Page Text
________________
योग
प्रथमः
शास्त्रम्
प्रकाशः।
॥३६॥
स्युर्जन्मादिक्लेशवार्जिताः। अनन्तदर्शनज्ञानवीर्यानन्दमयाश्च ते ॥३॥ संसारिणो द्विधा जीवाः स्थावरत्रसभेदतः। द्वितयेऽपि द्विधा पर्याप्तापर्याप्तविशेषतः ॥४॥ पर्याप्तयस्तु षडिमाः पर्याप्तत्वनिबन्धनम् । आहारो वपुरक्षाणि प्राणा भाषा मनोपि च ॥५॥ स्युरेकाक्षविकलाक्षपञ्चाक्षाणां शरीरिणाम् । चतस्रः पञ्च पवापि पर्याप्तयो यथाक्रमम् ॥६॥ एकाक्षाः स्थावरा भूम्यप्तेजोवायुमहीरुहः । तेषां तु पूर्वे चत्वारः स्युः सूक्ष्मा बादरा अपि ॥ ७॥ प्रत्येकाः साधारणाश्च द्विप्रकारा महीरुहः । तत्र पूर्वे बादराः स्युरुत्तरे सूक्ष्मवादराः॥८॥सा द्वित्रिचतुष्पश्चेन्द्रियत्वेन चतुर्विधाः। तत्र पञ्चेन्द्रिया द्वेधा संज्ञिनोऽसंज्ञिनोऽपि च ॥६॥ शिक्षोपदेशालापान्ये जानते
तेऽत्र संझिनः । संप्रवृत्तमनःप्राणास्तेभ्योऽन्ये स्युरसंज्ञिनः॥१०॥ स्पर्शनं रसनं घ्राणं चक्षुः श्रोत्रमितीन्द्रियम्। । तस्य स्पर्शो रसो गन्धो रूपं शब्दश्च गोचरः ॥ ११॥ द्वीन्द्रियाः कृमयः शङ्खा गण्डूपदजलौकसः। कपर्दा:
शुक्तिकाद्याश्च विविधाकृतयो मताः॥ १२ ॥ यकामत्कुणमत्कोटलिक्षाद्यास्त्रीन्द्रिया मताः। पतङ्गमक्षिकाभन्दशाद्याश्चतुरिन्द्रियाः ॥ १३॥ तिर्यग्योनिभवाः शेषा जलस्थलखचारिणः । नारका मानवा देवाः सर्वे पवेन्द्रिया मताः ॥ १४ ॥ मनोभाषाकायबलत्रयमिन्द्रियपञ्चकम् । आयुरुच्छ्वासनिःश्वासमिति प्राणा दश स्मृताः॥१५॥ सर्वजीवेषु देहायुरुच्छासा इन्द्रियाणि च । विकलासंज्ञिनां भाषा पूर्णानां संज्ञिनां मनः॥ १६॥ उपपादभवा देवा नारका गर्भजाः पुनः । जरायुपोताण्डभवाः शेषाः सम्मूर्छनोद्भवाः ॥ १७॥ सम्मृच्छिनो नारकाच जीवाः पापा नपुंसकाः । देवास्तु स्त्रीवेदाः स्युर्वेदत्रयजुषः परे ॥ १८॥ सर्वे जीवा व्यवहार्यव्यवहारितया द्विधा ।
(१) मनुजाः । (२) देवनारकाः। (३) देवाः स्त्रीपुंसवेदाः।
॥३६॥
Latin Education inter
For Personal & Private Use Only
___www.jainelibrary.org
| SR No. | 600247 |
| Book Title | Yogshastram |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1926 |
| Total Pages | 786 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Manuscript |
| File Size | 15 MB |