્રણે સક્રાંતિમાં અગ્નિ ાણુમાં ખાત. મિથુન, ક્ર, સિંહ એ ત્રણે સંક્રાંતિમાં ઇંજ્ઞાન ાણ માં ખાત. કન્યા તુલા, અને વૃશ્ચિક એ ત્રણ ક્રાંતિમાં વાયવ્ય કોણમાં ભાત. ધન, મકર, મને કુલ એ ત્રણે સક્રાંતિમાં નૈનાઢ્ય ાણમાં ખાત; તથા ભાતમાં મૂળ શીષ, અનુશષા ચિત્રા, રેતિ, ત્રણ ત્તા, રહિી, હસ્ત, પુષ્પ, ધનિષ્ઠા, શતનિષા, અને સ્વાતી નક્ષત્ર તેનાં. શિલા સ્થાપન-પુષ્પ, ત્રણ ઉત્તશ, શનિી, હસ્ત, યુગથીષ અને શ્રવણુ નક્ષત્રમાં થાય,
પ્રુથ્વી બેઠી છે કે સુતો છે તે જોવાની રીત-સુદ ૧ થી તિષિ, નિવારથી વાર અને અશ્વિનીથી નક્ષત્ર ગણી, ત્રણના સરવાળે કર્યો ચાર ભાગતાં ને ૧ શેષ રહે તે પુરી થી, મેં શેષ રહે તે ગી, ત્રણ શેષ રહે તો અન્ય શેષ રહે તે જામતી જાવી, ૧ શ્રેષ કે અને • શેષ રહે તે પ્રુથ્વી સારી નહી.
બીજી રીત-સૂચના મહા નક્ષત્રમી વચના નક્ષત્ર સુધી ગણાતાં ૫, ૭, ૯, ૧૨, ૧૮, ૨૬, એ નક્ષત્રમાં પૃથ્વી સૂઇ રહે છે થી તે નત્રો તેવાં નહિ.
વાસ્તુ-ગૃહાર ભગી પ્રવેશ સુધી) માં ત્રણ ચક્ર લેવાય (એવાય) છે. તેમાં આર’ભ (ખાત)માં વૃષભ ચક્ર, તુ‘અમાં ક્રમ' ચક્ર, તથા પ્રદેશમાં કળશ ચક્ર તેનાય છે.
ગ્રુપણ ગા-સૂચના નક્ષત્રથી સુહૂર્તીના દિવસ સુધી અનિત નાત્ર ગણવાં તેમાં તે (મુહૂતના) દીવસે જેટલાનું નક્ષત્ર હેય ત્યાં સુધીનું ફળ-પહેલાં ૭ અશુભ, પછી ૧૧ કુલ પી ૧૦ મશૃશ.
ત્રીજી રીત :–નિભિજીત ગણનાથી પહેલાં ૩ સુત્ર, પછી ૪ અકુશ, પછી ૭ ગુલ, પછી ૬ મકુક્ષ, પછી ૨ શુભ, પી પ અશુભ છે.
કૅમ ચારે દિવસે સ્થલ શપવા હોય તે દિવાની તિથિને ૫ ની ગુણવી અને કૃત્તિકાથી તે ટુવચના નક્ષત્ર સુધીના આંકડા જોઢવા અને ૧૨ તેમાં ઉમેરવા; પછી ૯ થી ભાગતાં શેષ ૪---૧ રહે તે મ જળમાં છે, તેનું ફળ દાસ, શેષ ૫-૨-૮ રહે તે ધૂમ સ્થળમાં છે. તેવું ફળ હાની અને શેષ ૩-૯-૯ રહે તે ધૂમ ગાશમાં છે તેનુ મૂળ મરણુ, એમ ત્રણ પ્રકારે ધૂમ ફળ ોઇ શુલ ફળ આવતાં મુદ્દત' તેવું,
કુલ ચકઃ-સૂર્ય'ના નક્ષત્રથી ચદ્રના નક્ષત્ર સુધી ગણતાં પહેલાં પાંચ નક્ષત્ર નેશ, પછીનાં આઠમાં અને તે પછીનાં આઠ નેસ, અને ખાદી છ નવા સારાં જાણુત્રાં. પ્રતિમા પ્રવેશઃ-પુષ્પ, ધનિષ્ઠા, મૃગશીષ રા‚િ ત્રણે હતશ તભિષા, ચિત્રા, અનુરાધા, રેવતી એ નક્ષત્રમાં, ચુસનારમાં સ્થિત્ તમ્નમાં તથા ચંદ્ર, જીર્ થાના ઉદ્દય

Page #1242

૧૧૬
સજ્જન સન્મિત્ર
હોય ત્યારે પ્રતિમાને પ્રવેશ થઈ શકે.
બજારાપણુ:--ત્રણ ઉતરા, આદ્રા, શ્રવણ, ધનિષ્ટ, શતભિષા, શતભિષા, રાષિણી અને પુષ્યમાં થાય છે.
દીક્ષા તથા પ્રતિષ્ટાનાં મુહૂર્ત-માસ, દિવસ અને નક્ષત્ર ત્રણની શુદ્ધિ જાણીને ધ્રુવ ( સ્થિર) લગ્નમાં દીક્ષા અને પ્રતિષ્ઠા વિગેરે શુભ કાર્યો કરવા.
શુભ સાસઃ-માગ શીષ', માઢ, કાલણ વૈશાખ, જેઠ, અષાઢ માસ બન્નેમાં ગુલ છે. ગુલવાર-વે, મુધ, ગુરૂ અને શુક્ર, શની દીક્ષામાં શુભ છે, સામ, ખુષ, ગુરૂ, શુક્ર, પ્રતિષ્ઠામાં શુભ છે
શુભતિથિ-૨-૩-૫-૭-૧૦-૧૧-૧૩ દીક્ષામાં શુભ્ર છે.
થ્રુસનક્ષત્રઃ-ત્રણ ઉત્તા, રાહિણી, હસ્ત, અનુશવા, શતભિષા, પૂર્વાભાદ્રપદ્મ, પુષ્પ પુત્રવ'શ્રુ, રૈવતી, અશ્વિની, મૂળ, શ્રવણ, સ્વાતી આ નક્ષત્રે દીક્ષામાં ફુલ છે.
મા, સુખશીષ, હસ્ત, ત્રણ ઉત્તરા, અનુશધા, રેવતી, શ્રવશુ. મૂળ, પુષ્ય, પુનવસુ, હિણી; સ્વાતી અને પનિશા પ્રતિષ્ઠામાં શુદ્ધ છે.
: પ્રતિષ્ઠા લગ્નઃ--જીનેશ્વરની પ્રતિષ્ઠાને વિષે દ્વિવભાગ લગ્ન શ્રેષ્ઠ, છે, સ્થિર નગ્ન મધ્યમ છે અને ચર લગ્ન કનિષ્ઠ છે.
પ્રતિષ્ઠા નવમાંશઃ-પ્રતિષ્ઠાને વિષે મિથુન, કન્યા અને ધનના પ્રથમ અધ એટલા મશે [ઉત્તમ સારા છે, તથા વૃષભ, સિંહ, તુલા અને મીન એટલા અંશે મધ્યમ, દેવાલયના આઁ અને પ્રતિષ્ઠા કરનારને હાનિકર્તા છે.
દીક્ષા લગ્ન તથા નવમાંશ:-દીક્ષાને વિષે લગ્નમાં તથા નવમાંશમાં દ્વિસ્વભાવ રાશિએ, વૃષભ વિનાની સ્થિર રાશિએ અને મકર રાશિ એટલી રાશિમા ધુમ છે. ત સિવાય મીજી શાંશ શુજ નથી.
શુક્ર-લગ્નમાં રહ્યાં હાય, શુક્રવાર હેય લગ્નમાં શુક્રને નવમાંશ હાય, થનું ભવન વૃષભ અને તુલા નગ્ન હ્રદય તથા શુક્ર લગ્ન હોય કે સાતમાં સ્થાને સંપૂર્ણ નતે હૈય તે સમય દીક્ષાને માટે વર્જ્ય છે.
ચંદ્ર લગ્નમાં હોય, સામવારે હાય, ચદ્રના નવમાંશ તથા ચંદ્ર લગ્નને જો હોય તે સમય દીક્ષાને માટે વય છે. દીક્ષા મુળીમાં ચંદ્ર સાથે કાયપણ શ્ર હવે જોઇએ નહિ. અર્થાત્ ચંદ્ર એલેજ જોઇએ.
બિખ પ્રતિષ્ઠાને વિષે પ્રતિષ્ઠા કરાવનારના જન્મ તંત્રથી ૧૦ સુ, ૧૬,મુ, ૧૮મુ, ૨૩, ૩ અને ૨૫ મું નક્ષત્ર વર્જવું..
પંચાગમાં-વિષ્ણુ આદિ ૨૭ ચેગે આપેલ છે, તેમાંથી વૈદ્યુતિ અને વ્યતિપાત સપૂર્ણ ત્યાજ્ય છે. પરિધને પહેલાંને અધભાગ ત્યાજ્ય, વિશ્વભ ગડ, સ્મૃતિગ', શૂલ, વ્યાઘાત અને યોગના પ્રથમ ચરણુ ત્યાજ્ય છે.
ત્યાય-ચાતુર્માંસમાં, અધિક માસમાં, ગુરૂ-શુક્રના અસ્ત, ગુરૂ-શુક્રની માયા રહ્યા અને વૃદ્ધાવસ્થા હોય ત્યારે દીક્ષા પ્રતિષ્ઠા કરવી નહી. શુક્ર અસ્તમાં દીક્ષા થ

Page #1243

યોતિષ સાર સગ્રહ
૧૧૭૭
શકે છે. તથા અવજોગ, કુતિક, ભઠ્ઠા (વિ)િ તથા ઉત્તપ્રત વિગેરના દિવસેાને જવા. સક્રાંતિના ત્રણ દિવસ તથા ગ્રહણના નવ વિસ વર્જના; ચુલ નત્ર પણ યાગત ઢાય, સુરેંગત હોય, વ્લર ડેય, ગઢ સહિત હાય, ભિત હોય, સહુથી હણાયેલ હોય કે ચંડથી ભેદાયેલ ડાય આ સાત પ્રકારના નક્ષત્રો વજનાં
કૃષ્ણપક્ષમાં ચંદ્ર ક્ષીણ થતા ડાવાથી ગામ પછી તાસનુ ગત તેવુ.
જન્મ સમયે ચંદ્ર જે નક્ષત્રમાં હોય તે જન્મ નક્ષત્ર (વા) કહેવાય છે. તે નક્ષત્રથી ઈષ્ણુ દિવસની ૩-૫-૭-૧૨-૧૪-૧૨-૨૧-૨૩-૨૫ મી તારા (નક્ષત્ર) અશુસ જાણવી. તથા જન્મ અને આામાન તારા ગમનમાં ૧૦વા યોગ્ય છે,
તારાઓનુ યંત્ર.
જન્મ સ પત્ વત્ ક્ષેમા યમા કાધના નિધના મંત્રી/ પરમ
1
ર
૩
૪ ૫ $ G
૮ મૈત્રી
૧૩
૪
૧૫
૧૬ ૧૭ ૧૮
મ
1.
આવા ન૯
ચિ
સ્વા
n
૨૦
રા
ત્ર અત્રિ ઉ

૧ર
૧
ઉંચ રા.
અ.
ર્
નીચ રા.
.
}
સ્વગૃહી સ્વામી
પૂ મ
૨૩
.
સત શાલાકી યંત્ર
આ પુ પુ
શ.
૨૪
૧.
૫
•
મા
સુ| ચ મગળ બુધ ગુરૂ
'
ર
'
૧.
3
14
.
ર
3
૧૫
Y
મનુ
૨૫
શ
૨૬ ૨૭
ܙ
૧
*
૨૮
'
ગ્રહાનાં ઉચ્ચ, નીચ સ્થાનની શશિ અને અશ તથા (સ્ત્રગ્રહી) પેાતાની રાશિઓ.
૫
૧.
૫
ર

ચૂસતા જાહે
3
૧૨
२७ ૨૦
'
२७
R
શ
૨.
ܙ
૧૧
પંચ રાલાકા યંત્ર, રા ય મા પુર ન
સ્વા
અલિ ૭ % 8 મે આવ

Page #1244

૧૧
યાગનામ વિ
આન
કાળદ ડ
ધુમ્ર
સુત્તમ હિ
સૌમ્ય
મૃગ
વંક્ષ
ધ્વ
શ્રીભ્રુ
વજ્ર
મુદ્નગર
92
મિત્ર
માન
પદ્મ
૫
પ્રવાસ
શ્ર.
ભરણી કૃતિકા
થર
પુત્ર.
૫
મળે
મા
પુ ફ્રા
ઉ. કા
વસ્ત
ચિત્રા
મગ
અનુ.
વ્યાપિ મે મિનિ મૂલ
શમ

સ્વાત
વિશા
Þ {
મુમા
!
શાતબુ ધાન 1
સમ
: મા,
મૈં યા.
ભ
યુ
હું મા
પર
ભા વધુ'માન કરતી
સામ બ્રેસ
અપ્લે
મા
મૃ.
અ.
પુષ્પ અશ્લે
મા
પૂ. ફા.
ઉફ્રા.
હેરત
ચિત્રા
સ્વાતિ
વિશા
અનુ.
મેશાં
શ્રવણ
ન
પ્રક્ા
ઉ. ક્
રવી
અધિ
@! 9 ]
કૃતિકા
મ
હસ્ત
ચિત્ર
સ્મૃતિ
ધન
મૂલ
પ્ર. પુ. | નિ
ઉ યા.
અભિ
અનુ
પેઢા
આાન દાનિક યુગાનું કોષ્ટક
મુ.
ગુરૂ
મૂલ
ક્ યા.
૧. વા.
આમ.
શ્રવણ
રેવતી
શ્રિ
રાત,
પૂ. ભા. ભરણી
ઉ ભા.
કૃતિ
શક
મૃગ
સ્પર્ધા
પુત્ર
પુષ્પ
હરત
ચિત્રા
સ્વાતિ
વિશા
અનુ
ધ્રા
મક્ષ
પુ.શા.
ૐ પા.
ભ
શ્રેણ
વિન.
શત.
પુ. ભા.
ઉ.ભા.
રેતી
અધિ.
શત.
મૃગ
પૂ.ભા. | અરણી | આવી
6 911.
કૃત
પુનવ
હ.
મૃ.
પુનવ
પુષ્પ
અલે
અનુ.
જ્યેષ્ઠા
મ
પુ ફ્રા
ઉ
મૂળ
પૂ. પા.
ઉ પા
અભિ
શ્રણ
તિ
શત.
પૂ. ભા
ઉં ભા.
રેતી.
ત્રિ
ભરણી
કૃતકા
રાહુ
પુષ્પ
અશ્લે
મા
પૂ .
ઉ. ક્
હસ્ત
ચિત્રા
સ્વાતી
શુક્ર
ઉ. મા.
અભિ
ત્રણ
ધાન
શત
પુ. ભ.
ઉ.ભા
રેવતી
અશ્વિ
ભરણી
કૃાતા
હિ
મૃગ
આર્કા
પુન.
પુષ્પ
અ
મા
ઉ ભા
હસ્ત
ચિત્રા
સ્વાતિ
વિશ.
અનુ.
વેળા
શની
શત્
પૂ ભા.
ઉ. શા.

રેવતી
અશ્વિ
ભરણી
કૃતિકા
હિ
મૃગ
આર્દ્ર
પુનવ
પુષ્પ
અશે.
અનુ.
જા
વન અભિગ
મુલ
શ્રવણ યુ. સા. નિય
ફ
સિદ્ધિ
મૃત્યુ
સુખ
સાભાગ્ય
મદ્રાસો
ધનક્ષ
સંખ્ય
સખ
સય
શ્રીનાશ
મા
ધનનાશ
પ્ ફ્રા
ઉં, કા. પ્રાનાશ હસ્ત મૃત્યુ ચિત્રા કલેશ સ્વાતિક કાયસિદ્ધિ વશા કલ્યાણ
રામ મેગ
નાશ
જસમા
પુષ્ટિ
ૌભાગ્ય
પક્ષાભ
મૂલ
ક્ષય
પૂ મા
મુલ દુ માલેશ થયું. મ ક સાહિ
ઉ. મા
ગૃહાર લા
લગ્ન
ત્યા
ઘટી
to
'
મ
.....
6.
શા
ત્રીયે
વિષ્ટિ (ભદ્ર) કરણ-અશુભ છે. સુદ પક્ષમાં ચતુથી તથા કામિની (પશ્ચિત્ર દળો) અને મષ્ટમી તથા પુનિબા વસે (પૂત્ર દળમાં) શ્રદ્રા ડ્રાય છે, અને વદ પક્ષમાં બીજ અને દસમીની રાત્રિએ (પશ્ચિમ દળમાં) અને તંત્ર થા ચૌદશે દિવસે ( દળમાં) ભદ્રા ય કે શત્રિની ભદ્રા એ દિવસે ય અને વિમની ભદ્રા એ રાત્રે હુંય તે તે બંને ભાષા હૈ ષ નથી, આ સમ શલાકા યંત્ર દ્વીક્ષા, પ્રતિષ્ઠકિ શુભ કાર્યોમાં ખેવામાં આવે છે. ને પ ચ શલાકા ફક્ત દીક્ષમાંજ નેશમાં આવે છે. તંદ વિદ્મની (ઈષ્ટ સે જે નક્ષત્ર કેય તેની) સામેના નક્ષત્રમાં જો કંઈ દુર મહ થા સૌમ્ન ગ્રઠું ખાવેલ હેય તા તે મહુવા ઈષ્ટ નક્ષત્રના વધ થાય છે. આ પ્રમાણે પ્રષ્ટ ક્ષેત્ર ને ગ્રથી મા જે તે નક્ષત્ર અશુભ છે. વેશમાં પહેલાં ગણના વેધ ગાથા પશુની સાથે અને બીજા ચરણને વેષ ત્રીજી ચરણ સાથે ક્રચર્ચા થાય છે,
૬.

Page #1245

ચોતિષ ભાર સહન
૧૧૭૯ અને એ ચરણ વેદ વજય કો છે.
ચંદ્રની બાર અવસ્થા -૧ એષિતા, ૨ હતા, ૩ મૃતા, ૪ જ્યા ૫ હોસા, ૬ હષા ૭ તિ, ૮ વિદ્ધા, ૯ ભુતિ, ૧૦ જરા, ૧૧ ભય, ૧૨ યુબિતા, તેમાંથી પ્રષિા , હતા, મૃતા, નિદ્રા, જરા અને જયા એ છ અવસ્થા ખરાબ છે. આ અવસ્થાને કેમ મેષની પહેલી અવસ્થા છેવિ, વૃષભની -
પ હા , નિનની પહેલી મૃતાં એ પ્રમાણે સમજવી.
રિનું નામ પાડવાની રીતઃ-નામ કરવામાં ગુરુ વિશ્વનું ૨૨ બીયા બારમું, નવ પંjમ, અશુભ ષડ તથા ત્રીજી, પાંચમી અને સાતમી તારા આટા વાનાં વર્જકો, વિરૂદ્ધ નિવાળા નક્ષત્રમાં નામ કરવું નહિં પરંતુ એ નક્ષત્ર ને એક નાહ ઉપર આવેલા હોય છે. વિરૂદ્ધ તિવાળા નક્ષત્રને દેષ નથી. * નસર્ગિક ( સ્વાભાવિક) મિત્રી આદિ
| તાત્કાલિક મની | સૂઈ | ચંદ્ર | મંગળ બુધ | ગુર સુદ ની છે અને અમુક | મિત્ર ચિ. મ. સ. | . . . . . . . પાકિના ઈ ધુ
સ્થાને કે ઈ ઘણુ ગ્રહ | મ. | બ મ મ મ ગ શ શ . યુ. | ય તેથી બીજે
- ત્રીજે, થ, દસમે, શત્ર શ શ | બ | ચં. | મુ. શું છે , મે ગી આ રમે કે બારમે સ્થાને રહેલા કહે તેના મિત્ર થાય છે. અને ઇતર સ્થાનમાં એટલે ૧-૫-૬-૭-૮-૯ થાનમાં બેઠેલા ગ્રહો તેના શત્રુ થાય છે.
પંચધા મિત્રીની સમજ-અવિનિવ, નિત્ર, સમ, શત્ર અમિશત્ર; નૈસવિલ મૈત્રી અને તાત્કાલિક મૈત્રી બંનેમાં મિત્ર હોય તે અવિમિત્ર કહેવાય. એકમાં મિત્ર અને બીજામાં સમ હોય તે મિત્ર કહેવાય; એકમાં નિત્ર હોય અને બીજામાં શત્ર હોય તે એમ કહેવાય, એકમાં સમ હોય અને બીજા માં શત્રુ હોય તે શત્રુ કહેવાય, એકમાં શત્ર હોય અને બીજા માં પણ શત્રુ હોય તે અધિશત્રુ કહેવાય છે. . - વગ મૈત્રી-અ. ઈ ઉ. એ. એ. ગરૂડ સપ
ક, ખ, ગ, ઘ, ૭. માજા મૂષક
એ મા સિંહ મૃગ
| ધૂન મેષ ત. ૭. દ, ધ, ન. ૩૫ ગરૂડ ૫. ફ, બ, ભ, મ, મૂષક મા જા૨ યુ. ૨. લ. ૧. – મૃગ સિહ
શ. ઇ. સ. હ. – મેષ ધાન ખા વર્ગોમાં પરસ્પર પાંચમે વગ વજા ચગ્ય છે.
* ส่ ง นี้

Page #1246

સર્વતોભદ્ર ચેક
આ
કે
આ
પશ્ચિમ આ ચમાં પાંચ બાબત ખાવેલ છે, નહાત્ર, શશિ તિવિ, અવર અને વજન જ (સડતના દિવસે કોઈ પણ ગ્રહ નક્ષત્રને વેધ કરે તે શ્રમ કરાવે, જનને વેધ કરે તે હેની કરાવે સ્વરો વેધ કરે તે વ્યાવિ, તિથીના વેધ કરે તે જય, રાશિનો વેધ કરે તનિ . અને પાંચે ય ર તે મનુષ્ય જીવે નદિ (આ બળવાન પાપ ગ્રહો માટે સમજ)
વેધ જ્ઞાન પરના ચોકમાં ત્રણ પ્રકારના વેષ થાય છે. ૧ ડાબી બાજુને. ૨ સસુખ, ૩ જમણી બાજુનો.
વેધના નિયમો ૧. જ્યારે ગ્રહ વકી હોય ત્યારે તેની દ્રષ્ટિ જમણી બાજુ હોય છે. ૨ પાર શ્રી ગતિ શીવ્ર હોય ત્યારે તેની દ્રષ્ટિ હાબી બાજુ હોય છે. ૩ જ્યારે ગ્રહ ગતિ મધ્યમ હોય ત્યારે તેની દ્રષ્ટિ ભૂખ હોય છે.
૧. ઉદાહરણ. કુત્તિકા નક્ષત્રમાં ગ્રહોય ત્યારે, તેને વેધ જમણી બાજુ ભરણી સામે,

Page #1247

રાતિ બાર સાહ ડાબી બાજુ અવલ, નંદા, ભદ્રા, તુલા, ત, વિશાખા અને સન્મુખ વેદ અણ સાથે થાય છે.
૨. ઉદાહરણ રહિણી નક્ષત્રમાં ગ્રહોય ત્યારે તેને વેષજમણી બાજુ 0; અશ્વિની પણી બાજુ , મીથન, ઓ, કન્યા, ૨, જવાતી; અને સન્મુખ વેલ અનિછત સાથે થાય છે.
છે. ઉદાહરણ રેવતી નક્ષત્રમાં ઘા હોય ત્યારે તેને વેલ જમણી બાજુ જ, માર, , મૂળ, ડાબી બાજુ હ, અ,મગશીષ અને સન્મુખ વેષ ઉત્તશ ફાગુની સાથે થાય છે.
૪૪ મુંબઇમાં અયનાંશ ૨૩ના આધારે તેલું હશ્નપત્ર.
મ - | | | | _ < | |\vખ૨,૨મરજનેર પર ખરી
૫૨|૩|૪૭૫૫ ૨૧/૦ ૪૮પ૭ ૬૧ પર ||૪૧/૧૦૫૮ ૮૧૭૨૬૪૪૫૨ ૧/૧ •૫૪૪૪૨૩૬૦૨૪૧૮૧• ૨૫૪૪૩૮૩૧૨૨૧૪પ૬પ૮પ૦ ૪૨૪૨૧૮૧ ૨૫૪||૮૦રર | | | ૪ ૪ ૪ ૫ ૫ ૫ ૫ ૫ ૫ ૬ ૬ ૬ ૬ ૭ ૭ ૭ ૭ ૭ ૭ ૮ ૮ ૮ ૮ ૮ ૯ ૧૯૨૮/૬૪૬૪૫ ૧૨૨૧/ ૧૫૨ ૨૨૨૩૩૩૪૭ ૪ [૪]< ૫/૫૫ ૬૧ર૬/૩૭૪૭૫૭ી છે
૧૪ ૬પ૮પ૪૨૪૨૬૧૮૬૫૪૨૮૮ ૨૪/૪ ૧૮૫૪૧૨/૦૪૮] ૧૨૪૨) • ૧૮૬૫૪ શિવ છે ૯ ૯ ક - ૦૧/
૧૧૧૧ /૧૧/૧૧/૧૨/૧ર૧૨/૧૨/૧૨/ ૧૫૧૪૧૪/૧૪૧૪ રિ૮/૨૮૪૯૫૯ ૨૦૦૪૧૫૨ ૪૧૫૨૬૭૪૮ ૦|૧૧|ર
૨ ૪૫/૫૬ ૭/૧૮/૦૪hપર ૧૪ર૬ર૭ | |૪૮ ૧૨ ૧૪૨ ૧૮ ૨૪૬ ૨૪૨૪૨૫૬/૦ર૪૩પર૦૬૨૦/૩૪૪૮ ૨૨૬/૦૪૪પ૮૧૨૨૬ ૧૧ ૫૫ ૧૫૧૫૫૬૧૬૧૬૧૧૬ ૧૭/૭૧૭૭૧૭૧૮૧૮૮૧૮૧૮૯૧૯૧૯ ૧૯૧૯૧૯૨૦ ૪૮પક ૨૨૪૪પ૬ ૭૧૮૨૯૪/૫ ૨૧.૨૪૩૫૪૬/૫૭/ ૯ર૦૧૫/૪૨૫ ૪૧૫૨૬/૭/૮પ૦ •૫૪ ૮૨૨૬૫ ૪૮૨૨:૨૬/૦૫૩૮૪૨૪૬પ૦પ૪૫૮ ૨ ૬૧૦૧૪/૧૮૨૬/૦૪૮૪ર૪૬ ૨ ૨૦ ૨૦ ૨૦ ૨૧ ૨૨૧૨૧૨૨૨૨ ૨૨૨૨૨૨ ૨૨૨૩૨૩૩૨૩૨૩૨૪૨૪૨૪૨૪૨૪૨૫૨૫૨૫૨૫ રિપકર૪૫૫ ૬,૭૨૮૮૫ ૧૧૨ [૨]૪૫ ૪૧૫રિ૫૬૪૬૫૭ ૮૧૮૨૯૪૦પિ[ |૧૧૨૨' * ૫૦૫|૮| ૨ |૪|૧૮૫૩૧૨૫૦ ૨૮ ૪૪૨ ૦૮/૬/૫/૨૧૦૪૮ ૪૪૨/૨૦૫૮૬૧૪ ,
૨૫૨ પ૨૬૨૬૨૬૨૬૨૬૨૬ ૨૭ ૯૭૨૭૨૭૨૭૨૮૨૮૨૮/૮/૨૮/૨૮/૨૯૨૯ ૨૯૨૯૨૯૨૯ |||| "૩૫) ૫૧૫૨૬૩૭૪૭૫૮ ૮૯.૪૫ ૨૨/ ૪૪૪/૫૫ ૫૧૬/ર૭૭૪૮પ૪ ૯ર||૪hપર પર), ૮૪૬ર૪ ૨૪-૧૮૫૬/૧૨/૧૦/૨૮ ૬૪૪૨૨ ૦૮/૧૬૧૪/૨/૧૪૮૨ ૪૨ર૦પ૮૬/૧૪
૧/૧૧/૧૫૧૩૨૨ ક૨૨૨૩૩૩૩૩૩૩૪૪ ૩૪.૪/૪૫૫૫ પાપ પાંદોદ ૨૨૪ ૪૪૫૫૬ ૬૧૭૨૮૯૫ ૧૧૨૨૪૪૫૫૬ ૧૯૦૧પ૨ ૧૪૨૫ ૬૪૭પ૮ લોર ' પર ૮૪/૨૪ ૨૪|૧૮૨૨૨૩|૩ન૮૨૪૬પપ૪૫૮ ૨૨ ૬/૧૦/૧૪/૧૮૨૬/૦૪/૯૮૨૪૬ ૬૬ ૩૬૩૭ ૩૭૩૩૭૭ ૮:૩૮૩૮૨૮૮ ૯૮૯૮૨૯૪૦૪૦૪૦/૪૦૪૦૪૪૧૪૧૪૧૪૪૧
|૪રપ ૫૧ર૭૮૪૯ ૧૧૨૪૪૫૫૯ ૭૧૯૦૪/પર/ ૫૧૫૨૬/૭/૪૯ ૧૨૩૪૫૫૬ પ૦૫૪૫૮ ૨ ૬૧૦૧૪૧૮૧૨.૪૬ ૦ ૧૪૨૮૪૨૫૬/૧૦૨૪૩૮પ૨ ફરિબ૩૪૪૮ ૨૧૬૪પ૮૧૨૨૬
૨૪૨૪૨૪૨૪૩૪૩/૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૫ થન.
૫૪૫૫૪૬૪૬૪૬૪૬૪૬૪૬૪૭૭ ૭૧૮/૦૧/૫૨ ૧૫૨૬૬૪૬૫૭ ૭૧૭૨૮૩૮૪૮૫૯ ૯૧૨૯૪૦૫૦ ૦૫૧/૨૧/૩૧૪૨/૫૨ ૨૧ર ૪૫૪ ૮૨૨ ૧પ૦ ૪૧૮૩૬૫૪૧૨૩૦/૪૮ ૬૨૪/૪૨. ૧૮૩૬૫૪૨૩૦/૪૮ ૬૨૪૪૨ - ૧૮૭૬૫૪ ૪૭૪૭૪૭૪૭૪૮૪૮૪૮૪૮૪૮૪૮૪૯૪૯૪૯૪૯૪૯૪૯૪૯/પ૦૫૦૫૦૧૫૦ ૫૦ ૫૦ ૫૦ ૫/૫/૨૧૫૧/પ૧ 'ર૩|૩|૪૩૫ ૪૧૪૨૫૫yજપ ૧૧-૧૯૨૮૩૭૪૫૫ ૧૨/૨૧/૩૦૧૯૪૮૫૭ ૧૪૨૩૨૪૧૫ h૨૩૦૪૮ ૬ ૨૪૨ ૦/૧૮૧૦ ૨૫૪૪૬/૩૮૩૦૨ ૬પ૪૫૧૪૨૩૦૨૬/૮૧૦ ૨૫૪૪૬/૩૮૩૧૨૨ (૫૧/પરપર/પર/પર/પર/પર/પ૩પ૩પ૩/૧૩૫૩૫૩૫૫૩૫૪૫૪૫૫૪/૫૪૫૪૫૪પપપપપપ પપપપપપપપપ * પિલા ૮/૧૨/૨૫૩૪૪૩પર ૧ /૧૭ર પ/૧ર૪૦૪૮૫૬ ૪૧૨/૨૦૨૮૩૬૪૪૫૫૯ ૭/૧પરિ૩|૩૧૩૯/૪/૫૫ ૧૪ ૬૫૮૫૪૨/૩૪ર૬/૧૮૨ ૬ પ૪૪૮૪૨૬/૦૪/૧૮૨ ૬ • ૫૪૮૪૨૩૬૩૦૨૪:૮૧૨૫ પપ૬૬૫૬૫૬૫૬૫૬પપપપ૭૫૭૭ ૫૭,૫૭પ૮પ૮૫૮પ૮પ૮પ૮પ૮પ૮૫૯ ૫૯ ૫૯ ૫૯પ૯પષ્ટ
|૮)ર૬૩૪૪૨પ૦પ૮) ૬૧૮૨૨)૨૩૭૫૫૩ ૧ ૯૭૨૫૩૪૮૫૬ ૪૧૨ ૨૦ ૨૮/૩૬૪૪૫ ૫૪૩૪૮૪૨૩ ૩૦૨૪૮૧૨ ૬ ૭પ૪૪૮૪૨૩૬/૧૨/૧૮/૧૨ / ૫૪૪૮૨૩૬૦૨૪૧૮૧૨ ૧
ge.
S

Page #1248

૧૮૨
ન મિત્ર
ઉપર લખેલા લગ્નપ્રત્ર ઉપરથી ગમેતે વખતનું લગ્ન કાડી શકાય છે તે એવી રીતે કે જે દિવસે જેટલ્લી ઘડી પળ પરંતુ લગ્ન લાવવું ઢય તેપ્સિને પંચાંગમાંના ભાગ પત્રમાંથી સૂર્ય જો તે અમાસને કે પુનમના ય છે. પણ તે કરતાં જેટલા એ'છાવત્તા દિવસ થય: હોય તે પ્રમાણે સૂર્ય માંથી તેના મા એકાત્તા કરી પછી જેટલી શશિ અને જેટલા અા નો થય ને ઉપરથી આ લગ્નપ્રત્રમાં જોઇએ તેટલી રાશિ અને કેટલા ઉપર મથાળે લખેલા અંશ કેડમાંથી પડી, પળ તથા વિપળ એક પાટી ઉપર તખી રાખવાં પછી જે લખતનું લગ્ન સિદ્ધ કરવુ હોય, તે વખત સુધી સૂખથી થયેલી ઘડીશે પેઢી ઘડીએમાં એડી દેવી પછી જે સરવાળે તેના બરાબર જે કાઠાની ડાબી બાજુની સિમ મને તને મથાળે લખેલા `શ જેટલુ લગ્ન જાણવુ
ઉદાહરણ:-~-ષમ કાહિના પ મશને સૂર્ય છે અને સૂઈંદ્રયથી ૧૦ ઘડી, ૨૫ પળ, માને ૪” વિષળ, વખત લગ્ન સાધવું છેતે લગ્ન પત્રમાંથી વખ રાશિના ૨૫ બશના કોઠામાં ઘી ૮, પળ ૨૬, અને ત્રિષળ ૪૨ છે, તેમાં ૧૦ ઘડી, ૨૫ પળ, અને ૪૧ વિષળ જોડ્યાં ત્યારે ૧૮ ઘડી, પર પળ અને ૨૨ વિપળ થયું. તે કક શશીના શ્રીશમાં અશન કેઠની લગભગ છે. માટે તે વખતે ક ાશિના ભાવીશ થતુ લગ્ન નક્કી થાય. મેષ લગ્ન આથ્રુ હેાય તા ૧, ૧૨ખ્ ય તે ર. મિથુન ડાય તે ૩, એ રીતે લગ્ન કુંડળીમાં પડ્યા લગ્ન સ્થાનથી મઢા ભારે ભુત્રનમાં સુવા, પછી પંચાંગમાં જોઈ જે દ્રુમ્સે જે વખતની લગ્ન કુંડળી તઈયાર કરેલી હોય તે વખત સુધીમાં પુનમના ગ્રહેલા માવાસ્યાના થઢો જે યાસે પઢતા હોય તે જોઈને તે ચિના આંકડામાં મુત્રા અથવા ગાઠવવા. જો ગ્રહ વચમાં બદલતા ચાય તે તે બદલાયેટ્ટી રશિના આંકડામાં તે બ્રહ્ર સુકા વચાંગની ગણીતના કાઠાની) જમણી બાજુએ છેવટે ચદ્રની સિહો કે આપલા હૈય છે તે કોઠામાં જોઈ તે ચિના આંકડામાં ચન્દ્રને શેઢવા ઈષ્ટ કાલની ઘડી, પળ કરતા પહેલે ઋતુ બદલાતા હાય તે આગળની શશિમાં ચંદ્ર મુકવું. મને મેડા બદલાતા હોય તે લખેલી ચિને મૂશ
ા ાનપત્રમાં શૂન્ય થકી મેષ શિચ ગણી છે. જે રાશિને ઠેકાણે કઢા લખાતા હાય તે! શૂન્ય થકી ગણાતા માણે તો શ્રડાની શિએ જ ચાલુ લખીએ છીએ એટલે એક આંકડા આાગળની જ ચિને લગ્ન કુંડળીમાં માંડવા
મુંબઈમાં આખા દિવસ અને ભાગવાતાં મારે રાશીનાં
આખી રાત મળી લગ્નના કાઢી. તુલા વૃશ્ચિક ધન
૫ પ ૫
શશિ. મે. વર્ખ, મિથુન, કર્ક, સિંહ, કન્યા,
४
૫
પ
૫ ૫
ઘડી.
પી.
# "? ; }
૨૬
પદ્મ U '
વિપળ ૫૪ પર

6
३७
૩૨
રાશી મે" વરખ મિથુન ક' સિદ્ધ કન્યા
૧૦
૧૧
૧
૧૦
૧૪
.
૧૯
ઘટાડાની પળ.
Y
મર કુંભ
૧
૧૯ ૩૨ ૩૭ ૯

તુલા, વૃશ્ચિક, ધન, મકર, મીન.
૧૦
»
ૐ છું હું,
11 ૧૧ ૧૦ •
*
૧૪ 14 પર
3

Page #1249

ચોતિષ સાર સંગ્રહ
૧૧૩
a
ઉપલા કાંઠા ઉપરથી એમ સમજવું કે, મેષ રાશિનુ લગ્ન ૩ ઘડી અને પછ પળ પણ રહે છે, પછી રખ લગ્ન ૪ ઘડી અને ૨૬ પી, એ રીતે આગળ પણ સમજવું જ્યારે મેષ શાનો સૂર્ય ફ્રેંચ ત્યારે સવારમાં સૂર્યોદય વખતે મેષ લગ્ન રહે અને પછી અ૨૫ લગ્ન બેસે, એ રીતે જ્યારે લખ્ સ થાય ત્યારે સવારમાં સૂર્યોદય વખતે નખ લગ્ન ક, પછી શુદ્ધ ગેરે કશિશના લગ્ન માવે, એમ આગળ પશુ સમજનું પત્રકોષ જાણુનુ એ જે દિવસે મેષ સક્રાંતિ ભેંસે તે દિવસથી સબ૨માં ૩ ઘી અને ૫૭ ૭ જિસડતાં સુધી મેષ લગ્ન રહે અને પછી વરખ લગ્ન બેસે. તે ચેત્રના સૂર્ય એક માસ સુધી રહેવાને મને પછી વખ થવાને માટે દરરેજ ત્ર ૩ ૮ આ આઠે છા આછા કા લખત સુધી રહે એમ સમજવું કેમ કે સ`ક્રાફિકને ખીજે વિષે સૂર્યદયથી ૩ લડી અને ૪ઃ પળ દિવસ ચઢતાં સુધી મેષ લગ્ન રહે. જે દિવસે ૩ ઘડી હને ૪૧ પળ સુધી રહે એમ કરતાં હરખ સક્રાંતિ બેસવાને નિસ મેય શખ્ સૂર્યાંય ગંખને કહરીને તુ વરખ લગ્ન બેસે, એ રીતે તમામ શાશિ એનાં લગ્નના વખતમાંથી ચરબ ઘટાડા ગણિતથી ગંગ શેપી કહાી લખે છે.
વારકાળ—દ્રિ ઉત્તર, પૂર્વ માંગળ, દત્ત ગુરૂ, પશ્ચિમે શતિ, અગ્નિકાણુ સામ, નૈરૂત્ય બુજ,ગાવ્યશુ, શાનકાળ નથી હરમનક્રિય’કર સીમર સ્વામી િચતા હોવાથી) બાર મુત્રનના નામ—૧ તન, ૨ ન, તુ મધુ, પામ, ૪ મુખ, માતા, નિત્ર, ૫ પુત્ર, ૬ શત્રુ ૭ પિત્ત, ૮ મૃત્યુ, હું જાગ્ય, ૧૦ પિતા, રાજદ્વાર, ક્રમ', ૧૧ લાભ, કે ૧૨ ખેંચ, વ્યા,
સન્મુખ ચંદ્રનું ફળ-સન્મુખે અથ લાય, દક્ષને સુખસપના, પુષ્ટતા પાણુનાશાય, વામચંદ્ર કેક ક્ષેત્ર ચંદ્ર સમુખ છે તે પોતાના જમશે. ગાય ના સુખસ ખદી થાય, પુંઠના જ તે સ્ નાય, મને ઠાકે ચ તે બંનના ક્ષય થાય
વિશ્વનાં ચેકડીનાં
રાત્રેનાં ચેડીયાં
શેત્ર સામા મગ મુક શુ શુ િ કેમ અમૃતા
લા
ચ કાળ કેમ મૃ
ભ ક્ષ કાવી
રંગ જાન| ગુમ
કેમ અમૃત
ગ
લાભ શુભ
કા
અમૃત રોગ લાભ | ગુજ લ ફાળ મ કાળ ઉદ્વેગ અમૃત રેગ|લમ| શુખ ચલ શુન ચક્ષ ફા કે મૃત રોગ રોગ લાભ શુભ ચલ કાળ કેમ અમૃત ઉઠેગ અમૃત ૨ગલાએ શુભ ચલ કાળ
સામ

હું સેક્રમ માળ બુધ ગુરૂ શુક્ર શની
શુભ
અન્ન કાળ ઉઠેગ અમૃત રાત્ર લાભ
생전
ગ લામ સ| ચલ |કાળ ગ કાળ | ગ
કા
મૃત રોગ લાભ શુભ
ગ
ચા
લાં શુભ સ કાળ ઉદ્વેગ અમૃત કાળ | ઉઠેગ અમૃત રોગ લાભ શુભ યક્ષ શુક્ર કાળ|ડ્રેગ અમૃત રાગ ઉદ્દેગ અમૃત રે!ગ લાભ શુભ ચક્ષ કાળ શુભ લ યંગ અમૃત રોગ | લાલ મગા રોગ એ ભૃગુ ગમ નિશ્ચર કાળ,
CE;
રાવ ઉદ્વેગ અમૃત શશી, સુધ લાભ શુભ ગુરુ,

Page #1250

કg
*
*
*
૪
-
-
-
-
-
-
૪

બારે શશિના પુરૂષના સીના વાતચન વિગેરે તથા ગુરૂવાર જોવાનું. બાર શરિગાનાં નામ. મેન વરખ મિથુન કા સિંહ કન્યા તુલા શિક વન માર વંશ મીન
ત મહિના .. કાતિ માર્ગશીર્ષ' બા પોષ જે ભાદર માલ માસે શ્રાવણ શાખ ચૈતર માગણ વાત સ્વામી .. મંગળ શાક બુધ યંક રવિ બુધ
મંગળ “હસ્પતિ સનિ નિ બાસ્પતિ વાત નિધિ
૧,૬,૧૧ ૫,,૧૫ ૨,૭૧૨ ૨,૭૧૨ ૨,૮, ૫,૧૦,૧૫ ૪૯,૧૪ ૧,૬,૧૧ ૨,૮,૧૨ ૪૯,૧૪ ૨,૮૧, ૫ ,૧૫ પાત વાર એન સેમ ૧ નિ ન ભરપતિ
શા મંગળ બ ત છે. ભાત ના
સ્ત વાતિ નુરાધા મુવ
પૂલ થાણ તારા રેતી ભરેણી પરિણી બાકા માલેષા. પાત જોગ
સુમાં પરિવ વાઘાત પતિ લ શુકમાં વ્યતિપાત વજ વધતિ પણ વજ. વાત રજુ
શકુની ચતુપાલ નાગ. બવ જોવ તેતિક ભર તૈતિલ શકુનિ જિંતુઘ ચતુષાર વાત પર
. જે ૧ લે ૧ લો ૧ લે rછે ૧લે ૧લે ૪ જે ૪ વાત ૧૨ મે ૫ મો - મે
૬ કે ૧૦ મો કમો ૧ મે ૨ જે જે વાત ચંદ્ર ૫ મે ૯ મે ૨ જે ૬ ૧મે
છમ ૪ ૮ મો ૧૧ મો ૧ર માં વાત રમી ચંદ્ર ૮ મે મે ૯ મો.
૨ જે ૧૦મો ૧૧ મે ૫ મે ૧૨ માં યાત મંગળ
૧ લે ૧• મે ૨ જે
૧ મો ૮મો ૧૨ મો જે વાત ..
૧- મે
૭ મે ૧ લે મે ૮ મો ૫ મો મે ૧૨ મે ૧લે વાત બહસ્પતિ
૧૧ મો ૧૧ મો છે જે ૫ મે ૧૨ મો ૯ મે ૧ લે છે કે જે વાત શકે ૧ મે - જે ૧૨ મો : ૨
૧ લે ૧૦ મો ૭ મે ૫ મે વાત નિ ... : જે ઉમે ૧૧ મે ૨ ૮ ૧૨ મો ૫ મો ૯ મે ૧લે ૧ મે ૧ લો ઘાત સહુ-કેતુ .. ૮મો ૧૨ મે
૧ લો ૫મો ૧- મે ૨ જે ૧૧ મે જે ધાત લગ્ન - ૧૬
vયું ૭ મું ૧૦ મું ૧૨ મું હમમાન ગતિ • નર્ટ 8 ૪ ર ર જ સ સ જ ૫ રે પ્રતિદિન ભાગ્ય પળ વિપળા પર ર ' ' કે કેમ ? ૨૨ : ૬
આની સમજણ તરીકે છે. શિવાળાને કારતક મહિને ૧, ૨, ૧૧, એટલી તિથિએ, વિવાર. મા. નક્ષત્ર, વિપુલ ચગ, કરણ, પહેલા પહે, પહેલું લગન, પહેલે ચંદ્ર, પાંચમે મંગળ, બીજે બુધ, છઠ્ઠા બુહસ્પતિ, સાતમે શક, ત્રીને શનિ, આમે શહ, ચેવે પવિ, અને પીને પહેલો ચંદ્ર એટલાં વાત સમજવો અને મેષ રાશિવાળાને ગુરૂવાર મંગળ વણ. એ રીતે બાર શિવાલાને સમજવું.
મ
- -
જ
આ
-
છે
-
-
=
૪૪

Page #1251

બીલ નથ ઘાત કરતા વાત ચ% ઉપર વધારે નજર રાખવાની છે. જે દિવસે ઘાત ચંદ્ર હોય તે દિવસે કે આ ક્રમ કરવું નહિ અને સ્ત્રીને કાળ ચંદ્ર હોય તે તે દિવસે તેનાં લગ્ન તથા અઘરણી વિગેરે શુભ કામ કરવાં નહિ. : " * વળી ગ્રહણ વખતે જેને ૧, ૪, ૮, ૧૨, એટલામો ચંદ્ર હોય અથવા કાળ ચંદ્ર હોય તે તેને છ માસ સુધી દુખી રાખે. ચાર
"મ રાખ. ચંદ્રગ્રહણ દેય તે શરદી વિગેરે વાયુની પીડા થાય અને સૂર્યગ્રહણ હેય તે ગરમીની પીડા થાય. એ વગરના બીજા ચંદ્ર હોય તે સારા ને
ગ્રહણ વખતે જેને નબળે ચંદ્ર આવ્યું હોય તેણે ગ્રહણ જેવું નહીં અને દાન કરવું તથા છપુજા ગ્રહની વિનિ પ્રમાણે વી.
જે માણસને ગ્રહણ ૧ખ ૧, ૪, ૮, ૧૧ એટલામો ચંદ્ર આવ્યું છે અને વર્ષ કાળમાં પણ ગ્રહ નબળા આવ્યા હોય, તથા માસ કઢળી માં પણ નબળા જ બ્રા અttoધા હોય તે તે મારા માલ થઈ જાય, માટે જીપુજા વગેરે બહાવિત્ર પ્રમાણે ના. ગના નામ રવિવાર | સોમવાર | મંગળવાર ! બુધવાર ગુરૂવાર
શુક્રવાર 1 શનિવાર | ચાગ | પૂર્વાભાદ્રપદ ! આ વિશાખા રોહિણી મુખ્ય | મવા
મૂળ - ૨Iકચ ( ૧૨ તિથિ | ૧૧ તિથિ | ૧૦ તિથિ ૯ તિથિ ૮ તિથિ ૭ તિથિ Tષ J૧૧ તિથિ IT v તિથિ ૩ તિથિ ૬ તિથિ ૮ તિથિ
૯ તિથિ ૪Tમૂદા ૧,૬,૧૧ તિ. | ૨,૭,૧૨, તિ. ૧,૭,૧૨ તિ. 11,૯,૧૪તિ. ૨,૭, ૧૨ ત.] ૩, ૮, ૧તિ . ૫,૧૦,૧૫,તિ Tસિદ્ધિ
૮૧૭ તિ. ૨,૭, ૧૨ તિT૫,૧૦,૧૫ત. ૧, ૬, ૧૧તિ.T૪,૯,૧૪ત ઉત્પાત વિસાબા પૂર્વાષાઢા ધનિષ્ઠા
રેવતી
ઉત્ત. ગુની અનુરાધા | ઉત્તરાષાઢા શતતારકા અશ્વિની
મૃગ 'આશ્લેષા
હત છા અભિજિત 1 પૂalભાદ્રપદ બરણી આદ્રા
અધા
ચિત્રા શ્રવણ ઉત્તરાભાદ્રપ.
પુનર્વસુ T પૂર્વાફાગુની | સ્વાતી
૧૨ તિથિ

રોહણ
--
૧૦Tયમાષ્ટ
મઘા-નિષ્ઠા મળવિશાખા | ભર–કg. Jપુનર્વસુ-વિતા 1શ્વ ઉત્તરાષારોહણ- અનુશ્રવણુ-શતતા
૧
યમઘંટ
મઘા.
વિશાખા
આદ્ર
કૃત્તિકા
રહિણી
ચત્રા
ઉતરાડા
ધનિષ્ઠા
ઉત્તરા
૧૨Tમુસલવજ | ભરણી
અમૃતસિદ્ધ હસ્ત
હસ્ત રેવતી રોહિણી
શ્રવણ-મૃમ
અશ્વિની
)
અનુરાધા
પુ' ય
રેવતી

Page #1252

ઇન્તિમ રાજન ગારખના આંક અથવા
નોંધ-પરદેશ કે મહારમાત્ર જવા માટે પ્રશ્નાને ઉપયોગ કરવા ભા પ્રમાણે ચાલનારને ચંદ્ર પુનમનું એકજ ફળ અમાવાસ્ય વર્જિત.
પૌ. મા. ફ્રા. ચે. તેને મા આ લા ખા કર. મા.
૧ ર 3
ર
3 r
* *
મ
t
ins
સ
Y
Y
$
19
ત
૫
f
*
'
'
૯
૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨
૧
'
૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨
૧૦ ૧૧ ૧૨
૧
"
R
ર
3
*
1
"
*
૨૧. ૧૧
૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨
* ૧૧ ૧૨
૧
1
R
.
*
"
ફલશ્રુતિ.
9 ' ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ સુખ ઉપજે, કલેશ ન હેાય.
1
'
* ૧૦ ૧૧ ૧૨
'
×
૧૦
૧૧ ૧૨
'
૯ ૧૦ ૧૧
૧૨
૧
ર
ર
'
.
૧
ર
*
મ
પ

ર
.
*
3
*
મ
{
.
૨
3
*
૧ મહાલય ઉપજે, પસ્તાવ હાય.
૨ અર્થ પૂર્ણ સિદ્ધિ હાય ભલે ભાત ઢાય. ૨ ક્લેશ ફ્રેમ, પણ વસ્તુન્નાભ ડેાય.
૪ વસ્તુશાલ, સટ ટળે, મિત્ર મિળે, સિરિ પ ગ્રહિયતા, લેશ ડૅાય મિત્રસ કટ ઉપજે, ૬ મી. ભાગ્ય ઉપજે, મિત્ર મિળે, સાધન બેિ ૭ બહુ ખરાબ લેણદેણ ન ચાલે
૮ કાયસિદ્ધિ, ભાગ્ય ઉપજે, કાય'સિદ્ધિ હાય * ચાભાગ્ય મળે, પણ દીવસ મત થાય
.
Y
મ
મ
૬
७
t
G
'
છ
'
* ૧૦ ક્લેશ અમુક કામ લાગે પણ નાશ ન હૈય
'
૯ ૧૦ ૧૧ અમ્રિહ, મિત્ર સારથી મિલે, લાશ હાય
મ
1
૨
૪
'
સૂર્ય વગેરે આઠ ગ્રહેાથી જ્ઞાનવરણીય આદિ ગાઢ કર્મો જાણવાની રીતઃ-જે મામની જન્મકુંડળીમાં સૂર્ય' ઇંચ સ્વગૃહી કે મિત્ર ક્ષેત્રી હોય તે તે મા મહુ જ્ઞાનવાન ગામ સૂચ' નીચ-અસ્ત કે શત્રુ હેન્રી ડેાય તે તે માચ અન્ય નાન ગાય. ચંદ્રમા ઉચ્ચ-સ્વગૃહી કે મિત્ર ક્ષેત્રી રાય ભગવા શુભમહા ચક્રને ચેતા હોય તા તે માણસની ધમ શ્રદ્ધા સારી રહે.
મગલથી વેદનીય ક્રમનું સ્વરૂપ ઉપર પ્રમાણે તેવું. ખુષથી માહનીય મતુ સ્વરુપ જેવું બ્રહસ્પતિથી નામક્રમ' એવું, ઇજ્જત આગર કેમ રહેશે તે એવું. ચુથી એત્રકમનું સ્વરુપ જાણતું શનીથી આયુષ્ય ક્રમનું સ્વરુપ જાણવું અને શહુથી અંતરાય મ'નું સ્વરુપ નથવું.
પૂછેશ પ્રશ્ન ઉપર ધારેલ વસ્તુ જાણુવાની રીત.
પહેલાં આપેલ સમય ઉપરથી લગ્ન હતું. મેષ લાગ્ન આવે તે સવાલ કર્તાના લિમાં ફી ચિંતા છે અને તેના માટે પ્રશ્ન પૂછે છે. એમ જાણવું વૃષશ ાન માવે તા મનુષ્ય તથા જાનવર બાબતમાં પૂવ છે મિથુન લગ્ન માત્રે તા સુતાનનેચર નામતમાં પૂર્ણત બલુનું કઈ ન આવે તે વ્યાપાર તથા મુસાફરી માટે પૂલ જાણતું સિંહ લગ્ન આવે તે માનવર તથા પક્ષી ભાખત પૂછેલ છે. કન્યા વઘ્ન આવે તે સી દાસ દાસી મામત પૂછેલ કે જાણવું, તુલા લાખ ગાવે તે વ્યાપાર સટ્ટા મામત છે છે એમ જાણવું વૃશ્વિક લગ્ન આવે તે દુશ્મન મામત જાણુવું ધન લગ્ન આવે તે કાયદા માટે પૂછેલ જાણતું માર લગ્ન આવે તે ફ્રી ચિંતા ખાંખત જાણુનું કુંભ લગ્ન માટે તે પમ ખાગત પૂર્ણા નથવું મીન લગ્ન માને તો જમીન સુકામ ગામત પૂત જાણતું,

Page #1253

જ્યોતિષ સાર સંગ્રહ
૧૧૮૭ સર્વોત્તમ મુહુર્ત રાજ, છેષ, વિષ્ટિ, દિપાશવ, મિની, કાળાતવાર વગેરે પાપ નો નહિ ચીજને તેરસ, ચાયને યૌદસ, પાંચમને
• સૌખ્ય
જ
એ
મિત્ર
પ્રહર ૧ પ્રહર ૨ પ્રહર કાર ૪ પર્વ દક્ષિણ પશ્ચિમ ઉત્તર
સુખ મનની ચિંતા સૌખ્ય સૌખ કલેક ભય કબ મહાભય કલેક સુખ
હરિ ચિંતા અર્થશાબ રાજ્યસુખ સુખ વિનાશ
ઈષ્ટપ્રાપ્તિ ધનપ્રાપ્તિ કલેશ ભલે ન હોય પણ જલે ન હોય ધન સૌખ સંકટ કલેક ભાગ્ય સૌખ બાપ દ્રવ્ય પ્રાપ્તિ ધન સૌખ્ય સંદ કલેશ પરમનીતિ અણ' પ્રાપ્તિ ભય લાભ ૫૯ દ્રવ્ય લાભ વિલંબ અયં પ્રાપ્તિ સુખ
• સૌખ્ય સર્ષ પ્રાપ્તિ અભય મિત્રમિને ગ હાલ કાય' રિહિ છ. શીખ્રવાલ સંપૂર્ણ પથી સુખ પણ કલેક કષ્ટ દબપ્રાપ્તિ ૫મી પૂલ અર્થ પુ' કાળ પલ વ્યાજ દ્રવ્યના અયંપ્રાપ્તિ સુખ કાળ , સુખ સત્ય કષ્ટ
ફત વિપક્ષ જન્મ રાશિને પહલે ચંદ્ર માયતા કર્તા જન્મ શશીથી સાતમા ચંદ્રમા ઇતહાયક જન્મ રાશિથી બીજે ચંદ્રમાં મયમ , , આ ચંદ્રમા સારો નહી. જન્મ રાશિથી ત્રીને ચંદ્રમાં લાભ કતાં , નવમોચંદ્રમા ફાયદાકારક , , ચા ચંદ્રમાં સારો નહિ , , દશમે ચંદ્રમાં કાર્ય પાર પાઠનાર , , પાંચમે ચંદ્રમાં રાજકાજમાં મારે છે , અગ્યાએ ચંદ્ર (સાર) હાલ કતા , , છઠ ચંદ્રમાં ફાયદા થતી
, , બારમે ચંદ્ર ખરાબ મા પક્ષમાં ચંદ્ર બલ જેવું છે, પણમાં તાણમલ જેવું
જયાંગ નિમિત્ત (૧) અંગ કુણ, (૨) કવમ થાય, () વર વિજ્ઞાન () ભૂમિ નિમિત્ત, (૫) વ્યંજન નિમિત્ત (૬) હસ્તરેખા (૭) ઉતપાત નિમિત્ત (૮) અંતરિક્ષ નિમિત્ત
- “અગવિવા” નામના શાશ માં નિમિત્ત રાનનું વર્ણન ૮૦૦૦ (સાઠ હઝાર) Unક પ્રમાણુ કરેલ છે. નિમિત્ત જ્ઞાન આઠ તરેથી વણવેલ છે માટે જૈન શાસ્ત્રમાં તેને અાંગ નિમિત્ત કરવામાં આવે છે. અંગ કરવાનું મહત્વવપનનું શુભાશુભ ફલ મષ અનવર પક્ષીની બોલી ઉપરથી શુભ શક સહ. ધરતી કરે તેનું ફલ. શરીરમાં વા-કાલા ચિન્ટ તથા બાજરીના દાણા જેવા મસાનું ફ. ન બનવાના બનાવ બને તેનું ફલ હeતરેખાનું ફલ. હાથ-પગની રખાનું ફલ આકાશમાં જે ઉતપાત થાય તેનું ૨૦. “અવિના પન્ના અાંગ નિમિતનું વર્ણન કરે છે. જેને કોઈ માણસ કૃતિકા માં મુસાફરી જાય તે પણ જાવા તે ખીં ખાઈને ય એ ય થાય,

Page #1254

૧૧૯૯
સંજન મિત્ર
આઠ્ઠા નક્ષત્રમાં બે ચાર તેલા તાજુ માખણ ખાઈને જાય તેા ક્રાય' સિદ્ધ થાય. પુનવ નક્ષત્રમાં-ચાલતી વખતે ચાર તાવા તાજુ ઘી ખાઈને જવાથી કાય' સિદ્ધ થાય. ઈરાદો પૂણ' થાય. પુષ્ય નક્ષત્રમાં-ખીર ખાઈને જવાથી કાય' ચિત્રો (ચત્રા નક્ષત્રમાં-પદ્મવેલી મગની દાળ ખાઈને જાય તા કાર્ય સિદ્ધિ. સ્વાતિ નક્ષમાં-કઇ પણ મીઠું પાકુ ફળ ખાઇને જાય તે કાય' સિદ્ધિ અભિજીત નક્ષત્ર-કેઇ તરહનું સુગંધી ફુવ ખાઈને જાય કાય' સિદ્ધિ. (બાપુ-જીઈ. ચમેલી મરવા વિગેરે) શ્રવણુ નક્ષત્રમાં-ખીર ખાઈને જાય તે મનોકામના પૂર્ણ થાય. શતભિષા નક્ષત્રમાં-પાકેલી તુવરની દાળ ખાઈને જાય તો ક્રાય' સિદ્ધિ. ભરણી નક્ષત્રમાં-પાકેલા-રાંધેલ ચેખામાં તેલ નાખીને ખાય અને જાય તા મને કામના પૂર્ણ થાય.
ઉપર બતાવેલ નક્ષેત્રમાં ગમન સમયે કહેશે વસ્તુ ખાઈ લેવી. પછી જયારે ચ સ્વર બશમર ચાલતા હૈય ત્યારે ત્રણ નમસ્કાર મંત્ર ણીને ચૈત્રીઘ્ર જીનને પ્રણામ કરીને હાર્યો પત્ર પ્રથમ ઉપાડીને પ્રયાણુ કરનારની દરેક ઇચ્છા પૂ થાય છે,એમાં શક્ય નથી. મેષ રાશીવાલાને પૂર્વાફાલ્ગુની-પૂર્વાષઢાને પૂર્યાં બાદ્રપમાં થયેલ બિમારીમાં મરણાંત ક્રુષ્ટ થાય. વૃષભ રાશીવાલાને હસ્ત નક્ષત્રમાં થયેલ બીમારીમાં સખ્ત દુઃખ થાય. મિથુન શીવાલાને સ્વાતિ નક્ષત્રમાં, ક રાશીાલાને અનુરામાં, સિંહ રાશીવાલાને પૂર્વાષ'ઢામાં, કન્યા શશીાલાને શ્રવણમાં, તુલા રાશીાશ્ચાર્મ શતભિષામાં, વૃશ્ચિક રાશીવાલાને રેવતીમાં, ધન રાશીવાલાને ભરણી, મકર રાશીયાલાને દાહિણી, કુલ શશીવાલાને અદ્રામાં, અને મીન રાશીવાલાને અત્રેખ, નક્ષત્રે થયેલ બિમારીમાં સખ્ત તકલીફ થાય. બિમાર હાલતમાં ધમ' નહીં ભુલવા જોઈએ. જીન મદિર જીનમૂતિ જીનાગમ સાધુ, સાધવી, શ્રાવક શ્રાવિકા આ સાત ક્ષેત્રમાં ધન વ્યય કરવા, ચાવીશે પ્રભુની શશી મલતીનું એક પાનું વિજ્યાન હસુરી મહારાજ (આત્મા શમજી મહારાજ) પાસે હતું. તેમાં નીચે પ્રમણે શીવાલાને ભગવાન અનુકુલ કહ્યા છે. ૧ ને માં ડાય છે. રૂષભદેવ, અને હૈય ત્યાં મજીતનાથ ૨૪ ના હાય ત્યાં મહાવીર પ્રભુ એસ અ મેં જાણવું મૈત્રાને-૧ ૩ ૪ ૫ ૭ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૨ ૧૯ ૨૦ ૨૧ ૨૩ મ ભગવાન અનુકુલ છે. વૃષભરાશીને-૨૬૭ < ૯ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૭ ૧૮ ૨૦ ૨૨ ૨૪ મિથુનરાશીને:–૧ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૯ ૧૦ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૬ ૧૮ ૧૯ ૨૦ ૨૧ ૨૨ ૨૯, કક'રાશીનેઃ-૧ ૨ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૫ ૧૬ ૧૭ ૧૮ ૧૯ ૨૦ ૨૧ ૨૨ ૨૩ ૨૪ સિંહરાશોનેઃ-૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૬ ૧૭ ૧૮ ૧૯ ૨૧ ૨૩ કન્યાશીને-૧ ૨ ૩ ૪ ૬ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૫ ૧૭ ૧૮ ૨૦ ૨૨ ૨૪ તુલા શીને-૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૭ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૫ ૧૬ ૧૭ ૨૧ ૨૩ વશ્ર્ચિકરાશીને-૨ ૫ ૬ ૮ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૫ ૧૬ ૧૭ ૧૮ ૨૧ ૨૨ ૨૪ અનચિનેઃ-૧ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૨ ૧૩ ૧૪ ૧૫ ૧૬ ૧૯ ૨૧ ૨૨ ૨૩ ૨૪ મરણશીને :-૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૮ ૧૧ ૧૩ ૧૪ ૧૫ ૧૬ ૧૭ ૧૮-૧૯ ૨૦ ૨૧ ૨૨ ૨૩ ૨૪ ભાથીને-૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૩૧૫
૧૯ ૨૦
૧૯ ૨૦
૧૭ ૧૮

Page #1255

એતિષ સાર સંગ્રહ ૧૬ ૧૭ ૧૯ ૨૩ ૨૪ મીન રાશીને – ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૧૦ ૧૧ ૧૩ ૧૪ ૧૭ ૧૮ ૨૦ ૨૧ ૨૨ ૨૩ ૨૪
સ્વદય જ્ઞાનનું અ૫ સુચન. વરદય જ્ઞાનનું વર્ણન “વિવેક માત" પેગ રહસ્ય – હેમચંદ્રાચાય રચીત ચાર શાસ્ત્ર અને ચિદાનંદજી કુત અવરોદય જ્ઞાન આદિ પુસ્તકમાં વર્ણવેલ છે. ગની દશ ભૂમી છે તેમાં પ્રથમ ભૂમિ અરદય જ્ઞાન છે. તીર્થંકર-ગણધર-પૂર્વધારી મહાપુરૂષ ગના સંપૂર્ણ જાણકાર હતા. શરીરમાં ઘણી નાખીયે છે તેમાં ચોવીશ નાડી મટી છે. વીશમાંથી નવ મોટી છે અને નવમાંથી ત્રણ નાની મોટી છે, ત્રણ નાના નામ - (૧) ઇગલા ચંદ્રકાબી (૨) પિંગલા સુય, જમણી (૩) સુષુમણુ. અને દરેક સ્ત્રી અને પુરુષને કલાકે કલાકે નાડી બદલે છે. માંદા માણસ માટે નિયમ નહી કાબા નાકમાંથી જે શ્વાસ નીકળે તેને ચંદ્ર જવર કહેવામાં આવે છે. જમણા નાકમાંથી જે શ્વાસ નીકળે તેને સૂર્યાવર કહેવામાં આવે છે. અને બને નાસીકામાં જે શ્વાસ સાથે વહે છે તેને સુષુમણા કહે છે. ઘડીકમાં સૂર્ય અને ઘડીકમાં ચંદ્ર વર ચાલે અથવા બંને શ્વાસ ચાલે ત્યારે કોઇ કાર્ય કરવું નહી. તીર્થકર ગણધરનું ધ્યાન કરવું. સુષમણ સ્વર અડધી કલાકથી વધારે ચાલતું નથી. સ્થિર અને શાંત કાર્યો માટે ચંદ્ર સ્વર સારે છે. ક્રુર અને ચાર કાર્ય માટે જ મણે સવાર સારે છે. આ પ્રમાણે ચાલનાર આત્માઓ સુખી થાય છે. દરેક મહીનાની વદી એકમના દિવસે સૂર્યોદયના સમયે સૂર્યવિર ચાલે તે પંદર દિવસ આનંદથી પસાર થાય. દર મહીનાની સુદી એકમના રોજ સુદય વખતે ચંદ્રવિર ચાલે તે પર દિવસ આનંદથી પસાર થાય. દરેક મહીનાની સુદી એકમના રોજ સૂર્યાવર ચાલે અને વરી એકમના જ ચંદ્રવર સૂર્યોદય વખતે ચાલે તે સારું નહી. નુકસાન થાય. રાજય થાય. અને બન્ને એકમે સુષુમણાવર ચાલે તે પણ ઠીક નહી. આ પ્રમાણે ત્રણ પખવાડીયાની એકમે જે પ્રમાણે વર ચાલવું જોઈએ તે જે ચાલે તે હરમન મિત્ર થાય વિપરીત ચાલે તે મિત્ર હરમન મિત્ર થાય અને વિપરીત ચાલે તે દુશ્મન મિત્ર થાય. એકમ સુધરે તે પંદર દિવસ આનંદમાં જાય. આ નિયમ સી તથા પુરૂષને સરખે છે. દરેક સ્ત્રી પુરૂષને સુદી એકમે લબો અને વદી એકમે જમણે સવ૨ સૂકય વખતે ચાલે તે તન-મન-ધનથી ફાય થાય. ચંદ્ર સ્વર બાર આંગલ તથા સેલ આંગલ પ્રમાણ ચાલે તે સારે. સૂર્ય વર ચાર કે આઠ આંગલ પ્રમાણ સૂર્યોદય વખતે ચાલે તે સારે.
ચંદ્ર સ્વરમાં કરવા લાયક કાર્યોની યાદી – નવું જનમંદીર બનાવવું. નવા જીનમંદિરનું ખાત મુહુરત, જીન યુતિની પ્રતિમ, જનમંદીર ઉપરના શિખર પર ધાક અથવા કળશ ચઢાવ, પૌષધ શાલા હન શાણા, ધાર-હાટ-મહેલ કેટ-ગઢ બનાવે, સંઘમાલ પહેરાવવી, તિર્થમાં દાન દઈ વા હેવી, મંત્ર બતાવે, વિગેરે કામ ચંદ્ર કવરમાં કશ્યા. નવા ઘરમાં પ્રવેશ, ગામશહેરમાં પ્રથમ પ્રવેશ કર, ક વર આપનું પ્રથમ પહેરવા, કટર તે

Page #1256

માન સત્રમ
ગ્રેાગાભ્યાસની શરૂઆત કરવી, માંદગીમાં દવા ખાવી ખેતી કરવી માગ બગીચા કરવા, ાજાની પ્રથમ મુલાકાત કરવી, રાજાને શજ તિલક કરવું, રાજગાદી ઉપર મેસવુ" માં, દેવળ ગુફા બનાવી, માનુ–સવેશતના દાગીના બનાવવા પાણી અને પ્રવાહી તેવું વિગેર ઉપરના કાચી ચ' સ્વર ચાલે ત્યારે કરવા.
સૂર્ય સ્વરમાં કરવા લાયક કામાની યાદી -~-~~
વિદ્યા ભણવી, ધ્યાન સમાધી કરવી, દેવતાને પ્રત્યક્ષ માનવાના મંત્ર ગણવા, રાજ્યના અમલદારને અરજી કરવી, દુશ્મન ઉપર ચડાઇ કરવી, સપનું ઝેર ઉતારવું, ભૂત પ્રેત કાઢવા, ખીમાને દવા માપવી, ભજન કરવું, સ્નાન કરવું, ચીને જ્ઞાન રવું, નવા ચાપડા લખવે. કાર્યને કષ્ટ દૂર કરવા ઉપાય બતાવવા, શાંતિજવા છાંટતું, વેપાર સટ્ટો કરવા, દુર્મન ઉપર ચઢાઈ કરવી, યુદ્ધ કરવું, સમુદ્રમાં મુસાફરી કરવી. દુરમનની સામે જવું, ઉંટ, ગાય, ભેંસ, ખરીદવી, નદી ઉતરવી, 'ખ' દેવુ કે તેતુ, મા બષા કામમાં સૂર્ય નાડી શ્રેષ્ઠ છે. બન્ને નાડીમાં વાસ ચારે ત્યારે કોઇ કામ કરવું નહી. પ્રવાહી વસ્તુ ક્રૂ ભરમ પીવી, સ્વવિધાથી ન ફર્યો જાણવાની રીત, ચૈત્ર સુદ એકમના દિવસે આખા દિવસમાં એક કાર ચંદ્ર ૧ર ન ચાલે તે ત્રણ મહીનામાં બિમારી થાય. ચૈત્ર સુદ ખીજના દિવસે આખા દિવસમાં એક કલાક મા થય સાથે તે દેશાટન કરવુ પડે અને તકલીફ઼ પડે. (ગેર સુવાની સફર થાય.) ચૈત્ર સુદ ત્રીજના દિવસે આખા દિવસમાં એક કલાક દ્રશ્યર ન ચાલે તે શરીરમાં પીત્ત૰૧૨ની શ્રીમારી થાય. ચૈત્ર સુદ ચૌથના દિવસે એક કલાક ચાવર ન ચાલે તેા મણ થાય. ચૈત્ર સુદ પાંચના દિવસે એક કલાક ચદ્રસ્થર ન ચાલે તે રાજથી દંડ થાય. ચૈત્ર સુદ છઠના દિવસે એક કલાક ચદ્રસ્થર ન ચાલે તે ભ્રાતૃ નષ્ટ થાય. ચૈત્ર સુદ સાતમના વિસે એક કલાક ચંદ્રવર ન ચાલે તે શ્રી નષ્ટ થાય. ચૈત્ર સુદ આઠમના દિવસે એક કલાક, ચંદ્રસ્થર ન ચાલે તે આવક ઓછી થાય માખા દિવસમાં ફક્ત એક કલાક ચદ્રવર ચાવવાજ એઇએ. વધારે ચાલે તે હરકત નહી. યાગના (ધ્યાન) પ્રભાવથી સંસારમાં પણ ભરત ચક્રવતીને મરૂદેવી માતાએ કેમલ જ્ઞાન પ્રાસ કર્યું. દરેક સ્વરમાં પાંચ તત્વ અનુક્રમે દિવસ રાત ચાલે છે. અગ્નિ-વાસુ—પૃથ્વી-જલ-માશ મા પાંચ તત્વા અનુક્રમે ચાલે છે. સવારના ઉઠતાં જે સ્વર ચાલે તે માજીના પગ પથારીમાંથી જમીન ઉપર સુવા ઘરથી બહાર નીકળતાં જે સ્થર ચાલતે હોય તે માજીના પમ પ્રથમ ઉપાડી ચાલવું. જે માણસને ત્રણ દિવસ તથા શત સૂર્ય' ગરજ ચાલે તે એક લમાં મરણ થાય. જે માસને એક મહીના સુધી સૂર્ય સ્વરજ ચાલે તે માણસ છે દિવસમાં મરી જાય. જે માણસને ચાર દિત્રા મઢ માર સેળ અથવા નિશ દિવસ અશખર દિવસ તથા રાત ચંદ્ર સ્વર ચાલે તો તેની ઉંમર નાંખી જાણવી. પૂર્ણ સ્વરમાં પુછાયેતા પ્રશ્નની સિદ્ધિ થાય છે. ગરમીના વખતે સૂર્ય સ્વર મધ કરવાથી ગરમી ગસર કરતી નથી. ઠંડીના જખતે ચંદ્રવર બંધ કરવાથી ઠંડી લાગતી નથી.

Page #1257

તિષ સાર સમય
૧૧૧ સમાપ્તિના આદિત ઉદ્ગારે
(દેશી ધન ધન જિનવાણ!) પ્રભુ પાર પાયે પણ દીધું, કામ જે દુર લીધુ, ૨, ધન ધન જિનવાણી. મુજ મનનું સરિ વાંછીત સીધું, ચિત્ત શુદ્ધ રસાયણ પીધું ૨૫૧ હે લિનવાર મMિા છે. ભવવ પાતી છે જેર. ધ મે વાણીનું શ મ હા, માણ શામ કોષાશિ ધો. ૧૦ ૨ ચપાસે અકસજન જે, જિનભક્તિ હવે મારે છે. ૫૦ થી૧૨ મુરૂ ગુરુ હતા બીજે, સાથે નેહીઓ છાજે ૫. ૩ જ્ઞાનાદિ મન ભાવતાં આળ, વિનય બહુમાન સંભાળે . કુપ પીવિ વિશ્વાસે નિહાલે, ચિત્ત ભરમ સરિ તારે, ૧• ૪. કર્મ વિચિત્ર વિચિત્ર દિસું, પણ દેવગુરૂ ગુરે હીસરે, ૧૦ મન મને ગુરૂ ય છે, શામળ કહે રવી સહેર, ધન, ૫. હવે નિજ આતમ કારજ કરીએ, ખટપટ સી પરિરી એર. ૧૦ શ્રી સદગુરુ ભાણ શિર પરીબે, શામળ તો ભવ તરીએ. પ૦ ૬.
કીરા - ચિત્ત વિશહિ મહાનિધિ ભક્તિભાવે સંગ્રઘો, જિનવયઅપારસ પાન જ માન હવા એ હતો, મેં મોહજાળ જંજાળ અને અનુભવ બહુ હશે, હવે પાક પસાર મહાનિધિ પાય શામળ શુષ યહગ.
માંગલિક ઉપસંહાર ક. | મગ ભગવાન વીરે, મગવ ગાતમ પ્રભુ ; મંગલ લિલાઘા, જૈન ધર્મોડતુ મંગલં, ૧ સર્વ મંગલું માંગલ્ય, સ૬ કબાણુ કારણું : પ્રધાન સર્વ ધર્માણ, જેન જયતિ શાસન, ૨. સર્વે ડવ સુખિનઃ સન્તુ સન સનું નિરામય : સવે ભદ્રાણિ પરન્તુ મા કશ્ચિદુખ માનુયાત્ર
Dાનાર
*
*

Page #1258

વેગ અનુપ્રેક્ષા મને માર્ગ આરાધનાનો-સાધનાને સંયમ માર્ગ છે. માનવ જીવનને સાર્થકરવા માટેની પ્રષિા પેગ લાવે છે, યોગમાં જીવનનું વિજ્ઞાન છે, મોક્ષની કક્ષા છે, યોગને વિષય અત્યંત ગંભીર છે,
સારના સુખ્ય માર્ગદર્શન નીચે જ્યારે સમ્યક પ્રકારે ધ્યાનમાર્ગમાં પ્રવેશ થાય છે ત્યારે પગની જટિલ પરિભાષાના રહસ્યો સહજ ઉઘડે છે અને શબ્દો પાછળના અથેનું તત્વ સ્પર્શે છે..
ગ સંબંધી અનેક મહત્વના મુદ્દાઓનું સ્પષ્ટિકરણ થતાં પરમ ઉપકારી શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતોએ પ્રકારોલા ભાત દર્શનની વિશદતા અને વિશેષતા અનુભવાય છે.
સંયમની આ સાધનાનો છવન માં પ્રગટ થાય, તે માટે યોગ પરિભાષાના અર્થ રહસ્યને પ્રકાશિત કરવામાં સહાયક બને એવા એક માત્ર હેતુથી, લેગ વિષયક એક સવત ત્ર પ્રકાશન આશરે બે હજાર પાનાથી અધિક તથા અનેક ચિત્ર સહિત તૈયાર થઈ રહ્યું છે.
–શ્રી મહાવીર સ્વામિ ભગવંતનો પૂર્ણ યોગ, ગ્રેવીસ તીર્થકરોની ચોવીસ ચોગ પ્રક્રિયા, કી તરવાય સત્ર અને યોગ તત્વ સમન્વય, અષ્ટ પ્રવચન માતાને અષ્ટગ ગ, ત્રણ ગ્રંથ અને પ્રલ જેનું ભેદ વિજ્ઞાન, સમશન અને કુંડલિની જાગરણ, કે ગ્રંથ ભેદ અને ચક ભેદને સંબંધ.
–પ્રત્યેક ચાના પત્રોની સંખ્યા, ચાના રંગ, ચક્રના સ્થાન, પમાં રહેલી માતાઓ, થકના તત્વ બીજ, ચાની દેવીઓ, ચકના મંત્ર બીજ, તથા ચક સંબંધનું રહસ્ય.
ચરણસિત્તરી અને કરણ સિત્તરી માંગનું સ્વરૂપ, આવશ્યક સૂત્રોમાં ભરેલા એગ રહસ્ય, જાવ પામાવતિ ક૯પ અને કુલકુંડલિની પેગ, સ્વરોદયનું મહાવિજ્ઞાન, પંચ તત્વ, પ્રાણવિવા, દા પ્રાણ અને પાંચ ધારણ, અધ્યાત્મ જીવનમાં દેવતત્વ, ગુરતા, અને ધર્મતત્વનું રહસ્ય, એગ માગ' એને અયોગ માર્ગને ભેદ, પ્રણોપાસના અને પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કાર, સુવર્ણસિદ્ધિમાં વેગનું રહસ્ય, દેશદ્ધિ, પંચાલ ભેદ અને ઔદ્યારિકાદિ પાંચ શરીર.
મહામંત્ર વિજ્ઞાન, મંત્ર છે. અને જપ વેગ, શબ્દ વેગ અને વાયેગ, જઝાપના, નાદાનું સંપાન, શબદ બ્રહ્મા અને નમસ્કાર મહામંત્રી મંત્ર ચૈતન્ય જાગરણ સુરત શબ્દમ, અષ્ટ મહાહિ, નવનિધિ અને લબ્ધિઓ, યોગની આઠ દૃષ્ટિઓ અને અષ્ટાંગ યોગ,
- ભક્તિ અને પ્રપત્તિને પારિભાવિક ભેદ તથા ભકિતયોગમાં રસોને પાન ક્રમ, નવધાભક્તિ અને થી જિનેશ્વર ભગવંત પ્રત્યેની શરણાગતિ, “નમને શરણાગતિ યોગ, ત્રિકુટિ ભેદ, સહજ જાતિ અને અનાહત નાદ, મુદ્રા બેદ, મુદ્રાઓ સાથે પાંચ તત્વોનો સંબંધ, ધ્યાન શુન્ય કલા અને તિ,બિંદુ નાદ,તારા અને હય,
-ભક્તિયોગ, જ્ઞાનયોગ અને કમગનો “સમ્યગુદર્શનશાન ચરિત્રાણિ મેક્ષ માગ:' સાથે સંબંધ;
--યોગ વશિષ્ઠની સત્તાની ભૂમિકા, ગીતા અને ઉપનિષદા મ ગ તત્વ, તંત્રની ય પ્રિ યાઓ, પશ્ચિમની યોગ પદ્ધતિ, બૌદ્ધ ધર્મની ધ્યાન ધારણ , પ્રાચિન સંસ્કૃતિઓમાં યોગ.
–શકલ, નીલ, પીત પ્રભાવલી રહસ્ય અને લેસ્યા શુદ્ધિ, ગુણસ્થાનક મારોહમાં થમ, મતિ, શ્રત, અવધિ, મન:પર્યવ અને કેવલને પ્રકાશ પૂજ, હઠ યોગના પમ તથા વ આવશ્યક વચ્ચે લૌકિ લે ર ભેદ, નવ ચક્ર, શાધાર અને ચક્ર મેદન, ભ્રમરગુહા, અ-કય ત્રિચક્ર, સંયમતાસાર, અધમુખ સહકાર અને ઉર્ધ્વમુખ સહાર, પરકાયા પ્રવેશ, કાયાકલ્પ,કલકુંડલિની ઉથાન દ્વારા શિવશક્તિ સંગ, શકિપાત રહસ્ય, શપબ્રેણિ આરોહણ અનુભૂતિ પ્રકાશ, શૈલેશી કરણને રહસ્ય,
યોગ અનુપ્રેક્ષા સંપાદકઃ શ્રી કિરણ મંથન માત્ર મર્યાદિત સંખ્યામાં પ્રતો છાપવાની હોવાથી જેઓને આ વિષયમાં જ તે તેમને પોતાની નકલ માટે પ્રકાશને અવશ્ય મળવું,
માણા: શ્રી પોપટલાલ કેશવજી રાશી, ૫૧, મંગળદાસ, સંબઈ.

Page #1259

+
वलयपाल जय
यी 5.
ने
waf Var
श्री नमः
श्री श्रीपाल राजा
क्षेत्र नजा
Jan Education International
सर्वलब्धिसंपता है। न श्री गौतम गणधराय नमोनमः
ईशानाय नमः
2
Un
पदयकि महायन
BA
माय नमः अनुबा
wis firstorbe
जहा
Me threatened 12 892
बारी
מלחי
te hie
ingrafte Jngling
100
दिलनवा
दापुरु
सम्बो
४ नम्ब
मना
ure greeļa sza-kas
o

$19
REA
ही नम
(आताचे
दातेभ्यो नमः
सुंद
बलयपरिचय 4-दिवा
●
Swed arra
श्रीचकेा गया
पूज्यवर प्रातःस्मरणीय आचार्य १००८ श्रमद् विजयमोहन्सूरीश्वर पट्टा परमपूज्य आचार्य श्रीनर विजयप्रतापसूरीश्वर पालंकार परमकृपालु पूज्य आचार्य श्रीमद विजयधर्मसूरीश्वर पालंकार पूज्य मुनिप्रवर श्रीयशोविजयेन शाबत महाप्रभाव श्रीमान्कमिदं प्रातिप्रायन्त्रादिसामग्रीमवलम्ब्य यथानुभव यथामति परंपरागताशुद्धीकृत्य समार वैक्रमीयचतुर्दशाधिकद्विसहस्र (२०१४) संवत्सरे शुभभवतु चतुर्विधस्य विधानवादपूर्वोतम महायन्त्रकं सदा ध्येयम्॥
महामुंबई
3 नमः
.

Page #1260

શ્રી શાંતિનાથજી મહારાજ મહાતિર્થ શત્રુંજય ઉપર પાલીતાણા.

Page #1261

શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ

Page #1262