________________
સજજન અભિગ અને ઉઝીયાન, જાલંધર, ગિરિ અને સુષ તે સરસવતી કહેવાય છે. જે કોઈ શ્રી હક મહાપીઠ આદિ સર્વ કંઈના ત્યાં નાન કરે છે તે સર્વ પાપથી મુક્ત મધ્યમાં સ્થિત છે.
માય છે. - શરીરસ્થ હદયાકાશમાં અનંત ગંધર્વ,
શરીરમાં ત્રણે નાનું ઉત્તિ સ્થાન કિન્નર, રણ, વિલાધર, અસરા, ગુહ્યક આદિ
મહાપાર કમલ છે. મલાધારથી નીકળી નાના પ્રકારની જાતિના દેવતા નિવાસ કરે
1મય સ્થિત આજ્ઞાચકમાં ત્રણેનો સંગમ છે અને અનેક પ્રકારના તીર્થ દેહમાં છે.
થાય છે, આ ત્રિવેણી ચેગ છે. અહિંથી કારણ કે પ્રકૃતિ પુરૂષરૂપ આ માનવ
ઈ પિંગલા-ગંગા યમુના શ્વાસ પ્રશ્વાસથી દેહમાં બ્રાહ વિ અને શિવ બિરાજે ' બહાર વહે છે, અંદર સુષસ્થા–સરસ્વતી છે. અનંત સામમિતિનું જ્ઞાન આપનાર સુસ રી સહસ્ત્રારમાં સમાય છે. પ્રકાશ સર્વદા હદયમાં રહ્યો છે. ઘણાં માં કયામલ તંત્ર-પટલ ૨૧ માં જે શું છે તે સર્વે દેહમાં છે.
મૂલાધારમાં રહેનારી થાત્મિકા ઈ ત્રિવેણી સંગમ
નાવે અને સૂર્યાત્મિકા પિંગલા નાહ All Sacred Places are inwithin
ગંગા યમુના રૂપથી તથા સુષષ્ણ સરશિવસંહિતામાં કહ્યું છે કે,
સ્વતી રૂપથી વહે છે. સ્વર્ગમાં મંદાકિની આ રૂપ બ્રહોમાં જેવા લાયક અને
ગંગા વગેરે જેટલા તીર્થ છે તે સર્વ જાણવા લાયક પણ સ્થાને છે જે સવનું
શરીરસ્થ બીજા વાષિકાન ચકમાં છે. ચયાતમ કથન થઈ શકતું નથી. જે કંઈ
ત્રીજા નાજિસ્થાનના મણિપર ચોકમાં હાય-અક્ષય બાણ શ્રદ્ધાંતમાં છે તે સર્વ
પંચકા સરોવર અને કામના તીર્થ છે. પ્રમાણમાં સંલગ્ન છે તેથી પ્રાણ વડે દેખી
સૂર્યમંડલ-મધ્યવત્તી ચોથા અનાહત ચક શકાય છે, જાણી શકાય છે, તે સર્વ પ્રાણુની
હદયમાં સર્વ તીર્થો છે. કંકમાં પાંચમા અંતગત છે પરંતુ નિરંજન પરમાત્મા
વિશુદ્ધ ચક્રમાં અતીથ પ્રગટ થાય છે. પ્રાણથી પણ પર છે.
મધ્યમાં છઠ્ઠા આજ્ઞા ચક્રમાં માનસરોવર, જ્ઞાન સંકલિની તંત્રમાં કહ્યું છે કે, બિન્દુસરોવર, પંપાસરોવર અને નારાયણ
આ તીર્થ” અને “તે તીથ' કરતા સરવર છે. અહિં કાલિકુંડ તીથ તથા જે તામસીક લોકો જામે છે અને આત્મ- કલાયર સામેશ્વર મહાદેવ છે. તીથને જાણતા નથી તેઓ કઈ રીતે આ તીર્થોમાં કુંડલિનીના જાગરણથી ત થશે !'
માનસિક દિવ્ય નાન થાય છે. ત્યાં ગંગા યમુના અને રાવતીને પેગ શિખોપનિષામાં કહ્યું છે કે, સંગમ થાય છે તે પ્રયાગ તીર્થ છે.
શરીરમાં જે તેર હજા૨ નાડીઓ છે રુદ્રયામલ તત્ર-પટલ ૨૫ માં કહ્યું છે કે, તે સર્વે તીરૂપ કહેવાય છે, પરંતુ હા, - ઈટા નાડીનું નામ ભાગીરથી ગંગા છે, પગલા અને પુણ્ય-ગંગા, યમુના, પિંગલાં નાથ તે યમુના ની છે, મધયમાં અને સરસવતી મુખ્ય તીય છે, તેમાંય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org