Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvRddhicaMdragurubhyo namaH kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrAcArya praNItam yogazAstram (svopajJa vivaraNa sahitam ) zrImadvijayadharmasUrIzvara suziSya paMnyAsa bhaktivijaya sadupadezAt vividha dhanikadattArthikasAhAyyena mudrApitam-zrIbhAvanagarastha zrIjainadharmaprasArakasabhA kAryavAhakena. vIra saMvat 2452 bhAvanagara-dhI AnaMda prinTIMga presamAM zAha gulAbacaMda lallubhAie chApyu. saMvat 1982 isvIsana 1926 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 1 // *** 08-06) / Arthika sAhAyyakanAmAni / 125) zA. haricaMda mITAbhAi 101) zA. lallubhAi padamazI 101) zA. kalyANajI mANekacaMda 101) zA. mANekacaMda jecaMda (100) bhAvasAra ANaMdajI bhANAbhAi 75) zA. tArAcaMda kasturacaMda ha. amRtalAla khuzAlacaMda 51) zA. motIlAla jUThAbhAi 51) zA. haragoviMdadAsa DAhyAbhAI 51) zA. mULajIbhAi haMsarAja 51) zA. vIracaMda karazana 50) zA. umedabhAi bhUrAbhAi 50) zA. mohanalAla karamacaMda bhAvanagara vaLA taLAjA bhAvanagara 29 paMcAsara bhAvanagara 22 22 kAmalola amadAvAda 33 50) bena moMghI - zA. amRtalAla puruSottamanI putrI 25) bena rAmabena - AnaMdajI puruSottamanI putrI 25) traNa zrAvikA. ha. bena harakora 25) zA. talakacaMda nAraNajInI vidhavA vAi motIbA 25) vaDavAnI zrAvikA. ha. bhAvamAra tribhovana prAgajI 12|| bAi sUraja - zA. lallubhAi ANaMdajInI vidhavA 10) zA. vastAcaMda prAgajI. ha. jhaverI hIrAcaMda kasturacaMda bhAvanagara 22 1076 // For Personal & Private Use Only samI. 21 23 11 29 0.08+++******+****164-19. K Arthika sAhAyyakanAmAni / // 1 //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ // prstaavnaa|| avadhArayantu dhAraNAnipuNA bhavyAH / iha kila janmajarAvyAdhimaraNAdiduHkhabahule cAturgatikasaMsAre paribhramantaH sarve jIvAH sukhAbhilASiNa eva / tacca sarvakarmakSayeNAnantacatuSTayaprAptAveva labhyate'naikAntikamavyAbAdhaM ca / tatprAptizca jIvAtmanaH paramAtmatAdazAyAmeva / tallAbhe ca kAraNatayA catvAra evAnuyogA anuyuktAstIrthakarAdibhirAptaiH-kathAnuyogo gaNitAnuyogo dravyAnuyogazcaraNakaraNAnuyogazceti / tatrApi caraNakaraNAnuyogo'nAntarIyakaM kAraNaM spaSTameva " jJAnadarzanacAritrANi mokSamArgaH" "jJAnakriyAbhyAM mokSaH" ityAdivacanaprAmANyAdanuyogasyAsya tadviSayakatvAt , anyeSAmanuyogAnAmetadarthatvAcca / atra cAnuyoge bahUni zAstrANyAgamAtsamudhdhRtya racitAni racanAcaturairAcAryavaryaiH svaparopakArakaraNaikakarmaThaiH tattadviSayavizeSapoSakANi, na hi vinA prapaJcaprapazcanenAnAdimithyAtvakuvAsanAvAsitAnta:karaNA aidaMyugInA jIvA alpamedhAsattvAyuSmantaH saMkSiptagabhIrArthAgamavacanamAtreNa zakyA bodhayituM subuddhenApIti / tatredaM zAstraM caraNakaraNAnuyoge'vatarati yogazAstraM yogasya zAstramiti kRtvA / kiMsvarUpo yogaH ? ityapekSAyAm " caturvarge'graNIrmokSo, yogastasya ca kAraNam / jJAnazraddhAnacAritrarUpaM ratnatrayaM ca saH // 15 // iti prathamaprakAza eva granthaprathitRbhI ratnatrayasvarUpo yogo mukhyatayA vivakSitaH / " yogazcittavRttinirodhaH" iti Latin Education internation For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAga. prstaavnaa| zAstram // 2 // (pAtaJjalayoga0 pAda 1 sUtra 2) / "saMyogaM yogamityAhurjIvAtmaparamAtmanoH" iti cAnyairuktaM yogalakSaNamapyavirodhi / tathA-" yamaniyamAsanaprANAyAmapratyAhAradhAraNAdhyAnasamAdhayo'STAvaGgAni " (pAta. pAda 2 sU0 26 ) ityasyApi jJAnadarzanacAritreSu yathAsaMbhavamantarbhAvAtkeSAMciJca dehArogyAdyarthatvAdupayuktatvAdatra zAstre nirUpaNaM kRtamastIti mUlagrantha eva sphuTIbhaviSyati / purA kilAneke maharSayo yogabalena trikAladarzinaH jIvAdisUkSmArthAnazraddadhAnAn sAkSAdiva darzitavantaH, svaM parAMzcAdhyAtmaviSayAsvAdamannAn kurvANAH punarjanmAdiviSaye zraddhAlUna kRtavantaH, kiM bahunA ? svayaM janmodadhiM tarantaH parAMzca tArayantaH paropakArakaraNaikabaddhakakSAste svaM janma kRtArthitavantaH / adhunA tu tAdRgvidyAdyabhAvAd dhanakalatraputrAdiprAptisAdhanag2aveSakAH pAzcimAtyAnAryajanasaMsargeNa sAMsArikakSaNikatucchabIbhatsaviSayalolupAH madhubindudRSTAntadAAntikakalpA jaDavidyopAsakA jJAnacakSurvikalA bAhyavastubaddhamamatAzca narAbhAsAH pazutulyA nirarthakameva janma gamayanto bahavo darIdRzyante iti zocanIyametat / ato bhavyaprANinAM mahopakArAyaivaitadAdizAstrANi zAsitavanto hitazAsanaikanipuNAH zAstrasyAsya praNetAraH zrIhemacandrasUripAdAH suprsiddhaaH| te ca dhaMdhukAnagaraM svajanuSA pAvitavantaH saMvat 1145 varSe kArtikyAM pUrNimAyAM sthiravAsare cAcazreSThino moDhAnvayasya pAhinInAmnyA gehinyAH kukSibhuvaH cintAmaNisvapnasUcitAH caMgadevanAmAnaH / paJcavarSIyAzca bAlyavayasa eva saMvat 1150 varSe mAghasitacaturdazyAM sthiravAsare zrIdevacandrasUripAdAnAM zrIpradyumnasUriziSyANamantike pravrajyAM gRhItavanto gurudattasomacandranAmadhArakAH / tataH saMvat 1166 varSe vaizAkhazuklatRtIyAdine sUripadArUDhAH zrIhemacandranAmnA prasiddhimAgatAH / ante ca saMvat 1229 varSe For Personal Private Use Only // 2 // Education tema
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAramaNIramaNA jAtAH, tathA hi "zaravedezvare 1145 varSe kArtika pUrNimAnizi / janmAbhavatprabhoryomabANazaMbhau 1150 vrataM tathA // 848 // rasapazvara 1166 sUripratiSThA samajAyata / nandadvayaravau varSe 1226 basAnamabhavata prabhoH // 846 // " __iti sarva prabhAvakacaritAdavasIyate / svaparasarvazAstranadISNAtairebhiH prabhubhiH anekArthakoSA-nekArthazeSA-bhidhAnAcantAmaNi-alaGkAracUDAmaNi-uNAdisUtravRtti-kAvyAnuzAsana-chando'nuzAsanavRtti-saTIkadezIyanAmamAlA-saTIkadvathAzrayakAvya-saTIkadhAtupATha-saTIkadhAtupArAyaNa-dhAtumAlA-nAmamAlAzeSa-nighaNTuzeSa-saTIkapramANamImAMsA-balAbalasUtrabRhadvRtti-bAlabhASAvyAkaraNasUtravRtti-vibhramasUtra-saTIkaliGgAnuzAsana-saTIkazabdAnuzAsana--zeSasaGgraha-zeSasaGgrahasArodvAra-triSaSTizalAkApuruSacaritra-pariziSTaparva-nAbheyanemidvisandhAnamahAkAvya-ahannIti-anyayogavyavacchedadvAtriMzikAayogavyavacchedadvAtriMzikA-vItarAgastotrAdyanekagranthAH kAvyAlaGkArakoSavyAkaraNatarkAdhyAtmadarzanasaMbandhinAnAviSayA nibaddhAH prasiddhA aprasiddhAzca dRzyante / idaM ca yogazAsrasyAsya racane aiticaM-kilaikadA bhuJjAnasya zrIkumArapAlanRpaterbhojyavastusAdRzyena dharmaprAptaH pUrva bhuktasya mAMsasya smaraNe khinnasya prAyazcittapade'sya zAstrasya dvAdaza prakAzA vItarAgastavasya viMzatiH prakAzAzca dvAtriMzaddantazuddhikRte samarpitAH, tAMzca rAjA pratyahaM guNayAmAsa / api cAsya zAstrasya prAnte " zrIcaulukyakumArapAlanRpateratyarthamabhyarthanA-dAcAryeNa nivezitA pathi girAM zrIhemacandreNa sA // " iti spaSTAkSareNa racanAhetuH prakaTitaH praaptsaakssaatsrsvtiiprsaadairebhiH| sain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 3 // Jain Education Intern 108-08-10- - 1)+*306 siddhasUrimantrAH kalikAlasarvajJabiruddhArakAceme'dhyAtmarasAsvAdamagnAstathA babhUvuryathA''dhunikA vidvAMso'pi taddarzitapathaM jJAtumapyasamarthA ityetadgranthavilokane spaSTaM jJAyate, IdRgvidyopadezakaguruvargAbhAvena ca zocanIyaM vidvadbhirityapi / tathApi " yathAzakti zubhe yatanIyam " itinyAyAdasya zAstrasya paThanapAThanAdiviSaya AtmahitepsubhiratyAdaraH kartavyaH, yenAsya saMskAro janmAntare'pi zreyaHsAdhanatAmadhigacchet / zAstrakartrA'smin pranthe dvAdaza prakAzAH prakAzitAH / tatrAdye prakAzacatuSke savistRtA TIkA svenaiva kRtA'sti, prAsaGgikakathAnakAnyapi nAtivistRtAni AgamAnusArINi darzitAni yathAsthAne / uparitanaprakAzASTake'tIva saMkSiptA vRttirapi svenaiva racitAsti | tatra prathame prakAze - maGgalapUrvakaM stutigarbhitamahAvIracaritaM yogasya svarUpaM phalaM mAhAtmyaM ca sadRSTAntam, samyagRjJAnadarzanacAritrasvarUpaM, sarvaviratInAM mUlottaraguNasvarUpaM, mArgAnusArizrAvakasvarUpaM ca vistareNa kathitam / / 1 / dvitIye prakAze - samyaktvamidhyAtvayoH svarUpaM pazcANuvratasvarUpaM ca savistaraM prAsaGgikakathAsahitaM darzitam // 2 // ca tRtIye prakAze - trayANAM guNavratAnAM caturNAM zikSAvratAnAM ca svarUpaM tatra bhogopabhogatrate bhakSyAbhakSyAdisvarUpaM sayuktikaM sazAkhaM ca darzitam / tathA dvAdazAnAM vratAnAmaticArAH, tatrApi bhogopabhogatratAticAraprasaGge paJcadazakarmAdAnasvarUpam, mahAzrAvakatvasvarUpaM, saptakSetrasvarUpaM, zrAvakadinacaryAdisvarUpaM, IryApathikI-namutthuNaM - arihaMtaceiyANaMpramu For Personal & Private Use Only prastAvanA / // 3 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat khasUtrANAmarthaH, guruvandana - devavandana - gurvAzAtanA - kAyotsarga - pratyAkhyAna - zrAddhapratimA - samAdhimaraNAdInAM svarUpami - tyAdyanekaviSayA vivecitAH savistaraM yathAvasaraM kathAsahitAH // caturthe prakAze - Atmano ratnatrayeNa sahaikyaM, kaSAya - indriya- tadviSayasvarUpaM manaH zuddhisvarUpaM, rAgadveSasvarUpaM, tajjayopAyaH, dvAdazabhAvanAsvarUpaM, dhyAnasvarUpaM, maitryAdibhAvanAsvarUpaM paryaGkAdyAsanasvarUpaM phalasahitaM, kAyotsargasvarUpaM cetyAdi nirUpitam // paJcame prakAze - prANAyAmasvarUpaM tatra recakAdInAM phalasahitaM svarUpaM, dhyAna-dhAraNA - bhaumAdimaNDala - vAyuprabhRtInAM svarUpaM, vividhaprakAraiH kAlajJAnAdisvarUpaM, parakAyapravezavidyA cetyAdi vistRtam // SaSThe prakAze - parapurapravezasyAparamArthatvaM, dhyAna siddhau prANAyAme cittavyAkSepaH, cittasthairyopAyacetyAdi prakAzitam // saptame prakAze - dhyAnadhyeyasvarUpaM, AgneyyAdidhAraNAsvarUpaM piNDasthadhyeyamAhAtmyaM cetyAdi darzitam / / aSTame prakAze - padastha dhyeyasya lakSaNaphale, padamayyA devatAyAH svarUpaM, prakArAntareNa tatsvarUpaM, mantrarAjaphalamityAdi khyApitam // navame prakAze - rUpasthadhyeyadvaividhyaM, tatphalaM cetyAdi // dazame prakAze - rUpAtIta dhyeyasvarUpaM, AjJAvicayAdidharmadhyAnasvarUpaM zrAtmasaMvedyasukhakharUpaM cetyAdi || ekAdaze prakAze - zukladhyAna - ghAtikarma - tIrthaMkarAtizayAdisvarUpam // For Personal & Private Use Only -0-80108400-40
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prstaavnaa| yoga zAstram // 4 // dvAdaze prakAze-yogisvarUpakathanapUrvakametadgrantharacanaheturityAdipradarzanapurassaraM granthasamAptiH // adhikajijJAsunA savistarAnukramaNikA vilokyA granthazcaiSa ekAgracittena hRdi dhArya iti prArthanA / asya zAstrasya mudrApase zrImadvijayadharmasUrIzvarasuziSyapaMnyAsazrIbhaktivijayasadupadezena zrIpATaNanivAsi-zeThakaramacandAtmajanagInadAsasya anyeSAM ca dhanikAnAmArthikasAhAyyena saMjAtamato vinAmUlyenAlpamUlyenApi idaM labhyate grAhakaiH / tatazca sarveSAM dhanadAtRNAM prayAsakAriNAM ca prayAso'yaM phalepahiH stAt / kRte'pi yathAzakti prayatne buddhimAndyAdinA kvacidazuddhatvaM dRzyetAsmin , tatkRpAlubhirvidvadbhiH zodhyaM vayaM ca bodhyA yena puna: samaye yatyate / iti zam / zubhaM bhUyAt / saMvat 1982 mAgha kRSNacaturdazI. zrIjainadharmaprasAraka sabhA bhAvanagara. - cocco in Education International For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ / anukrmnnikaa| 35 2 prathamaH prakAza: . viSayaH "patraM pRSTha 1 maGgalam - 2 yogagarbhitamahAvIrastutiH 3 mahAvIrasya samadRSTigarbhitaM caritam 2 4 yogazAstra prastAvaH 5 yogamAhAtmyam 6 yogaphalaprAptau sanatkumAracakricaritam 10 7 labdhikharUpam 8 yogamAhAtmyopari bharatacakrikathA''di nAthacaritagarbhA 6 yogaprabhAvopari marudevAdRSTAntaH 302 10 yogamAhAtmyopari dRDhaprahArikathA . 311 - 11 yogazraddhAvardhanopari cilAtiputrakathA 12 yogastutiH tallakSaNaM ca ratnatrayam 13 samyagjJAnasvarUpam 14 jIvAdinavatattvasvarUpam 15 samyadgarzanalakSaNaM tatkharUpaM ca 16 samyakcAritrasvarUpam 17 mahAvratarUpamUlaguNasvarUpam 18 mahAvratAnAM bhAvanAH 16 uttaraguNarUpacAritrasvarUpam 20 paJcasamitisvarUpam dvicatvAriMzadbhikSA doSAzca 21 guptitrayasvarUpam 22 dharmAdhikArizrAvakalakSaNama Jain Education intent For Personal & Private Use only.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 5 // (--) ) 4-18-1-********** Jain Education t dvitIyaH prakAzaH 23 dvAdazatratanAmAni 24 samyaktvasvarUpam 25 mithyAtvasvarUpam 26 sudevalakSaNam 27 kudevalakSaNam 28 sugurulakSaNam 26 kugurulakSaNam 30 saddharmalakSaNam 31 asaddharmalakSaNam 32 kudevAdInAM pratikSepaH 33 samyaktvaliGgapaJcakam 34 samyaktvabhUSaNapaJcakam 35 samyaktvadUSaNapaJcakam 57 1 57 1 18 1 161 60 2 61 2 62 1 62 1 63 1 63 2 63 2 65 1 66 1 36 aNuvrata svarUpam, tadbhaGgAzva 37 hiMsAtyAgopadezaH 38 hiMsAkarturnindA 36 hiMsopari subhUmabrahmadattayoH kathA 40 punarhisAkarturnindA 41 kulakramAgatahiMsAtyAge kAlasaukarika putrakathA 42 hiMsAkarturdamAdayo nirarthakAH 43 hiMsakazAstranirUpaNam 44 hiMsAzAstropadezaka nindA 45 zrAddhIyahiMsAprarUpaNam 46 ahiMsrasya stutiH phalaM ca 47 ahiMsAphalam 48 satyavratasvarUpam 46 asatyaphalam For Personal & Private Use Only 68 1 66 2 72 2 72 2 61 1 91 1 992 66 1 67 1 68 1 99 2 992 1001 1002 1*t.x**+******+++*//0/-) (+1)* anukra maNikA / // 5 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. asatyasyaihikAmuSmikaphalam 101 2 51 satyAsatyaviSaye kAlikAryavasurAjakathA 1012 / 52 parapIDAkAri satyamapi tyAjyam : 105 1 53 tadupari kauzikakathA 1051 54 asatyavAdinindA satyavAdistutizca 106 1 55 acauryavratasvarUpam 107 1 56 hiMsAto'pi cauryasya bahudoSatvam 107 2 57 caurye maNDikasyAcaurye ca rauhiNeyasya 64 parastrIramaNecchAyAmapi doSAstadupari rAvaNakathA 125 2 65 parastrIviratasudarzanakathA 134 1 66 maithunAsaktastrIpuMsayorupadezaH phalaM ca 1401 67 brahmacaryasyobhayalokaphalam 1402 68 parigrahasvarUpam 1421 69 parigrahadoSAH 70 parigrahopari sagara-kucikarNa-tilaka-nandakathAmakAni 145 1 71 saMtoSopari abhayakumArakathA 1482 72 saMtoSastutiH tRtIyaH prakAzaH 73 guNavrataviSaye digviratinAmaprathamaguNavratam 156 2 74 digvirateH phalam 156 2 75 dvitIyaM bhogopabhogaguNavratam 157 2 kathA 120 2 121 1 58 cauryanivRttasya phalam 59 brahmavratasvarUpam / 6. maithunadoSAH 61 striyAH doSAH 62 vezyAdoSAH 63 paradAragamanadoSAH 123 2 124.2 / Latin Education inte For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram anukrmnnikaa| 76 bhoge vaya'vastUni 158 1 91 pramAdavarjanopadezaH 1732 77 madirAdoSAH 62 sAmAyikaM nAma prathamaM zikSAvratam 175 1 78 mAMsadoSAH 159 2 63 sAmAyikAtkarmanirjarA candrAvataMsakaka76 mAMsabhakSaNaM na doSAyeti matanirAsaH 1611 thAsahitA 177 1 80 navanItabhakSaNadoSAH 94 dezAvakAzikaM dvitIyaM zikSAvratam 177 2 81 madhubhakSaNadoSAH 164 2 15 pauSadhaM tRtIyaM zikSAvratam 1781 82 paJcodumbaradoSAH 165 2 96 pauSadhopari culanIpituH kathA 1782 83 anantakAyasvarUpam 97 atithisaMvibhAgaH caturtha zikSApratam 180 2 84 ajJAtaphalavarjanam 1662 98 supAtradAnopari saGgamakakathA 185 1 85 rAtribhojananiSedhaH 166 2 69 aticArasvarUpam 1861 86 AmagorasasaMpRktadvidalAdibhojananiSedhaH 1711 / 100 prathamatratAticArAH 189 2 87 jantumizraphalapuSpAdibhakSaNaniSedhaH 171 2 101 dvitIyavratAticArAH 191 1 88 tRtIyaM guNavratamanarthadaNDaH 171 2 102 tRtIyavratAticArAH 1921 89 dunivarjanopadezaH 1731 103 caturthavratAticArAH 192 2 6. pApopadezavanam 173 1 / 104 paJcamavratAticArAH 1942 // 6 in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2161 216 2 lh sh m 105 prathamaguNavratasyAticArAH 106 dvitIyaguNavratasyAticArAH 107 paJcadazakarmAdAnasvarUpam 167 1 108 tRtIyaguNavratasyAticArAH 2002 106. prathamazikSAvratasyAticArAH 2012 110 dvitIyazikSAvratasyAticArAH 2022 111 tRtIyazikSAvratasyAticArAH 203 2 112 caturthazikSAvratasyAticArAH 113 mahAzrAvakalakSaNam saptakSetrasvarUpaM ca 204 | 114 mahAzrAvakadinacaryA 2101 115 caityapUjApravezavidhiH 211 1 * 116 jinavandanavidhiH 117 IryApathikIsUtrArthaH 213 1 118 tassa uttarIkaraNeNaMsUtrArthaH 214 1 119 kAyotsargasutrArthaH 214 2 12. utkRSTAditribidhavandanA 121 namotyuNasUtrArthaH 122 arihaMtaceiANaMsUtrArthaH 123 logassasUtrArthaH 224 124 pukkharavaradIvaDDhe sUtrArthaH 228 125 siddhANaM buddhANaM sUtrArthaH 126 jayavIyarAyasUtrArthaH 127 guruvandanavidhiH 128 madhyAhnapUjA 234 126 sAyaMkAlapUjA 130 paJcaviMzatirAvazyakAni 235 2 131 dvAtriMzaddoSAH guruvandane 235 2 132 guruvandane ziSyasya SaDabhilApAH 237 2 133 guruvandana (icchAmi khamAsamaNa-) sUtrArthaH or morroronarror lh sh 212 2 ] 2372 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 7 // ***..*.*.*+++ Jain Education Internation 134 gurostrayastriMzadAzAtanAH 135 pratikramaNazabdArthaH 136 pratikraNamavidhiH 137 kAyotsargavidhiH 138 kAyotsarge ekaviMzatirdoSAH 136 pratyAkhyAnasvarUpam 140 rAtrikRtyam 141 yoSidaGgavicAraNe sthUlabhadrakathA 142 strIzarIrasvarUpam 143 vratapAlanopari kAmadevakathA 144 ucca manorathacintanam 145 zrAvakasyaikAdaza pratimAH 146 samAdhimaraNopari Ananda zrAvakakathA 147 zrAvakasyotarA gatiH 242 2 247 1 247 2 250 1 250 2 251 1 258 1 258 2 266 1 267 2 2662 271 2 273 1 277 2 caturthaH prakAzaH 1485 Atmano ratnatrayeNa sahaikatvam 149 AtmajJAnastutiH 150 kaSAyasvarUpam 151 indriyasvarUpam 152 manaH zuddhisvarUpam 153 manaH zuddhi vinA tapaso'phalatvam 154 lezyA svarUpam 155 rAgadveSayordurjayatvam 196 rAgAdijayopAyaH 157 samatAprabhAvaH 158 dvAdaza bhAvanAH 156 sAmyaphalam 160 dhyAnasvarUpam 161 maitryAdibhAvanAcatuSTayama For Personal & Private Use Only 278 2 276 1 280 1 287 2 2001 2612 292 2 294 1 264 2 266 1 297 1 Chu Xia 2-1-14-06 airle anu kramaNikA / 334 1 335 1 335 2 // 7 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intera 162 dhyAnasAdhanasthAnama 163 paryaGkAdyAsanAni 164 kAyotsargaH paJcamaH prakAzaH 165 prANAyAmasvarUpam 166 recakAditraividhyaM prANAyAmasya 167 prakArAntareNa prANAyAmasya saptadhAtvam 168 recakAdividhiH 169 recakAdInAM phalam 170 prANasya sthAnAdIni 171 gamAgamaprayogaH dhAraNaM ca 172 apAna - samAno - dAnavAyusvarUpam 173 vyAnasya svarUpam 174 dhyAtavyabIjAni 175 prANAdijayasya phalam 237 2 338 1 339 1 341 1 341 2 342 1 342 1 342 2 343 1 343 1 343 1 343 2 344 1 344 1 176 dhAraNAdividhi: 177 dhAraNAphalam 178 pavanaceSTitam 179 cArAdijJAnaphalam 180 bhaumAdimaNDalacatuSkam 181 vAyoH purandarAdicAturvidhyam 182 vAyujJAnopayogaH 183 kAryamuddizya vAyuphalam 184 nADIsvarUpaM tatphalaM ca 189 lakSaNAntareNa kAlajJAnam 160 prakArAntareNa kAlajJAnam 344 2 345 1 345 1 345 2 346 1 185 kAla ( maraNa ) jJAnam 348 2 186 mRtyukAlanizcayAya netrAdibAhyalakSaNam 354 1 187 prakArAntareNa kAlajJAnam 188 svapnena kAlajJAnam For Personal & Private Use Only 346 2 347 1 347 1 347 2 355 2 357 2 357 2 358 2 prahara
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ yArA anu 364 2 365 1 zAstram // 8 // 191 zakunadvAreNa kAlajJAnam 192 Aturazakunena kAlajJAnam 163 upazrutvA kAlajJAnam 194 zanaizvarapuruSeNa kAlajJAnam 195 praznalagnAnusAreNa kAlajJAnam 196 meSAdirAziSu lagnAdhipatayaH 197 yantradvAreNa kAlajJAnam 198 vidyayA kAlajJAnam 199 jayaparAjayajJAnopAyaH 200 prakArAntareNa kAlajJAnam 201 pavananizcayopAyaH 202 bindunirIkSaNopAyaH 203 bindujJAnAt pavananizcayaH 204 aniSTanADIviparItakaraNopAyaH 205 nADIzuddhiH 1991 / 206 nADIsaMcArajJAne phalam 207 vedhavidhiH ( parakAyapravezavidhiH) 359 2 SaSThaH prakAzaH 208 parakAyapravezasyApAramArthikyam 360 2 206 prANAyAmasya mokSaM prati ahetutvam 360 2 21. pratyAhArasvarUpam 211 dhAraNAsthAnAni 361 2 212 dhAraNAphalam 362 2 saptamaH prakAza 213 dhyAnavidhitsoH kramaH 3641 214 dhyAtRsvarUpam 364 1 215 dhyeyasvarUpam .216 dhAraNApaJcakam-pRthivIdhAraNA 217 AgneyIdhAraNA 366 1 366 1 366 2 366 2 367 1 367 1 // 8 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33K+X. *0--03:18-03-2 218 vAyavIdhAraNA 219 vAruNIdhAraNA 220 tatrabhUdhAraNA 221 piNDasthadhyeyamAhAtmyam aSTamaH prakAzaH 222 padasthadhyeyalakSaNam 223 padasthadhyeyaphalam 224 padamayI dhyeyadebatA 225 prakArAntareNa padamayI devatA 226 mantrarAjasya dhyAnaphalam 227 parameSThivAcakA padamayI devatA 228 vividhaprakAreNa padamayI devatA 229 vyuSTisahitaM mantrAntaram 230 asyA dhyAne phalam 231 prakArAntareNa dhyAnam 368 1 368 1 368 2 368 2 366 1 366 1 366 1 370 1 370 1 370 2 371 2 372 2 373 1 373 2 navamaH prakAzaH 232 rUpasthaM dhyeyam 233 asadhdhyAnanirAsaH dazamaH prakAzaH 234 rUpAtItaM dhyeyam 235 AjJAvicayadhyAnam 236 apAyavicayadhyAnam 237 vipAkavicayadhyAnam 238 saMsthAnavicayadhyAnam 239 lokadhyAnam 240 dharmadhyAnam For Personal & Private Use Only ekAdazaH prakAzaH 241 zukladhyAnam 242 zukladhyAnAdhikArI 375 2 376 1 376 2 377 1 377 2 378 1 371 1 379 1 379 1 380 1 380 2 ****--*******************tom
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram 3611 243 zukladhyAnasya bhedAzcatvAraH 381 1 / 255 yogino dhyAnasvarUpam 391 244 amanaskatve'pi kevalino dhyAnasiddhiH 3822 / 256 bAhyAtmA-ntarAtma-paramAtmanAM svarUpam390 1shkmaannkaa| 245 zukladhyAnacatuSTayasya vistAraH / 383 1 257 AtmaparamAtmanorakyam 360 2 246 ghAtikarmANi 383 2 258 gurupAratantryasya guNavattA 39.2 247 tIrthaGkarasyAtizayAH 383 2 256 gurUpadezena yoginaH kRtyam 391 1 248 sAmAnyakevalisvarUpam 385 2 260 audAsInyaM tatphalaM ca 246 kevalisamudaghAtaH 3861 261 indriyarodhaniSedhaH 391 2 250 zailezIkaraNam 387 2 262 manaHsthiratopAyaH 3621 251 siddhasyordhvagamane hetuH / 3881 263 manojayavidhiH tatphalaM ca 392 2 dvAdazaH prakAza 264 tattvajJAnasya pratyayaH 393 1 252 anubhavasiddhatattvakathanam 386 1 265 amanaskatvasya phalam 3931 253 vikSipta-yAtAyAta-zliSTa-sulInabhedaM cittam 3861 | 266 upadezasarvasvam 3642 254 nirAlambanadhyAnam 386 2 / 267 etacchAstraracane kAraNam 395 H // 8 // in Education intera For Personal & Private Use Only lA. .
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ aham zrIvRddhicandragurubhyo nmH| kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryapraNItaM .. yogshaastrm| svopjnyvivrnnshitm| praNamya siddhAddhatayogasampade zrIvIranAthAya vimuktizAline / svayogazAstrArthavizeSanirNayo bhavyAvabodhAya mayA vidhAsyate // 1 // tasya cAyamAdizlokaHnamo durvArarAgAdivairivAranivAriNe / arhate yoginAthAya mahAvIrAya tAyine // 1 // atra mahAvIrAyeti vizeSyapadam / vizeSeNa Irayati kSipati kANIti viirH| vidArayAMte yatkamme tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktaca tasmAdvIra iti smRtH||1|| Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogshaastrm| prathamaH prkaashH| iti lakSaNAniruktAdvA vIra: mahAMzvAsa vitaravIrApekSayA vIrazca mahAvIraH idaM ca janmamahotsavasamaye tanuzarIro'yaM kathaM jalaprAgbhAraM soDheti zakrazaGkAzaGkusa muddharaNAya bhagavatA vAmacaraNAGguSThanipIDitasumeruzikharaprakampamAnamahItalollasitamaritapatikSobhazaGkitabrahmANDabhANDodaradazanaprayuktAvadhijJAnajJAtaprabhAvAtizayavismitena vAstopatinA nAma nirmame mahAvIro'yamiti / tatpunaranAdibhavaprarUDhaprauDhakarmasamunmUlanabalena yathArthIkRtaM ca bhagabatA / varddhamAna iti tu nAma mAtarapitarAbhyAM kRtam / zramaNo devArya iti ca janapadena / tasmai nama iti smbndhH| zeSANi vizeSaNAni / taistu sadbhUtArthapratipAdanaparaizcatvAro bhagavadatizayAH prakAzyante, tatra puurvaarddhnaapaayaapgmaatishyH| apAyabhUtA hi rAgAdayastadapagamena bhagavataH svarUpalAbhaH 1 / arhate ityanena ca sakalasurAsuramanujajanitapUjAprakarSavAcinA pUjAtizayaH 2 / yoginAthAyetyanena tu jJAnAtizayaH, yogino'vadhijinAdayasteSAM nAtho vimala kevalabalAvalokitalokAlokasvabhAvo bhagavAneva 3 / tAyine ityanena tu vcnaatishyH4| tAyI sakalasurAsuramanujatirazcAM pAlakaH / pAlakatvaM ca sakalabhuvanAbhayadAnasamarthasamagrabhASApariNAmidharmadezanAdvAreNa bhagavata eva / pAlakatvamAtraM tu svApatyAdervyAghrAdInAmapi sambhavati / tadevaM caturatizayapratipAdanadvAreNa bhagavato mahAvIrasya pAramArthikI stutirabhihiteti // 1 // punaryogagAM stutimAha| pannage ca surendre ca kauzike pAdasaMspRzi / nirvizeSamanaskAya zrIvIrasvAmine namaH // 2 // pannagasya kauzikatvaM pUrvabhavasthitakauzikagotratvena budhyasva kauziketi bhagavatA tathaiva bhASitatvena ca / in Education international For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ *** surendrasya tu kauzika kozikAbhidhAnAt pAdasparzatha pannagaraNa darzanAdrasya ca bhakyatizayena / nirvizeSamana ca bhagavatI dveSarAgavizeSarahitatvena mAdhyasthyAt // sampradAya gamya zrAyamarthastathAhi- zrIvIraH prANatasvargapuSpottara vimAnataH / pUrvajanmArjitAjasthitIrthakunnAmakarmakaH // 1 // jJAnatrayapavitrAtmA siddhArthanRpavezmani / trizalAkukSau sarasyAM rAjahaMsa ivAgamat || 2 || ( yugma ) siMho gajo vRpaH sAbhiSekazrIH sva zazI raviH / mahAdhvajaH pUrNakumbhaH padmasaraH saritpatiH || 3 || vimAnaM ratnapuJja nirdhUmAgniriti kramAt / devI caturddaza svamaH na pazyattatra garbhage || 4 || trailokyodyotakadevadAnavAsanakampakRt / api nArakajantUnAM kSaNadamukhAmakam // 5 // prabhuH sukhasukhenaiva janma prApa zubhe dine / tatkAlaM dikumAryazca sUtikarmANi cakrire ( yugmam) || 6 | janmAbhiSekAya kRtvotsaGge jagatprabhum / merumUrdhni sudharmendraH siMhAsanamazizriyat // 7 // iyantaM vArisambhAraM kathaM svAmI sahiSyate ? / ityAzazaGke zakreNa bhaktikomalacetasA // 8 // tadAzaGkAnirAsAya lIlayA paramezvaraH | meruzailaM vAmapAdAGguSThAgreNa nyapIDayat // 6 // zirAMsi meroranamannamaskartumiva prabhum / tadantikamivAyAtumavalaMca kulAcalAH // 10 // atucchamucchalanti sma snAnaM karttumivArNavAH / vivepe satvaraM tatra narttanAbhimukheva bhUH // 11 // kimetaditi saJcintyAvadhijJAnaprayogataH / lIlAyitaM bhagavato vidAJcakre viDaujasA || 12 || svAminanyasAmAnyaM sAmAnyo mAdRzo janaH / vidAGkarotu mAhAtmyaM kathaGkAraM tavedRzam / / 13 / / tanmithyAduSkRtaM bhUyAncintitaM yanmayA'nyathA / itIndreNa bruvANena praNeme paramezvaraH // 24 // sAnandaM vAdi For Personal & Private Use Only ****
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram / // 2 // * Jain Education Internat all tAtodyaM cakre zatrairjagadguroH / tIrthagandhodakaiH puNyairabhiSekamahotsavaH / / 15 / / abhiSekajalaM tattu surAsuranaroragAH / vavandire muhuH sarvAGgINaM ca paricicipuH / / 16 / / prabhukhAvajalAlIDhA vandanIyA mRdapyabhUt / gurUNAM kila saMsargAdgauravaM syAllaghorapi // 17 // nivezyezAnazakrAGke saudharmendro'pyatha prabhum / strapayitvA'rccayitvAro - trikaM kRtveti tuSTuve // 18 // namo'rhate bhagavate svayambuddhAya vedhase / tIrthaGkarAyAdikRte puruSeSUttamAya te // 16 // namo lokapradIpAya lokapradyotakAriNe / lokottamAya lokAdhIzAya lokahitAya te // 20 // namaste puruSavapuNDarIkAya zambhave / puruSasiMhAya puruSaikagandhadvipAya te / / 21 / / cakSurdAyAbhayadAya bodhidAyAdhvadAyine / dharmadAya dharmadeSTre namaH zaraNadAya te // 22 // dharmmasAratha dharmmanetre dharmaikacakriNe / vyAvRttacchadmane samyagjJAnadarzanadhAriNe // 23 // jinAya te jApakAya tIrNAya tArakAya ca / vimuktAya mocakAya namo buddhAya bodhine || 24 || sarvvajJAya namastubhyaM svAmine sarvadarzine / sarvvAtizayapAtrAya karmmASTakanidine / / 25 / / tubhyaM kSetrAya pAtrAya tIrthAya paramAtmane / syAdvAdavAdine vItarAgAya munaye namaH || 26 | pUjyAnAmapi pUjyAya mahadbhyo'pi mahIyase / zrAcAryANAmAcAryAya jyeSThAnAM jyAyase namaH // 27 // namo vizvabhruve tubhyaM yoginAthAya yogine / pAvanAya pavitrAyAnuttarAyottarAya ca // 28 // yogAcAryAya samprakSAlanAya pravarAya ca / zragryAya vAcaspataye maGganyAya namo'stu te / / 29 // namaH purastAduditAyaikavIrAya bhAsvate / OM bhUrbhuvaH svariti'vAstavanIyAya te namaH || 30 // namaH sarvvajanInAya sarvvArthAyAmRtAya ca / uditabrahmacaryAyAptAya pAragatAya te // 31 // ( 1 ) arcayitvAtha kRtvA rAtrikamastavIt / For Personal & Private Use Only 8-10K+******+-+10+++ -- prathamaH prakAzaH / // 2 // www.jainvelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaste dakSiNIyAya nirvikArAya tAyine / vajraRSabhanArAcavapuSe tattvadRzvane // 32 // namaH kAlatrayajJAya jinendrAya svayambhuve / jJAnabalavIryatejaHzaktyaizvaryyamayAya te // 33 // AdipuMse namastubhyaM namaste parameSThine / | namastubhyaM mahezAya jyotistavAya te namaH // 34 / / tubhyaM siddhArtharAjendrakulakSIrodadhIndave / mahAvIrAya dhIrAya trijagatsvAmine namaH // 35 // iti stutvA namaskRtya gRhItvA paramezvaram / AnIya tatkSaNaM mAturapeyAmAsa vAsavaH / / 36 // svavaMzavRddhikaraNAdyathArtha pitarau tadA / nAmadheyaM vidadhaturvarddhamAna iti prabhoH // 37 // so'haMpU. bikayA bhaktaH sevyamAnaH suraasuraiH| dRzA pIyUSavarSiNyA siJcanniva vasundharAm // 38 // aSTottarasahasreNa lakSaNe rupalakSitaH / nisargeNa guNairvRddho vayasA vavRdhe kramAt // 39 // rAjaputraiH savayobhiH samaM niHsImavikramaH / vayo'nurUpakrIDAbhiH kadAcitkrIDituM yayau // 40 // tadA jJAtvAvadhijJAnAnmadhyesurasabhaM hariH / dhIrAM anumahAvIramiti vIramavarNayata // 41 // kSobhayiSyAmi taM dhArameSo'hamiti mtsrii| bhAjagAmAmaraH ko'pi yatra krIDannabhUdvibhuH // 42 // kurvatyAmalakIkrIDAM rAjaputraiH saha prabhau / so'viveSTaviTapinaM bhujagIbhUya mAyayA // 43 // tatkAlaM rAjaputreSu vitrasteSu dizodizi / smitvA rajjumivotkSipya taM cikSepa kSitau vibhuH // 44 // savrIDAH krIDituM tatra kumArAH punarAyayuH / kumArIbhUya so'pyAgAtsarve'pyAruruhustarum // 45 // pAdapAgraM kumArebhyaH prApa prathamataH prabhuH / yadvA kiyadamuSyedaM yo lokAgraM gamiSyati / / 46 / / zuzubhe bhagavAMstatra meruzRGga ivAyemA / lambamAnA babhuH zAkhAsvanye zAkhAmRgA iva // 47 // jigye bhagavatA tatra kRtazvAsIdayaM paNaH / jayedya iha sa (1) vIrA (2) vIram / Jain Education int For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstrama // 3 // +11+**++++ dhanyAna pRSThamAruhya vAhayet // 48 // zraruhyAvAhadvAhAniva vIraH kumArakAn / Aruroha surasyApi pRSTha praSTho mahaujasAm / / 46 / / tataH karAlaM vetAlarUpamAdhAya duSTadhIH / bhUdharAnapyadharayan prArabdho vardhituM suraH || 50 || vaktre pAtAlakalpasya jihvayA tacakAyitam / piGgaistuGge zizaile kezairdAvAnalAyitam // 1 // tasyAtidAruNe bhUtAM kacAkRtI / jAjvalyamAne aGgArazakaTayAvitra locane // 52 // ghoNArandhe mahAghora mahIdharaguhe iva / bhRkuTIre bhIme mahoragyAviva bhruvau / / 53 // vyaraMsadvirdhanAnAsa yAvattAvanmahaujasA / Ahatya muSTinA pRSTha svAminA bAmanIkRtaH // 54 // evaM ca bhagavadveya sAcAtkRtyendravarNitam / prabhuM natvAtmarUpeNa nijaM dhAma jagAma saH / / 55 / / mAtApitRbhyAmanyedyuH prArabdhe 'dhyApanotsave / AH sarvvajJasya ziSyatvamitIndrastamupAsthita // 56 // upAdhyAyAsane tasminvAsavenopavezitaH / praNamya prArthitaH svAmI zabdapArAyaNaM jagau // 57 // idaM bhagavatendrAya proktaM zabdAnuzAsanam / upAdhyAyena tacchrutvA lokeSvaindramitIritam // 58 // mAtApitroranurodhAdaSTAviMzativatrIm / kathaJcidgRhavAse'sthAtpravrajyotkaNThitaH prabhuH / / 59 / / atha pUrNAyuSaH pitrordeva bhUyamupeyuSAH / IhAva parivajyAM nirIho rAjyasampadaH // 60 // bhagavanmA cate cAraM kSaipsIriti sagadgadam / bhrAtroktvA jyAyasA nandivarddhanenoparodhitaH / / 61 / / bhAvato yatirevAtha nAnAbharaNabhUSitaH / kAyotsarga zrayaMzcitrazAlikAyAmavasthitaH / / 62 / / epaNIyaprAsukAnnapAnavRttirmahAmanAH / varSamekaM kathamapi bhagavAnatyavAyat // 63 // tIrthaM pravarttaye tyabhyarthito lokAntikAmaraiH / yathAkAmInamarthibhyo dAnaM dAtuM pracakrame / / 64 / / dvaitIyIkena varSeNa vinirmAyAnRNAM bhuvam / zrajjhadrAjyazriyaM svAmI manyamAnastRNAya tAm // 65 // savvairdevanikAyaizca kRtaniSkramaNotsavaH / For Personal & Private Use Only -*-*-***** prathama: prakAza // 3 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter *-**@*-**-*-**-** Xe d sahasravAhyAmAruhya zibIM candraprabhAbhidhAm || 66 // jJAtakhaNDavane gatvA sarvasAvadyavarjanAt / pravrajyAmagrahIda turthahare prabhuH || 67 // jaganmanogatAn bhAvAn prakAzayadatha prabhoH / jJAnaM turIyaM saMjajJe mana:paryayasaMjJakam || 68 || tatazca gatvA sandhyAyAM kurmmAragrAmasannidhau / girIndra iva niSkampaH kAyotsargaM vyadhAdvibhuH // 66 // gopAlanAtha yAminyAM niSkAraNa kRtakrudhA / upadrotuM samArebhe bhagavAnAtmavairiNA // 70 // athendreNAvadhijJAnAjajJe prabhumupadravan / sa duHzIlo mahAzailamAkhuzcikhaniSanniva // 71 // kalyANIbhaktirAgAcca zakraH prabhupadAntikam / naSTo matkuNanAzaM ca sa gopahatakaH kvacit / / 72 / / tataH pradakSiNIkRtya trirmUrdhnA praNipatya ca / iti vijJapayAJcakre prabhuH prAcInavarhiSA // 73 // bhaviSyati dvAdazAbdAnyupasargaparamparA / tAM niSedhitumicchAmi bhagavan pAripArzivakaH // 74 // samAdhiM pArayitvendraM bhagavAn civAniti / nApekSAJcakrire'rhantaH parasAhAyyakaM kacit // 75 // tato jagadguruH zItalezyaH zItamayUkhavat / tapastejodurAloko'dhipatistejasAmiva // 76 // zauNDIryavAn gaja iva sumeruriva nizcalaH / sarvvasparzAn sahiSNuzca yathaiva hi vasundharA // 77 // ambhodhiriva gambhIro mRgendra iva nirbhayaH / mithyAdRzAM durAlokaH suhuto havyavADiva // 78 // khaGgizRGgamivaikAkI jAtasthAmA mahokSavat / guptendriyaH kUrmma ivAhirivaikAntadattadRk // 76 // niraJjanaH zaGkha iva jAtarUpaH suvarNavat / vipramuktaH khaga iva jIva ivAskhaladgatiH // 80 // vyomevAnAzrayo bhAruNDapakSIvApramadvaraH / ambhojinIdalamivopalepaparivarjitaH // 81 // zatrau mitre tRNe straiNe svarNe'zmani maNau mRdi / ihAmutra sukhe duHkhe bhave mokSe samAzayaH // 82 // niSkAraNaikakAruNyaparAyaNamanastayA / maJjadbhavodadhau mugdhamuddidhIrSuridaM jagat // 83 // prabhuH prabhaJjana For Personal & Private Use Only **-**K* --**
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH yogazAstram prkaashH| // 4 // isApratibaddho'bdhimekhalAm / nAnAgrAmapurAraNyAM vijahAra vasundharAm // 84 // dezaM dakSiNa cAvAlamavApya prabhuranyadA / zvetambI nagarI gacchannityUce gopadArakaiH // // devAryAyamajaH panthAH zvetambImupatiSThate / kintvantare'sya kanakakhalAkhyastApasAzramaH // 86 // sa hi dRgviSasarpaNAdhiSThito varttate'dhunA / vAyumAtraikasaJcAro'pracAraH pakSiNAmapi // 87 // vihAya tadamuM mArga vakreNApyamunA brj| suvarNenApi kiM tena karNacchedo bhavedyataH // 8 // taM cAhiM prabhurajJAsIdyadasau pUrvajanmani / kSapakaH pAraNakArtha vihata vasateragAta // 6 // gacchatA tena maNDUkI pAdapAtAdvirAdhitA / AlocanArthametasya darzitA kSullakana sA // 8 // so'tha pratyuta maNDUkIdarzayan lokamAritAH / Uce kSullaM mayA kSudra kimetA api mAritAH // 1 // tUSNIko'bhUttataH kSullo'masta caivaM vizuddhadhIH / mahAnubhAvo yadasau sAyamAlocayiSyati // 12 // Avazyake'pyanAlocya yAvadeSa niSedivAn / kSullako'cintayattAvadvismRtAsya virAdhanA / / 63 / asmArayacca tAM bhekImAlocayasi kiM nahi / kSapako'pi krudhotthAya kSullaM hanmIti dhAvitaH / / 64 // kopAndhazca tataH stambhe pratiphalya vyapadyata / virAdhitazrAmaNyo'sau jyotiSkeSa| dapadyata / / 65 // sa cyutvA kanakakhale sahasrArddhatapasvinAm / patyuH kulapateH palyAH putro'bhUtkozikAhayaH | // 66 // tatra kauzikagotratvAdAsannanye'pi kauzikAH / atyantakopanatvAcca sa khyAtazcaNDakauzikaH // 17 // zrAddhadevAtithitvaM ca tasmin kulapatau gate / asau kulapatistatra tApasAnAmajAyata / / 68 // mUcchayA banakhaNDasya so'ntAmyantraharnizam / adAtkasyApi nAdAtuM puSpaM mUlaM phalaM dalam // 66 || vizIrNamapi yo'gRhAdvane tatra phalAdikam / utpAkhya parazuM yaSTiM loSTaM vA taM jaghAna sH||10|| phalAdyalabhamAnAstu sIdantaste tpsvinH| // 4 // Jaun Education intema l l For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ patite laguDe kAkA iva jagmurdizAdizam // 1 // anyeyuH kaNTikAhetoH kauzike bahirIyuSi / abhAibhumehakSu rAjanyAH zvetambyA etya tadvanam // 2 / / atha vyAvarttamAnasya gopAstasya nyavIvidan / pazya pazya vanaM kaizcidbhajyate bhajyate tava // 3 // jAjvanyamAnaH krodhena haviSeva hutAzanaH / akuNThadhAramudyamya kuThAraM so'bhyadhAvata // 4 // rAjaputrAstato nezuH zyenAdiva zakuntayaH / skhalitvA ca papAtAyaM yamavaktra ivAvaTe // 5 // patataH patitastasya sammukhaH parazuH shitH| ziro dvidhA kRtaM tena hI vipAkaH kukarmaNAma // 6 // sa vipadya vane'traiva caNDohidaviSo'bhavat / krodhastIbAnubandho hi saha yAti bhavAntare / / 7 // avazyaM caiSa bodhArha iti buddhathA jagadguruH / AtmapIDAmagaNayannRjanaiva pathA yayau // // abhavatpada saJcArasukhamIbhUtavAlukam / udapAnAvahatkunyaM zuSkajajerapAdapam / / 6 / / jIrmaparNacayAstIrNa kIrNa banmIkaparvataiH / sthalIbhatoTajaM jIrNAraNyaM nyavizata prabhuH // 10 // tatra cAtha jagannAtho yakSamaNDapikAntare / tasthau pratimayA nAsAprAntavizrAntalocanaH // 11 // tato dRSTiviSa: sappaH sado bhramituM bahiH / bilAnnirasarajihvA kAlarAtrimukhAdiva // 12 // bhraman so'nuvanaM reNusaMkrAmadbhogalekhayA / svAjJAlekhAmiva likhannIcAJcake jagadgurum ||13||atr mAM kimavijJAya kimavajJAya ko'pyaso / AH praviSTo nirAzaGkaM niSkampaH zaGkavat sthitH||14|| tadenaM bhasmasAdadya karomIti vicintayan / AdhmAgamAnaM kopena phaTATopaM cakAra sH|| 15 // jvAlAmAlAmudvamantyA nirdahantyA latAdrumAn / bhagavantaM dRshaapshytsphaarphuutkaardaarunnH||16|| dRSTijvAlAstatastasya jvalantyo bhagavattanau / vinipeturdurAlokA unkA iva divo girau // 17 // prabhormahAprabhAvasya prabhavanti sma naiva tAH / mahAnapi marunmeruM ki kampayitumIzvaraH // 18 // dArudAhaM na dagdho' Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prkaashH| zAstram mAvadyApIti kadhA jvalan / daza daza dinakara gajvAlA: mo'mucapunaH / 16 / / sampannAsu prabhA vAridhAgaprAyAsu tAmbapi / dadaMza dandazuko'sau niHzUkaH pAdapaGkaje / / 20 / dayA daSTApacakrAma mvaviyoMdrakammadaH / yapatanmadvipAkrAnto mRdunIyAdapa mAmapi / / 21 / / dazato'gyasakRttasya na viSa prAbhavatprabhau / mokSIradhArAbhavalaM kevala raktamakSarat / / 22 / / tatazca purataH sthitvA kimetaditi cintayan / bIkSAnake jagannAthaM vIkSApannaH sa pannagaH / 3 / / tato nirUpya rUpaM tadanurUpaM jagadguroH / kAntisAmyatayA makSu vidhyAte tadvilocane // 25 // upasannaM ca taM jJAtvA babhASe bhagavAniti / caNDakozika budhyamba budhyasva nanumA muhH||25|| zrutvA tadbhagavadvAkyam hApohaM vitanvataH / pannagamya samutpede smaraNaM pUrvajanmanAm / / 26 // sa triH pradakSiNIkRnya tatazca paramezvaram / niSkapAyaH samanasA'nazanaM pratyapadyata / / 27 / / kRtAnazanakammoNaM niSkANaM mahAragam / prazamApanamajAsIdanva jAsIca taM prabhuH / / 28 / / kutrApyanyatra mA yAsIddASTamaM vipabhIpaNA / iti tuNDaM bile kSiptvA papI sa mamatAmatama // 26 // tasthI tathaiva tatreva svAmI tadanukampayA / parepAmupakArAya mahatAM hi pravRttayaH / / 30 / / bhagavantaM tathA dRSTyA vismayammeralocanAH / gopAlA vanmapAlAzca tatropasampurdutam // 31 // vRkSAntare tirobhUya yatheSTaM yAvaloSTubhiH / pratijaghnuraninAste pannagamya mahAtmanaH // 32 // tathApyavicalantaM taM vIcya vizrambhabhAjinaH / yaSTibhiTTayAmAsurnikaTIbhUya tattanum / / 33 / / Akhyana janAnAM te gopAstatastatrAgaman janAH / vavandira mahAvIramamahaMzca mahoragam // 34 // ghRtavikrayakAriNyo gacchantyastena vartmanA / nAgaM haiyaGgayInenAmrakSayan paspRzuzca tam / / 35 // Aganya ghRtagandhena tIkSNatuNDAH pipiilikaaH| cakrire titauprAyamahestasya kalevaram // 36 // For Personal & Prive Only JanEducation internations
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ matkarmaNAM kiyadetadityAtmAnaM vibodhayan / vedanAmadhisehe tAM duHsahAM sohi puGgavaH // 37 / barAkyo mA sma pInyanta svalpasArAH pipIlikAH / ityacIcaladaGgaM na manAgapi mahoragaH // 38 // siktaH kRpAsudhAvRSTyA dRSTyA bhagavatoragaH / pakSAnte pazcatAM prApya sahasrAradivaM yayau // 39 // vidadhati vividhopasargabAdhAM phaNibhRti dRSTiviSe harau tu bhaktim / iti tulyamanaskatA zazaMse caramajinasya jagatrayaikabandhoH / / 140 / / 2 / / prakArAntareNa punaryogagarbhAmeva stutimAhakRtAparAdhe'pi jane kRpAmantharatArayoH / ISaddASpAIyorbhadraM zrIvIrajinanetrayoH // 3 // vihitavipriye'pi jane saGgamakAdau kRpayA manthare ISannate tAre kanInike yayoH ISadvASpazcakSurjalaM sa ca karuNAkata eva tena ATTai kline bhagavato netre tayobhadramiti saamrthyaannmskaarprtiitiH| tathAhi anugrAmamanupuraM viharan vibhuranyadA / dRDhabhUmimanuprApa bahumlecchakulAkulAm // 1 // peDhAlagrAmaM nikaSA peDhAlArAmamantarA / kRtASTamatapaHkarmA polAsaM caityamAvizat // 2 // jantUparodharahitamadhiSThAya zilAtalam / AjAnulambitabhujo darAvanatavigrahaH / / 3 / / sthirIkRtAntaHkaraNo nirnimeSavilocanaH / tasthau tatraikarAtrikyA mahApratimayA prabhuH // 4 // tadA zakraH sudharmAyAM sabhAyAM privaaritH| sahasrazcaturazItyA sAmAnikadivaukasAm // 5 // trayastriMzatrAyastriMzaiH parSadbhistimRbhistathA / cturmilokpaalaishc saMkhyAtItaiH prakIrNakaiH // 6 // pratyeka caturazItyA sahasrairaGgarakSakaiH / dRDhAbaddhaparikaraiH kakupsu catasRSvapi // 7 // senAdhipatibhiH senAparivItaizca Main Education in For Personal Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathama: zAstram prkaashH| saptabhiH / devadevIgaNairAbhiyogyaH kinvissikaadibhiH||8|| tUryatrayAdibhiH kAlaM vinodairativAhayan / goptA dakSiNalokAI zakraH siMhAsane sthitaH // // avadhijJAnato jJAtvA bhagavantaM tathAsthitam / utthAya pAduke tyaktvottarAsaGgaM vidhAya ca // 10 // jAnvasavyaM bhuvi nyasya savyaM ca nyaJcya kiJcana / zakastavenAvandiSTa bhUtalanyastamastakaH // 11 // samutthAya ca sarvAGgodazcadromAJcakakSukaH / zacIpatiruvAcedamuddizya sakalAM sabhAma // 12 // bho bhoH sarve'pi saudharmavAsinastridazottamAH / zRNuta zrImahAvIrasvAmino mahimAdbhatam // 13 / / dadhAnaH paJca samitIrguptitrayapavitritaH / krodhamAnamAyAlobhAnabhibhUto nirAzravaH // 14 / / dravye kSetre ca kAle ca bhAve cApratibaddhadhIH / rukSakapadAlanyastanayano dhyAnamAsthitaH // 15 // amarairasurairya rakhobhiruragairnaraH / trailokyenApi zakyeta dhyAnAccAlayituM na hi // 16 // ityAkarNya vacaH zAkaM zakasAmAnikaH suraH / lalATapaTTayaTitabhRkuTIbhaGgabhISaNaH // 17 // kampamAnAdharaH kopAlohitAyitalocanaH / abhavyo gADhamithyAtvasaGgaH saGgamako'vadat // 18 // martyaH zramaNamAtro'yaM yadeva deva varNyate / svacchandaM sadasadvAde prabhutvaM tatra kAraNam // 16 // devairapi na cAnyo'yaM dhyAnAdityudbharTa prabhoH / kathaM dhAryeta hRdaye dhRte vA procyate katham // 20 // ruddhAntarikSaH zikharaimUla ruddharasAtalaH / yaH kilodasyate doSNA sumerurlopTalIlayA // 21 // sakulAcalamedinyAH sAvanavyaktavaibhavaH / yeSAmeSo'pi gaNDUSasukaro makarAkaraH // 22 // apyekabhujadaNDena pracaNDAM chatralIlayA / uddharanti mahAnekabhUdharI ye vasundharAma // 23 // teSAmasamaRddhInAM surANAmamitaujasAm / icchAsampannasiddhInAM martyamAtraH kiyAnayam // 24 // eSo'haM cAlayiSyAmi taM dhyAnAdityudIrya saH / kareNa bhUmimAha For Personal & Private Use Only in Education inten
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyodasthAdAsthAnamaNDapAt // 25 // arhantaH parasAhAyyAttapaH kurvantyakhaNDitam / mA jJAsIditi durbuddhiH zakreNa sa upekSitaH // 26 // tato vegAnilotpAtapatApataghanAghanaH / raudrAkRtidurAloko bhayApasaradapsarAH // 27 // | vikttorHsthlaaghaatpunyjitgrhmnnddlH| sa pApastatra gatavAn yatrAsItparamezvaraH // 28 // niSkAraNajagadvandhuM nirAbAdhaM tathAsthitam / zrIvIraM pazyatastasya matsaro vavRdhe'dhikam // 26 // gIrvANapAMsanaH pAMzuvRSTiM duSTos| taniSTa saH / akANDaghaTitAriSTAmupariSThAjagatprabhoH // 30 // vidhurvidhuntudeneva durdineneva bhAskaraH / pidadhe pAMzupUreNa sarlAGgINaM jgtprbhuH||31|| samantato'pi pUrNAni tathA zrotAMsi pAMzubhiH / yathA samabhavatsvAmI nizvAsocchvAsavarjitaH // 32 // tilamAtramapi dhyAnAnna cacAla jagadguruH / kulAcalazcalati kiM gajaiH pariNatairapi // 33 // apanIya tataH pAMzuM vajratuNDAH pipIlikAH / sa samutpAdayAmAsa prabhoH sarlAGgapIlikAH // 34 // prAvizannekato'GgeSu svairaM niryyurnytH| vidhyantyastIkSNatuNDAyaiH sUcyo nivasaneSviva // 35 // nirbhAgyasyeva vAJchAsu modhIbhUtAsu tAsvapi / sa daMzAn racayAmAsa nAkRtyAnto durAtmanAm // 36 // teSAmekaprahAreNa raktairgokSIrasodaraiH / kSaradbhirabhavannAthaH sanirjhara ivAdrirAT // 37 // tairapyakSobhyamANe'tha jagannAthe sa durmatiH / cakre pracaNDatuNDAgrA durnivArA ghRtelikAH // 38 // zarIre paramezasya nimanamukhamaNDalAH / tatastA: samalakSyanta romANIva sahotthitAH // 39 // tato'pyavicalaccice yogacitte jagadgurau / sa mahAvRzcikAMzcakre dhyAnavrazcananizcayI // 40 // prlyaagnisphulinggaabhaastpttomrdaarunnaiH| tebhindana bhagavaddehaM lAGgalAkuTakaNTakaiH // 41 // tairapyanAkule nAthe kUTasaGkalpasaGkulaH / so'nalpAn kalpayAmAsa nakulAn | For Personal & Private Use Only Jain Education intens
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathamaH prkaashH| zAstram dazanAkulAn // 42 // khikhIti rasamAnAste daMSTrAbhirbhagavattanum / rUNDa khapDaistroTayanto mAMsakhaNDAnyapAtayan / / 43 // tairapyakRtakRtyo'sau yamadoINDadAruNAn / atyutkaTaphaTATopa.n kopAtprAyukta pannagAn // 44 // AziraHpAdamApIDya mahAvIraM mahoragAH / aveSTayanmahAvRkSa kapikacchulatA iva // 45 // prajanusta tathA tatra sphuTanti sma phaTA ythaa| tathA dazanti sa yathA'bhajyanta dazanA api / / 46 // udvAntagarale baMSu lambamAneSu rajjubat / sa vajradazanAnAzu mUSakAnudapIpadat // 47 // svAmyaGgaM khanakAvarakhnu khairdantamukhaiH kharaiH / momUtryamANAstatraiva kSate cAraM nicikSipuH // 48 // teSvapyakizcidbhUteSu bhUtIbhUta iva krudhA / uddaNDadantamusalaM hastirUpaM sasarja saH // 4 // so'dhAvatpAdapAtena medinI namayanniva / uDUnyudarasahastena nabhastastroTayanniva // 50 // kara'greNa gRhItvA ca | duvoreNa sa vaarnnH| daramullAlayAmAsa bhagavantaM namastale // 51 // vizIrya kaNazo gacchatvasAviti duraashyH| dantAvunnamya sa vyomnaH patantaM ma pratIcchati // 52 // patitaM dantaghAtena vidhyati sma muhurmuhuH / vakSaso vajrakaThinAt samuttasthuH sphuliGgakAH // 53 // na zazAka varAko'sau kattuM kizcidapi dvipH| yAvattAvatsurazcake | kariNI vairiNImiva // 54 // akhaNDazuNDadantAbhyAM bhagavantaM vibheda sA / svairaM zarIranIreNa viSeNeva siSeca ca / / 55 // kareNo reNusAbhRte tasyAH sAre surAdhamaH / pizAcarUpamakaronmakarotkaTadaMSTrakam // 56 // jvAlAjAlAkulaM vyA vyAyataM vaktrakoTaram / abhavadbhIpaNaM tasya vahnikuNDamiva jvalat // 57 // yamaukastoraNastambhAviva prottambhitau bhujau / abhUca tasya voru tujhaM tAlaTThamopamam // 58 // sa sATTahAsaH phetkurvan sphUrjatkilakilAravaH / kRttivAsAH katrikAbhRdbhagavantamupAdravat / / 56 || tasminnapi hi vidhyAte kSINalapradIpa For Personal Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-1-1 cat / vyAghrarUpaM krudhAghrAtaH zIghraM cakre sa nirghRNaH // 60 // atha pucchacchAcchoTe pATayanniva medinIm / vRtkArapratidvai rodasI rodayanniva / / 31 / / daMSTrAbhirvacArAbhirnakharaiH zUlagodaraiH / avyayaM vyApiparttisma vyAghro bhuvanabharttari / / 62 // tatra viruddhAyAM prApte davadagdha va dubhe / siddhArtharAjatrizalAdevyo rUpaM vyadhatta saH // / 63 / / kimetadbhavatA tAta prakrAntamatiduSkaram / pravajyAM muJca mAsmAkaM prArthanAmavajIgaNaH // 64 // vRddhAvazaraNAvA tyaktavAnandivarddhanaH / trAyasveti svareha nadInavyalapatAM ca tI ||35|| ( yugmaM ) tatastayorvilA pairapyaliptamanasi prabho / AvAsitaM durAcAraH skandhAvAramakalpayat / / 66 / / tatrAnAsAdya padaM mUdaH sAdara zradane / cullIpade prabhoH pAdI kRtvA sthAlImakalpayat // 67 // tatkAlaM jvAlitastena jajvAla jvalano'dhikam / pAdamUle jagadbharcugireriva davAnalaH // 68 // taptasyApi prabhAH svarNasyeva na zrIrahIyata / tataH surAdhamazcakre pakkaNaM dAruNakaNam / / 66 // pakkaNo'pi prabhoH kaNThe karNayorbhujadaNDayoH / jaGghayozca kSudrapacipaJjarANi vyalambayat // 70 // khagaizcaJcanakhAghAtaistathA dadre prabhostanuH / yathA cchidrazatAkIrNA tatpaJjaranibhAbhavat // 71 // tatrApyasAratAM prApte pakaNe pakkapatravat / utpAdita mahotpAtaM kharavAdamajIjanat // 72 // antarikSe mahAvRkSAMstuNotkSepaM samutkSipan / vicipan pAMzuvikSepaM dikSu ca grAvakarkarAn / 73 / / sarvvato rodasIgarbha bhastrApUraM ca pUrayan / utpATyotpATya vAto'sau bhagavantamapAtayad // 74 // ( yugmaM ) tenApi kharavAtenApUrNakAmo vinirmame / ghusatkula kalaGko'sau drAkulaM kalikAnilam // 75 // bhUbhRto'pi bhranayitumalaGkarbhIyavikramaH / bhranayAmAsa cakra smRtpiNDamiva sa prabhum / / 76 / / bhramyamANo'vAvartteneva tena nabhasvatA / tadekatAno na dhyAnaM manAgapi For Personal & Private Use Only >*<*>*
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prkaashaa| // 8 // yoga jahI prabhuH // 77 / / vajrasAramanasko'yaM bahudhApi kadarthitaH / na kSobhyate kathamahaM bhagnAgAmi tAM sabhAm | dhaastrm| nA // 78 // tadasya prANanAzena dhyAna nazyati nAnyathA / cintayitveti cakre sa kAlacakra surAdhamaH / / 76 / / grahAya tadayobhArasahasaghaTitaM tataH / uddadhAra suraH zailaM kailAsamiva rAvaNaH // // pRthivI sampuTIkatuM kRtaM manye puTAntaram / utpatya kAlacakra sa pracikSapopari prbhoH||81|| jvAlAjAlairucchaladbhirdizaH sarvAH karAlayan / utpapAta jagadbharttayonala ivArNave / / 82 // kulakSitidharakSoda kSamasyAsya prabhAvataH / namajAjAnu bhaga vAnantasumatItalam / / 83 // evambhUto'pi bhagavAnazocadidamasya yat / tivArayiSavo vizva vayaM saMsArakAraNam / / 84 // kAlacakrahato'pyeSa prapede pazcatAM na yat / agocarastavastrANAmupAyaH ka ihAparaH // 85 / / anukUlairupasaH tubhyedyadi kathaJcana / iti buddhyA vimAnasthaH sa puro'sthAduvAca ca // 86 // maharSe tava tuSTo'. mi savena tapasojamA / prANAnapekSabhAvanArabdhanivahaNena ca / ..7 / / paryAptaM tapasAnena zarIralezakAriNA / brUhi yAcasva mA kArSIH zaGkAM yacchAmi ki taba // 18 // icchAmAtreNa pUyante yatra nityaM manArathAH / kimanenaiva dehana tvAM svarga prApayAmi tam / anAdibhavasaMrUDhakarmanikSalakSaNam / ekAntaparamAnandaM mokSaM vA vAM nayAmi kim / / 10 / / azeSamaNDalAdhIzamAlijAlitazAsanam / athavA caiva bacchAmi mAmrAjyaM prAjyamRddhibhiH / / itthaM pralobhanAvAkyairakSobhyamanasi prbho| prAptapravivArUpApaH punarevamacintayat / / 12 / / moghIkRta bhanenaitanmama zaktivijRmbhitam / tadidAnImamoghaM syAdyadya kAmazAsanam / / 13 // yataH kAmAstrabhUtAbhiH TI kAminIbhiH kaTAkSitAH / dRSTA mahApumAMso'pi lummantaH puruSatratam / / 64 // iti nizcitya cinana nididaza in Education International For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ suraanggnaaH| tadvibhramasahAyAn paT prAyur3a sa RtUnapi // 5 // kRtaprastAvanA mattakokilAkalakUjite / kandappenATakanaTI vasantazrIrazobhata ||h| mukhavAsaM saJjayantI viksniiprennubhiH| serandhrIva digvadhUnA grISmalakSmIrajRmbhata // 17 // rAjyAbhiSeke kAmasya maGgalyatilakAniva / garvAGga ketakavyAjAtkutI prAvRDAbabhau // 18 // sahasranayanIbhUya navanIlotpalacchalAt / svasampadamivodAmAM pazyantI zuzubhe zarat // 16 // jayaprazasti kAmasya zvetAkSarasahodaraiH / hemantazrIlilekheva pratyagraiH kundakuDmalaiH // 10 // gaNi kevopajIvantI hemantasurabhIsamam / kundaizca sinduvAraizca zizirazrIracIyata // 1 // evamuz2ambhamANeSu sarvartuSu samantataH / mInadhvajapatAkinyaH prAdurAsan surAGganAH // 2 // saGgItamavigItAGgayaH purI bhagavatastataH / tAH pracakramire jaitra mantrAstramiva mAnmatham // 3 // tetrAdhisUtritalayaM gAndhAragrAmabandhuram / kAbhizcidudagIyante jAtayaH zuddhavesarAH // 4 // kramavyutkramagaistAnairvyaktairvyaJjanadhAtubhiH / pravINAvAdayadvINAM kAcitsakalaniSkalAm / / 5 // sphuTattakAradhoGkAraprakArairmeghanisvanAnazcicca vAdayAmAsurmudaGgAstrividhAnapi // 6 // nabhobhUgatacArIkaM vici trakaraNodbhaTam / dRSTibhAvairnavanavaiH kAzcidapyanarInRtuH // 7 // dRDhAGgahArAbhinayaiH sadyaskhaTitakaJcakA / banatI HzlathadhammillaM dormUlaM kApyadIdRzat // 8 // daNDapAdAbhinayanacchalAtkApi muhurmuhuH / cArugorocanAgauramUrUmUlaITI madarzayat // 6 // shlthcnnddaatkgrnthidRddhiikrnnliilyaa| kApi prAkAzayadvApIsanAbhiM nAbhimaNDalam // 10 // vyapadizyebhadantAkhyahastakAbhinayaM muhuH| gADhamaGgapariSvaGgasaMjJA kAcicca nirmame // 11 // saJcArayantyantarIyaM (1) tatrAtisUtritalayam / (2) sundaram / (3) sphuTattvapara0 pratyantare. in Education inter n For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram nIvIniviDanacchalAt / nitambavimbaphalakaM kAcidAviramAvayat // 12 // aGgabhaGgApadezena vacaH pInonnatastanam / prathama: suciraM rocayAmAsa kAcid ruciralocanA // 13 // yadi tvaM vItarAgo'si rAgaM tannastanoSi kim / zarIranira prakAzaH pekSazceddatse vakSo'pi kina naH // 14 // dayAluryadi vAsi tvaM tadAnIM viSamAyudhAt / akANDAkRSTakodaNDAdasmAnna trAyase katham // 15 // upekSase kautukena yadi naH premalAlasAH / kizcinmAtraM hi tayuktaM maraNAntaM na yujyate // 16 // svAmin kaThinatAM muzca pUrayAsanmanorathAn / prArthanAvimukho mA bhUH kAzcidityucire ciram | // 17 // evaM gItAtodyanRttairvikArairANikairapi / cATubhizca surakhINAM na cukSobha jgtprbhuH||18|| evaM rAbora vyatItAyAM tato viharataH prbhoH| nirAhArasya paNmAsAn surAdhama upAdravat // 16 // bhaTTAraka sukhaM tiSTha svairaM bhrama gato'smyaham / SaNmAsAnte vannevaM khinaH saGgamako'gamat / / 20 // karmaNaivaMvidhanAyaM ka varAko vrjissyti| [] na zakyate tArayitumasAbhirapi tArakaiH // 21 // evaM bhagavatazcintAM tanvatastatra gacchati / dRzAvabhUtAM kRpayodvAppe mantharatArake // 122 // 3 // evaM devatAM namaskRtya muktimArga yogamabhidhitsustacchAstraM prstauti| zrutAmbhodheradhigamya sampradAyAcca sadguroH / svasamvedanatazcApi yogazAstraM viracyate // 4 // ___ iha nAniNItasya yogasya padavAkyaprabandhena zAstraviracanA kartumuciteti yogasya vihetuko nirNayaH khyaapyte|shaastrto gurupArampA khAnubhavAcca / taM trividhamapi krameNAha / zrutAmbhodheH sakAzAdadhigamya nirNIya // 8 // Jain Education.inter-TI For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * yogamiti zepaH / tathA gurupAramparyyAt tathA svasambedanAdevaM vidhA yogaM nizcitya tacchAstraM viracyate / etadeva | nirvahaNe vakSyati / ___yA zAstrAtsvagurormukhAdanubhavAcAjJAyi kizcit kacit yogspopnissdvivekipripnycetshcmtkaarinnii| zrIcaure lukyakumApAlanRpateratyarthamabhyarthanAdAcAryeNa nivezitA pathi girA zrIhemacandreNa sA // 1 // 4: / yogasyaiva mAhAtmyamAhayogaH sarvavipadallIvitAne parazuH shitH| amUlamantratantraM ca kAmaNaM nitizriyaH // 5 // sarvA vipada AdhyAtmika-nAdhibhautika-AdhidaivikalakSaNAH tAzcAtivitatatvAdvallIrUpAstAsAM vitAnaH | samUhastatra tIkSNaH parazuryoga ityanarthaparihAro yogasya phalam / uttarArddhanArthaprAptimokSa lakSmyAH paramapuruSArtharUpAyA | mUlamantratantra parihAreNa kArmaNaM saMvananaM yogaH / kArmaNaM hi mUlamantra tantrairvidhIyate / yogastu mUlAdirahita eva mokSalakSmIvazIkaraNa heturiti / / 5 // kAraNocchedamantareNa na vipallakSaNasya kAryasyocchedaHzakyakriya iti vipatkAraNapApanirghAtahetutvaM yogasyAhabhUyAMso'pi hi pApmAnaH pralayaM yAnti yogataH / caNDavAtAdghanaghanA ghanAghanaghaTA iva // 6 // bahUnyapi pApAni yogAtpralayamupayAnti pracaNDavAtodhdhRtA atighanA meghaghaTA iva // 6 // syAdetadekajanmopArjitaM pApaM yogaHkSiNuyAdapi anekabhavaparamparopAttapApasya tu nimUlanaM yogAdasambhAvanIyamityAha Education International For Personal Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 10 // Jain Education Inter 0310/07/04,10 +10+9 kSiNoti yogaH pApAni cirakAlArjitAnyapi / pracitAni yathaidhAMsi kSaNAdevAzuzukSaNiH // 7 // yathA cirakAla mIlitAnyapIndhanAni caNamAtrapracito'pyakRzaH kRzAnurbhasmasAtkaroti / evaM yogaH kSaNamA - treNaiva cirasaJcitapApasaMcayakSamo bhavatIti // 7 // yogasya phalAntaramAha - kaphavimalAmarzasarvvaiSadhimaharddhayaH / sambhinnazrotolabdhizca yogaM tANDavaDambaram // 8 // maharddhizabdaH pratyekamapi sambadhyate / kaphaH zleSmA vipruDuccAraH purISamiti yAvat / malaH karNadantanAsikA - nayana jiddodbhavaH zarIrasambhavazca / zramarzo hastAdinA sparzaH sarvve viNmUtrakezanakhAdaya uktA anuktAca auSadhayo yogaprabhAvAnmaharddhayo bhavanti / athavA maharddhayo vibhinnA evANutvAdayaH tathA zrotAMsIndriyANi saMbhinnAni saGgatAni ekaikazaH sarvvaviSayaisteSAM labdhiryogasyedaM yaugaM tANDavaDambaraM darzitam / tathAhi yogamAhAtmyAdyoginAM kaphabindavaH / sanatkumArAdekhi jAyante sarvvarudiH // 1 // sanatkumAro hi purA caturthacakravarcya bhUt / padakhaNDapRthivIbhoktA nagare hastinApure // 2 // kadAcica sudharmAyAM sabhAyAM jAtavismayaH / rUpaM tasyApratirUpaM varNayAmAsa vAsavaH // 3 // rAjJaH sanatkumArasya kuruvaMzaziromaNeH / yadrUpaM na tadanyatra deveSu manujeSu vA // 4 // iti prazaMsAM rUpasyAzraddadhAnAvubhau surau / vijayo vaijayantazca pRthivyAmava( 1 ) pi kRzaH pratyantare / ( 2 ) vilasitam / For Personal & Private Use Only 103-08-1.0008084+08+0 prathamaH prakAzaH / // 10 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ teratuH // 5 // tatastau viprarUpeNa rUpAnveSaNahetave / prAsAdadvAri nRpatestasthaturkIHsthasannidhau // 6 // AsIt sanatkumAro'pi tadA prArabdhamajjanaH / muktaniHzeSanepathyaH sarvAGgAbhyaGgamudvahan / .7 // dvArasthau dvArapAlena dvijAtI to niveditau / nyAyavartI cakravartI tadAnImapyavIvizat // 8 // sanatkumAramAlokya vismysmermaansau| dhUnayAmAsaturmIliM cintayAmAsatuzca tau // 6 // lalATapaTTaH paryastASTamIrajanijAnikaH / netre karNAntavizrAnte jitanIlotpalatviSI / / 10 / dantacchadau parAbhUtapakavimbIphalacchavI / nirastazuktiko karNo kaNTho'yaM pAJcajanyajit // 11 // karirAjakarAkAratiraskArakarau bhujau / svarNazailazilAlakSmIviluNTAkamuraHsthalam // 12 // madhyabhAgo mRgaaraatikishorodrsodrH| kimanyadasya sarvAGgalakSmIrvAcAM na gocaraH // 13 // aho ko'pyasya lAvaNyasaritpUro nirargalaH / yenAbhyaGgaM na jAnImo jyotsnayoDuprabhAmiva // 14 // yathendro varNayAmAsa tathedaM bhAti nAnyathA / mithyA na khalu bhASante mahAtmAnaH kadAcana // 15 // kiM nimittamihAyAtau bhavantau dvijasa|ttamau / itthaM sanatkumAreNa pRSTau taavevrctuH|| 16 // lokottaracamatkArakArakaM sacarAcare / bhuvane bhavato rUpaM narazArdUla gIyate // 17 // dUrato'pi tadAkarNya taraGgitakutUhalau / vilokayitumAyAtAvAvAmavanivAsava // 18 // varNyamAnaM yathA loke zuzruve'smAbhiradbhutam / rUpaM nRpa tato'pyetatsavizeSa nirIkSyate // 16 // Uce sanatkumAro'pi sitavisphuritAdharaH / iyaM hi kiyatI kAntiraGge'bhyaGgataraGgite // 20 // ito bhUtvA pratIkSethAM kSaNamAtraM dvijottamau / yAvanivartyate'smAbhireSa majjanakakSaNaH // 21 // vicitraracitAkalpaM bhUribhUSaNabhUSitam / rUpaM punarnirIkSethAM saratnamiva kAJcanam // 22 // tato'vanipatiH snAtvA kalpitAkampabhUSaNaH / sADambaraH sado'dhyAstAmbararatnami Iain Education intera For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prakAza vAmbaram / / 23 / / anujJAto tato vipro purobhUya mahIpateH / nidadhyatuzca tAM viSaNI dadhyatuzca to||24|| boga va tadrUpaM kva mA kAntiH kva tallAvaNyamapyagAt / kSaNenApyasya mAnAM kSaNikaM sarvameva hi // 25 / nRpaH shaastrm| provAca to kasmAdRSTvA mAM muditau purA / kasmAdakasmAdadhunA viSAdamalinAnanA // 26 // tatastAvUcaturidaM: // 11 // sudhAmadhurayA girA / mahAbhAga surAvAvAM saudharmasvargavAsinau / / 27 / / madhe surasabhaM zakrazcakre tvadrupavarNanam / azraddadhAnau tadraSTuM martyamAMgatAviha !! 28 // zakreNa varNitaM yAdRk tAdRzaM vapurIkSitam / rUpaM nRpa tavedAnImanyAdRzamajAyata // 26 // adhunA vyAdhibhirayaM kaantisrvsvtskraiH| dehaH samantAdAkrAnto niHzvAsairiva darpaNaH / / 30 / yathArthamabhidhAyati dAktirohitayostayoH / vicchAyaM vaM nRpo'pazyaddhimagrastamiva dumam / / 31 // | acintayaca dhigidaM sadA gadapadaM vapuH / mudhaiva mugdhAH kurvanti tanmUcchA tucchabuDayaH // 32 / / zarIramantarutpa| naiyAdhibhirvividhairidam / dIryate dAruNerdAru dArukITagaNairiva / / 33 / / bahiH kathazcidyadyatatprarocyeta tathApi | hi / naiyagrodhaM phalamiva madhye kRmikulAkulam / / 34 / / rujA lumpati kAyasya tatkAlaM rUpasampadam / mahAsaro varasyeva vArisevAlavallarI // 35 // zarIraM zlathate nAzA rUpaM yAti na paapdhiiH| jarA sphurati na jJAna dhig * svarUpaM zarIriNAm / 36 / / rUpaM lavaNimA kAntiH zarIraM drINAnyapi / saMsAre taralaM sarva kuzAgrajalabinduvat // 27 // adyamInavinAzasya zarIrasya zarIriNAm / sakAmanirjarAsAraM tapa eva mahatphalam // 38 / / iti | saJjAtavairAgyabhAvanaH pRthivIpatiH / pravajyAM svayamAditsuH sutaM rAjye nyabIvizat / / 36 // gatvodyAne savinayaM (1) kha. ga. tAhageva purekSitam / For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayandharasUritaH / sarvasAvadyaviratipradhAnaM so'grahIttapaH // 40 // mahAvatadharasyAsya dadhAnasyottarAn guNAn / grAmAdyAmaM viharataH samataikAgracetasaH // 41 // gADhAnurAgabandhena sarva prakRtimaNDalam / pRSThato'gAkarikulaM mahAyUthapateriva // 42 // (yugmaM ) niSkaSAyamudAsInaM nirmameM niSparigraham / taM paryupAsya paNmAsAn kathazci. ttannyavarttata / / 43 / / yathAvidhyAttabhikSAbhirakAlApathyabhojanaiH / vyAdhayo'sya vavRdhire sampUrNairdohadairiva / / 44 // kacchrazoSajvarazvAsArucikukSyakSivedanAH / saptAdhisehe puNyAtmA saptavarSazatAni sH||45|| duHsahAn sahamAnasya | tasyAzeSaparIpahAn / upAyanirapekSasya samapadyanta labdhayaH // 6 // atrAntare surapatiH samuddizya divaukasaH / hRdi jAtacamatkArazcakAretyasya varNanam // 47 / cakravartizriyaM tyaktvA pracalattRNapUlavat / aho sanatkumAro'yaM tapyate dustapaM tapaH // 4 // tapomAhAtmyalabdhAsu sAsmapi hi labdhiSu / zarIranirapakSo'yaM svarogAnna cikitsati / / 46 / / azraddadhAnau tadvAkyaM vaidyarUpadharau surau / vijayo vaijayantazca tatsamIpamupeyatuH // 50 // Ucatuzca mahAbhAga kiM rogaiH paritAmyasi / vaidyAvAvAM cikitsAyo vizva svaireva bheSajaiH // 51 // yadi tvamanujAnAsi rogagrastazarIrakaH / tadahAya nigRhNIvo rogAnupacitAMstava // 12 // tataH sanatkumAro'pi pratyUce bhocikitsako dvividhA dehinAM rogA dravyato bhAvato'pi ca // 53 // krodhamAnamAyAlobhA bhAvarogAH zarIriNAm / janmAntarasahasrAnugAmino'nantaduHkhadAH / / 54 // tAMzcikitsitumIzI ceyuvA ta hai citsitam / atho cikitsatho dravya gegAMstagata pazyatam // 55 // tato'GgulI galatpAmA zINAM svakaphavipuSA / limA zunyaM raseneva drAk suvarNI (1) tau| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH yoga prkaashH| zAstram // 12 // 1 cakAra sH|| 56 // tatastAmaGgalI svarNazalAkAmiva bhAsvatIm / Alokya pAdayostasya petatuH pocatuzca tau / / 57 // nirurUpayiSa rUpaM yau tvAmAyAtapUviNau / tAveva tridazAvAvAM sampratyapi samAgatau / / 58 // siddhalabdhirapi vyAdhivAdhAM soDhA tapasyati / sanatkumAro bhagavAnitIndrastvAmavarNayat // 16 // AvAbhyAM tadihAgatya pratyakSeNa parIkSitam / ityuditvA ca natvA ca tridazau tau tirohitau // 60 // etanidarzanamAtraM kaphalabdheH pradarzitam / labdhyantarakathA noktA granthagauravabhIrubhiH / 61 // yoginAM yogamAhAtmyAtpurISamapi kalpate / rogiNAM roganAzAya kumudAmodazAli ca // 62 // malaH kila samAmnAto dvividhaH sarvadehinAm / karNanetrAdijanmako dvitIyastu vapurbhavaH // 6 // yoginAM yogasampattimAhAtmyAdvividho'pi saH / kastU rikAparimalo rogahA sarvarogiNAm / / 64 // yoginAM kAyasaMsparzaH siJcanniva sudhArasaiH / kSiNoti tatkSaNaM sarvAnAmayAnAmayAvinAm / // 65 // nakhAH kezA radAzcAnyadapi yogizarIragam / bhajate bheSajIbhAvamiti savauSadhiH smRtA // 66 // tathAhi tIrthanAthAnAM yogabhRccakravartinAm / dehAsthisakalastomaH sarvasvargeSu pUjyate // 67 // kiJca maMghamuktamapi vAri yadaGgasaGgamAtrAnadIvApyAdigatamapi sarvarogaharaM bhavati / tathA viSamUJchitA api yadIyAGgasaGgivAtasparzAdeva nirviSA bhavanti / viSasaMpRktamapyannaM yanmukhapraviSTamaviSaM bhavati / mahAviSavyAdhivAdhitA api yadvacaHzravaNamAtrAdyadarzanAcca vItavikArA bhavanti / eSa sarvo'pi srvopdhiprkaarH| ete kaphAdayo maharddhirUpAH / athavA maharddhayo vibhinnA eva / vaikriyalabdhayo'nekadhA aNutva-mahatva-laghutva-gurutva-prApti-prAkA // 12 // Jan Education For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 03-04 +0.0 Jain Education Intera *--30+++*+-> mya - Izitva - vazitva - pratighAtitva - antarddhAna- kAmarUpitvAdibhedAt / aNutvamaNuzarIravikaraNam / yena bisacchidramapi pravizati tatra ca cakravarttibhogAnapi bhuGkte / mahattvaM merorapi mahattarazarIrakaraNasAmarthyam / laghutvaM vAyorapi laghutarazarIratA / gurutvaM vajrAdapi gurutarazarIratayA indrAdibhirapi prakRSTabalairduHsahatA / prAptirbhUmisthasya aGgulyagreNa meruparvvatAgraprabhAkarAdisparzasAmarthyam / prAkAmyama bhUmAviva pravizato gamanazaktiH tathA asviva bhUmAvunmajjananimajjane / IzitvaM trailokyasya prabhutA tIrthakaratridazezvaraRddhivikaraNam / vazitvaM sarvvajIvavazIkaraNalabdhiH / apratighAtitvaM adrimadhye'pi niHsaGgagamanam / antarddhAnamadRzyarUpatA / kAmarUpitvaM yugapadeva nAnAkArarUpavikaraNazaktiH / ityevamAdayo maharddhayaH / athavA prakRSTazrutAvaraNavIryAntarAya kSayopazamAvirbhUtA sAdhAraNa mahAprajJarddhilAbhA zranadhItadvAdazAGgacaturddazapUrvA pi santo yamartha caturddazapUrvI nirUpayati tasmin vicArakRcchre'pyarthe'tinipuNaprajJAH prAjJazramaNAH / zranye'dhItadazapUrvA rohiNIprajJatyAdimahAvidyAdibhiraGguSThaprasenikAbhiralpavidyAdibhicopanatAnAM bhUyasInAmRddhInAM avazagA vidyAvegadhAraNAt vidyAdhara zramaNAH / kecidvIjakoSThapadAnusAribuddhivizeSarddhiyuktAH / sukRSTavasumatIkRte kSetre kSityudakAdyanekakAraNavizeSApekSaM bIjamanupahataM yathAnekabIjakoTIpradaM bhavati tathaiva jJAnAvaraNAdikSayopazamAtizayapratilambhAdekArthabIjazravaNe sati anekArthabIjAnAM pratipattAro bIjabuddhayaH / koSThAgArikasthApitAnAmasaGkIrNAnAmavinaSTAnAM bhUyasAM dhAnyabIjAnAM yathA koSThe'vasthAnaM tathA paropadezAdavadhAritAnAM zrautAnAmarthagranthabajAnAM bhUyasAmanusmaraNamantareNAvinaSTAnAmavasthAnAtkoSThabuddhayaH / padAnusAriNo'nuzrotaH padAnusAriNaH pratizrotaH padA 3 For Personal & Private Use Only ,K*-208-10.0+008-03-200
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkham // 13 // R-0906 K+106,0.0208.19.+1084-193 nusAriNa ubhayapadAnusAriNazca / tatrAdipadasyArthaM granthaM ca parata upazrutya paTutaramatayo'nuzrotaH padAnusAribuddhayaH / antyapadasyArthaM granthaM ca parata upazrutya tataH prAtikUlyenAdipadAdAarthagrantha vicAra paTavaH pratizrotaH padAnumAribuddhayaH / madhyapadasyArthaM granthaM ca parakIyopadezAdadhigamyAdyantAvaghiparicchannapada samUhapratiniyatArthagranthodadhisamuttaraNa samarthAsAdhAraNAtizayapaTuvijJAnaniyatA ubhayapadAnusAribuddhayaH / bIjabuddhireka padArthAvagamAdanekArthAnAmavagantA padAnusArI svekapadAvagamAtpadAntarANAmavaganteti vizeSaH / tathA manovAkkAyalinaH / tatra prakRSTajJAnAvaraNa vIryAntarAyakSayopazamavizeSeNa vastuddhatyAntarmuhUrttena sakalazrunodadhyavagAhanAvadAtamanaso manobalinaH / antarmuhUrttena sakalazrutavastUccAraNasamartha vAgbalinaH / athavA padavAkyAlaGkAropetAM vAcamuccairuccArayanto 'virahitavAkkramAhIna kaNThA vAgbalinaH / vIryAntarAyakSayopazamAvirbhUtA sAdhAraNa kAyabalatvAtpratimayAvatiSThamAnAH zramakramavirahitA varSamAtrapratimAdharA bAhubaliprabhRtayaH kAyabalinaH / tathA cIramadhusarpiramRtAsraviNo yeSAM pAtrapatitaM kadannamapi kSIramadhumarimRtarasavIryavipAkaM jAyate vacanaM vA zarIramAnasa duHkhaprAptAnAM dehinAM kSIrAdivatsantarpakaM bhavati te kSIrAsraviNo madhvAsraviNaH sazasraviNo'mRtAsraviNazca / kecidakSINardviyuktAste ca dvividhA akSINamahAnasA akSINa mahAlayAzca / yeSAmasAdhAraNAntarAyacayeopazamAdalpamAtramapi pAtrapatitamannaM gautamAdInAmiva bahubhyo dIyamAnamapi na kSIyate te kSINa mahAnasAH / akSINa mahAlayadviprAptAzca yatra parimitabhUpradeze'vatiSThante tatrAsaMkhyAtA api devAstiryaJco manuSyAzca saparivArAH parasparabAdhArahitA stIrtha karaparSadI va sukhamAsate / iti prajJAzramaNAdiSu mahAprajJAdayo maharddhayo darzitAH / For Personal & Private Use Only antyapadAdarthagranthavicAraNAsamartha **10/8000-670% prathama prakAzaH / // 13 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvendriyANAM viSayAn gRhAtyekamapIndriyam / yatprabhAvena samminnazrotolandhistu sA matA // 1 // 8 // tathAcAraNAzIviSAvadhimanaHparyAyasampadaH / yogakalpadrumasyaitA vikAsikusumazriyaH // 9 // atizayacaraNAccAraNA atizayagamanAdityarthaH / tatsampanalabdhirityarthaH / AzIviSalabdhinigrahAnugrahasAmarthyam / avadhijJAnalabdhimUrttadravyaviSayaM jJAnam / mnHpryaayjnyaanlndhirmnodrvyprtykssiikrnnshktiH| etA landhayo yogakalpavRkSasya kusumbhuutaaH| phalaM tu kevalajJAnaM mokSo vA / bharatamarudevyudAharaNAbhyAM vakSyate / tathAhi dvividhAzcAraNA jJeyA jaGghAvidyotthazaktitaH / tatrAdyA rucakadvIpaM yAntyekotpAtalIlayA // 1 // valanto rucakadvIpAdekenotpatanena te / nandIzvare samAyAnti ditIyena yato gatAH // 2 // te cordhvagatyAmekena samutpatanakarmaNA / gacchanti pANDukavanaM meruzailaziraHsthitam // 3 // tato'pi valitA ekotpAtenAyAnti nandanam / utpAtena dvitIyena prathamotpAtabhUmikAm // 4 // vidyAcAraNAstu gacchantyekanotpAtakarmaNA / mAnuSottaramanyena dvIpaM nandIzvarAhayam // // tasmAdAyAnti caikenotpAtenotpatitA ytH| yAntyAyAntyarddhamArge'pi tiryagyAnakramaNa te // 6 // __anye'pi bahubhedAzcAraNA bhavanti / tadyathA AkAzagAminaH paryAvasthAniSaNNAH kAyotsargazarIrA vA pAdotpanikSepakramAdvinA vyomacAriNaH / kecittu jalajaGghAphalapuSpapatrazreNyAgnizikhAdhUmanAhArAvazyAyamaghavAridhArAmarkaTakatantujyotIrazmipavanAdyAlambanagatipariNAmakuzalAH / jalamupetya vApInimnagAsamudrAdipvakAyika in duinema For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prathama prakAzA jIvAnavirAdhayanto jale bhUmAviva pAdotkSepanikSepakuzalA jalacAraNAH / bhuva upari caturaGgalapramite AkAze jaGghAnikSepotkSepanipuNA jngghaacaarnnaaH| nAnAdrumaphalAnyupAdAya phalAzrayaprANyavirodhena phalatale pAdotkSepanikSepakuzalAH phalacAraNAH nAnAdrumalatAgulmapuSpAnyupAdAya puSpasUkSmajIvAnavirAdhayantaH kusumataladalAvalambanasaGgagatayaH puSpacAraNAH / nAnAvRkSagulmavIrullatAvitAnanAnApravAlataruNapallavAlambanena parNasUkSmajIvAnavirAdhayantazcaraNotkSepanikSepapaTavaH patracAraNAH / caturyojanazatocchitasya niSadhasya nIlasya cAdreSTaGkacchinnAM zreNimupAdAyopaveMdho vA pAdapUrvakamuttaraNAvataraNanipuNAH zreNicAraNAH / agnizikhAmupAdAya tejaHkAyikAnavirAdhayantaH svayamadahyamAnAH pAdavihAranipuNA agnizikhAcAraNAH / dhUmavarti tirazcInAmUrddhagAM vA AlambyAskhalitagamanAskandino dhuumcaarnnaaH| nIhAramavaSTabhyApkAyikapIDAmajanayanto gatimasaGgAmaznuvAnA nIhAracAraNAH / avazyAyamAzritya tadAzrayajIvAnuparodhena yAnto'vazyAyacAraNAH / nabhovama'ni pravitatajaladharapaTalapaTAstaraNe jIvAnupaghAticakramaNaprabhavo meghacAraNAH |praavRssennyaadijldhraadervinirgtvaaridhaaraavlmbnen prANipIDAmantareNa yAnto vaaridhaaraacaarnnaaH| kubjavRkSAntarAlabhAvinabhaHpradezeSu kubjavRkSAdisambaddhamarkaTakatantvAlambanapAdoddharaNanikSepAvadAtA markaTakatantUnacchindanto yAnto markaTakatantucAraNAH / candrArkagrahanakSatrAdyanyatamajyotIrazmisambandhena bhuvIva pAdavihArakuzalAH jyotIrazmicAraNAH / pavaneSvanekadigmukhonmukhaSu pratilomAnulomavartiSu tatpradezAvalImupAdAya gatimaskhalitacaraNavinyAsAmAskandanto vAyucAraNAH / tapazcaraNamAhAtmyAguNAditarato'pi vA / AzIviSAH samarthAH syunigrahe'nugrahe'pi ca // 1 // dravyANi mUrti // 14 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mantyeva viSayo yasya sarvvataH / naiyatyarahitaM jJAnaM tatsyAdavadhilakSaNam ||2|| syAnmanaH paryyayo jJAnaM manuSya kSetravarttinAm / prANinAM samanaskAnAM manodravyaprakAzakam ||3|| Rjuzca vipulazceti syAnmanaH paryyayo dvidhA / vizuddhyapratipAtAbhyAM vipulastu viziSyate // 4 // 6 // kevalajJAnalacaNaphalopadarzanena yogameva stauti - ho yogasya mAhAtmyaM prAjyaM sAmrAjyamudvahan / zravApa kevalajJAnaM bharato bharatAdhipaH // 10 // aho ityAzcarye prAjyaM puSkalaM sAmrAjyaM cakravarttitvamudvahaneva na punastyaktarAjyasampat / bharatAdhipaH SaTkhaNDa bharata kSetrasvAmI / tathAhi etasyAmavasarpiNyAmekAntasuSamArake / sAgaropamakoTInAM catuSkoTimite gate // 1 // sAgaropamakoTInAM tisRbhiH koTibhirmite / arake suSamAnAmni dvitIye'pi gate sati // 2 // tadvikoTAkoTimite grupamaduHpamArake / pallyASTamAMzazeSe ca dakSiNArddhasya bhArate || 3 || saptAbhUvan kulakarA ime vimalavAhanaH / cakSuSmAMzca yazasvI cAbhicandro'tha prasenajit / || 4 || marudevazca nAbhizca tatra nAbhergRhiNyabhUt / marudeveti sacchIla pavitritajagatrayA // 5 // tRtIyArasya zeSeSu pUrvalakSeSu saMkhyayA / caturazItau sArddhASTamAse varSatraye'pi ca / / 6 / / tasyAzca kukSau sarvArthavimAnAdavatIrNavAn / caturdazamahAsvamasUcitaH prathamo jinaH ||7|| nAbhezva marudevyAzca tadA samyagajAnatoH / svanArthamindrAH sarve'pi vyAcakruH pramadonmadAH // 8 // tataH sukhena jAtasya zubhe paramezituH / SaTpaJcAzat For Personal & Private Use Only P-1.03+1064000 www.jainvelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga prathama prkaashH| bAstram *ORARYAY // 15 // dikumAryaH sUtikarma pracakrire // 9 // merumUrdhni vibhuM nItvA kRtvotsaGge divsptiH| tIrthodakairabhyaSiJcatsvaM ca harSAvAribhiH // 10 // vAsavena tato mAturarpitasya jgdguroH| dhAtrIkarmANi sarvANi vidadhurvibudhastriyaH // 11 // nirIkSya RSabhAkAraM lakSmorau dakSiNe prabhoH / cakratuH pitarau nAma RSabheti pramodataH // 12 // amandaM dadadAnandaM sudhArazmirida prbhuH| tridazAhArayogena poSito vavRdhe kramAt // 13 // anyedhuryusadAmIza upAsitumupAgataH / acintayadbhagavato vaMzaH ka iha kalpyatAm // 14 // avagatya tadAkUtamavadhijJAnato vibhuH| tatkarekSulatA lAtuM karIva karamakSipat // 15 // tAM samarpya jagadbhartuH praNamya ca biDaujasA / ikSvAkuriti vaMzasya tadA nAma pratiSThitam // 16 // bAlyaM kanyamivollaGghaya madhyandinamivAryamA / vibhurvibhaktAvayavaM dvitIyaM zizriye | vayaH // 17 // yauvane'pi mRd raktau kamalodarasodarau / uSNAvakamprAvasvedau pAdau samatalau prabhoH // 18 // natArticchedanAyeva prapede cakramIzituH / sadAsthita zrIkaraNoriva dAmAGkuzadhvajAH // 16 // svAminaH pAdayolekSmIlIlAsadanayoriva / zavakumbhau tale pANau~ svastikazca virejire // 20 // mAMsalo vartulastuGgo bhujaGgamaphaNopamaH / aGguSThaH svAmino vatsa iva zrIvatsalAJchitaH // 21 // prabhornirvAtaniSkampAH snigdhdiipshikhopmaaH| nIrandhrA Rjavo'Ggunyo dalAnIva padAbjayoH // 22 // nandAvartA jagadbhartuH pAdAGgulitaleSvabhAn / yadvimbAni kSitau dharmapratiSThAhetutAM yayuH / / 23 // yavAH parvasvajalInAmadhovApIbhirAvabhuH / uptA iva jagallakSmIvivAhAya jagatprabhoH // 24 // kandaH pAdAmbujasyeva pANivRttAyataH pRthuH / aGguSThAGguliphaNinAM phaNAmaNinibhA nakhAH // 25 // hemAravindamukulakarNikAgolakazriyam / gUDhau gunpho vitenAte nitAntaM svAmipAdayoH // 26 // prabhoH vayaH // 17 // yauvane'pi ma bAlyaM kanyamivollayAmanantaH praNamya ca biDIja in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0.08-03-20800/ Jain Education Internatio +10+10+ pAdAvuparyAnupUrvyA kUrmmavadunnatau / zraprakAza sirau snigdhacchavI lomavivarjitau || 27 // antarmagnAsthipizitapuSkale kramavarttule / eNIjaGghA viDambinyau jase gauryau jagatpateH // 28 // jAnunI svAmino'ghAtAM varcule mAMsapUrite / tUlapUrNapighAnAntaHkSiptadarpaNarUpatAm // 26 // UrU ca mRdulau snigdhAvAnupUrvyeNa pIvarau / bibharAzcakratuH prauDhakadalIstambhamibhramam || 30 || svAminaH kuJjarasyeva muSkau gUDhau samasthitI / zratigUDhaM ca puMcihnaM kulInasyeva vAjinaH || 31 // taccAsirama ninocca maisvAdIrghamazlatham / saralaM mRdu nirloma varttulaM surabhIndriyam // 32 // zItapradakSiNAvarttazabdayuktaikadhArakam / zrabIbhatsAvarttAkArakozasthaM piJjaraM tathA // 33 // AyatA mAMsalA sthUlA vizAlA kaThinA kaTiH / madhyabhAgastanutvena kulizodarasodaraH // 34 // nAbhirvabhAra gambhIrA saridAvarttavibhramam / kukSI snigdhau mAMsavantau komalau saralau samau ||25|| adhAdvakSaHsthalaM svarNazilA pRthulamunnatam | zrIvatsarala pIThAI zrI lIlAvedikAzriyam || 36 || dRDhapInonnatau skandhau kakudmatkakudopamau / alparomonnate kakSe gandhasvedamalo - jjhite // 37 // pInau pANiphaNicchatrau bhujAvAjAnulambitau / caJcalAyA niyamane nAgapAzAviva zriyaH ||38|| navAmrapallavAtAmralau niSkarma karkazau / zrasvedanAvapacchidrAvuSNau pANI jagatpateH // 36 // daNDacakradhanurmatsyazrIvatsakulizAGkuzaiH / dhvajAbjacAmaracchatrazaGkhakumbhAbdhimandaraiH // 40 // makararSabhasiMhAzvarathasvastikadiggajaiH / prAsAdatoraNadvIpaiH pANI pAdAvivAGkitau // 41 // aGguSThAGgulayaH zoNAH saralAH zoNapANijAH / prarohA iva kalpadroH prAntamANikya puSpitAH // 42 // yavAH spaSTamazobhanta svAmino'GguSThaparvvasu / yazovaraturaGgasya puSTivaiziSTyahetavaH // 43 // aGgulImUrddhasu vibhoH sarvasampattizaMsinaH / dadhuH pradakSiNAvarttA For Personal & Private Use Only 70+10++++++OK+2018+++-08-10.K
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 16 // Jain Education Internal ek dakSiNAvarttazaGkhatAm || 44 // kRcchrAduddharaNIyAni jaganti trINyapItyabhAn / saMkhyAlekhA iva tisro lekhA mUle karAbjayoH || 45|| tulo'natidIrghazca lekhAtrayapavitritaH / gambhIradhvanirAdhatte kaNThaH kambuviDambanAm // 46 // vimalaM laM kAntitaraGgi vadanaM vibhoH / pIyUSadIdhitirivAparo lAJchanavarjitaH // 47 // masRNau mAMsalau snigdhau kapolaphalakau prabhoH / darpaNAviva sauvarNo vAglakSmyoH sahavAsayoH // 48 antarAvarttasubhagau karNau skandhAntalambitau / prabhormukhaprabhAsindhutIrasthe zukti ke iva // 49 // oSThau bimbopamau dantA dvAtriMzatkundasodarAH / kramasphArA kramottuGgavaMzA nAsA mahezituH // 50 // ahasvadIrghaM cibukaM mAMsala vartulaM mRdu / mecakaM bahulaM snigdhaM komalaM zmazru tAyinaH / / 51 / / pratyagrakalpaviTapipravAlAruNa komalA / prabhorjihvAnatisthUlA dvAdazAGgAgamArthasUH || 52|| antarA kRSNadhavale prAntarakte vilocane / nIlasphaTikazoNAzma maNinyAsamaye iva // 53 // | te ca karNAntavizrAnte kaJjalazyAmapakSmaNI / vikasvare tAmarase nilInAlikule iva // 54 // vibharAJcakraturbhartuH zyAmale kuTile bhruvau / dRSTipuSkariNItIra samudbhinnalatAzriyam / / 55 || vizAlaM mAMsala vRttaM masRNaM kaThinaM samam / bhAlasthalaM jagadbhartturaSTamIsomasodaram // 56 // bhuvanasvAmino maulirAnupUrvyA samunnataH / dadhAvadhomukhIbhUtacchatrasabrahmacAritAm / / 57 / / maulicchatre mahezasya jagadIzatvazaMsini / vRttamuttuGgamuSNISaM zizriye kalazazriyam // 58 // kezAzcakAzire mUrdhni prabhorbhramaramecakAH / kuJcitAH komalA : snigdhA: kAlindyA iva vIcayaH // 56 // gorocanAgarbhagaurI snigdhasvacchA tvagAbabhau / svarNadravavilipteva tanau trijagadIzituH // 60 // mRdUni bhramarazyAmAnyadvitIyogamAni ca / bisatantutanIyAMsi lomAni svAminastanau // 61 // utphullakumudAmodaH For Personal & Private Use Only 1030908-08-0 ER-Y0 prathama prkaashH| / / 16 / /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvAso visrataratpalam / gokSIradhAra dhavala rudhiraM ca jagatpateH / / 62 // ityasAdhAraNaina nAlakSaNailekSitaH prbhuH|| ratnai ratnAkara iva sevyaH kasyeha nAbhavat // 63 // anyeyuH krIDayA krIDaddhAlabhAvAnurUpayA / mitho mithuna kizcittale tAlataroragAt / / 64 // tadaiva daivaduryogAttanmadhyAnnaramUrddhani / taDiddaNDa ivairaNDe'patattAlaphalaM mahat // 65 // prahataH kAkatAlIyanyAyenAzveva mamaNi / vipanno dArakastatra prathamenApamRtyunA / / 66 / / kAladhammai gate tasmiMstadvitIyA nitambinI / yUthabhraSTA kuraGgIva kiMkartavyajaDAbhavat // 67 // akANDamudrAghAteneva tenApamRtyunA / babhUvurmUJchitAnIva mithunAnyaparANyapi // 6 // tAni tAmagrataH kRtvA nArI puruSavarjitAm / kiMkartavya vimUDhAni zrInAbherupaninyire // 66 / / eSA vRSabhanAthasya dharmapatnI bhavatviti / pratijagrAha to nAbhirnena kairavaTI kaumudIm // 70 // anyadA tu 'vibhorudyatprAgbhogaphalakarmaNaH / AgAdindro vivAhArtha vRndArakagaNAnvitaH // 71 // tataH svarNamayastambhabhrAjiSNumaNiputrikam / anekanirgamadvAramakArSamaNDapaM surAH / / 72 / / zvetadivyAMzukollocacchalena gaganasthayA / gaGgayevAzritaH so'bhUdbharizobhAdidRkSayA // 73 // toraNAni caturdikSu santAnatarupallavaiH / tatrAbhUvan dhanUMSIva sajitAni manobhuvA // 74 // catasro ratnakalazazreNayo'bhraMlihAnagAH / paryasthApyanta devIbhirnidhAnAni rateriva / / 75 / vavRSurmaNDapadvAre celotkSepaM payomucaH / cakre madhye surIbhirbhUH paGkilA yakSakardamaiH // 76 // vAdyamAneSu tUryeSu gIyamAne ca maGgale / avAdayannagAyazca pratizadvaidigaGganAH // 77 // sumaGgalAsunandAbhyAM kumArIbhyAmakArayat / vAsavaH paramezasya pANigrahamahotsavam // 7 // tataH ( 1 ) vibhorabhyudyadabhogaphalakarmaNaH / (2) abhraMlihAyakAH / !! vAdyamAneSu tara varmaNDapadvAre calAnAlazazreNayo'aMlihAnagA in Education Internati For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga prathama prkaashH| // 17 // sumaGgalAdevI devaiH prakRtamaGgalA / apatye bharatabAhayau yugmarUpe ajIjanat // 76 // trailokyajanitAnandA sunandA suSuve yugam / subAhuM bAhubalinaM sundarIM cAtisundarIm // 80 // punarekonapaJcAzatpuMyugAni sumaGgalA / asUta balino mUrtIn dvairUpyeNeva mArutAn // 81 // anyeyuranyAya iti pUtkArodhRtabAhubhiH / nAbhirvyajJapi sambhUya sarvaimithunakairidam // 82 // tisro hakAramakAradhikkArAkhyAH sunItayaH / na gaNyante'dhunA pumbhiH kurvadbhirasamaJjasam // 83 // tataH kulakaro'pyUce trAtAsAdasamaJjasAt / eSa vo vRSabhaH svAmI tadvadhvaM tadAjJayA // 84 // tadA kulakarAjJAtaH karnu rAjyasthitiM sphuTAm / prabhu natrayamayo mithunAnyevamanvazAt // 85 // rAjA bhavati maryAdAvyatikramanirodhakaH / tasyoccAsanadAnenAbhiSekaH kriyate jalaiH // 86 // AkarNya vacanaM bhartuste sarve yugmadharmiNaH / tacchikSayA yayuH patrapuTaijelajighRkSayA // 87 // tadA cAsanakampenAvadhijJAnaprayogataH / vijJAtabhagavadrAjyasamayaH zakra Ayayau // 88 // ratnasiMhAsane'dhyAsya vAsavaH paramezvaram / sAmrAjye'bhiSiSecAlazcake ca mukuTAdibhiH // 88 / / itazcAmbhojinIpatrapuTairaJjalidhAritaiH / nijaM mana iva svacchamAninye mithunai lam // 40 // udayAdrimivArkeNa mukuTenopazobhitam / atyantavimalairvastravyomeva zaradambudaiH // 11 // haMsairiva zaratkAlaM sazcaraccArucAmaraiH / kRtAbhiSekaM nAbheyaM dadRzustAni vismayAt // 12 // (yugmaM) naitadyuktaM prabhormUni kSeptumevaM vimrshibhiH| vinItaimithunairvAri nidadhe paadpdmyoH|| 13 // yojanAnyatha vistINoM nava dvAdaza cAyatAm / vinItAkhyAM purI karnu zrIdamukyA hariyayau // 14 // so'pi ratnamayIM bhUmarmANikyamukuTopamAm / vyadhAt dviSAmayodhyeti tAmayodhyAparAbhidhAm // 65 // tAM ca nirmAya nirmAyaH pUrayAmAsa yakSarAT / akSayya Inin Education intem For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0/0/+K+0-03 13-08-001 Jain Education Internation ratnavasanadhanadhAnyairnirantaram // 66 // vajendranIlavairyaharmya kimmararazmibhiH / bhittiM vinApi khe tatra citraka viracyate // 67 // tadvapre dIpramANikya kapizIrSaparamparAH / zrayatnAdarzatAM yAnti ciraM khecarayoSitAm // 68 // tasyAM gRhAGgaNabhuvi svastikanyastamauktikaiH / svairaM karkarakakrIDAM kurute bAlikAjanaH // 66 // tatrodyAnoccavRkSAgraskhalyamAnAnyaharnizam / khecarINAM vimAnAni kSaNaM yAnti kulAyatAm // 100 // tatra dRSTrAryeSu ratnarAzIn samucchritAn / tadavakarakUTo'yaM tarkyate rohaNAcalaH // 1 // jalakeliratastrINAM truTitairamauktikaiH / tAmraparNIzriyaM tatra dadhate gRhadIrghikAH // 2 // tatrebhyAH santi te yeSAM kasyApyekatamasya saH / vyavaharttuM gato manye vaNikputro dhanAdhipaH // 3 // naktamindudRSadbhittimandirasyandivAribhiH / prazAntapazavo rathyAH kriyante tatra sarvvataH // 4 // vApIkUpasarola kSaiH sudhAsodaravAribhiH / nAgalokaM navasudhAkuNDaM paribabhUva sA || 5 || nagarIM tAmalaGkurvvannarendro vRSabhadhvajaH / zrapatyAni nijAnIva prajAzviramAt // 6 // tata utpAdayAmAsa lokAnugrahakAmyayA / ekaikazo viMzatidhA paJca zilpAni nAbhibhUH // 7 // rAjyasthitinimittaM cA'grahIdgAsturagAn gajAn / sAmAdyupAyasArAM ca nItirItimadarzayat // 8 // dvAsaptatikalA kANDa bharataM cAdhyajIgapat / bharato'pi nijAn bhrAtRRMstanayAnitarAnapi // 6 // nAbheyo bAhubalinaM bhidyamAnAnyanekazaH / lakSaNAni ca hastyazvastrIpuMsAnAmajijJapat // 10 // zraSTAdazalipIbrahayA apasavyena pANinA / darzayAmAsa savyena sundaryA gaNitaM punaH // 11 // varNavyavasthAM racayan nyAyamArga pravarttayan / tryazIrti pUrvalakSANi nAbhibhUratvAt // 12 // prabhuH smarakRtAvAse madhumAse sameyuSi / agAdanye For Personal & Private Use Only B-40390843+013
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 18 // *0 ** - 1.0.0.06-0 ne parivArAnurodhataH // 13 // guJjadbhiH phulla mAkanda makarandonmadAlibhiH / madhulakSmIrbabhUva svAgatikIva jagatprabhoH ||14|| pUrvvaraGga ivArabdhe paJcamocAribhiH pikaiH / zradarzayallatAlAsyaM malayAnilalAsakaH / / 15 / / pratizAkhaM vilagnAbhiH puSpoccayakutUhalAt / strIbhistatrAbhavan vRkSAH saJjAtastrIphalA iva // 16 // puSpavAsagRhAsInaH puSpAbharaNabhUSitaH / puSpagendu kahasto'bhAnmadhurmUrtta iva prabhuH // 17 // tatra khelAyamAneSu nirbharaM bharatAdiSu / dadhyau svAmI kimIdRkSA krIDA dogundageSvapi || 18 || jajJe'thAvadhinA svAmI svaHsukhAnyuttarottaram / anuttarasvargasukhaM bhuktapUrvvaM svayaM ca tat // 16 // bhUyo'pyacintayadidaM vigalanmohabandhanaH / dhigeSa viSayAkrAnto vetanAtmahitaM naH // 20 // aho saMsArakUpe'smin jIvAH kurvanti karmmabhiH / araghaTTaghaTInyAyenaihireyAhirAM kriyAm // 21 // ityAsInmanasA yAvadvibhurbhavaparAGmukhaH / tAvallokAntikA devA eyuH sArasvatAdayaH // 22 // baddhairaJjalibhirmUrdhni kRtAnyamukuTA iva / praNamya te vyajJapayan svAmiMstIrthaM pravarttaya // 23 // gateSu teSu bhagavAnudyAnAnnandanAbhidhAt | vyAvRtya gatvA nagarImA juhAvAvanIpatIn // 24 // rAjye'bhyaSiJcadbharataM jyeSThaputraM tato vibhuH / bAhubalyAdiputrANAM vibhajya viSayAn / / 25 / / sAMvatsarikadAnena tato'tapattathA bhuvam / dehIti dInavAkyazca kazcidAsIdyathA nahi // 26 // athAsanaprakampena sarve'pyabhyetya vAsavAH / abhiSekaM prabhocakrurgireriva payomucaH || 27 || mAnyAGgarAgairdevezanyastairvAsitaviSTapaiH / svayazobhirivAzobhi paritaH paramezvaraH // 28 // vicitrairarcito vastrai ratnalkRptaizca bhUSaNaiH / vibhurvabhAse sandhyA adhiSNairiva marutpathaH || 26 || divi dundubhinAdaM ca ( 1 ) dolAyamAneSu / For Personal & Private Use Only 3-08-10-2 prathama prakAzaH / // 18 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArayAmAsa vAsavaH / jagato dadadAnandamasanmAntamivAtmani // 30 // surAsuranarodvAhyAmArohacchiviko vibhuH / UrddhalokagatermArga jagato darzayanniva // 31 // evaM sadevairdevezaizcakre nisskrmnnotsvH| yaM pazyadbhirnijadRzAM nainimeSyaM kRtArthitam // 32 / / gatvA siddhArthakodyAne mumoca paramezvaraH / kusumAbharaNAdIni kaSAyAniva sarvataH // 33 // caturbhirmuSTibhiH kezAnuddadhAra jagadguruH / jighRkSuH paJcamI muSTiM vAsaveneti yaacitH|| 34 // devAMsayoH svarNarucorvAcAtItAtizobhate / kezavalayyesAvAstAmiti tAM svAmyadhArayata // 35 // pratIcchatazca saudharmAdhipateH sicayAzcale / svAmikezA dadhudattavarNAntaraguNazriyam // 36 // kSIrodadhau sudharmezaH kezAn kSipvAbhyupetya ca / raGgAcArya ivArakSattumulaM muSTisaMjJayA // 37 // sarva sAvA pratyAkhyAmIti cAritramuccakaiH / mokSAdhvano rathamivAdhyAruroha jagatpatiH // 38 // sarvataH sarvajantUnAM manodravyANi darzayat / jajJe jJAnaM pramostuyeM manaHpayyeyasaMjJakam // 39 // rAjJAM sahasrAzcatvAro'nuyAntastaM nijaprabhum / vratamAdadire bhakyA kulInAnAM kramo hyasau // 40 // tataH sarveSvapIndreSu gateSu svaM svamAlayam / vyaharattairvRtaH svAmI yuthanAtha iva dvipaiH // 41 // lokaimikSAsvarUpAjhamikSArtha bhramataH prabhoH / aDhauki kanyebhAzvAdi dhigArjavamapi kacit ||42||nyaayyaampraapnuvn bhikSAM sahamAnaH parISahAn / adInamAnasaHsvAmI maunvrtmupaashritH||43|| zramaNAnAM sahasrestaizcaturbhirapi naabhibhuuH| kSudhAtairmumuce ko vA saMsacco bhagavAniva ||44||vne mUlaphalAhArA jajJire te tu tApasAH / bhavATavIpathajuSo dhiktAnmokSapathacyutAn // 45 // atha kacchamahAkacchaputrAvAjJAgatau kacit / IyaturnamivinamI svAminaM pratimAsthitam // 46 // praNamya tau vijJapayAmbabhUva (1) sattvavAn / in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- ANI shaastrm|| // 10 // R + + turiti prabhum / Avayo paraH svAmI svAmin rAjyaprado bhava // 47 // na kizcice bhagavAMstadA tau sevakAvapi / prathanaH nirmamA hi na lipyante kasyApyahikacintayA // 48 // tau kRSTAsI siSevAte svAminaM pAripAzcikau / aharnizaM prakAra: merugiriM suryAcandramasAviva / / 46 // atha tau dharaNendreNa prabhuM vanditumeyuSA / kau yuvAmiha ko heturityuktaavevmRctuH|| 50 // bhRtyAvAvAmasI bhartI kvacidapyAdideza ca / rAjyaM vibhajya sarveSAM svaputrANAmadatta ca // 51 // api pradattasarvasvo dAtAso raajymaavyoH| asti nAstIti kA cintA kAryA sevaiva sevakaiH / / 52 // yAceyAM bharataM svAmI nirmamo niSparigrahaH / kimadya dadyAditi to tenoktAvityavocatAm // 53 // vizvasvAminamApyA kurvaH svAmyantaraM nahi / kalpapAdapamAsAdya kaH karIraM niSevate // 54 // AvAM yAcAvahe nAnyaM vihAya paramezvaram / payomucaM vimucyAnyaM yAcate cAtako'pi kim // 55 // svastyastu bharatAdibhyaH kiM tavAsmadvicintayA / svAmino'smAdyadbhavati tadbhavatvapareNa kim // 56 / / taduktimudito'vAdIdathedaM pannagezvaraH / pAtAlapatireSo'smi svAmino'syaiva kiGkaraH // 57 // sevyaH svAmyayameveti pratijJA sAdhu mAdhu vaH / svAmisevAphalaM vidyAdharaizvayaM dadAmi tat // 58 // svAmisevAptamevaitadudhyethAM hanta nAnyathA / sambodhyeti dadau vidyAH prajJaptIpramukhAstayoH // 51 // IyatustadanujJAtau paJcAzadyojanIpRthum / to vaitADhyAdriyutsedhaM paJcaviMzatiyojanam / / 60 // dazayojanavistAradakSiNazreNibhavya gAH / tatra vidyAyalAJcake namiH paJcAzataM purIH // 61 / / dazayojanavistArottarazreNyAM nyavIvizat / vidyAdharapatiH SaSTiM purANi vinamiH punaH / / 62 / / cakrAte cakravartitvaM cirAd vidyAdhareSu tau|| 1.. JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAdRzaH svAmisevAyAH kiM nAma syAdurAsadam / / 63 // varSa maunI nirAhAro viharan bhagavAnapi / puraM gajapuraM nAma prayayau pAraNecchayA // 6 // tadA ca somayazasaH zreyAMsaH svamamaikSata / meruM zyAmaM sudhAkumbhaiH kSAlayi| tvojjvalaM vyadhAt // 65 // subuddhizreSThinApyaikSi gosahasraM ravecyutam / zreyAMsenAhitaM tatra tato'sau bhAsuro'bhavat // 66 // adArza somayazasA rAjaiko bahubhiH praiH| ruddhaH samantAcchreyAMsasAhAyyAjjayamIyivAn / / 67 // trayaste sadasi svapnAnanyo'nyasya nyavIvidan / te nirNayamajAnantaH svaM svaM sthAnaM punaryayuH // 68 // prAdurbhAvayitamiva tadA tatsvamanirNayam / zreyAMsasya yayau vezma bhikSArthI bhagavAnapi // 66 // bhagavantaM samAyAntaM zazAGkamiva sAgaraH / Alokya zreyasAM pAtraM zreyAMsaH zizriye mudam // 70 // UhApohaM vitanvAnaH zreyAMsaH svaamidrshnaat| avApa jAtismaraNaM pUrvanaSTanidhAnavat // 71 // cakrabhRdvajranAbho'sau prAgbhave'syAsmi sArathiH / anupravajitazcA meM / tadetyAdi viveda saH / / 72 // tato vijJAtanirdoSabhikSAdAnavidhiH sudhIH / svAmine prAsukAyAtecurasaM mudito dadau // 73 // bhUyAnapi rasaH pANipAtre bhagavato mamau / zreyAMsasya tu hRdaye mamurnahi mudastadA // 74 // styAno'nustambhito'nvAsId vyogni lagnazikho rasaH / aJjalI svAmino'cintyaprabhAvAH prabhavaH khalu // 75 // tato bhagavatA tena rasenAkAri pAraNam / surAsuranRNAM netraiH punastadarzanAmRtaiH // 76 // kurvadbhirdundubhidhvAnaM | devairdivi ghanairiva / vRSTayo ratnapuSpANAM cakrire vArivRSTivat / / 77 // atha takSazilA svAmI yayau bAhubale purIm / bAhyodyAne prapede ca pratimAmekarAtrikIm / / 78 // prabhAte pAvayiSyAmi svaM lokaM svAmidarzanAta / itIcchato bAhubaleH sAbhUnmAsopamA nizA // 7 // sa prAtaH prayayau yAvattAvatsvAmyanyato'gamat / taccAsvAmi in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prathamaH prkaashH| kamudyAnaM vyomevAcandramaikSata // 8 // manoratho vilIno me hRdi bIjamivopare / hA dhik pramadvaro'smIti bahvAsmAnaM nininda sH||1|| yatrAsthAtAM prabhoH pAdau ratnastatrAbhirvyadhAta / dharmacakraM sahasrAraM sahasrAMzumivA- IT param / / 82 // vivadhAbhigrahaH svAmI mlecchadezeSvadharmasu / vijahAra yathAryeSu samabhAvA hi yoginaH / / 83 // tadA prabhRtyanAryANAmapi pApaikakarmaNAm / dharmAstikyadhiyA jajJe dRDhAnuSThAnaceSTitam / / 84 // evaM viharamANastu sahasra zaradAM gate / puraM purimatAlAkhyamAjagAma jagadguruH // 85 / / tatpUrvottaradigbhAge kAnane zakaTAnane / vaTasyAdho'STamabhaktenAsthAtpratimayA prabhuH // 8 // Aruhya kSapakazreNimapUrvakaraNakramAt / zukradhyAnAntaraM zuddhamadhyAsIca jagatpatiH / / 87 // tatazca ghAtikarmANi vyalIyanta ghanA iva / svAminaH kevalajJAnaravirAvibabhUva ca // 88 / / vimAnAnyatisammadod ghaTTayantaH parasparam / eyurindrAzcatuHSaSTiH samaM devagaNaistadA // 86 // trailokyabhartuH samavasaraNasthAnabhUtalam / amRjanvAyukumArAH svayaM mArjitamAninaH // 6 // gndhaambuvRssttibhirmedhkumaaraaH| siSicuH citim / sugandhibASpaiH sotkSiptadhRpAvaiSyataH prabhoH // 11 // puSpopahAramRtavo jAnudaghnaM vyadhurbhuvi / apyeSatpUjyasaMsargaH pUjAyai khalu jAyate // 12 // snigdhadhamazikhAstomavAsitavyomamaNDalAH / cakrudhUpaghaTIstatra tatra vhnikumaarkaaH||63 // indracApazatAlIDhamiva nAnAmaNitviSA / tataH samavasaraNaM cake zakrAdibhiH suraiH // 64 // rajatasvarNamANikyavaprAstatra trayo bbhuH| bhuvanAdhipatijyotirvaimAnikasuraiH kRtAH / / 65 / asau | svargamasau mokSaM gacchatyadhveti dehinAm / zaMsantya iva valgantyaH patAkAsteSu rejire / / 16 / / vidyAdharyo ratnamayyo vanopari cakAzire / kRtapravezaniSkAzA vimAnAzaGkayA suraiH // 17 // mANikyakapizIrSANi mugdhaamrvdhuujnaiH| // 20 // in Education Internationel For Personal Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Alokyanta ciraM harSAdratnatADaGkazaGkayA / / 88 // prativanaM ca catvAri gopurANi babhAsire / caturvidhasya dharmasya krIDAvAtAyanA iva || 88 // cakre samavasaraNAntare'zokataruH suraiH| krozatrayodayo ratnatrayodayamivoddizan M // 20 // tasyAdhaHpUrvadigbhAge ratnasiMhAsanaM surAH / sapAdapIThaM vidadhuH sAraM svargazriyAmiva // 1 // pravizya - pUrvadvAreNa natvA tIrtha tamazchide / svAmI siMhAsanaM bheje pUrvAcalamivAryamA // 2 // ratnasiMhAsanasthAni dikSva nyAsvapi tatkSaNam / bhagavatpratibimbAni trINi devA vicakrire // 3 // varAkIkRtarAkendumaNDalaM paramezituH / trailokyasvAmitAcihnamiva cchatratrayaM babhau // 4 // bhagavAneka evAyaM svAmItyUvIkRto bhujaH / indreNeva prabhoragre reje ratnamayo dhvjH||5|| cakAze kevalajJAnicakravartitvasUcakam / atyadbhUtaprabhAcakraM dharmacakraM prabhoH puraH // 6 // rejaturjAhvavIvIcisodare cArucAmare / haMsAvivAnudhAvantau svAmino mukhapaGkajam // 7 // AvibaMbhUvAnuvapustadA bhAmaNDalaM vibhoH / khadyotapotavadyasya puro mArtaNDamaNDalam // 8 // pratidhvAnazcatasro'pi dizo mukharayan bhRzam / ambhoda iva gambhIro divi dadhvAna dundubhiH // 6 // adhovRntAH sumanaso viSvagvavRSire suraiH| zAntIbhUte jane tyaktAnyastrANIva manobhuvA // 10 // paJcatriMzadatizayAnvitayA bhagavAn girA / trailokyAnugrahAyAtha pArebhe dharmadezanAm // 11 // bhagavatkevalajJAnotsavaM cArA acIkathan / bharatasya tadA cakraratnamapyudapadyata // 12 // utpanna kevalastAta itazcakramito'bhyagAt / Adau karomi kasyAcAmiti dadhyo kSaNaM nRpaH // 13 // ka vizvAbhayadastAtaH ka cakra prANighAtakam / vimRzyeti svAmipUjAhetoH svAnAdideza sH||14|| sUnoH parISahodantaduHkhAzrutpannagrujam / marudevAmathopetya natvA cAsau vyajijJapat // 15 // AdizaH in Education Interne For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathamaH prakAzaH shaastrm| // 21 // | sarvadApIdaM yanme sUnustapAtyaye / padmakhaNDa iva mRduH sahate vArividravam // 16 // himattau himasampAtapariklezavazAM dazAm / araNye mAlatIstamba iva yAti nirantaram / / 17 // uSNa vuSNakiraNakiraNairatidAruNaiH / santApaM cAnubhavati stambarama ivAdhikam // 18 // tadevaM sarvakAleSu vanavAsI niraashryH| pRthagjana ivaikAkI vatso me duHkhabhAjanam // 16 // trailokyasvAmitAbhAjaH svamUnostasya samprati / pazya sampadamityuktvArohayAmAsa tAM gaje // 20 // suvrnnvjrmaannikybhuussnnaisturgrgjaiH| patibhiH syandanaimanazrImayaiH so'calattataH // 21 // sainyairbhuussnnbhaaHpunyjkRtjnggmtornnaiH| gacchan dUrAdapi nRpo'pazyadratnadhvajaM purH|| 22 // marudevAmathAvAdIdbharataH purato hyadaH / prabhoH samavasaraNaM devi devairvinirmitam // 23 // ayaM japajayArAvatumulastridivaukasAm / zrUyate tAtapAdAnte sevotsavamupeyuSAm // 24 // maalvkaishikiimukhygraamraagpvitritaa| karNAmRtamiyaM vANI svAmino deshnaakRtiH|| 25 // mayUrasArasakrauJcahaMsAdyaiH svasvarAdhikA / AkarNyate dattakaNaiH svAmino gIH savismayama // 26 // tAtasya toyadasyeva dhvanAvAyojanAdiha / zrute mano balAkeva balavaddevi dhAvati // 27 // trailokyabhartargambhIrAM vANI saMsAratAriNIm / nirvAtadIpanispandA marudevA mudA'zRNot / / 28 // zRNvantyAstAM giraM devyA marudevyA vyalIyata / AnandAzrupayaHpUraiH paGkavatpaTalaM dRzoH // 26 // sA'pazyattIrthakullakSmI tasyA'tizayazAlinIm / tasyAstadarzanAnandasthairyAkarma vyazIryata // 30 // bhagavadarzanAnandayogasthairyamupeyuSI / kevalajJAnamamlAnamAsasAda tadaiva sA // 31 // kariskandhAdhirUDhaiva prAptAyuHkarmasaGkhyA / antakRtkevalitvena nirvANaM marudevyagAta // 32 // etasyAmavasapiNyAM siddho'sau prathamastataH / kSIrAbdhau tadvapuH kSiptvA cakre mokSotsavaH suraiH|| 33 // // 21 // Jain Education internal For Personal & Private Use Only ___
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato vijJAtatanmokSo harSazugbhyAM samaM nRpaH / abhracchAyAtApAbhyAM zaratkAla ivAnaze // 34 // santyajya rAjyacihnAni padAtiH saparicchadaH / tataH samavasaraNaM praviveza vizAmpatiH // 35 // caturbhirdevanikAyaiH svAmI parivRtastadA / dadRze bharatezena dRkcakoranizAkaraH / / 36 // trizca pradakSiNIkRtya bhagavantaM praNamya ca / mUrdhni baddhAJjaliH stotumiti cakrI pracakrame // 37 // jayAkhilajagannAtha jaya vizvAbhayaprada / jaya prathamatIrtheza jaya saMsAratAraNa / / 38 // adyAvasarpiNIlokapadmAkaradivAkara / tvayi dRSTe prabhAtaM me pranaSTatamaso'bhavat // 39 // bhavyajIvamanovArinirmalIkArakarmaNi / vANI jayati te nAtha katakakSodasodarA // 40 // teSAM dUre na lokAgraM kAruNyakSIrasAgara / samArohanti ye nAtha tvacchAsanamahAratham / / 41 // lokAgrato'pi saMsAramagrima deva manmahe / niSkAraNajagadvandhuryatra sAkSAcamIkSyase // 42 // tvadarzanamahAnandasyandaniSyandalocanaiH / svAmina mokSasukhAsvAdaH saMsAre'pyanubhUyate / / 43 // rAgadveSakapAyAdyairuddhaM jagadarAtibhiH / ida dvezyate nAtha svayaivAbhayasatriNA // 44 / / svayaM jJApayase tanvaM mArga darzayasi svayam / svayaM ca trAyase vizvaM tvatto nAthAmi nAtha kim / / 45 / / iti stutvA jagannAthaM mahInAthaziromaNiH / dezanAvAk suSAM pUrNa karNAJjalipuTaM papoM // 46 / / tadA RSabhasenAdIna bhagavAnvRSabhadhvajaH / dIkSayAmAsa caturazIti gaNadharAna svayam / / 47 // adIkSayasato trAhI bharatasya ca nandanAn / zatAni paJca nAtUMzca zatAni sapta nAbhibhUH // 48 // sAdhavaH puNyurIkAdyAH sAcyo brAhmayAdayo'bhavan / zreyAMsAdyAH zrAvakAca zrAvikAH sundarImukhAH / / 46 / / evaM caturvidhaH sa naH sthApitaH svAminA tdaa| nata:prabhRti saGghasya tathaiveyaM vyavasthitiH !! 50 / / svAmyayo bhavyabodhAyAvatoDa in Education International For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 22 // gAtsaparicchadaH / taM natvA bharatAdhIzo'pyayodhyAM nagarI yayau // 51 // tatra naabhynggbhuuvNshrtnaakrnishaakrH|| | prathama: yathAvidhi jugopovI nyAyo vigrahavAniva / / 52 // catuHSaSTiH sahasrANi babhUvustasya vallabhAH / anucayaH zriyo prakAza yAsAM jajJire rUpasampadA // 53 // tasminbarddhAsanAsIne vAsavasya divoksH| dvayorbhedamajAnanta: petuH praNatisaMzaye // 54 // prArabdhadigjayaH pUrva pUrvasyAM bhAnumAniva / so'gAjitAnyatejobhistejobhidyotayan jagat // 55 // | utkSiptAmivodvIcihastavinyastavidrumaiH / gaGgAsambhedasubhagaM sa prApat pUrvasAgaram // 56 // mAgadhatIrthakumAraM devaM manasikRtya ca / prapede'STamabhaktaM so'rthasiddherimAdimam // 57 // yAdAMsi trAsayannAzu rathenAruhya raMhasA / jaladhiM mandareNeva jagAhe sa mahAbhujaH // 58 // rathanAbhyudaye toye sthitvA dvAdazayojanIm / bANaM dUtamiva preSInAmA mAgadhAya sH|| 56 / / atha mAgadhatIrthasya patirnipatite zare / cukopa vikaTATopabhRkuTImaGgabhISaNam // 6 // zare mantrAkSarANIva tasya nAmAkSarANyasau / dRSTvA nAgakumAro'bhUnitAntaM zAntamAnasaH // 61 // prathamazcakravatyaiSa utpanna iti cintayan / upatasthe sa bharataM vijayo mUrttimAniva // 62 // naracUDAmaNerane nijaM cUDAmANiM phaNI / cirArjitaM teja ivopAnayattaccharaM ca saH // 63 // tavAhaM pUrvadikpAlaH kiGkaraH karavANi kim / iti vijJapayan rAjJA so'nujajJe bhahaujasA // 64 // jayastambhAmivAropya tatra taM mAgadhAdhipam / pUrvanIranidhestIrAnnaradevo nyavarttata // 65 // uvAmanuvI kurvANazcalayanacalAnapi / caturaGgabalenAtha | prapede dakSiNodadhim / / 66 // elAlavaGgalavalIkakolabahale taTe / sainyAnyAvAsayAmAsa sa do-yapurandara: // 67 // tejasA sa durAloko dvitIya iva bhAskaraH / mahAvAhaM mahAbAhurAruroha mahAratham // 8 // taraGgairiva // 22 // Lain Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ KUK+ raGgadbhistatastuGgaisturaGgagaiH / rathanAbhyudayaM tayaM lalaI sa mahodadhim // 66 // varadAmAbhimukhaM ca saJjIkRtazarAsanaH / dhanurvedoGkAramiva jyAni dAna saH // 70 // sauvarNakarNatADakapAlAspRzam / kAJcanaM sandadhe vAryAkArmuke // 71 // vyatIrdezana zrIbharatastataH / mumoca namucidvepisthAmA nAmAGkitaM zaram // 72 // varadAmaparanyaca pratigRjha ca / bharataM pratyupAya upAyanamupAnayat // 73 // Uce ca bhAvI dhanyo'smi yAiH / na bhavatA nAtha sanAtho'hamataH param // 74 // tatastamAtmasAtkRtvA kRtyavidbharatezvaraH / pratiyAM palaiH // 75 // aparAvipAsAdya prabhAsAbhimukhaM zaram / jAjvalyamAnaM bharatastaDidaNDamivAkSipat / / 76 / daNDaM prayaccha kurvAjJAM jijIviSasi cedam / ityakSarANi tadvANe prabhAsapatiraicata // 77 // yAni praguNIkRtya prAbhRtAnyadbhutAni saH / cacAla zaramAdAya prasAdayitumAbhim // 78 // hArAnIhArahasthitA jahArAtihAriyaH / cirakAlArjitAnAtmayazorAzInivAkhilAn // 76 // pAmagre pakalpo ramAramahunnathiH / vAMstAnnizrAvayAmAsa maNInnaraziromaNeH // 80 // kaTakAni kaTIsUtraM cUDAmaNiromaNim / niSkAdi cAyA sUrta teja iva svakam // 81 // iti prasAditastenAcchadmanA maktisadmanA / bharato'gAnadIM sindhuguradvAra dehalIm // 82 // nikapA sindhubhavanaM nidadhe ziviraM nRpaH / sindhudevIM samuddizya vidadhe cASTamaM tapaH // 83 // sindhuvAsana kampena jJAtvA cakriNamAgatam / upetyopAyanairdivyairAnarca pRthivIpatim // 84 // tAmurIkRta sevAM ca visRjya kRtadAraNaH / aSTADikotsavaM tasya vidadhe 'vasudhAdhavaH // 85 // so'tha cakrAnugo ( 1 ) vasudhAdhipaH / For Personal & Private Use Only -9/0/4-11-17+**** -+10+-*-*-*
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA yogazAstram // 23 // gacchan kakubhottarapUrvayA / bharatArddhadvayAghATa vaitADhyAdrimavApa ca // 86 // nitambe dakSiNe tasya vinya- prathamaH stazivirastataH / adhivaitADhayakumAraM nRpatirvidadheSTamam // 87 // vijJAyAvadhinA so'pi divyastaistairupAyanaiH / prakAza upatasthe mahIpAlaM sevAM ca pratyapadyata // 8 // taM visRjya nRpazcakre'STamabhaktAntapAraNam / aSTAhnikotsavaM tasya vidadhe ca yathAvidhi // 86 // guhAM tamisrAmabhitastamisrAririva tviSA / jagAma tadadUre ca skandhAvAraM nyadhAnnRpaH // 30 // kRtamAlAmaraM tatra sa uddizyASTamaM vyadhAt / so'pi jJAtvAsanakampAdAna!petya bhUpatim // 11 // visRjya tamapi mApaH kRtvA cASTamapAraNam / vidadhe'STAhnikA tasya mahotsavapuraHsaram // 12 // supeNo bharatAdezAtsindhumuttIrya carmaNA / tarasA sAdhayAmAsa dakSiNaM sindhuniSkuTam // 13 // karaM tatastyamlecchAnAmAdAya svecchayAtha saH / uttIrya carmaNA sindhumAyayau bharatezvaram // 14 // vaitADhathe tamisrI vajrakapATapihitAM guhAm / udghATayitumAdikSat supeNamRSabhAtmajaH // 65 // suSeNo'pi prabhorAjJAM zeSAvanmUni dhArayan / pradeze'gAttamimAyA guhAyA adavIyasi / / 66 // tadadhiSThAtRdevaM ca kRtamAlamanusmaran / tasthau pauSadhazAlAyAmaSTamena vizudbhadhIH // 17 // snAtvA cASTamabhaktAnte bAhyAbhyantarazaucabhRt / paryadhAcchucivastrANi vividhAbharaNAni ca // 98 // homakuNDopame dhUpadahane jvldgnike| dhUpamuSTIH kSipan svArthasAdhanIrAhutIriva // 66 // tataH sthAnAdasau tasyA guhAyA dvAramabhyagAt / kozadvAraM tadAyukta ivodghATayituM tvarI // 300 / / dRSTamAtraM tatkapATayugalaM praNanAma ca / netAramiva tadantaHpravezaH syAtkuto'nyathA // 1 // guhAdvAre tato'STASTamaGgalAlekhapUrvakam / [1] (1) tatastamRSabhAtmajaH / // 23 // Education internacional For Personal Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat **<***@***~~>*<-03-***@****OKK so'STAhnikAmahimAnaM cakre svamahimocitam // 2 // daNDaratnaM vajrasAraM sarvazatruvinAzanam / atha senApatirvajraM vajrapANirivAdade || 3 || padAni katicitso'pasRtya vakra iva grahaH / daNDaralena jhaTiti kapATau triratADayat ||4|| pacAvivAdrervatreNa daNDaratnena tADitau / taDattaDiti kurvANau vizliSTau tau babhUvatuH ||5|| tadguhAdvAravatsadyaH savikAzamukho bhRzam / suSeNo bharatAyedaM gatvA natvA vyajijJapat // 6 // adyA bhUtvatprabhAveNa guhAdvAramapArgalam / yaterniHzreyasadvAraM tapasevAvibhUyasA // 7 // maghavairAvaNamivAdhirUDho gandhavAraNam / tatkAlaM bharatAdhIzo guhAdvAmupAyau // 8 // andhakArApahArAya maNiratnaM nyadhAnnRpaH / dakSiNe kumbhinaH kumbhe pUrvAdrAviva bhAskaram // 6 // tato'nugacamUcakrazcakramArgAnugo guhAm / praviveza vizAmIzo meghamadhyamivAryamA // 10 // gomUtrikAkrameNAnuyojanAntaM tama / pArzvayoH kAkiNIratnenAlikhanmaNDalAni saH // 11 // dImairekonapaJcAzanmaNDalaiH kAkiNIkRtaiH / mArttaNDamaNDalodyotaistadvAhinyo 'vahansukham // 12 // bhUpo'thApazyadunmagnanimagne nimnage yayoH / ekatronmaJjati grAvAnyasyAM majjatyalAbvapi // 13 // zratidustaratAbhAjorapi sAraNilIlayA / tayorna - dyoranavadyAM padyAM vyadhita varddhakiH // 14 // padyayA te samuttIrya tadguhA kuharAnnRpaH / niragacchanmahAmeghamaNDalAdiva bhAskaraH / / 15 / / bharato bharatakSetrottarakhaNDaM praviSTavAn / ayudhyata tato mlecchairdAnavairiva vAsavaH // 16 // jitA rAjJA mahezena mlecchAH pratijayecchavaH / upAsAJcakrire meghamukhAn svakuladevatAH / / 17 / / musalAkAradhArAbhirArAdAsAradAruNam / te prAvarttanta saMvartta iva viSvak pravarSitum // 18 // carmaratnamadhastene rAjJA dvAdazayoja - ( 1 ) mahecchena / For Personal & Private Use Only: *-*--10+ 0.001.08-*
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prathamaH prkaashH| // 24 varSa ca nivigairUce meghakumArayaH / agninA kila da yogavit // nIm / tadvavaM chatraratnaM madhye ca nidadhe camUH // 16 // maNiratnamurudhvAntadhvaMsAya vasudhAdhipaH / pUrvAcala | ivAdityaM chatradaNDe nyayojayat // 20 // taradaNDa ivArAjattadratnadvayasampuTam / tatastadAdiloke'dbrahmANDamiti kalpanA // 21 / pUrvAhe vApitAn zAlInaparAhe ca paktimAn / pratyAvAsaM gRhapatirbhojanArthamapUrayat // 22 // varSa varSa ca niviSmarUce meghakumArakaiH / kirAtAzcakravatryeSa na sAdhyo'smAdRzAmapi // 23 // bhanecchAstadrAi mlecchAH zaraNaM bharataM yyuH| agninA kila dagdhAnAmagnireva mahauSadham // 24 // / tatazcAjayyamajayasindhoruttaraniSkuTam / svAmyAdezena senAnIH saMsArAmiva yogavit // 25 // kaizcitprayANakairgacchan gajendra iva liilyaa| nitamba dakSiNaM kSudrahimAdreH prApa bhUpatiH // 26 // uddizya kSudrahimavatkumAraM tatra cArSabhiH / cakre'STamaM kAryasiddhestapo maGgalamAdimam // 27 // gatvASTamAnte himavatparvataM triratADayat / sATopo rathazIrSeNa zIrSaNyaH pRthivIbhujAm // 28 // bharatezastataH kSudrahimavadbhirimUrddhani / dvAsaptatiM / yojanAni nAmAkaM bANamakSipat // 26 // bANamAlokya himavatkumAro 'pyetya satvaram / bharatAjJAM svazirasA zirastrANamivAgrahIta // 30 // gatvA RSabhakUTAdrimRSabhasvAmibhUstataH / jaghAna rathazIrSaNa tridanteneva dantirAT / // 31 // avasarpiNyAM tRtIyAraprAnte bharate'smyaham / cakrIti varNAn kAkiNyA tatpUrvakaTake'likhat // 32 // tato vyAvRttya sadvattaH skandhAvAraM nijaM yayau / cakArASTamabhaktAntapAraNaM ca mahIpatiH // 33 // tatazca kSudrAhimavatkumArasya narezvaraH / aSTAhikotsavaM cakre'nurUpaM ckrismpdH|| 34 // tato nivavRte cakravartI ckrpthaanugH| P (1) abhyetya / // 24 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sindhugaGgAntaraM kurvan saGkaTaM vipulaibalaiH // 35 // nitambamattaramatha vaitADhayAdrevApa sH| tatra svasthaparIvAraM skandhAvAraM nyadhatta ca // 36 // tato namivinamyAkhyau vidyAdharapatI prati / Adideza vizAmAzA mAgaNa daNDamArgaNam // 37 // vaitADhayazRGgAduttIrya kupitau daNDayAcanAta / AjagmaturyuyutsU tau vidyAdharabalAvRtau // 38 // kuvenmaNivimAno vahusUryamayImiva / prajvaladbhiH praharaNaistaDinmAlAmayImiva // 39 // uddAmadundubhidhvAnameghaghoSamayImiva / vidyAdharavalaM vyomnypshydbhrtsttH||40|| daNDArthina daNDamasmattastvaM gRhNAsIti bhASiNI / AhavAyAhayetAM tau vidyAdRptau mahIpatim // 41 // atha tAbhyAM sasainyAbhyAM pratyeka yugapacca saH / yuyudhe vividheyuddhayuddhAjyoM yajayazriyaH // 42 // yudhA dvAdazavArSikyA vidyAdharapatI jitau / prAJjalI praNipatyaivaM bhrtaadhiishmuuctuH||43|| raverupari kiM tejo vAyorupari ko javI / mokSasyopari ki saukhyaM kazca zUrastavopari // 44 // RSabho bhagavAn sAkSAdadya dRSTastvamArSabhe / ajJAnAdyodhito'smAbhiH kulasvAmin sahasva tat // 45 // kirITa iva no mUni maNDanaM tava zAsanam / kozo vapurapatyAni sarvamanyacca tAvakam // 46 // bhaktigarbhamiti procya bharatezAya dattavAn / vinamro binamirnArIratnaM ratnoccayaM namiH // 47 // tato rAjJA visRSTI tau rAjyAnyAropya sUnuSu / viraktAvRSabhezAhimale jagRhatuvratam // 4 // tato'pi calitavatazcakraratnasya pRsstthtH| gacchannAsAdayAmAsa rAjA mandAkinItaTam // 46 // uttaraM niSkuTaM gAGgaM suSeNo'pyabhiSeNayan / tarasA sAdhayAmAsa kimasAdhyaM mahAtmanAm // 50 // rAjApyaSTamabhaktena gaGgAdevImasAdhayat / Anarca bharataM sApi devatAharupAyanaiH // 51 / / tato gaGgAnadIkUle kamalAmodamAlini / vAsAgAra ivovAsa vasumatyekavAsavaH / / 52 // bharataM rUpalA in Education international For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ++ yoga prakArA + / -+. -* vaNyakiGkarIkRtamanmatham / tatrAvalokya gaGgApi prApa kSobhamayI dazAm / / 53 / / virAjamAnA sarvAGga muktAmayavibhUSaNaH / vadanendoranugataistAraistArAgaNairiva / / 54 // vastrANi kadalIgarbhatvaksagarbhANi vibhratI / svapravAhapayAMsIva tapapariNAmataH // 55|| romAJcakacakodazcankucamphuTitakacukA / sadyastaraGgitApAGgA gaGgA bharatamabhyagAt // 56|| (tribhirvizeSakama) premagadgadavAdinyA gADhamabhyaya paarthivH| riraMsamAnayA ninye tayA nijaniketanam // 57 // bhujAno vividhAn bhogAMstayA saha mahIpatiH / ekAhamiva vANAM sahasaM so'tyavAyada / / 58 / / guhAM khaNDaprapAtAkhyAmakhaNDitaparAkramaH / tataH sthAnAnnRpaH pApa karaTIva banAnam // 56 // kRtamAlakavattatra nATyamAlamasAdhayat / aSTamena nRpastadvattasya cASTAhnikA vyadhAt // 60 // sureNodghATitadvArakapATAM tAM guhAM nRpH| prAvizadakSiNaM tasyA dvAramujaghaTe svayam / / 61 / / niryayau tadguhAmadhyAtkezarIva narezvaraH / skandhAvAraM ca nidadhe gAje rodhasi pazcime / / 62 // navApi nidhayo naagkumaaraadhisstthitaastdaa| gaGgAkUlamanuprAptaM rAjAnamupatasthire // 63 / / ityucuste vayaM gaGgAmukhamAgadhavAsinaH / AgatAstvAM mahAbhAga bhvdbhaagyvNshiikRtaaH|| 64 // yathAkAmamavizrAntamupabhucca prayaccha ca / api kSIyeta pAyodhau na tu kSIyAmahe vayam // 65 // sahasrairnavabhiryakSaH kiGkarairiva tAvakaiH / ApUryamANAH satataM cakrASTakapratiSTitAH / / 66 / / dvAdazayojanAyAmA navayojanavistRtAH / bhUmadhye saJcariSyAmo deva tvatpAripArzvikAH // 67 / / ( yugmam ) senApatiH | suSeNo'pi gaGgAdakSiNaniSkuTam / mahAvanaM mahAvAyurivonmUlya samAyayau // 68 // samAsahasraH paSTayaivaM jitvA paTkhaNDamedinIm / cakramArgAnugo'yodhyAM jagAma jagatIpatiH // 66 // tato hAdazabhirvarSe Education internations For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 rAgatyAgatya pArthivaH / pracakra cakravartitvAbhiSeko bharatezitaH // 70 / / kurvatA svakuTumbasya sArAM ca daze kRzAm / sundarI cAsthibhatAM ca cukopa bharatezvaraH / / 71 // Uce prAharikAn kiM re madgahe nAsti bhojanam / yadevamIzI jAtA asthi carmamayI katham // 72 // svAmina vijayayAtrAbhUttaya tAvatprabhRtyapi / AcAmAmlAnyavizrAntamakApItsundarI yataH / / 73 // atrAntare ca bhagavAna vihatya vasudhAtale / bhagavAn samavAsApadiSTApadagirau tataH // 74 / zrutvA ca bharatAdhIzaH svAmivandanahetave / AgAcadezanAM zrutvA vrataM jagrAha sundarI / / / 75 / / bhrAtRnanAgatAn jJAtvA tamminnapi mahotsave / teSAmekaikazo dRtAn prAhiNodbharatezvaraH // 76 // rAjyAni cetsamIhave sevadhvaM bharataM ttH| dUtairityuditAH sarve'pyAlocyevAvadannidam / / 77 // vibhajya rAjyaM dattaM nastAtena bharatasya ca / saMsevyamAno bharato'dhikaM kiM naH kariSyati / / 78 // samApatantaM kiM kAle kAlaM praskhalayiSyati / kiM jarArAkSasI dehagrAhiNI nigrahISyati // 79 // bAdhAvidhAyinaH kiM vA vyAdhivyAdhAn haniSyati / yathottaraM barddhamAnAM tRSNAM vA dalayiSyati / / 80 // IksevAphalaM dAtuM na cedbharata IzvaraH / manuSya11. bhAve sAmAnye tarhi kaH kena sevyatAm / / 81 // prAjyarAjyo'pyasantoSAdasmadrAjyaM jighRkSati / sthAnA cettadvaya mapi tasya tAtasya sUnavaH // 82 // avijJapayya tAtaM tu sodaryeNAgrajanmanA / dRta tvatsvAminA yodhuM na vayaM protsahAmahe / / 83 // te dUtAnabhidhAyaivamRSabhasvAminaM yayuH / natvA bharatasandiSTaM tacca sarca vyajijJapan / / 84 // amlAna kevalAdarzasaMkrAntAzepaviSTapaH / kRpAvAna bhagavAnAdinAtho'pItyAdideza tAn / / 85 // anekayonisa-1 (1) tatsvarUpaM vyajijJapan / Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 26 // mpAtAnantabAdhAnivandhanam / abhimAnaphalaiveyaM rAjyazrIH sApi nazvarI // 86 // kizca yA svaHsukhaistRSNA prathama: nAtruTyatyAgbhaveSu vaH / sAGgArakArakasyeva maryabhogaiH kathaM truTet // 87 // aGgArakArakaH kazcidAdAya payaso prkaashH| dRtim / jagAma kartumaGgArAnaraNye rINavAriNi // 88 // so'GgArAnalasantApAnmadhyAhAtapapoSitAt / udbhUtayA tRSAkrAntaH sarva dRtipayaH papau // 86 // tenApyacchinnatRSNaH san suptaH svapne gRhaM gtH| AlUkalazanandAnAmudakAnyabhito'pyapAt // 9 // tajjalarapyazAntAyAM tRSNAyAmagnitailavat / vApIkUpataDAgAni pAyaMpAyamazoSayat // 61 // tathaiva tRSito'thApAtsaritaH saritAM patIn / na tu tasya tRSAtruTyanArakasyeva vedanA // 12 // marukUpe tato yAtaH kuzapUlaM sa rajjubhiH / badhdhvA cikSepa payase kimAtaH kurute na hi // 13 // dUrAmbutvena kUpasya madhye'pi galitAmbukam / nizcotya pUlaM dramakA snehaprotamivApivat // 14 // na cchinnA yArNavAdyaistud chedyA pUlAmbhasA na sA / tadvadvaH svaHsukhAcchinnA chedyA rAjyazriyA kimu // 6 // amandAnandaniHsyandinirvANaprAptikAraNam / vatsAH saMyamarAjyaM tadyujyate vo vivekinAm // 66 // tatkAlotpannavairAgyavegA bhagavadantike / te'STAnavatirapyAzu pravrajyAM jgRhusttH||17|| aho dhairyamaho sattvamaho vairAgyadhIriti / cintayantastatsvarUpaM dUtA rAjJe vyajijJapan / / 98 // tat zrutvA bharatasteSAM rAjyAni jagRhe svayam / lAbhAdvivarddhito lobho rAjadharmo hyasau sadA // 16 // atha vijJapayAmAsa senAnIbharatezvaram / na cakra cakrazAlAyAM vizatyadyApi naH prabho // 40 // svAmin digvilaye kazcidAjJAbAhyo nRpaH kvacit / vivartate Dola iva gharaTTe bhramati prabho // 1 // A jJAtaM bhrto'vaadiillokottrpraakrmH| asmaddhandhurmahAbAhureko bAhubalibalI // 2 // ekato garuDazcaiko'nyato'pyahikulAni ca / mRgAriko yatkur2yAnmRgakulAH PE26 // / pravrajyA jagRhutiyA rAjyAni jagRhe svayam / lAbha tat zrutvA bharavasva // na cakraM catrazAlA bhramati prabho // yato'pyahikulAni S|| aho dhairyamaho manAm // 66 // ttkaalaa5|| amandAnandAnA pArNavAdyaista prabho // 400 // svAmi in Education I For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ '.... // 3 // ekataH saMhatAH sarve devdaanvmaanvaaH| tathAnyato bAhubaliH pratimallo na vidyate // 4 // ekatazcakrazAlAyAM cakraM na prvishtydH| necchatyAjJAmanyato (mito) bAhuH saGkaTe patito'smyaham ||shaa kiMvA bAhubaliH so'yamAjJAM kasyApi manyate / sahate nAma paryANaM kesarI kiM kadAcana // 6 // evaM vimRzatastasya senAnIjagade hyadaH / svAmistvaddha (stava ba) lasyAne trailokyaM ca tRNAyate // 7 // vaimAtreyaM kanIyAMsamatha bAhubali prati / dUtaM takSazilApur2yA preSayAmAsa pArthivaH // 8 // zailazRGge siMhamivottuGgasiMhAsane sthitam / natvA bAhubaliM dUto yuktisyUtamavocata // 6 // tvamekaH zlAghyase yasya jyeSTho bhrAtA jagajayI / SadakhaNDabharatAdhIzo lokottaraparAkramaH // 10 // tvadbhAtuzcakravartitvAbhiSeke ke mhiibhujH| maGgalyopAyanakarAH karadIbhUya nAyayuH // 11 // sUryodaya ivAmbhojakhaNDasya bharatodayaH / zriye tavaiva kintvasyAbhiSeke na tvamAgamaH // 12 // tataH kumAra bhavato'samAgamanakAraNam / jJAtuM rAjJA nayajJenAjJApito'hamihAgamam // 13 // nAgA yadyArjavenApi tatra ko'pi janaH punaH / tavAvinItatAM brUte yacchidrAnveSiNaH khalAH // 14 // pizunAnAM pravezaM tadyanAdvopayituM tava / AgantuM yujyate tatra kAtrapA | svAmyupAsane // 15 // bhrAteti yadi nirbhIko nAgAstadapi nocitam / AjJAsArA na gRhyante jJAteyena mahIbhujaH | // 16 // ayaskAntairivAyAMsi devadAnavamAnavAH / kRSTAstejobhiradhunA hyekaM bharatamanvaguH // 17 // yama - sanadAnena vAsavo'pi sakhIyati / sevAmAtreNa taM hantAnukUlayasi ki nahi // 18 // vIramAnitayA yadvA rAjAnamavamanyase / tvaM hi tasmin sasainyo'pi samudre saktamuSTivata // 16 // lakSAzcaturazItistadgajAH shkrebhsnnibhaaH| 1 mRgArireko yatkuryAtkuryAnmRgakulaM na tat // iti saMbhavati. Jan Education internal For Personal Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 27 // prathamaH prkaashH| - sahyAH kenAbhisarpantaH parvatA iva jaGgamAH // 20 // tAvato'zvAn rathAMzcAsya viSvak plAvayato mahIm / kallo lAniva kalpAntodadheH kaH skhalayiSyati // 21 // tasya SaSmavatigrAmakoTibhartuH padAtayaH / koTyaH panavatiH siMhA iva trAsAya kasya na // 22 // ekaH suSeNasenAnIrdaNDapANiH samApatan / kRtAnta iva kiM zakyaH soDaM devAsurairapi // 23 // amoghaM bibhratazcakraM cakriNo bharatasya tu / sUryasyaiva tamastomaH stokikaiva trilokyapi // 24 // tejasA vayasA jyeSTho nRpazreSThaH sa sarvathA / rAjyajIvitakAmena sevyo bAhubale tvayA // 25 // atha baahublirbaahublaapaastjgdlH| Uce bhrUbhaGgabhRdvIradhvAno'rNava ivAparaH // 26 // yuktaM yaduktaM bhavatA lobhena kSobhaNaM vacaH / dUtAH khalu yathAvasthasvAmivAcikavAcinaH // 27 // surAsuranarendrAryo ne taatottmvikrmH| zlAghAheturme bharataH kIrtito dUta nUtanaH // 28 // karadIbhUya bhUpAlA nAgacchantu kathaM nu tam / dRzyate na tvasau yasya bhrAtA bAhubalibelI / / 26 // Avayonenu mArtaNDapaGkaruTkhaNDayoriva / kiM na syAdvyavahitayorapi prItiH parasparam // 30 // sadA manasi tiSThAmastasya bhrAturaho vayam / gatvA kimatiricyeta prItinaisargikI hinaH // 31 // ArjavAnAgatAH satyaM kauTilyaM bharatena kim / vimRzyakAriNaH santo dUyante kiM khloktibhiH||32|| | eka evAvayoH svAmI bhagavAnAditIrthakRt / tasminvijayini svAmI kathaGkAraM mamAparaH // 33 // bhrAtAsmyabhIH sa cAjJeza prAjJApayatu yadyalam / jJAtisnehena kiM vajra vajreNa na vidAryate // 34 // surAsuranaropAstyA prIto'stveSa mayAsya kim / mAge eva kSamaH stambe rathaH sajo'pi bhajyate // 35 // tAtabhakto mahendrazcejyeSThaM taM tAtanandanam / prAsayatyAsanasyArddha sa kiM tenApi dRpyati / / 36 // te'nye tasmin samudre ye sasainyAH saktumuSTivata / 1 na tAto na ca vikramaH / || 27 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tejobhirduHsaho'haM tu hantasyAM vaDavAnalaH // 37 // pattayodhyA rathA nAgAH senAnIrbharato'pi ca / mayi sarvve prIyantAM tejAMsIvArka tejasi // 388 // yAhi ta sa evaitu rAjyajIvitakAmyayA / tAtadattAMzatuSTena mayaivApakSitasya bhUH || 36 || dUtenAgatya vijJapte yathArthe tena tatkSaNam | yuyutsurbAhubalinA bharatoJthAbhyapeNayat // 40 // chAdayanmedinI sainyena dhanairiva mahAbAhustato bAhubalirbharatamabhyagAt // 41 // ubhayorapi vAhinyormahAsubhayAdasoH / anyo'nyAsphAlitAkhomiH sampheTo'bhUdbhayAnakaH // 42 // tatsainikAnAmanyo'nyaM kuntAkunti zarAzari / zrAmantritazrAddhadevaH prAvarttata raNakSaNaH || 43 || paryasyAzepasainyAni tUlAnIva mahAbalaH / zrabhyetya bharataM bAhubalirevamavocata || 44 // hastyazvapattighAtena kiM sudhA pApadAyinA / yadyalaM tattvamekAkI yuddhayasvaikAkinA mayA / / 45 / / ekAGgAjiM pratijJAya dvAbhyAmapi nivAritAH / sainikA ubhaye'pyasthuH pazyantaH sAkSiNo yathA / / 46 / / tato dRgyuddha Arabdhe nirnimeSavilocanau / devairapi nRdevo to devAviti vitarkitau // 47 // bharate nirjite tatra sAkSIbhUtAmaraM tayoH / vAgyuddhamabhavatpakSapratipakSaparigrahAt / / 48 / / tatrApi hInavAditvaM bharate samupeyupi / bhUbhujau bhujayuddhena yuyudhAte mahAbhujau / / 49 / / bharato lambamAno'tha bAhau bAhubaleH sthire / zAkhAmRgo mahAzAkhizAkhAyAmitra vIkSitaH // 50 // bharatasya mahAbAhorapi bAhubalilI / ekena bAhunA bAhuM latAnAlamanAmayat / / 51 / / prArabdhe muSTiyuddhe'tha peturbharatamuSTayaH / bAhubalI samudrommighAtA iva taTAcale // 52 // zrahato bAhubalinA vajrakalpena muSTinA / papAta bharataH pRthvyAM svasainyA'zrujalaiH saha // 53 // (1) samyIbhUtAmaraM tayoH / For Personal & Private Use Only: -10 184-04,101 +
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: prkaashH| // 28 // yoga- mUrchAnte bharato bAhubaliM daNDena darpataH / tADayAmAsa dantIva tiryagdantena parvatam // 54 // daNDena bAhubalinA zAstram P nihato bhrtsttH| bhUmyAmAjAnumagno'sthAnikhAta iva kiilkH||55|| kimeSa cakravartIti bharataH kRtsNshyH| yAvatsaMsmRtavAMzcakraM tAvadAgAskare'sya tat // 56 // bhUmeniHsRtya kopena mahatA bharatezvaraH / cikSepa prajvalaccakraM kRtahAhAravaM balaiH // 57 // taccakraM pArzvato bAhubalenvA nyavarttata / daivatAni hi zastrANi svagotre prabhavanti na // 58 // akSatraM prekSya tadvAhubaliH kopAruNekSaNaH / sacakraM cUrNayAmyenamiti muSTimudakSipat // 56 // asAviva kaSAyairdhigahaM bhrAtRvadhodyataH / vijitya karaNagrAma kaSAyAneva hanmi tAn // 60 / / iti saJjAtasaMvegastadA tenaiva muSTinA / kezAnutpATayAmAsa sAmAyikamathAdade // 61 // sAdhu sAdhviti sAnandaM vyAharantaH surAsurAH / upariSTAdvAhubaleH puSpavRSTiM vitenire // 62 // gatvA bhagavataH pArzve jJAnAtizayazAlinAm / kanIyasA sodarANAM vidhAsye vandanAM katham // 63 // utpanna kevalajJAnastattAM yAsyAmi parSadam / iti tatraiva maunena so'sthAtpatimayA kRtI // 64 // (yugmam ) bharatastaM tathA dRSTvA vicArya svaM kukarma ca / babhUva nyazcitagrIvo vivicuriva medinIm / / 65 // zAntarasaM mUrtamiva bhrAtaraM praNanAma ca / netrayorazrubhiH koSNaiH kopazeSamivotsRjan // 66 // praNaman bharatastasyAdhikopAstividhitsayA / nakhAdazeSu saMkrAntyA nAnArUpa ivAbhavat / / 67 // sunandAnandanamuneguNastavanapUrvikAm / svanindiAmityathAkArSItsvApavAdagadauSadhIm / / 68 // dhanyastvaM tatyaje yena rAjyaM mdnukmpyaa| pApo'haM yadasantuSTo durmadastvAmupAdravam // 66 // svazaktiM ye na jAnanti ye cAnyAyaM prakurvate / jIyante ye ca lobhana teSAmasmi dhurandharaH // 70 // rAjyaM bhavatarobIjaM yena jAnanti te'dhmaaH| tebhyo'pyaha // 28 // Jan Education internal For Personal Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ [CR03+-**---40.K+ stra viziSye yattadamuJcan vidannapi // 71 // tvameva putrastAtasya yastAtapathamanvagaH / putro'hamapi tasya syAM cedbhavAmi bhavAdRzaH // 72 // viSAdapaGkamutsArya pazcAttApajalairiti / tatputraM somayazasaM tadrAjye sa nyavIvizat / / 73 / / tadAdisomavaMzo'bhUcchAkhAzatasamAkulaH / tattatpuruSaratnAnAmekamutpattikAraNam // 74 // tato bAhubali natvA bharataH saparicchadaH / purImayodhyAmagamatsvarAjyazrIsahodarAm // 75 / / dustapaM tapyamAno'tha tapo bAhubalirmuniH / varSamekaM vyatIyAya saha prAgjanmakarmmabhiH // 76 // tatazcAmUDhalakSyeNa svAminA nAbhisUnunA / brAhmI ca sundarI cAnujJAte tatpArzvamIyatuH // 77 // Ucatuzca mahAsatva samasvarNAzmanastava / na yuktaM tyaktasaGgasya kariskandhAdhirohaNam // 78 // evambhUtasya te hanta kathaM jJAnaM prarohati / adhaHsthitakarISAgneH pAdapasyeva pallavaH // 76 // Atmanaiva vicArya tvamuttitIrSurbhavodadhim / hastino'smAdavatara taraNDAdAyasAdiva // 80 // tato'sau cintayAmAsa kutastyo hastisaGgamaH / pAdapArohamA rUDhavallIkavapuSo mama // 81 // tyajenmudrAM samudro'pi caleyuracalA zrapi / ime tu bhagavacchiSye bhASete na mRSA kacit // 82 // zrAH jJAtamathavAstyeSa mAna eva mataGgajaH / sa eva me jJAnaphalaM babhaJja vinayadrumam // 83 // kathaM kanIyaso dhigiti cintitam / tapasA jyAyasAM teSAM mithyAduSkRtamastu me // 84 // surAsuranamasyasya gatvA bhagavato'ntike / vande kaniSThApitAMstacchiSyaparamANuvat // 85 // acalatpAdamutpATya yAvattAvadasau muniH / zravApa kevalajJAnaM dvAraM nirvANavezmanaH // 86 // karAmalakavadvizvaM kalayan kevalazriyA / samIpe svAmino'dhyAsta sadaH kevalabhAkhatAm // 87 // bharato'pi mahAratnaizcaturddazabhirAzritaH / catuHSaSTisahasrAntaHpuro navanidhIzvaraH // 88 // dharmmArtha vande For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathamaH prkaashH| tim / sa triH pradakSiNA // 24 // // 2 // jJAnarAzimivAdhyakSa puNyaska mAmiva vapuSma kAmAn sAmrAjyasampale phalopamAn / parasparAvirodhena yathAkAlamasevata // 6 // anyadA viharana svAmI jagAmASTApadAcalam / bharato'pi yayau tatra svaamipaadaanvivndissuH||60 // surAsurAcya samavasaraNasthaM jagatpatim / sa triH pradakSiNIkRtya namaskRtyeti tuSTuve // 61 // vizvAsamiva mUrtisthaM savRttamiva piNDitam / prasAdamiva niHzeSajagatAmekataH sthitam // 12 // jJAnarAzimivAdhyakSaM puNyasyeva samuccayam / sarvalokasya sarvasvamivaikatra samAhatam // 3 // vapuHsthaM saMyamamivopakAramiva rUpiNam / zIlamiva pAdacAri kSamAmiva vapuSmatIm // 14 // rahasyamiva yogasya vizvavIryamivaikagam / siddhathupAyamivAvandhyaM kauzalyamiva kevalam // 65 // maitrImiva matimatI sadehAM karuNAmiva / muditAmiva piNDasthAmupekSAmiva rUpiNIm // 16 // tapaHprazamasajajJAnayogamekamivAhatam / sAkSAdvainayikamiva siddhiM sAdhAraNImiva // 67 // vyApakaM hRdayamiva sAsAM zrutasampadAma / namaHsvastisvadhAsvAhAvaSaDamivApRthak // 68 // vizuddhadhammanimmoNaprakamiva kevalam / samastatapasA piNDIbhUtaM phalamivAkhilama // 8 // parabhAgamivAzeSaguNarAzeranazvaram / upanamiva nirvighnaM zreyo niHzreyasazriyaH // 500 // prabhAvasyaikadhAmeva mokSasya pratimAmiva / kulavezmeva vidyAnAM phalaM sarvAziSAmiva // 1 // AryavaryacaritrANAmAtmadarzamivAmalam / kUTasthaM prazamamiva jagato dattadarzanam // 2 // duHkhazAnteriva dvAraM brahmacaryamivojvalam / puNyairupanataM jIvalokasyevaikajIvitam // 3 // mRtyuvyAghramukhAdetadAkraSTumakhilaM jagat / bAhuM prasAritamiva nirvANena kRpAlunA // 4 // jJAnamandarasaMkSubdhajJeyAmbhodheH samutthitam / aparaM pIyUSamiva dehabhAjAmamRtyave // 5 // vizvAbhayapradAnena samAzvAsitaviSTapam / zaraNaM tvAM prapannosmi prasIda paramezvara // 6 // tatra ca trija H // 28 / / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 8-93-8-K++*0+90808080 gannAthamRSabhasvAminaM ttH| ekAgramanasopAsAJcakre cakradharazciram // 7 // athAdrau tatra sAdhUnAM sahasrairdazabhirvRtaH / dIkSAkAlAgate pUrvalace mokSaM yayau prabhuH // 8 // tadA nirvANamahimA cakre zakrAdibhiH suraiH / astokazokaH zakreNa bharatezo'pyabodhyata // 6 // cakre'tha bharato' ratnamayamaSTApadopari / siMhaniSadyAprAsAdamaSTApadamivAparam // 10 // tatra ca svAmino mAnavarNasaMsthAnazobhitam / ratnopalamayaM vimbaM sthApayAmAsa cakrabhRt // 11 // svAmiziSTatrayoviMzabhAvitIrthakRtAmapi / yathAvanmAnasaMsthAnavarNairvimbAnyasUtrayat // 12 // AtRRNAM navanavaterapi tatra mahAtmanAm / racayAmAsa ratnAzmastUpAnanupamAnnRpaH // 13 // punaretya nijAM rAjadhAnIM rAjaziromaNiH / ythaavdraajymshisstprj|rkssnndiikssitH // 14 // sa karmabhirbhogaphalaiH preryyamANo nirantaram / bubhuje vividhAnbhogAn sAcAdiva divaspatiH || 15 || nepathyakarmma nirmAtumaparedyuragAdasau / madhye zuddhAntanArINAM tArANAmiva candramAH // 16 // tatra sarvvAGgavinyastaratnAbharaNavimbitaiH / strIjanairyugapatpremNA parirabdha ivAbhavat // 17 // pazyannasau svamAdarze'pazyatsrastAGgulIyakAm / aGguliM galitajyotsnAM divA zazikalAmiva // 18 // tataH prodbhinnanirvedAtpratyaGgojjhita bhUSaNam / svamapazyadgatazrIkaM zIrSaparyamiva drumam // 16 // acintayacca dhigaho vapuSo bhUSaNAdibhiH / zrIrAhAryeva kuDyasya pustAdyairiva karmmabhiH // 20 // antaHklinnasya viSTAdyairmalaiH srotobhavairbahiH / cintyamAnaM kimapyasya zarIrasya na zobhanam // 21 // idaM zarIraM karpUrakastUrIprabhRtInyapi / dUSayatyeva pAthodapayasyUparabhUriva || 22 || virajya viSayebhyo yaistepe mokSaphalaM tapaH / taireva phalametasya jagRhe tacca( 1 ) prabhozcakre surAsuraiH / (2) tato'sau vidadhe / For Personal & Private Use Only 1.04.0+90/+1+1 **+cle Chun Ji
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 30 // vedibhiH|| 23 / / iti cintayatastasya zukladhyAnamupeyuSaH / utpede kevalajJAnamaho yogasya jRmbhitam / / 24 // prathama: rajoharaNamukhyAni municihnAni tatkSaNAta / vinIta upanIyAsmai namazcakre divaspatiH // 25 // tadrAjye'kRta 5-prakAza tatputramAdityayazasaM tadA / yadAdyAdityavaMzo'yamadyApyasti mahIbhujAm // 526 // 10 // __syAnmataM yuktaM bharatasya pUrvajanmArjitayogasamRddhibalacapitAzubhakarmaNaH karmalezakSapaNAya yogaprabhAvavarNanam / yastu janmAntareSu alabdharatnatrayo'ta evAcapitakarmA mAnuSatvamAtramapyaprAptavAn , sa kathamanantakAlapracitazubhAzubhakarmanirmUlanamanubhavet / . tatrAhapUrvamaprAptadharmApi paramAnandananditA / yogaprabhAvataH prApa marudevA paraM padam // 11 // marudevA hi svAminI AsaMsAraM trasatvamAtramapi nAnubhUtavatI kiM punarmAnuSatvaM tathApi yogabalasamRddhena zuknadhyAnAgninA cirasaJcitAni karmendhanAni bhsmsaatkRtvtii| yadAha--"jaha egA marudevA accaMta thAvarA siddhaa"| marudevAcaritaM coktaprAyam // 11 // nanu janmAntare'pi akRtakrUrakarmaNAM marudevAdInAM yogavalena yuktaH karmakSayaH ye tvatyantakrUrakarmANasteSu yogaH kuNThatAmapyAsAdayet / ityAha // 30 // 1 yathA ekA marudevA'tyantaM sthAvarA siddhA. Jain Education ind inal For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmastrIbhrUNagoghAtapAtakAnnarakAtitheH / dRDhaprahAriprabhRteryogo hastAvalambanam // 12 // brahmaNo brAhmaNasya striyA vanitAyA bhrUNasya garbhasya garbhiNyAzca gordhenosteSAM ghAtaH sa eva pAtakaM tasAt / yadyapi samadarzinAM brAhmaNAbrAhmaNayoH strIpuruSayoddhRNAbhraNayorgavAgavo_tevizeSeNa paapbndhH| yadAhasanco na hiMsiyabvo jaha mahipAlo tahA udypaalo|n ya abhayadANavaNA jaNovamANeNa hoyavvaM // 1 // tathApi lokaprasiddhyanurodhena brahmetyAyuktam / ye hi laukikAH sarvasyA hiMsAyAH pApaphalaM na manyante / te'pi brahmAdighAtakasya mahApApIyastAM manyanta eveti / narakAtithedRDhaprahAriprabhRteryogo hastAvalambanam , tenaiva bhavena mokSagamanAt / prabhRtigrahaNAdanye'pi pApakAriNo viditajinavacanAstata eva prAptayogasampado narakaprAptiyogyAni karmANi nirmulya paramasampadamAsAditavanto draSTavyAH / yadAhakUrA vi sahAveNaM visayavisavasANugA vi hoUNaM / bhAviyajiNavayaNamaNA telukkasuhAvahA hoti // 1 // tathAhi kasmiMzcinnagare kazcidAsIdvijAtirudbhaTaH / prajAsu kartumanyAyAn prAvarttata sa paapdhiiH||1|| ArakSapuruSaireSa tato nirvAsitaH purAt / vyAdhahastamiva zyenazcaurapallI jagAma ca // 2 // nRzaMsacaritaistaistairAtmanastulya itysau| (1) sarvo na hiMsitavyo yathA mahIpAlastathA udayapAlaH / na ca abhayadAnavratinA janopamAnena bhavitavyam // 1 // (2) krUrA api svabhAvena viSayaviSavazAnugA api bhUtvA / bhAvitajinavacanamanasaH trailokyasukhAvahA bhavanti // 1 // Education inte For Personal Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham // 31 // Jain Education Internat 90840809013 krUrataskarAH caurasenAdhipatinA putratvenAnvamanyata // 3 // caurasenApatau tasminnavasAnamupeyuSi / tatputra iti tatsthAne sa babhUva mahAbhujaH || 4 || niSkRpaM praharatyeSa sarveSAM prANinAM yataH / tato dRDhaprahArIti nAmnA nijagade janaiH // 5 // anyedyurvizvakuTTAka luNTAka bhaTapeTakaiH / sa kuzasthalanAmAnaM grAmaM luNTayituM yayau // 6 // brAhmaNo devazarmeti tatra dAridryavidrutaH / avakezIphala mitra kSIrAnaM yAcito dharmakaiH || 7 || paryaTaya sakale grAme kvApi kApi sa tandulAn / kApi kApi payosbhyarthya paramAnnamapIpacat // 8 // nadyAM strAtuM yayAveSa yAvattAvat tadokasi / te peturdaivaM durbala ghAtakam // 6 // teSAmekatamo dasyurapazyattasya pAyamam / kSudhAturaH preta iva tadAdAya palAyitaH // 10 // zracchidyamAne tasmiMstu pAyase jIvitavyavat / krandanti DimbharUpANi gatvA pitaramUcire // 11 // vyAttAnanAnAmasmAkaM dasyuvRndena pAyasam / jahe prasAritadRzAmanileneva kajjalam // 12 // tadAkarNya vaco vipraH kSipraM dIpraH krudagninA / yamadUta ivAdAya parighaM paryadhAvata / / 13 // saroSarAkSasAvezAtsamutpAditadorbalaH / hantuM pravavRte dasyUn parigheNa pazUniva // 14 // tenAvakaravatsAkSAtkSipyamANAnavedaya tAn / vitrasya tastiraskurvvan dadhAve taskarezvaraH / / 15 / / tasyApi dhAvato daivAdgativighnavidhAyinI / nirodhdhuM durgatimiva mArge gaurantare'bhavat // 16 // karAlakaravA laikaprahAreNa varAkikAm / jaghAna nRjaghanyastAM caNDAla iva nirghRNaH // 17 // tasyAbhyApatato roradvijAteH sa ziro bhuvi / panasadroH phalamivApAtayatkhagayaSTinA // 18 // zrAH pApa niSkRpa kRtaM kimetaditi vAdinI / bAlA mAsavatI taM cAbhyagAt dvijakuTumbinI || 19|| tasyA vRka iva cchAgyA gurviNyAH so'tidAruNaH / kuSmANDadAramudaraM dArayitvA dvidhAkarot // 20 // tato jarAyumadhyasthaM tasyA garbha dvidhAkRtam / sa sphurantaM For Personal & Private Use Only 40.003-10-10 prathamaH prakAzaH / // 31 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ gadAgadakArAnta // 28 // niraikSiSTa latAyA iva pallavam // 21 // tathA sampazyamAnasya tasya vihvlcetsH| kRpA gatakRpasyApi jajJe vankamivAzmanaH // 22 // tato hA tAta tAteti hA mAtarmAtarityapi / vilapantaH samAjAmustatkAlaM dvijabAlakAH // 23 // nagnAn bhugnAnatikSAmAn zyAmAnatimalena ca / dRSTvA dRDhaprahArI tAn sAnutApamacintayat // 24 // hahA natA nighRNena daridrau dampatI mayA / amI bAlA hatAstoyazoSe jIvanti kiM jhapAH // 25 // krareNa karmaNAnena neSyamANasya durgatim / aghabhItasya me kaH syAdupAyaH zaraNaM ca kaH // 26 // iti saJcintayanneva vairAgyAvegabhAgasau / enogadAgadakArAnsAdhUnudyAna aikSata // 27 // natvovAcetyahaM pApmA bhASyamANo'pi pApmane / pachilaH spRzyamAno'pi paGkilIkurute param // 28 // yeSAmekataramapi narakAyaiva tAnyaham / brahmastrIbhrUNagoghAtapAtakAnyakRpo vydhaat(m)||26|| mAmIzamapi trAtuM sAdhavo yUyamahaMtha / meghAnAM varSatAM sthAnamasthAnaM vA na kizcana // 30 // atha te sAdhavastasmai yatidharmamupAdizan / so'tha cchatramivoSNAluH pApabhIrustamAdade // 31 / / il na bhokSye tatra yatrAhi smariSyAmyasya pApmanaH / kariSye sarvathA zAnti so'grahIdityabhigrahau // 32 // # pUrvAvaskandite tasminneva grAme kuzasthale / karmakSayaM cikIrSuH sa vijahAra mahAmanAH // 33 // sa evAyaM kRtacchayA pApaH pApIyasAmaho / ityatajyeta lokena sa mahAtmA divAnizam // 34 // gobhrUNadvijaghAtyeSa iti lokena jalpatA / vizan gRheSu bhikSArtha zveva loSTairakuyyata / / 35 // smAryamANaH sa tatpApaM prativAsaramapyasau / zAntasvAnto na bhuGkte sma kiMvA sattvasya duSkaram // 36 // kvacitprAtaH kacinmadhyaMdine (1) digdhAnatimalena c| Itha / meghAnA yA in Education Internatio For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathama: prkaashH| zAsram // 32 // sAyamapi kacit / smAryamANaH sa tatpApaM kutrApyahi na bhuktavAn // 37 // loSTumiSTibhiH paaNshuvRssttibhirmusstti| bhijenAH / yajammuH so'dhisehe tatsamyak caivamabhAvayata // 38 // prAtman yAdRkRtaM karma tAdRzaM phalamAmuhi / | yAdRkSamupyate bIjaM phalaM tAdRkSamApyate // 39 // yadamI niranukrozamAkrozAnmayi tanvate / ayatnenaiva siddhA | tanmameyaM kammanirjarA // 40 // mayyAkrozAH pramodAya yathaiSAM me tathaiva hi / yatprItyA sahamAnasya kmbhekssyvidhaayinH||41|| yanmAM bhartsayatAmeSAM sukhamutpadyate'dya tat / utpadyatAM bhave hanta durlabhaH sukhsnggmH||42|| | amI madIyaM duSkarmagranthi paruSabhASitaiH / cArairiva cikitsanto nitAntaM suhRdo mama // 43 // kurvantu tADanaM | hanta mamaite yadidaM kila / svarNasyevAgnisantApo malinatvamapohati // 44 // karSan durgatiguptemA svaM prakSipati tatra yH| kathaM kupyAmyahaM tasmai prahArAnapi kurvate // 45 // matpApAni vyapohanti nijapuNyavyayena ye / kathaGkAra| mivaitebhyo'paraH paramabAndhavaH // 46 // vadhabandhAdi harSAya yanme saMsAramocanam / tadevAnantasaMsArahetureSAM dunoti mAm // 47 // kecitpareSAM toSAya tyajantyarthAnvapUMSyapi / eSAM prItidamAkrozahananAdi kiyan mama // 48 // tarjito'haM hato nA'smi ito vA nAsmi mAritaH / mArito vA na me dharmo'pahRto bAndhavairiva / / 46 // AkrozavAgavikSepo bandhanaM hananaM mRtiH| sahyaM zreyo'rthinA sarva zreyo hi bahuvighnakam // 50 // evaM bhAvayatA tena garhatA svaM ca duSkRtam / nirdagdhaH sarvataH karmarAziH kakSa ivAgninA // 51 // amlAnaM kevalajJAnamatha lebhe sudurlabham / ayogikevaliguNasthAnastho mokSamApa ca // 52 // yogaprabhAveNa dRDhaprahArI yatheSa muktvA narakAtithi (1) sa durlabham / // 32 // in Education internat For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvam / padaM prapede paramaM tathAnyo'pyasaMzayAnaH prayateta yoge // 53 // 12 // punarudAharaNAntareNa yogazraddhAmeva vardhayati / tatkAlakRtaduSkarmakarmaThasya durAtmanaH / gopne cilAtIputrasya yogAya spRhayenna kaH // 13 // ___tatkAlaM tatkSaNaM kRtaM yahuSkarma strIvadhalakSaNaM tena karmaThaH karmazUrastasya durAtmana iti pApakaraNakAlApeSaM cilAtIputrAbhidhAnasya gotre durgatipAtarakSakAya yogAya ko na spRhayet sarva eva spRhayedityarthaH / tathAhikSitipratiSThe nagare yjnydevo'bhvdvijH| nininda paNDitammanyaH sa sadA jinazAsanam // 1 // asahiSNuzca tAM nindA jigISuH ko'pi cellakaH / guruNA vAryamANo'pi taM vAdArthamavIvadata // 2 // IdRzI ca pratijJAbhUdvAdAdhiSThitayostayoH / yena yo jeSyate tasya ziSyatvaM sa kariSyati // 3 // pAnIto nigrahasthAnaM buddhikauzalazAlinA / vivadanvAdinA tena yajJadevaH parAjitaH // 4 // celako jitakAzI tu yajJadevadvijanmanA / tadA pUrvapratijJAtAM parivrajyAmajigrahat // 5 // tataH zAsanadevyaivaM yajJadevo vyabodhyata / cAritraM pratipanno'si jJAnazraddhAnavAnbhava // 6 // vrataM tataHprabhRtyeSa yathAvatpAlayanapi / nininda vastrAGgamalaM prAsaMskAro hi dustyajaH // 7 // prazAmyan jJAtayo'pyasya saMsargeNa mahAtmanaH / prAvRSeNyAbhrasamparkeNAhimAMzorivAMzavaH // 8 // asya pANigRhItI tu nitAntamanurAgiNI / ujjhAJcakAra no rAgaM nIlIrakteva zATikA // // vazyo mestviti sA tasai pAraNe in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 33 // Jain Education Inter kArmmaNaM dadau / satyaM raktA viraktAzca mArayantyeva yoSitaH || 10 || cIyamANaH kRSNapakSeNeva kArmmaNakarmmaNA / samunInduryayau svarga maNDalaM taraNeriva // 11 // tasyAvasAnAt saJjAtanirvedA sApi gehinI / pravrajyAmagrahIdekaM mAnuSyakataroH phalam // 12 // anAlocyaiva sA pApaM pativyasanasambhavam / kAlaM kRtvA divaM prApa duSprApaM tapasA hi kim // 13 // yajJadevasya jIvostha cyutvA rAjagRhe pure / dhanasArthapatezzreyyAzcilAtyAstanayo'bhavat // 14 // cilAtyAH putra ityeSa cilAtIputrasaMjJayA / AhUyate sma lokena nAma nAnyatprakalpi - tam // 15 // yajJadevapriyAjIvacyutvA'nusutapaJcakam / bhadrAyA dhanabhAryAyAH susumeti sutA'bhavat // 16 // dhano niyojayAmAsa cilAtItanayaM ca tam / susumAyAH svaduhituH bAlagrAhakakarmmaNi // 17 // lokeSvAgAMsi cakre'sau zreSThya bhaiSIcca rAjataH / svAmI bhRtyAparAdhena yataH syAddaNDabhAjanam // 18 // mantravittaM dhanazreSThI sadopadravakAriNam / gRhAbhirvAsayAmAsa dAseraM dandazUkavat // 16 // so'tha siMhaguhAM caurapallIM vallIM mahAgasAm / yayau priyAgAH prItirhi tulyavyasanazIlayoH // 20 // sa nRzaMso nRzaMsena dasyuvRndena saGgataH / vAyunevAgnirabhavadAruNo'pyatidAruNaH // 21 // tataH siMhaguhAdhIze caurasenApatau mRte / caurasenApatiH so'bhUttadarthamiva nirmitaH || 22 || yauvanaM susumApyAptA rUpAdiguNazAlinI / kalAkalApapUrNAbhUt khecarIva mahIcarI // // 23 // cailAteyo'nyadoce khAnasti rAjagRhe pure / zreSThI dhano 'nantadhano duhitA cAsya susumA // 24 // taskarAstatra gacchAmo dhanaM vaH susumA tu me / iti vyavasthAmAsthAya so'gAddhanagRhaM nizi // 25 // prayojya svApanIM vidyAM kIrttayitvA svamAgatam / sa dhanaM grAhayAmAsa susumAM svayamagrahIt // 26 // suptAzeSaparIvAraH sUnubhiH 1 For Personal & Private Use Only +03+08-03-03-08-0 prathamaH prakAzaH / // 33 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcabhiH samam / apamRtya dhanastasthau nayo nayavatA basI / / 27 / / jIvagrAha gRhItvA ca hRdayana sa sumamAm / cailAteyaH palAyiSTa salopardamyubhiH saha / / 28 // pAhUyArakSapuruSAn dhanazreSThItyabhASata / caurApahatavittaM ca pranyAnayata sumumAm / / 26 / / tato dhanaH sahArakSaH putraizvAyudhapANibhiH / purogasvamana:sparddhayeva tvaritamanvagAta / / / 30 / / jalaM sthalaM latA vRkSAnanyadapyakhilaM pathi / pItonmato hemamiva go'pazyatsusumAmayam / / 31 / / itaH pItamito bhuktamitaH sthitapito gatam / evaM vadadbhiH padikaiH sa dasyUnikapA yayau // 32 // hata hateti gRhIta gRhIteti ca bhASiNaH / malinlucAnAmamilanArakSapuruSAmtataH // 33 / / dizo dizi praNezuste vittaM tyaktvAnyataskarAH / susumAM sa tu nAmuzcacauro vyAghro mRgImiva // 31 // ArakSapuruSAste tu tadvittaM prApya puSkalam / vyAvartanta kRtArtho hi marvaH syAdanyathAmatiH // 35 / / udvahan susumAmaMse latAmiva mtnggjH| praviveza mahAraNyaM cilAtItanayastataH // 36 // sUnubhiH paJcabhiH paJcAnanairiva dhano'nvagAt / kaSTuM putrI mukhAdasyo rAhorindukalAmiva / / 37 // dhane sa savidhIbhUte mA bhavatvasya sA mama / susumeti dhiyA tasyAH zirakamalamacchinat // 38 / / AkRSTakaravAlo'sau hastavinyastamastakaH / tadA yamapurIdvArakSetrapAla ibAbabhau / 36 / / susumAyAH kavandhasyAntike sthitvA rudana dhanaH / vArIca bASpapUreNa nayanAJjalibhirdadau // 40 // tasyAH kavandhamutsRjya vyAvRttaH sasuto dhanaH / zalyitaH zokazalyena mahATavyAmathApatat // 41 // lalATantapatapanatejastApabhayAdiva / viSvak saGkucitacchAyo madhyAhnazca tato'bhavat / / 42 // shokshrmkssudhaatRssnnaamdhyaahnaatpvhnibhiH| dhanaH sutAzca pazcAgnisAdhakA (1) vaH / (2) suMsumeti pAThaH sarvatra sAdhuH / (3) mA / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: prkaashH| yoga- iva tepire // 43 // na jalaM na phalaM nAnyaddadRzurjIvanauSadham / mRtyave pratyutApazyaMste hiMsrazvApadAn pathi // zAstram // 44 // prAtmanastanayAnAM ca tAM pazyanviSamAM dazAm / dhanazreSThI pathyatucche gacchannevamacintayat // 45 // mama sarvakhanAzo'bhUtputrI prANapriyA mRtaa| mRtyukoTiM vayaM prAptA dhigaho daivajRmbhitam // 46 // na yatpuruSakAreNa // 34 // sAdhyaM dhIsampadA na ca / tadekaM daivameveha balimyo balavattaram // 47 // prasAdhate na dAnena vinayena na gRhyate / A sevayAvaya'te naiva keyaM duHsAdhyatA vidheH // 48 // vibudhairyodhyate naiva balavadbhirna rudhyate / na sAdhyate tapasyadbhiH pratimallo'stu ko vidheH // 46 // aho daivaM mitramiva kadAcidanukampate / kadAcitparipanthIva niHzakaM praNihanti c|| 50 // vidhiH piteva sarvatra kadAcitparirakSati / kadAcitpIDayatyeva dAyAda iva 'durdmH||51|| vidhinayati mArgeNAmArgasthamapi kahiMcit / kadAcinmArgagamapi vimArgeNa pravartayet // 52 // Anayedapi dUrasthaM karasthamapi nAzayet / mAyendrajAlatulyasya vicitrA gatayo vidheH|| 53 // anukUle vidhau puMsAM viSamapyamRtAyate / viparIte punastatrAmRtameva viSAyate // 54 // sa evaM cintayameva prApa rAjagRhaM puram / sazokaH susumAputryA * vidadhe caurdhvadehikam // 55 // vairAgyAvratamAdAya zrIvIrasvAmino'ntike / dustapaM sa tapastepe pUrNAyuzca divaM yayau // 56 // cailAteyo'pyanurAgAtsusumAyA muhurmuhuH / mukhaM pazyannavijJAtazramo yAmyAM dizaM yayau // 57 // sarvasantApaharaNaM chAyAvRkSamivAdhvani / sAdhumekaM dadarzAsau kAyotsargajuSaM puraH / / 58 // sa svena karmaNA tena kishcidudvignmaansH| tamuvAca samAkhyAhi dharma saMkSepato mama // 59 // anyathA kadalI (1) durmadaH / // 34 // in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter lA viSyAmi zirastava / anenaiva kRpANena susumAyA iva kSaNAt // 60 // sa jJAnAnmunirajJAsIdbodhinIjamihAhitam / avazyaM yAsyati sphAtiM palvale zAlivIjavat // 61 // kAryaH samyagupazamo vivekaH saMvaro'pi ca / ityuktvA cAraNamuniH sa pakSIva khamudyayau // 62 // padAni mantravattAni parAvarttayatastataH / jajJe cilAtIputrasya tadarthollekha IdRzaH || 63 || krodhAdInAM kaSAyANAM kuryAdupazamaM sudhIH // hahA tairahamAkrAntazcandanaH pannagairiva // 64 // cikitsAmyadya tadimAnmahArogAnivAtmanaH / kSamAmRdutvaRjutA santoSaparamauSadhaiH // 65 // dhanadhAnyahiraNyAdisarvasva tyAgalakSaNam / vivekamekaM kurvIta bIjaM jJAnamahAtaroH // 66 // tadidaM susumAzIrSa kRpANaM ca karasthitam / sarvasvabhUtaM muJcAmi ketanaM pApasampadaH // 67 // saMvarazvAkSamanasAM viSayebhyo nivarttanam / sa mayA pratipanno'dya saMyamazrIziromaNiH // 68 // padArtha bhAvayannevaM saMruddhasakalendriyaH / samAdhimadhigamyAbhUnmanomAtraikacetanaH // 66 // tato'sya visragandhAsRkchaTAkavacitaM vapuH / kITikAbhiH zatacchidraM cakre dAru dhugaNairiva // 70 // pipIlikopasarge'pi sa stambha iva nizcalaH / sArddhAhorAtrayugmena jagAma tridazAlayam // 71 // yadAha jo tihi~ ehi~ dhammaM samabhigo saMjamaM samArUDho / uvasamaviveyasaMvaracilAiputtaM nama'sAmi // 72 // ahisariyA pAehiM soNiyagaMdheNa jassa kIDIo / khAyaMti uttamaMgaM taM dukarakArayaM vaMde // 73 // dhIro cilAi putto ( 1 ) yastribhiH padaiH dharmaM samabhigataH saMyamaM samArUDhaH / upazamavivekasaMvaracilAtI putraM namasyAmi // ( 2 ) adhisRtAH pAdaiH zoNitagandhena yasya hInAGgacaH ( kITikAH ) / khAdanti uttamAGgaM taM duSkarakArakaM vande // ( 3 ) dhIrazcilAtIputraH pipIlikAbhizcAlanIva kRtaH / yastathApi khAdyamAnaH pratipanna uttamamartham // For Personal & Private Use Only:
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathamaH prkaashH| zAstram // 35 // muyaGgalIyAhiM cAlaNivva ko / jo tahavi khajamANo paDivanno uttama ahaM // 74 // aTThAijehiM rAIdiehiM pattaM cilAiputteNa / deviMdAmarabhavaNaM accharagaNasaGkalaM rammam / / 75 // caritrairApanaH zvapaca iva dhikkArapadavIm, cilaatiiputro'saavdhinrkmaastritgtiH| samAlambyaivaM yatridivasadanAtithyamagamana, sa evAyaM yogaH sakalasukhamUlaM vijayate // 76 // 13 // punareva yogameva stautitasyAjananirevAstu nRpazormoghajanmanaH / avidvako yo yoga ityakSarazalAkayA // 14 // ___ na jananamajananiH "noniH shaape"||(siddhhemsuu0) 5 / 3 / 127 / / ityniH| astu bhUyAt / nA cAsau pazuzca nRpazustasya nRpshoH| pazuprAyapuruSasya moSajanmana iti niSphalajananasya, yaH, kiM ? yo viddhakarNaH kayA akSara zalAkayA-akSarANyeva zalAkA karNavedhajananI akssrshlaakaa| kenollekhena yAnyavarANi ata eva Aha |yog iti / yoga ityakSaralavaNazalAkayA yo'viddhakarNaH lohAdimayazalAkAviddhakarNo'pi / tasya nRpazorvaramajanAniyuktA na punarviDambanAprAyaM jananamiti // 14 // - punarapi pUrvArddhana yogaM stutvA uttarArddhana tatsvarUpamAhacaturvarge'graNIrmoco yogastasya ca kAraNam / jJAnazraddhAnacAritrarUpaM ratnatrayaM ca sH||15|| (4) sArddhadvibhiH rAtridinaiH prAptaM cilAtIputreNa / devendrAmarabhavanaM apsarogaNasaGkulaM ramyam // 35 // Jain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvargo'rthakAmadharmamocalakSaNaH tasminnagraNIH pradhAnaM mokSaH / artho hi arjanarakSaNanAzavyayahetukaduHkhAnuSaGgadakSitatvAna caturvarge'graNIbhavati / kAmastu sukhAnuSaGgalezAdyadyapyoMdutkRSyate tathApi virasAvasAnatvAta dargatisAdhanatvAca nAgraNI / dharmastu aihikAmuSmikasukhasAdhanatvena arthakAmAbhyAM yadyapyutkRSyate tathApi kanakanigaDarUpapuNyakarmabandhananibandhanatvAdbhavabhramaNaheturiti naagrnniiH| mokSastu puNyapApakSayalakSaNo na klezabahulo na vA viSasampRktAnavadApAtaramaNIyaH pariNAmaduHkhadAyI na vA aihikAmuSmikaphalAzaMsAdopadUSita iti bhavati paramAnandamayazcaturvargeNIH yH| tasya ca kAraNaM sAdhakatamaM karaNaM yogH| tasya kiM rUpamityAha / ratnatrayaM marakatAdivyavacchedenAha / jJAnazraddhAnacAritrarUpamiti // 15 // * ratnatraye prathamaM jJAnasvarUpamAhayathAvasthitatattvAnAM saMkSepAdvistareNa vaa| yo'vabodhastamatrAhuH samyagjJAnaM manISiNaH // 16 // yathAvasthitAni nayapramANapratiSitasvarUpANi yAni tatvAni jIvAjIvAzravasaMvaranirjarAbandhamokSalakSaNAni / teSAM yo'vabodhastatsamyagajAnaM, sa cAvabodhaH cayopazamavizeSAtkasyacitsaMkSepeNa karmakSayAta kasyacidvistareNa / tathAhi jIvAjIvAvAzravazva saMvaro nirjarA tathA / bandho mozceti sapta tatvAnyAhurmanISiNaH // 1 // tatra jIvA dvidhA jJeyA muktsNsaaribhedtH| anAdinidhanAH sarve jnyaandrshnlkssnnaaH|| 2 // muktA ekasvabhAvAH taSa Latin Education interna For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathamaH zAstram prkaashH| // 36 // syurjnmaadikleshvaarjitaaH| anantadarzanajJAnavIryAnandamayAzca te // 3 // saMsAriNo dvidhA jIvAH sthaavrtrsbhedtH| dvitaye'pi dvidhA paryAptAparyAptavizeSataH // 4 // paryAptayastu SaDimAH paryAptatvanibandhanam / AhAro vapurakSANi prANA bhASA manopi ca // 5 // syurekAkSavikalAkSapaJcAkSANAM zarIriNAm / catasraH paJca pavApi paryAptayo yathAkramam // 6 // ekAkSAH sthAvarA bhUmyaptejovAyumahIruhaH / teSAM tu pUrve catvAraH syuH sUkSmA bAdarA api // 7 // pratyekAH sAdhAraNAzca dviprakArA mahIruhaH / tatra pUrve bAdarAH syuruttare suukssmvaadraaH||8||saa dvitricatuSpazcendriyatvena cturvidhaaH| tatra paJcendriyA dvedhA saMjJino'saMjJino'pi ca // 6 // zikSopadezAlApAnye jAnate te'tra saMjhinaH / saMpravRttamanaHprANAstebhyo'nye syursNjnyinH||10|| sparzanaM rasanaM ghrANaM cakSuH shrotrmitiindriym| / tasya sparzo raso gandho rUpaM zabdazca gocaraH // 11 // dvIndriyAH kRmayaH zaGkhA gnndduupdjlauksH| kapardA: zuktikAdyAzca vividhAkRtayo mtaaH|| 12 // yakAmatkuNamatkoTalikSAdyAstrIndriyA mtaaH| pataGgamakSikAbhandazAdyAzcaturindriyAH // 13 // tiryagyonibhavAH zeSA jalasthalakhacAriNaH / nArakA mAnavA devAH sarve pavendriyA matAH // 14 // manobhASAkAyabalatrayamindriyapaJcakam / AyurucchvAsaniHzvAsamiti prANA daza smRtaaH||15|| sarvajIveSu dehAyurucchAsA indriyANi ca / vikalAsaMjJinAM bhASA pUrNAnAM saMjJinAM mnH|| 16 // upapAdabhavA devA nArakA garbhajAH punaH / jarAyupotANDabhavAH zeSAH sammUrchanodbhavAH // 17 // sammRcchino nArakAca jIvAH pApA napuMsakAH / devAstu strIvedAH syurvedatrayajuSaH pare // 18 // sarve jIvA vyavahAryavyavahAritayA dvidhA / (1) manujAH / (2) devnaarkaaH| (3) devAH striipuNsvedaaH| // 36 // Latin Education inter For Personal & Private Use Only ___
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkSmanigodA evAntyastibhyojye vyavahAriNaH // 16 // sacittaH saMvRtaH zItastadanyo mizrito'pi vA / vibhedairAntarairbhinno navadhA yoniraGginAm / / 20 // pratyeka sapta lakSANi pRthvIvAryagnivAyuSu / pratyekAnantakAyeSu kramAddaza caturdaza // 21 // pad punarvikalAkSeSu manuSyeSu caturdaza / syuzcatasrazcatasrazca zvabhratiryakasureSu tu // 22 // evaM lakSANi yonInAmazItizcataruttarA / sarvajJopajJamuktAni sarveSAmapi janminAm // 23 // ekAkSA bAdarAH sUkSmAH pazcAkSAH saMzyasaMjJinaH / sthurdvitricaturakSAzca paryAptA itare'pi ca // 24 // etAni jIvasthAnAni jinotAni caturdaza / mArgaNA api tAvantyo jJeyAstA nAmato yathA // 25 // gtiindriyvpuryogvedjnyaankrudaadyH| saMyamAhAradRglezyAmavyasamyaktvasaMjJinaH // 26 // mithyAdRSTiH sAsvAdanasamyagmithyAdRzAvapi / aviratasamyagdRSTiviratAvirato'pi ca // 27 // pramattazcApramattazca nivRttivAdarastataH / anivRttibAdarazcAtha sUkSmasaMparAyakaH | // 28 // tataH prazAntamohazca kSINamohazca yogavAn / ayogavAniti guNasthAnAni syuzcaturdaza // 26 // mithyAHI dRSTibhavenmithyAdarzanasyodaye sati / guNasthAnatvametasya bhadrakatvAdyapekSayA // 30 // mithyAtvasyAnudaye'nantAnuta bandhyudaye sati / sAsvAdanaH samyagdRSTiH syAdutkarSAt SaDAvalIH // 31 // samyaktvamithyAtvayogAnmuhUrta mizradarzanaH / aviratasamyagdRSTirapratyAkhyAnakodaye // 32 // viratAviratastu syAtpratyAkhyAnodaye sati / pramattasaMyataH prAptasaMyamo yaH pramAdyati // 33 // so'pramattasaMyato yaH saMyamI na pramAdyati / ubhAvapi parAvRttyA sAtAmAntarmuhartikau // 34 // karmaNAM sthitighAtAdInapUrvAn kurute ytH| tasmAdapUrvakaraNaH kSapakaH zamakazca saH (1) te'nye'pi vyvhaarinnH| Jan Education Intemal by For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 37 // 8-03-100+-*** // 35 // yadvAdarakaSAyANAM praviSTAnAmimaM mithaH / pariNAmA nivarttante nivRttivAdaro'pi tat || 36 || pariNAmA nivarttante mitho yatra na yatnataH / anivRttibAdaraH syAtkSapakaH zamakazca saH // 37 // lobhAbhidhaH samparAyaH sUkSmaH kiTTIkRto yataH / sa sUkSmasamparAyaH syAtkSapakaH zamako'pi ca // 38 // athopazAntamohaH syAnmohasyopazame sati / mohasya tu kSaye jAte cINamohaM pracacate // 36 // sayogikevalI ghAticayAdutpanna kevalaH / yogAnAM tu caye jAte sa evAyogikevalI // 40 // // iti jIvatattvam // ajIvAH syurdharmAdharmmavihAyaH kAlapudgalAH / jIvena saha pazcApi dravyANyete niveditAH // 41 // tatra kAlaM vinA sarve pradezapracayAtmakAH / vinA jIvamacidrUpA akarttArazca te matAH // 42 // kAlaM vinAstikAyAH syuramUrttAH pudgalaM vinA / utpAdavigamadhauvyAtmAnaH sarve'pi te punaH // 43 // pudgalAH syuH sparzarasagandhavarNasvarUpiNaH / te'NuskandhatayA dvedhA tatrA'baddhAH kilANavaH // 44 // baddhAH skandhA gandhazabdasaukSmyasthaunyAkRtispRzaH / andhakArAtapodyota bhedacchAyAtmakA api / / 45 / / karmakAyamanobhASAceSTitoGkhAsadAyinaH / sukhaduHkhajIvitavyamRtyUpagrahakAriNaH || 46 || pratyekamekadravyANi dharmmAdharmau nabho'pi ca / amUrttAni niSkriyANi sthirANyapi ca sarvvadA // 47 // ekajIva parImANasaM khyAtItapradezakau / lokAkAzamabhivyApya dharmmAdharmau vyavasthitau // 48 // svayaM gantuM pravRtteSu jIvAjIveSu sarvataH / sahakArI bhaveddharmmaH pAnIyamiva yAdasAm // 46 // jIvAnAM pudgalAnAM ca prapannAnAM svayaM sthitim / adharmaH sahakAryeSu yathA cchAyA'dhvayAyinAm // 50 // sarvagaM svapratiSThaM syAdAkAzamavakAzadam / lokAlokau sthitaM vyApya tadanantapradezabhAk // 51 // lokAkAzapradezasthA For Personal & Private Use Only prathamaH prakAzaH / // 37 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinnAH kAlANavastu ye / bhAvAnAM parivartAya mukhyaH kAlaH sa ucyate // 42 // jyoti zAstre yasya mAnamucyate MsamayAdikam / sa vyAvahArikaH kAlaH kaalvedibhiraamtH||53|| navajIrNAdirUpeNa yadamI bhuuvnodre| padArthAH parivarttante tatkAlasyaiva ceSTitam / / 54 / vartamAnA pratItatvaM bhAvino vartamAnatAm / padArthAH pratipadyante kaalkriiddaaviddmbitaaH|| 55 // // iti ajIvatattvam // manovacanakAyAnAM yatsyAtkane sa paashrvH| zubha: zubhasya hetuH syAdazubhastvazubhasya ca // 56 / / // iti aashrvH|| sarveSAmAzravANAM yo rodhahetuH sa saMvaraH / karmaNAM bhavahetUnAM jaraNAdiha nirjarA // 57 // ||iti saMvaranirjare // vakSyante bhAvanAsvevAzravasaMvaranirjarAH / tamAtra vistareNoktAH punaruktatvabhIrubhiH // 58 // sakaSAyatayA jIvaH karmayogyAMstu pudgalAn / yadAdatte sa bandhaH syAjIvAsvAtantryakAraNam // 56 // prakRtisthityanubhAgapradezA vidhayo'sya tu / prakRtistu svabhAvaH syAt jJAnAvRtyAdiraSTadhA // 6 // jJAnadRSTyAvRtI vedyaM mohanIyAyuSI api| nAmagotrAntarAyAzca mUlaprakRtayo matAH // 61 // nikarSotkarSataH kAlaniyamaH karmaNAM sthitiH / anubhaago| vipAkaH syAtpradezo'zaprakalpanam / 62 // mithyAdRSTiraviratipramAdau ca krudaadyH| yogena saha paJcaite vijJeyA bandhahetavaH // 63 // ||iti bandhatattvam / / abhAve bandhahetUnAM ghAtikarmakSayodbhave / kevale sati mokSaH syAccheSANAM karmaNAM kSaye // 64 // surAsura Jan Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 38 // narendrANAM yatsukhaM bhuvanatraye / sa syAdanantabhAgo'pi na moksssukhsmpdH||65|| svasvabhAvajamatyakSaM yadasmin bhi prathama: zAzvataM sukham / caturvargAgraNItvena tena mokSaH prkiirtitH|| 66 // prkaashH| . ||iti mokSatattvam // matizrutAvadhimanaHparyAyAH kevalaM tathA / amIbhiH sAnvayairbhedairjJAnaM paJcavidhaM matam // 67 // avagrahAdimibhinna bahAcairitarairapi / indriyAnindriyabhavaM matijJAnamudIritam // 68 // vistRtaM bahudhA pUrvairaGgopAGgaiH prakIrNakaiH / syAcchandalAJchitaM jJeyaM zrutajJAnamanekadhA // 66 // devanairayikANAM saadvdhirbhvsmbhvH| SaDvikalpastu zeSANAM kssyopshmlkssnnH|| 70 // Rjurvipula ityevaM syAnmanaHparyayo dvidhA / vizuddhyapratipAtAbhyAM tadvizeSo'vagamyatAm // 71 // azeSadravyaparyAyaviSayaM vizvalocanam / anantamekamatyakSaM kevalajJAnamucyate // 72 // evaM ca paJcamirjAnaititattvasamuccayaH / apavargaheturatnatrayasyAdyAGgabhAgbhavet // 73 // bhavaviTapisamUlonmUlane mattadantI, jaDi. matimiranAze pani prANanAthaH / nayanamaparametadvizvatattvaprakAze, karaNahariNabandhe vAgurA jJAnameva // 74 // 16 // dvitIyaM ratnamAharucirjinoktatattveSu samyazraddhAnamucyate / jAyate tannisargeNa guroradhigamena vA // 17 // jinokteSu tattveSu jIvAdiSaktasvarUpeSu yA rucistata zraddhAnam / na hi jJAnamityeva ruciM vinA phalasiddhiH / 1 karaNAni-indriyANi. in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAkAnAdisvarUpavedinA'pi rucirahitena na sauhityalakSaNaM phalamavApyate / zrutajJAnavato'pyaGgAramardakAderabhavyasya darabhavyasya vA jinoktatattveSu rucirahitasya na vivakSitaM phalamupazrUyate / tasya cotpAde dvayI gatiH nisargo'dhiga.mazca / nisargaH svabhAvo gurUpadezAdinirapekSaH samyazraddhAnakAraNam / tathAhi___anAdyanantasaMsArAvarttavartiSu dehiSu / jJAnadRSTyAvRtivedanIyAntarAyakarmaNAm // 1 // sAgaropamakoTInAM koTyastriMzatparA sthitiH| viMzatirgotranAmnozca mohanIyasya saptatiH // 2 // tato girisaridvAvagholanAnyAyataH svayam / ekAbdhikoTikoTathUnA pratyeka kSIyate sthitiH||3|| zeSAdhikoTikoTyantaHsthitau sakalajanminaH / yathApravRttikaraNAdranthidezaM smiyrti|| 4 // rAgadveSaparINAmo durmedo granthirucyate / durucchedo dRDhataraH kASThAderiva sarvadA // 5 // granthidezaM tu saMprAptA rAgAdipreritAH punaH / utkRSTabandhayogyAH syuzcaturgatijuSo'pi te // 6 // teSAM madhye tu ye bhavyA bhAvibhadrAH zarIriNaH / AviSkRtya paraM vIryamapUrvakaraNe kRte // 7 // atikrAmanti sahasA taM granthi duratikramam / atikrAntamahAdhvAno ghaTTabhUmimivAdhvagAH // 8 // athAnivRttikaraNAdantarakaraNe kRte / mithyAtvaM viralIkuyurvedanIyaM yadagrataH // 8 // antarmahartikaM samyagadarzanaM prApnuvanti yat / nisargahetukamidaM samyakzraddhAnamucyate // 10 // gurUpadezamAlambya sarveSAmapi dehinAm / yattu samyazraddhAnaM tatsyAdadhigama param // 11 // yamaprazamajIvAturvIjaM jJAnacaritrayoH / hetustapa:zrutAdInAM sadarzanamudIritam // 12 // zlAdhya hi caraNajJAnaviyuktamapi darzanam / na puna nacAritre mithyAtvaviSadakSite // 13 // jJAnacAritrahIno'pi zrUyate 1 tRptilakSaNam. 2 nadItIrabhUmim. in Education international For Personal Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: prkaashH| boga- zreNikaH kila / samyagdarzanamAhAtmyAtIrthakatvaM prptsyte||14|| adhRtacaraNabodhAH prANino yatprabhAvA-dasamasazAstram khanidhAnaM mokssmaasaadynti| bhavajalanidhipotaM duHkhakAntAradAvam, zrayata tadiha samyagdarzanaM ratnamekam // 15 // 17 // | . tRtIyaM rtnmaah||39|| sarvasAvadyayogAnAM tyaagshcaaritrmissyte| kIrtitaM tadahiMsAdivatabhedena paJcadhA // 18 // sarve na tu katipaye ye sAvadhayogAH sapApavyApArAsteSAM tyAgo jJAnazraddhAnapUrvakaM parihAraH sa samyakcAritraM jJAnadarzanavinAkRtasya cAritrasya samyakcAritratvAnupapatteH / sarvagrahaNaM dezacAritravyavacchedArtham / idaM ca cAritraM mUlottaraguNabhedena dvividhaM kIrtitamityAdinA mUlaguNarUpaM caaritrmaah| paJcadheti vratabhedena, na tu svarUpataH // 18 // mUlaguNAneva kIrcayatiahiMsAsUnRtAsteyabrahmacaryAparigrahAH / paJcabhiH paJcabhiryuktA bhAvanAbhivimuktaye // 19 // ahiMsAdayazca pazcApi pratyekaM paJcavidhabhAvanAbhyarhitAH santaH svakAryajananaM prati apratibaddhasAmarthyA bhavajantIti paJcabhirityAdyuktam // 16 // prathamaM mUlaguNamAhana yatpramAdayogena jIvitavyaparopaNam / trasAnAM sthAvarANAM ca tadahiMsAvrataM matam // 20 // pramAdojJAnasaMzayaviparyayarAgadveSasmRtibhraMzayogaduSpraNidhAnadharmAnAdarabhedAdaSTavidhaH / tadyogAtrasAnAM sthArANAM ca jIvAnAM prANanyaparopaNaM hiMsA / taniSedhAdahiMsA prathamaM vratam // 20 // // 36 // in Education For Personal & Private Use Only |
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna dvitIyamAha - priyaM pathyaM vacastathyaM sUnRtavratamucyate / tattathyamapi no tathyamapriyaM cAhitaM ca yat // 21 // tathyaM vaco'mRSArUpamucyamAnaM sUnRtaMtratamucyate / ki viziSTaM tathyaM ? priyaM pathyaM ca tatra priyaM yat zrutamAtraM prINayati, pathyaM yadAyatau hitam / nanu tathyamevaikaM vizeSaNamastu satyavratAdhikArAt priyapathyayostu ko'dhikAraH ? ata zrAha tattathyamapIti vyavahArApekSayA tathyamapi yadapriyaM yathA cauraM prati caurastvaM kuSThinaM prati kuSThI tvamiti tadapriyatvAnna tathyam / tathyamapyahitaM yathA mRgayubhiH pRSTasyAraNye mRgAn dRSTavato mayA mRgA dRSTA iti taJjantughAtahetutva tathyam // 21 // tRtIyamAha - zranAdAnamadattasyAsteyatratamudIritam / bAhyAH prANA nRNAmartho haratA taM hatA hi te // 22 // vittasvAminA zradattasya vittasya yadanAdAnaM tadasteyavratam / tacca svAmijIvatIrthakara gurvvadattabhedena caturvidham / tatra svAmyadattaM tRNopalakASThAdikaM tatsvAminA yadadattam / jIvAdattaM yatsvAminA dattamapi jIvenAdattaM yathA pravrajyApariNAmavikalo mAtApitRbhyAM putrAdirgurubhyo dIyate / tIrthakarAdattaM yattIrthakaraiH pratiSiddhamAghAkarmikAdi gRhyate / gurvvadattaM nAma svAminA dattamAdhAkammikAdidoSarahitaM gurUnananujJApya yadgRhyate / nanvahiMsAparikaratvaM sarvvavratAnAmadattAdAne tu keva hiMsA yenAhiMsAparikaratvaM syAdityuktaM bAhyAH prANA ityAdi / yadi steyasya prANaharaNasvarUpaM mRgyate tadA tadastyeva // 22 // For Personal & Private Use Only OK+10+0003.000
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthamAha prathama: | divyaudArikakAmAnAM kRtaanumtikaaritH| manovAkAyatastyAgo brahmASTAdazadhA matam // 23 // prakAzaH / divi bhavA divyAH te ca vaikriyshriirsmbhvaaH| audArikAzca audArikatiryagmanuSyadehaprabhavAste ca te kAmyanta iti kAmAzca teSAM tyAgo brahmaniSedhAtmakaM brahmacaryavratam / taccASTAdazadhA manasA abrahma na karomi na kArayAmi kurvantamapi paraM nAnumanye / evaM ca vacasA kAyena veti divye brahmaNi nava bhedaaH| evamaudArike'pItyaSTAdaza / yadAha divyAtkAmaratisukhAta trividhaM trividhena viratiriti navakam / audArikAdapi tathA tadbrahmASTAdazavikalpam // 1 // iti / kRtAnumatikAritairiti manovAkAyata iti ca madhye kRtatvAtpUrvottareSvapi mahAvrateSu sambandhanIyam // 23 / paJcamamAhasarvabhAveSu mUrchAyAstyAgaH syaadprigrhH| yadasatsvapi jAyeta mUrcchayA cittviplvH||24|| ___ sarvabhAveSu dravyakSetrakAlabhAvarUpeSu yo mUrchAyA gArddhayasya tyAgo na tu dravyAdityAgamAtraM so'parigrahavratam / | nanu parigrahatyAgo'parigrahavataM syAt kiM mUrkhAtyAgalakSaNena tallakSaNena ? ata Aha-yadasatvapIti / yasAdasa svapyavidyamAneSvapi dravyakSetrakAlabhAveSu marchayA cicaviplava: syAt / cittaviplavaH prshmsaukhyvipryaasH| || // 40 // For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ asatyapi dhane dhanagarddhavato rAjagRhanagaradramakasyeva cittasaMklezo durgatipAtanibandhanaM bhavati / satyapi vA | dravyakSetrakAlabhAvalakSaNe sAmagrIvizeSe tRSNAkRSNAhinirupadravamanasA prazamasukhaprAptyA cittaviplavAbhAvaH / ata eva dharmopakaraNadhAriNAM yatInAM zarIre upakaraNe ca nirmamatvAnAmaparigrahatvam / yadAha yadvatturagaH satsvapyAbharaNabhUSaNeSvanabhiSaktaH / tadvadupagrahavAnapi na saGgamupayAti nirgranthaH // 1 // yathA ca dharmopakaraNavatAmapi mArahitAnAM munInAM na parigrahagrahitvadoSastathA vratinInAmapi gurUpadiSTadharmopakaraNadhAriNInAM ratnatrayavatInAM, tena tAsAMdharmopakaraNaparigrahamAtreNa mocApavAdaH pralApamAtram // 24 // paJcabhiH paJcabhiryuktA bhAvanAbhirvimuktaye ityuktaM tatprastautibhAvanAbhirbhAvitAni paJcabhiH paJcabhiH krmaat| mahAvratAni no kasya sAdhayantyavyayaM padam // 25 // H bhAvyante vAsyante guNavizeSamAropyante mahAvratAni yakAbhistA bhAvanAH // 25 // atha prathamavratasya bhAvanA AhaOM manoguptyeSaNAdAneryAbhiH samitibhiH sadA / dRSTAnnapAnagrahaNenAhiMsAM bhAvayet sudhIH // 26 // manoguptirvakSyamANalakSaNA tayetyekA bhAvanA / eSaNA vizuddhapiNDagrahaNalakSaNA tasyAM yA samitiH / pAdA- | nagrahaNena nikSepa upalakSyate / tena pIThAdegrahaNe sthApane ca yA smitiH| IraNamIyo gamanaM tatra yA smitiH| AbhireSaNAdAneAsamitibhirdRSTayoranapAnayograhaNenopalakSaNatvAt tadgrAsenAhiMsAM bhAvayediti sambandhaH / iha in Education Internatio For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ O yogazAstram prathama: // 41 // |ca gaptisamitInAM mahAvratabhAvanAtvena gatAthAnAmapi athavA pazcasamitItyAdigranthana punarutkIrInaM guptisamitInAmuttaraguNatvajJApanArtham / yadAha prkaashH| piNDassa jA visohI samiIo bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggaho ciya uttaragaNamovihANAhiM // 1 // iha ca manogapterbhAvanAtvaM hiMsAyAM manovyApArasya prAdhAnyAt / zrUyate hi prasannacandrarAjarSirmanogatyA'bhAvitAhiMsAvato hiMsAmakurvanapi saptamanarakapRthvIyogyaM karma nirmame / eSaNAdAneryAsamitayastu ahiMsAyAM nitarAmapakAriNya iti yuktaM bhAvanAtvam / dRSTAnnapAnagrahaNaM ca saMsaktAnapAnaparihAreNAhiMsAvratopakArAyeti paJcamI bhAvanA // 26 // dvitIyavratasya bhAvanA AhahAsyalobhabhayakrodhapratyAkhyAnairnirantaram / Alocya bhASaNenApi bhAvayetsUnRtavratam // 27 // ___ hasan hi mithyA brUyAt , lobhaparavazazvArthAkAjhyA, bhayAH prANAdirakSaNacchayA, kruddhaH krodhataralitamanaskatayA mithyA brUyAditi hAsyAdipratyAkhyAnAni catasro bhAvanAH / Alocya bhASaNaM samyagajJAnapUrvakaM pAlocya mRpA mA bhUditi mohatiraskAradvAreNa bhASaNaM paJcamI bhAvanA / mohasya ca mRSAvAdahetutvaM pratItameva / yadAha-" rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtamiti" // 27 // tRtIyavratasya bhAvanA Aha1 piNDasya yA vizodhiH samitayo bhAvanAstapo dvividham / pratimA abhigrahazcaiva uttaraguNavidhAnAni (prakArAH) // 1 // |Tinyam Jain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ aAlocyAvagrahayAJcAbhIkSNAvagrahayAcanam / etAvanmAtramevaitadityavagrahadhAraNam // 28 // samAnadhArmikebhyazca tthaavgrhyaacnm| anujnyaapitpaanaannaashnmsteybhaavnaaH||29||(yugmm) Alocya manasA vicintyAvagrahaM yAceta / devendrarAjagRhapatizayyAtarasArmikabhedAddhi paJcAvagrahAH / atra ca pUrvaH pUrvo bAdhya uttara uttaro baadhkH| tatra devendrAvagraho yathA saudharmAdhipaterdakSiNalokAdha IzAnAdhipateruttaralokArdham / rAjA cakravartI tasyAvagraho bhAratAdivarSam / gRhapatirmaNDalAdhipatistasyAvagrahastanmaNDalAdi / zayyAtaro vasatisvAmI tadavagraho vasatireva / sAdharmikAH sAdhavasteSAmavagrahaH zayyAtarapradattaM gRhAdi / etAnavagrahAn jJAtvA yathAyathamavagrahaM yAceta / asvAmiyAcena hi parasparavirodhena akANDadhATanAdaya aihikA doSAH paraloke'pi adattaparibhogajanitaM pApakarma / iti prathamA bhAvanA / sakRddatte'pyavagrahe svAminA abhIkSNaM bhUyo bhUyo'vagrahayAcanaM kArya pUrvalabdhe'vagrahe glAnAdyavasthAmRtrapurIpotsargapAtrakaracaraNaprakSAlanasthAnAni dAtRcittapIDAparihArArtha yAcanIyAni / iti dvitIyabhAvanA / etAvanmAtrameva etAvatparimANamevaitat kSetrAdi mamopayogi nAdhikamiti avagrahasya dhAraNaM vyavasthApanam / evamavagrahadhAraNe hi tadabhyantaravartinImUrdhvasthAnAdikriyAmAsevamAno na dAturuparodhakArI bhavati / yAzcAkAla evAvagrahAnavadhAraNe vipariNatirapi dAtuzcetasi syAdAtmano'pi cAdattaparibhogajanitakarmabandhaH syAditi tRtiiybhaavnaa| dharma carantIti dhArmikAH samAnAstunyAH pratipakazAsanAH sAdhavastebhyaH pUrvaparigRhItakSetrebhyo'vagraho yAcyastadanujJAnAddhi tatrAsitavyaM, anyathA steyaM syAditi JainEducation ins For Personal Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga: zAstram prathamaH prakAza // 42 // caturthI bhaavnaa| anujJApite anunayA svIkRte ye pAnAne tayorazanaM sUtroktena hi vidhinA prAsukameSaNIyaM kalpanIyaM ca pAnAnaM labdhamAnIyAlocanApUrva gurave nivedyAnujJAto guruNA maNDalyAmekako vA'znIyAta / upalakSaNametata yatakizcidaudhikaupagrahikabhedamupakaraNaM dharmasAdhanaM tatsarva guruNA'nujJAtaM paribhoktavyama / evaM vidadhAno nAtikrAmatyasteyavratamiti paJcamI bhAvanA / caturthavratabhAvanA AhastrISaNDhapazumadvezmAsanakuDyAntarojjhanAt / sraagstriikthaatyaagaatpraagrtsmRtivrjnaat||30|| strIramyAGgekSaNasvAGgasaMskAraparivarjanAt / praNItAtyazanatyAgAd brahmacarya tu bhAvayet // 31 // . (yugmam ) triyo devamAnuSabhedAdvividhAH etAzca sacittAH / acittAstu pustlepycitrkrmaadinirmitaaH| SaNDhAstRtIyavedodayavartino mahAmohakarmANaH striipuNssevnaabhirtaaH| pazavastiryagyonijAH / tatra gomahiSIvaDavAbAleyIajAvikAdayaH smbhaavymaanmaithunaaH| ebhyaH kRtadvandvebhyo matuH strISaNDapazumatI ca te vezmAsane ca vezma-vasatiH, AsanaM-saMstArakAdi, kubyAntaraM yatrAntarastho'pi kuDyAdau dampatyormohanAdizabdaH zrUyate brahmacaryabhaGgabhayAdeSAmujjhanaM tyAgaH / iti prathamA bhaavnaa| sarAgasya mohodayavato yA strIbhiH kathA strINAM vA kathA sarAgAzca tAH 1 bAleyI-gardabhI. in Education Inter For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ striyazca tAbhistAsAM vA kathA tasyAstyAgaH / rAgAnuvandhinI hi dezajAtikulanepathyabhASAgativibhrameGgitahAsyalIlAkaTAkSapraNayakalahazRGgArarasAnuviddhA kathA vAtyeva cittodadheravazyaM vikSobhamAdadhAtIti dvitIyA bhAvanA / prAk pravrajyAbrahmacaryAt pUrva gRhAsthAvasthAyAM yadrataM strIbhiH saha nidhuvanaM tasya smRtistasyA varjanaM, prAgratasaraNendhanAddhi kAmAgniH sandhucyate / iti tRtIyA bhAvanA / strINAmavivekijanApekSayA yAni ramyANi spRhaNIyAnyajAni mukhanayanastanajaghanAdIni teSAmIkSaNamapUrvavismayarasanirbharatayA visphAritAkSasya vilokanam / ikSaNamAtra tu rAgadveSarahitasyAduSTameva / yadAha__ azakya rUpamadraSTuM cakSurgocaramAgatam / rAgadveSau tu yau tatra to budhaH parivarjayet // 1 // ityAdi // . tathA svasyAtmano'haM zarIraM tasya saMskAraH snAnavilepanapananakhadantakezasanmArjanAdiH, strIramyAGgavaNaM ca svAGgasaMskArazca tayoH parivarjanAt / strIramyAGgekSaNataralitavilocano hi dIpazikhAyAM zalabha iva vinAzamupayAti / azucizarIrasaMskAramUDho hi tattadutkalikAmayairvikalpairvRthAtmAnamAyAsayatIti caturthI bhAvanA / praNIto vRSyaH snigdhmdhuraadirsH| atyazanamapraNItasyA'pi rUkSabhaikSasyAkaNThamadaraparaNaM tayostyAgo nirantaravRSyamadhurasnigdharasapraNIto hi pradhAnadhAtuparipoSeNa vedodayAdabrahmA'pi seveta / atyazanasya tu na kevalaM brahmacatikAritvAdvarjanaM zarIrapIDAkAritvAdapi / yadAha addhamasaNassa savvaMjaNassa kujA dagassa do bhAge / vAupaviyAraNahA chababhAyaM UNagaM kujA // 1 // 1 vIryavardhakA. 2 ardhamazanasya savyaanasya kuryAdudakasya dvau bhAgau / vAyupravicAraNArtha SaSThabhAgamUnakaM kuryAt // 1 // For Personal & Private Use Only Jun Education inter
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga- samAna prathamaH prakAzA iti paJcamI bhAvanA / evaM navavidhabrahmacaryaguptisaMgraheNa brahmacaryavratasya pazca bhaavnaaH||30||31|| shaastrm| pazcamavratasya bhAvanA aah| sparze rase ca gandhe ca rUpe zabde ca hAriNi / paJcasvitIndriyArtheSu gADhaM gAya'sya varjanam // 32 // // 13 // | eteSvevAmanojJeSu sarvathA dveSavarjanam / AkiJcanyavratasyaivaM bhAvanAH paJca kIrtitAH // 33 // || _ (yugmam ) sparzAdiSu manohAriSu viSayeSu yadgADhaM gA_syAbhiSvaGgasya varjanam / sparzAdiSvevAmanojJeSvindriyapratikUleSu yo dveSo'prItilakSaNastasya varjanam / gA_vAn hi manojJe viSaye'bhiSvaGgavAnamanojJAnviSayAnvidveSTi madhyasthasya tu mRArahitasya na kacitprItiraprItirvA, rAgAnAntarIyakatayA ca dvesssyopaadaanm| kiJcana bAhyAbhyantaraparigraharUpaM nAsyAstItyakizcanastadbhAva aakishcnymprigrhtaa| AkizcanyaM ca tadvataM ca tasyaitAH paJca bhAvanA // 32 // 33 // mUlaguNarUpacAritramabhidhAyottaraguNarUpaM tadAha| athavA paJcasamitiguptitrayapavitritam / caritraM samyakcAritramityAhurmunipuGgavAH // 34 // samitiriti paJcAnAM ceSTAnAM tAntrikI saMjJA / athavA saM samyak prazastA arhatpravacanAnusAreNa itiH ceSTA samitiH pazcAnAM samitInAM samAhAraH paJcasamiti / guptirAtmanaH saMrakSaNaM mumukSoryoganigraha ityarthaH / guptInAM trayaM guptitrayaM paJcasamiti ca guptitrayaM ca tAbhyAM pavitritaM yaccaritraM yatInAM ceSTA sA samyakcAritramucyate / samyakapra // 43 // For Personal & Private Use Only W Jan Education intement inelayang
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttilakSaNA samitiH pravRttinivRttilacaNA guptirityanayorvizeSaH // 34 // atha samitIguptIzca nAmata aahiiryaabhaassessnnaadaannikssepotsrgsNjnyikaaH| paJcAhuH samitIstisro guptIstriyoganigrahAt // 35 // IryAsamitirbhASAsamitireSaNAsamitirAdAnanikSepasamitirutsargasamitirityetAH paJca samitIrghavate tIrthakarAH / / | trisaMkhyA yogAstriyogA manovAkkAyavyApArAsteSAM nigraho nirodhaH pravacanavidhinA mArgavyavasthApanamunmArganivAraNaM ca / nigrahAditi hetau paJcamI tena manoguptirvacanaguptiH kAyaguptiriti tikho guptI vate ||3||-iiryaalkssnnmaahlokaativaahite mArge cumbite bhaakhdNshubhiH| janturakSArthamAlokya gatirIryA matA satAm // 36 // basasthAvarajantujAtAbhayadAnadIkSitasya manerAvazyake prayojane gacchato janturakSAnimittaM svazarIrarakSAnimitta ca pAdAnAdArabhya yugamAtrakSetraM yAvat nirIkSya IraNamIryA gatistasyAM samitirIryAsamitiH / yadAhuH puro jugamAyAe pehamANo mahiM care / vajaMto bIyahariyAI pANe ya dagamaTTiyaM // 1 // provAyaM visamaM khANuM vijalaM parivajae / saGkameNa na gacchejA vijamANe parakame // 2 // gatizca mArge bhavati tasya vizeSaNaM lokAtivAhite lokairativAhite atyantazuNe spRSTe cumbite aaditykirnnaiH| (1) purato yugamAtrayA prekSamANo mahIM caret / varjayan bIjaharitAni prANAn ca dakamRttikAm / / (2) avapAtaM viSamaM sthANuM vijalaM parivarjayet / saMkrameNa na gacchet vidyamAne parAkrame // Jan Education intemato For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prakAzaH // 44 // prathamavizeSaNena pavirAdhite mArge gacchato yateH SaDjIvanikAyavirAdhanA na bhavati unmArgeNa na gantavyamiti prathamaH cAha / tathAvidhe'pi mArge rAtrI gacchataH sampAtimasattvavirAdhanA bhavediti tatparihArArtha dvitIyAvizeSaNam / evaM vidhopayogavatazca gacchato muneH kathaMcita prANivadhe'pi prANivadhapApaM na bhavati / yadAha uccAliyammi pAe iriyAsamiyassa saGkamahAe / vAvajeja kuliGgI marija taM jogamAsaJja // 1 // ne ya tassa tanimitto baMdho suhumo videsiyo samae / aNavajo upabhogeNa savvabhAveNa so jamhA // 2 // tathAjiadu va maradu va jIvo ajadAcArassa niccho hiMsA / payadassa Natthi baMdho hiMsAmitteNa samidassa // 3 // 36 // ||| bhASAsamitimAha| avadyatyAgataH sarvajanInaM mitabhASaNam / priyA vAcaMyamAnAM sA bhASAsamitirucyate // 37 // avadyAni bhASAdoSA vAkyazuddhyadhyayanapratipAditAH dhUrttakAmukakravyAdacauracArvAkAdibhASitAni ca teSAM nirdambhatayA tyAgastataHsarvajanInaM sarvajanebhyo hitaM, mitaM khalpamapyatibahuprayojanasAdhakaM taca tadbhASaNaM ca / yadAha (1) uccAlite pAde IryAsamitasya (tena) saMkramArtham / vyApadyeta kuliGgI (hIndriyAdiH) mriyeta taM yogamAsAdya // 1 // (2) na ca tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi darzitaH samaye / anavadya upayogena sarvabhAvena sa yasmAt // 2 // (3) jIvatu vA mriyatAM vA jIvo'sadAcArasya nizcayato hiNsaa| prayatasya nAsti bandho hiMsAmAtreNa samitasya // 3 // // 44 Jain Education internet For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ DR-TOK- Jain Education Internation ***0++***++++ ***O*-- mahuraM niuNaM thovaM kajjAvaDiyaM zragavviyamatucchaM / puvviM mahasaMkaliyaM bhayaMti jaM dhammasaMjuttaM // 1 // evaMvidhaM yadbhASaNaM sA bhASAsamitiH / bhASAyAM samyagitirbhASA samitiH / sA ca priyA abhimatA vAcaMyamAnAM munInAm | yadAhu:-- jA ya saccA na vattavvA saccAmosA ya jA musA / jA ya buddhehiM khAimA ga taM bhAseja paSpavaM // 1 // iti // 37 // eSaNAsamitimAha-- dvicatvAriMzatA bhicAdoSairnityamadUSitam / muniryadannamAdatte saiSaNAsamitirmatA // 38 // dvAbhyAmadhikA catvAriMzat dvicatvAriMzadbhicAdoSAH udgamotpAdanaiSaNAlacaNAH tatrodgamadoSA gRhasthaprabhavAH SoDaza yadyathA hAkammuddesiyapUrvakamme mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe pAoyarakIyapAmicce // 1 // paeNriaTTie abhiiDe ubhise mAlohaDe iya / acchi bhaNisiTTe ajjhoara ya solasame // 2 // (1) madhuraM nipuNaM stokaM kAryApatitamagarvitamatuccham / pUrve matisaGkalitaM bhaNanti yaddharmasaMyuktam // (2) yA ca satyA na vaktavyA satyAmRSA ca yA mRSA / yA ca buddhairanAcIrNA na tAM bhASeta prajJAvAn // ( 3 ) AdhAkamaiauddezikapUtikarma ca mizrajAtaM ca / sthApanA prAbhRtikA prAduSkArakrItaprAmityam // (4) parivarttitamabhyAhRtamudbhinnaM mAlApahRtamiti / AcchedyamanisRSTaM adhyavapUrakazca SoDazaH // For Personal & Private Use Only 10-08 +++++
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga shaastrm| // 45 // pApAya vikalpya yati manasi kRtvA sacittasyAcittIkaraNamacittasya vA pAko niruktAdA prathamaH uddezaH sAdhvartha saGkalpaH sa prayojanamasya auddezikaM yatpUrvakRtamodanamodakakSodAdi tatsAdhUddezena dadhyAdinA / prkaashH| guDapAkena ca saMskurvato bhavati // 2 // AdhArmikAvayavasammizraM zuddhamapi yattatpUtikarma zucidravyamivAzucidravyasammizram // 3 // yadAtmArtha sAdhvartha cAdita eva mizraM pacyate tanmizram // 4 // sAdhuyAcitasya kSIrAdeH pRthaktya svabhAjane sthApanaM sthApanA // 5 // kAlAntarabhAvino vivAhAderidAnI sabhihitAH sAdhavaH santi teSAmapyupayoge bhavatviti buddhyA idAnImeva karaNaM samayaparibhASayA prAbhRtikA, sannikRSTasya vivAhAdeH kAlAntare sAdhusamAgamanaM saJcintyotkarSaNaM vA // 6 // yadandhakAravyavasthitasya dravyasya vahipradIpamaNyAdinA bhityapanayanena vA, bahiniSkAsya dravyadhAraNena vA, prakaTakaraNaM tatprAduSkaraNam // 7 // yatsAdhvartha mUlyana krIyate tatkrItam // 8 // yatsAdhvarthamantrAdi udyatakaM gRhItvA dIyate tatprAmityakam // 6 // svadravyamarpayitvA paradravyaM tatsadRzaM gRhItvA yaddIyate tatparivartitam // 10 // gRhagrAmAdeH sAdhvartha yadAnItaM tadabhyAhRtam // 11 // (1) dUranayanam, vilambena karaNamiti yAvat / / (2) uddhArake // // 45 // Jan Education For Personel Private Use Only www. library.org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati 14/0/+K+*****CKK19 kutupAdisthasya ghRtAderdAnArtha yat mRttikAdyapanayanaM tadudbhinnam // 12 // yaduparibhUmikAtaH zikyAderbhUmigRhAdvA AkRSya sAdhubhyo dAnaM tanmAlApahRtam // 13 // yadAcchidya parakIyaM haThAt gRhItvA svAmI prabhuzcauro vA dadAti tadAcchedyam // 14 // goSThI bhaktAdi sarvairadattamananumataM vA ekaH kazcitsAdhubhyo dadAti tadanisRSTam // 15 // svArthamadhizrayaNe sati sAdhusamAgamazravaNAttadarthaM punaryo dhAnyAdivApaH so'bhyavapUrakaH // 16 // utpAdanAdoSA api SoDaza te ca sAdhuprabhavAH / tadyathA dhAI duI nimitte jIvavaNIvage timicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe a havanti dasa ee // 1 // puvipacchAsaMthavavijAmante zra cusajoe ya / uppAyakhAi dosA solasame mUlakamme ya // 2 // bAlasya cIramaJjanamaNDanakrIDanAGkAropaNa karmakAriNyaH paJca dhAtryaH etAsAM karma bhikSArthaM kurvato munerdhAtrIpiNDaH // 1 // mithaH sandezakathanaM dUtItvaM tatkurvato bhikSArtha dUtIpiNDaH // 2 // zratItAnAgatavarttamAnakAleSu lAbhAlAbhAdikathanaM nimittaM tadbhidArthaM kurvato nimittapiNDaH // 3 // jAtikulagaNa karmmazilpAdipradhAnebhya AtmanastattadguNatvAropaNaM bhikSArthamAjIvapiNDaH // 4 // (1) dhAtrI dUtI nimittaM AjIvavanIpake cikitsA ca / krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti daza ete // (2) pUrvapazcAtsaMstavavidyAmantraM ca cUrNayogazca / utpAdanAyA doSAH SoDazo mUlakarma ca // For Personal & Private Use Only -**@****0;+--**
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prathama: prkaashH| zAstram // 46 // zramaNabrAhmaNakSapaNAtithizvAnAdibhaktAnAM purataH piNDArthamAtmAnaM tattadbhaktaM darzayato vanIpakapiNDaH // 5 // vamanavirecanabastikAdi kArayato vaidyabhaiSajyAdi sUcayato vA piNDArtha cikitsApiNDaH // 6 // vidyAtapaHprabhAvajJApanaM rAjapUjAdikhyApanaM krodhaphaladarzanaM vA mikSArtha kurvataH krodhapiNDaH // 7 // labdhiprazaMsottAnasya pareNotsAhitasyAvamatasya vA gRhasthAbhimAnamutpAdayato mAnapiNDaH // 8 // nAnAveSabhASAparivarttanaM bhivArtha kurvato mAyApiNDaH // 6 // atilobhAd bhikSArtha paryaTato lobhapiNDaH // 10 // pUrvasaMstavaM jananIjanakAdidvAreNa pazcAtsaMstavaM zvazruzvazurAdidvAreNAtmaparicayA'nurUpaM sambandhaM bhivArtha ghaTayata: pUrvapazcAtsaMstavapiNDaH // 11 // vidyAM mantraM cUrNa yogaM ca bhikSArtha prayuJjAnasya catvAro vidyAdipiNDA:mantrajapahomAdisAdhyA strIdevatAdhiSThAnA vA vidyA // 12 // pAThamAtraprasiddhaH puruSAdhiSThAno vA mntrH|| 13 // cUrNAni nayanAJjanAdIni antardAnAdiphalAni // 14 // pAdapralepAdayaH saubhAgyadaurbhAgyakarA yogaaH||15|| garbhastambhagarbhAdhAnaprasavasnapanakamUlarakSAbandhanAdi bhikSArtha kurvato mUlakarmapiNDaH // 16 // gRhisAdhUmayaprabhavA eSaNAdoSA dsh| tadyathA // 46 // Jain Education intermane Foi Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ maiDiyamakkhiyanikkhittapidhyisAharipradAyagummIse / apariNayalittachADiya esaNadosA dasa havanti // 1 // prAdhAkarmakAdizaGkAkaluSito gadanAdyAitte tucchaGkitaM yaM ca doSa zaGkase tamApadyate // 1 // pRthivyuta kavanaspatibhiH sagitairacirapi madhdhAdibhirgahitairAzliSTaM yadanAdi tanprakSitam / / 2 / pRthivyuda kalejovAyuvanaspasiyu baseSu ca yadanAdhacittamapi sthApitaM tanikSiptam // 3 // sacittena phalAdinA sthagitaM pihitam / / 4 / / dAnabhAjanasthamayoga sacitteSu pRthivyAdipu nikSipya tena bhAjanena dadataH saMhRtam // 5 // bAlavRddhapaNDakapamAnajyaritAndhamattonmatacchinnakaracaraNanigaDitapAdukArUDhakaNDakapeSakabharjakakartakaloThakavIMkhakapiJjakadajakanyAloDakabhojakapaDkAyavirAdhakA dAtRtvena pratiSiddhA yA ca strI belAmAsavatI gRhItavAlA bAlavatsA vA ebhyo annAdi gRhItuM sAdhone kalpate // 6 // deyadravyaM khaNDAdi sacittena dhAnyakaNAdinA mizra dadata unmizram / / 7 / / deyadravyaM mizramacittatvenApariNamanAdapariNatam // 8 // vasAdinA saMsRSTena hastena pAtreNa vA dadato'nnAdi liptam // 6 // ghRtAdi cchardayan yaddadAti tat charditaM, chadyamAne ghRtAdau tatrasthasyAgantukasya vA sarvasya jantormadhuvinddAharaNena virAdhanAsambhavAt // 10 // (1) zaGkitamrakSitanikSiptapihitasaMhRtadAyakonmizram / apariNataliptacharditaM epaNAdoSA daza bhavanti // Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama: prakAza yoga- | tadevamudgamotpAdanaiSaNAdoSAH saMhatA dvicatvAriMzadbhavanti, te ca bhikSAdoSAstairadUSitamannamazanakhAdyasvAdyabhedamu- | zAstram palakSaNatvAtpAnaM sauvIrAdi, tathA rajoharaNamukhavastracolapaTTapAtrAdisthavirakalpikayogyazcaturdazavidho, jinakalpika yogyazca dvAdazavidha audhika upadhiH, AryikAyogyazca pnycviNshtividhH| aupagrahikazca shyyaapiitthphlkcrmdnnddaa||47|| dirupalakSaNAdeva parigRhyate / na hyaudhikarajoharaNAdyantareNa aupagrahikapIThaphalakAdyantareNa ca varSAsu hemantagrISma yorapi jalakaNikAkulAyAmanUpabhUmau mahAvratasaMrakSaNaM kartuM kSamam / etaddoSavizuddhamannAdi yanmunirAdatte sA eSaNameSaNA yathAgamamannAderanveSaNam / atra " iSonicchAyAm" // 5 / 3 / 112 // iti striyAmanastasyAM ca samitireSaNAsamitiH / iyaM gaveSaNArUpA epaNA, grAseSaNApyanayopalakSyate tasyAM ca paJca doSAH / tadyathA saMyojanA 1 pramANAtiriktatA 2 aGgAro 3 dhUmaH 4 kAraNAbhAvazca 5 / tatra rasalobhAdravyasya maNDakAdevyAntareNa khaNDaghRtAdinA vasatebehirantavoM yojanaM saMyojanA / / 1 // dhRtibalasaMyamayogA yAvatA na sIdanti tadA hArapramANam / adhikAhArastu vamanAya mRtyave vyAdhaye ceti taM pariharediti prmaannaatirikttaadossH||2|| svA. HdvannaM tadAtAraM vA prazaMsan yaddhaMkte sarAgAgninA caritrendhanasyAGgArIkaraNAdaGgAro doSaH // 3 // nindan punazcAritre ndhanaM dahana dhUmakaraNAdhdhUmo doSaH // 4 // kSudvedanAyA asahanaM kSAmasya ca vaiyAvRttyAkaraNamIryAsamiteravizuddhiH prekSotprekSAdeH saMyamasya cApAlanaM kSudhAturasya prabalAgnyudayAtprANaprahANazaGkA AraudraparihAreNa dharmadhyAnasthirIkaraNaM ceti bhojanakAraNAni tadabhAve bhuJjAnasya kAraNAbhAvadoSaH // 5 // yadAha (1) jalamayabhUmau H // 47 // For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAdanodgamaiSaNAdhUmAMgArapramANakAraNataH / saMyojanAcca piNDaM zodhayatAmeSaNAsamitiH // 1 // iti // 38 // AdAnanikSepasamitimAhazrAsanAdIni saMvIkSya pratilikhya ca ytntH| gRhNIyAnnikSipedvA yatsAdAnasamitiH smRtA / 3 / / AsanaM viSTaraH AdizadvAdvastrapAtraphalakadaNDAdeH parigrahaH / tAnyAsanAdIni saMvIkSya cakSuSA pratilikhya rajoharaNAdinA yatnata ityupayogapUrvakam / anyathA samyakpratilekhanA na syAt / yadAha paDilehaNaM kuNaMto miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paccakkhANaM vAei sayaM paDicchai vA // 1 // paMDhavIAukkAeteUvAUvaNassaitasANaM / paDilehaNApamatto chaNDaMpi virAhago bhnnio||2|| yadgRhmIyAdAdadIta nikSipet sthApayetsaMvIkSitapratilikhitabhUmau sA AdAnanikSepasamitiH / bhImo bhImasena iti nyAyAdAdAnasamitiH // 36 // utsargasamitimAhakaphamUtramalaprAyaM nirjantujagatItale / yatnAdyadutsRjetsAdhuH sotsrgsmitirbhvet|| 40 // kaphaH zleSmA mukhanAsikAsaJcArI mUtraM prazravaNaM malo viSThA prAyagrahaNAdanyadapi pariSThApanAyogyaM vastrapAtrabhatapAnAdi gRhyate / nirjantustrasasthAvarajanturahitA svayaM ca nirjanturyA jagatI tasyAstalaM sthnnddilmityrthH| tatra (1) pratilekhanAM kurvan mithaH kathAM karoti janapadakathAM vA / dadAti vA pratyAkhyAnaM vAcayati svayaM pratIcchati vA / / (2) pRthivyapakAyatejovAyuvanaspatitrasAnAm / pratilekhanApramattaH SaNNAmapi virAdhako bhaNitaH / / in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAga prathama: prkaashH| zAstram // 48 // yannAdupayogapUrvakaM yadutsRjetsAdhuH sotsargasamitiH // 40 // atha guptInAmavasaraH, tatra manoguptimAhavimuktakalpanAjAlaM samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJairmanoguptirudAhRtA // 41 // iha manoguptistridhA / prAtaraudradhyAnAnubandhikalpanAjAlaviyogaH prathamA / zAstrAnusAriNI paralokasAdhikA dharmadhyAnAnuvandhinI mAdhyasthyapariNatidvitIyA / kuzalAkuzalamanovRttinirodhena yoganirodhAvasthAbhAvinyAtmArAmatA tRtIyA / tA etAstisro'pi vizeSaNatrayeNAha-vimuktakalpanAjAlamiti samatve supratiSThitamiti AtmArAmamiti ca evaMvidhaM mano manoguptiH // 41 // vAgguptimAhasaMjJAdiparihAreNa yanmaunasyAvalambanam / vAgvRtteH saMvRtirvA yA sA vAgguptirihocyate // 42 // ___ saMjJA mukhanayanabhUvikArAGgulyAcchoTanAdikA arthasUcikAzceSTAHAdizabdAloSTakSepolIbhAvakAsitahutAdIni gRhyante / saMjJAdInAM yaH parihArastena yanmaunamabhASaNaM tsyaavlbnmbhigrhH| saMjJAdinA hi prayojanAni sUcayato maunaM niSphalamevetyekA vAgguptiH / vAcanapracchanapRSTavyAkaraNAdiSu lokAgamAvirodhena mukhavastrikAcchAditavaktrasya bhASamANasyApi vAgvRtteH saMvRtirvAgviniyantraNaM dvitIyA vaagguptiH| AbhyAM bhedAbhyAM vAggupteH sarvathA vAgnirodhaH samyagbhASaNaM ca svarUpaM pratipAditaM bhavati, bhASAsamitau tu samyagvAkpravRttireveti vaagguptibhaassaasmityorbhedH| // 48 // Inn Education intema 12 For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 100 K++* 11K+++ yadAhu:-- samaya niyamA gutto guto samiyattayammi bhayaNio / kusalavayamuIraMto jaM vaigutto vi samio vi // 1 // 42 // atha kAya guptiH sA ca dvidhA ceSTAnivRttilakSaNA yathAsUtraM ceSTAniyamalakSaNA ca tatrAdyAmAdaupasarga kAyotsargajuSo muneH / sthirIbhAvaH zarIrasya kAyaguptirnigadyate // 43 // upasargA devamAnupatiryakRtA upadravAH / upalakSaNatvAt kSutpipAsAdayaH parIpahA api gRhyante teSAM prasaGgaH sannipAtaH / api zabdAttadabhAve'pi muneH sAdhoH kAyaH zarIraM tasyotsargastyAgastatra nirapekSatAlacaNastaM juSate tasya kAyotsargajuSo yaH sthirIbhAvo nizcalatA yoganirodhaM kurvataH sarvathA zarIraceSTAparihAro vA yaH, sA kAyaguptiH // 43 // dvitIyAmAha zayanAsananikSepAdAnacaMkramaNeSu yaH / sthAneSu ceSTAniyamaH kAyaguptistu sA'parA // 44 // zayanamAgamokto nidrAkAlaH sa ca rAtrAveva na divA / anyatra glAnAdhvazrAntavRddhAdeH / tatrApi prathamayAme - tikrAnte gurUnApRcchya pramANayuktAyAM vasatau saMvIkSya pramRjya ca bhUmiM saMhatyAstIrya ca saMstaraNapaTTakadvaya mUrdhvamadha kArya sapAdaM mukhavastrikAra joharaNAbhyAM pramRjyAnujJApitasaMstArakAvasthAnaH paThitapazJcanamaskAra sAmAyikasUtraH 1 samito niyamAdguto guptaH samitatve bhajanIyaH / kuzalavAcamudIrayan yat vAmgupto'pi samito'pi // 1 // 9 For Personal & Private Use Only ******++******+03-04
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 19 // kRtavAmavAhUpadhAna AkuJcitajAnukaH kukkuTIvadviyati prasAritajaGgho vA pramArjitakSoNItalanyastacaraNo vA bhUyaH prathamaH saGkocasamaye pramArjitasaMdaMzakaH udvartanakAle ca mukhavastrikApramRSTakAyo nAtyantatIvranidraH zayIta / pramANayuktA mprkaashH| tu vasatihastatrayapramite bhUpradeze pratyekaM. sabhAjanAnAM sAdhUnAM yatrAvasthAnaM sakalAvakAzapUraNaM ca syAt / AsanamupavezanaM tadyatra pradeze cikIrpitaM taM cakSuSA nirIkSya pramRjya ca rajoharaNena bahirniSadyAmAstIryopavizeSa upavi. STo'pyAkuzcanaprasAraNAdi tathaiva kurvIta varSAdiSu ca vRSIpIThAdiSaktayaiva sAmAcAryopavizet / nikSepAdAne ca daNDAdyupakaraNaviSaye te api pratyavekSya pramRjya ca vidheye / caMkramaNaM gamanaM tadapyAvazyakaprayojanavataH sAdhoH purastAdyugamAtrapradezasannivozitadRSTerapramattasya trasasthAvarabhUtAni saMrakSato'tvarayA padanyAsamAcarataH prazastaM / sthAnamUrdhvasthitilakSaNamavaSTambhAdi ca pratyavekSitapramArjitapradezaviSayam / eteSu ceSTAniyamaH svacchandaceSTAparihAro yaH so aparA dvitIyA kAyaguptiriti // 44 // etAsAmAgamaprasiddhaM mAtRtvamupadarzayatietAzcAritragAtrasya jnnaatpripaalnaat| saMzodhanAcca sAdhUnAM mAtaro'STau prkiirtitaaH||45|| | ___etAH samitiguptayaH zAstre'STau mAtara iti prasiddhAH / mAtRtve hetUnAha / sAdhUnAM sambandhi cAritrameva gAtramaGgaM || tasya jananAdabhUtasya prAdurbhAvanAt / janitasya ca cAritragAtrasya paripAlanAtsarvopadravanivAraNena poSaNena ca vRddhinayanAt / cAritragAtrasyaivAticAramalinasya sataH saMzodhanAnirmalIkaraNAditi // 45 // cAritraM vyAkhyAyopasaMharati // 46 // Lain Education inte r d! For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAtmanA ytiindraannaametccaaritrmiiritm| yatidharmAnuraktAnAM dezataH syaadgaarinnaam||46|| dvidhA cAritraM sarvadezabhedAt / sarvAtmanA cAritraM sarvasAvadyayogaviratilakSaNam / ytiindraannaamngaarishresstthaanaametnmuulgunnottrgunnsvruupmiiritm| dhAtUnAmanekArthatvAtpratipAditam / dezacAritraM tu keSAmityAha / agAriNAM gRhasthAnAM dezata ekadezaviratilakSaNam / kiM viziSTAnAmagAriNAM? yatidharmAnuraktAnAM yatidharme sarvaviraticAritra rUpe anuraktAnAM saMhananAdidoSAdakurvatAmapi prItimatAm / yadAha-sarvaviratilAlasaH khalu dezaviratipariNAma: yatidharmAnurAgarahitAnAM tu gRhasthAnAM dezaviratirapi na samyagiti dezataH syAdagAriNAmityuktam // 46 // ____ tatra yAdRzo gRhastho dharmAdhikArI tAdRzamupadarzayituM tathAhItyanena prastAvanAmAha, tathAhItyupadarzane nipAtasamudAyaHnyAyasampannavibhavaH shissttaacaarprshNskH| kulazIlasamaiH sArdhaM kRtodvAho'nyagotrajaiH // 47 // pApabhIruH prasiddhaM ca dezAcAraM samAcaran / avarmavAdI na kvApi rAjAdiSu vishesstH||48|| anativyaktagupte ca sthAne suprAtivezmike / anekanirgamadvAravivarjitaniketanaH // 46 // * kRtasaGgaH sadAcArairmAtApitrozca pUjakaH / tyajannupaplutaM sthAnamapravRttazca garhite // 50 // vyayamAyocitaM kurvan veSaM vittaanusaartH|assttbhirdhiigunnairyuktH zRNvAno dharmamanvaham // 51 // For Personel Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram ajIrNe bhojanatyAgI kAle bhoktA csaatmytH| anyo'nyApratibandhena trivargamapi saadhyn|52 prathamaH yathAvadatithau sAdhau dIne ca pratipattikRt / sadAnabhiniviSTazca pakSapAtI guNeSu ca // 53 // / prkaashH| adezAkAlayozcaryA tyajan jAnan balAbalam |vRttsthjnyaanvRddhaanaaN pUjakaH poSyapoSakaH // 54 // | dIrghadarzI vizeSajJaH kRtajJo lokavallabhaH / salajaH sadayaH saumyaH propkRtikrmtthH||55|| antrnggaarissddvrgprihaarpraaynnH| vazIkRtendriyagrAmo gRhidharmAya kalpate // 56 // (dazabhiH kulakam ) khAmidrohamitradrohavizvasitavaJcanacauryAdigArthopArjanaparihAreNArthopArjanopAyabhUtaH svasvavarNAnurUpaH sadAcAro nyAyastena sampanna utpano vibhavaH sampadyasya sa tathA / nyAyasampanno hi vibhava ihalokahitAya / azaGkanIyatayA svazarIreNa tatphalabhogAnmitrasvajanAdau saMvibhAgakaraNAcca / yadAha sarvatra zucayo dhIrAH svakarmAcalagarvitAH / kukarmanihatAtmAnaH pApAH sarvatra shngkitaaH||1|| paralokahitAya ca satpAtreSu viniyogAddInAdau kRpayA vitaraNAcca / anyAyopAttastu lokadvaye'pyahitAyaiva / ihaloke hi lokaviruddhakAriNo vadhabandhAdayo doSAH paraloke nrkaadigmnaadyH| yadyapi kasyacitpApAnubandhipuNyakarmavazAdaihalaukikI vipanna dRzyate tathApyAyatyAmavazyambhAvinyeva / yadAha Jun Education inter For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApenaivArtharAgAndhaH phalamAnoti yat kacit / baDizAmiSavattattamavinAzya na jIryati // 1 // nyAya eva paramArthato'rthopArjanopAyopaniSat / yadAhanipAnamiva maNDUkAH saraH puurnnmivaannddjaaH| zubhakarmANamAyAnti vivazAH srvsmpdH||1|| vibhavattvaM ca gArhasthye pradhAnaM kAraNamityAdau nyAyasampannavibhava ityuktam // 1 // tathA ziSTAcAraprazaMsakaH ziSyante sa ziSTA vRttasthajJAnavRddhasevopalabdhavizaddhazikSAH puruSavizeSAsteSAmAcArazcaritam / yathA lokApavAdabhIrutvaM dInAbhyuddharaNAdaraH / kRtajJatA sudAkSiNyaM sadAcAraH prakIrjitaH // 1 // ityAdi / tasya prazaMsakaH / yathAvipadyuccaiH stheyaM padamanuvidheyaM ca mahatA, priyA nyAyyA vRttirmalinamasumaGge'pyasukaram // asanto nAmyoH suhRdapi na yAcyastanudhanaH, satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 1 // 2 // tathA kulaM pitRpitAmahAdipUrvapuruSavaMzaH, zIlaM madyamAMsanizAbhojanAdiparihArarUpaH samAcArastAbhyAM samA- 2 stulyAH samakulazIlA ityarthaH / gotraM nAma tathAvidhaikapuruSaprabhavo vaMzastatra jAtA gotrajAH tebhyo'nye'nyagotrajAstaiH sArdhaM kRtodvAho vihitavivAhaH / agnidevAdisAkSikaM pANigrahaNaM vivAhaH / sa ca loke'STavidhaH / tatrAlaGkRtya kanyAdAnaM brAhmo vivAhaH 1 / vibhavaviniyogena kanyAdAnaM prAjApatyaH 2 / gomithunadAnapUrvakamArSaH 3 / yatra yajJArthamRtvijaH kanyApradAnameva dakSiNA sa daivaH 4 / ete dhA vivAhAzcatvAraH / mAtuH piturvandhUnAM For Personal & Private Use Only Jain Education Internatif
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prkaashH| yoga cAprAmANyAtparasparAnurAgaNa mithaH samavAyAgAndharvaH 5 / paNabandhena kanyApradAnamAsuraH 6 / prasahya kanyAgrahaNAjAkhama na drAkSasaH 7 / suptapramattakanyAgrahaNAtpaizAcaH 8 / ete catvAro'pyadhAH / yadi vadhUvarayoH parasparaM rucirasti | tadA adhaD api dhAH / zuddhakalatralAbhaphalo vivAhaH / azuddhabhAyoMdiyogena naraka eva / tatphalaM vdh||51|| rakSaNamAcarataH sujAtasutasantatiranupahatA cittanivRttigRhakRtyasuvihitatvamAbhijAtyAcAravizuddhatvaM devAtithibAndha vasatkArAnavadyatvaM ceti / vadhUrakSaNopAyAstvete-gRhakarmaviniyogaH 1 parimito'rthasaMyogo 2 'svAtantryam 3 sadA ca mAtRtunyastrIlokAvarodhana 4 miti // 3 // pApAni dRSTAdRSTApAyakAraNAni karmANi tebhyo bhIruH / tatra dRSTApAyakAraNAni cauryapAradArikatvabUtaramaNAdIni ihaloke'pi sakalaloka prasiddhaviDasvanAsthAnAni / adRSTApAyakAraNAni madyamAMsasevanAdIni zAstranirUpitanarakAdiyAtanAphalAni // 4 // prasiddhaH tathAvidhAparaziSTasammatatayA dUraM ruuddhimaagtH| dezAcAro bhojanAcchAdanAdicitrakriyAtmakaH sakalamaNDalavyavahArastaM samyagAcaran , tadAcArAtilaGghane hi taddezavAsijanatayA virodhasambhAvanAdakalyANalAbhaH syAt / / avo'zlAghA taM vadatItyevaMzIlo'varNavAdI na kApi jaghanyottamamadhyamabhedeSu jantuSu / parAvarNavAdI hi bhudossH| yadAha-- paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam // 1 // tadevaM sakalajanagocaro'pyavarmavAdo na zreyAn / kiM punA rAjAmAtyapurohitAdiSu bahujanamAnyeSu / rAjAdya // 11 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte ----- varNavAdAddhi vittaprANanAzanAdirapi doSaH syAt // 6 // tathA anekaM bahu yannirgamadvAraM upalakSaNatvAttadeva ca pravezahAraM tena vivarjitaM niketanaM yasya sa tathA / bahuSu hi nirgamapravezadvAreSvanupalacyamANanirgamapravezAnAM duSTalokAnAmApAte strIdraviNAdiviplavaH syAt / atra cAnekadvAratAyAH pratiSedhena vidhirAkSipyate / tataH pratiniyatadvArasurakSitagRho gRhasthaH syAditi labhyate / tathAvidhamapi niketanaM sthAna eva nivezayituM yuktaM nAsthAne / sthAnaM tu zanyAdidoSarahitaM bahuladUrvA pravAlakuzastamba prazastavagandhamRttikA susvAdujalodgamanidhAnAdimacca / sthAnaguNadoSaparijJAnaM ca zakuna svapnopazrutiprabhRtinimittAdibalena / sthAnameva vizinaSTi- ativyaktamatiprakaTamRtiguptamatipracchannaM tanniSedhAdanativyaktaguptam / tatra ativyakte hyasanihitagRhAntaratayA paripArzvato nirAvaraNatayA caurAdayo'bhibhaveyuH / atigupte ca sarvato gRhAntarairniruddhatvAnna svazobhAM labhate, pradIpanakAdyupadraveSu ca duHkhanirgamapravezaM gRhaM bhavati / punaH kathaMbhUte sthAne ? suprAtivezmike zobhanAH zIlAdisampannAH prAtivezmikA yatra / kuzalaprAtivezmikatve hi tadAlApazravaNatacceSTAdarzanAdivazAt svataH saguNasyApi guNahAniH syAt / duSprAtivezmikAstvete zAstrapratiSiddhAH - khariyAtirikkhajogItA lAyarasamaNamAhaNasusAyA / vaggurizravAha gummiyahariesa puliMdamacchaMdhA // 9 // 7 // tathA kRtaH saGgo yena sa kRtasaGgaH san zobhana AcAra ihaparalokahitA pravRttiryeSAM te sadAcArAstairna tu kitavadhUrttaviTabhaTTabhaNDanaTAdibhistatsaGge hi sadapi zIlaM vilIyeta / yadAha 1 svarikA ( dAsI ) tiryagyonitAlAcarazramaNabrAhmaNasmazAnAH / vAgurikavyAdhagaulmikaharikezapulindramatsyandhAH // 1 // For Personal & Private Use Only R+K+000-3-****
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 52 // Jain Education Intern yadi satsaGganirato bhaviSyasi bhaviSyasi / zrathAsajjanagoSThISu patiSyasi patiSyasi // 1 // saGgaH sarvAtmanA tyAjyaH sa cetyaktuM na zakyate / sa sadbhiH saha karttavyaH santaH saGgasya bheSajam // 2 // // iti ca // 8 // tathA mAtA jananI pitA janakastayoH pUjakastrisandhyaM praNAmakaraNena paralokahitAnuSThAnaniyojanena sakalavyApAreSu tadAjJayA pravRttyA varNagandhAdipradhAnasya puSpaphalAdiSastuna upaDhaukanena tadbhoge bhogena cAnnAdInAmanyatra tadanucitAditi / mAtA ca pitA ca mAtApitarau " A dvandve " / / 3 / 2 / 36 // ityAtvaM mAtuzcAbhyAhatatvAtpUrvanipAtaH / yanmanuH - upAdhyAyA dazAcArya zrAcAryANAM zataM pitA / sahasraM tu piturmAtA gauraveNAtiricyate // 1 // 6 // tathA tyajan pariharan upaplutaM svacakraparacakravirodhAddurbhicamArItijanavirodhAde zvAsvasthIbhUtaM yat sthAnaM grAmanagarAdi | atyajyamAne hi tasmin dharmmArthakAmAnAM pUrvArjitAnAM vinAzena navAnAM cAnupArjanenobhayalokabhraMza eva syAt // 10 // tathA garhitaM dezajAtikulApekSayA ninditaM karmma tatrApravRttaH / dezagarhitaM yathA - " sauvIreSu kRSikarmma / lATeSu madyasandhAnam / jAtyapekSayA yathA-- brAhmaNasya surApAnaM tilalavaNAdivikrayazca / kulApecayA yathA - caulukyAnAM madyapAnam garhitakarmmakAriNo hi zeSamapi dharmya karmopahAsAya bhavati // 11 // 19- 9380..0K For Personal & Private Use Only KOK prathamaH prakAzaH / // 52 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA vyayo bharttavyabharaNasvamogadevatAtithipUjanAdiprayojane dravyaviniyogaH / prAyaH kRSipAzupAnyavANijyasevAdijanito dravyalAbhaH tasyocitamanurUpaM vyayaM kurvan / yadAha " lAmociyadANe lAbhociyabhoge lAbhociyanihikare siyaa|" Ayocitazca vyayazcaturbhAgAditayA kaizciducyate / yadAhapAdamAyAnidhiM kuryAtpAdaM vittAya khaTTayeta / dharmopabhogayoH pAdaM pAdaM bhartavyapoSaNe // 1 // kecivAhuHAyAdaI niyuJjIta dharme samadhikaM ttH| zeSeNa zeSa kurvIta yatnatastucchamaihikam // 1 // pAyAnucito hi vyayo rogamiva zarIraM kRzIkRtya vibhavasAramAkhilavyavahArAsamartha puruSaM kurvIta / uktaM caAyavyayamanAlocya yastu vaizravaNAyate / acireNava kAlena soData vai zramaNAyate // 1 // 12 // tathA veSo vstraalngkrnnaadibhogH| vittaM vibhava uplkssnnaadvyo'vsthaadeshkaaljaatyaadigrhH| tadanusAreNa tadAnurUpyeNa kurvanniti sambaddhyate / vibhavAdyananusAreNa veSaM kurvato janopahasanIyatAtucchatvAnyAyasambhAvanAdayo doSAH / athavA vyayamAyocitaM kurvanneva veSaM vittAnusAreNa kurvnnevetypro'rthH| yo hi satyapyAye kArpaNyAd vyayaM na karoti satyapi vice kucelatvAdidharmA bhavati / sa lokagarhito dharme'pyanadhikArIti // 13 // tathA aSTabhidhIguNayuktaH dhiyo buddhergaNAH shushruussaadyH| te tvamIzuzrUSA zravaNaM caiva grahaNaM dhAraNaM tathA / Uho'poho'rthavijJAnaM tatvajJAnaM ca dhiigunnaaH||1|| (1) lAbhocitadAna lAbhocitabhogo lAbhocitanidhikaraH syAt / in Education Inter IT For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham prathama: prkaashH| // 53 // tatra zuzraSA zrotumicchA / zravaNamAkarNanam / grahaNaM zAstrArthopAdAnam / dhAraNamavismaraNam / Uho vijJAtamarthamavalambyAnyeSu tathAvidheSu vyAptyA vitarkaNam / apoha uktiyuktibhyAM viruddhAdarthAd hiMsAdikAta pratyapAyasambhAvanayA vyAvarttanam / athavA UhaH sAmAnyajJAnamapoho vizeSajJAnam / arthavijJAnamrahApohayogAnmohasandeha viparyAsavyudAsena jJAnam / tatvajJAnamUhApohavijJAnavizuddhamidamitthameveti nishcyH| zuzrUSAdibhirhi upAhitaprajJA- prakarSaH pumAna kadAcidakalyANamAmoti / ete ca buddhiguNA yathAsambhavaM drssttvyaaH||14|| tathA zRNvAnastAcchIlyena dhamemabhyudayaniHzreyasahetuH zRNvan anvahaM pratidinaM dharmazravaNaparo hi mana khedApa mAnoti / yadAhanirvAti buddhyate mUDham pradhAnamiti zravaNamAtrAmojane navaM bhojanaM tyajati" klAntamapojjhati khedaM taptaM nirvAti buddhyate mUDham / sthiratAmeti vyAkulamupayuktasubhASitaM cetaH // 1 // pratyahaM dharmazravaNaM cottarottaraguNapratipattisAdhanatvAtpradhAnamiti zravaNamAtrAbuddhiguNAdasya bhedaH // 15 // tathA ajIrNe ajaraNe pUrvabhojanasya athavA ajIrNe paripAkamanAgate pUrvabhojane navaM bhojanaM tyajatItyevaMzIlaH / ajIrNabhojane hi sarvarogamUlasyAjIrNasya vRddhireva kRtA bhavati / yadAha-"ajIrNaprabhavA rogA iti" ajINaM ca liGgato jJAtavyam / yadAha malavAtayorvigandho vibhedo gAtragauravamarucyam / avizuddhazcodgAraH SaDajIrNavyaktAlagAni // 1 // 16 // tathA kAle bubhukSAsamaye bhoktA annAdyupajIvakaH / bhokteti sAdhau tuna, tena laulyaparihAreNa yathAgnibalaM mitaM bhuJjIta / atiriktabhojanaM hi vamanavirecanamaraNAdinA na sAdhu bhavati, yo hi mitaM bhuGkte sa bahu bhungkte| // 6 Jain Education Intel For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSudhitena hyamRtamapi bhuktaM bhavati viSam / tathA sutkAlAtikramAdannadveSo dehasAdazca bhavati / vidhyAte'gnau kiM nAmendhanaM kuryAditi / pAnAhArAdayo yasyAviruddhAH prakRterapi / sukhitvAyAvakalpante tatsAtmyamiti gIyate // 1 // evaM lakSaNAtsAtmyAt Ajanma sAtmyena bhuktaM viSamapi pathyaM bhavati / paramasAtmyamapi pathyaM seveta na puna: sAtmyaprAptamapyapathyam / sarva balavataH pathyamiti matvA na kAlakUTaM khAdet / suzikSito'pi viSatantrajJo mriyata eva kadAcidvipAt // 17 // tathA trivargo dharmArthakAmaH tatra yato'bhyudayaniHzreyasAsaddhiH sa dhrmH| yataH sarvaprayojanasiddhiH so'rthH| yata AbhimAnikarasAnuviddhA sarvendriyaprItiH sa kaamH| tato'nyo'nyasya parasparaM yo pratibandho'nupaghAtastena trivargamapi na tvekaikaM sAdhayet / yadAha__ yasya trivargazUnyAni dinAnyAyAnti yAnti ca / sa lohakArabhAva zvasanapi na jIvati // 1 // tatra dharmArthayorupaghAtena tAdAtvikaviSayasukhalubdho vanagaja iva ko nAma na bhavatyAspadamApadAm / na ca tasya dhanaM dharmaH zarIraM vA yasya kAme'tyantAsaktiH / dharmakAmAtikramAnamupArjitaM pare'nubhavanti svayaM tu paraM pApasya bhAjanaM siMha iva sindhuravadhAt / arthakAmAtikrameNa ca dharmasevA yatInAmeva dharmo na gRhasthAnAm / na ca dharmabAdhayA'rthakAmau seveta / bIjabhojinaH kuTumbina iva nAstyadhArmikasyAyatyAM kimapi kalyANam / sa khalu sukhI yo'mutra sukhAvirodhena ihalokasukhamanubhavati / evamarthavAdhayA dharmakAmau sevamAnasya RNAdhikatvam / kAmabAdhayA in Education International For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH yogazAstram prkaashH| // 54 // dharmArtho sevamAnasya gArhasthyAbhAvaH syAt / evaM ca tAdAtvikamUlaharakadaryeSu dharmArthakAmAnAmanyo'nyabAdhA sulabhaiva tathAhi. yaH kimapyasaJcintyotpannamarthamapavyati sa tAdAtvikaH / yaH pitRpaitAmahamarthamanyAyena bhakSayati sa muulhrH| yo bhRtyAtmapIDAbhyAmartha sacinoti na tu kacidapi vyayate sa kdryH| tatra tAdAtvikamUlaharayorarthabhraMzena dharmakAmayorvinAzAnAsti kalyANaM / kadaryasya tvarthasaMgraho rAjadAyAdataskarANAM nidhirna tu dharmakAmayorheturiti / anena ca trivargavAdhA gRhasthasya kartumanuciteti pratipAditam / yadA tu daivavazAdvAdhA sambhavati, tadottarottaravAdhAyAM pUrvasya pUrvasya bAdhA rakSaNIyA / tathAhi kAmabAdhAyAM dharmArthayorbAdhA rakSaNIyA, tayoH satoH kAmasya sukarAtpAdakatvAt / kAmArthayostu bAdhAyAM dharmo rakSaNIyaH dharmamUlatvAdarthakAmayoH / uktaM ca dharmazcennAvasIdeta kapAlenApi jIvataH / ADhyo'sItyavagantavyaM dharmavittA hi sAdhavaH // 1 // 18 // tathA na vidyate satatapravRttAtivizadaikAkArAnuSThAnatayA tithyAdidinavibhAgo yasya so'tithiH / yathoktamtithiparvotsavAH sarve tyaktA yena mahAtmanA / atithi taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // 1 // sAdhuH ziSTAcArarataH skllokaa'vgiitH| dIno dIc caya iti vacanAt cINasakaladharmArthakAmArAdhanazaktiH teSu pratipattikRt pratipattirupacAro'nnapAnAdirUpaH / kathaM yathAvat aucityAnatikrameNa / yadAha aucityamekamekatra guNAnAM koTirekataH / viSAyate guNagrAma aucityaparivarjitaH // 1 // 16 // // 54 // Jan Education Inter i For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA anabhiniviSTo'bhinivezarahitaH / abhinivezazca nItipathamanAgatasyApi parAbhibhavapariNAmena kaarysyaa| rambhaH / sa ca nIcAnAM bhavati / yadAha darpaH zramayati nIcAnniSphalanayaviguNaduSkarArambhaiH / zrotovilomataraNavyasanimirAyAsyate matsyaiH // 1 // anabhiniviSTatvaM ca kAdAcitkaM zAThyAnnIcAnAmapi sambhavatyata Aha / sadeti // 20 // tathA guNeSu saujanyaudAryadAkSiNyasthairyapriyapUrvaprathamAbhibhASaNAdiSu svaparayorupakArakAraNeSvAtmadharmeSu pakSapAtI / pakSapAtastu bahumAnatatprazaMsAsAhAyyakaraNAdinA anukUlA pravRttiH / guNapakSapAtino hi jIvA avandhyapuNyabIjaniSekeNehAmutra ca guNagrAmasampadamArohanti // 21 // ___ tathA pratiSiddho dezo'dezaH pratiSiddhaH kAlo'kAlaH tayoradezAkAlayozcaryA caraNaM tAM tyajan pariharan pradezakAlacArI hi caurAdibhyo'vazyamupadravamAmoti // 22 // tathA jAnan vidan balaM zaktiM svasya parasya vA dravyakSetrakAlabhAvakRtaM sAmarthyam / abalamapi tathaiva / balAbalaparijJAne hi sarveH saphala ArambhaH anyathA tu viparyayaH / yadAhasthAne zamavatAM zaktyA vyAyAme vRddhiraGginAm / ayathAvalamArambho nidAnaM cysmpdH||1|| iti // 23 // tathA vRttamanAcAraparihAraH samyagAcAraparipAlanaM ca, tatra tiSThantIti vRttsthaaH| jJAnaM heyopAdeyavastuvinizcayastena vRddhA mahAntaH / vRttasthAzca te jJAnavRddhAzca teSAM pUjakaH / pUjA ca sevAJjalyAsanAbhyutthAnAdilacaNA / vRttasthajJAnavanto hi pUjyamAnA niyamAtkalpatarava iva sadupadezAdiphalaiH phalanti // 24 // in Education internations For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH yogazAstram prkaashH| tathA poSyA avazyamarttavyA mAtRpitgRhiNyapatyAdayastAn yogakSemakaraNena poSayatIti poSakaH // 25 // tathA dIrghakAlabhAvitvAddIrghamarthamanartha ca pazyati paryAlocayatItyevaMzIlo dIrghadarzI // 26 // tathA vastvavastunoH kRtyAkRtyayoH svaparayorvizeSamantaraM jAnAti nizcinotIti vizeSajJaH, avizeSajJo hi puruSaH pazo tiricyate / athavA vizeSamAtmana eva guNadoSAdhirohalakSaNaM jAnAtIti vishessjnyH| yadAha pratyahaM pratyavekSeta narazcaritamAtmanaH / kiM nu me pazubhistulyaM kiM nu satpuruSairiti // 1 // 27 // ___tathA kRtaM paropakRtaM jAnAti na ninute kRtajJaH, evaM hi tasya kuzalalAbho yadupakAriNo bahu manyate, kRtaghnasya *tu niSkRtireva nAsti / yadAha "kRtaghne nAsti niSkRtiriti" // 28 // tathA lokAnAM viziSTajanAnAM vinayAdiguNairvallabhaH priyH| ko hi guNavataH prati prIto na bhavati / yastu na lokavallabhaH sa na kevalamAtmAnaM svasya dharmAnuSThAnamapi paraideSayan pareSA bodhilAbhabhraMzaheturbhavati // 26 // tathA lajjA vaiyAtyAbhAvaH saha lajjayA sljH| lajAvAn hi prANaprahANe'pi na pratijJAtamapajahAti / yadAha lajAM guNaudhajananI jnniimivaaryaamtyntshuddhhRdyaamnuvrttmaanaaH| tejasvinaH sukhamasUnapi santyajanti satyasthitivyasanino na punaH pratijJAm // 1 // 30 // tathA saha dayayA dukhitajantuduHkhatrANAbhilASeNa varcata iti sdyH| dharmasya dayA malamiti dyAmananti / tadavazyaM dayAM kurvIta / yadAha // 55 // Jan Education internal For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANA yathAtmano'bhISTA bhUtAnAmapi te tathA / Atmaupamyena bhUtAnAM dayAM kurvIta maanvH|| 1 // 31 // tathA saumyo'krUrAkAraH, krUro hi lokasyodvegakAraNam / / 32 // tathA paropakRtau paropakAre karmaThaH karmazUraH karmaNi ghaTate " tatra ghaTate karmaNaSThaH" // 7 / 1 / 137 // iti ThaH, paropakAraparo hi pumAn sarvasya netrAmRtAJjanam // 33 // tathA antaraGgazvAsAvariSaDvargastasya parihAro'nAsevanaM tatra praaynnsttprH| tatrAyuktitaH prayuktAH kAmakrodhalobhamAnamadaharSAH shissttgRhsthaanaamntrnggorissddvrgH| tatra paraparigRhItAkhanUDhAsu vA strISu durabhisandhiH kaamH| parasyAtmano vA apAyamavicArya kopakaraNaM krodhH| dAnAheSu svadhanApradAnaM niSkAraNaM paradhanagrahaNaM ca lobhaH / durabhinivezAroho yuktoktAgrahaNaM vA mAnaH / kulabalaizvaryarUpavidyAdibhirahaGkArakaraNaM parapradhanibandhanaM vA madaH / nirnimittaM paraduHkhotpAdanena khassa dyUtapApAdyanarthasaMzrayeNa vA manaHpramodo hrssH| eteSAM ca parihAryatvamapAyahetutvAt / yadAha dANDakyo nAma bhojaH kAmAdrAhmaNakanyAmabhimanyamAnaH sabandhurASTro vinanAza karAlazca vaidehaH 1 / krodhAjanamejayo brAhmaNeSu vikrAntastAlajakcazva bhRguSu 2 / lobhAdailazcAturvarNyamabhyAhArayamANaH sauvIrazcAjabinduH 3 / mAnAdrAvaNaH paradArAnaprayacchan duryodhano rAjyAbhraMzaM ca 4 / madAdambhodbhavo bhUtAvamAnI haihayazcArjuna: 5 / harSAdvAtApiragastyamabhyAsAdayan vRSNisaGghazca dvaipAyana 6 miti // 34 // in Education internatio For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prathama: prkaashH| // 56 // tathA vazIkRtaH svacchandatAM tyAjita indriyagrAmo hRSIkasamUho yena sa tathA / atyantAsaktiparihAreNa sparzanAdIndriyavikAranirodhakaH / indriyajayo hi puruSANAM paramasampade bhavati / yadAha ApadAM kathitaH panthA indriyANAmasaMyamaH / tajjayaH sampadA mArgo yeneSTaM tena gamyatAm // 1 // indriyANyeva tatsarva yat svarganarakAvubhau / nigRhItavisRSTAni svargAya narakAya ca // 2 // sarvathendriyanirodhastu yatInAmeva dharma iha tu zrAvakadharmocitagRhasthasvarUpamevAdhikRtamityevamuktam // 35 // evaMvidhaguNasamagro manuSyo gRhidharmAya kalpate adhikato bhavatIti // 56 // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAgni saJjAtapaTTabandhe zrIyogazAsne svopacaM prathamaprakAzavivaraNas / // 56 // Education tema For Personal Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ aham dvitIyaH prkaashH| gRhidharmAya kalpata ityuktaM gRhidharmazca zrAvakadharmaH sa ca samyaktvamUlAni dvAdaza vratAni tAnyevAhasamyaktvamUlAni paJcANuvratAni gunnaastryH| zikSApadAni catvAri vratAni gRhmedhinaam||1||[1] samyaktvaM mUlaM kAraNaM yeSAM tAni samyaktvamUlAni / aNUni mahAvratApekSayA laghUni vratAni ahiMsAdIni paJca etAni mUlaguNAH / guNAstraya uttaraguNarUpAH te ca guNavratAni dikhatAdIni trINi / zikSaNaM zikSA abhyAsaH zikSAyai padAni sthAnAni catvAri sAmAyikAdIni pratidivasAbhyasanIyAni tata eva guNavratebhyo bhedaH / guNavratAni hi prAyo yAvajIvikAni gRhamodhinAM zrAvakANAm // 1 // samyaktvamUlAnItyuktaM tatra samyaktvaM vibhajatiyA deve devatAbuddhimurau ca gurutaamtiH| dharme ca dharmadhIH zuddhA samyaktvamidamucyate // 2 // ___ yA deve gurau dhau ca vakSyamANalakSaNe devatvagurutvadharmatvabuddhirayameva devo gurudharma iti nizcayapUrvA ruciH zraddhAnamiti yAvat, zuddhA ajJAnasaMzayaviparyAsanirAkaraNena nirmalA sA samyaktvam / yadyapi rucirjinoktatattveAI viti yatizrAvakANAM sAdhAraNaM samyaktvalakSaNamuktam / tathApi gRhasthAnAM devagurudharmeSu pUjyatvopAsyatvAnuSTheyatva in Education Internati For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 57 // -03-08-10+ 908++++ Jain Education Internatio lakSaNopayogavazAd devagurudharmmatattvapratipattilakSaNaM samyaktvaM punarabhihitam / nanu tattvArtharucilakSaNe samyaktve devagurudharmANAM ka tatve'ntarbhAvaH ? ucyate - devA guruvazca jIvatastre, dharmmaH zubhAzrave saMvare cAntarbhavati / samyaktvaM ca tridhA - aupazamikaM cAyopazamikaM kSAyikaM ca / tatropazamo bhasmacchannAnivat mithyAtvamohanIyasthAnantAnubandhinAM ca krodhamAnamAyA lobhAnAmanudayAvasthA / upazamaH prayojanaM pravarttakamasya zrapazamikaM taccAnAdimithyAdRSTeH karaNatrayapUrvakamAntarmauhUrttikaM caturgatigatasyApi jantorbhavatItyuktaprAyam / yadvA upazamaNyArUDhasya bhavati / yadAha uvasAmagaseDhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammattaM / jo vA zrakayatipuMjo a khaviyamiccho lahai sammaM // 1 // kSayo midhyAtvamohanIyasyAnantAnubandhinAM ca uditAnAM dezato nirmUlanAzaH anuditAnAM copazamaH, kSayeNa yukta upazamaH kSayopazamaH sa prayojanamasya cAyopazamikaM tacca satkarmmavedanAdvedakamapyucyate / aupazamikaM tu satkarmmavedanArahitamityaupazamika kSAyopazamikayorbhedaH / yadAha des saMtakammaM khazravasamiesu nANubhAvaM so / uvasaMtakasAo usa veei na saMtakammaM vi / etasya ca sthitiH SaTSaSTiH sAgaropamANi sAdhikAni / yadAha ( 1 ) upazamakazreNigatasya bhavati aupazamikaM tu samyaktvam / yo vA'kRtatripuJjazca kSapitamithyo labhate samyak // ( 2 ) vedayati satkarma kSAyopazamikeSu nAnubhAvaM saH / upazAntakaSAyaH punarvedayati na satkarmApi // For Personal & Private Use Only: R-03-2018-03-08-08-07 dvitIyaH prakAzaH / 11 2109 11
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ do vAre vijayAisu gayassa tippaccue ahava tAI / airega narabhaviyaM nANAjIvANa sambaddhaM // 1 // cayo mithyAtvamohanIyasyAnantAnubandhinAM ca nirmuulnaashH| cayaH prayojanamasya kSAyikaM tacca sAdhanantam / atra cAntarazlokAH mRlaM bodhidrumasyaitat dvAraM puNyapurasya ca / pIThaM nirvANaharmyasya nidhAnaM sarvasampadAm // 1 // guNAnAmeka AdhAro ratnAnAmiva sAgaraH / pAtraM cAritravittasya samyaktvaM zlAghyate na kaiH // 2 // avatiSTheta nAjJAnaM jantau samyaktvavAsite / pracArastamasaH kIdRk bhuvane bhAnubhAsite // 3 // tiryagnarakayodvAre dRDhA samyaktvamargalA / devamAnavanirvANasukhadvAraikakuzcikA // 4 // bhavedvaimAniko'vazyaM jantuH samyaktvavAsitaH / yadi nodvAntasamyaktvo baddhAyuvApi no purA // 5 // antarmuhurtamapi yaH samupAsya jantuH, samyaktvaratnamamalaM vijahAti sdyH| bambhramyate bhavapathe suciraM na so'pi, tadvibhratazcirataraM kimudIrayAmaH // 6 // iti // vipakSajJAne sati vivakSitaM sujJAnaM bhavatIti samyakvavipacaM mithyAtvamAhaadeve devabuddhiryA gurudhIragurau ca yaa| adharme dharmabuddhizca mithyAtvaM tadviparyayAt // 3 // ____ adevo'gururadharmazca vakSyamANalakSaNastatra devatvagurutvadharmatvapratipattilakSaNaM mithyAtvaM tasya lakSaNaM tadvi (1) dvau vArau vijayAdiSu gatasya trIn acyute'thavA tAn / atireka narabhavikaM nAnAjIvAnAM sarvArdham // Jain Education Interati For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIya prakAza zAstram paryayAditi tasya samyaktvasya viparyayaH tasAddhetoH samyaktvaviparyayarUpatvAdityarthaH / tathA ca idamapi saMgRhItaM-deve adevatvasya gurAvagurutvasya dharma adharmatvasya pratipattiriti / mithyAtvaM ca paJcadhA bhAbhigrahikamanAbhigrahikamAbhinivezikaM sAMzayikamanAbhogikaM ca / tatrAbhigrahikaM pAkhaNDinA svasvazAstraniyantritavivekAlokAnAM parapakSapratikSepadakSANAM bhavati // 1 // anAbhigrahikaM tu prAkRtalokAnAM sarve devA bandanIyA na nindanIyA evaM sarve guravaH sarve dharmA iti // 2 // AbhinivezikaM jAnato'pi yathAsthitaM vastu durabhinivezalezaviplAvitadhiyo jamAleriva bhavati // 3 // sAMzayika devagurudharmeSvayamayaM veti saMzayAnasya bhavati // 4 // anAbhogikaM vicArazUnyasyaikendriyAdervA vizeSavijJAnavikalasya bhavati / / 5 // yadAha AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhiNivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhoga micchattaM paMcahA hoi // 1 // atrAntarazlokAHmithyAtvaM paramo rogo mithyAtvaM paramaM tamaH / mithyAtvaM paramaH zatrurmithyAtvaM paramaM viSam // 1 // janmanyekatra duHkhAya rogo dhvAntaM ripurviSam / api janmasahasreSu mithyAtvamacikitsitam // 2 // (1) AbhigrahikamanabhigrahaM ca tathA abhinivezikaM caiva / sAMzayikamanAbhogaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati / (2) aNabhimgahiyaM / // 58 // Jain Education Intera For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvenAlIDhacittA nitAntaM, tasvAtattvaM jAnate naiva jiivaaH| kiM jAtyandhAH kutracidvastujAte, ramyAramyavyaktimAsAdayeyuH // 3 // devAdevagurvagurudharmAdharmeSu lakSayitavyeSu devalakSaNamAha* sarvajJo jitraagaadidossstrailokypuujitH| yathAsthitArthavAdI ca devo'han paramezvaraH // 4 // devasya devatve caturo'tizayAnAcakSate vicakSaNAH / tadyathA jJAnAtizayaH 1 apAyApagamAtizayaH 2 pUjAtizayaH 3 vAgatizayazca 4 / tatra sarvajJa ityanena sakalajIvAjIvAditattvajJatayA jJAnAtizayamAha / na tu yathAhurvizRGkhalavAdinaH pre| sarvaM pazyatu vA mA vA tattvamiSTaM tu pazyatu / kITasaMkhyAparijJAnaM tasya naH kopayujyate // 1 // dUraM pazyatu vA mA vA tattvamiSTaM tu pazyatu / pramANaM daradarzI cedetAna gadhrAnupAmahe // 2 // iti // na hi vivakSitasyaikasyApaSTisyArthasya jJAnamazeSArthajJAnamantareNa bhavati / sarve hi bhAvA bhAvAntaraiH sAdhAraNAsAdhAraNarUpA ityazeSajJAnamantareNa solakSaNyavailakSaNyAbhyAM naiko'pi jJAto bhavati / yadAhu: eko bhAvaH sarvathA yena dRSTaH, sarve bhAvAstatvatastena dRssttaaH| sarve bhAvAH sarvathA yena dRSTA, eko bhAvastattvatastena dRssttH||1|| (1) ityazeSajJatAmantareNa / (2) lakSaNasahitasya bhAvaH sAlakSaNyam / mA in Education internation For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIya prkaashH| zAstram jitarAgAdidoSa ityanenApAyApagamAtizayamAha / tatredaM sarvajanapratItam yathA santi rAgadveSAdayaH / te ca dopAstarAtmano dUSaNAt / te ca jitAH pratipakSasevanAdibhirbhagavateti jitarAgAdidoSa ityuktam / sadA rAgAdirahita eva kazcitpuruSavizeSo'stIti nu vArtAmAtram / ajitarAgAdezcAssadAdivanna devatvamiti / trailokyapUjita ityanena pUjAtizayamAha / katipayapratAritamugdhabuddhipUjAyAM hi na devatvaM syAt / yadA tu calitAsanaiH surAsurairnAnAdezabhASAvyavahAravisaMsthulaimanuSyaiH parasparaniruddhavaraiH sakhyamupAgastiyagbhizca samavasaraNabhUmimabhipatadbhirahamahamikayA sevAJjalipUjAguNastotradharmadezanAmRtarasAsvAdAdibhiH pUjyate bhagavAn tadA devatvamiti / yathAsthitArthavAdItyanena vAgatizayaH yathAsthitaM sadbhUtamarthaM vadatItyevaMzalo yathAsthitArthavAdI / yadAcakSmahi stutau apakSapAtena parIkSamANA dvayaM dvayasyApratimaM pratImaH / yathAsthitArthaprathanaM tavaitadasthAnanirbandharasaM pareSAm // 1 // yathA vA kSipyeta vA'nyaiH sadRzIkriyeta vA, tavAMhipIThe luThanaM surozituH / idaM yathAvasthitavastudezanaM, paraiH kathaGkAramapAkariSyate // 2 // deva iti lakSyapadaM dIvyate stUyate iti devaH sa ca sAmarthyAdahana paramezvaro nAnyaH // 4 // caturatizayavato devasya dhyAnopAsanazaraNagamanazAsanapratipattIH sAdhikSepamupadizatidhyAtavyo'yamupAsyo'yamayaM zaraNamiSyatAm / asyaiva pratipattavyaM zAsanaM cetanAsti ceta // 5 // ayaM devo dhyAtavyaH piNDasthapadastharUpastharUpAtatirUpatayA zreNikeneva / zreNiko hi varNapramANasaMsthAnasaMha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanacatustriMzadatizayAdiyoginaM bhagavantaM zrImahAvIramanudhyAtavAn / tadanubhAvAcca tadvarNapramANasaMsthAnasaMhananAtizayayuktaH padmanAbhastIrthakaro bhaviSyati / yadAcamAhi taha tammaeNa maNasA vIrajiyo jhAiko tae puvviM / jaha vAriso ciya tuma ahesi hI jogamAhappaM // 1 // bhAgamazcajassIlasamAyAro arihA titthaMkaro mhaaviiro| tassIlasamAyAro hohi hu parihA mahApaumo // 2 // upAsyaH sevAJjalisaMbandhAdinA ayameva devaH dRSkRtagardAsakRtAnumodanApUrvakamayameva devo bhavabhayAtibhedI * zaraNamiSyatAm / asyaivoktalakSaNasya devasya zAsanamAjJA pratipattavyaM khIkaraNIyam / zAsanAntarANi hi niratizayapuruSapraNetRkANi na pratipattiyogyAni / cetanAsti cedityadhiSepaH cetanAvata eva pratyupadezasya saphalatvAt / acetanaM tu prati viphalaM upadezaprayAsaH / yadAha araNyaruditaM kRtaM zavazarIramudvartitaM, zvapucchamavanAmitaM badhirakarNajApaH kRtH| sthale kamalaropaNaM suciramapare varSaNaM, tadandhamukhamaNDanaM yadabudhe jane bhASitam // 1 // 5 // adevalakSaNamAha(1) tathA tanmayena manasA vIrajino dhyAtastvayA pUrvam / yathA tAdRza eva tvamAsIH hI yogamAhAtmyam // (2) yacchIlasamAcAro aIna tIrthakaro mhaaviirH| tacchIlasamAcAro bhaviSyati khalu arhana mhaapdmH|| in Education International For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- ye strIzastrAkSasUtrAdirAgAdyaGkakalaGkitAH / nigrahAnugrahaparAste devAH syuna muktaye // 6 // dvitIya zAstram / strI kAminI, zastraM zUlAdi, akSasUtraM japamAlA, tAnyAdau yeSAM nATyATTahAsAdInAM te strIzasvAkSasUtrAdayaH, prkaashH| rAga AdiryeSAM te rAgAdayaH AdizabdAddeSamohaparigrahaH, rAgAdInAmaGkAzcihnAni, strIzastrAkSasUtrAdayazca te rAgAdyavAzca taiH kalaGkitA kSitAstatra strI rAgacihaM zastra dveSacihnaM akSasUtraM mohacihnam / vItarAgo hi nAGganAsaGgabhAgbhavati / vItadveSo vA kathaM zastraM vibhRyAt / gatamoho vA kathaM vismRticihnaM japamAlAM parigRhIyAt / rAgadveSamohaiH sarvadoSAH saMgRhItAstanmUlatvAtsarvadoSANAm / nigraho vadhavandhAdiH, anugraho varapradAnAdiH, tau parau prakRSTau yeSAM te tthaa| nigrahAnugrahAvapi raagdvessyoshcihe| ye evaMvidhAste devA na bhavanti muktaye iti muktinimittam / devatvamAtraM tu krIDanAdikAriNAM pretapizAcAdInAmiva na vAryate // 6 // muktinimittatvAbhAvameva vynktinaattyaatttthaassnggiitaadyupplvvisNsthulaaH| lambhayeyuH padaM zAntaM prapannAn prANinaH katham ? // 7 // iha sakalasAMsArikopaplavarahitaM zAntaM padaM muktikaivalyAdizabdAbhidheyamastItyatra nAsti vipratipattiH / tattAdRzaM zAntaM padaM nATyATTahAsasaGgItAdivisaMsthulAH svayamupahatavRttayaH kathamAzritajanAn prApayeyuH / na gheraNDataruH kalpatarulIlAmudvahati / tatazca rAgadveSamohadoSavivarjito jina eko devo muktaye netare doSadakSitAH / atrAntarazlokAH // 60 Lain Education inter For Personal Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ na sarvajJA na nIrAgAH shngkrbrhmvissnnvH| prAkRtebhyo manuSyebhyo'pyasamaJjasavRttitaH // 1 // strIsaGgaH kAmamAcaSTe dveSaM caayudhsNgrhH| vyAmohaM cAkSasUtrAdirazaucaM ca kamaNDaluH // 2 // gaurI rudrasya sAvitrI brahmaNaH zrIrmuradviSaH / zacIndrasya rakhe ratnAdevI dakSAtmajA vidhoH // 3 // tArA bRhaspateH svAhA vahvezcetobhuvo ratiH / dhUmoNoM zrAddhadevasya dArA evaM divaukasAma // 4 // sarveSAM zastrasambandhaH sarveSAM mohajRmbhitam / tadevaM TE devasandoho na devapadavIM spRzet // 5 // buddhasyApi na devatvaM mohaacchuunyaabhidhaayinH| pramANasiddhe zUnyatve zUnyavAdakathA vRthA // 6 // pramANasyaiva sattvena na prmaannvivrjitaa| zUnyasiddhiH parasyApi na svapakSasthitiH katham 1 // 7 // sarvathA sarvabhAveSu kSaNikatve pratizrute / phalena saha sambandhaH sAdhakasya kathaM bhavet // 8 // vadhasya vadhako hetuH kathaM kSaNikavAdinaH / smRtizca pratyabhijJA ca vyavahArakarI katham // 6 // nipatya dadato vyAghyAH svakAyaM kRmisaGkulam / deyAdeyavimUDhasya dayA buddhasya kIdRzI // 10 // svajanmakAla evaatmjnnyudrdaarinnH| mAMsopadezadAtuzca kathaM zauddhodanerdayA // 11 // yo jJAnaM prakRterddhama bhASate sma nirarthakam / nirguNo niSkriyo mRDhaH sa devaH kapilaH katham // 12 // aaryaavinaaykskndsmiirnnpurssraaH| nigadyante kathaM devAH sarvadoSaniketanam // 13 // yA pazuYthamaznAti svaputraM ca vRSasyati / zRGgAdibhitI jantUn sA vandyAstu kathaM nu gauH|| 14 // payaHpradAnasAmarthyAdvandyA cenmahiSI na kim / vizeSo dRzyate nAsyAM mahiSIto manAgapi H // 15 // sthAnaM tIrtharSidevAnAM sarveSAmapi gauryadi / vikrIyate duhyate ca hanyate ca kathaM ttH||16|| musalodukhale cullI dehalI pippalo jalam / nimbo'rkazcApi yaiH proktA devAstaiH keja varjitAH // 17 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 61 // viitraagstotre'pyuktmmaabhiH| dvitIyaH kRtArthA jaTharopasthaduHsthitairapi daivataiH / bhavAdRzAnninuvate hahA devAstikAH pare // 18 // 7 // prkaashH| gurulakSaNamAhamahAvratadharA dhIrA bhaikSamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // 8 // mahAvratAni ahiMsAdIni tAni dharantIti mhaavrtdhraaH| mahAvratadhAritva evAyaM hetuH dhIrA iti, dhairya hai| hyApatsvapyavaiklavyaM tadyogAddhi akhaNDitamahAvratadharA bhavanti / mUlaguNadhAritvamuktvA uttaraguNadhAritvamAhamaikSamAtropajIvina iti, bhikSANAM samUho bhai annapAnadharmopakaraNarUpaM tanmAtramevopajIvanti lokAnna punarddhanadhAnyahiraNyagrAmanagarAdi / mUlaguNottaraguNadhAraNakAraNabhUtaguNavattvamAha-sAmAyikasthA iti, samo rAgadveSavikala AtmA samasyAyo viziSTajJAnAdiguNalAbhaH samAyaH sa eva sAmAyika "vinayAditvAdikaN" tatra tiSThantIti sAmAyikasthAH / sAmAyikastho hi mUlaguNottaraguNabhedaminnaM cAritraM pAlayituM kssmH| etadyatimAtra- | sAdhAraNalakSaNam / gurostu asAdhAraNalakSaNaM-dharmopadezakA iti, dharma saMvaranirjarArUpaM yatizrAvakasambandhibhedabhinaM vA upadizantIti dhrmopdeshkaaH| yaduktamasAmibhidhAnacintAmaNI-"gururdharmopadezaka" iti, guNanti sadbhUtaM zAstrArthamiti guravaH // 8 // agurulakSaNamAha // 61 // in Education Internet For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern sarvAbhilASiNaH sarvabhojinaH saparigrahAH / zrabrahmacAriNo mithyopadezA guravo na tu // 9 // sarvamupadezya sambandhistrIdhanadhAnyahiraNyakSetravAstucatuSpadAdyabhilaSantItyevaMzIlAH sarvAbhilASiNaH / tathA sarva madyamadhumAMsAnantakAyAdi bhuJjata ityevaMzIlAH sarvabhojinaH / saha parigraheNa putrakalatrAdinA varttante saparigrahAH / ata evAbrahmacAriNaH, abrahmaNo mahAdoSatAM kathayitumabrahmacAriNa iti pRthagupanyAsaH / agurutve asAdhAraNaM kAraNamAha-mithyopadezA iti, mithyA vitatha zrAptopajJopadezarahitatvAdupadezo dharmadezanaM yeSAM te tathA / na tu naiva evaMvidhA gurava iti // 6 // nanu dharmopadezadAyitvaM cedasti tadAstu gurutvaM kiM niSparigrahitvAdiguNagaveSaNena ? ityAhaparigrahArambhamagnAstArayeyuH kathaM parAn ? / svayaM daridro na paramIzvarIkarttumIzvaraH // 10 // parigrahastryAdirArambho jantuhiMsA nibandhanaM sarvAbhilASitvasarvabhojitvAdiH, tAbhyAM magnA bhavAndhau truDitAH kathaM parAnupadezyAn bhavAmbhodhestArayeyustAraNa samarthAH syuH 1 / sAdhakaM dRSTAntamAha-svayamityAdi spaSTam / / 10 / / dharmmalakSaNamAha durgatiprapatatprANidhAraNAddharma ucyate / saMyamAdirdazavidhaH sarvvajJokto vimuktaye // 11 // durgatau narakatiryaglakSaNAyAM prapatanto ye prANinasteSAM dhAraNAddhetorddharma ucyate / dharmazabdArtho'yaM / idameva ca For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: prkaashH| yoga lakSaNaM dharmasya / dhatte vA narasuramokSasthAneSu jantUniti niruktAddharmaH / yadAhazAstram / durgatiprasRtAn jantUn yasAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne tasmAddharma iti smRtH||1|| sa tu vakSyamANaiH saMyamAdibhirbhedairdazadhA / sarvajJokatvAdvimuktaye bhavati / devtaantrprnniitstvsrvjnyvktk||62|| tvAna pramANam // 11 // nanu sarvajJoktatvAbhAve'pyapauruSeyavacanopajJasya dharmasya prAmANikatvamastu / yadAha-codanA hi bhUtaM bhavantaM bhaviSyantaM sUkSmaM sthulaM vyavahitaM viprakRSTamevaMjAtIyakamarthamavagamayituM zaknoti nAnyatkiJcanendriyamiti / codanA ca apauruSeyatvena puruSagatAnAM doSANAmapravezAt pramANameva / yadAha-zabde doSodbhavastAvadvaktradhIna iti sthitam / tadabhAvaH kacittAvadguNavadvaktRkatvataH // 1 // tadguNairapakRSTAnAM zabde saMkrAntyasambhavAt / yadvA vakturabhAvena na syurdoSA nirAzrayAH // 2 // kizca-doSAH santi na santIti pauruSeyeSu yujyate / vede kartuMrabhAvAcca | doSAzakaica nAsti naH // 3 // ityAhaapauruSeyaM vacanamasambhavi bhavedyadi / na pramANaM bhavedvAcAM hyAptAdhInA pramANatA // 12 // puruSeNa kRtaM pauruSeyaM tatpratiSedhAdapauruSeyam / ucyate sthAnakaraNAbhighAtapUrvakaM puruSeNa pratipAdyate iti vacanam / tadidaM parasparaviruddham apauruSeyaM vacanaM ceti / tadevAha-asambhavi na hyasti sambhavo vacanasya trasareNorivAkAze / na cAmrarcasya sato'pyadarzanamiti vaktuM yuktaM pramANAbhAvAt / abhivyaJjakavazAcchadazravaNameva pramANamiti cet na / tasya janyatve'pyupapatteH / abhivyaGgayatve pratyuta doSasambhavaH / ekazabdAbhivyaktyarthaM sthAna in Education Internet For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNAbhighAte zabdAntarANAmapi taddezyAnAmabhivyaktiprasaGgaH / na ca pratiniyatavyaJjakavyaGgathatA zabdAnAM bhavati vyaGganyAntareSu tadadarzanAt / tathA ca gRhe dadhighaTIM draSTumAhito gRhamedhinA / apUpAnapi taddezyAn prakAzayati diipkH||1|| tadevaM vacanasyApauruSeyatA na sambhavati / athApyaprAmANikahevAkabalAdAkAzAdivacchabdasyApauruSeyatA yadi bhavet tathApi prAmANyaM na sambhavati / hi yasAdAptavaktRkatvena vAcAM prAmANyaM nAnyathA / yatA zabde guNodbhavastAvadvaktradhIna iti sthitam / tadabhAvaH kacittAvaddoSavadvaktRkatvataH // 1 // taddoSairapakRSTAnAM zabde saMkrAntyasambhavAt / yadvA vakturabhAvena guNA na syuniraashryaaH||2|| kiJca guNAH santi na santIti pauruSeyeSu yujyate / vede karturabhAvAcca guNAzaGkhava nAsti naH // 3 // 12 // evaM tAvadapauruSeyavacanAbhihitasyAsambhavAdinA abhAvamabhidhAyAsarvajJapuruSavaktRkasya dharmasyAprAmANikatvamAha| mithyAdRSTibhirAmnAto hiMsAdyaiH klussiikRtH| sa dharma iti vitto'pi bhavabhramaNakAraNam // 13 // mithyAdRSTibhirhariharahiraNyagarbhakapilabuddhAdibhirAmnAta AtmopajJatayA pratipAditaH / yattadornityAbhisambandhAdyo mithyAdRSTibhirAmnAtaH sa dharmatvena mugdhabuddhInAM prasiddho'pi bhavabhramaNakAraNamadharma evetyarthaH / kuta ityAhahiMsAdyaiH kaluSIkRta iti / mithyAdRSTipraNItA hyAgamA hiNsaadidossdkssitaaH||13|| idAnImadevAgurvadharmANAM sAkSepaM pratikSepamAha in Education Internation.. For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAnam // 63 // sarAgo'pi hi devazced gururbrhmcaarypi| kRpAhIno'pi dharmaH syAtkaSTaM naSTa hahA jgt||14|| dvitIyaH ___ rAgagrahaNamupalakSaNaM dveSamohayoH / abrahmacAritvamupalakSaNaM prANAtipAtAdInAm / kRpAhInatvamupalakSaNaM mUlo- prkaashH| ttaraguNahInatvasya / cecchabdaH pratyekamabhisambadhyate / AkSepaM prakaTayati-kaSTamiti khede naSTaM jagat devagurudharmazUnyatvena vinaSTaM durgatigamanAt / hahA nipAtaH khedAtizayasUcakaH / yadAha| rAgI devo dosI devo mAmi sunnapi devo,maje dhammo maMse dhammo jIvahiMsAi dhammo / rattA mattA kantAsattA // je gurU tevi pujjA, hAhA ka; naho logo aTTamaTTa kunnNto||1||14|| tadevamadevAgurvadharmaparihAreNa devagurudharmapratipattilakSaNaM samyaktvaM suvyavasthitam / taca zubhAtmapariNAmarUpamasmadAdInAmapratyakSaM kevalaM liGgairlakSyate, tAnyevAha - shmsNvegnirvedaanukmpaastikylkssnnaiH| lakSaNaiH paJcabhiH samyak smyktvmuplkssyte||15|| ___ paJcabhirlakSaNairliGgaiH parasthaM parokSamapi samyaktvaM samyagupalakSyate / liGgAni tu zamasaMveganirvedAnukampAstikyasvarUpANi / zamaH prazamaH krUrANAmanantAnubandhinAM kssaayaannaamnudyH| sa ca prakRtyA vA kaSAyapariNateH kaTuphalAvalokanAdvA bhavati / yadAha (1) rAgI devo dveSI devo sakhe zUnyo'pi devaH, madye dharmo mAMse dharmaH jIvahiMsAyAM dharmaH / raktA mattAH kAntAsaktA ye guravaH te'pi pUjyAH , hAhA kaSTaM naSTo loko aTTamaDheM kurvan / // 63 // in Education internal For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int iIe kammANaM nAUNaM vA vibAgamasuhaM ti / avaraddhe vi na kuppaha uvasamao savvakAlaM pi // 1 // anye tu krodhakaNDUviSayatRSNopazamaH zama ityAhuH / adhigatasamyagdarzano hi sAdhUpAsanAvAn kathaM krodhakaNDvA viSayatRSNayA ca taralIkriyeta ? nanu krodhakaNDUviSaya tRSNopazamazcecchamastarhi kRSNazreNikAdInAM sAparAdhe niraparAdhe'pi ca pare krodhavatAM viSayatRSNAtaralitamanasAM ca kathaM zamaH 1 tadabhAve ca samyaktvaM na gamyeta ? naivam / dRzyate hi dhUmarahito'pyayaskAragRheSu vahniH bhasmacchannasya vA vaherna dhUmalezo'pIti / ayaM tu niyamaH suparIkSite liGge sati liGgI bhavatyeva / yadAha- liGge liGgI bhavatyeva liGginyevetaratpunaH / niyamasya viparyAse sambandho liGgaliGginoH // 1 // sajjvalana kaSAyodayAdvA kRSNAdInAM krodhakaNDUviSayatRSNe / sajjvalanA api kecana kaSAyAstIvratayA anantAnubandhisadRzavipAkavanta iti sarvamavadAtam / saMvego mocAbhilASaH / samyagdRSTihiM narendra surendrANAM viSayasukhAni duHkhAnuSaGgAduHkhatayA manyamAno mokSasukhameva sukhatvena manyate abhilaSati ca / yadAha - ravibusarasokkhaM dukkhaM ciya bhAvaoo a manaMto / saMvegao na mokkhaM mottUgaM kiMci pacche (tthe ) i // 1 // nirvedo bhavavairAgyam / samyagdarzanI hi duHkhadaurgatyagahane bhavakArAgAre karmadaNDapAzikaistathAtathA kadarthyamAnaH pratikarttumakSamo mamatvarahitaca duHkhena nivrvviSmo bhavati / yadAha- (1) prakRtyAH karmaNAM jJAtvA vA vipAkamazubhamiti / aparAdhe'pi na kupyati upazamataH sarvakAlamapi // (2) naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvatazca manyamAnaH / saMvegato na mokSaM muktvA kiJcit prekSate, ( prArthayati ) // For Personal & Private Use Only K+K+XOK++1.08.0108130.1
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prakAzA // 64 // nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyo vasai dukkhaM / akayaparaloyamaggo mamattavisavegarahio ya // 1 // anye tu saMveganirvedayorarthaviparyayamAhuH saMvego bhavavirAgaH nirvedo mokSAbhilASa iti / anukampA duHkhiteSu apakSapAtena duHkhaprahANecchA / pakSapAtena tu karuNA svaputrAdau vyAghrAdInAmapyastyeva / sA cAnukampA dravyato bhAvatazca bhavati / dravyataH satyAM zaktau duHkhapratIkAreNa / bhAvata ArdrahRdayatvena / yadAhadeNa pANinivahaM bhIme bhavasAyarammi dukkhattaM / avisesaoNukaMpaM duvihAvi sAmaccha(ttha)o kuNai // 1 // astIti matirasyetyAstikastasya bhAvaH karma vA Astikyam / tattvAntarazravaNe'pi jinoktatattvaviSaye nirAkAGkSA pratipattiH / Astikyena hi jIvadharmatayA apratyakSaM samyaktvaM lakSyate / tadvAn hi Astika ityucyte| yadAha mannai tameva saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM pabattaM / suhapariNAmo sammaM kaMkhAivisuttiArahio // 1 // anye tu zamAdIni liGgAnyanyathA vyAcakSate suparIkSitapravaktapravAcyapravacanatattvAbhinivezAnmithyAbhinive| zopazamaH zamaH / sa samyagdarzanasya lakSaNam / yo hyatattvaM vihAyAtmanA tattvaM pratipannaH sa lakSyate samyagdarzana (1) nArakatiryanarAmarabhaveSu nirvedataH vasati duHkham / akRtaparalokamArgo mamatvaviSavegarahitazca / (2) dRSTvA prANinivahaM bhIme bhavasAgare duHkhArtam / avizeSato'nukampAM dvividhAmapi sAmarthyataH karoti // (3) duhaavi| (4) manyate tadeva satyaM niHzakaM yajinaiH prajJApitam (prajJaptam ) / zubhapariNAmaH samyak kaangkhaadivisuutrikaarhitH|| // 64 // Main Education Internal For Personal Private Use Only worw.jainelibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ +-+0.04108-03-08-10-2 Jain Education Inter -*-* vAniti / saMvego bhayaM jinapravacanAnusAriNo hi narakeSu zArIraM mAnasaM ca zItoSNAdijanitaM ca saMkliSTAsurodIritaM ca parasparodIritaM ca, tiryakSu bhArAropaNAdyanekavidhaM manujeSu dAridryadaurbhAgyAdi ca duHkhamavalokayatastadbhIrutayA tatprazamopAyabhUtaM dharmamanutiSThato lakSyate vidyate'sya samyagdarzanamiti / nirvedo viSayeSvanabhiSvaGgaH yathA ihaloka eva prANinAM durantakAmabhogAbhiSvaGgo'nekopadravaphalaH paraloke'pyatikaTukanarakatiryagmanuSyajanmaphalapradaH / ato na kiJcidanena / ujjhitavya evAyamiti / evaMvidhanirvedenApi lakSyate'styasya samyagdarzanamiti / anukampA kRpA yathA sarvva eva saccAH sukhArthino duHkhaprahANArthinazca / tato naiSAmalpApi pIDA mayA kAryetyanayApi lakSyate'styasya samyaktvamiti / santi khalu jinendrapravacanopadiSTA atIndriyA jIvaparalokAdayo bhAvA iti pariNAma Astikyam / anenApi lakSyate samyagdarzanayukto'yamiti // 15 // samyaktvaliGgAnyuktvA bhUSaNAnyAha - sthairya prabhAvanA bhaktiH kauzalaM jinazAsane / tIrthasevA ca paJcAsya bhUSaNAni pracakSate // 16 // asya samyaktvasya paJca bhUSaNAni bhUSyate alakiyate yaistAni bhUSaNAni jinazAsane jinazAsanaviSaye / etacca sarvatra sambadhyate / sthairya jinadharma prati calitacittasya parasya sthiratvApAdanaM svayaM vA paratIrthikarddhidarzanespi jinazAsanaM prati niSprakampatA / prabhavati jainendrazAsanaM tasya prabhavataH prayojakatvaM prabhAvanA / sA cASTadhA prabhAvakabhedena / yadAha For Personal & Private Use Only K08-03
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 65 // Jain Education Inter pAvayaNI dhammakahI vAI nemittiya tavassI ya | vijA siddho a kaI ava pabhAvagA bhaNiyA / / 1 / / tatra pravacanaM dvAdazAGgaM gaNipiTakaM tadasyAstyatizayavaditi pravacanI yugapradhAnAgamaH / dharmakathA prazasyAsyAstIti dharmakathat zikhAditvAdin / vAdiprativAdi sabhya sabhApatilakSaNAyAM caturaGgAyAM sabhAyAM pratipakSanirAsapUrvakaM svapakSasthApanArthamavazyaM vadatIti vAdI / nimittaM traikAlikaM lAbhAlAbhAdipratipAdakaM zAstraM tadvecyadhIte vA naimittikaH / tapo vikRSTamaSTamAdyasyAstIti tapasvI / vidyAH prajJayAdayaH zAsanadevatAstAH sAhAya (yya) ke yasya sa vidyAvAn / aJjanapAdale patilaka guTikAsakala bhUtA karSaNa niSkarSaNa vaukriyatvaprabhRtayaH siddhayastAbhiH siddhayatima siddhaH / kavate gadyapadyAdibhiH prabandhairvarNanAM karotIti kaviH / ete pravacanyAdayo'STau prabhavato bhagavacchAsanasya yathAyathaM dezakAlAdyaucityena sAhAya (yya) kakaraNAtprabhAvakAsteSAM karma prabhAvanA dvitIyaM bhUSaNam / bhaktiH pravacane vinayavaiyAvRcyarUpA pratipattiH samyagdarzanajJAnacAritrAdiguNAdhikeSvabhyutthAnamabhiyAnaM zirasyaJjalikaraNaM svayamAsanaDhaukanamAsanAbhigraho vandanA paryupAsanA zranugamanaM cetyaSTavidhakarmavinayanAdRSTavidha upacAravinayaH / vyAvRttasya bhAvaH karma vA vaiyAvRttyam / taccAcAryopAdhyAyatapasvizi (zai) kSakaglAnakulagaNasaGghasAdhusamano(mAna) jJeSu dazasvannapAnavastrapAtrapratizrayapIThaphalakasaMstA rAdibhirdharmmasAdhanairupagrahaH zuzrUSA bhaiSajakriyAkAntAraviSamadurgopasargeSvabhyupapattizca / jinazAsanaviSaye ca kauzalaM naipuNyam / tato hi vyavahitAdirapyarthe viSayIkriyate / yathAnAryadezavarttI ArdrakakumAraH zreNikaputreNAbhayakumAreNa kauzalAtpratibodhita iti / tIrthaM nadyAdekhi saMsArasya taraNe (1) pravacanI dharmakathI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddha kaviH aSTaiva prabhAvakA bhaNitAH / / For Personal & Private Use Only R-OK+10+10+2018+3+0<*+++ dvitIyaH prakAzaH / // 65 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 sukhAvatAro mArgaH / tacca dvidhA dravyatIrtha bhAvatIrtha ca / dravyatIrtha tIrthakRtAM janmadIkSAjJAnanirvANasthAnam / yadAha jammaM dikkhA nANaM titthayarANaM mahANubhAvANaM / jattha ya kira nivvANaM AgADhaM daMsaNaM hoi // 1 // bhAvatIrthe tu caturvidhaH zramaNasaH prathamagaNadharo vA / yadAha-"titthaM bhante titthaM titthayare titthaM ? * goyamA! arihA tAva niyamA titthaMkare, vitthaM puNa cAuvvale samaNasaMdhe paDhamagaNahare vA" / tIrthasya sevA tIrthasevA // 16 // asya samyaktvasya bhUSaNAnyuktvA duussnnaanyaahshngkaakaangkssaavicikitsaamithyaadRssttiprshNsnm| tatsaMstavazva pazcApi samyaktvaM duussyntylm||17|| pazcApi zaGkAdayo nirdoSamapi samyaktvaM dUSayanti alamatizayena / zaGkA sandehaH sA ca sarvaviSayA dezaviSayA ca / sarvaviSayA asti vA nAsti vA dharma ityAdi / dezazaGkA ekaikvstudhrmgocraa| yathA asti jIvaH kevalaM sarvagato'sarvagato vA sapradezodezo veti / iyaM ca dvidhA'pi bhagavadarhatpraNItapravacaneSu apratyayarUpA samya (1) janma dIkSA jJAnaM tIrthakarANAM mahAnubhAvAnAm / yatra ca kila nirvANaM AgADhaM darzanaM bhavati // (2) caturvarNaH / (3) tIrtha bhagavan tIrtha tIrthakaraH tIrtha ! gautama ! arhan tAvanniyamena tIrthaMkarastIrtha punazcAturvarNo zramaNasaGghaH prathamagaNadharo vaa| in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram // 66 // tvaM dUSayati / kevalAgamagamyA api hi padArthA asmadAdipramANaparIkSAnirapecA prAptapraNetakatvAnna sandegdhuM yogyA / dvitIyaH / yatrApi mohavazAta kacana saMzayo bhavati tatrApyapratihateyamargalA / yathA prkaashH| ___ kattha ya maiduvvalveNa tamvihAyariyaviraho vAvi / neyagahaNacaNeNa ya nANAvaraNodaeNaM ca // 1 // 'heUdAharaNAsaMbhave asai suTTa jaM na bujhejA / savvannumayamavitahaM tahAvi taM ciMtae maimaM // 2 // 'aNuvakayaparAguggahaparAyaNA jaMjiNA jagappavarA / jiyarAgadosamohA ya nanahA vAiNo teNaM // 3 // yathA vA sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naraH mithyaadRssttiH| sUtraM hi naH pramANaM jinAbhihitama / * kAsA anyAnyadarzanagrahaH / sApi sarvaviSayA dezaviSayA ca / sarvaviSayA sarvapAkhaNDidhAkAGkSArUpA / dezakAGkSA tvekAdidarzanaviSayA yathA sugatena bhikSaNAmaklezako dharma upadiSTaH snAnAnapAnAcchAdanazayanIyAdiSu sukhAnubhavadvAreNa / yadAha___ mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAhe / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArddharAtre, mokSazcAnte zAkyasiMhena dRssttH||1|| iti (1) kva ca ( kvacana ) matidurbalena tadvidhAcAryavirahato vApi / jJeyagahanatvena ca jJAnAvaraNodayena ca // (2) hetUdAharaNAsaMbhave ca sati suSTu yanna budhyeta / sarvajJamatamavitathaM tathApi taccintayati matimAn // (3) anupakRtaparAnugrahaparAyaNA yajinA jagatpravarAH / jitarAgadoSa ( dveSa ) mohAzca nAnyathA vAdinastena // 66 // Latin Education Internatie For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ na etadapi ghaTamAnakameva na durApetam / tathA parivAdabhautabrAhmaNAdayo viSayAnupabhujAnA eva paraloke'pi sukhana yujyanta iti sAdhIyAneSo'pi dharma iti / evaM ca kAGgApi paramArthato bhagavadarhatpraNItAgamAnAzvAsarUpA samyaktva dUSayati / vicikitsA cittaviplavaH, sA ca satyapi yuktyAgamopapanne jinadharme'sya mahatastapaHklezasya sikatAkaNakavalavaniHsvAdasyAyatyAM phalasampadbhavitrI / atha klezamAtramevedaM nirjarAphalavikalamiti / ubhayathA hi kriyA dazyante saphalA aphalAzca kRSIvalAdInAmiva iyamapi tathA sambhAvyate / yadAha puvvapurisA jahoiamaggacarA ghaDai tesi phalajogo / amhesu ya dhIsaMghayaNaviraho na taha tesi phalaM // 1 // iti // vicikitsApi bhagavadvacanAnAzvAsarUpatvAtsamyaktvasya dossH| na ca zaGkAto neyaM bhidyate / zaGkA hi sakalAsakalapadArthabhAktvena dravyaguNaviSayA, iyaM tu kriyAviSayaiva / yadvA vicikitsA nindA sA ca sadAcAramuniviSayA yathA astrAnena prasvedajalaklinnamalatvAddurgandhivapuSa eta iti / ko doSaH syAdyadi prAsukavAriNA'GgakSAlana | kurvIraniti / iyamapi tattvato bhagavaddhaAnAzvAsarUpatvAta smyktvdossH3| mithyA jinAgamaviparItA dRSTidezanaM yeSAM te mithyAdRSTayasteSAM prazaMsanaM prazaMsA tacca sarvaviSayaM dezaviSayaM ca / sarvaviSayaM sarvANyapi kapilAdidarzanAni yuktiyuktAnIti mAdhyasthyasArA stutiH samyaktvasya SaNam / yadAcakSmahi stutI (1) pUrvapuruSA yathocitamArgacarA ghaTate teSAM phalayogaH / asmAsu ca dhIsaMhananavirahataH na tathA teSAM phalam // in Education Internation va 12 For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogshaastrm| dvitIyaH prakAzana // 67 // sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha mudrAmatizerate te / mAdhyasthyamAsthAya parIkSakA ye, maNau ca kAceca samAnubandhAH // 1 // dezaviSayaM tu idameva buddhavacanaM sAGyakaNAdAdivacanaM vA tattvamiti / idaM tu vyaktameva smyktvdssnnm| tairmithyAdRSTibhirekatra saMvAsAtparasparAlApAdijanitaH paricayaH sNstvH| ekatravAse hi tatprakriyAzravaNAcatkriyAdarzanAcca dRDhasamyaktvavato'pi dRSTibhedaH sambhAvyate, kimuta mandabuDenevadharmasya iti saMstavo'pi samyaktvadUSaNam / evaMvidhaM ca samyaktvaM viziSTadravyakSetrakAlabhAvasAmayyAM satyAM guroH samIpe vidhinA pratipadya zrAvako yathAvatpAlayati / yadAha_ 'samaNovAso tattha micchatAo paDikkame / danvao bhAvo pubbiM sammattaM paDivajae // 1 // ne kappae se paratitthiyANaM, taheva tersi ciya devayANaM / pariggahe tANa ya ceiyANaM, pahAvaNAvaMdaNapUyaNAI // 2 // loyANa titthesu siNANadANaM, piMDappayANaM huNaNaM tavaM ca / saMkaMtisomaggahaNAiesuM, pabhUyaloyANa pavAhakiccaM // 3 // evaM tAvatsAgaropamakoTIkoTyAM zeSAyAM kizcidUnAyAM mithyAtvamohanIyasthitau jantuH samyaktvaM pratipadyate / sAgaropamakoTIkovyAmapyavaziSTAyAM panyopamapRthaktvaM yadA vyatItaM bhavati tadA dezaviratiM pratipadyate / yadAha (1) zramaNopAsakastatra mithyAtvAtpratikrAmet / dravyato bhAvataH pUrva samyaktvaM pratipadyate // (2) na kalpate tasya paratIkSikAnAM tathaiva teSAmeva devatAnAm / parigrahe teSAM ca caityAnAM prabhAvanAvandanapUjanAdi // (3) lokAnAM tIrtheSu snAnadAnaM piNDapradAnaM havanaM tapazca / saMkrAntisomagrahaNAdikeSu prabhUtalokAnAM pravAhakRtyam // // 67 // in Education intern a For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ " 'sammattammi u laddhe paliyapuhutteNa sAvo hoja ti" // 17 // samyaktvamUlAni paJcANuvratA tyuktaM tatra samyaktvamabhihitamidAnImaNuvratAnyAha* viratiM sthUlahiMsAdevividhatrividhAdinA / ahiMsAdIni paJcANuvratAni jgdurjinaaH||18|| / sthUlA mithyAdRSTInAmapi hiMsAtvena prasiddhA yA hiMsA sA sthUlahiMsA sthUlAnAM vA trasAnAM jIvAnAM hiMsA sthUlahiMsA / sthUlagrahaNamupalakSaNam / tena niraparAdhasaGkalpapUrvakahiMsAnAmapi grahaNaM AdigrahaNAta sthalAnRtasteyA1 brahmacaryaparigrahANAM saMgrahaH / ebhyaH sthUlahiMsAdibhyo yA viratinivRttistAmahiMsAdIni ahiMsAsUnRtAsteyabrahmaca pirigrahAn paJcANuvratAnIti (tAni ) jinAstIrthakarA jagaduH pratipAditavantaH / kimavizeSeNa viratirnetyAha / dvividhatrividhAdinA bhaGgajAlena dvividhaH kRtakAritarUpastrividho manovAkAyabhedena yatra sa dvividhatrividha eko bhaGgaH / iha yo hiMsAdibhyo viratiM pratipadyate, sa dvividhAM kRtakAritabhedAM trividhena manasA vacasA kAyena ceti / evaM ca bhAvanA-sthUlahiMsAM na karotyAtmanA na kArayatyanyena manasA vacasA kAyena ceti / asya cAnumatira|| pratiSiddhA apatyAMdiparigrahasadbhAvAt taihiMsAdikaraNe ca tasyAnumatiprApteH / anyathA parigrahAparigrahayoravizeSaNa pravrajitAprabajitayorabhedApatteH / nanu bhagavatyAdAvAgame trividhaM trividhenetyapi pratyAkhyAnamuktamagAriNaH, taccazrutoktatvAdanavadyameva tatkasmAnocyate ? ucyate-tasya vizeSaviSayatvAt / tathAhi yaH kila pravijipareva (1) samyaktve tu labdhe palyopamapRthaktvena zrAvako bhavediti / in Education internate For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogshaastrm| dvitIyaH prakAza // 68 // pratimAH pratiSadyate putrAdisantatipAlanAya yo vA vizeSa svayaMbhUramaNAdigataM matsyAdimAMsaM sthUlahiMsAdikaM vA kacidavasthAvizeSe pratyAkhyAti sa eva trividhaM trividheneti karoti / ityalpaviSayatvAnocyate / bAhulyena tu dvividhaM trividheneti / dvividhatrividha Adiryasya dvividhatrividhAderbhaGgajAlasya tena // dvividhaM dvividheneti dvitIyo maGgaH dvividhamiti sthalahiMsAM na karoti na kArayati dvividheneti manasA vacasA yadvA manasA kAyena yadvA vAcA kAyeneti / tatra yadA manasA vAcA na karoti na kArayati tadA manasA abhisandhirahita eva vAcApi hiMsakamabruvanneva kAyenaiva duzceSTitAdinA asaMjJivatkaroti / yadA tu manasA kAyena na karoti na kArayati tadA manasAbhisandhirahita eva kAyena duzceSTitAdi pariharanevAnAbhogAdvAcaiva hanmi ghAtayAmi veti brUte / yadA tu vAcA kAyena na karoti na kArayati tadA manasaivAbhisandhimadhikRtya karoti kArayati ca / anumatistu tribhirapi sarvatraivAsti / evaM zeSavikalpA api bhAvanIyAH / dvividhamekavidheneti tRtIyaH dvividhaM karaNaM kAraNaM ca ekavidhena manasA yadvA vacasA yadvA kAyena / ekavidhaM trividheneti caturthaH ekavidhaM karaNaM yadvA kAraNaM manasA vAcA kAyena ca / ekavidhaM dvividheneti paJcamaH ekavidhaM karaNaM yadvA kAraNaM dvividhena manasA vAcA yadvA manasA kAyena yadvA vAcA kAyena / ekavidhamekavidheneti SaSThaH ekavidhaM karaNaM yadvA kAraNaM ekavidhena manasA yadvA vAcA yadvA kAyena / yadAha // 68 // in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 14-08+0.03++-- vivi paDho duvihaM duvihe bIo hoi / duvihaM egaviheAM egavihaM ceva tividdeNa // 1 // egavihaM duviheNaM egegaviheNa chaThThao ho / ete ca maGgAH karaNatrikeNa yogatrikeNa ca vizeSyamANA ekonapaJcAzadbhavanti / tathAhi hiMsAM na karoti manasA 1 vAcA 2 kAyena 3 manasA vAcA 4 manasA kAyena 5 vAcA kAyena vA 6 manasA vAcA kAyena ca 7 ete karaNena sapta bhaGgAH / evaM kAraNena sapta / anumatyA sapta / tathA hiMsAM na karoti na kArayati ca manasA 1 vAcA 2 kAyena 3 manasA vAcA 4 manasA kAyena 5 vAcA kAyena vA 6 manasA vAcA kAyena ca 7 / ete karaNakAraNAbhyAM sapta bhaGgAH / evaM karaNAnumatibhyAM sapta / kAraNAnumatibhyAmapi sapta / karaNakAraNAnumatibhirapi sapta / evaM sarve mIlitA ekonapaJcAzadbhavanti / ete ca trikAlaviSayatvAt pratyAkhyAnasya kAlatrayeNa guNitAH saptacatvAriMzadadhikaM zataM bhavanti / yadAha - 'seyAlaM bhaMgasayaM paccakkhANammi jassa uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalAbho // 1 // (1) dvividhatrividhena prathamo dvividhaM dvividhena dvitIyo bhavati / dvividhaM ekavidhena ekavidhaM caiva trividhena / ekavidhaM dvividhena ekavidhena SaSThako bhavatIti / (1) saptacatvAriMzatbhaGgazataM pratyAkhyAne yasya upalabdham / sa khalu pratyAkhyAne kuzalaH zeSA akuzalAH // For Personal & Private Use Only R-60%-*0-10 www.jainvelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 66 // nikAlaviSayatA cAtItasya nindayA sAmpratikasya saMvaraNena anAgatasya pratyAkhyAneneti / yadAha dvitIyaH "aMDaaMniMdAmi paDuppannaM saMvaremi aNAgayaM paJcakkhAmi tti" / ete ca bhaGgA ahiMsAvatamAzrityopadarzitAH prakAzana vratAntareSvapi draSTavyAH // 18 // evaM sAmAnyena hiMsAdigocarAM viratimupadarya pratyekaM hiMsAdiSu tAmupadidayiSurhisAyAM tAvadAhapaGgakuSTikuNitvAdi dRSTvA hiMsAphalaM sudhiiH| nirAgastrasajantUnAM hiMsAM saGkalpatastyajet // 19 // iha nAdRSTapApaphalAH pApAnivartanta iti pApaphalamupadarzayan hiMsAvirativratamupadizati / paGguH satyapi !! pAde pAdaviharaNAkSamaH, kuSThI tvagdoSI, kuNirvikalapANiH, teSAM bhAvaH paGgukuSThikuNitvam / AdigrahaNAtpaGgatvopalakSitamadhaHkAyavaiguNyam , kuSThitvopalakSitaM sakalarAgajAtam , kuNitvopalakSitamuparikAyavaiguNyaM saMgRhyate / etaddhiMsAphalaM dRSTvA sudhIriti buddhimAn , sa hi zAstrabalena hiMsAyAH phalametaditi nizcitya hiMsAM tyajet / atra vidhau sptmii| keSAM ? nirAgastrasajantUnAM nirAgaso niraparAdhAstrasA dvIndriyAdayasteSAM saGkalpena saGkalpataH AdhAditvAttatIyAntAttasuH / nirAgasa iti niraparAdhajantuviSayAM hiMsAM pratyAcaSTe sAparAdhasya tu na niyamaH trasagrahaNenaikendriyaviSayAM hiMsAM niyamayituM na kSama ityAcaSTe-saGkalpata iti amuM jantuM mAMsAdyarthitvena hanmIti saGkalpapUrvakaM hiMsA varjayet / pArambhajA tu hiMsA azakyapratyAkhyAneti tatra yatanAmeva kuryAditi / atrAntarazlokAH(1) atItaM nindAmi pratyutpannaM saMvRNomi anAgataM pratyAkhyAmIti / // 6 // in Education internate For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ yeSAmekAntiko bhedaH sammato dehadehinoH / teSAM dehavinAze'pi na hiMsA dehino bhaveta // 1 // abhedaikAntavAde'pi svIkRte dehdehinoH| dehanAze dehinAzAtparaloko'stu kasya vai // 2 // bhinnAbhinnatayA tasmAjIve | dehAtpratizrute / dehanAze bhavetpIDA yA tAM hiMsAM pracakSate // 3 // duHkhotpattirmana klezastatparyAyasya ca kssyH| yasyAM syAtsA prayatnena hiMsA heyA vipazcitA // 4 // prANI pramAdataH kuryAdyatprANavyaparopaNam / sA hiMsA jagade prAIja sNsaarbhuuruhH||5||shriirii mriyatAM mA vA dhruvaM hiMsA prmaadinH| sA prANavyaparope'pi pramAdarahitasya na // 6 // jIvasya hiMsA na bhvenitysyaaprinnaaminH| kSaNikasya khayaM nAzAtkathaM hiMsopapadyatAm // 7 // nityAnitye tato jIve pariNAmini yujyate / hiMsA kAyaviyogena pIDAtaH pApakAraNam // 8 // kecidvadanti hantavyAH prANinaH prANighAtinaH / hiMsrasyaikasya ghAte syAdrakSaNaM bhUyasAM kila // 6 // tadayuktamazeSANAM hiMsratvAtprANinAmiha / hantavyatA syAttallAbhamicchomUlakSatiH sphuTA // 10 // ahiMsAsambhavo dharmaH sa hiMsAtaH kathaM bhavet / na toyajAni padmAni jAyante jAtavedasaH // 11 // pApaheturvadhaH pApaM kathaM chettumalaM bhavet / mRtyuhetuH kAlakUTaM jIvitAya na jAyate // 12 // saMsAramocakAstvAhurduHkhinAM vadha iSyatAm / vinAze duHkhinAM duHkhavinAzo jAyate kila // 13 // tadapyasAmprataM te hi hatA nrkgaaminH| ananteSu niyojyante duHkheSu svanpaduHkhakAH // 14 // kiM ca saukhyavatAM ghAte dharmaH syAtpApavAraNAt / itthaM vicArya heyAni vacanAni kutIrthinAm // 1 // cArvAkAH prAhurAtmaiva tAvannAsti kathazcana / taM vinA kasya sA hiMsA kasya hiMsAphalaM bhavet // 16 // bhUtebhya eva caitanyaM piSTAdibhyo yathA mdH| bhUtasaMhatinAze ca pazcatvamiti kathyate // 17 // AtmAbhAve ca tanmUla: JainEducation For Personal Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 70 // Jain Education Internation K+ 1) paraloko na yujyate / zrabhAve paralokasya puNyApuNyakathA vRthA // 18 // tarpAsi yAtanAcitrAH saMyamo bhogavazcanA / iti vipratipattibhyaH parebhyaH paribhASyate / / 16 / / svasaMvedanataH siddhaH svadehe jIva iSyatAm / zrahaM duHkhI sukhI vAhamiti pratyayayogataH // 20 // ghaTaM ve yahamityatra tritayaM pratibhAsate / karma kriyA ca karttA ca tatkarttA kiM niSidhyate // 21 // zarIrameva cetkartR na karttR tadacetanam / bhUtacaitanyayogAcceccetanaM tadasaGgatam // 22 // mayA dRSTaM zrutaM spRSTaM ghrAtamAsvAditaM smRtam / ityekakartRkAbhAvAt bhUtacidvAdinaH katham || 23 || svasaMvedanataH siddhe svadehe cetanAtmani / paradehe'pi tatsiddhiranumAnena sAdhyate // 24 // buddhipUrvI kriyAM dRSTvA svadehe'nyatra tadgatiH / pramANabalataH siddhA kena nAma nivAryate / / 25 / / tatparalokinaH siddhau paraloko na durghaTaH / tathA ca puNyapApAdi sarvamevopapadyate / / 26 / / tapAMsi yAtanAcitrA ityAdyunmattabhASitam / sacetanasya tatkasya nopahAsAya jAyate // 27 // nirvAdho'sti tato jIvaH sthityutpAdavyayAtmakaH / jJAtA draSTA guNI bhoktA karttA kAya pramANakaH // 28 // tadevamAtmanaH siddhau hiMsA kiM nopapadyate / tadasyAH parihAreNA hiMsAtratamudIritam || 26 // 16 // hiMsAniyame spaSTaM dRSTAntamAhazrAtmavatsarvabhUteSu sukhaduHkhe priyApriye / cintayannAtmano'niSTAM hiMsAmanyasya nAcaret // 20 // sukhazabdena sukhasAdhanamannapAnasrakcandanAdi gRhyate / duHkhazabdena duHkhasAdhanaM vadhabandhamAraNAdi / tato ( 1 ) svayamevo 0 / For Personal & Private Use Only dvitIyaH prakAzaH // 70 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathAtmani duHkhasAdhanamapriyaM tathA sarvabhUteSvapi / evaM cintayan duHkhasAdhanatvAdapriyAM parasya hiMsAM na kurvIta / sukhagrahaNaM dRSTAntArtham / yathA sukhasAdhanaM priyamevaM duHkhasAdhanamapriyam / tathA sarvabhUteSvapi duHkhsaadhnmpriymityrthH| yadAhulaukikA api zrUyatAM dharmasarvasvaM zrutvA caivAvadhAryatAm / AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret // 1 // iti // 20 // nanu pratiSiddhAcaraNe dopaH, pratiSiddhA ca trasajIvaviSayA hiMsA. sthAvareSa tvapratiSiddhahiMseSu yatheSTaM ceSTantAM - gRhasthA ityAhanirarthikAM na kurvIta jIveSu sthAvareSvapi / hiMsAmahiMsAdharmajJaH kAGkSanmokSamupAsakaH // 21 // ___sthAvarAH pRthivyambutejovAyuvanaspatayasteSvapi jIveSu hiMsAM na kurvIta / kiMviziSTAM ? nirarthiko prayojana rahitA, zarIrakuTumbanirvAhanimittaM hi sthAvareSu hiMsA na pratiSiddhA, yA tvarthikA zarIrakuTumbAdiprayojanarahitA * tAdRzIM hiMsAM na kurvIta upAsakA zrAvakaH / kiviziSTaH? ahiMsAdharmajJaH ahiMsAlakSaNaM dharma jAnAtIti ahiMsA dhrmjnyH| na hi pratiSiddhavastuviSayaivAhiMsA dharmaH kintvapratiSiddheSvapi sA yatanArUpA / tatazca tathAvidhaM dharma jAnan kA sthAvareSvapi nirarthikAM hiMsAM na vidadhIta / nanu pratiSiddhaviSayaivAhiMsAstu kimanayA sUkSmakSikayA ? ityAha-kAGkSanmotaM, sa hi mokSAkAGkI yativat kathaM nirarthikAM hiMsAmAcareta // 21 // nanu nirantarahiMsAparo'pi sarvasvaM dakSiNAM datvA pApavizuddhiM vidadhyAta kimanena hiMsAparihAraklezena ? ityAha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstrama dvitIyaH prkaashH| // 71 // prANI prANitalobhena yo rAjyamapi muJcati / tadvadhotthamaghaM sarvorvIdAne'pi na shaamyti||22|| prANI jantuH prANitaM jIvitavyaM tasya lobhena rAjyamapi tatkAlopasthitaM pariharati / yadAhamAryamANasya hemAdriM rAjyaM vAtha prayacchatu / tadaniSTaM parityajya jIvo jIvitumicchati // 1 // tattathAvidhaprANitapriyaprANivadhasambhavaM pApaM sakalapRthvIdAnenApi na zAmyati / bhUdAnaM hi sakaladAnebhyo'bhyadhikamiti zrutiH // 22 // atha zlokacatuSTayena hiMsAka nindAmAhavane niraparAdhAnAM vAyutoyatRNAzinAm / ninan mRgANAM mAMsArthI viziSyeta kathaM zunaH ? // 23 // samiti "niprebhyo nH"||2||2||15|| iti karmatvapratiSedhAccheSe SaSThI / vane vanavAsinAM na ta parasvIkRtabhUmivAsinAM / tathAvidhA api sAparAdhAH syurityAha-niraparAdhAnAM paradhanaharaNaparagRhabhaGgaparamAraNAdyaparAdharahitAnAM / niraparAdhatve hetumAha-vAyutoyavRNAzinAm , na hi vAyutoyatRNAni paradhanAni yena tadbhakSaNAtsAparAdhatvaM syAt / mAMsArthIti atrApi mRgANAmiti sambadhyate / mRgANAM yanmAMsaM tadarthayate, mRgagrahaNenATavikAH prANino gRhyante / evaMvidhamRgamAMsArthI mRgavadhaparAyaNo niraparAdhamAnuSapicaNDikAmAMsalubdhAcchunaH kathaM viziSyeta zvavetyarthaH // 23 // dIryamANaH kuzenApi yaH svAGge hanta duuyte| nirmantUn sa kathaM jntuunntyennishitaayudhaiH||24|| // 7 // in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIryamANo vidAryamANaH kuzena darmeNa apizabdAdAstAM zastreNa yaH svAGge zarIre hanteti pratibodhyAmatraNe yate upatapyate / nirmAntUniraparAdhAn jantUn sa kathaM antayedantaM prApayet nizitAyudhaiH kuntAdibhiH ? pAtmAnusAreNApi parapIDAmajAnanevaM nindyate / tathA ca mRgayAvyApRtAn kSatriyAn prati kenaciduktam rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM, ke nItireSA'zaraNo hyadoSavAn / nihanyate yadalinAtidubelo, hahA mahAkaSTamarAjakaM jagata // 1 // 24 // A nirmAtuMkrUrakarmANaHkSaNikAmAtmano dhRtim|smaapynti sakalaM janmAnyasya shriirinnH||25|| ___ krUraM raudraM karma hiMsAdi yeSAM te krUrakarmANo lubdhakAdayaH / AtmanaH svasya dhRti svAsthyalakSaNAM nirmAtu-1 miti smbndhH| dhRtervizeSaNaM kSaNikAmiti AjanmazAzvatikadhRtinimittaM kadAcitkizcidviruddhamapi kriyate / kSaNikadhRtinirmANArthe tu samApayanti samAptiM nayanti janma anyasya vadhyasya shriirinnH| ayamartha:-paraprANimAMsajanyacaNikatRptihetorAkAlikaM parasyAyuH samApyata iti mahadidaM vaizasam / yadAha- yo'znAti yasya tanmAMsamubhayoH pazyatAntaram / ekasya kSaNikA tRptiH prANairanyo viyujyate // 1 // 25 // | mriyasvetyucyamAno'pi dehI bhavati dukhitH| mAryamANaHpraharaNairdAruNaiH sa kathaM bhavataH // __ mriyakha tvamityucyamAno'pi na tu mAryamANo dehI janturjAyamAnamRtyuriva duHkhito bhavatIti sarvaprANipratI (1) kunIti / in Education intet For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 72 // tm| praharaNaiH kuntatomarAdibhirmAryamANo vinAzyamAnaH sa varAko dehI kathaM bhavet ? paramaduHkhita eva bhvedityrthH| dvitIyaH maraNavacanenA'pi dyamAnasya nizitaiH zarmAraNamiti mRtamAraNaM tatkathaM sakarNaH kuryAditi nindA // 26 // prkaashH| | hiMsAphalaM dRSTAntadvAreNAha zrUyate prANighAtena raudradhyAnaparAyaNau / subhUmo brahmadattazca saptamaM narakaM gatau // 27 // ____ zrUyate AkarNyate etadAgame / yaduta prANipAtena hetunA subhUmabrahmadattau cakravartinau saptamaM narakaM gatau / hiMsAyA narakagamanahetutvaM na raudradhyAnamantareNa bhavati / anyathA siMhavadhakatapasvino'pi narakaH syAdityuktaM raudradhyAnaparAyaNau hiNsaanubndhidhyaanyuktaavityrthH| yathA tau narakaM gatau tathA kathAnakadvAreNa darzyate / tathAhi vasantapuranAmAyAM puryaamucchnnvNshkH| AsIccyuta ivAkAzAdagniko nAma daarkH||1|| so'nyadA | calitastasmAt sthAnAddezAntaraM prati / sArthAddhInaH paribhrAmyanagamattApasAzramam // 2 // tamagni tanayatvenAgrahI kulapatija'maH / jamadagniriti khyAtiM sa lokeSu tato'gamata // 3 // tapyamAnastapastIkSNaM pratyakSa iva paavkH| tejasA duHsahenAsau paprathe pRthivItale // 4 / / atrAntare mahAzrAddho nAmnA vaizvAnaraH surH| dhanvantarizca tApasabhakto vyavadatAmiti // 5 // eka AhAhatAM dharmaH pramANamitaraH punaH / tApasAnAM vivAde'smin vyadhAtAmiti nirNayam // 6 // AIteSu jaghanyo yaH prakRSTastApaseSu yaH / parIkSaNIyAvAvAbhyAM ko guNairatiricyate // 7 // HI tadAnIM mithilApuryA navadharmapariSkRtaH / zrImAn padmaratho nAma prasthitaH pRthivIpatiH // 8 // dIkSAM zrIvAsu- 1 ITI // 72 // Jan Education Intema For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyante grahItuM bhAvato yatiH / gacchathampApurIM tAbhyAM devAbhyAM dadRze pathi // 6 // parIkSAkAGkSayA tAbhyAM pAnAne Dhaukite nRpaH / tRSitaH kSudhito'pyajjhadvIrAH sattvAJcalanti na // 10 // krakacairiva cakrAte krUraiH karkarakaNTakaiH / pIDAM devau nRdevasya mRdunoH pAdapadmayoH // 11 // pAdAbhyAM pracaradraktadhArAbhyAM tAdRze'dhvani / tUlikAtalasaJcAraM saMcere ca tathApi saH // 12 // dirmame gItanRtyAdi tAmyAM comAya bhUpateH / tanmoghamabhavattatra divyAstramiva gotraje / / 13 / / tau siddhaputrarUpeNa purobhUyedamUcatuH / tavAdyApi mahAbhAga mahadAyuryuvAsi ca // 14 // svacchandaM bhuMkSva tadbhogAn kA vIryadyauvane tapaH / nizIthakRtyaM kaH prAtaH kuryAdudyogavAnapi / / 15 yauvane tadatikrAnte dehadaurbanyakAraNam / gRhNIyAstvaM tapastAta dvitIyamiva vArddhakam / / 16 / / rAjoce yadi bahvAyurvahupuNyaM bhaviSyati / jalamAnena nalinInAlaM hi parivarddhate // 17 // lolendriye yauvane hi yattapastattapo nanu / dAruNAstre raNe yo' hi zUraH zUraH sa ucyate // 18 // tasminnacalite saccAtsAdhu sAdhviti vAdinau / tau tau tApasotkRSTaM jamadagniM parIcitum // 16 // nyagrodhamiva vistArijaTAsaMspRSTabhUtalam / vanmIkAkIrNapAdAntaM dAntaM tau tamapazyatAm / / 20 / / tasya zmazrulatAjAle nIDaM nirmAya mAyayA / tadaiva devau caTakamithunIbhUya tasthatuH / / 21 / / caTakazcaTakAmUce yAsyAmi himavagirau / anyAsakto naiSyasi tvamiti taM nAnvamaMsta sA // 22 // goghAtapAtakenAhaM gRhye nAyAmi cetpriye / ityuktazapathaM bhUyazraTakaM caTakA'bravIt || 23 || RSerasyainasA gRhye zapethA iti cetpriya / visRjAmi tadaiva tvAM panthAnaH santu te zivAH // 24 // ityAkarNya vacaH kruddho jamadagnimmunistataH / ubhAbhyAmapi hastAbhyAmubhau jagrAha paciNau // 25 // zrAcacace tato hanta kurvANe duSkaraM 13 Jain Education Shal For Personal & Private Use Only 8-10-08+0.08+
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaashH| // 73 // // pusa gatirnAstItyA tpH| uSNarazmAviva dhvAntamAH pApaM mayi kIdRzam // 26 // atharSi caTakovAca mA kupaste mudhA tpH| aputrasya gatirnAstItyazrauSIstvaM na ki zrutim // 27 // tattathA manyamAno'yaM munirevamacintayat / mamAkalanaputrasya pravAhe mUtritaM tapaH // 28 // kSubhitaM taM parijJAya dhim bhrAntastApasairiti / jajJe dhanvantariH zrAddhaH pratyeti pratyayAna kaH / / 28 / / babhUvaturadRzyau ca tAvapi tridazau tadA / jamadagnizca samprApa puraM nemikakoSTakam // 30 // jitazatrumahIpAlaM tatra bhUyiSThakanyakam / sa prepsuH kanyakAmekAM dakSaM hara ivAgamat // 31 // kRtvAbhyutthAnamuzi: prAJjalistamabhASata / kimarthamAgatA yUyaM brUta kiM karavANyaham // 32 // kanyArthamAgato'smIti muninokte nRpo'bravIt / madhye zatasya kanyAnAM tvAM yecchati gRhANa tAm // 33 // sa kanyAntaHpuraM gatvA jagAda nRpknykaaH| dharmapatnI mama kAcidbhavatIbhyo bhavatviti // 34 // jaTilaH palitaH kSAmo bhikSAjIvo vadannidam / na lajase tvamiti tAH kRtathutkAramRcire // 35 // samIraNa iva kruddho jamadagnimunistataH / adhijyeSvAsayaSTyAbhAH kanyAH kubjIcakAra tAH ||36||athaanggnne reNupujhe ramamANAM nRpAtmajAm / ekAmAlokayAmAsa reNuketyabravIca taam||37|| sa tasyA icchasItyuktvA mAtuliGgamadarzayat / tayA prasAritaH pANiH paannigrhnnsuuckH||38||taaN muniH parijagrAha rorodhnmivorsaa| sArddha gavAdibhistasmai dadau ca vidhivnnRpH||36 / / sazyAlIsnehasambandhAdekonaM knykaashtm| sajjIcake tapaHzaktyA dhigmUDhAnAM tpovyyH||40||niitvaashrmpdN tAM ca sa mugdhamadhusakRtim / hariNImiva lolAkSI premNA muniravarddhayat 41 aGgulIbhirgaNayato dinAnyasya tapasvinaH / yauvanaM cArukandarpalIlAvanamavApa sA // 42 // sAkSIkRtajvaladagnirja 1 aghijyadhanuryaSTitulyAH / // 73 // in Education intem For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ madagnimunistataH / yathAvadupayeme tAM bhUteza iva pArvatIm // 43 // RtukAle sa Uce tAM calaM te sAdhayAmyaham / yathA brAhmaNamUrdhanyo dhanya utpadyate sutH||44|| sovAca hastinapure'nantavIryasya bhuupteH| pallyasti matsvasA tasyai caruH kSAtro'pi sAdhyatAm // 45 // brAmaM sadharmacAriNyai kSAtraM tajAmaye'param / sa caruM sAdhayAmAsa putrIyamupajIvitum // 46 // sAcintayadahaM tAvadabhUvamaTavImRgI / mA bhUnmAdRk suto'pIti kSAtraM casmabhakSayat // 47 // sAdAbA caruM svasra jAtau ca tanayau tayoH / tatra rAmo reNukAyAH kRtavIryazca ttsvsuH||48|| krameNa vavRdhe rAma RSitve paitRke'pi sH| kSAtraM pradarzayaMstejo hutAzanamivAmbhasi / / 46 // vidyAdharo'nyadA tatra ko'pyAgAdatisArakI / vidyA tasyAtisArAA vismRtAkAzagAminI // 50 // rAmeNa praticarito bheSajAyaiH sa bandhuvat / rAmAya sevamAnAya vidyA pArazavIM dadau // 51 // madhyezaravaNaM gatvA tAM ca vidyAmasAdhayat / rAmaH parazurAmo'bhUttataH prabhRti vizrutaH // 52 // anyeyuH patimApRcchya reNukotkaNThitA svasuH / jagAma hastinapure premNo dUre na kizcana // 53 // zyAlIti lAlayan lolalocanAM tatra reNukAm / anantavIryo'ramayatkAmaH kAmaM niraGkuza: T // 54 // RSipallyA tayA rAjAhalyayeva purandaraH / anvabhUcca yathAkAmaM sambhogasukhasampadam // 5 // anantavI ttinayo reNukAyAmajAyata / mamatAyAmivotathyaH sadharmiNyAM bRhspteH||56 // tenApi saha putreNa reNukAmAnayanmuniH / strINAM lubdho janaH prAyo doSa na khalu vIkSate // 57 // tAM putrasahitAM vallImakAlaphalitAmiva / saJjAtakopaH parazurAmaH parazunAcchinat // 58 // tadbhaginyA sa vRttAnto'nantavIryasya shNsitH| kopamuddIpayAmAsa kRzAnumiva mArutaH // 56 // tatazcAvAryadoryo'nantavIrtho mahIpatiH / jamadagnyAzramaM gatvAbhAjInmatta iva For Personal & Private Use Only Lain Education intern
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 74 // Jain Education Interna dvipaH // 60 // tApasAnAM kRtatrAsaH samAdAya gavAdi saH / mandaM mandaM parikrAman kesarIva nyavarttata // 61 // trasyattapasvitumulaM zrutvA jJAtvA ca tAM kathAm / kruddhaH parazurAmo'thAdhAvatsAcAdivAntakaH // 62 // subhaTagrAmasaMgrAmakautukI jamadagnijaH / parzunA khaNDazacakre dAruvaddAruNena tam // 63 // rAjye nivezayAzcakre tasya prakRtipUruSaiH / kRtavIryo mahAvIryaH sa eva tu vayolaghuH || 64 // sa tu mAtRmukhAcchrutvA mRtyuvyatikaraM pituH / AdiSTAhirivAgatya jamadagnimamArayat // 65 // rAmaH pitvadhakruddho drAggatvA hastinApure | amArayatkRtavIryaM kiM yamasya davayasi // 66 // jAmadagnyastatastasya rAjye nyavizata svayam / rAjyaM hi vikramAdhInaM na pramANaM kramAkramau // 67 // rAmAkrAntapurAdrAjJI kRtavIryasya gurviNI / vyAghrAghrAtavanAdeNIvAgamattApasAzramam // 68 // kRpAdhanairbhUgRhAntaH sA nidhAya nidhAnavat / tapasvibhirgopyate sma krUrAtparazurAmataH // 66 // caturdazamahAsvamasUcito'syAH suto'jani / gRhNan bhUmiM sukhenAbhUtsubhUmo nAmatastataH // 70 // kSatriyo yatra yatrAsIttatra tatrApyadIpyata / parzuH parazurAmasya kopAniriva mUrttimAn // 71 // rAmo'gAdanyadA tatrAzrame parzuzca so'jvalat / catraM cAsUcayadbhUma iva dhUmadhvajaM tadA // 72 // kimatra kSatriyo'stIti pRSTAstena tapasvinaH / ityUcustApasIbhUtAH kSatriyA vayamAsmahe // 73 // rAmo'pyamarSAnniH catrAM saptakRtvo vasundharAm / nirmame nistRNAM zailataTImiva davAnalaH // 74 // makSatriyadaMSTrA bhI rAmaH sthAlamapUrayat / yamasya pUrNakAmasya pUrNapAtrazriyaM dadhat / / 75 / / rAmaH papraccha naimittAnanyedyurme kuto vadhaH / sadA vairAyamANA hi zaGkante parato mRtim // 76 // yo daMSTrAH pAyasIbhUtAH siMhAsana iha sthitaH / bhocyate'mustatastyaste vadho bhAvIti te'bruvan // 77 // rAmo'tha For Personal & Private Use Only 40X0208-11 dvitIyaH prakAzaH / // 74 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArayAmAsa satrAgAramavAritam / pari siMhAsanaM tatrAsthApayatsyAlamagrataH / / 78 / / athAzrame pratidina lAlayaistapAsvAbhaH / ninyaGgama iva subhUmo vRddhimadbhatAm // 76 || vidyAdharo meghanAdo'nyeAnamittikAniti / pArapapraccha pacAH kanyA me kasya dIyatAma || 80 // tasyA baraM varIyAMsaM subhamaM te'pyapAdizan / dacA kanyAM tatastasmai tasyevAbhUtsa sevakaH // 1 // kRpameka ivAnanyayo'tha papraccha mAtarama / subhamaH kimiyAnava lokAdhyamadhikA'pi kim // 82 // mAtApyacIkathadatho loko'nanto hi vatsaka / makSikApadamAnaM hi lokamadhye'yamAzramaH // 83 // asmin loke'sti vikhyAtaM nagaraM hastinApuram / pitA te kRtavIryo'bhUttatra rAjA mahAbhujaH // 84 // havA te pitaraM rAmo rAjyaM svayamazizriyata / kSirti niHkSatriyAM cakre tiSThAmastadbhayAdiha / / 85 // tatkAla hAstinapure subhUmo bhaumavajjvalana / jagAma vairiNa kruddhaH kSAtraM tejo hi duddharam / / 86 // tatra satra yayA siha iva siMhAsanevizat / daMSTAstAH pAyasIbhUtAH subhujo bubhuje ca sH||87|| uttiSThamAnA yuddhAya brAhmaNAstatra rakSakAH / janire meghanAdena vyAghraNa hariNA iva // 88 // prasphuradaMSTrikAkezo dazanairadharaM dazan / tato rAmaH krudhA kAlapAzAkRSTa ivAyayau / / 8 / / rAmeNa mumuce roSAtsubhUmAya prshvdhH| vidhyAtastakSaNaM tasmin sphuliGga iva vAriNi / / 60 // asvAbhAvAtsubhRmo'pi daMSTrAsthAlamudakSipat / cakrIrabhUva tatsadyaH kiM na syAtpuNyasampadA // 41 // cakravattyeSTamaH so'tha tena cakreNa bhAsvatA / ziraH parazurAmasya paGkajacchedamacchidat / / 82 // kSamA niHkSatriyAM rAmaH saptakRtvo yathA vyadhAt / ekaviMzatikRtvastAM tathA nirbrAhmaNAmasau / / 63 / / kSuSpakSitipaha 1 maGgalagravat. Sain Education international For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prakAzA yoga- styazvapadAtivyahalohitaH / vAhayan vAhinInevyAH sa prAk prAcImasAdhayat // 14 // sa cchimmAnekasabhaTamaNDamazAstram / NDitabhatalaH / dakSiNAzA dakSiNAzApatiranya ivAjayat // 65 // bhaTAsthibhirdanturayan zaktizarivAbhitaH / rodho nIranidheH so'tha pratIcImajayaddizam // 6 // helodghATitavaivADhathakandaraH sthAmamandaraH / mlecchAnvijetuM // 75 // bharatottarakhaNDaM viveza sH|| 17 // ucchalacchoNitarasacchaTAcchuritabhUtalaH / mlecchAMstatrAtha so'bhAvIdiniva mahAkarI // 6 // evaM caturdizaM bhrAmyan gharadRzvaNakAniva / dalayan subhaTAnuvIM sa padkhaNDAmasAdhayat // 6 // ujjAsayannasumatAmiti nityaraudra-dhyAnAnalena satataM jvaladantarAtmA / AsAdya kAlapariNAmavazena mRtyu, tAM | saptamI narakabhUmimagAtsubhUmaH // 10 // iti subhUmacakravartikathAnakam // . atha brahmadattakathA sAketanagare candrAvataMsasya sutaH purA / nAmato municndro'bhuuccndrvnmdhuraakRtiH||1|| nirviSmaH kAmabhogebhyo bhArebhya iva bhaarikH| muneH sAgaracandrasya pArzve jagrAha sa vratam ||2||prvrjyaaN jagataH pUjyAM pAlayanayamanyadA dezAntare | vihArAya cacAla guruNA saha // 3 // sa tu bhikSAnimittena pathi grAmaM praviSTavAn / sArthAdbhaSToSTavImATa yUthacyuta ivaiNakaH // 4 // sa tatra kSutpipAsAbhyAmAkAnto glAnimAgataH / caturbhiHpraticarito vallavairbAndhavairiva ||shaa sa teSAmupakArAya nirmame dharmadezanAm / apakAriSvapi kRpA satAM kiM nopakAriSu // 6 // pravavrajuste tatpArve catvAraH zamazAlinaH / // 75 // Lain Education inter 20 For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 8-03-06-10+2+-+0.+-08-10-2 caturvidhasya dharmasya catasra iva mUrttayaH // 7 // vrataM te'pAlayan samyak kintu dvau tatra cakratuH / dharme jugupsA citrAM hi cittavRttiH zarIriNAm // 8 // jagmatustapasA tau dyAM jugupsAkAriNAvapi / svargAya jAyate'vazyamapyekAH kRtaM tapaH // 6 // cyutvA tato dazapure zANDilyabrAhmaNAvubhau / yugmarUpau sutau dAsyAM jayavatyAM babhUvatuH / // 10 // tau kramAdyovanaM prAptau pitrAdiSTau ca jagmatuH / rakSituM kSetramIdRg hi dAserANAM niyojanam // 11 // tayoH zayitayornaktaM niHsRtya vaTakoTarAt / ekaH kRSNAhinA daSTaH kRtAntasyeva bandhunA // 12 // tataH sarpopalambhAya dvitIyo'pi paribhraman / vairAdivAzu tenaiva daSTo duSTena bhoginA / / 13 / / tAvanAtapratIkArau varAkau mRtyumApatuH / yathA''yAtau tathA yAtau niSphalaM janma dhiktayoH // 14 // kAliJjaragiriprasthe mRgyA yamalarUpiNau / mRgAvajaniSAtAM tau vavRdhAte sadaiva ca // 15 // prItyA saha carantau tau mRgau mRgaNA hatau / vANenaikena kakAlaM kAladharmamupeyatuH // 16 // tato'pi mRtagaGgAyAM rAjahaMsyA ubhAvapi ajAyetAM sutau yugmarUpiNau pUrvajanmavat // 17 // krIDantAvekadezasthau dhRtvA jAlena jAlikaH / grIvAM kvA saihInAnAM hRIdRzI gatiH // 18 // vArANasyAM tato'bhUtAM bhUtadattAbhivasya tau / mahAdhanasamRddhasya mAtaGgAdhipateH sutau // 16 // citrasambhUtanAmAnau tau mithaH snehazAlinau / na kadApi vyayujyetAM sambaddhau nakhamAMsavat / / 20 / / vArANasyAM tadA cAbhUcchaGkha ityavanIpatiH / AsIcca sacivastasya namucirnAma vizrutaH // 21 // paredyuH so'parAdhe mahIyasa mahIbhujA / arpito bhUtadattasya pracchannavadhahetave / / 22 / / tenoce namucichannaM tvAM rakSAmi nijAtmavat / pAThayasyAtmajau me tvaM yadi bhUmigRhasthitaH || 23 || pratipannaM namucinA tanmAtaGgapatervacaH / For Personal & Private Use Only 17.0K++70.K+K+1,03
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 76 // OK+-**-* -*****03-13-**0/-(10 jano hi jIvitavyArthI tannAsti na karoti yat || 24 // vicitrAcitrasambhUtau sa tathA'dhyApayat kalAH / reme - nuraktayA sArddhaM mAtaGgapatibhAryayA / / 22 / / jJAtvA tadbhUtadattenArebhe mArayituM sa tu / sahate kaH svadAreSu pAradArikaviplavam // 26 // jJAtvA mAtaGgaputrAbhyAM sa dUreNApasAritaH / saivAsmai dakSiNA dattA prANarakSaNalakSaNA ||27|| tato niHsRtya namucirgatavAn hastinApure / cakre sanatkumAreNa sacivazcakriNA nijaH // 28 // itazca citrasambhUtau turnavayauvanau / kuto'pi hetorAyAtau pRthivyAmAzvinAviva || 26 || tau svAdu jagatugataM hAhAhUhUpahAsinau / vAdayAmAsaturvINAmatitumburunAradau || 30 || gatiprabandhAnugataiH suvyakteH saptabhiH svaraiH / tayorvAdayatorveNuM kiMkaranti sma kinnarAH || 31 || murajaM dhIraghoSaM tau vAdayantau ca cakratuH / gRhIta murakaMkAlAtodya kRSNaviDambanAm // // 32 // zivaH zivorvazIrambhAmukha kezItilottamAH / yannATyaM na vidAJcakrustau tadapyabhininyatuH // 33 // sarvagAndharvasarvasvamapUrvaM vizvakArmmaNam / prakAzayadbhacAmetAbhyAM na jahe kasya mAnasam // 34 // tasyAM puri pravavRte kadAcinmadanotsavaH / nirIyuH pauracarcayryastatra saMgItapezalAH || 35 // carcarI niryayau tatra citrasambhUtayorapi / jagmustatraiva tadgItAkRSTAH paurA mRgA iva // 36 // rAjJo vyajJapi kenApi mAtaGgAbhyAM purIjanaH / gItenAkRSya sarvo'yamAtmavanmalinaH kRtaH // 37 // camApenApi purAdhyakSaH sAkSepamidamAjJapi / na pravezaH pradAtavyo nagaryAmanayoH kacit // 38 // tataH prabhRti tau vArANasyA dUreNa tasthatuH / pravRttacaikadA tatra kaumudIparamotsavaH // 36 // rAjazAsanamullaGghaya lolendriyatayA ca tau / praviSTau nagarI bhRGgau gajagaNDataTImiva // 40 // utsavaM prekSamANau tau sarvAGgINAvaguNThanau / dasyuvannagarImadhye naM naM viceratuH // 41 // kroSTuvatkroSTuzabdena For Personal & Private Use Only - 70.+-+403-08+030 dvitIyaH prakAzaH / // 76 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pauragItena tau ttH| agAyatAM tAratAramalakyA bhavitavyatA // 42 // AkarNya karNamadhuraM tadgItaM yuvanAgaraiH / madhuvanmakSikAbhistau mAtaGgau parivAritau // 43 // kAvetAviti vijJAtuM lokaiH kaSTAvaguNThanau / are tAveva mAtaGgAvityAkSepaNa bhASitau // 44 // nAgaraiH kuTyamAnau tau yssttirmilossttubhisttH / zvAnAviva gRhAtpuyoM (yoH) natagrIvo nirIyatuH // 45 // tau sainyazazavallohanyamAnau pade pade / skhalatpAdau kathamapi gambhIrodyAnamIyatuH || // 46 // tAvacintayatAmevaM dhig nau durjAtiSitam / kalAkauzalarUpAdi payo ghrAtamivAhinA // 47 // upakAro guNairAstAmapakAro'yamAvayoH / tadidaM kriyamANAyAH zAntervetAla utthitaH // 48 // kalAlAvaNyarUpANi syUtAni vapuSA saha / tadevAnarthasadanaM tRNavattyajyatAM kSaNAt // 46 // iti nizcitya tau prANaparihAraparAyaNau / mRtyu sAkSAdiva draSTuM celtrdkssinnaambhi||50|| tato dUraM prayAtau tau girimekamapazyatAm / yatrArUDhe vIkSyante kAraNa: kiripotavat // 51 // bhRgupAtecchayA tAbhyAmArAhadbhyAM mhaamuniH| dadRze parvate tasmin jaGgamo guNapavela : // 52 // prAvRSaNyamivAmbhodaM muni giriziraHsthitam / dRSTvA praNaSTasantApagrasarau tau babhUvatuH // 53 // tau prAgduHkhAmivojjhantAvAnandAzrujalacchalAt / tatpAdapadmayorbhaGgAviva sadyo nipetatuH // 54 // samApya muninA dhyAnaM ko yuvA kimihAgatau / iti pRSTau svavRttAntaM tAvazeSamazaMsatAm // 55 // sa Uce bhRgupAtena vapureva hi zIryate / zIryate nAzubhaM kameM janmAntarazatArjitam // 56 // tyAjyaM vapuridaM vAM ceda gRhItaM vapuSaH phalam / taccApavargasvagodikAraNaM paramaM tapaH // 57 // ityAdidezanAvAkyasudhAnidha/tamAnasau / tasya pArzva jagRhatutidharmamubhAvapi // 5 // adhIyAnau krameNAtha tau gItArthoM babhUvatuH / AdaraNa gRhItaM hi kiMvA na syAnmanasvinAm // 59 // SaSThASTamagra For Personal Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaashH| // 77 // bhatibhistau tapobhiH sudustapaiH / krazayAmAsatuhaM prAktanaiH karmabhiH saha // 60 // tato viharamANau tau grAmAdagrAma purAtpuram / kadAcitpratipedAte nagaraM hastinApuram // 61|| tau tatra hAcarodyAne ceraturduzcaraM tapaH / sambhogabhUmayo'pi syustapase zAntacetasAm // 62 // sambhRtamuniranyedhurmAsakSapaNapAraNe / pure praviSTo bhikSArtha yatidharmo'GgavAniva // 63 // gehAdguhaM paribhrAmyannIryAsamitipUrvakam / sa rAjamArgApatito dRSTo namucimantriNA // 64 // mAtaGgadArakaH so'yaM madttaM khyApayiSyati / mantrIti cintayAmAsa pApAH sarvatra zaGkitAH // 65 // yAvanmanmana kasyApi prakAzayati na hyasau / tAvanniAsayAmyenamiti pattInyayukta sH||66|| sa tADayitumArebhe tena pUrvopakAryApi kSIrapANamivAhInAmupakAro'satAM yataH // 67 // lakuTaiH kuTyamAno'sau ssybiijmivoktttaiH| sthAnAttato'pacakrAma tvaritaM tvaritaM muniH // 8 // amucyamAnaH kuTTAkainiyannapi munistdaa| zAnto'pyakupyadApo'pi tapyante vahnitApataH // 66 // nirjagAma mukhAttasya bASpo nIlaH samantataH / akAlopasthitAmbhodavibhramaM vibhradambare // 7 // tejolezyollalAsAtha jvAlApaTalamAlinI / taDinmaNDalasaGkIrNAmiva dyAmabhitanvatI // 71 / / ativiSNukumAraM taM tejolezyAdharaM ttH| prasAdayitumAjagmuH paurAH sabhayakautukAH // 72 // rAjA sanatkumAro'pi jJAtvA tatra samAyayau / uciSThati yato vahnistaddhi vidhyApayetsudhIH // 73 // natvoce taM nRpaH kiM vo yujyate bhagavannidam / candrAzmAAMzutapto'pi nAcirmuzcati jAtucit // 74 // ebhiratyaparAddhaM yatkopo'yaM bhavatAmataH / kSIrAbdhermathyamAnasya kAlakUTamabhUnna kim / / 75 / / na syAtsyAnceciraM na syAciraM cettatphale'nyathA / khalasneha iva krodhaH satAM tahamahe'tra kim / / 76 // tathApi nAtha nAthAmi kopaM muJcetarocitam / bhavAdRzAH samadRzo hyapakAryupakAriSu | 77 / / in Education Internation For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ arke-... // 77 // citro'pyavAntare jJAtvA sambhUtamunimabhyagAt / sAntvayituM bhadramiva dviyaM madhurabhASitaiH / / 78 / / tasya kopa upAzAmyanitravAkyaiH shrutaanugaiH| payovAhapayaHpUnigariya davAnalaH / / 76 / / mahAkopatamomuktaH zazAGka iva pArvaNaH / kSaNAdAsAdayAmAsa prasAdaM sa mhaamuniH|| 8 / / vanditvA kSamayitvA ca lokastasmAnyavartata / / sambhUtazcitramuninA tadudhAnamanIyata // 81 // pazcAtApaM cakratustau paryaTadbhigRhe gRhe / AhAramAtrakakRte prApyate vyasanaM mahat / / 82 // zarIraM gatvaramidaM hyAhAreNApi pASitam / kimanena zarIreNa kiM bAhAreNa yoginAm / / 3 / / cetasIti vinizcitya kRtasaMlekhanau purA / ubhI caturvidhAhArapratyAkhyAnaM pracakratuH / / 84 // kaH parAbhUtavAnsAdhu vasudhAmpAti magyapi / iti jijJAsato rAjJo mantrI vyajJapi kenacit / / 85 / / aAnnArcati yaH so'pi pApaH kimuta hanti yaH / ityAnAyayadurvIzo dasyuvatsaMyamayya tam // 86 // anyo'pi sAdhuvidhvaMsaM mA vidhAditi zuddhadhIH / taM baddhaM puramadhyena sonapItsAdhusannidhau // 87 // namannRpaziroratnabhAbhirambhomayImiva / kurvannurvI sa urvIzapuGgavastAvavandata / / 88 / / svypaannigRhiitaasyvsvikaapihitaannau| udakSiNakarau tau tamAzazaMsaturAzipA // 86 // yo vo'parAdhavAn so'stu svakarmaphalabhAjanam / rAjJA sanatkumAraNetyadarzi namucistayoH // 10 // amoci namuciH prAptaH paJcatvocitabhUmikAm / sanatkumAratastAbhyAmurago garuDAdiva // 91 // nivAsya karmacaNDAlazcaNDAla iva pattanAt / vadhyo'pyamocyasau rAjJA mAnyaM hi guruzAsanam // 12 // sapatnIbhizcatuHSaSTisahasraiH parivAritA / vandituM tau sunandAgAt strIratnamatha cakriNaH / / 63 // sA sambhUtamuneH pAdapadmayorkhalitAlakA / papAtAsyena kurvANA bhuvamindumatImiva / / 6 / / tasyAzcAlakasaMsparza sambhUtamuniranvabhUt / romAzcitazca | in Education international For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- dvitIyaH prakAzaH. / 78 // mayobhanamA sayo'bhUcchalAnveSI hi manmathaH ||5 // atha sAntaHpure rAjJi tAyanujJApya jammupe / rAgAbhibhUtaH sambhUto nidAnamiti nirmame / / 66 // duSkarasya madIyasya yadyasti tapasaH phalam / tatstrIratnapatiraha bhUyAsaM bhAvijanmani // 7 // citro'pyUce kAhIda mokSadAttapasaH phalam / mauliyogyena ratnena pAdapIThaM karopi kim / / 68 // mohAtkRtaM tannidAnamidAnImApa mucyatAm / mithyAduSkRtamasthAstu mudyanti na bhavAdRzAH || 6 || evaM nivAyemANo'pi sambhUtazcitrasAdhanA / nidAnaM nAmucadaho vipayecchA balIyasI / / 100 // nivyaMDhAnazanI tA tu prAptAyuHkarmasaMkSayoM / saudharma samajAyatAM vimAne sundare surau ||1||cyutvaa jIvo'dha citrasya prathamasAlokataH / pure purimatAlAkhye mahebhyata yo'bhavat / / 2 / / cyuttA sambhUtajIvo'pi kAmpinye brahma bhUpateH / bhAyAyAdhulanI. devyAH kudA samavatIrNavAn / / 3 / / caturdazamahAsvamasUcitAgAmivabhavaH / atha jajJa sutastasyAH prAcyA iva divaakrH|| 4 / brahmamagna ivAnandAd brahmabhRpatirasya ca / brahmANDavizrutA brahmadatta ityabhidhA vyadhAt // 5 // vavRdha sa jagannetrakumudAnAM mudadezan / puSyan kalAkalApena kalAnidhirivAmala: / / 6 / / vakyANi brahmaNa iva catvAri brahmaNo bhavan / priya mitrANi tatraikaH kaTakaH kAzibhUpatiH / 7 // kaNerudattasaMjJo'nyo hastinApuranAyakaH / dIghazca kozalAdhIzacaspezaH panulakA mAtahAdvapamakaikamakaikasya purNgunaaH| pazcApyadhivamanti sma spadrumA iva nandanam / / / / brahmaNo nagare'nyeyusta yathAyogamAyayuH / tatra ca kIDatAM to yayA kaal:kiyaanpi||10|| brahmadattamya pUrNeSu varSepa dvAdazepatha / paralokagatiM bhaje brahmarAjaH zirorujA / / 11 / / kRtvaudehika brahmabhUpateH kttkaadyH| upAyA imattAnecamA mntrmnnini||13|| brahmadataH zizuvidekakastApadana naHtasya / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte prAharika 31 varSe varSe'stu rakSakaH // 13 // dIrghakhAtuM suhRdrAjyaM taiH saMyujya nyayujyata / tataH sthAnAdyathAsthAnamatha jagmunayo'pi te // 14 // dIrghabuddhidIrgho'pi brahmaNo rAjyasampadam / ukSevArakSakaM kSetraM svacchandaM bubhuje tataH / / 15 / / niraGkuzatayA kozaM ciragUDhaM sa mUDhadhIH / sarvamanveSayAmAsaM paramameva durjanaH / / 16 / / sa prAk paricayAdantarantaHpuramanargalaH / saJcacArAdhipatyaM hi prAyo'ndhakaraNaM nRNAm // 17 // ekAnte culanIdevyA so'timAtramamantrayat / vacobhirnamrmanipuNairnudan smarazarairiva // 18 // AcAraM brahmasukRtaM lokaM cAvagaNayya saH / saMprasaktazculanyAbhUdduvIrANIndriyANi hi / / 16 / / brahmarAje patiprema mitrasnehaM ca tAvubhau / jahatuthUlanIdIrghAvaho sarvaGkaSaH smaraH // 20 // sukhaM vilasatorevaM yathAkAmInayostayoH / bahavo vyatiyAnti sma muhUrttabhitra vAsarAH // 21 // brahmarAjasya hRdayaM dvaitIyIkamiva sthitam / mantryajJAsIddhanuridaM spaSTaM duzreSTitaM tayoH // 22 // sacivo'cintayaccedaM culanI strIsvabhAvataH / zrakAryamAcaratveSA satyo hi viralAH striyaH // 23 // sakozAntaHpuraM rAjyaM nyAse vizvAsato'rpitam / yadvidravati dIrghastadakAryaM nAsya kizcana / / 24 / / tadasAvAcaretkiJcitkumArasyApi vipriyam / poSakasyApi nAtmIyo mArjAra iva durjanaH // 25 // vimRzyeti varadhanusaMjJaM svasutamAdizat / tattat jJApayituM nityaM brahmadattaM ca sevitum / / 26 / / vijJapte mantriputreNa vRttAnte brahmanandanaH / zanaiH prAkAzayatkopaM navodbhinna iva dvipaH ||27|| brahmadatto'sahiSNustanmAtRduzcaritaM ttH| madhye zuddhAntamagamagRhItvA kAkakokile // 28 // varNasaGkarato vadhyAvetAvanyamapIdRzam / nizcitaM nigrahISyAmi tatretyuccairuvAca saH // 26 // kAko'haM tvaM pikI - tyAvAM nijighRkSatyasAviti / dIrgheNokte'vadaddevI mA bhaiSIrvAlabhASitAt // 30 // ekadA bhadravazayA saha nIvA 14 For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 76 // Jain Education Interns mRgdvipm| sAkSepaM tadvadevAce kumAro maarsuuckm|| 31 // iti zrutvA'vadaddIrghaH sAkUtaM bAla bhaassitm| tatazculanyuvAceti yadyastyevaM tato'pi kim // 32 // haMsyA'nyedyurbakaM badhdhvAbhyadhatta brahmasUriti / anayA ramate hyeSa sahe kasyApi nedRzam / / 33 / / dIrgho'vAdIdidaM devi svaputrasya zizoH zRNu / antarudbhinna roSAgnidhUmodvAropamA giraH || 34 // varddhamAnaH kumAro'yaM tadavazyaM bhaviSyati / zravayorativighnAya kareNvoriva kesarI // 35 // na yAvatka - vacaharaH kumAro hanta jAyate / tAvadviSadruma iva bAlo'pyunmUlyatAmasau || 36 || culanyUce kathaM rAjyadharaH putro vihanyate / tirazcyo'pi hi rakSanti putrAn prANAnivAtmanaH // 37 // dIrgho'bravItputramUrtyA tava kAlo'yamAgataH / mA hastvaM mayi sati sutAstava na durlabhAH // 38 // vimucyApatyavAtsalyaM zAkinIva culanyatha / ratasnehaparavazA pratizuzrAva tattathA // 36 // sAmantrayadvinAzyo'yaM rakSyA ca vacanIyatA / yadvadAmravaNaM sekyaM kAryaM ca pitRtarpaNam // 40 // ka upAyo'thavAstyeSa vivAhyo brahmasUrasau / vAsAgAramiSAttasya kArya jatugRhaM tataH // 41 // gUDhapravezaniHsAre tatrodvAhAdanantaram / suSupte sasnuSe'pyasmin jvAlyo nizi hutAzanaH // 42 // ubhAbhyAM mantrayitvaivaM puSpacUlasya kanyakA / vRtA vaivAhikI sarvasAmagrI copacakrame // 43 // tayozca krUramAkUtaM vijJAya sacivo dhanuH / iti vijJapayAmAsa dIrgharAjaM kRtAJjaliH // 44 // kalAvinnItikuzalaH sUnurvaradhanurmama / halihayuvevAstu tvadAjJArathadhUrvahaH / / 45 / / jadbhava ivAhaM tu yAtAyAteSu niHsahaH / garuNa kacidanuSThAnaM karomi tvadanujJayA // 46 // kamapyanarthaM kurvIta mAyAvyeSa gato'nyataH / zrazaGkateti taM dIrgho dhImadbhyaH ko na zaGkate 1 vRSabhayuvA. (2) vRddhavRSabhaH / For Personal & Private Use Only dvitIyaH prakAzaH / // 76 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 47 // mAyAkRtAvahittho'tha dIrghaH sacivamRcivAn / rAjyena tvAM vinA naH kiM yAminyeva vinA vidhama // 4 // dharma satrAdinA'traiva kuru mA gaastvmnytH| rAjyaM bhavAdRzai ti sadvatairiva kAnanam // 46 // tato bhAgIrathItIre sadbuddhirvidadhe dhanuH / dharmasyeva mahAcchatraM pavitraM satramaNDapam / / 50 // sa ca pAnthasArthAnAmanapAnAdinA tataH / pravAhamiva gAGgaM so'navacchinnamavAhayat // 51 // dAnamAnopakArAttaiH sa pratyayitapUruSaiH / cakre suraGgAM dvikrozAM tato jatugRhAvadhi // 52 // itaH pracchannalekhena sauhAdrumavAriNA / imaM vyatikaraM puSpacUlamajJApayaddhanuH * // 53 // jJAtvA tatpuSpacUlo'pi sudhIH khaduhituH pade / preSayAmAsa dAserI haMsIsthAne bImiva // 54 // pittale ca svarNamiti pauSpacUlIti sA janaiH / lakSitA bhUSaNamaNidyotitAzAvizatpurIm // 55 // macchedgItidhvanitUryapUryamANe nabhastale / mudA tAM culanI brahmasU nunA paryaNAyayat // 56 // culanyapyakhilaM lokaM visRjya rajanImukhe / kumAraM sasnuSaM praiSIjAtuSe vAsavezmani // 57 // savadhakaH kumAro'pi visRssttaanypricchdH| tatrAgAdvaradhanunA chAyayeva svayA saha // 58 // vAtAbhimantriputreNa brahmadattasya jaagrtH| nizArddha vyaticakrAma kuto nidrA mahAtmanAm // 56 / / culanyAdiSTapuruSaiH phUtkartuM namitAnanaiH / jvaleti prerita iva vAsagRhe'jvalacchikhI // 60 // dhUmastomastato viSvak pUrayAmAsa rodasIm / culanIdIrghaduSkRtyaduSkIrtiprasaropamaH // 61 // saptajiho'pyabhUtkoTijihvo jvAlAkadambakaiH / tatsarva kavalIkartuM bubhukSita ivAnalaH // 62 // kimetaditi saMpRSTo brahmadattena mantrisUH / saMkSepAdAcacakSe'dazcalanIduSTaceSTitam // 63 // AkraSTuM tvAmitaH sthAnAdrUpaM karikarAdiva / asti tAtena datteha surakSA satragAminI // 64 // atra pANiprahAreNa prakAzIkRtya tatkSaNAt / yogIva vivara Latin Education internal For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 80 // *03/000/-----*+C dvAraM taddvAraM pravizAdhunA // 65 // AtodyapuTavatso'tha pANinA''sphoTya bhUpuTam / suraGgayA samitro'gAdratnarandhreNa sUtravat / / 66 / / suraGgAnte dhanudhRtau turaGgAvadhyarohatAm / rAjamantrikumArau tau revantazrIviDambakau ||67|| paJcAzadyojanIM krozamiva paJcamadhArayA / azvau jagmaturucchvAsau tataH paJcatvamApatuH // 68 // tatastau pAdacAreNa prANatrANaparAyaNau / jagmaturnikaSA grAmaM kRcchrAtkoSTakanAmakam / / 66 / provAca brahmadatto'tha sakhe varadhano'dhunA / sparddhamAne ivAnyo'nyaM bAdhete kSuttRSA ca mAm // 70 // kSaNamatra pratIkSasvetyuktvA taM mantrinandanaH / grAmAdAkArayAmAsa nApitaM vapanecchayo // 71 // mantriputrasya mantreNa tatraiva brahmanandanaH / vapanaM kArayAmAsa cUlAmAtramadhArayat / / 72 / / tathA kaSAyavastrANi pavitrANi sa dhArayan / sandhyAbhracchannavAlAMzumAlilIlAmadhArayat // 73 // kaNThe varadhanunyastaM brahmasUtramadhatta ca / brahmaputro brahmaputrasAdRzyamuduvAha ca // 74 // mantrisUrbrahmadattasya vakSaH zrIvatsalAJchitam / paTTena pidadhe prAvRT payodeneva bhAskaram // 75 // evaM veSaparAvarttaM brahmasUH sUtradhAravat / pAripArzvikavanmantriputro'pi vidadhe tathA // 76 // tataH praviSTau grAme tau pArvaNAvindubhAskarau / kenApi dvijavaryeNa bhojanAya nimantritau // 77 // so'tha tau bhojayAmAsa bhaktyA rAjAnurUpayA / prAyastejo'numAnena jAyante pratipattayaH // 78 // kumArasyAkSatAnmUrdhni kSipantI vipragehinI / zvetavastrayugaM kanyAM copaninye'psaraH samAm // 76 // Uce tato varadhanurbaTorasyAkalApaToH / kaNThe banAsi kimimAM mUDhe zaNDasya gAmiva // 80 // tato dvijavareNoce mameyaM guNabandhurA / kanyA bandhumatI nAsyA vinAsumaparo varaH // 81 // SaTkhaNDapRthivIpAtA patirasyA bhaviSyati / ityAkhyAyi nimittajJairnizcitaM cAyameva saH // 82 // tairevAkhyAyi me paTTacchannazrIvatsalAJchanaH / For Personal & Private Use Only dvitIyaH prakAza: / // 80 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhocyate yastavagRhe tasmai deyA svakanyakA // 3 // jajJeca brahmadattasyodvAhaH saha tayA tadA / bhoginAmupatiSThante | bhogAH kAmamacintitAH // 84 // tAmaSitvA nizAM bandhamatImAzvAsya cAnyataH / yayau kumAra ekatrAvasthAna sadviSAM kutaH ||8shaa prAtAmaM prApatustau tatra cAzRNutAmidam / panthAno'dhibrahmadattaM sarve dIrpaNa rodhitAH // 6 // | prasthitAvutpathenAtha petatustau mahATavIma / niruddhAM zvApadairdIrghapuruSairiva dAruNaiH // 87 // tataH kumAraM tRSitaM muktvA vaTataroradhaH / vAriNe'gAdvaradhanurmanastulyena raMhasA // 88 // tato varadhanuH so'yamupalakSya nyarudhyata / rupitedardIghaMpuruSaiH potripota iva zvabhiH // 4 // gRhyatAM gRhyatAmeSa vadhyatAM vadhyatAmiti / bhISaNaM bhASamANaistairjagRhe vavadhe ca sH||40|| saMjJAmadhibrahmadattaM palAyasveti so'kRta / palAyiSTa kumAro'pi samaye khalu pauruSam / / 61 // | tatastasyA mahATavyA mahATavyantaraM javAt / brahmasUrAzramIvAgAdAzramAdAzramAntaram / / 62 // sa tu tatra kRtAhArA virasairarase: phleH| tRtIye divase'pazyadekaM taapsmgrtH||13|| kutrAzramo vo bhagavaniti pRssttstpkhinaa| sa khAzramapadaM ninye tApasA hyatithipriyAH // 64 // so'thApazyatkulapatiM vavande pitavana mudaa| pramANamantaHkaraNamavijJAte'pi vastuni // 65 // Uce kulapativatsa tvaatimdhuraakRteH| ko heturatrAgamane marau surataroriva // 16 // tato mahAtmanastasya vizvasto brahmasUrnijam / vRttAntamAkhyatprAyeNa gopyaM na khalu tAdRzam (zaH ) || // 67 // hRSTastataH kulapatiAharadgadgadAtaram / dvidhAsthita ivAtmaiko bhrAtAhaM tvatpituleMghuH // 6 // tato nijagRhaM prAptastiSTha vatsa yathAsukham / asmattapobhirvarddhakha sahaivAsanmanorathaiH // 88 // kurvan janagA 1 kiribAlaH. in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIya prkaashH| zAstram // 81 // nandamamandaM vizvavallabhaH / asau tatrAzrame tasthau prAvaTakAlo'pyupasthitaH // 200 // tatrA'sau nivasaMstena baleneva jnaardnH| zAstrANi zastrANyatrANi sarvANyadhyApyate sma ca // 1 // varSAtyaye samAyAte sArasAlApabandhure / bandhAviva phalAdyartha pracalustApasA vanam // 2 // sAdaraM kulapatinA vAryamANo'pyagAdUnama / taiH saha brahmadatto'pi kalabhaH kalabhairiva // 3 // bhramanitastato'pazyadviNmatraM tatra dantinaH / pratyagramiti so'masta hastI ko'pyasti dUrataH // 4 // tApasairvAryamANo'pi tataH so'nupadaM vrajan / yojanapazcaka syAnte nAga nagamivaikSata // 5 // niHzaGka baddhaparyaGkaH kurvan garjitamUrjitam / mallo mannamivAdAsta nRhastI matta" hastinam // 6 // krudhoddhaSitasarvAGgo vyAkuJcitakaraH karI / niSkampakarNastAmrAsyaH kumAraM pratyadhAvata // 7 // ibho'bhyarNe'bhyagAdyAvat kumArastAvadantare / uttarIyaM pracikSepa taM vaJcayitumarbhavat // 8 // abhrakhaNDamiva bhrazyadantarikSAttadaMzukam / dazanAmyAM pratIyeSa kssnnaadesso'tymrssnnH||6|| evaMvidhAbhizceSTAbhiH kumArastaM mataGgajam / lIlayA khelayAmAsAhituNDika ivAregam // 10 // sakheva brahmadattasyAtrAntare kRtddmbrH| dhArAdharo'mbudhArAbhirupadudrAva taM gajam // 11 // tato rasitvA virasaM mRganAzaM nanAza saH / kumAro'pi bhramannadridigmUDhaH prApa nimnagAm // 12 // uttatAra kumArastAM nadI mUAmivApadam / dadarza ca taTe tasyAH purANaM puramudvasam // 13 / / kumAraH pravizaMstasminnapazyadvaMzajAlikAm / tatrAsivasunandau cotpAtaketuvidhU iva // 14 // tau gRhItvA kRpANena kumAraH zastrakautukI / ciccheda kadalIcchedaM tAM mahAvaMzajAlikAm // 15 // vaMzajAlAntare cAsau sphuradoSThadalaM ziraH / dadarza patitaM pRthvyAM sthalapadmamivAgrataH // 16 // samyak pazyantrapazyacca brahmastatra kasyacit / // 1 // JainEducation inteneK For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ valgulIkaraNasthasya kabandhaM dhuumpaayinH||17|| hA vidyAsAdhanadhano nidhanaM prApito myaa| ko'pyeSo'naparAdho dhim | mAmiti svaM nininda saH // 18 // agrataH sa yayau yAvattAvadudyAnamaikSata / suralokAdavatIrmamavanyAmiva nandanam // 16 // sa tatra pravizannagre prAsAdaM saptabhumikam / adarzatsaptalokazrIrahasyamiva mUcchitam // 20 // ArUDhe'bhraMlihe tasminniSaNNAM khecarImiva / hastavinyastavadanAM nArImekAM sa aikSata // 21 // upamRtya kumArastAM papraccha svacchayA girA ! kA tvamekAkinI kiMvA kiM vA zokasya kAraNam // 22 // atha sA sAdhvasAkrAntA jagAdeti sagadgadam / mahAn vyatikaro me'sti bRhi kastvaM kimAgataH / / 23 / / brahmadatto'smi pazcAlabhUpaterbrahmaNaH sutH| iti so'cIkathadyAvanmudA sA tAvadutthitA // 24 // AnandabASpasalilairlocanAJjalivicyutaiH / sA kurvatI pAdya. miva papAtAmuSya pAdayoH // 25 // kumArAzaraNAyA me zaraNaM tvamupAgataH / majato naurivAmbhodhI vadantIti ru roda sA // 26 // tena pRSTA ca sApyUce tvanmAtRbhrAturasmyaham / nAmrA puSpavatI puSpacUlasyaGgapateH sutA // 27 // | kanyAsmi bhavate dattA vivAhadivasonmukhI / haMsIva rantumudyAne dIrghikApulinegamam // 28 // duSTavidyAdhareNAhaM nATayonmattAbhidhena tu / atrApahRtyAnItAsmi rAvaNeneva jAnakI // 26 // dRSTiM so'sahamAno me vidyAsAdhanahetave / zUrpaNakhAsUnuriva prAvizadvaMzajAlikAm // 30 // dhUmapasyordhvapAdasya tasya vidyAdya setsyati / zaktimAn siddhavidyaH sa kila mAM pariNeSyati // 31 // tatastadvadhavRttAntaM kumAro'syai nyavedayat / harSasyopari harSo'bhUtpriyApyA vipriyacchidA // 32 // tayoratha vivAho'bhUgAndharvo'nyo'nyaraktayoH / zreSTho hi kSatriyeSveSa nimantro'pi sakAmayoH 1 balgulaH pakSivizeSaH, tataH cviH in Education interat For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaashH| // 2 // // 33 // ramamANastayA sArddha vicitrAlApapezalam / sa ekayAmAmiva tAM triyAmAmatyavAhayat / / 34 // tataH prabhAtasamaye brahmadattena zuzruve / AkAze khecarastrINAM kurarINAmiva dhvaniH // 35 // akasmAjAyate ko'yaM khe zabdo'nabdavRSTivat / teneti pRSTA saMbhrAntA puSpavatyevamatravIt // 36 // bhaginyau tvadviSo nATyonmattasyeme samAgate / nAmnA khaNDA vizAkhA ca vidyAdharakumArike // 37 // tannimittaM vivAhopaskarapANI ime mudhaa| anyathA cintitaM kArya daivaM ghaTayate'nyathA // 38 // apasarpa kSaNaM tAvadyAvatcadguNakIrtanaiH / labhe'hamanayorbhAvaM tvayi rAgavirAgayoH // 30 // rAge raktAM prerayiSye patAkAM tacamApateH / virAge cAlayiSyAmi zvetAM gacchestadA'nyataH // 40 // brahmadattastato'vAdInmA bhaiSI ra nanvaham / brahmasUnuH kimete me tuSTa ruSTa kariSyataH // 41 // uvAca puSpavatyevaM naitAbhyAM vacmi te bhayam / etatsambandhinaH kintu mA virautsunabhazcarAH // 42 // tasyAzcittAnuvRttyA tu tatraivAsthAt sa ekataH / atha puSpavatI zvetAM patAkAM paryacIcalat // 43 // tataH kumArastAM dRSTvA tatpradezAcchanaiH zanaiH / priyAnurodhAdagamana hi bhIstAdRzAM nRNAm / / 44 // AkAzamiva durgA ( ) hamaraNyamavagAhya saH / dinAnte'rka ivAmbhodhi prApadekaM mahAsaraH / / 45 / / tataH pravizya tatrAsau surebha iva mAnase / snAtvA svacchandamatyacchAH sudhA iva papAvapaH / / 46 // niHsRtya brahmasUdharAttIramuttarapazcimam / latAkvaNadalisvAnaH sausnAtikamivAbhyagAt // 47 / / tatra tena drumalatAkuGge puSpANi cinvtii| vanAdhidevatA sAkSAdiva kApyati sundarI // 48 // dadhyAviti kumAro'pi janmaprabhRti vedhsH| rUpANyabhyasya 2 susnAnapRcchakamiva. // 82 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ to'muSyAM saJjAtaM rUpakauzalam // 46 // sA dAsyA saha janpantI kaTAkSaH kundasodaraiH / kaNThe mAlAmivAsyantI taM pazyantyanyato yayau // 50 // pazyan kumArastAmeva prasthito yaavdnytH| vastrabhUSaNatAmbUlabhRddAsI tAvadAyayoM // 51 // sA vastrAdyapayitvoce yA tvayA dadRze'tra saa| satyaGkAramiva svArthasiddheH praiSIdidaM tvayi // 52 // AdiSTA cAsmi yadamuM mandire tAtamantriNaH / nayAtithyAya tathyAya sa hi vetti yathocitam // 53 // so'gAt saha tayA vezma nAgadevasya mantriNaH / amAtyo'pyabhyudasthAttamAkRSTa iva tdgunnaiH|| 54 // zrIkAntayA rAjaputryA vAsAya tava vezmani / preSito'sau mahAbhAgaH sandizyeti jagAma sA // 55 // upAsyamAnaH svAmIva vividha tena mantriNA / kSaNadAM ApayAmAsa kSaNamekamivaiSa tAm / / 56 // mantrI rAjakulejnaiSItkumAraM kSaNadAtyaye / arthA1 dinopatasthe'bhu bAlArkamiva bhuuptiH||57|| vaMzAdyapRSTvApi nRpaH kumArAya sutAM dadau / AkRtyaiva hi tatsarve vidanti nanu tdvidH|| 58 // upAyaMsta kumArastAM hastaM hastena pIDayan / anyo'nyaM saMkramayitumanurAgamivAbhitaH // 56 // brahmadatto'nyadA krIDan rahaH papraccha tAmiti / ekasyAjJAtavaMzAdeH pitrA dattAsi me katham // 6 // zrIkAntA kAntadantAMzudhautAdharadalAbravIt / rAjA zabaraseno'bhUdvasantapurapattane // 61 // tatsUnurme pitA rAjye niSama: kruurgotribhiH| paryasto'zizriyadimA pallIM sabalavAhanaH // 62 // bhillAnupanamayyAtra vArvega iva vetasAn / grAmaghAtAdinA tAtaH puSNAti svaM parigraham // 62 // jAtAsmi cAhaM tanayA tAtasyAtyantavallabhA / svAmin sampadivopAyAMzcaturastanayAnanu // 64 // sa mAmudyauvanAmUce sarve me dveSiNo napAH / tvayeha sthitayA vIkSya zaMsyo yaste mato varaH // 65 / / tasthuSI cakravAkIva sarastIre nirantaram / tataH prabhRti pazyAmi sAnekaikazo' Iain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 83 // dhvagAn // 66 // manorathAnAmagatiH svame'pyatyantadurlabhaH / AryaputrAgato'si tvaM madbhAgyopacayAdiha // 67 // dvitIyaH sa pallIpatiranyedhugrAmaghAtakRte yyau| kumAro'pi samaM tena kSatriyANAM kramo hyaso // 68 // luNkhyamAne tato prkaashH| grAme kumArasya sarastaTe / pAdAbjayorvaradhanuretya haMsa ivApatat // 66 // kumArakaNThamAlambya muktakaNThaM ruroda sa: navIbhavanti duHkhAni saJjAte hISTadarzane // 70 // tataH pIyUSagaNDUpairivAlApaiH supezalaiH / AzvAsya pRSTastenoce svavRttamiti mantrisUH // 71 // vaTe(TA)'dhastvAM tadA muktvA gato'haM nAtha pAthase / sudhAkuNDamivApazyaM kiJcidane / | mahAsaraH // 72 // tubhyamambhojinIpatrapuTenAdAya vAryaham / yamadUtairivAgacchan ruddhaH saMvarmitaibheTaiH // 73 // are varadhano brUhi brahmadattaH kva vidyate / iti taiH pRcchyamAnaH sanna vemItyahamabru(ba)vam // 74 // taskaraikhi niHzaGka tADyamAno'tha tairaham / ityavocaM yathA brahmadatto vyAgheNa bhkssitH||7|| taM dezaM darzayetyukto mAyayetastato bhraman / tvadarzanapathe'bhyetyAkArSa saMjJA palAyane // 76 // parivADdattaguTikAM mukhe'haM kssiptvaasttH| tatprabhAvana niHsaMjJo mRta ityujjhito'smi taiH // 77 // ciraM gateSu teSvAsyAdAkRSya guTikAmaham / tvAM naSTArthamivAnveSTuM bhraman grAmaM kamapyagAm / / 78|| tatraikako'pi dadRze parivrAjakapuGgavaH / sAkSAdiva taporAzirnamazcakre mayA ttH||79|| so'vadan mAM varadhano mitramasmi dhanoraham / vasubhAgo mahAbhAgo brahmadattaH kva vartate // 50 // AcacakSe mayApyasya vizvaM vizvasya sUnRtam / sa ca me duSkathAdhamailAnAsyaH punarabhyadhAt // 1 // tadA jatugRhe dagdhe dIrghaH prAtarudaikSata / karaGkamekaM nirdagdhaM karaGkatritayaM na hi // 2 // suraGgAM tatra cApazyattadante'zvapadAni ca / dhanorbuddhyA praNaSTau vAM jJAtvA tasmai cukopa sH||83|| badhdhvA yuvAM samAnetuM pratyAzaM sAdhanAni saH / askhaladgamanAnya- // 3 // tvadarzanapathe'bhyetyAkASa sa ciraM gateSu teSvAsyAdA zinamazcakre mayA tataH For Personal Private Use Only www.ebay.org
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAMsIvAdideza ca // 54 // palAyito dhanumantrI janayitrI tu sA tv| dIrpaNa naraka iva kSiptA mAtaGgapATake // 8 // gaNDopariSTApiTakenevA" vArtayA tyaa| duHkhopayudbhavaHkhaH kAmpInyaM gatavAnaham // 86 // chamakApAlikIbhUya tatra mAtaGgapATake / vezma vezmAnupravezamasthAM zaza ivAnizam / / 87 // pRcchathamAnazca lokena tatra bhramaNakAraNam / avocamiti mAtaGgayA vidyAyAH kalpa eSa me // 88 // tatraivaM bhrAmyatA maitrI mayA vizvAsabhAjanam / ajAyatArakSakasya mAyayA kiM na sAdhyate // 89 // anyeAstanmukhenAmbAmavocaM ytkrotysau| tvatputramitrakauNDinyo mahAvratyabhivAdanam // 60 // dvitIye'ti svayaM gatvA jananyA bIjapUrakam / adA saguTikaM jagdhenAsaMjJA tena sA'bhavat // 1 // mRteti tAM purAdhyakSo gatvA rAjJe vyajijJapat / rAjJAdiSTAH svapuruSAstasyAH saMskArahetave // 12 // tatrAyAtA mayoktAste saMskAro'syAH kSaNetra cet / mahAnanartho vo * rAjJazceti jagmuH svadhAma te // 3 // ArakSaM cAvadaM tvaM cet sahAyaH sAdhayAmyaham / sarvalakSaNabhAjo'syA mantramekaM zavena tat // 14 // ArakSaH pratipede tattenaiva shitsttH| sAyamAdAya jananIM zmazAne'gAM davIyasi // 95 // sthaNDile maNDalAdIni mayA nirmAya maayyaa| pUrdevInAM baliM dAtumArakSaH preSitastataH // 16 // gate tasminnahaM mAturaparAM guTikAmadAm / nidrAccheda ivojjRmbhA sodasthAjAtacetanA / / 67 // svaM jJApayitvA rudatI nivArya ma nayAmi tAm / kacchagrAme gRhe tAtasuhRdo devazarmaNaH // 8 // itastato bhramanneSo'nveSayaMstvAmihAgamam / diSTyA dRSTo'dhunA sAkSAtpuNyarAzirivAsi me // 99 // tataH paraM kathaM nAtha prasthito'si sthito'si ca / teneti pRSTaH svaM vRttaM kumAro'pi nyavedayat // 30 // atha ko'pyetya tAvace grAme dIrghabhaTA: JanEducational For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaash:| // 4 // paTam / yuSmattulyarddhirUpAta darzayanto vadantyadaH // 1 // IdRgnarau kimAyAtAvatretyAkarNya gAM mayA / dRSTAviha yuvAM yadvAM rucitaM kurutaM hi tat // 2 // tatastasmin gate'raNyamadhyena kalabhAviva / palAyamAnau kauzAmbIM prApatustau purI kramAt // 3 // tatra sAgaradattasya zreSThino buddhilasya ca / udyAne'pazyatAM lakSapaNaM tau kukkuTAhavam // 4 // utpatyotpatya nakharaiH prANAkarSAGkaTairiva / yuyudhAte tAmracUDau cazcAcaJcavi coccakaiH // 5 // tatra sAgaradattasya jAtyaM zaktaM ca kukkuTam / bhadrebhamiva mizrebho'bhAjIbuddhilakukkuTaH // 6 // tato varadhanuH sAha kathaM jAtyo'pi kukkuTaH / bhagnaste sAgarAnena pazyAmyenaM yadIcchasi // 7 // sAgarA'nujJayA so'pyapazyat buddhilakukkuTam / tatpAdayorayaHsUcIryamadatIrivaikSata // 8 // lakSayan buddhilo'pyasya lakSArddha channamiSTavAn / so'pyAkhyattaM vyatikaraM kumArasya janAntike // 6 // brahmadatto'pyayaHsUcIH kRSTvA buddhilakukkuTam / bhUyo'pi sAgarazreSThikukkuTenAbhyayojayat // 10 // asUcikaH kukkuTena tena buddhilkukkuttH| kSaNAdamaJji nimnAnAM chadmabAhyaM kuto jyH|| 11 // hRSTaH sAgaradattastAvAropya syandanaM svakam / jayadAnaikasuhRdau ninAya nilaye nije // 12 // svadhAmanIva taddhAmni tayornivasatoratha / kimapyAkhyadvaradhanoretya buddhilkingkrH|| 13 // tasmin gate varadhanuH kumAramidamabhyadhAt / yadbuddhilena lakSArddha ditsitaM me'dya pazya tat // 14 / / so'darzayattato hAraM nirmalasthUlavarnulaiH / kurvANaM mauktikaiH zukramaNDalasya viDambanAm // 15 // hAre baddhaM svanAmAkaM brahmamUrlekhamaikSata / AgAcca vAcikamiva mUtrta vatsAkhya| tApasI // 16 // akSatAni tayormani kSiptvAzIrvAdapUrvakam / nItvAnyato varadhanuM kizcidAkhyAya sA yayau 1 rahasi. Okk- OK // 4 // Educators For Personel Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 17 // tacAkhyAtuM samArebhe mantrisUbrahmasUnave / pratilekhaM hArabaddhalekhasyeyamayAcata // 18 // zrIbrahmadattanAmAGko lekho'yaM prathayasva tat / ko brahmadatta iti sA mayA pRSTedamabravIt // 16 // asti zreSThisutA ratnavatI nAmeha | pattane / rUpAntareNa kanyAtvaM prapanneva ratirbhuvi // 20 // bhrAtuH sAgaradattasya buddhilasya ca taddine / kukkuTAyodhane'pazyadbrahmadattamimaM hi sA / / 21 // tataHprabhRti tAmyantI kAmArtA sA na zAmyati / zaraNaM brahmadatto me sa evetyAha cAnizam // 22 // svayaM likhitvA cAnyedhurlekha hAreNa saMyutam / argyatAM brahmadattasyetyuditvA sA mamArpayat // 23 // dAsahaste mayA lekhaH preSItyuktvA sthitA satI / mayApi pratilekhaM te'rpayitvA sA vyasRjyata // 24 // durvAramArasantApaH kumAro'pi tato dinAt / madhyAhnArkakarottaptaH karIva na sukhaM sthitaH // 25 // kauzAmbIsvAmino'nyedhudIrgheNa prahitA narAH / naSTazalyavadaGge to tatrAnveSTuM samAyayuH // 26 // rAjAdezena kauzAmbyAM pravRtte'nveSaNe tayoH / sAgaro bhRgRhe kSiptvA tau jugopa nidhAnavat // 27 // nizi tau niryiyAsantI rathamAropya saagrH| kiyantamapi panthAnaM ninAya vavale tataH // 28 // tau gacchantau puro nArImudyAne samapazyatAm / astrapUrNarathArUDhAmamarImiva nandane // 26 // lagnA kimiyatI velA yuvayoriti sAdaram / tayoktau tau vabhASAte kAvAvAM vetsi vA katham // 30 // athAbhASata sA pu-masyAM zreSThI mahAdhanaH / dhanapravara ityAsIddhanadasyeva sodrH||31|| zreSThizreSThasya tasyAhamaSTAnAM tanujanmanAm / upariSTAdvivekazrI/guNAnAmivAbhavam // 32 // udyauvanAsminnudyAne yakSamArAdhayaM bahu / atyuttamavaraprAptyai strINAM nAnyo manorathaH // 33 // tuSTo bhaktyaiSa me yakSavaro varamidaM dadau / brahmadattazcakravartI tava bharcA bhaviSyati // 34 // sAgarabuddhi in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 85 // lazreSThikukkuTAjau ya eSyati / zrIvatsI sasakhA tulyarUpo jJeyaH sa tu tvayA // 35 // madAyatanavartinyAH prathamaste ma dvitIyaH bhaviSyati / melako brahmadattena tajAne so'si sundara // 36 // eohi tanmAM virahadahanAtA cirAdiha / vidhyApaya prkaashH| payaHpUreNeva saGkana samprati // 37 // tatheti pratipadyAsyA anurAgamivAlaghum / so'dhitaSThau rathaM tAM ca gantavyaM kveti pRSTavAn // 38 // satyUce magadhapure matpitavyo dhanAvahaH / asti zreSThayAvayorbaDhI pratipattiM sa dAsyati // 39 // taditastatra gantavyamiti ratnavatIgirA / brahmasUmantriputreNa sUtenAzvAnanodayat // 40 // kauzAmbIdeza mullaGghanya kSaNena brahmanandanaH / krIDAsthAnaM yamasyeva prApa bhImAM mahATavIm // 41 // sukaNTakaH kaNTakazca tatra cauracamRpatI / brahmadattaM rurudhatuH zvAnAviva mahAkirim // 42 // sasainyau yugapat kaalraatriputraavivotkttau| zarainebho maNDapavacchAdayAmAsatuzca tau // 43 / / prAttadhanvA kumAro'pi garjezcauravarUthinIm / nississdhessubhirdhaaraasaarairdvmivaambudH||44 // kumAre varSati zarAn sasainyau tau praNezatuH / hanta prahAriNi harau hariNAnAM kutaH sthitiH // 45 // kumAraM mantrisUrevamUce zrAnto'si saGgarAt / muhUrta svapihi khAmiMstadihaiva rathe sthitaH // 46 // syandane brahmadatto'pi ratnavatyA samanvitaH / suSvApa girinitambe kariNyeva karI yuvA // 47 // vibhAtAyAM vibhAva- prApyaikAmatha nimnagAm / tasthuH zrAntAsturaGgAzca kumArazca vyabudhyata // 48 // vibuddhastu sa nApazyatsyandane mantrinandanam / payase kiM gataH syAdityasakRd vyAjahAra tam // 46 // so'labdhaprativAg dRSTvA rathAgraM raktapaGkilam / vilapan hA hato'smIti mUcchito nyapatadrathe // 50 // utthito labdhasaMjJaH san hAhA varadhano sakhe / kAsIti lokavat krandan ratnavatyetyabodhi saH // 51 // vipanno // 5 // in Education internal For Personal & Private Use Only 21 www.janelibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education int +++-- jJAyate naiva sa tAvadbhavataH sakhA / tasya vAcApyamAGganyaM nAtha karttuM na yujyate // 52 // tvatkAryAya gataH kApi sa bhaviSyatyasaMzayam / yAnti nAthamapRSTvApi nAthakAryAya mantriNaH / / 53 / / sa tavopari bhaktayaiva rakSito nUnameSyati / svAmibhaktiprabhAvo hi bhRtyAnAM kavacAyate // 54 // sthAne prAptAH kariSyAmo naraistasya gaveSaNam / yujyate neha tu sthAtumantakopavane vane // 55 // tadvAcA so'nudradhyAn prapede magadhaciteH / sImagrAmaM daviSThaM hi vAjinAM marutAM ca kim // 56 // grAmezena sadaHsthena dRSTvA ninye svavezma saH / ajJAtA api pUjyante mahAnto mUrttidarzanAt // 57 // zokAkrAnta ivAsIti pRSTo grAmAdhipena saH / ityUce matsakhA caurairyudhyamAno gataH kvacit / / 58 / / tasya pravRttimAneSye sItAyA iva mArutiH / ityuktvA grAmaNIH sarvA tAM jagAhe mahATavIm // 56 // athaitya grAmaNIrUce dRSTaH ko'pi vane na hi / prahArapatitaH kintu prApta eSa zaro mayA // 60 // hato varadhanurnUnamiti cintayatastataH / brahmasUnoH zoka iva tamobhUrabhavannizA / / 61 // yAme turIye yAminyAstatra caurAH samApatan / te tu bhagnAH kumAreNa mAreNeva pravAsinaH / / 62 / / tato'nuyAto grAmaNyA yayau rAjagRhaM kramAt / sa cAmucadratnavatIM tadbahistApasAzrame // 63 // vizan puraM sa aikSiSTa harmyavAtAyanasthite / sAkSAdiva ratiprItI kAminyau navayauvane // 64 // tAbhyAM so'bhidadhe premabhAjaM tyaktvA janaM nanu / yattadA gatavAn yuktaM tat kiM te pratyabhAsata // 65 // vyAjahAra kumAro'pi premabhAg bata ko janaH / sa kadA ca mayA tyaktaH ko'haM vAyuvAmiti // 66 // prasIdAgaccha vizrAmya nAthetyAlApaniSThayoH / prAvizadbrahmadatto'pi manasIba tayorgRhe 1 kAmena. For Personal & Private Use Only -+0+-10-03-08-08-10-08-
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram | // 67 // tiSThamAne kRtastrAnAzanAya brahmasUnave / kathayAmAsatuste svAM kathAmavitathAmiti // 68 // dvitIyaH / asti vidyAdharAvAsaH kaladhautazilAmayaH / medinyAstilaka iva vaitAyo nAma parvataH // 66 // prkaashH| amuSya dakSiNazreNyAM nagare zivamandire / rAjAsti jvalanazikho'lakAyAmiva guhyakaH // 7 // vidyAdharapatestasya dyutidyotitdigmukhaa| priyA vidyucchikhetyasti vidyudambhomuco yathA // 71 // tayoH prANapriye nATyonmattAbhidhasutAnuje / nAmnA khaNDA vizAkhA ca pucyAvAvAM babhUviva // 72 // tAtaH saudhe'nyadA sakhyAgnizikhena sahAlapan / gacchato'STApadagiri gIrvANAn khe nirakSata // 73 // tataH sa tIrthayAtrArtha calito'cAlayacca nau / suhRdaM cAgnizikhaM taM dharmeNeSTaM hi yojayet // 74 // prAptA aSTApadaM tatrApazyAma maNinirmitAH / pratimAstIrthanAthAnAM mAnavarNasamanvitAH // 75 // snAnaM vilepanaM pUjAM viracayya yathAvidhi / tAstriH pradakSiNIkRtyAvandAmahi samAhitAH // 76 // prAsAdAniHsataidRSTau raktAzokataroradhaH / cAraNazramaNau mUrtimantAviva tapaHzamau // 77 // tau praNamyopavizyAgre zuzruma zraddhayA vayam / ajJAnatimiracchedakaumudI dharmadezanAm // 78 // paprachAgnizikhaH kaH | syAtkanyayoranayoH ptiH| tAvRcaturyo hyanayotaraM mArayiSyati // 79 // himeneva zazI mlAno jAtastAtastayA | girA | AvAmapItyavocAva vAcA vairAgyagarbhayA // 50 // saMsArAsAratAsArA dezanAdyaiva zuzruve / tadviSAdaniSAdena kiM tAta paribhUyase || 81 // alamasmAkamapyevaMvidhairviSayajaiH sukhaiH / pravRtte tatprabhRtyAvAM trAtuM nijasahodaram | // 82 // bhrAmyanapazyanme bhrAtA'nyadA pusspvtiimsau| mAtulasya tvadIyasya puSpacUlasya kanyakAm // 83 // rUpeNAdbhutalAvaNyapuNyena hRtamAnasaH / tAM jahAra sa durbuddhirbuddhiH karmAnusAriNI // 84 // so'sahiSNudRzaM tasyA IId|| Jun Education intemand For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyA sAdhayituM yayau / svayaM saMvidrete samyag bhavantastu tataH param // 85 // tadA ca puSpavatyAkhyadAvayodhAtasasayam / zokaM dharmAkSaraiH zokApanoda iva cAnudat // 86 // anyaca puSpavatyUce'bhigamyo'yamihAgataH / brahmadaco'stu vA bhatoM nAnyathA hi munegiraH // 87 // svIkRtaM ca ya(ta)dAvAbhyAM tayA ca rabhasAvazAt / patAkAcAli dhavalA tyaktvAvAM tvaM gatastataH // 88 // yadAsadbhAgyavaiguNyAmAgato'si na cekSitaH / bhrAntvA sarvatra nirvime AvAmiha tadAgate // 86 // puNyarasi samAyAtaH purA pusspvtiigiraa| vRto'si varayAvAM tadgatirekastvamAvayoH // 6 // gAndharveNa vivAhena sa upAyaMsta te api / bhogI hi bhAjanaM strINAM saritAmiva sAgaraH // 11 // ramamANaH samaM tAbhyAM gaGgomAbhyAmivezvaraH / tatrAtivAhayAmAsa tAM nizAM brahmanandanaH // 42 // yAvanme rAjyalAbhaH syAtpuSpavatyAH samIpataH / tAvadyuvAbhyAM sthAtavyamityuktvA vyasRjacca te // 63 // tathetyAdRtavatyau te salokastacca mandiram / gandharvanagaramiva tataH sarva tirodadhe // 14 // athAzrame ratnavatImanveSTuM brahmasUragAt / apazyaMstatra papraccha naramekaM zubhAkRtim // 65 // divyAmbaradharA nArI ratnAbharaNabhUSitA / kApi dRSTA mahAbhAga tvayAtItadine'dya vA // 16 // sa Uce nAtha nAtheti rudatI yo mayekSitA / pratyabhijJAya nIti tapitRvyAya cArpitA / / 67 // tadvaro'sIti tenoktastatheti brahmasUrvadan / ninye tena prahRSTena tatpitRvyaniketanam // 8 // ratnavatyA pitRvyo'pi brahmadattaM vyavAhayat / RddhyA mahatyA dhaninA sarvamIpatkaraM yataH // 66 // | tayA viSayasaukhyAni samaM so'nubhavamatha / mRtakArya varadhanoraparadyuH pracakrame // 40 // sAkSAdiva pareteSu 1 jAnanti. For Personal & Private Use Only in Education
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIya: prkaashH| // 87 // bhuJjAneSu dvijanmasu / vipraveSo varadhanustatrAgatyAbravIditi // 1 // mama cedbhojanaM dattha sAkSAdvaradhanorhi tata / / iti zrutisudhevAsya zrutA vAg brahmasUnunA // 2 // sa taM dRSTvA pariSvaGgAdekIkurvannivAtmanA / snapayanniva harSAninAyAntargRhaM tataH // 3 // Uce pRSTaH kumAreNa svavRttaM so'kathaya(katha)ttadA / supte tvayi niruddho'haM cauraiH l dIrghabhaTairyathA // 4 // vRkSAntarasthitenaikadasyunakena ptrinnaa| hato'haM patitaH pRthvyAM tirodhAM ca latAntare // 5 // gateSu teSu caureSu madhyevRkSaM tirobhavan / Atirantarjalamiva krameNa grAmamApnuvam // 6 // bhavatpravRtti grAmezAdvijJAyAhamihAgamam / diSTyA'pazyaM bhavantaM ca kalApIva payomucam // 7 // athoce brahmadattastamamAbhiH sthAsyate nanu / vinA puruSakAreNa klIvairiva kiyaciram // 8 // atrAntare ca smpraaptsaamraajymkrdhvjH| madhuvanmadako yUnAM prAdurAsInmadhUtsavaH // 6 // tadA ca rAjJo mattebhaH stambhaM bhktvaa'pshRngkhlH| niryayau lAsitAzeSamayoM mRtyorivAnujaH // 10 // tato nitambamArAA kAJcita kanyAM skhaladgatim / karI kareNa jagrAhAkRSya puSkariNImiva / / 11 // tasyAM ca zaraNArthinyAM krandantyAM dInacakSuSi / jajJe hAhAravo vishvduHkhbiijaakssropmH||12||remaatnggaasi mAtaGgaH striyaM gRhanna lajase / ityuktaH sa kumAreNa tAM vimucya tmbhygaat||13|| utplutya dantasopAne pAdaM vinyasya helayA / Aruroha kumArastamazizrayadathAsanam // 14 // vAkpAdAGkuzayogena svaM yogeneva yogavit / vazIcakAra taM nAgaM kumArastarasA ttH||1shaa sAdhu sAdhvityucyamAno janairjaya jayeti ca / kumAraH kariNaM stambhe nItvAvadhanAdvazAmiva // 16 // tato narendrastatrAgAttaM ca dRSTvA visiSmiye / AkRtirvi 1 pakSivizeSaH / 2 caNDAlaH / // 87 in Education intern al For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramazcAsya kasya citrIyate na vA // 17 // ko'yaM to vA channAtmA kiM sUryo vAsavo'thavA / rAjJetyukte ratnavatyAH pitRvyastamacIkathat // 18 // tato vizAmpatiH kanyAH puNyamAnI kRtotsavaH / dakSaH kSapAkarAyeva brahmada ttAya dattavAn // 16 // pariNIya sa tAstatra sukhaM tiSThannathA'nyadA / jaratyaityaikayetyUce bhramayitvAMzukAJcalam Pl // 20 // iha vaizravaNo'styADhacaH zriyA vaizravaNo'paraH / tasya ca zrImati ma sutA zrIriva vAridheH // 21 // mocitA bhavatA vyAlAdrAhorindukaleva yA / sA tvAmeva patIyantI tataHprabhRti tAmyati / / 22 // yathA gajAtvayA trAtA tathA trAyasva tAM smarAt / gRhANa pANiM tvaM tasyA yathA hRdayamaMgrahIH // 23 / / upayeme kumArastAM vividhodvAhamaGgalaiH / subuddhimantriNa: kanyAM nandAM varadhanuH punaH // 24 // paprathAte pRthivyAM tau tiSThantau tatra zaktitaH / sAbhiyogI pratasthAte tato vArANasI prati // 25 // zrutvAyAntaM brahmadattaM brahmANamiva gauravAt / abhyetya saMmukhaM vArANasIzaH svagRhe'nayat // 26 // kaTakaH kaTakavatIM nAma putrI nijAM dadau / caturaGgAcamaM cAsmai mUtomiva jayazriyam // 27 // kaNerudattazcampezo dhanumantrI tathA'pare / bhagadattAdayo'pyeyunRpAH zrutvA tadAgamam // 28 // kRtvA varadhanuM senAnyaM suSeNamivAbhiH / dIrgha | dIrghapathe netuM pratastha brahmanandanaH // 26 // dIrghasya dUtaH kaTakarAjametyaivamUcivAn / dIrpaNa samamAbAlya| maitrI tyaktaM na yujyate // 30 // tataH kaTaka ityUce brahmaNA sahitAH purA / soda- iva paJcApyabhavAma suhRdo vayam // 31 // svarjuSo brahmaNaH putre rAjye ca trAtumarpite / dIrpaNa dhikRtaM nAtti zAkinyapi samarpitam // 32 // 1 candrAya. 2 sodyamau. 3 bharatacakrI. in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH yogazAstram prkaashH| // 88 // brahmaNaH putrabhANDe yahI? dIrghamacintayan / AcacArAtipApaM tacchapaco'pi kimAcareta // 33 // tadgaccha zasa dIghoMya brahmadatto'bhyupetyasau / yuddhayasva yadi vA nazyetyuktvA dataM vyasarjayata // 34 // tataH prayANairacchinneH kAmpIlyaM brahmasUryayau / sadIrghamapyarautsIttanamaH sArkamivAmbudaH // 35 // dIrghaH sarvAbhisAreNa raNasAreNa pattanAt / daNDAkAnto nirasaraddhilAdiva mahoragaH // 36 // culanyapi tadAtyantavairAgyAdAdade vratam / pAveM pUrNApravarttinyAH kramAnivRtimApa ca // 37 // purogA dIrgharAjasya purogaibrahmajanmanaH / nadIyAdAsyakUpArayAdobhiriva janire // 38 // dIrgho'pyamAnAmidaMSTrikAvikaTAnanaH / varAha iva dhAvitvA hantuM pravavRte parAn // 36 // brahmadattasya pAdAtarathisAdyAdikaM balam / paryAsyata nadIpUreNeva dIrpaNa veginA // 40 // brahmadattastataH krodhAruNAkSo yuyudhe svayam / garjatA dIrgharAjena garjan dantIva dantinA // 41 // ubhAvapi baliSThau tAvastrANyastranirAsatuH / kallolairiva kallolAn yugAntoddhAntavAridhI // 42 // jJAtvA'tha sevaka ivAvasaraM asaradyuti / / DuDhauke brahmadattasya cakraM dikcakrajitvaram // 43 // tato jahAra dIrghasya tenAzu brahmasUrasUn / vimardo vidyutaH ko vA godhAnidhanasAdhane // 44 // jayatAdeSa cakrIti bhASiNo mAgadhA iva / brahmadattopari surAH puSpavRSTiM vitenire // 45 // pauraiH piteva mAteva devateva sa viikssitH| puraM viveza kAmpInyaM sutrAmevAmarAvatIm // 46 // pUrvoDhAH sarvatopi patnIrAnAyayannRpaH / kuruma(puSpava)tyabhidhAnAM ca strIratnaM pratyAtaSThipat // 47 // vibhinnasvAminodbhUtasImanirmulanAdasau / SadakhaNDAM sAdhayitvo-mekakhaNDAM vinirmame // 48 // saMvatsarairdvAdaza 1 yuddhAkrAntaH pakSe yaSThayAkrAntaH / // 88 in Education international For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhirupetyopetya sarvataH / tasyAbhiSeko vidadhe bharatasyeva rAjabhiH // 46 // catuHSaSTisahasrAntaHpurastrIparivAritaH / sa rAjyasaukhyaM bubhuje prAktapobhUruhaH phalam // 50 // anyacurnATyasaMGgIte tasya dAsyA smrpitH| svarvadhUgumphita iva vicitraH puSpagendukaH // 51 // brahmadattastu taM dRSTvA dRSTapUrvo myedRshH| kutrApIti vyadhAdantarUhApohaM muhumuhuH // 52 // prApazcajanmasmaraNotpattestatkAlameva ca / saudharma dRSTavAnetadityajJAsInmahIpatiH P // 53 // sa siktazcandanAmbhobhiH svasthIbhUyetyacintayat / kathaM meliSyati sa me pUrvajanmasahodara: // 54 // taM jJAtukAmaH zlokA samasyAmevamArpayat / Asva dAsau mRgau haMsau mAtanAvamarau tathA // 55 // aIzlokasamasyAM me ya imAM pUrayiSyati / rAjyAI tasya dAsyAmItyasAvaghoSayatpure / / 56 // zlokArddha tattu sarvo'pi kaNThasthaM nijanAmavat / paThanakArSItpazcAI na cApUriSTa kazcana // 57 // tadA ca purimatAlAcitrajIvo mahebhyaH / jAtismRteH pravrajito viharanekadA''yayau // 58 // tatra kasmiMzcidyAne praasuksthnnddilsthitH| zlokArddha tattu paThataH so'zrauSIdAraghaTTikAta // 56 // eSA nau SaSThikA jAtiranyo'nyAbhyAM viyuktyoH| zlokAparAddhamevaM sa sampUrya tamapAThayat // 60 // zlokAparArddha tadrAjJaH purastAdArapaTTikaH / papATha kaH kaviriti tatpRSTastaM muni jagau // 61 / / sa pAritoSikaM tasmai vitIryotkaNThayA yyau| tatrodyAne muni draSTuM dharmadumamivodgatam / / 62 / / vanditvA taM muni tatra bASpapUrNavilocanaH / niSasAdAntike rAjA sasnehaH pUrvajanmavata // 63 // AzIrvAdaM munirdavA kRpArasamahodadhiH / anugrahArtha bhUpasya prArebhe dharmadezanAm // 64 // rAjanasAre saMsAre sAramanyanna kizcana / sAro'sti dharma evaikaH sarojamiva kardame / / 65 // zarIraM yauvanaM lakSmIH svAmyaM mitrANi bandhavaH / sarvamapyanilo Jain Education internati For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 86 // Jain Education Internati 1084 *********** --. ddhUtapatAkAJcalacaJcalam || 66 || bahiraGgAn dviSo'jaiSIryyathA sAdhayituM mahIm / antaraGgAn jaya tathA mokSasAdhanahetave / / 67 / / gRhANa yatidharmaM tatpRthakkRtya tyajAparam / rAjahaMso hi gRhNAti vibhajya kSIramambhasaH || // 68 // brahmadattastato'vAdId diSyA dRSTo'si bAndhava / iyaM tavaiva rAjyazrIrbhuva bhogAn yathAruci // 66 // tapaso hi phalaM bhogAH santi te kiM tapasyasi / upakrameta ko nAma svataH siddhe prayojane // 70 // munirUce mamApyAsan dhanadasyeva sampadaH / mayA vAstRNavatyaktA bhavabhramaNa bhIruNA // 71 // saudharmAt kSINapuNyo'sminnAgato'si mahItale / ito'pi kSINapuNyaH san rAjanmA gA adhogatim / / 72 / / Ay deze kule zreSThe mAnuSyaM prApya mokSadam | sAdhayasyamunA bhogAn sudhayA pAyuzaucavat // 73 // khargAccyutvA kSINapuNyau bhrAntAvAvAM kuyoniSu / yathA tathA smaran rAjan kiM bAla iva muhyasi 1 // 74 // tenaivaM bodhyamAno'pi nAbuddha vasudhAdhavaH / kutaH kRtanidAnAnAM bodhivIjasamAgamaH // 75 // tamabodhyatamaM budhdhvA jagAma muniranyataH / kAlAdiSTAhinA daSTe kiyattiSThanti mAntrikAH || 76 / / ghAtikarmmakSayAtprApya kevalajJAnamuttamam / bhavopagrAhi karmANi hatvA prApa paraM padam // 77 // brahmadatto'pi saMsArasukhAnubhavalAlasaH / saptAtivAhayAmAsa zatAni zaradAM kramAt // 78 // kadAcitprAparicito dvijaH kazciJjagAda tam / cakravarttin svayaM bhuGge yattanme dehi bhojanam // 76 // brahmadatto'pyavocattaM madannaM dvija durjaram / cireNa jIryyamANaM tu mahonmAdAya jAyate // 80 // kadaryo 'syannadAne'pi dhiktvAmiti vadan dvijaH / abhoji sakuTumbo'pi bhUbhujA bhojanaM nijam // 81 // nizAyAmatha viprasya bIjAdiva tadodanAt / zatazAkhaH smaronmAdataruH prAdurabhUbhRzam // 82 // zrajJAtajananIjAbhisnuSAvyatikaraM mithaH / pazuvatsahaputro'pi For Personal & Private Use Only *-*-*-*-03-103 dvitIyaH prakAzaH / // 86 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipraH pravavRte rate // 83 // tato virAme yAminyA dvijo gRhajanazca sH| hiyA darzayituM svAsthamanyo'nyamapi nAzakat / / 84 // krUreNAnena rAjJA'smi sakuTumbo viddmbitH| cintayanityamarSeNa nagarAnniragAdvijaH // 5 // darAdazvatthapatrANi kANayan shrkraaknnaiH| tena kazcidajApAlo dadRze bhramatA bahiH // 86 // madvairasAdhanAyAlamasAviti vimRzya saH / taM mUlyeneva satkAreNAdAyaivamavocata / / 87 // rAjamArge gajArUDho yaH shvetcchtrcaamrH| yAti kRSye dRzau tasya tvayA prakSipya golike // 88 // vipravAcamajApAlaH pratipede tathaiva tAm / pazuvatpazupAlA hi na vimRshyvidhaayinH||86|| so'tha kuDyAntare sthitvA samaM prakSipya golike / AsphoTayad dRzau rAjJo nAjJA laGghayA vidheH khalu // 10 // so'GgarakSarajApAlaH prAptaH zyenairiva dvikH| hanyamAnastamevAkhyadvipraM vipriyakArakam // 61 // tacchRtvA pArthivo'vocaddhig dhig jAtirdvijanmanAm / yatraite bhuJjate pApAstatra bhaJjanti bhAjanam // 32 // yaH svAmIyati dAtAraM dattaM tasmai varaM zune / na jAtu dAtumucitaM kRtaghnAnAM dvijanmanAm / / 13 / / vaJcakAnAM nRzaMsAnAM zvApadAnAM palAdinAm / sRSTiM dvijAnAM yo'kArSInigrAhyaH prathamaM hi saH // 14 // iti jalpannanalpakRt pRthvIpatiraghAtayat / saputrabandhumitraM taM vitraM mazakamuSTivat // 15 // dRzorandhIkRtastena hRdaye'dhIkRtaH krudhA / viprAn so'ghAtayat sarvAn purodhaHprabhRtInapi // 16 // so'mAtyamAdidezaivaM netrareSAM dvijanmanAm / vizAlaM sthAlamApUrya nidhehi purato mama / / 87 // raudramadhyavasAyaM taM rAjJo vijJAya mantryapi / zleSmAtakaphalaiH sthAlaM pUrayitvA puro nyadhAt // 18 // mumude brahmadatto'pi pANinA sNspRshnmuhuH| viprANAM locanaiH sthAlaM sAdhu pUrNamiti bruvan // 66 // sparza strIratnarUpAyAH puSpavatyAstathA na hi| Jain Education interma For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ S dvitIyaH prkaashH| zAstram // 9 // yathA''sIdbrahmadattasya tatasthAlasparzane rtiH|| 500 // na kadAcana sa sthaalmpaasaarydgrtH| durmadI madirApAtra- miva durgatikAraNam // 1 // vipranetradhiyA'mRdnAt zleSmAtakaphalAni sH| phalAbhimukhapApadroH sanjayanniva dohadam // 2 // tasyAnivartako raudrAdhyavasAyo'tyavarddhata / azubhaM vA zubhaM vApi sarva hi mahatAM mahata / / 3 // tasyaivaM vasudhezasya raudrdhyaanaanubndhinH| pApapaGkavarAhasya yayurvarSANi SoDaza / / 4 // yAteSu SoDazayuteSu samAzateSu, saptasvasaukSitipatiH pripuuritaayuH| hiMsA'nuvandhipariNAmaphalAnurUpAMtA saptamI narakalokabhuvaM jagAma // 5 // 27 // // iti brahmadattacakravartikathAnakam // punarapi hiMsakAnindati / kuNirvaraM varaM paGgurazarIrI varaM pumAn / api sampUrNasarvAGgo na tu hiMsAparAyaNaH // 28 // kuNirvikalapANiH varamiti manAgiSTe mantamavyayaM, paGguH pAdavikalaH, kutsitaM zarIramazarIraM najaH kutsArthatvAt tadvidyate yasya so'zarIrI kuSThI vikalAGgaH, kuNipaGgukuSThinaste hi vikalAGgatvAdeka hiMsAmakurvanto manAk zreSThAH, sampUrNasarvAGgo'pi kRtaparikarabandhaM hiMsAparAyaNaH pumAna tu zreSThaH // 28 // nanu raudradhyAnaparAyaNasya yA tu zAntikanimittaM prAyazcittabhUtA hiMsA yA vA kulakramAyAtA matsyabandhAnAmiva A sA raudradhyAnarahitatvAnna doSAyetyAhahiMsA vighnAya jAyeta vighnazAntyai kRtA'pi hi / kulAcAradhiyA'pyeSA kRtA kulvinaashnii||26|| in Education For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ raudradhyAnamantareNApyavivekAlomAdvA yA zAntinimitvaM kulakramAdvA hiMsA na kevalaM pApahetu pratyata vighnazAntinimittaM kriyamANA samarAdityakathoktasya yazodharajIvasya surendradattasyeva piSTamayakukkaTavadharUpA vighnAya jAyeta kalpeta asmatkulAcAro'yamiti buddhyApi kRtA hiMsA kulameva vinAzayati // 26 // idAnI kulakramAyAtAmapi hiMsAM pariharan pumAn prazasya evetyAha / api vaMzakramAyAtAM yastu hiMsAM parityajet / sazreSThaH sulasa iva kAlasaukarikAtmajaH // 30 // ___vaMzaH kulaM kulakramAyAtAmapi hiMsA yaH pariharet saH zreSThaH prazasyatamaH sulasa iva, tasya vizeSaNaM kAlasaukarikAtmajaH kAlasaukariko nAma saunikastasyAtmajaH putrH| yadAhabhavi icchanti ya maraNaM na ya parapIDaM kuNanti maNasA vi / je suviiasugaipahA soyariasumo jahA sulaso // sulasakathAnakaM sampradAyagamyam / sa cAyaM maharDi magadheSvasti puraM rAjagRhAbhidham / tatra zrIvIrapAdAbjabhRGgo'bhUccheNiko nRpH||1|| tasya priyatame nandAcillaNe zIlabhUSaNe / abhUtAM devakIrohiNyAvivAnakadundumeH // 2 // nandAyAM nandano vizvakumudAnandacandramAH / nAmnA'bhayakumAro'bhUdubhayAnvayabhUSaNaH // 3 // rAjA tasya parijJAya prakRSTaM buddhikauzalam / dadau (1) api icchanti ca maraNaM na ca parapIDAM kurvanti mnsaapi| ye muviditasugatipathAH saukarikasuto yathA mulsH||1|| (2) vasudevasya kRSNapituH / in Education internation For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prkaashH| yoga- H sarvAdhikAritvaM guNA hi garimAspadam // 4 // anyadA zrImahAvIro viharan paramezvaraH / jagatpUjyaH pure tsmishaastrm| nAgatya samavAsarat // 5 // zrutvA svAminamAyAtaM jaGgamaM kalpapAdapam / kRtArthamAnI tatrAgAnmuditaH zreNiko nRpaH // 6 // yathAsthAnaM niSameSu devAdiSu jagadguruH / prArebhe duritadhvaMsadezanI dharmadezanAm // 7 // tadA kuSThagalatkAyaH kazcidetya praNamya ca / niSasAdopatIrthezamalarka iva kuTTime // 8 // tato bhagavataH pAdau nijapUyarasena sH| niHzaGkazcandaneneva carcayAmAsa bhUyasA // 4 // tadvIkSya zreNikA kruddho dadhyau vadhyo'yamutthitaH / pApIyAn yajagadbharyevamAzAtanAparaH // 10 // atrAntare jinendreNa tute provAca kuSThikaH / mriyaskhetyatha jIveti zreNikena tute sati // 11 // kSute'bhayakumAreNa jIva vA tvaM mriyasva vA / kAlasaukarikeNApi kSute mA jIva mA mRthAH // 12 // jinaM prati mriyasveti vacasA ruSito nRpH| itaH sthAnAdutthito'sau grAhya ityAdizadbhaTAn // 13 // dezanAnte mahAvIraM natvA kuSThI smutthitH| rurudhe zreNikabhaTaiH kirAtairiva shuukrH|| 14 // sa teSAM pazyatAmeva divyarUpadharaH kSaNAt / utpapAtAmbare kurvancarkavimbaviDambanAm // 15 // pattibhiH kathite rAjJA ka eSa iti vismayAt / vijJapto bhagavAnasmai devo'sAvityacIkathat // 16 // punarvijJapayAmAsa sarvajJamiti bhUpatiH / devaH kathamabhUdeSa kuSThI vA kena hetunA // 17 // athoce bhagavAnevamasti vatseSu vizrutA / kauzAmbI nAma pUstasyAM zatAnIko'bhavannRpaH // 18 // tasyAM nagaryAmeko'bhUnAmataH seDuko dvijaH / sImA sadA daridrANAM mUrkhANAmavadhiH paraH // 16 // garbhiNyA'bhANi so'nyedhuLamaNyA sUtikarmaNe / bhaTTAnaya ghRtaM mahyaM sahyA na dhanyathA vyathA (1) mattaH zvA. 1820 For Personal & Private Use Only Jan Education inter www.sainelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 20 // so'pyUce tAM priye nAsti mama kutrApi kauzalam / yena kiJcillabhe kApi kalAgrAhyA yadIzvarAH // 21 // uvAca sA ca taM bhadraM gaccha sevasva pArthivam / pRthivyAM pArthivAdanyo na kshcitklppaadpH|| 22 // tatheti pratipadyAsau nRpaM puSpaphalAdinA / pravRttaH sevituM vipro ratnecchurikha sAgaram / / 23 // kadAcidatha kauzAmbI cmpeshenaamitaibelaiH| dhanatuneva medhaidyaurarudhyata samantataH // 24 // sAnIko'pi zatAnIko madhyekauzAmbi tasthivAn / pratIkSamANaH samayamantarvilamivoragaH // 25 // campAdhipo'pi kAlena bahunA snnsainikH| prAvRSi svAzrayaM yAtuM pravRtto rAjahaMsavat / / 26 // tadA puSpArthamudyAne gataH seDuka aikSata / taM kSINasainyaM pratyUSe niSprabhoDumivoDapam // 27 / / tUrNametya zatAnIkaM vyajijJapadasAvidam / yAti kSINabalaste'ribhagnadaMSTra ivoragaH // 28 // yadyadyottiSThase tasmai tadA grAhyaH sukhena sH| balIyAnapi khinnaH sannakhinnenAbhibhUyate // 26 // tadvacaH sAdhu manvAno rAjA sarvAbhisArataH / niHsasAra zarAsArasAranAsIradAruNaH // 30 / / tataH pazcAdapazyanto neshushcmpeshsainikaaH| acintitataDitpAte ko vIkSitumapi kSamaH // 31 // campAdhipatirekAGgaH kAndizIkaH palAyitaH / tasya hastyazvakozAdi kauzAmbIpatiragrahIt // 32 // hRSTaH praviSTaH kauzAmbI zatAnIko mahAmanAH / uvAca seDukaM vipraM brUhi tubhyaM dadAmi kim // 33 // viprastamUce yAciSye pRSTvA nijakuTumbinIm / paryAlocapadaM nAnyo gRhiNAM gRhiNI vinA // 34 // bhaTTaH prahRSTo bhaTTinyai tadazeSa zazaMsa saH / cetasA cintayAmAsa sA caivaM buddhizAlinI // 35 // yadyamunA grAhayiSye nRpAdvAmAdikaM tadA / kariSyatyaparAndArAnmadAya vibhavaH khalu / / 36 // dinaM pratyeka auloca (1) khinnasainikaH. 2 bANavRSTayA sArabhUtaM nAsIram-agrasainyaM tena dAruNaH. 3 darzanam / in Education internatio For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya yoga- zAstram prakAza // 32 // stathAgrAsanabhojanam / dInAro dakSiNAyAM ca yAcya ityanvazAtpatim // 37 // yayAce tattathA vipro rAjA'dAttadvadannidam / karako'bdhimapi prApya gRhNAtyAtmocitaM payaH // 38 // pratyahaM tattathA lebhe prApya sambhAvanAM ca sH| puMsAM rAjaprasAdo hi vitanoti mahArghatAm // 39 ||raajmaanyo'ymityess nityaM lokainyamantryata / yasya prasanno nRpatistasya kaH syAnna sevakaH // 40 // agre bhuktaM cAlayitvA bubhuje'nekazo'pyasau / pratyahaM dakSiNAlobhAddhigdhiglobho dvijanmanAm // 41 // upAcIyata vipro'sau vividhairdakSiNAdhanaiH / prAsaratputrapautraizca pAdaivi vadrumaH // 42 // sa tu nityamajIrNAnnavamanAvagai rasaiH / AmairabhUSitatvagazvattha iva lAkSayA // 43 // kuSThI krameNa saJjajJe zIrNaghrANAMhipANikaH / tathaivAmukta rAjAgre so'tRpto havyavADiva // 44 // ekadA mantribhirbhUpo vijJapto deva kuSThyasau / saJcariSNuH kuSTharogo nAsya yogyamihAzanam / / 45 // santyasya nIrujaH putrAstabhyaH ko'pyatra bhojyatAm / vyaGgitapratimAyAM hi sthApyate pratimAntaram // 46 // evamastviti rAjJokte'mAtyaurviprastathoditaH / svasthAne'sthApayatputraM gRhe tasthau svayaM punaH // 47 // mdhumnnddkvkssudrmkssikaajaalmaalitH| putraihAdapi bahiH kuTIrakSepi sa dvijH||48|| bahiHsthitasya tasyAjJA putrA api na cakrire / dArupAtre daduH kintu zunakasyeva bhojanam / / 46 / / jugupsamAnA vadhvo'pi taM bhojayitumAyayuH / tiSThivurvalitagrIvaM moTanotpuTanAsikAH // 50 // atha so'cintayadvipraH zrImanto'mI mayA kRtAH / ebhirmukto'smyanAdRtya tIrNAmbhobhistaraNDavat // 51 // toSayanti na vAcApi roSayantyeva mAmamI / kuSTho ruSTo na santuSTo bhavya ityanulApinaH // 52 // (1) ghaTaH (2) vAntvA . // 42 // Jain Education internat For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ jugupsante yathaite mAM jugupsyAH syuramI api / yathA tathA kariSyAmItyAlocyAvocadAtmajAn // 53 // udvigno jIvitasyAhaM kulAcArastvasau sutAH / mumUrSubhiH kuTumbasya deyo mantrokSitaH pazuH // 54 // pazurAnIyatAmeka ityAkagraeNnumodinaH / Aninyire te'tha pazuM pazuvanmandabuddhayaH // 55 // udvatyAdvaya ca svAma mannana vyAdhivAttakAH / tenAcAri pazustAvadyAvata kuSThI babhUva saH // 56 // dadau vipraH svaputrebhyasta hatvA pazumanyadA / tadAzayabhajAnanto mugdhA bubhujire ca te // 57 // tIrthe svArthAya yAsAmItyApRcchaya tanayAn dvijH| yayAvUdhadhvemukho'raNyaM zaraNyamiva cintayana // 58 // atyantaThaSitaH soSTabaTavyAM payasa ciram / apazyatsuhRdamiva deze nAnAdrume hradama // 54 // nIraM tIratarusrastapatrapuSpaphalaM dvijH| grISmamadhyandinAkozukka thita kAthavatpapoM // 60 // so'pAdyathA yathA vAri bhyobhystssaatrH| tathA tathA vireko'sya babhUva kAmabhiH va saha // 61 // sa nIrugAsItkatibhirapyahobhiIdAmbhasA / manojJasarvAvayavo vasanteneva pAdapaH // 62 // Arogya hRSTo vavale vipraH kSipraM svavezmane / puMsAM vapurvizeSotthazRGgAro janmabhUmiSu // 63 // sa puyo pravizan poreMdeze | jAtavismayaiH / dedIpyamAno nirmukto nirmoka iva pannagaH // 64 // pauraiH pRSTaH punarjAta ivolAghaH kathaM nvasi / devatArAdhanAdasmItyAcacakSe sa tu dvijaH // 65 // sa gatvA svagRhe'pazyatsvaputrAn kuSThino mudA / mayA'vajJAphale sAdhu dattamityavadacca tAn // 66 // sutAstamevamucuzca bhavatA tAta nighRNam / vizvasteSu kimasmAsu dviSevedamanuSThitam // 67 // lokairAkruzyamAno'sau rAjanAgatya te puram / AzrayajIvikAdvAraM dvArapAlaM nirAzrayaH // 68 // tadAna vayamAyAtA dvAHstho'smaddharmadezanAma / zrotuM pracalito'muzcattaM vipraM nijakarmaNi // 66 // dvAropaviSTaH sa Latin Education internata For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 63 // Jain Education Intern 10-***-++ dvAradurgANAmagrato balim | janmAdRSTamivAbhuGkta yatheSTaM kaSTitaH kSudhA // 70 // zrAkaNThaM paribhuktAnnadoSAdrISmoSmaNA ca saH / utpannayA tRSA'kAri marupAntha ivAkulaH // 71 // tattu dvAHsthabhiyA sthAnaM tyaktvA nAgAtprapAdiSu / asau jalacarAn jIvAn dhanyAnmene tRSAturaH // 72 // AraTan vAri vArIti sa tRSArtto vyapadyata / sa nagaradvAravApyAmajani darduraH // 73 // viharanto vayaM bhUyo'pyAgamAmeha pattane / loko'smadvandanArtha ca pracacAla sasambhramaH // 74 // zrasmadAgamanodantaM zrutvA'mbhohAriNImmukhAt / sa bheko'cintayadidaM kApyevaM zrutapUrvyaham // 75 // UhApohaM tatastasya kurvANasya muhurmuhuH / khamasmaraNavajAtismaraNaM tatkSaNAdabhUt // 76 // sa dadhyau dardurazcaivaM dvAre saMsthApya mAM purA / dvAHstho yaM vanditumagAtsa AgAdbhagavAniha // 77 // yathaite yAnti taM draSTuM lokA yAsyAmyahaM tathA / sarvasAdhAraNI gaGgA na hi kasyApi paitRkI // 78 // tato'smadvandanA hetorutplutyotplutya so'dhvani / AyAMste'zvakhuratuSpo bhekaH pazcatvamAptavAn // 76 // dardurAGko'yamutpede devo'smadbhaktibhAvitaH / bhAvanA hi phalatyeva vinA'nuSThAnamapyaho // 80 // indraH sadasyuvAcedamupazreNikamArhatAH / azradadhAnastadasau ta(tva)tparIkSArthamAgataH // 81 // gozIrSacandanenAyamAnarca caraNau mama / tvadddaSTimohanAyAnyatsarvaM vyAdhita vaikriyam // 82 // athoce zreNikaH svAminnamaGganyaM prabhoH tute / eSo'nyeSAM tu maGganyAmaGganyAni jagAda kim // 83 // athAcacakSe bhagavAn kiM bhave'dyApi tiSThasi / zIghraM mokSaM prayAhIti mAM mriyasvetyuvAca saH // 84 // satvAM jagAda jIveti jIvataste yataH sukham / narake narazArdUla mRtasya hi gatistava // 85 // jIvan dharmma vidhatte syAdvimAne'nuttare mRtaH / jIva mriyasva vetyevaM tenAbhayamabhASata // 86 // jIvan pApaparo mRtvA saptamaM For Personal & Private Use Only dvitIya: prakAzaH // 63 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education in Rong Xia A narakaM vrajet / kAlasaukarikastena proce mA jIva mA mRthAH // 87 // tacchrutvA zreNiko natvA bhagavantaM vyajijJapat / tvayi nAthe jagannAtha kathaM me narake gatiH // 88 // babhASe bhagavAnevaM purA tvamasi bhUpate / baddhAyurnara ke | tena tatrAvazyaM gamiSyasi // 86 // zubhAnAmazubhAnAM vA phalaM prAgvaddha karmaNAm / bhoktavyaM tad dra (tadva) yamapi nAnyathA karttumIzmahe // 60 // Adyo bhAvijinacaturviMzatau tvaM bhaviSyasi / padmanAbhAbhigho rAjan khedaM mA sma kRthAstataH // 61 // zreNiko'thAvadannAtha kimupAyo'sti ko'pi saH / narakAdyena racye'hamandhakUpAdivAndhalaH // 62 // bhagavAn vyAjahAredaM sAdhubhyo bhaktipUrvakam / brAhmaNyA cetkapilayA bhikSAM dApayase mudA / / 63 / / kAlasaukarikAtsUnAM vimocayasi vA yadi / tadA te narakAnmokSo rAjan jAyeta nAnyathA // 64 // samyagityupadezaM sa hRdi hAramivodvahan / praNamya zrImahAvIraM cacAla svAzrayaM prati // 65 // atrAntare parIcArtha dardurAGkena bhUpateH / akArya vidadhatsAdhuH kaivartta iva darzitaH // 96 // taM dRSTvA pravacanasya mAlinyaM mA bhavatviti / nivAryAkAryyataH sAmnA svagRhaM pratyagAnnRpaH // 67 // sa devo darzayAmAsa sAdhvImudariNIM punaH / nRpaH zAsanabhaktastAM jugopa nijavezmani // 68 // pratyakSIbhUya devo'pi tamUce sAdhu sAdhu bhoH / samyaktvAccAnyase naiva parvataH svapadAdiva // 66 // nRnAtha yAdRzaM zakraH sadasi tvAmacIkathat / dRSTastAdRza evAsi mithyAvAco na tAdRzAH // 100 // divAnirmitanakSatrazreNikaM zreNikAMya saH / vyazrANayattato hAraM golakadvitayaM tathA // 1 // yo'muM sandhAsyate hAraM truTitaM sa mariSyati / ityudIryya tiro'dhatta svapnadRSTa ivAmaraH || 2 || divyaM devyai dadau hAraM cennaNAyai manoharam / golakadvitayaM tattu nandAyai nRpatirmudA // 3 // dAnasyAsyAsmi yogyeti seyaM nandA manasvinI / zrAsphAnya sphoTayAmAsa stambhe For Personal & Private Use Only 930-04-- *****
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 34 // tadgolakadvayam // 4 // ekasmAtkuNDaladvandvaM candradvandvamivAmalam / dedIpyamAnamanyasmAtkSaumayugmaM ca niHsRtam dvitIyaH // 5 // tAni divyAni ratnAni nandA sAnandamagrahIt / anabhravRSTivallAbho mahatAM syaadcintitH||6|| rAjA prakAzA yayAce kapilAM sAdhubhyaH shrddhyaa'nvitaa| bhikSAM prayaccha nirbhikSAM tvAM kariSye dhanoccakaiH // 7 // kapiloce , vidhatse mAM sarvA svarNamayIM yadi / hinassi vA tathA'pyetadakRtyaM na karomyaham // 8 // kAlasaukariko'pyUce rAjJA sUnAM vimuJca yat / dAsye'hamarthamarthasya lobhAttvamasi saunikaH // 9 // sUnAyAM nanu ko doSo yayA jIvanti maanvaaH| tAM na jAtu tyajAmIti kAlasaukariko'vadat // 10 // sUnAvyApArameSotra kariSyati kathaM nviti / nRpaH kSipvA'ndhakUpe tamahorAtramadhArayat // 11 // atha vijJapayAmAsa gatvA bhagavate nRpaH / so'tyAji saunikaH sUnAmahorAtramidaM vibho // 12 // sarvajJo'bhidadhe rAjannandhakUpe'pi so'vadhIt / zatAni paJca mahiSAn svayaM nirmAya mRnmayAn // 13 // tadgatvA zreNiko'pazyat svayamudvivije ttH| dhigaho me purA karma nAnyathA bhagavagiraH // 14 // paJca pazca zatAnyasya mahiSAnnidhnato'nvaham / kAlasaukarikasyoccaiH pAparAziravarddhata // 15 // ihApi rogaastsyaasndaarunnairtidaarunnaaH| paryantanarakaprApterupayutkalitairaSaiH // 16 // hA tAta hA mAtariti vyAdhibAdhAkadarthitaH / vadhyamAnaH zUkaravatkAlasaukariko'raTat // 17 // so'nggnaatuulikaapusspviinnaaknnitmaarjitaaH| dRSTitvamAsikAkarNajidAzUlAnyamanyata // 18 // tatastasya sutastAdRk svarUpaM sulaso'khilam / jagAda jagadAptAyAbhayAyAbhayadAyine // 16 // Uce'bhayastvatpitA yaccakre tasyedRzaM phalam / satyamatyugrapApAnAM 1 mArjitA-sugandhidravyaiH saMskRtaM dadhi. // 14 // in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ phalamatraiva labhyate // 20 // tathA'pyasya kuru prItyai viparItendriyArthatAm / amedhyagandhavidhvaMse bhavena jalamauSadham // 21 // athaitya sulasastaM tu kaTutiktAnyabhojayat / apAyayadapo'tyuSNAstaptatrapusahodarAH // 22 // bhUyiSThaviSThayA suSTu sarvAGgINaM vyalepayata / urdhvakaNTakamayyAM ca zayyAyAM paryasUpupata // 23 // zrAvayAmAsa cakrIvatkramela| karavAn kaTUn / racovatAlakaGkAlaghorarUpANyadarzayat // 24 // taiH prItaH so'bravItputraM cirAtvAdvadya bhojanam / zItaM vAri mRduH zayyA sugandhi ca vilepanam // 25 // zabdaH zrutisudhA'mani rUpANyekaM sukhaM dRshoH| bhaktenApi tvayA'smAt kiM vaJcito'smi ciraM sukhAt // 26 // tacchratvA sulaso dadhyAvidamatraiva janmani / aho pApaphalaM ghoraM narake kiM bhaviSyati // 27 // sulase cintayatyevaM sa mRtvA prApa dAruNam / saptame narake sthAnamapratiSThAnasaMjJitam // 28 // kRtordhvadehiko'bhANi sulasaH svajanairiti / pituH zraya padaM syAma sanAthA hi tvayA yathA // 26 // sulasastAnuvAcedaM kariSye karma na hydH| kiJcillebhe phalaM pitrA'pyatraivAmuSya karmaNaH // 30 // yathA mama priyAH prANAstathA'nyaprANinAmapi / svaprANitAya dhigaho paraprANapramAraNam // 31 // hiMsAjIvikayA jIvet kaH prekSya phalamIdRzam / maraNaikaphalaM jJAtvA kiMpAkaphalamatti kH|| 32 // atha te svajanAH procuH pApaM prANivadhe'tra yat / tadvibhajya grahISyAmo hiraNyamiva gotrinnH|| 33 // tvamekaM mahiSaM hanyA haniSyAmo'parAn | vayam / atyalpameva te pApaM bhaviSyati tato nanu // 34 // AdAya sulasaH pitryaM kuThAraM pANinA ttH| | tenAjaghne nijAM javAM mUrchito nipapAta ca // 35 // labdhasaMjJastato'vAdIta sAkrandaH karuNasvaram / hA kuThAra 1 cakrIvata-rAsabhaH, kramelakazca-uSTraH tayoH zabdAn. Jain Education intemat For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaashH| // 15 // prahAreNa kaThoraNAsmi pIDitaH // 36 // gRhIta bandhavo yUyaM vibhajya mama vedanAm / syAmalpavedano yena pIDitaM pAta pAta mAm // 37 // sulasaM khinnamanasaste ca pratibabhASire / pIDA kasyApi kenApi grahItaM zakyate kima // 38 // sulaso vyAjahAredaM yad vyathAmiyatImapi / na me grahItumIzidhve tatkathaM narakavyathAm // 39 // kRtvA pApaM kuTumbArthe ghorAM narakavedanAm / eko'mutra sahiSye'haM sthAsyantyatraiva bAndhavAH // 40 // hiMsAM tanna kariSyAmi paitrikImapi sarvathA / pitA bhavati yadyandhaH kimandhaH syAtsuto'pi hi // 41 // evaM vyAharamANasya sulssyaatipiiddyaa| pratijAgaraNAyAgAdabhayaH shrennikaatmjH|| 42 // parirabhya babhASe tamamayaH sAdhu sAdhu bhoH| sarva te zrutamasmAbhiH pramodAdvayamAgatAH // 43 // pApAtpaitryAdapakrAman kardamAdiva dUrataH / tvamekaH zlAdhyase hanta pakSapAto guNeSu nH||44|| sulasaM peshlairevmaalaapaidhrmvtslH| anumodya nijaM dhAma sa jagAma nRpaatmjH|| 45 // khAnanAdRtya sulaso gRhiitdvaadshvrtH| daugaityabhIto'sthAjainadharme rora ivezvare // 46 // kAlasaukarikasanurivaivaM, yastyajet kulabhavAmapi hiMsAm / svargasampadadavIyasi tasya, zreyasAmaviSayo na hi kizcit // 147 // 30 // __ atha hiMsAM kurvanapi damAdibhiH puNyamarjayatyeva pApaM ca vizodhayedityAhadamo devagurUpAstirdAnamadhyayanaM tpH| sarvamapyetadaphalaM hiMsAM cenna parityajet // 31 // dama indriyajayaH, devagurUpAstirdevasevA gurusevA ca, dAnaM pAtreSu dravyavizrANanaM, adhyayanaM dharmazAstrAdeH H // 6 // in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ paThanaM, tapaH kRcchracAndrAyaNAdi, etaddamAdi sarvamapi na tu kizcideva, aphalaM puNyArjanapApakSayAdiphalarahitaM cedyadi hiMsAM zAntikahetuM kulakamAyAtA vA na parityajena pariharet // evaM tAvanmAMsalubdhAnAM zAntikArthinA kulAcAramanupAlayatAM ca yA hiMsA sA pratiSiddhA // 31 // ___ idAnIM zAstrIyAM hiMsAM pratiSedhana zAstratvena vA''dhipati| vizvasto mugdhadhIrlokaH pAtyate nrkaavnau| aho nRshNsrlobhaandhairhisaashaastropdeshkaiH||32|| __hiMsAzAstraM vakSyamANaM tasyopadezakA hiMsAzAstropadezakA manvAdayastaiH kiMviziSTairnRzaMsairnirdayaiH / dayA-1 vAn hi kathaM hiMsAzAstramupadizeta / nRzaMsatve hetumAha / lobhAndhaiH mAMsalobhAndhaH svaabhaavikvivekvivekisNsrgckssurhitaiH| yadAha ekaM hi cakSuramalaM sahajo viveka-stadvadbhireva saha sNvstirdvitiiym| etaddvayaM bhuvi na yasya sa tattvato'ndha-stasyApamArgacalane khallu ko'praadhH||1|| __aho iti nirvede, yato vizvasto vizrabdhaH, vizvastatve heturmugdhdhiiH| caturakhuddhihi kRtyAkRtyaM vivecayan na pratArakavacassu vizvasiti / lokaH prAkRto janaH pAtyate cepyate narakAvanau narakapRthvyAm // 32 // hiMsAzAstrameva yadAhurityanena prastutya nirdizatiyajJArthaM pazavaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA / yajJo'sya bhUtyai sarvasya tasmAdyajJe vadho'vadhaH // 33 // Jain Education intemartT For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga shaastrm| // 66 // yajJArtha yajJanimittaM svayaMbhuvA prajApatinA pazavaH sRSTA utpAditAH svayamevetyarthavAdaH / asya jagato vizva- dvitIya: sya yajJo jyotiSTomAdiH bhUtyai bhUtirvibhavaH, tasmAttatra yo vadhaH sa na vadho vijJeyaH hiMsAjanyasya paapsyaanutptteH| prkaash| evamucyate / kathaM punaryajJe hiMsAdoSo nAsti ? ucyate-hiMsA hiMsyamAnasya mahAnapakAraH prANaviyogena putradAradhanAdiviyogena vA sarvAnarthotpatteda'SkRtasya vA narakAdiphalavipAkasya prtyaasceH| yajJe tu hatAnAmupakAro nApakAraH narakAdiphalAnutpatteH // 33 // etadevAha auSadhyaH pazavo vRkSAstiryaJcaH pkssinnstthaa| yajJArthaM nidhanaM prAptAH prApnuvantyu(cchrioti punH||34|| ___auSadhyo darbhAdayaH pazavazchAgAdayaH vRkSA yUpAdayaH tiryazco gavAravAdayaH pakSiNaH kapiJjalAdayaH yajJArtha yajJanimittaM nidhanaM vinAzaM prAptAH / yadyapi keSAzcittatra nidhanaM nAsti tathApi yA ca yAvatI ca pIDA vidyata iti sA nidhanazabdena lakSyate / prApnuvanti yAnti ucchritimuktarSa devagandharvayonitvamuttarakurvAdiSu dIrghAyuSkAdi c||34|| ___ yAvatyaH kAzcicchAstre coditA hiMsAstAH saMkSipya darzayatimadhuparke ca yajJe ca pitRdevtkrmnni| atraiva pazavo hiMsyA naanytretybrviinmnuH|| 35 // ___ madhuparkaH kriyAvizeSaH tatra govadho vihitaH, yajJo jyotiSTomAdiH tatra pazuvadho vihitaH, pitaro daivatAni yatra karmaNyaSTakAdau tacca zrAddhaM pitRNAM daivatAnAM ca karma mahAyajJAdi // 35 // T||46 Lain Education internatio For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ eSvartheSu pazUna hiMsan vedtttvaarthvidvijH| zrAtmAnaM ca pazuMzcaiva gamayatyuttamAM gatim // 36 // | etAnarthAn sAdhayituM pazUna hiMsan dvija AtmAnaM pazRMyottamAM gatiM khargApavargalakSaNAM gamayati prApayati / | vedatattvArthaviditi viduSo'dhikAritvamAha // 36 // hiMsAzAstramanUdya punastadupadezakAnAdhipatiye cakraH krUrakarmANaHzAstraM hiMsopadezakam |k te yAsyanti narake nAstikebhyo'pi nAstikAH37 ye manvAdayaH krUraM nighRNaM karma yeSAM te kUrakarmANaH zAstraM smRtyAdi hiMsAyA upadezakaM cakruH te hiMsAzAstrakartAraH ka narake yAsyantIti vismayaH / te cAstikAbhAsA api nAstikebhyo'pi nAstikAH paramanAstikA ityarthaH // 37 // / uktaM cetyanena saMvAdazlokamupadarzayativaraM varAkazcArvAko yo'sau prkttnaastikH| vedoktitApasacchAcchannaM rakSona jaiminiH||38|| varamiti manAgiSTo jaiminyapekSayA cArvAko lokAyatikaH varAka iti dmbhrhittvaadnukmpyH| tadevAhayo'sau prakaTanAstikaH / jaiministu na varaM kutaH vedoktitApasacchadma tApasaveSastena channaM rakSo rAkSasaH, ayaM hi vedokti mukhe kRtvA sakalaprANivazvanAda mAyAvI rAkSasa iva / yaccoktaM yajJArtha pazavaH sraSTA iti tadbAmAtraM nijanijakarmanirmANamAhAtmyena nAnAyoniSu jantavaH samutpadyanta iti vyalIkaH kasyacit sRSTivAdaH, yajJo'sya bhUtyai sarvasyeti tvarthavAdaH pacapAtamAtra, vadho'vadha iti tUpahAsapAtraM vacaH, yajJArtha vinihatAnAM cauSadhyAdInAM punarucchra 1. in Education International For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 67 // *03180008-08-1 Jain Education Internation prAptiH zraddadhAnabhASitaM akRtasukRtAnAM yajJavadhamAtreNocchritagatiprAptyayogAt / api ca yajJahananamAtreNa yadi ucchritagatiprAptistarhi mAtApitrAdInAmapi yajJe vadhaH kiM na kriyate / yadAhuH - nAhaM svargaphalopabhogatRSito nAbhyarthitastvaM mayA, santuSTastRNabhakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava / svarge yAnti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino, yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistathA bAndhavaiH // 1 // madhuparkAdiSu ca hiMsA zreyase nAnyatreti svacchandabhASitaM, ko hi vizeSo hiMsAyA yenaikA zreyaskarI nAnyeti / puNyAtmAnastu sarvA'pi hiMsA na karttavyetyAhuH / yathA savve jIvA vi icchaMti jIviu na marajiuM / tamhA pANivahaM ghoraM niggaMthA vajjayaMti Nam // 1 // yatktaM " AtmAnaM ca pazUMzcaiva gamayatyuttamAM gatimiti " tadavimahAsAhasikAdanya: ko vaktumarhati / api nAma pazorahiMsrasya kAmanirjarayottamagatilAbhaH saMbhavet, dvijasya tu nizAMtakRpANi kAprahArapUrva saunikasyeva nirdayasya hiMsataH kathamuttamagatisaMbhAvanA'pi syAt 1 // 38 // etadeva vizeSAbhidhAnapUrvakamupasaMharannAha - devopahAravyAjena yajJavyAjena ye'thavA / ghnanti jantUn gataghRNA ghorAM te yAnti durgatim // 39 // devA bhairava caNDikAdayastebhyaH upahAro baliH sa eva vyAjaM chadma tena mahAnavamImAghASTamI caitrASTamInamasitakA( 1 ) sarve jIvA api icchanti jIvituM na martum / tasmAt prANivadhaM ghoraM nirgranthA varjayanti // 1 // For Personal & Private Use Only -*-*- -*KXUK++ dvitIya prakAzaH / // 67 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ |diSu devapUjAcchadmanA ye jantughAtaM kurvanti ye ca yajJavyAjena gataghRNA nirdayAste ghorAM raudrAM durgatiM narakAdi lakSaNAM yAnti, atra devopahAravyAjeneti vizeSAbhidhAnaM yajJavyAjenetyupasaMhAraH, api ca nirAbAdhe dharmasAdhane svAdhIne sAbAdhaparAdhInadharmasAdhanaparigraho na zreyAn / yadAhuH-arke cenmadhu vindeta kimartha parvataM bajediti // 36 // etadevAhazamazIladayAmUlaM hitvA dharma jgddhitm| aho hiMsA'pi dharmAya jagade mndbuddhibhiH||40|| ___ zamaH kaSAyendriyajayaH, zIlaM susvabhAvatA, dayA bhUtAnukampA, etAni mUlaM kAraNaM yasya sa tathA dharmo'bhyu| dayaniHzreyasakAraNaM taM / kiM viziSTaM ? jagaddhitaM, hitvA upekSya zemazIlAdImi dharmasAdhanAnyupekSyetyarthaH, aho iti vismaye hiMsApi dharmasAdhanabahitA dharmasAdhanatvena mandabuddhibhiruktA sarvajanaprasiddhAni zamazIlAdIni | dharmasAdhanAnyupekSya adharmasAdhanamapi hiMsAM dharmasAdhanatvena pratipAdayatAM pareSAM vyaktaiva mandabuddhitA // 40 // evaM tAvallobhamUlA zAntyarthA kulakramAyAtA yajJanimittA devopahArahetukA ca hiMsA pratiSiddhA / pitRnimittA | avaziSyate tAM pratiniSedhituM parazAstrIyAM SazlokImanuvadatihaviryaccirarAtrAya yaccAnantyAya kalpate / pitRbhyo vidhivadattaM ttprvkssyaamyshesstH||41|| cirarAtrazabdo dIrghakAlavacanaH, yaccAnantyAya kenaciddhaviSA dIrghakAlavRptirjAyate kenacidanantaiva tadubhayaM pravakSyAmi // 41 // in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 8 // tile/hiyavairmAperadbhirmUlaphalena vA / dattena mAsaM prIyante vidhivatpitaro nRNAm // 42 // dvitIya tilAdigrahaNaM netaraparisaMkhyAnArthamapi tUpAttAnAM phalavizeSapradarzanArtham / etairvidhivaddattaiH pitaro mAsaM prkaashH| prIyante // 42 // dvau mAsau matsyamAMsena trIn mAsAn hAriNena tu |aurbhrnnaath caturaHzAkuneneha pnyctu||43|| ___ matsyAH pAThInakAdyAH, hariNA mRgAH, aurabhrA meSAH, zakunaya AraNyakukkaTAdyAH // 43 // SaNmAsAMzchAgamAMsena pArSateneha sapta vai / aSTAveNasya mAMsena rauraveNa navaiva tu // 44 // chAgazchagalaH, pRSataiNaruravo mRgajAtivizeSavacanAH // 44 // dazamAsAMstu tRpyanti varAhamahiSAmiSeH / zazakUrmayormAsena mAsAnekAdazaiva tu // 45 // varAha pAraNyazUkaraH // 45 // saMvatsaraM tu gavyena payasA pAyasena tu / vArdhANasasya mAMsena tRptidazavArSikI // 46 // __zrutAnumitayoH zrutasaMbandhasya balIyastvAdravyena payasA pAyasena ca saMbandho na mAMsena prAkaraNikena, anye tu vyAkhyAnayanti mAMsena gavyena payasA pAyasena vA / payaso vikAraH pAyasaM dadhyAdi / payaHsaMskRte tvodane prasiddhiH / vArdhINaso jaracchAgaH yasya pivato jalaM trINi spRzanti jihA kau~ ca yadAha tripivaM tvindriyakSINaM zvetaM vRddhamajApatim / vANasaM tu taM prAhuryAjJikAH pitRkarmasu // 1 // 46 // H8 // an Education For Personel Private Use Only ___
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitRnimittahiMsopadezaka zAstramandha tadupadiSTAM hiMsAM dUSayatisa itismRtyanusAreNa pitRNAM tarpaNAya yaa|muudaividhiiyte hiMsA sA'pi durgatihetave // 47 // iti pUrvoktA yA smRtidharmasaMhitA tasyA anusAreNAlambanena pitaraH piturvazyAH / yacchrutiH- "pitre pitAmahAya prapitAmahAya piNDaM nirvpediti"| teSAM tarpaNAya tRptaye mUDheravicArakaryA hiMsA vidhIyate sApina kevalaM mAMsalobhAdinimittA durgatihetave narakAya / na hi svalpA'pi kAciddhiMsA na narakAdinibandhanaM / yattu pitRvRptiprapaJcavarNanaM tanmugdhabuddhipratAraNamAtraM, na hi tilabrIhyAdibhirmatsyamAMsAdibhirvA parAsUnAM pitRNAM tRptirutpadyate / yadAha mRtAnAmapi jantUnAM yadi tRptibhavediha / nirvANasya pradIpasya snehaH saMvarddhayecchikhAm // 1 // iti na kevalaM hiMsA durgatihetureva kiM tu hiMsyamAnairjantubhirvirodhanibandhanatvena khasyApi ihAmutra ca hiMsAhetutayA bhayahetuH // 47 / / ahiMsrasya tu sarvajIvAbhayadAnazauNDasya na kuto'pi bhayamastItyAhayo bhUteSvabhayaM dadyAdbhUtebhyastasya no bhayam / yAdRgvitIryate dAnaM tAgAsAdyate phalam 48 spaSTam // 48 // evaM tAvaddhisAparANAM manuSyANAM narakAdi hiMsAphalamamihitaM / surANAmapi hiMsakAnAM jugupsanIyacaritAnAM mUDhajanaprasiddhaM pUjyatvaM paridevayate 1 zocati. in Education internation ! For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAta kodaNDAdidharatvAsiyA / hiMsakatve vize tumayuktatvAt / kodaNDa yoga / kodaNDadaNDacakrAsizUlazaktidharAH suraaH| hiMsakA api hA kaSTaM pUjyante devatAdhiyA // 46 // dvitIya ___ hA kaSTamityatizayanirvede hiMsakA api rudraprabhRtayaH surAH prAkRtairjanaiH pUjyante vividhapuSpopahArAdibhira prkaashH| zAstram ya'nte / te ca yathAkathaJcidabhyarcyatAM nAma kevalaM devatAbuddhistatra viruddhA ityAha-devatAdhiyA / hiMsakatve vishe||880 paNadvAreNa hetumAha-kodaNDadaNDacakrAsizUlazaktidharA iti kodaNDAdidharatvAddhiMsakAH, hiMsakatvamantareNa kodaNDAdInAM dhArayitumayuktatvAt / kodaNDadharaH zaGkaraH, daNDadharo yamaH, cakrAsidharo viSNuH, zaladharau zivI, zaktidharaH kumAraH, upalakSaNamanyeSAM zastrANAM zastradharANAM ca // 46 // evaM prapazcato hiMsAM pratiSidhya tadvipakSabhUtamIhaMsAvataM zlokadvayena stauti| mAteva sarvabhUtAnAmahiMsA hitakAriNI / ahiMsaiva hi saMsAramarAvamRtasAraNiH // 50 // ahiMsA duHkhdaavaagnipraavRssennyghnaavlii| bhavabhramirugA nAmahiMsA paramauSadhI // 51 // ___ spaSTam // 50 // 51 // ahiMsAvratasya phalamAha- . dIrghamAyuH paraM rUpamArogyaM shlaaghniiytaa| ahiMsAyAH phalaM sarva kimanyatkAmadaiva sA // 52 // ____ ahiMsAparo hi pareSAmAyurvarddhayannanurUpameva janmAntare dIrghAyuSvaM labhate / tathaiva pararUpamavinAzayan prakRSTaM rUpamAmoti / tathaiva cAsvAsthyahetuM hiMsAM pariharan paramasvAsthyarUpamArogyaM labhate sarvabhUtAbhayapradazca tebhya AtmanaH zlAghanIyatAmaznute / etatsarvamahiMsAyAH phalaM, kiyadvA zRGgagrAhikayA vaktuM zakyate ityAha-kimanyatkAmadaiva sA // 8 // in Education Interna l For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ *-**$?k<**@*3<*-->*$?<<<<--*XOX***&*<<**(r)******O**** Jain Education Intematt yadyatkAmayate tattasmai dadAti upalakSaNametadakAmitasyApi svargApavargAdeH phalasya dAnAt / atrAntare zlokaH hemAdriH parvatAnAM hariramRtabhujAM cakravarttI narANAM, zItAMzurjyotiSAM svastaruravaniruhAM caNDarocirbrahANAm / sindhustoyAzayAnAM jinapatirasurAmartyamartyAdhipAnAM yadvattadvadbhUtAnAmadhipatipadavIM yAtyahiMsA kimanyat // 1 // 52 // uktamahiMsAvratam, atha sUnRtavratasyAvasarastacca nAlIkavirativratamantareNopapadyate, na ca tatphalamanupadarthyAlIkAdviratiM kArayituM zakyaH para ityalIkaphalamupadarzya tadviratimupadarzayatimanmanatvaM kAhalatvaM mUkatvaM mukharogitAm / vIkSyAsatyaphalaM kanyAlIkAdyasatyamutsRjet // 53 // mana eva mantR yatra tanmanmanaM parasyApratipAdakaM vacanaM tadyogAtpuruSo'pi manmanastasya bhAvo manmanatvaM 1 / kAhalamavyaktavarNaM vacanaM tadyogAtpuruSo'pi kAhalastasya bhAvaH kAhalatvaM 2 | mUko'vAk tasya bhAvo mUkatvaM 3 / mukhasya rogA upajihvAdayaste'sya santi mukharogI tasya bhAvo mukharogitA 4 / etatsarvamasatyaphalaM vIkSya zAstrabalenopalabhyAsatyaM sthUlAsatyamutsRjecchrAvakaH / yadAha mUkA jaDAva vikalA vAhInA vA gjugupsitAH / pUtigandhamukhAzcaiva jAyante'nRtabhASiNaH // 1 // 53 // asatyaM ca kanyAlIkAdi vacyamANam / tadevAha -- kanyAgo bhUmyalIkAni nyAsApaharaNaM tathA / kUTasAkSyaM ca paJceti sthUlAsatyAnyakIrttayan // 54 // For Personal & Private Use Only K+9+108484-08-0-0-08-10318
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaashH| // 100 / kanyAlIkaM 1 gavAlIka 2 bhUmyalIkaM 3 nyAsApaharaNaM 4 kUTasAkSyaM ca 5 etAni paJca sthUlAsatyAnyakIpA rtayan jinAH / tatra kanyAviSayamalIkaM kanyAlIkaM bhinnakanyAmabhinnA viparyayaM vA vadato bhavatiH idaM ca sarvasya kumArAdidvipadaviSayasyAlIkasyopalakSaNaM 1 / gavAlIkamanpacIrAM bahukSIrAM viparyayaM vA vadataH, idamapi sarvacatuppadaviSayasyAlIkasyopalakSaNaM 2 / bhUmyalIkaM parasatkAmapyAtmAdisatkAM viparyayaM vA vadataH, idaM ca zeSapAdapAdyapada dravyaviSayAlIkasyopalakSaNaM 3 / atha dvipadacatuSpadApadagrahaNameva kasmAnna kRtam ? ucyate-kanyAdyalIkAnAM loke / atigarhitatvena rUDhatvAditi / nyasyate rakSaNAyAnyasmai samarpyata iti nyAsaH suvarNAdiH tasyApaharaNamapalApasta dvacanaM sthUlamRSAvAdaH, idaM cAnenaiva vizeSeNa pUrvAlIkebhyo bhedenopAttaM, kUTasAkSyaM pramANIkRtasya laJcAmatsarAdinA mA kUTaM vadataH, yathAhamatra sAkSI, asya ca parakIyapApasamarthakatvalakSaNavizeSamAzritya pUrvebhyo bhedenopanyAsaH, etAni kliSTAzayasamutthatvAt sthalAsatyAni // 54 // eteSAM sthUlAlIkatve vizeSaNadvAreNa hetumupanyasya pratiSedhamAhasarvalokaviruddhaM yadyadvizvasitaghAtakam / yadvipakSazca puNyasya na vadettadasUnRtam // 55 // sarvaloke viruddhatvAt kanyAgobhUmyalIkAni na vadeta / vizvasitaghAtakatvAcyAsApalApaM na vadet / puNyasya dharmasya vipakSarUpo'dharmastaM hi vadan pramANIkRto vivAdibhirabhyarthyate dharma bayAnAdharmamiti / iti dharmavipakSatvAskUTasAkSyaM na vadet // 55 // asatyasya phalavizeSamupadarzayaMstatparihAramupadizati H // 10 // in Education Internativ For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ / asatyato lghiiystvmstyaadvcniiytaa| adhogatirasatyAcca tadasatyaM parityajet // 56 // __laghIyastvaM vacanIyatA cAsatyasyaihikaM phalaM, adhogatirAmuSmikam // 56 // ___ atha bhavatu kliSTAzayapUrvasyAsatyasya niSedhaH, prAmAdikasya tu kA vAHtyAhaasatyavacanaM prAjJaH pramAdenApi no vadet / zreyAMsi yena bhajyante vAtyayeva mahAdrumAH // 57 // ___ AstAM kliSTAzayapUrvakamasatyavacanaM, prAmAdikamapyajJAnasaMzayAdijanitavacanaM na vadet yena prAmAdikenAsatyavacanena zreyAMsi bhaGgamupayAnti vAtyayeva mahAdrumA iti dRSTAntaH / yadAhumaharSayaH zraimmi ya kAlammi* paccuppannamaNAgae / jamahaM tu na jANejjA evamedha ti yo ve||1|| ahammi ya kAlammi* paccuppasamaNAgae / jattha saMkA bhave taMtu, evamedhaM ti yo vae // 2 // aiammi ya kAlammi paccuppatramaNAgae / nissaMkigaM bhave jaMtu, evamenaM tu nidise // 3 // etaccAsatyaM caturddhA-bhUtanihvavo, abhUtodbhAvanaM, arthAntaraM, gahare ca / bhUtanidvavo yathA-nAstyAtmA, nAsti puNyaM, nAsti pApaM cetyAdi / abhUtodbhAvanaM yathA-sarvagata AtmA zyAmAkatandulamAtro vA / arthAntaraM yathA-gAma (1) atIte ca kAle pratyutpannamanAgate / yamartha tu na jAnIyAt evametat iti no vadet // 1 // * addhammi / (2) atIte ca kAle pratyutpannamanAgate / yatra zaGkA bhavettattu evametat iti no vadet // 2 // (3) atIte ca kAle pratyutpannamanAgate / niHzaGkitaM bhavettattu evametat tu nirdizet // 3 // * addhmmi| For Personal & Private Use Only Jain Education internation
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga dvitIya: prkaashH| // 1.1 // zvamabhidadhataH / gahoM tu vidhA, ekA sAvadyavyApArapravattenI, yathA kSetra kRSatyAdi / dvitIyA apriyA. kAya kANamiti vadataH / tRtIyA AkrozarUpA, yathA are bAndhakineya ityAdi / / 57 // atipariharaNIyatvamasatyavacanasya darzayan punarapyaihikAn doSAnAhaasatyavacanAdvairaviSAdApratyayAdayaH / prAduHSanti na ke doSAH kupathyAvayAdhayo yathA // 5 // vairaM virodhaH, viSAdaH pazcAttApA, apratyayo'vizvAsaH / zrAdigrahaNAdrAjAvamAnAdayo gRhyante // 5 // - AmuSmika mRSAvAdasya phalamAhanigodeSvatha tiryatu tathA nrkvaasissu| utpadyante mRSAvAdaprasAdena zarIriNaH // 59 // nigodA anantakAyikA jIvAsteSu, tiryacu gobalIvardanyAyena zeSatiryagyoniSu, narakavAsiSu nairayikeSu // 56 // idAnIM mRSAvAdaparihAre anvayavyatirekAmyAM kAlikAcAryavasurAjau dRSTAntAvAhabrUyAdbhiyoparodhAdvA nAsatyaM kAlikAryavat / yastu brUte sa narakaM prayAti vasurAjavat // 60 // miyA maraNAdibhayena, uparodhAdAkSiNyAdasatyaM na brUyAt / yastu brUte bhiyoparodhAdvA ityatrApi saMbandhanIyaM, dRSTAntau saMpradAyagamyau / sa cAyam / (1) kulaTAputra / // 1.1 // Fe Personal Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ asti bhUramaNImaulimINasturamaNI purI / yathArthanAmA tatrAsIjitazatrurmahIpatiH // 1 // rudreti nAmadheyena brAhmaNI tatra vizrutA / datta ityabhidhAnena tasyAH putro babhUva ca // 2 // datto nitAntadurdAnto dyUtamadyapriyaH / sadA / sevituM taM mahIpAlaM pravRtto varttanecchayA // 3 // rAjJA pradhAnIcakre'sau chAyAvatpAripArzvakaH / ArohAyopasarpantyA viSavallerapi drumH||4|| vimedha prakRtIreSa rAjAnaM niravAsayat / pApAtmAnaH kapotAzca svaashryoccheddaayinH||5|| tasya rAjJo durAtmA'sau rAjye svayamupAvizat / kSudraH pAdAntadAne'pi krAmatyucchIrSakAvadhi // 6 // pazuhiMsotkaTAn yajJAnajJo dharmadhiyA vyadhAt / dhUmaimalinayan vizvaM sa mRtariva pAtakaiH // 7 // viharan kAlikAryAkhyazcAcAryastasya mAtulaH / tatrAjagAma bhagavAnaGgavAniva saMyamaH // 8 // tatsamIpamanApitsurdatto mithyAtvamohitaH / atyartha prArthito mAtrA mAtulAbhyarNamAyayau // 6 // mattonmattapramattAbho dtto'pRcchttmudbhttm| AcArya yadi jAnAsi yajJAnAM behi kiM phalam // 10 // uvAca kAlikAcAryoM dharma pRcchasi tacchaNu / tatparasya na karttavyaM yadyadvipriyamAtmanaH // 11 // nanu yajJaphalaM pRcchAmIti dattodite punaH / sUrirUce na hiMsAdi zreyase kintu pApmane // 12 // punastadeva sAkSepaM pRSTo dattena dudhiyA / sasauSThavamuvAcAryo yajJAnAM narakaH phalam // 13 // dattaH kruddho'bhyadhAdevamiha kaH pratyayo vada / Aryo'pyUce zvakumbhyAM tvaM pakSyase saptame'hani // 14 // dattaH kopAdudastabhrUraruNIkRtalocanaH / bhUtAviSTa ivovAca pratyayovApi ko nanu // 15 // athoce kAlikAryo'pi zvakumbhIpacanAtpuraH / tasminnevAyakasmAce mukhe viSThA pravekSyati // 16 // roSAd datto jagAdedaM tava mRtyuH kutaH in Education inte For Personal Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 102 // Jain Education Internation 4+10+20 kadA / na kuto'pi svakAle dyAM yAsyAmItyavadanmuniH // 17 // zramuM niruddha durbuddhimiti dattena roSataH / zradiSTaiH kAlikAcAryo rurudhe daNDapUruSaiH // 18 // atha dattAt samudvignAH sAmantAH pApakarmaNaH / zrannAdyaM nRpaM tasmai dattamarpayituM kila // 16 // datto'pi zaGkitastasthau nilIno nijavezmani / kaNThIravaravatrasto nikuJja iva kuJjaraH // 20 // sa vismRtadino daivAdAgate saptame dine / bahirnirgantumAracai rAjamArgAnaracayat // 21 // tatraiko mAlikaH prAtarvizan puSpakaraNDavAn / cakre vegAturo viSThAM bhItaH puSpaiH pyadhatta ca // 22 // ihAhani haniSyAmi pazuvanmunipAMsanam / cintayanniti datto'pi niryayau sAdibhirvRtaH // 23 // ekena valgatA'zvena viSThotkSiptA khureNa sA / dattasya prAvizaccAsye nAsatyA yaminAM giraH ||24|| zilAsphAlitavatsadyaH zlathAGgo vimanAstataH / sa sAmantAnanApRcchya vavale svagRhaM prati ||25|| nA'smanmantro'munA jJAta iti prakRtipuruSaiH / gRhamapravizanneva baddhvA dadhe sa gauriva // 26 // atha prakAzayaMstejo nijaM rAjA cirantanaH / prAdurAsIttadAnIM sa nizAtyaya ivAryamA // 27 // so'hiH karaNDaniryAta iva dUraM jvalan krudhA / dattaM vakumbhyAM narakakumbhyAmiva tadA'cipat // 28 // zradhastAttApyamAnAyAM kumbhyAM zvAno - ntarAsthitAH / dattaM vidaduH paramadhArmikA iva nArakam // 26 // nirastabhUpAlabhayoparodhaH zrIkAlikAcArya ivaivamuccaiH / satyatratatrANakRtapratijJo na jAtu bhASeta mRSA manISI // 30 // // iti kAlikAcAryadattakathAnakam // asti cediSu vikhyAtA nAmnA zuktimatI purI / zuktimatyAkhyayA nadyA narmasakhyeva zobhitA // 1 // pRthvIkuTakalpAyAM tasyAM tejobhiradbhutaH / mANikyamiva pRthvIzo'bhicandro nAmato'bhavat // 2 // sUnuH sUnRtavAktasya vasuri For Personal & Private Use Only 100084-03-08-03 *-03-08 dvitIya: prkaashH| // 102 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyabhidhAnataH / ajAyata mahAbuddhiH pANDoriva yudhisstthirH||32paarshve cIrakadambasya guroH parvatakaH sutH| rAjaputro vsucchaatronaardshvaaptthNkhyH||4|| saudhopari zayAneSu teSu pAThazramAnizi / cAraNazramaNau vyogni yAntAvityUcaturmithaH ||shaa eSAmekatamaH svarga gamiSyatyaparau punH| narakaM yaasytstccaashraussiittiirkdmbkH||6|| tacchrutvAcintayAmAsa khinaHcIrakadambakaH mayyapyadhyApake ziSyau yAsyatonarakaM hhaa||7|| ebhyaH ko yAsyati svarga naraka kau ca yaasytH| jijJAsurityupAdhyAyastAMstrIn yugapadAhata // // yAvapUrNa samapyeSAmekaikaM piSTakukuTam / sa Uce'mI tatra vadhyA * yatra kopi na pazyati // 8 // vasuparvatako tatra gatvA shuunyprdeshyoH| AtmanInAM gatimiva janataH piSTakukkuTau // 10 // mahAtmA nAradastatra vrajitvA nagarAdahiH / sthitvA ca vijane deze dizaHprekSya vyatarkayat // 11 // gurupAdairadastAvadAdiSTaM vatsa yttvyaa| vadhyo'yaM kukkuTastatra yatra ko'pi na pazyati // 12 // asau pazyatyaha pazyAmyamI pazyanti khecarAH / lokapAlAzca pazyanti pazyanti jJAnino'pi ca // 13 // nAstyeva sthAnamapi tadyatra ko'pi na pazyati / tAtparya tadgurugirAM na vadhyaH khalu kukkuTaH // 14 // gurupAdA dayAvantaH sadA hiMsApa rAGmukhAH / asmatprajJAM parijJAtumetanniyatamAdizan // 15 // vimRzyaivamahatvaiva kukkuTaM sa samAyayau / kukuTAhanane na hetuM gurorvyajJapayaJca tam // 16 // svarga yAsyatyasau tAvaditi nizcitya sasvaje / guruNA nAradaH snehAt sAdhu sAdhviti bhASiNA // 17 // vasuparvatako pazcAdAgatyaivaM zazaMsatuH / nihato kukuTau tatra yatra ko'pi na pazyati // 18 // apazyataM yuvAmAdAvapazyan khecarAdayaH / kathaM hatau kukkuTau re pApAvityazapadguruH // 16 // tataH khedAdupAdhyAyo dadhyau vidhyAtapAThadhIH / sudhA me'dhyApanaklezo vasuparvatayorabhUta // 20 // gurUpadezo hi yathApAtraM in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 103 // Jain Education Internat 10-08-**--*+11+0/ pariNamediha / abhrAmbhaH sthAnabhedena muktA lavaNatAM vrajet // 21 // priyaH parvatakaH putraH putrAdapyadhiko vasuH / narakaM yAsyatastasmAdgRhavAsena kiM mama || 22 || nirvedAdityupAdhyAyaH pravrajyAmagrahIttadA / tatpadaM parvato'dhyAsta vyAkhyAkSaNavicakSaNaH // 23 // bhUtvA guroH prasAdena sarvazAstravizAradaH / nAradaH zAradAmbhodazuddhadhIH svAM bhuvaM yayau // 24 // nRpacandro'bhicandro'pi jagrAha samaye vratam / tatazvAsIdvam rAjA vAsudevasamaH zriyA // 25 // satyavAdIti sa prApa prasiddhiM pRthivItale / tAM prasiddhimapi trAtuM satyameva jagAda saH / / 26 / / athaikadA mRgayugA mRgAya mRgayAjuSA / cicipe vizikho vindhyanitambe so'ntarA'skhalat // 27 // iSuskhalanahetuM sa jJAtuM tatra tataH / zrAkAzasphaTikazilAmajJAsItpANinA spRzan || 28 || sa dadhyAviti manye'syAM saMkrAntaH paratazcaran / bhUmicchAyeva zItAMzau dadRze hariNo mayA || 26 || pANisparza vinA neyaM sarvathA'pyupalakSyate / zravazyaM tadasau yogyA vasorvasumatIpateH // 30 // raho vyajJapayadrAjJe gatvA tAM mRgayuH zilAm / hRSTo rAjA'pi jagrAha dadau cAsmai mahaddhanam || 31 || sa tayA ghaTayAmAsa cchannaM svAsanavedikAm / tacchilpino'ghAtayacca nAtmIyAH kasyacinnRpAH || 32 // tasyAM siMhAsanaM vedau cedIzasya nivezitam / satyaprabhAvAdAkAzasthita mityabudhaJjanaH // 33 // satyAddhi tuSTAH sAnnidhyamasya kurvanti devatAH / evamUrjasvinI tasya prasiddhirvyAnaze dizaH // 34 // tayA prasiddhayA rAjAno bhItAstasya vazaM gatAH / satyA vA yadi vA mithyA prasiddhirjayinI nRNAm // 35 // zragAcca nArado'nyedyustatazcaikSiSTa parvatam / vyAkhyAnayantamRgvedaM ziSyANAM zeSajuSAm // 36 // ajairyaSTavyamityasmin meSairityupadezakam / babhASe nArado bhrAtarbhrAntyA kimidamucyate // 37 // // 103 // For Personal & Private Use Only -*****-**-*-**-CHE *+K+ dvitIyaH prakAzaH /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ trivArSikANi dhAnyAni na hi jAyanta ityajAH / vyAkhyAtA guruNA'smAkaM vyasmArSIH kena hetunA // 38 // tataH parvatako'vAdIdidaM tAtena noditam / uditAH kiM tvajA meSAstathaivoktA nighaNTuSu // 39 // jagAda nArado'pyevaM zabdAnAmarthakalpanA / mukhyA gauNI ca tatreha gauNI gururacIkathata // 40 // gururddharmopadeSTaiva zruti mAtmikaiva ca / dvayamapyanyathAkurvanmitra mA pApamarjaya // 41 // sAkSepaM parvato'jalpadajAnmeSAna gururjagau / gurUpadezazabdArtholaGghanAddharmamarjasi // 42 // mithyAbhimAnavAco hi na syudaNDabhayAnnRNAm / svapakSasthApane tena jihAcchedaH | paNo'stu naH // 43 // pramANamubhayoratra sahAdhyAyI vasunRpaH / nAradaH pratipede tanna kSobhaH satyabhASiNAm // 44 // rahaH parvatamUce'mbA gRhakarmaratA'pyaham / ajAstrivArSikaM dhAnyamityaupaM bhavatpituH // 45 // jihAcchedaM paNe'kAryaddattidasAmpratam / avimRzya vidhAtAro bhavanti vipadA padam // 46 / / avadatparvato'pyevaM kRtaM tAvadidaM mayA / yathAtathAkRtasyAmba karaNaM na hi vidyate // 47 // sA'tha parvatakApAyapIDayA hRdi zalyitA / vasurAjamupeyAya putrArthe kriyate na kim // 48 // dRSTaH kSIrakadambo'dha yadamba tvamasIkSitA / kiM karomi prayacchAmi kiM cetyabhidadhe vsuH||46 / sA'vAdIddIyatAM putrabhikSA mahyaM mahIpate / dhanadhAnyaiH kimanyairme vinA putreNa putraka // 50 // vasurUce mama mAtaH pAnyaH pUjyazca prvtH| guruvadguruputre'pi varjitavyamiti zrutiH // 51 // kasyAdya patramuttiptaM kAlenAkAlaroSiNA / ko jighAMsubhrAtaraM me behi mAtaH kimAturA // 52 // ajavyAkhyAnavRttAntaM 1 koSeSu. Jain Education internapr For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIyaH zAstram prkaashH| // 104 // svaputrasya paNaM ca tam / tvaM pramANIkRtazcAsItyAkhyAyArthayate sma sA // 53 // kurvANo rakSaNaM bhrAturajAnmeSAnudIraya / pANairapyupakurvanti mahAntaH kiM punargirA // 54 // avocata vasurmAtamithyA vacmi vacaH katham / prANAtyaye'pi zaMsanti nAsatyaM satyabhASiNaH // 55 // anyadapyabhidhAtavyaM nAsatyaM pApabhIruNA / guruvAganyathAkAre kUTasAkSye ca kA kathA // 56 // bahUkuru guroH sunuM yadvA satyavratAgraham / tayA saroSamityuktastadvaco'maMsta paarthivH|| 57 // tataH pramuditA kSIrakadambagRhiNI yayau / Ajagmatuzca vidvAMsau tatra nAradaparvatau // 8 // sabhAyAmamilana sabhyA maadhysthygunnshaalinH| vAdinoH sadasadvAdakSIranIrasitacchadAH // 59 // AkAzaspha| TikazilAvedisiMhAsanaM vasuH / sabhApatiralaJcakre nbhstlmivoddupH||60 / / tato nijanijavyAkhyApakaM nAradaparvatau / kathayAmAsatU rAjJe satyaM brahIti bhASiNau // 6 // vipravRDherathoce sa vivAdastvayi tiSThate / pramANamanayoH sAkSI tvaM rodasyorivAryamA // 6 // ghaTaprabhRtidivyAni vartante hanta satyataH / satyAdvarSeti parjanyaH satyAtsiddhyanti devatAH // 62 // tvayaiva satye loko'yaM sthApyate pRthivIpate / tvAmihArthe mahe ki hi satyavratocitam // 64 // vaco'zrutvaiva tatsatyaprasiddhiM svAM nirasya ca / ajAnmeSAn gururvyAkhyaditi sAkSyaM vasurvyadhAt // 6 // asatyavacasA tasya kruddhAstatraiva devtaaH| dalayAmAsurAkAzasphaTikAsanavodikAm // 66 // vasurvasumatInAthastato | vsumtiitle| papAta sadyo narakapAtaM prastAvayanniva // 67 / / kUTasAkSyaM pradAtuste zvapacasyeva ko mukham / pazyediti vasuM nindanAradaH svAspadaM yayau / / 68 // devtaabhirstyoktikupitaabhirnipaatitH| jagAma ghoraM narakaM naranAtho vasustataH // 66 // yo yaH sUnurupAvicadrAjye tasyAparAdhinaH / prajaghnurdevatAstaM taM yAvadaSTau nipAtitAH // 7 // // 10 in Education inter ! For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ / iti vasunRpaterasatyavAcaH, phalamAkarNya jinoktividdhakarNaH / kathamapyuparodhato'pi janpe-danRtaM prANitasaMzaye'pi naiva // 71 // 60 // // iti nAradaparvatakathAnakam // sadbhayo hitaM satyamiti vyutpatyA avitathamapi parapIDAkaraM vacanamasatyamevAhitatvAditi satyamapIdRzaM na | bhASetetyAha na satyamapi bhASeta parapIDAkaraM vcH| loke'pi zrUyate yasmAt kauziko narakaM gataH // 6 // ___satyamavitathaM lokarUDhathA paramArthatastu paraMpIDAkaratvAdasatyamevetyarthaH, tanna bhASeta; tdbhaassnnaanrkgmnshruteH| atrArthe laukikaM dRSTAntamAha-loke'pi samayAntare'pi zrUyate nizamyate parapIDAkarasatyabhASaNena kauziko narakaM gata iti / kauzikastu saMpradAyagamyaH sa cAyam AsItsatyadhanaH ko'pi kauziko nAma taapsH| apAsya grAmasaMvAsamanugaGgamuvAsa saH // 1 // kandamUlaphalAhAro nirmamo niSparigrahaH / satyavAditayA prApa prasiddhiM paramAmasau // 2 // muSitvA grAmamanyeArdasyavastasya pazyataH / AzramaM nikaSA jagmurvanaM bilamivoragAH // 3 // teSAmanupadinastu grAmyAH papracchuretya tam / satyavAdyasi tahi taskarAH kutra vavrajuH // 4 // dharmatattvAnabhijJo'tha kathayAmAsa kaushikH| ghane tarunikuJjasmin dasyavaH prAvizanniti // 5 // tasyopadezAtsabrahya grAmINAH shstrpaannyH| vanaM pravizya nirjaghnurdasyUn vyAdhA ] Jan Education internation For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 105 // mRgAniva // 6 // RtamapyanRtaM paravyathA-karaNenedamudIrayan vacaH / paripUrya nijAyurunvaNaM, narakaM kauzikatApaso dvitIyaH yayau / / 7 / / 61 // prkaashH| anpamapyasatyavacanaM pratiSedhituM mahadasatyaM vadataH paridevayatealpAdapi mRSAvAdAdrauravAdiSu sNbhvH| anyathA vadatAM jainI vAcaM tvahaha kA gtiH|| 62 // ___ alpAdapyahikArthaviSayatvena stokAdapi mRSAvAdAdasatyAdrauravAdiSu rauravamahArauravaprabhRtiSu narakAvAseSu saM-! bhava utpattiH, lokaprasiddhatvAdrauravagrahaNam / anyathA sarvanarakeSvityucyeta / anyathA viparItArthatayA jainI vAcaM vadatAmatIvAsatyavAdinAM kurtIthikAnAM svayathyAnAM ca nihvavAdInAM kA gatirnarakAdapyadhikA teSAM gatiH prAmotItyarthaH / ahaheti khede azakyapratIkArAH paridevanIyAH khalveta iti / yadAha ahaha sayalanapAvAhiM vitahapannavaNamaNumavi duraMtaM / jaM miriibhavatadajiyadukkayaavasesalesavasA // 1 // surathuyaguNo vi titthaMkaro vi tihuyaNaatullamallo vi / govAihiM vi bahuso katthio tijayapahu taM si // 2 // thIgobaMbhaNabhUNaMtagA vi kevi iha diDhapahArAI / bahupAvA vi pasiddhA siddhA kira tammi ceva bhave // 3 // 62 // (1) ahaha sakalAnyapApebhyo vitathaprajJApanamaNvapi durantam / yanmarIcibhavatadarjitaduSkRtAvazeSalezavazAt // 1 // (2) surastutaguNo'pi tIrthakaro'pi tribhuvanAtulyamalo'pi / gopAdibhirapi bahuzaH kadarthitaH trijagatprabhustvamasi // 2 // (3) strIgobrAhmaNabhruNAntakA api ke'pi iha dRDhaprahAryAdayaH / bahupApA api prasiddhAH siddhAH kila tasminneva bhave // 3 // Jain Education internat For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter satyavAdino ninditvA satyavAdinaH stauti-. jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye / dhAtrI pavitrIkriyate teSAM caraNareNubhiH // 63 // jJAnacAritrayorjJAnakriyayormUlaM kAraNaM yatsatyaM tadeva vadanti ye, jJAnacAritragrahaNaM 'nANa kiriyAhiM mokkho ' iti bhagavadbhASyakAravacanAnuvAdArtha jJAnagrahaNena darzanamapyAkSipyate / darzanamantareNa jJAnasyAjJAnatvAt mithyAdRSTi savAsave vaiparItyena jAnAti, bhavahetuzca tajjJAnaM yadRcchayA cArthanirapecamupalabhyate, na ca jJAnaphalamasya / yadAha seyasaya visesaNAo bhavaheuM jaicchacopalaMbhAo / nAyaphalAbhAvAo micchadiTThissa aANaM // 1 // spaSTamanyat / / 63 / / satyavAdinAmaihikamapi prabhAvaM darzayati alIkaM ye na bhASante satyavratamahAdhanAH / nAparAddumalaM tebhyo bhUtapretoragAdayaH // 64 // bhUtA bhUtopalakSitA vyantarAH pretAH pitaro ye svasaMbandhino manuSyAn pIDayanti bhUtapretagrahaNaM bhuvanapatyAdInAmnupalakSaNArtham / uragAH sarpAH AdigrahaNAd vyAghrAdInAM parigrahaH / (1) " jJAnakriyAbhyAM mokSaH " (2) sadasadavizeSaNAt bhavaheturyadRcchopalambhAt / jJAnaphalAbhAvAnmithyAdRSTerajJAnam // 1 // For Personal & Private Use Only *108+0.K+-*03 - 0
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prkaashH| yoga atrAntare zlokAHzAstram || ahiMsApayasaH pAlibhUtAnyanyavratAni yat / satyabhaGgAtpAlibhaGge'nargalaM vimaveta tat // 1 // satyameva vade tyAjJaH sarvabhUtopakArakam / yadvA tiSThet samAlambya maunaM sarvArthasAdhakam // 2 // pRSTenApi na vaktavyaM vaco vairasya // 106 // kAraNam / marmAvikarkazaM zaGkAspadaM hiMsramasUyakam // 3 // dharma,se kriyAlope svasiddhAntArthaviplave / apRSTenApi zaktena vaktavyaM taniSedhitum // 4 // cArvAkaiH kaulikaivipraiH saugataiH pAzcarAtrikaiH / asatyenaiva vikramya jagadetadviDambitam // 5 // aho purajalasrotaHsodaraM tanmukhodaram / niHsaranti yato vAcaH paGkAkulajalopamAH // 6 // dAvAnalena jvalatA paripluSTo'pi pAdapaH / sAndrIbhavati loko'yaM na tu durvacanAgninA // 7 // candanaM candrikAcandramaNayo mauktikasrajaH / AhAdayanti na tathA yathA vAk sUnRtA nRNAm // 8 // zikhI muNDI jaTI namazcIvarI yastapasyati / so'pi mithyA yadi brUte nindyaH syAdantyajAdapi // 6 // ekanAsatyajaM pApaM pApaM niHzeSamanyataH / dvayostulAvidhRtayorAdyamevAtiricyate // 10 // pAradArikadasyUnAmasti kAcitpratikriyA / asatyavAdinaH puMsaH pratIkAro na vidyate // 11 // ___ kurvanti devA api pakSapAtaM, narezvarAH zAsanamudvahanti // zItIbhavanti jvalanAdayo ya-tat satyavAcAM | phalamAmananti // 12 // iti dvitIyaM vratam // 64 // idAnIM tRtIyamasteyavratamucyate / tatrApi phalAnupadarzanena na steyAvivarttata iti phalopadarzanapUrva steyanivRttimAha // 106 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter -*-*-* daurbhAgyaM preSyatAM dAsyamaGgacchedaM daridratAm / zradattAttaphalaM jJAtvA sthUlasteyaM vivarjayet // 65 // daurbhAgyamudvejanIyatA, preSyatA parakarmakaratvaM dAsyamaGkapAtAdinA parAyattazarIratA, aGgacchedaH karacaraNAdicchedaH, daridratA nirdhanatvaM etAnIhAmutra cAdattAdAnaphalAni zAstrato gurumukhAdvA jJAtvA sthUlaM caurAdivyapadezanibandhanaM steyaM vivarjayecchrAvakaH // 65 // sthUlasteyaparihArameva prapaJcayati -- patitaM vismRtaM naSTaM sthitaM sthApitamAhitam / adattaM nAdadIta svaM parakIyaM kvacitsudhIH // 66 // patitaM gacchato vAhanAdeSTaM vismRtaM kApi muktamiti svAminA yanna smaryyate, naSTaM kvApi gatamiti svAminA yanna jJAyate, sthitaM svAmipArzve yadavasthitaM sthApitaM nyAsIkRtaM, AhitaM nidhIkRtaM, tadevaMvidhaM parakIyaM khaM dhanamadattaM sannAdadIta kacidravya kSetrAdyApadyapi sudhIH prAjJaH // 66 // idAnIM steyakAriNo nindati -- zrayaM lokaH paraloko dharmo dhairyaM dhRtirmatiH / muSNatA parakIyaM svaM muSitaM sarvamapyadaHH // 67 // parakIyaM svaM dhanaM muSNatA apaharatA sarvamapyada etat svaM svakIyaM muSitaM svazabdasyobhayatra saMbandhAt / kiM tadityAha, ayaM lokaH ayaM pratyakSeNopalabhyamAno loka idaM janmetyarthaH, paraloko janmAntaraM, dharmaH puNyaM, dhairyamApatsvapyavaiklavyaM, dhRtiH svAsthyaM, matiH kRtyAkRtyavivekaH // 67 // For Personal & Private Use Only: ------****@******* *103410841
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAga dvitIyaH prkaashH| zAstram atha hiMsAkAribhyo'pi steyakAriNo bahudoSatvamAha* ekasyaikaM kSaNaM duHkhaM mAryamANasya jAyate / saputrapautrasya punaryAvajjIvaM hRte dhane // 68 // // 107 // ekasya na tu bahUnAM, eka kSaNaM na tu bahukAlaM, duHkhamasAtaM, mAryamANasya hiMsyamAnasya / steyakAriNA tvapahRte dhane parasya saputrapautrasya, na tvekasya, yAvajIvaM na tvekaM kSaNaM, duHkhaM jAyata iti saMbandhaH / / 68 // uktamapi steyaphalaM prapaJcenAhacauryapApadrumasyeha vadhavandhAdikaM phalam / jAyate paraloke tu phalaM narakavedanA // 69 // cauutpApaM tadeva dumastasyeha loke phalaM vadhabandhAdikaM, paraloke tu phalaM narakabhAvinI vedanA // 6 // ___ atha kadAcityamAdAt steyakArI nRpatibhirna nigRhyeta tathApyasvAsthyalakSaNamaihikaM phalamavasthitameva ityAhadivase vArajanyAM vA spanne vA jAgare'pi vaa| sazalya iva cauryeNa naiti svAsthyaM naraHkvacita // 7 // svanaH svApaH, jAgaro nidrAyA abhAvaH, cauryeNa hetunA kacidapi sthAne // 70 // na kevalaM steyakatuH svAsthyAbhAva eva kintu bandhubhiH parityAgo'pItyAha--- bhitraputrakalatrANi bhrAtaraH pitaro'pi hi| saMsajanti kSaNamapi na malecchariva taskaraiH / / 71 // pitA janakaH, pitRtulyAH pitaraH, pitA ca pitarazca pitaraH na saMsajanti na milanti pApabhayAt / yadAhuHbrahmahatyA surApANaM steyaM gurvaGganAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhuratasaMsarga ca paJcamaH // 1 // 107 For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjadaNDabhayAvA / yadAhu:caurazcaurApako mantrI bhedajJaH kANakaRyI / sthAnado bhaktadazcaiva caura: saptavidhaH smRtH||1|| taskarairiti tadeva caurya kurvantItyevaMzIlAstaskarAstaiH // 71 // steyapravRttAnAM tannivRttAnAM ca doSAn guNAMzca pratyekaM dRSTAntadvAreNAhasaMbandhyapi nigRhyeta cauryaanmnnddikvnnRpH|cauro'pi tyaktacauryaH syAtsvargabhAnauhiNeyavat72 dRSTAntadvayamapi saMpradAyagamyaM / sa cAyam alabdhamadhyamambhodherivAmbho bhrtnmH| astIha pATalIputraM nAma gauDeSu pattanam // 1 // kalAkalApanilayaH sAhasasyaikamandiram / rAjaputro mUladevastatra mUlaM dhiyAmabhUt // 2 // sa dhRtavidyaikadharvaH kRpaNAnAthavAndhavaH / kUTaceSTAmadhuripU rUpalAvaNyamanmathaH ||3||caure cauraH sAdhau sAdhurvakre vakra RjAjuH / grAmye grAmyazcheke cheko viTe viTo bhaTe bhttH||4|| dyUtakAre dyUtakAro vArtike vArtikazca sH| tatkAlaM sphaTikAzmeva jagrAha pararUpatAm // 5 // citraiH kautUhalaistatra lokaM vismAyayanasau / vidyAdhara iva khairaM cacAra cturaagrnniiH||6|| dyuutaikvysnaasktidossaatpitraa'pmaanitH| ghusatpurazrIjayinyAmuJjayinyAM jagAma sH|| 7 // gulikAyAH prayogeNa sa bhUtvA kubjavAmanaH / paurAna visAyayaMstatra kalAbhiH khyAtimAsadat // 8 // tatrAsIdrupalAvaNyakalAvijJAnako 1 dhavaH patiH / Education inte For Personal Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 108 // zalaiH / dattatrapA raterdevadatteti gaNikottamA // 9 // guNaH kalAvatAM yo yaH prakRSTA tatra tatra saa| chakAyA raJjane dvitIyaH tasyAH praticcheko na ko'pyabhUt // 10 // mUladevastatastasyAH kSobhArtha tadgRhAntike / prabhAte gAtumArebhe pratyakSa prkaashH| iva tumbaruH // 11 // AkarNya devadattA'pi ko'pyeSa madhuro dhvaniH / kasyeti vismayAdAsyA'nveSayAmAsa taM bahiH // 12 // zazaMsAgatya sA devi gandharvaH ko'pi gAyati / mRtyaiva vAmanaH pUrNairguNaiH punaravAmanaH // 13 // devadattA tataH kubjA mAdhavIM nAma ceTikAm / prajighAya tamAhAtuM prAyo vezyAH kalApriyAH // 14 // sA gatvA taM jagAdedaM mahAbhAga kalAnidhe / devadattA svAminI me tvAmAyati gauravAt // 15 // mUladevo'vadadgaccha nAgami| pyAmi kubjike / kuTTinIvazyavezyAnAM svavazo vezma ko vizeSa // 16 // vyAghuTantIM vinodecchuH kalAkauzalayogataH / sa prAsphAlya RjUcakre tAM kubjImabjanAlavat // 17 // vapurnavamivAsAdya sAnandA sA'pi ceTikA / upetya devadattAyai taccaSTitamacIkathat // 18 // devadattavareNeva devadattA'pi tena tAm / kubjAmRtAM vIkSya paramaM prApa visayam // 16 // devadattA tato'vAdIdIdRkSamupakAriNam / nijAGgulimapi cchitvA tamekacchekamAnaya | // 20 // tato gatvA samabhyarthya cATubhizcaturocitaiH / acAli vezmAbhimukhaM dhutarAjo bhujiSyayA // 21 // tayA nirdizyamAnAdhvA praviveza nivezanam / tato'sau devadattAyA rAdhAyA iva mAdhavaH // 22 // taM vAmanamapi prekSya kAntilAvaNyazAlinam / sA manvAnA suraM channamupAvezayadAsane // 23 // mitho hRdayasaMvAdisaMlApasubhagA ttH| tayoH pravavRte goSThI tunyavaidagdhyazAlinoH // 24 // athA''gAcatra ko'pyeko vINAkAraH pravINadhIH / vINAmavIvadattena devadattA'tikautukAta // 25 // vallakI vAdayantaM ca vyaktagrAmazrutisvarAm / dhanayantI ziro devadattA'pi P // 108 // Latin Education inter For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazazaMsa tam // 26 // sitvA'vadanmUladevo'pyaho ujjayinIjanaH / jAnAtyatyantanipuNo guNAguNavivecanam // 27 // sAzaGkA sA'pyuvAcaivaM kimatra zuNamastyaho / chekachekaprazaMsAyAmupahAsaM hi zaGkate // 28 // so'pyAcacace kiM kSuNamasti kApi bhavAdRzAm / sagarmA kintvasau tantrI kiJca baMzo'pi zalyavAn // 26 // kathaM jJAyata ityuktastayA''dAya sa vallakIm / vaMzAdazmAnamAkRSya tantryAH kezamadarzayat // 30 // samAracayya tAM vINAM tataH svayamavAdayat / zrotRkarNeSu pIyUSacchaTAmiva pArIcapan // 31 // devadattA'bravItraiva sAmAnyastvaM kalAnidhe / nararUpaM prapedAnA sAcAdasi sarasvatI // 32 // vINAkArazcaraNayoH praNipatyetyavocata / svAmin zive bhavatpArve vINAvAdyaM prasIda me // 33 // mUladevo jagAdaivaM samyag jAnAmi na hyaham / kintu jAnAmi tAn ye hi samyag jAnanti vanakIm // 34 // ke nAma te ka santIti pRSTo'sau devadattayA / avocadasti pUrvasyAM pATalIputrapattanam // 35 // tasmin vikramaseno'sti kalAcAryo mahAguNaH / mUladevo'haM ca tasya sadApyAsannasevakaH // 36 // atrAntare vizvabhUti TyAcAryaH samAgataH / sAkSAdbharata ityasmai kathito devadattayA // 37 // mUladevo'pyevarace satyamevAyamIdRzaH / grAhitAbhiH kalAM yuSmAdRzIbhirapi lakSyate // 38 // vizvabhUtirupakrAnte vicAre bhArate tataH / taM kharva ityavAjhAsIdvAdyArthajJA hi tAdRzAH // 39 // mene ca dhUrtarAjena vidvanmAnyayamasya tat / tAmrakharNAlaGkaraNasyevAntardayAmyaham // 40 // khacchandaM bharate tasya galbhamAnasya dhUrtarAd / pUrvAparavirodhAkhyaM vyAkhyAne doSamagrahIt // 41 // vizvabhUtistataH kopAdasaMbaddhamabhASata / prAjJaiH pRSTA - pAdhyAyAzchAdayantyajJatA ruSA // 42 // tvamevaM nATayernATyAcArya nArISu nAnyataH / hasito mUladevena tUSNIkaH Jain Education intem For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram / // 16 // dvitIyaH prakAzaH so'pyajAyata // 43 // smerAkSI devadattA'pi pazyantI vAmanaM mudA / upAdhyAyasya vailakSyamapanetumavocata // 44 // idAnImutsukA yUyamupAdhyAyAH kSaNAntare / paribhAvyAbhidhAtavyaM prazne vijJAnazAlinAm // 45 // devadatte vayaM yAmo naattysyaavsro'dhunaa| sajjasva tvamapItyuktvA vizvabhUtistato yayau // 46 // devadattA'pyathAdikSadAvayoH snAnahetave / aGgamardo 'nirvimada kazcidAhUyatAmiti // 47 / / ajalpaddhatarAjo'pi vyAhArSIrmA'Ggamardakam / subhrU yadyanujAnAsi tavAbhyaGgaM karomi tat // 48 // kimetadapi vetsIti tayoktaH pratyuvAca sH| na jAnAmi sthitaH kintu tajjJAnAmahamantike // 46 // AdezAddevadattAyAH pakkatalAnyathAyayuH / abhyaGgaM kartumArebhe sa mAyAvAmanastataH // 50 // mRdumadhyadRDhaM sthAnaucityAt pANiM prasArayan / aGge tasyA mRladevaH sukhamadvaitamAdadhe // 51 // sarvArtheSu kalAdAkSyamIdRgnAnyasya kasyacit / na sAmAnyo'yamityaMyoH patitvA sAbravIditi // 52 // guNairapi tvamAkhyAtaH ko'pyutkRSTaH pumAniti / mayUravyaMsakAtmAnaM kiM gopayasi mAyayA // 53 / / prasIda darzayAtmAnaM kiM mohayasi mAM muhuH / bhaktAnAmuparodhena sAkSAtsyurdevatA api / / 54 // aAkRSya gulikAmAsyAd rUpaM tatparivartya saH / pratipede nijaM rUpaM zailUSa iva tatkSaNAt / / 55 // anaGgamiva jAtAGgaM taM lAvaNyaikasAgaram / udvIkSya vismitA soce prasAdaH sAdhu me kRtH||56|| tasyApayitvA snAnIyaM potaM prItA svapANinA / aGgAbhyaGgaM vyaracayadevadattA'nurAgiNI // 57 / / khaliprakSAlanApUrva piSTAtakasugandhibhiH / kavoSNavAridhArAbhistato dvAvapi sasmatuH / / 58 / devadRSye devadattopanIte paryadhatta saH / sugandhyADhyAni bhojyAni bubhujAte samaM ca to (1) nirvimardaH iti vA pAThaH. (2) vastram / // 106 / Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM hRdayaM tvayA / guNalA niketane // 32 // go nirdhane'pi cet / // 56 / / rahAkalArahasyAni vayasyIbhUtayostayoH / mithaH kathayatorekaH caNaH sukhamayo yayau // 60 // tataH sA vyAjahAraivaM hRtaM me hRdayaM tvayA / guNairlokottarairnAtha prArthaye'haM tathA'pyadaH // 61 // yathA padamakArSIstvaM hRdaye mama sundara / vidadhIthAstathA nityamasminneva niketane // 32 // mRladevo'pyuvAcaivaM nirdhaneSu videziSu / asmAdRzeSu yuSmAkamanubandho na yujyate / / 63 // guNAnAM pakSapAtenAnurAgo nidhane'pi cet / vezyAnAmarjanAbhAvAtkulaM sIdettadAkhilam // 64 // vabhASa devadattA'pi ko videzo bhavAdRzAm / sarvaH svadezo guNinAM nRNAM kesariNAmiva // 65 // zrAtmAnamarthayantyarthairmarkhA hi bahireva naH pravezaM na labhante'ntarvinA tvAM guNamandira // 66 // sarvathA pratipattavyaM tvayA subhaga madvacaH / ityukte mUladevenApyAmeti jagade vacaH // 67 / / tatazca krIDatoH snehaadvinodairvividhaistyoH| rAjadvAHstho'bravIdetyAgaccha prekSAkSaNo'dhunA // 68 // channaveSaM mUladevaM sA nItvA rAjavezmani / rAjJo'gre nRtyamArebhe rambhava karaNojjvalam // 66 // zakrapATahikasamaH pATaprakaTane paTuH / mUladevo'pi nipuNo'vAdayatpaTahaM tataH // 70 // rAjA'rajyata nRttena tasyAH karaNazAlinA / prasAdaM mArgayetyUce taM ca nyAsIcakAra saa|| 71 ||saa mUladevasahitA jagau cAnu nanarca ca / dadau cAsyai nRpastuSTaH svAGgalagnaM vibhUSaNam // 72 // pATalIputrarAjasya rAjadauvArikastataH / hRSTo vimalasiMhAkhya ityuvAca mahIpatim // 73 // ayaM hi pATalIputre mUladevasya dhiimtH| kalAprakarSo'muSyA vA na tRtIyasya kasyacit // 74 // tataH pradIyatAM deva mUladevAdanantaram / vijJAniSu ca paTTo'syai patAkA nartakISu ca // 75 // tato rAjJA tathA datte sAbravIdeSa me guruH / tataH prasAdamA (1) pATo vistaarH| Education International For Personal Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prkaash:| yoga- dAsye svAmitrasyAbhyanujJayA / / 7 / / rAjA'pyavocattadiyaM mahAbhAgAnumanyatAm / dhRto'pyvaadiidyddev AjJApayati zAstramA tatkuru // 77 / / atrAntare dhRtarAjA vINAM svayamavAdayat / haranmanAMsi vizveSAM vizvAvasurivAparaH // 7 // tato vimalasiMhena babhASe deva khanvayam / mRladevazchannarUpo nAparassedRzI kalA // 79 // vijJAnAtizayasyAsya // 110 // prayoktA nAparaH kvacit / mUladevaM vinA deva sarvathA'sau sa eva tat // 80 // rAjA jagAda yadyevaM tadAho svaM | pradarzaya / darzane mUladevasya ratnasyevAsmi kautukI // 81 // gulikA mUladevo'pi mukhAdAkRSya tatkSaNAt / vya to'bhUtkAntimAnmeghanirmukta iva candramAH // 82 // sAdhu jJAto'si vijJAniniti sapremabhASiNA / tato vimalasiMhena dhUrtasiMhaH sa sasvaje ||83||nyptnmuuldevo'pi nRdevasya pdaabjyoH| rAjApi taM prasAdena sagauravamapUjayat // 84 // evaM ca devadattA'pi tasminnatyanurAgiNI / purUravasyurvazIvAnvabhUdviSayajaM sukham / / 85 // atiSThanmUladevo'pi na vinA dyUtadevanam / bhavitavyaM hi kenApi doSeNa guNinAmapi // 86 // yayAce devadattApi ghig dyUtaM tyajyatAmiti / nAtyajanmUladevastatprakRtiH khalu dustyajA // 87 // tasyAM nagaryAmAsIca dhanena dhndopmH| sArthavAho'calo nAma mA'para iva smaraH // 88 // Asakto devadattAyAM mUladevAgrato'pi saH / kRtasvIkaraNo bhATyA bubhuje tAM nirantaram / / 86 // IyAM sa mUladevAya mahatIM vahati sma c| anviSyati sma tacchidrANyupadravacikIrSayA // 10 // tacchaGkayA mUladevo'pyagAttadvezmani cchalAt / pAravazye'pyavicchinno rAgaHprAyeNa rAgiNAm // 61 // devadattAM jananyUce dhutAmRgadhRtakam / nirdhanaM dyUtakAraM ca mUladevaM sute tyaja // 12 // pratyahaM vividhaM dravyaM yacchatyasmin ramasva tat / acale nizcalaratI rambheva dhanadAtmaje // 63 // devadattA pratyuvAca mAtarekAntato samUladevAlAt / pAravA mate tyaja / // 110 // in Education Inte ** For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaham / banAnurAgiNI nAmmi ki yasmi guNarAgiNI / amuSya ghRtakArasya guNAstiSThanti kIdRzAH / iti kopAjananyoktA devadalelyamApata / / 9 / / dhIra vadAnyo vidyAbina rAgI svayaM guNI vizeSajJaH zaraNyo'yaM nAma tyacyAmi ta khalu // 16 // tatazca kuTTinI rumA kuTajaSTAnacakrame / ucAlayituM tanayAM svarikhI variNImiva / / 67 / / mA'dAttayArthite mAlye nirmAlyaM zarake payaH / ikSukhaNDe vaMzavaNDa zrIkhare nIpakhADalam / / 98 / / sakopaM devadattoktA kuTTinI kuTilAbravIt / mA kupaH putri yAdakSA yakSastAvaliH kila / / 66 / lateva kaNTakitaraM kimAlambya sthitAsyamum / sarvathA mUladevaM tatyajApAtrabhimaM patim // 10 // avAdIdevadattavaM mAtaH | kimiti muhyasi / pumAna pAtramapAtraM vA kimucyetAparIkSitaH // 1 // parIkSA kriyatAM tahatyuiktA sAkSepamambayA / muditA devadattevamAdideza svaceTikAm // 2 // yadikSI devadattAyA abhilApo'dya vidyate / preSyantAmikSavaH sArthavAhAcala tatastvayA // 3 // tayoktaH sArthavAho'pi dhanyamAnI pramodataH / zakaTAnIcapUrNAni preSayAmAsa tatkSaNAt // 4 // hRSTA kuTTinyuvAcaivamacalasvAmino hale / acintanIyamAdAya pazya cintAmaNerikha // 5 // viSAmA devadattoce kimambA'smi kareNukA / bhakSaNAyekSavaH kSiptA yatsamUladalAyakAH // 6 // AdizyatAM mUladevo'pya sminnarthe bhujiSyayA / viveke jJAyate mAtayorapi yathA'ntaram / / 7 / / mUladevo'pi ceTyokta icUnAdAya paJcaSAn / mUlAgrANi tyajanma nistatakSa vicakSaNaH // 8 // kaThoratvena duzcarvaparvagranthIn parityajan / dvanyaGgalA gaNDikAzcakre pIyUSasyeva kuNDikAH // 6 // caturjAtena saMskRtya kapUreNAdhivAsya ca / zUlaprotA varddhamAnasaMpuTe prAhiNotsa tAH // 10 // devadattA'pi tAH prekSya babhASa zambhalImiti / dhUrttazAcalayoH pazya svarNayorivAntaram // 11 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram 1111 // kuTTinyacintayaraho mahAmohAndhamAnasA / mRgIca mRgatRSNAmo pUrvamA judhApati / / 12 / ya ko 'gumAyaH / dvitIya kriyate yena niSkAmpate purAta / atyugNAjalasekena bilAdiva mahAraNa / / 13 / / kuTTinI mUladevasyAbATa prkaashH| nAyAcalaM jI / karnavyaH kRtrima grAmagamanopakrama tvayA // 14 // grAme yAsyAmItyalIka sArthavAha tvamaJjanA / kathayedevadatAyA vizradhA sA yathA bhavet // 5 // tato grAmAntaramana zrutyA tyAM dhartagAMvanaH / niHza devadattAyAH sa samIpamupaiSyati // 19 // devadattAAntake mUladevaM dIyati nibhairam / Agaccha sarvasAmayyA matsaGketena sundara / / 17 / / tatastathA kathamapi tvamenamavamAnayaH / yathaitAM na bhajedyastittirImira tittiraH // 18 / tattathA pratipadyAya yAsvAmi grAmamityamau / AkhyAya devadattAyA dravyaM datvA ca niryayau // 12 / / tatastayA nirAtaI mUladeve pravezite / AhAsta kuTTinya calaM kuTTA. | kabhaTaveSTitam / / 20 / / devadattA ca sahasA pravizantaM dadazaM tam / mUladevaM ca khavAJco nyadhApatrakANDavata / / 21 / tathAsthitaM mUladevaM kuTTinyA jJApito calaH / paryake kRtaparyaGko niSasAda smitAnanaH ! / 22 / / ayocadacalastatra kurvan kaitavanATitam / devadatte vayaM zrAntAH mAsvAma. pragulImava / / 23 / / devadattA'bravIdevaM vilakSavitathasmitA / snAnayogyAsane tarhi snAtuM pAdo'vadhAryatAm / / 24 / / evamutthApyamAno'pi sAdaraM devadattayA / vizeSato'bhUta khavAyAmacalo nizcalAsanaH // 25 / / zazAka dhutterAjopi sthAtuM gantuM ca no tadA / prAyeNa vigalantyevAvasthe manasi zaktayaH // 26 // avocadacalo devadatte svapno mokSitaH / paryaGke'smin kRtAbhyaGgaH sacelanAtavAnaham // 27 // svamaM satyApayiSyAmi tadarthanahamAgamam / satyIkRto hyayaM svapna zubhodIya jAyate // 11 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ [03/1908-1... Jain Education Internation // 28 // kuTTinyavocadAdezaH pramANaM jIvitezituH / putri kiM na zrutaM svAmI yadicchati karoti tat // 26 // devadattA'bravIdArya kimetaducitaM tava / zradRSyadevadRSyeyaM tUlikA yadvinazyati // 30 // acalo'pyavadadbhadre kArpaNyaM kimidaM tava / zarIramapi yacchanti patyarthe tvAdRzaH striyaH // 31 // kiM te'nyAstUlikA na syuH patiryasyAH kilAcalaH / lavaNena sa kiM sIdedyasya ratnAkaraH sakhA / / 32 / / tato bhATIvivazayA kArito devadattayA / abhyaGgodvarttanAdIni paryaGkasthita eva saH // 33 // svapyamAne tatastasminnIze khalijalAdinA / mUladevacaMNDa iva zriyate sma samantataH // 34 // AjuhAvAcalabhaTAn kuTTinI dRSTisaMjJayA / nididezAcalaM cAzu dhUrttAkarSaNa karmaNe || 35 // ko pATo samAviSTo mUladevaM tato'calaH / cakarSa dhRtvA kezeSu draupadImiva kauravaH || 36 || taM covAca nayajJo'si vidvAnasi sudhIrasi / karmaNo'syAnurUpo'dya brUhi kaste'stu nigrahaH || 37 // dhanAdhInazarIreyaM vezyA tAM cedrisse| grAmapaTTakavadbhUridhanena na kimagrahIH || 38 || mUladevo'pi niSpandastadA mukulitekSaNaH / viphalIbhUtaphAlasyoduvAha dvIpinastulAm / / 39 / / evaM ca cintayAmAsa sArthavAhapatistataH / na nigrAhyo mahAtmA'sau devAdevaM dazAM gataH // 40 // iti covAca mukto'dya tvamasmAdAgaso mayA / kRtajJo'syupakarttavyaM tvayA'pi samaye mama // 41 // mukto'tha tena dhUrcezo vezmato niryayau tataH / tUrNaM tUrNaM parikrAman raNAdbhagna iva dvipaH // 42 // gatvA purIparisare sayau sarasi vistRte / zaratkAla iva bheje tatkSaNAt cAlitAmbaraH // 43 // acalasyApakartuM copakartuM sa dhUrttarAd | manoratharathArUDho'caladvekhAtaTaM prati // 44 // dvAdazayojanAyAmAM sa zvApadakulAkulAm | durdazAyAH 1 Izvarasya gaNaH - sevakaH caNDanAmA / For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvitIyaH prkaash| // 112 // priyasakhImiva prApa mahATavIm // 45 // pArAvAramivApArAM titIrghastAM mahATavIm / sahAyaM cintayAmAsa taraNDamiva dhRtterAd // 46 / / kasmAdapyAgato'kasmAdabhrAdiva paricyutaH / zambalasthagikA bibhratko'pi Takko dvijastadA // 47 // asahAyaH sahAyIyaM taM vipraM kSipramAgatam / vRddho yaSTimiva prApya mUladevo mudaM yayau // 48 // jagAda mUladevastaM mamAraNye prapetuSaH / AtmacchAyAdvitIyasya diSTyA militavAnasi // 46 // svacchandaM vArtayiSyAvastadAvA dvijasattama / mArgakhedApaharaNI vidyA vArtA hi yA pathi // 50 // dUre kiyati gantavyaM sthAne jigamiSA ka te / kathyatAM bho mahAbhAga mArgamaitrI vazIkuru // 51 // vino'pyAkhyadgamiSyAmi pAre'raNyamiva sthitam / sthAnaM vIranidhAnAkhyaM brUhi tvaM kutra yAsyasi / / 52 // mRladevo'bravIdyAsyAmyahaM veNAtaTe pure / vipro'pyUce tadehi tvameko'dhvA dUramAvayoH // 53 / / lalATantapatapane madhyAhne'tha samAgate / militAbhyAM ca gacchadbhayAM tAbhyAM prApi mahAsaraH ||54||paannipaadmukhN mUladevaH prakSAlya vAriNA / nirantaratarucchAye bhUtale samupAvizat / / 55 // sthagikAyAH samAkRSya saktUnAloDya vAriNA / eko'pi bhoktumArebhe Takko raka iva drutam // 56||dhuurto'pycintydsau nA''dau me bhojanaM dadau / atikSudhA''turo bhuGkte bhuktaH san khalu dAsyati // 57 // bhuktvA tatrotthite vipre banA(na)ti sthagikAmukham / dadhyau dhUrto'pi yadyadya nAdAttaccaH pradAsyati // 58 // tasminnadattvA bhuJjAne mUladevastadAzayA / trIvAsarAnagamayannRNAmAzA hi jIvitam / / 59 // aTavIM tAM parityajya dhUrtarAja dvijo'vadat / svasti tubhyaM mahAbhAga yAsyAmyahamito'dhunA // 60 // tamUce mUladevo'pi tvatsAhAyyAdiyaM mayA / dvAdazayojanAyAmA kozavallavitA'TavI // 61 // veNAtaTe gamiSyAmi mUladevAbhidho'smyaham / tatra me kathayeH kArya kathyatAM kiM ca nAma te // 2 // lokainighaNazarmeti // 112 // Lain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihitaaprnaamkH| vipro'haM sadaDo nAmetyuktvA Takkastato yyau||63|| gacchatA meladevena tato veNAtaTaM prati / dRSTaH saMvasathaH kazcidvasaMdAvasathaH pathi // 64 // praviSTastatra bhikSArtha kSAmakukSirbubhukSayA / bhramannAsAdayAmAsa kunmASAn al kutracidgahe / / 65 // grAmAniSkAmatastasyAbhimukhaH ko'pybhuunmuniH| mAsakSapaNapuNyAtmA puNyapuja ivAGgavAn // 66 // taM dRSTvA muditaH so'bhUdaho me sukRtodyH| yanmayAptamidaM pAtraM yAnapAtraM bhavodadho // 67 // sAdhoH kunmASadAnena ratnatritayazAlinaH / unmIlatu cirAdadya madvivekataroH phalam // 68 // kunmASAn sAdhave dattvA mUladevaH papATha ca / dhanyAste khalu yeSAM syuH kulmASAH sAdhupAraNe // 69 / / tasya bhAvanayA hRSTA babhASe vyomni devatA / arddhazlokena yAcasva bhadra kiM te pradIyatAm / / 70 // prArthayAmAsa sadyastA mUladevo'pi devatAm / gaNikAdevadattebhasahasraM rAjyamastu me // 71 / / evamastviti devyUce mRladevo'pi taM munim / vanditvA'tha grAmamadhye bhittitvA bubhuje svayam / / 72 // mArga krAman krameNAsau prApa veNAta puram / suSvApa pAnthazAlAyAM nidrAsukhamavApa ca / / 73 // yAminyAH pazcime yAme sa suptaH svamamaikSata / yatpUrNamaNDalazcandraH praviveza mukhe mama // 74 // tameva svamamadrAkSIko'pi kArpaTikastadA / anyakApaTikAnAM ca prabuddhastama kathat / / 75 // teSu kArpaTikeSvekaH svamamevaM vyacArayat / acireNa lapsyase tvaM sakhaNDaghRtamaNDakam // 76 // hRSTaH kArpaTikaH so'bhUdevaM bhUyAditi bruvan / jAyeta badareNApi zRgAlasya mahotsavaH // 77 // svapnaM nAcIkathatteSAmajJAnAM dhUrtarAT nijam / mRrkhA hi darzite ratne dRSatkhaNDaM prcksste||78|| maNDakaM karpaTiH prApa gRhAcchAdanaparvaNi / prAyeNa (1) grAmaH / (2) vasatAM prANinAmAvasatho vizrAmasthAnam / sain Education intere For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 113 // bhojayitvA ca gauravAt / pArasa kiM na hi // 85 nyako tAmupAyata / phalati svapno vicArasyAnusArataH // 79 // dhRtto'pi prAtarArAme gatvA puSpoccayAdinA / aprINAnmAlika dvitIya lokaMpRNaM karmApi tAdRzAm / / 80 // gRhItvA mAlikAttasmAtsa puSpANi phalAni ca / zucirbhUtvA yayau vezma * prakAza svapnazAstravipazcitaH / / 81 // mUladevastato natvA dattvA puSpaphalAni ca / upAdhyAyAya tajjJAya zazaMsa svapnamAtmanaH // 82 // muditaH so'vadadvidvAnvatsa svapnaphalaM tava / mumuhUrte kathayiSyAmyadyAsmAkaM bhavAtithiH / / 83 / / mUladevaM snapayitvA bhojayitvA ca gauravAt / pariNAyayituM kanyAmupAdhyAya upAnayat // 84 // babhApa mUladevo'pi tAtAjJAtakulasya me / kanyAM pradAsyasi kathaM vicArayasi kiM na hi // 85 // upAdhyAyo'pyuvAcaivaM tvanmA'pi kulaM guNAH / jJAtAstatsarvathA kanyA mameyaM pariNIyatAm // 86 // tadvAcA mUladevo'pi kanyakAM tAmupAyata / kAryasiddhebhaviSyantyAH prAdurbhUtamivAnanam // 87 // madhye dinAnAM saptAnAM tvaM rAjeha bhaviSyasi / iti tasya svapnaphalamupAdhyAyo nyavedayat / / 88 // hRSTastatra vasan dhUrtarAjo gatvA bahiH purAt / suSvApa campakatale saMprApte pazcame'hani / / 86 / / tadA ca nagare tasminnagretanamahIpatiH / aputro nidhanaM prApa niSpAda iva pAdapaH // 6 // mantrokSitAH purIbhAzvacchatrabhRGgAracAmarAH / bhramuH prApurna rAjyAhaM duSprApastAdRzo janaH // 31 // tato bahiH paryaTanto nikaSA campakadrumam / apazyanmUladevaM te naradevapadocitam / / 12 // hayena heSitaM cakre gajenorjitagarjitam / bhRGgAreNa ca tasyAzcAmarAbhyAM ca vIjanam / / 63 // puNDarIkaM svarNadaNDamaNDitaM tasya copari / zaradabhramivA dabhrataDiddaNDamajRmbhata // 14 // taM cAdhirohayAmAsa svaskandhe jayakuJjaraH / svAmyAptimuditailokaizcake jayajayAravaH (1) janaprItikaram / (2) zvetacchatram / in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 65 // puraM mahAtUryavaiH pUryamANadigantaram / tatprAvizanmUladevo rAjarAja ivAlakAm || 66 || uttIrNo rAjaharmye'sau siMhAsanamadhiSThitaH // 67 // athoce devatA vyomni devatAnAM prasAdataH / ayaM vikramarAjAkhyo rAjA jajJe kalAnidhiH // 8 // varttiSyante na ye'muSya zAsane kSitizAsituH / tAnahaM nigrahISyAmi mahIbhRta ivAzaniH // 66 // tadgarA vismitaM bhItaM sarva prakRtimaNDalam / yaterivendriyagrAmaH sadA tasya vaze'bhavat / / 200 / / tataH sa rAjA viSayasukhAnyanubhavan vyadhAt / prItimuJjayinIzena mithaH saMvyavahArataH // 1 / / tadAnIM devadattA'pi mUladevaviDambanAm / tAdRkSIM precya sAkSepA vyatravIdacalaM prati // 2 // kiM jJAtA dravyadarpAndha tvayA kulagRhiNyaham / mumUrSo mUrkha mahe vyavAhAparyadIdRzam || 3 || tvayA'smadIyasadane nAgantavyamataH param / iti niSkAsya taM gehAtsamIpe nRpateragAt // 4 // tayA ca yAcito rAjA sa baro dIyatAmiti / yathecchaM brUhi yacchAmi taM yenetyavadannRpaH // 5 // soce mAM prati nAjJApyo mUladevaM vinA pumAn / vAraNIyo'calazcAyamAgacchanmama vezmani / / 6 / / evamastviti rAjJoktA ( joktvA ) hetuH ko'treti pRSTavAn / zazaMsa mAdhavI devadattAsaMjJayA tataH // 7 // jitazatrunRpaH kopAccalita bhrUlatastataH / sArthavAhaM tamAhUya sAcepamidamabravIt // 8 // matpurImaNDanAvetau ratnabhUtAvare tvayA / mUrkheNa dhanamattena grAvaNIva nigharSitau // 6 // tato'muSyAparAdhasya prANApaharaNaM tava / daNDo'stviti narendrokte devadattA nyavArayat / / 10 / / tvaM yadyapyanayAtrAto'dhunA trANaM tathApi te / mUladeve samAnIte bhavedityabhyadhAnnRpaH // 11 // nRpaM natvA tato gatvA sArthavAhaH pracakrame / naSTaratnamivAnveSTuM mUladevaM samantataH // 12 // mUladevamapazyan sa bhIto nyUnatayA tathA / For Personal & Private Use Only 10-08-10
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIyaH prkaashH| zAstram // 114 // bhANDaM bhRtvA yayau zIghraM pArasakUlamaNDalam // 13 // dadhyau ca mUladevo'pi vinA me devadattayA / bhojyenAlavaNeneva prAjyarAjyazriyA'pi kim // 14 // tataH se devadattAyA jitazatrozca bhUpateH / caturaM preSayAmAsa dUtaM prAbhRtasaMyutam // 15 // gatvojayinyAM dUto'pi jitazatru vyajijJapaTa / devatAdattarAjyazrImaladevo vadatyadaH // 16 // yathA me devadattAyAM prema jAnItha tattathA / yadyasyai rocate vo'pi tadiyaM preSyatAmiti // 17 // tato'vadadavantIzastenedaM kiyadarthitam / rAjJA vikramarAjena bhedo rAjye'pi nAsti naH // 18 // AkArya devadacAM ca jagAdojayinIpatiH / dilyA jAtA'si bhadre tvaM cirAt pUrNamanorathA // 16 // rAjA jajJe mUladevo devatAyAH prsaadtH| tvAmAnetuM ca sa praiSItpradhAnapuruSaM nijam // 20 // tatastvaM tatra gaccheti prasAdAjitazatruNA / AdiSTA devadattA'gAdveNAtaTapuraM kramAt // 21 // rAjA vikramarAjo'pi mahotsavapuraHsaram / svacetasIva vipule svavezmani ninAya tAm // 22 // jinA marcatastasya samyak pAlayataH prjaaH| dIvyato devadattAM ca trivargo'bhUdavAdhitaH / / 23 // itazca pArasakUlAbahvAttakeyavastukaH / AyayAvacalastatra jalapUrNa ivAmbudaH // 24 // lkssmiimhtvpishunaimnnimauktikvidrumaiH| bhRtvA vizAlaM sa sthAlaM mahInAthamupAsthita // 25 // acalo'yamiti cipramupalacitavAn nRpH| dRSTvA prAgajanmasambandhamapi prAjJAH smaranti hi // 26 / / rAjAnaM mRladevo'yamityajJAsIttu nAcalaH / AttaveSaM naTamapi sthUlaprajJA na jAnate // 27 // kutastvamiti rAjJoktaH pArasAdityuvAca sH| yayAce pazcakulaM ca bhANDAlokanakarmaNe // 28 // kautukAtsvayameSyAma ityukto bhUbhujA sa tu / mahAprasAda ityUce kopaM ko vetti tAdRzAm // 26 // tataH paJcakulopeto yayau rAjA tadAzraye / maJjiSThApaTTasUtrAdi so'pi bhANDamadarzayat // 30 // bhANDaM // 114 // in Education tema For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ kimaveda satyaM brUhIti bhUbhujA / ukta ityuktavAn zreSThI satyametAvadeva me / / 31 / / nRpeNa punarapyUce samyaga jJAtvA nivedaya / asmadrAjye zulkacaurI yaccharIreNa nigrahaH / / 32 / avocada calo'pyevamasmAbhiH kathyate'nyathA | purato nA parasyApi svayaM devasya kiM punaH || 33 || rAjetyuvAca tarhyasya zreSThinaH satyabhASiNaH / kriyatAmadAnaM ca samyagbhANDaM ca vIcyatAm // 34 // tataH paJcakulenAMhiprahArAdvaMzavedhataH / asArabhANDamadhyasthaM sArabhANDamaza || 25 | jAtAzastato rAjapuMbhirvibhidire kSaNAt / zulkadasyumanAMsIva bhANDasthAnAni sarvataH / / 36 / / tairyathA zaGkitaM bhANDaM vittazAkhyaM tathA'bhavat / parapurAntaHpravezakAriNo hyadhikAriNaH / / 37 // taj jJAtvA kupito rAjA bandhayAmAsa taM kSaNAt / sAmantA api badhyante rAjAdezAdvakhika kiyAn // 28 // tatastaM sadane nItvA choTayitvA ca bandhanam / kiM mAM pratyabhijAnAsi papraccheti mahIpatiH || 36 || acalo'pi jagAdeva jagadudddyotakAriNam / bhAnumantaM bhavantaM ca bAlizo'pi na veti kaH // 40 // paryAptaM cAvacanaiH samyaktvaM vetsi tadvada / rAjJetyukto'calo'vocattarhi jAnAmi na hyaham // 41 // devadanAmathAdUya bhUpatistamadarzayat / iSTairdRSTA kRtArthA syAnmanaHsiddhirhi mAninAm // 42 // devadattAmasau dRSTvA hrIvaH kaSTAM dazAM yayau / astryapAnA hi mRtyorapyadhikA nRNAm || 43 || sA'pyUce mUladevo'yamityukto yastadA tvayA / evaM kuryA mamApi tvaM daivAdvayasamIyuH // 44 // tadasi vyasanaM prAptaH prANasandehakAraNam / mukto'si vAryaputreNa neTakSAH kSudraghAtinaH // 45 // tato vilakSaH sa vaNik patitvA pAdayostayoH / Uce sarvAparAdhAnme titikSadhvaM tadA kRtAn / / 46 / / ruSTastenAparAdhena jitazatrurmahIpatiH / pravezamujjayinyAM me yuSmadvAcaH pradAsyati // 47 // 20 For Personal & Private Use Only 200
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIya, prkaashH| zAstram // 11 // athoce mUladevo'pi mayA vAntaM tadaiva te / yadA prasAdo vidadhe devyA zrIdevadattayA // 48 // tataH prasAdaM dattvAcedaMtamekaM samarpya ca / purImujayinIM gantuM yisasarjAcalaM nRpaH // 46 // pravezo'vantinAthena tathAvatyAmadIyata / mUladevasya vacasA kopastanmUla eva yat // 50 // anyeArduHkhavidhurAH prajAkAryadhurandharam / militvA vaNijo mUladevamevaM vyajijJapan // 21 // jAgratyapi prajAstrAtuM tvayi deva divAnizam / amuSyatedaM nagaraM paritaH parimopibhiH / / 52 / / kolA iva ciraM caurA: pure'sminmandirANi naH / pratikSapaM khanantyuJcArakSA rakSituM camAH // 53 // adRzyamAnAH kenApi kRtasiddhAJjanA iva / bhrAmyanti caurAH khairaM no gRheSu svagRheSviva / / 54 // acirAnnigrahISyAmi taskarAnayazaskarAn / mUladevo'bhidhAyevaM vaNijo visasarja tAn // 55 // AdicannagarAdhyavaM sAkSepaM mApatistataH / anviSya taskarAn sarvAn gRhANa nigRhANa ca / / 56 // athovAca purAdhyakSaH svAmineko'sti taskaraH / asau na zakyate dhuttu dRSTanaSTaH pizAcavat / / 57 // jAtAmarSastato rAjA mahojA niryayo | nizi / nIlAmbaraprAvaraNo nIlAmbara ivAparaH // 58 // sthAneSu zaGkAsthAneSu babhrAma sthAmadhAma saH / dasyuM kamapi nApazyadaheH padamivAmbhasi / / 56 / / sa sarva nagaraM bhrAntaH zrAntaH suSvApa kutracit / khaNDadevakule zailaguhAyAmitra kesarI / / 60 // nizAcara ibAkasmAnizAcaraNadAruNaH / taskarAgresarastatropAsaranmaNDikAbhidhaH // 61 // ko'ti vyAharannuccaimelimlucapatistataH / ruSTaH suptamiva vyAlaM padA nRpamaghaTTayat / / 62 // ceSTAM sthAnaM ca vittaM ca jijJAsustasya bhUpatiH / Uce kArpaTiko'sIti kaka niSNA na tAdRzAH // 63 // ehi kArpaTikAdya vAmadaridrIkaromyaham / ityUce taskaro bhUpaM madAndhAnAM dhigajJatAm / / 64 // tamanvacAlItso'rthecchaH in Education International For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ pttivtpRthiviiptiH| mamarda gardabhasyApi pAdau kaaryaajnaardnH||65|| ajAnAnaH sa rAjAnaM pArthe mRtyumivaatmnH| jagAma dhAma kasyApi zreSThinaH zreSThasampadaH // 66 // tatra khAtraM khanitreNa pAtayitvA sa vezmanaH / jagrAha sAradraviNaM rAhuH kuNDAtsudhAmiva // 67 // ajJo rAjJA samastaM tadvAhayAmAsa taskaraH / udaraM darzayAmAsa zAkinyeva sa mUDhadhIH // 68 // tamunmUlayituM mUlAnmUladeva uvAha tat / dhRto hi kAraNopAttamArdavAH kAryarAkSasAH // 66 / / jIrNodyAnaM tato gatvA guhAmudrAvya so'vizat / ninAya tatra bhUpaM ca cchagaNAropitAlivat / / 70 // AsInAgakumArIva kumArI tatra ttsvsaa| navayauvanalAvaNyapuNyAvayavazAlinI // 71 // cAlayAsyAtitheH pAdAvityAdiSTA svabandhunA / sopakUpaM tato bhUpamupAvezayadAsane // 72 // prakSAlayantI tatpAdakamale kamalekSaNA / anubhUya mRdusparza taM sarvAGgasudaivataM // 73 / / aho ko'pyeSa kandarpaH sAkSAditi savismayA / sAnurAgA sAnukampA sA'bravIditi bhUpatim / / 74 / / pAdaprakSAlanavyAjAtkUpe'sinnapare narAH / apAtyanta mahAbhAga taskarANAM kutaH kRpA // 75 // cepsyAmi neha kUpe tvAM tvatprabhAvavazIkRtA / mahatAmanubhAvo hi vazIkaraNamadbhutam // 76 // tato maduparodhena sundarApasara drutam / dvayorapyanyathA nAtha kuzalaM na bhaviSyati // 77 // vimRzyAtha mahInAtho nirjagAma drutaM tataH / dhImanto hi dhiyA pranti dviSaH satyapi vikrame // 78 // gate nRpe tu vyAhAri tayA gacchatyasAviti / svataNarakSaNArtha hi prapazco dhImatAmayam // 79 // kRSTakaGkAsijihAlo vetAla iva dAruNaH / anubhUpAlamuttAlo dadhAve maNDikastataH // 80 // taM samAsannamAlokya bhUpati(bRhaspatiH / catvarottambhitagrAvastambhenAntarito'bhavata (1) 'mardayAmAsa ' iti pratyantarapAThaH sAdhIyAn / (2) aliH vRzcikaH / sain Education interme For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 116 // Jain Education Internat @*******OK ***+ // 81 // kopAndhanayanazcAsau sa evaiSa pumAniti / kaGkAsinA dRSatstambhaM cchitvA'gAddhAma maNDikaH ||82|| yayau svaM dhAma rAjA'pi dRSTacauropalambhataH / prAptaH saukhyAya jAyeta doSakArI na kasya vA // 83 // rAjA prAtastato rAjapATikAvyAjato bhiH| dasyuM vizvamanodasyustaM nirUpayituM yayau // 84 // atha vastrApaNadvAre kurvANaM tumnkaartaam| padairveSTitajaGghoruM kiJcidudghATitAnanam ||85|| taskaraM meskaralatopetaM zlathAkRtim | dRSTvopAlacayat camApaH kSapAdRSTAnumAnataH ||6|| (yugmam) gatvA harmya mahInAtho'bhijJAnAni nivedayan / puruSAn preSayAmAsa tasyAkAraNahetave // 87 // nahataH sa pumAnnUnaM tadvijRmbhitamityasau / zrAhRto'maMsta caurA hi mahArAjikavedinaH // 88 // so'gAttato rAjakule rAjJA'syata mahAsane | mahAprasAdaM kurvanti nItijJA hi jighAMsavaH // 89 // taM bhUpatirabhASiSTa prasAdamukhayA girA / svasvasA dIyatAM mahyaM dAtavyA eva kanyakA // 60 // dRSTapUrvI svasAraM me nAparo niragAttataH / zrayaM sa eva rAjeti nizcikye maNDiko hRdi // 61 // gRhyatAM matsvasA deva devakIyaiva sA kila / madIyamanyadapyevamavocata sa pArthivam / // 62 // tadAnImapyupAyaMsta rUpAtizayazAlinIm / tasya svasAraM nRpatiH kaMsAririva rukmiNIm || 63 || mahAmAtyapade cakre taskaraM taM narezvaraH / ko vetti bhUbhujAM bhAvaM madhyaM patyurivAmbhasAm // 64 // tasmAdbhUSaNavastrAdi tadbhaginyaiva bhUpatiH / nityamAnAyayadaho dhUrto dhUrtairadhRSyata / // 65 // bahu yAvatsamAkRSTaM dravyaM tAvannRpeNa sA / abhApi vittaM tvadvandhoH kiyadadyApi tiSThati // 66 // vittametAvadevAsIdasya dasyoH svasA'pi hi / evaM nyavedayadrAjJo gopyaM priyatame na hi // 67 // viDambanAbhirvIbhirmaNDikaM caNDazAsanaH / nijagrAha tato ( 1 ) ' doSAkaraH' iti pAThaH saMbhavati / ( 2 ) vaMzalatopetam / For Personal & Private Use Only 208 1.0.108... dvitIyaH prakAzaH / // 116 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ -*O k--* + +-+ rAjA pApAnAM kuzalaM kiyat // 6 // cauryAt zvazuryamapi vikramarAjarAjaH, AnIya maNDikamakhaNDanayo jaghAna | stainyaM na tena vidadhIta sudhIH kathaJcidatrApi janmani viruddhaphalAnubandhi / / 266 // // iti mUladevamaNDikayoH kathAnakam // AsIdrAjagRhe sampanjitAmarapure pure / pAdAkrAntanRpazreNiH zreNiko nAma pArthivaH // 1 // rAjJastasya ca | tanayo nayavikramabhAjanam / nAmnA'bhayakumArobhUt pradyumnaH zrIpateriva / / 2 // itazca tasminnagare vaibhAragirikandare / cauro lohakhurAkhyo'bhUdraudro rasa ivAGgavAn // 3 // sa tu rAjagRhe nityaM paurANAmutsavAdiSu / labdhvA chidrANi vidadhe pizAcavadupadravam // 4 // AdadAnastato dravyaM bhuJjAnazca parastriyaH / bhANDAgAraM nizAntaM vA nijaM mene sa tatpuram // 5 // cauryamevAbhavattasya prItyai vRttirna cAparA / apAsya vyaM RvyAdA bhakSyaistRpyanti nAparaiH // 6 // H tasyAnurUpo rUpeNa ceSTayA ca suto'bhavat / bhAryAyAM rohiNInAmnyAM rauhiNeyo'bhidhAnataH // 7 // svamRtyusamaye * prApte pitrA''hUyetyabhApi sH| yadyavazyaM karoSi tvamupadezaM dadAmi tat // 8 // avazyameva karttavyamAdiSTaM bhavatAM a mayA / kaH pituH pAtayedAjJAM pRthivyAmityuvAca sH||1|| prahRSTo vacasA tena cauro lohakhurastataH / pANinA saMspRzan putramabhASiSTeti niSThuram // 10 // yo'sau samavasaraNe sthitaH suravinirmite / vidhatte dezanAM vIro mA auSIstasya bhASitam // 11 // anyattu khecchayA vatsa kuryAstvamaniyantritaH / upadizyati paJcatvaM prApa lohakhurastataH // 12 / / mRtakArya pituH kRtvA rauhiNeyastato'nizam / cakAra caurikAM lohakhuro'para ivodgataH // 13 // ka+-+- in Education international For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ kham ' // / 117 // Jain Education Intern pAlayan piturAdezaM jIvitatryamivAtmanaH / svadAseramivAmuSNAt sa rAjagRhapattanam || 14 || tadA ca nagaragrAmAkareSu viharan kramAt / caturdazamahAsAdhusahasraparivAritaH / / 15 / / suraiH saMcAryamANeSu svarNAmbhojeSu cAruSu / nyasyan padAni tatrAgAdvIravaramatIrthakRt // 16 // vyantarairasuraijyotiSikairvaimAnikairapi / suraiH samavasaraNaM cakre jinapatestataH || 17 || AyojanavisarpiNyA sarvabhASAnuyAtayA / bhAratyA bhagavAn vIraH prArebhe dharmadezanAm // 18 // tadAnIM rauhiNeyo'pi gacchan rAjagRhaM prati / mArgAntarAle samavasaraNAbhyarNamAyayau / / 16 / / evaM sa cintayAmAsa pathA'nena vrajAmi cet / zRNomi vIravacanaM tadAjJA bhajyate pituH / / 20 / / na cAnyo vidyate panthA bhavatvevaM vimRzya saH / karNau pidhAya pANibhyAM drutaM rAjagRhaM yayau // 21 // evamanvahamapyasya yAtAyAtakRto'nyadA / upasamavasaraNaM pAde'bhajyata kaNTakaH / / 22 / / autsukyagamanAdgADhamagnaM pAde sa kaNTakam | anudhdhRtya samuddharttuM na zazAka kramAt kramam || 23 || nAstyupAyo'paraH ko'pItyAkRSya zravaNAtkaram / karSan kaNTakama - zrIditi vizvagurorgiram // 24 // mahItalAsparzipAdA nirnimeSavilocanAH / amlAnamAnyA niHsvedA nIrajo'GgAH surA iti || 25 || bahuzrutamidaM dhig dhigityAzudhdhRtakaNTakaH / pidhAya pANinA karNaM tathaivApasa - sArasaH || 26 // athAnvahaM muSyamANe pattane tena dasyunA / upetya zreNikaM zreSThizreSThA vyajJapayanniti // 27 // tvayi zAsati devAnyanna bhayaM draviNaM tu naH / AkRSya gRhyate caurairadRSTeTakairiva // 28 // bandhUnAmiva teSAM tu gRhItaH pIDayA tataH / sakopATopamityUce nRpatirdaNDapAzikam // 26 // kiM caurIbhUya dAyAdIbhUya vA mama (1) vaimAnikaijyotiSi kairvyantarairasurairapi iti vA pAThaH / For Personal & Private Use Only mArutara dvitIya: prakAza: / // 117 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ vetanam / gRhAmi nauraMgRhyante yadete tvadupekSitaH // 30 // saupyUce deva ko jyeSa cauraH paugana viluNTati / rauhiNeyAhayo dhana dRSTo'pi na hi zakyane / / 31 / vidyudutkSiptakaraNe nonaplutyAyaM plavaGgavat / gehAdnehaM tato vapramullayati helayA // 32 // mArgeNa yAmastanmArga yAvattAvansa necyate / tyakto dhekakrameNApi zatena tyajyate kamaiH // 33 // na taM hantuM na vA dhartumahaM zaknomi taskaram / gRhNAtu tadimAM devo dANDapAzikatAM nijAm ||34|| nRpeNollAmikabhramaMjJayA bhASitamtataH / kumAro'bhayakumArastamUce dANDapAzikam // 35 // caturaGga camaM sajIkRtya muJca bahiSpurAn / yadAntaH pravizenaura: pattanaM veSTayestadA / / 36 / / antazca vAmito vidyudatakSiptakaraNena saH / patiSyati bahiH sainye vAgugayAM kuraGgavat / / 37 / / pratibhUbhirivAnIto nijAdaistatazca saH / grahItavyo mahAn dasyurapramattaiH padAtibhiH // 38 // tathetyAdezamAdAya niryayau dANDapAzikaH / tathaiva ca camaM sajAM pracchannaM nirmame sudhIH // 36 / / taddine rauhiNeyo'pi nAmAntarasamAgamAt / ajAnAnaH purI ruddhAM vArI gaja ivAvizat // 40 // tairupAyaistato dhRtvA badhdhvA ca sa malimlucaH / AnIya nRpatedoMNDapAzikena samarpitaH // 42 // yathA nyAyyaM satAM trANamasatAM nigrahastathA / nigRhyatAmasau tasmAdityAdikSanmahIpatiH // 42 // alotraH prApta ityeSa na hi nigrahamahati / vicArya nigrahItavya ityuvAcAbhayastataH / / 43 // atha papraccha taM rAjA katyaH kIdRzajIvikaH / kuto hetorihA yAto rauhiNeyaH sa cAsi kim / / 44 / / svanAmazaGkitaH so'pi pratyuvAceti bhUpatim / zAligrAme durgacaNDAHbhidhAno'haM kuTumbikaH // 45 // prayojanavazenehAyAtaH saMjAtakautukAt / ekadevakule rAtri mahatImasmi ca sthitaH // 46 // svadhAma gacchannArakSarAkSipto rAkSasairiva / alavayamahaM vanaM prANabhImehatI hi bhIH // 47 // madhyArakSa kA in Education International For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham // 11 // 4-FADA viniryAto bAhyArakSagaNeSvaham / kaivartahastavisasto jAle matsya ivApatam // 48 // tato niraparAdho'pi badhdhvA cora dvitIyaH ivAdhunA / ahamebhirihAnIto nItisAra vicAraya / 46 // tatastaM bhUpatirguptau preSayAmAsa tatkSaNAt / tatpravRtti- prkaashH| jJAnahetostatra grAme ca pUruSam / / 5 / / so'gre'pi grAhito grAmaH saGketaM tena dasyunA / caurANAmapi keSAzciccitramAyaticintanam // 51 // tatsvarUpaM rAjapuMsA grAmaH pRSTo'bravIdidam / durgacaNDotra vAstavyaH paraM grAmAntaraM gataH // 52 // tatrArthe tena vijJapte dadhyau zreNikamUridam / aho sukRtadambhasya brahmA'pyantaM na gacchati // 53 / / abhayo'sajayadatha prAsAdaM saptabhUmikam / mahAryaratnakhacitaM vimAnamiva nAkinAm // 54 // zriyA'psarAyamANAbhI ramaNIbhiralaGkRtam / divo'marAvatIkhaNDamiva bhraSTamatarki saH // 55 // gandharvavargaprArabdhasaGgI tkmhotsvH| so'dhAdakasmAdudbhUtagandharvanagarazriyam // 56 // tato'bhayo madyapAnamUDhaM nirmAya taskaram / paridhApya - | devadUpye adhitalpamazAyayat // 57 / / made pariNate yAvadudasthAttAvadaivata / so'kasmAdvismayakarImapUrvI divyasaMpadam // 58 // atrAntare'bhayAdiSTainaranArIgaNaistataH / udacAri jaya jaya nandetyAdikamaGgalam // 56 / / asminmahAvimAne tvmutpnnstridsho'dhunaa| asmAkaM svAmibhUto'si tvadIyAH kiGkarA vayam // 6 // apsarobhiH sahaitAbhI ramasva svairamindravat / ityAdi caturaM cATugarbhamace ca tairasau // 61 // jAtaH suraH kimasmIti dadhyau yAvatsa taskaraH / saMgItakArtha tAvattaiH pradattaH samahastakaH / / 62 // upetya puMsA kenApi svarNadaNDabhRtA tataH / sahasA bhoH kimArabdhametadevamabhASyata // 63 // tataH prativabhASe taiH pratihAra nijaprabhoH / pradarzayitumArabdhaM svakaM vijJAnakauzalam / // 64 // so'pyuvAca svanAthasya darzyatAM nijakauzalam / devalokasamAcAraM kAryatAM kiM vasAviti // 65 // tairuktaM // 118 // mude pariNazrayam // 56 // satpannatrido'bhayAdinA mAkamaGgalam // EMA divyasaMpadama / For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ kIDagAcAra iti zumAra pUruSaH : sAjepamityamApiSTa kimetadapi vismRtam / / 66 / ihAtpadyate devaH save mukRtaduSkRte yAvyAni prAktane svargabhogAnanubhavettataH // 67!! vismRtaM svAmilAbhena sarvametanprasIda nH|| devalokasthiti devaH kAryatAmiti tejavana !! ma rohiNeyamityuce nihanta zubhAzubhe / prAktane zaMsa naH svargamogAn bhunya nataH param / / 69 / / tataH socinnayaddapyu kimetat satyamIdRzam / mAM jJAtumabhayenaipa prapaJco racito'yavA / / 70||jyN kathametaditi dhyAyatA tena saMmmRtam / kaNTakoddharaNakAlAkarNitaM bhagavadvacaH / / 71 / / * devasvarUpaM zrIbIrAcchrataM cet saMvadiSyati / tatsatyaM kathayiSyAmi kariSyAmyanyathottaram / / 72 / / iti vujhyA sa tAnIkSAJcakre kSititajampRzaH prasvedamalinAn mlAnalAnyAnimipadIkSaNAn // 73 / / tatsarva kapaTaM jJAtvAcintayat dasyuruttaram / tenoce kathyatAM deva lokasarvo'yamutsuka / / 74 / / rauhiNe yastato'vAdInmayA pUrvatra janmani / adIyana nusatrebhyo dAnaM caityAni cakrire / 75 // pratyaSThApyanta bimbAni puujitaanyssttdhaarcyaa| vihitAstIrthayAtrAzca guravaH paryupAsitAH // 7 // ityAdi sadanuSThAnaM mayA kRtamiti bruvan / Uce daNDabhRtA zaMsa duzcaritramapi svakam / / 77 / / rohiNeyo'pyuvAcedaM saadhusNsrgshaalinaa| kadAcidapyAcaritaM kiJcinnAII zobhanaM mayA / / 78 // vyAjahAra pratIhAro janma naikasvabhAvataH / yAti tatkathyatAM cauryapAradArikatAdikam // 79 // rauhiNeyo'bhyavatta kimevaMvidhaceSTitaH / svarlokaM prApnuyAdandhaH kimArohati parvatam // 80 // gatvA tatastaistatsarvamabhayAya niveditam / abhayena ca vijJaptaM zreNikasa mahIpateH / / 81 // evaMvidhairupAyairyazcauro jJAtuM na zakyate / sa cauro'pi vimoktavyaH zakyA nItina lacitum / / 82 // abhayaH pArthivAdezAdrohiNeyamathAmucat / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prakAzaH // 16 // vazyante vaJcanAdatede dA api kadAcana / / 83 tataH socintayanoge dhimAdezaM piturmama / vaJcitojasmi ciraM yena bhagavadvacanAmRtAt / / 84 // nAgamiSyat prabhuvaco yadi me karNakoTaram / tadA vividhamAraNAgamiSyaM yamagAcarama 85 ! anicchayApi hi tadA gRhInaM bhagavadvacaH / mama jIvAtave jajJe bhaipacyamiva rogiNaH / / 86 // tyaktvAIdvacanaM hA dhik cauravAIce rtirmyaa| aAmrAjyapAsya nimbeSu kAkeneva ciraM kRtA / / 87 upadezaikadezo'pi yadIyaH phalatIdRzam / tasyopadezaH sAmanyAt mevitaH kiM kariSyati / / 88 / / evaM vimRzya manasA yayau bhagavato'ntike pAdAmbuje ca natvaivaM rauhiNeyo vyajijJapat / / 86 // bhavAbdhau prANinAM ghoravipannakAlAkule / mahAyotAyate te gIrAyojanavisarpiNI // 20 // niSiddhastvadvacaH zrotumanAptenAptamAninA / iyatkAlamahaM pitrA vaJcitastajagadguro / / 61 // trailokyanAtha te dhanyAH zraddadhAnAH pibanti ye / bhavacanapIyUSaM karNAJjalipuTaiH sadA / / 12 / ahaM tu pApo'zuzrUSurbhagavan bhavato vanaH / pidhAya kaNoM hA kaSTamidaM sthAnamalaGghayam / / 93 / / ekadAnicchatA'pyekaM zrutaM yuSmadvaco mayA / tena mantrAkSareNeva rakSito rAjarAkSasAt / / 14 / yathA'haM maraNAvAtastathA trAyasva nAtha mAm / saMsArasAgarAvarne nimajantaM jagatpate // 65 // tatastatrupacA svAmI nirvANapadadAyinIma / vizuddhAM vidadhe sAdhu sAdhudharmasya dezanAm / / 16 / / tataH prabuddhaH praNaman rauhinneyonviididm| yatidharmasya yogyo'smi na vetyAdiza mAM prabho // 17 // yogyo'sIti svAminokte, grahISyAmi vibho vratam / paraM kiJcidvadiSyAmi zreNikenetyuvAca saH / / 68 / nirvikalpaM nirvizakaM svavaktavyamudIraya / ityuktaH zreNikanRpeNoce lohakhurAtmajaH || 88 1 iha deva bhavadbhiryaH zruto'haM lokavArnayA / sa epa rauhiNeyo'smi bhavatpattana // 11 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ mopakaH / / 10 / / bhagavadvacasakena durlakyA laGghitA mayA / prajJA'bhayakumArasya taraNDeneva nimnagA // 1 // azepametanmupitaM pattanaM bhavato mayA / nAnveSaNIyaH ko'pyanyastaskaro rAjabhAskara // 2 // kamapi prapaya yathA tallopnaM darzayAmyaham / kariSye saphalaM janma tataH pravajyayA nijam / / 3 / / abhayo'tha samutthAya zreNikAdezataH svayam / kautukAtpauralokazca sahAgAttena dasyunA / / 4 / / tato giriNadIkuJjazmazAnAdiSu taddhanam / sthagita darzayAmAsa so'tha zreNikasUnave // 5 // abhayo'pi hi yadyasya tattasya dhanamArpayat / nItijJAnAmalobhAnAM mantriNAM nAparA sthitiH // 6 // paramArtha kathayitvA prabodhya nijamAnupAn / zraddhAlurbhagavatpArzve rauhiNeyaH samAyayau // 7 // tataH zreNikarAjena kRtaniSkramaNotsavaH / sa jagrAha parivrajyAM pArve zrIvIrapAdayoH / / 8 / / tatazcaturthA-10 dArabhya SaNmAsAn yAvadugjvalam vinimame tapaHkame kamenirmUlanAya saH // 6 // tapobhiH kRzitaH kRtvA bhAvasaMlekhanAM ca sH| zrIvIramApRcchaya girau pAdapopagamaM vyadhAt // 10 // zubhadhyAnaH smaran paJcaparameSThinamaskiyAm / tyatvA dehaM jagAma dyAM rauhiNeyo mahAmuniH // 11 // rauhiNeya iva cauryanivRttaH, svargalokamacirAdupayAti / tatsudhIna vidadhIta kathaJciccaurikAmubhayalokaviruddhAm // 112 // iti rauhiNeyakathAnakam / / 72 / / steyasyAtipariharaNIyatAmAhadUre parasya sarvasvamapahartumupakramaH / upAdadIta nAdattaM tRNamAtramapi kacit // 73 // re AstAM tAvatparasya sarvasvaM niHzeSadhanam, apahartumupakramaH prArambhaH, adattaM svAminA tRNamAtramapi nopAdadIta na gRhIyAt na tadartha yatnaM kuryAditi yAvat / / 73 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham // 12 // steyanivRttAnAM phalaM zlokadvayenAha dvitIyaH parArthagrahaNe yeSAM niyamaH zuddhacetasAm / abhyAyAnti zriyasteSAM svayameva svayamvarAH // 7 // prkaashH| parArthagrahaNe paradhanaharaNe yeSAM niyamo nivRttiH zuddhacetasAM nirmalacittAnAM na tu bakavRttInAM kazmalamanasA teSAmabhyAyAnti abhimukhamAyAnti zriyaH sampadaH, svayameva na tu parapreraNayA vyavasAyena vA / svayaMvarA ityupamAnagarbham / svayambarA iva kanyAH // 74 // tathAanarthA dUrato yAnti saadhuvaadHprvrttte| svargasaukhyAni Dhaukante sphuTamasteyacAriNAm // 75 // ____ anarthA vipadaH, dUrato yAntyAsannA api na bhavanti; sAdhurayamiti pravAdaH sAdhuvAdaH zlAghA, pravarttate prasarati, etAvadaihikaM phlm| svargasaukhyAnIti tu pAralaukikam, asteyavratenAvazyaM carantItyasteyacAriNasteSAm / atrAntarazlokAH varaM vahnizikhA pItA sarpAsya cumbitaM varam / varaM hAlAhalaM lIDhaM parasvaharaNaM na tu // 1 // prAyaH parasvalubdhasya niHzUkA buddhiredhate / hantuM bhrAtRn pitRn dArAn suhRdastanayAna gurun // 2 // parasvaM taskaro gRhan ||| vadhabandhAdi nekSate / payaHpAyIva laguDaM biDAla uparisthitam // 3 // vyAdhadhIvaramArjArAdibhyazcauro'tiricyate / nigRhyate nRpatibhiryadasau netare punaH // 4 // svarNAdike'pyanyadhane puraHsthe, sadA manISA dRSadIva yeSAm / santoSapIyUparasena tRptAste dyAM labhante gRhamedhino'pi // 5 // 75 // // 12 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ idAnImamittimuda gRhasthocita brahmacaryavratamAha paNDatvamindriyacchedaM vIcyA sudhI tU svadArasantuSTo'nyadArAn yA vivarjayet // 76 // SaNtvamAmuSmikaM paradAraratAnA phalaM, indriyacchedava rAjAdikRta aihikaM zrabrahmaNaH pratiSiddhasya maithunasya, are zAstrAtpratyA jJAtvA svadAreSu dharmapatnyAM santuSTo bhavedityekaM gRhasthamacaryam, anyadArAn parasambandhinIH striyo vivarjayet / svastrIsAdhAraNastrIsevItyarthaH iti dvitIyam // 76 // gRhasthasya pratipannaM vratamanupAlayato na tAdRzaH pApasambandho'sti tathApi yatidharmAnurako yatidharmaprApteH pUrva gArhasthye'pi kAmabhogaviraktaH san zrAvakadharma paripAlayati iti taM vairAgyakASThAmupanetuM sAmAnyenAtrahmadoSAnAharamyamApAtamAtre yat pariNAme'tidAruNam / kiMpAkaphalasaMkAzaM tatkaH seveta maithunam // 77 // ApAtamAtre prathamArambhamAtre, ramyaM manoharaM, pariNAme prArambhAduttarottarAvasthAyAM, dAruNaM raudraM, kiMpAkaphalasaMkAzaM kipAko vRkSavizeSastatphalasadRzaM, kiMpAkaphalaM hyApAte ramyaM pariNAme dAruNaM mAraNAtmakatvAt yadAhapaDDhA helahalayA dIsantA dinti hiyayaparizrasaM / kiMpAgaphalA puttaya yAsAyanto viyANihisi // 1 // evaMvidhaM yanmaithunaM mithuna karma tatkaH seveteti sambandhaH / yadAha ( 1 ) varNAdyAH kautukA dRzyamAnA dadati hRdayaparitoSam / kiMpAkaphalAni putraka AsvAdamAno vijJAsyasi // 1 // (2) "tumalagmi ko ue halahalaM" iti zrIhemacandrAcAryAH dezInAmamAlAyAM aSTamavarge anekArthaprakaraNe 74 choke vyAcakhyuH / 2. For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAnam + 121 // + yadyapi nipevyamANA manasaH parituSTikArakA vissyaa| kiMpAkAlAdanapada bhavanti pacAdatidurantAH // 277: 11 dvitIya maithunasva pariNAmadAruNatvamAda prakAzA kampaH svedaHzramo muubhrimiglaanirvnnnyH| rAjayakSmAdirogAzca bhaveyumaithunotthitAH // 7 // ___kampo vepathuH, svedo dharmaH, pramaH namaH mUrchA mohaH, bhramitramaH, glAniraGgapAdaH, balatrayaH zaktinAzaH, rAjayakSmA kSayarogaH, sa AdiryeSAM kAsadhAmAdInAM rogANAM te tathA maithunotthinA maithunaprabhavAH / ! 7E !! ahiMsAparivAratvAcchepavatAnAM maithune ahiMsAyA evAbhAvamAha --- yoniyantrasamutpannAH susUkSmA jnturaashyH| pIDyamAnA visyante yatra tanmaithunaM tyajet // 79 // __ yoniH prasavamArgaH saiva yantrAkAratvAdyanna, tatra samutpannAH saMmUrchananotpannAH, te ca na cakSuhyA ityAhasusUkSmAH, janturAzayo jantusamUhAH, pIDyamAnA mRdyamAnAH puMdhvajeneti zeSaH, rUtanAlikAyAM taptAyaHkaNakapraveze rUtAnIva, vipadyante vinazyanti, yatra maithune tanmaithunaM tyajet / / 76 / / yonau jantusadbhAvaM saMvAdena draDhayati---- jantusadbhAvaM vAtsyAyano'pyAha / vAtsyAyanaH kAmazAkhakAraH / anena ca vAtsyAyanasaMvAdAdhInamasya prAmANyamiti nocyate, na hi jaina zAsanamanyasaMvAdAdhInaprAmANyaM kintu ye'pi kAmapradhAnAstairapi jantusadbhAvo nApanhuta ityucyate / ||121 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati *%*71*+ vAtsyAyana zloko yathA raktajAH kRmayaH sUkSmA mRdumadhyAdhizaktayaH / janmavartmasu kaNDUrti janayanti tathAvidhAm // 80 // raktajA raktodbhavAH, kRmayo jantuvizeSAH, sUkSmA zrapratyacAH, mRdumadhyAdhizaktayaH mRduzaktayo madhyazaktayo - ghizaktayazca, tathAvidhAM mRdumadhyAdhimAtrazaktyanurUpa. mRduzaktayo mRdrIM, madhyazaktayo madhyAM, adhikazaktayo'dhikAM kaNDUrti kaNDUM janmavartmasu yoniSu janayanti // 80 // kAmajvaracikitsArthamauSadhamiva maithunasevanamiti yo manyate taM pratyAha strIsambhogena yaH kAmajvaraM praticikIrSati / sa hutAzaM ghRtAhutyA vidhyApayitumicchati // 81 // praticikIrSati pratikartumicchati, vidhyApayituM zamayitum, ayamartho - nAyaM kAmajvarasya pratIkAro 'nugukhaH, api tu vRddhihetuH, na hi hutAze ghRtAhutipracepastacchAntyai bhavati kintu tadvRddhyai / bAhyA zrapyAhu: na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / haviSA kRSNavartmeva bhUya evAbhivarddhate // 1 // kintu kAmajvarapratIkArA ISatkarA vairAgyabhAvanApratipacasevAdharmazAstra zravaNAdayaH, tadeteSu kAmajvaraprazAntyupAyeSu satsu kiM bhavabhramaNahetunA maithunasevanena // 81 // etadevAha - varaM jvaladayastambhaparirambho vidhIyate / na punarnarakadvArarAmAjaghanasevanam // 82 // For Personal & Private Use Only 30-03-2014-03-10-1 2083
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram | // 122 // ayamarthaH-bhavatu kAmajvaropazamahetumaithunaM paraM narakahetutvAna prazasyam // 2 // dvitIyaH api ca strIsambandhanibandhanaM nidhuvanaM, striyazca smRtA api sakalaguNagarimavighAtahetava ityAha prkaashH| satAmapi hi vAmabhUrdadAnA hRdaye padam / abhirAmaM guNagrAmaM nirvAsayati nizcitam // 83 // | satAmapi hi mahAtmanAmapi vAmadhUrviracitalocanavikArA, hRdaye padaM dadAnA smRtimAtreNApi sannidhApitA, abhirAmaM ramaNIya, guNagrAmaM guNasamUha, nirvAsayati udvAsayati / zleSacchAyA ceyam / yathA kuniyogI kazciddezamadhye padaM dadAna eva rakSitavyAn grAmAn lobhamohAdinodvAsayati, evaM hRdaye labdhapadA kAminyapi pAlanIyaM guNagrAmamucchedayati / athavA satAmapi guNagrAma satAmeva hRdaye pAdaM dattvA vAmabhUnirvAsayati // 83 // hRdayasannidhApanamapi strINAM bahudoSatvAdguNahAnihetuH kiM punA ramaNamityetadevAhavaJcakatvaM nRzaMsatvaM caJcalatvaM kushiiltaa| iti naisargikA doSA yAsAM tAsu rameta kH||4|| vaJcakatvaM mAyAzIlatA, nRzaMsatvaM krarakarmakAritA, caJcalatvaM kutrApyavasthitacittatvAbhAvaH, kuzIlatA duHsvabhAvatA, upasthasaMyamAbhAvo vA, ityete naisargikAH svAbhAvikA doSA na tvaupAdhikAH, tAsu ko rameta // 84 // na ceyanta eva doSA kintvaparisaMkhyAtA ityAhaprAptuM pAramapArasya pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM duzcaritrasya no punaH // 85 // pArAvArasya samudrasya, apArasyAdRSTapArasya, pAraM paratIraM, prAptuM pAryate zakyate, na punaH strIkhAM prakRtivakrANAM AUM||122|| Iain Education Intema For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvakuTilacaritrANAM, duzcaritrasya duSTaceSTitasya, pAraM paryantaH prAptuM pAryata iti // 85 // duzcaritramevAhanitambinyaH patiM putraM pitaraMbhrAtaraM kSaNAt / zrAropayantyakArye'pi durvRttAH prANasaMzaye // 86 // nitamvinya iti yovanonmAdadarzanArtham / ata eva strIti noktam / duvRttA duSTazIlAH, akArye'pi prayojanamantareNApi, athavA kArye'lpe prayojane naJo'lpArthatvAt, prANasaMzaye prANasandehe upalakSaNaM caitat / prANanAze'pi Aropayanti Arohayanti / kamityAha-patiM bhartAram / sUryakAnteva pradezirAjam / yadAha bhajA vi indiyavigAradosanaDiyA karei paipAvam / jaha mo paesirAyA sUriyakatAi taha vahi o||1|| putraM tanayam / culanIva brahmadattam / yadAhamAyA niyagamaivigappiyammi atthe apUramANammi / puttasma kugAi vasaNaM culaNI jaha baMbhadattassa // 2 // pitaraM janakaM, bhrAtaraM sodaram / jIvayazA iva jarAsandhaM, kAlAdIMzca bhrAtRn / / 86 / / ata evabhavasya bIjaM narakadvAramArgastha diipikaa| zucAM kandaH nAM khAniraGganA // 8 // (1) bhAryA'pi indriyavikAradoSanaTitA karoti patipApam / yathA sa pradezirAjaH sUryakAntayA tathA vadhitaH // 1 // (2) mAtA nijakamativikalpite arthe apUryamANe / putrasya karoti vyasanaM culanI yathA brahmadattasya // 2 // Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAma prakAmA / / 123 / / bhavanya mamArasyAGkaramyaMtra cInaM tatkAraNatvAtyasArasva. narakadvAraM narakapravezaH, natra yA mAga panthAmnatra dISiketra dIpikA tAkAzakatvAta. zucA zokAnAM vallInAmiva kandastatprarohahetutvAta . kaleH kalahasya tarAriva mRlaM pAdo vRdihetutvAn, duHkhAnAM zArIramAnasAnAM lavaNAdAnAmiva khAnirAkarastatsamundhatvAta dumvAnAM, kAuso ? aGganA / evaM tAvadyatidhamAnurakta gRhamthaM prati sAmAnyena mathunadoSAH khIdopAzcoktAH / / samprati vadArasantuSTAn gRhasthAnadhikRtya sAdhAraNasIdoSAH zlokapazcakenocyanta.... manasyanyadacasyanyakriyAyAmanyadeva hi| yAsAM sAdhAraNastrINAM tAH kathaM mugvahetavaH / / 88 // manasi citte'nyat vacaHkriyayorvilakSaNaM, vacami vacane'nyata manaHkriyayorvilakSaNaM, kriyAyAM ceSTita'nyata vAzanasovisaMvAdi. yAsAM sAdhAraNastrINAM vezyAnAM, tA visaMvAdipremANaH kathaM mumbamma vizvAsaikanibandhanasya hetavaH / yadAha anyasmai dattasaGketA yAcatenyaM stute param / anyazcitte paraH pArzve gaNikAnAmaho naraH // 1 // 8 // tathAmAMsambidha surAmizramane kaviTacumbitam / ko vezyAvadanaM cumbeducchiSTamiva bhojanam // 89 // mAMsena jalasthala khacArijIvajAGgalena mizramAmagandhi, mAMsAditvAdvezyAnAM, surayA kASThapiSTAdimayyA madirayA mizraM vyAptaM. surApANaprasaktatvAt / anekaviTairbahubhirviTarityarthaH, cumbitamAstrAditam, prAyo viTAsa in Education International For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ I! ktatvAt, evaMvidhaM vezyAnAM vadanaM kathumbenna kazcicetanazumbedityarthaH / ucchiSTamiva bhojanamityupamAnamanekavi TacumbitavezyAvadanasyopameyasya / athavA mAMsamizratvaM surAmizratvaM cocchiSTabhojane'pi yojyam // 86 // tathAapi pradattasarvasvAt kAmukAt kssiinnsmpdH| vAso'pyAcchettumicchanti gacchataH pnnyyossitH| pradattasarvasvAdapi mahAdhanAvasthAyAM, puNyacayAtvINasampadaH kAmukAttata eva gacchataH svagRhaM prati, vAso'pi paridhAnavastramapi, AcchettuM balAd grahItumicchanti, paNyaM manyaM tatpradhAnA yoSito vezyA, anena kRtanatvaM tAsAmAha / yadAha___upacaritA'pyatimAtraM prakaTavadhUH cINasampadaH puNsH| pAtayati dRzaM vrajataH spRhayA pridhaanmaatre'pi||1||60|| || tathAna devAnna gurUnnApi suhRdo na ca vAndhavAn / asatsaGgaratinityaM vezyAvazyo hi mnyte||1|| vezyAvazyaH pumAna devAdInmanyate, kRtaH asatsaGgaratinityaM asadbhiviTAdibhiH saGgo asatsaGgastatra ratiryasya / | vezyAvazyasya hi mulamA evAsatsaGgAH // 61 // tathAkuSThino'pi smarasamAn pazyantI dhnkaangkssyaa| tanvantIM kRtrimasnehaM niHsnehAM gaNikAM tyajet 92 | kuSThinaH kuSThirogiNo'pyatyantamanupAdeyAn, sarasamAn kandarpatunyAn , dhanakAsayA hetubhUtayA pazyantI, mahatyA pratipacyA pratipAdayantI, na ca snehamantareNa kuSThino'pi sakAzADanAvAptiriti / tanvantIM vistArayantI, Jain Education Internatio For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram kRtrimamapacaritaM snehaM prema, paramArthatastu niHsnehAM gaNikA vezyA, tyajet / evaM tAvatsvadArasantuSTasya paNyAGga- dvitIyA nAgamane doSAH prtipaaditaaH||2|| prakAzA idAnIM paradAragamanadoSAnAha-. nAsaktyA sevanIyA hi svadArA apyupaaskaiH| zrAkaraH sarvapApAnAM kiM punaH pryossitH||3|| ___ sarvaviratilAlasaH khalu dezaviratipariNAma iti gArhasthye'pi vairAgyAtizayAdupAsakairamatiSiddhAH svadArA / a apyAsaktyA garddhana na sevanIyAH, kiM punaH parayoSitaH 1 tA atyantamasevanIyA ityarthaH, yata AkaraH khAniH sarvapApAnAM mAyAmRSAvAdAdInAm , hizabdo yasmAdarthe, yasAt svadArAnapi nAsaktyA sevante upAsakAH, tataH kathaM paradAreSu prasajeyurityarthaH // 13 // ___ parastrINAM pApakAritvameva darzayatisvapati yA parityajya nistrapopapatiM bhjet| tasyAM kSaNikacittAyAM vizrambhaH ko'nyayoSiti / 94 tasyAM caNikacittAyAM calitacittAyAmanyayoSiti, ko vizrambhaH ko vizvAsaH ! na kazcidityarthaH / vizra*mbhAdhInaM ca sukhaM tadapi nAstItyarthaH / yA kiM, yA svapatiM devatArUpaM ' bhartRdevatA hi striyaH' iti zruteH, parityajya pANigRhItyapi tyaktvA, nistrapA lajjArahitA, trapA hi bhUSaNaM strINAm : upapati patyantaraM, bhajet // 94 // ITI idAnIM parastrIprasakto'nuziSyate // 124 // Jain Education intemandal For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIrorAkulacittasya duHsthitasya parastriyAm / ratirna yujyate kartumupazUnaM yazorika // 95 // parastriyAM ratiH prItiH, kartuM na yujyane, bhIroH patirAjAdibhItasya, ata evAkulacittasya anena dRSTo'nena jJAto'hamiti upasarpatIti vyAkulacittasya, duHsthitasya khaNDadevakulAdau zayyAsanAdirahitamya, kasyeva, pazoriva vadhyasya, upazUnaM zUnAsamIpe // 65 // tasmAt prANasandehajananaM paramaM vairakAraNam / lokadvayaviruddhaM ca parastrIgamanaM tyajet // 96 / / parastriyAM gamanaM sambhogastatyajeta , prANAnAM jIvitavyasya sandeho nAzazaGkA, taM janayatIti prANasandehajananaM, parastrISu prasaktasya hi prAyaNa paraiH prANAH praNAzyante kadAcinneti prANasandehaH, paramaM prakRSTaM vairasya virodhasya kAraNam yadAha-" baddhamUlasya mUlaM hi mahadvarataroH striya" iti / lokadvayamihalokaparalokalakSaNaM, tasya viruddhaM prANasandehajananatvAdvairakAraNatvAllokadvayaviruddhatvAditi parastrIgamananyAge hetutrayaM vizeSaNadvAreNa // 16 // lokadvayaviruddhaM ceti vizeSaNamasphuTaM sphuTayatisarvasvaharaNa bandhaM zarIrAvayavacchidAm / mRtazca narakaM ghoraM labhate pAradArikaH // 97 / / sarvadhanApahAra, rajjvAdinA bandha, zarIrAvayavaH puMdhvajAdistasya cchidAM chadaM labhata itIhalokavirodhaH / mRtazca narakaM ghoraM labhate iti paralokavirodhaH / paradArAn gacchatIti pAradArikaH / / 67 // upapattipUrva parastrIgamanapratiSedhamAha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prkaashH| yoga khadArarakSaNe yatnaM vidadhAno nirantaram / jAnannapi jano duHkhaM paradArAn kathaM vrajeta // 9 // zAstram ____ jAnanapi anubhavanapi, duHkhaM manaHpIDA, paradAraprasaGge, paradArAH pareSAM dArAH paradArAH, ataH svadAraprasakteSu * pareSu duHkhamanubhavatyeva / atra hetumAha / svadArarakSaNe, svakalavaracaNe yatnamAdaraM, bhittivrnnddkpraakaarmaahrikaa|| 125 // | dibhirvidadhAnaH kurvan , nirantaraM divAnizaM, svadArarakSaNapariklezazAlI jano jAnAtyeva svasmin duHkhaM ityAtmAnubhavena pareSvapi duHkhaM pazyan kathaM paradArAn vrajet ? // 18 // ___AstAM parastrISu ramaNaM ramaNecchA'pi mahate'nAyeti AhavikramAkrAntavizvo'pi parastrIpu riraMsayA / kRtvA kulakSayaM prApa narakaM dazakandharaH // 99 // parastrIviSaye ramaNAbhAve'pi riraMsAmAtreNa hetunA, dazakandharo rAvaNo, narakaM prApa iti pAralaukikaM phalam / aihikamAha-kRtvA kulakSayaM, yadyapi kulakSayastasya rAmAdibhiH kRto na tena, tathApi tadIyaparadArariraMsApUrvakatvAdibhistatvatastatkRta ucyate / nanu pAralaukikaM phalaM narakagamanarUpamAstAM, aihalaukikaM tu balavatAM kutastyaM bhavedityAha / vikramAkrAntavizvo'pi, na hi dazakandharAdanyo balavAn, yo vikrameNa vizvamapyAkrAntavAn so'pi yadyanarthamaznute tadA parasya kA mAtreti // 8 // ayaM cArthaH sampradAyagamyaH, sa cAyam |asti trikUTazirasi ziromaNiriva citeH / rakSodvIpe hiraNyAGkA laGketi prathitA purI // 1 // vidyAdharanRpa // 1 in Education interna IK For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ stasyAM pulastyakulakaustubhaH / ajAyata mahAvIryo rAvaNo vizvarAvaNaH // 2 // prabhUtAM bhrAtarau tasya niHsImasthAmazobhinau / aparAviva doHstambhau kumbhakarNavibhISaNau // 3 // devatAmiva kulasya svapUrvapuruSArjitAm / gRhe navamahAratnasrajaM so'pazyadanyadA // 4 // zrayante dvAdazAdityA navAdityA ime punaH / dRzyante kathamityeta| vRddhAn papraccha tatra sH||5|| athAcacatire tasmai tvatpUrvapuruSaiH purA / varalabdhA mahAsArA'nayeyaM rakhamAlikA // 6 // imAM kSipeta yaH kaNThe syAtso'rddhabharatezvaraH / ityAmnAyAttavAmnAye pUjyate pUrvajairasau // 7 // tatastAM so'kSipatkaNThe tadraleSu navasvapi / sakrAntAsyatayA cAsau dazAsya iti paprathe / / 8 // tato janairjayajayetyArAvairabhinanditaH / so'bhAnmUrta ibotsAho jagadvijayahetave // 6 // tasyAnavadyA vidyAstAH prajJaptIpramukhAH sadA / asAdhyasAdhanaprauDhAH pArzve senA ivAvasan // 10 // tato bharatavarSAI sa ekagrAmalIlayA / duHsAdhaM sAdhayAmAsa doHkaNDUna tvapUryata // 11 // pAsIditazca vaitADhayagirau vidyAdharezvaraH / indranAmA pUrvajanmAnubhUtendrapadasthitiH // 12 // vizvaizvaryabalodrekAdindratvAbhyAsato'pi ca / indramAtmAnamevAyamamaMstendraM tu nAparam // 13 // zacIti sa svamahiSIM svamastraM vajramityapi / paTTebhamairAvaNa ityazvamuccaiHzravA iti // 14 // sArathi mAtaliriti caturo' nyAnmahAbhaTAn / somo yamaH pAzadharaH kubera iti cAbhyadhAt // 15 // manyamAnastRNAyAnyAnindramanyaH sa dormadI / nAjIgaNadrAvaNamapyatyantaraNadAruNam // 16 // tasmai tataH prakupitaH kRtAnta iva dAruNaH / rAvaNaH zrAvaNAmbhodagarjagajabalo'calat // 17 // vidyAvalAtsasainyo'pi laGghayAmAsa so'rNavam / vidyAdharAstulyayAnA bhuvyambhasi nabhasyapi // 18 // sa dizazchAdayan sainyavAtyodhRtai rajazcayaiH / vaitADhayaM prApa kalpAntamahAvAta iva senA ivAvasan // 19 // yAgirI vidyAdharezvaraH / indanA tu nAparam // 13 // Mmss Education Interation For Personel Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ moga drutam // 19 // zrutvA rAvaNamAyAntamindro'pi drutamabhyagAt / puMsAM maitryAM ca vaire ca saMmukhotthAnamAdimam / | dvitIyaH zAstram // 20 // durAdapi dazAsyena prahito mahitaujasA / atha dUto'bhyupetyendramityuvAca sasauSThavam // 21 // ye prkaashH| // 126 // / kecidiha rAjAno vidyAdorvIryadarpaNaH / tairupetyopAyanAdyaiH pUjito dazakandharaH // 22 // dazakaNThasya vismRtyA bhavatazcArjavAdayam / iyAna kAlo yayau tasmin bhaktikAlastavAdhunA // 23 // bhaktiM darzaya tattasmin zaktiM vA / darzayAdhunA / bhaktizaktivihInazcedevameva vinazyasi // 24 // indro'pi nijagAdevaM varAkaiH pUjito nRpaH / rAvaNastadayaM mattaH pUjAM matto'pi vAJchati // 25 // yathA tathA gataH kAlo rAvaNasya sukhAya sH| kAlarUpastvayaM | kAlastassedAnImupasthitaH / / 26 // gatvA svasvAmino bhakti zaktiM vA mayi darzaya / sa bhaktizaktihInazcedevameva vinazyati // 27 // tenAgatya vijJapte rAvaNaH krodhadAruNaH / cacAlAnantasainyormiH kSayoddhAnta ivArNavaH // 28 // tayorcalAnAmanyo'nyaM saMpheTaH zastravarSiNAm / saMvartapuSkarAvarttavAridAnAmivAbhavat // 29 // rAvaNaM | rAvaNirnatvA yuddhAyendramathAhata / raNakrIDAsu vIrA hi nAgraM dadati kasyacit // 30 // tatazcaikAGgavijayAkAGki nnaavindrraavnnii| sainyAnyapAsyAyudhyetA dvandvayuddhena durddharau // 31 // mithaH pratihatAstrau tau raNapArayiyAsayA / yuyudhAte niyuddhena madAndhau sindhurAviva // 32 // rAvaNiH kimadho'thendra Urdhvamindro'tha rAvaNiH / nAlakSyata tayoyaktigAdviparivartinoH // 33 // vijayazrI kSaNenendre meghanAde kSaNena ca / yAtAyAta vyadhAgItevobhayorapi bhiimyoH|| 34 // asau mazaka ityasthAdyAvadgaNa vajrabhit / tAvatsaujasA meghanAdastaM samupAdravat / / 35 / / pAtayitvA jhagityeva taM vabandha dazAsyamaH / jigISaNAM jaye hetuH prathamo dyAzukAritA // 36 // meghanAdaH am126 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ K-84 --- siMhanAdainadiyan rodasI api| pituH samarpayAmAsa murtavamivAya tam / / 37 / / prabalArakSaguptAyAM taM guptau rAvaNo'kSipat / dvayaM vidhate hi valI nihantyapi bahatyapi // 38 // somo daNDadharaH pAzI kuverazca sametya te| dazAsyamindragrahaNAtnuhA karUdhire khataH // 32 // jitakAzI dazAsyo'pi bhUtvotsAhAcaturguNaH / yodhayAmAsa saMgrAmacaturacaturo'pivAn // 1. | so'bhAsIdaNDino daNDaM cukSoda gadino gadAm / pAzinotroTayatpAzAn panuH somasya cAcchidada / / 1 / apAtayatprahAraistAnmahebhaH kalabhAniva / agrahIdrAvaNo vadhdhvA vairividrAvaNaH kSaNAt // 42 // saptAGgarAjyasahitamupAdAya purandaram / pAtAlalaGkAM lakezo vijetumagamattataH // 43 // itvA candrodaraM tatra tadrAjyaM khAM ca sodarIm / so'dAtkharAya triziropaNajyAyase tataH // 44 // candrodarasya niHzepaM kharaH kharabalo grahIt / ekA tu gurviNI rAjJI praNazya kvacidapyagAt / / 45 // tataH pAtAlalaGkAto laGkAM laGkApatiryayau / tatra niSkaNTakaM rAjyaM cakre viSTapakaNTakaH // 46 // so'nyeyuH puSpakArUDhaH krIDayetastato bhraman / maruttabhUpaprArabdhamIkSAJcake mahAmakham / / 47 // tato vimAnAduttIrNo dazAsyastaddidRkSayA / Anace bhUbhujA tena pAdyasiMhAsanAdinA // 48 // tato maruttabhUpAlaM jagAdaivaM dazAnanaH / are kimeSa kiyate nrkaabhimukhaimkhH|| 46 // dharmaH prokto hyahiMsAtaH sarvajJaitrijagaddhitaH / pazuhiMsAtmakAdyajJAtsa kathaM nAma jAyate // 50 // lokadvayAriM tadyajJaM mA kAzcitkariSyasi / madguptAviha te vAsaH paratra narake punaH / / 51 // visasarja makha sadyo maruttanRpatistataH / alakyA rAvaNAjJA hi vizvasyApi bhayaGkarA / / 52 // prabhaJjana ivaujasvI mruttmkhbhnyjnH| tato'gAcaityayAtrArtha sumervaSTApadAdiSu / 53 // vidhAya yAtrA caityeSu kRtrimAkRtrimeSu sH| AjagAma nija dhAma punareva dshaannH||54|| .07 22 in Education International For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram // 127 // itavAsadiyodhyAyAM puryaamkmhaarthH| rAjA dazaratho nAma dhAma niHsImasampadAm // 55 // palyaH dvitIya kauzalyAkaikeyIsumitrAsuprabhAbhidhAH / priyAzvatamtasyAsanmUtoM iva dizAM zriyaH / / 59 / / kausalyA supuve rAmaprakAza: kaikayI bharataM sutam / mumitrA lakSmaNaM nAma zatrughnaM suprabhA'bhidhA / / 57 // rAmalakSmaNabharatazatrumAstasya rejire / catvAraH mUnavo dantA iva tridazadantinaH // 58 janakasya sutAM sItAM bhAmaNDalasahodarIm / kArmukAropaNapaNAM rAmabhadra upAyata / / 56 / jinendravinbasnapanajalaM maGgalahetave / catasRNAM ca rAjInAM nRpaH preSayadanyadA / / 60 // tattoyamAgataM pazcAditi ropamupeyupIm / anunetuM svayaM rAjJI sumitrAmagamannRpaH // 61 // ghaNTAntAlikAloladazanaM calitAnanam / zvetasarvAGgaromANaM bhUromacchannalocanam // 620 pade pade praskhalantaM yAcamAnaM ca paJcatAm / gatastatra dadarzakaM jaratkaJcukinaM nRpH|| 63 // taM dRSTvA cintayadrAjA so yAvannedRzA vayam / caturthapuruSArthAya tAvaddhi prayatAmahe // 64 / / vrataM jighRkSuH sa tato rAjye sthApayituM nije / abAyAbAyayAmAsa tanayo rAmalakSmaNau // 65 // bharatasya jananyA'tha kaikeyyA mantharAgirA / barau prAkpratipanno sa yAcitaH satyasaGgaraH // 66 // vareNArthita ekena sa tadA raghupuGgavaH / pratipannasthiro rAjyaM bharatAya samApayat // 67 // caturdazasamA yAvadvanavAsAya cAdizat / sasItAlakSmaNaM rAmaM vareNAnyena cArthitaH // 68 // sasItAlakSmaNo rAmaH sadyo'gAddaNDakAvanam / paJcavaTyAzrame cAvatasthe'sau satyasaGgaraH / / 66 // tatrAyAtau cAraNI rAghavAbhyAM namaskRtau / sItA''na ItithIbhUtau zraddhAluH zuddhabhikSayA // 70 // tato gandhodakaivRSTiramarairvidadhe tadA / tadgandhAdAyayau tatra jaTAyurnAma gRdhrarAT / / 71 / / tau munI dezanAM tatra cakratuH sa vyabodhi ca / saMjAtajAtismaraNo'vatasthe cAnujAnaki / / 72 // // 127 / / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ K+-+ A tasthAstA rAmasya phalAdya bAhirgataH / dadarza latmaNaH khaGgamagrahIca kutUhalAt // 73 // tattIcNatvaparIkSArtha tatkSayaM tena lakSmaNaH / abhyaNasthA vaMzajAlI nAlalA lulAva ca / / 74 // vaMzajAlAntarasthasya kRtaM kasyApi dehinaH / athaikaM maulikamalaM so'pazyatpatitaM puraH / / 75 // ayudhyamAno'zastrazca pumAn ko'pi hato mayA / amunA karmaNA dhigmAmityAnmAnaM nininda saH // 7 // gatvA ca rAmabhadrAya tadazeSamacIkathat / asiM ca darzayAmAsa rAmo'pyevamabhASata / / 77 // asAvasiH sUryahAsaH sAdhako'sya tvayA hataH / asya sambhAvyate nUnaM * kazciduttarasAdhakaH // 78 // atrAntare dazagrIvasvasA candraNakhA'bhidhA / kharabhAryA yayau tatra dadarza ca hataM sutam // 76 / kAsi hA vatsa zambUka zambUketi rudatyasau / apazyalakSmaNasyAMhinyAsapaGktiM manoharAma ||80 // mama sUnuhato'nena yasyeyaM padapaddhatiH / padapaktipathenaiva tatazcandraNakhA'vyayau // 81 // yAvakizcidagAsAvatsasItAlakSmaNaM puraH / netrAbhirAmaM rAmaM sA'pazyattarutale sthitam // 82 // nirIkSya rAma sA sadyo riraMsAvivazA'bhavat / kAmAvezaH kAminInAM zokodrekepi ko'pyaho // 83 // svaM rUpaM cAru kRtvA'tha rantuM raamstyaarthitH| hasannUce sabhAryo'hamamArya bhaja lakSmaNam // 84 // tayArthitastathaivaitya lakSmaNo'pyevabhatravIt / Arya gatA tvamAryeva tadalaM vArtayA'nayA // 5 // sA yAJcAkhaNDanAtputravadhAcca | rupitA'dhikam / AkhyadgatvA kharAdInAM tatkRtaM tanayakSayam // 86 // vidyAdharasahasreste caturdazabhirAvRtAH / // tato'bhyeyurupadrotuM rAmaM zailamiva dvipAH // 87 // kimAryaH satyapi mayi yotsyate svayamIdRzaiH / iti rAmamayAciSTa teSAM yuddhAya lakSmaNaH // 88 // gaccha vatsa! jayAya tvaM yadi te saGkaTaM bhavet / siMhanAdaM in Education international For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 128 mamAhUtyai kuryA itvanvazAt sa tam / / 89 // rAmAjJA pratipadyocairlakSmaNo'tha dhanuHsakhA / gatvA pravavRte hantuM sa 8 dvitIya tAMstArkSya ivoragAn // 30 // pravarddhamAne tayuddhe svabhartuH pANivRddhaye / gatvA tvaritamityUce rAvaNaM rAvaNasvasA prkaashH| // 31 // AyAtau daNDakAraNye manuSyau rAmalakSmaNau / anAtmajJau ninyatuste yAmeyaM yamagocaram // 12 // zrutvA svasRpatiste tu sAnujaH sabalo yayau / tatra saumitriNA sArddha yuddhyamAno'sti saMprati // 63 // kaniSThabhrAtRvIryeNa al svavIryeNa ca garvitaH / parato'sti sthito rAmo vilasan sItayA saha // 14 // sItA ca rUpalAvaNyazriyA sI1meva yoSitAm / na devI noragI nApi mAnuSyanyaiva kApi sA // 65 // tasyA dAsIkRtAzeSasurAsuravadhUjanam / trailokye'pyapraticchandaM rUpaM vAcAmagocaram // 66 // samudramamudrAkSa ! yAni kAnyapi bhUtale / tavaivAInti ratnAni tAni sarvANi bAndhava ! // 17 // dRzAmanimiSIkArakAraNaM rUpasampadA / strIratnametadgRhNIyA na cettannAsi raavnnH||18|| Aruhya puSpakamathAdideza dazakandharaH / vimAnarAja! tvaritaM yAhi yatrAsti jAnakI // 66 // yayau cAtyantavegena vimAnamanujAnaki / sparddhayeva dazagrIvamanasastatra gacchataH // 10 // dRSTvA'pi rAmAdatyugrate jaso dazakandharaH / vibhAya re tasthau ca vyAghro hutavahAdiva // 1 // iti cAcintayaditaH kaSTaM rAmo durAsadaH / 1. itazca sItAharaNamito vyAghra itastaTI // 2 // vimRzya ca tato vidyAmasmArSIdavalokanIm / upatasthe ca sA maGkSu kiGkarIva kRtAJjaliH // 3 // tatazcAjJApayAmAsa tatkAlaM tAM dazAnanaH / kuru sAhAyyamavAya mama sItA hariSyataH // 4 // sAdhvocadvAsukeauliratnamAdIyate sukham / na tu rAmasamIpasthA sItA devAsurairapi // 5 // upAyaH kintvasAvasti yAyAd yenaiSa lakSmaNam / tasyaiva siMhanAdena saGketo banayorayam // 6 // evaM kurviti tenoktA ||128 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajitvA paratastataH / sA sAcAdiva saumitriH siMhanAdaM vimime // 7 // taM zrutvA maithilI tatra muktvA rAmo yayau drutam / mahatAmapi mohAya bhavenmAyA hi mAyinAm // 8 // athottIrya dazagrIvaH sItAmAropya puSpake / tvAM haran rAvaNo'smIti kathayannabhasA yayau // 6 // hA nAtha vidviSanmAtha rAma hA vatsa lakSmaNa / hA tAtapAda hA bhrAtAmaNDala mahAbhuja // 10 // sItA vo hiyate'nena kAkeneva balizchalAt / evaM sItA rurodoccai rodayantIva rodasIm // 11 // mA bhaiSIH putri mA bhaiSIHkare yAsi nizAcara / roSAditi vadan dUrAjjaTAyustamadhApata // // 12 // bhAmaNDalAnugazcaikaH ko'pi vidyaadhraagrnniiH| DuDhauke dazakaNThaM re tiSTha tiSTheti tarjayan // 13 // L4 jaTAyurvikaTATopakarajatroTikoTimiH / praNihantuM dazagrIvorasi pravavRte tataH // 14 // re jIvitasya tRpto'si jaragRdhreti vibruvan / dazAsyazcandrahAsAsimAkRSya nijaghAna tam // 15 // tasya vidyAdharasyApi vidyA dazamukho'harat / nikRttapakSaH pacIva so'pavidyo'patadbhuvi // 16 // rAvaNo'gAttato lavAM sItA copavanemucat / tAM pralobhayituM tatra trijaTAmAdideza ca // 17 // rAmasyApi hatAmitraH saumitriH saMmukho'bhavat / AryAmArya ! vimucyaikAM kimAgA iti cAbravIt // 18 // AitaH siMhanAdena tava vaidhurylkssmnnaa| lakSmaNAhamihAyAto vyAjahAreti rAghavaH // 16 // lakSmaNo'pyavadaccakre siMhanAdo mayA na hi / zrutazcAryeNa tannUnaM vayaM kenApi vaJcitAH // 20 // apanetuM satyamAryAmapanIto'syupAyataH / siMhanAdasya karaNe zaGke stokaM na kAraNam // 21 // bruvan sAdhviti rAmo'pi svasthAne'gAtsalakSmaNaH / sItAmapazyan kAsIti vilapanmUJchito'patat / 22 // taM labdhasaMjhaM saumitrirityUce ruditairalam / pauruSaM puruSANAM hi vyasaneSu pratikriyA // 23 // in Education For Personel Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 126 // ---*THAN dvitIyaH prakAza atrAntare pumAnekaH kazcidetya nanAma tau / tAbhyAM pRSTaH svavRttAntamevaM vyajJapayacca saH // 24 // hatvA pAtA- lalaGkezaM tAtaM candrodaraM mama | azvasyeva pade tasya kharaM khararatho'karot / / 25 // guvI ca naSTA manmAtA virAdha nAma mAM sutam / anyatrAsUta tasyAzca kazcidAkhyadidaM muniH // 26 // yadA dAzarathirhantA kharAdIMstvatsutaM tadA / pAtAlalaGkAdhipatiM kariSyati na saMzayaH // 27 // tadadya samayaM labdhvA yuSmAnasmi samAzritaH / pitRvairivadhakrItaM pattiM jAnItha mAM nijam // 28 // rAmastato'dAtpAtAlalakAM tasmai mahAbhujaH / phalanti samayajJAnAM svAminaH svayameva hi // 26 // taM ca sthApayituM tatra gacchan rAmaH salakSmaNaH / hRtavidyaM puro'pazyadbhasthaM bhAmaNDalAnugam // 30 // atha dAzarathI natvA sa vRttAntaM vyajijJapat / Atmanazca jaTAyozca sItAyA rAvaNasya ca // 31 // atha pAtAlalaGkAyAM yayau rAmaH salakSmaNaH / satyasandho virAdhaM ca pi(pai)trye rAjye nyavezayat // 32 // itazca sAhasagatirnAma vidyaadhraagrnniiH| khe bhramannadhikiSkindhAdhityakaM samupAyayau // 33 // yayau tadA ca kiSkindhAdhipatiH krIDituM bhiH| sugrIvaH saparIvAro rAjJAM hi sthitirIdRzI / / 34 // dadarza sAhasagatistadA cAntaHpurasthitAm / sugrIvasya priyAM nAmnA tArAM tAravilocanAm // 35 // tasyAM lAvaNyakUlinyAM sa cikrI| DiSuruccakaiH / iyeSa nAnyato gantuM dharmArta iva kuJjaraH / / 36 // so'sthAttathaiva tatraiva niSiddhagamanaH kSaNAt / tAM mUrtAmiva kAmAjJAmunnavayitumakSamaH // 37 // ramaNI ramaNIyeyaM ramaNIyA mayA katham / itIcchAvyAkula: so'pyupAyaM kSaNamacintayat // 38 // sahasA sAhasagatistataH sugrIvarUpatAm / sa kuzIlatvakuzalaH kuzIlava ivAdade // 39 // athAsau viTasugrIvaH sugrIva iti mAnibhiH / aGgarakSaraskhalitaH sugrIvabhavane'vizat / 12 / / in Education internal For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuna // 40 // antaHpuragRhadvAraM sa yayI yAvatsukaH / tAvadayAghuvya sugrIva khavezmadvAramAyayau // 41 // mugrIvasya praveSTuM na dvAraM prAharikA daduH / agre praviSTo rAjAsti tvamanyo'sIti vAdinaH / / 42 / / tatazca satyasugrIve skhalyamAne khavetribhiH / atulastumulo jajJe mathyamAna ibANave / / 43 / / sugrIvadvitayaM al dRSTvA sandehAdvAlinandanaH / zuddhAntaviplavaM vAtuM tadvAraM tvarito yayau / / 44 // zuddhAnte viTasugrIvaH pravizan bAlimU nunA / mArgAdriNA saritpUra iva praskhalitastataH // 45 // athAmilan sainikAnAmakSauhiNyazcaturdaza / caturdazajagatsArasarvasvAnIva sarvataH // 46 // dvayorapi tayorbhedamajAnanto'dha sainikAH satyasugrIvato'rdaiDhe viTasugrIvato'bhavan // 47 // tataH pravavRte yuddhaM sainyayorubhayorapi / kuntapAtairdivaM kurvadulkApAtamayImiva // 48 // yuyudhe sAdinA sAdI niSAdI ca nipAdinA / padAtinA padAtizca rathiko rathikena ca / / 46 // caturaGgacamUcakravimadAdatha medinii| abApa kampaM mugdheva prauDhapriyasamAgamAt // 10 // ehyehi re paragRhapravezazvanniti bruvan / viTasugrIvamudrIvaH sugrIvo yodhumAvata / / 51 // tatazca viTasugrIvo mattebha | iva tarjitaH / UrjitaM garjitaM kurvan saMmukhIno yudhe'bhavat / / 52 // yuyudhAte mahAyodhau tau kodhAruNalocanau / vidadhAnau jagattrAsaM kInAzasyeva sodarau / / 53 // tau nizAtairnizAtAni zastraiH zastrANyatho mithaH / cicchedAte tRNacchedaM raNacchekAvubhAvapi // 54 // zastrakhaNDairucchaladbhirdudruve khecriignnH| mahAyuddhe tayovRkSakhaNDo mahiSayokhi // 5 // tau chinnAstrAvathAnyonyamamarSaNaziromaNI / mallayuddhenAsphalatA parvatAviva jaGgamau // 56 // utpatantau paragRhapraveze sArameyasadRza ! / nAtha medinii| apanapAdinA / padAni baniti bhuvana in Education International For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ CIO zAkhama // 130 // kiSkindhApurA dAvA samagrahI vAiyoni nipatantau kSaNAdbhuvi / tAmravRDAvinAbhAtAM vIracUDAmaNI ubho // | to dvAvapi mahAprANImiyo jetumIzvarI / apatya ca dUrepunaryuddhena sugrIvaH zivaH vitanustataH / bahirni vistasthApasvastha maanmH| antaHpurapravezaM tu na lene vAla nandanAt // 6 // sugrIvo nyaJcidathaiva pcintyn| yo strIlampaTa paDu pyeSa no dvipa // 61 AtmIyA adhyanAtmIyA dviSanmAyAvazIkRtAH / aho vando nijairdeyaiH ||62|| sAyApara kamotkRSTaH kathaM vadhyo dvipan mayA / dhigmAM parAkramabhraSTaM vAlinAmnAkaram || 63 || dhan mahAbalI vAlI yogkha/puruSavrataH / rAjyaM tRNamitra tyaktvA yatha bheje paraM padam / / 64 / candrarazmiH kumAro me balIyAn jagato'yamI kiM tu dvayorabhedajJaH kaM racatu nihantu kam || 65 // idaM tu vidadhe sAdhu sAdhvaho candrarazminA / tasya pAyo ruddhaM zuddhAnte yatpravezanam ||66|| vadhAya valino'muSya balIyAMsaM zrayAmi kam / yad ghAtyA evaM ripavaH svato'pi parato'pi vA // 67 // bhUrbhuvaH svastrayIvIraM maruttamakhabhajanam / bhajAmi vidvipadyAtahetave kiM dazAnanam ||68|| asau kiM tu prakRtsA strIlolastrailokyakaNTakaH / taM ca mAM ca nihatyAzu tArAmAdAsyate svayam / / 66 / / IdRze vyasane prApte sAhAyyaM kartumIzvaraH / AsIt kharaH kharataro rAghaveNa hataH sa tu / / 70 / / tAveva rAmasaumitrI gatvA mitrIkaromi tat / tatkAlopanatasyApi yau virAdhasya rAjyadau / / 71 / / tau tu pAtAlalaGkAyAmalaM karmI dorbalau / virAdhasyoparodhena tathaivAdyApi tiSThataH // 72 // evaM vimRzya sugrIvo'nuziSya rahasi svayam / virAdhapuryAM vizvAsabhUtaM dUtaM nyayojayat // 73 // gatvA pAtAlalaGkAyAM virAdhAya praNamya saH / svAmivyasanavRttAntaM kathayitvA'bravIdidam // 74 // For Personal & Private Use Only dvitIya
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahati vyasane svAmI patito nastadIdRze / rAghavau zaraNIkattuM tava dvAreNa vAJchati // 75 // drutamAyAtu sugrIvaH satAM saGgo hi puNyataH / tenetyukto dUta etya sugrIvAya zazaMsa tat / / 76 // pracacAlAtha sugrIvo'zvAnAM graiveyakasvanaiH / dizo mukharayan sarvA vegAdaramadayan // 77 // pAtAlalaGkAM sa prApakSaNenApyupavezmavat / virAdhaM copatasthe'sAvabhyuttasthau sa cApi tam // 78 // virAdho'pi purobhUya rAmabhadrAya tAyine / taM namaskArayAmAsa / taduHkhaM ca vyajijJapat // 79 // sugrIvo'pyevamUce'smin duHkhe tvamasi me gatiH / nute hi sarvathA mRDhe zaraNaM mA taraNiH khalu // 80 // svayaM duHkhyapi taduHkhacchedaM rAmo'bhyupAgamat / svakAryAdadhiko yatnaH parakArye mahIyasAm // 1 // sItAharaNavRttAntaM virAdhenAvabodhitaH / rAmaM vijJapayAmAsa sugrIvo'tha kRtaanyjliH||2||traaymaannsy 1 te vizvaM tathA dyotayato rkhe| na kApi kAraNApekSA deva vacmi tathApyadaH // 83 // tvatprasAdAt kSatAriH san sasainyo'pi tavAnugaH / AneSyAmi pravRttiM ca sItAyA nacirAdaham // 84 // sasugrIvaH pratasthe ca kiSkindhA prati rAghavaH / virAdhamanugacchantaM saMbodhya visasarja ca // 85 // rAmabhadre'tha kiSkindhAskandhAvAramadhiSThite / sugrIvo viTasugrIvamAhvAsta raNakarmaNe // 86 // ninadan viTasugrIvo'pyAgAdAhvAnamAvataH / raNAya nAlasAH zUrA bhojanAya dvijA iva // 87 // durddharaizcaraNanyAsaiH kampayantau vasundharAm / tAvubhAvapyayudhyetAM mattAviva vanadvipau // 88 // rAmaH sarUpau tau dRSTvA ko'smadIyaH parazca kH| iti saMzayatastasthAvudAsIna iva kSaNam // 86 // bhavatvevaM tAvaditi vimRzan raghupuGgavaH / vajrAva bhidhdhnussttngkaarmkrotttH||40|| dhanuSTakAratastasmAtsA sAhasagateH kA kSaNAt / rUpAntarakarI vidyA hariNIva palAyata // 61 // vimodya mAyayA sarva paradAra riraMsase / pApAropaya re For a Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsam cApamiti smsttrjtm| ekenApImA prANAMstasyAhAdridhudvahaH / na dvitIyA capaTA hi harahAraNa- dvitIya mAraNe // 13 // virAdhamiva sugrIvaM rAmo rAjye nyavezayat / sugrIvo'pi svalokena prAgvadevAnamasyata / / 64 // prakAza itazca rAmakAryAyAgAdvirAdhaH samaM dalaiH / svAmikRtyamakRtvA hi kRtajJA nAsate mukham / / 65 |bhaamnnddlo'pi tatrAgAd vidyAdharacamRvRtaH / prabhukArya kulInAnAmutsavo [tsavAdapi / / 66 // jAmbuvaddhanumannIlanalA dIna viditaujasaH / sugrIvazca svasAmantAn samantAdapyajUhavat // 17 // vidyAdharacamUcakevAyAteSvatha sarvataH / upetya rAmaM sugrIvaH praNamyaivaM vyajijJapat / / 68 // henUmAnAJjaneyo'yaM vijayI pAvana jayiH / sItApravRttyai laGkAyAM tvadAdezAd vrajiSyati // 8 // rAmeNAjJApito dacA svamabhijJAnamUrmikAm / nabhasvAniva nabhasA nabhasvattanayo yayau / 200 // so'gAtkSaNena laGkAyAmudyAne ziMzapAtale / sItAmapazyaddhyAyantIM nAma rAmasya mantravat // 1 // taruzAkhAtirobhRtaH sItotsaGge'GgulIyakam / hanUmAn pAtayAmAsa tadRSTvA mumude ca sA // 2 // tadaiva gatvA trijaTA dazakaNThaM vyajijJapat / iyatkAlaM viSAmA''sIt sAnandA tvadya jAnakI // 3 // manye vismRtarAmeyaM rimsumayi saMprati / tadgatvA bodhyatAmityAdikSat mandodarI sa tu // 4 // tatazca patyutyena tatra mandodarI yayau / pralobhanakRte sItAM vinItA setyavocata // 5 // advaitaizvaryasaundaryavaryastAvaddazAnanaH / tvamapyapratirUpaiva rUpa lAvaNyasampadA // 6 // yadyapyajJena devena yuvayorubhayorapi : na vyadhAyyucito yogastathApi hyastu saMprati // 7 // (1) hanumAniti sarvatra pAThaH / in Education internal For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ upatya bhajanIyaM taM bhajantaM bhaja rAvaNam / zrahamanyAzca tadrAjyastvadAjJA sudhruvibhratu / / 8 // sItAyavAcadA / pApe patidayavidhAyini / varturiva vIkSeta mukhaM durmusa kastava // 6 // rAmasya pArca mAM viddhi saumitrimiha cAgatam / kharAdIniva hantuM drAka dhavaM tava sabAndhavam / / 10 / / uttiSThottiSTha pApiSTa vacmi nAtaH paraM tvyaa| sItayA tarjinecaM sA sakopA prayayau tataH // 11 // athAvatIrya hanumAna sItAM natvA kRtAJjaliH / ityUce devi jayati diyA rAmaH salakSmaNaH // 12 // tvatpravRttikRte rAmeNAdiSTo'hamihAgamam / mayi tatra gate rAma ihaiSyati ripucchide / / 13 // patitaM hanumantamabhijJAnasamapakam / prItA sItA'pyathAzIbhiramoghAbhiranandayat // 14 // hanUmaduparodhena rAmodantamudA ca sA / ekonaviMzatyupavAsAnte vyadhita bhojanam // 15 // prAbhaJjaniH prabhaJjana ivodyAnasya bhaJjane / pravRtto dazakaNThasya balAlokanakautukAt // 16 // bhajyamAnaM tadudyAnaM tena mAnamivoccakaiH / upatya dazakaNThasyAzaMsannudyAnapAlakAH // 17 // ArakSA rAvaNAdiSTAstaM nihantuM samAgatAH / hatA hanUmataikena | vicitrA hi raNe gatiH // 18 // AdiSTo dazakaNThena sATopaH zakrajittataH / tadbandhAyAmucatpAzAn pAzaiH svaM so'pyabandhayat / / 16 / nItazcAgre dazAsyasya dalayan mukuTaM padA / utpapAtApAstapAzastaDidaNDa ivAniliH // 20 // hanyatAM gRhyatAM caipa iti jalpati rAvaNe / anAthAmiva so'bhAkSItatpurI pAdadardaraiH // 21 / / krIDAM TI / kRtvaivamutpatya suparNa iba pAvaniH / etya rAmaM namaskRtya taM vRttAntaM vyajijJapat / / 22 // rAmastaM gADhamApIDyo rasA sutamivaurasam / laGkAvijayayAtrAyai sugrIvAdInathAdizat // 23 // samudraM rAvaNArakhaM baddhavA setuM ca rAghavaH / PA laGkApurI vimAnasthaH sugrIvAdyaiH samaM yayau // 24 // nivezya kaTakaM rAmo haMsadvIpAntare tataH / abaveSTabalairlaGkA -----**-*-*-iftink : in Education International For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAga zAstram // 132 // +19 mekapATakalIlayA // 25 // va atrAntare dazagrIvaM praNamyoce vibhISaNaH / nisyApi me svAminnaye vacanaM kuru // 26 // zrayAto rAmabhadro nijAM jAyAM va yAcate / ayeta tadasau sItA dharmo'pyevaM na vAdhyate // 27 // pratho ropAdre vipi vibhISaNa / tadevamupadezaM me dame kApurupacitam // 28 // fastest serve dUre rAmaH salakSmaNaH / tatpattireko hanumAn dRSTo devena kiM na hi // 20 // asmadveSI vipakSAnurAgI jJAto yAhi re / iti nirvAsitastena yayau rAmaM vibhISaNaH // 30 // laGkAdhipatyametasmai rAmo'pi pratyapadyata / na hyacitye vimu hyanti mahAtmAnaH kadAcana // 31 // bahirnirgatya laGkezasenA rAghavamenayA / kAMsyatAla kAMsyatA lenevAsphaladathonvaNam || 32 || prANa sarvasvadevinyomithazramvogatAgatam / jayazrIH zrIrivAka, paMditamadhamarNayoH || 33 || rAmasaMjJayA''jJaptA hanumatpramukhAstataH / jagAhire dvipatsainyaM surA iva mahodadhim / / 34 / / datAH ke'pi dhRtAH kespi nAzitAH ke'pi rAkSasAH / prasarI rAmavIre duvarivari riva / / 35 / / kumbhakarNastadAkarNya kruddho vahniriva jvalan / meghanAdazca sAvezaH praviveza raNAGgaNam || 36 || tAvApatantau kanpAntapavanajvalanAviva / na hi soDhumazakyetAM rAmasainyairmanAgapi / / 37 / / sugrIvo'tha rupotpATya zilAmiva ziloccayam / akSipatkumbhakarNAya so'pi taM gadayA'piSat // 38 // punargadApradAreNa pAtayitvA kapIzvaram / kakSAyAM nyasya paulastyo laGkAM pratyacalatataH / / 36 / / meghavabhinadanmeghanAdo'pi muditastataH / vaGgAna sAvayAmAsa nizAtazaravRSTibhiH ||40|| DuDhauke tiSTha tiSTheti bhASamANo'ruNekSaNaH / rAmo'tha kumbhakarNAya meghanAdAya lakSmaNaH // 41 // sugrIvo'pyutpa For Personal & Private Use Only dvitIyA prakAzaH / // 132 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ KKK******** pAtAtha kRtvaujo rAvaNAnujAt / muSTau dhRtaH kiyatkAlaM nanu tiSThati pAradaH / 42 / / calitaH kumbhakarNo'pi rAmeNa yuyudhe tataH / saumitriNA meghanAdo'pramAdaH cobhayan jagat // 43 // militau rAmapaulastyAvadhI pUrvAparAviva / prabhAtAmuttarApAcyAviva lakSmaNarAvaNI // 44 // rAvaNAvarajaM rAmo rAvaNi lakSmaNaH punaH / pAta yitvA'grahItsatyaM rakSasAmapi rAkSasaH || 45 / / rAvaNairAvaNo ropAdazeSakapikuJjarAn / pipannathAyayau yuddhabhu bhuvanabhISaNaH || 46 || alamArya ! svayaM yuddheneti rAmaM nivArayan / saumitrirabhyamitrINo vabhRvAmphAlayan dhanuH // 47 // ciraM yuddhavA'khilairastrairastravidrAvaNastataH / jaghAnAmoghayA zaktyA makSu vakSasi lakSmaNam // 48 // zaktyA minno'patatkSoNyAM lakSmaNastatkSaNAdapi / tathaiva sadyo rAmo'pi balavacchokazaGkunA // 46 // kRtvA vaprAn bhaTairaSTau prANairapi hitaiSiNaH / sugrIvAdyAstato rAmaM salakSmaNamaveSTayan / / 50 / / mariSyatyaya saumitristadabhAve tadagrajaH / kiM mudhA me raNeneti rAvaNo'gAtpurIM tataH // 52 // rAghavaM parito jAte vapradvAracatuSTaye / sugrIvapramukhAstasthurArakSIbhUya te nizi // 52 // bhAmaNDalamathopetya dakSiNadvArarakSaNam / pUrvasaMstuta ityUce ko'pi vidyAdharAgraNIH // 53 // ayodhyAyA yojaneSu dvAdazasvasti pattanam / kautukamaGgalamiti tatra droNaghano nRpaH // 54 // kaikeyI bhrAturasyAsti vizalyA nAma kanyakA / tasyAH snAnAmbhasaH sparze zanyaM niryAti tatkSaNAt / / 55 / / pratyUpAllakSmaNazcettatsnAnapayasocyate / gatazalyastadA jIvedanyathA tu na jIvati // 56 // tato matpratyayAdrAmabhadraM vijJapaya drutam / kasyApi dApayAdezaM tadAnayanahetave // 57 // tvatAM svAmikAryAya pratyUSe kiM kariSyatha / udaste zakaTe hanta kiM kurvIta gaNAdhipaH // 58 // bhAmaNDalastato gatvA tadrAmAya vyajijJapat / 23 For Personal & Private Use Only -------TOKOK -Hote---
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 133 // *****~IKX001+0 AditattatkRte rAmastametra hanumadyutam // 59 // Iyatustau vimAnenAyodhyAM pavanaraMhasA / prAsAdAGke dahazatuH zayAnaM bharataM tataH / / 60 / / bharatasya prabodhAya tau gItaM cakratuH kalam | rAjakArye'pi rAjAna utthApyante chupAyataH // 61 // vibudhya bharatenApi dRSTaH pRSTaH puro naman / Uce bhAmaNDalaH kAryaM nAptasyaptei prarocanA || 62 / / setsyatyetanmayA taMtrayupaiti bharatastataH / tadvimAnAdhirUDho'gAtpuraM kautukamaGgalam || 63 || bharatena droNaghano vizanyAmatha yAcitaH / sa hodvAhya strIsahasrasahitAM tAmadatta ca // 64 // bhAmaNDalo'pyayodhyAyAM mukvA bharatamutsukaH / zrayayau saparIvAravizalyAsaMyutastataH / / 65 / / jvaladIpa vimAnastho bhItaiH sUryodaya bhramAt / kSaNaM dRSTo nijaiH so'dhAdvizalyAmupalakSmaNam || 66 / / tayA ca pANinA spRSTAlakSmaNAttatkSaNAdapi / niHsRtya kApyagAcchaktiryaSTine mahoragI / / 67 / / tasyAH snAnAmbhasA'nye'pi rAmAdezAdathocitAH / niHzalyA jajJire sainyAH punarjAtA iva kSaNAt || 68 // asyAH snAnAmbhasA sektuM kumbhakarNAdayo'pi te / zrAnIyatAmihetyuccairAdideza raghUdvahaH // 66 // tadAnImeva tairdeva pravrajyA jagRhe svayam / iti vijJapayAmAsurArakSA lakSmaNAgrajam // 70 // vandyAsteya mahAtmAno mocyA muktipathasthitAH / iti rAmagirA''racairnatvA'mucyanta te kSaNAt // 71 // vizanyAM kanyakAstAzca tadopAyaMsta lakSmaNaH / rAvaNo'pi raNAyAgAdamarpaNaziromaNiH / / 72 / / praNamya rAmaM saumitriruttasthe'dhijyakArmukaH / vivAhAdyutsavebhyo'pi vIrANAmutsavo raNaH // 73 // yadyadatraM dazagrIvo visasarjAtidAruNam / tattacciccheda saumitriratraiH kadalikANDavat // 74 // astracchedAdatha kruddhacakraM cikSepa 1 hite jane hitajanasya prarocanA na bhavati / 2 ha iti sphuTArthe'vyayam / For Personal & Private Use Only dvitIya prakAzaH / // 133 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAvaNaH / tallakSmaNorasyapataccapeTAvanna dhArayA // 75 // tadevAdAya saumitrI rAvaNasyAcchidacchiraH / nijAzvaira-| pyavaskandaH patet svasya kadApi hi // 76 // sItA svarNazalAkeva nirmalA shiilshaalinii| rAmeNa jagRhe laGkArAjye nyasto vibhISaNaH // 77 // zatru nihatya sasahodaradAramitro, rAmo yayAvatha nijAM nagarImayodhyAm / utpannayA parakalatrariraMsayApi, kRtvA kulakSayamagAnarakaM dazAsyaH // 278 // // iti sItArAvaNakathAnakam // 6 // tasmAt / lAvaNyapuNyAvayavAM padaM saundaryasampadaH / kalAkalApakuzalAmapi jahyAtparastriyam // 10 // dustyajAmapi parastriyaM jahyAtpariharet / dustyajatve hetUnAha-lAvaNyapuNyAvayavAM lAvaNyaM spRhaNIyatArUpAdibhyo'tiriktaM tena puNyAH pavitrA avayavA yasyAstA, padaM sthAnaM saundaryasaMpado rUpasampadaH, kalA dvAsaptatilekhAdyAH strIjanocitAH tAsAM kalApaH samRhastatra kuzalA pravINAm / lAvaNyaM, rUpaM, vaidagdhyaM ca paradArANAM dustyajatve A hetuH / apizabdastriSvapi hetuSu smbndhniiyH||10|| parastrIgamane doSAnabhidhAya parastrIviratAn prazaMsatiakalaGkamanovRtteH parastrIsannidhAvapi / sudarzanasya kiM brUmaH sudarzanasamunnateH ? // 101 // parastrIsannidhAne'pi niSkalaGkacetovRtteH sudarzanAbhidhAnasya mahAzrAvakasya kiM brUmaH kA stutiM kurmahe ? / Jain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 134 // dvitIyaH prkaashH| vacanagocarAtItA stutirityarthaH / sudarzanasya vizeSaNaM sudarzanasamunnateH zobhanA darzanasamunnatiryasmAttasya, sudrshnprbhaavksyetyrthH|| sudarzanazca saMpradAyagamyaH / sa cAyam astyaGgadeze'tyalakApurI campeti tatra c| dadhivAhana ityAsIdrAjApratinaravAhanaH // 1 // abhUttasyAbhayA nAma kalAkauzalazAlinI / mahAdevI svalAvaNyAvajJAtatridazAGganA // 2 // ito nagaryA tasyAM ca smgrvnniggrnniiH| zreSThI vRSabhadAso'bhUdAsInaH zreSThakarmaNi // 3 // yathArthanAmikA jaindhrmopaasnkrmnnaa| arhaddAsIti tasyAsId vallabhA zIlazAlinI // 4 // zreSThinastasya mahiSIrakSo'bhUtsubhagAbhidhaH / anaiSInmahiSInityaM sa tu cArayituM vane // 5 // vanAnivRttaH so'nyeArmAghamAse dinAtyaye / apazyadaprAvaraNaM kAyotsargasthitaM munim // 6 // asyAM himanizi sthANuriva yaH sthAsyati sthiram / asau dhanyo mahAtmeti cintayan sa gRhaM yayau // 7 // mahAmunimavajJAtahimAnIpAtavedanam / tameva cintayanAmanA rAtriM ninAya saH // 8 // avibhAtavibhAvagRhItvA mahiSIstataH / sa yayau tatra yatrAsIt sa muniH pratimAsthitaH // 6 // kalyANIbhaktirAnamyopAsAJcake sataM tadA / aho naisargikaH ko'pi vivekastAdRzAmapi // 10 // atrAntare caNDarocirArohadudayAcalam / zraddhayA tamiva draSTuM kAyotsargasthitaM munim // 11 // sa namo arihantANamiti vAcamudIrayan / dvitIya iva caNDAMzurutpapAta nabhastale // 12 / / AkAzagAminI nUnamiyaM vidyeti buddhitaH / namaskArapadaM taM tu subhago nidadhe hRdi // 13 // jAgratsvapanaTastiSThandivA nizi gRhe bhiH| tadapAThIta sa ucchiSTo'pyekagrAhA hi tAdRzAH // 14 // // 13 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH papraccha taM zreSThI vizvotkRSTaprabhAvabhRt / prAptaM paJcaparameSThinamaskArapadaM kutaH / / 5 / / azeSa mahiSIpAlaH kathayAmAsa ttttH| sAdhu bhoH sAdhu bhadreti zaMsana zreSThI jagAda tam / / 16 / / aAkAzagamane heturasI vidyA na kevalam / kintu heturasAveva gatau svargApavargayoH / / 17 / / yatkizcitsundaraM vastu duSprApaM bhuvanatraye / lIlayA prApyate sarva tadamuSya prabhAvataH // 18 // asya paJcaparameSThinamaskArasya vaibhavam / parimAtuM na zakto'smi vAri vArinidherikha // 16 // sAdhu prAptamidaM bhadra tattvayA puNyayogataH / kintUcchiSTaigrahItavyaM gurunAma na jAtucit // 20 // vyasanI vyasanamiva na tyaktuM kSaNamapyadaH / alamasmIti tenoktaH zreSThI hRSTo'bravIdidam / / 29 // tadadhISvAkhilA paJcaparameSThinamaskriyAm / kanyANAni yathA te syuH paralokehalokayoH // 22 // tato'zeSanamaskAraM labdhArthamiva taddhanaH / parAvayatAjasraM subhagaH subhagAzayaH / / 23:: mahipIpAlAsyAsya huttRSNAvedanAharaH / parameSThinamaskAraH prakAmaM samajAyata // 24 // evaM tasya namaskArapAThavyasananinaH sataH / kiyatyapi gate kAle varSAkAlaH samAyayo // 25 // dhArAnArAcadhoraNyA prasarpiNyA nirantaram / akIlayadiva dyAvApRthivyau navyavAridaH ||26|gRhaadghiitvaa mahiSIH subhago'pi bhirgtH| vinivRtto'ntarA'pazyadghorapUrAM mahAnadIm / / 27 / / tAM dRSTvA sa manAm bhItastasthau kizcidvicintayan / nadI tIvA parakSetre mahiSyaH prAvizaMstataH // 28 // namaskAraM paThan vyomavAnavidyAdhiyA tataH / utpapAta kRtotphAlo madhyenadi papAta ca / / 20 / / tatrAntaHkardamaM magnaH kharaH khadirakIlakaH / kRtAntadantasodaryo hRdyasya pravizeza ca // 30 // tathaivAvartayan paJcaparameSThinamaskriyAm / tadA marmAvidhA tena kAladharmamiyAya saH // 31 // zreSThipatnyAstataH sorhaddAsyAH kukSAvavAtarat / namaskAraratAnAM hi sadgatirna visaMvadet / / 32 // tasmin For Personal Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogshaastrm| E ga. // 13 // garbhasthite mAsi tArtIyIke vyatIyupi / zreSThinI zreSThine svasya dohadAnityacIkathat // 33 // gandhodakaiH snapayituM vi- *I dvitIyaH leptaM ca vilepanaiH / arcituM kusumairicchAmyahatAM prtiyaatnaaH||34|| pratilambhayituM sAdhanicchAmyAcchAdanAdibhiH / prakAzA saMghaM pUjayituM dAtuM dInebhyazca matirmama // 35 // ityAdidohadAstasyAH zrutvA muditmaansH| cintAmaNiriva zrepriziromaNirapUrayata // 36 // tato navasu mAseSu dineSvoSTameSu ca / gateSu zreSThinI putramasUta zubhalakSaNam // 37 // sadyo mahotsavaM kRtvA zreSThI hRSTaH zubhe dine / sUnoH sudarzana iti yathArtha nAma nirmame // 38 // barddhamAnaH kramAtpitrormanoratha ivoccakaiH / sudarzano yathaucityaM jagrAha sakalAH kalAH // 39 // kanyAM manoramAM nAma manoramakulAkRtim / sAkSAdiva ramA zreSThI tena tAM paryaNAyayat // 40 // saumyamUrtiH sa harSAya pitroreva na kevalam / jajJe rAjJo'pi lokasya sarvasya ca zazAGkavat / / 41 // ito nagaryo tatrAbhUpaterhRdayaGgamaH / purodhAH kapilaH prAptarodhA vidyAmahodadheH // 42 / / samaM sudarzanenAsya manmathena madhoriva / ajAyata parA prItiH sarvadApyavinavarI // 43 / / (yugmam ) prAyaH sudarzanasyaiva sa purodhA mahAtmanaH / rauhiNeya iboSNAMzoH paripArzvamavartata // 44 // kapilaM kapilA nAma bhaaryaa'pRcchttmnydaa| vismarannityakamANi kiyatkAlaM nu tiSThase / // 45 // pArve sudarzanasyAhaM tiSThAmIti tdiirite| ko'sau sudarzana iti tayoktaH pratyuvAca saH // 46 // mama mitraM satAM dhurya vizvakapriyadarzanam / sudarzanaM na cedvetsi tavaM vetsi na kizcana // 47 // taM jJApayAdhunApIti tayoktaH kapilo'vadat / asAvRSabhadAsasya zreSThinastanayaH sudhiiH||48|| eSa rUpeNa pazceSuH (1) pratimAH (1) prAptapAraH 1135 // For Personal & Private Use Only wrane.lainelibrary.org Education Interation
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAntyendustejasA raviH / gAmbhIryeNa mahAmbhodhiH kSamayA munisattamaH / / 46 / / dAnaikacintAmANikyaM guNamANikyarohaNaH / priyAlApasudhAkuNDaM vasudhAmukhamaNDanam // 50 // khalUktvA khalu yadvA'sya nikhilAnaparAn guNAn / guNacUDAmaNeH zIlaM yasya na skhalati kacit // 51 // kapilA kapilAcchutvA tadguNAn kAmavihvalA / cakre'nurAgaM capalAH prAyeNa dvijayoSitaH // 52 // sudarzanAbhisaraNopAyaM pratidinaM tataH / kapilA cintayAmAsa paraM brahmeva yoginI 153 || paredyurnRpadezAdrAmAntaramupeyuSi / kapile kapileyAya sudarzananiketanam // 54 // sA mAyAvinyavocattamadya tvatsuhRdo mahada | zarIrApATavaM tena hetunA nAyavAviha // 55 // pATavaM tvadvirahAdvapuSo dviguNaM yataH / atastvAmahamAhvAtuM preSitA suhRdA taba || 36 || naitajjJAtaM mayetyuktvA tadaivAt tadgRham / nAnyamAyAM hi zaGkante santaH svayamamAyinaH // 57 // sa tatra pravizannUce ke nAma suhRdasti me / sovAca gamyatAmagre zayAnaH suhRdasti te / 5= // kiJcica parisRpyAgre punaH proce sudarzanaH / atrApi kapilo nAsti kimanyatra ca / / 56 / soce sthito nivAte'sti zarIrApATavAdasI / mUlApavarakaM gaccha vayasyaM tatra pazya ca / / 60 / / tatrApi pravivezAyamapazyan suhRdaM tataH / kapile ! kapilaH kAstItyuvAca saralAzayaH // 61 // avaruddhya tato dvAraM madanoddIpanAni sA / kiJcitprakAzya svAGgAni cchAdayantyacchavAsasA / / 62 / / dRDhabandhAmapi nIvIM zlathayitvA'bhivaghnatI | vilolalocanA'vocadromAJcodazcikaJcukA / / 63 / / (yugmaM ) nAstIha kapilastasmAtkapilAM pratijAgRhi / vibhedo bhavataH ko vA dvayoH kapilayornanu || 64 / / pratijAgaritavyaM kiM kapilAyA iti bru( 1 ) alam | For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 136 // Jain Education Internati 4-10-04-10.K+1084 208-03 van / sudarzano nijagade punaH kapilabhAryayA // 65 // tvadvayasyaH zazaMsa tvAM yadA'dbhutaguNaM mama / tataH prabhRti mAmeSa dunoti madanajvaraH || 66 || divyA me virahArttAyAmanA'pi tvadAgamaH / bhuvo grISmAbhitaptAyA iva meghasamAgamaH // 67 // adya nAthAmi tannAtha ! manmathonmAtha vihvalAm / nijAzleSasudhAvarSairAzvAsaya cirAya mAm // 68 // prapaJcaH ko'pyasAvasyA durvicintyo vidherapi / dhik strIriti vicintyoce sa pratyutpannadhIridam // 66 // yUnAM yuktamidaM kintu paNDako'hamapaNDite ! | mudhA puruSaveSeNa madIyenAsi vaJcitA // 70 // tato viraktA sadyaH sAyAhi yAhIti bhASiNI / dvAramudghATayAmAsa niryayau ca sudarzanaH // 71 // stokena mukto narakadvArAdasmIti cintayan / zreSThinudbhutapadaM prapede nijamandiram / / 72 / / zratirAcasayaH kUTAdatizAkinaya chalAt / zratividyutazvApalAddAruNAH kimapi striyaH // 73 // etAbhyo bhIrurasmIti pratyazrauSadvimRzya saH / nAtaH paraM paragRhe yAsyA mi kvacidekakaH || 74 || nirmimANaH sa dharmyANi karmANi zubhakarmaTha: / satAM mUrtta ivAcAro nAvadyaM kiJcidAcarat // 75 // ekadA tu yathAkAlaM pure tasminnavarttata / samagra jagadAnandapadamindramahotsavaH // 76 // sudarzanapurodhobhyAM sahodyAnaM yayau nRpaH / sAcAdiva zaratkAlazcandrAgastivirAjitaH // 77 // itaH kapilayA yuktA'bhayA bhUpatimanvagAt / samArUDhA yApyayAne vimAna iva nAkinI // 78 // sudarzanasya bhAryA'pi SaDbhiH putrairmanoramA / tatrAgAdyAnamAruhya satIdharma ivAGgavAn // 76 // tAM dRSTvA kapilA'pRcchatyaM svAmini ! varNinI / rUpalAvaNya - sarvasvabhANDAgAra ivAgrataH || 80 // tatastAmabhayA'vAdInna jJAteyamapi tvayA / sudarzanasya gRhiNI gRhalakSmIriva ( 1 ) klIbaH / ( 2 ) devI / For Personal & Private Use Only 1089108+++10+-+0.04108 dvitIyaH prakAzaH // 136 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayam // 81 // tacchratvA vismitA smAha kapilA devi ! yadyasau / sudarzanasya gRhiNI tadasyAH kauzalaM mahat / / 82 // kimasyAH kauzalamiti rAyoktA sAbravItpanaH / iyanti putrabhANDAni yadasau samajIjanat // 83 // svAdhInapatikA putrAnaGganA janayadyadi / tartika kauzalamityuktA'bhayayA kapilA'vadat // 84 // evaM devi ! bhava- ITI tyeva patiryadi pumAn bhavet / sudarzanaH punarayaM paNDaH puruSaveSabhRt // 85 // kathametattvayA jJAtaM rAzyeti gaditA tataH / sA sudarzanavRttAntaM khAnubhUtamacIkathat // 86 // abhayA'pyabravIdevaM yadyevaM vazcitA'si tat / mUDhe ! paNDaH parastrISu na tvayaM nijayoSiti // 7 // tato vilakSA kapilA pralalApetyamUyitA / vaJcitA yadyahaM mUDhA prAjJAyA ki tavAdhikam / / 8 / anayoce mayA mugdhe! rAgataH paanninaadhRtH| dravedyAvA'pi niHsaMjJaHsasaMjJaH kiM punaH pumAn // 86 // sAsUyamUce kapilA'pyevaM mA garvamudha / garva vahasi ceddevi ! ramyatAM tatsudarzanaH // 10 // vyAjahArAbhayA devI sAhaGkAramidaM tataH / halA ! ramitamevainaM mayA viddhi sudarzanam // 11 // ramaNIbhirvidagdhAbhiH kaThorA vnvaasinH| tapasvino'pi ramitAH ko'sau mRdumanA gRhii|| 12 // ramayAmi na yadyenaM pravizAmi tadA'nalam / ityAlapantyAvudyAnaM prapedAte kSaNana te // 13 // tatrAramayatAM svairaM nandane'psarasAviva / abhayAkapile zrAnte svaM svaM dhAma gate tataH // 94 // atha tatrAbhayA rAtrI svapratijJAmajijJapat / dhAtrikA paNDitAM nAma sarvavijJAnapaNDitAm / / 65 // paNDitA'vocadAH ! putri! na yuktaM mantritaM tvayA / ajJe'dyApi na jAnAsi dhairyazakti mahAtmanAm // 66 // jinendramunizuzrUSAniSkampIkRtamAnasaH / sudarzanaH khanvasau tatpratijJAM dhigimAM tava // 17 // anyo'pi zrAvako nityaM prnaariishodrH| kimucyate punarasau mhaasttvshiromnniH||18| brahmacaryadhanA nityaM guravo yasya saadhvH| in Education Fer Personal Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga 14 dvitIya zAstram . . 1137 // ddtaa| yadyayaM paramAnetavyo'nyathA // 5 // kaya kAyatamo'brahma guruzIlAdyupAsaka ||6|| sadA gurukulaasiin| dhyAnamAnAzritaH sadA / Anatamabhisarne vAma kathaM nAma zakyate // 100 baraM phagikaNArannagrahaNAya pratithayaH / kadApi na pustasya zIlokhaDakamaye // 1 // athAbhayAce kayamapyekavAraM damAnaya / tata UdhvamahaM saba kariSyAmi na ta yalam // 2 // vicintya catamA kinidityavocata pnndditaa| yadyayaM nizcayamte tadastyupAyo'yamekakaH / / 3 / pavAde zUnyagehAdI kAyonma karoti saH / tathAsthito yadi paramAnetanyo'nyathA tu na // 4 // upAyaH sAdhurapo'smina yatitavyaM tvayA'nvaham / ityuktavatyAM tAtpAdevyAmomityuvAca nA // 5 // tataH paraM vyatItepu divaseSu kiyatsvapi / vizvAnandakRtkaumudImahotsava upAyayo // 6 // atha rAjotsavAtsekavidhisotsukacetasA / ArakSakAH samAdiSTAH paTahenetyadhopayan / / 7 // marvA savalokena kaumudyutsavamIkSitum / adyodyAnesbhigantavyamiti vo rAjazAsanam // 8 // prAtarepyaJcaturmAsadharmakamakriyonmanAH / zrutvA sudarzanastattu vipAdAdityacintayat / / 9 / / manaH prehamidaM prAtazcaityavandanakarmaNe / uthAnagataye caitatpracaNDaM rAjazAsanam / / 10 / ka upAyo bhavatvevaM tAvadityabhicintya saH / samaryopAyanaM bhUmipatimevaM vyajijJapat // 11 // prAtaH parvadinaM yuSmatprasAdAdvidadhAmyaham / devArcAdIni (ti) tenokto'numene tanmahIpatiH // 12 // dvitIye'ti jinendrANAM bhaktyA snAnaM vilepanam / acAM ca racayaMzcaityaparipATyAM cacAra saH / / 13 / / tataH sudarzano rAtrI gRhItvA paupadhavratam / kAyotsargeNa kasiMzcittasthau nagaracatvare / / 14 / paNDitA'pyabhayAmUce kadAcite manorathAH / pUrvente paramudyA 1 pratijJA / 2 utsukam / // 13 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaya tvamapi mA gmH||15|| ziro me bAdhata iti kRtvottaramilApateH / tasthau rAzI prapaJce hi middhasArasvatAH striyaH // 16 // tato lepyamayI kAmamUrtimAcchAdya vAsasA / yAne kRtvA paNDitA'gAtpraveSTuM rAjavezmani // 17 // kimetaditi pRcchadbhitribhiH skhalitA tu sA / ityUce paNDitA bhANDAgArikI kUTasampadAm / / 18 // zarIrakAramAddevI nAdyodyAnaM yayau tataH / pUjAM smarAdidevAnAM vezmanyeva kariSyati / / 16 / / iyaM pravezyate tasmApratimA puSpadhanvanaH / apyanyAsAM devatAnAM pravezyA hyadya mUrtayaH // 20 // tadimAM darzayitvaiva yAhIti dvAHsthabhASitA / sA kAmamUrtimudghATyAdarzayacca jagAma ca // 21 // sA pratIhAramohAya gRhItA'paramUrtikA / dvistrizca pravivezAho nArINAM chadmakauzalam // 22 // yAne sudarzanaM tyasyottarIyeNa pidhAya ca / dvAHsthairaskhalitAsnIyAbhayAyAH paNDitA''rpayat / / 23 // AvivikArA sA'nekaprakAraM madanAturA / abhayA saMkSobhayitumityabhASata taM tataH // 24 kando mAM dunotyeSa niHzakaM nizitaiH zaraiH / kandarpapratirUpastacchrito'si zaraNaM mayA // 25 // zaraNyaH zaraNAyAtAmAtA trAyasva nAtha ! mAm / parakArye mahIyAMso dhakAryamapi kurvate / / 26 / AnI tarachadmanA'sIti kAryaH kopastvayA na hi / kArye trANe yadAttAnAM gRhyate na khalu cchalam / / 27 // tataH sudadarzano'pyuccaiH paramArthavicakSaNaH / devatApratimevAsthAtkAyotsargeNa nizcalaH // 28 / / punarapyabhayA'vAdIdbhAvahAva manoharam / nAtha ! sambhASamANAM mAM tUSNIkaH kimupekSase // 26 // vratakaSTamidaM muzca mA kRthAstvamataH param / matsaMprAptyA vrataphalaM viddhi saMsiddhamAtmanaH // 30 // tAmyantIM yAcamAnAM mAM namrA mAnaya mAnada ! / daivAtpatitamutsaGge ratnaM gRhNAsi kiM na hi // 31 // kiyadadyApi saubhAgyagarvamunnATayiSyasi / ityAlapantyA jagRhe tayA in Education International For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prkaashH| pANI sa pANinA / / 22 / / nibirDa maNDalImRtapIno tujastana tyaa| bhujAbhyAM paminonAlamRdulAnyAsa sabaje zAkham / / / 23 / / evaM tadapamargepu nisargeNa sadhIradhIH / dharmadhyAne nizcalo bhRta ki calanyacalaH kcit|| 34 // sa 1138 // dadhyA ceti cenmucye kathaJcidahametayA / pArayAmi tadotsargamanyathA'nazanaM mama / 33 // amAnitAjya ghaTita kuTi kuTilAzayA / abhayA bhArayitumityabhApata nirbhayA / / 33 / / mumRoM ! mukhamA kApImanyAyA meDavamAnanAm / na vetsi mAninI nRNAM nigrahAnugrahakSamA // 37 // manobhavazAyA meM vazamAviza rejaDa! / no cedyamavazaM yAsyasyatra nAstyeva saMzayaH / / 3-- // iti saMrambhakASTAyAM sA'roha yathA yathA / dharmadhyAne mahAsmAsAvAruroha tathA tathA // 36 / / evaM kadArthito rAtri tayA dhyAnAnna so'calat / kiM cubhyate mahAmbhodhiH kvApi naudaNDatADanaiH // 40 // tataH prekSya prabhAtaM sA svaM lilekha nakhairvapuH / ko'pyasau meM balAtkArakArItyuccai rarAsa ca // 41 // tataH prAharikAstatra saMbhrAntA yAvadAgaman / kAyotsargasthitaM tAvaddadRzuste sudarzanam / 42 / / osmanna sambhavatyetaditi drutamupetya taiH / vijJapto bhUpatistatrAyayau papraccha cAbhayAm // 43 / / soce saMpRcchaya 18| deva ! tvAmahaM yAvadiha sthitA / epo'kasmAdihAyAto dRSTastAvatpizAcavat // 44 // epa mepa ivonmatto manmatha vyasanI ttH| riraMsAmayAciSTa pApiSThazcATukoTibhiH // 45 // Uce mayaipa re maipIrasatIvatsatIrapi / zakyante hi caNakavanmaricAni na carvitum / / 46 // tataH paraM balAtkArAdeSa evaM cakAra me / mayA ca pUtkRtamanyadabalAnAM balaM na hi // 47 // asmividamasambhAvyamiti matvA mahIpatiH / kimetaditi papraccha bahudhaiva sudarzanam / / 48 / / pRSTo'pi rAjJA kRpayA kiJcinnoce sudarzanaH / paratApopazAntya hi nighRSTamapi candanam // 138 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ KR1X // 46 // tataH sambhAvayAmAsa dApaM tasyApi bhUpatiH pAradArikadasyUnAM tUNIkatva hi lacaNam // 40 // ityAdideza kokale'pyatra pattane / doSaprakhyApanAM kRtvA pApa eSa nigRyatAm // 51 // bhAravapurupaida sa dhRtvotpAditastata | vacasA siddhayo rAjJAM manaseva divaukasAm // 52 // sa maNDitamukhe madhya zarIre raktacandanaiH / karavIrasrajA jhuNDe kaNThe kozakamAlayA // 53 // svaramAropya vidhRtasUtraH taistataH vAdyamAnenAnakenArebhe zramathituM pure || 54 || kRtAparAdhaH zuddhAnte badhyate'sau sudarzanaH / nAtra doSo nRpasyeti cakrurAghoSaNAM ca te // 55 // na yuktaM sarvathA'pyetanneha sambhavatIdRzam / iti lokapraghoSo'bhUd hAhAravayutastataH // 56 // evaM ca bhramyamANo'gAd dvAradeze svavezmanaH / zradRzyata mahAsatyA sa manoramayA'pi ca // 57 // cintayAmAsa sA caivaM sadAcAraH patirmama | bhUpatizca priyAcAro durAcAro vidhirdhruvam // 58 // idamapyasadathavA dhruvamasya mahAtmanaH / upasthitaM phalamidaM prAktanAzubhakarmaNaH // 56 // ko'pi nAsya pratIkArastathApyeSa bhaviSyati / nizcityeti pravizyAntarjinAcaH sA'rccayacataH // 60 // kAyotsargeNa ca sthitvA soce zAsanadevatAH / bhagavatyo mama patyurdoSasambhAvanA'pi na // 61 // paramazrAvakasyAsya sAnnidhyaM cetkariSyatha / tadA'haM pArayiSyAmi kAyotsargamimaM khalu // 62 // anyathaivaMsthitAyA me bhavatvanazanaM dhruvam / dharmadhvaMse patidhvaMse kiM jIvanti kulakhiyaH 1 // 63 // itazca nyadhurAracAH zUlikAyAM sudarzanam / alaGghanIyA bhRtyAnAM rAjAjhA hi bhayaGkarA // 64 // svarNAbjAsanavAM meje zUlA'pyasya mahAtmanaH / devatAnAM prabhAvena yamadaMSTrA'pi kuNThati / / 65 / / vadhAya tasya cAracairdRDhaM vyApAritaH zitaH / karavAlo'patatkaNThe puSpamAlA ca so'bhavat // 66 // tadddRSTvA cakitairetya vijJaptastairmahIpatiH / zrArujha istinIM vegAdya 14 For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAkhama #73 11 yAtrAvasudarzanam // 67 // tamAli mahIpAlo guvApAditaH dvitIya: // 68 // mayA hi tAvatpApena kiM rAjJA'si vinAzitaH / nAthaH satAmanAthAnAM dharmo jAgatiM sarvathA // 66 // OM prakAzaH atri mAyApradhAnAnAM pratyayAccAM nihanti yH| avimRzyakaraH pApo nApa dadhivAhanAt // 70 // kiMca bhAjyasmi kAritaH / yanmayA sAdhI ! tadA pRSTo'pi nAvadaH // 71 // evamAlapatA rAjJA kariSyAmadhiropya saH / nItvA svam pitacandaneca vilepitaH / / 72 / / vastrAlaGkArajAtazca paridhAya sudarzanaH / rAjJA pRSTo rAtrivRttaM yathAtathamacIka || 73 // atha rAjJIM prati kruddho bhUpatirnigrahodyataH / sudarzanena vyApe ziraH prakSipya pAdayoH // 74 // tataH zreSThI nRpeNenamAropya puramadhyataH / mahAvibhUtvA tadvezma nAvito nyAyatAyinA || 5|| abhayA'pyetadAkayadhyAtmAnaM vyazyata / paradrohakarAH pApAH svayameva patanti hi // 76 // paNDitA praNazyAgAtpATalIputrapattanam | avasadevadattAyA gaNikAyAtha sannidhau // 77 // tatrApi paNDitA nityaM tathA'zaMsatsudarzanam / darzane'sya yathA devadattA'bhUdbhRzamutsukA // 78 // sudarzano'pi saMsAravirakto vratamagrahIt / upasRtya guroH pArzve ratnamambhonidheriva / / 79 / / tapaH kRzAGga ekAGgavihArapratimAsthitaH / sa kramA dviharan prApa pATalIputrapattanam // 80 // bhikSArthaM paryaTastatra dRSTaH paNDitayA ca saH / kathito devadattAyAH sA tathA samajUhavat // 81 // bhikSAvyAjAttayA''hUtastatrApi sa muniryayau / vimarzamavidhAyaiva sApAyanirapAyayoH // 82 // devadattA tato dvAraM pidhAya tamanekadhA / dinaM kadarthayAmAsa culobha sa munirna tu // 83 // atha muktonayA sAyamudyAnaM gatavAnasau / tatrApi dRSTo'bhayayA vyantarIbhUtayA tayA // 84 // kadarthayitumArebhe prAkarmasmaraNAdasau For Personal & Private Use Only // 133 //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNaM vairaM ca jantUnAM nazyajanmAntare'pi na // 5 // klizyamAno bahu tathA mahAsattvaH sudarzanaH / Arohata kSapakazreNimapUrvakaraNakramAt / / 86 // tataH sa bhagavAn prApa kevalajJAna mujjvalam / tasya kevalamahimA sadyazcakraM surAsuraiH / / 87 / / udidhIpuvAjantUn sa cakre dharmadezanAm / lokodayAyAbhyudayastAdRzAnAM hi jAyate / 88 // tasya dezanayA tatrAbuDhayantAnye na kevalam / devadattA paNDitA ca vyantarI ca vyabuddhayata hA strIsannidhAvapi tedevamadRSitAtmA, jantUn prabodhya zubhadezanayA krameNa / sthAnaM sudarzanamuniH paramaM prapede jainendrazAsanajuSAM na hi taddarApam / / 160 // // iti sudarzanaRSikathAnakam / / 101 // dharmya karmaNi na purupA evAdhikriyante kintu strINAmapyadhikArazcaturvarNe saddhe tAsAmapyaGgabhUtatvAt tataH purupasya paradArapratiSedhavat strINAM parapuruSagamanaM pratiSedhayatiaizvaryarAjarAjo'pi rUpamInadhvajo'pi c|siityaa rAvaNa iva tyAjyonAryA naraH paraH // 102 // aizvaryeNa vibhavena, rAjarAjo dhanadaH sa iva rAjarAjaH, prAstAmitaraH / rUpeNa saundaryeNa, mInadhvajo'pi smaro'pi, AstAmanyaH / tyAjyaH pariharaNIyaH nAryA striyA paraH svapateranyo naraH puruSaH, ka iva kayA, satiyA rAvaNa iva / sItAcaritamuktameva / / 102 // strIpuMsayordvayorapi parakAntAsaktatvasya phalamAhanapuMsakatvaM tiryaktvaM daurbhAgyaM ca bhave bhave / bhavennarANAM strINAM cAnyakAntAsaktacetasAm // 103 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAstram prakAzana // 14 // napuMsakatvaM SaNDatvaM, tiryakatvaM tirthamAtra , dIrbhAgyamanAdeyatA, bhave bhave janmani jamani, bhavet jAyata, narANAM strINAM ca / anyakAntAsaktacetasAmiti zliSTaM dvayorvizeSaNam yadA puruSANAM tadA anyasya kAntA bhAryA anyakAntA tadAsaktacetasAm / yadA tu strINAM tadA anyaH patyuraparaH sa cAsau kAntazca kAmayitA tabAsanacetasAm / / 123 // abrahmanindA kanyA brahmacaryasyaihikaM guNamAhaprANabhUtaM caritrasya prbrhmaikkaarnnm| samAcaran brahmacarya pUjitairapi pUjyate // 104 / / prANabhUtaM jIvitabhUtaM, caritrasya dezacAritrasya sarvacAritrasya ca, parabrahmaNo modasya, ekamadvitIyaM , kAraNaM samAcaran pAlayan , brahmacarya jitendriyasyopasthanirodhalakSaNaM pUjitairapi surAsuramanujendra na kevalamanyai pUjyate manovAkAyopacArapUjAmiH // 104 // brahmacaryasya pAralaukikaM guNamAhacirAyuSaH susaMsthAnA dRDhasaMhananA narAH / tejasvino mahAvIryA bhaveyurbrahmacaryataH // 105 / / cirAyuSo dIrghAyuSo'nuttarasurAdiSUtpAdAta , zobhanaM saMsthAnaM samacaturasralakSaNaM yeSAM te susaMsthAnAH anuttarasurAdipUtpAdAdeva, dRDhaM balavat saMhananamasthisaJcayarUpaM vajraRSabhanArAcAkhyaM yeSAM te dRDhasaMhananAH, etacca manujaLAI bhaveSUtpadyamAnAnAM deveSu saMhananAbhAvAt , tejaH zarIrakAntiH prabhAvo vA vidyate yeSAM te tejasvinaH, mahAvIryA balavattamAH tIrthakaracakravAditvenotpAdAda , bhaveyurjAyeran , brahmacaryato brahmacaryAnubhAvAt // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- atrAntara lokA: pazyanti kRSNakuTilA kabarIva yoSitAm tadabhiSvaGgajanmAna na duSkarmaparamparAm / / , sAmantiInAM mImantaH pUrNa sidararegunA / pandhA! mImantakAvyasya narakasyani lanyatAm / / 5vallarI varNinInAM varNayanti na jAnane / mokSAdhvani prasthitAnAM pugegAmuragImimAm / / 3 / maharAnayanApAGgAnAnAnAM nirItate / hatabuddhine tu nijaM bhaGgaraM hanta jIvitam // 4 // nAmAvaMzaM prazaMsanti khImA saralamunnatam / nijavaMzaM na pazyanti bhrazyantamanurAgiNaH / / 5!! khINAM kapole saMkrAntamAtmAnaM vIcya hRSyati / saMsAramarasIpaGke majantaM vetti no jaDaH // 6 // pibanti ranisarvasvavujhyA bimbAdharaM khiyAH / na budhyante yatkRtAntaH piyatyAyurdivAnizam / / 7 / yoSitAM dazanAna kundamodarAna vaha manyate / svadantabhaGga nekSante tarasA jarasA kRtam // 8 // smaradolAdhiyA karNapAzAna pazyati yoSitAm / kaNThopakaNThaluThitAna kAlapAzAMstu nAtmanaH / / 6 / yoSitAM proSitamatirmukhaM pazyatyanunakham / kSaNo'pi hanta nAstyasya kRtAntamukhavIkSaNe // 10 // naraH smaraparAdhInaH strIkaNThamavalambate / nAtmano vecyasUnadya zvo vA kaNThAvalambinaH / / 11 / strINAM bhujalatAbandhaM bandhuraM budhyate kRdhIH / na karmabandhanaddhamAtmAnamanuzocati // 12 // dhatte khIpANibhiH spRSTo hRSTo romAzcakaNTakAn / smArayanti na kiM te'sya kUTazAlmalikaNTa kAn // 13 // kucakumbhau samAliGgaya striyAH zete sukhaM jddH| vismRtA nUnametasya kumbhIpAkodbhavA vyathA // 14 / / madhyamadhyAsate mugdhA mugdhAkSINAM kSaNe caNe / etanmadhyaM bhavAmbhodheriti naite viviJcate // 15 // dhiga ( 1 ) naSTamatiH / *:-*- -*-*-*-*-*--*-*-* Education international For a Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 141 // anAnAM trivalItarAhiyate janaH / vivalIchAnA hyetanana vaitaraNItrayam // 16 // smarAna majati manaH puMsAM dvitIya striinaabhivaapissu| pramAdenApi kiM nedaM sAmyAmbhasi mudAspade // 17 // smarArohaNaniHzreNI strINAM romalatAM viduH|| prkaashH| narAHsArakArAyAM na punarlAhazRGkhalAm // 18 // jaghanyA jaghanaM strINAM bhajanti vipulaM mudA / saMsArasindhoH pulinamiti nUnaM na jAnate // 16 // bhajate krbhoruunnaamruunlpmtirnrH| anUrUkriyamANaM taiH sadgatau svaM na bakSyate // 20 // strINAM pAdaiInyamAnamAtmAnaM bahu manyate / hatAzo na tu jAnAti kSepyamANamadhogatau / / 21 // darzanAta sparzanAcchaleSAda yA hanti zamajIvitam / heyograviSanAgIva vanitA sA vivekibhiH // 22 // indulekheva kuTilA sandhyeva kSaNarAgiNI / nimnageva nimnagatirvajanIyA nitambinI / / 23 // na pratiSThAM na saujanyaM na dAnaM na ca gauravam / na ca svAnyahitaM vAmAH pazyanti mdnaandhlaaH||24|| nirakzA nare nArI tatkarotyasamaJjasam / yatkruddhAH siMhazAdalavyAlA api na kurvate // 25 // dUratastAH parityAjyAH praadrbhaavitdurmdaaH| vizvopatApakAriNyaH kariNya iva yossitH||26|| sa ko'pi smaryatAM mantraHsa devaH ko'pyupAsyatAm / na yena strIpizAcIyaM grasate zIlajIvitama H // 27 // zAstreSu zrUyate yacca yacca lokeSu gIyate / saMvAdayanti duHzIlaM tannAryaH kAmavihvalAH // 28 // saMpiNDye vAhidaMSTrAgniyamajihvAviSAkurAn / jagajighAMsunA nAryaH kRtAH krUreNa vedhasA // 26 // yadi sthirA mavedvidyuttiThanti yadi vAyavaH / devAttathApi nArINAM na sthemnA sthIyate mnH||30|| yadvinA mantratantrAdyairvaJcyante catarA api / indrajAlamidaM hanta nArIbhiH zikSitaM kutaH // 31 // apUrvA vAmanetrANAM mRSAvAdeSu vaiduSI / pratyakSANyapyakatyAni yadapaDhnuvate caNAt / / 32 // pItonmato yathA loSTaM suvarNa manyate janaH / tathA strIsaGgajaM duHkhaM sukhaM In For Personal Private Use Only Education tema wrane.lainelibrary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohAndhamAnasaH // 33 // jaTI muNDI zikhI maunI nagno valkI tapasyatha / brahmA'pyabrahmazIlazcettadA madyaM na rocate / / 34 / / kaNDUyan kacchuraH kacchU yathA duHkhaM sukhIyati / durvAramanmathAvezavivazo maithunaM tathA / / 35 / / nAryo yairupamIyante kAzcanapratimAdibhiH / AliGgathAliGgaya tAnyeva kimu kAmI na tRpyati / / 36 // yadevAGgaM kutsanIyaM gopanIyaM ca yoSitAm / tatraiva hi jano rajyet kenAnyena virajyatAm / / 37 // mohAdahaha nArINAmaGmAsAsthinirmitaiH / candrendrIvarakundAdi sadRkSIkRtya kSitam 38 // nArI nitambajaghanastanabhUribhArA-mAropayantyarasi maDhadhiyo ratAya / saMsAravArinidhimadhyanimajjanAya jAnanti tAM na hi zilAM nijakaNThabaddhAm / / 36 / / bhavodanvadvelAM madanamRgayuvyAdhahariNI, madAvasthAhAlAM viSayamRgatRSNAmarubhuvam / mahAmohadhvAntoccayabahulapakSAntarajanIm, vipatkhAni nArI pariharata he zrAddhasudhiyaH / // 40 // 105 / / saMprati mUrchAphalamupadarzayaMstaniyantraNArUpaM paJcamamaNuvratamAhaasantoSamavizvAsamArambhaM duHkhkaarnnm| matvA mUrchAphalaM kuryAtparigrahaniyantraNam // 10 // duHkhakAraNamityasantoSAdibhitribhiH pratyekamabhisaMbadhyate / asantoSAdIni duHkhakAraNAni mAyA garddhasya phalatvena vijJAya mRAhetoH parigrahasya niyantraNaM naiyatyamupAsakaH kuryAditi yogH| tatrAsantoSastRptyabhAvaH, sa duHkhakAraNam / mRcchavAn hi bahubhirapi dhanaine saMtuSyati, uttarottarAzAkadarthito duHkhamevAnubhavati / parasaMpa (1) kAma eva mRgayuH vyAdhaH tasya vyAdhe vedhane hariNIm / - tasya vyAdhe vedha lAgaNyati, uttarottarAzAditi yogH| tatrAna mAyA gardA in Education International For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dvitIyaH prkaashH| zAstram // 142 // dutkarSazca hInasaMpadamasantuSTaM duHkhAkaroti / yadAha asantoSavatAM puMsAmapamAnaH pade pade / santoSaizvaryasukhinAM re durjanabhUmayaH // 1 // avizvAsaH khalvapi duHkhakAraNam , avizvasto hyazaGkanIyebhyo'pi zaGkamAnaH svadhanasya rakSAM kurvanna kacidvizvasiti / yadAha ukkhaNai khaNai nihaNai ratiM na subai diA vi a ssNko| liMpai Thavei sayayaM laMchiyapaDilaMchiyaM kunnh||1|| ma parigatazcArambhaM prANAtipAtAdikaM pratipadyate / tathAhi tanayaH pitaraM pitA ca tanayaM bhrAtA ca bhrAtaraM hinasti, gRhItalaJcazca kUTasAkSitvadAyI bahanRtaM bhASate, balaprakarSAtpathikajanaM muSNAti, khanati khAtraM, gRhNAti vindaM, dhanalobhAt paradArAnabhigacchati, tathA sevAkRSipAzupAlyavANijyAdi ca karoti / mammaNavaNigiva nadyAdiSu pravizya kASThAnyAkarSati / nanu duHkhakAraNaM mUrchAphalaM jJAtvA parigrahaniyantraNaM kuryAditi keyaM vAco yuktiH| uktamatra-mUrchAkAraNatvAt parigraho'pi muthaiva, athavA "mUrchA parigrahaH" iti sUtrakAravacanAt mUcrchava parigraha iti nizcayanayamatenocyate, mUchAmantareNa dhanadhAnyAderaparigrahatvAt / yadAha aparigraha eva bhavedvastrAbharaNAghalaGkRto'pi pumAn / mamakAravirahitaH sati mamakAre saGgavAnagnaH // 1 // tathA (1) utkhanati khanati nihanti rAtriM na svapiti divA'pi ca sazaGkaH / limpati sthApayati satataM lAJchitapratilAJchitaM karoti // 1 // (2) 'bandaM ' iti pratyantarapAThaH sAdhIyAn / // 14 // Jain Education intematarel For Personal & Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmaM gehaM ca vizan karma ca nokarma cAdadAno'pi / aparigraho'mamatvo'parigraho nAnyathA kazcit // 1 // tathA 'jaM pi vatthaM va pAyaM vA kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taM pi saMjamalajaTThA dhAraMti pariharaMti // 1 // nai so pariggaho vutto nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto ii vRttaM mahesiNA // 2 // iti sarvamavadAtam // 106 // prakArAntareNa parigrahaniyantraNamAhaparigrahamahattvAddhi majjatyeva bhvaambudhau| mahApota iva prANI tyajettasmAt prigrhm||107|| OM parigRhyata iti parigraho dhanadhAnyAdistasya mahattvaM niravadhitvaM tasmAddhetoH manjatyeva, avazyameva majati, prANI zarIrI, bhave saMsAre ka iva ka ? ambudhau samudre mahApota iva mahAyAnapAtramiva, yathA niravadhidhanadhAnyAdimArAkAntaH | potaH samudre majati, tathaivAparimitaparigrahaH prANI narakAdau nimajati / yadAhu: "mahAraMbhayAe mahApariggayAe kuNimAhAreNaM paMciMdiyavaheNaM jIvA narayAuyaM ajNti"| tathA bahArambhaparigrahatvaM ca nArakasyAyuSa iti yasmAdevaM tasmAttyajeniyantrayeta parigrahaM dhanadhAnyAdirUpaM mR.rUpaM vA // 107 // (1) yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdaproJchanam / tadapi saMyamalajjArtha dhArayanti paribhuJjate ca // 1 // (2) na sa parigraha uktaH jJAtaputreNa tAyinA | mUrchA parigraha uktaH ityuktaM maharSiNA // 2 // (1) mahArambhatayA mahAparigrahatayA kuNimAhAreNa paJcendriyavadhena jIvA narakAyuSkamarjanti / Jan Education inten For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 143 // Jain Education Intern *0-104-11 satra sAmAnyena parigrahadoSAnAha - trasareNusamo'pyatra na guNaH ko'pi vidyate / doSAstu parvatasthUlAH prAduSSanti parigrahe // 108 // trasareNavo gRhajAlAntaHpraviSTasUryakiraNopalacyAH sUkSmA dravyavizeSAstatsamo'pi tatpramANo'pi atra parigrahe na kazcana guNo'sti, na hi parigrahabalAdAmuSmikaH puruSArthaH siddhyati / yastu bhogopabhogAdiH sa na guNaH pratyuta garddhahetutvAddoSa eva / yo'pi jinabhavanavidhAnAdilacaNaH parigrahasya guNaH zAstre varNyate na sa guNaH, kiM tu parigrahasya sadupayogavyAvarNanaM na tu tadarthameva parigrahadhAraNaM zreyaH / yadAhuH dharmArthaM vittasyAnIhA garIyasI / pracAlanAddhi paGkasya dUrAdasparzanaM varam // 1 // tathA'kaMcaNamaNisovANaM thaMbhasahassosiyaM suvaSpatalaM / jo kArija jiNaharaM taca vi tavasaMjamo ahio* // 1 // vyatirekamAha -- doSAstu doSAH punaH parvatasthUlA atimahAnto vakSyamANAH parigrahe sati prAduSyanti prAdurbhavanti / / 108 / / doSAstu parvatasthUlA iti yaduktaM tat prapaJcayati - (1) kAJcanamaNisopAnaM stambhasahastrocchritaM suvarNatalam / yaH kArayejjinagRhaM tato'pi tapaHsaMyamo'dhikaH // 1 // (2) ' anaMtaguNo ' iti pratyantare * saMbodhasattarivRttau tukaMcaNamaNisovANe thambha sahassUsie suvannatale / jo kAravejja jiNahare taovi tavasaMjamo anaMtaguNo ti // evaM pATho dRzyate / For Personal & Private Use Only dvitIyaH prakAzaH / // 143 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ | saGgAdbhavantyasanto'pi rAgadveSAdayo dvissH|munerpi calecceto yttenaandolitaatmnH||109|| saGgAtparigrahAddhetorbhavanti prAdurbhavanti asanto'pi udayAvasthAmaprAptA api rAgadveSaprabhRtayaH zatravaH / saGgavato hi tannivandhano rAgaH prAdurbhavati / saGgapratipanthiSu ca dveSaH, evaM mohabhayAdayo vadhabandhAdayo narakapAtAdayazca drssttvyaaH| tadidaM parvatasthUlatvaM doSANAm / kathamasanto'pi rAgAdayo bhavantIti ? ucyate-yata yassAnsunerapi prAstAmanyasya cale prazamAvasthAyAzyavet ceto manaH tena saGgena AndolitAtmanaH asthiriikutaatmnH| munirapi hi saGgAnaGgIkurvanmunitvAd bhrazyatyeva / yadAha 'cheo bheo vasaNaM AyAsakilesabhayavivAgo a| maraNaM dhammabhaMso araI atthAo savvAiM // 1 // dosasayamUlajAlaM puvarisivivajjiyaM jaI vaMtaM / atthaM vahasi aNatthaM kIsa niratthaM tavaM carasi // 2 // vaihabaMdhaNamAraNasehaNAo kAo pariggahe nntthi| jaba pariggaho ciya jaidhammo to NA pvNco||3||10|| sAmAnyena parigrahasya doSAnabhidhAya prakRtena zrAvakadharmeNAmisaMbanAtisaMsAramUlamArambhAsteSAM hetuH parigrahaH / tasmAdupAsakaH kuryAdalpamalpaM parigraham // 110 // | (1) chedo bhedo vyasanaM AyAsaklezabhayavipAkAzca / maraNaM dharmabhraMzaH aratirarthAt sarvANi // 1 // (2) doSazatamUlajAlaM pUrvarSivivarjitaM yadi vAntam / artha vahasi anartha kasmAnirarthe tapazcarasi // 2 // (3) vadhabandhanamAraNaseghanAH kAH parigrahe na santi / tad yadi parigraha eva yatidharmastato nanu prapazcaH // 3 // Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkham // 144 // -19-04 rambhAH prApyupamardAdayaste saMsArasya mUlam etadavivAdasiddhaM tataH kiM teSAmArambhANAM hetuH kAraNaM ? parigrahaH, yata evaM tasmAdupAsakaH sAdhUpAsakaH parigrahaM dhanadhAnyAdikamalpamanyaM niyataparimANaM kuryAt // 110 // punarapi siMhAvalokitena parigrahadoSAnAha - muSNanti viSayastenA dahati smarapAvakaH / rundhanti vanitAvyAdhAH saGgairaGgIkRtaM naram // 111 // saGgairdhanadhAnyahiraNyAdiparigrahairaGgIkRtaM vazIkRtaM yathA bahuparigrahaM kAntAragataM puruSaM caurA muSNanti tathA saMsArakAntAragataM viSayAH zabdAdayaH saMyama sarvasvApahAreNa muSNanti nirddhanIkurvanti / yathA vA bahuparigrahaM naSTumazaknuvantaM dIpto davAgnirdahati tathA saMsArakAntAragataM manmathAgnicintAdinA dazaprakAreNa vikAreNa dadatyupatApayati / yathA vA bahuparigrahaM kAntAragataM vyAdhA lubdhakA dhanazarIralomena rundhanti palAyitumapi na dadati, tathA bhavakAntAragataM vanitAH kAminyo dhanArthinyaH zarIrabhogArthinyazca svAtantryavRttiniSedhena rundhanti / api ca bahunApi parigraheNa kAGkSAvatAM na tRptiH sambhavati api tvasantoSa eva varddhate / yanmunayaH -- suvarupassaya pacvayA bhave siyA hu kelAsasamA asaGkhyA / narassa luddhassa na tehi kiMci icchA hu AgAsasamA ati / / 1 / / ( 1 ) suvarNarUpyasya ca parvatA bhave syuH khalu kailAsasamA asaGkhyakAH / narasya lubdhasya na taiH kiJcit icchA khalu AkAzasamA'nanti // 1 // For Personal & Private Use Only 4-08-0 dvitIya: prakAza: / // 144 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ puDhavI sAlI javA ceva hiraNaM pasubhissaha / paDipurNa nAlamegassa ii vijA tavaM care // 2 // kavayo'pyAhu:__ tRSNA khaniragAdheyaM duSpUrA kena pUryate / yA mahadbhirapi citaiH pUraNaireva khanyate // 1 // tthaa| tehA akhaMDia ciya vihave accutrae vi lahiUNa / selaM pi samAruhiUNa kiM va gayaNassa bhArUDhaM // 1 // 111 // etadevAhatRpto na putraiH sagaraH, kucikarNo na godhnaiH| na dhAnyaistilakazreSThI, na nandaH knkotkraiH||112|| sagaro dvitIyazcakravartI, na SaSTisahasrasaMkhyaiH putraiH santuSTastRpto'bhavat / kucikarNo nAma kazcit sa bahumirapi godhanaine usaH / tilako nAma zreSThI na dhaanyaistRptH| na vA nandanRpatiH kanakarAzibhistRptaH tato'santoSahetureva parigrahaH / sampradAyagamyAzca sagarAdayaH / sa cAyam pAsItpuryAmayodhyAyAM jitazatrurmahIpatiH / yuvarAjaH sumitro'bhuudumaavvnimaavtuH||1|| jitazatrorabhUtyUnurajitasvAmitIrthakat / sagarazcakravartI ca sumitrasya mhaabhujH||2|| jitazatrusumitrau ca vrataM jagRhatustataH / (1) pRthvI zAlayo yavA eva hiraNyaM pazubhiH saha / pratipUrNa nAlamekasya iti viditvA tapazcaret / / 2 // (2) tRSNA akhaNDitA eva vibhavAn atyunnatAn api labdhvA / zailamapi samAruhya kiM vA gaganasya ArUDham // 1 // Jain Education internations 25 For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 14 // dvitIyaH prkaashH| rAjAbhRdajitasvAmI sagaro yuvarAT punaH / 3 / / pravatrAjAjitasvAmI gate kAle kiyatyapi / rAjA'bhUtsagarazcakravartI RSabhamUnuvat // 4 // atha SaSTisahasrANi jajJire tasya sUnavaH / khedacchidaH saMzritAnAM zAkhA iva mahAtaroH // // jyeSTho jahanuH kumAro'bhUtteSAM sagarajanmanAm / tenaikadA topito'dAddevateva pitA varam / / 6 // tvatprasAdena daNDAdiratnaiH saha sabAndhavaH / mahIM vicarituM vAJchAmIti janurayAcata // 7 // taddatvA sagareNApi visRSTaH praacltttH| jahnuhRtasahasrAMzuH shsrai'chtrmnnddlaiH|| 8 // RDayA mahatyA bhaktyA cArhacaityAni pade pade / sorcayan vicarannuvIM yayAvaSTApadaM kramAt // 6 // tamaSTayojanocchrAyaM caturyojanavistRtam / Arohatsaha sodaryai jahnurmitaparicchadaH // 10 // tatraikayojanAyAmamarddhayojanavistRtam / trigavyUtyunnataM caityaM caturaM viveza sH||11|| bimbAni svasvasaMsthAnamAnavarNAni tatra sH| arhatAmRpabhAdInAM yathAvatparyapUjayat // 12 / / vavande bharatabhrAtRzatastUpAMzca pAvanAn / kizcidvicintya zraddhAlurucarevamuvAca ca // 13 // aSTApadasamaM sthAnaM manye kvApi na vidyate / kArayAmo vayaM yatra caityametadivAparam // 14 // mukto'pi bharataM bhukte bharatazcakravartya ho / zaile bharatasAre'smizcaityavyAjAdavasthitaH // 1 / / etadeva kRtaM caityamasmAbhizcedvidhIyate / bhaviSyatpArthivairasya lupyamAnasya rakSaNam // 16 // tataHsurasahasrAdhiSThitamAdAya paanninaa| sa daNDaM bhrAmayAmAsa paritoSTApadAcalam // 17 // cale yojanasahasradIrNA kRssmaannddvnmhii| bhrAmyatA tena bhinnAni nAgAnAM bhuvanAni ca // 18 // tairbhItaiHzaraNaM bheje svasvAmI jvlnprbhH| sajJAtvA'vadhinopetya janumityabravIt krudhA // 16 // anantajantunirghAtakAraNaM kimakAraNaM / bhavadbhirvidadhe mardAruNaM bhUmidAraNam // 20 // ajitasvAmibhrAtRvyaiH putraiH sgrckrinnH| kimetakriyate pApamare re| kulpaasnaaH||21|| // 14 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ janurUce mayA caitya caityaM trAtumadaH kRtam / yuSmadbhavanabhaGgo'bhUdyadajJAnAtsa sahyatAm / / 22 / / ajJAnakRtamAgoda soDhaM te mA kRthAH punaH / ityudIrya mijaM dhAma jagAma jvalanaprabhaH / / 23 / sAnujo'cintayaJjanhuH kRteya parikhA param / paripUriSyate pAMzu re kAlena gacchatA // 24 // tataH sa kRSTvA daNDena gaGgAM tatrAkSipadbhazam / upadrutAni tattoyaiH punarvezmAni bhoginAm / / 25 / / ddho'thaitya samaM nAgakumAracalanaprabhaH / tAn dRSTvA bhasmasAccake davAnala iva dumAn // 21 // dhigdhignaH svAminaH ptuSTAH klIvAnAmina pazyatAm / hiyetyayodhyAsavidhe tasthurAgatya sainikAH // 27 // mvaM mukhaM darzayiSyAmo vakSyAmodaH kathaM prabhoH / iti mantrayatAM teSAM ko'pyetyetyavadad dvijaH // 2-11 kayApiyAmbado rAjJo na ca moho bhaviSyati / uttariSyatyavacaM vo mA bhUta vyAkulA nanu // 26 // ityukyA mRtakaM kazcidAdAyAnAthamabhyagAt / rAjadvAre mRtApatya isa savyalapatataH // 30 // rAjJApracchi tato'vAdIdayamekaH suno mana / daSTaH sarpaNa nizceSTastadevo jIvayatamum // 31 // athAdiSTainarendreNa narendramantra kauzalam / nijaM prayuktaM tatrAbhUttadbhasmani hutopamam / / 12!! mRto jIvayituM zakyo nAyaM tAvavijo'pyayam / kathaM nu chAndaso bodhya ityAlocyocire'tha te // 33 // yasmin vezmani no ko'pi mRtaH pUrva tto'dhunaa| bhRzamAnIyatAM rakSA jIvayAmastayA tvamum / / 34 // tato dvAHsthairnRpAdezAtpuryA grAmeSu cekSitam / gRhaM na dRSTaM tarikazcinmRto yatra na kazcana // 35 // rAjA'pyUce madIye'pi kRle kulakarA mRtAH / bhagavAnRSabhasvAmI bharatazca kravartyapi / / 36 / rAjA bAhubaliH sUryayazAH somayazA api / anye'pyanekazaH kepi zivaM ke'pi divaM yyuH| H // 37 / / jitazatruH zivaM prApa sumitrastridivaM tataH / sarvasAdhAraNaM mRtyu svamUnoH sahase na kim / / 38 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoga zAstram 146 / / vimo'pyace satyametattathA'pyeko hi me sutaH / rakSaNIyastvayA dInAnAthA sarvAta 20 // athoce aai iso vANa mA muha zaraNaM maraNAsa hi bhavavairAgyabhAvanA // 40 // vyAjahAra dvijo'pyevaM yadyevaM sAdhu buddha mahIza ! mA muhaH paSTisahasrasutamRtyunA // 4 // tataH sa yAvadvaSo hAkimetadityacintayat / are infotAH sainyAH sarvamAkhyannupetya te // 42 // udantena tatastena dAruNenAtha mUrkitaH / papAta bhUpatirbhUmau parvataH pavineva saH // 43 // labdhasaMjJasvato rAjA rudityA janavatkSaNam / bheje saMsAravairAgyaM cintayAmAsa cetyasau // 44 // anvayaM maNDaviSyanti prINaviSyanti mAM sutA / ityAzA vimamAmAraM saMsAraM jAnato pyabhUt / / 45 / / dvitraistricaturaiH paJcapairvA'nyeSAM bhavetkatham / putraistRptiriyanmAtrairapi yanme va 46 // tRi kathama kuryustanmamAtmajAH / IdRgnatimakANDe'yuvRptAH prANitasya te // 47 // itthaM vicinyAtha sutairavRtikaH, sa tatkSaye janusutaM bhagIratham / rAjye nivezyAjitanAthasannidhau, pravrajya vavrAja tadacayaM padam // 48 // // iti sagaracakrikathAnakam // grAmaH sughoSo nAmA'bhUnmadhye magadhanIvRtaH / kucikarNAbhidhAnazca grAmaNIstatra vizrutaH // 1 // gavAM zatasahasrANi tasya saMjajJire kramAt bindunA bindunA inta mriyate hi sarovaram || 2 || gopAlAnAM pAlanAya so'rpayAmAsa gAstataH / bhavyA mama na te bhavyA ityayudhyanta te bahiH / / 3 / / kucikarNo vibhajyaitA Arpayat kasyacit sitAH / kRSNAH kasyApi kasyApi raktAH pItAzca kasyacit // 4 // pRthak pRthagaraNyeSu gokulAni nyavezayat / bhuJjAno dadhipayasI so'vasatteSu ca kramAt // 5 // anvahaM varddhayAmAsa goSThe goSThe sa godhanam / For Personal & Private Use Only dvitIya prakAzaH // // 146 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ atRpto daghipayasoH surAyA iva durmadaH // 6 // tasyAbhavadathAjIrNamadha Urdhva saradrasam / pradIpanAntaHpatitasyeva dAho mahAnabhUt // 7 // hA dhenavo hA navatarNakAzca, hA zAkkarA vaH kadA ca lapsye / sa godhanairevamatRpta eva. mRtvA'tha tiryaggatimAsasAda // 8 // // iti kucikarNakathAnakam / zreSThyAsItilako nAma pure'calapure purA / asau pureSu grAmeSu cAkaroddhAnyasaMgraham // 1 / / mASamudgatilabrIhigodhUmacaNakAdikam / dadau sAr3ikayA dhAnyaM kAle sArddha ca so'grahIt // 2 // dhAnyairdhAnyaM dhanairdhAnyaM dhAnyaM jIvadhanairapi / upAyaizcAgrahIddhAnyaM dhyAyan dhAnyaM sa tattvavat // 3 // durbhikSakAle dhAnyebhyaH pratyupAtairmahAdhanaiH / babhAra parito dhAnyairivAsau dhAnyakoSThakAn // 4 // punaH subhikSe dhAnyaM sa krItvA krItvA samagrahIt / labdhAsvAdaH pumAn yatra tatrAsaktiM na muzcati // 5 // kITakoTivadhaM naipo'jIgaNat kaNasaMgrahe / pIDAM paJcendriyANAmapyatibhArAdhiropaNAt / / 6 / / naimittaH ko'pi tasyAkhyadbhAvidurbhikSamaiSamaH / sarvasvenAtha so'krINAkaNAna puna ravRptikaH // 7 // vRddhyo'pi dravyamAkRSyAgrahIddhAnyamanekadhA / sthAnAbhAve gRhe'kSapsIt kiM na kurvIta lobhavAn // 8 // asau jagadamitrasya mitrasyevonmanAstataH / durbhikSasyaiSyato mArgamIkSAzcakre dine dine // 6 // atha varSApraveze'pi vavarSopetya sarvataH / dhArAsArainastasya hRdayaM dArayanniva // 10 // godhUmamudrakalamAzcaNakA makuSTA, mASAstilAstadapare'pi kaNA vinazya / yAsyanti saMprati haheti sa tairatRpto, hRtsphoTajAtamaraNAmarakaM prapede // 11 // iti tilakazreSThikathAnakam / / (1) vRSabhAH / (2) jIvA gavAdayaH ta eva dhanAni teH / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAga zAstram // 147 // mahendranagarIprativimbamivocaraiH / AkhyA pATalIputramityapi // prAmItrAti sutrAmA varga / trikhaNDa sudhAdhIzAM nando nAma narezvaraH || 2 || sokarANAM kareM cakre sakarANAM mahAkaram / mahAkarANAmapi na kicitre karAntaram // yaM ko nibhyo dhanamagrI | chala vahati bhUpAnAMta neti na vadana // 4 // sarvona cokAnipaH sa upAdade / apAmanA pAtra nAnya iti ca // 5 / tathA so'graha lokAloko nirdhano yathA bhUmAvatIyAM na khalu prApyate tRNam || 6 | hiraNyanANakAkhyA'pi tena lokeSu nAzitA / pravRtto vyavahArojI carmaNo nAyakaistadA // 7 // pAkhaNDaashtra yasavarthamadaNDapata hutAzanaH sarvabhakSI na hi kiJcidviti // // zrIvIramokSAdekonaviMzatyabdazateSu yaH sAgreSu bhAvI kiM so'yaM kankIti janyAgabhUt // // AkAMzAn pazyato'pyasya bhUmibhAjanabhojanaH / jano dadau gatabhayo, bhayaM bhavati bhAjane // 10 // sa svarNeH parvatAM pUrayAmAsa cAvaTAna bhANDAgArANi cApUri pUrNakAmastu nAbhavat // 11 // Arya tattathA'yodhyAnAthanAtha hitaiSiNA / taM prabodhayituM vAgmI dUtaH preSita Agamat // 12 // sarvato'pyAhRtazrIkaM niHzrIkaM taM tathApi hi| dUto bhUpamathApazyannatvA copAvizatpuraH // 13 // so'nujJAto nRpeoce zrutvA matsvAmivAcikam / kopitavyaM na devena na hitAcAdubhASiNaH || 14 || avarNavAdo devasya yaH paramparayA zrutaH / sa pratyakSIkRto hyadya na nirmUlA janazrutiH / / 15 / / anyAyato'rthalezo'pi rAjJaH sarvayazazvide / apyekaM tumbikAbIjaM guDabhArAn vinAzayet / / 16 / / zrAtmabhUtAH prajA rAjJo rAjA na chettumarhati / kravyAdA api na kravyaM nijamaznanti jAtucit // 17 // prajAH puSANa puSNa For Personal & Private Use Only dvitIya prakAzaH / // 147 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ nti poSita eva tA nRpam / vAhI date dugdhamapoSitA // 18 // sarvadoSabho lobhaH sarva guNApahaH / lobhastacyajyatAmetavahito vakti matprabhuH // 10 // nando'pi tahirA dAvadagdhabhUriva vAriNA / atyuSNavASpamumucad dagdhukAma ivAzutam // 20 // rAjadauvAriko jAtu na vadhya iti nandarAt / utthAya garbhavezmAntaH saziro'rivAvizava || 22 || nAsau sadupadezAnAM javAmaka ivAmbhasAm yogya ityAmRzanto' pyAta svasvAmino'ntikam / / 22 / / nando'pyanyAyapAponthairvedanAdAnadAruNaiH / saMgairihApi saMprAptaH paramadhArmi kairiva / / 23 / / vedanAbhirdAruNAbhiH pIDyamAno yathA yathA / nandakanda loko bhUkhAtAnandastathA tathA ||24|| pacyamAno bhujyamAno dahyamAna iva vyathAm / avApa nandaH stokaM hi sarva vAhatapApmanaH || 25 || ye bhUtale vinihitA girivacca kUTIbhUtAzra yejya mama kAzvanarAzayaste kasya syurityabhigRNannavitRpta eva, mRtvA nirantabhavaduHkhamavApa nandaH / / 26 / / iti nandakathAnakam / / 112 / / api ca yoginAmapi parigrahamupagRhAM lAbhamicchatAM mUlakSatirAyAtetyAha- tapaH gautari zamasAmrAjyasaMpadam / parigrahagrahagrastAstyajeyuryogino'pi hi // 113 // yogo ratnatrayaprAptistadvanto yoginaste'pi AtAM pRthagjanAH parigraha eva grahastadbhastAH pizAcakina iva zamasAmrAjya saMpadaM svAdhInAmapi tyajeyuH, zamasya vitRSNatAyAH sAmrAjyaM paramaizvarya, tadrUpA sampat tAm / sAmrAjyaM ca naikAkino bhavatItyAha -- tapaH zrutaparIvArAM tapazcAritraM zrutaM samyagjJAnaM, te eva parIvAraH paricchado For Personal & Private Use Only ***1-1.KK04-0
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ gorakhA zAkam 148 // yasyAsta' tathAvidhAma rAmasAmrAjyada svAdhIna parityajya sukhArthina parigrahavAi taH / 113 // saram padarzanapUrvakaM santoSaphalamAha - antataH saukhyaM na zakrasya ckrinnH| jantoH santoSabhAjo yadyasyeva jAyate ||114|| santoSarahitasya tatphalabhUtaM saukhyaM na zakrasya devarAjasya nApi cakriNo manujarAjasya, yatsaukhyaM santoSavato janmino jAyate / kasyevetyAha--abhayasya abhayakumAramya zreNikarAjaputrasya / sa hi pitropanItamapi rAjyaM pari hRtya zamasAmrAjyasampadaM parigRhItavAniti / kathAnakaM ca sampradAyagabhyam / sa cAyam - stIha bharatakSetre kedAramiva sundaram vizAlazAlikamale nAmnA rAjagRhaM puram | 1 tatra prasenajinAma nAmitAzeSabhUpatiH / patirvArAmivAlabdhamadhyo'bhUtpRthivIpatiH // 2 // zrImatpAzcajinAdhIzazAsanAmbhojaSaTpadaH / samyagdarzana puNyAtmA so'Nuvratadharo bhavat || 3 || zrojasA tejasA kAntyA jitAmarakumArakAH / kumArAstasya bahavo babhUvuH zreNikAdayaH || 4 || ko rAjyayogya ityeSAM parIkSArthaM mahIpatiH / ekatra pAyasasthAlAnyazanAyaikadA''rpayat // 5 // tato bhoktuM pravRttAnAM kumArANAmamocayat / vyAghrAniva vyAttavaktrAn sArameyAn sa sAradhIH / / 6 / / kumArA drutamuttasthurApatatsu tataH zvasu / ekastu zreNikastasthau dhiyAM dhAma tathaiva hi // 7 // so'nyasthAlAtpAyasAnnaM stokaM stokaM zunAM dadau / yAvallilihire zvAnastAvacca bubhuje svayam // 8 // yena kenApyupAyena niSe For Personal & Private Use Only dvitIya: prakAza hai| // 148 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhiSyatyarInayam / bhokSyate ca svayaM pRthvI rAjA teneti raJjitaH // 6 // rAjA punaH parIkSArtha sutAnAmanyadA dadau / modakAnAM karaNDAMzca payaskumbhAMzca mudritAn // 10 // imAM mudrAmabhaJjanto bhuJjIvaM modakAnamUn / payaH pibata mA kRvaM chidramityAdizannRpaH // 11 // vinA zreNikameteSAM ko'pi nAmukta nApivat / buddhisAdhyeSu kAryeSu kuryusarjasvino'pi kim ? // 12 // calayitvA calayitvA zreNiko'tha karaNDakam / bubhuje modakakSodaM zalAkAvivaracyutam // 13 // raupyazukkyA ghaTasyAgho galadvArbindupUrNayA / sa payo'pi papI kiM hi duHsAdhaM sudhiyAM dhiyaH // 14 // tatprekSya nRpatiH prIto jAte'nyeyuH pradIpane / yo yadhAti maddahAttattasyetyAdizatsutAn // 15 // sarve gRhItvA ratnAni kumArA niryayustataH / AdAya bhambhAM tvaritaH zreNikastu viniryayau // 16 // kimetatkRSTamityukto nRpeNa zreNiko'vadat / jayasya cihaM bhambheyaM prathamaM pRthivIbhujAm // 17 // asyAH zabdena / bhUpAnAM digyAtrAmaGgalaM bhavet / racaNIyA camApAlaiH svAmistadiyamAtmavat // 18 // tataH parIkSAnirvAhajJAtabuddhirmahIpatiH / tasya prIto dadau bhambhAsAra ityaparAbhidhAm // 16 // rAjyAImAnino mainaM rAjyAI suunvo'pre| jJAsiSurityavAjJAsIccheNikaM pRthivIpatiH // 20 // pRthak pRthak kumArANAM dadau deshaanreshvrH| na kiJcicchreNikasyAstu rAjyamasyAyatAviti // 21 // tato'bhimAnI svapurAtkalabhaH kAnanAdiva / niHsRtya zreNiko'gacchaturma veNAtaTaM puram // 22 // tatra ca pravizan madrAbhidhasya zreSThino'tha saH / karma lAbhodayaM mUrtamivopAvizadApaNe // 23 // tadA ca nagare tasmin vipulaH kazcidutsavaH / navyadivyaduklAGgarAgapaurA''kulo'bhavat // 24 // prabhUtakrAyakairAsIt sa zreSThI vyAkulastadA / kumAro'pyArpayavaddhvA'mai puTIpuTikAdikam // 25 // dravyaM kumAra kasyAsta tara purama Lain Education interese For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 14 // #mAhAtmyAccheSThI bhUyiSThamA yat / puNyapuMsAM videze'pi sahacaryo nanu zriyaH // 26 // adyAvitathapuNyasya dvitIyaH kasyAtithirasItyatha / zreNikA zreSThinA pRSTo bhavatAmityabhASata // 27 // nandAyogyo varo dRSTaH svame'dya nizi* prkaashH| yo mayA / asau sAkSAt sa eveti zreSThI cetasyacintayat / / 28 // so'bhASiSTa ca dhanyo'smi yadbhavasyatithimama / asAvalasamadhyena nanu gaGgA samAgatA // 26 / saMvRtyAdvaM tataH zreSThI taM nItvA nijavezmani / snapayitvA paridhApya sagauravamabhojayat // 30 // evaM ca tiSThastadgahe zreNikaH zreSThinA'nyadA / kanyAM pariNayemAM me nandA nAmnetyayAcyata // 31 / / mamAjJAtakulasyApi kathaM datse sutAmiti / zreNikenokta Uce sa jJAtaM tava guNaiH kulam // 32 // tatastasyoparodhenodadheriva sutAM hariH / zreNikaH paryaNaiSIttAM bhavadbhavalamaGgalam / / 33 / / bhuJjAno vividhAna bhogAna saha valabhayA tayA / pratiSThaccheNikastatra nikuJja iva kunyjrH||34||shrenniksy svarUpaM tadvivedAzu prasenajita / sahasrAkSA hi rAjAno bhavanti crlocnaiH||35|| ugraM prasenajidrogaM prApAthAntaM vidanijam / sutaM zreNikamAnetuM zIghrAnAdicadauSTikAn // 36 // auSTikebhyo jJAtayA''taH piturtyrtivaarttyaa| nandA saMbodhya sasnehaM pratasthe zreNikastataH // 37 // vayaM pANDurakuDyA gopAlA rAjagRhe pure / AhAnamantrapratimAnyakSarANIti cArpayat // 38 // mA'nyA tAtasya rogArtermadArti diti drutam / uSTrIM zreNika Aruhya yayau rAjagRhaM puram / / 36 // taM dRSTvA mudIto rAjA harSanetrAzrubhiH samam / rAjye'bhyaSiJcadvimalaiH suvrnnklshaambubhiH||40|| rAjA'pi saMsmaran pArzva jinaM pnycnmskiyaam| catuHzaraNamApano vipadya tridivaM yayau // 41 // vizvaM vizvambharAbhAraM babhAra zreNikastataH / tena sA gurviNI mukkA garbha nandApi durvaham / / 42 / / tasyA dohada ityAsIdgajArUDhA zarIriNAm / mahAbhUtyopakuvANA bhavAmyabhayadA yadi // 4 // // 14 // in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ *1 ****1*<*---*----*-*-+-** vijJapayyAtha rAjAnaM tatpitrApUri dohadaH / pUrNe kAle ca sA'sUta prAcI ravimivArbhakam || 44 || dohadArthAnusAreNa tasyAtha divase zubhe / cakarAbhayakumAra iti mAtAmaho'bhidhAm // 45 // sa kramAdvavRdhe vidyA niravadyA: papATha ca / aSTavarSo'bhavaddaco dvAsaptatyAM kalAsu ca // 46 // savayAH kalahe ko'pi taM kopAdityatarjayat / kiM tvaM jalpasi yasyAho pitA vijJAyate na hi // 47|| Uce bhayakumArastaM nanu madraH pitA mama / pitA bhadro bhavanmAtuH pratyuvAceti so'bhayam // 48 // nandAM pratyabhayo'pyUce mAtaH ! ko me pitetyatha / ayaM tava pitA bhadraH zreSThI nandetyacIkathat // 46 // bhadrastava pitA zaMsa madIyaM pitaraM nanu / putreNetyuditA nandA nirAnandedamabravIt // 50 // dezAntarAdAgatena pariNItA'smi kenacit / mama ca tvayi garbhasthe tamIyuH kecidauSTrikAH // 51 // rahaH sa kiJcidutvA taiH sadaiva kacidapyagAt / zradyApi taM na jAnAmi kutastyaH kazcidityaham // 52 // sa yAn kizcijajalpa svAmiti pRSTAbhayena sA / akSarANyarpitAnyetAnIti patramadarzayat // 53 // tadvibhAvyAbhayaH prIto'bravInmama pitA nRpaH / pure rAjagRhe tatra gacchAmo nanu saMprati // 54 // ApRcchaya zreSThinaM bhadraM sAmagrI saMyutastataH / nAndeyo nandayA sArddhaM yayau rAjagRhaM puram / / 55 / / mAtaraM bahirudyAne vimucya saparicchadAm / tatra svalpaparIvAraH pravivezAbhayaH pure / / 56 / / itava melitAnyAsaMstadA zreNikabhUbhujA / zatAni paJcaikonAni mantriNAM mantrasatriNAm // 57 // mantripaJcazata pUrNAM karttuM narapatistataH / loke gavepayAmAsa kaJcidutkRSTarupam / / 58 / / tatazca tatparIkSArthaM zuSkakUpe nijormikAm / pracikSepa kSitipatirlokAnityAdideza ca // 56 // AdAsyati karegautAmUrmikAM yastaTasthitaH / tasya dhIkauzalakItA madIyA mantridhuryatA // 60 // te'pyUcuryadazakyAnuSThAnamAdezAmidam / tArAH kareNa yaH For Personal & Private Use Only: 11. K
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pogazAstram kata 4 imAmUrmi kAmapi // 61 // tato bhapakumAro pi satrAmastara sAgmitam / Uce ki gRhyate nepAla dvitIya: kimatadapi duSkaram / / 62 // taM dRSTvA ca canA dayuH ko'pyasAvatizAyidhIH / samaye mukhamanI hi nRNAmAnyAti pauruSam / / 63 / / Ucuca te mahAbhAga ! tvaM gRhANetyamurmikAm / UrmikAkarSaNapaNAM dhuryatAM caipu mantriSu / / 64|| tato'bhayakumArastArmikoM kUmamadhyagAm / AgomayapiNDena nijadhAnopari sthitaH / / 65 / / prakSipyopari tatkAlaM jvalantaM tRNapUla kam / sadyaH saMzoSayAmAsa gomayaM tanmahAmatiH // 66 // nandAyA nandanaH padya kArayitvA'tha mAraNim / bAriNApUrayat kUpaM vismayena ca taM janam / / 67 / / tadgomayaM zreNikam : karaNa tarasAdade / dhImadbhiH suprayuktasya kimupAyasya duSkaram ? / / 68 tasmin svarUpa cArakSArpijJaple jAtavimmayaH / nRpo bhayakumAraM drAgAhAvAtmasannidhau / / 66 // abhayaM zreNikaH putrapratipacyAtha sasvaje ! bandhurajJAyamAno'pi rayo modayate manaH // 7 // kutastramAgato'sIti pRSTaH shrennikbhuubhujaa| veNAtaTAdAgato hamiti cAbhidadhe bhayaH / / 7 // rAjA pRccha. | dramukha ! ki bhadra iti vizrutaH / zreSThI tatrAsti tasyApi nandAnAmnI ca nandanA / / 72 // astyeva samyagityukte tena bhUyo'pi bhUpatiH / Uce nandodariNyAsIrikamapatyamajAyata? // 73 // athAkhyatkAntadantAzuzreNiH zreNikasUridam / devAbhayakumArAkhyaM sA nandanamajIjanat / / 74 // kiMrUpaH kiMguNaH so'stItyudite sati bhUbhujA / Uce'bhayaH sa evAI svAminnasmIti cintyatAm // 75 // pariSvajyAGkamAropya samAghrAya ca mUrddhani / snehAt snapayitumiva siSeca nynaambubhiH||76|| kuzalaM vatsa ! te mAturiti pRSTe mahIbhujA / iti vijJapayAmAsa baddhAJjalipuToDa bhayaH // 77 // anusmarantI bhRGgIva tvatpAdAmbhojasaGgamam / mvAminnAyuSmatI membA bAjhodyAne sti saMprati // 7 // in Education internations For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato nandA samAnetamamandAnandakandala nyayuta sarvasAmagrImagrekRtya namo'bhayam / / 7 / / taka svayamAma praajyotknntthollikhitmaansH| nandAmabhiyayo rAjA rAjahaMsa ivAjinIma 80 // zithilIbhUtavalayAM kpaallaaltaalkaam| anaJjanAnI kabarIdhAriNI malinAMzukAm // 8 // tanAstanimnA dadhanI dvitIyendukalAtulAm / dadarza rAjA sAnando nandAsudyAnavAsinIm // 82 / (yugmam ) nandAmAnandha nRpatirnInvA ca svaM niketanam ! paTTarAjJIpade'kApIta sItAmiva raghUdvahaH // 83 // bhaktitaH pitari svasya padAtiparamAgutAm / manvAnaH sAdhayAmAsa duHsAdhAn bhUbhujo'bhayaH / / 84|| anyadojayinIpuryAzcaNDaprayotabhUpatiH / calitaH sarvasAmagyA rodhuM rAjagRhaM puram / / 8 / / pradyoto baddhamukuTAzcaturdaza pare napAH / tatrAyAnto janaidRSTAH paramAdhArmikA iba / / 6 / / pAda paTa(TaiH)plutairazvaiH pATayaniva medinIm / Agacchan praNidhibhyo'tha zuzruve zreNikena saH / 87 // kizcicca cintayAmAsa pradyoto'dya samApatan / krUragraha isa kruddhaH kAryoM hatabalaH katham ? // 8 // tato bhayakumArasyautpattikyAdidhiyAM nidheH / nRpatirmukhamaikSiSTa sudhAmadhurayA dRzA // 86 // yathArthanAmA rAjAnamabhayo'tha vyajivapat / kA cintojayinIzo'dya bhUyAdyuDAtithirmama / / 60|| yadi vA buddhisAdhye'rthe zastrAzastrikathA vRthA / buddhimeva prayokSye tadbuddhirhi jayakAmadhuka HIN61 / / atha bAhye risainyaanaamaavaassthaanbhuumissu| lohasaMpuTamadhyasthAn dInArAn sa nyacIkhanat / / 12 / / pradyotanRpateH sainyaistato rAjagRhaM puram / paryaveSTyata bhUgolaH payodhisalilairiva / / 63 / / athetthaM preSayAmAsa lekhaM prdyotbhuupteH| abhayo guptapuruSaiH parupetarabhASibhiH / / 14 // zivAdevIcelnaNayorbhedaM nekSe manAgapi / tanmAnyo'si zivAdevIsa (1) gacchadbhiH. in Education International For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya zAsama . -.. - vidhinApi sarvadA / / 65 // tadavantIza ! vacmi tvAmekAntahitakAjhyA / sarve zreNikarAjana maMditAstava bhRmujaH // dInArAH preSitAH santi tebhyastAn kartumAtmasAt / te tAnAdAya badhdhyA vAmapayiSyanti matpitu: // 17 // tadAbAsepu dInArA nikhAtAH santi ttkRte| khAnayitvA pazya ko vaH dIpe satyagnimIkSate ||8|| viditvaivaM sa bhUpasyaikasyAvAsamacIkhanat / labdhAstatra ca dInArAstAn dRSTvA''zu palAyata / / 26 // naTe tatra tu tatsainyaM viloDyAbdhimivAkhilam / hastyazvAdyAdade sAraM magadhendraH samantataH / / 1 / / nAsArUDhena jIvena vAyuvAjena vAjinA / tataH pradyotanRpatiH kathaJcit svAM purI yayau // 1 // ye caturdaza bhUpAlA ye cAnye'pi mahArathAH / te'pi nezuH kAkanAzaM hataM sainyaM hyanAyakam // 2 // asaMyatalulatkezai chatrazunyaizca maulibhiH / rAjAnamanupAntaste'pyApurujjayinI purIm // 3 // abhayasyaiva mAyeyaM vayaM nedRzakAriNaH / pratyAyitaH sazapathaM tairathojayinIpatiH // 4 // kadAcidUce'vantIzo madhyesabhamamarpaNaH / yo'rpayatyabhayaM badhdhvA mama sampatsyate sa kim // 5 // patA hastamukSipya kA'pyekA gaNikA ttH| vyajijJapadavantIzamalamasmIha karmaNi / 6 / tAmAdidezAvantIzo yadyevamanutiSTha tat / karomyAdisAhAyyaM brUhi kiM tava saMprati ? // 7 // sA ca dadhyau yadabhayo nopaayaigRhyte'praiH| dharmacchadma tadAdAya sAdhayAmi samIhitam // 8 // ayAcata tatazca dve dvitIyavayasau striyau| te tadaivArpayadrAjA dadau dravyaM ca puSkalam // 6 // kRtAdarAH pratidinamupAsyopAsya saMyatAH / babhUvurutkaTaprajJAstAstisro'pi bahuzrutAH // 10 // tAstisro'pi tato jagmuH zreNikAlaGkRtaM puram / jagatrayIM vazcayituM mAyAyA iva mUrtayaH // 11 // bAhyodyAne kRtAvAsA sA paNastrImatallikA / pattanAntaryayau caityaparipATIcikIrSayA / / 12 // sA vibhUtyA'tizA- KaHamaart 151 // in Education Internatio For Personal & Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinyA caitye nRptikaarite| praviveza samaM tAnyA kRtyA naidhikIyam / / 13 // mAlavakaizikA puruNa bhAgAmadhummA / girA devaM vanditumAraMbhe mapayo vizvayya maa||14|| tatrAbhayakumAropi yayau devaM vivandipuH AtmatRtIya tAmagre vandamAnAM dadarzana / 15 // devadarzanavino'syA mA bhUtpravizatA mayA / dvAryavetyabhayastamthI maNDapAnta vivezana // 16 // praNidhAnastutiM kRtvA sA muktaashuktimudryaa| yAvaduttamthuSI tAvadabhayo'bhyAjagAma tAm / / 17 / / tAdRzI bhAvanA tasyAstaM ve prazamaM ca tam / abhayo varNayAmAsa sAnandaM ca jagAda tAm / / 1 / / diSyA bhadradhunA tvAmAdharmikasamAgamaH / sAdharmikAtparo bandhune saMsAre vive kinAm / 16 / / kA tvaM kimAgamaH kA vA vAsabhUmirime ca ke / yakAbhyAM svAtirAdhAbhyAmindulekheva zobhase / 20 / | vyAjahArAtha sA vyAjazrAvikA'vantivAsinaH / mahebhyavaNijaH pANigRhItI vidhavA vaham / / 21 // ime ca mama putrasya kalatre kAladharmataH / vicchAyyabhUtAM vidhave bharavRce late iva / / 22 / vratArthamApapRcchAta ubhe api tadaiva mAm / vipannapatikAnAM hi satInAM zaraNaM vratam // 23 // mayA pyukte grahIpyAmi nirvIrA-hamapi vratam / gArhasthyasya phalaM kintu gRhyatAM tIrthayAtrayA // 24 // vrate hi bhAvataH pUjA yujyate dravyatI na tu / ityahaM tIrthayAtrArthametAbhyAM saha niryayau // 2 / / athetthamabhayovocadatithIbhavatAdya nH| AtithyaM satIyAnAM tIrthI-1 dapyatipAvanam // 26 // pratyuvAcAbhayaM sA'pi yuktamAha bhavAn param / kRtatIrthopavAsA'haM bhavAmyadyAtithiH katham ? // 27 // atha taniSThayA hRsstto'bhystaamvdtpunH| avazyaM mama tatprAtarAgantavyaM niketane / / 28 / sA'pyUce yatkSaNenApi janmino janma pUryate / ahaM prAtaridaM kartA'smIti jalpetkathaM sudhIH ? // 26 // astvidAnImiyaM bhUyaH zvo nimantryadi CASHARAD intern..--**--> Jan Education International For Personal Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram 1152 // / E cintayan tAMvinAyadhatyaM pandiyA bagRhaM yayau 30||taa nimanvyAbhayaH prAnagRha canyAnyavandayana mojayAnAma ca prAjyavastradAnAdi ca vyadhAt / 31 // nimanvitastayA'nye yurmitIbhUyAbhayo'pyagAt sAdharmikophona ki na kurvanti nAzA? 32 / / tayA ca vividhairbhorabhayo'kAri bhojanam / candrahAmasurAmiyAnakAni ca pAyitaH ||33munnosthiy tatkAlaM sudhAra aMNikAnmajaH / AdimA madyapAnamba nidrA sahacarI banu / 34 / taM rathena sthAne sthAne sthApitaizvApara sthaiH / avantI prApayAmAsa durlacyacchadmasama sA // 35 // tato bhayAnvepaNAra aMgikena niyojitAH / sthAne sthAne'nvepayatastatrApIyurgaveSakAH / / 36 // kimihAmaya AyAta ityukA tairuvAca sA / ihAbhayaH samAyAtaH paraM pAtastadaiva hi // 37 / pacanapratyayAtamyA anyatrenaSepakAH / sthAne sthAne sthApitAzvaH nA'pyavantI samAyayau / / 3 / / mA pracaNDA'bhayaM caNDapradyotasyArpayattataH / abhayA''nayanopAyasvarUpaM ca vyajijJapan / / 36 / / tAM pradyoto'pyuvAcavaM na sAdhu vihitaM tvayA / yadamuM dharmavizrabdhaM tvaM dharmacchaanA''nayaH / / 40 / / kathAsaptatisaMzaMsI mArjAryeva zuko'nayA / nItijJo'pi gRhIto'si jagAdetyabhayaM ca saH ||41abhyo'pytrviidevN tvameva mtimaansi| yasyaivaMvidhayA buddhyA rAjadharmaH pravarddhate / / 42 / / lajitaH kupitazcAtha caNDapradyotabhUpatiH / rAjahaMsamivAvaipsIdabhayaM kASThapaJjare / / 43 / agnibhIrU ratho devI zivA nalagiriH vArI / lohajaGgho lekhabAho rAjye ratnAni tasya tu // 44 : lohajaca nRpaH praipIbhRgukacche muhurmuhuH / tadgatAgatasaMkliSTA statratyA ityamantrayan // 45 // AyAtyayaM dinenApi paJcaviMzatiyojanIm / asakRyAharatyasmAn hanmaH saMpratyamuM * tataH // 46 // te vimRzyetyadustasya zambale vipamodakAn / tadbhatrAzambalaM cAnyatsamantAdapyapAharan // 47 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kazcitpanthAnamulavanya nadIrodhasi zambalam / tadroktamavatasthe so'bhUvanazakunAnyatha / / 48 // zakunajJastu sA'bhuktvAtthAya dura yo nataH / dhito bhoktakAmastadvAritaH zakunaH punaH / / 8 / / daraM gatvA bhokaktAmaH zakunevAritaH punaH / ganI ganvA sa tatsarva pradyotasya nyavedayat / / 50 // tato rAjJA samAhRya tatpRSTaH zreNikAtmajaH / | pAtheyabhakhAmAghrAya jagAda matimAnidama // 1 // 51 // asti dRSTiviSo'vAhidravyasaMyogasaMmbhavaH ! aso dagdho bhavennUnaM bhasrAmudghATayedyadi // // tataH parAGmukho'raNye mocya ityabhayodite / tathaiva mumuce sadyo dagdhA vRkSA mRtazca saH / / 53 / vinA bandhanamokSaM tvaM varaM yAcasva mAmiti / nRpeNokte'bhayo'vAdInyAsIbhUto'stu me varaH // 54 // anyadAlAnamunmUlya pAtayitvA nipAdinI / svairaM nalagiribhromyana kSobhayAmAsa nAgarAn // 15 // asAvavazago hastI vazaM neyaH kathaM nviti / rAjJA pRSTo'bhayo'zaMsadAyannudayano nRpaH / / 56 // pucyA vAsavadattAyA gAndhayA~dhItaye dhRtH| jagAvudayanastatra samaM vAsavadattayA / / 57 // tadgItAkarNanAkSipto baddho nalagiriH karI / punadedo varaM rAjA nyAsIcakre'bhayastathA // 58 // abhUdavantyAmanyedhunirvicchedaM pradIpanam / pRSTazca tatpratIkAraM pradyotenAbhayo'vadat / / 56 || vipasyeva viSaM bahireva yadauSadham / tadanyaH kriyatA vahniryathA zAmyena padIpanam / / 60 // tattathA vidadhe rAjJA'zAmyattacca pradIpanam / tRtIyaM ca varaM so'dAnyAsI cakre'bhayazca tam // 61 // azivaM mahadanyedhurujjayinyAM samutthitam / tatprazAntyai narendreNa pRSTa ityabhayo'bravIt // 62 // zrAgacchantvantarAsthAnaM devyaH sarvA vibhUSitAH / yuSmAn jayati yA dRSTyA kathanIyA tu sA mama // 63 // tathaiva vidadhe rAjJA rAjyo'nyA vijitA dRshaa| devyA tu zivayA rAjA kathitaM cAbhayAya tat // 64 // pA neyaHlAyatvA nipAnimAmiti / nAdata / tathaiva in Educatiemation For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram / / 153|| KOIR *************** amApanAbho'pyevaM mahArAjJI zivA svayam / karotu krUravalinA bhUtAnAmarcanaM nizi // 65 // yadbhuta zivArUpeNa tiSThatyatha vAsate / tasya tasya mukhe devyA kSetyaH krUravaliH svayam || 66 // vidadhe zivayA tacAzizAntibhUva ca tu cAdAvaraM rAjA yayAce cAbhayo'pyadaH // 67 // sthito nalagirI maThIbhUtaM tvayi zivAGkaH / zrahaM vizAmyagni bhIrurathadArukRtAM citAm // 68 // tato viSaNaH pradyoto varAn dAtumazaknuvan / mirjAJjaliM kRtvA kumAraM magadhezituH // 66 // AzuzrAvAbhayo'pyevaM tvayA''nItazlalAdaham | divA raTantaM pUmadhye tvAM tu neSyAmyasAvaham || 70 || tato'bhayakumAro'gAt kramAdrAjagRhe pure / kathamapyavatasthe ca kacitkAla mahAmatiH ||71 | gRhItvA gaNikAputryau rUpavatyAvathAbhayaH / vaNigveSo'gAdavantyAM rAjamArge'grahIm // 72 // pradyotenekSite te ca dArike pathi gacchatA / tAbhyAM ca savilAsAbhyAM pradyoto'pi nirIkSitaH // 73 // prayotena gRhe gatvA rAgiNA preSitA tataH / dUtikA'nunayantyAbhyAM kruddhAbhyAmapahastitA // 74 // dvitIyasminnapi dine'rthayamAnA nRpAya ca / tAbhyAM zanaiH saroSAbhyAmavAmanyata dUtikA / / 75 / / tRtIye'pyahni nirvedAdetya te yAcite'nayA / Ucatuzca sadAcAro bhrAtA nAveSa rakSati // 76 // tato bahirgate muSmin saptame'hni samAgate / ihAyAtu nRpaJchannastataH saGgo bhaviSyati // 77 // tato'bhayena pradyotasahagekaH pumAnnijaH / unmatto vidadhe tasya pradyota iti nAma ca // 78 // IdRzo'yaM mama bhrAtA bhrAmyatItastatastataH / rakSitavyo mayA hA kiM karomItyavadajane || 76 // taM vaidyasadmanayanacchadmanA pratyahaM bahiH / raTantaM maJcakArUDhaM ninAyArta ivAbhayaH // nIyamAnazca ( 1 ) pratijJAM cakAra / For Personal & Private Use Only -****ON dvitIya: prakAza // 153 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenoccaiH sa unmattacatuSpathe / pradyoto'haM hiye'nenetyudayuvadana // 51 // saptame nRpo'pyakasta skUla Ayayau / kAmAndhaH sindhuraiva baddhazvAbhayapurupaiH // 82 // nIyate'sau vaidyavezmetyabhayenAbhibhASiNA / paryakena samaM jur3e purAntaH sa ratana divA // 83 // kroze kroze purA muktai rathairatha suvAjibhiH / pure rAjagRhe naipItprayo tamabhayobhayaH // 84 // tato nivAya pradyotaM zreNikasya purobhayaH / dadhAve khagamAkRpya taM prati zreNiko nRpaH || = || tato'bhayakumAreNa bodhito magadhezvaraH / saMmAnya vastrAbharaNaiH pradyotaM vyasRjanmudA || 6 || anyadA gaNabhRdeva sudharmasvAmino'ntike / pravrajyAmagrahItkospi viraktaH kASThabhArikaH // 87 // viharana ne pure pare: pUrvAvasthA'nuvAdibhiH / abhaya to pAhasyatA gatApi pade pade // nAvajJAM somIzo'tra viharAmi tadanyataH iti vyajJapayat sa zrIsudharmasvAminaM tataH // 89 // sudharmasvAminA'nyatra vihArakramahetave / ApRcchyatAbhayaH pRcchan jJApitastacca kAraNam // 60 // dinamekaM pratIkSadhvamUrvaM yatpratibhAti vaH / tadvidhattetyayAciSTa praNamya zreNikAtmajaH / / 61 / / so'tha rAjakulAtkRSTvA ratnakoTitrayIM bahiH / dAsyAmyetAmeta lokAH paTahenetyaghoSayat / / 62 / / tatazceyurjanAH sarve'pyavocadabhayo'pyadaH / jalAgnistrIvarjako yastasya ratnoccayo'stvayam // 93 // lokottaramidaM lokaH svAmin ! kiM kRrttumIzvaraH 1 / iti teSvAbhASamANeSvabhyo'pItyabhASata // 64 // yadi vo nedRzaH kazcidratnakoTItrayaM tataH / jalAgnistrImucaH kASThabhAriNo'stu mahAmuneH / / 95 / / samyagIdRgayaM sAdhuH pAtraM dAnasya yujyate / mudhA'sau jahase'smAbhiriti tairjagade'bhayaH || 36 || asya bhartyopahAsAdi na karttavyamataH param | AdiSTamabhayenaivaM pratipadya yayurjanAH // 67 // evaM buddhimahAmbhodhiH pitRbhaktiparo'bhayaH / nirIho dharmasaMsakto For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ coga zAstram 1954 // (0) 000+ + + rAjyamanvazipatpituH // 38 // varttamAnaH svayaM dharme sa prajA apyavarttayan / prajAnAM ca pazUnAM ca gopAyattAH pravRttayaH / / 66 / / rAjA cakre jajAgAra yathA dvAdazadhA sthite / tathA zrAvakadharme'sAvapramadvaramAnasaH || 200 || bahiraGgAn yathA'jaipIhurjayAnapi vidviSaH / antaraGgAnapi tathA sa lokadvaya sAdhakaH // 1 // tamUce zreNiko'nyeyurvatsa ! rAjyaM tvamAzraya | ahaM zraye zrIvazuzrUSAsukhamanvaham || 2 || pitrAjJAbhaGgasaMsAra bhIruritya bhayo'bravIt / yadAdizata tatsAdhu pratIkSadhvaM kSaNaM param // 3 // itazca bhagavAn vIraH pravrAjyodAyanaM nRpam / marumaNDalatastatrAbhyAgatya samavAsarat || 4 || tato gatvA'bhayo natvA papraccha caramaM jinam / rAjarSiH ko'ntimo'thAkhyatatraivodAnaM prabhuH ||5|| gatvoce zreNikaM so'smi rAjA cenna RSistadA / zrIvIro'ntimarAjarSiM zazaMsodAyanaM yataH ||6 // zrIvIraM svAminaM prApya prApya tvatputratAmapi / no vetsye bhavaduHkhaM cenmattaH ko'nyo'vamastataH // 7 // nAnA - hamabhayastAta ! samayo'smi bhavAzam / bhuvanAbhayadaM vIraM tacchrayAmi samAdiza // 8 // tadalaM mama rAjyenAbhimAnasukhahetunA / yataH santoSasArANi saukhyAnyAhurmaharSayaH || 6 || nirbandhAdrAhyamANo'pi na yadA rAjyamagrahIt / tadA'bhayo vratAyAnujakSe rAjJA pramodataH // 10 // rAjyaM tRNamiva tyaktvA santoSasukhabhAgasau / dIkSAM caramatIrthezavIrapAdAntike'grahIt // 11 // saMtoSamevamabhayaH sukhadaM dadhAnaH, sarvArthasiddhisuradhAma jagAma mRtvA / santoSamevamaparo'pyavalambamAna -- stAnyuttarottarasukhAni naro labheta / / 212 // // iti zrI abhayarAjarSikathAnakam // 114 // prakRtaM santoSameva stauti For Personal & Private Use Only -****-*-* ***** dvitIyaH prakAzaH // 154 //
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ * -* - sannidhau nidhayastasya kaamgvyngaaminii| amarA: kirAyante santApo yasya bhUSaNam // 115 // nidhayo mahApadmAdayaH, sannidhau sannihitAH, kAmagavI kAmadhenuH. mA anuganchatItyevaMzIlA anugAminI, amarAH mugaH, kiGkarA ivAcaranti kiGkarAyante / tasyeti yogH| yasya kim ? yasya pUMmaH sanopo bhRpaNamalaGkaraNam / tathAhi --santuSTA munayaH zamaprabhAvAttRNAgrAdapi ratnasamUhAn pAtayanti, kAmitaphaladAyinazca surendregya hamahamikayopacaryanta ityatra kaH sandehaH / atrAntarazlokAHma dhanaM dhAnyaM svargarUpyakupyAni kSetravAstunI dvipAcatuSpAceti syurnava bAhyAH parigrahAH // 1 // rAgadveSau kaSAyAH zughAsau ratyaratI bhayam / jugupsA vedamithyAtve AntarAH syuzcaturdaza // 2 // vAhyAta parigrahAtprAyaH prakupyantyAntarA api / prAvRSo mUSikAlarkavipajopadravA iva // 3 // prAptapratiSThAnapi ca vairAgyAdigahAdumAn / unmUlayati nirmUlaM parigrahamahAbalaH // 4 // parigrahanipAvo'pi yo'pavarga vimArgati / lohoDapaniviSTo'sau pArAvAraM titIpati / / 5 / / bAhyAH parigrahAH puMsAM dharmasya dhvaMsahetavaH / tajjanmAno'pi jAyante samidhAmiva vyH||6|| bAdyAnapi hi yaH saGgAnna niyantrayituM kSamaH / jayet klIvaH kathaM so'ntaHparigrahacamUmamam // 7 // krIDodyAnamavidyAnAM vAridhirvyasanArNasAm / kandastRSNAmahAvallereka eva parigrahaH / / 8 / / aho AzcaryamunmuktasarvasaGgAnmunInapi / dhanArthitvena zaGkante dhanarakSAparAyaNAH // 6 // raajtskrdaayaadvvitoyaadibhiirubhiH| dhanakatAnairdhanibhirnizAstrApi na supyate // 1 // durbhikSe vA subhikSe (1) vaayuH| (1) jalAnAm / TRE AKI Jan Education international For Personal & Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitI prakAza zAstramA // 15 // vA vana janapada pvaa| zaGkA''taGkAkula nayA dhanI mavaradAkhitaH / / 12 / nadoSA vA sadApA vA mukha jAva- nti nirdhanAH / yAbhyante dhanino loke doSailpAditairapi / / 12 / arja ne rakSaNe nAze vyaye matrabhA dabadam dhane karNa gRhItAralabhalalIlAM dhanaM nRgaNAm // 13 // vindhanaM dhanavanto yadekAmipajivRddhabhiH / myajanaiSi bAdhya nte zunakAH zunakairikha / / 14 // ityamartha labheyAhaM rakSayaM vaddhayeya ca / kRtAntadantayantrastho'panyAzAM = tyaje TUnI / / 15 / / pizAcIva dhanAzeyaM yAvadunchaGgalA bhavet / tAvat pradarzayennRNAM nAnArUpAM viDambanA / / 16 / / yadIcchami su dharma muktisAmrAjyameva ca / tadA paraparIhArAdekAmAzAM vazIkuru !! 17 / / svagApavAnagarapravezapratirodhinI / abhedyA vanadhArAbhirAzaiva hi mahArgalA // 18 // Azaiva rAkSasI puMsAmAzaiva vipamarI Azaiva jINamadirA dhigAzA sarvadoSabhUH // 16 // te dhanyAH puNyabhAjaste taistIrNa : klezasAgaraH / jagansaMmohajana: baiMgazA ''zIviSI jitA / / 20 / / pApaballI duHkhakhAni sukhAgniM dopamAtaram / AzA nirAzIkurute yastiSThati mukhena saH // 21 // AzAdavAgnemahimA ko'pi lokapathAtigaH / dharmameSaM samAdhi yo vidhyApayati tatkSaNAn // 22 // dInaM jampanti gAyanti nRtyantyabhinayanti ca / AzApizAcIvivazAH pumAMso dhaninAM puraH // 23 // na yAnti vAyavo yatra nApyandumarIcayaH / AzAmahomayaH puMsAM tatra yAnti nirargalAH // 24 // yenAzAya dade svAmyaM tenAttaM dAsyamA tmanaH / AzA dAsIkRtA yena tasya svAmyaM jagatraye ||2shaa nAzA naisargikI puMsi yA jIyati na jIryati / utpAta evaM * ko'pyeSA tasyAM satyAM kutaH sukham // 26 // valayo valayAH puMsAM palitAni srajaH kRtaaH| kimanyanmaNDanaM kRtvA kRtArthA ''zA bhaviSyati // 27 // prAptebhyo'pyatiricyante teoNstyaktA ya AzayA / kroDIkaroti yAnAzA te tu svame'pi Education International For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ HdurlbhaaH||28|| yAnarthAn bahubhiryatnairicchetsAdhayituM nrH| ayatnasiddhA evaite kRte hyaashaanimiilne||26|| puNyodayo' sti ceva puMsAM vythaivaashaapishaacikaa| atha puNyodayo nAsti vyarthaivAzApizAcikA // 30 // adhItI paNDitaHprAjJaH paapbhiirustpodhnH| sa eva yena hitvA''zAM nairAzyamurarIkRtam // 31 // sukhaM santoSapIyUSajuSAM yat svavazAtmanAm / tatparAdhInavRttInAmasantoSavatAM kutH|| 32 // santoSavarmaNi vyarthA AzAnArAcapatayaH / tAH kathaM pratiroddhavyA iti mA smAkulo bhavaH // 33 // vAkyenakena tadvacmi yadvAcyaM vaakykottibhiH| AzApizAcI zAntA ca prAptaM ca paramaM padam // 34 // tatsantyajA''zAvaivazyaM mitIkRtaparigrahaH / bhajasva dravyasAdhutvaM yatidharmAnuraktadhIH // 35 / / mithyAgbhyo viziSyante samyagdarzanino janAH / tebhyo'pi dezaviratA mitArambhaparigrahAH // 36 // yAmanyatIrthikA yAnti gati tIvratapojuSaH / upAsakAH somilavattAM virAddhavratA api // 37 // mAse mAse hi ye bAlAH kuzAgreNaiva bhuJjate / santuSTopAsakAnAM te kalAM nArhanti SoDazIm // 38 // apyadbhutataponiSThastAmali: pUraNo'pi vA / suzrAvakocitagataratihInAM gatiM yayau // 36 // AzApizAcavivazaM kuru mA sacetaH, santoSamudvaha parigrahanigraheNa / zraddhA vidhehi yatidharmadhurINatAyA-mantarbhavASTakamupaiSi yathA'pavargam // 40 // 115 / / / iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite adhyAtmopaniSatrAni saJjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajhaM dvivIyaprakAzavivaraNam / pUraNo'pi vA / suzrAva yatidharmadhurINatAyAcAryazrIhemacandraviracite (1)' bhAvasAdhutvaM' iti pratyantaram / in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga aham tRtIyaH prkaashH| tRtIyaH prakAzA zAstram // 156 // athANuvratavyAvarNanAnantaraM guNavatAnAmavasarastatrApi prathamaM guNavatamAhadazasvapi kRtA dikSu yatra sImA na lbhyte| khyAtaM digviratiriti prathamaM tdgunnvtm||1|| aindrI, AgneyI, yAmyA, nairRtI, vAruNI, vAyavyA, kauberI, aizAnI, nAgI, brAhmIti daza dizastAsu, apizabdAdekadvivyAdiditvapi, sImA maryAdA, kRtA pratipannA, yatra vrate sati, na laGghayate nAtikramyate, tatprathamaM guNavratam / uttaraguNarUpaM vrataM guNavatam , guNAya copakArAya aNuvratAnAM vrataM guNavatam, khyAtaM prasiddhaM, tasyAbhidhAnaM digviratiriti // 1 // nanu hiMsAdipApasthAnaviratirUpANi yuktAnyaNuvratAni, digvrate tu kasya pApasthAnasya nivRttiryenAsya vratatvamucyate ? / ucyate-atrApi hiMsAdInAmeva pApasthAnAnAM viratiretadevAhacarAcarANAM jIvAnAM vimardananivarttanAt taptAyogolakalpasya sadrataM gRhiNo'pyadaH // 2 // carAstrasA dvIndriyAdayaH, acarAH sthAvarAH ekendriyAH; teSAM niyamitasImAvahirvartinAM jIvAnAM, yadvimardanaM yAtAyAtAdinA hiMsA, tasya nivarttanAddhetoridamapi hiMsApratiSedhaparameva gRhasthasyApi sadvatam / hiMsApratiSedhaparatve // 156 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca asatyAdipratiSadhaparatA'pi suvacaiva / yadyatra, sAdhUnAmapi digvirativrataprasaGga ityAha-- taptAyogolakalpasyeti / gRhastho dhArambhaparigrahaparatvAyatra yatra yAti, bhuGkta, zete, vyApArAntaraM vA kurute, tatra tatAyogolaka iva jIvopamarda karoti / gRhiNo'pItyapizabdastaptAyogolakalpasyatyatra sambadhyate, taptAyogolakalpasthApItyarthe / yadAi-- | tattAyagolakappo pamanajIvo'NivAriyappasaro / savvattha kiM na kujA pAvaM takAraNANugo // 1 // sAdhUnAM tu samitiguptipradhAnavratazAlinAM nAyaM doSa iti na teSAM digvirativratam // 2 // lobhalakSaNapApasthAnaviratiparamapi caitad vratamityAhajagadAkramamANasya prasarallobhavAridheH / svalanaM vidadhe tena yena digviratiH kRtA // 3 // lobha eva durlakSa yatvAdvAridhiH samudraH prasaraMzvAsau nAnAvikalpakallolAkulata yA lobhavAridhizca, tasya vizeSaNaM jagadAkramamANasya / vAridhipakSe jagallokaH, lobhapakSe tu niHzeSameva bhuvanatrayam / lobhavazago hi UrdhvalokagatAM surasampadaM madhyalokagatAM ca cakravAdisampadamadholokagatAM ca pAtAlaprabhutvAdisampadamabhilaSatribhuvanamapi manosthairAkrAmatIti lobhasya jagadAkramaNam , tena skhalanaM prasaranirodhaH, tadvidadhe, yena kiM ? yena puruSeNa digviratirvihitA / digvirato hi pratijJAtasImAtaH parato'gacchaMstatsthasuvarNarUpyadhanadhAnyAdiSu prAyeNa lobhaM na kurute iti lobhalakSaNapApasthAnaviratiparatA'sya vratasya / atrAntarazlokAH (1) taptAyogolakalpaH pramattajIvo'nivAritaprasaraH / sarvatra kiM na kuryAt pApaM tatkAraNAnugataH // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 157 // tadetadyAvaJjIva vA sadbata gRhamadhinAm / caturmAsAdiniyamAdathavA svalpakAlikam / / 1 // sadA sAmAyika- tRtIyaH * sthAnAM yatInAM tu jitAtmanAm / na dizi vacana syAtAM viratyaviratI ime / / 2 // cAraNAnAM hi gamanaM yadurddha meM prakAza:1 merumUrddhani / tiyagurucakazaile ca naiSAM digviratistataH // 3 // gantuM sarvAsu yo dizu vidadhyAdavadhiM sudhIH / svagAdI niravadhayo jAyante tasya sampada: / / 4 / / 3 / / dvitIyaM guNavatamAhabhogopabhogayoH saMkhyA zaktyA yatra vidhiiyte| bhogopabhogamAnaM tada dvaitIyIkaM guNavatam // bhogopabhogayorvakSyamANalakSaNayo saMkhyA parimANaM yatra vrate vidhIyate, kayA ? zakyA zarIramanasoranAbAdhayA, tadbhogopabhogamAnaM nAma guNavataM, dvitIyameva dvaitIyIkam ; svArthe TIkaN / / 4 / / bhogopabhogayorlakSaNamAhasakRdeva bhujyate yaH sa bhogo'nnasragAdikaH / punaHpunaH punarbhogya upabhogo'GganAdikaH // 5 // sakRdeva ekavArameva, bhujyate sevyate iti bhogaH, anamodanAdi, sagmAmyaM, AdizabdAttAmbUlavilepanodvarttanadhUpanasmAnapAnAdiparigrahaH / punaHpunaranekavAraM, bhogyaH sevyaH, aGganA vanitA, bhaadishbdaadvstraalngkaargRhshynaasnvaahnaadiprigrhH|| 5 // idaM ca bhogopabhogavrataM bhoktaM yogyeSu parimANakaraNena bhavati, itareSu tu varjaneneti zlokadvayena tadvarjanIyAnAha // 157 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ ******14:K ***--- madyaM mAMsaM navanItaM madhUdumbarapaJcakam / anantakAyamajJAtaphalaM rAtrau ca bhojanam / / 6 / / zrAma gorasasaMpRktaM dvidalaM puSpitaudanam / dadhyahardvitayAtItaM kuthitAnnaM ca varjayet // 7 // tatra madyaM dvidhA - kASThaniSpannaM, piSTaniSpannaM ca mAMsaM tridhA - jalasthalakhacaramAMsabhedena / mAMsagrahaNena carmarudhiramedomajAnaH parigRhyante / navanItaM gomahiSyajA'visambandhena caturddhA / madhu tredhA - mAcikaM bhrAmaraM, kauttikaM ca / udumbarapaJcakAdayo yathAsthAnaM vyAkhyAsyante // 6 // 7 // tatra madyasya varjanIyatvahetUna dopAn zlokadazakenAha- madirApAnamAtreNa buddhirnazyati dUrataH / vaidagdhIbandhurasyApi daurbhAgyeNeva kAminI // 8 // vaidagdhIbandhurasyApi chekasyApi puMso, madirApAnamAtreNa buddhirnazyati cayaM yAti dUrato dUraM yAvat sarvathA vinazyatItyarthaH / atropamAnaM daurbhAgyeNeva kAminIti / vaidagdhIbandhurasyApi dUrata iti cAtrApi sambadhyate / tena yathA vidagdhasyApi daurbhAgyadoSeNa kAminI nazyati palAyate, dUrato dUrAdapi // 8 // tathA pApA: kAdambarIpAnavivazIkRtacetasaH / jananIM hA priyIyanti jananIyanti ca priyAm // 9 // kAdambarI madirA, jananIM mAtaraM, hA iti khede, priyIyanti priyAmiva jAyAmivAcaranti, priyAM ca jananI - yanti jananImivAcaranti / madirAmadavihvalatvAjjananIjAyayorAcAravyatyayena vyavaharantItyarthaH // 6 // tathAna jAnAti paraM svaM vA madyAccalitacetanaH / svAmIyati varAkaH svaM svAminaM kiGkarIyati // 10 // For Personal & Private Use Only 11K0/
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram // 15 // madyAddhetoH calitacetano naSTacaitanyaH san , svamAtmAnaM, paraM vA AtmavyatiriktaM, na jAnAti / atra hetumAha tRtIya: -yata AtmAnamajAnan svaM svAminAmivAcarati, varAkazcaitanyahInatvAdanukampanIyaH / paramajAnan svAminaM nAthaM maprakAzA kiGkaramivAcarati // 10 // tathAmadyapasya zavasyeva luThitasya catuSpathe / mUlayanti mukhe zvAno vyAtte vivarazajhyA // 11 // ___ spaSTaH // 11 // tathAmadyapAnarase magno nagnaH svapiti catvare / gUDhaM ca svamabhiprAyaM prakAzayati lIlayA // 12 // madyasya pAnaM tatra rasa Asaktistatra magno niSamaH, madyapAnavyasanItyarthaH / ata eva vastramapi sastamajAnan nagnaH svapiti catvare, na tu gRha eva / doSAntaraM ca-gUDhaM kenApyaviditaM, svamabhiprAya rAjadrohAdikaM prakAzayati prakaTIkaroti lIlayA bandhanatADanAdivyatirekeNApi // 12 // tathAvAruNIpAnato yAnti kaantikiirtimtishriyH| vicitrAzcitraracanA viluThatkajalAdiva // 13 // ... vAruNIpAnato madyapAnAt, yAntyapagacchanti, kAntiH zarIratejaH, kIryizaH, matistAtkAlikI pratimA, ! zrIH sampat / vicitrA ityAdyupamAnaM spaSTam // 13 // tathAbhUtAttavannarInati rAraTIti sazokavat / dAhajvarAvabhUmau surApo loluThIti ca // 14 // bhUtAtto vyantaravizeSaparigRhItaH, trINyapi kriyApadAni bhRzAbhIkSNayoryaGlubantAni // 14 // tathA- // 15 // in Education Internatio For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidadhatyazaithilyaM glapayantIndriyANi c| nRcchAmatucchAMyanchantI hAlAhAlAhalopamA // 15 // hAlA surA, hAlAhalopamA hAlAhalo vipavizeSastatsadRzI / sAdhAraNadharmAnAha-vidadhatI kurvANA praGgazathinyaM zarIravizaMsthulatvam / glapayantI kAryAkSamANi kurvatI indriyANi cakSurAdIni / mUchA caitanyAbhAvamtAmatucchAM pracugaM yacchantI / aGgazaithilyAdayo hAlAhAlAhalayoH sAdhAraNA dharmAH // 15 // tathA-- vivekaH saMyamo jJAnaM satyaM zaucaM dayA kssmaa| madyAtpralIyate sarva tRNyA vahikaNAdiva // 16 // viveko heyopAdeyajJAnaM, saMyama indriyavazIkAraH, jJAnaM zAstrAvabodhaH, satyaM tathyA bhASA, zaucamAcArazuddhiH, dayA karuNA, kSamA krodhasyAnutpAda utpannasya vA viphalIkaraNam / madyAnmadyapAnAta pralIyate nAzamupayAti |sarva vivakAdi / yathA vahnikaNAta tRNyA tRNasamUhaH / tRNAnAM samUhastRNyA, pAzAditvAllyaH // 16 // doSANAM kAraNaM madyaM mayaM kAragAmApadAm / rogAtura ivApathyaM tasmAnmadyaM vivrjyet|17|| doSANAM cauryapAradArikatvAdInAM kAraNaM hetuH, madyapAnarato hi kiM kimakArya na karute ? dopakAraNatvAdeva cApadAM vadhabandhAdInAM kAraNaM, tasmAnmadhaM vivarjayedityupasaMhAraH rogAtura ivApathyamityupamAnam / atrAntarazlokAH rasodbhavAzca bhUyAMso bhavanti kila jantavaH / tasmAnmayaM na pAtavyaM hiMsApAtakabhIruNA / / 1 // dattaM na dattamAttaM ca nAtaM kRtaM ca no kRtam / mRpodyarAjyAdiva hA svaraM vadati madyapaH // 2 // gRhe bahirvA mArge vA paradravyANi muuddhdhiiH| vadhabandhAdinirbhIko gRhmAtyAcchidya madyapaH / 3 // bAlikAM yuvatI vRddhA brAhmaNI zvapacImapi / R Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prakAzaH / // 15 // bhukkte parakhiyaM sadyo madyonmAdakadarthitaH // 4 // raTan gAyan luThan dhAvan kupyaMstuSyan rudan hasan / stanaman bhramaMstiSpana surApaH pAparATa naTaH // 5 // zrUyate kila zAmbena madyAdandhammaviSNunA / hataM vRSNikulaM sarva soSitA ca purI pitaH // 6 // pibannapi muhurmadyaM madyapo naiva tRpyati / jantujAtaM kavalayan kRtAnta iva sarvadA // 7 // laukikA api madyasya bahudoSatvamAsthitAH / yattasya parihAryatvamevaM paurANikA jaguH // 8 // kazcidRSistapastepe bhIta indraH suratriyaH / cobhAya preSayAmAsa tasyAgatya ca tAstakam // 6 // vinayena samArAdhya varadAbhimukhaM sthitama / jagurmA tathA mAMsaM sevasvAbrahma cecchayA // 10 // sa evaM gaditastAmidveyonerakahetutAm / Alocya madyarUpaM ca zuddhakAraNapUrvakam // 11 // madyaM prapadya tadbhogAn naSTadharmasthitimaMdAt / vidaMzArthamajaM hatvA sarvameva cakAra saH // 12 // avadyamUlaM narakasya paddhati, sarvApadAM sthAnamakIrttikAraNam / abhavyasevyaM guNibhiviMgarhitaM, vivarjayenmadyamupAsakaH sadA // 13 // 17 // atha mAMsadoSAnAha| cikhAdiSati yo mAMsaM praannipraannaaphaartH| unmUlayatyasau mUlaM dayA''khyaM dhrmshaakhinH||18|| cikhAdiSati khAditumicchati, yaH kazcit, mAMsaM pizitaM / asau pumAn, unmUlayati utkhanati, kiM tat ? | malaM dayAsaMjJakaM, kasya ? dharmazAkhinaH puNyavRkSasya, / mAMsakhAdane kathaM dharmatarordayAkhyaM mUlamunmRnyate ? ityAhaprANiprANApahArataH prANiprANApahArAddhetoH, na hi prANiprANApahAramantareNa mAMsaM saMbhavatIti // 18 // // 15 // Sain Education interre l For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMsa cikhAdipanapi prANiyAM kariSyatItyAha azanIyan sadA mAMsaM dayAM yo hi cikIrSati / jvalati jvalane vallIM sa ropayitumicchati // 19 // sadA sarvadA, mAMsamazanIyan mAMsamazanamivAcaran putrIyati cchAtramitivat " AdhArAccopamAnAdAcAre / / 3 / / 4 / / 24 / / iti kyani rUpam, dayAM kRpAM yaH kazcit hi sphuTaM cikIrSati kartumicchati / jvalatItyAdinA nidarzanam. yathA jvalatyagnau vallIropaNamazakyam, tathA mAMsamazanIyatA dayA'pi kartumazakyetyarthaH // 16 // nanvanyaH prANinAM ghAtako'nyazca mAMsabhakSaka iti kathaM mAMsabhakSakasya prANiprANApaharaNamiti ? ucyatebhakSakospi ghAtaka evetyAha hantA palasya vikretA saMskarttA bhacakastathA / kretA'numantA dAtA ca ghAtakA eva yanmanuH // 20 // hantA zastrAdinA prANinAM prANApahArakaH, palasya vikretA yo mAMsaM vikrINIte / palasyetyuttareSvapi padeSu sambandhanIyam / saMskarttA yo mAMsaM saMskaroti, bhakSakaH khAdakaH kretA yo mAMsaM krINAti, anumantA yaH prANihiMsayA mAMsamutpAdyamAnamanumodate, dAtA yo mAMsamatithyAdibhyo dadAti ete sAkSAtpAramparyeNa vA ghAtakA evaM prANiprANApahArakA eva, yanmanuriti saMvAdArtham // 20 // mAnavamevoktaM darzayati anumantA vizasitA nihantA krayavikrayI / saMskarttA copaharttA ca khAdakazceti ghAtakAH ||21|| For Personal & Private Use Only **-**01*+-- ****-1*--*-*-*
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAga zAstram 160 // +*+****@******- anumantA anumodakaH, vizamitA hatasyAGgavibhAgakaraH, nihallA vyApAdakaH krayavikrayI krayavikrayoM vidyate yasya sa tathA kretA vikretA cetyarthaH saMskarttA mAMgapAcakaH, upaharttA pariveSTA, khAdako bhakSakaH, ete sarve ghAtakAH // 21 // dvitIyamapi mAnavaM zlokamAha-nAkRtvA prANinAM hiMsAM mAMsamutpadyate kvacit / na ca prANivadhaH svargyastasmAnmAMsaM vivarjayet ||22|| yAvatprANino na hatAstAvanmAMsaM notpadyate, hiMsA cAtizayena duHkhAvahA, tasmAnmAM vivarjayet utpadyata iti mAMsasya hiMsAnimittatvAt kartRvyapadeza iti samAnakartRkatvamaviruddham / na ca svargya iti na vargAnutpattimAtramabhipretamapi tu narakAdiduHkhahetutA / / 22 / / idAnImanyaparihAreNa bhacakasyaiva vadhakatvamAha - ye bhakSayantyanyapalaM svakIyapalapuSTaye / ta eva ghAtakA yanna vadhako bhakSakaM vinA // 23 // anya palamanyamAMsaM svamAMsapuSTaye ye bhakSayanti ta eva paramArthato ghAtakA na tu hantRvikretuprabhRtayaH / atra yuktimAha - yadyasmAnna bhakSakaM vinA vadhako bhavati, tato hantuprabhRtibhyo bhakSakaH pApIyAn svakIyapalapuSTaya iti hiMsAbhiprAyaM svapalapoSaNamAtraprayojanaH katipayadinajIvitaH parajIvitaprahANaM kuryAt / yadAha haMtuNaM parapANe appANaM je kuNaMti sappANaM / appA divasANaM karaNa nArseti appANaM // 1 // tathA( 1 ) hatvA paraprANAn AtmAnaM ye kurvanti saprANam / alpAnAM divasAnAM kRtena nAzayanti AtmAnam // For Personal & Private Use Only 401.0 tRtIyaH prakAzaH // // 160 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ ****** ekassa kae niyajIviyassa bahuu jIvakoDIo / dukskhe ThavaMti je kevi tANa kiM * mAmayaM jIyaM ? // 1 // 23 // etadeva sajugupsamAha miSTAnnAnyapi viSTAsAdamRtAnyapi mUtrasAt / syuryasminnaGgakasyAsya kRte kaH pApamAcaret ? // 24 // miSTAnnAni zAlimudramASagodhUmAdIni tAnyapi viSTAsAdviSTAtvena syuH saMpadyeran / amRtAni payaHprabhRtIni tAnyapi mUtrasAnmUtratvena syuH saMpadyeran yasmin ( aGgake ) / asya pratyakSasya aGgakasya kutsitasya zarIrasya, kRte nimittaM kaH sacetanaH pApaM prANighAtalakSaNamAcaret vidadhIta 1 / / 24 / / idAnIM mAMsabhakSaNaM na doSAyeti vadato nindati mAMsAzane na doSo'stItyucyate yairdurAtmabhiH / vyAdhagRdhavRkavyAghrazRgAlAstairgurukRtAH // 25 // mAMsabhakSaNe na doSo'stIti yairucyate durAtmabhirduHkhabhAvaiH, yathA - " na mAMsabhakSaNe doSo na madye na ca maithune / pravRttireSA bhUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // iti / tairvyAdhA lubdhakAH, gRdhrA hiMsrAH pakSivizeSAH, vRkA araNyazvAnaH, vyAghrAH zArdUlAH, zRgAlA jambukAH, gurUkRtAH upadezakAH kRtAH / na hi vyAdhAdIn gurUn vinA kazvidevaMvidhaM zikSayati, na cAzikSitaM ( 1 ) ekasya kRte nijajIvitasya bahukA jIvakoTIH / duHkhe sthApayanti ye ke'pi teSAM kiM zAzvato jIvaH ? || ( * ) sAsao appA | itipratyantare / For Personal & Private Use Only *+ *4*6000/- *** -
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 16 // mahAjanapUjyA evamupadizanti / api ca / nivRttistu mahAphaleti vadadbhiryeSAM nivRttirmahAphalA teSAM pravRttirna doSavatIti khayameva svavacanavirodha AviSkRta iti kimanya mahe // 25 // niruktabalenApi mAMsasya parihAryatvamAhamAM sa bhakSayitA'mutra yasya mAMsamihAjhyaham / etanmAMsasya mAMsatve niruktaM mnurbrviit||26|| ___mAM sa bhavayiteti atra sa iti sarvanAmasAmAnyApekSa yogyenArthena nirAkAsIkaroti-yasya mAMsamahamabi, iheti ihaloke, amutreti paraloke, etanmAsasya mAMsatve mAMsarUpatAyAM, niruktaM nAmadheyanirvacanaM manurabravIt // 26 // mAMsabhakSaNe mahAdoSamAhamAMsAsvAdanalubdhasya dehinaM dehinaM prati / hantuM pravarttate buddhiH zAkinyAiva durdhiyaH // 27 // ___ mAMsabhakSaNalampaTasya dehinaM dehinaM prati yaM yaM pazyati jalacaraM matsyAdikaM, sthalacaraM mRgavarAhAdi ajA'vi| kAdi ca, khecaraM tittirilAvakAdi, antato mUSikAdyapi taM taM prati hantuM hananAya buddhiHpravartate; durdhiyo durbuddheH| zAkinyA iva-yathA hi zAkinI yaM yaM puruSaM triyamanyaM vA prANinaM pazyati, taM taM hantuM tasyA buddhiH pravartate, tathA mAMsAsvAdanalubdhasyApIti // 27 // ___ api ca mAMsabhakSiNAmuttamapadArthaparihAreNa nIcapadArthopAdAnaM mahadbuddhivaiguNyaM darzayatIti darzayannAhaye bhakSayanti pizitaM divyabhojyeSu stsvpi| sudhArasaM parityajya muJjate te halAhalam // 28 // // 16 // in Education interna l For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 diyabhojyeSu sakaladhAtuvRMhakaSu sarvendriyaprItipradeSu kSIracaireyI kilATI kUrcikAra sAlAdadhyAdiSu modakamaNDakamaNDikAkhAdyakaparpaTikA ghRtapUrAdiSu iNDerikApUraNavaTakavaTikAparpaTAdiSu ikSuguDakhaNDazarkarAdiSu drAkSAsahakArakadaladADimanAlikeranAraGgakharjUrAcoTarAjAdanapanasAdiSu ca satsvapi tAnyanAdRtya ye mUDhA visragandhijugupsAkaraM rarararai vAntikaraM mAMsaM macayanti te jIvitavRddhihetvamRtarasaparihAreNa jIvitAntakaraM halAhalaM tripabhedaM ra | bAlospi hi patparihAreNa suvarNamevAdatta iti bAlAdapi mAMsabhaciNo vAlAH // 28 // bhaGgayantareNa mAMsabhakSaNadoSamAha - na dharmo nirdayasyAsti palAdasya kuto dayA / palalubdho na tadvetti vidyAdvopadizenna hi // 29 // nirdayasya kRpArahitasya, dharmo nAsti, dharmasya dayA mUlamiti hyAmananti / tataH prastute kimAyAtamata AhapalAdasya kuto dayA, palAdasya mAMsopajIvinaH kuto dayA ? naiva dayetyarthaH, bhakSakasya vadhakatvenoktatvAt, vadhakazca kathaM sadayo nAma iti palAdasya nirdharmatAlakSaNo doSaH / nanu sacetanaH kathamAtmani dharmAbhAvaM saheta ? ucyate - palalubdho na tadvetti mAMsalobhena na tatpUrvArdhoktaM jAnAti / atha kathaJcidvidyAjAnIyAttarhi svayaM mAMsalubdho mAMsanivRttiM kartumazaknuvan sarve'pi mama sadRzA bhavantviti parebhyo mAMsaniSedhaM nopadizedAjiNakavat / zrUyate hi kazcidAjiNako mArge gacchannekayA sarpiNyA bhakSitastatsarve'pi bhakSyantAmanayeti buddhyA parebhyo nAkhyAtavAniti dvitIyo'pi tathaiva daSTo nAnyeSAM kathitavAn evaM yAvatsapta daSTAH / mAMsabhakSako'pi mAMsabhakSaNAtsvayaM narake patan " svayaM naSTA durAtmAno nAzayanti parAnapi " iti na parebhya upadizati // 26 // For Personal & Private Use Only: (a) -
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 162 // Jain Education Inter idAnIM mAMsabhakSakANAM mUDhatAmupadarzayati kecinmAMsaM mahAmohAdaznanti na paraM svayam / devapitratithibhyo'pi kalpayanti yadUcire // 30 // kecit kuzAstravipralabdhA mahato mohAna kevalaM svayaM mAMsamaznanti kintu devebhyaH pitRbhyo'tithibhyazca kalpayanti; yadyasmAdUcire taddharmazAstrakArAH // 30 // uktamevAha krItvA svayaM vA'pyutpAdya paropahRtameva vA / devAn pitRRn samabhyarcya khAdan mAMsaM na duSyati // 31 // mRgapakSimAMsaviSayametacchAstraM, tena sUnApaNamAMsaM vinA vyAdhazAkunikAdibhyaH krItvA mUlyena / sUnApaNamAMse tu devapUjAdAvanadhikRteH / tathA svayamutpAdya - brAhmaNo yAJcayA, kSatriyo mRgayAkarmaNA, athavA pareNopahRtaM DhaukitaM tena mAMsena devAnAM pitRRNAM cArcanaM kRtvA mAMsaM khAdanna duSyati, etacca mahAmohAditi vadadbhirasmAbhirdUSitameva / svayamapi hi prANighAtahetukaM mAMsaM bhacayitumayuktaM kiM punardevAdibhyaH kalpayitum / devA hi sukRtasambhAralabdhAtmAno'dhAtukazarIrA akAvalikAhArAH kathaM mAMsa bhakSayeyuH ? abhakSa mayastatkalpanaM moha eva / pitarazca svasukRtaduSkRtavazena prAptagativizeSAH svakarmaphalamanubhavanto na putrAdikRtenApi sukRtena tAryante kiM punarmAsaDhaukanaduSkRtena ? / na ca putrAdikRtaM sukRtaM teSAmupatiSThate / na hyAmreSu sekaH kovidAreSu phalaM datte / atithibhyazca satkArArhebhyo narakapAtahetormAMsasya DhaukanaM mahate adharmAya / evaM pareSAM mahAmohaceSTitam / zrutismR For Personal & Private Use Only *0**** tRtIyaH prakAza: / // 162 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ -+1.03**++*0* tivihitatvAdanodyametaditi cenna / zrutibhASiteSvaprAmANikeSu pratyayasya kartumazakyatvAt / zrUyante hi zruticAMsi - yathA pApaghno gosparzaH, drumANAM ca pUjA; chAgAdInAM vadhaH svargyaH / brAhmaNabhojanaM pitRprINanaM, mAyAvInyadhidaivatAni vahnau hutaM devaprItipradam / tadevaMvidheSu zrutibhASiteSu yuktikuzalAH kathaM zradadhIran ? / yadAha sparzo'medhyabhrujAM gavAmaghaharo vandyA visaMjJA drumAH, svarga vAgavadhAddhinoti ca pitRRn vipropabhuktAzanam / AptAdmaparAH surAH zikhihutaM prINAti devAn haviH, sphItaM phalgu ca valgu ca zrutigirAM ko vetti lIlAyitam 1 || 1 || tasmAnmahAmoha evAyaM mAMsena devapUjA''dikamityalaM vistareNa // 31 // nanu mantrasaMskRto vahnirna dahati pacati vA, tanmantrasaMskRtaM mAMsaM na doSAya syAt / yanmanuH -- asaMskRtAn pazUnmantrairnAdyAdvipraH kathaJcana / mantraistu saMskRtAnadyAcchAzvataM vidhimAsthitaH // 1 // zAzvato nityo vaidika ityarthaH / atrAha - mantrasaMskRtamapyadyAdyavAlpamapi no palam / bhavejjIvitanAzAya hAlAhalalavo'pi hi // 32 // mantrasaMskRtamapi mantrapUtamapi, palaM nAdyAt, na hi mantrA ardahanazaktivannarakAdiprApaNazaktiM mAMsasya pratibadhnanti / tathA sati sarvapApAni kRtvA pApatamantrAnusmaraNamAtrAt kRtArthIbhaveyuH / evaM ca sarvapApapratiSedho'pi 28 ***-*-*-*-*tra.0+ 1.0+ For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ... -+-+Moktr nirarthakaH syAta , sarvapApAnAM mantrAdeva nAzaprasaktaH / atha yathA stoka madyaM na madayati tathA svalpaM mAMsa na tRtIya pApAya syAt / ucyate- yavAlpamapi yavatulya pramANa mapi nAdyAt palamiti saMbadhyate, tadapi doSAya, atrottarArddhana | prakAzaH / nidarzanam // 32 // idAnImanuttaraM mAMsasya doSamupadarzayannupasaMharatisadyaH sNmuucchitaanntjntusntaanduussitm| narakAdhvani pAtheyaM ko'znIyAtpizitaM sudhiiH?||33|| sadyo jantuvizasanakAla eva saMmRchitA utpannA anantA nigodarUpA ye jantavasteSAM santAnaH punaH puna bhavanaM tena dRkSitam / yadAha AmAsu a pakkAsu avipaccamANAsu maMsapesIsu / sayayaM ciya uvavAo bhaNio u nigoajIvANaM // 1 // tata eva narakAdhvani pAtheyam, pizitabhakSaNasya pAtheyatve pizitamapi pAtheyamuktaM, ko'znIyAtpizitaM sudhIrityupasaMhAraH / atrAntarazlokAH mAMsalubdhairamaryAdairnAstikaiH stokadarzibhiH / kuzAstrakAravaiyAtyAdgaditaM mAMsabhakSaNam // 1 // nAnyastato gataghRNo narakAciSmadindhanam / svamAMsaM paramAMsena yaH poSayitumicchati // 2 // svAGgaM puSNannRguthena varaM hi gRhazUkaraH / prANighAtodbhavaimAsana punarnighRNo naraH // 3 // niHzeSajantumAMsAni bhakSyANIti ya Ucire / nRmAMsaM varjitaM zaGke (1) AmAsu ca pakkAsu ca vipacya AnAsu mAMsapezISu / satatameva upapAto bhaNitastu nigodanIvAnAm // 1 // +-+ +- +- +- // 163 // ++ For Personal & Private Use Only Education International wrane.lainelibrary.org
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ svavadhAzayaiva taiH // 4 // vizeSa yo na manyeta nRmAMsapazumAMsayoH / dhArmikastu tato nAnyaH pApIyAnapi nAparaH // 5 // zukrazoNitasambhUtaM viSTArasavivarddhinam / lohitaM styAnatAmAptaM ko'znIyAdakRmiH palam ? // 6 // aho dvijAtayo dharma zaucamUlaM vadanti ca / saptadhAtukadehotthaM mAMsamaznanti cAdhamAH // 7 // yeSAM tu tulye mAMsAne sataNAbhyavahAriNAm / vipAmRte same teSAM mRtyujIvitadAyinI // 8 // bhakSaNIyaM satAM mAMsaM prANyaGgatvena hetunA / odanAdivadityevaM ye cAnumibhate jaDAH / / 6 // gosambhavatvAtte mUtraM payovanna pibanti kim ? / prANyaGgatAnimittA ca naudanAdiSu bhakSyatA / / 10 / zaGkhAdi zuci nAsthyAdi prANyaGgatve same yathA / odanAdi | tathA bhakSyamabhanyaM pizitAdikam / / 11 // yastu prANyaGgamAtratvAt prAha mAMsaudane same / strItvamAtrAnmAtRpatnyoH / | sa kiM sAmyaM na kalpayeta? // 12 / / paJcendriyasyaikasyApi vadhe tanmAMsabhakSaNAta / yathA hi narakaprAptina tathA dhAnyabhojanAt // 13 // na hi dhAnyaM bhavenmAMsaM rasaraktavikArajam / amAMsabhojinastasmAnna pApA dhAnyabhojinaH // 14 // dhAnyapAke prANivadhaH parameko'vaziSyate / gRhiNAM dezayaminAM sa tu nAtyantabAdhakaH // 15 // mAMsakhAdakagatiM vimRzantaH, sasyabhojanaratA iha sntH| prApnuvanti surasampadamuccai-jainazAsanajuSo gRhiNo'pi // 16 // 33 // kramaprAptaM navanItabhakSaNadoSamAha| antarmuhUrttAtparataH susUkSmA jnturaashyH| yatra mUrchanti tannAdyaM navanItaM vivekibhiH // 34 // __ antarmadhyaM muhUrttasya antarmuhUrta, tasAt parata Urdhva, atizayena sUkSmAH susUkSmAH, janturAzayo jantusamUhAH kalpayet ? // 12 // bhavenmAMsaM rasaraktavikArajamAnA sa tu nAtyantabAdhakaH // // 16 // 33 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 164 // * yasminnavanIte, mUrcchanti utpadyante, tanavanItaM, nAdyaM na bhakSaNIyaM, vivekimiH // 34 // tRtIyA enamevArtha bhAvayati prkaashH| ekasyApi hi jIvasya hiMsane kimacaM bhavet ? / jantujAtamayaM tat ko navanItaM niSevate ? // 35 // || ___ ekasyApi hi jantorvadhe kiM nirdeSTumazakyamaghaM pApaM bhavet tattasAjantujAtaM prakRtamasiMstajantujAtamayaM navanItaM ko niSevate kaH saviveko'znAti ? // 35 // kramaprAptAnmadhudoSAnAhaanekajantusaGghAtanighAtanasamudbhavam / jugupsanIyaM lAlAvat kaH svAdayati mAkSikam ? // 36 // anekasya jantusaGghAtasya yantrighAtanaM vinAzastasmAta samadbhavo yasya tttthaa| nighAtanamiti hantyAzceti hantethurAdipAThAt Nijantasya rUpam / ayaM paralokavirodho doSaH, jugupsanIyaM kutsanIyaM, lAlAvallAlAmiva, ayamihalokavirodho doSaH, kaH sacetanaH, svAdayati bhakSayati, makSikAbhiH kRtaM mAkSikaM madhu / etacca bhrAmarAdInAmupalakSaNam // 36 // idAnIM madhumakSakANAM pApIyastA darzayatibhakSayanmAkSikaM tudrajantulakSakSayodbhavam / stokajantunihantRbhyaH zaunikebhyo'tiricyate // 37 // kSudrajanturanasthiH syAdathavA kSudra eva yaH / zataM vA prasUtiryeSAM kecidA nakulAdapi // 1 // teSAM cudrajantUnAM lakSANi, lakSagrahaNaM bahutvopalakSaNam / teSAM cayo vinAzastasAdudbhavo yasya tattathA, // 164 // in Education For Personel Private Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadbhakSayan stokapazvAdijantunihantRbhyaH zaunikabhyaH khaTTikebhyo'tiricyate adhikIbhavati; bhakSako'pi ghAtaka ityuktaprAyam // 37 // laukikAnAmapyucchiSTabhojanatyAjinAmucchiSTatvAnmadhu pariharttavya mevetyAhaekaikakusumakroDAdrasamApIya mkssikaaH| yadvamanti madhUcchiSTaM tadananti na dhArmikAH // 38 // ekaikasya kusumasya yaH kroDa utsaGgastasmAdramaM makarandamApIya pItvA, makSikAH yadamanti udgiranti, tacchiSTa madhuH dharma caranti dhArmikAste nAznanti / anucchiSTabhojanaM hi dharmo laukikAnAm // 38 // nanu tridoSazamanaM madhu' nAtaHparamauSadhamastIti rogopazAntaye madhubhakSaNe ko doSa ityAhaapyoSadhakRte jagdhaM madhu shvbhrnibndhnm| bhacitaHprANanAzAya kAlakUTakaNo'pi hi // 39 // AstAM rasAsvAdalAmpaTyena yAvadoSadhakRte'pi auSadhanimittamapi madhu jagdhaM yadyapi rogApahArakaM, tathApi zvabhrasya narakasya nibandhanam ; hi yasmAt pramAdAjIvitArthitayA vA kAlakUTasya viSasya kaNo'pi lavo'pi bhI kSitaH san prANanAzAya bhavati // 39 // ___nanu kharjuradrAkSAdirasavanmadhu madhuramiti sarvendriyApyAyakatvAt kathaM parihArya syAdityAhamadhuno'pi hi mAdhuryamabodhairahahocyate / prAsAdyante yadAsvAdAcciraM narakavedanAH // 40 // satyamasti madhuno mAdhurya vyavahArataH, paramArthatastu narakavedanAhetutvAdatyantakaTukatvameva / abodhairiti para Sain Education international For Personal & Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram / / 165 / / Jain Education Internation mArthaparizIlanAvikalaiH, naraka vedanAhetorapi madhuno mAdhuryavarNanamabodhAnAmityahahetyanena viSAdo dyotpate / yas madhuna AsvAdAnnara kavedanAzciramAsAdyante prApyante // 40 // pavitratvAt madhu devakhAneopayogIti ye manyante tAnupahasati makSikAmukhaniSTyUtaM jantudhAtodbhavaM madhu / zraho pavitraM manvAnA devastrAne prayuJjate // 41 // makSikANAM mukhAni tairniSThayUtaM vAntaM jantughAtAtprANighAtAdudbhavo yasya tattAdRzamapavitraM madhu, pavitraM zuci manvAnA abhimanyamAnAH, devAnAM zaGkarAdInAM svAne svAnanimittaM prayuJjate vyApArayanti aho ityupahAse / yathA karabhANAM vivAhe tu rAsabhAstatra gAyanAH / parasparaM prazaMsanti ho rUpamaho dhvaniH // 1 // 41 // kramaprAptAn pazcodumbaradoSAnAha - udumbaravaTaplakSakAkodumbarazAkhinAm / pippalasya ca nAznIyAtphalaM kRmikulAkulam // 42 // udumbarava TalakSa kAkodumbarikApippalAnAM paJcodumbarasaMjJitAnAM phalaM nAznIyAt / anazane kAraNamAhakRmikulAkulaM, ekasminnapi phale tAvantaH kRmayaH sambhavanti ye parisaMkhyAtumapi na zakyante / laukikA api peThuH ko'pi kApi kuto'pi kasyacidaho cetasyakasmAjanaH, kenApi pravizatyudumbaraphalaprANikrameNa caNAt / yenA For Personal & Private Use Only 40-40 2009 0.34043 tRtIyaH prakAzaH / / / 165 / /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32.*-*--*-*- sminnapi pATite vighaTite vitrAsite sphoTite, nimpiSTe parigAline vidalite niryAtyaso vA na vA / / 1 iti // 42 // paJcodumbaraphalaviratAnAM stutimAha-- aprApnuvannanyabhakSyamapi kSAmo bubhukSayA |n bhakSayati puNyAtmA paJcodumvarajaM phalam // 43 // yaH puNyAtmA pavitrAtmA puruSaH, sa paJcodumbarajaM phalaM na bhakSayati, AstAM sulabhadhAnyaphalasamRddhe deze kAle vA, yAvaddezadopAt kAladopAdvA aprApnuvannapyanyabhakSyaM dhAnyaphalAdibhakSyaM; apizabda uttaratrApi sambadhyate; bubhukSayA kSAmo'pi kRzo'pi; abubhukSitasya svasthasya vratapAlanaM nAtiduSkaram ; yastu aprAptabhojyaH zukSAmazca vrataM , pAlayati ma puNyAtmati prazasyate / / 43 // kramaprAptamanantakAyaniyamaM zlokatrayeNa darzayati-- ArdraH kandaH samagro'pi sarvaH kizalayo'pi ca |snuhii lavaNavRkSatvak kumArI girikarNikA // 44 // zatAvarI virUDhAni guDUcI komalAmlikA / pallyako'mRtavallI ca vallaH zUkarasaMjJitaH // 45 anantakAyAH sUtroktA apare'pi kRpAparaiH / mithyAdRzAmavijJAtA varjanIyAH prayatnataH // 46 // ___Adro'zuSkaH, zuSkasya tu nirjIvatvAdanantakAyatvaM na bhavati, kando bhUmimadhyago vRkSAvayavaH samagro'pi, . sarve kandA ityarthaH / te ca sUraNaArdrakalazunavajrakandaharidrAkacchrerapalAzakandagRJjanaloDhakakaserukamudgaramustAmUlaka: AlukapiNDAlukahastikandamanuSyakandaprabhRtayaH, kizalayaH patrAdarvAg bIjasyocchUnAvasthA sarvA na tu kAcideva, *-*-*:09-*- in Education International For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram snuhI vajrataruH; lavaNanAmno vRkSasya tvaka , tvageva na tvanye avayavAH, kumArI mAMsalapraNAlAkArapatrA. girikarNi- ||| tRtIyA kA vallIvizeSaH, zatAvarI vallIvizeSa eva, virUDhAni aGkuritAni dvidaladhAnyAni, guDUcI vallIvizeSaH, koma- prkaashH| lA'mlikA komalA abaddhavAsthikA amlikA ciJciNikA; pancyaGkaH zAkabhedaH, amRtavallI valIvizeSaH, vallaH zUkarasaMjJitaH zUkaravana ityarthaH; zUkarasaMhitagrahaNaM dhAnyavallaniSedhArtham / ete praarthprsiddhaaH| mlecchaprasiddhAstu anye'pi sUtroktAH; sUtraM jIvAbhigamaH / apare'pi kRpAparaiH suzrAvakaivarjanIyAH / te ca mithyAdRSTInAmavijJAtAH; mithyAdRzo hi vanaspatInapi jIvatvena na manyante kutaH punaranantakAyAn // 44 // 45 // 46 // atha kramaprAptamajJAtaphalaM varjayitumAha| svayaM pareNa vA jJAtaM phalamadyAdvizAradaH / niSiddhe viSaphale vA mA bhUdasya pravartanam // 47 // ajJAtamiti saMbandhivizeSAnirdezAta svayamAtmanA, pareNa vA anyena, jJAtaM phalamadyAdbhakSayedvizArado dhImAn / / yattu svayaM pareNa vA na jJAtaM tadajJAtaphalaM varjayeta: ajJAtaphalabhakSaNe doSo'yam-niSiddhe phale viSaphale vA ajJA nAdasya vizAradasya mA bhuutprvRttiH| ajJAnato hi pratiSiddhe phale pravarttamAnasya vratabhaGgaH, viSaphale tu jIvitanAzaH // 47 // atha kramaprAptaM rAtribhojanaM niSedhumAhaannaM pretapizAcAdyaiH saJcaradbhiniraGkazaiH / ucchiSTaM kriyate yatra tatra nAdyAdinAtyaye // 48 // 5 pretA adhamA vyantarAH, pizAcA vyantarA eva; AdyagrahaNAdrAcasAdiparigrahaH, nizAcaratvAnniraGkuzaiH sarvatra // 16 // in Education Interna 2 For Personel Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 03-10 90+C+ sazcaradbhiH sparzAdinocchiSTamabhojyaM kriyate yatra dinAtyaye rAtrau tatra nAdyAnna bhuJjIta / yadAhu:mAliti mahizralaM jAmiNIsu rayaNIdharA samaMteNa / te viTTAleMti phuDaM rayaNIe bhuMjamANaM tu // 1 // 48 // tathA ghorAndhakAraruddhAccaiH patanto yatra jantavaH / naiva bhojye nirIkSyante tatra bhujjIta ko nizi ? | 49 / bAndhakAraniruddhalocanaiH kRmipipIlikAmakSikAdayaH patanto ghRtatailatakrAdau bhojye na dRzyante yatra tatra tasyAM nizi sacetanaH ko bhuJjIta 1 // 46 // rAtribhojane dRSTAn doSAn zlokatrayeNAha - 1 pipIlikA hanti yUkA kuryAjjalodaram / kurute makSikA vAntiM kuSTharogaM ca kolikaH // 50 // kaTako dArukhaNDaM ca vitanoti galavyathAm / vyaJjanAntarnipatitastAlu vidhyati vRzcika: / 51 / vilagnazca gale vAlaH svarabhaGgAya jAyate / ityAdayo dRSTadoSAH sarveSAM nizi bhojane // 52 // pipIlikA kITikA, annAdimadhye bhuktA satI, medhAM buddhivizeSaM hantiH pipIliketi jAtAvekavacanam / tathA yUkA jalodaramudararogavizeSaM kuryAt, tathaiva makSikA vAnti vamanaM karoti. tathaiva koliko markaTakaH, kuSTharogaM, ( 1 ) mAlayanti mahItalaM yAminISu rajanIcarAH samantAt / te'pi cchalanti sphuTaM rajanyAM bhuJjAnaM tu // 1 // * te vi chalaMti hu iti ratnazekharasUrikRtazrAvakapratikramaNasUtraTIkAyAm / For Personal & Private Use Only +++10/8-08-08
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkhama 6 karoti, kaNTako badaryAdisaMbandhI, dArukhaNDaM ca kASThazakalaM, tathaiva galavyathAM vitanoti, vyaJjanAni zAkAdIni tRtIya teSAM madhye nipatito vRzcikastAlu vidhyati / nanu pipIlikAdayaH sUkSmatvAnna dRzyante, vRzcikastu sthUlatvAd ra prakAzaH / dRzyata eva tatkathamayaM bhojye nivizeta ? ucyate-vyaJjanamiha vArtAkuzAkarUpamabhipretaM tadvntaM ca vRzcikAkArameva bhavatIti vRzcikasya tanmadhyapatitasyAlacyatvAbhojyatA sambhavatIti / vilagnazca gale vAla ityAdi spaSTam; evamAdayo rAtribhojane dRSTA doSAH sarveSAM mithyAdRzAmapi / yadAhu:-- 'mehaM pipIliAo haNaMti vamaNaM ca macchiyA kuNai / jUyA jaloyarattaM koliyo koDharogaM ca // 1 // bAlo sarassa bhaGgaM kaNTo laggai galammi dAruM ca / tAlummi vidhai alI vaMjaNamajjhammi muMjato // 2 // api ca nizAbhojane kriyamANe avazyaM pAkaH saMbhavI tatra ca SadjIvanikAyavadho'vazyaMbhAvI, bhAjanadhAvanAdau ca jalagatajantuvinAzaH, jalojjhanena bhUmigatakunthupipIlikAdijantughAtazca bhavati, tatprANirakSaNakAmayA api nizAbhojanaM na karttavyam / yadAhuHjIvANa kuMthumAINa ghAyaNaM bhAyaNadhoyaNAIsu / emAirayaNibhoyaNadose ko sAhiuM tarai ? // 1 // 50 // 51 // 52 // (1) medhAM pipIlikA pranti ( hanti ) vamanaM ca makSikA karoti / yUkA jalodaratvaM kolikaH kuSTharogaM ca // 1 // vAla: svarasya bhaGgaM kaNTako lagati gale dAru ca / tAluni vidhyati alirvyaJjanamadhye bhujyamAnaH // 2 // (2) jIvAnAM kunthvAdInAM ghAtanaM bhAjanadhAvanAdiSu / evamAdirajanIbhojanadoSAn kaH kathayituM zaknoti ? // 1 // Jan Education international For Personal & Private Use Only worw.jainelibrary.org
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanu yatrAnnasya na pAko na vA bhAjanadhAvanAdisaMbhavastatsiddhaM modakAdi kharadrAkSAdi ca bhakSayataH ka iva doSa ityAhanAprekSyasUkSmajantUni nishydyaatpraasukaanypi| apyudyatkevalajJAnairnAdRtaM yannizA'zanam // 53 // prAsukAnyapi acetanAnyapi upalakSaNatvAcadAnImapakvAnyapi modakaphalAdIni na nizyadyAt / kutaH ? aprekSyajA sUkSmajantUni aprekSyAH prekSitumazakyAH sUkSmAH kunyupanakAdayo jantavo yatra tAni vizeSaNadvAreNa hetuvacanaM, aprekSyasUkSmajantutvAdityarthaH; yad yasmAdutpannakevalajJAnaiH kevalajJAnabalenAdhigatasUkSmetarajantusaMpAtairnirjantukasyAhArasyAbhAvAnAtaM nizAbhojanam / yadaktaM nizIthabhASye ivi hu phAsugadavvaM kuMthapaNagAvi tahavi duppassA / paJcakkhanANiNo vi hu rAIbhattaM pariharaMti // 1 // jaivi hu pivIlagAI dIsaMti paIvamAiujjoe / tahavi khalu aNAina mUlavayavirAhaNA jeNa // 2 // 53 // laukikasaMvAdadarzanenApi rAtribhojanaM pratiSedhatidharmavinnaiva bhuJjita kadAcana dinAtyaye / bAhyA api nizAbhojyaM yadabhojyaM pracakSate // 54 // dharmavita zrutadharmavedI na kadAcinizi bhuJjIta, bAhyA jinazAsanabahirbhUtA laukikAste'pi yat yasmAt nizi (1) yadyapi khalu prAsukadravyaM kunyupanakA api tathApi durdrshaaH| pratyakSajJAnino'pi khalu rAtribhaktaM pariharanti // 1 // yadyapi khalu pipIlikAdayo dRzyante pradIpAyuyote / tathApi khalu anAcIrNa mUlavratavirAdhanA yena // 2 // Latin Education Internatie For Personal & Private Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram 1 bhojyamabhojyaM pracakSate // 54 // tRtIya: 3 yena zAstreNa bAhyA nizAmojyamabhojyaM pracakSate tacchAstropadarzanArtha tadyatheti tacchAstrameva paThati prkaashH| tad yathAtrayItejomayo bhAnuriti vedavido viduH| tatkaraiH pUtamakhilaM zubhaM karma samAcaret // 55 // trayI RgyajuHsAmalakSaNA tasyAstejaH prakRtaM prastutamasmin trayItejomayo bhAnurAdityaH, trayItanuriti hyAdi| tyasya nAma / iti vedavido jAnanti / tata iti shessH| tatkarairbhAnukaraiH pUtaM pavitrIkRtamakhilaM samastaM zubhaM karma * samAcaret tadabhAve zubhaM karma na kuryAt // 55 // etadevAhanaivAhutirna ca snAnaM na zrAddhaM devatArcanam / dAnaM vA vihitaM rAtrau bhojanaM tu vizeSataH // 56 // Ahutiragnau samidAdyAdhAnaM, snAnamaGgaprakSAlanaM, zrAddhaM pitRkarma, devatArcanaM devapUjA, dAnaM vizrANanaM na vihitamiti sarvatra naJo yogaH; bhojanaM tu vizeSato na vihitamiti / nanu naktabhojanaM zreyase zrUyate, na ca rAtribhojanaM vinA tadbhavati ? ucyate-naktazabdArthAparijJAnAdevamucyate // 56 // tadevAhadivasasyASTame bhAge mandIbhUte divAkare / naktaM tu tadvijAnIyAnna naktaM nizi bhojanam // 57 // divasasya dinasyASTame bhAge pAzcAtye'rddhaprahare yadbhojanaM tanaktamiti vijAnIyAt / dvividhA hi zadasya pravRttirmurakhyA gauNI ca; tatra kacinmukhyayA vyavahAraH, kacinmukhyArthabAdhAyAM satyAM gauNyA; naktazabdasya // 168 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtribhojanalakSaNamukhyArthabAdhA, rAtribhojanasya tA ra pratipiddhatvAditi gauNArtha evaM naktazabda ityasau se divasazeSabhojane varttate / tatra nimittamuktaM mandIbhUte divAkare, mukhyArthapratiSedhAcca ne nizi bhojana naktam / / 57 // rAtribhojana pratiSedhameva parakIyeNa zlokadvayenAha - devaistu bhuktaM pUrvAhe madhyAhne Rpibhistthaa| aparAhne ca pitRbhiH sAyAhne daitydaanvaiH||58|| sandhyAyAM yakSarakSobhiH sadA bhuktaM kulodvh!| sarvavelAM vyatikramya rAtrau bhuktmbhojnm||56|| pUrvamanaH pUrvAhnaH tasmin devairbhuktaM madhyamajho madhyAhastasminnRSibhiryuktaM, aparamahno aparAhastasmin pitRbhibhuktam : sAyamahaH sAyAbo vikAlastasmin daityairditijairdAnavairdanujairbhuktam / sandhyA rajanIdinayoH pravezaniSkAzI tasyAM yatairguhyakai rakSobhI rAkSasairbhuktam / kulodvaheti yudhiSThirasyAmantraNam / sarveSAM devAdInAM velA avasarastAM vyatikramya rAtrau bhuktamabhojanam / / 58 // 56 // ||shraayurvede'pyuktm // HI evaM purANena rAtribhojanapratiSedhasya saMvAdamabhidhAyAyurvadena saMvAdamAha-Ayurvede'pyuktamityanena / Ayurvedastu hnnaabhipdmsngkocshcnnddrocirpaaytH| ato naktaM na bhoktavyaM sukssmjiivaadnaadpi||6|| ___ iha zarIre dve po hRtpadyaM ca yadadhomukhaM, nAbhipadmaM ca yardhvamukhaM, dvayorapi ca padmayoH rAtrau saGkocaH; *4 29 Iain Education international For Personal & Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 166 // kutaH 1 caNDarociSaH sUryasyApAyAdastamayAt / ato hRtpadmanAbhipadmasaGkocAddhetornaktaM rAtrau na bhoktavyam / tRtIyaH sUkSmajIvAdanAdapIti dvitIyaM nizibhojanapratiSedhakAraNam / sUkSmA ye jIvAsteSAmadanaM bhakSaNaM, tasAdapi rAtrau / prakAza:. na bhoktavyam // 60 // parapacasaMvAdamabhidhAya svapakSaM samarthayatesaMsajajjIvasaGghAtaM bhuJjAnA nizi bhojnm|raaksssebhyo viziSyante mUDhAtmAnaH kathaM nute?||6|| saMbadhyamAnajIvasamRhaM, bhojanaM bhojyaM, bhuJjAnA nizi rAtrI, rAkSasebhyaH kravyAdebhyaH kathaM nu kathaM nAma, viziSyante bhidyante ? rAkSasA eva te ityarthaH / muDhAtmAno jaDAH; api ca, labdhe mAnuSatve jinadharmapariSkRte viratireva kartumucitA, viratihInastu zRGgapucchahInaH pazureva / / 61 // etadevAhavAsare ca rajanyAM ca yaH khAdanneva tiSThati / zRGgapucchaparibhraSTaH spaSTaM __spaSTam // 62 / / rAtribhojananivRttebhyo'pi savizeSapuNyavato darzayatiaho mukhe'vasAne ca yo dve dve ghaTike tyajan / nizAbhojanadoSajJo'nAtyasau puNyabhAjanam // ____ aho mukhe Arambhe, avasAne pazcime mAge, dve dve ghaTike muhUrta muhUrta rAtreH pratyAsanaM tyAjan pariharan , yo'znAti sa puNyabhAjanam / nizAbhojanadoSajJa iti nizAbhojane sampAtimajantusampA lakSaNA ye // 16 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ doSAstAn jAnan rAtripratyAsannamapi muhUrta muhUrta sadoSatvena jAnAti ata evAgame sarvajaghanyaM pratyAkhyAnaM muhattapramANanamaskArasahitamucyate / pAzcAtyamuhartAdapyAka zrAvako bhojanaM karoti, tadanantaraM rAtribhojanaM pratyAkhyAti // 63 // nanu yo divaiva bhute tasya rAtribhojanapratyAkhyAne phalaM nAsti, phalavizeSo vA kazciducyatAmityAhaakRtvA niyamaM dossaabhojnaadinbhojypi| phalaM bhajenna nirvyAjaM na vRddhirbhASitaM vinA // 64 // niyama nivRtti, rAtribhojanAdakRtvA dine bhoktuM zIlamasyAsau dinabhojI so'pi nizAbhojanavirateH phalaM nirvyAja ni chama, na bhajet na labheta / kuta ityAha-na vRddhirbhASitaM vinA, vRddhiH kalAntaraM, bhASitaM jampitaM vinA na syAt / laukikametad, yathA bhASitameva kalAntaraM bhavediti / / 64 // pUrvoktasya viparyayamAhaye vAsaraM parityajya rajanyAmeva bhuJjate / te parityajya mANikyaM kAcamAdadate jddaaH||65|| divasaM parityajya tacchIlatayA rAtrAveva ye bhuJjate; dRSTAntaH spaSTaH // 65 // nanu niyamaH sarvatra phalavAn, tato yasya 'rAtrAveva mayA bhoktavyaM na divase' iti niyamastasya kA gatirityAhavAsare sati ye zreyaskAmyayA nizi bhunyjte| te vapantyUparakSetre zAlIn satyapi palvale // 66 // zreyohetau vAsarabhojane satyapi kuzAstrasaMskArAnmohAdvA zreyaskAmyayA ye rAtrAveva bhuJjate te zAlivapanayogye in Education International For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram // 17 // | palvale satyapi Upare kSetre zAlIn vapanti / yathA hyUpara kSatra zAlivapanaM nirarthaka, tathA rAtrAva mayA bhoktavya- * tRtIyaH miti niSphalo niymH| adharmanivRttirUpo hi niyamaH phalavAnayaM tu dharmanivRttirUpa ityaphalo viparItaphalo vaa||66||| prkaash:| rAtribhojanasya phalamAhaulUkalAkamArjAragRdhrazambarazUkarAH / ahivRzcikagodhAzca jAyante rAtribhojanAt // 67 // rAtribhojanAdalukAdiSu janma bhvti| ulUkAdaya upalakSaNaM; tenAnyeSvapyadhamatiryakSu rAtribhojino jAyante / 67 // ___ banamAlodAharaNena rAtribhojanadoSasya mahattAM darzayatizrUyate hyanyazapathAnanAdRtyaiva lakSmaNaH / nizAbhojanazapathaM kArito vanamAlayA // 68 // zrUyate rAmAyaNe dazarathanandano lakSmaNaH pitRnidezAt saha rAmeNa sItayA ca dakSiNApathe prasthito'ntarA kUvaranagare mahIdhararAjatanayAM vanamAlAmupayeme; tatazca rAmeNa saha parato dezAntaraM yiyAsan svabhAryA vanamAlA pratimocayati sma; sA tu tadvirahakAtarA punarAgamanamasambhAvayantI lakSmaNaM zapathAnakArayat / yathA priye ! rAma | manIpite deze paristhApya yadyahaM bhavatI svadarzanena na prINa yAmi, tadA prANAtipAtAdipAtakinAM gatiM yAmIti; sA tu taiH zapathairatuSyantI "yadi rAtribhojanakAriNAM zapathaM karoSi, tadA tvAM pratimuzcAmi, nAnyatheti" tamuvAca sa tathetyabhyupagatya dezAntaraM prasthitavAn / evamanyazapathAnanAdRtya lakSmaNo vanamAlayA rAtribhojanazapathaM kaaritH| vizeSacaritaM tu granthagauravabhayAnneha likhyate / / 68 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstraM nidarzanaM ca vinA makala janAnubhavasiddhaM rAtribhojanavirateH phalamAha .... karoti viratiM dhanyo yaH padA nizi bhojnaat| so'rddha puruSAyuSasya syaadvshymupossitH||69|| ___yaH kazciddharmadhano hi rAtribhojanasya viratiM karoti, sorddha puruSAyupasyopopitaH syAta / upavAsasya caikasyApi nirjarAkAraNatvAnmahAphalatvaM pazcAzadvarSasammitAnAM tUpavAsAnAM kiyatphalaM sambhAvyate ? idaM ca zatavarSAyuSaH puruSAnadhikRtyoktam / pUrvakoTIjIvinastu prati tadamupavAsAnAM nyAyasiDamena / / 66 / / / tadevaM rAtribhojanasya bhUyAMso doSAstatparivarjane tu ye guNAstAn vaktumasmAkamazaktirevetyAharajanIbhojanatyAge ye guNAH parito'pi tAn / na sarvajJAdRte kazcidAro vaktumIzvaraH // 7 // spaSTam // 70 // atha kramaprAptamAmagorasasaMpRktadvidalAdibhojanapratiSedhamAha--- zrAmagorasapRktadvidalAdipu jantavaH / dRSTAH kevalibhiH sUkSmAstasmAttAni vivarjayet // 71 // iha hIyaM sthiti:-kecidbhAvA hetugamyAH, kecittvAgamagamyAstatra ye yathA hetvAdigamyAste tathaiva pravacanadharaiH prtipaadniiyaaH| AgamagamyeSu hetUn, hetugamyeSu tvAgamamAtra pratipAdayannAjJAvirAdhakaH syAt / yadAha 'jo heuvAyapakkhammi heuo Agame ya aagmitro| so sasamayapannavo siddhaMtavirAho ano||1|| ityAmagorasasaMpRktadvidalAdau na hetugamyo jIvasadbhAvaH, kintvAgamagamya eva / tathAhi-zrAmagorasasaMpRkte (1) yo hetuvAdapakSe hetuka Agame cAgamikaH / sa svasamayaprajJApakaH siddhAntavirAdhako'nyaH / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga- kAkham // 171 // dvidale AdizabdAtyaSpitaudane, ahatiyAtIte dani, kRthitAne ca, ye jantavaste kevalajJAnimidRSTA iti jantu-ka tRtIpa: mizrAmagorasamizradvidalAdibhojanaM varjayet / tadbhojanAddhi prANAtipAtalacaNo dossH| na ca kevalinAM nirdoSatvenA prkaashH| sAnAM vacanAni vipariyanti // 1 // api ca / na mayAdIni kuthitAnaparyavasAnAnyevAbhojyAni, kintvanyAnyapi jIvasaMsaktibahulAnyAgamAdupalabhya varjanIyAnItyAhajantumizraM phalaM puSpaM patraM cAnyadapi tyajet / sandhAnamapi saMsaktaM jinadharmaparAyaNaH // 72 // ____ jantumirmizraM phalaM madhUkavinvAdeH, puSpamaraNizigrumadhUkAdeH, patraM prAvRSi taNDulIyakAdeH, anyadapi mUlAdi tyajat / sandhAnamAmraphalAdInAM yadi saMsaktaM bhavet , tadA jinadharmaparAyaNaH kRpAlutvAttyajediti saMbandhaH / idaM ca bhojanato bhogopabhogayovratamuktam / mogopabhogakAraNaM dhanopArjanamapi bhogopabhoga ucyate, upacArAt / tatparimANamapi bhogopabhogavratam / yathA zrAvakasya kharakarmaparihAraNa kAntareNa jIvikA / etacca sapArthamaticAraprakaraNa eva vakSyati / avasitaM bhogopabhogavratam // 72 / / athAnarthadaNDasya tRtIyaguNavratasyAvasaraH taccatuti zlokadvayenAhaArta raudramapadhyAnaM pApakarmopadezitA / hiMsopakAridAnaM ca pramAdAcaraNaM tathA // 73 // zarIrAdyarthadaNDasya pratipakSatayA sthitH| yo'narthadaNDastattyAgastRtIyaM tu guNavatam // 74 // H // 11 // tuin Education interna For Personal & Private Use Only T
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ apakRSTaM dhyAnamapadhyAnaM, tadanarthadaNDasya prathamo bhedaH / tacca dvedhA----Arta raudra ca; tatra taM duHkhaM tatra bhavamAta; yadi vA atiH pIDA yAtanaM ca, tatra bhavamArcam / taccaturdA--manojJAnA zabdAdInAM saMprayoge tadvipra. yogacintanamasaMprayogaprArthanA ca prathamam / zUlAdirogasambhave ca tadviyogapraNidhAnaM tadasaMprayogacintA ca dvitI yam / iSTAnAM ca zabdAdInAM viSayANAM sAtavedanAyAzcAviyogAdhyavasAnaM saMprayogAmilApazca tRtIyam / devendra cakravAdivibhavaprArthanArUpaM nidAnaM caturtham / yadAhuH amaNupmANaM saddAivisayavatdhuNa dosamailassa / dhaNiaM vimoaciMtaNamasaMpayogANusaraNaM ca // 1 // taha sUlasIsarogAiveyaNAe viroapaNihANaM / tadasaMpogaciMtA tappaDiyArAulamaNassa // 2 // ITThANaM visayAINa veyaNAe arAgarattassa / aviogajjhavasANaM taha saMjogAbhilAso a||3|| 'deviMdacakkavATTittaNAiguNariddhipatthaNAmaiyaM / ahama niyANaciMtaNamamANANugayamacaMtaM // 4 // aiyaM caubbihaM rAgadosamohaMkiyassa jIvassa | aTTajjhANaM saMsAravaddhaNaM tiriyagaimUlaM // 5 // (1) amanojJAnAM zabdAdiviSayavastUnAM dveSamalinasya / atyartha viyogacintanamasaMprayogAnusaraNaM ca // 1 // (2) tathA zUlazirorogAdivedanAyAH viyogapraNidhAnam / tadasaMprayogacintA tatpratIkArAkulamanasaH // 2 // (3) iSTAnAM viSayAdInAM vedanAyAzca rAgaraktasya / aviyogAdhyavasAnaM tathA saMyogAbhilASazca // 3 // (4) devendracakravartitvAdiguNaddhiprArthanAmayam / adharma nidAnacintanamajJAnAnugatamatyantam // 4 // (5) etat caturvidhaM rAgadveSamohAGkitasya nIvasya / ArtadhyAnaM saMsAravarddhanaM tiryaggatimUlam // 5 // For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 172 // Jain Education Inter -10-+10+ 0.49 rodayatyaparAniti rudro duHkhahetustena kRtaM tasya vA karma raudram / taccaturddhA - hiMsAnubandhi mRSAnubandhi steyAnubandhi dhanasaMrakSaNAnubandhi ca / yadAhuH - settavahavehabaMdhaNadahaNaM kaNamAraNAipaNihANaM / aikohaggahaghatthaM nigviNamaNaso'hamavivAgaM || 1 || 'pisuNAsanbhAsanbhUyaghAyAjhvayaNa paNihANaM / mAyAviNo aisaMdhaNaparassa pacchannapAtrassa || 2 || taha tivvakohalohA ulassa bhUvaghAyaNamaNaaM / paradavvaharaNacittaM paralogAvAyaniravekkhaM || 3 || saiddAivisayasAddaNadhaNa saMrakkhaNaparAyaNa maNikaM / savvAbhisaMkaNa parovaghAyakalusAulaM cittaM // 4 // aiyaM canvihaM rAgadosamohaMkiyassa jIvassa / roddajjhANaM saMsAravaddhaNaM nirayagaimUlaM / / 5 / / evamArttaraudradhyAnAtmaka mapadhyAnamanarthadaNDasya prathamo bhedaH / pApakarmopadezitA vacyamANA dvitIyaH / hiMsopakAriNAM zastrAdInAM dAnamiti tRtIyaH / pramAdAnAM gItanRttAdInAmAcaraNaM caturthaH / zarIrAdinimittaM yaH prANinAM daNDaH so'rthAya prayojanAya daNDo'rthadaNDastasya zarIrAdyarthadaNDasya yaH pratipacarUpo'narthadaNDo niSprayojano (1) sattvavadhavedhabandhanadahanAGkanamAraNAdipraNidhAnam / atikrodhagrahagrastaM nirghRNamanaso'dhamavipAkam // 1 // (2) pizunAsabhyAsadbhUtabhUtaghAtAdivacanapraNidhAnam / mAyAvino'tisandhAnaparasya pracchannapApasya / / 2 // (3) tathA tIvrakrodhalobhAkulasya bhUtopaghAtanamanAryam / paradravyaharaNacittaM paralokApAyanirapekSam || 3 || (4) zabdAdiviSayasAdhanadhanasaMrakSaNaparAyaNamaniSTam / sarvAbhizaGkanaparopaghAtakaluSAkulaM cittam // (5) evaM caturvidhaM rAgadveSamohAGkitasya jIvasya / raudrdhyAnaM saMsAravarddhanaM narakagatimUlam // 5 // 4 // For Personal & Private Use Only ***+ ***++++******++++ tRtIyaH prakAzaH / // 172 //
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat 00*-*-*-***0*4084 daNDa iti yAvat ; tasya tyAgo'narthadaNDaviratistRtIyaM guNavratam / yadAha - 'jaM iMdiyasayaNAI paTucca pAvaM kareja so hoi / atthe daMDo etto amou aNatthadaMDo u // 1 // 73 // 74 // apadhyAnasya svarUpaM parimANaM cAha vairighAto narendratvaM puraghAtAgnidIpane / khacaratvAdyapadhyAnaM muhUrttAtparatastyajet // 75 // vairighAtaraghAtAgnidIpanAdiviSayaM raudradhyAnamapadhyAnaM, narendratvaM khacaratvamAdizabdAdapsarovidyAdharIparibhogAdi, teSvArttadhyAnarUpamapadhyAnaM, tasya tatparimANarUpaM vrataM muhUrttAtparatastyajediti // 75 // atha pApopadezasvarUpaM tadviratiM cAha 1 vRSabhAn damaya kSetraM kRSa paDhaya vAjinaH / dAkSiNyAviSaye pApopadezo'yaM na kalpate // 76 // vRSabhAn vatsatarAn prasaGgAdinA damaya dAntAn kuru; pratyAsIdati khalu varSAkAlaH, tathA kSetraM bIjAvApabhuvaM kRSa; vRSTaH khalu megho, yAsyati vApakAlo, bhRtA vA kedArA gAhyantAM, sArddhadinatrayamadhye upyantAM ca vrIhayaH, tathA nedIyo'zvaH prayojanaM rAjJAmiti SaNDhaya varddhitakAn kuru vAjino'zvAn upalakSaNaM caitadanyeSAM grISme davAgnidAnAdInAm ; ayaM pAparUpa upadezaH, zrAvakANAM na kalpate na yujyate / sarvvatra pApopadezaniyamaM kartumazaktebhyo 'pavA(1) yadindriyasvajanAdIn pratItya pApaM kuryAt sa bhavati / arthe daNDaH itaH anyastu anarthadaNDastu // 1 // (2) samIpataraM prayojanamazvaH / For Personal & Private Use Only: 0310-1.03.193+2018+100*1080
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstrama // 173 // 14-07,101,11,111+-->ck do'yamucyate / dAkSiNyAviSaya iti / bandhuputrAdiviSayadAkSiNyavataH pApopadezo'zakya parihAraH / dAkSiNyAbhAve tu yathA tathA maukharyeNa pApopadezo na kalpate / / 76 / / atha hiMsopakArINi tahAna parihAraM cAhayantralAGgalazastrAgnimuzalodUkhalAdikam / dAkSiNyAviSaye hiMstraM nArpayetkaruNAparaH // 77 // yantraM zakaTAdi, lAGgalaM halaM, zastraM khaDgAdi, agnirvahniH, muzalamayo'yaM, udUkhalamulUkhalaM zrAdizabdAddhanukhAdiparigrahaH / hiMsraM vastu, karuNAparaH zrAvako nArpayet; dAkSiNyAviSaya iti pUrvavat // 77 // atha pramAdAcaraNamanarthadaNDasya caturthabhedaM tatparihAraM ca zlokatrayeNAha --- kutUhalAdgItanRttanATakAdinirIkSaNam / kAmazAstraprasaktizca dyUtamadyAdisevanam // 78 // jalakrIDA''ndolanAdivinodo jantuyodhanam / ripoH sutAdinA vairaM bhktstriideshraattkthaaH||79|| rogamArgazrama muktvA svApazca sakalAM nizAm / evamAdi pariharetpramAdAcaraNaM sudhIH // 80 // katUhalAtkautukAddhetorgItasya nRcasya nATakasya AdizabdAtprakaraNAdornirIcaNaM, tena tenendriyeNa yathocitaM viSayIkaraNam / kutuhalagrahaNAjinayAtrAdau prAsaGgikanirIkSaNe ca na pramAdAcaraNam / tathA kAmazAstre vAtsyAyanAdikRte, prasaktiH punaH punaH parizIlanam ; tathA dyUtamakSakAdibhiH krIDanam ; madyaM surA; AdizabdAnmRgayAdi; teSAM sevanaM parizIlanaM; tathA jalakrIDA taDAgajalayantrAdiSu majjanonmajjana zRGgikAcchoTanAdirUpA; tathA Ando For Personal & Private Use Only *****+-*-* tRtIyaH prakAzaH / / / 173 1 / /
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna lanaM vRcazAkhAdau dolAkhelanaM; zrAdizabdAtpuSpAvacayAdi; tathA jantUnAM kukkuTAdInAM yodhanaM paraspareNAbhyAhananam ; tathA ripoH zatroH sambandhinA putrapautrAdinA vairam; zrayamartho yena tAvatkathaJcidAyAtaM vairaM tadyaH parihartu na zaknoti tasyApi putrapautrAdinA yadvairaM tatpramAdAcaraNam ; tathA bhaktakathA yathA idaM cedaM ca mAMspAkamAmodakAdisAdhu bhojyaM, sAdhvanena bhujyate, ahamapi vA idaM bhocye ityAdirUpA; tathA strIkathA strINAM nepathyAGgahArahAvabhAvAdivarNanarUpA " karNATI suratopacAracaturA lATI vidagdhapriyA " ityAdirUpA vA; tathA dezakathA, yathA dakSiNApathaH pracurAnnapAnaH strIsambhogapradhAnaH, pUrvadezo vicitravanaguDakhaNDazAlimadyAdipradhAnaH, uttarApathe zUrAH puruSA javino vAjino godhUmapradhAnAni dhAnyAni sulabhaM kuGkumaM madhurANi drAcAdADimakapitthAdIni; pazcimadeze sukhasparzAni ca vastrANi sulabhA ikSavaH zItaM vArItyevamAdiH rAkathA rAjakathA yathA zUro'smadIyo rAjA, sadhanacauDaH, gajapatirgauDaH, azvapatisturuSka ityAdi / evaM pratikUlA api bhaktAdikathA vAcyA; tathA rogo jvarAdiH, mArgazramo mArgakhedaH, tau muktvA sakalAM nizAM svApo nidrA / rogamArgazramayostu na pramAdAcarayam / evamAdipUrvoktasvarUpaM pramAdAcaraNaM pariharet / sudhIH zramaNopAsakaH / pramAdAcaritaM ca 1 'majaM visayakasAyA niddA vigahA ya pazcamI bhaNiyA / ee paJca pamAyA jIvaM pADenti saMsAre // 1 // iti paJcavidhasya pramAdasya prapaJcaH // 78 // 76 // 80 // dezavizeSe pramAdaparihAramAha (1) madyaM viSayakaSAyA nidrA vikathA ca paJcamI bhaNitA / ete paJca pramAdA jIvaM pAtayanti saMsAre // 1 // For Personal & Private Use Only *10184 >>**********++
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstramA // 174 / vilAsahAsaniSThyUtanidrAkalahaduSkathAH / jinendrabhavanasyAntarAhAraM ca caturvidham // 81 // jinendrabhavanasyAntArityAdita Arabhya saMbadhyate; tena jinendrabhavanasya madhye vilAsaM kAmaceSTAM, hAsaM kahakahadhvAnaM hasanaM, niSThyataM niSThIvanaM, nidrA svApaM, kalahaM rATI, duSkathAM caurapAradArikAdikathA, parvidhaM cAhAram --azanapAnakhAdyasvAdyasvarUpaM pariharet / pariharediti pUrvataH sambandhanIyam / tatrAzanaM zAlyAdi mudgAdi sattvAdi peyAdi modakAdi cIrAdi sUraNAdi maNDakAdi ca / yadAha asaNaM oaNasattugamuggajagArAi khajagavihI ya / khIrAimaraNAI maMDagapabhiI aviNeaM // 1 // pAnaM sauvIraM yavAdidhAvanaM surAdi sarvazcApakAyaH karkaTakajalAdikaM ca / yadAhapANaM sovIrajavodagAi cittaM surAiyaM ceva / AukkAo sabyo kakaDagajalAiyaM ca tahA / / 1 // khAdyaM bhRSTadhAnyaM gulaparpaTikAkhamaeNranAlikeradrAkSAkarkaTyAmrapanasAdi / yadAha bhattosaM daMtAI khajjUraM nAlieradakkhAI / kakkaDigaMbagaphaNasAi bahuvihaM khAimaM neyaM // 1 // svAdyaM dantakASThaM tAmbUlatulasikApiNDArjakamadhupippalIsuNThImaricajIrakaharItakIvibhItakyAmalakyAdi / yadAha (1) azanamodanasaktukamudgajagAryAdi khAdyakavidhizca / kSIrAdi sUraNAdi maNDakaprabhRti ca vijJeyam // 1 // (2) pAnaM sauvIrayavodakAdi citraM surAdikaM caiva / apkAyaH sarvaH karkaTakajalAdikaM ca tathA // 1 // (3) bhaktoSaM dantyAdi kharaM nAlikeradrAkSAdi / karkaTikAmrapanasAdi bahuvidhaM khAdima jJeyam // 1 // // 174 // in Education interna For Personal & Private Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMtavaNaM taMbolaM cittaM tulasIkuheDagAIyaM / maDupippalisuMThAI aNegahA sAimaM hoi // 1 // 81 // uktAni trINi guNavatAni / atha catvAri zikSAvratAnyucyante, tatrApi sAmAyikadezAvakAzikapauSadhopavAsAtithisaMvibhAgalakSaNeSu caturSu zikSAvrateSu prathamaM sAmAyikAkhyaM zikSAvratamAhatyatAtaraudradhyAnasya tyaktasAvadyakarmaNaH / muhUrta samatA yA tAM viduH sAmAyikavatam // 82 // muhUrta muhUrttakAlaM, yA samatA rAgadveSahetuSu madhyasthatA, tAM sAmAyikavrataM viduH; samasya rAgadveSavinirmuktasya sataH Ayo jJAnAdInAM lAbha: prazamasukharUpa: samAyaH; samAya eva sAmAyikam , vinayAditvAdikaN / samAyaH prayojanamasyeti vA sAmAyikam / tacca sAmAyikaM manovAkAyaceSTAparihAraM vinA na bhavatIti tyaktAtaraudradhyAnassetyuktaM, tyaktasAvadyakarmaNa iti ca tyaktaM sAvadhaM vAcikaM kAyikaM ca karma yena tasya / sAmAyikasthazca zrAvakaH gRhastho'pi yatiriva bhavati / yadAha sAmAiyami u kae samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kubjA // 1 // ata eva tasya devasnAtrapUjAdau naadhikaarH| nanvahitaM karma kurvANasya devastrAtrAdau ko doSaH, sAmAyika hi * sAvadhavyApAraniSedhAtmakaM, niravadyavyApAravidhAnAtmakaM ca; tatsvAdhyAyapaThanaparivartanAdivat devapUjAdau ko | (1) dantapAvanaM tAmbUlaM citraM tulasIkuheDakAdikam / madhupippalisuNThyAdi anekadhA svAdimaM bhavati // 1 // (2) sAgAyika eva (ke tu) kRte zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAt / etena kAraNena bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 1 // in Education For Personel Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram tRtIyaH prakAza // 17 // doSaH 1 naivam, yateriva devanAtrapUjanAdau naadhikaarH| bhAvastavArtha ca dravyastavopAdAnam ; sAmAyike ca sati saMprAptA bhAvastava iti kiM drvystvkrnnen| yadAhadavvattharoya bhAvattharo yadavvatthao bahuguNo tti buddhi siyaa|anniunnjnnvynnminnN chajjIvahiyaM jiNA biti / / iha zrAvaka: sAmAyikakartA dvividho bhavati-RddhimAnanRddhikazca; yo'sAvanRddhikaH sa caturyu sthAneSu sAmAyikaM karoti-jinagRhe, sAdhusamIpe, pauSadhazAlAyAM, svagRhe vA; yatra vA vizrAmyati, nirvyApAro vA Aste tatra ca / satra yadA sAdhusamIpe karoti tadAyaM vidhiH; yadi kasmAcidapi bhayaM nAsti, kenacidvivAdo nAsti, RNaM vA na dhArayati mA bhUttatkRtAkarSaNApakarSaNanimittazcittasaMklezaH; tadA svagRhe'pi sAmAyikaM kRtvA IyoM zodhayan , sAvadyA bhASAM pariharan, kASThaleSTvAdinA yadi kArya tadA tatsvAminamanujJApya pratilikhya pramArya ca gRhan , khelasiGghANakAdIMzcAvivecayan vivecayaMzca sthaNDilaM pratyavekSya pramRjya ca; evaM paJcasamitisamitastriguptiguptaH sAdhvAzrayaM gatvA sAdhUnamaskRtya sAmAyikaM karoti yathA karemi bhaMte sAmAiyaM sAvajaM jogaM paccakkhAmi jAva sAhU pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi tassa bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / sAmAyikasUtrasyAyamarthaH-karemi abhyupagacchAmi; bhaMte iti gurorAmantraNam , he bhadanta ! bhadante sukhavAn kanyANavAMzca bhavati; bhaduG sukhakalyANayoH, asya auNAdikAntapratyayAntasya nipAtanAt rUpam / AmantraNaM ca (1) dravyastavazca bhAvastavazca dravyastavo bahuguNa iti buddhiH syAt / anipuNajanavacanamidaM SaDjIvahitaM jinA bruvate // 1 // // 17 // in Education Interna For Personal & Private Use Only M
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0-110 pratyakSasya gurostadabhAve parokSasyApi buddhyA pratyakSIkRtasya bhavatiH yathA jinAnAmabhAve jinapratinAyA AropatajinatvAyAH stutipUjAsambodhanAdikaM bhavati, gurozcAbhimukhIkaraNaM tadAyattaH sarvo dharma iti pradarzanArtham / yadAha-nANassa hoi bhAgI thieyarao daMsaNe carite ya / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcati // 1 // athavA bhavAntahetutvAdbhavAntaH, bhante ityAtvAt / madhyavyaJjanalope rUpaM bhante iti " zrata etsau puMsi mAgadhyAm " || 8 | 4 | 287 // ityekAro'rddhamAgadhatvAdArthasya / sAmAyikamuktanirvacanam / avadyaM pApaM, sahAva sadyaH, yujyate iti yogo vyApArastaM pratyAkhyAmi; pratIti pratiSedhe AhA'bhimukhye khyAMka prakathane, are pratIpamabhimukhaM vyApakaM sAvadyayogasya karomItyarthaH / athavA paccakkhAmIti pratyAcakSe, cakSik vyaktAyAM vAcItyasya pratyAGpUrvasya rUpam ; pratiSedhasyAdareNAbhidhAnaM karomItyarthaH / jAya sAhU pajjuvAsAmiH yAvacchandaH | parimANa maryAdA'vadhAraNavacanastatra parimANe yAvatsAdhuparyupAsanaM mama tAvatpratyAkhyAmIti; maryAdAyAM sAdhuparyupAsanAdarvAk, avadhAraNe yAvatsAdhuparyupAsanaM tAvadeva na tasmAtparata ityarthaH / duhiM tiviheNaM; dve vidheyasya sa dvividhaH sAbudyo yogaH sa ca pratyAkhyeyatvena karma sampadyate; atastaM dvividhaM yogaM karaNakAraNalakSaNamanumatipratiSedhasya gRhasthaiH kartumazakyatvAt putrabhRtyAdikRtasya vyApArasya svayamakaraNe'pyanumodanAt / trividheneti karaNe tRtIyA / maNeM vAyAe kAraNaM iti trividhasyaiva sUtropAttaM vivaraNaM manasA vAcA kAyena ceti trividhena karaNena / na karomi na kArayAmIti sUtropAttameva dvividhamityasya vivaraNam / kiM punaH kAraNamuddezakramamatilaGghanya vyatyAsena ( 1 ) jJAnasya bhavati bhAgI sthiratarako darzane caritre ca / dhanyA yAvatkathAyAM (thaM ) gurukulavAsaM na muJcanti // 1 // For Personal & Private Use Only +YUB-JK++
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAga- jA nirdezaH kRtaH ucyate yogasva karaNAdhInatopadarzanArtham karaNAdhInatA hi yogAnAma, karaNabhAva bhAvAttadabhAve tRtIyaH shaastrm| cAbhAvAdyogasya / tasmeti, tamya abAdhikRto yogaH saMdhyate; avayavAvayavibhAjalakSaNasambadhe paSTI; yo'yaM yoganihAlaviSayastasyAtItamavayata pratikrAmAmi nivarne patIpaM kAmAmItyarthaH nindAmi juguSme rAhAmi sa evArthaH; kevalamAtmasAkSikI nindA, gurusAvikI gahI / bhante iti punargurogamantraNaM bhakta patizayakhyApanArtha na punruktm| athavA sAmAyika kriyApratyarpaNAya puna roH sambodhanam / anena caitan jJApitaM bhAti, parvakri pAjasAne guroH BI pratyarpaNaM kAryamiti / uktaM ca bhASyakAreNa --- sAmAiyapaccappaNayayaNovAyaM bhayaMtamahotti / mabyakiriyAvasANe bhaNiyaM paJcappaNamaNeNa // 1 // appANamitiH AtmAnamanItakAlamAvadyayogakAriNamaH bosirAmIti vyutsRjAmi; vizabdo vividhArtho vizepArtho vA; ucchabdo bhRzArthaH / vividhaM vizepeNa vA bhRzaM sRjAmi tyajAmInyarthaH / atra ca karemi bhaMte sAmAiyamiti vartamAnasya sAvadhayogasya pratyAkhyAnam, sAvajaM jogaM paccakkhAmItyanAgatasya; tassa bhaMte paDikka-: mAmItyatItasyeti traikAlikaM pratyAkhyAnamuktamiti trayANAM vAkyAnAM na paunarukkyam / uktazca "aIyaM niMdAmi paDupa(ppa)naM saMvaremi aNAgayaM paccakkhAmIti / " evaM kRtasAmAyika IryApathikAyAH pratikrAmati pazcAdAgamanamAlocya yathAjyeSThamAcAryAdIn vandate, punarapi | guruM vanditvA pratyupekSya niviSTaH zRNoti, paThati, pRcchati vA / evaM caityabhavane'pi draSTavyam / yadA tu svagRhe (1) sAmAyikapratyarpaNavacanopAyo bhadantazabda iti / sarvakriyA'vasAne bhaNitaM prtyrpnnmnen|||1|| bhaa||17|| in Education International For Personal & Private Use Only worw.jainelibrary.org
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ poSadhazAlAyAM vA sAmAyikaM gRhItvA tatraivAste tadA gamanaM nAsti / yastu rAjAdimaharddhikaH sa gandhasindhuraska ndhAdhirUDha chatracAmarAdirAjAlaGkarakhAlaGkRto hAstikA zrIyapAdAtirathakavyAparikarito merIbhAGkArabharitAmbaratalo bandivRnda kolAhalA kulIkRtana mastalo aneka sAmantamaNDalezvarAhamahamikAsaM yamAvAdakamala paurajanaiH samajunyopadazyamAno manorathairupaspRzyamAnasteSAmevAJca libandhAn lAjAJjatipAtAn ziraHpraNAmAnanumodamAnaH " aho dhanya dharmo ya evaMvidhairapyupasevya " iti prAkRtajanairapi zlAvyamAno'kRtamAmAyika eka jinAlayaM sAdhuvasatiM vA gacchati, tatra gato rAjakakudAni chatracAmaropAnamukuTakharUpANi pariharati, jinAcanaM sAdhucandanaM vA karoti yadi tvasau kRtasAmAyika evaM gacchet tadA gajAzvAdibhiradhikaraNaM syAtH taca na yujyate kartum / tathA kRtsAmAyikena pAdAbhyAmeva gantavyam, taccAnucitaM bhupatInAmiti / Agatasya ca yadyasau Avako bhavati tadA na ko'pyabhyutthAnAdi karoti / atha yathAbhadrakastadA pUjA kRtA bhavatviti pUrvamevAsanaM racyate / zrAcAryAzca pUrvamevotthitA asate mA utthAnAnutthAnakRtA doSA bhUvanniti, pragatazvAsau sAmAyikaM karotItyAdi pUrvavat // 82 // sAmAyikasthazva mahAnirjaro bhavatIti dRSTAntadvAreNAha sAmAyikavasthasya gRhiNo'pi sthirAtmanaH / candrAvataMsakasyeta cIyate karma saJcitam // 83 // gRhasthasyApi kRtasAmAyikasya karmanirjarA bhavatIti candrAvataMsaka udAharaNam / tacca sampradAyagamyam / sa cAyamasti sAketanagaraM zrIsaGketaniketanam / hasitendrapurazrIkaM sitArhacaityaketanaiH // 1 // tatra lokahagAnando dvitIya iva candramAH | candrAvataMso rAjA'sIdavataMsa ivAvaneH || 2 || sa yathA dhArayAmAsa zastrANi trANahetave / For Personal & Private Use Only *1*-*-* -*-* 03.-4031
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 177 // 1000+3+--- tIcNAni zikSAvazato vratAnyapi tathA sudhIH | 3 || mAghamAse vibhAvaryA so'nyadA vAsavezmani / zrAdIpajvalanaM sthAsyAmIti sAmAyike sthitaH || 4 || tacchayyApAlikA dhvAntaM svAmino mA sma bhUditi / yAte prAgyAminIyAme pradIpe tailamakSipat // 5 // gate yAme dvitIyasminnapi sA bhaktamAninI / jAgratI dIpake kSINataile tailaM nyadhAtpunaH // 6 // triyAmAyAstRtIyasminnapi yAme vyatIyuSi / mallikAyAM pradIpasya tailaM cikSepa sA punaH // 7 // vibhAtAyAM vibhAvaryAmavasAnamathAsadat / zramotpannavyathAknAnto rAjA sa iva dIpakaH ||8|| sAmAyikaM samadhigamya nihatya karma, candrAvataMsanRpatistridivaM tato'gAt / sAmAyikavratajuSo gRhiNo'pi sadyaH, kSIyeta karma nicitaM sugatirbhavecca // 6 // // iti candrAvataMsarAjarSikathAnakam // 83 // dvitIyaM zikSAvratamAha - divrate parimANaM yattasya saMkSepaNaM punaH / dine rAtrau ca dezAvakAzikavatamucyate // 84 // digvate prathamaguNavrate yaddazasvapi dikSu gamanaparimANaM tasya divA rAtrau copalakSaNatvAtpraharAdau ca yat saGkSepaNaM taddezAvakAzikavratam / deze digvatagRhItaparimANasya vibhAge avakAzo'vasthAnaM dezAvakAzaH so'trAstIti dezAvakAzikaM " ato'nekasvarAt " // 7 / 2 / 6 / / itIkaH / digvatasaMkSepakaraNamaNuvratAdisaMkSepakaraNasyApyupalakSaNaM draSTavyam, eSAmapi saMkSepasyAvazyaM karttavyatvAt / prativrataM ca saMkSepakaraNasya vibhinnavratatve dvAdaza vratAnIti saMkhyAvirodhaH syAt // 84 // 1 pAtre. For Personal & Private Use Only tRtIyaH prakAzaH / // 177 //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ *+++ 10 ** -+Y,UK+K+K atha tRtIyaM zikSAvratamAha catuSpaorvyA caturthAdikuvyApAra niSedhanam / brahmacaryakriyAsnAnAdityAgaH poSadhatratam // 85 // catuSpava aSTamI-caturdazI - pUrNimA - zramAvAsyAlakSaNA, caturNAM parvANAM samAhAracatuSpardhI / parvazabdo'kArAnto'pyasti; tasyAM caturthAdikaM tapaH, kuvyApArasya sAvadyavyApArasya niSedhaH, brahmacaryakriyA brahmacarya sya karaNaM snAnAdeH zarIrasatkArasya tyAgaH | AdizabdAdudvarttanavarNakavilepana puSpagandhaviziSTa vastrAbharaNAdiparigrahaH / poSaM puSTiM prakramAddharmmasya dhatte poSadhaH sa eva vrataM popadhavratam sarvataH poSadha ityarthaH / dvividhaM hi poSaghavataM dezataH sarvatazca / tatrAhArapopadho dezato vivacitavikRteravikRterAcAmAmlasya vA sakRdeva dvireva vA bhojanamiti / sarvatastu caturvidhasyApyAhArasyAhorAtraM yAvatpratyAkhyAnam ; kutryApAraniSedhapoSadhastu dezata ekatarasya kasyApi kuvyApArasyAkaraNaM, sarvatastu sarveSAmapi kRSisevAvANijyapAzupAnyagRha karmAdInAmakaraNaM, brahmacaryapoSadho'pi dezato divaiva rAtrAveva vA, sakRdeva dvireva vA strIsevAM muktvA brahmacaryakaraNam ; sarvatastu ahorAtraM yAvat brahmacarya - pAlanam | dezataH snAnAde: zarIrasatkArasyaikatarasyAkaraNaM sarvatastu sarvasyApi tasyAkaraNam ; iha ca dezataH kuvyApAra niSedhapopadhaM yadA karoti tadA sAmAyikaM karoti vA na vA; yadA tu sarvataH karoti tadA sAmAyikaM niyamAtkaroti, akaraNe tu tatphalena vaJcyate / sarvataH popadhatrataM ca caityagRhe vA, sAdhumUle vA, gRhe vA, poSadhazAlAyAM vA tyaktamaNisuvarNAdyalaGkAro vyapagatamAlAvilepanavarNakaH parihRtapraharaNaH pratipadyate / tatra ca kRte paThati ca pustakaM vAcayati dharmadhyAnaM dhyAyati, yathaitAn sAdhuguNAnahaM mandabhAgyo na samartho dhArayitumiti / For Personal & Private Use Only ****-**--**<***@K-6-***@--
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- * iha ca yadyAhArazarIrasatkArabrahmacaryapoSadhavat kuvyApArapoSadhavratamapyanyatrAnAbhoganetyAdyAkAroccAraNapUrvakaM prati tRtIyaH zAstram * padyate tadA sAmAyikamapi sArthakaM syAt / sthUlatvAtpoSadhapratyAkhyAnasya sUkSmatvAca sAmAyikasyeti / / prakAzA tathA poSadhavatA'pi sAvadhavyApArA, na kAryA evaM tataH sAmAyikamakuvastallAbhAdbhazyatIti / yadi punaH // 178 // sAmAcArIvizeSAta sAmAyikamiva dvividhaM trividhenetyevaM poSadhaM pratipadyate tadA sAmAyikArthasya poSadhenaiva gatatvAnna sAmAyikamatyantaM phalavat / yadi paraM poSadhasAmAyikalakSaNaM vratadvayaM pratipannaM mayetyabhiprAyAt phalavaditi // 85 // ___ idAnIM poSadhavratakartRn prazaMsati| gRhiNo'pi hi dhanyAste puNyaM ye poSadhavatam / duSpAlaM pAlayantyeva yathA sa culniipitaa||86|| yatayastAvad dhanyA eva gRhiNo'pi gRhasthA api te dhanyAH dharmadhanaM labdhAraH ye niHsattvajanaduSpAlaM puNyaM pavitraM poSadhavrataM pAlayanti, yathA sa culanIpiteti dRSTAntaH sa ca sampradAyagamyaH / sa cAyam asti vArANasI nAmAnugaGgaM nagarI varA / vicitraracanAramyA tilakazrIrivAvanaH // 1 // sutrAmavAmarAvatyAmavisUtritavikramaH / jitazatrurabhUttatra dharitrIdhavapuGgavaH // 2 // AsIdgahapatistasyAM mahebhyazculanIpitA / prApto manuSyadharmeva manuSyatvaM kuto'pi hi // 3 // jagadAnandinastasyAnurUpA rUpazAlinI / zyAmA nAmAbhavadbhAryA zyAmeva tuhinaateH||4|| aSTau nidhAneSTau vRddhAvaSTau ca vyvhaargaaH| iti tasyAbhavan henazcaturviMzatikoTayaH // 5 // ekaikazo gosahasrairdazabhiH pramitAni tu / tasyAsan gokulAnyaSTau kulavezmAni sampadAm // 17 // Latin Education interes For Personal & Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura tatra ji pa samayasto cija / / 6 / / tasyAM prApathAnapaMdhurudhAne koSTakAbhidhe / banavAna mamanasato viharaMtharamA jinaH / / 7 // tatA bhagavataH pAdavandanAya surAsurAH / sendrAsamAyadhustatra ji rAtruzca bhUpatiH / / padayAM cacAla culanIzikAyuvitabhUpaNaH / vandituM nanditamanAH zrIdhIraM trijagatpatim / bhagavantaM no natyopavizya culanIpitA / zuzrAva parayA bhaktyA prAJjalidharmadezanAm / / 1 / / athotthitAyAM sadani praNamya caramo prbhoH| iti vijJAyAmAsa binItazculanIpitA // 11 // svAminnammAdRzAM vodhanovidarane pahIm / jagadrAcaM binA nAnyo dhadhakramaNe ravaH // 12 // sarvo'pi yAcyate gatvA sa datte yadi bA na vA / aAgatya yAcito dhara datme hetuH kRpAtra te // 13 // jAnAmi yatidharma cet gRhNAmi svAmino'ntike / yogyatA paramiyatI mandabhAgyasya nAsti me / 14 // yAce zrApakadharma tu svAmin ! dehi prasIda me / Adate'bdhAvapyudako bharaNaM nijameva hi // 15 // yathAsukhaM gRhANeti svAminA'numatastataH / sa pratyAkhyatsthUla hiMsAM mRpAvAdaM ca caurikAm // 16 // pratyAkhyaca svabhAryAyAH zyAmAyA aparastriyam / aSTASTakodhyabhyadhikaM svarNa nidhyAdipu tripu // 17 // brajebhyo'nyAnathASTabhyaH pratyAcakhyau bajAnapi / halapaJcazatIto'nyAM kRSiyogyAM mahImapi / / 18 / / anaHzatebhyaH paJcabhyo digyAyibhyo'paraM tvanaH saMvahadyazca paJcabhyaH pratyAcakhyau mahAmatiH / / 16 // digyAtrikANi catvAri catvAri pravahanti ca / vAhanAni vinA so'dha pratyAkhyaditasaNi tu // 20 // anyatra gandhakASAyyAHpratyAkhyadaGgapuMsanam / prAIyA madhukayaSTeritaraddantadhAvanam / / 21 / / anyataH kSIrAmalakAtpratyAcakhyau phalAnyapi / sahasrazatapAkAbhyAM tailAbhyAM mrakSaNAntaram / / 22 / gandhADhayAdanyataH pratyAcakhyAvudvartanAnyapi ! aSTAbhya auSTri kemyo'mbhaHkumbhebhyo'dhikamajanam // 23 / / vastraM pratyAkhyadanyaca kApAsAdvastrayugma For Personal Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha yoga zAstram tRtIyaH prakAza // 17 // kAta / vilepanAni cAnyatra kumAgarucandanAt / / 24 / / puSpaM pratyArakhyadanyacca padmAjAtisrajo'pi ca / karNikAnAmamadrAbhyAmanyAni bhUSaNAni ca / / 25 // mumoca dhUpamagaruturuSkAbhyAmathAparam / anyAzca kASThapeyAyAH peyA api samantataH // 26 // khaNDakhAdyAd ghRtapUrAcetarat khAdyamatyajat / odanAnyapi niHzepANyanyataH kalamaudanAta // 27 // kalAyamadamASebhya itaraM sUpamasyajat / zaratkAlabhavAtsarva goghRtAdaparaM ghRtam / 28 // zAkaM panyaGkamaNDUkIzAkAbhyAmanyama(da)tyajat / vinA snehAmladAlyamle tImanAnyapi sarvataH / / 26 / / antarikSodakAdanyaddakaM paryavarjayata / makhavAsaM ca tAmbUlAtpaJcasaugandhikADhate / / 30 / / apadhyAnaM hiMsradAnaM pramAdAcaritaM tathA / pApakarmopadezaM cAnarthadaNDAnavarjayata // 31 // evaM zrAvakadharma sa samyak samyaktvapUrvakam / sarvAticArarahitaM prapede purataH prabhoH // 32 // bhagavantaM tato natvA gatvA ca nijavezmani / pratipanna tathA dharma svabhAryAyai nyavedayata // 33 // tenAtha sA'pyanajJAtA rathamAruhya tatkSaNam / upetya bhagavatpAveM gRhidharmamazizriyat // 34 // tadA ca gautamo natvA papraccheti jagatpatim / mahAvratadharaH kiM syAnna vA'yaM culanIpitA ? // 35 // athoce svAminA naipa yatidharma prapatsyate / gRhidharmarataH kiM tu mRtvA saudharmameSyati // 36 // aruNAbhe vimAne ca ctussplyopmsthitiH| tatazyatvA videhepRtpadya nirvANameSyati // 37 // (yugmam ) gRhabhAraM jyeSThaputre nyasyAtha culniipitaa| tasthau poSadhazAlAyAM pAlayan poSadhavratam // 38 // tasyAtha poSadhasthasya mAyAmithyAtvavAn suraH / nizIthe kazcidAgacchatpAvaM vratajighAMsayA // 39 // ghorAkAraH purobhUya khaDgamAkRSya bhISaNam / sa ityuce tamatyuccaizculanIpitaraM suraH // 40 // aprArthitaprArthaka re! zramaNopAsakavatam / tvayA kimidamArabdhaM madAdezena mucyatAm // 41 // // 176 Jain Education intemal For Personal & Private Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ *4-.. muzcamIda na cetne gre jyeSTha putrama taba / kuSmANDamina khana khaNDayiSyAmi khaNDataH / / 42 / / bhavataH prekSamANasya puramtapizitAnyaham / nitA kaTAhe pakSyAmi zUla cyAmi tatkSaNAt / / 43, AcamiSyAmi tanmAMsazoNitAni nayAdhunA / prekSamANaH yathA hi tvaM svayamera vipansyane / / 44 // debabruve vinati na culanIpitA / na cakampa kamargava garjanyUjitamambude // 45 // akSAbhaM prekSamANamnu culanIpitaraM muraH / vinIpayitukAmastaM tathaivAce punaH punaH / / 46 // evaM vibhASamANasya murasya culanIpitA / na sanmukhamapi prekSAJcakra zuna iva vipaH / / 47 ||s vikRtya puro jyeSThatanayaM culanIpituH / nistriMzena nRzaMmAtmA pazuvad vyazasanataH // 48 // chitvA kSiAvA kaTAhA ntamlanmAMmAni papAca ca / vabhraja ca zite. zUlarAcacAma ca somaraH // 49 // adhimehe ca tatsarva tatvajJaH culanIpitA / anyatvabhAvanAmAjAM svAGgacchedo'pi nAteye // 50 // athoce sasuro re re ! vratamadyApi nojjhasi / tad jyeSThAmiva te putra hanmi madhyamamapyaham // 51 // tato hanmadhyamaM putraM tathaivoce punaH punaH / nirIkSyAtubhitaM taM ca kaniSTaM cAvadhItsutam // 52 // tatrApyAlokya niSkama taM kruddhaH sa suro'bravIt / nAdyApyujjhasi pAkhaNDaM mAtaraM te vihanmi tat / / 51 // bhadrAM nAmAtha culanIpiturmAtaramAturAm / vikaroti sma rudatI karuNaM kurImiva | // 5 // sa suraH punarapyUne mucyatAM prakRtaM tvayA / svakuTumbapraNAzAya kRtyAtulyamidaM vratam / / 55 // anyathA kulameDhiM te mAtaraM hariNImiva / hatvA bhrakSyAmi pakSyAmi bhakSayiSyAmi ca kSaNAt / / 56 / / tato'pyabhItaM culanIpitaraM vIkSya so'maraH / bhadrAmArATayattAraM sUnAnyastAmajAmiva // 57 // yayA bhAra ivoDhastvamudareNodaraMbhariH / mAtaraM hanyamAnAM tAM pazyetyUce punaH suraH / / 58 // athaivaM cintayAmAsa cetasA culanIpitA / aho in Education international For Personal & Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram // 18 // durAtmA ko'pyeSa paramAdhArmikopamaH // 59 // putratrayaM me purato jadhAna ca cakhAda ca / kravyAdiva mamAmbAmapyadhunA hntumudytH||60|| yAvanna hantyamUM tAvadrakSAmIti cacAla sH| kurvANena mahAzabdamutpate ca sureNa khe // 61|| taM ca kolAhalaM zrutvA bhadrA drutamupaitya tam / kimetaditi caapRcchtso'shNsttdshesstH||2|| tato'bhASiSTa bhadravaM mithyAko'pyayaM surH| poSadhavratavighnaM te cakre kRtrimabhISaNaiH // 63 / / poSadhavatabhaGgasya kuruSvAlocanaM tataH / pApAya vratabhaGgasya syAdanAlocanaM ytH|| 64 // tathaiva pratipede'tha tadvAcaM culniipitaa| cakArAlocanAM tasya vratabhaGgasya zuddhadhIH // 65 // athaikAdaza bheje'sau zrAvakapratimAH kramAt / sopAnAnIva sa svargasaudhArohaNakarmaNe // 66 // nistriMzadhArAnizitaM sa evaM zrAvakavratam / suciraM pAlayAmAsa bhagavadvacanocitam // 67 // tataH | saMlekhanApUrva prapadyAnazanaM sudhIH / mRtvA saudharma utpede vimAne so'ruNaprabhe // 68 // duSpAlamevaM culanIpitA yathA, tatpAlayAmAsa sa poSadhavratam / ye pAlayantyeva tathA pare'pyado, dRDhavratAste khalu muktigaaminH||66|| // iti culanIpituH kathAnakam // 86 // ___ idAnIM caturtha zikSAvratamAha-- dAnaM caturvidhAhArapAtrAcchAdanasadmanAm / atithibhyo'tithisaMvibhAgavatamudIritam // 8 // atithibhyastithiparvAdyutsavarahitebhyo bhikSArtha bhojanakAle upasthitebhyaH sAdhubhyo, dAnaM vizrANanaM, caturvidhasthAzanapAnakhAdyasvAdharUpasyAhArasya, pAtrasyAlAbvAdeH, AcchAdanasya vastrasya kambalasya vA, sabano vasaterupalakSaNApIThaphalakazayyAsaMstArakAdInAmapi / anena hiraNyAdidAnaniSedhasteSAM yateranadhikArAt / tadetadatithisaMvi | // 10 // Jain Education inte For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgavatamucyate / atitheH saGgato nirdopo vibhAgaH pazcAtkAdidopaparihArAyAMzadAnarUpo'tithisaMvibhAgastadrUpaM vratamatithisavibhAgavatam / AhArAdInAM ca nyAyArjitAnAM prAsukaipaNIyAnAM kalpanIyAnAM ca dezakAlazraddhAsatkArapUrvakamAtmAnugrahabuddhyA yatibhyo dAnamatithisaMvibhAgaH / yadacu:-nAyAgayANaM kappaNi jAgaM annapANAiNaM davvANaM desakAlasaddhAsakArakamajudhe parAe bhattIe AyAguggahabuddhIe saMjayANaM dANaM atihisNvibhaago| " anUditaM caitat prAyaH zuddhaitrividhavidhinA prAsukaireSaNIyaiH, kalpyaprAyaiH svayamupaharvastubhiH pAnakAyaiH / kAle prAptAna sadanamasamazraddhayA sAdhuvargAna , dhanyAH kecitparamavahitA hanta ! saMmAnayAnti // 1 // azanamakhilaM khAdyaM svAdyaM bhavedatha pAnakaM, yatijanahitaM vastraM pAtraM sakambalapochanam / vasatiphalakaprakhyaM mukhyaM caritravivarddhanaM, nijakamanasaH prItyAdhAyi pradeyamupAsakaiH // 2 // tathA-- sAhUNa kappaNijaM jaM na vi dinnaM kahiMci kiMci tahiM / dhIrA jahuttakArI susAvagA taM na bhuMjaMti // 1 // vaisahIsayaNAsaNabhattapANabhesaJjavatthapattAI / jai vi na pajattadhaNo thovAo vi thovayaM deha // 2 // (1) nyAyAgatAnAM kalpanIyAnAM annapAnAdInAM dravyANAM dezakAlazraddhAsatkArakramayutaM parayA bhaktyA AtmAnugrahabuyA saMyatAnAM dAnaM atithisaMvibhAgaH / (2) sAdhUnAM kalpanIyaM yad nApi dattaM kasmiMzcit kiJcit tasmin / dhIrA yathoktakAriNaH suzrAvakAstanna muJjate // 1 // (3) vasatizayanAsanabhaktapAnabhaiSajyavastrapAtrAdi / yadyapi na paryAptadhanaH stokAdapi stoka dadyAt / / 2 / / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzA // 18 // | vAcakamukhyastvAha kizcicchuddhaM kalpyamakalpyaM syAt syAdakampyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM vA bheSajAyaM vA // 1 // dezaM kAlaM puruSamavasthAmupayogazuddhipariNAmAn / prasamIkSya bhavati kanpyaM naikAntAtkalpate kalpyam // 2 // nanu yathA zAstre AhAradAtAraH zrUyante na tathA vastrAdidAtAraH, na ca vastrAdidAnasya phalaM zrUyate, taba banAdidAnaM yuktam / naivam / bhagavatyAdau vastrAdidAnasya sAkSAduktatvAt / yathA-"samaNe niggaMthe phAsueNaM esaNijeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakavalapAyapuMchaNeNaM pIDhaphalagasejjAsaMthAraeNaM paDilAmemANe vihrh|" ityAhAravatsaMyamAdhArazarIropakArakatvAdvastrAdayo'pi sAdhubhyo deyaaH| saMyamopakAritvaM ca vastrasya tAvata tRNagrahaNAnalasevAnivAraNArthatvena, dharmazuknadhyAnasAdhanArthatvena, glAnapIDAparihArArthatvena, mRtakapariSThApanArthatvena ca / yadAhuH taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diDha kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // 1 // vAcako'pyAha zItavAtAtapairdazairmazakaizcApi kheditH| mA samyaktvAdiSu dhyAna na samyak saMvidhAsyati // 1 // ityAdi (1) zramaNAn nirgranthAn prAsukena eSaNIyena azanapAnakhAdimasvAdimena vastrapatadgrahakambalapAdapochanena pIThaphalakazayyAsaMstArakeNa pratilAmyamAnAn vihArayati / (2) tRNagrahaNA'nalasevAnivAraNAya dharmazukladhyAnArtham / diSTaM kalpagrahaNaM glAnamaraNArtha caiva // 1 // // 181 // in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAtrasyApyupayogaH, azuddhasyAmAdergrahaNena tatpariSThApanaM, saMsaktAnasyAvirAdhanAt / pramAdAtpUtarakasahitasya taNDulodakAdehaNe sati tatpariSThApanAsukhaM ca / evamAdayo'nye'pi pAtragrahaNe gunnaaH| yadAhuH chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM jiNehiM pabattaM / je a guNA saMbhoe havaMti te pAyagahaNe vi // 1 // ataraMtabAlavuDDA sehA''esA gurUprasahavagge / sAhAraNoggahAladdhikAraNA pAyaggahaNaM tu // 2 // nanu tIrthakarANAM vastrapAtraparibhogo na zrUyate, tIrthakaracaritAnukArazca tacchiSyANAM yuktaH / vadanti hi"jArisayaM guruliGgaM sIseNa vi tAriseNa havibhavvam" iti / maivaM vocaH-acchidrapANayastIrthakarAH, api candrAdityau yAvacchikhA gacchati, na tu pAnIyabindurapyadhaH patati; caturvidhajJAnavalAca te saMsaktAsaMsaktamacaM satrasamatrasaM ca jalAdi jJAtvA nirdoSamevopAdadate, iti naiSAM pAtradhAraNe guNaH / vastraM tu dIkSAkAle tIrthakarA api gRhanti / yadAhuH-- savve vi egadaseNa niggayA jiNavarA cauvvIsaM / na ya nAma bhamaliMge na ya gihiliMge kuliMge vA // 1 // (1) SaTkAyarakSaNArtha pAtragrahaNaM jinaiH prajJaptam / ye ca guNAH saMbhoge bhavanti te pAtragrahaNe'pi // 1 // (2) glAnabAlavRddhAt zikSakAt prArNikAd gurorasahiSNuvargAt / sAdhAraNAvagrahAlabdhikAraNAt pAtragrahaNaM tu // 2 // (3) yAdRzaM guruliGgaM ziSyeNApi tAdRzena bhavitavyam / (4) sarve'pi ekadUSyeNa nirgatA jinavarAzraturviMzatiH / na ca nAmAnyaliTrena ca gRhiliGka kuliGge vA // 1 // in Education inter For Personal & Private Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 182 // Jain Education Inter --++-+ +OK+-*/0/+@ paramArSa ca 'sevemi je aIyA je aNAgayA je a vaTTamANAM te sabve sovahidhammo desiyanvo tti kaTTu evaM devadusamAdAya nikkhamiMsu nikkhAmaMti nikkhamissaMti vA / pravrajyottarakAlaM ca sarvabAdhAsahatvAnna vastreNa prayojanamiti yathAkathaJcittadapaitu nAma / guruliGgAnuvarttanaM ca tacchiSyANAM yaduktaM, tadairAvaNAnukaraNamiva sAmAnyakariNAm / kiM ca tIrthakarAnukAramicchadbhirmaThe nivasanamAdhAkarmikAdiparibhogastailAbhyaGgo'GgArazakaTI sevanaM tRNapaTIparidhAnaM kamaNDaludhAraNaM bahusAdhumadhye nivAsasthAnAM dharmadezanAyAH karaNaM ziSyaziSyAdIcAdikaM sarvamavidheyaM syAt, tacca kurvanti / kambalasya ca varSAsu bahirnirgatAnAM tAtkAlikaSvRSTAvapkAya racaNamupayogaH, bAlavRddhaglAnanimittaM varSatyapi jaladhare bhikSAyai niHsaratAM kambalAvRtadehAnAM na tathAvidhApkAya virAdhanA, uccAraprasravaNAdipIDitAnAM kambalAvRtadehAnAM gacchatAmapi na tathAvidhA virAdhanA / chatrAdyAcchAditAnAM kambalamantareNApi gacchatAM ko doSa ? iti cet na 'chattassa ya dhAraNaTThAe' ityAgamena chatrasya pratiSiddhatvAt / / rajoharaNaM punaH sAkSAjIvarakSArthaM pratilekhanAkAritvAdupayogIti kastatra vivAdaM kuryAt ? / mukhavastramapi sampAtimajIvaraca khAduSNamukhavAtavirAdhyamAnabAhyavAyukAyajIvarakSaNAnmukhe dhUlipravezarakSaNAccopayogi / pIThaphalakayorvarSAsu panakakunyAdisaMsaktAyAM bhuvi bhUzayanasya ( 1 ) seve ye'tItA ye'nAgatA ye ca vartamAnAste sarve sopadhidharmo deSTavya iti kRtvA ekaM devadUSyamAdAya nirakramiSuH niSkrAmanti niSkramiSyanti vA / For Personal & Private Use Only K+2070-08-16- tRtIyaH prakAzaH / huuN|| 182 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ prtissiddhtvaacchynaasnaadaavupyogH| zayyAsaMstArakayozca zItoSNakAlayoH shynaadaavupyogH| vasatizca nivAsArtha : yatInAmatyantopakAriNI / yadAha- . jo dei uvassayaM muNivarANa NegaguNajogadhArINa / teNaM diyA vatthAmapANasayaNAsaNavikappA // 1 // jaM tattha ThiyANa bhave savvesiM teNa tesimuvogo / rakkhaparipAlaNA vi, ato diyA eva te savve // 2 // sIyAyavacArANaM daMsANaM taha ya bAlamasagANaM / rakkhaMto muNivasame suraloyasuhaM samajiNai // 3 // evaM yadanyadapyaudhikamaupagrahikaM vA dharmopakaraNaM tatsAdhUnAM dhArayatAM na doSaH tadAtRNAM tu sutarAM guNa eva / upakaraNamAnaM tu jiNA bArasarUvAo therA coddasarUviNo / ajANaM pasavIsaM tu ao uDDhe uvaggaho // 1 // ityAdyAgamAdavagantavyaM, iha tu granthagauravabhayAna pratanyate / iha vRddhoktA sAmAcArI-zrAvakeNa poSadhaM pArayatA niyamAtsAdhubhyo davA bhoktavyam / katham ? yadA bhojanakAlo bhavati tadA Atmano vibhUSAM kRtvA pratizrayaM gatvA sAdhUna nimantrayate bhikSAM gRhIteti // sAdhUnAM ca taM prati kA pratipattiH ? ucyate-tadaikaH paTalakamanyo (1) yo dadAtyupAzrayaM munivarANAmanekaguNayogadhAriNAm / tena dattA vastrAnnapAnazayanAsanavikalpAH // 1 // (2) yattatra sthitAnAM bhavet sarveSAM tena teSAmupayogaH / rakSAparipAlanA api, ato dattA eva te sarve // 2 // (3) zItAtapacaurebhyo daMzebhyastathA ca bAlamazakebhyaH / rakSan munivRSabhAna suralokasukhaM samarjati // 3 // / (4) jinA dvAdazarUpAH sthavirAzcaturdazarUpiNaH / AryANAM paJcaviMzatistu ataH UrdhvamupagrahaH // 1 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogamakhAnantakamaparo bhAjanaM pratyavekSate; mA'ntarAyadoSAH sthApanAdoSA vA bhUvaniti / sa ca yadi prathamAyAM pauruSyAM tRtIya nimantrayateH asti ca namaskArasahitapratyAralyAnI, tatastadgRhyate / atha nAstyasau tadA na gRhyate, yatastadvoDhavya 1 prkaashH| bhavati / yadi punarghanaM lageta, tadA gRhyate saMsthApyate ca; yo vA udghATapauruSyAM pArayati pAraNakavAnanyo vA tamai // 183 // tahIyate pazcAttena zrAvakeNa samaM saGghATako vrajati, eko na vartate preSayituM, sAdhupurataH zrAvakastu mArge gacchati. tato'sau grahaM nItvA tAvAsanenopanimantrayate; yadi nivizete, tadA bhavyam, atha na nivizete, tathApi vinayaprayukto bhavati. tato'sau bhaktaM pAnaM ca svayameva dadAti, bhAjanaM vA dhArayati, sthita evA( eva vA )ste yAvadIyate / sAdha api pazcAtkarmapariharaNArtha sAvazeSa gRhItaH, tato vanditvA visarjayati, anugacchati katicitpadAniH tataH svayaM bhuGkte // yadi punastatra grAmAdau sAdhavo na bhavanti tadA bhojanavelAyAM dvArAvalokanaM karoti, vizuddhabhAvena ca cintayati-"yadi sAdhavo'bhaviSyan tadA nistArito'hamabhaviSyamiti" / eSa poSadhapAraNake vidhiH / anyadAtu davA bhukte, bhuktvA vA dadAtIti / atrAntara zlokAH annAdInAmidaM dAnamuktaM dharmopakAriNAm / dharmopakAravAyAnAM varNAdInAM na tanmatam // 1 // dattena yena dIpyante krodhalobhasmarAdayaH / na tatsvarNa caritrimyo dadyAccAritranAzanam // 2 // yasyAM vidAryamANAyAM mriyante 4 jnturaashyH| kSitestasyAH prazaMsanti na dAnaM karuNAparAH // 3 // yadyacchastraM mahAhiMsraM tattayena vidhIyate / tadahisramanA lohaM kathaM dadyAdvicakSaNaH ? // 4 // saMmRcchanti sadA yatra bhuuyaaNsstrsjntvH| teSAM tilAnAM ko | dAnaM manAgapyanumanyate // 5 // dadyAdarddhaprasUtAM gAM yo hi puNyAya parvaNi / niyamANAmiva hahA ! varNyate so'pi // 18 // For Personal & Private Use Only JanEducationindamana
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM phalaM bhaveta tArakRzcikA / gi hutopamam / zramase ko'yamAgamaH dhArmikaH // 6 // yasyA apAne tIrthAni mukhenAznAti yA'zucim / tAM manvAnAH pavitrAM gAM dharmAya dadate jaDAH // 7 // pratyahaM duhAmAnAyAM yasyAM vatsaH prapAbyate / khurAdibhirjantunI tAM dadyAdgAM zreyase katham ? // 8 // svarNamayI rUpyamayI tilanayyAjyamayyapi / vibhajya bhujyate dhenustadAtuH kiM phalaM bhavet // 6 // kAmagarddhakarI bandhusnehadumadavAnalaH / kaleH kalitarurdurgadurgatidvArakucikA / / 10 / / mokSadvArArgalA dharmadhanacaurI vipatkarI / yA kanyA dIyale sA'pi zreyase ko'yamAgamaH 1 // 11 // vivAhasamaye mUDhadharmayuddhyA vidhIyate / yatu yautukadAna tatsAdbhasmani hutopamam / / 12 // yat saMkrAntau vyatIpAte vaidhRte parvayorapi dAnaM pravartitaM lubdhairmugdhasaMmohanaM hi tat // 3 // mRtasya tRptyai ye dAnaM tanvanti tanubuddhayaH / te hi siJcanti muzalaM salile pallavecchayA // 1 // viprebhyo bhojane dale prIyante pitaro yadi / ekasmin bhuktavatyanyaH pudhaH kina bhavediha ? / / 5 / / apatyadattaM cedAnaM pitRNAM pApamuktaye / putreNa tapte tAsi tadA mukti pitA''pnuyAt // 16 // gaGgAgavAdI dAnena taranti pitaro yadi / tatrokSyantAM prarohAya gRhe dagdhA gumAstadA // 17 // gatAnugatikaiH kluptaM na dadyAdupayAcitam / phalanti hanta ! puNyAni puNyAbhAve mudhaiva tat // 18 // na ko'pi zakyate trAtuM pUrNa kAle surairapi / dattopayAcitaisteSAM vimbaisvAyaM mahAmRtam / / 16 / / mahotaM vA mahAja vA zrotripAyopakalpayan / dAtA'tmAnaM ca pAtraM ca pAtayennarakAvaTe // 20 // dadaddharmadhiyA dAtA na tathA'dhena lipyate / jAnannapi yathA doSaM grahItA mAMsalolupaH // 21 // apAtraprANino hatvA pAtraM puSNanti ye punaH / / anekabhekaghAtena te prINanti bhujaGgamam // 22 // na svarNAdIni dAnAni deyAnItyarhatAM matam / annAdInyapi Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| // 184 // pAtrebhyo dAtavyAni vipazcitA // 23 // jJAnadarzanacAritrarUparatnatrayAnvitAH / samitIH paJca bibhrANA guptitritayazAlinaH / / 24 // mhaavrtmhaabhaardhrnnkdhurndhraaH| parISahopasargAricamUjayamahAbhaTAH / / 25 / nirmamatvAH zarIre'pi kimatAnyeSu vastuSu / dharmopakaraNaM maktvA parityaktaparigrahAH // 26 // dvicatvAriMzatA doSairaduSTa bhaikSamAtrakam / AdadAnA vapurdharmayAtrAmAtrapravRttaye // 27 // navaguptisanAthena brahmacaryeNa bhUSitAH / dantazodhanamA- | tre'pi paraste vigataspRhAH // 28 / / mAnApamAnayoAbhAlAbhayoH sukhaduHkhayo / prazaMsAnindayohepezokayostulyavRttayaH // 26 // kRtakAritAnumatiprabhedArambhavarjitAH / mokSakatAnamanaso yatayaH pAtramuttamam // 30 // samyagdarzanavantastu dezacAritrayoginaH / yatidharmecchavaH pAtraM madhyamaM gRhamedhinaH // 31 // samyaktvamAtrasantuSTA vratazIleSu niHshaaH| tIrthaprabhAvanodyuktA jaghanyaM pAtramucyate // 32 // kuzAstrazravaNotpannavairAgyAniSparigrahAH / brahmacaryaratA: steymRssaahiNsaapraangmukhaaH||33|| ghoravratA maunajuSaH kndmuulphlaashinH| zilocchavRttayaH patrabhojino bhaikSajIvinaH // 34 // kaSAyavatrA nirvastrAH shikhaamaunnddyjttaadhraaH| ekadaNDAstridaNDA vA gRhAraNyanivAsinaH // 35 // paJcAgnisAdhakA grISme galantIdhAriNo hime / bhasmAGgarAgAH khavAGgakapAlAsthivibhUSaNAH // 36 / / svabuddhyA | dharmavanto'pi mithyaadrshnssitaaH| jinadharmadviSo mUDhAH kupAtraM syuH kutIrthinaH // 37 // prANiprANApaharaNA mRSAvAdaparAyaNAH / parasvaharaNoyuktAH prakAmaM kAmagardabhAH // 38 // parigrahArambharatA na santuSTAH kadAcana / mAMsAzino madyaratAH kopanAH kalahapriyAH // 39 // kuzAstramAtrapAThena sadA paNDitamAninaH / tatvato nAstika| prAyA apAtramiti zaMsitAH // 40 // ityapAtraM kupAtraM ca parihatya vivekina / pAtradAne pravante sudhiyo mokSa // 184 // Jain Education Intera For Personal & Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inten KK 084108498--0 kAGkSiNaH / / 41 / / dAnaM syAtsaphalaM pAtre kupAtrApAtrayorapi / pAtre dharmAya tacca syAdadharmAya tadanyayoH // 42 // payaHpAnaM bhujaGgAnAM yathA viSavivRddhaye / kupAtrApAtrayodanaM tadvadbhavavivRddhaye // 43 // svAdu cIraM yathA kSiptaM kavalA buni duSyati / dAnaM dattaM zuddhamapi kupAtrApAtrayostathA // 44 // dattA kupAtrApAtrAbhyAM sarvorvyapi phalAya na / pAtrAya datto grAso'pi zraddhayA syAnmahAphalaH // 45 // iyaM mocaphale dAne pAtrApAtravicAraNA / dayAdAnaM tu tattvajJaiH kutrApi na niSidhyate // 46 // zuddhyazuddhikRtA bhaGgAcatvAraH pAtradAnayoH / zradyaH zuddho dvitIyo vaikalpiko'nyau tu niSphalau // 47 // dAnena bhogAnAnotItyavimRzyaiva bhASyate / anarghyapAtradAnasya kSudrA bhogAH kiyatphalam ? // 48 // pAtradAne phalaM mukhyaM mokSaH sasyaM kRSeriva / palAlamiva bhogAstu phalaM syAdAnuSaGgikam // 46 // jinAnAM dAnadAtAraH prathame mokSagAminaH / dhanAdayo dAnadharmAdbodhivIjamupArjayan // 50 // jinAnAM pAraNe bhikSAdAtRNAM mandirAjire / harSotkarSaparAH sadyaH puSpavRSTiM vyadhuH surAH // 51 // ityatithisaMvibhAgavratametadudIritaM prapaJcena / deyAdeye pAtrApAtre jJAtvA yathocitaM kuryAt // 52 // 87 // yadyapi vivekinaH zraddhAvataH satpAtradAne sAkSAtpAramparyeNa vA mokSaH phalaM, tathApi mugdhajanAnugrahArthaM pAtradAnasya prAsaGgikaM phalamAha - pazya saGgamako nAma sampadaM vatsapAlakaH / camatkArakarIM prApa munidAnaprabhAvataH // 88 // ( 1 ) na tvapAtrakupAtrayoH iti vA pAThaH For Personal & Private Use Only: 01-0.08-10-08
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram pazyetyaneta mugdhabuddhimabhimukhayati / saGgamako nAmeti saGgamakAbhidhAnaH, vatsapAlo vatsapAlanajIvakaH, tRtIyA camatkArakarI sampadaM prApa; kutaH ? munidAnaprabhAvataH / atra saGgamakasya pAramparyeNa mokSo'pi phalamasti, tathApi prkaashH| prAsaGgikaphalAbhidhAnaramasena sa noktaH / saGgamakacaritaM ca sampradAyagamyam / sa caaym||185|| magadheSvasti niHsImaranaprAgbhArabhAsuram / puraM samudravadrAjagRhaM kulagRhaM zriyaH // 1 // rAjA puraM tadaparairanulaAI citazAsanaH / zazAsa zreNikaH pAkazAsanaH svaHpurImiva // 2 // zAligrAme'tha dhanyeti kAciducchinnavaMzikA / ta bAlaM saGgamakaM nAma samAdAya samAyayau // 3 // vasaMstatra sa paurANAM vatsarUpANyacArayat / anurUpA hyasau rokhA lAnA mRdajIvikA // 4 // athAparedhuH saMjAte tatra karmiMzcidutsave / pAyasaM saGgamo'pazyada bhujyamAnaM gahe gaDe | // 5 // gatvA svagehe jananI yayAce sopi pAyasam / sA'pyuvAca daridrAmi madhe pAyasaM kutaH ? // 6 // [4] bAlena tenAjJatayA yAcyamAnA muhurmuhuH / smarantI pUrvavibhavaM tAratAraM ruroda sA // 7 // tasyA ruditadaHkhenAna| viddhahRdayA iva / Agatya prAtivezminyaH papracchurduHkhakAraNam // 8 // tAbhyo'bhyadhatta sA duHkhakAraNaM gddaaraiH| kSIrAdyaduzca tAstasyai sA'pacat pAyasaM tataH // 6 // khaNDAjyapAyasairbhUtvA sthAlaM bAlasya tasya saa| Arpayatprayayau cAntargRhaM kAryeNa kenacit / / 10 // atrAntare ca ko'pyAgAnmunirmAsamupoSitaH / pAraNAya bhavodanvacAraNAyAsya nauriva // 11 // socintayadidaM cintAmANikyamiva cetanam / jaGgamaH kalpazAkhIva kaamdhenurivaapshuH||12|| sAdhu sAdhu mahAsAdhurmadbhAgyairayamAyayau / kuto'nyathA varAkasya mamehapAtrasaGgamaH // 13 // bhAgyodayena kenApi / mamAdya samapadyata / cittaM vittaM ca pAtraM ca triveNIsaGgamo hyayam // 14 // ityasau sthAlamutpAThya pAyasaM sAdhave 185 // Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ dadau / jagrAhAnugrahAyAsya mahAkAruNiko muniH // 15 / / yayau ca sa muni hAnmadhyAda dhanyA pi niryayo / manye bhuktamaneneti dadau sA pAya punaH / / 16 / tatpAthamamatRptaH mannAkaSTaM bubhujeca mH| tadajIrNena yAminyA smaran sAdhuM vyapadyata // 7 // tena dAnaprabhAve so'tha rAjagRhe pure| gobhadrebhAmya bhAryA yA bhadrAyA udare'bhavada 18 / zAlikSetraM suniSpanna same'pazyaJca sA ttH| bhartuH zazaMsa so'pyasyAH dhanuH sthAdityacIkathat / / 1 / badAnadharmakarmANi karomIti vabhAra mA dohadaM taM tu gobhadraH pUrayAmAsa madradhIH / / 2. // pUrNe kAle lo yA dyutiyotitadigmukham / kAsUna tanayaM ratnaM vidUraM giribhUrikha // 21 // dRSTasamAnusAreNa sUnostasya zubhe dine / cakratuH pitarau zAlibhadra ityabhidhA zubhAm // 22 / dhAtrIbhiH paJcabhiH pAlyamAnaH sa vRdhe kramAt / kiJcida nASTavaH san pitrA'pyadhyApitaH kalAH / / 23 / / saMprAptayauvanacAso yuvatIjanavallabhaH / savayobhiH sama reme pradyanna iva nUtanaH // 24 // tatpurazreSThino'thaitya kanyA dvAtriMzataM nijAH / pradAtuM zAlibhadrAya bhadrAnAthaM yayAcire / / 25 / / atha grahaSTo gobhadraH zAlibhadreNa mAdarama / sarvalakSaNasaMpUNoMH kanyakAH paryazAyayata // 26 // zAlibhadrastato ramye vimAna iva mandire / vilalAsa samaM tAbhiH patirdiviSadAmiva / / 27 // vivedAnandamagno'yaM na rAtriM na ca vAsaram / tasyApUrayatAM bhogasAmagrI pitarau svayam / / 28 / zrIvIrapAdamUle'tha gobhadro vratamagrahIt / kRtvA cAnazanaM mRtvA devalokaM jagAma ca // 26 // avadhijJAnato jJAtvA zAlibhadraM nijAtmajam / tatpuNyAvarjitaH so'mRtputravAtsalyatatparaH // 30 // divyAni vastranepathyAdInyasya prativAsaram / sabhAryasyArpayAmAsa kalpazAkhIva so'maraH // 31 // yadyanmocitaM kArya bhadrA tattadasAdhayat / pUrvedAnaprabhAveNa bhogAn so'bhuGkta kevalam // 32 // Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyA prkaashH| // 186 // vaNigbhiH kaizcidanyedyagRhItvA ranakambalAna / zizriye zreNikastAMzca mahArghatvena nAgrahIt / / 33 / / tataste vaNijo jagmuH zAlibhadraniketanam / taduktArpaNa tAna bhadrA'pyagrahIdranakambalAn // 34 // madyogyo gRhyatAmeko mahAmanyo'pi kambalaH / ityuce cellaNAdevyA tadA ca zreNiko nRpaH // 35 // rAjJApi mUlyapUrva te kambalaM vaNijorthitAH / bhadrA jagrAha tAn sarvAn kambalAnityaMcIkathana // 36 // zreNikaH prAhiNodekaM pravINaM puruSaM ttH| bhadrApArthe mUnyadAnAtkambalAdAnahetave // 37 // yAcitA tena bhadroce chittvA tAn ratnakambalAn / zAlibhadrapriyApAdaproJchanIkRtavatyaham / / 38 // kArya niSpadyate kishcijiinnaishcedrnkmblaiH| tadgatvA''pRthya rAjAnamAgacchAmUn gRhANa c||36|| AkhyadgatvA sa tadrAkSe rAyUce cellaNA'pyadaH / pazyAsmAkaM vaNijAM ca 'rIrihenorivAntaram // 40 // tameva puruSaM preSya zreNikena kutUhalAt / AkArite zAlibhadre bhadropetya vyajijJapat // 41 // bahirna hi mahInAtha ! jAtu yAti mdaatmjH| prasAdaH kriyatAM deva! madgahAgamanena me // 42 // kautUhalAcchreNiko'pi tattathA pratyapadyata / taM ca kSaNaM pratIkSyAtha sAgre bhUtvA gRhaM yayau // 43 // vicitravastramANikyacitrakatvamayIM ttH| zrArAjahah svagRhAdadRzobhA vyadhatta saa||44|| tayA''hUtastato rAjA kRtAM sadyaH surairiva / vibhAvayan haTTazobhA zAliH bhadragRhaM yayau // 4 // svarNastambhopari preDadindranIlAzmatoraNam / mauktikasvastikazreNidanturadvArabhUtalam // 46 // divyavasvakRtolocaM sugandhidravyadhUpitam / bhuvi divyavimAnAnAM pratimAnamiva sthitam // 47 // tadviveza vizAmIzo vismayasmeralocanaH / bhUmikAyAM catujhaM tu siMhAsana upAvizat // 48 // saptamyAM bhuvi bhadaitya (1) pittalasuvarNayoH / // 186 // Latin Education inter For Personal & Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadraM tato'vadat / ihAyAtaH zreNikA'sti tadraSTuM kSaNamaMhi tat / / 6 / amba : samaya yadverikha namarya kAraya svayam / kiM mayA tatra kattavyaM sa bhadrAbhityabhApata 50 // tato nadrA'pyuvAcenaM kretavyaM vastuna hyadaH / kintvasau sarvalokAnAM yuSmAkamapi va prabhuH / / 52 // tacchrutvA zAlibhadro pi savipAdamacin yat / dhik sAMsArikamaizvayaM yanmamApyaparaH prabhuH // 52 / bhogibhAMgerivebhirme bhogairalamataH param / dIkSAM makSu grahISyAmi zrIvIracaraNAntike / / 53 // evaM saMvegayukto'pi sa mAturUparodhataH / sabhAryA'bhyetya rAjAnamanamahinayAnvitaH // 54 // sasvaje zreNikenAtha svAGke suta ivAsitaH / snehAcchirasi cAghrAtaH kSaNAcAONi so'mucat / / 55 / / tato bhadrA jagAdaivaM devAyaM mucyatAM yataH / mAnuSyamAlyagandhena manuSyo'pyepa bAdhyate / / 56 // devabhUyaM gataH zreSThI sabhAryasyAsya yacchati / divyanepathyavastrAgarAgAdIn prativAmaram / / 57 // tato rAjA visRSTo'sau yayau saptamabhUmikAm / ihaiva bhoktavyamiti vijJapto bhadrayA nRpaH / / 58 // bhadrAdAkSiNyato rAjA pratyapadyata tattathA / sadyaH sA'sAdhayatsarva zrImatAM kiM na sidhyati ? // 56 // sasnau snAnIyatailAmbucUrNaistUrNa tato nRpaH / aGgulIyaM tadaGgulyAH krIDAvApyAM papAta ca / / 60 // yAvadanveSayAmAsa bhUpatistaditastataH / tAvadbhadrA''dizadAsIM vApya| mbho'nyatra nAyyatAm / / 61 // tathA kRte tayA citradivyAbharaNa madhyagam / aGgArAmaM svAGgulIyaM dRSTvA rAjA * visimiye // 62 // kimetaditi rAjJoktA dAsyavocadihAnvaham ! / nirmAlyaM zAlibhadrasya sabhAryasya nidhIyate // 63 // sarvathA dhanya evaiSa dhanyo'hamapi saMprati / rAjye yasyedRzAH santi vimamarzeti bhUpatiH / / 64 // bubhuje saparIvAro bhUbhujAmagraNIstataH / citrAlaGkAravastrAyairarcitazca gRhaM yayau // 65 // zAlibhadro'pi saMsAravimokSaM in Education International For Personal & Private Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstrama 187 // *-*-*-* yAvadicchati / abhyetya dharmasuhRdA vijJastAvadIdazam // 36 // zragAdhatunivaraH surAsuranamaskRtaH mUrtI dharma ivodyAne dharmaghoSAmitro muniH // 67 // zAlibhadrastato harSAdadhirutya rathaM yayau / AcAryapAdAn vanditvA sAdhUMzropAvizatpuraH || 68 // sarirdezanAM kurvannatvA tenetyapRcchata / bhagavan ! karmaNA kena prabhuranyoM na jAyate ? ||36|| bhagavAnabhyuvAcedaM dIcAM gRhNanti ye janAH / zrazepasyApi janataH svAmibhAvaM bhajanti te // 70 // yadyevaM nAtha ! tatvA nijAmApRcchya mAtaram / grahISyAmi vratamiti zAlibhadro vyajijJapat // 71 // na pramAdo vidhAtavya ityuktaH sUriNA tataH / zAlibhadroM gRhaM gatvA bhadrAM natvetyabhASata // 72 // dharmaH zrImaMvIpasya sUreraya mukhAmbujAt / vivaduHkhavimokSasyopAyabhUto mayA zrutaH // 73 // akAH sAdhvidaM vatsa ! pitustasyAsi nandanaH / prazazaMsati bhadrA'pi zAlibhadraM pramodataH / / 74 / / so'pyavocadidaM mAtarevaM cettat prasIda me / grahISyAmi vratamahaM nanu tasya pituH sutaH // 75 // sA'pyavAdIdidaM vatsa ! yuktaste'sau vratodyamaH / kintvatra lohacaNakAvaNIyA nirantaram / / 76 / / sukumAraH prakRtyA'pi divyabhogaizva lAlitaH / syandanaM varNaka iva kathaM tvaM vacyasi vratam ? ||77|| zAlibhadro'pyuvAcaivaM pumAMso bhogalAlitAH / asahA vratakaSTAnAM kAtarA evaM netare ||78|| tyaja bhogAn kamAnmartyamAlyagandhAn sahasva ca / ityabhyAsAdvRtaM vatsa ! gRhNIyA ityuvAca sA // 76 // zAlibhadrasvato bhadrAvacanaM pratipadya tat / bhAryAmekAM tUlikAM ca muJcati sma dine dine // 80 // itazca tasmin nagare dhanyo nAma mahAdhanaH / babhUva zAlibhadrasya kaniSThabhaginIpatiH ||1|| zAlibhadrasvasA sAzru svapayantI tu taM tadA / kiM rodipIti tenoktA jagAdeti sagadgadam ||82 // vrataM grahItuM me bhrAtA tyajatyekAM dine dine / bhAyAM ca tUlikAM cAhaM hetunA tena rodimi For Personal & Private Use Only ***** vRtIya: prakAza 1165811
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 // ya evaM kurute pherikha bhArustapasvyaso honabhatvamtava bhrAtatyUce dhanyaH sanarmakam / / 84aa sukaraM cedrataM nAtha kriyate kiM na hi tvathA ? / evaM mahAsamanyAbhirbhAryAbhirjagadevya saH // dhanyo'pyUce vrate vino bhavatyamtAzca puNyataH / anusandhyo'dha me bhUpana prajiSyAmi tad drutam / / 86 // tA apyUcuH prasIdedamasmAbhirnarmaNoditam / mA ma tyAkSIH zriyo'mAMzca manasvin ! nityalAlitAH // 87 / / anityaM strIdhanAdyatatpojya nityapadecchayA avazyaM pravrajiSyAmItyAlapana dhanya utthitaH // 8 // tvAmanu prajiSyAma evamuktavatIzca taaH| anvamanyana dhanyo'pi dhanyaMmanyo mahAmanAH // 4 // itazca vaibhAragirau zrIvIraH sanavAsarata / vidAJcakAra taM sadyo dhanyo dharbhasuhRdgirA / / 60 / / dattadAnaH sadAro'sAvAruhya zivikAM tataH / bhavabhIto mahAvIracaraNau saraNaM yayau // 11 // sadAra: so'grahId dIkSAM tato bhagavadantike / tacchatvA zAlibhadro'pi jitaMbhanyaH pratatvare / / 13 // so'nvIyamAnastadanu zreNikena mahIbhujA / upetya zrImahAvIrapAdamUle'grahId vratam / / 63 // tataH saparivAro'pi svAmI siddhArthanandanaH viharananyato'gacchat sayUtha iva hastirAT // 94. dhanyazca zAlibhadrazca tAvabhUtAM bhushrutau| mahattapazca tepAte khaDgadhArAsahodaram // 15 / / pakSAd mAsAd dvimAsyAstrimAsthA mAsacatuSTayAt / zarIranirapekSo to cakratuH pAraNaM munI / / // tapasA samajAyetAM nirmAsarudhirAGgako / carmabhatropamA zAlibhadradhanyau mahAmunI / / 17 / / anyeAH zrImahAvIrasvAminA saha to munI / AjagmatU rAjagRhaM puraM janmabhuvaM nijAm // 18 // tataH samavasaraNasthita nantuM jagatpatim / zraddhAtizayayogenAcchinnamIyurjanAH purAt ||6maaspaarnnke zAlibhadradhanyAvubhAvapi / kAle vihA~ bhikSArtha bhagavantaM praNematuH // 10 // mAtRpAvotpAraNaM te'dyetyuktaH svAminA tataH / icchAmIti in Education International For Personal & Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- maNana zAlibhadrA dhanyayuto yayA // 1 // gatvA bhadrAgrahahAri tAvabhAvapi tsthtH| tapa-kSAmatayA to ca na kenA kahatAyA mAgham / pyupalakSitau // 2 // zrIvAraM zAlibhadraM ca dhanyamapyadya vanditum / yAmIti vyAkulA bhadrA'pyajJAsIdutsukA na tau prkaashH| // 3 // kSaNamekamavasthAya tatra to jagmatustataH / mahI nagaradvArapratonyA ca nirIyatuH / / 4 // tadA''yAntI pure tasminvikretuM dadhisarpiSI / zAlibhadrasya prAgjanmamAtA dhanyA'bhavatpuraH // 5 // zAlibhadraM tu sA prekSya saJjAtaprasravastanI / vanditvA caraNau bhaktyA dvAbhyAmapi dadau dadhi ||6||shriiviirsyaantike gatvA tadAlocya kRtaanyjliH| zAlibhadro'vadatsvAminmAtRtaH pAraNaM katham // 7 // sarvajJo'pyAcacakSe 'tha zAlibhadra ! mahAmune! / prAgjanmamAtaraM dhanyAmanyadapyanyajanmajam / / 8 // kRtvA pAraNakaM dadhno''pRcchaya ca svAminaM tataH / vaibhArAdi yayau zAlibhadro dhanyasamanvitaH / / 8 / / zilAtale zAlibhadraH sadhanyaH pratilekhite / pAdapopagamaM nAma tatrAnazanamAzrayat // 10 // tadA ca bhadrA tanmAtA zreNikazca mahIpatiH / Ajagmaturbhaktiyuktau zrIvIracaraNAntikam / / 11 // tato bhadrAvadaddhanyazAlibhadrau ka tau munI? / bhikSArtha nAgatau kasmAdasmadvezma jagatpate ! // 12 // sarvajJo'pi vabhASe tau tvadvezmani munI gatau / jJAtau na tu bhavatyehAgamanavyagracittayA // 13 // prAgjanmamAtA tvatsUnordhanyA yAntI * puraM prati / dadau dadhi tayostena pAraNaM cakratuzca tau // 14 // ubhAvatha mahAsattvau satvarau bhavamujjhitum / vaibhArapa te gatvA'nazanaM tau pracakratuH // 15 // zreNikena samaM bhadrA vaibhArAdriM yayau tataH / tathAsthitAvapazyacca tAvazmaghaTitAviva // 16 // tatkaSTamaya pazyantI smarantI tatsukhAni ca / sA'rodIdrodayantIva vaibhArAdri pratisvanaiH // 17 // AyAto'pi gRhaM vatsa! mayA tu svalpabhAgyayA / na jJAto'si pramAdenAprasAdaM mA kRthA mayi / / 18 // yadyapi // 18 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyaktavAnnastva tathApi nijadarzanAt / AnandayiSyasi dRzau puretyAsInmanorathaH // 16 // ArambhaNAmunA putra ! zarIratyAgahetunA / manorathaM tamapi me bhaktamasyudyato'dhunA / / 20 / prArabdhaM yattapastatra na te vighnIbhavAmyaham / kintvetatkazatamaM zilAtalamito bhava / / 21 / / athAce zreNiko hapasthAne kimaba! rodipi| IdRg yasyAH sutaH strISu tvamekA putravatyasi 22 / tatvajJo'yaM mahAsatvastyaktvA tRNamiva zriyam / prapede svAminaH pAdAna sAkSAdiva paraM padam 23 aso jagatsvAmiziSyAnurUpaM tapyate tapaH / mudhA'nutapyate mugdhe ! kiM tvayA strIsvabhAvataH // 24 // bhadrevaM bAdhitA rAjJA vanditvA to mahAmunI / vimanaskA nijaM dhAma jagAma zreNikastathA / / 25 / mRtvA tatastau sarvArthasiddhasvarga babhUvatuH / surottamau trayastriMzatsAgarapramitAyuSA / / 26 / / satpAtradAnaphalasampadamadvitIyAM, sa prApa saGgamaka AyativarddhamAnAm / kAryo narairavitathAtithisaMvibhAge, bhAgyArthibhinanu tataH satataM prayatnaH // 127 / / / // iti saGgamakakathAnakam / / 88 // uktAni dvAdazavatAni, atha taccheSamaticArarakSaNalakSaNaM prastotumAha-- vratAni sAticArANi sukatAya bhavanti na / aticArAstato heyAH paJca paJca vrate vrate // 86 // ___ aticAro mAlinyaM tadyuktAni vratAni na sukRtAya bhavanti, tadarthamevaikaikasmin vrate paJca paJcAticArAH pariharaNIyAH / nanu sarvaviratAvevAticArA bhavanti, saMjvalanodaya eva teSAmabhidhAnAt / yadAha-- savve vi a aizArA saMjalaNANaM tu udayato hu~ti / mUlacchijaM puNa hoi bArasaehaM kasAyANaM // 1 // 1 sarve'pi ca aticArAH saMjvalanAnAM tu udayato bhavanti / mUlacchedyaM punaH bhavati dvAdazAnAM kaSAyANAm // 1 // - ike--- ( in Education International For Personal & Private Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 186 // Jain Education Internat _saMjvalanodayazca sarvaviratAnAmeva, dezaviratAnAM tu pratyAkhyAnAvaraNodaya iti na dezaviratAvaticArasambhavaH / yujyate caitat, alpIyastvAttasyAH, kundhuzarIre vraNAdyabhAvavat / tathAhi-- prathamANuvrate sthUlaM saGkalpaM niraparAdhaM dvividhaM trividhenetyAdivikalpairvizeSitatvenAtisUkSmatAM gate dezAbhAvAtkathaM dezavirAdhanArUpA aticArA bhavantu 1 ataH sarvanAza eva tasyopapadyate / mahAvrateSu tu te saMbhavanti, mahattvAdeva; hastizarIre vraNapaTTabandhAdivaditi / ucyate - dezaviratAvaticArA na saMbhavantItyasaGgatam / upAsakadazAdiSu prativratamAtecArapaJcakAbhidhAnAt / atha bhaGgA eva te, na tvaticArAH / naivam, bhaGgAdbhedenAticArasyAgame saMmatatvAt / yaccoktam sarve'pyaticArAH saMjvalanodaya eva, tatsatyam / kevalam sarvaviraticAritramevAzritya taducyate, na tu samyaktvadezaviratI / yataH sabve vi a aiyArA ityAdi gAthAyA evaM vyAkhyA -saMjvalanAnAmevodaye sarvaviratAvaticArA bhavanti, zeSodaye tu mUlacchedyameva tasyAm / evaM ca na dezaviratAvaticA rAbhAvaH // 8 // tatra prathamatrate tAnAha - krodhaadndhvicchedo'dhikbhaaraadhiropnnm| prahAro'nnAdirodhazcAhiMsAyAM parikIrttitAH // 90 // hiMsAyAM prathamAvate zramI paJcAticArAH bandho rajjvAdinA gomahiSyAdInAM niyantraNam ; khaputrAdInAmapi vinayagrahaNArthaM kriyate, ataH krodhAdityuktam ; krodhAt prabalakaSAyodayAdyo bandhaH sa prathamo'ticAraH 1 / chaviH zarIraM tvagvA, tasyAH chedo dvaidhIkaraNam ; sa ca pAdavalmIkopahatapAdasya putrAderapi kriyate iti krodhAditya For Personal & Private Use Only *+++*000+1703++10 tRtIya prakAzaH / // 186 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ nuvarnane / kAMdhAdyaH chavinle sadvitIyo'ticAra re / adhikasya vodumazakyasya bhArasyAropaNaM go-karama-rAsamamanuSyAdeH skandhe zirami vA vAhanAyAdhiropaNam : ihApi krodhAdityanuvartate, tena krodhAttadupalakSitAlobhAvA yadadhikabhArAropaNaM sagIyo'ticAraH 3 prahAro laguDAdinA tADanaM krodhAdeveti caturtho'ticAraH 4 / annAdi rodho bhojanapAnAdedhiH krodhAdeveti pshrmoticaarH| atra cAyamavayakAyukto vidhiH-bandho dvipa dAnAM catuSpadAnAM kA sthAna . so'pi sArthako'narthako vA, tatrAnarthakastAda vidhAtuM na yujyate, sArthaka punarasau dvividhA, sAye nirapekSaca, tatra sApakSo yo dAmagranthinA zithilena, yamadIpanAdizu mocayitu vettu vA zakyate / nirapedo bat nivajagatyayaMtra vyate / evaM tAvat catuSpadAnAM bandho, dvipadAnAmapi dAsadAmIcaurapAThAdinamatta putrAdInAM yadi vanvattadA savikramaNA eva bandhanIyA rakSaNIyAca, yathAminapAdina vinazyanti ; tathA dvipadacatuSpadAH zrAvaNa ta evaM saMgRhItavyA ye abaddhA evAlate iti / chavicchedazepi tathaiva, navaram nirapekSA hastapArakarthanAtikAdi pabhirdayaM cinatti, sApekSaH punargaNDaM vA vA bindhAdvA daheti ; tathAdhikamAro'pi nAropavitavyaH, pUrvameva hi yA dvipadAdivAhanena jIvikA sA zrAvaNa moktavyA, athAnyA'sau na bhavet : tadA dvipado'yaM bhAraM svapakSiti avatArayati ca taM vAdyate, catuSpadasya tu yathocitabhAraH kizcidunaH kriyate halazakaTAdiSu punarucitalAyAmasau mucyata iti / prahAro'pi tathaiva, navaram nirapekSaH prahAro nirdayatADanA, sApekSaH punaH zrAvakeyAdita eva bhItaparSadA bhavitavyaM, yadi punaH ko'pi na karoti vinayaM tadAtaM marmANi musvA latayA devarakeNa vA mad dvivA tADayediti / tathA annapAnAdirodho na kasyApi kartavyaptINabubhukSo hyevaM HK4-01 in Education international For Personal & Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRtIyaH prakAza mAMta niyata; svabhojanavelAyAM tu jvaritArdAna vinA niyamata evAnyAn vibhUtAna bhAjayitvA svayaM bhuJjIta / mAstram / annAdigaMdho'pi sArthakAnarthakabhedo randhayata dravyaH, navaram sApato gaMgacikisAtha syAta, apa rAdhakAriNi ca vAcaiva vaded --adya te na dAmyate bhojanAdi / zAntinimitaM copavAsAdi kArayet / ki bahunA ? mUlaguNasyAhiMsAlakSaNasyAticAro yathA na bhavati tathA yatanayA vartanIyam / nanu hiMsaiva zrAvaNa pratyAkhyAtA nato bandhAdikaraNe'pi na dopo hiMsAviraterakhaNDitatvAt; atha bandhAdayo pi pratyAkhyAtAstadA tatkaraNe vratabhaGga eva, viratikhaNDanAt / kiJca bancAdInAM pratyAkhyeyatve vrateyattA vizIryeta prativatamaticAravratAnAmAdhikyAditi / evaM ca na bandhAdInAmaticArateti / ucyate-sanyaM, hiMsaiva pratyAkhyAtA na bandhAdayaH, kevalaM tatpratyAkhyAne arthataste'pi pratyAkhyAtA draSTavyAH, hiMsApAyatvAttepAm / na ca bandhAdikaraNe'pi vratabhaGgaH kintvati cAra evaM / katham ? iha dvividhaM vratam -antavRttyA bahiSUcyA ca; tatra mArayAmIti vikalpAbhAvena yadA kopAdyAvezAtpara prANaprahANamavigaNayan bandhAdau pravartate, na ca hiMsA bhavati, tadA nirdayatAviratyanapekSapravRttatvenAntacyA vratasya1] bhaGgaH, hiMsAyA abhAvAcca bahirvRttyA pAlanamiti dezasya bhaJjanAdezasyaiva pAlanAdaticAravyapadezaH prabanate taduktam na mArayAmIti kRtavratasya vinaiva mRtyuM ka ihAticAraH ? / nigadyate yaH kupito vadhAdIn karotyasau syAnniyamAnapekSaH // 1 // mRtyorabhAvAniyamo'sti tasya kopADyAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAca pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaccoktam-vratayattA vizIyata iti tada yuktam, vizuddhAhiMsAsadbhAva hi bandhAdInAmabhAva eva / tada sthitamatadandhAdayo'ticArA eva / bandhAdigrahaNamya copalakSaNavAnmantraprayogAdayo'nye'pyaticAratayA jJeyAH // 90 / / atha dvitIyasya vratasvAticArAnAha --- mithyopadezaH sahasA'bhyAkhyAnaM guhyabhASaNam / vizvamtamantrabhedazca kUTalekhazca sUnRte // 91 // mithyopadezo'sadupadezaH, pratipannamatyavratasya hi parapIDAkaraM vacanamasatyameva, tataH pramAdAtparapIDAkaraNe | upadeze aticAro yathA-vAhyantAM kharoSTrAdayo hanyantAM dasyava iti / yadvA yathAsthito'rthastathopadezaH sAdhIyAn, viparItastu ayathArthopadezo, yathA--pareNa sandehApannena pRSTe na tthopdeshH| yadvA vivAda svayaM pareNa vA anyatarAbhisandhAnopAyopadeza iti prathamo'ticAraH 1 / sahasA anAlocyAbhyAkhyAnamasaddopAdhyAropaNaM, yathAcaurastvaM pAradAriko vetyAdi / anye tu sahasA'bhyAkhyAnasthAne rahasyAbhyAkhyAnaM paThanti; vyAcakSate ca-raha ekAntastatra bhavaM rahasyaM rahasyenAbhyAkhyAnamabhizaMsanamasadadhyAropaNaM, rahasyAbhyAkhyAnaM yathA-yadi vRddhA khI tatastasyai kathayati-ayaM tava bhartA taruNyAmatiprasaktaH, atha taruNI tata evamAha ayaM te bhartA prauDhaceSTitAyAM madhyamavayasi yoSiti prasaktaH, tathA'yaM kharakAmo mRdukAma iti vA parihasati, tathA striyamabhyAkhyAti bhartuH puraH yathA-patnI te kathayati evamayaM mAM rahasi kAmagardabhaH khalIkaroti, athavA dampatyoranyasya vA puMsaH striyA vA yena rAgaprakarSa utpadyate tena tAdRzA rahasyenAnekaprakAreNAbhizaMsanaM hAsyakrIDAdinA na tvabhinivezena; tathA sati in Education International For Personal & Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram H161 // Jain Education Interna ***** vratabhaGga eva syAt / yadAha sahasAbhakkhANAI jANaMto jai kareja to bhaMgo / jai purA NAbhogAIhiMto to hoi aiyAro // 1 // iti dvitIyo'ticAraH 2 / tathA guhyaM gUhanIyaM na sarvasmai yatkathanIyaM rAjAdikAryyasaMbaddhaM tasyAnadhikRtenaivAkAreGgitAdibhirjJAtvA'nyasmai prakAzanaM guhyabhASaNaM yathA - ete hIdamidaM ca rAjaviruddhAdikaM mantrayante, athavA bhASaNaM paizunyaM yathA-dvayoH prIto satyAmekasyAkArAdinopalabhyAbhiprAyamitarasya tathA kathayati yathA prItiH praNazyati / iti tRtIyo'ticAraH 3 / tathA vizvastA vizvAsamupagatA ye mitrakalatrAdayasteSAM mantro mantraNaM tasya bhedaH prakAzanaM tasyAnuvAdarUpatvena satyatvAt yadyapi nAticAratA ghaTate tathApi mantritArthaprakAzanajanitalajjAdito mitrakalatrAdermaraNAdisambhavena paramArthato'syAsatyatvAt kathaJcidbhaGgarUpatvenAticArataiva / guhyabhASaNe guhyamAkArAdinA vijJAyAnadhikRta eva guhyaM prakAzayati, iha tu svayaM mantrayitvaiva mantraM bhinattItyanayorbhedaH / iti caturtho'ticAraH 4 / tathA kUTamasadbhUtaM tasya lekho lekhanaM kUTalekhaH, anyasvarUpAkSaramudrAkaraNam, etacca yadyapi kAyenAsatyAM vAcaM na vadAmItyasya, na vadAmi na vAdayAmItyasya vA vratasya bhaGga eva, tathApi sahasAkArAnA bhogAdinA atikramAdinA vA'ticAraH; athavA asatyamityasatyabhaNanaM mayA pratyAkhyAtamidaM punarlekhanamiti bhAvanayA vratasApecasyAticAra eveti paJcamo'vicAraH 5 / / 61 // atha tRtIyavatAticArAnAha ( 1 ) sahasAmyAkhyAnAdIn jAnan yadi kuryAt tato bhaGgaH / yadi punaranAbhogAdibhyastato bhavatyavicAraH // 1 // For Personal & Private Use Only: K++*0+++++******+*-- Rea tRtIyaH prakAzaH / // 162 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ H++i snAnuzA-nadAnItAdAnaM dvirAjyaladdhanam / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM cAsteyasaMzritAH // 62/ stenAcaurAstepAmanujJA-harata yayamiti haraNakriyAyAM preraNA, athavA stanApakaraNAni kuzikAkatarikAgharSarikAdIni tepAmarpaNaM vikrayaNaM vA stenAnujJA / atra ca yadyapi caurya na karomina kArayAmItyevaM pratipannavratasya stenAnujJAvatabhaGga eva, tathApi kimadhunA yUyaM niyApArAstiSTana 1. yadi vo bhaktAdi nAsti tadAhaM tahadAmi, bhavadAnItamopamya vA yadi vikrAyako na vidyate tadA'haM vikraSye, ityevaMvidhavacanaizcaurAn vyApArayataH svakalpanayA tadvayApAraNaM pariharatA vratasApakSasyAsAvaticAraH / iti prathamo'ticAra: 1 / tathA tacchabdana stenaparAmarzaH stenairAnItamAhRtaM kanakavastrAdi tasyAdAnaM grahaNaM mRnyena mudhikayA vA tadAnItAdAnaM, stenAnItaM hi kANakrayeNa mudhikayA vA pracchannaM gRhaMzcoro bhavati, tatazcaurya karaNAdvatabhaGgaH; vANijyameva mayA kriyate na cauriketyadhyavasAyena vratasApekSatvAnna tadbhaGga iti bhnggaamnggruupo'ticaarH| iti dvitIyaH 2 tathA dviSoviruddhayo rAjJoriti zeSaH, rAjya niyamitA bhUmiH kaTakaM vA, tasya laGghanaM vyavasthA'tikramaH, vyavasthA ca parasparaviruddharAja kRtaiva, tallaJcanaM cAnyatararAjyanivAsina itararAjye pravezaH, itararAjyanivAsino vA anyatararAjye pravezaH, dvirAjyalaGghanasya yadyapi svasvAminA ananujJAtasya sAmijIvAdattaM titthayareNaM taheva ya guruhiM' ityadattAdAnalakSaNayogena tatkAriNAM ca cauryadaNDayogena adattAdAnarUpatvAgatabhaGga eva, tathApi dvirAjyalaGghanaM Ful kurvatA mayA vANijyameva kRtaM na cauryamiti bhAvanayA vratasApekSatvAlloke ca cauro'yamiti vyapadezAbhAvAdaticA (1) svAmijIvAdattaM tIrthakareNa tathaiva ca gurubhiH / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogshaastrm| tRtIyA prakAzaH // 1 // 2 // rtaa| iti ttiiyH3| tathA pratirUpaM sadRzaM vrIhINAM palanjiH, ghRtasya vasA, hiloH khadirAdiveSTaH, tailasya mRtraM, jAtyasuvarNarUpyayoyuktisuvarNarUpye, ityAdipratirUpeNa kriyAvyavahAraH, bIdyAdiSu palaGyAdi prakSipya tattadvikrINIte / * yadvA, apahRtAnAM gavAdInAM sazRGgANAmagnipakvakAliGgIphalasvedAdinA zRGgANyadhomukhAni praguNAni tiryagvalitAni vA yathAruci vidhAyAnyavidhatvamiva teSAmApAdya sukhena dhAraNavikrayAdi karoti / iti caturthaH 4 / tathA mIyate'neneti mAnaM kuDavAdi, palAdi, hastAdi, tasyAnyatvaM hInAdhikatvaM, hInamAnena dadAti, adhikamAnena gRhAti / iti paJcamaH 5 / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM ca paravyasanena paradhanagrahaNarUpatvAdbhaGga eva, kevalaM khAtrakhananAdikameva | caurya prasiddhaM, mayA tu vaNikkalaiva kRteti bhAvanayA vratarakSaNodyatatvAdaticArAveveti / athavA stenAnujJAdayaH | pazcApyamI vyaktacauryarUpA eva, kevalaM sahasAkArAdinA atikramavyatikramAdinA vA prakAreNa vidhIyamAnA aticAratayA vyapadizyante / na caite rAjasevakAdInAM na sambhavanti, tathAhi-AdyayoH spaSTa eva sambhavaH, dviAjyalaGghanaM tu yadA sAmantAdiH kazcit svasvAmino vRttimupajIvati, tadviruddhasya ca sahAyo bhavati, tadA'syAticAro bhavati / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM ca yadA rAjA bhANDAgAre dravyANAM vinimayaM mAnAnyatvaM ca kArayati tadA rAjJo'pyaticAro bhavati / ete ca paJcApyasteyavratAzritA aticArAH // 13 // atha caturthavratAticArAnAhaivarAttAgamo'nAttAgatiranyavivAhanam / madanAtyAgraho'naGgakrIDA ca brahmaNi smRtAH / 64 // // 162 / / Education inte For Personal & Private Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-04-08).).).)00-10 brahmaNi brahmacaryavrate, ete'ticArAH smRtAH / itvarI pratipuruSamayanazIlA, vezyA ityarthaH ; sA cAsAvAttA ca kaJcitkAlaM bhATI pradAnAdinA saMgRhItA puMvadbhAve itvarAttA / athavA itvaraM stokamapyucyate, itvaraM stokamalpamAtA itvarAttA, vispaSTapaTuvat samAsaH / athavA itvarakAlamAttA itvarAttA, mayUravyaMsakAditvAt samAsaH, kAlazabdalopazca / tasyAM gama Asevanam / iyaM cAtra bhAvanA - bhATI pradAnAditvarakAlasvIkAreNa svakalatrIkRtya vezyAM sevamAnasya svabuddhi kalpanayA svadAratvena vratasApecacittatvAnna bhaGgaH, alpakAlaparigrahAcca vastuto'nyakalatratvAdbhaGgaH, iti bhaGgAbhaGgarUpatvAditvarAttAgamo'ticAraH / iti prathamaH 1 / tathA anAttA aparigRhItA vezyA svairiNI, proSitabhartRkA kulAGganA vA'nAthA tasyAM gatirAsevanam / iyaM cAnAbhogAdinA zratikramAdinA vA aticAraH / imau cAticArau svadArasantoSiNa eva, na tu paradAravarjakasya; itvarAttAyA vezyAtvena zranAttAyAH svanAthatayaivAparadAratvAt, zeSAstvaticArA dvayorapi idaM ca sUtrAnupAti / yadAhuH - " sadArasaMtosassa ime paJca aiyArA jANivvA na samAyarizravvA / " anye tvAhuH - itvarAttAgamaH svadArasantoSavato'ticArastatra bhAvanA kRtaiva, anAttAgatistu paradAravarjinaH / anAcAhi vezyA, yadA tAM gRhItAnyasaktabhATikAmabhigacchati, tadA paradAragamanajanyadoSasambhavAt kathaJcit paradAratvAccAbhaGgatvena bhaGgAbhaGgarUpo'ticAraH / iti dvitIyaH 2 / tathA'nyeSAM svasvApatyavyatiriktAnAM vivAhanaM vivAhakaraNaM kanyAphalAlipsayA, snehasambandhAdinA vA pariNayanavidhAnam / idaM ca svadArasantoSavatA ( 1 ) svadArasantoSasyeme paJcAticArA jJAtavyAH, na samAcaritavyAH / 22 For Personal & Private Use Only Bian Xia Zhu
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 163 // svakalatrAta paradAravarjaphena ca svakalatravezyAbhyAmanyatra manovAkAyamaithunaM na kAyaM na ca kAraNIyamiti yadA pratipannaM vrataM bhavati tadA anyavivAhakaraNaM maithunakAraNamarthataH pratiSiddhameva bhavati, tadbatI tu manyate-vivAha prkaashH| evAyaM mayA vidhIyate na maithunaM kAryate iti vratasApekSatvAdaticAra iti, kanyAphalalipsA ca samyagdRSTeravyutpannA'vasthAyAM sambhavati, mithyAdRSTastu bhadrakAvasthAyAmanugrahArtha vratAdAne sA sambhavati / nanvanyavivAhanavata svApatyIvavAhane'pi samAna eva doSaH ? satyam , yadi svakanyAyA vivAho na kAryate, tadA svacchandacAriNI syAt , tatazca zAsanopaghAtaH syAt ; vihitavivAhA tu patiniyantritatvena na tathA syAt / pare'pyAhuH pitA rakSati kaumAre bhartA rakSati yauvane / putrastu sthavire bhAve na strI svAtantryamarhati // 1 // yastu dAzArhasya kRSNasya ceTakarAjasya ca svApatyeSvapi vivAhaniyamaH zrUyate, sa cintakAntarasadbhAve | draSTavyaH / anye tvAhuH-anyasya kalatrA'ntarasya viziSTasantoSAbhAvAt svayaM vivAhanamanyavivAhanam / ayaM svadArasantuSTasyA'ticAraH / iti tRtiiyH3| madane kAme'tyAgrahaH parityaktAnyasakalavyApArasya tadadhyavasAyataH yoSAmukhakakSorUpasthAntareSvavitRptatayA prakSipya prajananaM mahatI velAM nizcalo mRta evAste, caTaka iva caTakAyAM muhurmuhuryoSAyAmArohati, jAtabalakSayazca vAjIkaraNAnyupayukte; anena khanvauSadhaprayogeNa gajaprasekI turagAvamardIva puruSo bhavatIti buddhyA / iti caturthaH 4 / tathA anaGgaH kAmaH, sa ca puMsaH striinpuNskessu| sevanecchA, hastakarmAdIcchA vA vedodayAt / yoSito'pi yoSinnapuMsakapuruSAsevanecchA hastakarmAdIcchA vA, napuMsakasyApi napuMsakapuruSastrIsevanecchA hastakarmAdIcchA vA / eSo'naGgo nAnyaH kazcit tena tasmin // 16 in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1411814-08-1996-19) vA kIDA ramamanaGgIDA / yadvA zrahAyyaiH kASThapustakalamRttikAcamAdibhirghaTitaH prajanana svaliGgana kRtakRtyo'pi yoSitAmabAcyadezaM bhUyo bhUyaH kudhAni kezAkarSaNa prahAradAnadantanakhakadarthanAdiprakAraca mohanIyakarmAvezAna tathA krIDati yathA balavAn rAmaH prasUyate / athavA dehAvayavo maithunApeyA yonirmehanaM vAtiriktAnyaGgAni kucakakSoruvadanAdIni teSu kIDA anaGgakrIDA / iha ca zrAvako tyantapApabhIrutayA ca cikIrSurapi yadA vedodayAsahiSNutA tadvidhAtuM na zaknoti tadA yApanAmAtrArthaM svadArasantopAdi pratipadyate / maithunamAtreNaiva ca yApanAyAM sambhavantyAM madanAtyAgrahAnaGgakrIDe arthataH pratiSiddhe / tatsevane na ca kazcidguNaH pratyuta tAtkAlikI chidrA rAjayakSmAdayazva rogA doSA eva bhavanti / evaM pratiSiddhAcaraNAdbhaGgAM niyamAbAdhanAccAbhaGga ityaticArAvetau / anyetvanyathA'ticAradvayamapi bhAvayanti - sa hi svadArasantoSI maithunameva mayA pratyAkhyAtamiti svakalpanayA vezyAdau tat pariharati, nAliGganAdi; paradAravivarjaaise paradAreSu maithunaM pariharati, nAliGganAdi; iti kathaJcidata sApekSatvAdaticArau / evaM svadArasantoSiNaH pazcAticArAH paradAravarjakasya tUttare traya eveti sthitam / anye tvanyathA'ticArAn vicArayanti yathA paradAravajiNo paJca hunti tiSTha u sadArasaMtuTTe / itthIu tithi paJca va bhaMgavigappehi aiyArA // 1 // itvarakAlaM yA re bhAyyAdinA parigRhItA vezyA, tAM gacchataH paradAravarjino bhaGgaH, kathaJcit paradAratvAloke tu paradAratvArUDherna bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'ticAraH / aparigRhItAyAmanAthakulAGganAyAM yA gatiH ( 1 ) paradAravarjinaH paJca bhavanti trayastu svadArasantuSTe / striyAstrayaH paJca vA bhaGgavikalpairaticArAH // 1 // tasyA For Personal & Private Use Only 123 *4*10*-*-*-*-****
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 164 // Jain Education Internat paradAravarjinaH so'pyaticAraH; tatkalpanayA'parasya bharturabhAvenAparadAratvAdabhaGgaH, loke ca paradAratayA rUDherbhaGga iti pUrvavadaticAraH / zeSAstu trayo dvayorapi bhaveyuH, striyAstu svapuruSasantoSaparapuruSavarjanayorna bhedaH; svapuruSavyatirekeNA'nyeSAM parapuruSatvAt / anyavivAhanAdayastu trayaH khadArasantoSiNa iva svapuruSaviSayAH syuriti paJca vA / katham ? AdyastAvadyadA svakIyapatirvArakadine sapatnyA parigRhIto bhavati, tadA sapatnIvArakaM vilupya taM paribhukhAnAyA aticAraH, dvitIyastvatikramAdinA parapuruSamabhisarantyA aticAraH, brahmacAriNaM vA svapatimatikramAdinA'bhisarantyA aticAraH / zeSAstrayaH striyAH pUrvavat // 64 // atha paJcamavratasyA'ticArAnAha dhanadhAnyasya kupyasya gavAdeH kSetravAstunaH / hiraNyahemnazca saMkhyA'tikramo'tra parigrahe // 65 // sex zrAvadharmocite parigrahavate yaH saMkhyA'tikramaH so'ticAraH kasya kasyetyAha - ghanaM gaNimadharimameyaparIkSyalakSaNam / yadAha gaNimaM jAIphalaphopphalAi dharimaM tu kuGkumaguDAi / mejjaM coppaDaloyAi rayaNavatthAi paricchejaM // 1 // dhAnyaM saptadazavidham / yadAha " vrIhiryavo masUro godhUmamudgamASatilacaNakAH / aNavaH priyaGgukodravamakuSTakAH zAlirADhakyaH // 1 // ( 1 ) gaNimA jAtiphalapUgaphalAdi dharimA tu kuGkumaguDAdi / meyaM prakSaNalavaNAdi ratnavastrAdi parichedyam // 1 // For Personal & Private Use Only 1-1-18/018+X+X.OK+*K tRtIyaH prakAzaH ! // 164 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ ****+UK+00 kiJca kalAyakulatthI saNasa sadazAni dhAnyAni / " vanaM ca dhAnyaM va dhanadhAnyaM tasya dhanadhAnyasya / zrota samAhAnirdezaH parigrahasya paJcavidhatvajJApanArthaH / tathA sati hyaticArapaJcakaM yojaM bhavati / kupyaM rUpyasuvarNavyatiriktaM kAMsyalohatA mItrapumRdbhANDatvaci sAravikArodaGkikASThamaJcakamaci kAma sUrakarathazakaTahalaprabhRti dravyaM tasya kupyasya / gauranaDvAnanaGghAhI ca sa Adisya dvipadacatuSpadavargasya sa gavAdiH / yAdizabdAnmahimepA'vikakara bharAsa maturagahastyAdicatuSpadAnAM haMmamayUrakurkuTazukasArikApArApatacakorAdipakSidvipadAnAM patnI uparuddhAdAsIdAsakarmakarapadAtyAdimanuSyANAM ca saMgrahaH / kSetraM sasyotpattibhUmiH, tat trividhaM netuketubhaya bhedAt / tatra setukSetraM yadaraghaTTAdijalena sicyate, ketukSetramAkAzodakapAtaniSpAdya sasyam; ubhayamubhayajala niSpAyasamyam / vAstu gRhAdi grAmanagarAdi ca / tatra gRhAdi trividhaM; khAtaM bhUmigRhAdi, ucchritaM prAsAdAdi, khAtocchritaM bhUmigRhasyopari gRhaadinnniveshH| kSetraM ca vAstu samAhAradvandvaH / tathA hiraNyaM rajataM, ghaTitaM aghaTitaM cAnekaprakAraM pAtryAdi, evaM suvarNamapi, hiraNyaM ca hema cetya trApi samAhAraH / saMkhyA vratakAle yAvajjIvaM caturmAsAdikAlAvadhi vA yatparimANaM gRhItaM tasyA atikrama ula vanaM saMkhyAtikramo'ticAraH // 65 // ceti nanu pratipannatratasaMkhyA'tikramo bhaGga eva syAt kathamaticAraH ? ityAhabandhanAdto garbhAyojanAd dAnatastathA / pratipannatratasyaiSa paJcadhA'pi na yujyate // 66 // na sAkSAt saMkhyA'tikramaH kintu vratasApekSasya bandhanAdibhiH paJcabhirhetubhiH svabuddhyA vratabhaGgamakurvata For Personal & Private Use Only **01***
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtiiy| prakAza yoga- evAticAro bhavatiH bandhanAdayazca yathAsaMkhyena dhanadhAnyAdInAM parigrahaviSayANAM sambadhyante / tatra dhanadhAnyasya F] bandhanAta saMkhyAtikramo yathA-kRtadhanadhAnyaparimANasya ko'pi labhyamanyadvA dhanaM dhAnyaM vA dadAti, tacca vrata bhaGgabhayAccatarmAsyAdiparato gRhagatadhanAdivikraye vA kRte grahISyAmIti bhAvanayA bandhanAt, yantraNAta rjjvaa||15|| disaMyamanAta, satyakAradAnAdirUpAdvA svIkRtya tadgRha eva tat sthaapyto'ticaarH1| kupyasya bhAvataH saMkhyAstikramo yathA-kupyasya yA saMkhyA kRtA tasyAH kathaJcid dviguNatve sati vratabhaGgabhayAd bhAvato dvayovayormIlanena ekIkaraNarUpAta paryAyAntarAta svAbhAvikasaMkhyAvAdhanAt saMkhyAmAtrapUraNAcAticAraH / athavA bhAvato'bhiprAyAdathitvalakSaNAdvivakSitakAlAvadheH parato grahISyAmi ato nAnyasmai deyamiti parApradeyatayA vyavasthApayato'ticAraH 2 / tathA gomahiSISaDavAdevivakSitasaMvatsarAdyavadhimadhya eva prasave adhikagavAdibhAvAd vratabhaGgaH syAditi tadbhayAta kiyatyapi kAle gate garbhato garbhagrahaNAdgarbhasthagavAdibhAvena bahistadabhAvena kathaJcidvatabhaGgAda vratino'ticAraH 3 / tathA kSetravAstuno yojanAta kSetravAstvantaramIlanAdgahItasaMkhyAyA atikramo'ticAraH / tathAhi-kilaikameva kSetraM vAstu cetyabhigrahavato'dhikataratadabhilASe sati vratabhaGgabhayAt prAktanakSetravAstupratyAsannaM tad gRhItvA pUrveNa saha tasyaikatvakaraNArtha vRtti( ti )bhittyAdyapanayanena tattatra yojayato vratasApekSatvAt kthcidvirtibaadhnaacaaticaar:4| tathA hiraNyahenodAnAdvitaraNAd gRhItasaMkhyAyA atikramaH / yathA kenApi caturmAsAdyavadhinA hiraNyAdisaMkhyA pratipannA, tena ca tuSTarAjAdeH sakAzAt tadadhikaM tallabdhaM tadanyasmai vratabhaGgabhayAd dadAti pUrNe'vadhau grahISyAmatyibhiprAyeNeti vratasApacatvAdaticAraH / eSa gRhItasaMkhyA'tikramaH, paJcadhA // 165 // Jain Education internat For Personal & Private Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** 'pi paJcabhirapi prakAraH, pratipannavatasya zrAvakamya ne yujyate, katumiti zeSaH, vratamAlinyahetutvAn / paJcadhetyu palakSaNa manyeSAM mahasAkArAnAbhAgAdInAm / uktA aNuvratAnAM pratyekaM paJca pazcAticArAH 5 // 66 // atha guNavatAnAmavasaraH tatrApi prathamaguNavratasya digvitilakSaNasyA'ticArAnAha - smRtyantardhAnamUrvAdhasliyaM gbhAgavyatikramaH / kSetravRddhizca paJcati smRtA digvirativrate // 9 // dibhirativata paJcAticArAH, ityanena rUpeNa, smRtAH pUrvAcAyyaH / tadyathA-smRtojanazatAdirUpadiparimANaviSayAyA atipyAkulatvapramAditvamatyapATavAdinA'ntardhAnaM bhraMzaH / tathAhi ... kenacit pUrvasyAM dizi nayojanazatarUpaM parimANaM kRtamAsIt , gamanakAle ca spaSTatayA na smarati, kiM zataM parimANaM kRtamuta paJcAzat ? tasya caivaM paJcAzatamatikAmato'ticAraH zatamatikAmato bhaGgaH, sApekSavAnirapekSatvAceti / tasmAt smartavyameva gRhItavrataM, smRtimUlaM hi sarvamanuSThAnamiti prathamo'ticAraH 1 / tathA Urca parvatataruzikharAdeH, adho grAmabhUmigRhakUpAdeH, tiryak pUrvAdidikSu, yo'sau bhAgo niyamitaH pradezaH tasya vyatikramaH; eta trayo'ticArAH / yasUtram-" udisipamANAikkame ahodisipamANAikkame tiriyadisipamANAikkame " iti / ete ca anAbhogotikramAdibhirevA'ticArA bhavanti, anyathApravRttI tu bhaGgA eva / yastu na karomi na kArayAmIti vA niyama karoti, sa vivakSitakSetrAt parataH svayaM gamanataH pareNa nayanAnayanAbhyAM ca dipramANAtikramaM pariharati, tadanya (1) urdhvadikamamANAtikramo'dhodikapramANAtikramastiryadikpramANAtikramaH / / in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram 1-06-0+C/84-13++0.3+0 sya tu tathAvidhapratyAkhyAnA'bhAvAt pareNa nayanAnayanayorna doSaH 2 / 3 / 4 / tathA kSetrasya pUrvAdidezasya digvrataviSayasya hrasvasya sataH vRddhirvardhanaM pazcimAdi kSetrAntaraparimANa prakSepeNa dIrghIkaraNaM kSetravRddhiriti paJcamo'ticAraH / tathAhi -- kenApi pUrvAparadizoH pratyekaM yojanazataM gamanaparimANaM kRtaM sa cotpannaprayojana ekasyAM dizi navatiM # 166 // haiM yojanAni vyavasthApya anyasyAM dizi tu dazottarayojanazataM karoti, ubhAbhyAmapi prakArAbhyAM yojanazatadvayarUpasya parimANasyAvyAhatatvAdityevamekatra kSetraM vardhayato vratasApekSatvAdaticAra iti / yadi vA'nAbhogAt kSetraparimANamatikrAnto bhavati tadA nivartitavyaM, jJAte vA na gantavyam, anyo'pi na visarjanIyaH / athAnAjJayA to bhavet tadA yat tena labdhaM, svayaM vA vismRtito gatena labdhaM tat parihartavyam // 67 // or dvitIyaguNatratasya bhogopabhogamAnarUpasyAticArAnAha Jain Education Intemation sacittastena sambaddhaH sanmizro'bhiSatrastathA / duSpakkAhAra ityete bhogopabhogamAnagAH // 98 // saha cittena cetanayA vartate yaH sa sacita AhAra eva, AhArastu duSpakAhAra ityasmAdAkRSya sambadhyate, evamuttareSvapyAhArazabdo yojanIyaH / sacittastu kandamUlaphalAdiH pRthvI kAyAdirvA / iha ca nivRttiviSayIkRtapravRttau bhaGgasadbhAve'pyaticArAbhidhAnaM vratasApekSasyAnAbhogAtikramAdinA pravRttau draSTavyam 1 / tena sacittena sambaddhaH pratibaddhaH sacittasaMbaddhaH, sacetanavRkSAdinA sambaddho gundAdiH pakaphalAdirvA, sacittAntavajaH kharjUrAmrAdiH, tadAhAro hi sacittAhAravarjakasyAnAbhogAdinA sAvadyAhArapravRttirUpatvAdaticAraH / athavA bIjaM tyacyAmi tasyaiva sacetanatvAt, kaTAhaM tu bhakSayiSyAmi tasyAcetanatvAditi buddhyA pakvaM kharjUrAdiphalaM mukhe prakSipataH sacicavarjakasya For Personal & Private Use Only: 000 tRtIya : prkaashH| / / 166 /
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacittapratibaddhAhAro dvitiiyH2| tathA sacittena mizraH zabalaH AhAraH sanmizrAhAraH / yathA--ArdrakadADimabIjakulikAciTikAdimizraH pUraNAdiH, tilamizro yavadhAnAdirvA, ayamapyanAbhogAtikramAdinAticAraH / athavA sambhavatsacittAvayavasyApakakaNikAdeH piSTatvAdinA acetanamiti bujhyA AhAraH sanmizrAhAraH vratasApekSatvAdaticAra iti tRtIyaH 3 / abhiSavo'nekadravyasaMdhAnaniSpannaH surAsauvIrakAdiH, mAMsaprakArakhaNDAdirvA, surAmadhvAdhabhisyandivRSyadravyopayogo vA, ayamapi sAvadyAhAravarjakasyAnAbhogAtikramAdinAvicAra iti caturthaH 4 / tathA duSpako mandapakaH sa cAsAvAhArazca duSpakkAhAraH, sa cArdhasvinnapRthukatandulayavagodhamasthUlamaNDakakarkaTakaphalAdiraihikapratyavAyakArI yAvatA cAMzena sacetanastAvatA paralokamapyupahanti pRthukAderdaSpakatayA sambhavatsacetanAvayatvAt pakatvenAcetana iti muJjAnasyA'ticAra iti paJcamaH kecit tvapakAhAramapyaticAratvena varNayanti / apakkaM cAgnyAdinA yadasaMskRtam / eSa ca sacittAhAre prathamAticAre'ntarbhavati / tucchauSadhibhakSamApaNa kecidaticAramAhuH / tucchauSadhayazca muddAdikomalazimbIrUpAstAzca yadi sacittAstadA sacittAticAra evAntarbhavanti, atha agnipAkAdinA acittAstarhi ko doSaH 1 iti / evaM rAtribhojanamadyAdinivRttiSvapi anAbhogAtikramAdibhiraticArA bhAvanIyAH ete pazcAticArA bhogopabhogaparimANagatA boddhvyaaH||18|| atha bhogopabhogAticArAnupasaMharan bhogopabhogavratasya lakSaNAntaraM tadgatAMzcAticArAnupadarzayitumAhazramI bhojanatastyAjyAH karmataH kharakarma tu| tasmin paJcadazamalAn karmAdAnAni saMtyajet / 99 / / amI uktasvarUpAH paJcAticArAH, bhojanato bhojanamAzritya, tyAjyA vrjniiyaaH| bhogopabhogamAnasya ca Lain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAga zrI tRtIyaH zAsram // 137 // vyAkhyAnAntaraM-bhogopabhogasAdhanaM yadravyaM tadupArjanAya yatkarma vyApArastadapi bhogopabhogazabdenocyate, kAraNe kAryopacArAta / tatazca karmataH karmAzritya, kharaM kaThoraM prANivAdhakaM yatkarma koTTapAlanaguptipAlanavItapAlanAdirUpaM prkaashH| tattyAjyaM, tasmin kharakarmatyAgalakSaNe bhogopabhogavrate, paJcadaza malAnaticArAn sNtyjet| te ca karmAdAnazandenocyanteH karmaNAM pApaprakRtInAmAdAnAni kAraNAnIti kRtvA // 6 // tAneva nAmataH zlokadvayena drshytianggaarvnshkttbhaattksphottjiivikaa| dantalAkSArasakezaviSavANijyakAni ca // 10 // yantrapIDA nirlAJchanamasatIpoSaNaM tathA / davadAnaM sara zoSa iti paJcadaza tyajet // 101 // jIvikAzabdaH pratyeka sambadhyate / aGgArajIvikA 1 vanajIvikA 2 zakaTajIvikA 3 bhATakajIvikA 4 mphoTajIvikA 5 / uttarArdhe'pi vANijyazabdaH pratyekamabhisambadhyate / dantavANijyaM 6 lAkSAvANijyaM 7 rasavANijyaM 8 kezavANijyaM 6 viSavANijyaM 10 yantrapIDA 11 nirlAJchanaM 12 asatIpoSaNaM 13 davadAnaM 14 sara-zoSaH 15 ityetAn paJcadazAticArAn tyajet // 10 // 101 // krameNa paJcadazApyaticArAn vyAcaSTe tatrAGgArajIvikAmAhaaGgArabhrASTrakaraNaM kumbhAyaHsvarNakAritA / ThaThAratveSTakApAkAviti hyaGgArajIvikA // 12 // aGgArakaraNe kASThadAhenAGgAraniSpAdanaM tadvikrayazca, aGgArakaraNe hi SayAM jIvanikAyAnAM virAdhanAsambhavaH / / // 17 // Jun Education inte For Personal & Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern evaM ca ye ye'gnivirAdhanArUpA cArambhAste te'GgArakarmaNyantarbhavanti; prapaJzcArthaM tu bheda uktaH / bhrASTrakaraNaM, bhraSTrajIviketyarthaH / tathA kumbhakAritA kumbhakaraNapAcanavikrayanimittA jIvikA / tathA ayo lohaM tasya karaNaghaTanAdinA jIvikA / svarNakAritA suvarNarUSyayorgAlanaghaTanAdinA jIvikA / kumbhAyaH svarNAni karotItyevaM zIlastasya bhAvastattA / tathA ThaThAratvaM zunvanAgabaGgakAMsyapittalAdInAM karaNaghaTanAdinA jIvikA, iSTakApAkaH iSTakAkavelukAdInAM pAkastena jIvikA / ityevaMprakArA aGgArajIvikA / / 102 / / atha vanajIvikAmAha - chinnAcchinnavanapatraprasUnaphalavikrayaH / karaNAnAM dalanAt peSAd vRttizca vanajIvikA // 103 // chinnasya dvidhAkRtasya acchinnasya ca vanasya vanaspatisamUhasya patrANAM prasUnAnAM phalAnAM ca chinnAcchinnAnAM vikrayo vanajIviketyuttareNa sambandhaH / kaNAnAM ca gharaTTAdinA dalanAd dvaidhIkaraNAt, zilAzilAputrakAdinA peSAt cUrNIkaraNAdyA vRttiH sA vanajIvikA / vanajIvikA ca vanaspatikAyAdighAtasambhavA // 103 // atha zakaTajIvikAmAha - zakaTAnAM tadaGgAnAM ghaTanaM kheTanaM tathA / vikrayazceti zakaTajIvikA parikIrtitA // 104 // zakaTAnAM catuSpadavAhyAnAM vAhanAnAM tadaGgAnAM zakaTAGgAnAM cakrAdInAM ghaTanaM svayaM pareNa vA niSpAdanaM, kheTanaM vAhanaM, tacca zakaTAnAmeva sambhavati svayaM pareNa vA; vikrayatha zakaTAnAM tadaGgAnAM ca, iti sakalabhUtopama For Personal & Private Use Only HOK+K++++++ K-2014-2
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyA prkaashH| zAstram dajananI gavAdInAM ca vadhabandhAdihetuH zakaTajIvikA prakIrtitA // 104 // 1 atha bhATakajIvikAmAhazakaTocalulAyoSTrakharAzvataravAjinAm / bhArasya vAhanAd vRttirbhavedbhATakajIvikA // 105 // zakaTazabda uktArthaH, ucANo balIvaH, lulAyA mahiSAH, uSTrAH karamAH, kharA rAsabhA, azvatarA vesarAH, vAjino'zvAH, eteSAM bhATakanimittaM yadbhAravAhanaM, tasmAd yA vRttiH sA bhATakajIvikA // 105 // atha sphoTajIvikAmAhasaraHkUpAdikhananazilAkuTTanakarmabhiH / pRthivyArambhasambhUtairjIvanaM sphoTajIvikA // 106 // sarasaH kUpasya AdigrahaNAd vApIdIrghikAdeH khananamoDDakarma, halAdinA vA trAderbhUvidAraNaM , zilAkuTTanakarma pASANaghaTanakarma; etaiH pRthivyAH pRthivIkAyasya ya Arambha upamardastasya sambhUtaM sambhavo yebhyastaiH pRthivyArambhasambhUtaiHupalakSaNaM caitad bhUmikhanane vanaspatitrasAdijantughAtAnAm / emirjIvanaM sphoTajIvikA; sphoTaH pRthivyA vidAraNaM tena jIvikA sphoTajIvikA // 106 // atha dantavANijyamAhadantakezanakhAsthitvagromNo grhnnmaakre| sAGgasya vaNijyAthaM dntvaannijymucyte||107|| dantA hastinAM upalakSaNatvAdanye'pi trasajIvAvayavA dantagrahaNena gRhyante / tadevAha-kezAzcamaryAdInAM, nakhA // 16 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intera ghUkAdInAM asthIni zaGkhAdInAM tvak citrakAdInAM, romANi haMsAdInAM teSAM grahaNaM mUlyAdinA svIkAraH, romNaityekavacanaM prANyaGgatvAt / zrAkare tadutpattisthAne, trasAGgasya trasajIvAvayavasya, vANijyArtha vANijyanimittaM; Akare hi dantAdigrahaNArtha pulindrAnAM yadA dravyaM dadAti tadA tatprati (vi) krayArtha hastyAdivadhaM te kurvanti, zrAkaragrahaM cAnAkare dantAdergrahaNe vikraye ca na doSa iti jJApanArtham // 107 // atha lAcAvANijyamAha - / lAkSAmanaHzilAnIlIdhAtakITaGkaNAdinaH / vikrayaH pApasadanaM lAkSAvANijyamucyate // 108 // lAkSA jatu atrApi lAkSAgrahaNamupalakSaNamanyeSAM sAvadyAnAM manaH zilAdInAm / tAnyevAha - manaHzilA kunaTI, nIlI gulikA, dhAtakI vRkSavizeSaH tasyAH tvak puSpaM ca madyasandhAnaheturdhAtakI, TaGkaNaH cAravizeSaH ; AdizabdAt saMkaTAdayo gRhyante, teSAM vikrayaH / sa ca pApasadanaM TaGkaNamanaH zilayorbAhyajIva ghAtakatvena, nIlyA jantughAtAvinAbhAvena, dhAtakyA madyahetutvena tatkalkasya ca kRmihetutvena pApasadanatvaM tatastadvikrayasyA'pi pApasadanatvam / tadetad lAcAvANijyamucyate // 108 // atha rasakezavANijye ekenaiva zlokenAhanavanItavasAkSaudramadyaprabhRtivikrayaH / dvipAJcatuSpAdvikrayo vANijyaM rasakezayoH // 106 // navanItaM dadhisAraM, vasA medaH, caudraM madhu, madyaM surA, prabhRtigrahaNAt majjAdigrahaH / eSAM vikrayo rasavANijyam, 34 For Personal & Private Use Only *.0K 1.0.3-3
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham tRtIya: prkaashH| // 16 // dvipadA manuSyAdInAM catuSpadA gavAravAdInAM vikrayaH kezavANijyam, sajIvAnAM vikrayaH kezavANijyamajIvAnAM tu jIvAGgAnAM vikrayo dantavANijyamiti vivekH| rasakezayoriti yathAsaMkhyena yogH| doSAstu navanIte jantusaMsarchana, vasAkSaudrayojentughAtodbhavatvaM, madyasya madanajananaM tadgatakRmivighAtazceti; dvipAccatuSpAdvikraye tu teSAM pAravazyaM vadhabandhAdayaH cutpipAsApIDA ceti // 10 // atha viSavANijyamAhaviSAstrahalayantrAyoharitAlAdivastunaH / vikrayo jIvitaghnasya viSavANijyamucyate // 110 // viSa nikAdi tacopalakSaNaM jIvaghAtahetUnAmastrAdInAm / tAnyevAha-akhaM khaDgAdi, halaM lAgalaM, yantramaraghaTTAdi, ayaH kuzIkuddAlAdirUpaM, haritAlaM vrnnkvishessH| zrAdizabdAdanyeSAmupaviSANAM grahaNam / evamAdivastuno vikrayo viSavANijyaM viSAdevizeSaNaM-jIvitaghnasya, amISAM jIvitaghnatvaM prasiddhameva // 11 // atha yantrapIDAkarmAhatiletsarSaperaNDajalayantrAdipIDanam / dalatailasya ca kRtiryantrapIDA prakIrtitA // 111 // ___ yantrazabdaH pratyekamabhisambadhyate / tilayantraM tilapIlanopakaraNam , inuyantraM koDlukAdi, sarSapairaNDayantre tatpIlanopakaraNe, jalayantramaraghaTTAdi, dalatailaM yatra dalaM tilAdi dIyate sailaM ca pratigRhyate tadalatailaM tasya kRtividhAnamiti, yantrapIDA yantrapIDanaM yantrapIDAkarmaNazca pIDanIyatilAdicodAttadgatatrasajIvavadhAcca sadoSatvam / // 16 // For Personal & Private Use Only Education wrane.lainelibrary.org
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ +E 7 . laukikA api hyAcakSate-dazamUnAsamaM cakramiti / / 111 // atha nirlAJchanakarmAha---- nAsAvedho'GkanaM mukacchedanaM pRSThagAlanam / karNakambalavicchedo nirlAJchanamudIritam // 112 / / nitarAM lAJchanamagAvayavacchedaH, sena karma jIvikA nirlAJchanakarma / tadbhedAnAha-nAsAvedho gomahiSAdInAm , aGkanaM gavAravAdInAM niGgakaraNaM, muSko'NDastasya cchedanaM vardhitakIkaraNaM gavAravAdInAmeva, pRSThagAlanaM karabhANAM, gavAM ca karNakambalavicchedaH / eSu jantubAdhA vyaktaitra // 112 / / athAsatIpoSaNamAhasArikAzukamArjAra zvakarkaTakalApinAm / poSo dAsyAzca vittArthamasatIpoSaNaM vidaH // 11 // asatyo duHzIlAstAsAM poSaNaM, liMgamatantram , zukAdInAM puMsAmapi poSaNamasatIpoSaNaM, sArikA vyaktavAka pakSivizeSaH, zukaH kIraH, mArjAro biDAlaH, zvA kukuraH, kukuMTastAmracUDaH, kalApI mayUraH, eteSAM tirazcAM poSaH poSaNaM, dAsyAzca poSa iti vartate, sa ca bhATIgrahaNArthamasatIpoSaH / eSAM ca duHzIlAnAM poSaNaM pApahetureva // 113 / / atha davadAnasaraHzoSAvekena zlokenAhavyasanAt puNyabuddhyA vA davadAnaM bhaved dvidhaa| saraHzoSaH saraHsindhuhRdAderambusaMplavaH // 11 // davasya davAgneH tRNAdidahananimittaM dAnaM vitaraNaM davadAnaM, taca dvidhA saMbhavati-vyasanAt phalanirapekSatA kurkuTakalA athAsatAnA vyaktaMtra // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga kham thAnevAlA vadha se davA deyA mojthe sitiate karaNIya iti santi kSetreA yayampatijyAnam / atra jIvakoTInAM vadhaH syAt / sarasaH zoSaH saraHzoSaH sarograhaNamupalakSaNaM jalAzayAntarANAm / tadevAha saraH sindhudAdibhyo yombuno jala saMzayaH sAraNIko dhAnyavArtha, AdizabdAt taDAgAdiparigrahaH / khAtaM saraH khAtaM taDAgam | saraHzope ca jalasya tadgatAnAM vasAnAM tatplAvatAnAM ca paNa jIvanikAyAnAM va iti saHzopadoSaH / ityuktAni paJcadazakarNAdAnAni, diyA caMdana, evajAtIyAnAM bahUnAM sAvakarmaNAM na punaH parigaNanamiti / iha caivaM viMzatisaMkhyA'ticArAbhidhAnamanyatrA'pi paJcAticArasaMkhyayA tajAtIyAnAM vratapariNAmakAluSyanibandhanavidhInAmapare saMgraha iti jJApanArtham / tena smRtyantardhAnAdava tathAsambhavaM sarvatrateticArA dRzyAH / nanvaGgArakarmAdayaH kathaM kharakarmaNyavicArAH ?, kharakarmarUpA eva yete / satyam, kharakarmarUpA evaite kintvanAbhogAdinA kriyamANA aticArAH, upetya kriyamANAstu bhaGgA eveti / / 124 / / athAnarthadaNDavirativratasyA'ticArAnAha saMyuktAdhikaraNatvamurogAtiriktA / mauryyamatha kaukucyaM kandarpodaNDaH // 115 // anarthadaNDA ityanarthadaNDaviratitratagAmina ete paJcAvicArAH / tadyathA-avikriyate durgAvAtmA'nenetyadhikaraNamudukhalAdisaMyuktam, udUkhalena muzalaM, halena phAlaH, zakaTena yugaM, dhanuSA zarAH, evamekamadhikaraNamadhikaraNAntareNa saMyuktaM saMyuktAdhikaraNaM tasya bhAvastatvam / iha ca zrAvaNa saMyuktamadhikaraNaM na dhAraNIyam / For Personal & Private Use Only: vatIya prakAzaH / // 200 //
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA sati hi yaH kazcit saMyuktamadhikaraNamAdadIta, viyuktAdhikaraNatAyAM tu sukhena paraH pratiSedhayituM zakyate / / etacca hiMsrapradAnarUpasyAnarthadaNDasyAticAraH 1 / tathA upabhogasyopalakSaNatvAdbhogasya coktanirvacanasya yadatiriktatvamatirekaH sA upabhogAtiriktatA / ayaM pramAdAcaritasyAticAraH / iha ca snaanpaanbhojncndnkukumkstuurikaavstraabhrnnaadiinaamtiriktaanaamaarmbho'nrthdnnddH| atrApi vRddhasampradAyaH-atiriktAni bahUni tailAmalakAni yadi gRhNAti, tadA tallaunyena bahavaH snAnArtha taDAgAdau vrajanti, tatazca pUtarakApkAyAdivadho'dhikaH syAt na caivaM kalpate, tataH ko vidhiH? tatra snAnecchunA tAvadgaha eva snAtavyam tadabhAve tu tailAmalakaigRha eva ziro gharSayitvA tAni sarvANi zATayitvA taDAgAdInAM taTe niviSTo'JjalibhiH snAti / tathA yeSu puSpAdiSu saMsaktiH sambhavati tAni pariharati, evaM sarvatra vAcyamiti dvitIyo'ticAraH 2 / tathA mukhamasyAstIti mukharo'nAlocitabhASI vAcATaH tasya bhAvo maukhayaM dhAprAyamasabhyAsambaddhabahupralApitvam, ayaM ca pApopadezasyAticAraH, maukhaye sati pApopadezasambhavAditi tRtiiyH3| tathA kuditi kutsAyAM nipAto, nipAtAnAmAnantyAt / kut kutsitaM kucati bhranayanauSThanAsAkaracaraNamukhavikAraiH saGkucatIti kutkucastasya bhAvaH kautkucyam, anekaprakArA bhaNDAdiviDambanakriyA ityarthaH / athavA kaukucyamiti pAThaH, tatra kutsitaH kucaH kukucaH saGkocAdikriyAbhAk tadbhAvaH kaukucyam, atra ca yena paro hasati, Atmanazca lAghavaM bhavati, na tAdRzaM vaktuM ceSTituM vA kalpate, pramAdAttathAcaraNe cAticAra iti cturthH4| tathA kandarpaH kAmastaddhetastatpradhAno vA vAkprayogo'pi kandarpaH / iha ca sAmAcArI-zrAvakeNa na tAdRzaM vaktavyaM yena svasya parasya vA mohodreko bhavatIti paJcamaH 5 / etau dvAvapi in Education International For Personal & Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAsram // 201 // pramAdAcaritasyAticArA, ityavasitA guNavatAticArAH // 115 // ___ atha zikSAvratAticArAvasaraH / tatrApi sAmAyikasya tAvadaticArAnAhakAyavAGamanasAM dRSTapraNidhAnamanAdaraH / smRtyanupasthApanaM ca smRtAH sAmAyikavate // 116 // __ kAyasya vAco manasazca praNihitiH praNidhAnam, duSTaM ca tatpraNidhAnaM duSTapraNidhAnaM sAvadye pravartanaM kAyadupraNidhAnaM, vAgdaSpraNidhAnaM, manoduSpraNidhAnaM cetyarthaH / tatra zarIrAvayavAnAM pANipAdAdInAmanibhRtatA'vasthApana kAyadaSpraNidhAnam, varNasaMskArAbhAvo'rthAnavagamazcApalaM ca vAgduSpraNidhAnama, krodhalobhadrohA'bhimAneAdayaH kAryavyAsaGgasambhramazca manoduSpraNidhAnam ete trayo'ticArAH / yadAhuH--- anirikkhiyApamajjiyathaNDille ThANamAi sevanto / hiMsAbhAve vi na so kaDasAmAio pamAyAu // 1 // kaDasAmAiu puci buddhIe pehiUNa bhAsijjA / sai niravajaM vayaNaM annaha sAmAiyaM na have // 2 // sAmAiyaM tu kAuM gharacintaM jo u cintae saDDho / aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmAiyaM // 3 // tathA'nAdaro'nutsAhaH pratiniyatavelAyAM sAmAyikasyAkaraNam, yathAkathazcidvA karaNam, prabalapramAdAdidoSAta (1) anirIkSitA'pramArjitasthaNDile sthAnAdi sevamAnaH / hiMsAbhAve'pi na sa kRtasAmAyikaH pramAdAt // 1 // kRtasAmAyikaH pUrva buddhyA prekSya bhASeta / sadA niravadyaM vacanamanyathA sAmAyikaM na bhavet // 2 // sAmAyikaM tu kRtvA gRhacintAM yastu cintayet zrAddhaH / ArtavazArtopagato nirarthakaM tasya sAmAyikam / / 3 / / pradhAnam, varNanAduSpraNidhAnapAnam, duSTaca na nAduSpraNidhAnam etagamazcApalaM ca zarIrAvayavAnAM pA ||201 // Sain Education International For Personal & Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNAnantarameva pAraNaM ca / yadAhuH kAUNa takkhaNaM citra pArei karei vA jahicchAe / aNavaTTiyasAmAiyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 1 // iti caturthaH // 4 // smRtau smaraNe sAmAyikasyA'nupasthApanaM smRtyanupasthApanaM sAmAyika mayA kartavyaM na kartavyamiti vA, sAmAyikaM mayA kutaM na kRtamiti vA, prabalapramAdAdyadA na smarati tadA aticAraH, smRtimUlatvAnmokSasAdhanA'nuSThAnasya / yadAhuH ne saraha pamAya jutto jo sAmAiyaM kayA ya kAyavvaM / kayamakayaM vA tassa ha kayaM pi vihalaM tayaM neyaM // 1 // nanu kAyaduSpraNidhAnAdau sAmAyikasya nirarthakatvAdipratipAdanena vastuto'bhAva evoktaH, aticArazca | mAlinyarUpa eva bhavatIti kathaM samAyikAbhAve sa bhavet 1, ato bhaGgA evaite nAticArA iti ceta ucyate anAbhogato'ticAratvam / nanu dvividhaM trividhena sAvadhapratyAkhyAnaM sAmAyika, tatra ca kAyaduSpraNidhAnAdau pratyAkhyAnabhaGgAt sAmAyikAbhAva eva, tadbhaGgajanitaM ca prAyazcittaM vidheyaM syAt manoduSpraNidhAnaM cAzakyaparihAraM manaso'navasthitatvAdataH sAmAyikapratipatteH sakAzAttadapratipattireva zreyasI / yadAhuH-" avidhikRtAdvaramakRtamiti" / naivam, yataH sAmAyikaM dvividhaM trividhena pratipannam, tatra ca manasA vAcA kAyena sAvadyaM na karomi na kArayAmIti SaT pratyAkhyAnAni ityekatarapratyAkhyAnabhaGge'pi zeSasadbhAvAnmithyAduSkRtena manoduSpraNidhAnamAtrazuddhezca (1) kRtvA tatkSaNameva pArayati karoti vA yatheccham / anavasthitasAmAyikamanAdarAd na tat zuddham // 1 // (2)na smarati pramAdayukto yaH sAmAyika kadA ca kartavyam / kRtamakRtaM vA tasya khalu kRtamapi viphalaM tajjJeyam / / 1 / / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAza yoga na sAmAyikasyAtyantAbhAvaH, sarvaviratisAmAyikepi ca tathA'bhyupagatamaH yato guptibhaGge mithyAduSkRtaM prAyazcizAstram / ttamuktam / kiJca sAticArAdapyanuSThAnAdabhyAsataH kAlena niraticAramanuSThAnaM bhavati / yadAhuLahyA api-abhyAso hi karmaNAM kauzalamAvahati, na hi sakRtripAtamAtreNodabindurapi grAvaNi nimnatAmAdadhAti / na cAvidhikRtAd // 202 // varamakRtamiti yuktam, asUyAvacanatvAdasya / yadAhuH avihikayA varamakayaM asUyavayaNaM bhaNanti samayannU / pAyacchittaM jamhA akae guruoM kae lahuaM // 1 // kecittu poSadhazAlAyAM sAmAyikamekenaiva kArya na bahubhiH, 'ege abIe' iti vacanaprAmANyAdityAhuH / nAyamekAnto vacanAntarasyA'pi zravaNAt / vyavahArabhASye'pyuktam-"rAjasuyAI pazca vi posahasAlAi saMmiliA" / ityalaM prasaGgena // 116 // - ete paJcAticArAH sAmAyikavate uktAH, idAnI dezAvakAzikavratAticArAnAha - preSyaprayogAnayane pudgalakSepaNaM tathA / zabdarUpA'nupAtau ca vrate dezAvakAzike // 117 // . digvratavizeSa eva dezAvakAzikavratam , iyAMstu vizeSaH-digvrataM yAvajIvaM saMvatsaracaturmAsIparimANaM vA, dezAvakAzikaM tu divasapraharamuhUrtAdiparimANam / tasya ca pshcaaticaaraaH| tadyathA-preSyasyA''dezyasya prayogo (1) avidhikRtAdU baramakRtamasUyAvacanaM bhaNanti samayajJAH / prAyazcittaM yasmAdakate gurukaM kRte laghukam // 1 // (1) rAjasutAdayaH paJcA'pi poSadhazAlAyAM sNmilitaaH| // 202 // in Education tema For Personal Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivakSita kSetrAdapriyojanAya pAra, sva viyatana syAditiyaprayogazArAzikavataM hi mA bhRd manAgamanAdivyApAra janitA pana ityabhiprAyasa gRpate. na tu svayaM kRto'nyana kArita iti na kathita phale vizeSaH pranyuna svayaM ganane paviguNaH , parampa punaranimAlAvarIyAsamityabhAva dApa ini prathamo'vicAraH 1 / AnayanaM vivacitakSetrAd bahiH sthitakha sacetanAdidravyasya vikSitakSetra prApaNaM sAmathyAt preSyeNa ; svayaM gayane hi vratamaGgaH myAta , pareNa tu mAnayana na vatamaGgaH syAditi buddhyA preSyeNa yadAnAyayati sacetanAdi dravyaM tadA'ticAra iti dvitIyaH / tathA pudgalAH paramANavastatsaMghAtamadbhavA bAdarapariNAma prAptA loTeSTakAH kASThazalAkAdayo'pi pudgalAsteSAM kSepaNaM preraNam / viziSTadazAvagrahe hi lani kAryArthI parato gamananipadhAyadAloTAdIn parepA bodhanAya vipati, tadA loSTAdiyAtasamanantarameva te vallamIpamanudhAvanti / tatazca tAn vyApArayataH svayamanupamardakasyAtinAro bhavatIti tRtIyaH / zadrarUpAnupAto ceti zagAnupAto rUpAnupAtazca / tatra svagRhavRtti(ti)prAkArAdivyavacchinnabhUdezAbhigrahaH prayojane utpanne svayamagamanAd vRtti ti)prAkArapratyAsatravartI bhUtvA abhyutkAsitAdizadraM karoti, AhvAnIyAnAM zrobenupAtayati, te ca tacchandazravaNAcasamIpamAgacchanti iti zaddhAnupAto ticAraH / tathA rUpaM svazarIrasambandhi utpanna prayojanaH zadvamanuccArayan a hAnIyAnAM dRSTAvanupAtyati, taddarzanAca te tatsamIpamAgacchantIti rUpAnupAtaH / iyanatra bhAvanA-vivakSitakSetrAhiHsthitaM kaJcana naraM vratamaGgabhayAdAhvAtumazaknuvan yadA svakIyazadabAvArUpadarzavyAjena tamAkArayati, tadA vratamArekSatvAcchabdAnupAtarUpAnupAtAcaticArAviti caturthapaJcamI 4 / 5 / iha cAdyAticAradvayamavyutpannabuddhitayA sahasA kArAdinA For Personel Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 203 // vA, antyatrayaM tu mAyAvitayA aticAratAM yAti / atra digavratasaMkSepakaraNavad vratAntarANAmapi saMkSepakaraNaM dezA-|| tRtIyaH tA vakAzikavratamiti vRddhAH / aticArAzca digavratakaraNasyaiva zrUyante na vratAntarasaMkSepakaraNasya, tatkathaM vratAntarasaM prkaashH| kSepakaraNaM dezAvakAzikavratam ? atrocyate-prANAtipAtAdiviramaNavratAntarasaMkSepakaraNeSu vadhabandhAdaya evAticArAH, digavatasaMkSepakaraNe tu saMkSiptatvAt kSetrasya, preSyaprayogAdayo'ticArAH / bhinnAticArasambhavAcca digavatasaMkSepakaraNasyaiva dezAvakAzikatvaM sAkSAduktamiti // 117 // atha poSadhavratasyAticArAnAhautsargAdAnasaMstArAnanavekSyApramRjya ca / anAdaraH smRtyanupasthApanaM ceti poSadhe // 118 // ___utsarjanamutsargastyAga uccAraprasravaNakhelasiMghANakAdInAmavekSya prajya ca sthaNDilAdau usaMgaH kAryaH / avekSaNaM cakSuSA nirIkSaNam / pramArjanaM vastraprAntAdinA sthaNDilAdereva vizuddhIkaraNam / athAnavekSyApramRjya cotsarga karoti tadA poSadhavratamaticaratIti prathamo'ticAraH 1 / AdAnaM grahaNaM yaSTipIThaphalakAdInAma, tadapyavekSya pramRjya ca kAryam , anavecitasyApramArjitasya caadaanmticaarH| AdAnagrahaNena nikSepo'pyupalakSyate yaSTyAdInAm , tena so'pyavekSya pramAya' ca kAryaH; anavekSyApramRjya ca nikSapo'ticAra iti dvitIyaH 2 / tathA saMstIryate yaH pratipanapoSadhavratena darbhakuzakambalivastrAdiH sa saMstAraH, sa cAvekSya pramAya' ca kartavyaH, anavekSyApramAya ca karaNa'ticAraH / iha cAnavekSaNena duravekSaNam , apramArjanena duSpramArjanaM sagRhyate, nabaH kutsArthasyA'pi darzanAt , yathA kutsito braahmnno'braahmnnH| IN203 // Jain Education intended For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ - yat sUtram ---appaDile hiaduppaDilehiasijjAsaMthArae, appamajjidAduppamajjiAsajAsadhArae, appaDilahiaduppaDilehiauJcArapAsavaNabhUmIe,* appmnyjiaduppmnyjiauccaarpaasvnnbhuumi(miie)|| iti tRtIyaH 3 / tathA anAdaraH poSadhavratapratipattikartavyatAyAmiti caturthaH 4 / tathA smRtyanupasthApanaM tadvipayameveti paJcamaH, popadhe sarvataH poSadhe. dezataH popadhe tu nAyaM vidhiH 5 // 118 // prathAtithisaMvibhAgavatasyAticArAnAhasacitte kSepaNaM tena pidhAnaM kAlalanam / matsaro'nyApadezazca turyazikSAnate smRtAH // 119 // sacitta sajIve pRthvIjalakumbhopacullIdhAnyAdau, kSepaNa nikSepo deyasya vastunaH, tacca adAnabuddhayA nikSipati, etajAnAtyaso tucchabuddhiH yat sacitte nikSiptaM na gRhNate sAdhava ityato deyaM copasthApyate na cAdadate sAdhava iti lAbho'yaM mameti prthmo'ticaarH1| tathA tena sacittena maraNakandapatrapuSpaphalAdinA tathAvidhayaiva buddhyA pidhatte, iti dvitIyaH 2 / tathA kAlasya sAdhanAmucitabhikSAsamayasya laGghanamatikramaH, ayamarthaH-ucito yo bhikSAkAla:sAdhanAM lavayitvA, anAgataM vA bhuGkte poSadhavratI / iti tRtIyaH 3 / tathA matsaraH kopaH yathA mArgitaH san kupyati, | sadapi mAgitaM na dadAti / athavA'nena tAvad dramakeNa mArgitena dattam , kimahaM tato'pi hIna iti mAtsaryA (1) apratilekhitaduppratilekhitazayyAsaMstArake, apramArjitaduSpramArjitazayyAsaMstArake, apratilekhitaduSpatilekhitoccAraprasravaNabhUmau, apramArjitaduppamArjitoccAraprasravaNabhUmau / * ' bhUmIo ityapi pAThaH' Jok+-+ - +k+ K Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram . tRtIyA prkaashH| // 204 // saMvibhaANstu kAraNa vyAje lakSye'pi / tinAta vyapadezo vyAjonyApadeza ddadAti atra paronnativaimanasyaM mAtsaryyam , yaduktamasmAbhirevA'nekArthasaMgrahe-matsaraH parasampattyakSamAyAM tadvati krudhi / iti caturthaH / tathA anyasya parasya sambandhIdaM guDakhaNDAdIti vyapadezo vyAjo'nyApadezaH, yadanekArthasaMgrahe-apadezastu kAraNe vyAje lakSye'pi / iti pnycmH| ete paJcAticArAsturyazikSAvrate atithisaMvibhAganAmni smRtaaH| aticArabhAvanA punariyam-yadA anAbhogAdinA aticaranti tadA aticArAH, anyathA tu bhaGgAH ityavasitAni samyaktvamUlAni dvAdaza vratAni, tadaticArAzcAbhihitAH // 11 // idAnImuktazeSa nirdizan zrAvakasya mahAzrAvakatvamAhaevaM vratasthito bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dayayA cAtidIneSu mahAzrAvaka ucyte||120|| evaM pUrvoktaprakAreNa samyaktvamUleSvavicAravizuddheSu dvAdazasu vrateSu sthito nizcalacittatvena nilInA, saptAnAM kSetrANAM samAhAraH saptakSetrI jainabimbabhavanAgamasAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAlakSaNA tasyAM, nyAyopAttaM dhanaM vapan nikSipana : cetre hi bIjasya vapanamucitamityuktaM vapaniti, vapanamapi kSetre ucitaM nAkSetre iti saptakSetryAmityuktam / kSetratvaM ca saptAnAM rUDhameva / vapanaM ca saptakSetryAM yathocitasya dravyasya bhaktyA zraddhayA, tathAhi-jinabimbasya tAvadviziSTalakSaNalakSitasya prasAdanIyasya vajendranIlAJjanacandrakAntasUryakAntariSTAGkakarketanavidrumasuvarNarUpyacandanopalamRdAdibhiH sAradravyarvidhApanam / yadAha sanmRttikAmalazilAtalarUpyadAru-sauvarNaratnamaNicandanacArubimbam / / kurvanti jainamiha ye svadhanAnurUpaM, te prApnuvanti nRsureSu mahAsukhAni // 1 // // 204 // Lain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAhipAsAimA paDimA lakkhaNajuttA smttlkrnnaa| jaha panhAei maNaM taha nijaramo vimANAhi // 1 // tathA nirmitasya jinabimbasya zAstroktavidhinA pratiSThApanam , aSTAbhizca prakArairabhyarcanaM, yAtrAvidhAnaM, viziTAbharaNabhUSaNaM, vicitravastraiH paridhApanamiti jinavimbe dhanavapanam / yadAha gandhairmAnyaviniryabahalaparimalairakSatedhUpadIpaiH, sAnAjyaiH prAjyabhedaizcarubhirupahataiH pAkaprataiH phalaizca / ambhaHsaMmpUrNapAtreriti hi jinapaterarcanAmaSTabhedAM, kurvANA vezmabhAjaH paramapadasukhastomamArAlabhante // 1 // nanu jinabimbAnAM pUjAdikaraNe na kazcidupayogaH, na hi pUjAdibhistAni tRpyanti tuSyanti vA, na cAvRptatuSTAbhyo devatAbhyaH phalamApyate / naivama, cintAmaNyAdibhya ivAptatuSTebhyo'pi phalaprAptyavirodhAt / yaduktaM vItarAgastotreDasmAbhiH aprasannAt kathaM prApyaM phalametadasaGgatam / cintAmaNyAdayaH kiM na phalantyapi vicetnaaH||1|| tathAuvagArAbhAvammi vi pujANaM pUyagassa uvagAro / mantAisaraNajalaNAdisevaNe jaha tahehaM pi // 1 // eSa tAvat svakAritAnAM bimbAnAM pUjAdividhiruktaH, anyakAritAnAmapi / akAritAnAM ca zAzvatapratimAnAM (1) prAsAditA pratimA lakSaNayuktA samastAlaGkaraNA / yathA pralAdayati manastathA nirjIryAmo vijAnIhi // (1) upakArAbhAve'pi pUjyAnAM pUjakasyopakAraH / mantrAdismaraNajvalanAdisevane yathA tathehApi // 1 // in Education Internatio.. " For Personal & Private Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAnam / 205 // +++ 1 +-+ pamA manAdividhinuSya / trividhA hi jinapratimAH bhaktikAritA: svayaM pareNa vA caityeSu kAritAH, yAtIya' idAnImapi manuSyAdibhirvidhApyante maGgalyakAritA yA gRheSu dvArapatra maGgalAya kAryante, zazvatyastu akAritA eva adhastiya gamavalokAva sthiteSu jinabhavaneSu vartanta iti / na hi lokapi nalavAna nakita yanna pAramezvarIbhiH pratimAbhiH pavivitamiti / jinapratimAnAM ca cInagaganapAdhyAdeza palAdipivicita ini: jinabhavanakSetra svadhanavapanaM yathA-zalyAdirahitabhUmau svayaMsiddhasyopala kASThAdidalasya grahaNena mUtra kArAdibhRta kAjatisandhAnena bhRtyAnAmadhikamUlyavitaraNe na 5jIvanikAyarakSAyatanApUjina pacanasya vidhApanam / sa vimA bharatAdivad ratnazilAbhirvaddhacAmIkara kuTTimasya maNimayastambhasopAnasya ratnabhayatoraNa zatAlaGkArakRtasya nizAlazAlAbAnakasya zAlamatikA maNibhUSitastambhAdipradezasya dahyamAnakaraka tarikApramRtidhUnasamucchalamATasamAjaladazaGkAnatyatkala kATakulakolAhalasya caturvidhAtAdyanAndIninAnAdirodasIsa devAzaprabhRtivicitravastrotAMcakhacitamuktAvalAlaGkatasa utpatannipata dvAyanalyadvangatsiMhAdinAditavAsurasamUhamahimAnumodanapramodamAnajanasya vicitracitracitrIvitasakalalokasya cAmaradhvajacchatrAdyalaGkAravibhUpitasya mUrdhAropitavijayavaijayantInivaDakiGkiNIramatkAramukharitadigantasya kautukAkSiptasurAsurakinnarI(ra) nivahAhamahamikAprArabdhasaGgItasya gandharvagItadhvanitiraskRtatumburumahimno nirantaratAlArasarAsakahallIsakapramukhaprabandhanAnAbhinayanavyaprakulAGganAcamatkAritabhavyalokasyA'. bhinIyamAna nATakakoTirasAkSiptarasikajanasya jinabhavanasyottuGgagirizRGgeSu jinAnAM janmadIkSAjJAnanirvANasthAneSu sampratirAjavacca pratipuraM pratigrAmaM pade pade vidhApanam / asati tu vibho tRNakuTyAdirUpasyA'pi / yadAha 1.20117 +100 sApa in Education International For Personal & Private Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ yastRNamayImapi kuTIM kuryyAddadyAttathaikapuSpamapi / bhaktyA paramagurubhyaH puNyonmAnaM kutastasya ? // 1 // kiM punarupacitavana zilAsamudghAtaghaTita jina bhavanam ye kArayanti zubhamativimAninaste mahAdhanyAH // 2 // rAjAdestu vidhApayituH pracuradarabhANDAgAragrAmanagaramaNDala gokulAdipradAnaM jinabhavanakSetre vapanam, tathA jIrNazIrNAnAM caityAnAM samAracanam naSTabhraSTAnAM samuddharaNaM ceti / nanu niravadyajinadharmasamAcaraNacaturAyAM jinabhavanavimbapUjAdikaraNa manucitamiva pratibhAsate paDjIvanikAya virAdhanA hetutvAcasya bhUmIkhananadala pATakAnayanAgatapUraNeSTakA cayana jalaplAvanavanaspatitra sakAyavirAdhanAmantareNa na hi tadbhavati / uccate-ya ArambhaparigrahaprasaktaH kuTumba paripAlananimittaM dhanopArjanaM karoti, tasya dhanopArjanaM viphalaM mA bhUditi jinabhavanAdau dhanavyayaH zreyAneva / na ca dharmArthaM dhanopArjanaM yuktam yataH - dharmArthaM yasya vittehA tasyAnIhA garIyasI / prakSAlanAddhi paGkasya dUrAdasparzanaM varam // 1 // ityuktameva / na ca vApI kUpataDAgAdi khananavadazubhodarka jinabhavanAdikaraNam api tu saGghasamAgamadharmadezanAkaraNavratapratipattyAdikaraNena zubhodarkametra / SaDjIva nikAyavirAdhanA ca yatanAkAriNAmagAriNAM kRpAparavazatvena sUkSmAnapi jantUn rakSayatAmavirAdhanaiva / yadAhu: jA jayamANassa bhave vigahaNA suttavihisamaggassa / sA hoi nijaraphalA anbhatthavisohijuttassa // 1 // ( 1 ) yA yatamAnasya bhaved virAdhanA sUtravidhisamagrasya / sA bhavati nirnaraphalAmyarthanAvizodhiyuktasya // 1 // For Personal & Private Use Only -
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 206 // ********* 10-10 Jain Education Internatio peramarahassamisIM samattagaNipiDaganbhariasArANaM / pariNAmi pamANaM nicchayamavalambamAyANaM // 2 // yastu nijakuTumbArthamapi nArambhaM karoti pratimApratipannAdiH, tasya mA bhUjinabimbAdividhApanamapi / yadAhuHdehAnimittaM pi hu je kAyavahammi iha payaTTanti / jiNapUcA kAya vahammi tesimapavattaNaM moho // 1 // ityalaM prasaGgena | jinAgamakSetre ca svadhanavapanaM yathA - jinAgamo hi kuzAstrajanitasaMskAraviSa samucchedanamahAmantrAyamANo dharmAdharmakRtyAkRtyabhakSyAmacyapeyApeyagamyAgamyasArAsArAdivivecanahetuH saMtamase dIpa iva, samudre dvIpamiva, marau kampataruriva, saMsAre durApaH / jinAdayo'pyetatprAmANyAdeva nizcIyante / yadavocAma stutiSu - yadIyasamyaktvacalAt pratImo bhavAdRzAnAM paramAptabhAvam / kuvAsanApAzavinAzanAya namo'stu tasmai tava zAsanAya // 1 // jinAgamabahu mAninAM ca devagurudharmAdayo'pi bahumatA bhavanti / kiM ca kevalajJAnAdapi jinAgama eva prAmAyenA'tiricyate / yadAhuH - T uso sunAkhI jar3a hu giNDai asuddhaM / taM kevalI vi bhuJjai apamANaM suaM bhave iharA // 1 // ekamapi jinAgamavacanaM bhavinAM bhavanAzahetuH / yadAhuH ekamapi ca jinavacanAdyasmAnnirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantAH sAmAyikamAtrapada siddhAH // 1 // iti // ( 1 ) paramarahasyamRSINAM samastagaNipiTaka bhRtasArANAm / pariNAmitaM pramANaM nizcayamavalambamAnAnAm // 2 // ( 2 ) dehAdinimittamApi khalu ye kAyavadhe iha pravartante / jinapUjAkAyavadhe teSAmapravatanaM mohaH // 3 // ( 3 ) oghe zrutopayuktaH zrutajJAnI yadi khalu gRhNAtyazuddham / tat kevalyapi bhuGkte'pramANaM zrutaM bhaveditarathA // 1 // For Personal & Private Use Only: ****--- 04-6-20 ** tRtIyaH prakAzaH / // 206 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadyapi ca mithyAdRSTibhya Aturebhya iva pathyAnaM na rocate jinavacanam, tathApi nAnyat svargApavargamArgaprakAzanasamartham iti samyagdRSTibhistadAdareNa zraddhAtavyama, yataH kalyANabhAjina eva jinavacanaM bhAvato bhAvayanti / itareSAM tu karNazalakAritvenAmRtamapi viSAyate / yadi cedaM jinavacanaM nAmaviSyata, tadA dhamodharmavyavasthAzUnya bhavAndhakUpe bhuvanamapatiSyat / yathA ca harItakI bhakSayed virekakAmaH iti vacanAddharItakIbhakSaNaprabhavavirekalacaNena pratyayena sakalasyApyAyurvedasya prAmANyamavasIyate, tathA aSTAGganimittakevalikAcandrArkagrahacAradhAtuvAdarasarasAyanAdibhirapyAgamopadiSTairdRSTArthavAkyAnAM prAmANyanizcayenAdRSTArthAnAmapi vAkyAnAM prAmANyaM mandadhIbhirnizvetavyam / jinavacanaM ca duSamAkAlavazAdRcchinnaprAyamiti matvA bhagavadbhirnAgArjunaskandilAcAryaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam / tato jinavacanabahumAninA tat pustakeSu lekhanIyaM vastrAdibhirabhyarcanIyam / yadAha na te narA durgatimApnuvanti, na mukatAM naiva jaDasvabhAvam / na cAndhatAM buddhivihInatAM ca, ye lekhayantIha jinasya vAkyam // 1 // lekhayanti narA dhanyA ye jinAgamapustakam / te sarva vAcayaM jJAtvA siddhiM yAnti na saMzayaH // 2 // jinAgamapAThakAnAM vastrAdimiramyarcanaM bhaktipUrva saMmAnanaM ca / yadAhapaThati pAThayate paThatAmasI, vasanabhojanapustakavastubhiH / pratidinaM kurute ya upagrahaM, sa iha sarvavideva bhvennrH||1|| likhitAnAM ca pustakAnAM saMvignagItArthebhyo bahumAnapUrvakaM vyAkhyAnArtha dAnam, vyAkhyAyamAnAnAM ca pratidinaM pUjApUrvakaM zravaNaM ceti / sAdhanAM ca jinavacanAnusAreNa samyak cAritramanupAlayatAM durlabha manuSyajanma saphalIkurvatA Lain Education inter 29 For Personal & Private Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA tRtIyaH yogshaastrm| prakAzaH 207 // svayaM tIrNAnAM paraM tArayitumudyatAnAmA tIrthaGkaragaNadharebhya A caitadinadIvitebhyaH sAmAyikasaMyatemyo yathocitapratipacyA khadhanavapanam, yathA-upakAriNAM prAsukaiSaNIyAnAM kalpanIyAnAM cAzanAdInAM, rogApahAriNAM ca bheSajAdInAM, zItAdivAraNArthAnAM ca vastrAdInAM, pratilekhanAheto rajoharaNAdInAM, bhojanAdyartha pAtrANAM, aupagrAhikANAM ca daNDakAdInAM, nivAsArthamAzrayANAM dAnam / na hi tadasti yadravyakSetrakAlabhAvApecayA'nupakArakaM nAma, tatsarvakhasyApi dAnam, sAdhudharmodyatasya svaputraputryAderapi samarpaNaM ca / kiMbahunA ? yathA yathA munayo nirAbAdhavRttyA svayamanuSThAnamanutiSThanti, tathA tathA mahatA prayatnena sampAdanam , jinavacanapratyanIkAnAM ca sAdhudharmanindAparANAM yathAzakti nivAraNam / yadAha tamhA sai sAmatthe ANAbhaTThammi no khalu uvehA / aNukUlageyare hi a aNusaTThI hoi dAyavvA // 1 // tathA ratnatrayadhAriNISu sAdhvISu sAdhuSviva yathocitAhArAdidAnaM svadhanavapanam / nanu strINAM niHsavatayA daHzIlatvAdinA ca mokSe'nadhikAraH, tatkathametAmyo dAnaM sAdhudAnatulyam / ucyate-niHsattvamasiDam , brAjhIprabhRtInAM sAdhvInAM gRhavAsaparityAgena yatidharmamanutiSThantInAM mahAsavAnAM nAsatcasambhavaH / yadAha brAjhI sundaryAryA rAjImatI candanA gnndhraajyaa| api devamanujamahitA vikhyAtAH zIlasattvAbhyAm // 1 // gArhasthye'pi susacA vikhyAtAH zIlavatItamA jgti|siitaadyH kathaM tAstapasi vizIlA visattvAzca ? // 2 // saMtyajya rAjyalakSmI patiputrabhrAtabandhusambandham / pArivrAjyavahAyAH kimasattvaM satyabhAmAdeH ? // 3 // (1) tasmAt sati sAmarthya AjJAbhraSTe no khalUpekSA / anukUlaketare hi cAnuziSTirbhavati dAtavyA // 1 // // 207 // Jan Education Inter For Personal Private Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern nanu mahApApena mithyAtvasahAyena strItvamarjyate ; na hi samyagdRSTiH strItvaM kadAcid badhnAti iti kathaM strIzarIravartina Atmano muktiH syAt 1 / maivaM vocaH, samyaktvapratipattikAla evA'ntaH koTikoTisthitikAnAM sarvakarmaNAM bhAvena mithyAtvamohanIyAdInAM cayAdisambhavAnmithyAtvasahitapApa karmasambhavatvamakAraNam, mokSakAraNavaikanyaM tu tAsu vaktumucitam / tacca nAsti / yataH - jAnIte jinavacanaM zraddhatte carati cA''ryikA zabalam / nAsyAstyasambhavo'syAM nAdRSTavirodhagatirasti // 1 // iti tatsiddhametanmuktisAdhanadhanAsu sAdhvISu sAdhuvad dhanavapanamucitamiti / etaccAdhikaM yat sAdhvInAM duHzIlebhyo nAstikebhyo gopanam svagRhapratyAsattau ca samantato guptAyA guptadvArAyA vasaterdAnam, svastrIbhizca tAsAM paricarthyAvidhApanam, svaputrIkANAM ca tatsannidhau dhAraNam, vratodyatAnAM svaputryAdInAM pratyarpaNaM ca tathA vismRtakaraNIyAnAM tatsmAraNam, anyAyapravRttisambhave tannivAraNam, sakRdanyAyapravRttau zikSaNam, punaH punaH pravRttau niSThurabhASaNAdinA tADanam, ucitena vastunopacAraNaM ceti / zrAvakeSu svadhanavapanaM yathA -- sAdharmikAH khalu zrAvakasya zrAvakAH, samAnadhArmikANAM va saGgamo'pi mahate puNyAya, kiM punastadanurUpA pratipattiH ? / sA ca khaputrAdijanmotsave vivAhe'nyasminnapi tathAvidhe prakaraNe sAdharmikANAM nimantraNam, viziSTa bhojanatAmbUlavastrAbharaNAdidAnam, ApannimagnAnAM ca khadhanavyayenApyabhyuddharaNam, antarAyadoSAcca vibhavataye punaH pUrva bhUmikAprApaNam, dharme ca viSIdatAM tena tena prakAreNa dharme sthairyyAropaNam, pramAdyatAM ca mAraNavAraNa codanAprati codanAdikaraNam, vAcanApracchanAparAvartanA'nuprekSAdharmakathAdiSu yathAyogyaM viniyojanaM, viziSTadharmAnuSThAnakaraNArthaM ca sAdhAraNapoSadhazAlAdeH For Personal & Private Use Only 84.03.08CROK+***++0008-03
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 208 // Jain Education Intern karaNamiti / zrAvikAtu dhanavapanaM zrAvakavadanyUnAtiriktamunnetavyam / tatra jJAnadarzanacAritravatyaH zIlasantoSapradhAnAH sadhavA vidhavA vA jinazAsanAnuraktamanasaH sArmikatvena mAnanIyAH / nanu strINAM kutaH zIlazAlitvam , kuto vA ratnatrayuktatvam , striyAM hi nAma loka lokottare cAnubhavAcca doSabhAjanatvena prasiddhAH / etAH khalvabhUmijA viSakandalyaH, abhrasambhavA vajrAzanayaH asaMjJakA vyAdhayaH, akAraNo mRtyuH, akandarA vyAghyaH pratyakSA rAkSasyaH asatyavacanasya sAhasasya, bandhusnehavighAtasya santApahetutvasya nirvivekatvasya ca paramaM kAraNamiti dUrataH parihAryA, tatkathaM dAnasaMmAnavAtsalyavidhAnaM tAsu yuktiyuktam 1 / ucyate--anekAnta epaH, yat strINAM doSabahulatvamucyate, puruSeSvapi hi samAnametat / te'pi krUrAzayA doSabahulA nAstikAH kRtanAH svAmidrohiNo devagurutraJcakAca dRzyante / taddarzanena ca mahApuruSANAmavajJA kartuM na yujyate, evaM strINAmapi / yadyapi kAsAJciddopabahulatvamupalabhyate, tathApi kAsAMcid guNabahulatvamapyasti / tIrthakarAdijananyo hi strI tattadguNagarimayogitayA surendrairapi pUjyantaM munibhirapi stUyante / laukikA adhyAhu: niratizayaM garimANaM tena yuktyA vadanti vidvAMsaH / taM kamapi vahati garbhaM jagatAmapi yo gururbhavati // 1 // iti // kAzcana svazIla prabhAvAdagni jalamitra, viSadharaM rajjumitra, saritaM sthalamitra, viSamamRtamiva kurvanti / caturvarNe ca saGghe caturthamaGgaM gRhamedhistriyo'pi / sulasAprabhRtayo hi zrAvikAstIrthakarairapi prazasyaguNAH, surendrairapi svargabhUmiSu punaH punarbahumatacAritrAH prabala midhyAtvairapyakSobhyasamyaktvasampadaH, kAzciccaramadehAH, kAcidvitri (tra) bhavAntaritamokSagamanAH zAstreSu zrUyante / tadAsAM jananInAmiva bhaginInAmiva khaputrINAmiva vAtsalyaM yuktiyuktamevo For Personal & Private Use Only *lole *** +3 K+->R<-- 11/0/ tRtIya : prakAzaH 1120511
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazyAmaH / dRSpramahayakSiNInAginAsyavrativatinIdhArazaradapazcimA ntyshriiH| natkathaM zrAvikAH pApabaddhanitAnidarzanena duSyanne ? / nammA haraNa na pariharaNIyAH, vAtsalyaM cAsA karIyAminyanaM prasajena / na kevalaM saptakSecyA dhanaM vapana mahAyApaka uccane, kintvatidIneSvapi ni:svAvadhipagurogAtaprabhRtiSu kRpayA kevalayA dhanaM varan nanu bhyaa| bhaktipUrvaka di maptavyAM yathocitaM dAnam / atidIne tvapi pArinapAvApAtramavimRSTa kalpanIyAkalpanIyaprakAra kevacayA rupayA svadhanasya vapanaM nyAyya bhagavanno'pi niSkramaNakAlenapekSitapAtrApAtravibhAgaM karuNayA sAMvatsarikadAnaM dattavanta iti / tadevaM bhaktyA saptakSetryAM dIneSu cAtidayayA dhanaM vapana mahAzrAvaka ucyate / nanu zrAraka ityucyatAm , mahAzrAvaka ititucavizeparNa kimartha ? ucyate-- zrAvakatvamaviratAnAmekAdyaNuvratadhAriNAM ca zRNotIti vyutpatyocyate : yadAha-- sampattadaMsaNAI paidiyaha jaijaNA suNeI ya ! sAmAyAriM paramaM jo khalu taM bhAvayaM binti // 1 // zraddhAlutAM zrAti padArthacintanAd, dhanAni pAtreSu vapatyanAratam / kiratyapuNyAni susAdhusevanA-dadyApi taM zrAvakamAhuraJjasA / / 2 / / iti niruktAcca zrAvakanvaM sAmAnyasyApi prasiddham / vivakSitastu niraticArasakalavratadhArI saptakSetrIlakSaNe kSetre dhanavapanAdarzanaprabhAvakatAM paramAM dadhAno dIneSu cAtyantakRpAparo mahAzrAvakazaddhanocyata ityadoSaH / 120 / saptakSetryAM dhanavapanaM vyatirekadvAreNa samarthayate--- (1) saMprAptadarzanAdiH pratidivasaM yatijanAt zRNoti ca / sAmAcArI paramAM yaH khalu taM zrAvakaM avate // 1 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAstram // 20 // -+ -+ ya: sahAhAmanityaM kSetreSu na dhana vapet / kathaM vagazcAritraM duzca sa sanAt / / 121 / tRtIya maditi nidhamAnamarato hi dhanasya kathaM dAnaM bhaveda ? sadapi bAhAM zarIgaDahi bhane prAntamA kamya prakAza cihAnaM na zakyaM varta, bAdhamapi yadi ninyamAkAlasthAyi bhavet tadA na dIyenApi vaninyaM caurajalajyalanadAyAdapArthivAdiharaNIyaM prayatnagopitamapi puNyakSaye'vazyaM vinazyati : yadasmadguravaH / atthaM coga vilupati uddAlaMti ya dAiyA / rAyA vA saMbagabei balA moDIi kanthaH / / jalagA vA vimAsei pANiyaM vA palAvae / abadAraMNa niggacche bamaNopahayamsa vA / / 2 / bhUmiMgoSiyaM ceva haranti vantarA surA / ujjhittA jAi savvaM pi maranto vA paraM bhavaM // 3 // anityamapi svadhanaM kiJcitkSeptuM zakyate, na hi bahutailamastIti parvatA abhyajyanta ityuktam kSetreSviti, kSetrANi ye pataM dhanaM zatasahasralakSakoTiguNaM bhavati / evaM vidhAyAmapi sAmayyAM yaH badhanaMna varSavana barAkA niHsaccavAri mahAsattvasevanIyamata eva duzcaraM kathaM samAcaret ? : dhanamAtralubdho niHsaJcaH kathaM sarvasaGgatyAgarUpaM cAritraM vidadhIta ?, anArAdhitacAritrazca kathaM sadgatiM prApnuyAt ?, maryaviratipratipatti kala zAropaNa phalo hi caurA bilumpanti, uddAlayanti ca dAyAdAH / rAnA vA saMvArayati balAtu mudyate kutrApi / / 1 / / salI yA vinAzayati pAnIyaM vA plAvayati / apadvAreNa nirgacchet vyasanopahatasya vA / / 2 / / nAma saMbopilameva hanti vyantarAH murAH / ujjhitvA yAti samapi niyamANo vA paraM bhavam / / 3 / / 206 -+ in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakadharmaprAsAda iti // 121 / / idAnIM mahAzrAvakasya dinacaryAmAhabrAjhe muharna uttiSThet parameSThistutiM ptthn| kiMdharmA kiMkulazcAsmi kiMvato'smIti ca smaran / / 12 / / paJcadazamuhUrtA rajanI, tasyAM caturdazo muhUtoM brAhmastasminnuttiSThet nidrAM jahyAta; parame tiSThantIti parameSTinA pazcAIdAdayasteSAM stuti namo arihantANamityAdirUpAmAyanti katahumAna kAryabhUtAM paramamaGgalArtha vA paThannavyaktavarNAmiti zeSaH / yadAha parameTThicintagaM mANasammi sejAgaeNa kAyavvaM / suttA viNayapavittI nivAriyA hoi evaM tu / 1 // anye tvavizeSeNaiva namaskArapAThamAhuna sA kAcidavasthA yasyAM pazcanamaskArasyAnadhikAra iti mnvaanaaH|| na kevalaM paThan, ko dharmo yasyA'sau kiMdhA, kiM kulaM yasyA'sau kiMkulaH, kiM vrataM yasyA'sau kiMvato'smItyahamiti ca smarannidaM bhAvataH smaraNam / upalakSaNatvAtke guravo mameti dravyataH, kutra grAme nagarAdau vA vasAmIti kSetrataH, kaH kAlaH prabhAtAdiriti kAlatazcetyAdi saran , dharmasya jainAdeH, kulasyekSvAkkAdeH, vratAnAmaNuvratAdInAM smaraNe tadvirudvaparihArasyepatkaratvAt // 122 // tataH| zuciH puSpAmiSastotrairdevamabhyarcya veshmni|prtyaakhyaanN yathAzakti kRtvA devagRhaM vrajet // 123 / / (1) parameSThicintanaM mAnase zayyAgatena kartavyam / muktvA vinayapravRtirnivAritA bhavati evaM tu // 1 // in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prakAzA // 21 // zuciriti malotsargadantadhAvanajihvAlekhanamukhaprakSAlanagaNDUSakaraNasnAnAdinA zuciH sannityanuvAdaparaM lokasiddho hyayamartha iti nopadezaparam , aprApte hi zAstramarthavat / na hi malinaH snAyAta , bubhutito'znIyAdityatra zAstramupayujyate / aprApte tvAmuSmike mArge naisargikamohAndhatamasaviluptAlokasya lokasya zAstrameva paramaM cakSurityevamuttaratrApyaprApte viSaye upadezaH saphala iti cintanIyam / na ca sAvadyArambheSu zAstRNAM vAcanikyapyanumodanA yuktA / yadAhuH sAvajaNavajANaM vayaNANaM jo na jANai visesaM / vuttaM pi tassa na khamaM kimaGga! puNa desaNaM kaauN||1|| iti zucitvamanUdya puSpAmiSastotrarityAdhupadizati-vezmani gRhe devaM maGgalacaityarUpaM bhagavantamahantamabhyarcya A pUjayitvA, pUjAprakArAnAha-puSpAmiSastotrairiti, puSpANi kusumAni puSpagrahAM sarveSAM sugandhidravyANAM vilepanadhUpagandhavAsavastrAbharaNAdInAmupalakSaNam / AmiSaM bhakSyaM peyaM ca, tacca pakkAnaphalAkSatadIpajalaghRtapUrNapAtrAdirUpaM, stotraM zakrastavAdisadbhUtaguNotkIrtanarUpaM, tataH pratyAkhyAnaM namaskArasahitAdyaddhArUpaM saGketarUpaM ca granthisahitAdi kRtvA yathAzaktIti zakyanatikrameNa, zaktitastyAgatapasI iti suprasiddhameva, devagRhaM bhakticaityarUpaM vrajedgacchet / atra ca snAnavilepanavarNakaviziSTavastrAbharaNAlaGkArazastraparigrahaviziSTavAhanAdhirohaNaprabhRtInAM svataHsiddhAnAM nopadezaH / aprApte zAstramarthavadityuktameva / devagRhavrajanavidhiH punarayam-yadi rAjA bhavati tadA (1) sAvadhAnavadyAnAM vacanAnAM yo na jAnAti vizeSam / uktamapi tasya na kSamaM kimaGga ! punardezanAM kartum // // 21 // For Personal Private Use Only in Education
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'savvAe iThThIe savAe dittIe savAe juIe sandhabale sabaporiseNaM' ityAdivacanAtprabhAvanAnimitaM mahama yAtiH atha sAmAnyavibhavastadA prauddhatyaparihAreNa lokopahAsaM pariharan vrajati // 123 // tataHpravizya vidhinA tatra triH pradakSiNAyejinam / puSpAdibhistamabhyarcya stavanairuttamaiH stuyaat||124|| tatra devagRhe vidhinA vidhipUrvaka pravizya tristrIna vArAn pradakSiNayet pradakSiNIkuryAt ; jinamahadbhaTTArakam , pravezavidhizvAyam-puSpatAmbUlAdisacittadravyANAM kSurikApAdukAdyacittadravyANAM ca parihAreNa kRtottarAsaGgo jinabimbadarzane'JjalibandhaM zirasyAropayan manasazca tatparatAM kurvanniti paJcavidhAbhigamena naiSedhikIpUrva pravizati / yadAha-sacittANaM davANaM vi usaraNayAe, acittANaM davANaM vi usaraNayAe, egallasADieNaM uttarAsaGgakaraNeNaM cakkhuphAse aJjalipaggaheNaM maNaso egattIbhAvakaraNeNaM ti / yastu rAjAdiH caityabhavanaM pravizati sa tatkAlaM rAjacihnAni pariharati / yadAha avahaTTa rAyakauyAI paJca vararAyakauArUvAI / khagga chanovANaha mauDaM taha cAmarAo ya // 1 // (1) sarvayA RddayA, sarvayA dIptyA, sarvayA dyutyA, sarvabalena, sarvapauruSeNa / (2) sacitAnAM dravyANAmapi avasaraNatayA, acitAnAM dravyANAmapi avasaraNatayA, ekazATakenottarAsaGgakaraNena, cakSu:sparza aJjalipragraheNa manasa ekatvIbhAvakaraNeneti / (3) apahRtya rAnakakudAni paJca vararAjakakudarUpANi / khaDgaH chatramupAnada mukuTaM tathA cAmarANi ca // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 111 // Jain Education Inte puSpAdibhiriti puSpagrahaNaM madhyagrahaNe zrAdyantayorapi grahaNamiti nyAyapradarzanArtham, tathAhi -- nityaM vizeSa - tazca parvaNi trAtrapUrvakaM pUjAkaraNamiti svAtrakAle prathamaM sugandhizrIkhaNDena jinabimbasya tilakakaraNam | tataHmInakuraGgamadAgurusAraM, sArasugandhinizA karatAram / tAramilanmalayotthavikAraM, lokagurordaha dhUpamudAram // 1 // iti vacanAbhdhUpotkSepaNam, tataH sarvauSadhyAdidravyANAM jalapUrNa kalaze kSepaNaM, pazcAt kusumAJjalikSepapUrvakaM sarvauSadhikarpUrakuGkumazrIkhaNDAguruprabhRtibhirjala mizrairdhRta dugdhaprabhRtibhizca svAtrakara Nam, tataH surabhiNA malayajarasAdinA vilepanavidhAnam, tataH sugandhijAti - campaka- zatapatra vicakila-kamalAdimAlAbhirbhagavato'bhyarcanam, ratnasuvarNamuktAbharaNAdibhiralaGkaraNam, vastrAdibhiH paridhApanam, purataca siddhArthakazAlitaNDulAdibhiraSTamAGgalikA lekhanam, tatpuratazca balimaGgaladIpadadhighRtAdInAM Dhaukanam, bhagavatazca bhAlasthale gorocanayA tilakakaraNam, tata dhArAtrikAdyuttAraNam / yadAha gandhavaradhUvasantrAsahIhi uagAiehiM citehiM / surahivilevaNavarakusumadAmabalidIva ehiM ca // 1 // siddhatthayadahi akkhayagoroaNamAiehiM jahalAbhaM / kaJcaNamottirayaNAidAmaehiM ca vivihiM // 2 // pavarehiM sAhahiM pAyaM bhAvo vi jAyae pavaro / na ya amo uvaoogo eesi siyA ga laTThayaro || 3 || ci / ( 1 ) gandhavaradhUpasarvauSadhIbhirudakAdikaizvitraiH / surabhivilepanavara kusumd| mabalidIpakaizrva // siddhArthaka - dadhyakSata-gorocanAdikairyathAlAbham / kAJcanamauktikaratnAdidAmabhizca vividhaiH // 2 // pravaraiH sAdhanaiH prAyo bhAvo'pi jAyate pravaraH / na cAnya upayoga eteSAM syAd manoharataraH // 3 // iti / 1 // For Personal & Private Use Only -*-*-* ****** tRtIyaH prakAzaH / // 211 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter evaM bhagavantamaya pUjayitvA airyApathikapritikramaNapUrvakaM zakrastavAdibhirdaNDakai caityavandanaM kRtvA stavanaiH stotrairuttamairuttama kaviracitaiH stUyAd guNotkIrtanaM kuryAt / stotrANAM cottamatvamidamuktam - yathApiNDakriyAguNagatairgambhIrairvividhavarNasaMyutaiH / AzayavizuddhijanakaiH saMvegaparAyaNaiH puNyaiH // 1 // pApanivedana garbhaiH praNidhAna purassarairvicitrArthaiH / askhalitAdiguNayutaiH stotraizca mahAmatiprathitaiH ||2|| iti / na punarevaMvidhaiH ekaM dhyAnanimIlanAnmukulitaM cakSurdvitIyaM punaH, pArvatyA vipule nitambaphala ke zRGgArabhArAlasam / zranyaddUravikRSTacApamadanakrodhAnaloddIpitaM, zambhorbhinnarasaM samAdhisamaye netratrayaM pAtu vaH // 1 // tathA - dhanyA keyaM sthitA te zirasi zazikalA kiM nu nAmaitadasyA, nAmaivAsyAstadetatparicitamapi te vismRtaM kasya hetoH / nArIM pRcchAmi nenduM kathayatu vijayA na pramANaM yadIndu-rdevyA nidrotumicchoriti surasaritaM zAvyamavyAdvibhorvaH // 1 // tathA painamata panayappakkupitagolI calaNaggalaggapaDibiMbaM / tasasu nakhatappanesuM ekAtasatanuthalaM luI // 1 // tathA (1) praNamata praNayaprakupitagaurI caraNAnalagnapratibimbam / dazasu nakhadarpaNeSu ekAdazatanudharaM rudram // 1 // For Personal & Private Use Only 1.140-2 108-11-08
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prkaashH| boma | etatki zirasi sthitaM mama pituH khaNDaM sudhAdIdhite-AlATa kimidaM vilocanamidaM haste'sya kiM panagaH / 1 itthaM krauJcaripoH kramAdupagate digvAsasaH zUlinA, prazne vAmakaroparodhasubhagaM devyAH smitaM pAtu vH||1|| tthaa||212|| uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena kRtvA, dhRtvA cAnyana vAso vigalitakabarIbhAramaMsaM vahantyAH / bhUyastatkAlakAntidviguNitasurataprItinA zauriNAvaH, zayyAmAliGgaya nItaM vapuralasalasadvAhu ladamyAH punAtu // 1 // - anena ca sampUrNo vndnaavidhiruplcitH| yathA'tini nisIhiya tini ya payAhiNA tini ceva ya paNAmA / tivihA pUjA ya tahA avatthatiyabhAvaNaM ceva // 1 // tidisinirakkhaNaviraI bhUmII pamajaNaM ca tikkhutto / vaSmAitiyaM muddAtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 2 // puSphAmisathuibheyA tivihA pUmA avatthatiyagaM tu | chaumattha-kevalicaM siddhattaM bhuvaNanAhassa // 3 // vayAitiyaM tu puNo vakhatthAlambaNassarUvaM tu / maNavayaNakAyajANaaMtivihaM paNihANamavi hoi // 4 // tathA(1) timro naiSedhikyastisrazca pradakSiNAstrayaH eva ca praNAmAH / trividhA pUjA ca tathA'vasthAtrikabhAvanaM caiva // 1 // tridignirIkSaNaviratibhUmau pramArjanaM ca trikRtvaH (triH) / varNAditrikaM mudrAtrikaM ca trividhaM ca praNidhAnam // 2 // puSpAmiSastutibhedAstrividhA pUjA'vasthAtrikakaM tu / chadmastha-kevalitvaM siddhatvaM bhuvananAthasya // 3 // varNAditrikaM tu punarvAlambanakharUpaM tu / mano-vacana-kAyajanitaM trividhaM praNidhAnamapi bhavati // 4 // // 212 // in Education inter ! For Personal & Private Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'paMcago paNivAo thayapADho hoi jogamuddAe / vandana jiNamuddAe paNihANaM muttasuttI // 1 // do jANa dona karA paMcamayaM hoi uttimaMgaM tu / sammaM saMpaNivAo neo paMcagapaNivAo || 2 || poSyaMta riaMguliko sAgArehiM dohiM hatthehiM / piTTovarikAppara saMThiehiM taha jogamuddati // 3 // cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pacchimatra / pAyANaM ussaggo esA puNa hoi jiyamuddA || 4 || muttAsuttamuddA jattha samA dovi gabbhiyA hatthA / te puNa khiDAladese laggA bhanne alaggati // 5 // ityAdi / airyApathikIpratikramaNapUrvakaM caityavandanamityuktam / tata airyApathikIsutraM vyAkhyAyate tacca icchAmi paDikamimityAdi tassa micchAmi dukkaDamityantam, icchAmi paDikamiuM iriyAvahiyAe birAhaNAe; * icchAmi abhilaSAmi pratikramituM pratIpaM kramitum, IraNamIryA gamanamityarthaH, tatpradhAnaH panthA IryApathaH, tatra bhavA pathika kA virAdhanA jantubAdhA, tasyA airyApathikyA virAdhanAyAH sakAzAt pratikramitumicchAmIti sambandhaH / asmiMzca vyAkhyAne IrSyApathanimittAyA eva virAdhanAyAH pratikramaNaM syAd, na tu zayanAderutthitasya (1) paJcAGgaH praNipAtaH stavapATho bhavati yogamudrayA / vandanaM jinamudrayA praNidhAnaM muktAzuktyA // 1 // jAnunI au karau paJcakaM bhavatyuttamAGgaM tu / samyak saMpraNipAto jJeyaH paJcAGgapraNipAtaH // 2 // anyonyAntaritAGgulikozAgA (kA) rAmyAM dvAbhyAM hastAmyAm / udaropa rikUrpara saMsthitAmyAM tathA yogamudreti // 3 // catvAryaGgulAni purata UnAni yatra pazcimakaH / pAdayorutsarga eSA punarbhavati jinamudrA // 4 // muktAzuktimudrA yatra samau dvAvapi garbhitau hastau / tau punarlalATadeze lagnAvanyAvalagnAviti // 5 // For Personal & Private Use Only 1-1-1-1
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH zAntram // 213 // | kRtalocAdervA; tasmAdanyathA vyAkhyAyate-IryApathaH sAdhvAcAraH, yadAha-IryApatho maunadhyAnAdikaM bhikSuvrataM tatra bhavA airyApathikI; kA'sau ? virAdhanA sAdhvAcArAvikramarUpA tasyA icchAmi pratikramitumiti sambandhaH / / sAdhvAcArAtikramazca prANAtipAtAdirUpaH / tatra ca prANAtipAtasyaiva garIyastvam , zeSANAM tu pApasthAnAnAmatraivAntarbhAvaH, ata eva prANAtipAtavirAdhanAyA evottaraH prapazcaH / ka sati virAdhanA ? gamaNAgamaNe gamanaM cAgamanaM ca samAhAradvandvastasin , gamanaM prayojane sati bahiryAnam AgamanaM prayojanasamAptau svasthAna eva gamanam / / gamanAgamane'pi kathaM virAdhanA ? ityAha-pANakkamaNe prANyAkramaNe prANino dvIndriyAdayasteSAmAkramaNaM pAdena pIDanaM prANyAkramaNaM tatra tathA bIakkamaNe bIjAkramaNe, anena bIjAnAM jIvatvamAha; tathA, hariakkamaNe haritAkramaNe anena sakalavanaspateH, tathA osAujiMgapaNagadagamaTTImakkaDAsaMtANAsaMkamaNe, avazyAyo jalavizeSaH, iha cAvazyAyagrahaNamatizayataH zeSajalasambhogapariharaNArtham , uttiMgA gardabhAkRtayo jIvAH, te hi bhUmau vivarANi kurvanti, kITikAnagarANi vA uttiMgAH; panakaH paJcavarNoli dakamRttikA anupahatabhUmau cikkhillaH athavA, dakazabdenApkAyo gRhyate mRttikAzabdena tu pRthvIkAya iti; markaTaH kolikastasya santAno jAlakam , tatazcAva| zyAyazcottiGgazcetyAdidvandvaH teSAM saMkramaNamAkramaNaM tasin / kiyanto vA bhedenAkhyAtuM zakyante ? ityAha-je me jIvA virAhiyA ye kecana sarvathA mayA jIvA virAdhitA duHkhe sthApitAH; te ca egidiyA ekaM sparzanamAtramindriyaM yeSAM te ekendriyAH pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNAH beiMdiyA dve sparzanarasane indriye yeSAM te dvIndriyAH kumyAdayaH; teiMdiyA trINi sparzanarasanaghrANAni indriyANi yeSAM te trIndriyAH pipIlikAdayaH; cauriMdiyA // 213 // JanEducation inted For Personal Private Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ tition catvAri sparzanarasanaghrANacakSurlakSaNAnIndriyANi yeSAM te caturindriyA bhramarAdayaH: paMciMdiyA pazca zrAvAntAni indriyANi yeSAM te pabhendriyA mUSakAdayaH / virAdhanAprakAramAha ----abhiyA abhipugkhA hatAzcaraNana ghaTTitAH, utkSipya kSiptA vAH vattiA vartitAH puJjIkRtAH dhUlicikkhallAdinA sthagitAH; lesiyA zleSitA: piSTA bhUmyAdiSu vA lagitAH; saMghAiyA saMghAtitAH anyonyagAtrairekatra lagitA:: saMghaTTiyA saMghaTTitAH manAka spRSTAH parizrAvitrA paritApitAH samantataH pIDitAH: kilAmizrA namitA glAnimApAditA mAraNAntikaM mamRdghAtaM nItA ityarthaH; uddavizrA avadrAvitA utrAsitAH; ThANAo ThANaM saMkAmiyA svasthAnAt parasthAnaM nItAH jIviyAgro vavaroviyA jIvitAda vyaparopitA mAritA ityarthaH;-tassa tasya abhihayA ityArabhyoktavirAdhanAprakAramya sarvasya micchA mi dukaDaM mithyA me duSkRtam etad duSkRtaM mithyA me bhavatu tiphalaM bhavatvityarthaH / micchA mi dukkaDamityastha pUrvAcAyo niruktavidhimupadarzayanti tadyathA mitti miumaddavatthe chatti ya dosANa chAyaNa hoi miti amerAe Thio dutti dagaMchAmi appANaM // 1 // katti kaDaM me pAvaM Datti ya Devemi taM uvasameNaM / emo micchAdukaDapayakkharattho samAseNaM / / 2 / / evamAlocanApratikramaNarUpaM dvividhaM prAyazcittaM pratipadya kAyotsargalakSaNaM prAyazcittaM pratipitsuridaM mUtraM paTatitassa uttarIkaraNeNaM pAyacchittakaraNeNaM visohIkaraNeNaM visallIkaraNeNaM pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTThAe ThAmi (1) mIti mRdu-mArdavArthe cheti ca doSANAM chAdane bhavati / mItyamaryAdAyAM sthito du-iti jugupsa AtmAnam // 1 // keti kRtaM me pApaM Deti ca lavayAmi tadupazamena | epa micchAdukaDa ( mithyAduSkRta) padAkSarArthaH samAgena / // 2 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga // 214 // kAussagaM / tasyAlocitapratikrAntasya virAdhanAprakArasya uttarIkaraNAdinA hetubhUtena ThAmi kAussaggamiti / vatIya: yogH| tatrottarakaraNaM punaH saMskAradvAreNa pariSkaraNamanuttarasyottarasya karaNamuttarIkaraNam / ayaM bhAvaH-virAdhanasya prkaashH| hi pUrvamAlocanAdikaM kRtaM tasyaiva kAyotsargakaraNamuttarakaraNam , tena pApakarmanirdhAtanA bhavati / uttarIkaraNaM ca prAyazcittakaraNadvAreNa bhavati ityAha-pAyacchittakaraNeNaM prAyo bAhulyena cittaM jIvaM mano vA zodhayati prAyazcittam / yadvA pApaM chinattIti pApacchit ApatvAtpAyacchittaM tasya karaNena hetubhUtena / prAyazcittakaraNaM ca vizudvidvAreNa bhavatItyAha-visohIkaraNeNaM vizodhanaM vizuddhiH aparAdhamalinasyAtmano nirmalIkaraNaM vizuddhaH karaNaM vizuddhikaraNaM tena hetubhUtena / vizuddhikaraNaM ca vizalyakaraNadvAreNa bhavati ata Aha-visallIkaraNeNaM vigatAni zalyAni mAyAdIni yasyA'sau vizalyaH, avizalyasya vizalyasya karaNaM tena hetubhUtena / kimityAha-pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTThAe pApAnAM saMsAranibandhanabhUtAnAM karmaNAM jJAnAvaraNIyAdInAM niryAtanArthAya nirghAtanamucchedaH sa evArthaHprayojanaM tasmai, ThAmi kAussaggaM anekArthatvAddhAtUnAM ThAmi karomi kAyassa utsargo vyApAravataH prityaagstm| kiM sarvathA? netyAha-annattha UsasieNaM anyatroccasitAta, tRtIyA pazcamyarthe, Urdhva pralambaM vA |zvasitamucchrasitaM tanmuktvA yo'nyo vyApArastena vyApAravataH kAyasya utsarga ityarthaH, ucchrasitaM hi niroddhamazakyam , tannirodhe sadyaH prANavighAtAdyApatteH / yadAha UsAsaM na niraMbhai abhiggahiovi kimu ciTThAe / sajja maraNaM nirohe suhumussAsaM tu jayaNAu // 1 // (1) ucchAsaM na niruNaddhi Abhigrahiko'pi kimuta ceSTayA / sadyo maraNaM nirodhe sUkSmocchAsaM tu yatanayA // 1 // / 214 // in Education For Personal & Private Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ T --NCRE. evaM ni:zvamitAyapi nAmaniza adhaH zvAmina ni:zvamita tAna: sAvi kAzita kie hutAta: jambhAieNaM vivRtabadanasya prapalapavananirgamA Dambhita tasmAt , uDaegaNa ugAstiAva vApanimAgaNaM apAdena pavana nigamo yAtaniSagastammAta : malie zarIrabhramerAmammiyAH pigamuccha pApanamAvalyAnmanAmmohI mUchA tasyAH; suhumahiM aMgasaMcAlehi sUcanenyo lakSyAlakSyabhyo'GgamacArebhyo gAtravicalanaprakArabhyA rAmodgamAdibhyaH: sumeDiM khelasaMcAlahiM sUkSmabhyaH mulasya zlapmasA: saJcArabhyaH; Atmano hi vIryayuktadravyatayA annaHsUkSma zleSmasaJcAra : sambhavatItyato'nyatrAMcyate / suhamadidihisaMcAlahiM vRkSobhyA dRSTisaJcArabhyo nimapAdima: sUkSmA hi dRSTisaJcArAstadA marvathA nirorbu zAkyante yadA ekasmin dravya dRSTinivezaH sthirIkartuM zakyate, "ca zakyate kartumiti / uccasitAdibhyo'nyatra kAyotsarga karomItyetAvatA kimuktaM bhavati ? ekamAiehi zrAgArahi abhaggo avirAhio huja me kAussaggo evamAdibhiruskRsitaniHzvasitAdibhiH pUrvokairAkArapavAdarUpairamamA dhirAdhito me kAyotsargo bhUyAditi sambandhaH; AdizabdAdanyairapi yadA agnervidyuto kA jyotiH spRzati tadA prAvara gAyopadhigrahaNaM kurvato na kAyotsargabhaGgaH / nanu namaskAramevAbhidhAya kimiti tadgraharA, na karoti yena tadbhaGgo na bhavati ? / ucyate---- nA'tra namaskAreNa pAraNamevAvaziSTakAyotsargamAnaM kriyate, kintu yo yatparimANa kAyotsarga tastAvantaM kAlaM pratIkSya tata Urya namaskAramapaThitvA pArayato bhaGgo'parisamApte pi ca paThato bhaGga eva, tasmAdyo yatparimANa : kA yotsargastasmin pUrNa eva namo arihaMtANamiti vaktavyam / tathA mArjAra mUSikAdeH purato gamane prataH sarato'pi na bhaGgaH / tathA caurasaMbhrame rAjasaMbhrame vA asthAne'pi namaskAramucArayato na bhnggH| tathA sarpadaSTe Atmani pare DRE-- - in Education International For Personal & Private Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prkaashH| vA sAdhvAdau sahasA uccArayato na maGgaH / yadAhu: agaNi-ucchindija-vohinakhobhAi-dIhaDako vA / AgArehiM na bhaggo ussaggo evamAIhiM // 1 // Akriyante prAgRhyante ityAkArAH kAyotsargApavAdaprakArA ityarthaH, tairAkArairvidyamAnairapi bhagnaH sarvathA vinAzitaH, na bhagno'bhagnaH, virAdhito dezabhagnaH, na virAdhito'virAdhito bhavenmama kaayotsrgH| kiyantaM kAlaM yAvadityAha-jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namokAreNaM na pAremi yAvaditi kAlAvadhAraNe, yAvadarhatAM bhagavatAM sambandhinA namaskAreNa namo arihaMtANamityanena na pArayAmi na pAraM gacchAmi tAvatkimityAha-tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi tAvattAvantaM kAlaM kAyaM dehaM sthAnenordhvasthAnena hetubhUtena UrdhvasthAnamabhigRhya kAyaprasaraniSedhenetyarthaH, maunena vAgnirodhalakSaNena, dhyAnena zubhena sadviSaye cintAmabhigRhyetyarthaH appANaM ArSatvAdAtmIyaM kAyaM vosirAmi vyuvasajAmi kuvyApAranirAkaraNena parityajAmi / anye tu appANamiti na paThanti / ayamarthaH-paJcaviMzatyucyAsamAnaM kAlaM yAvarcasthAnasthitaH pralamba jo niruddhavAkprasaraH prazastadhyAnA'nugatastiSThAmi sthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsadvAreNa vyutsRjAmi / paJcaviMzatyucchAsAtha caturviMzatistavena candesu nimmalayarA ityantena cintitena pUryante, pAyasamA UsAsA iti vacanAt / saMpUrNakAyotsargazca namo arihaMtANamiti namaskArapUrvakaM pArayitvA caturvizatistavaM saMmpUrNa paThati / evaM sannihite gurau (1) agnyu-cchedya-bodhikakSobhAdi dIrghadaSTo vA / AkArairna bhagna utsarga evamAdimiH // 1 // // 21 // Lain Education intern For Personal & Private Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatsamakSaM, gurubirahe tu gurusthApanA manasi kRtvA IryApathapratikramaNaM nirvayaM caityavandanamutkRSTamArabhyate, jaghanyamadhyame tu caityavandane aiopathikIpratikramaNamantareNApi bhvtH| atra namaskAreNa namo arihaMtANamityanena vapureva tavAcaSTe bhagavan ! vItarAgatAm / na hi koTarasaMsthe'gnau tarurbhavati zAGkalaH // 1 // ityAdinA kavikRtena ca jaghanyA caityavandanA bhavati / anye tu praNAmamAtrarUpA jaghanyAM caityavandanA vadanti / praNAmastu pazcadhA ekAGgaH ziraso nAme sa dvayaGgaH kryordvyoH| trayANAM namane vyaGgaH karayoH zirasastathA // 1 // caturNA karayorjAnvonamane caturaGgakaH / zirasaH karayorjAnvoH paJcAGgaH paJcake nate // 2 // madhyamA tu sthApanArhataH stavadaNDakena stutyA caikayA bhavati / yadAhanavakAreNa jahannA daMDagathuijugala majjhimA nneyaa| saMpuramA ukkosA vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 1 // ityutkRSTayA caityavandanayA vanditukAmo virataH sAdhuH zrAvakazca aviratasamyagdRSTirapurnabandhako vA yathAmadrako yathocitaM pratilakhitapramArjitasthaNDilo bhuvanagurau vinivezitanayanamAnasaH saMvegavairAgyavazAdutpannaromAJcakaJcuko mudazrupUrNalocanaH atidurlabhaM bhagavatpAdavandanamiti bahu manyamAno yogamudrayA askhalitAdiguNopetaM tadarthAnusmaraNagarbha praNipAtadaNDakasUtraM paThati / tatra ca trayastriMzadAlApakA AlApakadvikAdipramANAzca vizrAmabhUmirUpA navasampado bhavanti / yadAha (1) namaskAreNa jaghanyA daNDakastuti yugalAd madhyamA jJeyA / sampUrNotkRSTA vidhinA khalu vandanA trividhA // 1 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga vatIya, zAstram // 216 // do tima caura ti paMcA doni a cauro ya hunti tine ya / sakkathae nava saMpaya tittIsaM honti pAlAvA // 1 // etAzca yathAsthAnaM nAmataH pramANatazca kathayiSyante / vyAkhyA namo tthu NaM arahatANaM bhagavaMtANaM tatra nama iti naipAtikaM padaM pUjArtha, pUjA ca drvybhaavskaacH| tatra karaziraHpAdAdidravyasannyAso dravyasaGkocA, bhAvasavocastu vizuddhasya manaso niyogaH, asviti bhavatu / prArthanaiSA dharmavIjamAzayavizuddhijanakatvAt / Namiti vAkyAlaGkAre / atizayapUjAmahantIti arhantaH / yadAha arahaMti vaMdaNanamaMsaNAI arahaMti payasakAraM / siddhigamaNaM ca parihA bharahatA teNa vuccaMti // 1 // sugadviSAhaH satrizatrustutye // 5 / 2 / 26 // iti vartamAnakAle'vRz / kathaM vartamAnakAlatvamiti cet, / pUjArambhasyA'nuparamAt / eSa eva hi nyAyyo vartamAnakAlo yatrArabdhasyApavargo nAsti / tathA parihananAdarhantaH, arayazca mohAdayaH sAmparAyikakarmabandhahetavaH, teSAmarINAmanekabhavagahanavyasanaprApaNakAraNAnAM hananAdarhantaH / / tathA rajohananAdarhanta:, rajazca ghAtikarmacatuSTayaM yenAvRtasyAtmanaH satyapi jJAnAdiguNasvabhAvatve ghanasamUhasthagitagabhastimaNDalasya vivasvata iva tadguNAnAmabhivyaktirna bhavati tasya hananAdarhantaH / tathA rahasyAbhAvAdahantaH; tathAhi-bhagavatAM nirastaniravazeSajJAnAvaraNAdikarmapAratacyANAM kevalamapratihatamanantamadbhutaM jJAnaM darzanaM cAsti, tAmyAM jagadanavarataM yugapatpratyakSato jAnatAM pazyatAM ca rahasyaM nAsti, tasmAdrahasyAbhAvAdahantaH / eSu trivartheSu | (1) dvau trayazcatvArastrayaH paJca dvau ca catvArazca bhavanti trayazca / zakrastave nava sampadastrayastriMzadU bhavanti AlApAH // 1 // (2) arhanti vandana-namasyanAdyarhanti pUjAsatkAram / siddhigamane ca arhA arhantastenocyante // 1 // 216 // in Education interations For Personal & Private Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSodarAditvAdahaditi sityati / athavA avidyamAna raha ekAntarUpo dezo'ntaba madhyaM giriguhAdInAM sarvaveditayA pracchannasya kasyApyabhAvena yeSAM teraho'ntarastemyo'rahontaryaH athavA prarahadabhyaH vINarAgatvAt kcidpyaasktimgcchdbhyH| athavA arahadabhyo rAgadveSahetubhUtamanojJetaraviSayasaMparke'pi vItarAgatvAdikaM svaM svamAvamatyajanayaH / arihaMtANamiti pAThAntaraM vA; tatra karmArihantRbhyaH / Aha ca aDhavihaM pi hu kammaM aribhUyaM hoi sayalajIvANaM / taM kammamarihaMtA arihaMtA teNa vuJcati // 1 // aruhaMtANamityapi pAThAntarama / tatra arohadbhyo'nupajAyamAnebhyaH, kSINakarmabIjatvAt uktazcadagdhe bIje yathAtyantaM prAdurbhavati nAGkaraH / karmabIje tathA dagne nArohati bhvaaddrH||1|| zAbdikAstu arhacchandasyaiva prAkRte rUpatrayamicchanti, yadvayamavocAma-"uccAIti" || 8 / 2 / 111 // cakArAdaditAvapi, tebhyo'rhadbhyo namo'stviti namaHzabdayogAccaturthI, "caturthyAH sssstthii"||8|3|131 / / iti prAkRtasUtrAccaturthyAH sthAne SaSThI / bahuvacanaM cAdvaitavyavacchedenA'hadvahutvakhyApanArtham, viSayabahutvena namaskartuH phalAtizayajJApanArtha ca / ete cAhanto nAmAdyanekabhedA iti bhAvArhatsamparigrahArthamAha bhagavadbhayaH bhago'rkajJAnamAhAtmyayazovairAgyamuktiSu / rUpavIryaprayatnecchAzrIdharmaizvaryayoniSu // 1 // itivacanAdarkayonivarjamiha dvAdazadhA bhagazabdasyArthaH sa vidyate yeSAM te bhagavantaH, nindAvarja bhUmyA(mrA diSvartheSu matuH jJAnaM tAvadgarbhanivAsAt prabhRti AdIkSAto matizrutAvadhilakSaNaM dIkSAnantaraM tvAghAtikarmacatuSTaya (1) aSTavidhamapi khalu karmA'ribhUtaM bhavati sakalajIvAnAm / tatkArihantAro'ntastenocyante // 1 // Jain Education T al For Personal & Private Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH zAcam prakAza // 217 // cayAd manaHparyAyajJAnasahitam, ghAticaye cAnantamanantaviSayaM niHzeSabhAvAbhAvakhabhAvAvabhAsakaM kevalajJAnam 1 / mAhAtmyaM prabhAvAtizayaH, tacca sarvakalyANakeSu nArakANAmapi sukhotpAdakatvena nityasantamaseSvapi narakeSu prakAzajanakatvena garbhanivAsAt prabhRti kulasya dhanAdivardhanenApraNatasAmantAnAM ca praNatyatimArivaropahativarjitarAjyakaraNenA'tivRSTyanAvRSTiprabhRtyupadravarahitajanapadatvena calitAsanasakalasurAsurapraNatapAdapadmatvena cA'vaseyam 2 / yazastu rAgadveSaparISahopasargaparAkramasamutthamAkAlapratiSThaM yatsarvadA divi surasundarIbhiH pAtAle nAgakanyAbhirgIyate surAsurainityamabhiSTrayate ca 3 / vairAgyaM marunnarendralakSmImanubhavatAmapi yatra tatra ratirnAma, yadA tu sarvaviSayatyAgapUrvakaM pravrajyAM pratipadyante tadA'lamebhiriti, yadA tu kSINakarmA)No bhavanti tadA sukhaduHkhayorbhavamocayoraudAsInyamiti trividhamapyatizAyi bhavati / yadavocAma vItarAgastotre yadA marunnarendrazrIstvayA nAthopabhujyate / yatra tatra ratirnAma viraktatvaM tadApi te // 1 // nityaM viraktaH kAmebhyo yadA yogaM prapadyase / alamabhiriti prAjyaM tadA vairAgyamasti te // 2 // sukhe duHkhe bhave mokSe yadaudAsInyamIziSe / tadA vairAgyameveti kutra nA'si virAgavAn // 3 // iti // 4 // muktizca sakalanezaprahANalakSaNA sannihitaiveti // 5 // rUpaM tusabasurA jai ruvaM aMguTThapamANayaM viuvijjA / jiNapAyaMguDha pai na sohae taM jahiMgAlo // 1 // iti nidarzanAt siddhaM sarvAtizAyi 6 / vIrya ca merordaNDarUpatAM dharitryAzca chatrarUpatAM kartuM sAmarthyam, (1) sarvasurA yadi rUpamaGguSTapramANakaM vikuMrveyuH / jinapAdAGguSThaM prati na zobhate tad yathAGkAraH // 1 // // 217 // Lain Education interneta For Personal & Private Use Only JC
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati zrUyate hi tatkAlajAtenaiva zrImahAvIreNa zakrazaGkApanodAya vAmapAdAGguSThena meruparvataH prakampitaH 7 / prayatnaH paramavIryasamuttha ekarAtrikyAdimahApratimAbhAvahetuH samuddhAta zailezyavasthAvyaGgaH 8 / icchA tu janmAntare surajanmani tIrthakarajanmani ca duHkhapaGkamagnasya jagata uddidhIrSAtizayavatI 6 / zrIrghAtikarmocchedavikramAvAta kevalAlokasampattiH, atizaya sukhasampaccAnupamA 10 | dharmaH punaranAzravo mahAyogAtmako nirjarAphalo'tizreyAn 11 / aizvarya tu bhaktibharAvanamratridazapativihitasamavasaraNaprAtihAryAdirUpam 12 / evambhUtA eva prekSAvatAM stotavyA ityAbhyAmAlApakAbhyAM stotavyasampaduktA / sAmpratamasyA hetusampaducyate- thAigarANaM vitthayarANaM sayaMsaMbuddhANaMAdikaraNazIlA AdikaraNahetavo vA AdikarAH sakalanItinibandhanasya zrutadharmasyeti sAmarthyAdgamyate tebhyaH / yadyapi saiSA dvAdazAGgI na kadAcinnAsIt, na kadAcinna bhavati, na kadAcinna bhaviSyati, prabhUcca bhavati ca bhaviSyati ceti vacanAd nityA dvAdazAGgI; tathApyarthApekSayA nityatvaM zabdApekSayA tu svasvatIrtheSu zrutadharmAdikaratvamaviruddham / ete'pi kaivalyAnantarApavargavAdibhiratIrthakarA eveSyante akRtstrakSaye kaivanyAbhAvAditi vacanAditi tadvyapohArthamAha - tIrthakarebhyastIryate saMsArasamudro'neneti tIrtha tacca pravacanAdhArazcaturvidhasaGghaH prathamagaNadharo vA; yadAhuH - titthaM bhante ! titthaM ? titthayare titthaM ? goyamA ! arihA tAva niyamA titthaMkare vitthaM puNa cAuvale samaNasaMghe paDhamagaNahare vA, tatkaraNazIlAstIrthakarAH / na cAkRtsracaye kaivalyaM na bhavati, ghAtikarmakSaye aghAtikarmabhiH kaivalyasyAbAdhanAt / evaM jJAnakaivanye tIrthakaratvamupapadyate, muktakaivanye tu tIrthakaratvamasmAbhirapi (1) tIrtha bhagavan ! tIrthe ! tIrthaMkarastIrthe ! gautama ! arhastAvanniyamAt tIrthaMkarastIrthaM punazcaturvarNaH zramaNasaGghaH prathamagaNadharo vA For Personal & Private Use Only 10- 1,0381.0.0.0.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH / 21 // zaMga neSyate / ete'pi sadA zivAnugrahAda kazciddhAdhavanta ipyante, yadAha-maddezAnugrahAd bodhaniyamAviti tannirAkarabAstram | gAthamAha-svayaMsaMbunhe bhyaH svazmAtmanA sAmavyatvAdimAmagrI paripAkAna tu paropadezAta ramyagaviparyayeNa vuddhA avagatatayAH svayaMsaMvuddhAstebhyaH / yadi bhavAntaraNa nathAvidhaguruganibhAnAyattabodhAmne bhUpana , tathApi tIrtha karanmani paropadezanirapekSA buddhAH, yadyapi ca takAjanmanyapi lokAnti katridazAvanAta bhaya tithaM pavaneha ' ityevaMlakSaNAd dIkSAM pratipayale nayAsi vaitAlikavacanAnantaramahala narendrayAvAn svayameva pravajyAM pratipadyante / idAnI stotavyasampad para detuvizeSasampaducyate-pugisuttamAga purimasImA purimArapuNDarIyANaM purilavaragandhahatyIj-puri zarIre zayanAn puruSA viziSTakarmodayAdviziSTasaMsthAnavana garIrabAditaH macAnepAmutamAH sahajatayAbhavyatyAdibhAvanaH zreSThAH durupottamAH; nathAhi-AsaMsAramete parArthavya ganina upasarjanIkRtasyArthA upacitakriyAvanto'dInabhAvAH saphalArambhiNo dRDhAnuzayAH kRtajJatApattayo'nu pahatacinA devagurubahubhAnino gambhIrAzayA iti / na khalvasamAracitamapi vAyaralaM samAnamitaraNa / na ca samAracitopi kAcAdijAnyarattIbhavati / evaM ca yadAhuH sogatAH-nAstIha kazcidabhAjanaM saca iti, sarve buddhA bhaviSyanti iti ca, tat pratyuktam / ete ca bAhyArthasaMvAdasatyavAdibhiH saMskRtAcAryaziSyanirupamAnastavArdA eveSyante hInAdhikAbhyAmupamA mRSeti vacanAFol ttadvyavacchedArthamAha-puruSasiMhebhyaH puruSAH siMhA iva pradhAnAH zauryAdiguNabhAvena puruSasiMhAH, yathA siMhAH HzauryAdiguNayoginaH tathA bhagavanto'pi karmazatrUn prati zUratayA taducchedaM prati krUratayA krodhAdIn pratyasahana (1) bhagavastIrtha prvrty| // 21 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ tayA rAgAdIn prati vIryayogena tapaHkarma prati vIratayA rUyAtAH, tathA eSAmavajJA parISaheSu, na bhayamupasargebhyaH, na cintA'pi indriyavarge, na khedaH saMyamAdhvani, na prakampo cyAne, na caivamupamA mRSA taddvAreNa tadasAdhAraNaguNAmidhAnAditi / ete ca sucAruziSyaiH sajAtIyopamAyogina eveSyante vijAtIyenopamAyAM tatsadRzadhamopacyA puruSatvAdhabhAvaprAptiH / yadAhuH-te viruddhopamAyoge tApatyA tadavastutvamiti tadvyapohAyAha-puruSavarapuNDarIkebhyaH puruSA varapuNDarIkANIva saMsArajalAsaGgAdinA dharmakalApena puruSavarapuNDarIkANiM tebhyaH, yathAhi puNDarIkANi paGke jAtAni jalena vardhitAni tadubhayaM vihAyopari vartante prakRtisundarANi ca bhavanti, nivAso bhuvanalakSmyAH , AyatanaM cakSurAdyAnandasya, pravaraguNayogato viziSTatiryanarAmaraiH sevyante, sukhahetavo bhavanti tathA bhagavanto'pi karmapaGke jAtA divyabhogajalena vardhitA ubhayaM vihAya vartante, sundarAzcAtizayayogena, nivAso guNasampadaH, hetavaH paramAnandasya, kevalAdiguNabhAvena tiryagrarAmaraiH sevyante, nivRttisukhahetavazca jAyante iti bhinnajAtIyopamAyoge'pyarthato virodhAbhAvena yathoditadoSAsambhavaH / yadi tu vijAtIyopamAyogena taddharmApattirApAdhate tarhi siMhAdisajAtIyopamAyoge taddharmANAM pazutvAdInAmapyApattiH syAditi / ete'pi yathocaraM guNakramAbhidhAnavAdibhiH suragurovineyahInaguNopamApUrvakamadhikaguNopamAre iSyante / abhidhAnakramAbhAve abhidheyamapi tadvadakramavadasaditivacanAdetannirAsAyAha-puruSavaragandhahastibhyaH puruSAvara gandhahastina iva varagajendrA iva puruSavaragandhahastinaH yathA gandhahastinAMgandhenaiva taddezavihAriNaHkSudragajA bhajyante tadaditi paracakradurbhicamAriprabhRtayaH saevopadravagajA bhagavatAmacintyapuNyAnubhAvAnAM vihArapavanagandhAdeva bhjynte| na caivamabhidhAnakramAbhAve'bhidheyamapi For Personal Private Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prkaashH| kramavadasaditi vAcyam , sarvaguNAnAmekatrA'nyo'nyasaMvalitatvenAvasthAnAta ,teSAM yathAruci stotrAmidhAnena dossH| zAstram evaM puruSottamatvAdinA prakAreNa stotavyasampada eva hetuvishesssmpttRtiiyaa|3| idAnIM stotavyasampada eva sAmAnyeno payogasampadamAha-loguttamANaM loganAhANaM logahimANaM logapaIvANaM logapajoagarANaM-samudAyeSvapi pravRttAH zabdA // 21 // anekadhA avayaveSvapi pravartante iti nyAyAdyadyapi lokazabdena tattvataH pazcAstikAyA ucyante, dharmAdInAM vRcivyANAM bhavati yatra tata kSetraM tairdravyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyamiti vacanAt / tathApIha lokazabdena bhavyasattvaloka eva / parigRhyate, sajAtIyotkarSa evocmtvopptteH| anyathA abhavyApekSayA sarvabhavyAnAmapyuttamatvAnnaipAmatizaya uktaH syAt / tatazca bhavyasattvalokasya sakalakalyANanibandhanatayA bhavyatvabhAvenottamA lokottamAstebhyaH, lokanAthebhyaH, iha lokazabdena bIjAdhAnAdinA saMvibhakto rAgAdyupadravebhyo racaNIyo viziSTo bhavyalokaH parigRhyate asminneva nAthatvopapatteH, yogakSemanAtha iti vacanAt, tadiha yeSAmeva bIjAdhAnoredapoSaNairyogaH, cemaM ca tattadupadravarakSaNena te eva bhavyA lokazabdena gRhyante, na caite yogaceme sakalabhavyasatcaviSaye kasyacitsambhavataH sarveSAmeva muktiprasaGgAcasmAduktasyaiva lokasya nAthA iti / tathA lokahitebhyaH, iha lokazabdena sakala eva sAMvyavahArikAdibhedabhinnaHprANivargoMgRhyate. tasmai samyagadarzanaprarUpaNarakSaNayogena hitA lokahitAH, tathA lokapradIpebhyaH, atra lokazabdena viziSTa eva dezanA yaMzubhirmithyAtvatamo'panayanena yathArha prakAzitajJeyabhAvaH saMjhilokaH parigRhyate taM pratyeva bhagavatAM prdiiptvopptteH| Hna bandhaM prati pradIpaH pradIpo nAma, tadevaMvidhaM lokaM prati pradIpA lokapradIpAH / tathA lokapradyotakarebhyaH, iha lokazabdena viziSTacaturdazapUrvaviDokaH parigRhyate, tavaiva tattvataH pradyotakaratvopapatteH, pradyotaM ca saptaprakAraM jIvA // 21 // Jain Education intel For Personal & Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastutastvaM tatpradyotakaraNaJca viziSTAnAmeva pUrvavidAM bhavati te'pi SaTsthAnapatitA eva zrUyante, na ca teSAM sarveSAmapi pradyotaH sambhavati, pradyoto hi viziSTatattvasaMvedana yogyatA, sA ca viziSTAnAmeva bhavati / tena viziSTacaturdaza pUrvavidbhokAMpekSayA pradyotakarAH / evaM lokottamatvAdibhiH paJcabhiH prakAraiH parArtha karaNAH stotavyasampadaH sAmAnyenopayogasampaccaturthI 4 / idAnImupayogasampada eva hetu saMpaducyate - abhayadayANaM cakkhudayAkhaM mAgadayANaM saraNadayAkhaM bohidayANaM - iha abhayaM saptadhA iha paralokA dAnA-smAdA''jIva- maraNa - zlAghA bhedanaitatpratipakSato'bhayaM viziSTamAtmanaH svAsthyaM niHzreyase dharmabhUmikAnibandhanabhUtaM vRddhirityanyeSAM tadityaM bhUtamabhayaM guNaprakarSayeogAdacintyazaktiyuktatvAt sarvathA parArthakAritvAd bhagavanta evaM dadatItyabhayadAstebhyaH; tathA cakSurdebhyaH, iha cakSurviziSTamAtmadharmarUpaM tattvAvabodhanibandhanaM gRhyate / tacca zratyanyeSAM tadvihInasyAcakSuSmata iva vastutadarzanAyogAd na ca mArgAnusAriNI zraddhA sukhenAvApyate satyAM cAsyAM kalyANacakSuSo bhavati vastu tasyadarzanam tadiyaM dharmakalpadrumasyAvandhyavIjabhUtA bhagavadbhaya eva bhavatIti cakSurdadatIti cakSurdAH; tathA mArgadebhyaH, iha mArge bhujaGgamanalikAyA tulyo viziSTaguNasthAnAvAptipravaNaH svarasavAhI kSayopazama vizeSo'yamamumanye sukhetyAcakSate [asminnasateina yathocitaguNasthAnAvAptirmArgaviSamatayA cetaH skhalanena pratibandhopapatteH, mArgazca bhagavadbhaya eveti mArga dadatIti mArgadAH tathA zaraNadebhyaH, iha zaraNaM bhayArtatrANaM tacca saMsArakAntAragatAnAmatiprabalarAgAdipIDitAnAM samAzvAsanasthAnakalpaM tattvacintArUpamadhyavasAnaM vividiSetyanyeSAmasmiMzca sati tacagocarAH zuzrUSAzravaNa- grahaNa - dhAraNa-vijJAno hApoha tattvAbhinivezA: prajJAguNA bhavanti / tasvacintAmantareNa teSAmabhAvAt For Personal & Private Use Only CKYOK+
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prakAzA // 22 // sambhavanti tu tAmantareNApi tadAbhAsA na punaH svArthasAdhakatvena bhAvasArAH, tatvacintArUpaM zaraNaM bhagavadbhaya eva bhavatIti zaraNaM dadatIti zaraNadAH, tathA bodhidebhyaH, iha bodhirjinapraNItadharmAvAptiH, iyaM punaryathApravRttaapUrva-anivRttikaraNatrayavyApArAbhivyaGgyamabhinnapUrvagranthibhedataH prazamasaMveganirvedAnukampAstikyAbhivyaktilacaNaM tatvArthazraddhAnaM samyagdarzanamucyate vijJaptirityanyeSAM paJcakamapyetadapunarbandhakasya, punarbandhake yathocitasyAsyAbhAvAdete ca yathottaraM pUrvapUrvaphalabhUtAH, tathA hi-abhayaphalaM cakSuH, cacuHphalaM mArgaH, mArgaphalaM zaraNam , zaraNaphalaM bodhiH, sA ca bhagavadbhaya eva bhavatIti bodhiM dadatIti bodhidAH / evamabhayadAnacakSurdAnamArgadAnazaraNadAnabodhidAnebhyo H yathoditopayogasiddharupayogasampada eva hetusampaduktA / sAmprataM stotavyasampada eva vizeSopayogasampaducyatedhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAurantacakkavaTTINaM-dharmadebhyaH, iha dharmazcAridharmo gRhyate sa ca yati-zrAvakasambandhibhedena dvedhA / yatidharmaH sarvasAvadyayogaviratilakSaNaH; zrAvakadharmastu dezaviratirUpaH, sa cAyamubhayarUpo'pi bhagavadbhaya eva hetvantarANAM sadbhAve'pi bhagavatAmeva pradhAnahetuttvAditi dharma dadatIti dharmadAH, dharmadatvaM ca dharmadezanAdvAreNaiva bhavati nAnyathetyAha-dharmadezakebhyaH, dharma prastutaM yathAbhavyamavandhyatayA dezayantIti dharmadezakAH, tathA dharmanAyakebhyaH dharmo'dhikRta eva tasya nAyakAH svAminastadazIkaraNabhavAt tadu. ktarSAvAptastatprakRSTaphalabhogAt tadayAghAtAnupapattezca dharmanAyakAH, tathA dharmasArathibhyaH prastutasya dharmasya svpraa| pekSayA samyakpravartanapAlanadamanayogataH sArathayo dharmasArathayaH, tathA dharmavaracaturantacakravartibhyaH, dharmaH prastutaH sa eva trikoTiparizuddhitayA sugatAdipraNItadharmacakrApecayA ubhayalokahitatvena cakravartyAdicakrApekSayA ca varaM pradhAna // 220 // Iain Education EASI For Personal & Private Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter catasRNAM gatInAM nArakatiryagnarAmaralacca khAnAmanto yasmAt taccaturantaM cakramiva cakraM raudramidhyAtvAdibhAvazatrulavanAcena vartante ityevaMzIlA dharmavaracaturanta cakravartinaH cAuranteti samRddhyAditvAdAtvamevaM dharmadatvAdibhiH pazcabhiH stotavyasampadeva vizeSopayogasampaduktA / 6 / idAnIM sarva pazyatu vA mA vA tattvamiSTaM tu pazyatu / kITasaMkhyAparijJAnaM tasya naH kopayujyate ? // 1 // iti sarvadarzanapratikSepeNeSTatatvadarzanavAdinaH saugatAn pratikSipati - zrappaDihayavaranAmyadaMsaNadharANaM viumANaM- apratihate sarvatrApratiskhalite vare kSAyikatvAt pradhAne jJAnadarzane vizeSasAmAnyAvabodharUpe dhArayatIti apratihatavarajJAnadarzanadharAstemyaH, apratihatavarajJAnadarzanavaratvaM ca nirAvaraNatvena sarvajJAnadarzanasvabhAvatayA ca, jJAnagrahaNaM cAdau sarvA labdhayaH sAkAropayogopayuktasyeti jJApanArthamiti / ete ca kaizcittatrataH khanvanyAvRcacchadyAna eveSyante yadAha jJAnino dharmatIrthasya kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi bhavaM tIrthanikArataH // 1 // tathA dagdhendhanaH punarupaiti bhavaM pramadhya, nirvANamapyanavadhAritabhIruniSTham / muktaH svayaM kRtabhavazca parArthazUrastvacchAsanapratihateSviha moharAjm // 1 // iti / tannivRtyarthamAha - vyAvRttacchadyabhyaH, chAdayatIti chaba jJAnAvaraNAdighAtikarma tadbandhayogyatAlakSaNo bhavAdhikAratha, vyAvRttaM nivRttaM chadma yebhyaste tathAvidhAH, nA'cIye saMsAre apavargaH cINe ca janmaparigraha ityasat, For Personal & Private Use Only **-*****CK-10K4081014+0
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ prema prkaashH| // 221 // hetvabhAvAt / na ca tIrthanikArajanmaparAbhavo hetusteSAM mohAbhAvAd mohe vA apavarga iti pralApamAtramevamapratihatavarajJAnadarzanadharatvena vyAvRttaccha batayA ca stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampan / ete ca kasthitA vidyAvA dibhiH paramArthato jinAdaya eveSyante bhrAntimAtramasadvidyeti vacanAt etavyapohAya Aha.jiNArga jAvayAgaM, rAgAdijetRtvAjinAH, na ca rAgAdInAmasattvaM pratiprANyanubhavasiddhatvAt / na cAnubhavo'pi bhrAntaH sukhaduHkhA dyanubhaveSvapi bhrAntiprasaGgAt, evaM ca jeyasambhavAjinatvamaviruddham / evaM rAgAdIneva sadupadezAdinA jApayantIti jApakAH tebhyaH, ete'pi kAlakAraNavAdibhiranantaziSyairbhAvato'tIrNAdaya eveSyanne kAla eSa kRtsnaM jagadAvartayati iti vacanAta, etannirAsAyAha-tipmANaM tArayANaM-samyagjJAnadarzanacAritrapotena bhavArNavaM tIrNavantaH tIrNA:. na caiSAM tIrNAnAM pAragatAnAmAvataH sambhavati tadbhAve muktyatiddheH, evaM ca na muktaH punarbhaye bhavatIti tIrNanvasiddhiH, evaM tArayanti anyAnapIti tArakAstebhyaH, ete'pi parokSajJAnavAdibhirmImAMsakabhedairabuddhAdaya evepyante apratyakSA hi no buddhiH pratyakSo'rthaH iti vacanAt etanyavacchedArthamAha--buddhANaM bohayANaM-ajJAnanidrAprasupte jagatyaparopadezena jIvAjIvAdirUpaM tattvaM svasaMviditena jJAnena buddhavanto buddhAH, na cAsvasaMviditena jJAnenArthajJAnaM sambhavati / na hyadRSTapradIpo bAhyamartha pratyakSIkaroti, na cendriyavadasvasaMviditasyApi jJAnasyArthapratyakSIkaraNamindriyasya bhAvendriyatvAt tasya ca svasaMviditarUpatvAt yadAha-" apratyakSopalambhasya nArthadRSTiH prasiddhyati" evaM ca siddhaM buddhatvamevamaparAnapi bodhayantIti bodhakAstebhyaH, ete'pi jagatkartRlInamuktavAdibhiH santapanavineyaistattvato'mukkAdaya eveSyante, brahmavad brahmasaGgatAnAM sthitiriti vacanAt etanirAcikIrSayA''ha nAt etatryavAna buddhavanto buddhaStasyApi jJAnasyA // 221 // in Education International For Personal Private Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ muttANaM moagANaM-caturgativipAkacitrakarmabandhamuktatvAt muktAH kRtakRtyA niSThitArthA ityarthaH, na ca jagatkartari jalaye niSThitArthatvaM sambhavati, jagatkaraNena kRtakRtyatvAyogAt hInAdikaraNe ca rAgadveSA'nuSaGgaH, na cAnyatrAs|nyasya layaH sambhavati ekatarAbhAvaprasaGgAt , evaM ca jagatkartari layAbhAvAda muktatvasiddhiA, evaM mocayantyanyA napIti mocakAstebhyaH, evaM ca jinatvajApakatvatIrNatvatArakatvabuddhatvabodhakatvamuktatvamocakatvaiH svaparahitasiddherAtmatunyaphalakartRtva sampadaSTamI // 8 // etepi buddhiyogajJAnavAdibhiH kApilairasarvajJA asarvadarzina eveSyante buddhyadhyavasitamartha puruSazcetayate iti vacanAt etanirAkaraNAyAha-savvannaNaM savvadarisINaM-sarva jAnantIti sarvajJAH sarva pazyantItyevaMzIlAH sarvadarzinaH tatsvabhAvatve nirAvaraNatvAt / uktaM ca sthitaH zItAMzuvajIvaH prakRtyA mAvazuddhayA / candrikAvacca vijJAnaM tadAvaraNamabhravat // 1 // | na karaNAbhAve kartA tatphalasAdhaka ityapyanaikAntikam , paraniSThitasavakasya taraNDakAbhAve'pi savanadarzanAta | iti buddhilakSaNaM karaNamantareNApi AtmanaH sarvajJatvasarvadarzitvasiddhiH / anyastvAha-jJAnasya vizeSaviSayatvAda darzanasya ca sAmAnyaviSayatvAt , tayoH sarvArthaviSayatvamayuktaM tadubhayasya sarvArthaviSayatvAdityucyate-na hi sAmAnyavizeSayorbheda eva, kintu te eva padArthAH samaviSamatayA saMprajJAyamAnAH sAmAnyavizeSazabdAbhidheyatAM prati| padyante, tatazca te eva jJAyante te eva dRzyante iti yuktaM jJAnadarzanayoH sarvArthaviSayatvamiti / nanu jJAnena viSama1 tAdharmaviziSTA eva gamyante na samatAdharmaviziSTA api, darzanena ca samatAdharmaviziSTA eva gamyante na viSamatAdharmaviziSTA api / tatazca jJAnadarzanAbhyAM samatAviSamatAlakSaNadharmadvayAgrahaNAdayuktameva tayoH sarvArthaviyaSatva Education inte For Personal & Private Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyA prkaashH| yoga zAstram // 222 // miti, na dharmadharmiNoH sarvathAmedAnamyupagamAt / tatazcAmyantarIkRtasamatAkhyadharmANa eva viSamatAdharmAvaziSTA jJAnena gamyante abhyantarIkRtaviSamatAkhyadharmANa eva samatAdharmaviziSTA darzanena gamyante iti jJAnadarzanayornADasarvArthaviSayatvamiti sarvajJAH sarvadarzinazca tebhyaH / ete ca sarvagatAtmavAdibhirmuktatve sati na niyatasthAnasthA eveSyante / yadAhuste-" muktAH sarvatra tiSThanti vyomavattApavarjitAH" iti / tannirAkaraNArthamAha-sivamayalamaruamaNaMtamakkhayamavyAbAhamapuNarAvitti siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM-zivaM sarvopadravarahitatvAt , acalaM svAbhAvikaprAyogikacalanakriyArahitatvAt , arujaM vyAdhivedanArahitaM tannibandhanayoH zarIramanasorabhAvAt , anantamanantajJAnaviSayatvayuktatvAt , akSayaM vinAzakAraNAbhAvAt , avyAbAdhamakarmatvAt , apunarAvRtti na punarAvRttiH saMsAre'vatAro yasmAt , siddhigatinAmadheyaM siddhayanti niSThitArthA bhavantyasyAM jantava iti siddhirlokAntakSetralakSaNA saiva gamyamAnatvAdgatiH, siddhigatireva nAmadheyaM yasya tattathA, sthAnaM tiSThintyasminniti sthAnaM vyavahArataH siddhikSetram / yadAhuH-" iha bundi caittA NaM tattha gaMtuNa sijjhai" iti / nizcayatastu svasvarUpameva sarve bhAvA AtmabhAve tiSThantIti vacanAva , vizeSaNAni ca nirupacaritatvena yadyapi muktAtmanyeva bhUyasA sambhavanti tathApi sthAnasthAninorabhedopacArAdevaM vyapadezaH, tadevaMvidhaM sthAnaM samprAptAH samyagazeSakarmavicyutyA svarUpagamanena pariNAmAntarApacyA prAptAstebhyaH, na hi vibhUnAmevaMvidhaprAptisambhavaH, sarvagatatve sati sadaikasvabhAvatvAt , nityAnAM caikarUpatayA avasthAnaM tadbhAvAvyayasya nityatvAt / ataHkSetrato'sarvagatapariNAminAmevaivaM prAptiH sambhavati, (1) iha zarIraM tyaktvA tatra gatvA sidhyti| m||222|| Latin Education internations For Personal & Private Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ ata eva kAyapramANamAtmeti susthitaM vacanaM, temyo nama iti kriyAyogaH, evaMbhUtA eva prekSAvatAM namaskArAhA, Adyanta| saGgatazca namaskAro madhyavyApIti / jitabhayA apyete eva nAnye iti pratipAdayitumupasaMharanAha-namo jiNANaM jiabhayANaM-namo jinebhyo jitabhayebhya iti / tadevaM sabvannUNaM savvadarisINamityata Arabhya namo jiNANaM jiabhayANamityevamantaitribhirAlApakaiH pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalAvAptirUpA sampannavamI / / / atra stutiprastAvAnna paunaruktyazaGkA karaNIyA / yahAha-- sajjhAya-jjhANa-tava-osahesu uves-thui-pyaannesu| santaguNakittaNesu ya na honti puNaruttadosAo (u) // 1 // __etAbhirnavabhiH sampadbhiH praNipAtadaNDaka ucyate, tatpAThAnantaraM praNipAtakaraNAjinajanmAdiSu svarvimAneSu tIrthapravRtteH pUrvamapi zakro'nena bhagavataH stautIti zakrastavo'pyucyate, ayazca prAyeNa bhAvArhadviSayo bhAvArhadadhyAropAcca sthApanArhatAmapi puraH paThyamAno na dopAya, praNipAtadaNDakAnantaraM cA'tItAnAgatavartamAnajinavandanArtha kecidetAM gAthAM paThanti je a aIyA siddhA je a bhavissaMti NAgae kAle / saMpai a vaTTamANA savve tiviheNa vaMdAmi // 1 // sugamA ceyam / tatazcotthAya sthApanArhadvandanArtha jinamudrayA arihaMtaceiyANamityAdisUtraM paThati / arhatA pUrvoktasvarUpANAM caityAni pratimAlakSaNAni arhacaityAni-cittamantaHkaraNaM tasya bhAvaH karma vA varNadRDhAditvAt (1) svAdhyAya-dhyAna-tapa-auSadheSUpadeza-stuti-pradAneSu / sadguNakIrtaneSu ca na bhavanti punaruktadoSAstu // 1 // (2) ye cAtItAH siddhA ye ca bhaviSyantyanAgate kAle / samprati ca vartamAnAH sarvAn trividhena bande // 2 // For Personal & Private Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH zAstram prkaashH| 223 // vyaNi caityaM bahuviSayatve caityAni / tatrAItAM pratimA hi prazastasamAdhicittotpAdakatvAdarhaccaityAni bhaNyante teSAM / kiM ? vandanAdipratyayaM kAyotsarga karomIti sambandhaH-kAyasya zarIrasya utsargaH kRtAkArasya sthAnamauna1 dhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsamadhikRtya parityAgastaM karomi / vaMdaNavattiAe-vandanapratyayaM, vandanamabhivAdanaM prazastakAyavAanaHpravRttirityarthaH, tatpratyayaM tannimittaM / kathaM nAma kAyotsagodeva mama vandanaM syAditi vattiAe ityASetvAtsiddhamevaM sarvatra draSTavyam / tathA pUaNavattiAe pUjanapratyayaM pUjananimittaM pUjanaM gandhamAnyAdibhirabhyarcanam / tathA sakAravattiAe-satkArapratyayaM satkAranimittaM, satkAraH pravaravastrAbharaNAdibhirabhyarcanama, nanu ca yateH pUjanasatkArAvanucitau dravyastavatvAt / zrAvakasya tu sAkSAtpUjAsatkArakartuH kAyotsargadvAreNa tatprArthanA niSphalA, ucyate-sAdhodravyastavapratiSedhaH karaNamadhikRtya, na punaH kAraNAnumatI, yata upadezadAnataH kAraNasadbhAvo bhagavatAM ca pUjAsatkAradarzanAt pramodenAnumatirapi / yadAha suvvaiavairarisiNA kAravaNaM pi a aNuTTiyamimassa / vAyagaganthesu tahA AgayA desaNA ceva // 1 // zrAvakastu sampAdayannapi etau bhAvAtizayAdadhikasampAdanArtha pUjAsatkArau prArthayamAno na niSphalArambhaH, tathA sammANavattiAe-sanmAnapratyayaM sanmAnanimittaM sanmAnaH stutyAdibhirguNonnatikaraNaM mAnasaprItivizeSa ityanye / atha vandanAdayaH kiMnimittamityAha-bohilAbhavattiAe-bodhilAbhorhatpraNItadharmAvAptistatpratyayaM tannimittaM / bodhilAbho'pi kiMnimittamityAha-niruvasaggavattiAe-janmAyupasargAbhAvena nirupasargo mokSastatpratyayaM (1) suvratikavarSiNA kAraNamapi cAnuSThitamasya / vAcakagrantheSu tathA AgatA dezanA caiva // 3 // // 223 // Jain Education intem For Personal & Private Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tannimittaM / nanu sAdhuzrAvakayorbodhilAbho'styeva taki satastasya prArthanayA bodhilAbhamalo mokSo'pyanabhilapaNIya . eva, ucyate-kliSTakarmodayavazena bodhilAbhasya pratipAtasambhavAda janmAntare ca tasyArthyamAnatvAnirupaso'pi tadvAreNa prAryata eveti yukto'nayorupanyAsaH / ayaM ca kAyotsargaH kriyamANo'pi zraddhAdivikalasya nAbhilaSitArthaprasAdhanAyAlamityAha-saddhAe mehAe dhiIe dhAraNAe aNuppehAe caDramANIe ThAmi kAussagga-zraddhA mithyAtvamohanIyakarmakSayopazamAdijanyodakaprasAdakamaNibaccetasaH prasAdajananI, tayA zraddhayA, na tu balAbhiyogAdinA, evaM medhayA na jaDatvena, medhA ca sacchAstragrahaNapaTuH pApazrutAvajJAkArI jJAnAvaraNIyakSayopazamajazcittadharmaH, athavA medhayA maryAdAvartitayA, nAsamaJjasatvena / evaM dhRtyA manaHsamAdhilakSaNayA, na rAgadveSAdyAkulatayA / evaM dhAraNayA arha guNAvismaraNa rUpayA, na tu tacchUnyatayA / evamanuprekSayA'rhadguNAnAmeva muhurmuhuranusmaraNena, na | tadvaikalyena vardhamAnatayeti zraddhAdibhiH pratyekamabhisambadhyate / zraddhAdInAM kramopanyAso lAbhApekSayA zraddhAyAM hi satyAM medhA tadbhAve dhRtistato dhAraNA tadanvanuprekSA vRddhirapyAsAmeva / tiSThAmi karomi kaayotsrg| nanu prAkaromi kAyotsargamityuktaM sAmprataM tiSThAmIti kimarthamucyate ?, satyaM, satsAmIpye sadvatpratyayo bhavatIti karomi kariSyAmi iti kriyA'bhimukhyaM pUrvamuktamidAnIM tvAsannataratvAt kriyAkAlaniSThAkA layoH kathaJcidabhedAt tiSThAmyavAhamiti / kiM sarvathA tiSThAmi kAyotsarga? netyAha-annattha UsasieNamityAdi vyAkhyAtaM pUrva / kAyotsargazcASTocchvAsamAtro na tvatra dhyeyaniyamo'sti / kAyotsargAnte ca yadyeka eva tato namo arihaMtANamiti namaskAreNa pArayitvA yatra caityavandanAM kurvannasti tatra yasya bhagavataH sannihitaM sthApanArUpaM tasya stutiM paThati / atha vahavastata eka eva in Education International For Personal & Private Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 224 // Jain Education Interna *+ *0 stutiM paThati, anye tu kAyotsargasthitA eva zRNvanti yAvat stutisamAptiH, tataH sarve'pi namaskAreNa pArayantIti tadanantaraM tasyAmevAvasarpiNyAM ye bhArate varSe tIrthakRto abhUvan teSAmevaikakSetranivAsinAmAsannopakAritvena kIrtanAya caturviMzatistavaM paThati, paThanti vA / tathA logassa ujjo gare dhammavitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM cauvIsaMpi kevalI // 1 // arihaMta iti vizeSyapadam arhata uktanirvacanAt (n), kIrtayiSye nAmoccAraNapUrvakaM stodhye, te ca rAjyAdyavasthAsu dravyAnto bhavantIti bhAvArhattvapratipAdanAyAha - kevalina utpanna kevalajJAnAdbhAvAIta ityarthaH anena jJAnAtizaya uktaH; tatsaMkhyAmAha - caturviMzatimapi, apizabdAdanyAnapi kiMviziSTAn ? lokasyodathotakarAn lokyate pramANena dRzyata iti lokaH paJcAstikAyAtmakastasyoddayauta karaNazIlAn, kevalAlokadIpena sarvalokaprakAzakaraNazIlAn ityarthaH / nanu kevalina ityanenaiva gatArthametallokodayotakaraNazIlA eva hi kevalinaH / satyam, vijJAna | dvaita nirA se nohayotakarAH, udayotyasya bhedadarzanArtham, lokodayotakaratvaM ca tatstAvakAnAmupakArAya, na cAnupakAriNaH ko'pi stauti ityupakArakatvapradarzanAyAha- dharmatIrthakarAn dharma uktasvarUpaH tIryyate'nena tIrthaM dharmapradhAnaM tIrthaM dharmatIrthaM dharmagrahaNAd dravyatIrthasya nadyAdeH zAkyAdisambandhina adharmapradhAnasya parihAraH, tatkaraNazIlA dharmatIrthakarAH tAn sadevamanujAsurAyAM parSadi sarvabhASApariNAminyA vAcA dharmatIrthapravartakAni - tyarthaH, anena pUjAtizayo vAgatizayazvoktaH / zrapAyApagamAtizayamAha - jinAn rAgadveSAdijetRnityarthaH / yaduktaM kIrtayiSyAmIti tatkIrtanaM kurvannAha - For Personal & Private Use Only **-08-0-K XXX tRtIyaH prakAzaH // 224 //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ usamamajiaM ca vaMde saMbhavamabhinaMdaNaM ca sumaI ca / paumappahaM supAsaM jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca puSpadaMtaM sIala sijaMsa vAsupujaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM dhamma saMtiM ca vaMdAmi // 3 // kuMthu araM ca maliM vande muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTTanemi pAsaM taha baddhamANaM ca // 4 // samudAyArthaH sugamaH / padArthastu vibhajyate, sa ca sAmAnyato vizeSatazca / tatra sAmAnyataH RSati gacchati paramapadamiti RSabhaH, " udRtvaado"||8|1|131 // ityutve usaho / vRSabha ityapi, varSati siJcati / dezanAjalena duHkhAgninA dagdhaM jagata , ityasyAnvarthaH, " vRSabhe vA vA" // 8 / 1 / 133 // iti vakAreNa Rta utve'syApi usaho / vizeSatastu UovRSabho lAJchanamabhUdbhagavataH, jananyA ca caturdazAnAM svapnAnAmAdAvRSabho dRSTastena RSabho vRSabho vA / 1 / parIpahAdibhirna jita iti ajitaH, tathA garbhasthe bhagavati jananI dyUte rAjJA na jitA ityajitaH / 2 / sambhavanti prakarSeNa bhavanti catustriMzadatizayaguNA asminniti sambhavaH, zaM sukhaM bhavatyasmin stute iti zambhavo vA, tatra "zaSoH saH" // 8 / 1 / 260 // iti satve sambhavaH, tathA garbhagate'pyasmin abhydhikssysmbhvaatsmbhvH| 3 / abhinandyate devendrAdibhirityabhinandanaH, tathA garbhAtprabhRti evA'bhIkSNaM zakrAghabhinandanAt abhinandanaH / 4 / su zobhanA matirasyeti sumatiH, tathA garbhasthe jananyAH sunizcitA matirabhUditi sumatiH / / niSpakatAmaGgIkRtya padmasyeva prabhA yasyA'sau padmaprabhaH, tathA padmazayanadohado mAturdevatayA pUrita iti, padmavarNazca bhagavAniti padmaprabhaH / 6 / zobhanAH pArthA asyeti supArzvaH, tathA garbhasthe bhagavati jananyapi supAyA jAteti supArzvaH / 7 / candrasyeva prabhA jyotsnA saumyalezyAvizeSo'syeti candraprabhaH, For Personal & Private Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH yoga- tathA devyAzcandrapAnadohado'bhUta, candrasamavarNazca bhagavAniti candraprabhaH / 8 / zobhano vidhiH sarvatra kauzalamasyetire zAstram / suvidhiH, tathA garbhasthe bhagavati jananyapyevamiti suvidhiH, puSpakalikAmanoharadantatvAt puSpadanta iti dvitIyaM prakAzA nAma / / sakalasattvasantApaharaNAcchItalaH, tathA garbhasthe bhagavati pituH pUrvotpanAcikitsyapittadAho // 22 // jananIkarasparzAdupazAnta iti zItalaH / 10 / sakalabhuvanasyApi prazasyatamatvena zreyAn, zreyAMsAvaMsAvasyeti / | pRSodarAditvAta zreyAMso vA, tathA garbhasthe'smin kenApyanAkrAntapUrvA devatAdhiSThitazayyA jananyA AkrAnteti * zreyo jAtamiti zreyAMsaH / 11 / vasavo devavizeSAH, teSAM pUjyo vasupUjyaH, prajJAditvAdaNi vAsupUjyaH, tathA garbhasthe'smin vasu hiraNyaM tena vAsavo rAjakulaM pUjitavAniti vAsupUjyaH, vasupUjyasya rAjJo'yamiti vA " tasyedam" // 6 / 3 / 60 // ityaNi vAsupUjyaH / 12 / vigatamalo vimalaH, vimalAni vA jJAnAdInyasyeti / vimalaH, tathA garbhasthe mAturmatistanuzca vimalA jAteti vimalaH / 13 / anantakAzAn jayati, anantairvA *jJAnAdibhirjayati anantajit, tathA garbhasthe jananyA anantaratnadAma dRSTam, jayati ca tribhuvane'pIti anantajit, bhImo bhImasena iti nyAyAdananta iti / 14 / durgatau prapatantaM sattvasaGghAtaM dhArayatIti dharmaH, tathA garbhasthe jananI dAnAdidharmaparA jAteti dharmaH / 15 / zAntiyogAt, tadAtmakatvAt, tatkartRtvAdvA zAntiriti, tathA garbhasthe pUrvotpannAzivazAntirabhUditi zAntiH / 16 / kuH pRthvI, tasyAM sthitavAniti niruktAt kunthuH, tathA garbhasthe jananI ratnAnAM kunthu rAziM dRSTavatIti kunthuH|17|| sarvo nAma mahAsatvaH kule ya upajAyate / tasyAbhivRddhaye vRddhairasAvara udAhRtaH // 1 // 1 // // 22 Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti vcnaadrH| tathA garbhasthe jananyA svapne sarvaratnamayo'ro dRSTa ityaraH / 18 / parISahAdimantrajayAni-| | ruktAnmadiH, tathA garbhasthe mAtuH ekaRtau sarvartusurabhikusumamAnyazayanIyadohado devatayA pUrita iti maliH / 16 / manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH " manerudetau cAsya vA" (uNA-612) iti ipratyaye - upAntyasyAtvam, zobhanAni vratAnyasyeti suvrataH, munizcAsau suvratazca munisuvrataH, tathA garbhasthe jananI munivatsuvratA jAteti munisuvrataH / 20 / parISahopasargAdinAmanAd "namestu vA" ( uNA-613 ) iti vikalpenopAntyasyekArAbhAvapakSe namiH, tathA garbhasthe bhagavati paracakranRpairapi praNatiH kRteti namiH / 21 / | dharmacakrasya nemivanemiH, tathA garbhasthe bhagavati jananyA riSTaratnamayo mahAnemidRSTa iti riSTanemiH, apazcimAdizabdavat najapUrvatve'riSTanemiH / 22 / pazyati sarvabhAvAniti niruktAt pArzvaH, tathA garbhasthe jananyA nizi zayanIyasthayA'ndhakAre sarpo dRSTa iti garbhAnubhAvo'yamiti matvA pazyatIti pAvaH, pArtho'sya vaiyAvRtyakarastasya *nAthaH pArzvanAthaH, bhImo bhImasena itivat paarshvH| 23 / utpatterArabhya jJAnAdibhirvardhata iti vardhamAnaH, tathA bhagavati garbhasthe jJAtakulaM dhanadhAnyAdibhirvardhata iti vardhamAnaH / 24 / 41 vizeSA'bhidhAnArthasaMgrAhikAzcamAH zrImadrabAhusvAmipraNItA gAthAHUrUsu usahalaJchaNamusamaM sumiNammi teNa ushjinno| akkhesu jeNa ajibA jaNaNI ajio jiNo tamhA // 1 // (1) urvorRSabhalAJchanamRSabhaM svapne tenarSabhajinaH / akSeSu yenAjitA jananI ajito jinastasmAt // 1 // in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- 'amisambhUyA sAsatti sambhavo teNa vuccai bhayavaM / abhinandai abhikkhaM sako abhinandaNo teNa // 2 // tRtIyaH zAstram ITI jaNaNI samvattha viNicchaesu sumaitti teNa sumaijiyo / paumasayaNammi jaNaNIi Dohalo teNa paumAbho // 3 // IT:prkaashH| gabbhagae jaM jaNaNI jAya supAsA to supAsajiNo / jaNaNIi caMdapiaNammi Dohalo teNa caMdAbho // 4 // // 226 // samvavihIsu akusalA gabbhagae jeNa hoi suvihijiNo / piuNo dAhovasamo ganbhagae sIalo teNaM // 5 // maharihasiJjAruhaNammi Dohalo hoi teNa sijNso| pUei vAsavo jaM abhikkhaNaM teNa vasupujo // 6 // vimalataNubuddhijaNaNI gabbhagae teNa hoi vimalajiNo / rayaNavicittamaNataM dAmaM sumiNe to'NaMto // 7 // gambhagae je jaNaNI jAya sudhammatti teNa dhammajiNo / jAo asivovasamo gabbhagae teNa saMtijiNo // 8 // (1) abhisaMbhUtAni sasyAnIti saMbhavastenocyate bhagavAn / abhinandatyabhIkSNaM zakro'bhinandanastena // 2 // jananI sarvatra vinizcayeSu sumatiriti tena sumatijinaH / padmazayane jananyA dohadastena padmAbhaH // 3 // garbhagate yajananI jAtA supArza tataH supArzvajinaH / jananyAzcandrapAne dohadastena candrAbhaH // 4 // sarvavidhiSu ca kuzalA garbhagate yena bhavati suvidhijinaH / piturdAhopazamo garbhagate zItalastena // 5 // mahArhazayyArohaNe dohado bhavati tena zreyAMsaH / pUjayati vAsavo yamabhikSaNaM tena vAsupUjyaH // 6 // vimalatanubuddhijananI garbhagate tena bhavati vimalajinaH / ratnavicitramanantaM dAma khame tato'nantaH // 7 // garbhagate yajananI jAtA sudharmeti tena dharmajinaH / jAto'zivopazamo garbhagate tena zAntijinaH // 8 // | // 22 // in Education inter For Personal & Private Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internation R-70+10+++ thUhaM rayaNavicittaM kuMthuM sumiNammi teNa kuMthujiyo / sumiNe araM maharihaM pAsai jagaNI aro tamhA || 6 || varasurahimallasayaNammi Dohalo terA hor3a mallijiNo / jAyA jaNaNI jaM suvvayatti muNisunna tamhA || 10 || paNayA pacaMtanivA daMsiyamitte jigammi teNa gamI / riTTharayaNaM ca nemiM uppayamANaM tao nemI / / 11 / / sappaM sayaNe jaNaNI jaM pAsaha tamasi teNa pAsajiNo / vaDDhaiya nAyakulaM ti zrateza jiNo vaddhamANu tti / / 12 / / iti kIrtanaM kRtvA cetaH zuddhyarthaM praNidhAnamAha evaM mae abhiviyarayabhalA pahIjaramaraNA / cauvIsaM pi jiNavarA titthayarA me pasIantu // 5 // evamanantaroditena vidhinA mayetyAtmanirdezaH, abhiSTutA zrAbhimukhyena stutAH svanAmabhiH kIrtitA ityarthaH / kiMviziSTAste, vidhUtarajomalAH - rajazca malaM ca rajomale, vidhUte prakampite anekArthatvAdapanIte vA rajomale yaiste vidhUtarajomalAH, badhyamAnaM ca karma rajaH, pUrvabaddhaM tu malam, athavA baddhaM rajo, nikAcitaM malam, athavA airyApathaM rajaH, sAmparAyikaM malamiti / yatazcaivaMbhUtA ata eva pracINajarAmaraNAH kAraNAbhAvAt / caturviMzatirapi, apizabdAdanye'pi jinavarAH zrutAdijinebhyaH prakRSTAH, te ca tIrthakarA iti pUrvavat me mama kiM 1 prasIdantu prasA( 1 ) stUpaM ratnavicitraM kunyuM khapne tena kunthujinaH / khapne'raM mahArha pazyati jananI, arastasmAt // 9 // varasurabhimAlyazayane dohadastena bhavati mallijinaH / jAtA jananI yat suvrateti munisuvratastasmAt // 10 // praNatAH pratyantanRpA darzitamAtre jine tena namiH / riSTaratnaM ca nemimutpatantaM tato nemiH // 11 // sarpa zayane jananI yat pazyati tamasi tena pArzvajinaH / vardhate ca jJAtakulamiti ca tena jino vardhamAna iti // 12 // For Personal & Private Use Only R-7.0K+ --1) +-04
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH yoga- daparA bhavantu / te ca vItarAgatvAdyadyapi stutAH toSam, ninditAzca dveSaM na yAnti, tathA'pi stotA stutiphalam , zAstramlA nindakazca nindAphalamAmotyeva yathA cintAmaNimantrAdhArAdhakaH, yadavocAma vItarAgastave aprasannAt kathaM prApyaM phalametadasaGgatam / cintAmaNyAdayaH kiM na phalantyapi vicetanAH // 1 // 1227 // ityuktameva / atha yadi na prasIdanti, tatkiM prasIdantviti vRthA pralApena ? / naivam / bhaktyatizayata evama bhidhAne'pi na doSaH / yadAha-kSINakezA ete na hi prasIdanti, na tatstavo'pi vRthA, tatstavabhAvavizuddheH, pr| yojanaM karmavigama iti // 5 // tathA kitti vaMdia mahiA je e logassa uttamA siddhA / AruggabohilAmaM samAhivaramuttamaM diMtu // 6 // kIrtitAH svanAmabhiH proktAH vanditAstrividhayogena samyaka stutAra, mahitAH puSpAdibhiH puujitaaH| maiyA iti pAThAntaram, tatra mayakA mayA / ke ete ?, ityAha-ye ete lokasya prANivargasya karmamalakalaGkAbhAvenottamAH, prakRSTAH, siddhyanti sma siddhAH kRtakRtyA ityarthaH, arogasya bhAva ArogyaM siddhatvaM tadartham , bodhilAmaH arhatpraNItadharmaprAptirArogyabodhilAbhaH, sa hyanidAno mokSAyaiva bhavati tam , tadarthe ca samAdhivaraM varasamAdhi paramasvAsthyarUpaM bhAvasamAdhimityarthaH, asAvapi tAratamyabhedAdanekadhaiva, ata Aha-uttamaM sarvotkRSTaM dadatu prayacchantu, etacca bhaktyocyate / yata uktam bhAsA asaccamosA navaraM bhattIi mAsiA esA / na hu khINapijjadosA diti samAhiM ca bohiM ca // 1 // iti (1) bhASA asatyamRSA navaraM bhaktyA bhASiteSA / na khalu kSINapremadoSA dadati samAdhi ca bodhiM ca // 1 // // 227 // Jain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 03-04-0 tathA- caMde nimmalayarA Acesu ahiyaM payAsavarA | sAgaravaragambhIrA siddhA siddhiM mama disantu // 7 // " paJcamyAstRtIyA ca " || 8 | 3 | 136 / / iti paJcamyarthe saptamI, atacandrebhyo'pi nirmalatarA : sakalakarmamalApagamAt, pAThAntaraM vA candehiM nimmalayarA, evamAdityebhyo'pyadhikaM prakAzakarAH kevalodyotena lokAlokaprakAzakatvAt / uktaM ca cAhANaM hA pAse parimizraM vittaM / kevalinAlambho loAlA payAse / / 1 / / sAgaravaraH svayambhUramaNAkhyaH samudraH parapahopasargAdyakSobhyatvAt tasmAdapi gambhIrAH, siddhAH karmavigamAt kRtakRtyAH siddhiM paramapadaprAptim, mama dizantu prayacchantu / evaM caturviMzatistavamuktvA sarvaloka evAIcaityAnAM vandanAdyarthaM kAyotsargakaraNAyedaM paThati, paThanti vA / savvaloe arihaMtANaM karemi kAussaggamityAdi vosirAmIti yAvat / vyAkhyA pUrvavat / navaram sarvazvAsau lokazca astiryagUrdhvabhedasta smitrailokye ityarthaH, adholoke hi camarAdibhavaneSu, tiryagloke dvIpAcala jyotiSka vimAnAdiSu, Urdhvaloke saudharmAdiSu santyevAccai - tyAni tatazca maulacaityaM samAdhikAraNamiti mUlapratimAyAH prAk stutiruktA / idAnIM sarve'rhantastadguNA iti sarvalokasaMgrahaH, tadanusAreNa sarvatIrthakara sAdhAraNI stutiH / anyathA anyakAyotsarge anyA stutiriti na samyagatiprasaGgAditi sarvatIrthakarANAM stutiruktA / idAnIM yena te bhagavantastadabhihitAzca bhAvAH sphuTamupalabhyante 1 candrAdityagRhANAM prabhA prakAzayati parimita kSetram / kevalikajJAnalAbho lokAlokaM prakAzayati // 1 // For Personal & Private Use Only ++-+NEK
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAza yoga-LD tatpradIpasthAnIyaM samyaka bhUtamahati kIrtanam , tatrApi tatpraNetRn bhagavataH prathamaM stautizAstram pukkharavaradIvaDDe dhAyaikhaMDe ajambuddIve a / bharaheravayavidehe dhammAigare namasAmi // 1 // // 22 // bharataM bharatakSetram airavatamairavatakSetrama, videhamiti bhImo bhImasena iti nyAyAd mahAvidehakSetram, evaM samAhAradvandvaH, teSu bharatairavatavideheSu dharmasya zrutadharmasyAdikarAna sUtrataH prathamakaraNazaliAn , namasyAmi stuveka yAni bharatairavatamahAvidehakSetrANi ?, ityAha- puSkarANi padmAni, tairvara: puSkaravaraH sa cAsau dvIpazca puSkaravaradvIpaH tRtIyo dvIpaH, tasyAdhe mAnuSottarAcalAdarvAgbhAgavarti, tatra dve bharate, dve airavate, dve mahAvidahe, tathA dhAtakInAM khaNDAni vanAni yasmin sa dhAtakIkhaNDo dvIpaH tasmin , dve bharate, dve airavate, dve mhaavidehe| jambbA upalakSitaH tatpradhAno vA dvIpo jambUdvIpaH, atraika bharatamekamairavatamekaM ca mahAvidehamityetAH pnycdshkrmbhuumyH| zeSAstvakarmabhUmayaH yadAha-" bharatairavatavidehAH karmabhUmayo'nyatra devakurUttarakurubhyaH" ( tttvaa-3|16) mahattarakSetraprAdhAnyAGkIkaraNAtpazcAnupUrvyA nirdeshH| dharmAdikaratvaM yathA bhagavatAM bhavati tathA apauruSeyavAdanirAkaraNAvasare prAgnitim / nanvevamapi kathaM dharmAdikaratvaM bhagavatAm, 'tapputviA arahayA' iti vacanAd vacanasyAnAditvAt ? naivam , bIjAGkuravattadupapatteH-bIjAddhi aGkuro bhavati aGkarAcca bIjamiti / | evaM bhagavatAM pUrvajanmani zrutadharmAbhyAsAttIrthakaratvam , tIrthakRtAM ca zrutadharmAdikaratvamaduSTameva / na cA'yaM niyamaH zrutadharmapUrvakamavAhattvamiti marudevyAdInAM zrutadharmapUrvakatvAbhAve'pi kevalajJAnazravaNAdityalaM prasaGgena / evaM zrutadharmAdikarANAM stutiruktA / idAnIM zrutadharmasyAha // 228 // in Education Internat For Personal & Private Use Only |
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ R+-+k+-+K+-0.08(K Jain Education Internation tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa suragaNanariMdamahizrassa | sImAdharassa vaMde papphoDiyamohajAlassa // 2 // aisa devaram, athavA baddhaspRSTanidhattaM jJAnAvaraNIyaM karma tamaH; nikAcitaM timiraM, tatastamastimirasya, tamastimirayorvA paTalaM vRndam, tadvidhvaMsayati vinAzayatIti nandyAditvAdane tamastimirapaTalavidhvaMsanastasya, ajJAnanirAsenaivAsya pravRtteH / suragaNaizcaturvidhA'maranikAyairnarendraizcakravartyAdibhirmahitaH pUjitastasya / AgamamahimAM hi kurvantyeva surAsurAdayaH / sImAM maryyAdAm, sImAyAM vA dhArayatIti sImAdharastasya zrutadharma iti vizeSyam, tataH karmaNi dvitIyA, tasyAzca " kacid dvitIyAdeH " / / 8 / 3 / 134 / / iti prAkRtasUtrAt SaSThI, atastaM vande, tasya vA yanmAhAtmyaM tadvande iti sambandhe SaSThI athavA tasya vande vandanaM karomIti / prakarSeNa sphoTitaM vidAritaM mohajAlaM mithyAtvAdirUpaM yena sa tathA tasya / zrutadharme hi sati vivekino mohajAlaM mithyAtvAdirUpaM vilayamupayAtyeva / itthaM zrutamabhivandya tasyaiva guNopadarzanadvAreNApramAda gocaratAM pratipAdayannAha-jAIjarAmaraNa sogapaNAsa Nassa kallANapukkhalavisAlasuddA vahassa / ko devadANavana riMda gaNaccitrassa, dhammassa sAramupalambha kare pamAyam 1 // 3 // kaH sacetanaH, dharmasya zrutadharmasya, sAraM sAmarthyam, upalabhya vijJAya zrutadharmodite'nuSThAne, pramAdamanAdaraM kuryAt 1, na kazcit kuryAdityarthaH / kiMviziSTasya zrutadharmasya ? jAtirjanma, jarA vizrasA, maraNaM prANanAzaH, zoko mAnaso duHkhavizeSaH, tAn praNAzayati apanayati, jAtijarAmaraNazokapraNAzanaH tasya, zrutadharmoktAnuSThAnAddhi jAtyAdayaH praNazyantyeva, anenAsyAnarthapratighAtitvamuktam / kalyamArogyamayati zabdayati iti kalyANam, 39 For Personal & Private Use Only: 90-1004-14
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 226 // Jain Education Inter ++***+9 puSkalaM sampUrNam, na ca tadalpaM kintu vizAlaM vistIrNamevambhUtaM sukhamAvahati prApayatIti kalyANapuSkalavizAlasukhAvahaH tasya, tathA ca zrutadharmoktAnuSThAnAduktalakSaNamapavargasukhamavApyata eva, anena cA'sya viziSTArthaprApakatvamAha / devAnAM dAnavAnAM narendrANAM ca gaNairarcitasya pUjitasya, suragaNanarendramahitasya iti, asyaiva nigamanaM devadAnavetyAdi / yatazcaivamataH I siddhe bho ! payao namo jiNamae naMdI sayA saMyame, devanAga suvaSya kinnara gaNassanbhU prabhAvaccie / logo jattha pajigamiNaM telukamaccAsuraM, dhammo vaDDau sAsayaM vijayao dhammuttaraM vaDDau // 4 // siddhaH phalAvyabhicAreNa pratiSThitaH, athavA siddhaH sakalanayavyApakatvena trikoTiparizuddhatvena ca prakhyAtastasmin bho ityatizayinAmAmantraNam pazyantu bhavantaH, prayato'haM yathAzaktyetAvantaM kAlaM prakarSeNa yataH, itthaM parasAkSikaM prayato bhUtvA punarnamaskaroti, namo jiNamae namo jinamatAya, prAkRtatvAccaturthyAH saptamI / asmiMzca sati nandiH samRddhiH, sadA sarvakAlam, saMyame cAritre bhUyAt / uktaM ca - ( 1 ) ' paDhamaM nANaM tao dayA ' / kiMviziSTe saMyame 1, devanAga suparNa kinnaragaNaiH sadbhUtabhAvenArcite devA vimAninaH, nAgA dharaNAdayaH, suparNA garuDAH, kinnarA vyantaravizeSAH, upalakSaNaM zeSANAM devamityanusvAraH chandaH pUraNe, tathA ca saMyamavanto'rcyanta eva devAdibhiH / yatra jinamate, kiM yatra 1 lokanaM loko jJAnam, pratiSThitaH tadvazIbhUtaH, tathA jagadidaM jJeyatayA pratiSThitamiti yogaH; kecinmanuSyalokameva jaganmanyante, ata Aha- trailokyamartyAsuramAdhArAdheyarUpam / zrayami(1) prathamaM jJAnaM tato dayA / For Personal & Private Use Only (*+*-+K+-+9+1K++**++K+UK+K tRtIya: prakAzaH / // 226 //
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyambhUto dharmaH zrutadharmo vardhatA vRddhimupayAtu, zAzvatamiti kriyAvizeSaNaM zAzvatamapracyutyA vardhatAmiti; vijayataH paravAdivijayena, dharmottaraM cAritradharmottaraM vardhatAm , punarvRddhyabhidhAnaM mokSArthinA pratyahaM jJAnavRddhiH kAryA iti pradarzanArtham / tathA ca tIrthakaranAmakarmahetUn pratipAdayatoktam-'apuvvanANagahaNe' iti / praNidhAnametanmokSabIjakanpaM paramArthato'nAzaMsArUpameveti praNidhAnaM kRtvA zrutasyaiva vandanAdyartha kAyotsartha paThati paThanti vaa| suassa bhagavao karemi phAussaggamityAdi vAsirAmIti yAvadarthaH pUrvavat / navaram-zrutasyeti pravacanasya sAmAyikAdebindusAraparyantasya, bhagavato yazomAhAtmyAdiyuktasya, tataH kAyotsargakaraNaM pUrvavatpArayitvA zrutasya stutiM paThati / tatazca amuSThAnaparamparAphalabhUtebhyaH siddhebhyo namaskArakaraNAyedaM paThati paThanti vA siddhANaM buddhANaM pAragayANaM paramparagayANaM / loaggamuvagayANaM namo sayA savvasiddhANaM // 1 // siddhyanti sma siddhA ye yena guNena niSpanAH pariniSThitAH siddhaudanavad na punaH sAdhanIyA ityarthaH tebhyo nama iti yogH| te ca sAmAnyataH karmAdisiddhA api bhavanti, yathoktam kamme sippe ya vijA maMte joge ya Agame / attha jattA abhippAe tave kammakkhae ina // 1 // tatra karma AcAryopadezarahitaM bhAravahanakRSivANijyAdi, tatra siddhaH, pariniSThitaH sahyagirisiddhavat / zilpaM tvAcAryopadezaja tatra siddhaa| kokAsavardhakivat / vidyA japahomAdinA phaladA, mantro japAdirahitaH pAThamAtrasiddhaH; strIdevatAdhiSThAnAM vidyA puruSadevatAdhiSThAnastu mantraH / tatra vidyAsiddha AryakhapuTavat, mantrasiddhaH 1 karmaNi zilpe ca vidyAyAM mantre yoge cAgame / arthe yAtrAyAmabhiprAye tapasi karmakSaya iti // 1 // Jan Educationneme For Personal & Private Use Only mainelibrary.org
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ||230 // Jain Education In K++ 08-11-201 stambhAkarSakavat / yoga auSadhisaMyogaH, tatra siddho yogasiddhaH zraryasamitavat Agamo dvAdazAGgaM pravacanaM tatrAsAdhAraNArthAvagamAtsiddhaH Agamasiddho gautamavat, artho dhanam sa itarAsAdhAraNo yasya so'rthasiddho mammaNavaNigvat / jale sthale vA yasyAvinA yAtrA sa mAtrAsiddhastuNDikavat / yamarthamabhipraiti tamarthaM tathaiva yaH sAdhayati so'bhiprAyasiddho'bhayakumAravat / yasya sarvotkRSTaM tapaH sa tapaH siddho dRDhaprahArivat / yaH karmakSayeNa jJAnAvaraNIyAdyaSTakarmanirmUlanena siddhaH sa karmacayasiddho marudevIvat / ataH karmAdisiddhavyapohena karmakSayasiddhaparigrahArthamAha - buddhebhyaH ajJAnanidrAprasupte jagati aparopadezena jIvAdirUpaM tattvaM buddhavanto buddhAH, buddhatvAnantaraM karmakSayaM kRtvA siddhA ityarthaH tebhyaH / ete ca saMsAranirvANobhayaparityAgasthitimantaH kaizvidiSyante na saMsAre na nirvANe sthito bhuvanabhUtaye / acintyaH sarvalokAnAM cintAratnAdhiko mahAn // 1 // iti vacanAt / etannirAsArthamAha - pAragatebhyaH pAraM paryantaM saMsArasya prayojanavAtasya vA, gatAH pAragatAH tebhyaH; ete ca yadRcchAvAdibhiH kaizcidaridrarAjyAptivadakramasiddhatvenAbhidhIyante tadvyudAsArthamAha - parampara gayANaM - paramparayA caturdazaguNasthAnakramArAharUpayA, athavA kathaJcit karmakSayopazamAdisAmagryA samyagdarzanaM tasmAt samyagjJAnaM tasmAt samyak cAritramityevambhUtayA gatA muktisthAnaM prAptAH paramparAgatAH tebhyaH / ete ca kaizcidaniyatadezA abhyupagamyante, yatra klezacayastatra vijJAnamavatiSThate / bAdhA ca sarvathA'syeha tadabhAvAna jAtucit // 1 // iti vacanAt, etannirAsAyAha - lokAgramupagatebhyaH lokAgramISatprAgbhArAkhyAyAH pRthivyA uparikSetraM tadupa For Personal & Private Use Only 6-3-1-04-190KMR08 tRtIyaH prakAzaH / // 230 //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmIpyena tadaparAbhimadezatayA niHzeSakarmacayapUrvakaM gatAH prAptAH / uktaM ca jattha ya ego siddho tattha ya aNaMtA bhavakkhayavimukkA / amolamaNAbAhaM ciTuMti suhI suhaM pattA // 1 // tebhyaH / nanu kSINakarmaNo jIvasya kathaM lokAgraM yAvadgatiH ? ucyate-pUrvaprayogAdiyogAt / yadAhapUrvaprayogasiddherbandhacchedAdasaGgabhAvAcca / gatipariNAmAcca tathA siddhasyordhva gatiH siddhA // 1 // nanu siddhikSetrAtparato'dhastiryagvA kamAnna gacchanti !, atrA'pyuktamnA'dho gaurava vigamAdasaGgabhAvAcca gacchati vimuktaH / lokAntAdapi na paraM plavaka ivopagrahAbhAvAt // 1 // yogaprayogayozcAbhAvAttiryag na tasya gatirasti / tasmAtsiddhasyordhva hyAlokAntAdgatirbhavati // 2 // iti // namaH sadA sarvasiddhebhyaH-namo namo'stu, sadA sarvakAlaM, sarvasiddhebhyaH-sarva sAdhyaM siddhaM yeSAM te sarvasiddhAH tebhyaH, athavA sarvasiddhebhyaH tIrthasiddhAdibhedebhyaH, yathoktam-'titthasiddhA 1 atitthasiddhA 2 titthayarasiddhA 3 atitthayarasiddhA 4 sayaMbuddhasiddhA5 patteyabuddhasiddhA 6 buddhabohiasiddhA 7 thIliGgasiddhA - purisaliGgasiddhA 6 napuMsakaliGgasiddhA 10 saliGgasiddhA 11 analiGgasiddhA 12 gihiliGgasiddhA 13 egasiddhA 14 1 yatra caikaH siddhastatra cAnantA bhavakSayavimuktAH / anyonyamanAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM praaptaaH|| 1 // 2 tIrthasiddhAH, atIrthasiddhAH, tIrthakarasiddhAH, atIrthakarasiddhAH, svayaMbuddhasiddhAH, pratyekabuddhasiddhAH, buddhabodhitasiddhAH, strIliGgasiddhAH, puruSaliGgasiddhAH, napuMsakaliGgasiddhAH, svaliGgasiddhAH, anyaliGgasiddhAH, gRhiliGgasiddhAH, ekasiddhAH, anekasiddhAH, Jain Education intem For Personal & Private Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| 232 // aNegasiddhA 15 / tatra tIrthe caturvidhazramaNasaGke utpane sati ye siDAH te tiirthsiddhaaH| 1 / pratIrthe jinAntare sAdhuvyavacchede sati jAtismaraNAdinA'vAptApavargamArgAH siddhAH atIrthasiddhAH, marudevIprabhRtayo vA, tadA tIrthasyA'nutpannatvAt / 2 / tIrthakarasiddhAH tIrthakaratvamanubhUya siddhaaH|3| atIrthakarasiddhAH sAmAnyakevalitve sati siddhAH / 4 / svayaM buddhAH santo ye siddhAH te svyNbuddhsiddhaaH| 5 / pratyekabuddhAH santo ye siddhAH taM pratyekabuddhasiddhAH / 6 / svayambuddhapratyekabuddhayozca bodhyupadhizrutaliGgakRto vizeSaH-svayaMbuddhA hi bAhyapratyayamantareNa budhyante, pratyekabuddhAstu bAhyapratyayena vRSabhAdinA karakaNDvAdivat, upadhistu svayaMbuddhAnAM pAtrAdirkIdazadhA, pratyekabuddhAnAM prAvaraNavoM navavidhaH; svayaMbuddhAnAM pUrvAdhItazrute'niyamaH, pratyekabuddhAnAM tu niyamato bhavatyeva liGgapratipattistu svayaMbuddhAnAM gurusannidhAvapi bhavati, pratyekabuddhAnAM tu devatA liGgaM prayacchati: buddhA AcAryA avagatatattvAH tairbodhitAH santo ye siddhAH te buddhbodhitsiddhaaH| 7 / ete ca sarve'pi kecit strIliGgasiddhAH, kecit puMliGgasiddhAH, kecit napuMsakaliGgasiddhAH / nanu tIrthakarA api kiM strIliGgasiddhA bhavanti ?, ucyate, bhavantyeva yaduktaM siddhaprAbhRte-savvatthovA titthayarisiddhA, titthayaratitthe notitthayarasiddhA asaMkhejaguNA, titthayarititthe notitthayarisiddhAo asaMkhijaguNAo, titthayarititthe notitthayarasiddhA asaMkhejaguNA iti / napuMsakaliGgasiddhAstu tIrthakarasiddhA na bhavantyeva, pratyekabuddhasiddhAstu puMliGgasiddhA eva / 818 | 10 / svali (1) sarvastokAstIrthakarIsiddhAstIrthakaratIrthe notIrthakarasiddhA asaMkhyeyaguNAH, tIrthakarItIrthe notIrthakarIsiddhA asaMkhyeyaguNAH, tIrthakarItIrthe notIrthakarasiddhA asaMkhyeyaguNAH / / // 23 // e Education inte! ! For Personal & Private Use Only warw.jainelibrary.org
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhena rajoharaNAdinA dravyaliGgana siddhAH svlinggsiddhaaH| 11 / anyeSAM parivrAjakAdInAM liGgana siddhA anyaliGgasiddhAH / 12 / gRhiliGgasiddhA marudevyAdayaH / 13 / ekaikasmin samaye ekAkinaH siddhAH ekasiddhAH / 14 / ekasmin samaye aSTottaraM zataM yAvat siddhA aneksiddhaaH| 15 / yata uktam battIsA aDayAlA sahI bAhattarIya boddhavvA / culasII chAuI durahiamaTThottarasayaM ca // 1 // nanvete siddhabhedA AdyayostIrthasiddhA'tIrthasiddhayorevA'ntarbhavanti, tIrthakarasiddhAdayo hi tIrthasiddhA vA syuratIrthasiddhA veti / satyam , satyapyantarbhAve pUrvabhedadyAdevottarabhedApratipatterajJAtajJApanArtha bhedAbhidhAnamadRSTamiti / itthaM sAmAnyena sarvasiddhanamaskAraM kRtvA AsanopakAritvAdvartamAnatIrthAdhipateH zrImanmahAvIravardhamAnasvAminaH stutiM karoti jo devANa vi devo jaM devA paMjalI namasaMti / taM devadevamahinaM sirasA vande mahAvIraM // 2 // yo bhagavAna mahAvIro devAnAmapi bhavanavAsyAdInAM pUjyatyAd devaH, ata evAha--yaM devAH prAJjalayo vinayaracitakarasampuTAH santo namasyanti praNamanti, taM bhagavantaM devadevaiH zakrAdibhirmahitaM pUjitam , vande zirasA uttamAGgena AdarapradarzanArtha caitat / taM kaM? mahAvIram , vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti vA zivamiti vIraH, mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastam / itthaM stutiM kRtvA punaH paropakArAya AtmabhAvavRddhaye ca phalapradarzanaparamidaM paThati (1) dvAtriMzadaSTacatvAriMzat SaSTi-saptatizca boddhavyAH / caturazItiH SaNNavatiyadhikamaSTottarazataM ca // 1 // lain Education intero For Personal & Private Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga linasteSAM vRSabhaH // 132 // / kim ? saMsaraNa sArasAgaraH, tasmAt iko vi namukkAro jiNavaravasahassa vaddhamANassa / saMsArasAgarAo tArei naraM va nAriM vA // 3 // tRtIyA eko'pyAsatAM bahavaH, namaskAro dravyabhAvasaMkocalakSaNaH, jinavaravRSabhAya-jinAH zrutAvadhijinAdayaH | prkaashH| // teSAM varAH kevalinasteSAM vRSabhaH tIrthakaranAmakarmodayAduttamo jinavaravRSabhastasmai / sa ca RSabhAdirapi bhavatI tyAha-vardhamAnAya, yatnAtkRtaH sanniti shessH| kim ? saMsaraNaM saMsArastiyanaranArakAmarabhavAnubhAvalakSaNaH sa | eva bhavasthitikAyasthitibhyAmanekadhAvasthAnenAlandhapAratvAtsAgara iva saMsArasAgaraH, tasmAt tArayati pAraM nayatItyarthaH / kamityAha ?---naraM vA nArI vA-naragrahaNaM puruSottamadharmapratipAdanArtham , nArIgrahaNaM tAsAmapi tadbhava eva saMsArakSayo bhavatIti jJApanArtham / yathoktaM yApanIyatantre no khalu itthI ajIvo, na yAvi abhavvA, na yAvi daMsaNavirohiNI, no amANussA, no aNAyariyauppamA, no asaMkhejAuA, no aikUramaI, no aNuvasantamohA, no asuddhAcArA, no asuddhaboMdI, no vavasAyavajjiA , | no apuvakaraNavirohiNI, no navaguNaTThANarahiA, no ajoggA laddhIe, no akallANabhAyaNaM ti kahaM na uttamadhammassa sAhagA ? iti| ayamatra bhAvaH-sati samyagdarzane parayA bhAvanayA kriyamANa eko'pi namaskArastathAbhUtasyAdhyavasAyasya (1) no khalu strI ajIvaH, na cApyabhavyA, na cApi darzanavirodhinI, no amAnuSyA, no anAryotpannA, no asaMkhye| yAyuSkA, no atikaramatiH, no anupazAntamohA, no azuddhAcArA, no azuddhazarIrA, no vyavasAyavarjitA, no apUrvakaraNavirodhinI, no navaguNasthAnarahitA, no ayogyA labdhyAH , no akalyANabhAjanamiti kathaM nottamadharmasya sAdhikA ? iti / / / 232 For Personal & Private Use Only Jain Education intenchal
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ heturbhavati yathAbhUtAt zreNimavApya nistarati bhavodadhimiti / ataH kArye kAraNopacArAdevamucyate / na ca cAriasya vaiphanyam, tathAbhUtAdhyavasAyasyaiva cAritrarUpatvAditi / etAstisraH stutayo gaNadharakRtatvAd niyamenocyante kecita anye api stutI paThanti yathA ujitaselasihare dikkhA nANaM nisIhiyA jassa / taM dhammacakavAdi arihanemi namasAmi // 4 // cattAri aTTha dasa do prabaMdiyA jiNavarA cauvIsaM / paramaniTiaTThA siddhA siddhiM mama disaMtu // 5 // sugame / evametatpaThitvopacitapuNyasambhAra uciteSvaucityena pravRttiriti jJApanArtha paThati paThanti vA-veyAvaccagarANaM santigarANaM sammadihisamAhigarANaM karemi kAussaggaM-vaiyAvRtyakarANAM pravacanArtha vyAptamAvAnAM gomukhayakSApraticakrAprabhRtInAM, zAntikarANAM sarvalokasya, samyagdRSTiviSaye samAdhikarANAm , eSAM sambandhinAM papThyAH saptamyarthatvAdetadviSayametAna vAzcitya karomi kAyotsargam / atra vandanAdipratyayamityAdi na paThyate, api tu anyatrocchasitenetyAdi, teSAmaviratatvAta itthameva tadbhAvavRddharupakAradarzanAt / etayAkhyA ca pUrvavat / navaraM stutiyAvRtyakarANAM punastenaiva vidhinA upavizya pUrvavat praNipAtadaNDakaM paThitvA muktAzuktimudrayA praNidhAnaM kurvanti / yathAjaya vIyarAya ! jagaguru! hou mamaM tuha pabhAvo bhaya / / bhavanivvezro mamgANusAriyA iTThaphalasiddhI // 1 // logaviruddhaccAyo gurujaNapUnA paratthakaraNaM ca / suhagurujogo tanvayaNasevaNA bhAbhavamakhaNDA // 2 // lain Education Internal For Personal & Private Use Only T ww.jainelibrary.org
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram // 233 // jaya vItarAga ! jagadguro! iti bhagavatatrilokanAthasya buddhyAM savidhAnArthamAmantraNam , bhavatu jAyatAM mametyAtmanirdezaH, tava prabhAvataH tava sAmarthyena, bhagavamiti punaH sambodhanaM bhaktyatizayakhyApanArtham / kiM tadityAhabhavanirvedaH sNsaarnirvedH| na hi bhavAdanirvilo mocAya yatate, anirviSmasya tatpratibandhAnmoce yatno'yatna eva, nirjIvakriyAtulyatvAt / tathA mArgAnusAritA asahavijayena tattvAnusAritA, tathA iSTaphalasiddhiramimatArthaniSpattiH aihalaukikI, yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati tasmAccopAdeyapravRttiH / tathA lokaviruddhatyAgaH sarvajananindAdilokaviruddhAnuSThAnavarjanam / yadAha savvassa ceva niMdA visesao taha ya guNasamiddhANaM / ujudhammakaraNahasaNaM rIDhA jaNapUyaNijjANaM // 1 // bahujanaviruddhasaMgo desAcArassa laMghaNaM cevaM / uvvaNabhoo a tahA daannaaiviyddmnneyo|| 2 // sAhuvasaNammi to so sai sAmathammi apaDiyAro a| emAiyAI itthaM logaviruddhAiM NeAI // 3 // gurujanasya pUjA ucitapratipattigurupUjA, guravazca yadyapi dharmAcAryA evocyante tathApIha mAtApitrAdayo'pi gRhyante / yaduktam mAtA pitA kalAcArya eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro guruvargaH satAM mataH // 1 // (1) sarvasya caiva nindA vizeSatastathA ca guNasamRddhAnAm / RjudharmakaraNahasanaM rIDhA janapUjanIyAnAm // 1 // bahujanaviruddhasaGgo dezAcArasya lavanaM caiva / ulvaNabhogazca tathA dAnAdivikaTamanyasmAt // 2 // sAdhuvyasane toSaH sati sAmarthe'pratikArazca / evamAdikAni itthaM (atra) lokaviruddhAni zeyAni // 3 // // 233 // Tiwww.jainalinkery.org Sain Education interes For Personal & Private Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ parArthakaraNaM sattvArthakaraNaM jIvalokasAraM pauruSacivametat / satyetAvati laukike saundarye lokottaradharmAdhiR kArI bhavatItyAha-zubhaguruyogI viziSTacAritrayuktAcAryasambandhaH, tathA tadvacanasevA sadguruvacanasevanA, na jAtu cidayamahitamupadizati, AbhavamAsaMsAramakhaNDA sampUrNA / idaM ca praNidhAnaM na nidAnarUpam , prAyeNa nissaGgAbhilASarUpatvAt / etaccApramattasaMyatAdarvAka kartavyam , apramattAdInAM mokSe'pyanabhilApAt / tadevaMvidhazubhaphalapraNidhAnaparyantaM caityavandanam / / 124 // idAnImanantarakaraNIyamAhatato gurUNAmabhyaNe pratipattipuraHsaram / vidadhIta vizuddhAtmA pratyAkhyAnaprakAzanam // 125 // ___ tato'nantaraM gurUNAM dharmAcAryANAM devavandanArthamAgatAnAM khAtrAdidarzanadharmakathAdyartha tatraiva sthitAnAbhyarNe ucite samIpe, ucitatvaM cArdhacaturthahastapramANAt kSetrAd bahiravasthAnam , pratipattiAkhyAsyamAnA vandanakAdirUpA vA, tatpuraHsaraM tatpUrvakaM, vidadhIta kuryAt , vizuddhAtmA nirmalacitto na tu dambhAdiyuktaH, pratyAkhyAnasya devasamIpe kRtasya prakAzanaM guroH purataHprakaTanam : trividhaM hi pratyAkhyAnavidhAnamAtmasAkSikaM devasAkSikaM gurusAkSikaM ca // 125 // pratipattipuraHsaramityuktamiti gurupratipattiM zlokadvayena darzayatiabhyutthAnaM tadAloke'bhiyAnaM ca tdaagme| zirasyaJjalisaMzleSaH svayamAsanaDhaukanam // 126 // zrAsanA'bhigraho bhaktyA vandanA paryupAsanam / tadyAne'nugamazceti pratipattiriyaM guroH||127|| abhyutthAnaM sasambhramamAsanatyAgaH, tadAloke gurUNAmAlokane sati, abhiyAnamabhimukhaM gamanaM tadAgame in Education International For Personal & Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 234 // Jain Education Interna k 14064-.-- gurvA, zirasi mastake gurudarzanasamakAlamaJjalisaMzleSaH karakorakakaraNaM namo khamAsamaNANaM ti vacanozcArapUrvakaM svayamityAtmanA na tu parapreSaNena AsanaDhaukanamAsanasannidhApanam || 126 // AsanA'bhigrahaH Asana upaviSTeSu guruSu svayamAsitavyamityabhigrahaH AsanAbhigrahaH, bhaktyA bhaktipUrvakaM vandanA paJcaviMzatyAvazyakavizuddhaM vandanaM sthAnasthitAnAM ca gamanAdivyAkulatvAbhAve paryupAsanaM sevA teSAM gurUNAM yAne gamane'nugamanaM pRSThataH katipayapadAnusaraNamiyaM pratipattirupacAravinayarUpA gurordharmAcAryasya // 127 // 04-0.*-- tato gurupArzve dharmadezanAM zrutvA - tataH pratinivRttaH san sthAnaM gatvA yathocitam / sudhIrdharmA'virodhena vidadhItArthacintanam // 128 tato devagRhAt pratinivRtto vyAvRttaH san yathocitaM sthAnaM gatvA yathocitamiti yadA rAjAdistadA dhavalagRhaM yadyamAtyAdistadAkaraNamH pratha vaNigAdistadA zrApaNamiti sudhIrbuddhimAn vidadhIta arthacintanamarthopAyacintAM dharmAvirodheneti dharmasya jinadharmasya virodhena abAdhayA / atra cArthacintanamityanuvAdyaM tasya svataH siddhatvAt, dharmAvirodheneti vidheyamaprAptatvAt / dharmAvirodhazca rAjJAM daridrezvarayormAnyAmAnyayoruttamanIcayormAdhyasthyena nyAyadarzanAt, niyoginAM ca rAjArthaprajArthasAdhanena, vaNijAM ca kUTatulAkUTamAnAdiparihAreNa paJcadazakarmAdAnaparihAreNa ca boddhavyaH // 138 // vRtayaH prakAza: / tato mAdhyAhnikIM pUjAM kuryAt kRtvA ca bhojanam / tadvidbhiH saha zAstrArtharahasyAni vicArayet 129 // 234 // For Personal & Private Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatastadanantaraM mAdhyAhikI madhyAhnakAlabhAvinI pUjAM jinasaparyA kuryAt, kRtvA vidhAya ca bhojnmitynuvaadH| mAdhyAhnikIpUjAbhojanayozca na kAlaniyamaH / tIvrabubhukSohi bubhukSAkAlo bhojanakAla iti rUDhemadhyAhnAdAgapi gRhItapratyAkhyAnaM tIrayitvA devapUjApUrvakaM bhojanaM kurvanna duSyati / atra cA'yaM vidhiH jinapUociadANaM pariyaNasambhAlaNA uciyakicaM / ThANuvaeso ya tahA paJcakkhANassa sambharaNaM // 1 // tathA bhojanA'nantaraM sambhavato granthisahitAdeH pratyAkhyAnasya karaNaM pramAdaparijihIrporhi pratyAkhyAnaM vinA mana yuktaM kSaNamapyAsitum / zAstrArthAnAM rahasyAnyaidaMparyANi vicArayadidamitthaM bhavati neti vA sampradhArayet, kathaM! saha sAdhaM / kaiH ? tadvidbhiH tacchAstrArtharahasyaM vidanti ye taiH, gurumukhAt zrutAnyapi zAstrArtharahasyAni parizIlanAvikalAni na cetasi sudRDhapratiSThAni bhavantIti kRtvA / / 126 // tatazca sandhyAsamaye kRtvA devArcanaM punH| kRtAvazyakakarmA ca kuryAt svAdhyAyamuttamam // 130 // . tatastadananaM yo dviryukte sa vikAlasamaye antarmuhartAdarvAg bhojanaM kRtvA sandhyAsamaye punastRtIyavAraM devArcanaM kRtvA sAdhusamIpaM gatvA bhUmikaucityena SaDvidhAvazyaka sAmAyika-caturvizatistava-vandanaka-pratikramaNakAyotsarga-pratyAkhAnalakSaNaM kuryAtatatra sAmAyikamAtaraudradhyAnaparihAreNa dharmadhyAnaparikaraNena zatrumitrataNakAanAdiSu samatA, tacca pUrvamevoktam / caturvizatestIrthakarANAM nAmotkIrtanapUrvakaM stavo guNakIrtanaM tasya ca kAyo 1 jinapUjocitadAnaM parijanasaMbhAlanamucitakRtyam / sthAnopadezazca tathA pratyAkhyAnasya saMsmaraNam // 1 // in Education Interne For Personal & Private Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram // 23 // sarge manasA'nudhyAnaM zeSakAlaM vyaktavarNapAThaH / ayamapi puurvmuktH| vandanaM vandanAyogyAnAM dharmAcAryANAM paJca- * tRtIyaH viMzatyAvazyakavizuddha dvAtriMzaddoSarahitaM namaskaraNam tatra paJcaviMzatirAvazyakAni yathA prakAzaH deoNayaM ahAjAyaM kiya(i)kammaM baarsaavyN(tN)| causiraM tiguttaM ca dupavesaM eganikkhamaNaM // 1 // iti // dve avanamane " icchAmi khamAsamaNo vaMdiuM jAvaNijAe nisIhiAe" ityabhidhAya guro chandAnujJApanAya prathamamavanamanam / 1 / yadA punaH kRtAvartI niSkrAnta icchAmItyAdisUtramabhidhAya punazchando'nujJApanAyaiva tadA dvitIyam / 2 / tathA yathAjAtaM jAtaM janma tacca dvedhA prabhavaH pravrajyAgrahaNaM c| tatra prasavakAle racitakarasaMpuTo jAyate pravajyAkAle ca gRhItarajoharaNamukhavatrika iti yathA jAtamasya sa yathAjAtastathAbhUta eva vandate iti vandanamapi yathAjAtam / 3 / tathA dvAdazAvartAH kAyaceSTAvizeSA gurucaraNanyastahastaziraHsthApanarUpA yasmistad dvAdazAvartamiha ca prathamapraviSTasya aho kAyaM ityAdisUtroccAraNagarbhAH SaDAvartAH niSkramya punaH praviSTasyApi ta eva paDiti dvAdaza / 15 / catvAri zirAMsi yasmin taccatu:ziraH prathamapraveze kSAmaNAkAle ziSyAcAryayoravanamacchirodvayam , niSkramya punaH praveze tathaiva ca zirodvayam / 11 / triguptaM manovAkAyakarmabhirguptam / 22 / tathA prathamo'nujJApya pravezo dvitIyaH punarnirgatya praveza iti dvau pravezau yatra tad dvipravezamekaM niSkramaNamAvazyakyA nirgacchato yatra tadekaniSkramaNam / 25 / dvAtriMzadoSA yathA(1) yavanataM yathAjAtaM kRtikarma dvAdazAvartam / catuHziraH triguptaM ca dvipravezamekaniSkramaNam // 1 // / 235 Jain Education n n al For Personal & Private Use Only T w.jainelibrary.org
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ praNADhiyaM ca thaTuM ca paviddhaM paripiMDiyaM / Tolagai aMkusaM ceva tahA kacchabhariMgiyaM // 1 // macchovbattaM maNasA ya pauDheM taha ya veiyAbaI / bhayasA ceva bhayaMtaM mettI gAravakAraNA // 2 // teNibhaM paDaNIaM ceva ruTuM tajjiyameva ya / saDhaM ca hIliaM ceva tahA vipaliuMcinaM // 3 // diTThamadiTuM ca tahA siMgaM ca karamozraNaM / AliddhamanAliddhaM UNaM uttaracUliaM // 4 // mRaM ca DhaDDharaM ceva cuDaliM ca apacchimaM / battIsadosaparisuddhaM kiikammaM pauMjae / // 5 // anAdRtaM sambhUmarahitaM vandanam / 1 / stabdhaM madASTakavazIkRtasya vandanam / 2 / praviddhaM vandanaM dadata eva palAyanam / 3 / paripiNDitaM prabhUtAnAM yugapadvandanam , yadvA kurupari hastau vyavasthApya paripiNDitakaracaraNasyA'vyaktasUtroccAraNapuraHsaraM vandanam / 4 / Tolagati tiDDavadutplutyotplutya visaMsthulaM vandanam / 5 / aGkuzamupakaraNe colapaTTakalpAdau haste vA avajJayA samAkRSya aGkuzena gajasyevAcAryasyordhvasthitasya zayitasya prayojanAntaravyagrasya vA vandanakArthamAsana upavezanam / na hi pUjyAH kadAcidapyAkarSaNamarhanti, avinayatvAdasya, yadvA (1) anAdRtaM ca stabdhaM ca praviddhaM paripiNDitam / Tolagati aGkuzaM ca tathA kacchapariGgitam // 1 // matsyottaM manasA ca praduSTaM tathA ca vedikAbaddham / bhayAdU caiva bhajamA maitrI gauravakAraNam // 2 // stainikaM pratyanIkaM caiva ruSTaM tarjitameva ca / zaThaM ca hIlitaM caiva tathA viparikuzcitam // 3 // dRSTamadRSTaM ca tathA zRGgaM ca karamocanam / AzliSTamanAzliSTamUnamuttaracUlita(ka)m // 4 // mUkaM ca DhaDDharaM caiva cuDalizcApazcimam / dvAtriMzaddoSaparizuddhaM kRtikarma prayuJjIta // 5 // JanEducation intem For Personal Private Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham tRtIyaH prkaashH| // 236 // rajoharaNamakzavatkaradvayena gRhItvA vandanam , yadi vAzAkrAntasya hastina iva zironamanotramane kurvANasya vandanam / 6 / kacchapariGgitamUrdhvasthitasya tittisaNayarA ityAdisUtramuccArayata upaviSTasya vA aho kAyaM kAya ityAdisUtramuccArayato'grato'bhimukhaM pazcAdabhimukhaM ca riGgatazcalato vandanam / 7 / matsyovRttamuttiSThannivizamAno vA jalamadhye matsya ivodvartate udvelate yatra tat / yadvA eka vanditvA dvitIyasya sAdhodrutaM dvitIyapAna recakAvartena matsyavat parAvRtya vandanam / 8 / manasA praduSTaM ziSyastatsambandhI vA guruNA kizcitparuSamabhihito yadA bhavati tadA manaso dakSitatvAd manasA praduSTaM, yadvA vandayo hInaH kenacidguNena tato'hamevaMvidhenApi vandanaM dApayitumAragdha iti cintayato vandanam / 9 / vedikAbaddhaM jAnunorupari hastau nivezya adho vA pArzvayorvA utsaGge vA jAnu karadvayAntaH kRtvA vA iti paJcabhirvedikAbhirbaDa yuktaM vandanam / 10 / bibhyat saGghAt kulAt gacchAda kSetrAdvA niSkAsayiSye'hamiti bhayAd vandanam / 11 / bhajamAnaM bhajate mAM sevAyAM patito mama agre vA mama bhajanaM kariSyati tato'hamapi vandanasatkaM nihorakaM nivezayAmIti buddhyA vandanam / 12 / maitrIto mama mitramAcArya | iti, AcAryeNedAnI maitrI bhavatviti vA vandanam / 13 / gauravAdvandanakasAmAcArIkuzalo'hamiti garvAdanye' pyavagacchantu mAmiti yathAvadAvartAdInArAdhayato vandanam / 14 / kAraNAd jJAnAdivyatiriktAdvasvAdilAbhaheto| vandanam , yadvA jJAnAdinimittamapi lokapUjyo'nyebhyo vA'dhikataro bhavAmItyabhiprAyato vandanam , yadvA vandanakamRnyavazIkRto mama prArthanAbhaGgaM na kariSyatIti buddhyA vandanam / 15 / stainikaM mama lAghavaM bhaviSyatIti parebhya AtmAnaM nigRhayato vandanam , ayamarthaH-evaM nAma zIghraM vandate yathA stenavat kenacid dRSTaH kenacinneti / // 236 // in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 / pratyanIkamAhArAdikAle vandanam / 17 / yadAhapra. vakkhittaparAhutte pamatte mA kayAvi vaMdijA // pAhAraM ca karite nIhAraM vA jai karei // 1 // ruSTaM krodhAdhmAtasya gurorvandanamAtmanA vA kruddhena vandanam / 18 / tarjitamavandhamAno na kupyasi vandyamAnacAvizeSajJatayA na prasIdasi iti nirbhayato yadvA bahujanamadhye mAM vandanaM dApayastiSThasi jJAsyate mayA tavaikAkina iti dhiyA tarjanyA zirasA vA tarjayato vandanam / 16 / zaThaM zAThyena vizrambhArtha vandanaM glAnAdivyapadezaM vA kRtvA na samyagvandanam / 20 / hIlitaM he gaNin vAcaka ! kiM bhavatA vanditenetyAdinA avajAnato vandanam / 21 / viparikuMcitam ardhavandita eva dezAdikathAkaraNam / 22 / dRSTAdRSTaM tamasi sthitaH kenacidantarita evamevAste dRSTastu vandata iti / 23 / zRGgaM aho kAyaM kAya ityAdyAvartAnuccArayato lalATamadhyadezamaspRzataH ziraso vAmadakSiNe zRGge spRzato vandanakaraNam / 24 / karaH kara iva rAjadeyabhAga iva arhatpraNIto vandanakakaro'vazyadAtavya iti dhiyA vandanam / 25 / mocanaM laukikakarAdvayaM muktA na mucyAmahe vandanakarAditi buddhyA vandanam / 26 / AzliSTAnAzliSTamatra caturbhaGgI, sA ca aho kAya kAya ityAdyAvartakAle bhavati rajoharaNasya zirasazca karAbhyAmAzleSaNaM, rajoharaNasya na zirasaH, ziraso na rajoharaNasya, na rajoharaNasya nA'pi shirsH| atra prathamaH zuddhaH zeSAstu duSTAH / 27 / nyUnaM vyaJjanAbhilApAvazyakairasampUrNam / 28 / uttaracUlaM vandanaM dattvA mahatA zabdena mastakena vande ityabhidhAnam / 29 / mRkaM AlApAnanuccArayato vandanam / 30 / DhaDDharaM mahatA (1) vyAkSiptaparAbhUtAn pramattAn mA kadApi vandiSThAH / AhAraM ca kurvato nIhAraM vA yadi karoti // 1 // in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham // 237 // Jain Education Intern zabdenoccArayato vandanam / 31 / cuDalI unmukaM yathonmukaM gRhyate tathA rajoharaNaM gRhItvA vandanaM, yadvA yatra dIrghastaM prasA vande iti bhaNato vandanam, athavA hastaM bhramayitvA sarvAn vande iti vadato vandanam | 32 | vandanake ca ziSyasya SaDabhilApA bhavanti, tadyathA icchA anujJApanA avyAvAdhaM yAtrA yApanA aparAdhakSAmaNA ca yadAha - vA avvAbAhaM ca jatta javaNA ya / avarAhakhAmaNA ciya chaThAyA huMti vandaNae // 1 // guruvacanAnyapi SaDeva yathA chandena anujAnAmi tatheti tubhyamapi vartate evamahamapi kSamayAmIti / yadAhachaMdene aNujANAmi taha tti tubbhaM pi vaha evaM / zrahamavi khAmemi tume AlAvA vaMdarihasta // 1 // ete ca dvaye api yathAsthAnaM sUtravyAkhyAyAM darzayiSyante / sUtraM ca- icchAmi khamAsamaNo vaMdiuM jAvaNijAe nisIhiyAe anujAha meM miuggahaM nisIhi aho kAyaM kAyasaMfAsaM khamaNijjo bhe kilAmo appa kilaMtANaM bahusubheNa me divaso vaikaMto jattA me javaNijjaM ca me khAmemi khamAsamaNo devasiaM vaikkamaM AvasiyAe paDikkamAmi khamAsamaNANaM devasiyAra asAyalAe tittIsannaya rAe jaM kiMci micchAe maNadukkaDAe vayadukkaDAe kAyadukkaDAe kohAe mAyAe mAyAe lohAe savvakAliyAe savvamicchovayArAe savvadhammAikamaNAe AsAyaNAe jo me acAro ko tassa khamAsamaNo ! paDika mAmi ( 1 ) icchA * cAnujJApanA avyAbAdhaM ca yAtrA yApanA ca / aparAdhakSAmaNA caiva SaT sthAnAni bhavanti vandanake // 1 // ( 2 ) chandenAnujAnAmi tatheti tavA'pi vartate evam / ahamapi kSamayAmi tavAlApAd vandanArhasya // 1 // For Personal & Private Use Only tRtIyaH prakAzaH / // 237 //
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / . ___vyAkhyA-atra hi ziSyo guruvandanena vanditukAmaH pUrva laghuvandanapuraHsaraM saMdaMzako pramRjyopaviSTa eva mukhavatrikA paJcaviMzatikRtvaH pratyupekSate, tayA ca zarIraM paJcaviMzatikRtva eva pramRjya pareNa vinayena manovAkkAyasaMzuddho guroH sakAzAdAtmapramANAta kSetrAd bahiHsthito'dhijyacApavadavanatakAyaH karadvayagRhItarajoharaNAdi vandanAyodyata evamAha-icchAmi abhilaSAmi, anena balAbhiyogaH parihRtaH, kSamAzramaNa ! 'samRSi sahane' * ityasya pittvAdaGi kSamA sahanamityarthaH, zrAmyati saMsAraviSaye khinno bhavati tapasyatIti vA, nandyAditvAta kartari ane zramaNaH, kSamApradhAnaH zramaNaH kSamAzramaNaH tasya sambodhane prAkRte khamAsamaNo ! "Do dIrgho vA" (siddhhem08|3|38)|| iti Amantrye se?kAraH, kSamAgrahaNena mArdavArjavAdayo guNAH sUcitAH / tatazca kSamAdiguNopalakSitayatipradhAna ! anena vandanArhatvaM tasyaiva sUcitam , kiM kartuM vandituM namaskatu bhavantamiti agamyate, kayA ? yApanIyayA naiSedhikyA, atra naiSadhikyeti vizeSyaM, yApanIyayeti vizeSaNam, 'vidha gatyAm' ityasya nipUrvasya pani niSedhaHprANAtipAtAdinivRttiH sa prayojanamasyA naiSedhikI tanuH tyaa| kIdRzyA? yApanIyayA * yAMka prApaNe' asya Nigantasya pvAgame yApayatIti yApanIyA pravacanIyAditvAt kartaryanIyaH tayA, zaktisamanvitayA ityarthaH / ayaM samudAyArthaH he zramaNaguNayukta ? ahaM zaktisamanvitazarIraH pratiSiddhapApakriyazca | tvAM vanditumicchAmi / atra vizrAmaH / atra cAntare guruyadi vyAkSepabAdhAyuktastadA bhaNati pratIkSakheti / tacca bAdhAdikAraNaM yadi kathanayogyaM bhavati tadA kathayati anyathA tu neti cUrNikAramatam , vRttikArasya tu mataM A For Personal & Private Use Only w Jain Education Intemat alnelibrary.org
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 238 // Jain Education Internat ***--**O*-**O***O***O*-*OK trividheneti bhaNati manasA vacasA kAyena pratiSiddho'sItyarthaH / tataH ziSyaH saMkSepavandanaM karoti / vyAkSepAdirahita guruH tadA vandanamanujJAtukAmaH chandeneti vadati chandenAbhiprAyeNa mamA'pi etadabhipretamityarthaH / tato vineyo'vagrahAd bahiHsthita evaivamAha anujAnIta anumanyadhvaM me iti Atmanirdeze, kiM ? mitazcAsAvavagrahazca mitAvagrahaH ihAcAryasya catasRSu dikSu AtmapramANaM kSetra mavagrahaH, tasminnAcAryyA'nujJAM vinA praveSTuM na kalpate, yadAhazrayamANametto cauddisaM hoi avaggaho guruNo / aNaNulAyassa sayA na kappae tattha paviseuM // 1 // tato gururbhaNati - anujAnAmi / tataH ziSyo bhuvaM pramRjya naiSedhikIM kurvan gurvavagrahe pravizati / nisIhIti niSiddharvAzubhavyApAraH san pravizAmyahamityarthaH / tataH saMdaMzapramArjanapUrvakamupavizati / gurupAdAntike ca bhUmau nidhAya rajoharaNaM tanmadhye ca gurucaraNayugalaM saMsthApya mukhavakhikayA vAmakarNAdArabhya vAmahastena dakSiNaka yAvallalATamavicchinnaM ca vAmaM jAnu triH pramRjya mukhavatrikAM vAmajAnUpari sthApayati / tato'kAroccAraNasamakAlaM rajoharaNaM karAbhyAM saMspRzya hokAroccAraNasamakAlaM lalATaM spRzati / tataH kAkaroccAraNasamakAlaM rajoharaNaM spRSTvA kAroccAraNa samakAlaM lalATaM spRzati / punazca kAkAroccAraNasamakAlaM rajoharaNaM spRSTvA yakAroccAraNasamakAlaM lalATaM spRzati / tataH saMphAsamiti vadan zirasA pANibhyAM ca rajoharaNaM spRzati / tataH zirasi baddhAJjaliH ' khamaNijo me kilAmo ' ityArasya ' divaso vaikaMto ' yAvad gurumukhe niviSTadRSTiH paThati / zradhastAt ( 1 ) AtmapramANamAtrazcaturdizaM bhavatyavagraho guroH / ananujJAtasya sadA na kalpate tatra praveSTum // 1 // ( 2 ) triH pradakSiNIkRtya pramRjya iti pratyantaram / For Personal & Private Use Only ********* tRtIyaH prakAzaH // // 238 //
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyo'dhaHkAyaH pAdalakSaNastaM prati kAyena nijadehena hastalalATalakSaNena saMsparza AmarzastaM 'karomi' iti gamyate / etadapi mamAnujAnIdhvamityanena yogaH / AcAryamananujJApya hi saMsparzo na kAryaH / tato vaktikhamaNijo kSamaNIyaH soDhavyaH, bhe bhavadbhiH, kilAmo kramaH saMsparza sati dehaglAnirUpaH / tathA appakilaMtANaM alpaM stokaM klAntaM klamo yeSAM te'lpakAntAsteSAmalpavedanAnAmityarthaH, 'bahusubheNa ' bahu ca tacchubhaM ca bahuzubhaM tena bahusukhenetyarthaH, 'bhe ' bhavatAm . 'divaso vaikato' divaso vyatikrAntaH / atra divasagrahaNaM rAtripakSAdInAmupalakSaNaM draSTavyam / evaM yojitakarasaMpuTaM guroH prativacanamIkSamANaM ziSyaM pratyAha guruH-' taha tti' II tatheti pratizravaNe, atra tathAkAraH yathA bhavAn bravIti tathetyarthaH / evaM tAvadAcAryazarIravArtA pRSTA / atha tapo- niyamaviSayAM vArtA pRcchannAha-jattA me, 'ja' ityanudAttasvareNoccArayan rajoharaNaM karAbhyAM spRSTvA rajoharaNaH lalATayorantarAle 'ttA' iti svaritena svareNoccArya, udAttasvareNa 'me' ityuccArayan gurumukhaniviSTadRSTilalATaM spRzati, yAtrA saMyamataponiyamAdilakSaNA kSAyikakSAyopazamikaupazamikabhAvalakSaNA vA 'me' bhavatAm ' utsa- 11 pati' iti gamyate / atrAntare garoH prativacanama 'tubhaM pi vaTTA' mama tAvadutsarpati, bhavato'pyutsarpati / | adhunA niyantraNIyapadArthaviSayA vAto pRcchana punarapyAha vineyaH- javaNijaM ca bhe, 'ja' ityanudAttasva reNa rajoharaNaM spRSTvA 'va' iti svaritasvareNa rajoharaNalalATayorantarAle uccArya NizabdamudAttasvareNoccArayan karAbhyAM lalATaM spRzati, na punaH prativacanaM pratIkSate, ardhasamAptatvAt praznasya tato 'jaM' ityanudAttasvareNoccArya karAbhyAM rajoharaNaM spRzan punareva rajoharaNalalATAntarAle 'ca' iti svaritasvareNoccArya 'bhe' ityudAttasvareNo in Education internet For Personal Private Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 238 / / cArayana karAbhyAM lalATaM spRSTA prativacanaM zuzrUSamANastathaivAste; 'javaNijaM ca' yApanIyAmindriyanoDandriyo tRtIyaH pazamAdinA prakAreNAbAdhitaM ca 'me' bhavatAM 'zarIram' iti gamyam / evaM parayA bhaktyA pRcchatA vinayena prkaashH| vinayaH kRto bhavati / atrAntare gururAha-evaM Ama yApanIyaM ca me ityarthaH / idAnImaparAdhakSAmaNAM kurvan rajo-I7 haraNoparinyastahastamastako vineya idamAha-'khAmemi khamAsamaNo! devasiyaM vaikkama' kSamayAmi kSamAzramaNa ! divase bhavo daivasikastaM vyatikramamavazyakaraNIyayogavirAdhanArUpamaparAdham / atrAntare ca gururvadati- ahamavi khAmemi' ahamapi kSamayAmi daivasikaM khaM vyatikramaM pramAdodbhavam / tato vineyaH praNaman kSamayitvA AvasiAe' ityAdi 'jo me aisAro ko' ityantaM svakIyAticAranivedanaparamAlocanAhaprAyazcittasUcaka sUtra 'tasma khamAsamaNo paDikamAmi' ityAdikaM ca pratikramaNArhaprAyazcittAbhidhAyakaM punarakaraNenAbhyutthita AtmAnaM zodhayiSyAmIti buddhyA'vagrahAd niHsRtya paThati-avazyaM kartavyeSu caraNakaraNeSu bhavA kriyA AvazyakI tayA AsevanAdvAreNa hetubhUtayA yadasAdhvanuSThitaM tasmAt pratikramAmi nivrte| itthaM sAmAnyenAbhidhAya vizeSeNAbhidhattekSamAzramaNAnAM sabandhinyA daivasikyA jJAnAdyAyasya zAtanA khaNDanA AzAtanA tayA, kiMviziSTayA ? trayastriMzadanyatarayA trayastriMzatsaMkhyAnAmAzAtanAnAmanyatarayA kayAcit , upalakSaNatvAd dvAbhyAM tisRbhirapi, yato divasamadhye sarvA api saMbhavanti, tAzca vakSyante, yat kiJcit kadAlambanamAzritya mithyayA mithyAyuktena kRtayetyarthaH mithyAbhAvo'trAstItyabhrAditvAda(dA)kAre mithyA, evaM krodhayetyAdAvapi; manasA duSkRtA manoduSkRtA tayA pradveSanimittayetyarthaH, vAgaduSkRtayA asabhyaparuSAdivacananimittayA, kAyaduSkRtayA Asana-gamana-sthAnAdinimittayA, krodhayA 8 " Jain Educatich interNI For Personal & Private Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ | krodhayuktayA, mAnayA mAnayuktayA, mAyayA mAyAyuktayA, lobhayA lobhayuktayA, ayaM bhAvaH-krodhAdyanugatena yA | kAcid vinayabhraMzAdilakSaNA''zAtanA kRtA tayeti / evaM daivsikyaashaatnoktaa| adhunA pakSa-cAturmAsa-saMvatsara kAlakRtA ihabhavAnyabhavagatAtItAnAgatakAlakRtA ca yA AzAtanA tasyAH saMgrahArthamAha-'sabakAliyAe' | sarvakAleSu bhavA sArvakAlikI tayA / anAgatakAle kathamAzAtanAsaMbhavaH ? iti cet ucyate-'zvo'sya guro ridamidaM vAniSTaM kartAsmi' iti cintayA / itthaM bhavAntare'pi tadvadhAdinidAnakaraNena saMbhavatyeva / sarva eva TmithyopacArA mAtRsthAnagarbhAH kriyAvizeSA yasyAM sA sarvamithyopacArA tayA / sarve dharmA aSTau pravacanamAtaraH sAmAnyena karaNIyavyApArA vA teSAmatikramaNaM laGghanaM virAdhanaM yasyAM sA sarvadharmAtikramaNA / evaMbhUtayA''zAtanayA || yo mayAticAro'parAdhaH kRto vihitastasyAticArasya he kSamAzramaNa ! yuSmatsAkSikaM pratikramAmi apunaHkaraNena nivarte; tathA duSTakarmakAriNaM nindAmyAtmAnaM bhavodvignena prazAntena cetasAH tathA gaheM AtmAnaM duSTakarmakAriNaM yuSmatsAkSikam ; vyutsRjAmyAtmAnaM duSTakarmakAriNaM tadanumatityAgena / evaM tatrastha evArdhAvanatakAyaH punarevaM bhaNati-'icchAmi khamAsamaNo' ityArabhya yAvad vosirAmi' iti; paramayaM vizeSaH-avagrahAd bahiniSkramaNarahita AvazyakIvirahitaM daNDakasUtraM paThati / vandanakavidhivizeSasaMvAdikAzcamA gAthA: AyArassa u mUlaM viNo so guNavatrao apddivttii| sA avihivaMdaNAzro vihI imo bArasAvatto // 1 // (1) AcArasya tu mUlaM vinayaH sa guNavatazca pratipattiH / sA ca vidhivandanA vidhirayaM dvAdazAvartaH // 1 // in Education Internal For Personel Private Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham tRtIyaH prkaashH| // 240 // houmahAjAo bahiM saMDAsaM pamaJja ukuTTaaTThANo / paDilehiyamuhapattIpamajiprovarimadehaddho // 2 // udveuM parisaMThiakupparaTThiapaTTagonamiprakAo / juttipihiapacchaddho pavayaNakucchA jaha na hoi // 3 // vAmaMgulimuhapocIkarajualatalatthajuttarayaharaNo / avaNiya jahottadosaM gurusaMmuhaM bhaNai payaDamiNaM // 4 // icchAmi khamAsamaNo iccAI jA nisIhiAe tti / chaMdeNaM ti suNeuM guruvayaNaM uggahaM jAe // 5 // aNujANaha me miuggahamaNujANAmi ti bhAsie guruNA / uggahakhettaM pavisai pamaja saMDAsae nisIe // 6 // vAmadasaM rayaharaNaM pamanja bhUmIe saMThaveUNa / sIsaphusaNeNa hohI kajaM ti to paDhamameva // 7 // vAmakaragahiapotI egaddeseNa vAmakanAo / prAraMbhiUNa NiDAlaM pamaja jA dAhiNo kammo // 8 // (1) bhUtvA yathAjAto bahiH saMdazaM pramRjyotkuTukasthAnaH / pratilikhitamukhavastrikApramArjitoparimadehAdhaH // 2 // utthAya pratisaMsthitakUparasthitapaTTakAvanatakAyaH / yuktipihitapazcAdhaH pravacanakutsA yathA na bhavati // 3 // vAmAGgulimukhavastrikAkarayugalatalasthayuktarajoharaNaH / apanIya yathoktadoSaM gurusaMmukhaM bhaNati prakaTamidam // 4 // icchAmi kSamAzramaNa ! ityAdi yAvad naiSedhikyeti / chandeneti zrutvA guruvacanamavagrahaM yAti // 5 // anujAnIdhvaM me mitAvagrahamanujAnAmIti bhASite guruNA / avagrahakSetraM pravizati pramRjya saMdaMzaM niSIdet // 6 // vAmadazaM rajoharaNaM pramRjya bhUmau saMsthApya / ziraHsparzanena bhaviSyati kAryamiti tata: prathamameva // 7 // vAmakaragRhItamukhavastrika ekadezena vAmakarNAt / Aramya lalATaM pramRjya yAvad dakSiNaH karNaH / / 8 / / // 24 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4KOR-*-*-*840+008-03 Jain Education Internation vAmayajANuM nasiUNa tattha muhapoti / rayaharaNamajjhadesammi ThAvae puapAyajugaM // 6 // supasAri bAhujuo UrujualaMtaraM zrasamA No / jamalaTThiyaggapANI akAramuccArayaM phusai / / 10 / / anmaMtarapariaTTikarayala muvI sIsaphusaNaMtaM / to karajualaM nija hokAroccArasamakAlaM // 11 // puTThA kara kAkArasamaM Thevija rayaharaNaM / yaMsadeNaM samayaM puNo vi sIsaM tahacce // 12 // kAkArasamuccAraNasamayaM ravaharaNamAluheUNa / yatti ya saddeNa samaM puNo vi sIsaM tahacce // 13 // saMphAsaM ti bhaNaMto sIseNaM paNamiUNa rayaharaNe / unnAmizramuddhaMjali avvAbAhaM tatra pucche // 14 // khamaNijo bhe kilAmo appakilaMtANaM bahusumeNaM me / diNa pakkho variso vA vaikaMto iya tao tusiNI // 15 // (1) avyucchinnaM vAmakajAnu nyasya tatra mukhavastrikAm / rajoharaNamadhyadeze sthApayet pUjyapAdayugam // 6 // suprasAritabAhuyuga UruyugalAntaramaspRzan / yamalasthitAgrapANirakAramuccArayan spRzati // 10 // abhyantaraparivarttitakaratalamupanIya ziraH sparzanAntam / tataH karayugalaM nayed hokAroccArasamakAlam // 11 // punaradhastAd mukhakaratalaM kAkArasamaM sthApayed rajoharaNam / yaMzabdena samakaM punarapi zirastathaiva // 12 // kAkArasasuccAraNasamakaM rajoharaNamAzliSya / ya iti ca zabdena samaM punarapi zirastathaiva // 13 // saMphAsaM iti bhaNan zirasA praNamya rajoharaNaM / unnAmitamUrghAJjaliravyAbAdhAM tataH pRcchet // 14 // kSamaNIyo bhavadbhiH klamo'lpaklAntAnAM bahuzubhena bhavatAm / dinaM pakSo varSaM vA vyatikrAntamiti tatastUSNIkaH // 15 // 41 For Personal & Private Use Only *.0.KK...
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstra tRtIyaH prkaashH| // 241 // guruNA taha tti bhaNie jattA javaNA ya pucchiyavvA ya / parisaMThieNa iNamo sarANa joeNa kAyamvaM // 16 // tattha ya parimAsemo maMdamaiviNeagAhaNaTThAe / nIuccamajjhamAo sarajucIno ThaveyavvA // 17 // nImo tatthaNudatto rayaharaNe uccao.udatto u / sIse nirdasaNImo tadaMtarAlammi sario ya // 18 // aNudatto ajakAro tA sario hoi me udattasaro / puNaravi javaNisaddA anudattAI muNeavvA // 16 // aM aNudatto a puNo ca ssario me udattasaraNAmo / evaM rayaharaNAisu tisu dvANesu sarANeyA // 20 // paDhama AvattatigaM vAmadugeNaM tu raiyamaNukamaso / bIyAvattANa tigaM tihi tihiM vamehi niSphaLa // 21 // rayaharaNammi jakAraM tAkAraM karajueNa majjhammi / bhekAraM sIsasmi akAuM guruNo vayaM suNasu // 22 // (1) guruNA tatheti bhaNite yAtrA yApanA ca praSTavyA ca / parisaMsthitenedaM svarANAM yogena kartavyam // 16 // tatra ca paribhASAmahe mandamativineyagrAhaNArtham / nIcoccamadhyamAH svarayuktayaH sthApayitavyAH // 17 // nIcastatrAnudAtto rajoharaNe uccaka udAttastu / zIrSe nidarzanIyastadantarAle kharitazca // 18 // anudAttazca jakAraH ttA svarito bhavati bhe udAttasvaraH / punarapi javaNizabdA anudAttAdayo jJAtavyAH // 16 // jjaM anudAtazca punazca svarito bhe udAttasvaranAmaH / evaM rajoharaNAdiSu triSu sthAneSu svarA jJeyAH // 20 // prathamamAvartatrikaM varNadvikena tu racitamanukramazaH / dvitIyAvartAnAM trikaM tribhistribhirvaNaniSpannam // 21 // ranoharaNe jakAraM ttAkAraM karayugeNa madhye / bhekAraM zirasi ca kRtvA gurorvacaH zRNu // 22 / / // 241 // Jan Education in For Personal & Private Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ tuma pi vaDhaha ti ya guruNA bhaNimmi sesamAvattA / dumi vi kA tusiNI jA guruNA bhaNiamevaM ti // 23 // aha sIso rayaharaNe kayaMjalI bhaNai saviNayaM sirsaa| khAmemi khamAsamaNo ! devasiAibaikkamaNaM // 24 // ahamavi khAmemi tume guruNA'NumAe khAmaNe siiso| nikkhamai uggahAro AvasiyAe bhaNeUNa // 25 // zroNayadeho avarAhakhAmaNaM savvamuccareUNa / niMdiyagarahiavosaTTasavvadoso paDikaMto // 26 // khAmittA viNaeNaM tigutto teNa puNaravi tahena / uggahajAyaNapavisaNa duoNayaM do pavesaM ca // 27 // paDhame chaccAvattA bIyapavesammi huMti chacceva / te a aho iccAI asaMkareNaM pauttavvA // 28 // paDhamapavese siranAmaNaM duhA bIe ataha ceva / teNe vausiraMtaM bhaNiyamiNaM eganikkhamaNaM // 26 // (1) tavApi vartata iti ca guruNA bhaNite zeSAvartI / dvAvapi kRtvA tUSNIM yAvad guruNA bhaNitamevamiti // 23 // atha ziSyo rajoharaNe kRtAJjalirbhaNati savinayaM zirasA / kSamayAmi kSamAzramaNa ! daivasikAdivyatikramaNam / / 24 // ahamapi kSamayAmi tvAM guruNA'nujJAte kSamaNe ziSyaH / niSkrAmatyavagrahAdAvazyakyA bhaNitvA // 25 // avanatadeho'parAdhakSamaNaM sarvamuccArya / ninditagarhitavyutsRSTasarvadoSaH pratikrAntaH / / 26 // kSamayitvA vinayena triguptastena punarapi tathaiva / avagrahayAcanapravezanahikAvanataM dvayoH pravezaM ca / / 27 / / prathame SaDAvartA dvitIyapraveze bhavanti SaDeva / te ca aho ityAdayo'saMkareNa prayoktavyAH / / 28 / / prathamapraveze zironAmanaM dvidhA dvitIyake ca tathaiva / tenaiva vyutsRjAmyantaM bhaNitamidamekaniSkramaNam // 29 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 242 / evamahAjAegaM tiguttisahiaMca huMti cattAri / sesesuM khittesuM paNavIsAvassayA huMti // 30 // 'tittIsatrayarAe' ityuktamiti, trayastriMzadAzAtanA vivecyante-guroH purato gamanaM ziSyasya niSkAraNaM vinayabhaGgahetutvAdAzAtanA, mArgadarzanAdikAraNe tu na doSaH, guroH pArthAbhyAmapi gamanam, pRSThato'pyAsanagamanam, nizvAsakSutazleSmapAtAdidoSaprasaGgAt / tatazca yAvatA bhUbhAgena gacchata AzAtanA na bhavati tAvatA gantavyam / / 1 / 2 / 3 / evaM purataH, pAzvetA, pRSThatazca sthAnam / 4 / 5 / 6 / tathA purataH pArzvataH pRSThato vA niSadanam / 7 / 8 / 6 / prAcAryeNa sahoccArabhUmi gatasyAcAryAt prathamamevAcamanam / 10 / gurorAlApanIyasya kasya cicchiSyeNa prathamamAlapanam / 11 / zipyasyAcAryeNa saha bahirgatasya punarnivRttasyAcAryAt prathamameva gamanA21 gamanAlocanam / 12 / bhikSAmAnIya ziSyeNa guroH pUrva zaikSasya kasyacit purata mAlocya pazcAd gurorAlocanam / 13 / bhikSAmAnIya prathamaM zaikSasya kasyacidupadarya gurordarzanam / 14 / bhikSAmAnIya gurumanApRcchya zaikSANAM yathAruci prabhUtabhaikSyadAnam / 15 / bhikSAmAnIya zaivaM kazcana nimantrya pazcAd gurorupanimantraNam / 16 / ziSyeNa bhikSAmAnIyAcAryAya yat kiJcid datvA snigdhamadhuramanojJAhArazAkAdInAM varNagandharasasparzavatAM dravyANAM svayamupabhogaH / 17 / rAtrau 'AryAH ! kaH svapiti jAgarti vA ?' iti guroH pRcchato'pi jAgratA'pi ziSyeNApratizravaNam / 18 / zeSakAle'pi gurau vyAharati yatra tatra sthitena zayitena vA ziSyeNa | prativacanadAnam / 16 / AhUtenAsanaM zayanaM vA ktvA saMnihitIbhUya 'mastakena vande' iti vadatA guruvacanaM (1) evaM yathAnAtaikaM triguptisahitaM ca bhavanti catvAri / zeSeSu kSetreSu paJcaviMzatirAvazyakA bhavanti / / 30 // H // 242 // Iain Education internal For Personal & Private Use Only Td
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern +40OK+UK+XK zrotavyam, tadkurvata zrAzAtanA / 20 / guruNA AhUtasya ziSyasya kimiti vacanam, bhi vande iti / 21 / guruM prati ziSyasya tvaMkAraH / 22 / guruNA glAnAdivaiyAvRtyAdihetoH 'idaM kuru' ityAdiSTaH ' svameva kiM na kuruSe ' iti ' tvamalasaH' ityukte ' tvamapyalasaH' iti ca ziSyasya taJjAtavacanam / 23 / guroH purato bahoH karkazasyoccaiHsvarasya ca ziSyeNa vadanam / 24 / gurau kathAM kathayati ' evametat' ityantarAle ziSyasya vacanam / 25 / gurau dharmakathAM kathayati na smarasi tvametamartham, nAyamarthaH saMbhavati' iti ziSyasya vacanam | 26 | gurau dharmaM kathayati saumanasyarahitasya gurUktamananumodamAnasya ' sAdhUktaM bhavadbhiH' ityaprazaMsataH ziSyasyopahRtamanastvam / 27 / gurau dharma kathayati ' iyaM bhikSAvelA, sUtrapauruSIvelA, bhojanavelA ' ityAdinA ziSyeNa parSadbhedanam | 28 / gurau dharmakathAM kathayati ' ahaM kathayiSyAmi ' iti ziSyeNa kathAcchedanam | 26 | tathA AcAryeNa dharmakathAyAM kRtAyAmanutthitAyAmeva parSadi svasya pATavAdijJApanAya ziSyeNa savizeSaM dharmakathanam / 30 / guroH purata uccAsane samAsane vA ziSyasyopavezanam / 31 / guroH zayyAsaMstArakAdikasya pAdena ghaTTanam, ananujJApya hastena vA sparzanam, ghaTTayitvA spRSTvA vA'kSAmaNam ; yadAha saMghaTTahattA kAyeNa tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me vahaja na puNati // 1 // 32 // guroH zayyAsaMstArakAdau sthAnaM niSIdanaM zayanaM ceti / 33 / etadarthasaMvAdinyo gAthA (1) saMghaTTaya kAyena tathopadhInAmapi / kSamasvAparAdhaM me vadedra na punariti ca // 1 // For Personal & Private Use Only K+K+++ -0-00-0
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 243 // *10-08-103 puraca pakkhAsanne gamaNaM ThANaM nisIcaNaM ti nava / sehe puvvaM zrai (ya) maha Alavara taha ya Alo // 1 // asaNAiamAloia paDidaMsaha deI uvanimaMte / sehassa tahAhArai luddho nidAi gurupuro // 2 // rAtra gurussa vaya tusiNI sugiro vi se sakAle vi / tattha gazro vA paDisukhei bei kiMti va tumaM ti guruM // 3 // tajAe pasihaNai bei bahu taha kahaMtare vayai / evamimaM ti na sarasi no sumaNe bhiMdaI parisaM // 4 // chiMdas kahaM tahANuTTiyAi parisAi kahai savisesaM / gurupurao vinisIyai ThAi samuccAsaye seho // 5 // saMghaTTai pAeNaM sejAsaMthArayaM gurussa tahA / tattheva ThAi nisiyaha sui avasehotti tettIsaM // 6 // iha yadyapi yatireva vandanakakartokto na zrAvakaH, tathApi yateH karturbhaNanAt zrAvako'pi karttA vijJeyaH, prAyeNa yatikriyAnusAreNaiva zrAvakakriyApravRtteH; bhUyate ca kRSNavAsudevenASTAdazAnAM yatisahasrANAM dvAdazAvartava - (1) purataH pakSAsanne gamanaM sthAnaM niSIdanamiti nava / zaikSe pUrvamAcamati Alapati tathA cAlocayati / / 1 / azanAdikamAlocya pratidarzayati dadAtyupanimantrayati / zaikSasya tathAharati lubdhaH snigdhAdi gurupurataH // 2 // rAtrau gurorvadatastUSNIM zrotA'pi zeSakAle'pi / tatra gato vA pratizRNoti bravIti kimiti vA tvamapi (miti ) gurum // 3 // tajjAtena pratihanti bravIti bahu tathA kathAntare vadati / evamidamiti na smarasi no saumanasyaM bhinatti parSadam // 4 // . chinatti kathAM tathAnutthitAyAM pariSa ( parSa) di kathayati savizeSam / gurupurato viniSIdati tiSThati samoccAsane zaikSaH // 5 // saMghaTTayati pAdena zayyAsaMstArakaM gurostathA / tatraiva tiSThati niSIdati zete'pazaikSa iti trayastriMzat // 6 // For Personal & Private Use Only +++*18+90+ +--08-03+0 tRtIya : prakAza: / 243 //
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ ndanamadAyi, ityAzAtanA api yatyanusAreNa yathAsaMbhavaM zrAvakasya vaacyaaH| evaM vandanakaM davA'vagrahamadhyasthita eva vineyo'ticArAlocanaM kartukAmaH kizcidavanatakAyo guruM pratIdamAha- icchAkAreNa saMdisaha devasiyaM Aloemi' iti / icchAkAreNa nijecchayA, saMdizata AjJAM dadata, daivasikaM divasabhavam 'pratIcAram' iti gamyam : evaM rAtrikapAkSikAdikamapi draSTavyam, AlocayAmi maryAdayA sAmastyena vA prakAzayAmi / iha ca devasikAdInAmayaM kAlaniyama:-yathA daivasikaM madhyAhAdArabhya nizIthaM yAvad bhavati, rAtrikaM nizIthAdArabhya madhyAhaM yAvad bhavati, pAkSikacAturmAsikasAMvatsarikANi pakSAdyante bhavanti / atrAntare 'Aloaha' iti guruvacanamAkarNya etadeva ziSyaH samarthayatrAha-' icchaM Aloemi' icchAmyabhyupagacchAmi guruvacaH AlocayAmi pUrvamabhyupagatamartha kriyayA prakAzayAmIti / itthaM prastAvanAmabhidhAyAlocanAmeva sAkSAtkAraNAha-'jo me devasimo bhaiAro ko kAio vAio mANasio ussutto ummaggo akappo akaraNijjo dujjhAo duviciMtio aNAyAro aNicchiyavvo asAvagapAuggo nANe daMsaNe carittAcaritte sue sAmAie tiNhaM guttINaM cauNhaM kasAyANAM paMcaNhamaNuvvayANaM tiNhaM guNambayANaM cauNhaM sikkhAvayANaM bArasavihassa sAvagadhammassa jaM khaMDiaM jaM virAhiaM tassa micchA mi dukkddN'| vyAkhyA-yo mayA divase bhavo daivasiko'ticAro'tikramaH kRto nirvartitaH, sa punaraticAra upAdhibhedenA- | nekadhA bhavati, ata evAha-'kAio' kAyaH prayojanaM prayojako'syAticArasyeti kAyikaH, evaM vAio vAk prayojanamasya vAcikaH, evaM manaH prayojanamasyeti mAnasikaH, 'ussutto' sUtrAdutkrAnta utsUtraH sUtramatikramya kRta in Education intern For Personal & Private Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH yogazAstram // 244 ityarthaH, 'ummaggo' mArgaHkSAyopazamiko bhAvastamatikrAnta unmArgaH cAyopazamikabhAvatyAgenaudayikabhAvasaMkramaH kRta ityarthaH, 'akappo' kanpo nyAyo vidhirAcArazcaraNakaraNamyApAra iti yAvat , na kanpo'kalpo'tadrUpa ityarthaH, karaNIyaH sAmAnyena kartavyaH, na karaNIyo'karaNIyaH hetuhetumadbhAvazcAtra yata evotsUtro'ta evonmArga ityAdi. uktastAvat kAyiko vAcikazca / adhunA mAnasikamAha-'dujjhAo' duSTo dhyAto durdhyAta ekAgracittatayA''taraudralakSaNaH, 'dunviciMtio' duSTo vicintito durvicintitaH, azubha eva calacittatayA 'jaM thiramajjhavasANaM taM jhANaM jaM calaM tayaM cittaM' iti vacanAt , yata evetthaMbhUtastata eva 'aNAyAro' AcaraNIyaH | zrAvakANAmAcAraH, na AcAro'nAcAraH, yata evAnAcaraNIyo'ta eva 'aNicchiyanvo' aneSTavyaH manAgapi manasApi na eSTavya AstAM tAvat kartavyaH, yata evetthaMbhUto'ta eva 'asAvagapAuggo' azrAvakaprAyogyaH-- abhyupetasamyaktvaH pratipannANuvratazca pratidivasaM yatibhyaH sakAzAt sAdhUnAmagAriNAM ca sAmAcArI zRNotIti zrAvakastasya prAyogya ucitaH zrAvakaprAyogyaH, na tathA, zrAvakAnucita ityarthaH / ayaM cAticAraH ka viSaye bhavatItyAha-'NANe daMsaNe carittAcaritte' iti, jJAnaviSaye, darzanaviSaye, sthUlasAvadyayoganivRttibhAvAcAritraM ca sUkSmasAvadyayoganivRttyabhAvAdacAritraM ca cAritrAcAritraM tasin dezavirativiSaye ityarthaH / adhunA bhedena myAcaSTe-'sue' zrutaviSaye, bhutagrahaNaM matyAdijJAnopalakSaNam, tatra viparItaprarUpaNA, akAlasvAdhyAyazcAti iti, jJAna sin tiprarUpaNa (1) yat sthiramadhyavasAyaM tad dhyAnaM yaccalaM taccittam / // 244 // Lain Education internate For Personal & Private Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAraH, 'sAmAie' sAmAyikaviSaye, sAmAyikagrahaNAt samyaktvasAmAyikadezaviratisAmAyikayograhaNam / tatra samyaktvasAmAyikAticAraH zaGkAdiH / dezaviratisAmAyikAticAraM tu bhedenAha-'tiNhaM guttINaM' timRNAM guptInAM ' yat khaNDitam ' ityAdinA sarvatra yogaH, manovAkkAyagopanAtmikAstisro guptayo nyAkhyAtAH, tAsAM cAzraddhAnaviparItaprarUpaNAbhyAM khaNDanA virAdhanA ca, caturNA krodhamAnamAyAlobhalakSaNAnAM kaSAyANAM pratiSiddhAnAM karaNenAzraddhAnaviparItaprarUpaNAbhyAM ca; paJcAnAmaNuvratAnAM trayANAM guNavratAnAM caturNA zikSAvatAnAmuktasvarUpANAm , aNuvratAdimIlanena dvAdazavidhasya zrAvakadharmasya yat khaNDitaM dezato bhagnam , yad virAdhitaM sutarAM bhagnaM, na punarekAntato'bhAvamApAditam , ' tassa micchA mi dukkaDaM ' tasya daivasikAdyaticArasya jJAnAdigocarasya, tathA guptInAM, kaSAyANAM dvAdazavidhazrAvakadharmasya ca yat khaNDanaM virAdhanaM cAticArarUpaM tasya mithyeti pratikramAmi | duSkRtametadakartavyamidaM mmetyrthH| atrAntare vineyaH punarapyardhAvanatakAyaH pravardhamAnasaMvego mAyAmadavipramukta AtmanaH sarvAticAravizuddhyartha va sUtramidaM paThati-' sambassa vi devasiya duciMtiya dubhAsiya duccihiya icchAkAreNa saMdisaha / ' sarvANyapi pra luptaSaSThIkAni padAni / tato'yamarthaH-sarvasyApi devasikasyANuvratAdiviSaye pratiSiddhAcaraNAdinA jAtasyAti|| cArasyeti gamyate punaH kIdRzasya ? duzcintitasya duSTamAtaraudradhyAnatayA cintitaM yatra sa tathA tasya duzcintito dbhavasyetyarthaH; anena mAnasamatIcAramAha; duSTaM sAvadhavAgrapaM bhASitaM yatra tat tathA tasya durbhASitotpannasyetyarthaH, anena vAcikaM sUcayati; duSTa pratiSiddhaM dhAvanavanganAdikAyakriyArUpaM ceSTitaM yatra tat tathA tasya en Education Internet For Personal Private Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 245 // dazceSTitodbhavasyetyarthaH, anena kAyikamAha; asyAticArasya kimityAha-'icchAkAreNa saMdisaheti.' AtmIyacchayA mama pratikramaNajJAM prayacchata , ityuktvA tUSNIko gurumukhaM prekSamANa Aste / tato gururAha-'paDikamaha' pratikAmata (kraam)| tataH ziSyaH prAha-'icchaM' icchAmyetad bhagavadvacaH, 'tassa' tasya devasikAticArasya 'micchAmi dukkaDa' AtmIyaM duSkRtaM mithyeti jugupsa ityarthaH / tathA, dvitIyacchandanakAvagrahAntaHsthita eva vineyo'rdhAvanatakAyaH svAparAdhakSAmaNAM cikIrSaguruM pratIdamAha-'icchAkAreNa saMdisaha' iti, icchAkAreNa svakIyAbhilASeNa na punarbalAbhiyogAdinA saMdizata AjJA prayacchata yUyam / AjJAdAnasyaiva viSayamupadarzayanidamAha-'anbhuTTio amhi ambhitaradevasiaM khAmemi' abhyutthito'smi prAramdhosmi aham , anenAbhilASamAtrasya vyapohena kSamaNAkriyAyAH prArambhamAha-'ambhitaradevasiaM' iti divasAbhyantarasaMbhavam atIcAram' iti gamyate, kSamayAmi marSayAmi, ityekA vAcanA / anye vevaM paThanti-'icchAmi khamAsamaNo anbhudviyo amhi ambhitaradevasi khAmeuM' iti, icchAmi abhilaSAmi kSamayitum iti yogaH, he kSamAzramaNa ! na kevalamicchAmi, kintu 'anbhuhio amhi' ityAdi pUrvavadeva / evaM khAbhiprAyaM prakAzya tUSNImAste yAvad gururAha-'khAmeha' iti kssmykhetyrthH| tataH sa guruvacanaM bahu manyamAna Aha-' icchaM khAmemi' iti, icchaM icchAmi bhagavadAjJAm , khAmemi kSamayAmi ca svAparAdham / anena kSamaNakriyAyAH prArambhamAha / tato vidhivat paJcabhiraGgaiH spRSTadharaNItalo mukhavatrikayA sthagitavadanadeza idamAha-'jaM kiMci apattiyaM parapacinaM bhatte pANe viNae veyAvacce pAlAve saMlAve uccAsaNe samAsaNe aMtarabhAsAe uvaribhAsAe jaM kiMci majjha viNayaparihINaM suhumaM vA pAyaraM vA tumbhe jANaha ahaM na yANAmi tassa 5245 // i Bain Education in For Personal & Private Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internation *10****-1034089***++***0+-** micchAmi dukkaDaM / vyAkhyA--jaM kiMci yat kiJcit sAmAnyato niravazeSaM vA 'apattiyaM' zrArSatvAdaprItikamaprItimAtram, 'parapatti' prakRSTamaprItikaM parapratyayaM vA parahetukam upalakSaNatvAdasyAtmapratyayaM ceti draSTavyam, yuSmadviSaye mama jAtaM yuSmAbhirvA mama janitamiti vAkyazeSaH, tassa micchA mi ityuttareNa saMbandhaH tathA, 'bhatte' bhakte bhojanaviSaye, 'pANe' pAnaviSaye, 'viNae' vinaye'bhyutthAnAdirUpe, 'vedyAvacce' vaiyAvRtye vaiyAvRtye vA auSadhapathyAdinAvaSTambharUpe 'AlAve' AlApe sakRJjanparUpe, 'saMlAve' saMlApe mithaHkathArUpe, 'uccAsaye gurorAsanAduccairAsane, 'samAsa' gurvAsanena tulye zrAsane, 'aMtarabhAsAe' antarbhASAyAM gurorbhASamANasya vicAlabhASaNa rUpAyAm ; 'uvaribhAsAe' upari bhASAyAM gurorbhASaNAnantarameva vizeSabhASaNarUpAyAm ; eSu bhaktAdiSu 'jaM kiMci' yat kiJcit samastaM sAmAnyato vA, 'majjha' mama, 'viNayaparihINaM' vinayaparihInaM zikSAviyuktaM 'saMjAtam' iti zeSaH / vinayaparihInasyaiva dvaividhyamAha-- 'suDumaM vA bAyaraM vA' sUkSmamanpaprAyazcittavizodhyam, bAdaraM bRhatprAyazcittavizodhyam; vAzabdau dvayorapi mithyAduSkRtaviSayatvatulyatodbhAvanArthau, ' tubbhe jANahetiM ' yUyaM jAnItha, sakalabhAvavedakatvAt ahaM na 'yANAmi ' ahaM punarna jAnAmi, mUDhatvAt, tathA 'yUyaM na jAnItha, pracchannakRtatvAdinA zrahaM jAnAmi, svayaM kRtatvAt tathA yUyaM na jAnItha, pareNa kRtatvAdinA, ahaM na jAnAmi, vismaraNAdinA; tathA, yUyamapi jAnItha, ahamapi jAnAmi, dvayoH pratyakSatvAt ' etadapi draSTavyam; ' tassa ' tasya SaSThIsaptamyorabhedAt tasminnaprItikaviSaye vinayaparihINaviSaye ca ' micchA mi dukkaDaM ' mithyA meM duSkRtamiti svaduzcaritAnupAtasUcakaM For Personal & Private Use Only: -*-+-*0<--~*@*******@**** *--
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIya: prkaashH| yoga- Lil svadoSapratipattimUcakaM vA pratikramaNamiti pAribhASikaM vAkyaM prayacchAmIti zeSaH, athavA, tasyeti vibhaktipari- zAstram | NAmAt tadaprItikaM vinayaparihInaM ca mithyA mokSasAdhanaviparyayabhUtaM vartate me mama tathA duSkRtaM pApamiti sva doSapratipattirUpamaparAdhakSamaNa miti / vandanapUrvake cAlocanakSamaNe bhavata iti kRtvA vandanakAnantaraM te vyAkhyAte, H! 246 // anyathA pratikramaNe tayoravasaraH; vandanakasya ca phalaM karmanirjarA, yadAhu: 'vaMdaNaeNaM bhaMte ! jIve kiM ajiNai ? / gopramA! aTTha kammapayaDIo niviDabaMdhaNabaddhAzro siDhilabaMdhaNabaddhAo karei, cirakAlaThiiAo appakAlaThiiAo karei, tivANubhAvAo maMdANubhAvAo karei, bahupae saggAmo appapaesaggAmo karei, praNAiyaM ca NaM aNavadaggaM saMsArakaMtAraM no pariaTTai / tathA,* 'vaMdaNaeNaM bhaMte ! jIve kiM ajiNai ? / gotramA ! vaMdaNaeNaM nIyAgottakamma khavei uccAgottaM nibaMdhai, | sohaggaM ca NaM appaDihayaM ANAphalaM nimvattei / tathA, (1) vandanakena bhagavan ! jIvaH kimarjayati ? / gautama ! aSTa karmaprakRtInibiDabandhanabaddhAH zithilabandhanabaddhAH karoti, cirakAlasthitikA alpakAlasthitikAH karoti, tIvrAnubhAvA mandAnubhAvAH karoti, bahupradezikA alpapradezikAH karoti, anAdikaM cAnantaM saMsArakAntAraM no paryaTati / (2) vandanakena bhagavan ! jIvaH kimarjayati ? / gautama ! vandanakena nIcagotrakarma kSapayati, uccagotraM nibadhnAti, saubhAgyaM cApratihatamAjJAphalaM nivartayati / 246 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internation *********** 'viNaovayAramANassa bhajaNA pUNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA suadhammArAhaNAkiriyA // 1 // atha pratikramaNaM - pratItyupasargaH pratIpe prAtikUlye vA; kramU pAdavikSepe, asya pratipUrvasya bhAvAnaDantasya pratIpaM kramaNaM pratikramaNam ; ayamarthaH - zubhayogebhyo'zubhayogAntaraM krAntasya zubheSveva kramaNAt pratIpaMkramaNam ; yadAhasvasthAnAd yat parasthAnaM pramAdasya vazAd gataH / tatraiva kramayaM bhUyaH pratikramaNamucyate // 1 // pratikUlaM vA gamanaM pratikramaNam ; yadAha,, - kSAyopazamikAd bhAvAdaudayikavazaM gataH / tatrApi ca sa evArthaH pratikUlagamAt smRtaH // 1 // prati pratikramaNaM vA pratikramaNam ; uktaM ca prati pratipravartanaM vA zubheSu yogeSu mocaphaladeSu / niHzalyasya yateryat tad vijJeyaM pratikramaNam // 1 // taccAtItAnAgatavartamAna kAlatrayaviSayam / nanvatItaviSayameva pratikramaNam, yata uktam, "iyaM paDikamAmi, paDuppannaM saMvaremi, aNAgayaM paJcakkhAmi " iti, tat kathaM trikAlaviSayatA ? / ucyate-atra pratikramaNazabdo'zubhayoganivRttimAtrArthaH- "micchattapaDikamaNaM tadeva assaMjame paDikamaNaM / kasAyANa paDikamaNaM jogANa ya appasatthANaM // 1 // (1) vinayopacAramAnasya bhajanA pUjanA gurujanasya / tIrthakarANAM cAjJA zrutadharmArAdhanAkriyA // 1 // (2) atItaM pratikramAmi pratyutpannaM saMvRNomi, anAgataM pratyAkhyAmi / (3) midhyAtvapratikramaNaM tathaivAsaMyame pratikramaNam / kaSAyANAM pratikramaNaM yogAnAM cAprazastAnAm // 1 // ra For Personal & Private Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram // 247 // F tatazca nindAdvAraNAzubhayoganivRttirUpamatItaviSayaM pratikramaNam , pratyutpannaviSayamapi saMvaradvAreNa anAgatamapi pratyAkhyAnadvAreNeti na kazcid dossH| tacca daivasikAdibhedAt paJcadhA-divasasyAnte devasikama, rAtrerante rAtrikam , pakSasyAnte pAcikam , caturNA mAsAnAmante cAturmAsikam , saMvatsarasyAnte sAMvatsarikam / punadhA -dhruvam , adhruvaM ca / dhruvaM bharatairAvateSu prathamacaramatIrthakaratIrtheSu, aparAdho bhavatu vA mA vA, ubhayakAlaM pratikramaNam / adhruvaM madhyamatIrthakaratIrtheSu videheSu ca kAraNajAte pratikramaNam ; yadAha, sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jinnss| majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 1 // pratikramaNavidhizcaitAbhyo gAthAbhyo'vaseyaH,paMJcavihAyAravisuDiheumiha sAhU sAvago vAvi / paDikkamaNaM saha guruNA guruvirahe kuNai iko vi // 1 // vaMdittu ceiAI dAuM caurAie khamAsamaNe / bhUnihiasiro sayalAiyAramicchokaDaM dei // 2 // sAmAiapuvvamicchA mi ThAiuM kAussaggamiccAI / suttaM bhaNi plNbiabhuykupprdhriyphirnno||3|| (1) sapratikramaNo dharmaH prathamasya ca pazcimasya ca jinasya / madhyamakAnAM jinAnAM kAraNe jAte pratikramaNam // 1 // (2) paJcavidhAcAravizuddhihetoriha sAdhuH zrAvako vApi / pratikramaNaM saha guruNA guruvirahe karotyeko'pi // 1 // vanditvA caityAni dattvA caturAdikAn kSamAzramaNAn / bhUnihitazirAH sakalAticAramithyAdupkRtaM dadyAt // 2 // sAmAyikapUrvamicchA me sthApayituM kAyotsargamityAdi / sUtraM bhaNitvA pralambitabhujakUrparadhRtaparidhAnaH // 3 // // 247 // in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ghoDagamAIdosehiM virahiaM to karei ussagaM / nAhinaho jANuddhaM cauraMgulaThavikaDipaTTo // 4 // tattha ya dharei hiae jahakkama diNakae aIAre / pArettu namukkAreNa paDhai cauvIsathayadaMDaM // 5 // saMDAsage pamaJjiya uvavisiya alaggaviSayabAhujuyo / muhaNaMtagaM ca kAyaM ca pehae paMcavIsaihA // 6 // uhiyahio saviNayaM vihiNA guruNo karei kiikammaM / battIsadosarahiraM paNavIsAvassagavisuddhaM // 7 // aha sammamavaNaaMgo krjuavihidhriaputtiryhrnno| pariciMtima aiAre jahakkama gurupuro viyaDe // 8 // aha uvavisittu suttaM sAmAiyamAiyaM paDhiya pyo| anbhuTThiyo mhi icAi paDhai duha uDio vihiNA / / 6 // dAUNa vaMdaNaM to paNagAisu jaisu khAmae timi / kiikammaM kare AyarizramAigAhAtigaM paDhai // 10 // (1) ghoTakAdidoSairvirahitaM tataH karoti utsargam / nAbhyadho jAnUla caturaGgalasthApitakaTIpaTTaH // 4 // tatra ca dhArayati hRdaye yathAkramaM dinakRtAnaticArAn / pArayitvA namaskAreNa paThati caturvizatistavadaNDam // 5 // saMdaMzaM pramRjyopavizyAlagnavitatabAhayugaH / mukhAnantakaM ca kAyaM ca prekSate paJcaviMzatidhA // 6 // utthitasthitaH savinayaM vidhinA guroH karoti kRtikarma / dvAtriMzaddoSarahitaM paJcaviMzatyAvazyakavizuddham // 7 // atha samyagavanatAGgaH karayugavidhidhRtavastrikArajoharaNaH / paricintayatyati (ntitAti) cArAn yathAkramaM gurupuro vistRtAn (vistRNuyAt ) // 8 // athopavizya sUtraM sAmAyikAdikaM paThitvA prayataH / amyutthito'smItyAdi paThati dvighotthito vidhinA // 9 // dattvA vandanaM tataH paJcakAdiSu yatiSu kSamayet triH / kRtikarma kuryAdAcAryAdigAthAtrikaM paThati // 10 // in Education internation For Personel Private Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaash:| zAstram 248 // isa sAmAiyaussaggasucamuccariya kAussaggaThio / ciMtai ujjoyadurga carittaiyArasuddhikae // 11 // vihiNA pAriya sammattasuddhihauM ca paDhai ujodhe / taha savvaloaparahaMtaceyArAhaNosaggaM // 12 // kAuM ujjoagaraM ciMtiya pArei suddhasammatto / pukkharavaradIvaDDhe kaDDhai suasohaNanimittaM // 13 // puNa paNavIsossAsaM ussaggaM kuNai pArae vihinnaa| to sayalakusalakiriyAphalANa siddhANa paDhai thayaM // 14 // aha suasamiddhihauM suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namokAraM suNai vadeha vva tIi thuI // 15 // evaM khettasurIe ussaggaM kuNai suNai dei thuI / paDhiUNa paMcamaMgalamuvavisai pamaja saMDAse // 16 // punnavihiNeva pehiya puttiM dAUNa vaMdaNaM guruNo / icchAmo aNusaDhi ti bhaNiya jANUhiMto ThAi // 17 // (1) iti sAmAyikotsargasUtramuccArya kAyotsargasthitaH / cintayatyuyotadvikaM cAritrAticArazuddhikRte // 11 // vidhinA pArayitvA sabhyaktvazuddhihetozca paTheduddyotam / tathA sarvalokArhacaityArAdhanotsargam // 12 // kRtvodyotakaraM cintayitvA pArayati zuddhasamyaktvaH / puSkaravaradvIpArdha paThati zrutazodhananimittam / 13 // punaH paJcaviMzatyucchvAsamutsarga karoti pArayati vidhinA / tata: sakalakuzalakriyAphalAnAM (lebhyaH) siddhAnAM paThet stavam // 14 // atha zrutasamRddhihetoH zrutadevyAH kuryAdutsargam / cintayeda namaskAraM zRNuyAd vadedU vA tasyAH stutim // 15 // evaM kSetrasuryA utsarga kuryAt zTaNuyAd dadyAt stutim / paThitvA paJcamaGgalamupavizet pramRjya saMdaMzam // 16 // pUrvavidhinaiva prekSya vastrikAM dattvA vandanaM guroH / icchAmo'nuzAstimiti bhaNitvA jAnubhyAM tiSThet // 17 // 248 // Jan Education inY For Personal & Private Use Only Ho
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'guruthuigahaNe thui timi baddhamANakkharassaro paDhai / sakatthavaM thavaM paDhi kuNai pacchittaussaggaM // 18 // evaM tA devasidhe rAiyamavi evameva navari tahiM / paDhamaM dAuM micchA mi dukkaDaM paDhai sakkatthayaM // 16 // udviya karei vihiNA ussagaM ciMtae a ujoaN| bIyaM daMsaNasuddhIe ciMtae tattha imameva // 20 // taie nisAaiAraM jahakkama ciMtiUNa pArei / siddhatthayaM paDhittA pamaja saMDAsamuvavisai // 21 // pugvaM va puttipehaNavaMdaNamAloyasuttapaDhaNaM ca / vaMdaNakhAmaNavaMdaNagAhAtigapaDhaNamussaggo // 22 // tattha ya ciMtai saMjamajogANa na hoi jeNa me hANI / taM paDivajAmi tavaM chammAsaM tA na kAumalaM // 23 // egAiguNatIsUNayaM pi na saho na paMcamAsamavi / evaM cau ti dumAsaM na samattho egamAsaM pi // 24 // (1) gurustutigrahaNe stutIstisro vardhamAnAkSarasvaraH paThet / zakrastavaM stavaM paThitvA kuryAt prAyazcittotsargam // 18 // * evaM tAvada daivasikaM rAtrikamapyevameva navaraM tatra / prathamaM dattvA mithyA me duSkRtaM paThet zakrastavam // 16 // utthAya kuryAd vidhinotsarga cintayeccodyotam / dvitIyaM darzanazuddhau cintayet tatredameva // 20 // tRtIye nizAtIcAraM yathAkramaM cintayitvA pArayet / siddhastavaM paThitvA pramRjya saMdaMzamupavizet // 21 // pUrvamiva vastrikAprekSaNaM vandanamAlocasUtrapaThanaM ca / vandanakSamaNAvandanagAthAtrikapaThanamutsargaH // 22 // tatra ca cintayet saMyamayogAnAM na bhavati yena me hAniH / tat pratipadye tapaH SaD mAsAMstAvada na kartumalam // 23 / / ekAdyakonatriMzadUnakamapi na saho na paJca mAsAnapi / evaM caturastrIn dvau mAsau na samartha ekamAsamapi // 24 // Jain Education internet For Personal & Private Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ bogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 24 // jA taM pi terasUNaM cautIsaimAigraM duhANIe / jAva cautthaM to AyaMbilAi jA porisi namo vA // 25 // jaM sakaM taM hiyae dharettu pArettu pehae potiM / dAuM vaMdaNamasaDho taM ciya paccakkhae vihiNA // 26 // . icchAmo aNusaddhi ti bhaNiya uvavisiva paDhai timi thuI / miusadeNaM sakkatthayAi to ceie vaMde // 27 // aha pakkhiyaM cauddasidiNammi puvvaM va tattha devasigaM / suttaMtaM paDikkamiuM to sammamimaM kamaM kuNai // 28 // muhapotti vaMdaNayaM saMbuddhAkhAmaNaM tahAloe / vaMdaNa patteyakkhAmaNaM ca vaMdaNayamaha suttaM // 26 // suttaM abbhuvANaM ussaggo putti vaMdaNaM taha ya / pajaMtiyakhAmaNaM taha cauro thobhavaMdaNayA // 30 // punvavihiNeva savvaM devasiyaM vaMdaNAi to kuNai / sejasurIussagge bhezro saMtithayapaDhaNe a|| 31 // (1) yAdattadapi trayodazonaM catustriMzadAdikaM dvihAnyA / yAvaccaturtha tata AcAmlAdi yAvat pauruSI namo vA // 25 // yat zakyaM tadU hRdaye dhArayitvA pArayeta prekSeta vastrikAm / dattvA vandanamazaThastadeva pratyAkhyAyAda vidhinA // 26 // icchAmo'nuzAstimiti bhaNitvopavizya paThet tistraH stutIH / mRduzabdena zakrastavAdi tatazcaityAni bandeta // 27 // atha pAkSikaM caturdazIdine pUrvamiva tatra daivasikam / sUtrAntaM pratikramya tataH samyagimaM kramaM kuryAt / / 28 / / mukhavastrikA vandanakaM saMbuddhakSamaNA tathAlocaH / vandanaM pratyekaM kSamaNA ca vandanakamatha sUtram // 29 // sUtramabhyutthAnamutsargo vastrikA vandanaM tathA ca / pAryantikakSamaNA tathA catvAri stobhavandanakAni / / 30 / / pUrvavidhinaiva sarva devasikaM bandanAdi tataH kuryAt / zayyAsUryutsarge bhedaH zAntistavapaThane ca // 31 // // 246 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM ciya caumAse varise ajahakkama vihI gaNeo / pakkhacaumAsa varisesu navari nAmammi nANattaM // 32 // taha ussaggojobA bArasa vIsA samaMgaliga cttaa| saMbuddhakhAmaNaM ti paNa satta sAhUNa jahasaMkhaM // 33 // pratikramaNasUtravivaraNaM tu granthavistarabhayAd noktam / / atha kAyotsargaH / kAyasya zarIsya sthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNAnyatroclasitAdibhyaH kriyAntarAdhyAsamadhikRtya ya utsargastyAgo 'namo arahatANaM' iti vacanAt prAk sa kAyotsargaH / sa ca dvividhaH, ceSTAyAmabhibhave ca / ceSTAyAM gamanAgamanAdAvIryApathikAdipratikramaNabhAvI, abhibhave upasargajayArtham ; yadAhuH so ussaggo duviho ceTTAe abhibhave anaayvvo| bhikkhAyariyA paDhamo usaggabhiuMjaNe bIo // 1 // tatra ceSTAkAyotsargo'STa-paJcaviMzati-saptaviMzati-trizatI-paJcazatI-aSTottarasahasrocchvAsAn yAvad bhavati, | abhibhavakAyotsargastu muhUrtAdArabhya saMvatsaraM yAvad bAhubaleriva bhavati / sa ca kAyotsarga ucchrita-niSaNa zayitabhedena tredhA / ekaikazcaturdhA-ucchitocchito dravyata ucchita UrdhvasthAnaM bhAvata ucchrito dharmadhyAnazuknadhyAne iti prathamaH / tathA dravyata ucchuita UrdhvasthAnaM bhAvato'nucchritaH kRSNAdilezyApariNAma iti dvitIyaH / dravyato nocchrito no sthAnaM bhAvata ucchrito dharmadhyAna-zukladhyAne iti tRtIyaH / na dravyato nApi bhAvata ucchita (1) evameva caturmAse varSe ca yathAkramaM vidhi yaH / pakSacaturmAsavarSeSu, navaraM nAmni nAnAtvam / / 32 // tathotsarga udyotA dvAdaza viMzatiH samaGgalikAzcatvAriMzat / saMbuddhakSamaNAstistraH paJca sapta sAdhUnAM yathAsaMkhyam / 33 / (2) sa utsargoM dvividhazceSTAyAmabhibhave ca jJAtavyaH / bhikSeryAyAM prathama utsargAbhiyojane dvitIyaH // 1 // in Education Internation For Personal & Private Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAga tRtIyaH prkaashH| zAstram 1 // 25 // iti cturthH| evaM niSama-zayitayorapi caturbhaGgI vAcyA / doSarahitazca kAyotsargaH kAryaH / doSAzcaikaviMzatiH-AkuJcitaikapAdasya ghoTakasyeva sthAnaM ghoTakadoSaH / / kharavAtaprakampitAyA latAyA iva kampanaM latAdoSaH / 2 / stambhamavaSTabhya sthAnaM stmbhdossH| 3 / kuDyamavaSTabhya sthAnaM kuddydossH|4 / mAle ziro'vaSTabhya sthAnaM maaldossH| 5 / hastau guhyadeze sthApayitvA zabaryA iva sthAnaM shbriidossH| 6 / ziro'vanamya kulavadhvA iva sthAnaM vadhudoSaH / 7 / nigaDitasyeva vivRtapAdasya militapAdasya | vA sthAnaM nigdddossH|| nAbheruparyAjAnu colapaTTakaM nivadhya sthAnaM lambottaradoSaH / / / daMzAdivAraNArthamajJAnAd vA stane colapaTTakaM nibadhya sthAnaM stanadoSaH; 'dhAtrIvad bAlArtha stanAvunnamayya sthAnaM vA' ityeke / 10 pANI mIlayitvA'gracaraNau vistArya, aGguSThau vA mIlayitvA pAI vistArya sthAnaM shkttorddhikaadossH|11| vratinIvat | paTena zarIramAcchAdya sthAnaM saMyatIdoSaH / 12 / khalInamiva rajoharaNaM puraskRtya sthAnaM khalInadoSaH, anye khalInAhiyavardhvAdhaHziraHkampanaM khliindossmaahuH|13| vAyasasyevetastato nayanagolakabhramaNaM digavekSaNaM vA vaaysdossH| 14 / SaTpadikAbhayena kapitthavaccolapaTTa saMvRtya muSTau gRhItvA sthAnaM kapitthadoSaH; 'evameva muSTiM bavA sthAnam' ityanye / 1 // bhUtAviSTasyeva zIrSa kampayataH sthAnaM zIrSotkampitadoSaH / 16 / mRkasyevAvyaktazabdaM kurvataH sthAnaM mUkadoSaH / 17 / pAlApakagaNanArthamaGgulIcAlayataH sthAnamaGgulidoSaH / 18 / vyApArAntaranirUpaNArtha bhrUnRttaM kurvataH sthAnaM bhrUdoSaH |16|nisspdymaanvaarunnyaa iva buDabuDArAveNa sthAnaM vAruNIdoSaH; 'vAruNImattasyeva ghUrNamAnasya sthAnaM vAruNIdoSaH' ityanye / 20 / anuprekSamANasyevauSThapuTe calayataH sthaanmnuprekssaadossH| 21 / yadAhuH stato nayanAna khalInadoSa saMvRtya ma viSTasyeva zI H // 25 // JanEducation intel For Personal Private Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internal ghoDaga layAya khaMbhe kuDDe mAle ya savari bahu giyle| laMbottara thaNa uddhI saMjai khaliye ya vAyasa kaviTThe // 1 // sIsokaMpi mUha aMgulI bhamuhA ya vAruNI pehA / iti / eke tvanyAnapi kAyotsargadoSAnADu:, yathAM niSThIvanaM vapuHsparzaH prapaJcabahulA sthitiH / sUtroditavidheyUnaM vayo'pecAvivarjanam // 1 // kAlApekSAvyatikrAntirvyAkSepAsaktacittatA / lobhAkulitacittatvaM pApakAryodyamaH paraH / / 2 / / kRtyAkRtyavimUDhatvaM paTTikAdyupari sthitiH / iti / kAyotsargasyApi phalaM nirjaraiva; yadAhu:-- kAussagge jaha saMThiassa bhajaMti aMguvaMgAI / iya bhiMdaMti suvihiyA aTThavihaM kammasaMghAyaM // 1 // kAyotsargasUtrArthaH prAg vyAkhyAta eva // atha pratyAkhyAnam --prati pravRttipratikUlatayA yA maryAdayA khyAnaM prakathanaM pratyAkhyAnam / tacca dvedhAmUlaguNarUpamuttaraguNarUpaM ca / mUlaguNA yatInAM mahAvratAni zrAvakANAmaNuvratAni; uttaraguNAstu yatInAM piNDavizuddhayAdayaH, zrAvakANAM tu guNavratazikSAvratAni / mUlaguNAnAM tu pratyAkhyAnatvaM hiMsAdinivRttirUpatvAt, ( 1 ) ghoTako latA ca stambhaH kuDyaM mAlaM ca zabarI vadhUrnigaDaH / lambottaraM stana uddhirsaMyatI khalInaM ca vAyasaH kapitthaH // 1 // zIrSotkampitaM mUko'GgulirbhUzca vAruNI prekSA / ( 2 ) kAyotsarge yathA saMsthitasya bhajyante'GgopAGgAni / evaM bhindanti suvihitA aSTavidhaM karmasaMghAtam // 1 // For Personal & Private Use Only:
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 25 // uttaraguNAnAM tu piNDa vizuddhayAdInAM dikhatAdInAM ca pratipakSanivRttirUpatvAt / tatra svayaM kRtapratyAkhyAnaH kAle tRtIyaH vinayapUrvakaM samyagupayukto guruvacanamanuccaran svayaM jAnana jJasyaiva guroH pArve pratyAkhyAnaM karoti / jJatve cturbhnggiiprkaashH| dvayorzatve prathamo bhaGgaH shuddhH| 1 / guro tve ziSyasyAjJatve dvitiiyH| tatra tatkAlaM ziSyaM saMkSepataHprabodhya yadA / H guruH pratyAkhyAnaM kArayati tadA'yamapi zuddhaH, anyathA tvazuddhaH / 2 / gurorajJatve ziSyasya jJatve tRtiiyH| ayamapi tathAvidhaguroraprAptI gurubahumAnAd guroH pitR-pitRvya-mAtula-jyeSThabhrAtrAdikaM sAkSiNaM kurvatastRtIyaH zuddhaH, anyathA tvshuddhH| 3 / dvayorajJatve caturthaH, asAvazuddha eva / 4 / uttaraguNapratyAkhyAnaM pratidinopayogi dvividham-saMketapratyAkhyAnamaddhApratyAkhyAnaM c| tatra saMketapratyAkhyAnaM / zrAvakaH pauruSyAdipratyAkhyAnaM kRtvA kSetrAdau gato gRhe vA tiSThan ' bhojanaprApteH prAk pratyAkhyAnarahito mA | bhUvam ' ityaGguSThAdikaM saMketaM karoti-' yAvadaGguSThaM muSTiM granthi vA na muzcAmi, gRhaM vA na pravizAmi, svedavindavo vA yAvad na zuSyanti, etAvanto vocchrAsA yAvad na bhavanti, jalArdramazcikAyAM yAvadete bindavo na zuSyanti, dIpo vA yAvad na nivoti tAvad na bhuJje' iti; yadAhu: aMguTTamuchigaMThIgharaseUsAsathivugajoikkhe / eaM saMkeya bhaNiyaM dhIrehiM aNaMtanANIhiM // 1 // addhA kAlastadviSayaM pratyAkhyAnamaddhApratyAkhyAnam / tacca namaskArasahitaM, pauruSI, dinapUrvArdhaH, ekAzanam , ekasthAnakam, AcAmAmlam , upavAsaH, caramam , abhigrahaH, vikRtiniSedhazceti. dazavidham ; yadAhu:(1) aGguSThamuSTigranthigRhasvedocchvAsastibukajyotiSkAna / etat saGketaM bhaNitaM dhIreranantajJAnibhiH // 1 // // 25 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ patrakAle navakAra porisIe purimaDDhekkAsavaMgaThANe ya / AyaMbila bhattaDhe carame a abhiggahe vigaI // 1 // nanvakAzanAdipratyAkhyAnaMH kathamaddhApratyAkhyAnam / na hi tatra kAlaniyamo'sti ? satyam , addhApratyAkhyAnapUrvANyekAzanAdIni prAyeNa kriyanta ityaddhApratyAkhyAnatvenocyante / pratyAkhyAnaM cApavAdarUpAkArasahitaM kartavyam , anyathA tu bhaGgaH syAt , sa ca doSAya; yadAhuH veyabhaMge gurudoso thevassa vi pAlaNA guNakarI o| guru lAghavaM ca NeyaM dhammammi ao a AgArA // 1 // te ca namaskArasahitAdiSu yAvanto bhavanti tAvanta upadayante / tatra namaskArasahite muhUrta namaskArocAraNAvasAne pratyAkhyAne dvAvAkArau bhavataH / Akriyate vidhIyate pratyAkhyAnabhaGgaparihArArthamityAkAraH pratyAkhyAnApavAdaH / nanu kAlasyAnuktatvAt saMketapratyAkhyAnamevedam / naivam , sahitazabdena muhUrtasya vizeSaNAt / atha muhUrtazabdo na zrUyate, tat kathaM tasya vizeSyatvam ? / ucyate-addhApratyAkhyAnamadhye'sya pAThAt , pauruSIpratyAkhyAnasya vakSyamANatvAdavazyaM tadarvAg muhUrta evAvaziSyate / atha muhUrttadvayAdikamapi kuto na labhyate / ucyate-alpAkAratvAdasya / pauruSyAM hi SaDAkArAH, tadasmin pratyAkhyAne AkAradvayavati svalpa eva kAlo'vaziSyate / sa ca namaskAreNa sahitaH, pUrNe'pi kAle namaskArapAThamantareNa pratyAkhyAnasyApUryamANatvAta : satyapi namaskArapAThe muhUrttAbhyantare pratyAkhyAnabhaGgAt / tat siddhametat-muhUrttamAnakAlaM namaskArasahitaM prtyaakhyaanmiti| (1) namaskAraH pauruSI pUrvArdha ekAzanamakasthAnaM ca / AcAmAmlamabhaktArthazcaramo'bhigraho vikRtiH // 1 // (2) vratabhaGge gurudoSaH stokasyApi pAlanA guNakarI tu / guru lAghavaM ca jJeyaM dharme'tazcAkArAH // 1 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyA prkaashH| atha prathama eva murta iti kuto labhyate ? / sUtraprAmANyAta, pauruSIvat / sUtraM cedamzAstram uggae mare namokArasahi paccakkhAi cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM appatthaNAbhogaNaM sahasAgAreNaM vosirai / // 252 // vyAkhyA-udgate sUre sUryodgamAdArabhyetyarthaH, namaskAreNa parameSThistavena sahitaM yuktaM namaskArasahitaM pratyA khyAti, " sarve dhAtavaH karotyarthena vyAptAH" itinyAyAd namaskAreNa sahitaM pratyAkhyAnaM karoti / idaM guroranuvAdabhaGgathA vacanam / ziSyastu pratyAkhyAmi' ityetadAha / evaM 'vyutsRjati' ityatrApi vAcyam / katham ! caturvidhamiti, na punarekavidhAdikam , AhAramabhyavahArya ' vyutsRjati' ityuttareNa yogH| idaM caturvidhAhArasyaiva Ra bhavatIti saMpradAyaH, rAtribhojanavratatIraNaprAyatvAdasya / azanamityAdyAhAracAturvidhyakIrtanam / azanAdaya AhArAH pUrva vyAkhyAtAH / atra niyamabhaGgabhayAdAkArAvAha-amatthaNAmogeNaM sahasAgAreNaM, atra paJcamyarthe tRtIyA, anyatrAnAbhogAta, sahasAkArAcca; etau varjayitvetyarthaH / ttraanaabhogo'tyntvismRtiH| sahasAkAro'tipravRttayogAnivartanam / vyutsRjati pariharati / atha pauruSIpratyAkhyAnam paurisiM paccarukhAi uggae sUre caunvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM asmatthaNAbhogeNaM sahasA| gAreNaM pacchanneNaM kAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM savvasamAhivattibhAgAreNaM vosirai // puruSaH pramANamasyAH pauruSI chAyA tayuktaH kAlo'pi pauruSI prahara ityarthaH, tAM pratyAkhyAti pauruSIpratyAkhyAnaM // 252 // in Education and For Personal & Private Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter --...-..K++7.1K+ karotItyarthaH / katham ? caturvidhamazana-pAna - khAdya - khAdyalakSaNaM 'vyutsRjati' ityuttareNa yogaH / atra paDAkArAH / prathamau dvau pUrvavat / anyatra pracchanna kAlAt, digmohAt, sAdhuvacanAt sarvasamAdhipratyayAkArAcca / pracchannatA ca kAlasya, yadA meghena rajasA giriNA vAntaritatvAt sUro na dRzyate, tatra pauruSIM pUrNAM jJAtvA bhuJjAnasyA - pUrNAyAmapi tasyAM na bhaGgaH; jJAtvA tvardhabhuktenApi tathaiva sthAtavyaM yAvat pauruSI pUrNA bhavati, pUrNAyAM tataH paraM bhoktavyam, na pUrNeti jJAte tu bhuJjAnasya bhaGga eva / digmohastu yadA pUrvAmapi pazcimeti jAnAti tadA pUrNAyAmapi pauruSyAM mohAd bhuJjAnasya na bhaGgaH, mohavigame tu pUrvavadardhabhuktenApi sthAtavyam ; nirapekSatayA bhuJjAnasya bhaGga eveti / sAdhuvacanaM 'udghATA pauruSI ' ityAdikaM vibhramakAraNam, tat zrutvA bhuJjAnasya na bhaGgaH, bhuJjAna tujJAte anna vA kathite pUrvavat tathaiva sthAtavyam / tathA kRtapaurupI pratyAkhyAnasya samutpannatIvrazUlAdiduH khatayA saMjAtayorAta - raudra dhyAnayoH sarvathA nirAsaH sarvasamAdhistasya pratyayaH kAraNaM sa evAkAraH pratyAkhyAnApavAdaH sarvasamAdhipratyayAkAraH-samAdhinimittamaiauSadhapathyAdipravRttAvapUrNAyAmapi pauruSyAM bhuGkte tadA na bhaGga ityarthaH / vaidyAdirvA kRtapauruSI pratyAkhyAno'nyasyAturasya samAdhinimittaM yadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM bhuGkte tadA na bhaGgaH, ktvAturasya samAdhau maraNe votpanne jJAte sati tathaiva bhojanasya tyAgaH // sArdhapauruSI pratyAkhyAnaM pauruSIpratyAkhyAna evAntarbhUtam // atha pUrvArdhapratyAkhyAnam - sUre uggae purima N paccakkhA cavvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM natthAbhogeNaM For Personal & Private Use Only 13-08-08-09-04
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram / / 253 // Jain Education Inter sahasAgAreNaM pacchaSNaM kAleNaM disAmoheNaM sAhuvayayeNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirai // pUrva ca tadarthaM ca pUrvArdha dinasyAdyaM praharadvayaM pUrvArdhaM pratyAkhyAti pUrvArdhapratyAkhyAnaM karoti / paDAkArAH pUrvavat / ' mahattarAgAreNaM ' iti, mahattaraM pratyAkhyAnAnupAlanalabhyanirjarApekSayA bRhattaranirjarAlAbhahetubhUtaM puruSAntarAsAdhyaM glAnacaityasaMghAdiprayojanaM tadevAkAraH pratyAkhyAnApavAdo mahattarAkArastasmAt anyatra iti yogaH / yaccAtraiva mahattarAkArasyAbhidhAnaM na namaskArasahitAdau tatra kAlasyAnpatvaM mahattvaM ca kAraNa - mAcakSate / 3 athaikAzanapratyAkhyAnam / tatrASTAvAkArAH yat sUtram -- ekkAsaNagaM paccakkhAi caunvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM zrapatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM sAgAriAgAreNaM AuMTaNapasAraNeNaM gurugranbhuTTANeNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattizrAgAreNaM vosirai // ekaM sakRdazanaM bhojanam ekaM vAsanaM putAcalanato yatra tadekAzanamekAsanaM ca prAkRte dvayorapi 'egAsaNaM' iti rUpam, tat pratyAkhyAti - ekAzanapratyAkhyAnaM karotItyarthaH / atrAdyAvantyau ca dvAvAkArau pUrvavat / sAgArAgAre saha agAreNa vartate iti sAgAraH sa eva sAgAriko gRhasthaH sa evAkAraH pratyAkhyAnApavAdaH sAgArikAkArastasmAdanyatra / gRhasthasamakSaM hi sAdhUnAM bhoktuM na kalpate, pravacanopaghAtasaMbhavAt zrata evoktam; -- For Personal & Private Use Only K+908-10.- <-XKK+--- tRtIyaH prakAzaH / // 253 //
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkAyadayAvaMto vi saMjo dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre duguMchiyapiMDagahaNe a||1|| tatazca bhuJjAnasya yadA sAgArikaH samAyAti, sa yadi calastadA kSaNaM pratIkSate, atha sthirastadA svAdhyAyAdivyAghAto mA bhUditi tataH sthAnAdanyatropavizya bhuJjAnasyApi na bhnggH| gRhasthasya tu yena dRSTa bhojanaM na jIryati sa sAgArikaH / AuMTaNapasAraNeNaM-AuMTaNaM AkuzcanaM javAdeH saMkocanaM prasAraNaM ca tasyaivAkuJcitasya RjUkaraNam , Akuzcane prasAraNe cAsahiSNutayA kriyamANe kiJcidAsanaM calati tato'nyatra pratyAkhyAnam / guruabbhuTThANeNaM-gurorabhyutthAnArhasyAcAryasya prAghuNekasya vA'bhyutthAnaM pratItyAsanatyajanaM gurvebhyutthAnaM tato'nyatra / abhyutthAnaM cAvazyakarttavyatvAd bhuJjAnenApi kartavyamiti na tatra pratyAkhyAnabhaGgaH / pAridvAvaNiAgAreNaMpariSThApanaM sarvathA tyajanaM prayojanamasya pAriSThApanikamannaM tadevAkAraH pAriSThApanikAkAraH, tato'nyatra / tatra hi tyajyamAne bahudoSasaMbhavAt , AzrIyamANe cAgamikanyAyena guNasaMbhavAcca gurvAjJayA punarbhuJjAnasya na bhnggH| vosirai iti, anekAsanamazanAdyAhAraM ca pariharati / athekasthAnakam / tatra sptaakaaraaH| atra sUtram-ekaTThANaM paccakkhAi ityAdyekAzanavat / AkuzcanaprasAraNAkAravarjamekamadvitIyaM sthAnamaGgavinyAsarUpaM yatra tadekasthAnaM pratyAkhyAnam / yad yathA bhojanakAle'GgopAGgaM sthApitam , tasmiMstathAsthita evaM bhoktavyam / mukhasya pANezvAzakyaparihAratvAJcalanaM na pratiSiddham / AkuJcanaprasAraNAkAravarjanaM caikAzanato bhedajJApanArtham , anyathaikAzanameva syAt // (1) SaTkAyadayAvAnapi saMyato durlabhaM karoti bodhim / AhAre nIhAre jugupsitapiNDagrahaNe ca // 1 // Jain Education int For Personal & Private Use Only I
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 254 // athAcAmAmlam / tatrASTAvAkArAH / atra sUtram AyaMbilaM paccakkhAi annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM ukkhittavivegeNaM gihatthasaMsaDeNaM pAriTThAvaNiAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha / AcAmo'vasrAvaNam , amlaM caturtho rasaH, ete ca prAyeNa vyaJjane yatra bhojane odana-kulmASa-saktuprabhRtike tadAcAmAmlaM samayabhASayocyate, tata pratyAkhyAti-AcAmAmlapratyAkhyAnaM karotItyarthaH / AdyAvantyAzca traya AkArAH pUrvavat / levAleveNaM lepo bhojanabhAjanasya vikratyA tImanAdinA vA''cAmAmlapratyAkhyAturakalpanIyena liptatA, alepo vikRtyAdinA liptapUrvasya bhojanabhAjanasyaiva hastAdinA saMlekhanato'liptatA, lepazcAlepazca lepAlepaM tasmAdanyatra--bhAjane vikRtyAdyavayavasadbhAve'pi na bhaGga ityrthH| ukkhittavivegeNaM zuSkodanAdibhakte patitapUrvasyAcAmAmlapratyAkhyAnavatAmayogyasyAdravavikRtyAdidravyasyotkSiptasyodhdhRtasya viveko niHzeSatayA tyAga utkSiptaviveka utkSiptatyAga ityarthaH, tasmAdanyatra-bhoktavyadravyasyAbhoktavyadravyasparzenApi na bhaGga iti bhAvaH / yattUtkSeptuM na zakyaM tasya bhojane bhnggH| gihatthasaMsadveNaM gRhasthasya bhaktadAyakasya saMbandhi karoTikAdibhAjanaM vikRtyAdidravyeNopaliptaM gRhasthasaMsRSTaM tato'nyatra / vikRtyAdisaMsRSTabhAjanena hi dIyamAnabhaktamakalpyadravyAvayavamizraM bhavati, na ca tad bhuJjAnasyApi bhaGgaH, yadyakampyadravyaraso bahu na jJAyate / vosirai iti-anAcAmAmlaM | caturvidhAhAraM ca vyutsRjati / / athAbhaktAthepratyAkhyAnam / tatra pazcAkArAH, yat sUtram // 254 // Jain Education n n ai For Personal & Private Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUre uggae abbhattaha~ paJcakkhAi caunvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirh| sUra udgate sUryodmAdArabhya, anena ca bhojanAnantaraM pratyAkhyAnasya niSedha ityAha bhaktena bhojanenArthaH prayojanaM bhaktArthaH, na bhaktArtho'bhaktArthaH, athavA na vidyate bhaktArtho'smin pratyAkhyAnavizeSe so'bhaktArtha upavAsa | ityarthaH / AkArAH pUrvavat / navaraM pAriSThApanikAkAre vizeSaH / yadi trividhAhArasya pratyAkhyAti tadA pAriSThApanikaM kalpate, yadi tu caturvidhAhArasya pratyAkhyAti pAnakaM ca nAsti tadA na kalpate, pAnake tUdvarite kalpate / vosirai iti bhaktArthamazanAdi ca vyutsRjati // atha pAnakam / tatra pauruSIpUrvArdhakAzanakasthAnAcAmAmlAbhaktArthapratyAkhyAneSatsargatazcaturvidhAhArasya pratyAkhyAnaM nyAyyam / yadi tu trividhAhArasya pratyAkhyAnaM karoti tadA pAnakamAzritya SaDAkArA bhavanti, yat sUtram pANassa levADeNa vA alevADeNa vA accheNa vA bahuleNa vA sasittheNa vA asittheNa vA vosiri| iha 'anyatra' ityasyAnuvRttestRtIyAyAH paJcamyarthatvAt levADeNa veti kRtalepAd vA picchalatvena bhAjanAdInAmupalepakArakAta khajrarAdipAnakAdanyatra tad varjayitvetyarthaH / trividhAhAraM 'vyutsRjati' iti yogH| vAzabdo'lepakRtapAnakApekSayA'varjanIyatvAvizeSadyotanArthaH, alepakAriNeva lepakAriNApyupavAsAdena bhaGga iti bhAvaH / evamalepakRtAd vA'picchalAta ; acchAd vA nirmalAduSNodakAdeH bahulAd vA gaDDulAt tilatanduladhAvanAdeH, sasikthAd vA bhaktapulAkopetAdavasrAvaNAdeH, asisthAd vA sikthavarjitAt pAnakAhArAt / / Jain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prkaashH| yoga __ atha caramam / caramo'ntimo bhaagH| sa ca divasasya bhavasya ceti dvidhA / tadviSayaM pratyAkhyAnamapi caramam / - iha ca bhavacaramaM yAvajjIvam / tatra dvividhe'pi catvAra AkArA bhavanti yatsUtramzAstram divasacarimaM bhavacarimaM vA paJcakkhAi caunvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM // 255 // sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiri| * nana divasacarimapratyAkhyAnaM niSphalam , ekAzanAdipratyAkhyAnenaiva gatArthatvAt / naivama, ekAzanAdikaM hyaSTAdyAkArametaca caturAkAram, ata AkArANAM saMkSepakaraNAt saphalameva / ata evaikAzanAdikaM daivasikameva bhavati, rAtribhojanasya trividhaM trividhana yAvajIvaM pratyAkhyAtatvAt / gRhasthApekSayA punaridamAdityodgamAntam , divasasyAhorAtrapa-yatayApi darzanAt / tatra yeSAM rAtribhojananiyamo'sti, teSAmapIdaM sArthakam , anuvAdakatvena smArakatvAt / bhavacaramaM tu dvayAkAramapi bhavati / yadA jAnAti mahattarasarvasamAdhipratyayarUpAbhyAmAkArAbhyAM na prayojanam , tadA'nAbhogasahasAkArAkArau bhavataH, agulyAderanAbhogena sahasAkAreNa vA mukhe prakSepasaMbhavAt / ata evedamanAkAramapyucyate, AkAradvayasyAparihAryatvAt // ___ athAbhigrahapratyAkhyAnam / tacca daNDapramArjanAdiniyamarUpam / tatra catvAra AkArA bhavanti, yathA, annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattitrAgAreNaM vosirai / yadA tvaprAvaraNAbhigrahaM gRhNAti tadA 'colapaTTagAgAreNaM' iti paJcama AkAro bhavati, colapaTTakAkArAdanyatretyarthaH / / atha vikRtipratyAkhyAnam / tatra nava, aSTau vA''kArAH, yat sUtram // 255 // Jain Education intera For Personal & Private Use Only .
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ vigaIo paccakkhAi annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM gihatthasaMsadveNaM ukkhittavivegeNaM paDuccamakkhieNaM pAriTThAvaNiAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha / manaso vikRtihetutvAd vikRtayaH, tAzca daza, yadAhuH,chIraM dahi navaNIaM ghayaM tahA telnameva guDa majaM / mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca vigaIo // 1 // tatra paJca kSIrANi, gomahiSyajoSTrayelakAsaMbandhabhedAt / dadhi-navanIta-ghRtAni tu caturbhedAni, uSTrINAM tada-|| bhAvAt / tailAni catvAri, tilaatsiilttttaasrsspsNbndhbhedaat| zeSatailAni tu na vikRtayaH, lepakRtAni tu bhavanti / guDa ikSurasakvAthaH / sa dvidhA, piNDo dravazca / madyaM dvedhA kASThapiSTodbhavatvAt / madhu tredhA-mAkSikam kauttikaM bhrAmaraM ca / mAMsaM trividham , jala-sthala-khecarajantUdbhavatvAt ; athavA mAMsaM trividham , carma-rudhira-mAMsabhedAt / avagAhena snehabolanena nivRttamavagAhimaM pakvAnnam " bhAvAdimaH" (siddhahema-6-4211 ) itImaH, yat tApikAyAM ghRtAdipUrNAyAM calAcalaM khAdyakAdi pacyate, tasyAmeva tApikAyAM tenaiva ghRtena dvitIyaM tRtIyaM ca khAdyakAdi vikRtiH, tataH paraM pakkAnnAni yogavAhinAM nirvikRtipratyAkhyAne'pi kalpante / athaikenaiva pUpakena tApikA pUryate tadA dvitIyaM pakAnaM nirvikRtipratyAkhyAne'pi kalpate, lepakRtaM tu bhavati / ityeSA vRddhasAmAcArI / etAsu ca dazasu vikRtiSu madyamAMsamadhunavanItalakSaNAzcatasro vikRtyo'bhkssyaaH| zeSAstu Sad bhakSyAH / tatra bhakSyAsu vikatiSvekAdivikRtipratyAkhyAnaM SaDvikRtipratyAkhyAnaM ca nirvikRtikasaMjJaM vikRtipratyAkhyAnena saMgRhItam / AkArAH (1) kSIraM dadhi navanItaM ghRtaM tathA tailameva guDo madyam / madhu mAMsaM caiva tathA'vagAhimakaM ca vikRtayaH // 1 // Jain Education Intel For Personal & Private Use Only wwwanyong
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram / / 256 / / Jain Education Inte pUrvavat / navaram, gihatthasaMsadveNaM iti gRhasthena svaprayojanAya dugdhasaMsRSTa zrodano dugdhaM ca tamatikramyotkarSatazcasvAryaGgulAni yAvadupari vartate tadA tad dugdhamatrikRtiH, paJcamAGgulArambhe vikRtireva / anena nyAyenAnyAsAmapi vikRtInAM gRhasthAsaMsRSTatvamAgamAdavaseyam / uktittavivegeNaM iti, utkSiptaviveka AcAmAmlavaduddhartuM zakyAsu vikRtiSu draSTavyaH, dravavikRtiSu nAsti / paDucca makkhiNaM iti, - pratItya sarvathA rUkSamaNDakAdikamapekSya prakSitaM snehitamISatsaukumAryotpAdanAya prakSaNakRtaviziSTasvAdutAyAzcAbhAvAd grakSitamiva yad vartate tat pratItya mrakSitaM kSitAbhAsamityarthaH / iha cAyaM vidhiH - yadyaGgulyA tailAdi gRhItvA maNDakAdi prakSitaM tadA kalpate nirvikRtikasya, dhArayA tu na kalpate / vyutsRjati vikRtiM tyajatItyarthaH / iha ca yAsu vikRtipUtkSiptavivekaH saMbhavati tAsunavAkArAH, anyAsu tu dravarUpAsvaSTau / etadarthasaMvAdinyo gAthAH - do ceva namukAre AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDDhe ekkAsa gammi aheva / / 1 / / sattegaTThANassa u aTTheva ya aMbilammi AgArA / paMcaiva zrabhattaTThe chappA carima cattAri // 2 // paMca cauro abhiggahe niccie aha nava ya AgArA / appAuraNe paMca u havaMti sesesu cattAri // 3 // (1) dvAveva namaskAre AkArau paT ca paurupyAM tu / saptaiva ca pUrvArdhe ekAzane'STaiva // 1 // saptakasthAnasya tvaSTaiva cAcAmAmle AkArAH / paJcaivAbhaktArthe SaT pAnake carame catvAraH || 2 || paJca caturo'bhigrahe nirvikRtike'STa nava cAkArAH / aprAvaraNe paJca tu bhavanti zeSeSu catvAraH || 3 || For Personal & Private Use Only pra *K* ----O*-*O***@**** tRtIyaH prakAzaH / // 256 //
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanu nirvikRtika evAkArAbhidhAnAd vikRtiparimANapratyAkhyAne kuta AkArA avagamyante ? / ucyatenirvikRtikagrahaNe vikRtiparimANasyApi saMgraho bhavati, ta eva cAkArA bhavanti yathA-ekAsanasya pauruSyAH pUvardhisyaiva ca sUtre'bhidhAne'pi vyAsanakasya sArdhapauruSyA apArdhasya ca pratyAkhyAnamaduSTam , apramAdavRddhaH saMbhavAt / AkArA apyekAsanAdisaMbandhina evAnyeSvapi nyAyyAH, AsanAdizabdasAmyAt caturvidhAhArapAThe'pi dvividhatrividhAhArapratyAkhyAnavat / nanu vyAsanAdIni abhigrahapratyAkhyAnAni tatasteSu catvAra evAkArAH prApnuvanti / na, / ekAsanAdibhistulyayogakSematvAt / anye tu manyante,-evaM hi pratyAkhyAne saMkhyA vizIryeta / tata ekAsanAdInyeva pratyAkhyAnAni, tadazaktastu yAvatsahiSNustAvat pauruSyAdikaM pratyAkhyAti, tadupari granthisahitAdikamiti / pratyAkhyAnaM ca sparzanAdiguNopetaM supratyAkhyAnaM bhavati yadAhu:phAsinaM pAliyaM ceva sohiaM tIriaM tahA / kiTTiyamArAhiyaM ceva erisayammi payaiavvaM // 1 // tatra spRSTaM pratyAkhyAnakAle vidhinA prAptam / 1 / pAlitaM punaHpunarupayogapratijAgaraNena rakSitam / 2 / zobhitaM | gurvodipradattazeSabhojanAsevanena / 3 / tIritaM pUrNe'pi kAlAvadhau kizcitkAlAvasthAnena / 4 / kIrtitaM bhojanavelAyAmamukaM mayA pratyAkhyAtamadhunA pUrNa bhokSya ityuccAraNena / / ArAdhitamebhiH prakAraiH saMpUrNairniSThA nItamiti / 6 / pratyAkhyAnasya cAnantaryeNa pAramparyeNa ca phalamidam - (1) spaSTaM pAlitaM cApi zobhitaM tIritaM tathA / kIrtitamArAdhitaM caivedRze prayatitavyam // 1 // in Education inter For Personal & Private Use Only T
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 257 // Jain Education Int 1-1-1-1+0.K+K paiccakkhANammi kae AsavadArAI huMti pihi AI / zrasavadArapihANe taNhAvucchea hoi / / 1 / / taNhAvuccheeNaya ulovasamo bhave maNussANaM / aulovasameNa puNo paccakkhANaM havai suddhaM || 2 || tatto rittadhamma kammavivego apuvvakaraNaM ca / tatto kevalaNANaM sAsayasokkho to mokkho // 3 // na cAvazyakartavyamAvazyakaM caityavandanAdyeva zrAvakasya, na SaDvidhamiti vaktuM yuktam, semaNeNa sAvaraN ya avassakAyanvayaM havai jamhA / to ahonisissa ya tamhA AvassayaM nAma // 1 // ityAgame zrAvakaM pratyAvazyakasyoktatvAt / na cAtra caityavandanAdyevAvazyakaM vaktumucitam to aho nisissa ya' iti kAladvayAbhidhAnAt caityavandanasya ca traikAlikatvenoktatvAt / anuyogadvAreSvapi jailaM samaNo vA samaNI vA sAva vA sAviyA vA taccitte tammaNe tallese tadaTThovautte tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie ubhokAlaM AvassayaM karei, se taM louttariyaM bhAvAvassayaM iti vacanAt zrAvakasyApyAvazyakamuktameva / tataH kRtaSaDvidhAva(1) pratyAkhyAne kRte AsravadvArANi bhavanti pihitAni / AsravadvArapidhAne tRSNAvyucchedanaM bhavati // 1 // tRSNAvyucchedena cAtulopazamo bhavedra manuSyANAM / atulopazamena punaH pratyAkhyAnaM bhavati zuddham // 2 // tatazcAritradharmaH karmavipAko'pUrvakaraNaM ca / tataH kevalajJAnaM zAzvatasaukhyastato mokSaH // 3 // (2) zramaNena zrAvakeNa cAvazyakartavyakaM bhavati yasmAt / ante'hno nizazca tasmAdAvazyakaM nAma / / 1 / / (3) yat zramaNo vA zramaNI vA zrAvako vA zrAvikA vA taccittastanmanAstachezyastadarthopayuktastadarpitakaraNastadbhAvanAbhAvita ubhayakAlamAvazyakaM kuryAt, tokottaraM bhAvAvazyakam / For Personal & Private Use Only 0-100 * --*@*--**-*-**- tRtIyaH prakAzaH / / / 257 //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interne 06. ** zyakakarmA svAdhyAyam aNuvratavidhyAdeH paJcanamaskArasya vA parivartanaM kuryAt athavA, svAdhyAyaM paJcavidhaM vAcanA- prazna - parivartanAnuprekSA- dharmakathArUpaM kuryAt / yastu sAdhUpAzrayamAgantumazakto rAjAdirvA maharddhiko vA bahvapAyaH sa svagRha evAvazyakaM svAdhyAyaM ca karoti / uttamamityuttamanirjarAhetum, yadAha tathA- sahamati sambhitaravAhire kusaladiTThe / navi asthi navi hohI sajjhAyasamaM tavokammaM // 1 // sejjhAeNa pasatthaM jhANaM jANai a savvaparamatthaM / sajjhAe vaTTaMto khaNe khaNe jAi veraggaM // 1 // ityAdi // 130 // nyAyye kAle tato devagurusmRtipavitritaH / nidrAmalpAmupAsIta prAyeNAbrahmavarjakaH // 131 // nyAyyo nyAyAdanapetaH kAlaH, sa ca rAtreH prathamayAmo'rdharAtraM vA zarIrasAtmyena, tata iti svAdhyAyakaraNAnantaraM, nidrAmalpAmupAsIteti kriyA / kathambhUtaH san ! devagurusmRtipavitritaH - devA zradbhaTTArakAH, guravo dharmAcAryAH, teSAM smRtirmanasyAropaNaM tayA pavitrito nirmalIbhUtAtmA / upalakSaNaM caitaccatuHzaraNagamana duSkRta gardAsukRtAnumodanA - paJcanamaskArasmaraNaprabhRtInAm / na hyetatsmaraNamantareNa pavitratA bhavati / tatra devasmRtiH- " naimo (1) dvAdazavidhe'pi tapasi sAbhyantarabAhye kuzaladiSTe / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaHkarma // 1 // (2) svAdhyAyena prazastaM dhyAnaM jAnAti ca sarvvaparamArtham / svAdhyAye varttamAnaH kSaNe kSaNe yAti vairAgyam // 1 // (3) namo vItarAgebhyaH sarvvajJebhyastrailokyapUjitebhyo yathAsthitavastuvAdibhyaH / For Personal & Private Use Only ---****@**>*/0/< **O**-**@****K
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 258 // Jain Education Int 8-19 k vIyarAyANaM savvapUNaM tilokapUizrANaM jahaTTizravatthuvAINaM" ityAdi / gurusmRtizca - " dhanyAste grAma-nagara- janapadAdo yeSu madIyA dharmAcAryA viharanti " / nidrAmalpAmiti / nidrAmitivizeSyam, alpAmiti vizeSaNam / vizeSaNasya cAtra vidhiH, " savizeSaNe hi vidhi - niSedhau vizeSaNamupasaMkrAmataH " iti nyAyAt / nidrAmiti ca vizeSyamiti na tatra vidhiH, darzanAvaraNIyakarmodayena nidrAyAH svataH siddhatvAt, 'aprApte hi zAstramarthavat' ityuktaprAyam / abrahma maithunaM tad varjayati abrahmavarjakaH, prAyeNeti bAhulyena, gRhasthatvAdasya // 131 // puna -- nidrAcchede yoSidaGgatattvaM paricintayet / sthUlabhadrAdisAdhUnAM tannivRttiM parAmRzan // 132 // pariNatAyAM rAtrau nidrAyA chede sati yoSidaGgAnAM strIzarIrANAM satattvaM svarUpaM paritazcintayet / kiM kurvan ? sthUlabhadrAdInAM sAdhUnAM tannivRttiM yoSidaGganivRttiM parAmRzan anusmaran / sthUlabhadracaritaM saMprAdAya gamyam / sa cAyam ; asti saudhaprabhAjAladhUpadhUmairnirantaraiH / jitagaGgArkajAsaGgaM pATalIputrapattanam // 1 // tatra trikhaNDa pRthivIpatiH patiriva zriyaH / samutkhAtadviSatkando nando nAmAbhavad nRpaH // 2 // visaMkaTaH zriyAM vAso'saMkaTaH zakaTo dhiyAm / zakaTAla iti tasya babhUvAmAtyapuGgavaH | 3 || tasyAbhUjjyeSThatanayo vinayAdiguNAspadam / asthUladhIH sthUlabhadro bhadrAkAranizAkaraH || 4 || bhaktiniSThaH kaniSTho'sya zrIyako'jani nandanaH / nandarAhRdayAmandAnandagozIrSacandanaH || 5 || babhUva tatra kozeti vezyA rUpazriyorvazI / vazIkRtajagacce tAcetobhUjIvanauSadhiH // 6 // bhuJjAno vividhAn bhogAn sthUlabhadro divAnizam / uvAsAvasathe tasyA dvAdazAbdAni tanmanAH // 7 // For Personal & Private Use Only * *---*+*00.0 90-60 k tRtIyaH prakAzaH / / / / 258 / /
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyakastvaGgaraco'bhUd bhUrivizrambhabhAjanam / dvitIyamiva hRdayaM nandasya pRthivIpateH // 8 // tatra cAsId vararucirnAma dvijavarAgraNIH / kavInAM vAdinAM vaiyAkaraNAnAM ziromaNiH // 6 // svayaMkRtairnavanavairaSTottarazatena saH / vRttaH pravRtto'nudinaM nRpAvalagane sudhIH // 10 // mithyAdRgiti taM mantrI prazazaMsa na jAtucit / tuSTo'pyasai tuSTidAnaM na dadau nRpatistataH // 11 // jJAtvA vararucistatra dAnAprApaNakAraNam / ArAdhayitumArebhe gRhiNIM tasya mantriNaH // 12 // saMtuSTayA tayA'nyedyuH kArya pRSTo'bravIdidam / rAjJaH purastAd matkAvyaM tava bhartA prazaMsatu // 13 // tayA taduparodhena tadvijJapto'vadat patiH / mithyAdRSTeramuSyAI prazaMsAmi kathaM vacaH ? // 14 // tayoktaH sAgrahaM mantrI tat tathA pratyapadyata / andhastrIbAlamRrkhANAmAgraho balavAn ra khalu // 15 // rAjJaH purastAt paThataH kAvyaM vararucestataH / aho ! subhASitamiti varNayAmAsa mantrirAT // 16 // dInArazatamaSTAgraM tato'smai nRpatirdadau / rAjamAnyasya vAcApi jIvyate hyanukUlayA // 17 // dInArASTottarazate dIyamAne dine dine / kimetad dIyata iti bhUpaM mantrI vyajijJapat // 18 // athoce nRpatirmantrin dadyo'smai tvatprazaMsayA / vayaM yadi svayaM dadyo dadmaH kiM na purA tataH ? // 16 // mantryapyUce mayA deva ! prazaMsA nAsya nirmame / kAvyAni parakIyAni prazazaMsa tadA tvaham // 20 // puro naH parakAvyAni svakIkRtya paThatyayam / kimetat satyabhAvenetyabhASata nRpastataH // 21 // etatpaThitakAvyAni paThanti bAlikA api / darzayiSyAmi vaH prAtarityUce sacivo'pi ca // 22 // yakSA yakSadattA bhUtA bhUtadattA tathaiNikA / veNA reNeti saptAsan prAjJAH putryo'sya mantriNaH // 23 // jagrAha jyAyasI tAsAM sakRduktaM tathetarAH / dvivyAdivArakramato gRhanti sma yathA For Personal & Private Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 256 // Jain Education Inter kramam // 24 // rAjJaH samIpaM sacivo dvitIye'hni ninAya tAH / tiraskariNyantaritAH samupAvezayacca saH // 25 // aSTottarazataM zlokAn svayaM nirmAya naityikAn / Uce vararucistA apyanujyeSThamanUcire // 26 // tato vararuce ruSTa rAjA dAnaM nyavArayat / upAyAH sacivAnAM hi nigrahAnugrahakSamAH // 27 // *******@*******OK For Personal & Private Use Only tRtIyaH prakAzaH / tato vararucirgatvA yantraM gaGgAjale nyadhAt / tanmadhye vastrabaddhaM ca dInArazatamaSTayuk // 28 // prAtargaGgAmasau stutvA yantramAkramadaMhriNA / dInArAste ca tatpANAvutpatya nyapataMstataH // 26 // sa evaM vidadhe nityaM janastena visiSmiye / tacca zrutvA janazrutyA rAjA'zaMsaJca mantriNe / / 30 / / idaM yadyasti satyaM tat prAtarvIkSAmahe svayam / ityukto mantriNA rAjA tattathA pratyapadyata // 31 // davA zikSAM caraH sAyaM preSitastatra mantriNA / zarastambanilIno'sthAt pakSIvAnupalakSitaH || 32 || tadA vararucirgatvA channaM mandAkinIjale / dInArASTottarazatagranthiM nyasya gRhe || 33 || jIvitamivAdAya dInAragranthimeSa tu / caraH samarpayAmAsa pracchannaM varamantriNe // 34 // tha guptA dInAragranthirmantrI nizAtyaye / yayau rAjJA samaM gaGgAmAgAd vararucistadA // 35 // draSTukAmaM nRpaM dRSTvotkRSTamAnI savistaram | stotuM pravavRte gaGgAM mUDho vararucistataH // 36 // stutyante'cAlayad yantraM yadA vararuciH padA / dInAragranthirutpatya nApatat pANi koTare || 37 || dravyaM so'nveSayAmAsa pANinA taJjale tataH / tasthAvapazyaMstUSNIko dhUrto ghRSTo hi maunabhAk // 38 // ityUce ca mahAmAtyaH kiM te datte na jAhnavI / nyAsIkRtamapi dravyamanveSayasi yad muhuH ? // 36 // upalakSya gRhANedaM nijadravyamiti bruvan / so'rpayAmAsa dInAragranthi vararuceH kare || 40 // dInAragranthinA tenotsarpinthineva saH / dazAmAsAdayAmAsa maraNAdapi dussahAm // 41 // // 256 //
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipratArayituM lokaM sAyamatra kSipatyasau / dravyaM prAtaH punargRhAtItyUce sacivo nRpam // 42 // sAdhu jJAtamidaM cha tyAlapan mantripuGgavam / vismayasmeranayanaH khavezmAgAd mahIpatiH / / 43 / / ___amarpaNo vararuciH pratikAraM vicintayan / gRhasvarUpaM sacivasyApRcchacceTikAdikam // 44 // tasyAtha kathayAmAsa kAcit sacivacevyadaH / bhRpatiH zrIyakodvAhe bhokSyate mantrivezmani // 45 // sajyate cAtra zastrAdi dAtuM nandAya mantriNA / zastrapriyANAM rAjJAM hi zastramAdyamupAyanam // 46 // samAsAdya cchalajJastacchalaM vararucistataH / caNakAdi pradAyeti DimbharUpANyapAThayat // 47 // na vetti rAjA yadasau zakaTAlaH kariSyati / vyApAdya nandaM tadrAjye zrIyakaM sthApayiSyati / / 48 // sthAne sthAne ca paThato DimbhAnevaM dine dine / janazrutyA tadoSIditi cAcintayad nRpH||46|| bAlakA yacca bhASante bhASante yacca yossitH| autpAtikI ca yA bhASA sA bhavatyanyathA na hi // 50 // tatpratyayArtha rAjJAtha preSito mantrivezmani / puruSaH sarvamAgatya yathAdRSTaM vyjijnypt||51|| tatazca sevAvasare mantriNaH smupeyussH| praNAmaM kurvato rAjA kopAt tasthau parAGmukhaH // 52 / / tadbhAvajJo'tha vezmaityAmAtyaH zrIyakamabravIt / rAjJo'smi jJApitaH kenApyabhakto vidviSanniva // 53 // asAvakasmAdasmAkaM kulakSaya upasthitaH / rakSyate vatsa ! kuruSe yadyAdezamimaM mama // 54 // namayAmi yadA rAjJe shirshchindyaastdaasinaa| abhaktaH svAmino vadhyaH pitApIti vadestataH // 55 // jarasApi yiyAsau mayyevaM yAte parAsutAm / tvaM matkulagRhastambho nandiSyasi ciraM tataH // 56 // zrIyako'pi rudannevamavadad gadgadakharam / tAta! ghoramidaM karma zvapaco'pi karoti kim ? ||57||amaatyo'pybrviidevmevN kurvan vicAraNAm / manorathAn pUrayase vairiNAmeva kevalam // 5 // in Education in IN For Personal & Private Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkham 26 // rAjA yama ivoddaNDaH sakuTumba na hanti mAm / yAvat tAvanmamaikasya cayAd rakSa kuTumbakam // 56 / / mukhe viSaM tRtIyaH | tAlapuTaM nyasya nasyAmi bhUpatim / ziraH parAso, chindyAH pitRhatyA na te tataH // 60 // pitraivaM bodhitastat | prkaashH| sa pratipade cakAra ca / zubhodAya dhImantaH kurvantyApAtadAruNam // 61 // bhavatA kimidaM vatsa ? vidadhe karma duSkaram / sasaMbhramamiti prokto nRpeNa zrIyako'vadat // 62 // yadaiva svAminA jJAto drohyayaM nihatastadA / / bhartRcittAnusAreNa bhRtyAnAM hi pravartanam // 63 // bhRtyAnAM yujyate doSe svayaM jJAte vicAraNA / svAmijJAte hai pratIkAro yujyate na vicAraNA // 64 // kRtau dehikaM nandastataH zrIyakamabravIta / sarvavyApArasahitA mudreyaM gRhyatAmiti // 65 // atha vijJapayAmAsa praNamya zrIyako nRpam / sthUlabhadrAbhidhAno'sti pitatulyo mamAgrajaH // 66 / / pitRprasAdAd nibAMdha kozAyAstu niketne| bhogAnupabhuJjAnasya tasyAbdA dvAdazAgaman // 67 / / AhUyAtha sthUlabhadrastamathe bhUbhujoditaH / paryAlocyAmumAdezaM kariSyAmItyabhASata / / 68 // adyaivAlocayetyuktaH sthUlabhadro mahIbhujA / azokavanikAM gatvA vimamarzeti cetasA // 66 // zayanaM bhojanaM snAnaM yaccAnyata sukhasAdhanam / kAle'pi nAnubhUyante roriva niyogibhiH // 70 // niyoginAM svAnyarASTracintAvyagre ca cetasi / preyasInAM nAvakAzaH pUrNakumbhe'mbhasAmiva // 71 / / tyaktvA sarvamapi svArtha rAjJo'rtha kurvatAmapi / upadravanti pizunA udghaddhAnAmiva dvikAH / / 72 // yathA svadehadraviNavyayenApi prayatyate / rAjArthe tadvadAtmArthe yatyate kiM na dhImatA? / / 73 // vimRzyaivaM vyadhAt kezotsATanaM paJcamuSTi saH / ratnakambaladazAbhI rajoharaNamapyatha / / 74 / / tatazca sa mahAsattvo gatvA sadasi pArthivam / AlocitamidaM 260 // in Education inte har For Personal & Private Use Only al
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ *: *- dharmalAbhaH stAdityavocata / / 75 // tataH sa rAjasadanAd guhAyA iva kesarI / niHsasAra mahAsAraH saMsArakariro| SaNaH / / 76 / / kimeSa kapaTaM kRtvA yAyAd vezyAgRhaM punaH / ityapratyayataH kSamApo gavAkSeNa nirakSata // 77 / / pradeze zabadurgandhe'pyavikUNitanAsikam / yAntaM dRSTvA sthUlabhadraM narendro'dhUnayacchiraH // 78 / / bhagavAn vItarA- go'sAvasmin dhig me kucintitam / ityAtmAnaM ninindoccainandastamabhinandayan / / 76 // sthUlabhadro'pi gatvA zrIsaMbhUtivijayAntike / dIkSAM sAmAyikoccArapUrvikA pratyapadyata // 8 // gRhItvA zrIyakaM doSNi tato nandaH sagauravam / mudrAdhikAre niHzeSavyApArasahite nyadhAt // 81 / / cakAra zrIyako rAjyacintAmavahitaH sadA / sAkSAdiva zakaTAlaH prakRSTanayapATavAt // 82 // sa nityamapi kozAyA vinItaH sadane yayau / snehAd bhrAtastatpriyApi kulInaihu manyate // 83 / / sthUlabhadraviyogArtA zrIyakaM prekSya sA'rudat / iSTe dRSTe hi duHkhArtA na daHkhaM dhartamIzate || 84 // tatastAM zrIyako'vocadArye! ki kumahe vayam / aso vararuciH pApo'ghAtayajanakaM hi naH // 85 // akANDotthitavajrAgnipradIpanasahodaram / sthUlabhadraviyogaM ca bhavatyA akarodayam / 86 // tvajAmyAmupakozAyAM yAvad rakto'styasau khalaH / tAvat pratikriyAM kAzcid vicintaya manasvini ! / 87 // tadAdizopakozAM yat pratArya kathamapyasau / vidhIyatAM vararucirmadyapAnarucistvayA // 88 / / preyoviyojanAd vairAd dAkSiNyAd devarasya ca / tat pratijJAya sA sadyo'pyupakozAM samAdizat / / 8 / / kozAyAzca nidezenopakozA taM tathA vyadhAta / yathA papau surAmeSa khIvazaiH kriyate na kim ? / / 60 // surApAnaM vararuciH svairaM bhaTTo'dya kaaritH| upakozeti kozAyai zazaMsAtha nizAtyaye / / 61 // atha kozAmukhAt sarve zuzrAva Jain Education.inta For Personal & Private Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram tRtIya: prakAzaH // 261 // zrIyakospi tata / mene ca pitRvarasya vihitaM pratiyAtanam // 42 // zakaTAlamahAmAtyAtyayAt prabhRti so'pyabhUta / bhaTTo vrrucirbhuupsevaavsrttprH||13|| sa pratyahaM rAjakule sevAkAle smaaptn| rAjJA ca rAjalokezca sagauravamadRzyata 64 anyadA nandarAD mantriguNasmaraNavihvalaH / sadasi zrIyakAmAtyaM jagAdaivaM sagadgadam // 15 // bhaktimAna zaktimAna nityaM zakaTAlo mhaamtiH| abhavad me mahAmAtyaH zakrasyeva bRhaspatiH // 96 / / evameva vipanno'sau daivAdadya karomi kima ? / manye zUnyamivAsthAnamahaM tena vinAtmanaH // 17 // uvAca zrIyako'pyevaM kiM deveha vidadhmahe / idaM vararuciH sarva pApaM vyadhita mdypH||18|| satyameSa surAM bhaTTaH pivatIti nRpodite / zvo'ma darzayitAsmIti zrIyakaH pratyavocata / / 88 // zrIyakastu dvitIyedi sarveSAmIyuSAM sadaH / vapuMsA zikSitenAyyaM padmamekaikamArpayat // 100 // tatkAlaM madanaphalarasabhAvanayA'zcitam / durAtmano vararucerarpayAmAsa paGkajam // 1 // kutastyamaddhatAmodamidamityabhivarNinaH / ghAtuM rAjAdayo ninyunarnAsAgre svaM svamambujam // 2 // so'pi bhaTTo'nayad ghAtaM ghrANAgre paGkajaM nijam / candrahAsasurAM sadyo rAtripItAM tato'vamat // 3 // dhigamuM sIdhupaM brahmabandhuM bandhavadhocitam / sarvairityAkruzyamAno niryayau sadaso'tha saH / 4 // brAhmaNA yAcitAstena prAyazcittamacIkathan / tApitatrapuNaH pAnaM surApANAghaghAtakam // 5 / / mRSayA tApitamatha papau vararucistrapu / prANaizca mumace sdysttprdaahbhyaadiv||6|| ___ sthalabhadro'pi saMbhUtavijayAcAryasabhidhau / pravrajyAM pAlayAmAsa pAradRzvA zrutAmbudheH // 7 // varSAkAle'nya ''yAte saMbhRtavijayaM gurum / praNamya mRddha munaya ityagRhanabhigrahAn // 8 // ahaM siMhaguhAdvAre kRtotsarga upopitaH / avasthAsye caturmAsImekaH pratyazRNodidam // 6 // dRgviSAhibiladvAre caturmAsImupoSitaH / sthAsyA 26 in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mi kAyotsargeNa dvitIyo'bhyagrahIditi // 10 // utsargI kRpamaNDUkAsane mAsacatuSTayam / sthAsyAmyupoSita iti | tRtIyaH pratyapadyata // 11 // yogyAn matvA guruH sAdhUna yAvat tAnanvamanyata / sthUlabhadraH purobhUya natvaivaM tAbadabravIt // 12 // kozAbhidhAyA vezyAyA gRhe yA citrazAlikA / vicitrakAmazAstroktakaraNAlekhyazAlinI // 13 // tatrAkRtatapaHkarmavizeSaH parasAzanaH / sthAsyAmi caturo mAsAniti me'bhigrahaH prabho ! // 14 // jJAtvopayogAd yogyaM taM gurustatrAnvamanyata / sAdhavazca yayuH sarve khaM svaM sthAnaM pratizrutam // 15 // sthUlabhadro'pi saMprApa kozAvezyAniketanam / abhyuttasthau tataH kozA'pyAhitAJjaliragrataH // 16 // sukumAraH prakRtyAsau rambhAstambha ivoruNA / vratabhAreNa vidhuro'trAgAditi vicintya sA // 17 / / uvAca svAgataM svAmina ! samAdiza karomi kim / vapardhanaM parijanaH sarvametat tavaiva hi // 18 // yugmam // caturmAsI vasatyai me citrazAleyamarpyatAm / ityuce sthUlabhadro'pi sA tUce gRhyatAmiti // 16 // tayA ca tasyAM praguNIkRtAyAM bhagavAnapi / kAmasthAne'vizad dharma iva svabalavattayA // 20 // atha sA pasAhArabhojanAnantaraM muneH| vizeSakRtazRGgArA kSobhAya samupAyayau // 21 // sopaviSTA purastasyotkRSTA kAcidivApsarAH / caturaM racayAmAsa hAvabhAvAdikaM muhuH // 22 // karaNAnubhavakrIDoddAmAni suratAni ca / tAni tAni prAktanAni sArayAmAsa | sA'sakRt // 23 // yad yat kSobhAya vidadhe tayA tatra mahAmunau / tat tad mudhA'bhavad yad vaje nakhavilekhanam // 24 // prativAsaramapyevaM tatkSobhAya cakAra sA / jagAma sa tu na kSobhaM manAgapi mahAmanAH // 25 // tayopasargakAriNyA pratyutAsya mahAmuneH / AdIpyata dhyAnavahnirmeghavahvirivAmbhasA // 26 // tvayi pUrvamivAjJAnAd JanEducation in lal Fer Personal & Private Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram // 262 rantukAmAM dhigIza ! mAm / AtmAnamiti nindantI sA'patata tasya pAdayoH // 27 // munestasyendriyajayaprakarSaNa camatkRtA / prapede zrAvakatvaM sA'grahIMccaivamabhigrahama // 28 // tuSTaH kadApi kasmaicid dadAti yadi mAM nRpH| vinA pumAMsamekaM tamanyatra niyamo mama / / 26 / / gate tu varSAsamaye te trayo'pi hi sAdhavaH / nivyUDhAbhigrahA eyugurupAdAntikaM kamAt / / 30 / AyAn siMhaguhAsAdhuraho ! duSkarakAraka! / tava svAgatamityUce kizcidutthAya sUriNA // 31 // sUriNA bhASito tadvadAyAntAvitarAvapi / same pratijJAnivAhe samA hi svAmisatkriyA // 32 // athAyAntaM sthUlabhadramutthAya gururabravIt / duSkaraduSkarakAra ! mahAtman ! svAgataM tava // 33 // sAsUyAH sAdhavaste'thAcintayannityaho! guroH / idamAmantraNaM mantriputratAhetukaM nanu // 30 // yadyasau SaDrasAhAraH kRtaduSkaraduSkaraH / idaM varSAntare tarhi pratijJAsyAmahe vayam // 3 // evaM manasi saMsthApya sAmarzAste maharSayaH / kurvANAH saMyama mAsAnaSTAvagamayan kramAt // 36 // uttamarNa iva prApte kAle hRSTaH puro guroH / sAdhuH siMhaguhAvAsI cakAreti pratizravam / / 37 / / kozAvezyAgRhe nityaM SaDrasAhArabhojanaH / bhagavan ! samavasthAsye caturmAsImimAmaham // 38 // sthUlabhadreNa mAtsaryAdetadaGgIkarotyayam / vicAryetyupayogena jJAtvA ca gururAdizat // 39 // vatsa! mAbhigrahaM kArSIratiduSkaraduSkaram / sthUlabhadraH kSamaH kartumadrirAja iva sthirH||40|| na hi me duSkaro'pyeSa kathaM duSkaraduSkaraH ? / tadavazyaM kariSyAmItyuvAca sa munirgurum / / 41 // gururUce'munA bhAvI bhraMzaH prAktapaso'pi te / Aropito'tibhAro hi gAtrabhaGgAya jAyate // 12 // gurorvaco'vamanyAtha vIraMmanyo muniH sa tu / unmInaketanaM prApa kozAyAstu niketanam // 43 // sthUlabhadraspardhayehAyAti manye tpsvysau| bhave patan rakSaNIya ityutthAya nanAma sA // 44 // ba For Personal & Private Use Only // 29 // Jain Education intennel TI
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyai yAcitAM tane muninA citrazAlikAma / kozA samarpayAmAsa sa munistatra cAvizat // 45 // taM bhuktapadarasAhAraM madhyAhve'tha parIkSitum / kozApi tatra lAvaNyakozabhUtA smaayyau|| 46 // cukSobha sa munirmanu paGkajAsImudIkSya tAm / strI tAdRg bhojanaM tAdRg vikArAya na kiM bhavet // 47 / / smarAA yAcamAnaM taM kozApyevamavocata / vayaM hi bhagavan ! vezyA vazyAH smo dhanadAnataH // 48 // sa munirvyAjahArAtha prasIda mRgalocane ! / asmAsu bhavati dravyaM kiM tailaM vAlukAkhiva ? // 46 // nepAlabhUpo'pUrvasmai sAdhaye ratnakambalam / datte tamAnayetyUce sA nirvedayituM munim // 50 // tatazcacAla nepAlaM pratyakAle'pi bAlavat / paGkilAyAmilAyAM sa nijavrata iva skhalan // 51 / / tatra gatvA mahIpAlAd ratnakambalamApya ca / sa munirvalito vartmanyAsastatra ca dasyavaH // 52 // | AyAti lakSamityAkhyad dasyUnAM zakunastataH / kimAyAtItyapRcchacca dasyurAD drusthitaM naram // 53 // prAgacchan bhikSureko'sti na kazcit tAdRzo'paraH / ityazaMsad drumArUDhazcaurasenApateH sa tu // 54 // sAdhustatrAtha saMprAptastairvidhRtya nirUpitaH / kamapyarthamapazyadbhirmumuce ca mlimlucaiH||55|| etallakSaM prayAtIti vyAharacchakunaH punaH / muni caurapatiH proce satyaM brUhi kimasti te ? // 56 // vezyAkRte'sya vaMzasyAntaH kSipto rtnkmblH| astItyukte munizcorarAjena mumuce'tha saH // 57 // sa samAgatya kozAyai pradadau ratnakambalam / cikSepa sA gRhasrotaHpaGke niHzaGkameva tam // 58 // ajalpad munirapyevaM nyakSepyazucikardame / mahAmUlyo hyasau ratnakambalaH kambukaNThi ! kim ? // 56 // atha kozApyuvAcaivaM kambalaM mUDha ! zocasi / guNaratnamayaM zvaghra patantaM khaM na zocasi / / 60 // tat zrutvA jAtasaMvego munistAmityavocata / bodhito'smi tvayA sAdhu saMsArAt sAdhu rkssitH||61 // aghAnyatIcAra Jain Education int ! For Personal & Private Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 263 // bhavAnyunmalAyitumAtmanaH / yAsyAmi gurupAdAnte dharmalAbhastavAna! / / 62 // kozApi tamuvAcaivaM mithyA me da-||| tRtIyaH kRtaM tvayi / brahmavratasthayApyevaM mayA yadasi kheditH||63|| AzAtaneyaM yuSmAkaM bodhahetormayA kRtA / kSantavyA prkaashH| mA guruvacaH zrayadhvaM yAta satvaram // 64 // icchAmIti bhaNitvA ca guventikamupetya saH / gRhItvAlocanAM tIkSaNamAcacAra punastapaH // 65 / / rAjJA pradattA kozApi tuSTena rathine'nyadA / rAjAyatteti zizrAya vinA rAgeNa sA tu tam / / 66 // sthUlabhadraM vinA nAnyaH pumAn ko'pItyahanizam / sA tasya rathino'bhyaNe varNayAmAsa vrnninii|| 67 // rathI gatvA gRhodyAne paryake ca niSadya saH / tanmanoraJjanAyeti svavijJAnamadarzayat // 68 // mAkandalumbI bANena vivyAdha tamapISuNA / puDhe'nyena tamapyanyenetyAhastaM zarAnyabhUt // 66 // vRntaM chitvA curapreNa bANazreNimukhAsthitAm / lumbI svapANinA''kRpyAsInastasyai sa Arpayat / / 70 // idAnIM mama vijJAnaM pazyetyAlapya sApi hi / vyadhatta sArSapaM rAzi tasyopari nanata ca // 71 // sUcI kSipvA tatra rAzau puSpapatraiH pidhAya tAm / sA narta ca no sUcyA viddhA rAzizca na cataH // 72 / / tataH sa Uce tuSTo'smi duSkaraNAmunA tava / yAcasva yad mamAyattaM dadAmi tadahaM dhruvam // 73 / / sovAca kiM mayA'kAri duSkaraM yena raJjitaH / idamapyadhikaM cAsAt kimabhyAsena duSkaram ? // 74 // kizcAmralumbIcchedo'yaM nRtyaM cedaM na duSkaram / azikSitaM sthUlabhadro yaccakre tattu duSkaram // 75 // dvAdazAndAni bubhuje bhogAn yatra samaM myaa| tatraiva citrazAlAyAM tasthau so'khaNDitavrataH // 76 // dugdhaM nakulasaMcArAdiva strINAM pracArataH / yoginAM dapyate cetaH sthUlabhadramuni vinA // 77 // dinamekamapi sthAtuM ko'laM strIsaMnidhau tathA ? / caturmAsIM yathA tasthau sthUlabhadro'- |263 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati kSatavrataH // 78 // zrAhAraH padrasazcitrazAlAvAso'GganAntike / apyekaM vratalopAyAnyasya lohatanorapi // 56 // vilIyante dhAtumayAH pArzve vaddheriva striyAH / sa tu vajramayo manye sthUlabhadro mahAmuniH // 80 // sthUlabhadraM mahAsattvaM kRtaduSkaraduSkaram / vyAvarNya yuktA sudaiva mukhe varNayituM param // 81 // rathako papraccha ya evaM varNyate tvayA / ko nAma sthUlabhadro'yaM mahAsanvaziromaNiH 1 // 82 // sA'pyUce zakaTAlasya nandabhUpAlamantriNaH / tanayaH sthUlabhadro'yaM tavAgre varNayAmi yam // 83 // tacchrutvA so'pi saMbhrAnta ityuvAca kRtAJjaliH / eSo'smi kiGkarastasya sthUlabhadramahAmuneH // 84 // saMvignaM sAtha taM jJAtvA vidadhe dharmadezanAm / pratyabudhyata sadbuddhirmohanidrAmapAsya saH // 85 // pratibuddhaM ca taM budhdhvA sA''khyad nijamabhigraham / tat zrutvA vismayotphullalocanaH so'bravIdidam // 86 // bodhito'haM tvayA bhadre ! sthUlabhadraguNoktibhiH / yAsyAmi tasya panthAnaM bhavatyaivAdya darzitam || 87 || kalyANamastu te bhadre ! pAlaya svamabhigraham / uktavaivaM sadguroH pArzve gatvA dIkSAM sa dade // 88 // bhagavAn sthUlabhadro'pi tIvraM vratamapAlayat / dvAdazAbdapramANazca duSkAlaH samabhUttadA ||8|| tIraM nIranidhergatvA sAdhu saMgho'khilo'pyatha / gamayAmAsa duSkAlaM karAlaM kAlarAtrivat // 90 // zraguNyamAnaM tu tadA sAdhUnAM vismRtaM zrutam / anabhyasanato nazyatyadhItaM dhImatAmapi // 61 // saMgho'tha pATalIputre samavAyaM vinirmame / yedaGgAdhyayanoddezAdyAsId yasya tadAdade // 62 // tatazcaikAdazAGgAni zrIsaMgho'melayattadA / dRSTivAdanimittaM ca tasthau kiJcid vicintayan // 63 // saMgho'smarad bhadrabAhordRSTivAdabhRtastataH / tadAnayanahetozca prajighAya munidvayam // 64 // gatvA natvA munI tau tamityUcAte kRtAJjalI / samAdizati vaH saMghastatrAgamanahetave // 65 // For Personal & Private Use Only: *******++
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prkaashH| yoga- HI so'pyuvAca mahAprANadhyAnamArandhamasti yat / bhaviSyati tato hetorna tatrAgamanaM mama // 6 // tadvacastau sunI gatvA saMghasyAzaMsatAmatha / saMgho'pyaparamAhUyAdidezeti munidvayam // 17 // gatvA vAcyaH sa AcAryoM yaH zrIsaMghasya zAstram zAsanam / na karoti bhavet tasya daNDaH ka iti zaMsa naH // 68 // saMghabAhyaH sa kartavya iti vakti yadA sa tu / // 264 / tarhi taddaNDayogyo'sItyAcAryoM vAcya uccakaiH // 16 // tAbhyAM gatvA tathaivokta AcAryo'pyevamRcivAn / maivaM * karotu bhagavAn saMghaH kintu krotvdH|| 20 // mayi prasAdaM kurvANaH zrIsaMghaH prahiNotviha / ziSyAn medhAvinastebhyaH sapta dAsyAmi vAcanAH // 1 // tatraikAM vAcanAM dAsye bhikSAcaryAta AgataH / anyAM ca kAlavelAyAM bahirbhUmyAgato'parAm // 2 // anyAM vikAlavelAyAM tisra Avazyake punaH / setsyatyevaM saMghakArya matkAryasthAvi. bAdhayA // 3 // tAbhyAmetya tathAkhyAte zrIsaMgho'pi prasAdabhAk / prAhiNot sthUlabhadrAdisAdhupaJcazatIM ttH||4|| tAn sUriciyAmAsa te'pyalpA vAcanA iti / udbhajyeyurnijaM sthAnaM sthUlabhadrastvavAsthita // 5 // nodbhajyase kimityuktaH sUriNA sobravIdidam / nodbhajye bhagavan ! kintu mamAlpA eva vaacnaaH||6|| sUrirUce mama dhyAnaM pUrNaprAyamidaM ttH| tadante vAcanAstubhyaM pradAsyAmi tvdicchyaa||7|| pUrNe dhyAne tataH sUriricchayA tamavAcayat / dvivastUnAni pUrvANi daza yAvat papATha sH||8|| vihArakramayogena pATalIputrapattanam / zrIbhadrabAhurAgatya bAhyodyAnamazizriyata // 6 // vihArakramayogena tinyo'trAntare tu tAH / bhaginyaH sthUlabhadrasya vandanAya samAyayuH // 10 // vanditvA gurumUcustAH sthUlabhadraH kanu prabho ! / ihApavarake'stIti tAsAM sUriH zazaMsa ca // 11 // |1| tatastamamicelustAH samAyAntIvilokya sH| AzcaryadarzanakRte siMharUpaM vinirmame // 12 / / dRSTvA siMhaM tu bhItAma: // 264 // Jain Education intem -1 For Personal & Private Use Only Hiww.jainelibrary.org
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrimetya vyajijJapan / jyeSThAye jagrase siMhastatra so'dyApi tiSThati // 13 // jJAtvopayogAdAcAryo'pyAdidezeti gacchata / vandadhvaM tatra vaH so'sti jyeSThAryo na tu kesarI // 14 // tato'yustAH punastatra svarUpasthaM nirUpya ca / vavandire sthUlabhadraM jyeSThA cAkhyad nijAM kathAm // 1 // zrIyakaH samamasmAbhirdIkSAM jagrAha kintvasau / kSudhAvAn sarvadA kartuM nakabhaktamapi kSamaH // 16 // mayoktaH paryuSaNAyAM pratyAkhyAhyadya pauruSIm / sa pratyAkhyAtavAnukto mayA pUrNe'vadhau punH|| 17 // pratIkSakha kSaNaM pratyAkhyAhi pUrvArdhamapyayi ? / adya yAvat tvayA caityaparipATI vidhiiyte||18|| tathaiva pratipede'sau samaye'bhihitaH punH| tiSThedAnImastvapArdhamiti cake tathaiva sH||10|| pratyAsabAdhunA rAtriH sukhaM suptasya yAsyati / tatpratyAkhyAhyabhaktAmityuktaH so'karot tathA // 20 // tato nizIthe saMprApte saran devagurUnasau / jutpIDayA prasarantyA vipadya tridivaM yayau // 21 // RSighAto mayA'kArItyuttAmyantI tatastvaham / puraH zramaNasaMghasya prAyazcittAya DhaukitA // 22 // saMgho'pyUce vyadhAyIdaM bhavatyA zuddhabhAvayA / prAyazcittaM tato neha kartavyaM kizcidasti te // 23 // tato'hamityavocaM ca sAkSAdAkhyAti cejinH| tato hRdayasaMvittirjAyate mama naanythaa||24|| atrArthe sakalaH saMghaH kAyotsarga dadAvatha / etya zAsanadevyUce brUna kArya karomi kim ? // 25 // saMgho'pyevamabhASiSTa jinapArzvamimAM naya / soce nirvighnagatyartha kAyotsargeNa tiSThata // 26 // saMghe tatpratipedAne mAM sA'naiSIjinAntike / tataH sImandharasvAmI vandito bhagavAn mayA // 27 // bharatAdAgatA''ryeyaM nirdoSetyavadajinaH / kRpayA mannimittaM ca vyAcakre cUlikAdvayam // 28 // tato'haM chinnasaMdehA devyAnItA yathAzrayam / zrIsaMghasyArpitavatI cUlikAdvitayaM ca tat / / 26 // ityAkhyAya sthUlabhadrAnujJAtA nijamAzrayam / tA yayuH sthUlabhadro'pi vAca in Education intem For Personal & Private Use Only lww.jainelibrary.org
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 26 // nArthamagAda gurum // 30 // na dadau vAcanA tasthAyogyo'sItyAdizana guruH| dIkSAdinAt prabhRtyeSo'pyaparAdhAn tRtIyaH vyacintayat // 31 / / cintayitvA ca na hyAgaH smarAmIti jagAda ca / kRtvA na manyase zAntaM pApamityavadad prkaashH| guruH / / 32 // sthUlabhadrastataH smRtvA papAta gurupAdayoH / na kariSyAmi bhUyo'daH kSamyatAmiti cAbravIt // 33 // || na kariSyasi bhUyastvamakArSIryadidaM punaH / na dAsye vAcanAM tenetyAcAryAstamanUcire // 34 / / sthUlabhadrastataH sarvasaMghenAmAnaya gurum / mahatAM kupitAnAM hi mahAnto'laM prasAdane / / 35 // mUriH saMghaM babhASe'tha vicakre'sau yathAdhunA / tathA'nye vikariSyante mandasaccA ataH parama / / 36 // avaziSTAni pUrvANi santu matpAve eva tt| asyAstu doSadaNDo'yamanyazikSAkRte'pi hi // 37 // sa saMghenAgrahAdukto vivedetyupayogataH / na mattaH zeSapUrvANAmucchedo bhAvyatastu saH // 38 // anyasya zeSapUrvANi pradeyAni tvayA nahi / ityabhigrAhya bhagavAn sthUlabhadramavAcayat // 39 // sarvapUrvadharo'thAsIt sthUlamadro mahAmuniH / prApya cAcAryakaM bhadrabhavinaH pratyabodhayat // 40 // strIbhyo nivRttimadhigamya samAdhilInaH, zrIsthUlabhadramunirApa divaM krameNa / evaMvidhapravarasAdhujanasya sa saMsArasaukhyaviratiM vimRzed manISI / / 241 // 132 // // iti zrIsthUlabhadrakathAnakam // yoSidaGgasatattvaM kalApakenAha(1) satattvaM yAthArthyam / // 26 // Jan Education int For Personal & Private Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ ykRcchkRnmlshlessmmjjaasthipripuuritaaH| snAyusyUtA vahI ramyAH striyshcrmprsevikaaH|133| yakRt kAlakhaNDam zakRd viSThA, malA dantAdyupalepAH, zleSmA kaphA, majA SaSTho dhAtuH, asthIni paJcamo dhAtuH, ebhiH paripUritAH striyaH strIzarIrANi, carmaprasevikA bhatrAH, ata eva bahireva rmyaaH| bhatrA hi madhye pUtidravyapUritA api bAhye ramyA bhavanti, khiyo'pyevam / bhanAzca syUtA bhavanti, ata eva snAyusyUtAH snAyubhiH nasAdibhiH smRtA iva syuutaaH|| 133 / tathAvahirantaviparyAsaH strIzarIrasya cedbhavet / tasyaiva kAmukaH kuryAd gRdhrgomaayugopnm||134|| bahizcAntazca, tayoviparyAso vinimayaH bahirbhAgo'ntarbhavet , antarbhAgo vA bahiH, strIzarIrasya strIdehasya ced yadi bhavet , tadA tasyaiva strIzarIrasya kAmukaH kAmI gRdhragomAyugopanaM gRdhragomAyubhyo rakSaNaM kuryAt / gRdhragomAyugrahaNaM divAnizaM rakSaNIyatApratipAdanArtham gRdhrA hi divA prabhaviSNavaH, gomAyavazca rAtrau / tatastrIzarIrasya | viparyAse naktaMdinaM kAmuko gRdhragomAyurakSaNavyAkula eva syAt , re tatparibhogaH // 134 // tathAstrIzastreNApi cet kAmo jgdetjigiissti| tucchapicchamayaM zastraM kiM nAdattesa muuddhdhiiH?|135|| syeva zastraM strIzastraM tena jagadvijayArthamupAttena, apItyanAdare, ceyadi, kAmo manmathaH, etajagat trailokyAsmakam , jigISati jetumicchati, tadA sa mUDhadhIH kAmaH tuccha kAkAdInAM yat picchaM tanmayaM zastraM kiM nAdatte kuto hetorna gRhNAti ? / ayamarthaH yadyasAreNa rasAmugmAMsamedo'sthimajazukrapUritena bahuprayAsalabhyana strIrUpeNa in Education inter For Personal & Private Use Only Bl
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram // 26 // zastreNa jigISatyayam , tadA tucchaM picchameva sulabhamapUti ca kiM nAdatte ? idaM hi vismRtamasya mUDhadhiyaH, tRtIyaH yallaukikAH paThanti prakAzA arke ced madhu vindeta kimartha parvataM vrajet ? / iSTasyArthasya saMsiddhau ko vidvAn yatnamAcaret 1 // 1 // 135 / / tathA idamapi nidrAcchede cintayetsaGkalpayoninAnena hahA ! vizvaM viDambitam / tadutkhanAmi saGkalpaM mUlamasyeti cintyet|136 saGkalpaH kalpanAmAtraM yoniH kAraNaM yasya na tu vAstavaM kiJcita kAraNamityarthastena, anena sakalajagatsaMvedanasiddhena, hahA iti khede, vizvaM jagad brahma-hari-hara-saMkrandanaprabhRtika kITaparyavasAnaM taistaiH strIdarzanAliGganassaraNAdibhiH prakAraviDambitaM vigopitam / zrUyate hi purANe-haragaurIvivAhotsave purohitIbhUtaH pitAmaho, gaurIpraNayaprArthanAsu haraH, gopIcATukarmaNA zrIpatiH, gautamabhAryAyAM ramamANaH sahasralocanaH, bRhaspaterbhAryAyAM tArAyAM candraH, azvAyAmapyAdityo viDambanA prApitaH / tadanenAsAraNAsArahetUdbhavena ca yad vizvaM viDambyate tadasAmpratam / tat tasmAdidAnImasyaiva jagadviDambanakartuH saGkalpalakSaNaM mRlamutkhanAmi unmUlayAmi / iti strIzarIrasthAzucitvamasAratvaM saGkalpayonyupakaraNatvaM ca vicintayediti prakutayojanA // 136 // tathA, idamapi nidrAcchede cintayetyo yaH syAhAdhako doSastasya tasya pratikriyAm / cintayed doSamukteSu pramoda yatiSuvajan 137 / // 266 // Jain Education imaginal For Personal & Private Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo yo rAga-dveSa-krodha-mAna-mAyA-lobha-moha-manmathA-'sUyA-matsarAdidoSo bAdhakazcittaprazAntivAhikAyAstasya tasya doSasya pratikriyAM pratIkAraM cintayet / tathAhi-rAgasya vairAgyam , dveSasya maitrI, krodhasya kSamA, mAnasya mArdavam , mAyAyA Arjavam , lobhasya santoSaH, mohasya vivekaH, manmathasya strIzarIrAzaucabhAvanA, asUyAyA anasUyattvam , matsarasya parasaMpadutkarSe'pi cittAnAbAdhA ca pratikriyA matA / idaM cAzakyamiti nAzaGkanIyam , dRzyante hi munayastattadoSaparihAreNa guNamayamAtmAnaM vibhrtH| ata evAha-doSamukteSu yatiSu pramodaM vrajan / sukara hi doSamuktamunidarzanena pramodAdAtmanyapi doSamokSaNam / / 137 / / tathAduHsthAM bhavasthiti sthemnA sarvajIveSu cintyn| nisargasukhalaga teSvapavarga vimaargyet||138|| / ____dusthA duHkhahetum , bhavasthiti saMsArAvasthAnam , cintayan vimRzan , sarvajIveSu tiryag-nAraka-narA-'mareSuH tathAhi-tirazcAM vadha-bandha-tADana-pAravazya-kSut-pipAsA-'tibhArAropaNA-'GgacchedAdibhiH, nArakANAM ca svA bhAvika-parasparodIrita-paramAdhArmikakRtakSetrAnubhAvajavedanAmanubhavatAM krakacadAraNa-kumbhIpAka-kUTazAlmalIsamAzleSa-vaitaraNItaraNAdibhiH, narANAM ca dAridrayavyAdhipAravazyavadhabandhAdibhiH. surANAM ceA-viSAda-vipakSasaMpaddarzanamaraNaduHkhAnucintanAdibhirdaHsthaiva bhavasthitiH, tAM sthemnA sthairyeNa cintayaMsteSu sarvajIveSvapavarga mokSama, kiMviziSTam ? nisargasukhasarga nisargeNa sukhasaMsargo yatra tam, vimArgayedAzaMseta-kathaM nu nAma sarve saMsAriNaH sakaladuHkhavimokSeNa mokSeNa saMyujyeraniti / / 138 // idamapi nidrAccheda cintayet Jan Education For Personal Private Use Only Ti
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram | // 26 // | saMsarge'pyupasargANAM dRDhavrataparAyaNAH / dhanyAste kAmadevAdyAH shlaaghyaastiirthkRtaampi||139|| tRtIyaH saMsarge'pi saMbandhepi, upasargANAM surAdikatAnAma, dRDhavrataparAyaNAH pratipannavratapAlanaparAH, kAmadevAdyAH prakAza: kAmadevaprabhRtayaH, dhanyA dharmadhanaM labdhAraH, ta iti bhagavadupAsakatvena prsiddhaaH| dhanyatve vizeSahetumAha--lAdhyAH prazasyAstIrthakRtAM zrImanmahAvIrasya. pUjAyAM bahuvacanam / kAmadevakathAnakaM ca saMpradAyagamyam / sa cAyam, anugaDaM patadvaMzazreNIbhiriva cArubhiH / caityadhvajai rAjamAnA campetyasti mahApurI // 1 // bhogibhogAyatabhujastambhaH kulagRhaM zriyaH / jitazatruriti nAmnA tasyAmAsId mahIpatiH // 2 // abhUd gRhapatistasyAM kAmadevAmidhaH sudhIH / zrAzrayo'nekalokAnAM mahAtarurivAdhvani // 3 // lakSmIriva sthirIbhRtA ruuplaavnnyshaalinii| abhUda bhadrAkRtirbhadrA nAma tasya sadharmiNI // 4 // nidhau SaT svarNakoTyaH SaD vRddhau SaD vyavahAragAH / brajAH Sad cAsya dazagosahasramitayo'bhavan / / 5 // tadA ca viharannurvI tatro:mukhamaNDane / puNyabhadrAbhidhodyAne zrIvIraH samavAsarat / / 6 / / kAmadevo'tha pAdAbhyAM bhagavantamupAgamat / zuzrAva ca zrotrasudhAM svAmino dharmadezanAm // 7 // kAmadevastato devanarAsuraguroH purH| prapede dvAdazavidhaM gRhidharma vizuddhadhIH // 8 // pratyAkhyAt sa vinA bhadrAM strIjAn SaDvajIM vinA / nidhau vRddhau vyavahAre Sad SaT koTIvinA vasu // 9 // halapazcazatI musvA'tyAkSIt kSetrANyanAMsi tu / digyAtrikANi vodRNi paJca paJca zatAnyate // 10 // digyAtrikANi catvAri catvAri pravahanti ca / vihAya vahanAnyeSa pratyAkhyad vahanAnyapi // 11 // vinaikAM gandhakASAyIM sa tatyAjAGgamArjanam / dantadhAvanamapyAAmapAsya madhuyaSTikAm / / 12 // Rte ca kSIrAmalakAt phalAnyanyAni so'mucat / abhyaGgaM ca // 26 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA taile sahasrazatapAkime // 13 // vinA sugandhigandhADhyamudvartanakamatyajat / vinASTAvauSTrikAnambhaskumbhAn | majanakarma ca // 14 // Rte ca caumayugalAd vastraM sarvamavarjayat / candanAgurughusaNAnyapAsyAnyad vilepanam / // 15 / / jAtIsrajaM ca padmaM ca vinA kusumamatyajat / karNikA nAmamudrAM ca vihAyAbharaNAnyapi // 16 // turukAgurudhUpebhya Rte dhUpavidhi jahA~ / ghRtapUrAt khaNDakhAdyAdanyad bhakSyamavarjayat / / 17 / kASThapeyAM vinA peyAmodanaM kalamaM vinA / mASamudgakalAyebhya Rte sUpaM ca so'mucat // 18 // tatyAja ca ghRtaM sarvamRte zAradagoghRtAt / zAkaM svastikamaNDUkyAH panyaGkAccAparaM jahau // 16 // anyat snehAmladAlyamlAt tImanaM vAri | khAmbhasaH / jahI sugandhitAmbUlAd mukhavAsamathAparam // 20 // tataH prabhuM sa vanditvA yayau nijaniketanam / tadbhAryApyetya jagrAha svAmyagre zrAvakavatam // 21 // kuTumbabhAramAropya jyeSThaputre tataH svayam / tasthau pauSadhazAlAyAmapramAdI vrateSu saH // 22 // tasthuSastasya tatrAtha nizIthe kSobhahetave / pizAcarUpamRd mithyAdRSTiH ko'pyAyayau suraH // 23 // ziroruhAH zirasyasya karkazAH kapizatviSaH / cakAsAmAsurApakvAH kedAra iva zAlayaH // 24 // bhANDabhittanibhaM bhAlaM babhrupucchopame bhruvau / kau~ sUrpAkRtI yugmacullItulyA ca nAsikA // 25 // uSTrauSThalambinAvoSThau dazanAH phAlasannibhAH / jihvA sarpopamA zmazru vAjivAladhisodaram // 26 // taptamUSAnibhe netre hanU siMhahanUpamau / halAsyatulyaM cibukaM grIvoSTragrIvayA samA // 27 // uraH purakapAToru bhujau bhujagabhISaNau / pANI zilAbhAvAcyaH zilAputrakasannibhAH // 28 // pAtAlatunyamudaraM nAbhiH kUpasahodarA / ziznaM cAjagaraprAyaM vRSaNau kutupopamau // 26 // jaGgha tAladrumAkAre pAdau zailazilopamau / kolAhalaravo'kANDAzanidhvanibhayAnaka: in Education Interations For Personal & Private Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya: yogazAstram | // 30 // sa mAkhusrajaM vibhrat kaNThe ca saraTasrajam / nakulAn karNikAsthAne'GgadasthAne ca pannagAn // 31 // kruddhAntakasamutkSiptatarjanAGgalidAruNam / udasyantrapakozAsiM kAmadevaM jagAda saH // 32 / / aprArthitaprArthaka! re ! prkaashH| kimArabdhamidaM tvayA / kiM svargamapavarga vA varAka ! tvamapIcchasi ? // 33 / muzcArandhamidaM no cedanena nizitAsinA / taroriva phalaM skandhAt pAtayiSyAmi te ziraH // 34 / tarjayatyapi tatraivaM samAdherne cacAla saH / zarabhaH zairibhArAvaiH kiM kSubhyati kadAcana ? // 35 // kAmadevaH zubhadhyAnAd na cacAla yadA tadA / vyAjahAra tathaivAyaM dvistritridazapAMsanaH // 36 / / tatrApyanubhyataH so'sya kSobhAyaibhaM vapurvyadhAt / svazaktyantamanAlokya viramanti khalA na hi / / 37 // so'dhatta vigrahaM tuGgaM sajalAmbhodasodaram / sarvato'pyetya mithyAtvaM rAzIbhUtamivaikataH // 38 // sa dIrghadAruNAkAraM viSANadvandvamunnatam / dhArayAmAsa kInAzabhujadaNDaviDambakam // 39 / / kizcidAkuzcitAM zuNDAM kAlapAzAmiyodvahan / kAmadevaM jagAdaivaM devaH kUTaikadaivatam / / 40 // mAyAvin ! mucyatAM / mAyA sukhaM tiSTha madAjJayA / pAkhaNDaguruNA kena tvamasyevaM vimohitaH 1 // 41 // na ced muJcasyamuM dharma zuNDAdaNDena tad drutam / krakSyAmi tvAmitaH sthAnAd neSyAmi ca namo'GgaNe // 42 // vyomnaH patantaM dantAbhyAM preSayiSyAmi cAntarA / avanamya tatastAbhyAM dArayiSyAmi dAruvat // 43 // pAdaiH kardamamadaM ca tvAM mardiSyAmi nideyam / ekapiNDIkariSyAmi tilapiSTimiva kSaNAta // 44 // unmattasyeva tasyaivaM ghoraM vyAharato'pi hi / nottaraM kAmadevo'dAd dhyAnasaMlInamAnasaH // 45 // asaMkSubhitamIkSitvA kAmadevaM dRDhAzayam / dvistrizcaturabhASiSTa tathaiva 1.pratyeyiSyAmi' iti pratyantaram / // 26 // Jain Education int For Personal & Private Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa durAzayaH / / 46 // tato'pyabhItaM taM prekSya zuNDAdaNDena so'grahIta / vyomanyucchAlayAmAsa pratIyepa ca pUlabat // 47 // dalayAmAsa dantAbhyAM pAdanyAsamamarda ca / dharmakarmaviruddhAnAM kimakRtyaM durAtmanAm // 48 // adhisehe ca tata sarva kAmadevo mahAmanAH / manAgapi ca na sthairya jahau girivi sthiraH // 46 // tasminacalite dhyAnAdIdRzenApi karmaNA / sadarpaH sarparUpaM sa vidadhe vibudhAdhamaH // 50 // devaH pUrvavadevoce sa taM bhApayituM tataH / kAmadevastu nAbhepId dhyAnasaMvarmitaH sudhIH // 51 / / bhUyo bhUyastathoktvA taM nirbhIka prekSya duHsuraH / Atodyamiva varRNa khabhogenAbhyaveSTayat / / 52 // niHzUkameva dazanaidedazUko dadaMza tam / sa tu dhyAnasudhAmagno na tadbAdhA majIgaNat // 53 / / divyarUpaM tataH kRtvA putidyotitadiGmukham / suraH pauSadhazAlAyAM vivezaivamuvAca ca / / 54 // * dhanyo'si kAmadeva ! tvaM devarAjena saMsadi / prazaMsA'kAri bhavato'sahiSNustAmihAgamam // 55 // prabhavaH prAbha veNApi varNayanti hyavastvapi / ataH parIkSito'si tvaM nAnArUpabhRtA mayA // 56 // tvAM yathA'varNa yacchakrastathaivAsi na saMzayaH / kSamyatAmaparAdho me parIkSaNabhavastvayA // 57 // prayayAvabhidhAyaivaM sa devo devasabani / kAmadevo'pi zuddhAtmA pratimA tAmapArayat // 58 // upasargasahiSNuM tamazlASiSTa svayaM prbhuH| sabhAyAM bhagavAn vIro guravo guNavatsalAH // 56 // kAmadevo dvitIyasminnati pAritapoSadhaH / trijagatsvAminaH pAdavandanArthamathAgamat // 60 // * jagadgururabhASiSTa gautamaprabhRtIniti / gRhidharme'pyasAvevamupasargAn visoDhavAn // 61 // sarvasaGgaparityAgAd yatidharmaparAyaNaiH / tadvizeSeNa soDhavyA upasargA bhavAdRzaiH // 62 // karmanirmUlanopAyAn zrAvakapratimAstataH / ekAdazApi zizrAya kAmadevaH krameNa tAH // 63 // so'tha saMlekhanAM kRtvA prapede'nazanavratam / paraM samAdhimApannaH In Education interations For Personel Private Use Only T
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ * tRtIyaH prkaashH| yoga-* kAladharmamupAyayau // 64 // so'ruNAbhe vimAne'bhUd catuSpalyasthitiH suraH / cyutvA tato videhedhUtpadya siddhiM zAstram jiSyati / / 65 // yathopasarge'pi nisargadhairyAt sa kAmadevo vratatatparaH san / zlAghyo'bhavat tIrthakRtAM tathA' nye-'pyevaMvidhA dhanyatamAH pumAMsaH // 66 // 136 / / // 26 // // iti kAmadevakathAnakaM saMpUrNam // idamapi nidrAcchede cintayetajino devaH kRpA dharmo guravo yatra saadhvH|shraavktvaay kastasmai na zlAghetAvimUDhadhIH? // 14 // zrAvakA uktanirvacanAsteSAM bhAvaH zrAvakatvaM tasai zrAvakatvAya ko na zlAgheta ? sarvaH zlAghetaiva, muktvA mohamUDhAn / ata evAha-avimUDhadhI mRDhabuddhInAM hyatattvadarzinAM taimirikANAmiva candradvitaya-zakapItimadarzinAM mA bhUt zrAvakatvAya zlAghA, amUDhabuddhayastu tatvadarzityAt zlAghanta eva / tasmai iti tatsaMbandhinaM yacchandamAha-yatra zrAvakatve jino rAgAdidoSajetA devaH pUjyo na tu rAgAdimAna, kRpA duHkhitaduHkhaprahANecchA dharmo'nuSTheyarUpo na tu hiMsAtmako yAgAdiH, sAdhavaH paJcamahAvrataratAH guravo dharmopadeSTAro na tu parigrahArambhasaktAH / / 140 // tathA nidrAcchede tAMstAn manorathAn saptabhiH zlokairAhajinadharmavinirmuktomA bhUvaM ckrvrtypi| syAM ceTo'pi daridro'pi jindhrmaadhivaasitH|141|| ||269 // Lain Education Intel For Personal & Private Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter 58--1+18 *-+-*** jinadharmeNa jJAna - darzana - cAritrarUpeNa vinirmukto rahitazcakravartyapi sArvabhaumo'pi mA bhUvaM mA janiSi, tasya naraka mUlatvAt ; kintu syAM bhaveyaM ceTo'pi dAso'pi daridro'pi duHsthito'pi kathaMbhUtaH 1 jinadharmeNoktasvarUpeNAdhivAsitaH || 141 / / tathA tyaktasaGgo jIrNavAsA malaklinna kalevara: / bhajan mAdhukarIM vRttiM municaryA kadA zraye ? | 14 | tyaktA gRhagRhiNIprabhRtayaH saGgA yena sa tyaktasaGgaH, jIrNa jarad vAso yasya sa jIrNavAsAH, malena kvinnaM kalevaraM yasya sa malakkimakalevaraH, madhukarasyeyaM mAdhukarI mAdhukarIva mAdhukarI vRttirbhikSA tAM bhajan sevamAnaH, yadAhu:-- jahA dumassa pupphesu bhamaro zrAvizra rasaM / na ya puSkaM kilAmei so ya pINei appayaM // 1 // emee samaNA muttA je loe saMti sAhuyo / vihaMgamA va pupphesu dAnabhattesago rayA || 2 || vayaM ca vittiM labbhAmo na ya kobuvahammai / ahAgaDesu rIyaMte pupphesu bhamarA jahA // 3 // munInAM caryA mUlaguNottaraguNarUpA tAM kadA karhi zraye zrayiSyAmi kadAko rnavA // 5 / 3 / 8 / / iti (1) yathA drumasya puSpeSu bhramara Apibati rasam / na ca puSpaM kramayati sa ca prINAtyAtmAnam // 1 // evamete zramaNA muktA ye loke santi sAdhavaH / vihaGgamA iva puSpeSu dAnabhaktaiSaNe ratAH // 2 // vayaM ca vRttiM lapsyAmo na ca ko'pyupahanyate / yathAkRteSu rIyante puSpeSu bhramarA yathA // 3 // (For Personal & Private Use Only Fork- Jok- + (~+ (** K* --Jok----
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 270 // *0-------**-*-* vartsyati vartamAnA // 142 // tathA tyajan duHzIla saMsarga gurupAdarajaH spRzan / kadAhaM yogamabhyasyan prabhaveyaM bhavacchide / 143 / duHzIlA laukikA lokottarAzca / tatra laukikA duHzIlA viTa-bhaTa-bhaNDa - gaNikAdayaH, lokottarAstu pArzvasthAvasannakuzIlasaMsaktayathAcchAndAstaiH saMsarga saMvAsAdirUpaM, tyajan pariharan / na ca tanmAtreNa bhavatItyAha---gurupAdarajaH spRzan / anena satsaMsargamAha / na caitAvatApyalamityAha - yogamabhyasyan yogo ratnattrayaM dhyAnaM vA tamabhyasyan punaH punaH parizIlayan kadAhaM prabhaveyaM prabhaviSyAmi / kasyai ? bhavacchide saMsArocchedAya / / 143 / / tathA mahAnizAyAM prakRte kAyotsarge purAd bahiH / stambhavat skandhakaSaNaM vRSAH kuryuH kadA mayi // 144 // mahAnizAyAM nizIthe, kAyotsarge prakRte prArabdhe purAd bahirnagarAd bAhyapradeze stambha iva stambhavad mayi skandhakaSaNaM skandhakaNDUyanaM kadA vRSA utsRSTapazavaH kuryuH kariSyanti / idaM ca pratinApratipanna zrAvakaviSayam, tasyaiva purAd bahiSkRta kAyotsargasya zilAstambhabhrAntyA vRSabhaiH skandhakaSaNa saMbhavaH; prepsitayatyavasthApekSaM vA yatInAM jinakalpikAdInAM sarvadA kAyotsargasaMbhavAt // 144 // tathA vane padmAsanAsInaM kroDasthitamRgArbhakam / kadA''ghAsyanti vaktre mAM jaranto mRgayUthapAH / 145 / vane'raNye padmAsanaM vakSyamANaM tenAsInamupaviSTam, ahiMsratvena kroDa utsaGge sthitA mRgArbhakA mRgaDimbhA For Personal & Private Use Only +1+-+9184 tRtIyaH prakAzaH / 1120011
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasya taM kroDasthitamRgArbhakam , evaMvidhaM mAmaparikarmazarIraM kadA vaktre AghrAsyanti, ke ? mRgayUthapA mRgasthAdhipatayaH, kiMviziSTAH ? jaranto vRddhAH / jaranto hi yathAkathaJcit na vizvasanti, paramasamAdhinizcalatAsaMdarzanAt | te'pi vizvastAH santo jAtisvabhAvAd vaktre Ajighranti // 145 // tathAzatrau mitre tRNe streNe svarNe'zmani maNau mRdi|moksse bhave bhaviSyAmi nirvizeSamatiH kdaa|146| zatrau ripo, mitre sahadi. ThaNe zaSpAdau, khaiNe strIsamahe, svarNe kAJcane, azmanyupale. maNau ratne, mRdi mRttikAyAm , mokSe karmaviyogalakSaNe, bhave karmasaMbandhalakSaNe, nirvizeSamatistulyamatiH kadA bhaviSyAmi / zatrumitrAdiSu nirvizeSamatitvamapyanyasyApi bhaveta, asau tu paramavairAgyopagato mokSa-bhavayorapi nirvizeSatvamarthayate, yadAha:-" mokSe bhave ca sarvatra niHspRho munisattamaH" / iti / ____ ete ca manorathAH krameNottarottaraprakarSavantaH, tathAhi-prathame zloke jinadharmAnurAgamanorathaH, dvitIye tu yatidharmaparigrahamanorathaH, tRtIye tu yaticaryAkASThAdhirohaNamanorathaH, caturthe tu kAyotsargAdimanorathaH, pazcame tu | giri-guhAdyavasthitamunicaryAmanorathaH, SaSThe tu paramasAmAyikaparipAkamanorathaH // 146 / / - idAnImupasaMharatiadhiroDhuM guNazreNiM niHzreNI muktiveshmnH| parAnandalatAkandAn kuryAditi manorathAn / 147 / / adhiroDhumAroDhuM guNazreNimuttarottaraguNasthAnarUpAm , kiMviziSTAm ? niHzreNImiva niHzreNIm, kasya ? For Personal & Private Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkhama // 271 // muktilakSaNasya vezmano mandirasya, kuryAd vidadhyAta, iti zlokaSaTkenoktAn manorathAn , kiMviziSTAna ? tRtIyaH parAnandalatAkandAn parazvAsAvAnandazca sa eva latA tasyAH kandAn kandabhUtAn / yathA hi kandAlatA prabhavati || prkaashH| tathaitebhyo'pi manorathebhyaH paro ya AnandaH paramasAmAyikarUpaH sa prabhavati / saptamiH kulakam // 147 // athopasaMharatiityAhorAtrikI caryAmapramattaH samAcaran / yathAvaduktavRttastho gRhastho'pi vizudhyati // 148 // iti prarvoktakrameNa, ahorAtre bhavAmAhorAtrikI cayo samAcArarUpAmapramattaH pradAdarahitaH samAcarana samyaka kurvana, uktaM jinAgame'bhihitaM yad vRttaM pratimAdilakSaNaM tatra tiSThatItyuktavRttasthaH, katham ? yathAvat samyagavidhinA, gRhastho'pi yatitvamaprApnuvannapi vizudhyati kSINapApo bhavati / | atha punaH kAH pratimAH, yAsu sthito gRhastho'pi vizudhyati ? ucyate-zaGkAdidoSarahitaM prazamAdiliGgaM sthairyAdibhUSaNaM mokSamArgaprAsAdapIThabhUtaM samyagdarzanaM bhaya-lobha-lajjAdibhirapyanaticaran mAsamAtraM samyaktvamanupAlayati, ityeSA prathamA prtimaa| 1 / dvau mAsau yAvadakhanDitAnyavirAdhitAni ca pUrvapratimAnuSThAnasahitAni dvAdazApi vratAni pAlayatIti dvitiiyaa|2| trIn mAsAnubhayakAlamapramattaH pUrvoktapratimAnuSThAnasahitaH sAmAyikamanupAlayatIti tRtIyA / 3 / caturo mAsAMzcatuSpavyA pUrvapratimAnuSThAnasahito'khaNDitaM pauSadhaM pAlayatIti caturthI / 4 / / paJca mAsAMzcatuSpavyA gRhe taddvAre catuSpathe vA parISahopasargAdiniSkampakAyotsargaH pUrvoktapratimAnuSThAnaM // 27 Latin Education inte For Personal & Private Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern +*****---** pAlayan sakalAM rAtrimAsta iti paJcamI / 5 / evaM vakSyamANAsvapi pratimAsu pUrvapUrvapratimAnuSThAnaniSThitA avaseyAH, navaraM SaNmAsAn brahmacArI bhavatIti SaSThI / 6 / sapta mAsAn sacittAhArAn pariharatIti saptamI / 7 / aSTau mAsAn svayamArambhaM na karotItyaSTamI / 8 / nava mAsAn preSyairapyArambhaM na kArayatIti navamI / / daza mAsAnAtmArthaniSpannamAhAraM na bhuGkta iti dazamI / 10 / ekAdaza mAsAn tyaktasaGgo rajoharaNAdimuniveSadhArI kRta kezotpATaH khAyatteSu gokulAdiSu vasan 'pratimApratipanAya zramaNopAsakAya bhikSAM datta' iti vadan dharmalAbhazabdoccAraNarahitaM susAdhuvat samAcaratItyekAdazI / uktaM hi ;daMsaNapaDimA netra sammattaassa jA ihe buMdI / kuggahakalaMkarahiyA micchattakhaovasamabhAvA // 1 // bI paDimA yA suDANuvvayadhAraNaM / sAmAi paDimA suddhaM sAmAiyaM pi // 2 // sammaM posahapAlaNaM / sesANuTThAjuttassa cautthI paDimA imA // 3 // mamApavve ( 1 ) darzanapratimA jJeyA samyaktvayutasya yeha tanuH / kugrahakalaGkarahitA mithyAtvakSayopazamabhAvAt // 1 // dvitIyA pratimA jJeyA zuddhANuvratapAlana (dhAraNa)m / sAmAyikapratimAtaH zuddhaM sAmAyikamapi ca / / 2 / / aSTamyAdiparvasu samyak pauSadhapAlanam / zeSAnuSThAnayuktasya caturthI pratimeyam // 3 // For Personal & Private Use Only ****** / *+K+19+8+
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tRtIyaH prkaashH| // 272 / / 'nikaMpo kAusaggaM tu puvvuttaguNasaMjuo / karei pavvarAIsu paMcami paDivanabho // 4 // chaTThIe baMbhayArI so phAsuAhAra sattamI / vaje sAvajamAraMbha ahami paDivanno // 5 // avareNAvi AraMbha navamI no karAvae / dasamIe praNoddiSTuM phAsujhaM pi na bhuMjae // 6 // ekkArasIi nissaMgo dhare liMgaM paDiggahaM / kayaloo susAhu vva puvvuttaguNasAyaro // 7 // iti // 148 // idAnIM paJcabhiH zlokairvidhizeSamAhaso'thAvazyakayogAnAM bhaGge mRtyorathAgame / kRtvA saMlekhanAmAdau pratipadya ca saMyamam // 149 // janmadIkSAjJAnamokSasthAneSu zrImadarhatAm / tadabhAve gRhe'raNye sthaNDile jntuvrjite||150|| tyaktvA caturvidhAhAraM namaskAraparAyaNaH / zrArAdhanAM vidhAyoccaizcatuHzaraNamAzritaH // 151 // ihaloke paraloke jIvite maraNe tathA / tyaktvAzaMsAM nidAnaM ca smaadhisudhyokssitH||152|| (1 niSkampaH kAyotsarga tu pUrvoktaguNasaMyutaH / karoti parvarAtrISu paJcamI pratipannakaH // 4 // SaSThayAM brahmacArI sa prAsukAhAraH saptamyAm / varjayed sAvadyamArambhamaSTamI pratipannakaH // 5 // apareNApyArambhaM navamyAM no kArayet / dazamyAM punaruddiSTaM prAsukamapi na bhuJjIta // 6 // ekAdazyAM nissaGgo dharelliGga pratigraham / kRtalocaH susAdhuriva pUrvoktaguNasAdaraH // 7 // For Personal & Private Use Only // 27 sain Education
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ parISahopasargebhyo nirbhIko jinabhaktibhAk / pratipadyeta maraNamAnandaH zrAvako yathA // 153 // vyAkhyA-sa zrAvakaH, athAnamtarama, AvazyakA avazyaM karaNIyA ye yogAH saMyamavyApArAsteSAM bhane kartamazaktAvityekaM kAraNam / atha dvitIyaM-mRtyorAgame mRtyusamaye saMprApta, saMlikhyate tanUkriyate zarIraM kaSAyAzcAnayeti saMlekhanA, tatra zarIrasaMlekhanA krameNa bhojanatyAgaH, kapAyasaMlekhanA tu krodhAdikaSAyaparihAraH / tatra prathamAyAH kAraNamidam, 'dehammi asaMlihie sahasA dhAUhiM khijamANehiM / jAyai aTTajjhANaM sarIriNo caramakAlammi // 1 // dvitIyAyAH punaridam :na te eyaM pasaMsAmi kisaM sAhu sarIrayaM / kIsa te aMgulI bhaggA bhAvaM saMliha mA tura ! // 1 // ityAdinA prabandhenoktam / saMyamaM ca yathaucityena pratipadyate / tatreyaM sAmAcArI-zrAvakaH kila sakalasya zrAvakadhamesyodyApanArthamivAnte saMyama pratipadyate tasya sAdhudharmazeSabhUtaiva saMlekhanA, yadAha-saMlahaNA u aMte na niproprA jeNa pavvaai koI / tato yaH saMyamaM pratipadyate sa saMyamAnantaraM kAle saMlekhanAM kRtvA maraNaM pratipadyate; (1) dehe'saMlikhite sahasA dhAtubhiH khidyamAnaiH / jAyata ArtadhyAnaM zarIriNazcaramakAle // 1 // (2) na te etat prazaMsAmi kRzaM sAdho ! zarIrakam / kasmAt te'GgulirbhagnA bhAvaM saMlikha mA tvarasva // 1 // (3) saMlekhanA tvante na niyogAdU yena pravrajati ko'pi / in Education For Personel Private Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram // 273 // yastu na saMyama pratipadyate taM prati sakalo granthaH 'AnandaH zrAvako yathA' itiparyantaH saMbadhyate // 146 // zrImadarhadbhaTTArakANAM janma-dIcA-jJAna-mokSasthAneSuH tatra janmasthAnAni, ikkhAgubhUmi ujjhA sAvatthi viIya kosalapuraM ca / kosaMbI vANArasi caMdANaNa taha ya kAyaMdI // 1 // bhadilapuraM sIhapuraM caMpA kaMpilla ujjha rayaNapuraM / tinneva gayapurammI mihilA taha cea rAyagihaM // 2 // mihilA sorianayaraM vANArasi tahaya cea kuMDapuraM / usamAINa jiNANaM jammaNabhUmI jahAsaMkhaM // 3 // dIkSAsthAnAni,'usabho aviNIAe bAravaIe aridvavaranemI / avasesA titthayarA nikkhaMtA jammabhUmIsu // 1 // usabho siddhatthavaNammi vAsupujo vihAragihagammi / dhammo a vappagAe nIlaguhAe muNInAmo // 2 // Asamapayammi pAso vIrajiNiMdo anAyasaMDammi / avasesA nikkhaMtA sahasaMbavaNammi ujANe // 3 // (1) ikSvAkubhUmirayodhyA zrAvastI vinItA kozalapuraM ca / kauzAmbI vANArasI candrAnanA tathA ca kAkandI // 1 // bhaddilapuraM siMhapuraM campA kampilA'yodhyA ratnapuram / trayANAmapi gajapuraM mithilA tathA caiva rAjagRham // 2 // mithilA zauryanagaraM vANArasI tathaiva kuNDapuram / RSabhAdInAM jinAnAM janmabhUmyo yathAsaMkhyam // 3 // (2) RSabho vinItAyAM dvArabatyAmariSTavaranemiH / avazeSAstIrthakarA niSkrAntA janmabhUmiSu // 1 // RSabhaH siddhArthavane vAsupUjyo vihAragRhake / dharmazca vapragAyAM nIlaguhAyAM muninAmA // 2 // Azramapade pArtho vIrajinendrazca jJAtaSaNDe / avazeSA niSkrAntA sahasrAmravaNa udyAne // 3 // 273 // Jain Education inte For Personel Private Use Only w .jainelibrary.org
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnasthAnAni;usabhasa purimatAle vIrassojjuvAliAnaItIre / sesANa kevalAI jesujANesu pavvaiyA // 1 // mokSasthAnAni;ahAvayacaMpojjilapAvAsaMmeaselasiharesu / usabha-vasupujja-nemI vIro sesA ya siddhigayA // 1 // tadabhAve janma-dIkSA-jJAna-mokSasthAnaprAptyabhAve gRhe yativasatyAdau, araNye zatruJjayAdiSu siddhikSetreSu, teSvapi bhuvaM nirIkSya pramRjya ca jantuvivarjite sthaNDile, idaM ca janmAdisthAneSvapi draSTavyam // 150 // tyaktvA parityajya caturvidhAhAramazana-pAna-khAdya-svAdyarUpam , namaskAraH paJcaparameSThistavaH, tatparAyaNastadanusmaraNaparaH, ArAdhanA jJAnAdhArAdhanA tAmaticAraparihAreNa vidhAya caturNAmahat-siddha-sAdhu-dharmANAM zaraNaM teSu svAtmasamarpaNaM catuHzaraNaM tadAzritaH, yadAhu:- arahate saraNaM pavvajAmi, siddhe saraNaM pavvajAmi, sAhU saraNaM pavvajAmi, kevalipanattaM dhamma saraNaM payajAmi' ti // 151 / AhAraparihArapratipattizca paJcavidhAticAraparihAreNa kAryA; tadevAha-ihaloke ihalokaviSaye dhana-pUjA-kIrtyAdiSvAzaMsA, paraloke paralokaviSaye svargAdAvAzaMsA, jIvitaM | prANadhAraNam , tatra pUjAdivizeSadarzanAt , prabhUtaparivArAvalokanAt , sarvalokazlAghAzravaNAccaivaM manyate jIvitameva (1) RSabhasya purimatAle vIrasyarjuvAlikAnadItIre / zeSANAM kevalAni yeSUdyAneSu pravrajitAH // 2 // (2) aSTApada-campo-jayanta-pApA-saMmetazailazikhareSu | RSabha-vAsupUjya-nemayo vIraH zeSAzca siddhigatAH // 1 // (3) arhataH zaraNaM prapadye, siddhAn zaraNaM prapadye, sAdhUn zaraNaM prapadye, kevaliprajJaptaM dharma zaraNaM prapadya iti / For Personal Private Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram zreyaH, pratyAkhyAtacaturvidhAhArasyApi yata evaMvidhA maduddezeneyaM vibhUtirvartata ityAzaMsA, maraNaM prANatyAgaH, tatra yadA na kazcit taM pratipannAnazanaM prati saparyayA Adriyate, na ca kazcit zlAghate tadA tasyaivaMvidhazcittapariNAmo jAyate, yadi zIghraM priye ityAzaMsA tAM tyaktvA, nidAnaM ca ' asmAt tapaso duranucarAjanmAntare cakravartI, vaasu||| 274 / / deva:, mahAmaNDalezvaraH, subhagaH, rUpavAn syAm' ityAdiprArthanAM tyaktvA, punaH kiMviziSTaH ? samAdhisudhayokSitaH samAdhiH paramasvAsthyaM sa eva sudhA'mRtaM tayokSitaH siktaH / / 152 || parISahebhyo nirbhayo jitaparISaha ityarthaH, tatra mArgAcyavana-nirjarArthaM pariSadyanta iti parISahAH, te ca dvAviMzatiH, tadyathAH - kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakanAgnyAratistrIcaryyAniSadyAzayyA''krozavadhayAJcAglAbharogatRNa sparzamalasatkAraprajJAjJAnadarzanalakSaNAH, teSAM --+++*900*103 108+0 Jain Education Inter jayazcaivam ; cudArtaH zaktimA sAdhureSaNAM nAtilaGghayet / zradIno vihvalo vidvAn yAtrAmAtrodyatazcaret || 1 || pipAsitaH pathistho'pi tatvavid dainyavarjitaH / na zItamudakaM vAJchedeSayet prAsukodakam // 2 // bAdhyamAno'pi zItena tvag-vastra-trANavarjitaH / vAso'kalpyaM nAdadIta jvalanaM jvalayed na ca // 3 // uSNena tapto naivoSNaM nindecchAyAM ca na smaret / vIjanaM maJjanaM gAtrAbhiSekAdi ca varjayet // 4 // daSTo'pi daMzairmazakaiH sarvAhArapriyatvavit / trAsaM dveSaM nirAsaM na kuryAt kuryAdupekSaNam || 5 || nAsti vAso'zubhaM caitad tannecchet sAdhvasAdhu vA / nAnyena vipluto jAna~llAbhAlAbhavicitratAm // 6 // na kadApyaratiM kuryAd dharmArAmaratiryatiH / gacchaMstiSThaMstathAsInaH svAsthyameva samAzrayet // 7 // durthyAnasaGgapaGkA hi mokSadvArArgalAH striyaH / cintitA dharmanAzAya cintayediti For Personal & Private Use Only /a/ -*-**** -> R+-+10+ tRtIyaH prakAzaH / // 274 //
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiva tAH // 8 // grAmAdyaniyatasthAyI sthAnApandhavivarjitaH / caryAmako'pi kurvIta vividhAbhigrahairyutaH // 6 // zmazAnAdau niSadyAyAM stryAdikaNTakavarjite / iSTAniSTAnupasargAn nirIho nirbhayaH sahet // 10 // zubhAzubhAyAM / zayyAyAM viSaheta sukhAsukhe / rAga-dveSau na kurvIta prAtastyAjyati cintayet / 11 // AkruSTo'pi hi nAkrozeva kSamAzramaNatAM vidan / pratyutAkroSTari yatizcintayedupakAritAm / / 12 / / saheta hanyamAno'pi pratihanyAd munine tu / jIvAnAzAt krudho dauSTayAt kSamayA ca guNArjanAt // 13 // nAyAcitaM yatInAM yat paradattopajIvinAm / yAcA duHkhaM pratIcchet tad neccheta punaragAritAm // 14 // parAt parArtha svArtha vA labhetAnnAdi nApi vA / mAyed na lAbhAd nAlAbhAd nindeva svamathavA param / / 15 // udvijeta na rogebhyo na ca kAGkecikitsitam / adInastu sahed dehAjAnAno bhedamAtmanaH // 16 // abhUtAlpANucelatve saMstuteSu tRNAdiSu / saheta duHkha tatsparzabhavamicched na tAn mRdan / // 17 // grISmAtapaparikninnAt sarvAGgINAd malAd muniH / nodvijeta na sisnAsed nodvartayeta saheta tu // 18 // utthAne pUjane dAne na bhavedabhilASukaH / asatkAre na dInaH syAt satkAre syAnna harSavAn // 16 // prajJA prajJAvatAM pazyannAtmanyaprAjJatAM vidan / na viSIded na vA mAyet prajJotkarSamupAgataH // 20 // | jJAnacAritrayukto'smi cchadmastho'haM tathApi hi / ityajJAnaM viSaheta jJAnasya kramalAbhavit / / 21 // jinAstaduktaM jIvo vA dharmAdharmI bhavAntaram / parokSatvAd mRSA naiva cintayet prAptadarzanaH // 22 // zArIramAnasAnevaM svaparapreritAn muniH / parISahAn sahetAbhIrvAkkAyamanasAM vazI // 23 // jJAnAvaraNIye vedha mohanIyAntarAyayoH / karmamudayamApteSu saMbhavanti parISahAH // 24 // vedyAt syAt kSut tRSA zItamuSNaM daMzAdayastathA / caryA zayyA vadho Jain Education in h al For Personal & Private Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH zAkham prkaashH| // 275 // rogastuNasparzamalAvapi // 25 // prajJAjJAne tu vijJeyau jJAnAvaraNasaMbhavau / antarAyAdalAbho'mI cchAsthasya caturdaza // 26 // kSut pipAsA zItamuSNaM daMzAzcaryA vadho malaH / zayyA rogastRNasparzo jine vedyasya saMbhavAt // 27 // tathA upasargebhyo nirbhIkaH, tatropa sAmIpyena upasarjanAdupasRjyata ebhiriti vA, upasRjyanta iti vopasargAH, te ca: divyamAnuSatairazcAtmasaMvedanabhedataH / catuSprakArAH pratyekamapi te myuzcaturvidhAH // 1 // hAsyAd dveSAd vimarzAcca tanmizratvAcca devatAH / hAsyAd dveSAd vimarzAd duHzIlasaGgAca mAnuSAH // 2 // tairazcAstu bhayakrodhAhArApatyAdirakSaNAt / ghaTTanastambhanazleSaprapAtAdAtmavedanAH // 3 // yadvA vAta-pitta-kapha-saMnipAtodbhavA amI / parISahopasargANAmepAM soDhA bhavedamIH // 4 // jineSvArAdhanAkAriSu bhaktibhAk bahumAnabhAka, 'jinairapi hi saMsArapArAvArapArINaiH paryantArAdhanAnuSThitA' iti bahumAnAt / tathA ca; nivvANamatakiriyA sA coddasameNa paDhamanAhassa / sesANa mAsieNaM vIrajiNaMdassa chaTeNa // 1 // evaMbhUtaH san maraNaM samAdhimaraNaM pratipadyeta, AnandazrAvako yatheti saMpradAyagamyam / sa cAyam astyapAstAparapuraM paramAbhirvibhUtibhiH / nAmnA vANijakagrAma iti khyAtaM mahApuram // 1 // tatra prajAnAM vidhivat piteva paripAlakaH / jitazatruriti khyAto babhUva pRthiviiptiH||2|| AsId gRhapatistasmin nayanAnandidarzanaH / Anando nAma medinyAmAyAta iva candramAH // 3 // sadharmacAriNI tasya rUpalAvaNyahAriNI / babhUva zivanandeti zazAGkasyeva rohiNI // 4 // nidhau vRddhau vyavahAre catasro'sya pRthaka pRthak / hiraNyakoTayo' (1) nirvANamantakriyA sA caturdazena prathamanAthasya / zeSANAM mAsikena vIrajinendrasya SaSThena // 1 // // 275|| Jain Education intell For Personal & Private Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUvaMzcatvArazca vajA gavAm // 5 // tatpurAduttaraprAcyAM kollAkAkhyopapattane / AnandasyAtibahavo bandhusaMvandhino'- | bhavan // 6 // tadA ca pRthivIM viharan jinaH siddhArthanandanaH / tatpuropavane dRtipalAze samavAsarat // 7 // jitazatrurmahInAthastrijagannAthamAgatam / zrutvA sasaMbhramo'gacchad vandituM saparicchadaH // 8 // Anando'pi yayau padbhayAM pAdamUle jagatpateH / karNapIyUSagaNDapakalpAM zuzrAva dezanAm / / 8 // athAnandaH praNamyAhI trijagatsvAminaH purH| jagrAha dvAdazavidhaM gRhidharma mahAmanAH // 10 // zivanandAmantareNa strIH sa tatyAja hema tu / catasrazcatasraH svarNakoTInidhyAdigA vinA / / 11 / pratyAcakhyau bajAneSa Rte ca caturo bajAn / kSetratyAgaM ca vidadhe halapaJcazatIM vinA / / 12 / / zakaTAn varjayAmAsa paJca paJca zatAnyate / digyAtrAvyApUtAnAM ca bahatAM cAnasAmasau // 13 // digyAtrikANi catvAri sa sAMvahanikAni ca / vihAya vahanAnyanyavahanAni vyavarjayat // 14 // aparaM gandhakASAyyAH sa tatyAjAGgapuMsanam / dantadhAvanamAdrAyA madhuyaSTeRte jahau // 15 // varjayAmAsa ca kSIrAmalakAdaparaM phalam / abhyaGgaM ca vinA taile sahasrazatapAkime // 16 // anyat surabhigandhADhayAdudvartanakamatyajat / aSTabhya auSTrikapayaskumbhebhyo'nyacca majanam // 17 // aparaM kSaumayugalAd vAsaH sarvamavarjayat / zrIkhaNDAgurughusaNAnyapAsyAnyad vilepanam // 18 // Rte ca mAlatImAnyAt padmAcca kusumaM jahau / karNikAnAmamudrAbhyAmanyaccAzeSabhUSaNam // 16 // turuSkAgurudhRpebhya Rte dhUpavidhi jahau / ghRtapUrAt khaNDakhAdyAdaparaM bhakSyamatyajat // 20 // kASThapeyAM vinA peyAM kalamAdanyadodanam / mASamudgakalAyebhya Rte sUpamapAkarot // 21 // ghRtaM ca varjayAmAsa vinA zAradagoghRtAt / zAkaM svastikamaNDUkI pAlakyAM ca vinA jahau / / 22 // ate snehAmla Education For Personel Private Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga tRtIyaH prkaashH| zAstram / / 276 // dAlyamlAt tImanaM cAmbu khAmbunaH / paJcasugandhitAmbUlAd mukhavAsaM ca so'mucat // 23 // AnandaH zivanandAyA upetyAtha sasaMmadaH / azeSaM kathayAmAsa gRhidharma pratizrutam // 24 // zivAya zivanandApi yAnamAruhya tatkSaNam / bhagavatpAdamRlegAd gRhidhArthinI ttH|| 25 // tatra praNamya caraNau jagatrayaguroH purH| prapede zivanandApi gRhidharma samAhitA // 26 // abhiruhya tato yAnaM vimAnamiva bhAsuram / bhagavadvAkasudhApAnamuditA sA gRhaM yayau // 27 // atha praNamya sarvajJamiti papraccha gautmH| mahAtmAyaM kimAnando yatidharma grahISyati ? // 28 // trikAladarzI bhagavAn kathayAmAsivAniti / zrAvakavratamAnandaH suciraM pAlayiSyati // 26 // tataH saudharmakalpe'sau vimAne cAruNaprabhe / bhvissytymrvrshctusspnyopmsthitiH|| 30 // satataM jAgarUkasya dvAdazavratapAlane / Anandasya tato'tIyuhAyanAni caturdaza // 31 // nizAnte cintayAmAsa so'nyedyuriti zuddhadhIH / AzrayaH zrImatAmasmi bhUyasAmiha pattane // 32 // vikSiptazcintayA teSAM mA sma skhalamahaM kvacit / aGgIkate'smin sarvajJaprajJapte dharmakarmaNi // 33 // tato manasikRtyaivaM prAtarutthAya kRtyavit / kollAke popadhazAlAM suvizAlAmacIkarat // 34 // nimantrya mitrasaMbandhibAndhavAdInasAvatha / bhojayitvA'khilaM jyeSThe bhAraM putre'dhyaropayat // 35 // tatazca putramitrAdIn sarvAnapyanumAnya sH| yayau pauSadhazAlAyAM dharmakarmavidhitsayA / / 36 // tasthau tatra mahAtmAsau karmeva kRzayan vpuH| dharma bhagavadAdiSTamAtmAnamiva pAlayan / / 37 // niHzreNikalpAM svargApavargasaudhAdhirohaNe / zrAvakapratimApaktimAruroha krameNa saH // 38 // tapasA tena tIvraNa shusskaamukpishitaanggkH| carmaveSTitayaSTayAbho mahAsaco babhUva sH||36|| dharmajAgayayA jaagrnishiithsmye'nydaa| abhagnastapasAnandazca // 276 // For Personal & Private Use Only in Education Intel
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasyevamacintayat // 40 // yAvadutthAtumIzo'smi zabdAyitumapIzvaraH / dharmAcAryazca bhagavAn yAvad viharate mama // 41 // saMlekhanAmubhayathApi kRtvA mAraNAntikIm / tAvaccaturvidhAhArapratyAkhyAnaM karomyaham // 42 // cintayitvaivamAnandastathaiva vidadhe'pi ca / visaMvadati cintAyAzceSTitaM na mahAtmanAm // 43 // nirAkAsasya kAle'pi samatvAdhyavasAyinaH / tasya jajJe'vadhijJAnaM tdaavrnnshuddhitH||44|| tatrAjagAma bhagavAn zrIvIro vihrNstdaa| dUtipalAze samavAsaracakre ca dezanAm // 45 // gautamazca tadA bhikSAcaryayA prAvizat pure / AttAnapAnaH kolAke yayAvAnandabhUSite // 46 // militaM tatra bhUyAMsaM lokaM saMjAtavismayam / / 47 // ziSyo jagadgurorvIrasyAnando nAma puNyadhIH / prapannAnazano'stIhaH nirIhaH sarvathApi hi||48|| gautamastu tadAkarNya pazyAmyamumupAsakam / iti buddhayA jagAmAtha tatpoSadhaniketanam // 46 // akasmAd ratnavRSTayAbhaM tamacintitamAgatam / dRSTvA sAnandamAnando' vandataivamuvAca ca // 50 // bhagavana ! tapasA'nena klissttmutthaatumkssmH| ihaivanabhiyogena yathA pAdau spRzAmi te||51|| upetya puratastasya tasthuSo'sya mahAmuneH / avandata tridhAnandazcaraNau zirasA spRzan // 52 / / kiM bhavatyavadhijJAnaM bhagavan gRhamedhinaH / ityAnandena pRSTaH sannAmetyUce mahAmuniH // 53 // Anando'thAvadat svAmin ! tarhi me gRhmedhinH| avadhijJAnamutpede gurupAdaprasAdataH // 54 // ApaM ca yojanazatI pUrvAgdhau dakSiNodadhau / pazcimAbdhau ca vIkSe'hamudIcyAM tvA himAcalAt // 55 // Urdhva saudharmakalpAdA pazyAmi bhagavannaham / adho ratnaprabhAyAstu pRthavyA aa lolupAd vanAt / / 56 // munirUce'vadhijJAnaM jAyate gRhamedhinaH / na tviyanmAtraviSayaM sthAnassAlocayAsya tat / / 57 / / Anando'pyanavIdetadasti me tata, satAmapi / bhAvAnAmabhidhAne kiM bhavedAlo in Education International For Personal & Private Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 277 // canA kacit ? // 58 // mavedAlocanA no ced nanu tad yUyameva hi / AlocanAmAdadIdhvaM sthAnasyAmuSya tRtIyaH saMprati // 56 // prAnandenetyabhihite sAzako gautamastataH / yayau zrIvIrapAdAnte bhaktapAnAdyadarzayat // 6 // prkaashH| AnandasyAvadhijJAnamAnavipratipattijam / vAdaM cAvedayAzcakre gautamastaM jagadguroH // 61 // AlocanIyaM tadiha kimAnandena kiM mayA / gautameneti vijJapte bhavatetyAdizat prbhuH|| 62 // tathaiva pratipede tad vidadhe ca tathaiva sH| dhamayAmAsa cAnandaM camiNaM kSamiNAM varaH // 63 // varSANi viMzatimiti pratipAlya dharma-mAnanda AsadadathAnazanena mRtyum / jajJe suro'ruNavimAnavare videheSatpadya yAsyati padaM paramaM tatazca // 64 // 153 / / // iti AnandazrAddhakathAnakam // atha prakRtasya zrAvakasyottarAM gatiM zlokadvayenAhaprAptaHsa kalpeSvindratvamanyadvAsthAnamuttamam |modte'nuttrpraajypunnysNbhaarbhaakttH||154|| cyutvotpadya manuSyeSu bhuktA bhogAn sudurlabhAn / virakto muktimApnoti zuddhAtmAntarmavASTakam // 155 // vyAkhyA-sa zrAvako yathoktazrAvakadharmaparipAlanAt kalpeSu saudharmAdiSu, samyagdRSTInAmanyatrotpAdAbhAvAt + indratvaM zakratvam , anyad vA sAmAnika-trAyastriMza-pAriSadya-lokapAlAdisaMbandhi sthAnaM padaM prAptaH, uttamamityA- // 277 // For Personal & Private Use Only www.n ary.org
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhiyogyAdisthAnavyavacchedArtham, tatrotpannazca modate prAptaratnavimAnamahodyAnamajjanavApIvicitraratnavastrAbharaNaH surasundarIcAmaravyajanavyAjavAryamANamaulimandAramAnyamadhukarohamahamikAsevAsamAyAtatridazakoTIcATukArajayajayadhvanipratidhvanitanabhoGgaNo manomAtraparizramasaMmilitasakalavaiSayikasukhalAlito nAnAsiddhAyatanayAtrAsamutpannaharSaprakarSaH san pramodamAga bhavati / atha hetumAha-anuttarA ananyasAdhAraNAH prAjyA bahavo ye puNyasaMbhArAstAna bhajate tadbhAk // 154 // tataH kanpebhyazyutvA manuSyAyurnibandhena cyavanamanubhUya manuSyeSu viziSTadezajAtikulabalaizvaryarUpavatsUtpadyaudArikazarIratvena janma labdhvA, bhuktvA'nubhUya bhogAn zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzalakSaNAnakRtapuNyaratizayena durlabhAna, yata kiJcid nimittamavApya sAMsArikebhyaH sukhebhyo virakto vairAgyasyaiva paramaprakarSayogena sarvaviratiM pratipadya tatraiva janmani ApakazreNyAkramaNakrameNa kevalajJAnamutpAdya niHzeSakarmanirmUlanena zuddhAtmA muktimAmoti / atha na tatraiva janmani muktistadA kiyatsu janmAntareSu muktiH syAdityAha-'antarbha: vASTakam ' iti bhavASTakAbhyantara ityarthaH // 155 // prakAzatrayoktamarthamupasaMharatiiti saMkSepataH samyagratnatrayamudIritam / sarvo'pi yadanAsAdya nAsAdayati nirvRtim // 156 // - iti prakAzatrayeNa ratnatrayaM jJAnadarzanacAritrAtmakaM yogatvena pratyAkhyAtamudIritaM kathitam / katham ? samyag jinAgamAvirodhena / vistarasyAsarvavidA vaktumazakyatvAdAha-saMkSepataH / ratnatrayaM vinA'nyato'pi kAraNAd * nirvANaprAptiM zaGkamAnaM pratyAha-sarvo'pi, prAstAM kazcidekaH, yad ratnatrayamanAsAdya kAkatAlIyenApi nyAyena For Personel Private Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ prkaashH| yoga- nAmoti nirvRtiM mokSam / na hyajJAtatavo'zraddadhAno navaM karma nibandhana pUrvopAttAni karmANi zukladhyAnavalenAcapayan zAstram | saMsArabandhanAd muktimAmotIti sarva samaJjasam / / 156 // // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazubhUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTabandhe // 278i zrIyogazAstre svopajJaM tRtIyaprakAzavivaraNam // 3 // // aham // atha caturthaH prkaashH| dharmadharmiNorbhedanayamadhikRtyAtmano ratnatrayaM muktikAraNatvenoktam / idAnImabhedanayAzrayeNAtmano ratnatrayeNaikatvamAhazrAtmaiva darzanajJAnacAritrANyathavA yateH / yattadAtmaka evaiSa zarIramadhitiSThati // 1 // athaveti bhedanayApekSayA prakArAntarasyAbhedanayasya prakAzanArtham / Atmaiva na tato bhinnAni darzanajJAnacAAratrANi / yateriti saMbandhipadam / atropapattimAha-yad yasmAt tadAtmaka eva darzana-jJAna-cAritrAtmaka eva // 27 // in Education interrel For Personal & Private Use Only Il
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10.K+16+ ***** Jain Education Inter tadabhedamApana evaiSa AtmA zarIramadhitiSThati / zrAtmabhinnAnAM hi darzanAdInAM nAtmani muktihetutvaM syAt, dattasaMbandhinAmiva yajJadatte // 1 // bhedameva samarthayitumAha zrAtmAnamAtmanA vetti mohatyAgAdya zrAtmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam ||2|| AtmAnaM karmatApanamAtmanyAdhArabhUte AtmanA svayameva yo vetti jAnIte / etacca jJAnaM na mUDhAnAM bhavatItyAha -- mohatyAgAt / tadevAtmajJAnameva tasyAtmanazcAritram, anAzravarUpatvAt ; tajjJAnaM tadeva jJAnam, tvAt ; tacca darzanam, tadeva darzanaM zraddhAnarUpatvAt // 2 // 1 bodharUpa zrAtmajJAnameva stauti deva AtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmajJAnena hanyate / tapasApyAtmavijJAnahIMnaizchettuM na zakyate // 3 // iha sarva duHkhamanAtmavidAM bhavati, tadAtmAjJAnabhavaM pratipakSabhUtenAtmajJAnena zAmyati kSayamupayAti tama iva prakAzena / nanu karmakSayahetuH pradhAnaM tapa uktam, yadAhu:, - " puvi duccinnANaM duSpaDikaMtANaM kaDANaM kammANaM vettA mokkho, natthi aveyaittA, tavasA vA jhosaittA " ityAha, tapasApi AstAmanyenAnuSThAnena tadAtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmavijJAnahInairna cchettuM zakyate, jJAnamantareNa tapaso'lpaphalatvAt yadAha; - (1) pUrva duzcaritAnAM duSpratikrAntAnAM kRtAnAM karmaNAM vedayitvA mokSo nAstyavedayitvA tapasA vA kSapayitvA / For Personal & Private Use Only 03 108+0 FO**K
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthaH zAstram prkaashH| // 276 // jaM annANI kamma khavei bahuAhiM vAsakoDIhiM / taM NANI tihiM gutto khavei UsAsametteNa // 1 // tata sthitametata-bAhyaviSayavyAmohamapahAya ratnatrayasarvasvabhUte AtmajJAne prayatitavyam , yadAhurbAhyA api"AtmA re zrotavyo mantavyo nididhyAsitavya" iti / AtmajJAnaM ca nAtmanaH karmabhUtasya pRthak kiJcit , api tvAtmanazcidrapasya svasaMvedanameva mRgyate, nAto'nyadAtmajJAnaM nAma, evaM darzanacAritre api nAtmano bhinne| evaM ca cidrUpo'yaM jJAnAdyAkhyAbhirabhidhIyate / nanu viSayAntaravyudAsena kimityAtmajJAnameva mRgyate ? viSayAntarajJAnameva hyajJAnarUpaM duHkhaM chindyAt / naivam , sarveviSayebhya Atmana eva pradhAnatvAt , tasyaiva karmanibandhanazarIraparigrahe du:khitatvAta , karmacaye ca siddhasvarUpatvAt / / etadevAhaayamAtmaiva cidrUpaH zarIrI krmyogtH| dhyAnAgnidagdhakarmA tu siddhAtmA syAnniraJjanaH // 4 // __ayamiti sakalapramANapratiSThitazcidrapazcetanasvabhAvaH, upayogalakSaNatvAjIvasya tathA sa eva zarIrI bhavati, karmayogAta, na tvanye viSayAH; tena na viSayAntarajJAnaM mRgyate / prAtmaiva ca zukradhyAnAgnidagdhakarmA'zarIraH san muktasvarUpo bhavati niraJjano nirmlH| ato'pi kAraNAdAtmajJAnaM mRgyate // 4 // tathAayamAtmaiva saMsAraH kssaayendriynirjitH| tameva tadvijetAraM mokSamAhurmanISiNaH // 5 // (2) yadajJAnI karma kSapayati bahukAbhirvarSakoTibhiH / tajjJAnI trimirguptaH kSapayatyuccAsamAtreNa // 1 // R 276 // .JainEducation into For Personal Private Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ayamAtmaiva ' iti pUrvavata / saMsAro nAraka-tiryaga-narA-'mararUpatayA / kiMviziSTaH san ? kaSAyondriyanirjitaH kaSAyairindriyaizca parAbhUtaH / tameva cAtmAnaM tadvijetAraM kaSAyendriyajetAraM mokSamAhuH / na hi svarUpalAbhAdanyo mokSaH / yA'pyAnandarUpatA sApi svarUpalAbharUpaiva / tasAdAtmajJAnamupAsanIyam , darzana-cAritrAderata eva siddheriti // 5 // 'kaSAyendriyanirjitaH' ityuktam , tatra kaSAyAn vivRNotisyuH kaSAyAH krodhamAnamAyAlobhAH zarIriNAm / caturvidhAste pratyekaM bhedaiHsaMjvalanAdibhiH // 6 // - krodhamAnamAyAlomAH kaSAyazabdavAcyA bhavanti kaSyante hiMsyante prANino'sminnaneneti vA kapaH saMsAraH karma vA tasyAyA lAbhAH prAptaya iti kRtvA, athavA, kaSaM saMsAramayanta ebhiriti kRtvA / te ca zarIriNAM saMsAriNAM na tu muktAnAm / te ca krodhAdayaH pratyekaM caturvidhAzcatuSprakArAH sNjvlnaadibhirbhedaiH| tatra krodhaH saMjvalanaH, pratyAkhyAnAvaraNaH, apratyAkhyAnAvaraNaH, anantAnubandhI ca / evaM mAnaH, mAyA lomazceti // 6 // __saMjvalanAdInAM lakSaNamAha| pakSaM saMjvalanaH pratyAkhyAno maasctussttym|aprtyaakhyaanko varSa janmAnantAnubandhakaH // 7 // pakSaM mAsArdhamabhivyApya saMjvalanaH krodho mAno mAyA lobhazca bhavati / saMjvalana iti tRNAgnivadIpajjvalanAtmakaH, parIpahAdisaMpAte sapadi jvalanAtmako vA / pratyAkhyAno " bhImo bhImasena" iti nyAyena pratyAkhyA Jain Education a l For Personal & Private Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga catudhaH zAstram 280 / nAvaraNaH pratyAkhyAnaM sarvaviratimAvRNotIti kRtvA / sa mAsacatuSTayamabhivyApya bhavati / apratyAkhyAno'pratyA-1 khyAnAvaraNaH, no'lpArthatvAdanpamapi pratyAkhyAnamAvRNotIti kRtvA / sa varSa saMvatsaramabhivyApya bhavati / prakAzana anantaM bhavamanubannAtItyanantAnubandhakaH mithyAtvasahacaritatvAdasyAnantabhavAnubandhitvam / sa janma jIvitakAlamabhivyApya bhavati / prasannacandrAdeH kSaNamAtrasthitInAmapi kaSAyANAmanantAnuvandhitvam , anyathA narakayogyakarmopArjanAbhAvAt // 7 // iti kAlaniyamakRte saMjvalanAdilakSaNe'parituSyalakSaNAntaramAhavItarAgayatizrAddhasamyagdRSTivaghAtakAH / te devatvamanuSyatvatiryaktvanarakapradAH // 8 // tvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, tena vItarAgatvasya, yatitvasya, zrAvakatvasya, samyagdRSTitvasya ca krameNa ghAtakAH, tathAhi-saMjvalanodaye yatitvaM bhavati na punarvItarAgatvam ; pratyAkhyAnAvaraNodaye zrAvakatvaM bhavati na punayatitvam / apratyAkhyAnAvaraNodaye samyagdRSTitvaM bhavati na punaH zrAvakatvam / anantAnubandhyudaye samyagdRSTitvaM na bhavati / evaM vItarAgatvaghAtakatvaM saMjvalanasya, yatitvaghAtakatvaM pratyAkhyAnAvaraNasya, zrAvakatvaghAtakatvamapratyAkhyAnAvaraNasya, samyagdRSTitvaghAtakatvamanantAnubandhinaH sthitaM lakSaNaM bhavati / uttarArdhenAmIyAM phaladAyaka tvamAha-te saMjvalanAdayo devatvAdiphaladAyakAH; tathAhi-saMjvalanAH krodhAdayo devagatim , pratyAkhyAnAvaraNA manuSyagatim , apratyAnAvaraNAstiryaggatim , anantAnubandhino narakagatiM prayacchantIti / eteSAM ca saMjvalanAdibhedAnAM caturNA kaSAyANAM spaSTadRSTAntakathanena svarUpamucyate-jalarAji-reNurAji-pRthivIrAji-parvatarAjisadRzAH // 280 // Jain Education inted For Personal & Private Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ * -- **<--+ (*) %+ Jain Education Interna krodhAH saMjvalanAdibhedAH, vinizalatA - kASThA-sthi - zailastambhasadRzAzcatvAro mAnAH, avalekhana - gomUtrikA - meSazRGga-vaMzimUlasamAzcatasro mAyAH, haridrA - khaJjana - kardama- kRmirAgasadRzAzcatvAro lobhAH, yadAha jalareNupuDhavipancayarAIsariso cauntriho koho / tinisalayAkaDuTThiyale latthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehagomuttimiMDhasiMgathaNavaMsimUlasamA / loho haliddakhaMjaNakaddamakimirAgasAriccho // 2 // iti // 8 // _r kaSAyANAM jetavyatvamupadarzayituM doSAnAhatatropatApakaH krodhaH krodho vairasya kAraNam / durgatervartanI krodhaH krodhaH zamasukhArgalA // 2 // tatreti teSu kaSAyaSu krodhaH prathamakaSAya upatApayati zarIramanasI ityupatApakaH, tathA vairasya parasparopaghAtAtmano virodhasya subhUma - parazurAmayoriva kAraNam, tathA durgaternarakalakSaNAyAstayoriva vartanI mArgaH krodhaH; tathA zamasukhasya prazamAnandasyAtmani pravizato'rgalevArgalA, taduparodhakAritvAt / punaH punaH krodhagrahaNaM tasyAtidauSTvajJApanArtham // 6 // sva-paropatApakAritve'pi krodhasya kRzAnudRSTAntena svopatApakatvaM samarthayate,-- utpadyamAnaH prathamaM dahatyeva svamAzrayam / krodhaH kRzAnuvatpazcAdanyaM dahati vA na vA // 10 // ( 1 ) jalareNuSTathvI parvatarAjisadRzazcaturvidhaH krodhaH / tinizalatAkASThAsthikazailastambhopamo mAnaH // 1 // mAyA'valekha gomUtrikAmeM DhakazRGgaghanavaMzimUlasamA / lobho haridrAkhaJjana kardama kRmirAgasadRzaH // 2 // For Personal & Private Use Only 1700608+0+1-1++**-+103+0
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 281 // Jain Education Intera Xia tathAvidhakAraNa saMpAte utpadyamAnaH krodhaH kRzAnuvat svaM svakIyamAzrayaM yatra sa utpadyate taM niyamena dahati, pazcAt kRzAnuvadevAnyaM dAhyAntaraM dahati vA na vA, parasya kSamAzIlatvAdinA sAI ( sAndra ) dumAdivat dagdhumazakyatvAt / atrAntarazlokAH, arjitaM pUrvakovyA yad varSairaSTabhirUnayA | tapastat tatkSaNAdeva dahati krodhapAvakaH // 1 // zamarUpaM payaH prAjyapuNyasaMbhArasaMcitam / zramarSaviSasaMparkAda sevyaM tatkSaNAd bhavet ||2|| cAritracitraracanAM vicitraguNadhAriNIm / samutsarpan krodhadhUmo zyAmalIkurutetarAm // 3 // yo vairAgyazamIpatra puTaiH samaraso'rjitaH / zAkapatrapuTAmena krodhenotsRjyate sa kim ? / / 4 / / pravardhamAnaH krodho'yaM kimakArya karoti na 1 / jajJe hi dvArakA dvaipAyanakrodhAnale samit // 5 // krudhyataH kAryasiddhiryA na sA krodhanibandhanA / janmAntarArjitorjasvikarmaNaH khalu tatphalam // 6 // svasya lokadvayocchiyai nAzAya svaparArthayoH / dhigaho ! dadhati krodhaM zarIreSu zarIriNaH ||7|| krodhAndhAH pazya nimnanti pitaraM mAtaraM gurum / suhRdaM sodaraM dArAnAtmAnamapi nirghRNAH // 8 // 10 // krodhasya svarUpamuktvA tajjayopAyamupadizati krodhavahnestadahnAya zamanAya zubhAtmabhiH / zrayaNIyA camaikaiva saMyamArAmasAraNiH // 11 // yasmAt krodha evaMvidhastasmAt krodhavahnerahvAya jhaTiti zamanAya zAntaye zubhAtmabhiH puNyAtmabhiH, ahnAya - grahaNaM jhaTiti krodhopazamopadezArtham, krodho hi prathamamevApratihataH san vivardhamAno davAnala iva pazcAt nivArayitumazakyaH, yadAha For Personal & Private Use Only 08-10+20+10+-*-*-- caturthaH prakAzaH / // 281 //
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNathovaM vaNathovaM aggithovaM kasAyathovaM ca / na hu me vIsasiyavvaM thovaM pi hutaM bahuM hoii||1|| zrayaNIyA AzrayitavyA ekaiva kSamA / na hi kSamAmantareNa krodhopazamopAyo jagatyasti, krodhaphalasaMpradAnaM tu vairahetutvena pratyuta krodhavRddhihetuH, na tu tatpazamAya ityekagrahaNam / kSamA vizinaSTi-saMyamArAmasAraNiH saMyama eva navanavAnAM saMyamasthAnAnAM tarUNAmAropahetutvena tadvRddhihetutvena cArAmo vicitratarusamUhAtmakastasya sAraNiH kulyA saMyamArAmavRddhihetutayA puSpaphalaprAptihetutayA ca / kSamA hi prazAntavAhitArUpA cittapariNatiH sA sAraNitvena rUpitA navanavaprazamaparamparApravAharUpatvAt / atrAntarazlokAH___apakArijane kopo nirodhuM zakyate katham / zakyate sattvamAhAtmyAd yadvA bhAvanayA'nayA // 1 // aGgIkatyAtmanaH pApaM yo mAM bAdhitumicchati / svakarmanihi (ha) tAyAsmai kA kupyed bAlizo'pi san // 2 // prakupyAmyapakAribhya iti cedAzayastava / tat kiM na kupyasi svasya karmaNe duHkhahetave // 3 // upekSya loSTakSeptAraM loSTaM dazati maNDalaH / mRgAriH zaramaprekSya zarakSeptAramRcchati // 4 // yaiH paraH preritaH krUrairmahyaM kupyati karmabhiH / tAnyupekSya pare krudhyan kiM zraye bhaSaNazriyam / zrUyate zrImahAvIraH zAntyai mleccheSu jagmivAn / ayatnenAgatAM kSAnti voDhuM kimiva necchasi // 6 // trailokyapralayatrANakSamAzcedAzritAH kSamAm / kadalItulyasattvasya kSamA tava na kiMkSamA 1 // 7 // tathA kiM nAkRthAH puNyaM yathA ko'pi na bAdhate ? / svapramAdamidAnIM tu zocanaGgIkuru kSamAm // ||krodhaandhsy munezcaNDacaNDAlasya ca nAntaram / tasmAt krodhaM parityajya bhajojjvaladhiyAM padam / (1) RNastokaM vanastokamagnistokaM kaSAyastokaM ca / na khalu bhavatA vizvasitavyaM stokamapi tad bahu bhavati // 1 // in Education Interna For Personal & Private use only Ediww.jainelibrary.org
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: prakAza yoga- 1 // 6 // maharSiH krodhasaMyukto niSkrodhaH kUragaDDakaH / RSi muktvA devatAbhirvavande kUragaDDukaH // 10 // aruntuzAkham daivacaHzastraistudyamAno vicintayet / cet tathyametat kaH kopo'tha mithyonmattabhASitam // 11 // vadhAyopasthite' nyasmin hased vismitamAnasaH / vadhe matkarmasaMsAdhye vRthA nRtyati bAlizaH // 12 // nihantumudyate dhyAyedAyuSaH // 252 // kSaya eSa naH / tadasau nirbhayaH pApAt karoti mRtamAraNam // 13 / / sarvapuruSArthacaure kope kopo na cet tava / dhik tvAM svanpAparAdhe'pi pare kopaparAyaNam // 14 // sarvendriyaglAnikaraM vijetuM, kopaM prasarpantamivograsarpam / vidyAM sudhIrjAGalikImivAna-vadyAM kSamA saMtatamAdriyeta // 15 // 11 // A mAnakaSAyasya svarUpamAha| vinayazrutazIlAnAM trivargasya ca ghaatkH| vivekalocanaM lumpan mAno'ndhaGkaraNo nRNAm // 12|| ___vinayazca gurvAdiSUpacAralakSaNaH, zrutaM ca vidyA, zIlaM ca susvabhAvatA, teSAM ghAtakaH / jAtyAdimadAdhmAto | hi pizAcakiprAyo na gurvAdInAM vinIto bhavati / avinItazca gurUnazuzrUSamANo na vidyA pratilabhate / ata eva sarvajanAvajJAkArI svasya duHsvabhAvatAM prakaTayati / na kevalaM vinayAdInAmeva ghAtako mAno yAvat trivargasya dharmArthakAmalakSaNasya / madAvaliptasya hi nendriyajayaH, tadadhInazca dharmaH kathaM syAt / artho'pi rAjAdisevAparAyattavRttiAnastabdhasya kathaM syAt ? / kAmastu mArdavamUla eva, tat kathaM mAnastabdhe sthANAviva bhavet / kizca | anandho'ndhaH kriyate'nenetyandhaGkaraNo mAnaH / keSAM ? nRNAm / kiM kurvan ? lumpan / kiM tat ? vivekalocanaM vivekaH kRtyAkRtyavicAraNaM sa eva locanam, "eka hi cakSuramalaM sahajo vivekaH" iti vacanAt / mAnavato hi // 28 // JanEducation For Personal & Private Use Only PC
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddhasevAmakurvANasya vivekalocanalopanamavazyaMbhAvi, tasiMzca satyandhakaraNatvaM mAnasya suvacameva // 12 // ___ idAnIM mAnasya bhedAnupadarzayastatphalamAhajAtilAbhakulai zvaryadalarupatapaHzrutaiH / kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH // 13 // ___ jAtizca lAbhazcetyAdidvandvaH, tairmadaM madaliptacittatAM kurvan , tAnyeva jAtyAdIni janmAntare hInAni labhate / anAntara zlokAH jAtibhedAn naikavidhAnuttamAdhamamadhyamAn / dRSTvA ko nAma kurvIta jAtu jAtimadaM sudhIH // 1 // uttamAM jAtimApnoti hInAmAmoti karmataH / tatrAzAzvatikI jAti ko nAmAsAdya mAdyatu // 2 // antarAyakSayAdeva lAbho bhavati nAnyathA / tatazca vastutatvajJo na lAbhamadamudhet // 3 // paraprasAdazaktyAdibhave lAbhe mahatyapi / na lAbhamadamRcchanti mahAtmAnaH kathaJcana // 4 // akulInAnapi prekSya prajJAzrIzIlazAlinaH / na kartavyaH kulamado mahAkulabhavairapi // 5 // kiM kulena kuzIlasya suzIlasyApi tena kim / evaM vidan kulamadaM vidadhyAd na vicakSaNaH // 6 // zrutvA tribhuvanaizvaryasaMpadaM vajradhAriNaH / puragrAmadhanAdInAmaizvarye kIdRzo madaH // 7 // guNojjvalAdapi bhrazyed doSavantamapi zrayet / kuzIlastrIvadezvarya na madAya vivekinAm // 8 // mahAbalo'pi rogAdyairabalaH kriyate kSaNAt / ityanitye bale puMsAM yukto balamado na hi // 6 // balavanto'pi jarasi mRtyau karmaphalAntare / abalAzceta, tato hanta ! teSAM balamado mudhA // 10 // saptadhAtumaye dehe cayApacayadharmiNi / jarArujAbhibhAvyasya ko rUpasya madaM vahet // 11 // sanatkumArasya rUpaM tatkSayaM ca Iain Education inte 48 For Personal & Private Use Only HT
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 28 // vicArayan / ko vA sakarNaHsvapne'pi kuryAd rUpa madaM kila // 12 // nAbheyasya taponiSThAM zrutvA vIrajinasya ca / caturthaH hai ko nAma svalpatapasi svakIye madamAzrayet // 13 // yenaiva tapasA truTyet tarasA krmsNcyH| tenaiva madadigdhena nprkaashH| vardhate karmasaMcayaH / / 14 // svabuddhyA racitAnyanyaiH zAstrANyAghrAya liilyaa| sarvajJo'smIti madavAn svakIyAGgAni khAdati / / 15 // zrImadgaNadharendrANAM zrutvA nirmANadhAraNe / kaH zrayeta zrutamadaM sakarNahRdayo janaH // 16 // kecittu aizvaryatapasoH sthAne vAllabhyabuddhimadau paThanti, upadizanti ca,dramakairiva ca duSkarmakamupakAranimittakaM para janasya / kRtvA yad vAllabhyakamavApyate ko madastena // 1 // garva paraprasAdAtmakena vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame zokasamudayaH parAmRzati // 2 // tathAgrahaNoddhAhaNanavakRtivicAraNArthAvadhAraNAyeSu / buddhyaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu // 3 // pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgaramanantam / zrutvA sAMpratapuruSAH kathaM svabuddhyA madaM yAnti ? // 4 // 13 // mAnasya svarUpaM bhedAMzca pratipAdya, idAnIM samAnapratipacabhUtaM mArdavaM mAnajayopAyamupadizati,utsarpayan doSazAkhA guNamUlAnyadho nayan / unmUlanIyo mAnadustanmAdavasaritplavaiH // 14 // mAna eva durduma unnativizeSadhAritvena / mAnadumayoH sAdharmyamAha-utsarpayannUcaM nayan' doSA eva prasaraNazIlatvena zAkhA doSazAkhAstAH, guNA eva mUlAni guNamUlAni tAnyadho nayana nyakurvan / kairunmUlanIyaH ? mArdavasaritsavairdivameva satatavAhitayA sarit tasyAH savaiH prsraiH| madadrumo hi yathA yathA vardhate tathA tathA // 283 Education inte w For Personal & Private Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNamUlAni tirodadhAti, dopazAkhAzca vistArayati / tadayaM kuThArAdibhirunmUlayitumazakyo mArdavabhAvanAsaritpraT] bAheNa samUlamunmUlanIya ityarthaH / atrAntarazlokAH-- . mArdavaM nAma mRdutA taccauddhRtyaniSedhanam / mAnasya punarauddhatyaM svarUpamanupAdhikam // 1 // antaH spRzed yatra hai yatrauddhatyaM jAtyAdigocaram / tatra tasya pratIkArahetormAdevamAzrayet // 2 // sarvatra mArdavaM kuryAt pUjyeSu tu vize SataH / yena pApAd vimucyeta pUjyapUjAvyatikramAt // 3 // mAnAd bAhubalibaddho latAbhiriva pApmabhiH / mArdavAta tatkSaNaM muktaH sadyaH saMjAtakevalaH // 4 // cakravartI tyaktasaGgo vairiNAmapi vezmasu / bhikSAyai yAtyaho! mAnacchedAyAmRdu mArdavam // 5 // cakravartyapi tatkAladIkSito raGkasAdhaye / namasyati tyaktamAnazciraM ca varivasyati // 6 // evaM ca mAnaviSayaM parimRzya doSa, jJAtvA ca mArdavanipevaNa guNaugham / mAnaM vihAya yatidharmavizeSarUpaM, sadyaH samAzrayata mArdavamekatAnAH // 7 // 14 // idAnI mAyAkaSAyasvarUpamAhaasUnRtasya jananI parazuH zIlazAkhinaH / janmabhUmiravidyAnAM mAyA durgatikAraNam // 15 // asUnRtasyAnRtasya jananIva jananI, mAyAmantareNa prAyeNAsUnRtasyAbhAvAt , 'mAyA' iti vakSyamANaM saMbadhyate, mAyA vaJcanAtmakaH pariNAmaH, tathA parazuH kuThAraH zIlaM susvabhAvatA tadeva zAkhI tasya parazuriva parazuH, chedakatvAt ; tathA janmabhUmirutpattisthAnam , kAsAm ? avidyAnAM mithyAjJAnAnAm / sA ca durgateH kAraNamiti prdhaanphlnirdeshH|| 15 // Jain Education inter For Personal & Private Use Only ITT
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| ||284H .. paravaJcanArtha prayuktAyA mAyAyAH paramArthataH svavaJcanameva phalamityAhakauTilyapaTavaH pApA mAyayA bakavRttayaH / bhuvanaM vazcayamAnA vaJcayante svameva hi // 216 // ___mAyayA tRtIyakaSAyeNa bhuvanaM jagad vaJcayamAnAH pratArayantaH svamevAtmAnameva vazcayante / ke ? pApAH pApakarmakAriNaH / pApakarmanivArthameva bakavRttayaH, yathA bako matsyAdivazcanArthaM mandaM mandaM viceSTate tathA te'pi jagadvazcanArtha tathA ceSTante yathA bakasadRzA bhavanti / nanu mAyayA jagadazcanam , tasyAzca nisavaH, iti kuta iyantaM bhAraM te voDhuM samarthAH ? ityAha-kauTilyapaTavaH kauTilyapATavarahito hi na kadAcit paraM vazcayate, na vA kadAcid nidbhuta iti, kauTilyapATave tu dvayaM bhavati paravaJcanaM vazvanAcchAdanaM ceti / atrAntarazlokAH.. kUTapADguNyayogena cchalAd vizvastapAtanAt / arthalobhAcca rAjAno vazcayante'khilaM janam // 1 // tilakaimudrayA mantraiH kSAmatAdarzanena c| antaHzUnyA bahiHsArA vazcayante dvijA janam // 2 // kUTAH kUTatulAmAnAzukriyA kAriyogataH / vazcayante janaM mugdhaM mAyAbhAjo vnnigjnaaH||3|| jaTAmauNDyazikhAbharamAvalkanAgnyAdidhAraNaiH / *mugdhaM zrAddhaM gardhayante pAkhaNDA hRdi nAstikAH // 4 // araktAbhirbhAvahAvalIlAgativilokanaiH / kAmino raJja yantIbhirvezyAbhirvaJcyate jagat / / 5 // pratArya kUTaiH zapathaiH kRtvA kUTakapardikAm / dhanavantaH pratAryante durodaraparAyaNaiH // 6 // dampatI pitaraH putrAH sodaryAH suhRdo nijaaH| IzA bhRtyAstathAnye'pi mAyayA'nyonyavazcakAH // 7 // arthalubdhA gataghRNA bandakArA malimlucAH / aharnizaM jAgarUkA chalayanti pramAdinam // 8 // kAravazcAntyajAzcaiva svakarmaphalajIvinaH / mAyayA'lIka rApathaiH kurvate sAdhuvacanam / / 6 / / vyantarAdikuyonisthA dRSTvA prAyaH // 28 // For Personal & Private Use Only H ww janeitrary.org
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdinaH / krUrA chalaihavidhairvAdhante mAnavAn pazUn // 10 // matsyAdayo jalacarAgchalAt svApatyabhakSakAH / badhyante dhIvaraiste'pi mAyayA''nAyapANibhiH // 11 // naanopaayairmRgyubhirvshcnprvnnrjddaaH| nibadhyante vinAzyante prANinaH sthalacAriNaH / 12 // nabhazcarA bhUribhedA vagakA lAvakAdayaH / badhyante mAyayA'tyugraiH svalpakagrAsagRdhnubhiH // 13 // tadevaM sarvaloke'pi paravazcakatAparAH / svasya dharma sadgatiM ca nAzayantaH svavaJcakAH // 14 // tathA, tiryagajAteH paraM biijmpvrgpuraarglaa| vizvAsadrumadAvAgnirmAyA heyA manISibhiH // 15 / / mallinAthaH pUrvabhave kRtvA mAyAM tanIyasIm / mAyAzayamanutkhAya strItvaM prApa jagatpatiH // 16 // 16 // idAnIM mAyAjayAya tatpratipakSabhUtamArjavamupadizannAhatadArjavamahauSadhyA jagadAnandahetunA / jayejjagadrohakarI mAyAM viSadharImiva // 17 // yato mAyA evaMvidhA tata tasmAda mAyAM viSadharImiva jayet / mAyAviSadharyoH sAdharmyamAha-jagadrohakarI jagato jaGgamalokasya droho'pakArastaM karotItyevaMzIlA jagadrohakarI tAm / kena jayeta? ArjavamahauSadhyA ArjavamakauTilyaM tadeva mahAnubhAvA oSadhirmahauSadhistayA / ubhayoH sAdharmyamAha-jagadAnandahetunA jagato jaMgamalokasya yathAyathaM ya AnandaH kAyArogyaprabhavaH prItivizeSo vaJcakatvaparihAreNa kaSAyajayAd mokSarUpazca tasya hetunA kAraNena / atrAntarazlokAH ArjavaM saralaH panthA muktipuryAH prakIrtitaH / AcAravistaraH zeSo bAhyA api yacire // 1 // sarva jilaM For Personel Private Use Only +T www.sainelibrary.org
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 28 // mRtyupadamArjavaM brahmaNaH padam / etAvAjJAnaviSayaH pralApaH kiM kariSyati? // 2 // iti // bhaveyurArjavajuSo loke'pi caturthaH prItikAraNam / kuTilAdudvijante hi jantavaH panagAdiva // 3 // ajihmacittavRttInAM bhavavAsaspRzAmapi / akRtrima prkaashH| muktisukhaM svasaMvedyaM mahAtmanAm / / 4 // kauTilyazaGkunA liSTamanasAM vazcakAtmanAm / paravyApAdaniSThAnAM svame'pi syAt kutaH sukham // 5 / / samagravidyAvai duSye'dhigatAsu kalAsu ca / dhanyAnAmupajAyeta bAlakAnAmivArjavam // 6 // ajJAnAmapi bAlAnAmArjavaM prItihetave / kiM punaH sarvazAstrArthapariniSThitacetasAm 1 // 7 // svAbhAvikI hi RjutA kRtrimA kuTilAtmatA / tataH svAbhAvikaM dharma hitvA kA kRtrimaM zrayet // 8 // chalapaizunyavakroktivaJcanApravaNe jane / dhanyAH kecid nirvikArAH suvarNapratimA iva // 3 // zrutAbdhipAraprApto'pi gautamo gnnbhuudvrH| aho! zaikSa ivAzrISIdArjavAd bhagavadgiraH // 10 // azeSamapi duSkarma RjvAlocanayA kSipet / kuTilAlocanA kurvacalpIyo'pi vivardhayet // 11 // kAye vacasi citte ca samantAt kuTilAtmanAm / na mokSaH kintu mokSaH syAt sarvatrAkuTilAtmanAm // 12 // iti nigaditamagraM karma kauTilyabhAjA-mRjupariNatibhAjAM cAnavA caritram / tadubhayamapi buddhyA saMspRzan muktikAmo, nirupamamRjubhAvaM saMzrayecchuddhabuddhiH / / 13 // 17 // idAnIM lobhakaSAyasvarUpamAhapAkaraH sarvadoSANAM guNagrasanarAkSasaH / kando vyasanavallInAM lobhaH sarvArthabAdhakaH // 18 // AkaraH khAniH sarvadoSANAM prANAtipAtAdInAM ' lohAdInAmiva' iti gamyate; guNAnAM jJAnAdInAM prANinAmiva yad grasanaM kavalanaM tatra rAkSasa iva rAkSasaH; tathA kando mUlAdho'vayavaH, kAsAM vyasanavallInAM IT // 28 // "12 // iti nica samantAt kuTilAsAcanayA kSipet / kuTilAvaddhara JanEducation int For Personal & Private Use Only worm.jainelibrary.org
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern vyasanAni duHkhAni tAnyeva vallayastAsAm, lobhazcaturthakaSAyaH, tasya svarUpasaMgrahamAha - sarvArthabAdhakaH sarveSAmarthyanta ityarthA dharmArthakAmamokSalakSaNAsteSAM bAdhakaH pratikUlaH / lobhasya sarvadoSAkaratvam, guNaghAtakatvam, vyasana he - tutvaM, sarva puruSArthaghAtakatvaM ca prasiddhameva / / 18 / / lobhasya durjayatvaM zlokatrayeNAha - dhanahInaH zatamekaM sahasraM zatavAnapi / sahasrAdhipatirlakSaM koTiM lakSezvaro'pi ca // 16 // koTIzvaro narendratvaM narendrazcakravartitAm / cakravartI ca devatvaM devo'pIndratvamicchati // 20 // indratve'pi hi saMprApte yadicchA na nivartate / mUle laghIyAMstalobhaH sarAva iva vardhate // 21 // spaSTam atrAntarazlokAH-- hiMse sarvapApAnAM mithyAtvamiva karmaNAm / rAjayakSmeva rogANAM lobhaH sarvAgasAM guruH // 1 // aho ! lobhasya sAmrAjyamekacchatraM mahItale / taravo'pi nidhiM prApya pAdaiH pracchAdayanti yat // 2 // api draviNa lobhena te dvitricaturindriyAH / svakIyAnyadhitiSThanti prAgnidhAnAni mUrcchayA || 3 || bhujaGgagRhagodhAkhumukhyAH pazcendriyA api / dhanalobhena lIyante nidhAnasthAnabhUmiSu // 4 // pizAcamudgalapretabhUtayakSAdayo dhanam / svakIyaM parakIyaM vA'pyadhitiSThanti lobhataH || 5 || bhUSaNodyAnavApyAdau mUrcchitAstridazA api / cyutvA tatraiva jAyante pRthvI kAyA diyoniSu || 6 || prApyopazAntamohatvaM krodhAdivijaye sati / lobhAMzamAtradoSeNa patanti yatayo'pi For Personal & Private Use Only +-*-*-** 0-11-06-1.01
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH yogazAstram prakAzA 286 // * hi / / 7 / / ekAmipAbhilASeNa mArameyA iva drutam / sodaryA api yudhyante dhanalezajighRkSayA // 8 // lobhAd grAmAdrisImAnamuddizya gatasauhRdAH / grAmyA niyuktA rAjAno vairAyante parasparam / / 3 / hAsazokadveSaharSAnasato'pyAtmani sphuTam / svAmino'gra lobhavanto nATayanti naTA iva // 10 // prArabhyate pUrayituM lobhgto yathA ythaa| tathA tathA mahaccitraM muhureSa vivardhate // 11 // api nAmaipa pUryeta payobhiH payasAM ptiH| na tu trailokyarAjye'pi *prApte lobhaH prapUryate // 12 // anantA bhojanAcchAdaviSayadravyasaMcayAH / bhuktAstathApi lobhasya nAMzo'pi paripUryate // 13 // lobhastyakto yadi tadA tapobhiraphalairalama / lobhastyakto na cet tarhi tapobhiraphalairalam // 14 // mRditvA zAstrasarvasvaM mayaitadavadhAritam / lobhasyaikasya hAnAya prayateta mahAmatiH // 13 // 16 // 20 // 21 // lobhasvarUpaM nirUpya tajjayopAyamupadizatilobhasAgaramuDhelamativelaM mahAmatiH ! saMtoSasetubandhena prasarantaM nivArayet // 22 // lobha evAprAptapAratvena sAgarastam, udvelamuddatavelaM tattadutkalikAvatvena vivRddhocchAyam, ativelaM bhRzam, / etacca 'nivArayet' iti kriyAyA vizeSaNam / 'prasarantam' iti lobhasAgarasya vizeSaNam / mhaamtirmuniH| nivAraNa kAraNamupadizati-saMtoSasetubandhena saMtoSo lobhapratipakSabhUto manodharmaH sa eva setubandho jalaskhalanArtha pAla bandhaH, tena pratipakSabhUtena saMtoSeNa lobhakaSAyaM nirundhyAditi bhAvaH / atrAntarazlokAH yathA nRNAM cakravartI surANAM paakshaasnH| tathA guNAnAM sarveSAM saMtoSaH pravaro gunnH||1|| saMtoSayuktasya yaterasaMtuSTasya cakriNaH / tulayA saMmito manye prakarSaH sukhdHkhyoH||2|| svAdhInaM rAjyamutsRjya saMtoSAmR H // 286 // For Personal & Private Use Only in Education inte
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttRssnnyaa| nissaGgatvaM prapadyante tatkSaNAcakravartinaH // 3 / / nivRttAyAM dhanecchAyAM pArzvasthA eva sNpdH| aGgalyA pihite karNe zabdAdvaitaM vijRmbhate // 4 // saMtoSasiddhau saMsiddhAH prativastu viraktayaH / akSaNoH pidhAne pihitaM nanu vizvaM carAcaram // 5 // kimindriyANAM damanaiH kiM kAyaparipIDanaiH ? / nanu saMtoSamAtreNa muktizrImukhamIkSate // 6 // jIvanto'pi vimuktAste ye muktiskhshaalinH| kiM vA vimukteH zirasi zRGgaM kimapi varttate // 7 // kiM rAgadveSasaMkIrNa kiMvA viSayasaMbhavama / yena saMtoSajaM saukhyaM hIyeta zivasaukhyataH // 8 // parapratyAyanAsAraiH kiM vA zAstramubhASitaiH / mIlitAmA vimRzantu saMtoSAsvAdajaM sukham // 6 // cet kAraNAnukArINi kAryANi pratipadyase / saMtoSAnandajanmA tanmokSAnandaH pratIyatAm // 10 // nanu tIvra tapaHkarma karmanirmUlanaM jaguH / satyaM tadapi saMtoSarahitaM viphalaM viduH // 11 // kRSisevApAzupAlyavANijyaiH kiM sukhArthinAm / nanu saMtoSapAnAt kiM nAtmA nivRtimApyate ? // 12 // yat saMtoSavatAM saukhyaM tRNasaMstarazAyinAm / ka tat saMtoSavandhyAnAM tUlikAzAyinAmapi // 13 // asaMtuSTAstRNAyante dhanino'pIzinAM puraH / Izino'pi tRNAyante saMtuSTAnAM puraHsthitAH // 14 // zrAyAsamAtraM nshvryshckrishkraadisNpdH| anAyAsaM ca nityaM ca sukhaM saMtoSasaMbhavam // 15 // iti pratyAdeSTuM nikhilamapi lobhasya lalitaM, mayoktaH saMtoSaH paramasukhasAmrAjyasubhagaH / kurudhvaM lobhAgniprasaraparitApaM zamayituM, tadasmin saMtoSAmRtarasamaye vezmani ratim // 16 // 22 // evaM caityanena vakSyamANasaMgrahazlokasyAvasaramAhakSAntyA krodho mRdutvena mAno mArjivena c|lobhshcaaniihyaa jeyAH kaSAyA iti sNgrhH||23|| Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ GK caturthaH yogazAstram prkaashH| // 287|| pUrvoktasyArthasya saMgrahaNAt saMgrahaH / / 23 // ___ yadyapi tulyayogitayA kaSAyendriyajayau mokSarUpatvenoktau, tathApyanayoH kaSAyajayaH pradhAnam , taddhetastu indriyajayaH, tadevAhavinendriyajayaM naiva kaSAyA tumIzvaraH / hanyate haimanaM jADyaM na vinA jvalitAnalam // 24 // samakAlasaMbhavinorapi kaSAyajayendriyajayayoH pradIpaprakAzayorivAsti kAryakAraNabhAvaH; ata uktam-indriyajayaM vinA na kssaayjyH| hanyate ityAdinA dRssttaantH| haimanajADyasadRzAH kaSAyAH, jvlitaanlpraayshcendriyjyH| hemante bhavaM haimanam , " hemantAd vA taluk ca" // 6 / 3 / 61 / / ityanenANi talope vRddhau ca siddham // 24 // indriyajayaH kaSAyajayahetutvenoktaH, ajitAnAM tvindriyANAM na kaSAyajayahetutvaM prtyutaapaayhetutvmevetyaahshrdaantairindriyhyaishclerpthgaamibhiH| zrAkRSya narakAraNye jantuH sapadi nIyate // 25 // indriyANyeva hayA azvA indriyahayAstaizcalairekavAnavasthAyibhiH prakRtyA, adAntairajitaiH saddhirapathagAmibhirunmArgacAribhirAkRSya balAtkAreNa kRSTvA jantuH prANI, naraka evAraNyaM vividhabhItihetutvAd narakAraNyaM tasmin sapadi tatkSaNAd nIyate / yathA'dAnto hayo'pathagAmitvena khamArohakamaraNye nayati tathaivAjitairindriyairjanturvividhApAyabahule narake nIyata ityrthH||25|| kathamajitAnIndriyANi narakaM nayantItyAha 1 // 287 // For Personal & Private Use Only wrane.lainelibrary.org Education inte
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ * indriyavijito jantuH kssaayairbhibhuuyte| vIraiH kRSTeSTakaH pUrvaM vapraH kaiH kairna khaNDyate ? // 26 // ___ indriyANi jetumazakto'ta eva tairvijitaH, yAn jetumindriyajaya upadizyate taireva pratyuta kaSAyairabhibhUyate / kaSAyAbhibhUtazca narakaM yAtIti suprasiddhameva | nanu yadIndriyajaye'zakto jantuH, tahIndriyajanitaiva bAdhAstu, ko'vasaraH kaSAyabAdhAyAH ? ityAzaGkAmapanetuM dRSTAntamAha-vIravikrAntaiH kRSTA iSTakA yasmAt sa kRSTeSTakaH vapraH prAkAraH pUrva prathamam , pazcAta kaiH kairavIrairapi ekaikeSTakAzakalakarSaNena na khaNDyate na khaNDazo nIyate / ayamarthaHyathA vIrapuruSapAtitacchidraH prAkAraH karmakaraprAyANAmapi gamyo bhavati tathaiva vapraprAyaH prANI vIraprAyairindriyairbhagnaprAya itarapuruSaprAyaH kaSAyairvAdhyate, indriyAnusAritvAt kaSAyANAm // 26 // na kevalamanirjitairindriyaiH kapAyAbhibhUto janturnarake nIyate, yAvadihaloke'pi anirjitAnIndriyANyapAyakAraNAnyevetyAhakulaghAtAya pAtAya bandhAya ca vadhAya ca / anirjitAni jAyante karaNAni zarIriNAm // 27 // ____ zarIriNAM jantUnAM karaNAnIndriyANi anirjitAni adAntAni jAyante / kasmai ? kulaghAtAya kulaghAto vaMzocchedaH, pAtAya pAto rAjyAdibhraMzaH, bandhAya bandho niyamanam , vadhAya vadhaH prANanigrahaH / tatra kulaghAtAyendriyANi rAvaNasyeva / tasya nirjitendriyasya paradArAn riraMsamAnasya rAmalakSmaNAbhyAM kulakSayaH kRta ityuktapUrvam / pAtAyendriyANi sodAsasyeva / sa hi rAjyaM pAlayan mAMsapriyatayA nAnAvidhaiAMsairAtmAnaM prINayanekadA Jan Education inteH Fer Personal Private Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga dApata caturthaH prkaashH| zAstram // 28 // sUpakAraiH saMskRte mAMse biDAlAdibhirbhakSite sati tasmin dine dhArmikaiH zrAvakajanai rAjAnaM prasAdyAmAripaTahe dApite jIvavadhAbhAvAdanyamAMsAprAptau sulabhasya kasyaciDDimbhasya mAMsaM pariveSya rAjA paritoSitaH / sa caikAnte sUpakArAn zapathadAnapUrvakaM papraccha / taizca yathAsthite kathite mAnuSamAMsagRddhyA sakalanagare DimbhamAnuSagrahaNAya skhapuruSAn niyuktavAn / etacca jJAtvA paurajAnapadaimantribhizca bhItabhItairekamatIbhUya madyapAnapramatto badhdhvA'raNye vimuktH| sa *ca rAjyAt , kulAt parivArAcca patito'raNye zvApada iva duHkhamanubabhUva / bandhAyendriyANi caNDapradyotasyeva / vadhAya H mRtyave indriyANi rAvaNasyevetyuktapUrvam / atrAntarazlokA: indriyaiH svArthavivazaiH kasko naiva viDambyate / api vijJAtazAstrArthAzceSTante bAlakA iva // 1 // kimato'pi ghRNAsthAnamindriyANAM prakAzyate / yad bandhau bAhubalini bharato'pyasvamakSipat / / 2 // jayo yad bAhubalini bharate ca parAjayaH / jitAjitAnAM tat sarvamindriyANAM vijRmbhitam // 3 // yacchanAzastri yudhyante carame'pi bhave sthitAH / durantAnAmindriyANAM mahimnAnena ljitaaH||4|| daNDyantAM caNDacaritairindriyaiH pazavo jnaaH| zAntamohA: pUrvavido daNDyante yat tadadbhatam // 5 // jitA hRSIkairatyantaM devadAnavamAnavAH / jugupsitAni karmANi hI! tanvanti tapasvinaH // 6 // akhAdyAnyapi khAdantyapeyAnyapi pibanti ca / agamyAnyapi gacchanti hRSIkavazagA narAH // 7 // vezyAnAM nIcakarmANi dAsyAnyapi ca kurvate / kulazIlojjhitAstyaktakaruNaiH karaNairhatAH // 8 // paradravye parastrISu mohAndhamanasAM nRNAm / yA pravRttiH sendriyANAmatantrANAM vijRmbhitam // 6 // al pANipAdendriyacchedamaraNAni zarIribhiH / prApyante yadvazAt tebhyaH karaNebhyo namo namaH // 10 // vinayaM grAha- // 28 // Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter *-**** * yantyanyAn ye svayaM karaNairjitAH / pidhAya pANinA vaktraM tAn hasanti vivekinaH // 11 // A viriJcAdA ca kITAd ye kecidiha jantavaH / vimucyaikaM vItarAgaM te sarve'pIndriyairjitAH // 12 / / 27 / / evaM sAmAnyenendriyadoSAnabhidhAya sparzanAdIndriyANAM zlokapaJcakena doSAnAha-- zAsparzasukhAsvAdaprasAritakaraH karI / zrAlAnabandhana klezamAsAdayati tatkSaNAt // 28 // payasyagAdhe vicaran gilan galagatAmiSam / mainikasya kare dIno mInaH patati nizcitam nipatan mattamAtaGgakapole gandhalolupaH / karNatAlatalAghAtAd mRtyumApnoti SaTpadaH // 30 // kanakacchedasaMkAzazikhA lokavimohitaH / rabhasena patan dIpe zalabho labhate mRtim // 31 // hariNo hAriNIM gItimAkarNayitumuddhuraH / AkarNAkRSTacApasya yAti vyAdhasya vedhyatAm spaSTAH navaraM vazA hastinI, galo rajjubaddho lohakaNTakaH, mInAn hantIti mainiko dhIvara, karNatAla eva talazcapeTastenAghAtaH, gItiM gItam // 28 // 26 // 30 // 31 // 32 // upasaMharati evaM viSaya ekaikaH paJcatvAya niSevitaH / kathaM hi yugapat paJca paJcatvAya bhavanti na ? // 33 // viSaya indriyasya gocaraH, indriyaprakaraNe'pi yad viSayasya doSadarzanam, tad viSayadvAreNaivendriyANAM doSa 49 For Personal & Private Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 286 // janakatvamiti darzanArtham / ekaiko viSayo gajAdInAM paJcatvAya maraNAya / yastu pumAn sarveSu viSayeSvAsaktastaM caturthaH pratyAha-kathaM hi yugapat pazcApi viSayAH sevitAH paJcatvAya na bhavanti ? api tu bhavantyeveti / yadAha prkaashH| paJcasu saktAH pazca vinaSTA yatrAgRhItaparamArthAH / ekaH paJcasu saktaH prayAti bhasmAntatAM muuddhH||1||33|| indriyadoSAnabhidhAya tajjayopadezamAhatadindriyajayaM kuryAd manaHzuddhyA mhaamtiH| yAMvinA yamaniyamaiH kAyaklezo vRthA nRNAm // 34 // ___ yasmAdevaMvidhAnarthasArthasamarthakAnIndriyANi tat tasmAdindriyANAM bhAvendriyANAM jayaM kuryAt / dvividhAni hIndriyANi, dravyendriyANi bhAvendriyANi c| tatra dravyendriyANi sparzanendriyAdyAkArapariNatAni pudgaladravyANi, bhAvendriyANi sparzAdiSvabhilASopAyarUpANi teSAM jayo launyaparihAreNAvasthAnam / atrAntarazlokAH___ anirjitendriyagrAmo yato dukhaiH prabAdhyate / tasmAjjayedindriyANi sarvaduHkhavimuktaye ||1||n cendriyANAM vijyH| sarvathaivApravarttanam / rAgadveSavimuktyA tu pravRttirapi tjjyH||2|| azakyo viSayo'spaSTumindriyaiH svsmiipgH| rAgadveSo punastatra matimAn parivarjayet // 3 // hatAhatAnIndriyANi sadA saMyamayoginAm / ahatAni hitArtheSu hatAnyahitavastuSu // 4 // jitAnyakSANi mokSAya saMsArAyAjitAni tu / tadetadantaraM jJAtvA yad yuktaM tat samAcara // 5 // sparza mRdau ca tUnyAderupalAdezca karkaze / bhava ratyaratI hitvA jetA sparzanamindriyam // 6 // rase svAdau ca bhakSyAderitarasminnathApi vA / prItyaprItI vimucyo cairjihendriyajayI bhava // 7 // ghrANadezamanuprApte zubhe gandhe'paratra vA / jJAtvA vastuparINAmaM ghrANendriyajayaM kuru // 8 // manojJaM rUpamAlokya yadivA tadvilakSaNam / tyajan harSa // 28 // For Personal & Private Use Only Jan Educationin " ware.ainelibrary.org
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROCIR+K++++ Jain Education Interna *****-)+* jugupsAM ca jaya tvaM cakSurindriyam // 6 // svare zravye ca vINAdeH kharoSTrAdeva duHzrave / ratiM jugupsAM ca jayan zrotrendriyajayI bhava || 10 | ko'pi nAstIha viSayo manojJa itaro'pi vA / ya indriyairnopabhuktastatsvAsthyaM kiM na sevyate ? // 11 // zubhA zrapyazubhAyante zubhAyante'zubhA zrapi / viSayAstat va rajyeta virajyeta kva cendriyaiH // 12 // sa eva rucyo dveSyo vA viSayo yadi hetutaH / zubhAzubhatvaM bhAvAnAM tanna tatvena jAtucit // 13 // evaM vimRzya viSayeSu zubhAzubhatva - maupAdhikaM tadavimuktiviraktacetAH / hantendriyArthamadhikRtya jahIhi rAgaM, dveSaM tathendriyajayAya kRtAbhilASaH / / 14 / / athaivaM durjayendriyajayaM prati ko'sAdhAraNa upAya ityAha- manaH zuddhyA manaso nirmalatvena santyanyAnyapi yamaniyamavRddhasevAzAstrAbhyAsAdInIndriyajayakAraNAni kintu sAdhakatamaM manaHzuddhireva / anyAni tu naikAntikAnyAtyantikAni vA avizuddhe hi manasi yamaniyamAdIni santyapi nendriyajayanibandhanAni, etadevAha - yAM vinA yametyAdi / yAM manaH zuddhiM vinA yamA mUlaguNA niyamA uttaraguNAstairupalakSaNatvAd vRddhasevAdibhizca yaH kAyaklezaH sa nRNAM puruSANAM vRthA / sA ca manaHzuddhiH keSAJcit svabhAvata eva bhavati marudevyAdInAm / | keSAJcit tu yamaniyamAdyupAyabalAd niyantrite manasi bhavati // 34 // aniyantritaM mano yatkaroti tadAha manaHkSapAcaro bhrAmyannapazaGkaM niraGkuzaH / prapAtayati saMsArA''varttagartte jagatrayIm // 35 // For Personal & Private Use Only ***********6400
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 26 // iha dvividhaM manaH-dravyamano bhAvamanazca / tatra dravyamano viziSTAkArapariNatAH pudgalAH / bhAvamanastu tadravyopAdhisaMkalpAtmaka AtmaparINAmaH / mana eva saMkalparUpaM kSapAcaro rAkSasaH, aviSaye'pi prakAzana pravRttizIlatvAta, bhrAmyan tatra tatra viSaye sthairyamanavalambamAnaH / kathaM bhrAmyan ? apazaqa nirbhayaM yathA bhavati / tadapi kutaH? nirgatastattvabhAvanAdini(ni)vArakatvAta aGkazo yasmAd sa tathA / prapAtayati prakarSeNa pAtayati saMsAra evAvarttapradhAnogatastatra / jagatrayImiti / na sa kazcid janturjagattraye'pyasti, yo niraGkuzena manasA saMsArAvarttagarne na pAtyate / jagatrayagatAnAM jantUnAM saMsArAvartagarne pAtanAd jagatrayIM pAtayatIti upacArAduktam // 35 // punaraniyantrite manasi doSamAhatapyamAnAMstapo muktau gantukAmAn shriirinnH| vAtyeva taralaM cetaH kSipatyanyatra kutrcit||36|| tapyamAnAn kurvANAn, kiM tat ? tpH| tathA muktI mokSe gantukAmAn gantumadhyavasitAn zarIriNo jantUn taralamekatrAnavasthAyi ceto bhAvamanaH kaI kSipatyanyatra kutracit mokSAdanyatra narakAdau / kiMvad ? vAtyeva, yathAnyatra gantukAmAn manuSyAdIn vAtasamUho vivakSitAd dezAta anyatra nayati, evaM taralaM ceto'pi // 36 // ___ punaraniyantritasya manaso doSamAhaaniruddhamanaskaH san yogazraddhAM dadhAti yH| padbhyAM jigamiSuAmaM sa paGguriva hsyte||37|| na niruddhaM cApalyAt cyAvitaM mano yena so'niruddhamanaskaH san yogazraddhA ahaM yogItyabhimAnaM yo dadhAti |: // 260 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40.+1+++***++*493 dhArayati sa haste vivekibhiH / ka iva kathambhUtaH / paGguriva padbhyAM pAdAbhyAM grAmAntaraM jigamiSuH / pAdapracArarUpo hi manorodhastadabhAve kathaM paGgugrAmAntarajigamiSAtulyA yogazraddheti // 37 // na kevalamaniruddhamanaskasya yogazraddhA viphalA yAvadazubhakarmANi bahutarANyasya prAduHSantItyuttarArddhena pratipAdayituM pUrvArDena kAkA manorodhamupadizati manorodhe nirudhyante karmANyapi samantataH / aniruddhamanaskasya prasaranti hi tAnyapi // 38 // manaso rodho viSayebhyo nivAraNaM tasmin sati nirudhyante pratibAdhyante zrAzravanirodhAt karmANyapi jJAnAvarayAdInyatiprabalAni samantataH sAmastyena / manorovAyattatvAt karmarodhasya / prakRte yojayati - aniruddhamana skasya puMstAnyapi karmANi prasaranti vivarddhante manaHprasarAdhInatvAt karmaprasarasya // 38 // tadetannizcitya manoniyantraNAya catnaH kArya ityetadAha manaHkapirayaM vizvaparibhramaNa lampaTaH / niyantraNIyo yatnena muktimicchubhirAtmanaH // 39 // mano bhAvamana eva kapirmarkaTaH / zrayamiti sarveSAM svasaMvedanasiddhaH / kapitvarUpeNa sAdharmyamAha - vizvasmin jagati paribhramaNamanyAnyaviSayagraharUpamanavasthAnaM tatra lampaTo lolupastadevaMvidho manaH kapirniyantraNIyo niroddhavyaH cApalaM parityAjyocite viSaye paristhApyaH / yatnena tattvAbhyAsarUpeNa / kiM kurvadbhiH ? muktiM mokSamicchantItyevaMzIlAstairAtmanaH svasya / manazcApalanirodhasya sAdhyA hi muktiriti // 36 // For Personal & Private Use Only 19/0/+******+*()+-*+k www.jainvelibrary.org
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkhama // 21 // idAnImindriyajayahetuM manaHzuddhiM prastauti caturthaH dIpikA khalvanirvANA nirvaannpthdrshinii| ekaiva manasaH zuddhiH samAmnAtA mniissibhiH||40|| prakAzaH / ekaiva sA yamaniyamAdirahitApi manaHzuddhiH dIpikeva dIpikA, kiMviziSTA ? anirvANA avidhyAtA, nirvANasya mokSasya panthA nirvANapathastaM darzayatItyevaMzIlA nirvANapathadarzinI, mumukSoH iti zeSaH, samAmnAtA pAramparyeNa kathitA, kaiH ? manISibhiH pUrvAcAyaH, yadAhajJAne dhyAne dAne mAne maune sadodyato bhavatu / yadi nirmalaM na cittaM tadA hutaM bhasmani samagram // 1 // 40 // manaHzuddheranvayavyatirekAbhyAM guNAntaradarzanenopadezamAhasatyAM hi manasaH zuddhau santyasanto'pi yadguNAH / santo'pyasatyAM nosanti saiva kAryA budhaistataH / ___yad yasmAt satyAM vidyamAnAyAM manasaH zuddhAvasanto'pyavidyamAnA api santi bhavanti tatphalasadbhAvAd guNAH kssaantyaadyH| santo vidyamAnA api guNA asatyAM manasaH zuddhau no santi na santyeva, tatphalAbhAvAt / tataH kAraNAdanvayavyatirekAbhyAM nizcitaphalA saiva manaHzuddhiH kAryA budhairvivekimiH // 41 // ye tu "AstAmeSA manaHzuddhiH, tapobalenaiva muktiM vayaM sAdhayiSyAmaH," iti pratipadyante tAn pratyAhamanaHzuddhimabibhrANA ye tapasyanti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te titIrSanti mahArNavam // 42 // manaHzuddhimabibhrANA adhArayanto ye muktaye muktinimittaM tapasyanti tapaHklezamanubhavanti, te durgrahagrahilAH / // 261 // For Personal & Private Use Only Jan Education intedal wrane.lainelibrary.org
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMnihitAM nAvaM parityajya mahArNavaM bhujAbhyAM tarItumicchanti / yathA nAvamantareNa mahArNavo bhujAbhyAM dustaraH tathA manaHzuddhimantareNa tapasA muktirduSprApA // 42 // ye tu dhyAnaM tapaHsahitaM muktidaM iti vadanto manaHzuddhimupekSante, dhyAnameva tu karmakSayakAraNaM iti pratipannAstAn pratyAhatapasvino manaHzuddhivinAbhUtasya sarvathA / dhyAnaM khalu mudhA cakSurvikalasyeva darpaNaH // 43 // __tapakhino'pi dhyAnaM, khalu nizcayena, mudhA / kiMviziSTasya ? sarvathA manaHzuddhivinAbhUtasya lezenApi manaHzuddhirahitasya / yadyapi manaHzuddhirahitAnAmapi tapodhyAnabalena navamagreveyakaM yAvad gatiH zrUyate, tathApi tat prAyikam, na ca tat phalatvena vivakSitam , mokSasyaiva phalarUpatvAt / ato dhyAnaM mudhA / yathA darpaNo rUpanirUpaNakAraNamapi cakSurvikalasya mudhA, tathA dhyAnamapIti bhAvaH // 43 // upasaMharatitadavazyaM manaHzuddhiH kartavyA siddhimicchatA / tapa:zrutayamaprAyaiH kimanyaiH kAyadaNDanaiH // 44 // tat tasmAt avazyaM nizcayena manaHzuddhiH karttavyA siddhiM mokSamabhilaSatA / Avazyakatve hetumAha-kimanyaiH kAyadaNDanaiH ? kAyo daNDyata ebhiriti kAyadaNDanAstaiH, kaiH ? tapaHzrutayamaprAyaiH-tapo'nazanAdi, zrutamAgamaH, yamA mahAvratAni / prAyagrahaNAd niyamAdayo gRhyante / atredamanuyoktavyam-keyaM manasaH zuddhiH ? lezyAvizuddhyA an Education Intel For Personal Private Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAga caturthaH prkaashH| zAsram // 262 // manaso nirmalatvam / kAH punarlezyAH? kRSNAnIlakApotatejaHpadmazuklatraNedravyasAcivyAdAtmanastadanurUpa: pariNAmaH, yadAha kRSNAdidravyasAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH pravarttate // 1 // tatra kRSNavaNepudgalasannidhAne ya Atmano'zuddhatamaH pariNAmaH sA kRSNalezyA / nIladravyasannidhAne ya | Atmano'zuddhataraH pariNAmaH sA niilleshyaa| kApotavarNadravyasAnnidhyAttadanurUpo'zuddha AtmapariNAmaH kApotalezyA / tejovarNadravyasAnnidhyAttadanurUpaH zuddha prAtmapariNAmastejolezyA / padmavarNadravyasAnidhyAttadanurUpaH zuddhatara AtmapariNAmaH pdmleshyaa| zuklavarNadravyasAnnidhyAcchaddhatama AtmapariNAmaH zuklalezyA / kRSNAdidravyANi ca sakalakameprakRtiniHsyandabhUtAni, tadapAdhijanmAnA bhAvalezyAH kamasthitihetavaH / yadAha tAH kRSNanIlakApotatejasI(sa)padmazulanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAyaH // 2 // etAzcA'zuddhatamA'zuddhatarA zuddhazuddhazuddhatarazuddhatamAtmapariNAmarUpA jambUphalakhAdakadRSTAntAd graamghaatkdRssttaantaacaavseyaaH| AgamagAthAzcAtra jaha jambutaruvarego supakkaphalabhariyanamiyasAlaggo / dido chahi purisehiM te bitI jaMbu bhakkhemo // 1 // kiha puNa te bitego pAruhamANANa jIsaMdeho / tA jiMdiUNa mUle pADeuM tAhi bhakkhemo // 2 // (1) yathA jambUtaruvara ekaH supakkaphalabharitanamitasAlAgraH / dRSTaH SadbhiH puruSaiste bruvanti jambUni bhakSayAmaH // 1 // kathaM punaste buvanti eka ( Aha ) ArohatAM jIvasandehaH / tatazchittvA mUlataH pAtayitvA tAni bhakSayAmaH // 2 // 292 // Jain Education inteSE For Personal & Private Use Only 5d w ww.jainelibrary.org
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte *****1-13+-1K-X1K+-***** 'bIyAha eeti kiM neNa taruNa u amhaMti / sAhA mahalla chiMdaha taio beI pasAhAo || 3 || gucche cautthao puNa paMcamao beha gaNhaha phalAI / chaTTo beI paDiyA eicciya khAyaha ya ghettuM // 4 // di MtassovaNayo jo bei taruM tu chiMda mUlAo / so baTTai kiNhAe sAla mahallAo nIlAe // 5 // havai pasAhA kAU gucche teU phalAgi pamhAe / paDiyANi sukalesA ahavA annaM uAharaNaM || 6 // corA gAmavahathyaM viNignayA egu bei ghAeha / jaM pecchaha taM savvaM dupayaM cauppayaM vAvi // 7 // mANUsa purise o sAuhe cauthyo / paMcamao jujyaMte baTTo uNa taththamaM bhaNai || 8 || ekaM tA haraha dhaNaM bI mariha mA kuha eyaM / kevala haraha dhaNaM tA upasaMhAro imo tesiM // 6 // (1) dvitIya Aha etAvatA kiM chinnena taruNA tu asmAkamiti ! | zAkhA mahatIchinta tRtIyo bravIti prazAkhAH // 3 // gucchAMzcaturthakaH punaH paMcamI bravIti gRhaNIta phalAni / SaSThastu bravIti patitAnyevaitAni khAdata ca gRhItvA // 4 // Topanayat taruM tu chinta mUlataH / sa varttate kRSNAyAM zAkhA mahatIrnIlAyAm // 5 // bhavati prazAkhAH ( chinteti ) kApotI gucchAMstaijasI phalAni padmA / patitAni zuklalezyA athavA'nyadudAharaNam // 6 // caurA grAmavadhArthaM vinirgatA eko bravIti ghAtayata / yaM prekSadhvaM taM sarvaM dvipadaM catuSpadaM vApi // 7 // dvitIyo manuSyAn, puruSAn tRtIyaH sAyudhAMzcaturthastu | paMcamastu yudhyataH SaSThaH punastatredaM bhaNati // 8 // ekaM tAvada harata / dhanaM dvitIyaM mArayatha mA kArSTatat / kevalaM harata dhanaM tadupasaMhArastvayaM teSAm // 6 // For Personal & Private Use Only **@*--**<---+-----+-sk:**<><><
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH yogazAkham prakAzA savve mArehatti vA so kiNhalesapariNAmo / evaM kameNa sesA jA caramo sukkalesAe // 10 // etAsvAdyAstisroprazastAH, uttarAH prazastAH etAzca manuSyANAM parivartamAnA bhavanti / tatazca yadA uttarAstisra prAtmano bhavanti tadA vizuddhirityAkhyAyate / yadA caitA maraNakAle bhavanti, tadA tadanurUpAsu gatidhvAtmA prayAti / tatra kRSNanIlakApotalezyApariNato narakeSu tiryakSu cotpadyate / pItapadmazuklalezyApariNatastu manuSyeSu deveSu cotpadyate / yadAhurbhagavantaH-" jalase marai tannesesu uvavajai / " laukikAstvAhuH "ante ca bharatazreSTha ! yA matiH sA gtirnRnnaamiti"| atra yadi matizcetanAmAtraM tadA yA matiH sA gatiriti HI ki kena saMgatam ? / athAzuddhatamAdipariNAmayuktA matiyAkhyAyate tIdameva pAramarSa vacanaM sAdhvityalaM prasaGgena / evaM tAvadazuddhalezyAtyAgena vizuddhalezyAparigraheNa ca manasaH zuddhiruktA // 44 // idAnIM manaHzuddhinimittamIpatkaramupAyAntaramupadizatimanaHzuddhathai ca kartavyo raagdvessvinirjyH| kAluSyaM yena hitvAtmA svsvruupe'vtisstthte||45|| manaso bhAvamanasa AtmarUpasya zuddhihetave kartavyo rAgadveSayoH prItyaprItyAtmakayorvinirjayo nirodhaH, uditayorviphalIkaraNena anuditayozcAnutpAdanena / tathA sati kiM syAt ? kAluSyamazuddhatvaM hitvA AtmA bhAvamanorUpaH svakIye svarUpe paramazuddhilakSaNe'vatiSThate sthiro bhavati // 45 // (1) sarvAn mArayateti vartate sa kRSNalezyApariNAmaH / evaM krameNa zeSA yAvaccaramaH zuklalezyAyAm // 10 // (2) yallezyo mriyate tAsu lezyAsu utpadyate / // 23 // in Education Intel For Personal & Private Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha rAga-dveSayorjayatvaM zlokatrayeNAhaAtmAyattamapi svAntaM kurvatAmatra yoginAm / rAgAdibhiH samAkramya parAyattaM vidhIyate // 46 AtmAyacamapi Atmani nimagnamapi khAntaM manaH kurvatAM yoginAmatra jagati rAgAdibhI rAgadveSAbhyAM tadavinAbhUtena ca mohena samAkramya raktaM dviSTaM mUDhaM ca kRtvA parAyattamAtmano'nadhInaM kriyate // 46 // tathArakSyamANamapi svAntaM smaadaaymnaagmissm| pizAcA iva rAgAdyAzchalayanti muhurmuhuH||47|| rakSyamANamapi gopyamAnamapi yamaniyamAdibhirmantratantraprAyaiH svAntaM bhAvamanaH samAdAya puraskRtya manAg miSaM svalpaM chalaM pramAdarUpaM, chalayanti-AtmavazaM kurvanti | ka ete ? rAgAdayaH / ka iva ? pizAcA iva / muhurmuhuriti yadA yadA pramAdalezo'pi bhavati tadA tadA chalayanti / yathA hi pizAcA mantrAdikRtaracamapi sAdhaka chalaM prApyAtmavazaM kurvanti, tathA rAgAdayo'pi yogimana iti // 47 / / tathArAgAditimiradhvastajJAnena manasA janaH / andhenAndha ivAkRSTaH pAtyate nrkaavtte||48|| rAgAdaya eva samyagdarzanavighAtahetutvAta timiramaNoviplavaH tena dhvastaM jJAnaM tavAloko yasya tena tathAvidhena manasA AkRSTo jano narakAvaTe narakakUpe pAtyate / kena ka iva ? andhenAndha iva / rAgAdibhirandhIkRtena manasA jano'pyandhaH, tasyaiva mArgadarzakatvAt / tato yathAjdhenAndhaH samAkRSyAvaTe pAtyate tathA'ndhena manasA andho jano narakAvaTe pAtyate / atrAntarazlokAH Jain Education intential For Personal & Private Use Only I
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| // 264 // dravyAdiSu ratiprItI rAga ityabhidhIyate / teSvevAratimaprItiM cAhuDheSa manISiNaH // 1 // ubhAveto dRDhataraM bandhanaM sarvajanminAm / sarvaduHkhAnokahAnAM mUlakandau prakIrtitau // 2 // kaH sukhe vismayasmero duHkhe kaH kRpaNo bhavet ? / mokSaM ko nApnuyAd rAgadveSau syAtAM na cediha // 3 // rAgeNa hyavinAbhAvI dveSo dveSeNa cetaraH / tayorekataratyAge parityaktAvubhAvapi ||4||dossaaH smaraprabhRtayorAgasya paricArakAHmithyAbhimAnapramukhA dveSasya tu paricchadaH // // tayormohaH pitA bIjaM nAyakaH paramezvaraH / tAbhyAmabhinnastadrakSyaH srvdoppitaamhH||6|| evamete trayo doSA nAto doSAntaraM kacit / tairamI jantavaH sarve bhramyante bhavavAridhau // 7 // svabhAvena hi jIvo'yaM sphaTikopalanirmalaH / upAdhibhUtairetaistu tAdAtmyenAvabhAsate // 8 // arAjakamaho! vizvaM yadebhiH pazyatoharaiH / hiyate jJAnasarvaskhaM svarUpamapi janminAm // 8 // ye jantavo nigodeSu ye'pi cAsanamuktayaH / sarvatrAspRSTakaruNA patatyeSAM patAkinI // 10 / / muktyA vairaM kimeteSAM muktikAmaiH sahAthavA / yenobhayasamAyogastairbhavan pratiSidhyate // 11 // doSakSayakSamANAM hi kimupekSA kSamArhatAm / jagaddAhakaraM yana zAntaM doSapradIpanam // 12 // vyAghravyAlajalAgnibhyo na bibheti tathA muniH| lokadvayApakAribhyo rAgAdibhyo bhRzaM yathA // 13 // vAtisaMkaTamaho ! yogibhiH samupAzritam / rAgadveSau vyAghrasiMhI pArzvato yasya tiSThataH // 14 // 48 // __ atha rAgadveSajayopAyamupadizatiastatandrarataH puMbhinirvANapadakAkSibhiH / vidhAtavyaH samatvena rAgadveSadviSajayaH // 49 // yata evaMvidhau rAgadveSau, ataH kAraNAdastatandranirastapramAdaiH puMbhiH puruSadharmopetairyogibhiH, kiMviziSTaiH ? // 264 // in Education intematon For Personal Private Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ *++***+******+1084030 nirvANapadakAGkSibhiH nirvAnti rAgadveSopataptAH zItIbhavantyasminniti nirvANaM tadeva padyamAnatvAt padaM tatkAGkSaNazIlA nirvANapadakAGkSiNaH, tairvidhAtavyo vidheyo rAgadveSAvevopatApakAritvAd dviSantau tayorjayo'bhibhavaH, kenopAyenetyAha- samatvena, rAgahetuSu dveSahetuSu ca mAdhyasthyenaudAsInyeneti yAvat // 46 // yathA sAmyaM rAgadveSajayopAyastathA''da amandAnandajanane sAmyavAriNi majjatAm / jAyate sahasA puMsAM rAgadveSamalakSayaH // 50 // sAmyamevAtizItIbhAvajanakatvAd vAri tatra / kiMviziSTe ? amandastIvro ya Ananda AhlAdastasya janane, maJjatAM tanmadhyamavagAhamAnAnAM sahasA akasmAt / keSAM puMsAM / rAgadveSAveva malastasya cayaH / prasiddhametad yathA vAriNi majjatAM malAyo bhavati, evaM sAmye nimajjatAM lIyamAnAnAM rAgadveSatayo bhavati // 50 // na paraM rAgadveSayorevApanAyakaM sAmyam, api tu sarvakarmaNAmapItyAha praNihanti kSaNArdhena sAmyamAlambya karma tt| yanna hanyAnnarastItratapasA janmakoTibhiH // 51 // praNihanti nihanti caNArdhenAntarmuhUrtena sAmyamuktalakSaNamAlambyAzritya tat karma jJAnAvaraNIyAdi, yat kizcit karma na hanyAd nApanayed naraH pumAn tIvratapasA tIvreNa zarIramanasoH saMtApahetunA'nazanAdirUpeNArthAt sAmyarahitena janmakoTibhirbahubhirapi janmabhiH / / 51 / / kathamantarmuhUrttamAtreNa sAmyaM sarvakarmApanAyakamityAha For Personal & Private Use Only 18++++*****084-
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH zAstram prakAza 245 // karma jIvaM ca saMzliSTaM prijnyaataatmnishcyH| vibhinnIkurute sAdhu: sAmAyikazalAkayA // 52 // sAmAyikameva samatvameva zalAkA vaMzAdimayI tayA vibhinnIkurute pRthak karoti sAdhuryatiH / kiM vibhinnIkurute ? karma jIvaM ca saMzliSTaM saMpRktam, yathA zleSadravyasaMpRktAnAM pAtrAdInAM zalAkayA pRthaga bhAvaH kriyate tathA jIvakarmaNorapi tAdAtmyena saMbaddhayoH sAmAyikeneti / ayameva krmkssyH| na hi karmapudgalAnAmAtyantikaH kSayaH saMbhavati, nityatvAt teSAm, Atmanastu pRthagbhUtAni karmANi vINAni ityucyante / nanu vAmAtrametad yat sAmAyikazalAkayA sAdhuH karmANi pRthak karotItyAha-parijJAtAtmanizcayaH paritrAtaH punaH punaH saMvidita Atmanizcaya AtmanirNayo yena sa tathA / ayamarthaH-AtmajJAnamabhyasyaMstathAvidhAvaraNApagamena tathA punaH punaH svasaMvedanenAtmanizcayaM dRDhaM karoti yathAtmarUpAd bhinnarUpANi AtmarUpAvArakANi ca karmANi paramasAmAyikabalena nirjarayati // 52 // na kevalamAtmanizcayabalena karmANi pRthak karoti yAvadAtmani paramAtmadarzanamapi bhavatItyAharAgAdidhvAntavidhvaMse kRte saamaayikaaNshunaa| svasminsvarUpaM pazyanti yogina: paramAtmanaH // 53 // rAgAdaya eva svarUpatirodhAyakatvAd dhvAntaM tasya vidhvaMsastasmin kRte / kena ? sAmAyikamevAMzurAdityastena / tataH kiM syAt ? svasminnAtmani paramAtmanaH svarUpaM yoginaH pazyanti / sarve'pi hyAtmAnastattvataH in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAna eva, kevalajJAnasya yena tenAMzena sarvatra bhAvAt , yat pAramarSam-"'savvajIvANaM pi aNaM prakAvarassAtabhAgo niccampADiyo ceva" / kevalaM rAgadveSAdidoSakaluSitatvAd na sAkSAta paramAtmasvarUpAbhivyaktiH / sAmAyikAMzumatprakAzanena tu rAgAditimire'pagate Atmanyeva paramAtmasvarUpamabhivyaktaM bhavati // 53 // idAnI sAmyaprabhAvaM vyanakti-- snihyanti jantavonityaM vairiNo'pi parasparam / api svArthakRte sAmyabhAjaH sAdhoH prbhaavtH||54|| api svArthakRte svArthanimittamapi sAmyavataH sAdhoH prabhAvAd nityavairiNo'pyahinakulAdayaH niyanti parasparaM maitrI kurvanti / ayamarthaH-IdRzaH sAmyasya mahimA yadetat svanimittaM kRtamapi pareSu nityavairiSu paryavasyati, yat stuvanti vidvAMsaH devAkRSya kareNa kezaripadaM dantI kapolasthalI, kaNDUyatyahireSa babhrupurato mArga nirudhya sthitH| vyAghravyAtavizAlavalakuharaM jighratyajasraM mRgo, yatraivaM pazavaH prazAntamanasastAmarthaye tvadbhavam // 1 // laukikA api sAmyavatAM yoginAM stutimAhuryathA-tatsannidhau vairatyAga iti / atrAntara zlokAH cetanAcetana vairiSTAniSTatayA sthitaiH / na muhyati mano yasya tasya sAmyaM pracakSate // 1 // gozIrSacandanAlepe vAsIcchede ca vaahyoH| abhinnA cittavRttizcet tadA sAmyamanuttaram // 2 // abhiSTotari ca prIte roSAndhe cApi 1 sarvajIvAnAmapyakSarasyAnantabhAgo nityodghATita eva / 2 bhujayoH Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 266 // Jain Education Inter 40+0 zaptari / yasyAvizeSaNaM cetaH sa sAmyamavagAhate || 3 || na hUyate tapyate na dIyate vA na kizcana / aho ! amUlyakrItIyaM sAmyamAtreNa nirvRtiH // 4 // prayatnakRSTaiH kriSTaizca rAgAdyaiH kimupAsitaiH ? / ayatnalabhyaM hRdyaM ca zraya sAmyaM sukhAvaham || 5 || parokSArthapraticepAt svargamokSAva pahutAm / sAmyazarma svasaMvedyaM nAstiko'pi na nihnute / / 6 / / kavipralAparUDhe'sminnamRte kiM vimuhyasi / svasaMvedyarasaM mUDha ! piba sAmyarasAyanam // 7 // khAdyalehyacU (co) pyapeyarasebhyo vimukhA api / picanti yatayaH svairaM sAmyAmRtarasaM muhuH // 8 // kaNThapIThe luThan bhogibhogo mandAradAma ca / yasyAprItyai na vA no vA prItyai sa samatApatiH // 6 // na gUDhaM kiJcanAcAryamuSTiH kAcid na cAparA / bAlAnAM sudhiyAM caikaM sAmyaM bhavarujauSadham // 10 // atikrUrataraM karma zAntAnAmapi yoginAm / yad ghnanti sAmyazastreNa rAgAdInAM kulAni te // 11 // ayaM prabhAvaH paramaH samatvasya pratIyatAm / yat pApinaH caNenApi padamiti zAzvatam // 12 // yasmin sati saphalatAmasatyaphalatAM vrajet / ratnatrayaM namastasmai samatvAya mahaujase || 13 || vigAhya sarvazAstrArthamidamuccaistarAM buve / ihAmutra svaparayornAnyat sAmyAt sukhAkaram // 14 // saMsarge'pyupasargANAmapi mRtyAvupasthite / naitatkAlocitaM kiJcit sAmyAdaupayikaM param // 15 // rAgadveSAdizatrupratiitinipuNAM sAmyasAmrAjyalakSmI, muktA bhuktvA nirantAH zubhagatipadavIM lebhire prANabhAjaH / tenaitad mAnuSatvaM sapadi saphalatAM netukAmairnikAmaM, sAmye nissImasaukhyapracayaparicite na pramAdo vidheyaH // 16 // 54 // nanvavagatametat sarvadoSanivAraNakAraNaM samatvam zrItAH smaH yadi tu sAmyaM pratyapyupAyaH kazcana syAt / tadupAye'pyupAyAntaramISatkaraM syAt, tadA nirAkAGkSAH pramodAmahe, ityetad manasi kRtvA zlokadvayamAha For Personal & Private Use Only caturthaH prakAzaH / // 266 // www.jainvelibrary.org
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmyaM syAd nirmamatvena tatkRte bhaavnaa:shryet| anityatAmazeraNaM bhavamekatvamanyatAm // 55 // azaucamAdhaivavidhi saMvaraM karmanirjarAm / dharmasvAkhyAtatAM lokaM dvAdazI bodhibhAvanAm // 56 // . sAmyaM yathoktasvarUpaM nirmamatvenopAyena syAt / nanu sAmyanirmamatvayoH ko bhedaH 1 ucyate-sAmyaM rAga-dveSayorubhayorapi pratipakSabhUtam , nirmamatvaM rAgasyaikasya pratipacabhUtam / taddoSadvayanivAraNAya sAmye cikIrSite bhavati balavattarasya rAgasya pratipakSabhUtaM nirmmtvmupaayH| yathA hi balavatyAM senAyAM balavattarasya kasyacid vinAza itareSAM vinAzAya, tathA rAganigrahahetu nirmamatvaM hInabalAnAM dveSAdInAM vinAzAyeti alaM prasaGgena / nirmamatvasyApyupAyaM darzayati-tatkRte nirmamatvanimittaM bhAvanA anuprekSAH zrayed yogI / prakRtA bhAvanA nAmataH katha- / yati-anityatAmityAdi, spaSTaM caitat // 55 // 56 // tadyathA / tadyathA ityupaskArapUrvakamanityatAkhyAM prathamA bhAvanAM darzayatiyatprAtastanna madhyAhne yanmadhyAhne ntnishi| nirIkSyate bhave'sminhI! pdaarthaanaamnitytaa|57 zarIraM dehinAM sarvapuruSArthanibandhanam / pracaNDapavanodhUtaghanAghanavinazvaram // 58 // kallolacapalA lakSmIH saMgamAH svpnsNnibhaaH| vAtyAvyatikarokSiptatUlatulyaM ca yauvanam // 59 // zlokatrayaM spaSTam , navaraM zarIramityAdizloke pUrvArddha yaditi zeSaH; uttarArddha taditi zeSaH / atrAntarazlokAH Jan Education inte For Personal & Private Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| // 26 // svato'nyatazca sarvAbhyo digbhyshcaagcchdaapdH| kRtAntadantayantrasthAH kaSTaM jIvanti jantavaH // 1 // vajramAreSu deheSu yadyAskandatyanityatA / rambhAgarbhasagarbheSu kA kathA tarhi dehinAm ? // 2 // asAreSu zarIreSu sthemAnaM yazcikIrSati / jIrNazIrNapalAlotthe cazcApuMsi karotu saH / / 3 / / na mantratantrabhaiSajyakaraNAni zarIriNAm / trANAya maraNavyAghramukhakoTaravAsinAm // 4 // pravarddhamAnaM puruSaM prathamaM grasate jarA / tataH kRtAntastvarate dhigaho! janma dehinAma // 5 // yadyAtmAnaM vijAnIyAt kRtAntavazartinam / ko grAsamapi gRhIyAt pApakarmasu kA kathA? // 6 // samutpadya samutpadya vipadyante'psu budbudAH / yathA tathA kSaNenaiva zarIrANi zarIriNAm // 7 // ADhyaM niHsvaM nRpaM rata mUrkha sajanaM khalam / avizeSeNa saMhartuM samavartI pravartate // 8 // na guNeSvasya dAkSiNyaM dvaSo doSeSu cAsti na / davAgnivadaraNyAni vilumpatyantako janam // 6 // idaM tu mA sma zaGkiSThAH kuzAstrairapi mohitaH / kuto'pyupAyataH kAyo nirapAyo bhavediti // 10 // ye meruM daNDasAt kartu pRthavIM vA chatrasAt kSamAH / te'pi trAtuM svamanyaM vA na mRtyoH prabhaviSNavaH ||11||shraa kITAdA ca devendrAt prabhAvantakazAsane / anunmatto na bhASeta kathaJcit kAlavaJcanam // 12 // pUrveSAM cet kacit kazcijIvan dRzyeta tad vayam / manorathAtItamapi pratImaH kAlavaJcanam / / 13 // anityaM yauvanamapi pratiyantu mniissinnH| balarUpApahAriNyA jarasA jarjarIbhavet // 14 // yauvane kAminIbhirye kAmyante kaamliilyaa| nikAmakRtathatkAraM tyajyante te'pi vAIke // 15 / / yadarjitaM bahuknezairabhutvA yacca pAlitam / tad yAti kSaNamAtreNa nidhanaM dhaninAM dhanam // 16 // upamAnapadaM kiM syAt phenabuddavidyutAm / dhanasya nazyato'vazyaM pazyatAmapi tadvatAm ? // 17 // // 267 lain Education For Personal & Private Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAgamAH sApagamAH suhRdbhirbndhubhirnijaiH| svasya vA'nyasya vA nAze vikRte'pakRte'pi vA // 18 // dhyAyannanityatAM nityaM mRtaM putraM na zocati / nityatAmahamUDhastu kuDyabhaGge'pi roditi // 16 // etaccharIradhanayauvanabAndhavAdi, tAvad na kevalamanityamihAsubhAjAm / vizvaM sacetanamacetanamapyazeSa-mutpattidharmakamanityamuzanti santaH // 20 // 57 // 58 // 56 // ___ anityatAbhAvanAmupasaMharannupadarzayatiityanityaM jagadvattaM sthiracittaHpratikSaNam |tRssnnaakRssnnaahimntraay nirmamatvAya cintayet // 60 // iti pUrvoktaprakAreNa jagadvRttaM jagatsvarUpamanityaM pratikSaNaM cintayedavadhArayet , sthiracico nizcalacittaH san / kimartham ? nirmamatvAya-anityatvAdibhAvanAsAdhyavItarAgatvanimittam / kiviziSTAya ? tRSNAkRSNAhimantrAyatRSNA rAgaH seva kRSNAhistasthA mantrAya mantrasvarUpAya / ahizadva: strIliGgo'pyastIti nopamAnopameyayobhinnaliGgatvam / anityatA // 1 // 60 / athAzaraNabhAvanAmupadizatiindropendrAdayo'pyete yanmRtyoryAnti gocrm|aho! tadantakAtaGke kaH zaraNyaH zarIriNAma? // ____ indraH suranAthaH, upendro vAsudevastAvAdI yeSAM suramanuSyAdInA, cakravartiparihAreNopendragrahaNaM loke mRtyukAle zaraNatvopahAsaparam , te'pi yad yasmAd mRtyorgocaraM vazaM yAnti; aho iti vismaye, tat tasmAdantakAtaGke mRtyu in Education For Personal & Private Use Only |
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 268 bhaye upasthite kaH zaraNyaH zaraNe sAdhuH zarIriNAM jantUnAm ?-ko'pi nAstItyarthaH // 61 // tathA catuH piturmAtuHsvasu tustanayAnAM ca pazyatAm / atrANo nIyate jantuH karmabhiryamasadmani // 62|| prakAzaH / . pitrAdInAM pazyatAM tAnanAdRtyaivAtrANo'zaraNo jantuH karmabhiH parabhavavedanIyaiH zubhAzubhairyamasamani yamAlaye nIyate / etacca lokaprasidhyapecama, na punaryamasadani kazcid nIyate, api tu caturgatisvarUpe saMsAre tattadvatyucitaiH kamebhistatra tatra nIyata iti paramArthaH // 62 // tathAzocanti svajanAnantaM nIyamAnAn svkrmbhiH| neSyamANaMtu zocanti nAtmAnaM muuddhbuddhyH||13|| zocanti zokaviSayatAM nayanti vajanAn bandhUn , antamavasAnaM nIyamAnAn svakarmabhirbhavAntaravedanIyamaMDha ityuttareNa yogaH AtmAnaM tu svakarmabhirevAntaM neSyamANaM na zocanti / saMnihitaparityAge hi vyavahitaM prati kAraNaM vAcyam , saMnihitazcAtmA, tasya zocanIyatAM muktvA vyavahitasya svajanAdeH zocanaM buddhimohanibandhanameva // 63 // azaraNabhAvanAmupasaMharatisaMsAre duHkhdaavaagnijvljjvaalaakraalite| vane mRgArbhakasyeva zaraNaM nAsti dehinaH // 64 // ___saMsAre zaraNaM dehino nAsti / kasyeva kutra ? bane mRgArbhakasyeva / kiMviziSTe saMsAre ? duHkhameva dAvAgnistasya jvalantyo yA jvAlA duHkhasyaiva prabhedAstaiH karAlite raudre| vane kiMviziSTe ? duHkho duHkhaheturyo dAvAgnistasya jvalantyo yA jvAlAstAbhiH karAlite |arbhkaahnnmtimaugdhykhyaapnaarthm / azaraNabhAvanA / atrAntarazlokAH- // 28 // For Personal & Private Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAGgenAyurvedena jIvAtubhirathAgadaiH / mRtyaMjayAdibhirmantraikhANaM naivAsti mRtyutaH // 1 // khaDgapaJjaramadhyasthazcaturaGgacamUvRtaH / raGkavat kRSyate rAjA haThena yamakikaraiH // 2 // jalamadhyasthitastambhamUrdhvapaJjaramadhyagam / rAjJaH priyasutaM mRtyuzcakarSAnyasya kA kathA ? // 3 // SaSTiM putrasahasrANi sagarasyApi cakriNaH / tRNavat vANarahitAnyadahajjvalanaprabhaH // 4 // Askandha skandakAcArya munipaJcazatI nataH / na kazcidabhavat trAtA pAlakAdantakAdiva // 5 // yathA mRtyupratIkAraM pazavo naiva jAnate / vipazcito'pi hi tathA dhika pratIkAramRDhatAm // 6 // ye'simAtropakaraNAH kuvete damAmakaNTakAm / yamabhrUbhaGgabhItAste'pyAsye nidadhate'GgalIH / / 7 / / snehAdAzliSya zakreNArddhAsane'. dhyAsyate sa yaH / zreNikaH so'pyazaraNo'zrotavyAM prApa tAM dazAm // 8 // munInAmapyapApAnAmasidhAropamaikreteH / na zakyate kRtAntasya pratikartu kadAcana // // azaraNyamaho ! vizvamarAjakamanAyakam / yadetadapratIkAraM grasyate | yamarakSasA // 10 // yo'pi dharmapratIkAro na so'pi maraNaM prati / zubhAM gatiM dadAnastu pratikarteti kIyete // 11 // evaM vizvamanAkulaH kavalayannAbrahma kITAvadhi, zrAnti yAti kathaJcanApi na khalu trailokyabhImo yamaH / | naivAsya pratikArakarmaNi surAdhIzo'pyalaMbhUSNutA-mAlambeta zaraNyavarjitamidaM hA! hA ! jagat tAmyati // 12 // mazaraNabhAvanA // 2 // 64 // atha saMsArabhAvanAM zlokatrayeNAhazrotriyaH zvapacaH svAmI pattirbrahmA kRmizca sH| saMsAranATye naTavat saMsArI hanta! cessttte||65|| saMsAro nAnAyoniSu saJcaraNaM sa eva nATyaM naTakarma tatra naTavat nartakavat saMsArI jantuzceSTate vividhAM ceSTAM karo Iain Education Inter For Personal & Private Use Only .
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga | caturthaH prkaashH| zAstram // 26 tIti / hantetyAmantraNe / kenollekhena ceSTate ? zrotriyo vedapAragaH sa eva zvapaco bhavati, svAmI prabhuH sa eva pattirbhavati, brahmA prajApatiH sa eva kRmirbhavati / yatheSTaM ca vidhyanuvAdau, tena zvapacaH zrotriyaH, pattiH svAmI, kRmibrahmA, ityapi draSTavyam / yathA hi nATye vividhavarNakAdiyogAd bhUmikAntaraM naTAH pratipadyante tathaiva saMsArI vividhakarmopAdhiH zrotriyAditAM pratipadyate, na punarasya tathAvidhaM paramArthato rUpamasti // 65 // tathAna yAti katamAM yoni katamA vA na muJcati / saMsArI karmasambandhAdavakrayakuTImiva // 66 // yonimekendriyAdilakSaNAM katamAM na yAti ? sarvAmapi yAtItyarthaH, katamAM vA yoniM na muzcati ? sarvAmapi muzcatItyarthaH, saMsArI jantuH / kuto hetorityAha-karmasambandhAt / avakrayakuTImiva bhATakakuTImiva / yathA hi tathAvidhopayogahetohamedhI ekA kuTIM pravizati, upayogAbhAve tAM muzcati ; upayogAntarAcca kuTyantaramAdatte, pariharati ca ; evaM niyatakarmopabhogahetorekA yoni jantuH pravizati, tadyogyakarmopabhogAnantaraM tu tAM vimuJcati, yonyantaraM tUpAdatte punazca pariharati, na punarniyataH ko'pi yoniparigraho'stIti // 66 // tathAsamastalokAkAze'pi nAnArUpaiH svkrmtH| vAlAgramapi tannAsti yanna spRSTaM zarIribhiH // 7 // ihAkAzaM dvividhaM-lokAkAzamalokAkAzaM ca / yatra dharmAdharmajIvapudgalAnAM sambhavo'sti tallokAkAzam , A itaratvalokAkAzam , yadAha ; dharmAdInAM vRttirdravyANAM yatra bhavati tat kSetram / taivyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyam // 1 // // 26 // JainEducation in For Personal & Private Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH samagre'pi lokAkAze catardazarajjvAtmake vAlAgramapi vAlAgrapramANamapi tat kSetraM nAsti yata zarIribhirutpadyamAnairvipadyamAnaizca na spRSTam / atra hetumAha-kiviziSTaiH zarIribhiH ? sUkSmabAdarapratyekasAdhAraNaikendriyabhedato dvitricatuSpazcaindriyabhedatazca yathAyogyaM nAnArUpaiH / nAnArUpatvamapi kutaH svakarmataH, na tvIzvarAdipreraNayA, yadAhuH pare ajJo janturanIzaH syAdAtmanaH sukhaduHkhayoH / Izvaraprerito gacchet svarga vA zvabhrameva vA // 1 // ___tatrezvarapreraNA yadi karmanirapekSA tadA vizvasya vaizvarUpyaM vilIyeta / karmasApekSatAyAM tvIzvarasyAsvAtantryaM vaiphalyaM vA syAditi karkavAstu prerakama , kimIzvareNa ? yadavocAma vItarAgastotre karmApekSaH sa cet tahi na svatantro'smadAdivat / karmajanye ca vaicitrye kimanena zikhaNDinA? // 1 // atrAntarazlokAH saMsAriNazcaturbhedAH shvbhrtirygnraamraaH| prAyeNa duHkhabahulAH karmasambandhabAdhitAH // 1 // AyeSu triSu narakeSaNaM zItaM pareSu ca / caturthe zItamuSNaM ca duHkhaM kSetrodbhavaM tvidam // 2 // narakeSuSNazIteSu cet patenoha| prvtH| vilIyeta vizIryeta tadA bhuvamanApnuvan // 3 // udIritamahAduHkhA anyonyenAsuraizca te / iti trividha| duHkhArtA vasanti narakAvanau // 4 // samutpannA ghaTIyantreSvadhArmikasurairbalAt / AkRSyante laghudvArAd yathA siisshlaakikaaH||5|| gRhItvA pANipAdAdau vajrakaNTakasaGkaTe / AsphAlyante zilApRSThe vAsAMsi rajakairiva // 6 // dArudAraM vidAryante dAruNaiH kukacaiH kacit / tilapeSaM ca piSyante citrayanvaiH kvacita punH||7|| pipAsArtAH // gRhItvA pANiNa samutpannA ghaTIyan pAritamahAduHkhA anya in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham kA prkaashH| // 300 punastaptatrapusIsakavAhinIm / nadI vaitaraNI nAmAvatAryante varAkakAH // 8 // chAyAmikAziNaH kSipramasipatravanaM gatAH / patrazastraiH patadbhiste chidyante tilazo'sakRt ||||aashlessynte ca zAlmalyo vajrakaNTakasaGkaTAH / taptAya:putrikAH kApi smAritAnyavadhRtam // 10 / / saMsmArya mAMsalolatvamAzyante mAMsamaGgajam / prakhyApya madhulonyaM ca pAyyante tApitaM trapu // 11 // bhrASTrakandumahAzUlakumbhIpAkAdivedanAH / azrAntamanubhAvyante bhRjyante ca bhaTitravat // 12 / chinnabhinnazarIrANAM punarmilitavarmaNAma / netrAdhaGgAni kRSyante vakakaGkAdipacibhiH // 13 // 1 evaM mahAduHkhahatAH sukhAMzenApi varjitAH / gamayanti bahuM kAlamAtrayastriMzasAgaram // 14 / / tiryaggatimapi prAptAH samprApyaikendriyAditAm / tatrApi pRthivIkAyarUpatA samupAgatAH // 15 // halAdizastraiH pATyante mRdyantezvagajAdimiH / vAripravAhaiH mAvyante dahyante ca davAminA // 16 // vyathyante lavaNAcAmlamatrAdisalilairapi / lavaNacAratAM prAptAH kathyante coSNavAriNi // 17 // pacyante kumbhakArAdyaiH kRtvA kumbheSTakAdisAt / cIyante bhittimadhye ca kRtvA kardamarUpatAm // 18 // kecicchANainighRSyante vipacya caarmRtyuH| TaGkAndukervidAryante pAThyante'drisaritsavaiH // 16 // apkAyatAM punaH prAptAstApyante tapanAMzubhiH / dhanIkriyante tuhinaiH saMzodhyante ca pAMzubhiH // 20 // dhAretararasAzleSAda vipadyante parasparam / sthAnyantasthA vipacyante | pIyante ca pipAsitaiH // 21 // tejaskAyatvamAptAzca vidhyApyante jalAdibhiH / ghanAdibhiH prakuTyante jvAnyante cendhanAdibhiH // 22 // vAyukAyatvamapyAtA hanyante vyjnaadibhiH| zItoSNAdidravyayogAd vipadyante kSaNe kSaNe // 23 // prAcInAdyAstu sarve'pi virAdhyante parasparama / makhAdivAtairvAdhyante pIyante coragAdibhiH // 24 / For Personal & Private Use Only Jan Education intel PSI www.ainelibrary.org
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspatitvaM dazadhA prAptAH kandAdibhedataH / chidyante cAtha bhidyante pacyante cAgniyogataH // 65 // saMzoSyante nipiSyante plussynte'nyonyghrssnnaiH| kSArAdibhizca dahyante saMdhIyante ca bhoktRbhiH // 26 // sarvAvasthA khAdyante bhajyante ca prbhjnaiH| kriyante bhasmasAda dAvairunmanyante saritsavaiH / / 27 // sarve'pi vanaspatayaH sarveSAM bhojyatAM gatAH / sadhaiH zastraiH sarvadAunubhavanti klezasantatim // 28 // dvIndriyatve ca tApyante pIyante pUtarAdayaH / cUrNyante kamayaH pAderbhakSyanne caTakAdibhiH / / 26 / / zaGkhAdayo nikhanyante nikRSyante jlauksH| gaNDUpadAdyAH pAtyante jaTharAdauSadhAdibhiH // 30 // trIndriyatve'pi samprApte padayadImatkuNAdayaH / vimRjyante zarIreNa tApyante coSNavAriyA // 31 // pipIlikAstu tudyante pAdaiH sammAjanena ca / adRzyamAnAH kunthvAdyA mathyante caasnaadibhiH|| 32 // caturindriyatAbhAjaH saraghAbhramarAdayaH / madhubhavairvirAdhyante yaSTiloSTAditADanaiH // 33 / / tADyante tAlavRntAdyAga dezamazakAdayaH / grasyante gRhgodhaadyairmkssikaamrkttaadyH|| 34 // paJcandriyA jalacarAH khaadntynyonymutsukaaH| dhIvaraiH parigRhyante gilyante ca bakAdibhiH // 35 // utkIlyante tvacayadbhiH prApyante ca bhaTitratAm / bhoktukAmaipicyante nigAlyante vasAthibhiH // 36 // sthalacAriSu cotpannA abalA balavattaraiH / mRgAdyAH siMhamukhaiAryante mAMsakAdibhiH // 37 // mRgayAsaktacittaizca krIDayA mAMsakAmyayA / naraistattadupAyena hanyante'naparAdhinaH // 38 // nudhApipAsAzItoSNAtibhArAropaNAdinA / kazAGkazapratodaizca vedanAM prasahantyamI // 36 / / khecarAstittirazukakapotacaTakAdayaH / zyenasizcAnagRdhAdyagrasyante mAMsagRnubhiH // 40 // mAMsalubdhaiH zAkunikai nopaayprpnyctH| saMgRhya pratihanyante nAnArUpaiviDambanaiH // 41 // jalAgnizastrAdibhavaM Education inte For Personal Private Use Only
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 301 // Jain Education Internationa tiravAM sarvato bhayam / kiyad vA varNyate svasvakarmabandhanibandhanam // 42 // manuSyatvenAryadeze samutpannAH zarIriNaH / tat tat pApaM prakurvanti yad vaktumapi na kSamam // 43 // utpannA Aryadeze'pi caNDAlazvapacAdayaH / pApakarmANi kurvanti duHkhAnyanubhavanti ca // 44 // AryavaMzasamudbhUtA apyanAryaviceSTitAH / duHkhadAridrayadaurbhAgyanirdagdhA duHkhamAsate // 45 // parasampatprakarSeNApakarSeNa svasampadAm / parapreSyatayA dagdhA duHkhaM jIvanti mAnavAH || 46 / / rugjarAmaraNairgrastA nIcakarmakadarthitAH / tAM tAM duHkhadazAM dInAH prapadyante dayAspadam // 47 // jarA rujA mRtirdAsyaM na tathA duHkhakAraNam / garbhavAso yathA ghoranarake vAsasannibhaH / / 48 // sUcibhiragnivarNAbhirbhinnasya pratiroma yat / duHkhaM narasyASTaguNaM tad bhaved garbhavAsinaH // 46 // yoniyantrAd viniSkrAman yad duHkhaM labhate bhavI / garbhavAsabhavAd duHkhAt tadanantaguNaM khalu // 50 // bAlye mUtrapurISAbhyAM yauvane rataceSTitaiH / vArddhakye zvAsakAsAdyairjano jAtu na lajjate // 51 // purISazUkaraH pUrvaM tato madana gardabhaH / jarAjaradbhavaH pazcAt kadApi na pumAn pumAn // 52 // syAcchaizave mAtRmukhastAruNye taruNImukhaH / vRddhabhAve sutamukho mUrkho nAntarmukhaH kacit // 53 // sevAkarSaNavANijyapAzupAlyAdikarmabhiH / kSapayatyaphalaM janma dhanAzAvihvalo janaH // 54 // kaciccaurya kacid dyUtaM kacid nIcairbhujaGgatA / manuSyANAmaho ! bhUyo bhavabhramanibandhanam || 55 || sukhitve kAmala litairduHkhitve dainyarodanaiH / nayanti janma mohAndhA na punarddharmakarmabhiH || 56 // zranantakarmapracayacayakSamamidaM kSaNAt / mAnuSatvamapi prAptAH pApAH pApAni kurvate ||7| jJAnadarzanacAritraratnatritayabhAjane / manujatve pApakarma svarNabhANDe suropamam // 58 // saMsArasAgaragataiH zamilA - For Personal & Private Use Only 20-- caturthaH prakAzaH // 301 //
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugayogavat / labdhaM kathaJcid mAnuSyaM hA! ratnamiva hAryate // 56 // labdhe mAnuSyake svrg-moksspraaptinivndhne| hA! narakAyupAyeSu karmasUttiSThate janaH // 60 // AzAsyate yat prayatnAdanuttarasurairapi / tat samprAptaM manuSyatvaM pApaiH pApeSu yojyate // 61 // parokSaM narake duHkhaM pratyakSaM narajanmani / tatprapazcaH prapaJcena | kimarthamupavarNyate ? // 62 // zokAmarSaviSAdeAdainyAdihatabuddhiSu / amareSvapi duHkhasya sAmrAjyamanuvartate // 63 / / dRSTvA parasya mahatIM priyaM prAgjanmajIvitam / arjitasvalpasukRtaM zocanti suciraM surAH / / 64 // virAddhA balinAnyena pratikartu tamakSamAH / tIkSNenAmarSazalyena doyante nirantaram / / 65 / / na kRtaM sukRtaM kiJcidAbhiyogyaM tato hi nH| dRSTottarottarazrIkA viSIdantIti nAkinaH // 66 // dRSTvAnyeSAM vimAnastrIratnopavanasampadam / yAvajIvaM vipacyante jaladAnalomibhiH // 67 / / hA prANeza ! prabho! deva! prasIdeti sagadgadam / parairmuSitasarvasvA bhASante dInavRttayaH // 68 // prApte'pi puNyataH svarge kaamkrodhbhyaaturaaH| na svasthatAmaznuvate surAH kAndarpikAdayaH // 69 // atha cyavanacihnAni dRSTvA dRSTvA vimRzya ca / vilIyante'tha janpanti ka nilIyAmahe vayam ? // 70 // tathAhi amlAnA api hi mAlAH suradrumasamudbhavAH / mlAnIbhavanti devAnAM vadanAmbhoruhaiH samam / / 71 // hRdayena samaM viSvaga vizliSyatsandhibandhanAH / mahAbalairapyakampyAH kampante kanpapAdapAH // 72 // akAlapratipannAbhyAM priyAbhyAM ca sahaiva hi / zrIhIbhyAM parimucyante kRtAgasa ivAmarAH // 73 // ambarazrIrapamalA malinIbhavati Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prkaash:| // 302 // kSaNAt / apyakasmAdvisamarairapaudharmalinaipanaiH / / 74 // adInA api dainyena vinidrA api nidrayA / AzrIyante mRtyukAle pakSAbhyAmiva kITikAH / / 75 // viSayeSvatirajyante nyaaydhrmvibaadhyaa| apathyAnyapi yatnena spRhayanti mumUrSavaH / / 76 // nIrujAmapi bhajyante sarvAGgopAGgasandhayaH / bhAvidurgatipAtotthavedanAvivazA iva // 77 // padArthagrahaNe'kasmAd bhvntypttudRssttyH| pareSAM sampadutkarSamiva prekSitumakSamAH / / 78 / garbhAvAsanivAsotthaduHkhAgamabhayAdiva / prakampataralairaGgairbhApayante parAnapi // 76 / / nizcitacyavanAzciharlabhante na ratiM kacit / vimAne nandane vApyAmagArAliGgitA iva / / 80 // hA ! priyA ! hA ! vimAnAni! hA vApyo! hA! & suradrumAH ! / ka draSTavyAH punarpuyaM hatadaivaviyojitAH ? // 81 // aho ! smitaM sudhAvRSTiraho! bimbAdharaH sudhA / aho ! vANI sudhAvarSiNyaho ! kAntA sudhAmayI / / 82 // hA ! ratnaghaTitAH stambhAH hA zrImanmaNikuTTima ! / hA ! vedikA ! ratnamayyaH ! kasya yAsyatha saMzrayam ? // 83 // hA ! ratnasopAnacitAH kamalotpalamAlitAH / bhaviSyantyupabhogAya kasyemAH pUrNavApayaH // 84 // he ! pArijAta ! mandAra ! santAna ! haricandana ! / kalpadruma ! vimoktavyaH kiM bhavadbhirayaM janaH ? // 5 // hA ! hA ! strIgarbhanarake vastavyamavazasya me / hahA'zucirasAsvAdaH kartavyo mayakA muhuH // 86 // hahA hA ! jaTharAGgArazakaTIpAkasambhavam / mayA duHkhaM visoDhavyaM baddhena nijakarmaNA // 87 / / rateriva nidhAnAni ka tAstAH surayoSitaH ? / kAzucissandabIbhatsA bhoktavyA narayoSitaH 1 // 88 // evaM svarlokavastUni smAraM smAraM divaukasaH / vilapantaH kSaNasyAntarvidhyAyanti pradIpavat // 18 // (navabhiH kulakam / ) evaM nAsti sukhaM caturgatijuSAmapyatra saMsAriNAM, duHkhaM kevalameva mAnasamatho zArIra // 302 // in Education Internation For Personal & Private Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ matyAyatam |jnyaatvaivN mamatAnirAsavidhaye dhyAyantu zuddhAzayA azrAntaM bhavabhAvanAM bhavabhayacchedonmukhatvaM yadi // 10 // // saMsArabhAvanA 3 // 67 // athaikatvabhAvanAM zlokadvayenAhaeka utpadyate jantureka eva vipdyte| karmANyanubhavatyekaH pracitAni bhavAntare // 68 // | eko'sahAya utpadyate zarIrasambandhamanubhavati jantuH prANI, vipadyate zarIreNa viyujyate, karmANi jJAnAvaraPNIyAdIni bhavAntare pUrvajanmani pracitAni kRtAni anubhavati vedayate, bhavAntaragrahaNamupalakSaNam , ihajanmakRtAnAmapyanubhavAta, yadAharbhagavantaH :-paraloakaDA kammA ihaloe veijaMti, ihaloakaDA kammA ihaloe veijaMti / / 68 // tathAanyaistenArjitaM vittaM bhUyaH saMbhUya bhujyate / sa tveko narakakroDe klizyate nijakarmabhiH // 69 // tenaikena jantunA'rjitaM mahArambhaparigrahAdinopArjitaM vittamanyaiH sambandhibandhubhRtyaprabhRtibhiH sambhUya militvA bhUyaH punaH punarbhujyate vittasya viniyogaH kriyate / sa tu vittasyArjayitA eko bhoktRlokavirahito narakakoDe | narakotsaGge klizyate bAdhyate nijakarmabhirdhanArjanakAlapracitaiH pApakarmabhiH // atrAntarazlokAH duHkhadAvAgnibhISme'smin vitate bhavakAnane / bambhramItyeka evAsI jantuH karmavazIkRtaH // 1 // nanu jIvasya | (1) paralokakRtAni karmANi ihaloke vedyante / ihaloke kRtAni karmANi ihaloke vedyante / / Jain Education inted For Personal & Private Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 303|| mA bhUvan sahAyA bAndhavAdayaH / zarIraM tu sahAyo'stu sukhaduHkhAnubhUtidam // 2 // nAyAti pUrvabhavato na yAti / caturthaH ca bhavAntaram / tataH kAyaH sahAyaH syAt saMphaTamilitaH katham // 3 // dharmAdharmoM samAsannau sahAyAviti ced prkaashH| matiH / naiSA satyA na mokSe'sti dharmAdharmasahAyatA // 4 // tasmAdeko bambhramIti bhave kurvana zubhAzubhe / janturvedayate caitadanurUpe zubhAzubhe / / 5 // eka eva samAdatte mokSazriyamanuttarAm / sarvasambandhivirahAda dvitIyasya na sambhavaH // 6 // yad duHkhaM bhavasambandhi yat sukhaM bhokSasambhavam / eka evopabhute tad na sahAyo'sti kazcana // 7 // yathaivaikastaran sindhuM pAraM vrajati tatkSaNAt / na tu hRtpANipAdAdisaMyojitaparigrahaH // 8 // tathaiva dhanadehAdiparigrahaparAGmukhaH / svastha eko bhavAmbhodheH pAramAsAdayatyasau // 6 // ekaH pApAt patati narake yAti puNyAta kharekaH, puNyApuNyapracyavigamAd mokSamekaH prayAti / evaM jJAtvA ciramavitathAM nirmamatvasya heto-rekatvAkhyAmavahitadhiyo bhAvanAM bhAvayantu / / 10 // // ekatvabhAvanA 4 // 66 / / athAnyatvabhAvanAmAhayatrAnyatvaM zarIrasya vaisadRzyAccharIriNaH / dhanabandhusahAyAnAM tatrAnyatvaM na durvacam // 7 // ___ yatreti prakramArthamanyayam / anyatvaM bhedaH zarIrasya kAyasya / kasmAd bhedaH ? zarIriNa AtmanaH sakAzAt / | kuto hetoH| vaisadRzyAt / pratItameva hi vaisadRzyaM zarIrazarIriNormUrtatvAtatvAbhyAma , acetanatvacetanatvAbhyAm , anityatvanityatvAbhyAm , bhavAntareSvagamanagamanAbhyAM ca / tatreti prakramopasaMhAre, zarIriNaH sakAzAdanyatvaM na // 303 // Jain Education intonal For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ durvacaM na durbhaNam / keSAm ? dhanabandhusahAyAnAM dhanAnAM dhanadhAnyAdibhedairnavavidhAnAm , bandhUnAM mAtRpitRputrAdInAm , sahAyAnAM suhRta-sevaka-pacyAdInAm / ayamartha:-yo jIvAta zarIrasyopapacyA bhedaM grAhitaH sa dhanAdibhyo bhedaM grAhayituM suzaka eveti // 70 // na kevalamanyatvabhAvanAyA nirmamatvameva phalam , kintu tatphalAntaramapyasti, tadevAhayo dehadhanabandhubhyo bhinnmaatmaanmiiksste| kva zokazaGkunA tasya hantAtaGkaH pratanyate // 71 // ___yaH prANI dehAd dhanAd bandhubhyazca bhinnamAtmAnaM svamIkSate vivekAlokena, tasya bhedaprekSituH, kva naivetyarthaH, zokazaGkhanA zokazalyena, hanteti harSArthamavyayam , AtaGkaH pIDA pratanyate kriyate / atrAntarazlokAH| ihAnyatvaM bhaved bhedaH sa vailakSaNyalakSaNaH / AtmadehAdibhAvAnAM sAkSAdeva pratIyate // 1 // dehAdyA indriyagrAhyA AtmAnubhavagocaraH / tadeteSAmananyatvaM kathaM nAmopapadyate / / 2 // AtmadehAdibhAvAnAM yadyanyatvaM sphuTaM nanu / tato dehaprahArAdau kathamAtmA prapIcyate // 3 // satyaM yeSAM zarIrAdau bhedabuddhirna vidyate / teSAM dehaprahArA| dAvAtmapIDopajAyate // 4 // ye tu dehAtmanormedaM samyageva prapedire / teSAM dehaprahArAdAvapi nAtmA prapIDyate / 5 // tathAhi lohacakreNa kSareyIpacanena ca / dehabAdhe'pyabAdhAtmA tadbhedajJo'ntimo jinaH // 6 // namirdhanAtmabhedajJaH pUrdAhe'pIndramabravIt / dAhe'pi mithilApuryA na me kimapi dahyate // 7 // bhedaM vidvAn na pIDyeta pitaduHkhe'pyupasthite / AtmIyatvAbhimAnena bhRtyaduHkhepi muhyati // 8 // asvatvena gRhItaH san putro'pi para eva in Education in For Personal & Private Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 304 // Jain Education Intern YUK----- hi / svakIyatvena bhRtyo'pi svaputrAdatiricyate // 6 // mameti matimAzritAH paratare'pi vastunyaho !, nivadhya dadhatetarAM svamiha kozakArA iva / vivicya tadidaM muhurvitathabhAvanAvarjanAd, bhajeta mamatAcchide satatamanyatvabhAvanAm || 10 || || anyatvabhAvanA 5 // 71 // thaashucitvbhaavnaamaahrsgmaaNsmedo'sthimjjaashukraantrvrcsaam| zrazucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tat kutaH ? // 72 // raso bhuktapItAnnapAnapariNAmajo nisyandaH, zrasRg raktaM rasasambhavo dhAtu; mAMsaM pizitamasRgbhavam, medo vasA mAMsasambhavam, asthi kIkasaM medasambhavam, majjAsAro'sthisambhavaH, zukraM reto majjAsambhavam, antraM purItat, varco viSTA, eteSAmazucidravyANAM padaM sthAnaM kAyaH / tat tasmAt tasya kAyasya kathaM zucitvam ? na kathaJcidityarthaH // 72 // pazuvimAnanastAnupAlabhate- navasrotaHsravadvisrarasaniHsyandapicchile / dehe'pi zauca saGkalpo mahanmohavijRmbhitam // 73 // nava netranAsAmukhapAyUpasthebhyaH srotomyo nirgamadvArebhyaH sravan kSaran visramAmagandhiryo'sau rasastasya niHsyando niryAsastena picchilo yaH kAyastasminnapi zaucasaGkalpaH zucitvAbhimAno yaH sa mahad gurutaraM mohasya vijRmbhitam / atrAntarazlokAH For Personal & Private Use Only (0-01 +++***++-+01. caturthaH prakAzaH / // 304 // www.jainvelibrary.org
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ zukrazoNitasambhUto malaniHsyandavardhitaH / garbhe jarAyusaMchannaH zuciH kAyaH kathaM bhavet ? // 1 // mAtRjagdhAnapAnottharasaM nADIkramAgatam / pAyaM pAyaM vivRddhaH san zaucaM manyeta kastanau ? // 2 // doSadhAtumalAkIrNa kRmigaNDUpadAspadam / rogabhogigaNairjagdhaM zarIraM ko vadet zuci / / 3 / susvAdUnyannapAnAni kSIrekSuvikRtI api / bhuktAni yatra viSTAyai taccharIraM kathaM zuci ? // 4 // vilepanArthamAsaktaH sugandhiryakSakardamaH / malIbhavati yatrAzu ka zaucaM tatra varmaNi ? || 5 // jagdhvA sugandhi tAmbUlaM supto nizyutthitaH prage / jugupsate vaktragandhaM yatra tat kiM vapuH zuci // 6 // svataH sugandhayo gandhadhUpapuSparagAdayaH / yatsaGgAd yAnti daugandhyaM so'pi kAyaH zucIyate ? // 7 // abhyakto'pi vilipto'pi dhauto'pi ghttkottibhiH| na yAti zucitAM kAyaH zuNDAghaTa ivAzuciH ||8|| mRjalAnalavAtAMzusnAnaH zaucaM vadanti ye / gatAnugatikaistaistu vihitaM tuSakaNDanam / / 6 / / zarIrakasyaivamazIcabhAvanAM, madAbhimAnassarasAdadAyinIm / vibhAvayan nirmamatAmahAbharaM, voDhuM dRDhaH syAd bahumoditena kim ? // 10 // azaucabhAvanA // 6 // 73 / / athAzravabhAvanAmAhamanovAkAyakarmANi yogAH karma zubhAzubham / yadAzravanti jantUnAmAvAstena kiirtitaaH|74| manazca vAk ca kAyazca manovAkAyAsteSAM karmANi vyApArA yogazabdenocyante tatrAtmanA zarIravatA sarvapradezairgRhItA manoyogyAH pudgalAH zubhAdimananArtha karaNabhAvamAlambante, tatsambandhAdAtmanaH parAkramavizeSo manoyogaH, sa ca pazcendriyANAM samanaskAnAM bhavati / tathA AtmanA zarIravatA vAgyogyapudgalA gRhItA visajyamAnA bAktvena karaNAtAmApadyante, tena vAkaraNena sambandhAdAtmano bhASaNazaktirvAgyogaH / sA ca dvIndriyA JanEducation.indeta - For Personal Private Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prakAzaH madInAm / kAyaH zarIramAtmano nivAsastadyogAjIvasya vIryapariNAmaH kaayyogH| te cAmI trayo'pi manovAkkAyasambandhAdagnisambandhAdiSTakAde raktatevAtmano vIryapariNativizeSA yogA ityucyante, yadAha; yogo vIriaM thAmo ucchAha parikkamo tahA ceTThA / sattI sAmatthaM citra jogassa havaMti pajAyA // 1 // // 30 // ete ca sthavirasya durbalasya vA AlambanayaSTyAdivajIvasyopagrAhakAH / tatra manoyogyapudgalAtmapradezapariNAmo manoyogaH, bhASAyogyapudgalAtmapradezapariNAmo vAgyogaH, kAyayogyapudgalAtmapradezapariNAmo gamanAdikriyAhetuH | kAyayogaH / ete yogAH, yasmAt zubhaM sadvedyAdi, azubhamasadvedyAdi karmAzravanti prasuvate, tena kAraNenAzravA iti kIrtitAH, AzrUyate kmebhirityaashrvaaH / eteSAM ca karaNabhUtAnAmapi kartRtvamihoktam , svaatntryvivkssnnaat| yathA asizchinatti iti // 74 // ___'yogAH karma zubhAzubhamAzravanti' ityuktam , kAryANAM ca kAraNAnukAritvaM dRSTam , iti zubhAnAM zubhakarma| hetutvam , azubhAnAmazubhakarmahetutvaM ca vivekena darzayati| maitryAdivAsitaM cetaH karma sUte zubhAtmakam / kaSAyaviSayAkrAntaM vitanotyazubhaM punaH // 75 // ___ maitrImuditAkaruNopekSAlakSaNAbhizcatamRbhirbhAvanAbhirvAsitaM bhAvitaM ceto manaH kartu, zubhAtmakaM puNyAtmakaM karma sUte / tacca sadvedya-samyaktva-hAsya-rati-puruSaveda-zubhAyu-nAma-gotralakSaNam / tadeva manaH, kaSAyAH (1) yogo vIrya sthAmotsAhaH parAkramastathA ceSTA / zaktiH sAmarthyameva yogasya bhavanti paryAyAH // 1 // // 30 // Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter 1++1.03--); 0-04-1 krodhAdayo, viSiNvanti baghnanti saMsAriNaM kAmyamAnAH santa indriyArthAH sparzAdayo viSayAH kaSAyAca viSayAJca tairAkrAntaM vazIkRtaM vitanoti karotyazubhamasadvedyAdi karma // 75 // tathA zubhArjanAya nirmithyaM zrutajJAnAzritaM vacaH / viparItaM punarjJeyamazubhArjana hetave // 76 // nirmithyamavitatham, tacca jainameva vacanaM bhavatItyAha zrutajJAnAzritaM vacaH zrutajJAnaM dvAdazAGgaM gaNipiTakaM tadAzritaM tadavirodhena vartamAnaM vaco vAgyogaH sa zubhasya karmaNo'rjanAya / tadeva vaco viparItaM mithyA zrutajJAnavirodhi cAzubhasya karmaNo'rjanAya // 76 // tathA zarIreNa suguptena zarIrI cinute zubham / satatArambhiNA jantughAtakenAzubhaM punaH // 77 // zarIreNa kAyena suguptenAsacceSTArahitena kAyotsargAdyavasthAyAM nizceSTena zarIrI jantuzcinute karoti zubhaM sadyAdi karma | satatArambhaNA punarmahArambhiNA ata eva jantughAtakena prANivyApAdakenAzubhaM karmAsadvedyAdi cinoti / iti zubhAzubhayogamUlatvena zubhAzubhakarmaNAM janmapratipAdanAd na kAryakAraNabhAvavirodhaH // 77 // zubhayogAnAM zubhaphala hetutvaM prasaGgAduktam / bhAvanAprakaraNe tvazubhayogAnAmazubhaphala hetutvaM vairAgyotpAdanAya pratipAdanIyam, ityuktAnuktAna zubhahetUn saMgRhNAti - kaSAyAviSayA yogAH pramAdAviratI tathA / mithyAtvamArtaraudre cetyazubhaM prati hetavaH // 78 // kaSAyAH krodha-mAna-mAyA-lobhalakSaNAH, nokaSAyAca kaSAyasahacaritA hAsyaratyaratibhayazokajugupsA puMstrI For Personal & Private Use Only 1.).). ik+K++*108+-*-*-* te
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthaH prkaashH| zAstram // 306 / / napuMsakavedalakSaNA nava kaSAyazabdena gRhyante, viSayAH kAmyamAnAH sparzAdayaH, yogA manovAkAyakarmalakSaNAH, pramAdo'jJAna-saMzaya-viparyaya-rAga-dveSa-smRtibhraMza-dharmAnAdara-yogaduSpraNidhAnabhedairaSTadhA, aviratiniyamAbhAvaH, mithyAtvaM mithyAdarzanam , Ata-raudre dhyAnabhedAvuktapUrvo, ityete'zubhaM karma prati hetavaH / nanvete bandhaM prati hetutvenoktAH, yad vAcakamukhyA:--" mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetavaH" iti. tat kimAvabhAvanAyAM bandhahetUnAmateSAmAbhidhAnam ? satyam , AzravabhAvaneva bandhabhAvanApi na mahadbhirbhAvanAtvenoktA, AzravabhAvanayava gatArthatvAt / AzraveNa hyupAttAH karmapudgalA AtmanA sambadhyamAnA bandha ityabhidhIyate, yadAha-sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAna pudgalAnAdatte sa bandhaH iti / tatazca bandhAzravayorbhedo na vivakSitaH / nanu karmapudgalaiH saha kSIranIranyAyenAtmanaH sambandho bandha ucyate, tat kathamAzrava eva bandhaH ? yuktametat , tathApyAzraveNAnupAttAnAM karmapudgalAnAM kathaM bandhaH syAt ? / ityato'pi karmapudgalAdAnahetAvAve bandhahetUnAmabhidhAnamaduSTam / nanu tathApi bandhahetUnAM pATho nirarthakaH / naivam , bandhAzravayorekatvenoktatvAt , AzravahetUnAmevAyaM pATha iti sarvamavadAtam / atrAntarazlokAH yaH karmapudgalAdAnahetuH proktaH sa AzravaH / karmANi cASTadhA jJAnAvaraNIyAdibhedataH // 1 // jJAnadarzanayostadvata taddhetUnAM ca ye kila / vighnanivapaizunyAzAtanAghAtamatsarAH // 2 // te jJAnadarzanAcArakarmahetava aashrvaaH| devapUjA gurUpAstiH pAtradAnaM dayA kSamA // 3 // sarAgasaMyamo dezasaMyamo'kAmanirjarA / zaucaM bAlatapazceti sadvedyasya syurAzravAH // 4 // duHkhazokavadhAstApAkrandane paridevanam / svAnyobhayasthAH syurasadvedyasyAmI ihAzravAH // 306 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ -11-04-11 . || 5 || vItarAge zrute saMghe dharme sarvasureSu ca / zravarNavAditA tIvramidhyAtvapariNAmitA || 6 || sarvajJasiddhadevApaddhavo dhArmikadUpaNam / unmArgadezanA'narthAgraho'saMyatapUjanam // 7 // zrasamIkSitakAritvaM gurvAdiSvavamAnanA / ityAdayo dRSTimohasyAzravAH parikIrtitAH // 8 // kapAyodayatastItraH pariNAmo ya AtmanaH / cAritramohanIyasya sa Azrava udIritaH || 6 || utprAsanaM sakandarpopahAso hAsazIlatA / bahupralApo dainyoktirhAsasyAmI syurAzravAH / / 10 / / dezAdidarzanautsukyaM citre ramaNakhelane / paracittAvarjanaM cetyAzravAH kIrtitA rateH // 11 // asUyA pApazIlatvaM pareSAM ratinAzanam / akuzalaprotsAhanaM cAraterAzravA abhI / / 12 / / svayaM bhayaparINAmaH pareSAmatha bhAvanam | trAsanaM nirdayatvaM ca bhayaM pratyAzravA zramI || 13 || parazokAviSkaraNaM svazokotpAdazocane / rodanAdiprasaktizca zokasyaite syurAzravAH || 14 || caturvarNasya saGghasya parivAdajugupsane / sadAcArajugupsA ca jugupsAyAH syurAzravAH / / 15 / / IrSyAviSayagA ca mRSAvAdo'tivakratA / paradAraratAsaktiH strIvedasyAzravA ime // 16 // svadAramAtra santoSonI mandakaSAyatA / zravakrAcArazIlatvaM puMvedasyAzravA iti // 17 // strIpuMsAnaGgasevogrAH kaSAyAstIvrakAmatA / pAkhaNDastrIvratabhraMzaH SaNDhavedAzravA amI // 18 // sAdhUnAM garhaNA dharmonmukhAnAM vinAritA | madhumAMsaviratAnAmaviratyabhivarNanam // 16 // viratAviratAnAM cAntarAyakaraNaM muhuH | acAritraguNAkhyAnaM tathA cAritradUSaNam || 20 || kaSAyanokaSAyAyAmanyasthAnAmudIraNam / cAritra mohanIyasya sAmAnyenAzravA zramI / / 21 / / paJcendriyaprANibadho vahArambhaparigrahau / niranugrahatA mAMsabhojanaM sthiravairatA || 22 || raudradhyAnaM mithyAtvAnantAnubandhikapAyatA / kRSNanIlakApotAzca lezyA anRtabhASaNam || 23 || paradravyApaharaNaM muhamaithuna sevanam / For Personal & Private Use Only Zhu 110**+ YORK++*(*KK
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstram // 307 // **@**-**0K+ ---**- --- zravazendriyatA ceti nArakAyuSa AzravAH // 24 // unmArgadezanA mArgapraNAzo mUDhacittatA / zrArtadhyAnaM sazamyatvaM mAyArambhaparigrahau || 25 || zIlavate sAticAre nIlakApotalezyatA / apratyAkhyAnAH kaSAyAstiryagAyupa AzravAH // 26 // alpau parigrahArambhau sahaje mArdavArjave / kApotapItalezcatvaM dharmadhyAnAnurAgitA // 27 // pratyAkhyAna kaSAyatvaM pariNAmazca madhyamaH | saMvibhAgavidhAyitvaM devatAgurupUjanam || 28 || pUrvAlApapriyAlApau sukhaprajJApanIyatA / lokayAtrAsu mAdhyasthyaM mAnupayuSa zrAzravAH ||26|| sarAgasaMyamo dezasaMyamo'kAmanirjarA | kalyANamitrasamparko dharmazravaNazIlatA ||30|| pAtre dAnaM tapaHzraddhA ratnatrayyA virAdhanA / mRtyukAle parINAmo lezyayoH padmapItayoH // 31 // bAlatapo'gnitoyAdisAdhanolamvanAni ca / avyaktasAmAyikatA devasyAyupa AzravAH ||32|| manovAkkAyavakratvaM pareSAM vipratAraNam / mAyAprayogo mithyAtvaM paizUnyaM calacittatA ||33|| suvarNAdipraticchandakaraNaM kUTakSitA / varNagandharasasparzIdyanyathApAdanAni ca // 34 // aGgopAGgacyAvanAni yantrapaJjarakarmma ca / kUTamAnatulAkarmAnya nindAtmaprazaMsanam || 35 || hiMsA nRtasteyAbrahmamahArambhaparigrahAH / paruSAsabhyavacanaM zucivepAdinA madaH // 36 // maukharyAkrozau saubhAgyeopaghAtaH kArmaNakriyA / parakautUhalotpAdaH parihAsaviDambanA || 37 // vezyAdInAmalaGkAradAnaM dAvAgnidIpanam / devAdivyAjAd gandhAdicaurya tIvrakapAyatA // 38 // caityapratizrayArAmapratimAnAM vinAzanam | aGgArAdikriyA cetyazubhasya nAmna zrAzravAH || 36 || ete evAnyathArUpAstathA saMsArabhIrutA / pramAdahAnaM sadbhAvArpaNaM jJAntyAdayo'pi ca / / 40 / / darzane dhArmikANAM ca saMbhramaH svAgatakriyA / yAzravAH zubhanAmno'tha tIrthakRnnAmna AzravAH || 41 || bhaktiratsu siddheSu guruSu sthavireSu ca / bahuzruteSu gacche ca zrutajJAne tapasviSu For Personal & Private Use Only K* **()** - **** CFK*~**@** caturthaH prakAzaH / // 307 //
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 // 42 // Avazyake vratazIleSvapramAdo vinItatA / jJAnAbhyAsastapastyAgau muhurSyAnaM prabhAvanA // 43 // saMdhe samAdhijananaM vaiyAvRttyaM ca sAdhuSu / apUrvajJAnagrahaNaM vizuddhirdarzanasya ca // 44 // AdyantatIrthanAthAbhyAmete viMzatirAzravAH / eko dvau vA trayaH sarve cAnyaiH spRSTA jinezvaraiH // 45 // parasya nindAvajJopahAsAH sadguNalopanam / sadasaddoSakathanamAtmanastu prazaMsanam // 46 // sadasadguNazaMsA ca sadoSAcchAdanaM tathA / jAtyAdibhirmadazceti nIcairgotrAzravA amI / / 47 // nIcairgotrAzravaviparyAso vigatagarvatA / vAkkAyacittarvinaya uccairgotrAzravA amI // 48 // dAne lAbhe ca vIrye ca tathA bhogopbhogyo| savyAjAvyAjavighno'ntarAyakarmaNa AzravAH // 46 // prastAvataH khalu zubhAzrava epa ukto, vairAgyakAraNamasau na tu dehabhAjAm / jJAtvA tadevamazubhAzrava eva bhAvyo bhavyairjanaiH sapadi nirbhamatAnimittam // 50 // zrAzravabhAvanA // 7 // 78 / / atha saMvarabhAvanAmAhasarveSAmAzravANAM tu nirodhaH saMvaraH smRtaH / sa punarbhidyate dvedhA dravyabhAvavibhedataH // 7 // ___ sarveSAM pUrvoktAnAmAzravANAM nirudhyante'neneti nirodhaH saMvara uktaH satriyate'neneti kRtvA / sa cAyogikevalinAmeva / idaM ca sarvasaMvarasya svarUpam / ekahicyAdyAsravanirodhastu sAmAd deshsNvrH| sa cAyogikevalinaH prAraguNasthAnakeSu / sarvasaMvaro dezasaMvarazca pratyekaM dravyabhAvabhedena dvividhaH // 79 // dvaividhyamevAha Iain Education interna l For Personal & Private Use Only
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 30 // yaH karmapudgalAdAnacchedaH sa dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAtyAgaH sa punarbhAvasaMvaraH // 80 // caturtha prkaashH| ___ karmapudgalAnAmAzravadvAreNAdAnaM pravezanaM tasya yazchidyate'neneti cchedaH sa dravyANAM saMvaro dravyasaMvaraH / bhAvasaMvarastu saMsArakAraNabhUtAyAH kriyAyA AtmavyApArarUpAyAstyAga iti // 80 // ___ idAnIM kaSAyA viSayA yAgA ityAdinAbhihitAnAmazubhakarmahetUnAM pratipakSabhUtAnupAyAn stautiyena yena yupAyena rudhyate yoya AzravaH / tasya tasya nirodhAya sa sayojyo mniissibhiH||81|| ___ spaSTaH // 1 // upAyAnAhakSamayA mRdubhAvena Rjutvenaa'pyniihyaa| krodhaM mAnaM tathA mAyAM lobhaM rundhyAd ythaakrmm|| kSamayA pratipakSabhUtayA krodham , mRdubhAvena mAnam , Rjutvena mAyAm , anIhayA lobhaM nirundhyAt saMvarArtha | * kRtodyama iti caturthazlokapadena yogaH // 2 // ____ kaSAyANAM pratipakSataH kSayamuktvA viSayANAmAhaasaMyamakRtotsekAn viSayAn viSasaMnibhAn / nirAkuryAdakhaNDena saMyamena mahAmatiH / / 83 // ___ asaMyamenendriyonmAdena kRta utsekaH svakAryajananaM prati sAmarthya yeSAM tAn viSayAn sparzAdIna , kiMvizi TAn ? vipasaMnibhAn ApAtarampatvena pariNAmadAruNatvena ca vipatulyAn , nirAkuryAd nivArayet / kena ? saMyaHI menendriyajayana / kiMviziSTena ? akhaNDenApratihatena // 83 // al||308 / / in Education Intera For Personal Private Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ idAnIM yogapramAdAviratInAM pratipakSAnAhatimRbhirguptibhiryogAn pramAdaM caaprmaadtH| sAvadyayogahAnenAviratiM cApi sAdhayet // 84 // guptibhirmanovAkkAyarakSaNalakSaNAbhiH, timabhiriti tAsAM saMkhyAvacanam , yogAn manovAkkAyavyApAralakSaNAn pramAdaM madyaviSayakaSAyanidrAvikathAlakSaNaM paJcavidham , ajJAnasaMzayaviparyayarAgadveSasmRtibhraMzadharmAnAdarayogaduSpraNidhAnarUpatayA'STavidhaM vApramAdena tatpratipakSabhRtena sAdhayet ; sAvadyA ye yogA vyApArAsteSAM hAnena tyAgenAviratimaniyamaM sAdhayet / / 84 // idAnIM mithyAtvAtaraudradhyAnAnAM pratipakSAnAha- . sadarzanena mithyAtvaM zubhasthairyeNa cetsH| vijayetAtaraudre ca saMvarArthaM kRtodyamaH // 85 // __ saddarzanena samyagdarzanena mithyAtvaM mithyAdarzanaM vijayeta, zubhaM dharmazukladhyAnarUpaM yaccetasaH sthairya tenAtaraudradhyAne vijayeta, saMvarArtha saMvaranimittaM kRtodyamaH prayatnavAn yogI / atrAntarazlokAH yathA catuSpathasthasya bahudvArasya vezmanaH / anAvRteSu dvAreSu rajaH pravizati dhruvam // 1 // praviSTaM snehayogAcca tanmayatvena badhyate / na vizena ca badhyeta dvAreSu sthagiteSu tu // 2 // yathA vA sarasi kApi sarvaiArairvizealam / teSu tu pratiruDeSu pravized na manAgapi / 3 // yathA vA yAnapAtrasya madhye randharvizejalam / kRte randhrapidhAne tu na stokamapi tad vizeta // 4 // yogAdiSvAzravadvAreSvevaM ruddheSu sarvataH / karmadravyapravezo na jIve in Education International For Personal & Private Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkhama saMvarazAlini // 5 // saMvarAdAzravadvAranirodhaH saMvaraH punaH / cAntyAdibhedAd bahudhA tathaiva prtipaaditH||6||F caturthaH guNasthAneSu yo yaH syAt saMvaraH sa sa ucyate / mithyAtvAnudayAduttareSu mithyAtvasaMvaraH // 7 // tathA dezavira- bhaashH| tyAdau syAdaviratisaMvaraH / apramattasaMyatAdau pramAdasaMvaro mtH|| // prazAnta kSINamohAdau bhavet kaSAyasaMvaraH / ayogAyakevalini sampUrNo yogsNvrH|| 6 // evamAzravanirodhakAraNaM saMvaraH prakaTitaH prapazcataH / bhAvanAgaNaziromaNistvayaM, bhAvanIya iha bhavyajantubhiH // 10 // saMvarabhAvanA // 8 // 5 // atha nirjarAbhAvanAmAhasaMsArabIjabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdiha / nirjarA sA smRtA dvedhA sakAmA kAmavarjitA // 86 // __jantUnAM caturgatibhramaNarUpasya saMsArasya bIjabhUtAnAM kAraNabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdAtmapradezebhyo'nubhUtarasa| karmapudgalaparizATanAdiha pravacane nirjarocyate / sA nirjarA dvedhA-saha kAmena 'nirjarA me bhUyAt ' ityabhilASeNa yuktA sakAmA, na punarihalokaparalokaphalAdikAmena yuktA, tasya pratiSiddhatvAt , yadAhuH;"-no ihalogaTThayAe tavamahidvijA, no paralogaTThayAe tavamahidvijA, no kittivamasahasilogahayAe tavamahidvijA napattha nijaraTThayAe tavamahiDijA" ityekA nirjarA / dvitIyA tu kAmavarjitA kAmena pUrvoktena varjitA / atra cakAramanta- | (1) no ihalokArtha tapo'dhitiSThet , no paralokArtha tapo'dhitiSThet / no kIrtivarNazabdazlokArtha tapo'dhitiSThet , nAnyatra nirarthAt tapo'dhitiSTet / in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ 08010811 reNApi samuccayo gamyate, iti cakAro noktaH, yathA - aharaharnayamAno gAmazvaM puruSaM pazum / vaivasvatAM na tRSyati surAyA iva durmadI / / 1 / / 86 / / ubhayamapi nirjarAM vyAcaSTe jJeyA sakAmA yaminAmakAmA tvanyadehinAm / karmaNAM phalavatpAko yadupAyAt svato'pi hi|87 sakAmA nirjarA'bhilApavatI yaminAM yatInAM vijJeyA / te hi karmakSayArthaM tapastapyante / akAmA tu karmakSayalakSaNA phalanirapekSA nirjarA'nyadehinAM yativyatiriktAnAmekendriyAdInAM prANinAm; tathAhi ekendriyAH pRthivyAdayo vanaspatiparyantAH zItoSNa varSAjalAgnizastrAdyabhighAtacchedabhedAdinA'sadvedyaM karmAnubhUya nIrasaM karma svadezebhyaH parizAyanti / vikalendriyAzca cutpipAsAzItoSNAdibhiH, paJcendriyatiryaJcazva chedabhedadAhazastrAdibhiH, nArakAca trividhayA vedanayA. manuSyAzca kSut-pipAsA-vyAdhi- dAridrayAdinA, devAzca parAbhiyoga - kilviSatvAdinA'sadvedyaM karmAnubhUya svapradezebhyaH parizATayanti / ityeSAmakAmA nirjarA / nanu sakAmatvAkAmatvasvarUpeNa nirjarAyA dvaividhyaM kutra dRSTam iti prazne spaSTaM dRSTAntamAha- karmaNAmasadvedyAdInAM phalavat phalAnAmiva yad yasmAt pAka upAyAd nivAta pradezapalAlAcchAdanAdirUpAt svato'pi vA vRkSasthAnAmeva / tadevaM yathA phalAnAM pAkasya svata upAyatazca dvaividhyaM dRzyate tadvat karmaNAmapi ityuktam - sakAmA kAmavarjitA ca nirjarA iti / nanu phalapAkasya dvaividhye karmaNAM pAkasya kimAyAtam ? naivam, pAkasya nirjarArUpatvAt / tato yathA phalapAko dvedhA bhavati tathA karmanirjarApi ||87|| For Personal & Private Use Only *1374 **-trA
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH yogazAstram prkaashH| 310 // TI -- atha sakAmanirjarAyA hetuM spaSTa dRSTAntenAhasadoSamapi dIptena luvarNaM vahninA ythaa| tapo'gninA tapyamAnastathA jIvo vishudhyti||88|| sadoSamapi kiTTikAdidoSayuktamapi suvarNa dIptena vatinA tapyamAnaM yathA vizudhyati tathA jIvo'pyasadvadyAdikarmadoSayuktastapo'gninA tapyamAno vizudhyati / tapastu tapyante rasAdidhAtavaH karmANi cAnenetyanvayAt yadAha rasarudhiramAMsamedo'sthimajAzukrANyanena tapyante / karmANi cAzubhAnItyatastapo nAma nairuktam // 1 // taca nirjarAhatuH, yadAha;yad vizopaNAdupacito'pi yatnena jIyate doSaH / tadvata karmopacitaM nirjarayati saMvRtastapasA / / 1 / / 88 // tacca bAhyAbhyantarabhedena dvividham tatra bAhyaM tapastAvad bhedenAhaanazanamaunodayaM vRtteH saMkSepaNaM tathA / rasatyAgastanuklezo lInateti bahistayaH / / 89 // azanamAhArastatparityAgo'nazanam / tad dvidhA-itvaraM yAvajIvikaM ca / itvaraM namaskArasahitAdi zrImanma| hAvIratIrthe SaNmAsaparyantam , zrInAbheyatIrthe tu saMvatsaraparyantam , madhyamatIrthakaratIrtheSu tvaSTau mAsAn yAvat / | yAvajjIvikaM tu pAdapopagamaneGginIbhaktapratyAkhyAnabhedAt trividham / tatra pAdapopagamanaM dvidhA-savyAghAtamavyAghAtaM ca / tatra sato'pyAyuSaH samupajAtavyAdhividhureNotpannamahAvedanena vA dehinA yadutkrAntiH kriyate tat savyAghAtam / nirvyAghAtaM tu // 310 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ niSkAiyA ya sIsA gaccho paripAlio mahAbhAgA / ambhuJjitro vihAro ahavA anbhujayaM maraNaM // 1 // iti dazAvayaHpariNAme sati trasa-sthAvaravirahite sthaNDile pAdapavad nizceSTasya yena tena saMsthAnena prazastadhyAnavyApRtAntaHkaraNasya prANotkrAnti yAvadavasthitiriti / tadetad dvividhamapi pAdapopagamanam / iGginI zrutavihitaH kriyAvizeSastaviziSTamanazanamiGginI / asya pratipattA tenaiva kramamAyupaH parihANimavavudhya tathAvidha eva sthaNDile ekAkI kRtacaturvidhAhArapratyAkhyAna chAyAta uSNamuSNAcchAyAM saMkrAman saceSTaH samyagdhyAnaparAyaNaH prANAn jahAti / ityetadiGginIrUpamanazanam / yastu gacchamadhyavartI samAzritamRdusaMstArakaH samutsRSTazarIropakaraNamamatvavividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAkhyAya svayamevodvAhitanamaskAraH samIpavartisAdhudattanamaskAro | bodvarttana-parivartanAdi kurvAgaH samAdhinA kAlaM karoti, tasya bhaktapratyAkhyAnamanazanam / ___athaunodaryam -UnamavamamudaraM yasya sa Unodarastasya bhAva aunodaryam / tacca caturdhA-alpAhAraunodaryam , upAdhAnodaryam , aAnodaryyam , pramANaprAptAt kizcidUnaunodayaM ca / tatrAhAraH puMso dvAtriMzatkavalapramANaH / kavalazcotkRSTApakRSTau varjayitvA madhyama iha gRhyate / sa cAvikRtasvamukhavivarapramANaH / tatra kavalASTakAbhyavahAro'T lpAhAraunodaryam / ardhasya samIpamupAdha dvAdaza kavalAH, yataH kavala catuSTayaprakSepAt sampUrNamadhaM bhavati, tato dvAdaza kavalA upAdhaunodaryam / poDaza kavalA adhaunodaryyam / pramANaprApta AhAro dvAtriMzat kavalAH, sa caikAdikavalairUnazcaturvizatikavalAn yAvat pramANaprAptAt kizcinaunodaryam / caturvidhe'pyasminnekaikakavalahAnena (1) nippAditAzca zipyA gacchaH paripAlito mahAbhAgaH / abhyudyato vihAro'thavA'bhyudyataM maraNam // 1 // an Education intematon For Personal Private Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- hai| bahUni sthAnAni jAyante / sarvANi cAmRnyaunodaryavizeSAH / yoSitastu aSTAviMzatikavalAhArapramANam , yadAha;- || caturthaH battIsaM khalu kavalA AhAro kucchipUro bhaNiyo / parisassa mahiliAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 1 // zAstram prkaashH| tasyAH puruSAnusAreNa nyUnAhArAdikaM bhAvanIyam / // 311 // tathA vartate'nayeti vRttirbhekSyam , tasyAH saMkSepaNaM hAsaH / tacca dattiparimANarUpam / ekadvivyAdyagAraniyamo rathyAgrAmArdhagrAmaniyamazca / atraiva dravya-kSetra-kAla-bhAvAbhigrahA antarbhUtAH / tathA rasAnAM matulopAd viziSTarasavatAM vRSyANAM vikArahetUnAm , ata eva vikRtizabdavAcyAnAM madyamAMsa madhunavanItAnAM dugdha-dadhi-ghRta-taila-guDAvagrAhyAdInAM ca tyAgo varjanaM rasatyAgaH / tathA tanuH kAyastasyAH klezaH zAstrAvirodhena bAdhanaM tanuknezaH / nanu tanoracetanatvAt kathaM klezasambhavaH ? ucyate-zarIra-zarIriNAH kSIranIranyAyenAbhedAdAtmakleze tanuklezasyApi sambhavAt tanukleza ityuktam / sa ca viziSTAsanakaraNe nApratikarmazarIratvakezonlucanAdinA cAvaseyaH / nanu parISahebhyaH ko'sya vizeSaH ? ucyatesvakRta klezAnubhavarUpastanuklezaH, parISahAstu svaparakRtaklezarUpA iti vizeSaH / tathA lInatA viviktazayyAsanatA / sA caikAntenAbAdhe'saMsakte strIpazupaNDakavivarjite zUnyAgAradevakulasabhAparvataguhAdInAmanyatamasmin sthAne'vasthAnaM, manovAkkAyakaSAyendriyasaMvRtatA ca / iti padaprakAraM bahistapo bAhyaM tpH| bAhyatvaM ca bAhyadravyApekSatvAt , parapratyakSatvAt , kutIrthikairgRhasthaizca kAryatvAca / asmAt SaDvidhAdapi (1) dvAtriMzat khalu kavalA AhAraH kukSipUrako bhaNitaH / puruSasya mahilAyA aSTAviMzatirbhaveyuH kavalAH // 1 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhyAt tapasa saGgatyAga-zarIralAghave-ndriyavijaya-saMyamarakSaNa-karmanirjarA bhavanti // 82 // AbhyantaraM tapa AhaprAyazcittaMvaiyAvRttyaM svAdhyAyo vinayo'pi ca / vyutsargo'thazubhaMdhyAnaM SoDhetyAbhyantaraM tpH|10| malottaraguNeSu svanpo'pyatIcAro nizcitaM malinayatIti tacchuddhyartha prAyazcittam-prakarSaNa ayate gacchatyasmAdAcAradharma iti prAyo munilokastena vicintyate maryate'ticAravizuddhyarthamiti niruktAt prAyazcittamanuSThAnavizeSaH / athavA prAyo bAhulyena vratAtikramaM cetasi saJjAnIte cetazca na punarAcaratItyataH prAyazcittam / athavA | prAyo'parAdha ucyate sa yena cetati vizudhyati tat prAyazcittam / bhImasenAt pUrve AcAyozcitai(tI)dhAtuM vizuddhAvapi paThanti, yadAhuH-'citI saMjJAnavizuddhyoH / prAyazcittaM ca dazavidham-Alocanam , pratikramaNam , mizram , vivekaH, vyutsargaH, tapaH, chedaH, mUlam , anavasthApyatA, pArAzcikamiti / tatrAlocanaM guro purataH svAparAdhasya prakaTanam / taccAsevanAnulomyena prAyazcittAnulomyena ca / AsevanAnulomyaM yena krameNAticAra prAsevitastenaiva krameNa guroH purataH prakaTanam / prAyazcittAnulomyaM ca gItArthasya ziSyasya bhavati / sa hi paJcaka-dazaka-paJcadazakakrameNa prAyazcittAni guruladhvaparAdhAnurUpANi vijJAya yo'parAdho gurustaM taM prathamamAlocayati, pazcAlaghu laghutaraM ca / atIcArAbhimukhyaparihAreNa pratIpaM kramaNamapasaraNaM pratikramaNaM mithyAduSkRtasaMyuktena pazcAttApena 'punarevaM na in Education Internat For Personal & Private Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthaH zAstram prkaashH| / / 312 // kariSyAmi' iti pratyAkhyAnam / mizramAlocanapratikramaNarUpam , prAgAlocana pazcAda gurusandiSTena pratikramaNam / vivekaH sNsktaanpaanopkrnnshyyaadivissystyaagH| vyutsargo'nepaNIyAdiSu tyakteSu gamanAgamanasAvadyasvamadarzananausantaraNoccAraprazravaNeSu ca viziSTapraNidhAnapUrvakaH kAyavAlmanovyApAratyAgaH / tapastu cchedagranthAnusAreNa jItakalpAnusAreNa vA yena kenacita tapasA vizuddhirbhavati tata tad deyamAsevanIyaM ca / chedastapasA durdamasyAhorAtrapaJcakAdinA krameNa zramaNaparyAyacchedanam / mUlaM mahAvratAnAM mUlata AropaNam / tathA avasthApyata ityavasthApyastaniSedhAdanavasthApyastasya bhAvo'navasthApyatA duSTatarapariNAmasyAkRtatapovizeSasya vratAnAmAropaNam , tapaH karma cAsyotthAnaniSadanAdikarmakaraNAzaktiparyantam / sa hi yadotthAnAdyapi kartumazaktastadA'nyAn prArthayate-'pAryAH ! utthAtumicchAmi' ityAdi / te tu tena saha saMbhASaNamakurvANAsvatkRtyaM kurvanti, yadAha uDija nisIaja va bhikkhaM hiMDija mattagaM pehe / kaviprapiprabaMdhavassa karei iyaro vi tusiNIo // 1 // etAvati tapasi kRte tasyotthApanA kriyate / (1) uttiTa niSIda vA bhikSAM hiNDa mAtrakaM prekSasva / kupitapriyabAndhavasya karotItaro'pi tUSNIkastu // 1 // // 312 // For Personal & Private Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA pAramantaM prAyazcittAnAM tata utkRSTataraprAyazcittAbhAvAt , aparAdhAnAM vA pAramazcati gacchatItyevaMzIlaM pArAzci tadeva pArAzcikam / tacca mahatyaparAdhe liGgakulagaNasaMghebhyo bahiSkaraNam / etaca chedaparyantaM prAyazcittaM vraNacikitsAtulyaM pUrvasUribhirabhihitam / tatra tanuratIkSNamukho rudhiramaprAptastvaglagnaH zalyo dehAdudhriyate, na tatra vraNasya mardanaM vidhIyate zalyAlpatvena vraNasyAlpatvAt / dvitIye tu lagnodhdhRtazalye mardanaM kriyate na tu karNamalena pUryate / tRtIye tu dUrataragatazalye zalyoddhAramalanakaraNamalapUraNAni kriyante / caturthe tu zalyakarSaNamardanarudhiragAlanAni vedanApahArArtha kriyante / paJcame tu gADhatarAvagADhazalyoddharaNaM, tato gamanAdiceSTA nivAryate / SaSThe hitamita bhojyabhojano'bhojano vA zalyoddhArAnantaraM bhavati / saptame tu zanyoddhArAnantaraM yAvacchalyena mAMsAdidaSitaM tAvat chidyate, gonasabhakSitAdau pAdavalmIke vA pUrvoktakriyAbhiranupazamAd visarpati; aGgacchedaH sahAsthnA zeSarakSaNArtha vidhIyate / evaM dravyavraNadRSTAntena mRlottaraguNarUpasya cAritrapuruSasyAparAdharUpo vraNa AlocanAdinA chedAntena prAyazcittavidhinA zodhanIyaH, yadAhurbhagavadbhadrabAhusvAmipAdAH taNupro atikkhatuMDo asoNiyo kevalaM tayAlaggo / uddhariuM avaujjhai mallo na malijai vaNo u||1|| lagguddhiyammi bIe malijai paraM adUrage salle / uddharaNamalaNapUraNa dUrayaragae taiyagammi // 2 // | (1) tanuko'tIkSNatuNDo'zoNitaH kevalaM tvaglagnaH / udhdhRtyApatyajyate zalyo na mRdyate vraNastu // 1 // lagnodhdhRte dvitIye mRdyate paramadUrage zalye / uddharaNamalanapUraNAni dUrataragate tRtIyake // 2 // For Personal & Private Use Only Jain Education internate ww.jainelibrary.org
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthaH zAstram prkaashH| // 313 // mA veyaNA u to uddharittu gAlaMti soNi cautthe / rujjhai lahu~ ti ceTThA vArijai paMcame vaNiNo // 3 // rohei vaNaM chaThe hiamiabhoi abhuMjamANo vA / tattiyamettaM chijjai sattamae pUimaMsAI // 4 // tahavitra aTThAyamANe goNasakhaDyAi rapphae vAvi / kIrai tayaMgachepro samaDio sesarakkhaTThA // 5 // mRlottaraguNarUvassa tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasalapahavo bhAvavaNo hoi nAyavo // 6 // bhikkhAyariyAi sujjhai aiyAro koi viyaDaNAe u / bIoha asamiyo mitti kIsa sahasA agutto vA // 7 // saddAiesu rAgaM dosaM ca maNA go taiagammi / nAuM aNesaNijaM bhattAivigicaNa cautthe / / 8 // ussaggeNa vi sujjhai aiyAro koi koi u taveNaM / teNa vi asujjhamANaM cheyavisesA visohiMti // 6 // (1) mA vedanAstata udhdhRtya gAlayanti zoNitaM caturthe / ruhyate laghu iti ceSTA vAryate paJcame vrnninH||3|| rohayati vraNaM SaSThe hitamitabhojI abhuJjAno vA / tAvanmAtraM chidyate saptamake pUtimAMsAdi // 4 // tathApi atiSThati gonasabhakSitAdau rapphakairvApi / kriyate tadaGgacchedaH sahAsthikaH zeSarakSArtham // 5 // mUlottaraguNarUpasya tAyinaH paramacaraNapuruSasya / aparAdhazalyaprabhavo bhAvavraNo bhavati jJAtavyaH // 6 // bhikSAcaryAdiH zudhyatyaticAraH kazcidvikaTanayaiva / dvitIyohAsamito'smIti kiM sahasA'gupto vA // 7 // zabdAdikeSu rAga dveSaM ca manAk gatastRtIyake / jJAtvA'neSaNIyaM bhaktAdivigiJcanA caturthe / / 8 // utsargeNApi zudhyatyaticAraH kazcit kazcit tu tapasA / tenApyazudhyamAnaM chedavizeSA vizodhayanti // 9 // 313 // Juin Education Inter For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdadoSavyudAsabhAvaprasAdanaiH zalyAnavasthAvyAvRttimaryAdAtyAgasaMyamadAArAdhanAdiprAyazcittaphalam / atha vaiyAvRtyam-vyAvRtto vyApArapravRttaH pravacanoditakriyAnuSThAnaparastasya bhAvaH karma vA vaiyAvRttyam / vyAdhiparISahamithyAtvAyupanipAte tatpratIkAro bAhyadravyAsambhave svakAyena tadAnukUlyAnuSThAnaM ca / taccAcAryopAdhyAyasthaviratapasvizekSaglAnasAdharmikakulagaNasaGghalakSaNaviSayabhedena dazadhA / tatra svayamAcarati parAMzcAcArayati, Acaryate sevyata iti vA''cAryaH / sa paJcadhApravrAjakAcAryaH, digAcAryaH, uddezakAcAryaH, samuddezAnujJAcAryaH, AmnAyArthavAcakAcArya iti / tatra sAmAyikavatAderAropayitA pravrAjakAcAryaH / sacittAcittamizravastvanujJAyI digaacaaryH| prathamata eva zrutamuddizati yaH sa uddezAcAryaH / uddeSTragurvabhAve tadeva zrutaM samuddizatyanujAnIte vA yaH sa samuddezAnujJAcAryaH / AmnAyamutsargApavAdalakSaNamartha vakti yaH sa pravacanArthakathanenAnugrAhako'kSaniSadyAdyanujJAyI AmnAyArthavAcakaH, AcAragocaraviSayaM svAdhyAyaM vA / AcAryAllabdhAnujJAH sAdhava upa samIpe'dhIyate'smAdityupAdhyAyaH / sthaviro vRddhH| sa zruta-paryAya-vayobhedAt trividhaH / zrutasthaviraH samavAyAGgaM yAvadadhyetA, paryAyasthaviro yasya dIkSitasya viMzatyAdIni varSANi, vayaHsthaviraH saptatyAdivarSajIvitaH / vikRSTaM dazamAdi kizcinnyUnaSaNmAsAntaM tapaH kurvastapasvI / acirapravrajitaH zikSAhaH zaikSaH / rogAdikliSTazarIro glAnaH / sAdharmikAH samAnadharmiNo dvAdazavidhasambhogavantazca / bahUnAM gacchAnAmekajAtIyAnAM samUhaH kulaM candrAdi / gacchastvekAcAryapraNeyaH saadhusmuuhH| kulasamudAyo gaNaH kottikaadiH| saGghaH sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAsamudAyaH / eSAmAcAryAdInAmanapAnavastrapAtrapratizrayapIThaphalakasaMstArakAdibhirdharmasAdhanairupagrahaH zuzrUSA For Personal & Private Use Only in Education inte
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkham 314 // Jain Education Intergr bhaiSajakriyA, kAntArarogopasargeSu paripAlanam evamAdi vaiyAvRzyam / atha svAdhyAyaH / suSThu maryAdayA kAlavelAparihAreNa pauruSyapekSayA vA'dhyayanaM svAdhyAyaH / sa paJcavidhaH - vAcanam, pracchanam, anuprekSA, AmnAyaH dharmopadezaceti / tatra vAcanaM ziSyAdhyApanam / pracchanaM granthArthayoH sandehacchedAya nizcitaca lAdhAnAya vA parAnuyogaH / anuprekSA granthArthayoreva manasA'bhyAsaH / zrAmnAyo ghoSavizuddhaM parivartanam, guNanam, rUpAdAnamiti yAvat / dharmopadezo'rthopadezo vyAkhyAnamanuyogo varNanamiti yAvat / atha vinayaH vinIyate kSipyate'prakAraM karmAneneti vinayaH / sa caturdhA, jJAna-darzana- cAritropacArabhedAt / tatra bahumAnaM jJAnagrahaNAbhyAsasmaraNAdi jJAnavinayaH / sAmAyikAdo lokavindusAraparyante zrute bhagavatprakAzita padArthAnyathAtvAsambhavAt tattvArthazraddhAniH zaGkitatvAdinA darzanavinayaH / cAritravatazcAritre samAhitacittatA cAritra vinayaH / pratyakSeSvAcAryAdiSvabhyutthAnAbhigamanAJjali karaNAdi upacAravinayaH, parokSeSvapi kAya vAgmanobhiraJjalikriyAguNa saMkIrttanAnusmaraNAdirupacAravinayaH / atha vyutsargaH -- vyutsarjanIyasya parityAgo vyutsargaH / sa dvividhaH vAhya zrAbhyantarazca / tatra bAhyo dvAdazAdibhedasyopadheratiriktasya, anepaNIyasya saMsaktasya vA'napAnAdeva tyAgaH / abhyantaraH kaSAyANAm, mRtyukAle zarIrasya ca tyAgaH / nanu vyutsargaH prAyazcittamadhya evoktastat kiM punaratra vacanena ? satyam, sosticAravizuddhyartha uktaH, zrayaM tu sAmAnyena nirjarArtha ityapaunaruktyam / 1 annapAtrAdeva iti vA mAThaH / For Personal & Private Use Only *CK +6 caturthaH prakAzaH / // 394 //
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ atha zubhadhyAnadha-zubhamAtaraudravivekena zubharUpaM dharma-zuklarUpa dhyAnam atrAtaraudradhyAne uktapUrve, dharma | zuknaM ca zubhadhyAne vakSyate / ityanena prakAreNa poDhA''bhyantaraM tapaH / idaM cAbhyantarasya karmaNastApakatvAta, abhyantarairevAntarmukhairbhagavadbhirjAyamAnatvAcAbhyantaram / dhyAnasya sarveSAM tapasAmupari pATho mokSasAdhaneSvasya prAdhAnyakhyApanArthaH, yadAha;I'saMvaraviNijarAo mokkhassa paho tavo paho tAsi / jjhANaM ca pahANaM gaM tabassa to mokkhaheU taM // 1 // 10 // atha tapaso nirjarAhetutvaM prakaTayannAhadIpyamAne tapovahnau bAhye cAbhyantare'pi ca |ymii jarati karmANi durjarANyapi tatkSaNAt // 9 // tapa eva vahniH pApavanadAhakatvAt tapovahnistasmin dIpyamAne prabalIbhUte / kiMviziSTe ? bAhye'nazanAdau, Abhyantare prAyazcittAdau sati / yamI saMyamavAna jarati bhasmasAta karoti / antarbhUtaNyarthatvAt skrmktaa| karmANi jJAnAvaraNIyAdIni durjarANyapi duHkhakSayANyapi / nirjarAhetutvaM tapasa upalakSaNam , saMvarahetutvAdapyasya, yadAha vAcakamukhyaH-tapasA nirjarA ca tapasA nirjarA saMvarazca bhavatItyarthaH / tapazca saMvaratvAdabhinavakarmopacayapratiSedhakam , nirjaraNaphalatvAccirantanakarmanirjarakam , tathA ca nirvANaprApakamiti / atrAntarazlokAH yathA hi pihitadvAramupAyaiH sarvataH saraH / navairnavairjalApUraiH pUryate naiva sarvathA // 1 / tathaivAzravanirodhena karma(1) saMvaravinimere mokSasya panthAstapaH panthAstayoH / dhyAnaM ca pradhAnAGgaM tapasastato mokSahetustat / / 1 // For Personal & Private Use Only T w w .dainelibrary.org
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga prakAzaH navanavaiH / ayaM na pUryate jIvaH saMvareNa samAvRtaH // 2 // yathaiva sarasastoyaM saMzuSyati purA citam / divAkazAstram rakarAlAtapAtisantApitaM muhuH // 3 // tathaiva pUrvasambaddhaM sarvakarma zarIriNA / tapasA tApyamAnaM sat kSayamAyAti nA // nirjarAkaraNe bAhyAcchreSThamAbhyantaraM tpH| tatrApyekAtapatratvaM dhyAnasya munayo jaguH // 5 // // 315 / tiAni bhayAMsi prabalAnyapi tatkSaNAt / karmANi nirjarantyeva yogino dhyAnazAlinaH // 6 // yathaivopa cito doSaH zopamAyAti lakcanAt / tathaiva tapasA karma kSIyate pUrvasazcitam / / 7 / yathA vA meghasaGghAtAH praca NDapavanaItAH / itastato vizIyante kamoNi tapasA tathA // 8 // pratikSaNaM sambhavantyAvapi saMvaranirjare / prakRsAne gayA mokSa prasuvAte tadA dhruvam // // nirjarAM nirjarAM kurvastapobhirdvividhairapi / sarvakarmavinirmokaM mokSa mApadadhIH // 10 // evaM tapobhirabhitaiH paricIyamAnA, syAnirjarA sakalakarmavighAtahetuH / seturbhavodadhisamuttaraNe mamatva vyAghAtakAraNamataH khalu bhAvayet tAm / / 11 // ||nirjraabhaavnaa // 1 // atha dharmasvAkhyAtabhAvanAsvAkhyAtaHkhalu dharmo'yaM bhgvdbhirjinottmaiH|yN samAlambamAno hi na majed bhavasAgare // 12 // saSTha kRtIdhikApekSayA prAdhAnyena, avidhipratiSedhamaryAdayA khyAtaH kathitaH khalu nizcayena dharmo vakSyamANalakSaNaH ayaM vipazcitAM cetasi vivarttamAnaH / kaiH ? jinottamairavadhijinAdibhyaH prakRSTaH kevalibhiH / kathambhUtaiH ? bhagavadbhirvyAkhyAtasvarUpairarhadbhiriti yAvat / svAkhyAtatAmevAha-yaM dharma samAlambamAno durgatipAtabhayAdAzrayan , // 315 // For Personal Private Use Only ma Sain Education intere!
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ janturiti gamyate, na majed bruDed bhavasamudre // 12 // ____ svAkhyAtaM dharmamAha saMyamaH sUnRtaM zaucaM brahmAkiJcanatA tapaH / kSAntirdivamRjutA muktizca dazadhA sa tu||93|| ___ sa tu dharmo dazadhA dazaprakAraH / tatra saMyamaH prANidayA saptadazAvidhaH / tatra pRthivyaptejovAyuvanaspatidvivicatuSpazcendriyANAM manovAkAyakarmabhiH karaNakAraNAnumatibhizca saMrambhasamArambhArambhavarjanamiti navadhA / ajI varUpANyapi pustakAdIni duHSamAdoSAt prajJAbalahInaziSyAnugrahArtha yatanayA prati lekhanApramArjanApUrva dhArayato'jIvasaMyamaH / tathA prekSya cakSuSA dRSTvA sthaNDilaM bIjajantuharitAdirahitaM, tatra za yanAsanAdIni kurvIteti prekssaasNymH| gRhasthAn sAvadyavyApAraprasaktAnavyApAraNenopekSamANa syopekSAsaMyamaH / prekSite'pi sthaNDile rajoharaNAdinA pramRjya zayanAsanAdIn kurvataH sthANDilAca sthaNDilaM saMkrAmataH sacittAcittamizrAsu pRthivISu rajo'vaguNThitau caraNau pramAyaM gacchato vA prmaarjnaasNymH| bhaktapAnAdikamaneSaNIyaM vastrapAtrAdikaM cAnupakArakaM saMsaktaM vA nirjantuke sthaNDile pariSThApayataH pariSThApanAsaMyamaH / manaso'bhidrohAbhimAneAdibhyo nivRttidharmadhyAnAdiSu ca pravRttirmanaHsaMyamaH / vAco hiMsraparuSAdivacobhyo nivRttiH zubhabhASAyAM ca pravRttiAka sNymH| kAyasya dhAvanavaganAdibhyo nivRttiH zubhakriyAsu ca pravRttiH kAyasaMyama iti / evaM saptadazaprakAra: prANAtipAtanivRttirUpaH saMyamaH, yadAhuH Jain Education andel For Personal & Private Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ cataveH yogazAstram prkaashH| // 316 // puDhavidagaagaNimAruyavaNassaibiticaupaNidiajIve / pehuppehapamajaNapariTThavaNamaNovaIkAe // 1 // tathA 'UnaN parihANe' asya dhAtoH suSThu Unyate'priyamAtrAzrayaNaM mitIkriyate iti sUn , sUn ca tadRtaM ca sUnRtaM priyaM satyaM ca / tacca pAruSya-paizUnyA-sabhyatva-cApalA-vilatva-viralatva-saMbhrAntatva-sandigdhatva grAmyatva-rAgadveSayuktatvo-padhAvadyavikatthanaparihAreNa mAdhuryodAryasphuTatvAbhijAtyapadArthAbhivyAhArAhadvacanAnusArArthatvArthijanabhAvagrAhakatvadezakAlopapanatvayatamitahitatvayuktaM vAcanapracchanapraznavyAkaraNAdirUpamiti mRpAvAdaparihArarUpaM sUnRtam / zaucaM saMyama prati nirupalepA / sA cAdattAdAnaparihArarUpA / lobhaatto hi paradhanaM jighRtana saMyama malinayati / laukikA apyAhu: sarveSAmeva zaucAnAmarthazaucaM paraM smRtam / yo'rtheSu zuciH sa zucirna mRdvArizuciH zuciH // 1 // azucirhi bhAvakalmapasaMyukta ihAmutra cAzubhaM karmopacinoti, upadizyamAnamapi ca zreyo na pratipadyate, ityadattAdAnaparihArarUpaM zaucam / navabrahmaguptisanAthamupasthasaMyamo brahma 'bhImo bhImasenaH' iti nyAyAd brahmacarya vRhatvAd brahmAtmA tatra caraNaM brahmacaryamAtmArAmatetyarthaH / tadartha gurukulasevanamapi brahmacaryamityabrahmanivRttirUpaM brahmacaryam / nAsya kizcana dravyamastItyakizcanastasya bhaavo'kinycntaa| upalakSaNaM caitata, tena zarIradharmopakaraNAdiSvapi nirmamatvamakizcanatvam / (1) pRthivIdakAgnimArutavanaspatidvitricatuSpaJcendriyAjIvAH / prekSoprekSApramArjanapariSThApanamanovAkakAyAH // 1 // Education tema For Personal & Private Use Only anw.jainelibrary.org
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern zarIramapi dhArayanto munayo nirmamatvAt tat parigraharahitA bhojanAdikamapi saMyamayAtrArthaM zakaTAkSalepanavat kurvanti na mUrcchayA / upakaraNamapi ca rajoharaNAdikaM saMyamarakSArthaM vastrapAtrAdikaM ca saMyamazarIraparitrANArthaM dhArayanti, na punarlobhAdinA iti niSparigrahA eva / iti parigrahaparihArarUpA'kiJcanatA / tapa uktanirvacanam, uktasya saMyamAdervacyamANasya cAntyAdeH saMvara hetordharmasya madhye paThitam saMcaranirjarAhetutvAt / tacca dvAdazaprakAraM pUrvamuktam / prakIrNakaM cedamanekavidham, tadyathA yavamadhyaM vajramadhyaM, cAndrAyaNaM, kanakaratnamuktAvalyastisraH siMhavikrIDite dve, sapta saptamikAdyAH pratimAzcatasraH sarvatobhadram bhadrottaram, AcAmlavardhamAnamityevamAdi / tathA, dvAdazabhikSupratimA mAsikyAdyA zrI saptamAsikyAH sapta saptarAtrikyastisraH, horAtrikI, ekarAtrikI ca / cAntiH kSamA zaktasyAzaktasya vA sahanapariNAmaH / sA ca krodhanimittasyAtmani bhAvAbhAvacintanAt, krodhadoSacintanAt, bAlasvabhAvacintanAt, svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanAt, kSamAguNAnuprekSaNAcca / tatra yena doSeNa mAmAkrozati paraH sa doSo mayi yadyasti tadasya sadbhUtamarthaM prakAzayataH ko'parAdha: ? / atha nAsti, tarhi mRpA'sau vadatIti bhAvAbhAvavicintanAt kSamitavyameva, yadAha ASTena matimatA tavArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH koSaH syAdanRtaM kiM nu kopena // 1 // krodhadoSacintanAdapi kSamitavyameva / kruddhasya tAvad dhruvaM karmabandhaH, tataH parAbhighAtaH, tato'pyahiMsAvratalopaH, kruddhasya cApavadataH sUnRtavratalopaH, vismRtapravrajyApratipattizcAdattamapi gRhNIyAt tato'steyatratalopaH, dveSAt For Personal & Private Use Only ***1-1+1kk*
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ parapAkhA caturthaH yogazAstram prakAza: // 317 // parapAkhaNDinIvabrahmAsevamAnasya brahmacaryavratalopaH, pradviSTasyAvirateSu gRhastheSu sahAyabuddhyA mUrchApi syAdityaparigrahavatalopaH / uttaraguNabhaGgaprasaGge tu kA kathA ? / kruddhazca gurUnapyAsAtayedadhikSiped vaa| iti krodhadoSaa cintanam / bAlasvabhAvacintanAcca kSantavyam / bAlo'jJastatsvabhAvacintanaM punarbAlaH kadAcit parokSamAkrozati kadAcita pratyakSam / Akrozabapi kazcit tADayati, kazcid mArayati, kazcid dharmabhraMzamapi cikIrSati, tad diSTacA vardhAmahe mAmeSa parokSamAkrozati na pratyakSam, pratyakSa vA''krozati na tADayati, tADayati vA na mArayati, mArayati vA na dharmAd bhraMzayati, ityuttarasyottarasyAbhAve lAbha eSa mameti manyate, yadAhuH; akosahaNaNamAraNadhammabhaMsANa bAlasulahANa | lAbhaM mantraha dhIro jahottarANaM abhAvammi // 1 // iti bAlasvabhAvacintanam / svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanAdapi kSantavyameva / pUrvakRtakarmaNAM phalAbhyAgama epaH, phalabhogaM tapo vA vinA na nikAcitasya karmaNaH kSaya ityavazyabhoktavye phale nimittamAtrameva paraH, yadAhA savvo puvakayANaM kammANaM pAvaphalavivAgo / avarAhesu guNesu animittamittaM paro hoi // 1 // iti svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanam / kSamAguNAnuprekSaNAcca kSantavyam-anAyAsaH krodhanimittaprAyazcittAbhAvaH, zubhadhyAnAdhyavasAyaH, parasamAdhAnotpAdanam , stimitaprasannAntarAtmatvam , praharaNasahAyAnveSaNAbhAvaH, asaMrambhaH, prasannamukhatA, dhavalavilocanatA, asvedatA, niSkampatA paraprahAravedanA'bhAva iti kSamAguNAH / iti (1) AkrozahananamAraNadharmabhraMzAnAM bAlasulabhAnAm / lAbhaM manyate dhIro yathottarANAmabhAve // 1 // (2) sarvaH pUrvakRtAnAM karmaNAM pApaphalavipAkaH / aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtraM paro bhavati // 1 // For Personal & Private Use Only // 317 // in Education
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ ****** Jain Education Inter ****** krodhavipakSaH kSamAdharmaH / atha mArdavam-mRdurastabdhastasya bhAvaH karma vA mArdavaM nIcairvRttiranutsekazca tadubhayamapi madanigrahAd bhavati / madAca jAtimadAdayaH pUrvamuktAH / tatazca jAtikularUpabalalA bhabuddhivAllabhyakazrutamadAndhAH kkIcAH paratra ceha ca hitamapyarthaM na pazyantItyAdimada doSaparihAraheturmAnapratipaco mArdavam / atha RjutA-RjuravakramanovAkkAya karmA tasya bhAvaH karma vA RjutA manovAkkAyavikriyAviraha ityarthaH, mAyArahitatvamiti yAvat / mAyAvI hi sarvAtisandhAnaparatayA sarvAbhizaGkanIyo bhavati, yadAha mAyAzIlaH puruSo yadyapi na karoti kaJcidaparAdham / sarpa ivAvizvAsyo bhavati tathA hyA ( pyA) tmadoSahataH // 1 // iti mAyApratipakSabhUtA RjutA / 1 atha muktiH - sA ca bAhyAbhyantaravastuSu tRSNAvicchedarUpA lobhAbhAva ityarthaH / lobhAbhibhUto hi krodhamAna - mAyA - hiMsA - nRta- steyA-brahma-parigrahadoSajAlenopacIyate, yadAhasarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt ! // 1 // iti lobha parihArarUpA nirbhayatva - svaparahitAtmapravRttimattva - mamatvAbhAva - nissaGgatA - paradrohakatvAdiguNayuktA rajoharaNAdikeSvapyupakaraNeSvanabhiSvaGgasvabhAvA muktiH / iti dazavidho dharmmaH / nanu saMyama- sUnRta - zauca - brahmAskiJcanatAnAM mahAtrateSu, kSamAmArdavArjavamuktInAM saMvaraprakaraNe, tapasazca saMvara - nirjarAhetutvenoktatvAd dharmapratipAdanaprakaraNe punaruktatvameva / ucyate-nAtra saMyamAdInAM punarbhaNanaM prakRtam, kintu saMyamAdidazavidhadharmapratipAdana For Personal & Private Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- | caturthaH prkaashH| zAstram 318 prakAreNa bhagavatAmahatAM svAkhyAtadharmatvAnuprekSaNameva, iti dharmANAMguNabhAvena tadAkhyAtaNAM bhagavatAmanuprekSAnimittaM stutiriti sarva samaJjasam / / 13 // ___ athAsya dharmasya mAhAtmyamAhadharmaprabhAvataH kalpadrumAyA ddtiipsitm| gocare'pi na te yatsyuradharmAdhiSThitAtmanAm // 4 // kalpadrumaH kalpavRkSaH, AdizabdAJcintAmaNyAdayaH parigRhyante, te vanaspatirUpA upalarUpAzca dharmavadbhayaH suSamAdikAlabhAvibhyo'bhISTaphaladAyino bhavanti / te eva dharmahInAnAM duHSamAdikAlabhAvinAm , prAstAmabhISTaM na dadati, gocare'pi na bhavanti / atrArthaprAptiH phalam / / 64 // tathAapAre vyasanAmbhodhau patantaM pAti dehinam / sadA svidhvtyekvndhurdhrmo'tivtslH||65|| ___ spaSTaH / atrAnarthaparihAraH phalam // 65 // tathAzrAplAvayati nAmbhodhirAzvAsayati caambudH| yanmahIM saprabhAvo'yaM dhruvaM dharmasya kevlH||66|| atrAnarthaparihAro'rthaprAptizca phalam // 96 // idAnIM sAdhAraNadharmasya sAdhAraNaM phalamAhanajvalatyanalastiryag yadUrdhva vAti naanilH| acintyamahimA tatra dharma eva nibndhnm||17|| spaSTaH / mithyAdRzo'pyAhuH ;-agnerUddhajvalanam , vAyostiryak pavanamadRSTakAritam iti / / 67 // tathA- 318 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only STwirw jalnelibrary.org
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirAlambA nirAdhArA vizvAdhAro vasundharA / yaccAvatiSThate tatra dharmAdanyad na kAraNam // 98 // nirAlambA pAlambanasya rajjvAderabhAvAta , nirAdhArA AdhArastha zeSakarmavarAhadikkuJjarAdeH pramANAnupapannatvenAbhAvAt , vizvasya carAcarabhedasya jagata AdhAraH, vasundharA pRthvI yadavatiSThate, nAdhaH patati, tatra dharmAdanyad na kAraNam , anvayavyatirekAbhyAmanyasya kasyacidavasthAnahetorabhAvAt // 8 // tathAsUryAcandramasAvetau vishvopkRtihetve| udayete jagatyasmin nUnaM dharmastha zAsanAt // 19 // spaSTaH / / 66 // abandhunAmasau bandhurasakhInAmasau skhaa| anAthAnAmasau nAtho dharmo vizvaikavatsalaH // 10 // abandhUnA bandhurahitAnAmasau dharmo bandhuH, bandhukAryasya vipaduttAraNAdeH karaNAt ; asakhInAM mitrarahitAnAmasau sakhA, prItyutpAdakatvAt / anAthAnAmasvAmikAnAmasau nAthaH, yogakSemakAritvAt , yadAha-yogakSemakRd nAthaH iti / atra heturvizvakavatsalaH-vatsaM lAti snehenAdatte vatsalA gaustadvat sakalajagatprItihetutvAd dharmo'pi vtslH||10|| idAnImanarthanivRtteH prAkRtairapyAkAsayamANatvAd dharmaphalamAharacoyakSoragavyAghravyAlAnalagarAdayaH / nApakartumalaM teSAM yairdharmaH zaraNaM zritaH // 101 // spaSTaH // 101 // idAnI pradhAnabhUtAmanarthanivRttimarthaprAptiM ca dharmasya phalamAha in Education et For Personal & Private Use Only
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga caturthaH zAstram prkaashH| // 31 // dharmo narakapAtAlapAtAdavati dehinH| dharmo nirupama yacchatyapi sarvajJavaibhavam // 102 // ____ narakapAtarakSaNalakSaNA anarthanivRttiH sarvajJavaibhavaprAptivArthaprAptipradhAnabhUtA dharmasya phalam , zeSaM tvAnuSaGgikamuktamiti / atrAntarazlokAH ayaM dazavidho dharmo mithyAgbhine vIcitaH / yo'pi kazcit kacit prokSe so'pi vAGmAtravarNanam // 1 // tattvArtho vAci sarveSAM keSAzcana manasyapi / kriyayApi narInatiM nityaM jinamataspRzAm / / 2 / / vedazAstraparAdhInabuddhayaH sUtrakaNThakAH / na lezamapi jAnanti dharmaratnasya tattvataH // 3 // gomedhanaramedhAzvamedhAdyadhvarakAriNAm / yAnikAnAM kuto dharmaH prANighAtavidhAyinAm // 4 // azraddheyamasadbhUtaM parasparavirodhi ca / vastu pralapatAM dharmaH kaH purANavidhAyinAm ? // 5 // asadbhUtavyavasthAbhiH parAdravyaM jighRkSatAm / mRtpAnIyAdibhiH zaucaM smArtAdInAM kuto nanu // 6 // RtukAle vyatikrAnte bhrUNahatyAvidhAyinAm / brAhmaNAnAM kuto brahma brahmacaryApalApinAm ? // 7 // aditsato'pi sarvasvaM yajamAnAjighRkSatAm / arthArthe tyajatAM prANAn kAkizcanyaM dvijanmanAm ! // 8 // divase ca rajanyAM ca mukhamApRcchaya bhakSatAm / bhakSyAbhakSyAvivekAnAM saugatAnAM kutastapaH // 6 // mRdvI zayyA prAtaH peyA madhye bhaktaM sAyaM pAnam / drAcAkhaNDaM rAtremadhye zAkyopajJaH sAdhurdharmaH // 10 // svalpepvapyaparAdheSu kSaNAta zApaM prayacchatAm / laukikAnAmRSINAM na AmAlezo'pi dRzyate // 11 // jAtyAdimadaduvRttaparinartitacetasAm / ka mArdavaM dvijAtInAM caturAzramavartinAm // 12 // dambhasaMrambhagarbhANAM bakavRttijuSAM pahiH / bhavedArjavalezo'pi pAkhaNDavratinAM katham 1 // 13 // gRhiNIgRhaputrAdiparigrahavatAM sadA / dvijanmanAM kathaM mukti- 316 / Jain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna lobhaikakulavezmanAm 1 // 14 // raktadviSTamUDhAnAM kevalajJAnazAlinAm / tato bhagavatAmeSA dharmasvAkhyAtatAItAm // 15 // rAgAd dveSAt tathA mohAd bhaved vitathavAditA / tadabhAve kathaM nAmAItAM vitathavAditA 1 // 16 // ye tu rAgAdirbhidoSaiH kaluSIkRtacetasaH / na teSAM sUnRtA vAcaH prasaranti kadAcana // 17 // tathAhi yAgahomAdikarmANaSTAni kurvatAm / vApIkUpataDAgAdInyapi pUrtAnyanekazaH / / 18 / / pazupaghAtataH svargalokasaukhyaM vimArgatAm / dvijebhyo bhojanairdattaiH pitRtRptiM cikIrSatAm // 16 // ghRtayonyAdikaraNaiH prAyazcittavidhAyinAm / paJcasvA patsu nArINAM punarudvAhakAriNAm || 20 || apatyAsambhave strISu cetrajApatyavAdinAm / sadoSANAmapi strINAM rajasA zuddhivAdinAm // 21 // zreyobuddhyA'dhvarahatacchAgaziznopajIvinAm / sautrAmaNyAsaptatantau sIdhupAnavidhAyinAm // 22 // gUthAzinInAM ca gavAM sparzataH pUtamAninAm / jalAdisnAnamAtreNa pApazuddhyabhidhAyinAm // 23 // vaTAzvatthAmalakyAdidrumapUjAvidhAyinAm / vahnau hutena ivyena devaprINanamAninAm // 24 // godohakaraNAd riSTazAntikamAninAm / yoSidviDambanA prAyavratadharmopadezinAm // 25 // tathA -- jaTApaTalabhasmAGgarAgakaupInadhAriNAm / adhattUra mAlUrairdevapUjAvidhAyinAm // 26 // kurvatAM gItanRtyAdi putau vAdayatAM muhuH / muhurvadananAdenAtodyanAdavidhAyinAm // 27 // zrasatyabhASApUrvvaM ca munIn devAn janAn pratAm / vidhAya vratabhaGgaM ca dAsIdAsatvamicchatAm // 28 // gRhatAM muJcatAM bhUyo bhUyaH pAzupataM vratam / bheSajAdiprayogeNa yUkAlikSaM praNinatAm || 29 / / narAsthibhUSaNabhRtAM zUlakhaTvAGgavAhinAm / kapAlabhAjanabhujAM ghaNTAnUpUradhAriNAm // 30 // madyamAMsAGganAbhogaprasaktAnAM nirantaram / putAnubaddhaghaNTAnAM gAyatAM nRtyatAM muhuH // 31 // For Personal & Private Use Only +40+000000
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram 1 // 320 // tathA caturSaH anantakAyakandAdiphalamUladalAzinAm / kalatraputrayuktAnAM vanavAsajuSAmapi // 32 // prakAzaH tathA bhakSyAbhakSye peyApeye gamyAgamye samAtmanAm / yoginAmnA prasiddhAnAM kaulAcAryAntavAsinAm / / 33 // anyeSAmapi jainendrazAsanAspRSTacetasAm / ka dharmaH kva phalaM tasya tasya vAkhyAtatA katham ? // 34 // jinendrasyApi dharmasya yadatrAmutra vA phalam / AnuSaGgikamevedaM mukhyaM mokSaM pracakSate // 35 // sasyahetau kRSau yadvata palAlAdyAnupaGgikam / apavargaphale dharme tadvat sAMsArikaM phalama // 36 // vAkhyAtatAmiti jinAdhipatipraNItadharmAzritAmasakRdeva vibhAvayantaH / muktA mamatvaviSavegavikAradoSaiH, sAmyaM prakarSapadavIM paramAM nayanti / / 37 // dharmasvAkhyAtatAbhAvanA 10 // 102 // atha lokabhAvanAmAhakaTisthakaravaizAkhasthAnakasthanarAkRtim / dravyaiH pUrNa smarellokaM sthityutpattivyayAtmakaiH // 103 // ___ kaTiH zroNistatra tiSThata iti kaTisthau karau yasyAsau kaTisthakaraH, vaizAkhaM prasAritapAdaM tacca tat sthAnakaM / |ca tatra tiSThati tatsthaH , sa cAsau narazca, tadvadAkRtiryasya taM lokamAkAzacetraM caturdazarajjupramANaM smaredanuprekSeta / / kiMviziSTam ? dravyairdharmAdharmakAlajIvapudgalaiH pUrNam , kiMviziSTairdravyaiH ? sthityutpattivyayAtmakaiH sthitidhrauvyam , utpattirutpAdaH, vyayo vinAzaste AtmAnaH kharUpaM yeSAM tAni tathA / sarvamapi hi vastu sthityutpAdavyayAtmakam , // 32 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter -****** 6 yadAha; - " utpAdavyayadhauvyayuktaM sat " / AkAzAdayo'pi hi nityAnityatvena prasiddhAH pratikSaNaM tena tena paryAyeNotpadyante vipadyante ca / pradIpAdayo'pyutpAdavinAzayogino'vatiSThante, na punaraikAntikasthitiyogi utpAdavinAzayogi vA kiJcidasti, yadavocAma; -- dIpAvyoma samasvabhAvaM syAdvAdamudrAnatibhedi vastu | tannityamevaikamanityamanya-diti tvadAjJAdviSatAM pralApAH // 1 // iti // 103 // lokasvarUpamevAha loko jagatrayArNo bhuvaH saptAtra veSTitAH / ghanAmbhodhimahAvAtatanuvAtairmahAbalaiH // 104 // loka uktasvarUpo jagatAM lokadezAnAM trayeNAdhastiryagUrdhvarUpeNAkIrNo vyAptaH vadanti hi 'adholokaH, tiryaglokaH, UrdhvalokaH' iti / tatra loke saptasaMkhyA bhuvaH pRthivyo ratnaprabhA - zarkarAprabhA - vAlukAprabhA - paGkaprabhA - dhUmaprabhA - tamaH prabhA - mahAtamaH prabhA yathArthAbhidhAnAH, anAdikAlaprasiddhA'nanvarthasaMjJAzca tadyathA - gharmA, vaMzA, zailA, aJjanA, zrariSTA, mAghavyA, mAghavI ca / tatazca pratyekaM ratnaprabhAyA adho'dhaH pRthutarAH / tAsu triMzat, paJcaviMzatiH, paJcadaza, daza, trINyekaM paJconaM narakAvAsazatasahasraM, paJcaiva nArakAvAsA yathAkramam / tAtha veSTitAH parivRtA adhaH pArzvatazca / kaiH ? ghano niviDo na tu dravo yo'sAvambhodhiH, mahAMzcAsau vAtazca mahAvAto ghanavAtaH, tanuzvAsau vAtazca tanuvAtaH taiH / kiM viziSTaiH 1 mahAbalaiH pRthvIdhAraNasamarthaiH / For Personal & Private Use Only - - 18/-)) 08-133*-+-*-*-30)
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ boga caturtha / prkaashH| // 32 // tatra sarvAsAM pRthivInAmadho ghanodadhayaH madhyotsedhe viMzatiyojanasahasrANi, mahAvAtAH utsedhe ghanodadhito'saMkhyAni yojanasahasrANi, tanuvAtAzca mahAvAtebhyo'saMkhyAni yojanasahasrANi, tato'pyasaMkhyeyAni yojanasahasrANyAkAzam / etacca madhye utsedhamAnam / tataH paraM krameNa hIyamAnaM prAnte valayatulyamAnamiti / ghanodadhivalayaviSkambhamAnaM ratnaprabhAyAH SaDyojanAni, dhanavAtavalayaviSkambhamAnamardhapazcamayojanAni, tanuvAtavalayaviSkambhamAnaM sAdha yojanam / ratnaprabhAvalayamAnAdupari yojanavibhAgo ghanodadhau, ghanavAte gavyUtam , tanuvAte ca gavyUtatribhAgo varttate / etaccharkarAprabhAyAM valayamAnam / evaM zarkarAprabhAvalayamAnAduparyayameva prakSepaH / evaM pUrvapUrvavalayamAnAduparyayameva prakSepaH saptamapRthivIM yAvat , yadAha tibhAgo gAuyaM ceva tibhAgo gAuyassa ya / Aidhuve pakkhevo aho aho jAva sattamizrA // 1 // prakSepe sati valayaviSkambhamAnamAbhyo gAthAbhyo'vaseyam , tadyathAchassatibhAga pauNA ya paMca valayANa jopaNaparimANaM / egaM bArasabhAgA satta kamA bIyapuDhavIe // 1 // joaNasattatibhAgoNa paMca egaM ca valayaparimANaM / bArasabhAgA aTTha u taiyAi jahakamaM neyaM // 2 // (1) tribhAgo gavyUtaM caiva tribhAgo gavyUtasya ca / Adhruive prakSepo'dho'dho yAvat saptamIm // 1 // (2) SaTrakatribhAgaH pranUnAzca paJca valayAnAM yojanaparimANam / ekaM dvAdazabhAgAH sapta krameNa dvitIyaTathivyAm // 1 // yojanasaptatribhAgonaM paJcaikaM ca valayaparimANam / dvAdazabhAgA aSTa tu tRtIyAyAM yathAkramaM ne(jJe)yam // 2 // // 32 // Jain Education intenar For Personal & Private Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ satta savAyA paMca u pauNA do joaNNA cautthIe / ghaNauahimAiyANaM valayANaM mANamayaM tu // 3 // satibhAgasatta taha addhachaha valayANa mANameyaM tu / joaNamegaM bArasabhAgA dasa paMcamIe tahA / / 4 / / aTuM tibhAgoNAI pauNAi chacca valayamANaM tu / chaTThIe joaNaM tahA bArasabhAgA ya ekkArA // 5 // aTTha ya chacci ya du cciya ghaNoahImAimANa mANaM tu | sattamamahIe neyaM jahAsaMkheNa tiNhaM pi // 6 // etAni ca valayAni pRthivyAdhArabhUtaghanodadhyAdibhyaH pRthvIparyantaparidhiprAnteSu valayAkAratayA etAvadvikambhANi pRthivyutsedhasamotsedhAni ca / / 104 // punarlokakharUpamAhavetrAsanasamo'dhastAnmadhyato jhllriinibhH| agre murajasaGkAzo lokaH syaadevmaakRtiH||105|| adhastAdadhobhAge vetrAsanamadhastAd vistIrNamuparyuparisaGkocavat tatsamastadAkAraH, madhyato madhye jhallarI vAdyavizeSastatsadRzaH, agre madhyalokAdupari muraja Urdhvamadhazca saMkucito madhyabhAge vistRto vaadyvishesssttsdRshH| * (1) sapta sapAdAH paJca tu pranUne dve yojane caturthyAm / ghanodadhyAdikAnAM valayAnAM mAnametattu / / 3 // satribhAgasapta tathA ardhaSaSThaM valayAnAM mAnametattu / yojanamekaM dvAdazabhAgA daza paJcamyAM tathA // 4 // aSTa tribhAgonAni pranUnAni SaT ca valayamAnaM tu / SaSThayAM yojanaM tathA dvAdazabhAgAzcaikAdaza // 5 // aSTa ca SaT caiva dvau caiva ghanodadhyAdikAnAM mAnaM tu | saptamamayAM ne(jJe)yaM yathAsaMkhyena trayANAmapi // 6 // Education For Personel Private Use Only SIww.jainelibrary.org
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH yogazAstram prkaashH| 4 // 322 // evamadhomadhyorveSu AkAratrayayogI lokaH, yadAhuH tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / sthAlamiva ca tiryaglokamUrdhvamatha mantrakasamudgam // 1 // iha cAdhAstiryagUrvalokA rucakApekSayA / rucakazca merumadhyagostanAkAracaturAkAzapradezapramANo'dhaH, tAdRza evordhvam , evamaSTapradezaH, yadAhuH aTThapaeso ruago tiriyalogassa majjhayArammi / esa pahavo disANaM eseva bhave aNudisANaM // 1 / / tatra rucakAdadha upari ca nava nava yojanazatAni tiryagloka ityutsedhe'STAdazayojanazatapramANaH, tiryaglokAdadho navayojanazatonasaptarajjupramANo'dholokaH / tatra sapta pRthivya uktarUpAH / tatra ratnaprabhAyAM pRthivyAmazItisahasrAdhikayojanalakSavAhalyAyAmuparyadhazca yojanasahasraM muktvA madhye'STasaptatisahasrAdhike yojanalace bhavanapatInAM | bhavanAni / te cAsuranAgavidyutsuparNAgnivAtastanitodadhidvIpadikumArAH / te ca cUDAmaNiphaNivajragaruDaghaTAzvavardhamAnamakarasiMhahasticihvAH / tatra bhavanapatayo dakSiNottaradigvyavasthitAH / tatrAsurakumArANAM dvAvindrau camaro balizca / nAgakumArANAM dharaNo bhUtAnandazca / vidyutkumArANAM hariharisahazca / suparNakumArANAM veNudevo veNudAlizca / agnikumArANAmagnizikho'gnimANavazca / vAtakumArANAM velambaH prabhaJjanazca / stanitakumArANAM sughoSo mahAghoSazca / udadhikumArANAM jalakAnto jalaprabhazca / dvIpakumArANAM pUrNo vaziSThazca / dikkumArANAmamito mitavAhanazca / asyAmeva ratnaprabhAyAmuparitanayojanasahasrasyAdha upari ca yojanazataM mukvA madhye'STAsu yojanazateSvaSTa (1) aSTapradezo rucakastiryaglokasya madhyakAre / eSa prabhavo dizAnAmeSa eva bhavedanudizAnAm // 1 // // 322 // Jain Education intries For Personal & Private Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAza vidhAnAM pizAcabhUtayakSarAkSasakinnara kimpuruSamahoragagandharvANAM kadambavRkSasulasavRkSavaTavRkSakhaGgAzokavRkSacampakavRkSanAgavRkSatumbaruvRkSacihvAnAM tiryaglokavAsinAM vyantarANAM nagarANi / teSvapi dakSiNottaradigvyavasthiteSu dvau dvAvindrau / tatra pizAcAnAmindro kAlo mahAkAlazca / bhUtAnAM surUpaH pratirUpazca / yakSANAM pUrNabhadro mANibhadrazca / rAkSasAnAM bhImo mahAbhImazca / kinnarANAM kinnaraH kiMpuruSazca / kiMpuruSANAM satpuruSo mahApuruSazca / mahoragANAmatikAyo mahAkAyazca / gandharvANAM gItaratirgItayazAzca / - ratnaprabhAyAmeva prathamasya zatasyAdha upari ca daza daza yojanAni muktvA madhye'zItau yojaneSu aNapannipaNapanniprabhRtayastathaiva dakSiNottaravyavasthitA aSTau vyantaranikAyAH, tathaiva dvau dvAvindrau / tathA ratnaprabhAyAH pRthivyAH samatalAdupari saptasu navatyadhikeSu yojanazateSu jyotiSAmadhastalapradezaH, tadupari dazayojaneSu sUryaH, taduparyazItiyojaneSu candraH, tadupari viMzatiyojaneSu tArA grahAzca / evamayaM jyotirloko dazottaraM yojanazataM bAhanyena / ekAdazabhiryojanazatairekaviMzatyuttarairjambUdvIpakamerumaspRzan sarvAsu dikSu maNDalikayA vyavasthitaM jyotizcakraM dhruvavarja bhrAmyati, lokAntaM ca ekAdazabhiryojanazaterekAdazottarairaspRzan maNDalikayA tiSThati, yadAha; ekkArasekavIsA sayamekkArAhiyA ya ekkArA / meru alogA bAhaM joisacakaM carai ThAi // 1 // atra sarvopari kila svAtinakSatrama , sarveSAmadho bharaNinakSatram , sarvadakSiNo mUlaH, sarvottarazcAbhIciH / tatra (1) ekAdazaikaviMzatiH zatAnyekAdazAdhikAzcaikAdaza / meru-alokAmyA bahiyotizcakraM carati tiSThati // 1 // JainEducation inter For Personal & Private Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| // 323 // jambUdvIpe dvau candrau dvau sUryo / lavaNasamudre catvArazcandrAH sUryAzca / dhAtakIkhaNDe dvAdaza candrAH sUryAzca / kAlode dvicatvAriMzacandrA sUryAzca / puSkaravarArdhe dvAsaptatizcandrAH sUryAzca / ityevaM manuSyaloke dvAtriMzaM candrazataM sUryazataM ca bhavati / aSTAzItigrahAH, aSTAviMzatirnacatrANi, SadaSaSTiH sahasrANi nava zatAti paJcasaptatyadhikAni tArakAkoTikoTInAmekaikasya candramasaH parigrahaH / tatra ekaSaSTibhAgIkRtasya yojanasya SaTpazcAzadbhAgA AyAmaviSkambhAbhyAM candravimAnaM, aSTacatvAriMzat ( bhAgAH) sUryavimAna. grahANAmadhayojana, nakSatrANAM gavyUtaM, AyuSA sarvotkRTAyAstArAyA ardhakrozaH, sarvajaghanyAyAH paJca dhanuHzatAni, bAhalyaM tu sarveSAmAyAmArthena / ete ca paJcacatvAriMzavakSayojanapramite manuSyakSetre bhavanti / candrAdivimAnavAhanAni ca purataH siMhAH, dakSiNato gajAH, aparato vRSabhAH, uttarato'zvAH / te cAbhiyogikA devAzcandrasUryayoH SoDaza sahasrANi, grahANAmaSTI, nakSatrANAM catvAri, tArakANAM dve, kharasapravRttagatInAmapi candrAdInAmAbhiyogyakarmavazAttatropatiSThanti / mAnuSottarAt parataH paJcAzatA yojanasahauH parasparamantaritAH sUryAntaritAzcandrAH candrAntaritAH sUryAH manuSyakSetrIyacandrasUryapramANAdardhapramANA | yathottaraM kSetraparidhivRdhdhyA saMkhyayA vardhamAnAH zubhalezyA grahanakSatratArAparivArA ghaNTAkArA asaMkhyeyA zrA svayaMbhUramaNAlakSayojanAntaritAbhiH paGktibhistiSThanti / madhyaloke tu jambUdvIpalavaNAdayaH zubhanAmAno dvIpasamudrA asakhyAtA dviguNadviguNavistArAH pUrvapUrvaparikSepiNo vlyaakRtyH| antyaH svayaMbhUramaNaH smudrH|| jambUdvIpamadhye meruH kAJcanasthAlamiva vRtto yojanasahasramadho dharaNitalamavagADho, navanavatiyojanasahasrocchito, daza yojanasahasrANi sAtirekanavatyadhikAni kande vistRto, dharaNitale daza yojanasahasrANi vistRtaH, upari For Personal & Private Use Only taH, upari // 323 // Jain Educationa l
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ yojanasahasraM vistRtaH, trikANDaH, trilokapravibhaktamaMtiH, caturvinairbhadrazAlanandanasaumanasapANDakaiH parivRtaH / tatra zuddhapRthivyupalavajrazarkarAbahulaM yojanasahasramekaM prathamaM kANDaM, dvitIyaM triSaSTiryojanasahasrANi rajatajAtarUpAGkasphaTikabahulaM, tRtIyaM SaTtriMzadyojanasahasrANi jAmbUnadabahulaM. vaiDUryabahulA'sya cUlikA catvAriMzadyojanAni ucchAyeNa, mule dvAdaza viSkambheNa, madhye'STau, upari catvArIti / merormUlabhUmau valayAkRti bhadrazAlavanaM / bhadrazAlavanAta pazcabhyo yojanazatebhya Urdhva paJcayojanazatavistAraM mekhalAyAM valayAkRti nandanavanaM, tataH sArdhadviSaSThiyojanasahasrebhya Urdhva dvitIyamekhalAyAM paJcayojanazatavistAraM valayAkRti saumanasaM vanaM. tato'pi SaTatriMzadyojanasahasrebhya UrdhvaM tRtIyamekhalAyAM caturnavatyadhikacaturyojanazatavistAraM valayAkRti meroH zirasi pANDakavanam // tatra jambUdvIpe sapta varSANi / tatra dakSiNato bharatakSetraM, taduttarato haimavataM, tato'pi harivarSa, tato'pi videhAH, tato'pi ramyakakSetraM, tato'pi hairaNyavataM. tato'pyairAvatamiti / kSetravibhAgakAriNastu himavanmahAhimavabhiSadhanIlarukmizikhariNo varSadharaparvatAH, te ca yathAkramaM hemArjunatapana yavaiDUryarajatatapanIyamayA maNi vicitrapArthA mRlopari tunyavistArAH / tatra paJcaviMzatiyojanAnyavagADho yojanazatocchAyo himavAn , tadviguNo mahAhimavAn, tadviguNo niSadhaH, tatsamo nIlaH, mahAhimavatsamo rukmI, himavatsamaH zikharI / tadupari padmamahApadmatigicchikezarimahApuNDarIkapuNDarIkA idAH / yojanasahasrAyAmastadardhevistIrNaH prathamaH, tadviguNadviguNAyAmavistArau parau, uttare puNDarIkAdayo dakSiNatunyAH / sarveSvapi ca padmAni dazayojanAvagAhAni / tanivAsinyaH krameNa zrIhIdhRtikI-| (1) adholoke 100 | tiryagloke 1800 / Urdhvaloke 98100 // in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prakAzA yoga- bhartibuddhilakSmyaH panyopamasthitayaH saamaanikpaarissdyaatmrkssaaniikprivRtaaH| zAstram tatra bharate gaGgAsindhu mahAnadyau, haimavate rohitAMzArohite, harivarSe harikAntAharite, mahAvidehe zItAzItode, ramyake nArInarakAnte, hairaNyavate suvarNakUlArUpyakule, airavate rakAraktode / prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pazcimagAH / // 324 // tatra catudarzanadImahasraparivRte pratyekaM gaGgAsindhU / yathottaraM dviguNanadIparivRte dve dve nadyau zItAzItodAbhyAmarvAk te tu pratyeka dvAtriMzatsahasrAdhikapazcalakSanadIparivRte / uttarAstu dkssinnaabhistulyaaH| tatra bharatakSetraM viSkambhataH paJcayojanazatAni SaDviMzAni ekonaviMzatibhAgIkRtasya yojanasya SaD bhAgAH, tadviguNaviSkambhA yathottaraM varSadharavarSA videhAntAH / uttarA dkssinntulyaaH| | videheSu niSadhasyottarato merodakSiNato vidyutprabhasaumanasAbhyAM pazcimapUrvAbhyAM niSadhamevAntarvartibhyAM gajadantAkRtibhyAM parvatAbhyAmAvRtAH zItodAnadIbhinnadapaJcakobhayapArzvavyavasthitairdazabhirdazabhiH kAJcanaparvatairvirAjitAH zItodAnadIpUrvAparakUlasthitAbhyAM yojanasahasroccAbhyAM tAvadadhovistRtAbhyAM tadoparivistRtAbhyAM ca vicitrakUTacitrakUTAbhyAM zobhitAzca devakuravaH viSkambheNakAdazayojanasahasrANi aSTau zatAni dvicatvAriMzadadhikAni / meroruttarato nIlAddaciNato gandhamAdanamAnyavatparvatAbhyAM gajadantAkRtibhyAM merunIlAntarasthAbhyAmAvRtAH zItAnadI. vibhinnahadapaJcakobhayapArthasthitakAJcanaparvatazatena zItAnadyubhayakUlasthAbhyAM kAJcanAbhyAM yamakaparvatAbhyAM vicitrakUTacitrakUTamAnAbhyAM ca virAjitA uttarAH kuravaH / devakurUttarakurubhyaH pUrvataH pUrvavidehAH, pshcimto'prvidehaaH| pUrvavideheSu cakravartivijetavyA nadIparvatavibhaktAH // 324 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ parasparamagamyAH SoDaza vijayAH, evamaparavideheSvapi / bharatakSetramadhye ca pUrvAparAyata ubhayataH samudramavagADho dakSiNottarArdhavibhAgakArI tamisrAkhaNDaprapAtAguhAdvayopazobhitaH SaD yojanAni sakrozAni dharaNitalamavagADhaH paJcAzadyojanavistRtaH paJcaviMzatiyojanocchrito vaitADhyaparvataH / atra ca dakSiNottarapArthAsyAM bhUmito dazayojanebhya Urdhva dazayojanavistRte vidyAdharazreNyau / tatra dakSiNasyAM sajanapadAni paJcAzanagarANi, uttarasyAM tu SaSTiH / vidyAdharazreNibhyAmUrdhamubhayato dazayojanAnte vyantarazreNyau, tayorvyantarAvAsAH / vyantarazreNyorupari paJcasu yojaneSu nava kUTAni / vaitATyavaktavyatA airAvatakSetre'pi samAnA vaktavyA // ___jambUdvIpasya ca prAkArabhUtA vajramayI aSTayojanocchrAyA jagatI, dvAdaza yojanAnyasyA mRle viSkambhaH, madhye'STau yojanAni, upari catvAri yojanAni, tadupari dvigavyUtyucchrAyo jAlakaTako vidyAdharakrIDAsthAnam / tasyApyupari pAvaravedikA devabhogabhUmiH / asyAzca jagatyAH pUrvAdiSu dikSu vijayavaijayantajayantAparAjitAkhyAni catvAri dvArANi, himavanmahAhimavatArantare zabdApAtI nAma vRttavaitADhyaparvataH / rukmizikhariNormadhye vikaTApAtI / mahAhimavaniSadhayorantare gandhApAtI / nIlarukmiNorantare mAlyavAn / sarve'pi yojanasahasrocchAyAH pnyaakRtyH|| tathA jambUdvIpaparikSepI tadviguNavistAro (madhye dazayojanasaharI) yojanasahasrAvagADho mAtrayA pazcanavati1 tiryagz2ubhakAnAM. in Education Interna For Personal & Private Use Only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAkham prkaashH| // 325 // yojanasahasrANi yAvadubhayata ucchyaNa ( saptazatayojana ) pravardhamAnajalo madhye dazasahasravistAre SoDazayojanasahasrocchyazikharaH taduparikAladvaye'pi gavyUtadvitayaM yAvata hAsavRddhimAn lavaNodaH samudraH / tatra madhye caturdizaM yojanalakSapramANoH prAkkramAt vaDavAmukhakeyarapUpakaIzvarAkhyAH sahasra ( yojana) vajramayakuDyA dazayojanasahasrANyadho mukhe ca vistRtAH kAlamahAkAlavelambaprabhaJjanasurAvAsA vAyudhRtatribhAgajalA mahAliJjarAkRtayaH pAtAlakalazAH / kSullakAzcAnye sAhasrAH adho mukhe ca zatyAH, dazayojanakuDyAH, vAyUnnAmitamadhyamizroparijalAH caturazItyIdhakASTazatAnvitasaptasahasrasaGkhyAH (7884) tathA dvicatvAriMzatsahasrasaGkhyA (42000) nAgakumArA antarvelAdhAriNaH, dvisaptatisahasrANi (72000) bAhyavelAdhAriNaH, SaSTisahakhANi (60000) zikhAvelAdhAriNaH / gostUpodakAmAsazasodakasImAno velAdhArIndragirayaH kanakAGkarajatasphaTikamayA gostUpazivakazaGkhamanaHzilAvAsAH dvicatvAriMzadyojanasahasreSu dizyAH ekaviMzasaptadazayojanazatoccAH (1721), adho dvAviMzatyadhikayojanasahasravistArAH (1022), upari caturviMzacatuHzatayojanAH (424 ), tadupari prAsAdAH / karkoTakakArdamakailAsAruNaprabhA aNuvelAdhArIndragirayaH sarvaratnamayAH krkottvidyujhihkailaasaarunnprbhaavaasaaH| tathA vidikSu dvAdazayojanasahasreSu prAcyAmindudvIpau tAvadvistArAyAmau tAvatpareNa svitroH| tathA gautamadvIpaH susthitAvAsastAvati / tathA antarbAhyalAvaNikacandrasUryANAM (dvIpAH) sarveSu ca prAsAdAH, lavaNo lavaNarasaH / / __ lavaNodadhiparikSepI tadviguNo dhAtakIkhaNDaH / ya ete meruvarSadharavarSAdayo jambUdvIpebhihitA ete dviguNA (1) uccatve vistAre ca / (2) mahAgAkArAH / uccatve vistAre ca sahasram / (3) velaMdharaparvatAH (4) jmbuudviipjgtyaaH|| Jain Education Intel For Personal & Private Use Only 4
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtakIkhaNDe dvAbhyAmiSukAraparvatAbhyAM dakSiNottarAyatAbhyAM vibhaktAH, ebhireva nAmabhirjambUdvIpakasamasaGkhyAH , pUrvArdhe cAparArdhe ca cakrArasaMsthitA (jabUdvIpasaMbandhi) niSadhAdisamocchrAyAH kAlodadhilavaNajalasparzino varSadharAH sevAkAraparvatAH, aravivarasaMsthitAzca varSA iti / dhAtakIkhaNDaparikSepI aSTayojanalakSaviSkambhaH kAlodaH smudrH|| kAlodaparikSepI tadviguNavistAraH puSkaravaradvIpaH, tadargha yAvanmAnuSaM kSetraM / yazca dhAtakIkhaNDe mervAdInAM seSvAkAraparvatAnAM saGakhyAviSayaniyamaH sa eva puSkarArdhe veditavyaH, dhAtakIkhaNDakSetrAdivibhAgato dviguNa*trAdivibhAgazca / dhAtakIkhaNDapuSkarArdhayozca kSudrameravazcatvAro'pi mahAmeroH paJcadazabhiryojanasahasrahInocchrAyAH (85000) SaDbhiryojanazatairdharaNitale hInaviSkambhAH , teSAM prathamaM kANDaM mahAmerutulyaM (1000), dvitIyaM saptabhiryojanasahasrahInaM (56000), tRtIyamaSTAbhiH (28000), bhadrazAlanandanavane mahAmeruvat sArdhapazcapaJcAzayojanasahasropari paJcayojanazatavistRta saumanasaM, tato'STAviMzatiyojanasahasropari caturNavatyadhikacaturyojanazatavistRtaM pANDakavanam , upari cAdhazca viSkambho'vagAhazca (1000-10000-1000) tulyo mahAmeruNA, cUlikA ceti // tadevaM mAnuSaM kSetramardhatRtIyA dvIpAH, samudradvayaM, paJca meravaH, paJcatriMzatkSetrANi, triMzadvarSadharaparvatAH, paJca devakuravaH, paJcottarAH kuravaH, zataM SaSTayadhikaM vijayAnAmiti / / tataH paraM mAnuSottaro nAma parvato mAnuSalokaparikSepI mahAnagaraprAkAravRttaH puSkaravaradvIpArdhaviniviSTaH kAJca JanEducation For Personal & Private Use Only
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| * namayaH saptadazayojanazatAnyekaviMzAnyucchritaH catvAri yojanazatAni triMzAni krozaM cAdho dharaNitalamavagADho, yojanasahasraM dvAviMzamadhastAdvistRtaH, sapta yojanazanAni trayoviMzAni madhye, catvAri yojanazatAni caturvizAnyu parIti / na kadAcidamAtparato manuSyA jAyante vA mriyante vaa| ye'pi cAraNa vidyAdhararddhiprAptA manuSyAstamuladhya // 326 // parato gatAste'pi tatra na mriyante, ata eva mAnuSottara ityucyate / na ca tatparato bAdarAgnimeghavidyunadIkAla pariveSAdayaH / mAnuSottarAdAk punaH paJcaviMzati kSetreSu sAntaradvIpeSu janmato manuSyA bhavanti, saMharaNavidyArddhaII yogAttu sarveSvardhatRtIyeSu dvIpeSu samevodizikhareSu samudradvaye ceti // bhAratakA haimavatakA ityevamAdayaH kSetravibhAgena. jambUdvIpakA lavaNakA ityAdayo dvIpasamudravibhAgena manuSyA iti / te ca dvividhA AryA mlecchAzca / tatrAryAH sArdhapaJcaviMzatijanapadaprabhavAH / janapadAstu viziSTanagaropalakSitA ime, tadyathA-- rAyagiha magaha 1 caMpA aMgA2 taha tAmalitti vaMgA3 ya / kaMcaNapuraM kaliMgA 4 vANArasI ceva kAsI 5a||1|| sAkeya kosalA 6 gayapuraM ca kuru 7 soriaM kusaTTAyamA kaMpillaM paMcAlA ha ahichattA jaMgalA 10 ceva // 2 // (1) jaMghAcAraNabidhAcAraNAH / / 1 rAjagRhaM magadhAH 1 caMpA aGgA 2 stathA tAmaliptirvaGgAzca 3 / kAJcanapuraM kaliGgA 4 vANArasI ceva kAzI 5 ca // 1 // sAketaM kozalA 6 gajapuraM ca kuravaH 7 zaurya kuzArtAzca 8 / kAmpIlyaM paJcAlA 6 ahicchatrA jAGgalAzcaiva 10 // 2 // For Personal Private Use Only // 326 // JanEducation intell ww
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAravaI asuraTThA 11 mihilavidehA 12 avaccha kosNbii| naMdipuraM saDillA 14 bhadilapurameva malayA 15 ya // 3 // vairADa maccha 16 varaNA acchA 17 taha mattiyAvai dasamA 18 / suttImaI ya cedI 16 vIabhayaM siMdhusovIrA 20 // 4 // mahurA ya sUraseNA 21 pAvA maMgA 22 a mAsa purivaTTA 23 / sAvatthI akuNAlA 24 koDIvarisaMcalADhA 25 ya // 5 // seyaviyA vi ya nayarI keayaaddhaM 26 ca AriaM bhaNiaM / jatthoppatti jiNANaM cakkINaM rAmakaNhANaM // 6 // zakayavanAdayastu mlecchAH / tadyathA(2) sagajavaNasabarababbarakAyasujhaMDuDagoNapakkaNayA / aravAgahUNaromasapArasakhasakhAsiyA ceva / / 1 // Dumbila alausa bukkasa bhibaMdha puliMda kuMca bhamararuyA / kApo cINa caMcu amAlava daviDA kulatthA(kkhA)ya // 2 // kekaya kirAya hayamuha kharamuhagayaturagameMDhapamuhA ya / hayakAmA gayakAmA amle vi aNAriA bahave // 3 // (1) dvAravatI ca surASTrA 11 mithilA videhAzca 12 vatsAH kauzAmbI 13 / nandIpuraM zAMDilyA 14 bhaddilapurameva malayAzca 15||3|| virATaH matsyA 16 varuNA acchAH 17 tathA mRttikAvatI dazArNAH 18 zuktimatI cacedayaH 19 vItabhayaM sindhusauvIrAH 20 // 4 // mathurA ca ca zUrasenAH 21 pApA bhaGgAzca 22 mASapurI vartAH 23 / zrAvastizca kuNAlAH 24 koTivarSa calADhAzca 25 // 5 // zvetambikA'pi ca nagarI kaikeyArgha 26 cAryA bhaNitAH / yatrotpattirjinAnAM cakriNAM rAmakRSNAnAm // 6 // (2) zakayavanazabarakAyamuruNDoDagoNapakvaNakAH / AkhyAnakahUNaromazapArasakhasakauzikAzcaiva // 1 // dumbalizca lakuzabukkapabhillAndhrapulindrakrauMcabhramararucayaH / kApotacInacaMcukamAlabadraviDakulArthA khyA)zca // 2 // kaikeyakirAtahayamukhakharamukhagajaturagamiMDhapramukhAzca / hayakarNA gajakarNA anye'pyanAryA bahavaH // 3 // Jain Education intermal For Personal & Private Use Only
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH / prakAza yogazAstram // 327 // pAvA ya caMDakammA apAriyA nigghiNA niraNutAvA / dhammo tti aksarAI suviNe vi na najjae tANa // 4 // tathA'ntaradvIpajA api mlecchaaH|antrdviipaashc SaTpaJcAzat / tadyathA-himavataHprAgbhAge pazcAdbhAge ca vidikSu pUrvottarAdikAsu catasRSu trINi yojanazatAni lavaNa jaladhimavagAhya pUrvottarasyAM dizi yojanazatatrayAyAmaviSkambhaH prathamo'ntaradvIpaH ekorukAbhidhAnaH sthitaH, sa caikorukapuruSANAmadhivAsaH, dvIpanAmatazca puruSanAmAni, puruSAstu sarvAGgopAGgasundarA naikorukA eva, evaM zeSA api / dakSiNapUrvasyAM trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya yojanatrizatAyAmaviSkambha AbhASikapuruSAdhivAsaH prathama AbhASiko'ntaradvIpaH / tathA dakSiNAparasyAM trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya yojanatrizatAyAmaviSkambho lAGgalikamanuSyAvAso lAgRlakAbhidhAnaH prathamo'ntaradvIpaH / tathottarAparasyAM trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya yojanatrizatAyAmaviSkambho vaiSANikamanuSyAvAso vaizANikAbhidhAnaH prathamo'ntaradvIpaH / / tatazcatvAri yojanazatAnyavagAhya caturyojanazatAyAmaviSkambhA evameva hayakarNAnAM gajakarNAnAM gokaNa zakulikarNAnAM catvAro'ntaradvIpAH // tataH paJca yojanazatAnyavagAhya pazcayojanazatAyAmaviSkambhA AdarzamukhAnAM meSamukhAnAM hayamukhAnAM gajamukhAnAmantaradvIpAH // tataH SaD yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA azvamukhAnAM hastimukhAnAM siMhamukhAnAM vyAghramukhANAmantaradvIpAH // tataH sapta yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA azva (1) pApAzca caNDakarmANo'nAryA nighRNA niranutApAH / dharma ityakSarANi svapne'pi na jJAyante teSAm // 4 // // 327 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ karNAnAM siMhakarNAnAM hastikarNAnAM krnnpraavrnnaanaamntrdviipaaH|| tato'STau yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA unkAmukhAnAM vidyujihvAnAM meSamukhANAM vidyuddantAnAmantaradvIpAH // tato nava yojanazatAnyavagAya tAvadAyAmaviSkambhA ghanadantAnAM gUDhadantAnAM zreSThadantAnAM zuddhadantAnAmantaradvIpAH / eteSu ca manuSyA yugmaprasavAH panyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSo'STadhanuHzatoccA bhavanti / tathairAvatakSetravibhAgakAriNaH zikhariNo'pi pUrvottarAdividikSu amunaiva krameNa nAmakalApena cAntaradvIpakAnAmaSTAviMzatirbhavati, militAH SaTpaJcAzadantaradvIpakA bhvnti|| mAnuSottarAtparatastu puSkaravaradvIpasya dvitIyamadhaM / puSkaravaradvIpAt paratastatparikSepI dvIpadviguNavistAraH puSkarodaH samudraH / tato vAruNivaradvIpasamudrau, kSIravaradvIpasamudrau, ghRtavaradvIpasamudrau, ikSuvaradvIpasamudrau ca bhavataH / aSTamo nandIzvaradvIpaH, sa ca caturazItilakSopetatriSaSTikoTyadhikayojanakoTizatapramANavalayaviSkambho vividhavinyAsodyAnavAn devalokapratispardhI jinendrapUjAvyApRtadevasaMpAtAtiruciraHsvecchAvividhakriyAdevasaMbhogaramyaH / tatra tasya madhyabhAge catusRSu dikSu catvAro'Jjanagirayo'JjanavarNA bAhyamerusamucchAyA (84000 yojana ) dazayojana sahasrAtiriktavistArA mUle, upari saahsraaH| te ca kramAddevaramaNanityodyotasvayaMprabharamaNIyanAmAnaH / teSu jinAal yatanAni yojanazatAyAmAni tadardhavistArANi dvisaptatiyojanoccAni / tatra SoDazayojanoccAni aSTayojanavistA rANi aSTayojanapravezAni devAsuranAgasuparNAkhyAmaranivAsAni tannAmAni ca catvAri dvArANi, tanmadhye mANapIThikAH SoDazayojanAyAmavistArA aSTayojanotsedhAH tadupari devacchandakAH sAdhikAyAmoccakAH, teSu pratyekamR (1) mUmau dazayojanasahasravistArAH ityapi jJeyam. (2) sahasrayojanavistArA ityarthaH / Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga catarSaH prkaashH| zAstram // 328 // SamAvardhamAnAvAriSeNAcandrAnanAbhikhyAnAM zAzvatajinapratimAnAM paryakaniSamAnAM svaparivAravRtAnAmaSTottaraM zataM / pratipratimaM ca dve nAgapratime yakSapratime bhUtapratime kuNDadharapratime cAmaradharapratime ca bhavataH, pRSThatachatradharapratimaikA / tAni ca dAmaghaNTAdhUpaghaTikA'STamaGgalakatoraNadhvajapuSpacaGgerikApaTalacchavAsanAdimanti tapanIyarucirarajovAlukAprastRtAni SoDazapUrNakalazAdibhUSitAni AyatanamAnamukhamaNDapaprekSAmaNDapAkSavATakamANipIThikAstUpapratimAcaityavRkSendradhvajapuSkariNIkramaracanAni / aJjanagirINAM catusRSu dikSu pratyekaM lakSayojanamAnAH puSkariNyaH, tadyathA-nandiSeNA, amoghA, gostupA, sudarzanA / nandottarA, nandA, sunandA, nandivardhanA / bhadrA, vizAlA, kumudA, puNDarIkiNI / vijayA, vaijayantI, jayantI, aparAjitA / prAkkramAdNyAH / tAsAM ca pratyekaM paJcayojanazatyAH parato lakSayojanAyAmAni paJcayojanazatIpRthUni azokasaptacchadacampakacUtAbhidhAnAnyudyAnAni / vApInAM ca madhye sphATikA dadhimukhA lalAmavedikodyAnAdilAJchanAzcatuHpaSTiyojanasahasrocA yojanasahasramavagADhA dazayojanasahasrAdhovistRtAH tAvadupari, palyAkRtayaH / kecittu puSkariNInAmantare dvau dvau rtikrprvtaavaahuH| te ca dvAtriMzadbhavanti / dadhimukheSu ratikareSu cAJjanavadAyatanAni / dvIpavidikSu ratikarAzcatvAro dazayojanasahasrAyAmaviSkambhA yojanasahasroccAH sarvaratnamayA jhllyoNkRtyH| tatra dakSiNayoH zakrasya uttarayorIzAnasya aSTASTAnAM mahAdevInAM yojanazatasahasrAbAdhasthAnA dikSu jambUdvIpasamAHpratyekaM jinAyatanabhUSitA aSTASTa rAjadhAnyaH sujAtA saumanasA arciAlI prabhAkarA padmA zivA zucirajanA bhUtA bhUtAvataMsA gostUpA sudarzanA amalA apsarA rohiNI navamI ceti / tathA ratnA ratnoccayA sarvaratnA For Personal & Private Use Only // 328 // Education inte
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ PAHInAni, ratikareSu dvAtriMzat / yo gAthAH- .... limira suroho // 1 // ratnasaMcayA vasuH vasumitrA vasubhAgA vasuMdharA nandottarA nandA uttarakuru devakuru kRSNA kRSNarAjiH rAmA rAmarakSitA ceti prAgadakSiNAkramAta / tatra devAH sarvasampadvantaH sa (sva) parivArAnugatAH puNyatithiSu surAsuravidyAdharAdipUjyAnAM jinAnAmAyataneSu pramuditamanaso'STAhikIpUjAH kurvanti / iha cAJjaneSu (4) dadhimukheSu (16) ca viMzatirjinAyatanAni, ratikareSu dvAtriMzat / evaM girizikhareSu dvipazcAzat rAjadhAnI" (ca) dvAtriMzajjinAyatanAni, kecittu SoDaza manyante / etadarthasaMvAdinyo gAthA: joyaNa koDi saya tisaTTa curaasiilkkhvlyvikkhNbho| aTThamadIvo naMdIsarotthi sai vilAsara suroho // 1 // tattha majjhe cauro disAsu aMjanagirI gvlvnnaa| joyaNasahassa culasIi mRsiyA sahasamavagADhA // 2 // bhUmitale dasasahasA (10000) caunaui sayA (6400) ya sahasamuvaritale (1000) / pihalA aDavIsaMsattigaM (38) dasaMso ya khayavuDDI // 3 // pumvadisi devaramaNo niccujoo adAhiNadisAe / avaradisAe sayaMpabha ramaNijo uttare pAse // 4 // (1) yojanakoTizatatriSaSTicaturazItilakSavalayaviSkambhaH / aSTamadvIpo nandIzvaro'sti sadA vilasitasuraughaH // 1 // tatra madhye catvAro dikSu aJjanagirayo gavala(mahiSazRGga)varNAH / yojanasahasracaturazItimucchitAH shsrmvgaaddhaaH|| 2 / / bhUmitale dazasahasrAH caturnavatizatAni ca (bhUmau) sahasramuparitale / ethulA aSTAviMzAMzatrikaM dazAMzazca kSayavRddhI // 3 // pUrvadizi devaramaNo nityodyotazca dakSiNadizi / aparadizi svayaMprabho ramaNIya uttare pArthe // 4 // in Education Inter For Personal & Private Use Only
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 326 // Jain Education Int (7-1) + (0. + --********* "aMjaNayANa caudisiM joyaNa lakkhammi lakkhavikkhaMbhA / pukkhariNIu sahassovehA nimmacchasacchajalA ||5|| naMdiseNA 1 amohAya 2 gotthubhA ya 3 sudaMsaNA 4 | naMduttarA 1 ya naMdA 2 sunaMdA 3 naMdivarddhaNA 4 // 6 // bhaddA 1 bisAlA 2 kumuyA 3 bArasI puMDarIgiNI 4 / vijayA 1 vaijayaMtI 2ya jayaMtI 3 aparAjitrA 4 // 7 // puvvAikamA nAmA pukkhariNINaM tatra a paMcasae / gaMtUrA lakkhadIhA vaNasaMDA paMcasayapihulA // 8 // puveNa sAgavaNaM dakkhiNao vA sattavannavaNaM / caMpakavaNamavareNuttareNa savvANa cUavaNaM // 6 // pallasamA jo aNadasasahassapiDulA sahassamogADhA / causaTTisahassuccA phalihamayA pukkhariNimajjhe // 10 // solasa dahimuhagiriNo aMjaNada himuhana govaritalesu / joyaNa sayadIha tayaddhavitthaDA dugasayarimuccA // 11 // (1) aJjanakAnAM caturdikSu yojanalakSe lakSaviSkambhAH / puSkariNyaH sahasrodvedhA nirmatsyasvaccha jalAH // 5 // nandiSeNA 1 amoghA 2 ca gostUpA 3 ca sudarzanA 4 / nandottarA 1 ca nandA 2 sunandA 3 nandivardhanA 4 // 6 // bhadrA 1 vizAlA 2 kumudA 3 dvAdazI puNDarIkiNI 4 / vijayA 1 vaijayantI ca 2 jayantI 3 aparAjitA 4 || 7 // pUrvAdikramAt nAmAni puSkariNInAM tatazca paJcazatam / gatvA lakSadIrghA vanakhaNDAH paJcazataSTathulAH // 8 // pUrveNa azokavanaM dakSiNato vA saptaparNavanam / campakavanamapareNottareNa sarveSAM cUtavanam // 6 // palyasamA yojana dazasahastraSTathulAH sahasramavagADhAH / catuHSaSTisahatroccAH sphaTikamayAH puSkariNImadhye // SoDaza dadhimukhagirayaH aJjanadadhimukhanagoparitaleSu | yojanazatadIrghatadardhavistRtAni dvAsaptatimuccAni // For Personal & Private Use Only 10 // 11 // ***+tra **Q*******-* caturthaH prakAza: / / 326 //
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuvivihruuvruuvgvicittvicchittibhttisykliyaa| patteyaM jiNabhavaNA toraNajjhayamaMgalAijubhA // 12 // devAsuranAgasuvamanAmagA nAmasamasurArakkhA / dArA solaTThadduccapihupavesA ya cauresu // 13 // paidAraM kalasAImuhamaMDavapecchamaMDavakkhADA / maNipIDhayabhapaDimAciitarujjhayapukkharaNio a|| 14 // aTThaccasolasAyayapihulA maNipIDhiyA jiNaharaMto / taduvari devacchaMdA rayaNamayA sAhiyapamANA // 15 / / tatthusabhavaddhamANayacaMdANaNavAriseNanAmANaM / sAsayajiNapaDimANaM paliaMkanisammamaTThasayaM // 16 // paipaDima puro do do nAgapaDimajakkhabhUyakuMDadharA / duharo do camaradharA piDhe chattadharapaDimegA / / 17 // taha ghaMTAcaMdaNaghaDabhiMgArAyarisayAisupaiTThA / pupphAiNegacaMgeripaDalachattAsaNAi iha // 18 // (1) bahuvividharUparUpakavicitravicchittibhaktizatakalitAni / pratyekaM jinabhavanAni toraNadhvajamaGgalAdiyutAni // 12 // devAsuranAgasuparNanAmakAni nAmasamasurArakSyANi / dvArANi SoDazASTASToccaSTathupravezAni ca caturpu ( bhavaneSu ) // 13 // pratihAraM kalazAdimukhamaNDapaprekSAmaNDapAkSATakAH / maNipIThastUpapratimAcaityatarudhvajapuSkariNyazca // 14 // aSToccA SoDazAyatapTathulA maNipIThikA jinagRhAntaH / tadupari devacchandA ratnamayAH sAdhikapramANAH // 15 // tatra RSabhavardhamAnakacandrAnanavAriSeNanAmnAm / zAzvatajinapratimAnAM palyaGkaniSaNNamaSTazatam (108) // 16 // pratipratimaM puro dve dve nAgapratimAyakSabhUtakuNDadharAH / ubhayato dve cAmaradhare pRSThe chatradharapratimaikA // 17 // tathA ghaNTAcandanaghaTabhRGgArAdarzakAdisupratiSThAH / puSpAdyanekacaGgerIpaTalacchavAsanAdi iha // 18 // in Education For Personal Private Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH yogazAstram // 330 // prkaashH| iha suttavuttamAesau dupukkhariNiaMtare do do / raikaraganagA battIsamesu puvvaMva jiNabhavaNA // 16 // vaMdaMtanamasaMtaabhitthuNaMtapUyaMtaiMtajaMtehiM / khayarasurehi arahiA punnatihiM mahAmahakarehiM // 20 // taha joyaNasahasuccA vikkhaMbhAyAmasamadasasahassA / jhallarinibhA raikarA rayaNamayA vidisi dIvaMto // 21 // tesu cauNha disAsu joyaNalakkhammi jaMbudIvasamA / aTTha rAyahANI sakesANaggamahisINaM // 22 // vimalamaNisAlavalayANa tANa majjhe puDho jiNAyayaNA / jiNapaDimA puvamiveha aNuvamaparamaramaNijjA / / 23 / / iya vIsaM bAvannaM ca jiNahare girisiresu saMthuNimo / iMdANirAyahANisu battIsaM solasa ca vaMde // 24 // nandIzvaradvIpaparikSepI nandIzvaraH samudraH / tataH paramaruNo dvIpaH, aruNodaH smudrH| tato'ruNavaro dvIpaH, aruNavaraH smudrH| tato'ruNAbhAso dvIpaH, aruNAbhAsaH smudrH| tataH kuNDalo dvIpaH, kuNDalodaH samudraH / tato (1) iha sUtroktAdezAt dvipuSkariNyantare dvau dvau / ratikarakanagau dvAtriMzat eSu pUrvavat jinabhavanAni // 16 // vandamAnanamasyadabhistuvatpUjayadgacchadAgacchadbhiH / khacarasuraiH arahitAH puNyatithau mahAmahakaraiH // 20 // tathA yojanasahasroccA viSkambhAyAmasamadazasahasrAH / jhallarInibhA ratikarA ratnamayA vidikSu dvIpasya(dIpyamAnAH) // 21 // teSAM caturNA dikSu yojanalakSe jambUdvIpasamAH / aSTASTa rAjadhAnyaH zakrezAnAgramahiSINAm // 22 // vimalamaNizAlavalayAnAM tAsAM madhye pRthak jinAyatanAni / jinapratimAH pUrvavadiha anupamaparamaramaNIyAH // 23 // iti viMzatiM dvipaJcAzataM ca jinagRhANi girizikhareSu saMstuvImaH / indrANIrAjadhAnISu dvAtriMzataM SoDaza vA vande // 24 // // 330 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ rucakA dvApaH, rucakaH samudraH / evaM prazastanAmAno dviguNamAnA dvIpasamudrAH / antyaH svayambhUramaNaH smudrH|| eSAM ca madhye'rdhatRtIyadvIpeSu bharatairavatavidehAH karmabhUmayo'nyatra devkuruuttrkurubhyH| kAlodapuSkarasvayaMbhUramaNA udakarasAH / lavaNodo lavaNarasaH / vAruNodazcitrapAnavAn / kSIrodaH khaNDAdimizraghRtacaturbhAgagokSIrarasavAn / ghRtodaH sukyathitasadyovisyanditagoghRtarasaH / shessaashcturjaatkyukttribhaagcchinnekssursvjlaaH| lavaNakAlodakhayaMbhUramaNA bahumatsyakacchapAH, netare // tathA jambUdvIpe jaghanyena catvArastIrthakataH cakravartino baladevA vAsudevAzca sadA bhavanti / utkarSeNa catusvizajinAH triMzaca kSitIzAH ( cakriNaH ) / dhAtakIkhaNDe puSkarArdhe ca dviguNAH // tiryaglokAcaM navayojanazatonasaptarajjupramANa UrdhvalokaH / tatra saudharmezAnasanatkumAramAhendrabrahmalokalAntakamahAzukrasahasrArAnataprANatAraNAcyutA dvAdaza kalpAH / tadupari nava graiveyakAH / tadupari vijayavaijayantajayantAparAjitAni vimAnAni prAkkramAta , madhye sarvArthasiDam / tadupari dvAdazasu yojaneSu paJcacatvAriMzadyojanalakSAyAmaviSkambhA ISatprAgbhArA nAma pRthvI, sA siddhizilA / tato'pyupari gavyUtatrayAdUrdhva caturthagavyUtaSaSThabhAge A lokAntAt siddhaaH|| ___ tatra dharaNitalAt samabhAgAt saudharmezAnau yaavtsaardhrjjuH| sanatkumAramAhendrau yAvat sAdhu, rajjudvayaM / sahasrAraM yAvat paJca rajavaH / acyutaM yAvat SaT rajavaH / lokAntaM yAvatsapta rjvH|| saudharmezAnau vRttau candramaNDalAkArau / tatra dakSiNArdhe zakra indraH, uttarArdhe IzAnaH sanatkumAramAhendrAvapyevaM, in Education intern et For Personal & Private Use Only
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAsram // 331 // Jain Education Intere tatra dakSiNArdhe sanatkumAra uttarArdhe mAhendraH / tata UrdhvalokamadhyabhAge lokapuruSakUrparasamapradeze brahmalokaH, tannAmendraH, tadekadezavAsinaH sArasvatAdityavahUnyaruNa garda toya tupitAvyAbAdhamarutAriSTAkhyA lokAntikA devAH / tato'pyupari lAntakaH, tannAmendraH / tato'pyupari mahAzukraH, tannAmendraH / tato'pyupari sahasrAraH tannAmendraH / tatospyupari saudharmezAnavaccandrAkArAvAnataprANatau kalpo, tatra prANatavAsI tannAmA tayoreka indraH / tato'pyupari prAgvacandrAkArAvaraNAcyutau, tatrAcyutanivAsI tannAmA tayoreka indraH / tataH paramahamindrA devAH // tatra prathama kalpa ghanodadhipratiSThAnau / tadupari trayo vAyupratiSThAnAH / tataH paraM trayo ghanodadhighanavAtapratiSThAnAH / taduparyAkAzapratiSThAnAH / teSvindrasAmAni katrAyastriMzat pAriSadyAtmarakSa lokapAlAnIkaprakIrNakA bhiyogya kilbipikA devAH / tatrendrAH sAmAnikAdibhedAnAM navAnAmadhipatayaH / iMdrasamAnAH sAmAnikA amAtyapitRgurUpAdhyAyamahattaravatkevala mindratvahInAH 1 / trAyastriMzA mantripurohitasthAnIyAH 2 / pAriSadyA vayasyasthAnIyAH 3 / AtmarakSA aGgarakSasthAnIyAH 4 | lokapAlA ArakSakArthacarasthAnIyAH 5 | anIkAnyanIkasthAnIyAni, tadadhipatayo daNDanAyaka sthAnIyA apyanIkAni 6 / prakIrNakAH paurajanapadasthAnIyAH 7 | abhiyogyA dAsasthAnIyAH 8 / viSikAntasya (antyaja ) sthAnIyAH / trAstrizallokapAlavarjA vyantarA jyotiSkAH || saudharme vimAnAnAM dvAtriMzallakSAH / aizAne'STAviMzatiH / sanatkumAre dvAdaza / mAhendre'STau / brahmaloke catvAraH / lAntake paJcAzatsahasrANi / zukre catvAriMzatsahasrANi / sahasrAre SaT sahasrANi / zranataprANa tayozcatvAri zatAni | AraNAcyutayostrINi / prathame graiveyakatrike ekAdazottaraM zataM / madhyame trike saptottaraM / upari trike ekameva zataM / For Personal & Private Use Only ****** caturthaH prakAzaH / / / 331 //
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuttaravimAnAni paJcaiva iti / evaM vimAnAnAM caturazItirlakSAH saptanavatizca sahasrANi trayoviMzAnIti / vijayAdipu caturkhanuttaravimAneSu dvicaramA devAH / sarvArthasiddhe tvekcrmaaH|| eteSu ca saudharmAdArabhya sarvArthasiddhaM yAvaddevAH sthityA prabhAveNa sukhena dIpyA lezyayA vizudhdhyA indriyavi. | payeNa avadhijJAnaviSayeNa ca pUrvapUrvebhya uttarottare'dhikAH, gatyA zarIreNa parigraheNAbhimAnena ca hiinhiintraaH| ucchAsaH sarvajaghanyasthitInAM bhavanapatyAdInAM devAnAM saptastokAnte, AhArazcaturthAnte / palyopamasthitInAmantardivasasyocchvAsaH, divasapRthaktvatazcAhAraH / yasya yAvanti sAgaropamANi (AyuSaH) tasya tAvatsvardhamAsepRcchvAsaH, tAvatsveva varSasahasreSvAhAsaH / devAzca sadvedanAH prAyeNa bhavanti, yadi cAsadvedanA bhavanti tato'ntarmuhurtameva, na prtH|| utpattirdevInAmA IzAnAta , gamanaM ca A acyutAt / tApasAnAmA jyotiSkAdutpattiH / aA brahmalokAcarakaparivrAjakAnAM / paJcendriyatirazcAmA sahasrArAt / manuSyazrAvakANAmA acyutAt / mithyAdRSTInAM pratipannajinaliGgAnAM yathoktasAmAcArIparipAlakAnAmA navamagraiveyakAt / caturdazapUrvadharANAM brahmalokAdUrdhvamA sarvArthasiddhAt / avirAdhitavratAnAM sAdhUnAM zrAvakANAM ca jaghanyena saudharme // bhavanavAsyAdayo devA A IzAnAt kaayprviicaaraaH| te hi saMkliSTakarmANo manuSyavanmaithunasukhamanupralIyamAnAstItrAnuzayAH kAyasaMklezajaM sarvAGgINaM sparzasukhamavApya prItimupalabhante iti / zeSAH sparzarUpazabdapravIcArA (1) caramabhavinaH // Jain Education intermel For Personal & Private Use Only
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturvaH prkaashH| yoga- dvayordvayoH, caturyu manaHpravIcArAH, pareSvapravIcArAH pravIcAravaTyo devebhyo'nantaguNasukhA iti / ayamadhastiryazAstram gUrva bhedo lokaH / asya ca madhye rajjupramANAyAmaviSkambhA UrdhvAdhazcaturdazarajjvAtmikA trasanADI trasAH sthAva rAzca jIvA atra bhavantIti kRtvA / trasanADyA bahiH sthAvarA eva jISA bhavantIti / / 105 // // 332 // lokasyaiva vizeSasvarUpamAhaniSpAdito na kenApina dhRtaH kenciccsH| svayaMsiddho nirAdhArogagane kiNtvvsthitH||106|| niSpAditaH kRto na kenApi prakRtIzvaraviSNubrahmapuruSaprabhRtInAmanyatamena / prakRteracetanatvAt krtRtvaanupptteH| IzvarAdInAM ca na kartRtvaM prayojanAbhAvAt / krIDA prayojanamiti cet , na, krIDAyAH kumArakANAmiva rAgiNAmeva saMbhavAt , krIDAsAdhyAyAzca prItesteSAM zAzvatikatvAt , krIDAnimittAyAM tu prItau teSAM pUrvamatRptatvaprasaGgaH / kRpayA * pravRttiriti cet tarhi sukhyeva sargaH syAt na duHkhii| karmApekSaH sukhaduHkhamayaH sarga iti cet tarhi karmaiva kAraNa mastu / karmApekSatve caiSAM svAtantryavidhAtaH / karmajanye ca bhAvAnAM vaicitrye kimIzvarAdibhiH prayojanam ? / atha prayojanamantareNaiva teSAM sargakramaH, tadayuktaM, na prayojanamantareNa bAlo'pi kizcitkaroti, tasmAnna kenacidayaM loko niSpAdita iti / na ca kenacidayaM dhiyate, zeSakarmavarAhAdayastasya dhArakA iti cet teSAmapi kiM dhArakamiti vAcyaM, AkAzamiti cet tasyApi ki dhArakaM ! svapratiSThamavedamiti ceta , loko'pi tathA'stu / evaM ca sati kenacidanutpAditatvAtsvayaMsiddhaH, kenacidadhRtatvAnirAdhAraH / nanu nirAdhArasyApi tasya kutrAvasthAnam ? ityAha-gagane kiM tvavasthitaH AkAzarUpa evAyamAkAza ca pratiSThitaH ityarthaH / atrAntarazlokAH-- ||332 // in Education International For Personal & Private Use Only Di
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanu lokabhAvanAyA bhAvanAtvaM kathaM bhaveta ? / ucyate nirmamatvaM syAdito'pi hi nizamyatAm // 1 // * sukhahetau kvacidbhAve mano rajyanmuharmahaH / lokabhAvanayA'tyartha viprakIrNa vidhIyate // 2 // bhUdvIpasAgarAdIni dharmadhyAnasya gocaraH / ityuktaM dhyAnazatake narte tallokabhAvanAm // 3 / / jinokte lokarUpe ca saMvAdini vinizcite / atIndriye mokSamArge'thAdhatte pratyayaM janaH // 4 // iti lokabhAvanA // 11 // 106 // atha bodhidurlabhatvabhAvanAM zlokatrayeNAhaakAmanirjarArUpAt puNyAjantoH prjaayte|sthaavrtvaatrstvN vA tiryaktvaMvA kthnycn||107|| __ akAmanirjarA yathApravRttikaraNena girisaridupalagholanAkalpenAkAmasya nirabhilASasya yA nirjarA karmapradezavicaTanarUpA saiva rUpaM yasya tasmAta, puNyAditi puNyaM na puNyapakRtirUpaM, kintu karmalAghavarUpaM tasmAt , jantoH zarIriNaH prajAyate bhavati / kiM tadityAha-sthAvaratvAdekendriyajAtisahacAristhAvaranAmakarmodayakRtAt paryAyavizeSAt , trasatvaM vA trasanAmakarmodaya dvIndriyatvAdisahacAri, tiryaktvaM vA pazcendriyatiryagrUpatA, kathazcana viziSTAtkarmalAghavAt / / 107 // tathAmAnuSyamAryadezazca jAtiH srvaaksspaattvm| Ayuzca prApyate tatra kathaJcitkarmalAghavAt // 108 // mAnuSasya bhAvo mAnuSyaM, kuto'pi karmalAghavAt yugacchidre zamilApravezanyAyena / tato'pi zakayavanAdyanArya Jain Education internel For Personal & Private Use Only T
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram / / 333 / / Jain Education Inter *UK+-*-- deza parihAreNAryadezo magadhAdiH / tato'pyAryadezaprAptAvapi jAtiH antyajAdiparihAreNottamajAtiH, jAtyA kulamupalakSyate / jAtikulaprAptAvapi sarvAkSapATavamahInapaJcendriyatA / tatra sarvAkSapATave'pi dIrghamAyuH kathaJcitkarmalAghavAt zubhasya karmaNo lAghavAt apacayAt, upalakSaNAt puNyasyopacayAcca prApyate, na hyalpAyuH kiJcanaihikAmuSmikaM vA kAryaM kartuM zaktaH, bhagavanto'pi vItarAgA " he AyuSman ! gautama ! " ityAdi vadanto dIrghAyuSkaM ( ) sarvaguNebhyo'dhikamAcacakSire || 108 // tathA -- prApteSu puNyataH zraddhAkathakazravaNeSvapi / tattvanizcayarUpaM tadodhiratnaM sudurlabham // 106 // K For Personal & Private Use Only caturthaH prakAzaH / puNyataH karmalAghavalakSaNAt zubhakarmodayalakSaNAcca prApteSvAsAditeSu / keSu 1 ityAha zraddhA dharmAbhilASaH, thako dharmopadeSTA guruH, zravaNaM tadvacanAkarNanaM, eteSu satsvapi / taditi prasiddhaM, bodhiratnaM sudurlabhaM, bodhistu tattvanizcayaH tattvasya devagurudharmarUpasya nizcayo dRDho'bhinivezaH, tadeva rUpaM yasya tat tattvanizcayarUpaM / sthAvaratvAtrasatvAdInyapi durlabhAni, tebhyo'pi vodhiratnaM durlabhamiti suzabdenAha / yato mithyAdRzo'pi satvAdIni zravaNAntAnyanantazaH prApnuvanti, bodhiratnaM tu na labhante, taccAvighnaM mokSatarubIjamiti / atrAntarazlokAH rAjyaM vA cakrabhRttvaM vA zakratvaM vA na durlabham / yathA jinapravacane bodhiratyantadurlabhA // 1 // sarve bhAvAH sarvajIvaiH prAptapUrvA anantazaH / bodhirna jAtucitprAptA bhava bhramaNadarzanAt || 2 || pudgalAnAM parAvarteSvananteSu gateSviha / upArdhapudgalAvarte zeSe sarvazarIriNAm || 3 // sarveSAM karmaNAM zeSe koTikoTayantarasthitau / granthibhedAt kazcideva labhate bodhimuttamAm ||4|| yathApravRttikaraNAdanye tu granthisImani / prAptA apyavasIdanti bhramanti ca punarbhavam // 5 // | / / 333 / /
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzAstrazravaNaM saGgo mithyAgbhiH kuvAsanA / pramAdazIlatA ceti syuryodheH paripanthinaH / / 6 / / cAritrasyApi saMprAptirdurlabhA yadyapIritA / tathApi bodhiprAptau sA saphalA niHphalA'nyathA / / 7 / / abhavyA api cAritraM prApya graiveyakAdiSu / utpadyante vinA bodhi tvApnuvanti na nirvRtim // 8 // asaMprApte bodhiratne cakravartyapi raGkavat / saMprAptabodhiratnastu raGko'pi syAttato'dhikaH / / 6 // saMprAptabodhayo jIvA na rajyante bhave kvacit / nirmamatvAdbhajantyekaM muktimArgamanargalAH / / 10 / / ye prAptAH paramaM padaM tadapare prApsyanti ye ke'pi vA, ye vA kecidavApnuvanti vikasatpuNyarddhayaH saMprati / sarve'pyapratimaprabhAvavibhavAM bodhi samAsAdya te, tasmAdbodhirupAsyatAM kimaparaM saMstUyatAM zrUyatAm // 11 // iti bodhibhAvanA 12 // 10 // bhAvanA nirmamatvahetukAmupasaMharan prakRte samatve yojayatibhAvanAbhiravizrAMtamiti bhAvitamAnasaH / nirmamaH sarvabhAveSu samatvamavalambate // 110 // / ____ spaSTaH / / 110 // sAmyasyaiva phalamAhaviSayebhyo viraktAnAM saamyvaasitcetsaam| upazAmyet kaSAyAgnirbodhidIpaH samunmiSet 111 sAmyavAsitacetasAM yoginAmata eva viSayebhyo viraktAnAmupazAmyet kaSAyAgnirityanarthaniSedhaH, bodhidIpaH / samunmiSedityarthaprAptiH // 111 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- tadevaM kaSAyajayamindriyajayena, indriyajayaM manaHzuddhyA, manaHzuddhiM rAgadveSajayena, rAgadveSajayaM samatvena, samatvaM catuH zAstram ca bhAvanAhetukanirmamatvena pratipAdyottaraM prakaraNaM prakramate prkaashH| / / 334 31 samatvamavalambyAtha dhyAnaM yogI samAzrayet / vinA samatvamArabdhe dhyAne svAtmA viDambyate / 111 / / athAnantaraM yogI muniH samatvamavalambya dRDhaM cetasi vyavasthApya dhyAnaM vakSyamANalakSaNaM samAzrayet / yadyapi dhyAnamapi samatvameva, tathApi viziSTataraM sAmyaM dhyAnamucyate, dhyAnarUpatAyogyaM tvAbhyAsikaM sAmyamiti na paunaruktyam / vyatirekamAha-anuprekSAdivalalabdhaM samatvaM vinA''rabdhe dhyAne svakIya evAtmA viDambyate / tathAhi-indriyANi na guptAni manaHzuddhirna vA kRtA / rAgadveSau jitau naiva nirmamatvaM na nirmitam / / 1 // nAmyastA samatA kintu gatAnugatikatvataH / maDharArabhyate dhyAnaM lokadvayapathacyutaiH // 2 // yathAvidhi dhyAnaM tu vidhIyamAnaM na viDambanA, pratyutAtmahitAya // 112 / / etadevAhamokSaH karmakSayAdevasa cAtmajJAnato bhvet| dhyAnasAdhyaM mataM tacca taddhayAnaM hitmaatmnH||113|| mokSaH svarUpalAbhalakSaNaH karmaNAM svarUpAvaraNIyAnAM kSayAdava, nAnyathA ityetadavivAdasiddhaM / sa ca karmakSaya AtmajJAnAdeva bhvtiitytraapyvivaadH| taccAtmajJAnaM dhyAnasAdhyaM dhyAnenaiva sAdhyate, dhyAnasya sAdhyamevetyanyayogavyavacchedasvayogavyavasthAbhyAM dhyaansaadhytaa| tattasmAddhetoAnamAtmano hitamiti prakRtam // 113 // nanu pUrvamarthaprAptaye'narthaparihArAya ca sAmyamuktaM, idAnIM tu dhyAnasyAtmAhatatvamucyate, tatkasya prAdhAnyaM ? // 334 // in Education inter 11 For Personal & Private Use Only .
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucyate-dvayorapi prAdhAnyaM nAntarIyakatvAt / etadevAhana sAmyena vinA dhyAnaM nadhyAnena vinA ctt| niSkampaM jAyate tasmAdvayamanyo'nyakAraNam 114 sAmyaM vinA na dhyAnaM bhavati, na ca dhyAnaM vinA sAmyaM bhavati / evaM tahastaretarAzrayaM ? naivaM, sAmyamantareNa dhyAna na bhavatyeva, dhyAnaM tu vinA sAmyaM bhavadapi niSkampaM na bhavatIti itaretarAzrayadoSAbhAvaH / evaM ca sati dvayamanyo'nyasya hetutvenAvatiSThate // 114 // sAmyaM pUrvameva vyAkhyAtam , idAnIM dhyAnasya svarUpaM vyAkhyAyatemuhUrtAntarmanaHsthairya dhyAnaM chadmasthayoginAm / dhayaM zuklaM ca tadvedhA yogarodhastvayoginAm 115/ iha dvaye dhyAtAraH-sayogA ayoginazca / sayogA api dvividhAH-chadmasthAH kevalinazca / tatra chadmasthayoginAM dhyAnasya lakSaNametat , yadutAntarmuharta kAlamekasinAlambane cetasaH sthitiH, yadAha-uttamasaMhananasyaikAgracittanirodho dhyAnamAntarmuhUrtAt / tacca chadmasthayoginAM dvedhA-dharmya zuklaM ca / tatra dharmAddazavidhAdanapetaM dharmeNa | prApyaM vA dharmyam / zuklaM zuci nirmalaM sakalakarmamalakSayahetutvAt / yadvA zug duHkhaM tatkAraNaM vA'STavidhaM karma, zucaM klamayatIti zuklaM / ayoginAM tu ayogikevalinAM dhyAna yoganirodhaH yogAnAM manovAkAyAnAM nirodho nigrahaH / sayogikevalinAM tu yoganirodhakAla eva dhyAnasaMbhava iti pRthaga noktaM, te hi dezonapUrvakoTiM yAvanmanovAkAyavyApArayuktA eva viharanti / apavargakAle tu yoganirodhaM kurvantIti // 115 // in Education For Personal & Private Use Only ga ww.jainelibrary.org
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram caturthaH prkaashH| // 335 // nanu chadmasthayoginAM yadi muhUrttakAlaM dhyAnaM tarhi tataH paraM kiM syaadityaah| muhUrtAtparatazcintA yadvAdhyAnAntaraM bhvet| vahvarthasaMkrame tu syAdIrghA'pi dhyaansNttiH||116|| | - muhUrtAtparato muhUrtottarakAlaM cintA bhavet yadvA dhyAnAntaraM pAlambanabhedena bhinnaM bhavet , na punarekameva dhyAnaM muhartAta parato bhavati tatsvAbhAvyAditi / evaM caikasmAdarthAdvitIyamarthamAlambamAnasya punastRtIyaM caturtha ca dIrghA'pi dIrghakAlApi dhyAnasaMtatirbhavet , muhUrtAntaraM ca prathame dhyAne samAptaprAye AlambanAntare tadvivRddhyartha dhyAne bhAvanAM kurvIt // 116 / / / tadevAha| maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyAni niyojyet| dharmyadhyAnamupaskartuM taddhi tasya rasAyanam // 117 // ___'jimidAc' snehane, me(mi)dyati snihyatIti mitraM, tasya bhAvaH samastasattvaviSayaH snehapariNAmo maitrii| pramodanaM pramodo vadanaprasAdAdibhirguNAdhikeSvabhivyajyamAnAntarbhaktiranurAgaH / karuNaiva kAruNyaM dInAdiSvanuka mpA / rAgadveSayorantarAlaM madhyaM, tatra sthito madhyasthaH arAgadveSavRttiH, tadbhAvo mAdhyasthyamupekSA / tAni Atma*ni niyojayet / kimartha ? dharmyadhyAnamupaskartuM truTyato dhyAnasya punAnAntareNa sandhAnaM kartuM / kuta ityAha taddhi tasya rasAyanaM tat maitryAdiyojanaM hiryasmAttasya dhyAnasya jarAjarjarasyeva zarIrasya truTyato rasAyanamiva rasAyanam / / 117 // // 335 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ tatra maitrIsvarUpamAhamA kArSIt ko'pi pApAni mA ca bhUt ko'pi duHkhitH|mucytaaN jagadapyeSA matimaMtrI nigadyate ___ ko'pi janturupakAryanupakArI vA pApAni duHkhanibandhanAni mA kArSIt , pApakaraNaniSedhAt mA ca bhUt ko'pi duHkhitH| jagaditi tAMstAna devamAnupatiryaganArakaparyAyAnatyartha gacchatIti jagat prANijAtaM / apizadvAnnakaH kazcit , kiM tu sakalaM jagat mucyatAM mokSamApnuyAdityarthaH / eSA uktasvarUpA matimaitrIzadrenocyate / na hi kasyacidekasya mitraM mitraM bhavati, vyAghrAderapi svApatyAdau maitrIdarzanAta, tasmAdazeSasattva viSayA maitrI / evaM kRtApakAraNAmapi sarvasattvAnAM mitratAM vyavasthApya kSame'haM samyagmanovAkkAyaryeSAM ca mayA'pakAraH kRtastAnapi sarvAn kSamaye'hamiti maitrIbhAvanA // 118 / / atha pramodasvarUpamAhaapAstAzeSadoSANAM, vstutttvaavlokinaam| guNeSu pakSapAto yaH sa pramodaH prkiirtitH||116|| apAstA azeSA doSAH prANivadhAdayo yasteSAM / tathA vastutattvamavalokanta ityevaMzIlAsteSAM / anena jJAnaprakriyAdvayaM mokSahetumAha, yadAha bhASyakAra:-" nANakiriyAhi mokkho" iti (jJAnakriyAbhyAM mokSaH) evaM vidhAnAM munInAM guNeSu kSAyopazamikAdibhAvAvarjiteSu zamadamaucityagAmbhIryadhairyAdiSu yaH pakSapAto vinayaprayogavandanastutivarNavAdavaiyAvRttyakaraNAdibhiH parAtmobhayakRtapUjAjanitazca sarvendriyAbhivyakto manaHpraharSaH sa pramoda: Jain Education inten For Personal & Private Use Only salwww.pinelibrary.org
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram H prakIrtitaH // 11 // caturthaH ___atha kAruNyasvarUpamAha prakAza:1 dIneSvArteSu bhIteSu yAcamAneSu jiivitm| pratIkAraparA buddhiH kAruNyamabhidhIyate // 120 // _dIneSu matizrutAjJAnavibhaGgabalena pravartitakuzAstreSu svayaM naSTeSu parAnapi nAzayatsu ata eva dayAspadatvA. ddIneSu / tathA''tteSu navanavaviSayAjanapUrvArjitaparibhogajanitatRSNAgninA daMdahyamAneSu, hitAhitaprAptiparihAraviparIta. vRttiSu arthArjanarakSaNavyayanAzapIDAvatsu ca / tathA bhIteSu vividhaduHkhapIDitatayA anAthakRpaNavAlavRddhapreSyAdiSu sarvato vibhyatsu / tathA vairibhirAkrAnteSu rogapIDiteSu mRtyumukhamadhizayiteSviva yAcamAneSu prArthayamAneSu jIvitaM prANatrANaM / eteSu dInAdiSu " aho kuzAstrapraNetAraH tapasvino yadi kumArgapraNayanAnmocyeran . bhagavAnapi hi bhuvanaguruH sa ( unmArgadezanAtsAgaropamakoTikoTiM yAvadbhave bhrAntaH tatkA'nyeSAM svapApapratIkAraM kartumazaknu 25 vatAM gatiH ?, tathA dhigamI viSayArjanabhogataralahRdayA anantabhavAnubhUteSvapi viSayeSvasaMtRptamanasaH kathaM nAma prazamAmRtatRptatayA vItarAgadazAM netuM zakyA ? iti, tathA bAlavRddhAdayo'pi vividhabhayahetubhyo bhItamanasaH kathaM nAmaikAntikAtyantikabhayaviyogabhAjanIkariSyante ? iti. tathA mRtyumukhamadhizayitAH svadhanadAraputrAdiviyogamutprekSamANA mAraNAntikI pIDAmanubhavantaH sakalabhayarahitena pAramezvaravacanAmRtena siktAH kathamajarAmarIka- riSyante ?" ityevaM pratIkAraparA yA buddhiH, na tu sAkSAtpratIkAra eva, tasya sarveSvazakyakriyatvAt , sA kAruNyamabhidhIyate / yA tu azakyapratIkAreSu sarvAn jantUn mocayitvA mokSaM yAsyAmIti saugatAnAM karuNA, na sA // 33 It Jain Education inted For Personal & Private Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ karuNA, vAGmAtratvAt , na hyevaM zakyaM bhavituM saMsAriSu mukteSu mayA moktavyAmiti, saMsArocchedaprasaGgena sarvasaMsAriNAM muktyabhAvAta , tasmAdvAmAtrametata mugdhajanapratArakaM saugatAnAM kAruNyaM / etacca kurvan hitopadezadezakAlApekSAnapAnAzrayavastra (pAtra ) bheSajairapi tAnanugRhAtIti // 120 // atha mAdhyasthyasvarUpamAhakrUrakarmasu niHzakaM devatAgurunindiSu / zrAtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // 12 // ____ krUrANi abhakSyabhakSaNApeyapAnAgamyagamanaRSibAlastrIbhrUNaghAtAdIni karmANi yeSAM teSu, te'pi kadAcidavAptasaMvegA nopekSaNIyAH syurata Aha-devatAgurunindiSu devatAzcatustriMzadatizayAdiyuktA vItarAgAH, guravaH taduktAnuSThAnasya pAlakA upadeSTArazca tAn raktadviSTamUDhapUrvavyudgrAhitatayA nindantItyevaM zIlAH teSu, tathAvidhA api kathaMcana vairAgyadazApanA AtmadoSadarzino nopekSaNIyAH syurityAha-AtmazaMsiSu AtmAnaM sadoSamapi zaMsanti prazaMsantItyevaMzIlA AtmabahamAnina ityarthaH teSu mudgazaileSviva puSkarAvarttavAribhirmedkartumazakyeSu dezanAbhiH, yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // 121 // ___ atha yaduktaM dharmadhyAnamupaskartumiti tadvivecayatizrAtmAnaM bhaavynnaabhirbhaavnaabhirmhaamtiH| truTitAmapi saMdhatte vizuddhadhyAnasaMtatim // 122 // 1 kAruNyam / in Education Intern For Personal & Private Use Only na
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAkhama // 337 // ****--*(r)***** Jain Education Inter spaSTaH / / 122 / / dhyAnasAdhanAya sthAnaM nidarzayati tIrthaM vA svasthatA hetu yattadvA dhyAnasiddhaye / kRtAsanajayo yogI viviktaM sthAnamAzrayet // 123 // tIrthaM tIrthakRtAM janmadIkSAjJAnanirvANabhUmiM tadabhAve svAsthya hetu yattadvA giriguhAdi viviktaM strIpazupaNDakAdirahitaM sthAnamAzrayet / yadAha "niccaM citra juvaipasUna puMsagakusIlavajji jaiyo / ThANaM vipraNaM bhaNiaM visesa jhANakAlammi || 1 || thirakayajogANaM puNa muNINaM jhANe sunizcalamaNANaM / gAmammi jaNAile sunne'rase va na viseso // 2 // to jattha samAhANaM hoi maNovayaNa kAyajogANaM / bhUbhovaroharahio so deso jhAga (ya) mANassa || 3 || sthAnagrahaNena kAlo'pyupalakSyate / yadAha kAlo vasocci jahiM jogasamAhANamuttamaM lahai / na u divasanisAvelAe niyamaNaM jhAiyo bhaNiaM // 1 // dhyAnasiddhaye yogI sthAnamAzrayediti saMbandhaH / kiMviziSTaH ? kRtAsanajayaH kRta AsanAnAM kAyasannivezavizeSANAM vacyamANasvarUpANAM jayo'bhyAso yena sa tathA / / 123 / / (1) nityaM caiva yuvatipazunapuMsakakuzIlavarjitaM yateH / sthAnaM vijanaM bhaNitaM vizeSato dhyAnakAle // 1 // sthirakRtayogAnAM punarmunInAM dhyAne sunizcalamanasAm / grAme janAkIrNe zUnye'raNye vA na vizeSaH // 2 // tato yatra samAdhAnaM bhavati manovacana kAyayogAnAm / bhUtoparodharahitaH sa dezo dhyAyataH // 3 // (2) kAlo'pi sa caiva yatra yogasamAghAnamuttamaM labhate / na tu divasanizAvelAyAM niyamanaM dhyAnino bhaNitam // 1 // For Personal & Private Use Only +(*%*T****** *}*K*****-- +++++*-- 4:30 caturthaH / prakAzaH / // 337 // www.jainvelibrary.org
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ athAsanAnyevAhaparyavIravajrAbjabhadradaNDAsanAni ca / utkaTikA godohikA kAyotsargastathAsanam // 124 // paryakAdiSu pratyekamAsanazabdaH saMbadhyate // 124 // krameNAsanAni vyAcaSTesyAjaGghayoradhobhAge pAdopari kRte sati / paryako nAbhigottAnadakSiNottarapANikaH // 125 // jaGghayoradhobhAge pAdopari kRte sati pANidvayaM nAbhyAsannamuttAnaM dakSiNottaraM yatra dakSiNottaroparivartI yatra tattathA etatparyako nAma zAzvatapratimAnAM zrImahAvIrasya ca nirvANakAle AsanaM yathA paryataH pAdopari bhavati tathA'yamapIti paryaGka: " jAnuprasAritabAhoH zayanaM paryaGka" iti pAtaJjalAH // 125 // ___ atha vIrAsanamvAmo'hrirdakSiNorUvaM vAmorUpari dkssinnH| kriyate yatra tadvIrocitaM vIrAsanaM smRtam // 126 // vAmo'hirvAmapAdo dakSiNorUrva vAmasya cororupari dakSiNoM'hiryatra kriyate tadvIrANAM tIrthakaraprabhRtInAmucitaM, na kAtarANAM, vIrAsanaM smRtaM / agrahastanyAsaH paryavat , idaM padmAsanamityeke, ekasyaiva pAdasya UrAvAropaNe'dhapadmAsanam / / 126 // atha vajrAsanampRSThe vajrAkRtIbhUte dobhyAM vIrAsane sti| gRhNIyAt pAdayoryatrAGguSThau vajrAsanaM tu tt||127|| In Education For Personel Private Use Only
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 338 // Jain Education Inter *1) uktasvarUpe vIrAsane sati pRSThe vajrAkArAbhyAM dorbhyAM pAdayoryatrAGguSThau gRhaNIyAt tadvajrAsanaM / idaM vetAlAsanamityanye // 127 // matAntareNa vIrAsanamAha - siMhAsanAdhirUDhasyAsanApanayane sati / tathaivAvasthitiryA tAmanye vIrAsanaM viduH // 128 // siMhAsanamadhirUDhasya bhUminyastapAdasya siMhAsanApanayane sati tathaivAvasthAnaM vIrAsanam / anye iti saiddhAntikAH kAyaklezatapaHprakaraNe vyAkhyAtavantaH / pAtaJjalAstvAhuH - UrdhvasthitasyaikataraH pAdo bhUnyasta ekacAkuzcitajAnurUrdhvamityetadvIrAsanamiti / 128 // atha padmAsanam - jaGghAyA madhyabhAge tu saMzleSo yatra jaGghayA / padmAsanamiti proktaM tadAsanavicacaNaiH // 129 // jaGghAyA vAmAyA dakSiNAyA vA dvitIyayA jaGghayA madhyabhAge saMzleSo yatra tat padmAsanam / / 126 / / atha bhadrAsanam -- saMpuTIkRtya muSkA talapAdau tathopari / pANikacchapikAM kuryAdyatra bhadrAsanaM tu tat // 130 // spaSTam / yatpAtaJjalA:- pAdatale vRSaNasamIpe saMpuTIkRtya tasyopari pANikacchapikAM kuryAt, etadbhadrAatha daNDAsanam -- sanam // 130 // zliSTAGgulI zliSTagulphau bhUzliSTorU prsaaryet| yatropavizya pAdau taddaNDAsanamudIritam // 131 // spaSTam / yatpAtaJjalAH--upavizya zliSTAGgulIko liSTagulphau bhUmizliSTajaGghau ca pAdau prasArya daNDAsana For Personal & Private Use Only -- 1.0--10.kk-X... - caturthaH prakAzaH / // 338 //
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ mabhyasyet // 131 // athotkaTikAsanagodohikAsaneputapANisamAyoge praahurutkttikaasnm| pANibhyAM tubhuvastyAge tatsyAgodohikAsanam 132 // ___ putayoH pANibhyAM bhUmilagnAbhyAM yoge utkaTikAsanaM prAhuH, yatra bhagavataH zrIvIrasya kevalajJAnamutpannam / yadAha jaMbhiavahi ujuvAliatIre visAhasiyadasamipaharatige / chaTeNokuDuahiassa kevalaM Asi sAlatale // 1 // tadevotkaTikAsanaM godohikAsanaM godohakasamAkAratvAt pANibhyAM bhuvastyAge sati / idaM ca pratimAkalpikAdInAM vidheyatayopadiSTam / / 132 // atha kAyotsarga: pralambitabhujadvandvamUrdhvasthasyAsitasya vaa| sthAnaM kAyAnapekSaM yatkAyotsargaH sa kiirtitH||133|| al pralambitaM ajayoIndraM yatra tattathA kAyAnapezaM sthAnaM sa kAyotsargoM nAmAsanamarzvasthasyAsitasya vA Urdhva sthitAnAM kAyotsargo jinakalpikAdInAM chadmasthatIrthakarANAM ca bhavati, te hi Urdhvarjava evAsate, sthavirakalpikAnAM tu UrdhvasthitAnAmAsitAnAM vA, upalakSaNAt zayitAnAM vA yathAzakti bhavati kAyotsarga iti sthAnadhyAnamaunakriyAvyatirekeNa kriyAntarasaMbandhinaH kAyasyotsargastyAga ityarthaH / idaM cAsanAnAM dikpradarzanamAtramuktamAsanAntarANAmupalakSaNArtha, tathAhi-AmrakubjAsanam aAmrAkAratayA'vasthitiH, yathA bhagavAna mahAvIra ekarA(1) jambhikAhahiH RjuvAlikAtIre vaizAkhasitadazamIpraharatrike / SaSThenotkaTikAsthitasya kevalamAsIt sAlatale // 1 // Jain Education Inters For Personal & Private Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ prkaashH| yoga trikI pratimAM zritaH saMgamakasurAdhamena vihitAM viMzatimupasargANAmAdhisehe / tathA ekapArzvazAyitvama taccordhvamukhazAstram na * syAdhomukhasya tiryaGmukhasya vA bhavati / tathA daNDAyatazAyitvam RjUkRtazarIrasya prasAritajorudvayasya calana rahitasya tdbhvti| tathA lagaDazAyitvaM mUne: pAyozca bhUmisparze zarIreNa bhUmerasparza tdbhvti| tathA samasaMsthAnaM // 33 // yata pAyenapAdAbhyAM duuyoraakushcityornyo'nypiiddnN| tathA duryodhAsanaM yadbhUmipratiSThitazirasa utpAdamavasthAnaM kapAlIkaraNamiti ca prasiddhaM, tasminneva yadA jo padmAsanIkRte bhavatastadA daNDapadmAsanaM / tathA svastikAsanaM yatra savyamAkuJcitaM caraNaM dakSiNajacorvantare nikSipet dakSiNaM cAkuJcitaM vAmajacorvantare iti / tathA sopAzrayaM yogpttttkyogaadydbhvti| tathA krauJcaniSadanahaMsaniSada nagaruDaniSadanAdInyAsanAni krauJcAdInAM niSAmAnAM saMsthAnadarzanAt pratyetavyAni / tadevaM na vyavatiSTate AsanavidhiH / / 133 / / tataHjAyate yena yeneha vihitena sthiraM manaH / tattadeva vidhAtavyamAsanaM dhyAnasAdhanam // 134 // medakhinAmitareSAM ca balavatAmapareSAM ca yena yenAsanena kRtana sAtmyavizeSAta sthiraM mano jAyate tattadevAsanaM dhyAnasAdhanatvena vidheyaM / yadAha savvAsu vaTTamANA muNo jaM desakAlaciTThAsu / varakevalAilAbhaM pattA bahuso samipAvA // 1 // (1) sarvAsu vartamAnA munayo yadU dezakAlaceSTAsu / varakebalAdilAbha prAptA bahuzaH zamitapApAH // 1 // *||336 / JainEducation in For Personal & Private Use Only .
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna -K++*Q**** **+aal 'to desakAlaceTThAniyamo jjhANassa natthi samayammi / jogAya samAhANaM jaha hoi tahA payaiavvaM // 2 // na caivamAsanAbhidhAnamanarthakaM pratimAkanpikAn pratyAsananiyamasyAbhidhAnAt dvAdazasu bhikSupratimAsu aSTamyAM pratimAyAmAsananiyamo yathA uttaNagapAsalI nesajIvAvi ThANaThAittA / saha ussagge ghore divvAI tattha avikaMpo // 1 // navamyAM yathAfere for yA gAmAiprANa navaraM tu / ukkaDalagaDasAI daMDAyayaucca ThAttA // 2 // dazamyAM yathA vieva navaraM ThANaM tu tassa hoi godohI / vIrAsaNamahavA vI ThAija vi aMbakhujo u || 3 || 134 // idAnImAsanAnAM yathA dhyAnasAdhanatvaM bhavati tathA zlokadvayenAhasukhAsanasamAsInaH suzliSTAdharapallavaH / nAsAgranyastadRgdvandvo dantairdantAna saMspRzan // 135 // prasannavadanaH pUrvAbhimukho vApyudaGmukhaH / zrapramattaH susaMsthAno dhyAtA dhyAnodyato bhavet // 136 // ( 1 ) tato dezakAlaceSTAniyamo dhyAnasya nAsti samaye / yogAnAM samAdhAnaM yathA bhavati tathA prayatitavyam // 2 // ( 2 ) uttAnakaH pArzvazAyI naiSadhiko vApi sthAnaM sthitvA / sahetopasargAn ghorAn divyAdIn tatrAvikampaH // 1 // ( 3 ) dvitIyA'pIdRzI caiva bahirgrAmAdibhyo navaraM tu / utkaTikalagaDazAyI daNDAyatika iva (ko vA) sthitvA // 2 // ( 4 ) tRtIyA'pyevaM navaraM sthAnaM tu tasya bhavati godohI / vIrAsanamathavA'pi tiSThedapyAmrakubjaH tu (vA) // 3 // For Personal & Private Use Only ****++****900*
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 340 // *********-** Jain Education Infern sukhaM sukhAvahaM Asyate'nena zrAste vA'nena tadAsanaM, sukhaM ca tadAsanaM ca tenAsInaH zranenAsanajayamAha / suzliSTau militAvagharapallavau yasya sa tathA anena prANaprasaraniSedhamAha / nAsAgre nyastaM haradvandvaM yena sa tathA ana prANajasya hetumAha / dantairuparitanairadhastanaizca dantAnuparitanAnavastanAMzcAsaMspRzan, tatsaMsparze hi dhyAna - nizcalatA na syAt / tathA prasannaM rajastamorahitatvena prasAdavat bhrUvikSepAdirahitaM vadanaM yasya saH / tathA pUrvAbhimukho vA udaGmukho vA, anenAnayordizoH pUjyatvamAha / jinajinapratimAbhimukho vA / zrapramattaH pramAdarahitaH, mukhyamadhikAriNamAha / yadAha - dharmyamapramattasaMyatasya zobhanamRjvAyatamUrttikaM saMsthAnaM zarIrasannivezo yasya sa tathA / evaMvidhaH san dhyAtA dhyAnodyato bhavet dhyAne udyacchet / iti nigaditametatsAdhanaM dhyAnasiddhe- yetigRhigatabhedAdbhinnaratnatrayaM ca / sakalamapi yadanyadhdhyAnabhedAdi samyak prakaTitamupariSTAdaSTabhistatprakAzaiH // 1 // / 135 / / 136 / / iti paramArhatazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrI hemacandraviracite adhyAtmopaniSannAni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre khopajJaM caturthaprakAzavivaraNam // 0000000000 iti yogazAstre prathamo vibhAgaH 0000000000000000 For Personal & Private Use Only 0.04 ************ caturthaH prakAzaH / // 340 //
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya zrI hemacaMdraviracitam / // yogazAstram // (svopajJavivaraNasahitam ) (dvitIyo vibhAgaH) ||pnycmHprkaashH|| OM namaH sarvajJAya paramAtmane zrIjinendrAya // atrAntare paraiH prANAyAma upadiSTo " yamaniyamAsanaprANAyAmapratyAhAradhAraNAdhyAnasamAdhayo'STAvaGgAni yogasyati" vacanAt / na ca prANAyAmo muktisAdhane dhyAne upayogI, asaumanasyakAritvAt / yadAhu: UsAsaM na niraMbhai Abhiggahiro vi kimutra ciTThAe ? / sajja maraNaM nirohe suhumosAsaM tu jayaNAe // 1 tathApi kAyArogyakAlajJAnAdau sa upayogItyasmAbhirapIhopadarthateprANAyAmastataH kaizcidAzrito dhyaansiddhye| zakyo netarathA kartuM manaHpavananirjayaH // 1 // | (1) ucchvAsaM na niruNadvi Abhigrahiko'pi kimuta ceSTAvAn ? / sadyo maraNaM nirodhe (tataH)sUkSmocchAsaM tu yatanayA (grAhyaH) // 1 // Jain Education in d ia For Personal & Private Use Only
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 341 // prANasya mukhanAsAntarasaMcAriNo vAyoH A samantAt yamanaM gativicchedaH prANAyAmaH / tataH AsanajayA pazcamaH danantaraM kaizcita pAtaJjaliprabhRtibhiH Azrito'GgIkRtaH dhyAnasiddhaye dhyaansiddhyrth| tadAzrayaNe kAraNamAha- prakAzaH : itarathA manasaH pavanasya ca jayaH kartuM na zakyaH // 1 // nanu prANAyAmAt pavanavijayo bhavatu, manovijayastu kathaM ? ityAhamano yatra maruttatra marudyatra mnsttH| atastulyakriyAvetau saMvItau kSIranIravat // 2 // manazceto yatra deze tatra marut , yatra marut tato manaH, tata iti AdyAditvena saptamyantAttasuH / ata etau manaHpavanau tulyakriyau tulye kriye gamanasthAnalakSaNe yayostau tathA / saMvItau kSIranIravat yathA kSIranIre milite / samarasatayA vartete tathA manaHpavanAvapi // 2 // tulyakriyatvameva bhAvayatiekasya nAze'nyasya syAnnAzo vRttau ca vartanam / dhvastayorindriyamatidhvaMsAnmokSazca jAyate // 3 // ___ ekasya manaHpavanayoranyatarasya nAze'nyasya tadekatarasya nAzaH syAt , vRttau pravRttau vartanaM pravRttiH syAt / / | manaHpavanayordhvastayoH satorindriyamatidhvaMso bhavati, indriyamatidhvaMsAca mokSo bhavati // 3 // prANAyAmasya lakSaNaM tadbhedAMzcAhaprANAyAmo gaticchedaH zvAsaprazvAsayormataH / recakaH pUrakazcaiva kumbhakazceti sa tridhA // 4 // // 341 // Jain Education intetaal For Personal & Private Use Only Ik www.janelibrary.org
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 bAhyasya vAyorAcamanaM zvAsaH, koSThasya vAyornizvasanaM prazvAsaH, tayorgaticchedaH prANAyAmaH / sa tridhA-recakaH pUrakaH kumbhakazceti // 4 // prAcAryAntaramatena bhedAntarANyAhapratyAhArastathA zAnta uttarazcAdharastathA / ebhirbhedaizcaturbhistu saptadhA kIrtyate paraiH // 5 // pratyAhArazAntottarAdharalakSaNaizcaturbhirbhedaiH pUrvabhedasahitaiH prANAyAmaH saptadhA // 5 // krameNaiSAM lakSaNamAhayatkoSThAdatiyatnena nAsAbrahmapurAnanaiH / vahiH prakSepaNaM vAyoH sa recaka iti smRtaH // 6 // koSThAdudarAta atiyatnena nAsayA brahmarandhraNAnanena ca yad bahiH prakSepaNaM vAyoH sa recakaH praannaayaamH||6|| tathAsamAkRSya yadApAnAt pUraNaM sa tu puurkH| nAbhipadme sthirIkRtya rodhanaM sa tu kumbhkH||7|| bAhyena vAyunA AkRSTena A apAnaM (nAt) yat koSThasya pUraNaM sa pUrakaH / yat punarnAbhipajhe kumbha iva vAyoH sthirIkaraNaM sa kumbhakaH // 7 // tathAsthAnAtsthAnAntarotkarSaH pratyAhAraH prkiirtitH| tAlunAsAnanadvArainirodhaH zAnta ucyate // 8 // sthAnAt nAbhyAdeH sthAnAntare hRdayAdau vAyorutkarSaNaM sa pratyAhAraH / tAlu ca nAsA cAnanaM ca tAlunAsA Lain Education in For Personal & Private Use Only
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga nanaM tatra dvArANi tairyo vAyonirodhaH sa shaantH||8|| tathA pazcamaH zAstram | pApIyordhvaM yadutkRSya hRdayAdiSu dhAraNam / uttaraH sa samAkhyAto vipriitstto'dhrH||9|| prkaashH| ___ ApIya pItvA bAhyavAyumUrdhvamutkRSyonnIya hRdayAdiSu yadvAyordhAraNaM sa uttaraH, tato viparIto'dharaH Urdhva // 342 // dezAdadhonayanarUpaH / nanu recakAdiSu kathaM prANAyAmo gativicchedarUpo hi sa ucyate ? ucyate-yatra recake * koSThyo vAyurvirecya bahirdhAyate tatrAsti zvAsaprazvAsayorgaticchedaH, yatrApi pUrake bAhyo vAyurAcamyAntardhAryate tatrApyasti zvAsaprazvAsayogeticchedaH, evaM kumbhakAdiSvapi // 6 // recakAdInAM phalamAharecanAdudaravyAdheH kaphasya ca prikssyH| puSTiH pUrakayogena vyAdhighAtazca jAyate // 10 // | vikasatyAzu hRtpadmaM granthirantarvibhidyate / balasthairyavivRddhizca kumbhakAdbhavati sphuTam // 11 // pratyAhArAbalaM kAntidoSazAntizca shaanttH| uttarAdharasevAtaH sthiratA kumbhakasya tu // 12 // zlokatrayaM spaSTam // 10 // 11 // 12 // na kevalaM prANAyAmaH prANasyaiva jayahetuH, kintu paJcAnAmapi vAyUnAM jayaheturityAhaprANamapAnasamAnAvudAnaM vyAnameva ca / prANAyAmairjayet sthAnavarNakriyArthabIjavit // 13 // // 342 // Jain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakarSaNa nayatIti prANaH, mUtrapurISagarbhAdInapanayatItyapAnaH, azitapItAhArapariNatibhedaM rasaM tatra tatra sthAne samamanurUpaM nayatIti samAnaH, rasAdInUrva nayatItyudAnaH, vyAnayati vyAmotIti vyAnaH, DapratyayAntA ete / athavA prasaraNenApasaraNena samantAtprasaraNArdhva vyAptyA ca aniti aneneti ghajantAH prANamapAnaM samAnamudAnaM vyAnaM ca vAyu prANAyAmai reckaadibhirjyedyogii| kiMviziSTaH ? sthAnavarNakriyArthavIjavita prANAdInAM sthAnaM varNa kriyAmartha bIjaM ca vetti yaH sa tathA // 13 // tatra prANasya sthAnAdInyAhaprANo nAsAgrahRnnAbhipAdAGguSTAntago harit / gamAgamaprayogeNa tajayo dhAraNena vA // 14 // prANo nAma vAyunIsAgre hRdi nAbhau pAdAGgaSThAnte ca gacchattIti sa tathA iti sthAnaM / hariditi varNaH / gamAgamaprayogeNa dhAraNena ca (vA) tajjayaH iti kriyA / artho bIjaM ca vakSyate // 14 // atha gamAgamaprayogaM dhAraNaM ca vyAcaSTenAsAdisthAnayogena puurnnaadvecnaanmuhH| gamAgamaprayogaH syAddhAraNaM kumbhanAt punH||15|| ___ spaSTaH / / 15 / / athApAnasyaapAnaH kRssnnrugmnyaapRsstthpRsstthaantpaannigH| jeyaH svasthAnayogena recanAt puurnnaanmuhuH||16|| kRSNaruk kRSNavarNaH, manye grIvApazcAnnADyau, pRSThaM tadadhobhAgaH, pRSThAnto gudaH, pANI pAdapazcAdbhAgau, teSu in Education intem For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram pazcamaH prkaashH| // 343 // gacchati yaH sa tathA, svasthAnaM manyAdi tadgatarecanapUraNAbhyAM jeyaH // 16 // ____ atha samAnasyazuklaH samAno hRnnaabhisrvsndhissvvsthitH| jeyaH svasthAnayogenAsakRdrecanapUraNAt // 17 // zuklo varNena / hRdaye nAbhau sarvasandhiSu ca sthAnamasya sa svasthAne'sakRdrecanAt pUraNAcca jeyH|| 17 // athodAnasyarakto hRtkaNThatAlubhrUmadhyamUrdhani sNsthitH| udAno vazyatAM neyo gtyaagtiniyogtH||18|| rakto varNena / hRdayaM kaNThaH tAlu bhrUmadhyaM mUrdhA ca sthAnamasya / sa udAno gatyAgatiprayogeNa vazamAyattatAM neyH||18|| ___ gatyAgatiprayogamevAha-- nAsAkarSaNayogena sthApayettaM hRdaadissu| balAdutkRSyamANaM ca rudhdhvA rudhdhvA vazaM nyet||19|| tamudAnaM hRdayAdiSu sthApayet / kena ? nAsAkarSaNayogena nAsayA''karSaNabhadhastAnnayanaM sa eva yogastena, tathA'pyajIyamAnaM balAdAkRSyamANaM Urdhva nIyamAnaM rudhdhvA rudhdhvA vidhArya vidhArya vazaM nayet // 16 // atha vyAnasyasarvatvagvRttiko vyaanHshkkaarmuksnnibhH| jetavyaH kumbhkaabhyaasaatsngkocprmRtikmaat||20|| sarvasyAM tvaci vartamAnaH iti sthAnanirdezaH / zakrakArmukasanibha iti varNanirdezaH / kumbhakAbhyAsAjetavyaH / / 343 / Lain Education Interna For Personal & Private Use Only Pa
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsakramamevAha-saGkocapramRtikramAt saGkocena prasaraNena cetyarthaH // 20 // __athaiSAM dhyAtavyabIjAnyAhaprANApAnasamAnodAnavyAneSveSu vaayussu| ye paivairau lau bIjAni dhyAtavyAni yathAkramam / / 21 / / prANasya ya iti bIjaM, apAnasya paiM, samAnasya vai, udAnasya rauM, vyAnasya lau // 21 // idAnIM zlokatrayeNa prANAdijayasyArthamAhaprAbalyaM jATharasyAgnerdIrghazvAsamarujjayau / lAghavaM ca zarIrasya prANasya vijaye bhavet // 22 // dIrgho'vyucchinnaHzvAsaH prANadhAraNapratyayArtha, prANapratibaddhAH sarve marutaH, tajjaye sarvamaruJjayo bhvtiiti||22||tthaarohnnN kSatabhaGgAderudarAgneH pradIpanam / varNo'lpatvaM vyAdhighAtaH samAnApAnayorjaye // 23 // rohaNaM ropaNaM, kasya ? kSatabhaGgAdeH kSatasya-vraNasya, bhaGgasya-asthyAdisaMbandhinaH, AdizadvAdanyasya tatprakArasya / zeSaM spaSTam // 23 // tathAA utkraantirvaaripngkaayaishcaabaadhodaannirjye|jye vyAnasya zItoSNAsaGgaH kaantirrogitaa||24|| . utkrAntirutkramaNaM prayANakAle'rcirAdimArgeNa svavazitvenotkrAnti krotiityrthH| jalapaGkAdibhizcAbAdhA, tairna pratihanyata ityarthaH / AdizadvAt kaNTakAdiparigrahaH udAnanirjaye sati / vyAnasya jaye zItoSNAbhyAmasaGgaH abAdhA, kAntiIptiH, arogitA''rogyam // 24 // Jain Education intem For Personal & Private Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 344 // 70-11-0 Jain Education Interna prANAdInAM jaye pratyekaM phalamuktvA sAmastyena phalamAha - yatra yatra bhavet sthAne janto rogaH prapIDakaH / tacchAntye dhArayettatra prANAdimarutaH sadA // 25 // *++4.03***+000-*---13 pazcamaH prakAzaH / spaSTaH / / 25 / / pUrvoktamupasaMharannuttaraM saMbadhnAti -- evaM prANAdivijaye kRtAbhyAsaH pratikSaNam / dhAraNAdikamabhyasyenmanaH sthairyakRte sadA // 26 // dhAraNAdikamabhyasyet, AdizadvAt dhyAnasamAdhI, kimarthaM ? manaH sthairyArtham || 26 || atha dhAraNAdividhiM zlokapaJcakenAha uktAsanasamAsIno recayitvA'nilaM zanaiH / zrapAdAGguSThaparyantaM vAmamArgeNa pUrayet // 27 // pAdAGguSThe manaH pUrvaM rudhvA pAdatale ttH| pASNa gulphe ca jaGghAyAM jAnunyUrau gude tataH // 28 // liGge nAbhau ca tunde ca hRtkaNTharasane'pi ca / tAlunAsAmanetre ca bhruvorbhAle zirasyatha // 29 // evaM razmikrameNaiva dhArayanmarutA saha / sthAnAtsthAnAntaraM nItvA yAvadabrahmapuraM nayet // 30 // tataH krameNa tenaiva pAdAGguSThAntamAnayet / nAbhipadmAntaraM nItvA tato vAyuM virecayet // 31 // uktAni yAni paryaGkAdInyAsanAni teSu samAsInaH pavanaM recayitvA zanairiti mandaM mandaM pAdAGguSThaprAntaM yAvat pUrayet vAmamArgeNa vAmanADyA // 27 // pAdAGguSThe manaH prathamaM rudhdhvA dhArayitvA tataH pAdatale, tato'pi pAyau // 344 // For Personal & Private Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter K+9184 6-2016 tato gulphe, tato jaGghAyAM tato jAnuni, tato'pyUrau, tato gude // 28 // tato line, tato nAbhau, tatastunde, tato hRdi, tataH kaNThe, tato rasanAyAM tatastAluni, tato nAsAgre, tato netrayoH, tato bhruvo:, tato lalATe, tataH zirasi / / 26 / / evaM razmikrameNa mano marutA saha dhArayan sthAnAt sthAnAntaraM nItvA brahmapuraM nayet // 30 // tatastenaivArohakrameNa pAdAGguSThAntaM mano marutA sahAnayet tato nAbhipadmamadhyaM nItvA vAyuM virecayet // 31 // atha dhAraNAyAH phalaM zlokacatuSTayenAha , pAdAGguSThA jaGghAyAM jAnUrugudamedane / dhAritaH kramazo vAyuH zIghragatyai valAya ca // 32 // jvarAdighAtAya jaThare kAyazuddhaye / jJAnAya hRdaye kUrmanADyAM rogajarAcchide // 33 // kaMNThe kSuttanAzAya jihvAgre rasasaMvide / gandhajJAnAya nAsAgre rUpajJAnAya cakSuSoH // 34 // bhAle tadroganAzAya krodhasyopazamAya ca / brahmarandhre ca siddhAnAM sAkSAddarzanahetave // 35 // pAdAGguSThe, AdizadvAt pASNau gulphe ca, jaGghAyAM, jAnuni, Urau, gude, mehane, krameNa dhArito vAyuH zIghra- . gatyai balAya ca bhavati // 32 // zeSaM sugamam // 33 // 34 // 35 // atha dhAraNAmupasaMhRtya pavanaceSTitamAha abhyasya dhAraNAmevaM siddhInAM kAraNaM param / ceSTitaM pavamAnasya jAnIyAdvatasaMzayaH // 36 // spaSTaH // 36 // tadyathA For Personal & Private Use Only *<>slole --->
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prkaashH| // 345. / nAbherniSkAmatazcAraM hRnmadhye nytogtim| tiSThatodvAdazAnte tu vinyAtsthAnaM nbhsvtH||37|| spaSTaH / navaraM gatiM nayata iti gacchataH / dvAdazAntaM tu brahmarandhram / / 37 // atha cArAdInAM jJAnasya phalamAhataccAragamanasthAnajJAnAdabhyAsayogataH / jAnIyAt kAlamAyuzca zubhAzubhaphalodayam // 38 // kAlaM mRtyu, AyurjIvitaM, zubhAzubhaphalasya codayaM jAnIyAt , etacca yathAsthAnaM vakSyate // 38 // uttarakaraNIyamAhatataH zanai: samAkRSya pavanena samaM mnH| yogI hRdayapadmAntarvinivezya niyantrayet // 39 // tato'nantaraM zanairmandaM mandaM brahmarandhrAt pavanena saha manaH samAkRSya hRdayapadmasyAntarmadhye vinivezya niyantrayet dhArayet / / 36 // hRdayasthe pavane manasi ca yatphalaM tadAhatato'vidyA vilIyante viSayecchA vinazyati / vikalpA vinivartante jnyaanmntrvijRmbhte||40|| avidyAH kuvAsanA vilIyante / zeSaM spaSTam / / 40 // hRdaye sthirIkRte manasi vAyoH svarUpajJAnArtha prakramateka maNDale gatirvAyo: saMkramaH kakka vizramaH / kA ca nADIti jAnIyAttatra citte sthiriikRte||41|| 345 / / Lain Education inter For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ kutra maNDale vAyorgatiH kva saMkramaNaM ? kva vA vizrAmaH 1 kA ca nADI vAmAdirUpA? iti jAnIyAta tatra hRdaye sthirIkRte manasi // 41 // tatra maNDalAnyAhuHmaNDalAni ca catvAri nAsikAvivare viduH| bhaumavAruNavAyavyAgneyAkhyAni yathottaram // 4 // ___ yathottaramiti prathamaM bhomaM pArthivaM maNDalaM, tato vAruNamApyaM, tato vAyavyaM, tato'pyAgneyam / / 42 // bhauma maNDalaM vyAcaSTe| pRthivIbIjasaMpUrNa vajralAJchanasaMyutam / caturasraM drutasvarNaprabhaM syAdbhaumamaNDalam // 43 // pRthivIbIjaM kSitilakSaNaM tena madhye saMpUrNa, caturasra, koNeSu vajralAJchanaM, taptasvarNavarNa, bhaumamaNDalaM syAt // 43 // atha vAruNamsyAdardhacandrasaMsthAnaM vaarunnaakssrlaanychitm| candrAbhamamRtasyandasAndraM vAruNamaNDalam // 44 // aSTamIcandrasaMsthAnaM, vAruNAkSaro vakArastena lAgchitaM, candrAbhaM zvetavarNa, amRtasya pIyUSasya spandaH kSaraNaM tena sAndraM bahalaM vAruNamaNDalam // 44 // atha vAyavyamsnigdhAJjanaghanacchAyaM suvRttaM bindusNkulm| durlakSyaM pavanAkrAntaM caJcalaM vAyumaNDalam // 45 // Jain Education.in For Personal & Private Use Only
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 346 // Jain Education Int snigdhayoraJjanaghanayoriva cchAyA yasya tattathA, suSThu vRttaM vartulaM, madhye bindusaMkulaM, durlakSyaM durakhagamaM, paritaH pavanaveSTitaM, caJcalaM vAyavyamaNDalam / / 45 / / athAgneyam - UrdhvajvAlAJcitaM bhImaM trikoNaM svstikaanvitm| sphuliGgapiMgaM tadvIjaM jJeyamAgneyamaNDalam // 46 UrdhvagAminIbhilAbhicitaM bhImaM bhayAnakaM, trikoNaM, koNeSu svastikAzcitaM sphuliGgavat piGgaM, tadityanAgneH parAmarSaH, bIjaM ca rephaH, etadAgneyamaNDalam // 46 // azraddadhAnabodhArthamAha +10+-*--- abhyAsena svasaMvedyaM syAnmaNDalacatuSTayam / krameNa saMcarannala vAyurjJeyazcaturvidhaH // 47 // abhyAsena svasaMvedyametat maNDalacatuSTayaM syAt, nApAtamAtreNa, atra maNDalacatuSTaye saMcaran vAyurmaNDalabhedena caturvidho bhavatIti krameNAha // 27 // nAsikArandhramApUrya pItavarNaH zanairvahan / koSNo'STAGgulaH svaccho bhavedvAyuH purandaraH // 48 // nAsAvivaramApUrya pItavarNaH zanairmandaM mandaM vahan kiJciduSNaH aSTAGgulapramANaH svacchaH pArthivaH purandaranAmA vAyuH // 48 // tathA dhavalaH zItalo'dhastAttvaritatvaritaM vahan / dvAdazAMgulamAnazca vAyurvaruNa ucyate // 49 // varNena dhavalaH, sparzena zItaH, adhastAdadhaH tvaritatvaritaM vahan dvAdazAGgulapramANo vAyurvaruNanAmA // 46 // tathA For Personal & Private Use Only: < ***+4084+01++..K+-0.06 pazcamaH prakAzaH / // 346 //
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ uSNaH zItazca kRSNazca vahan tiryaganAratam / SaDaGgulapramANazca vAyuH pavanasaMjJitaH // 50 // __ sparzena kvaciduSNaH kvacicchItaH, kRSNo varNena, tiryaka saMtataM vahan SaDaGgulapramANo vAyuH pavananAmA ||50||tthaabaalaaditysmjyotirtyussnnshcturNgulH / AvartavAn vahannU pavano dahanaH smRtaH // 51 // ___ vAlArkAruNo varNena, atizayoSNaH sparzana, caturaGgulapramANaH, AvartavAn , Urdhva vahan dahananAmA pvnH||51|| yasmin vAyau yatkArya kuryAttadAhaindraM stambhAdikAryeSu varuNaM zastakarmasu / vAyu malinaloleSu vazyAdau vhnimaadishet||52|| ___ stambhastobhAdiSu purandaraM, prazasteSu karmasu varuNaM, malineSu caleSu ca karmasu vAyu, vazIkaraNAdau vahnipavana| mAdizet // 52 // ___ idAnImArabdhe kArye kAryaprazne ca yo yadA vAyurvahati tasya phalaM zlokacatuSTayenAhachatracAmarahastyazvarAmArAjyAdisaMpadam / manISitaM phalaM vAyu: samAcaSTe purandaraH // 53 // rAmArAjyAdisaMpUrNe: putrkhjnbndhubhiH| sAreNa vastunA cApi yojayedvaruNaH kSaNAt // 54 // kRSisevAdikaM sarvamapi siddhaM vinazyati / mRtyubhI: kalaho vairaM trAsazca pavanaM bhvet||55|| bhayaM zokaM rujaM duHkhaM vighnavyUhaparaMparAm / saMsUcayadvinAzaM ca dahano dahanAtmakaH // 56 // Jain Education intered For Personal & Private Use Only P l
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcamaH yogazAstram // 347 // spaSTAH // 53 // 54 // 55 // 56 / / eteSAmeva sUkSmataraM phalamAhazazAGkaravimArgeNa vAyavo mnnddlessvmii| vizantaHzubhadA:sarve niSkAmanto'nyathA smRtaaH|57 / prkaashH| ___ sarve'pi vAyavaH purandarAdayaH zazAGkamArgeNa vAmena ravimArgeNa dakSiNena pravizantaH zubhAvahAH, niHsarantastu azubhAvahAH / / 57 // pravezanirgamayoH zubhAzubhatve kAraNamAhapravezasamaye vAyurjIvo mRtyustu nirgame / ucyate jJAnibhistAdRkphalamapyanayostataH // 58 // ___ spaSTaH // 58 / / idAnI bAyoH zubhatvamazubhatvaM madhyamatvaM (ca) nADIbhedAt zlokadvayenAhapathendorindravaruNau vizanto srvsiddhidau| ravimArgeNa niryAntau pravizanto ca madhyamau // 59 // || dakSiNena viniryAntau vinAzAyAnilAnalau / ni:saranto vizantau ca madhyamAvitareNa tu||6|| spaSTau // 56 // 60 // atha nADIrevAha| iDA ca piGgalA caiva suSumNA ceti naaddikaaH| zazisUryazivasthAnaM vaamdkssinnmdhygaa:||1|| vAmagA iDA nADI zazinaH sthAnaM, dakSiNagA piGgalA nAma raveH sthAna, madhyamagA suSumNA nAma shivsthaanm||61||! etAsu vAyusaMcAre phalaM zlokadvayenAha // 347 // JinEducation in For Personal & Private Use Only worm.jainelibrary.org
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIyUSamiva varSantI sarvagAtreSu sarvadA / vAmA'mRtamayI nADI sammatA'bhISTasUcikA // 6 // | vahantyaniSTazaMsitrI saMhI dakSiNA punH| suSumNA tu bhavet siddhinirvANaphalakAraNam // 13 // _ spaSTau / navaraM siddhayo'NimAdyAH, nirvANaM muktiH / / 62 / / 63 // vAmadakSiNayoH kArya prati vizeSamAhavAmaivAbhyudayAdISTazastakAryeSu sammatA / dakSiNA tu ratAhArayuddhAdI dIptakarmaNi // 64 // abhyudayAdInISTAni zastAni ca yAni kAryANi teSu vAmaiva nADI sammatA, dakSiNA tu ratArambhe, bhojanakAle, yuddhe, AdizabdAdanyatrApi dIpte karmaNi sammatA // 64 // punarvAmadakSiNayorviSayavibhAgamAhavAmA zastodaye pakSe site kRSNe tu dkssinnaa| trINi trINi dinAnIndusUryayorudayaH shubhH||65|| . site pakSe AdityodayakAle vahantI vAmA zastA bhavati, kRSNapakSe tu dakSiNA zastA / kiM sakale'pi pakSe ? netyAha-indusUryayorvAmadakSiNayornADyostrINi trINi dinAni udayaH zubhaH // 65 // udayaniyamamuktvA'staniyamamAha| zazAGkenodaye vAyoH sUryeNAstaM shubhaavhm|udye raviNA tvasya zazinAstaM zivaM matam // 66 // yatra dine zazAGkena vAyorudayastatrAstaM sUryeNa zubhAvaha, yatra ca sUryeNodayastatrAstaM zazAGkena zubhAvaham // 66 // pUrvoktamevArtha tribhiH zlokairvistareNAha Jan Education.in For Personal Private Use Only
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram / 348mA sitapakSe dinArambhe yatnena pratipadine / vAyorvIkSeta saMcAraM prazastamitaraM tathA // 67 // paJcamaH udeti pavanaH pUrvaM zazinyeSa vyahaM tataH / saMkrAmati vyahaM sUrye zazinyeva punthyhm||68|| prkaashH| | vahedyAvad bRhatparva krameNAnena mArutaH / kRSNapakSe punaH sUryodayapUrvamayaM kramaH // 6 // ___ spaSTAH / / 67 // 68 // 66 // asya kramasya vyatikrame phalaM zlokadvayenAhatrIn pakSAnanyathAtve'sya mAsaSaTvena paJcatA / pakSadvayaM viparyAse'bhISTabandhuvipadbhavet // 7 // bhavettu dAruNo vyAdhirekaM pakSaM viparyaye / dvivyAyahaviparyAse kalahAdikamuddizet // 71 // pUrvoktasya candrasUryacArasya trIn prakSAn yAvad vyatikrame SaDabhirmAsairmaraNaM, dvau pakSau yAvadvyatikrame'bhISTabandhuvipadbhaveta, pakSamekaM yAvadvyatikrame dAruNo vyAdhirbhavet // 7 // 71 // tathAekaM dve trINyahorAtrANyarka eva marudvahana / varSetribhiAbhyAmekenAntAyendau ruje punH||72|| __ekamahorAtram arka eva pavano bahan varSatrayeNa maraNAya, dve ahorAtre vahan varSadvayena, trINi tvahorAtrANi vahan varSeNaikena / indau tu tathA vahan pavano rogAya / / 72 // tathAmAsamekaM ravAveva vahan vAyurvinirdizet / ahorAtrAvadhi mRtyuM zazAr3e tu dhanakSayam // 73 // spaSTaH // 73 // tathA 15 // 348 // Latin Education inte For Personal & Private Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte --- ****-++*-*-* Bu . vAyustramArgagaH zaMsenmadhyAhnAt parato mRtim / dazAhaM tu dvimArgastha: saMkrAntau maraNaM dizet // 74 // triSu mArgeSu iDApiGgalAsuSumNAlakSaNeSu gacchatIti trimArgago vAyuH madhyAhnAt parato maraNaM zaMset / daza dinAni yAvadasaMkrAnta eva dvimArgago vAyuH tataH paraM saMkrAman maraNaM sUcayati // 74 // tathAdazAhaM tu vahannandagaruje mahat / itazcetazca yAmArdhaM vahan lAbhArcanAdikRt // 75 // candra eva dazAhAmi vahan marut udvegAya ruje ca syAt / yAmArdhaM yAvaditazcetazca vAmAyA dakSiNAyAM, dakSiNAyAH (ca) vAmAyAM vAyurvahan lAbhapUjAdikArI bhavati / / 75 / / tathAviSuvatsamayaprAptau spandete yasya cakSuSI / ahorAtreNa jAnIyAttasya nAzamasaMzayam // 76 // samarAtrindivaH kAlo vivAn sa cAsau samayazca tasya prAptau saGgame yasya cakSuSI spandete, spandanaM vAyovikAra iti nAdhikArabhraMzaH / zeSaM spaSTam // 76 // tathApaJcAtikramya saMkrAntIrmukhe vAyurvahan dizet / mitrArthahAnI nistejo'narthAn sarvAnmRtiM vinA // nADyA nADyantare vAyoH saMkramakAlaH sakrAntiH, tatsakrAntipaJcakamatikramya SaSThyAM saMkrAntau yadA mukhena vAyurvahati tadA mitrahAnimarthahAniM, nistejaH, sarvAnanarthAniti udvega rogadezAntaragamanAdInAdizet, maraNaM vinA, mRtistu na syAt // 77 // tathA 59 For Personal & Private Use Only --***+-*-*11K++ 0.
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram paJcamaH prkaash| // 346 // * saMkrAntI: samatikramya trayodaza smiirnnH| pravahan vAmanAsAyAM rogodvegAdi suucyet||7|| ____ vAmanAsAyAM trayodaza saMkrAntIya'tikramya caturdazyAM saMkrAntau vahan vAyU rogodvegAdi sUcayati ||7||tthaamaargshiirsssy saMkrAntikAlAdArabhya maarutH| vahan paJcAhamAcaSTe vatsare'STAdaze mRtim // 79 // ___ mArgazIrSasya prathamadivasAdArabhya yadA paJcarAtramekanADyAM vahet vAyuH tadA'STAdaze varSe maraNam // 7 // tathAzaratsaMkrAntikAlAcca paJcAhaM mAruto vahan / tataH paJcadazAbdAnAmante mrnnmaadishet||8|| ___ azvayukprathamadivasAdArabhya paJca dinAnyekanADyAM yadi vAyurvaret tadA paJcadazavarSAnte maraNam // 80 // tathA| zrAvaNAdeH samArabhya paJcAhamanilo vahan / ante dvAdazavarSANAM maraNaM parisUcayet // 81 // vahan jyeSThAdidivasAdazAhAni samIraNaH / dizennavamavarSasya paryante maraNaM dhruvam // 82 // zrArabhya caitrAdyadinAt paJcAhaM pavano vahan / paryante varSaSakasya mRtyuM niyatamAdizet // 83 // * zrArabhya mAghamAsAdeH paJcAhAni marudvahan / saMvatsaratrayasyAnte saMsUcayati paJcatAm // 84 // ___ amI catvAraH zlokAH pUrvavadvyAkhyeyAH // 81 // 82 // 83 // 84 // tathAsarvatra dvitricaturo vAyuzcedivasAn vahet / abdabhAgaistu te zodhyA yathAvadanupUrvazaH // 85 // // 346 / / in Education For Personal & Private Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inters -+x-(---> Hole <--) yeSu paJcAhagamanaM vAyornirdiSTaM teSu dvitricaturdivasavAhini mArute paJcAhaphalAnusAreNa maraNavarSamUhyaM / zrabdabhAgaistu te zodhyA iti paJcAhavAhini vAyau kilASTAdazAbdAni tato dinacatuSTaya vAhini ekadivasa bhAge varSa - trayaM mAsAH sapta dinAni SaT asmin zodhite labdhaM caturdaza varSANi catvAro mAsAH caturviMzatirdinAni / evaM dvyahatryahavAhinyapi vAcyaM / zaradAdiSvapyevameva bhAgazuddhiH kAryA // 85 // atha prakArAntareNa vAyunimittaM kAlajJAnopadezaM pratijAnIte athedAnIM pravakSyAmi kaJcit kAlasya nirNayam / sUryamArgaM samAzritya sa ca pauSNe'vagamyate // 86 // syaSTaH || 86 | pauSNa ityuktaM tasya svarUpamAha - janmaRkSagate candre samasaptagate ravau / pauSNanAmA bhavetkAlo mRtyunirNayakAraNam // 87 // yadA janmanakSatre candraH samasaptagatazca sUryo bhavati tadA pauSNaH kAlaH // 87 // tasmin sUryanADIpravAheNa kAlajJAnamAha dinArthaM dinamekaM ca yadA sUrye marudvahan / caturdaze dvAdaze'bde mRtyuve bhavati kramAt // 88 // dinArthaM sUryanADyAM vahan vAyuzcaturdaze varSe dinaM tu vahan dvAdaze'bde mRtyave syAt // 88 // tathAtathaiva ca vahan vAyurahorAtraM dvayahaM tryaham / dazamASTamaSaSThAbdeSvantAya bhavati kramAt // 89 // For Personal & Private Use Only 130-7.03++**-+ www.jainvelibrary.org
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga pazcamaH prakAzana zAstram 1 // 350 // tathaiva sUryanADyAmahorAtraM vahana vAyurdazame varSe, vyahaM vahanaSTame varSe, vyahaM vahan SaSThe varSe mRtyave bhavati // 86 // tathAvahan dinAni catvAri turye'bde mRtyave marut / sAzItyahaHsahasraM tu paJcAhAni vahan punH||10|| ___tathaiva sUryanADyAM catvAri dinAni vahan vAyuzcaturthe varSe mRtyave / paJca dinAni tathA vahan vAyurazItyadhike dinasahasre varSatraye ityarthaH // 10 // tathAekadvitricatuHpaJcacaturvizatyahaHkSayAt / SaDAdIn divasAn paJca zodhayediha tadyathA // 91 // sAzItyahaHsahasramadhyAdekasyA dvayostimRNAM catasRNAM pazcAnAM caturviMzatInAM yathAkramaM pAtanena Sad saptASTau daza ca dinAni zodhayet , tadgataM ca kAlaM jAnIyAt / tadyatheti vivaraNopanyAsazcaturbhiH zlokaiH // 11 // SaTuM dinAnAmadhyarka vahamAne samIraNe / jIvatyahAM sahasraM SaTpaJcAzadivasAdhikam // 92 // __Sad dinAnyarkanADyAM vahamAne vAyau SaTpaJcAzadadhikaM dinasahasraM jIvati azItyadhikasahasrAdekacaturvizatyapanayane etadeva bhavati // 92 / / tathA| sahasraM sASTakaM jIvedvAyau saptAhavAhini / saSaTtriMzannavazatI jIvedaSTAhavAhini // 93 // saptAhavAhini vAyAvaSTottaraM dinasahasraM jIvet , padpazcAzadadhikasahasrAt dvayozcaturvizatyorapanayane etadeva // 350 / / in Education For Personal & Private Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati / aSTAhavAhini tu vAyau SaTtriMzadadhiko dinanavazatI jIvet , aSTottarasahasrAttimRNAM caturvizatInAmapanayane etadeva bhavati // 3 // tathA-- ekatraiva navAhAni tathA vahati mArute / prahAmaSTazatIM jIveccatvAriMzadinAdhikAm // 94 // ____nava dinAni vahati vAyau catvAriMzadadhiko dinAnAmaSTazatI jIvet patriMzadadhikanavazatImadhyAccatasRNAM caturvizatInAmapanayane etadeva bhavati // 14 // tathAhaiM tathaiva vAyau pravahatyekatra daza vAsarAn / viMzatyabhyadhikAmahnAM jIvetsaptazatIM dhruvam // 95 // ___ daza vAsarAn vAyau vahati viMzatyadhiko dinasaptazatIM jIvet / catvAriMzadadhikASTazatImadhyAt paJcAnAM caturvi| zatInAmapanayane etadeva syAt // 65 // tathA ekadvitricatuHpaJcacaturvizatyahAkSayAt / ekAdazAdipaJcAhAnyatra zodhyAni tadyathA // 96 // ___spaSTaH // 66 / / tadyatheti enameva zlokaM vivRNoti| ekAdaza dinAnyarkanADyAM vahati mArute / SaNavatyadhikAnyahnAM SaT zatAnyeva jiivti||97|| ekAdaza dinAni vahati vAyau paramavatyadhikAni dinAnAM pada zatAni jIvati, viMzatyadhikasaptazatImadhyAdekasyAzcaturvizatarapanayane etadeva bhavati / / 17 // tathA Jan Education EST For Personel Private Use Only
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 351 // Jain Education In 8--1. -- 11-01 tathA tathaiva dvAdazAhAni vAyau vahati jIvati / dinAnAM SaTzatImaSTacatvAriMzatsamanvitAm // 98 // dvAdazAhAni hati vA aSTacatvAriMzadadhikAM dinaSadazatIM jIvati, SaSmavatyadhikaSaTzatImadhyAt dvayozca - turviMzatyorapanayane etadeva bhavati // 68 // trayodaza dinAnyarka nADIcAriNi mArute / jIvetpaJcazatImahnAM SaTsaptatidinAdhikAm // 99 // yodaza dinAni vahati vAyau SaTsaptatyadhikAM dinapazJcazatIM jIvet, aSTacatvAriMzadadhikaSaTzatImadhyAttisRNAM caturviMzatInAmapanayane bhavatyetadeva // 66 // tathA caturdaza dinAnyevaM pravAhiNi samIraNe / zrazItyabhyadhikaM jIvedahnAM zatacatuSTayam // 100 // caturdaza dinAni vahati vAya azItyadhikAM dinacatuHzatIM jIvet, SaTsaptatyadhikapaJcazatImadhyAccatasRNAM caturviMzatInAmapanayane etadeva syAt // 100 // tathA tathA paJcadazAhAni yAvadvahati mArute / jIvet SaSTidinopetaM divasAnAM zatatrayam // 101 // paJcadaza dinAni vahati vAyau SaSTyadhikaM dinazatatrayaM jIvet, azItyadhikacatuHzatImadhyAt paJcAnAM caturviMzatInAmapanayane etadeva bhavati // 101 // ekadvitricatuHpaJcadvAdazAha kramacayAt / SoDazAdyAni paJcAhAnyatra zodhyAni tadyathA // 102 // tathA-- For Personal & Private Use Only *03+-*+++++-+--XIYXX pazcamaH / prakAzaH / // 351 //
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadvitricatuHpaJcasaGkhyAtA ye dvAdazAhAsteSAM krameNa cayastataH SoDazAdIni viMzatyantAni paJca dinAni zodhyAni // 102 // tadyatheti vivRNotipravahatyekanAsAyAM SoDazAhAni mArute / jIvetsahASTacatvAriMzataM dinazatatrayIm // 103 // __SoDaza dinAni piGgalAyAM vahati vAyAvaSTacatvAriMzadadhikAM dinazatatrayIM jIvet , SaSTyadhikazatatrayImadhyAdekasya dvAdazAhasyApanayane etadeva bhavati // 103 // tathAvahamAne tathA saptadazAhAni samIraNe / ahnAM zatatraye mRtyuzcaturviMzatisaMyute // 104 // ___ saptadaza dinAni vahati vAyau caturvizatyadhikaM dinazatatrayaM jIvati, aSTacatvAriMzadadhikazatatrayAd dvayordAdazAhayorapanayane etadeva bhavati // 104 // tathApavane vicaratyaSTAdazAhAni tathaiva ca / nAzo'STAzItisaMyukta gate dinazatadraye // 105 // aSTAdaza dinAni vahati cAyau aSTAzItyadhike dinazatadvaye mRtyuH, caturviMzatyadhikazatatrayAtrayANAM dvAdazAhAnAmapanayane etadeva bhavati // 105 // tathAvicaratyanile tadvadinAnyekonaviMzatim / catvAriMzadyute yAte mRtyudinazatadraye // 106 // Jain Education inte For Personal & Private Use Only |
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prakAzaH yogazAstram // 352 // tathA 1951 mamAtA ekonaviMzatidinavAhini vAyau catvAriMzadadhikadinazatadvaye mRtyuH, aSTAzItyadhikazatadvayAcaturNA dvAdazAhAnAmapanayane etadeva bhavati // 106 // tathAviMzatidivasAnekanAsAcAriNi mArute / sAzItau vAsarazate gate mRtyuna saMzayaH // 107 // viMzatiM dinAni vahati vAyau azItyadhike dinazate mRtyuH, catvAriMzadadhikazatadvayAt paJcAnAM dvAdazAhAnAmapanayane etadeva bhavati // 107 // ekadvitricatuHpaJcadinaSaTkakramakSayAt / ekaviMzAdipaJcAhAnyatra zodhyAni tadyathA // 10 // ___ ekadvitricatuHpaJcAnAM dinaSadkAnAM krameNa kSayAt ekaviMzatyAdi paJcaviMzatiparyantAni paJca dinAni zodhayet / / 108 // ___ tadyatheti pUrvavatekaviMzatyahaM varkanADIvAhini mArute / catuHsaptatisaMyukte mRtyudinazate bhavet // 109 // ___ekaviMzatiM dinAni vahati vAyau catuHsaptatyadhike dinazate mRtyuH, azItyadhikazatAdekasya SaTkasyApanayane [3] etadeva bhavati // 10 // dvAviMzatiM dinAnyevaM sadviSaSTAvahaHzate / SaDdinonaiH paJcamAsaistrayoviMzatyahAnuge // 110 // tathA // 352 // Jan Education inte For Personal & Private Use Only I
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAviMzatiM dinAni vahati vAyau dviSaSTayadhike dinazate mRtyuH, catuHsaptatyadhikazatAd dvayoH SaTkayorapanayane etadeva bhavati / tathA trayoviMzati dinAni vahati vAyo catuzcatvAriMzadadhike dinazate mRtyuH, dviSaSTayadhikazatAtrayANAM SaTkAnAmapanayane etadeva bhavati // 110 // tathAtathaiva vAyau vahati caturviMzativAsarIm / viMzatyabhyadhika mRtyubhavedinazate gate // 111 // caturvizatiM dinAni vahati vAyau viMzatyadhike dinazate mRtyuH, catuzcatvAriMzadadhikadinazatAccaturNA SaTkAnAmapanayane etadeva bhavati / / 111 // paJcaviMzatyahaM caivaM vAyau mAsatraye mRtiH / mAsadvaye punarmRtyuH SaDviMzatidinAnuge // 112 // paJcaviMzatiM dinAni vahati vAyau mAsatraye mRtyuH, viMzatyadhikazatAt paJcAnAM SaTkAnAmapanayane etadeva bhavati / SaDviMzatiM dinAni vahati vAyau mAsadvaye mRtyuH // 112 // tathAsaptaviMzatyahavahe nAzo mAsena jAyate / mAsArdhena punarmRtyuraSTAviMzatyahAnuge // 113 // ___ saptaviMzatiM dinAni vahati vAyau mAsena mRtyuH / aSTAviMzatiM dinAni vahati vAyo mAsArdhena mRtyuH // // 113 // tathAekonatriMzadahage mRtiH syAddazame'hani / triMzadinIcare tu syAtpaJcatvaM paJcame dine // 114 // sain Education interna For Personal & Private Use Only
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram tathA paJcama: prkaashH| // 353 // ekonaviMzataM dinAni vahati vAyau dazame dine mRtyuH / triMzataM dinAni vahati vAyau paJcame dine mRtyuH / / 114 // ekatriMzadahacare vAyau mRtyudinatraye / dvitIyadivase nAzo dvAtriMzadahavAhini // 115 // ekatriMzataM dinAni vahati vAyau dinatraye mRtyuH / dvAtriMzataM dinAni vahati vAyau dinadvaye mRtyuH // 115 // idAnIM suurynaaddiicaarmupsNhrNshcndrnaaddiicaarmaacsstte| trayastriMzadahacare tvekAhenApi paJcatA / evaM yadIndunADyAM syAttadA vyAdhyAdikaM dishet||116|| ___ trayastriMzataM dinAni vahati vAyAvekena dinena mRtyuH| indunADyAM yadyevaM vAyucAro bhavati tadAna mRtyubhavati, kintu pUrvoktavidhinA vyAdhyAdikaM syAt, AdizabdAtsuhannAzamahAbhayasvadezavirahadhanaputrAdinAzarAjavinAzadarbhikSAdayaH saMgRhyante // 116 // upasaMharatiadhyAtma vAyumAzritya pratyekaM sUryasomayoH / evamabhyAsayogena jaaniiyaatkaalnirnnym|117|| Atmazabdena zarIramucyate, Atmanyadhi adhyAtma zarIrAntargataM vAyumAzritya somasUryayorabhyAsayogena kAlanirNayaM kAlAvadhAraNaM jAnIyAt // 117 // bAhyaM kAlalakSaNaM jijJApayiSuH prastauti // 353 in Education a l and For Personal & Private Use Only
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyAtmikaviparyAsaH saMbhavedvayAdhito'pi hi| tannizcayAya badhnAmi bAhyaM kAlasya lakSaNam118 adhyAtmikasya zarIrAntargatasya vAyoAdhinA'pi viparyayaH saMbhavati, na tataH kAlajJAnaM sphuTaM bhavati, tatastanizcayAya kAlanizcayAya bAhyaM kAlasya lakSaNaM badhnAmi / / 118 // | netrazrotrazirobhedAt sa ca trividhlkssnnH| nirIkSyaH sUryamAzritya yatheSTamaparaH punH|| 119 // ___sa ca kAlo netrazrotrazirobhedAt , trividhaM lakSaNaM jJApakaM yasya sa tathA, sUryamAzrityAlammya nirIkSaNIyaH / aparastrividhAdanyo yatheSTaM khecchayA nirIkSaNIyaH // 116 // tatra netralakSaNamAhavAme tatrekSaNe padmaM SoDazacchadamaindavam / jAnIyAdbhAnavIyaM tu dakSiNe dvAdazacchadam // 120 // ___ vAme locane aindavaM poDazadalaM padmaM cintayet / dakSiNe tu netre bhAnavIyaM dvAdazadalaM padmaM cintayet // 120 // || khadyotadyutivarNAni catvAri cchadanAni tu| pratyekaM tatra dRzyAni svAGgulIvinipIDanAt // 12 // __tatra poDazadale padme catvAri dalAni khadyotayutivarNAni gurUpadezenAGgulInipIDanAt dRzyAni pratyekamapi | dvayorapi padmayoH // 121 / / tatrasomAdho bhrUlatApAGgaghANAntikadaleSu tu| dale naSTe kramAnmRtyuH SaTtriyugmaikamAsataH // 122 // JainEducation inte For Personal & Private Use Only .
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram // 354 ___ tatra somasyAdho deze'dRzyamAne dale SaDbhirmAsairmRtyuH / somasyaivoparideze dhUlatAsamIpavartini dale'dRzyamAne paJcamaH tribhirmAsaimatyuH / apAGgadezavartini dale'dRzyamAne mAsadvayana mRtyuH / ghrANAntikavartini dale'dRzyamAne mAsena prakAza mRtyuH // 122 // tathA| ayameva kramaH pane bhAnavIye yadA bhvet|dshpnyctridvidinaiH kramAnmRtyustadA bhavet // 123 // ayamevAGgulInipIDanAdilakSaNaH kramo bhAnavIye'pi padme'dRzyamAne tattaddale yathAsavyaM dazabhiH paJcabhiH tribhiH dvAbhyAM ca dinAbhyAM mRtyubhavet // 123 // tathAetAnyapIDyamAnAni dvayorapi hi pdmyoH| dalAni yadi vIkSeta mRtyudinazatAttadA // 124 // etAnyeva dalAni somasUryasaMvandhIni aGgulIbhirapIDyamAnAnyeva yadi pazyettadA dinazatAnmRtyuH // 124 // * atha zrotralakSaNaM zlokadvayenAhadhyAtvA hRdyaSTapatrAjaM zrotre hstaagrpiiddite|nshruuyetaagninirghosso yadi svaH paJca vAsarAn / 125 / daza vA paJcadaza vA viMzati paJcaviMzatim / tadA paJcacatustridvayekavarSemaraNaM kramAt / 126 / / hRdaye'STapatraM kamalaM dhyAtvA hastAgrapIDite zrotre yadi svakIyo'gninirghoSaH paJca vAsarAn yAvanna zrUyate tadA paJcabhivaH, yadi daza vAsarAna zrUyeta tadA caturmivarSeH, yadi paJcadaza vAsarAna zrUyeta tadA tribhivaH, yadi ||354 // JanEducation intetal For Personal & Private Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34*4*8403-1 viMzatiM vAsarAnna zrUyeta tadA dvAbhyAM varSAbhyAM yadi paJcaviMzatiM vAsarAna zrUyeta tadA varSeNa mRtyurbhavet // 125 // tathA / / 126 // ekadvitricatuHpaJcacaturviMzatya haH kSayAt / SaDAdiSoDazadinAnyAntarANyapi zodhayet // 127 // ekasyA dvayostisRNAM catasRNAM paJcAnAM ca dinacaturviMzatInAM kSayAt SaDAdIni SoDazadinAnyAntarANi zodhayet / tathAhi-paJca dinAni zrUyamANe zrotranirghoSe paJcabhirvarSairmRryurbhavatItyuktam / tatazca SaSThe'pi dine ma nirghoSe paJcabhyo varSebhya ekasyA dinacaturviMzaterapanayane SaTsaptatyadhikaiH saptadazabhirdinazatairmRtyurbhavet / saptamadinestrzrUyamANe zrotranirghoSe prAgdinebhyo dvayozcaturviMzatyorapanayane'STAviMzatyadhikaiH saptadazabhidinazatairmRtyurbhavet / aSTame'pi dine'zrUyamANe zrotranirghoSe prAgdinebhyastisRNAM caturviMzatInAmapanayane SaTpaJcAzadadhikaiH SoDazabhirdinazatairmRtyuH navame'pi dine'zrUyamANe nirghoSe prAgdinebhyazcatasRNAM caturviMzatInAmapanayane SaSTyadhikaiH paJcadazabhirdinazatairmRtyuH dazame'pi dine'zrUyamANe nirghoSe prAgdinebhyaH paJcAnAM caturviMzitInAmapanayane caturbhirvarSairmRtyurityuktameva / evamekAdazAdiSu SoDazAdiSvekaviMzatyAdiSvapyUhyam // 127 // atha zirolacaNamAha brahmadvAre prasarpantIM paJcAhaM dhUmamAlikAm / na cet pazyettadA jJeyo mRtyuH : sNvtsraistribhiH||128|| brahmarandhre prasarpantIM dhUmarekhAM gurUpadezadRzyAM yadi paJca dinAni yAvanna pazyati tadA tribhirvarSairmRtyuH // 128 // For Personal & Private Use Only -***O**-**@***@***@**** 0.K++1.0.7
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 355 // Jain Education In 70+108-116400-2 prakArAntareNa kAlajJAnaM SaDbhiH zlokairAhapratipaddivase kAlacakrajJAnAya zaucavAn / zrAtmano dakSiNaM pANi zuklapakSaM prakalpayet // 126 // pratipaddivase prathamatithau zuciH kAlacakraM jJAtumAtmano dakSiNaM pANi zuklapakSaM prakalpayet // 126 // tathA madhyordhvaparvANi kaniSThAGgulIgAni tu / krameNa pratipatSaSTyekAdazIH klpyettithiiH||130|| zravazeSAGgulIparvANyavazeSa tithIstathA / paJcamIdazamIrAkAH parvANyaGguSThagAni tu // 131 // kaniSThAGguleradhastanaparva pratipadaM, madhyaparva SaSThIM Urdhvaparva ekAdazIM kalpayet / aGguSTavarja zeSAGgulIparvANi zeSAstithIH kalpayet / tathAhi - anAmikAparvasu dvitIyAtRtIyA caturthI, madhyamAparvasu saptamyaSTamI navamIH, tarjanyAM dvAdazItrayodazIcaturdazIH kalpayet / aGguSThaparvANi paJcamIdazamI paJcadazIH kalpayet // 130 // 131 // tathAvAmapANi kRSNapakSaM tithIstadvacca kalpayet / tatazca nirjane deze baddhapadmAsanaH sudhIH // 132 // prasannaH sitasaMvyAnaH kozIkRtya karadvayam / tatastadantaH zUnyaM tu kRSNaM varNaM vicintayet / 133 / spaSTau // 132 // 133 // tathA udghATitakarAmbhojastato yatrAGgulItithau / vIcyAte kAlavinduH sa kAla ityatra kIrtyate / * " vIkSate kAlabinduM sa " iti pAThaH syAt // For Personal & Private Use Only Kok 8308-+10+ pazcamaH prakAzaH // 355 //
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ :~~~3/0-3/0148 Jain Education Intern spaSTaH / navaramatreti kAlajJAnaprastAve || 134 // kAlajJAne upAyAntarANyAha kSutaviNmedamUtrANi bhavanti yugapadyadi / mAse tatra tithau tatra varSAnte maraNaM tadA // 135 // taM kSavaH, viD viSTA, medo retaH, mUtraM prasrAvaH, etAni yadi yugapadbhaveyustadA varSAnte tatraiva mAse tatraiva dine mRtyuH syAt // 135 // tathA- rohiNIM zazabhRladana mahApathamarundhatIm / dhruvaM ca na yadA pazyedvarSeNa syAttadA mRtiH // 136 // rohiNIM nakSatravizeSaM, zazabhRto lakSma lAJchanaM, mahApathaM chAyApathaM, arundhatIM vaziSThabhAryA, dhruvamauttAnapArdi, yadaikaikaM yugapadvApadudRSTirna pazyettadA varSeNa mRtyuH / laukikA zrapyAhu: arundhatIM dhruvaM caiva viSNostrINi padAni ca / cINAyuSo na pazyanti caturtha mAtRmaNDalam // 1 // arundhatI bhavejihvA dhruvo nAsAgramucyate / tArA viSNupadaM proktaM bhruvau syAnmAtRmaNDalam / / 2 / / 136 / / svapne svaM bhakSyamANaM zvagRdhrakAkanizAcaraiH / uhyamAnaM kharoSTrAdyairyadA pazyettadA mRtiH // 137 // svamAtmAnaM zvagRdhrakAkanizAcarairbhakSyamANaM, upalakSaNAt kRSyamANamapi, kharoSTrAdyaiH AdizabdAt zvavarAhAdibhizcohyamAnaM, upalakSaNAt kRSyamANaM, yadA svane pazyettadA varSAnte mRtyuH / varSeNetyanuvartate // 137 // tathA-- * bhrUmadhye viSNupadaM jJeyaM tArikA mAtRmaNDalam / / " iti pratyantaram // "6 For Personal & Private Use Only KKKK*-*-*-***-08-0
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaH yoga- razminirmuktamAdityaM razmiyuktaM havirbhujam / yadA pazyedvipadyata tadaikAdazamAsataH // 138 // zAstram razmayaH kiraNAH tadvantamAdityam anyeSu pazyatsvapi yadA razmihInaM pazyati vahiM ca razmiyuktaM pazyati | // 356 // tadaikAdaze mAse mRtyuH|| 138 / / tathA vRkSAgre kutracit pazyedgandharvanagaraM ydi| pazyet pretAn pizAcAnvAdazame mAsi tnmRtiH||139| ___ gandharvanagaraM satyanagarapratibimbakaM, tadyadi vRkSAne pazyet, pretAn pizAcAn vA yadi sAkSAt pazyet tadA dazame mAse mRtyuH // 136 // tathAchardi mUtraM purISaM vA suvarNarajatAni vaa| svapne pazyedyadi tadA mAsAnnavaiva jIvati // 14 // spaSTaH / / 140 // tthaahai| sthUlo'kasmAt kRsho'ksmaadksmaadtikopnH| akasmAdatibhIrurvA sAsAnaSdaiva jIvati 141 ____ akasmAt kAraNAbhAvena / zeSaM spaSTam // 141 // tathAsamagramapi vinyastaM pAMzI vA kardame'pi vaa|syaaccekhnnddN padaM saptamAsyante mriyate tadA // 14 // ___ spaSTaH / navaraM saptamAsyA ante // 142 // tathAtArAM zyAmAM yadA pazyecchuSyedadharatAlu ca / na svAGgulitrayaM mAyAdrAjadantavyAntare // 143 // // 356 // Lain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRdhraH kAkaH kapoto vA kravyAdo'nyo'pi vA khagaH / nilIyeta yadA mUrdhni SaNmAsyante mRtistadA // 144 // tArA kanInikA, zyAmA aJjanavarNA / zuSyetAmakasmAdadharau dantacchadau tAlu ca kAkudaM / rAjadantAvadha upari ca dvau dvau dantau / zeSaM spaSTam // 143 // 144 // pratyahaM pazyatAnabhre'hanyApUrya jalairmukham / vihite pUtkRte zakradhanvA tu tatra dRzyate // 14 // yadA na dRzyate tattu mAsaiH SaDbhirmRtistadA / paranetre khadehaM cenna pazyenmaraNaM tadA // 146 // ___anabhre'hani mukhamApUrya jalaiH pUtkRtena Urdhva kSipan zakradhanuH pazyatIti sthitametat / yadA tadindradhanurna pazyati / tadA SaDbhirmAsairmRtiH / parakanInikAyAM svadeho dRzyate, yadA taM na pazyettadA SaDbhirmAsairmaraNam // 145 // 146 // tathAkUrparau nyasya jAnvodhanyekIkRtya karau sdaa| rambhAkozanibhA chAyAM lakSayedantarodbhavAm 147 vikAsi ca dalaM tatra yadekaM prilkssyte| tasyAmeva titho mRtyuH SaNmAsyante bhavettadA // 148 // anabhre'hanIti vartate / zeSaM spaSTam // 147 // 148 // tathAindranIlasamacchAyA vakrIbhUtA: shsrshH| muktAphalAlaGkaraNA: pannagAH sUkSmamUrtayaH // 149 // divAsaMmukhamAyAnto dRzyante vyomni snnidhau| na dRzyante yadA te tuSaNmAsyante mRtistadA 150 in Education Interi For Personal & Private Use Only T w ww.jainelibrary.org
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram pazcamaH prakAza // 357, Atapasthitena sarvajanenAtmAbhimukhamAyAntaH sUkSmamUrtayaH sarpA dRzyante iti sthitametat , te pannagA yadA na dRzyante tadA SaNmAsyA ante mRtyuH / / 146 // 150 // tathAsvapne muNDitamabhyaktaM rktgndhsrgmbrm| pazyed yAmyAM khare yAntaM svaM yo'bdAsajIvati 151 spaSTaH // 15 // tathAghaNTAnAdo ratAnte cedksmaadnubhuuyte| paJcatA paJcamAsyante tadA bhavati nizcitam // 152 // spaSTaH / 152 // tathAziro vegAtsamAruhya kRkalAso vrajan ydi| dadhyAdvarNatrayaM paJcamAsyante maraNaM tadA // 153 // spaSTaH // 153 // tathA| vakrIbhavati nAsA cedvartulIbhavato dRzau / svasthAnAdbhazyataH karNo caturmAsyAM tadA mRtiH||154|| spaSTaH // 154 // tathAkRSNaM kRSNaparIvAraM lohadaNDadharaM nrm| yadA svapne nirIkSeta mRtyurmAsaistribhistadA // 155 // ___ spaSTaH // 155 // tathAindumuSNaM raviM zItaM chidraM bhUmau ravAvapi / jihvAM zyAmAM mukhaM kokanadAbhaM ca ydeksste||156|| tAlukampo mana:zoko varNo'Gge nekadhA ydaa| nAbhezcAkasmikI hikkA mRtyurmAsadvayAttadA 157 // 37 // For Personal & Private Use Only Jan Education El
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ spaSTau / navaraM manaHzoko hRdayamatizayena roditItyarthaH // 156 // 157 // tathAjihvA nAsvAdamAdatte muhuH skhalati bhASaNe / zrotre na zRNutaH zabdaM gandhaM vettina naasikaa|150 spandete nayane nityaM dRSTavastunyapi bhramaH / naktamindradhanuH pazyet tatholkApatanaM divA // 159 // na cchAyAmAtmanaH pazyedarpaNe salile'pi vaa|anbdaaN vidyutaM pazyecchiro'kasmAdapijvalet 160 haMsakAkamayUrANAM pazyecca kvApi sNhtim| zItoSNakharamRdvAderapi sparza na vetti ca // 161 // amISAM lakSmaNAM madhyAdyadaikamapi dRzyate / jantorbhavati mAsena tadA mRtyuna sNshyH||162|| ___ pazcApi spaSTAH // 158-162 // tathAzIte hakAre phutkAre coSNe smRtigatikSaye / aGgapaJcakatye ca syAdazAhena paJcatA // 163 // ___ vyAttamukhasya vAyunA saha hakArasya nirgacchato yadA zaityaM bhavati, kiJcidvivRtoSThadvayasya vAyunA kRtaH phutkAro yadyaSNo bhavati, smRtigatyozca bhraMzo bhavati, aGgapaJcakazaityaM ca bhavati, tadA dazAhena mRtyuH // 163 // tathAarthoSNamardhazItaM ca zarIraM jAyate ydaa| jvAlAkasmAjjvaledvAGge saptAhena tadA mRtiH||16|| spaSTaH / / 164 // tathA Jain Education.in For Personal & Private Use Only
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram pshcmH| prkaashH| // 358 // snAtamAtrasya hRtpAdaM tatkSaNAyadi zuSyati / divase jAyate SaSThe tadA mRtyurasaMzayam // 165 / / ___ hRdayaM ca pAdau ca hRtpAdam / zeSaM spaSTam // 165 // tathAjAyate dantagharSazcecchavagandhazca duHsahaH / vikRtA bhavati cchAyA vyaheNa mriyate tadA // 166 // ___spaSTaH // 166 // tathAna svanAsAM svajihvAM na na grahAnnAmalA dishH| nApi saptaRSIn yahi pazyati mriyate tadA // 967 // spaSTaH // 167 // tathAprabhAte yadi vA sAyaM jyotsnAvatyAmatho nishi|prvitty nijI vAhU nijacchAyAM vilokya ca 160 zanairutkSipya netre svacchAyAM pshyettto'mbre| na ziro dRzyate tasyAM yadA syAnmaraNaM tadA // 16 // nekSyate vAmabAhuzcet putradArakSayastadA / yadi dakSiNabAhurnekSyate bhrAtRkSayastadA // 170 // adRSTe hRdaye mRtyurudare ca dhanakSayaH / guhye pitRvinAzastu vyAdhirUruyuge bhavet // 171 // adarzane pAdayozca videzagamanaM bhavet / adRzyamAne sarvAGge sadyo maraNamAdizet // 172 // spaSTAH // 168-172 // prakArAntaraNe kAlajJAnamAha // 35 // Jin Education in For Personal & Private Use Only
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyayA drpnnaanggusstthkuddyaasissvvtaaritaa| vidhinA devatA pRSTA brUte kAlasya nirnnym||173|| sUryendugrahaNe vidyoM naravIraThavetyasau / sAdhyA dazasahasyASTottarayA japakarmataH // 174 // aSTottarasahasrasya jApAt kAryakSaNe punH| devatA lIyate'syAdau tataH kanyA''ha nirNayam / 175 satsAdhakaguNAkRSTA svayamevAtha devatA / trikAlaviSayaM brUte nirNayaM gatasaMzayam // 176 // spaSTAH // 173-176 / / atha zakunadvAreNa paJcabhiH zlokaiH kAlajJAnamAhaathavA zakunAdvindyAtsajjo vA ydivaa''turH| svato vA parato vA'pi gRhe vA yadivA bhiH|177|| ahivRzcikakRmyAkhugRhagodhApipIlikAH / yUkAmatkuNalUtAzca valmIko'thopadehikAH // 17 // kITikA ghRtavarNAzca bhramaryazca yadA'dhikAH / udvegakalahavyAdhimaraNAni tadA dizet // 17 // upAnadvAhanacchatrazastracchAyAGgakuntalAn / caJccA cumbedyadA kAkastadA''sannaiva paJcatA // 10 // azrupUrNadRzo gAvo gADhaM pAdairvasundharAm / khananti cettadAnIM syAdrogo mRtyuzca tatprabhoH // 18 // spaSTAH // 177-181 // prakArAntareNa stautianAturakRte hyetacchakunaM parikIrtitam / adhunA''turamuddizya zakunaM parikIrtyate // 182 // in Education Inter For Personal & Private Use Only LI www.janelibrary.org
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 356 / / Jain Education Inter Qia * spaSTaH // 182 // AturazakuneSu zvagatazakunAni tribhiH zlokairAha-- dakSiNasyAM valitvA cet zvA gudaM leDhayuro'thavA / lAGgalaM vA tadA mRtyurekadvitridinaiH kramAt 183 zete nimittakAle cet zvA saMkocyAkhilaM vapuH / dhUtvA karNau valitvAGgaM dhUnotyatha tato mRtiH // 184 // yadi vyAttamukholAlAM muJcan saMkocitekSaNaH / zraGgaM saMkocya zete zvA tadA mRtyurna saMzayaH // 185 // spaSTAH / / 183-185 || kAkazakunAni zlokadvayenAha-- turahasyordhvaM kAkapacigaNo milan / trisandhyaM dRzyate nUnaM tadA mRtyurupasthitaH // 186 // mahAnase tathA zayyAgAre kA kAH kSipanti cet / carmAsthi rajjuM kezAn vA tadAsannaiva paJcatA // 187 // spaSTau / / 186-187 / / atha navabhiH zlokairupazrutyA kAlajJAnamAhazrathavopazrutervindyAdvidvAn kAlasya nirNayam / prazaste divase svapnakAle zastAM dizaM zritaH / 188 pUtvA paJcanamaskRtyAcArya mantreNa vA zrutI / gehAcchannazrutirgacche cchilpicatvarabhUmiSu // 189 // candanenArcayitvA damAM kSiptvA gandhAkSatAdi ca / sAvadhAnastatastatropazruteH zRNuyAdhdhvanim 190 zrarthAntarApadezyazca sarUpazceti sa dvidhA / vimarzagamyastatrAdyaH sphuToktArtho'paraH punaH // 191 // For Personal & Private Use Only 41******** ----00 pazcamaH prakAzaH / // 356 //
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter yathaiSa bhavanastambhaH paJcaSaDtirayaM dinaiH / pakSairmAsairatho varSerbhakSyate yadi vA na vA // 192 // manoharatarazcAsIt kintvaryaM laghu bhakSyate / arthAntarApadezyA syAdevamAdirupazrutiH // 193 // eSA strI puruSo vA'sau sthAnAdasmAnna yAsyati / dAsyAmo na vayaM gantuM gantukAmo na cApyayam vidyate gantukAmo'yamahaM ca preSaNotsukaH / tena yAsyatyasau zIghraM syAtsarUpetyupazrutiH // 195 // karNodghATana saMjAtopazrutyantaramAtmanaH / kuzalAH kAlamAsannamanAsannaM ca jAnate // 196 // spaSTAH // 188 - 166 // zanaizvarapuruSeNa kAlajJAnaM zlokacatuSTayenAha - zaniH syAdyatra nakSatre taddAtavyaM mukhe tataH / catvAri dakSiNe pANau trINi trINi ca pAdayoH 167 catvAri vAmahaste tu kramazaH paJca vacasi / trINi zIrSe dRzordve dve guhya ekaM zanau nare // 198 // nimittasamaye tatra patitaM sthApanAkramAt / janmakSaM nAmaRkSaM vA guhyadeze bhavedyadi // 199 // dRSTaM zliSTaM grahairduSTaiH saumyairaprecitAyutam / sajjasyApi tadA mRtyuH kA kathA rogiNaH punaH // 200 // * " tatheyadbhirayaM dinaiH " iti pratyantaram // For Personal & Private Use Only 1.XTOK 1,084) R-70-1 |
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prkaashH| // 360 // spssttaaH| navaraM dRSTamitidazamatRtIye navapaJcame caturthASTame kalatre ca / pazyanti pAdavRdhdhyA phalaM tathaiva prayacchanti // 1 // ityanena krameNa grahadarzanaM vAcyam / zliSTaM yadi tatraiva krUragraho bhavet tadviparyayeNa saumyagrahairadRSTAspRSTam // 197-200 // atha pRcchAlagnAnusAreNa kAlajJAnamAhapRcchAyAmatha lgnaastcturthdshmsthitaaH| grahAHkrUrAH zazI SaSThASTamazcetsyAttadA mRtiH // 201 // ___ pRcchAyAM prazne sati lagne tatkAlalagne, aste lagnAtsaptame, caturthe dazame vA sthAne sthitAH krUragrahAzcet , candrastu SaSTho'STamo vA yadi syAttadA mRtyuH // 201 // tathApRcchAyAH samaye lagnAdhipatirbhavati grhH| yadivA'stamito mRtyuH sajjasyApi tadA bhvet||20|| lagnAdhipatayo meSAdiSu rAziSukujazukrajJendrajJazukrakujajIvasaurizaniguravaH / bhezA nvaaNshkaanaamjmkrtulaakuliiraadyaaH||1|| itizAsvAdavagantavyAH // 202 // tathAlagnasthazvecchazI sauridazo navamaH kujaH / aSTamo'stadA mRtyuH syAncenna balavAn guruH // 20 // spaSTaH / / 203 // tathA // 36 // JanEducation intent For Personal & Private Use Only
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ ***O**--**O**** Jain Education Internat raviH SaSThaH tRtIyo vA zazI ca dazamasthitaH / yadA bhavati mutyuH syAttRtIye divase tadA // 204 // pApagrahAzcedudayAtturye vA dvAdaze'thavA / dizanti tadvido mRtyuM tRtIye divase tadA // 205 // spaSTau // 204 - 205 // tathA udaye paJcame vA'pi yadipApagraho bhavet / aSTabhirdazabhirvA syAddivasaiH paJcatA tadA // 206 // spaSTaH // 206 // tathA- dhanurmithunayoH saptamayoryadyazubhA grahAH / tadA vyAdhirmRtirvA syAjjyotiSAmiti nirNayaH // 207 // | spaSTaH || 207 // yantradvAreNa kAlajJAnamaSTabhiH zlokairAha-antasthAdhikRtaprANinAmapraNavagarbhitam / koNastharephamAgneyapuraM jvAlAzatAkulam // 208 // sAnusvArairakArAdyaiH paTsvaraiH pArzvato vRtam / svastikAGkabahi: koNaM svAkSarAntaH pratiSThitam // 209 catuH pArzvasthaguruyaM yantraM vAyupurAvRtam / kalpayitvA parinyasyet pAdahRcchIrSasandhiSu // 290 // sUryodaya kSaNe sUrya pRSThe kRtvA tataH sudhIH / svaparAyurvinizcetuM nijacchAyAM vilokayet // 211 // pUrNa chAyAM yadIkSeta tadA varSa na paJcatA / karNAbhAve tu paJcatvaM varSerdvAdazabhirbhavet // 212 // hastAlinuskandhakezapArzvanAsAkSaye kramAt / dazASTasatapaJcacyekavarSairmaraNaM dizet // 213 // 61 k-...-()()+91-73 For Personal & Private Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- zAstram paJcamaH prkaashH| // 361 // AM kha paNmAsyA mriyate nAze zirasazcibukasya vaa| grIvAnAze tu mAsenekAdazAhena dRkkSaye // 21 // sacchidre hRdaye mRtyudivase: saptabhirbhavet / yadi cchAyAdvayaM pazyedyamapArthaM tadA bjet||215|| ____ antasthaM madhyagatamadhikRtaprANinAma yasya, sa cAsau praNavazca | tena garmitaM, AgneyapuraM, koNastharephaM, jvAlAzatairAkulaM, anukhArasahitaiH SadbhiH svaraiH akArAdyaiH pArzvato vRtaM, bahiHkoNeSu / khastikAvaM, khA ityakSarasya madhyasthitaM Agneyapurameva, tathA catu:pArzvastho gururvisagAnto yakAro yasya tattathA, evaMbhUtaM yantraM vAyupureNAvRtaM kalpayitvA pAdayohadi zIrSe sandhiSu ca nyaset / yantraM ca sthApanAnusAreNa draSTavyaM / zeSAH zlokAH spaSTAH // 208-21 // yantraprayogamupasaMharan vidyayA kAlajJAnamAhaiti yantraprayogeNa jAnIyAtkAlanirNayam / yadi vA vidyayA vindyAdvakSyamANaprakArayA // 216 // || . spaSTaH // 216 // vidyAmeva saptabhiH zlokairAha ya I yaH // 36 // in Education inter For Personal & Private Use Only
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaM nyasya cUDAyAM svAzabdamoMca mstke|kssi netre hRdaye paJca nAbhyavje hAkSaraM ttH||217|| ____oM jusaH oM mRtyuMjayAya oM vajrapANine zUlapANine hara hara daha daha svarUpaM dazarya darzaya huM phaT phaT // anayA vidyayA'STAgrazatavAraM vilocane / svacchAyAM cAbhimantryAkaM pRSThe kRtvA'ruNodaye // 218 // paracchAyAM parakRte svacchAyAM svakRte punH| samyaktatkRtapUjaHsannupayukto vilokyet||219|| saMpUrNI yadi pazyettAmAvarSaM na mRtistdaa| kamajavAjAnvabhAve tridvathekAdvairmRtiH punaH // 220 // UrorabhAve dazabhirmAsainazyetkaTeH punaH / aSTAbhirnavabhirvApi tundAbhAve tu paJcaSaiH // 221 // grIvA'bhAve catustridvayakamAsaimriyate punaH / kakSAbhAve tu pakSaNa dazAhena bhujakSaye // 222 // dinaiH skandhakSaye'STAbhizcaturyAmyA tuhRttye| zIrSAbhAve tu yAmAbhyAM sarvAbhAve tu tatkSaNAt // spaSTAH // 217-223 // kaaljnyaanopaayaanupsNhrti| evamAdhyAtmikaM kAlaM vinishcetuNprsnggtH| bAhyasyApi hi kAlasya nirnnyHpribhaassitH||224|| ___ spaSTaH // 224 // atha jayaparAjayaparijJAnopAyamAhako jeSyati dvayoryuddhe iti pRcchtyvsthitH|jyH pUrvasya pUrNe syAdrikte syAditarasya tu||225|| Jan Educationind For Personal & Private Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram pazvamaH prakAzaH // 362 // spaSTaH // 225 // riktapUrNayorlakSaNamAha- yattyajetsaMcaran vAyustadristamabhidhIyate / saMkramedyatra tu sthAne tatpUrNa kathitaM budhaiH // 226 // ____ spaSTaH // 226 // prakArAntareNa kAlajJAnamAhapraSTA''dau nAma cejjJAturgRhNAtyanvAturasya tu|syaadissttsy tadA siddhiviparyAse vipryyH||227|| spaSTaH // 227 // tathAvAmabAhasthite dUte samanAmAkSaro jayet / dakSiNAvAhage vAjI viSamAkSaranAmakaH // 228 // spaSTaH // 22 // tathAbhUtAdibhihItAnAM daSTAnAM vA bhujnggmaiH| vidhiH pUrvokta evAsau vijJeyaH khalu mAntrikaiH // 229 // pUrvokto vAmahaste pRcchake samAkSaro jIvet , dakSiNAsthe viSamAkSaraH // 226 // tathApUrNA saMjAyate vAmA vizatA varuNena cet / kAryANyArabhyamANAni tadA sidhyntysNshym||230|| spaSTaH / / 230 // tathAjayajIvitalAbhAdikApANi nikhilaanypi|nissphlaanyev jAyante pavane dcinnaasthite||231|| spaSTaH / / 231 // tataH // 36 // Jain Education intem For Personal & Private Use Only * ww.jainelibrary.org,
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ __spaSTaH // 232 // nizcayamevAha . spaSTaH / / 233 // tathA / jJAnI budhdhvA'nilaM samyak puSpaM hstaatprpaatyet| mRtajIvitavijJAne tataH kurvIta nizcayam / 232 // tvarito varuNe lAbhazcireNa tu purandare / jAyate pavane svalpasiddho'pyagnau vinshyti||233|| zrAyAti varuNe yAtaH tatraivAste sukhaM kSitau / prayAti pavane'nyatra mRta ityanale vadet // 234 // spaSTaH // 234 // tathA* dahane yuddhapacchAyAM yuddhabhaGgazca dAruNaH / mRtyuH sainyavinAzo vA pavane jAyate punaH // 235 // mahendra vijayo yuddhe varuNe vaanychitaadhikH| ripubhaGgena sandhirvA svsiddhiprisuuckH||236|| || ___ spaSTaH // 236 // tathAbhaume varSati parjanyo varuNe tu mnomtm| pavane durdinAmbhodA vahnau vRSTiH kiytypi||237|| spaSTaH // 237 // tathAvaruNe sasyaniSpattiratizlAghyA purandare / madhyasthA pavane ca syAnna svalpA'pi hutAzane // 238 // spaSTaH // 235 // tathA lain Education Intel For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga pazcamaH prkaashH| zAstram " // 363 // ___ spaSTaH // 238 // tathAmahendravaruNau zastau garbhaprazne sutapradau / samIradahanau strIdau zUnyaM garbhasya nAzakam // 239 // . spaSTaH // 239 // tathAhe rAjakulAdau ca praveze nirgame'thavA / pUrNAGgapAdaM purataH kurvataH syAdabhIpsitam // 24 // pUrNa yadaGga vAma dakSiNaM vA tatpAdaM purataH prathamaM kurvataH, zeSaM spaSTam // 240 // tathA| gurubandhunRpAmAtyA anye'piipsitdaayinH| pUrNAGge khalu kartavyA: kaarysiddhimbhiipstaa||24|| spaSTaH // 241 // tathAAsane zayane vA'pi pUrNAGge viniveshitaaH| vazIbhavanti kAminyo na kArmaNamataH param // 24 // spaSTaH // 242 // tathA| aricaurAdhamAMdyA anye'pyutpaatvigrhaaH| kartavyAH khalu riktAGge jylaabhsukhaarthibhiH|243 __spaSTaH // 243 // tathApratipakSaprahArebhyaH pUrNAGge yo'bhirakSati / na tasya ripubhiH zaktirbaliSTherapi hanyate // 24ems spaSTaH // 244 // tathA ||363 // Jain Education inteNa For Personal & Private Use Only
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vahantIMnAsikAMvAmAM dakSiNAM vA'bhisaMsthitaH / pRcchedyadi tadA putro riktAyAM tusutA bhavet // suSumNAvAhabhAge dvau zizU rikte npuNskm| sakrAntau garbhahAniH syAt same kSemamasaMzayam 246 spaSTau // 245-246 // matAntaramAhacandre strI puruSaH sUrye madhyabhAge npuNskm| praznakAle tu vijJeyamiti kaizcinnigadyate // 247 // ___ spaSTaH / / 247 // pavananizcayopAyamAhayadA na jJAyate samyak pavanaH sNcrnnpi| pItazvetAruNazyAmainizcetavyaH sa bindubhiH||48|| ___ spaSTaH // 248 // bindunirIkSaNopAyaM zlokadvayenAhaaGguSThAbhyAM zrutI madhyAGgulIbhyAM naasikaaputte| antyopAntyAGgulIbhizca pidhAya vdnaambujm|| koNAvakSNonipIDyAdyAGgalIbhyAM shvaasrodhtH| yathAvarNaM nirIkSeta bindumvygrmaansH|250| spaSTau // 246-250 // bindujJAnAt pavananizcayamAhapItena bindunA bhaumaM sitena varuNaM punaH / kRSNena pavanaM vindyAdaruNena hutAzanam // 251 // __ spaSTaH // 251 // anabhimatAM nADI niSedhumupAyamAhanirurutsedvahantIM yAM vAmAM vA dakSiNAmathAtadaGgaM pIDayetsadyo yathA nADItarA vhet||252|| JanEducation For Personal & Private Use Only
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prkaashH| yoga- * agre vAmavibhAge hi zazikSetraM pracakSate / pRSTau dakSiNabhAge tu ravikSetraM manISiNaH // 253 // zAstram lAbhAlAbhau sukhaM duHkhaM jIvitaM maraNaM tthaa| vidanti viralAH smygvaayusNcaarvedinH||254|| REATE nirurutset niro'dhumicchet , tadaGgaM niSedhanADyaGgaM pIDayet zayanAdinA / zeSaM spaSTam / / 252-254 // nADizuddhizca pavanasaMcAreNa jJAyate iti tAmeva stautiakhilaM vAyujanmedaMsAmarthya tasya jaayte|krtuNnaaddiivishuddhiN yaH samyag jAnAtyamUDhadhI // 255 // ___ spaSTaH / / 255 // idAnIM nADIzuddhiM zlokacatuSTayenAhanAbhyanjakarNikArUDhaM klaabindupvitritm|rephaakraant sphuradbhAsaM hakAraM paricintayet / 256 / taM tatazca taDidvegaM sphuliGgArcizatAJcitam / recayetsUryamArgeNa prApayecca nabhastalam // 257 // amRtaiH plAvayantaM tamavatArya shnaisttH| candrAbhaM candramArgeNa nAbhipane nivezayet // 258 // niSkramaM ca pravezaM ca yathAmArgamanAratam / kurvannevaM mahAbhyAso nADIzuddhimavApnuyAt / 259 / spaSTAH // 256-256 // nADIsaMcArajJAne phalamAhanADIzuddhAviti prAjJa: saMpannAbhyAsakauzalaH / svecchayA ghaTayedvAyu puTayostatkSaNAdapi // 26 // spaSTaH // 260 // vAmadakSiNanADyoradhivasataH pavanasya kAlamAnamAha | // 364 // in Education For Personel Private Use Only
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In 1)*) +-04-10. dve eva ghaTi sArdhe ekasyAmavatiSThate / tAmutsRjyAparAM nADImadhitiSThati mArutaH // 261 // spaSTaH || 261 // tathA paTzatAbhyadhikAnyAhuH sahasrANyekaviMzatim / zrahorAtre nari svasthe prANavAyorgamAgamam // 262 // spaSTaH || 262 || vAyusaMkramAvedinastaccanirNaye'nadhikAramAha mugdhadhIryaH samIrasya saMkrAntimapi vetti na / tattvanirNayavArtA sa kathaM kartuM pravartate // 263 // spaSTaH / / 263 // idAnIM vedhavidhiM zlokASTakenAha pUritaM pUrakeNAdhomukhaM hRtpadmamunmiSet / Urdhva zroto bhavettaca kumbhakena prabodhitam // 264 // zrakSipya recakenAtha karSedvAyuM hRdambujAt / Urdhvazrota Hpathagranthi bhittvA brahmapuraM nayet // 265 // brahmarandhAnniSkramayya yogI kRtakutUhala: / samAdhito'rkatUleSu vedhaM kuryAcchanaiH zanaiH // 266 // muhustatra kRtAbhyAso mAlatImukulAdiSu / sthiralakSa (daya) tayA vedhaM sadA kuryAdatandritaH // 267 // dRDhAbhyAsastataH kuryAdvethaM varuNavAyunA / karpUrAgRrukuSThAdigandhadravyeSu sarvataH // 268 // eteSu labdhalakSo (yo) Stha vAyusaMyojane paTuH / pakSikAyeSu sUkSmeSu vidadhyAdvedhamudyataH // 266 // pataGgabhRGgakAyeSu jAtAbhyAso mRgeSvapi / ananyamAnaso dhIraH saMcaredvijitendriyaH // 270 // For Personal & Private Use Only -*****...+10 +1.0.K+4
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram paJcamaH | prkaashH| // 36 // narAzvakarikAyeSu pravizanniHsaranniti / kurvIta saMkramaM pustopalarUpeSvapi kramAt // 271 // spaSTAH // 264-271 // uktamupasaMharan vAcyazeSamAhaevaM parAsudeheSu pravizedvAmanAsayA / jIvadehapravezastu nocyate pApazaGkayA // 272 // pApazaGkayeti jIvadehapraveze hi parasya prANaprahANaM syAt , tacca pApaM zastraghAtAdivannopadeSTavyaM / na ca paropaghAtamantareNa jIvatparapurapravezaH saMbhavati / tathAhi brahmarandhreNa nirgatya pravizyApAnavamanA / zritvA nAbhyambujaM yAyAt hadambhoja suSumNayA // 1 // tatra tatprANasaMcAraM nirundhyAnijavAyunA / yAvaddehAttato dehI gataceSTo viniSpateta // 2 // tena dehe vinirmukte prAdurbhUtendriyakriyaH / varteta sarvakAryeSu svadeha iva yogavit // 3 // dinArdhaM vA dinaM ceti krIDet parapure sudhIH / anena vidhinA bhUyaH pravizedAtmanaH puram // 4 // 272 // parapurapravezaphalamAhakrameNaivaM parapurapravezAbhyAsazaktitaH / vimukta iva nirlepaH svecchayA saMcaret sudhIH // 273 // spaSTaH / / 273 // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopanipannAmni saMjAtapaTTabandhe zrI yogazAstre svopajJaM paJcamaprakAzavivaraNam // 5 // 36zA in Education in For Personal & Private Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha SaSThaH prakAzaH oM ahaM // parapurapravezasyApAramArthikyamAhaiha cAyaM parapurapravezazcitramAtrakRt / sidhyenna vA prayAsena kAlena mahatA'pi hi // 1 // ___ spaSTaH // 1 // kutaH ?| jitvA'pi pavanaM nAnAkaraNaiH klezakAraNaiH / nADIpracAramAyattaM vidhAyApi vpurgtm||2|| azraddheyaM parapure sAdhayitvA'pi saMkramam / vijJAnaikaprasaktasya mokSamArgo na sidhyati // 3 // ___spaSTau / / 2-3 // " prANAyAmastataH kaizcidAzrito dhyAnasiddhaye " iti yaduktaM tat zlokadvayena pratikSipatitannApnotimanaHsvAsthyaM prANAyAmaiH kadarthitam / prANasyAyamane pIDA tasyAM syAJcittaviplavaH4 pUraNe kumbhane caiva recane ca parizramaH / cittasaMklezakaraNAnmukteH pratyUhakAraNam // 5 // spaSTau // 4-5 // prANAyAmAnantaraM pratyAhAraH kaiJciduktaH sa ca na duSTa iti tamAha For Personal & Private Use Only
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram prakAza // 366 // indriyaiH samamAkRSya viSayebhyaH prshaantdhiiH|dhrmdhyaankRte tasmAnmana: kurvIta nizcalam // 6 // indriyaiH saha mano vAhyaviSayebhya AkRSyetyanena pratyAhArakathanam / yaduktamasmAbhirabhidhAnacintAmaNau"pratyAhArastvindriyANAM viSayebhyaH samAhRtiH" / manaH kurvIta nizcalamiti pratyAhArAnantaropadiSTAyA dhAraNAyA upkrmH||6|| dhaarnnaasthaanaanyevmnaabhiihRdynaasaagrbhaalbhruutaaludRssttyH| mukhaM kareM zirazceti dhyAnasthAnAnyakIrtayan // 7 // dhyAnasthAnAnIti dhyAnanimittasya dhAraNAyAH sthAnAni // 7 // dhAraNAyAH phalamAhaeSAmekatra kutrApi sthAne sthApayato manaH / utpadyante svasaMvitterbahavaH pratyayAH kila // 8 // pratyayA vkssymaannaaH| zeSa spaSTam // 8 // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJaM SaSThaprakAzavivaraNam // 6 // - IKEK // 366 // lain Education For Personal & Private Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ *-****@****@*****- ****** atha saptamaH prakAzaH / zraI // atha dhyAnavidhitsoH kramamAha - dhyAnaM vidhitsatA jJeyaM dhyAtA dhyeyaM tathA phalam / sidhyanti na hi sAmagrI vinA kAryANi karhicit // 1 // spaSTaH // 1 // atha dhyAtAraM patiH zlokairAha - zramuJcan prANanAze'pi saMyamaikadhUrINatAm / paramapyAtmavat pazyan svasvarUpAparicyutaH // 2 // upatApamasaMprAptaH zItavAtAtapAdibhiH / pipAsuramarIkAri yogAmRtarasAyanam rAgAdibhiranAkrAntaM krodhAdibhiradUSitam / zrAtmArAmaM manaH kurvannirlepaH sarvakarmasu virataH kAmabhogebhyaH svazarIre'pi niHspRhaH / saMvegahradanirmagnaH sarvatra samatAM zrayan narendre vA daridre vA tulya kalyANakAmanaH / zramAtra karuNApAtraM bhavasaukhyaparAGmukhaH sumeruriva niSkampaH zazIvAnandadAyakaH / samIra iva niHsaGgaH sudhIrdhyAtA prazasyate // 7 // spaSTAH // 27 // atha bhedapratipAdanadvAreNa dhyeyasya svarUpamAha - // 6 // 62 For Personal & Private Use Only // 3 // // 4 // // 5 // *******+++***++++++
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 367 // -- ***********20--02 piNDasthaM ca padasthaM ca rUpasthaM rUpavarjitam / caturdhA dhyeyamAmnAtaM dhyAnasyAlambanaM budhaiH // 8 // piNDaM zarIraM tatra tiSThatIti piNDasthaM dhyeyam // 8 // taddhAraNAbhedenAha-- pArthivI syAdathAgneyI mArutI vAruNI tathA / tatrabhUH paJcamI ceti piNDasthe paJca dhAraNAH // 9 // spaSTaH // 8 // tatra pArthivIM dhAraNAM zlokatrayeNAha - tiryaglo kasamaM dhyAyet kSIrAbdhi tatra cAmbujam / sahasrapatraM svarNAbhaM jambUdvIpasamaM smaret // 10 // tatkesarataterantaH sphuratpiGgaprabhAJcitAm / svarNAcalapramANAM ca kaNikAM paricintayet // 11 // zvetasiMhAsanAsInaM karmanirmUlanodyatam / zrAtmAnaM cintayettatra pArthivI dhAraNetyasau // 12 // tiryaglokasamaM tiryaglokapramANaM yAvAn tiryaglokastAvanmAtraM rajjupramANamiti yAvat / zeSaM spaSTam // 10-12 // athAgneyIM dhAraNAM SaDbhiH zlokairAha-- vicintayettathA nAbhau kamalaM SoDazacchadam / kaNikAyAM mahAmantraM pratipatraM svarAvalim // 13 // repha bindukalAkrAntaM mahAmantre yadakSaram / tasya rephAdviniryAntIM zanairdhUmazikhAM smaret // 14 // For Personal & Private Use Only ***O***@************-- saptamaH prakAzaH / // 367 //
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ sphuliMgasaMtatiM dhyaayejjvaalaamaalaamnntrm| tato jvAlAkalApena dahet padmaM hRdi sthitam // 15 // tadaSTakarmanirmANamaSTapatramadhomukham / dahatyeva mahAmantradhyAnotthaH prabalAnalaH // 16 // tato dehAihiAyecyA vahnipuraM jvlt| lAJchitaM svastikenAnte vhnibiijsmnvitm||17|| | dehaM padmaM ca mantrArcirantarvahnipuraM vhiH| kRtvA''zu bhasmasAcchAmyetsyAdAgneyIti dhAraNA // 18 // spaSTAH / navaraM mahAmantraM siddhacakravartibIjaM ahaM iti // 13-18 // atha vAyavIM dhAraNAM zlokadvayenAhatatastribhuvanAbhogaM pUrayantaM smiirnnm|caalyntN girInabdhIn kSobhayantaM vicintyet||19|| tacca bhasmarajastena zIghramudhdhUya vAyunA / dRDhAbhyAsaH prazAnti tamAnayediti maarutii||20|| spaSTau // 19-20 // atha vAruNI dhAraNAM zlokadvayenAhasmaredvarSatsudhAsArairghanamAlAkulaM nabhaH / tato'rdhendusamAkrAntaM maNDalaM vAruNAGkitam // 21 // nabhastalaM sudhAmbhobhiH plAvayettatpuraM ttH| tadrajaH kAyasaMbhUtaM kSAlayediti vaarunnii||22|| spaSTau // 21-22 // atha tatrabhUdhAraNAM sopasaMhArAM tribhiH zlokairAha in Education International For Personal & Private Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 368 // *****-*-*O****6 Jain Education Internation saptadhAtuvinAbhUtaM pUrNendu vizadadyutim / sarvajJakalpamAtmAnaM zuddhabuddhiH smarettataH // 23 // tataH siMhAsanArUDhaM sarvAtizayabhAsuram / vidhvastAzeSakarmANaM kalyANamahimAnvitam // 24 // svAGgagarbhe nirAkAraM saMsmarediti tatrabhUH / sAbhyAsa iti piNDasthe yogI zivasukhaM bhajet // 25 // spaSTAH / / 23-25 // piNDasthadhyeyasya mAhAtmyaM tribhiH zlokairAha-- zrazrAntamiti piNDasthe kRtAbhyAsasya yoginaH / prabhavanti na durvidyA mantramaNDalazaktayaH // 26 // zAkinyaH kSudrayoginyaH pizAcAH pizitAzanAH / trasyanti tatkSaNAdeva tasya tejo'sahiSNavaH 27 duSTA: karaTinaH siMhAH zarabhAH pannagA zrapi / jighAMsavo'pi tiSThanti stambhitA iva dUrataH // 28 // iti paramArhatazrIkumArapAlazuzrUSite AcArya zrI hemacandraviracite adhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJaM saptamaprakAzavivaraNam // 7 // * 'narAkAraM ' iti pratyantaram // For Personal & Private Use Only: ** saptamaH prakAzaH / | // 368 //
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ / athASTamaH prkaashH|8 oM ahaM // atha padasthasya dhyeyasya lakSaNamAhayatpadAni pavitrANi samAlamvya vidhIyate / tatpadasthaM samAkhyAtaM dhyAnaM siddhAntapAragaiH // 1 // spssttH||1|| vizeSa tribhiH zlokairAhatatra SoDazapatrADhathe nAbhikandagate'mbuje / svaramAlAM yathApatraM bhramantIM paricintayet // 2 // caturviMzatipatraM ca hRdi padmaM sakarNikam / varNAn yathAkramaM tatra cintayet paJcaviMzatim // 3 // vaktrAbje'STadale varNASTakamanyattataH smaret / saMsmaranmAtRkAmevaM syAcchutajJAnapAragaH // 4 // ___spaSTAH // 2-4 // asya phalamAhadhyAyato'nAdisaMsiddhAn varNAnetAn ythaavidhi| naSTAdiviSaye jJAnaM dhyAturutpadyate kssnnaat||5|| spaSTaH / uktaM ca-" jApAjayetkSayamarocakamagnimAnyaM, kuSThodarAsmakasanazvasanAdirogAn / prAmoti cApratimavAgmahatIM mahadbhyaH , pUjAM paratra ca gatiM puruSottamAptAm // 1 // " iti // 5 // prakArAntareNa padamayIM devatAM dhyeyatayA dvAdazabhiH zlokaiH nirdizati in Education International For Personal & Private Use Only
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram / / 3 aSTamaH prkaashH| | athavA nAbhikandAdhaH padmamaSTadalaM smaret / svarAlIkesaraM ramyaM vargASTakayutairdaleH // 6 // dalasandhiSu sarveSu siddhastutivirAjitam / dalApu samagreSu mAyApraNavapAvitam // 7 // tasyAntarantimaM varNamAdyavarNapuraskRtam / rephAkAntaM kalAbindaramyaM prAleyanirmalama // arhamityakSaraM prANaprAntasaMsparzi pAvanam / hrasvaM dIrgha plutaM sUkSmamatisUkSma tataH param // 9 // granthIn vidaarynnaabhikndhRghnnttikaadikaan| susUkSmadhvaninA madhgamArgayAyi smarettataH 10. atha tasyAntarAtmAnaM plAvyamAnaM vicintyet| bindutaptakalAniryakSIragaurAmatormibhiH // 11 // tata: sudhAsara:sUtaSoDazAbjadalodare / prAtmAnaM nyasya patreSu vidyAdevIzca SoDaza // 12 // sphuttsphttikbhRnggaarkssrtkssiirsitaamRtaiH| zrAbhirAplAvyamAnaM svaM ciraM citte vicintyet||13|| athAsya mantrarAjasyAbhidheyaM parameSTinam / arhantaM mUrdhani dhyAyet shuddhsphttiknirmlm||14|| tadhyAnAvezataH so'haM so'hmityaalpnmuhuH| niHzaGkamekatAM vidyAdAtmanaH paramAtmanA // 15 // tato nIrAgamadveSamamohaM sarvadarzinam / surAya' samavasmRtau kurvANaM dharmadezanAm // 16 // dhyAyannAtmAnamevetthamabhinnaM paramAtmanA / labhate paramAtmatvaM dhyAnI nirdhtklmssH||17|| 3881 Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ spaSTAH // 6-17 // punarapi prakArAntareNa padamayI devatAM paJcabhiH zlokairAhayadvA mantrAdhipaM dhImAnUrvAdhorephasaMyutam / kalAbindusamAkAntamanAhatayutaM tathA // 18 // kanakAmbhojagarbhasthaM saandrcndraaNshunirmlm| gagane saMcarantaMcavyApnuvantaM dizaH smaret // 19 // tato vizantaM vaktrAbje bhramantaM bhuultaantre| sphurantaM netrapatreSu tiSThantaM bhAlamaNDale // 20 // niryAntaM tAlurandhreNa sravantaM ca sudhArasam / spardhamAnaM zazAGkena sphurantaM jyotirantare // 21 // saMcarantaM nabhobhAge yojayantaM zivazriyA / sarvAvayavasaMpUrNa kumbhakena vicintayet // 22 // ____ ahaM / spaSTAH / yadAhuH-" akArAdi hakArAntaM rephamadhyaM sabindukam / tadeva paramaM tattvaM yo jAnAti sa | tattvavit // 1 // " iti // 18-22 // __ mantrarAjasya dhyAne phalamAhamahAtattvamidaM yogI yadaiva dhyAyati sthirH| tadaivAnandasaMpadbharmuktizrIrupatiSThate // 23 // ___ spaSTaH // 23 // anantaravidhimAha| rephabindukalAhInaM zubhraM dhyAyettato'kSaram / tato'nakSaratAM prAptamanuccArya vicintayet // 24 // spaSTaH // 24 // tataH in Education Internal For Personal & Private Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram aSTamaH prkaashH| // 370 // nizAkarakalAkAraM sUkSma bhaaskrbhaasvrm| anAhatAbhidhaM devaM visphurantaM vicintyet||25|| ___ spaSTaH // 25 // tataH tadeva cakramAtsUkSmaM dhyaayedvaalaagrsnnibhm| kSaNamavyaktamIkSeta jagajjyotirmayaM ttH||26|| ___tadeva anAhatameva sUkSmaM dhyAyet , tatastadevAvyaktaM nirAkAraM jagajjyotiyAyet // 26 // evaM capracyAvyamAnasaMlakSyAdalakSye dadhataH sthirm|jyotirkssymtykssmntrunmiilti kmaat||27|| spaSTaH // 27 // prakRtamupasaMharatiiti lakSyaM samAlambya lakSyabhAvaH prkaashitH| niSAlamanasastatra sidhyatyabhimataM muneH // 28 // spaSTaH // 28 // iti mantrarAjonAhatamavyaktaM coktaM / prakArAntareNa parameSThivAcakAM padamayI devatAM zlokadvayena nirdizatitathA hRtpadmamadhyasthaM zabdabrahmekakAraNam / svaravyaJjanasaMvItaM vAcakaM parameSThinaH // 29 // mUrdhasaMsthitazItAMzukalAmRtarasaplutam / kumbhakena mahAmantraM praNavaM paricintayet // 30 // spaSTau // 26-30 // tasya dhyeyatve prakArAntarANyAhapItaM stambhe'ruNaM vazye kSobhaNe vidrumprbhm|kRssnnN vidveSaNe dhyAyet karmaghAte shshiprbhm||31|| // 370 // in Education For Personal & Private Use Only tema
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadyapi karmaghAtArthinAM zaziprabhasyaiva praNavasya dhyAnamucitaM, tathApi tattadravyakSetrakAlabhAvasAmagrIvazena pItAdidhyAnAnyapi kadAcidupakArINItyetadupadiSTam / oM // 31 // prakArAntareNa padamayI devatAM prastautitathA puNyatamaM mantraM jagatritayapAvanam / yogI paJcaparameSThinamaskAraM vicintayet // 32 // ___spssttH|| 32 // tatazcaaSTapatre sitAmbhoje karNikAyAM kRtsthitim| zrAdyaM saptAkSaraM mantraM pavitraM cintyetttH||33|| ____ namo *arihaMtANaM ' iti AdyaH saptAkSaro mantraH // 33 // tatazcasiddhAdikacatuSkaM ca dipatreSu yathAkramam |cuulaapaadctusskN ca vidipatreSu cintayet // 34 // __dipatreSu pUrvAdidigvyavasthiteSu patreSu siddhAdicatuSTayaM-namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loe savvasAhUNaM / vidikapatreSu AgneyyAdividigvyavasthiteSu daleSu cUlApAdacatuSka-eso paMca namukkAro, sanvapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM / iti dhyAyet // 34 // asya vyuSTimAhatrizudhdhyA cintayaMstasya zatamaSTottaraM muniH| bhuJjAno'pi labhetaiva caturthatapasaH phalam // 35 // * 'arahaMtANaM' ityapi pratyantare dRzyate, evamagre'pi sarvatra dRzyam // For Personal & Private Use Only Main Education Intemail
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram aSTamaH prakAza // 371 // trizudhdhyA manovAkAyazudhdhyA caturtha tapa upavAsaH // 35 // tathAevameva mahAmantraM samArAdhyeha yoginH| trilokyA'pimahIyante'dhigatAH paramAM zriyam // 36 // kRtvA pApasahasrANi hatvA jantuzatAni c| amuM mantraM samArAdhya tiryazco'pi divaM gtaaH||37|| tiryazcaH kmblshmblaadyH| zeSa spaSTam // 36-37 // prakArAntareNainAM vidyAmAha| gurupaJcakanAmotthA vidyA syAt ssoddshaakssraa| japan zatadvayaM tsyaashcturthsyaapnuyaatphlm||38|| gurupaJcaka parameSThipaJcakaM tannAmAni vibhaktyA namaHpadena ca rahitAni "arihaMtasiddhaAyariyauvajjhAyasAhu" ityevaMlakSaNAni / zeSa spaSTam / / 38 // tathAzatAni trINi SaDvarNaM catvAri caturakSaram / paJcAvarNa jayan yogI caturthaphalamaznute // 39 // paDvarNa 'arihaMtasiddha ' iti, caturakSaraM 'arihaMta' iti, avarNa akArameva mantra japan caturthaphalaM labhate, caturthAdiphalapratipAdanaM tu mugdhajanapratipAdanArtha svalpamevoktaM, mukhyaM tu svargApavargoM // 39 // etadevAhapravRttiheturevaitadamISAM kathitaM phalam / phalaM svargApavargoM tu vadanti paramArthataH // 40 // // 371 // in Education intemat For Personal & Private Use Only
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ spaSTaH // 40 // prakArAntareNa padamayI devatAmAha| paJcavarNamayI paJcatattvA vidyodhdhRtA zrutAt / abhyasyamAnA satataM bhavaklezaM nirasyati // 41 // ___zrutAt vidyApravAdAbhidhAnAt pUrvAt udhdhRtA, sA ca " hA hI hU hrau haH asiAusA namaH" ityevNlkssnnaa| | zeSaM spaSTam // 41 // tathA| maGgalottamazaraNapadAnyavyagramAnasaH / catuHsamAzrayANyeva smaran mokSaM prapadyate // 42 // tadyathA-cattAri maGgalaM arihaMtA maMgalaM, siDA maMgalaM, sAha maMgalaM, kevalipannatto dhammo maMgalaM / cattAri | loguttamA arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevalipannatto dhammo loguttamo / cattAri saraNaM pavajAmi arihaMte saraNaM pavajAmi, siddhe saraNaM pavajAmi, sAhU saraNaM pavajAmi, kevalipannattaM dhamma saraNaM pavajAmi / catuHsamAzrayANIti arhatsiddhasAdhudharmasamAzrayANi // 42 // ___ atha pUrvArdhena vidyAmaparArdhena ca mantramekenaiva zlokenAhamuktisaukhyapradAM dhyAyedvidyAM paJcadazAkSarAm / sarvajJAbhaM smarenmantraM sarvajJAnaprakAzakam // 43 // vidyAM paJcadazAkSarAmiti "oM arihaMtasiddhasayogikevalI svAhA" ityevaMlakSaNAM / sarvajJAbhaM smarenmantramiti "oM zrI hA~ ahaM namaH" ityevaMlakSaNam // 43 // in Education Internation For Personal & Private Use Only
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram 11372 // sarvajJAbhamityetadeva bhAvayati aSTama: vastuM na kazcidapyasya prabhAvaM sarvataH kSamaH / sanaM bhagavatA lAmya sazina vibharti naH // 4 // prakAzaH / spaSTaH // 24 // yadIcchedbhavadAvAgneH samucchedaM kSaNAdapi / smarettadAdimantrasya nasatakamAdina // 4 // namo arihaMtANaM iti // 45 // idAnImekena zlokena mantradvayamAha paJcavarNa smarenmantraM karmaniryAtaka tathA / varNamAlAzcitaM mantraM dhyAyetsargabhayapradam // 46 // paJcavarNa paJcAkSaraM " namo siddhANaM " itilakSaNaM ityeko mntrH| varNamAlAnitamini dvitIyaH, sa nAyaM-- "oM namo ahete kevaline paramayogine visphuraduruzukladhyAnAgninirdagdhakarmavIjAya prAptAnantacatuSTayAya saumyAya ____ mantrAntaraM vyuTiSTAdazadoparahitAya svAhAladhyAnAgninirdagdhakarmavAlAtamini dvitIyaH, senA ___ mantrAntaraM vyuSTisahitaM dazabhiH zlokairAhadhyAyetsitAjaM banAntaraSTavargI dlaassttke|oN namo arihaMtANamiti varNAnapi krmaat||47|| kesarAlIM svaramayIM sudhaavinduvibhuussitaam| karNikAM karNikAyAM ca cndrvibhvaatsmaaptt||48|| saMcaramANaM vaktreNa prabhAmaNDalamadhyagam / sudhAdIdhitisaMkAzaM mAyAvIjaM vicintyet||46|||| 372 / / in Education International For Personal & Private Use Only
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato bhramantaM patreSu saMcarantaM nabhastale / dhvaMsayantaM manodhvAntaM sravantaM ca sudhArasam // 50 // || tAlurandhraNa gacchantaM lasantaM bhuultaantre| trailokyAcintyamAhAtmyaM jyotirmymivaadbhutm||51|| ityamuM dhyAyato mantraM puNyamekAgracetasaH / vAgmanomalamuktasya zrutajJAnaM prakAzate // 52 // mAsaiH SabhiH kRtAbhyAsa: sthiriibhuutmnaasttH| niHsarantIM mukhAmbhojAcchikhAM dhUmasya pshyti|| saMvatsaraM kRtAbhyAsastato jvAlAM vilokate / tataH saMjAtasaMvegaH sarvajJamukhapaGkajam // 54 // sphuratkalyANamAhAtmyaM saMpannAtizayaM ttH| bhAmaNDalagataM sAkSAdiva sarvajJamIkSate // 55 // tataH sthirIkRtasvAntastatra sNjaatnishcyH| muktvA saMsArakAntAramadhyAste siddhimandiraM // 56 // ___ mAyAbIjaM hI iti / zeSaM spaSTam / / 47-56 // tathAzazibimbAdivoddhRtAM sravantImamRtaM sdaa| vidyAM vI iti bhAlasthAM dhyaayetklyaannkaarnnm|| spaSTaH // 57 // tathAkSIrAmbhodheviniryAntIM plAvayantI sudhaambubhi:|bhaale zazikalAM dhyAyet siddhisopaanpddhtim|| spaSTaH // 58 // asyA dhyAne phalamAha in Ede For Personel Private Use Only liww.jainelibrary.org
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prakAzaH yoga- asyAH smaraNamAtreNa truTyadbhavanibandhanaH / prayAti paramAnandakAraNaM padamavyayam // 59 // zAstram ___spaSTaH // 56 / / tthaa||373|| nAsAgre praNavaH zUnyamanAhatamiti trym| dhyAyan guNASTakaM labdhvA jJAnamApnoti nirmalam // 6 // oM hN*| aSTau guNA aNimAdayaH // 60 // etadeva vizinaSTizaGkhakundazazAGkAbhAMstrInamUn dhyAyataH sdaa|smgrvissyjnyaanpraaglbhyN jAyate nRNAm // 6 // spssttH|| 61 / / tathAdvipArzvapraNavadvandvaM prAntayormAyayA vRtm| so'haM madhye vimUrdhAnaM amlIkAraM vicintayet // 6 // hI oM oM saH amlI haM oM oM ho // 62 // tathAME kAmadhenumivAcintyaphalasaMpAdanakSamAm / anavadyAM japedvidyAM gaNabhRdvadanodgatAm // 63 // vidyA ca oM jogge magge tacce bhUe bhavisse aMte pakkhe jiNapAdhai svAhA // 63 // tathASaTroNe'praticakre phaDiti prtyekmkssrm| savye nyasedvicakrAya svAhA bAhye'pasavyataH // 6 // | bhUtAntaM bindusaMyuktaM tanmadhye nyasya cintayet / namo jiNANamityAdyairoMpUrveSTayebahiH // 65 // * " oM hai" iti pratyantaram // | // 373 // in Education For Personal & Private Use Only
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ *******0KOKHOK080* Jain Education Inter namo jiNA, oM namo ahijiNANaM, oM namo paramohijiNANaM, oM namo sancosahijiNANaM, namo anantohijiNANaM, oM namo kuTTabuddhINaM, oM namo bIyabuddhINaM, oM namo padAnusArINaM, oM namo saMbhinasoNaM, oM namo ujjumadINaM, oM namo viulamadIyaM, oM namo dasapuvvINaM, oM namo caudasapuvvINaM, namo mahAnimitta kusalANaM, oM namo viuvvaNaiDDipattANaM, oM namo vijAharANaM, oM namo cAraNAeM, oM namo paSThasamaNANaM, oM namo AAgAsagAmI, oM jsauM jsauM zrI hI dhRti kIrtibuddhilakSmI svAhA, itipadairvalayaM pUrayet / paJcanamaskAreNa paJcAGgulInyastena sakalIkriyate, tadyathA - oM namo arihaMtANaM hrIM svAhA zraGguSThe / namo siddhANaM hrIM svAhA tarjanyAm / zra namo AyariyANaM hU~ svAhA madhyamAyAM / oM namo uvajjhAyANaM hU~ svAhA anAmikAyAM / oM namo loe savvasAhUNaM hrauM svAhA kaniSThAyAM / evaM vAratrayamaGgulISu vinyasya mastakasyopari pUrvadakSiNAparottareSu bhAgeSu vinyasya japaM kuryAt / / 64-65 // tathA zraSTapatre'mbuje dhyAyedAtmAnaM dIpratejasam / praNavAdyasya mantrasya varNAn patreSu ca kramAt // 66 // pUrvAzAbhimukhaH pUrvamadhikRtyAdimaNDalam / ekAdazazatAnyaSTAkSaraM mantraM japettataH // 67 // pUrvAzAnukramAdevamuddizyAnyadalAnyapi / zraSTarAtraM japedyogI sarvapratyUhazAntaye // 68 // aSTarAtre vyatikrAnte kamalasyAsya vartinaH / nirUpayati patreSu varNAnetAnanukramam // 66 // For Personal & Private Use Only - *************0--003
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram aSTamaH prkaashH| 374 // bhISaNA; siMhamAtaGgarakSaH prbhRtyHkssnnaat| zAmyanti vyantarAzcAnye dhyAnapratyUhahetavaH // 70 // mantraH praNavapUrvo'yaM phalamaihikamicchubhiH / dhyeyaH praNavahInastu nirvaannpdkaakssibhiH||7|| praNavAdyo mantraH oM namo arihaMtANaM / zeSaM spaSTam // 66-71 // atha zlokenaikena mantraM vidyAM cAhacintayedanyamapyenaM mantraM krmoghshaantye| smaretsattvopakArAya vidyAM tAM pApabhakSiNIm // 72 // anyamapIti zrImadRSabhAdivardhamAnAntebhyo nama ityevaMrUpaM / pApabhakSiNImiti oM arhanmukhakamalavAsini pApAtmakSayaMkari zrutajJAnajvAlAsahasrajvalite sarasvati matpApaM hana hana daha daha kSA~ kSI tUM kSau kSaH kSIravaradhavale amRtasaMbhave vaM vaM hUM hUM svAhA ityevaMlakSaNam / / 72 // asyA vyuSTiHprasIdati manaH sadyaH pApakAlupyamujjhati / prabhAvAtizayAdasyA jJAnadIpaH prkaashte||73|| spaSTaH // 73 // tathAjJAnavaddhiH samAmnAtaM vajrasvAmyAdibhiH sphuttm| vidyAvAdAtsamudhdhRtya bIjabhUtaM shivshriyH|| janmadAvahutAzasya prshaantinvvaaridm| gurUpadezAdvijJAya siddhacakraM vicintayet // 75 // spaSTau // 74-75 // tathA BS374 // Lain Education inter For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAbhipadme sthitaM dhyAyedakAraM vizvatomukham / sivarNa mastakAmbhoje zrAkAraM vadanAmbuje // 7 // ukAraM hRdayAmbhoje sAkAraM knntthpngkje|srvklyaannkaariinni bIjAnyanyAnyapi smret||7|| asiAusA | bIjAnyanyAnyapi namaH sarvasiddhebhyaH iti // 76-77 // upasaMharati| zrutasindhusamudbhatamanyadapyakSara padam / azeSa dhyAyamAnaM syAnnirvANapadasiddhaye // 78 // spaSTaH // 78 // uktaM cavItarAgo bhavedyogI yatkiJcidapi cintyet| tadeva dhyAnamAmnAtamato'nye grnthvistraaH||79|| evaM ca mantravidyAnAM varNeSu ca padeSu ca / vizleSaH kramazaH kuryAllakSmIbhAvopapattaye // 8 // ___ spaSTau / / 79-80 // AziSamAhaiti gaNadharadhuryAviSkRtAdudhdhRtAni, prvcnjlraashestttvrtnaanymuuni| hRdayamukuramadhye dhImatAmullasantu, pracitabhavazatotthaklezani zahetoH // 81 // iti paramAhatazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSanAmni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJamaSTamaprakAzavivaraNam // 8 // x " lakSA (kSya)" iti pratyantaram / / For Personal & Private Use Only
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ||ath navamaH prakAzaH // 6 navamaH prakAza: // 37 // oM ahaM / atha rUpasthaM dhyeyaM saptabhiH zlokairAhamokSazrIsammukhInasya vishvstaakhilkrmnnH| caturmukhasya niHshessbhuvnaabhydaayinH||1|| indumaNDalasaMkAzacchatratritayazAlinaH / lasadbhAmaNDalAbhogaviDambitavivasvataH // 2 // divyadundubhinirghoSagItasAmrAjyasaMpadaH / raNadvirephajhaGkAramukharAzokazobhinaH // 3 // siMhAsananiSamasya vIjyamAnasya cAmaraiH / surAsuraziroratnadIprapAdanakhadyuteH // 4 // divyapuSpotkarAkIrNAsaGkIrNapariSadbhuvaH / utkandharairmRgakulaiH pIyamAnakaladhvaneH // 5 // zAntavairebhasiMhAdisamupAsitasannidheH / prabhoH samavasaraNasthitasya parameSThinaH // 6 // sarvAtizayayuktasya kevalajJAnabhAsvataH / arhato rUpamAlambya dhyAnaM ruupsthmucyte||7|| spaSTAH // 1-7 // prakArAntareNa rUpasyaM dhyeyaM tribhiH zlokairAharAgadveSamahAmohavikArairakalaGkitam / zAntaM kAntaM manohAri sarvalakSaNalakSitam // 8 // in Education in For Personal & Private Use Only
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern - 7.0K++ 03-08-0 tIrthikairaparijJAtayogamudrAmanoramam / zrakSNoramandamAnandaniH syandaM dadadadbhutam // 9 // jinendrapratimArUpamapi nirmalamAnasaH / nirnimeSadRzA dhyAyan rUpasthadhyAnavAn bhavet // 10 // spaSTAH // 8-10 // tatazca yogI cAbhyAsayogena tanmayatvamupAgataH / sarvajJIbhUtamAtmAnamavalokayati sphuTam // 11 // sarvajJo bhagavAn yo'yamahamevAsmi sa dhruvam / evaM tanmayatAM yAtaH sarvavedIti manyate // 12 // spaSTau / / 11-12 / / kathamityAha- vItarAgo vimucyeta vItarAgaM vicintyn| rAgiNaM tu samAlambya rAgI syAtkSobhaNAdikRt // 13 // spaSTaH / / 13 / / uktaM ca yena yena hi bhAvena yujyate yantravAhakaH / tena tanmayatAM yAti vizvarUpo maNiryathA // 14 // spaSTaH // 14 // evaM sadhdhyAnamuktvA'sadhdhyAnaM nirAkurvannAha - nAsadhyAnAni sevyAni kautukenApi kintviha / svanAzAyaiva jAyante sevyamAnAni tAni yat // 15 // spaSTaH / / 15 / / kutaH ? - For Personal & Private Use Only *-*@**-***********@*********@
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dazama: prkaashH| // 376 // sidhyanti siddhayaH sarvAH svayaM mokssaavlmbinaam| saMdigdhA siddhiranyeSAM svArthabhraMzastu nizcita spaSTaH // 16 // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTavandhe zrIyogazAstre svopajJaM navamaprakAzavivaraNam // 4 // - KKK / atha dazamaH prakAzaH / 10 oM ahaM / atha rUpAtItaM dhyeyamAhaamUrtasya cidAnandarUpasya paramAtmanaH / niraJjanasya siddhasya dhyAnaM syAdrUpavarjitam // 1 // spssttH||1|| evaM caityajasra smaran yogI ttsvruupaavlmbnH| tanmayatvamavApnoti grAhyagrAhakavarjitam // 2 // spaSTaH // 2 // ananyazaraNIbhUya sa tasmin lIyate tthaa| dhyAtRdhyAnobhayAbhAve dhyeyenaikyaM yathA vrjet||3|| // 376 // in Education inte For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ spaSTaH // 3 // tAtparyamAhaso'yaM samarasIbhAvastadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthaktvena lIyate paramAtmani // 4 // spaSTaH // 4 // aidamparyamupadizatiasakSyaM lakSyasaMbandhAt sthUlAtsUkSma vicintyet|saalmbaanyc niraalmbNtttvvittttvmNjsaa| ___ spaSTaH // 5 // piNDasthAdirUpaM caturvidhaM dhyeyamupasaMharatievaM caturvidhadhyAnAmRtamagnaM munermanaH / sAkSAtkRtajagattattvaM vidhatte zuddhimAtmanaH // 6 // ____ spaSTaH // 6 // piNDasthAdikrameNa caturvidhaM dhyeyamabhidhAya prakArAntareNa tasya cAturvidhyamAha| AjJApAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca cintnaat| itthaM vA dhyeyabhedena dhanyaM dhyAnaM caturvidham // 7 // dhyeyabhedAcAturvidhyaM dhyAnasya // 7 // zrathAjJAdhyAnamAhaaAjJAM yatra puraskRtya sarvajJAnAmavAdhitAm / tattvatazcintayedastidAjJAdhyAnamucyate // 8 // AjJA''psaracanaM pravacanamiti yAvat / abAdhitAM pramANAntaraiH parasparavirodhena ca tatvata iti paramArthavRtyA, arthAn padArthAn jIvAdIna cintayet // // prAjJAyA abAdhitatvaM bhAvayati Jain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 377 // Jain Education Intern --****-20k -18-13+ sarvajJavacanaM sUkSmaM hanyate yanna hetubhiH / tadAjJArUpamAdeyaM na mRSAbhASiNo jinAH // 9 // spaSTaH / atrAntarazlokAH zrAjJA syAdAptavacanaM sA dvidhaiva vyavasthitA | AgamaH prathamA tAvaddhetuvAdo'parA punaH // 1 // zabdAdeva padArthAnAM pratipattikRdAgamaH / pramANAntarasaMvAdAddhetuvAdo nigadyate // 2 // dvayorapyanayostulyaM prAmANyamavigAnataH / aduSTakAraNArabdhaM pramANamiti lacaNAt || 3 || doSA rAgadveSamohAH saMbhavanti na te'rhati / aduSTahetusaMbhUtaM tatpramANaM vaco'rhatAm // 4 // nayapramANasaMsiddhaM pUrvAparyAvirodhi ca / zrapratikSepyamarairbaliSThairapi zAsanaiH || 5 || aGgopAGgaprakIrNAdibahubhedApagAmbudhim / anekAtizayaprAjyasAmrAjyazrIvibhUSitam || 6 || durlabhaM dUrabhavyAnAM bhavyAnAM sulabhaM bhRzam / gaNipiTakatayoccairnityaM stutyaM narAmaraiH // 7 // evamAjJAM samAlambya sthAdvAdanyAyayogataH / dravyaparyAyarUpeNa nityAnityeSu vastuSu ||8|| svarUpapararUpAbhyAM sadasadrUpazAliSu / yaH sthiraH pratyayo dhyAnaM tadAjJAvicayAhvayam // 6 // 9 // thApAyavicayamAha - rAgadveSa kaSAyAdyairjAyamAnAn vicintayet / yatrApAyAMstadapAyavicayadhyAnamiSyate // 10 // rAgadveSajanitAnAmapAyAnAM vicayo vicintanaM yatra tadapAyavicayam // 10 // tasya phalamAha - aihikAmuSmika pAya parihAraparAyaNaH / tataH pratinivarteta samantAt pApakarmaNaH // 11 // For Personal & Private Use Only Ben ---*--.. dazamaH prakAzaH / // 377 // //
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ spaSTaH / atrAntarazlokAH aspRSTajinamArgANAmavijJAtaparAtmanAm / aparAmRSTayatInAmapAyAH syuH shsrshH|| 1 // mAyAmohAndhatamasavivazIkRtacetasA / ki kinAkAri kaluSaM kasko'pAyo'pyavApi na // 2 // yadyaduHkhaM nArakeSu tiryakSu manujeSu ca / mayA prApi pramAdo'yaM mamaiva hi vicetasaH // 3 // prApyApi paramAM bodhi manovAkAyakarmajaiH / duzceSTitairmayaivAyaM zirasi jvaalito'nlH||4|| khAdhIne muktimArge'pi kumArgaparimArgaNaiH / aho AtmaMstvayaivaiSa svAtmA'pAyeSu pAtitaH // 5 // yathA prApte'pi saurAjye bhikSAM bhrAmyati bAlizaH / prAtmAyatte tathA mokSe bhavAya bhrAntavAnasi // 6 // ityAtmanaH pareSAM ca dhyAtvA'pAyaparaMparAm / apAyavicayaM dhyAnamadhikurvIta yogavit // 7 // 11 // atha vipAkavicayamAhapratikSaNasamudbhUto yatra karmaphalodayaH / cintyate citrarUpaH sa vipAkavicayo mataH // 12 // ___spaSTaH // 12 // etadeva bhAvayatiyA saMpadA'rhato yA ca vipadA naarkaatmnH| ekAtapatratA tatra puNyApuNyasya krmnnH||13|| zrA arhataH A nArakAtmana iti cAbhivyAptau paJcamI zeSaM spaSTam / atrAntarazlokAH vipAkaH phalamAmnAtaH karmaNAM sa zubhAzubhaH / dravyakSetrAdisAmagryA citrarUpo'nubhUyate // 1 // shubhsttraanggnaamaalykhaadyaadidrvybhogtH| azubhastvahizastrAgniviSAdibhyo'nubhUyate // 2 // kSetre saudhavimAnopavanAdau vasanA Jain Education inteman For Personal & Private Use Only www.ninelibrary.org
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dazamaH prkaash:| // 37 // cchubhaH / smazAnajAGgalAraNyaprabhRtAvazubhaH punaH // 3 // kAle tvazItalAnuSNe vasantAdau rateH zubhaH / uSNe zIte | grISme hemantAdau bhramaNato'zubhaH // 4 // manaHprasAdasantoSAdibhAveSu zubho bhavet / krodhAhaGkAraraudratvAdibhAvepvazubhaH punH||5|| sudevatvabhogabhUmimanuSyAdibhave shubhH| kumartyatiryaGnarakAdibhaveSvazubhaH punaH // 6 // apicaudayakSayakSayopazamopazamAH karmaNAM bhavantyatra / dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca bhavaM ca saMprApya // 7 // iti dravyAdisAmagrIyogAtkarmANi dehinAm / skhaM svaM phalaM prayacchanti tAni tvaSTaiva tadyathA // 8 // jantoH sarvatrarUpasya jJAnamAtriyate sadA / yena cakSuHpaTeneva jJAnAvaraNakarma tat / / 6 // matizrutAvadhimanaHparyAyAH kevalaM tathA / badAbriyante jJAnAnItyetajjJAnAvRteH phalam // 10 // paJcanidrA darzanAnAM catuSkakhAvRtizca yA / darzanAvaraNIyasya vipAkaH karmaNaH sa tu // 11 // yathA didRkSuH svAmyatra prtiihaarnirodhtH| na pazyati svamapyevaM darzanAvaraNodayAt // 12 // madhuliptAsidhArAmAsvAdAbhaM vedyakarma yat / sukhaduHkhAnubhavanasvabhAvaM parikIrtitam // 13 // surApANasamaM prAjJA mohanIyaM pracakSate / yadanena vimUDhAtmA kRtyAkRtyeSu muhyati // 14 // tatrApi dRSTimohAkhyaM ta mithyAdRSTivipAkakRt / cAritramohanIyaM tu virateH pratiSedhanam // 15 // nRtiryaGnArakAmartyabhedAdAyuzcaturvidham / svasvajanmani jantUnAM dhArakaM guptisannibham // 16 // gatijAtyAdivaicitryakAri citrakaropamam / nAmakarmavipAko. 'sya zarIreSu zarIriNAm / / 17 // uccainIMcairbhavedgotraM karmocairnIcagotrakRt / kSIrabhANDasurAbhANDabhedakAri kulAlavat // 18 // dAnAdilabdhayo yena na phalanti vibaadhitaaH| tadantarAyaM karma syAdbhANDAgArikasannibham // 16 // iti mUlaprakRtInAM vipAkAstAna vicinvtH| vipAkavicayaM nAma dharmadhyAnaM pravartate // 20 // 13 // // 378 // in Education inte For Personal & Private Use Only
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha saMsthAnavicayamAhaanAdyantasya lokasya sthityutpttivyyaatmnH|praakRtiN cintayedyatra sNsthaanvicy:stu||14|| lokazandena lokastadgatAni ca pityAdIni dravyANi parigRhyante / zeSaM spaSTam // 14 // lokabhyAnasya phalamAhanAnAdravyagatAnantaparyAyaparivartanAt / sadA saktaM mano naiva rAgAdyAkulatAM vrajet // 15 // spaSTaH / atrAntarazlokAH saMsthAnavicayo lokabhAvanAyAM prpshcitH| tanneha varNyate bhUyaH punaruktatvabhIrubhiH // 1 // atha lokabhAvanAyAH saMsthAnavicayasya ca / ko nAma bhedo yenobhau vimitrau parikIrtitau // 2 // uktametadyathA cintAmAtrakaM lokabhAvanA / sthirA tu lokAdimatiH saMsthAnadhyAnamucyate // 3 // 15 // dharmadhyAnasyaiva svarUpavizeSamAhadharmadhyAne bhavedbhAvaH kssaayopshmikaadikH| lezyA:kramavizuddhAH syuH pItapadmasitAH punH||16|| kSAyopazamikAdika ityAdigrahaNAdaupazamikasya cAyikasya ca grahaNam, na tvaudayikasya / yadAhadharmyamapramattasaMyatasya upazAntakSINakaSAyayozca / dharmadhyAne ca krameNa vizuddhAstisro lezyA bhavanti, tadyathApItalezyA, tato vizuddhA pabalezyA, tato'pi vizuddhatarA zuklalezyati // 16 // Jain Education inten For Personal & Private Use Only Jaww.jainelibrary.org
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram | prkaashH| // 376 // caturvidhasya dharmadhyAnasya phalamAhaasminnitAntavairAgyavyatiSaGgataraGgite / jAyate dehinAM saukhyaM svasaMvedyamatIndriyam // 17 // spaSTaH / uktaM ca alaunyamArogyamaniSThuratvaM, gandhaH zubho mUtrapurISamanpam / kAntiH prasAdaH svarasaumyatA ca, yogapravRtteH prathamaM hi cihnam // 1 // 17 // prAmuSmikaM phalaM zlokacatuSTayenAhatyaktasaGgAstanuM tyaktvA dharmadhyAnena yoginH| praiveyakAdisvargeSu bhavanti tridshottmaaH||18|| mahAmahimasaubhAgyaM zaraccandranibhaprabham / prApnuvanti vapustatra sragbhUSAmbarabhUSitam // 19 // viziSTavIryabodhADhyaM kAmArtijvaravarjitam / nirantarAyaM sevante sukhaM cAnupamaM ciram // 20 // icchAsaMpannasarvArthamanohAri sukhAmRtam / nirvighnamupabhuJjAnA gataM janma na jAnate // 21 // divyabhogAvasAne ca cyutvA tridivatastataH / uttamena zarIreNAvataranti mahItale // 22 // || divyavaMze samutpannA nityotsavamanoramAn / bhuJjate vividhAn bhogaankhnndditmnorthaaH||23|| // 376 // in Education For Personel Private Use Only
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-08-08-*-*-*+++++ Jain Education Interr tato vivekamAzritya virajyAzeSabhogataH / dhyAnena dhvaMstakarmANaH prayAnti padamavyayam // 24 // spaSTAH // 18-24 // iti paramArhatazrIkumArapAla bhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhema candraviracite'dhyAtmopaniSannAna saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJaM dazamaprakAzavivaraNam // 10 // athaikAdazaH prakAzaH // 11 // arha // dharmadhyAnamupasaMharan zukladhyAnaM prastauti -- svargApavargaheturdharmadhyAnamiti kIrtitaM tAvat / zrapavargekanidAnaM zuklamataH kIrtyate dhyAnam // 1 // dharmadhyAnasyApavargahetutvaM pAramparyeNa, apavargasyaikamasAdhAraNaM nidAnaM kAraNaM zukladhyAnam, idaM cottarazukladhyAnadvayApekSayA draSTavyam / zrAdyayostu zukladhyAnabhedayoranuttaravimAnagamananibandhanatA'pyasti / yadAha-- 'hoMti suhAsavasaMvaraviNijarAmarasuhAI viulAI / jhANavarassa phalAI suhANubandhINi dhammassa // 1 // (1) bhavanti zubhAzravasaMvaravinirjarAmarasukhAni vipulAni / dhyAnavarasya phalAni zubhAnubandhIni dharmyasya // 1 // For Personal & Private Use Only .., (.)
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga ekAdazaH prkaashH| zAstram / / 380 // teyaviseseNa suhAsavAdoNuttarAmarasuhaM ca / doNhaM sukANa phalaM parinivvANaM parillANaM // 2 // 1 // zukladhyAnasyAdhikAriNaM nirUpayatiidamAdimasaMhananA evAlaM pUrvavedinaH krtum| sthiratAM na yAti cittaM kathamapi ytsvlpsttvaanaam| AdimaM vajrarSabhanArAcasaMhananaM yeSAM te tthaa| sakalazrutAt pUrva praNayanAt pUrvANi tAni vidantItyevaMzIlAH | pUrvavedinaH pUrvadharAH / idaM ca prAyika, mASatuSamarudevyAdInAmapUrvadharANAmapi zukladhyAnasaMbhavAt / AdimasaMhananA ityasya sthiratAmityAdinA heturuktH||2|| idameva bhAvayati dhatte na khalu svAsthyaM vyAkulitaM tanumatAM manoviSayaiH / zukladhyAne tasmAnnAstyadhikAro'lpasArANAm // 3 // spaSTam / yadAhachinne bhinne hate dagdhe dehe svamapi daragam / prapazyan varSavAtAdiduHkhairapi na kampate // 1 // na pazyati tadA kizcinna zRNoti na jighrati / spaSTaM kizcinna jAnAti lepyanirvRttamUrtivat // 2 // iti // 3 // nanu yadyAdimasaMhananAnAM zukladhyAne'dhikArastahIdAnI sevArtasaMhananAnAM puruSANAM zukladhyAnopadeze ko'vasaraH ? ityAha tejovizeSeNa sukhAsvAdato'nuttarAmarasukhaM ca / dvayoH zuklayoH phalaM parinirvANa parayoH // 2 // ||380 // Jain Education Intel For Personal & Private Use Only
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ 010 (1)+++++******+++ Jain Education Intern navacchittyAmnAyaH samAgato'syeti kIrtyate'smAbhiH / duSkara mapyAdhunikaiH zukladhyAnaM yathAzAstram // 4 // yadyapyaiyugInAnAM na zukladhyAne'dhikArastathApi saMpradAyAvicchedArthaM tadupadeza ityarthaH // 4 // zukladhyAnasya bhedAnAha - jJeyaM nAnAtvazrutavicAramai kyazrutAvicAraM ca / sUkSmakriyamutsannakriyamiti bhedaizcaturdhA tat // 5 // nAnAtvaM pRthaktvaM zrutaM vittarkaH vicAro'rthavyaJjanayogasaMkrAntiH iti pRthaktvavitarka savicAraM prathamam / aikyamapRthaktvaM ekatvavitarkamavicAraM ca dvitIyam / sUkSmakriyamapratipAtIti tRtIyam / utsannakriyamanivartIti caturtham / evaM caturvidhaM zukladhyAnam // 5 // athAdyabhedaM vyAcaSTeekatra paryayANAM vividhana yAnusaraNaM zrutAdravye / zrarthavya anayogAntareSu saMkramaNayukta mAdyaM tat // ekasmin paramANvAda dravye paryAyANAmutpAdasthitibhaGgamUrttatvAmUrttatvAdInAM vividhanayairdravyArthika paryAyArthikAdibhiryadanusaraNamanucintanaM, zrutAt pUrvavidAM pUrvagatazrutAnusAreNa, itareSAM tvanyathA, tadAdyaM zuk saMbandhaH / kathaMbhUtaM ? arthavyaJjanayogAntareSu saMkramaNayuktaM, artho dravyaM tasmAdvyaJjane zabde zabdAccArthe saMkramaNaM, yogAyogAntarasaMkramaNaM tu manoyogAt kAyayoge vA vAgyoge vA saMkrAntiH evaM kAyayogAnmanoyoge vAgyoge vA, vAyogAnmanoyoge kAyayoge vA saMkramaNaM, tena yuktaM / yadAhu: 1 For Personal & Private Use Only BOK++******++++
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ekAdazaH prkaash| // 381 // uppAyaThiIbhaMgAipajavANaM jamegadavvammi / nANAnayAnusaraNaM puvvagayasuyANusAreNa // 1 // saviyAramatthavaMjaNajogaMtarao tayaM paDhamasukkaM / hoi puhuttaviyakaM saviyAramarAgabhAvassa // 2 // nanu arthavyaJjanayogAntareSu saMkramaNAt kathaM manaHsthairya ? tadabhAvAcca kathaM dhyAnatvaM? ucyate-ekadravyaviSayatve | manaHsthairyasaMbhavAdhyAnatvamaviruddham // 6 // dvitIyaM bhedaM vyAcaSTeevaM zrutAnusArAdekatvavitarkamekaparyAye / arthavyaJjanayogAntareSvasaMkramaNamanyattu // 7 // evaM zrutAnusArAditi pUrvavidA pUrvagatazrutAnusArAditareSAmanyathApi ekaparyAyaviSayamekatvavitarka nAma dvitIyaM zukladhyAnaM, taccAthevyaJjanayogeSvasaMkramaNarUpaM / yadAhu: jaM puNa suNippayaMpaM nivAyasaraNappaIvamiva cittaM / uppAyaThiIbhaMgAiyANa egammi pajAye // 1 // aviyAramatthavaMjaNajogaMtarao tayaM bIyasukaM / puvvagayasuyAlaMbaNamegattaviyakamaviyAraM // 2 // 7 // (1) utpAdasthitibhaGgAdiparyavAnAM yadekadravye / nAnAnayAnusaraNaM pUrvagatazzrutAnusAreNa // 1 // savicAramarthavyaJjanayogAntarataH tat prathamazuklam / bhavati pRthaktvavitarka savicAramarAgabhAvasya // 2 // (2) yatpunaH suniSpakampo nivAtazaraNapradIpa iva cittam / utpAdasthitibhaGgAdikAnAkasmin paryAye // 1 // avicAramarthavyaJjanayogAntarataH taka dvitIyazuklam / pUrvagatazrutAlambanamekatvavitarkamavicAram // 2 // // 381 // Jain Education inlenath For Personal & Private Use Only
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyabhedaM vyAcaSTe nirvANagamanasamaye kevalino daraniruddhayogasya / sUkSmakriyApratipAti tRtIyaM kIrtitaM zuklam // 8 // nirvANagamanasamaye mokSagamanapratyAsannasamaye kevalinaH sarvajJasya manoyogavAgyogadvaye niruddhe sati bAdare ca kAyayoge niruddhe sUkSmA ucchAsanizvAsAdikA kAyakriyA yatra tattathA / apratipAti anivarti / darazandaH prAkRtavat saMskRte'pi dRzyate, yathA-" daradalitaharidrAgranthigauraM zarIram" (ityaadii)||8|| caturtha bhedaM vyAcaSTekevalinaH zailezIgatasya zailavadakampanIyasya / utsannakriyamapratipAti turIyaM paramazuklam // ___ spaSTaH / / 6 // caturSapi yogasaGkhyAM niruupytiektriyogbhaajaamaadysyaadprmekyogaanaam|tnuyoginaaN tRtIyaM niryogANAM caturthaM tu||10|| ___ pAdyaM pRthaktvavitarka savicAraM manaHprabhRtyekayogabhAjAM yogatrayabhAjAM vA, tacca bhaGgikazrutapAThakAnAM bhvti| aparamekatvavitarkamavicAraM manaHprabhRtyanyataraikayogAnAM, yogAntare saMkramAbhAvAt / tRtIyaM sUkSmakriyamanivarti tata tanuyoge kAyayoge sUkSme, na tu yogAntare / caturtha vyutsannakriyamapratipAti niryogANAmayogikevalinAM zailezIgatAnAM bhavati / yogastu kaayvaagmnobhedaatrividhH| tatraudArikavaikriyAhArakataijasakArmaNazarIravato jIvasya in Education inte For Personel Private Use Only
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ekAdazaH prkaashH| // 382 // vIryapariNativizeSaH kaayyogH| audArikavakriyAhArakazarIravyApArAhRtavAgadravyasamUhasAcivyAjIvavyApAro vAgyogaH / audArikavaikriyAhArakazarIravyApArAhRtamanodravyasamUhasAcivyAjavivyApAro mnoyogH||10|| nanu zukladhyAnoparitanabhedadvaye mano nAstyeva, amanaskatvAtkevalinaH, dhyAnaM ca mana:sthairya, tadetatkathaM ? ityAha chadmasthitasya yadvanmanaH sthiraM dhyAnamucyate tajjhaiH / / nizcalamaGgaM tadvatkevalinAM kIrtitaM dhyAnam // 11 // yathA chadmasthasya manaH sthiraM sat dhyAnaM bhaNyate, tathA kevalino'pi sunizcalaH kAyo yogatvAvyAbhicArAddhyAnazandAbhidheyo bhavati // 11 // ____nanu caturthe zukladhyAne kAyayogasya niruddhatvAt asAvapi na bhavati, tathApi bhAve'tiprasaGgaH, tatra kathaM dhyAnazabdavAcyatA ? ityAha pUrvAbhyAsAjIvopayogataH karmajaraNahetorvA / zabdArthabahutvAdvA jinavacanAdvA'pyayogino dhyAnam // 12 // yathA kulAlacakraM bhramaNanimittadaNDAderabhAve'pi pUrvAbhyAsAddhamati, tathA manaHprabhatisarvayogoparame'pyayogino dhyAnaM bhavati / tathA yadyapi dravyato yogA na santi, tathApi jIvopayogarUpabhAvamanaHsadbhAvAdayogino bhyAnam / yadvA dhyAnakAryasya karmanirjaraNasya hetoH hetutvAt dhyAna, yathA putrakAryakaraNAdaputro'pi putra ucyate / // 382 // Jain Educationin For Personal & Private Use Only
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati hyasya bhavopagrAhikarmanirjarA / athavA zabdArthabahutvAdhyAnaM, yathA harizabdasyArkamarkaTAdayo bahavo'rthAH, evaM dhyAnazabdasyApi, tathAhi-dhya cintAyAM, dhya kAyayoganirodhe, dhyeM ayogitve'pi / vadanti hi nipAtAzcopasargAzca dhAtavazceti te trayaH / anekArthAH smRtAH sarve pAThasteSAM nidarzanam // 1 // iti / jinAgamAdvA'yogino'pi dhyAnaM / yadAha Agamazcopapattizca saMpUrNa dRSTilakSaNam / atIndriyANAmarthAnAM sadbhAvapratipattaye // 1 // iti // 12 // uktamapi zukladhyAnacatuSTayaM prapaJcayatiAyezrutAvalambanapUrve puurvshrutaarthsNbndhaat| pUrvadharANAM chadmasthayoginAM prAyazo dhyAne // 13 // ___ prAyaza ityapUrvadharANAmapi mASatuSamarudevyAdInAM zukladhyAnasadbhAvAdityuktaprAyam // 13 // tathA| sakalAlambanavirahaprathite dve tvantime samuddiSTe / nirmalakevaladRSTijJAnAnAM kSINadoSANAm // 14 // ___ spaSTaH // 14 // tathAtatra shrutaadghiitvekmrthmrthaadvjecchbdm| zabdAt punarapyarthaM yogAyogAntaraM ca sudhiiH||15|| saMkrAmatyavilambitamarthaprabhRtiSu yathA kila dhyaanii|vyaavrtte svayamasau punarapi tena prakAreNa / 16 / / Lain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAsram // 383 // Jain Education | iti nAnAtve nizitAbhyAsaH saMjAyate yadA yogI / zrAvirbhUtAtmaguNastadekatAyA bhavedyogyaH // 17 // utpAdasthitibhaGgAdiparyayANAM yadekayogaH san / dhyAyati paryayamekaM tatsyAdekatvamavicAram |18|| trijagadviSayaM dhyAnAdaNusaMsthaM dhArayet krameNa manaH / viSamiva sarvAMgagataM mantrabalAnmAntriko daMze // 19 // apasAritendhanabharaH zeSaH stokendhano'nalo jvalitaH / tasmAdapanIto vA nirvAti yathA manastadvat // 20 // dvitIyadhyAnasya phalamAha - jvalati tatazca dhyAnajvalane bhRzamujjvale yatIndrasya / nikhilAni vilIyante kSaNamAtrAd ghAtikarmANi // 21 // ghAtikarmANyAha spaSTaH // 21 // 'jJAnAvaraNIyaM dRSTyAvaraNIyaM ca mohanIyaM ca / vilayaM prayAnti sahasA sahAntarAyeNa karmANi // 22 // spaSTaH / / 22 / / ghAtikarmakSaye phalamAha spaSTAH / / 15-20 // For Personal & Private Use Only ekAdazaH prakAzaH / | // 383 //
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMprApya kevalajJAnadarzane durlabhe ttoyogii| jAnAti pazyati tathA lokAlokaM yathAvastham // 23 // ___ dhyAnAntare vartamAna iti zeSaH / zeSaM spaSTam // 23 // athotpannakevalajJAnasya tIrthakRto'tizayAn caturviMzatyA'AbhirAhadevastadA sabhagavAn sarvajJaH srvdrshvnntgunnH| viharatyavanIvalayaM suraasurnrorgaiHprnntH||24|| vAgjyotsnayA'khilAnyapi vibodhayati bhavyajantukumudAni / unmUlayati kSaNato mithyAtvaM dravyabhAvagatam // 25 // tannAmagrahamAtrAdanAdisaMsArasaMbhavaM duHkham / bhavyAtmanAmazeSa parikSayaM yAti sahasaiva // 26 // api koTIzatasaGkhyAH samupAsitumAgatAH surnraayaa| kSetre yojanamAtre mAnti tadA'sya prabhAveNa // 27 // tridivaukaso manuSyAstiryazco'nye'pyamuSya budhyante / nijanijabhASAnugataM vacanaM dharmAvabodhakaram // 28 // en Education internations For Personel Private Use Only
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga ekAdazaH prkaashH| zAstram AyojanazatamugrA rogA: zAmyanti tatprabhAveNa / udayini zItamarIcAviva tAparujaH kSite: paritaH // 26 // 13-4 // maariitidurbhikssaativRssttynaavRssttiddmrvairaanni|nbhvntysmin viharati sahasrarazmau tamAMsIva 30 mArtaNDamaNDalazrIviDambi bhAmaNDalaM vibhoH pritH| AvirbhavatyanuvapuH prakAzayatsarvato'pi dizaH // 31 // saMcArayanti vikacAnyanupAdanyAsamAzu kamalAni / bhagavati viharati tasmin kalyANIbhaktayo devAH // 32 // anukUlo vAti marut pradakSiNaM yAntyamuSya zakunAzca / taravo'pi namanti bhavantyadhomukhA; kaNTakAzca tadA // 33 // zrAraktapallavo'zokapAdapaH smerkusumgndhaaddhyH| prakRtastutiriva madhukaravirutairvilasatyupari tsy| SaDapi samakAlamRtavo bhagavantaM taM tdoptisstthnte| smarasAhAyyakakaraNe prAyazcittaM grahItumiva 35 M] asya purastAnninadan vijRmbhate dundubhirnabhasi taarm| kurvANo nirvANaprayANakalyANamiva sadyaH // 384 // For Personal & Private Use Only
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcApi cendriyArthAH kSaNAnmanojJIbhavanti tdupaante|ko vA na guNotkarSa savidhe mahatAmavApnoti asya nakhA romANi ca vardhiSNUnyapi na hi prvrdhnte| bhavazatasaMcitakarmacchedaM dRSTva bhItAni38 zamayanti tadabhyarNe rajAMsi gndhjlvRssttibhirdevaaH|| unnidrakusumavRSTibhirazeSata: surabhayanti bhuvam // 39 // chatratrayI pavitrA vibhorupari bhktitstridshraajaiH| gaGgAzrotastritayIva dhAryate mnnddliikRty||40|| ayameka eva naH prabhurityAkhyAtuM biDaujasonnamitaH / aGgulidaNDa ivoccaizcakAsti ratnadhvajastasya // 41 // asya zaradindudIdhiticArUNi cacAmarANi dhUyante / vadanAravindasaMpAtirAjahaMsabhramaM dadhati42 prAkArAstraya uccaivibhAnti samavasaraNasthitasyAsya / ___ kRtavigrahANi samyakcAritrajJAnadarzanAnIva // 43 // caturAzAvartijanAn yugapadivAnugrahItukAmasya / catvAri bhavanti mukhAnyaGgAni ca dharmamupadizataH in Education I I For Personal & Private Use Only T
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAdazaH prkaashH| yoga abhivandyamAnapAdaH surAsuranaroragaistadA bhagavAn / zAstram siMhAsanamadhitiSThati bhAkhAniva pUrvagirizRGgam // 45 // // 38 // * tejaHpuJjaprasaraprakAzitAzeSadikkamasya tdaa| trailokyacakravartitvacihnamagre bhavati ckrm||46|| bhuvanapativimAnapatijyotiHpativAnamantarAH svidhe|| tiSThanti samavasaraNe jaghanyata: koTiparimANAH // 47 // spaSTAH // 24-47 // tIrthakarakevalino'tizayasvarUpamuktam , itarakevalinaH svarUpamAha tIrthakaranAmasaMjJaM na yasya karmAsti so'pi yogabalAt / utpannakevalaH san satyAyuSi bodhayatyurvIm // 48 // spaSTaH // 48 // uttrkrnniiymaahsNpnnkevljnyaandrshno'ntrmuhrttshessaayuH| arhati yogI dhyAnaM tRtIyamapi kartumacireNa // 49 // antarmuhUrta muhUrtasya madhye / zeSamAyuryasya sa tthaa| zeSaM spaSTam // 46 // tatkimavizeSeNa sarvo'pi yogI tRtIyaM dhyAnamArabhate utAsti kazcidvizeSaH ? ityAha // 38 // Jain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAyu:karmasakAzAdadhikAni syurydaa'nykrmaanni| tatsAmyAya tadopakrameta yogI smudghaatm|| ___ yAvatyAyuHkarmaNaH sthitiH zeSA tAvatyeva vedanIyasya karmaNo yadi syAttadA tRtIyaM dhyAnamArabhate / athAyuHsthiteH sakAzAdrAdhIyasI sthitivedanIyasya bhavati tadA sthitighAtarasaghAtAdyartha samudghAtaM prayatnavizeSa karoti / yadAha yasya punaH kevalinaH karma bhavatyAyuSo'tiriktataram / sa samudghAtaM bhagavAnatha gacchati tatsamIkartum // 1 // iti / samudghAta iti samyagapunarbhAvena uta prAbalyena hananaM ghAtaH zarIrAbahirjIvapradezAnAM niHsAraNam // 50 // tasya vidhimAhadaNDakapATe manthAnakaM ca samayatrayeNa nirmAya / turye samaye lokaM niHzeSaM pUrayadyogI // 51 // __iha prathamasamaya eva svadehatunyaviSkambhamUrdhvamadhazcAyataM lokAntagAminaM jIvapradezasaMghAtaM daNDAkAraM kevalI karoti / dvitIyasamaye ca tameva daNDaM pUrvAparadigdvayaprasAraNAt pArzvato lokAntagAmi kapATamiva kapATaM karoti / tRtIyasamaye tu tadeva kapATaM dakSiNottaradigdvayaprasAraNAnmanthAnamiva manthAnaM karoti lokAntaprApiNameva / evaM ca lokasya prAyo bahu pUritaM bhavati / caturthasamaye tu manthAntarANyapUritAni anuzreNigamanAt saha lokaniSkuTaiH parayati / tatazca sakalo loko jIvapradezaiH pUrito bhavati / lokapUraNazravaNAca pressaamaatmvibhutvvaadHsmudbhutH| tathA cArthavAda:-" vizvatazcakSuruta vizvatomukho vizvatobAhuruta vizvataHpAt" ityAdi // 51 // atha paJcamAdisamayeSu kartavyamAha Jain Education interLI For Personal & Private Use Only
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ekAdaza prkaashH| // 386 // samayaistatazcaturbhinivartite lokapUraNAdasmAt / vihitAyu:samakarmA dhyAnI pratilomamArgeNa 52 tataH paJcamasamaye pUrvakramAt pratilomaM manthAntarANi jIvapradezarUpANi sakarmakANi saMkocayati / SaSThe samaye manthAnamupasaMharati, ghanatarasaMkocAt / saptame samaye kapATamupasaMharati, daNDAtmani saMkocAt / aSTame samaye daNDamupasaMhRtya zarIrastha eva bhavati / samudghAtakAle ca manovAgyogayoravyApAra eva, prayojanAbhAvAt / kAyayogasyaiva kevalasya vyApAraH / tatrApi prathamASTamasamayayoraudArikakAyaprAdhAnyAdaudArikakAyayoga eva / dvitIyaSaSThasaptameSu samayeSu punaraudArikAdvahirgamanAt kArmaNavIryaparispandAdaudArikakArmaNamizraH / tRtIyacaturthapaJcameSu audArikAdvahirbahutarapradezavyApArAdasahAyakArmaNayoga eva / yadAha audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 1 // kArmaNazarIrayogI caturthake pazcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 2 // parityaktasamudghAtazca kAraNavazAdhogatrayamapi vyApArayati, yathA-anuttarasuraH pRSTo manoyoga satyaM vA'satyAmRSa vA prayute / evamAmantraNAdau vAgyogamapi, netarau dvau bhedau / dvayorapi kAyayogamapyaudArikaM phalakapratyapaNAdAviti / tato'ntarmuhUrttamAtreNa kAlena yoganirodhamArabhate / iha trividho'pi yogo dvividhaH-sUkSmo bAdarazca / tatra kevalotpatteruttarakAlo jaghanyenAntarmuhUrttam , utkarSeNa ca dezonA pUrvakoTiH, tAM vihRtyAntarmuhUrtAvazeSAyuSkA sayogikevalI prathamaM bAdarakAyayogena bAdarau vAGmanasayogau niruNaddhi / tataH sUkSmakAyayogena bAdarakAyayogaM // 386 // Lain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ niruNaddhi / sati tasmin sUkSmayogasya rodhdhumazakyatvAt / na hi dhAvan vepathu vArayati / tatazca sarvabAdarayoganirodhAnantaraM sUkSmeNa kAyayAgena sUkSmau vAGmanasayogau niruNaddhi / tataH sUkSmakriyamanivarti zukladhyAnaM dhyAyan khAtmanaiva sUkSmakAyayogaM niruNaddhi // 52 // etadevAryAtrayeNAha zrImAnacintyavIryaH zarIrayoge'tha bAdare sthitvaa| acirAdeva hi niruNaddhi bAdarau vAGmanasayogau // 53 // 'sUkSmeNa kAyayogena kAyayogaM sa bAdaraM rundhyAt / tasminnaniruddhe sati zakyo ro'dhuM na sUkSmatanuyogaH // 54 // vacanamanoyogayugaM sUkSma niruNaddhi sUkSmAttanuyogAt / / vidadhAti tato dhyAnaM sUkSmakriyamasUkSmatanuyogam // 55 // spaSTAH // 53-55 // tadanantaraM samutsannakriyamAvirbhavedayogasya / asyAnte kSIyante tvaghAtikarmANi catvAri // spaSTaH // 56 // tatazca in Education For Personal Private Use Only al
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga ekAdazaH prkaashH| zAsram // 387 // laghuvarNapaJcakodviraNatulyakAlAmavApya zailezIm / kSapayati yugapat parito vedyAyurnAmagotrANi // 57 // laghuvarNapaJcakaM aiullakSaNaM tasyogiraNamuccAraNaM tena tunyaH kAlo ysyaaH| zailezo merustasyeyaM zailezI tadvat sthirAvasthetyarthaH, tAmavApya / yugapadekakAlaM paritaH sAmastyena kSapayati vedanIyAyurnAmagotralakSaNAni karmANi // 57 // tatazca audArikataijasakArmaNAni saMsAramUlakaraNAni / hitveha RjuzreNyA samayenaikena yAti lokAntam // 58 // __audArikataijasakArmaNalakSaNAni zarIrANi saMsAramUlabhUtAni karaNAni sAdhakatamAni, iha dehatyAgabhUmau hitvA ekayA RjvyA zreNyA vigraharahitayA pradezAntarANyaspRzannekena samayena samayAntaramaspRzan lokAntaM siddhikSetraM yAti sAkAropayogopayukta iti shessH| yadAha-" iha bodiM caittANaM tattha gaMtUNa sijjhai" iti // 58 // nanUpari gacchan lokAntAduparyapi kiM na gacchati ? dehatyAgabhUmeradhastiryagvA kiM na gacchati ? itthAha1 iha zarIraM tyaktvA tatra gatvA sidhyati // // 387 // Main Education For Personal & Private Use Only
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ nordhvamupagrahavirahAdadho'pi vA naiva gauravAbhAvAt / yogaprayogavigamAt na tiryagapi tasya gatirasti // 59 // upagraho gatyupaSTambhakArI dharmAstikAyalakSaNo matsyAnAmiva jalaM, lokAntAt paratastasyAbhAvAnovaM yAti / gauravamadhogamanahetustasyAbhAvAnAdho yAti / yogaH kAyayogAdiH prayogaH parapreraNaM tayogimAdabhAvAna tiryag yAtIti // 56 // iha ca karmamuktasyordhvadezaniyamena gatirnopapadyata itivAdinaM pratyAha lAghavayogAdhdhUmavadalAbuphalavacca saGgaviraheNa / bandhanavirahAderaNDavacca siddhasya gatirUddham // 60 // ___ lAghavaM gauravapratipakSabhUtaH pariNAmastadyogAt dhUmasyaiva siddhasyordhva gatirbhavati / tathA saGgaviraheNa tathAvidhapariNAmatvAdaSTamRttikAlepaviliptajalAdhonimagnakramApanItamRttikAlepajalatalamaryAdordhvagAmitathAvidhAlAbuphalasyeva siddhasyordhva gatiH, tathA bandhanasya karmalakSaNasya virahAdabhAvAttathAvidhapariNateH kozabandhanavimuktairaNDaphalavata siddhasyordhva gtiH|| 60 // tatazca JainEducation inted For Personal & Private Use Only
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram ekAdazaH prakAza // 38 // sAdikamanantamanupamamavyAbAdhaM svabhAvajaM saukhyam / prAptaH sakevalajJAnadarzano modate muktaH // 61 // sahAdinA vartata iti sAdikaM, saMsAre kadAcidapyabhAvAt / nAsyAnto'stItyanantaM, kSayAbhAvAt / sAdeH kathamanantatvamiti cet ghaTAdipradhaMse tathA darzanAt , ghaTAdipradhvaMso hi sAdiH, mudrAdivyApArajanyatvAt , anantazca, kSayAbhAvAt , tatkSaye hi ghaTasya punarunmajanaprasaGgaH / anupamamupamAnasya kasyacidabhAvAt sAMsArikasukhAnAM sarvajIvavartinAmatItAnAmanAgatAnAM vartamAnAnAMca siddhasukhApekSayA'nantabhAgatvAt / nAsya vyAbAdhA'stItyavyAbAdhaM, zarIramanasorAbAdhAhetvorabhAvAt / svabhAvajaM svabhAvAdAtmasvarUpamAtrAjAyate, na punaH kutazcitkAraNAntarAt , evaMvidhaM sukhaM prAptaH, kevalajJAnadarzanAbhyAM yukto muktaH san modate paramAnandavAn bhavati / anena sukhAdiguNavikalo jJAnadarzanarahitazca mukta iti matamapAstaM, yadAhubaizeSikA:-"budhdhyAdInAM navAnAmAtmavizeSaguNAnAmatyantocchedo mokSa" iti, ye vA pradIpanirvANakalpamabhAvaikarUpaM mokSamAhuste'pi nirastAH, budhdhyAdi guNocchedarUpasyAtmocchedarUpasya vA mokSasyAspRhaNIyatvAt , ko hi sacetanaH svaguNocchedamAtmocchedaM cArtha* yet ? tasmAdanantajJAnadarzanasukhavIryamayasvarUpo mokSaH sarvapramANasiddho yuktaH // 61 // iti paramAItazrIkumArapAlabhUpAlazuzrupite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTabandhe * zrIyogazAstre svopajhaM ekAdazaprakAzavivaraNam // 11 // // 3 // in Education Inter For Personal & Private Use Only Sel
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||ath hAdaza: prakAzaH // OM ahaM // zAstrArambhe yaduktaM " svasaMvedanatazcApi " iti tatprapaJcayituM prastAvanAmAha zrutasindhorgurumukhato yadadhigataM tadiha darzitaM samyak / anubhavasiddhamidAnI prakAzyate tattvamidamamalam // 1 // ___ atra pUrvArdhena vRttakIrtanaM uttarArdhena tu vartiSyamANatattvaprakAzanam // 1 // athottamapadavImAroDhuM cittasya cAturvidhyamAha iha vikSiptaM yAtAyAtaM zliSTaM tathA sulInaM ca / cetazcatuHprakAraM tajjJacamatkArakAri bhavet // 2 // iha yogAbhyAsaprakrame catvAri cittAni bhavanti, tadyathA-vikSipta, yAtAyAta, zliSTa, sulInaM ceti // 2 // krameNa vyAcaSTe vikSipta calamiSTaM yAtAyAtaM ca kimapi sAnandam / prathamAbhyAse dvayamapi vikalpaviSaya grahaM tatsyAt // 3 // in Educationem For Personal & Private Use Only Clwwjainelibrary.org
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvAdazaH prakAzaH // 386 // vicitaM calamitastato bhrAmyaditi yAvat / yAtaM ca bahiH AyAtaM cAntariti yAtAyAtaM, tat kimapi sAna svAtmanyabhinivezAt / tacca cetodvayamapi vicitaM yAtAyAtaM ca prathamAbhyAsavartinAM bhavati / vikalpena ca Ho bAdyArthagraha ubhayasmin // 3 // tathAzliSTaM sthirasAnandaM sulInamatinizcalaM parAnandam / __ tanmAtrakaviSayagrahamubhayamapi budhaistadAmnAtam // 4 // sthiratvAt sAnandaM sthirasAnandaM zliSTamucyata iti / nizcalaM paramAnandayuktaM ca sulInaM / etacca dvayamapi tanmAtrakameva cittamAtrakameva viSayaM gRhAti, na tu bAhyam // 4 // tatazca evaM kramazo'bhyAsAvezAdhyAnaM bhajennirAlambam / samarasabhAvaM yAtaH paramAnandaM tato'nubhavet // 5 // kramazo'bhyAsAvezAditi vikSiptAccetasaH svAbhAvikAdyAtAyAtaM cittamabhyasyet , tato'pi vizliSTaM, tato'pi ca mulInaM, evaM puna:punarabhyAsAbhirAlambaM dhyAnaM bhavet / tataH samarasabhAvaprApteH paramAnandamanubhavati // 5 // samarasabhAvaprAptiryathA bhavati tathA''ha // 386 Lain Education inter For Personal & Private Use Only
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhyAtmAnamapAsya prasattibhAjAntarAtmanA yogii| satataM paramAtmAnaM vicintayettanmayatvAya // 6 // spaSTA // 6 // bahirAdyAtmanAM svarUpamAryAdvayenAha zrAtmadhiyA samupAtaH kAyAdiH kIrtyate'tra bhiraatmaa| kAyAdeH samadhiSThAyako bhavatyantarAtmA tu // 7 // cidrUpAnandamayo niHzeSopAdhivarjitaH shuddhH| pratyakSo'nantaguNaH paramAtmA kiirtitstjjnyaiH|||| spaSTe // 7-8 // bahirAtmAntarAtmanoheMdajJAne yadbhavati tadAhapRthagAtmAnaM kAyAtpRthak ca vidyAtsadAtmanaH kaaym| ubhayorbhedajJAtAtmanizcaye na skhledyogii| spaSTA // 6 // tathAhi antaHpihitajyotiH saMtuSyatyAtmano'nyato mUDhaH / tuSyatyAtmanyeva hi bahinivRttabhramo jJAnI // 10 // spaSTA // 10 // tadevAha Jain Education intem For Personal & Private Use Only V ww.jainelibrary.org
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazaH prakAza yoga- T puMsAmayatnalabhyaM jJAnavatAmavyayaM padaM nUnam / yadyAtmanyAtmajJAnamAtramete samIhante // 11 // zAstram avyayaM padaM paramAtmarUpatA / zeSa spaSTam // 11 // etadeva spssttyti||36|| zrayate suvarNabhAvaM siddharasasparzato yathA loham / zrAtmadhyAnAdAtmA paramAtmatvaM tathA''pnoti // 12 // spaSTA // 12 // etacca sujJAnamavetyAha janmAntarasaMskArAtsvayameva kila prakAzate tattvam / suptotthitasya pUrvapratyayavannirupadezamapi // 13 // yaina janmAntare AtmajJAnamabhyastaM tasya suptaprabuddhasya pUrvArthapratyaya ivAtmajJAnaM bhavati // 13 // itarasya tu athavA guruprasAdAdihaiva tattvaM samunmipati nUnam / gurucaraNopAstikRtaH prazamajuSaH zuddhacittasya // 14 // ihave ihajanmanyeva janmAntarasaMskAraM vinaapiityrthH|| 14 // ubhayatrApi gurumukhaprekSitvamanivAryamevetyAhatatra prathametattvajJAne saMvAdako gururbhvti| darzayitA tvaparasmin gurumeva sadA bhajettasmAt // 15 // 9 // Jain Education in For Personal & Private Use Only
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathame janmAntarAbhyaste tattvajJAne / aparasmin gurUpadarzite tattvajJAne // 15 // gurumeva stautiyadvatsahasrakiraNaH prakAzako nicitatimiramagnasya / yadgururatra bhavedajJAnadhvAntapatitasya // 16 // nicitatimiramagnasya arthastheti zeSaH / ajJAnadhvAntapatitasya tattvasyeti zeSaH // 16 // tatazcaprANAyAmaprabhRtiklezaparityAgatastato yogii| upadezaM prApya gurorAtmAbhyAse ratiM kuryaat||17|| spaSTA // 17 // tatazcavacanamanaHkAyAnAM kSomaM yatnena vrjyecchaantH| rasabhANDamivAtmAnaM sunizcalaM dhArayennityam 18 spaSTA // 18 // M] audAsInyaparAyaNavRttiH kiJcidapi cintyennaiv| yatsaMkalpAkulitaM cittaMnAsAdayet sthairym||19|| spaSTA // 16 // vyatirekamAhayAvatprayatnalezo yAvatsaGkalpakalpanA kaa'pi| tAvanna layasyApiprAptistattvasya kA nu kthaa||20|| spaSTA // 20 // audAsInyasya phalamAha yadidaM taditi na vaktuM sAkSAdguruNA'pi haMta zakyeta / audAsInyaparasya prakAzate tatsvayaM tattvam // 21 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazaH yogazAstram prkaashH| H361 // spaSTA // 21 // yathodAsInasya pare tatve layo yathA conmanIbhAvo bhavati tathA kalApakenAha-- ekAnte'tipavitre ramye deze sadA sukhAsInaH / zrA caraNAgrazikhAgrAcchithilIbhUtAkhilAvayavaH // 22 // rUpaM kAntaM pazyannapi zRNvannapi giraM kalamanojJAm / jighannapi ca sugandhInyapi bhuJjAno rasAn svAdUn // 23 // bhAvAn spRzannapi mRdUnavArayannapi ca cetaso vRttim / parikalitaudAsInyaH praNaSTaviSayabhramo nityam // 24 // bahirantazca samantAccintAceSTAparicyuto yogI / tanmayabhAvaM prAptaH kalayati bhRzamunmanIbhAvam // 25 // kalApakaM spaSTam // 22-25 // atha kathamindriyaprasaro na pratiSidhyate ? ityAha gRhNanti grAhyANi svAni svAnIndriyANi no rundhyAt / na khalu pravartayedvA prakAzate tattvamacireNa // 26 // H // 361 // Lain Education inter 24 For Personal & Private Use Only
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ spaSTaH // uktaM cAsmAbhirvItarAgastotre-- saMyatAni na cAkSANi naivocchRGkhalitAni ca / iti samyak pratipadA tvayendriyajayaH kRtaH // 1 // 26 // manojayamapyakRcchraprApyamAryAdvayenAha--. ceto'pi yatra yatra pravartate no tatastato vAryam / adhikIbhavati hi vAritamavAritaM zAntimupayAti // 27 // matto hastI yatnAnnivAryamANo'dhikIbhavati yadvat / anivAritastu kAmAn labdhvA zAmyati manastadvat // 28 // spaSTe // 27-28 // yathA manaH sthiraM bhavati tathA''dviyenAha yahi yathA yatra yataH sthirIbhavati yoginazcalaM cetaH / tarhi tathA tatra tataH kathaJcidapi cAlayennaiva // 26 // anayA yuktyA'bhyAsaM vidadhAnasyAtilolamapi cetaH / agulyagrasthApitadaNDa iva sthairyamAzrayati // 30 // spaSTa // 26-30 // indriyajayavidhimAryAdvayenAha-- in Education Interna For Personal & Private Use Only ka ww.jainelibrary.org
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga zAstram // 362 // niHsRtyAdau dRSTiH saMlInA yatra kutrcitsthaane| tatrAsAdya sthairya zanaiH zanairvilayamApnoti // 31 // dvAdazaH sarvatrApi prasmRtA prtygbhuutaashnaiHshnairdRssttiH| paratattvAmalamukurenirIkSate hyAtmanA''tmAnam // 32 // prkaashH| spaSTe // 31-32 // manovijaye vidhimAryAtrayeNAha-- audAsInyanimagnaH prayatnaparivarjitaH satatamAtmA / bhAvitaparamAnandaH kvacidapi na mano niyojayati // 33 // karaNAni nAdhitiSThatyupekSitaM cittamAtmanA jAtu / grAhye tato nijanije karaNAnyapi na pravartante // 34 // nAtmA prerayati mano na manaH prerayati yahi karaNAni / ubhayabhraSTaM tarhi svayameva vinAzamApnoti // 35 // spaSTAH // 33-35 // manovijayasya phalamAha naSTe manasi samantAtsakale vilayaM ca sarvato yAte / niSkalamudeti tattvaM nirvAtasthAyidIpa iva // 36 // // 362 // in Education international For Personal & Private Use Only
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ naSTe bhasmacchannAgnivatsamantatastirohite manasi / tathA saha kalAbhizcintAsmRtyAdirUpAbhirvartate yattatsakalaM tasmin jalapravAhaplAvitavahivadvilayaM kSayamupagate sati tattvamAtmajJAnarUpaM niSkalaM karma kalAvinirmuktamudeti // 36 // tattvajJAnasya pratyayamAha aGgamRdutvanidAnaM svedanamardanavivarjanenApi / snigdhIkaraNamatailaM prakAzamAnaM hi tattvamidam // 37 // spaSTA // 37 / / pratyayAntaramAha-- amanaskatayA saMjAyamAnayA nAzite manaHzalye / zithilIbhavati zarIraM chatramiva stabdhatAM tyaktvA // 38 // spaSTA / / 38 / / vyatirekamAha zalyIbhUtasyAnta:karaNasya klezadAyinaH satatam / amanaskatAM vinA'nyadizalyakaraNauSadhaM nAsti // 39 // spaSTA // 39 // amanaskatvasya phalamAhakadalIvaccAvidyAlolendriyapatralA mnHkndaa| amanaskaphale dRSTe nazyati sarvaprakAreNa // 40 // in Education Inter ! For Personal & Private Use Only .
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogaspaSTA // 40 // manojaye'manaskatAM paramaM kAraNamAha dvAdazaH zAstram || aticaJcalamatisUkSmaM durlakSyaM vegavattayA cetH| azrAntamapramAdAdamanaskazalAkayA bhindyAt 41 prkaashH| // 363 // amanaskameva zalAkA praharaNavizeSaH / zeSaM spaSTam // 41 // punaramanaskodaye yoginaH phalamAha vizliSTamiva pluSTamivoDDInamiva pralInamiva kAyam / amanaskodayasamaye yogI jAnAtyasatkalpam // 42 // spaSTA // 42 // tathA samadairindriyabhujagai rahita vimanaskanavasudhAkuNDe / magno'nubhavati yogI parAmRtAsvAdamasamAnam // 43 / / spaSTA // 43 // tathA recakapUrakakumbhakakaraNAbhyAsakramaM vinA'pi khalu / svayameva nazyati marudvimanaske satyayatnena // 44 // spaSTA // 44 // tathA 363 // Jain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciramAhitaprayatnairapi dhartuM yo hi zakyate naiv|stymnske tiSThati sa samIrastatkSaNAdeva // 45 // spaSTA // 45 // tathA jAte'bhyAse sthiratAmudayati vimale ca niSkale tattve / mukta iva bhAti yogI samUlamunmUlitazvAsaH // 46 // spaSTA // 46 // tathA yo jAgradavasthAyAM svasthaH supta iva tiSThati lysthH| zvAsocchvAsavihInaH sa hIyate na khalu muktijuSaH // 47 // spaSTA // 47 // tathA jAgaraNasvapnajuSo jagatItalavartinaH sadA lokAH / tattvavido layamagnA no jAgrati zerate nApi // 48 // spaSTA // 48 // tathA bhavati khalu zUnyabhAvaH svapne viSayagrahazca jAgaraNe / etadvitayamatItyAnandamayamavasthitaM tattvam // 49 // Jan Education For Personel Private Use Only
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga- spaSTA // 46 // sopAlambhamupadezasarvasvamAhazAstram - karmANyapi duHkhakRte niSkarmatvaM sukhAya viditNtu|n tataHprayatetakathaM niSkarmatve sulbhmoksse||50|| prakAzaH / / / 334 // spaSTA // 50 // yadivA mokSo'stu mAstu yadivA paramAnandastu vedyate sa khlu| yasminnikhilasukhAni pratibhAsante na kiJcidiva // 51 // spaSTA // 51 // tathAhItyAdinA etadeva prapaJcayatimadhu na madhuraM naitAH zItAstviSastuhinadyuteramRtamamRtaM nAmaivAsyAH phale tu mudhA sudhaa| tadalamamunA saMrambheNa prasIda sakhe manaH, phalamavikalaM tvayyevaitatprasAdamupeyuSi // 52 // ___ spaSTaH // 52 // svasaMviditAmanaskopadezadAyino gurUn vyatirekabhaGgayA stautisatyetasminnaratiratidaM gRhyate vastu dUrA-dapyAsanne'pyasati tu manasyApyate naiva kiJcit / puMsAmityapyavagatavatAmunmanIbhAvahetA-vicchA bADhaM na bhavati kathaM sadgurUpAsanAyAm // 53 // etasminmanasi sati dUrAdapi aratiratikAraNaM vastu gRhyate, aratikAraNaM vyAghrAdi ratikAraNaM vanitAdi / AsannadezavayaMpyasati tu manasi na aratiratidaM vastu gRhyate / sukhaduHkhe manaHsaMbandhanibandhane, na tu viSayasaMparka- // 364 // Iain Education inte For Personal & Private Use Only
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ janite ityarthaH / ityapyavagatavatAM puMsAM sadrUpAsanAyAM kathamicchA na bhavati ? / kiviziSTAyAM? unmanIbhAvahetau unmanastvakAraNabhUtAyAm // 53 // idAnImamanaskatopAyabhUtAmAtmaprasAdanAM vRttenAha tAMstAnAparamezvarAdapi parAn bhAvaiH prasAdaM nayan, taistaistattadupAyamUDha bhagavannAtman kimAyasyasi / haMtAtmAnamapi prasAdaya manAg yenAsatAM saMpadaH, sAmrAjyaM parame'pi tejasi tava prAjyaM samujjRmbhate // 54 // tAn tAn uccanIcabhedena bahuprakArAn parAn AtmavyatiriktAn , kimaparaM? paramezvaraM paramAtmAnamapyabhivyApya prasAdaM nayana anugrahaparAn kurvan , kaiH ? taistai vairabhiprAyairdhanayazovidyArAjyasvargAdyarthaprArthanArUpai rogadAridyakSudropadravAyanarthaparihArecchArUpaizca hetubhUtaiH, kiM kuto hetoH ? he Atman Ayasyasi AyAsamanubhavasi ? tattadupAyamUDhetyAtmano vizeSaNaM, te ca te upAyanasevAdAnapUjAdaya upAyAsteSu mUDha kenopAyenAyamayaM ca paraH prasAdanIya ityatra bhrAntaH (nta ) bhagavanniti bhAviprasAdayuktatayA AtmanaH pUjyatvamAha / haMteti pratyakSIkRtasyAtmanaH saMbodhanaM / AtmAnamapi svamapi prasAdaya rajastamomalApanayanena prasAdavantaM kuru / manAgiti kSaNamAtraM, AstAM cirakAlaM / yenAtmaprasAdanena, AsatAmanyAH saMpadaH arthaprAptyatyanarthaparihArarUpA yAvat parame'pi tejasi parama Jan Education intel For Personal Private Use Only
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstram dvAdazaH prkaashH| // 365 // jyotIrUpe'pi prakAze sAmrAjyaM paramAdhipatyaM prAjyaM pracuraM tava samujjRmbhate Avirbhavati / ayamarthaH-nikhilajagatprasAdanaprayAsamantareNApi prAtmaprasAdamAtreNa IpatkarA paramaizvaryasaMpaditi vRthA'nyaH sakalaH pryaasH| tasyAM ca sAmrAjyasaMpadi sulabha unmanIbhAva iti // 54 / / idAnIM zrutAmbhodheradhigamAditi yanmukhe pratijJAtaM tannirvahaNe'nUdyopasaMharati yA zAstrAtsugurormukhAdanubhavAccAjJAyi kiJcit kvacit , yogsyopnissdvivekiprissccetshcmtkaarinnii| zrIcaulukyakumArapAlanRpateratyarthamabhyarthanA dAcAryeNa nivezitA pathi girAM zrIhemacandreNa sA // 55 // ___ yA yogasyopaniSadrahasyamajJAyi jnyaataa| kutaH ? zAstrAt dvAdazAGgAdAgamAt , suguroH sadAgamavyAkhyAtu: mukhAt sAkSAdupadezAt , anubhavAca svasaMvedanarUpAt / kizciditi svaprajJAnusAreNa / kvaciditi ekatra sarvasya jJAtumazakyatvAt pradezabhede kvacana / upaniSadameva vizinaSTi-vivekinAM yogarucInAM yA pariSat sabhA, tasyA yaccetaH, tccmtkrotiityevNshiilaa| sA yogasyopaniSat , zrIcaulukyo yaH kumArapAlanRpatiH tasyAtyarthamabhyarthanayA, sa hi yogopAsanapriyo dRSTayogazAstrAntarazca iti sa pUrvebhyo yogazAstrebhyo vilakSaNaM yogazAstraM // 35 // JainEducation inbi For Personal & Private Use Only
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuzrUSamANo'tyarthamabhyarthitavAn , tatastadabhyarthanato vacanasyAgocarAmapi upaniSadaM girAM pathi nivezitavAn AcAryazrIhemacandraH / iti zubham / / zrI caulukyakSitipatikRtaprArthanAprerito'haM, tattvajJAnAmRtajalanidheryogazAstrasya vRttim / svopajJasya vyaracayamimAM tAvadeSA ca nanyA-dyAvajainapravacanavatI bhUrbhuvaHsvastrayIyam // 1 // saMprApi yogazAstrAttadvivRtezcApi yanmayA sukRtam / tena jinabodhilAbhapraNayI bhavyo jano bhavatAt // 2 // iti zrIparamArhatazrIkumArapAlabhUpAlazuzraSite AcAryazrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSanAmni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJaM dvAdazaprakAzavivaraNam // 12 // / iti yogazAstre dvitIyo vibhAgaH / / iti saMpUrNa yogazAstraM savivaraNam / - -- -- - in Education International For Personal & Private Use Only ITT
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ LAHNA TREGIMEINGTODAGOODOGDADDOGJAGDOGANDGIG ANANAM AARI RAMMARY pati saMpUrNa yogazAstra savivasyAm // MANISmannaCHERAMMALARIAGRAaara SeTRAIPS AMDESHEGDESHDOveqeIHEREPEAREERREAPERIESNEL in Education Inter For Personal & Private Use Only Ri