Book Title: Valmiki Ramayanam Part 05
Author(s): Amar Publication
Publisher: Amar Publication
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020795/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra // anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / // yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH // // kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH // AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira Websiet : www.kobatirth.org Email: Kendra@kobatirth.org www.kobatirth.org punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. zrI jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1 mahAvIra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara - zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa: 23276249 jaina / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / // cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / amRtaM ArAdhanA tu kendra kobA vidyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Wan zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org zrIra dvA-mIkIyarAmAyaNam THE VALMIKIYARAMAYANA [dhI-govindarAjIya-rAmAnujIya-tanizlokI-mahezvaratI yAkhyavyAkhyA catuSTayAlaGkRtaM manibhAvaprakAzikA-satyato yAdivyAkhyoddhRta TippaNI saMvalitam ca] For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mahApurANam 1. brahma mahApurANam 11. liMga mahApurANam 2. padma mahApurANam 12. vArAha mahApurANam 3. viSNu mahApurANam 13. skanda mahApurANam 4. ziva mahApurANam 14. vAmana mahApurANam 5. nAradIya mahApurANam 15. kUrma mahApurANam 6. mArkaNDeya mahApurANam 16. matsya mahApurANam 7. agni mahApurANam 17 garuDa mahApurANam 8. bhAgavata mahApurANam 18. brahmANDa mahApurANam 6. bhaviSya mahApurANam 16. bAyu mahApurANam 10. brahmavaivarta mahApurANam 20. viSNudharmottarapurANam harivaMza purANam : devIbhAgavatam vAsuki purANam : kAlikA purANama kalkipurANam ekAmrapurANam saura purANam : narasiMha purANam [mahAbhArata-nIlakaMThI TIkA sahita] vAlmIkIya-rAmAyaNa[zrI-govindarAjIya-tanizlokImahezvarI tIrtha pAsyAsyAyoM sahita] For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zrImadvAlmIkIyarAmAyaNam THE VALMIKI YARAMAYANA [zrI govindarAjIya-rAmAnujoya-samizlokI-mahezvaratIyAyAyavyAkhyAtuSTayAnAtaM munimAvaprakAzikA-satyatIrthIyAviNyAvyovRta TippaNI saMvalitaMca] paJcama khaNa::pura kANDam AMAR PUBLICATION VARANASI (INDIA) For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 1300 00 l'ublished by: ALS. Anar l'ublicat Sauti Chantra Varanasi (.P. Printed by : Jain Amar Printing Press Delhi-7 For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Relarajgaroooooorpropeaceroyeeseyeoneoreoveragenepeoroeopoornaropriagarayagyodemy E JEETTTTTTTTT atha zrImadvAlmIkirAmAyaNe yuddhakANDam // . zrIbhUSaNAdivyAkhyAcatuSTapAlaMkRtaM munibhAvaprakAzikA-satyatI yAdivyAkhyoddhRtaTippaNIsaMvalitaM ca // tatatatAna++++ For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yuddhakANDam // 6 // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIraGgezAya namaH // AcArya zaThakopadezikavaraM prAcAryapAramparImadhyAnamya sanAradaM kuzalavAcArya munInAM varam / pUrvAcAryakRtA vilokya bahudhA vyAkhyAH satAM prItaye kurve saMprati yuddhakANDavivRtiM zrImatkirITAbhidhAm // uktaM puruSakArabhUtAyA lakSmyAH kRtyaM sundarakANDe / athopAya kRtyaM vaktuM SaSThaH kANDa Arabhyate / tatra svAminA kRtakArye bhRtye evaM vartitavyamityamu maryamupadeSTuM sugrIvAdInAmutsAhaM vardhayan samAhRtasItA vRttAntaM hanumantaM rAmaH satkaroti prathame sarge zrutveti / atra gAyatryakSaraM makAraH / yathAvat zrIrAmacandrAya namaH // zrutvA hanumato vAkyaM yathAvadabhibhASitam / rAmaH prItisamAyukto vAkyamuttaramabravIt // 1 // kRtaM hanumatA kAryaM sumahadbhuvi durlabham / manasA'pi yadanyena na zakyaM dharaNItale // 2 // yathAvasthitaprakAreNa / abhibhASitam uktam / uttaraM priyazravaNottarakAlAIm // 1 // atha "pratyakSe guravaH stutyAH parokSe mitrabAndhavAH / karmAnte dAsa bhRtyAzca na kadAcana putrakAH // " iti vacanAtkarmAnte dAsaM stauti-kRtamityAdinA / atra mahadityanena sAgarataraNamucyate / sumahRdityanena lngkaaprveshH| durlabhamityanena laGkArpaNam / manasAni na zakyamityanena punarnirgamaH / prathamaM sAgara eva na ta zakyaH / tIrkhApi taM laGkA na praveSTum / pravizyApi na dharpayitum / dharSayatvApi na tato nirgantumiti bhAvaH // 2 // rAmAnu0-sItA [ttAnta ava gajanitapAtizayAduttamadUta lakSaNa vaiziSTaya kathanena sugrIvAdInAM purato hanumantaM stoti atha zrImayuddhakANDe vyAkhyeyAni vyAkriyante / evamapAraM pArAvAraM govatsapadavatsamuttIryaM nirAtaGkaM laGkAM praviSTena sItAnveSaNapUrvakama zokavanabhaGgAdikarmati mAnuSaM pauruSaM kRtvA pratinivRttena hanumatA pratyabhijJAnapUrvakamabhibhASitaM sItA vRttAntaM zrutvA rAmastadAkarNanamuditamanAH kRtakArye bhRtyajane svAminA evaM bhavitavyamiti sadAcAramupadeSTuM sugrIvAdiharivIrANAmutsAhamutpAdayituM ca samAhRtapreyasIvRttAntaM hanumantanastodityAha zrutveti / gAyatryAH ma iti paJcadazA kSaraM zrutvA hanumata ityasya zlokasya paJcamAkSareNa ma ityanena saMgRhNAti / uttaraM priyazravaNottarakAlArham // 1 // bhuvi durlabhaM sumahat yatkArya hanumataH kArya sa0-mAsterIrisaM zrutvA rAcayaH zrAghApUrvakamanyasmai dAtumacakSANaH svAtmAnameva dadAvityAha zrutvetyAdinA rAgaH hanumato yathAvatsamyagabhimAdhittaM vacanam avAkyaM nizzadaM yathA bhavati tathA zrutvA uttaraM pratyucararUpaM tatkAlocitatayottamaM vAkyamabravIt // 1 // sumahatAM mahAtmanAM devAnAM yA bhUH svargAdirUpaM sthAnam tasyAmapi durlabham asAdhyaM yatkArya sItAsandarzanarUpaM tat dharaNItale hanumatA kRtam / anyena hanumato minnena / na zakyam, kartumiti zeSaH // 2 // For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. kRtamityAdinA // 2 // mahattvamupapAdayati-na hIti / garuDavAyU militvA taretAm / ayaM veka evAtaradityarthaH // 3 // sumahat manasApi na zakyamityetaTI . yamapyupapAdayati-devadAnavetyAdinA sArddhazlokena / sattvaM balam Azritya / zvasan jIvan / niSkamet niSkAmet / lahAM pravizya svabalena punarnirgamA cchan hanumato'nyaH kopi nAstItyarthaH // 4 // durlabhatvamupapAdayati-ko vizediti // 5 // na kevalaM svAminiyukta kAryakaraNena bhRtyakArya nirmUDhamanena, na hitaM paripazyAmi yastareta mahArNavam / anyatra garuDAdAyoranyatra ca hanUmataH // 3 // devadAnavayakSANAM gandhavoM ragarakSasAs / apradhRSyAM purIlaGkA rAvaNena surakSitAm / [yo vIryabalasampanno dviSadbhiranivAritaH / ] praviSTaH sattvamAzritya zvasana ko nAma niSkamet // 4 // ko vizet sudurAdharSA rAkSasaizca surakSitAm / yo vIryabalasampanno na samaH syAddhanUmataH // 5 // bhRtyakArya hanumatA sugrIvasya kRtaM mahat / svayaM vidhAya svabalaM sadRzaM vikramasya c||6|| yo hi bhRtyo niyuktassana bharnA karmaNi dusskre| kuryAttadanurAgeNa tamAhuH puruSottamam // 7 // kintvaniyuktaprakRtakAryAnukUlakAryAntarakaraNenApi mahatkArya saMsAdhitamityAha-nRtyeti / vikramaH atishktiH| "vikamastvatizaktitA" ityamaraH / / vikramasya sadRzaM svabalam azokavanikAbhaGgAdikaM pauruSam / svayam AtmanaHsvAminiyogaM vinA vidhaay| sugrIvasya bhRtyakArya bhRtyena kartavya mahat adhikaM kRtamityarthaH // 6 // hanumata uttamabhRtyatvaM dAyitumuttamamadhyamAdhamabhRtyAnAM krameNa lakSaNamAi-yo hItyAdinA / yo bhRtyaH bhatroM svAminA / duSkare karmaNi niyuktaH tat kRtvA / anurAgeNa svAmibhaktpatizayena / tadapekSitamanipuktamapi kArya kuryAt / taM puruSottamam uttamabhRtvam aahuH||7|| rAmAnu0-pharyAttadanurAgaNeti pAThaH / dhAtUnAmanekArthatvAdatrAnurAgazabdo'nubandhavacanaH / tadanubandhena prakRtakAryAnubandhana bhaniyuktamapi kArya yA kuyaryAdityarthaH / mRtpastu yaH paraM kArya na kuryAdityadhikakAryAkarturmadhyamabhRtyatvAbhidhAnAdevaM vyApAtam / tadanasyurya idi pAThe yacchando'tiricyate // 7 // taddharaNItale anyena manasA'pi na zakyama, kartumiti zeSaH // 2 // 3 // devadAnavayakSAgAmityatra tRtIyArthe SaSThI / niSkramet niSkAmet // yo viiryblsmpno| zApi hanumataH samo na syAt sa ko vA laGko vizedityanvayaH // 5 // hanumatA sugrIvasya mahaddhRtyakA samudalAnalAprayezasItAdarzanarUpaM kRtam / evaM vidhAya iti pAThe uktaprakAreNa bhRtyakAryaM kRtvA vikramasya sAzaM svaralaM ca kRtam, svavikramAturUpa anutavanabhaGgAdikaMkalamityarthaH // 5 // hanumatobhRtyottamatvaM darzayitumuttama II sa-tareta taret / anyatra anyam // 3 // devadAnavayakSANAmiti katari SaSThI // 4 // For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir niyukto ya iti / bharnA niyuktaH yo mRtyaH yuktaH utsAhayuktaH samarthazcAnRpateH svAminaH priyaM paraM kArya svAminirdiSTAdapikaM kArya na kuryAt ta madhyama naraM madhyamabhRtyam AhuH / bhRtyastu yaH paraM kArya na kuryAnRpateH priyam / bhRtyo'bhUtyattamayoMpi tamAhurmadhyamaM naram // iti pAThAntaram / tatra / tvayamarthaH--yastu bhRtyassamaoNpi paraM kArya na kuryAt uktamAtrameva kuryAtta bhRtyo'mRtyaH uktAnuSThAnAt mRtyaH, adhikAkaraNAdabhRtyaH / tatastaM niyukto yaH paraM kArya na kuryAnnRpateH priyam / bhRtyo yuktaH samarthazca tamAhurmadhyama naram // 8 // niyukto nRpateH kArya na kuryAdyaH smaahitH| bhRtyo yuktaH samarthazca tamAhuH puruSAdhamam // 9 // tanniyoge niyuktena kRtaM kRtyaM hanUmatA / na cAtmA laghutAM nItaH sugrIvazcApi toSitaH // 10 // madhyamamAhuriti // 8 // samAhitaH kAryAntarAvyagraH / yuktaH samarthazca yo bhRtyo niyuktopi nRpateH kArya nRpateH utamAtramapi kArya samyana kuryAt / taM puruSAdhamam adhamabhRtyam AhuH // 9 // utteSu vividhabhRtyepUttamabhRtyo'yamityAha-taditi / tat utmbhRtylkssnnlkssittvaat| nipujyate'sminniti niyogaH kArya tasminniyuktena uttamabhRtyena kRtyaM kartavyaM kArya hanumatA kRtam / kiMcAtmA svayaM laghutA na nItaH, rAkSasairaparAjitatvAt / sugrIvazcApi toSitaH uktakAryAtiriktakAryakaraNAt // 10 // madhyamAghamabhRtyAnA lakSaNamAha-yo hotyAdizlokatrayeNa / yo hi bhRtyo bharnA duSkare karmaNi niyuktastadanurAgeNa niyukta kAryAnukUlyenopalakSitam aniyuktamapi kAryAntaraM kuryAt taM purussottmmaahuH|| 7 // yo bhRtyaH niyuktaH samarthassannapi yuktaH utsAhI san nRpateH priyaM paraM kArya svAmisandiSTAtkAryAdadhikaM kArya na kuryAta kintu niyuktameva kuryAt taM bhRtyaM madhyamamAhuH / bhRtyastu yaH paraM kArya na kuryAnnRpateH priyam / bhRtyo'bhUtyA samarthopi tamAhurmadhyamaM naram // ityapi pAThaH kacit / asyAH -yastu bhRtyaH samarthopi paraM kArya na kuryAta, uktamAtrameva kuryAta saH bhRtyo'bhRtyaH, uktAnuSThAnAta bhRtyA, prkRtkaaryaanukuulkaaryaantraannusstthaanaadbhRtyH| tatastaM mdhymmaahuH|| 8 // yo bhRtyA niyuktopi nRpateH kArya na kuryAt niyuktamapi kArya na kuryAdityarthaH // 9 // uttamottamabhRtyalakSaNaM inumati pradarzayatitanniyoga iti / taditi chedaH / niyoge sItAnveSaNamAtre niyuktana hanumatA tata niyuktamapi kRtyaM kRtam / na cAtmA laghutA nItaH rakSobhiraparAjitatvAt / For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.mU. // 2 // www.kobatirth.org na kevalaM sugrIvatoSaNama, dharmaparirakSaNaM cAsmAkamAsIdityAha - ahamiti / dharmataH dharme / saptamyarthe tsiH| dharmataH parirakSitAH dharme sthaapitaaH| dharmasthApanaM TI. yu.ka cAtrAdharmAnmocanam / yadi hanumatA sItA na dRzyeta tadA'haM tAvadAtmAnaM jahyAm, tato lakSmaNAdayazca / tata AtmahAnirUpo'dharmassarveSAM syAditi bhAvaH / yadvA vaidehIdarzanarUpeNa dharmeNa upakAreNa sarve vayaM parirakSitAH nirapavAdAH kRtAH smeti bhAvaH // 11 // evaM nirAMtazayAnandakaraM vacanaM sa. 1 ahaM ca raghuvaMzazca lakSmaNazca mahAbalaH / vaidehyA darzanenAdya dharmataH parirakSitAH // 11 // idaM tu mama dInasya mano bhUyaH prakarSati / yadihAsya priyAkhyAturna kurmi sadRzaM priyam // 12 // eSa sarvasvabhUtastu pariSvaGgo hanumataH / mayA kAlamimaM prApya dattazcAstu mahAtmanaH // 13 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir kathayatA hanumataH tatsadRzapratyupakArAlAbhAt khidyate idaM tviti / prakarSati vyAkulapati santApayati vA / kurmi karomi // 12 // sa ca santApassarvasva dAnarUpeNa pratyupakAreNa vinA na zAmyati / tasya sarvasvadAnasya mayA kriyamANaH pariSvaGga eva pratinidhirbhavatvityAha-eSa iti / tushbdo'vdhaarnne| imaM pratyupakArAI kAlaM prApya mayA datto'yaM pariSvaGga eva sarvasvabhUto'stu sarvastradAna sadRzo'stviti sambandhaH / eSaH svAnubhavasiddhaH, icchAgRhItAbhi matorudehatvena svasya niravadhikabhogyatayA sthitaH / loke svasya rasyaM hi svAbhimatAya dizati / sarvasvabhUtaH etadvyatiriktapradAne idaM na dattamiti nyUnatA sthAt, etatpradAne tu sarva dattam, etadvigrahasya sazriyatvAt / pariSaGgo hanumataH amRtAzino hi tRNakavalAdikaM na deyam / " sneho me sugrIvazcApi toSitaH niyukta kAryAnukUlakAryAntara karaNAditi bhAvaH // 10 // ahamiti / dharmanaH / sArvavibhaktikastasiH / dharmataH parirakSitAH dharme sthApitAH adharmAnivartitA iti yAvat / yadi hanumAna baidehIM nAdrAkSIta tadA'haM jIvitaM jahyAm, madviyogAsahiSNavo lakSmaNAdayazca tathA kuryuH| tathAcAtmahananarUpAdharmaH sarveSAM sambhavediti bhaavH|| 11 // evaM hanumatkarma mA~ sukhayatyeva, kintu tasya pratyupakArAkaraNajanitaviSAdaH preyasIvRttAntazravaNAnandamapi tirodhAya mA~ santApayatI tyAha idaMtvityAdinA / kurmi karomi // 12 // sa santApaH sarvasvadAnarUpeNa pratyupakAreNa vinA na zAmyati tasya cedAnImasambhavAnmadIyaH pariSvaGga eva pratinidhi sa0 [etatkAlocitamidamityAlocya datavAncAnarendrAya rAghavendra ityAha-eSa ityAdinA / sarvasvabhUtaH sahayogahetutvAtkRtopakArasamamaphalarUpaH / eSaH pariSvaGgaH AliGganarUpaH / imaM kAlam ena 2 samayaM prApya mahAtmanaH tasya hanumato dacaH / mayA ramyA mahAtmano mama ca sarvasvabhUtaH eSopi imam akAla sAyujyasUcakasya taspedAnImayogyatvAttatkAlabhitraM kAlaM prApyApi mayA datta iti vA / tuzabdastu rAmamAstayorvizeSadyotakaH / anena kRpApAravazyaM yogyate // 15 // For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir paramo rAjan" ityetadvigrahe premavataH sa eva dAtavyaH / mayA kAlamimaM prApya dattaH / ayaM kiJcidapi matto'napekSamANo varttate / kadA mayA'smai kiJciddattaM syAditi sotkaNThena mayA sthitaM saMpratyapratiSedhasamayalAbhAddattavAnasmi / tasya mahAtmanaH mahAsvabhAvasya mahodArasyetyarthaH / dehadvayamupakRtavataH kimekadehapradAnamucitamiti bhAvaH / veNyudagrathanasamaye sItAM saMrakSya dattvA 'avagAhyArNavaM svapsye ' iti dazAyAM rAmadehaM ca siitaasndeshvcnenaajii| ityuktvA prItihRSTAGgo rAmastaM pariSasvaje / hanUmantaM mahAtmAnaM kRtakAryamupAgatam // 14 // dhyAtvA punaruvA cedaM vacanaM raghunandanaH / harINAmIzvarasyaiva sugrIvasyopazRNvataH // 15 // sarvathA sukRtaM tAvat sItAyAH parimArgaNam / sAgaraM tu samAsAdya punarnaSTaM mano mama // 16 // kathaM nAma samudrasya duSpArasya mahAmbhasaH / harayo dakSiNaM pAraM gami vyanti samAhitAH // 17 // yadyapyeSa tu vRttAnto vaidehyA gadito mama / samudrapAragamane harINAM kimivottaram // 18 // vayaddhi / evaM dehadvayaM dattavataH kimekadehadAnamucitamiti bhAvaH // 13 // rAmAnu0-mayA kAlamimaM prApya dattazcAstu mahAtmanaH iti pAThaH // 13 // prItihRSTAGgaH prItyA pulakitagAtraH / mahAtmAnamityAdivizeSaNAni pariSvaGgahetavaH // 14 // evaM hanumantaM stutvA sAgarasya dustaratvaM vicArya viSaNNassan prayAsa kRtaM sItAnveSaNaM nirarthakamiti manvAna Aha- dhyAtveti / evakAro bhinnakramaH / dhyAtvA dustaraM sAgaraM sarvavAnaravAhinIsahito'haM kathaM santariSyAmIti saJcintya / sugrIvasyopazRNvataH sugrIve upazRNvatyeva / vyatyayena saptamyarthe SaSThI // 15 // sarvathA sarvaprakAreNa samudrataraNAntaHpurapravezAdinA / sukRtaM tAvat suSThu kRtameva / parimArgaNam anveSaNam / kiMtu sAgaraM samAsAdya sAgarasya dustaratvamAlocya / punarnaSTaM mano mama, sItAvRttAntazravaNena dRSTa mapi me manaH punarnaSTaM prakRtaM viSAdaM punaH prAptamityarthaH // 16 // viSAdameva prakaTayati-kathamiti / duSpArasya duSprApatIrasya / " pAra tIra karma samAptau " ityasmAddhAtoH khacapratyayaH / mahAmbhasaH agAdhajalasya / samAhitAH saGgatAH // 17 // sarvatheti zlokoktaM vivRNoti-yadIti / vaidehyAH bhavatItyAha eSa ityAdi // 13 // prItiSTAGgaH prItyA pulakitagAtra // 14 // dhyAtvA sarvavAnarasahito'haM kathaM sindhuM tariSyAmIti saJcintyetyarthaH / sumIva syopazRNvataH saptamyarthe SaSThI // 15 // sAgaraM tu samAsAdya, dustaratAmAlocyetyarthaH / punarnaSThaM mano mama sItAvRttAntazravaNena hRSTaM me manaH prakRtaviSAdaM punarapi prAptamityarthaH // 16 // samAhitAH militAH // 17 // vaidehyA vRttAnto gadito yadyapi gadita patra, harINAM samudrapAragamane uttaraM kim uttarakAlocitaM sAdhanaM 106 For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org 9.. vA.rA.bha. vRttAntaH gadito yadyapi gadita eva / harINAM samudrapAragamane uttaraM kim uttarakAlocitaM sAdhakaM kim ? na kimapItyarthaH / ivazabdo vAkyAlaGkAre ||18||Mttii.yu. 3 // ityuktveti / dhyAnamupAgamata sAgarataraNopAgacintAmakarodityarthaH / zanibarhaNamahAvAhupadAbhyAM sAgarazopaNAdikamevopAyamacintayaditi dyotyate / // 19 // iti zrIgovindarAjaviracitte zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne prathamaH sargaH // 1 // ityuktvA zokasambhrAnto rAmaH zatrunibarhaNaH / hanumantaM mahAbAhustato dhyAnamupAgamat // 19 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe prathamaH sargaH // 1 // taM tu zokaparighunaM rAmaM dazarathAtmajam / uvAca vacanaM zrImAna sugrIvaH zokanAzanam // 1 // kiM tvaM santapyase vIra yathA'nyaH prAkRtastathA / maivaM bhUstyaja santApaM kRtaghna iva sauhRdam // 2 // santApasya ca te sthAnaM na hi pazyAmi rAghava / pravRttAvupalabdhAyA~ jJAte ca nilaye ripoH||3|| evaM zokasambhrAntaM rAmamavalokya samaduHkhatayA tacchokamatahamAnaH sugrIvaH "ApayunmArgagamane kAryakAlAtyayeSu ca / apRSTo'pi hitAnveSI brUyAt / kalyANabhASitam // " iti nItizAstramanusmaran zokanivAraka vacanamuvAcetyAha-taM viti / tuzabdaH pUrvasmAdilakSaNyaparaH / taM tu zokapAranam / IMrAmaH prItisamAyukta iti prItiyuktatvadazAyAmeva zokapariyUnaM zokaparitaptam / dazarathAtmajaM mahArAjaputratvena zokalezAnaI rAmam / zrImAn "zucitA tyAgitA zorya smaansukhduHkhtaa| anurAgazca dAkSiNyaM satyatA ca suhRdaNAH // " iti kAmandakoktarItyA mitraguNasampanna ityarthaH / zoka nAzanaM rAmahRdayAntargatazokanivartanakSamaM vacanamuvAca // 1 // prAkRtaH kSudraH / mevaM bhUH prAkRta ida mA bhUH // 2 // nimittAbhAvamupapAdayati-saMtApasya cati / co'vadhAraNe / santApasya sthAnameva nimittameva na pazyAmi / etAvatparyantaM sItAnupalambhanarUpaM nimittamAsIt idAnI tu nAstItyarthaH / / kimityarthaH / 18 // zokasambhrAntaH vidite'pi sItAvRttAnte tatprAtipratibandhakasadbhAvAtkaluSitAntaHkaraNa ityarthaH // 19 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAbhAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM prathamaH sargaH // 1 // tamiti / zokapariyUnaM zokaparitaptam // 1 // 2 // co'vadhAraNe / sthAnaM ca nimitta // 3 // For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sthAnam avkaashH| "avakAze sthitau sthAnam" ityamaraH / pravRttau sItAvRttAnte / "vArtA pravRttittAntaH" ityamaraH // 3 // tvadguNaparyAlocanAyAmapi na zokAvakAza ityAha-matimAnityAdinA / matimAna AgAmigocarajJAnavAn / zAstravita nItizAstrajJaH / prajJA'syAstIti prAjJaH / "prajJAdibhyazca"| ityaNapratyayaH / UhApohajJa ityarthaH / paNDA nirNayAtmakaM jJAnaM sA'sya samAteti paNDitaH, paricchettetyarthaH / pApikA pApayuktAm / anutsAhakAriNI miti yAvat / imAM buddhiM tyaja / kRtAtmA yogI / arthadUSaNI mokSarUpapuruSArthanivartikA buddhimiva // 4 // nApi sAgaradustaratvaM santApanimitta matimAJchAstravit prAjJaH paNDitazcAsi rAghava / tyajemA pApikA buddhiM kRtAtmevArthadUSaNIm // 4 // samudraM lavayitvA tu mahAnakrasamAkulam / laGkAmArohayiSyAmo haniSyAmazca te ripum // 5 // nirutsAhasya dInasya zokaparyAkulA tmnH| sarvathA vyavasIdanti vyasanaM cAdhigacchati // 6 // ime zarAH samarthAzca sarve no hariyUthapAH / tvatmiyArthaM kRtotsAhAH praveSTamapi pAvakam // 7 // eSAM harSeNa jAnAmi tarkazcAsmin dRDho mama // 8 // mityAha-samudramiti / na kramanta iti nakAH gajagrAhimatsyAH / mahAnakrasamAkIrNamapi samudraM lavayitvA laGkAmArohayiSyAmaH, senAmiti zeSaH / te // ripuM rAvaNaM haniSyAmazca, samudralapanalaGkArohaNazavadhArtha na santApaH kArya ityarthaH // 6 // evaM kAraNAbhAvAcchokasya nAvakAza ityuktam / / INsatyapi kAraNe sa tyAjya ityAha-nirutsAhasyati / zokapayAkulAnmanaH zokavyAkulamanasaH, ata eva nirutsAhasya / sarvArthAH sarvaprayojanAni vyavasIdanti nazyanti / saH zokaM vyasanaM cApnoti / zokAdagutsAhaH, anutsAhAdainyam, dainyAdarthanAzaH, arthanAzAccApatprApyata ityarthaH / tasmA cchokastyAjya iti bhaavH|| 6 // nApi sahAyAnupapattizzokanimittamityAha-ima iti / zUrAH parAkramazAlinaH / samarthAH upAyakuzalAH / naH asmAkaM smbndhinH| sarve ime hariyUthapAH tvatpriyArtha pAvakamapi praveSTuM kRtotsaahaaH| kimutAnyatkartumiti bhaavH||7|| kuta eSAmutsAhastvayA - meva na pazyAmi // 3 // tvadIyaguNavicAraNAyAmapi zoko'nucitastayetyAha-matimAnityAdi / zAkhavit nItizAstrajJaH / matimAna AgAmigocarArthajJaH / prAjJA pAUhApohakuzalaH / paNDitaH paricchelA arthatatvajJo vaa| kRtAtmA jJAtAtmasvarUpo yogI / arthadUSaNIm apavargadUSaNIm / buddhimiva viSayeSUpAdeyatvabuddhimiva / viyadvA arthadUSaNI prayojanahAnikarIm / pApikAm azubhAtmikAm / kaluSitAM yuddhiM tyajetyarthaH // 4 // samudrataraNe'pi cintA na kAryetyAha-samudramiti / Aroha yiSyAmaH ArokSyAmaH // 5 // zokasyAnarthamUlatvaM darzayati-nirutsAhasyetyAdi / vyasanaM kartuM // 6 // 7 // kuto'yaM nizcaya ityatrAha-eSAmityAdi / harSeNa 7 // For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa0 avagata ityAha-eSAmiti ardhamekaM vAkyam / eSAM yUthapAnA harSeNa mukhaprasAdAnumAnena jAnAmi, epAm utsAhamiti zeSaH / asminnutsAhe mama dRDhaH TI.yu.kA, aprazithilaH tarkazvAsti // 8 // phalitamAha-vikrameNeti / pApakarmANa sItAharaNarUpapApakarmayuktaM te ripuM rAvaNaM hatvA sItAM vikrameNa yathA smaanessye| tathA tvamutsAhaM kartumarhasi // 9 // rAmAnu0-zokAkrAntasya tava darzanena mamApyuttarakartavyaM na sphurati / tasmAcchokaM parityajya yathA gamotsAho bhavettathA yatnaM kurviti bhAvaH // 9 // ka vikrameNa samAneSye sItAM hatvA yathA ripum / rAvaNaM pApakarmANaM tathA tvaM kartumarhasi // 9 // seturatra yathA baddhayedyathA pazyema tA purIm / tasya rAkSasarAjasya tathA tvaM kuru rAghava // 10 // dRSTvA tAM tu purI laGkAM trikUTazikhare sthitAm / hutaM ca rAvaNaM yuddhe darzanAdupadhAraya // 11 // abaddhvA sAgare setuM ghore tu vrunnaalye| laGkA na mardituM zakyA senTrairapi surAsuraiH // 12 // setubaMddhaH samudre ca yaavllngkaasmiiptH| sarva tIrNa ca vai sainyaM jitamityupa dhAraya // 13 // ime hi samare zUrA harayaH kaamruupinnH|| 14 // [zaktA laGkAM samAnetuM samutpATya sarAkSasAm / ] lAtathA tvaM kartumarhasItyuktaM vizinaSTi-seturiti / atra samudre seturyathA baddhayeta yathA tA purIM pazyema tathA tvaM kuru, tathopAyaM cintayetyarthaH // 10 // darzanamAtreNa kiM setsyati / tatrAha-dRSTveti / tAM purIM dRSTvA darzanAdeva hetoH rAvaNaM itamavadhAraya // 11 // seturbadhya iti ko'yaM nirbandha ityAzaya / anyathA azakyatvamanvayavyatirekAbhyAmAha-abavetyAdizvokRdayena / abaddhvA sAgara ityAdi spaTam / seturiti / laGkAsamIpataH lngkaasmiipe| yAvat yAvatkAle seturbaddho bhavati tAvatkAle sarva sainyaM tIrNa jitaM cetyupadhAraya / kartari niSThA // 12 // 13 // taraNamAtreNa jayitve hetumAhaharSakAryeNa mukhabikAsAdinA asmin eSAM pAvakapravezAdyutsAhe mama tarka uuhaapohbuddhiH| DhaH avyabhicaritaH / atra vikrameNa rAvaNaM hatvA sItA yathA samAnaye samAneSyAmi tathA tvaM kartumarhasIti sambandhaH // 8 // 9 // atra samudre / vadhyeta badhyeta // 10 // trikuTazikhare sthitA laGkA to purauM dRSTvA tasmAdeva darzanAta rAvaNaM hatamupadhArayeti yojanA // 11 // setubandhanasyAvazyakaraNIyatvaM vyatirekeNAnvayena cAi-avadhvetyAdizlokadvayena / laGkAsamIpataH laDhAmamIpAbhivyAtasamudra setaryAvaddha baddho bhavati tAvadeva sarva sainyaM tIrNa vaitIrNameva / jisamiti cAvadhAryatAm / tIrNa jitamiti kartari niSA / abAyadhAraNacakArAbhyA rAkSasasainya katavivAhalye satyapi apratihataM tariSyati jeSyati cetpuktaM bhavati // 12 // 13 // sainyasya jetatvopayogizaktimAha-ime hIti / asyottarArdha-zaktAlako samAnetaM sa-pathA ripuM hatvA sItA vikrameNa praakrmenn| ke garuDasya krama va kramastena samAneSye / tayetyutsAha kartumarhasi / yathA'haM samAneSye tathA khamutsAhaM mama protsAhanaM kartumarhasIti vA // 1 // For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ime hIti / ardhamekaM vAkyam // 14 // upasaMharati-taditi / tat uktarItyA zokanimittAsambhavAt / viklavA zokaparavazA / ata eva sarvArtha nAzinI buddhiH / alaM mA bhUt / "alaM bhUSaNaparyAptizaktivAraNavAcakam" ityamaraH / tatra hetumAi-puruSasyeti / zauryApakarSaNaH zoryanAzanaH // 15 // rAmAnu0-zokasyAnarthakAritvapradarzanena prasaktaM zorka nivArayati-tadalamityAdinA // 15 // na kevalaM zokatyAgaH sattvAvalambanaM ca kAryamityAha-yattviti / zauNDIyai| tadalaM viklavA buddhI rAjana srvaarthnaashinii| puruSasya hi loke'smin zokaH zauryApakarSaNaH // 15 // yattu kArya manuSyeNa zauNDIryamavalambatA / asmin kAle mahAprAjJa sattvamAtiSTha tejasA // 16 // zUrANAM hi manuSyANAM tvadridhAnAM mahAtmanAm / vinaSTe vA pranaSTe vA zokaH sarvArthanAzanaH // 17 // tvaM tu buddhimatAM zreSThaH sarvazAstrArtha kovidH| madvidhaiH sacivaiH sArdhamariM jetumihArhasi // 18 // na hi pazyAmyahaM kaMcitriSu lokeSu rAghava / gRhItadhanuSo yaste tiSThedabhimukho raNe // 19 // vAnareSu samAsaktaM na te kArya viptsyte| acirAkSyase sItAM tIrvA sAgaramakSa yam // 20 // tadalaM zokamAlambya krodhamAlamba bhuupte| nizceSTAH kSatriyA mandAH sarve caNDasya bibhyati // 21 // Mzauryam / "zauNDI garve " iti dhAtoroNAdike Iranpratyaye zoNDIrazzUraH asya bhAvazjhauNDIrya tat avalambatA avalambamAnena / zauryapradhAnene tyarthaH / manuSyeNa puruSeNa / yatkArya sampAdyaM tatsattvaM dhairyam balaM vA / tejasA parAkrameNa saha asminkAle AtiSTha avalambasva // 16 // nanu nAyaM zokassAgarataraNAdinimittakaH kiMtu sItAnavalokanAdinimitta ityatrAha--zUrANAmiti / vinaSTe antrhite| "Naza adarzana" iti dhAtorniSThA // 17 // punazca rAmaM protsAhayati-tvamiti / iha idAnIm // 18 // na hi tiSThet sthAtuM na zaknuyAt // 19 // vAnareSu samAsaktaM vaanrmuulmityrthH| na vipa tsyate na vinazyati // 20 // upasaMharati-taditi / AlambyAlam nAlambasvetyarthaH / "alaMkhalvoH pratiSedhayoH prAcAM ktvA" iti ktvaaprtyyH| samutpATaya sarAkSasAm iti||14|| uktamarthamupasaMharati--tadalamiti / vikravA buddhiralaM mA'stu / rAmasya hRdayasthazokaM nirAkartumuktamevA punarapyAha purussspeti||15|| zauNDIrya zIrSam avalamvatA manuSyeNa puruSeNa yatsatvaM yaddhaya nadAtiSThetyanvayaH // 16 // vinaSTe tirohite / pranaSTe pradhvasteSA, vastuni viSaye // 17 // 18 // tvacchauryaparyAlocanayAspi zoko na kArya ityAha-na hIti / tiSTheta sthAtuM zaknuyAt // 19 // na vipatsyate na binamacati // 20 // zokamAlammyAlaM nAlambasva / For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir krodhasyAlamjyale hetumAha-nizceSTA iti / nizceSTAH nirudyogAHkSatriyAH mandAHmandabhAgyAH / caNDasya caNDAt / "caNDastvatyantakopanaH" ityamaraHTI.yu.kA IMIM21 // evaM setubandhena sarvArthasiddheH zoko na kArya ityuktvA setubandhopAyo vicAryatAmityAda-laDanArthamiti / lahanA laDanahetum / "arthaH syAdviSaye mokSe zabdavAcye prayojane / vyavahAre dhanuzzAne vastuhetunivRttiSu // " iti vaijayantI // 22 // setubandhopAye nirNIte tataH paraM sukarAmityAha laGghanArthaM ca ghorasya samudrasya ndiipteH| sahAsmAbhirihopetaH sUkSmabuddhirvicAraya // 22 // sarva tIrNaM ca me sainyaM jitamityupadhAraya // 23 // ime hi harayaH zUrAH samare kAmarUpiNaH / tAnarIna vidhamiSyanti zilApAdapavRSTibhiH // 24 // kathaMcit santariSyAmaste vayaM varuNAlayam / hatamityeva taM manye yuddhe samitinandana // 25 // kimukA bahudhA cApi sarvathA vijayI bhavAn / nimittAni ca pazyAmi mano me saMprahaSyati // 26 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe dvitIyaH sargaH // 2 // sarvamiti / ardhamekaM vAkyam // 23 // ukte'rthe pUrvoktaM hetumanuvadati-ime hIti / vidhamiSyanti vakSyanti // 24 // mA bhUtsetubandhaH prakArAntareNApi / samudraM tItvA zatrUn haniSyAmItyAha--kathaMciditi / kathaMcit kenApyupAyena / nandatIti nndnH| nandyAditvAt lyuH / samityAM yuddhe nandana yuddho tsuketi yAvat // 25 // nimittAnusAreNApi bhavato jayasiddhirityAi-kimuktveti / sarvathA setuM bahA abahAvA / nimittAni netraspharaNAdIni / mano me saMprahaSyatIti / manaHsaMpraharpazca kAryaptiddhinimittamiti bhaavH||26|| iti zrIgovi0 zrIrAmA0 ratnakirITA yuddhakANDavyAkhyAne dvitIyaH srgH||2|| krodhAlambane hetumAha nizceSTA iti / nizceSTAH nirudyogAH kSatriyAH / mandA mandabhAgyAH / sarve janAH caNDasya caNDAt atikopanAta bibhyati // 21 // tadukta prakAreNa vA prakArAntareNa vA sAgarataraNe hetuM vicArayetyAha-laGganArthamityAdi / lahanAya laDanahetum / "arthaH syAdviSaye mokSe vastuhetunivRttiSu" iti jayantI // 22 // sarvamityardhamakaM vAkyam / atra yAvattAvacchandAvadhyAhAyA~ / jitamiti jAve niSThA / me senyaM yAvattINa tAvattena jitamityupadhAraya / laDite // 5 // tasya taissainyam iti kacitpAThaH / tasyArtha:-samudre lavite tervAnaraH tasya rAvaNastha sainyaM jitabhityupadhArayetyarthaH // 23 // jetRtvazaktimAha-ime hItyAdi // 25 // kazcitsantariSyAmaH yenakenApyupAyenetyarthaH // 25 // nimittamevAha mana iti / / 26 // iti zrImahezvara zrIrAmAyaNa yuddhakANDavyAkhyAyo dvitIyaH sargaH // 2 // For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir evaM mAnuSabhAvanAnusAreNa samudrasya dustaratvena zokApano'pi suhadupadezena pratiSThApitoM rAmaH nItizAstrAnusAreNa saMhAryazavadurgasvarUpazodhanAya / / pRcchati--sugrIvasyetyAdinA / sAragrAhitvamAha paramArthaviditi / he tumat yuktiyukan / vacaH zrutvA pratinamAha // 1 // tapasA tapaHprabhAvena / taraseti pAThe tarasA vegena / laGghane taraNe // 2 // evamupAyacintanena samudraspa dustaratvamavigaNayya durgasvarUpaM pRcchati-katIti / durgAyAH duSpApAyAH laGkAyAH kti| sugrIvasya vacaH zrutvA hetumat paramArthavit / pratijagrAha kAkutsyo hanumantamathAbravIt // 1 // tapasA setubandhena sAgarocchoSaNena vA / sarvathA susamartho'smi sAgarasyAsya laGghane // 2 // kati durgANi durgAyA laGkAyA brUhi tAni me / jJAtumicchAmi tatsarva darzanAdiva vAnara ||3||blty parimANaM cadvAradugakriyAmapi / guptikarma ca laGkAyAM rakSasAM sadanAni ca // 4 // yathAsukhaM yathAvacca laGkAyAmasi dRSTvAn / sarvamAcakSva tattvena sarvathA kuzalo hyasi // 5 // zrutvA rAmasya vacanaM hanUmAna mArutAtmajaH / vAkyaM vAkyavidA zreSTho rAmaM punarathAbravIt // 6 // durgANi kati durgaprAkArAH santItyarthaH / jalagirivanasthalAtmakAni durgaanni| tat durgavizeSavatvaM me bahi / pUrvamevoktamityatrAha jJAtumiti / tatpUrva zrutaM / sarvam / darzanAdiva pratyakSata iva / vizadaM jJAtumicchAmi / balasya senaayaaH| parimANam iyattAm / dvAradurgakiyAM dvAreSu durgakriyAm kIlakhanana jalocatavanakaraNAdibhiH durgamatvakaraNam / guptikarma prAkAraparivAdinirmANam / sadanAni gRhANi / jJAtumicchAmIti pUrveNAnvayaH // 3 // 4 // yatheti / yathAsukhaM nizzakam / yathAvattattvena / lAyAM pUrvoktaM sarva dRSTavAnasi / tatsena haraprakAreNeva AcakSa vyaktaM vada / sarvathA draSTuM vaktaM ca // 5 // athaabrviit| 1 // 2 // katItyAdi / durgAyA gantumazakpAyAH lAyAH kati durgANi jalagirivanasthalAtmakeSu durgeSu kati durgamAkArAH tAnityarthaH / brUhi tAnIti samyaka / / darzanAdiva pratyakSata iva / blsyetyaadi|primaannmiyttaam / dAradurgakriyA dvAreSu durgakriyAm kIlakhananaparicayantravizeSakaraNAdikAm / guptikarma prAkArATTAlakAdi| nirmANam // 3 // 4 // yathAtukha vinadhama, nizzaGkamiti yAvat / yayA yena prakAreNa sarvathA kuzalo'si, badraSTuM ceni shessH|| 5 // 6 // sA-paramArthavat paramArtha avatAramukhyArthaH rAvaNamAraNAdiH tahat / tabaTakamiti yAvat // 1||ti-jplaa namaHkAryapAlpasiyA, ana eka makalasyapuravA tiprANinAM bajhAlokanapane vakSyamANaM pAsanathAle / maitubampena gAyAM gAGgepena giriva / sAgaroDoSaNena, divyAbavalataH iti zeSaH // 2 // For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.bha. kAtsnyenAtravIt / "maGgalAnantarArambhapraznakAtsnyeSvathA atha" ityamaraH // 6 // durgakarmavidhAnataH durgakarma prAkAraparikhAkhananAdi, tadvitIya dhAnataH tannirmANena gupteti sambandhaH / rAkSasAH snigdhAH svAmini bhktaaH| tejasA, saMpAditAmiti shessH| vibhAgaM tatra tatra vibhajya sthApanam / balI zrUyatAM sarvamAkhyAsye durgakarmavidhAnataH / guptA purI yathA laGkA rakSitA ca yathA blaiH||7|| rAkSasAzca yathA snigdhA rAvaNasya ca tejasA / parAM samRddhiM laGkAyAH sAgarasya ca bhImatAm / vibhAgaM ca balaughasya nirdezaM vAhanasya ca // 8 // evamuktvA kapizreSThaH kathayAmAsa tattvataH // 9 // hRSTapramuditA laGkA mattadvipasamAkulA / mahatI rathasampUrNA rakSogaNasamAkulA / vAjibhizca susampUrNA sA purI durgamA paraiH // 10 // dRDhabaddhakavATAni mahA parighavanti ca / dArANi vipulAnyasyAzcatvAri sumahAnti ca // 11 // tatreSUpalayantrANi balavanti mahAnti c| AgataM parasainyaM tu tatra taiH pratihanyate // 12 // dvAreSu saMskRtA bhImAH kAlAyasamayAH zitAH / zatazo racitA vIraiH zataghnyo rakSasAM gaNaiH // 13 // ghasya caturaGgavalasamUhasya / nirdizyate iyattayA paricchidyate'neneti nirdezaH saGkhyA tAm // 7 // 8 // evamityardham / evamuktvA uktaratyiA vakSyamANaM saMgraheNa pratijJAya // 9 // hRSTapramuditA atyantadRSTajanA // 10 // hRDheti |aayskiilaadibhidRddhghttitkvaattaani / mahAparighavanti mahArgalavanti / "argale kAcake vaMze yoge prAkAragopure / asne ghaTe mudgare ca pariSaH paripaThyate" iti nighaNTuH / sumahAnti unnatAni // 11 // tatra teSu dvAreSu / iSUpala yantrANi zarazilAkSepakayantrANi / balavanti dRDhAni / mahAnti vipulAni, santIti shessH|teH yantraH tatra dvAreSu pratihanyate prtibdhyte||12|| saMskRtAH durgakarmavidhAnataH lA yathA gupteti sambandhaH // 7 // tejasA, sampAditAmiti zeSaH / vibhAgamiti / balaughasya caturaGgabalasamahasya vibhAgaM istyazvAdya vAntarabhedaM taba taba vibhajya sthApanam / nirdezaM nirdizyate iyattayA aneneti nirdezaH saGkhyA tAm // 8 // 9 // iSTapramuditA muditokhatarAkSasetyarthaH // 10 // mahAn parighavanti mahArgalavanti / "paridho yogabhede syAnmudrergalaghAtayoH" iti vizvaH / dvArANi, santIti zeSaH // 11 // tatra teSu palayantrANi vANa zilAmocanayantrANi // 12 // dvAreSu dvArapradezeSu / saMskRtAH sajjIkRtAH / kAlApasamayAH ayastAramayAH / zatadhyo nAma sakRtprayogAcchatamArakAH caturvitasti For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sjiikRtaaH| zitAH tIkSNAH / kAlAyasamayA ayassAramayAH / GIvabhAva aarssH| " anoimAyassarasAM jAtisaMjJayoH" iti samAsAntaH / zataM mantIti zataghnyaH mudraravizeSAH / "amanuSyakartRke ca" iti Thak / zatazaH bahuzaH / racitAH sthApitAH // 13 // sauvarNa iti / tasyAH prAkAro sauvarNazca mahAMstasyAH prAkAro duSpradharSaNaH / maNividrumavaiDUryamuktAviracitAntaraH // 14 // sarvatazca mahAbhImAH zItatoyavahAH shubhaaH| agAdhA grAhavatyazca parikhA mInasevitAH // 15 // dvAreSu tAsAM catvAraH saGkamAH prmaaytaaH| yantrairupetA bahubhirmahadbhirgRhapaMktibhiH // 16 // trAyante saGkamAstatra parasainyAgame sati |yntraistairvkiirynte parikhAsu smnttH|| 17 // ekastvakampyo balavAn sakramaH sumahAdRDhaH / kAJcanairbahubhisstambhairvedikAbhizca zobhitaH // 18 // duSpradharSaNaH, durAroha ityarthaH / maNayaH padmarAgAH // 14 // sarvataH prAkAramabhitaH / parikhAH, santIti zeSaH / zItatoyatvena dussprveshtvmuktm||15|| dvAreSu dvArasamIpapradezeSu / sAmIpye saptamI / tAsAM parikhANAM sambandhinaH parikhoparikaptA ityarthaH / saMkramAH dAruphalakanirmitasaJcAramArgAH / "sNkrmH| kramaNe samyak dvArasaJcArayantrake" iti vizvaH / paramAyatAH ativipulaaH| yantrairiti / yantraiH sNkmaavkiirykaiH| mahadbhiriti yantravizeSaNam / gRha patibhiH rakSijanAvAsasthAnapatibhiH / upetAH, santIti shessH|| 16 // saMkramANAmupayogamAha-trAyanta iti / tatra dvArapradezeSu / parasainyAgame sati saMkramAHtrAyante, purImiti zeSaH / kathamityatrAha yantreriti / yantraiH saMkramaphalakavikSepayantraiH / parikhAsu parikhopari / samantataH avakIryante kSipyante / / sarvathA parikhAjalopari phalakA nikSipyante / zatrusainyAgame tu tA utkSipyante / tena durgaparikhAjalena prAkArasamIpagamanaM na zakyata iti zlokatAtpa kAryam // 17 // eka iti / teSu saMkrameSu / ekaH uttaradvArasthaH / balavAn sthaulyavAn / sumahAdRDhaH atyantavRddhasaGghaTanaH / ata evAkampyaH / stambhaH pramANA mugaravizeSAH / "zataghrI ca catuIstA kathitA lohakaNTakI" iti vaijayantI // 13-15 // dvAreSu dvArapradezeSu tAsA saMkramAH parikhANAM sambandhina saMkramAH, santIti zeSaH / saMkramo nAma puradvArapradezeSu parivopari sacaraNArtha maJcarUpeNa baddho mArgavizeSaH / "saMkramaH kramaNe samyagdvArasadhArayantrake " iti vishvH|| 16 // saMkramANAmupayogamAha-trAyanta iti / tatra teSu dvArapradezeSu parasainyAgame sati tAni parasainyAni teH svaniSTheryanvaiH parikhAsu samantataH avakIryante / For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir s0|| vA.rA.bha. saMkramAdhArArtha parikhAsu sthApitaiH stambhaiH vedikAbhiH rakSijanAdhArAbhirvitardikAbhiH // 18 // prakRtisampannaH dyUtAdivyasanarUpavicArarahitaH apramattaH sAvadhAnaH / balAnAM sainyAnAm / anudarzane pratidinamavalokananimittam / utthitaH jAgarUkaH / svayaM yuyutsuH sarvadA yuddhodyataH, tiSThatIti / | TI.yu. zazeSaH // 19 / / laGkA punaH laGkA nu. nirAlambA ttngkcchedmmRgiikRttrikuuttshikhrsthittvaadaarohnnaalmbnrhitaa| devadurgA devairapi duSpApA / lkaa| svayaM prakRtisampanno yuyutsU rAma rAvaNaH / utthitazcApramattazca balAnAmanudarzane // 19 // laGkA punarnirAlambA devadurgA bhayAvahA / nAdeyaM pArvataM vAnyaM kRtrimaM ca caturvidham // 20 // sthitA pAre samudrasya dUrapArasya rAghava / naupatho'pi ca nAstyatra nirAdezazca srvtH||21|| zailAgre racitA durgA sA puurdevpuropmaa| vAjivAraNasampUrNA laGkA paramadurjayA // 22 // parikhAzca zataghnyazca yantrANi vividhAni ca / zobhayanti purIM laGkA rAvaNasya durAtmanaH // 23 // nAdeyAdirUpeNa caturviSaM durga ca caturvidhadurgaprAkArakhatItyarthaH / nAdeyaM nayAM bhavam, jaladurgamityarthaH / pArvataM parvatastham / banAnAM samUho vanyA tts| sambandhi vAnyam / kRtrima kriyayA nivattam / prAkAraparikhAdimata sthalamityakSarArthaH // 20 // dUre pAraM yasya saH dUrapAraH tasya, vishaalsyetyrthH| paare| dakSiNatIre sthitA / aba samudre / naupathaH nausaJcArazca nAsti / ata eva sarvataH nirAdezazca, Adezo vArtAsaJcAraH tadrahitaH ayaM deza ityarthaH // 21 // vanagiridurgavatamAha-zailAya iti // 22 // kRtrimadurgadattvamAha--parikhA iti // 23 // kSipyante, tatastrAyante purI rakSantItyarthaH / yaddhA teryantraiH parikhA samantataH avakIryante / pareSA parikhAmukhnena prAkArasamIpaprAptinivAraNArtha zilAdayo vikSi pyante atastatra dvAreSu saMkramAstrAyante, purI rakSantItyarthaH // 17 // 18 // prakRtimApannaH svabhAvasthaH akSobhyAntaHkaraNa ityarthaH / utthitaH jAgarUkaH / apramattaH pramAdarahitaH, sAvadhAna ityarthaH / yadA rAvaNo yuyutsurbhavati tadA tasmina saMkrame senAdarzanArtha tiSThatIti bhAvaH // 19 // nirAlambA atikSaNottuGgatrikUTa sthitatvAdArohaNAlamvanarahitetyarthaH / devadurgA devairapi duSpApA / caturvidhadurgamatrAstotyAha-nAdeyamiti // 20 // dUrapArasya dUrasthitaparatIrasya samudrasya pAre sthitaa| naupathazcApi nAsti nosabAramArgo'pi nAsti, ata eva sarvazo nirAdezaca sarvadigvArtA saJcArarahita pradeza ityarthaH / anena jaladurgavatvaM yacitam / // 21 // zailAne racitetyanena vanagiridurgavatvaM sUcitaM bhavati // 22 // parikhAnyAdinA kRtrimadurgavatvaM sUcyate // 23 // sa-nirAlambA ambaralambinIti nirAlampasa nigA nitarA par3hA imi pAtrat / bhAnchana parvatazivarAdikA bAno yasyAH sA devA devAnAmapi dussAmanA / nirAlambAdeva pratIpamAnA Iol'nayAmAbAdeva durgeti vA / durgoM duSTA gatimA godAva prAto vA tasya'bhaSAvaheti vA // 20 // For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vibhAgaM ca balaughasyeti rAmapraznasyottaramAha--ayutamiti / atra laGkAyAM sarve puurvdvaarsthaaH| ayutaM dazasahasram / apre senAye yuddhayanta ityaprayodhinaH / kharagrayodhinaH sarve ayutasaGkhyAkAH / sarve'pi tathAvidhA ityarthaH ||24|| niyutamiti / atra laGkAyAm / caturaGgega sainyena saha rakSasAM niyutaM dakSiNa dvAramAzritam / tatra caturaGgabaleSu / yodhAH padAtayaH / anuttamAH atyantazUrAH / bhavantItyarthaH // 25 // sarve pazcimadvAravAsinaH / sarvAstra kovidAH ayutaM rakSasAmatra pUrvadvAraM samAzritam / zUlahastA durAdharSA sarve khaDDAgrayodhinaH // 24 // niyutaM rakSasAmaMtra dakSiNadvAramAzritam / caturaGgeNa sainyena yodhAstatrApyanuttamAH // 25 // prayutaM rakSasAmatra pazcimadvAramAzritam / carmakhaGgadharAH sarve tathA sarvAstrakovidAH // 26 // nyarbudaM rakSasAmatra uttaradvAramAzritam / rathinazcAzvavAhAzva kulaputrAH supUjitAH // 27 // zatazo'tha sahasrANi madhyamaM skandhamAzritAH / yAtudhAnA durAdharSAH sAgrakoTizca rakSasAm // 28 // te mayA saGgamA bhagrAH parikhAzcAvapUritAH / dagdhA ca nagarI laGkA prAkArAzcAvasAditAH // 29 // balaikadezaH kSapito rAkSasAnAM mahAtmanAm // 30 // samastAsrajJAH // 26 // azvavAdAzceti cakAreNa gjvaadaassmuciiynte| kulaputrAH satkulaprasUtAH, vizvasanIyA iti yAvat / supUjitAH rAvaNena bahu matAH, kiGkarA iti zeSaH ||27|| rAmAnu* - kulaputrAH kulodbhUtAH putraaH| satkulaprasUtA ityarthaH // 27 // atheti kaatsmyeN| zatazaH lAgi anekasahasrANi / durAdharSAH yAtudhAnAH rAkSasAH / madhyamaM skandhaM nagaramadhyamasthAnam aashritaaH| sarvasaGkhyAmA sAmeti / rakSatAM tAmra koTiH pUrNa koTiH / atra laGkAyAm, astIti zeSaH // 28 // evaM durgaprAkAravarNanena laghUnAM bhItirmA bhUditi svakRtaM darzayati - te mayeti / parikhA ityAdAvapi tacchando'nusandheyaH // 29 // balaikadeza ityardhamekAnyayam / balaikadezaH, senAcaturthIza ityarthaH / mahAtmanAM mahAkAyAnAm // 30 // khaTTAprayodhinaH kharaprayodhinaH // 24 // niyutamiti / atra senyeneti itthambhUtalakSaNe tRtIyA / caturaGgasainyaprakAreNa yodhA ityarthaH // 25 // 26 // kulaputrAH kiGkarAH / yadvA kule jAtAH putrAH kiGkarAH, satkulaprasutA ityarthaH // 27 // skandhaM sainyasthAnam // 28 // yadyevaM durgA laGkA kayamasmadvalasAdhyeti zaGkAM nirAvaSTeteH parikhAmArgA mayA bhannAH / parikhAzvAvapUritAH, zileSTakAdibhiriti zeSaH // 29 // mahAtmanAM mahAvRtInAm // 30 // For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir cA.rA.bha. // 8 // tapasA setubandhenetyevaM rAmoktameva samyagityAha-yeneti / mArgeNa upAyena / tarAma tariSyAmaH / vyatyayena loda / varu gAlayaM samudram // 31 // pakSAntaramAha-aGgada ityAdisAIzzokadvayena / aGgadAdayaH pUrvamAnAH samudraM lacitavantaH / sakhAtAM saparikhAm / sapratoraNAM sabahiArAm / Ana]sa yiSyanti, balazeSeNa kim uktAGgandAdivyatiriktabalazeSeNa kiM prayojanamiti yojanA // 32 // 33 // evamiti / sarvasaMgraham saMgRhyata iti yena kena ca mArgeNa tarAma varuNAlayam / hateti nagarI laGkA vAnarairavadhAryatAm // 31 // aGgado dvivido maindo jAmbavAn panaso nlH| nIlaH senApatizcaiva balazeSeNa kiM tava // 32 // plavamAnA hi gatvA tAM rAvaNasya mahA purIm |sprvtvnaa bhittvAsakhAtA sapratoraNAm / saprAkArAM sabhavanAmAnayiSyanti rAghava // 33 // evamAjJApaya kSipraM balAnAM sarvasaMgraham / muhUrtena tu yuktena prasthAnamabhirocaya // 34 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe tRtIyaH sargaH // 3 // zrutvA hanumato vAkyaM ythaavdnupuurvshH| tato'bravInmahAtejA rAmaH satyaparAkramaH // 1 // yAM nivedayase laGkA purI bhImasya rakSasaH / kSipramenA mathiSyAmi satyametad bravImi te // 2 // saMgrahaH, balAnAM madhye sarvasArabhUtaM balam aGgadAdikam aajnyaapy| evaM puvamAnA ityAyuktarItyA AjJApayetyarthaH / yuktena yAtrAyogyena // 34 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne tRtIyaH sargaH // 3 // evaM laGkAyA durgakarmabalaparimANAdau hanumatA kathite rAmaH kiyanmAtramidamiti nyakkRtya tadAnImeva daNDayAtrAmAjJApayati-zrutveti / mahAtejAH mahAbalaH / sutyuparAkramaH amoghavikramaH AbhyAM nirbhayatve heturuktaH / atravIta, sugrIvamiti shessH||3|| yAmiti / nivedayase hanumanmukhena nivedayasi / mayiSyAmi zaraccesayiSyAmi // 2 // mArgeNa upAyena tarAma tariSyAmaH // 31 // sarvasainyattaraNopAyacintayA kim ? katipayayUthapA eva samudra lakayitvA parvatavanAdiviziSTo laGkAmutpAdacAneSyantI nen tyAha-aGgada ityAdinA / AnayiSyanti AneSyanti balazeSeNa kiM tavetyanvayaH // 32 // 33 // balAnAM sarvasaMgrahaM sapadyata iti sahaH sAraH sarvasArabhata / lAmAjJApaya, balAnA madhye sarvasArabhatAne kurutatyAjJApayetyarthaH // 34 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNanasvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo tRtIyaH sargaH // 3 // ||1||hnumtoktmnggdaadimukhen kAryanirvahaNamaGgIkurvannAda--yAmiti // 2 // For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kuta ityatrAi-yukta iti / yuktaH yaatraaiiH| tatra hetuH| vijayaH vijayAvahaH / vijayAvahatve hetumAha divAkaraH / madhyaM dine madhyaM praaptH| abhini / nmuhUrta ityarthaH / taduktaM vidyaamaadhviiye-"aadaurNgmitrmkhaavsujlvishvaabhijidirishcndraaH| aindrAmimUlavaruNAryamabhagatArA divA muhUrtAH syuH" iti / nanvabhijinmuhUrtA dakSiNayAtrAsu nissiddhaaH| yathA jyotiSkaratnAkare-"bhukto dakSiNayAtrAyAM pratiSThAyAM dvijanmani / AdhAne ca dhvajArohe mRtyudaH syAtsadA'bhijit // " iti / ucyate-lakA hi dakSiNapUrvasyAM kiSkindhAyAH, ato neyaM dakSiNayAtreti noktadoSaH // 3 // muhUrtavizeSe prayANasya phlN| asmin muhUrte sugrIva prayANamabhirocaye / yukto muhUrto vijayaH prApto madhyaM divaakrH||3|| asmin muhUrte vijaye prApte madhyaM divAkare / sItA hRtvA tu me jAtu kvAsau yAsyati yAsyataH // 4 // sItA zrutvA'bhiyAnaM me AzAmeSyati jIvite / jIvitAnte'mRtaM sTaSTvA pItvA vissmivaaturH||5|| darzayati-asminniti / divAkare madhyaM prApte vijayAkhye asminmuhate yAsyato me yAsyati mayi / asau rAvaNaH / sItA hatvA jAtu kadAcita kA yAsyati, yatra kutrApi yAntaM taM hnissyaamiityrthH| sItAM hRtvA tu me yAtviti pAThe yAtu raaksssH| "nairRto yAturakSasI" ityamaraH / yadvA yAtu gacchatu / kyaasytiitynvyH||4|| adyeva sAgarataraNopAyacintAM vinA nirgamasya phalamAi-sIteti / me abhiyAna prasthAnaM sItA zrutvA jIvite AzAmeSyati / zravaNaM ca trijaTAdibhya iti jJeyam / nirgama vinA kevalaM vicArAkuleSvasmAsu jIvite sA nirAzA syAditi bhAvaH / kathamiva ? viSa pItvA AturaH pIDitaH puruSaH jIvitAnte prANAtyaye prApte amRtaM spRTveva // 5 // asminneva muharne prayANamabhirocaya / kutaH yukta iti / yato divAkaro madhyaM madhyandinaM prAptaH ato muhUtoM vijayAvahaH abhijitsaMjJako yuktaH prAptaH // 3 // tatra prayANasya phalamAha-asminniti / AsminmuhUrte yAsyato me mayi yAtrA kurvati sati, aso rAvaNa sItA itvA jAva kayAsyati kadAcidapi kutrApi na yAsyatItyarthaH // 4 // tadAnImeva yAtrAyAH phalamAha-sIteti / Aturo vyAdhitaH jIvitAnte jIvitAntasamaye / amRtaM spRSThavetyanvayaH // 5 // sa-rAjatvAtsugrIvaM kaTAkSIkRtyAha-asminniti / asmin abhijinAmake muhurte prayANamito'smanirgamamabhirocaye / abhirocayeti pAThe-anumodasvetyarthaH / supIvaprayANamityaikapagena hanumadAbhimukhyena vacanabhityaGgIkAre " abhiprayAma suvIca sarvAnIkasamAvRtAH " ityanimagranyAnAnuguNyaM sphuTam / madhya nabhomadhyam / divAkaro yataH prAptaH tasmAt vijaye vijayaprade muhale / yuktaH, nirgama iti zeSaH / yukto mudroM vijayaH iti prathamAntapAThaH sphuTArthaH // 3 // For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. .9 // tarhi kadA'smAbhiH prasthApyam tabAha-uttareti / aba dine uttarAphalgunInakSatraM vartate / zvaH uttaradine hastena yokSyate, candra iti zeSaH / isto rAmasya TI.yu.kA. nidhanatArA / uttarAphalgunI tu sAdhanatArA ! ato'dyeva sarvAnIkasamAvRtAssantaH abhiprayAma gacchema / atrottarAphalgunItyanena sa divasa: phAlguna paurNamAsItyavagamyate / idamuttaratra pratipAdayiSyate // 6 // yAni nimittAni dhanyAni tAni prAdurbhavanti / atorAvaNaM nihatya sItAmAnayiSyAmi / jAnakI miti vizeSaNena janakaprItyartha cAvazyaM sA anetavyati yajyate // 7 // upariSTAdupari sphuramANamidaM mama nayanam / manorathaM manorathaviSayabhUtaM jayam / uttarAphalgunI hyadya zvastu hastena yokSyate / abhiprayAma sugrIva sarvAnIkasamAvRtAH // 6 // nimittAni ca dhanyAni yAni prAdurbhavanti ca / nihatya rAvaNaM sItAmAnayiSyAmi jAnakIm // 7 // upariSTAddhi nayanaM sphuramANa midaM mama / vijayaM samanuprAptaM zaMsatIva manoratham // 8 // tato vAnararAjena lakSmaNena ca pUjitaH / uvAca rAmo dharmAtmA punarapyarthakovidaH // 9 // agreyAtu balasyAsya nIlo mArgamavekSitum / vRtaH zatasahasreNa vAnarANAM tarasvinAm // 10 // phalamUlavatA nIla zItakAnanavAriNA / pathA madhumatA cAzu senA senApate naya // 11 // dUSayeyurdurAtmAnaH pathi mUlaphalodakam / rAkSasAH parirakSethAstebhyastvaM nityamudyataH // 12 // samanuprAptaM samyak samIpe prAptam / zaMsatIva spaSTa bodhytiityrthH| tathoktaM joti zAstre-"netrasyAdhaH sphuraNamasakRtsaGgare bhaGgahetunetropAnte harati nayanaM netramUle ca mRtyuH| netrasyodhai harati sakalaM mAnasaM duHkhajAtaM vAme caivaM phalamavikalaM dakSiNe vaipriitym||" iti / evaM vacane vidyamAne dakSiNanayana miti vyAkhyAnaM cintyam // 8 // pUjitaH yuktamiti zASitaH / arthakovidaH nItizAstranipuNaH // 9 // nItizAstramanusmaran senAsaMvidhAnaM darzayatiaya iti / spaSTam // 10 // mArgamavekSituM yAtviti sugrIvaM pratyuktamAtreNa sannihitaM nIlaM pratyAha-phaleti // 11 // mArgazodhanaprakAramAha-dUpayeyuriti / punarvasau jAtasya mama zvastu naidhanatArA, adya sAdhanatArA, ato'yeva prayANaM krtvymityaashyenaah-uttretyaadi| hastena yokSyate, candramA iti zeSaH ||6||yaani Man nimittAni dhanyAni zubhasUcakAni tAni prAdurbhavanti ato rAvaNaM nihatya sItAmAnayicyAmi AneSyAmIti sambandhaH // 7 // nayanam, dakSiNamiti shessH| manoratha manorathaviSayam // 8-11 // dUSayeSuH, viSAdineti zeSaH / muulphlodkmityekvdbhaavH| parirakSethAH rakSeH // 12 // For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaithong Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir dUSayeyuH, viSAdineti shepH| parirakSethA ityAtmanepadamArSam / udyataH sAvadhAna ityarthaH // 12 // zodhanAntaramAha-niSviti / nimeSu gartapradezeSu / vanadurgeSu vanaiH jalaiH durgeSu durgamapradezeSu / "jIvanaM bhuvanaM vanam" ityamaraH / vaneSu kAnaneSu ca / nihitaM randhe prahArArtha sthApitam / balaM parasainyam / vanaukasaH vAnarAH / abhiplutya abhita utplutya pazyeyuH // 13 // zodhanAntaramAha-yaditi / yatkicilaM phalgu asAram tat atraiva kiSkindhAyA nimneSu vanadurgeSu vaneSu ca vnauksH| abhiplutyAbhipazyeyuH paraSAM nihitaM balam // 13 // yacca phalgu balaM kiMcit tadatraivopayujyatAm / etaddhi kRtyaM ghoraM no vikrameNa prayuddhayatAm // 14 // sAgaraughanibhaM bhImamagrAnIkaM mahA blaaH| kapisiMhAH prakarSantu zatazo'tha shsrshH|| 15 // gajazca girisaGkAzo gavayazca mahAbalaH / gavAkSazcAgrato yAntu gavAM dRptA ivarSabhAH // 16 // yAtu vAnaravAhinyA vAnaraH plavatAM varaH / pAlayan dakSiNaM pArzvamRSabho vAnararSabhaH // 17 // gandhahastIva durdharSastarasvI gandhamAdanaH / yAtu vAnaravAhinyAH savyaM paarshvmdhisstthitH|| 18 // meva upayujyatAM sthApyatAm / kiMcidityanena tAdRzaM balamatra durlabhamiti sUcitam / atra yuktiM vakti pataditi / etat ghoraM kRtyaM vikrameNa prayu yatAm / ApaH zatapratyayaH / vikameNa zaktyA ye yuddhayante teSAmeva nAnyeSAmityarthaH / vikrameNopayujyatAmiti pAThe vikrameNopayujyamAnAnAm, vikamayuktAnAmityarthaH / kriyApadatve saMpradhAraNAyAM loda vedinavyaH // 14 // atha " yatazca balamAzaGkI tato vistArayegalam" ityuktarItthA bahavo balino'ye senAM karSantvityAha-sAgareti / sAgaroghanibhaM sAgarasya pravAho yadi bhavettattulyamityarthaH / zatazo'tha sahasrazaH zatazassahasrazazca sngghiibhuuye| tyarthaH ||15||"ath senAbalAdhyakSo sarvadikSu nivezayet" ityuktarItyA nivezayati-gaja iti / gavAmiti gavAmaye haptAH vRSabhA iveti sNbndhH||16|| yAtviti / dakSiNa pazcimapArthamityarthaH / "yatazca bhayamAzati tAM prAcI parikalpayet" iti kAmandakokteH / plavatAM vAnarANAm // 17 // gandheti, nimnAdiSu nihitaM randhe prahArArtha lInam // 13 // phalgu balaM nistAraM sainyam / atraivopayujyatA kiSkindhAyAmeva sthApyatAm / atra hetumAha pataditi / ghoraM bhayAvaha naH etAddharUpaM kRtyam / vikrameNa prayujyatA vikrameNa prayujyamAnAnAm, vikrameNa yuktAnAmiti nAnyeSAmityarthaH / vikrameNa prayudhyatAmiti pAThe vikrameNa zaktyA | ye yuddhacante teSAmeva patAbarUpa kRtyaM nAmyeSAmityarthaH // 15-17 // gandheti / yasya madagandhAditare hastino dravanti sa gandhahastI // 18 // For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pA.rA.bhU. // 10 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gandhahastI mattagajaH / tarasvI balavAn / savyaM prAcIbhAgam / adhiSThitaH adhiSThAtA / kartari ktaH // 18 // yAsyAmIti / madhyagamanaprayo janamAha abhidarpayanniti / 'praharSayedvalaM vyU' ityukteH / IzvaraH indraH, tathaivaucityAt / gavAM patimivezvara iti vA pAThaH // 19 // aGgadeneti aGgadena saMyAtu aGgadamAruhya saMyAtvityarthaH / sArvabhaumena uttaradiggajena / bhUtezaH yakSezaH / draviNAdhipatiH dhanAdhipatiH / atra tvaM ca zivikA 'yAsyAmi balamadhye'haM balaughamabhiharSayan / adhiruhya hanUmantamairAvatamivezvaraH // 19 // aGgadenaiSa saMyAtu lakSmaNa zvAntakopamaH / sArvabhaumena bhUtezo draviNAdhipatiryathA // 20 // jAmbavAMzca suSeNazca vegadarzI ca vAnaraH / RkSa rAjo mahAsattvaH kukSiM rakSantu tai trayaH // 21 // rAghavasya vacaH zrutvA sugrIvo vAhinIpatiH / vyAdideza mahA vIryAn vAnarAn vAnararSabhaH // 22 // te vAnaragaNAH sarve samutpatya yuyutsavaH / guhAbhyaH zikharebhyazca Azu pupluvire tadA // 23 // tato vAnararAjena lakSmaNena ca pUjitaH / jagAma rAmo dharmAtmA sasainyo dakSiNAM dizama // 24 // zataiH zatasahasraizca koTIbhirayutairapi / vAraNAbhaizca haribhiryayau parivRtastadA // 25 // taM yAntamanuyAti sma mahatI harivAhinI // 26 // dRptAH pramuditAH sarve sugrIveNAbhipAlitAH / AplavantaH plavantazca garjantazca plavaGgamAH / velanto ninadantaste jagmurve dakSiNAM dizam // 27 // mAruhya AvAbhyAmAgaccheti siddham // 20 // jAmbavAniti / RkSarAjaH jAmbavaddhAtA / kukSiM pazcAdbhAgam / jAmbavAn suSeNaH vegadarzI ceti trayaH mahAsattvaH RkSarAjazca kukSiM rakSantvityanvayaH // 21 // rAghavasyeti / vyAdideza rAmroktaM sarvaM kurutetyAjJApayAmAsa // 22 // ta iti / pupluvire pluta gatiM cakrire // 23 // tata iti / pUjitaH puraskRta ityarthaH / dharmAtmA nItirUpadharmajJa ityarthaH // 24 // zatairiti / yayau, rAma iti zeSaH // 25 // tamiti / harivAhinI pUrvoktabalavAnarabhinnA // 26 // gacchatAmavasthAvizeSAn darzayati-dRptAH ityAdinA / haptA garvitAH / ApnuvantaH maNDalAkAraM IzvaraH indraH // 19 // sArvabhaumena uttaradiggajena / bhUtezo yakSezaH // 20 // jAmbavAnityasya vizeSaNam RkSarAja iti // 21-25 // taM yAntamityardhamekaM vAkyam // 26 // AnuvantaH A samantAt puSamAnAH, dUraM patanta ityarthaH / lavantaH kevalaM lakSyantaH / velantaH siMhanAdAn kurvantaH / "kSvelA tu siMhanAdaH spAda " iti For Private And Personal Use Only TI.pu.ka sa0 4 // 10 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * bhramanta ityarthaH / garjantaH meghadhvAnaM kurvantaH / ghanagarjitamiti prasiddhiH / kSvelantaH siMhanAdaM kurvantaH / "velA tu siMhanAdaH syAt" ityamaraH / ninadantaH avyaktaM zabdAyamAnAH " jada avyakte zabde " iti dhAtuH // 27 // bhakSayantaH pibantaH / udvahantaH vilAsArtha haste dhArayantaH // 28 // anyonya miti / sahasA tarasA / nirvahanti udvahanti / kSipanti pAtayanti / anye patantaH santaH / parAn pAtayitRn / AkSipanti pratIkArakaraNAsAmarthena bhakSayantaH sugandhIni madhUni ca phalAni ca / udvahanto mahAvRkSAna maJjarIpuJjadhAriNaH // 28 // anyonyaM sahasA haptA nirvahanti kSipanti ca / patatazcAkSipantyanye pAtayantyapare parAn // 29 // rAvaNo no nihantavyaH sarve ca rajanI carAH / iti garjanti harayo rAghavasya samIpataH // 30 // purastAdRSabho vIro nIlaH kumuda eva ca / panthAnaM zodhayanti sma vAnarairbahubhiH saha // 31 // madhye tu rAjA sugrIvo samo lakSmaNa eva ca / bahubhirbalibhirbhImairvRtAH zatru nivarhaNAH // 32 // hariH zatavalivaraH koTIbhirdazabhirvRtaH / sarvAmeko hyavaSTabhya rarakSa harivAhinIm // 33 // koTIzata parIvAraH kesarI panaso gajaH / arkazvAtibalaH pArzvamekaM tasyAbhirakSati // 34 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir paribhASaNaM kurvantItyarthaH / apare zaktAH / parAn pAtayitRn pAtayanti // 29 // rAvaNa iti / naH asmAbhirityarthaH // 30 // purastAditi / atra pUrva rAmeNa mArgarakSaNAya ye nIlAdayo niyuktAH tato'nye kumudAdayastu rAmabhaktyutsAhena svayameva pravRttA iti jJeyam / RSabho dakSiNapArzvarakSaNAya niyukto bhaktyA parAkramAtizayena ca atrApi rakSaNaM kRtavAniti jJeyam // 31 // madhye tviti / jagmuriti zeSaH // 32 // avaSTabhya adhiSThAya // 33 // gajasyAgrabhAganiyuktasyApi pArzvarakSaNaM bhaktyatizayAt / atra kAryakaraNAtsaryAdayazca pUrva niyuktA evetyAhuH / atra pUrvaniyuktAnAM gandhamAdanAdInA nighaNTuH // 27 // udvahantaH jagmurityanvayaH // 28 // sahasA balena nirvahanti udvahanti // 29 // 30 // purastAdityatra mArgazodhakatvena kumudakaSabhayorapyupAdAnAta prAgapi nIlena sahetAvapi mArgazodhane niyuktAviti mantavyam / atra RSabhazabdena dakSi gapArzvaniyukAdRSabhAdanya ucyate // 31 // madhya iti / bahubhirvRtAH, jagmuriti zeSaH // 32 // 33 // gajaH pUrvabhAganiyuktAdanyaH / pArzvamekaM pazcAdbhAgam RSabhagandhamAdanayoH pUrvameva dakSiNa samyapArzvayorviniyogAt / tasya balasya / abhi For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mA.rA.bha. isr // 12 // mapyupalakSaNam / ekaM pAca savyaM pArtham / abhirakSatItyasya pratyekamabhisambandhaH / vyatyayena laT // 34 // RkSerAvRtatvaM jAmbavata eva / tatsaMga bandhAta supeNasyApi / jaghanaM pazcAdbhAgam // 35 // saMpatan / mArgazodhanAya puro gacchannapi paryapAlayat senApatitvAt sarvato rarakSetyarthaH // 36 // sa04 suSeNo jAmbavAMzcaiva RkSaizca bhubhirvRtau| sugrIvaM purataH kRtvA jaghanaM sNrrksstuH|| 35 // teSAM senApativIro nIlo vAnarapuGgavaH / sampatan patatAM zreSThastadvalaM paryapAlayat // 36 // darImukhaH prajaGghazca rambho'tha rabhasaH kapiH / sarvatazca yayurvIrAstvarayantaH plavaGgamAn // 37 // evaM te harizArdUlA gacchanto bldrpitaaH| apazyaMste girizreSThaM sahya gumalatAyutam / sarAMsi ca suphullAni taTAkAni vanAni ca // 38 // rAmasya zAsanaM jJAtvA bhImakopasya bhiitvt| varjayanagarAbhyAzAstathA janapadAnapi // 39 // sAgarodhanibhaM bhImaM tadAnarabalaM mahat / utsasarpa mahAghoSa bhImaghoSa ivaarnnvH||40|| tasya dAzaratheH pAveM zUrAste kapikuJjarAH / tUrNamApupluvuH sarve sadazvA iva coditAH // 41 // kapibhyAmuhyamAnau tau zuzubhAte narottamau / mahadbhayAmiva saMspRSTau grahAbhyAM candrabhAskarau // 42 // darImukha iti / spaSTam // 37 // apazyan, dUrAditi zeSaH / suphullAni suphullapadmakadvArANi // 38 // bhItavat bhItam / kartari ktavatu pratyayaH / varjayat dUrataH pariharat utsasarpa jagAmati sambandhaH / sAgaroghanibhamiti vipulatAyAM sAmyam / bhImaghoSa ivArNava iti cope // 39 // 40 // dAzaratheH pAve. iti / tanmukhollAsAyati bhAvaH // 41 // hanumadagandAbhyAmuhyamAnau raamlkssmnnau| mahAgrahAbhyAM zukrabRhaspatibhyAm / saMspRSTau saMyuktau / candrasUryA , rakSati abhyarakSat // 34 // suSeNa ityAdi / jAmbavadAdInAM pUrva kukSirakSaNe niyuktatvAta sugrIvaM purataH kRtvA jadhanaM saMrarakSaturityasya sugrIvasya pRSThataH kakSi pazcimabhAga rarakSaturityarthaH // 35 // nIla: puromArgazodhakassannapi pravanavegAtizayavattayA paritaH sarvato rarakSetyarthaH // 35 // 37 // evamityAdisAyazloka rAmekaM vAkyam // 38 // bhItavat bhItAIm // 39-41 // grahAbhyAM rAhuketubhyAm // 42 // 4 // sa-prahAbhyAM zukravRhaspatibhyAm / " kavikAvyayutajyotsnAkAntavat sa nyarocata / " ityukteH / lakSmaNapakSe candro nidarzanam / rAmapakSe mAskaraH / tatazca kavikAvyAnyA sakAntizcandra iva vAhanasAhispena) sakAntirlakSmaNaH / sUryaprakAzAmibhUtaprakAzastayoriva rAmaprakAzAmibhavo vAinarucoriti nidarzanAvidhako draSTavyaH // 42 // For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir viva zuzubhAte / atra upamAne caturgrahasaMyogasya bahujanavinAzahetutvAt hanumadaGgadAbhyAM rAmalakSmaNayogasya mahAsenAvinAzakatvaM gamyata ityalakA raNa vastudhvaniH / saMspRSTapadena hanumadagandayolAghavAtizayakathanAt padgatavastunA vastucaniH // 42 // rAmAnu-ahAbhyAM candrabhAskarAviti pAThaH // 42 // punaH sudUragamanasUcanAyAha-tata iti / spaSTam // 13 // paripUrthiH paripUrNamanorathaH / smRtimAn nimittazAstrArthasmaraNavAn / pratibhAnavAn tAtkA tato vAnararAjena lakSmaNena ca puujitH| jagAma rAmo dharmAtmA sasainyo dakSiNAM dizam // 43 // tamaGgadagato rAma lakSmaNaH zubhayA giraa| uvAca paripUrNArthaH smRtimAna pratibhAnavAn // 44 // hRtAmavApya vaidehI kSipraM hatvA ca rAvaNam / samRddhArthassamRddhArthAmayodhyAM pratiyAsyasi // 45 // mahAnti ca nimittAni divi bhUmau ca rAghava / zubhAni tava pazyAmi sarvANyevArthasiddhaye // 46 // anuvAti zubho vAyuH senAM mRduhitaH sukhaH / pUrNavalyasvarAzceme pravadanti mRgdvijaaH||47|| prasannAzca dizaH sarvA vimalazca divaakrH| uzanAzca prasannAciranu tvAM bhArgavo gtH||48|| likabuddhimAn // 44 // vakSyamANanimittazravaNe zraddhAmutpAdayituM prathamaM tatphalaM darzayati-hatAmiti / rAvaNaM hatvA vaidehImavApsyasIti kmH||45|| kuto'yaM nizcaya ityatrAha-mahAntIti / mahAnti durlabhAni / divi bhUmau ca yAni zubhAni nimittAni sarvANi tavArthasiddhaye pazyAmi, arthasiddhikarANi pshyaamiityrthH||46|| anuvAtIti / sukhaH sukhakaraH, zIta ityrthH| mRduhitaH mRduH mArdavaMyuktaH, hitaH anukUla ityarthaH / zubhaH bhAvizubhAra sUcakA vAyuH senAm anuvAti anusRtya vAti / pUrNavalgusvarAH anyUnAparuSasvarAH santaH pravadanti // 47 // bhaumAnimittAnyuktvA divynimittaa| nyAha-prasannA ityaadi| vAmanugataH tavAnukUladizi sthita ityarthaH / yadvA anugata pazcAdbhAgaM gataH / puraH zakrasya yAtrAsu pratiSedhAditi bhAvaH / / tathoktam jyautiSe-"pratizukaM pratibudhaM pratibhaumaMgato nRpH| api zakreNa sahazo itasainyo nivartate // " iti / uzanAca prasannAciranu tvAM bhArgavo gtH| smRtimAna anubhUtArthAvismaraNazIlaH / pratibhAnavAna tatkAlocitaprajJaH // 44 // 5 // kuto'yaM nizcaya ityavAha-mahAntIti / tavArthasiddhaye kAryasiddhaye // 16 // nimittAnpebAha-anuvAtIti / zivaH zubhasUcakaH / adhvazrAntiharaNAt hitazca / sukhaH sukhaspoM vAyuH mRdu mandaM pathA tathA senAmanuvAti anusRtya vAti / mRduhitasukhapadaiH krameNa zaityamAndyasorabhyANyucyante // 47 // bhaumAni nimittAnyuktvA divyAnyAha-prasanna ityAdi / uttarazlokaprathamapAdApyuzanaso vishessnnm||48|| For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.. ityanenAvatArakAle jAtakaphalasUcanavadrAmasyAnukUlaM gocAraphalaM darzayati viparItaphalaM rAkSasAnAM ca / tayAdi-kiSkindhAtaH AgneyadigvartinIlakAMprati TI.i.kA. gacchato rAmasyAnukUlaH zukra ityucyate / sUryastharAzeH purorAzistho hi bhavati zukaH / sUryazca tadAnI mInasthaH / uttarAphalgunI hyadyati prayANadina .. kathanAt phAlgunapaurNamAsyAM hi rAmasya daNDayAtreti pUrvamuktam / tadAca zuko messsthH| ato rAmasya karkaTarAzemeSo hi dshmo'nukuulH| puurvokt| digvartinI lakAM prati gacchato rAmasya pazcAt sthitatvAcca zukro'nukUla eva / zukrAnukUlyoktirvRhaspatyAdyAnukUlyoelakSaNam / sa jhavatArakAle karkaTa ksthH| tdpekssyaa'ssttaatriNshdvrssyuddhyaatraakaalH| tathA ca trirAvRttyA patriMzadvarSeSu gateSu rAmasyASTAtriMzadvarSe yuddhArambhe guroH siMhasthitiH siddhA / guru dvitIyatA raamsyaanukuulaa| zanizcAvatArakAle tulaavrgottmsthH| dvitIyAvRttau tulAvRzcikayoH paJcavarSeNa gatayoH sAIvarSadvayenAtItena dhanuratItya tadAnI brahmarAzivizuddhazca zuddhAzca paramarSayaH / arciSmantaH prakAzante dhruvaM sarve pradakSiNam // 19 // makarasthitiyogyo'pi kathaMciddhanurvargottamastha eva zaniH / rAhustu avatArakAle siNhsthH| tato'STAtriMzadvarSe'smin kaTakasthitiyogyopyaticArAdibhi mithunsthH| tatsaptame dhanuSi ketuH / uktaM cAtrApi-"mUlo mUlavatA spRSTo dhUpyate dhUmaketunA" iti / dhUmAkAraH ketudhuumketuH| tathAca dhanupi zani ketU rAmasya SaSThasthAvanukUlau / aGgArakastu rAmarAvaNayuddhaprasaGge "AkramyAGgArakastasthau vizAkhe api cAmbare" ityuktyA vizAkhAcaturthapAde vRzcika rAzau tiSThati / rAmasya paJcamAGgArakatvaphalamidam, ydetdbrhmaastrvndhrudhirmohaadi| budhasya pratimAsaM rohiNIsthatvayoge'pirAmarAvaNayuddhaprasaGge-"prAjA patyaM ca nakSatraM rohiNI zazinaH priyAm / samAkramya budhastasthau prajAnAmazubhAvahaH // " ityuktaM prajAnAmazubhAvahatvamaticAravazAdeva / sa ca rAmasya dazamastho'nukUlaH / candrazca uttarAphalgunIsthatvAt knyaasthH| atastRtIyacandro raamsyaanukuulH| sUryo navamastho raamsyaanukuulH| rAhustu mithuna sthatvAd dvAdazastha iti kiNcidvaadhkH| rAkSasAnAmidaM sarva viparItam / tathAhi-rAkSasAnAM hi nakSatra mUlam / tathAca dhanU raashiH| tadapekSayA paJcamasthaH zukaH pratikUlaH / janmarAzisthau zaniketU ca prtikuulo| rAhustu saptamasthaH kiNcidnukuulH| dvAdazasthAGgArakazca pratikUlaH / gurustu nvmstho'nukuulH| caturthasthaH sUryaH paJcamastho budhazca nAnukUlau / dazamasthazcandraH kiMcidanukUlaH / evaM prAyeNa grahagocAraphalaM rAkSasAnAM viparItameveti // 18 // brhmraashiH| brahmarAziH vedAnA rAzibhUtaH, adhItasarvaveda ityarthaH / ata eva vizaddhaH uzanAzca tvAmanugataH, anena pratizukratA nAmtItyuktam / brahmarAzirityasya pAdasya // 12 // For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org adhItasarvaveda ityrthH| vizuddhaH pApagrahAsaMyuktaH / idaM dvayamapi bhArgavavizeSaNam / paramarSayaH sptrssyH| dakSiNAM dizaM prati gatAH / pradakSiNam tiSThaduprabhRtitvAtsAdhuH / AvartamAnA iti zeSaH // 49 // trizaGkuriti / purohitaH vizvAmitraH / "sRjan dakSiNamArgasthAn saptarSInaparAn punH|" iti bAlakANDoktarItyA vizvAmitrasRSTasaptaya'ntargatavasiSTho vA / pitAmahavaraH pitAmaheSu kUTastheSu zreSThaH / ikSvAkUNA pradhAnakUTastha trizaGkurvimalo bhAti rAjarSiH spurohitH| pitAmahavaro'smAkamikSvAkUNAM mahAtmanAm // 50 // vimale ca prakAzete vizAkhe nirupadrave / nakSatravaramasmAkamikSvAkUNAM mahAtmanAm // 5 // nairRtaM nairRtAnAM ca nakSatramabhipIDyate / mUlo mUlavatA spRSTo dhUpyate dhUmaketunA // 22 / / ityrthH||50|| vimale ceti / nirupaplave krUragrahAnAkrAnte / vizAkhe iti dvivacanaM nakSatradvayAtmakatvAt / vizAkhAkhyaM nakSatravarAmatyarthaH / vizAlAyA ikSvAkunakSatratvaM jyotiSadarpaNe dArzitam-" azvinyA yadi ketuH" ityArabhya " ikSvAkukulanAthastu banyato yadi bhavedvizAkhAsthastu " iti| Min51 // svAnukUlyamuktvA paraprAtikUlyamAha-nairRtamiti / nairRtaM nairRtadevatam / nairmatAnAM rAkSasAnAm / kiM tannerjataM tasya pIDA kenetyA kAGkSAyAmAha-mUla iti / mUlavatA antikavatA / "mUlaM vazIkRtau svIye zIrSe tArAntikAdiSu" iti vaijayantI / tena dhUmaketunA spRSTo mUla mUlanakSatraM dhUpyate santApyate / "dhUpa santApe" iti dhaatuH||52|| pUrvazeSaM vihAyAnyo'rtha ucyate / brahmarAzirityatra brahmarAzizabdena "tatrAsate mahAtmAna RSayo ye'gnihotriNaH / bhUtArambhakRta brahma zasanto vishuctaaH| mArabhante lokakAmAsteSAM panyAssa dakSiNaH / " iti zrIviSNupurANoktAH pitRyANamArgasthA lokAbhivRddhikAmA maharSaya ucyante / teSAM rAziH saGgha vishuddhH| prsnnH| paramarSayaH sptrssyH| dhruvam auttAnapAdim pradakSiNaM yathA tathA, AvartamAnA iti zeSaH / nakAzanta iti sambandhaH / saptarSisanivezabhakArastu "pUrSamAge tu bhagavAn marIcirUpari sthitH| vasiSThazva sabhAyo'smAtpurastAdanirA muniH / tato'tristasya cAsatra: pulastyaH pulahaH krtuH||" iti // 49 // sapurohitaH savasiSThaH / "sRjana dakSiNamArgasthAna saptapInaparAn punaH" ityuktavizvAmitrasRSTasaptarSimaNDalasthavasiSThena sahita ityrthH| me pitAmahavaraH pitAmaha zreSThaH // 5 // vimale nirupadrave aGgArakAdiSTapradAkramaNarahite // 51 // ne nairRtadevatyam / kiM tannakSatra kena vA pIDhacata ityAzayAmAi-mUla iti / mUlavatA antikvtaa| "mUlaM vazIkRtI svIye zIrSa tArAntikAdiSu " iti vejyntii| tena sAmIpyavatA dhUmaketunA utpAtamaNa maSTo mUlo mUlanakSatra epyte| santApyate " agnyutpAtI dhUmaketU" ityamaraH // 52 // For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir |sa05 khA.rA. bhU tataH kimityavAda-sarvamiti / etannakSatrapIDanameva rAkSasAnA vinAzAya sarvam azubhasUcakAnimittajAtaM samupasthitamityarthaH / tadevopapAdayati-IM // 13 // kAla iti / kAlagRhItAnAM mRtyugRhItAnAM nakSatraM kAle antakAle grahapIDitaM bhavati // 53 // punarapi vijayasUcakAnyAha-prasannA ityAdinA |drumaaH| pAyathartukusumAH Rtumanatikramya jAtAni kusumAni yeSAM te tathoktAH / akaalkusumotpttiryutpaatH| sa idAnIM nAstItyarthaH / tayoktaM varAha sarva caitadinAzAya rAkSasAnAmupasthitam / kAle kAlagRhItAnAM nakSatraM grahapIDitam // 53 // prasannAH surasAzvApo vanAni phalavAnti ca / pravAntyabhyAdhikaM gandhAna yathartukusumA drumaaH||54|| vyUhAni kapisainyAni prakAzante'dhika prabhA / devAnAmiva sainyAni saGgrAme tArakAmaye // 55 // evamArya samIkSyaitAna prIto bhavitumarhasi / iti bhrAtaramAzvAsya hRSTaH saumitrirabravIt // 56 // athAvRtya mahIM kRtsnA jagAma mahatI capUH / RzavAnarazArdUlairnakhadaMSTrAyudhaivatA // 57 // mihireNa-"zItoSNAnAM viparyAsaH phalapuSpamakAlajam / azobhAlA vijhopazca phalaM pANmAsikaM bhavet // " iti // 54 // vyUDhAnIti / vyUDhAni kRta vyUhAni / tArakasya tArakAsurasya Amayo vayo yasmin saH tArakAnya-tasmin / yadA tArakAyA bRhaspatipatnyA Amayo manovyAdhiH yasmin / tAdRza saGkAmasaMjJeyam / tathoktaM zrIviSNupurANe-"evaM ca tayoratIvogAsanAmastArakAnimittastArakAmayo nAmAbhavat" iti // 55 // evamiti / aashvaasyaa| avIt aashvaasnpuurvkmbrviit| anena prathamasargAntoktaHzloko'nuvRta itijJAyate // 56 // punarapi senAyAH dUragamanamAha-atheti / RkSavAnarAIle / zAleH vAnarazArdUlaizca / zArdUlazandaH zreSThavAcI // 17 // taH kimityata Aha-sarvamiti / kAle antakAle prApte kAlagRhItAnAM mRtyugrahItAnA nakSatra grahapIDitaM dhUmaketugrahasantaptaM bhavatIti yat pataJca etat naiRtanakSatra pIDanabhetra rAkSasAno vinAzAya sarvamupasthitam rAkSasavinAzasUcakAnekanimittajAtaM samupasthitamityarthaH / yadvA etat nairRtanakSatrapIDanaM sarvam asmatkulanakSatra vizAkhaujjvalyAdikaM pUrvokta sarva ca rAkSasanAzAyopasthitamityadaH // 53 // punarapi vijayasUcakAnyAha-prasannA iti / / 54 // tArakAmaye Amayazabdena bAdha pakatvAdho lakSyate / tArakasya tArakAsurasya Amapo vo pasmina sa tamokA tasmin / yadvA tArakAnAma bRhaspatipatnI, tanimittatvAtsalAmasya tArakAmaya iti saMjJA tayAha zrIviSNupurANe-" eca tadhoratIyonA sahAmAlArakAnimitnamnArakAmayo nAmAvata" iti // 55 // evmiti| evamuktaprakAreNa bhrAnaramAzvAsya For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir S karAgreriti / antardadhe AcchAdayAmAsa // 58 // saparvateti / harivAhinI dakSiNAM mahIm ambudasantatiryAmiva chAdayantI yayAviti saMbandhaH // 19 // uttarantyAmiti / santataM nirantaraM yathA bhavati tathA uttarannyAm / viparItavat vaiparItyavat / bhAvapradhAno nirdeshH| bahuyojanaM ca yathA bhavati tathA karAgraizcaraNAgraizca vAnarairutthitaM rajaH / bhImamantardadhe loka nivArya savituH prabhAm // 58 // saparvatavanAkAzA dakSiNAM hrivaahinii| chAdayantI yayau bhImA dyaamivaambudsnttiH|| 59 // uttarantyAM ca senAyAM satataM bahu yojanam / nadIsrotAMsi sarvANi sasyandurviparItavat // 60 // sarAMsi vimalAmbhAMsi dumAkIrNAzca parvatAn / samAna bhUmipradezAMzca vanAni phalavanti ca / madhyena ca samantAca tiryakcAdhazca sA'vizat // 61 // samAvRtya mahIM kRtsnA jagAma mahatI camUH // 62 // te hRSTamanasaH sarve jgmurmaarutrNhsH| harayo rAghavasyArthe samAropitavikramAH // 63 // harSavIryavalodrekAn darzayantaH parasparam / yauvanotsekajAna dona vividhAMzcakruradhvani // 64 // tatra kecidra drutaM jagmurutpetuzca tathA'pare / kecit kilakilAM cakrurvAnarA vngocraaH||65|| prAsphoTayaMzca pucchAni sannijadhnuH padAnyapi / bhujAna vikSipya zailAMzca dumAnanye babhaJjire // 66 // ssynduH|| 6 // sarAMsItyAdisAIzvoka ekAnvayaH / yathAyogyaM ca saMbandhaH / sarAMsi zItalasalilatayA madhyenAvizat / parvatAn dumAkIrNatayA / tiryagAvizat / samAna bhUmidezAn samantAdAvizada / vanAni phalavattayA apa Avizat // 6 // samAvRtyetyardham // 62 // ta ityAdi / mAruta paraMhasaH vAyuvegAH / samAropitavikramAH, abhivRddhavikramA ityarthaH / udrekazabdo'tizayavAcI / darpAna darpajavyApArAn // 66 // 64 // tAna vivRNotitatretyAdinA / kilakileti vAnarazabdAnukaraNam // 65 // prAsphoTayan bhUmAvavAsphAlayan sannijaghnu, bhUmAviti shessH| bhunAniti / bhujAna Arya ! etAn samIkSya prIto bhavitumarhasIti saumibirabadhIditi sambandhaH // 56 // 54 // karAmeriti / antardadhe antardhApayat // 58 // 59 // bahuyojanamiti kriyA vizeSaNam / viparItaSata vaiparItyavata bahuyojanaM yathA tathA nadIkhotAMsi sasyanduriti smbndhH|| 10 // sarAsItyAdisArdhamekaM vAkyam // 61 // samAvRtyetyA mekaM vAkyam / / 62 // ta iti / asAdhyamapi sAhasavazAt sAdhayiSyAma iti samAropitavikramAH // 63-65 // prAsphoTayan pucchAni bhUmAvatAhayana / vikssipy| For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.ma. vikSipya prasArya dumAna zailAMzca babhajire // 66 // girigocarAH giricarAHzvelA siMhanAdam // 67 // Uruvegairiti / mamRduH mardanaM ckruH|| 68SE.pu.ma. Mzateriti / zrImadyayA bhavati tathA parivRtA AsIditi smbndhH|| 69 // sA smati / senA inena svAminA sahitA, svsvsvaamiyuktetyrthH||7|| Arohantazca zRGgANi girINAM girigocarAH / mahAnAdAn vimuJcanti kSvelAmanye pracakrire // 67 // Uruvegaizca mmRdurltaajaalaanynekshH|jRmbhmaannaashc vikrAntA vicikrIDuHzilAdrumaiH // 68 // zataiH zatasahasraizca koTIbhizca sahasrazaH / vAnarANAM tu ghorANAM zrImatparivRtA mhii|| 69 // sA sma yAti divArAnaM mahatI harivAhinI / hRSTA pramuditA senA sugrIveNAbhirakSitA // 70 // vAnarAstvaritaM yAnti sarve yuddhAbhinandinaH / pramokSayiSavaH sItA muhUtai kvApi nAsata // 7 // tataH pAdapasambAdha nAnAmRgasamAyutam / sahyaparvatamAsedurmalayaM ca mahIdharam // 72 // kAnanAni vicitrANi nadIprasravaNAni ca / pazyannatiyayau rAmaH sahyasya malayasya ca // 73 // vakulAstilakA zzUtAnazokAn sindhuvArakAn / karavIrAMzca timizAna bhaJjanti sma plavaGgamAH // 74 // akolAMzca karAMzca plakSanyagrodhatindukAn / jambUkAmalakAnIpAna bhaJjanti sma plvnggmaaH||75|| pramokSayiSavaH mocayitumicchavaH / sani dvivacanAbhAva ApaH / "mokSa nirasane " ityasmAddhAtoH san // 71 // tataH divArAvAnte // 72 // samasyA malayasya ca kAnanAnItyanvayaH / sajhamalayo nAma mArgavartinau kaucitparvato // 73 // vakulAn kesaravRkSAn / tilakAn kSurakavRkSAn / cUtAH prasiddhAH, azokAzca / sindhuvArakAna nirguNDIvRkSAn / karavIrAH prasiddhAH / timizAn nemivRkSAn // 74 // akolAn nikocakavRkSAn / karAna naktamAlavRkSAn / plakSAn jaTIvRkSAn / nyagrodhAna vaTAn / tindukAna sphUrjakavRkSAn / jambUkAmalakAH prsiddhaaH|niipaaH kdmbaaH||75|| prasArya // 66-69 // sA smeti / senA inena svAminA sahitA // 70 // 71 // sahyaparvatamAsedurmalayaM ca mahIdharam iti pAThaH // 72-83 // sa0-zrImatparivRtA zrImadbhiH subhorANAM vAnarANAM madhye zrImadbhiH parivRtA / zrImApAravRtA zriyaM rAjasasampadaM mAmantIti zrImathaH taiH parivRteti sudhorANAM vAnarANAM mahI jAteti vA // 19 // divArAtram ahorAtram, yAmamAtravAsa ityAzayaH / uttaratra diveti zeSa iti ca nAgojimahaH / akhaNDAhorAtramityarthaH svarasaH / 'muhUrta kApi nAvasan' ityuttaragranthasvArasyAt / zeSa vinA'nvayasambhavAca // 7 // // 14 // For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir prastareSu zilAsu, sthitAH iti zeSaH / vAyuvegaH vAnarasenAvegajavAyuvegaH // 76 ||77||vaanraannaaN dhAtureNurUpitatvaM vaktuM parvatasya dhAtumattAmAha-1 adhikamiti / ardhamekaM vAkyam / zailarAjaH samaH // 78 // vighaTTitaH utthApitaH // 79 // giriprasthetyAdisAIpaJcazlokyekAnvayA / puSpitAH prastareSu ca ramyeSu vividhAH kaanndrumaaH|vaayuvegprclitaaH puSpairavakiranti tAn // 76 // mArutaH sukhasaMsparzI vAti candanazItalaH / SaTpadairanukUjadbhirvaneSu madhugandhiSu // 77 // adhika zailarAjastu dhAtubhiH suvibhUSitaH // 78 // dhAtubhyaH prasRto rennurvaayuvegvighttttitH| sumahadvAnarAnIkaM chAdayAmAsa srvtH||79|| giriprastheSu ramyeSu sarvataH saMprapuSpitAH / ketakyaH sindhuvArAzca vAsantyazca mnormaaH||8|| mAdhavyo gandhapUrNAzca kundagulmAzca pusspitaaH| ciribilvA madhUkAzca vakulAH priyakAstathA // 81 // sphUrjakAstilakAzcaiva nAgavRkSAzca pusspitaaH| cUtAH pATalayazcaiva kovidArAzca pusspitaaH||82|| muculindArjunAzcaiva zizupAH kuTajAstathA |dhvaaH zAlmalayazcaiva raktAH kurabakAstathA // 83 // hintAlAstimizAzcaiva cUrNakA niipkaastthaa| nIlAzokAzca varaNA aGkolAH padmakA stathA / plavamAnaiH plavaGgaistu sarve paryAkulIkRtAH // 84 // ityetatsarvavizeSaNam / atastasya bahuzaH prayogaH / vasante puSpyantIti vAsantyaH / idaM mAdhavIvizeSaNam / "kAlAtsAdhupuSpyatpacyamAneSu" ityaNa / gandheH pUrNAH gandhapUrNA, kundaaH| ciribilvAH nktmaalaaH| mdhuukaaHguddpusspaaH| vaJjulAH vAnIrAH / priyakAH bandhUkAH / sphUrjakAH tindukavRkSAH / nAgavRkSAH nAgakesarAH / pATalayaH paattlaaH| kovidArAH cmrikaaH| muculindAH khajUravizeSAH / arjunAH kkubhaaH| zizupAH picchilaaH| kuttjaaH| jyvRkssaaH|dhvaaHdhundhurvRkssaaH| zAlmalayaH mocaa|"picchilaa pUraNI mocA cirAyuH zAlmalirddhayoH" ityamaraH / hintAlAH tAlavizeSAH / cUrNakAH AmalakavizeSAH / nIpakAH kadambAH / varaNAH vaarunnaaH| padmakAH sugandhipuSpA vRkSavizeSAH / evambhUtA vRkSAHplavamAnaHpUvaGge paryAkulI| tavamA rityardha minnaM vAkyam // 84 // For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. .15 // sa.4 kRtA ityanvayaH // 80-84 // vApya ityAdi jalAzayA ityantamekaM vAkyam / jalAzayAH jalapUrNA iti vApI vizeSaNam / atrApi paryAkulIkRtA TI-yu,kA ityanuSajyate / kAraNDavAH jalakukkuTAH / plvaiHjlkaakaiH| kocaiH prsiddhaiH| tIravanamRgAnAha-varAhetyAdinA / tarakSubhiH mRgAdanaH / vyAleH duSTagajaiH / vApyastasmin girau zItAH palvalAni tathaiva ca / cakravAkAnucaritAH kaarnnddvnissevitaaH| plavaiH krauJcaizca saGkIrNA varAhamRgasevitAH // 85 // RkSaistarakSubhiH siMhaiH zArdUlaizca bhyaavhaiH| vyAlaizca bahubhirbhImaiH sevyamAnAH sama nttH||86|| paJaH saugandhikaiH phulH kumudaishcotplaistthaa| vArijaivividhaiH puSpai ramyAstatra jlaashyaaH||87|| tasya sAnuSu kUjanti nAnAdvijagaNAstathA // 88 // snAtvA pItvodakAnyatra jale kIDanti vAnarAH / anyonyaM plAvayanti sma zailamAruhya vAnarAH // 89 // phalAnyamRtagandhIni mUlAni kusumAni ca / bubhujurvAnarAstatra pAda pAnAM mdotkttaaH||9|| droNamAtrapramANAni lambamAnAni vaanraaH| yayuH pibanto hRSTAste madhUni madhupiGgalAH // 9 // pAdapAnavabhaJjanto vikarSantastathA ltaaH| vidhamanto girivarAn prayayuH plavagarSabhAH // 92 // vRkSebhyo'nye tu kapayo nardanto madhudarpitAH / anye vRkSAn prapadyante prapatantyapi cApare // 93 // saugandhikai kAraiH / vArijeriti / evamiti zeSaH // 85-87 / / tasya sAnuSvityardhamekaM vAkyam / kUjanti cukUjuH / tatsainyadarzanAditi bhAvaH // 88 // snAtveti / atra jale vApIjale / plAvayanti siJcanti / / 89 // zailamAruhyetyuttarazeSaH / amRtagandhIni amRtasvAdUni / madotkaTAH madamattAH // 9 // droNamAtreti / droNamAtrapramANAni droNaM zivadvayam, tatpramANabhadhupUrNAni / madhUni madhupaTalAni / madhupiGgalAH madhuvatpiGgalavarNAH // 9 // pAdapAniti / vidhamantaH dhntH| "dhmA zabdAnisaMyogayoH" iti dhAtuH // 92 // vRkSebhya iti / anye vRkSebhyaH vRkSebhyo'nyatra / atrApi yayuga vApya ityAdi sArdhamekaM vAkyam / tasmin girI sahyaparvate vAppa cakravAkAnucaritatvaviziSTA ityarthaH / kAraNdavaH jalakakkuTaH / tavaH bakavizeSaH // 8 // 13 // 15 // tarakSuH mRgAdanaH / makSAdibhissevyamAnaM tadIyaM vanaM sahyagirAvAsIditi zeSaH // 8 // 8 // tasyeti / tasya sAnuSu sahmagirisAnuSu // 88-90 // madhUni madhura paTalAni // 11 // 92 // anye vRkSebhyaH, anyatra yayuriti zeSaH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir parityanupajyate // 93 // babhUvati / ivazabdo vAkyAlaGkAre / anye tu-tatra tadAnIm pakkaiH kalamakedAraiH pakvazAlikSetraiH sampUrNA vasundhareva yathA bhavet tathA terharipuGgavaiH saMpUrNA vasudhA babhUveti yojayanti / apare tu-kalamakedArairyathA kalamakedArasadRzaiH haripuGgavaiH saMpUrNA vasudhA vasundhareva kalamakedArabhUrikha babhUvetyAhuH / upamAnadvitvaM vyaJjayitumupamAvAcakadvayaM prayuJjate kavayaH / yathA-"uddhRtya meghaistata eva toyamartha munIndrarikha babhUva vasudhA testu sampUrNA hriyuuthpaiH| yathA kalamakedAraiH pakkairiva vasundharA // 94 // mahendramatha samprApya rAmo raajiivlocnH| adhyArohanmahAbAhuH zikharaM dramabhUSitam // 95 // tataH zikharamAruhya rAmo dshrthaatmjH| kUrmamInasamAkIrNamapazyat salilAkaram // 96 // te sahyaM samatikramya malayaJca mahAgirim / AsedurAnupUryeNa samudraM bhImanisvanam // 97 // avaruhya jagAmAzu velAvanamanuttamam / rAmo ramayatA zreSThaH sasugrIvaH salakSmaNaH // 98 // atha dhautopalatalA toyaukaiH sahasotthitaH / velAmAsAdya vipulAM rAmo vacanamabravIt // 99 // ete vayamanuprAptAH sugrIva varuNAlayam / ihedAnI vicintA sA yA naH pUrvaM samutthitA // 10 // ataH paramatIro'yaM sAgaraH saritAM ptiH| na cAyamanupAyena zakyastaritumarNavaH // 101 // saMpraNItAH / AlokayAmAsa hariH patantInadIH smRtIvedamivAmburAzim // " iti // 94 // mahendramiti / atha sahyamalayAtikamaNAnantaram / rAjIva locana iti samudradarzanAya mahendrazikharArohaNakutUhalitvamum // 9 // tata iti / spaSTam // 96 // 97 // velAvanasyonnatatvAvaruhyetyuktam / ramayatAM zreSTha ityanena samudrasambhramapradarzanena lakSmaNAdiraJjakatvaM vyanitam // 98 // atheti / spaSTam // 99 // eta iti / vicintA samudrataraNopAya cintA / / 100 // ata iti / atIraH avidyamAnatIraH / jalapAya iti yAvat / anupAyena upAyaM vinetyarthaH / prasajyapratiSedhe nasamAsaH // 10 // kalamakedAraiH pakvazAlikSetra sampUrNA vasundhareSa yathA bhaveta tathA teharipuGgavaH sampUrNA vasudhA babhUvetyanvayaH / yadvA pakaiH kalamakedArairyathA pAkakalamakedAra sadRzaiH haripuGgavaiH saMpUrNa vabhuNa vasundhareva kalamakedArabhUmiritra babhUvetyanvayaH / yadvA ivazandamtathArthe / pakai kalamakedAraiH vasundharA yathA pUrNA tathA haripuGgavaH vasudhA pUrNA babhUveti yojanA // 94-16 // atrAtuktamapi vAsatrayamanyadbodhyam, agniveshyokteH| te sarve vAnarAH AnupUrpaNa senAsannivezakrameNa // 9 // avarujha, mahendrAdityarthaH // 28 // toyodhaiH trnggH|| 99 // vicintA samudrataraNopAyacintA // 10 // atIraH avidyamAnapratyAsannatIraH / anupAyena upAyA bhAvena, upAyaM vinetyarthaH // 101 / / 102 // For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir sAmantraH kaaryvicaarH| prastUyatAm ArabhyatAm / iti vakSyamANaprakAreNa // 102 // itIti / itIvetyanena senAnivezaniyoge saagrtrnnopaayvicaarH| cArA.. TI.yu.kA ahRdayo hetuH| vastutastu sItAharaNakleza eva heturiti vyajyate // 103 // sarvA iti / spaSTam / / 10 / / kutaH kutazcidetoH / zUrAH vaanraaH| tadihaiva nivezo'stu mantraH prastUyatAmiti / yathedaM vAnaravalaM paraM paarmvaapnuyaat||102|| itIva sa mahAbAhuH sItA haraNakarzitaH rAmaH sAgaramAsAdya vAsamAjJApayattadA // 103 // sarvAH senA nivezyantAM velAyAM haripuGgavA samprApto mantrakAlo naH sAgarasyAsya laGghane // 104 // svAM svAM senAM samutsRjya mA ca kazcit kuto vrajet / gacchantu vAnarAH zUrA jJeyaM channaM balaM ca nH|| 105||raamsy vacanaM zrutvA sugrIvaH sahalakSmaNaH / senA nyavezayattIre sAga rasya drumAyute // 106 // virarAja samIpasthaM sAgarasya ca tadbalam / madhupANDujalaH zrImAn dvitIya iva sAgaraH // 107 // velAvanamupAgamya tataste haripuGgavAH / viniviSTAH paraM pAraM kakSimANA mahodadheH // 108 // teSAM niviza mAnAnAM sainysnnaahniHsvnH| antardhAya mahAnAdamarNavasya prazuzruve // 109 // gacchantu sarvataH saJcarantu / kimarthamityatrAha-jJeyamiti / naH asmAkam bhayaM bhayanimittam chatraM jJeyam, tatra tatra nilIneH zatrubhiH prAyazaH prahAra sambhavAditi bhAvaH // 105 // rAmasyeti / drumAyute drumairyukte / mizraNArthIdyauteniSThA // 106 // sAgarasya samIpasthaM tadvalam madhupANDujalaH madhura rAvitpiGgalajalaH dvitIyaH sAgara isa virarAjetyutprekSA // 107 // veleti / spaSTam // 108 // teSAmiti / antarghAya, sthita iti shessH|| 109 // vAsamAjJApayadityasya ihaiva nivezo'stvityuktanivezanaprakAravizeSavidhAnArthatvAnna punruktiH|| 1.3 // 104 // svo svAmiti / zUrAH vAnarAH gacchantu, bala zanivezanArtha gacchantvityarthaH / svA svA senA vAnaro vAnarasenAm RkSaH RkSasenA samutsRjya kazcidapi kunopi mA vrajet / kutaH 1 asmAkaM bhayanimittaM channaM jJeyaM zahanIyam / tatratatra lInaH zatrumiH prAyazaH praharaNasambhavAditi bhAvaH // 105 // 106 // virarAjeti / sAgarasya samIpasthaM tadbalam / madhupANDujala: madhu vatpiGgalavarNajalA dvitIyaH sAgara ivetyutprekSA / "hariNaH pANDura pANDaH" ityamaraH / madhupAnotkaTaM zrImadvitIya va sAgaraH / iti vA pAThaH // 107 // 108 // sainyasabAhanisvanA sainyasabAradhvaniH // 1.9 // For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seti / tredhA triprakAraiH / valayatrayAkAraNati yAvat / vAnaragopucchabhallUkabhedena peti vA // 110 // pazyamAnA pazyantI satI / dRSTA, abhUditi zeSaH // 111 // dUraM pAraM yasya dUrapAram, vizAlamityarthaH / asaMbAdhaM saMbAdharahitam, akSobhyamityarthaH / rakSogaNaniSevitaM samudre rakSAsi vasantIti prasiddhiH // 112 // caNDanakaiH karaNaiH grahaH grahaNaM yasya sa tathoktaH tam / "sUryAdau grahaNe yuddhe pUtanAdAvanugrahe / uparAge ca nirbandhe svarbhAno ca sA vAnarANAM dhvajinI sugriivennaabhipaalitaa| tridhA niviSTA mahatI rAmasyArthaparA'bhavat // 110 // sA mahArNava mAsAdya hRSTA vaanrvaahinii| vAyuvegasamAdhUtaM pazyamAnA mahArNavam // 113 // dUrapAramasambAdhaMrakSogaNaniSevitam / pazyanto varuNAvAsaM niSeduhariyUthapAH // 112 // caNDanakragrahaM ghoraM kSapAdau divasakSaye / hasantamiva phenaudhairnRtyanta miva cormibhiH // 113 // candrodayasamudbhUtaM praticandrasamAkulam // 114 // [ pinaSTIva taraGgAgreraNavaH phena candanam / tadAdAya karairindurlimpatIva dignggnaaH||] caNDAnilamahAgrAhaiH kIrNa timitimiGgilaiH // 15 // grahaH smRtaH // " iti nighaNTuH / divasakSaye kSapAdo, sndhyaayaamityrthH| ghoraM vardhamAnatvAdbhayaGkaram // 113 // samudbhUtam ullalitam / prativIci lapratibimbitacandratvAt praticandraH samAkulam / caNDAnilamahAgrAhaiH caNDAnilasadRzavegamahAgrAherityarthaH / timayaH zatayojanAyatA mahAmatsyAH / tAnapi bhakSayituM kssmaastiminggilaaH| timInigirantIti vyutpatteH / "gR nigaraNe" iti dhaatuH| "yo'ci" iti latvam / taduktaM purANe-" asti matsyastimi ma shtyojnmaaytH| timinilagilo'pyasti tadrilo'pyasti saagre||" iti // 11 // 115 // vAnarANAM dhvajinI, kakSagolAgRlAnAmapi vAnarAvAntarajAtIyatvAtsarveSAmapi vaanrtvoktiH| vidhA niviSTA RkSavAnaragolAgUlabhedena tridhA niviSTetyarthaH // 110 // pazyamAnA pazyantI / hRSTA, abhUditi zeSaH / dUrapAramityAdi sArdhacatuSTayamekaM vAkyam / agAdhamasurAlayamityantasya pazyanto niSedurityanenAnvayaH / / asambAdha sambAdharahitama, akSobhyamityarthaH / caNDanakragrahaM caNDanakaH karaNaiH grahaH grahaNaM yasya sa tathoktam / divasakSaye sati kSapAdo nizAmukhe ghoraM vardhamAna vAyamityarthaH / praticandrasamAkulaM pratibimbitacandratvAt pratibimbasamAkulatvam / caNDAnilamahAmAheH caNDAnilasadRzamahAmAherityarthaH / timitimiliH timayaH zatayojanAyAmA mahAmatsyAH / "asti matsyastimi ma zatayojanamAyataH" iti vacanAda / timinilAH tannigaraNazIlA: matsyadhizeSAH // 11-15 // tal For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.yu.kA. dIptabhogaiH ziroratnakAntyA prakAzitaphaNairiva sthitaiH / mahAsattvaiH jalagajaziMzumArAdibhiH / sudurga yAdobhiH / durgamArga durgamam, naupathasaJcArAyogya mityarthaH / yogarUDhibhyAM varuNAvAsavaruNAlayapadadvayanirvAhaH // 116 // rAmAnu0-agAdhamasurAlayamityetadantaM pazyanta ityasya karma // 116 // tadAnIM sAgaramutprekSatemakaroriti / nAgabhogaiH sarpakAyaiH / vigADhAH prvissttaaH| vAtalolitAH vAyucalitAH / ata eva pravRddhAH jalarAzayaH taraGgAH / utpetuzca nipetuzca, utpatya dIptabhogairivAkIrNa bhujaGgairvaruNAlayam / avagADhaM mahAsattvai nAzailasamAkulam / sudurga durgamArga tamagAdhamasurA layam // 16 // makarainAMgabhogaizca vigADhA vaatlolitaaH| utpetuzca nipetuzca pravRddhA jalarAzayaH // 117 // agnicUrNamivAviddhaM bhAsvarAmbu mahoragam / surAriviSayaM ghoraM pAtAlaviSamaM sadA // 18 // sAgaraM cAmbaraprakhya mambaraM sAgaropamam / sAgaraM cAmbaraM ceti nirvizeSamadRzyata // 119 // nipeturiti bhaavH||117|| atha sAgarAmbarayoH sarvathA sAmyaM varNayati-agnicUrNamityAdinA / rAtrI sAgarasya salilazIkarAH agnicUrNA iva dRzyanta iti / prasiddhiH, ato bhAsvarANyambUni zIkararUpANi yasya tathoktam / ata evAviddham AkIrNam agnicUrNamiva sAgare dRzyate / ambaraM ca kIrNainakSatraistathA dshyte|bhaasvraambu vimalatuhina ca / mahAnta uragA yasmin tanmahAragam / idamapyubhayatrApi samAnam / AkAze gandharvAdInAmiva nAgAnAmapi saJcAra sambhavAt, rAhvAdirUporagasambhavAdA / surArayaH asurA rAkSasAzca teSAM viSayam AvAsabhUtam / idamapyubhayatra tulyam / pAtAlaviSamaM pAtAlavat gambhIra ram / idamapyubhayatra tulyam / ghoraM bhayaGkaram / idamapyubhayatra tulyam / evamuktavizeSaNaviziSTaM sAgaraM sAgaraH abhvaraprakhyam ambarAbham, uktavizeSaNa viziSTamambaraM ca sAgaropamamadRzyatetyAkRSya yojanA // 118 // na kevalaM sAmyam, sarvathA sAmyaM cetyAha-sAgaramiti / klIbatvamArSam // 119 // 19 dIptabhogeriva tejotizayenojvaladeheriva sthitaiH bhujaGgairAkIrNa varuNAlayamityasya rUDhatvAdaruNAvAsamityanena na punaruktiH // 116 // jalarAzayaH UrmayaH // 117 // agnicUrNamityAdinA dvayena sAgarAmbarayossAmyaM pratipAdyane / bhAsvarAmbu candrakiraNasamparkAt bhAsvarANi zIkararUpAmbRni yasya tat / ataH Aviddham AkIrNam anicUrNamiva agnikaNasamUha iva sthitam / ambaraM tu nakSatragaNestathA / mahoragaM mahAntaH uragA yasmina tat ityetadubhayatra samAnam / surAriviSayama, murArayo'surA TRAINME T sumArAvaSayama, murArayA'surA rAkSasAcaleSAM viSayamAvAsabhUtam idamapyubhayatra samAnama / pAtAlaviSayamiti pAThaH / pAtAlampa viSaya va viSayo yasya nana / pAtAlavadatigambhIramityarthaH / idamapyubhayatrApi samAnam / evamuktavizeSaNaviziSTaM sAgaramambaraprakhyam uktavizeSaNaviziSTamambaraM ca sAgaropamam ataH sAgara // 17 // For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir prakArAntareNApi ukta sAmya darzayati-saMpRktamiti / saMpRktaM saMmRTam, tulyavarNamiti yAvat / hizabdo hetau / tAdRyUpe anyonytulyruupe| tArAratna samAkule sAgarAmbare dRzyete sma / / 120 // meghavIcimAlayorbimbapratibimbabhAvanApamAnatvam / / 121 // anyonyamiti / prathama saktAH atha aahtaa| ityanvayaH // 122 // ratnauvetyAdizlokadvayam / ratnaughajalayoH sannAdo yasmin / anena vegavadvAyujanitakSobhAtizayAdantargataratnAnAmudgamanamavagamyate / / sammuktaM nabhasApyambhaH sampRktaM ca namo'mbhasA / tAgrUpe sma dRzyete tArAratnasamAkule // 120 // samutpatita meghasya vIcimAlAkulasya ca / vizeSo na dvayorAsIt sAgarasyAmbarasya ca // 121 // anyonyamAhatAH saktAH ssvnuiimnisvnaaH| UrmayaH sindhurAjasya mahAbherya ivAhave // 122 // ratnaughajalasannAdaM viSaktamiva vAyunA / utpatantamiva kruddhaM yAdogaNasamAkulam // 123 // dadRzuste mahotsAhA vAtAhatajalAzayam / anilodbhUtamAkAze pravalgantamivormibhiH // 124 // vAyunA vipaktamiva vAyunA ekIbhUtamiva / yAdogaNasamAkulaM yAdAMsi jalajantavaH, teSAM gaNena samAkulam / vAtAhatajalAzayaM jalAzayaH samudraH vAtA hanazcAsau jalAzayazcati karmadhArayaH tam / UrmibhiH AkAze valgantamiva sthitam / etannirUpaNArthameva anilodbhutamiti punaruktiH // 123 // 12 // |cAmbaraM ca nirvizeSa ni damadRzyata / sAgaramiti liGgavyatyaya ArSaH // 118 // 119 // nirvizeSatvameva prakArAntareNAha-sampRktamityAdidvAbhyAm / saMpRktaM saMsaSTama, tulyamiti yaavt| hito| hi yasmAt nabhasA tulyavarNamambhaH, ambhasA tulyavarNa nabhazca yatazcAmbhonabhasI yathAyoga tArAratnasamAkule tasmAttAgrUpe anyonyatulyarUpe dRzyate / / 120 // samutpatitameghasyAmbarasya vIcimAlAkulasya sAgarasya cetyanvayaH // 121 // saktAH nirantarAH anyonpaiH parasparamAhatA ssvnuH||122 // ratnoghetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / anilotam ata eva ratnaubajalasannAda ratnaudhajalIghayoH sannAdo yasmin tam, anena vegavadvAyujanita kSobhAtizayAttadantargataratnAnAmugamanamavagamyate / vAyunA viSaktamiva mizrIbhUtamiva ekIbhUtamiti yAvat / kruddhaM yAdogaNasamAkulamityanena krUrayAdogaNa samAkulatvAta kruddhabhiva sthitam / vAtAhatajalAzayaM vAtodbhUtahadam, sAgaramiti zevaH // 123 // 124 // sa-tArAratnasamAkule eka namastArAsamAkulama, aparaM rahanasamAkulamiti te / tArAratnaiH nakSatroM tathA tArAsnaiH mukkAvariti nAgojibhaTTaH / tatpakSe " tAraH zuddhamauktike " iti vizvokta / pAnIlijastArAzabdastavAcI mamyaH / tAreca muktAna bhAratneH atizreSThariti tadinapaiH miTakalpanapA samAdhepam / / 120 // JAN For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.bha. tata iti / vizeSAbhidhAnArthatvAnna punarUktiH / prAntormijalasannAdamiti / ghUrNitataraGgajalasannAdo yasmin tam / pralolamiva udghAntamiva tata M // 125 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturthaH srgH|| 4 // tato vismayamApannA ddRshurhrystdaa| bhrAntormijalasannAdaM pralolamiva sAgaram // 125 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe caturthaH sargaH // 4 // sAtu nIlena vidhivat svArakSA susamAhitA / sAgarasyottare tIre sAdhu senA nivezitA // 1 // maindazca dvividazvobhau tatra vAnarapuGgavau / vicaratuzca tAM senAM rakSArtha sarvato dizam // 2 // niviSTAyAM tu senAyAM tIre nadanadIpateH / pArzvasthaM lakSmaNaM dRSTvA rAmo vacanamabravIt // 3 // zokazca kila kAlena gacchatA hyapagacchati / mama cApazyataH kAntAmahanyahani vardhate // 4 // evaM kRtajJatvamitrAnurodhitvaparIkSyakAritvamahotsAhatvAdizaraNyatvopayikA rAmaguNA darzitAH / atha rAmasya kAruNyarUpaM pradhAnaguNaM darzayituM sargA ntaramArabhate-sA tviti / svArakSA A samantAdrakSantItyArakSAH, zobhanAH ArakSAH yasyAH sA tthoktaa| vidhivat nItizAstroktarItyA / susamAhitA nirAkulA nivezitA // 1 // mainda iti / dizamiti jAtyekavacanam / diza ityarthaH / 'ubhasarvatasoH' ityAdinA dvitIyA / sarvata iti saptamyarthe tasi dizA sarveSu pradezeSpityarthaH // 2 // 3 // samudravelAvanAyuddIpakadarzanAdudbhUtaM virahazokaM soDhumazaknuvan saumitri pratyAi-zokazcetyAdinA / prathama vakAro'vadhAraNe dvitIyastvarthaH / zokaH iSTavastvantaraviyogajAnitaH zokaH / gacchatA kAlena apagacchati, kiletyeti / gacchatyeveti prasiddhamiti / pralolamiva uddhAntamiva // 125 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM caturthaH sargaH // 4 // sA sviti / svArakSA MI A samantAdrakSantItyArakSAH, zobhanA ArakSA yasyAssA // 1 // maindazceti / dizamiti jAtyekavacanam / SaSThacarye dvitIyA / dizA sarvataH dizA sarveSu pradeze vityarthaH // 2 // 3 // samudravelAvanAyudIpakavastradarzanAsuddhavirahavegaM soTumazaknuvana vAcA viSaNoti-kokavetyAdi / mama cetpana castvarthe / iSTavasvantaraNa viyogajanitaH zokA kAlenApagacchati / priyAvirahajanitastu na tathetyarthaH // 4 // For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir % 6 lokikA vadanti / kAntAmapazyato mama tu zokaH ahanyahani vardhate / laukikazokavilakSaNo mama zoka iti bhAvaH // 4 // nanu zatruhRtAyA dUre sthitAyAstasyAHpratyAharaNasamarthasya tava kiM zokenetyAzakya na tadviSayo'yaM zokaH kiMtUpabhogayogyasya priyAvayaso vaiphalyAnusmaraNAdityAhana ma iti / duHkhamiti / priyA dUre sthiti me na duHkham, sugrIveNa prasthAnena tasya nivartyatvAt / prabalarakSasA hRteti me duHkhaM nAsti, tasya tacchiraH na me duHkhaM priyA dUre na me duHkhaM hRteti vA / etadevAnuzocAmi vayo'syA hyativartate // 5 // vAhi vAta yataH kAntA tAM spRSTvA mAmapi spRsh| tvayi me gAtrasaMsparzazcandre dRSTisamAgamaH // 6 // tanme dahati gAtrANi viSaM piitmivaashye| hA nAtheti priyA sA mAM hriyamANA yadabravIt // 7 // kRntanApanodyatvAt / etadevAnuzocAmi idamekameva zokanimittam / vayo'syA hyativartate, gataM yauvanaM na pratyArtuM zakyamiti bhAvaH / atra yauvana | mativartata iti nArthaH, nityayauvanatvAttasyAH / kiMtu vayo'tivartate, vyarthatayaiva yAtIti bhAvaH / mAnupabhAvAnusAreNa cedaM vacanam ||5||priyaaspRsstt dravyasparzasya vinodahetutvAttatsampAdanArtha vAyuM praarthyte-vaahiiti| he vAta! me kAntA yataH yatra vasati tatra vAhi gcch| tatra gatvA kiM karaNIyamityatrAha taamiti| na caitadanyataH setsyatIti sadRSTAntaM darzayati-dRSTisamAgamaH candre yathA candrAdhInaH, tathA me tagAtrasaMsparzo'pi tvayi tvadhInaH / yathA tadava lokitaM candraM pazyan tatpraNAlikayA tAM dRSTavAnasmi tadvat tadaGgaspRSTaM tvAM spRzan tAmeva spRSTavAn bhaveyamityarthaH // 6 // na kevalaM vayotivartanasmaraNa meva vyathAhetuH, kiMtu kAraNAntaramapyastItyAha-taditi / tadvacanaM me Azaye hRdaye sthitaM sat, sadA smaryamANaM sadityarthaH / pItaM viSamiva gAtrANi vayo'syA prativartate madbhogasAdhanamasyA vayo'tivartata ityetadevAnuzocAmi // 5 // idAnIM priyajanaspRSTadravyasparzasya kAlavinodadetRtvAttatsampAdanArtha vAyuM 7 prArthayate-vAhIti / he vAta! kAntA yato yatra vartate taM dezaM vAhi gaccha / gatvA kiM karaNIyam ? tabAha to spRSTyeti / yadvA yato yatra kAntA vartate tatra vAhi savara svAtmAnaM spRzantaM vAyuM pratyevamuktam, madgAtrasaMsparzastasyAssiddhayediti bhAvaH / tAM spRSTvA mAmapi spRzetyanena tasyAH sparzassiddhacatItyuktam / na caitadanyataH setsyatIti sadRSTAntaM darzayati tvayIti / dRSTisamAgamaH candre candrAdhIno yathA tathA me tagAtrasaMspazo'pi tvayitvadadhInaH / yathA candraM pazyana tatpraNAlikayA to dRSTavAnasmi, tadvattadAspRSTaM tvAM spRzana tAmeva spRSTavAn bhaveyamityarthaH // 6 // Azaye udare, sthitamiti zeSaH / yadvA Azaye hRdaye sthitaM hA nAtheti tdvcnmitynvyH||7|| / For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. 12 sa06 pratyavayavaM dahati / kiM tadvacanam ? tabAha hA nAtheti / sA sarvAna bhogAna parityajya mayA sahAgatA / hriyamANA satI rAvaNena haraNasamaye "natvAMTI ..pA. kurmi dazagrIva bhasma bhasmAI tejasA" ityuktarItyA pAtivratyAgninA bhasmIkartuM samarthApi "tattasya sadRzaM bhavet" ityuktarItyA hA nAthetimannAthatvameva | puraskRtya mAM yadabravIt tanme gAtrANi dahati / etena rAmazokaH sItAviSayakAruNyAmityavagamyate / paraduHkhaduHkhitvaM hi kAruNyam // 7||ath santApo jalapravezaM vinA na zAmyatIti vaktuM tasyAnitvaM sAvayavaM rUpayati-tadviyogeti / madanAgnivardhakatvena viyogasyendhanarUpatvam / santatatvena tadviyogendhanavatA tacintAvipulArciSA / rAtriMdivaM zarIraM me dahyate madanAgninA // 8 // avagAhyArNavaM svapsye saumitre bhavatA vinA / kathaMcit prajvalan kAmaH sa mA suptaM jale dahet // 9 // ba(tatkAmayAnasya zakyametena jIvitum / yadahaM sA ca vAmorUrekA dharaNimAzritau // 10 // cintAyA jvAlAvarUpaNam / rAtriMdivamiti / "acatura-" ityAdinA mUtreNa sAdhutvam / zItalAzItalakAlAvizeSeNa dahyata ityarthaH // 8 // avagA hyeti / saumitre! kAntAsmArakeNa bhavatA vinA arNavamavagAhya svapsye / anena lakSmaNasya zeSAvatAratvamuktam / arNavazayanaM hi zeSiNeva / kiM prayo| janamityavAha-kathaMciditi / idAnI prajvalan sa kAmaH jale suptaM mAM kathaMciddahet kRcchrAdahet / mandIbhavedityarthaH // 9 // evaM dumsahaduHkhAkAnta / syApi mama jIvanadhAraNazaktistayA saha ekadharaNyAzrayaNAttajIvanapravRttyupalambhAcca jAyata ityAha-bahvityAdinA cokadvayena / ahaM sA vAmorUzca ekA dharaNimAzritAviti yat etadahu bhUri jIvanasAdhanam / ataH etena kAmayAnasya virahiNo mama jIvituM zakyam / ekazayyAzrayaNanyAyena kAminorekadharaNyAzrayaNamapi jIvanasAdhanaM bhvtiitybhipraayH||10|| rAmAnu0-kAmayAnasyetpatra " tAcchIlya-" ityAdinA zAnac // 10 // rAviMdivaM rAtrau ca vivA cetyarthaH // 8 // prajvalana kAmo jale saptaM mAM kathavidaheta mandIbhavet / kathaJcitmajvalan kAmaH sa mA supte jane dahediti pAThe-jane pate // 19 // sati kavitvalana kAmaH samA dahet sa kAmaH taM janaM na bAdhedityarthaH / tasmAdbhavatA vinA tvAM vihAya arNavamavagAhma svaspa iti smbndhH||9||jiivn hArahetusadbhAve'pi mahajIvanakAraNamastIti cittasamAdhAnaM karoni-bahiti / sA vAmorUrahaM ca pakA dharaNimAzritAviti yat etat bahu bhUrijIvanasAdhanam atara For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir kedArasyeti / jIvantIM tAM zRNomIti yat tena / nirUdakaH nirudakaH / kedAraH vapram / sodakasya kedArasya upasnehena upachedeneva jIvAmi // 11 // kadeti / spaSTam ||12|| rasAyanaM zarIrasiddhikaramauSadhavizeSam / AturaH rogI / "Aturo'bhyamito'bhyAntaH" ityamaraH // 13 // saMhRtau viSTau // 14 // kedArasyeva kedAraH sodakasya nirUdakaH / upasnehena jIvAmi jIvantIM yacchRNomi tAm // 11 // kadA nu khalu suzroNIM shtptraaytekssnnaam| vijitya zatrUna drakSyAmi sItAM sphItAmiva zriyam // 12 // kadA nu cAru bimboSThaM tasyAH padmamivAnanam / ISadunnamya pAsyAmi rasAyanamivAturaH // 13 // tasyAstu saMhatau pInau stanau tAla phalopamau / kadA nu khalu sotkampau zliSyantyA mAM bhajiSyataH // 14 // sA nUnamasitApAGgI rakSomadhyagatA satI / mantrAyA nAthahIneva trAtAraM nAdhigacchati // 15 // kathaM janakarAjasya duhitA sA mama priyA / rAkSasImadhyagA zete snuSA dazarathasya ca // 16 // kadA'vikSobhyarakSAMsi sA vidhUyotpatiSyati / vidhUya jaladAnnIlAna zazi rekhA zaratsviva // 17 // svabhAvatanukA nUnaM zokenAnazanena ca / bhUyastanutarA sItA dezakAlaviparyayAt // 18 // kadA nu rAkSasendrasya nidhAyorasi sAyakAn / sItAM pratyAhariSyAmi zokamutsRjya mAnasam // 19 // | seti / spaSTam // 15 // kathamiti / spaSTam // 16 // kadeti | avikSobhyarakSAMsItyekaM padam | avikSobhyANi durAdharSANi rakSAMsi || 17|| svabhAveti / | dezakAlaviparyayAt dezakAlayorvyatyAsAt / sukhAvaddayodezakA layorapagamAttadviruddha yo rupagamAccetyarthaH // 18 // sItAM pratyAhariSyAmi zokamutsRjya mAnasamiti / sItAM pratyAhRtya kadA nu zokamutsrakSyAmItyarthaH / AsyaM vyAdAya svapitItivatsAdhuH // 19 // etatkAmayAnasya kAmino mamaitena jIvituM zakyam kAminorekazayyAzrayaNavat ekadharaNyAzrayaNamapi jIvanasAdhanamiti bhAvaH // 10 // jIvanahetvantaramAdakedArasyeti / nirudrakaH nirudakaH / upasnehena upakkedena // 11 // sphItAM zriyamiva samRddha rAjyalakSmImiva // 12 // rasAyanaM zarIrasiddhikaramauSadham / Aturo rogI // 13 // saMhato zliSTau // 14-16 // avikSobhyarakSAMsi ityekaM padam | avikSobhyANi durAdharSANi rakSAMsi vidhUya utpatiSyatIti sambandhaH // 17 // svabhAva tanukA prakRtyA kuzazarIrA dezakAlaviparyayAt dezakAlavyatyAsAta, sukhasAdhanabhUtadezakAlayorabhAvAdityarthaH // 18 // sItAM pratyAhariSyAmi zokamutsRjya For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 20 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kadA viti / spaSTam // 20 // zutaraM malinam // 21 // evamiti / vilapataH vilapati sati // 22 // AzvAsita ityartham / upAsata upAsta / / Aturapi lakSmaNasya purato raghunAthasyaivaMvidhavacanaprayogastasya sarvavidhasevakatvAt / ato nAnaucityam // 23 // 24 // rAmAnu0 - AzvAsita iti / upAsata upAsta / vacanavyatyaya ArthaH / upAgamaditi vA pAThaH // 23 // iti zrIgovinda * zrIrAmAyaNa * ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcamaH sargaH // 5 // 7 sa0 1 kadA nu khalu mAM sAdhvI sItA surasutopamA / sotkaNThA kaNThamAlambya mokSyatyAnandajaM payaH // 20 // kadA zokamimaM ghoraM maithilIviprayogajam / sahasA vipramokSyAmi vAsaH zukletaraM yathA // 21 // evaM vilapatastasya tatra rAmasya dhImataH / dinakSayAnmandarucirbhAskaro'stamupAgamat // 22 // AzvAsito lakSmaNena rAmaH sandhyAmupAsata // 23 // smaran kamalapatrAkSIM sItAM zokAkulIkRtaH // 24 // ityArSe zrImadyuddhakANDe paJcamaH sargaH // 5 // laGkAyAM tu kRtaM karma ghoraM dRSTvA bhayAvaham / rAkSasendro hanumatA zakreNeva mahAtmanA / abravIdrAkSasAn sarvAn hriyA kiMcidavAGmukhaH // 1 // dharSitA ca praviSTA ca laGkA duSprasahA purI / tena vAnaramAtreNa dRSTA sItA ca jAnakI // 2 // evaM rAmavRttAntamuktvA hanumannirgamakAlAnantarakAlikaM rAvaNavRttAntaM vaktumupakramate - laGkAyAmiti / ghoraM durdarzam / zakreNeva zakratulyena / "ivena saha nityasamAso vibhaktyalopaH pUrvapadaprakRtisvaratvaM ca vaktavyam" iti vibhakteralopaH // 1 // vAnaramAtreNa vAnarajAtIyena / vAnareSvalpeneti yAvat // 2 // mAnasamiti sItAM pratyAhRtya kadAnu zokamutstrakSyAmItyarthaH / etat mukhaM vyAdAya svapitIti vadapUrvakAle'pi ktvaaprtyyssaadhuH|| 19 // 20 // zukrettaraM malinam // 21 // evamiti / vilapataH sataH // 22 | AzvAsita ityasya lokasyottarArdhaM tu-smarana kamalapatrAkSIM sItAM zokAkulIkRtaH itthetat / smaranniti hetau zatRpratyayaH / sItAsmaraNAddhetoH zokAkulIkRto rAmo lakSmaNenAzvAsitaH sandhyAmupAsata / upAgamaditi vA pAThaH // 23 // 24 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmA yaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paJcamaH sargaH // 5 // laGkAyAmiti / hanumatA zakreNeva kRtaM ghoraM karma dRSTA rAkSasAnabravIt // 1 // dvIbIjamAha-dharSiteti / sa-mahAtmanA zakreNevetyanena hanumatkRtakarmaNaH " indro vRtrahatvA mahAnAMsa" ityuktarItyA mahendrakRtisAdhyatvepi rAvaNamRta jitendra prayatnA viSayatvaM sUcayati // 1 // For Private And Personal Use Only TI. yu.pa // 20 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cetyaH prAsAdaH nagarapradhAnabhUtaH prAsAdaH / AvilA dAhena AkulA // 3 // anantaraM kiM vA yuktaM yannaH samartha hitam / "samarthastriSu zaktisthe / sambandhArthe hite'pi ca" ityamaraH / yat kRtam anuSThitam / sukRtaM svanuSThitam / bhvetphlvdbhvet| tAdRzaM kim ucyatAM kariSyAmi / vo bhadra mstvitynvyH|| 4 // balavatastava kiM mantreNetyAzaGkaya sarveSAmapi vijayasya mantramUlatvAnmayA'pi mantraH karaNIya ityAha-mantramUlamiti // 5 // prAsAdo dharSitazcaityaH pravarA rAkSasA htaaH| AvilA ca purI laGkA sarvA hanumatA kRtA // 3 // kiM kariSyAmi bhadraM vaH kiM vA yuktamanantaram / ucyatAM naH samartha yat kRtaM ca sukRtaM bhavet // 4 // mantramUlaM hi vijayaM prAhurAryA manasvinaH / tasmAdai rocaye mantraM rAmaM prati mhaablaaH||5|| trividhAH puruSA loke uttmaadhmmdhymaaH| teSAM tu samavetAnAM guNadoSau vadAmyaham // 6 // mantribhihitasaMyuktaiH smrthemntrnirnnye| mitrairvApi samAnArthendhivairapi vA hitaiH||7|| sahitomantrayitvA yaH kArambhAn pravartayet / deveca kurute yatnaM tamAhuH puruSottamam // 8 // eko'rtha vimRzedeko dharme prakurute manaH / ekaH kAryANi kurute tamAhurmadhyamaM naram // 9 // guNadoSAvanizcitya tyaktvA dharma vyapAzrayam / kariSyAmIti yaH kAryamupekSet sa narAdhamaH // 10 // mantrasya karaNIyatve'pi svayameva saMmantryatAm, kiM bahubhirityAzaya bahubhiH saha mantrayiturevottamatvaM vaktuM pratijJApUrvakaM krameNa mantrayitRbhedAnAhatrividhA ityAdinA / samavetAnAM saGkIrNasvarUpANAm, lakSaNajJAnaM vinA vivektumazakyAnAmityarthaH / guNadoSau uttamalakSaNaM guNam / adhamalakSaNaM doSam / madhyamalakSaNaM mizraNam / 6 // hitasaMyuktaiH hitpraiH| samAnArthaiH samAnasukhaduHkhaiH / kArambhAna ArambhaNIyakarmANi / deve devasamAzrayaNe / kurute // 7 // 8 // dharme pUrvoktadaivasamAzrayaNe / manaH manaHpUrva yatnam // 9 // guNadoSau hitAhite / anizcitya devavyapAzrayaM tyaktvA kariSyAmI AkrAntetyarthaH / vAnaramAtreNa ekena nirAyudhena cetyrthH||2||3|| kiM kariSyAmIti / anantaraM kiM vA yuktam aham yat naH samartha hitaM yatkRtamanuSThitaM sAdhu kataM svanaSThitaM bhavet tAzaM kim ucyatA kariSyAmi vo bhdrmstvityrthH||4||5|| vividhA iti / samavetAnA saGkIrNasvarUpANAM lakSaNajJAnaM vinA vivaktA mazakyAnAmityarthaH / guNadoSI uttamalakSaNaM guNam / adhamalakSaNaM doSam / madhyamalakSaNaM mizraNam // 6 // mntribhirityaadi| hitasaMyukta hitpraiH| samAnArthaH samAna| sakhadaHkheH / kamarammAna AramaraNIyakarmANi // 7 // 8 // eka ini| dharma prakarute mana ityanena devAzrayaNamuktam // 9 // guNadoSau hitAhite anizcitya dharma / 141 For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. tyupakramya yaH kAryasupekSeta upekSeta na samAnuyAt // 10 // yatheti ! spaSTam // 11 // uktatraividhya mantre'pyatidizati-aikamatyamiti / aikamatyam TI.yu kA ekA matimupAgamya / zAstradRSTena svabhyastazAstreNa / raajdntaaditvaatprnipaatH| tadrUpeNa cakSuSA upalakSitAH mantriNaH yatra mantre niratAH tam // uttamamantramAhuH // 12 // bahvaya iti / yatra mantre / mantriNAM matayaH bahvayaH bahudhA bhUtvApi arthanirNaye arthanirNayarUpaphalaviSaye ekatA prAptA bhavanti yatheme puruSA nitymuttmaadhmmdhymaaH| evaM mantrA hi vijJeyA uttamAdhamamadhyamAH // 11 // aikamatyamupAgamya zAstradRSTena cakSuSA / mantriNo yatra niratAstamAhurmantramuttamam // 12 // bahvayo'pi matayo bhUtvA mantriNAmartha nirnnye| punaryatraikatA prAptAH sa mantrI madhyamaH smRtaH // 13 // anyonyaM matimAsthAya yatra sampratibhASyate / na caikamatye zreyo'sti mantraH so'dhama ucyate // 14 // tasmAt sumantritaM sAdhu bhavanto matimattamAH / kArya sampratipadyantAmetat kRtyaM mataM mama // 15 // sa mantrI madhyamaH smRtaH, nItiriti zeSaH // 13 // yatra mantra / mantribhiH anyonyaM matiM svA svAM buddhim / AsthAya prdhaaniikRty| saMpratibhASyate vyavAhiyate / anenottamamantravyAvRttiruktA / madhyamamantravyAvRttyarthamAha-na coti / aikamatyeteSAM mantriNAM zreyazca prItizca nAsti, sa mantro'dhama ucyate / 14 // sumantritaM sunizcitam / sAdhu samIcInam / kArya saMpratipadyantAm aikamatyena jAnantu / etat aikamatyena sunizcitaM kAryam / mama kRtyam vyapAzrayazca tyaktvA kariSyAmItyupakramya yaH kAryamupekSeta upekSeta na samApnuyAda sa narAdhamaH // 10 // 11 // zAstradRSTena svadRSTazAstreNa tadUpeNa cakSuSA upalakSitAH mantriNaH aikamatyam ekamatitvaM prApya yatra mantre niratAH taM mantramuttamamAhuriti sambandhaH // 12 // baDhyo'pIti / yatra manne mantriAM matayo bar3haco'pi bahumArgA|| bhUtvA'pi punaH pazcAdarthanirNaye arthanizcayarUpaphale ekatAmavirodha prAtAH sa madhyamaH / baDhyo'pi matayo gatveti pAThe mantriNo garthanirNaye iti pAThaH / tadA yatrA mantra mantriNo baDayo matayaH bahIrmatIrgatvA prApya arthanirNaye punaraikamatyaM prAptAH sa madhyama iti sambandhaH // 13 // anyonyamiti / yatra mantre anyonyaM mati mAsthAya parasparaM bhinnamatatvaM prApya sampratibhApyate virukhabhASaNaM kriyate nacaikamatye zreyo'sti aikamatyaviSayaM yo nAsti aikamatyajanakapratipAdanaM nAstIti yAvatI sa mantro'dhama iti yojanA // 14 // upasaMharati-tasmAditi / tumantritaM yathA tathA bhavantaH kArya saMpratipadyantAm etanmantraNameva kRtyaM mama mtmitismbndhH||15|| For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atizayena kartavyam // 15 // gataM tu gatameva, kiM mantrakaraNe itaH kiM nazchinnamityata Aha-vAnarANAmiti / abhyati abhyeSyati / "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA" iti vartamAnanirdezaH / uparodhakaH uparoddham / kriyArthAyAM kiyAyAM bul // 16 // sAgare vidyamAne kathamasmAnuparotsyati / tatrAhavAnarANAM hi vIrANAM sahastraiH privaaritH| rAmo'bhyeti purI lngkaamsmaakmuprodhkH||16|| tariSyati ca suvyaktaM rAghavaH sAgaraM sukham // 17 // tarasA yuktarUpeNa sAnujaH sabalAnugaH / samudramucchoSayati vIryeNAnyat karoti vA // 18 // asminnevaGgate kArye viruddha vAnaraiH saha / hitaM pure ca sainye ca sarva sammantryatAM mama // 19 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe SaSThaH sargaH // 6 // ityuktA rAkSasendreNa rAkSasAste mahAbalAH / UcuH prAJjalayaH sarve rAvaNaM rAkSasezvaram / dviSatpakSamavijJAya nIti baahyaastvbuddhyH| [avijJAyAtmapakSaM ca rAjAnaM bhISayanti hi] // 1 ||raajn parighazaktyaSTizUlapaTTizasaGkulam / sumahanno balaM kasmAdviSAdaM bhajate bhavAn // 2 // tariSyatIti sArddhazlokaH / ucchoSayati ucchoSayiSyati / anyat setubandhAdikaM vA karoti kariSyati // 17 // 18 // asmin laGkAnirodhanarUpe kAyeM / evaMgate uktarItyA pravRtte / vAnaraiH saha viruddha virodhe ca prApte / bhAve niSThA / purAdiSu hitaM yattatsarvaM sNmntrytaamityrthH|| 19 // iti zrIgovinda rAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaSThaH sargaH // 6 // I evaM rAvaNavacanamAkarNya aviditaraghunAthaprabhAvA madoddhatA rAkSasAstadvalavarNana pUrvakaM rAvaNaM prazaMsanti-ityuktA ityAdinA / sArghazloka ekaanvyH| vipatpakSaM dviSadalam / " pakSo mAsAdhake pArthe gRhe sUryavirodhayoH / kezAdeH parito vRnde bale sakhisahAyayoH // " iti vizvaH // 1 // pariSaH parito mantrasya ko viSaya ityAkAkSAyAmAha-vAnarANAmiti / abhyeti acirAdeSyati / TaparodhakA uparoddham // 16 // tarasA balena yuktarUpeNa atyantamucitena sabalAI zAnugaH blopetaanucrshitH|| 17 // sAgaraM kathaM tariSyatItyatrAha-samudramiti / ucchoSayati ucchoSayiSyati / anyata setubandhAdikaM kariSyati // 18 // asmina / liGkAnirodharUpe kArya evaGgate maduktarItyA pravRtte vAnaraiH saha viruddhe virodhe ca prApte mama purAdiSu hitaM yat tatsarva sammanyatAmityanvayaH // 19 // iti zrImahe varatI0 zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SaSThaH sargaH // 6 // ityuktA ityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / dviSatpakSa dviSadbalam // 1 // pariSa For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bha. 129 // hananakSamo gdaavishessH| "parighaH parighAtanaH" itymrH| zaktiH dIrghayaSTiH / RSTiH AsiH / "khaDne tu niviMzacandrahAsAsiRSTayaH" ityamaraH / zulaM prasiddham / paTTizaH khaDgavizeSaH / taiH saGkulaM vyApta balamasti / samagravale evaM vidyamAne kasmAddhetoH bhavAn viSAdaM bhajata iti yojnaa| atra sumahanno balamityatra balaM nAstIti prAmAdikA bhAvyanarthamUcikAkhiloktiH // 2 // rAmAnu0-evaM rAvaNavacaH zrutvA aviditarAmavalA rAkSasAH murAsuraviditaM bhavadIpacalaM vismRty| mAnuSamAtrAcchayoH kimarthaM zaGkasa iti prazaMsApUrvakaM rAvaNaM protmAdayanti-rAjanityAdinA // 2 // tiSThatu sainyam, tvameka evaM samastazatruvidrAvaNakSama ityAzaye tvayA bhogavatIM gatvA nirjitAH pannagA yudhi // 3 // kailAsazikharAvAsI ykssairbhubhiraavRtH| sumahat kadanaM kRtvA vazyastedhanadaH kRtH||4||s mahezvarasakhdhana zlAghamAnastvayA vibho| nirjitaH samareroSAllokapAlo mahAbalaH // 5 // vinihatya ca yakSaughAna vikSobhya ca vigRhya ca / tvayA kailAsazikharAdvimAnamidamAhRtam // 6 // mayena dAnavendreNa tvadbhayAt skhymicchtaa| duhitA tava bhAryArtha dattA rAkSasapuGgava // 7 // dAnavendro madhunAma vIyosikto duraasdH| vigRhya vazamAnItaH kumbhInasyAH sukhAvahaH // 8 // nirjitAste mahAbAho nAgA gatvA rasAtalam / vAsuki stakSakaH zaGkho jaTI ca vazamAhRtAH // 9 // akSayA balavantazca zarAlabdhavarAH punaH / tvayA saMvatsara yuddhA samare dAnavA vibho // 10 // svabalaM samupAzritya nItA vazamarindama / mAyAzcAdhigatAstatra bahavo rakSasAdhipa / [nirjitAH samare roSAllokapAlA mahAbalAH / devalokamito gatvA zakrazcApi vinirjitH||] // 11 // nAha-tvayetyAdinA / sArghazoka ekAnvayaH / bhogavatI sarparAjanagarIm / kadanaM yuddham // 3 // 4 sa iti / spaSTam // 5 // vimAnaM puSpakam // 6 // duhitA mndodrii| yadyapi mayenAbhijAtyabhramAdattetyuttare vakSyati, tathApyatra prazaMsAyAM bhayAittetyuktam // 7 // dAnavendraH madhuH / kumbhInasI rAvaNa bhaginI / sukhamAvahatIti sukhAvahaH, bhartA // 8 // jaTI sarpavizeSasya nAma / tvayA bhogavatImityatra takSakAdibhitrakakoTakAdijayoktiriti na pauna ruktyam ||9||akssyaa ityAdizcokadvayamekAnvayam / landhavarAH, brahmaNeti shessH| akSayAH cUrNIkaraNe'pi punarutpattimattvena kSayarahitA ityarthaH / dAnavAH // 22 // zaktavRSTizalapaTizasaGkhalaM balaM naH, astIti zeSaH // 2-5 // vimAnaM puSpakam // 6 // duhitA mandodarI // 7 // kumbhInasyAstava svataH sukhAvahaH bhartA // 8 // jaTI nAgavizeSaH // 9 // akSayA ityAdi zlokadvayam / dAnavAH kAlakeyAH / tatra tatsaMvAsAnbhAyAzcAdhigatA iti sambandhaH // 10-12 // For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kAlakeyAH / tatra kAlakeyasakAzAt / bahavaH bhvyH| "voto guNavacanAt" iti pakSe GISabhAvaH // 10 // 11 // caturvidhavalAnugA rathagajaturaga / padAtibhedena caturvidhAni balAni pRSThagAni yeSAM te tathA // 12 // mRtyudaNDetyAdizlokadvayamekAnvayam / mRtyudaNDaH yamadaNDaH sa eva mahAgrAhaH mahAnaka yasmin / zAlmalayaH kaNTakazAlmalivRkSAkArAyudhavizeSAH ta eva drumAH tairmaNDitam / mRtyuH ymH| pratiSedhitaH yuddhAdapakrAmitaH // 12 // 14 // zUrAzca balavantazca varuNasya sutA rnne| nirjitAste mahAbAho caturvidhabalAnugAH // 12 // mRtyudaNDamahAgrAhaM zAlmalidrumamaNDitam / kAlapAzamahAvIciM ymkingkrpnngm||13|| avagAhya tvayA rAjan yamasya balasAgaram / jayazca vipulaH prApto mRtyuzca pratiSedhitaH // 14 // suyuddhena ca te sarve lokAstatra vilolitAH // 15 // kSatriya bahubhirvIraiH zakratulyaparAkramaiH / AsIdvasumatI pUrNA mahadbhiriva pAdapaiH // 16 // teSAM vIryaguNotsAhairna samo rAghavo rnne| prasahya te tvayA rAjana hatAH prmdurjyaaH|| 17 // tiSTha vA kiM mahArAja zrameNa tava vAnarAn / ayameko mahAbAhurindrajita kSapayiSyati // 18||anen hi mahArAja mAhezvaramanuttamam / ivA yaha varo labdho loke paramadurlabhaH // 19 // zaktitomaramInaM ca vinikIrNAntrazaivalam / gajakacchapasambAdhamazvamaNDUkasaGkulam // 20 // rudrAdityamahAgrAhaM maruddhasumahoragam / sthAzvagajatoyaughaM padAtipulinaM mahat // 21 // suyuddhenetyardham / suyuddhena svalpayuddhanetyarthaH / vilolitAH draavitaaH|| 15 // kSatriyaiH anaraNyaprabhRtibhiH // 16 // teSAmiti / na samo rAghava iti / tebhyo'pi nihInabalaH sukhena nigrAhya iti bhaavH|| 17 // tiSTha veti / spaSTam // 18 // mAhezvaraM mahezvaraprItikaram // 19 // zaktitomaretyAdizloka 5 mRtyudaNDetyAdi zlokadvayam / zAlmalidumabhUSitaM zAlmalayaH AyudhavizeSAH ta eva drumAH terbhUSitam // 13-18 // mAhezvara mahezvaraprItikaram / iSTA kRtvA // 19 // yuddha sAgaratvena nimapapati-zaktitomaretyAdinA / vinikIrNAni vyAptAni // 20 // mahata mahAntam // 21 // For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. trayamekAnvayam / daivatapatiH indraH // 20-22 // pitAmaheti / spaSTam // 23 // visRja preSaya / yAvannayati neSyati // 24 // ayuktA asmbhaavitaa| TI.yu.kA prAkRtAt kSudrAt hanumataH // 25 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptamaH srgH||7|| sa08 anena hi samAsAdya devAnAM balasAgaram / gRhIto daivatapatirlaGkAM cApi pravezitaH // 22 // pitAmahaniyogAcca muktaH zambaravRtrahA / gatastriviSTapaM rAjana srvdevnmskRtH|| 23 // tameva tvaM mahArAja visRjendrajitaM sutam / yAvadvAnarasenAM tAM sarAmA nayati kSayam // 24 ||raajnnaapdyukteymaagtaa prAkRtAjjanAt / hRdi naiva tvayA kAryA tvaM vadhiSyasi rAghavam // 25 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye Adi0zrImadyuddhakANDe saptamaH sargaH // 7 // tato nIlAmbudanibhaH prahasto nAma raaksssH| abravIt prAJjalirvAkyaM zUraH senApatistadA // 1 // devadAnavagandharvAH pishaacptgorgaaH| na tvAM dharSayituM zaktAH kiM punarvAnarA raNe // 2 // sarve pramattA vizvastA vaJcitAH sma hanU mtaa| na hi me jIvato gacchejjIvana sa vngocrH|| 3 // evaM mantribhiH saha saMmantrya bhUyo'bhihite sakalasacivapradhAnaH prahastaH svAbhimatamartha rAjJe nivedayati-tata iti / spaSTam // 1 // devati / spaSTam / // 2 // hanumataH pauruSaM pratyakSato dRSTvA kathamevamucyata ityatrAha-sarva iti / vizvastAH paribhavitumasmAn ko na zakta iti vizvastAH visndhaaH| devatapatiH indraH // 22 // 23 // visRja preSaya / yAvannapati neSyati / " yAvatpurAnipAtayorlaTa" iti bhaviSyadarthe laT // 24 // ayuktA asambhAvitA // 25 // NIti zrImahezvaratIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatasvadIpikArupAyA puddhakANDavyAkhyAya saptamaH sargaH // 7 // 1 // 2 // hanumatA pauruSaM pratyakSato iSTApi kathamevaM 7 bUSa ityatrAha-sarva ityAdi / pramattAH bhogaadiprvshaaH| vizvastAH asmAn paribhavituM ko'pi na zaktimAniti vipralabdhAH ata eva vazcitAH / prAmAdikA paribhavo na nyUnatAmAvahatIti bhAvaH / jIvata ityanAdare SaSThI // 3 // sam-devatapattiH indraH / laGkAyAM tatrApi kArAgRha iti zeSaH / sAgaramityAdiH ato mahaditi pUrvakokasthAvizeSaNaM yuktam / " dIptAnalArkAtimaprameyam " ityatra prameyadIpikAyAmaprameparaspa yutAviva mahadityasya yAtrI highaTakapulinapadArthe vA'nvayaH / ato napuMsakatvopapattiH / mahAntamiti liGgaviparyAso vA / dektazabdagrahaNena teSAM napuMsakatvaM banyate / / 22 // For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pAmAdikazaghuparibhavo na nyUnatAmApAdayatIti bhAvaH // 3 // rAmAnu-pramattAH anavahitAH / vizvastAH eko vAnaraH kiM kariSyatItyavakSayA viSayAH, ata esa vavitAH / nadIti / jIvata ityanAdare SaSThI // // sarvAmiti / spaSTam // 4 // rAmAnu0-karomi acirAdeva kariSyAmi / " vartamAnasAmIpye vartamAnabadA " iti bhaviSyadartha laT // 4 // sarvA sAgaraparyantAM sazailavanakAnanAm / karomyavAnarAM bhUmimAjJApayatu mA bhavAn // 4 // rakSAM caiva vidhAsyAmi vAnarAdrajanIcara / nAgamiSyati te duHkhaM kiJcidAtmAparAdhajam // 5 // abravIttu susaMkruddho durmukho nAma rAkSasaH / idaM na kSamaNIyaM hi sarveSAM naH pradharSaNam // 6 // ayaM paribhavo bhUyaH purasyAntaHpurasya ca / zrImato rAkSasendrasya vAnareNa pradharSaNam // 7 // asmin muhUrte hatvaiko nivartiSyAmi vAnarAn / praviSTAn sAgaraM bhImamambaraM vA rasAtalam // 8 // tato'bravIt susaMkuddho vajradaMSTro mhaablH| pragRhya parighaM ghoraM mAMsazoNitarUSitam // 9 // kiM vo hanumatA kArya kRpaNena tapasvinA / rAme tiSThati durdharSe sasugrIve salakSmaNe // 10 // adya rAmaM sasugrIvaM parigheNa salakSmaNam / AgamiSyAmi hatvaiko vikSobhya harivAhinIm // 11 // idaM mamAparaM vAkyaM zRNu rAjan yadIcchasi / upAya kuzalo hyeva jyecchcuuntndritH|| 12 // AtmAparAdhaH sItAharaNarUpo vyatikramaH // 5 // hi yasmAdvAnareNa kRtamidaM karma sarveSAM naH pradharSaNarUpam / bhUyaH tadupari purasyAntaHpurasya ca paribhavarUpam / atha ca rAkSasendrasya pradharSaNarUpam ato na kssmnniiymityrthH|| 6 // 7 // tataH kiM kariSyasItyata Aha-asminniti / spaSTam 8 // rAmAnu-nivartiSyAmi nivatiSye // 8 // tata iti / spaSTam // 9 // kRpaNena gUThasaJcAraprakaTitabhayena / tapasvinA zocyena // 10 // rAmAnu-tapasvinA tapasyAhArabhUtaphalAzinetyarthaH // 10 // ayeti / spaSTam // 11 // tadvAkyaM kimityAkAsAyAmupAyapratipAdakaM vAkyaM vaktumAdAvupAyaM prazaMsatikaromi kariSyAmi // 4 // AtmAparAdhajaM sItApaharaNarUpAparAdhajam // 5 // idamityAdi sAryazlokamekaM vAkyam / hi yasmAta vAnareNa kRtamidaM pravarSaNaM sarveSAM nA pradhaNarUpaM bhUyastadupari purasyAntaHpurasya ca paribhavarUpam atha rAkSasendrapravarSaNamakSavavAdirUpam atona kSamaNIyamityanvayaH ||6-9||kimiti / kRpaNena prakAza sadharaNe bhayAt gUDha rAtrI kRtakAryeNa / tapasvinA zocyena // 10 // adya rAmamityasya vAstavArthastu-lakSmaNaM rAmaM vineti zeSaH / sugrIvaM hatvA AgamiSyAmIti For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir lA.rA.bha upAyeti // 12 // vivakSitamupAyamevAha-kAmarUpetyAdinA / nizcitAH nizcitavantaH / rAkSasA vA sahasrANIti / sahasrazabdasya saGkhyeyaparatve'piDATA MzabdasvAbhAvyAnapuMsakatvam / kimiti yustabAha-prepitA iti / asyAnte itikaraNaM draSTavyam // 13-15 // te vayaM tatra samIpe yAma / yAmetisa08 kAmarUpadharAH zUrAH subhImA bhImadarzanAH / rAkSasA vA sahasrANi rAkSasAdhipa nishcitaaH|| 13 // kAkutsthamupa saGgamya vibhrato mAnuSaM vapuH / sarve hyasambhramA bhUtvA vanturacusattamam // 14 // preSitA bharatena sma bhrAtrA tava yavIyasA / [tavAgamanamuddizya kRtyamAtyayikaM tviti // ] sa hi senAM samutthApya kSipramevopayAsyati // 15 // tato vayamitastUrNa zulazaktigadAdharAH / cApabANAsihastAzca tvaritAstatra yAma ha // 16 // AkAze gaNazaH sthitvA hatvA tAM harivAhinIm / azmazastramahAvRSTayA prApayAma yamakSayam // 17 // evaM cedupasarpatA manayaM raamlkssmnnau| avazyamapanItena jahatAmeva jIvitam // 18 // kaumbhakarNistato vIro nikumbho nAma vIrya vAn / abravIt paramakruddho rAvaNaM lokarAvaNam / / 19 // sarve bhavantastiSThantu mahArAjena saGgatAH / ahameko hani SyAmi rAghavaM sahalakSmaNam / sugrIvaM ca hanUmantaM sarvAneva ca vAnarAn // 20 // loTi rupam // 16 // AkAza iti / spaSTam / / 17 / / evaM kRte kiM syAdityatrAha-evaM cediti / rAmalakSmaNI anayam asmatkRtakaitavAparijJAnena lAvizvAsaM yayupasatAM tatastena apanItena apanayena jIvitaM jahatAmeva, jayAtAmevetyarthaH // 18 // kaumbhakArNariti / spaTam // 19 // sarva ityAdi sambandhaH // 11 // 12 // rAkSasA vetyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / sahanazabdasya nityanapuMsakatvAdrAkSasA ityanena sAmAnAdhikaraNyam / nizcitAH nizcitavantaH iti kRtvA bharatena preSitA iti avnvitynvyH|| 13 // 14 // sa hi senAmityadha bhitraM vAkyam / saH rAmaH // 15 // tataH kim ? tatrAha-tata iti / te vayaM (tatra tatsamIpaM yaametynvyH| yAmeti lohuttamapuruSabahuvacanama // 16 // 17 // evaM cediti / rAmalakSmaNI anayam evaM cedupasatAm asmatkaitavAjJAnena svakIyatva buddhijanitavirabdhatvarUpAnItim evaM maduktarItyA yadyavagarachetAmityarthaH / atastenApanItena apanayana avazyaM rAmalakSmaNo jIvitaM jahatAmeva, tyajetAmevetyarthaH M98 // kombhakarNi: kumbhakarNApatyam // 19 // sarva ityAdi sArdhazlokamekaM vAkyama / ahamityasya vAstavArthastu-rAghavAdIna, vineti zeSaH / vAnarAn vineSyAmIti sambandhaH // 20-22 // For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sArghazlokamekaM vAkyam // 20 // tata ityAdisAghazlokatrayamekAnvayam / madhuvAruNI madhurUpAM vAruNIm / raNakuaraM raNApradhRSyam / svaHsthA ityamaGga loktiH||21-24 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTamaH srgH|| 8 // tato vajahanurnAma rAkSasaH parvatopamaH / kruddhaH parilihana vakraM jihvayA vAkyamabravIt // 21 // svairaM kurvantu kAryANi bhavanto vigtjvraaH| eko'haM bhakSayiSyAmi tAn sarvAn hariyUthapAn // 22 // svasthAH krIDantu nizcintAH pibanto madhuvAruNIm // 23 // ahameko vadhiSyAmi sugrIvaM sahalakSmaNam / aGgadaM ca hanUmantaM rAmaM ca raNakuJjaram // 24 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe aSTamaH sargaH // 8 // tato nikumbho rabhasaH suuryshtrurmhaablH| suptanno yajJahA rakSo mahApAvoM mahodaraH // 1 // agniketuzca durdharSoM razmiketuzca rAkSasaH / indrajicca mahAtejA balavAna rAvaNAtmajaH // 2 // prahasto'tha virUpAkSo vajadaMSTro mhaablH| dhUmrAkSazcAtikAyazca durmukhazcaiva rAkSasaH // 3 // parighAn paTTizAn prAsAn zaktizulaparazvadhAn / cApAni ca sabA NAni khagozca vipulAn zitAn // 4 // pragRhya paramakruddhAH samutpatya ca raaksssaaH| abruvan rAvaNaM sarve pradIptA iva tejasA ||5||adyraamN vadhiSyAmaH sugrIvaM ca salakSmaNam / kRpaNaM ca hanUmantaM laGkA yena pradharSitA // 6 // atha nikumbhamatamevAnusarantaH sarve'pi pradhAnA ahamahamikayA samutthAya zavadhoyuktAH / tamudyoga nItizAstrajJo vibhISaNaH pratiSiddhavAnityAha-tata ityAdi zlokaSaTkamekaM vAkyam / Adau nikumbhopAdAnaM nikumbhamatAnusaraNasUcanArtham / samutpatya AsanebhyaH samutthAya / pradharSitetyanantaramiti madhuvAruNI madhurUpA vAruNIm / raNAraM raNAprabhRSyam // 2 // 24 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAm aSTamaH sargaH // 8 // tata ityAdizlokaSaGkamekaM vAkyam / tasya adya rAmaM vadhipyAma ityabruvanniti kriyayA sambandhaH / vastutastu-lakSmaNa rAma vinA sugrIvAdIn badhiSyAma iti smbndhH| dena Hel For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. karaNaM draSTavyam // 1-6 // tAniti / kriyAbhedAttAnityasya na punaruktiH // 7 // prahastAdInAM pradhAnAnAM saMnihitatvAdAvaNi vA rAvaNaM vA prtyuktiH| TI.yu.kA madhye kvacitsacivAna prati voktiH| vikramasya nAyamavasara iti darzayituM sAmAnyena vikramakAlAnAha-apyupAyariti / tAtetyabhimukhIkaraNAya sambodha .. nam / tribhiH sAmadAnabhedarUpaiH upAyairapi yo'rthaH landhuM na zakyate tasya siddhaye tAn nItizAstraprasiddhAn vikramakAlAn yuktAnAhuH / taduktaM kAmanda tAn gRhItAyudhAna sarvAn vArayitvA vibhiissnnH| abravIt prAJjalirvAkyaM punaH pratyupavezya tAn // 7 // apyupAyastribhistAta yo'rthaH prAptuM na shkyte| tasya vikramakAlAMstAna yuktaanaahurmniissinnH||8|| pramatteSvabhiyukteSu devena prahRteSu ca / vikramAstAta siddhayanti parIkSya vidhinA kRtaaH|| 9 // apramattaM kathaM taM tu vijigISU bale sthitam / jitaroSaM durAdharSa pradharSayitumicchatha // 10 // kena-"sAmAdInAmupAyAnAM trayANAM viphale nye| vinayennayasampanno daNDaM daNjyeSu daNDabhRt // " iti / tathA ca nAyaM daNDasya kAla ityuktam // 8 // KAna kevalaM daNDasyAkAlikatvam, daNDacatvaM ca te zatronAstItyabhiprAyeNAi-pramatteSviti / pramatteSu anavadhAneSu, viSayAsakteSvityarthaH abhiyuktssu| jJAniSu, virakteSviti yAvat / yahA sAmantairAkAnteSu / devena bhAgyena / prahateSu kSIyamANasampatsvityarthaH / cakArAdvAlavRddhAdiSu / vidhinA nIti zAstroktarItyA / parIkSya mantribhirvicArya / kRtAH vikramAH vigrahAH siddhayanti, nAnyavetyarthaH / yathA''ha kAmandakA-"bAlo vRddho dIrgharogI tathA jJAtibahiSkRtaH / bhIruko bhIrukajano lubdho lubdhajanastathA / viraktaprakRtizcaiva viSayeSvatisaktimAn / anekacittamantrazca devabrAhmaNa nindakaH / devopar3atakazcaiva devacintaka eva ca / durbhikSavyasanopeto balavyasanasaMyutaH / adezastho bahuripuryukto'kAlena yazca saH / satyadharma lAvyapetazca viMzatiH puruSA amI / etaiH sandhiM na kurvIta vigRhNIyAttu kevalam // " iti // 9 // rAmastu na tAdRza ityAha-apramattamiti / apramattaM. samutpatya utthAya // 1-7 // apIti / bibhirapyupAyaiH sAmadAnabhedaiH / tasya arthasya prAptaya iti vipariNAmaH / vikramakAlAna daNDakAlAna / tAna prasiddhAn / uktAna zAstracoditAn // 8 // tAneva kAlAnAha-pramattedhityAdi / pramatteSu anavahiteSu / abhiyukeSu zatrubhirAkrAnteSu / devena prahRteSu devophtessu| vidhinA zAkharItyA // 9 // pramAdAdidoSarAhityaM rAse darzayati-apramattamiti / jitaroSamityanena pApAbhAvAt devopahatatvAbhAva uktaH / itaravizeSaNatrayeNa anyoparuddhatvAbhAvaH / rAkSasA // 25 // For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sAvadhAnam / tuzabdo'vadhAraNe / bale sthita sthirblmityrthH| jitaroSam akAle rossrhitmityrthH| icchatheti pUrva rAvaNaM prati vacanam, aba sarvAn pratIti bahuvacanam ||10||raam idAnI devAnupar3ata ityatra udAharaNamAi-samudramiti / spaSTam // 11 // balAnIti / pareSAM rAmAdInAm // 12 // anaparAdhini niSkAraNabarakaraNamapyaparamanucitamityAha-kiM cetyaadi.|| 13 // rAmAnu -ki cetyasya kimiti padacchedaH / kintu rAkSasarAjasthati savA pAThaH // 13 // kharavadha eva prathamAparAdha ityAzaGkacAi-khara iti / durvRttatayA svavadhapravRttakharavaghe rAmasya nApakAragandho'pIti bhAvaH / nihato yadi, samudraM lavayitvA tu ghoraM nadanadIpatim / kRtaM hanumatA karma duSkaraM tarkayeta vA // 11 // balAnyaparimeyAni vIryANi ca nishaacraaH| pareSAM sahasA'vajJA na kartavyA kathaMcana // 12 // kiM ca rAkSasarAjasya rAmeNApakRtaM puraa| AjahAra janasthAnAdyasya bhAryA yshsvinH|| 13 // kharo yadyativRttastu rAmeNa nihato raNe / avazyaM prANinAM prANA rakSitavyA yathAbalam // 14 // ayazasyamanAyuSyaM paradArAbhimarzanam / arthakSayakaraM ghoraM pApasya ca punarbhavam // 15 // etannimittaM vaidehyA bhayaM naH sumahadbhavet / AhRtA sA parityAjyA kalahArthe kRtena kim // 16 // tatra ko doSa iti zeSaH / doSAbhAvamAha-avazyamiti // 14 // prathamaM rAmeNApakRtatvepyanekadoSamUlaM sItApaharaNaM na kAryamityAha--ayazasyamiti / punarbhavaM janmAntaram, mUrtyantaramiti yAvat // 15 // evaM sAmAnyataH paradArAbhimarzanasyAnarthahetutvamuktvA prakRte tadarzayati-pataditi / etasmA nimittAdityarthaH / "nimittakAraNahetuSu sarvAsAMprAyadarzanam" iti paJcamyarthe prathamA / ayazasyatvAdihetavedahyA sakAzAtsumahadbhayaM bhavet / tarhi kimi M dAnI kartavyam ? tabAha-Ateti / uttama vastu kartha tyaktavyam ? tatrAha kalahAthai kRtena kimiti / kalahAthai viSaye kRtena karmaNA kimityrthH| "arthaHM bhimukhyana icchathetyuktiH / ata pavopari nizAcarA iti sambodhanam // 10 // samudramityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / 'kRtaM hanumatA karma duSkaraM tarkayeta vA iti pAThaH / ko vA tarkayatetyarthaH / balAnyaparimeyAni, kRtAnIti zeSaH // 11 // 12 // kizcetyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / kiJcetyatra kimiti chedaH / kharadUSaNAdi avadhAdAmasya pUrvApakAritvamAzaya pariharati-vara iti / yasmAttasmAdityadhyAhAryam / yasmAdavazya prANinAM prANA rakSitavyAH tasmAdativRttaH / svayameva rAma hantuM pravRttaH kharastu nihato yadi, patAyatA rAmeNa purA rAkSasarAjasya kimapakRtam nApakRtamityarthaH // 12 // 14 // ayazaspamityAdi sokaddhayam / paradArAmi marzanam ayazasyAdirUpa punastadupari pApasya ca bhavam utpattisthAnam / etanimittam etasmAtkAraNAta AhatA vaidehI nobhayaM bhayanimittam / vaidehI bhayamiti pATha For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. 126 // syAdviSaye mokSe zabdavAcye prayojane / vyavahAre dhane zAstravastuhetunivRttiSu // " iti vaijayantI // 16 // bahudopapradarzanapUrvakaM sItApradAnasyAvazya TI.yu.ko kartavyatAmAha-nanaH kSamamityAdinA // 17 // yAvaddArayate dArayiSyati / " yAvatpurAnipAtayorlaT" iti bhaviSyadarthe laT / rAma iti zeSaH ||18||Hs. nanaHkSamaM vIryavatA tena dhrmaanuvrtinaa| vairaM nirarthakaM kartuM dIyatAmasya maithilI // 17 // yAvanna sagajA sAzvAM bahuratnasamAkulAm / purI dArayate vANairdIyatAmasya maithilI // 18 // yAvat sughorA mahatI durddharSA harivAhinI / nAvaskandati no laGkA tAvatsItA pradIyatAm // 19 // vinazyeddhi purI laGkA zarAH sarve ca raaksssaaH| rAmasya dayitA patnI svayaM na yadi dIyate // 20 // prasAdaye tvAM bandhutvAtkuruSva vacanaM mama / hitaM pathyamahaM brUmi dIyatA masya maithilI // 23 // purA zaratsUryamarIcisannibhAn navAgrapuGkhAna sudRr3hAnRpAtmajaH / sRjatyamoghAna vizikhAna vadhAya te pradIyatAM dAzarathAya maithilI // 22 // tyaja svakopaM sukhadharmanAzanaM bhajasva dharma ratikIrtivarddhanam / prasIda jIvema saputravAndhavAH pradIyatAM dAzarathAya maithilI // 23 // vibhISaNavacaH zrutvA rAvaNo rAkSasezvaraH / visarjayitvA tAna sarvAna praviveza svakaM gRham // 24 // ityArSe zrIrAmAyaNe zrImadyuddhakANDe navamaH sargaH // 9 // yAvat yadA / tAvattadA / nAvaskandati na ruNaddhi // 19 // zUrA iti / vinazyeyuriti vyatyayena yojanIyam / svayaM na yadi dIyata iti pAThaH // 20 // mi bravImi / asya asmai // 21 // ayaM zalyam, puDaM zaramUlam, nave agrapaGke yeSAM te / ata eva sudRDhAn purA sRjati sakSyati / dazarathasyAyaM . dAzarathaH / "tasyedam" iti sambandhArthe aN / sambandhazcAtra putratvam / dAzarathAya dAzarathaye // 22 // ratiH sukham // 23 // vibhISaNeti / savai| prAtarAlocayiSyAma iti vibhISaNapramukhAn visRjyetyarthaH // 24 // iti zrIgovinda zrIrAmA ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne navamaH sargaH // 9 // 26 // ataH sA parityAjyA / kalahAthai kalahaprayojanaviSaye kRtena, karmaNeti zeSaH / kimiti yojanA // 15 // 16 // asya asmai // 17 // yAvadArayate dArayiSyati "yAvatpurA-"ityAdinA bhaviSyadarthe laTa / tAvat dIyatAm // 18 // nAvaskandati nArokSyati / 19 // 20 // brUmi bravImi // 21 // purA sRjati mrakSyati / navAma pApavAn navAni aprANi puGkhAzca yeSAM tAn // 22-24 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyaryA navamaH sargaH // 9 // For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atha hitaparo vibhISaNaH sattvottarakAle rAvaNasyopadeSTuM tadgRhaM gata ityAha-tata ityAdi, praviveza mahAdyutirityantamekaM vAkyam / tataH pratyuSasI pAtyanena laGkAdAhAnantaramekamaho gatamityavagamyate / prAptadharmArthanizcayaH sItApradAnamevAsmAkaM dharmo'rthazceti kRtanizcayaH / bhImakarmA paramArthato rAva Nasya hitatve'pyanabhimatArthavijJApanarUpasAhasakaraNAt bhiimkrmetyuktiH| rAkSasAdhipateH agrajasya / AlayaM nivAsabhUtaM vezma pravivezati smbndhH| // 1 // zailAyacayasaGkAzaM girizikharacayasadRzam / anekazRGgayuktatvAditi bhAvaH / zailazRGgamivonnatamityaunatye dRssttaantH| suvibhaktamahAkakSyaM suSTha tataH pratyuSasi prApta praaptdhrmaarthnishcyH| rAkSasAdhipatervezma bhImakarmA vibhISaNaH // 1 // zailAyacayasaGkAzaM zaila zRGgamivonnatam / suvibhaktamahAkakSyaM mahAjanaparigraham // 2 // matimadbhirmahAmAtrairanuraktairadhiSThitam / rAkSasaizcApta paryAptaH sarvataH parirakSitam // 3 // mattamAtaGganizvAsaiAkulIkRtamArutam / zaGkhaghoSamahAghoSaM tUryanAdAnu nAditam // 4||prmdaajnsmbaadhN prajalpitamahApatham / taptakAJcananiyUhaM bhUSaNottamabhUSitam // 5 // gandharvANA mivAvAsamAlayaM marutAmiva / ratnasaJcayasambAdhaM bhavana bhoginAmiva // 6 // vibhaktamahAprakoSTham / "kakSyA prakoSThe hAdeH kAcyA madhyebhavandhane " itymrH| mahAjanaiH vidvadbhiH parigRhyata iti mahAjanaparigraham / tadadhiSThita / mityarthaH // 2 // mahAmAtraiH pradhAnaH / "mahAmAtrAH pradhAnAH syuH" itymrH| AptaparyApta kAryakaraNadariti mahAmAtravizeSaNam // 3 // vyAkulIkRta mArutaM cakravAtIkRtavAyum / zaGkayoSamahAghoSa zaGkayoSeNa mahAn ghoSo yasya tathoktam / tUryanAdAnunAditaM tUryanAdena sAtapratidhvanim // 4 // prajalpitamahApartha sAtamahAkalakalamahAmArgam / taptakAJcanani!haM drutakanakamayamattavAraNam / "niho mattavAraNaH" ityamaraH / bhUSaNottamaiH toraNa vitAnaprabhRtibhirbhUSitam // 5 // gandharvANAmivAvAsam, tauryatrikamukharitatvAditi bhaavH| marutAM devAnAm Alayamiva, niravadhikaizvaryasampannatvAditi tata ityAdi zlokasaptakamekaM vAkyam / prAptadharmArthanizcayaH prApto dharmArthanizcayo yena sH| rAkSasAdhipatervezma praviveza vibhISaNaH iti pATe tUttarapaTakasyaitatpazcArthatvAna agrajasthAlayaM vIraH praviveza mahAyutirityanenApaunaruktyam / rAkSasAdhipatervezma bhImakarmA vibhISaNaH iti pAThe rAkSasAdhipateranajasyAlayaM nityanivAsabhUta vezmetyanSayaH / asmin pAThe tu vedamAlayayoraponarutyam / " AkezagrahaNAnmitramahinebhyo nivArayet " iti nyAyena sarvAtmanA hitameva vaktavyamityabhipretya rAvaNAnabhimatahitopadeze pravRttavAdImakarmenyuktiH / zailAnacayasaGkAzaM bahubhiH svazikharaiH girinikarasannikAzamityarthaH / mahAmAtrai pradhAnapuruSaiH / AptaparyAptaH 182 For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra .rA.bhU. // 27 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bhAvaH / ratnasaJcayaiH sambAdhaM sampUrNam / ata eva bhoginAM sarpANAM bhavanamiva sthitam || 6 || tejovistRtarazmivAn tejaH zarIrakAntistadeva vistRta razmirasyAstIti tathA / mahAdyutiH mahAprabhaH / abhramivetyupamayA tadbhavanaM vibhISaNasya tejopahArakamiti vyajyate / evaM gRhotkarSavarNanaM rAvaNasya anItyA sarvamekapade naSTamiti jJApanAya // 7 // puNyAn puNyakarAn / puNyAhaghoSAn puNyAhamantraghoSAn / vijayasaMzritAn vijayaphalakAnityarthaH / taM mahAbhramivAdityastejovistRta razmi (mA) vAn / agrajasyAlayaM vIraH praviveza mahAdyutiH // 7 // puNyAna puNyAha ghoSAMzca vedavidbhirudAhRtAn / zuzrAva sumahAtejA bhrAturvijayasaMzritAn // 8 // pUjitAn dadhipAtraizca sarpirbhiH sumanokSataiH / mantravedavido viprAn dadarza sumahAbalaH // 9 // sa pUjyamAno rakSobhirdIpyamAnaH svatejasA / Asa nasthaM mahAbAhurvavande dhanadAnujam // 10 // sa rAjadRSTisampannamAsanaM hemabhUSitam / jagAma samudAcAraM prayujyA cArakovidaH // 11 // sa rAvaNaM mahAtmAnaM vijane mantrisannidhau / uvAca hitamatyarthe vacanaM hetunizcitam // 12 // udAhRtAn uccAritAn // 8 // dadhipAtraiH dadhiyuktapAtraiH / mantravedavidaH mantrabrAhmaNavidaH / mantrAH karmasu viniyuktAH " iSe tvA" ityAdayaH / karma codanA brAhmaNAni // 9 // pUjyamAnaH zlAghyamAnaH // 10 // dRSTisampannaM dRSTyA niveditamityarthaH / samudAcAraM jayazabdaprayogAdisamudAcAram / jagAma Aruroha // 11 // vijane mantrivyatiriktajanarahite / itunizcitaM hetubhiryuktibhirnizcitam // 12 // AptaiH hitaiH pryaapteH kAryanirvahaNasamarthaH / niryUho dvAram / " niryUhazikhare dvAre" iti vizvaH / gandharvANAmivAlayaM tauryatrikamukharitatvAt / AlayaM marutAmiva aizvaryAtizayAt / bhavanaM bhoginAmiva paraiH praveSTumazakyatvAcca / AlayApekSayA tamityuktiH / tejovistRtara himavAna tejaH svazarIrasthaM tena vistRtA visRtA vizrutA vAramayo yasya / anena pAThatrayaM sUcitam // 1-7 // puNyAniti / vijayasaMzritAna vijayamuddizya pravRttAn // 8 // pUjitAMsti lapAtraizceti pAThaH / tilapAtraiH dAna vizeSaiH / sarpibhiH AjyAvekSaNadAnaiH / mantravedavidaH mantrabrAhmaNavidaH karmaNi viniyukto vedabhAgo mantraH, karmacodanA brAhmaNAni // 9 // 10 // rAjadRSTisampannaM rAjadRSTace kssitm| samudAcAraM prayujya vijayaprayogAdivinayaprakAzakAcAraM kRtvA // 11 // sa rAvaNamityAdi zlokadrayamekaM vAkyam / hetunizcitaM yuktinizcitArtham / For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 10 // 27 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir prasAdya stutivacanena prasannaM kRtvA sAntvenovAcetyanvayaH / upasthitakramaH jJAtavacanakamaH dezakAlArtha saMvAdI dezakAlaprayojanAnusArI dRSTalokaparAvaraH loke ye parAvare utkRSTApakRSTe te dRSTe jJAte yena tathoktaH, rAmasya dhArmikatvaM rAvaNasyAdhArmikatvaM ca jAnAtItyarthaH // 13 // prathamaM rAvaNasaMvAdAya durnimittAni darzayati-yadeti / yadAprabhRti yatkAlamArabhya / kriyAvizeSaNamidam / evaM tadAprabhRtItyapi / azubhAni nimittAni azubhasUcakanimittAni // 14 // sasphuliGgaH agrikaNasahitaH / sadhUmArciH dhUnA kulajvAlAsahitaH / sadhUmakaluSodayaH dhUmena kaluSaH udayaH Avi prasAdya bhrAtaraM jyeSThaM sAntvenopasthitakramaH / dezakAlArya saMvAdI dRSTa lokaparAvaraH // 13 // yadAprabhRti vaidehI samprAptemAM purIM tava / tadAprabhRti dRzyante nimittAnyazubhAni naH // 14 // sasphuliGgaH sadhUmArciH sadhUmakaluSodayaH / mantrasandhukSito'pyagnirna samyagabhivardhate // 15 // aSTeSvamizAlAsu tathA brahmasthalISu ca / sarIsRpANi dRzyante havyeSu ca pipIlikAH // 16 // gavAM payAMsi skannAni vimadA vIrakuJjarAH / dInamazvAH praheSante na ca grAsAminandinaH // 17 // vo dhUmakaluSodayaH, tena sahitaH sadhUmakaluSodayaH, / zAntaH zAnto jvalannityarthaH / mantrasandhukSitaH mantravadbhirhavirbhiyojitaH // 15 // agnayastiSTha ntyatretyaniSThAH mahAnasAH teSu / agrizAlAsu agnihotrazAlAsu / brahmasthalISu vedAdhyayanasthAneSu / sarIsRpANi sarpAH / liGgavyatyaya ArpaH / haviSyeSu devatAbhyo deyeSu Ajya puroDAzAdiSu // 16 // skannAni zuSkANi "skandira gatizoSaNayoH" iti dhAtorniSThA / "radAbhyAM niSThAto naH pUrvasya ca duH" upasthitakramaH anuSThitavandanAdikriyAkramaH / dezakAlArthasaMvAdI deza kAlaprApyamatprayo janasaMvAdItyarthaH / dRSTalokaparAvaraH bhAvamadhAno'yaM nirdezaH / dRSTaM lokasya paratvamutkRSTatvam avaratvamapakRSTatvaM ca yena saH // 12-14 // samphuliGga ini / sadhUmakaluSodayaH dhUma kaluSasya udaya AvirbhAvo dhUmakaluSodayaH tena sahitastathA mantramandhukSitaH mantravadbhirhaviniyojitaH // 15 // abhistiSThatyeSviti aniSThAH mahAnasAH teSu / anizAlAtu aprikSetrazAlAsu / brahmasthalISu brahma vedaH tasya sthalISu, vedAdhyayanamthAneSvityarthaH / sarIsRrANi sarpAH, liGgavyatyaya ArthaH // 16 // skannAni gAlenAni / yadvA skatrAni zuSkANi "skandira gatizoSaNayoH', sa- mantradvato'pyaniriti pATha: / mantrasaGghata. vihitamantrasamUhadvato'pyagniH sadhUmArthiH sasphuliGgaH sadhUmaphalodayaH / mantrasadbhuta ityanena katrAdivaiguNyanimito nAgnarayaM mAvaH kintu no'narthasUcaka iti sUcayati // 15 // For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TI. yu.ka bA.rA.bhU. dha iti natvam / vIrakuJjarAH mattagajAH / praheSante heSAravaM kurvanti / heSA azvazabdaH // 17 // azvatarA mahAkharAH / bhitraromAH svasthAnAt bhinna // 28 // OM romANaH galitaromANaH UrdhvaromANo vA / akArAntatvamArSam / stravanti azrUNi muJcanti / vidhAnaiH cikitsAbhiH / cintitAH anusaMhitAH, ciki sa0 10 | tsitA apItyarthaH / svabhAve prakRtau / nAvatiSThante prakRtisthA na bhavantItyarthaH // 18 // vAyasA iti / saGghazo vyAharanti saGghazaH samavetA iti ca kharoSTrAzvatarA rAjan bhinnaromAH sravanti naH / na svabhAve'vatiSThante vidhAnairapi cintitAH // 18 // vAyasAH saGghazaH krUrA vyAharanti samantataH / samavetAzca dRzyante vimAnAgreSu saGghazaH // 19 // gRdhrAzca parilIyante purImupari piNDitAH / upapannAzca sandhye dve vyAharantyazivaM zivAH // 20 // kravyAdAnAM mRgANAM ca puradvAreSu saGghazaH / zrUyate vipulA ghoSAH savisphUrjathunisvanAH // 21 // tadevaM prastute kArye prAyazcittamidaM kSamam / rocate yadi vaidehI rAghavAya pradIyatAm // 22 // sambandhaH // 19 // purIsupari uparyupari gRheSvityarthaH / piNDitAH maNDalIbhUtAH santaH / parilIyante zciSyanti / sandhye dve, atyantasaMyoge dvitIyA / zivAH jambukAH / upapannAH nagarasamIpaM prAptAH // 20 // kravyAdAnAM mAMsabhakSakANAm / mRgANAM zvAdInAmityarthaH / savisphUrjathunisvanAH visphU rjathuH azanighoSaH / tadrUpasvanasahitAH // 21 // evamupasthitadurnimittajAtasya prAyazcittaM sItApradAnamevetyAha-tadevamiti / tat durnimittadarzanAt | iti dhAtorniSThA // 17 // bhitraromAH UrdhvaromANaH / akArAntatvamArtham / sravanti muJcanti azrUNIti zeSaH / vidhAnaiH cikitsAzAstroktaprakAraiH cintitAH cikitsitA api svabhAvena yathApUrvaM na tiSThanti // 18 // 19 // purImupari puryA upari / piNDitAH militAH / parilIyante patanti / upapannAH samIpaM prAptAH / sandhye dve sandhyayordvayoH // 20 // savisphUrjathunisvanAH visphUrjathurazaniH tatrisvanena sahitAH // 21 // uktasya durnimittasya prAyazcittamAha taditi / evaM prastute saMprApte akArye anarthasUcakanimitte jAte idaM vakSyamANam kSamaM samartham prAyazcittaM mama mahyaM rocate / vIreti pAThe-mahAmiti zeSaH / prAyazcittamevAha vaidehIti // 22 // iti / na kevalaM vyAharanti kintu saddazaH vimAnAmeSu samavetAzca dRzyante / rAmarAmAsparza mAtramAhAtmyenAsmannetrazAtanaM jAtaM // 0 - vAyasAH samantato vyAharanti / te ca sAdhAraNAH keca netyAha- kUrAH sa tvaM ca jAgRhIti sUcayituma, adAne ca mAvyanarthaM sUcayituM caivamiti mAvaH // 19 For Private And Personal Use Only // 28 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tatsUcye kArya praajye| evaM laGkAdahanAdirUpeNa prastute prasakte sati / kSamam azubhanivAraNasamartham idaM prAyazcittam / idaMzabdArthamAha-vaidehIti M22 // evamanabhimatabhASaNena rAjA kupyatIti samAdhatte-imiti / mohAta kAryatattvAparijJAnAt / lobhAt jIvanalobhAdApi / yadi vyAhRtam / tatrApi tathApi / mayi doSam aparAdhaM kartuM nAIsi // 23 // ayaM doSaH pUrvoktadunimittasUcito'narthaH / sarvasyopalakSyate / saMbandhasAmAnye sssstthii| idaMca yadi vAmohAllobhAdrA vyAhRtaM myaa| tatrApi ca mahArAja na doSaM kartumarhasi // 23 // ayaM ca doSaH sarvasya | janasyAsyopalakSyate / rakSasAM rAkSasInAM ca purasyAntaHpurasya ca // 24 // zrAvaNe cAsya mantrasya nivRttAH sarva mntrinnH| avazyaM ca mayAvAcyaM yadRSTamapi vA zrutam // 25 // sampradhArya yathAnyAyaM tadbhavAn kartumarhati // 26 // iti sma mantriNAMmadhye bhrAtA bhrAtaramUcivAn / rAvaNa rAkSasazreSThaM pathyametadvibhISaNaH // 27 // hitaM mahAthai mRdu hetusaMhitaM vyatItakAlAyatisampratikSamam / nizamya tadAkyamupasthitajvaraH prasaGgavAnuttarametadabravIt // 28 // | sarveNApi lakSyata ityarthaH // 24 // prahastAdiSu vidyamAneSu bhavataiva kimucyate tabAha-zrAvaNe ceti / teSAM tvaccittamAtrAnusAritvAditi bhAvaH / zrAvaNe tvAM prati vijJApane ca / tvaM punaH kathaM vaktuM pragalbhase tabAha-avazyamiti |bhraatRtvaaditi bhAvaH // 25 // sampradhAtyardham / yathAnyAyaM yathAyogyam / saMpradhArya manasyeva nizcitya / tat saMpradhArita kAryam // 26 // ityetadUcivAnityanvayaH / UcivAna uktavAn / "kasuzca" iti liTaH kasvAdezaH // 27 // mahAthai prayojanavyAptam / mRdu sAntvapUrvam / hetusaMhitaM yuktiyuktam / vyatItakAlAyatisaMpratikSama vyatItakAlaH bhUtakAlaH, AyatiH bhaviSyatkAla saMprati vartamAnakAlaH tatra kSamam / akIrtinAzakatvena sItApaharaNaprAyazcittatvena vA'pyatItakAlakSamam / sukhavardhakatvena vartamAnakAlakSamam / dharmA vahatvenAyatikSamam / upasthitajvaraH prAptakoSa ityarthaH / prasaGgavAn parigRhItArthe'bhinivezavAn // 28 // mAhAta kAryatatvAparijJAnAta / lobhAta jIvanalobhAdvA yadi vyAvatam tatrApi tathApi mapi doSamaparAdham // 23 // avidyamAnavanimittamuktyA kimartha bhISayase ityAzaGkayAha-ayamiti / ayaM doSaH pUrvoktadunimittarUpaH / sarvasyetyAdiSu tRtIyArthe SaSThI / sarvamya janasyopalakSyate sarjanazyata ityarthaH // 24 // ayaM doSastanyimantribhiH kimini na nivedyata ityAzaya tvadbhayAnna AvayantItyAha-zrAvaNe ceti // 25-27 // hitamiti / vyatItakAlAyatisammatikSama vyatIta For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 29 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bhayaM bhayajanakaM puruSam / rAmo yuddhena sItAM prApsyatIti pUrva vibhASaNoktasya parihAramAr3ha-surairiti / kathaM (tiSThati) sthAsyati ? sthAtumeva na zaktaH kuto yotsyati, kutastarAM sItAM prApsyatIti bhAvaH // 29 // rAghavaM tRNIkRtya kathamevamAhetyAzaGkaya tannidAnaM darzayati- itIti / nAzanaH hiMsakaH / caNDavikramaH ugravikramaH / AptavAdinaM yuktavAdinam // 30 // iti zrIgovinda 0 zrIrAmAyaNa0 ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dazamaH sargaH // 10 // bhayaM na pazyAmi kutazcidapyahaM na rAghavaH prApsyati jAtu maithilIm / suraiH sahendrairapi saGgataH kathaM mamAgrataH sthAsyati lakSmaNAgrajaH // 29 // itIdamuktvA surasainyanAzano mahAbalaH saMyati caNDavikramaH / dazAnano bhrAtara mAtavAdinaM visarjayAmAsa tadA vibhISaNam // 30 // ityArSe zrIrAmAyaNe * zrImadyuddhakANDe dazamaH sargaH // 10 // babhUva zo rAjA maithilIkAmamohitaH / asammAnAcca suhRdAM pApaH pApena karmaNA // 1 // [ atIva kAmasaMpanno vaidehImanucintayan / ] atItasamaye kAle tasmin vai yudhi rAvaNaH / amAtyaizca suhRdbhizca mantrakAlamamanyata // 2 // atha paredyurvibhISaNAdyupadeze'ticintAvyAkulasya rAvaNasya nirNayahetumantrakaraNAya sabhAprAptiM darzayati sa babhUvetyAdi / pApaH pApI / " guNavaca nebhyo matupo lugiSTaH " iti matupo luk / asammAnAt anAdarAt / suhRdAM vibhISaNAdInAm / kartari sssstthii| vibhISaNokte tUSNIM sthitatvena prahastA dInAmapyanAdaraH siddha eva / pApena kutsitena sItApaharaNarUpeNa karmaNA / hetau tRtIyA / maithilIkAmamohita iti hetugarbhavizeSaNam / tathA ca maithilI viSayakAmamohAt suhRdanAdarAt pApahetusItAharaNAcca kRzaH / cintAkulo babhUvetyarthaH // 1 // atIteti / tasmin kAle mantrayogyakAle / atIta samaye atItAvasare sati / yudhi ca satyAM yuddhe ca prApte sati / amAtyaizva suhRdbhizva mantrasya prAptakAlamamanyata / munihRdayaM tu kAle'tItasamaye kAlaH bhUtakAlaH / AyatiH uttarakAlaH / samprati vartamAnakAlaH tatra kSamaM yogyam / upasthitajvaraH prAptakrodhaH / prasaGgavAn prakRSTopasaGgavAn svagRhItArthI bhinivezavAnityarthaH // 28-30 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM dazamaH sargaH // 10 // sa babhUveti / asammAnAt anAdarAva / suhRdAM vibhISaNAdInAm / pApena karmaNA pApahetubhUtasItApaharaNena / hetau tRtIyA // 1 // mantrakAlamamanyata mantrakAlaM praaptmmnyte| sa0 [atItasamaye atIto bhavati samayaH dvAdazamAsAtmakaH sItAprAptau saGketarUpo yasmiMstasmin kAle / anucintayan tatprAptimiti zeSaH / yudhi yuddhaviSaye amAtyAdibhiH saha prAptakAlaM yogyamAlocana | mityamanyata / yudhi buddhe / atItasamaye vibhISaNoktadizA pratibaddhe sati kAle tatkAle mantraNaM prAptakAlaM yogyamityamanyateti vA // 2 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN. sa0 11 // 29 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAvaNAyuHkAle'tIte sati / yudhi amAtyAdibhiH saha AtmAnaM prAptakAlaM prAptamRtyum amanyateti / vai prasiddhau // 2 // hemajAlavitataM svarNamayagavAha / vyAptam / svarNasamUhanirmitamiti vA / vinItAzvaM zikSitAzvayuktam / upagamya pradakSiNIkRtya / / 3 // sabhA mantrazAlAm // 4 // carma khettH||6|| sa hemajAlavitataM maNividmabhUSitam / upagamya vinItAzvamAruroha mahAratham // 3 // tamAsthAya sthazreSThaM mhaameghsmsvnm| prayayau rAkSasazreSTho dazagrIvaH sabhAM prati ||4||asicrmdhraa yodhAH sarvAyudhadharAstathA / rAkSasA rAkSasendrasya purataH sampratasthire // 5 // nAnAvikRtaveSAzca naanaabhuussnnbhuussitaaH| pArzvataH pRSThatazcainaM parivArya yyusttH||6|| rathaizvAtirathAH zIghraM mattaizca varavAraNaiH / anutpeturdazagrIvamAkrIDadbhizca vAjibhiH // 7 // gadA parighahastAzca zaktitomarapANayaH / parazvadhadharAzcAnye tathA'nye zUlapANayaH // 8 // tatastUryasahasrANAM saJjajJe nisvano mahAn / tumulaH zaGkhazabdazca sabhAM gacchati rAvaNe ||9||s nemiyoSeNa mahAn sahasA'bhivinAdayan / rAjamArga zriyA juSTaM pratipede mahArathaH // 10 // vimalaM cAtapatrANaM pragRhItamazobhata / pANDara rAkSasendrasya pUrNa - stArAdhipo yathA // 11 // hemamArigarbhe ca zuddhasphaTikavigrahe / cAmaravyajane cAsya rejatuH savyadakSiNe // 12 // tataH rAvaNAlayAt / nAnAvikRtaveSAH nAnAvidhatayA viziSya kRtAlaGkArAH, rAkSasA iti shessH||6|| AkrIDadbhiH dhArAmaNDalagamanAdikaM kurvadbhiH ||7||gdeti / atra pratipadamanya ityanupacanIyam anUtpeturiti ca // 8 // tataH svAlayAt // 9 // nemiH rathacakradhArA // 10 // vimalamiti bhAsA vimalamityarthaH // 11 // hemamArigarbha hemasUtragarbhe / ikArAntatvamAryam / zuddhasphaTikavigrahe zuddhasphaTikasadRzAkAre / cAmaravyajane cAmara tyarthaH / " atItasamaye kAle tasmina vai yudhi rAvaNaH / amAtyaizca suhRdbhizca prAtakAlamamanyata // " iti pAThe tu mantrasyeti zeSaH / tasmin kAle manvayogya kaale| atItasamaye atItAvasare yudhi ca prApte sati amAtyaiH suhRdbhizca mantrasya prAptakAlamamanyateti yojanA / vAstavArye-sa babhUvetyAdi lokadvayameka vAkyam / atIva kAmasampannaH ata eva pApena karmaNA / athApi maithilImanucintana, sveSTadevanAtveneti zeSaH / ata eva maithilIkAmamohitaH methilIbhRtyo bhaviSyAmIti ca sambandhaH / kAmamohitaH muhadAmasammAnAcca kRzo babhUva, mantrakAlaM cAmanyaneti yojanA // 2-1 // vaidhetpAdilokadvayameka vAkyam / -10 // AtapatrANam Atapatram / hemamacariMga, hemamayapallavitalatAgameM zuddhasphaTikasadazAkAracAmaravyajane cAmaravAlanirmiteca te vyajane ra sayadakSiNe - For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 30 // rUpavyajane / savyadakSiNe svydkssinnyoH| "sarvo indro vibhASayaikavadbhavati" ityekavadbhAvaH // 12 // ta iti / spaSTam // 13 // suvihitAM suSTha TI.yu.kA. nirmitAm // 14 // suvarNetyAdizlokadvayamekAnvayam / vizuddhasphaTikAntarAM nirmalasphaTikanirmitamadhyapradezAm / rukmapaTTottaracchadAM kanakamayapaTTA vastrAstaraNAm // 15 // 16 // vaiDUryamayaM vaiDUryapracuram / priyakAjinasaMvRtaM priyakamRgasyAjinena saMvRtam / " priyako lomabhiyukto mRdUcca te kRtAJjalayaH sarve rathasthaM pRthiviisthitaaH| rAkSasA rAkSasazreSThaM zirobhistaM vavandire // 13 ||raaksssaiH stUyamAnaH / san jyaashiimirrindmH| AsasAda mahAtejAH sabhA suvihitAM zubhAm // 14 // suvarNarajatasthUNAM vizuddha sphaTikAntarAm / virAjamAno vapuSA rukmapaTTottaracchadAm // 15 // tAM pizAcazataiH SaDabhirabhiguptAM sadA zubhAm / praviveza mahAtejAH sukRtA vizvakarmaNA // 16 // tasyAM tu vaiDUryamayaM priyakAjinasaMvRtam / mahat sopAzrayaM bheje rAvaNaH paramAsanam // 17 // tataH zazAsezvaravad dUtAn laghuparAkamAna / samAnayata me kSipramihaitAna rAkSasAniti // 18 // kRtyamasti mahajjAtaM samarthyamiha no mahat // 19 // masRNainaiH" iti vaijyntii| sopAzrayaM sAvaSTambham, sopadhAnAmiti yAvat // 17 // Izvaravata rAjAIm / iha sabhAyAm etAn etannagarasthAn / iti shshaasetynvyH| tameva prakAramAha-kRtyamityarthena / mahadyathA tathA samarthya yatnena nirvAhyaM jAtaM prAptaM mahatkRtyamastIti zazAsa / mahadbhayo rAmA dibhyo, jAtamiti vA / mahadityanena tadAnI cAramukhena rAmAdeH samudratIragamanaM rAvaNo jJAtavAniti gamyate // 18 // 19 // rAmAnu-tata iti / Izvaravat / IzAnavat / kRtyamiti / eko mahacchabdaH kriyAvizeSaNam / iha mahajjAtaM kRtpamasti tat mahadbhUri yathA tathA samarthaM samarthanIyam / karmaNi ghaz / samarthyamiha no bhavediti vA pAThaH / / pUrvazlokAntasthamitikaraNamatra draSTavyam / iti zazAseti saMvandhaH / anena sainyasya rAmalakSmaNayozca samudratIragamanaM cAramuravena jJAtavAnityavagamyate // 18 // 19 // sivyadakSiNapArzvayorityarthaH // 11-13 / / rAkSasarityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / viranitA, vizvakarmaNeti zeSaH / vizuddhasphaTikAntarAM zuddhasphaTikanibaddhamadhya pradezAm / rukmapaTTottaracchadA rukmapracurapaTTavastrottaracchadAm // 14-16 // priyakAjinasaMvRtam priyako mRgavizeSaH tasyAjinena saMvRtaM sopAayaM sAvaSTambhamA sopadhAnamiti yAvat // 17 // tataH zazAsetyAdisArdhazlokamekaM vAkyam / eko mahacchanda kriyAvizeSaNam / mahadyathA tathA samaya zaktena nirvAhyaM jAtaM For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAkSasA ityaadisaayshlokH| viharamANAnIti shessH| vihAro vihArasthalam / vihArAdiSu AsthAya viharamANAni rkssaaNsi| abhItavat abhiitaaH|codyntH codanArtha laGkAyAmanugehaM paricakramurityanvayaH // 20 // te sthAn rucirAneke haptAneke pRthagghayAn / nAgAnanye'dhiruruhurjagmuzke pdaatyH|| iti pAThaH V // 21 // rAmAnu0 -ta iti / sthAntacarAH sthamadhyasthitAH / jammurityarthaH / hayAnityatrApyadhiruruhuriti saMbadhyate / jagmureke padAtayaH kecitpadAtayaH santo jagmuriti sambandhaH // 21 // rAkSasAstadvacaH zrutvA laGkAyAM prickrmuH| anugehamavasthAya vihArazayaneSu ca / udyAneSu ca rakSAMsi codayanto hyabhItavat // 20 // te sthAna rucirAneke dRptAneke pRthagghayAn / nAgAnanye'dhiruruhurjagmuzcaike padAtayaH // 21 // sA purI paramAkIrNA rathakuJjaravAjibhiH / sampatadbhirviruruce garutmadbhirivAmbaram // 22 // te vAhanAnyavasthApya yAnAni vividhAni ca / sabhA padbhiH pravivizuH siMhA giriguhAmiva // 23 // rAjJaH pAdau gRhItvA tu rAjJA te pratipUjitAH / pITheSvanye bRsIdhvanye bhUmau kecidupAvizan // 24 // te sametya sabhAyAM vai rAkSasA rAja zAsanAt / yathArhamupatasthuste rAvaNaM rAkSasAdhipam // 25 // mantriNazca yathA mukhyA nizcayArtheSu paNDitAH / amAtyAzca guNopetAH sarvajJA buddhidrshnaaH||26|| garutmadbhiH pakSibhiH // 22 // vAhanAni zibikAdIni / yAnAni azvAdIni / avasthApya bahinikSipya // 23 // anye purohitAdayaH / pITheSu suvarNAdi kRtAsaneSu / anye shrotriyaaH| vRsISu darbhamayAsaneSu / kecitputrAdayaH / bhUmau sAmAnyAstaraNamAtrayuktAyAM bhUmau // 24 // ta iti / kriyAbhedAttacchanda dvayam / upatasthuH samIpe tasthuH / yathAI yathAkramam // 25 // mantriNazcetyAdisapAdazlokaH / yathA yathAkramam / yathAmukhyA ityekaM padaM vaa| mukhyaa| nanatikramya sthitAH / anavyayatvamArSam / nizcayArtheSu arthanizcayeSu / amAtyAH karmaNi shaayaaH| mantriNaH buddhishaayaaH| yadvA amA saha tiSThantItya prAptaM mahatkRtyamasti ato rAkSasAna samAnayateti dUnAnIzvaravacchazAseti yojanA / anena sasainyaspa sugrIvasya rAmalakSmaNayozca samudratIrAgamanaM cAramukhena jJAtavAnityavagamyate // 18 // 19 // rAkSasA ityaadisaardhH| avasthAya, viharamANAnIti zeSaH / vihArazayaneSu udyAneSu ca viharamANAni rakSAMsi abhAtavata codayantaH abhItA Ahvayanto laGkAyAmanugeI paricakramurityanvayaH // 20-25 // mantriNa ityAdi sapAdalokamekaM vAkyam / yathA yathAvat / nizcayArtheSu artha For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. 31 // maatyaaH| "avyyaattyp"| AptA ityarthaH / buddhidarzanAH buddhicakSuSaH // 26 // zUrA ityutarazeSaH / anyathA kipApadapaunaruktyam / sabhAyA TI.yu.ka miti / sukhAya kSemAya / kSemaM vicArayitum / "kiyArthopapadasya-" ityAdinA caturthI // 27 // tata iti / yugyA ashvaaH| yugaM vahantIti sa011 "tahati rathayugaprAsaGgam" iti yat // 28 // sa iti / nAma zazaMsa / abhivaadnmkrodityrthH| zukaH prahastazceti / vavandAte ityarthaH // 29 // sameyustatra zatazaH zarAzca bahavastadA / sabhAyAM hemavarNAyAM sarvArthasya sukhAya vai| ramyAyAM rAkSasendrasya sameyustatra sngghshH| [rAkSasA rAkSasazreSThaM parivAryopatasthire] // 27 // tato mahAtmA vipulaM suyugyaM varaM rathaM hemavicitritAGgam / zubhaM samAsthAya yayau yazasvI vibhISaNaH saMpsadamagrajasya // 28 // sa pUrvajAyAvarajaH zazaMsa nAmAtha pazcAccaraNI vavande / zukaH prahastazca tathaiva tebhyo dadau yathAI pRthagAsanAni // 29 // suvarNa nAnAmaNibhUSaNAnAM suvAsasA saMsadi rAkSasAnAm / teSAM parAAgarucandanAnAM sajazca gandhAzca vavuH samantAt // 30 // na cukruzu nRtamAha kazcit sabhAsado naiva jajalpurucaiH / saMsiddhArthAH sarva evogravIryA bhartuH sarve dadRzu zcAnanaM te // 31 // sarAvaNaH zastrabhRtAM manasvinAM mahAbalAnA samitI manasvI / tasyAM sabhAyAM prabhayA cakAze madhye vasUnAmiva vajahastaH // 32 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImayuddhakANDe ekAdazaH sargaH // 11 // sajazca gandhAHsAM gandhAH // 30 // na cukuzuHna ghoSaM cakruH / na jajalpuH na kramoktIzcaknuH / sabhAsadaH sabhAgatAH / saMsiddhetyardhe vRttabhedazcintyaH M // 31 // samitI sngke| "sar3e sabhAyAM samitiH" ityamaraH / sabhAyAm AsthAnamaNDape // 32 // iti zrIgovindarAjaviracite shriiraamaaynnbhuussnne| ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekAdazaH sargaH // 11 // nirNayeSvadhimantriNaH amAtyAzca upamantriNaH / buddhidarzanAH buddhiH darzanaM cakSuryeSAM ne tathA / yadvA amAtyAH karmaNi sahAyAH, mantriNo buddhisahAyAH sameyu rityanvayaH . zUrAzcenputtarazeSaH / sukhAya kSemAya kSemaM vicArayitum / / 26-30 // saM.teddhArthI pUrNacanArathAH // 31 // 12 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyA yuddhakANDavyAkhyAyAm ekAdazaH sargaH // 11 // // 31 // For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir S atha sarvamelanAnantaraM nagararakSAvidhAnapUrvakaM svAbhimatAnusAreNa rAvaNo mantramarthayate-sa tAmityAdi / samitI yuddhe jayatIti samirtijayaH / "saMjJAyAM bhRtRvRji-" ityAdinA khaci mumaagmH| tAM pUrvoktAm / seneti / kRtavidyAH abhystdhnurtiyaaH| caturvidhAH rathikahastipasAdipadAtirUpeNa catu vidhAH / adhikarakSAyAM pUrvApekSayA sAvadhAnarakSAyAm / yathA syuH yathA jAgarUkAH syuH| tathA vyAdeSTumarhasi / atra itikaraNaM bodhyam // 1 // 2 // sa tAM pariSadaM kRtsnA samIkSya samirtijayaH / pracodayAmAsa tadA prahastaM vAhinIpatim // 1 // senApate yathA te syuH kRtavidyAzcaturvidhAH / yodhAnadhikarakSAyAM tathA vyAdeSTumarhasi ||2||s prahastaH praNItAtmA cikIrSan rAjazAsanam / vinikSipaddhalaM sarva bahirantazca mandire // 3 // tato vinikSipya balaM pRthngggrguptye| prahastaHpramukhe rAjJo niSasAda jagAda ca // 4 // nihitaM bahirantazca balaM balavatastava / kuruSvAvimanAHkSipraM yadabhipretamastu te ||5||prhstsy vacaH zrutvA rAjA rAjyahite rtH| sukhepsuH suhRdAM madhye vyAjahAra sa rAvaNaH // 6 // priyA priye sukhaM duHkhaM lAbhAlAbhau hitaahite| dharmakAmArthakRcchreSu yUyamarhatha veditum // 7 // sa iti / saH sarveSu vidyamAneSvapi rAvaNavitrambhapAtrabhUtaH / praNItAtmA nishcitbuddhiH| mandire rAvaNagRhe / vinikSipat vinyakSipat vyadhAt // 3 // pramukhe agre||4||avimnaaH svasthahRdayaH yadabhipretaM tatkuruSva / tat abhISTam te astu siddhyatu // 5 // sukhepmuH kAmapuruSArthejchuH, na vijayecchuH | 6 // mantraNIyaM vaktumanAsteSAmAbhimukhya saMpAdayituM prathamaM tAn prazaMsati-priyApriye iti / dharmakAmArthakRcchreSu dharmakAmArthasAreSu vissye| dharmAdi vidAnI kovA sevya iti sandehe tadanuSThAnaphalabhUte priyApriye sukhaduHkhasAdhane vastunI / sukhaM duHkham, lAbhAlAbho lAbha iSTaprAptiH alAbhaH tannAzaH ||1||senaapt iti / ye kRtavidyAH abhyastasarvavidyAH / caturvidhAH rathikahastipasAdipadAtirUpeNa caturvidhA yodhAH, santIti zeSaH / adhikarakSAyAM yathA syuH yathA jAgarUkAH syuH tAna tathA vyAdee IsItyarthaH / yodhAnagararakSAyAmiti ca pAThaH // 2 // praNItAtmA vinItAtmA prahastaH rAjazAsanaM cikIrSana sarvavalaM mandire bahirantazca vinikSipya tato nagaraguptaye balaM pRthak vinikSipya, Agata iti zeSaH / prahasto rAjJaH pramukha niSasAda abhipretaM kuruSvati jagAda ceti yojanA // 3-6 // priyApriye iti / dharmakAmArthakRcchreSu dharmakAmArthasaGkaTeSu vissye| dharmAdiSvidAnI ko vA sevya iti sandehe tattadanukUlabhUte priyApriye priyA For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 32 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tau ca / hitAhite hitam uttarakAlaphalavat ahitaM taditarat te ca / veditumarhatha / priyApriyAdiphalasvarUpanirdhAraNAya dharmAdisandehaM nirAkartuM samarthA / ityarthaH // 7 // kathamami ityapekSAyAM tatkAyamukhena darzayati-sarveti / spaSTam // 8 // idAnImapi tathaivAstvityAha-sa someti / grahAH somabhinnAH sUryAdayaH / marudbhiH somAdibhinnairdevaiH // 9 // pUrvoktasyaivArthasya punarapi vakSyamANatvAttatra punaH kathane hetuM darzayati-ahamiti / turavadhAraNe / sarvAn sarvakRtyAni yuSmAbhiH samArabdhAni sarvadA / mantrakarmaniyukAni na jAtu viphalAni me // 8 // sa somagrahanakSatrai marudbhiriva vAsavaH / bhavadbhirahamatyarthaM vRtaH zriyamavApnuyAm // 9 // ahaM tu khalu sarvAn vaH samarthayitumudyataH / kumbhakarNasya tu svaprAnnemamarthamacodayam // 10 // ayaM hi suptaH SaNmAsAn kumbhakarNo mahAbalaH / sarvazastrabhRtAM mukhyaH sa idAnIM samutthitaH // 11 // iyaM ca daNDakAraNyAdrAmasya mahiSI priyA / rakSobhizcaritAddezAdAnItA janakAtmajA // 12 // sA me na zayyAmAroDhumicchatyalasagAminI / triSu lokeSu cAnyA me na sItAsadRzI matA // 13 // tanumadhyA pRthuzroNI shaardendunibhaannaa| hemavimbanibhA saumyA mAyeva mayanirmitA // 14 // vaH samarthayituM jJApayitum udyata eva pUrvamevodyataH / kiMtu kumbhakarNasya svanAddhetoH imamarthaM nAcodayaM tasya nAvedayam / ataH kathyata ityarthaH // 10 // kumbhakarNasya svaprAdityuktameva spaSTayati-ayamiti / paNmAsAnityatyantasaMyoge dvitIyA / idAnIM smutthitH| ataH pUrvaM nAvedayamityarthaH // 11 // uttaratra sItApratyarpaNaM vinA rAmajayo vicAryatAmiti vaktukAmastasyA dustyajatvaM darzayituM tAmeva stauti- iyamityAdinA / rakSobhizvaritAddezAt jana sthAnAdityarthaH / sA mayA''nItetyuktirajAnantaM kumbhakarNa prati // 12 // alasagAminI mandagAminI / tyaja tAmanicchantIm, pratigRhANetarAmityatrAha - triSviti // 13 // asadRzatvamupapAdayati - tanumadhyetyAdinA | hemabimbanibhA svarNapratimAtulyA / saumyA ramyA / mAyeva pratikSaNamapUrvavadAzvaryAvahavastuvat priyasAdhane sukhe sukhakaropAye duHkhe duHkhakaropAye ! lAbhaH iSTaprAptiH, alAbhaH tadabhAvaH tasmin / hitAhite iti pAThaH // 7-9 // pUrvedyuH kathito'rthaH idAnIM kimarthaM kathyata ityAzaGkaca punaH kathane hetumAha-ahaM tviti / tuH avadhAraNe / ahaM sarvAn vaH samarthayituM jJApayitum udyata eva niveditavAnityarthaH / kintu | svamAddhetorimamartha kumbhakarNasya nAvedayam / ataH kathyata ityarthaH / avodhayamiti pAThe'pyayamevArthaH // 10 // SaNmAsAn SaTsu mAseSu / atyantasaMyoge dvitIyA // 11-13 // sItApratyarpaNaM vinA rAghavajayopAyo vicAryatAmiti vaktukAmastasyA dustyajatvaM darzayituM stauti-tanumadhyetyAdi / hemabimbanibhA suvarNapratimA | For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. sa0 [12] // 32 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sthitA // 14 // krameNArokSyatItyAzaya manmatho vilamba na sahata ityAha-sulohiteti / supratiSThito samatalau / dRSTvA, sthitasyeti shessH| zarIrajaH kAmaH // 15 // so'pi nigRhyatAmityAzaGkayAi-hutetyAdi / ardhamekaM vAkyam / Arcizzabdasya ikArAntatvamArSam / saurImiva prabhAmityasya / dRSTvetyAdizeSapUraNena sambandhaH // 16 // unnasamiti / unnasam unnatanAsikam / "upasargAca" iti nasAdezaH / avazaH vivazaH / tadadhInaH kathaM nigRhNIyA sulohitatalau zlakSNau caraNau supratiSThitau / dRSTvA tAmranakhau tasyA dIpyate me shriirjH||15|| hutAmerarcisaGkAzAmenAM saurImiva prbhaam||16||[dRssttvaa sItAM vizAlAkSI kAmasya vazameyivAn / unnasaM vadana valgu vipulaM cArulocanam / pazyastadA vazastasyAH kAmasya vazameyivAn // 17 // krodhaharSasamAnena durvarNakaraNena ca / zokasantApanityena kAmena kaluSIkRtaH // 18 // sA tu saMvatsaraM kAlaM mAmayAcata bhaaminii| pratIkSamANA bhartAraM rAmamAyatalocanA // 19 ||tnmyaa cArunetrAyAH pratijJAtaM vacaH zubham / zrAnto'haM satataM kAmAdyAto haya ivAdhvani // 20 // miti bhAvaH / valgu sundaram // 17 // kAmavazyatvameva vivRNoti-krogheti / krodhaharSayoH samAnena krodhe harSe caikarUpeNa / durvarNakaraNena vaivrnnykaarinnaa| zokasantApanityena zoke manovyathAyAM santApe zarIrapIDAyAM ca nityena anapAyena kAmena / kaluSIkRtaH vyAkulacitto'smi // 18 // yadyevaM sA prasahyApi zayyAmAropyatAm, tatrAha-sA viti / saMvatsaraM kAlaM saMvatsararUpaM kAlam / saMvatsarAbhyantare rAmo yadi nAgataH tadA tathA krissyaamiityyaa| catetyarthaH / idaM cAropyoktam / vastuto rAvaNenaiva tathA pratijJAnAditi bhAvaH // 19 // cArunetrAyA iti pratizravaNahetuH / nayanasaundaryapAravazyena. sshii| mAyA pratikSaNamapUrvaSadAzcaryAvahavastuvizeSaH // 14 // caraNo dRSTvA, sthitasyeti zeSaH // 15 // hutAgnerityarddhamekaM vAkyam / avApi dRSdetyaSajyate // unnasamiti / tasyA badanaM pazyan avazaH vivazassan kAmasya vazameyivAniti sambandhaH // 17 // krodhaharSasamAnena krodhaharSayossamAnena krodhhrssaavsthyorvaadhaa| katvenekarUpeNa / durvarNakaraNena vaivrnnykaarinnaa| zokasantApanityena zokasantApAvasthayodhikatvena niyatena, anenAkSavadhAdijanitadu:khitvAdyavasthAsvapi kAmasya pavAdhakatvamuktaM bhavati // 18 // tahyAdita Arabhya pratikUlayA sItayA ki prayojanam ! sA tyajyatAmityAzaGkaca "sA me na zayyAmArodumicchatyalasagAminI ityavazAdAgatasatyavacanasUcitaM tadanurAgAbhAvaM saGgopya svakRtasyAvadhestatprArthanApUrvakatvamAropyAha-sA tvityAdinA / kAlamavadhitvenAyAcata 'iyaM ca daNDa kAraNyAta ' ityArabhya-zrAnto'haM satataM kAmAt' ityantasya andhasandarbhastha vAstavArthastu-pUjArthamAnIto trailokyamohinI mameSTadevatA sItA sthaNDilazAyinI duHkhAkAntA dRSTA ahamatiduHkhamanubhavAmItyAzayenAha-sA me neti / me zavyA madarpitA zayyAmityarthaH / etAdRzavizeSaNaviziSTA sItA duHkhAhIM na bhavatIti 11 For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org tadvacanamaGgIkRtavAnasmIti bhAvaH / apani dIrghamArge // 20 // kathamenAmupalapsyase tAmupanetumupAgate saparikare dAzarathAvityata Aha-kathamiti | TI.pu.kA. Muttaranti uttariSyanti / sattvAni jhapavyatiriktajantavaH // 21 // tarhi kimidAnI vicAryam ? ttraah-athveti| yasya yathA matiH tathA brUtetyarthaH // 22 // vibhISaNamatavyAvRttyartha svamatamAha-mAnupAditi / sapAdazlokamekaM vAkyam / mAnupAta bhayAbhAve hetumAha tadeti / ajayamiti cchedaH / lttmaik| kathaM sAgaramakSobhyamuttaranti vnauksH| bahusattvajhapAkIrNa tau vA dazarathAtmajau // 21 // athavA kapinaikena kRtaM naH kadanaM mahat / durjeyAH kAryagatayo brUta yasya yathA matiH // 22 // mAnuSAnme bhayaM nAsti tathApi tu vimRzyatAm / tadA devAsure yuddhe yuSmAbhiH sahito'jayam / te me bhavantazca tathA sugrIvapramukhAn harIn // 23 // pare pAre samudrasya puraskRtya nRpAtmajau / sItAyAH padavI prAptau samprAptau varuNAlayam // 24 // adeyA ca yathA sItA vadhyo dazarathAtmajau / bhavadbhirmantryatA mantraH sunItaM cAbhidhIyatAm // 25 // vacanam / indraM jitavato me manuSyaH kiyAniti bhAvaH / te me bhavantazca tathA / te devAsure yuddhe jetAro bhvntH| tathA sahAyabhUtAH vartanta ityarthaH // 23 // sugrIvapramukhAn harInityuttarazeSaH / prAptau jJAtavantau / varuNAlayaM samudram / saMprApto prApnutAM nAma kA naHkSatiriti bhAvaH // 24 // vimRzyatAmityuktaM vimarzaprakAraM darzayati-adeyeti / mantrI manyatA mantraH kiyatAmityarthaH / sunItaM sunizcitam // 25 // sUcayituM tAmanuvarNayati-vilokevityAdinA / kiJca sulohiteti / tasyAH sakalakaluSaharaNau caraNau dRSTvA hutAgnecissAzAmenAm, dukhitAmiti shessH| dRSTrA me zarIrajA sItAnimittajaH, agniriti zeSaH / dIpyata ityrthH|rmsv svadAreSu, kimetAizacintayetyata Aha-unnasamityAdizlokadvayena / uktavizeSaNaviziSTa kAmena kalupIkRto'pi avazo'pi tasyA duHkhitAyA, sItAyA iti zeSaH / vadanaM pazyannaI kAmasya vazameyivAn kAmavazaM prApsyAmi kimiti kAkaH / tvadgRhe jagadambAyAssItAyA vidyamAnAyAstatyAstava kA hAnirityAzavAya tasyA madgRhAvasthitikAlo'pi samAptaprAya evetyAzayenAha-sAtu saMvatsaramiti // 19-22 // mAnuSAnme bhayamiti sapAdazlokamekaM vAkyam / yadi apyarthe / tadA devAsurayuddhe yuSmAbhissahito jaya prAptavAnasmi yadyapi, me mane bhavantastathA tAhaka shaayaaH| yadyapi, mAnupAnme bhayaM nAsti yadyapi, tathApi tu vimRzyatAmiti sambandhaH / suprIvapramukhAniti / sItAyAH padavI vIrau saMprApto varuNAlayam / iti pAThe-IN padavIma, jJAtvati shessH| padavI prAptI sammAptI varuNAlayam iti pAThe-padavI prAptau jJAtavantI santo varuNAlayaM samprAptAviti sambandhaH // 25 // 24 // adeyetyAdi / sunItaM suSTu nitiM kAryam / vAstavArthe-avadhyAviti chedaH // 25 // For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mA bhUdrAmasya samudrataraNe tava jaye vA zaktiH, tatsahAyasyAnyasya kasyacit syAttatrAi-nahIti / vAnaraiH saha sAgaraM tIA, Agantumiti shessH| rAmA danyasya zaktiM na pazyAmi ato mama nizcayena jaya itynvyH||26|| kAmaparItasya kAmena viparItasya, kAmAturatayA viparItabuddherityarthaH / pari devitaM paridevanam, tdvdusnggntbhaassnnmityrthH||27|| "mantribhihitasaMyuktaiH samathairmantranirNaye / sahito mantrayitvA yaH kArambhAn pravartayet" ityukto na hi zaktiM prapazyAmi jagatyanyasya kasyacit / sAgaraM vAnaraistIA nizcayena jayo mama // 26 // tasya kAma parItasya nizamya paridevitam / kumbhakarNaH pracukrodha vacanaM cedamabravIt // 27 // yadA tu rAmasya salakSmaNasya prasahya sItA khalu sA ihAhRtA / sakRt samIkSyaiva sunizcitaM tadA bhajeta cittaM yamuneva yAmunam // 28 // sarvameta nmahArAja kRtamapratimaM tava / vidhIyeta sahAsmAbhirAdAvevAsya karmaNaH // 29 // ttamamantrayitRbhAve, "eko'rtha vimRzatreko dharma prakurute mnH| ekaH kAryANi kurute tamAhurmadhyamaM nrm||" ityuktamadhyamamantrayitRbhAve'pi nAvasthito'sI| tyAha-yadeti / yadA sakRtsamIkSyaiva svayameva vicaary| rAmasya sItA ihAhRtA tadaiva cittaM kartR yamunA yAmunaM parvatamiva sunizcitaM sunizcayaM bhajeta khlu| sa evAsmAbhiH saha vicArakAlaH / idAnIM vicAraNaM gate jale setubandhanamiti bhAvaH // 28 // tadA kRte kiM syAdityatrAha-sarvamiti / kRtamiti karmaNi|| na hIti / atrAgantumiti zeSaH / jagati kasyacidanyasya zaborvAnaraissaha sAgaraM tIrvA atrAgantuM zaktiM na pazyAmi hi, ato nizcayena mama jayaH itynvyH|| nizcaye na jaye mama iti pAThe mama jaye anyasya kasyacidapi nizcaye zakti na pazyAmIti yojyama nahi zaktimityasya vAstavArthamtu-anyasya zakti na pazyAmi, rAma vineti zeSaH / evaM nizcaye sati mama jayo netyanvayaH // 26 // 27 // nanu pUrvameva karaNIyametadidAnI kriyamANaM gatodakasetabandhanasahazaminyAha-yadA viti / yadA tu salakSmaNasya rAmasya sItA sakUnsamIkSyavAsmAbhissahAvicArya svayameva vicArayatehAhatA tadeva khalu sakRtsamIkSa ga velAyAmavAsakRdasmAbhissaha vicA pAritaM ceccittaM kartR sunizcitaM nizcayaM bhajeta khalu prApnuyAddhi / kathamiva yamunA yAmuna yAmunArUpagirimiva / asmAbhissaha vicAramya sa eva kAla iti phlitaarthH| sadevetanmantrakaraNe phalamAha-sarvamiti / kRtamiti karmaNi niSThA / taba sarvametatkRtaM mantrAtmakaM karma / asya sItAharaNarUpasya karmaNaH AdAveva prAgeva asmAbhiH saha vidhIyeta vihitaM ce ipratimamanuttamaM bhavedityarthaH / tadA na kRtam / ato'dhunA kriyamANo vicAraH gatajalasetubandhasadRza iti bhAvaH // 28 // 29 // For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir .34 // sa011 niSThA / etatkRtaM sarva mantrakarma / asya karmaNaH sItAharaNarUpasya / AdAveva yadi vidhIyeta tadA apratima samaJjasaM syaadityrthH||29||aadau vicAryaza TI.yu.kA kRtasya sAphalyapradarzanapurassaramavicAryakRtasya phalavaiparItyaM darzayati zokadayena-nyAyeneti / nyAyena vicAraNena // 30 // anupAyena kiyamANAni / karmANi viparItAni viparyastAni yAni tAni ca duSyanti doSavanti ca bhavanti / na kevalaM niSphalAni pratyutAnarthakarANyapi bhavantItyarthaH / aprayateSu nyAyena rAjakAryANi yaH karoti dshaann| na sa santapyate pazcAnizcitArthamatirnRpaH // 30 // anupAyena karmANi viparItAni yAni ca / kriyamANAni duSyanti havIMSyaprayateSviva // 3 // yaH pazcAt pUrvakAryANi karmANyabhicikIrSati / pUrva cAparakAryANi na sa veda nayAnayau // 32 // capalasya tu kRtyeSu prasamIkSyAdhikaM balam / kSipramanye prapadyante krauJcasya khamiva dvijAH // 33 // azuciSu apAtreSu, dIyamAnAnIti zeSaH // 33 // akAlakRtaM mantrakaraNamanucitamityAha-ya iti / pUrvakAryANi pUrva kartavyAni mantrakarmANi aparakAryANi uttarakAlakartavyakarmArambhAn / pUrva mantravicArAtpUrvam // 32 // idAnImasamIkSyakAriNo balamapi nirarthakamityAha-capalasyati / yadvA prAptAmapyanIti balena samIkariSyAmItyatrAha capalasyati / kRtyeSu kSipraM capalasya asamIkSyakAriNaH / balamadhikamAbhimukhyena jetumazakyam / samIkSya vicArya / anye zatravaH / khaM randhram / prapadyante asamIkSyakaraNarUpAvasaraM labdhvA abhibhavantItyarthaH / dvijAH haMsAH / alaGyasya kauzcasya krauJcAkhyaparvatasya laDanAya khaM randhaM yathA prapadyante tadadityarthaH / kauzcasyaunatyenAlaGyatvAt subrahmaNyazaktividAraNakRtarandhreNa MAdAveva vicArya kRtasya karmaNassAphalyamAha-nyAyeneti / nyAyena vicAreNa / santapyate sntpti||30|| vicAravidhuraM kAlAtItaM ca karma niSphalaM bhavatItyAha-atu pAyeneti / anupAyena avicAritopAyena / viparItAni vyastAni / aprayateSu apAtreSu // 31 // mantravicArAnantarakartavyasItApaharaNaM mantravicArAtpUrva kRtavataH sItApaharaNAtpUrvakartavyamantravicAramidAnI cikIrSatastava nItyanItijJatA nAstItyAha-yaH pazcAditi / pUrvakAryANi pUrvakartavyAni // 32 // idAnImasamIkSya // 34 // kAriNo balamapi nirarthakamityAha-capalasyeti / balavato'pi kRtyeSu capalasya asamIkSyakAriNaH puruSasya adhikaM balaM samIkSya svasmAdadhikaM balaM samAlocya tasya / khaM randham anye zatravaH prapadyante dvitIyapAdasthakhazabdasya kaakaakssivdubhytraapynvyH| dvijAH haMsAH / alaGghacaspa krodhasya lakanAya khaM skandazaktikRtaM randha For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir haMsAstamatikramya gacchantIti prasiddhiH // 33 // sApAyaM ca tvatkRtaM karmetyAha- tvayeti / mahat duSkaram / sApAyamityarthaH / apraticintitam anAlocitam / idaM sItAharaNarUpaM kAryam / sApAyatvamevAha - diSTyeti // 34 // sarvametanmahArAjetyupakramyoktamupasaMharati--tasmAditi / tarhi kA gatirityapekSAyAM mayi jIvati kaste bhAra ityAha ahamiti / anaSeti / tvaM tu nirvyasano bhavetyarthaH / samIkariSyAmi nItyanItI tulye kari SyAmItyarthaH // 35 // tadevAha - ahamiti sArdhazlokaH / vizAMpate prajAnAM pate / atimAnuSavaibhavau tau kathaM jayyau ? tatrAha yadIti / tau daza tvayedaM mahadArabdhaM kAryamaprati cintitam / diSTyA tvAM nAvadhIdrAmo viSamizramivAmiSam // 34 // tasmAttvayA samArabdhaM karma hyapratimaM paraiH / ahaM samIkariSyAmi hatvA zatrUMstavAnagha // 35 // ahamutsAdayiSyAmi zatrUMstava vizAMpate / yadi zakravivasvantau yadi pAvakamArutau / tAvahaM yodhayiSyAmi kuberavaruNAvapi // 36 // girimAtra zarIrasya mahAparighayodhinaH / nardatastIkSNadaMSTrasya vibhayAdvai purandaraH // 37 // punama sa dvitIyena zareNa niha niSyati / tato'haM tasya pAsyAmi rudhiraM kAmamAzvasa // 38 // rathAtmajau zakravivasvantau yadi syAtAm tathApItyarthaH // 36 // svasya yodhanasAmarthyavizeSaM darzayati- girIti / girimAtrazarIrasya giripramANa dehasya / " pramANe dvayasacadaprabhUmAtracaH " iti mAtraca pratyayaH / paJcamyarthe SaSThI // 37 // zaravarSiNo rAmasya purataH kathaM sthAtuM zaktastatrAha puna riti / saH rAmaH / punarmI prathamamekena zareNa nihatya punarapi dvitIyena zareNa mAM haniSyati / tataH tAvadevetyarthaH / atrAzlIlamapi dhvanyate / mAM dvitI yathA prapadyante tadvadityarthaH // 33 // bhavatvevaM mayA kiM cApalaM kRtam ? yena zatrUNAM mayi randhaM syAdata Aha-tvayeti / apraticintitam avicAritam | mahat prANAvasAnaparyavasAthi idaM sItApaharaNarUpakArya tvayA dhUrtasahAyenArabdhaM kRtam ato randhaM prAptam / tat daivavazAtparihRtamityAha-diSTayeti // 34 // tvatkRtAkRtya parigaNanena kim ? idAnIM sarve macchoryeNa pratividhAsyAmItyAha tasmAditi / apratimaM tavAnanurUpam parermavyatiriktaH, apratisamAdheyamiti zeSaH // 35 // rAmasya adhikavalaM vicintyAha- ahamiti sArdhazlokamekaM vAkyam / yadIti / to rAmalakSmaNau zakravivasvantau yadi sthAtAmiti zeSaH / tathApi yodhayiSyAmi yotsyA mItyarthaH // 36 // 37 // punariti / saH rAmaH mAmekena zareNa prahRtya punardvitIyena zareNa nihaniSyati yadi tataH tataH pUrvameva tasya rudhiram ahaM kAmaM pAsyAmi / For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU.pIyana zareNAvazyaM nihaniSyati / tasya rAmasya tatastasmAdananAt / kartari paSThI / rudhiraM svarudhiraM pAsyAmi / kAmam atyartham / Azvasa nizvaseti TI.yu.kA, 35 // 38 // 'AtmAnamarakSan paraghAtI vIro na vAdhyaH' iti nyAyena paravat svasyApi vadhe na ko'pyatizaya ityatrAha-vadheneti / atrApyarthAntaram / vana svavinAzena dAzaratheH sukhAvaha jayaM tava sakAzAdAhatu yatiSye / rAmaM hatvA rAmaM gatvA / "hana hiMsAgatyoH" iti dhAtuH / khAdAmi kiM jIvAmi / vadhena vai dAzaratheH sukhAvahaM jayaM tavAhatumahaM yatiSye / hatvA ca rAma saha lakSmaNena khAdAmi sarvAna hariyUthamukhyAna // 39 ||rmsv kAmaM piba cAyavAruNI kuruSva kAryANi hitAni vijvaraH / mayAtu rAme gamite yamakSayaM cirAya sItA vazagA bhaviSyati // 40 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImayuddhakANDe dvAdazaH sargaH // 12 // rAvaNaM kruddhamAjJAya mahApAzvoM mhaablH| muhUrtamanusaJcintya prAJjalirvAkyamabravIt // 1 // kimiti kAkuranusandheyA // 39 // ramasveti / atrApyarthAntaram / mayA rAme viSaye akSayaM yathA bhavati tathA gaminA prApitA iyaM sItA rAmasya vazagA, bhaviSyati / ramasvetyAdI kAkuH // 40 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvAdazaH sargaH // 12 // atha rAvaNasya durmantrimatAnusAritvamAha-rAvaNamityAdi / kruddhaM kumbhakarNoktanayAparijJAnavacanenetyarthaH / muhUrtamanusazcintya rAvaNakodhanivAraNopAyaM Azvaseti yojanA / punarityAdilokatrayasya vAstavArdhastu-raNamUrddhani svakartavyaM vijJApayati / punariti / saH rAmaH ekena zareNa mA prahatya puditIyena zareNad nihaniSyati tataH tataHprAgeva tasya rAmasya sambandhi, vAnarANAmiti zeSaH / rudhiraM pAsyAmi kAmamAzvasa // 38 // zrIrAmajaye mama sAmaya nAstIti vijJApa yati-badhe neti / dAzarathervadhe sati tava sukhAvaha jayamAda na yatiSye kintu lakSmaNena saha, rAmaM vineti zeSaH / sarvAn hariyUthamukhyAna hatvA khAdAmIti sambandhaH // 39 // ramasveti / mayA rAme viSaye yamakSayaM gamite sati sItA avazam asya viSNurUparAmasya vazamAgamiSyatIti sambandhaH // 50 // iti zrImahe // 35 // zvaratArthaviracitAyAM zrIrAmASaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM dvAdazaH sargaH // 12 // rAvaNamiti / muhUrtamanusacispa rAvaNakrodhanivAraNopAyaM vicArya sA-muhartamanusacintya abhiyoktI mama vipriyaM tapriyotI sarvapriyahAniH kathaM kartavyamiti pyArayA // 1 // For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vicAryetyarthaH // 1 // ya iti / khalukyAlaGkAre / duSkaraM sItAharaNaM zrameNa kRtvA tatsambhogamakurvANastvaM kSaudrAkAGkSayA'tigahanaM vanaM pravizya tadapivana / jana iva mUDho'sIti bhAvaH // 2 // zatruSu vidyamAneSvadharmAvahamidaM kathaM kuryAmityatrAha-Izvarasyati / sarvaniyantustava ko vA niyantA'sti / ato dharmAna bhetavyamiti bhAvaH / zatrUn mUrdhasvAkramya tAn tRNIkRtyetyarthaH / arthAntaraM tu rAmasyezvaraH ko'sti / sa nigrahItuM na zakya ityarthaH / zatrUn / yaH khalvapi vanaM prApya mRgavyAlasamAkulam / na pibenmadhu samprAptaM sa naro bAlizo bhavet // 2 // IzvarasyezvaraH ko'sti tava zatrunibarhaNa / ramasva saha vaidehyA zatrUnAkramya mUrdhasu // 3 // balAt kukkuTavRttena vartasva sumahAbala / AkramyAkramya sItAM vai tathA bhukSva ramasva ca // 4 // rAmam / pUjAyAM bahuvacanam / dazasvapi mUrdhasvAkamya zirasA praNamyetyarthaH / vaidehyA saha ramasta vaidehyAM yathA svabhartA ramate tathA tvamapi svadAra ramasva / vaideyA saha rAmaM praNamyeti vA yojanA // 3 // kiM karomi sA hi na mAmabhilapatItyatrAha-calAditi / kukkuTavRttena kukkuTavRttyA / bhAve tH| kukkuTo vaJcanAmArgeNa svadayitAmAkramate / tathA tvamapItyarthaH / kukkuTAnAM kAmukakukkuTasaGge kopo jAtidharmaH / tathA sItAmanubhava yathA kukkuTAH sukhinaH tadadityarthaH / yathA''ha vAtsyAyanA-"kruddhAmAkamya bhogastu kaukkuTaH so'pi saukhydH|" iti |bhukssv bhogaM bhj| ramasva nirvi cAro bhavetyarthaH / munihRdayaM va kukkuTavRttenAnyatra vartasva sItAM tu balAt muzva rakSa / "bhuja paripAlanAbhyavahArayoH" iti dhAtuH / Atmanepada ityrthH|| 1 // duSkaraM sItAharaNaM ameNa kRtvA tatsambhogamakurvANastvaM madhukAMkSayA durgamaM vanaM pravizya tadapivana jana iva mUTo'sIti bhAvaH // 2 // 3 // anaGgI kAre kathamanubhava ityatrAha-balAditi |rmsv saha vedeotyAdisArdhazlokasya vAstavArthastu-kukkuTavRttenetyatra kukkuTavRtne na iti chedH| he mahAbala rAvaNa ! vaidehyA kim ata AkramyAkramya vA prakArAntareNa vA tA vaidehI sItA na bhuikva na ramasva c| kukkuTavRtte kukkuTalyApAre, cApalya iti yAvata nivartasva kintu balAta sa-prathamataH sItAnayana na kampama / kata cet sItAnanubhayo marato na yogya iti prosAhapati-parate // 2 // " sA kina spA saca kiM na ramtA garISa sI kevalamIzvarecchA " ityAdikdIzvare chAnusAritA cetarasya, na tayetyAha-Izvarasyeti // 3 // For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. TI.pu.kI. . mArSam // 4 // etanimittamAgAmibhayamanivArya kathamevaM kriyatAmityatrAha-labdheti / evaM landhakAmasya te pazcAtkAmalAbhAnantaram yat bhayamAga miSyati / prAptaM tadAnImAgatam / aprAptakAlaM prAptakAlamityasya "prAptApanne ca dvitIyayA" iti smaasH|tthaa na bhavatItyaprAptakAlam / AgA mIti yAvat / pratisahiSyasi abhibhaviSyasItyarthaH // 5 // tiSThatu bhavAn tvadbhAtR putrAveva pratipakSapratiSedhe zakAvityAha-kumbhakarNa iti // 6 // vibhISaNa mataM khnnddyti-upprdaanmiti| akuzalai yuddhaasmyH| kRtaMdAnAdikam / atikramya tyktvaa| daNDena balAtkAreNa / artheSu prayojaneSu siddhiM rocaya // 7 // labdhakAmasya te pazcAdAgamiSyati yadbhayam / prAptamaprAptakAlaM vA sarva pratisahiSyasi // 5 // kumbhakarNaHsahA smAbhirindrajicca mhaablH| pratiSedhayituM zaktau savajamapi vaciNam // 6 // upapradAnaM sAntvaM vA bhedaM vA kuzalaiH kRtam / samatikramya daNDena siddhimartheSu rocaya // 7 // iha prAptAna vayaM sarvAna zastava mahAbala / vaze zastrapratApena kariSyAmo na sNshyH||8|| evamuktastadA rAjA mahApArzvana raavnnH| tasya saMpUjayan vAkyamidaM vacanamabravIta // 9 // mahApArzva nibodha tvaM rahasyaM kiNcidaatmnH| ciravRttaM tadAkhyAsye yadavAptaM mayA purA // 10 // pitAmahasya bhavanaM gacchantIM puJjikasthalAm / caJcUryamANAmadrAkSamAkAze'gnizikhAmiva // 11 // rAmAdayo yatra vartante tatra gatvA yoddhavyamityuktaM nikumbhAdimataM dUSayavAha-ihati / iha laGkAparisare / zastrapratApena zatrabalena / vaze kariSyAmaH nigrahISyAma ityarthaH // 8 // evamiti / saMpUjayan svacittAnuguNayuktamiti zvApayannityarthaH // 9 // mahApAzceti saMvodhanam / pramudito'smIti shessH| ciravRttaM rahasyaM kiMcit / astIti zeSaH / yatpurA mayA'vAptaM tadAkhyAsya iti yojanA // 10 // pitAmahasyeti / gacchantIm, pitAmahavandanAyeti zatrUn marddhasthAkramya ramasveti sambandhaH // 4 // sItAnubhavanimittakamAgAmibhayamanivArya kayamevaM kartavyamityatrAha-labdhakAmasyeti / labdhakAmasya prAptasItAnu bhavasya pazcAta sItAnubhavAnantaram prAptaM tadAnImevAgataM prAptakAlam AgAmikAle prApyaM vA yadbhayamAgamiSyati tatsarva pratisahiSyasi pratisahiSyase, abhimaSi vAyasItyarthaH // 5 // bhayAbhibhave zakti pradarzayati-kumbhakarNa iti // 6 // upapradAnamiti / akuzale yuddhAsamathaiH kRtaM sAmAdikam / samatikramya tyaktvA / daNDena daNDopAyena / artheSu siddhiM rocaya // 7-10 // pitAmahasyeti / caryamANo madbhItyA nilIya carantIm / zApasya bhItaH shaapaadiitH||11-20|| sa-nanUttarakANDe rambhAnimittaM nalakUbarazApaH paradArAgAM balAtsaGge dhyate / yathoktam-"etasminnantare tatra divyAmaraNabhUSitA / sarvApsarovarA rambhA pUrNacandranimAnanA // " ityArabhya " nalakUdaramAsAdya " For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir shessH| punnikasthalA nAma kaacipsraaH| cacUryamANAM bhItyA nilIya gacchantIm / "lupasadacara-" ityAdinA bhAvagardAyAM yt| saJcaraNAtmakasya bhAvasya gardA nilayanam / "caraphaloca" iti nuk / "utparaspAtaH" ityukAraH / agnizikhAmiveti tejovizeSoktiH / yadA draavktvoktiH| ata evoktam-"aGgArasadRzI nArI ghRtakumbhasamaH pumAn" iti / saJcAryamANAmiti paatthe-pricaarikaadrshitmaargaamityrthH||11|| vivasanA kRtA sA mayA sA prasahya mayA bhuktA kRtA vivasanA tataH / svayambhUbhavanaM prAptA lolitA nalinI yathA // 12 // tasya tacca tadA manye jnyaatmaasiinmhaatmnH| atha saGkupito devo mAmidaM vAkyamabravIt // 13 // adyaprabhRti yAmanyAM balAnArI mmissysi| tadA te zatadhA mUrdhA phaliSyati na saMzayaH // 14 // ityahaM tasya zApasya bhItaH prasabhameva tAm / nAropaye balAt sItAM vaidehI zayane zubhe // 15 // bhuktetyanvayaH // 12 // tat dharSaNam / manya ityanena zApamA mayA zrutam / gharSaNazravaNaM tu mayA Uhitamiti gamyate // 13 // adyetyAdi / adyaprabhRti / -ityAyuktvA " utsasarbha tadA zApa rAkSasendrAya dAruNam / akAmA tena yasmArtha balAde pradhArSitA / tasmAtsa yuvatImanyAM nAkAmAmupayAspati // " ityAdi / tathA bhArate vanaparvaNi rAmopAkhyAne sItA prati trijaTAvAkyam-" nalakUbarazApena rakSitA bAsi nandini / zApo doSa purA pApo vadhUM rammA parAbhUzan / " iti / tathAca kathamatra puSikasthalInimitta pramazAporakIrtanam / naca pUrva rambhAnimittazApaH / ana gtaraM puSikasthalIkRtaH zApaH ityekasyaiva zApAyAGgIkAre bAyakAmAvati vAcyam, tathAtve nalakUbarazApena tadanantaramAviputikasthalIparSaNakAle tpikaasphottaapce| / mAzApAnantaraM smAsambhoge tumutarAM saspa durnivAratvAt / tasmAtkathamati cet / ucyate-kalye kalye bhavAntaravaicitryasya gulamupalammAtkalpAntarastA brahmApakayAM samAdhI samIkSA kaviravAdIditi / apavA nalakUbarasApasya pativratAdharSaNaviSayatvena / svairiNIviSayatvAbhAvena na putrikasthalIsanAtakirasassasacA bhedaH / vayo tamottararAmAyaNe-" tena nissImatAM prItimApussarvAH pravijavAH " iti / anyathA patinatA iti na syAt syAca triya iti / yadA rambhAnimittazApasya kAmanArahitatrIbalAtkAraviSayatvam / punikasthalyA bantaH kAmo vartata iti jJAyate / ato na tanmaraNamabhUt / yathokaM tatraiva-" nAkAmAmupayAspami " iti / atra caryamANAM rAvaNalajayA svAGge nilIyamAnAmiveti / prasayoktistu khIsvabhAvena lajayA'naGgIkArapradarzanAditi neyam / yattu nAgojimana kacidevameva kuberaputranalamvarazApo'pi smAnivandhanaH zrUyate / tatropapattizcintyA / asya prathama tasyAM balAtkArAsammavAda / tasya prathamatve asyAM balAtkArAsambhavAditi phecita / navavarazApasya tapovaLenAkicitkaratvAdayameva zApo pramAthAkdapratikriyaH pAbAdhya ityanye ityuktam / tatra nambarazApenetyuktamArata vacane tasyaiva puraskaraNam / " tasminnudAite sApe jyasitAnisamaprame / devadundumayo neduH puSpadRSTizva khaacyutaa| pitAmahamukhAcaiva sarve devAH praharSitAH / bAtyA lokagati saoN" ityatraivottarakAde brahmAyana malyA zApasya duSpAriharateva " zrucA tu sa dazagrIvasta zApa romaharSaNam / nArI mithunImA nAkAmAsanyarocayat // ityanena zApenaivAkAyakAminIsamyogavikaSitA ra karSa sakta iti vicAryapa, ata eva tena kicidanye cetyuktamiti mantavyam // 11 // For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kAM. etatkSaNamArabhya / kiyAvizeSaNametat / tadA gamanakAle eva phaliSyati vizIgoM bhaviSyati iti evaMprakArasya jhApasya, jhaapaadityrthH| prasabhaM nAro paya ityanvayo na balAdityanena ponaruktyAt / kiMtu prasabhaM shaapsyetynvyH| vaidehImityanena mahAkulaprasUtatayA tacchApAdapi bhIto'smItyavagamyate 14||15||raamaanu0-avetyaadi / tadA te zatavA mUrdhA phaliSyati na saMzaya ityanena rAvaNaviSaye rambhAnivandhananalakUparazAce vidyamAne'pi tasya prAkRtadevatvAttatputratvAJca tacchApa manADhatpa punikasthalAyAmApi pravRttaM rAvaNaM pazcApitAmahA zaptavAn / ata eva rAvaNo'pyanulanIyaM pitAmahavAkpamevoktavAnityavagamyate / itpadAmati / zApasya bhItaH shaapaadriitH||13-15|| sAgarasyeva me vego mArutasyeva me gtiH| naitaddAzarathirveda hyAsAdayati tena mAm // 16 // yastu siMhamivAsInaM suptaM giriguhaashye| kruddhaM mRtyumivAsInaM prabodhayitumicchati // 17 // na matto nizitAna bANAna dijihvAniva pannagAn / rAmaH pazyati saGgrAme tena mAmabhigacchati // 18 // kSipraM vajopamairbANaiH zatadhA kArmukacyutaiH / rAmamAdIpayiSyAmi ulkAbhiriva kuJjaram // 19 // taccAsya balamAdAsye balena mahatA vRtaH / udayana savitA kAle nakSatrANAmiva prabhAm // 20 // evaM na yuktA balAtkartuM sItetyuktvA asmAbhiH saha kumbhakarNendrajito yotsyata iti mahApArzvavacanasyAsahAyazUre mayi vidyamAne kimanyenati parihAramAha-sAgarasyeti / etat vegagatimattvam / AptAdayati, senAmiti zeSaH / svArthaNyanto vA / tena avedanena // 16 // svaprabhAvAvedanenAdita mAi-yastviti / suptaM siMhamivAsInaM siMhamiva sthitamityarthaH / mRtyumityatrApi suptamityanuSajyate / anyathA prbodhyitumicchtiitynenaannvyH|kuddhN | kopaaiim| yathA suptaM siMha mRtyuM vA prabodhayitumicchan puruSo'nabhijJa eva / tadvat tUSNI sthitaM mAM prakopayana rAmo'pIti bhAvaH ||17||raamo matparAkrama nivettyeva tattiSThatu madANavega vA jAnAti, naivetyAha-neti / lelihAnatAdazA dyotayituM dvijihvAnityuktam // 18||aadaapyissyaami santApayiSyAmi ulkAbhiH nirgatajvAlakASTaH / kuJjarapalAyanArthamulkA-pradarzayantIti prsiddhiH|| 19 // evaM rAmaM palAyayitvA tasya senA iniSyAmItyAi-taJceti / / AdAsye khnnddyissye| "do avakhaNDane " iti ghaatuH||20|| . For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir devAnAmapyajayyo'smi kathaM manuSyAdInAM jayyo bhaviSyAmItyAzayenAi-na vAsaveneti / sahasracakSuSeti tasyAbhimAnAtizayoktiH / yuSA yuddhanala na zakyo'smi / jetumiti zeSaH / uttarArdhana kuveregApi na jetuM zakya iti siddham / atra vaMzasyavRttam // 21 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAlyAne yuddhakANDavyAkhyAne trayodazaH srgH||13|| na vAsavenApi sahasracakSuSA yudhA'smi zakyo varuNena vA punaH / mayA tviyaM bAhubalena nirjitA purI purA vaizravaNena pAlitA // 21 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe trayodazaH sargaH // 13 // nizAcarendrasya nizamya vAkyaM sa kumbhakarNasya ca garjitAni / vibhISaNo rAkSasarAjamukhyamuvAca vAkyaM hitamartha yuktam // 1 // vRto hi bAhvantarabhogarAzizcintAviSaH susmittiikssnndNssttrH| paJcAGkalIpaJcaziro'tikAyaHsItAmahAhi stava kena rAjan // 2 // evaM durmantribhiH prabhucittAnusAreNa kathite tadasahamAno vibhISaNaH paramArtha hitamupadizati-nizeti / sa kumbhakarNasyetyatra sa iti chedaH / grmitaani| nirarthakavacanAni / arthayuktaM kartavyArthabodhayuktam // 1 // adeyA na yayA sIteti rAvaNavacanaM prati vaktuM sItAmahitvena rUpayati-vRta iti / bAhvantaraM vakSaH tadeva bhogarAziH phaNApariNAdo yasya sa tathA / yadvA bAhvantare vakSasi bhogarAziH saukhyasampat seva bAvantarabhogarAziH tiryak prasAritayobAho ryadantaraM tatpramANo bhogarAziH zarIrapariNAho yasyetyAvRttyA rUpakanirvAH / cintaiva viSaM virodhiprANaharatvAt tat yasya saH cintaavissH| susmitaM svAbhAvikamandasmitam tadeva zubhratvena kAmukahRdayadAritvena ca tIkSNA iMTrA yasya saH susmittiikssnndNssttrH| cintAvazena badanopadhAnIkRtapANeH paJcA ilya evaM paJcazirorUpAtikAyo yasya saH pnycaangguliipnycshirotikaayH| sItAmahAhiH sparzamAtreNa mArakAhiH / tava tvayA kena hetunA vRtaH, sarvathA KInavAsaveneti / vAsavena payAjena zakpo'sti pagenApi tathaivetyarthaH // 21 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNa puddhakANDavyAkhyAyAM trayodazaH sargaH // nizAcarendrasyeti / arthayuktaM kartabyArthabodha nityarthaH // 1 // parAvarajo vibhISaNaH kumbhakarNAdimajalpitamasahamAnassan paramahitamupadizati-to dIti / bAda ntaramogarAziH bAntaraM bAhumadhyaM tadeva bhogarAziH sarpazarIrapariNAho paspa saH / pavAkulya eva pazca zirAMsi yasya saH pacAkulIpakSazirA atikAyo yasya For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha.ratyaktavya eveti bhaavH| rAjaniti saantvoktiH||2||n kevalaM tavaivAnarthahetuHsItA kiMtu tAvakInasya sarvasyetyAha-yAvaditi / "yAvatpurAnipAtayo ghATI.mu.kA. laT" iti laTra / tAvaditi zeSaH // 3 // yAvaditi / spaSTam // 4 // bhittveti / tAvacchando vAkyAlakAre / prANAnte bhavAH prANAntikAH, prANasa. 14 hAriNa ityarthaH / sAkSAdAjAnaM pratyukterayuktatvAt prahastaM prati praannhrtvoktiH| vikatthase AtmAnaM vApase / "kattha zvApAyAm" iti dhaatuH||5|| yAvanna laGkAM samabhidravanti valImukhAH prvtkuuttmaatraaH| daMSTrAyudhAzcaiva nakhAyudhAzca pradIyatAM dAzarathAya maithilI // 3 // yAvanna gRhNanti zirAMsi bANA rAmaritA rAkSasapuGgavAnAm / vajopamA vAyusamAnavegA: pradIyatAM dAza sthAya maithilI // 4 // bhittvA na tAvat pravizanti kAyaM prANAntikAste'zanitulyavegAH / zitAH zarA rAghava vipramuktAH prahasta tenaiva vikatthase tvam // 5 // na kumbhakarNendrajitau na rAjA tathA mahApArzvamahodarau vA / nikumbha kumbhau ca tathA'tikAyaH sthAtuM na zaktA yudhi rAghavasya // 6 // jIvaMstu rAmasya na mokSyase tvaM guptaH savitrApyathavA mrudbhiH| na vAsavasyAGkagato na mRtyornabho na pAtAlamanupraviSTaH // 7 // nizamya vAkyaM tu vibhISaNasya tataH prahasto vacanaM bbhaasse| na no bhayaM vidma na daivatebhyo na dAnavebhyo hyathavA kutazcit // 8 // rAmAnu0-yAvanna gRhanti zirAMsi vANA ityataH paraM keSucit kozeSu dRzyamAnaH bhittvA na tAvat pavizanti kAyamiti zlokaH prahastoddezena pravRttasya tIkSNA na tAvadityasyAnantaraM / / draSTavyaH / anyathA prakaraNavirodhaH syAt // 5 // tarhi kumbhakarNAdayo rAmaM vArayiSyantItyavAha-na kumbhakarNeti / idamapi prahastaM prati vacanam // 6 // rAjJaH asAmadhye viziSya darzayati-jIvaniti / rAmasya rAmAt / vibhaktivyatyayaH / jIvana vimokSyase prANaparyantaM na tvAM rAmo vimokSyatIti bhAvaH / aba gato'pi putrabhAvenAkasthito'pItyarthaH / mRtyorityatrApi aGkagata ityanuSajyate / nabhaH pAtAlaM vA'nupraviSTaH na mokSyasa iti yojanA // 7 // asmAkaM kutazcit bhayaM na vidy| visrglopshcaandsH| evaM sAmAnyenoktvA viziSya darzayati na devatebhya ityAdinA / bhayaM na vidma iti sarvatrAnvati // 8 // saH atikAyaH, paJcAGgulIpaJcazirAzcAsau atikAyazca tathAvidhaH / cintAviSaH duHkhakaluSitacintaiva viSaM yasya sH| susmitameva tIkSNA daMSTrA yasya saH etAdRza sItAmahAhistvayA kena hetunA ghRtaH, anarthasampAdanAya gRhIta ityarthaH // 2-4 // mittveti / prANAntikAH praannaantkraaH||5-10|| For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 184 patagottamebhyaH garuDebhyaH / narendraputrAt mAnupabAlAdityarthaH / kathaM no bhavitetyapi dhvanyate // 9||mhaatmaa mahAbuddhiH / dharmArthakAmeSu, svAmina iti zeSaH // 10 // prahasteti / mahodaroktatvena pUrvamanuktamapyanenAvagamyate pUrvamuktamiti / arthajAtaM yathA travItha tathA rAmaM prati tatkAryajAtaM na zakyam, kartumiti zeSaH / adharma buddheH svargaM prati gatiryathA na zakyA tathaivetyarthaH // 11 // azakyatvameva vizadayati- vadhastviti / arthavizAradasya kAryadakSasya rAmasya vadhaH, aplavasya na yakSagandharvamahoragebhyo bhayaM na saGkhye patagottamebhyaH / kathaM nu rAmAd bhavitA bhayaM no narendraputrAt samare kadAcit // 9 // prahastavAkyaM tvahitaM nizamya vibhISaNo rAjahitAnukAMkSI / tato mahAtmA vacanaM babhASe dharmArtha kAmeSu niviSTabuddhiH // 10 // prahasta rAjA ca mahodarazca tvaM kumbhakarNazca yathA'rthajAtam / bravItha rAmaM prati tanna zakyaM yathA gatiH svargamadharmabuddheH // 11 // vadhastu rAmasya mayA tvayA vA prahasta sarvairapi rAkSasairvA / kathaM bhavedartha vizAradasya mahArNavaM tartumivAplavasya // 12 // dharmapradhAnasya mahArathasya ikSvAkuvaMzaprabhavasya rAjJaH / prahasta devAzca tathAvidhasya kRtyeSu zaktasya bhavanti mUDhAH // 13 // tIkSNA natA yattava kaGkapatrA durAsadA rAghavavipra muktAH / bhittvA zarIraM pravizanti bANAH prahasta tenaiva vikatthase tvam // 14 // naurahitasya mahArNavaM tarte taritum zaktiriti zeSaH / zaktiriva kathaM bhavet na kathaMcidapi saMbhavatItyarthaH / etena vadhyau dazarathAtmajAvityukta syottaramuktam // 12 // uktamartha kaimutikanyAyena draDhayati dharmeti / dharmapradhAnasya "apyahaM jIvitaM jahyAm" ityuktarItyA dharmavirodhe tRNIkRtasakaletara | puruSArthasya / mahArathasya raNe AtmAnaM sArathiM ca rakSan zatrusaMhArakSamo mahArathaH tasya / "AtmAnaM sArathiM cAzvAn rakSan yuddhayeta yo naraH / sa mahAratha saMjJaH syAdityAddurnItikovidAH // " ityukteH / ikSvAkuvaMzaprabhavasya janmasiddhaniratizaya parAkramasya / rAjJaH sakalaprakRtimaNDalara akasya / tathAvidhasya | virAdhakabandhavAliprabhRtivadhaviditavaibhavasya / zaktasya kAryadakSasya / rAmasya kRtyeSu raNavyApAreSu viSaye devAzca mUDhA bhavanti aviditatadIyavyApArA bhavantItyarthaH / kiM punarbhavAdRzA iti bhAvaH // 13 // tIkSNAH tIkSNAyAH jhaTitibhedanakSamA ityarthaH / natAH nataparvANaH, Rjava ityarthaH / sapadi prahasteti / tatra zakyam kartumiti zeSaH / svarge svargamuddizya // 11 // arthavizAradasya kAryanipuNasya / tartum, zaktiriti zeSaH // 12-14 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. **-*- *--* zabhittvA nirgantuM kSamA iti bhAvaH / kakapatrAH kAnAM patrANyeva patrANi yeSAM te tthoktaaH| kapakSanivaddhatvena mahAvegA ityarthaH / ata eva durATI .yu.kA. sdaaH|| 14 // rAvaNAdayaH sarve'pi na samarthA iti yojyam // 15 // devAntaka iti / atirathaH atizayitarayaH / mahAtmA mahAzarIraH / adrisamAna .. sAraH giritulyabalaH / sAro bale sthirAMze ca" ityamaraH / devAntakAdayo rAvaNaputrAzca rAghavasya yuSi sthAtuM na shktaaH|| 16 // amitrapratimaH kAryato / na rAvaNo nAtibalastrizIrSo na kumbhakarNo'sya suto nikumbhH| na cendrajiddAzarathiM prasoDhuM tvaM vA raNe zakasama samarthAH // 15 // devAntako vApi narAntako vA tathAtikAyo'tiratho mahAtmA / akampanazcAdrisamAnasAraH sthAtuM na zaktA yudhi rAghavasya // 16 // ayaM hi rAjA vyasanAbhibhUto mitrairmitrprtimairbhvdbhiH| anvAsyate rAkSasanAzanArthe tIkSNaH prakRtyA hyasamIkSyakArI // 17 // anantabhogena sahasramUrdhA nAgena bhImena mahAbalena / balAtparikSiptamimaM bhavanto rAjAnamutkSipya vimocayantu // 18 // yAvaddhi kezagrahaNAt suhRdbhiH sametya sarveH paripUrNakAmaiH / nigRhya rAjA parirakSitavyo bhUtairyathA bhImabalairgRhItaH // 19 // riputulyaiH nAnA mitraiH bhavadbhiH tvatpramukhaiH / vyasanAbhibhUtaH saptavyasanarAkAntaH / prakRtyA tIkSNaH ugraH / asamIkSyakArI avimRzyakArI ayaM rAjA rAkSasanAzanArtham anvAsyate anukhiyte| asya rAjatvAsamIkSyakAritvavyasanAbhibhUtatvAnyapuraskRtya tIkSNatvameva puraskurvanto bhavanto'bhibhavanti / / sarvarAkSasavinAzaM na jAnantIti bhAvaH / saptavyasanasvarUpamuktaM kAmandakena-"vAgdaNDayostu pAruSyamarthadUSaNameva ca / pAnaM strI mRgayA yUtaM vyasanaM / saptadhA prbhoH||" iti // 17 // evaM prahastapramukhAn mantrimukhyAnirbhartya saMprati kartavyamupadizati-ananteti / anantabhogena aparicchintrakAyena / sahana mUrdhA ata eva bhImena / na kevalaM bhImatvamA mahAbalena nAgena, zeSeNetyarthaH / parikSitaM pariveSTitam / rAmadveSo mahAsarpaveSTanatulya iti bhAvaH // 18 // nanu samayo'tItaH kiM kurma ityatrAha-yAvaditi / paripUrNakAmaiH avaaptsrvaabhiissttrityrthH| rAjatolandhakAme rAjakAyeM avazyaM yatitavyamiti 14 // 39 // na rAvaNa iti / dAzarathiM prasoDhuM dAzarathiparAkrama soDumityarthaH // 15 // 16 // ayam anvAsyate asya cittAnukaraNaM kriyata ityarthaH // 17 // parikSipta pariveSTitam / raghunAthena vairakaraNaM mahAsarpaveSTanamiveti nidarzanAlaGkAraH // 18 // yAvatkezagrahaNaM rAjA nigRhma rakSitavyaH akAryapravRtto'yaM rAjA kezeSvAkRbhyApi nivAraNIyaH *-*-*-* For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvaH / sarvaiH suhRdbhiH sametya aikamatyaM prApyeti yAvat / rAjA bhImabalaiH bhUtaiH gRhItaH puruSa iva nigRjha balAtkRtya yAvatkezagrahaNAt zatrubhiH kezagrahaNaparyantaM parirakSitavyaH / "AkezagrahaNAnmitramakRtyebhyo nivartayet" iti prasiddhiM darzayati hizabdaH / yadvA AkezagrahaNAnnigRhya parirakSitavyaH akAryapravRtto'yaM rAjA kezeSvAkRSyApi nivAraNIya ityarthaH // 19 // saMhAriNA vinAzakena / rAghavasAmareNa lakSmaNasamudreNa / pracchAdyamAnaH / tataH kAkutsthapAtAlamukhe rAmavaDavAgnimukhe / "pAtAlaM vaDavAgnau ca" iti nAnArtharatnamAlA / patan so'yaM rAjA tarasA ArambhakAla eva tArayituM bhavadbhiH saMhAriNA rAghavasAgareNa pracchAdyamAnastarasA bhavadbhiH / yuktastvayaM tArayituM sametya kAkutsthapAtAlamukhe patana saH // 20 // idaM purasyAsya sarAkSasasya rAjJazca pathyaM sasuhRjjanasya / samyagvi vAkyaM svamataM bravImi narendraputrAya dadAma patnIm // 21 // parasya vIrye svabalaM ca budadhvA sthAnaM kSayaM caiva tathaiva vRddhim / tathA svapakSe'pyanumRzya buddhayA vadet kSamaM svAmihitaM ca mantrI // 22 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmI0 zrImadyuddhakANDe caturdazaH sargaH // 14 // hastapradAnenottArayitum / yuktaH arhaH / atra pracchAdyamAnaH patanniti prayogau vartamAnasAmIpyAt, lakSmaNaH prathamaM grahISyati tato rAmaH ato na jIvituM zakyam / ataH prathamameva rAjA nivartanIya iti bhAvaH / suvAriNeti pAThAntaram / tatra sAgarapakSe sujalenetyarthaH / rAghavapakSe vAraH syandanaH zobhano vAraH suvAraH so'syAstIti suvArI tena / "sUryAdidivase vRnde kundavRkSe prikrme| madyapAtre syandane ca vAro varuNasenayoH" iti nighnnttuH||20|| mA dizatu rAmAya rAjA vaidehIm, vayameva balAddhi dadAmaH yadi hitamAkAGkSitamityAha- idamiti / svamataM svasya siddhAntabhUtam / idaMzabdArthamAha narendreti // 21 // vayamapi samyageva brUmaH zatrurhantavya iti tatrAha - parasyeti / mantrI parasya zatroH vIrya svabalaM svarAjabalaM ca buddhvA, svarAjapararAjayo sarbalaM parIkSyetyarthaH / tathaiva balAbalaparIkSAvat parasya sthAnaM saMpadAM sAmyam, kSayaM vRddhiM ca budradhvA / tathA parasyeva svapakSe'pi buddhayA sUkSmadRSTayA sthAna ityarthaH // 19 // suvAriNA rAghavasAgareNeti pAThaH / zobhano vAraH vRndaM so'syAstIti suvArI tena sAgarapakSe tu suvAriNA zobhanajalena // 20 // idamiti / dadAmati prArthanAyAM loT // 21 // parasyeti / svabalaM svabuddhibalam / sthAnaM pUrvAvasthAsAmyam / kSayam pUrvAvasthAtaH zaktisiddhayorapacayaH kSayaH / bRddhim pUrvAvasthAta upacayo vRddhiH // 22 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM caturdazaH sargaH // 14 // For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rA. a kSayavRddhIH anumRzya Alocya / kSama yuktaM svAmihitaM ca vadet / parasya kSaye svavRddhau yAnam, parasya vRddhau svasya kSaye sandhim parasya svasya ca sAmye TI.yu.kA. AsanaM ca svAmine kathayedityarthaH / atra prakRte parasya vRddheH rAvaNasya nagaradahanatanayanAzAdinA kSayasya darzanAca sItApradAnena sandhireva sAdhuriti pAsa zamanvibhirbhavatsvAmine nivedanIyamiti bhAvaH // 22 // iti zrIgovindarAjavi0 zrIrAmAyaNa ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturdazaH srgH||14|||| bRhaspatestulyamatervacastanizamya yatnena vibhISaNasya / tato mahAtmA vacanaM babhASe tatrendrajinairRtayodha mukhyaH // 1 // kiM nAma te tAta kaniSThavAkyamanarthakaM caiva subhItavacca / asmin kule yo'pi bhavenna jAtaH so'pIdRzaM naiva vadena kuryAt // 2 // sattvena vIryeNa parAkrameNa zauryeNa dhairyeNa ca tejasA ca / ekaH kule 'smin puruSo vimukto vibhISaNastAta kaniSTha eSaH // 3 // athendrajito durbuddhimupanyasya dUSayati-vRhaspateriti / tato vibhISaNavacanAnantaram / tatra rAkSaseSu / yatnena nizamya, asahyatayeti bhAvaH // 1 // kinnAmeti / he tAta te kaniSThavAkyam / anarthakaM prayojanazUnyam / anuSThAturabhAvAditi bhAvaH / subhItavat subhItimat / kinnAma kIdRzaM jugupsita mityarthaH / nAmazabdaH kutsndyotkH| "nAma prAkAzyasaMbhAvyakoSopagamakutsane " iti vaijayantI / tadevopapAdayati-asminniti / Ayo'pizabda prshre| api nanu / asmin kule paulstyvNshe| yo jAto na bhavet / anyasmin kule yo jAtaHso'pi IdRzaM na vadet na kuryAt / IdRgvacanArtha nAnu tiSThet / IdRgvacanaM vaktRzrotrorubhayorapi nindanIyam / yadvA hetAta kaniSTha! te vAkyaM kiM nAma, jugupsitamityarthaH / jugupsitatvamevAi-AsmAniti / / na kuryAt na cintayet / atra karotizcintAkriyAyAM vartate / mukhyasya karaNArthasyAsambhavAt sarvadhAtvartheSu karotyarthasya sambhavAca // 2 // etadvAkya mitatsvabhAvasya sdRshmityaah-sttveneti| sattvena balena / vaNi prabhAvena / "vIrya bale prabhAve ca" ityamaraH / parAkameNa udyogena / "zauryodyogo parA, athendrajito durbuddhimupanyasya dUSayati-vRhaspatariti // 1 // tAta! te kaniSThavAkyaM kiM nAma kIrazam, garhitamityarthaH / subhItavat subhItimat, Adyo'pizabda prshre| api nanu / asmina kule paulastyavaMze yo jAto na bhavet anyasmina kule yo jAtaH so'pIdRzaM neva vadeva na kuryAt / karote kriyAsAmAnyatvAnna cintaye rAdityarthaH // 2 // sattvena balana, vIryeNa prabhAvena, zauryeNa utsAhena, tejasA parAbhibhavasAmathyena // 3 // For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kramau" ityamaraH / zauryeNa sAhasikyena / dhairyeNa sthairyeNa / tejasA garveNa / parAbhibhavAsahaneneti yAvat // 3 // evaM rAvaNaM pratyuktvA vibhISaNaM nirbhartsa yati--kinnAmetyAdinA / rAkSaseti hInasambodhanamAgrahakRtyam / tau rAjaputrau kiM nAma na kiMcidapi, atidurbalAvityarthaH / kuta ityatrAha - asmAkamekeneti / asmAkaM madhye suprAkRtena atikSudreNApi ekena rAkSasena etau nihantuM zakyau hi / ataH bhIro! kuto'smAn bhISayate svayaM bhIto'smAn bhISa yase / nAsmAkaM kiMcit bhayamiti bhAvaH // 4 // bhayAbhAve pUrvavRttaM saMvAdayati- triloketi / nanvityAmantraNe / trilokanAtha ityaizvaryamuktam / devarAja iti kiM nAma tau rAkSasa rAjaputrAvasmAkamekena hi rAkSasena / suprAkRtenApi raNe nihantuM zakyau kuto bhISayase sma bhIro // 4 // trilokanAtho nanu devarAjaH zakro mayA bhUmitale niviSTaH / bhayArditAzcApi dizaH prapannAH sarve tathA devagaNAH samagrAH // 5 // airAvato visvaramunnadana sa nipAtito bhramitale mayA tu / vikRSya dantau tu mayA prasahya vitrAsitA devagaNAH samagrAH // 6 // so'haM surANAmapi darpahantA daityottamAnAmapi zokadAtA / kathaM narendrAtmajayorna zakto manuSyayoH prAkRtayoH suvIryaH // 7 // athendrakalpasya durAsadasya mahaujasastadvacanaM nizamya / tato mahArthe vacanaM babhASe vibhISaNaH zastrabhRtAM variSThaH // 8 // sainyasAmagrI dArzatA / mayA hetunA / bhUmitale niviSTaH sthitaH / nivezita ityartha ityanye // 5 // airAvata iti / unnadan udghuSyan / vikRSya utpATya / tAbhyAM sarve devagaNAH vitrAsitAH / hetubhedena devAnAM bhayAntaramatroktamiti na punaruktiH // 6 // svavRttapradarzanaphalamAha - so'hamiti / manuSyayoriti devA suravyAvRttiH / prAkRtayoriti indravyAvRttiH / narendrAtmajayoriti bAlyoktiH / kathaM na zakto'smi ataH kuto bhISayate iti pUrveNAnvayaH // 7 // atheti / || indrakalpasyetyAdivizeSaNatrayeNa pUrvoktasya yathArthatvamuktam / zastrabhRtAM variSTha ityanenAbhIrutvamuktam / mahArthamityanena vakSyamANArthasyendrajitA de rAkSasa! rAjaputrau kiMnAma na kiJcidapi durbalAvityarthaH / kuta ityatrAha - asmAkamiti // 4 // bhUmitale bhUtale / niviSTaH nivezitaH / kArAgRhe nivaddha ityarthaH // 5 // vikRSya utkRSya / / 6-9 // For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. duyitvamuktam ||8||n tAteti / anena nikRSTavayastvamuktam / bAlatve'pi kasyacitsumatiH sambhavati sA'pi nAstItyAha ayApIti / avipakI .pa.ko buddhiH apariNatabuddhiH / nizcayAbhAvaM darzayati tasmAditi / vipralaptaM vipralapitam // 9 // na kevalaM svAjJAnasya svavinAza eva phalaM kintu pitA vinAzo'pItyAha-putreti / he indrajit ! tvaM putrapravAdena putraprasiddhayA / itthaMbhAve tRtiiyaa| mitrasya mukhamiva mukhaM yasya saH tathoktaH / mitravadbhAsamAna na tAta mantre tava nizcayo'sti bAlastvamadyApyavipakkabuddhiH / tasmAttvayA hyAtmavinAzanAya vaco'rthahInaM bahu vipralaptam // 9 // putrapravAdena tu rAvaNasya tvamindrajinmitramukho'si shtruH| yasyedRzaM rAghavato vinAzaM nizamya mohAdanumanyase tvam // 10 // tvameva vadhyazca sudurmatizca sa cApi vadhyo ya ihAnayattvAm / bAlaM dRr3ha sAhasika ca yo'dya prAvezayanmantrakRtAM samIpam // 11 // mUDhaH pragalbho'vinayopapannastIkSNasvabhAvo'lpamatirdurAtmA / mUrkha stvamatyantasudurmatizca tvamindrajid bAlatayA bravISi // 12 // ko brahmadaNDapratimaprakAzAnarciSmataH kAlanikAza rUpAn / saheta bANAna yamadaNDakalpAna samakSamuktAda yudhi rAghaveNa // 13 // ityarthaH / zarasi / zatratvamevopapAdayati-yasyeti / tvaM yasya rAvaNasya IdRzaM putramitravinAzaparyantaM rAghavato rAmAta vinAzaM nizamya manmukhA cchutvA mohAdanumanyase tasya rAvaNasya tvaM shvrsiityrthH| mohAdityanena mitramukhatvamupapAditam / anumanyasa ityanena zajatvam // 10 // evamanu / modanasya daNDamAha-tvameveti / tvameva vadhyaH daNDayaH kimityarthaH / kintu yastvAm iha sabhAyAm Anayat prAvezayaJca sa eva vadhyaH // 11 // sudurmati // zveti cazabdadarzitAn doSAnAha-mUDha iti / mUDhaH kRtyaakRtyvivekshuunyH| pragalbha dhRSTaH, paNDitammanya iti yAvat / avinayopapannaH azikSita ityrthH| tIkSNasvabhAvaH kruurprkRtiH| durAtmA dussttaantHkrnnH| mUrkhaH avimRzyakArI / atyntsudurmtiH| prahasto durmatiH mahApAdiH sudurmtiH| tvamatyanta sudurmatirityarthaH / tvamevambhUto'si atastvaM bAlatayA bravISi iti smbndhH||12||durmtitve hetumAha-ka iti / brahmadaNDapratimaprakAzAn brahmadaNDasadRza putrapravAdena putravyapadezena rAvaNasya tvaM mitramukhaH mitrabadbhAsamAnaHzatrurasi / kutaH! yasyeti / yaspa rAvaNasya // 10 // 11 // madaH jahaH / pragalbhaH paNDitammanyaH / avinayopapannaH, sadbhirazikSita ityarthaH / murkhaH avivekI // 12 // brahmadaNDapratimaprakAzAna brahmazApatulyamabhAvAn / kAlanikAzarUpAna mRtyutulyarUpAn // 13 // For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaithong Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir prabhAn / brahmadaNDI nAma yugAntasamutthito'gnivarNo dhUmaketurityeke / brahmazApa ityanya / arciSmataH jvaalaavtH|"acihtiH zikhA striyAm" ityamaraH / / kAlanikAzarUpAn antakasadRzarUpAn / samakSamuktAn samIpe muktAn // 13 // kRtasyAkRtyasya prAyazcittaM rAjAnaM pratyAha-dhanAnIti / ratnAni zreSTha vastUni / "ratnaM svajAtau zreSThe'pi" ityamaraH / dhanAni dravyANi // 14 // iti zrIgovinda zrIrAmA0 rana* yuddhakANDavyAkhyAne paJcadazaH srgH||15|| dhanAni ratnAni vibhUSaNAni vAsAMsi divyAni maNIMzca citrAn / sItAM ca rAmAya nivedya devIM vasema rAjaniha M vItazokAH // 14 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcadazaH srgH|| 15 // suniviSTaM hitaM vAkyamuktavantaM vibhISaNam / abravIt paruSaM vAkyaM rAvaNaH kaalcoditH||1|| itthaM hitamuktavantaM vibhISaNaM prati rAvaNasya paruSabhASaNaM SoDaze-suniviSTamiti / susannivezam arthAnusandhAnavirahe'pi zravaNamAtreNAtyantaprItijanakam / tenArthasyAnanukUlatve'pi zravaNasyAparityAjyatvamuktam / suniviSTam uktavantamiti kiyAvizeSaNaM vA / tena manasyalagnaM cedanAdaraNIyaM vA syAt / manasi samyaglanaM yathA bhavati tathA uktavantam / hitaM na kevalaM zravaNapriyam, atidurdazAnistaraNopAyatayA pathyam / zravaNakaTutve'pi pathyatvaparyAlocanayA aparityAjyam / vAkyaM yAvadvaktavyArthapUrNam uktavantam / "nAsaMvatsarakhAsine pratyAt" ityuktarItyA gurUpasadanayuktasya pAdayoH patitasya vaktavyasya dura vasthAM dRSTvoktavantaM vibhISaNam / anyena ceduktaM parityAjyam / sAkSAdanujatayA pratyAsanenoktaM kathaM tyAjyam / paruSaM vAkyamabravIt / zravaNasamanantaraM sthito'smi gatasandeha iti vA vaktavyam / tvayA mahopakAraH kRta iti stotraM vA kartavyam / sadRzapratyupakArAbhAvenAnutApovA kartavyaH / tadihAya zatrUn / prati vaktavyamuktavAn / abravIdityanena yathA suniviSTamuktaM tathA manasi sulagnaM yathA bhavati tathA vyaktamuktavAn / evamuktavantaM pratyapi paruSoktau hetudraya mAha-rAvaNa ityAdi / rAvayati rodayatIti rAvaNaH / parahiMsAyAM jgdviditH| rautIti ravaNaH sa eva raavnnH| svaarthe'nnprtyyH| asthAne padaM dattvA svaya mapyAkandannityarthaH / kAlacoditaH / bhrAtA rAmaM zaraNaM gacchetyuktavAn kAlastatra kartavyAmati svayaM dvidhA bhajyeyamiti / ataH svaprakRtyanuguNaM kAla dhanAni zreSThavastuni nivedya samarpa // 14 // iti zrImahencaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM pacadazaH sargaH // 15 // suniviSTamiti / suniviSTaM suSTu vinItiniSThamiti yAvat // 1 // For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir jA.rA.bha. manusRtavAniti bhAvaH // 1 // paruSavAha-vasediti / sapanena bAhyazatraNA / mitrapravAdena mitravadavabhAsamAnenetyarthaH / zatrusavinA zatrupakSapAtinA TI.pu.kA. sahajazatruNetyarthaH / zatrusarpasahavAsAdapi sahajazavasahavAsaH sudUraM parihatavya iti bhaavH| atastvayA asmAnagarAt sadyo gantavyAmati dyotyte||2||VIRON atra zatrasevitve hetUn tribhidarzayati-jAnAmItyAdibhiH / sarvalokeSu sarvajaneSu mdhye| zIlaM svabhAvam / zIlamevAha hRSyantIti / asmdvysnen| labdhaharSastvamevaM garjasIti bhAvaH // 3 // pradhAnamiti / jJAtayaH / pradhAnaM svajAtizreSTham / sAdhanaM kAryasAdhakam / vaidyaM vidvAMsam / prAdhAnyAdiSvakaika vaset saha sapatnena kruddhanAzIviSeNa vA / na tu mitrapravAdena saMvasecchatrusevinA // 2 // jAnAmi zIlaM jJAtInAM sarvalokeSu rAkSasa / hRSyanti vyasaneSvate jJAtInAM jJAtayaH sadA // 3 // pradhAnaM sAdhanaM vaidyaM dharmazIlaM ca raaksss| jJAtayo hyavamanyante zUraM paribhavanti ca // 4 // nityamanyonyasaMhRSTA vyasaneSvAtatAyinaH / pracchannahRdayA ghorA jJAtayastu bhyaavhaaH||5|| zrUyante hastibhirgItA zlokAH padmavane kvacit / pAzahastAnnarAn dRSTvA zRNu tAn gadato mm|| 6 // nAgnirnAnyAni zastrANi na naH pAzA bhyaavhaaH| ghorAH svArthaprayuktAstu jJAtayo no bhayAvahAH // 7 // zaguNayoge'pi jJAtayo'vamanyante, na bahumanyante avasare paribhavanti cetyarthaH // 4 // evaM jJAtInAM jJAtiSu vyasane harSaH utkarSe'sUyA ceti zIlaya muktam / atha bhayAvahatvarUpaM zIlAntaramAi-nityamiti / praticchannahRdayA gUDhAbhiprAyAH / ata eva nityamanyonyasaMhRSTAH bahiH snehavanta iva sthitaaH| ghorA krUrakarmANaH / ata eva vyasaneSu satsu AtatAyinaH drohakAriNaH / atastvamasmAsu vyasane prahartumicchasIti bhaavH||5|| uktaM jJAtInAM bhayAM vahatvaM hastigItena saMvAdayati-zrUyanta ityAdinA / kvacitpAvane / pAzahastAn pAzAH gajagrahaNarajavaH te hasteSu yeSAM te tathoktAn / svabandhanoyuktA niti yAvat / narAn jJAtigajagoptRn gajayAhipuruSAn dRSTvA hastibhiH gItAH paThitAH zlokAH zrUyante / vaktRparamparayA tAn zlokAn gadataH vadataH // 12 // mama mattaH zRNu // 6 // tAneva trIn shlokaanupaadtte-naagnirityaadi| naH asmAkam / aniH AzrayAzo'pi na bhyaavhH| anyAni lokavilakSaNAni zatrusevinA zatrupakSapAtinA // 2 // 3 // sAdhanaM kAryasAdhakam / vaidyaM vidvAMsam / avamanyante paribhavanti ca // 4 // nityam itaratAleSu vyasaneSvApattu ca / AtatAyinaH drohakAriNaH // 5 // uktaM jJAtInA bhayAvahatvaM hastigItAmukhena saMvAdayitumAha-bhUpanta iti // 6 // neti / svArthaprayuktAH svArthaparAH // 7 // 8 // For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir agnito'pi kSaNAnAzakarANi / zastrANi AyudhAnicAna bhyaavhaani| pAzAH maraNAdapyatidussahapArakhazyakezakarAzcana bhyaavhaaH| kiMtu ghorAHnirdayAH | svArthaprayuktAHsvaprayojanaparAH jnyaatyHbhyaavhaaH|agnyaadibhyo'pydhikN jJAtibhyo bhayamityarthaH // 7 // uktaM jJAtibhayAtirekaM sayuktikamupapAdayatiupAyamiti / asmAkaM grahaNe ete jJAtirUpA hastinaH upAyaM vakSyanti abopAyakathane saMzayo naasti| ataH kRtsnAdagnyAbhiyAt jJAtibhayaM sukssttm| prakRSTaM bhayamityarthaH, idamasmAbhiH viditaM jJAtaM ca // 8 // snigdheSu jJAtiSu kuto bhayasambhAvanetyAzaGkayAha-vidyata iti / gosampattyAdhupAdAnaM dRSTAntA upAyamete vakSyanti grahaNe nAtra sNshyH| kRtsnAdbhayAjjJAtibhayaM sukaSTaM viditaM ca nH||8|| vidyate goSu sampanna vidyate brAhmaNe dmH| vidyate strISu cApalyaM vidyate jJAtito bhayam // 9 // tato neSTamidaM saumya yadahaM lokstkRtH| aizvaryamAbhijAtazca jJAtInAM mUrdhyavasthitaH // 10 // yathA puSkarapaNeSu patitAstoyabindavaH / na zleSamupagacchanti tathA'nAryeSu saGgatam // 11 // yathA madhukarastAMdrasaM vindanna vidyate / tathA tvamapi tatraiva tathA'nAryeSu sauhRdam // 12 // rtham / goSu sampanna smpttiH| taddhetutvamityarthaH / vidyate Asti / "vida sattAyAm" iti dhAtuH / damaH indriynigrhH| cApalyaM caJcalatvam / jJAtitaHjJAtiSu / bhayaM bhayakaratvam // 9 // pradhAnaM sAdhanamiti zlokoktaM nidarzayati-tata iti / ahaM lokasatkRtaH aizvaryam abhijAtaH prAptaH / ripUNAM mUryavasthitazceti yat idaM tataH jJAtInAmasahiSNutvAt tava neSTam // 10 // rAmAnu-saumyetyAkSepoktiH // 10 // ciraM saha vasati vibhISaNe kathamakAryamAzajhase ityapekSAyA manAryasya cirasaMvAso'prayojaka ityAha-yatheti / puSkarapaNeSu padmapatreSu / patitAstoyabindavaH yathA zleSam aikyaM nopagacchanti tathA anAryeSu duSTeSu vissye| saGgataM sambandhaH / zleSaM nehavandhaM nopyaatiityrthH||11|| tvadupajIvinastvayikathaM snehabandhAbhAva ityatrAha-yatheti / yathA madhukaraH tarSAt abhi sampannaM smpttiH||9|| aham aizvaryamabhijAtaH prAptaH lokasatkRta iti yat idaM jJAtInAmasahyatvAttava neSTam // 10 // 11 // tarSAta abhilApAt / rasaM makarandaM pibana taba rasAdhAre kusume na vidyate na tiSThati / tvamapi tathA madhukara itra / anAryeSu saGgataM tathA tAdRzamityarthaH // 12 // For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. TI.yu.kA. nyan sa.19 lApAt |rsN makarandam / vindan piban / tatra rasAdhAre pusspe| na vidyate na tisstthti| rasapradAnopakAraMjAnan tatra na snihytiityrthH| tvamapi tathA madhukara iva / anAryeSu durjaneSu sauhRdaM tathA hi / upajIvyaviSaye na jAyata ityarthAntaranyAsaH // 12 // rAmAnu0-yayeti / madhukaraH tAt tRSNAtaH rasaM vindan pibn| tatra rasAdhAre yathA na sakto bhavati tvamapi tathaiva / anAryeSu sauhada tathA tathA khalvityarthaH // 12 // tathApi kRtasnehaH kuto'palapyate tatrAda-yayeti / anAryeSu sauhRdaM gajasnAnavattaireva duSyata ityarthaH // 13 // rAmAnu0 -payA pUrvamiti / gajaH pUrva snAtvA hastena rajo gRhya gRhItvA Atmano dedaM yathA dUSayAta anAryeSu sauhadaM tathA tAdRzam / yathA pUrva gajaH snAtvA gRhya hastena vai rjH| dUSayatyAtmano dehaM tathA'nAryeSu sauhRdam // 13 // yathA zaradi meghAnAM siJcatAmapi garjatAm / na bhavatyambusaMkledastathA'nAryeSu sauhRdam // 14 // anyastvevaMvidhaM brUyAdAkyametannizAcara / asmin muhUrte na bhavettvAM tu dhik kulapasinam // 15 // ityuktaH paruSaM vAkyaM nyAyavAdI vibhiissnnH| utpapAta gadApANizcaturbhiH saha rAkSasaiH // 16 // kAgajA ivAlAryAH pUrvaM kRtaM snehaM svayameva nAzayantItyarthaH // 13 // dRSTo'pi sneho na phalaparyavasAyItyAha-yatheti / zaradi siJcatAM varSatAm meghAnAM sambandhI ambu| saMkledaH ambusecanaM yathA na bhavati tathA'nAryeSu sauhRdam / jharanmeghavarSaNavadanAryeSu sauhamanupakArakamityarthaH // 14 // rAmAnu0-yatheti / zaradi siJcatAM KjalaM muJcatAM garjatAM ca meghAnAM saMbandhI ambusaledaH bhuvi samyagAtAhetustoyadhArA na bhavati yathA / anAryeSu sauhadaM tathA / zaradi meghA iva anAryAH ApAtata upakurvanta iva pratIya / / mAnA vastuto nopakurvantItyarthaH // 14 // evaM sAmAnyena vininya sAkSAdapi nindati-anya iti / anyaH anunAdanyaH evaMvidham atiparupam etatpUrvoktaM vAkyaM brUyAt vadecchet asminmuhUrte'smin kSaNa eva na bhavet vinazyet / nAzayeyamiti yAvat / tvAM tubhrAtrAbhAsaM pika tyakSyAmItyarthaH / kulapAsanaM rAkSasakulAvadyakaram // 15 // ityukta iti / nyAyavAdyapi iti pUrvoktarItyA parupamuktassana utpapAta santaptasikatAmayabhUmisthita iva udgataH // 16 // yatheti / gajaH pUrva sAtvA hastena rajo gRhya gRhItvA Atmano dehaM yathA dUSayati anAyeMSu saGgataM tathA tAdRzam / gaja iva anAryAH pUrva kRtaM sneha svayameva naashyntiityrthH|| 13 // zaradi sibato jalalavAna muzcatA meghAnAM yathA AhrIMbhAvo na bhavati, meghA iva anAryAH ApAtata upakurvanta iva pratIya mAnA api vastuto nopakurvantItyarthaH // 14-16 // For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org evamAkAzai utpatannapi punastasminnanutApena api nAma samudbhavet samIcI matiriti hitopadeze prAvartatetyAi-abravIditi / antarikSagataH zrImAn / "parityaktA mayA laGkA mitrANi ca dhanAni ca" iti samutthitasya kA nAma zrI 1 ucyate-pratikUlAnivRttipUrvakAnukUlarAmAvaSayAbha mukhyazrIsameta ityarthaH // 17 // rAmAnu0-bhatra zrIzandena sopAdhikapratikUlasaMvandhaparityAgapUrvakanirupAdhikasvAmisaMbandhAvalambanarUpA zrIrucyate // 17 // sa tvamityarSa makaM vAkyam / sa tvaM paruSavAdI tvam / prAtAsi prativaktumanardo'siM ato yadyadicchasi tadvada // 18 // tAI kimarthamudto'si prativacanAbhAvAt abravIca tadA vAkyaM jAtakrodho vibhiissnnH| antarikSagataH zrImAn bhrAtaraM rAkSasAdhipam // 17 // sa tvaM bhrAtA'si merAjan brUhi mAM yadyadicchasi // 18 // jyeSTho mAnyaH pitRsamo na ca dharmapathe sthitaH / idaM tu paruSa vAkyaM na kSamAmyanRtaM tava // 19 // sunItaM hitakAmena vAkyamuktaM dazAnana / na gRhantyakRtAtmAnaH kAlasya vazamAgatAH // 20 // sulabhAH puruSA rAjan satataM priyvaadinH| apriyasya tu pathyasya vaktA zrotA ca durlabha: // 21 // baddhaM kAlasya pAzena srvbhuutaaphaarinnaa| na nazyantamupekSeyaM pradIptaM zaraNaM yathA // 22 // dIptapAvaka saGkAzaiH zitaiH kaanycnbhuussnnaiH| na tvAmicchAmyahaM draSTuM rAmeNa nihataM zaraiH // 23 // kSamApi kiyA tabAha-jyeSTha iti / jyeSThastvaM pitRsamaH mAnyaH / kiMtu dharmapathe na sthito'si / atastvaduktamanRtaM paruSaM na kSamAmi na kSame // 19 // rAmAnu-damiti / vasetsaha sapanenetyAdinA yaduktaM tAdidam // 19 // svavAkyAzravaNe nimittaM sAmAnyato darzayati-sunItamiti / spaSTam // 20 // sulabhA iti / priyavAdina ityupalakSaNaM priyazrotArazca / / 21 // tahazrotAraM prati kimartha vadasi ? tatrAha-baddhamiti / sarvabhUtApahAriNA nirdyenetyrthH| nopekSeyam nopekSeya / zaraNaM gRham // 22 // dIpteti / spaSTam // 23 // ababIdityAdi-jyeSTho mAnya ityante vAkyasamAptiH / na ca dharmapathe sthita iti parazeSaH / yato na dharmapathe sthitaH ataH idaM na kSamAmIti sambandhaH // 17-19 // sunItaM sunirmitam / upekSeyam upekSeya / zaraNaM graham // 22-24 // For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra DA.rA.bha. // 44 // www.kobatirth.org zauryabalAtra zAlino me kuto vipadAzaGketyatrAha zUrA iti / kAlAbhipannAH mutyugRhItAH / sIdanti zIryanti / vAlukAH sikatAH // 24 // taditi / marSayatu bhavAniti zeSaH // 25 // svastItyardham // 26 // nivAryamANasyeti / spaSTam // 27 // rAmAnu0- parItakAlAH parItaH pratyAsannaH kAlo mRtyuryeSAM te tathoktAH // 27 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SoDazaH sargaH // 16 // zUrAzca balavantazca kRtAstrAzca raNAjire / kAlAbhipannAH sIdanti yathA vAlukasetavaH // 24 // tanmarSayatu yaccoktaM gurutvAddhitamicchatA / AtmAnaM sarvathA rakSa purIM cemAM sarAkSasAm // 25 // svasti te'stu gamiSyAmi sukhI bhava mayA vinA // 26 // [ nUnaM na te rAvaNa kazcidasti rakSonikAyeSu suhRt sakhA vA / hitopadezasya sa mantravaktA yo vArayettvAM svayameva pApAt // ]nivAryamANasya mayA hitaiSiNA na rocate te vacanaM nizAcara / parItakAlA hi gatAyuSo narA hitaM na gRhNanti suhRdbhirIritam // 27 // ityArSe zrIrAmAyaNe * zrImadyuddhakANDe SoDazaH sargaH // 16 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ityuktvA paruSaM vAkyaM rAvaNaM rAvaNAnujaH / AjagAma muhUrtena yatra rAmaH salakSmaNaH // 1 // evamaSTabhiH sargeH- " AnukUlyasya saGkalpaH prAtikUlyasya varjanam / rakSipyatIti vizvAso goptRtvavaraNaM tathA // AtmanikSepakArpaNye pavidhA zaraNAgatiH // " ityukteSu zaraNAgatyaGgeSu prapitsorvibhISaNasyAnukUlyasaGkalpaprAtikUlyavarjane darzite / punaH punarupadezAdinA mahAvizvAso darzitaH / atha kArpaNyapradarzanapUrvakaM zaraNAgatisvarUpaM darzayitumupakramate ityuktvetyAdinA / tatra rAvaNena tiraskAre satyasya deza evAsmAbhistyAjyaH / parama dhArmika zrIrAmAzrayastu kartavya iti dhArmikasya vibhISaNasya dharme matirAsIdityapiH prastauti itIti / ityuktvA "pradIyatAM dAzarathAya maithilI" iti marSayatu bhavAniti zeSaH // 29 // 26 // parItakAlAH parItaH pratyAsannaH kAlo yeSAM te / yadvA parItaH parivRtaH kAlaH mRtyuriva ahiH tena gatAnyAci yeSAM te tathoktAH // 27 // iti zrImahezvara0 zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SoDazaH sargaH // 16 // evaM parAvarajJo vibhISaNaH durmAninA rAvaNena dhikRtaH taM parityajya antArakSasthitaH san rAvaNasyAnukUlabuddhatrutpattimatyAzayA punarapi hitopadezaM kRtvA tatrApi rAvaNAbhimukhamanAlokya tena saha saMsagayogyatvaM samyaGganizcitya tvarayA zrIrAmaM prAtukAmaH zrIrAmanivAsabhUmiM prAptavAnityAha-ityuktveti / rAvaNAnujo vibhISaNaH yatra salakSmaNo rAmaH tatrAjagAmeti sambandhaH / For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. san 17 // 44 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kartavyasaukarya " yAvanna gRhanti zirAMsi bANAH" ityakaraNe pratyavAyaM coktvA / paruSaM sastrIkajanasukhAvahasya malayamArutasya virahiNi duHkhakaratva ra vadvibhISaNoditaM hitam AzrayadoSeNa paruSam / vAkyaM hitaparipUrNam / uktvA hitajJo bhrAtA bhAtaramApatraM paritatyAjetyapayazo yAvatA zakyaM pri| mAS? tAvatparyantamuktvA / paruSatve hetuH rAvaNamiti / prabaladurbalavicAramantareNa sarvarAvakasya zatrubalopavarNane paruSaM bhavatyeva / rAvaNAnujaH rAvaNAnu jatve'pi sattvottaratayA kathanIyaM hitamuktavAnityaSiH stoti / hitakayane jyeSThabhAvo'pyaprayojakAata evoktaM manunA-"pitRnadhyApayAmAsa zizarAzi rasaH kviH| putrakA iti hovAca jJAnena parigRhya tAn / ajhaM hi bAlamityAhuH pitetyeva ca mantradam // " iti / AjagAma rAvaNagoSThayAM svastha sambandhAbhAvena rAmagoSThayAH svagRhatvenAjagAmetyuktam, na tu jgaameti| muhUrtena "varaM hutvhjvaalaapnraantrvyvsthitiH| nazoricintAvimukhajanasaMvAsa vizasam // " iti nyAyenAGgAranikaraparikSipte vartmani padanyAsavat rAvaNasadanAvasthityanahatvaM vigalitavandhanarajjorvatsasya mAturUpAsparzamantareNa / madhyadezAdarzanavadativegAgamanaM coktam / yatra rAmaH rAmApekSayA taddezasambandhasya prApyanvamuktam / "subhagazcitrakUTo'sau girirAjopamo giriH / yasmin / vasati kAkutsthaH kubera iva nandane // " itivat / rAmasya lakSmaNo vyAvartaka iti salakSmaNa ityuktam / yadA purusskaarsaannidhymnenocyte| anena / lokena bhagavadvimukhAnA dezasya tyAjyatvaM tatsambandhidezasya paramaprApyatvaM coktam / yadvA "sA kAzIti na cAkazIti" ityAyuktarItyA bhagavaddeza syApi bhAgavatAbhimAnAbhAve parityAjyatvAlakSmaNasAnnidhyamuktam / nanu vizravaHpitAmahavarapradAnavibhavaviditanikhiladharmavRndena "vibhISaNastu dharmAtmA na tu rAkSasaceSTitaH" iti tatra tatra dhArmikatayA prazaMsitena vibhISaNena "jyeSTho bhrAtA pitRsamaH" iti pitRvadanuvartanIyo jyeSThadhAtA bAlyAt prabhRti paripoSakazca san rAvaNaH sapadi sannihite zatrau kSudrabuddhineva dUra kathaM parityaktaH tyajatu nAma kathaMcit / athApi na yuktamabhigantuM tasya pradartA ram / abhigacchatu nAma nocitamasya sthAnamabhilaSitum / abhilapatu nAma naupayikamasya vadhopAyaM nirdeSTum / atra kecit-rAvaNasya niravadhikadoSa dUSitatvAt "gurorapyavaliptasya kaaryaakaarymjaantH| utpathaM pratipannasya parityAgo vidhIyate // " iti smaraNAdvibhISaNena tyakto rAvaNa ityaahuH| trayyantaguravastu pitAmahavaraprasAdena landhavijJAnatvAdAma sarvavedAntavedyaM sarvalokezvarabhUtaM sarvalokazaraNyaM muktaprApyaM nArAyaNAkhyaM paraM brahma lokA nanu "jyeSThanAtA pitA caiva yazca vidyA prayacchati / trayaste pitaro jJeyA dharmazcedaba kaarnnm||" iti smRteH jyeSThabhrAtRtvena pitRsamaM parityAgAnaI rAvaNa parityajya rAmasamIpagamanaM vibhISaNasya viruddhAmati ceta, satyamA "gurorappavaliptasya kAryAkAryamajAnataH / utpathaM pratipannasya parityAgo vidhIyate // " ityAdinA / For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. jighRkSayA'vatIrNamiti nirvicikitsamavagacchati / yathA mandodarIprabhRtayaH / evaM tattvajJAnasampannasya vizeSasAmAnyadharmaprAvalyadaurbalyavivekena sAmAnya TI.yu,ko. dharmaparityAgo vizeSadharmaparigrahazvopapadyate / jyeSThadhAtranuvartanaM hi traivargikaphalasAdhanatayA jyeSThAnuvartanadvArA paramAtmArAdhane paryavasAnasya vaktavyatvAt / sa017 mokSaparyavasAne'pi paramAtmopAsanAGgatvAcca sAmAnyadharmaH / rAmAnuvartanaM tu sAkSAtparamAtmasamArAdhanatvAt yajJAdidharmasAdhyatvena pradhAnatvAcca vishessdhrmH| ubhayozcApyavirodhe satyubhayamapyanuvartanIyam / virodhe tu sAmAnyadharma parityajya vizeSadharmo'nuvartanIyaH / ato vibhISaNo'pi iyantaM kAlaM kRtaM rAvaNA nuvartanamaparityajyaiva mama rAmAnuvartanamapi kiM siddhacedityAgayA tasmai hitaM punaHpunarupadideza / evamapi tasyAsuraprakRtitayA'napanodyaM rAmavairamiti nizcityAtaH param etadanuvartane svAtmavinAzakaM rAmaviSayakaM vairaM mayyapi syAditi bhItaH san "varaM hutavahajvAlA-" ityAdinyAyenAtyantadussahA~ / tatsaGgatiM tatyAja / vizeSadharma rAmAnuvartanaM cAGgIcakAretyato'yaM paro dharma eveti kRtaprazaGkA dUrotsAritA / nApyayaM rAjyakADayA rAmaM zaraNamupajagAma tadapekSAyA adarzanAt / tathAhi zaraNAgatisamaye "tyaktvA putrAMzca dArAMzca rAghavaM zaraNaM gataH " ityanyaviSayavairAgyasya tena kaNTharaveNoktatvAt / pazcAdAmAya vijJApane kriyamANe "parityaktA mayA lakA mitrANi ca dhanAni ca / bhavagataM me rAjyaM ca jIvitaM ca sukhAni ca // " iti sarvavidhapuruSArtha tvena tvAmevAhamupeyivAniti kathanAcca / "ahaM hatvA dazagrIvaM sapahastaM sabAndhavam / rAjAnaM tvAM kariSyAmi satyametat bravImi te // " ityanAkAsita rAjatvakaraNoktiH kUlaGkaparAmaprItisAgaraparIvAharUpAnupaGgikabhogapradAnaparA / yathAhuH-"AyurArogyamAMzca bhogAMzcaivAnupaGgikAn / dadAti dhyAyatA nityamapavargaprado hriH||" iti / ato yaduktaM hanumatA "rAjyaM prArthayamAnastu buddhipUrvamihAgataH" iti / yacca rAmeNoktaM "rAjyakADI vibhISaNaH" iti tatsarve rAmabhaktyAvilAzayasya sugrIvasya vyAmohaprazamanAya nItizAstroktarAjavRttAntapradarzanamAtraparamiti mantavyam / hanumadrAmavAkyasya vibhI paNavAkyasya cAnyonyavirodhaprasaGge "antaraGgabahiraGgayorantaraGga balIyaH" iti nyAyena vibhISaNavAkyasya prAbalyAt / ata eva "rAjAnaM tvAM / kariSyAmi" iti brubato rAmasya prativacanamanuktvA paricaraNamAtrameva vibhISaNaHprArthayAmAsa "rAkSasAnA vadhe sAdyaM lAyAzca pravarSaNe / kariSyAmi yathAprANa pravakSyAmi ca vaahiniim||" iti / tasyAnumatyabhAvepi balAdAjyasvIkAra uttarakANDa uktaH-"yAvat prajA ghariSyanti tAvattvaM vai vibhISaNa rAkSasendra mahAvIrya laGkAsthastvaM dhariSyasi / zApitastvaM sakhitvena kArya te mama zAsanam / prajAH saMrakSa dharmeNa nottaraM vaktumarhasi // " iti / itthamananya utpathapravRttasya gurorapi parityAgazravaNAta utpathagAminaM sopAdhikaM guruM rAvarNa parityajya nirupAdhikAkhilajagadguruM smRtamAtreNa sakalakalupaharaNapravINa For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir prayojanavAdevAsmai rAmaH kuladhanaM zrIraGganAthaM dadau / dharmasaMsthApanArthamevAvatIrNasya rAmasya niyogenAvaziSTa rAkSasajAti sanmArge pravartayituM tasya rAjyAGgIkaraNam / idamapyAjJAnuvidhAyitvAt kairyakoTAvantarbhUtamiti vibhISaNatAtparyam / ato yathAvadviditadharmoM lakSmaNo'pi "aI tAvanmahArAje |pitRtvaM nopalakSaye / bhrAtA bhartA ca bandhuzca pitA ca mama raaghvH||" iti sopAdhikapitaraM dazarathaM parityajya nirupAdhikasakalaviSabandhuM rAmameva "agrata ste gamiSyAmi panthAnamakutobhayam / ahaM sarva kariSyAmi jAgrataH svapatazca te // " iti rAmaparicaraNameva phalaM prArthayAmAsa / "sa bhrAtuzcaraNau gADhaM nipIDya raghunandanaH" iti rAghavaM zaraNamupAgatazca / tathA vibhISaNo'pi sopAdhikabandhuM bhrAtaraM parityajya kaikApekSayaiva sarvavidhasahajabandhuM rAmaM zaraNaM gata iti bodhyam / ata eva rAmaprAptyapekSayA rAvaNaparityAgavelAyAmantarikSagataH zrImAniti prazaMsitaH 'sa tu nAgavaraH zrImAn ''lakSmaNo lakSmi taM meruzikharAkAraM dIptAmiva zatahradAm / gaganasthaM mahIsthAste dadRzurvAnarAdhipAH // 2 // sampannaH' itivat / tasmAnAdharmazaGkA vibhISaNe / nanu yadyevaM tArha "yayorvIryamupAzritya pratiSThA kArakSitA myaa| tAvubhau mama nAzAya prasuptau puruSarSabho / jIvannapi vipanno'smi naSTarAjyamanorathaH / prAptapratijJazca ripuH sakAmo rAvaNaH kRtH||" iti nAgapAzabandhanasamaye svasya raajynaashkRt| nirvedaH kathamupapadyate iti cet / na tatrApi pratiSThAzabdasya rAmakaiyaparatvAt / naSTarAjyamanoratha ityatrApi rAjyazabdo "bhavadgataM me rAjyaM ca "N ityuktkaiky'saamraajyprH| etena "rAjyaM prApsyasi dharmajJa laGkAyAM nAtra saMzayaH" iti sugrIvavacanaM tu tadAzayAjJAnakRtamiti na kazcidoSa iti pAhuH / ata eva caturazIto vakSyati vibhISaNaH-"yadAjJaptaM mahAbAho tvayA gulmanivezanam / tattathA'nuSThitaM vIra tvadvAkyasamanantaram // " iti // 1 // rAvaNasamIpAdutpatanasamaya eva sugrIvAdayo vibhISaNamapazyannityAha-tamiti / taM davAnarnirgatya zItalahade patitumivAgacchantam / meruzikharAkAram unnatatvapIvaratvaratnabahulatvAdibhirmeruzikharatulyam / kiJca pratipakSatyAgalAbhena sthiratayA sthitatvaM prakAzamAnatvaM pAratantryajJApakatvam, tena rAmasya zRGgalAbhaH rAvaNasya zRGgabhaGgazvocyate / dIptAmiva zatahadAm tejiSThatvagaganasaJcArAbhyAM vidyuhaSTAntaH / rAmabhaktA vAnarA nAsmAn / pravezayiSyantIti kampaH, apraveze jIvanaM na siddhayatIti tvarA cetyetadvayaM tena gamyate / gaganasthamiti / dUrata eva dadRzuriti bhAvaH // 2 // zrIrAmanAmadheyaM kausaleyaM rAmamAjagAmeti na doSaH // 1 // tamiti / meruzikharAkAramiti unnatatvapIvaratvaratnabahulatvAdibhiruzikharadRSTAntaH / nodaSThatva For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. // 46 // tani0-gaganasthaM rAvaNagoSThIto nirgamanasamaya evaM dadRzuH / mahIsthAH bhUmau parito rakSaNaniyuktA AkAzasthamapi dahazuriti jAgarUkatvAtirekaH / yahA mahIsthAH TI.yu.kA tatra tatra vRkSAdiSu sthitAH sarve tadAtva eva gaganasthaM dRSTvA rAmaM paryavArayan / vAnarAdhipAH atyantaM sAvadhAnatayA vidyamAnatvAdvAnarAnapi kapiH stauti vAnarAdhipAsa017 iti / dadRzuH eko dRSTvA anyasmai na darzitavAn kiMtu yugapadeva sarve dahazuH / anena na kevalaM pratikUlasamUhAnirgamanameva vibhISaNasya prayojanam kiMtu anukUlakaTAkSa viSayatvaM lamdhamityuktam // 2 // atha sugrIvo lakApurIdezAdAgamanamAyudhasatrAiM ca dRSTvA prahartumevAgacchatIti vicArya tamartha vAnaraiH saha cintayAmAse / tyAha-tamiti / tam atyantAbhinivezena zIghramAgatam / AtmapaJcamam AtmanA paJcatvasaGkhyApUrakamityarthaH / analazarabhasaMpAtipraghasanAmabhi [sa hi meghAcalaprakhyo mahendrasamavikramaH / sarvAyudhadharo vIro divyaabhrnnbhuussitH|| ye cApyanucarAstasya catvAro bhiimvikrmaaH| te'pi sarvAyudhopetA bhUSaNaizcApi bhUSitAH // ] tamAtmapaJcamaM dRSTvA sugrIvo vAnarAdhipaH / vAnaraiH saha durddharSazcintayAmAsa buddhimAn // 3 // cintayitvA muhUrte tu vAnarAMstAnuvAca ha / hanumatpramukhAna sarvAnidaM vacanamuttamam // 4 // caturbhI rAkSasaiyuktamiti yAvat / analAdigatasaGkhyApUraNa eva vibhISaNasya prAdhAnyamuktam / rAmaviSayapremAspadatvaM tu samAnam / sugrIvaH gaganastha darzanArtha zIghra zira unnamya darzanena tAtkAlikagrIvAsaundaryamRSiH stoti / vAnarAdhipaH / zIghramutthAya darzanaM vAnarasenAyA api svasyaiva rakSakatvena MrAmaviSayaprItezca rAghavArthe parAkAntAH' ityuktebhyo vAnarebhyo'pi svasyaiva niravadhikaprItimattAjJApakatvena ca / durdharSaH zaraNAgatasyApi pazcAdAkRSTapAda vApAdakatvena anabhibhavanIyaH sthitaH / buddhimAn vAnaraiH saha cintayAmAsa / svayaM samarthatve'pi tAnapyanusRtya cintanaM kAryagauravAt / cAro vA zatru vati cintayAmAsa / AgamanamukhavikAsAdinA nirduSTatvanizcaye'pi rAmaviSayapremapArakhazyena cintitavAniti buddhaHprAzastyam ||3||vibhiissnne sapari kare savidhasthe mantravilambo na yukta iti jhaTiti manasA nizcitya sacivAdIn prati nitimAha-cintayitveti / cintAyA nirNayAntatvAdatra cinta yitveti nirNayavAcI / nAyaM cAro nApi dUtaH apitu bAdhaka eveti nizcitya // 4 // tanika-muhUrtam alpakAlena / rAvaNaH uttarakUla anAvRte sthitaM rAmaM gaganasacArAbhyAM zatadAraSTAntaH // 2 // Atmapazcamam AtmanA paJcamaM pazcasajhyApUrakam // 20 // For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir zIghraM hatvA Agantavyamiti preSitavAn mantreNa vilambe kRte'yamatizeta iti jhaTiti nizcitavAn / tuzabdaH nizvayAnantaraM pUrvAvasthApekSayA vailakSaNyaM vyotayati / tAnu vAca premaparavazAnuvAca ha / svAmiparikarasamavAyaprakAra Azcaryakara iti RSirabhinandati heti / hanumatpramukhAn / gauravakAle jAmbavatpramukhAniti vaktavyam / mantravicArakAle tu buddhimattvaprAdhAnyAt hanumatpramukhAnityuktiH / sarvAn / rAmaviSaya premAtizayaH sarveSAmavizeSa iti sarvAnityuktiH / idaM vacanam / arthamantare NApi vacanasannivezamya zrutitriyatvamabhinandati RSiH / uttamaM sarvotkRSTam // 4 // svanirNItArthamAha-eSa iti / eSaH bAdhakataikAntakauryasampannaH / sarvAyudho eSa sarvAyudhopetazcaturbhiH saha rAkSasaiH / rAkSaso'bhyeti pazyadhvamasmAn hantuM na saMzayaH // 5 // sugrIvasya vacaH zrutvA sarve te vAnarottamAH / sAlAnudyamya zailAMzca idaM vacanamabruvan // 6 // zIghraM vyAdiza no rAjana vadhAyaiSAM durAtmanAm / nipatantu hatArzvate dharaNyAmalpatejasaH // 7 // petaH manaHsthita kauryAnukUlahiMsA parikarasaMpUrNaH / anukUlasya pratikUlatAnizvayavat rAmaviSayapremAndhatayA ekAyudhasya bahutvanizvayaH / ekAyudhagrahaNa cAturyadarzanena sarvAyudhagrahaNeSvapi naipuNyaM jJAyata iti vA tathoktam / svAmipIDane brahmAstrasadRzazaraNAgatiretasya haste vidyata iti vA / utpapAta gadApANirityatra sarvAyudhopalakSaNamityanye / rAkSasaH sarpajAtiritivat krauryAtizayoktiH / pazyadhvaM pazyata / asmAn hantum / asmAsu kasya ciddhanane hi zeSaM jIviSyati mUlabhUtarAmahanane sarvavinAza iti bahuvacanArthaH // 5 // vAnarAzca sugrIvavAkyAnusAreNodyogaM cakrurityAha- sugrIvasyetyAdi | zlokadvayena / alpatejasa iti / asmadbalasya gajakavalaprAyA ityarthaH // 6 // 7 // tani0- sugrIvasya sAhasakRtpanirvAhakasya / vacaH zrutvA anumatiM labdhvA / sAlAnuvyamya zailAMzca zaila vRkSatAratamyAnAdareNa sahasA hastasulabhAn svIkRtya / AdarAtizayena pratyekamubhayaparikaratvamuktam, rAmakair2yAMnukUlavRnelakSmaNasya yugapacchatra cAmaragrahaNavat / rAkSasahananaM hi rAmakaiGkam / idaM vacanaM svazeSatvasiddhaye sugrIvAnumatimapyanavekSya teSAM vadhanizvayopapAdakaM vacanamabruvan / guNapradhAnabhAvamaucityaM vA'na pekSya sarve abruvan / asvatantrANAmanumativilambe svatantraprahAre ca pAratantryahAniH syAt sA yathA na bhavati tathA zIghramAjJApaya / naH vadhodyuktAnasmAn / vadho yuktA yUyaM kiM mamAnumatyetyatrAha - rAjanniti / rAjAjJA khalvanuvartanIyeti bhAvaH / vadhAya gRhItvA baddhAzvedatra sthitvA kathaMcidanarthaM kuryuH ato badhAyaivAnumati dyaa| eSAM durAtmanAm AkAreNaiva daurAtmyaM dRzyate khalu / nipatantu hatAH sarve hatAH patantu / yathA punarAkAzaM notpatanti tathA bhUmAveva nipAtayiSyAma iti bhAvaH / yuddhe jayAjayau pAkSikAvityata Aha alpatejasaH alpabalAH / asmadvalasya gajakavalamAyA iti bhAvaH // 6 // 7 // For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 47 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSAmiti / anAdare ceyaM SaSThI / vadantu nAmaite vAnarA yat kiMcit, sarvajJaH paramakAruNikaH sarvalokazaraNyo rAmo mAmavazyaM rakSiSyatyeveti mahAvizvA sena teSAmanyonyabhASaNamanAdRtya praharaNodyatAnAmapi teSAmAbhimukhyenAjagAma / AgatyApi nirvizaGkaH san sarveSAmAtmAnaM prakAzayannAkAze eva sthitavAnityarthaH / atra khastho vyatiSThateti dviH prayogo nirbhayatvena niSkampAvasthAnasUcanArthaH // 8 // atha puruSakAralezamanapekSya sarvAnapi prati bandhino nivArya mAM rakSiSyatIti mahAvizvAsazAlyapi vibhISaNaH sahasA rAmaM zaraNaM nopajagAma / kiMtu dUrata eva sthitaH prAtikUlyapravRttAneva sugrI teSAM sambhASamANAnAmanyonyaM sa vibhISaNaH / uttaraM tIramAsAdya khastha eva vyatiSThata // 8 // uvAca ca mahAprAjJaH svareNa mahatA mahAn / sugrIvaM tAMzca saMprekSya sarvAn vAnarayUthapAn // 9 // vAdIna puruSakArabhUtAn kRtvovAcetyAha-uvAca ceti / uvAca ca cakAreNa svIkAre svAgamanameva paryAptam, vacanamapyuktavAn / padbhyAmabhigamAccetyAgamana mapi bhArAyeti manyamAnasya tadupari vAkyaM kSate kSAravat / mahAprAjJa ityanenAntaraGgapuruSakAreNaiva kRpAlurapi rAjA zaraNamupagantavya iti parijJAnaM vAnarANAM matpratikUlasaMrambho'pi na maddeSakRtaH kiMtu rAmabhaktiprakarSakAritaH / ato guNa evAyamiti jAnan, yadi rAmaparicArakA ete nAGgIkuryuH kiM rAmAGgIkAreNa ? ato rAmAGgIkArAdapyetadantarbhAva eva mama puruSArtha iti jJAnaM ca vivakSitam / svareNa mahateti / puruSakArabhUtAnAM sarveSAM sarvaloka teSAmityanAdare SaSThI / vAnarA yat kimapi vadantu nAma sarvajJaH paramakAruNikaH sarvalokazaraNyazca zrIrAmo'vazyaM mAM rakSiSyatyeveti mahAvizvAsena teSAmanyonya bhASaNamapyanAdRtya praharaNodyuktAnAmapi teSAmAbhimukhyenAbhijagAma / AgamyApi nirvizaGkassan sarveSAmAtmAnaM prakAzayan AkAza eva sthitavAnityarthaH / atra khastha eva vyatiSThateti tiSThaterddhiH prayogaH nirbhayatvena niSkampAvasthAnasUcanArthaH // 8 // ete vAnarA madIyamabhiprAyamavijJAyAsau rAvaNasambandhIti yoddhumudyuJjante / rAmasamAzrayaNametebhyo nivedya etatpuruSakAramukhenaiva rAmalakSmaNau samAzrayiSyAmItyabhipretyAbravIdityAha--uvAceti / mahAprAjJa ityanena antaraGgapuruSapuruSakAreNaiva kRpAlurapi rAjA zaraNamupagantavya iti parijJAnam, vAnarANAM matpratikUlasaMrambho'pi na mahadveSakRtaH kintu zrIrAmabhadrabhaktiprakarSapAravazyakAritaH, ato guNa evAyamiti jJAnam, yadi zrIrAmaparicArakA ete nAGgIkuryuH tadA kiM rAmAGgIkAreNa ? rAmAGgIkArAdapyetadaGgIkAra eva mama puruSArtha iti jJAnaM ca vivakSitam / svareNa mahateti puruSakArabhUtAnAM sarveSAM sarvalokazaraNyasya cArtaravazravaNAya mahAsvaraprayogaH / mahAna tatra mahatvamaupAdhikasambandhaparityAgapUrvakanirupAdhika svAmisamAzrayaNAnmukhyakRtam / " rAvaNo nAma durvRttaH " ityArabhya "vibhISaNamupasthitam" ityantena prakaraNena " AnukUlyasya saGkalpaH mAtikUlyasya varjanam / For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa. 17 // 47 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zaraNyasya ca svArtaravazravaNAya mahAsvaraprayogaH / rAmaviSaye caivaMvidhArtaravoccAraNaM bhAgyAdhikasyaiveti vivakSayA mhaanityuktiH| yathoktaM lakSmItantre"AkiJcanyaikazaraNAH kecidbhAgyAdhikAH punH| mAmeva zaraNaM prApya mAmevAnte samabhute" iti // 9 // atra prathama svadoSAn puraskaroti-rAvaNa iti rAvaNaM lokarAvaNamiti nyAyena rAvayatIti vyutpattisaMbhavAnnAmeva kUramityarthaH / na kevalaM nAmeva krUram, vyApAro'pi nRzaMsa ityAha durvRtta iti / jAti rapi tathAvidhetyAha rAkSasa iti / na kevalaM svayameva krUraH krUrAnekaparikarasamavetazcetyAha-rAkSasezvaraH iti / rAvaNasyaivaMvidhatve taba kimAyAtamityavAha rAvaNo nAma durvRtto rAkSaso raakssseshvrH| tasyAhamanujo bhrAtA vibhISaNa iti shrutH||10|| tena sItA janasthAnAddhRtA hatvA jaTAyuSam / ruddhA ca vivazA dInA rAkSasIbhiH surakSitA // 11 // tasyAhamiti / yadyahamagrajaH syAM tarhi tadAjJAnanuvartitvena dhanadavattaddoMpena lipyeyam / anujatvena tanmanISitAH sarve doSAstadAjJayA mayA kRtA iti bhAvaH ||10||raaghvsy tu priyApahAranirodhAdibhiH samAzritahananAca vizeSatastenApakRtamityAi-teneti / spaTam // 11 // tani0-pUrvoktadoSAH pAyazcittanivAH / na kSamAmItyuktabhAgavatApacAro'pyastItyAha-nati / tena uktasakalaroSavatA / hRtA 'ananyA rAghaveNAham / jalAnmatsyAvivoddhRtI' ityAyuktarItyA rAmavizleSAnahare htaa| sItA garbhavAsAdikezAbhAvena paramapadAdajahatvabhAvatayA atyantasaukumAryA / janasthAnAva puSpApacayAdibhogAnAmekAntasthAnatayA ayodhyAta utkRSTa | tvena sammatAt / jaTAyuSaM hatvA 'mama pANA hi' ityuktarItyAtpantAbhimataM jaTAyuSamavadhIda / yadi sItayA saha jaTAyuSamapi kArAgAre nivezitavAn tadA mocanaM spAda / tathA na katam / svasya saparivArasya vinAzArthamevaM kRtavAn / ruddhA ca pramAdAddharaNe'pi pazcAnApena punarna tyakA kiMtUcchAsanizvAsAsaJcArasthale rukhaa| vivazA nyastapANi pAdAcalanena rAmavizleSaduHkhena AzvAsakAntarAbhAvena ca sabalahAni prakAzayantI sthitA / rAmabhogaparamparayA hRSTAmetAdRzAvasthAviziSTAM kRtavAn / rAkSasIbhiH surakSitA rakSiSyatIti vizvAso goptRtvavaraNaM tathA / AtmanikSepakArpaNye pavidhA shrnnaagtiH|" iti bhagavacchAstroktA paDalA zaraNAmatiH pradarzitA // 9 // rAvaNaH| rAvayatIti vyutpattyA nAva lokakaNTakatvaM dyotyte| durvRtta ityanena kRtyaakrnnaakRtykrnnruupdossvttvmucyte|raaksss ityanena jAtyA krauryamucyate / rAkSasencara ityanena bhRtyasambandhamayuktadoSavattvamucyate / tasyAhamanujo bhrAtetyanena svaspa rAvaNasambandhanivandhanadoSavattvamuktaM bhavati / anena "upAyenaiva siddhacanti pAyA vividhAstathA / iti yA garvahAnistadanyaM kArpaNyamucyate // " ityuktagarvaDhAnilakSaNaM kArpaNyarUpamaGgaM pradarzitam // 10 // 11 // For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 48 // www.kobatirth.org vikRtabhayaMkaraveSavacobhirekAkSyeka karNIprabhRtibhiH AzvAsaka navavyAkaraNapaNDitasyApi yathA na pravezastathA rakSitA // 11 // astvevaM tataH kimityatrAha - tamiti / hetubhirvAkyaiH hetupratipAda kairvAkyaiH / nyadarzayam avodhayam / bodhitamevArthamAda sAdhviti / niryAtyatAM pratyarpyatAm // 12 // tani0- sItA haraNasamakAlamevAgamanaM mamocitaM tathA akRtvA tasya hitaM vaktuM vilambito'hameva pApIyAnityAha-tamahamiti / tamukkadrohayuktam ahaM pApiSThaM jJAtvApi hitavaktA vividhaiH sAmAdibhirvAkyaiH pUrNArtheH hetubhiH kharavadhAdibhirliGgerabodhayaM suptamiva prabodhayam / bodhitamarthamAha sAdhu niryAtyatAM sIteti / niryAtanaM pratidAnam / sAdhu anutApAkiJca nyAdipradarzanena / sItA rAmAya, tadIya eva vastuni tasmai datte'pi svakIyaM dattamiti manvAnAya / punaH punaH tarupecchAbhAve'pi madvacaH kuryAdveti pratyAzayA pralapitam // 12 // tamahaM hetubhirvAkyairvividhaizva nyadarzayam / sAdhu niryAtyatAM sItA rAmAyeti punaH punaH // 12 // saca na pratijagrAha rAvaNaH kAlacoditaH / ucyamAnaM hitaM vAkyaM viparIta ivauSadham // 13 // so'haM paruSitastena dAsavaJcAvamAnitaH / tyaktvA putrazca dArAMzca rAghavaM zaraNaM gataH // 14 // sarvalokazaraNyAya rAghavAya mahAtmane / nivedayata mAM kSipraM vibhISaNamupasthitam // 15 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra sa ceti / viparItaH mumUrSuH // 13 // evamIzvarasya nirhetukakaruNAkRtena rAvaNAvamAnena prayojanAntaravaimukhyaM jAtam / tatazca paramapuruSArthabhUtarAma prAptyarthe rAmameva zaraNamupagato'smItyAha- so'hamiti / atra putrAn dArAniti 'parityaktA mayA laGkA mitrANi ca dhanAni ca ' iti vakSyamANAnAM laGkA rAjyAdInAmupalakSaNam / atra phalAntarAnirdezAt 'rAkSasAnAM badhe sAhyam' ityAdivacanasya svenaiva vakSyamANatvAcca rAmaparicaraNasyaiva phalatvapakSo yuktaH // 14 // evaM zaraNyasya vijJApyamarthamuktvA tadvijJApanAya puruSakArabhUtAn prArthayate - sarvalokazaraNyAyeti / zaraNe rakSaNe sAdhuH zaraNyaH / " tamahamiti / hetubhiH hetumadbhiH / nyadarzayaM nyabodhayam / bodhitArthamevAha sAdhviti / niryAtyatAM pratyarthatAm / anena " carAcarANi bhUtAni sarvANi bhagavadvapuH / ( tatastadAnukUlyaM me kartavyamiti nizcayaH // " ityuktamAnukUlpasaGkalparUpamaGgaM pradarzitam // 12 // sa ceti / viparItaH mumUrSuH // 13 // dAsavaccAvamAnita ityanena Izvarasya nirhetukakaruNAparipAkabhUtenaiva rAvaNAvamAnena prayojanAntara vaimukhyaM jAtam / tatazca paramapuruSArtharUparAma prAptyarthaM rAmameva zaraNamupagatosmItyAhatyaktveti / tyaktvA putrAMzca dArAMzcetyanena prAtikUlyavarjanarUpamaGgaM pradarzitam / rAghavaM zaraNaM gata ityanena AtmanikSeparUpamaGgaM pradarzitam // 14 // sarvaloka zaraNyAya adhikAribhedamantareNa suranaravAnaratiryaksthAvarAntAnAM sarveSAM samAzrayaNIyAya rAghavAya " anye'pi santyeva nRpAH pRthivyAM mAndhAturate tanayAH For Private And Personal Use Only TI. yu.ka sa0 [17 // 48 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sAdhuH" iti yatpratyayaH / zaraNaM bhavitumaIH zaraNya iti niruktiH / anAlocitakulavidyAvRttAdivizeSAzeSalokazaraNyAyetyarthaH / ataH saJcita vividhAparAdhasya rAvaNasyApi yuSmAkamivAtrAMzo'sti kimuta tatsambandhinaH / paraMtu rucyabhAvAdeva sa svAMzaM na labdhavAn / mama tvAbhimukhyenAgatasya / zAdurapanodoDezalAbha iti bhaavH| atra zaraNyAGgabhUtaM sulabhatvaparatvarUpaM guNadvayaM prAdhAnyena darzayati rAghavAya mahAtmana iti / sulabhatvepyaniSTAnAM loTA nAm utkarSepyasulabhAnAM meruprabhRtInAM cAnupAdeyatvAdubhayamapyapekSitam / yattadanirdezyam' ityAdivedAntagocarasya parabrahmaNaH sakalamanujatiyaGyanasAkSA etattu vacanaM zrutvA sugrIvo laghuvikramaH / lakSmaNasyAgrato rAmaM saMrabdhamidamabravIt // 16 // tkArakSamamanujAvatArAt keyamanyA saulabhyakASTheti bhAvaH / mahAtmane evamavatArepyajahatsvabhAvatayA nikhilaheyapratyanIkatve sati jJAnazaktyAdyananta kalyANaguNekatAnAya / nivedayata atra pratyakSasya svAgamanasya nivedane prayojanAbhAvAt svAparAdhaparipUrtiH ihAmutraphalabhogavirAgaH zaraNAgatilakSaNa nirapAyopAyaparigrahaH rAmakaiGkAbhilASaH tatparicArakAntarbhAvazcetyete'rthA vijJApanIyA ityarthaH / kSipramityanena yAvaccharaNyaH svayameva parigrahISyati tataH pUrvameva vijJApanena yuSmAbhiH suhRtkAryamAcaraNIyamiti bhaavH| vibhISaNam rAvaNavannAI pratikUlaH kintu 'vibhISaNastu dharmAtmA' ityanukUla eva / upa sthitam atihInasyApyupagamanameva hi rAmAGgIkAre bIjamiti bhAvaH // 15 // atha sugrIvo rAmapremAtizayajanitAbyAmohAt atisnehaH pApazaGkI' iti prsuutaaH| kintvarthinAmarthitadAnadIkSAkRtavratalAdhyamidaM kula tat // " ityAdivacaneH prasiddhavaibhave raghuvaMze avatIrNAya / anena adhinA prArthanAvaikalyaM nAstIti pAyotitam / mahAtmane paramAtmane / mAM rAmameva sarvavidhabandhutvenAzritam / kSipraM kSipramityanena zItalasurabhisalilaM padmAkaraM dRSTavatastRSitasyeva vilambAsahatvaM dyotyte| nivedayata vijJApayata / "vAcA dharmamavAmuhi" iti nyAyena akkezena bhavatAM mahAnupakAraH setsyatIti bhAvaH / sarvalokazaraNyAyetyanena zlokena S"aprArthito na gopAyediti tatmArthanAmatiH / gopAyitA bhavatyevaM gomRtvavaraNaM smRtam // " ityuktaM goptRtvavaraNarUpamaGgaM pradarzitam / upasthitaM samIpaM prApya / sthitam / anena "rakSiSyatyanukUlAna ityevaM sudRDhA mtiH| sa vizvAso bhavezcAtra srvdusskRtinaashnH||" ityuktaM vizvAsarUpamaGgaM pradarzitam / nanu ikSvAkuvaMzasya rAjJo rAmabhadrasya sarvalokazaraNyatvaM paratvaM ca vibhISaNena kathamuktamiti ceta ? ucyate-" paramApadgatasyApi dharme mama matirbhavet / yA yA me jAyate buddhiyeSu -bAzrayeSu ca / sA sA bhavatu miSThA taM taM dharma ca pAlayet // " iti prArthitena brahmaNA-"dharmiSThatvaM tathA vatsa tathA caitadbhaviSyati / " iti dattavaratvena rAma sakalajagadrakSaNArthamikSvAkuvaMze'vatIrNa paramadharmarUpaM paramapuruSa nArAyaNaM jJAtvA tathoktavAniti sarva samAsama // 15 // krUrapayo'pamasmAsu pApamAcarevato vibhiissnnoth| For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. TI.yu.kat: nyAyena tasya sarvazaktitvamapi vismRtya zaraNAgatavatsalo rAmaH zaraNAgatizabdazravaNamAtreNa gUDhahRdayamenaM parigrahIyAt // 16 // tataH karahRdayo'yaM rAme kimiva pApamAcaredityasthAnabhayazAvyAkulitaH zIghraM rAmasamIpaM gatvA svasamAnahRdayaM lakSmaNamapi sahAyIkRtya vibhISaNo nivAjha iti vijJA payAmAsetyAi-etaditi / tuzabdena pUrvoktavizeSa ucyate / laghuvikramaH shiighgmnH| saMrabdhaM premabharAta tvaritoditAkSaram // 17 // mantra iti / mantraH rAvaNasyAnujo bhrAtA vibhISaNa iti shrutH| caturbhiH saha rakSobhirbhavantaM zaraNaM gtH|| 17 // mantra vyUhe naye cAre yukto bhavitumarhasi / vAnarANAM ca bhadrante pareSAM ca parantapa // 18 // antardhAnagatA hyete rAkSasAH kaamruupinnH| zUrAzca nikRtijJAzca teSu jAtuna vizvaset // 19 // praNidhI rAkSasendrasya rAvaNasya bhavedayam / anupravizya so'smAsu bhedaM kuryAntra saMzayaH // 20 // athavA svayamevaiSa chidramAsAdya buddhimAn / anupravizya vizvaste kadAcit praharedapi // 23 // kaaryaakaaryvicaarH| vyUhaH senaaskndniveshH| nayaH vicArya nizcitAnAmupAyAnAM svasvaviSaye prayogaH / cAraH gUDhapeSaNam / vAnarANAM pareSAM rAkSa sAnAM ca mantrAdiSu viSaye yuktaH avahitaH / bhavitumarhasi, vAnarANAM mantrAdIna prayojaya / zAM mantrAdIstu samyak jAnIhi / evaM sati taba bhadraM bhvissytiityrthH|| 18 // astvevam, tataH kimityAzaGkaya prakRtaM vijJApayati-antardhAneti / antardhAnagatAH adRshycaarinnH| nikRtijJAH kapaTopAya MvedinaH // 19 // vizvAse vA kimayaM kariSyatItyAzaya bhedaM daNDaM vA kariSyatItyAha-praNipiriti / praNidhiH cAraH / "yathAIvarNaH praNidhirapa sarpazvaraH spshH| cArazca guDhapuruSaH" itymrH| bhedaM mitrabhedam // 20 // athaveti / apiH sambhAvanAyAm // 21 // na mAhya iti mugrIvaH zrIrAmAya vijJApayAmAsetyAha-patatvityAdinA / laghuvikramaH zIghragamanaH / saMrabdhaM tvaritoditAkSaraM yathA tathA // 16 // 17 // mantra iti eteSu viSayasaptamI / mantra kAryAkAryavicAre / pahe senAniveze / naye vicArya vinizcitAnAmupAyAnA tattadviSayaprayoge / cAre gaThapuruSapreSaNe / vAnarANAM pareSAM rAkSasAnAM ca mantrAdiSu viSaye pukto'vahito bhavitumaIsi / vAnarANAM mantrAdIn prayojaya, zatrUNAM mantrAdIna cAramukhena sampaga jAnIhi / evaM sati te| bhadraM bhaviSyatItyarthaH // 18 // antardhAnagatA adRzyasaJcArasvabhAvAH / nikRtijJAH gaDhavipriyakaraNAbhijJAH // 19 // praNidhiH cAraH // 20 // 21 // // 9 // For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir zatrusakAzAdAgatasyAsya parigrahe zatrorbalakSayaH asmAkaM balavRddhizva syAdityAzaya dviSadvalavyatiriktameva balaM grAhyamityAha-mitreti / mitraba N mitrasambandhivalam / aTavIbalam ATavikajanarUpaM balam / maulaM paramparAgataM sainyam / bhRtyavalaM tAdAtvika bhRtipradAnopajIvibalam // 22 // na kevalaM dviSadvalatvamAtram anye'pyaparigrAhyatAhetavaH santItyAhu-prakRtyeti / prakRtyA jAtyetyaryaH // 23 // nanvayaM zaraNAmataH kathaM parityAjya ityA zaGkhaca zaraNAgatilakSaNamAyopAyena vizvAsamutpAdya tvayi prahatu pravRttatvAnnAsyAparigrAhyatvamAtram, kiMtu sahAyaiH saha vadhyatvamityAha - rAvaNenetyAdi mitrATavIbalaM caiva maulaM bhRtyabalaM tathA / sarvametadvalaM grAhyaM varjayitvA dviSadvalam // 22 // prakRtyA rAkSasendrasya bhrAtA'mitrasya te prabho / Agatazca ripoH pakSAt kathamasmin hi vizvaset // 23 // rAvaNena praNihitaM tamavehi vibhISaNam / tasyAhaM nigrahaM manye kSamaM kSamavatAM vara // 24 // rAkSaso jihmayA buddhayA sandiSTo'yamupAgataH / prahartuM mAyayA cchanno vizvaste tvayi rAghava // 25 // praviSTaH zatrusainyaM hi prAjJaH zatruratarkitaH / nihanyAdantaraM labdhvA ulUka iva vAyasAn // 26 // lokadvayamekaM vAkyam / praNihitaM praNidhikarmaNA niyuktam / asya zaraNAgatirvipralambhakRteti bhAvaH / kSamavatAM yuktavyApAravatAm / kSamaM hitam / "kSamaM zakte hite triSu" ityamaraH ||24|| praNidhirapyeSa naH kiM kariSyatItyatrAha - rAkSasa iti / sandiSTaH, rAvaNeneti shessH| prahartu sandiSTa iti smbndhH||25|| // yadA zAThayaM dRzyate tadA'sau inyatAm tatrAha - praviSTa iti / prAjJa iti hetugarbhavizeSaNam / prAjJatvAdatarkitaH asmavighAMsayA'yamAgata iti tairvicaaritH| zatru kulAdAgatasyAsya parigrahe zatrorbalasya kSayaH, asmAkaM balavRddhizca syAdityAzaGkaya tasyAparimAhyatvamAha -mitrote / aTavIbalam AraNyajana tralam / maulaM mUla balam / bhRtyavalaM bhRtyupajIvibalam // 22 // na kevalamasmin dviSadvalatvamAtram, kintvasyAparibrAhmatAhata vassantItyAha-makRtyeti // 23 // nanvayaM zaraNAgataH kathaM pari syAmya ityAzaGkaSa zaraNAgatilakSaNamAyopAyena vizvAsamutpAdya tvayi mahartuM pravRttatvAnnAsya paribrAhmatvamAtram, kintu sahAyessaha vadhyatvaM cetyAha-rAvaNenetyAdinA / taM zaraNAgata zabdoccAriNaM rAvaNAnujam / kSamavatAM yuktavyApAravatAm // 14 // rAkSasa ityAdi lokadvayamekaM vAkyam / sandiSTaH, rAvaNeneti zeSaH / prAptaH svanivAsAda sa0 [tasya baliSThasya kathaM nigraha hatyata lAi kSamavatAM vareti / kSamAH zaktA eSAM santIti kSamavantaH teSu vara ! etena tvatsenAnAyakairasmAbhirapi tanigrahaH susAdhyaH kimu svayeti sUcayati / "kSamaM yukte kSamAnvite / vAcyavacchaktahitayoH kSamA bhUmititikSayoH // " iti vizvaH / etena titikSArthaM kSamazandamaGgIkRtya svatvasyArthatvavarNanaM parAstam / sati gatyantare tasyAyuktatvAtkSamAkathanasya kathA tatvAcca // 24 // For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. // 50 // ata eva teSAM sainyaM praviSTaH san kadAcit antaraM chidraM labdhvAinyAdityarthaH / praviSTo'pyekAkI kathaM bahUn haniSyatItyAzaya chidasahitasya yujyata mAiti dRSTAntamukhena prakaTayati ulUka iti // 26 // tAI kiM kartavyam ? tabAha-vadhyatAmiti / vadhyatAM kevalanirasane kRte mArIcavadanaryakArI syAditi bhaavH| tIveNa daNDena / vAlivadekena bANena na hantavyaH / kiMtu zirasi varti kRtvA dIpAropaNaM kAryam / sacivaiH saha prathamaM teSAM zirAMsi chittvA / vibhISaNahaste dattvA tato'yaM vayatAm / tatra hetumAha rAvaNasyetyAdi // 27 // evaM sugrIvo vibhISaNaviSayavaktavyamuktvA ataH paramanena yatkiciduktaM / vadhyatAmeSa daNDena tIveNa sacivaiH saha / rAvaNasya nRzaMsasya bhrAtA hyeSa vibhISaNaH // 27 // evamuktvA tu taM rAmaM saMrabdho vaahiniiptiH| vAkyajJo vAkyakuzalaM tato maunamupAgamat // 28 // sugrIvasya tu tadvAkyaM zrutvA rAmo mahAyazAH / samIpasthAnuvAcedaM hanumatpramukhAn harIn // 29 // yaduktaM kapirAjena rAvaNAvarajaM prati / vAkyaM hetumadarthyaM ca bhavadbhirapi tacchrutam // 30 // suhRdA hyarthakRcchreSu yuktaM buddhimatA satA / samarthenApi sandeSTaM zAzvatI bhUtimicchatA // 31 // ceduttaraM vakSyAma iti tUSNIM sthita ityAha--evamuktveti // 28 // atha zaraNAgatavatsalo rAmaH sugrIvasya saMrambhapratikSepAya yatkiciyAjamapekSamANo vibhISaNasya vizvAsAtirekeNa kiMcidilambe'pi bhAvaM nivedayateti vadatastasya tadantarbhAvApekSA ca samyagAlocya pratikSepakamukhenaiva tadAnayanaM ktu| kAmo hanumadAdInuvAcetyAha-sugrIvasyati / spaTam // 29 // rAmaH sugrIvavacanopalAlanapUrvakamanyAnapi sacivAn svaM svaM mataM pRcchati-yaduktamityAdi lokadvayena / hetumat yuktiyuktam / arthyam arthaHprayojanaM tasmAdanapetam // 30 // suhRdeti / na okena suhRdopadiSTe satyanyestUSNI sthAtavyam / zapUNAM paasmaagtH| atarkitaH pravezavelAyAm asmAjighAMsapAdhyamAgata iti tervicaaritH| ata eva teSAM sainyaM praviSTaH sthitassan kadAcidantaraM labdhvA nihanyA / diti sambandhaH / praviSTopyayamekAkI kathaM bahUna hanipyatItyAzaGkaca nidre sati tatsambhavatIti dRSTAntamAha ulaka iti // 15-29 // zrIrAmastuprIvavacano lApalAlanapUrvakamanyAnapi sacivAna svaM svaM mataM pRcchati-yaduktamityAdilokadvayana / hetumat yuktiyuktam / ayam arthaH prayojanam tasmAdanapetaM vAkyaM bhvdbhi| rapi vizrutam / arthakRcneSu kAryasaGkaTeSu buddhimatA samarthena zreyaskAmena suhRdA suhRdantareNApi sandeSTumupadeI yuktameva, ato pUyamapi svaM svaM mataM brUteti // janaM tasmAdanAta vicAritati sAnAyaka zukmeva For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.birth.org Acharya Shri Kalassagarsen Gyanmandir api tu buddhimatA samarthena zAzvatI bhUtimicchatA zreyaskAmena suhRdA suhRdantareNApi / arthakRcchreSu kAryasaGkaTeSu / upadeSTuM yuktameva / ato yuuympi| vadatetyarthaH // 31 // ityevamiti / spaSTam // 32 // sopacAraprazaMsAvAkyamevAha-ajJAtamiti / atra sarvajJa ityukte prAyikatvazaGkA syAditi tanni vRttyartha vyatirekoktiH / triSu lokeSu kRtakamakRtakaM kRtakAkRtakamityukteSu / AtmAnaM suhRttayA sUcayanasmAn pRcchasItyanvayaH / ayaM vAnarANAM suhRditImA kIrti loke khyApayituM tavAyaM prazna ityrthH| pUjayanniti pAThe tu asmAn pratyekaM mAnayantrasmAn pRcchsiityrthH| pratyekaM mAnanAbhiprAyeNaiva ityevaM pariSTaSTAste svaM sva matamatandritAH / sopacAraM tadArAmamUcurhitacikIrSavaH // 32 // ajJAtaM nAsti te kiJcit triSu lokeSu rAghava / AtmAnaM sUcayan jAnana pRcchasyasmAna suhRttayA // 33 // tvaM hi satyavataHzaro dhArmiko dRDhavikramaH / parIkSyakArI smRtimAn nisRSTAtmA suhRtsu ca // 34 // AtmAnamityekavacanaprayogaH / yadA AtmAnam AtmasvabhAvam / jAnana rAjanItimiti yAvat / pUjayan pAlayan / yadvA suhRttayA zobhanahRdaya / tayA hetunA AtmAnaM svaM pUjayan / kAryavicAreSu asmadapekSayA svayameva zobhanahRdaya iti svaprabhAvamabhivyaJjayitumiti bhAvaH / asmanmatAni pUrvapakSIkRtya svamatameva siddhAntayitumiti bhAvaH // 33 // svapUjanArthamasmAn pRcchasItyatra hetumAha-tvamiti / satyavataH zaraNAgatarakSaNavratasyA sAparAdharAvaNAdiSvapi viphalIkartumazakyatvAt / parIkSyakArI sarvajJaH sannapi samyagtubhirvimRzyAcaraNazIlaH / suhRtsu nisRSTAtmA suhRtparatantrI kRtAtmasvarUpaH / pUrvazloke suhRttvamAtramuktam / aba tu suhRtparatantratvamiti bhedaH // 34 // zeSaH // 30 // 31 // sopacAraM samarzasam // 32 // tadevAha-ajJAtamiti / triSu lokeSviti sarvalokopalakSaNam / AtmAnaM suhattayA sUcayan asmAn pRccha| sItyanvayaH / ayaM vAnarANAM vadavitImA kIrti loke khyApapituM tavArya prazna ityrthH| pUjayanniti pAThe tu-AtmAnam asmAna pratyeka pUjayan mAnayan asmAna pUcchasi / yadvA AtmAnaM pUjayana jAnanniti svabhAvaM paripAlayan // 33 // tvaM hi iti padadvayam AkhalavAnaraguNavelakSaNyaM kathayati / zaraNAgatavatasya saap| rAdharAvaNAdiSvapi viphalIkartumazakyatvAtsatyavataH zaraNAgatarakSaNadharmaniSThAnvitaH / parIkSyakArI sarvajJassanapi smpgdhetubhirvimRshyaacrnnshiilH| mahatva 186 4 For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. tasmAditi / tasmAt bhavata uktaguNatvAt / tAvat krameNa / hetutaH yuktibhiH / bruvantu // 35 // sugrIvAnantaramanadasya yuvarAjatayA pradhAnatvAt TI-pu,kA prathamamaGgado jagAdetyAha-ityukta iti / vibhISaNaparIkSArtham, tadupAyapratipAdakamiti zeSaH // 36 // zaboriti / asau zaraNAgato'pi zatroH sa. sakAzAt prAptatvAdanukUlo neti zaGkaya eva / ataH sahasA parIkSAmantareNa vizvAsayogyo na kartavyaH kintu parIkSya praveSTavya iti sugrIva / vacanAdvizeSaH // 37 // vizvAsakaraNe aniSTamAha-chAdayitveti / zaThabuddhayaH kuTilabuddhayaH / AtmabhAvaM svAbhiprAyam / chAdayitvA svAbhiprAya tasmAdekaikazastAvat avantu sacivAstava / hetuto matisampannAH samarthAzca punaH punaH // 35 // ityukte rAghavAyAtha mtimaannggdo'grtH| vibhISaNaparIkSArthamuvAca vacanaM hriH|| 36 // zatroH sakAzAt samprAptaH sarvathA zaGkaya eva hi / vizvAsayogyaH sahasA na kartavyo vibhiissnnH||37|| chAdayitvA''tmabhAvaM hi caranti shtthbuddhyH| praharanti ca randhreSu so'narthaH sumahAn bhavet // 38 // arthAnoM vinizcitya vyavasAyaM bhajeta ha / guNataH saGgrahaM kuryAddoSatastu vivarjayet // 39 // yadi doSo mahAstasmiMstyajyatAmavizaGkitam / guNAn vApi bahUna jJAtvA saGgrahaH kriyatAM nRp||40|| sUcakeGgitAdikamapi sthagayitvetyarthaH / caranti yAvabandhalAbhaM svairasaJcAraM kurvanti / randhreSu anavadhAneSu satsu / praharanti hiMsanti // 38 // tyAgo pAdAnopayuktaM parIkSAprakAramAha-arthAnAviti / arthAnau~ guNadoSo vinizcitya kasmiMzcitkarmaNi niyogena nizcitya vyavasAyaM tyAgasaGgrahocitAdhyava sAyaM bhajeta / tatra guNataHguNanizcayena saGgraham aGgIkAraM kuryAt / doSataH doSanizcayena tu visarjayet // 39 // nanu sarvAtmanA guNI doSI vA durlabhaH ataH kathaM saGgrahatyAgavyavasthitirityatrAha-yadIti / tasmin vibhISaNe mahAn doSo yadi syAt tadA aso avizaGkitam avizaI tyajyatAm / nisRSTAtmA suhRtrivezitAntaHkaraNaH / sudadhInamanaska ityarthaH // 34 // hetutaH heturbhitaM svaM svaM mataM avantu // 35 // ityukta ityAdi zlokapaJcakameka vAkyam / ityukta iti, saciveriti zeSaH / vibhISaNaparIkSA arthaH prayojanaM yasya tat // 36 // 37 // zIghraM vizvAsAnahatve hetumAha-chAdayitveti / so'narthassumahAna // 51 // bhavediti // 38 // ataH kasmiMzcitkarmaNi enaM niyujya tatrAsya guNadoSI parIkSya pazcAtsAhaH parityAgo vA kriyatAmityAha-arthAnAviti / arthAnau~ gunndossii|| vyavasAyaM sAhavisarjanAdhyavasAyaM bhajeta / tataH guNataH guNe sati sAhaM kuryAt / doSataH doSe sati visarjayediti sambandhaH // 39 // ubhayorapi sadbhAve tu| For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bahUn guNAn jJAtvA saGgrahaH kriyatAM vA / svalpadoSavattve'pi bahuguNo grAhyaH / svalpaguNavattve'pi bahudoSastyAjya iti bhaavH||10|| viniyoga vinA guNadopaparijJAnaM na sambhavati, sahasA viniyoge camantrahAniH syAditi pUrvAsvarasAccharabha Aha-zarabhAstviti / tuzabdaH pUrvasmAdvailakSaNyaparaH / sAyaM sAdhyArthakam / anenAGgandapakSasyAsAdhyArthatvaM dyotitam / asmin vibhiissnnvissye| pratividhIyatAM preSyatAm // 41 // praNidhAyeti / praNidhAya cAraM zarabhastvatha nizcitya sAddhayaM vacanamabravIt / kSipramasminnaravyAghra cAraH pratividhIyatAm // 41 // praNidhAya hi cAreNa yathAvat suukssmbuddhinaa| parIkSya ca tataH kAryoM yathAnyAyyaM parigrahaH // 42 // jAmbavAstvatha samprekSya zAstrabuddhayA vicakSaNaH / vAkyaM vijJApayAmAsa guNavaddoSavarjitam // 43 // baddhavairAcca pApAcca rAkSasendrAda vibhiissnnH| adezakAle samprAptaH sarvathA zaGkayatAmayam // 44 // tato maindastu samprekSya nayApanayakovidaH / vAkyaM vacanasampanno babhASe hetumattaram // 45 // preSayitvA / sUkSmabuddhinA cAreNa yathAvannItizAstroktarItyA parIkSya tato yathAnyAyyaM nyAyAdanapetaM nyAyyaM nirNItArthamanatikramya / parigrahaH vibhISaNa parigrahaH kaaryH||42|| niyogena cAreNa vA nAyaM parIkSyaH avisambhahetUnAM bahUnAM sambhavAditi jAmbavAn pakSAntaramupakSipati-jAmbavAniti / guNavat yuktimat / doSavarjitam anapAyamiti pUrvoktamatadvayavyAvRttiH // 43 // baddheti / baddhavairAt dRDhavairAt / pApAt pApakarmaNaH / adeze dUratayA sAmpratikabhayAbhAvena Agamanaprayojanarahite / akAle svAmiparityAgAnaIkAle // 44 // sarvathA zaGkayatve'pi sukaropAyena guNadoSaparIkSAyA akaraNe sukhopanatamitrahAniH syAditi maindo matAntaramAi-tata iti / hetumattaram atizayena hetuyuktam // 15 // tayorbhUyastvAlpatve parIkSya parityAgasahI kAryAvityAha-yadi doSa iti // 40 // atha zarabhaH, tiSThatu niyogaH idAnImeva cAramukhena guNadoSI parIkSya saGgrahA parityAgo vA kartavya ityAha-zarabhastviti zlokadvayamekaM vAkyam / atra tuzabdaH aGgadamatAdvaiSamyaM dyotayAti / sAdhyaM kartavyArthaparaM vacanam // 41 // praNidhAyeti / praNidhAya cAraM preSayitvA sakSmabuddhinA cAreNa yathAvatparIkSya ca tataH yathAnyAyyaM parigrahaH kAryo hIti yojanA // 42 // atha jAmbavAna kimasmin parIkSayA avizvAse bahusambhavAtparityAjya evetyAha-jAmbavAnityAdizlokadvayena / pApAta paapkrmnnH| adezakAle adeze zatrusamIpadeze akAle rAtrau / yadvA akAle svAmiparityAgAnaIkAle // 3 // 4 // atha maindaH zaGkanIyatvamabhyupagamyava guNadoSaparIkSAyAmupAyAntaramAha-tato mainda ityAdilokatrayeNa / tumattaramA For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrn.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyamandir bA.rA.bha. TI.yu.ko sa017 // 52 // vacana miti / madhureNa vacasA rAvaNasya vacanamayaM vibhISaNaH zanaiH pRcchayatAmiti sambandhaH / pRcchayatAmityatra ajJAtapurupamukheneti zeSaH / uttaratra tathaiva hanumatA'nuvAdAt // 46 // evaMvidhaparIkSaNenAsya tattvato bhAvaM vijJAya yadi duSTaH tadA tadanurUpam aduSTazcettadanurUpaM ca buddhipUrva parIkSApUrvakaM / krissysiityrthH|| 17 // evaM sugrIveNedAnI vadhyatvaM pratipAditam / aGgadAdibhistu guNadoSaparIkSApUrvakaM parigrahaparityAgI siddhAntitau / atha sacivottamo hanumAn sugrIvamataM rAjamatatvAdatyantAvicAramUlatvAJcopekSya aGgadAdimatamekaikAnuvAdapUrvakaM dUSayitvA idAnImeva doSAbhAvasya niNetuM / vacanaM nAma tasyaiSa rAvaNasya vibhiissnnH| pRcchayatAM madhureNAyaM zanairnaravarezvara // 46 // bhAvamasya tu vijJAya tata stattvaM krissysi| yadi duSTona duSTo vA buddhipUrva nararSabha // 47 // atha saMskArasampanno hanUmAna scivottmH| uvAca vacanaM zlakSNamarthavanmadhuraM laghu // 48 // na bhavantaM matizreSThaM samarthaM vadatAM varam / atizAyayituM zakto bRhaspatirapi bruvan // 49 // na vAdAnnApi saGgharSAnnAdhikyAnna ca kAmataH / vakSyAmi vacanaM rAjan yathArtha rAma gauravAt // 50 // zakyatvAt sahasaiva parigrAhya iti siddhAntayati sargazeSeNa-atheti / saMskArasampannaH shaastraabhyaasdRddhtrsNskaaryuktH| laghu avistRtam ||48||bhvtH upadezArtha na mama pravRttiH bhavataH sarvaprakArotkRSTatvAt kenApyAkAraNAtizayitasya kasyacidabhAvAdityAha-na bhavantamiti / spaSTam / / 19 // vAdAt atizayena yuktiyuktam // 45 // madhureNa pacasA rAvaNasya rAvaNasambandhi vacanam ayaM vibhISaNaH zanaiH pRcchacatA rAvaNarattAntaM gatapuruSamukhena pRcchytaamityrthH| upari hanumatA maindamatadUSaNaprastAve ajJAtapuruSairityanuvAdAta // 16 // bhAvamiti / evaMvidhaparIkSaNena asya tavaM yathArtha bhAvamabhiprAya vijJAya yadi duSTastadA tadanurUpam, aduSTazceta tadanurUpaM ca buddhipUrva parIkSApUrvakaM yatkartavyaM tatkariSyasIti sambandhaH // 47 // evama sugrIveNedAnImeva vadhyatvaM pratipAditam / aGgadAdibhistu guNadoSaparIkSApUrvaka parigrahaparityAgI smrthito| atha sacivottamo hanumAna sugrIvamataM rAjavacanatvAdatyantAvicAramUlatvAcopekSyAGgadAdimata mekaikAnuvAdapUrvaka dUpayitvedAnImeva tadoSAbhAvasya nirNenuM zakyatvAdavilambenAsya parigraho yukta iti svasiddhAntamAha-ayetyAdisargazeSeNa / saMskArasampannaH sakalazAstrAbhyAsajanitasaMskArayuktaH / samartha vivakSitArthapratipAdanazaktam / madhuraM zravaNamAtreNa sukhakaram / laghu nAtivistaraM vacanamuSAceti sambandhaH // 8 // na bhavantamiti / vana bRhaspatirapi matizreSThaM samartha bhavantam atizAyayitum atizayituM na zakta ityubAceti pUrvaNa sambandhaH // 49 // sAdhyAtmataka kauzalAdipradarzanArtha na madvacanapravRttirityAha-na vaadaaditi| vAdAta tarkakauzalAt / saGgharSAt saciveSu spardhAvazAt / AdhikyAdahaM dhIpAna nItimAna vAgamI ca // 52 // For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tarkakauzalAt / saGgharSAMt saciveSu spardhAvazAt / AdhikyAt ahaM matimAn vAgmI cetyAdhikyAbhimAnAt / kAmataH svaira bhASaNecchAtaH, vibhISaNa pakSapAtAdvA / tA kimartha pravRttistatrAha - gauravAditi / mayi tvatkRtAtsammAnAt // 50 // pUrvokteSu caturSu mateSu prathamamaGgadamataM dUSayati- arthAnartheti / arthAnarthayornimittaM nirNayopAyaH / sacivaiH aGgadena, tAdAtvika saMrambhaparihArAya nAmAnuktirbahuvacanaM ca yaduktaM tatra doSaM prapazyAmi / kutaH 1 kiyA evaM arthAnarthanimittaM hi yaduktaM sacivaistava / tatra doSaM prapazyAmi kriyA na hyupapadyate // 51 // Rte niyogAt sAmarthyamavaboddhuM na zakyate / sahasA viniyogo hi doSavAn prati bhAti mA // 52 // cArapraNihitaM yuktaM yaduktaM sacivaistava / arthasyAsambhavAttatra kAraNaM nopapadyate // 53 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAreNa kriyA nopapadyate hi // 51 // anupapattimeva darzayati-Rta iti / niyogAdrAjakAryeSu niyogAt / Rte vinA / " anyArAditarateM - " ityA dinA paJcamI / sAmarthya sAdhutvam / sahasA viniyogaH guNadoSaparIkSAmantareNa kutracinmahati rAjakArye viniyojanam / mA mAM prati / doSavAn bhAti tathA ca satyAM guNadoSaparIkSAyAM niyogaH, niyoge sati guNadoSaparIkSaNamityanyonyAzrayaH / ato'nupapannamaGgadamatamiti bhAvaH // 52 // atha zarabhamataM prayojanAbhAvena khaNDayati-cAreti / atretizabdo'dhyAhartavyaH / cArapraNihitaM cArapraNidhAnaM yuktamiti tava sacivairyaduktam, zarabheNa yadukta mityarthaH / tatra tasminmate / arthasya cAraprayojanasya dUratirohitadarzanAderasambhavAt cArapraNidhAnalakSaNaM kAraNam upAyaH, na yujyata ityarthaH / atyAsanne ityAdhikyAbhimAnAt / kAmataH svarabhASaNecchAtaH / tarhi kimarthaM pravRttiH / tatrAha gauravAda kAryagauravAddhetoH / yadvA tvatkRtAtsammAnAt // 50 // tatra prathamamaGgadataM dUSayati- artheti / arthAnarthanimittaM vibhISaNaguNadoSanizcayanimittam / sacivaiH aGgadena yaduktaM tatra tasminnarthe doSaM prapazyAmi / kutaH kriyA pUrvoktaprakAreNa parIkSaNakriyA tadidAnIM nopapadyate hi // 51 // anupapattimevAha Rte niyogAditi / niyogAtkasmiMzcitkarmaNi niyojanAt Rte / sAmarthya sadguNavattvam avaboddhuM na zakyate / astu viniyogaH kA hAnirityata Aha sahasA viniyogaH guNadoSAva parIkSya mahatsu kAryeSu viniyogaH mA mAM prati ! doSa vAn pratibhAti / tatazca guNadoSaparIkSAyAM satyAM niyogaH / niyoge ca sati guNadoSa parIkSaNamityanyonyAzrayadoSagrastamidaM matamiti bhAvaH // 52 // zarabhamataM prayojanAbhAvena dUSayati-cAreti / cAramaNihitaM cArapreSaNaM yuktamiti taba sacivaiH zarabheNa yaduktam tatra tasminmate tu arthasya cArakartavyaprayojanasyAsambhavAt kAraNaM cAramaNidhAnalakSaNopAyo nopapadyate cArazeSaNasya dUratirohitaviSayatvAtparidRzyamAne vibhISaNe tanna yuktamiti bhAvaH / cAraNaM nopapadyate iti pAThe tu For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. svacakSurviSaye samyakparidRzyamAne vyavadhAnarahite nabhassthalAvasthAyini cAsmin pararandhrAditattvadarzanalakSaNacAraprayojanAbhAvAdayamupAyo na yujyata TI.yu.kA. 53 // iti bhAvaH / cAraNaM nopapadyata iti pAThe tu-cArayitavyasyAntaHpurasamAjatIrthAdirUpasya viSayasyAbhAvAcArasaJcAraNaM na ghaTata ityarthaH // 53 / / adezasa015 kAle saMprApta ityasya jAmbavanmatasyAsAratvAttannirAkaraNena sarva nirAkRtaprAyamiti tatsvarUpAsiddhyA dUSayati-adezati sAIzoka ekaanvyH| ayaM vibhISaNaH / adezakAle saMprApta iti yat / tatra tadviSaye / yathAtathA yAthAtathyena / sa eSa dezaH kAlazca bhavatIti me yathAmati iyaM vivakSA'sti tAM / adezakAle samprApta ityayaM yadibhISaNaH / vivakSA tatra me'stIyaM tAM nibodha yathAmati / sa eSa dezaH kAlazca bhavatIti ythaatthaa||54|| puruSAt puruSaM prApya tathA dossgunnaavpi|dauraatmyN rAvaNe dRSTvA vikramaM ca tathA tvyi| yuktamAgamanaM tasya sadRzaM tasya buddhitH||55|| ajJAtarUpaiH puruSaiH sa rAjan pRcchayatAmiti / yaduktamatra me prekSA kAcidasti samIkSitA // 56 // nibodhetyanvayaH // 54 // vivakSitameva sopapattikaM vizadayati-puruSAdityAdisAyazlokena / puruSAt adhamapuruSAdrAvaNAt / puruSam uttamapuruSaM bhavantam / prApya manasA vimRzya / tathA doSaguNAvapi yuvayorvimRzya / tathA rAvaNe daurAtmyaM rAkSasakulavinAzahetubhUtasItApaharaNatatpratyarpaNA napekSitvAdikam / tvayi vikrama kharadUSaNapramukharAkSasavadhAdikam, vAlivadhapUrvakasugrIvarAjyapradAnam, atidustarasamudrataraNodyogaM ca dRSTvA / tasya buddhitaH buddheH sadRzaM tasya AgamanaM yuktamiti sambandhaH / yadA pratikUle doSadarzanamanukUle guNajJAnaM ca sa eva dezaH kAlazca bhavati / idaM tathya Mmiti bhAvaH // 55 // mandamataM pratikSipati zlokatrayeNa-ajJAteti / ajJAtarUpaiH aparicitasvarUpasvabhAvaiH / samIkSitA smykpriikssitaa| prekSA cAraNaM cArapreSaNam // 53 // jAmbavatoktaM zaGkanIyatvaviSayam adezakAlAgatatvahetuM svarUpAsiddhyA dUSayati--adezakAla ityAdinA / ayaM vibhISaNaH adezakAle sammApta iti yat tatra tadviSaye yathAtathA yAthAyana sa eSa dezaH kAlazca bhavatIti me yathAmati iyaM vivakSA asti to nibodheti sambandhaH // 55 // vivakSita // 53 // meva sopapattikaM vizadayati-puruSAditi / puruSAdadhamapuruSAdrAvaNAt / puruSam uttamapuruSa bhavantaM prApya manasA vimRzya tathA ubhayoH doSaguNAvapi vimRzya daurAtmyaM sItApratyarpaNAbhAvAdilakSaNaM rAvaNe hA vikrama ca tathA tvayi kabandhakharadUSaNapramukharAkSasavadhAdikam ativalaparAkramavAlivadhapUrvakasumIvarAjya sthApanam atidustarasAgarataraNodyogaM ca tvayi dRSTvA jJAtvA tasya buddhitaH buddhisadRzaM tasyAgamanaM yuktamiti yojanA // 55 // cArapreSaNaM mitrAmitraviSaye For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yuktirUpA buddhiH // 56 // kacidvaNavatyapi mitre doSadRSTihetutvenAnaikAnto'yaM guNadoSanirNayopAya ityAha-pRcchayamAna iti| buddhimAnapi pumAn apari citaiH pRcchayamAnaH san avizvAsAdevaite pRcchanti kasmin vacasyukte ko vA'narthaH samApadyata iti prativacanarUpaM vaca uddizya sahasA vividhA zaGkA prAmuyAt / tathA sati sukhAgataM svasmindoSarAhityena vizvAsopagatamapi mitraM mithyA pRSTaM sat tena praznena hetunA praduSyeta duSTaM bhvedityrthH| // 57 // kvaciniSprayojanazcAyamupAya ityAha--azakya iti / bhRzam atyartham / svasminnaipuNyaM pazyatApi mithyA praSTrA antaHsvabhAvaH antArhata pRcchacamAno vizaGketa sahasA buddhimAna vcH| tatra mitraM praduSyeta mithyA pRSTaM sukhAgatam // 57 // azakyaH sahasA rAjan bhAvo vettuM parasya vai / antaHsvabhAvairgItaistai puNyaM pazyatA bhRzam // 58 // na tvasya avato jAtu lakSyate duSTabhAvatA / prasanna vadanaM cApi tasmAnme nAsti saMzayaH // 59 // svAbhiprAyaiH / parasya gIteH bhApitaiH / parAbhiprAyaH sahasA jJAtumazakya ityarthaH / chadmanA praSTuDhamabhiprAyaM jJAtvA / ahRdayavAcAmahRdayA evaM prativAco bhavantIti nyAyena pareNApi svAbhiprAyAnAviSkaraNAditi bhAvaH // 58 // evaM pUrvokteSu pakSeSu doSAnudbhAvya sampratyAtmanA parIkSyakakSIkRtaM pakSa akiJcitkaram, mitrasya zaGkAjanakatvAt / amitrasya zaThatvena tadabhiprAyAdarzanAcca / ano maindamataM duSTamityandya nirAkaroti-ajJAtarUparityAdizlokatrayeNa / ajJAtarUpaiH aparicitasvarUpasvabhAvaiH sa vibhISaNaH pRcchayatAmiti maindena yaduktam atra asminmate samIkSitA sampaka parIkSitA prekSAdhuddhiyuktirvA kAcidasti // 16 // kA punastabuddhirityata Aha- pRcchayamAna iti / buddhimAnapi pumAnaparicitaiH pRcchacamAnassan vizaGketa avizvAsAdete mAM pRcchanti pAkasmin vacasyukte ko vA'narthassamApatediti prativacanarUpaM vacanamuddizya sahasA vividhA zaGkAM prApnuyAt tathA sati sukhAgataM svasmin doSarAhityena vizvAsopa gatam ayatnalabdhaM mitraM mithyApRSTa chadmanA pRSTaM sat tena praznena hetunA praduSyeta duSTa bhavet / udmanA prazne kRte mitrahAnirbhavedityarthaH // 57 // kizciniSprayojanazcAya mupAya ityAha-azakya iti / bhRzamatyartha svasminnaipuNyaM pazyatA nipuNatvaM jAnatA, nepuNyaM manyatetyarthaH / antassvabhAvaiH ApAtataH prasannArthatve'pi gUDhAbhiprAyaH taitiH praznarUpabhASitaiH parasya bhAvaH abhiprAyaH sahasA venuM na zakyaH / chadmanA praSTuH gRhamabhimAyaM jJAtvA ahRdayavAcAmahRdayA eva prativAco bhavantIti nyAyena pareNApi svAbhimAyAnAviSkaraNAditi bhAvaH // 58 // evaM matAntarAgi nirAkRtya iGgitAkArabhAvaNacoSThitarUpairupapattimistasya nirduSTatA jJAtuM zakyA, ato'yaM vibhISaNo grAhya evetyAha-na tvasyetyAdinA / saMzayaH duSTabhAvatvasaMzayaH // 59 // For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org ga.rA.bha. mupakSipati-na tvityAdinA / avato bahuvyAirato'sya // 59 // evamasyoGgitAkArAbhyAmaduSTatvamuktvA ceSTAbhASaNAbhyAM ca tadarzayati-azaGkiteti TI.yu.kA. // 54 // zaThaH gUDhavipriyakArI // 6 // nanu paramavazcakaH puruSo bhAvaM nigRhayati, kathaM tena vizvAsa ityatrAha-AkAra iti / AkAraH mukhvikaarH||6|| evaM doSAbhAvamuktvA guNamucitajJatvarUpaM darzayituM nItimaryAdA darzayati-dezeti / dezakAlopapanna dezakAlAbhyAM yuktam prayogeNa ucitapuruSaprayogeNa azaGkitamatiH svastho na zaThaH parisarpati / na cAsya dRSTA vAkcApi tasmAnAstIha saMzayaH // 6 // AkAra zchAdyamAno'pi na zakyo vinigrahitum / balAddhi vivRNotyeva bhAvamantargataM nRNAm // 6 // dezakAlopapannaM ca kArya kAryavidAM vara / svaphalaM kurute kSipraM prayogeNAbhisaMhitam // 62 // udyogaM tava samprekSya mithyAvRttaM ca raavnnm| vAlinazca vadhaM zrutvA sugrIvaM caabhissecitm| rAjyaM prArthayamAnazca buddhipUrvamihAgataH // 63 // etAvattu puraskRtya yujyate tatra saGgrahaH / yathAzakti mayoktaM tu rAkSasasyArjavaM prati / tvaM pramANaM tu zeSasya zrutvA buddhimatA vara // 64 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe saptadazaH sargaH // 17 // abhisaMhitaM yuktam / uciteSu dezakAlapuruSeSu prayuktamityarthaH / kArya kiyA / svaphalaM svocitaphalam / kSipram apratibandham / kurute, kartarIti zeSaH // 62 // etenApyevameva kArya prayuktamityAzayenAi-udyogamiti sArghazoka ekAnvayaH // 63 // phalitamAha-etAvaditi sArghazlokena / svavacanaM 17 kina zaThaH azaTTitamatiH svasthaH nirmayassan na parisarpati nAgacchati ayamazaGkitamatiH svasthaH Agacchati / ataH zaTho na bhavatItyarthaH / kizva asya / vAgapi duSTA na tasmAdiha vibhISaNe saMzayo nAstItyarthaH // 60 // duSTasyApyetAdRzadharmassvAkAragopanena sambhavatItyAzaya tantra ghaTata ityAha-AkAra iti|| sA AkAraH bhAvaM vivRNotIti sambandhaH // 61 // yadyayamaduSTaH asyo velAyAmatrAgamane kimasya prayojanamityAzaGkaya dezakAlaucityaM jJAtvA ayamAgata iti va sAmAnyena nItimAha-dezakAleti / dezakAlopapanna dezakAlAbhyAM yuktam / prayogeNAbhisaMhitaM sampaganuSThAnenAmisampAditam / kArya kriyata iti kArya karma karta, svaphalaM svasya phalam kSibhaM kurute, karturiti zeSaH // 12 // udyogamityAdi sArdhamekaM vAkyam // 13 // ato nirdoSatvAdayaM parimAhya ityAha-etAvalA 54 // sa0-prayogeNAbhisaMhitam prayogeNa prakRSTayogenopAyena devarUpeNAbhisaMhitaM sambaddham / yahA prapogo'nuSThAnan / svAmAnameva saphala kuyata iti vA / kSipraM prapogeNAbhisaMhitam adIrghasamIkSayA kRtaM kAra saphalaM savizaraNam / naSTamiti pAkta / dezakAlopapannaM ca kArya saphala kurute vidhISaNakArya ca dezakAlopapannamiti saphalameveti bhAvaH // 12 // tavoyoga rAvaNamAraNaviSapam / mizyAvRttam asadAcAramA bAlinaH rAvaNAdapi balinaH niSkampapravRttAvarSa hetuH / rAjya rAvaNasAmrAjyam / jyeSThamAraNakaniSThAmiSecanayoH suprIvanidarzanena nizcitya rAvaNamAraNasvasthApanArthamayamAyAta iti nAcAturI tasyeti mAvaH // lal For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nigamayati-yathAzaktIti / yathAzakti buddhizaktimanatikramya / ArjavaM nirdoSatvam / madvAkyaM zrutvA yatkartavyamakartavyaM vA tasya sarvasya tvaM tu tvameva OM pramANaM pramAtetyarthaH // 64 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptadazaH sargaH // 17 // evaM sugrIvAdibhiH svasvamate pratipAdite svAbhimatamapi rAmro vakuM prArabhate - atheti / vAyusutasya vacanamiti zeSaH / prasannAtmA sugrIvAdivAkyaiH kaluSIkRte manasi sati hanumadvAkyena prasannamanAH / durdharSaH pUrvapakSairakSobhyaH / tatra hetumAha zrutavAniti / vasiSThAdibhyaH zrutakapotakaNDUpAkhyAnAdimAn / atha rAmaH prasannAtmA zrutvA vAyusutasya ha / pratyabhASata durdharSaH zrutavAnAtmani sthitam // 1 // mamApi tu vivakSAssti kAcitprati vibhISaNam / zrotumicchAmi tatsarve bhavadbhiH zreyasi sthitaiH // 2 // mitrabhAvena samprAptaM na tyajeyaM kathaMcana / doSo yadyapi tasya syAt satAmetadagarhitam // 3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Atmani sthitaM cittAvasthitam // 1 // sarvamatapratikSeparUpeNa svavAkyena kimete vyAkulitamanaso bhaveyuriti zaGkayA rAmaH sacivAnupacchandayati-mamA pIti / tuzabdaH pakSAntarakhaddhanumatpakSamapi vyAvartayati / mamApi vibhISaNaM prati kAciyuSmatpakSaiH saha parigaNanA yogyA vivakSA asti / ataH tatsarvaM madviva kSitaM hetusAdhyarUpaM sarvamarthajAtam / zreyasi sthitaiH asmacchreyonirataiH / bhavadbhiH yuSmAbhiH / zrotumicchAmi, bhavadbhiH zrutvA parIkSaNaM kAryamiti mame cchAstItyarthaH // 2 // evaM sacivAnanuguNIkRtya svasvabhAvakathanavyAjena svavivakSitaM sahetukaM darzayati- mitrabhAveneti / matAntareSu sadoSatvAnna parigrAhya ttviti / etAvattu puraskRtya pUrvoktadharmajAtaM puraskRtya / svavacanaM nigamayati yathAzaktIti / ArjavaM nirdoSatvam / madvAkyaM zrutvA yatkartavyaM tvayA tasya sarvasya tvameva pramANaM paricchettA // 64 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM saptadazaH sargaH // 17 // atha zrIrAmaH sugrIvavAkyajanite manaHkAluSye' hanumadvAkyaiH kiJcitprazamite sati prasannacittaH svamataM vakumupakramate atheti / vAyusutasya vacanamiti zeSaH / zrutavAn sAmAnyavizeSazAstrajJaH / Atmani sthitaM svamatam // 1 // atha sarvamatapratikSeparUpeNa svavAkyenetare vyAkulitamanaso bhaveyuriti zaGkayA rAmaH sacivAnupalAlayati mamApIti / mamApi vibhISaNaM prati kAcidyuSmatpakSaissaha parigaNanAyogyA vivakSA'sti tatsarvaM madvivakSita hetu sAdhyAdirUpamarthajAtaM zreyasi sthitairasmacchreyonirataiH bhavadbhiH zrotumicchAmi manmatamapi zrutvA bhavadbhiH parIkSaNaM kAryamiti mamecchA'stItyarthaH // 2 // evaM sacivAnupalAlya svakIyasvabhAva sAyaM hanumaduktaprakAreNa nirdoSa eva yadyapi / yadi taspa doSaH tyAgahetussyAttA tasyaiva doSaH rUpaH syAt nAsmAkaM kshvn| yadyapi tasya doSaH syAttathApi na tyajeyamiti vA // 3 // For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir JIYA vA.rA.bhU. // 55 // iti hetusAdhye api dusstte| mArutimate tu parigrAhyatvarUpe sAdhye samIcIne'pi nirdoSatvAditi hetursmiiciinH| kiMtu zaraNAgato'hamiti vAkyaprayoktRtva meva tatra mukhyaheturityabhiprAyeNa mitrabhAveneti hetunirdeshH| mitrabhAvana vAstavamitratvAbhAve'pi mitrtvaabhinymaatrennaapiityrthH| mitrabhAvaH zaraNAgata vaTI ..kA. tvam / " rAghavaM zaraNaM gataH" "zaraNyaM zaraNaM gataH" iti pUrvottaratra ca tasyaiva kathanAt / anyatrApi-"viditaH sa hi dharmajJaH zaraNAgatavatsalaH" iti zaraNAgatizabdenopakamya " tena maitrI bhavatu te yadi jIvitumicchasi " iti maitrIzabdena parisamApanAt / yadvA mitrazabdaH vAbhiprAyeNa zaraNA gate gauravAropAyujyate / na tyajeyaM tyaktuM na zakromi / sarvazakterapi mama zaraNAgatazabdazrAviNaH parityAge zaktisambhAvanAmapi na pazyAmatyirthaH / kathaMcana dRSTAdRSTAnarthazatAnubandhitve tatparigrahasya suhRdAmanabhimatatve matprANaparityAge prstute'piityrthH| doSo yadyapi tasya syAt yadyapi sugrIvA dibhiruktA doSA nAsmin santi, santu vA tato'pi bhuuyaaNsH| athApyazakyamahaM kathaM karomItyarthaH / syAcchandaH duSTo'pi zaraNAgatazabdaprayoktA mayA parigRhIta iti mama mahadyazo bhavedityevamartham / aduSTaparigrahe guNo mandaH, duSTaparigrahe tu mama zaraNAgatarakSaNadharma uttejito bhavatIti bhaavH| karuNayA duSTaparigrahe ziSTagardA syAdityatrAha satAmetaditi / etaduSTasyApi zaraNAgatasya saGgrahaNam / satAM ziSTAnAm / agarhitaM garhitAdanyat, pUjitamityarthaH / pUjitatvaM ca kapotopAkhyAnAdibhiH prapaJcayiSyate / evaM ca zAstreSu doSANAM parityAgahetutvoktiH zaraNAgatavyAtariktaviSayati viSaya vyvsthaa'bhipretaa| ata eva dopAdhikyena vadhAIsyApi zaraNAgatasya rakSaNameva kAryamiti zrutirAha" tasmAdapi vadhyaM prapannaM na prati prayacchanti" iti / AcAryayojanA-mitrasya snehinobhAvo mitratvam, tena AzAlezamAtreNa / adveSamAbhimukhyamA vA asmadagIkAre prayojakam na tu pUrNabhaktiriti / bhaavH| tathoktam " tvAmAmananti kavayaH karuNAmRtAbdhe jJAnakriyAbhajanalabhyamalabhyamanyaiH / eteSu kena varadottarakosalasthAH pUrvaM sadUrvamabhajanta hi jantavastvAm // " iti / yadvA mitrabhAvana mitrkiyyaa| "bhAvo lIlAsvabhAvayoH / janvabhiprAyaceSTAsu bhUtau vidvatpadArthayoH / kriyAyAmAtmani" iti / nAnAtharatnamAlA / mitrabhAvanayeti yAvat / ahRdyshrnnoktyetyrthH| tadapyuktam "zaraNavaraNavAgiyaM yoditA na bhavati bata sApi dhIpUrvikA" iti| zaraNAgatabhAveneti vaktavye mitrabhAvenetyuktiH svAzrayaNAya katicitpadAni kurvatyapi svasadRzabuddhikAriNo bhagavato'bhiprAyeNa / devyApi zaraNAgati // 56 // kathanena svamataM darzayati-mitreti / mitrabhAvena vAstavAmitrasvabhAvenApi mitratvAbhinayamAtreNa saMprAptaM kathaJcana na tyajeyam, sarvadezakAlAvasthAsvapi tyaktuM na zaknuyA mityarthaH / nanu svasmina zaraNAgatabhUmikAmAropya zatrupakSAdAgato'yaM duSTa eva kathamenamavalambasa ityAzayAha-doSa iti / doSo yadyapi tasya zatrupakSAdAgatasya For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mabhidadhatyA "tena maitrI bhavatu te yadi jIvitumicchasi" ityuktam / yadvA mitrabhAvena mitratvena hetunaa| "suhRdaM sarvabhUtAnAm " ityuktarItyA asmadIyalA sahajasauhArda puraskRtyetyarthaH / yadA mitrabhAvena aanukuulysngklpaadipuurvkmityrthH| yadvA mitAbAyata iti mitram / IzvaropakAraM paricchidya tatsadRzo| pakArapravRttasya bhAvanetyarthaH / yadvA vizvasanIyasthalaM mitram "tanmitraM yatra vizvAsaH" ityuktatvAt / vizvAsino bhAvanetyarthaH / samprAptaM tasyAzAleza mAtreNa "hIreSA hi mamAtulA" ityuktarItyA mama tanivAsagamane prApte'pi svayameva prAptaM kathaM tyajeyam / samprAptaM samyakprAptam / pAduke dvAri vinyasya devavandanakArinyAyanAnyatra cittaprAptimantareNa "parityaktAmayAlakA mitrANi ca dhanAni ca" iti virodhinivRttipUrvakaM prAptamityarthaH / yadA samprAptaM mAtA pitA bhrAtA nivAsaH zaraNaM suhadvatirnArAyaNa iti nyAyena mayi tyaktasakalaviSabandhubhAvamAcarantam / yadvA madantaraGgAnucarapuraskAreNa prAptam / ydaa|| samprApta laGkAyAM sthitvA rAghavaM zaraNaM gato'smItyuktaM cet "atandritacamUpati-" ityAyuktanyAyena mama tatra gantavyatAyAmapi tasyAgamanena panorupari gaGgAnipatanavadasmatprayojanameva kRtam / samprApta prAptirevAsmAkamapekSitA, na tu stutyrcndhyaanprnnaamaadiH| samityanena mAnasavAcikakAyikarUpapUrNa| prapadanamucyate / na tyajeyaM tyaktuM na zaknomi / sarvazakterapi mama zaraNAgatazabdazrAviNaH parityAge zaktisambhAvanAmapi na pazyAmItyarthaH / samprApta na tyajeyam, "zaraNAgatasasyamAlinIrya vRSazailezakRSIvalaM pinoti" ityuktarItyA rakSApekSA pratIkSamANo'haM kathaM samprAptaM tyajeyam / na tyajeyaM tatsa mbandhena rAvaNaviSayAkArApekSI kathaM tameva tyajeyam / ata eva hi ghaNTAkarNapakSapAtena tadanujasyApi muktiM dadau / ata eva ca mAlAkAraviSaya pakSapAtena yuSmatsantatijAtAnAM dIrghamAyubhaviSyatItyuktavAn / na tyajeyam AgamanamAtreNa zlAghanIye tyAgasambhAvanA kutaH ? sambhAvanAyAM ling| tyAgasambhAvanAyAM khalu saadhnodyogH| tasya tyAge svasattA cet sAdhanoyogaH syAt / seva na nirvahati kthmudyogH| ttsviikaaraa| bhAve svasattA na siddhayati cet tatsvIkAre'smatsattA na siddhayatItyasmattyAgaH syAt sa kathamupapadyata iti cettatrAI kathaMcana | "apyh| jIvitaM jahyAm" ityuktarItyA navaprasavavAtsalyena vatsalA gauH pUrvavatsAniva yuSmAnapi tyakSyAmi na tvAzritam / yadvA kathaMcana sarvadezasarvakAla srvaavsthaasvpiityrthH| yadvA kathaMcana zaraNAgatasya guNAbhAve'pi doSaprAcurye'pi tatparigrahasya sarvAnabhimatatve'pi dRSTAdRSTAniSTazatAnubandhitve'pi zaraNAgatasya doSo yadyapi vastuto doSa eva nAsti / yadyapi syAt bhavedastu nAma tathApi na tyajeyamityarthaH / yadvA yadyasmina doSo nAsti bhavedapi tasya doSa stasyaiva syAt tiSThatu tadoSo'smAna kiM kariSyatIti bhaavH| ato mitrabhAvena sampAptamenaM kathaJcana natyajeyamiti sambandhaH / nanu duSTajanaparigrahasya ziSTagardi tatvAcchAstraviruddhatvAdayuktametadityAzaya, satyamevaitad duSTajanatyAjyatvapratipAdakaM zAkhaM sAmAnyaviSayam " tasmAdapi vadhyaM prapannaM na prati prayacchanti" ityeva For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabalirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmand DA.rA.bha. matprANaparityAge prastute'pItyarthaH / kiMca, dopo yadyapi tasya syAta asmadabhiprAyeNa doSo nAstyeva asthAnabhavazatino bhavato'mitA TI.yu.kA. 156prAyeNa tasya doSo'sti cet syAt / aGgIkAre'vyayamidam / dopabhogyatvarUpavAtsalyaikasvabhAvasya me AzritadoSo chupAdaya iti bhAvaH / sukumA.sa.18 pArasya rAjakumArasya sugandhimUlamRlchezavadasya dopabhogyatvam / yadvA doSo yadyapi syAt tasya zaraNAgatasya na dossH| " yathapAkAtUlamannA protaM pradUryatevaM hAsya sarve pApmAnaH pradUyante" ityuktarItyA doSo na shlissydityaashyH| yadvA dopo yadyapi syAt sa tasya hi zaraNAgatirUpa niratizayaguNazAlino doSo na tyAjyakoTimATIkate sugandhimUlamRllezavat / yadvA doSo yadyapi tasya dopo'sti cettatsambandhI khalu dossH| saH sugrIvastvatha tadvAkyamAbhASya ca vimRzya ca / tataH zubhataraM vAkyamuvAca haripuGgavaH // 4 // tasmAdapi vAdhyaH syAt / prArthanAyAM liGa / asmAbhiH prArthitaH khalu / guNavAn rakSitazcet guNavattApratikaraH doSavAn rakSitazcedatizayo'smAka miti bhaavH| yadvA doSo yadyapi asmadbhadhApekSayA tasya syAt tasyApekSitaphalasiddhiH syAt kapotopAkhyAnAnuguNeyaM yojaneti zrIvatsAGkamizrA AhuH / kathaM tarkhetanmahAmantriNo nindantItyatrAha-satAmetadagarhitam / etadAzritadoSAGgIkaraNaM satAm agarhitam aninditam / asmtpksspaatinaa| masthAnabhayazakinAM ninditatve'pi paramArthadarzinAM kapotAdInAM ca na ninditamiti bhAvaH / yadvA evaM duSTAparityAge pratyavAyaparihArovA puruSArthasiddhivA pApakSayo veti cennetadityAha-satAmiti / sadroSThISvasmadrahAparihAra eva phalaM svamAraNodyogavatAmapi rakSakAH kapotAdayaH teSAmagAhatam / yadA duSTa janaparigrahasya ziSTagarhitatvAcchAstraninditatvAccAyuktamityAzaGkaya satyametaduSTajanatyAjyatvavacanaM sAmAnyaviSayam / 'tasmAdapi vadhyaM prapannaM na prati prayacchanti' ityevamAdizaraNAgatAparityAgaviSayavizeSazAstrasya sadbhAvAt / duSTasyApi zaraNAgatasya saMrakSaNe ziSTagahaNA nAsti pratyuta zraya evaM | tyAha satAmetadagahitamiti / etat duSTazaraNAgataparigrahaNam / satAM sAmAnyavizeSazAstravidAm / agarhitaM garhitAdanyat, pUjanIyamityarthaH / sarva zataH kAcidazaktiH, sarvajJasya kiJcidajJAnaM ca mitrabhAvanati zokena darzitamiti govindayatinaH pratyavadan // 3 // atha sugrIvo rAmaprakRtimAkaNya mAdizaraNAgatAparityAgaviSaye vizeSazAstrasya sadbhAvAta duSTajanasyApi zaraNAgatasya rakSaNe ziSTagarhaNA nAsti, pratyuta zreya evetyAha satAmetadagArhatam / etaccharaNAgataduSTajanaparigrahaNaM satA sAmAnyavizeSazAstravidAm agarhitam garhitAdanyata, pUjanIyamityarthaH // 3 // evaM zrIrAmeNa svamate kathite'pi sugrIvaH punarapi vibhISaNaM prati zaGkamAnastatparityAjyatAmAha-sugrIvastviti / tadvAkyaM rAmavAkyam / AbhASya anUdya / tataH vimAnantaram // 4 // For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atisAhasametadityatyantaM bhItabhIta prAha-sugrIva iti / AbhASya anUdya / zubhataraM nItizAstrarahasyamUlatvAtsvAmiviSayapremAtizayanibandhanatvAJca zubhataraM vAkyamuvAca / atra lakSmaNamityuktatvAdupasaMhAre sahalakSmaNa ityuktatvAccobhayorapi vacanamubhAvapiprati prativacanaM ca bodhym||4||sudusstt ityardhamekaM| vAkyam / asmAbhiH pUrvamuktaizchidrAnveSitvAdidoSairyukto bhavatu vA mA vA, kRtamaH sa eSa rajanIcaraH / kiM kimartham ? parityAjya evetyarthaH // 5 // suduSTo vApyaduSTo vA kimeSa rjniicrH||5|| IdRzaM vyasanaM prAptaMbhrAtaraM yaH parityajet / ko nAma sa bhavettasya yameSa na parityajet // 6 // vAnarAdhipatervAkyaM zrutvA sarvAnudIkSya ca / ISadutsmayamAnastu lakSmaNaM puNyalakSaNam / iti hovAca kAkutstho vAkyaM stypraakrmH||7|| anadhItya ca zAstrANi vRddhAnanupasevya ca / na zakyamIdRzaM vaktaM yaduvAca harIzvaraH // 8 // asti sUkSmataraM kiMcidyadatra pratibhAti me| pratyakSaM laukikaM vApi vidyate sarvarAjasu // 9 // rAmAnu0 duSTatvAduTatyohyo'yamiti vadanta rAma prati ubhaSayA'pi tyAjya iti sopapattikamAha-suduSTa ityAdinaH / suduSTo vAyaduSTo vA eSa rjniicrH| kiM kimartham ? anena sAyaM prayojana kimapi nAstItyarthaH // 5 // kRtaghnatAmevAha-IdRzamiti / ya bandhum / eSa vyasane prApte na parityajetsa kastasya bhavet na ko'pItyarthaH / praatrN| parityajan sarvAnapi parityajedeveti bhaavH| IdRzaM vyasanam laGkAdahanaputravadhAdikamArabhya samudratIranivezaparyantaM vyasanamityarthaH // 6 // atha sUkSma / / dharmAnabhijJasya sugrIvasya nItimaryAdayaivottaraM vaktumArabhate-vAnarAdhipateriti / saardshlokH| ISadutsmayamAnaH dharmarahasyamidaM mama paramazaktiM zaraNAgata saMrakSaNavataM ca samyagaparijJAya yatkicidvadatyayamiti mandasmayaM kurvan // 7 // prathamaM tadvacanamupalAlayati-anadhItyeti // 8 ||astiiti / sUkSmataraM suduSTa ityAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / suduSTo vA asmAbhiH pUrvamuktacchidrahartRtvAdidoSayukto vA / aduSTaH uktadoSerayukto vA kRtaghnassa eSa rajanIcara:, kiM kimartham ? parityAjya pavetyarthaH // 5 // kRtaghnatAmevAha IdRzAmiti / yo vibhISaNaH IdRzaM vyasanaM prApta bhrAtaraM parityajet tasya vibhISaNasya ko nAma bhavet na ko'piityrthH|| IzassAkSAjyeSThabhrAtaparityAgI sarvAnapi vyasane parityajediti bhaavH| yadvA yaH vibhISaNaH IdRzaM vyasanaM prApta bhrAtaraM parityajet tyaktavAn sa eSaH yaM kami tyarthaH sa eSa vibhISaNaH kaM na parityajet tasya ko nAma bhavet / evaMvidhamenaM ko vA parigrahIyAdityarthaH // 6 // atha rAmassumISavAkyaM zrutvA tatpazaMsan lakSmaNAdI navalokya rAjanItimaryAdayaitadvAkyasyottaraM vakumArabhate-vAnarAdhipaterityAdisArdhazlokadayena / ISadutsmayamAnaH mama paramA zaktiM zaraNAgatasaMrakSaNavRttaM ca samyagarijApa yankizcidadatIti mandasmitaM kurvannityarthaH / / 7 // 8 // atha gamaH svayuktarupari nItizAstrAnusAreNa kalpAntaramArUDhatvAta suprISavAkyaM prazasya 17 For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. 14011 www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir kiMcit, arthasvarUpamiti zeSaH / tadevArthasvarUpaM vizinaSTi pratyakSamiti / pratyakSaM dRSTam / laukikaM lokasiddham / yatsarveSvapi rAjasu vidyate me prati TI. yu.kA. bhAti ca tatsUkSmataraM kiMciddharmasvarUpamastIti sambandhaH // 9 // tadevArthasvarUpamAha-amitrA iti / tatkulInAH jJAtayaH / prAtidezyAH samanantara | dezAdhipAzca / vyasaneSu samupasthiteSu prahartAraH amitrAH zatravaH kIrtitAH / tasmAdvyasana prahartRjJAtitvAt // 10 // vyasaninaM rAvaNaM parityajyAgamane kAraNAntaramastItyAha- apApA iti / apApAstatkulInA narendrAH / hitAn hitaparAn / svakAn jJAtIn mAnayantyeva / teSAmapi narendrANAM sa0 18 amitrAstatkulInAzca prAtidezyAzva kIrtitAH / vyasaneSu prahataristasmAdayamihAgataH // 10 // apApAstatkulInA zca mAnayanti svakAn hitAn / eSa prAyo narendrANAM zaGkanIyastu zobhanaH // 11 // yastu doSastvayA prokto hyAdAne'ribalasya ca / tatra te kIrtayiSyAmi yathAzAstramidaM zRNu / na vayaM tatkulInAzca rAjyakAGkSI ca rAkSasaH // 12 zobhano guNavAneSa jJAtiH prAyaH zaGkanIyaH / loke pApabhUyiSThatayA zobhano'pi prAyeNa zaGkanIyaH / pApinastu narendrasya tAdRzo jJAtiH zaGka nIya iti kimu vaktavyam / ato'yaM rAvaNena zaGkitastena saha viruddhayaivAgata ityarthaH // 11 // evaM rAvaNaparityAge hetumuktvA svAparityAge hetu vaktuM pratijAnIte - yastviti / aribalasya vibhISaNasya doSaH 'ko nAma sa bhavettasya' ityAdinoktaH / tatra viSaye / yathAzAstraM nItizAstramanatikramya / bhrAtRparityAgivibhISaNAgamane nItizAstrAnusAraM rAjadharmo'stItyAha-astIti / atra vibhISaNAgamanarUpakAyeM pratyakSaM paridRzyamAnaM laukikaM lokavyavahArasiddhaM yadrAjasu vidyate me pratibhAti ca tatsUkSmataraM kiJcidartharUpam astIti sambandhaH // 9 // tadeva pradarzayati-amitrA iti / tatkulInAH jJAtayaH / prAtidezyAH prati deze vasantIti prAtidezyAH, samanantaradezavartino rAjAnazca vyasaneSUpasthiteSu mahartAraH santaH amitrAH zatrava iti kIrtitAH / tasmAdvyasana prahartRjJAtitvAt vyasa ninaM rAvaNaM prahartumayaM vibhISaNa ihAgata ityarthaH // 10 // evaM jJAtayo vyasaneSu rAjAnaM praharantItyuktvA ye dharmiSThA rAjAno jJAtIn paripAlayanti te'pi prajJAzauryA | dyunmeSazAlinaM jJAtiM zaGkhanta ityAha-apApA iti / apApAstatkulInAzca narendrAH svakAn hitAn jJAtIn mAnayanti teSAmapi narendrANAM zobhanaH prajJAzauryA dyunmeSazAlI jJAtistu prAyo bahulaM zaGkanIya eva / pApakarmaNastu narendrasya tAdRzo jJAtirazaGkanIya iti kimu vaktavyam / attarazaGkitena rAvaNena saha viruddha ayaM vibhISaNo'trAgata iti nizcitArthaH // 11 // evamuktaprakAreNa vibhISaNasya rAvaNaparityAge vyasanijJAtimartRtvaM zobhanajJAtitvaM ca hetudvayamasti bAndhavaparityAge tu heturnAstIti kRtvA ' ko nAma sa bhavettasya' iti sugrIvoktaM na yuktiyuktamiti bhAvaH / zatrusambandhitvamAtramavalambyAsmin yo doSaH kathitaH sa doSo'pyasmin For Private And Personal Use Only / / 57 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir idamuttaram / na vayamiti / na vayaM tatkulInAH rAkSasarAjyAnahIMH, asmAkaM tadrAjye AkAsAbhAvAt / mama rAvaNasyeva tasminnaritvazaGkAprasakti nAsti / ato nAsmAn tyakSyatIti bhaavH| kiMca rAkSaso vibhISaNastu rAjyakAGkSI asmanmukhena rAvaNaM pAtayati / ataH svakAryavighAtabhayAdapi / nAsmAkamapakAraM karotItyarthaH // 12 // nanu mUrkhA rAkSasAH kathamevaM vimRzyakAriNa ityAzaGkaya nAyaM niyama ityAha-paNDitA iti / ardhamekaM11 vAkyam / rAkSasA apItyarthaH // 13 // punarapyasya rAvaNena virudhyAgamanameva pratipAdayan parigrAhyatvaM nigamayati-avyayA iti sArghazlokena / te jJAtayaH paNDitA hi bhaviSyanti tasmAdvAhyo vibhISaNaH // 13 // avyagrAzca prahRSTAzca na bhaviSyanti saGgatAH / pravAzca | mahAneSa tato'sya bhayanAgatam / iti bhedaM gamiSyanti tasmAdvAhyo vibhISaNaH // 14 // na sarve bhrAtarastAta bhavanti bharatopamAH / madvidhA vA pituH putrAH suhRdo vA bhavadvidhAH // 15 // avyayAH prahRSTAzca santaH kadAcidapyanyonyasaGgatAH na bhaviSyanti na bhavantIti / anenaiva hetunA jJAtayo'vasare bhedaM gamiSyanti gacchanti / asya ca bhItasyaiva mahAn praNAdaH zrUyate / ato balIyaso rAvaNAt asya bhayamAgataM tena ca bhayenAtmatrANArthamAgata iti parigrAhyo'yamityarthaH // 14 // nanu duSTo'pi jyeSTho'nuvartanIya evetyAzaGkaya yadyapyayaM dharmaH tathApi na sarvatra sambhavatItyAha--na sarva iti / madvidhA vA pituH putrAH iti bhuutaarthkthntvaat| nAstItyato'yaM parigrAhya ityAha-yastvityAdinA / aribalasya vibhISaNasya / yathAzAkhaM rAjanItizAstramanatikramya / neti / na vayaM tatkulInAH / cakArAtmAti dezyAzca na bhavAma ityarthaH / ato nAsmAnayaM chidreSu praharati asmasApekSazcAyam, yato rAjyakAMkSI asmanmukhena rAvaNaM ghAtayAmIti viiksste| ataHsvakAryavidhAta bhayAdapi nAsmAkamapakAraM karotIti bhAvaH // 12 // nanu mUrkhA rAkSasAH kathamevaM vimRzyakAriNa ityAzaya nAyaM niyama ityAha-paNDitA hIti / rAkSasA api paNDitA bhaviSyanti tasmAdvibhISaNo grAhya iti sambandhaH // 13 // punarapyastha rAvaNena virudhyAgamanameva pratipAdayan parigrAhyatvaM nigamayati-avyaprAzcetyA dinA sArdhazlokena / te paNDitAH jJAtayaH avyayAH aparyAkulAH tuSTAzca santaH kadAcidapi anyonya saGgatAH na bhaviSyantIti anenaiva hetunA jJAtayo'vasare bhedaM ca gamiSyanti / kiva asya ca bhItasyaiva mahAna praNAdaH zrUyate / ataH balIyaso rAvaNAta asya vibhISaNasya bhayamAgatam / tena bhayena cAtmatrANArthamihAgataH, tasmAtparigrAhyo vibhISaNa ityarthaH / pravAdazca mahAneSa iti pATha tu-jJAtibhyo bhavAgamane apavAdazca 'ghorAH svArthaprayuktAzca jJAtayo no bhayAvahAH' iti hastigItAdirUpo lokapravAdo'pItyarthaH // 14 // ityuktaprakAreNa jJAtitvamayuktadoSasya zaGkanIyatvaM zobhana ityuktaprakAreNa rAjadoSasya ca sArvatrikatva sa0-prAtaH saumAtra durmilamiti na vaktuM yuktam / bharate bhaktibhAritatA vayi svadanubhUtaipa vartata ityataH kAvika evairaMbhAco bhrAtrAdi nityAha-neti / sarve bhrAtaro bharatopamA na bhavanti / sa lokavilakSaNa For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA.rA.bhU. nAtmaprazaMsAdoSaH / yathA 'kRpAvAnavikatthanaH' ityuktalakSaNena dhIrodAttena duSyantena " satAM hi sandehapadeSu vastuSu pramANamantaHkaraNapravRttayaH // 58 // ityuktam / yathA ca hanumatA "pannagAzanamAkAze patantaM pakSisevite / vainateyamahaM zaktaH parigantuM sahasradhA // " iti / daNDinA ca kAvyAdarza prathamapari cchede - " svaguNAviSkriyAdoSo nAtra bhUtArthazaMsinaH / api tvaniyamo dRSTastathA tvanyairudIraNAt // " iti / yadvA pUrvazlokArthasya bharate'tiprasaGgaM pari harati--sarva iti / tAteti sAntvoktiH / sarve bhrAtaraH bharatopamA na bhavanti / kaikeyIvaraprAptaM pitrA dattamapi rAjyaM parityajya vanaM gataM mAmanusRtya tavaiva evamuktastu rAmeNa sugrIvaH sahalakSmaNaH / utthAyedaM mahAprAjJaH praNato vAkyamabravIt // 16 // rAvaNena praNihitaM tamavemi vibhISaNam / tasyAhaM nigrahaM manye kSamaM kSamavartA vara // 17 // rAjyaM tvameva gRhANa, ahaM tvaddAsyaM kariSyAmIti vadan bharatAdanyaH kazcidasti kimiti bhAvaH / evaMvidhaprasaktyabhAvAlakSmaNasyAnupAdAnam / atra dRSTAntamAha madvidhA ityAdinA / madirahamAtreNa lokAntaraM gataH pitA / tattulyapitRmAnasmatsadRzaH kazcidasti kimityarthaH / yadvA madvidhAH pituH putrAH santu vA mA vA bharatasamA bhrAtarastvatsamAH suhRdazva na santItyarthaH / suhRdo vA bhavadvidhAH / varSarAtrasamaye sthitena mayA atyantakupitena lakSmaNena cAtyantaM paruSamukte'pi asmAsu premAtizayameva prakaTayan tvatsamaH ko vA'stIti bhAvaH / yadvA madvidhA vA pituH putrA na bhavanti / niratizayapitR vAtsalyabhUto'smattulyo nAstItyarthaH // 15 // atha sugrIvo nItimukhena vibhISaNasya tyAjyatAM pratipAdayitumazaktaH parigrahe cAviditabhAvo'yaM rAme mAzaGkaya pariharati-na sarva iti / sarve bhrAtaraH bharatopamA na bhavanti / pitRdattarAjyamAptisadbhAve'pi tadanaGgIkAreNa jJAtitvaprayuktadoSaM parihRtavAn / rAjyaprApti zaGkA gandhamAtrasyApyasambhavAt lakSmaNasyAnupAdAnam / jyeSThatvena svasyaiva rAjyaprApterasAdhAraNatve'pi pitRvacanagauraveNa kaniSThe bharate rAjyapradAnAta madvidhA vA pituH putrA na bhavantItyuktavAn / bhUtArthakathanarUpatvAnnAtmaprazaMsAdoSaH / taduktaM daNDinA-" svaguNAviSkriyAdoSo nAtra bhUtArthazaMsinaH " iti / 'zaGkanIya stu zobhanaH' ityuktadoSaviSayazaGkA sugrIvasya mA bhUditi suhRdo vA bhavadvidhAH ityuktavAn / yadvA madidhA vA pituH putrAstantu vA / bharatamA zrAtaraH bhavadvidhAH suhRdazca na santIti sambandhaH // 15 // atha sugrIvo nItimukhena zaraNAgatavibhISaNasya tyAjyatAM pratipAdayitumazaktaH parigrahe vibhISaNo'smAsu kaMvA anarthamutpAdayiSyatIti bhiyA etasya vibhISaNasya zaraNAgaterupekSayA svena lakSmaNena ca kriyamANaM zaraNAgatidvayaM prabalaM manyamAnaH zaraNAgati pUrvakaM - iti mAvaH / lakSmaNasya ca svasamadamodayena sahaivAvasthAnAdrAjya prApterahantA hetorabhAvena cAmuktiH natu sauhArdAvimardeneti hRdayam AtRprastAve pitAputrAcAroktiH prasaGgasaGgatyA sarve bhrAtaro bharatopamA netya nena mAritatA ramaNasya mana kIrtanaM manyamAnastaM sumukhIkartuM suhRda ityAyuktizveti jJeyam // 11 // For Private And Personal Use Only TI.pu.ka sa0 15 / / 58 / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kamanarthamutpAdayiSyatIti premavazena vyAkulo vibhISaNazaraNAgaterekasyAH salakSmaNena svena kriyamANaM zaraNAgatidvayaM prabalamabhimanyamAnaH zaraNA gatipUrvakaM vibhISaNanigrahaM praarthyte-evmityaadictuHshlokH|| 16 // 17 // rAkSasa ityAdi / atra mayi lakSmaNa iti svasya lakSmaNasya cAnartha kathanaM svavyasanAdapi svAzritavyasanaM rAmasyAtyantAruntudamiti tatpradarzanena vibhISaNAparigrahasamarthanArtham // 18 // 19 // evamuktveti / maunamupA gamat, praNayaropAditi bhAvaH // 20 // atha rAmaH svasya sarvazaktitvapradarzanena sugrIvasyAtizaGkAM nivArya zaraNAgatarakSaNarUpasya svavratasya dharmazAstra rAkSaso jimayA buddhayA sandiSTo'yamihAgataH / prahartuM tvayi vizvaste pracchanno mayi vA'nagha // 18 // lakSmaNe vA mahAbAho sa vadhyaH sacivaiH saha / rAvaNasya nRzaMsasya bhrAtA hyeSa vibhiissnnH|| 19 // evamuktvA raghuzreSThaM sugrIvo vAhinIpatiH / vAkyajJo vAkyakuzalaM tato maunamupAgamat // 20 // sugrIvasya tu tadAkyaM rAmaH zrutvA vimRzya c| tataH zubhataraM vAkyamuvAca haripuGgavam // 21 // suduSTo vApyaduSTo vA kimeSa rajanIcaraH / sUkSmamapyahitaM kartu mamAzaktaH kathaMcana // 22 // pizAcAn dAnavAn yakSAn pRthivyAM caiva rAkSasAn / aGgulyagreNa tAn hanyAmicchan harigaNezvara // 23 // siddhatvAttasyAparityAjyatA pratipAdayati-sugrIvasya vityAdinA / vimRzya mayi premAtizayenaivamuktamiti vicArya // 21 // sugrIvasya bhayaM nivarta yati-suduSTa iti / sa eSa rajanIcaraH suduSTo vA aduSTo vA bhavatu kiM kariSyati / tadeva vivRNoti-sUkSmamiti / sUkSmamapItyanena sAkSAnmayi madAra zriteSu matsambandhisambandhiSvapi na zakta iti bhAvaH // 22 // kathaM na zakta ityAkAGkSAyAM svazaktiM darzayati-pizAcAniti / pRthivyAm, vidyamAnA vibhISaNanigrahaM prArthayate-pavamukta ityAdi maunamupAgamadityantena / aba mayi lakSmaNe veti svasya lakSmaNasya ca vibhISaNena kariSyamANAnarthakathanaM svavyasanA lAdapi svAzritavyasanaM rAmasyAtyantamaruntudamiti matvA vibhISaNena kariSyamANAnarthamuktvA tatparigrahamasahamAnaH praNayaroSAta maunamupAgamadityarthaH // 16-20 // atha rAmaH svastha sarvazaktitvapradarzanena sugrIvasyAtizaGkA nivArya zaraNAgatarakSaNarUpasvamatasya dharmazAkhasiddhatvAttasyAparityAjyatA pratipAdayati-sugrIvasya ca tviti / suprIvasya vAkyaM zrutvA tadvimuzya / asyAyamarthaH-prathamataH kRtavibhISaNazaraNAgatyapekSayA pazcAtkRtasugrIvalakSmaNazaraNAgateIlyaM ca tasmAdapi vadhyaM prapannaM na prati prayacchanti " iti zrutyarthAnusArizaraNAgatarakSaNarUpasvadharma ca paryAlocyetyarthaH // 21 // asau rAkSaso'ntApraviSTassan anavahitAyA For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 59 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir niti zeSaH / evaM tAvatsakalaiH svabalaiH saha tiSTha / ahameka eva paryApta ityabhiprAyeNAha harigaNezvareti / aGgulyayeNa zastrAstrAdiprasaGgazUnyena aGa lyantaranirapekSeNa ekasyAmapyaGgulyAmaMzAntaravyApAravarjitena / tatrApi hastapAdAdivizeSavivakSAzUnyena agramAtreNa / hanyAM hantuM zaktaH / na kevalaM laGkAmAtranivAsino rAkSasAn kintu sthAnAntaranivAsino'pIti vivakSayA pRthivyAM caiveti nirdezaH / na kevalamekajAtIyAnAmeva lakSyatvam kintu sarveSA mapItyabhiprAyeNAha tAniti / tarhi laGkAmAtranivAsino rAkSasAn kimiti na haMsItyatrAha icchanniti / icchAbhAvAdeva tadvadhAbhAvaH, na tvazaktyeti zrUyate hi kapotena zatruH zaraNamAgataH / arcitazca yathAnyAyaM svaizca mAMsairnimantritaH // 24 // bhAvaH || 23 || evamasmAdupakArazaGkA nAstItyuktatvA bhavatu vA'yamapakArI tasmAdevApakArAnmama prANA gacchantu vA / athApi nAyaM nigrAhyaH nApi parityAjyaH kintvavazyaM rakSya eveti kapotopAkhyAnena pratipAdayati zrUyate hIti prasiddheyamAkhyAyiketyarthaH / kapotena dharmAdhikArazUnyena tiryaGa mAtreNa, etenApyanuSThitatve kimu vaktavyamasmAkam / kapotena ekenAsahAyena kRtaM kimuta sasahAyairasmAbhiH / zatruH kapotasya mRgayuH svayaM bhAryA pahArI vairI, vibhISaNastvasmAkaM na tathA / tathApyarakSaNe kimasmatpauruSeNa / zaraNamAgataH kapotAdhyuSitadrumasthalaM yadRcchayA prAptaH / " so'JjaliM zirasA baddhvA vAkyamAha vanaspatim / zaraNaM hi gato'smyadya devatAmihavAsinIm // " iti svAvAsavanaspatidevatAM pratyuktavAn na tu kapotam / vibhISaNastu 'rAghavaM zaraNaM gataH' iti asmatkUTastharaghurAkSasasaMvAdoktazaraNAgatarAkSasarakSaNaM puraskRtya mAM prAptaH / yadvA zaraNaM " zAkhinaH pakSiNAM gRham " ityuktarItyA vanaspatirUpaM gRhaM prAptaH, na tu zaraNAgatiM cakre / " zaraNaM gRharakSitroH " ityamaraH / atizva lubdhakatvAtsahajazatrutvAt bhAryApahartRtvAccApano'pyasAvityupekSaNasya tadvadhopAyAnveSaNasya ca kartavyatve prApte'pyatithiM devatvena matvA zItanivAraNAyAgnimAnIya pUjitaH / vayaM tu " vadhyatAmeSa tItreNa daNDena sacivaiH saha " ityanubandhiparyantaM samyagacayAmaH / yathAnyAyam yAvatkSunnivRtti sanmitrAgama iva mavasthAyAmasmAn vadhiSyatIti sugrIvoktadoSasyAvakAzo nAstItyAha- suduSTa iti / kiM kimapyahitam // 22 // 23 // evaM vibhISaNasya parigrAhyatve nItizAstraM lokavyavahAraM svazaktiM ca pradarzya azaktenApi puruSeNa svamANavyayenApi zaraNAgata. saMrakSaNIya ityatretihAsaM pramANayati zrUyate hItyAdinA / kapotena zAstrA nadhikAriNA kSudrajantunA / zatruH atra zatruzabdena bhAryAhartRtvena zatrubhUto vyAdha ucyate / zaraNaM gRham, svanivAsabhUtavRkSamityarthaH / yathAnyAyamarcitaH yathocitaM pUjitaH kapotopAkhyAna kathitAgnyAnayana zItanivAraNAyupacAreNArcita ityarthaH / svaizva mAMH svazarIramAsairnimantrito bhojanArthaM niyojitaH // 24 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM sa0 18 // 59 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir samayAdareNAntarviSAdalezaM vinA aahtH| yadA priyavacanAdibhiH vaJcanAM vinetyarthaH / svaizva mAMsainimantritaH / bahiH katicidAhArAnAnIya svakIya vyAntarANi katipayAni zarIraikadezAnvA dattvA nopacacAra, kintvajJairAtmatvenAbhimanyamAnaH prAjJairapyAyaM dharmasAdhananityAdaraNIyaH zarIramAMsaH zarabhAiva' idamekaM mahattapaH' iti matvA vadAvahAya patati sm| nimantritaH bhojanArtha niyojitaH // 24 // ukkamevArtha hI kurvan svasya / kaimutyamAha-sa hi tamiti / sa kapotaH vayamiva dharmAnuSThAnayogyajAto zaraNyavaMze vA notpannaH / taM jAtyA svabhAvena ca kSudrasamAcAram sa hi taM pratijagrAha bhAryAhAramAgatam / kapoto vAnara zreSTha kiM punarmavidho janaH // 25 // pakSiNAM kAlasaMmitaH' ityakhilapakSijAtivirodhinaM tasya kapotasyAntikaM prati yadRcchayA'bhyetya patitam upAyAntarazUnyaM viparItAnuSThAnaka niratam anutApalezena vA anukUlavAdaprasaGgena vA'nanvitaM pratijagrAha / svAtmatyAgenAGgIkRtyAvati sma / pUrvoke zatruriti sAmAnyenoktamartha tavRtti pradarzanana vizinaSTi-bhAyAhAramiti / evameva rAvaNa AgatazcedasmAbhiH kArya ityabhiprAyaH / Agatam asyAGgIkArAya kRtamupAyAnuSThAnaM kapotA vAsadrumasthalaM pratyAgamanamAtrameva / tadvinA vanaspatidevatAM pratyuktaM zaraNazabdaM kapoto nAzRNot / atra sa hItyanenaiva kapotAnuvAde labdhe'pi punaH kapotagrahaNaM iyenakapotopAkhyAna isa nAyaM parigRhItakapotazarIro devo munirvA, kintu prAkRtaH kapota iti jJApanArtham / ayaM kapotaHprAktanadharma vizeSagajendrAdivattiryaktvepyevaMdharmAnuSThAnayogyo babhUva / kapota ityanena tiryaktvaM zAstrAnadhikAritvaM buddhimAnyaM ca sUcitam / vAnarazreSTha ! punarapyeka stiryaka zatru kirAtaM rarakSetyenAM kathAM zRNu / vAnaraH kazcivyAghrAgItaM svAvAsadrumamAgataM kirAtaM rakSa / tadAnI vRkSamUlasthA vyAghrastasminvAnare utArthabaDhIkaraNAya svasya kaimutyamAha-sa hi tamiti / saH hatabhAryaH kpotH| kapota ityanena tiryakatvAcchAstrAnadhikAritvaM buddhimAnyazca citam / bhAryA daramapyAgataM kirAtaM pratijagrAha AbhimukhyenAGgIcakAra, kimpunarmadvidho janaH sakala zAstrAdhikArI sakaladharmarahasyavedI sakaladharmAnuSThAnaparazca mAhazo janaH sa0 sa hi so'pi anenApakRto'pIlayarthaH / pratimAha pratihatamAryAvacanazravaNAnantaramapi prItipUrvaka ja nAhe ti yUpayati / sahitaM hitena sahitaM yathA bhavati tatheti vA / tiryaksamAdhAna tinidarzanena / nAma bhavatIti yA bhAryApahartRmAtRprahaNe mAryApahasakArakanidarzanamuktimiti vA AdI kAgatihAso boSito rAmeNeti zeyam / " muniruvAca / dharmanizvapameyalA kAmArthasarinA kathAm / zRNuvAhito rAjan gadatto meM mahAbhuja / / " ispArasya pavAbhyApyA zAntipanya daktA kotapAsavAnAnudanyeSA / / 2 / For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA. bhU supte niSAdaM samIkSya tvAM rakSAmi vAnaraM pAtayetyuvAca / tataH pApaikanirataH kirAtaH svarakSaNakAriNaM vAnaraM pAtayAmAsa / anantaraM vAnaraM patitaM gRhItvA / ||6||-vyaadhH tvAM jahyAM svopakAridrohiNaM niSAdaM jahIti manuSyamAMsalubdhatvAduvAca / tato dharmavitsa vAnaraH prANAtyayadazAvAdahRdayaM tattyAgamaGgIkRtya sa0 18 vyAghramuktastarumAruhya svasthApakartAra kirAtaM pazcAdapi gatyantarAbhAvAnijavAsa drumasthitihetunA zaraNAgata ityarakSat / bhavAnvAnarAdhipatye sthitaH san svajAtidharma iti zaraNAgatarakSaNaM kinnAvalambate / kiM punamadviSo janaH kotacaritaM pazyatAM mAdRzAM kiM vaktavyam / madvidhaH zaraNAgatarakSaNAya / __ RSaH kaNvasya putreNa kaNDunA paramarSiNA / zRNu gAthA purA gItAM dharmiSThAM satyavAdinA // 26 // jAsamucchritadhvaje raghuvaMze jAtaH " SaSTivarSasahasrANi lokasya caratA hitam / pANDarasyAtapatrasya cchAyAyAM jaritaM mayA // " ityuktarItyA loka | A rakSaNadIkSitasya dazarathasya putraH vasiSThavizvAmitrAdiziSyaH mahAyoginA janakena kRtasambandhaH 'rAmo vigrahavAn dharmaH' iti prasiddhaH "maryAdAnAM ca lokasya kartA kArayitA ca saH" iti sarvalokAnukRtadharmAnuSThAnaH ahaM samprati zaraNAgata hisAM kuyo cellokaH kIdagvidhaH syAt / madvidhaH mama vRtt| pazcAdvakSyate / sAmAnyena 'dharmaseturnRpANAm' iti mAdRzAnAM saMmatatvena sthitaHmadvidhaH mAdRzaH zaraNAgatatyAgaM na karoti / avadhyavadhonmukhAnAM rAvaNA dInAM khallIdRzaM kArya rocte| janaH zaraNAgatatyAgakRtkIdRzItpattimAn syAt // 25 // nanu zAstrAnadhikAriNastirazco'nuSThAnamanupAdeyam na ca / codanAmantareNa prakRtimAtreNa dharmavaM siddhayatIrAya kaNDumunimAyA vidhAnaM darzayati-Rperiti / kaNvasya putreNetyanena mahAkulaprasUtatvam, parama, prArSiNeti yathArthadarzitvam, satyavAdinati yathAdRSTArthavAditvaM cocyate / tena paramAptatvaM darzitam vedavacanAdisiddham / purA gItA kaNDukalpiteyamiti vana mantavyam / Rca evaM sAmatvAtpurA vidyamAnAmevedAnI gIyamAnAM gItAm / etatkRtatve'pi sAmadhvanivatsamastapApApanodanakSamAm / dharmiSThAM vedokta dharmopameyasmRtyuktapratipAdikAm / anena paramaprayojanatvamuktam / satyavAdinImiti pAThe-abAdhitArthapratipAdinI gAthAm anekArthocitasulabhAbhyasa akRtApakAramayameva zaraNya iti prAptaM puruSa pratigRhNIyAditi kimuteti bhAvaH // 25 // sa vadhyaH sacivaiH saha iti sugrIvoktaM zaraNAgatasya vibhISaNasya ka sa -pipIlikA lipivadyAiTikAyAnna tabeSTa' dharme pramANItyAdinyato maharSigItA gAthAM kathayati-RSariti / rAmokestiryagatirSagAdiviSayavAdevamAdinidarzanaM yuktamiti mAvaH / "nahi pituH pANDityena putraH paNDito magati " iti nyApenAtatsahasaputragItetyatastaM viziSTi-paramarSiNeti / pituH RSivam etasya paramarSiH miti tadgItA(gAthA)kathA Adartabyetyanena sUcayati // 26 // For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org nIyatvAya saGkacitazabdAM zRNu, itaH pUrvametaddvAthAnAkarNanena khalu tvamevamAvilAtmA'si enAmavahitamanAH zRNu // 26 // atha kaNDugAthAyAM catuH zlokyAmAdyazlokena pUrNaprapattyasiddhAvapi gatyantarazUnyatayA AtmanikSepAbhiprAyavyaakazaraNAgatizakalatulyAJalibandhAdimAtravidhAnamapi hAni nalA nayet tatkaraNamanugrahAvahamityAha-baddhAJalipuTamiti / anukUlabuddhivAgvRttyabhAve'pyaalimAtramevAlam / "aaliH paramA mudrA kSipraM devaprasAdinI "IM iti svatantrasyApyAzu dayAjananI mudrA khalviyam / dInam evamaalibandhamA vinApi kArpaNyadyotanAvasthAnamevAlam / yAcantam aJjalyAdya baddhAJjalipuTaM dInaM yAcantaM zaraNAgatam / na hanyAdAnRzaMsyArthamapi zatru parantapa // 27 // AtoM vA yadi vA dRptaH pareSAM shrnnaagtH| ariH prANAn parityajya rakSitavyaH kRtAtmanA // 28 // bhAve'pi kaarpnnyaadyotnepyhRdypraarthnevaalm| zaraNAgatam aJjalibandhAditrayepyavidyamAne rakSakanivAsasthalAbhigamanamevAlam / pUrva svarakSAbharanikSeparUpa / zaraNAgatizakalAnyuktvA zaraNAgatamiti pUrNaprapattirukteti vA syAt / api zatraM sAkSAcchannumapina hanyAt / ayaM zAstrArtha aihikAbhyudayArtho vA para lokArthoM vA pratyavAyaparihArAthoM vetyukte sati tebhyaH prAkprayojanAntaramAha AnRzaMsyArthamiti / aghaatuktvsiddhyrthmityrthH| nRzaMso'yamili lokApa vAdaparihArArthamiti yAvat / yadA AnRzaMsyaM sakaladharmasArabhUto dayAguNaH tadrakSaNArya vA / yathoktaM sItayA " AnRzaMsyaM paro dharmasvatta evaM mayA zrutaH" iti / parantapeti / kaNDurapi kaMcidrAjAnaM pratyuktavAniti gamyate / parantapa ! zaraNAgate kiM pauruSaprakaTanena pratyarthiSu khalu tatkartavyamiti / bhAvaH // 27 // pUrva na hanyAditi svena kriyamANaM hananamA pratiSiddham / atra svetarakriyamANazaraNAgatapIDAyAmapi zaraNAgate ArtatvadRptatva vibhAgAta nAlocanena prANAn hitvA tadrakSaNaM kAryamityAha-AtoM veti / ArtaHsAbhimatasambhave vilambAsamatIsaMvegavAna vA, zaraNAgamanavelAyAmapi svApa rAdhanimittabhayAdimAna vetyarthaH / dRptastu vilambAvilambAvanAdRtya phalasiddhimAtrasaktaH / asyAM velAyAM vinayasvAparAdhabhayazUnyo vaa| mumukSupakSe |saMsArajugupsAnusandhAnena sadya eva dehanivRttikAma aartH| dRptaH zarIrAvasAne muktikaamH| yadvA AkiJcanyAnanyagatitvapurassaraM prapanna ArtaH / stoma| tyAjyatvaM parihartu kaNDamaharSigItagAthAmAha-karityAdi / dhArmiSThA dharmaparAm / satyavAdinImabAdhitArthapratipAdinIm // 26 // AnRzaMsyArthamaghAnukatvasiddhayartha / na inyAditi sambandhaH / paraMtapeti kaNDarapi yaM kazcitsambodhyopadizati // 27 // Arta iti / pareSA zatrUNAM madhye ArtaH svAbhimate vilambAkSamAvAn / For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsu Gyanmandir cA.rA.bhU hilanAdirUpaNa zaraNAgato'smIti bruvan dRptaH / pareSAM shrnnaagtHsvytiriktshrnnaagtH| yadvA pareSAmiti nirdhAraNe sssstthii| pareSAM madhye zaraNAgato'riHTI .yu. vare hadi vidyamAnepi zaraNAgatizabdamAtramabhidadhAnaH puruSaH / kRtAtmanA nizcitamanaskena, dharmazAstravizvAsazAlinetyarthaH / prANAn parityajyA rakSitavyaH, asthirAn prANAnparityajya sthiraM zaraNAgatarakSaNaM kartavyam / kRtAtmaneti vizeSaNena viduSo'tikrame daNDabhUyastvamuktam / zaraNA gatarakSaNazAstrasya niravakAzatvAt "sarvathaivAtmAnaM gopAyet" iti zAstrasya sAvakAzatvAt tavyatiriktaviSaye'pyavasthApyamiti bhAvaH // 28 // sa cedbhayAdA mohAdA kAmAdApi na rakSati / svayA zaktyA yathAsattvaM tatpApaM lokagarhitam // 29 // vinaSTaH pazyatastasyArakSiNaH zaraNAgataH / AdAya sukRtaM tasya sarva gacchedarakSitaH // 30 // evaM zaraNAgatarakSaNadharme codanAmabhidhAya tadarakSaNe pratyavAyamAha-psa cediti / bhayAt tadakSaNe tacchatrusakAzAt tasmAdvA / kirAtanyAyena svasyApi bhayamutprekSya tato hetoH| mohAt zAstrArthAparijJAnAt / kAmAt svacchandavRttisvAbhAvyAta, tacchausakAzAtkicillAbhApekSaNAdvA / svayA zaktyA svakIyena kenacitsAmarthyaprakAreNa / svasahAyasampAdanasvakIyadravyadAnAdinA shriirtyaagpryntenopaayklaapenetyrthH| ythaasttvN| sattvamanatikramya zakto satyAmapi yena kenacicchalena zaktivaJcanAmakRtvA / tat arakSaNam / pApaM pratyavAyahetuH / anena nirayaDetatvamuktam / na kevalaM paralokabAdhakam, iha loke'pi sarvajanagarhitamityAha lokagarhitamiti // 29 // na kevalamaihikAnahetutvamAtram puurvsnycitsklsukRt| vinAzakamapItyAha-vinaSTa iti / yaH kazcidyaM kaJciccharaNamAgataH / tamarakSiNastasya pazyataH rakSakatvena bUte samarthe ca tasmin pazyati / / taH zaraNAgamanavelAyAmapi gUDhahadayatayA'nupazAnta zavabhAvaH / ariH kRtAtmanAprANAnapi parityajya rakSitavya iti sambandhaH // 28 // saH bhayAttadrakSaNe zatro sakAzAttasmAdvA svasyApi bhayamutprekSya tato hetorvA mohAcchAvArthAparijJAnAdvA kAmAttaccharossakAzAtkicitphalApekSaNAdvA svayA zaktyA svakIyena kena citsAmadhyena sahAyasampAdanasvakIyadravyadAnAdinA vA yathAnyAyaM nyAyamanatikramya narakSati, zaraNAgatamiti shessH| tata pApaM taccharaNAgatArakSaNaM pApaM paaphetuH| na kevalaM pApadetA,iha loke'pi sarvajanagarhitamityAha lokgrhitmiti||29|| na kevalamahikAmuSmikAnahetutvamAtram, pUrvasavitasakalaskRtavinAzakatvamapItyAivinaSTa iti / yaH kazcita yaM kamiccharaNamupagataH rakSiNastasya pazyataH rakSakatvena vRte samarSe ca tasmina pazyatyeSa tenArakSitaH tadarakSaNeneva svshtruskaashaad| // 1. For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tenArakSaNenaiva svazatrusakAzAdvinaSTazcet tasya arakSakasya sambandhi anAdikAlasaJcitaM sarva sukRtamAdAya gacchati / asyArakSakasya samArjita sakalasukRtakSayo bhavatItyarthaH // 30 // kaNDuvacanacatuHzlokItAtparya saGgraheNAha-evaM doSo mahAnatra prapannAnAmarakSaNe ityardhena // 31 // vistareNAhaasvaya'mityAdinA / asvAya svargaviruddham, narakahetubhUtamityarthaH / ayazasyam akIrtikaram / balavIryavinAzanam, yayoHzArIrabalavIryayoH sato reva zaraNAgato na rakSitaH tayovinAzakamityarthaH / atra arakSaNamiti vizeSyamanuSajyate // 32 // evaM zaraNAgatarakSaNe kaNDuvacanaM pramANayitvA dharma evaM dobo mahAnatra prapannAnAmarakSaNe // 31 // asvayaM cAyazasyaM ca balavIryavinAzanam // 32 // kariSyAmi yathArtha tukaNDorvacanamuttamam // 33 // dharmiSThaM ca yazasyaM ca svayaM syAttu phalodaye // 34 // sakRdeva prapannAya tavAsmIti ca yAcate / abhayaM sarvabhUtebhyo dadAmyetad vrataM mama // 35 // saMsthApanapravRttasya mamaitadavazyaM paalniiymityaah-krissyaamiiti| uttama lokAdRtam // 33 // na kevalamakaraNe pratyavAyabAhulyam, karaNe dRSTAdRSTAbhyu dayA bahavaH santItyapi kaNDuvacanatAtparyamiti rAmaH svayamAha-dharmiSThamiti / pApanivartakadharmopetatvaM vivakSitam / phalahetudharmopetatvasya svayamitya neneva siddhtvaat| phalodaye phalapradAnakAle samupasthite / svayaM svargaheturityarthaH / aba pratipAdyagataM dharmiSThatvAdikaM pratipAdakavacane samupacaryate // 34 // evaM " zrutiH smRtiH sadAcAraH svasya ca priyamAtmanaH / samyaksaGkalpajaH kAmo dharmamUlamidaM smRtam // " iti yAjJavalkyoktadharmapramANeSu zrUyata ityanena " tasmAdapi vadhyaM prapannaM na pratiprayacchanti" ityAdinA zrutiH, kaNDugAthAmukhena smRtiH, kapotAdinA ziSTAcAra, pratipakSanirasanapUrvaka balavadupapAdanena svapriyavaM cetyevaM caturyu pramANeSu prapanarakSaNarUpaparamadharmaviSayeSu darziteSu samprati tatra pramANaM paJcamaM darzayati-sakRdeveti / vinaSTazcettasyArakSakasya sambandhi anAdikAlasacitaM sarva sukRtamAdAya gacchati tatprApyapuNyalokAn svayamadhyAste // 30 // 31 // asvayemityAdisArtha zokamekaM vAkyam / kaNTorvacanam / asvaya'm ayazasya balavIryavinAzanaM ca, arakSitamiti shessH| dharmiSThaM pApanivartakadharmahetukam / yAsya kIrtikaram / phalodaye phalapradAnakAle samupasthite svArya svargapradaM ca syAt, rakSituriti zeSaH / atastadvacanaM yathArtha kariSyAmi, kaNDunoktaprakAreNAvazyamAtaMrakSaNaM kariSyAmItyarthaH / evaM dharmazAstraprasiddhaM zaraNAgatarakSaNarUpaM dharmamavazyamanutiSThAmItyuktam // 32-34 // tiSThatu nAmaitat, sarvalokasvAminassarvalokazaraNyasya sarvajJasya sarvazakte paramakAruNikasya mamAnAdisaGkalpasiddhatayA shjntvishesso'pystiityaah-skRdeveti| ekabArameva prapannAyeti gatyarthasya paveH jnyaanaarthtvaanmaansmpttiruktaa| PL For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir INI 62 vA sakRdeva ekavArameva / upAyAntareSvAvRttiH zAstrArthaH prapattau tvnaavRttiH| "sakRdeva hi zAstrArthaH kRto'yaM tArayetraram" ityukteH| prapannAya "gatyA jJAnArthAH" iti nyAyenAtra mAnasaprapattirucyate / tavAsmIti tu vaacikii| ubhayoranyatareNa yuktAyApItyarthaH / yadvA prapanAyetyupAyaH kathyate / tavAsmIti ca yAcata iti taccheSavRttilakSaNaphalavizeSaprArthanA / aivambhUtAyAdhikAriNe / sarvabhUtebhya iti " bhItrArthAnAM bhayahetuH" ityapAdAnatvam / bhayahetutayA zaGkitebhyaH sarvabhUtebhyaH / abhayaM bhayAbhAvaM dadAmi / abhayameva mokSo nAma / "atha so'bhayaM gato bhvti|aanndN brahmaNo vidvAn na bibheti kutazcaneti" iti brahmavidyAphalatvena zravaNAt / etat tavAsmIti phalavizeSayAcbheti pakSasyAnukUlam / pakSAntare traivargikaphalAnAmapyetadupalakSaNam / svasya sakala AnayainaM harizreSTha dattamasyAbhayaM myaa| vibhISaNo vA sugrIva yadi vA rAvaNaH svayam // 36 // phalapradatvAt / etadvataM mama vratavadidaM kasyAMcidapi dazAyAM prityaagaayogymityrthH| abasarvabhUtebhya ityapi caturthI / prapannasambandhibhyo'pi sarvabhUtebhyo 'bhayaM dadAmi / " pazurmanuSyaH pakSI vA ye ca vaiSNavasaMzrayAH / tenaiva te prayAsyanti tadviSNoH paramaM padam // " ityukteH // 35 // evamukte satyasambhava duttaraM prazAntapremAndhyatayA prasannamukhaM vibhISaNAbhimukhaM sugrIvamAlokya tameva tadAnayane niyule-Anayanamiti / nivedayateti saparivArAna yuSmAna puruSa kAratayA vRtavantamenaM yUyamevAnayata tathA satyetAvatparyantamasvIkArakRtaduHkhamasya nivarteta / harizreSTha / tasya duHkhanivRttaye tvameva gatvA''nayasi nmayi snehavadbhayo haribhyaH zreSThaM bhavantamatikamya kimahaM svIkaromi / dattamasyAbhayaM mayA asya svabandhutyAgapUrvakaM svanikarSakIrtanapurassaraM cAgatasya tavAsmIti ca yAcate ubhayoranyatareNApi yuktAyetyarthaH / yadvA prapannAyetyupAyaH kathyate / tavAsmIti taccheSavRttilakSaNA phalavizeSaprArthanA / evaMvidhAyAdhikAriNe / sarvabhUtebhya iti " bhItrArthAnAM bhayahetuH" iti paJcamI / bhayahetutayA zaGkitebhyo bhUtebhyaH brahmaparyantasarvabhUtebhyo'bhayaM bhayAbhAvaM dadAmi / abhayameva mokSo nAma " atha so'bhayaM gato bhavati, AnandaM brahmaNo vidvAn na bibheti kutazcaneti" iti brahmavidyAphalatvena zravaNAtavAsmIti phalavizeSamAmoti / pakSasyAnukUla pakSAntaraM cAturvargikaphalAnAmapyanadupalakSaNam / svasya sakalaphalapradatvAdetavrataM mama satyasandhasya kasyAzcidazAyAmaparityAgayogyamAdAya siddhaM sadAcaraNa zIlamityarthaH / dadAmIti vartamAnaprayogeNAbhayapradAnasya yAvadAtmabhAvitvaM dyotyate // 35 // svayaM vibhISaNo vA anyo veti na jJAyate, kathamevamavicAryAbhayaM dIyatA MalityAzayAya vibhISaNo vA bhavatu yadi vA rAvaNo vA bhavatu / rAghavaM zaraNaM gana iti vAkya zravaNAnantarameva abhayamasmai dattam, kiM vicAreNetyAha-Anayana miti / ayaM vibhISaNo vA bhavatu yadi vA rAvaNaH svayam, vibhISaNaveSadhArI tAdRzAparAdhI sAkSAdrAvaNo vA bhavatu arupa mayA zaraNAgatarakSaNavratekadIkSAdakSaNa GG For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mayA mitrabhAvenaivAlamiti manyamAnena abhayaM dattam, zaraNazabdazravaNakAla eveti zeSaH / kathamAnayeyamityAkulitaM samAdhatte vibhISaNo vetyaadinaa| vibhISaNovA "vibhISaNastu dharmAtmA" iti vibhISaNasvIkArodharmavatsvIkAratayA notkrssaay| rAvaNasya nRzaMsasyeti rAvaNasvIkAra evotkarSaH syAditi / vibhISaNasvIkAre tatparikarAzcatvAra eva rakSitAH syuH| rAvaNasvIkAre tu laGkAsthAH sarve'pi rakSitAH syuriti mahAn lAbhaH / sugrIva / asmAkamAgato'tizayo yuSmAkaM tulyaH khalu, 'ekaM duHkhaM sukhaM ca nau' ityukteH| yadi vA rAvaNaH svayaM yatsambandhena vibhISaNe'pyatizaGkA sa evaastu| rAmasya tu vacaH zrutvA sugrIvaH plavagezvaraH / pratyabhASata kAkutsthaM sauhArdena pracoditaH // 37 // kimatra citraM dharmajJa lokanAtha sukhAvaha / yattvamArya prabhASethAH sattvavAna satpathe sthitaH // 38 // svayam sItAmapuraskRtya svayamAgato rAvaNo vA'stu / yadvA svayam ayaM yadi vibhISaNo na bhavati kiMtu kAmarUpI rAvaNa eva vibhISaNabhUmikA parigRhya yadyAgataH tathApyasyAbhayaM mayA dattam / tvamapi rAvaNo'yaM na tu vibhISaNa iti vijJApanAyApi punanAMgaccheH, kitvaanyvetyrthH||36||ath sugrIvaH kvacidapyasambhAvitaM rAmasya zaraNAgate svasmizca sauhAdatizayamAlocya vismayaparakhaza Aha-rAmasyeti / sauhArdaina pracoditaH sarvAnapi doSAnanAlocya viparItapravRttAn pUrvasudo nAnAprakAreranunIya 'yadi vA rAvaNaH svayam' iti vadato rAmacandrasya ko'yaM sauhArdAtizaya iti vismara yena prerita ityrthH||37|| evaM vismayAtizayAdatamupakAnto rAmasya svAbhAvikAn kalyANaguNaupAnAlocya sahajadharmatvAdetadrAme naashcrykr| mityAha-kimiti / dhrmjny| dharmasUkSmatattvajJasya tava dharmAnuSThAnaM kimAzcaryam / lokanAtha bhRtyavargasaMrakSaNaM svAminaH kiM citram / sukhAvaha svayamavApta samastakAmatvena paraprayojanakaparAyaNasya sarvasukhakAriNastava zaraNAgateSu samAzriteSvasmAsu sukhakAritve ko vA vismyH| Arya samIcInam / sattva vAn prazastAdhyavasAyavAn / "dravyAsuvyavasAyeSu sattvamastrI tu jntussu'itymrH| dRDhavratasya vrataparipAlana kimadbhutam / yadvA sattvaM balam, sarvazaktestava abhayaM dattam, tvamapi rAvaNo'yaM na tu vibhISaNa iti vijJApanAya punaH puna gacche kintvAnayevetyarthaH // 36 // 37 // atha suprIvaH kutracidapyasambhAvitazaraNAgata rakSaNaM svasmin sauhArdAtizayaM cAlocya vismayaparavaza Aha-kimatreti / dharmajJa zaraNAgatarakSaNadharmarahasyajJa ! lokanAtha sarvajanasvAmin ! sukhAvaha sarvajanA nandakArina ! tvaM sattvavAn sattvaguNekaniSThaH satpathe sthitassana Aya kalyANa prabhASethA iti yat atra kiM citram ! dharmasaMsthApanArthamevAvatIrNasya tava zaraNAgata 180 For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org rA.bhU. TI.yu.kA. samAzritabhayanivAraNaM kimAzcaryam / satpathe sthitaH, dharmasaMsthApanArthamevAvatIrNasya zaraNAgatarakSaNarUpavizeSadharmAnuSThAnaM nAzcaryamityarthaH / prapanna / saMrakSaNe dharmajJatvAdiSvanyatama eva guNaH paryAptaH, kimuta sarve'pi samuditA iti bhAvaH // 38 // kimasmatprazaMsanena tvanmanaHpravRttau khalu vibhISaNo grAhyaHsa. 18 syaattvaah-mmeti| mama 'vadhyatAmeSa tIvraNa daNDena' ityuktvto'pi| na kevalamasminnarthe madantaHkaraNapravRttirekameva pramANam, pramANAntarANyapi santI / tyAha anumAnAditi / anumAnAt tvayA hanumatA coktayuktikadambAt bhAvAt bhAvabodhakAnmukhaprasAdAdiliGgAt / sarvataH sarvatra, antarbahizca / mama cApyantarAtmA'yaM zuddhaM vetti vibhISaNam / anumAnAcca bhAvAcca sarvataH suparIkSitaH // 39 // tasmAt kSipraM sahAsmAbhistulyo bhavatu rAghava / vibhISaNo mahAprAjJaH sakhitvaM cAbhyupaitu nH||40|| tatastu sugrIvavaco nizamya taddharIzvareNAbhihitaM narezvaraH / vibhISaNenAzu jagAma saGgamaM patatrirAjena yathA purndrH|| 41 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTAdazaH sargaH // 18 // ityarthaH / yadvA anumAnAt hRdayaprakAzaka pukhavikAsAdiliGgAt / bhAvAdArtadhvaniprakAzitamRdusvabhAvAt / cazabdena badhyatAmapItyuktAvasthAyAM na tyajeyamiti kAle'pyekarUpatvaM smucciiyte| suparIkSitaH saMzayaviparyayarAdityena priikssitH| antarAtmA antaHkaraNam / cApIti rAmAntaskaraNasamu| cayArthaH // 39 // pUrvamAnayanamiti niyuktamanutiSThati-tasmAditi / kSipraM pUrvamajJAnavazAnmayA pApamAcaritam / tattvavicAre tvayaM kSaNamAtraM vilambA, naI iti bhAvaH / tulyo bhavatu nivedayata mAmiti puruSakArakaraNAyAbhyarthitAnAM nRzaMsAnAmasmAkaM puruSakAratvaM sampAdayitumeva tavAyaM prayAsazca siddhaH / itaH paramasmAbhiH puruSakAravyApAraH kriyata ityarthaH / evaM vibhISaNasya puruSArthamarthayitvA tatsakhyarUpaM sveSAM puruSArthamarthayate-vibhISaNa iti / mahAprAjJaH phalasAdhanopayogijJAnavAn / na kevalaM mamaiva, sarveSAmidaM phalaM samAnamiti darzayituM naH sakhitvamityuktam // 40 // evaM suhRttarasugrIvA rakSaNarUpavizeSadharmAnuSThAnaM nAzcaryamevetyarthaH / prapannasaMrakSaNe dharmajJatvAdiSvanyatama evaM guNaH paryAptaH kimuta sarve'pi samuditAdhediti bhAvaH // 38 // mama" badhyatAmeSa tItreNa daNDena' ityuktavataH antarAtmA antaHkaraNaM vibhISaNaM zuddhaM vetti / kivAnumAnAta tvaduktayuktisamUhAvabhAvAt abhiprAyavodhakamukhaprasAdAliGgAt / sarvata antarbahizca suparIkSitaH zuddhatvena sampanizcitaH / / 39 // 40 // tata iti / narezvaraH yathoktaM yathAvaduktaM tadvacanaM 'mama cApyantarAtmA'yaM zuddha vetti vibhISaNam' sa-harIzvareNa hanumatA'bhihitaM vibhISaNena saGgama samayaM jagAma, manasaiti zeSaH / pattatrirAjena garUDena purandaro yathA amRtaharaNakAle sakSvaM jagAma tabat // 1 // For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhyanujJAnAnantaraM zaraNyasya zaraNAgatasaGgamAvizeSaM darzayati-tata iti / sugrIvavaco nizamya tato harIzvareNAbhihitaM vibhISaNena saGgamaM jagAmetya nvyH| abhihitaM he vibhISaNa | rAghavastavAbhayaM dattavAn rAghavamupayAhItyevaM sugrIvoktam / narezvaraH saGgamaM jagAmeti saGgamo'pi karturIpsitatamatvakathanena samasyAyaM lAbha iti gamyate / na tyajeyaM kathaMcanetyAdibhiH sugrIvAdivAkyarUpavirodhinirasanapUrvakaM zrIvibhISaNasvIkAraM pratizrutya kathaMcitsugrIvAdi vAkyajanitaM vilambamavipA tvarayA rakSituM svayameva tena saGgata ityAha vibhISaNenAzu jagAma saGgamamiti / Azu tvaritam / AzritasaM zeSe svayaM varAtizayavAniti bhaavH| purandaro yathA patatrirAjena saGgamaM svalAbhamamanyata tathA'yamapIti dRssttaantaabhipraayH| yadA sugrIvasya buddhiH punarviparItA lAtkAryahAniriti zIghraM jagAma // 41 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAdazaH sargaH // 18 // rAghaveNAbhaye datte sannatA raavnnaanujH| vibhISaNo mahAprAjJo bhUmi samavalokayan / khAtpapAtAvanA hRSTo bhaktairanucaraH saha // 1 // evaM zaraNyasya zaraNAgatasaGgamarUpaphalamuktvA zaraNAgatasya zaraNyasevAkhyapuruSArthalAbhamAha-rASavaNetyAdisAyazloka ekAnvayaH / abhaye svApekSite / sarvabhUtAbhaye datta / sannataH 'guNerdAsyamupAgataH' iti nyAyena pUrvazrutebhyo'pyadhikAnAM rAmakalyANaguNAnAM sAkSAtkAreNa samyakprahAbhUtAGgaH / mahAprAjJaH nirapAyopAyaparigraheNa paramapuruSArthalAbhAvedazAstrAbhyAsAtizayajanitaprajJAtizayasya phalamidAnI nirvRttamiti bhAvaH / bhUmi samavalokayan antaraGgasacivasamUhasammardaniravakAze'pi rAmapurodeze sacivaireva sayUthyatAmApannasya vibhISaNasya svapariSanmadhye dattaM bhUtalAvakAzaM samyakpazyan / khAdavanI papAteti prAthamiko dUrapraNAma ucyate / praNAmAdyayogyasthAnamAkAzaM parityajya pANipAdaziraprabhRtibhiraSTAGgairbhUmi prAptavAnityarthaH / / ityAdi sugrIvavacanaM nizamya tataH harIzvareNAbhihitaM vibhISaNasaGgamaM jagAmeti sambandhaH // 41 // iti zrImahe zrIrAmA0 yuddhakANDa aSTAdazaH sargaH // 18 // rAghaveNeti / sanataH svAmisannidhau pAdapurassarAvarohaNamanucitamiti matvA prahIbhUtaziraskassannityarthaH / bhUmim Anayanoyukta sugrIvAdibhirita Agaccheti sAsanataH pravaNaH / sarasvabhAvavArasAmu nata iti vA / bhUmi samavalokayana, avataraNAyeti bhaavH| dRSTaH mahAlAmo jAta rati prItamanAH / rAmasya pAdayoH, manena ma phevalamayamammaracara aihikphlaavlmbii| kintu mokSAjJAnAnandAyarthI ceti bapati / yathoktaM vRhadAraNyakopaniSadbhASyayoH "muvAraiti pratiSThe he ete pratiche he ete akSare" " svityAnandassamudiSTo variti jJAnamuSyate / mokSadAnena tadAnAtsuparasya padadvayam / 3 For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. nanvapakSitamabhayaM dattameva punaH kimartha praNanAmetyatrAha hRSTa iti / rAmasya svarUparUpaguNAnubhavajanitaharSavivazIkRtazarIra evaM prnntH| na tu kimapiTI .yu.kA, . pryojnmuddishyetyrthH| bhaktairanucaraiH saheti "rAghavaM zaraNaM gtH| nivedayata mAm" iti vibhISaNasyaikasyaivopAyAnuSThAnazravaNe'pi tadanubandhinA tadbhaktivazAdeva rAmaparicaraNaM samAnamityucyate / uktaM hi "pazurmanuSyaH pakSI vA ye ca vaissnnvsNshryaaH| tenaiva te prayAsyanti tadviSNoH paramaM padam // iti // 1 // pUrva vAcikA prapattiH kRtA, samprati kAyikazaraNAgati prayuGke-sa viti / sa tu pUrvasmAdvilakSaNaH, saMzayaviparyayanivRttyA anukUlatva sa tu rAmasya dharmAtmA nipapAta vibhiissnnH| pAdayoH zaraNAnveSI caturbhiH saha rAkSasaiH // 2 // abravIcca tadA rAmaM vAkyaM tatra vibhISaNaH / dharmayuktaM ca yuktaM ca sAmprataM sampraharSaNam // 3 // nirNayaviSaya ityarthaH / dharmAtmA sarvAvasthAsvapyapracyutazaraNAgatidharmaniSThAvAn / vadhyatAmiti zaGkayatAmiti na tyajeyamiti Anayanamiti asmAbhi bastulyo bhavatviti coktAsu sarvAvasthAsvapyavicAreNekarUpacitta ityarthaH / anena vibhISaNasya mahAvizvAsa uktaH / zaraNAnveSI kRtazaraNavaraNaHvibhISaNaH, rAmasya svasmin pakSapAtAtizayadyotakAbhirAmAkArastha / pAdayoH stanandhayasya mAtRstanavat zrIpAdAveva svasya bhogyabhUtAviti papAta, anyairAgatya prazithilAnavayavAn samyagyojayitvA yathotthApyeta tathA papAta / caturbhiH saha rAkSasaira, krcrnnaayvyvvtttprtntrrityrthH| tatrAnu kUlyasaGkalpaprAtikUlyavarjanavattvamuktam / dharmAtmeti mahAvizvAsaH zaraNAnveSIti goptRtvavaraNaM papAtetyAtmanikSepa iti sAGgazaraNAgatiH kRtA bhavati / // 2 // evaM kAyikI zaraNAgatiruktA, atha vAcikI darzayati-abravIditi / tadA pAdapatanasamaye / tatra sugrIvAdInAM sarveSAmekamatyavati sadasi / nirdiSTA bhuvam / hRSTaH abhimatabastulAbhajanitaprItiyuktaH // 1 // pAdayonipapAtetyanena stanandhayasya mAtuH stanAviva zaraNAgataspa zaraNyasya pAdAravindadvayameva bhogyatvena paramaprApyamiti dyotyate // 2 // abravIditi / tatra sugrIvAdisacivasametarAmasannidho / yuktaM yuktiyuktam / sAmprataM saMmaharSaNa sadyassantoSakaram // // -dakSiNati samyakSa " ti / atha avataraNAnantaram / sithitaH saha sahitaH / yaH nipapAtA nitarAM pAnti jAditi niSA mAyA tAn pAti samAna na phalAzayeti niSapAtA / te rAma prati vimI pa // 65 // SaNo'vIditi somavayasyaikAncayaH / athavA rUpaM pAdayonipapAta / svAmitvAvasya prathamataH praNAmaH / atha anantaraM sa vibhISaNaH caturbhiH sacivaisrAi nipapAta / athavA khAtpapAteti pUrvam / anantaraM rAmaspa samIpata iti zeSaH / atha tadanantaraM catubhI rAkSasisaha rAmastha pAdayonipapAta / etaM vizeSaM tuzabda udghoSapati / adha vibhISaNasya rAmapAdanipatanAnantaram / sa rASaNaH caturmI rAkSasaH makarNamadApAceMdra jitmahastaissaha nipapAteti madhya epacapena kavivacanaM vA caturbhirabhi hitassahetararAkSasairvA rAmapraNipAtastanipAtaheturiti bhAvaH // 1 // 1 // For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAmaM pUrva sugrIvAdipuruSakArabhUtAn prati, samprati zaraNyameva / dharmayuktaM zaraNAgatyAnukUlasaGkalpAdidharmayuktam / yuktaM samarthakAruNikazaraNyAviSayatayA yogyam / sAmprataM sampraharSaNam pUrva 'rAghavaM zaraNaM gataH' ityuktidazAyAM sugrIvAdInAM zrutikaTukaM jAtam, idAnIM sarvasampaharSaNam // 3 // anuja iti|| pUrva nivedayatetyatra puruSakArabhUtAn pratyuktam, idAnIM sAkSAccharaNyaM pratIti na punruktiH| pUrvArdhana svadopakhyApanAdAkiJcanyamuktam / sarvabhUtAnAM zaraNyaM rAvaNasyApi zaraNaM bhavAmIti kRtasaGkalpam / bhavantaM jJAnazaktyAdiparipUrNam // 4 // anantaraM prApyAntaranirasanapUrvakaM tvameva prApya ityAi anujo rAvaNasyAhaM tena caapyvmaanitH| bhavantaM sarvabhUtAnAM zaraNyaM zaraNAgataH // 4 // parityaktA mayA laGkA mitrANi ca dhanAni vai / bhavadgataM me rAjyaM ca jIvitaM ca sukhAni ca // 5 // tasya tadvacanaM zrutvA rAmo vacanamabravIt / vacasA sAntvayitvainaM locanAbhyAM pibanniva // 6 // parityakteti / laGkA vAsasthAnam / mitrANi suhRdaH / dhanAni tadvArA samAgatAni, sopAdhikAni vastUni prApyAntarANi tyaktAnItyarthaH / bhavadgataM / tvadadhInam / rAjyamiti sarvaparigrahopalakSaNam / jIvitamiti dhArakapoSakabhogyopalakSaNam / sukhAni aihikAmuSmikarUpANi / idaM sarva bhavadgataM bhava kAntargatam, bhavatkaya vinA anyannAhamabhyarthayAmItyarthaH // 5 // tasyeti / tasya sarvaparigrahatyAgapUrvakaM rAme nyastabharasya / tadvacanaM rAmakeya meva sakalabhogyajAtamiti vAkyam / sAntvayitvA zaraNaM gata ityuktisamaya eva svIkAryo'si etAvatparyantaM vilambaH kSantavya iti sAntvavacanAnyuktvA / 'tyaktvA putrAMzca dArAzca rAghavaM zaraNataH' ityAdi suprIvAdisarvavAnarasannidhau kRtaM pralapanaM zaraNyarAmaprItivarddhanAya punarapyanusandhatte-anuja iti // 4 // parityaktati / me rAjyAdikaM sarva bhavadgataM ve bhavadadhInameva // 1-11 // sa-bhavantaM sarvabhUtAnAM zaraNyam anenAprajasya mahAdoheNa sahavAsAyogyatAM svasya zrIrAme magavadavatAratAmatiM ca sUcayati // 4 // mitrANi pUrva mizravadanukRtAni / pAralyatAnIti liGgavacanavyatyAsena vA yasyAM mitrANi dhanAni ca sA laGkA parityakteti vA'nvayaH / me rAjyam / jIvitaM jIvanam / mukhAni aihalaukikAni pAralaukikAni ca bhavatAni pUrvasmAtparityaktA mayA lakelyAnaM savateti viprinntenaanveti| parityaktaH bhAmayo rogarUpI prAkArAyaGgamaGgakAritvAdrAvaNaH yayA sA laGkA bhavadbhatA / etena ekA mUlanagarauM sthApayitvAkA sasyAsviti rAmeNa gRhItvA rAjyapradAnaM nAmipetaM vibhISaNena rAmavadAnyatA neti bhAvaH // 5 // For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra wwe.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bA.rA.bhU. // 65 // sAlocanAbhyAM pibanniva sAntvavacanena tasya hRdayamAI kRtvA atyAdareNa vilokayannityarthaH // 6 // evaM vibhISaNena kAyikakaiGya prArthite.TI.yu.kA. kAyikakaikaya pazcAt bhaviSyatIti samprati vAcikakaiye kurviti darzayati-AkhyAhIti / atra bhavadIyAnAmityanuktvA rAkSasAnAmityukterayaM 19 rAkSasajAtirna bhavati kinvikSvAkuvaMzya iti rAmo mene iti gamyate / bhramarakITanyAyena sadyaH svasAmyapradaM hi bhagavadAzrayaNavebhavam // 7 // evamiti / AkhyAhi mama tattvena rAkSasAnAM balAbalam // 7 // evamukta tadA rakSo rAmeNAkliSTakarmaNA / rAvaNasya balaM sarva mAkhyAtumupacakrame // 8 // avadhyaH sarvabhUtAnAM gandharvAsurarakSasAm / rAjaputra dazagrIvo varadAnAt svayambhuvaH ||9||raavnnaanntro bhrAtA mama jyeSThazca vIryavAn / kumbhakarNo mahAtejAH zakrapratibalo yudhi // 10 // rAma senApatistasya prahasto yadi vA shrutH| kailAse yana saGgrAme mANibhadraH parAjitaH // 11 // baddhagodhAGgulitrANa stvavadhyakavaco yudhi / dhanurAdAya yastiSThannadRzyo bhavatIndrajit // 12 // saMgrAmasamayavyUhe tarpayitvA hutAzanam / antardhAnagataH zatrUnindrajiddhanti rAghava // 13 // mahodaramahApAzvauM rAkSasazcApyakampanaH / anIkasthAstu tasyaite lokapAlasamA yudhi // 14 // spaSTam // 8 // avadhya iti / sarvabhUtAnAmityetadgandharvAdivyatiriktaparam / rAjaputreti sambuddhyA mAnuSavadhyatvaM dyotayati // 9 // pratibalaH samAna balaH // 10 // kailAse, vartamAna iti zeSaH / mANibhadraH kubersenaaptiH| yadi vA zruta iti, hanumata iti zeSaH // 11 // baddhati / aGgulIstrAyata itya livANam aGgulikavacam / " godhA talaM jyAghAtavAraNe" ityamaraH / anena nirantarazarasandhAyIti gamyate / avadhyakavacaH abhedykvcH| yudhi adRzyo bhavatItyanvayaH / hanumagrAhakatvena prasiddhatvAttasya rAvaNaputratvAnuktiH // 12 // kuto'syAdRzyatvazaktiH adRzyazca kiM karotItyAha- // 65 saGgrAmeti / saGgrAmasamayakRtavyUhe / tarpayitvA homaiH prINayitvA // 13 // mahodara ityAdi zlokadvayam / anIkasthAH senApatayaH / ete mahodarAdayaH / baddhagodhAGkalitrANaH godhA jyAghAtavAraNam / aGgulivANamaDalivAraNam // 12 // saGkAmasamayavyUhe saGkAmasamayakRtathyUhe // 13 // 14 // For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir dazakoTisahasrANi, santIti shessH||14||15|| sa tairityrddhm||16|| na kevalaM yodhanam, parAjitAzca te lokapAlA ityAha-saha devairityardhamekaM vAkyam / / devaH lokpaalbhinnaiH| te lokapAlAH / mahAtmanA mahAdhairyeNa // 17 // anvIkSya Alocya / sarve kartavyAkartavyam // 18 // yAnIti / karmApadAnAni "apadAnaM karmavRttam" ityamaraH / karikalabha ityatreva karmazabdaprayogaH / zauryakRtavyApArA ityarthaH / avagacchAmi avadhArayAmItyarthaH // 19 // Alo / dazakoTisahasrANi rakSasAM kAmarUpiNAm / mAMsazoNitabhakSANAM laGkApuranivAsinAm // 15 // sa taistu sahito rAjA lokapAlAnayodhayat // 16 // saha devaistu te bhagnA rAvaNena mahAtmanA // 17 // vibhISaNavacaH zrutvA rAmo dRDhaparAkramaH |anviikssy manasA sarvamidaM vacanamabravIt // 18 // yAni karmApadAnAni rAvaNasya vibhISaNa / AkhyAtAni ca tattvena hyavagacchAmi tAnyaham // 19 // ahaM hatvA dazagrIvaM sapahastaM sabAndhavam / rAjAnaM tvAM kariSyAmi satyametada bravImi te // 20 // rasAtalaM vA pravizet pAtAlaM vApi rAvaNaH / pitAmahasakAzaM vA na me jIvana vimokSyate // 21 // ahatvA rAvaNaM saGghaye saputrabalavAndhavam / ayodhyAM na pravekSyAmi tribhistaiotRbhiH zape // 22 // zrutvA tu vacanaM tasya raamsyaaklissttkrmnnH| zirasA''vandha dharmAtmA vaktumevopacakrame // 23 // citamarthamAha-ahamityAdinA // 20 // rasAtalaM bhUvivaram / pAtAlam adholokam / pitAmahasakAzaM savarapradasamIpam / uparitanalokAvadhibhUtaM sty| lokaM vA / me mttH||21 / uktamartha vyatirekamukhena draDhayan satyametadbhavImi ta ityuktaM vivRNoti-ahatveti / saGghaye yuddhe / taiH prasiddhaiH / bhrAtRbhi riti hetuvivakSayA tRtIyA // 22 // svAnabhimatarAjyapradAnapratijJAnAt vandanapUrvakaM svAbhimataM kaiyameva prayojanAntaranivRttaye'rthayate-zrutvetyA dazakoTIti pradhAnarAkSasavivakSayA // 15-20 // rasAtalaM bhUmisannihitalokam / pAtAlam adholokAvadhibhUtaM lokam / pitAmahasakAzaM brahmalokam / me, purataH iti zeSaH // 21 // ahatveti / taissaudhAsampannatayA prsiddhH||22 // 23 // sa0-rAmapratijJAM zrutvA vibhISaNo'pi pratizRNotItyAha-vaktumeveti / ekkAreNa sarvasvAmino rAmasya sAhAyyakaraNavacanamupahAsyam , tathApi laukikarotyanupAlanArthamidamiti sUcayati // 23 // For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bhU. zI.. // 6 // dinA / Avanyati cchedaH // 23 // rAkSasAnAmiti / sAjhaM sAhAyyam / sahazandaH sahAyavAcI / yathAprANa yathAvalam // 24 // evaM kaiyA vyatiriktaphalamanAkADamANaM vibhISaNaM pariSvaGgena vazIkRtyAnuSaGgikamapi phalaM matpradattamaGgIkartavyamityabhiprAyeNa lkssmnnmaadishti-itiiti| sa. teneti / tena samudrajalena / mahAprAjJaM kaiyaparyantasvazeSatvasvarUpajJam / mayi prasanne satItyanena abhiSeko vibhISaNenAnAkAsita iti gamyate / mAnada bahumAnapada, matprasAde sati phalapradastvamiti bhAvaH // 29 // 26 // evamiti / madhye vAnaramukhyAnAmityanena mahatsamAje rAkSasAnAM vadhe sAoN laGkAyAzca pradharSaNam / kariSyAmi yathAprANaM pravekSyAmi ca vAhinIm // 24 // iti bruvANaM rAmastu pariSvajya vibhISaNam / abavIllakSmaNaM prItaH samudrAjjalamAnaya // 25 // tena cemaM mahAprAjJamabhiSiJca vibhISaNam / rAjAnaM rakSasAM kSipraM prasanne mayi mAnada // 26 // evamuktastu saumitrirabhyaSizcadvibhISaNas / madhye vAnaramukhyAnAM rAjAnaM rAjazAsanAt // 27 // taM prasAdaM tu rAmasya dRSTvA sadyaH plvnggmaaH| pracukruzurmahAtmAnaM sAdhu sAdhviti cAbruvan // 28 // abravIca hanumAMzca sugrIvazca vibhISaNam // 29 // kathaM sAgaramakSobhyaM tarAma varuNAlayam / sainyaiH parivRtAH sarve vAnarANAM mahaujasAs // 30 // kRtamalaGganIyamiti ghotyate / rAjazAsanAdityanenAlaGnIyaM rAjazAsanamiti vibhISaNo'numena iti bhAvyate // 27 // pracukuzuH harSanAdaM ckruH|| mahAtmAnaM rAmam / abruvan prAzaMsannityarthaH // 28 // atha samayAntare kutracidekAnte pradeze hanumatsugrIvau sthalahaM vibhISaNaM vaanrsenaatrnnopaay| mapRcchatAmityAha-abravIcceti / idamamekaM vAkyam // 29 // kathamiti / dustaratve hetuH akSobhyamiti / tatrApi hetuH varuNAlayamiti // 30 // rAkSasAnAmiti / sAhyaM sAhAyyam // 24-30 // | sa-rAjAnaM mahAyAH / rAjazAsanAt rAmAzAyAH / rAvaNAvarajasya svAvarajenAbhivacanaM yuktamiti vA idAnI rAvaNamAraNadIkSAnvAkhApArAntarasyAkaraNIyatayA kA sAkSApitAmaha vAbhiSekayogyo nApa / pati vA lakSmaNenAmiSecanamiti mantavyama / rAjazAsanAt rAjA rAvaNaH tazchAsane zikSA vaNIkarayeti vA / rUpanlopanimittA pacamI // 17 // For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org buddhimanto bhavanta eva vicArayantotyatrAha-upAyaM nAdhigacchAma iti / sarve, vayamiti zeSaH // 31 // samudramityardham / lakSmaNavyAvRttaye rAjetyuktiH // 32 // zaraNavaraNaM vyAjIkRtya samudraH pratyAsaktyatizayAtsaba upAyaM dizedityabhiprAyeNAha - khAnita iti / khAnitaH, svaputrairiti zeSaH / na kevala mutpattimAtraM tanmUlam, kiMtvatizayo'pi tadadhIna ityAha aprameyo mahodadhiriti / sagareNa rAmakUTasthena / mahAmatiH upakArajJa ityarthaH // 33 // upAyaM nAdhigacchAmo yathA nadanadIpatim / tarAma tarasA sarve sasainyA varuNAlayam / evamuktastu dharmajJaH pratyuvAca vibhISaNaH // 31 // samudraM rAghavo rAjA zaraNaM gantumarhati // 32 // khAnitaH sagareNAyamaprameyo mahodadhiH / kartu marhati rAmasya jJAtvA kArya mahAmatiH // 33 // evaM vibhISaNenokto rAkSasena vipazcitA / AjagAmAtha sugrIvo yatra rAmaH salakSmaNaH // 34 // tatazcAkhyAtumArebhe vibhISaNavacaH zubham / sugrIvo vipulagrIvaH sAgarasyopavezanam // 35 // prakRtyA dharmazIlasya rAghavasyApyarocata // 36 // sa lakSmaNaM mahAtejAH sugrIvaM ca harIzvaram / satkriyArthaM kriyAdakSaH smitapUrvamuvAca ha // 37 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir evamiti / rAkSaseneti sthalajJatoktA / vipazviteti tAtkAlikabuddhimattA / AjagAmatyanana kAlAntara dazAntara sugrAvAdiprazna iti gamyate // 34 // tatazceti / vipulagrIva ityanena kutUhalitvamuktam / Arebha ityanena ArambhamAtra eva sUkSmajJatayA rAmeNa sahasA sugrIvavivakSitaM jJAtamityucyate / upavezanam upAsanam // 35 // prakRtyetyarddhamekaM vAkyam | arocata tadupavezanamityanuSaGgaH // 36 // sa iti / mahAtejAH tAtkAlika prakAzaka OM upAyeriti / upAyaiH kaizcidupAyaiH nadanadIpatimadhigacchAmaH adhigamiSyAmaH / sasainyAH sarve tarasA varuNAlayaM yathA tarAma tadRzopAyAn vadeti zeSaH upAyaM nAdhigacchAmaH iti pAThe - sasainyA nadanadIpati varuNAlayaM yathA tarAma tAdRzamupAyaM nAdhigacchAmaH, na jAnIma ityarthaH // 31 // 32 // zaraNavaraNa mAtreNa kathamaso kArya kariSyatItyAzaGkaya kAryakaraNopayuktaM rAghavasamudrayoH sambandhaM darzayati- khAnita iti // 33 // yatra rAmo vartate taM dezaM lakSmaNastugrIva vAjagAmeti sambandhaH // 34 // tatazceti / sAgarasyopavezanam upAsanaM rAghavasyApyarocata // 35 // 36 // sa iti / satkriyArthaM lakSmaNasugrIvayossammAnArtha For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cA.rA.bhU. // 67 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir dehakAntimAn / anyAnvihAya sugrIvaM prati vandane hetuH harIzvaramiti / satkriyArthe vibhISaNamantrabahumAnArtham / kriyAdakSaH svayaM kAryakaraNasamartho'pi // 37 // 38 // paNDitaH mantrasamarthaH / ubhAbhyAmiti caturthI / artha prayojanam / sampradhArya nizcitya / yatkAryamubhAbhyAM rocate taducyatAmiti sambandhaH // 39 // samudAcAraH aalibandhAdyupacAraH tatsaMyuktamiti kriyAvizeSaNam // 40 // asminkAle upAyamantarAM darzanakAle / sukhAvaham vibhISaNasya mantro'yaM mama lakSmaNa rocate / brUhi tvaM sahasugrIvastavApi yadi rocate // 38 // sugrIvaH paNDito nityaM bhavAn mantravicakSaNaH / ubhAbhyAM saMpradhAryArthe rocate yattaducyatAm // 39 // evamuktau tu tau vIrAvubhau sugrIvalakSmaNau / samudAcArasaMyuktamidaM vcnmuuctuH|| 40 // kimarthaM nau naravyAghra na rociSyati rAghava / vibhISaNena yaccoktamasmin kAle sukhAvaham // 41 // avadadhvA sAgare saMtuM ghore'smin varuNAlaye / laGkA nAsAdituM zakyA sendrairapi surAsuraiH // 42 // vibhISaNasya zUrasya yathArthaM kriyatAM vacaH / alaM kAlAtyayaM kRtvA samudro'yaM niyujya tAm / yathA sainyena gacchAmaH purIM rAvaNapAlitAm // 43 // evamuktaH kuzAstIrNe tIre nadanadIpateH / saMviveza tadA rAmro vedyAmiva hutAzanaH // 44 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmI* zrImadyuddhakANDe ekonaviMzaH sargaH // 19 // ayatnena kAryasAdhakam / nau AvayoH // 41 // rAmazaraNAgateH phalaM setubandhanamityAzayenAha - avadhveti / ghore timitimiGgilAdisattvAdhiSThitatvena dustare / sendrairiti / kiMpunarasmAbhiriti bhAvaH // 42 // zUrasya mantrazUrasya / yathArthe paramAptoktatvAditi bhAvaH / niyujyatAM prArthyatAm / yatheti / tathA niyujyatAmiti pUrveNAnvayaH // 43 // saMviveza saMvezanamakarot / vedyAmiva hutAzana ityanena jvaliSyamANatvaM vyajyate // 44 // iti zrIgovinda rAjavirAcite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonaviMzaH sargaH // 19 // smitapUrvamuvAceti sambandhaH // 37-39 // evamiti / samudAcArasaMyuktaM sopacAramityarthaH // 40-42 // vibhISaNasyeti / samudro'yaM niyujyatAm samudrassetubandhAya prArthyatAm // 43 // evamiti / hutAzanadRSTAntena tatejoyuktatayA kArpaNpAbhAvaH sUcitaH // 44 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa tavada khyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm ekonaviMzaH sargaH // 19 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN sa0 19 // 57 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Oyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra atha vibhISaNanirgamanAnantaraM laGkAvRttAntaM prastauti-tata ityAdinA / niviSTA samudratIrasthAm / vajinI senAm / vIryavAniti darzanasAma poktiH||1||caar ityAdi sAIzlokaH / durAtmanaH durbuddhaH, akAle cArapreSitarityarthaH // 2 // eSa iti / agAdhaH senApakSe duSpraveza ityrthH| aprameyaH aparicchedyaH // 3 // putrAviti / padaM sthAnam prati aagto||4|| etAvitpaImekam // 5 // balamiti / pUrva senAsanivezamAtramuktam / tato niviSTAM dhvajinIM sugrIveNAbhipAlitAm dadarza rAkSaso'bhyetya zArdUlo nAma vIryavAn ||1||caaro rAkSasa rAjasya rAvaNasya duraatmnH| tAM dRSTvA sarvato vyagraM pratigamya sa rAkSasaH / pravizya laGka vegena rAvaNaM vAkya mabravIt // 2 // eSa vAnaraRkSodho laGkAM smbhivrtte| agAdhazcAprameyazca dvitIya iva saagrH||3|| putrI dazaratha syemau bhrAtarau raamlkssmnnau| uttamAyudhasampannau sItAyAH padamAgatau // 4 // etau sAgaramAsAdya sanniviSTau mahA dyutii||5||blmaakaashmaavRty sarvato dazayojanam // 6 // tattvabhUtaM mahArAja kSipraM veditumarhasi / tava dUtA mahArAja kSipramahantyavekSitum // 7 // upapradAnaM sAntvaM vA bhedo vA'tra prayujyatAm // 8 // atra tadvistAra ucyate / AkAzam avakAzam / sarvataH catuHpArtheSu / dazayojanaparimitamavakAzamAvRtya sthitam // 6 // tattvabhUtAmiti / mayA sAmAnyato jJAtaM yathArthabhUtaM yathA bhavati tathA jJAtumarhasItyarthaH // 7 // upapradAnamityamekaM vAkyam / daNDasya tvavakAza eva nAstIti bhAvaH / 1 // cAra iti / sarvataH sarvA tAM vAnaradhvajinIm adhyanaM yathA tathA dRSTvA vegena laGkAmAvizya rAjAnamabravIditi sambandhaH // 2 // eSa iti senApakSe agAyatvaM duSpravezatvam // 3 // putrAviti / sItAyAH padamAgatI siitaasthaanmudishyaagto||4|| 5 // balaM cetyava satriviSTamiti vytyyenaanussH| AkAvAmavakAzam // 1 // patitvabhUtametanmaduktaM yathArthamityarthaH / samanantarakartavyamevAha tava dUtA iti // 7-10 // sa0-sItAyAH padaM trANamudizya atra vartata iti ciha jJAtvA vA zabda hanumadodhita zrutvA vA / " pada vyavasitatrANasthAnalakSmAvivastu " ityamaraH // 1 // upapradAnaM sItAthA rAmasamIpaM gatvA dAnam / sAmavaM sItAdAne vinA amUmparAnAdidAnena samAdhAnam / medaH mitramedaH / caturthopAyabhUto daNDastu rAmasenAvalokanAnantaram ayamazakya iti zAIna nognyastaH // 8 // For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 68 // khA.rA.bhU. atra rAmaviSaye // 8 // zArdUlasyetyarddhatrayamekAnvayam / arthaH kartavyArthaH // 9 // bhedaprayogamupadarzayati-sugrIvamiti / mama vacanAdabrUhi mayoktamiti brUhi / akkIbaM sadhASTaryamityarthaH / zlakSNayA pAruSyarahitayA / parayA zrAvyayA // 10 // vacanamevAha - tvamiti / vacanagAmbhIryaH paJjanAya guruvRttArambhaH / he mahArAja / tvaM kulaprasUtaH / sUryaputratvAditi bhAvaH / tena niSkAraNavairaM tvayA kartumanucitamiti vyajyate / mahAbalaH alpabalaM rAmamavalambituM nAIsI zArdUlasya vacaH zrutvA rAvaNo rAkSasezvaraH / uvAca sahasA vyagraH saMpradhAryArthamAtmanaH / zukaM nAma tadA rakSo vaakymrthvidaaNvrm||9|| sugrIvaM brUhi gatvA tvaM rAjAnaM vacanAnmama / yathAsandezamaklIvaM lakSNayA parayA girA // 10 // tvaM vai mahArAja kulaprasUto mahAbalazcarkSarajassutazca / na kazcidarthastava nAstyanarthastathA hi me bhrAtRsamo harIza // 11 // ahaM yadyaharaM bhAryA rAjaputrasya dhImataH / kiM tatra tava sugrIva kiSkindhAM prati gamyatAm // 12 // na hIyaM haribhirlaGkA zakyA prAptaM kathaMcana / devairapi sagandharvaiH kiM punarnaravAnaraiH // 13 // satathA rAkSasendreNa sandiSTo rajanIcaraH / zuko vihaGgamo bhUtvA tUrNamAplutya cAmbaram // 14 // tyarthaH / RkSarajassutaH brahmapautratvena mama bandhubhUto'sItyarthaH / tava rAmAvalambane kazvidartho nAsti / anavalambane anarthazca nAsti / aphalaM vairaM tava nocitamiti bhAvaH / vAlisambandhena bhrAtRsamatvAnmayaiva praNayaM kurvityabhiprAyeNAha tathA hIti // 11 // sItApaharaNameva tvatkRto mahAnanartha ityatrAha - ahamiti / rAjaputrasya taveti padAbhyAM naravAnarayoH kaH sambandha ityuktam / ghImata iti sugrIvavizeSaNam / tatra haraNaviSaye / kim kA hAnirityarthaH // 12 // "AndhasyAntagamanam " iti nyAyena prakAntaM kArya kathaM tyajyatAmityatrAha na hIti / uktamartha kaimutikanyAyena draDhayati- devairiti / atra naragraha NAt pUrvArdhe haripadaM naropalakSakaM bodhyam / tvamevAmumarthamAlocayeti bhAvaH / iyaM laGkA prAptuM na zakyetyuttarArdhe'nuSajyate // 13 // ambaramAplutya, tvamiti / arthaH upakAraH / anarthaH apakAraH arthAnarthayorabhAve'pi bhrAtRsamaH // 11 // 12 // madvacanamanAdRtyAgatenApi tvayA kimapi kartuM na zakyamityAdana hIyamiti // 13 // sa tatheti / Aplutya cAmbaram jagAmeti zeSaH // 14 // satvaM me bhrAtRsamaH vAlirAvaNayoH sakhyAnmadanujasama datyuktiH / evaM devAbhistutayA vANyA vAlina iva rAvaNasyApi badho rAmAdbhaviSyatIti sUcyate // 11 // For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. sa. 20 // 68 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir AjagAmeti shessH||14||upryupri sAgaraM sAgarasyAvyavahitopari prdeshe| "uparyadhyadhasaH sAmIpye" iti dvivacanam / ApreDitAntatvAt "ubhasarvatasoH-" iti dvitIyA // 15 // tamiti / prApayantaM zrAvayantam / prApadyanta paryavArayan // 16 // nigRhItaH baddhaH // 17 // vAnarerityAdi / dUto'pyanukta sa gatvA dUramadhvAnamuparyupari sAgaram / saMsthito hyambare vAkyaM sugrIvamidamabravIt / sarvamuktaM yathAdiSTaM rAvaNena durAtmanA // 15 // taM prApayantaM vacanaM tUrNamAplutya vaanraaH| prApadyanta divaM kSipraM loptuM hantuM ca muSTibhiH // 16 // sa taiH plavaGgaiH prasabhaM nigRhIto nishaacrH| gaganAtale cAzu parigRhya nipAtitaH // 17 // vAnaraiH pIDyamAnastu zuko vacanamabravIt / na dUtAna nanti kAkutstha vAryantAM sAdhu vAnarAH // 18 // yastu hitvA mataM bhartuH svamataM samprabhASate / anuktavAdI dUtaH san sa dUto vadhamarhati // 19 // zukasya vacanaM zrutvA rAmastu paridevitam / uvAca mA vadhiSTheti ghrataH zAkhAmRgarSabhAn // 20 // sa ca patralaghurbhUtvA haribhirdarzite bhaye / antarikSasthito bhUtvA punarvacanamabravIt // 21 // sugrIva sattvasampanna mhaablpraakrm| kiM mayA khalu vaktavyo rAvaNo lokarAvaNaH // 22 // kArI vadhya evetyAzaGkaya nAhaM tathA anuktakArItyAzayenAha-yastviti // 18 // 19 // paridevitaM paridevanarUpaM vacanam / mA vadhiSTheti pratyeko tyabhiprAyeNekavacanam / vAdhiSThetItyatra ArSaH sndhiH||20|| patralaghuH lghuptrH| vAnaraiHprAyeNa lUnapakSa ityarthaH / bhaye darzite dArzite'pi // 21 // rAmAnu-pakSalaghuH porladhuH / lUnapakSa iti yAvat / dArzitebhaya ityatra abhaya iti padacchedaH // 21 // svavAkyazravaNAya sugrIvaM prazaMsati-sugrIveti / lokarAvaNaH sa gatveti / uparyupari sAgaraM sAgarasya samIpoparipradeze / rAvaNenoktaM sarvamidaM vAkyaM yathAviSTamabravIditi sambandhaH // 15 // loptuma, pakSAviti shessH||16-19|| paridevitaM vacanaM paridevanarUpaM vAkyam // 20 // sa ca pakSalaghuriti / pakSalaghuH, pakSalaghuH khanapakSa iti yAvata / / 21-25 // sa-pakSalapuH kapibhirkhatAtyapakSaH pUrva bhUtvA anantaraM rAmAzyA haribhirabhaye darzite datte sati pauH chimagrarudaiH laghuH zIghragAmI bhUtvetyarthoM vA / yattu banapakSatye'ntarikSagamanAsambhavaH / rAmAzAnanumAna prasAceti kaicidabhihitama, tattu zukarUpasya mAvikatvena pakSakode'pi mAyayA punaH prarohaNasya sambhavAdantarikSagamanasambhavena rAmAzAtaH pUrvameva katipayatAlopanena tadAjJAmajasyApyamAna cAyuktamiti zeSam // 21 // 185 For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. .19 // ityanena prativacanAnAdAne mAM haniSyatIti bhAvaH // 22 // sa evamiti / loke kazcidapipatirapi tajAtIyo na bhavati / tavyAvartanAya pUvaGgamAnApAra mRSabha ityuktam / mahAbalaH tRNIkRtarAvaNa ityarthaH / adInasattvaH adiinmnskH| atra vaMzasthopendravajendravajrAyogAdupajAtivRttabhedaH // 23 // bhrAtRsamo'sItyasyottaramAha-na me'sIti / me mitraM nAsItyarthaH / anukampyaH dayanIyazca nAsi / me upakartA ca nAsi / me priyo'pi nAsi / ataHsa. sa evamuktaH plavagAdhipastadA plavaGgamAnAmRSabho mhaablH| uvAca vAkyaM rajanIcarasya cAraM zukaM tUrNamadIna sattvaH // 23 // na me'si mitraM na tathA'nukampyo na copakartA'si na me priyo'si / arizca rAmasya sahAnubandhaH sa me'si vAlIva vadhArha vadhyaH // 24 // nihanmyahaM tvAM sasutaM sabandhuM sajJAtivarga rjniicresh| laGkAM ca sarvI mahatA balena kSipraM kariSyAmi sametya bhasma // 25 // na mokSyase rAvaNa rAghavasya suraiH sahendrairapi mUDha guptaH / antarhitaH sUryapathaM gato vA tathaiva pAtAlamanupraviSTaH [ girIza pAdAmbujasaGgato vA hato'si rAmeNa sahAnuja stvam // 26 // tasya te triSu lokeSu na pizAcaM na rAkSasam / trAtAramanupazyAmi na gandharva na cAsuram // 27 // kathaM prAtRsamo'sIti bhaavH| pratyuta mitrazatrutvAcchacurevAsItyAha arizceti / nanu nopakartRtvAdinA mitram, kintu sakhyulino bhrAtRtvAdityata / Aha sa me'sIti / saH aribhUtastvamapi vAlIva me vadhyo'si / arimitrasyApyaritvAditi bhAvaH / idameva manasi kRtvoktaM vdhaaiiti| anena 'ahaM yadyadaraM bhAryAm' ityetaddattottaram // 2 // na hIyaM haribhirlaGketyasyottaramAha-nihanmIti / jJAtivargaH kumbhkrnnaadiH| vibhISaNastu na jJAtiriti bhaavH| sutAdayaH kimartha hantavyA ityapekSAyAM rAjAparAdhAdityAha rajanIcarezeti / balena senayA // 25 // mayi lakAsthe khalvevaM kariSyasi sthalAntaraM gamiSyAmIti zaGkAyAmAha-na mokSyasa iti / rAghavasya rAghavAtu / paJcamyarthe psstthii| mUDheti smbuddhiH| sUryapathaM sUryadvAraM gataH san antahito'pi na mokSyase // 26 // tridazezvare'pi trAtumanIzvare kA vArtA kSudrANAmityAha-tasyati / tasya rAmazaraviddhasya // 27 // neti / rAghavasya rAdhabAta // 26-33 // sa-gAdhipaH evamukto'bhUt / evamuktaH plavAmAnAbhUSabhaH sugrIvaH / rajanIcarasya rAvaNasya cAra dUta dInaM zukaM pratyuvAca / pravagAn mAdhitaH manovyathAtaH pAtIti vA / tathA plavazeSa mAnaH cittonnatiryasya saH lvaamaanH| sa cAso na vidyate bhUSA miSyAvacana yeSAM te amUSAH teSAma iva maH, ndra rati yAvata / "bhaH svAnmayUkhe zake pa" iti "mAnacicolatI" rati ca vizvaH / badInasavaH madInAntaHkaraNaH // 23 // AT // 19 // pa For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yadi rAmasahAye sthito'si tArha te jaTAyuSo'vasthA syAdityavAha-avadhIriti / arddhamekaM vAkyam / jarayA vRddham ata evAkSamam asamartham / jaTAyuSa mavadhIriti yattatra te kiM,vIryamiti shessH| nAI tAdRza iti bhaavH||28|| bhAryAharaNakAle kimapyakurvana rAmaH kimidAnI kAraSyatItyatrAha-kinviti / te tvayA / sannidhirekha sAnnidhyam / vizAlAkSItyanena sItAharaNaM rAmasyAtyantAsahyamityucyate / gRhya gRhItvA / na budhyase, bhAvyanarthamiti zeSaH 19 // 29 // na budhyasa ityuktaM vivRNoti-mahAbalamiti / mahAtmAnaM mahAbuddhim // 30 // tata iti / harisattamaH iGgitaprekSaNAdijJa iti yAvat // 31 // avadhIryajjarAvRddhamakSama kiM jttaayussm||28|| kiM nu terAmasAnnidhye sakAze lakSmaNasya vaa| hRtA sItA vizAlAkSI yAM tvaM gRhya na buddhayase // 29 // mahAbalaM mahAtmAnaM durddharSamamarairapi / na buddhayase raghuzreSThaM yaste prANAn hariSyati // 30 // tato'bravIdvAlisutastvaGgado hristtmH||31|| nAyaM dUto mahArAja cArika pratibhAti me / tulitaM hi bala sarvamanenAtraiva tisstthtaa| gRhyatAM mA gamallaGkAmetaddhi mama rocate // 32 // tato rAjJA samAdiSTAH samutplutya valImukhAH / jagRhuzca babandhuzca vilpntmnaathvt||33|| zukastu vAnaraizcaNDaistatra taiH sampapIDitaH / vyAkrozata mahAtmAnaM rAmaM dazarathAtmajam / lupyate me balAtpakSau bhidyate ca tathA'kSiNI // 34 // yAM ca rAtri mariSyAmi jAye rAtriM ca yAmaham / etasminnantare kAle yanmayA hyazubhaM kRtam / sarvatadupapadyethA jahyA cedyadi jIvitam // 35 // nAyamiti / cArikaH cAraH / svArthe Thak / dUto hi na vadhyaH cArastu vadhya eveti bhAvaH / tulitaM tulayA mitam, paricchidya jJAtamiti yAvat // 32 // rAmAnu0-nAyamiti / cAraH caraNaM tadasyAstIti cArikaH / "ata iniThanI " iti Than / tulitam iyattayA paricchinnam // 32 // rAjJA sugrIveNa // 33 // zukastvityAdi sArdazoka rakAnvayaH / caNDaiH atyantakopanaiH / pitRsambandhakIrtane dayA bhavediti dazarathAtmajAmityuktam / pakSo puurvluptshesso||34|| yAmityAdi sAIzoka ekAnvayaH / rAtrizabdo'horAtravacanaH / yAM ca rAtri yasmiMzca divase mariSyAmi / yasmizca jAye ajAye / " anityamAgamazAsanam" lapyate ityAdizlokadvayam / yo ca rAtrimityatra rAtrizabda: ahorAtravacanaH / ahamevaM vAnarapIDhayA yadi jIvitaM jahyAM tadA yo ca rAhiM yasyAM rAyA jAye jAtavAnasmi yo ca rAtriM yasyAM rAyA mariSyAmi etasminnantare kAle janmamaraNayormadhyavartini kAle mayA yavazubhaM karma kRtam tatsarvaM tvamupapadyeyAH / For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 7 // sa021 ityaDabhAvaH / jAto'smi / etasminnantare jananamaraNayormadhyakAle / mayA yadazubhaM kRtaM tatsarva niraparAdhasya me ghAtayitA tvam upapadyeyAH prApnuhi / / caditi prasiddhayarthamavyayam // 35 // nAghAtayaditi / nAghAtayadhAnyavartayat / mucyatAM bandhanAnmucyatAm / niryApaNaM tu dakSiNakUle // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne viMzaH sargaH // 20 // nAghAtayattadA rAmaH zrutvA tatparidevanam / vAnarAnabavIdrAmo mucyatAM dUta AgataH // 36 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe viMzaH sargaH // 20 // tataH sAgaravelAyAM darbhAnAstIrya rAghavaH / aJjaliM prAGmukhaH kRtvA pratizizya mahodadheH / bAhuM bhujagabhogAbha mupadhAyArisUdanaH // 1 // jAtarUpamayaizcaiva bhUSaNabhUSitaM purA // 2 // evaM prAsaGgika parisamApya ekAntaritapUrvasargAntoditakathAzeSamupakSipati-tata ityAdisAIzoka ekaanvyH| tataH zukamokSaNAnantaram / sAgara velAyAM zarkarApracurAyAm / darbhAn zitAyakuzAna AstIrya / rAghavaH srvshrnnykulprsuutH| mahodadheH aJjaliM kRtvA bhujagabhogAbham ahikAyavadati mRdulaM bAhum upadhAya upadhAnIkRtya / prAGmukhaH san prtishishy| pratItyanena tadAnI sAgarAbhimukhamaparaH sAgara iva sthita ityavagamyate |ari sUdana ityanena tAdRzadazAyAmapi zatrUNAmadhRSyatayA sthita ityucyate / atra vizeSaNamahinA atisukumArasya kathamatikaThinAvanitalazayanam,akhila rakSakasya kathamanyato rakSApekSeti vAlmIkeH khedo dyotyate // 1 // amumevArtha prapaJcayati sA sptshlokH-jaatruupmyrityaadibhiH| jAtarUpamayaiH cakArAt prAmuhItyarthaH // 34 // 35 // neti / mucyatA dUta Agata iti bandhamokSaNaM dakSiNakUle // 36 // iti zrImahe zrIrAmA0 yuddhakANDavyAkhyAyAM viMzaH sargaH // 20 // tata ityAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / arisadano rAghavaH prAGmukhassan mahodadheraJjaliM kRtvA bhujagabhogAbhaM bAhumupadhAya pratizizya iti sambandhaH / prati zizye Abhimukhyena zayitavAn // 1 // 2 // | sa-sAgaravelAyAM samudratIre / mahodadheH ali kRtvA badnyA / prAmukhassan pratizizye / zayanapratinidhi kRtavAn / pratinA nidoSasya rAmasya svAbhAvikI nidrA na vaktuM zakyeti tatpratinidhibhUtaM cakSu nimIlanamAtramiti sucapati // 1 // // 7 // For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ratnamayaH / evakAroM yogavyavacchedArthaH / purA ayodhyAvAsakAle avatArAtpUrva vA ||2||vrkaanycneti paramanArIbhujavizeSaNam / bhujaiH hastaiH tadekara dezalakSaNA / paramanArINAM sairandhikANAm / anekadhA nAnAlaGkaraNAdiSu candanAgarukuGkumaprabhRtibhiH bahuprakAreNa / abhimRSTam saMmRSTam // 3 // aghi vAsitaM sAtagandham / bAlasUryeti vizeSaNAt dvitIyacandanazabdo rktcndnprH| tacca kuGgamam / "kuDamaM ghumaNaM proktaM lohitaM raktacandanam " iti hlaayudhH| Adau candanAgarubhyAM carcitam atha kuDDamairiti bodhyam / kazcidAha-paramanArINAmityanena sItAvyatiriktAzca bhAryAH santIti / tannaH vrkaanycnkeyuurmuktaaprvrbhuussnnaiH| bhujaiH paramanArINAmabhimaSTamanekadhA // 3 // candanAgarubhizcaiva purastAdadhivAsitam / bAlasUryapratIkAzaizcandanairupazobhitam // 4 // nahi bAlakANDe kutracidrAmasya dArAntarodAhaH pratipAdyate, pratyuta " rAmastu sItayA sArdai vijahAra bahUnRtUn / manasvI tadgatastasyA nityaM hRdi / smrpitH||" iti sItayA saha nirantarabhoga evocyate / ata eva sItApyAha "samA dvAdaza tatrAhaM rAghavasya niveshne| bhunAnA mAnuSAn bhogAn sarva kAmasamRddhinI // " iti atyantasaMyoge dvitIyayA nirantarabhogam / tatkuto'sya dArAntarAvakAzaH nanu "rAmasya dayitA bhAryA" iti vizeSaNA drohiNI yatheti tArANAmanyatamayA rohiNyA dRSTAntIkaraNAcca bhAryAntaraM tasya vyajyata iti cennaH dayito bhrAturitivadanugamanAnaItvAya tathA vizeSi tatvAt / kiM bharato rAmasya na dayitaH?" tAmevekSvAkunAthasya bharatasya kathAM kuru / " "na sarve bhrAtarastAta bhavanti bhrtopmaaH|" ityaadi| virodhAt rAmavAllabhyAtizayena saukumAryAtizayena ca rAjagRha evAvasthAya divyasukhAnubhavayogyAvapi sItAlakSmaNau rAmamanugatAviti hi tatra munihRdayam / rohiNI ceyamanyA, prasiddhAyA nityAnugamanAsambhavAt / nanu ca "hRSTAH khalu bhaviSyanti rAmasya paramAH striyH| aprahRSTA bhavi pyanti stupAste bhrtkssye||" iti snuSAsAhacaryAdrAmasya striyaH patnyo bahvayaH santIti gamyate / sundarakANDe'pi "strIbhistu manye vipulekSaNAbhi parakAzcaneti / tadeva vizinaSTi-bhujairityAdinA / bhujaiH paramanArINAmabhimRSTamiti rAmasyaikadAratvAt paramanArIzabdena zreSThaparicArikA vivakSitAH / sa-paramanArINAM kausalyAdInAm ! paramAzca te arayo na mavantIti nArayo brahmAdyA bhaktAH teSAm / athavA svadattapArampo varuNastasya nAryo gaGgAyAH vAsA bAhubhistaraGgaH / sveSvavatAreSu ramAyA anya batArabAdvavidhyena nArINAmiti bahuvacanayodhitabaddhavidhatA sambhavatIti naikakAminIvatatopahatiriti jJeyam // 3 // For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 71 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir stvaM raMsyase vItabhayaH kRtArthaH " iti sItayA cocyate / atrApi 'bhujaiH paramanArINAmabhimRSTamanekadhA ' ityuktam / tasmAdvahvayaH patnyo rAmasya santItyavagamyate / maivam rAmasya paramAH striya iti rAmasambandhinyaH kausalyAsItAtadAsIprabhRtaya ucyante / pUjAyAM bahuvacanena sItaivocyate / te snuSA itivat / na hi bharatasyAnekAH striyaH santItyatra pramANamasti / tvaM raMsyasa ityatrApi laukikarItimanusRtya sItoktavatI / paramanArINAmitya trApi alaGkartrINAmityartha uktaH / yadvA abhimRSTam abhimarzanArham / AzaMsAyAM ktaH / paramanAryaH zrIbhUminIlAH / AtmAnaM mAnuSaM rAma eva hi manyate zayane cottamAGgena sItAyAH zobhitaM puraa| takSakasyeva sambhogaM gaGgAjalaniSevitam // 5 // RSistu rAmasya viSNutvaM vyaktIkarotyeva / " jajJe viSNuH sanAtanaH" ityAha / nanu rAjasUyAzvamedhAdyanuSThAnAnyathAnupapattyA rAmasyAne kapatnyaH kalpyante, kAmaM kalpyantAM na tA idda sambadhyante / tAsAM kevalaM dharmArthaM vRtAnAM paribhraSTuM rantuM cAyogyatvAt / vastuto na tAH kalpyAH, sItayaiva pratimayA yajJe patnIkAryanirvAhasyottarakANDe darzitatvAt / na ca patnIpratinidhibhAvo na bhaTTAcAryeNa kathyata iti vAcyam, na hi vacanavirodhe nyAyaH prabhava tIti nyAyAt / vacanaM ca hemAdrismRtinibandhane darzitam "yadi duSTabhAryoM dUrabhAryo vA syAttadA darbhapuJjIlaM tatsthAne nighAyAgnimAdhAya kuryAt " iti / dharmasaMsthApanArtha pravRttasya rAmasyAcArAdaparaM kiM nAma mAnamapekSaNIyam / vastuta AcAra eva prathamaM pramANaM zrutyA pUrvAcAraM pradazyaiva karmavidhA nAt / Apastambo'pyata eva " dharmajJasamayaH pramANaM vedAzca" ityAcArameva prathamaM pramANamAha / ata eva smaranti ca smartAraH- " zrutirvibhinnA smRtayo vibhinnA na cAnRSerdarzanamasti kiMcit / dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAM mahAjano yena gataH sa pnthaaH||" iti / tasmAt " cAturvarNya ca loke'smin sve sve dharme niyokssyti|" ityuktarAmAcAra eva samIcInaM pramANam, tadviruddhAzva nyAyA na prabhavanti / yadyapi rAjasUyAzvamedhAnAM mahiSIvadvAvAtAparivRttibhyA mapi bhavitavyam / tathApi tallope tatkAryAnanuSThAnameva / tasya karmavaikalyAhetutvAt / yathA pamvandhAderyajJe viSNukramAjyAvekSaNAdilopena na yajJa lopaH / tattanmantroccAraNasyaiva kAryatvAt / tasmAtkevalanyAyasaJcAreNApanyAyamArge nAnusaraNIyaH / kintu sarvAcArapravartaka sarvakarmadhurandharabhagavadavatAra rAmacandrAcAra eva vivekibhiranuvartanIya iti sarvamavadAtam // 4 // zayane haMsatUlikAmaye talpe / gaGgAniSevitaM gaGgAjale vartamAnam / takSakasya candanAgarubhiH snAnIyabhUtaiH bAlasUryapratIkAzaizcandanaiH kuGkumairiti yAvat / sItAyA uttamAGgena purA zobhitam / takSakasyeti / sambhogaM samyaga bhogam / For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 21 // 71 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sambhogaM kAyamiva sthitam / sItAyA uttamAGgena zobhitaM ceti yojanA // 5 // saMyuge yuddhe / yugasaGkAzaM gopurArgalavat pratibhaTanivArakam / ata eva zatrUNAM zokavardhanam / sAgaro'nte yasyAsau sAgarAntaH bhUmaNDalam tasya vyapAzrayam AlambanabhUtam // 6 // savyam apradakSiNaM yathA bhavati tthaa|| asyatA ipUna kSipatA / svenaiva hetunA jyAghAtena karaNena vigatatvacaM jyAkiNAGkitamityarthaH / mahAparighasannibham uttamaparighAkhyAyudhavat dRDham // 7 // gosahasrapradAtAram karaNe kartRtvopacAraH / mahadbhujaM bhujottmm| tathaiva prAyazaH pAThaH / AtvAbhAva ArSaH / evaMbhUtaM dakSiNaM bADumupadhAya / dakSiNaH saMyuge yugasaGkAzaM zatrUNAM zokavarddhanam / suhRdAnandanaM dIrghe sAgarAntavyapAzrayam // 6 // asyatA ca punaH savyaM jyAghAtavigatatvacam / dakSiNo dakSiNa bAhuM mahAparighasannibham // 7 // gosahasrapradAtAramupadhAya mahadbhujam / adya me maraNaM vA'tha taraNaM sAgarasya vA // 8 // iti rAmo matiM kRtvA mahAbAhurmahodadhim / adhizizye sa vidhivat prayato niyato muniH // 9 // tasya rAmasya suptasya kuzAstIrNe mhiitle| niyamAdapramattasya nizAstisro'ticakramuH // 10 // sa trirAtroSitastatra nayajJo dharmavatsalaH / upAsata tadA rAmaH sAgaraM saritAM patim // 11 // dAkSiNyavAn / mahAbAhuH sarvAbhayapradaH rAmaH, adya me taraNaM vA sAgarasya, maraNaM vA bhavatviti matiM kRtvA / vidhivat zAstroktarItyA / prayataH kAyika OM niyamayuktaH / niyataH vAcikaniyamavAn / muniH mAnasaniyamopetazca san / mahodadhimuddizyA ghizizya iti yojanA // 8 // 9 // suptasya zayAnasya niyamAdapramattasya ata evApracyutaniyamasyetyarthaH / tisro nizAH trINyahAni // 10 // tisRSvapi rAtriSUpAsanamavicchinnamityAha sa iti / trirAtro SitaH trirAtraM zayAnaH / tatra samudratIre / sarvazakteH kuta evaM nirbandha ityAzaGkaya dharmapravartanArthamityAzayenAha nayajJo dharmavatsala iti / zaraNAgatadharme sAgarAnta vyapAzrayaM sAgarAntaM bhUcakraM tasya vyapAzrayamAzrayam // 36 // aspateti / punarmuhurmuhuH savyaM yathA tathA aspatA svena kRtA ye jyAghAtA stairvihatatvacam, jyAghAtakiNAGgitamityarthaH / jAtarUpamayairbhUSitamityAdi bhujottamamityanta vizeSaNaviziSTaM dakSiNa bAhumupadhAya rAmaH 'adya me maraNaM vA'tha taraNaM sAgarastha iti marti kRtvA mahodadhimuddizya adhizizya iti sambandhaH / vizeSaNAntaraveziSTa cakathanArthamadhizizya iti punarabhidhAnam / prayataH prishuddhH| muniH maunI // 7-9 // apramattasya askhalitasya // 10 // saH 'aGgulyameNa tAn hanyAm' ityAdibhiH prakaTitavIryaH / nayajJaH Adau sAma prayojyamiti nItijJaH / dharmavatsalaH anaparAdhinyAkramaNa sa0--atra bAhuM bhujagamogAbhamityupakramya gosahasrapradAtAramityetacchrokaparyanta pratilokaM vizeSyeNa vAhrAdizabdena bhavitavyamiti darzayituM huM bhujagabhogAmaM dakSiNa bAhuM bhujottamamiti trivAramuktiH // 7 // For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. prItimAn / saritAM pati svagoSTayAM kAntApuruSakAramukhena samAzrayaNadarzanAt svayamapi tathaivAcaraditi bhAvaH // 11 // na ca darzayate, AtmAnaTI ..kA. Mmiti zeSaH / mandaH ajJaH / nanu rAmeNa samyakkRtA zaraNAgatiH kuto na phalitA ? ucyate-anadhikAriNA kRtatvAt brAhmaNakRtarAjasUyavat / sa. na ca darzayate mandastadA rAmasya saagrH| prayatenApi rAmeNa yathAImAbhipUjitaH // 12 // samudrasya tataH kruddhorAmo raktAntalocanaH / sagIpasthamuvAcedaM lakSmaNaM zubhalakSaNam // 13 // avalepaH samudrasya na darzayati yatsvayam // 14 // prazamazca kSamA caiva ArjavaM priyavAditA / asAmarthya phalantyete nirguNeSu satAM guNAH // 15 // AtmaprazaMsinaM duSTa dhRSTaM viparidhAvakam / sarvatrotsRSTadaNDaM ca lokaH satkurute naram // 16 // na sAmnA zakyate kIrtirna sAmnA zakyate yshH| prAptuM lakSmaNa loke'smin jayo vA raNamUrddhani // 17 // na ca zaraNAgatAvadhikArI rAmaH, akiJcano hi tatrAdhikArI // 12 // samudrasya samudraviSaye / sambandhasAmAnye SaSTI / raktAnte locane yasya saH raktAntalocanaH / anena mandakopatvamuktam / zubhalakSaNaM svasya hRdayakopamavagamya kRtamandahAsam // 13 // avalepa iti / svayaM na darzayatIti yat // ayaM samudrasyAvalepa ityanvayaH // 14 // prazamaH akodhatA / kSamA aparAdhasahiSNutA / ArjavaM paracittAnusAritvam, akauTilyaM vA / priyabhApitA priyavAditvamityete guNAH nirguNeSu asAmarthya phalanti, asamarthatvabuddhiM jnyntiityrthH|| 15 // kaM punaH samartha nirguNo manyate ? tabAha-Atmeti / / AtmaprazaMsinam Atmastutiparam / duSTaM vaJcakam / dhRSTaM nirdymityrthH| viparidhAvakaM sarvapalAyanakaram / sarvatra saguNeSu nirguNeSu ca / utsRSTadaNDa klaptadaNDam / lokaH ajJo janaH // 16 // na sAneti / balakRtA prathA yshH| parAkramakRtA kiirtiH| jayo vetyatrApi na sAmrA prAptuM zakyate manucitamiti yo dharmaH tasmin vatsalaH / upAsata upAsta // 11 // evaM yathAzAstraM zaraNAgatatve'pi phalamadAnAbhimukhyAbhAvAt sAgarasya sAparAdhatvaM darzayatina ca darzayata iti / na darzayate, AtmAnamiti zeSaH // 12 // samudrasya samudrAya kruddhH|| 13 // avalepa ityadha bhinnaM vAkyam / svapamAtmAnaM na darzayatIti yat // ayaM samudrasyAvalepo garvaH, zyatAmiti zeSaH // 14 // prazamaH cittprsaadH|kssmaa aparAdhasahiSNutvam / ArjavaM karaNatrayakarUpyam / priyavAditA cetyete| satAM guNA nirguNeSu puruSeSu viSaye asAmarthya phalanti, duSTajanAH sarvazaktiyukto'pi prazamAdiparazcet tamasamartha manyanta ityarthaH / ato'yaM daNDasyaiva viSaya iti bhAvaH // 15 // viparidhAvakam amArgavartinam // 16 // kIrtiH guNavattAprathA / yazaH dAnajanitA khyaatiH|| 17 // 18 // For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ityanuSacanIyam // 17 // madANanirbhinneH ata eva jalopari vadbhiH mkraiH| niruddha toyaM vyAptatoyam // 18 // bhoginAM mahAkAyAnAm / bhUni matup / "bhogaH sukhe sthAdibhRtAvahezca phaNakAyayoH" ityamaraH / nAgAnAM sarpANAm / mahAbhogAni mahAzarIrANi / vIvatvamAryam / kariNAM matsyAnAM gajAkAramatsyAnAm / chinnAnIti liGgavyatyayenAnupaGgaH / karAna zuNDAdaNDAn / "matsyavizeSo makaraH karimakaro bhavati tadvizeSazca " iti|| adyamadvANanibhinnairmakarairmakarAlayam / niruddhatoyaM saumitre plavadbhiH pazya sarvataH // 18 // mahAbhogAni matsyAnAM kariNAM ca karAniha / bhoginAM pazya nAgAnAM mayA chinnAni lakSmaNa // 19 // sazaGkazuktikAjAlaM samInamakaraM shraiH| adya yuddhena mahatA samudraM parizoSaye // 20 // kSamayA hi samAyuktaM mAmayaM mkraalyH| asamarthaM vijAnAti dhik kSamAmIhaze jane ||21||n darzayati sAnA me sAgaro rUpamAtmanaH // 22 // cApamAnaya saumitre zarAMzcAzI viSopamAna / sAgaraM zoSayiSyAmi padbhayA yAntu plavaGgamAH // 23 // halAyudhaH // 19 // sazaGketi / spaSTaH // 20 // kSamekasArANAM bhavatAmIdRzI phaNitiranucitetyAzaGkayAha-zamayeti / sAgarazoSaNe pravRtto'pyatAvatparyantaM kSamayA gRhItacaraNo'smi / suptapramattakupitAnAM bhAvajJAnaM dRSTamiti nyAyena svarUpa prakaTayati mAmiti / mAm itaranarapekSyeNa sthitam / asamartha VIvijAnAti kAyaMkaraNAkSama manyate / vijAnAti makarAlayaH / ayodhyAdhipatiH kosalAdhipatiritivat svamAtmAnaM manyate, katipayamInagrahaNagatta| iti na jAnAti / cikU kSamAm itaH paraM kSamA nAGgIkurmaH / viniyogakAle hi jhamA sviikaaryaa| adya krodha evAGgIkartavyaH / ikSvAkAM kadAcidapi / kSamA kiM tyAjyatyatrAha iMdRze jana iti / IdRze jane prAptarakSaHsahavAsadope ||20||n darzayatItyadharmakaM vAkyam // 22 // api kadAcidAtmAnaM darzayediti karuNayA samudraM vAcA nirbhapa karmaNA'pi nirbhatayitumupakramate-cApamAnayeti / evaM vilamvya karaNaM krameNa nirbhaya kArya kArayitum / anyathA sadya evaM zoSayet / cApamAnaya nirguNaM vazIkartuM saguNamAnayetyAzayaH / cApamAnaya asyAnamratvaM nivartayituM nanaM cApamAnaya / bhoginAM mahAzarIrANAM nAgAnAM sANAM mahAbhogAni mahAbhogAn / liGgavyatyaya ArSaH // 19 // yuddhena bANaprahAreNa // 20-25 // For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.pu.kA. sa021 samudrasya zeSazayyAtvena tasminkicitsauhArdavatA lakSmaNena kSaNaM vilambaH kRtaH / ata Aha saumitra iti / sumitrAvacanameva kartavyam / jyeSThavacanaM tu na kartavyamiti niyamo'sti / yadvA saumitre ! " rAme pramAdaM mAkArSIH " iti mAtropadiSTaM mA vismaarssiiH| atha cApamAtra | mAnItaM tadAha zarAMzceti / lIlAprayogAheSu keSucidAnIteSvAi AzIviSopamAniti / dRSTiviSAH sarpA AzIviSA ityucyante / kimarthaM zarA nayanamiti vilambya saumitriNA pRSTa Aha sAgaramiti / ekenaiva dagdhuM sAmarthe'pi zarAnityuktistatsambandhena saptasAgarAnapi shossyitumicchyaa| adyAkSobhyamapi kruddhaH kSobhayiSyAmi sAgaram // 24 // velAsu kRtamaryAdaM sahasormisamAkulam / nirmaryAdaM kariSyAmi sAyakaivaruNAlayam // 25 // mahArNavaM kSAmayiSye mahAdAnavasaGkulam // 26 // evamuktvA dhanuSpANiH krodhvisphaaritekssnnH| babhUva rAmo durddharSo yugAntAgniriva jvalan // 27 // sampIDya ca dhanurghoraM kampayitvA zarai jagat / mumoca vizikhAnugrAn vajAniva zatakratuH // 28 // kopAtizayena svabalamajJAtvA vA tAdRzoktiH / zoSayiSyAmIti vadataH kiM zareNeti na zaGkanIyam / "chinna bhinnaM zarairdagdham" iti rAma zarANAM dAhakatvasaMbhavAt / antareNApi caturthabhUtajagannihiM kariSyAmIti bhAvaH / sAgaram, yadyayaM jJAtivirodhamAcarati tarhi vayamapi jJAti kRtyaM kurma iti bhAvaH / sAgaraM zopayiSyAmi anekasahasrakhAtameka eva hariSyAmi / kiM tata ityatrAha-padyAmiti / ekaikasya padadvayaM gamana sAdhanamiti dvivacanam / vAnarANAM hi dvAveva pAdau do hastau grahaNabhakSaNAdInAM tAbhyAmevaM darzanAt / anena kRtasya kAryavicchedasyAnurUpamamuM vAnarapAdAbhyAmeva darzayiSyAmIti bhAvaH // 23 // pakSAntaramAha-adyeti / ardhamekaM vAkyam // 24 // punaH pakSAntaramevAha-velAsviti / velAsu caturSa tIreSu / kRtamaryAdaM kRtavyavastham, kadAcidapi velAm anativartamAnamityarthaH / nirmaryAdaM kariSyAmi avyavasthaM kAraSyAmi / bhUtale plAva yiSyAmItyarthaH // 25 // samudreNa ciraparipoSitA dAnavAdaya etaM rakSiSyantItyatrAha-mahArNavAmiti / dAnavaiH saha kSobhayiSyAmItyarthaH // 26 // eva miti / visphAritekSaNaH vivrtitnynH||27|| saMpIbya dRDhamuSTinA madhyamavalambya / kampayitvA bhayakampitaM kRtvA / jagat jagatsthajantUn / vajrA lAsviti / velAsu kRtamaryAdaM belAsa prAgAdidikcatuSTayatIreSu kRtamaryAdaM kavavyavastham / velAnAmalAne kRtaniyamamityarthaH / nirmaryAdaM lAGkitavela For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nityabhUtopamA // 28 // tejasA jvalanta ityanvayaH / pravizanti prAvizan / trastapatragamiti kriyAvizeSaNam // 29 // toyavegaH taraGgavitatiH / mAruta | ravaH vAtajanyaravaH / samArutakhaH vAtasaGghaTTanajanyaravasahita ityarthaH // 30 // tIre mahormimAlAvitataH / antastaraGgajAlAkRSTazaGkhazuktisamAvRttaH / sajvAlazara pravezena sadhUmaH / madhye zarAgnizoSaNena parivRttormizcAsIdityanvayaH // 31 // vyathitA iti| ApAtAlaM zarAH praviSTA iti bhAvaH // 32 // te jvalanto mahAvegAstejasA sAyakottamAH / pravizanti samudrasya salilaM trastapannagam // 29 // toyavegaH samudrasya sanakramakaro mahAn / sambabhUva mahAghoraH samArutaravastadA // 30 // mahormimAlAvitataH zaGkhazuktisamAvRtaH / sadhUmaparivRttormiH sahasA''sInmahodadhiH // 31 // vyathitAH pannagAzvAsana dIptAsyA dIptalocanAH / dAnavAzca mahAvIryAH pAtAlatalavAsinaH // 32 // UrmayaH sindhurAjasya sanakramakarAstadA / vindhyamandarasaGkAzAH samutpetuH sahasrazaH // 33 // AghUrNitataraGgaughaH sambhrAntoragarAkSasaH / udvartitamahAgrAhaH saMvRttaH salilAzayaH // 34 // tatastu taM rAghavamugravegaM prakarSamANaM dhanuraprameyam / saumitrirutpatya samucchrasantaM mA meti coktvA dhanurAlalambe // 35 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekaviMzaH sargaH // 21 // tAtkAlikataraGgaunnatyaM varNayati - Urmama iti // 33 // uktAnuvAdena vizeSAntaramAha-AghUrNiteti / AghUrNitasambhrAntodvartitapadAnyakArthAni // 34 // tatastviti / tuzabdena pUrvasandhAnAdvaiSamyamuktam / aprameyam aparicchedyavaibhavam / prakarSamANam, amoghazarasandhAnAyeti bhAvaH / samucchrasantam, kope neti zeSaH / taM rAghavam / utpatya jhaTityAgayaM / mA metyuktvA etAdRzaM dhanurAkarSaNaM mA kurvityuktvA / bhayAtizayAdvIpsA / anivartamAne tasmin dhanurAlalambe // 35 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAnaM yuddhakANDavyAkhyAne ekaviMzaH sargaH // 21 // kariSyAmi // 25-25 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikArUpAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm ekaviMzaH sargaH // 21 // For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir NI vA.rA.bha. // 4 // prathamaM vAnarasenAtaraNAya sAgaraM zaraNaM gatvA tasminnanAgate cApamAnayeti vAcA bhISayitvA tathApyanAviSkRtanijarUpaM taM zaraiHprakSobhya tAvatApyanAgatasya TI.yu.kA. tasya bhItimutpAdayituM brahmAstrasandhAnAyopakramata ityaah-athetyaadinaa| sapAtAlaM pAtAlaparyantamityarthaH // 1 // zareti / zaranidhitoyasya nirjalasyesa. tyarthaH / parizuSkasya bhUmyantargatajalazUnyasya / zoSitasattvasya dgdhsttvsyetyrthH| te mahAn pAMsuH atisUkSmo reNuH utpadyate / vartamAnasAmIpye| vrtmaanpryogH| mahAvarSe'pi punaryathA jalalabo'pi na tiSThati tathA kariSyAmIti bhAvaH // 2 // nanu sakalajalazoSaNena pAtAlamAtrapArazopAttatra gamanA) athovAca raghuzreSThaH sAgaraM dAruNaM vcH| adya tvAM zoSayiSyAmi sapAtAlaM mahArNava // 1 // zaranirdagdhatoyasya parizuSkasya sAgara / mayA zoSitasattvasya pAMsurutpadyate mahAn // 2 // matkArmukavisRSTena zaravarSeNa sAgara / pAraM te'dya gamiSyanti padbhireva plvnggmaaH||3|| vicinvannAbhijAnAsi pauruSaM vApi vikramam / dAnavAlaya santApaM matto nAdhigamiSyasi // 4 // brAhmaNAstreNa saMyojya brahmadaNDanibhaM zaram / saMyojya dhanuSi zreSThe vicakarSa mhaablH||5|| jAsambhavAdAkAzena gantavyaM tato varamidAnI tathA gamanaM kiM kopenetyvaah-mtkaarmuketi| zaravarSeNa zarajAlena setusthAnIyena / setubandhAdikkezo me na bhavatIti bhAvaH ||3||paurussN balaM vikrama parAkramaM ca vicinvan vizeSeNa paryAlocayituM nAbhijAnAsi / "lakSaNahetvoH-" iti zatRpratyayaH / ida majJAnaM sahavAsakRtamityAzayena dAnavAlayati saMbodhanam / matto bhAvinaM santApaM ca nAdhigamiSyasi na jJAsyasi / matparAkramamajAnan matto bhAvibrahmAstra pIDAmapi na jJAsyasyeveti bhAvaH // 4 // brahmadaNDaH brahmazApaH / tadvadamoghamityarthaH / yadvA brahmadaNDaH ketuvizeSaH / tathoktaM nAradasaMhitAyAM-"pitAmahA |tmajaH krUrastrivarNaH shikhraanvitH| brahmadaNDAhvayaH ketuH srvbhuutvinaashnH||" iti / brAhmaNAstreNa brahmAstramantreNa / saMyojya abhimannya / taddhanurvicakarSa // 5 // Su1 // zaranirdagdhatoyasya zaravarSeNa zoSitasya, taveti zeSaH // 2 // 3 // vicinvanniti / vikrama jalopari zarasetubandhanajalastambhanatacchopaNAdizaktitva rUpam / vicinvan vizeSeNa paryAlocayan / nAbhijAnAsi pauruSa zAkhavazyatvasaujanyanivandhanaM zaraNavaraNarUpaM puruSakRtyaM nAbhijAnAsi / matto bhAvinaM santApaM nAvagamiSyasi na jJAsyasi, sarvazaktarapi dharmazIlatayA zaraNAgatasya phalapradAnAbhAve mahAnanoM bhaviSyatItyamumartha na jAnAsItyarthaH // // brahmapaNDanibhA ||74 // For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir athAstrasandhAnasya marakAntAravartinAM yugapadvinAzahetutvAttatkAle taducitamahotpAtAn darzayati-tasminnityAdinA / zarasandhAnakAlikaM lokasya / bhayaM darzayatItyapyAhuH / rodasI dyAvApRthivyo / sampaphAleva bhinna iva / ekavacanamArSam / " yAvApRthivyo rodasyo dyAvAbhUmI ca rodasI" itya maraH // 6 // 7 // tiryaka ceti zlokadvayamekAnvayam / candrabhAskarau nakSatraiH saha tiryaka vakaM yathA bhavati tathA saGgatau tiryarAjagmatuH, bhayAditi bhaavH| tasmina vikRSTa sahasA rAghaveNa zarAsane / rodasI sampaphAleva parvatAzca cakampire // 6 // tamazca lokamAvate dizazca na ckaashire| paricukSubhire cAzu sarrAsi saritastathA // 7 // tiryaka ca saha nakSatraiH saGgatau cndrbhaaskro| bhAskarAMzubhirAdIptaM tamasA ca samAvRtam // 8 // pracakAze tdaa''kaashmulkaashtvidiipitm| antarikSAcca nirghAtA nirjgmurtulsvnaaH||9|| pusphuruzca ghanA divyA divi maarutpngktyH||10||bbhnyjc tadA vRkSAn jaladA nudahannapi / arujaMzcaiva zailAyAna zikharANi prabhaJjanaH // 11 // AdIptam Ipadaptim, mandarazmitvAttamasAvRtatvAca sUryasyeti bhAvaH / samAvRtaM samyagAvRtam / ulkAzatavidIpitam / ulkAlakSaNamuktaM varAhamihi / raNa-" ulkA zirasi vizAlA nipatantI varddhate ca tanupucchA" iti / nirghAtalakSaNaM tenevoktam-" pavanaH pavanAbhihato gaganAdavano yadA samA patati / bhavati tadA niryAtaH sa ca pApo diirghkhgvirutH||" iti // 8 // 9 // pusphuruH ceruH / mArutapaGkhyaH aavhorhaadivaatskndhaaH| divyAH vaadhyaaH|| 10 // udvahan Uca nayan / zailAyAn parvatAgrapradezAn / zikharANi khaNDaparvatAn / arujan apIDayat / bahuvacanamArSam // 11 // zaraM brAhmaNAstreNa brahmAstramantreNa saMyojyAbhimantryeti sambandhaH // 5 // rodasI dyAvAbhUmI // 6 // // candrabhAskarI nakSatraissaha tiryaka saGgato tiryagyathA - tathA saGgatI vyutkrameNa pathA gantumupakrAntAvityarthaH / "bhAskarAzumirAdIptaM tamasA na samAvRtam " ityanena viruddhayostejastimirayossAmAnAdhikaraNya maditi sacyate // 8 // 9 // mArutapakyaH vAtaskandhAH / pusphuruzceti vA pAThaH // 10 // zailApAna zailocanadezAn // 11 // sam-rodasI gAvApRthivyo / sampaphAla vizINeM / ekavacanamArthamiti nAgonimahAdayaH / vastutastu "rodaya rodasI cApi divi bhUmau pRthak pRSak / sahaprayoge'pyanayo rodaH syAdapi rodasI" iti vizvoktaH / rodasI tannagyAyena yauH pRthivI ra / saMpaphAla vizIrNelyarthaH / rodasItyavyayamadhyastIti bhAnudIkSitaH // 6 // viSama-prAsphuTan pracelaH / vamana ceti / mArutapaMktiriti zeSaH / udahana, mAvatasamUha rati shessH|| bhagre'pyeSa evaM kartA, zailAmAn parvatapradezAn / barujan apIvyat / baguvacanamArtham / zivarANi saNTaparvatAn bamakSa atyanvayaH // 10 // 11 // 190 For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kAM. sa. 22 bA.rA.bhU. mate vaidyutAgnayaH tadA mahAzanayo'bhavan / azanisvarUpaM mihireNoktam-"azaniHsvanena mahatA yuktA nRgjaashvtrupshumukhessu|niptti vidArayantI dharAtala .75 // ckrsNsthaanaa||" iti // 12 // yAnItyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / yAnibhUtAni dRzyAni manuSyAdIni / adRzyAni pizAcAdIni / tAni sarvANi bhUtAni santrastAni / ata evodvijanti kampamAnAni santi / azaneH samam azanisvarasamaM yathA tathA cukuzuH tathA bhairavasvanaM mumucuH / tataH zizyire divisTazo mahAmeghAH saGgatAH samahAsvanAH / mumucurvedyutAnanIste mahAzanayastadA // 12 // yAni bhUtAni dRzyAni cukruzuzcAzaneH samam / adRzmAni ca bhUtAni mumucubhairavasvanam // 13 // zizyire cApi bhUtAni santrastAnyudvijanti ca / sampravivyathire cApi na ca paspandire bhayAt // 14 // saha bhUtaiHsatoyormiH sanAgaH saha raaksssH| sahasA'bhUttato vegAdImavego mhoddhiH|| 15 // yojanaM vyaticakrAma velAmanyatra samplavAt / taM tadA samatikAntaM nAticakrAma rAghavaH / samuddhatamamitraghno rAmo nadanadIpatim // 16 // tato madhyAt samudrasya sAgaraH svayamutthitaH / udayan hi mahAzailAnmeroriva divAkaraH // 17 // suptAni, suptavadbhUmau patitAnItyarthaH / tatrApi sampravivyathire cintayA duHkhitAni / bhayAnna paspandire na calitAni // 13 // 14 // atha samudrarAja syotthAnaM sUcayati-saha bhUterityAdinA / tato vegAtpUrvasargAntoktAdrAmavegAt / sahasA zarasandhAnasamaya eva / bhImavego'bhUt bhiimprvaahvego'bhuut| kevalazaramokSakRtAt kSobhAt brahmAstramokSArambhe mahAn kSobho'bhUdityarthaH // 15 // vegaphalaM darzayati-yojanamityAdinA / sArghazloka ekAnvayaH / sapta vAt vAripUreNa velAmanyatra velAM vinetyarthaH / athavA saMpUvAdanyatra pralayaM vinA / velAM yojanaM yojanaparyantaM vyaticakrAma atikrAntavAn / yojanamanta jIrNo'bhUdityapyAhuH / taM samatikrAntaM palAyamAnaM nAticakrAma palAyamAnaM prati zastraprayogarUpAtikamaM na cakAra // 16 // tata iti / samudrasya madhyAt' vedyutAn vidyutsaGghAtAn // 12 // azaneH samam azanighoSatulyaM yathA tathA cukkushuH|| 13 // udvijanti Akampanti // 14 // saheti / tato vegAta prathamaprayukta kevalavANaprayogakRtAt / kSobhAta udadhiH bhImavego'bhUta brahmAstrasandhAnenAtibhayaGkarakSobho'bhUdityarthaH // 15 // mahodadhiH saMtavAta vAripUraNa velAmanyatra yojanaM 5 sa0-tathAzabda upamAyAm / taM tathA coramiva sthitam / coraM svagRhe sthApayitA yathA corasAzo bhavati tathA svadAracorasya rAvaNasya svagarne sthApanAta samudrazvorasahazastam / dvitIyena tamityanena samudraparAmarzaH / "takAraH kIrtitamore " iti vizvaH / etena na paunasktyam | samatikAntam atikAntavelam ata evodvatam utkRSTamapi taM nadanadIpatim / rAmaH nAticakAma nAvadhIta / bhISaNArtha mevAkhasapojanaM na vastutaH satyasaGkasthatvAt / nAticakrAma svaryAna cacAleti vA, atra pakSe Deti zeSaH // 19 // sAgaraH varuNaH meroriva vidyamAnAt udayAdermahAzailAt zujAta divAkara iva / merodhanuSo // 75 For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir unntaat| svayaM sAgaraH smudraabhimaanidevtaa| divAkara iva, babhAviti zeSaH // 17 // jAmbUnadaM jambUnadIprabhavaM svarNam / raktamAlyaM raktavaikakSyamAlA / jAtarUpamayaiH AkarajasuvarNapracuraiH / tapanIyavibhUSitaiH ratnakIlanAIdrutakanakavibhUSitaH / ratnAnAM saMbandhibhirbhUSaNottamaiH / ekAvalI muktaavlii| taralaM naaykrtnm|aapuurnnitHclitH| kAlikA meghptiH| "meghanAle'pi kaalikaa"itymrH| tayA anilena ca saGkulaH kssubhitH| meghAnilo samudrasya sahacarA pannagaiH saha dIptAsyaiH samudraH pratyadRzyata / snigdhavaiDUryasaGkAzo jAmbUnadavibhUSitaH // 18 // raktamAlyAmbaradharaH / padmapatranibhekSaNaH / sarvapuSpamayIM divyAM zirasA dhArayan srajam // 19 // jAtarUpamayaizcaiva tapanIyavibhUSitaiH / AtmajAnAM ca ratnAnAM bhRSito bhuussnnottmaiH||20|| dhAtubhirmaNDitaH zailo vividhairhimavAniva / ekAvalImadhyagataM taralaM pANDaraprabham // 21 // vipulenorasA bibhrat kaustubhasya sahodaram / AghUrNitataraGgaughaH kAlikAnilasaGkulaH // 22 // [devatAnAM surUpANAM naanaaruupaabhiriishvrH| gaGgAsindhupradhAnAbhirApagAbhiH smaavRtH||] uddhartitamahAgrAhaH smbhraantorgraaksssH| sAgaraH samupakramya pUrvamAmantrya vIryavAn / abravIt prAJjalirvAkyaM rAghavaM zarapANinam // 23 // viti prasiddhiH // 18-22 // uddhartitetyAdisArddhazloka ekAnvayaH / udghartitaH udbhaamitH| samupakramya samupAgamya / svasaujanyaM puraskartuM pUrvam Amantrya 1 vyaticakrAma rAmazarasandhAnakSubdhaM satsAgarajalaM velA visRjya yojanamAtra parAvRttam belAmullaGghaca yojanamAtraM bahirgataM vetyarthaH / taM sAparAdhaM sAgaraM nAticakrAma naabhybhvt,naavdhaadityrthH| paramakAruNikena zrIrAmeNa samudrabhayotpAdanArthameva brahmAstraM saMhitama, nata tahadhArthamiti bhAvaH // 16-19 // jAtarUpeti / tapanIyavibhUSaNaH ratnakIlitasvarNabhUSaNeH / AtmajAnA svasminnutpannAnAm // 20 // 21 // kAlikAnilasAlA meghapaTalasammilitavAyunA saGkhalA "meghajAle 'pi kAlikA" ityamaraH // 22 // samupakramya samupAgamya // 23 // -bhayAdasthita iti vA " merurbhUdharadhanvanoH" iti vizvaH // 17 // sarvapuSpamayI yAvatpuSpayuktAm / zirasi dhArayanityanena rAmasatkArArthamiti hAyate / ekaikasya devasya ekeka puSpaM yuktamA bhayukta caika zrInArAyaNarUpiNo rAmasya / samastakasumayuktA yuktA mAlA / payoktaM mAgavate navame / rukmiNIzavijaye ca pramANAntarotArthasaMgrAhake-" sindhuH zirasyahaNaM pratigRhA rUpI" iti / "yA / campakasampadAnjabasate zriyA sAramanaH ketakyA vimavena kRttivasanasyAmbhojakAntyA vidhoH / sannIlotpalazobhayA dinamaNeH zrImattulasyA'matA herambasya hareH paraM samucitA sA mAlikA zobhate // " iti / yadA | varuNAmaraNaprastAvAttatsamvA // 19 // samupakramya pAdAbhyAmAgatya pUrvamAmantrya ahaM bho rAmAmmonibhirdevaM vande tvAmiti sammodhya / zarapANinaM bANapANim / paNo lahaH, sa eva pANaH prajJAdiH / zaraiH pANaH-17 For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.yu.kA, sa. AhUya / prakRSTo mUrdhni kRto'JjaliH yasyAsI prAcaliH / zarapANinamiti nakArAntatvamArSam / svavirodhino maruvAsino rAmeNa ghAtayituM svayaM rAvaNa bhItatvena tatsaMhArakSamamasya parAkramaM parIkSituM ca samudra etAvatparyantaM vilambitavAniti bodhyam // 23 // kiM vibhostava mayA kartavyam, kiM gAdhatvam, uta jalastambhanam, AhosvitsetubandhanAnukUlyamityAzaGkaya na tAvadAdyaH pakSa ityAha zlokadrayena-pRthivIti / saumya prasanna / anenAJjalikaraNAna the pRthivI vAyurAkAzamApojyotizca rAghava / svabhAve saumya tiSThanti zAzvataM mArgamAzritAH // 24 // tatsvabhAvo mamApyeSa ydgaadho'hmplvH| vikArastu bhavedgAdha etatte pravadAmyaham // 25 // na kAmAnna ca lobhAdrA na bhayAt pArthivAtmaja / grAhanakAkulajalaM stambhayeyaM kathaMcana // 26 // Kantarameva rAmaH prasanna iti gamyate / pRthivyAdayaH paJca padArthAH zAzvataM nityaM mArga maryAdAm AzritAH santaHsvabhAve kAThinyatiryaggamanAvakAzapradAnA gAdhatvorcajvalanAdisvasvabhAve tiSThanti, svasvabhAva nAtikAmantItyarthaH // 24 // eSu kaste svabhAva ityata Aha-taditi / tat tasmAt sarveSAM / pRthivyAdInAM svasvabhAvAnatilAvitvAt / aham agAdhaH apvaH alaGgyazceti yat eSaH mamApi svabhAvaH / tasmAdevameva mayA sthAtavyam / gAdhaHpappUvaviSayo'hamiti yat papaH mama vikAraH anythaabhaavH| tathA bhayA na sthAtuM yuktam / etat uktasvarUpa me pravadAmi prAvadam / pradadAmIti pAThe'pyaya ghaamvaarthH| dhAtanAmanekArthatvAt // 25 // dvitIyapakSo'pyanupapanna ityAha-nakAmAditi / kAmAt arthecchyaa| lobhAt labdhavastutyAgAsahiSNutayA svakIyAparAdhaM parihartu pAtanikAmAha-pRthivItyAdi / svabhAve svasyAdhikAre // 24 // tava svabhAvaH kIdRza ityata Aha-tatsvabhAva iti / ahamaplavaH agAdha iti yat eSa mamApi svabhAvaH, gAdhastu vikAro bhaveta / etale pravadAmi prAvadam / tattasmAtkAraNAt tava samakSaM nAgamamiti zeSaH // 25 // sAha mA bhUtsvabhAvadAniH, ghanIbhavanenAsmAkaM mArga prayacchetyAzaGkaya tathAtve jalacarajantupIDAsyAt / prakArAntareNa mArga kariSyAmItyAha-na kAmAdityAdizlokadayena / kAmAta abhilASAta / -ripunANarUpaH so'spAstIti sa tathA kA tan / na ca mArate vanaparvaNi "sAgarastu tataH sapne darzayAmAsa rAdhavam " iti svapne rAmasya sAgara AtmAnaM darSAyAmAsetyuktyA anna ca samutthitaH prAza liriti V vacaH pUrvam atra ca" sAgaraH samupakramya pUrvamAmantrya vIryavAn / ajavItprAlikyim" iti bAsyaM vistAmiti bApam bhAgavate navame " sindhuH zirasyahaNaM pratigRhya rUpI pAdAravindamupagamya vabhASa etat " ityuktaH pratyakSata eva jAmadazAyAmeva darzanam / bhAgavatasyottaratvenaitadanurodhena prati zikya iti pUrvodIrite svame svApe chate sati nadanadImA rAbavaM svaM darzayAmAseti bhAratamokArthopapatteH / atraiva yAdogaNaita ityuktisvArasyAca / svanne cedekamAtradarzanena mAvikAryati starasaMvRtatayA''gamanamanupayuktamA pratyakSatasvAsahanayana svadoSoSmaNA yAdasAM dazezIti pradarzanena devadayodayaheturiti sahanayana yuktam // 23 // // 7 // For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhayAt daNDabhayAt / pArthivAtmajetyanena sarvamaryAdAsthApako'sIti dyotayati / na stambhayeyaM pIDAkaratvAditi bhAvaH // 26 // tRtIyaM tu pakSaM kakSI karomItyAha-vidhAsya ityAdisArghazlokena / yena yathA'haM vipahiSye zakSyAmi tathA vidhAsye / kiM tacchakyamityapekSAyAmAda aAhetyAdi / yAvatsenA tariSyati tAvat grAhA na prahariSyanti / jale'pi hi kecidgamiSyanti / harINAM taraNe viSaye / yathA sthalaM bhavati yathA setumArgoM bhavati tathA kariSyAmi vidhAsye rAma yenApi viSahiSye hyahaM tathA / grAhA na prahariSyanti yAvat senA tariSyati // 27 // harINAM taraNe rAma kariSyAmi yathA sthalam // 28 // tamabravIttadA rAma udyato hi nadIpate / amodho'yaM mahAbANaH kasmin deze nipAtyatAm // 29 // rAmasya vacanaM zrutvA taM ca dRSTvA mahAzaram / mahodadhirmahAtejA rAghavaM vAkyamabravIt // 30 // uttareNAvakAzo'sti kazcit puNyatamo mama / drumakulya iti khyAto loke khyAto yathA bhavAn // 33 // ugradarzanakarmANo bahavastatra dasyavaH / AbhIrapramukhAH pApAH pibanti salilaM mama // 32 // setubandhadravyApakarSaNAdivighnaM na kariSyAmItyarthaH // 27 // 28 // udyataH kRtasandhAnaH // 29 // mahAtejAH svAbhimatalAbhena janitakAntiH // 30 // uttareNa samIpavartinyuttarabhAge / " enabanyatarasyAmadUre'paJcamyAH " ityenap / mamAvakAzaH madhyapradeza ityarthaH / puNyatamaH cArutamaH / " puNyaM| lAtu cArvapi" ityamaraH / drumeSu kulyA yasyAso drumkulyH| "kulyA'lpA kRtrimA sarit" itymrH||31|| ugre darzanakarmaNI yeSAM te ugrdrshnkrmaannH| lobhAta svakIyavastuparityAgAsahiSNutvAt / rAgAdanurAgAca nakAkulajalaM na stambhayeyaM bhayAdvA na stambhayeyam, kathaJcana anyena hetunA na stambhayeyam, kintu ahamapi yena viSahiye yAvatsenA tariSyati tAvadgrAhA api yathA senA na prahariSyanti tathA vidhAspa iti yojanA // 26 // 27 // tameva prakAramAha-harINA miti ! harINAM taraNe viSaye sthalaM yathA kariSyAmi, setubandhanasamaye setubandhanasAdhanakhAtamRddAruparvatAdInAM nimajanaM yathA na bhavati tathA kariSyAmItyarthaH yadvA senAtaraNamArgaprakAzanaprakAramAha-na kAmAdityAdisArdhadvAbhyAm / kAmAt yatkizcidvastvabhilASAta nakrAkulajala na stambhayeyam, lobhAta svakIyavastupari tyAgAsahiSNutvAnna stambhayeyam, kathazcana prakArAntareNApi na stambhayeyam, kintu he pArthivAtmajetyanena dazaraye'vatIrNezvaretyuktaM bhavati / IzvaratvAdeva bhayAta tvadbhayAt rAgAta tvayi bhaktyA ca vAnararUpAntaraGgabhaktasahitatvatpAdAravindarajovahanabhAgyaM mayA labdhamiti bhaktyA jala stambhayeSamityarthaH / abravItpAJali vAkyaM rAghavaM zarapANinam ityuktyA bhayAnmArgapradatvoktiH // 28 // udyataH saMyojitaH // 29 // 30 // uttareNeti / uttaratIrasamIpadezavartidrumakulyAkhyo'vakAzo dezaH astIti sambandhaH // 31 // upradarzanakarmANaH une darzanakarmaNI yeSAM te tathA // 32 // 33 // For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. dasyavaH zatravaH / "dasyuzAtravazatravaH" ityamaraH / dasyavaH corA vA / AbhIrAH mhaashuudraaH|| 32 // tatra dumakulye / teSu AbhIrapramukheSu / / 33 TI.yu.kA. sAgaradarzanAtsAgaramatena / yadvA aGgulyA nirdizya sAgareNa pradarzanAt // 34 // tena zaramokSaNena // 35 // nanAda jalanirgameneti bhAvaH / vrnn| mukhAt vaNamukhadvAreNa // 36 // saH vraNamukhaM vraNakUpaH ityabhivizruto babhUva / satatamiti / tasyeti zeSaH // 37 // avadAraNazabdaH, bANasyeti / / taistu saMsparzanaM prAptairna sahe pApakarmabhiH / amoghaH kriyatAM rAma vatra teSu shrottmH||33 // tasya tadvacanaM zrutvA sAgarasya sa raaghvH| mumoca taM zaraM dIptaM vIraH sAgaradarzanAt // 34 // tena taM marakAntAraM ethivyAM khalu vizrutam / nipAtitaH zaro yatra dIptAzanisamaprabhaH // 35 // nanAda ca tadA tatra vasudhA zalyapIDitA / tasmAdvaNamukhAttoyamutpapAta rasAtalAt // 36 // sa babhUva tadA kUpo vraNa ityabhivizrutaH / satataM cotthitaM toyaM samudrasyeva dRzyate // 37 // avadAraNazabdazca dAruNaH samapadyata // 38 // tasmAttadvANapAtena tvapaH kukSiSva zoSayat // 39 // vikhyAtaM triSu lokeSu marakAntArameva tat // 40 // zoSayitvA tataH kukSi rAmo dazarathA tmajaH / varaM tasmai dadau vidvAn mrve'mrvikrmH||41|| zeSaH // 38 // tasmAdityardham / tadbANapAtena tasya bANasya pAtena / kukSiSu avaTeSu sthitA apaH pUrva pApaspRSTAni jalAni / tasmAt drumkulyaat|| azoSayat nyvaarydityrthH||39|| pUrvarAmabANapAtena pRthivyAM vizrutatvamuktam, samprati virodhinirasanAt triSu lokeSu vikhyAtatvamAha-vikhyAtamiti / marukAntArameva marakAntAranAmaiva / vikhyAtaM prasiddhamabhUdityarthaH // 40 // zoSayitveti / kujhiM samudramadhyapradezam / marukAntAraM zoSayitvA dagdhvA / kathaM sAgaradarzanAt sAgaropadezAt // 34 // tena rAmeNa / dIptAzanisamaprabhaH zaro yatra nipAtitaH tatsthalaM pRthivyA marakAntAramiti vizrutaM khalu pUrvameva prasiddha hItyarthaH // 35 // satatamiti / marubhUmau rAmabANatraNAdutthitaM toyaM svAdUdakaM samudrasyeva samudrasalilamiva dRzyata ityarthaH // 36-38 // tasmAditi / tadbANapAtena / kukSiSvavaTeSvapaH AbhIrAdInAM jIvanasAdhanabhUtAH purAtanIrapaH tasmAdezAdazoSayat nirAsayata, rAma iti zeSaH / yadvA pUrvamapaH pApiSThAbhispRSTAH tA| tasmAtyApiSThAbhisparzanAddhetoH tadvANapAtenAzoSayata, rAma iti zeSaH / kukSi samudrakukSiM tato mokSayitvA purAtanapApiSThAnAbhIrajanAnmocayitvA // 39-41 // For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Maa Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun yanmandir manuSyatvaM bhAvayato varadAnamityatrAha amaravikrama iti / "satyena lokAn jayati" iti nyAyena vazIkRtasarvaloka ityrthH|| 11 // varaM siddhimukhena darzana yati zokadvayena-pazavya ityaadi| pazavyaH pazubhyo hitaH pazUpabhogyabAlatRNAdisamRddha ityrthH| alparogaH Arambha eva vinssttrogH| rasaHmadhu |aayutH samantAyuktaH / lehaH ghRtm| auSadhamoSadhisamUhaH / evametaiH evmprkaaraiH| guNaiH bhogyaiH| yuktaH sNyuktH| zivaH panthAH zobhanapradeza ityarthaH // 42 // 43 // nd pazavyazcAlparogazca phalamUlarasAyutaH / bahusneho bhukssiirssugndhirvividhaussdhH|| 42 // evametairguNairyukto bahubhiH satataM mruH|raamsy varadAnAcca zivaH panthA babhUva ha // 43 // tasmin dagdhe tadA kukSau samudraH saritAM ptiH| rAghavaM sarvazAstrajJamidaM vacanamabravIt // 44 // ayaM saumya nalo nAma tanujo vishvkrmnnH| pitrA dattavaraH zrImAn pratimo vizvakarmaNA // 45 // eSa setuM mahotsAhaH karotu mayi vAnaraH / tamahaM dhArayiSyAmi tathA hyeSa yathA pitA // 46 // evamuktvodadhinaSTaH samutthAya nlstdaa| abravIdvAnarazreSTho vAkyaM rAmaM mahAbalaH // 47 // ahaM setuM kariSyAmi vistIrNe varuNAlaye / pituHsAmarthyamAsthAya tattvamAha mhoddhiH||48|| daNDa eva varo loke puruSasyeti me mtiH| dhik kSamAmakRtajJeSu sAntvaM dAnamathApi vA // 49 // tasminniti / spaSTam // 14 // evaM setunirmANAnukUlaM sthAsyAmItyuktavAn, samprati varadAnasantuSTo vAksahAyamAcarati-ayamiti / dattavaraH mattulya putraste bhaviSyatIti mAtra dattavaraH // 15 // eSa iti / taM setum tathA hyeSa yathA piteti / pitA yathA yAdRzazaktimAna tAdRzo'yamityarthaH // 46 // evamiti / udadhiH naSTaH antrhitH||47|| ahamiti / pituH sAmarthya pitrA dattaM sAmarthyam // 18 // atha vAnarAn pratyAha-daNDa ityAdizlokadvayena / pazavya iti / pazavyaH pazubhyo ditH|| 42 // 13 // kukSI dagdhe zoSitajale // 44 // pitrA vizvakarmaNA dattavaraH AkAzajaloparisthAyigamanazIlavimAnAdi nirmANAdisvakarmakuzalena sadRzasAmarthyaH // 45 // eSa iti / nala setuM bardU kathaM zaknuyAttatrAha-yathoti / yathA pitA vizvakarmA eSa nalastathota smbndhH||46|| naSTaH antrhitH|| 47-49 // For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pA.rA.bhU. // 78 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atA rAghavAyeti parokSa nirdezaH / "himavAn mandaro meruH" ityAdivat / madhye kavivAkyaM vA / daNDa eva paraH samIcInopAyaH / kSamAM sAntvaM sAma dAnaM vA dhik, kSamAdayo nopAyA ityarthaH // 49 // ukte'rthe hetumAha-ayaM hIti / hi yasmAtsAgaraH sagarakhAnitaH pratyupakArAnabhijJa ityarthaH / daNDabhayAt setukarmadidRkSayA gAdhaM dadAvityanvayaH / setukarmadidRkSA ca daNDabhayAdevAsya jAtetyarthaH // 50 // pUrvoktasya pitRtulyasAmarthyalAbhasya hetuM darzayati- ayaM hi sAgaro bhImaH setukarmadidRkSayA / dadau daNDabhayAdgAdhaM rAghavAya mahoddhiH // 50 // mama mAturvaro datto mandare vizvakarmaNA / aurasastasya putro'haM sadRzo vizvakarmaNA // 51 // smArito'smyahametena tattvamAha mahodadhiH / cApyahamanukto vai prabrUyAmAtmano guNAn // 52 // samarthazcApyahaM setuM kartuM vai varuNAlaye / kAmamadyaiva badhnantu setuM vAnarapuGgavAH // 53 // tato'tisRSTA rAmeNa sarvato hariyUthapAH / abhipeturmahAraNyaM hRSTAH zatasahasrazaH // 54 // te nagAnnagasaGkAzAH zAkhAmRgagaNarSabhAH / babhaJjurvAnarAstatra pracakarSuzca sAgaram // 55 // na mameti / mayA sadRzaH putrastava bhaviSyatItyevaMrUpo varaH / ayaM cArthaH ' aurasastasya putro'haM sadRzo vizvakarmaNA ' ityanuvAdAtsiddhaH // 51 // ta tAvatparyantaM kimarthaM noktavAnasItyatrAha smArita iti / etena samudreNa / anuktau nimittAntaramapyAha--naceti / anuktaH anyenAnuktaH / svenaivoktau mahA karmArambhe vizvAso na bhavediti bhAvaH // 52 // na kevalamuktimAtraM samarthazcApItyAha- samarthazceti / badhantu bandhanAya zilAdikamAnayantvityarthaH // 53 // atisRSTAH niyuktAH // 54 // nagAn vRkSAn / nagasaGkAzAH girisaGkAzAH / vAnarAdhipatitve'pi manuSyatvaM sambhavati niSAdasthapatyadhikaraNapUrvapakSaagramiti / ayaM sAgaraH daNDabhayAtsetukarmadidRkSayA gAdhaM dadAvityanvayaH / natu rAmasambandhitvamAtreNa hanumate mainAkadvAreNa kRtopakAraH sAgarassAkSAdrAme "samAgatya prasanne sati amumupAyaM prathamata evAvilambena kimarthaM nopadiSTavAniti cet ? satyam; mayA ca vilambe kriyamANe vilambamasahamAno rAmo mathi kopAdanaM sandhAsyati etasminnantare taM prasAdayitvA saMhitenAstreNa mama zatrUnmArayitvA paJcAdupakariSyAmIti dhiyA sthita iti na doSaH // 50 // svasya pitRsadRzatvaM darzayituM varAgamanaprakAramAha-mama mAturiti / mama mAturvaro dattaH mayA sadRzastava putro bhaviSyatItyevaMrUpaH // 51 // nalassamudropadezAtmAmevaitatsAmarthyaM kiM nAvadat / tatrAha-na ceti // 52 // 53 // tata iti / sAgaraM pratIti zeSaH // 54-57 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 [22] // 78 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahar Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir nyAyAt ata Aha vAnarA iti / tatra tadAnIm / pracakarSuH Anayanti sma // 55 // setubandhanasAyakRtAM vRkSANAM kRtArthatA vyaayituM tAn parigaNayati dhokadvayana-te sAlerityAdinA // 56 // 17 // atheSAmAnayanazaitryamAha-samRlAniti / harayastarUnityuttarazeSaH // 58 // vRkSepUnmUliteSu / gulmAdInAjahurityAi-tAlAniti / tAlAn kSudratAlAn / khadirAna arimedakAn // 59 // bhUruheSu lupteSu pASANaparvatAdInAjahAratyAi-istIti / te sAlaizcAzvakarNezca dhavaivaizaizca vAnarAH / kuTajairarjunestAlestilakaistimizairapi // 56 // bilvaizca saptaparNezca karNikAraizca puSpitaiH / cUtaizcAzokavRkSaizca sAgaraM samapUrayan // 57 // samUlAMzca vimUlAMzca pAdapAna hristtmaaH| indraketUnivodyamya prajahurharayastarUna // 58 // tAlAn dADimagulmAMzca nArikelAna vibhItakAn / vakulAna khadirA nimbAna samAjahuH samantataH // 59 // hastimAtrAna mahAkAyAH pASANAMzca mahAbalAH / parvatAMzca samutpATya yantraiH parivahanti ca // 6 // prakSipyamANairacalaiH sahasA jalamuddhatam / samutpatitamAkAzamupAsarpattatastataH // 6 // samudra kSobhayAmAsurvAnarAzca samantataH / mUtrANyanye pragRhanti vyAyataM zatayojanam // 62 // nalazcake mahAsetuM madhye ndndiipteH| sa tathA kriyate seturvAnaraidhorakarmabhiH // 63 // daNDAnanye pragRhNanti vicinvanti tathA pare // 64 // hastimAtrAn gajapramANAn / " pramANe dvayasacadananamAtracaH " iti maatrcprtyyH| yantraiH zakaTAdibhiH // 6 // prakSipyamANairiti / uddhatam utpatitam AsIt / samutpatitaM sat AkAzaM tatastataH tatra tatra upAsarpat prasasAra // 61 // samudramiti / sUtrANi zatayojanaM vyAyatam AkRSTaM / yathA bhavati tathA pragRhNanti prAgRhan, AjavArtham / vyatyayena lakAraH // 62 // ghorakarmabhiH yugapadanekaparvatAnayanakarmabhiH / tathA nalakriyAnusAreNa // 53 // daNDAna sUtrabaddhadaNDAn, vAnaratvarAkaraNadaNDAn vA / vicinvanti vizeSeNa cayanaM kurvanti / nalabaddhasetorupAra zilAzcitavanta ityrthH||64|| samUlAniti / harayastarUnityasyottareNa sambandhaH / / 58 // 59 // yantraiH AnayanasAdhanaiH / samudraM kSobhayAmAsurvAnarAzca samantataH iti pAThaH // 6 // 61 // satrANIti / zatayojanaM vyApataM sUtrANi prgRhnti| vyAyataM vyAyAmaH / zatayojanadIrghaparyantasya nyUnAtiriktaparihArArdhe sUtrANyagRhanityarthaH // 2 // 6 // daNDAniti / For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir INI bhA.rA.bhU. TI.yu.kA. FOR vAnarA iti / babandhire, setupradezAniti shessH||65|| puSpitAgreriti / mArdavArthamupari vabandhurityarthaH // 66 // atha vAnarANAM parvatAnayanaM varNa yati-pASANAMzceti / gRhya gRhItvA // 67 // zilAnAmiti / nipAtyatAm ArSe parasmaipadam / tumulaH saGkalaH // 68 // caturdazayojanaparimita vAnarAH zatazastatra rAmasyAjJApurassarAH / meghAbhaiH parvatApraizca tRNaiH kASTherbabandhire // 65 // puSpitA|zca tarubhiH setuM bananti vAnarAH // 66 // pASANAMzca giriprakhyAna girINAM zikharANi ca / dRzyante paridhAvanto gRhya vaarnnsnnibhaaH||67|| zilAnAM kSipyamANAnAM zailAnAM ca nipAtyatAm / babhUva tumulaH zabdastadA tasmin mahodadhau // 68 // kRtAni prathamenAhrA yojanAni caturdaza / prahRSTairgajasaGkAzaistvaramANaiH plavaGgamaiH // 69 // dvitIyena tathA cAhrA yojanAni tu viNshtiH| kRtAni plavagaistUrNa bhImakAyairmahAbalaiH // 70 // ahnA tRtIyena tathA yojanAni kRtAni tu / tvaramANairmahAkAyairekaviMzatireva ca // 71 // caturthena tathA cAhA dvAviMzatirathApi c| yojanAni mahAvegaiH kRtAni tvaritaistu taiH // 72 // paJcamena tathA cAhA plavagaiH kssiprkaaribhiH| yojanAni trayoviMzatsuvelamAdhikRtya vai // 73 // seturbaddha ityarthaH / evamuttareSvapi yojyam // 69 // dvitIyeneti / pratidina yojanAdhikyamutsAhAtirekAt // 70-72 // paJcameneti / trayoviMzat | pratyeka bandhanIyasetuvibhAgArtha mAnadaNDAna gRhanti / vicinvanti samaviSamabhAgaM parIkSante / yadvA setubandhanArtha parvatAdyAnetUna vAnarAn tvarayituM daNDAna yaSTI gRhanti dhArayanti / vicinvanti zramAttatra tatra chAyAsu lInAnvAnarAnanveSayanti // 64 // babandhire, setupradezAniti zeSaH / nalabaddhasatoruparipradezA vAnaraiH sajIkRtA ityrthH||15-67|| nipAtyatA pAtyamAnAnAm / / 68 // yojanAni caturdazetyatra caturdazayojanapramANasseturviracita ityarthaH / pavamanyatrApi draSTavyam // 69-72 // paJcadinaiH zatayojanaM babandha / suvelaM velAsamIpam / sAmIpye'vyayIbhAvaH / prpaarsmiipmdhikRtyetyrthH||73|| 4 // / sa-suSelaM suzobhanA prApyAvAntaraveLA pariman karmaNi tadyathA bhavati tathA / adhikatyeti kecita / vastutastu subelaM tanAmaka parvatam / yadazyati "te supelasya zailasya" iti / nanu vanaparvaNi "daza yojanAvistaraM triMzayojanamAyatam / babandhurvAnarAstetuM prabhame divase tadA ! sandhyAmAg dvitIye tu trizayojana vistaraH / evaM triminivariH seturnavatiyojanam / caturthe tu dine sArSe yAme te ca bliimukhaaH| dRSTa For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir trayoviMzatiH / Apo' vyatyayaH / adhikRtya avadhiM kRtvA // 73 // asya pitA yathA yAdRzazaktiviziSTaH tathA tAdRzazaktiviziSTa ityarthaH // 74 // sa naleneti / subhagaH zobhanamAhAtmyavAn / svAtIpathaH chAyApathaH / svAtIvIthirvA / sA cAkAze sUryAdInAM madhyamArge madhyamA vIthiH / taduktaM vAyu purANe- "sUryAdInAM trayo mArgA dakSiNottaramadhyamAH" iti prakamya "tathA dve cApi phalgunyau maghA caivArSabhI matA / hastazcitrA tathA svAtI madhyavIthyabhi sa vAnaravaraH zrImAna vizvakarmAtmajo balI / babandha sAgare setuM yathA cAsya pitA tathA // 74 // sa nalena kRtaH setuH sAgare mkraalye| zuzubhe subhagaH zrImAn svAtIpaya ivAmbare / 75 // tato devAH sagandharvAH siddhAzca paramarSayaH / Agamya gagane tasthuSTukAmAstadadbhutam // 76 // dazayojanavistIrNa zatayojanamAyatam / dadRzurdevagandharvA nalasetuM suduSkaram // 77 // vizrutA / jyeSThA vizAkhA'nUrAdhA vIthirAjagavI matA / etAstu vIthayastisro madhyamo mArga ucyate // " iti // 75 // tata iti / spaSTaH // 76 // naLa sa naleneti / svAtIpathaH chAyApathaH, svAtIvIthirvA / sA cAkAze sUryAdInAM madhyame mArge madhyamA vIthiH / sUryAdInAmArohaNAvarohaNasthAnAni vAyavyapurANe darzitAni " sarvaprahANAM trINyeva sthAnAni dvijasattamAH / sthAnaM jAradvayaM madhyaM tathairAvatamuttaram / vaizvAnaraM dakSiNato nirdiSTamida tattvattaH // " iti / tadevaM madhya mottaradakSiNamArgatrayaM pratyekaM vIthitrayeNa tridhA bhidyte| "azvinI kRttikA grAmpA nAgavIthIti zabditA / rohiNyArdrA mRgazirA gajavIthyabhidhIyate / puNyApe tathA''dityo vIthI cairAvatI smRtA / etAstu vIthayastisra uttaro mArga ucyte| tathA dvecApi phalgunyau maghA caivArSamI matA / hastavitrA tathA svAtI govIthIti tu zabditA / jyeSThA vizAkhAnurAdhA vIthirAjagavI matA / etAstu vIthayastisro madhyamo mArga ucyate / mUlASADhottarASADhA ajavISyabhizabditA / zravaNaM dhaniSThA ca mArgI zatabhiSak tathA / vaizvAnarI bhAdrapadI revatI caiva kIrtitA / etAstu vIthayastisro dakSiNo mArga ucyate // " iti // 76-77 // -uGketi rAmAya zazaMsuH" iti caturtha dine dazayojanAnItyAhasya zatayojano bhavati seturdazayojana vistArakheti dinacatuSTaye setusamApyukteH / tathA papurANe puSkarakhaNDe triMze'bhyAye "eSa seturmayA massamudre varuNA lye| tribhirdinessamAti me nIto vaanrsttmaiH||" iti tribhirdinaissetusamApyukteva mArate caturdinyuktikha katham kathayAtra paJcadinyuktiriti cenna / hiraNyAkSavaghasya bhAgavate tRtIyaskandhe karNamUlatADanena tathA puna statraiva daMSTrayeti yathAkathanaM kalpamedeneti vyavasthA zrItAtparyeNa kRtA kRtA ca vAmAGgutanakhanirmiti bhAgavatasya dakSiNAGguSThanakhanirmileti purANAntarasya ca vArAhAdikalpamedeneti tathA bhAratarAmAyaNayorapi virodhasamAdhiravadheyaH / avayava padmapurANAvirovaH / tayo coktaM skAnde umAsaMhitAdvAdazAdhyAye " kadAciddhanuSA setuH kadAcidvizikhena c| dArvAdinA kadAcica kalpe kalpe vyavasthitiH // " iti / evaM dineSvapi kalpamedena samAdhAnaM jJeyam / athavA paJcadhAsu pustakasampuTIpu nete lokAssanti santi ca kacidevetyete prakSiptA iti jJeyam // 73 // For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir DA.rA.bha. 1001 sabandhI seturnalasetuH tam // 77 // nirvighrasetubandhena jAtaM vAnaraharSa darzayati-Adhuvanta iti / arddhamekaM vAkyam / ApuvantaH Abhimukhyena pUvantaHTI .yu.kA. [dUraM pUvantaH, Asanniti zeSaH // 78 // rAmAnu-Alavanta iti / pUvaGgamAzca dadRzuriti saMbandhaH / yadA abhUvaniti zeSaH // 8 // acintyam itaH pUrva manasApi cinta sa . yitumanaham / asahyaM kasyApi yatnAviSayam / adbhutam Azcaryakaram / romaharSaNaM pulakAvaham // 79 // tAnIti / setuM banantaH setubndhnsh| AplavantaH plavantazca garjantazca plavaGgamAH // 78 // tadacintyamasahyaM ca adbhutaM romaharSaNam / dadRzuH sarvabhUtAni sAgare setubandhanam // 79 // tAni koTisahasrANi vAnarANAM nahaujasAm / badhnantaH sAgare setuM jagmuH pAraM mahodadheH // 80 // vizAlaH sukRtaH zrImAn subhUmiH susmaahitH| azobhata mahAsetuHsImanta iva sAgare // 8 // tataH pAre samudrasya gadApANirvibhISaNaH / pareSAmabhighAtArthamatiSThat sacivaiH saha // 82 // sugrIvastu tataH prAha rAmaM stypraakrmm| hanumantaM tvamAroha aGgadaM vApi lakSmaNaH // 83 // ayaM hi vipulo vIra sAgaro makarA layaH / vaihAyasau yuvAmetau vAnarau tArayiSyataH // 84 // agratastasya sainyasya zrImAna rAmaH salakSmaNaH / jagAma dhanvI dharmAtmA sugrIveNa samanvitaH // 85 // anye madhyena gacchanti pArzvato'nye plavaGgamAH / salile prapatantyanye mArgamanye na lebhire // 86 // kAriNaH // 80 // sukRtaH dRDhatayA kRtaH sukRtakaro vA / zrImAn Rjutvena kAntimAn / subhUmiH ninonnttvrhitH| susamAhitaH nirvivaraH // 8 // pAre dakSiNatIre / / 82 // lakSmaNa ityatra ArohAtviti puruSavipariNAmaH kartavyaH / / 83 // ArohaNahetumAha-ayamiti / vipulaH zatayojanaM padbhayA / gamane bahukAlavilambo bhaviSyatIti bhAvaH / vaihAyasau apAdacAriNau / iti sugrIvaH prAheti pUrveNAnvayaH / / 84 // agrata iti / spssttH|| 85 // rAmAnu-agrata iti / sugrIveNa samanvito jagAmetyanena sugrIvasyApi vihAyasA gamanaM yotyate // 85 // anya iti / na lebhire mArgAlAbhAttIra evaM kaMcit kAlaM sthitAH AjavantaH plavanta ityatra, abhUvanniti zeSaH / garjantaH pravaGgamAzca dadRzuH / / 78 // acintyam acintyaracanam / asahyaM bhagavatsambandhaM vinA kenApi kartuma zAzakyam // 79 // bananta ityatra liGgamyatyaya ArcaH // 80 // 81 // pareSAM rAkSasAnAm // 82 // 3 // hAyasI vihAyasA gacchantI // 84-86 // For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org | ityarthaH // 86 // kecidityarddhamekaM vAkyam / vaihAyasaM vihAyarasambandhi gataM gamanaM yeSAM te tathoktAH / suparNAH gruddaaH||87|| antardadhe tirazcakAra ||88|| vAnarANAM rAjJo vAhinItyanvayaH / rAjJeti pAThe rAjJA sugrIveNa sahetyarthaH / tIre dakSiNatIre // 89 // itthamakuNThadazakaNThakaNThATavITananidarzanabhUtaM setunirmANanaipuNyamAlokya samupajAtamAnandasandohamA rAvaNanibarhaNAdanu hATanIyamapyantarniyantumazaknuvantastAdRzaharSaprakarSabalAtkAreNa devA yathocitaM kecidvaihAyasagatAH suparNA iva pupluvuH // 87 // ghoSeNa mahatA tasya sindhorghoSaM samucchritam / bhImamantardadhe bhImA tarantI harivAhinI // 88 // vAnarANAM hi sA tIrNA vAhinI nalasetunA / tIre nivivize rAjJo bahumUlaphalo dake // 89 // tadadbhutaM rAghavakarma duSkaraM samIkSya devAH saha siddhacAraNaiH / upetya rAmaM sahasA maharSibhiH samabhya SiJcan suzubhairjalaiH pRthak // 90 // jaya svazatrUn naradeva medinIM sasAgarAM pAlaya zAzvatIH samAH / itIva rAmaM naradevasatkRtaM zubhairvacobhirvividhairapUjayan // 91 // ityArSe zrIrAmAyaNe 0 zrImadyuddhakANDe dvAviMzaH sargaH // 22 // rAmamapUjayannityAha-tadityAdinA zlokadvayena / duSkaraM rAmAdanyairmanasApi kartumazakyam / pRthak pratyekaM samabhyaSiJcan // 90 // jayeti cchedaH / svazatrUna AzritazatrUNAmevAsya zatrutvAditi bhAvaH / naradevasatkRtaM naraizva devaizva satkRtam / apUjayan astuvan / stutirhi vAcikA pUjA | // 91 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvAviMzaH sargaH // 22 // 191 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaihAyasagatAH bihAyassambandhi gataM gamanaM yeSAM te tathoktAH // 87 // harivAhinI sAgarasya ghoSam antardadhe antaradhApayaditi sambandhaH // 88 // vAhinI | rAjJA sugrIveNa nivivize niviSTA // 89 // atha samudra setubandhanahRSTairdevaistadAnImeva rAmasya rAjyAbhiSekaH rAmeNa vibhISaNasyevetyAha- tadadbhutamiti / rAghava | karma rAghavAjJAjanyatvAt / suzubhairjalaiH AkAzagaGgAdijaleH // 90 // naradevasatkRtaM narairdevaizca satkRtam // 91 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatva dIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM dvAviMzaH sargaH // 22 // ( katakarItyA'yamekaviMzaH sargaH // ) For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vA.rA.ma. TI.yu,ko. evaM rAmo nalasetunA tIrNamahArNavo mahAsamarasUcakAna mahotpAtAn dRSTvA ciraprArthitAbhISTasidibhaviSyatIti santuSTo dRSTAni nimittAni nimittajJAya lakSmaNAya darzayati-nimittAnIti / nimittajJatve lakSmaNAdapyAdhikyaM darzayituM lakSmaNapUrvaja ityuktam / sampariSvaGgazciraprArthitasamarasyAsannatvAt / / nimittApekSaNasyAvazyakatvamuktaM kAmandake-"nimittAnyeva zaMsanti zubhAzubhaphalodayam / tasmAdetAni zAstrajJo rAjA samupalakSayet // " iti // 1 // nimittAni nimittajJo dRSTvA lakSmaNapUrvajaH / saumitriM sampariSvajya idaM vacanamabravIt // 1 // parigRhyodakaM zItaM vanAni phalavanti ca / balaughaM saMvibhajyamavyUhya tiSThema lakSmaNa // 2 // lokakSayakara bhImaM bhayaM pazyAmyupasthitam / / nibarhaNaM pravIrANAmRkSavAnararakSasAm // 3 // vAtAzca kaluSA vAnti kampate ca vasundharA / parvatAgrANi vepante patanti / ca mhiiruhaaH||4|| meghAH kravyAdasaGkAzAH paruSAH paruSasvanAH / krUrAH krUraM pravarSanti mizraM shonnitbindubhiH||5|| zItamudakaM zItodakavatpradezam / vanAni jalasamIpasthAni / parigRhya vAsArtha svIkRtya / vyUhya garuDarUpeNa sannivezya / tathA vyaktIbhaviSyati // 2 // lokakSayakaraM kSudrajanakSayakaram / viziSya pravIrANAM nibarhaNaM vinAzakam / bhayamiti yuddhamucyate // 3 // bhayadarzane liGgAnyAha-vAtA ityaadi| mahIruhAH patanti akasmAditi bhAvaH / atrAtyantAniSTako bhUkampaH sandhyAkAlika iti jJeyam / tathoktaM vasiSThena-"yAmatrayAJcabhUkampo dvijAtInA mariSTadaH / ariSTadaH kSitIzAnAM sandhyayorubhayorapi // " iti // 4 // meghA iti| kavyAdasaGkAzAH vRkavarNAH, zyenAdisaMsthAnA iti vA / paruSAH durdazAH, rUkSA iti yAvat / paruSasvanAH shrutikttusvnaaH| ata eva krUrAH bhayaGkarAH / mizram, udakamiti zeSaH / kUramiti kriyAvizeSaNam / atra pariyoti / zItodaka phalabanti vanAni ca parigRhya Azritya ca baloghaM saMvibhajya vyUhya tiSThemeti sambandhaH / sazItodakasaphalavanamadeze balogha / garuDAdivyUhaM kRtvA tisstthemetyrthH|| 2 // bhImaM mahata // 3 // kaluSAH rajovyAptAH // 4 // kramyAdasaGkAzAH rAzyenAdisahazAH / zoNitabindubhirmi yathA | sa-bhayaM tatsAdhanam / nivarhaNa nAzazca / yogyatayA bhayam kakSavAnarANAm / rAkSasAgA nivarhaNamityanvetavyam / anyathA sarvakSasya rAmasya nimittopanyAso nirmaraNavAnarapakSaviSaye modhaH syAt / athavA - tArApitA tAnirujazvakAra " iti tadgandhamAdanAnilojIvitAH navarAca jIvitAzcetyetatpUrvatanI murti vivakSitvA prabarhaNavacanamarhati RkSavAnarapakSe'pi // // paruSasvarAH pravarasvarAH / ata eva paruSAH zrotrovaNAH / karAH mananavejakAH // 6 // // 81. For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / mihiraH- "divyulkApatanaM caiva divA nakSatradarzanam / divA'zanistathA kASThatRNaraktapravarSaNam // " iti // 5 // raktacandanaM kuGkumam, raktacandanatulyameSa bhavatItyarthaH / paramadAruNA, bhavatIti zeSaH / agrimaNDalam agnipiNDaH // 6 // dInAH dInAkRtayaH / janayantaH sUcayantaH // 7 // rajanyAmiti / ardhamekaM vAkyam / aprakAzaH niSprabhaH / santApayati, zItasya santApakaraNaM hyutpAta iti bhAvaH // 8 // kRSNA raktAzcAMzavaH paryante yasya saH tathoktaH / sarvAnte raktacandanasaGkAzA sandhyA paramadAruNA / jvalataH prapatatyetadAdityAdagnimaNDalam // 6 // dInA dInasvarAH krUrAH sarvato mRgapakSiNaH / pratyAdityaM vinardanti janayanto mahadbhayam // 7 // rajanyAmaprakAzastu santApayati candramAH // 8 // kRSNaraktAMzuparyanto lokakSaya ivoditaH / hrasvo rUkSo'prazastazca pariveSaH sulohitaH // 9 // Aditye vimale nIlaM lakSma lakSmaNa dRzyate // 10 // rajasA mahatA cApi nakSatrANi hatAni ca / yugAntamiva lokAnAM pazya zaMsanti lakSmaNa // 11 // kAkAH zyenAstathA gRdhrA nIcaiH paripatanti ca / zivAzcApyazivAnnAdAnnadanti sumahAbhayAn // 12 // kRSNamaNDalaH tadanantaraM raktamaNDala ityarthaH / sulohitaH madhye atyantaraktavarNaH / lokakSaye pralaye uditaH pariveSa iva sthitaH / rUkSaH krUraH / aprazastaH aprasiddhaH, itaH pUrvamadRSTa ityarthaH / pariveSaH, dRzyata iti zeSaH / atra varNatrayakathanena maNDalatrayakathanAtsAyaGkAlikatvAcca pariveSasya nRpakSayakaratvaM sUcyate / tathAha kAzyapaH- " dvimaNDalazcamUpano nRpano yastrimaNDalaH" iti / "dinakara pariveSaH pUrvayAme tu pIDA dinakarapariveSo vRSTiyuddhaM dvitIye / / dinakarapariveSaM kSemamA dustRtIye dinakarapariveSaH sarvanAzazvaturthe // " iti // 9 // nIlaM lakSma chidrarUpam / tadAha varAhaH - "aparvaNi tathA rAhugrahaNaM candrasUryayoH / candrArkamaNDalacchidraM dRSTvA janapadakSayaH // " iti / yadvA nIlaM lakSma candra iva kalaGko dRzyate / etadevautpAtikaM nailyamadhikRtya ' yadA dityasya rohitaM rUpam ' ityArabhya 'yat kRSNaM tadannasya' ityucyate // 10 // rajasA mAlinyena / yugAntaM pralayam // 11 // nIcaiH durbalaiH / adhika tathA // 5 // 6 // pratyAdityaM sUryasammukham // 7 // rajanyAmityarthaM bhinnaM vAkyam // 8 // kRSNaraktAMzuparyantaH kRSNAzva raktAzca aMzavo yeSAM te kRSNaraktazivaH tAdRzAH paryantAH yasya sa tathoktaH / lokakSaya iva lokanAzasamaya iva pariveSa udita ini sambandhaH // 9 // 10 // rajasA mAlinyena // 11-16 // For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bA.rA.bhU. // 8 // pAta iti / zivaH zoNitakadamA malahoNAvatA bhUmimIsazoNita TI.pu.kA, pAsa022 balAnAM durbalaiH paribhavo'pyutpAta iti / zivAH gomAyavaH / "striyAM zivA bhUrimAyurgomAyuH" ityamaraH / nAdAn nadanti nAdAnkurvantItyarthaH // 12 // uktotpAtaphalamAha-zaileriti / mAMsazoNitakardamA mAMsazoNitarUpakardamavatI // 13 // kSipraM satvaram / javena vegena // 14 // zailaiH galezca khaDDaizca visRSTaiH kapirAkSasaiH / bhaviSyatyAvRtA bhUmirmIsazoNitakardamA // 13 // kSipramadyaiva durdharSI purIM rAvaNapAlitAm / abhiyAma javenaiva sarvato haribhirvRtAH // 14 // ityevamuktvA dharmAtmA dhanvI sngghaamhrssnnH| pratasthe purato rAmo laGkAmabhimukho vibhuH // 15 // savibhISaNasugrIvAstataste vaanrrssbhaaH| pratasthire vinardanto nizcitA dviSatAM vadhe // 16 // rAghavasya priyArtha tu dhRtAnAM vIryazAlinAm / harINAM karmaceSTAbhistutoSa raghunandanaH // 17 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadhuddhakANDe trayoviMzaH sargaH // 23 // ityevamiti / purataH pratastha iti utsAhAtizayoktiH / vibhuH samarthaH // 15 // nizcitAH nizcayavantaH / atra prasthAnaM zItodakaphalabadanaparigrahArthe / parigRhyodakamityAdinA prathamaM tasya kartavyatayA abhihitatvAt // 16 // dhRtAnAM dhairyavatAm / karmaceSTAbhiH yuddhakarmAdiviSayaceSTAbhiH lAgalo tthaapnaadibhiH| tutopetyanena idaM durgapradezaM dRSTvA vAnarA nirutsAhA bhaveyuriti pUrva rAmamanasi sthitamityavagamyate // 17 // iti shriigovindraajvircite| |zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne trayoviMzaH sargaH // 23 // rAghavasyati / dhRtAnAmavahitAnAm // 17 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo trayoviMzaH sargaH // 23 // ITH sA-arAmaH putratvena tassadRzaH taDino lakSmaNaH / purato rAmaH / apurataH tatpazcAzazmaNaH / saraiH muktAhArAdimirna vidyate mA zomA idAnI yasyeti vA sarAmaH idAnI ritabhAryAtvenArAmaH sarvAbhirAmopi ripUNAmamanohara iti vA arAmaH / dharmAtmeti kacitpATho vyAkhyAtRsAhasAsahaH / ityevamuktvA dhandI sa rAmaH saMpAmadharSaNaH / iti pAThaH // 15 // rAghavasya svasya priyArtha bhAryArtham / yatkarma anveSaNarUpaM tadana rUpAbhiveSTAbhiH / raghunandano rAmastutoSa rAghavazabdena mukhato gRhItasya punA khunandanapadena mahaNam " anumaDArtha sa karavApa salakSmaNo'stra munito hi kevalam / " ityAdivatsambhavati / rAghavasya lakSmaNasya / / 17priyA priyAvahaprayojanamudizya yAkarma tadanurUpaceSTAmiH sunandano rAmaH / rAghavasya rAmasya / sugandano lakSmaNa iti vA // 17 // For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir 66 1 atha rAvaNasya vAnarasenAgamanazravaNam-setyAdi / rAjJA rAmeNa / vyavasthitA zItodakAdikaM parigRhya sthitA / vIrasamitiH vIrasaGghaH / sar3e sabhAyAM samitiH" ityamaraH / zazinA vyavasthitA kRtamaryAdA ||1|| sAgaravarcasA sAgaravada paricchinnenetyarthaH // 2 // tataH senAnivezAnantaram, niSkolA hale satItyarthaH / AkruSTaM senA kozam / bhAve ktaH / bherImRdaGgasaMghuSTamiti samuccayaH // 3 // ghoSavattaraM rAkSasaghoSAdadhikaghoSavat, kriyAvizeSaNam // 4 // dRptAnAM pUrNAnAm / AkAzasyaiva zabdAzrayatvAdambara ityuktam / yadvA "lavagasainyamulukajitAjitam " itivadambarazabdastatparyAyaM nabhaizabda lakSa sAvIsamitI rAjJA virarAja vyavasthitA / zazinA zubhanakSatrA paurNamAsIva zAradI // 1 // pracacAla ca vegena trastA caiva vasundharA / pIDyamAnA balaughena tena sAgaravarcasA // 2 // tataH zuzruvurAkruSTaM laGkAyAM kAnanaukasaH / bherImRdaGgasaMghuSTaM tumulaM romaharSaNam // 3 // babhruvustena ghoSeNa saMhRSTrA hariyUthapAH / amRSyamANAstaM ghoSaM vinedurghoSa vattaram // 4 // rAkSasAstu plavaGgAnAM zuzruvuzcApi garjitam / nardatAmitra dRptAnAM meghAnAmambare svanam // 5 // ear dAzarathirlaGkAM citradhvajapatAkinIm / jagAma manasA sItAM dUyamAnena cetasA // 6 // atra sA mRgazAvAkSI rAvaNenoparuddhayate / abhibhUtA graheNeva lohitAGgena rohiNI // 7 // | yitvA zrAvaNamAsamAha // 5 // dRTveti / cihnayukto dhvajaH, kevalacelA patAketi bhidA / cetasA upalakSitaH manasA jagAma, sasmAretyarthaH // 6 // smaraNaprakAramAha-atreti / etaclokAnte prakAravacanamitikaraNaM draSTavyam / sA sAkete sakalabhogArhA / mRgazAvAkSI mRgAnusaraNasamaye yaddhAriNadarzana kutUhalena mRgazizuvattaralataraM vilocanayugalaM tadevAdyApi manasi parivartate tadAha / yadvA mRgazAve mArIcamaye akSiNI yasyA iti vigrahaH // 7 // seti / samitiH sabhA / " sabhAsamitisaMsadaH " ityamaraH / rAjJA rAmeNa / vyavasthitA nirvyUhA // 1 // sAgaravarcasA sAgaranibhena // 2 // AkruSTam Akrozam, kolAhalamiti yAvat / saGghaTaM saGghoSam / dUyamAnena cetasA upalakSitaH sItAM manasA jagAma, sasmAretyarthaH // 3-6 // smaraNaprakAramAha-atra seti / asyAnte sa0 - sAgarasya vaca yena saH tena / baucena senAsacena vasundharA vegena pIDayamAnA asteva pracacAla // 2 // dUyamAneneti manaHpadena caitaH padenApyanveti / tatazca dUyamAnena cetasA sahitAM sItAM dUdha mAnena manasA jagAmetyanvayaH kRto zeSaH / " vRddho yunA" ityAdivatsaheti lAmaH / dUyamAnena manasA viziSTAm / vaiziSTayaM tRtIyArya iti vA // 6 // For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. dIrghamiti / adya yuddhayAtrAsamaye kAntAsmaraNavyasanamanucitamiti taniyamitavAniti sUcayati dIrghamuSNaM ca nizvasyetyanena / tatkAlahitaM yuddha TI.yu.kA. yAtrAsamaye hitam / zokavismArakanagarazobhAvarNanarUpaM vacanam / yadvA aGgandaH saha nIlenetyAdi vAkyaM tatkAlahitam / tatsAhacaryAdADhyaM nagarasa.24 mitivat AlikhantImityAdikaM sarva vAkpajAtaM tatkAlahitamityuktam // 8 // AlikhantI spRzantIm / utthitAm unnatAm / nagAgre trikUTa dIrghamuSNaM ca nizvasya samudrIkSya ca lakSmaNam / uvAca vacanaM vIrastatkAlahitamAtmanaH // 8 // AlikhantImivA kAzamutthitAM pazya lakSmaNa / manaseva kRtA laGkA nagAgre vizvakarmaNA // 9 // vimAnairbahubhirlaGkA saGkIrNA bhuvi rAjate / viSNoH padamivAkAzaM chAditaM paannddrairdhnaiH|| 10 // puSpitaiH zobhitA laGkA vanaizcaitrarathopamaiH / nAnA pataGgasaMghuSTaiH phalapuSpopagaiH zubhaiH // 11 // pazya mattavihaGgAni pralInabhramarANi ca / kokilAkulaSaNDAni dodhavIti zivo'nilaH // 12 // zikhare // 9||raamaanu0 -manameva kRtAM laGkA nagAgre vizvakarmaNeti pAThaH // 9 // viSNoH Adityasya padaM sthAnam, AkAzamadhyamiti bhaavH| vimAnam aneka tlpaasaadH||10|| rAmAnu:-viSNoH padaM viSNupAdabhUtam // 10 // phalabhUtAni puSpANi yAsAM tAH phalapuSpAH mallikAdayaH tAbhirupagamyanta iti tathA / ato na puSpitairityanena paunaruktyam / saMghuSTaM saGghoSaH / bhAve ktaH / nAnAvidhAni pataGgasaMghuSTAni yeSAM taiH // 11 // mattavihaGgAni / vihaGgazabdo'tra kokilaparaH / anena sadA phalavattvamuktam / pralInabhramarANi madhupAnaparavazatayA niSpandabhramarANi / anena sadA puSpavattvamuktam / kokilAkulaM paNDaM puSpasamUho yeSAM tAni kokilAkulaSaNDAni / anena sadA pallavitatvamuktam / kokilAnAM pallavapriyatvAt / vanAnItyanupaJjanIyam / dopavIti punaH punaH kampayati / "dhUm kampane" ityasmAdyaGaluk // 12 // itikaraNaM draSTavyam / lohitAGgena aGgArakeNa // 7 // yadyapyAlikhantImivetyAdilaGkAvarNanAvAkyasya tatkAlahitatvaM nAsti, tathApyatadvAkyAnantaramanadassaha // 8 // nIlenetyAdinA tatkAlahitena senArakSaNaniyogavAkyena sAhacaryAdAlikhantImivetyAdi sarva vAkyaM tatkAlahitamiti mantavyam // 8 // 9 // vimAnaH saptabhUmika prAsAdeH saGkIrNA miviDhA / atropamA / pANDarairdhanessaGkIrNa viSNordhyApanazIlasya vAyumayasya brahmaNaH padaM pracArasthAnamAkAzamiva // 10 // 11 // dodhavIti For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir U-SI itItyardhamekaM vAkyam // 13 // zAstradRSTena nItizAstrajJAnena / karmaNA prayogena / balaM senAm / vibhajana vyUhayan vyUhahetoH / zazAsa kapisenAyA ityaadhuttrshessH||14|| zAsanaprakAramAha-kapisenAyA ityAdi / aGgado nIlena saha svabalamAdAya kapisenAyAH urasi uraHsthAne tiSTheditya nvayaH // 15 // vAnaraughasabhAvRtaH kpismuuhshitH|| 16 // gandhahastI mattagajaH // 17 // . mUrdhItyardhamekaM vAkyam / yuktaH sAvadhAnaH // 18 // vAnara iti dAzarathI rAmo lakSmaNaM samabhASata // 13 // balaM ca tadai vibhajana zAstradRSTena karmaNA / zazAsa kapisenAyA balamAdAya vIryavAn // 14 // aGgadaH saha nIlena tiSThedurAsi durjyH|| 15 // tiSThedrAnaravAhinyA vAnaroghasamA vRtH| Azritya dakSiNaM pArzvamRSabho vAnararSabhaH // 16 // gandhahastIva durdharSastarasvI gandhamAdanaH / tiSThedvAnara vAhinyAH savyaM pArzva samAzritaH // 17 // mUrdhni sthAsyAmyahaM yukto lakSmaNena samanvitaH // 18 // jAmbavAMzca suSeNa zca vegadI ca vAnaraH / RkSamukhyA mahAtmAnaH kukSi rakSantu te trayaH // 19 // jaghanaM kapisenAyAH kapirAjo 'bhirakSatu / pazcAdhamiva lokasya pracetAstejasA vRtH||20|| suvibhaktamahAnyUhA mhaavaanrrkssitaa| anIkinI sA vibabhau yathA dyauH sAbhrasamplavA // 21 // iti vegadarzivizeSaNam / RzamukhyapadaM vAnarANAmapyupalakSaNam / mahAtmAnaH mhaabuddhyH| kurti kukSisthAnam // 19 // jaghanaM caramabhAgam, pucchamiti yAvat / kapirAjaH sugrIvaH / pazcAmiti / "aparasyArdhe pazcabhAvo vaktavyaH" ityaparazabdasya pazcAdezaH / ardhazabdozavAcI / pazcimAM dizamityarthaH MI // 20 // suvibhaktamahAvyUhA suSTu kRtagaruDavyUhA / uttaratra zArdUlavacane 'gAruDaM vyUhamAzritya ' iti vakSyamANatvAt / sAthasamplavA sameghasaJcArA // 21 // punaH punaH kampayate // 12 // 13 // zAnadaSTena karmaNA senAvibhajanazAstroktaprakAreNa / balaM svabalamAdAya kapisenAyA urasi tiSThedityanvayaH // 14 // 15 // vAnarodhasamAvRtaH RSabhaH vAnaravAhinyA dakSiNaM pArzvamAzritya tiSThedityanvayaH // 16-19 / / pazcAI pazcimA dizam / lokaspa bhUlokasya // 20 // sAnasaMpavA / For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. // 4 // TI.yu.kA. sAsa.24 AseduH aasaaditusuyuktaaH| vimardayiSavaH mardayitumicchavaH |sni dvitvAbhAva ArSaH // 22 // zikharaiH sAdhanaiH vikirAma cUrNayAma / manAMsi dadhire nizcayaM cakurityarthaH // 23-26 // sito bddhau| "piJ bandhane " ityasmAddhAtoniSThA / tatra hetumAha lUnapakSazca dRzyasa iti / co hetvarthaH / yasmAllUna MpakSo dRzyase tasmAt sitAviti sambandhaH / anekacittAnAM caJcalacittAnAmityarthaH / anena punaH punarbandhavisarjane dhvanyete / teSAM vAnarANAM vazamAgato pragRhya girizRGgANi mahatazca mahIruhAn / AsedurvAnarA laGka vimardayiSavo raNe // 22 // zikharaivikirAmainAM laGkA muSTibhireva vA / iti sma dadhire sarve manAMsi harisattamAH // 23 // tato rAmo mahAtejAH sugrIvamidamabravIt / suvibhaktAni sainyAni zuka eSa vimucyatAm // 24 // rAmasya vacanaM zrutvA vAnarendro mahAbalaH / mocayAmAsa taM dUtaM zukaM rAmasya zAsanAt // 25 // mocito rAmavAkyena vAnaraizcAbhipIDitaH / zukaH paramasantrasto rakSodhipamupA gamat // 26 // rAvaNaH prahasanneva zukaM vAkyamabhASata / kimimau te sitau pakSau lUnapakSazca dRzyase / kaccinnAneka cittAnAM teSAM tvaM vazamAgataH // 27 // tataH sa bhayasaMvigrastathA rAjJA'bhicoditaH / vacanaM pratyuvAcedaM rAkSasA dhipamuttamam // 28 // sAgarasyottare tIre bruvaMste vacanaM tthaa| yathAsandezamAkliSTaM sAntvayaM zlakSNayA girA // 29 // na kacidityanvayaH // 27 // saMvinaH sambhrAntaH / tathApi coditaH matsandezasya kimuttaraM sugrIveNa dattaM vadeti codita ityarthaH // 28 // sAntvayam asAntvayam, sugrIvamiti shessH||29|| abhrasaJcArasahitA // 21 // vimardayiSavaH vimardayitumicchavaH // 22 // 23 // zuka eSa vimucyatAmiti / pUrva 'mucyatA dUta AgataH' ityatra tAhanAdiduHkhAnmucyatA mityevArthaH / tena baddhvA sthApita ityvgmyte||24-26|| kimiti / pakSI sitobaddho kim ? ata eva khunapakSazca dRshyse| anekacittAno calacittAno vazaM nAgataH kazciditi sambandhaH // 27 // 28 // sAgarasyottare tIre, sthinveti zeSaH zikSaNayA girAsAntvayana, vAnarAniti zeSaH / sandezavacanaM yathA tathA abruvamiti sambandhaH 29/ sA-vimucyatAm bandhanAt / pUrva vimudhyatAminyuktirasAunAdivimocana viSayiNI / iyaM tu laGkA pratigantuM mukhyatAmityetatpareti mukyuktivivekaH // 24 // nAnava nipIDitaH prAk / paramasantrastaH pura| sarakapapastAiyeyuriti kA iyadAlasyaM kRta iti rAvaNaH kudo haniSyatIti vA tathA / ata eva punarmAyayA lUnapakSatvamucyamAnaM yujyate / itaH paraM rAmAzAnantaram asantrastaH kapipIDanabhayarahitaH // 26 // A // 4 // For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir loptuM vinAzayitum // 30 // atra vAnareSu / viSaye ptamI / tokSNAH krUrAH / ukterevAvakAzo nAsti / pratyukteH kA katheti bhAvaH / rAvaNaprasAdArtha madhye rAkSasAdhipeti sambuddhiH / tvatto'pyete 'tizayiti iti jJApanArthaM vA // 31 // vakSyamANayoH sItApradAnayuddhayormadhye sItApradAnasya sAdhiSThatvaM darzayituM kruddhaistairamutplutya dRSTamAtraiH plavaGgameH / gRhIto'smyapi cArabdho hantuM loptuM ca muSTibhiH // 30 // naiva sambhASituM zakyAH samprazno'tra na labhyate / prakRtyA kopanAstIkSNA vAnarA rAkSasAdhipa // 31 // sa ca hantA virAdhasya kaba ndhasya kharasya ca / sugrIvasahito rAmaH sItAyAH padamAgataH // 32 // sa kRtvA sAgare setuM tIrtvA ca lavaNo dadhim / eSa rakSAMsi nirdhUya dhanvI tiSThati rAghavaH // 33 // RkSavAnara saGghAnAmanIkAni sahasrazaH / girimegha nikAzAnAM chAdayanti vasundharAm // 34 // rAkSasAnAM balaughasya vAnarendrabalasya ca / naitayorvidyate sandhirdeva dAnavayoriva // 35 // purA prAkAramAyAnti kSipramekataraM kuru / sItAM vA'smai prayacchAzu suyuddhaM vA pradIyatAm // 36 // zukasya vacanaM zrutvA rAvaNo vAkyamabravIt / roSasaMraktanayano nirdahanniva cakSuSA // 37 // yadi mAM prati yuddhayerana devagandharvadAnavAH / naiva sItAM prayacchAmi sarvalokabhayAdapi // 38 // rAmaparAkramaM varNayati sa ceti / tadavyAhataparAkramasya bhUyaH sandarzanAdasmAnavazyaM haniSyatyeveti bhAvaH // 32 // nirdhUya tRNIkRtya / eSa ityatisanni "hitatvamucyate // 33 // saGghAnAmanIkAnItyanena saGgArabdhatvoktyA mahAnIkatvaM sUcitam ||34|| idAnIM tava vacanAvakAzAbhAve'pi punaH prakArAntareNa gacchetyAzaGkayAha-rAkSasAnAmiti / sandhiH yogamAtram // 35 // samprati kartavyamupadizati-pureti / purA AyAnti AyAsyanti / " yAvatpurAnipAtayo rlaT " iti bhaviSyadarthe laT / ekataramityuktaM vizadayati sItAmiti // 36 // 37 // yadIti / sarvalokabhayAt sarvalokebhyo bhayAt // 38 // ahaM tathA bruvan lotuM pakSabhAge chettuM muSTibhirhantuM cArabdhaH // 30 // saMzvaH samyak praznaH, mithaH saMvAdaH // 31 // 32 // nirdhUya vRNIkRtya // 33 // 34 // sandhiH sandhAnaM nAstyeva // 35 // purA AyAnti AthAsyanti / "yAvatpurAnipAtayorlaT" iti bhaviSyadarthe laT / ekataraM vakSyamANayoranyatarat / tadevAha sItAmiti ||36|| 35|| sarvaloka sa0 [sarvalokaH sarvaH haro vA harirvA hiraNyagamoM vA tasmAdvayAdapi naiva pradAsyAmItyanvayaH / sarvalokamayAt putrAdilokanAsamapAdapIti vA // 38 // For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalrm.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. TI.yu.ko. ma.24 85 // svamanorathaM drshyti-kdetyaadinaa||39|| tUNIyaiH cirAt samarAbhAvena kevltuunniirsthaiH| gaNazaH sshH| ulkAbhiH nirgatajvAlA(la)kASThaiH / tAbhiH kucaramabhidrAvayantIti prsiddhiH||40|| taceti / tat balaM 'sa ca hantA virAdhasya' ityAdinA bhavaduktabalam / AdAsye tirskromiityrthH||41-43|| rAmAnu0-sAgarasya jagadAplavanoyatasya // 42 // na jAnAtItyardham / purA na jAnAti itaH paraM jnyaasytiityrthH||44|| atha rUpakavyAjena yuddhasyAtmano kadA nAmAbhidhAvanti rAghavaM mAmakAH zarAH / vasante puSpitaM mattA bhramarA iva pAdapam // 39 // kadA tUNIzayairdIptairgaNazaH kArmukacyutaiH / zarairAdIpayAmyenamulkAbhiriva kuJjaram // 40 // taccAsya balamAdAsye balena mahatA vRtH| jyotiSAmiva sarveSAM pramAmudyan divAkaraH // 4 ||saagrsyev me vego mArutasyeva me gtiH| na hi dAzarathirveda tena mA yodbhumicchati // 42 // na me tUNIzayAn bANAn saviSAniva pannagAn / rAmaH pazyati saGgrAme tena mAM yoddhumicchati ||43||n jAnAti purA vIrya mama yuddhe sa rAghavaH // 44 // mama cApamayIM vINAM zarakoNaiH pravAditAm / jyAzabdatumulAM ghorAmArtabhItamahAsvatAm // 45 // nArAcatalasannAdAM tAM mamAhitavAhi nIm / avagAhya mahAraGga vAdayiSyAmyahaM raNe // 46 // vinodanakaratvamAha-mametyAdinA / mamAhitavAhinImeva mahAraGgaM vipulanRttazAlAm avagAhya pravizya / zarairava koNaiH vINAvAdanadaNDaiH / pravAditAM | zabditAm / jyAzabda eva tumulaH tumulasvano yasyAstAm / ArtabhItamahAsvanAm ArtabhItazabdena tatsvano lakSyate / evaM nArAcatalazabdenApi ttsvnH| ArtabhItAnAM svana eva mahAsvano yasyAstAm / nArAcatalasvana eva sannAdo yasyAstAm / porAm anyairvAdAyitumazakyAm / mama cApamayIM| vINAmiti vyastarUpakam / raNe raNasthajane, zRNvatIti shessH| vINAyA mandrAdhyatArabhedena svaratrayasambhavAdatrApi svaratrayamuktam // 15 // 16 // bhayAt sarvalokanimittabhayAt // 38 // abhidhAvanti dhAviSyanti // 39 // 40 // asya rAmasya balamAdAsye tiraskariSyAmi // 41-43 // na jAnA tItyardha bhitraM vAkyam // 44 // mama cApItyAdizlokadayamekaM vAkyam / mamAhitavAhinIM nAma mahAraGgamavagAhya pravizya zarakoNeH zaravAdanadaNdeH pravAditAm / For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir na vAsaveneti / sahasracakSuSvaM garvahetutvenoktam / digvijaye varuNaputraireva yuddhakaraNAt svayamityuktam / vAsavAdibhiH zarAgninA yathA dharSayituM na shkyo| dissmIti yojanA // 17 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturviMzaH sargaH // 24 // atha zukasAraNapreSaNaM paJcaviMze-sabala ityAdi / dazarathAtmaja iti manuSyatvoktiH / zrImAniti madAtizayoktiH / zukaH pUrvasmAdanyaH, sAraNa, na vAsavenApi sahasracakSuSA yathA'smi zakyo varuNena vA svayam / yamena vA dharSayituM zarAginA mahAhave vaizravaNena vA punaH // 47 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe caturviMzaH sargaH // 24 // sabale sAgaraM tIrNe rAme dazarathAtmaje / amAtyau rAvaNaH zrImAnabavIcchukasAraNau // 1 // samagraM sAgaraM tIrNa dustaraM vAnaraM balam / abhUtapUrva rAmeNa sAgare setubandhanam // 2 // sAgare setubandhaM tu na zraddadhyAM kathaMcana / avazyaM cApi saGghayeyaM tanmayA vAnaraM balam // 3 // sAhityAt // 1 // samayaM vishaalm| dustaraM taritumazakyam / sAgaraM karma / vAnaraM vAnarasambandhi balaM kartR / tIrNam atarat / katariktaH / setubandhanam, rAmeNa kRtamiti zeSaH // 2 // setubandhaM rAmeNa kRtam / kathaMcana AptapuruSoditatve'pi / api ca tathApi / saGkhyeyaM jJAtavyam // 3 // jyAzabdatumulo jyAzabda eva tumulA zabdo yasyAstAm / ArtabhItamahAsvanAm AtabhItazabdo tadArave upcryete| ArtAnA rava eva mahAsvano yasyAstAm / nArAcatalasannAda nArAcatalazabdo tadArave upacate / nArAcatalarava evaM satrAdo yasthAstAm / mama cApamayIM vINAM vaadpinnyaamiitynvyH| tumulamahAsvarasanAda zabdevINAyA mandramadhyamatArA ucyante te'tra sUcitAH // 45-47 // iti zrImahezvaranIviracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddha caturvizaH sargaH // 24 // savala iti / pUrvapreSitazukoktavRttAntajJApanapUrvakaM preSaNAdamAtyatvena vizeSaNAcAtra zuko'nya ityavagamyate // 1 // vAnaraM balaM dustaraM sAgaraM tIrNamiti, rAmeNa / sa0-cArAyAcInAdayamanyo'mA yatvenoktaH, athavA'yaM sa eva / paricitasainyakatvAt / amAnyasyAtyAsatvena prathamapatipattyaya preSaNasyaucityAt / ata eva pakSIbhUpa pratipakSisenApravezo'pi smbhvti| na ca cAraH ityuktyA'yamanya iti vAcyam ; caturdazaloke-" rAkSasendrasya mantriNau / laGkAyAssamanuprAsau cArau" ityuktemantriNo'pi cAratAsambhavAt / chatrinyAyena vA amAtyatvoktiriti maktu cAra ravAyam / "avazya cApi malayeyam" ityuttaratra senAsamayArUpAdivizeSavivitsAnujJAnAtsAmAnyatastajjJAninA sahAnyapreSaNasya myANyatvAt // 1 // DL For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mA.rA.bha. ja bhavantApityAdi catuHzlokyekAnvayA / tasmAdbhavantI anupalakSitau parairavijJAtau santau / vAnaraM sainyaM pravizya / parimANaM vAtANAmiyattAm / teSAM vIya.TI.yu.kyaM. ba lapAracchadam / ye pUrvaGgamAH mukhyAH pradhAnabhUtAH tAn ||1||ye rAmasya sugrIvasya ca sammatA mntrinnH| ye nAsIrabhaTAH pUrvamabhivartante / yenasa.25 sAplavaGgamAH vastutaH zUrAH tAn sarvAn // 5 // sAgare sgrkhaanite| salilArNave lavaNajalasamudre / sa setuH vAnarataraNArthasetuzca / yathA yana prakAraNa baddhaH // bhavantA vAnaraM sainyaM pravizyAnupalakSitau / parimANaM ca vIrya ca ye ca mukhyAH plavaGgamAH // 4 // mantriNo ye ca rAmasya sugrIvasya ca smmtaaH| ye pUrvamabhivartante ye ca zUrAH plavaGgamAH // 5 // sa ca seturyathA baddhaH sAgare salilArNave / nivezaM yadyathA teSAM vAnarANAM mahAtmanAm ||6||raamsy vyavasAyaM ca vIrya praharaNAni ca / lakSmaNasya ca vIryaM ca tattvato jJAtumarhathaH // 7 // kazca senApatisteSAM vAnarANAM mahaujasAm / etajjJAtvA yathA tattvaM shiighrmaagntumrhthH|| 8 // iti pratisamAdiSTau rAkSasau zukasAraNau / harirUpadharau vIrau praviSTau vAnaraM balama // 9 // tatastadvAnaraM sainyamacintyaM romaharSaNam / saGkhyAtuM nAdhyagacchetAM tadA tau zukasAraNau // 10 // saMsthita parvatAgreSu nidareSu guhAsu ca / samudrasya ca tIreSu bane pavaneSu ca // 11 // taramANaM ca tINa ca tatukAmaM ca srvshH| niviSTaM nivizaJcaiva bhImanAdaM mahAbalam / tadvalArNavamakSobhyaM dadRzAte nizAcarau // 12 // prakAram / teSAM nivezaM nivAsam / utpattisthAnaM vA / klIbattamArSam / yadyathA yaadRshprkaarH||6|| rAmasya vyavasAyaM kartavyaviSayanizcayam / vIrya balam / praharaNAni AyudhAni / lakSmaNasya vyavasAyaM balaM ca tattvataH pAramArthena jJAtumaItha ityanvayaH // 7-9 // nAdhyagacchetAM nAjJAsiSTAm // 10 // ajJAnahetumAha sAIzlokadrayena-saMsthitamiti / nidareSu dalitaparvatapradezeSu / upapaneSu ArAmeSu / "ArAmaH syAdupavanam" ityamaraH // 11 // 12 // ... // 86 // sAgare setubandhanaM kRtamini caitadubhayamapi abhUtapUrvamiti sambandhaH // 2 // 3 // parimANaM cetyAdinA tattvato jJAtumarhatha ityanena sambandhaH / ye ca mukhyAH pravaGgamAHd lAMzca ye pUrvamabhivartante, yuddhAyeti zeSaH / ye ca zarAstAMzca sAgare sagaraviracite salilArNave lavaNa jalasamudre // 4-9 // tata iti |naadhygcchetaaN nAzaknu tAm // 10 // tatra hetumAha-saMsthitamityAdizlokadona / tat mahAbalam / zukasAraNanirIkSaNavelAyAmuktaprakAramabhUdityarthaH // 11 // talAvAmasya mitra sa-sAgare sagArapatravAnA lAtatsambandhini / arNavazabdo rUddhaH samudra ispenammAnArthakaH / salilArNa jalasamudre ityarthaH / "sala galau"ila jantaH / tathA ca malilAni santi arNAsi madhyaveti sa vA tarima SmarMS A For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAmAnu0-tAditi / tadralArNavamityekaM padam / dadRzAte dadazatuH // 12 // tAviti / atha vibhISaNaH dadarza AcacakSe cetyanvayaH // 13 // lAyA iti paJcamI parapuraM jayatIti prpurNjyH| "saMjJAyAM bhRtRvRjidhArisahitapidamaH" iti khaca // 11-16 // dazarathAtmajaH mahApuruSaprasUtatvena sahajakAruNyaH tau dadarza mahAtejAH pracchannau ca vibhISaNaH / AcacakSe'tha rAmAya gRhItvA zukasAraNau // 13 // tasyemau rAkSasendrasya mantriNau zukasAraNau / laGkAyAH samanuprAptau cArau parapuraJjaya // 14 // tau dRSTvA vyathitau rAmaM nirAzau jIvite tadA / kRtAalipuTau bhItau vacanaM cedamUcatuH // 15 // AvAmihAgatau saumya raavnnprhitaavubhau| parijJAtuM balaM kRtsnaM tavedaM raghunandana // 16 // tayostadvacanaM zrutvA rAmo dshrthaatmjH| abravIt prahasana vAkyaM sarva bhUtahite rtH||17|| yadi dRSTaM balaM kRtsnaM vayaM vA supriikssitaaH| yathoktaM vA kRtaM kArya chandataHpratigamyatAm // 18 // atha kiMcidadRSTaM vA bhUyastadraSTumarhathaH / vibhISaNo vA kAtsnyena bhUyaH sndrshyissyti||19|| na cedaM grahaNaM prApya bhetavyaM jIvitaM prati / nyastazastrau gRhItau vA na dUtau vdhmiithH||20|| pRcchamAnau vimuJcaitau cAraurAtriMcarAvubhau / zatrupakSasya satataM vibhISaNa vikarSaNau // 21 ||prvishy nagarI laGkA bhavadbhayA dhanadAnujaH / vaktavyo rakSasAM rAjA yathoktaM vacanaM mama // 22 // yadalaM ca samAzritya sItAM me hRtavAnasi / taddarzaya yathAkAmaM sasainyaH shbaandhvH||23|| prahasana rAvaNabuddhimAndyasmaraNAt prahAsaH / sarvabhUtahite rataH ripUNAmapi vatsalaH // 17 // yathoktaM rAvaNena yathoktam / chandataH yathecchAtaH // 18 // atheti pkssaantre| bhUyaH atizayena / dUto, yuvAmiti shessH||19||20|| vibhISaNaM pratyAha-pRcchamAnAviti / satataM pRcchamAnatvadazAyAmapi zatru pakSasya vikarSaNau bAdhakAviti yAvat // 23 // punabhUto pratyAha-pravizyeti // 22 // yaditi / yathAkAmaM yatheccham / zaraNaM vA Agaccheti bhAvaH // 23 // vAkyam / dahazAte dahazatuH // 12-20 // vibhISaNaM pratyAha-pRcchamAnAviti / he vibhISaNa ! zatrupakSasya vikarSaNo vividhaM karSaNaM sAmAdinA itastataH krssnn| yayosto / satataM pRcchamAnau abhayaM pRcchantI pato vimuvetyarthaH // 21 // punazcArau pratyAha-pravizyetyAdinA // 23-24 // sa-navaM vA yusamIkSitAH iti pAThaH / susamIkSitAH bhatisambagavalokitAH / vayaM vA susamAhitA iti pAThe-susamAhitAH svasthacittAH, pratimaTabhItirahitA iti yAvat / iSTamiti vipariNataM sat dRSTA: 111 For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. ya 87 // zvaH kAlye pareyuH prAtaHkAle // 24 // krodhaM mokSye krodhakArya kariSya ityarthaH / vajravAn abhyastavajra ityarthaH // 25 // rAmAnu0-zvaH kAle vanavAn va miti pAThaH // 25 // itItyAdisAzcoka ekaanvyH| pratinandha abhiSTutya // 26 // muktI, AvAmiti shessH| dharmAtmanA dUtavadhamanicchatetyarthaH / amitatejasetyanena asmattyAge bhItihetutA na zayetyarthaH // 27 // ekasthAnetyAdi zlokatrayamekAnvayam / yatra ekasthAnam aikamatyam, ekapradeza zvaH kAlye nagarI laGkA saprAkArAM satoraNAm / rAkSasaM ca balaM pazya zaraividhvaMsitaM mayA // 24 // krodhaM bhImamahaM mokSye sasainye tvayi rAvaNa / zvaH kAlyaM vacavAn vajaM dAnaveSviva vAsavaH // 25 // iti pratisamAdiSTau rAkSasau zuka sAraNau / jayeti pratinanyaitau rAghavaM dharmavatsalam / Agamya nagarI laGkAmavatA rAkSasAdhipam // 26 // vibhISaNa gRhItau tu vadhA) rAkSasezvara / dRSTvA dharmAtmanA muktau rAmeNAmitatejasA // 27 // ekasthAnagatA yatra catvAraH puruSa rSabhAH / lokapAlopamAH zUrAH kRtAstrA dRDhavikramAH // 28 ||raamo dAzarathiH zrImAna lakSmaNazca vibhiissnnH| sugrIvazca mahAtejA mahendrasamavikramaH // 29 // ete zaktAH purIlaGkA saprAkArAMsatoraNAma / utpATya sAmayituM sarve tiSThantu vAnarAH // 30 // vaagtaaH| ete zaktAHpurI lngkaamityaadynvyH| kRtAstrAH zikSitAvA chatriNogacchantItivadayaM nirdezaH, sugriivsyaakRtaastrtvaat||28||29|| utpAdana zvaH kAle iti pAThaH / zva ityarthaH // 25-27 // ekasthAnagatA ityAdizlokatrayamekaM vAkyam / yatra laGkAmadanarUSakAyeM / ekasthAnagatAH aikamatyaM prAptAH / tatra kArya viSaye / sarve vAnarAstiSThantu, uktavizeSaNA rAmAdayazcatvAra eva laGkAmutpATya saMkrAmAyitumanyatra kSeptuM zaktA iti sambandhaH // 28-30 // VI-hatyanveti / "asmado prayoba" iti vyamiti sambhavati / nanu na sambhavati savizeSaNatvAditi cena; "naca viditaveyA api vayam " " na tA vicAraNIya pavAkSarIjapaparA nitarAma" tyAdiva diyAvizeSaNavAdadoSaH / asamAhitAH rAvaNaM sagaNaM tuNIkRtyAnavadhAnenaiva sthitA iti vaa| prati gamyatA svasvAmisanidhim // 18 // | sA-nanu " vadhaM na kurvanti parAvarakhA dUtasya " vAraya "yuktAyuktaM vinicitya dUtadaNdo vidhIyatAm / vibhISaNavacaH zrutvA " ityantena andhena vibhISaNatantapAtapratiSedhabodhanAvagataH atra punaH H"vibhISaNagRhItI tu dhArtham " yuktiH kathamiti cet, sAyam-zakaraMstacyAge kAyo mayIti tathAichamAnaM darzayAmAseti yuktatotejeMcA / mArapannayanasya paripramabhara ena yamadUta iti nIterabhAvAdAramavyA utayAkAryapi tatheti vA // 27 // For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir uddhRtya / saMkrAmayitum anyatra zeptum / sarve etaccatuSTayabhinnAH // 30 // praharaNAdikaM yAdRzaM tadavalokane rAma eko vaSiSyatIti manyAvahe // ityarthaH // 31 // nanvasahAyazUro'pi rAmaH senAhananAdanutsAhaH syAt, tat kiyatAmityatrAha-rAmalakSmaNeti / sugrIveNa ca aGgadAdinA ca sahitA sA aparicchinnA / irivAhinI cplkpisenaa| rAmalakSmaNaguptA rAmeNa rAmasya dakSiNo bAhuH' iti rAmadAkSiNabAhubhUtena lakSmaNena ca guptA satI / yAdRzaM tasya rAmasya rUpaM praharaNAni cAvadhiSyati purIlaGkAmekastiSThantu te trayaH // 31 ||raamlkssmnnguptaa sA sugrIveNa ca vAhinI / babhUva durdharSatarA senTrairapi surAsuraiH // 32 // [vyaktaH setustathA baddho dshyojnvistRtH| zatayojanamAyAmastIrNA senA ca sAgaram / niviSTo dakSiNe tIre rAmaH sa ca nadIpateH / tIrNasya taramANasya balasyAnto na vidyate // ] praSTarUpA dhvajinI vanaukasAM mahAtmanAM samprati yoddhumicchatAm / alaM virodhena zamo vidhIyatAM pradIyatAM dAzarathAya maithilI // 33 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddha kANDe paJcaviMzaH sagaH // 29 // sugrIvasya rakSyakoTAvevAnvayaH, na tu rakSakakoTau / tanmantriNA hanumataida "jayatyatibalo rAmo lakSmaNazca mhaablH| rAjA jayati sugrIvo rAghaveNAbhi paalitH||" ityukteH| dudharSatarA babhUva tarasA manasApi dharSayitumazakyetyavagamyate / na kevalaM manuSyAdibhiH kintu surairapi / na kevalaM suraireva / kintu surAsuraiH virodhaM vihAya kRtsauhaardrpi| na kevalamanAyakaistaiH, kintu senTrairapi / svasvAtantryaM vihAya naaykaajnyaanuvrtibhirityrthH|| 32 // mahAtmanAM dRDhamanaskAnAm / samprati sadya eva / yoddhamicchatAm / praSTarUpA harSadyotakAkArayuktA, bhavatIti zepaH / atastadvirodhenAlam / zama:| konivRttiH| vidhIyatAM kriyatAm, maithilI pradIyatAM ca // 33 // rAmAnu0-praSTarUpA atyantaM prahRSTA / " prazaMsAyAM rUpap" // 33 // iti zrIgovindarAja viracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcaviMzaH sargaH // 25 // yAdazaM rAmasya rUpaM prapANAni ca yAhazAni tadvimarza sa eva vaSiSyatIti manyAbahe ityarthaH // 31 // 32 // praSTarUpA atyantaM prahRSTA // 33 // iti zrImahezvara | tIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paJcaviMzaH sargaH // 25 // For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ..rA.bhU. TI.yu.kA, sa020 atha rAvaNAya sAraNena vAnarayUthapatInAM vIryAdikathanapUrvakaM tatpradarzanaM ssddviNshe-tditi| aklIbam akAtaram / pratyabhASata aninddityrthH||1|| yadIti / abhiyuJjIrana yuddhayeran / sarvalokabhayAt sarvalokebhyo bhayAt // 2 // tvamityAdisArddha zlokaH / sapatnaH zatruH // 3 // ityuktvetyAdisAdha tadvacaH pathyamaklIvaM sAraNenAbhibhASitam / nizamya rAvaNo rAjA pratyabhASata sAraNam // 3 // yadi mAmabhiyuJjIran devagandharvadAnavAH / naiva sI pradAsyAmi sarvalokabhayAdapi // 2 // tvaM tu saumya paritrasto haribhinirjito bhRzam / pratipradAnamadyaiva sItAyAH sAdhu manyase / ko hi nAma sapatno mAM samare jetumarhati // 3 // ityuktvA paruSaM vAkyaM rAvaNo rAkSasAdhipaH // 4 // Asroha tataH zrImAna prAsAdaM himapANDaram / bahutAlasamutsedhaM rAvaNo'tha didRkSayA // 5 // tAbhyAM carAbhyAM sahito rAvaNaH krodhmuunychitH| pazyamAnaHsamudraM ca parvatAMzca vanAni ca / dadarza pRthivIdezaM susampUrNa plvnggmaiH|| 6 // tadapAramasaGkhyeyaM vAnarANAM mahadbalam / Alokya rAvaNo rAjA paripapraccha sAraNam // 7 // eSAM vAnaramukhyAnAM ke zUrAH ke mahAbalAH / ke pUrvamabhivartante mahotsAhAH samantataH // 8 // keSAM zRNoti sugrIvaH ke vA yUthapayUthapAH / sAraNAcakSva tattvena ke pradhAnAH plvnggmaaH||9|| sAraNo rAkSasendrasya vacanaM paricchataH / AcacakSe'tha mukhyajJo mukhyAstAMstu vanaukasaH // 10 // shokH| tataH tasmAtpUrvasthAnAt / bahutAlasamutsedham anekatAlavRkSatulyonnatyam / yadvA vitatAGguSTamadhyamAmitastAlaH / tadAha sajanaH-"prAdeza tAlagokarNavitastyazca yathAkamam / bhavanti vitatAGguSTapradezinyAdibhiH sh|" iti / atra dvitIyo rAvaNazabdo rAvayatIti vyutpattyA kiyaanimittkH| didRkSayA vAnarabaladidRkSayA // 4 // 5 // carAbhyAM cArAbhyAm / krodhamUJchitaH krodhena vyaaptH| pRthivIdezaM trikUTAdhaHpradezam // 6 // apAram uttarAvadhirahitam / / 7 // yeSAmiti / iyaM nirdhAraNe SaSThI // 8 // keSAmiti / vacanamiti zeSaH / pradhAnAH senApatayaH // 9 // vacanaM, nizamyati shessH||10|| 1-3 // ityuktvetyAdizlokadvayamekaM vaakym| bahutAlasamutsedhaM bhutaalaunntysmaanonntym| dikSayA vaanrbldrshnecchyaa||4||5|| pazyamAnaH pshyn||6-8|| keSAM // For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tribhinalaM varNayati - eSa ityAdi / ya eSa ityanvayaH / tiSTha tiSThati // 11-13 // athAGgadaM varNayati bAhU ityAdinA svenAnIkena durjayaH ityantena / bAhU pragRhya utkSipya / abhi uddizya mukhaM yasyAsAvabhimukhaH / vijRmbhate jRmbhaNaM karoti // 14 // padmaki alkasannibhaH padmakesaravat eSa yo'bhimukho laGkAM nardestiSThati vAnaraH / yUthapAnAM sahasrANAM zatena parivAritaH // 11 // yasya ghoSeNa mahatA prAkArA satoraNA / laGkA pravepate sarvA sazailavanakAnanA // 12 // sarvazAkhAmRgendrasya sugrIvasya mahAtmanaH / balAgre tiSThate vIro nIlo nAmaiSa yUthapaH // 13 // bAhU pragRhya yaH padbhyAM mahIM gacchati vIryavAn / laGkAmabhimukhaH krodhAdabhIkSNaM ca vijRmbhate // 14 // girizRGgapratIkAzaH padmakiJjalkasannibhaH // 15 // sphoTayatyabhisaMrabdho lAgalaM ca punaH punaH / yasya lAgUlazabdena svananti pra dizo daza // 16 // eSa vAnararAjena sugrIveNAbhiSecitaH / yauvarAjye'Ggado nAma tvAmAhvayati saMyuge // 17 // vAlinaH sadRzaH putraH sugrIvasya sadA priyaH / rAghavArthe parAkrAntaH zArthe varuNo yathA // 18 // etasya sA matiH sarvA yad dRSTA janakAtmajA / hanUmatA vegavatA rAghavasya hitaiSiNA // 19 // bahUni vAnarendrANAmeSa yUthAni vIryavAn / parigRhyAbhiyAti tvAM svenAnIkena durjayaH // 20 // pItavarNa ityarthaH // 12 // sphoTayati bhUmau tADayati / abhisaMrabdhaH kupitaH / prasvanantItyanvayaH // 16 // abhiSecitaH abhiSiktaH / Ahvayati Ahvayate / spardhAviSaye'pyAtmanepadAbhAva ArSaH || 17 || parAkrAntaH parAkramitumudyataH // 18 // hanUmatA sItA dRSTeti yat sA matiH etasyAGgadasya etadbuddhimUlaM hanumataH sItAdarzanamiti bhAvaH / aGgadapuraskAreNa hanumataH samAgamAt // 19 // bahUnIti / svenAnIkeneti durjayatvakAraNoktiH zRNoti vAkyamiti zeSaH // 9--12 // tiSTha tiSThati // 13 // bAhU pragRhyetyAdi svenAnIkena durjayaH ityetadantam aGgadavarNanam / bAhU pragRhya utkSipya abhiSecitaH abhiSiktaH / parAkrAntaH parAkramitumudyataH // 14- 18 // etasya aGgadasya / hanumatA janakAtmajA dRSTeti yat sA sarvA matiretasyeti, aGgadopadezAdeva hanumatA sItA dRSTeti bhAvaH // 19 // 20 // For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. ato na punruktiH||20|| anu vAlIti / etasyottarArdha vIrastiSThati saGghAma iti| vAlisutasya anu pazcAt / setuhetuH setukartA / saGgrAme saGgrAma TI.yu.kA. nimittam // 21 // nalaparivArAnAha-ye vityAdinA marditumityantena / zlokatrayamekAnvayam / viSTabhya unnamya / kSelayanti siMhanAdaM kurvanti / nadanti garjanti / utthAya, AsanAditi shessH| vijRmbhante kopena gAvavinAmaM kurvanti / ya evaMvidhA vAnarAH ye ca candanavAsinaH candanavanavAsinaH anu vAlisutasyApi balena mahatA vRtH| vIrastiSThati saGgrAme setuheturayaM nalaH // 21 // yetu viSTabhya gAtrANi zvela yanti nadanti ca / utthAya ca vijRmbhante krodhena haripuGgavAH // 22 // ete duSprasahA ghoraashcnnddaashcnnddpraakrmaaH| aSTau zatasahasrANi dazakoTizatAni ca // 23 // ya enamanugacchanti vIrAzcandanavAsinaH / eSaivAzaMsate laGkA svenAnIkena marditum // 24 // zveto rajatasaGkAzazcapalo bhImavikramaH / buddhimAna vAnaro vIrastriSu lokeSu vizrutaH // 25 // tUrNaM sugrIvamAgamya punargacchati satvaraH / vibhajana vAnarI senAmanIkAni praharSayan // 26 // ete enaM nalamanugacchantIti sambandhaH / candanavAnarA iti pAThe madhyamapadalopisamAsaH / candanavAsino vAnarA iti / eveti sandhirApaH / bhAzaMsate prArthayate // 22-24 // atha dvAbhyAM zvetAkhyaM vAnaraM varNayati-zveta ityAdi / anvarthanAmetyAha rajateti / capalaH yuddhacapalaH // 25 // rAmAnu-cetaH zvetArayaH // 25 // anIkAni punargacchatItyanvayaH / vibhajan nibiDa senA bhittvA gacchannityarthaH / atra capala ityanena adyaiva yA laGka dhvaMsayAmIti nivedanArtha gatvA tena sAntvitaH punargacchatItyavagamyate // 26 // anu vAlisutasya vAlisutasyAnu anantaram / / 21 // ye tu viSTabhyetyAdi anIkAni praharSayanityantaM zvetANyavAnaravarNanam / ye gAtrANi viSTabhya kSvelayanti vaya panaM zvetAkhyamanugacchanti ete duSprasahAH candanavAsinaH candanavanavAsina iti sambandhaH // 22-25 // yaH anIkAni praharSayan vAnarI senA vibhajana sugrIvamAgamya punargacchati eSa zveta eva vAnaraH svenAnIkena laGkA marditum AzaMsate prArthayatIti sambandhaH // 26 // sa0-candanavAsinaH tannAmakagirivizeSavAsinaH / athavA candanabhUyiSThatvAnmalayaH tatra vAsino vA / rapava eSa eva / sandhirArthaH / eSA yA prasiddhA tvadAvAsabhUtA to lavAM mardivamiti vA / / 24 // // 89 // For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir caturbhiH kumudaM varNayati--yaH puretyAdi / puretyanenAdya sugrIvasamIpa eva vasatIti gamyate / pati paritaH saJcarati / nAmrA saGkocano nAma yaH prasiddha taM parvatamityanvayaH / tatra gomatItIre // 27 // parikarSati Anayati // 28 // ghorakarmaNo yasya lAzUlamAzritAH vAlAH romANi / dairghyasyAvadhimAha yaH purA gomatItIre ramyaM paryeti parvatam / nAmnA saGkocano nAma nAnAnagayuto giriH / tatra rAjyaM prazAstyeSa kumudo nAma yUthapaH // 27 // yo'sau zatasahasrANAM sahasraM parikarSati // 28 // yasya vAlA bahuvyAmA dIghA laanggelmaashritaaH| tAmrAH pItAH sitAH zvetAH prakIrNA ghorakarmaNaH // 29 // adIno roSaNazcaNDaH saGgrAmamabhi kAMkSati / eSo'pyAzaMsate laGkA svenAnIkena marditum // 30 // yastveSa siMhasaGkAzaH kapilo dIrghalocanaH / nibhRtaH prekSate laGkA didhakSanniva cakSuSA // 33 // vindhyaM kRSNagiri sahyaM parvataM ca sudarzanam / rAjana satatamadhyAste rambho nAmaiSa yuuthpH||32|| zataM zatasahasrANAM triMzaca hripunggvaaH| yamete vAnarAH shraashcnnddaashcnnddpraakrmaaH| parivAryA nugacchanti laGkAM marditumojasA // 33 // yastu karNo vivRNute jRmbhate ca punaH punaH / na ca saMvijate mRtyorna ca yuddhAdvidhAvati // 34 // prakampate ca roSeNa tiryak ca punarIkSate / pazyan lAgUlamapi ca zvelate ca mahAbalaH // 35 // mahAjavo vItabhayo ramyaM sAleyaparvatam / rAjan satatamadhyAste zarabho nAma yUthapaH // 36 // bahuvyAmA iti / " vyAmo bAhvoH sakarayostatayostiryagantaram " ityamaraH / adIna ityatra ya ityupaskAryam // 29 // 30 // atha saadetribhii | rambhaM varNayati--yastveSa ityAdi / 31-33 // atha zarabhaM varNayati-yastu karNAvityAdi / saMvijate bibheti / / 34--37 // yaH puretyAdinA sAdhena kumudavarNanam // 27 // yo'sAvityArabhya svenAnIkenetyantaM caNDAkhyavarNanam / yasya vAlAH romANi bahumyAmAH dIrghabAhudvayapramANAH / sitAzvetAH azvetA nIlAca sitAzvetAH pItAzca // 28 // 29 // caNDaH caNDAkhyaH // 30 // yastveSa ityArabhya laTTA marditumojasA ityantaM rambhAkhyavarNanam / nibhRtaH ekAgraH // 31-33 // yastu karNAvityArabhya catvAriMzattathaiva cetyantaM zarabhArUpavarNanam / na saMvijate na vibheti // 34-37 // For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. 190 // rAmAnu0-etasyeti / catvAriMzattathaiva ceti pAThaH / etaduttarazeSaH // 37 // atha panasaM varNayati-yastu meSa ityAdinA // 38-40 // rAmAnu0-bherINAmiti / ghoSaTI .yu.kA zAkhAmRgendrANAmiti pAThaH // 39 // enaM panasam / yeSAM yUthapAnAM yUthAni ca bhAgazaH svasyAMzAsaGkaraNa enaM paryupAsata iti saMbandhaH // 41 // vinataM.sa. varNayati--yastvityAdi / pravalgantIm utsAhena pvamAnAm / samudrasya pAre sthitAm / ata eva dvitIyaH sAgara iva, sthitAmiti zeSaH / vinatavizeSaNaM etasya balinaH sarve vihArA nAma yuuthpaaH| rAjana zatasahasrANi catvAriMzattathaiva ca // 37 // yastu megha ivAkAzaM mahAnAvRtya tiSThati / madhye vAnaravIrANAM surANAmiva vAsavaH // 38 // merINAmiva sannAdo yasyaiSa zrUyate mahAn / ghoSaH zAkhAmRgendrANAM saGghAmamabhikAMkSatAm // 39 // eSa parvatamadhyAste pAriyAtramanuttamam / yuddhe duSprasaho nityaM panaso nAma yuuthpH||40|| enaM zatasahasrANAM zatAdhai paryupAsate / yUthayA yUthapazreSThaM yeSAM yUthAni bhAgazaH // 41 // yastu bhImA pravalgantI camU tiSThati zobhayan / sthitAM tIre samudrasya dvitIya iva sAgaraH // 42 // eSa dardarasaGkAzo vinato nAma yUthapaH / pibaMzcarati parNAsAM nadInAmuttamA nadIm // 43 // SaSTiH zatasahasrANi balamasya plvnggmaaH||44|| tvAmAhvayati yuddhAyakrodhano nAma yUthapaH / vikrAntA balavantazca yathAyUthAni bhaagshH||45|| yastu gairikavarNAbhaM vapuH puSyati vaanrH| avamatya sadA sarvAn vAnarAn baladarpitAca // 46 // vA // 42 // dardaro nAma gaGgAsamIpasthaH parvataH / parNAsAM parNAsAkhyAM nadIm // 13 // vinatasenAsaGghayAmAha-paSTiriti / SaSTiH zatasahasrANi plavaGgamAH asya vinatasya balaM senetyarthaH // 14 // ekena krodhanamAi-svAmiti / uttarArdhe asyetyadhyAhAryam / yathAyUthAni yathAyUtham / ambhaavshchaandsH| bhAgazaH bhAgatvena sthitAH vAnarAH vikAntA balavantazceti yojanA // 45 // zeSeNa gavayaM varNayati-yastvityAdinA / gairikaM raktavarNadhAvavizeSaH . yastu megha ityArabhya yeSAM yUthAni bhAgazaH ityantaM panasAkhyavAnaravarNanam // 38 // zAkhAmRgendrANAM madhye yasya ghoSo bherINAM satrAda iva zrUyata iti sambandhaH 39 // 40 // panamiti / yeSAM yUthapAnA pUthAni bhAgazaH pratyekaM vartante te'rdhazatasahasrANi zatArtha saimmANi yUthapA enaM panamaM paryupAsata iti sambandhaH // 41 // yastu bhImAmityAdisAyazloka eka vAkyam / pibaMzcaratItyArabhya yathAyUthAni bhAgazaH ityantaM krodhanAkhyavAnaravarNanam / vapuH puSyati poSayati, yuddhaharSAdamiza For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir IM"dhAturmanazzilAghadegairikaM tu vizeSataH" ityamaraH / tadvarNa ivAbhA yasyeti vigrahaH / gairikavarNa ivAbhAtIti gairikavarNAbhamiti vA / puSyati yuddhaharSA dbhivrdhytiityrthH||46|| 17 / / upasaMharati-eta iti / yUthapAH anggdaadyH| yUthapazreSThAH sugrIvAdayaH / eSAM yUthapAnAM yUthAni bhAgazaH pRthaka vidyanta iti zeSaH // 18 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne padizaH sargaH // 26 // gavayo nAma tejasvI tvAM krodhaadbhivrtte| enaM zatasahasrANi saptatiH paryupAsate / eSaivAzaMsate laGkA svenAnIkena marditum // 47 // ete duSprasahA ghorA balinaH kAmarUpiNaH / yUthapA yUthapazreSThA eSAM yUthAni bhAgazaH // 18 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe SaDizaH sargaH // 26 // tAMstu te'haM pravakSyAmi prekSamANasya yUthapAn / rAghavArtha parAkAntA ye na rakSanti jIvitam // 1 // snigdhA yasya bahuvyAmA vAlA laaNguulmaashritaaH| tAmrAH pItAH sitAH zvetAH prakIrNA ghorakarmaNaH // 2 // pragRhItAH prakAzante mUryasyeva marIcayaH / pRthivyAM cAnukRSyante haro nAmaiSa yuuthpH||3|| punaruktebhyo'pyutkRSTAn pradhAnathUthapatIn vaktuM prtijaaniite-taastvityaadi| ye rAghavArthe parAkAntAH santaH jIvitaM na rakSanti tAn yUthapAn te tubhyaM pravakSyA mItyanvayaH // 3 // dvAbhyAM haraM varNayati-vAlA iti / bAlAH romANi bahuvyAmAH bhuvyaamprmaannaaH| vyAmo nAma prasAritabAhudyapramANam / pragRhItAH utkssitaaH| prakIrNAH viralAH sUryasya marIcaya iva meveSu zakacApAdirUpeNa pramRtA razmaya iva prakAzante / kadAcit pRthivyAmanukRSyante / eSa vardhayatIti yAvata // 42-48 // iti zrImahezvaratIrthAvaracittAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM padizaH sargaH // 26 // ( atra sarga pacchedo'pAko vRttabhedAbhAvAdekaprakaraNatvAceti katakaH / ) tAstviti / teSAM prasiddhAnAM vAnarANAM madhye ye rAdhavAya jIvitaM na rakSanti tAna yUthapAna prekSamANasya te pravakSyAmi // 1 // bahuNyAmAH atidIrghA vaalaaH| sitAH lissttaaH| prakIrNAH viliSTAH // 2 // pragRhItA utkSiptAH / eSa haro nAmetyanvayaH / iro For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bhA.rA.bha. hI ... yUthapo haro nAma // 2 // 3 // yamityAdisAghazloka ekAnvayaH / yaM haram / harasya harirAjakikaratvena tadIyA api yUthapA harirAjakikarA eveti na virodhH||4||RksssenaaN varNayati-nIlAnityAdi / anirdezyAna pratyekaM nirdeSTumazakyAn / paraM pAramivodheH samudrasyAparaM tIramiva sthitmityrthH| vipameSu ninonnatapradezeSu // 5-7 // parjanyaH varSadevatA // 8 // 9 // yavIyAn kaniSThaH, apamiti shessH| viziSTaH adhikH|| 10 // guruvartI guru yaM pRSThato'nugacchanti zatazo'tha sahasrazaH / dumAnudyamya sahasA lngkaarohnnttpraaH| yUthapA harirAjasya kiGkarAH smupsthitaaH|| [ eSa koTisahasreNa vAnarANAM mahaujasAm / AkakSite tvAM saGgrAme jetuM prpurNjy|] // 4 // nIlA niva mahAmeghAMstiSThatI yAMstu pazyasi // 5 // asitAJjanasaGkAzAn yuddhe satyaparAkramAn / asaGkhyeyAnanirdezyAn paraM paarmivoddheH||6|| parvateSu ca ye kecidviSameSu nadISu ca / ete tvAmabhivartante rAjannRkSAH sudaarunnaaH||7|| eSAM madhye sthito rAjan bhImAkSo bhImadarzanaH / parjanya iva jImUtaiH samantAt parivAritaH // 8 // RkSavantaM girizreSThamadhyAste narmadA piban / sarvANAmadhipatidhUmro nAmaiSa yUthapaH // 9 // yavIyAnasya tubhrAtA pazyainaM parvatopamam / bhrAtrA samAno rUpeNa viziSTastu praakrmaiH||10||s eSa jAmbavAnnAma mhaayuuthpyuuthpH| prakrAnto guruvartI ca saMprahAreSvamarSaNaH // 11 // etena sAhyaM sumahat kRtaM zakrasya dhImatA / devAsure jAmbavatA labdhAzca vahavo vraaH||12|| Aruhya parvatAgrebhyo mahAbhravipulAHzilAH / muzcanti vipulAkArA na mRtyorudrijanti ca // 13 // zuzrUSakaH // 13 // rAmAnu0-saMghahAreSu yuddheSu / "saMgrahArAbhisaMpAtakalisaMskoTasaMyugAH" ityamaraH // 11 // devAsure devAsurayuddhe // 12 // jAmbavataH sainikAn varNayati lAla jAtiH // 3 // 4 // nIlAnityAdi RkSAstudAruNA ityantamekaM vAkyam / mahodadheH paraM pAramiva anirdezyAn nIlAn mahAmedhAniSa tiSThataH asitA anasaGkAzAn yAna pazyasi ye kecitparvateSu nadISu ca vartante eteSu dAruNA anAsvAmamivartante svadabhimukhaM vartanta iti sambandhaH // 5-7 // eSAmityAdi lokadvayamekaM vAkyam // 8 // 9 // yavIyAnasyetyArabhya labdhAzca bahavo barA ityantamekaM vAkyam / asya dhUvasya / yaSIyAna kaniSThaH / guruvartI gurushubhekH| sampahAreSu yuddheSu / sAyaM sAhAyyam // 10-12 // atha tatsainyavarNanam-Aruhyeti / udvijanti bibhyati // 13 // sa0-asya bhUSasya / yavIyAn kaniSThaH / rUpeNa makSAkAreNa / viziSTaH uttamaH / etena jAmbavanta iva dhUmasyApi brahmajAtatvaM jJAyate / bAlakAde aMzAktaraNapratAce guNa jyeSThatvAlAmbavata evoktiH / sauhArdAr3hAteva vA // 10 // For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org | dvAbhyAm - AruhyetyAdi / parvatAprANItyarthAtsiddham / muJcanti cyAvayanti / nodvijanti na bibhyati / rAkSasAnAM pizAcAnAM ca sadRzA ityanvayaH // 13 // 14 // dvAbhyAM dambhaM varNayati-yaM tviti / abhisaMrabdhaM kupitam / plavamAnamiva sadA lavamAnamiva sthitaM prekSante, AzvaryeNeti zeSaH / balena paryu pAste balena prINayatItyarthaH || 15 || 16 | | tribhiH sannAdanaM varNayati yaH sthitamiti / yo gacchan yojane yojanadUre sthitaM zailaM pArzvena (sevate) gacchati, rAkSasAnAM ca sadRzAH pizAcAnAM ca lomazAH / etasya sainyA bahavo vicarantyagnitejasaH // 14 // yaM tvenamabhisaMrabdhaM plavamAnamivasthitam / prekSante vAnarAH sarve sthitA yUthapayUthapam // 15 // eSa rAjana sahasrAkSaM paryupAste harI zvaraH / balena balasampanno dambho nAmaiSa yUthapaH // 16 // yaH sthitaM yojane zailaM gacchan pArzvena sevate / UrdhvaM tathaiva kAyena gataH prApnoti yojanam // 17 // yasmAnna paramaM rUpaM catuSpAdeSu vidyate / zrutaH sannAdano nAma vAnarANa pitAmahaH // 18 // yena yuddhaM purA dattaM raNe zakrasya dhImatA / parAjayazca na prAptaH so'yaM yUthapayUthapaH // 19 // yasya vikramamANasya zakrasyeva parAkramaH / eSa gandharvakanyAyAmutpannaH kRSNavartmanaH // 20 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir asya gamanakAle ekapadaprakSepadazAyAm ekayojanaparimitaH parvataH pArzvastho bhavati, yojanAyatazarIra ityarthaH / kAyenordhvaM gataH san yojanaM prApnoti, yojanonnatakAya ityarthaH / ata eva catuSpAdeSu yasmAt paramaM paraM rUpaM zarIraM na vidyate / zakasya raNe zakrasyAsuraiH saha yuddhe / yenAsurebhyo yuddhaM dattaM tadA parAjaya zvAsurebhyo na prAptaH so'yaM sannAdana iti zruto nAma // 17- 19 // kasyAyaM putra ityatrAha-yasyeti / vikramamANasya parAkramaM kurvataH / yasya parAkramaH zakrasyeva tatparAkramasadRzaparAkrama ityarthaH // 20 // rAmAnu0 -yasya vikramamANasyetyArabhya svenAnIkena marditumityantaM kathanArUpavAnaraviSayam // 20 // lomazAH adhikaromavantaH // 14 // vamAnamiva sthitaM pravamAnatvena vartamAnam / sthitA yUthapayUthapA iti ca pAThaH // 15 // 16 // yaH sanAdanAkhyo gacchan yojane sthitaM zailaM pArzvena sevate spRzati / anena yojanaparimitamasya sthaulyamityuktaM bhavati / tathaiva gataH gamanavelAyAM kAyena Urdhvamupari yojanaM prAmoti spRzati, anena yojanonnatavAnityuktaM bhavati // 17 // 18 // purA yuddhakAle // 19 // yasya vikramamANasya ityArabhya svenAnIkena marditumityantaM krathanAkhya For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir // 92 / / bA.rA.bhU. 7 kimarthamutpAdita ityatrAha - tadetyardham / tadA prasiddhe // 21 // RthanaM varNayati sAdvaistribhiH - yasyetyAdinA / yasya gireH vaizravaNaH kubero rAjA / yo giriH jambU jambUvRkSam upaniSevate, jambUyukta ityarthaH / yaH te bhrAtuH kuberasya vihArasukhadaH / tatra parvate yuddheSvakatthanaH kathano nAmeSa yUthapo vasatIti saMbandhaH // 22-24 // yo gaGgAmityAdi sAIzvokasaptakaM pramAthiviSayam / hastinAM vAnarANAM ca anyonyaM pUrvavairamanusmaran yaH gaGgAmanu tadA devAsure yuddhe sAhyArthaM tridivaukasAm // 21 // yasya vaizravaNo rAjA jambUmupaniSevate / yo rAjA parvatendrANa bahu kinnarasevinAm // 22 // vihArasukhado nityaM bhrAtuste rAkSasAdhipa / tatraiSa vasati zrImAn balavAn vAnararSabhaH ||23|| yuddheSvakatthano nityaM krathano nAma yUthapaH / vRtaH koTisahasreNa harINAM samupasthitaH / eSaivAzaMsate laGkAM svenAnIkena marditum // 24 // yo gaGgAmanu paryeti trAsayan hastiyUthapAn / hastinAM vAnarANAM ca pUrvavairamanusmaran // 25 // eSa yUthapatirnetA gacchan giriguhAzayaH / gajAn yodhayate vanyAn girIMzcaiva mahIruhAn // 26 // harINAM vAhinImukhya nadIM haimavatImanu / uzIrabIjamAzritya parvataM mandaropamam // 27 // gnggaasmiipe|" karmapravacanIyayukte dvitIyA " iti dvitIyA / hastiyUthapAn trAsayan paryeti paritazcarati / atreyaM paurANikI kathA - purA kila zamba sAdano nAmAsuro gajarUpeNa munIn bAdhamAnastairmunibhizvoditena kesariNA hanumatpitrA hataH / tatsantuSTairmunibhirmahAparAkramo hanumAn putraste bhavi uSyatIti kesariNe varo dattaH / tataH prabhRti hastinAM vAnarANAM ca parasparaM vairamabhUditi / gacchanneva gamanakAla eva ripUNAM nAzayitA / giriguhAyAM zete vartata iti giriguhAzayaH / gajAniti / gajairvRkSAn vRkSairgajAMzca hantItyarthaH // 25 // 26 // haimavatImanu gaGgAsamIpe sthitam uzIrabIjAkhyaM vAnaravarNanam / kRSNavartmanaH agneH tridivaukasAM sAhyAryamutpanna ityanvayaH // 20 // 21 // yasyeti / grasya gireH vaizravaNaH kubero rAjA / yo giriH jambUmupaniSevate, jambUvRkSayukta ityarthaH // 22 // yo giriH te bhrAtuH kuberasya vihArasukhadaH / tatra parvate eSa kathano nAma vAnaraH vasatIti sambandhaH ||23|| 24|| yo gaGgAmityArabhya yatretadbahulaM rajaH ityantaM pramAthivAnaravarNanam / hastinAM vAnarANAM ca pUrvacairamanusmaranniti / purA kila sAgaratIre hatyAkAraH zambasAdano nAma rAkSasaH sa munInavApata nairmunimivodito hanumapitA kesarI hastirUpaM tamasuraM hatavAn / tala Arabhya kariNAM vAnarANAM ca virodhassamabhUditi paurANikI kathA // 25 // 26 // nadIM haimavatImanu zItalajalA gaGgAM prApya sthitamuzIrabIjAkhyaM parvatamAzritya ramata iti sambandhaH / / 27-29 / / For Private And Personal Use Only TI. yu.kAM. jha0 27 // 91 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir parvatamAzritya ramata iti yojanA / harivAhinImukhyatve'pi bhinnajAtIyatvabhramavyudAsArthaM vAnarazreSTha ityuktam // 27 // 28 // rAmAnu0-"karma // pravacanIyayukte dvitIyA" iti hemavatImiti dvitIyA // 27 // varisya bhAvo vIryam, utsAha ityarthaH / vikramaH parAn pratyabhibhavaH / balazAlinAM vAnarANA | mityarthasiddham / zatasahasrANAM sahasram sahasralakSamityarthaH / netA nAyakaH // 29 // pramAthinaM varNayati sa eSa iti / durdharaH durdharSaH / pramAthI nAma ramate vAnarazreSTho divi zakra iva svayam / enaM zatasahasrANAM sahasramanuvartate // 28 // vIryavikramadRtAnAM nardatAM balazAlinAma / sa eSa netA caiteSAM vAnarANAM mahAtmanAm // 29 // sa eSa durdharo rAjan pramAthI nAma yUthapaH / vAtenevoddhataM meghaM yamenamanupazyasi // 30 // anIkamapi saMrabdhaM vAnarANAM tarasvinAm / udbhUtamaruNA bhAsaM pavanena samantataH / vivartamAnaM bahudhA yatraitadbahulaM rajaH // 31 // ete'sitamukhA ghorA golAMgUlA mahAbalAH / zataM zatasahasrANi dRSTvA vai setubandhanam // 32 // golAMgUlaM mahAvegaM gavAkSaM nAma yUthapam / parivAryAbhivartante laGkAM marditumojasA // 33 // bhramarAcaritA yatra sarvakAmaphaladrumAH / yaM sUryastulyavarNAbhamanu paryeti parvatam // 34 // pramAthinAmakaH / vAtenoddhataM meghamiva yamenamanupazyasi eSa pramAthIti sambandhaH // 30 // yatra aniike| samantataH pavanenoddhRtam aruNAbhAsam | aruNakAnti bahulam etadrajaH bahudhA vivartamAnaM bhavati, saMrabdhaM tat tarasvinAM vAnarANAmanIkamapi pazyasi / tadapyasya pramAthina ityarthaH // 31 // gavAkSamAha lokadvayena - eta iti / asitamukhAH golAlAH setubandhanaM dRSTvA utsAhena zataM zatasahasrANi ca santaH gavAkSaM nAma svayUthapatiM parivArya laGkAma ojasA svatejasA marditumabhivartante / atra yUthapatyapekSayA yUthAnAM balotsAhAdhikyaM vyajyate // 32 // 33 // atha caturbhiH kesariNaM varNayati-bhramareti / yatra parvate / sarvakAmaphalAH sarvaiH kAmyanta iti sarvakAmAH sarvAbhISTArthAH tAn phalantIti sarvakAmaphalAH, te ca te dumAzva yatrAnIkeSu pavanena uddhRtaM bahulaM rajo dRzyate tadanIkaM vAtenoddhataM meghamiva yamenamanupazyasi sa eSa pramAthI nAma yUthapa ityanvayaH // 30 // 31 // eta ityAdi lokadvayamekaM vAkyam / zatasahasrANi golAGgalAH setubandhanaM dRSTvA golAGgalaM gavAkSaM nAma yUthapaM parivArya laGkAM marditumabhivartanta iti sambandhaH / zataM zata sahasrANi zatalakSamityarthaH / setubandhanaM nalasamIpe tatsahAyatayA sthitvA setubandhanakartAram // 32 // 33 // bhramarAcaritA ityArabhya kesarI nAma pRthapa ityantaM 193 For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kubatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.mU. TI.yu.kA. sa. 27 sarvakAmaphaladrumAH / bhramareH AcaritAH vyAptAH bhavanti, anena vRkSANAM sarvApekSitapradatvaM sadA puSpitatvaM coktam / ya parvataM sUryaH tulyavarNAbhaM tulya prakArakAntikaM yathA tathA anu samIpe pati saJcarati / dRzyate hi sUryastatsannidhAne kAJcanavarNaH // 34 // 35 // yasminparvatasattame sarvakAmaphalAH sarvaiH kAmyamAnaphalAH / anena svAduphalatvamuktam / sadA phalasamanvitAH sarvakAlaM phalayuktA ityarthaH / kAJcanaparvate merau // 36 // 37 / / atha zatavali yasya bhAsA sadA bhAnti tadvarNA mRga kssennH| yasya prasthaM mahAtmAno na tyajanti maharSayaH // 35 // sarvakAma phalA vRkSAH sadA phlsmnvitaaH| madhUni ca mahAhANi yasmin parvatasattame // 36 // tatraiSa ramate rAjan ramye kAJcanaparvate / mukhyo vAnaramukhyAnAM kesarI nAma yuuthpH|| 37 // SaSTigirisahasrANAM ramyAH kAJcanaparvatAH / teSAM madhye girivarastvamivAnagha rakSasAm // 38 // tatraite kapilAH zvetAstAmrAsyA madhupiGgalAH / nivasantyuttama girau tIkSNadaMSTrA nkhaayudhaaH| 39 // siMhA iva caturdaSTrA vyAghrA iva durAsadAH / sarve vaizvAnarasamA jvalitAzI viSopamAH // 40 // sudIrghAJcitalAdaNUlA mattamAtaGgasannibhAH / mahAparvatasaGkAzA mahAjImUtanisvanAH // 41 // vAnarasenAsAdhanapUrvakaM varNayati-paSTirityArabhya harirityantena / girisahasrANAM paSTirasti / te ramyAH kAJcanaparvatA bhavanti / girivaraH meruH / asti| hastagireH pUrvatazcAparo meruH // 38 // 39 // vaizvAnarasamAH vaizvAnaraH agniH tadvadugrA ityarthaH / jvalitAzIviSAH kupitasarpAH AziSi daMSTrAyAM viSaM yeSAM te AzIviSAH / " AzIruragadaMSTrAyAM priyavAkyAbhilASayoH" ityamaraH / pRSodarAditvAt salopaH / tadvatkopanA ityarthaH // 40 // aJcita lAyUlAH udnycitlaashuulaaH| mattetyAdinA mahAkAyatvamuktam / parvatasaGkAzA ityanena dArcamuktam // 11 // kesaryAkhyavAnaravarNanam / yatra yasmin kaashcnprvte| sarvakAmaphala dumaH sarveH kAmyanta iti sarvakAmAni phalAni yeSAM te tathoktAH te ca te dumAzca sarvakAmaphaladrumA yaM kAJcanaparvatam / yasya kAmanaparvatasya / yasmin kAzcanaparvate / astAdrisamIpavartini sAvaNinivAsamero // 34-37 // tameva vizinaSTi-paSTiriti / giri sahasrANI paSTirasti te kAmanaparvatAH teSAM madhye girivaro merurastIti sambandhaH // 28 // merusthavAnarAna varNayati-tatraita ityAdinA // 39-41 // For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bhomabhImAH bhImaprakArAH prakAraH sAdRzyam, bhImasadRzAH ISaddhImA ityarthaH / "prakAre guNavacanasya " iti dvirbhAvaH / tAdRzagamanasvarAH te vAnarAH / te tava laGkAM samIkSya mardayantIva tasthuH mardayanta iva tiSThanti / ArSo liGgavyatyayaH // 42 // upatiSThati upatiSThate / eSaiveti sandhirArSaH / pauruSe vRttapiGgalaraktAkSA bhImabhImagatisvarAH / mardayantIva te sarve tasthurlaGkAM samIkSya te // 42 // eSa caiSAmadhipatirmadhye tiSThati vIryavAn / jayArthI nityamAdityamupatiSThati buddhimAn // 43 // nAmnA pRthivyAM vikhyAto rAjan zata valIti yaH / eSaivAzaMsate laGkAM svenAnIkena marditum // 44 // vikrAnto balavAn zUraH pauruSe sve vyavasthitaH / rAmapriyArtha prANAnAM dayAM na kurute hariH // 45 // gajo gavAkSo gavayo nalo nIlazva vAnaraH / ekaika eva yUthAnAM koTIbhirdazabhirvRtaH // 46 // tathA'nye vAnarazreSThA vindhyaparvatavAsinaH / na zakyante bahutvA saGkhyA laghu vikramAH // 47 // sarve mahArAja mahAprabhAvAH sarve mahAzailanikAzakAyAH / sarve samarthAH pRthivIM kSaNena kartuM pravi dhvastavikIrNazailAm // 48 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptaviMzaH sargaH // 27 // sAraNasya vacaH zrutvA rAvaNaM rAkSasAvipam / balamAdizya tatsarvaM zuko vAkyamathAbravIt // 1 // parAkrame / prANAnAM prANeSu // 43-47 // sarva iti / pravidhvastavikIrNazailA pravidhvastAH pUrNitAH vikIrNA vikSiptAH zailAH yasyAH sA tAM tathA | // 48 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptaviMzaH sargaH // 27 // evaM sAraNenoktaM zrutvA zukastena kAtsmyainAnukteH svayaM tat sarvaM darzayatyaSTAviMze sarge- sAraNasyeti / zukaH sAraNasya vacaH zrutvA tena kAtsnyainA nukteH svayaM tatsarvaM balam Adizya aGgulyA nirdizya / rAvaNam / atha kAtsmrtsnyena abravIt / " maGgalAnantarArambhapraznakAtsyaiSvatho atha " ityamaraH / te vaanraaH| te taba laGkAM samIkSya mardayantIva mardayanta iva tasthuriti sambandhaH / ArSo liGgavyatyayaH // 42-48 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa tattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM saptaviMzaH sargaH // 27 // sAraNasyeti / Adizya nirdizya // 1 // For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 9.TI.yu.kA bA.rA.bhU. savinayoktidyotanAya rAkSasAdhipamityuktam // 1 // nyagrodhAna kaTAra / gAGgeyAn gaGgAtaTarUhAn / haimavatAn himavatparvatodbhavAn / daityadAnavasaGkAzA 4||ditydaanvtulyblaaH||2||3|| zaGkavRndAdisvarUpamuttaratra svayameva vakSyati / vRndazatAdisaGkhyAH , santIti shessH||4|| sugrIvasacivAH sugrIvasahAyAH028 "mantrI sahAyaH sacivaH" ityamaraH / devagandharvaiH devebhyo gandharvebhyazcetyarthaH / utpannAH kAmarUpiNa iti / kAmarUpitvena utpannA ityrthH| pUrva kAmarUpitva sthitAn pazyasi yAnetAm mattAniva mahAdvipAna / nyagrodhAniva gAGgeyAna sAlAna haimavatAniva // 2 // ete duSpa sahA rAjana balinaH kAmarUpiNaH / daityadAnavasaGkAzA yuddhe devaparAkramAH // 3 // eSAM koTisahasrANi nava paJca ca sapta ca / tathA zaGkhasahasrANi tathA vRndajhutAni ca // 4 // ete sugrIvasacivAH kiSkindhAnilayAH sadA / harayo devagandharvairutpannAH kaamruupinnH||5|| yau tau pazyasi tiSThantau kumArI deva rUpiNau / maindazca dvividazcobhau tAbhyAM nAsti samo yudhi // 6 // brahmaNA samanujJAtAvamRtaprAzinAvubhau / AzaMsete yudhA laGkAmetau marditumojasA // 7 // [yAvetAvetayoH pArthe sthitau parvatasannibhau / sumukho'sumukhazcaiva mRtyuputrau pituH samau / prekSantau nagarI laGkA koTibhirdazabhirvRtau // ] yaM tu pazyasi tiSThantaM prabhinnamiva kuJjaram / yo balAt kSobhayet kruddhaH samudramapi vAnaraH // 8 // eSo'bhigantA laGkAyA vaidehyAstava ca prbho| enaM pazya purA dRSTaM vAnaraM punarAgatam // 9 // muktam / tasya idAnImautpattikatvamucyata iti na punruktiH||5|| kumAro yuvAnau / deveti rAvaNaM prati sNbuddhiH| rUpiNI prshstruupau| prazaMsAyAM matvarthIya iniprtyyH| yo pazyasi to mendazca dvividazcetyucyete ityrthH| yudhi tAbhyAM samo nAstItyatra hetuM darzayati-brahmaNeti / samanujJAto santau amRtaprAzinA / vityarthaH // 6 // 7 // hanumantaM varNayati-yaM vityAdinA / prabhinna mattam / "prabhinno garjito mattaH" ityamaraH ||8||abhignteti / vaidehIpakSe abhigmnm| gAneyAna gaGgAtaTarUhAn // 2 // 3 // eSA koTIti sugrIvasacivasaGkhyA / sarvabalasacA tu sargAnte vakSyati // 4 // 5 // yAviti / kumArI taruNI // 6 17prabhinna mattam ||8||ss hanumAna lava laGkAyA abhigantA, vaidehyA AbhigantA anveSI // 9 // 10 // // 24 // For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir anveSaNam / rAvaNapakSe darzanam // 9 // jyeSTha iti / atra epa ityadhyAhAryam / kesariNaH putraH tasya kSetrajaH putraH // 10 // balarUpasamAnvitaH prazasta blsmnvitH| prazaMsAyAM rUpae prtyyH| yathA satatagaH satataga iva / satatagaH vaayuH|| 11||udyntmityaadi / bAlaH baalyaavsthH| kiletyaiti / pipAsitaH stanyApekSA, kSudhita iti yAvat / triyojanasahasraM triyojanasahasraparimANam / "dvigonityam" iti pramANapratyayasya luka / hanumatpituH / jyeSThaH kesariNaH putro vAtAtmaja iti shrutH| hanumAniti vikhyAtolacito yena saagrH||10|| kAmarUpI harizreSTho blruupsmnvitH| anivAryagatizcaiva yathA satatagaH prbhuH|| 11 // udyantaM bhAskaraM dRSTvA bAlaH kila pipAsitaH / triyojanasahasraM tu adhvAnamavatIrya hi||12|| AdityamAhariSyAmina me zut pratiyAsyati / iti saJcintya manasA puraiSa baladarpitaH // 13 // anAdhRSyatamaM devamapi devrssidaanvaiH| anAsAcaiva patito bhAskarodayane girau // 14 // patitasya kaperasya hanurekA shilaatle| kiMcidbhinnA dRDhahanoInumAneSa tena vai||15|| satyamAgamayogena mamaiSa vidito hariH / nAsya zakyaM balaM rUpaM prabhAvo vA'pi bhASitum // 16 // eSa AzaMsate laGkAmeko marditumojasA // 17 // kesariNaH kanakAcalavAsitvAttasya cAtyunnatatvAdAdityasya tacchikharasya ca madhyamAdA trisahasrayojanaparimita ityuktam / ata eva avatIryetyuktam, natUtpatyeti / yadvA Adityasya bhUmerupAra lakSayojanAntaratvAt triyojanasahasamityetadanekasahasropalakSaNam // 12 // AhariSyAmi bhakSayiSyAmi / iti saMcintya manasA puraiSa baladarpita ityanantaraM triyojanasahasramitya yojyam // 13 // devaM sUryam / bhAskara udayate'sminniti bhAskarodayanaH tasmin / girau / hanuH tAlupradezaH / anAsAdyetyatra tattejasetyupaskAryam / "tejasA tasya nirvRtaH" iti kiSkindhAkANDokteH / yadyapyuttarakANDe indravajraNa patanamuktam tathApi tadapi hetvantaramiti jJeyam // 14 // 15 // kathAmiyaM kathA tvayA viditetyavAha-satyamiti / AgamaH AptavAkyam, tadeva / satatamaH vAyuH // 11 // pipAsitaH stanyapAnApekSI, kSudhita iti yAvat / triyojanasahasramAdityasya bhUmerupari lakSayojanAntaratvAtriyojanasahasramityetadaneka yojanasahasropalakSaNam // 12 // pratiyAspati, bhUlokavatiphaleriti zeSaH // 13 // anAsAdya, bhAskaramiti zeSaH / bhAskarodayane iti bahuvrIhiH // 14 // 15 // satyamiti / Agamayogena AgamaH AtopadezaH sa eva yoga upAyaH, AptavAkyazravaNenetyarthaH // 16 // 17 // For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 95 // yoga upAyaH tana / yadA AptavAkyazravaNena / mama mayA / rUpaM vapuH / bhApituM na zakyam, kAmarUpadarzanAditi bhAvaH // 16 // 17 // atha rAmaM TI.yu.kA varNayati-yazcaiSa ityAdinA / anantaraH antaram avakAzaH tadrahitaH skandhArUDhatvena pUrvoktahanumato'tyantasatrihita ityarthaH / zUraH hanumadA sa. rUDhatvena prakaTitazauryaH / zyAmaH kanakamayazikharArUDhakAlAmbudakamanIyavigrahaH / padmanibhekSaNaH divyavigrahamahAtaTAkasthavikasitakamalalobhanIya yazcaiSo'nantaraH zUraH zyAmaH padmanibhekSaNaH / ikSvAkUNAmatiratho loke vikhyAtapauruSaH // 18 // yasminna calate dharmo yo dharma nAtivartate / yo brAhmamastraM vedAMzca veda vedavidAM varaH // 19 // yo bhindyAdgaganaM bANaiH parvatAnapi dArayet / yasya mRtyoriva krodhaH zakrasyeva parAkramaH // 20 // yasya bhAryA janasthAnAt sItA cApahRtA tvayA / sa eSa rAmastvAM yoddhaM rAjan samabhivartate // 21 // yasyaiSa dakSiNe pArzve zuddhajAmbUnadaprabhaH / vizAlavakSA stAmrAkSo nIlakuJcitamUrdhajaH // 22 // vilocanaH / anaraNyAdivadayaM na mantavyaH / kiMtvikSvAkUNAM madhye atirathaH atizayitarayaH, aparAjitaratha ityarthaH / atra na vayameva pramANam, loke vikhyAtapauruSaH kharavadhAdinA khyAtaM bhavarivAlivadhena vizeSeNa khyAtaM pauruSaM yasya tthoktH||18|| na keva pauruSam, dharmopyasyaiva svmityaahysminniti| yasmin dharmo na calati jaabaaliprbhRtibhiraakulito'pyprkmpitH| yo dharma nAtivartate bharatasItAdibhiH kRte'pi pratibandhe pitRvacana munipratijJAdhamai nAtivartate / kharayuddhe'pasarpaNaM bANapAtAvakAzalAbhArtham / chadmanA vAlivadhastvanyathAnupapattyA avazyamAzritaviSayapratijJAyA nirvoDhavyatayA ca / na kevalaM pauruSadharmoM, asvabalaM cAsyavetyAha-ya iti / brAhmamatraM brahmAstramantraM vedAMzca veda jAnAti / brahmAstramantrasya vedAntargatatve 'pi prAdhAnyAt pRthayuktiH / vedavidA vedArthavidAM varaH upadetRbhyo vsisstthaadibhyo'pyutkRssttH| // 19 // uktaM pauruSameva prapaJcayati-yo bhindyaadityaadi| gaganaM gaganasthavimAnAdi / Adizandena pAtAlAdikamucyate // 20 // saMprati kopodbhave mUlamAha-yasya bhAyeti // 21 // atha lakSmaNaM varNayati-yasyaiSa / / 95 // rAmaM varNayati-yasyaiSa iti / yasya darzitasya hnumttH| anantaraH samIpavartI // 18 // 19 // gaganaM bANairbhindyAna, sarvaduSkaramapi tasya sukaramiti taatprym||20-35|| For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ityAdinA / dakSiNe, rAmasyeti zeSaH / zuddhajAmbUnadaprabhaH svarNavarNaH / tAmrAkSaH tvadviSayakopeneti bhAvaH // 22 // savaiti / shaastrshbdo| niitishaastrvytiriktprH|| 23 // prANo bahizcara ityanena prANasaMrakSakatvamucyate // 24 // 25 // yastviti / pakSaM pArzvam / rakSogaNeti / caturNA lAmeva rakSasAM gaNatulyavikramatvAttathoktam / rAjA, tvadAjyasyeti zeSaH / atra hIti gAyatryAH SoDazAkSaram // 26 // rAjatvaM kuta itytraah-|| eSo'sya lakSmaNo nAma bhrAtA prANasamaH priyH| naye yuddhe ca kuzalaH sarvazAstravizAradaH // 23 // amarSI durjayo jetA vikrAnto buddhimAna blii| rAmasya dakSiNo bAhunityaM prANo bahizcaraH // 24 // na hyeSa rAghavasyArthe jIvitaM parirakSati / eSaivAzaMsate yuddhe nihantuM sarvarAkSasAna // 25 // yastu savyamasau pakSaM rAmasyAzritya tiSThati / rakSo gaNaparikSipto rAjA hyeSa vibhISaNaH // 26 // zrImatA rAjarAjena laGkAyAmabhiSecitaH / tvAmeva pratisaMrabdho yuddhAyaiSo'bhivartate // 27 // yaM tu pazyasi tiSThantaMmadhye girimivAcalam / sarvazAkhAmRgendrANAM bhartAramaparAjitam // 28 // tejasA yazasA buddhyA jJAnenAbhijanena ca / yaH kapInatibabhrAja himavAniva parvatAn // 29 // kiSkindhAM yaH samadhyAste guhAM sagahanadumAm / durgA parvatadurgasthA pradhAnaiH saha yUthapaiH // 30 // yasyaiSA kAJcanI mAlA zobhate zatapuSkarA / kAntA devamanuSyANAM yasyAM lakSmI pratiSThitA // 31 // zrImateti / zrImatA avAptasamastakAmatvena laGkArAjyAnabhilASiNetyarthaH / rAjarAjena vibhISaNAdirAjatvAnirvAha svasya rAjarAjatvaM na nirvahediti manvAnena / laGkAyAM nimitte / laGkAyAM rAjeti vA'nvayaH // 27 // atha sugrIvaM varNayati-yaM vityAdi / madhye rAmavibhISaNayormadhye / acalaM nizcalam | V // 28 // buddhyA UhApoharUpajJAnena / jJAnena zAstrajanyajJAnena / abhijanena kulena / atibabhrAja atizayya babhrAja // 29 // gahanaM vanam / durgA prAkA rAdinA durgamAm / parvatadurgastha parvatarUpadurge sthitAm // 30 // zatapuSkarA shtpdmaa| kAntA kaamymaanaa| lakSmIH viirlkssmiiH| taddhAraNe kadAcidapi hIti gAyayAH SoDazAkSaraMrakSogaNaparikSipta ityasya zlokasya ekAdazAkSareNa 'hi' ityanena sNgrhaati|raakssognnprikssitH gaNazabdena catvAra evocyante / parikSita vyAptaH // 26 // rAjarAjena zrIrAmeNa // 27 // sugrIvaM varNayati-yaM tviti // 28 // atibabhrAja atikramyAtizayena babhrAjetyarthaH // 29 // 30 // puSkaraM padmam // 31 // 32 // For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir ga.rA.bha. TI.yu.kA. sa.28 26 // parAjayo na bhavatIti sadA vAlI tAM vahati smeti prasiddhiH / taddhAraNAdeva hi rAmastadanabhimukha eva vAlinaM itvaan||31||prtipaaditH praapitH||32|| uktAnuktasakalavAnarasayAM vaktaM prathamataH saGkhyAmeva darzayati-zatamityAdinA / zataparyantasaGkhyAyAH sphuTatvAttadUrdhvasaGkhyA atra saGkIrtyante / etAM ca mAlA tArAM ca kapirAjyaM ca zAzvatam / sugrIvo vAlinaM hatvA rAmeNa pratipAditaH // 32 // zataM zatasahasrANAM koTimAhurmanISiNaH / zataM koTisahasrANAM zaGkha ityabhidhIyate // 33 // zataM zasahasrANAM mahAzana ini smRtaH / mahAzaGkSasahasrANAM zataM vRndamiti smRtam // 34 // zataM vRndasahasrANAM mahAvRndamiti smRtam / mahAvRndasahasrANAM zataM padmamiti smRtam // 35 // zataM padmasahasrANAM mahApadmamiti smRtam / mahApadma sahasrANAM zataM kharvamihocyate // 36 // zataM kharvasahasrANAM mahAkharvamiti smRtam / mahAkharvasahasrANAM samudra mabhidhIyate // 37 // zataM samudrasAhasramogha ityabhidhIyate / zatamodhasahasrANAM mahauSa iti vizrutaH // 38 // evaM koTisahasreNa zaGkhAnAM ca zatena ca / mahAzakasahasreNa tathA vRndazatena ca // 39 // mahAvRndasahasreNa tathA padma zatena ca / mahApadmasahasreNa tathA kharvazatena ca // 40 // samudreNa zatenaiva mahaudhena tathaiva ca / eSa koTimahaudhena samudrasadRzena ca // 41 // vibhISaNena sacivai rAkSasaiH privaaritH| sugrIvo vAnarendrastvAM yuddhArthamabhi vartate // 42 // mahAbalavRto nityaM mhaablpraakrmH||43|| zatasahasrANAM lakSANAM zataM koTirityAhuH // 33-38 / / evaM koTisahasraNetyAdyavAntarasaGghayAbhedakIrtanamavAntarasenApratibhedAt / samudrasadRzena sAgarasadRzena / vibhISaNeneti / sacivaiH rAkSasairupalakSitena vibhISaNena parivAritaH sugrIvaH tvAmabhi tvAM prati yuddhArtha vartate // 39-43 // rAmAbu0-eSa iti / samudrasadRzena sAgaravadapariccheyenetyarthaH // 4 // atha sarvavalasakacA darzayituM samayAsvarUpaM darzayati-zatamiti // 33-38 // atha balasayAmAha-evaM koTIti // 39-43 // For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org imAmiti / prajvalitagrahopamAM krUragrahopamAm / yatheti / yathA te jayo na syAt pratyuta paraiH parAjaya eva syAt tathA yatnaH kriyatAmiti dhvnyte| // 44 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAviMzaH sargaH // 28 // imAM mahArAja samIkSya vAhinImupasthitAM prajvalitagrahopamAm / tataH prayatnaH paramo vidhIyatAM yathA jayaH syAnna paraiH parAjayaH // 44 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTAviMzaH sargaH // 28 // zukena tu samAkhyAtAMstAn dRSTvA hariyUthapAn / samIpasthaM ca rAmasya bhrAtaraM svaM vibhISaNam // 1 // lakSmaNaM ca mahAvIryaM bhujaM rAmasya dakSiNam / sarvavAnararAjaM ca sugrIvaM bhImavikramam // 2 // [ gajaM gavAkSaM gavayaM maindaM dvivida meva ca / aGgadaM caiva balinaM vajrahastAtmajAtmajam / hanUmantaM ca vikrAntaM jAmbavantaM ca durjayam / suSeNaM kumudaM nIlaM nalaM ca plavagarSabham // ] kiMcidAvigrahRdayo jAtakrodhazca rAvaNaH / bhartsayAmAsa tau vIrau kathAnte zuka sAraNau // 3 // adhomukhau tau praNatAvabravIcchukasAraNau / roSagadgadayA vAcA saMrabdhaH paruSaM vacaH // 4 // na tAvat sadRzaM nAma sacivairupajIvibhiH / vipriyaM nRpatervaktuM nigrahapragrahe prabhoH // 5 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atha rAvaNena cArapreSaNAdi pratipAdyata ekonatriMze-zukenetyAdizlokatrayam / sarvavAnararAjaM cetyatra cakAro hanumadAdisamuccayArthaH / AvigrahRdayaH bhIta hRdayaH / tathApi jAtakodhaH parastavAkarNanena kupita ityarthaH / kathAnte vacanAnte // 1-3 // roSagadgadayA kopaskhalitayA / saMrabdhaH kupitaH // 4 // na tAva diti / tAvat prathamataH / nigrahapragrahe nigrahAnugrahayoH / prabhoH zaktasya / nRpateH vipriyaM vaktuM na sadRzaM nAma / nAmeti nItizAstraprasiddhiH // 5 // prajvalitaprahopamA prajvalitamahajyAlopamAm // 44 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa tatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDa vyAkhyAyAm aSTAviMzaH sargaH // 28 // // 1 // 2 // kathAnte vRttAntazravaNasamAptisamaye / bhartsayAmAsa svakIyabhItA kAragopanArtho'yaM vyApAraH // 3 // adhomukho, bhartsaneneti zeSaH ||4|| prama anugrahe // 5 // For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. TI.yu.kA. vipriyapadoktaM vizadayati-ripUNAmiti / abhivartatAm abhivartamAnAnAm / aprastave anvsre| stavaM vaktuM sadRzaM nAma sadRzaM kimu ? yuddhArambha samayo hi parastutyanaI iti bhaavH||6|| AcAryA iti / yadyasmAt rAjazAstrANAM sAraM pratipAdyasArabhUtam anujIvyam anujIvikRtyam / na rAhyate na jJAyate / ataH vAM yuvAbhyAm / guravaH mahAntaH / vRddhAH jJAnavayAzIlasampannAH / AcAryAH nItizAstropadeSTAraH / vRthA paryupAsitAH, ripUNAM pratikUlAnAM yuddhArthamabhivartatAm / ubhAbhyAM sadRzaM nAma vaktumaprastave stavam // 6 // AcAryA guravo vRddhA vRthA vAM pryupaasitaaH| sAraM yadAjazAstrANAmanujIvyaM na gRhyate / gRhIto vA na vijJAto bhAro jJAnasya vohyate // 7 // IdRzaiH sacivairyukto mUrkherdiSTayA dharAmyaham // 8 // tadupAsanaphalAdarzanAnirarthakamArAdhitA ityarthaH / nanu ciropAsitayurorajJAnaM na sAmpratam, tabAha gRhIto veti / gRhIto vA'rthaH / na vijJAtaH na vizeSeNa jJAtaH, vismRta ityarthaH / tarhi kathaM jJAtRtvavAda ityatrAha bhAra iti / jJAnasya bhAraH uhyate vA / jAtamapi jJAnaM nAnuSThAna paryavasAyItyarthaH / yadvA jJAnasya bhAra uhyate / jJAnabhArabharaNAbhimAna eva kriyate na tu tatkAryamityarthaH // 7 // AvayorajJatve kathametAvatparyanta masmanmatyanusAreNa tava rAjyabharaNam ? tatrAha-IdRzairiti / IdRzaiH evaM niitishaastrleshaanbhijnyairityrthH| dharAmi, rAjyamiti shessH| "dhRbha dhAraNe" iti aprastave stutyanahakAle / sadRzaM nAma sadRzaM kimu ? abhivartatAm abhito vartamAnAnAm // 6 // yadyasmAt rAjazAstrANAM sAraM sArabhUtam anujIvyam anujIvi karma / na gRhyate na jJAyate, ata AcAryAdayo vo yuvAbhyAm vRthA paryupAsitAH tadupAsanaphalAdarzanAnirarthakamArAdhitAH ityarthaH / AcAryA upanayanapUrvaka sAmavedAdhyApakAH / guravaH pitrAdayaH / buddhAH jnyaanvyovRddhaaH| etacchAdhAraNa bhArAyaiva kalpata ityAha gRhIta iti / gRhIto vA abhyasto'pi na vijJAtaH aucityAparyAlocanayA samyaGna cintitH| jJAnasya jJAnasAdhanasya zAstrasya / bhAro vA bhAra eva / uyata iti bhArazabdAvRttyA yojanIyam // 7 // dharAmi, / sa-ripUrNA zatrUNAma / nanu " riporapi guNA bAyAH " ityApustAstutiyukta yato vakti-pratikUlAnAmiti / viNyAcaraNavatAmivarSaH / khaticA apratikUlazatruAtIyaviSayeti bhAvaH / tapAhapaddhArthamiti / aprastave tadviSayakapraznAbhAve / stavaM guNakIrtanam / vaktuM sadazaM nAma sahazaM kila kAkaH / yadvA umAbhyAmevAprastave stavaM vaktuM sadazaM nAma nAnyeSAmiti vA / stavazabdArthIbhUtaguNakIrtanasya napuM sakavivakSayA " ajAnatA mahimAnaM tavedaM ' udIcAmAtaH sthAne yakapUrvASA: ''mAturusaGkhyAsaMbhadrapUrvAyAH " ityAdivaJca stavamityuktissambhavatIti mantavyamiti kecit / vastutastu " sambandhamanuvatiSyate " iti mAzyAlikAnAmatantratvAhA // 6 // // 97 For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhauvAdiko dhaatuH| dharAmi jIvAmIti vA // 8 // mAM paruSaM vaco vaktuM yuvayoma'tyoH sakAzAt bhayaM nAsti kina ? vaktam, udyatayoryuvayoriti zeSa ityapyAhuH / paruSoktimAtre kuto mRtyurityatrAha-yasyeti / zAsato me jidaiva zubhAzubhaM prayacchati / zAsane pravRttasya me jihvAcalanameva mRtyuM shreyo| vA prayacchatItyarthaH // 9 // rAjadoSaH rAjakopaH / dahanaspRSTavanapAdapasthitisambhavAdapyasambhAvitA rAjadoSaspRSTajanasthitiriti bhAvaH / tiSThante kinnu mRtyorbhayaM nAsti vaktuM mAM paruSaM vacaH / yasya me zAsato jihvA prayacchati zubhAzubham // 9 // apyeva dahanaM sTaSTvA vane tiSThanti pAdapAH / rAjadoSaparAmRSTAstiSThante nAparAdhinaH // 10 // hanyAmahaM tvimau pApo zatrupakSa prshNsko| yadi pUrvopakAraistu na krodho mRdutAM vrajet // 11 // apadhvaMsata gacchadhvaM sannikarSAdito mama / nahi vAM hantumicchAmi smarAmyupakRtAni vAm // 12 // hatAveva kRtaghnau tau mayi snehaparAGmukhau // 13 // evamuktau tu savIDo tAvubhau zukasAraNau / rAvaNaM jayazabdena pratinandyAbhinismRtau // 14 // abravIttu dazagrIvaH samIpasthaM mahodaram / upasthApaya me zIghraM cArAnItivizAradAn / mahodarastathoktastu zIghramAjJApayaJcarAn // 15 // tata zcArAH saMtvaritAH prAptAH pArthivazAsanAt / upasthitAHprAJjalayo vardhayitvA jayAziSA // 16 // tAnabavIttato vAkyaM rAvaNo rAkSasAdhipaH / cArAn pratyAyitAna zarAn bhaktAna vigatasAdhvasAn // 17 // tiSThanti // 10 // svamanaH pratyAha-hanyAmiti // 11 // apadhvaMsata sthAnAta pracyavadhvam / parasmaipadaM bahuvacanaM cArSam / gacchadhvaM gacchata / sannikarSAta dRSTiviSayAt // 12 // itAvityardham / kRtaghratvasnehaparAGmukhatve eva tayorvadha iti bhAvaH // 13 // pratinandha prazasya / abhinissRtau nirgatI // 11 // abravIditi / cArAnapasthApayetyabravIdityanvayaH // 15 // 16 // tAniti / pratyaya evaM pratyAyaH taM prAptAH pratyAyitAH tAn, vishvsniiyaanityrthH|| rAjyamiti zeSaH / diSTayA jIvAmIti vA // 8 // kirivati / vaktuma, udyatayoH yuvayoriti zeSaH // 9 // apIti / rAjadoSaparAmRSTAH rAjakrodhaviSayI bhUtAH / tiSThante tiSThanti // 10 // pUrvopakAraH yuddhAdI kRteH me krodho mRdutA na vrajedyadi tadA imo pApI pAmiti sambandhaH // 11 // apadhvaMsata adhikArAta bhrazyata / parasmaipadabahuvacanaprayogazchAndasaH // 12 // itAveveti / kRtaghnatvasnehaparAGmukhatve eva yuvayorvadha ityarthaH // 13 // pratinandyAminismRtau / ayameva tayora rAkSasatyaprApaka zApasyAnta ityanyatra spaSTama // 14-16 // pratyAyinAn pratyayo vizvAsaH prAptapratyayAna, vizvasanIyAnityarthaH // 17 // For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 28 // 10 // bA.rA.bha.pavigatasAdhyasAn vigatazatrabhayAn // 17 // itta iti / vyavasAyaM kartavyanizcayam / parIkSaya parIkSaccam / zithilavyavasAyazcedamuMbhISayAma iti bhAvaHTI .pu.kI. asya rAmasya mantriSu ye abhyantarAH antaraGgabhUtA ityarthaH / tena rAmeNa prItyA saGgatAH, mitrabhUtA ityarthaH / tAnapi parIkSavam / tacchethilye tAnsa .29 // 98 // bhetsyAma ityaashyH||18|| kathaM svapiti kimekaH svapiti uta jAgradbhiranekairAvRtaH svapiti ? Aye supte yuddhaM pravartayiSyAma iti hRdayam / kathaM jaagti|| kiM cintAkulaH utAnAkula ityarthaH / Aye vyAkSiptaM prahariSyAmItyAkUtam / kimanyaca kariSyati kiM kazcitkAlaM vilambya nagarasuparotsyati ito gacchata rAmasya vyavasAyaM parIkSatha / mantriSvabhyantarA ye'sya prItyA tena smaagtaaH|| 18 // kathaM svapiti jAgarti kimanyacca krissyti| vijJAya nipuNaM sarvamAgantavyamazeSataH // 19 // cAreNa viditaH zatruH paNDitai rvasudhAdhipaH / yuddhe svalpena yatnena samAsAdya nirasyate // 20 // cArAstu te tathetyuktvA prahRSTA rAkSasezvaram / zArdUlamagrataH kRtvA tatazcakruH pradakSiNam // 21 // tataste taM mahAtmAnaM cArA rAkSasasattamam / kRtvA pradakSiNaM jagmuryatra rAmaH salakSmaNaH // 22 // te suvelasya zailasya samIpe rAmalakSmaNau / pracchannA dadRzurgatvA sasugrIva vibhISaNau // 23 // prekSamANAzcamUM tAM ca bbhuuvurbhyvikvaaH|| 24 // te tu dharmAtmanA dRSTA rAkSasendreNa rAkSasAH // 25 // vibhISaNena tatrasthA nigRhItA yadRcchayA / zArdUlo grAhitastvekaH pApo'yamiti raaksssH||26|| uta sadya iti / Aye krameNa vaJcayiSyAmIti tAtparyam / nipuNaM pracchannamiti yAvat / kriyAvizeSaNamidam / sarvam uktaM svApAdikam azeSataH sarvaprakAreNa vijJAyAgantavyam / azeSataH ajhepaizcArairiti vaa'rthH| azeSata ityuttarazeSo vA // 19 // uktamAzayaM vivRNoti-cAreNati / paNDitaiH nipuNeH vasudhAdhipaH / cAreNa cAradvAreNa / azeSato viditaH zatruH yuddhe svalpena yatnena samAsAdya nirasyate // 20 // cArAH zArdUlamagrataH kratvA pradhAnIkRtya / rAkSasezvaraM rAvaNam / pradakSiNaM cakruH // 21 // kRtvA pradakSiNamityanavAdo madhye vilambAbhAvadyotanArtham // 22 // pracchannA " viSAntaradhAriNaH // 23 // bhayavikkavAH bhayena dInAH // 24 // dharmAtmanA rAzasendreNa, vibhISaNenetyarthaH // 25 // nigRhItAH tarjitA ityrthH| manveSu vicAreSu abhyantarAH paramAntaraGgAH mantriNaH // 18-25 // zArdUlaH pradhAnacAro gRhItaH / eko prAhitaH ityatra hetuH pApo'yamiti / atiduSTa ityarthaH // 26 // For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir grAhitaH grahaNaM praapitH||26|| mocita iti / mocitaH, prahArAditi shessH||27|| vAnarairiti / ArdatAH piidditaaH| vikrAntarityatra vikramamAtroktaH laghuvikramarityatra javamA vikramasya vizeSyate // 28 // tata iti / bahirnityacarAH pararASTreSu vRttAntajJAnAya sadA snycaarshiilaaH| samIpavAsinamiti puMstvamArSam // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonatriMzaH sargaH // 29 // mocitaH so'pi rAmeNa vadhyamAnaH plavaGgamaiH / AnRzaMsyena rAmasya mocitA rAkSasAH pare // 27 // vAnarairarditAste tu vikraantairlghuvikrmaiH| punarlaGkAmanuprAptAH zvasanto nssttcetsH|| 28 // tato dazagrIvamupasthitAstu te cArA bahirnityacarA nishaacraaH| gireH suvelasya samIpavAsinaM nyavedayana bhImabalaM mhaablaaH||29|| ityAce zrIrAmA yaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonatriMzaH sargaH // 29 // tatastamakSobhyabalaM laGkAdhipataye craaH| suvele rAghavaM zaile niviSTaM pratyavedayan // 1 // cArANAMrAvaNaH zrutvA prApta rAmaM mahAbalam / jAtorego'bhavat kiMcicchArdUlaM vAkyamabravIt // 2 // ayathAvacca te varNo dInazcAsi nizAcara / nAsi kaccidamitrANAM kruddhAnAM vshmaagtH||3|| iti tenAnuziSTastu vAcaM mandamudIrayat / tadA rAkSasazArdUlaM zArdUlo bhayavihvalaH ||4||n te cArayituM zakyA rAjana vaanrpunggvaaH||5|| athazArdUlAdicAravacanaM trize-tata iti / suvele suvelasamIpe / sAmIpye saptamI / suvelasya samIpa iti pUrvamuktatvAt // 1 // cArANAM cArebhyaH // 2 // rAmAnu0-mAptaM rAma mahAvalamiti pAThaH // 2 // zatrugRhItatvena teSAM svarUpaM kiM na jJAtamiti bhAvaH // 3 // anuziSTaH pRSTaH / udIrayat / aDabhAva aapH||4|| cArayituM cAraviSayIkartum / na zakyAH cArasaJcAraviSayA na bhvntiityrthH||5|| so'pi zArdUlo'pi / pare zAIlasahAyabhUtAste ca mocitAH // 27 // 28 // bahinityacarAH pararANeSu tatratmavRttAntajijJAsayA sadA sakSaraNazIlAH // 29 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAm ekonatriMzaH sargaH // 29 // ||1||caaraannaaN cArebhyaH // 2 // 3 // "udIrapaditi aDabhAva 'ArSaH // 4 // cArayitum cAraviSayIkartum // 5-2 // For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org sampraznaH parIkSaNam / atra vAnareSu // 6 // praviSTamAtre praviSTa eva / acArite cArAviSayIkRte // 7 // balAdityAdi / rakSobhiH vibhiissnnscivH| TI.yu,ko. vicAlitaH bhuvi privrtitH||8|| pariNItaH parito niitH| sarvataH pariNIya sarveSAM nikaTe cAro'yamiti ghoSaNapUrvakaM pariNIyetyarthaH / rAmasaMsadaM... rAmasabhAm // 9 // vihvalaH mUJchitaH / mUrchAnivRttAvapi calitendriyaH / yAcamAnaH, vANamiti zeSaH / paritrAta ityanuvAdAt // 10 // rAghave / vikrAntA balavantazca rAghaveNa ca rakSitAH / nApi sambhASituM zakyAH samprazno'tra na labhyate // 6 // sarvato rakSyate panthA vAnaraiH parvatopamaiH / praviSTamAtre jJAto'haM bale tasminnacArite // 7 // balAd gRhIto rakSobhirbahudhA'smi vicAlitaH / jAnubhirmuSTibhirdantaistalaizcAbhihato bhRzam // 8 // pariNIto'smi hribhirblvdbhirmrssnnaiH| pariNIya ca sarvatra nIto'haM rAmasaMsadam // 9 // rudhirAdigdhasarvAGgo vihvlshclitendriyH| haribhirvadhyamAnazca yAcamAnaH kRtAJjaliH ||10||raaghvenn paritrAto jIvAmIti ydRcchyaa||11|| eSa zailaiH zilAbhizca pUrayitvA mahArNavam / dvAramAzritya laGkAyA rAmastiSThati sAyudhaH // 12 // garuDavyUhamAsthAya sarvato haribhirvRtaH / mAM vimRjya mhaatejaa| laGkAmevAbhivartate // 13 // purA prAkAramAyAti kSipramekataraM kuru| sItAM vA'smai prayacchAzu suyuddhaM vA prdiiytaam||14|| Netyardham / jIvAmIti yadRcchayA, idAnI jIvanaM yAdRcchikamityarthaH / yadvA itIti svazarIrapradarzanam / 'ayathAvacca te varNo dInazvAsi nizAcara' iti / hyuktam // 11 // epa iti / dvAramAzritya tiSThatIti vartamAnasAmIpye vartamAnavatprayogaH // 12 // garuDeti / spaSTaH // 13 // purA prAkAram AyAti, AyAsyatItyarthaH / " yAvatpurAnipAtayorlaT" / ekataraM dvayorekam / " ekAca prAcAm " iti tarapa / ekataramityuktaM vivRNoti sItAmiti // 14 // haribhiriti / haribhirvadhyamAno jIvAmIti kRtAcAlissana yAcamAno'haM yahacchayA rAghaveNa paritrAta iti sambandhaH // 10-13 // pureti / prAkAraM purA AyAti sA-garuDabhyudamAsthAva prasthAnasamayatvAt sAkSAgaruDArohe jJAtabhagavaco rAvaNaH prapannazcedavatAravyApArAniSpAdana syAditi nyUhamiSeNa taM viracaSya tatra sthita iti dhvaniH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir manasA prekSya Alocya taM zArdUlamuvAcetyanvayaH // 15 // sItAramai pradIyatAmityasyottaramAha-yadIti / yuddhadharan tathApi sItAM na pradAsyAmi / sarvalokebhyo bhayAdapi na pradAsyAmIti yojanA // 16 // evaM prathamapakSasyAnupapattyA dvitIyapakSa kariSyamANaH tatra jJAtavyavizeSa pRcchati-eva / mityAdi zlokatrayam / bhavatA senA cAritA cAraviSayIkRtA, samyaka dRSTetyarthaH / aba senAyAm / ke zUrAH ||17||ye durAsadAH te kIdRzAH manasA taM tadA prekSya tacchrutvA rAkSasAdhipaH / zArdUlaM sumahadAkyamathovAca sa rAvaNaH // 15 // yadi mAM prati yuddhayerana devgndhrvdaanvaaH| naiva sItAM pradAsyAmi sarvalokabhayAdapi // 16 // evamuktvA mahAtejA rAvaNaH punarabravIt / cAritA bhavatA senA ketrazUrAH plavaGgamAH // 17 // kIdRzAH kiMprabhAH saumya vAnarA ye durAsadAH / kasya putrAzca pautrAzca tattvamAkhyAhi rAkSasa // 18 // tathA'tra pratipatsyAmi jJAtvA teSAM balAbalam / avazyaM balasaGkhyAnaM kartavyaM yuddhamicchatAm // 19 // tathaivamuktaH zArdUlo raavnnenottmshcrH| idaM vacanamArebhe vaktuM rAvaNa sannidhau // 20 // atharbharajasaH putro yudhi rAjA sudurjayaH / gadgadasyAtha putro'tra jAmbavAniti vizrutaH // 23 // 1 kIdRzAkArAH / kiMprabhAH kiNprbhaavaaH| kasya putrAH kasya pautrAzca / tattvaM teSAM vAnarANAM bhAvamAkhyAhi // 18 // 19 // kathane kiM prayojanamityavAha tatheti / tathA evamAkhyAte sati / teSAM balAbalaM jJAtvA atra vAnareSu pratipatsyAmi pratipatsye, kartavyaM jJAsyAmItyarthaH // 20 // athetyuttaravacanA rmbhe| dvitIyo'thazabdaH pAdapUraNe / rAjA sugrIvaH / pAJcAlInyAyena gadgadena poSitatvAttatputro jAmbavAn / tasya brahmaNo jRmbhArambhasambhUtatvAt // 21 // AyAsyati / "yAvatpurAnipAtayolarTa " iti bhaviSyadarthe laT / ekataram anyatarata / tadevAha sItAmiti // 15-16 // cAriteti / vAnarANAM seneti yojanA Hd // 17 // 19 // kathane kimityata Aha-tatheti / tatha evamAkhyAte sati / teSAM balAvalaM jJAtvA pratipatsyAmi pratipatsye, kartavyaM jJAsyAmItyarthaH // 19 // 20 // rAjA sugrIvaH / maddA kSetradvArA jAmbavataH pitA / yadyapi jAmbavataH 'jRmbhamANasya sahasA mama vakrAdajAyata ' iti brahAmukhAdutpattiruktA, tathApi jummaNasamaye / udgatAyA brahmazaktergadgadakSetramAvizya tadrUpeNa pariNAmAdadoSaH // 21 // sa0-AlyAhi sunateti pAThaH / anena bhanRtabhASaNe pratyaveyAmiti parikSAnamastIti sudhyate // 18 // gaddasya dvitIyajanmani / na vacane kiM kalpakamiti vAcyam / devAnAmutpattenAnAvidhAyA mAratabhAgavatAdI proktirevetyavehi / atrApi " jAmbavAn jRmbhamANaspa mama bAdajAyata " ityekatra nirdhAtakasyaikasya brahmajatvajalpanaM anyatra dhUSAnujatvena gaddapunavajalpanaM ca kalpapiSyato'mumartha mitijeyam // 21 // For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.ma. // 10 // gadgadasyaiveti / anyaH putraH dhUmaH / jAmbavAn dhUmrazcati gadgadasya dvau putraavityrthH| yasya putreNekena mahatA rakSasAm akSAdInAM kadanaM inanaM kRtam, TI.gu.kA, sa kesarI zatakatoryuruH bRhaspatiH tasya putraH / sApekSatve'pi gamakatvAt samAsaH ||22||dhrmsy devatAyAH / nanu "varuNo janayAmAsa suSeNaM nAma | sa030 vAnaram" iti bAlakANDoktam / satyamuktam / sa evAtra dharmazabdenocyate / zArdUlo vA bhayAkulo'nyathA zrutavAn / anyo'yaM suSeNa ityapyAhuH / gadgadasyaiva putro'nyo guruputraH shtkrtoH| kadanaM yasya putreNa kRtamekena rakSasAm // 22 // suSeNazcApi dharmAtmA putro dharmasya vIryavAn / saumyaH somAtmajazcAtra rAjan dadhimukhaH kapiH // 23 // sumukho durmukhazcAtra vegadI ca vAnaraH / mRtyurvAnararUpeNa nUnaM sRSTaH svayaMbhuvA // 24 // putro hutavahasyAtha nIlaH senApatiH svayam / anilasya ca putro'tra hanumAniti vizrutaH // 25 // naptA zakrasya durdharSoM balavAnaGgando yuvA / maindazca dvividazcobhau balinAvazvi sambhavau // 26 // putrA vaivasvatasyAtra paJca kaalaantkopmaaH|gjo gavAkSo gavayaH zarabho gandhamAdanaH // 27 // daza vAnarakoTyazca zUrANAM yuddhakAMkSiNAm / zrImatAM devaputrANAM zeSaM nAkhyAtumutsahe // 28 // evamanyatrApi jJeyam // 23 // mRtyureva svayaMbhuvA sumukhAdivAnararUpeNa sRSTaH, sumukhAdayo mRtyutulyA ityarthaH / yadvA sumukhAdayo mRtyuputrA ityarthaH / // 24 // rAmAnu-mRtyunirarUpeNa nUnaM sRSTaH svayaMbhuvA / sumukhAdayo mRtyuputrA iti yAvat // 24 // putro hutavahasyeti / anilasya putraH aursH| evaM tatra tatra pitR yanirdezo bIjitvakSetritvAbhyAmiti mantavyam // 25 // atra naptRzabdo'rthasAmarthyAt pautre vartate // 26 // putrA iti / spssttH||27|| dazati / vAnara koTaya ityatra vaanretyvibhktiknirdeshH| "supAM suluka" ityAdinA SaSThayA luka / vaanraannaamityrthH| zeSa jnmsthaanaadi| notsahe na zakromi // 28 // madgadasyaiveti / anyaH putraH dhUmrArUyaH / yamya kesariNaH putraNa hanumatA rakSasAM kadanaM kRtam / kesarI zatakratorguruH bRhaspatiH tasya putra iti // 22 // 23 // 3 // 10 // mRtyureva svayambhuvA samukhAdivAnararUpeNa sRSTA, sumukhAdayo mRtyutulyA iti bhAvaH // 24-27 // dazavAnarakoTaca ityatra dhAnareti luptavibhaktikaM paThacantaM padam / AkhyAtuM notsahe na zakromi // 28-30 // S For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir siMhasaMhananaH rmnniiyaavyvsnniveshvaan| " varAGgarUpopeto yaH siMhasaMhanano hi saH" ityamaraH // 29 // 30 // vaktumiti / ye janasthAnagatAH te yAvantaH te sarve'pi hRtA ityarthaH / "yAvattAvacca sAkalye" ityamaraH // 31 // lakSmaNa iti / cazabdena dazarathasya putra ityAkRSyate / mAtaGgAnAmivarSabhaH putro dazarathasyaiSa siMhasaMhanano yuvA / dUSaNo nihato yena kharazca trizirAstathA // 29 // nAsti rAmasya sadRzo vikrame bhuvi kazcana / virAdho nihato yena kabandhazcAntakopamaH // 30 // vaktuM na zakto rAmasya naraH kazcid guNAn kSitau / janasthAnagatA yena yAvantA rAkSasA hatAH // 31 // lakSmaNazcAtra dharmAtmA mAtaGgAnAmivarSabhaH / yasya bANapathaM prApya na jIvedapi vAsavaH // 32 // zveto jyotirmukhazcAtra bhAskarasyAtmasambhavau / varuNasya ca putro'nyo hemakUTaH plavaGgamaH // 33 // vizvakarmasuto vIro nalaH plavagasattamaH / vikrAnto balavAnatra vasuputraH sudurdharaH // 34 // rAkSasAnAM variSThazca tava bhrAtA vibhISaNaH / parigRhya purIM laGkAM rAghavasya hite rataH // 35 // iti sarva samAkhyAtaM tavedaM vAnaraM balam / suvele'dhiSThitaM zaile zeSakArye bhavAn gatiH // 36 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye Adi kAvye zrImadyuddhakANDe triMzaH sargaH // 30 // || gajazreSTha iva sthitaH // 32 // 33 // sudurdharaH sudurdharanAmA // 34 // rAkSasAnAmiti / laGkAM rAmAt parigRhya tasya hite rato vibhISaNastava bhrAtetya nvayaH // 35 // gatiH pramANam / atra vAnarajanmokteH prAyazo bAlakANDoktavirodhAdetatsarge vinApi pUrvottarakathAsaGghaTTanAcca sarvo'yaM kalpita ityAhuH // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne triMzaH sargaH // 30 // vaktumiti / janasthAnagatA yAvanto rAkSasAH te sarve yena nihatAH tasya guNAn vakuM na zakta iti sambandhaH // 31-33 // vizvakarmeti / durdharaH durdharAkhyaH // 34 // 35 // gatiH pramANam / nanvatra sarge dharmasya putraH suSeNaH / vaivasvataputrau zarabhagandhamAdanAvityucyete / bAlakANDe tu " varuNo janayAmAsa suSeNaM nAma vAnaram / zarabhaM janayAmAsa parjanyastu mahAbalam / dhanadasya sutaH zrImAna vAnaro gandhamAdanaH // " iti trayANAmanyata utpattiruktA / satyam ; suSeNAdisaMjJA vatAmanekeSAmapi sattvAnna virodhaH // 36 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikArUSAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM triMzaH sargaH // 30 // For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org TI.yu.kA. bA.rA.bhU. // 11 // atha sItAmohanamekatriMze / kathAsaGghaTanAya pUrvasoktamanuvadati-tata iti / spssttH||1||raamaanu-ttstmkssobhyvlmitynuvaadH pUrvasargAdau ca kRtH| pUrvameva mayA sRSTo jAmbavAnRkSapuGgavaH / jRmbhamANasya sahasA mama vakrAdajAyata // iti jRmbhamANapitAmahavakrAdutpannatvena prasiddhasya jAmbavatA pUrvasarge gagadaputratvenAbhidhAnAdvirodhaH sphurati . pUrvasargamantareNApi kathA saGgacchate / tathApi sthitasya gatizcintanIyeti nyAyena pUrvasoM vyAkhyAtaH // 1 // cArANAM cArebhyaH / jAtodvegaH jAtasambhramaH / sacivAn mantriNa tatastamakSobhyabalaM laGkAdhipataye craaH| suvele rAghavaM zaile niviSTaM pratyavedayan // 1 // cArANAM rAvaNaH zrutvA prAptaM rAmaM mahAbalam / jAtorego'bhavat kiJcit sacivAnidamabravIt // 2 // mantriNaH zIghramAyAntu sarve vai susamA hitAH / ayaM no mantrakAlo hi saMprApta iti raaksssaaH||3|| tasya tacchAsanaM zrutvA mantriNo'bhyAgaman drutam / tataH sa mantrayAmAsa sacivai rAkSasaiH saha // 4 // mantrayitvA sa durdharSaH kSamaM yat samanantaram / visarjayitvA sacivAna praviveza svamAlayam // 5 // tato rAkSasamAhUya vidyujjiA mahAbalam / mAyAvidaM mahAmAyaH prAvizadyatra maithilI // 6 // vidyujjihva ca mAyAjJamabravIdrAkSasAdhipaH / mohayiSyAvahe sItAM mAyayA janakAtmajAna // 7 // ziro mAyAmayaM gRhya rAghavasya nizAcara / tvaM mAM samupatiSThasva mahacca sazaraM dhanuH // 8 // evamuktastathetyAha vidyujihvo nishaacrH| [ darzayAmAsa tAM mAyAM suprayuktAM sa rAvaNe / ] tasya tuSTo'bhavadAjA pradadau ca vibhUSaNam ||9||ashokvnikaayaaN tu sItAdarzanalAlasaH / naitAnAmadhipatiH saMviveza mahAbalaH // 10 // samIpasthAn // 2 // he rAkSasAH! ayaM no mantrakAlaH saMprAptaH iti hetoH mantriNaH samAyAnviti idaM vAkyamabravIditi pUrveNa sambandhaH / yadA ida ra mabravIdityasya vAkyAntasthenetizabdena sNbndhH| rAkSasA ityuttrshepH| athavA he mantriNaH! bhavantaH AyAntu samIpamiti sacivAnabravIt / rAkSasA iti / mantrivizeSaNam / sacivai rAkSasarityanuvAdAt / susamAhitAH nItikuzalA ityarthaH // 3 // 4 // mantrayitveti / samanantaraM rAmasya samIpAgamanAnantaram / yat kSamaM kartumucitaM tanmantrayitveti yojanA / / 5-7 // zira iti / gRhya gRhItvA // 8 // tasya tasmin // 9 // lAlasaH sAbhilASaH // 10 // 11 // 1 // cArANAmiti / cArANAM cArebhyaH // 2 // he rAkSasAH! ayaM no mantrakAlaH samprApta iti hetoH mantriNaH samAyAntvitIdaM vAkyamabravIditi pUrveNI 101 // For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir upAsyamAnAm anuvratAm // 12 // upamRtyeti / praharSe nAma kIrtayan praharSavArtA kIrtayantriva / nAmetyaparamArthe // 13 // valgase jalpasi, mAM niSThuramavada ityarthaH // 14 // mUlam AdhArabhUtam / sarvataH kAtsnye na / vyasanena nimittena, prArthanAM vinetyrthH||16||mRten rAmeNa / bhavasvetyAtmanepada | tato dInAmadainyAhI dadarza dhanadAnujaH / adhomukhIM zokaparAmupaviSTAM mahItale // 11 // bhartArameva dhyAyantI mazokavanikAM gatAm / upAsyamAnAM ghorAbhI rAkSasIbhiritastataH // 12 // upasRtya tataH sItA praharSe nAma kIrtayan / idaM ca vacanaM dhRSTamuvAca janakAtmajAm // 13 // sAntya mAnA mayA bhadre yamupAzritya vlgse|khrhntaa sa te bhartA rAghavaH samare hataH // 14 // chinnaM te sarvato mUlaM darpaste vihato mayA / vyasanenAtmanaH sIte mama bhAryA bhaviSyasi // 15 // visRjemA matiM mUDhe kiM mRtena kariSyasi |bhvsv bhadre bhAryANAM sarvAsAmazvirI mama // 16 // alpapuNye nivRttArthe mUDhe paNDitamAnini / zRNu bhartRvadhaM sIte ghoraM vRtravadhaM yathA // 17 // samAyAtaH samudrAntaM mAM hantuM kila rAghavaH / vAnarendrapraNItena balena mahatA vRtaH // 18 // mArSam // 16 // nivRttArthe etAvatparyantaM nivRttapuruSArthe / paNDitamAnini / "kyaGmAninozca" iti hasvatvam // 17 // samudrAntaM samudratIram / sambandhaH // 3-12 // upamRtyoti / praharSa nAma kIrtayan praharSa kIrtayan he sIte! iti sambodhayan // 13 // 14 // chinnamiti / sarvataH kAtsnna , AtmanaH tava vyasane nava hetunA mama bhAryA bhaviSyasi, matprArthanAM vinA tvameva mama nAryA bhaviSyasIti bhAvaH // TIkA-te mlan asmadaparigrahanidAna sarvathA sarvaprakAreNa chinam / te darpazca mayA vihataH / evaM karaNena kiM te jArI rAtrAha-Atmanastava vyasanena mama bhAryA bhaviSyati, gAyattarAbhAvAtsvayameveti zeSaH // 15 // enA matiM rAmaviSayAM matim / bhavasva mavetyarSaH // 19 // nivRttAye nivRttapuruSAyeM / kathamidaM tvayA sAdhitamiti cedupAyenetyAha zRSviti // 17 // vAnarendreNa praNItena AnItena // 18 // 19 // pA. rAkSasIbhirvRtAM sItAM pUrNacandranibhAnanAm / utpAtameghajAlAbhizcandrarekhAmivAvRtAm // bhUSaNaruttamaiH kazcinmaGgalArthamalaMkRtAm / carantI mArutotAM zivAM puSpalatAmiH // harSazokAntare manAM vidhAdasya vilakSaNAm / svimitAmiva gAmbhIryAnadI bhAgIrathImiva / / ityadhikaH pAThaH kepucityustakeSu dRzyate / / For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir AM pA.rA.bha. praNItena AnItena // 18 // sa rAmaH samudrasyottaraM tIraM mahatA balena pIDaya pIDayitvA divAkare astaM prayAti sati niviSTaH // 19 // atheti / kAtsnye TI.yu. // 10 // athazabdaH / adhvani parizrAntamata eva sthitam / arddharAtre sukhasaMsuptaM balaM prathamamAsAdya cAraizcAritamabhUt // 20 // yatra bale / rAmaH salakSmaNo'vasthitaH sAtadasya balaM prahastapraNItena mahatA balena hatam // 21 // padizAnityAdizokadvayam / paTizAna asivizeSAn / paridhAna argalAni / cakrAna kSudra sa niviSTaH samudrasya pIDya tIramathottaram / balena mahatArAmo bajatyastaM divAkare // 19 // athAdhvani parizrAnta mardharAtre sthitaM balam / sukhasaMsuptamAsAdya cAritaM prathamaM caraiH // 20 // tatprahastapraNItena balena mahatA mama / balamasya hataM rAtrau yatra rAmaH slkssmnnH||21|| paTTizAna parighAMzcakrAn daNDAna khaGgAna mahAyasAna / bANajAlAni zUlAni bhAsvarAna kUTamudgarAn // 22 // yaSTIzca tomarAna zaktIzcakrANi musalAni ca / udyamyodyamya rakSobhirvAnareSu nipAtitAH // 23 // atha suptasya rAmasya prahastena pramAthinA / asaktaM kRtahastena zirazchinnaM mahAsinA // 24 // vibhISaNaH samutpatya nigRhIto ydRcchyaa| dizaH pravAjitaH sarverlakSmaNaH plavagaiH saha // 25 // sugrIvo grIvayA sItebhanayA plavagAdhipaH / nirastahanukaH zete hanumAna rAkSasairhataH // 26 // jAmbavAnatha jAnubhyAmutpatanihato yudhi / paTTizairbahubhizchinno nikRttaH pAdapo yathA // 27 // cakANi / mahAyaptAna mahAyasAnIrmatAn / daNDavizeSaNametat / kUTamudrAn ayaHkIlakIlitagadAH / yaSTIH kevaladaNDAn / tomarAn sthuulaagrgdaaH| prAsAna kSepaNIH / cakANi mahAcakrANi / pahizAdInudyamyodyamya vAnareSu nipAtitAH, taiti zeSaH // 22 // 23 // pramannAti praharatIti pramAthiH tena / kRtahastena zikSitahastena kA / mahAsinA karaNena / asaktam avilambitaM yathA bhavati tathA chinmitynvyH||24|| vibhISaNaH samutpatya gato'pi nigRhIta ityarthaH / pravAjitaH palAyitaH // 25 // sugrIva iti / grIvayA, upalakSita iti shessH||26|| jAnubhyAM jAnunoH nihataH / atha pttttishaishchin| adhvani parizrAntaM sthitam / ardharAtre sukhasaMsutaM balaM samAsAdya / caraiH cAritam, abhUditi zeSaH / paTTatAdInudyamyodyamya paTTasAdayo vAnareSu nipAtitA ityarthaH // 20-23 // ayeti / pramAyinA pramathanazIlena / kRtahastena suzikSitahastena / asaktaM yathA tathA zirarikanamiti sambandhaH // 25-29 // // 10 // For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir jAmbavAn nikRttaH pAdapa ivAbhUt // 27 // vyAyatau dIrghazarIro / madhye kaTisthAne // 28 // anutiSThati zete / panasaH panasaphalam / tathA khaNDita || ityarthaH // 29 // niSkUjaH niHzabdaH // 30 // rAkSaserAsAdya zaraizchinnaH nipatitAGgado'GgadaH kSitau patitaH // 31 // zAyitAH zayAnAH / apare harayaH maindazca dvividazvobha nihatau vAnararSabhau / nizvasantau rudantau ca rudhireNa pariplutau / asinA vyAyato chinnau madhye hyariniSUdanau // 28 // anutiSThati medinyAM panasaH panaso yathA // 29 // nArAcairbahubhizchinnaH zete daryA darImukhaH / kumudastu mahAtejA niSkajaH sAyakaiH kRtaH // 30 // aGgado bahubhizchinnaH zarairAsAdya rAkSasaiH / patito rudhiro dvArI kSitau nipatitAGgadaH // 31 // harayo mathitA nAgai rathajAtaistathA'pare / zAyitA mRditAzvAzcairvAyuvegairivA mbudAH // 32 // prahRtAzcApare trastA hanyamAnA jaghanyataH / abhidrutAstu rakSobhiH siMheriva mahAdvipAH // 33 // sAgare patitAH kecit keciddganamAzritAH / RkSA vRkSAnupArUDhA vAnarIM vRttimAzritAH // 34 // sAgarasya ca tIreSu zaileSu ca vaneSu ca / piGgalAste virUpAkSairbahubhirbahavo hatAH // 35 // evaM tava hato bhartA sasainyo mama senayA / kSatajAI rajodhvastamidaM cAsyAhRtaM ziraH // 36 // tataH paramadurdharSo rAvaNo rAkSasAdhipaH / sItAyAmupazRNvantyAM rAkSasImidamabravIt // 37 // rAkSasaM krUrakarmANaM vidyujjihvaM tvamAnaya / yena tadrAghavaziraH saGgrAmAt svayamAhRtam // 38 // vidyujjihnastato gRhya zirastat sazarAsanam / praNAmaM zirasA kRtvA rAvaNasyAgrataH sthitaH // 39 // tamabravIttato rAjA rAvaNo rAkSasaM sthitam / vidyujjihvaM mahAjihvaM samIpaparivarttinam // 40 // vAyuvegairambudA iva nAMgai rathajAtaizca mRditAH // 32 // trastAH ata evAbhidrutAH / jaghanyataH pRSThataH / inyamAnAH apare harayaH siMhaH dvipA iva prahRtAH // 33 // 34 // piGgalAH vAnarAH / virUpAkSaiH vAnaraiH // 35 // 36 // rAkSasI samIpavartinI kAMcit // 37 // 38 // vidyujihva iti / tataH rAkSasI niSkUjaH nizzabdaH // 30-36 / / rAkSasIM sItAsamIpavartinIm // 37-41 / / For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir .103 // pratyAjJApanavacanazravaNAnantarameva // 39 // 40 // pazcimAmavasthAma, maraNamityarthaH // 11 // upa samIpe / antaradhIyata apAgacchat ||42||cikssep AcakarSa / vidyujihvahastAdityarthaH / triSu lokeSu vikhyAtam, vaiSNavatvAditi bhAvaH // 13 // 14 // sa iti / vidyujihvatpatra talopa aarssH| sadaiva agrataH kuru sItAyAH zIghra dAzaratheH shirH| avasthA pazcimAM bhartuH kRpaNA sAdhu pazyatu // 41 // evamuktaM tu tadrakSaH zirastat priyadarzanam / upanikSipya sItAyAH kSipramantaradhIyata // 42 // rAvaNazcApi cikSepa bhAsvara kArmukaMmahat / triSu lokeSu vikhyAtaM sItAmidamuvAca ca // 43 // idaM tattava rAmasya kArmukaM jyAsamAyutam / iha prahastenAnItaM hatvA taM nizi mAnuSam // 44 // sa vidyujihvena sahaiva tacchirodhanuzca bhUmau vinIkIrya rAvaNaH / videharAjasya sutAM yazasvinI tato'bravIttA bhava me vazAnugA // 45 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe ekatriMzaH sargaH // 33 // yugapadeva / vinikIrya ziro dhanuzca yugapat sItAyAH purataH sthApayitvetyarthaH / vidyujihvaH ziraH prakSiptavAn, svayaM dhanuriti jJeyam / vazAnugetyanantara / mitikaraNaM draSTavyam // 45 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekatriMzaH sargaH // 3 // pavamuktamiti / antaradhIyata apAgacchat // 42 // cikSepa AcakarSa // 43 // 4 // saheva yugapadeva / vinikIrya sItAyAH purataH sthApayitvA // ' upasRtya tatassItA maharSanAma kIrtayan ' ityArabhya sargasamAptiparyantasya vAstavArthastu-rAvaNastu devI spaSTaM devatAtvena jJAtvA'pi rAmahastAdadhecchurapi rAvaNo rAmeNa saha vairaM sampAdya | mRta iti itararAkSasavakSanAya devImohanArthamiva zrIrAmamAyAziraAdikaM pradarzya rAmavadhazaGkayA mohitAM devIM rahasi priyavacanaissamAzvAsayati-upamRtyetyArabhya | sargasamAptiparyantena / upasRtya samIpaM prApya maharSana praharSayana duSTaM vacanam itararAkSasadRSTayA duSTamityarthaH / sAntvyamAneti / rAmasya kApi hAnirnAstIti mayA sAnyamAnA'pi yaM rAmamupAzritya uddizya balAse duHkhena dhaavsiityrthH| kharahantA sa te bhartA samare hato'tha kim, na hata evetyrthH| ato duHkha mA prApnuhIti shessH| mama duHkhena tava kA hAnirityAzaGkacAha-chinnamiti / he sIte! Atmanastava vyasanena hetunA te tvayA te mama tvadIyabhRtyasya mmetyrthH| darpaHmayA lakSmyA saha sarvataH sarvaprakAreNa nihataH mUlaM ca lakSmyAgamananimittamapi chinnam, ato bhAryA martavyA bhaviSyasi, rAmeNaiveti zeSaH / ato dumkhaM mA prApnuhItyarthaH / visaje For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atha sItApralApo dvAtriMza-sA sItetyAdizyokatrayamekaM vAkyam / hanumatA pUrva kathitam / sugrIvapratisaMsarga rAmasya sugrIvapratisambandham / / rAvaNamukhAcchutveti zeSaH / yadvA dRSTvA jJAtvetyarthaH / jJAnaM ca sugrIvapratisambandhasya smaraNam / anyatra sAkSAtkAraH // 1 // nayane iti dvitIyA / bhrtuH| sadRzam bharturmukhasadRza mityarthaH / idaM nayanAdAvapyanveti / kezAntadezaM lalATam // 2 // abhijJAnaiH cihnH| "prajJAnaM cApyabhijJAnam" itymrH| abhi sA sItA tacchiro dRSTvA tacca kArmukamuttamam / sugrIvapratisaMsargamAkhyAtaM ca hanUmatA // 1 // nayane mukhavarNa ca bhartustatsadRzaM mukham / kezAna kezAntadezaM ca taM ca cUDAmaNi zubham // 2 // etaiH sarverAbhijJAnarabhijJAya suduHkhitaa| vijagahe'tra kaikeyI kozantI kurarI yathA // 3 // sakAmA bhava kaikeyi hato'yaM kulanandanaH / kulamutsAditaM sarvaM tvayA kalahazIlayA // 4 // ||jnyaay tadeva zira iti pratyabhijJAyetyarthaH / atra rAmaviSaye // 3 // sakAmeti / he kaikeyi ! sakAmA bhava, sampUrNakAmA bhavetyarthaH / kaH kAma ityatrAha tyAdi sAzloka pakaM vAkyam / he bhadre he amUDhe he sarvajJe ! etA mithyAkalpitarAmavipadviSayiNI mati visRja / mama madbhAryANAM ca IzvarI bhava / alpapuNye nivR sArthe naSTapuruSArthe / paNDitamAnini muDhe mRte mRtakalpe etAdRzavizeSaNaviziSTe mayi, kRpayeti zeSaH / kiM yadyarthe / evaM na kariSyasi yadi duHkhaM na tyajasi yadI tyarthaH / tayaha sadyo mariSyAmIti zeSaH / nanvetA rAkSasyaH kimiti rAmavipatti kathayantItyAzaya tadasahamAnaH kRSita Aha-zruNviti / bhartRvadhaM bharvavadhaviSaya | vacanamityarthaH / tvaM zRNu, ahaM tvetAdRzamithyAvacanaM zrotuM na saha iti shessH| rAmavadhaviSayarAkSasyuktirasaGgateti darzayituM rAkSasyukti svayamanuvadati-'samAyAtaH samadrAntaM mA hantaM kila rAghavaH' ityArabhya 'kSatajArajodhvastamidaM cAsyAhRtaM ziraH ityantena mohantaM kila rAghava ityatra kilazabdo'vAnarezapraNItenAyA sAya evaM taba-hato bhartA sasainyo mama senayA' ityantaM sarvatra yojyH| tahi rAkSasphuktiH sarvAtmanA mithyA kimityAzaya, nahi tvamohanArtha rAkSasermAyayA rAma| ziraAdikaM kalpitamityAzayenAha-kSatajAmiti / devyAstacchirodikSAyo tadAnetuM rAkSasasyAhAne rAkSasI niyojayati-tataH paramaduIrSa ityAdinA / agrtH| kurviti avasthA pazcimA martuH ityAdyuktiritararAkSasavazcanAya jJAtavyA / sa vidyujihenetyasya vAstavArthastu-me vazAnugetyatra avazAnugati chedH| he me lakSmI avazAnugA asya viSNo rAmasya vazamanugacchatItyavazAnugA bhavetyarthaH // 45 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNatattva yuddhakANDavyAkhyAyAm ektriNshHsrgH||31|| seti / sugrIvapratisaMsagai hanumatA pUrva kathitanuprIvarAmasambandhaM dRSTvA jJAtvA, rAvaNAcchutveti vA shessH||1|| kezAntadezaM lalATam / abhijJAnerlakSaNerabhijJAya // 2-0M For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 104 : www.kobatirth.org hata iti / kalahazIlayA kalahasvabhAvayA, kalahaprayojanayeti yAvat / tvayA sarve kulaM raghuvaMzaH utsAditaM bhavati / tathA kulanandano'yaM rAmo itaH / pratrAjanavyAjena rAmahananameva tvayA saGkalpitaM tadidAnIM viparItaphalaM te jAtam / kulatantubhUtarAmahananena tadekaparAH sarve bharatAdayo hRtA eva / kalaha eva te prayojanaM phalitamiti bhAvaH // 4 // hetvantarAbhAvAdidameva rAmavanapravAjane heturityAha- AryeNeti / AryeNa sarvapriyakAriNetyarthaH / AryeNa kiM te kaikeya kRtaM rAmeNa vipriyam / yanmayA cIravasanastvayA prasthApito vanam // 5 // evamuktvA tu vaidehI vepamAnA tpsvinii| jagAma jagatIM bAlA chinnA tu kadalI yathA // 6 // sA muhUrtAt samAzvasya pratilabhya ca cetanAm / tacchiraH samupAghrAya vilalApAyatekSaNA // 7 // hA hatAsmi mahAbAho vIravratamanuvrata / imAM te pazcimAvasthAM gatAsmi vidhavA kRtA // 8 // prathamaM maraNaM nAryA bharturvaiguNyamucyate / suvRtta sAdhuvRttAyAH saMvRttastvaM mamAgrataH // 9 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yat yena kAraNena mayA saha cIravasano rAmaH prasthApitaH tAdRzaM vipriyaM kiM kRtam // 5 // evamiti / tapasvinI zocanIyA / jagatIM bhUmiM jagAma / mUcchitetyarthaH / bAlA mRdubuddhirityarthaH // 6 // samAzvasya ucchvAsaM prApya / cetanAM jJAnam / AyatekSaNA azrumizratvena zirovalokanArtha vistRta vilocanetyarthaH // 7 // vIravrataM zatrumahatvA na nivartiSya iti saGkalpam / anuvrata anuprApta / gatA'smi dRSTavatyasmi / gatyarthA jJAnArthA iti nyAyAt / ato vidhavA kRtA // 8 // prathamaM bharturmaraNaM bhAryAdoSanimittakaM bhavati tattvatra na pazyAmItyAha - prathamamiti / prathamaM bharturmaraNaM nAryA vaiguNyaM vaiguNyahetu kam / suvRttastvaM sAdhuvRttAyA mamAgrataH saMvRttaH mRtaH, kathamidaM saGgacchata iti bhAvaH / asmin pakSe na suvRttapadasvArasyam / yadvA bhavanmaraNasya maddoSa eva heturityAha- prathamamiti / viguNa eva vaiguNyam / svArthe SyaJ / prathamaM bhartRmaraNaM bhAryAdoSanimittakamiti suprasiddham / ato he suvRtta sAdhuvRtta ! AryeNa rAmeNetyantrayaH / cIravasanaM datvA mayA saha prabrAjita ityanvayaH // 5 // 6 // tacchirassamupAsthAya iti pAThaH / samupAsyAya svasamIpe sthApayitvA // 7 // vIravratamanuvrata vIravrataspA caraNazIla / gatA'smi dRSTavatyasmi // 8 // prathamaM bhartRmaraNaM nAryA vaiguNyaM duzcAritrahetukamucyate / tathA sati sAdhuvRttAyA mama For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 32 // 104 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Jok sAdhuvRttAyAH samyagjIvanavatyAH / mamAgratastvaM mRto'si / madvaiguNyahetukaM tvanmaraNamiti bhAvaH / suvRttetyanena tvadvaiguNyahetukaM na bhavatIti / pajJApitam // 9 ||svsy vaiguNyasadbhAve nidarzanamAha-duHkhAditi / dukhAiHkham atyantaduHkham / prapannAyAH vanaprasthAnaM prathamaM duHkhama, tasmAdapi / duHkhaM rAvaNenApaharaNam, tat prAptAyA ityarthaH / samprati bhartRmaraNena zokasAgare nimanAyAH / iyaM ca SaSThI "yasya ca bhAvena bhAvalakSaNam" ityasmi / / duHkhAhuHkhaM prapannAyA manAyAH shoksaagre| yo himAmudyatastrAtuM so'pi tvaM vinipaatitH||10|| sA zvazrUrmama kausalyA tvayA putreNa rAghava / vatseneva yathA dhenurvivatsA vatsalA kRtA // 11 // AdiSTaM dIrghamAyuste yairacintyaparAkrama / anRtaM vacanaM teSAmalpAyurasi rAghava // 12 // athavA nazyati prajJA prAjJasyApi satastava / pacatyenaM yathA kAlo bhUtAnAM prabhavo hyayam // 13 // varthe / zokasAgare manAyAH zokasAgare manAyAM mayi / duHkhADuHkhaM prapannAyAH prapannAyAM satyAm / yo mAM bAtumudyataH sa tvamapi vinipAtita iti / sambandhaH // 10 // na kevalaM mamaiva duHkham, mAtuzcetyAha-sati / sA mama zvazrUH kausalyA vatsalA ghenuryathA dhenuriva tvayA hatena putreNa vatseneva vivatsA kRtA // 11 // rAmAnu0-vatseneva tvayA dhenuryathA dhenuriva seti yathevazabdayonirvAhaH // 11 // yaH brAhmaNaH dIrghamAyurityAdiSTam upadiSTam / teSAM vacana manRtamAsIt / anRtatve hetumAha alpAyurasIti / acintyaparAkrametyanena te parAkramaM dRSTvA tairuktam, na tu zAstraM dRSTveti gamyate // 12 // athavA teSAmanRtavAditvaM nAstyeva kintu tavaiva bhAgyaviparyAsAtteSAmapi prajJA naSTeti pakSAntaramavalambate-athaveti / prabhavatyasmAditi prabhavaH / bhUtAnAM agrataH saMvRttaH, mamApacAraM vinaiva kathaM mRto'sItyarthaH // 9 // duHkhAdityAdisArdhazloka pakaM vAkyam / yastvaM mAM bAtumudyataH so'pi tvaM saMhatya rAkSasarvini pAtitassana mama kAraNAnihataH / ato duHkhAd duHkhaM prapannAyAH zokasAgare manAyAH mama, itaH paraM maraNameva varamiti zeSaH // 10 // vatsalA kausalyA vatsana tvayA / dhanuryathA dhenuriva vivatsA kRteti yojanA // 11 // AdiSTamiti / anRtatve hetumAha alpAyurasIti // 12 // athavA na teSAmantavAditvam, tava bhAgyaviparyayAta JI sa-prAjJasyApi satastava buddhimaJcana sampratipatnasyApi tava prakSA nazyatyathavA naSTA kimityarthaH / anyayAnAmanekAryatvAdathaveti kimarthaH / etAdRzasyApi buddhibhaMza IzAyatta pratyAha-pacatIti / hi yataH / bhUtAnAM kAlaH prabhavaH utpAdakaH / bhUtAnA kAlaH saMhArakazca / tata enaM bhUtasaI pacati pAcayati / tattatkarmAnurodhena buddhigraMzaM vA sad buliM vA davA tattatphalaM bhojapati / athavA madhaveti zlokaH pUrvoktapakSa evaM vA nazyati mahAra manAyA bhAva / isAiviM prapannAmA basa kosalyA tsukha dIpamAparityavizva iti manyate / For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. .105 // TI.purako 032 kAraNabhUtaH / ayaM kAlaH paramAtmA / yathA yena prakAreNa / enaM pacanaviSayabhUtam / pacati pakkakarmANaM kroti| tathA prAjJasya bhaviSyadarthavedino'pi sataH satpuruSasya prajJA / tava tvayi viSaye / nazyati naSTetyarthaH / yadvA pUrvamacintyaparAkramati tava kathaM vipattirityabhiprAyeNa sambodhitam / tatra pakSA ntaramAha-athaveti / enaM rAmam / yena prakAreNa kAlaH pacati tathA'sya prAjJasyApi prajJA nazyati / ato vipattiriyamiti bhaavH|| 13 // hi yasmAd vyasanAnAM varjane pratirodhe kuzalo'si / ataH adRSTam acintitaM sauptikatvenAdRSTaM vA mRtyum / kasmAdApannaH kathamApano'sItyarthaH // 11 // adRSTaM mRtyumApannaH kasmAttvaM nayazAstravit / vyasanAnAmupAyajJaH kuzalo hyasi varjane // 14 // tathA tvaM sampariSvajya raudryaa'tinRshNsyaa| kAlarAcyA mamAcchidya hRtaH kamalalocana // 15 // upazeSe mahAbAho mAM vihAya tapasvinIm / priyAmiva samAzliSya pRthivIM puruSarSabha // 16 // raudyA krUrayA / kAlarAcyA yasyAM rAtrau samudratIre niviSTo'si tayA rAjyA / sampariSvajya / mama mattaH / Acchidya apahRtya / tathA hRto'sIti | smbndhH| yadvA mayeti pAThaH / raudrayA atinRzaMsayA / atyantanirdayayA kAlarAvyA kA / mayA karaNabhUtayA / saMpariSvajya Acchidya blaatkRty| tathA hRta iti / kAlarAtrirnAma sarvabhUtApahAriNI kAcana zaktiH / yadvA mayA kAlarAvyeti vyastarUpakam / sampariSvajya tvamAcchiya balAddhRto 'sIti, ghorakhaidhavyalakSaNayuktatvena karAyA me pariSvaGga eva te'ntheturaasiidityrthH| zirazchedAderazlIlatvena tathetyuktam / kamalalocaneti hetugarbham / kamalalocanatvAt tvaM kAlarAvyA hRto'si / parikarAnuprANitarUpakAlaGkAraH // 15 // upazeSa iti / tapasvinI zocanIyAm / priyAM mattaH priyAm / teSAmapi prajJA naSTeti pakSAntaramavalamvate-athaveti / bhUtAnAM prabhavaH kAlo yathA yena kAraNena enaM tvAM pacati mArayati tena kAraNena prAjJasyApi sataH bhaviSyadarthajJAnavato'pi satpuruSasya tvadviSaye prajJA nazyatItyarthaH // 13 // adRSTamiti / vyasanAnA varjane pratirodhe kuzalo'si athavApyetAdRzopAyajJaH / adRSTamacintitaM mRtyu kasmAdApatraH kathaM prApnoSIti yojanA // 14 // kamalalocana ! mayA hetunA, raudrayA nRzaMsayA kAlarAvyA sampAraSvajya Acchidya pakSAntaramAzritya prakRtaH / prAjJasyApi sataH daivajJasavasya tava viSaye prajJA nazyati naSTA, atastadhanAnutIbhavanamucitam | tamAze nimitamAha pacatIti / enaM deva bhUtAnAM prabhavaH kAlaH prabhavo'syAstItyac pramavatyasminniti] vA utpattikAlaH / tathA yathAvacanamanUtaM mavettathA pacati paripArka nayati, tasyAtisamamatvAditi bhAvaH / pUrva devariti bahuvacanama apra prAjJaspetyekavacanaM ca vaktAro bahulAH, prajJA tu svadekocchrAyaviSaSeti smbhvtH||13 sa-priyAmiva madapekSayA pRthivI nArI tadrUpA ramaNIm, Alimayeti zeSaH / yadvA priyAM tapasvinI nArI bhAryA mAmiva pRthivI pitRpitAmahAdipAlitAmapi vihAya iha rakSorakSitakSitau zeSa hatyarthaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir puruSarSabhetyanena dakSiNasya zaThatvamanucitamiti dyotyate // 16 // arcitamiti / mayA saha / tava tvayA / yaducitaM tatte dhanuH idam etAdRzaMjAtamityarthaH // 17 // pitreti / sarvaiH pitRbhiH sArdhaM sthitena dazarathena samAgata iti saMbandhaH // 18 // divIti / mahatkarmakRtAM mahAkarmakRtAm / AtvAbhAva ArSaH / priyaM karmaphalatvena kAGkSaNIyaM puNyam / Atmano rAjarSivaMzam ikSvAkupramukham, divi nakSatrabhUtaH vimAnasthaH san samavekSase pazyasi // 19 // kimiti / arcitaM satataM yattat gandhamAlyairmayA tava / idaM te matpriyaM vIra dhanuH kAJcanabhUSaNam // 17 // pitrA dazarathena tvaM zvazureNa mamAnagha / sarvezca pitRbhiH sArdhaM nUna svarge samAgataH // 18 // divi nakSatrabhUtastvaM mahatkarmakRtAM priyam / puNyaM rAjarSivaMzaM tvamAtmanaH samavekSase // 19 // kiM mAM na prekSase rAjana kiM mAM na pratibhASase / bAlAM bAlyena samprAptAM bhAryAM mAM sahacAriNIm // 20 // saMzrutaM gRhNatA pANiM cariSyAmIti yattvayA / smara tanmama kAkutstha naya mAmapi duHkhitAm // 21 // bAlAM bAlyena saMprAptAm bAlya eva tvayoDhAmityarthaH / bhAryau sadA bhartu yogyAm / mAm etAdRzAvasthAmApannAM sahacAriNIM mAM kiM na prekSase kiM na pratibhASasa iti sambandhaH // 20 // saMzrutamiti / mama pArNi gRhatA tvayA cariSyAmi sahacariSyAmIti yat saMzrutaM pratijJAtam tat smara / smRtvA balAtkRtya tvaM tathA hRta iti yojanA | kAlarAtriH sarvabhUtApahAriNI kAcana zaktiH // 15 // 16 // mayA saha tava tvayA arcitaM dhanuridametAdRzaM jAtamityarthaH // 17 // sarvaiH pitRbhissArdhaM sthitena dazarathena samAgata iti sambandhaH // 18 // mahatkarmakRtAM mahAntazca te karmakRtazca teSAM priyaM karmaphalatvena kAGkSa NIyam AtmanaH puNyaM rAjarSivaMzaM divi nakSatrabhUtastvaM samupekSasa iti sambandhaH // 19 // 20 // tvayA saha cariSyAmIti mama pArNi gRhatA bhavatA yatsaMzrutaM sa0 [sarvaiH pitRbhiH pitAmahAdibhissArdhaM sthitena tvadapekSayA pUrva gatatvAt / pitrA zvazureNa dazarathena svarge samAgataH militaH / "pitAmahAdyAzca pitaro nAma kIrtitAH" ityetareyabhASyokteH pitAmahAdInAM pitRzabdavAcyatA sammavati / anatyanena puNpalabhyasvargagatiyogyatAM sUcayati // 18 // divi nakSatrabhUtastvaM mahatkarmakRtaM mahatAM karma mahatkarma tatkRtaM mahAtmanAM puNyakarmaphalatvena prApyaM rAjarSivaMzam kSvAku vaMzam kimupekSase / bahukarma kRtvA'smAkamivAkuvaMzasambhavaH syAditi kAMkSitaM vaMzaM kimupekSase, upekSya gata iti yAvat / divi nakSatrabhUtaM prakAzamAnamiti yAvat / mahatkarmakRtaM puNyaM rAjarSivaMzaM pitrAdikaM yathA rAma IkSase pazyati tatra gataH / tathA puNyam Atmano gama rAjarSivaMzaM janakavaMzam kimupeya se madanayaneneti vA // 19 // For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 1.6 // bA.rA.bha.INmAmapi tvatsamIpaM naya // 21 // kasmAditi / tyaktvA svAM vihAya du:khitAM mAmapi preyasImapi mAm / apahAya asmAlokAta amuM lokaM paralokam / kasmAddhetoH gato'si // 22 // kalyANeriti / yadityarthe yattadityapi prayujyate / kalyANaiH maGgalaiH / zubhaizcandanAdibhirvA suvarNAbharaNairvA / ucitam / TI.yu.kA abhyastaM yattaccharIraM mayaiva pariSvaktaM nAnyayA / etadadya kravyAdaiH zyenAdibhiH viparikRSyate / atra mayaivatyanena rAmasya dArAntaraM nAstIti gamyatesa. 39 // 23 // agniSTometi / vanavAsanivRttyanantaraM tvam AptadakSiNaiH paryAptadakSiNaiH aniSTomAdibhiryajJaiH / iSTavAn kRtadevapUjano bhUtvA / agni kasmAnmAmapahAya tvaM gato gatimatAM vara / asmAllokAdamuM lokaM tyaktvA mAmapi duHkhitAm // 22 // kalyANairucitaM yattat pariSvaktaM mayaiva tu / vyAdaistaccharIraM te nUnaM viparikRSyate // 23 // aniSTomAdibhiryauriSTavAnAptadakSiNaiH / agnihotreNa saMskAra kena tvaM tu na lapsyase // 24 // pravrajyAmupapannAnAM trayANAmekamAgatam / pariprakSyati kausalyA lakSmaNaM zokalAlasA // 25 // sa tasyAH pariSTacchantyA vadhaM mitrabalasya te ! tava cAkhyAsyate nUnaM nizAyaryA rAkSasairvadham // 26 // hotreNa yajJIyavahninA saMskAra kena hetunA na lapsyase ? atra vanavAsAtpUrvamayAdhAnAdhabhAvAttanivRttyanantaramAdhAnAmiSTomAdikamanuSThAya pazcAt kramaprAptAyukhasAne yajJIyAnibhiH saMskAra prAptuM yogyastvaM kathamevaM madhye maraNaM prApto'sIti bhAvaH / anena vanavAsAtpUrva rAmeNa yajJAdikaM || nAnuSThitamiti mUcyate / ayamartho'yodhyAkANDe samyakpratipAditaH // 24 // pravrajyAmiti / pravrajyA pravAsam / "vajayajo ve kyA" iti kyap / upapannAnAM prAptAnAm / trayANAM rAmAdInAM madhye eka lakSmaNamAgatam / zokalAlasA zokamandA kausalyA pariprakSyati // 25 // sa iti| saH lkssmnnH| tat smara / he kAkutstha ! du:khitAM mAmapi nayeti sambandhaH // 21 // 22 // kalyANairiti / yatvadIyaM kalyANairmaGgalairucitaM yat taccharIra mayaiva parivaktaM tadevAya kravyAderviparikRSyata iti sambandhaH // 23 // agnihotreNa vaitAnAminA // 24 // pravrajyA pravAsam // 25 // mitrabalastha vAnarabalasya // 26 // // 1063 sa-vAmapahAya agatimatAm agatiriti matAM gatirahitati sammatAM mA ramArUpiNI mAma / duHkhitAM tadvidyamAnAM mAM kasmAtyaktvA gata ityanvayaH / duHkhAtizayAdA punaruktiH / " parihAse pralApe ca bAganApi dRzyate / " anarthI nirarthA / caritArthatvenAnAdhikArtheti dIpikAnyAkhyAnAt // 22 // For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir paripRcchantyAstasyAH te mitrabalasya vadhaM tava vadhaM cAkhyAsyate // 26 // sati / suptaM hataM suptatvadazAyAM htmityrthH| avadIrNena bhinnena hRdayenopalakSitA sA na bhaviSyati na jIviSyati // 27 // mameti / anAryAyAH duHzIlAyAH mama hetoH mAnimittam / anaIH etaadRshsauptikvdhaanhH| sAgaramuttIrya pAgoSpade hataH, kharatarakharAdIn hatyA kSudreNa prahastena hata ityarthaH ||28||raamaanu-aniiH etAdRzavadhAnaIH / goSpade dattaH / ativalaparAkamakharadUSaNAdicaturdazasahastra / rAkSasApekSayA intuH prahastasya goSpadatvoktiH // 28 // svakulapasinI svkulduussnnii| ahaM mohAt ajJAnAt dAzarathenoDhA'smi / ato rAmasya bhAyaiva mRtyu sA tvAM suptaM hataM zrutvA mAM ca rakSogRhaM gatAm / hRdayenAvadIrNena na bhaviSyati rAghava // 27 // mama henoranAryAyA hyanarhaH pArthivAtmajaH |raamHsaagrmuttiiry sattvavAna goSpade htH||28|| ahaM dAzarathenoDhA mohAt svkulpsinii| Aryaputrasya rAmasya bhAryA mRtyurajAyata // 29 // nUnamanyAM mayA jAti vAritaM dAnamuttamam / yA'hamadyeha zocAmi bhAryA sarvAtitherapi // 30 // sAdhu pAtaya mAM kSipraM rAmasyopari rAvaNa / samAnaya patiM palyA kuru kalyANamuttamam // 31 // zirasA me zirazcAsya kAyaM kAyena yojaya / rAvaNAnugamiSyAmi gatiM bharturmahAtmanaH * // 32 // parajAyata // 29 // nUnamiti / mayA anyAM jAti prApya / yadvA anyAM jAtim anyasmin janmani / uttamaM dAnaM vAritam, kanyAdAnaM vaaritmityrthH| tatra hetumAha yeti / sarve atithayo yasya tasya sarvAtitheH / srvrkssitrityrthH| sarvAtithipUjakasyati vA'rthaH / bhAryApi yA'ham iha janmani / adya bhogakAla evaM zocAmi // 30 // sAdhviti / samAnaya yojaya / uttama kalyANaM patisaMyogarUpam // 31 // 32 // na bhaviSyati na jIviSyati // 27 // anarhaH / evNvidhvdhaanhH| sAgaramuttIrya goSpade hataH, durdharAn kharAdIn hatyA durbalena prahastena hata ityarthaH // 28 // svakula pAsanI ahaM dAzarathena rAmeNa yasmAdUDhA Aryaputrasya rAmasya bhAryA bhAyaiva mRtyurajAyateti sambandhaH // 29 // anya jAtim anyasminnapi janmanItyarthaH / uttama dAnamityanena kanyAdAnaM vivakSitam / sarvAtitheH sarve atithayo yasya tasya sarvAtithipUjakasya bhAryA'haM zocAmIti smbndhH||30|| samAnaya yojaya // 31-33 // * muhUrtamapi necchAmi jIvituM pApajIvitA / bhutaM mayA vedavidAM brAhmaNAnAM piturgahe / vAsAM zrINAM priyo bhartA tAsAM lokA mahodayAH / kSamA basmin damastvAgaH satyaM dharmaH kRtajJatA / / AhaMsA caiva bhUtAnAM tamRte kA gatirmama / / ityadhikaH pAThaH kecipustakeSu dRzyate // For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 107 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ziraH dhanuzca / tatra purodeze // 33 // evamiti / lAlapyamAnAyAM pralapantyAm / bhartAraM rAvaNam / anIkasthaH dvArarakSI / nanu laukikISu kAcidiva sItA bhartRzirassAkSAtkAre'pi ciraM ruditvA vilapya kathaM jIvitaM dhArayati sma ? ucyate - anayordivyadampatyoH parasparasattaiva jIvitadhAraNe nimittam, natu jJAnAjJAne / ato bharturjIvitavaikalyAbhAvAtsA jIvati sma // 34 // vijayasveti / anuprAptam, dvArIti zeSaH // 35 // vayamiti / iti sA duHkhasantaptA vilalApAyatekSaNA / bhartuH ziro dhanustatra samIkSya ca punaH punaH // 33 // evaM lAlapya mAnAyAM sItAyAM tatra rAkSasaH / abhicakrAma bharttAramanIkasthaH kRtAJjaliH // 34 // vijayasvAryaputreti so'bhivAdya prasAdya ca / nyavedayadanuprAptaM prahastaM vAhinIpatim // 35 // amAtyaiH sahitaiH sarvaiH prahastaH samupasthitaH / tena darzanakAmena vayaM prasthApitAH prabho // 36 // nUnamasti mahArAja rAjabhAvAt kSamAnvitam / kiMcidAtyayikaM kAryaM teSaM tvaM darzanaM kuru // 37 // etacchrutvA dazagrIvo raaksssprtiveditm| azokavanikAM tyaktvA mantriNAM darzanaM yayau // 38 // sa tu sarva samaryeva mantribhiH kRtyamAtmanaH / sabhAM pravizya vidadhe viditvA rAmavikramam // 39 // bhayena bahuvacanam, bahUnAmantaHpure samAgamAsambhavAt // 36 // prahastena preSito'pi kathamanavasare samAgato'sItyAzaGkayAha - nUnamiti / rAjabhAvAt rAjatvAddhetoH / kSamAnvitam, tadAnImeva kartavyatve'pi tava rAjabhAvAt kSamayA tvadAjJApratIkSaNenAnvitam / Atyayikam AtipAtikam / kiMcit kAryamasti nUnam / tattasmAtteSAM prahastAdInAM darzanaM kurvityanvayaH // 37 // 38 // sa rAvaNaH / rAmavikramaM viditvA sabhAM pravizya AtmanaH sarva kRtyaM mantribhiH saha samarthya nizcitya vidadhe, prakRtakAryamiti zeSaH // 39 // evamiti / bhartAraM rAvaNam / anIkasthaH dvArarakSI rAkSasaH // 34 // Aryaputrazabdo yadyapi strIbhirbhartari prayojyate prAyeNa, tathApi pUjyamAtre sAmAnyataH prayogo'pi bodhyaH // 35 // 36 // prahastena preSito'pi kathamanavasare samAgato'sItyAzaGkayAha- nUnamiti / he mahArAja ! rAjabhAvAt kSamAnvitaM tadAnImeva kartavyatve'pi tava rAja bhAvAt rAjatvAddhetoH kSamayA tvadAjJApratIkSaNenAnvitam, AtyayikaM prayAsasAdhyaM kiJcitkAryamasti nUnam, tasmAtteSAM mahastAdInAM darzanaM kurbiti yojanA // 37 // mantriNAM darzanam, uddizyeti zeSaH // 38 // samarthya nizcitya // 39 // 40 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 32 // 107 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir niryANaM nirgamanam // 40 // samayetyuktaM vivRNoti-rAzasendra iti |raamkaavinishcyN rAmaviSaye svakRtyAnizcayam // 41 // 42 // sphuTakoNAitena ulbaNavAdanadaNDAhatijanitena / kArya kaarnnopcaarH| vaktavyaM ca na kAraNamiti / yuddhArtha niryAteti pure pravadanti cedalAdhyakSAH sadAnI devyAH sannidhau / antardhAnaM tu tacchIrSa tacca kArmukamuttamam / jagAma rAvaNasyaiva niryANasamanantaram // 40 // rAkSasendrastu taiH sArdha mantribhirbhImavikramaiH / samarthayAmAsa tadA rAmakAryavinizcayam // 41 // avidUrasthitAn sarvAn balAdhya kSAna hitaissinnH| abravIt kAlasadRzo rAvaNo rAkSasAdhipaH // 42 // zIghraM bherIninAdena sphuTakoNAhatena me / samAnayadhvaM sainyAni vaktavyaM ca ne kAraNam // 43 // tatastatheti pratigRhya tadvaco balAdhipAste mahadAtmano balam / samAnayaMzcaiva samAgamaM ca te nyavedayan bhartari yuddhakAMkSiNi // 44 // ityArSe zrIrAmAyaNevAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dvAtriMzaH sargaH // 32 // kathitaM svakIyaM rAmasainyavadhavRttAntavAkyamasatyamiti tasyAH viditaM syAditi bhAvaH // 13 // AtmanaH AtmanAm / bhartari viSaye // 44 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvAtriMzaH sargaH // 32 // rAkSasendra iti / rAmakAryavinizcaya rAmAviSayasvakartavyanizcayamityarthaH // 41 // 42 // zIghramiti / sphuTakoNAhatena ulbaNavAdana daNDahatena / na ca vaktavya kAraNaM deNyAH purataH svoktaM rAmahananaviSayavAkyamasatyamiti sItA jJAsyatIti zaGkayA vaktavyaM ca na kAraNamityuktam / "sA sItA tacchiro dRSTvA taca kArmukamuttamam" ityArabhya "iti sA duHkhasantaptA vilalApAyatekSaNA" ityantAna sItApralApavAkyAnAM vAstavArthe'yamAzayA-sItA'pi rAmaziraAdikaM mAyA kalpitamiti jJAtvA'pi tatsatyamiti matveva midhyApralApAdinA rAkSasAna vazcayituM bahuvidha pralapati // 43 // 44 // iti zrImahendharatIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatatvadIpikAspAyaryA yuddhakANDavyAkhyAyA~ dvAtriMzaH sargaH // 32 // For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. atha saramA sItAM samAzvAsayati trayastriMze-sItAmiti ! mohitAM rAmaviSayaviparItajJAnavatIm / saramA vibhISaNabhAryA / praNayinI snehavatIm / wmousin // 2 // nanu rAkSasyAstasyAH kathaM sakhyamAzvAsanaM vetyavAha-sA hIti / hi yasmAdrAvaNAdiSTA rakSantI sA AtmanA rakSyamANayA mitraM sakhI kRtA sa0 33 ata ityarthaH / rakSantI tatratatrAvasare sItAyA yogakSemavidhAnaM kurvatItyarthaH / rAvaNAdiSTA yogakSeme rAvaNenAdiSTA / sAnukrozA sadayA / anena sakhyA sItAM tu mohitAM dRTvA saramA nAma raaksssii| AsasAdAtha vaidehIM priyAM praNayinI sakhIm // 1 // mohitAM rAkSa sendreNa sItAM paramaduHkhitAm / AzvAsayAmAsa tadA saramA mRdubhASiNI // 2 // sA hi tatra kRtA mitraM sItayA rkssymaannyaa| rakSantI rAvaNAdiSTA sAnukrozA dRDhavatA // 3 // sA dadarza tataH sItAM saramA naSTacetanAm / upA vRtyotthitAM dhvastAM vaDavAmiva pAMsulAm // 4 // tAM samAzvAsayAmAsa sakhIsnehena suvratA // 5 // karaNe heturuktH| dRDhavratA dRDhapratijJA / anena sakhyasyAnacyutirdarzitA // 3 // rAmAnu0-sA hIti / vibhISaNabhAyAH saramASAH rakSantI rAvaNAdiSTekhi sItArakSaNe rAvaNaniyogaH pratIyate / upari " sakhIsnehena tadbhIru mayA sarva pratizrutam / lInayA gahane zUnye bhayamutsRjya rAvaNAt // " iti rAvaNabhayA gUDhAvasthAnena rAvaNoktavAkyazravaNaM ca pratIyate / vibhISaNabhAryAyA rAvaNena niyogo'nucita iva pratibhAti / rAvaNaniyuktatve tadbhayAdgUDhAvasthAnamanuSapannamiti pratIyate / atra parihAro vidvadbhizcintanIyaH // 3 // AsAdanAnantaraM tavasthAdarzanamAha-sati / naSTacetanA viparItajJAnavatIm / upAvRtya luThitvA vistAM dhUlyupahatAm / vaDavAm azvastriyam / pAMsulA pAMsumatIm ||4||taamiti / pUrva karaspAdinA samAzvAsanamuktam / idAnIM rAvaNavRttAntapradarzaneneti jJeyam // 5 // sItAmiti / saramA vibhISaNabhAryA / vibhISaNapatnIyaM saramA sItAyAM bhaktimatI / sA hirAvaNena jJAtasAttvikabhAvA atibharsanena nAzamAzaGkaya sItAzvAsanArtha) sandiaiti bodhyam / praNayinI snehvtii||1||2||n vibhISaNabhAryAyAH saramAyAH kathaM sakhyam AzvAsanaM vA tatrAha-sA hIti / hi yasmAdrAvaNAdiSTA // 10 sItA rakSantI sA AtmanA rakSyamANayA sItayA mitraM sakhI kRtaa| "jyeSThA kanyA'nalA nAma vibhISaNasutA kape / tayA mamedamAkhyAtaM mAtrA prahitayA svayam" iti sundarakANDe sItayoktatvAt atrApi sAnukrozetyuktatvAcca vibhISaNabhAryAyAssaramAyAssItAyAssakhitvaM tatsamAzvAsanaJca yuktamiti bhAvaH / tatra azoka pAvanikAyAm / sAnukrozA duHkhiteSu sadayA / vratA prANairapi mayeyaM rakSaNIyeti dRDhapratijJA // 3 // upAvatya ThitvA / dhvasto pIDitAm / adhvazrameNa For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir samAzvasihiItyAdi / svayaM sAkSAt pratyuktaM pralAparUpam, sakhIsnehena sakhIviSayasnehena pratizrutam / pratirupasargamAtram // 6 // tadAnImasannihitayA tvayA kathaM zrutamityatrAha - lInayeti / lInayA channayA / gagane kutracittarurandhre / gahana iti pAThe AvRta ityarthaH / zUnye nirjane / kathaM ghorAdrAvaNA dbhayaM tyaktam ? tatrAha taveti / tava hetoH svannimittam / me jIvitamapi na priyam / tatra heturvizAlAkSIti / tava nayanasaundarya pazyantyA me kathaM svarapIDA soDhavyeti bhAvaH / nanu vibhISaNabhAryA kathaM sItArakSaNe rAvaNena niyogArhA, niyoge vA kathaM tasyAH rAvaNabhayAdruDhAvasthAnam ? ucyate-vibhISaNA / samAzvasihi vaidehi mA bhUtte manaso vyathA / uktA yadrAvaNena tvaM pratyuktaM ca svayaM tvayA / sakhIsnehena tadbhIru yA sarva pratizrutam // 6 // lInayA gagane zUnye bhayamutsRjya rAvaNAt / tava hetoviMzAlAkSi na hi me jIvitaM priyam // 7 // sa sambhrAntazca niSkrAnto yatkRte rAkSasAdhipaH / taca me viditaM sarvamabhiniSkramya maithili // 8 // na zakyaM sauptikaM kartuM rAmasya viditAtmanaH / vadhazca puruSavyAghre tasminnaivopapadyate // 9 // visthAnakAle sItAyogakSemaparAmarzAyAntaraGgabhUtA saramA niyuktA / tannirgamanAdidAnImantaravArtAzravaNe bhItA''sIditi na virodhaH / niyogazca dAsIsukhena / adarzanaM ca stupAtvAditi ca bodhyam / anyeyaM sarametyeke // 7 // me mayA / yatkRte yannimittam / abhiniSkramya bahirnirgamya // 8 // mA bhUdasmadavagamaH upapattizva tatra nAstItyAha-na zakyamiti / sauptikaM sutau mAraNam / na kevalamazakyatvam, rAmasya puruSadhaureyatayA vadhayogyatApi zokena ||4||5|| svayaM rAtraNaH tvayA pratyukta iti sambandhaH / satIsnehena hetau tRtIyA // 6 // lInayeti rAvaNAdbhayamutsRjya gahane AvRtapradeze zUnye nirjane lInayA tava rAvaNenoktaM zrutamiti sambandhaH // 7 // saH rAvaNaH yatkRte niSkrAntaH taca tadapi viditamiti sambandhaH // 8 // sauptikaM karma suptamAraNam / vadhaH jAmavasthAyAM hananam // 9 // sAyanAvazyakatvAdanantaraM vadiSyAmItyAdI vArtA jIvAtu sItAyA vadiSyantI tato'pyAdI mohamapahantItyAha-na zakyamiti saudhika svApasamayavyApAraH / tatra nimittmaah-vijiteti| vijitA ramanaH jitamanaskasya viditAna iti pAThe viditaH ayaM yatIti jJAtaH paruSako te // 9 // For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir ma.33 cA.rA.bhU. nAstItyAha vadhazceti // 9 // evaM vAnarakhadho'pyanupapanna ityAha-na viti / svavalAdrAmabanlAcca na vAnarA hantuM zakyA ityarthaH ||10||n kevalaM balATI .yu.ko. 10dinA, saubhAgyalakSaNAdibhirapyatadaha) rAma ityAha zlokatrayeNa-dIrghatyAdinA / zrImAn kAntimAn / pratApavAna tejiSTaH / saMhananopetaH zobhanAvayava sNsthaanH| lakSmaNena saha rkssitetynvyH| zrImAn vijayazrImAn // 11-13 // kathaM tarhi ziraprabhRtiprApaNam ? tabAha-ayukteti / ayuktabuddhi na tveva vAnarA hantuM zakyAH paadpyodhinH| surA devarSabheNeva rAmeNa hi surakSitAH // 10 // dIrghavRttabhujaH zrImAn mahoraskaH pratApavAn / dhanvI saMhananopeto dharmAtmA bhuvi vizrutaH // 11 // vikrAnto rakSitA nityamAtmanazca parasya ca / lakSmaNena saha bhrAtrA kulIno nayazAstravit // 12 // hantA prblaughaanaamcintyblpaurussH| na hato rAghavaH zrImAn sIte zatrunibarhaNaH // 13 // ayuktabuddhikRtyena sarvabhUtavirodhinA / iyaM prayuktA raudreNa mAyA mAyAvidA tvayi // 11 // zokaste vigataHsarvaH kalyANaM tvAmupasthitam / dhruvaM tvAM bhajate lakSmIH priyaM prItikaraM zRNu // 15 // uttIrya sAgaraM rAmaH saha vaanrsenyaa| sanniviSTaH samudrasya tIramAsAdya dakSiNam // 16 // kRtyena anahabuddhivyApAreNa / mAyAzirodarzanavuddhastatkRtyasya cAtmalAghavahetutvAditi bhAvaH // 14 // bhajate, bhaviSyatsAmIpye ladaprayogaH / priyaM / priyavacanam // 15 // sanniviSTaH sthitaH // 16 // sarvavAnarahananamapyazakyamityAha-na tveveti // 10 // AjAnubAhuvAdibhAgyalakSaNe dhArmikatve pauruSe nayajJatAyAM cetyeteSu vicAriteSu tasya vadhyatvamiha nAstI tyAha-dIrghavRttabhuja ityAdizlokatrayeNa // 11-13 // kathaM tahi nadIyadhanudizarasorAnayanam ? tabAha-ayukteti / ayuktabuddhikRtyena anarhabuddhivyApAreNa // 14 // tava bhAgyalakSaNe vicAryamANe tava zoko'naha ityAzayenAha-zoka iti / priyaM priyavacanam / bhajate bhajipyati // 15 // 16 // sa0-devarSabheNa nArAyaNena surA hava bAnarAH rAmeNa hi yanaH murakSitA: ato na hantuM zakkA ityanvaSaH // 10 // priyaM priyavacanam / te tvAM bhajate, sarve'pi priyavaktAro bhaviSyantIti bhAvaH / te taba viSaye / priyaM mama bacane shRnnu| svAM bhuvaM bhajate, thava iti zeSaH / lakSmIzva bhajate / he mavati! te priyazcana miti nAgojinavyAkhyAnaM mUlakozeSu panadheSu bhavatipAThAdarzanAt / " zruvaH bhUca" iti / Adeze zRNuzabdo labAdiriti bhavatIkAragauravAnApAdaka iti cAsamakSasam // 15 // | // 109 / For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sAgarAntasthaiH sAgaratIrasthaiH // 17 // tIrNaH tIrNavAn / pravRttirvArtA // 18 // eSa mantrayata iti saannidhydyotnaay||19|| sItayA saha zuzrAvetyanvayaH sarvodyogena sarvaprayatnena, janitamiti zeSaH / zabdaM siMhanAdam // 20 // daNDanirghAtavAdinyAH daNDAhatyA shbdaaymaanaayaaH||21|| bherikA, tADayata iti shessH| toyadanisvanaM toyadanisvanatulyam // 22 // kalpyante Akalpyante, alaMkriyanta ityrthH| yujyante sthavAjinaH ratheSu vAjinA dRSTo me paripUrNArthaH kAkutsthaH shlkssmnnH| sa hitaiH sAgarAntasthairbalaistiSThati rkssitH|| 17 // anena preSitAye ca rAkSasA lghuvikrmaaH| rAghavastIrNa ityeva pravRttistairihAhRtA // 18 // sa tAM zrutvA vizAlAkSi pravRttiM rAkSasA dhipaH / eSa mantrayate sarveH sacivaiH saha rAvaNaH // 19 // iti bruvANA saramA rAkSasI sItayA saha / sarvodyogena sainyAnAM zabdaM zuzrAva bhairavam // 20 // daNDanirghAtavAdinyAH zrutvA bheryA mahAsvanam / uvAca saramA sItAmidaM madhurabhASiNI // 21 // sannAhajananI hyeSA bhairavA bhIru bherikA / bherInAdaM ca gambhIraM zRNu toyadanisvanam // 22 // kalpyante mattamAtaGgA yujyante rathavAjinaH / hRSyante turagArUDhAH prAsahastAH sahasrazaH // 23 // tatra tatra ca sannaddhAH sampatanti padAtayaH / ApUryante rAjamArgAH sainyairadbhutadarzanaiH / vegavadbhirnadadbhizca toyaudhairiva sAgaraH // 24 // zastrANAM ca prasannAnAM carmaNAM varmaNAM tathA / sthavAjigajAnAM ca bhUSitAnAM ca rakSasAm // 25 // yujyanta ityarthaH / rathetyavibhaktikanirdezo vA / hRSyante harSavyApAraM kurvanti // 23 // tatra tatreti saardhshlokH| sampatanti saGkSIbhavanti / sainyaiH snaasmvetrthgjturgpdaatibhiH| adbhutadarzanaiH, alaGkAravizeperiti zeSaH / vegavadbhirnadadbhizceti paatth||2|| zastrANAmityAdizlokadrayam / prasatrAnA sAgarAntasyaiH sAgaratIrasyaiH // 17 // 18 // to pravRtti rAghavasya sabalottaraNavArtAm / ito nirgatyeti zeSaH / mantrayate vicArayati // 19 // zabda siNhnaadm||20||21|| sannAho yuddhAya satrahanam // 22-24 // carmaNAM phalakAnAm / prasannAnAM zANollekhena nirmalAnAm / carma phalakam / varma kavacam // 25 // sa-paripUrNArthaH alakSyIkatarakSopyakSatvAt / sahitaH militaH sakSamai tiSThati yaH sa dRSTaH // 17 // yadartha rAvaNaH prahantAto gataH tanme viditamityukta, tadidAnImAvedayati-aneneti / pravRttiH vArtA // 1 // For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org bA.rA.bha. sa. 33 nirmalAnAm / camaNAM phalakAnAm / bhUSitAnAm ata eva prabhA visRjatAm utpAdayatAm / utthitAm Urca pramRtAm / rUpaM tejaH / nAnauSadhIvanadAhena / nAnAvarNatvaM siddham / pazyetyatrApi prabhava karma / yadvA vimRja tAmiti cchedaH / tAM prasiddhAm prabhAM pazya / visRja, zokamiti zeSaH // 25 // 26 // ghaNTAnAM gajaghaNTAnAm / sthAnAM nisvanaM nemisaTTanajam / heSam ANAnAmiti cchedaH / AyUrvAt "aNa zabde." ityasmAddhAto pacAyaca / / ANAnAM zabdAyamAnAnAm / hepaM zabdam / strIliGgAbhAvaH ASaH / nisvanamiti vA anuvaya'te / tUryadhvani yathA tUryadhvanimiva // 27 // sambhramaH snnaahH| prabhA visRjatAM pazya nAnAvI samutthitAm / vanaM nirdahato gharme yathA rUpaM vibhAvasoH // 26 // ghaNTAnAM zRNu nirghoSaM rathAnAM zRNu nisvanam / hayAnAM heSamANAnAM zRNu tUryadhvani yathA // 27 // udyatAyudhahastAnAM rAkSasendrAnuyAyinAm / sambhramo rakSasAmeSa tumulo romaharSaNaH // 28 // zrIstvAM bhajati zokantrI rakSasAM bhayamAgatam // 29 // rAmaH kamalapatrAkSo'daityAnAmiva vAsavaH / vinirjitya jitkrodhstvaamcintypraakrmH| rAvaNaM samare hatvA bhartA tvA'dhigamiSyati // 30 // tumulaH sAndraH, dRzyata iti shessH||28||dhruvN tvAM bhajate lakSmIrityupakrAntamupasaMharati-zrIriti / zokanI zrIH vijayalakSmIH bhajati / bhaviSya / sAmIpye laTprayogaH // 29 // rAma ityAdisAIzloka ekAnvayaH / kamalapatrAkSaH "zrInaM tyajati raktAkSam" iti sAmudrikoktarItyA'vazyaM zrIrupa tiSThati / tatrApi zreSThe tatrApi cakSuSI iti nayanasaubhAgyalakSaNamavyabhicArIti bhAvaH / na kevalaM saubhAgyalakSaNena zrI prabhAvAdapItyAha adaityAnA miti / adaityAnAM devAnAM madhye vAsava iva sthitH| sarvazreSTha ityrthH| acintyaparAkramaH ekena zareNa marakAntAravAsisakaladasyuvAraNAdaprameyaparA kramaH / tAI tAdRzaH kimidAnI vilambata ityatrAha-jitakodha iti / rAvaNasyAbhimukhamanAgamanAt krodhAvakAzamalabhamAnastiSThatIti bhAvaH daityAnAmiti dvitIyArthe paSThI vaa| daityAn vAsava iva rAvaNaM samare hatvA vinirjitya zatrugRhAdapanIya tvAmabhigamiSyatIti yojanA // 30 // prabhA visujatAm utpAdayatAm / pazyetyatrApi prabhaiya karma // 26-29 // rAma ityAdisAyazloka eka vAkyam / vAsavo yathA daityAnA nikaTasthA svIyalakSmImAta lapAna evaM rAmaH rAvaNaM samare hatvA vinirjitya zatruzahAdapanIya tvA tvAmadhigamiSyatIti yojanA // 30 // 110 // For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAmAnu0-daityAnAmityatrApi samarazabdo yojanIyaH // 30 // viSNunA upendrenn||31||evN zaMsannyAste kiM phalam ? tatrAha-Agatasyeti / cirapravAsAdAgatasya dAyitA KAdarzane ko'pi vikAso bhavetsa mayA draSTavya iti bhAvaH // 32 // mahorasa ityatra samAsAntavidhenityatvAt kababhAvaH / samAgamya pariSvajya sthitasya tasyorasi azrUNi vartayiSyasIti yojanA / / 33 / / jaghanaM gatAM nitambAvalambinIm / bahUn mAsAn dhRtAM bahumAsaidhRtAm / atyantasaMyoge dvitiiyaa| vikramiSyati rakSassu bhartA te shlkssmnnH| yathA zatruSu zatrughno viSNunA saha vAsavaH // 31 // Agatasya hi rAmasya kSipramaGkagatAM satIm / ahaM drakSyAmi siddhArthI tvAM zatrau vinipAtite // 32 // azrUNyAnandajAni tvaM vartayiSyasi zobhane / samAgamya pariSvajya tasyorasi mahorasaH // 33 // acirAnmokSyate sIte devi te jaghanaM gatAm / dhRtAmetAM bahUn mAsAna veNI rAmo mahAbalaH // 34 // tasya dRSTvA mukhaM devi pUrNacandramivoditam / mokSyase zokajaM vAri nirmokamiva pannagI // 35 // rAvaNaM samare hatvA nacirAdeva maithili / tvayA samagraH priyayA sukhA) lapsyate sukham // 36 // samAgatA tvaM vIryeNa modiSyasi mahAtmanA / suvarSeNa samAyuktA yathA sasyena medinI // 37 // girivaramabhito'nuvartamAno haya iva maNDalamAzu yaH karoti / tamiha zaraNamabhyupehi devaM divasakara prabhavo hyayaM prajAnAm // 38 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe trayastriMzaH sargaH // 33 // rAmaviyogAtprabhRti baddhAmetAM veNI mokSyate mokSayiSyati / ArSamAtmanepadam // 34 // nirmokaM tvacam / nimokadRSTAntena zokAzruNo niHzeSa zanivRttirucyate / azrumUlaM zokaM tyakSyasIti bhAvaH // 35 // samagraH saMpUrNamanorathaH // 36 // sasyena samAyuktA medinI suvarSeNa yathA tathA mahAtmanA rAmeNa samAyuktA tvaM vIryeNa tacchauryeNa modiSyasi // 37 // athAniSTanivAraNAya iSTaprAptaye ca sUryanamaskAraM vidadhAti-girivarAmiti / yaH devH| viSNunA upendreNa // 31-33 // mokSyate mokSyati / jaghanaM gatAM nitambaparyantAvalambinIm // 34 // nimokaM tvacam // 35 // samagraH sampUrNamanorathaH / / 36 // sasyena samAyuktA medinI suvarSeNa yati sambandhaH // 37 // girivaraM merum / maNDalaM pradakSiNam // 38 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM trayastriMzaH sargaH // 33 // 196 For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. 11 girivaraM merum / abhitaH pritH| "AbhitaHparitaH-" ityAdinA dvitIyA / anuvartamAnaH AnukUlyena caran, prAdakSiNyena carannityarthaH / hayo'zva TI.yu.kA. va maNDalaM maNDalagatim Azu triMzanmuhUrtenaiva karoti / devaM dyotamAnam / divasakaraM zaraNaM rakSaNam / abhyupehi gaccha / varaNIyatve hetumAi prabhava // iti / ayaM divasakaraH prajAnAM devatiryAmanuSyasthAvarANAM prabhavaH kAraNam / hiH prsiddhau| varSAdidvArA jagadApyAyaka ityarthaH / "anau prAstA ''hutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjAyate vRSTirvRSTeranaM ttHprjaaH||" ityukteH| na punaratra jgtkaarnntvoktiH| azvopamAnena svaatiriktpuruss| preryatvAbhidhAnAt / "bhISA'smAdAtaH pavate, bhISodeti sUryaH" iti zruteH // 38 // iti zrIgo zrIrAmA ratna yuddhakANDa* trayastriMzaH srgH||33|| atha tAM jAtasantApA tena vAkyena mohitAm / saramA hAdayAmAsa pRthivIM dyaurivAmbhasA // 1 // tatastasyA hitaM sakhyAzcikIrSantI sakhI vcH| uvAca kAle kAlajJA smitapUrvAbhibhASiNI // 2 // utsaheyamahaM gatvA tvadvAkyamasitekSaNe / nivedya kuzalaM rAme praticchannA nivartitam // 3 // na hi me kramamANAyA nirAlambe vihaaysi| samartho gatimanvetuM pavano garuDo'pi vA // 4 // evaM bruvANAM tAM sItA saramA punarabravIt / madhuraM vakSNayA vAcA pUrva zokAbhipannayA // 5 // samarthA gaganaM gantumapi vA tvaM rasAtalam / avagacchAmyakartavyaM kartavyaM te madantare // 6 // atha saramayA rAvaNAzayaparijJAnaM catustriMze-atha tAmityAdi / atheti prathamacokena pUrvasargoktAnuvAdaH / tena vAkyena haadyaamaasetynvyH| yadvA tena vAkyena rAvaNavAkyena // 1 // sakhyAH siitaayaaH| sakhI saramA // 2 // kuzalaM kuzalapratipAdakaM tvdvaakymitynvyH| nivartitumutsaheyaM smrthetyrthH|| 3 // bahudUraM kathaM gantumarhasItyavAha-na hIti / kramamANAyAH gacchantyAH // 4 // madhuraM madhurArthakam / vakSNayati vAGmAdhu yoktiH| pUrva zokAbhipannayA samprati dRSTayetyarthaH // 5 // sandezamAhariSyAmIti vadantI saramA prati na gantavyamityukte sakhyahAniH, rAmaM prati preSaNaM / atheti / tena vAkyena hAdayAmAseti sambandhaH // 1 // sakhyaM sakhIkRtyam // 2 // kuzalaM kuzalapraznarUpaM tvadvAkyam // 3 // 4 // pavamiti / pUrva samAzvAsanAta pUrvam / zokAbhipannayA vAcAvIditi // 5 // madantare madviSaye / akartavyamapi kartumazakyamapi / te tvayA kartavyamityavagacchAmIti sambandhaH // 6 // 17 // 11 // For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Maa Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir ["tattasya sadRzaM bhavet" iti sthitAyAH sItAyA na yuktam, ato vyAjena nipuNaM pariharati-samartheti / madantare madviSaye / anyairakartavyaM kartumazakyaM kArya tvayA kartavyaM kartuM zakyamityavagacchAmi / yadvA madviSaye te kartavyam avazyakaraNIyaM jAnAmItyarthaH ||6||raavnnN gatvA sa kiM karotIti / jJAtumicchAmi, tvatkartRkaM rAvaNajJAnamicchAmItyarthaH // 7 // tasya jJAnasya kiM prayojanamityatrAha-sa hIti / pItamAtrA sadyaH pItA / vAruNI matpriyaM yadi kartavyaM yadi buddhiH sthirA tava / jJAtumicchAmi taM gatvA kiM karotIti rAvaNaH // 7 // sa hi mAyAbalaHkrUro rAvaNaH shtruraavnnH| mAM mohayati duSTAtmA pItamAtreva vaarunnii||8|| tarjApayati mAM nityaM bharsApayati cAsakRt / rAkSasIbhiH sughorAbhiryA mAM rakSanti nityazaH // 9 // udvignA zaGkitA cAsmina svasthaM ca mano mama / tadbhayAccAhamudvignA azokavanikAM gatA // 10 // yadi nAma kathA tasya nizcitaM vApi yadbhavet / nivedayethAH sarvaM tat paro me syAdanugrahaH // 11 // sA tvevaM yuvatI sItAM saramA valgubhASiNI / uvAca vadanaM tasyAH sTazantI bASpaviklavam // 12 // madyam // 8 // tarjApayati tarjanaM kArayati / bhapiyati bhartsanaM kArayati / AtvapugAgamAvArSoM / yA rAkSasyo mAM rakSanti tAbhistarjApayatIti / sambandhaH / nAsAne aGgulinyAsanayanabhrAmaNadantadarzanaprabhRtimukhaceSTAbhi(jananaM tarjanam / haniSyati dahiSyatItyAdivAcA bhIjananaM bhartsanam // 9 // kuta udvinetyatrAha tadbhayAceti / kutaH zaGkitetyatrAha azokavanikAM gateti // 10 // tasya rAvaNasya yadi nAma kathA yadi vArtA'sti / yacca tasya nizcitam adhyavasAya iti yAvat / tatsarvaM nivedyethaaH| tatazca me paro'nugrahaH upakAraH kRtaH syAt / yA hi nAmeti pAThaH samyak // 11 // sA viti| valgu sundaraM yathA tathA bhApituM zIlamasyA astIti valgubhASigI / bASpaviklavaM bASpavyAkulam, vadanaM spRzantI parimRjantI // 12 // rAmAnu:-uvAca kartavyamevAha-matpriyamiti / taM rAvaNaM gatvA rAvaNaH kiM karotIti jJAtumicchAmi, tvatkartRkaM rAvaNavRttAntajJAnamicchAmItyarthaH // 7 // pItamAceca vAruNI sadyaH pItA vAruNI, vAruNIpAnahetunA rAvaNo mA mohayatItyarthaH // 8-19 // sA sviti / bASpaviklavaM spRzantI bAppamocanamapamArjayantI // 12-19 // nivedayethAH matadayAcAhamudinA azokAbhiryA mAM rakSanti nityatimAtreva vAruNI // For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU.pravadanaM tasyAH spRzantI bASpaviklavamiti pAThaH // 12 // eSa ta iti / tadA gacchAmIti pAThaH / gRhya jJAtvA / upAvRttAM ca punarAgatAmeva pazya tatra sandeho nAstI TI.yu.kA.' // 112 // tyarthaH // 13-15 // svAmeva AtmAnameva, saramAmityarthaH / AtmavAcina: svazabdasya AvantatvamArSam / aSTapadmA pdmaasnhiinaamityrthH||16|| eSa te yadyabhiprAyastadA gacchAmi jAnaki / gRhya hAtrorabhiprAyamupAvRttAM ca pazya mAm // 13 // evamuktvA tato gatvA samIpaM tasya rksssH| zuzrAva kathitaM vasya rAvaNasya samantriNaH // 14 // sA zrutvA nizcayaM tasya nizcayajJA duraatmnH| punarevAgamat kSipramazokavanikAM tadA // 15 // sA praviSTA punastatra dadarza janakAtmajAm / pratIkSamArgA svAmeva bhraSTapadmAmiva zriyam // 16 // tAM tu sItA punaHprAptAM saramA valgubhASiNIm / pariSvajya ca susnigdhaM dadau ca svayamAsanam // 17 // ihAsInA sukhaM sarvamAkhyAhi mama tattvataH / krUrasya nizcayaM tasya rAvaNasya duraatmnH||18|| evamuktAtu saramA sItayA vepmaanyaa| kathitaM sarvamAcaSTa rAvaNasya samantriNaH // 19 // jananyA rAkSasendro vai tvanmokSArtha bRhdrcH| aviddhana ca vaidehi mantrivRddhana bodhitaH // 20 // dIyatAmabhisatkRtya manu MI jandrAya maithilI / nidarzanaM te paryAptaM janasthAne yadadbhutam // 23 // musnigdha snehayuktaM yathA tathA // 17 // iheti / sukhamAsInetyanvayaH // 18||pmaanyaa kiMvA bhayaM vakSyatIti kampamAnayA // 19 // jananyA kaiksii| nAmnyA aviddhana aviddhAkhyena mantrivRddhena ca rAkSasendrastvanmokSArtha vRhadacanaM bodhitaH // 20 // tadeva vacanaM darzayati-dIyatAmiti / janasthAne yada drutaM kharavadhAdikaM kRtaM tadeva paryAptaM pramANAntaranirapekSaM nidarzanaM dRSTAntaH, kariSyamANasya rAmaparAkramasyeti zeSaH // 21 // jananyeti / jananyA kaikasyA! avihena aviddhAkhyena ca maithilI dIyatAmiti bodhita iti sambandhaH // 20 // janasthAne adbhutaM kharAdivadhaM yatkRtaM tadeva paryApta / sa-svAmena AtmIyAmAgatim / " AtmIyAyAmiti / AtmajJAtidhanepU tu skhIvameva nAstIti bhASa- " iti manoramokte rAmavAcakalle svazabdaspa strIliGgavAsambhavAt / svikAyAmispAdizrIharSAdiprayogANA mAramIyatva sajJAtvAdinA nirvAhasya tatrayoktezca / "marthAntare tu na strI" iti kaumudIvAsyaM dhRtvA bhAtmajJAtidhanevipartha iti tasvasubodhinya bhidhAnAca / bhraSTapamA kamale kandukIkRtya khelanasamaye hasAvicyutalatA dilInanAlikA zriyaM lakSmImitra // 16 // // 12 // For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tiSThatu rAmaH tadbhutyo hanumAneva sarvAn rAkSasAna jetuM samartha ityAzayena tatparAkramaM varNayati-layanamiti |drshnN sItAdarzanam / mAnuSaHmanuSyasambandhI purussH| kaH kuryAt / tasyedam" ityaNa / svadUtamukhenAnekakAryakArI rAmo deva eveti bhAvaH // 22 // avihena tannAmA / mantrivRddhariti pUjAyAM bahu vacanam / bahviti kriyAvizeSaNam // 23 // hi yasmAtsAmAtyasya eSa nizcayo vartate iti tasmAt yuddhe amRtaH san tvAM moktuM notsahatIti / itiheto|| laGghanaM ca samudrasya darzanaM ca hanUmataH / vadhaM ca rakSasAM yuddhe kaH kuryAnmAnuSo bhuvi // 22 // evaM sa mantrivRddhaizcA 9 viddhana bahu bhaassitH| na tvAmutsahate moktumarthamarthaparo yathA // 23 // notsahatyamRto moktuM yuddhe tvAmiti maithili / sAmAtyasya nRzaMsasya nizcayo hyeSa vartata // 24 // tadeSA nizcitA buddhirmRtyulobhaadupsthitaa| bhayAna zaktastvAM moktumanirastastu saMyuge / rAkSasAnAM ca sarveSAmAtmanazca vadhena hi||25|| nihatya rAvaNaM saGkhaye sarvathA nizitaiH shraiH| pratineSyati rAmastvAmayodhyAmasitekSaNe // 26 // iti nizcaya ityanvaya ityeke / iti manya ityapare / iha maithilIti kecitpAThaH // 24 // rAmAnu0-notsaddatIti / iti maithilItyatra itizabdasya nizcaya ityanena sambandhaH // 24 // etAdRzAdhyavasAyasya kiM nimittamityapekSAyAM maraNalobha evetyAha-tadepetyAdisArddhazlokaH / tat tasyetyarthaH / rAkSasAnAmAtmanazca vidhena anirastaH anirAkRtaH kevalabhayAttvAM moktuM na zaktaH, notsahata ityarthaH // 25 // kathaM tarhi me nirgamanamityata Aha-nihatyeti / etatsave pramANAntarAnapekSam / nidarzanaM kariSyamANasya raghunAthaparAkramasya dRSTAnta ityarthaH // 21 // tiSThatu raghunAthaH, tadanucaro hanumAneva sarvAna rAkSasAna jetuM samartha ityAzayena tatparAkramaM varNayati-laDanamiti / darzanama, sItAyA iti zeSaH / mAnuSaH puruSaH // 22 // 23 // notsadatIti / hi yasmAt tasya sAmAnyasya ess| nizcayaH na tyakSyAmIti nizcayo vartate tasmAyuddhe amRtassana tvAM tyaktuM notsahatIti manya ityarthaH // 24 // rAkSasAnAm Atmanazca vadhenAnirastaH anirAkRtaH bhayAvA motuM na zaktaH notsahata ityarthaH // 25 // tarhi mama nirgamo na sambhavedityata Aha-nihatyeti // 26 // 27 // sa0-notsahati / curAdisyamAdhIyaH parasmaipade vartate " sa evAyaM nAgaH sahati kalamenyaH pAramavam " ityAdiprayogAt / sAmAtyasya avindhyAdivyatiriktamantrisahitasya // 24 // mRtyulobhAva mayudevyA eva vidyamAnAdAti // 25 // For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 113 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir tava netrasaubhAgyalakSaNAdityabhiprAyeNAha - asitekSaNa iti // 26 // saramoktasyopazrutinimittaM darzayanneva kathAzeSaM darzayati - etasminniti / atra bheryAdizabdo bheryAdizabdaparaH / vAnarasainyAnAmapi bheryAdikamastIti kiSkindhAkANDe darzitam // 27 // zrutveti / zreyo na pazyanti nRpasya doSa iti / rAvaNasya doSe nimittabhUte jIvanabhUtamAtmanaH zreyo na pazyanti // 28 // iti zrIgo0 zrIrAmA0 ratna* yuddhakANDavyAkhyAne catustriMzaH sargaH // 34 // // etasminnantare zabdo bherIzaGkhasamAkulaH / zruto vAnarasainyAnAM kampayan dharaNItalam // 27 // zrutvA tu tadvAnara sainyazabdaM laGkAgatA rAkSasarAjabhRtyAH / naSTaujaso dainyaparItaceSTAH zreyo na pazyanti nRpasya doSe // 28 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe catustriMzaH sargaH // 34 // tena zaGkhavimizreNa bherIzabdena rAghavaH / upayAti mahAbAhU rAmaH parapuraJjayaH // 1 // taM ninAdaM nizamyAtha rAvaNo rAkSasezvaraH / muhUrta dhyAnamAsthAya sacivAnabhyudaikSata // 2 // atha tAna sacivAMstatra sarvAnAbhASya rAvaNaH / sabhAM sannAdayan sarvAmityuvAca mahAbalaH / jagatsantApanaH krUro garhayana rAkSasezvaraH // 3 // atha mAlyavadupadezaH paJcatriMze teneti / zaGkhavimizreNa zaGkhazabdavimizreNa / upayAti upAyayau // 1 // dhyAnamAsthAya kiM mayedAnIM kartavyamiti dhyAnaM kRtvetyarthaH // 2 // ayetyAdi / AbhApya sambodhya / sabhAm AsthAnamaNDapam / udIkSaNAzayamudghATayati garhayanniti / gaIyanuvAca garhAtmikAM vAca zreyo na pazyanti / nRpasya rAvaNasya doSaiH nimittabhUtaiH jIvanabhUtamAtmanaH zreyo nAstIti menira ityarthaH // 28 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmA yaNatattvadIpikApAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM catukhiMzaH sargaH // 34 // teneti / upayAti upayAsaH // 1 // 2 // atha tAnityAdisArdhazloka ekaM vAkyam / AmAdhya sambodhya garhayanuvAca sacivagarhAtmikAM vAcamuvAcetyarthaH 3 // sa0 [merIzabdena nAdinA iti pAThaH / nAdinA pratidhvanimatA / nAdinA na viyante Adino rAkSasA yena tAdRzena " Adino rAkSasAH proktAH" iti bhAgavatadazamaskandhatAtparyAt / parapuraM bara nagaram | mahAbAhu rAma upapAti / jayazca tamupayAti / puramiti zeSo vA / etatpakSe parapuraJjayeti samastam // 1 // For Private And Personal Use Only TI.pu.kI. sa0 35 // 113 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir muvaacetyrthH||3|| gardAprakAramAha shlokdyen-trnnmiti| tUSNIkAn tUSNIzIlAn / "zIle ko malopazca" iti kAtyayo mlopshc| "tUSNIMzIlastu tUSNIkA" itymrH| nirutsaahaanityrthH||4||5|| pitAmahasya putraH paitaamhH| pitRvya ityarthaH / kaikasI sumAliputrItyuttararAmAyaNe'bhidhAnAnmAlyavata stadAtRtvAcca pitAmahazabdasya niyatasApekSatvAnnAsAmarthyadoSaH / pitetyartha ityeke / vRddho mAtAmaho'bravIditi kvacitpAThaH // 6 // nItimArgaparyAloca taraNaM sAgarasyApi vikrama balasaJcayam / yaduktavanto rAmasya bhavantastanmayA zrutam // 4 // bhavatazcApyahaM vedmi yuddhe satyaparAkramAn / tUSNIkAnIkSato'nyonyaM viditvA rAmavikramam // 5 // tatastu sumahAprAjJo mAlyavAn nAma raaksssH| rAvaNasya vacaH zrutvA mAtuH paitAmaho'bravIt // 6 // vidyAsvabhivinIto yo rAjA raajnnyaanugH| sa zAsti ciramaizvaryamarIzca kurute vaze // 7 // lAnAyAM balavatA rAmeNa sandhiH karaNIya ityabhiprAyeNa pravamaM nayasya zreyohetutvaM darzayati-vidyeti / vidyAsu AnvIkSikItrayIvArtAdaNDanItyAkhyAsu catasRSu vidyAsu / abhivinItaH abhitaH zikSitaH / ata eva nayAnugaH nItizAstrAnusArI yo rAjA saH ciram aizvaryam IzvaratvaM zAsti adhitiSThati / / timimamartha vizadamuktavAn kAmandaka:-"AnvIkSikI trayIM vArtI daNDanItiM ca pArthivaH / tdvidbhisttkiyopeteshcintyedvinyaanvitH|| AnvIkSikyAtma vijJAnaM dharmAdharmoM trayIsthitau / arthAnau~ tu vArtAyAM daNDanItyAM nayAnayo / vidyAzcatasra evetA yogakSemAya dehinAm / vidyAvinIto nRpatirna kRcche / gardAprakAramevAha-taraNamityAdizlokadvayena / tUSNIkAn nirutsAhAn / vedmItyuvAceti pUrveNa sambandhaH // 4 // 5 // mAtuH patAmahaH pitAmahasya putraH paitAmahaH, mAtuH piteti yAvat / rAvaNasya vacaH zrutvA iti mAtAmaho'bravIt / iti kacitpAThaH / tatra sandhyabhAva ArSaH // 6 // nItimArgaparyAlocanAyaryA balavatA rAmeNa sandhiH karaNIya ityabhiprAyeNa prathamaM nayasya zreyohetutvaM darzayati-vidyAsviti / vidyAsu AnvIkSikItrayIvArtAdaNDanItyAkhyAsu / nayAnugaH nItimArgAnusArI / sa-aspa rAmasya / sAgarasya taraNavikramaM balena sahitaM pauruSaM ceti yaduktavantaH tacchutamiti gahavan / garhaNa coktasyApyanutapApIkaraNam / sAgarasyAsya iti pAThaH // // adya ArAmavikrama rAma viSaye vane mayA kRtaM bhAryAharaNavikramam / viditvA jhArakhApi tUSNIkAn tUSNI sthitAn nirutsAhAniti yAvata / anyonyam IkSataH IkSamAgAn begi, idaM kimiti zeSaH / rAmavikrama rAmasya vikrama lahAbhUmikApAdavikSepama, tanmAtramiti yAvata / yuddhamukhamanavalokyaivaMbhAvo ma kApyavalokita iti bhAvaH // 5 // For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. pvavasIdati // " iti // 7 // nayAnuga ityukta tatra nayasvarUpamAha-sandadhAna iti / kAlena svabalakSayakAlena / sandadhAnaH sandhAnaM kurvan / svabala TI.yu.kA. 1 // vRddhikAlena vigRhNan vigrahaM kurvan / aizvaryaicchunA kAlAnurUpaM sandhivigraho kAryAvityarthaH / evaM kurvataH phalamAha svapakSeti // 8 // sandhevigrahasya ca sa035 kAlaM vivicya darzayati-hIyamAneneti / hIyamAnena hIyamAnabalena, samena samabalena ca rAjJA svazatraNA saha sandhiH kartavyaH / na zalamiti / jyAyAn | sandadhAno hi kAlena vigRhaMzcAribhiH saha / svapakSavardhanaM kurvan mahadaizvaryamaznute ||8||hiiymaanen kartavyo rAjJA sandhiH samena ca / na zatrumavamanyeta jyAyAna kurvIta vigraham // 9 // tanmahyaM rocate sandhiH saharAmeNa rAvaNa / yadartha mabhiyuktAHsmasItAtasme pradIyatAm // 30 // yasya devarSayaH sarve gandharvAzca jyaissinnH| virodhaM mA gamastena sandhiste tena rocatAm // 11 // amRjadbhagavAn pakSau dAveva hi pitAmahaH / surANAmasurANAM ca dharmAdharmoM tadAzrayau // 12 // adhikabalastu zacaM nAvamanyeta nopekSeta / kintu tena saha vigrahaM kurvIta / hIyamAnaH samaH sandhi kuryAt / adhiko vigrahaM kuryaadityrthH||9|| astvevaM prastute kimupanyastaM ttraah-tditi| tattasmAt / evaM nItizAstrasthite hIyamAnasya tava balavatA rAmeNa sandhirmahyaM rocata ityarthaH / balavatA sandhi padAnena vinA na phalati / taca sItApratyarpaNAdeva setsyatItyAha-yadarthamiti / yadartham abhiyuktAH sma viruddhAH sma / sA sItA tasmai rAmAya pradIya / / ptaam||10|| kathaM rAmasya balavattvam ? tabAha-yasyeti / devAzca RSayazca devrssyH| te tubhyam / rAmasya devabalAttvAt blvtvmityrthH||11|| devAdInAM rAmajayakAtitve ko heturityAzaya devAdInAM dharmapakSapAtitvAddharmasya rAmAzrayatvAdityabhipretyAha-amRjadityAdinA / bhagavAn sarvajJaH pitAmahaH / zAsti adhitiSThati // 7 // nayaH kIdRza hatyapekSAyAmAha-sandadhAna iti / kAlena sandadhAnaH svabalakSayakAlena sandhAnaM kurvan / kAlena vigRhana svabalavRddhikAlena vigrahaM kurvan / evaM kurvataH phalamAha svapakSavarddhanamiti // 8 // saMkSepoktaM nayaM vivRNoti-hIyamAneneti / hIyamAnena samena ca rAjJA zatruNA saha sandhiH krtvyH| saH rAjA jyAyAna adhikavet zatrumadhamanyeta tiraskuryAta, tena saha vigrahaM ca kuryAdityarthaH / na zatrumavamanyeteti pAThe-durbalamapi zavU nAvamanyetetyarthaH // 9 // prakRte kiM kRtmitytraah-tnmhyaamiti| tasmAdevaM nItizAstre sthite hIyamAnasya tava balavatA rAmeNa sandhiH mahyaM rocata ityarthaH / balavatA saha sandhAnaM kathaM ghaTata ityA 11 // zaGkaca tacca sItApratyarpaNAta setsyatItyAha yadarthamiti / yadartha sItArtham / abhiyuktAH abhinivezayuktAH / sA sItA tasmai pradIyatAm / rAmeNa sandhirmahyaM rocata ityanenarAmasya samudrabandhanAdihetubhUtapauruSazaktivRddhiH sUcitA // 10 // na kevalaM pauruSavalam, devapalamapyastatyiAha--yasyeti / tena devapauruSabalayuktena rAmeNa / sandhistu rocatAm / te tubhyaM devapuruSabalahInAya rocatAm // 12 // asmAnvihAya devAnAM tasminneva pakSapAtaH kathamityAvAca svapakSabhUtadharmAzrayaNAditi pratipAda ALS For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yasmAt / surANAm asurANAM ca pakSI avalambabhUtau / dvAveva dharmAdharmau asRjat / ataH dharmAdharmau tadAzrayau surAsurAzrayo / asurazabdenAtrAsuraprakR tayo rAkSasAdayazca vivakSitAH // 12 // anayoH kataraH keSAM pakSa ityatrAha dharmoM hIti / mahAtmanAmiti hetugarbhavizeSaNam / mahAsvabhAvAnAmityarthaH / | samIcInaprakRtInAmiti yAvat / amahAtmanAmityasurAdivizeSaNaM cArthasiddham / tathA ca dharmasya devapakSatvAdrAmasya tadAzrayatvAddevAdayo rAmapakSapAtina dharmo hi zrUyate pakSI marANAM mahAtmanAm / adharmo rakSasAM pakSo hyasurANAM ca rAvaNa // 13 // dharmo vai grasate'dharme tataH kRtmbhRdyugm| adharmo grasate dharmaM tatastiSyaH pravartate // 14 // tattvayA caratA lokAn dharmo vinihato mahAn / adharmaH pragRhItazca tenAsmadbalinaH pare // 15 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir iti bhAvaH // 13 // evaM devAdipakSapAtAdrAmasya balIyastvamupapAdya dharmasya prAbalyAdapi tadAha-dharma iti / atra yadeti zeSa dharmaH adharma yadA grasate abhibhavati tadA kRtaM yugam abhUt bhavati puruSeSu pravartate / ArpaH kAlavyatyayaH / adharmo yadA dharme grasate tadA tiSyaH kaliH pravartate / "tiSyaH kalo ca puSye ca" ityamaraH ||14|| rAmAnu0 - tatastiSyaH pravartata iti pAThaH / atra yadetyadhyAhAryam / yadA kRtaM yugamabhUt / "tapaH zaucaM dayA satyam" iti zrIbhAgavatoktaprakAreNa dharmapAda catuSTayaviziSTaM kRtayugaM bhavati / dharmavRddhirbhavatItyarthaH / tadA dharmaH atha prasate / anena dharmapakSapAtinAM vRddhiradharmapakSapAtinAM hAnizva sUcitA / yadA viSyaH pravartate / "adharmaM gauH" ityAdinA zrIbhAgavatoktasaGgamadAnRtAdyadharmapAdacatuSTayaviziSTaM kaliyugaM prvrtte| adharmavRddhirbhavatItyarthaH / tataH tadA / adharmaH abhivRddhAdharmaH dharma grasate / anenAdharmapakSapAtinAM vRddhiH dharmapakSapAtinAM hAnizva sUcitA // 14 // tataH kimityapekSAyAM tvayyadharmeNa kaleH pravezAtkRtApekSayA kalerdurbalatvAdasmadapekSayA rAmo balavAnityAha-- taditi / lokAn caratA, digvijayArthamiti zeSaH / vinihataH, paradAraparigrahArthamiti zeSaH / asmaditi paJcamIbahuvacanam / pare zatravo rAmAdayo dhArmikAH / yadvA kRtaM yugamiti yituM dharmAdharmayosturAsurapakSatvaM darzayati-asRjadityAdinA / bhagavAn pitAmahaH dharmAdhama surANAmasurANAM ca dvau pakSAvasRjata ato dharmAdharmau tadAzrayoM teSAM surANAmasurANAM ca AzrayAvityarthaH // 12 // 13 // dharmAdharmayoH ko vA zreyAnityAkAMkSAyAmAha dharma iti / atra yadAzabdAdhyAhartavyaH / dharmo yadA adharma prasate nAzayati tatastadA kRtayugamabhUta, anena dharmapakSapAtinAM vRddhiH adharmapakSapAtinAM hAni sUcitA / yadA adhamoM dharma prasate tadA tiSyaH kaliyugaM pravartate, anena adharmapakSapAtinAM vRddhiH dharmapakSapAtinAM dAnizca sUcitA / ato dharma eva zreyAniti bhAvaH // 14 // adharmavRddhayA rAkSasAnAM prAbalyam, dharma vRddhayA surANAM bhAvayaM ca krameNa pradarzayati tattvayetyAdizlokadvayena / lokAn caratA digvijayArthe lokAna saJcaratA tvayA dharmo vinihataH dharmavRddhihetubhUtayajJa For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir . pA.rA.bha.pazabdasamudAyana zubhaM lakSyate / tiSya ityanenAzubham / yadA dharmaH adharma asate tadA zubhaM bhavati / yadA adharmoM dharma graptate tadA azubhaM bhavatItyarthaH TI.yu.kI evaM bhavatu mayA ki kRtamityatrAha taditi / tat dharmAdharmayorevaMrUpatvAt tvayA zubhahetudharmo vinihataH azubhaheturadharmazca pAragRhItaH / tena parAjayarUpA zubhahetvadharmakRdbhayo'smajayarUpazubhahetudharmaparAH pare balina ityrthH||15||adhrm svIkRtya dharme nihate teSAM surANAM balavattvaM kathamityAzaGkayAdharmasyA zrayanAzakatvAdityabhiprAyeNAha-sa iti / saH adhrmH| te pramAdAt avimRzyakaraNAt / vivRddhaH / naH asmAn / grasate nAzayati / surabhAvanaH surA sa pramAdAdvivRddhaste'dharmo'bhigrasate hi naH / vivardhayati pakSaM ca surANAM surabhAvanaH // 16 // viSayeSu prasaktena yatkiJcitkAriNA tvyaa| RSINAmagrikalpAnAmudrego janito mahAn // 17 // teSAM prabhAvo durdharSaH pradIpta iva pAvakaH // 18 // tapasA bhAvitAtmAno dharmasyAnugrahe rtaaH| mukhyairyajJairyajantyete nityaM taistairdijAtayaH // 19 // juhvatyagnIzca vidhivadvedAMzcocairadhIyate / abhibhUya ca rakSAMsi brahmaghoSAnudairayan // 20 // nukUlaH san surANAM pakSaM vivardhayati // 16 // svakRtasyAdharmasya surapakSavRddhihetutvaM kathAmityAzaya RSINAmuDhegajananadvArA dharmapravartakatvAdityAdaviSayeSviti / viSayeSu prasaktena ata eva yatkiJcitkAriNA devarSipramukhAnAM kanyApatnIharaNAdikaM kurvatA / RSINAmuDhegaH manastApaH / janitaH kRtaH vilu 17 // agnikalpatvamupapAdayati-teSAmiti // 18 // udvegArika kRtavantastavAha-tapaseti / bhAvitAtmAnaH pUtAtmAnaH / dharmasyAnugrahe saMvardhane dAnatapAprabhRtayo vinAzitA ityrthH| adharmaH svapakSabhUtAdharmaH pragRhItaH parahiMsAparadAraparadravyApaharaNAdinA saMvaddhitaH ityarthaH / tat tasmAt pare tvacchatrakAra asmadvalinaH asmatto valino'bhUvannityarthaH // 15 // surabhAvanaH surAn bhAvayati vardhayatIti tathA / saH adharmaH te viSayAsaktasya tava pramAdAt yajJadAnAdInAM vighnakaraNAddhetoH vivRddhaH syAt / idAnIM na: adharmAzrayAnasmAn asate hi asata eva surANAM pakSaM vivarddhayati ceti yojanA // 16 // rAvaNapramAdajanitAdharma vRddhiprakAraM vivRNoti-viSayeSvityAdinA / yatkiJcitkAraNAt yasmAtkasmAJcitkAraNAta viSayeSu prasaktena devarSipramukhAnA kanyApatnIharaNAdikaM kurvatA tvayA teSAmRSINAM pradIptaH pAvaka iva durddharSaH dussahaH udvegaH krodho janita ityarthaH // 17 // 18 // udvegAt kiM kRtavantastavAha-tapasetyAdinA / tapasA bhAvitAtmAnaH pUtAtmAnaH dharmasyAnugrahe dharmasaMvardhane ratAH // 19 // udIrayanniti pAThe aDabhAva ArSaH / brahmaghoSAn vedaghoSAn // 20 // // 115 For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir urtaaH| mukhyaiH zreSThaH / testaiH agniSTomamArabhya vizvasRjAmayanaparyantaH / amInuddizya juhvati homaM kurvanti / devatodezena dravyatyAgoyAgaH / tyaktasyAno prakSepo homa ityanayorbhedaH / abhibhUya agaNayitvA / brahmaghoSAn udesyan uccArayanti sma / vedazciodherapIyata ityasya vivrnnmidm||19||20||tpH prabhRtikarmaNaH phalamAha-diza ityAdinA / sarvA dizaH prati vidrutAH, rAkSasA iti zeSaH / uSNage grISme / stanayitnurikha megha iva / jAtAvekavacanam M // 21 // 22 // balino'pi devAH brahmadattavaramahinApi na prahartuM zaknuyuriti cettatrAha-devadAnavetyAdinA / devadAnavayakSebhya evAvadhyatvavaro gRhiitH| dizo'pi vidvatAH sarvAH stnyitnurivossnnge| RssiinnaamgriklpaanaamgrihotrsmutthitH||21|| Adatte rakSasAM tejo dhUmo vyApya dizo dsh| teSu teSu ca dezeSu puNyeSveva dRddhvtaiH| caryamANaM tapastIvaM santApayati rAkSasAna // 22 // devadAnavayakSebhyo gRhItazca varastvayA // 23 // mAnuSA vAnarA RkSA golAyalA mahAbalAH / balavanta ihAgamya garjanti dRDhavikramAH // 24 // utpAtAn vividhAn dRSTvA ghorAna bahuvidhAMstathA / vinAzamanupazyAmi sarveSAM rakSasAmaham // 25 // kharAbhistanitA ghorA meghAH prtibhyngkraaH| zoNitenAbhivarSanti laGkAmuSNena srvtH||26|| na tu mAnupAdibhya iti bhAvaH // 23 // tarhi kimAyAtamityatrAha-mAnuSA iti / dvayorapi bahuvacanaM pUjAyAm / mahAbalAH mahAsainyAH / iha zAlakAyAm // 24 // na kevalaM parAgamanena kiMtvazubhAnimittadarzanenApi bhayamutprekSyamityAha-utpAtAniti / utpAtAn vividhAn divyAntarikSabhauma bhedabhinnAn / bahuvidhAn bhomAdiSu pratyekaM vividhAn / anupazyAmi tayAmi // 25 ||khraabhistnitaaH prussgrjitaaH| ghorAH virUpAH / pratibhaya sarvA dizaH vidvatAH, rAkSasA iti zeSaH / vidravaNe dRSTAntaH stanayitvariti / megha iva, jAtAvekavacanam / uSNage uSNakAle // 21 // 23 // tapoyAgAdika kAmaM kurvantu, brahmadataM surAsurairavadhyatvamasti khalvityAzaya, satyam, rAmasugrIvAdayo na surAsurA ityabhipretyAha-devadAnavetyAvisAdhaina / devadAnavebhya VAvAvadhyatvaM gRhItam, na mAnupAdibhya ityabhiprAyaH // 23 // 24 // na kevalaM paravalAnugamanena bhayam kintvazubhanimittadarzanenApItyAha-utpAtAniti / vividhAna divyantarikSabhaumabhedabhinnAna bahuvidhAn // 25--27 // sa0-uSNage grISmartRgate sUrSe stanavinurbalAhaka hava viprahutAH vipragutAni rakSAMsi / palAyana eva puruSakAra iti puzaktiprayuktaH puMlimanirdezaH rakSAMsIti prakRtatvAt / rAkSasA iti zeSo vA // 21 // For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. irAH pratItyupasargamAtram, bhayaMkarA ityarthaH // 26 // dhvastAH dhUsarAH / ata eva vivarNAH vigatavarNAH // 27 // vyAlA duSTAH / vAzyanti vAzitaM kurvanti, kutsitarutaM kurvantItyarthaH / samavAyAn saGgAn // 28 // kAlikAH nIlavarNAH striyaH pUtanApramukhA iti yAvat / zaktaya ityeke / pANDare dantairupalakSitAH satyaH / pratibhASya pratikUlamAbhASya / gRhANi gRhasthita vastUni muSNantyaH hasanti / evaM dRzyanta ityarthaH // 29 // rAmAnu0-kAlikAH | // 226 // rudatAM vAhanAnAM ca prapatantyastrabindavaH / dhvajA dhvastA vivarNAzca na prabhAnti yathA purA ||27|| vyAlA gomAyavo gRdhrA vAzyanti ca subhairavam / pravizya laGkAmanizaM samavAyAMzca kurvate // 28 // kAlikAH pANDarairdantaiH prahasantya grataH sthitAH / striyaH svapneSu muSNantyo gRhANi pratibhASya ca // 29 // gRhANAM balikarmANi zvAnaH paryupabhuJjate / kharA goSu prajAyante mUSikA nakulaiH saha // 30 // mArjArA dvIpibhiH sArdhaM sUkarAH zunakaiH saha / kinnarA rAkSasai zvApi samIyurmAnuSaiH saha // 31 // zaktayaH / striyaH strIH / pratibhASya pratikUlamAbhASya / svameSu gRhANi muSNanti agrataH sthitA hasanti ceti sambandhaH // 29 // balikarmANi balikarmasAdhanAni havIMSi / nakulaiH saha, vartanta iti zeSaH // 30 // samIyuH saMyanti / dvIpibhiH vyAghraiH / mAnuSaiH, rAkSasA iti zeSaH / mAnuSAzvAtrotpAtajanitA eva // 31 // rAmAnu0-bali | karmANi balidravyANi / kinnarA rAkSasaizvApi samIyurmAnuSaiH sahetyarthaM keSucitkozeSu dRzyate / tasminvirodhosti laGkAyAM mAnuSAbhAvAt / / 31 / / teSAmeva pratyeka bahuvidhatvaM darzayati-vyAlA iti / samavAyAna samUhAn // 28 // kAlikAH pUtanApramukhazaktayaH / pANDaraiH dantaiH upalakSitAH striyaH strIH pratibhASya pratikUlamAbhASya pratyAkhyAya / svameSu gRhANi gRhavartIni dravyANi muSNantyo'grataH sthitA hasantIti sambandhaH // 29 // balikarmANi balikarma 0 kAlikAH grAmasthA: mahAkAlI bhadrakAlItyAdayaH / pratibhASya zrotRbhavadAvibhASA kRtvA pANDarairdanteH agrataH sthitAH satyaH prahasanti / dantAnAM pANDaravokyA uktyA ca viruddhabhASaNamoSaNahasanAdInAM nizcitaM maraNam / kiJciyavadhAnena bhaviSyatIti sUcayati // 29 // zvAnaH sArameyAH / paryupasevata iti pAThaH / upasevate upasevante na vAyasAH / " punaH zvAno bhaviSyati "" zvAnaskaramArjAra" ityAdi prayogAdakArAnto vA zvAnazabdaH / zvA naH asmAkamidamiti paryupasevate / naH balikarmANi vA upasevate iti vA // 30 // For Private And Personal Use Only TI. pu. kA. sa0 35 / / 116 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kAlacoditAH devpreritaaH| vinAzAya vinAzasUcanAyetyarthaH / "vAtAya kapilA vidyut" ityAdivat / kapotAH kapotAkhyA vihaGgA itynvyH| // 32 // vezmasu madhurasa~llApAthai poSitAH zArikAH madhurabhASaNAni vihAya vIcIkUcIti kUraM vAzyantItyarthaH // 33 // pakSiNaH kAkAdayaH mRgAzca pUrva nirjitA api punaH kalahaiSiNaH santaH / prathitAH puniibhuutaaH| patanti dhaavnti| pratyAdityaM rudanti cetyanvayaH // 34 // karAla iti / karAla pANDurA raktapAdAzca vihaGgAH kaalcoditaaH| rAkSasAnAM vinAzAya kapotA vicaranti ca // 32 // vIcIkUcIti vAzyantyaH zArikA vezmasu sthitAH // 33 // patanti grathitAzcApi nirjitAH kalahaiSiNaH / pakSiNazca mRgAH sarve pratyAdityaM rudanti ca // 34 // karAlo vikaTomuNDaH paruSaH kRssnnpingglH| kAlo gRhANi sarveSAM kAle kAle'nvave kSate // 35 // etAnyanyAni duSTAni nimittAnyutpatanti ca / jJAtvA pradhArya kAryANi kriyatAmAyatikSamam // 36 // * idaM vacastatra nizamya mAlyavAn parIkSya rakSodhipatarmanaH punH| anuttameSUttamapauruSo balI babhUva tUSNI samavekSya rAvaNam // 37 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcatriMzaH sargaH // 35 // bhyngkrH| vikaTaH vikttaanggH| vikala iti pAThe hInAGga ityrthH| paruSaH paruSavarNaH / kAlaH mRtyuH / kAle kAle sAyaM prAtazca / gRhANyanvavekSate, anvIkSamANa iva dRzyata ityarthaH // 35 // etAni jJAtvA karmANi kartavyAni / pradhArya nirdhArya / yat AyatikSamam uttarakAlAIm takriyatAm karmANi sItApradAnAdIni // 36 // idamiti / anuttameSu mantri zreSTheSu / uttamapauruSo mAlyavAn / idaM vacaH tatra sabhAyAm / nizamya zrAvayitvA / sAdhanadravyANi // 30-33 // pratyAdityaM rudanti Adityamavalokya rudantItyarthaH // 34 // karAlo bhayaGkaraH / vikalA vikalAGgaH / kAlo mRtyuH // 35 // etAni jJAtvA kAryANi kartavyAni / pradhArya nirdhArya / yadAyatikSamam uttarakAlocitam tat kriyatAmityarthaH // 36 // idamiti / anuttameSu nikRSTeSu rAkSaseSu / uttama sampa da vacaH rAvaNaM prati nigadya tasya razodhipateH manaH punaH punaH parIkSya bhanivartana zAkhA rAvaNa samavekSya tUSNI vabhUsvetyanvayaH / "artha nivandhaneyaM saMtrA" ityukteH baco rAvaNaM nirAyeti dvikarmakatA / bhanuttameSu asahazeSa rAkSaseSu / yadvA anucameSu nIceSa rakSodhipateH manaH parIkSya svayamuttamapauruSa iti tUSNIM babhUva // 37 // * viSNu manyAmahe rAmaM mAnuSaM rUpamAsthitam / na hi mAnuSamAtro'sau rAghavo davikramaH / yena paddhaH samudrasya sa setuH paramAtaH / kuruSva mararAjena sandhi rAmeNa rAvaNa / / iti lokadvayaM prAkSaptamiti prAcIna vyAkhyAtAmiti katakaH / / satyatIrthastu-sa: cAraiH kadhitaH / yena seturSataH tena rAmeNa sandhi kuruSva // iti vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir .117 // sa. antarbhAvitaNyartho'yam / rAvaNaM rAvaNAkAram / samavekSya iGgitAdidarzanapuraHsaraM dRSTvA rakSodhipatermanaH parIkSya anivayaM jJAtA tUSNIM babhUva / upadezATI .yu,ko dvirraametyrthH|| 37 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcatriMzaH sargaH // 35 // atha laGkAguptikaraNaM patrize-tattviti / hitamuktaM hitaM yayA bhavati tathA uktam / na marSayati nAmarSayat // 1 // parivRttAkSaH ghUrNitAkSaH // 2 // para tattu mAlyavato vAkyaM hitamuktaM dazAnanaH / na marSayati duSTAtmA kAlasya vazamAgataH ||1||s baddhvA bhrukuTiM vakre krodhasya vshmaagtH| amarSAt parivRttAkSo mAlyavantamathAbravIt // 2 // hitabuddhayA yadahitaM vacaH paruSa mucyate / parapakSaM pravizyaiva naitacchrotraM gataM mama // 3 // mAnuSa kRpaNaM rAmamekaM zAkhAmRgAzrayam / samartha manyase kena tyaktaM pitrA vanAlayam // 4 // rakSasAmIzvaraM mAM ca devatAnAM bhayaGkaram / hInaM mAM manyase kena hyahInaM sarva vikrmaiH||5|| vIradveSeNa vA zaGke pakSapAtena vA ripoH / tvayA'ha paruSANyuktaH paraprotsAhanena vaa||6|| pakSaM pravizyaiva zatruSu snehamanumRtyaiva / hitabuddhyA hitamityayaM jJAsyatIti buddhayA / ahitaM paruSaM ca yadaca uktam etat mama zrotraM na gatamityanvayaH // 3 // bhavataH parapakSAnusArazcana yukta ityAha-mAnupamiti / mAnuSaM jAtyA hInabalam / kRpaNaM prakRtyA hInam / ekam asahAyam / zAkhAmRgA zrayaM kSudrasahAyam / pitrA tyaktaM nirdhanam / vanAlayaM rAjyahInam / rAmaM kena kathaMprakAreNa samartha pravalaM manyase // 4 // svasmin ta parItyamAha-rakSasA miti / hInaM durbalam // 5 // evaM paraprAbalyasvadaurbalyayorabhAve'pi paruSoktau hetumAzaGkate-pIradveSeNeti / vIradeSeNa sajAtIyavariSeNa / ripoH pakSa / pauruSo mAlyavAn / tatra sabhAyAm / nigadyeti pAThe'pi zrAvayitvA rAvaNaM samavekSya rakSodhipatermanaH parIkSya anivartanaM jJAtvA tI babhUva, kimapi novAcetyarthaH // 30 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAruyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo pakSatriMzaH sargaH // 35 // 1 // 2 // hitabuddhaceti / parapakSa pravizya anusRtya // 3 // mAnuSamityAdilokadvayasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-banAlayaM vanaM jalamudadhiH AlayaH zayanasthAvaM yasya tama, baTapatrazAyinaM nArAyaNamityarthaH / ata eva pitrA tyaktam, janmAdirahitamityarthaH / Izvarasya janmAdyabhAvAdeva pitrAdyabhAvaH / ata eva ekam advitIyam / ata eva zAkhAmRgAzrayaM zAkhAbhiH // 11 vedazAkhAbhimuMgyata iti zAkhAmRgaH vedavedyaH sarvezvaraH sa cAsAvAzrayazceti tam / tathApi kenApi hetunA mAnuSa manuSyarUpeNAvatIrNam ata eva kRpaNaM kRpAlu rAma samartha manyase kila, tadyuktameva / kena hetunA rakSasAmIzvaraM sarvaparAkramahInaM mAmahInaM manpasa ityarthaH // 4-0 // For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pAtena zatrau pakSapAtena // 6 // paraprotsAhanenetyetadupapAdayati-prabhavantamiti / prabhavantaM prabhAvayuktam / padasthaM paripakvabuddhim / paraprotsAhanAbhAve / paNDitasya padasthaviSayakaparupavacanaM nopapadyata ityarthaH // 7 // astu tvaduktaM paramArthaH, tathApi durlabhavastuvizeSaH kathaM tyAjya ityAha-AnIyeti prabhavantaM padasthaM hi paruSaM ko'bhidhAsyati / paNDitaH zAstratattvajJo vinA protsAhanAdripoH // 7 // AnIya ca vanAt sItAM padmahInAmiva zriyam / kimartha pratidAsyAmi rAghavasya bhayAdaham // 8 // vRtaM vAnarakoTIbhiH sasugrIvaM salakSma Nam / pazya kaizcidahomistvaM rAghavaM nihataM mayA // 9 // indre yasya na tiSThanti daivatAnyapi saMyuge / sa kasmA drAvaNo yuddhe bhymaahaaryissyti||10|| dvidhA bhajyeyamapyevaM na nameyaM tu kasyacit / eSa me sahajo doSaHsvabhAvo durtikrmH||11|| yadi tAvat samudre tu seturbaddho yadRcchayA / rAmeNa vismayaH kotra yena te bhayamAgatam // 12 // kimartha kena hetunA / rAghavasya rAghavAt // 8 // 9 // dvandve dvandvayuddhe / yuddhe rAmayuddhe // 10 // atyantahitaparaM vRddha mAtAmahaM kathamevaM prussmuktvaan| smItyanutApenAha-dvidheti / rAma Agatya bhayaM janayiSyatIti tvayoktam / na kevalaM bhayamAtram / dvidhA bhajyeyaM zirazchedaM prAmuyAm / evamapi na name yam / kasyacit na kevalaM rAmasya tato'pi zataguNavalavato'pi dvidhA bhaGgAdapi kasyacinnamanamatyantadussahamityarthaH / tarhi hIyamAnena sandhiH kAryaH iti nItizAstravirodhaH syAttatrAha eSa me sahajo doSa iti / yadi doSatvamanumataM tarhi sa tyAjya evetyAzaGkayAha svabhAva iti / na hi tikto nimbo madhurAyata iti bhAvaH // 11 // atha setubandhena vismayase cet tadapi kAkatAlIyam ato mA bhUtte bhayamityAi-yadIti / tAvat samudre svalpasamudre AnIya ca vanAdityAdilokadvayasya prAtItikArthaH spaSTaH / rAmahastAdvadhecchayaiva vanAtsItAmAnIya rAghavasya bhayAt kimartha pratidAsyAmItyarthaH // 8 // evaM cedatra rAma AyAsyati kim ? tabAha-vRtamiti / kaizcidahobhiH mayA hetunA nihatam AgatamityarthaH / "hana hiMsAgatyoH " iti dhAtorevamarthaH / vAnara koTIbhirvRtaM sasugrIvaM salakSmaNaM rAghavaM pazya, drakSyasItyarthaH // 9 // evaM cettahi kathaM na bibheSItyatrAha-dvandva iti / yasya mama // 10 // mAnahAnikara tvadvAkyaM na KgrAhyamityAzayenAha-dvidheti / evamanayA rItyA dvidhA bhajyeyamapi zatruNA bhajyamAno'pi kasyacidapi na nameyaM tu na nameyameva / tadetatrayaviruddham, tabAha epa For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bhA.rA.bhU. . 6 ityarthaH // 12 // arNavaM tItvA sthito rAma ityrthH|| 13 // saMrabdham ahaGkArakam / vIDita iti / svopadezavaiphalyAditi bhAvaH // 14 // yathozaTI.yu.kA citamiti / pratyutthAnAdineti bhAvaH // 15 // mantrayitvA kartavyaM vicArya / vimRzya nizcitya // 16 // sa iti / vyAdideza, rakSaNAyeti sa tutIrNavaM rAmaH saha vAnarasenayA / pratijAnAmi te satyaM na jIvan pratiyAsyati // 13 // evaM bruvANaM saMrabdhaM ruSTaM vijJAya rAvaNam / vIDito mAlyavAn vAkyaM nottaraM pratyapadyata // 14 // jayAziSA ca rAjAnaM vardhayitvA yathocitam / mAlyavAnabhyanujJAto jagAma svaM nivezanam // 15 // rAvaNastu sahAmAtyo mantrayitvA vimRzya ca / laGkAyAmatulAM guptiM kArayAmAsa rAkSasaH // 16 // sa vyAdideza pUrvasyA prahastaM dvAri rAkSasam / dakSiNasyAM mahAvI? mahApArzvamahodarau // 17 // pazcimAyAmatho dvAri putramindrajitaM tthaa| vyAdideza mahAmAyaM bahubhI rAkSasairvRtam // 18 // uttarasyAM puradvAri vyAdizya zukasAraNau / svayaM cAtra bhaviSyAmi mantriNastAnuvAca h|| 19 ||raaksssN tu virUpAkSaM mahAvIryaparAkramam / madhyame'sthApayad gulme bahubhiH saha raaksssaiH||20|| evaM vidhAnaM laGkAyAH kRtvA rAkSasapuGgavaH / kRtakRtyamivAtmAnaM manyate kAlacoditaH // 21 // visarjayAmAsa tataH sa mantriNo vidhAnamAjJApya purasya puSkalam / jayAziSA mantrigaNena pUjito viveza cAntaHpuramRddhimanmahat // 22 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe padatriMzaH sargaH // 36 // shessH|| 17 // 18 // uttarasyAmiti / bhaviSyAmItyanantaramitikaraNaM draSTavyam // 19 // madhyame gulma iti / gulmo nAma nagaramadhyacaityasthAnam // 20 // vidhAnaM rakSaNasaMvidhAnam // 23 // puSkalaM samagram // 22 // iti zrIgovinda zrIrAmA svakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaTtriMzaH sargaH // 36 // iti / doSaJceta kimiti na tyajyate ! tabAha svabhAva iti // 11 // 12 // sa tvityasva vAstavArthastu-rAmaH dAnarasenayA saha arNavaM tIrkhA jIvana pratiyAsya tIti te satyaM pratijAnAmi na sandehaH / athApi me svabhAvo duratikramaH iti pUrveNa sambandhaH // 13-18 // uttarasyAmiti / svayaM cAtra bhaviSyAmItyatra iti karaNaM draSTavyam / / 19-22 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyA~ patriMzaH sargaH // 36 // For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir atha rAmasya senAyuptividhAnaM saptatriMze-naravAnaretyAdizlokatrayamekAnvayam / sahadAyAdaH sabAndhavaH / "dAyAdau sutabAndhavo" ityamaraH / idaM vizeSaNaM sarvatra yathAImanveti / amitraviSayaM zavadezam / samarthayan amantrayan // 1-3 // rAmAnu0-samarthayan amantrayan / aDabhAva ArSaH // 1 // atha vicAraprakAra lAmevAha-iyamityAdinA / sA hanumatA pUrvamuktA / kAryasiddhiM vijayasiddhim / puraskRtya pradhAnI kuspa / vinirNaye nimitte mantrayadhvam / vijayasAdhaka naravAnararAjau tau sa ca vAyusutaH kpiH| jAmbavAnRkSarAjazca rAkSasazca vibhISaNaH // 1 // aGgado vAliputrazca saumitriH zalabhaH kapiH / suSeNaH sahadAyAdo maindo dvivida eva ca // 2 // gajo gavAkSaH kumudo nalo'tha panasa stathA / amitraviSayaM prAptAH samavetAH samarthayan // 3 // iyaM sA lakSyate laGkA purI rAvaNapAlitA / sAsuroraga gandharveramarairapi durjayA ||4||kaarysiddhiN puraskRtya mantrayadhvaM vinirNaye / nityaM sannihito hyatra rAvaNo rAkSasA dhipH||5|| tathA teSu buvANeSu rAvaNAvarajo'bravIt / vAkyamagrAmyapadavat puSkalArthaM vibhISaNaH // 6 // analaH zarabhazcaiva sampAtiH praghasastathA / gatvA laGkAM mamAmAtyAH purI punarihAgatAH // 7 // bhUtvA zakunayaH sarve praviSTAzca riporbalam / vidhAnaM vihitaM yacca tadRSTvA samupasthitAH // 8 // saMvidhAnaM yadAhuste rAvaNasya duraatmnH| rAma tadabruvataH sarvaM yathAtattvena me zRNu // 9 // pUrva prahastaH sabalo dvAramAsAdya tiSThati / dakSiNaM ca mahAvIryoM mhaapaarshvmhodrau||10|| kAryanirNayAya mantraH prvrtytaamityrthH||4||5|| agrAmyapadavat saMskRtapadavat / sarveSAM sphuTapratipattaye svadezabhASApadarahitamuktavAnityarthaH // 6 // anala ityAdizyokatrayam / vidhAnaM nagararakSaNasaMvidhAnam / te durAtmano rAvaNasya yatsaMvidhAnamAhuH tadyathAtattvena yAthAyana avataH me mattaH shRnnu| // 7-9 // pUrvamiti / spaSTaH // 10 // Ku1 // sahadAyAdaH sabandhuvargaH // 2 // amitraviSayaM zatrudezam / samarthayan amantrayan // 3 // yA durAsadeti zrUyate seyaM ladvetyarthaH // 4 // kAryasiddhiM puraskRtya vinirNaye nimitte mantrayadhvaM zatrahananakAryanizcayAya mantraH kriytaamityrthH||5|| amAmyapadavata amAmyArthapadavat // 6 // 7 // vidhAnaM laGkArakSaNam // 8-15 // For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU./paTTizAsidhanuSmadbhiH zUlamudrapANibhiH / bahubhI rAkSasaiH pradhAnarAkSasairvRtaH / nAnApraharaNaiH zUrairAvRtaH / rAvaNAtmajaH indrajit pazcimaddhArama, TI.yu.kA. // 11 // AsAdya tiSThatItyanukRSyate // 11 // asaMvinaH akmpithRdyH| rAkSasaiH pradhAnabhUtaiH // 12 // 13 // balena senayA / rAkSasaiH mukhyaiH // 14||2.s. indrajit pazcimadAraM rAkSasairbahubhirvRtaH / paTTizAsidhanuSmadbhiH zUlamudgarapANibhiH / nAnApraharaNaiH zarairAvRto raavnnaatmjH|| 11 // rAkSasAnAM sahasrestu bahubhiH zastrapANibhiH / yuktaH paramasaMvino rAkSasairbahubhirvRtaH // 12 // uttaraM nagaradvAraM rAvaNaH svymaasthitH||13|| virUpAkSastu mahatA zulakhaGgadhanuSmatA / balena rAkSasaiH sArdha madhyama gulmamAsthitaH // 14 // etAnevaMvidhAna gulmAna laGkAyAM samudIkSya te / mAmakAH sacivAH sarve punaH zIghra mihaagtaaH|| 15 // gajAnAM ca sahasraMca sthAnAmayutaM pure / hayAnAmayute dve ca sAyakoTizca rakSasAm // 16 // vikrAntA balavantazca saMyugeSvAtatAyinaH / iSTA rAkSasarAjasya nityamete nishaacraaH|| 17 // gulmAn senAH / " gulmo rustambasenAsu" ityamaraH // 15 // gajAnAM gajayodhinAm / sthAnAM hayAnAmityatrApyevaM draSTavyam / hayAnAM sAyakoTiH dve ayute cetynvyH| ete etAvantaH / yadvA gajAnAmityAdizandA gjaadipraaH| evamuttarottarAdhikasaGkhyocyate / hayAnA dve ayute / rakSasAM sAyakoTiH pUrNA kottiH| ete rAvaNasyeSTA antaraGgAH, svasevina ityarthaH // 16 // AtatAyinaH krUrA ityarthaH // 17 // etAniti / gulmAn gaNAn // 15 // gajAnAM gajayodhinAm / sahasra, sannaddhamiti zeSaH / rathAnAM rathinAm ayutam, atrApi sannaddhamiti zeSaH / hayAnAmayute dve sabaDhe rakSasA sAprakoTissannaddhetyarthaH // 16 // 17 // mA-paramasaMvinaH paraM yathA bhavati tathA asaMvinA vibhItiSThatItpandhayaH / zukasAraNAveditamahAbalasmaraNAdantaHkaraNe bhIta iti vyAkhyA stutiprastAvAnanuguNA / yadi vaktavyA bhItistahiM hanumatakalena||Mill IN // 11 // kRtasya karmaNo dRSTatvena vaktavyA / zravaNApekSayA svasAkSiNaH prAvasyAt // 12 // AtatAyinaH svayameva sItoparodhAparAdhaM kRtvA zastrapANaya ityAtatApinaH / yadA saMyuge yuddhe iSavaH Atyante sadA samyak / kSipyante yena tadiSvAtaM dhanuH tena tAyante pAlayanti janAniti saMyugeSvAtatAyinaH / "tA santAnapAlanayoH" iti dhAtoH / yadvA paradArApahartasambandhitvAdAtatAyinaH / " kSetradArApahartA ca " ityukteH| nizAcarAH yUthapAH // 17 // For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atra rAkSaseSu / ekaikasya rAkSasasya / sahasrANAM sahasraM dazalakSasaGghayAviziSTaH parivAraH / idAnI yuddhArthe yuddhanimittam upatiSThata itynvyH| // 18 // etAmiti sArghazzokaH / tAna mantribhUtAn / darzanAnantaraM sacivaiH prayojyakartRbhiH / laGkAyAM so pravRttimityanupajyate / rAmAya pratya vedayat, sacivairapi taM vRttAntamAvedayadityarthaH // 19 // rAmamityAdi zlokatrayam / uttaram anantaravaktavyam // 20 // digvijayakAlikabalAdAdhunika / / ekaikasyAtra yuddhArthe rAkSasasya vizAMpate / parivAraH sahasrANAM sahasramupatiSThate // 18 // etAM pravRttiM laGkAyAM mantriproktAM vibhiissnnH| evamuktvA mahAvAhU rAkSasAMstAnadarzayat / laGkAyAM sacivaiH sarvA rAmAya pratyavedayat // 19 // rAmaM kamalapatrAkSamidamuttaramabravIt / rAvaNAvarajaH zrImAna rAmapriyacikIrSayA // 20 // kuberaM tu yadA rAma rAvaNaH pratyayuddhayata / SaSTiH zatasahasrANi tadA niryAnti rAkSasAH // 21 // parAkrameNa vIryeNa tejasA sttvgaurvaat| sadRzA ye'tra darpaNa rAvaNasya durAtmanaH // 22 // atra manyurna kartavyo roSaye tvAM na bhISaye / samartho hyasi vIryeNa surANAmapi nigrahe // 23 // balamadhikamiti kathayituM pUrvabalaM prignnyti-kubermiti| niryAnti niryayuH / parAkrameNa parAbhibhavasAmarthena / vIryeNa yuddhe svayamavikRtatvena / tejasA pratApena / sattvagauravAt dhairyAtizayenetyarthaH / darpaNa ca / rAvaNasya aba ye sadRzAstAdRzA rAkSasA iti pUrveNAnvayaH // 21 // 22 // svAmisannidhau zatrubalavarNanamayuktamityAzaya pariharati-aveti / atra balavarNane sati / manyuH krodhaH na kartavyaH / roSaye zatrunirasanAya roSa ekaikasyeti / aba parigaNitagajapodhiprabhRticaturvidharAkSaseSu ekaikasya rAkSasasya sahasrANAM sahasraM parivAro yuddhArthamupatiSThate upatiSThatIti sambandhaH // 18 // vibhISaNaH mantriprokto laGkAyo pravRttim evamuktvA tAn rAkSasAna mantrIna adarzavadityarthaH / laGkAyo sarvA, pravRttimiti zeSaH / sacivestaireva mantribhiH rAmAya pratyavedayata // 19 // rAmamiti / tato rAmamidamuttaramabravIditi sambandhaH // 20 // svAtamidAnIntanavalaM prabhUtataramiti jJApayituM tasya purAtanavalasya iyattAmAhaIdkuveramiti dvAbhyAm / satvagauravAta dhairyAtizayena / atra laDhAyAma, sthitA iti zeSaH // 21 // 22 // aba rAvanavalavarNanaviSaye manpurna krtvyH|rossye rossmutpaadye| For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir jA.rA.bha. sutpAdaye / na bhISaye zatrubalavarNanena na bhItimutpAiye / ropotpAdanasva phalamAha samayoM hoti // 23 // taha rAkSasabalasva vyUDhatvAt / 12matA balena vRto bhavAnapi / caturaGgeNa rAvaNasenAvaccaturavayavena / vyUhya vibhajya / nirmayiSyasi / madhyamapuruSatvamArSam / caturaGgakAryakaratvAccaturajavAsa. tadbhavAMzcaturaGgeNa balena mahatA vRtaH / vyUhyedaM vAnarAnIkaM nirmathiSyasi rAvaNam ||24||raavnnaavrje vAkyamevaM bruvati rAghavaH / zatrUNAM pratighAtArthamidaM vacanamabravIt // 25 // pUrvadvAre tu laGkAyA nIlo vAnarapuGgavaH / prahastapratiyoddhA syAdvAnarairbahubhirvRtaH // 26 // aGgado vAliputrastu balena mahatA vRtH| dakSiNe bAdhatA dvAre mahApArzvamahodarauM // 27 // hanumAna pazcimadAraM nipIDya pvnaatmjH| pravizatvaprameyAtmA bahubhi: kapimi vRtaH // 28 // daityadAnavasaGghAnAmRSINAM ca mahAtmanAm / viprakArapriyaH kSudro varadAnabalAnvitaH // 29 // parikAmati yaH sarvAna lokAn santApayan prjaaH| tasyAhaM rAkSasendrasya svayameva vadhe dhRtaH // 30 // uttaraM nagaradvAramahaM saumitriNA sh| nipIDyAbhipravekSyAmi sabalo yatra rAvaNaH // 31 // vAnarendrazca balavAnRkSarAjazva vIryavAna / rAkSasendrAnujazcaiva gulmo bhavatu madhyamaH // 32 // mityanye // 24 // pratighAtArtha pratikriyArtham // 25 // pUrvadvAre, sthitveti zeSaH // 26 // 27 // aprameyAtmeti / mAyAvina indrajito'yamevAI iti bhAvaH H // 28 // svasya cottaradvAraniroghahetumAi-detyadAnavetyAdi zyokatrayam / viprakArapriyaH priyviprkaarH|" vA priyasya" iti puurvnipaatH| viprakAra pIDA kSudraH kSudrabuddhiH / prajAH santApayan lokAn parikAmatItyanvayaH / tasthAhamiti zloke yttcchbdaacyaahaarennaaiishbddvynirvaahH| yo'I dhRtH| nizcitaH so'haM pravekSyAmItyanvayaH / svayameva advAreNa / yadvA tasyAimityardhAntamekaM vAkyam / uttaramityAdi bhinnaM vAkyam // 29-3 // gulmo bhavatu // 12 // ropotpAdanaphalamAha-samayoM hIti // 25 // caturaGgeNa balena caturaGganirvAhyakAryakaraNasadbhAvAdvAnarabalasya caturaGgatvoktiH // 24 // 25 // pUrvadvAre nIla, pratiSThatviti zeSaH // 21-1||vaanrendr iti / gulmo bhavatu madhyamaH balaboM rAvaNendrajidbhacAmadhiSThitayoruttarapadhimayormadhye mavasvitpamimAyaH // 32 // For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir madhyamaH, madhyamasenA bhavatvityarthaH / balavadbhayAM rAvaNendrajidbhayAmadhiSThitayoruttarapazcimayoH madhyamagulmo bhavatvityarthaH // 32 // na caiveti / saMjJA saGketaH // 33 // asya prayojanamAha-vAnarA iti / naH asmAkam / vAnarA evAsmin svajane cihnaM bhaviSyatIti, asmAkaM vAnaratvamevAtmIyatva | jJApakaM bhaviSyatItyarthaH / yadi vAnarA api kAmarUpadhAraNena yuddhayeyuH / rAkSasAnAmapi tAdRzatvAdAtmaparavive ko na syAt / vAnaratvantu jaghanyatayA na caiva mAnuSaM rUpaM kArya haribhirAhave / eSA bhavatu saMjJA no yuddhe'smin vAnare bale // 33 // vAnarA eva nazcihnaM svajane'smin bhaviSyati // 34 // vayaM tu mAnuSeNaiva sapta yotsyAmahe parAn / ahameSa saha bhrAtrA lakSmaNena mahau jasA / AtmanA paJcamazcAyaM sakhA mama vibhISaNaH // 35 // sa rAmaH kRtyasiddhayarthamevamuktvA vibhISaNam / suvelA rohaNe buddhizcakAra matimAn matim / ramaNIyataraM dRSTvA suvelasya girestaTam // 36 // tatastu rAmo mahatA balena pracchAdya va pRthivIM mahAtmA / prahRSTarUpo'bhijagAma laGkAM kRtvA matiM so'rivadhe mahAtmA // 37 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptatriMzaH sargaH // 37 // na te bhajiSyantIti bhAvaH / idAnIM mAnuSarUpaparigrahapratiSedhasAmarthyAditaH pUrvaM mAnuSarUpaM parigRhya sthitA iti gamyate // 34 // vayaM tviti / mAnu SeNa manuSyasaMbandhinA, rUpeNeti zeSaH / vibhISaNAdInAmapi mAnuSarUpasaMsthAnasAdRzyAdevamucyate // 35 // sa rAma ityAdisArdhazloka ekAnvayaH / kRtyasiddhayarthaM kAryasiddhyartham / suvelArohaNe viSaye buddhiH buddhimAn / matublopa ArpaH / matim icchAm / suvelArohaNe buddhiM cakAra matimAn matimiti ca pAThaH / suvelArohaNabuddhimeva matiM cakAra, nAnyAmityarthaH / ArohaNecchAhetumAha ramaNIyataramiti / saundaryAvalokanameva tadArohaNa | saMjJA saGketaH // 33 // kimarthamata Ah vAnarA iti / naH asmAkaM vAnarA eva asmin svajane cihnaM bhaviSyati asmAkaM vAnaratvamevAtmIyatvajJApakaM praviSyatI tyarthaH / yadi vAnarA api kAmarUpadhAraNena yuddhayeyuH rAkSasAnAmapi tAdRktvAdAtmaparabalaviveko na syAditi bhAvaH // 34 // vayamiti / mAnuSeNa, rUpeNeti zeSaH / timI NAdInAM mAnuSarUpasaMsthAnasAdRzyAdevamucyate // 35 // kRtyasiddhyarthe kRtyaM kartavyameva siddhiH prayojanaM yasya tam / vibhISaNavizeSaNamidam / suvelArohaNe vikAra matimAn matiM suvelArohaNe pravRttA buddhiryasya saH suvalArohaNebuddhiH / alutvamArtham / matimAna AgAmigocarabuddhimAn / For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 121 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir hetuH natu laGkAprAptiH / ata eva TaGkoparodhAyAvarohaNaM vakSyati tatastviti / pRthivIM suvelakaTakabhUmim / mahAtmA mahAbuddhiH / prahRSTarUpaH ati zayena prahRSTaH / " prazaMsAyAM rUpap" / laGkAM lakadezasuvelam / mahAtmA mahAdhRtiriti dvitIyamahAtmazabdArthaH / abhijagAma ArohaNAyeti bhAvaH || 36 || 37 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratna kirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptatriMzaH sargaH // 37 // sa tu kRtvA suvelasya matimArohaNaM prati / lakSmaNAnugato rAmaH sugrIvamidamatravIt // 1 // vibhISaNaM ca dharmajJamanuraktaM nizAcaram / mantrajJaM ca vidhijJaM ca zlakSNayA parayA girA // 2 // suvelaM sAdhuzailendramimaM dhaatushtaishcitm| adhyArohAmahe sarve vatsyAmo'tra nizAmimAm // 3 // esi rotateSyAmo nilayaM tasya rakSasaH / yena me maraNAntAya hRtA bhAryA durAtmanA // 4 // na dharmo na vijJAto na tadavRttaM kulaM tathA / rAkSasyA nIcayA buddhyA yena tad garhitaM kRtam // 5 // atha laGkAdarzanArthaM suvelArohaNamaSTAtriMze sa vityAdizlokadvayamekAntrayam / dharmajJatvAdi sugrIvasyApi vishessnnm| suvelo nAma laGkAsamaGgatA ko girivizeSaH // 1 // vidhijJaM kAryajJam // 2 // citaM vyAptam / adhyArohAmahe ArokSyAmaH / ayaM ca samudrataraNadivasavRttAntaH pUrva saGghadeNoktaH, | adya savizeSamucyate // 3 // laGkAmityAdizlokadvayamekAnvayam / laGkAlokane nimittamAha-nilayamiti / me bhAyaiti sambandhaH / maraNAntAya maraNa rUpaphalAya / tat prasiddham / vRttaM dharmazAstravihitasvakulAcAraH / kulaM svkulaatishyH| etatsarvaM bhAryApaharaNa nivRttihetuH tannAsIdityarthaH // 4 // tarhi kena matiM cakAra suvelArohaNecchA cakAretyarthaH buddhimiti dvitIyAntapAThe tu suvelArohaNe mati nnnaatmikaam| buddhiM nizcayAtmikAM cakAretyarthaH / yadvA buddhi tAtkA likarUpAM matiM cakAra arthanirdhAraNarUpa cakAretyarthaH / 'arthanirdhAraNaM matiH' iti tajjJAH // 36 // 37 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattva dIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM saptatriMzaH sargaH // 37 // 1 vidhijJaM kAryavedam // 2 // adhyArohAmahe ArozyAmahe // 3 // maraNAntAya maraNarUpaphalAye tyarthaH // 4 // nIcayA krUrayA rAkSasyA rAkSasasambandhinyA buddhA hetunA yena rAvaNena dharmAdikaM na jJAtaM tena taskulaM garhitamiti sambandhaH // 5-12 // sa0- maraNAntAya maraNena rakSaH kulasya sahito'nto nAzaH svasya tasmai ||4|| vRtaM sadAcArAma rAkSasyA rAkSasa tatrApi nIcA vibhISaNaM suganI kartaniyamuktiH // 1 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN. sa0 [38] // 122 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir hetunA kRtamityavAha rAkSasyeti / tat bhAryApaharaNam // 5 // etAdRzasya nilayadarzane kiM phalam ? tabAha-tasminniti / vartate utpadyate / tahi || tanmAtravadhe yatnaH kriyatAmityavAha-yasyeti // 6 // anyasya doSeNAnyavadhaH kimarthe kiyata ityatrAha-eka iti / ekaH pApaM kurute nIcena tena kI AtmApacAreNa taddopeNa kAraNena kulaM tatsaMbandhinaH sarve vinazyanti // 7 // saMmantrayan vadan / upAruhat upArukSat // 8 // pRSThata ityAdi saarthshlokH|| tasmin me vartate roSaH kIrtite rAkSasAdhame / yasyAparAdhAnIcasya vadhaM drakSyAmi rakSasAm // 6 // eko hi kurute pApaM kAlapAzavazaM gtH| nIcenAtmApacAreNa kulaM tena vinazyati // 7 // evaM sammantrayanneva sakrodho rAvaNaM prati / rAmaH suvelaM vAsAya citrasAnumupAruhat // 8 // pRSThato lakSmaNazcainamanvagacchat samAhitaH / sazaraM cApamudyamba sumahadvikrame rtH| tamanvarohat sugrIvaH sAmAtyaH sa vibhISaNaH // 9 // hanumAnaGgado nIlo maindo drivida eva ca // 10 // gajo gavAkSo gavayaH zarabho gandhamAdanaH / panasaH kumudazcaiva haro rambhazca yUthapaH // 11 // jAmbavAMzca suSeNazca RSabhazca mahAmatiH / durmukhazca mahAtejAstathA zatavaliH kapiH // 12 // ete cAnye ca bahavo vAnarAH zIghragAminaH / te vAyuvegapravaNAstaM giri miricAriNaH / adhyArohanta zatazaH suvelaM yatra rAghavaH // 3 // te tvadIrpaNa kAlena girimAruhya srvtH| dadRzuH zikhare tasya viSaktAmiva khe purIm // 14 // samAhitaH sAvadhAnaH // 9 // sAmAtya ityuktaM vivRNoti-ijupAnityAdicatuHzlokI / hanumAniti pRthamuktyA rAmalakSmaNo yuddha yAmevArUDhAviti / gamyate // 10-12 // te prasiddhAH / ete cAnye ca / vAyuvegapravaNAH vAyuvegena gcchntH| "Ggatau" iti dhAtorbahulagrahaNAtkari lyuT / ata eva zIghragAminaH santaH adhyArohanta // 13 // te raamaadyH| tasya prasiddhasya trikUTasya / khe viSaktAm AkAze lambamAnAmiva sthilAga / purI laGkA vAyuvegapravaNAH vAyuvegagatayaH "puGagato" iti dhAtoH pam // 13 // tasya prasiddhasya trikUTAdreH zikhare viSatAM khe carantImiva sthitAM purI dadRzuriti For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir -na-pasarvato ddRshuH||14|| vAnarAzca dadRzarityAha-tAmiti / spaSTaH // 15 // prAkArasya cayaH vapram, tatra sthitaiH / "syAJcayo vapramastriyAm" itya | TI.pu.kA. 11220 mrH|| 16 // 17 // pratiraJjitaH rktvrnniikRtH| pUrNacandrapradIptati / anena paurNamAsyAM suvelArohaNamityuktam / prathamAyAM yudArambha ityAhuH / yadvA | pUrNacandradvalyapadIpavatIti vA'rthaH / sambhavanti hi vAnarasenAyAmapi prakAzArthamAropitA diipaaH||18|| hari vaahiniiptiH| vAnarasenAnivAhakaH // 19 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAtriMzaH sargaH // 38 // tAM zubhAM pravaradvArA prAkAraparizobhitAm / laGgAM rAkSasasampUrNA dadRzurhariyathapAH // 15 // prAkAracayasaMsthaizca tadA nIlairnizAcaraiH / dadRzuste harizreSThAH prAkAramaparaM kRtam // 16 // te dRSTvA vAnarAH sarve rAkSasAna yuddhkaaNkssinnH| mumucurvividhAnnAdAstatra rAmasya pazyataH // 17 // tato'stamagamat sUryaHsandhyayA prtirnyjitH| pUrNacandrapradIptAca kSapA samabhivartate // 18 // tataH sa rAmo harivAhinIpatirvibhISaNena pratinandya satkRtaH / salakSmaNo yUthapayUtha saMvRtaH suvelapRSThe nyavasadyathAsukham // 19 // ityArSe zrIrAmAyaNe0 zrImadyuddhakANDe aSTAtriMzaH sargaH // 38 // sa. tAM rAtrimuSitAstatra suvele haripuGgavAH / laGkAyAM dadRzurvIrA vanAnyupavanAni ca // 1 // eka samasaumyAni ramyANi vizAlAnyAyatAni c| dRSTiramyANi te dRSTvA babhUvurjAtavismayAH // 2 // atha laGkAdarzanamekonacatvAriMze-tAmiti / tAM rAtrimityatyantasaMyoge dvitiiyaa| dadRzuH prAtariti siddham |vnaani akRtrimaanni| upavanAni kRtrimANi / Ang // samAni ca tAni saumyAni ca samasaumyAni nimrotratatvarahitAni nigdhAni cetyrthH| ata eva ramyANi ramaNIyAni / vizAlAni vipulAni / / 1220 sambandhaH // 14 // 15 // prAkAracayasaMstheH prAkArasya cayo vamaM taba saMsyaiH nIlenizAcaraiH kRtamaparaM prAkAramiva dadRzuH,prAkAracayasthAna nizAcarAn prAkArabuddhyA ddRshurityrthH|| 16 // 17 // pUrNacandrapradIpteti vizeSaNAtsuvelArohaNaM paurNamAsyAmityavagamyate, tena pratipadi yuddhArambhaH // 18 // 19 // iti zrImahezvaratIrtha lAzrIrAmAyaNatattva0 yuddhakANDavyAkhyAyAma aSTAtriMzaH sargaH // 38 // 1 // samasaumyAni samAni saumpAnItyarthaH / deSyavizAlessamAni dussttbhuugaadyupdrvraahityen| For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ANS AyatAni dIrghANi / dRSTiramyANi nayanAkarSaNAni vanAnyupavanAni cetyaakRssyaanvyH||2|| campaketyAdicokacatuSTayamekAnvayam / nAgamAlA nAgakesara / maalaa|| 3 // hintaalairityaadi| upalakSiteti zeSaH // 4 // divyaiH pArijAtAdibhiH / atrApyupalakSiteti zeSaH / vicitretyAdi padadvayamapi divyadruma vizeSa Nam / zAlairityAdAvapyupalakSaNe tRtIyA / laGkAzandazcAtra suvelprH| uttaratra vaanrprveshokteH| zuzubhe zobhamAnA dRzyata itynvyH||6||6|| campakAzokapunnAgasAlatAlasamAkulA / tamAlavanasaJchannA nAgamAlAsamAvRtA // 3 // hintAlairarjunaiIMpaiH sapta parNezca puSpitaiH / tilakaiH karNikAraizca pATalaizca samantataH // 4 // zuzubhe puSpitAgraizca latAparigatairdumaiH / laGka bahuvidhairdivyairyathendrasyAmarAvatI // 5 // vicitrakusumopetai raktakomalapallavaiH / zAdalaizca tathA nIlazcitrAbhirvana rAjibhiH // 6 // gandhADhyAnyabhiramyANi puSpANi ca phalAni ca / dhArayantyagamAstatra bhUSaNAnIva mAnavAH // 7 // taccaitrarathasaGkAzaM manojJaM nandanopamam / vanaM sarvatukaM ramyaM zuzubhe SaTpadAyutam // 8 // natyUhakoyaSTibhakairnRtya mAnaizca bahibhiH / rutaM parabhRtAnAM ca zuzruvurvananirjhare // 9 // nityamattavihaGgAni bhramarAcaritAni ca / kokilA kulapaNDAni vihagAbhirutAni ca // 10 // bhRGgarAjAbhigItAni bhramaraiH sevitAni ca / koNAlakavighuSTAni sArasAbhistAni ca // 11 // vivizuste tatastAni vanAnyupavanAni ca / hRSTAH pramuditA vArA harayaH kaamruupinnH||12 gandhati / tatra vaneSudhArayanti adhArayan / agamAH vRkSAH // 7 // sarve Rtako yasmin tatsarvartukam / "zeSAdvibhASA" iti kpprtyyH| paTsadAyutaM SaTpadaiH A samantAdyutam // 8 // vananirjharenatyUhe koyaTibhakaiH jalakukkuTavizepaiH nRtyamAnaH nRtyadbhiH barhiNaizca sahitAnAM parabhRtAnAM rutaM zuzruvuriti yojnaa||9|| vanarAmaNIyakAkRSTAstatra vivizurityAha-nityetyAdinA kAmarUpiNa ityantena zokatrayeNa / vihaGgAH vkssymaannkokilaadivytiriktaaH| paNDAH vRkSa samUhAH / vihaGgabhRGgasaJcArasya tannAdasya ca vanazobhAhetutvAttatsaJcAramuktA tatrAdamAha-vihagetyAdinA / vihamAnAmabhirutaM yeSu tAni vihagAbhi rutAni / evamuttaratrApi vigrhH||10|| koNAlakaH khaJjanaH sArasAbhirutAnItyanena banAdInAM sarassamIpavartitvamuktam // 11 // hRzAHpulakitAH saumyAnIti yAvat // 2-7 // sarva kaM sarve katlabo yasmin tat srvrtukm||8|| nRtyamAnaH nRtyadbhiA bahiNeryukta vana zuzubha iti sambandhaH // 9 // kokilAkulapaNDAni For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 4123 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir pramuditAH santuSTAH / vIrAH zatruvanapraveze'pi nirbhayAH / kAmarUpiNaH sUkSmavipulapravezAnuguNasthUlasUkSmazarIkhantaH // 12 // teSAmiti / spaSTaH // 13 // * anye tvityAdisArdhazcokadvayamekAnvayam / spaSTam // 14 // 15 // rajaHzcetyardhamekaM vAkyam / caraNotthitaM vaanrpaadaahtijnitm| rajaH UrdhvaM jagAma utthitamityarthaH // 16 // atra RkSAdayo laGkAvanavAsinaH / bhItAH darzanAdeva bhItAH / tena zabdena vitrastAH vizeSeNa trastAH / daza dizo jagmuH, yathAyathaM teSAM pravizatAM tatra vAnarANAM mahaujasAm / puSpasaMsargasurabhirvavau ghrANasukho'nilaH // 13 // anye tu harivIrANAM yUthAnniSkramya yUthapAH / sugrIveNAbhyanujJAtA laGkAM jagmuH patAkinIm // 14 // vitrAsayanto vihagAMstrAsayanto mRgadvipAna / kampayantazca tAM laGkAM nAdaiste nadatAM varAH / kurvantaste mahAvegA mahIM caraNapIDitAm // 15 // rajazva sahasaivordhvaM jagAma caraNotthitam // 16 // RkSAH siMhA varAhAzca mahiSA vAraNA mRgAH / tena zabdena vitrastA jagmurbhItA dizo daza // 17 // zikharaM tat trikUTasya prAMzu caikaM divispRzam / samantAt puSpasaJchannaM mahArajata sannibham // 18 // zatayojanavistIrNa vimalaM cArudarzanam / zlakSNaM zrImanmahaccaiva duSprApaM zakunairapi / manasA'pi durArohaM kiM punaH karmaNA janaiH // 19 // jagmurityarthaH // 17 // evaM trikUTasya prathamazikharaM suvelAkhyamuktvA madhyamazikharaM varNayati-zikharaM tadityAdinA / sArdhazlokadvayamekAnvayam / tat prasiddham / prAMzu pArzvavartizikharadvayApekSayA unnatam / ekam advitIyam, madhyamamityarthaH / spRzatIti spRzam / igupadhalakSaNaH kapratyayaH / samantAt puSpasaJchannam ata eva mahArajatasannibhaM pRthurajatasannibham / yadvA suvarNasannibhamiti svarUpoktiH / cArudarzanaM sundaradarzanam / evaMbhUtaM zikharam adRzya tatyadhyAhAraH // 18 // 19 // kokilAkulAH SaNDA vRkSaSaNDA yeSu tAni / / 10-17 // divaM spRzatIti divispRzam / samantAtpuSpasaJchannam ata eva mahArajatasannibhaM mahArajataM kaanycnm|| 18-2 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. 0 239 / / 123 / / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir niviSTetyAdizlokapaJcakamekAnvayam / sAlena prAkAreNa / prAsAderiti / prAsAdAdilakSaNaM prAgeva likhitam / AtapApAye varSArambhasamaye / madhyama vaiSNavaM padamiti / trivikramAvatAre tribhiH padaiH sarvalokakamaNe madhyamapadenAntarikSaM krAntamiti AkAzaM madhyama vaiSNavaM padamityucyate // 20-22 // niviSTA tatra zikhare laGkA raavnnpaalitaa| zatayojanavistIrNA triMzadyojanamAyatA // 20 // sA purI gopurairucaiH pANDarAmbudasannibhaiH / kAJcanena ca sAlena rAjatena ca zobhitA // 21 // prAsAdaizca vimAnaizca laGkA parama bhUSitA / ghanerivAtapApAye madhyamaM vaiSNavaM padam // 22 // yasyAM stambhasahasreNa prAsAdaHsamalaMkRtaH / kailAsazikharA kAro dRzyate khamivollikhan // 23 // caityaH sa rAkSasendrasya babhUva purabhUSaNam / balena rakSasAM nityaM yaH samagreNa rakSyate // 24 // manojJA kAnanavatIM parvatairupazobhitAm / nAnAdhAtuvicitraizca udyAnairupazobhitAm // 25 // nAnAvihagasaMdhuSTAM nAnAmRganiSevitAm / nAnAkAnanasantAnAM nAnArAkSasasevitAm // 26 // tAM samRddhA samR ddhArthI lakSmIvAna lakSmaNAgrajaH / rAvaNasya purI rAmo dadarza saha vAnaraiH // 27 // tAM mahAgRhasambAdhAM dRSTvA lakSmaNa puurvjH| nagarImamaraprakhyo vismayaM prApa vIryavAn // 28 // yasyAmiti / ullikhan vyApnuvan // 23 // caitya iti / nagaramadhyacatuSpathaM caityam, tatra bhavazvaityaH / rAkSasendrasya purabhUSaNamityanvayaH / yaH samagreNa rakSasAM zatena nityaM rakSyate / yazca rAkSasendrasya purabhUSaNaM babhUva / stambhasahasreNa samalaMkRtaH kailAsazikharAkAraHkhamullikhanniva sthitaH caityaH sa prAsAdaH yasyAM dRzyate tAhazI rAvaNapAlitatvAdivizeSaNaviziSTA tatra zikhare niviTA laGkA adRzyatetyadhyAhAraNAnvayaH // 24 // evaM vAnarANA mAgatAnAM laGkAdarzanamuktvA rAmasyApi tadarzanamAha-manojJAmityAdi zlokatrayamekAnvayam / parvataiH krIDAzaileH / nAnAdhAtuvicitra iti parvatavize| paNan / udyAnaiH kRtrimavanaiH // 25 // nAnAkAnaneti / pUrva kAnanavattvamuktam, atra tannAnAtvamiti bhidA // 26 // samRddhAm unnatAm / samRddhArthI samRddha / dravyAm / lakSmIvAna nagaradarzanajaprItivikasitakAntiH // 27 // amaraprakhyaH devasadRzaH // 28 // sA purIti / sAlena prAkAreNa // 21 // prAsAdariti / AtapApAye varSAkAle / madhyamaM vaiSNavaM padam AkAzam // 22-28 // For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. 5124 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaH saGgraheNAha - tAmiti / ratnAni zreSThavastUni / saMvidhAnaM rakSaNam // 29 // iti zrI go0 zrIrAmA0 ratna0 yuddhakANDa0 ekonacatvAriMzaH sargaH // 39 // atha sugrIvarAvaNayordvandvayuddhakathanaM catvAriMze / atra prathamazlokaH pUrvoktAnuvAdaH- tata iti / yojanadvayamaNDalaM yojanadvayavistAramaNDalam // 1 // sthitve tyAdi / sunyastAM suSThu nivezitAm // 2 // tasyAmityAdi sArddhazlokatrayamekAnvayam / atra dadarzetyanuSajyate / zvete cAmare paryante pArzvadvaye yasya saH tAM ratnapUrNI bahusaMvidhAnAM prAsAdamAlAbhiralaMkRta ca / purIM mahAyantrakavATamukhyAM dadarza rAmo mahatA balena // 29 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonacatvAriMzaH sargaH // 39 tato rAmaH suvelA yojanadvayamaNDalam / Aroha sasugrIvo hariyUthapa saMvRtaH // 1 // sthitvA muhUrta tatraiva dizo daza vilokayan / trikUTazikhare ramye nirmitAM vizvakarmaNA / dadarza laGkAM sunyastAM ramyakAnanazobhitAm // 2 // tasyAM gopurazRGgasthaM rAkSasendraM durAsadam // 3 // zvetacAmaraparyantaM vijayacchatrazobhitam / raktacandana saMliptaM ratnAbharaNabhUSitam // 4 // nIlajImUtasaGkAzaM hemasaJchAditAmbaram / airAvataviSANAgrairutkRSTakiNavakSasam // 5 // zazalohitarAgeNa saMvItaM raktavAsasA / sandhyAtapena saMvItaM megharAzimivAmbare // 6 // pazyatAM vAnarendrANAM rAghava syApi pazyataH / darzanAdrAkSasendrasya sugrIvaH sahasotthitaH // 7 // zvetacAmaraparyantaH, ubhayato vIjyamAnacAmara ityarthaH / vijayacchatraM vijayasUcakacchatram / ratnAbharaNaM padmarAgAbharaNam / hemasacchAditAmbaraM tatra tatra suvarNacitrAmbaram / suvarNasUtritAmbaramiti vA'rthaH / utkRSTakiNavakSasam upapAditakiNavakSasam / utkRSTasya ullikhitasya kiNaH vakSasi yasya sa tatheti vA'rthaH / zazalohitarAgeNa zazarudhirasamAnarAgeNa / raktazabdavivaraNamidam / raktavAsasA uttarIyeNa saMvItaM parivItam // 36 // " hataM ca rAvaNaM saGghaye / / 29 / / iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAmekonacatvAriMzassargaH // 39 // tata iti / yojanadvayamaNDalaM yojana dvayamamANavistAram // 1-4 // hemasaJchAditAmbaraM tatratatra hemacitritAmbaram / utkRSTakiNavakSasam utkRSTa utpAditAH kiNAH prahArakiNAH vakSasi yasya sam // 5 // zazalohitaM zazarudhiram / etAdRzavizeSaNaviziSTaM rAkSasendraM dRSTveti zeSaH // 6 // pazyatAmiti zlokadrayamekaM vAkyam / pazyatAmityAdAvanAdare SaSThI // 7 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN sa0 40 // 124 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir darzanAdavadhAraya" iti rAmasannidhau pUrva pratijJAtamartha sAdhayitumutthitaH sugrIva ityAha- pazyatAmityAdinA / pazyatAmityanAdare paSThI / atrAnAdaraNamanuktvA gamanam / saptamyarthe SaSThI vA / darzanAt darzanamAtrAt // 7 // krodhavegena, kathaM matsvAmino'gre svayaM rAjopacAreNa tiSThati durAtmeti kopAtizayenetyarthaH / | sattvena manobalena / bajena kAyabalena / pupluve, gopuramuddizyeti zeSaH // 8 // gopurasthale sthitvetyanvayaH / antarAtmanA manasA ||9|| rAmAbhiprAyeNa krodhavegena saMyuktaH sattvena ca balena ca / acalAgrAdathotthAya pupluve gopurasthale // 8 // sthitvA muhUrta samprekSya nirbhayenAntarAtmanA / tRNIkRtya ca tadrakSaH so'bravIt paruSaM vacaH // 9 // lokanAthasya rAmasya sakhA dAso'smi rAkSasa / na mayA mokSyase'dya tvaM pArthivendrasya tejasA // 10 // ityuktvA sahasotpatya pupluve tasya copari / AkRSya mukuTaM citraM pAtayitvA'patadbhuvi // 11 // samIkSya tUrNamAyAntamAvabhASe nizAcaraH / sugrIvastvaM parokSaM ma hInagrIvo bhaviSyasi // 12 // ityukvotthAya taM kSipraM bAhubhyAmAkSipattale / kantuvattaM samutthAya bAhubhyA mAkSipaddhariH // 13 // parasparaM svedavidigdhagAtrau parasparaM zoNitadigdhadehau / parasparaM zliSTaniruddhaceSTau parasparaM zAlmalikiMzukau yathA // 14 // sakhA, vastuto dAso'smIti bhAvaH / mayA mattaH / auddhatyaM pariharati pArthivendrasya tejaseti // 10 // 11 // AyAntaM, sugrIvamiti zeSaH / parokSaM mamAsannidhAne tvaM sugrIvaH zobhanagrIvaH, pratyakSaM tu hInagrIvo bhaviSyasItyarthaH // 12 // tale gopuratale / AkSipat apAtayat / kantuvatsamutthAya kantuka vajjhaTityutpatyetyarthaH // 13 // parasparamityAdi zlokadvayamekAnvayam / Arambhe dRDhaparIrambheNa svedasiktagAtrau / tataH kharataranakhakSatena zoNitalipta pupluve, gopuramuddizyeti zeSaH / gopurasthala ityasya sthitvetyuttareNa sambandhaH // 8 // 9 // lokanAthasyeti / rAmAbhiprAyeNa sakhitvam, sugrIvAbhiprAyeNa dAsatvamiti bhAvaH // 10 // 11 // tvaM me parokSe asannidhAne sugrIvaH zobhanagrIvaH / idAnIM sannidhAne tu hInagrIvo bhaviSyasItyarthaH // 12 // kantuvada samutthAyeti sambandhaH // 13 // parasparaM zAlmalikiMzukau yathA zAlmalikiMzukAviva // 14 // For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir mA.u.bha. zarIrau / tato dRDhAziSTatayA niruddhacau niSpandau / tataH parasparatyAge kusumitazAlmalIkiMzukAviva sthitau / tau vAnararAkSasendrau / muSTiprahAraiH / TI.yu.kA. // 125 // 1muSTInAM vyathAyAM tlprhaaraiH| tatpIDAyAm aranighAtaiH niSkaniSThamuSTiyuktaprakoSThaprahAraiH / "aranistu niSkaniSThela muSTinA" ityamaraH / tadvAdhAyAM 1. pa. sa.4. karAgraghAtaiH / asahyarUpam atyantAsahyam / prazaMsAyAM rUpappratyayaH / yuddhaM cakratuH // 14 // 15 // kRtyetyAdisAzloka ekAnvayaH / niyuddhaM mallayuddha muSTiprahAraizca talapahArairaranighAtaizca karAgraghAtaiH / tau cakratuyuddhamasahyarUpaM mahAbalau vAnararAkSasendrau // 15 // kRtvA niyuddhaM bhRzamugravegau kAlaM ciraMgopuravedimadhye / utkSipya cAkSipya vinamya dehI pAdakramAddopuravedilagnau / anyonyamAvidhya vilanadehI to petatuH sAlanikhAtamadhye // 16 // utpetaturbhUtalamasTazantau sthitvA muhUrta tvabhi nizvasantau / AliGgaya cAvalaya ca bAhuyoraiH saMyojayAmAsaturAhave tau // 17 // saMrambhAzikSAbalasamprayukto saJcaratuH sampratiyuddhamArgaH / zArdUlasiMhAviva jAtado gajendrapotAviva samprayuktau // 18 // bAhuyuddhaM vA / "niyuddhaM bAhupuddhaM syAt" ityamaraH / gopuravedimadhye ciraM kAlaM niyuddhaM kRtvA / tata utkSipya parasparamUrdhvaM kSiptvA / AkSipya AkRSya / parasparaM deho vinamya vinAmya / pAdakamAt pAdavinyAsavizeSAt / gopurakhedilayo padAtpadaM pazcAccalitvA punayuddhArthamavasarapratIkSatayA gopuravedikAyAM nizcalaM sthitAvityarthaH / Avidhya bAhubhyAM saMveSTaya vilanadehI zliSTadehI santau / sAlanikhAtayoH prAkAraparikhayormadhye pettuH||16|| lAghavAtizayena bhUtalamaspRSTvaiva utpetatuH / tato muhUrta tUSNI sthitvA zramavazAdabhinizvasantau punarAliGgaca svayameva svazarIramAliGgaya Avalya Aplutya bAhu yoktraiH bAhupAzaiH saMyojayAmAsatuH, dehAviti zeSaH / nibiDaM babandharityarthaH // 17 // saMrambhaH abhiniveshH| zikSA abhyAsaH / balaM shktiH| etaiH / saMprayuktI saMyukto santI sampratiyuddhamArgaH cAturyeNa parasparagrahaNAnukUlakamerityarthaH / sampati tadAnImityartha ityeke / zArdUlasiMho zArdUla zreSThau / aranighAtaiH niSkaniSThamuSTiyuktaprakoSThaprahAraiH / asahyarUpam atyantAsahyam / prazaMsAyAM ruupp||15|| niyuddhaM vAhayaddham / vinampa vinAmya / padakramAt pAdavinyAsa // 125 // dhAvizeSAt // 15 // utpetatariti / nipAtAnantaraM lAghavAtizayena bhUtalamaspRzatAveboSlutya tadanantaraM zramAta zramaSazAdabhinizvasantI muharta tUSNIM sthitvA 7 punarAbalya Aligaca ca bATuyoMkai bahupAzeH parasparaM saMyojayAmAsatuH niviI babandhaturityarthaH // 17 // saMrambho'bhinivezaH / zikSA abhyAptaH / valaM shktiH| For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir - - - saMprayukto santau / gajendrapotI kalabhau // 18 // saMhatya saMyojya / urobhyAmanyonyamApIDaya dharaNyAM yugpnnipettuH| atha udyamya uddhRtya adhikSipanto! pAtayantau / evaM bahuyuddhamAgaiH bahuyuddhaprakAraiH saMcakamAte snycrtuH|| 19 // khuralyAM zramajayAya kRto'bhyAso vyAyAmaH, tadrUpA yA zikSA tadvalena tdti|' zayena saMprayuktau saMyuktau / vAryante ebhiriti vAraNA AlAnastambhAH / vAraNavAraNAbhaiH bAhUttamaiH anyonyamAzu nivArayantAvapi klamaM zramaM na jagmatuH | // 20 // cireNetyarddham / cireNa kAlena bahukAlena / saMprayuktau yuddhayamAnau tau / maNDalamArga cakAkAramArgabh / ceratuH cakraturityarthaH / ayaM ca vakSyamANa saMhatya cApIDya ca tAvurobhyAM nipetaturve yugapaddharaNyAm / udyamya cAnyonyamadhikSipantau sazcakramAte bahuyuddha mArgaH // 19 // vyAyAmazikSAbalasamprayuktau kama na to jagmaturAzu vIrau / bAhUttamairiNavAraNAbhairnivArayantau varavAraNAmau // 20 // cireNa kAlena tu samprayuktau saJcaraturmaNDalamArgamAzu // 21 // tau parasparamAsAdya yattA vanyonyamUdane / mArjArAciva bhakSArthe vitasthAte muhurmuhuH // 22 // maNDalAni vicitrANi sthAnAni vividhAni ca / gomUtrikANi citrANi gatapratyAgatAni ca // 23 // mArgAntarANAmapyupalakSaNam // 21 // tadeva prapaJcayati-tAvityAdinA / parasparamAsAdya anyonyamUdane anyonyahiMsane yattau yatnavantau / bhakSyata iti / bhakSaH bhakSyadravyam / tadarthe tannimittam / mArjArAviva vitasthAte vizeSeNa tsthtuH| "samavapravibhyaH sthaH" ityAtmanepadam / bhakSagrahaNadattAvadhAnI NImArjArAviva nizcalaM tasthatarityarthaH / muhamaharityanena madhye madhye maNDalAdisaJcAro vyajyate // 22 // maNDalAnItyAdicatuHzlokyekAnvayA / maNDalAni paribhramaNavizeSAn / yathAha bharataH-" ekapAdapracAro yaH sa cArItyabhidhIyate / dvipAdakamaNaM yattu karaNaM nAma tadbhavet / karaNAnAM samAyogAta khaNDamityabhidhIyate / khaNDestribhizcaturbhirvA saMyuktaM maNDalaM bhavet // " iti / vicitrANi savyamapasavyaM savyApasavyamabhramaNamityAdibhedAdbhinnAni / / saMyuktI // 18 // vyAyAmazikSAbalasaMprayukto sukhasaJcArAbhyAsabalayuktau / vAraNa vAraNAmaH vAraNA gajAH teSAM vAraNAni argalAni tatsadRzaiH / maNDalamArga pAdanamaNavizeSamArga saJceratuH / maNDalasya lakSaNaM bharatenoktam-" ekapAdapracAro yasa cArItyabhidhIyate / dvipAdakramaNaM yanu karaNaM nAma tadbhavet / karaNAnAM samAyogAtkhaNDamityabhidhIyate / khaNDaitribhizcaturbhirvA saMyuktaM maNDalaM bhavet / gadAyuddhe niyuddhe ca cakrazaktyAdimocaneM // " iti // 19-22 // sthAnAni vividhAni For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bA.rA.bhU. sa0 40 sthAnAni vyAghrasiMhAditulyAvasthAnAni vaiSNavAdisthAnAni / pAdayoH pUrvAparatiryagvikSepAdikA vinyAsavizeSA iti yAvat / tadAha bharata:- "vaiSNavaM TI. yu.pha. 126 // samapAdaM ca vaizAkhaM maNDalaM tathA / pratyAlIDhamathAlIDhaM sthAnAnyetAni paNnRNAm // " iti / paJceti dhanurvede / eSAM lakSaNAdikathane granthagauravaM syAditi tannAdriyate / gomUtrikANi gomUtra saraNisadRzAni gamanAni / gomUtrazabdAttadAkAragamanavAcakAnmatvarthe unpratyayaH / gomUtrikANAM citratvaM gamanA gamanAdibhedAt / gatapratyAgatAni upasarpaNApasarpaNAni / ete ubhayagatipracArabhedAH || 23 || tirazzrInagatAni tiryaggamanAni / vakragatAni savyApa tirazcInagatAnyeva tathA vakragatAni ca / parimokSaM prahArANAM varjanaM paridhAvanam // 24 // abhidravaNamAplAvamAsthAnaM ca savigraham / parAvRttamapAvRttamavadbhutamavaplutam // 25 // upanyastapanyastaM yuddhamArgavizAradau / tau saJceraturanyonyaM vAnarendrazca rAvaNaH // 26 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir savyasaJcaraNAni / parimokSaM sthAnacAlanena prahArANAM moghakaraNam / varjanaM pratiprayogena pariharaNam / paridhAvanam ekasya tiSThataH samantAdanyasya gama nAgamanam // 24 // abhidravaNam Abhimukhyena zIghraM gamanam / AplAvam alpAGgatvAnalpAGgatvAdibhirvinamya gamanam ISadgamanaM vA maNDUkavada gamanamityarthaH / AsthAnaM ca savigrahaM vigrahasahitamAsthAnam / vigRhya kevalAsanaM pragRhya nirbhayAvasthAnamiti vA'rthaH / parAvRttaM parAGmukhagamanam / apA vRttaM sthitvaiva paJcAJcalanam / avadrutaM jighRkSayA zarIraM saGkucyAvanamya gamanam / avaplutaM pratiyodhinaM pAdena prahartumadhomukhena lavanam // 25 // upa nyastaM pratiyodhibAhugrahaNArtha svabAhuprasAraNam / apanyastaM pratiyodhigrahaNavaJcanArthaM svabAhvorapakSepaNam / evaM khaDgavidyA mallazAstrAdiSUpadizyate pAdayoH pUrvAparavikSepAdivinyAsavizeSAH / taduktaM maratena" vaiSNavaM samapAdaM ca vaizAkhaM maNDalaM tathA / pratyAlIDhamanAviddhaM sthAnAnyetAni paNnRNAm // " iti gomUtrikANi gomUtrarekhAkAra kuTilagamanavizeSAn / gatapratyAgatAni upasarpaNApasarpaNAni // 23 // tirazrInagatAni tiryaggamanAni / vakragatAni savyApasavya saMcaraNAni / parimokSaM prahArANAM paraprayuktaprahArANAM sthAna calanAdinA bittayIkaraNam / varjanaM svamahAravaiphalyApAdakasthAne svakartRkamahAravarjanam / paridhAvanam 7 ekasya tiSThataH samantAdanyasya bhramaNam // 24 // abhidravaNam Abhimukhyena zIghragamanam / AplAvamISagamanam, avasthAnaM kRtvA gamanamiti yAvat AsthAnaM ca savigrahaM vigRhyAbhimukhyenAvasthAnam / parAvRttaM parAmukhagamanam / apAvRttaM sthitvaiva pArzvato'pasarpaNam / avadrutaM jivRkSayA jhaTiti strIbhUya gamanam / avaplutaM pratiyodhinaM pAde mahartumadhomukhena vanam // 25 // upanyastaM pratiyodhibAhugrahaNArthaM svabAhuprasAraNam / apanyastaM pratiyodhigrahaNavaJcanArthaM svavAhorapakSepaNam // 26 // / / 126 / / For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattannidarzane nitAntaM granthagauravaM syAt / atastadupekSyate // 26 // etasminnityAdizvokadvayamekAnvayam / antare avakAze / mAyAbalaM parito'neka rAvaNapradarzanam / ArabdhumupasaMpade krtumupckrme| taM maayopkrmm| jitena jayena kAzate prakAzata iti jitakAzI / rAvaNasya mAyAbalopakrama eva nirmAyaM yuddhayamAnasya sugrIvasya jaya iti jnyeym| jitaklamaH jitazramaH / valinA ciraM mallayuddhakaraNAditi bhAvaH / atra prAsAde sthita eva rAvaNo vaJcitaH etasminnantare rakSo mAyAvalamathAtmanaH / Arabdhumupasampede jJAtvA taM vAnarAdhipaH // 27 // utpapAta tadA''kAzaM jitakAzI jitaklamaH / rAvaNaH sthita evAtra harirAjena vaJcitaH // 28 // atha harivaranAthaH prApya saGgrAmakIrti nizicarapatimAjau yojayitvA zrameNa / gaganamativizAlaM laGghayitvA'rkasUnurharivaragaNamadhye rAmapArzva jagAma // 29 // iti sa savinustatra tatkarma kRtvA pavanagatiranIkaM prAvizat samprahRSTaH / raghuvaranRpasUnorvardhayana yuddhaharSa tarumRgagaNamukhyaiH pUjyamAno harIndraH // 30 // ityArSe zrIrAmAyaNe * zrImadyuddhakANDe catvAriMzaH sargaH // 40 // punarAgamane pratAritaH // 27 // 28 // atheti / harivaranAthaH kSaNena rAvaNaharaNAIparikara niyantA / rAmabhaktireva svayaMgamanaheturiti bhAvaH / prApya saGgrAmakIrtim rAmasya yuddhAdAgatAM kIrti svayamAjahAreti bhAvaH ! nizicarapatim, tatsadRzeSyanekeSu vidyamAneSvapi tAn tRNIkRtya tenaiva yuddhaM | kRtavAniti bhAvaH / Ajau, rAvaNavana cchadmanA yuddhakRt kintu maryAdayeti bhAvaH / yojayitvA zrameNa itaH pUrva tadajJAtena zrameNa yojayitvA / yojana hi pUrvamasambhAvitasyaiva rAvaNasya zramaphalam / Atmanastu kIrtiriti bhAvaH / gaganamativizAlaM laGghayitvA'rkasUnuH svasyAditya putratvajJApanAyAkAzamaya nAlayat / arkasUnuH ajJAtagamanavegaH / harivaragaNamadhye vinayena svAtizayamaprakAzayan vAnaradhvanyatama iti sthitaH / rAmapArzva jagAma rAvaNAzaro nAdAyAgato'haM kathamasyAye tiSTheyamiti pArzve sthitaH / nizicarapatiM zrameNa yojayitvA jagamityanena rAmasya pratijJAhAnirmA prasAkSIditi rAvaNamaha tvaivAgata iti sUcitam / mAyAprayogArambhe samAgamanaM svenApi mAyAprayoge rAmasya kopaH syAdityAzyAt // 29 // itIti / raghuvaranRpasUnoH rAmasya / tarumRgagaNamukhyaiH vAnaragaNamukhyaiH // 30 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAya0 ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne catvAriMzaH sargaH // 40 // Arabdhumupasampatre kartumudyuktavAn // 27-30 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatanya dIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM catvAriMzaH sargaH // 40 // For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir mA.rA. 192kSA dha atha laGkAvarodha ekacatvAriMze-atheti / tasminsugrIve / nimittAni yuddhacihnAni / "nimittaM hetulakSmaNoH" ityamaraH // 3 // asaMmadhyeti / janezvarAH / TI.yu.kA. rAjAnaH / na kurvanti asmAdRzaparijane vidyamAne na kurvntiityaadroktiH||2|| saMzaye saMzayapade / tvatsAhase'smadAdInAM jIvanaM durlabhamiti bhAvaH // 3 // idAnImityAdi zlokadrayam / idAnIm adyaprabhRti / acintitam avicAritam / evaMvidhaM sAhasaM mA kRthaaH| kuta ityavAda tvayIti / tvayi sa041 atha tasminnimittAni dRSTvA lakSmaNapUrvajaH / sugrIvaM sampariSvajya tadA vacanamabravIt // 1 // asaMmantrya mayA sArddha tadidaM sAhasaM kRtam / evaM sAhasakarmANi na kurvanti janezvarAH // 2 // saMzaye sthApya mAM cedaM balaM ca savibhI SaNam / kaSTaM kRtamidaM vIra sAhasaM sAhasapriya // 3 // idAnI mA kRthA vIra evaMvidhamacintitam / tvayi kiMcit samApanne kiM kArya sItayA mama // 4 // bharatena mahAbAholakSmaNena yavIyasA / zatrughnena ca zatrughna svazarIreNa vA punaH // 5 // tvayi cAnAgate pUrvamiti me nizcitA matiH / jAnatazcApi te vIrya mahendravaruNopama // 6 // hatvA'haM rAvaNaM yuddhe saputrabalavAhanam / abhiSicya ca laGkAyAM vibhISaNamathApi ca / bharate rAjyamAvezya tyakSye dehaM mahAbala // 7 // kiJcitsamApanne, vAnaroti saMbodhanaM prApte mama sItayA ki kArya kiM prayojanam ? abhinavavatsavAtsalyena pUrvavatsamanabhilapantI vatsalA gaurikha / / nityAnapAyinImapi sItAmanAdRtya tadAnImAzrite vAnaramAtre'tyabhinivezaM kurvato rAmasya vAtsalyAtizaya ucyate / sItayA "aoM vA epa Atmano , yatpatrI" ityardhazarIrabhUtayA na me kiJcitkAryam // 1 // bharatena yavIyaseti kaniSTatvamucyate / "bhrAtA svA mUrtirAtmanaH" ityuktabharatAdinA'pi na me / kiJcitprayojanam / svazarIreNa vA, "AtmAnaM sarvathA rakSeddArairapi dhanairapi" ityuktajharIreNa vA kiM kiyate ? // 6 // etadeva prpnycyti-svyiityaadinaa| pUrva tvayyanAgate sati / iti vakSyamANaprakAreNa me matiH nizcitA aasiit| jAnatazcApIti vizeSaNena asthAne bhayazaGkitvotyA vAtsalyAtizaya uktH||6|| itizabdArthamAha-haveti / pratijJAnirvAhArthamiti bhAvaH / abhiSicyeti / anyathA zaraNAgativephalyAditi bhavaH / bharata iti / anyathA kuladharmocchedA // 12 // atheti / tasmin sugrIdhe / nimittAni yuddhalakSaNAni dRSTvA / " nimittaM hetulakSmaNoH" ityamaraH // 1 // 2 // saMzaye sandehapade // 3 // idAnImadyaprabhRti / tvAyA kikSitsamApanne hAni gate satItyarthaH // 4 // 5 // tvayi anAgate rAvaNavadhAdikaM kRtvA dehaM tyakSya iti te bIrya jAnatazcApi me matiH pUrva nizcitetyanvayaH // 6-8 // For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalasagasun La www.kobaith.org Shri Maa Jain Aradhana Kendra diti bhAvaH / mahAbaletyanantaramitikaraNasyAnvayaH // 7 // tamevamityAdisAghacokaH / pauruSaM tvadAsyarUpaM puruSadharmamityarthaH / ata eva hi pUrva yA rAvaNAntike dAsosmItyuktavAn / jAnannityanena dAsasya kamaivedaM na tu sAisamityucyate // 8 // 9 // atha rAmasyotsAhavizeSa darzayati-ityevamiti / / lakSmisampannamityatra "iko hrasvo'Gayo gAlavasya" iti hrasvaH / lakSmIratra nimittadarzanajaH sntossH||10||prigRhyoti / saMvibhajya tttyuuthpaa| tamevaMvAdinaM rAmaM sugrIvaH pratyabhASata // 8 // tava bhAryApahartAraM dRSTvA rAghava rAvaNam / marSayAmi kathaM vIra jAnan paurussmaatmnH||9|| ityevaMvAdinaM vIramabhinandya sa rAghavaH / lakSmaNaM lakSmisampannamidaM vacanamabravIt // 10 // parigRhyodakaM zItaM vanAni phalavanti ca / balaughaM saMvibhajyamaM vyUhya tiSThema lakSmaNa // 11 // lokakSayakara bhImaM bhayaM pazyAmyupasthitam / nibarhaNaM pravIrANAmRkSavAnararakSasAm // 12 // vAtAzca paruSA vAnti kampate ca vasundharA / parvatAgrANi vepante patanti dhrnniiruhaaH|| 13 // meghAHkravyAdasaGkAzAH paruSAH prusssvnaaH| krUrAH krUraM pravanti mizra zoNitabindubhiH // 14 // raktacandanasaGkAzA sandhyA paramadAruNA / jvalacca nipatatyetadAdityAdagni maNDalam // 15 // AdityamabhivAzyanti janayanto mahadbhayam / dInA dInasvarA ghorA aprazastA mRgadvijAH // 16 // rajanyAmaprakAzazca santApayati cndrmaaH| kRSNaraktAntaparyanto yathA lokasya saMkSaye // 17 // dhInaM kRtvA / vyUhya garuDAdirUpeNa sthApayitvA // 11 // lokakSayakaraM lokakSayamUcakam / bhImaM bhayaMkaram / bhayaM bhayanimittam / na kevalaM lokasya, pravIrANAM cetyAha-nibarhaNamiti / vinAzasUcakamityarthaH / / 12 / / tadeva bhayanimittaM prapaJcayati-vAtA iti / patanti, animittAmati zeSaH // 13 // kavyAdasaGkAzAH iyenaadisdRshsNsthaanaaH| paruSAH krUraveSAH / krUrAH lokakSayasUcakAH / mizra, jalamiti shessH|| 14 // 15 // Adityamabhi Adi / tyAbhimukham / dInAH diinvessaaH| dInasvarAH dainysuucksvrvntH| ata eva ghorAH bhyngkraaH| aprazastAH hInAH shivaadyH||16|| kRSNaraktAnta jAnanvikramamAtmanaH svastha paraparAkramasaMhArasAmarthya jAnana svAnubhavenAvagacchan kathaM marpayAmi // 9 // abhinandya sauhadasyAtivalasampatteridameva yuktamiti zlAghAM kRtvetyarthaH // 10 // zItamudakam, tadvato jalAzayAna // 11-18 // For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org rArA.bha. paryantaH kRSNAnto rktpryntshcetyrthH|| 17 // hrasvaH vyAmamAtraH / rUjhA bhayaGkaraH / aprazastaH ashubhkrH| sulohitaH rktmdhyH| pariveSaH lokasya TI.yu.kA. URIsaMjhaye yathA, tathA dRzyata iti zepaH // 18 // AdityetyAdisAzcokaH / lakSma candrakalaGka ivetyarthaH / tathaiva chAndogye-" yadAdityasya kRSNaM / / rUpam " ityA utpAtakAle tathA dRzyata iti vyAkhyAtam / nakSatrANi yathAvat yathAprakAreNa na dRzyante, malinAni dRzyanta ityarthaH / ukta nimittajAtaM lokasya yugAntaM zaMsatIvAbhivartata iti yojanA // 19 // nIceH hasvaM vedikAsthAnaM paripatanti prApnuvanti / zivA iti aprshstmRgii| hattvo rUkSo'prazastazca pariveSaH sulohitaH // 18 // AdityamaNDale nIlaM lakSma lakSmaNa dRzyate / dRzyante na yathAvaJca nksstraannybhivrtte| yugAntamiva lokasya pazya lakSmaNa zaMsati // 9 // kAkAH zyenAstathA gRdhrA nIcaiH paripatanti ca / zivAzcApyazivA vAcaH pravadanti mahAsvanAH // 20 // kSipramadya durAdharSA laGkA rAvaNapAlitAm / abhiyAma javenaiva sarvato hribhirvRtaaH||21|| ityevaM saMvadana vIro lakSmaNaM lakSmaNAgrajaH / tasmAdavAtaracchIcaM parvatAgrAnmahAbalaH // 22 // avatIrya ca dharmAtmA tasmAcchailAt sa rAghavaH / paraiH paramadurdharSa dadarza balamAtmanaH // 23 // sannA tu sasugrIvaH kapirAjabalaM mahat / kAlajJo rAghavaH kAle saMyugAyAbhyacodayat // 24 // tataH kAle mahAbAhurvalena mhtaavRtH| prasthitaH purato dhavAlaGkAmabhimukhaH purIm // 25 // taM vibhISaNasagrIvo hanumAna jAmbavAnnalaH / RkSarAjastathA nIlo lakSmaNazcAnvayustadA // 26 // jAtyuktAvapi punarUktirazubhAdhikyAt // 20 // kSipramiti / abhiyAmeti vartamAnakAle loT // 21 // 22 // tasmAtsuvelAt / balamityanena savai balaM na suvelamAruhaditi gamyate // 23 // rAghavaH sasugrIvaH san / kapirAjabalaM kapizreSThAnAM balam / sannA protsAhya / kAle yuddhakAle / saMyugAyA // 1280 yuddhAya abhyacodayat // 24 // kAle prAtaHkAle // 25 // 26 // INInakSatrANi yathAvat svarUpeNa na dRzyante / uktaM dunimittajAtaM lokasya yugAntaM zaMsatIba AMbhavateta iti sambandhaH // 19 // nIceH kSudrajantubhissaha // 200-23 // sannahoti / sanadya paDasanAhaM katvA / kAle yaDayogyamamaye // 25-26 // For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir pRtanA senA // 27 // kuJjaraprakhyAH gajatulyAH / paravAraNAH zatruvArakAH // 28 // 29 // patAketyAdizlokadvayam / patAkamAlinImityatra 'GayApoH saMjJAchandasorbahulam " iti hrasvaH / udyAnaM kRtrimavanam / citravaprAM citracayAm / yathAnivezaM yathAsthAnam, rAmavaco'nyUnaM svaM svaM tataH pazcAt sumahatI pRtanarkSavanaukasAm / pracchAdya mahatIM bhUmimanuyAti sma rAghavam // 27 // zailazRGgANi zatazaH pravRddhazca mahIruhAn / jagRhuH kuJjaraprakhyA vAnarAH paravAraNAH // 28 // tau tu dIrgheNa kAlena bhrAtarau rAmalakSmaNau / rAvaNasya purIM laGkAmAsedaturarindamau // 29 // patAkamAlinIM ramyAmudyAnavanazobhitAm / citravaprAM suduSprApAmuccaiHprAkAratoraNAm // 30 // tAM surairapi durdharSI rAmavAkyapracoditAH / yathAnivezaM sampIDaya nyavizanta vanaukasaH // 31 // laGkAyAstUttaradvAraM zailazRGgamivonnatam / rAmaH sahAnujo dhanvI jugopa ca rurodha ca // 32 // laGkAmupaniviSTazca rAmo dazarathAtmajaH / lakSmaNAnu varo vIraH purIM rAvaNapAlitAm / uttaradvAramAsAdya yatra tiSThati rAvaNaH // 33 // nAnyo rAmAddhi taddAraM samarthaH parirakSitum / rAvaNAdhiSThitaM bhImaM varuNeneva sAgaram // 34 // sAyudhai rAkSasairbhImairabhiguptaM samantataH / laghUnAM trAsajananaM pAtAlaniva dAnavaiH // 35 // sthAnamanatikramyetyarthaH / saMpIDya uparudhya // 30 // 31 // jugopa paraparibhavAdAtmIyaM balaM rarakSetyarthaH / rurodhetyanena ' zikharaM tatrikUTasya prAMzu caikaM divispRzam ' ityuktatrikUTazikharArohaNamarthasiddham || 32 // laGkAmityAdisArddha zloka ekAnvayaH / lakSmaNAnucaro vIra iti pAThaH / rAvaNo yatra tiSThati taduttaradvAramAsAdya laGkAmupaniviSTa ityanvayaH // 33 // rAmAnu0 - lakSmaNAnucaro rAma iti pAThe ramayatIti vyutpatyA rAmavizeSaNam // 33 // rAmaNaiva niroddhavyatve hetumAha - nAnya ityAdizvokadvayena / laghUnAm alpasArANAm || 34 // 35 // RkSavanaukasAM pRtanA // 27-30 // yathAnivezaM rAmanidezamanatikramya / sampIDaya laGkAM ruddhvA // 31 // uttaradvAraM rurodha / jugopa, AtmIyavalAmeti zeSaH 32-34 // tadvAraM tadvArarodhikAM senAm / laghunAm adhIrANAm // 35 // For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.mU. 1229 // TI.yu,ko. sa. 41 vinyastAni, dvAropAntavedikAdiSviti zeSaH // 36 // maindena dvividena cetyAdinA pratidvAramadhikayUthapatigamanasyAtroktatvAt pUrva rAmeNa te niyuktAH iti jJeyam // 37-39 // madhyama iti / durjayarAvaNendrajidapiSTitayoruttarapazcimadvArayormadhye tadubhayadvAranirodhakAnAM kAkAkSinyAyena sAhAyyaM kartuM sugrIvaH svayamatiSThaditi jJeyam / "pazcimena tu rAmasya sugrIvaH sahajAmbavAn / adUrAnmadhyame gulme tasthau bhublaanugH||" iti vakSyamANatvAt / / vinyastAni ca yodhAnAM bahUni vividhAni ca / dadarzAyudhajAlAni tatraiva kavacAni ca // 36 // pUrva tudvAramAsAdya nIlo hricmuuptiH| atiSThat saha maindena dividena ca vIryavAn // 37 // aGgado dakSiNadvAraM jagrAha sumhaablH| RSabheNa gavAkSeNa gajena gavayena ca // 38 // hanumAna pazcimadrAraM rarakSa balavAna kpiH| pramAthipraghasAbhyAM ca vIrairanyaizca saGgataH // 39 // madhyame ca svayaM gulme sugrIvaH samatiSThata / saha sarverhari zreSThaiH suparNazvasanopamaiH // 40 // vAnarANAM tu patriMzat koTayaH prakhyAtayUthamAH / nipIDyopaniviSTAzca sugrIvo yatra vAnaraH // 41 // zAsanena tu rAmasya lakSmaNaH svibhiissnnH| dvAre dvAre harINAM tu koTi koTi nyavezayat // 42 // pazcimena tu rAmasya sugrIvaH sahajAmbavAn / adUrAnmadhyame gulpe tasthau bhublaanugH||43|| te tu vAnarazArdUlAH zArdUlA iva daMSTriNaH / gRhItvA dumazailAgrAna hRSTA yuddhAya tasthire // 14 // sarve vikRtalAzUlAH sarve daMSTrAnakhAyudhAH / sarve vikRtacitrAGgAH sarve ca vikRtAnanAH // 45 // suparNaH garuDaH // 40-43 // vAnarazArdUlAH vAnarazreSThAH / zailAyAniti puMstvamArSam // 44 // vikRtalAzUlAH UrdhvaM prasAritapucchAH / vikRta / vinyastAni, prAkAroparipradezeSviti zeSaH / / 36--39 // madhyame gulma iti / atidurjayarAvaNendrajidadhiSThitayAruttarapazcimadvArayormadhye vAyudizi tadubhayadvAra nirodhakAnA kAkAkSinyAyena sAhAyyaM kartuM sugrIvaH svayaM samatiSThatetyarthaH // 10 // prakhyAtayUthapAH patriMzatkoTayaH / aprakhyAtAnA yUthapAnA tatsenAnA ca gaNanAbhAva iti bhAvaH // 41 // 42 // adUrAtpazcimena AsannapRSThabhAgAvaSTambhana // 43-45 // // 19 // For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir myuuhN citrAGgA ityatra vikRtatva koparaktamukhanetratvam / ata eva citraM citravarNam aGgaM yeSAM te tathoktA iti vigrahaH / vikRtAnanAH rAzasaviDambanAya kuTi litmukhaaH|| 15 // dazaguNottarAH zatanAgavalA ityarthaH // 46 // santIti / opabalAH oghasaGkhyAkanAgabalAH / zataguNottarAH oghasaGkhyAka nAgabalebhyaH zataguNena uttarAH zreSThA ityarthaH / aprameyabalAH aparicchedyabalAH // 17 // adbhutaH AzcaryabhUtaH / vicitraH vAnaragopucchabhallUkajuSTattayA dazanAgabalAH kecit keciddshgunnottraaH| kecinnAgasahasrasya babhUvastulyavikramAH // 46||snti caudhabalAH kecit kecicchtgunnottraaH| aprameyabalAzcAnye tatrAsana hariyUthapAH // 47 // adbhutazca vicitrazca teSAmAsIt smaagmH| tatra vAnarasainyAnAM zalabhAnAmivodyamaH // 48 // paripUrNamivAkAzaM saJchanneva ca medinii| laGkAmupa niviSTaizca sampatadbhizca vAnaraiH // 49 // zataM zatasahasrANAM pRthagRkSavanaukasAm / laGkAdvArANyupAjagmuranye yoddhaM smnttH||50|| AvRtaHsa giriH sarvestaiH samantAt plavaGgamaiH // 51 // ayutAnAM sahasraM ca purI tAmabhyavartata // 52 // vAnaraivalavadbhizca babhUva drumpaannibhiH| saMvRtA sarvato laGkA duSpravezApi vAyunA // 53 // nAnAvarNaH / tatra laGkAyAm / teSAM vAnarasainyAnAM samAgamaH AgamanaM zalabhAnAM zaramANAm aSTApadamRgANAm udyamaH samAgama iva AsIt, tathA bhayaGkaro'bhUdityarthaH / yadvA yathA zalabhAnA samAgamo yugapat bhavati tatheti yugapatpatane dRSTAntaH // 18 // paripUrNamiti / atra ivazabdadvayamapi vAkyAlaGkAre / upaniviSTaiH pRthivI pUrNA / sampatadbhiH Agacchadristu AkAzaM pUrNam / bhUmAvavakAzAbhAvAditi bhAvaH // 19 // zatasahasrANAm RkSa vanokasAM zataM pUrvaniyuktebhyo'tiriktaM laGkAdvArANyupAjagAma / anye vAnarAH samantataH yuddhArthamupAjagmurityanvayaH // 50 // AvRta ityardhamekaM vAkyam / / esa giriH trikUTaH // 51 // ayutAnAmityardhabha / ayutAnAM sahamaM ca tAM purImabhyavartatetyanena pUrvoktasya dvArAvaraNasyAnantaram ayutAnAM sahasraM c| purI tAM paryavArayadityucyate // 22 // duSpravezA babhUvetyanvayaH // 53 // dazaguNottarAH dazaguNAdhikAH // 46 // oghavalAH oghasaGkhyAkanAgabalAH // 47-49 // zatasahasrANAM zatam RkSavanaukasaH pUrvaniyuktavyatiriktAH / yoDhuM |lakAdvArANi pRthaka pRthagupAjagmuH, andhe samantata upAjagmuriti yojanA // 50 // AvRta iti / sa giriH trikUTaH // 51-55 // For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir www.kobaith.org abhinipIDitAH uparuddhAH rAkSasAH / vismayamAzcarya jagmuH // 11 // tatra trikUTazikhare / bhinnasya bhinnamaryAdasya sAgarasyeva abhivartataH.TI.pu.kA, abhivartamAnasya balauSasya / salilasvano yathA syAt tathA mahAnchabdo babhUveti yojanA / ato na yathAzabdavaiyarthyam // 55 // teneti / sazailavana sa041 kAnanetyatra vanam udyAnam // 56 // sugrIveNeti rakSyasAhityamucyate // 57 // rAvava ityAdi sArghazlokadayamekAnvayam / vadhe viSaye / Anantaryam / rAkSasA vismayaM jagmuH shsaa'bhinipiidditaaH|vaanrairmeghsngkaashaiH zakatulyaparAkramaiH / / 54 // mahAna zabdo'bhavattatra blaughsyaabhivrttH| sAgarasyeva bhinnasya yathA syAt salilasvanaH // 55 // tena zabdena mahatA spraakaaraastornnaa| laGkA pracalitA sarvA sazailavanakAnanA // 56 // rAmalakSmaNaguptA sA sugrIveNa ca vAhinI / babhUva durdharSatarA sarvairapi surAsuraiH // 57 // rAghavaH sanivezyaiva sainyaM svaM rakSA vdhe| sammantrya mantribhiHsAdha nizcitya ca punaH punH| AnantaryamabhiprepsuHkramayogArthatattvavit // 58 // vibhISaNasyAnumate rAjadharmamanusmaran / aGgadaM vAli tanayaM samAhUyedamabravIt // 59 // anantarakartavyam / abhiprepsuH prApnumicchuH / saMmantrya dUtaH preSaNIya iti vica y| nizcinya aGgada eva preSaNIya iti nirdhArya / kamayogArthatattvavita kamayuktA yogAH sAmAdhupAyAH teSAmarthaH phalaM tasya tattvaM yAthArthaM vettIti tthaaktH| rAjadharmamanusmaran yuyutsayA zatrupuraM pratyAgatA rAjAnaH yuddhArtha / dUtamukhena prathamamAhvayantItyevaMrUpaM rAjadharmamanusmaran / vibhISaNasthAnumate anumato satyAm aGgandaM samAhUyedamabravIditi sambandhaH // 58 // 19 // pamahAniti / tatra vikaTazikhare / bhinnasya sAgarasyevAbhivarnanaH abhivartamAnasya balodhasya malilasvano yathA syAta tathA mahAnisvano'bhavaditi yojanA 5-57 // rAghava ityAdi sArthazlokadvayamekam / Anantaryam anantarakarnavyam / abhiprepsaH prAtamicchuH / kramayogArthanatvAviva kramo nItiH, yogAH sAmAdhupAyAH, 130 // nepAmartha phalama, tasya tatvaM yAcArya ca vettIti tathA / rAjadharmamanusmarana yuyutmayA zatraparaM pratyAgatA rAjAno yuddhArtha dUtamukhena prathama zatrumAlayantItyevarUpaM raajdhrmmnusmrnityrthH| dharmarAjamanusmaranniti pAThe-rAjadantAditvAta dharmazabdasya pUrvanipAnaH / vibhISaNasya anumate anumatI sanyAma agadaM samAyedamabadhI diti sambandhaH / vibhISaNamate sthitveti pAThe-yuddhe rAvaNo bhavantaM zaraNaM prApta gadyadi nadAlaGkAgajyaM tasyaiva dAtappamityevaMrUpe vibhISaNamate sthitvetyrthH||58-59|| For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir he saumya 1 gatavyathaH gatazramaH san / laGkA purI tatprAkAraM lakSayitvA bhayaM tyaktvA dazagrIvaM madvacanAt bahi, mayoktamiti bahItyarthaH / kape ityanena / lanasAmarthya dyotayati // 6 // bhraSTazrIka bhraSTaprAyadraviNa ! gataizvarya gataprAyaniyantRtva / sampadi bhraSTAyAmapi loke niyantRtva sambhavati tadapi / nAstItyarthaH / tadubhayAbhAvapi jIvanAzAsambhavati sApi nAstItyAha mumUrSoM iti| tadAnImapi jJAnaM saMbhavati tadapi nAstItyAha naSTacetaneti // 6 // gatvA saumya dazagrIvaM brUhi madvacanAt kpe| lavayitvA purIM laGkA bhayaM tyaktvA gatavyathaH // 60 // bhraSTazrIka gataizvarya mumUrSo naSTacetana / RSINAM devatAnAM ca gandharvApsarasA tathA // 61 // nAgAnAmatha yakSANAM rAjJAM ca rjniicr| yacca pApaM kRtaM mohAdavaliptena rAkSasa ||[tsy pApasya samprAptA vyuSTiradya duraasdaa]||62|| nUnamadya gato darpaH svayambhUvaradAnajaH / yasya daNDadharaste'haM dArAharaNakarzitaH / daNDaM dhArayamANastu laGkAdvAre vyava sthitaH // 63 // padavI devatAnAM ca maharSINAM ca rAkSasa / rAjarSINAM ca sarveSAM gamiSyasi mayA hataH // 64 // balena yena vai sItAM mAyayA rAkSasAdhama / mAmatikAmAyitvA tvaM hRtavAstanidarzaya // 65 // nAgAnAM sANAm / avaliptena garvitena tvayA RSipramukhAnAM yatpApaM kRtaM yo drohaH kRtH| tasya kAraNabhUtaH svayaMbhUvaradAnajo do gataH gata prAya ityanvayaH / tatra hetumAha yasyeti / daNDadharaH niyantA ahaM yasya te daNDaM dhArayamANaH kariSyamANa ityarthaH // 12 // 63 // evaMvidhasya / niyamane taba kiM bhaviSyatItyatrAha-padavImiti / padavIM teSu kRtaM paribhavaM tamapi gamiSyasItyarthaH / yadvA padavIM lokam / yuddhe sthitaH san teSAM / lokaM gamiSyasi / yuddha sthitvA sarvapApavizuddhaH san gatiM gamiSyasi / tatastUrNamAgacchati bhaavH|| 64 // mAyayA maariicmaayyaa| mAm atikAma dAyitvA apavAhya / lyavabhAva ApaH / yena balena yadalamavalambya sItAM hRtavAnasi tadalaM nidarzayetyanvayaH // 65 // gatavyayaH gatazramaH // 60 // nAgAnAmityAdisArdhazloka eka vAkyam / he rajanIcara ! nAgAno yakSANAM ca avaliptena tvayA yacca pApaM kRtaM yo drohaH kRtaH, tasya | kAraNabhUtA svayambhUvaradAnajo yo darpaH adya gata iti yojanA / tatra hetumAha yasyeti / yasya te tava vaNDaM dhArayamANaH kariSyamANaH lAdvAre vyavasthita iti sambandhaH // 61-63 // pavaMvidhasya mama niyamane taba ki bhaviSyatItyatrAha-padavImiti / yuddhe sthitassana devatAdInAM padavIM puNyalokaM gamiSyasIti sambandhI For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Jn a mA.rA.bhU.mithilAmupAdAya samarpya mAM zaraNaM nAbhyeSi cedimaM lokamarAkSasa kartAsmi / zaraNAgatau tu sarva kSamiSya iti bhAvaH / maithilImupAdAyetyanena svarNa TI.yu.kA! ste ye svarNapratyarpaNamantareNa prAyazcittAnadhikAravatsItApratyarpaNAbhAve zaraNAgatau tu nAdhikAra ityuktam / rAvaNena zaraNAgatau kRtAyAM vibhISaNAyaka // 13 // kosalarAjyaM dAsyAmItyabhiprAyaH // 66 // zaraNAgatyakaraNe khakartavyamAha-dharmAtmeti / yadvA zaraNAgatI prANatrANaM kariSyAmi na tu rAjya arAkSasamimaM lokaM kAsmi nizitaiH shraiH| na ceccharaNamabhyeSi mAmupAdAya maithilIm // 66 // dharmAtmA rakSA zreSThaH samprApto'yaM vibhiissnnH| laDaizvaryaM dhruvaM zrImAnayaM prApnotyakaNTakam // 67 // na hi rAjyamadharmeNa bhoktuM kSaNamapi tvyaa| zakyaM mUrkhasahAyena pApenAviditAtmanA // 68 // yuddhacasva vA dhRtiM kRtvA zauryamAlambya rAkSasa / maccharaistvaM raNe zAntastataH pUto bhaviSyasi // 69 // yadA vizasi lokAMstrIna pakSibhUto mnojvH| mama cakSuSpathaM prApya na jIvana pratiyAsyasi // 7 // dAsyAmItyabhiprAyeNAha dharmAtmeti / dharmAtmA dhrmbuddhiH| rakSasAM zreSThaH rAkSasanAyaka ityarthaH / ayaM vibhISaNaH / samprAptaH mAM prapannaH / tasmAt lajhaizvaryamayaM prAmoti uttarakSaNe prApsyatItyarthaH / zrImAn tadanuguNAnukUlyavAn / evaM kiyAbhedAdayaMzabdadvayopapattiH // 67 // evaM vibhISaNasya / rAjyayogyatAmuktvA rAvaNasya tadabhAvamAha-na hIti / adharmeNa dharmarahitena / ata eva pApena pApiSThena / ata evAviditAtmanA asvAdhInamanaskena / mUrkhasahAyena tvayA na shkymitynvyH|| 68 // sItAmAdAya zaraNamAgato'si cedvibhISaNAya rAjyaM dattvA tvasyANAn rakSAmi anyathA yuddhayasvetyAhaka"rAjabhidhUtadaNDAstu kRtvA pApAni mAnavAH / nirmalAH svargamAyAnti santaH sukRtino yathA / rAjA tvazAsan pApasya tadavAnoti kilbiSam // " iti vacanAta ubhayorapi rUpaM phalaM bhaviSyatIti bhAvaH // 64 // 65 // yadi maraNabhItyA yuyutsA nAsti tadApi te hitaM bravImItyAha-arAkSasamiti // 66 // zaraNAgatirapi rAjyakAmayA na kartavyetyabhiprAyeNAha-dharmAtmeti / ayaM vibhISaNaH samprAptaH, mAmiti zeSaH / lakezvarya zrImAnayam akaNTakaM dhruvaM prApto hi prApta eveti vAkyabhedena // 13 // ayaMzabdadvayanirvAhaH // 67 // 68 // yadi zaraNavajanaM tavAnabhimataM tarhi yuddhacasvetyAha-yuddhadyasveti / zAntaH hataH // 69 // 70 // sa-mUrkhasahAyena bhanena mahAnto na santi vaktArastava samIpa iti sUcyate / etAvatkAlaparyantaM rAjyasojakAdRSTena bhuktaM naktavararAjyam / irAH paramadharmazAptake mayyupAyAta tadrogayogastava kathaM svAditi bhAvaH // 17 // For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yuddhayasveti / zAntaH mRtH| pUta iti / yuddha aparAvRttyA mRteH sarvapApaprAyazcittatvAditi bhAvaH // 69 // 70 // kiyatAmaurSadehikamiti / arAkSasakaraNena zrAddhakarvabhAvAtsvayameva jIvacchrAddhaM kurvityarthaH / sudRSTeti / mriyamANA hi cApalena putrakalabAdimukhadarzanaM kurvanti tadvAditi bhAvaH / / mayi sthitaM madAyattam, avazyaM tvAM nAzayAmItyarthaH // 71 // mUrtimAna karacaraNAdisaMsthAnavAn / havyavAda AmiH // 72 // atipatya / bravImi tvAM hitaM vAkyaM kriyatAmauladaihikam / sudRSTA kriyatAM laGkA jIvitaM te mayi sthitam // 71 // ityuktaH sa tu tAreyo rAmeNAkliSTakarmaNA / jagAmAkAzamAvizya mUrtimAniva havyavAT // 72 // so'tipatya muhUrtena zrImAnarAvaNamandiram / dadarzAsInamavyagraM rAvaNaM sacivaiH saha // 73 // tatastasyAvidUresa nipatya haripuGgavaH / dIptAgnisadRzastasthAvaGgadaH kanakAnandaH // 74 // tadrAmavacanaM sarvamanyUnAdhikamuttamam / sAmAtyaM zrAvayAmAsa nivedyAtmAnamAtmanA // 75 // dUto'haM kosalendrasya raamsyaaklissttkrmnnH| vAliputro'Ggado nAma yadi te zrotra mAgataH // 76 // Aha tvAM rAghavo rAmaH kausalyAnandavardhanaH / niSpatya pratiyuddhayasva nRzaMsa puruSo bhava // 77 // prApya / avyagraM dadarzetyanvayaH / zrImAnityanena harSavattvamucyate // 73 // 74 // taditi / uttama pathyam / sAmAtyaM, rAvaNamiti zeSaH / AtmanA svayam / AtmAnaM nivedya Atmano vAliputratvAdinivedanapUrvakaM rAmavacanaM kathayAmAsetyarthaH // 79 // dUta iti / yadi te zrotramAgataH, mAM zrutavAnasi kimityarthaH // 76 // Aha tvAmiti / rAghava ityAdinA chadmanA na yotsyata ityuktam / kausalyAnandavardhana ityanena bahutapaHprabhAvajanitatayA| dhArmikatvamuktam / niSpatya puraannirgty| puruSo bhava zUro bhvetyrthH| puruSAdhameti pAThe-puroparo'pyAnagamane nUnaM puruSAdhama evAsIti bhaavH||77|| sudRSTA kriyatAm, durgasaMrakSaNAdibhiriti zeSaH // 71 // mUrtimAna havyavAda, vAnaraveSo'gnirityarthaH // 72 // atipatya atikramya, mArgamiti zeSaH // 73 // 7 // tadrAmavacana miti saMkSepakathanaM vakSyamANasya // 75 // tasyaiva prapaJcaH-dUto'hamiti / yadItyasandigdhe sandigdhavacanaM vedAH pramANaM ceditivava / zrotramAgata pava, etena svasya svIyAnAM ca balAdi tubhyaM na vAcyameva, tvayA jJAtatvAditi bhAvaH // 76 // niSpatya purAdviniSkramya / puruSo bhava zaro bhava // 7 // Vaa sA-aurvadehikaM mRtyanantaraM lokAntare sukhaprAparka dAnAdikaM kriyatAm / anuzatikAditvAdubhayapadaddhiH / anena putrA avyasanta iti sarvanAza kartA ko'pi na jIviSpattIti yotpate / "priyadara priyaM bhavet " ti dazarathoktavibhISaNena kRtaM sadapi tava sammataM na bhavedisyevamuktiH // 1 // For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ThI.pu.kI. mA.rA.bhU. hantati, ahamiti zeSaH / nirudinAH nirbhayAH // 78 // uddhariSyAmi unmUlayiSyAmi / kaNTakaM baadhkmityrthH|| 9 // 80 // ApanaH prAptaH babhUva // 8 // PRIMdurmedhAH durbuddhiH, na dUto vadhya iti zAstrAnabhijJa ityarthaH / asakRcchazAsetyanvayaH / yadvA durmedhA ityaGgadamevAha // 82 // 83 // yAtudhAnagaNe viSaye hantAsmi tvAMsahAmAtyaM saputrajJAtibAndhavam / nirudvignAstrayo lokA bhaviSyanti hate tvayi // 78 // devadAnava yakSANAM gandharvoraMgarakSasAm / zatrumadyoddhariSyAmi tvAmRSINAM ca kaNTakam // 79 // vibhISaNasya caizvarya bhavi dhyati hate tvayi / na cet satkRtya vaidehI praNipatya pradAsyasi // 80 // ityevaM paruSaM vAkyaM bruvANe haripuGgave / amarSavazamApanno nishaacrgnneshvrH|| 81 // tataH sa roSatAmrAkSaH zazAsa sacivAMstadA / gRhyatAmeSa durmedhA vadhyatAmiti cAsakRt // 82 // rAvaNasya vacaH zrutvA dIptAnisamatejasaH / jagRhustaM tato ghorAzcatvAro rajanI carAH // 83 // grAhayAmAsa tAreyaH svayamAtmAnamAtmavAn / balaM darzayituM vIro yAtudhAnagaNe tadA // 84 // sa tAn bAhudvaye saktAnAdAya patagAniva / prAsAdaM zailasaGkAzamutpapAtAGgadastadA // 85 // te'ntarikSAdvinirdhUtA stasya vegena raaksssaaH| bhUmau nipatitAH sarve rAkSasendrasya pazyataH // 86 // tataH prAsAdazikhara zailazRGga mivonnatam / dadarza rAkSasendrasya vAliputraH pratApavAn // 87 // tatpaphAla padAkAntaM dazagrIvasya pshytH| purA himavataH zRGgaM vaciNeva vidAritam // 88 // svabalaM darzayitum / AtmavAn dhRtimAn / svayam AtmAnaM grAhayAmAsa grahItumanumene // 84-87 // paphAla vyazIryata // 88 // nirudvimAH nirbhayAH // 78 // 79 // satkRtya praNipatya, mAmiti zeSaH / vaidehI na pradAsyasi cet tvayi hate vibhISaNasyaizvarya bhaviSyatIti yojanA / vaidehIM na pradAsyasi cettvAM hatvA vibhISaNAya rAjyaM dAsyAmItyarthaH // 80-86 // prAsAdazikharaM, dadarzati zeSaH / dRSTvA taccakrAma padAkrAntabAna / cakAma rAkSasendrasya iti pAThaH // 7 // tadAkrAntaM ca prAsAdazikharaM paphAla zatadhA vizIrNamabhUt / / 80-90 // 132 // For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vizrAvya vizeSeNa zrAvayitvA // 89 // 90 // prAsAdadharSaNAt prAsAdabhaJjanAt / pazyan tarkayan / nizvAsaparamaH aadhiknishvaasH||9|| rAma iti / aGgadAgamanaM, dRSTveti shessH|| 92 // saMvRtaH, babhUveti zeSaH / uttarazcokenakavAkyatve harikapizabdayoH paunaruktyaM syAt // 93 // nyUnatAvyAvRttyartha sarvANItyuktam / kapiH suSeNaH / paryakAmata paritazvacAra / nakSatrANi nakSatranirUpitarAzInityarthaH // 94 // teSAmityAdi / akSauhiNizatamityatra bhaktvA prAsAdazikharaM nAma vizrAvya cAtmanaH / vinadya sumahAnAdamutpapAta vihAyasam // 89 // vyathayan rAkSasAn sarvAn harSayaMzcApi vAnarAn / sa vAnarANAM madhye tu rAmapArzvamupAgataH // 90 // rAvaNastu paraM cakre krodhaM prAsAdadharSaNAt / vinAzaM cAtmanaH pazyannizvAsaparamo'bhavat // 91 // rAmastu bahubhihRSTairninadadbhiH plavaGgamaiH / vRto ripuvadhAkAGkSI yuddhAyaivAbhyavartata // 92 // suSeNastu mahAvIryoM girikUTopamo hriH| bahubhiH saMvRtastatra vAnaraiH kAmarUpibhiH // 93 // caturdArANi sarvANi sugrIvavacanAt kapiH / paryakrAmata durdharSo nakSatrANIva cndrmaaH|| 94 // teSAmakSauhiNizataM samavekSya vanaukasAm / laGkAmupaniviSTAnAM sAgaraM cAbhivartatAm // 95 // rAkSasA vismayaM jagmukhAsaM jagmustathA'pare / apare samaroddharSAddharSameva prapedire // 96 // kRtsnaM hi kapibhiryApta prAkAraparikhAntaram / dadRza rAkSasAdInAH prAkAraM vAnarIkRtam // 97 // "DyApoH saMjJAchandasorbahulam" iti hrasvaH / anekAkSauhiNImityarthaH / sAgaraM cAbhivartatA sAgarasamIpe vartamAnAnAmityarthaH // 95 // rAkSasAH, dhIrA iti zeSaH / apare adhIrA ityarthaH / udAt garvAt ||96||kRtsnmiti / haribhiyAptaM prAkAraparikhAntaraM prAkArapArikhayorentarAlam / vAnarI kRtaM vAnarapracuratayA kRtam, aparamiva prAkAraM dadRzurityarthaH // 97 // pazyan eko'pi samanaM mama balaM parAbhUya nirbhayaM gacchati / evaMvidheSyanekeSu mannAzodyateSu kathaM jIvanamiti paryAlocayannityarthaH // 91-93 // paryakrAmata sarva balarakSArtha sarvadvAravRttAntagrahaNArtha ca paritazcacAra // 94 // akSohiNizatam "akSAhinyAm-" iti vRddhiH / AryoM hastaH / yAvanto'kSauhiNyAM gajAzvaratha For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.bhU. lahAhetyardham // 98 // tasminniti / spssttH||9|| iti zrIgovinda zrIrAmAyaNa ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekacatvAriMzaH srgH||41||N TI.yu.ko atha yuddhArambho dvicatvAriMze-tata iti / tatra tasmin kAle // 1 // vidhAnaM rakSaNavidhim / dviguNaM pUrvasmAdadhikam // 2 // sa iti / hAhAkAraM prakurvanti rAkSasA bhayamohitAH // 98 // tasmin mahAbhISaNake pravRtte kolAhale rAkSasarAjadhAnyAm / pragRhya rakSAMsi mahAyudhAni yugAntavAtA iva sNviceruH||99|| ityAce zrImadyuddhakANDe ekacatvAriMzaH srgH||4|| tataste rAkSasAstatra gatvA rAvaNamandiram / nyavedayan purI ruddhA rAmeNa saha vaanraiH||1||ruddhaa tu nagarIM zrutvA jAtakrodho nishaacrH| vidhAnaM dviguNaM kRtvA prAsAdaM so'dhyarohata // 2 // sa dadarzAvRtAM laGkA sazailavanakAna nAm / asaGkhayeyairharigaNaiH sarvato yuddhakAikSibhiH // 3 // sa dRSTvA vAnaraiH sarvI vasudhAM kavalIkRtAm / kathaM kSapayi tavyAH syuriti cintAparo'bhavat // 4 // sa cintayitvA suciraM dhairyamAlambya rAvaNaH / rAghavaM hariyUthAMzca dadarzA ytlocnH||5||raaghvH saha sainyena mudito nAma pupluve / laGkAM dadarza guptAM vai sarvato rAkSasairvatAm // 6 // dRSTvA dAzarathirlaGka citradhvajapatAkinIm / jagAma sahasA sItAM dUyamAnena cetasA // 7 // atra sA mRgazAvAkSI matkRte janakAtmajA / pIDyate zokasantaptA kRzA sthaNDilazAyinI // 8 // sarvata AvRtAmityanvayaH // 3 // kavalIkRtAm AcchAditam / kapilIkRtAmiti pAThe-vAnaravaNena kapilIkRtAm / zapayitavyAH nAzayi tavyAH, eta iti shessH|| 4 // Ayatalocana ityanena vismayAtizaya ucyate // 5 // pupluve nAma pUrvasthAnAt prAkArasannikRSTaM pradeza prApta ityrthH| // 6 // dUyamAneneti / sItA smRtvA dukhito'bhUdityarthaH // 7 // mRgazAvAkSItyanena zokAnaItvamucyate / sthaNDilazAyinI bhUtalazAyinI // 8 // padAtayastatsaGkhyA vAnarA ityarthaH / zatazabdo'nantavAcI / sAgaraM cAbhivartatA sAgaraparyantamamivyAppa vartamAnAnAmityarthaH // 95-99 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa. yuddhakANDa ekacatvAriMzaH srgH||41|| 1 // rudrAmiti / vidhAnaM durgasaMrakSaNam // 2 // 3 // kapilIkRtAm kapilavarNasaha zI| kRtAm // 4 // 5 // pupluve vegena prAkArasamIpaM prApta ityarthaH // 6 // dUyamAnena santapyamAnena cetasA upalakSitaH / manasA jagAma sasmAretyarthaH // 7 // mtkRte| For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir pIDyamAnAM, rAkSasIbhiriti zeSaH / dharmAtmetyanena dayAlutvamucyate // 9 // vacane AjJApanarUpe / sakarSamANAH sprdhmaanaaH| anAdayan lavAmiti zeSaH // 10 // vikirAma cuurnnyaam| manAMsi dadhire nizcayaM cakurityarthaH ||11||shikhraanni parvatakhaNDAn / 'zikharaM zailakhaNDakam' iti sahakAraH tiSThanti atiSThan // 12 // prekSataH prekSamANamanAdRtya tAnyanIkAni vAnarAnIkAni / bhAgazaH svasvaniyuktapradeze / laGkA lAprAkAram / rAghavapriya pIDyamAnAM sa dharmAtmA vaidehImanucintayan / kSipramAjJApayAmAsa vAnarAn dviSatAM vadhe // 9 // evamukte tu vacane rAmeNAkliSTakarmaNA / saGgharSamANAH plavagAH siMhanAdairanAdayan // 10 // zikharairvikirAmainA laGkA muSTibhireva vA / iti sma dadhire sarve manAMsi hriyuuthpaaH||11|| udyamya girizRGgANi zikharANi mahAnti ca / tarUMzco tpATya vividhAstiSThanti hariyUthapAH // 12 // prekSato rAkSasendrasya tAnyanIkAni bhAgazaH / rAghavapriyakAmArtha laGkAmAruruhustadA // 13 // te tAmravakrA hemAmA rAmArthe tyktjiivitaaH| laGkAmevAbhyavartanta sAlatAlazilAyudhAH ||14||te dumaiH parvatAyaizca muSTibhizca plvnggmaaH| prAkArAgrANyaraNyAni mamanthustoraNAni ca // 15 // parikhAH pUrayanti sma prsnnslilaayutaaH| pAMsubhiH parvatAgraizca tRNaiH kASThaizca vAnarAH // 16 // tataH sahasrayUthAzca koTI yUthAzca vaanraaH| koTIzatayutAzcAnye laGkAmAruruhustadA // 17 // kAJcanAni pramRdantastoraNAni plavaGgamAH / kailAsazikharAmANi gopurANi pramathya ca // 18 // kAmArtha rAmaprItisiddhayarthamityarthaH // 13 // tyaktajIvitAH "AzaMsAyAM bhUtavacca" iti ktaH // 14 // araNyAni udyAnAni / toraNAni badi rANi / mamanthuH bbhcrityrthH|| 15 // 16 // koTIzatayutAH kottiishtyuuthyutaaH|| 17 // kAJcanAnItyAdizokadayam / kAJcanAni kAJcana matrimikam / zokasantaptA'pi pIDhapate madartha rAmasya mahAna kezo jAyata iti khinnA bhavatItyarthaH // 8 // 9 // saGkarSamANAH ane bhavituM parasparaM spardhamAnAH // 10 // vikirAma vidArayAma // 11 // zikharANi parvatakhaNhAna " zRGgaM syAtparvatasyAyaM zikharaM khaNDazailakam" iti yAdavaH // 12 // rAghavapriyakAmArya triyaviSayaH kAmo manorathaH tatsiddhacartham, rAghavasya priyaviSayamanorathasiddhaye ityarthaH // 13-18 // For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bha. .ya. kRtAni / pramRjantaH cuurnnyntH| ApnuvantaH pavantazca gamanAgamane kurvantaH // 18-20 // ityevamiti / ghoSayantaH ghussyntH| garjantaH siMhanAda kurvntH||21|| vIrabAhurityAdisAzloka ekaanvyH| etasminnantare prasiddhAH vIravAhvAdayaH prAkAraM nipIbyopaniviSTAH sntH| skandhAvArasya / AplavantaH plavantazca garjantazca plvnggmaaH| laGkA tAmabhidhAvanti mahAvAraNasannibhAH // 19 // jayatyatibalo rAmo lakSmaNazca mhaablH| rAjA jayati sugrIvo rAghaveNAbhipAlitaH // 20 // ityevaM ghoSayantazca garjantazca plvnggmaaH| abhyadhAvanta laGkAyAH prAkAraM kAmarUpiNaH // 21 // vIrabAhuH subAhuzca nalazca vanagocaraH / nipIDyopaniviSTAste prAkAraM hriyuuthpaaH| etasminnantare cakruH skandhAbAranivezanam // 22 // pUrvadvAraM tu kumudaH koTIbhirdazabhirvRtaH / AvRtya balavAMstasthau haribhirjitakAzibhiH // 23 // sAhAyyAthai tu tasyaiva niviSTaH praghaso hariH / panasazca mahAbAhurvAnarairbahubhirvRtaH // 24 // dakSiNaM dvAramAgamya vIraH zatavaliH kpiH| AvRtya balavAMstasthau viMzatyA koTibhirvRtaH // 25 // suSeNaH pazcimadvAraM gatastArApitA hriH| AvRtya balavAMstasthau SaSTikoTibhirAvRtaH // 26 // zibirasya, nivezanaM nirmANaM ckruH| yuddhe'ntarAntarA vizramArthaM vAsasthAnaM skandhAvAraH / yadA vyUhIbhAvena senAsthApanaM skndhaavaarH|| 22 // nivezanaprakAramevAha-pUrvadvAramityAdinA / kumudaH pUrvadvAramAvRtya tasthau / IzAnakoNe sthitvA pUrvadvAramAkramya sthitvaanityrthH|| 23 // 24 // zatavaliH dakSiNadvAramAvRtya tasthau / AneyakoNe sthitvA dakSiNadvAramAkramya sthitavAnityarthaH // 25 // suSeNaH pazcimadvAraM gataH AvRtya tasthau / / AptavantaH samantAtplavantaH / pravantaH prAkArAbhimukhaM tavantaH // 19-21 // skandhAvAranivezanaM skandhAvArasya senAnivezasya nivezanaM vyUhIbhAvena sthApanam / laa||22|| skandhAvAranivezaprakAramAha-pUrvadvAramityAdinA / kumudaH pUrvadvAramAvRtya tasthau, IzAnakoNe sthitvA pUrvadvAramAkrampa sthitavAnityarthaH // 25 // 24 // zatavalidakSiNadvAramAvRtya tasthau AyakoNe sthitvA dakSiNadvAramAkramya sthitavAnityarthaH // 25 // suSeNaH pazcimadvAraM prAptaH AvRtya tasthau netakoNe sthitvA // 1340 For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nairRtakoNe sthitvA pazcimadvAramAkramya sthitavAnityarthaH // 26 // sugrIvazcottaraM dvAramAvRtya tasthau / "pazcimena tu rAmasya sugrIvaH sahajAmbavAn adUrAnmadhyame gulme tasthau bahubalAnugaH // " ityuktaprakAreNa vAyavyakoNe sthitasya sugrIvasya uttaradvAranirodhakatvAbhidhAnAdetadanusAreNa kumudAdInAM tattatkoNAvasthitatvena tattadvAranirodhakatvamiti vyAkhyAtam // 27-30 // gajo gavAkSa iti / rAmapArzvasthAt gavAkSAdanyo jJeyaH // 31 // tataH uttaraM dvAramAsAdya rAmaH saumitriNA saha / AvRtya balavAMstasthau sugrIvazca harIzvaraH // 27 // golAGgalo mahAkAyo gavAkSo bhImadarzanaH / vRtaH koTayA mahAvIryastasthau rAmasya pArzvataH // 28 // RkSANAM bhImavegAnA dhUmraH zatrunibarhaNaH / vRtaH koTyA mahAvIryastasthau rAmasya pArzvataH // 29 // sannaddhastu mahAvIryo gadApANivibhI SaNaH / vRto yattaistu sacivaistasthau tatra mahAbalaH // 30 // gajo gavAkSo gavayaH zarabho gandhamAdanaH / samantAt paridhAvanto rarakSurharivAhinIm // 31 // tataH kopaparItAtmA rAvaNo raakssseshvrH| niryANaM sarvasainyAnAM dutamAjJA payattadA // 32 // etacchrutvA tato vAkyaM rAvaNasya mukhodgtm| sahasA bhImanirghoSamughuSTaM rajanIcaraiH // 33 // tataH pracoditA bheryazcandrapANDarapuSkarAH / hemakoNAhatA bhImA rAkSasAnAM smnttH|| 34 // vineduzca mahAghoSAH zaGkhAH zatasahasrazaH / rAkSasAnAM sughorANAM mukhamArutapUritAH // 35 // vAnarasenAsannivezAdetoH / tadA tasmin sannivezakAle // 32 // etaditi / bhImanirghoSa yathA bhavati tathA uddeSTam uccaiH siMhanAdaH kRta ityarthaH // 33 // pracoditAH senAne preritAH / candrapANDarapuSkarAH candrazubhramukhAH / saMmArjanasaMskAravizeSeNa tAsAM zubhratvam / "puSkaraM karihastAye pazcimadvAramAkramya sthitavAnityarthaH // 26 // sugrIvazcottaradvAramAgatya AvRtya pazcimena tu rAmasya sugrIvassahajAmbavAn' ityAyuktaprakAreNa vAyavyakoNe sthitaH sugrIvasyottaradvAranirodhakatvAbhidhAnAttadanusAreNa kumudAdInAM tattatkoNAvasthitatvena tattadvAranirodhakatvamAkhyAtam // 27-29 // yatra mahAbalo rAmastatra tasthA vityanvayaH // 30 // gajo gavAkSa iti / ayaM gavAkSo rAmapArzvasthagavAkSAdanyaH // 31-33 // candrapANDarapuSkarAH candravatpANDaramukhAH / " puSkaraM karihastAne For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.mU. // 135 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir vAdyabhANDamukhe jale" ityamaraH / koNo vAdyatADanadaNDaH / vinedurityanukarSaH / athavA pracoditAH sasvanurityarthaH // 34 // 35 // zubhanIlAGgAH AbharaNa prabhAbhiH zobhamAnAni nIlAni cAGgAni yeSAM te / ata eva vidyunmaNDalasannaddhA iti nAdhikopamA / vidyunmaNDalasannaddhA ityupamAnavizeSaNena upameyeSu rAkSaseSu sabhUSaNatvaM gamyata ityapyAhuH || 36 || sainyAH senAyAM samavetA janAH / "senAyAM samavetA ye sainyAste sainikAzca te " ityamaraH / te babhuH zubhanIlAGgAH sazaGkhA rajanIcarAH / vidyunmaNDalasannaddhAH sabalAkA ivAmbudAH // 36 // niSpatanti tataH sainyA hRSTA rAvaNacoditAH / samaye pUryamANasya vegA iva mahodadheH // 37 // tato vAnarasainyena mukto nAdaH sama ntataH / malayaH pUrito yena sa sAnuprasthakandaraH // 38 // zaGkhadundubhisaMghuSTaH siMhanAdastarasvinAm / pRthivIM cAnta rikSaM ca sAgaraM caiva nAdayan // 39 // gajAnAM bRMhitaiH sArdhaM hayAnAM heSitairapi / rathAnAM nemighoSaizca rakSasAM vadana svanaH // 40 // etasminnantare ghoraH saGgrAmaH samavartata / rakSasAM vAnarANAM ca yathA devAsure purA // 41 // te gadAbhiH pradIptAbhiH zaktizalaparazvadhaiH / nijaghnurvAnarAn ghorAH kathayantaH svavikramAn // 42 // [ vAnarAzca mahAvIryA rAkSasAn jaghnurAhave / jayatyatibalo rAmo lakSmaNazca mahAbalaH ] rAjA jayati sugrIva iti zabdo mahAnabhUt // 43 // samaye pralaye, candrodaye vA / vegAH pUrAH // 37 // malayaH trikUTaH / saH prasiddhaH / sAnuprasthakandaraH anuprasthaM prasthe prasthe sthitAH yAH kandarAH tAbhiH saha vartata iti vigrahaH / yadvA sAnuH vapraH prasthaH taTaH kandarA guhetyarthaH / sAnuH mahAprasthaH prasthaH kSudrataTaH kandaraH darI taiH saha vartata iti sasAnuprasthakandara ityapyAhuH // 38 // zaGkhadundubhItyAdizlokadvayam / zaGkhadundubhisaMghuSTaH zaGkhadundubhisaGghoSayuktaH / tarasvinAM balavatAm / siMhanAdaH gajabRMhitAdibhiH saha pRthivyAdikaM nAdayan anAdayat // 39 // 40 // devAsure yathA devAsuravirodhe devAnAmasurANAmivetyarthaH / yadvA SaSThIbahuvacanasya vAdyabhANDamukhe jale " ityamaraH / hemakoNAhatAH suvarNamayavAdanadaNDAhatAH || 34-36 // sainyAH " senAyAM samavetA ye sainyAste sainikAzca te " ityamaraH / | samaye pralayakAle || 37 // sasAnuprasthakandaraH sAnurmahAprasthaH, prasthaH kSudrataTaH / kandaraH darI // 38 // nAdayana, udabhUditi zeSaH // 39 // gajAnAmityAdi zloka dvayamekaM vAkyam / etasmin samaye gajAnAM bRMhitAdibhissaha rakSama vAnarANAM ca purA devAsurANAM virodhe sati yathA tathA ghorassaGgrAmaH samapadyateti For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. sa0 42 / / 135 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir "supA suluk-" ityAdinA sheaadeshH|| rAjetyardham / spaSTam // 41-43 // rAjanityAdisAzcokaH / svasvanAmakathA tata iti / nAmakayAM coktvA tato nijrityuttrtraanvyH| nAmakathAnAm antataH ante iti vA yojanA / vegitAH sAtavegAH / vepitA iti pAThe-kopena kampamAnA ityrthH||4|| bhindipAle gdaabhedaiH|| 15 // samAplutya prAkArApraparyantamutpatya / plavanaM plutagatiM gacchantIti vaGgamAH / asaMjJAyAmapi khshaarssH| anena plutagati rAjana jaya jayetyuktvA svsvnaamkthaanttH| tathA vRkSairmahAkAyAH parvatAyaizca vAnarAH / nijadhnustAni rakSAsi nakhairdantaizca vegitaaH||44|| rAkSasAstvapare bhImAH prAkArasthA mahIgatAn / bhindipAlaizca khaGgaizca zulaizcaiva / vyadArayan // 45 // vAnarAzcApi saMkruddhAH prAkArasthAna mhiigtaaH| rAkSasAna pAtayAmAsuH samAplutya plavaGgamAH // 46 // sa samprahArastumulomAMsazoNitakardamaH / rakSasAM vAnarANAM ca smbbhuuvaadbhutopmH||17|| ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dvicatvAriMzaH sargaH // 42 // mattvamuktam / ato na vAnarazabdena punruktiH||46|| samprahAraH yuddham / tumulaH prsprsngklH| mAMsazoNitAnyeva kardamo yasmin sa mAMsazoNita kardamaH / adbhutopamA durlabhopama iti yAvat // 47 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNa ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvicatvAriMzaH sargaH // 42 // sambandhaH // 40-43 // svasvanAmakathAntataH svasvanAmakathAnte nijaghnuriti sambandhaH // 44 // (rAkSasAstvapare ityadha prakSiptamiti katakaH // 45 // plavaGgamAH pravargamanazIlAH // 46 // sa samprahAra iti / patAddhottaraM pratyavahArassenAyA iti bhAratAllabhyate / "tataH pratyavahAro'bhUtsainyAnAM rAghavAjJayA" ityAdi tatroktam // 47 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM dvicatvAriMzaH srgH|| 42 // sa0-senApratyavahAro'trAnukto'pi " tataH pratyavahAro'bhUnsainyAnAM gadhavAjJayA // tato nivizamAnastAn sainikAnAvaNAnugAH / abhijammurgaNA eke pizAcakSudrarakSasAm // tato'bhipatatA teSAmadRzyAnA durAtmanAm / antardhAnavadhaM tajjJazcakAra sa vibhISaNaH // " iti bhAratavanaparvokto'nusandheSaH // 7 // For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. TI.yu. TA.yu.kA. ca manoramaiH // 2 camUhatI jayamicchatANAM ca dvandvayuddha atha dvandvayuddhaM varNayati tricatvAriMze-yuddhyatAM tvityAdi / vAnarANAM yuddhayatAM vAnareSu yuddhayamAneSu / balakopaH senAyAH kopH| baletyavibhaktika nirdeshH||1|| te hayarityAdizlokadvayamekAnvayam / kAJcanApIDaiH svarNamayazekharaiH / iyarityAyupalakSaNe tRtIyA / rAkSasavyAghrAH rAkSasazreSThAH / rAkSasa yuddhayatAM tu tatasteSAM vAnarANAM mahAtmanAm / rakSasAM sambabhUvAtha balakopaH sudAruNaH // 3 // te hayaiH kAJcanApIDai vNjaishcaagnishikhopmaiH| rathaizcAdityasaGkAzaiH kavacaizca manoramaiH // 2 // niryayU rAkSasavyAghrA nAdayanto dizo daza / rAkSasA bhImakarmANo rAvaNasya jyaissinnH|| 3 // vAnarANAmapi camUhatI jayamicchatAm / abhyadhAvata tAM senA rakSasAM kAmarUpiNAm // 4 // etasminnantare teSAmanyonyamabhidhAvatAm / rakSasAM vAnarANAM ca dvandvayuddha mavartata // 5 // aGgadenendrajit sArdha vAliputreNa raaksssH| ayudhyata mahAtejAtrayambakeNa yathA'ntakaH // 6 // praja vena ca sampAtirnityaM durmarSaNo rnne| jambumAlinamArabdho hanumAnapi vaanrH||7|| saGgataH sumahAkrodho rAkSaso raavnnaanujH| samare tIkSNavegena mitraghnena vibhISaNaH // 8 // tapanena gajaH sArdhe rAkSasena mahAbalaH / nikumbhena mahAtejA nIlo'pi samayuddhayata // 9 // vAnarendrastu sugrIvaH praghasena smaagtH| saGgataH samare zrImAna virUpAkSeNa lkssmnnH|| 10 // agniketuzca durdharSo razmiketuzca raaksssH| suptanno yajJakopazca rAmeNa saha saGgatAH // 11 // vajamuSTistu maindena dvividenaashniprbhH| rAkSasAbhyAM sughorAbhyAM kapimukhyau samAgatau // 12 // zreSThatve'pi jAtyantaratvaM saMbhavatIti rAkSasA ityuktam // 2-6 // durmarSaNaH duHsahaH / prajaGgho rAkSasaH / sampAtiH vibhiissnnscivH| ArabdhaH, hantumiti / shessH||7-10|| suptavayajJakopau ceti vA paatthH||11||raaksssaabhyaaN vajramuSTayazaniprabhAbhyAm / kapimukhyau maindadvividau / anena parasparasaGgatiruktA // 12 // yuddhayatAmiti / balakopaH balasya kopaH // 1 // kAdhanApI: kAzanabhUSaNavadbhiH / agnizikhopamaiH tadvadurddharSeH // 2-4 // anyonyamabhidhAvartA dvandvayuddhArthamiti bhAvaH // 5 // 6 // durmarSaNa: dussahaH / ArabdhaH, prahartumiti zeSaH // 7--16 // // 136 // For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kara raNadurdharaH raNe durnigrahaH // 13 // 14 // dvandaM dvandvatvam / bahudhA yuddhAya zastrAstrabAhucaraNaprabhRtibhiryuddhAya / bahubhiriti rAkSasavizeSaNAdvAnarAzcetya cApi bahava iti vizeSaNaM vijJeyam // 15 // tumulaM vyAkulam // 16 // kezazAdalA kezaiH shaahlvtyH| saGghATaH kASThasaJcayaH // 17 // AjadhAna vIraH pratapano ghoro rAkSaso raNadurdharaH / samare tIkSNavegena nalena samayuddhayata // 13 // dharmasya putro balavAna suSeNa iti vizzrutaH / sa vidyunmAlinA sArdhamayudhyata mhaakpiH|| 14 // vAnarAzcApare bhImA rAkSasairaparaiH saha / dvandvaM samIyurbahudhA yuddhAya bahubhiH saha // 15 // tatrAsIta sumahadyuddhaM tumulaM romaharSaNam / rakSasAM vAnarANAM ca vIrANAM jayamicchatAm // 16 // harirAkSasadehebhyaH prabhRtAH keshshaadlaaH| zarIrasaGghATavahAH prasanuH zoNitApagAH // 17 // AjaghAnendrajit kruddho vajeNeva zatakratuH / aGgada gadayA vIraM zatrusainyavidAraNam // 18 // tasya kAJcanacitrA raMtha sAvaM sasArathim / jaghAna samare zrImAnaGgado vegavAn kpiH|| 19 // sampAtistu tribhirbANaiH prajaGghana samA hRtaH / nijaghAnAzvakarNena prajaca raNamUrdhani // 20 // jambumAlI rathasthastu sthazaktyA mahAbalaH / vibheda samare kruddho hanUmantaM stanAntare // 21 // tasya taM rathamAsthAya hanUmAn maarutaatmjH| pramamAtha talenAzu saha tenaiva rakSasA // 22 // nadan pratapanI ghoro nalaM so'pyanvadhAvata // 23 // nalaH pratapanasyAzu pAtayAmAsa ckssussii| bhinna gAtraH zaraistIkSNaiH kSiprahastena rakSasA // 24 // tADayAmAsa // 18-20 // rathazaktyA ratha eva sadA vartamAnayA zaktyA // 21 // AsthAya Aruhya // 22 // nadannityardhamekaM vAkyam // 23 // rakSasA pratapanena / bhinagAtra ityasya pUrveNAnvayaH // 24 // harirAkSaseti / keza: zAhalAH shaalvtyH| zarIrasaGghATavahAH zarIrANyeva saGghATAH kASThasaJcayAH tAna vahantIti tathA // 17-20 // rathazaktyA rathastha zatayA // 21.-23 // rakSasA bhinnagAtro nalaH pratapanasya cakSuSI pAtayAmAseti sambandhaH // 24-37 // For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa.rA.bhU. // 12 // sa046 saptapaNena saptaparNavRkSeNa // 25 // 26 // agnizikhopamaiH agnijvaalopmaiH||27 / / purATTaH puravalabhiH // 28 // 29 // kssiprhstHkssiprkaarihstH| nikumbhaH prajahAsa ceti pAThaH samyak // 30 // zirazciccheda sAratharityanantaraM vajrAzanisamasparza iti zlokaH / tato dvividaM vAnarendraM viti asantamiva sainyAni praghasaM vaanraadhipH| sugrIvaH saptaparNena nirbibheda jaghAna ca // 25 // aniketuzca durdharSA razmi ketuzca raaksssH| suptaghno yajJakopazca rAmaM nirbibhiduH shraiH||26|| teSAM caturNA rAmastu zirAMsi nizitaiH shraiH| kruddhazcaturbhizciccheda ghorairagnizikhopamaiH // 27 // vajamuSTistu maindena muSTinA nihato rnne| papAta sarathaH sAzvaH purATTa iva bhUtale // 28 // nikumbhastu raNe nIlaM nIlAJjanacayaprabham / nirvibheda zaraistIkSNaiH karairmeghamivAMzumAna // 29 // punaH zarazatenAtha kSiprahasto nishaacrH| vibhada samare nIlaM nikumbhaH prajahAsa ca // 30 // tasyaiva rathacakreNa nIlo vissnnurivaahve| zirazciccheda samare nikumbhasya ca sArathaH // 31 // vajrAzanisamasparzo dvivido 'pyazaniprabham / jaghAna girizRGgeNa miSatAM sarvarakSasAm // 32 // dvividaM vAnarendraM tu nagayodhinamAhave / zarairazani saGkAzaiH sa vivyAdhAzaniprabhaH // 33 // sa zarairatividdhAGgo dvividaH krodhamUJchitaH / sAlena sarathaM sAzvaM nija ghAnAzaniprabham // 34 // vidyunmAlI rathasthastu zaraiH kAJcanabhUSaNaiH / suSeNaM tADayAmAsa nanAda ca muhurmuhuH // 35 // taM rathasthamatho dRSTvA suSeNo vAnarottamaH / girizRGgeNa mahatA rathamAzu nyapAtayat // 36 // lAghavena tu saMyukto vidyunmAlI nishaacrH| apakramya rathAtUNa gadApANiH kSitau sthitaH // 37 // tataH krodhasamAviSTaH suSeNo haripuGgavaH / zilAM sumahatIM gRhya nizAcaramabhidravat // 38 // shokH||31-36 // apakramya avaplutya // 37 // abhidravat abhyadravat // 38 // 39 // tataH krodheti / abhiSata abhyadravat // 18-41 // sa0-Ahaye cakreNa viSNariva samare nikumbhasya sAratheH ziravicchedetyanvayaH // 11 // 17 // 13 // For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir acintya acintayitvA // 40 // 41 // divaukasarityakArAntatvamArSam // 42 // bharityAdi sArddhacokadvayamekAnvam / apavideriti rathavize paNam / bhinnariti hayavizeSaNam / sAGghAmikaiH saGgrAme sAdhubhiH / akSaM cakarandhram / yugadaNDaH azvabandhanadaNDaH // 13 // 14 // kavandhAni ziro / tamApatantaM gadayA vidyunmAlI nishaacrH| vakSasyabhijaghAnAzu suSeNaM harisattamam // 39 // gadAprahAraM taM ghora macintya plavagottamaH / tAM zilA pAtayAmAsa tasyorasi mahAmRdhe // 40 // zilAprahArAbhihato vidyunmAlI nishaacrH| niSpiSTahRdayo bhUmau gatAsurnipapAta ha // 41 // evaM tairvAnaraiH zUraiH zUrAste rajanIcarAH / dvandve vimRditAstatra daityA iva divaukasaiH // 42 // bhagnaiH khaGgairgadAbhizca shktitomrpttttishaiH| apaviddhaizca bhinnaizca rathaiH saanggraamikairhyaiH||43|| nihataiH kuJjarairmattaistathA vaanrraaksssH|ckraakssyugdnnddaishc bhanerdharaNisaMzritaiH / babhUvA yodhanaM ghoraM gomAyugaNasaGkulam // 44 // kabandhAni samutpeturdikSu vAnararakSasAm / vimarde tumule tasmin devA suraraNopame // 45 // vidAryamANA haripuGgavaistadA nizAcarAH zoNitadigdhagAtrAH / punaH suyuddhaM tarasA samA sthitA divaakrsyaastmyaabhikaaikssinnH||46|| ityAce zrIrAmAyaNe zrImadyuddhakANDe tricatvAriMzaH srgH||43|| yuddhayatAmeva teSAM tu tadA vAnararakSasAm / ravirastaM gato rAtriH pravRttA prANahAriNI // 1 // mAinizarIrANi / vimadeM yuddhe // 15 // divAkarasyati / rAtrau rAkSasAnA balAdhikyAditi bhAvaH // 16 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne vicatvAriMzaH sargaH // 43 // atha rAtriyuddhapravRttizcatuzcatvArize-yuddhayatAmevetyAdi / yuddhayatAM yuddhayamAneSu / / pavamiti / divaukaseriti akArAntatvamArSam // 42-46 // iti zrImahezvara zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo vicatvAriMzaH sargaH // 4 // 1-4 // M sa0-prANahAriNI" pauSapaurNamAsyAM suvelArohaH, samaprapauSAtikramaNa senAvibhAgakaraNam / pratipadi madhyAhe yuddhpraarmbhH| dina yuddhakaraNam / tadupAra nizAyuddhamiti sAndhakAratayA parasparAdarzanAt MI" tato jajJe mahAyuddha saGkala kapirakSasAm / madhyAhe prathamaM yuddha prAramdha pratipadyabhUt // " iti pAyokteH / mAtacaM vakSyAmaH" iti nAgojimaH / paJcapurANe pavaSeSu puratakeSu etatpadyAdarzanena "bhatra yuddh| mahatvaM caitrazukacaturdazIm / aSTacatvAriMzadinaM yatrAsau rAvaNo hataH " ityanyathAdarzanena ca tacintyam / caitrazukacaturdazIta: pAka saptacatvArivAdinI mAyA / caturdazyA sahASTacatvAriMvAdinI bhavati / bhavati / kAmagunANe rAtriyuddhamityanye // 1 // For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 138 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir prANahAriNI, vAnarANAmiti zeSaH // 1 // 2 // harizcAsIti rAkSasA iti dAruNatamaskatvena rakSasAmapi moho'bhUditi bhAvaH // 3 // 4 // kAlAH nIlAH / kAJcanasanrAhAH kAJcanakavacAH / dIptoSadhivanAH dIptatRNajyotirvanAH // 5 // paripetuH saJceruH || 6 || te vAnarAH kAJcanApIDAn anyonyaM baddhavairANAM ghorANAM jayamicchatAm / sampravRttaM nizAyuddhaM tadA vAnararakSasAm // 2 // rAkSaso'sIti hasyo harizcAsIti rAkSasAH / anyonyaM samare jaghnustasmiMstamasi dAruNe // 3 // jahi dAraya caihIti kathaM vidravasIti c| evaM sutumulaH zabdastasmiMstamasi zuzruve // 4 // kAlAH kAJcanasannAhAstasmiMstamasi rAkSasAH / samprAdRzyanta zailendrA dIptoSadhivanA iva // 5 // tasmiMstamasi duSpAre rAkSasAH krodhamUrcchitAH / paripeturmahAvegA bhakSayantaH plavaGgamAn // 6 // te hayAn kAJcanApIDAna dhvajAMzcAgnizikhopamAn / Aplutya dazanaistIkSNairbhImakopA vyadAra yan // 7 // vAnarA balino yuddhe'kSobhayan rAkSasIM camUm / kuJjarAn kuJjarArohAn patAkAdhvajino rathAn / cakarSuzca dadaMzuzca dazanaiH krodhamUrcchitAH // 8 // lakSmaNazcApi rAmazca zarairAzIviSopamaiH / dRzyAdRzyAni rakSAMsi pravarANi nijaghnatuH // 9 // turaGgakhuravidhvastaM rathanemisamutthitam / rurodha karNanetrANi yuddhayatAM dharaNIrajaH // 10 // vartamAne mahAghore saGgrAme romaharSaNe / rudhirodA mahAghorA nadyastatra prasusruvuH // 11 // tato bherImRdaGgAnAM paNavAnAM ca nisvanaH / zaGkhaveNusvanonmizraH sambabhUvAdbhutopamaH // [ vimarde tumule tasmin devAsuraraNopame / ] // 12 // hatAnAM stanamAnAnAM rAkSasAnAM ca nisvanaH / zastAnAM vAnarANAM ca sambabhUvAtidAruNaH // 13 // suvarNazekharAn // 7 // vAnarA ityAdisArddhazlokaH / yuddheobhayantrityatra akSobhayanniti padacchedaH // 8 // dRzyAdRzyAni ISadRzyAnItyarthaH // 9 // vidhvastaM cUrNitam // 10 // rudhirodAH / asaMjJAyAmapyudakazabdasyodAdezaH ArSaH ||11||12|| stanamAnAnAM stanatAm / zastAnAM hiMsitAnAm // 13 // kAlAH nIlAH / kAJcanasannAhAH suvarNakavacAH // 5-07 // vAnarA iti / yuddhe akSobhayatriti cacchedaH // 8-14 // For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. sa0 44 // 138 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir hatairityAdizlokadbhayamekAnvayam / nihatairiti rAkSasavizeSaNam / parvatAyaiH vAnarapreritaiH / upalakSaNe tRtIyA / zastrANyeva puSpopahArAH puSpabalayo yasyAM sA / taba tadA / dui~yA kRcchjnyeyaa| pratiyodhinaH dunivezA duSpravezA // 14 // 15 // kAlarAtriH bhImarathirAtriH, "rAtribhamirathirnAma hatairvAnaravIraizca zaktizUlaparazvadhaiH / nihataiH parvatApraizca rAkSasaiH kAmarUpibhiH // 14 // zastrapuSpopahArA ca tatrA sIdhuddhamedinI / durjeyA durnivezA ca zoNitAsrAvakardamA // 15 // sA babhUva nizA ghorA harirAkSasahAriNI / kAlarAtrIva bhUtAnAM sarveSAM duratikramA // 16 // tataste rAkSasAstatra tasmistamasi dAruNe / rAmamevAbhyavartanta saMsRSTAH zaravRSTibhiH // 17 // teSAmApatatAM zabdaH kruddhAnAmapi garjatAm / udvarta iva saptAnAM samudrANAM prazuzruve // 18 // teSAM rAmaH zaraiSabhiSSaD jaghAna nizAcarAn / nimeSAntaramAtreNa zitairagnizikhopamaiH // 19 // yama zatruzca durdharSoM mhaapaarshvmhodrau| vajadaMSTro mahAkAyasto cobhI zukasAraNau // 20 // te tu rAmeNa bANodhaiH sarve marmasu tADitAH / yuddhAdapasRtAstatra sAvazeSAyuSo'bhavan // 21 // tatra kAJcanacitrAGgaiH zarairagnizikhopamaiH / dizazcakAra vimalAH pradizazca mahAbalaH // [rAmanAmAGkitairvANaiyAptaM tadraNamaNDalam ] // 22 // sarvaprANibhayAvahA" ityukteH| zaktirvA, "satI ca kAlarAtrizca bhairavI gaNanAyikA " ityukteH // 16 // tata iti / saMsRSTAH saMmilitAH // 17 // teSAmiti / uddharte abhivRddhau pralaye vA // 18 // rAmAnu0-uddhateM saMvarte // 18 // teSAM rAkSasAnAM madhye SaT nizAcarAn agnizikhopamaiH zitaiH zaraiH jaghAna // 19 // rAmAnu-zitairagnizikhopamairiti pAThaH // 19 // ke tepaDityapekSAyAmAha-yameti / durdharSaH dharSitumazakyaH yamazatruH / mahodaramahApAcau~ / mahAkAyaH vajradaMSTraH / to uttaradvArarakSakatvena pUrvokto ubhau zukasAraNau ceti SaT / atra mahAkAya iti vajradaMSTravizeSaNam / apamRtAH plaayitaaH| sAvazeSAyuSaH AyuzzeSayuktA iti jIvane hetuH||20||21|| tatreti / mahAbalaH rAmaH // 22 // zastrapuSpopahArA zastrANyeva puSpopahArAH yasyAsptA // 15--17 // udvarte pralayakAle // 18--25 // For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cA.rA.bhU. // 139 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | ye tviti / pAvakaM samAsAdyetyanvayaH ||23||24|| rAkSasAnAmiti / pUrvameva ghorA sA bhUyaH viziSya ghoratarA babhUva // 25 // pravyAharadiva prativyAhara | divetyarthaH // 26 // bhakSayan abhakSayan // 27 // pUrvaprasaktasyAGgadendrajitordvandvayuddhasya zeSaM vaktumupakramate-aGgadastvityAdinA // 28 // tatraiva tasmin ye tvanye rAkSasA bhImA rAmasyAbhimukhe sthitAH / te'pi naSTAH samAsAdya pataGgA iva pAvakam // 23 // suvarNa puGkhairvizikhaiH sampatadbhiH sahasrazaH / babhUva rajanI citrA khadyotairiva zAradI // 24 // rAkSasAnAM ca ninadeharINAM cApi nisvanaiH / sA babhUva nizA ghorA bhUyo ghoratarA tadA // 25 // tena zabdena mahatA pravRddhena samantataH / trikUTaH kandarAkIrNaH pravyAharadivAcalaH // 26 // golAGgulA mahAkAyAstamasA tulyavarcasaH / sampariSvajya bAhubhyAM bhakSayan rajanIcarAn // 27 // aGgadastu raNe zatruM nihantuM samupasthitaH / rAvaNiM nijaghAnAzu sArathiM ca hayAnapi // 28 // vartamAne tadA ghore saGgrAme bhRzadAruNe / indrajitta rathaM tyaktvA hatAzvo hatasArathiH / aGgadena mahAkAya statraivAntaradhIyata // 29 // tatkarma vAliputrasya sarve devAH saharSibhiH / tuSTuvuH pUjanAIsya tau cobhau rAmalakSmaNau // 30 // prabhAvaM sarvabhUtAni vidurindrajito yudhi / [ adRzyaH sarvabhUtAnAM yo'bhavadyudhi durjayaH / ] tena te taM mahAtmAnaM tuSTA dRSTvA pradharSitam // 31 // tataH prahRSTAH kapayaH ssugriivvibhiissnnaaH| sAdhu sAdhviti neduzca dRSTvA zatruM pradharSitam // 32 // indrajittu tadA tena nirjito bhImakarmaNA / saMyuge vAliputreNa krodhaM cakre sudAruNam // 33 // etasminnantare rAmo vAnarAna vAkyamabravIt // 34 // sarve bhavantastiSThantu kapirAjena saGgatAH // 35 // deza eva // 29 // pUjanAIsya stutyarhasya // 30 // te tAni / liGgavyatyaya ArSaH / mahAtmAnaM mahAdhairyam / tena aGgadena / pradharSitaM parAjitam / dRDDA tuSTAH // 31-33 // etasminnityardham // 34 // sarva ityardham || 36 || 36 || tena zabdeneti / mavyAharat prativyAharadiva // 26-35 // For Private And Personal Use Only A.g.ut. sa0 44 // 139 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org sa iti / antardhAnagataH antardhAnavidyA praaptH|| 37 // sarvagAtreSu sarvAvayaveSu // 38 // mAyayA saMvRtaH mAyayA yuktH| ata eva adRzyaH / kUTayodhI kapaTayodhI / rAghavo raghukulodbhavo raamlkssmnnau| zarabandhena zararUpabandhakena babandha / veSTanardazanAdinA nAgamayatvam / vedanAdinA zaramayatvam sa brahmaNA dattavaratrailokyaM bAdhate bhRzam / bhavatAmarthasiddhayarthaM kAlena sa smaagtH| adyaiva kSamitavyaM me bhavanto vigtjvraaH|| 36||so'ntrdhaangtH pApo rAvaNI rnnkrkshH| adRzyo nizitAn bANAna mumocAzanivarcasaH // 37 // sa rAma lakSmaNaM caiva ghorainAgamayaiH shraiH| bibheda samare kruddhaH sarvagAtreSu raaksssH||38|| mAyayA saMvRtastatra mohayana rAghavau yudhi| adRzyaH sarvabhUtAnAM kUTayodhI nizAcaraH / babandha zarabandhena bhrAtarau rAmalakSmaNau // 39 // to tena puruSavyAghrau kruddhanAzIviSaiH shraiH| sahasA nihatau vIrau tadA prekSanta vAnarAH // 40 // prakAzarUpastu yadA na zaktastau bAdhituM raaksssraajputrH| mAyA~ prayoktuM samupAjagAma babandha tau rAjasutau mahAtmA // 41 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe catuzcatvAriMzaH srgH|| 14 // // 39 // 10 // mAyAprayogaH kimarthastatrAha-prakAzeti / samupAjagAma upacakrame / babandha ca / mahAtmA mahAbuddhiH // 11 // iti zrIgovindarAja viracite zrIrAmAyaNabhUSaNe rakhakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne catuzcatvAriMzaH srgH||14|| saH indrajita brahmaNA dattavarassan trailokyaM bAdhate / kica kAlena kAlavalena bhavatAmasiddhayartha samAgataH kAlabalena bhavato jetuM samAgata ityarthaH / abaidha me mayA kSamitavyaM brahmaNo mAnyatvAditi bhAvaH / bhavanto vigatajvarAstiSThanviti pUrveNa sambandhaH // 36-40 // samupAjagAma upacakrame / rAmakartakendra jitprayuktanAgapAzavandhanasahanasyAyamAzayA-IpadabhaGgamAtreNa sarvajagatsaMhartussarvezvarasya zrIrAmasya indrajitprayuktanAgapAzabandhanasahanaM svakRtamaryAdArUpabahma varadAnapAlanArtha brahmaNo mAnyatArthaM ceti jJAtavyam / asmin kANDe'nyatrApyetAhazasthaleSvevamevAnusandheyam // 41 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatapathadIpikAkhyA yuddhakANDapyAkhyAyAM catuzcatvAriMzaH sargaH // 4 // For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 140 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha nAgapAzabandhaH paJcacatvAriMze - sa tasyetyAdi / gamyata iti gatiH sthAnam // 1 // tAneva daza yUthapAn darzayati-dvAvityAdinA / dAyAdI putrau ! " dAyAdau sutabAndhavau " ityamaraH || 2 || 3 || mArgamANAH mArgitumityarthaH // 4 // paramAstrairiSubhiH paramAstrarUpariSubhiH // 6 // 6 // rAmeti / bhRzaM sarvadehabhidaH zarAn rAmalakSmaNayorevAdhikaraNayorAvezayAmAsa // 7 // nirantarazarIrau, kRtAviti zeSaH / zaratAM gataiH zarakArya bhedanAdikaM kurvadbhi rityarthaH // 8 // rAmAnu0 - pannagaiH zaratAM gataH / zarakAryaM bhedanaM patrakAryaM saMveSTanaM ca kurvadbhirityarthaH // 8 // tayoriti / kSatena jAto mArgaH kSatajamArgaH / nanu " na bhUta sa tasya gatimanvicchan rAjaputraH pratApavAn / didezAtibalo rAmo daza vAnarayUthapAn // 1 // dvau suSeNasya dAyAdau nIlaM ca plavagarSabham / aGgadaM vAliputraM ca zarabhaM ca tarasvinam // 2 // vinataM jAmbavantaM ca sAnuprasthaM mahAbalam / RSabhaM carSabhaskandhamAdideza parantapaH // 3 // te samprahRSTA harayo bhImAnudyamya pAdapAn / AkAzaM vivizuH sarve mArgamANA dizo daza // 4 // teSAM vegavatAM vegamiSubhirvegavattaraiH / atravit paramAstraistu vArayAmAsa rAvaNiH // 5 // taM bhImavegA harayo nArAcaiH kSatavigrahAH / andhakAre na dadRzurmedhaiH sUryamivAvRtam // 6 // rAmalakSmaNayo reva sarvadehabhidaH zarAn / bhRzamAvezayAmAsa rAvaNiH samitiJjayaH // 7 // nirantarazarIrau tau bhrAtarau rAmalakSmaNau / kruddhenendrajitA vIrau pannagaiH zaratAM gataiH // 8 // tayoH kSatajamArgeNa susrAva rudhiraM bahu / tAvubhau ca prakAzete puSpitAviva kiMzukau // 9 // saGghasaMsthAno deho'sya prmaatmnH| na tasya prAkRtA mUrtirmAsamedosthisambhavA // " ityAdibhiH rAmalakSmaNayordivyavigrahasyAprAkRtatvasmaraNAtkathaM rudhiro druma iti cedatrAhuH / vastuto'nayo rudhirAbhAve'pi manuSyabhAvanAnurodhena naTa iva rudhirANi darzayataH sma / nanvevaM nirbandhena manuSyabhAvaM bhAvayataH kiM prayo janam ? zRNuH sarvAtmanA manuSyabhAvanAnanurodhe jana evaM manyeta nAyaM martyaH kiM tu devaH tena tadvadasmAkaM na zakyamanuSThAtuM dharmAniti / sarvathA manuSya sa iti / tasya indrajitaH gatim avasthAnapradezam anvicchana jJAtumicchan dideza Adideza // 1-4 // teSAmiti / paramAstreNa brahmAstramantreNa abhimantritairiSubhi varayAmAseti sambandhaH / / 5-8 / / tayoriti / kSatajamArgeNa kSatena vraNena jAto mArgaH tena // 9 // 10 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN sa0 [45 // 140 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhAvanAyAM tu mahAjanAnuSThAnadarzanena svayamanuSThAsyati loka iti rahasyam / rAvaNasya manuSyaikavadhyatvena tadbhAvanetyapyAduH / nAgapAzabaddhatayA'vasthAnaM tu dharmaniratAnAmapi kadAcidApadupatiSThati nivartate ca jhaTitIti lokAnAM pradarzanAyeti / evaM mohAdiSvapi draSTavyam // 9 // paryantaraktAkSa ityanena ISatkopavattvaM lakSyate // 10 // anAlakSyaM yathA bhavati tathA yuddhayamAnaM mAM zakrastridazezvaro'pi draSTuM mAyayA balAntareNa AsAdituM vApi na zaktaH / kiM punaryuvAM mAnuSAvityarthaH // 11 // rAghavAviti saMbodhanam / atrApi yuvAmiti dvitIyAntatayA vipariNamyAnuSaJjanIyam / kaGkapatriNA kaGkapatravatA / tataH paryantaraktAkSo bhinnAJjanacayopamaH / rAvaNirbhrAtarau vAkyamantardhAnagato'bravIt // 10 // yuddhayamAnamanAlakSyaM zakro'pi tridazezvaraH / draSTumAsAdituM vApi na zaktaH kiM punaryuvAm // 11 // prAvRtAviSujAlena rAghavau kaGkapatri eSa roSaparItAtmA nayAmi yamasAdanam // 12 // evamuktvA tu dharmajJau bhrAtarau rAmalakSmaNau / nirvibheda zitairbANaiH prajaharSa nanAda ca // 13 // bhinnAJjanacayazyAmo visphArya vipulaM dhanuH / bhUyo bhUyaH zarAn ghorAn visasarja mahAmRdhe // 14 // tato marmasu marmajJo majjayannizitAn zarAn / rAmalakSmaNayorvIro nanAda ca muhurmuhuH // 15 // bhrnnmuurdhni| nimeSAntaramAtreNa na zekaturudIkSitum // 16 // tato vibhinnasarvAGgau zarazalyAcitAvubhau / dhvajAviva mahendrasya rajjumuktau prakampitau // 17 // tau sampracalitau vIrau marmabhedena karzitau / nipetaturmaheSvAsau jagatyAM jagatIpatI // 18 // 201 Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir eSa ityavyavadhAnadyotanAya // 12 // evamiti / dharmajJAviti zabdavedha prayogAsahiSNU ityarthaH // 13 // aJjanopari pradezasya dhUsaratvasaMbhavAt bhinnetyuktam | // 14 // 15 // nimeSAntaramAtreNa nimeSAvakAzamAtreNa, kSaNamAtreNetyarthaH // 16 // zarazalyAcitau zarAgraprotau kRtau / rajjumuktau mukarajjU / ata eva prakampitau mahendrasya dhvajAviva kRtau / jagatyAM bhUmau / jagatIpatI bhUpatI // 17 // 18 // anAlakSya antardhAya // 11 // prAvRtAviSujAlenetyasya prAtItikArthaH spaSTaH // vastutastu rAghava iSujAlena prAvRtau kevalam yamasAdanaM nayAmi vAnarAniti For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.. tAviti / vIrAH zerate'sminniti vIrazayanaM raNabhUmiH, zaratalpaM vA / zaraveSTitasarvAGgo zarabhUtasarpaveSTitasarvAGgI / AtoM manaHpIDAvantauTI .eko paramapIDitI zArIrakapIDAvantau, abhUtAmiti zeSaH // 19 // aGgulam aGgulipramANam / athavA " aGguliraGgulam " iti trikANDIsmaraNAta aGgalipramANavAcyaGgalazabdo'kArAnto'pyasti / tayorgAtramagulamAtrepyavakAze aviddhaM nAbhUditi bhaavH| yadvA tayorgAtram aGgulam aGgulasambandhyapi to vIrazayane vIrau zayAnau rudhirokSitau / zaraveSTitasarvAGgAvA" paramapIDitau // 19 // na hyaviddhaM tayorgAtre babhU vAGgulamantaram / nAnibhinnaM na cAstabdhamAkarAgrAdajihmagaiH // 20 // tau tu krUreNa nihatau rakSasA kAmarUpiNA / amRka sunuvatustIvaM jalaM prasravaNAviva // 21 // papAta prathamaM rAmo viddho marmasu mArgaNaiH / krodhAdindrajitA yena purA zako vinirjitaH // 22 // rukmapuGgaiH prsnnaaaurdhogtibhiraashugaiH| naaraacairrdhnaaraacairbhllairnyjlikairpi| vivyAdha vatsadantaizca siMhadaMSTraiH kSuraistathA // 23 // antaramavakAzaH / AkarAgrAtkarAyaparyantam / ajihmagaiH sarparUpazaraiH / aviddhaM na babhUva / astabdham anizcalaM ca na babhUva / anibhinnaM ca na babhUva // 20 // tIbram atyantam / prasravaNo girivizeSo // 21 // papAteti / indrajittvaM nirvakti yeneti // 22 // nAgAstraprayogAnantaraM kevalArairapi vivyAdhetyAha-rukmapuGkhairityAdinA / prasannAH unmRSTArityarthaH / praharturAkAzasthatvenAdhogatibhiH / AzugaiH vakSyamANavizeSabhinnaH / nArAcaiH RjuvRttAH ardhanArAcaiHmadhye bhinnnaaraactulyaiH| bhallaiH prshvdhaaH| analikeH analisadRzAH / vatsadanteH vatsadantasadRzAH / siMhadaSdaiH siNh| daMSTrAsadRzAH / kSureH kSurAgreH / atrendrajidityadhyAhAryam // 23 // rAmAnu-turaH carAkAramakhaiH // 23 // zeSaH // 12-18 // vIrazayane vIrA asmina zerata iti vIrazayanam, yuddhabhUmAvityarthaH / zarabeSTitasarvAGgo zarabhUtasarpaveSTitasarvagAtro // 19 // aGkalama IN // 14 // ahulapramANam / astabdha ceSTAvat / jihmagaiH bANaiH // 2 // masravaNI masravaNAsyaparvato // 21 // 22 // rajogatibhiH vAghunA vistaarymaannrjovniirndh| sampatadbhirityarthaH / prasannAne rajogatibhiH iti pAThaH / analika analisadRzAni kAni zirospamANi yeSAM teH / vatsadantaiH vatsadantAkAraiH // 23 // For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhinnamuSTiparINAI zithilamuSTibandham / trinataM triSu sthAneSu pArzvayormadhye ca natam / rukmabhUSitaM rukmapaTTabandham / vijyaM zarasandhAnaprasaGgA / bhAvAdigatajyam / kArmukaM dhanuH / AdAya avalambya / vIrazayane raNabhUmau zizye // 24 // vANeti / bANapAtAntare zaratalpe // 25 // rAmamiti / / zarabandhaparikSatam / bandhaH kSatazceti dvayamatra zarakAryamucyate // 26 // harayazcetyardham // 27 // baddhAviti / Adau nAgapAzabaddhau / atha zayAno sa vIrazayane zizye vijyamAdAya kArmukam / bhinnamuSTiparINAhaM trinataM ratnabhUSitam // 24 // bANapAtAntare rAmaM patitaM puruSarSabham / sa tatra lakSmaNo dRSTvA nirAzo jIvite'bhavat // 25 // rAmaM kamalapatrAkSaM zarabandhapari kSatam |shushoc bhrAtaraM dRSTvA patitaM dharaNItale // 26 // harayazcApi taM dRSTvA santApaM paramaM gatAH // 27 // baddhau tu vIrau patitau zayAnau tau vAnarAH samparivArya tsthuH| samAgatA vAyusutapramukhyA viSAdamAtAH paramaM ca jagmuH // 28 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcacatvAriMzaH srgH||45|| tato dyA pRthivIM caiva vIkSamANA vanaukasaH / dadRzuH santatau bANaibhrAtarau rAmalakSmaNau // 1 // vRTvevoparate deve kRtakarmaNi rAkSase / AjagAmAtha taM dezaM sasugrIvo vibhISaNaH // 2 // nIladividamaindAzca sussennkumudaanggdaaH| tUrNa hanumatA sArdhamanvazocanta rAghavau // 3 // tu tau vIrau samparivArya vAyusutAdayo vAnarAstasthuH / viSAdaM duHkhaM jagmuzcetyanvayaH // 28 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcacatvAriMzaH sargaH // 45 // atha pUrvasargoktamanuvadati-tata ityAdi / dyAm AkAzam / santatau vyAptI // 1 // vRSTvA uparate deva iva sthite rAkSase / kRtakarmaNi kRtazaravarSarUpakarmaNi sati / taM dezaM rAmasthAnam // 2 // nIlAdayaH sugriivaatpuurvmevaagtaaH||3|| bhinnamuSTiparINAhaM mitraH muSTiparINAho muSTigrahaNapradezo yasya tam // 24 // bANapAtAntare vANatalpamadhye // 25-28 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paJcacatvAriMzaH sargaH // 45 // 1-9 // 646 For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. aceSTAvityAdicatuHzlokyekAnvayA / aceSTau ata eva stabdhau nizcalau / madhye madhye mandanizvAsau madhye madhye nizceSTau / kadAcitsAviva nizvasantauTI .pu.kA, // 12 // kadAcinmandaceSTitau ca / atra punaruktayo duHkhAtirekAt / yadA aceSTAviti zlokaH pUrvazlokenAnvitaH // 4-7 // antarikSamiti / spssttH||8|| sa. 46 aceSTau mandanizvAsau zoNitaughapariplutau / zarajAlAcitau stabdhau zayAnau zaratalpayoH // 4 // nizvasantau yathA so nizceSTI mandavikramau / rudhirasrAvadigdhAGgo tApanIyAviva dhvajau // 5 // tau vIrazayane vIrau zayAnau mandaceSTitau / yUthapaistaiH parivRtau bASpavyAkulalocanaiH // 6 // rAghavau patitau dRSTvA zarajAlasamAvRtau / babhUva yathitAH sarve vAnarAH savibhISaNAH // 7 // antarikSaM nirIkSanto dizaH sarvAzca vaanraaH| na cainaM mAyayA cchannaM dadRzU rAvaNiM rnne||8||t tu mAyApraticchannaM mAyayaiva vibhISaNaH / vIkSamANo dadarzAtha bhrAtuH putramavasthitam // 9 // tamapratimakarmANamapratidvandramAhave / dadarzAntarhitaM vIraM varadAnAd vibhISaNaH // 10 // tejasA yazasA caiva vikrameNa ca saMyutam // 11 // indrajittvAtmanaH karma tau zayAnau samIkSya ca / uvAca paramaprIto harSayan sarva naitAn // 12 // dUSaNasya ca hantArau kharasya ca mhaablau| sAditau mAmakairvANaibhrAtarau rAmalakSmaNau // 13 // nemau mokSayituM zakyAvetasmAdiSubandhanAt / sarvarapi samAgamya sarSisaGghaH suraasuraiH|| 14 // taMtviti / mAyayaiveti antarhitavastudarzanahetubhUtayA vidyayaMtyarthaH // 9 // tamiti / apratidvandva nissamam / varadAnAdantarhitamityanvayaH / tejase tyadhaM pUrveNAnveti // 10 // 11 // AtmanaH karma nAgAstrabandharUpam / zayAnau tau ca vIkSyetyanvayaH // 12 // dUSaNasyeti / sAdito, pazyateti zeSaH // 13 // nemAviti / samAgamya saGghIbhUya // 14 // tamapratimakarmANamiti / adarzanahetubhUtayA vidyayA baradAnAdantarhitamiti sambandhaH // 10-14 // IN sa0-dUSaNasya ca hantArAjiyA paktisvaminyAyena / rAmasvatadAtRtvAn / // 142 // For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatkRte yannimittam / gAtraiH zayanamaspRSTvA cintayAnasyaiva mama pituH triyAmA yAti / yatpauruSabhayAnmama pitA zarvaryAmekasminnapi yAme na nidrAtI | tyarthaH // 15 // laGkA laGkAsthajanaH / AkulA nadIpakSe AviletyarthaH / laGkApakSe vyagretyarthaH / sarveSAmasmAkaM mUlaharaH anarthaH anarthakaro rAmaH // 16 // yatkRte cintayAnasya zokArtasya piturmama / asTavA zayanaM gAtraistriyAmA yAti zarvarI // 15 // kRtsneyaM yatkRte laGgA nadI varSAsvivAkulA / so'yaM mUlaharo'narthaH sarveSAM nihato mayA // 16 // rAmasya lakSmaNasyApi sarveSAM cavanaukasAm / vikramA niSphalAH sarve yathA zaradi toyadAH // 17 // evamuktvA tu tAna sarvAna rAkSasAna paripArzvataH / yUthapAnapi tAn sarvAstADayAmAsa rAvaNiH // 18 // nIlaM navabhirAhatya maindaM ca dvividaM tathA / tribhistribhiramitraghnastatApa pravareSubhiH // 19 // jAmbavantaM maheSvAso vidradhvA bANena vakSasi / hanUmato vegavato visasarja zarAn daza // 20 // gavAkSaM zarabhaM cava dvAvapyamitatejasA / dvAbhyAM dvAbhyAM mahAvego vivyAdha yudhi rAvaNiH // 21 // golAGgalezvaraM caiva vAliputramathAGgadam / vivyAdha bahubhirbANaistvaramANo'tha rAvaNiH // 22 // tAnU vAnaravarAn bhittvA zarairagnizikhopamaiH / nanAda balavAMstatra mahAsattvaH sa rAvaNiH // 23 // tAnarda yitvA vANavaikhAsayitvA ca vAnarAn / prajahAsa mahAbAhurvacanaM cedamabravIt // 24 // zarabandhena ghoreNa mayA Eat camUmukhe / sahitau bhrAtarAvetau nizAmayata rAkSasAH // 25 // vikramAH setubandhanAdayaH // 17 // paripArzvataH samIpataH // 18 // 19 // hanUmataH hanUmadarthamityarthaH / sambandhasAmAnye SaSThI // 20 // 21 // golAle zvaraM gavAkSam // 22-24 // nizAmayata pazyata // 25 // yatkRte yasya kRtaM karaNaM pauruSamiti yAvata / tasminnimitte sati gAtraiH zayanamaspRSTvA cintayAnasya matpituH triyAmA rAtriH yAti yatpauruSabhayAcchavayamekasminnapi yAme na nidrAtItyarthaH / / 15-21 / / golAGgulezvaraM gavAkSam / / 22-24 / / nizAmayata pazyata / / 25-29 / / sa0 [patkRte yasya rAmasya nimittaM zokArtasya / khiyA mandodaryA amA saha zayanaM zayyA gAtrairava cintayAnasya mama pituH zarvarI yAti / zArvarItyapi kacitpAThaH / prajJAyaNi zArvapi "zArvarI zarvarI zarmA " iti zabdArNavaH ityamaravyAdayAyA mAnudIkSitaH / "amA sahArthAntikayoH " iti vizvaH // 11 // For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.yu.kA. sa. 16 // 14 // evamiti / kUTayodhinaH kapaTayodhinaH // 26-29 // zarIre iti pratyekApekSayA dvivacanam / aGgAni karAdIni / upAGgAni aDalyAdIni / atrApi zarezcitAnIti yojyam / dRSTvA sthita iti sugrIvo vizeSaNIyaH // 30 // 31 // alamiti / evaMprAyANi evaMvidhAni / "prAyazcAnAne mRtyau tulya evamuktAstu te sarve rAkSasAH kUTayodhinaH / paraM vismayamAjagmuH karmaNA tena harSitAH // 26 // vineduzca mahA nAdAn sarvato jldopmaaH| hato rAma iti jJAtvA rAvaNiM samapUjayan // 27 // niSpandau tu tadA dRSTvA tAvubhau rAmalakSmaNau / vasudhAyAM nirucchvAsau hatAvityanvamanyata // 28 // harSeNa tu samAviSTa indrajit samitiJjayaH / praviveza purI laGkA harSayana sarvarAkSasAn // 29 // rAmalakSmaNayordaSvA zarIre sAyakaizcite / sarvANi cAGgopA GgAni sugrIvaM bhayamAvizat // 30 // namuvAca paritrastaM vAnarendraM vibhISaNaH / savASpavadanaM dInaM zokavyAkula locanam // 31 // alaM trAsena sugrIva bASpavego nigRhyatAm / evaMprAyANi yuddhAni vijayo nAsti naiSThikaH // 32 // sazeSabhAgyatA'smAkaM yadi vIra bhaviSyati / mohametau prahAsyete mahAtmAnau mahAbalau // 33 // paryavasthApayAtmAna manAthaM mAM ca vAnara / satyadharmAbhiraktAnAM nAsti mRtyukRtaM bhayam // 34 // evamuktvA tatastasya jalaklinnena pANinA / sugrIvasya zubhe netre pramamArja vibhiissnnH|| 35 // bAhulyayorapi" iti vizvaH / naiSThikaH niyataH // 32 // sazepabhAgyatati / asmAkaM bhAgyazeSa yadyastItyarthaH // 33 // paryavasthApayAtmAnaM mano nizcalaM kuru / svAtmaparyavasthApanena mAM ca paryavasthApaya, dhairya kArayetyarthaH / paryavasthApane hetumAha satyeti / mRtyukRtam apamRtyukRtam // 34 // jala rAmalakSmaNayoriti / sAyakaiH cite zarIre sAyakacitAnyaGgopAGgAni ca dRSTreti bacanavyatyayena yojanIyam // 30 // 31 // evaMprAyANi evaMvidhaH prAyo bAhulyaM yeSA tAni, prAyeNevaMvidhAmItyarthaH / neSThika: niyataH vijayo nAstIti sambandhaH // 32 // 33 // paryavasthApaya sthairyavantaM kuru / raghusiMhayorevaM sthitayoH paryavasthApana kathamityavAha-satyadharmeti // sa0-anAthamityanena pakAvitaspa taba rAjyamasti na tathA mameti sUpayati // 34 // 35 // For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir kinena jalasikena // 35 // evamamAGgalyanivRttyartha zrAntinivRttyartha vA netre pramRjya rAkSasamAyAparijJAnenApyasya dhairyasampAdanAbhiprAyeNa vidyAbhi mantritajalenApi mamAjetyAha-tata iti / vidyayA rAkSasamAyAdazanahetumantreNa / parijapya abhimanya // 36 // kAlaptamprAptaM tatkAlocitam / asaM bhramam avyAkulamiti kriyAvizeSaNam // 37 // belavyam adharyam / kiM karomi atisneha evaM bAdhata ityatrAha atisneho'pIti // 38 // evaM tataH salilamAdAya vidyayA parijapya ca / sugrovanetre dharmAtmA sa mamA vibhISaNaH // 36 // pramRjya vadanaM / tasya kapirAjasya dhiimtH| abravIt kAlasamprAptamasambhramamidaM vacaH // 37 // na kAlaH kapirAjendra vaiklavyamanu vartitum / atisneho'pyakAle'smin maraNAyopakalpate // 38 // tasmAdutsRjya vaiklavyaM sarvakAryavinAzanam / hitaM rAmapurogANAM sainyAnAmanucintyatAm // 39 // athavA rakSyatA rAmo yAvat saMjJAviparyayaH / labdhasaMjJo hi kAkutsthau bhayaM no vyapaneSyataH // 40 // naitat kiMcana rAmasya na ca rAmo mumUrSati / na hyenaM hAsyate lakSmI dulabhA yA gatAyuSAm // 41 // pratyaktavyamuktvA kartavyamupadizati-tasmAditi / vaivyamiti snehasyApyupalakSaNam / rAmapurogANAM rAmaprabhRtInAm / rAmazaraNyAnAmityarthaH // 39 // saMjJAviparyayaH mUcrchA yAvadanuvartate taavdrkssytaamityrthH||40|| evaMbhUtayoH kathaM saMjJAprAptistatrAda-naitaditi / etat zatrabandhanam / rAmasya na kiMcana / idamasatyAyam , bAdhakaM na bhvtiityrthH| ato na mumUpati, mAraSyatIti zaGkA na kartavyetyarthaH / " AzaGkAyAmupasaGkhyAnam " iti miyateH san / etacca jIvanaliGgazarIrasaubhAgyena nizcIyata ityAha-na hIti / gatAyuSAM mRtAnAM yA lakSmIH mukhakAntiH durlabhA / sA ca enaM na hAsyate, na jahAtItyarthaH / jIvanAnukUlA lakSmIzyata ityrthH||11|| pacamamamAGgalyanirAsArtham adbhiH pramRjya pazcAdrAkSasamAyAparijJAnenAsya dhairyasampAdanAbhiprAyeNa vidyAmimantritajalena mamArjetyAha-tata iti / vidyayA zoka nivArakavidyayA // 36 // 37 // akAle viSamakAle // 38 // 39 // athaveti / rAmaH yAvatkAlaM saMjJAviparyayaH saMjJayA viparItaH tAvat rakSyatAm / tato labdha saMjJo no bhayaM vyapaneSyata iti sambandhaH / / 4. // nanu muma rAmaH kathamasmAna rakSipyatItyata Aha-taditi / mumUrSAbhAve ligamAha na rAnamiti // 11 // For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vAsa.46 pA.rA.bhU. yAvat yAvatparyantam / sarvANi kAryANi kartavyAni punaH saMsthApayAmi tAvatparyantamAzvAsayetyanvayaH / kecinu yAvatkAryANi yAvanti kartavyAni tAniTI .yu.ko sarvANItyAhuH // 42 // paryavasthApanaM kimarthamityatrAha-ete hIti / AgatasAdhvasAH praaptbhyvikaaraaH| te ca vikArAH pulakAdayaH kaSitAH palAya nArtha pravRttakathA ityrthH||43|| saMpraharSitumityanantaram arhasItyadhyAhAryam / pradhAvantam indrajihameNeti bhAvaH / idamanIkavizeSaNam / gacchAmIti tasmAdAzvAsayAtmAnaM balaM cAzvAsaya svakam / yAvat kAryANi sarvANi punaH saMsthApayAmyaham // 12 // ete hi phullnynaastraasaadaagtsaadhvsaaH| karNe karNe prakathitA harayo harisattama // 43 // mAM tu dRSTvA pradhAnantamanIkaM sampraharSitum / tyajantu harayastrAsaM bhuktapUrvAmiva srajam // 44 // samAzvAsya tu sugrIvaM rAkSasendro vibhISaNaH / vidrutaM vAnarAnIkaM tatsamAzvAsayat punH|| 45 // indrajittu mahAmAyaH sarvasainyasamAvRtaH / viveza nagarI lA pitaraM cAbhyupAgamat // 46 // tatra rAvaNamAsInamabhivAdya kRtAJjaliH / AcacakSe priyaM pitre nihatau rAmalakSmaNau // 47 // utpapAta tato hRSTaH putraM ca pariSasvaje / rAvaNo rakSasAM madhye zrutvA zatrU nipAtitau / upAghrAya sa mUnyanaM papraccha priitmaansH||48|| pRcchate ca yathAvRttaM pitre sarva nyavedayatu / yathA to zarabandhena nizceSTau niSprabhau kRtau // 49 // sa harSavegAnugatAntarAtmA zrutvA vacastasya mahArathasya / jahA~ jvaraM dAzaratheH samutthitaM prahRSya vAcA'bhi nananda putram // 50 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe padacatvAriMzaH sargaH // 46 // vA'dhyAhAryam / saMpraharSituM bhayAnnivartayitubhiti yAvat / tadevAha tyajantviti // 44 // samAzvAsayat nAhamindrajita, kintu vibhIpaNa iti sabhAzvAsaya dityarthaH // 15 // kathAsakaTTanAya pUrvoktamanuvadati-indrajittviti // 46 // rAmalakSmaNAvityanantaramitikaraNaM jJeyam // 17 // utpapAta, AsanAditi IMzeSaH / / 48 // yathAvRttaM vRttamanatikamba / idameva vivRNoti yathA taapiti|| 19 // havegaH itizayaH tenAnugato vyApta antarAtmA manI yasya saH yAvatkAryANi yAvanti kartavyAni tAni sarvANi, punassaMsthApayAmItyarthaH // 42 // anIkaM sampraharSituM dhAvantaM mAM dRSTvA AgatasAdhvasAH prAtabhayavikArAH harayaH karNa kaNe prakathitAH palAyanArthaM pravRttakathA abhavannityarthaH // 43-49 // sa harSavegAnugatetyasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-sa samaya dezAgatArAtmA For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir tathoktaH / dAzaratheH nimittAt / jvaraM cintAsantApam / anayA rAjyA prtipdtetyuucuH||50|| iti zrIgovindarAjaviracita zrIrAmAyaNabhUSaNa svakirITA khyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaTcatvAriMzaH sargaH // 16 // atha sItAyai vIrazayanastharAmalakSmaNapradarzanaM saptacatvArize-pratipraviSTa ityAdi // 1 // pratipraviSTe laGkAM tu kRtArthe rAvaNAtmaje / rAghavaM parivArtA rarakSurvAnararSabhAH // // hanumAnaGgado nIlaH suSeNaH kumudo nalaH / gajo gavAkSo gavayaH zarabho gndhmaadnH| jAmbavAnRSabhaH skandho rambhaH zatavaliH pRthaH // 2 // vyUDhAnIkAzca yattAzca imAnAdAya sarvataH / vIkSamANA dizaH sarvAstiryagUrva ca vaanraaH| tRNeSvapi ca ceSTatsu rAkSasA iti menire ||3||raavnnshvaapi saMhRSTo visRjyendrajitaM sutam / AjuhAva tataH sItArakSiNI rAkSasIstadA ||4||raaksssystrijttaa caiva zAsanAt smupsthitaaH||5||taa uvAca tato hRSTo rAkSasI rAkSasAdhipaH // 6 // hatA vindrajitA''khyAta vaidehyA rAmalakSmaNau / puSpakaM ca samAropya darzayadhvaM hatau raNe // 7 // yadAzrayAdavaSTabdhA neyaM mAmupatiSThati / so'syA bharttA saha bhrAtrA nirasto raNamUrdhani // 8 // nirvizaGkA nirudinA nirapekSA ca maithilI / mAmupasthAsyate sItA sarvAbharaNabhUSitA // 9 // ye rarakSustAnAha-hanumAnityAdinA // 2 // anyAn vAnarAnAha-vyUDhAnIkAzceti / vyUDhAnIkAH kRtvyuuhsenaavntH| ceSTatsu ceSTamAneSu // 3 // 1 // rAkSasya ityargham // 5 // tA uvAcetyardham // 6 // AkhyAta kathayata // 7 // avaSTabdhA garvitA // 8 // nirvizaGkA nirvicArA / nirudvignA niHzokA / MdAzaratheH samutthitaM jvaraM jahI tasya vacaH zrutvA taM putramindrajitaM prahRSya vAcA'bhinananda putraprItyai kevalaM taM vAtrAtreNa nananda natu paramArthataH / "kAlajJo rAghavaH kAle saMyugAyA pacodayat" ityArampa " indrjinu-mhaamaayssrvsainysmaavRtH| viveza nagarI laGkAm " ityantena vAnararakSasAM pratipatpravRttaM yuddhamuktam // 5 // iti zrImahezvaratIrthaviracinAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAsyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM SaTcatvAriMzaH sargaH // 46 // // 1 // 2 // vyUDhAnIkAH vyUDhAni garuDAdi pahAkArANi anIkAni yeSAM te ||3||raavnnshvaapiitysy vAstavArye saMdRSTaH itararAkSasadRSTayA // 4-7 // avaSTaracA garvitA // 8 // nirSizaGkA nirvikaaraa| For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.ya. sa04 bhAve niSThA / nirapekSA rAmaH sameSyatItyAzArahitA // 9 // adyetyAdisAyazloka ekaanvyH| anyAM gatiM cApazyatI / AgamazAsanasyAnityatvAnnu mabhAvaH / anyAM matto'nyAm / gamyata iti gatiH prApyam / vinivRttAzA rAmAdinivRttabhAvA // 10 // rAmAnu0-proti / anyAM gati cApazyatI / zranyA - matto'nyam / gamyata iti gatiH prApyam / rAmarUpaM priyaM prApyamapazyatIti yAvata / rAmamavekSya vinivRttAzA sA svayaM mAmupasthAsyataH iti saMbandhaH // 10 // tasyetyAdiH spaSTaH adya kAlavazaM prAptaM raNe rAmaM salakSmaNam / avekSya vinivRttAzA cAnyAM gatimapazyatI / nirapekSA vizAlAkSI mAmupasthAsyate svayam // 10 // tasya tadanaM ca zrutvA rAvaNasya durAtmanaH / rAkSasyastAstathetyuktvA jagmurve yatra puSpakam // 11 // tataH puSpakamAdAya rAkSasyorAvaNAjJayA / azokavanikAsthAM tAM maithilI samupAnayan // 12 // tAmAdAya tu rAkSasyo bhartRzokaparAjitAm / sItAmAropayAmAsurvimAnaM puSpakaM tadA // 13 // tataH puSpakamAropya sItAM trijaTayA saha / jagmurdarzayituM tasyai rAkSasyo rAmalakSmaNau // 14 // rAvaNo'kArayallaGkA ptaakaadhvjmaaliniim| prAghoSayata hRSTazca laGkAyAM raakssseshvrH|raaghvo lakSmaNazcaiva hatAvindrajitA raNe // 15 // // 11-13 // trijaTayA saha sItAmAropya / ubhayoreva vimaanaarohnnmnujnyaayetyrthH| putrItvAnipuNatayA ca trijaTAyA vimaanaarohnnaanujnyaa||11|| indrajitA / nirudinA nizzokA / nirapekSA rAmassameSyatItyAzArahitA // 9 // anyAM gatiM cApazyatI anyAM mano'nyAM gamyata iti gatiH prApyama, rAmarUpa priyana pazyatIti yAvat / rAmamavekSya vinivRttAzA sA svayaM mAmupasthAsyata iti sambandhaH / / "tA uvAca tato hRSTA rAkSasI." ityArabhya "anapekSA vizAlAkSI mAmupasthAsyate svayam" ityantasya vAstavArthastu-vaidehyA rAmalakSmaNavRttAntajijJAsAyAM tadattAntaM tasyai kathayateti rAvaNo rAkSasIniyojayati-tA uvAcetyA rabhya anapekSA vizAlAkSItyantena / raNe rAmalakSmaNau indrajitA saha, praddhAyeti zeSaH / hato AgatAvityarthaH / "hana hiMsAgatyoH" iti dhaatorevmrthH| vaidehyA AkhyAta tasyAstadarzanekalAyo satyAM puSpakaM samAropya hato Agato to darzayadhvaM cetyarthaH / tasyai patidarzanena kiM bhaviSyatIti cettabAi-yadAzrayA | |dityAdilokadvayena / he avaSTabdhAH garvitAH rAkSasthA ! iyaM yadAzrayAt yaspa rAmasyAzrayAkhetoH / mAM lakSmI, madIyAmiti zeSaH / nopatiSThati nAnubhavatItyarthaH / asyA bhartA raNamardani bhrAtrA saha nihataH AgataH khalu, taM dRSTvA itaH paraM nirvizaGkA nirudvimA etAvatparyantaM nirapekSApi maithilI // 15 // For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir raNe ityanantaramitikaraNaM bodhyam // 15-17 // tataH sItetyAdizlokadvayam / vipraviddhazarAsanI bhraSTacApau / sAyakaizchinnasAGgI ata evalA zarastambamayo zaragulmamayo / stambaH samUha ityeke / kSitau zaratalpayoH zayAnAviti sambandhaH // 18 // 19 // tAvityAdizlokadvayam / pAvakI vimAnenApi sItA tu gatvA trijaTayA saha / dadarza vAnarANAM tu sarva sainyaM nipAtitam // 16 // prahRSTamanasazcApi dadarza pizitAzanAna / vAnarAMzcApi duHkhAni rAmalakSmaNapArzvataH // 17 // tataH sItA dadarzobhau zayAnau zara talpayoH / lakSmaNaM cApi rAmaM ca visaMjJau zarapIDitau // 18 // vidhvastakavacau vIrau vipraviddhazarAsanau / sAyakai zchinnasarvAGgo zarastambamayo kSitau // 19 // tau dRSTvA bhrAtarau tatra vIrau sA puruSarSabhau / zayAnau puNDarIkAkSau kumArAviva pAvakI // 20 // zaratalpagatau vIrau tathAbhUtau nararSabhau / duHkhArtA subhRzaM sItA suciraM vilalApa h| // 21 // bhartAramanavadyAGgI lakSmaNaM cAsitekSaNA / prekSya pAMsuSu veSTantau ruroda janakAtmajA // 22 // sA bASpa zokAbhihatA samIkSya tau bhrAtarau devasamaprabhAvau / vitarkayantI nidhanaM tayoH sA duHkhAnvitA vAkyamidaM jagAda // 23 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe saptacatvAriMzaH sargaH // 47 // pAvakaputrau skandavizAkhau / atrottaro vIrazabdaH kumArAvityasya vizeSaNam // 20 // 21 // bhAramiti / spaSTaH // 22 // seti / atra vIkSaNagadanarUpa kriyAbhedAttacchandadvayam // 23 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptacatvAriMzaH sargaH // 17 // sarvAbharaNabhUSitA satI mA madIyAM lakSmI niveditAM lakSmImityarthaH / upasthAsyate anubhaviSyatItyarthaH / nanu kathaM tatsamAgama vinA tasya darzanamAtreNa sItA tvadarpitezvaryamanubhaviSyatItyatrAha-ayetyAdisAzlokena / kAlavazaM kAlo vazo yasya tam / salakSmaNa raNe prAptaM rAmamavekSya anyo gatimapazyatI rAmanyatirikta prApyaM na pazyatI satI, paramapativratetyarthaH / ata evAnapekSA ata eva vinivRttAzA etAdRzyapi / 'sarva vAkpaM sAvadhAraNam ' iti nyAyAta adyaiva svayameva mAM lakSmIma, marpitA lakSmImupasthAspatItyarthaH // 10-18 // vipraviddhazarAsano bhraSTadhanuSko / zarastambamayo zarastambaH zarasamUhaH tanmayo // 19-23 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM saptacatvAriMzaH sargaH // 4 // For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir karA.bha. " atha sItApralApo'STacatvArize-bhAramiti / karuNaM yathA tathA vilalApa // 1 // lakSaNina iti / lakSaNazabdenAtra lakSaNajJAta lakSyate tadeSAmastItizaTA. lakSaNinaH / paDuttarapaSTilakSaNasAmudrika zAstrajJA ityrthH| "paSTiSpaDuttarA yoSidaGgalakSaNamIritam" ityukteH / ata evAvidhA vidhavAlakSaNarahitAsa. 48 "niauma hRdayaM yasyAH samaM nimratvavarjitam / aizvarya cApyavaidhavyaM priyaprema ca sA labhet // " ityuktalakSaNetyarthaH / putriNI putralAbhalakSaNavatI / "dIrghA lizca yA nArI dIrghakezI ca yA bhavet / dIrghamAyuravApnoti putraizca saha vartate // " ityuktalakSaNavatItyarthaH / jJAnino lakSaNajJAnavantaH / anRtavAdinaH, bhartAraM nihataM dRSTvA lakSmaNaM ca mahAbalam / vilalApa bhRzaM sItA karuNaM shokkrshitaa||1|| UcurlakSaNino ye mAM putriNyavidhaveti ca / te'dya sarve hate rAme jnyaanino'nRtvaadinH||2|| yajvano mahiSI ye mAmUcuH patnI ca satriNaH / te'dya sarve hate rAme jJAnino'nRtavAdinaH // 3 // UcuHsaMzravaNe ye mAM dvijAH kAAntikAH zubhAm / te'dya sarve hate rAme jJAnino'nRtavAdinaH // 4 // Asanniti shessH||2|| yajvana iti| yajvanaH kRtAzvamedhAdikasya / "yajvA tu vidhineSTavAn" itymrH| bahuyajamAnakAni gavAmayanaprabhRtIni satrANi tatkartA satrI tasya mahiSI kRtAbhiSekAm / "kRtAbhiSekA mahiSI" ityamaraH / patnI yajJasaMyogavatIm / "patyunoM yajJasaMyoge" iti patizabdasya pAnakArAntAdezaH / tato "Rnnebhyo DIpa" iti GIpa // 3 // Ucuriti / saMzravaNe mama samyak zravaNe, mayi zRNvantyAmityarthaH / yadvA samyak zravaNa masminniti saMzravaNaH sanidhiH, matsannidhAvityarthaH / mAtrAdisamIpa iti shessH| kRtAntaH kAlaH tadvidaH kaaaantikaaH| "syurmohUrtikamauhUrtajJAnikArtA ntikA api" itymrH| zubhAM nityamaGgalAm / "smitaM prazastaM sudRzAmanimIlitalocanam / samavRttapuTA nAsA laghucchidrA zubhAvahA / / " ityAyuktalakSaNaH bhatAraM nihatamityAdisItAmalApavAkyAnAM vAstavArthe'yamAzayaH sarvezvarA sarvajJA devI rAmalakSmaNayoH kApi hAnirnAstIti jJAtvA'pi rAkSasAn vavayituM bahu // 1460 vidha prlptiiti| nihataM nihatamiva sthitamityarthaH // 1 // te'ya sarve hate rAma ityAdisarvasthaleSu rAme hate, hata iva sthita ityarthaH / lakSaNinaH sAmudrikAH all 2 // yandhanaH patnI kRtAzcamedhAdikasya mahiSIm / satriNaH bahuvarSasAdhyo bahukartRko yAgaH satram, ttkrtuH||3|| saMzravaNe samyak aSaNamAsminnitti saMzravaNa manidhiH tasmina, matsannidhAvityarthaH / kAnAMntikA kamAntaH kAlaH tadvidaH kAAntikAra, mohatikA iti yAvata / zubhA mAslAmikAmAhuH // 4 // 5 // 5 // For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org // iti zeSaH // 4 // vIreti / tvaM vIrapArthivapatnI dhanyA ceti ye viduH, viditvA UcurityarthaH / te'pyanRtavAdina iti pUrveNAnvayaH // 5 // imAnIti / yaiH padyairupalakSitAH striyaH AdhirAjye'bhiSicyante kiletyaiti / tAnImAni padmAni rekhA rUpANi dRzyanta iti zeSaH / khalviti prasiddhau / spaSTaM dRzyanta ityarthaH / kathameSAM niSphalatvamiti bhAvaH ||6|| vaidhavyamiti / bhAgyadurlabhAH durlabha bhAgyAH nAryaH yairlakSaNaivaidhavyaM yAnti tAni lakSaNAni pazyantI vimRzantI vIrapArthivapatnI tvaM ye dhanyeti ca mAM viduH / te'dya sarve hate rAme jJAnino'nRtavAdinaH // 5 // imAni khalu padmAni pAdayoryaiH kila striyaH / AdhirAjye'bhiSicyante narendraiH patibhiH saha // 6 // vaidhavyaM yAnti rnAryo lakSaNairbhAgyadurlabhAH / nAtmanastAni pazyAmi pazyantI hatalakSaNA // 7 // satyanAmAni padmAni strINAmuktAni lakSaNaiH / tAnyadya nihate rAme vitathAni bhavanti me // 8 // kezAH sUkSmAH samA nIlA bhruvau cAsaGgate mama / vRtte cAromaze jaGghe dantAzcAviralA mama // 9 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir na pazyAmi kutrApi vaidhavyahetudurlakSaNaM na pazyAmItyarthaH / kiMtu kevalaM dRtalakSaNA niSphalalakSaNA'smItyarthaH / tAdRzalakSaNAni ca sAmudrikoktAni - " parasparaM samArUDhAH pAdAGgulyo bhavanti cet / hatvA bahUnapi patIn parapreSyA tathA bhavet // yasyAH kaniSThikA bhUmiM na gacchantyAH parispRzet / patidvayaM nihantyAdyA dvitIyA ca patitrayam // ekaromA rAjapatnI dviromA'ti pukhAnvitA / triromA romakUpeSu bhavedvaidhavyaduHkhabhAka" ityAdinA // 7 // padi pade mA zrIryeSAM tAni padmAnItyevaM satyanAmAni padazrIkarANItyarthaH / yadvA padmAvattvAt padmazabdavAcyAni rekhArUpANi yAni padmAni / satya nAmAni anvarthanAmAni / padmAzabdAdarza Adyaci kRte rUpam / kecitsatyanAmAni amoghaphalAnItyAhuH / lakSaNaiH dhvajAdilakSaNaiH saha yAni satyanAmAni padmAnyuktAni tAni me vitathAni niSphalAni bhavantIti yojanA // 8 // kezA ityAdicatuH zlokyekAnvayA / ahaM sUkSmakezatvAdilakSaNalakSitA'smi, lakSaNaiH striyaH narendraH pattibhiH saha AdhirAjye abhiSicyante kila tAnImAni padmAni khaluH pAdayovartanta iti zeSaH // 6 // vaidhavyamiti / lakSaNeriti chedaH / bhAgyadurlabhAH durlabha bhAgyAH nArthaH yairlakSaNaidhavyaM yAnti tAni Atmano na pazyAmi sulakSaNAnyeva pazyantyahaM hatalakSaNA niSphalalakSaNA, jAtA'smIti zeSaH // 7 // | satyanAmAni amogha phalAni padmAni padmAkArarekhAH lakSaNaH lakSaNazAkhedakAni // 8 // 9 // For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.ma. .14 // ato mAM shubhlkssnnaamuucritynvyH| samAH nyUnAdhikyarahitAH / asagante parasparamasaMyukte / aromaze romarahite / vRtte vrtule| atra skAndam-"romaTI hIne zubhe snigdhe yajaGgha kramavartule / sA rAjapatnI bhavati vizire sumanoharA // " iti // 9 // zaGke netropAntabhUtalalATapArthe / citI upacitau / etacchaGke| nitre ityatra liGgavyatyayena yojanIyam / anuvRttanakhAH vRttanakhAH / aGgulayaH paadhstaanggulyH| taduktaM skAnde-"snigdhAH samunnatAstatra vRttAH pAdaza zake netre karau pAdau gulphAvUrU ca me citau| anuvRttanakhAH snigdhAH samAzcAGgulayo mama // 10 // stanau cAviralau pInau mamemau manacUcukau / mamA cotsaGginI nAbhiH pAzvoraskAzca me citAH // 11 // mama varNo maNinibho mRdUnyaGgaruhANi ca / pratiSThitAM dvAdazabhirmAmUcuH zubhalakSaNAm // 12 // samagrayavamacchidraM pANipAdaM ca varNavat / mandasmitetyeva ca mAM kanyAlakSaNino dvijAH // 13 // AdhirAjye'bhiSeko me brAhmaNaiH patinA saha / kRtAntakuzalairuktaM tatsarva vitathIkRtam // 14 // nakhAH zubhAH" iti / samAH hastaparimANasadRzAH / nAtidIrghA nAtihasvA ityarthaH / yadvA ekahastavaddhastAntare'pi tulyaparimANA ityarthaH / anyUnA MdhikasaGkhyAkA iti vaa'rthH|| 10 // aviralo nirntrau| manacUcuko ISanmanAyau / mamA gambhIrA / utsaGginI unntpryntprdeshH| pAzcoraskAH pArthe ca uraskaM ca / ASoM liGgavyatyayaH / citAH ucitaaH||11|| mANinibhaH maNivasnigdhavarNaH pratiSThitAM dvAdazabhiH, dazabhiH pAdAGgulibhiHdvAbhyAM pAda talAbhyAM ca bhUmau supratiSThitAm // 12 // samagrayavaM smpuurnnyvaakaarrekhm| acchidrazciyAhulyantarAlam / varNavat aruNavarNam |maamuucuritynupnyjniiym| mandasmitetyevetyevakAraH ayogavyavacchedArthaH / nityamandasmitetyarthaH // 13 // kRtAntakuzale jyotipikasiddhAntanipuNaiH / atra itikaraNaM draSTavyam / zake nynopaantbhaage| cito, citAvityetat netrAdiSvapi liGgavyatyayena yojanIyam / anuvRttanakhAH anuvRttAH anupUrvAH nakhA yeSAM te tthoktaaH| samAH anpUnAdhikAH // 10 // utsaginI unnataparyantapradezaH / pAca taraca paacorskaaH| prANyaGgatve'pyApoM liGgavacanavyatyayaH / citAH ucitAH // 11 // pratiSThitA dvAdazabhiH pAdatalAbhyAM dazabhiH pAdAhulibhizca bhUmau pratiSThitAM maamuucuH|| 12 // samaprayavaM sampUrNayaSAkArarekham / acchidraM nIrandhAhulyantarAlam / varNavata prazastavarNam // 13 // kRtAntakuzalaiH jyotizzAnasiddhAntanipuNeH // 15 // sA-patinA patyA / patiriyAmapAtaH patiriti lAkSaNikaH, na pratipadoko'taH patisUtrAgRhIta iti patineti ' patile patI' kA sakhirarjunaH ' ityAdivAsammavatIti vA jeSam // 14 // For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org VI abhiSeka ityuktmitynvyH| "cakravartistriyaH pANau nandyAvartaHpradakSiNaH" ityAyuktanandyAvartAdilakSaNairiti bhaavH| savai vitathIkRtamityataH paraM "yajvano / mahiSI ye mAm " ityadhastanazlokaH keSucitkozeSu dRzyate / sa tu lekhakapramAdakRtaH // 14 // zodhayitvA anviSya / pravRttiM vRttAntam / goSpade indrajinmAyAmAtra iti bhAvaH // 15 // brahmaziraH astravizeSaH / pratyapadyatA nanvityanvayaH / parasmaipadamArSam / nanviti prasiddhau AmantraNe vA / "praznA zodhayitvA janasthAna pravRttimupalabhya ca / tI sAgaramakSobhyaM bhrAtarau goSpade hatau // 15 // nanu vAruNamAneya maindraM vAyavyameva ca / astraM brahmazirazcaiva rAghavau pratyapadyatAm // 16 // adRzyamAnena raNe mAyayA vAsavopamau / mama nAthAvanAthAyA nihatau rAmalakSmaNau // 17 // na hi dRSTipatha prApya rAghavasya raNe ripuH / jIvana pratinivarteta yadyapi syAnmanojavaH // 18 // na kAlasyAtibhAro'sti kRtAntazca sudurjyH| yatra rAmaH saha bhrAtrA zete yudhi nipAtitaH // 19 // na zocAmi tathA rAma lakSmaNaM ca mahAbalam / nAtmAnaM jananIM vApi yathA zvazrU tapasvinIm // 20 // sA'nucintayate nityaM samAptavratamAgatam / kadA drakSyAmi sItAM ca lakSmaNaM ca sarAghavam // 21 // vadhAraNAnujJAnunayAmantraNe nanu" ityamaraH / pralApe ninimittamAmantraNaM sambhavati // 16 // 17 // dRzyamAnatve naivaM hantuM zaknuyAdityAha-na hIti // 18 // nati / zubhAzabhaprApakasya kAlasyAtibhAro nAsti, azakyArthoM nAstItyarthaH / kRtAntaH devam / yatra yataH / rAmaH atibalaparAkramazAlyapIti bhAvaH // 19 // jananI manmAtaram // 20 // uktArthe hetumAha-seti / samAptavratam atha AgataM sarAghavaM lakSmaNaM sItAM ca kadA drakSyAmIti anu| janasthAnaM zodhayitvA nAzaM nItvA // 15 // pratyapadyatA pratyapadyetAma // 16-18 // na kAlasyAtibhAro'sti zubhAzubhamApakakAlasyAzakyo'rtho naastiityrthH| kRtAnto ymH| yatra yasmAt // 19-23 // sa-rAdhavI rAmalakSmaNau patyapadyata pratyapayetAm / vizvAmitrAditi zeSaH / rAdhavaya rAghavazceti etadvigrahavAkyaikavacanApekSayA pRthakpRthaganvayo vA / vizvAmitro vasiSTho vA rAdhavI patyapadyata pratyapAdayata pAiyA mAseti vA / nanunA sarvam etadAdi vismRtaM vA mAyA prabaleti vA kalpanA sUcayati // 19 // For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.bhU.cintayata ityanvayaH ||20||pridevymaanaaN vilapantIm // 22 // mA viSAdamityardham // 23 // imau rAmalakSmaNau jIvata iti yathA jJAtuM zakyate avutathA / mahAnti sphuTAni / sadRzAni pUrvAnubhUtatulyAni / dRSTasaMvAdAnIti yAvat / kAraNAni hetUn vakSyAmItyanvayaH // 24 // tAnyeva kAraNAni / sa048 paridevayamAnAM to rAkSasI trijaTA'bravIt // 22 // mA viSAdaM kRthA devi bhartA'yaM tava jIvati // 23 // kAraNAni ca vakSyAmi mahAnti sadRzAni ca / yathemau jIvato devi bhrAtarau rAmalakSmaNau // 24 // nahi kopaparItAni harSa paryutsukAni ca / bhavanti yudhi yodhAnAM mukhAni nihate patau // 25 // idaM vimAnaM vaidehi puSpakaM nAma nAmataH / divyaM tvAM dhArayenaivaM yadyetau gatajIvitau // 26 // hatavIrapradhAnA hi hatotsAhA nirudymaa| senA bhramati saGkhyeSu hatakarNeva naurjale // 27 // iyaM punarasambhrAntA nirudvigrA tarasvinI / senA rakSati kAkutsthaumayA prItyA niveditau // 28 // sA tvaM bhava suvisrabdhA anumAnaiH sukhodyaiH| ahatau pazya kAkutsthau snehAdetadbravImi te // 29 // anRtaM noktapUrva me na ca vakSye kadAcana / cAritrasukhazIlatvAt praviSTA'si manomama // 30 // nemau zakyau raNe jetuM senTrairapi surAsuraiH / tAdRzaM darzanaM dRSTvA mayA cAveditaM tava / idaM ca sumahaccidraM zanaiH pazyasva maithili // 31 // vyatirekamukhenAha-na hIti / harSeNa paryutsukAni, prasannAnIti yAvat // 25 // 26 // hatakarNA hatakarNadhArA // 27 // niveditI niveditajIvito / d // 28 // sA tvamityAdi / anumAnaiH cihnaH / sukhodayaiH sukhajJayarityarthaH // 29 // cAritrasukhazIlasvAt / caritrameva cAritraM pAtivratyam, tadeva sukhaM / priyaM zIlaM svabhAvaH yasyAH sA tasyA bhAvazcAritrasukhazIlatvaM tasmAt / yA cAritreNAhAdakasvabhAvatvAdityarthaH / praviSTAsi mano mama, tvayi mama sneho vartata ityarthaH // 30 // tAdRzaM tAhagvidham, jIvanavyanakamiti yAvat / dRzyate jJAyate'neneti darzanaM sainyamukhaprasAdAdikam / pUrvadRSTaM rAmalakSmaNo jIvata iti yathA yajJAtuM zakyate mahAnti sphuTAni sahazAni anubhUtatulyAni, dRSTasaMvAdAnIti yAvat / kAraNAni hetUna pazyAmItyarthaH // 24 // 18 // tAnyeva kAraNAni vyatirekamukhenAha-nahIti // 25 // 26 // hatakarNA hatakarNadhArA // 27 // nivedinoM niveditajIvitAvityarthaH // 28 // anumAnairlakSaNaH / cAritrasukhazIlatvAt caritrameva cAritraM pAtivratyaM tadeva sukhaM priyaM zIlaM svabhAvo yasyAsmA tasyA bhAvazcAritrasukhazIlatvaM tasmAt // 22 // 30 // nAizaM For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir SSSSS svapramiti vA'rthaH / zanaiH pazyasva sAvadhAnena pazyetyarthaH // 33 // na viyujyate na jahAti / gatAyuSAm ata eva gatasattvAnAM gataprANAnAm / "dravyA suvyavasAyeSu sattvamastrI tu jantuSu" ityamaraH / vaikRtaM vikRtiH // 32 // rAmalakSmaNayorarthe zokaM zokakRtaM mukhavikAram / mohaM viparItabuddhim / duHkhaM manovyathAM ca tyaja / ajIvituM na zakyaM jIvituM zakyamevetyarthaH // 33 // kRtAJalirityanena bhagavadviSayopadeSTA yopi kopyAdaraNIya ityuktam / nissaMjJAvapyubhAvetau naiva lakSmIviyujyate / prAyeNa gatasattvAnAM puruSANAM gatAyuSAm / dRzyamAneSu vakreSu paraM bhavati vaikRtam // 32 // tyaja zokaM ca mohaM ca duHkhaM ca jnkaatmje| rAmalakSmaNayorarthe nAya zakyamajIvituma // 33 // zrutvA tu vacanaM tasyAH sItA surasutopamA / kRtAJjaliruvAcedamevamastviti maithilI // 34 // vimAnaM puSpakaM tattu sannivartya manojavam / dInA trijaTayA sItA laGkAmeva pravezitA // 35 // tatastrijaTayA sArdhaM puSpakA davaruhya saa| azokavanikAmeva rAkSasIbhiH pravezitA // 36 // pravizya sItA bahuvRkSaSaNDAM tAM rAkSasendrasya vihaarbhuumim| samprekSya saJcintya ca rAjaputrau paraM viSAdaM samupAjagAma // 37 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIyo AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTacatvAriMzaH srgH||48|| idaMzabdavivaraNam evamastviti // 34 // vimAnamiti / sannivartane pravezane ca trijaTaiva kIM // 35 // rAkSasIbhirityanena trijaTAdarzanAyAnIteti gamyate // 36 // vihArabhUmi pramadAvanam / samprekSya saMcintya / prekSitaprakAreNa saMcintyetyarthaH / yadvA bhAvanAprakarSAtpurasthitI smprekssytyrthH|| 37 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTacatvAriMzaH sargaH // 18 // tathAvidhama, jIvanaNyAkamiti yAvata / dRzyate'neneti darzanama, sainyamukhaprasAdAdikam / zanaiH pazyasya sAvadhAnena pazyetyarthaH / eto lakSmInaM viyujyate na vimuJcati // 31 // 32 // rAmalakSmaNayorarthe zokAdikaM tyaja, etAva jIvitum ajIvayituM na zakyamiti sambandhaH // 33-37 // iti zrImahezvaratIrthaviraci. pAtAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm aSTacatvAriMzaH sargaH // 48 // For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahar Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir ma.rA.bha. 1949 // TI.yu.kA. atha rAmaprabodhanamekonapaJcAze-ghoraNetyAdizokadvayamekAnvayam / nAgau yathA nAgAviva nizvasantAvityanvayaH / zokapariplutAH zokapUrNAH // 1 // 2 // sthiratvAt dhIratvAt / sattvayogAdalayogAt / sandAnito'pi baddho'pi / "vaDhe sandAnitaM mUtam" ityamaraH // 3 // arpitaM, zareriti zeSaH // 4 // ghoreNa zarabandhena baddhau dazarathAtmajau / nizvasantau yathA nAgau zayAnau rudhirokSitau // 1 // sarve te vAnara zreSThAH sasugrIvA mahAbalAH / parivArya mahAtmAnau tasthuH shokpriplutaaH||2|| etasminnantare rAmaH pratyabudhyata vIrya vAn / sthiratvAtsattvayogAcca zaraiHsandAnito'pi san // 3 // tato dRSTvA sarudhiraM viSaNNaM gADhamarpitam / bhrAtaraM dInavadanaM prydevydaaturH||4|| kiM nu me sItayA kArya kiM kArya jIvitena vA / zayAnaM yo'dya pazyAmi bhrAtaraM yudhi nirjitam // 5 // zakyA sItAsamA nArI martyaloke vicinvatA / na lakSmaNasamo bhrAtA sacivaH sAmparAyikaH // 6 // parityakSyAmyahaM prANaM vAnarANAM tu pazyatAm / yadi paJcatvamApannaH sumitrAnandavardhanaH // 7 // kiM nu vakSyAmi kausalyA mAtaraM kiM nu kaikayIm / kathamambA sumitrAM ca putradarzanalAlasAm // 8 // vivatsAM vepamAnAM ca krozantI kurarImiva / kathamAzvAsayiSyAmi yadA yAsyAmitaM vinA // 9 // kathaM vakSyAmi zatrughnaM bharataM ca yaza svinam // 10 // mayA saha vanaM yAto vinA tena gataH punaH / upAlambhaM na zakSyAmi soDhuM bata sumitrayA // 11 // kiM nvityAdizlokadvayam / vicinvatA, mayeti zeSaH / sacivaH shaayH| sAmparAyikaH yuddhe saadhuH| "yuddhAyatyoH samparAyaH" ityamaraH // 5 // 6 // paJcatvaM mRtim // 7 // kiM nvityAdizvokadvayamekAnvayam / ahaM taM lakSmaNaM vinA ayodhyAM yadA yAsyAmi tadA kausalyA kaikayIM ca kiM vkssyaami| sumitrA kathamAzvAsayiSyAmi // 8 // 9 // kathamityardham / yazasvinamityanena tadyazo mayA na labdhamiti khidyati // 10 // yo mayA saha vanaM yAtaH tena vinA // 1 // 2 // etasminniti / sandAnito baddho'pi " baDhe sandAnitaM mUtam" itymrH| sthiratvAt dhIratvAt // 3-5 // sAmparAyikaH samparAye yuddhe saadhuH| "yuddhA sa-pratyabudhyata / tatra nimittamAha-sthiratvAta pralayAdAkyekasyaiva sthairyAt nityanityatvAditi yAvat / savayogAta balopAyAt sandAnito baddhassan / etena asuramohanAya rAmaH svecchayaiva sandAnita iti jJAyate // 3 // // 149 // For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ayodhyAM gato'haM sumitrayA kRtamupAlambham uktaprakAraM soDhuM kathaM zakSyAmi // 11 // ihaivetyardham // 12 // dhigiti / duSkRtakarmANaM lakSmaNavanAnayana meva duSkRtaM karma // 13 // tvamiti / sa tvamityanvayaH // 14 // 15 // zayAna iti / ayamiti zeSaH / atra zaratalpasthAnIyo'stagiriH / zarasthAne kiraNAH / zoNitasthAne raktavarNatvam // 16 // rujA vyathA / dRSTirAgeNa vIkSaNapremNA // 17 // tathaiva tena prakAreNa, mAtrAdisnehamavicAryaityarthaH / ihaiva dehaM tyakSyAmi na hi jIvitumutsahe // 12 // dhi mAM duSkRtakarmANamanArya yatkRte hyasau / lakSmaNaH patitaH zaite zaratalpe gatAsuvat // 13 // tvaM nityaM sa viSaNNaM mAmAzvAsayasi lakSmaNa / gatAsurnAdya zakroSi mAmArta mabhibhASatum // 14 // yenAdya nihatA yuddhe rAkSasA vinipAtitAH / tasyAmeva kSitau vIraH sa zete nihataH paraiH // 15 // zayAnaH zaratalpe'smin svazoNitapariplutaH / zarajAlaizcito bhAti bhAskaro'stamiva vrajan // 16 // vANAbhihatamatvAnna zaknotyabhibhASitum / rujA cAbruvato'pyasya dRSTirAgeNa sUcyate // 17 // yathaiva mAM vanaM yAntamanuyAto mahAdyutiH / ahamapyanuyAsyAmi tathaivainaM yamakSayam // 18 // iSTavandhujano nityaM mAM ca nityamanu vrataH / imAmadya gato'vasthAM mamAnAryasya durnayaiH // 19 // suruSTenApi vIreNa lakSmaNena na saMsmare / paruSaM vipriyaM vApi zrAvitaM tu kadAcana // 20 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir yamakSayamityatrApi yAntamityanuSajyate // 18 // 19 // suruSTeneti / vipriyam ahitam / suruSTenApi lakSmaNena zrAvitaM vipriyaM paruSaM vAkyaM na smarAmi yatyo samparAyaH " ityamaraH // 6-16 // vANAbhihateti / rujA vyathA // 17 // vanaM yAntaM mAM yathaiva mAtrAdiSu snehamakRtyaiva anuyAtaH ahamapi enamanu tathaiva mAtrAdisnehamakRtvaiva yAsyAmIti sambandhaH / / 18 / / 19 / / vibhiyam ahitam // 20 // sa0 [suruTenApi yenakenacit / paruSaM niSThuram apriyaM kadAcana uktamiti zeSaH / na saMsmare na saMsmarAmatyeva zrAvitam / anyathA paruSA priyazrAvaNApekSayA'ntarnigUDhasya roSasyAlpatA pratIyeta taba vaidika laukikAnanukUlamityevamevAnvayaH samanasaH // 20 // For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. ityarthaH // 20 // yaH kArtavIryaH / ekena vegena ekaprayatnena / sahasrabAhuH kArtavIryaH / yAvatA kAlena paJcavANazatAni visasarja praayungk| dvibhujo'pyayaM TI.yu. 1150 // lakSmaNaH tAvataiva kAlena tAvato bANAna visRjan, iSvastreSu viSaye tasmAtkArtavIryAdadhika ityarthaH // 21 // hanyAt hantuM zaktaH / zaki liG // 22 // yat yasmAt / vibhISaNo rAkSasAnAM rAjA na kRtH| tasmAt mithyApralaptam " rAjAnaM tvAM kariSyAmi" iti mithyApralapitaM mAM pravakSyati dhtiityrthH| visasarjekavegena paJcabANazatAni yH| iSvastreSvadhikastasmAt kArtavIryAca lakSmaNaH // 21 // astrairamrANi yo hanyAcchakasyApi mhaatmnH| so'yamurtyA hataH zete mahAhaMzayanocitaH // 22 // yanmayA na kRto rAjA rAkSa sAnAM vibhiissnnH| tacca mithyApralaptaM mAM pradhakSyati na saMzayaH // 23 // asminmuhUrte sugrIva pratiyAtumito 'rhasi / matvA hInaM mayA rAjana rAvaNo'bhivedvalI // 24 // aGgadaM tu puraskRtya sasainyaH ssuhRjnH| sAgaraM tara sugrIva nIlena ca nalena ca // 25 // kRtaM hanumatA kArya yadanyairduSkaraM rnne| RkSarAjena tuSyAmi golAgRlAdhi pena ca // 26 // aGgadena kRtaM karma maindena dvividena ca / yuddhaM kesariNA saGkhye ghoraM sampAtinA kRtam // 27 // gavayena gavAkSeNa zarabheNa gajena c| anyaizca haribhiryuddhaM madatheM tyaktajIvitaiH / na cAtikramituM zakyaM devaM sugrIva mAnuSaiH // 28 // yattu zakyaM vayasyena suhRdA ca parantapa / kRtaM sugrIva tatsarvaM bhavatA dharmabhIruNA // 29 // mitrakArya kRtamidaM bhvdbhivaanrrssbhaaH| anujJAtA mayA sarve yatheSTaM gantumarhatha // 30 // AzrutakAryanirvAhAbhAvena mithyetyucyate / AzrutaM prtijnyaatm||23|| asminniti / pratiyAtuM, kiSkindhAmiti zeSaH / hInaM, tvAmiti shessH||24||25|| kRtamityAdisAyazlokatrayam / sampAtinA vAnareNa // 26-28 // vayasyena mitreNa / sudA ca zobhanahRdayena vA / cazabdo vAzabdArthakaH / dharma yaH kArtavIryaH ekena vegena ekaprayatnena icvaneSu viSaye sahasrabAhuryAvatA kAlena pazcavANazatAni mAyuddha ayaM dvivAhustASatA kAlena tAvato vANAn / sAvisRjana tasmAdadhika ityarthaH // 21 // 22 // tanmithyA pralapta vibhISaNamabhiSekSyAmItyevarUpo midhyApalApaH kartA // 23 // 25 // aGgadamiti / nIlena nalena | ci sahetyarthaH / / 25--27 // haribhiryuddhaM kRtamiti pUrveNa sambandhaH // 28 // yattviti / adharmabhIruNeti ledaH // 29 // 30 // IMI150 // For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bhIruNA dharmoM nazyatIti bhIruNetyarthaH / adharmabhIruNati vA padacchedaH // 29 // 30 // zuzruvuriti / vartayAMcakuH pravartayAMcakuH / kRSNatarakSaNAH rakta kSaNA ityrthH||31|| tata ityAdizlokadvayam // 32 // 33 // iti zrIgovindarAjaviracita zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonapaJcAzaH sargaH // 49 // atha rAmasya nAgapAzavimocanaM paJcAze-athobAcetyAdi / tAdAtvikasenApalAyananimittamajAnAnaH pRcchati-kimiti / zuzruvustasya te sarve vAnarAH paridevanam / vartayAJcakrurazrUNi netraiH kRSNetarekSaNAH // 31 // tataH sarvANyanIkAni sthApayitvA vibhiissnnH| AjagAma gadApANistvarito yatra rAghavaH // 32 // taM dRSTvA tvaritaM yAntaMnIlAJjana cayopamam / vAnarA dudruvuH sarve manyamAnAstu rAvaNim // 33 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonapaJcAzaH sargaH // 49 // athovAca mahAtejA harirAjo mahAbalaH / kimiyaM vyathitA senA mUDhavAteva naurjale // 1 // sugrIvasya vacaH zrutvA vAliputro'Ggando'bravIt // 2 // na tvaM pazyasi rAmaM ca lakSmaNaM ca mahAbalam / zarajAlAcitau vIrAvubhau dazarathA tmjo| zaratalpe mahAtmAnau zayAno rudhirokSitau // 3 // athAbravIdvAnarendraH sugrIvaH putramaGgadam / nAnimitta midaM manye bhavitavyaM bhayena tu // 4 // kiM kimartham / uvAca, vAnarAniti shessH| mUDhaH muucchitH| viruddha digvAyvantarAbhihata ityrthH| vAsyAhatati yaavt||1|| sugriivsyetyrdhm||2|| rAmavyathAM / vinA kimanyanimittamityuttarayati-na tvamiti / atra kAkuH / tvaM na pazyasi kimityarthaH / rAma lakSmaNaM cetyubhAvityanvayaH // 3 // svayamuhATayatitasya rAmasya / kRSNetarakSaNA raktakSaNA ityarthaH / netrairathUNi vartayAzcakruH netrairazrRNi mumucurityarthaH // 31-33 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNa, tatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAmekonapakSAzaH sargaH // 49 // ayeti / mUDhavAtena mUDho mUchito viruddhadigbApuH tAhazo yasyAssA, bAtyAbhihateti yAvat // 1 // 2 // tvaM na pazyasi kiM pazyatA tvayaivaM bamayuktamiti bhAvaH // 3 // tadAnIntanakapipalAyanahetumaznarUpavAkyAbhiprAyamajAnatA'Ggadena viparItottare sa0-daM kapipalAyanam banimittam akAraNakaM na manye / palAyanaprayojakena mayena tvadukketareNa bhavitavyamityadamanadhIt // 1 // *nizreSTau vigavAnI rnnrennusmukssicii| yAnI zaratalpasthI draSTumAyAdvibhISaNaH // te gajhasendrAtmanazakyA te nipAtitau rAjasutIca rkhaa| vibhISaNaM visyavirecadA medhA vadhA vAyutatAH prakAmAH ||i050| For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir lA.rA.bha. athetyAdinA / idaM raghusiMhayoH zaratalpazayanam animittaM na bhavatIti manye / anyena bhayAnimittena bhvitvymityrthH||4||ttr hetumAha-viSaNNetyAdinA / / viSaNNavadanA hyete tyaktapraharaNA dishH| prapalAyanti hrystraasaadutphulllocnaaH||5|| anyonyasya na lajjante na nirIkSanti pRSThataH / viprakarSanti cAnyonyaM patitUM laGghayanti ca // 6 // etasminnantare vIro gadApANirvibhI SaNaH / sugrIvaM vardhayAmAsa rAghavaM ca niraikSata // 7 // vibhISaNaM taM sugrIvo dRSTvA vAnarabhISaNam / RkSarAjaM samIpasthaM jAmbavantamuvAca ha // 8 // vibhISaNo'yaM samprApto yaM dRSTvA vaanrrssbhaaH| vidravanti paritrastA rAvaNAtmajazaGkayA // 9 // zIghrametAna susantrastAn bahudhA vipradhAvitAn / paryavasthApayAkhyAhi vibhISaNamupasthitam // 10 // sugrIveNaivamuktastu jAmbavAnRkSapArthivaH / vAnarAna sAntvayAmAsa sannirudhya prdhaavtH|| 11 // te nivRttAH punaH sarve vaanraastyktsmbhrmaaH| RkSarAjavacaH zrutvA taM ca dRSTvA vibhISaNam // 12 // vibhISaNastu rAmasya dRSTvA gAtraM zaraizcitam / lakSmaNasya ca dharmAtmA babhUva vyathitendriyaH // 13 // jalaklinnena hastena tayorne pramRjya ca / zokasampIDitamanA ruroda vilalApa ca // 14 // imau tau sattvasampannau vikrAntau priyasaMyugau / imAmavasthA gamitau rAkSasaiH kUTayodhibhiH // 15 // bhrAtuH putreNa me tena duSputreNa durAtmanA / rAkSasyA jihmayA buddhyA cAlitAvRjuvikramau // 16 // tyaktAharaNAH tyktshilaadyaayudhaaH| anyonyasya anyonyam / viprakarSanti drutagamanArthamAkarSanti // 5-9 // vipradhAvitAn palAyamAnAn // 10-15 // duSputreNa kapaTayuddhena piturakhadyAvahena / cAlitau vaJcitau / Rvikramau akapaTavikramau // 16 // datte sugrIvaH svAbhiprAyambATayati-athetyAdi / idaM rasiMhayozzaratalpazayanamanimittaM na bhavatIti manye kintu bhayenAnyabhayahetunA'tra bhavitavyamityarthaH / / yadvA idaM palAyanamanimittaM na manye nimittazUnyaM na manye, kintu bhayena apUrvabhayanimittenAtra bhavitavyamityarthaH // 5-21 // sA-trAsAn nUtanamIteH // 5 // yAnarabhISaNam indrajinamajanakatayA ||8||bhraatH rAvaNasya putreNa / nobhayoH pitAputrayorevatAhakakUTa podhitva kintu paramparavezItyAha-duSputreNeti / durdaSTaH putro yasyAsau tathA // 11 // // 15 // For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandit Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org suptau suptasadRzau / zalyako kaNTakivarAho // 17 // yyorityaadictuHshlokii| atra vaktavyaM sarvamabhayapradAne darzitam // 18-21 // na rujApIDito zarairimAvalaM viddhaurudhireNa samukSitau / vasudhAyAmimau suptau zyete zalyakAviva // 17 // yUyorvIryamupAzritya pratiSThA kAkSitA myaa| tAvubhau dehanAzAya prasuptau puruSarSabhau // 18 // jIvanadya vipanno'smi naSTarAjyamano rthH| prAptapratijJazca ripuH sakAmo rAvaNaH kRtH|| 19 // evaM vilapamAnaM taM pariSvajya vibhISaNam / sugrIvaH sattvasampanno harirAjo'bravIdidam // 20 // rAjyaM prApyasi dhameza lukAyA nAtra sNshyH| rAvaNaH saha putreNa sakAmaM neha lapsyate // 21 // na rujApIDitAvetAvubhau rAghavalakSmaNau / tyaktA mohaM vaSiSyete sagaNaM rAvaNaM raNe // 22 // tamenaM sAntvayitvA tu samAzvAsya ca rAkSasam / suSeNaM zvazuraM pAyeM sugrIvastamuvAca ha // 23 // saha zUrai rigaNairlabdhasaMjJAvarindamau / gaccha tvaM bhrAtarau gRhya kiSkindhA rAmalakSmaNau // 24 // iyaM rujA anayorAtyantikahAnikarI na bhavati / kiMtu mohamAtrakAriNItyarthaH // 22-25 // panarujA pIDitomaraNaparyavasAyirujApIDito nabhavatA, kintu mohamA praaptaavitpryH||22||2shaa harigaNessaha lamdhasaMjJocAtarau gRha gaccheti sambandhaH // 24 // 25 // sa-mau aLa viddhau imo suptAvityanvayaH pRthakpRthagiti nAnyataravaiyaryam / yadA kAmaH tasyApi mA zomA yAmyAM tau / evamapi zomA gatA neti mAvaH / chaprinyAyenemAviti vA / kAmAkAmapAkasyota matvAttaccAllakmaNasya vA imAviti sammavati / "kAmadeve tvanavyavam " iti vizvaH // 10 // dehanAzAya svadehanAzAya / yahA madehanAzAya / etayoripAnanayoM yadi tArha mama rAjyAzaikatra tita rAvaNo'pitu prAktanakopena mArayediti yotayatyaneneti neyam // 18 // pratijJAyata iti pratijJA pratijJAto'rthaH sItAparityAgAbhAvarUpaH prato yena sa tathA / sakAmaH manAzena niSkaNTakarAjyaprAtyA ataH / anayorevaM svApeneti zeSaH // 19 // vilapamAnaM vilapantam / padavyatyAsena vilApaphalakasya vibhISaNoprekSitasya vyatyAsaM kavizvagamayAmAseti neyam // 20 // gadAviSThitAbetau iti pAThaH / garuDAdhi NInito garuDe aviSTito gamavAino raamdh| aviSThAnamadhiSThitaM gahasyevAdhiSThAne pasveti cAnpazceti garuDAdhiSThitau raamlkssmnnau| mohaM nAgapAzAsAdanajam / ayameva pATho nyASyaH / gadAgamanena naagpaash| viyogatyAtrottaraneva bahupurANeca zravaNAt / tAni ca svAksare vakSyAmaH / 'na rujA pIDitAviti paThitvA' iti tIrthapAThasya tadukhnekSitatvaM cayanAgojimaH svayaM pAtaM galhAdhiSThitau iti paThitvA 'gadopAsakatayA viditI' iti nimUlamarSa vadastAdRzA eveti santoSTavyam // 22 // uttaralokAyamekAnvayi / rAkSasaM vibhISaNam / sAntvayitvA suSeNaM ca samAzcAsya ca gamachetyAvIditi ca sambandhaH / etenAnyatarA tirekazaGkayA ' sAntvavivetyaspaivArthakathanaM samAzcAsya viti' iti badato nAgojimaispa basthaleSu vitrAdInAM okAnAmekAmvayaMbhukto'nvayajJAnadArizcaM botyate / 'sAnavayitvA gaTAnugrahasambhAvanayetyarthaH / anena sumIvabAkyena rAmaviSaye svastha bhAvadavatAratvajJAna sUcitam ' iti tadvacanaM 'gadopAsakatayA viditau ' rati 'gavAnumahasambhAvanayA ' iti svavacanamyAhatamityupekSyam / tena bhagavadavatAratvahetopA sakatvasya tadanumahapAtratvasyaiva ca pratIteH // 23 // 24 // For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir vA.rA.bha. anubhUtaM mayA jJAtam / zarasaMsparzakovidAH shrpryogsmrthaaH| spoM dAnamiti paryAyaH // 26 // 27 // tAniti / mantrayuktAbhiH mantrapracuTI .yu.kAM. rAbhiH / vidyaabhirmRtsnyjiiviniiprbhRtibhiH| cikitsati acikitsat // 28 // tAnyoSadhAnItyAdisAyazlokaH / spaSTaH // 29 // saMjIvakaraNI mityardhamekaM vAkyam / atrAnayituM yAntvityanuSajyate / pUrvoktakSIrodamadhye saMjIvakaraNI vizalyAM cAnayituM yAnvityarthaH / tyorevaatropyogaa| ahaM tu rAvaNaM hatvA saputraM sahabAndhavam / maithilImAnayiSyAmi zako naSTAmiva zriyam / zrutvaitadvAnarendrasya suSeNo vAkyamabravIt // 25 // daivAsuraM mahAddhamanubhRtaM sudAruNam / tadA sma dAnavA devAna zarasaMsparzakovidAH // 26 // nijaghnuH zastraviduSazchAdayanto muhurmuhuH // 27 // tAnAnniSTasaMjJAzca parAmazca bRhsptiH| vidyAbhi mantrayuktAbhiroSadhIbhizcikitsati // 28 // tAnyauSadhAnyAnayituM kSIrodaM yAntu sAgaram / javena vAnarAH zIghra smpaatipnsaadyH| harayastu vijAnanti pArvatIstA mahauSadhIH // 29 // saJjIvakaraNI divyAM vizalyA deva nirmitAm // 30 : candrazca nAma droNazca kSIrode saagrottme| amRtaM yatra mathitaM tatra te paramauSadhI // 31 // ayaM vAyusuto rAjan hanumAMstatra gacchatu // 32 // diti bhAvaH // 30 // te kutra vidyate ityatrAha-candrazcetyAdinA / sAgarottame kSIrode yatra pradeze amRtaM mathitaM tatra candradroNAkhyau parvata staH tayoste mahauSadhI sta ityrthH| tatrAvasthAne hetumAha te tatreti / parvate parvatayoH jAtyekavacanam // 31 // ayamityardham / aupacyantarAnayane / panasAdayo gacchantu / saMjIvavijhalyAnayane tu hanumAn gacchatviti vijJeyam // 32 // zarasaMsparzakovidAH zaraiH saMsparzo lakSyavedhanaM tatra kovidAH // 26 // 27 // mantrayuktAmiH mantrapracurAmirityarthaH / vidyAbhiH mRtasaJjIvinIprabhRtibhirvidyAbhiH // 152 // parAsUnaSTaprANAn cikitsati acikitsat // 28 // 29 // saJjIvakaraNImityardhamekaM vAkyam / atrAnayituM yAnitvatyanupajyate / tatra tayorevopayogAditi bhAvaH // 30 // te kutra vidyete ityatrAha-candrazcetyAdi / sAgarottame kSIrode / yatra pradeze amRtaM mathitaM tatra candradroNaparvatI staH tayoste oSadhI sta ityarthaH / tatrAvasthAne hetumAha te tatreti / parvate parvatapradeze // 31 // 32 // For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir meghAna sAgaratoyaM ca paryasyan parvatAn kampayaniva, garuDapakSavAyurudabhUditi zeSaH // 33 // sarvadIpamahAdrumAH, sarvapadaM dumavizeSaNam / dvIpaMca laGkA / lavaNAmbhasi lavaNasamudre // 34 // bhoginaH prshstkaayaaH| tatravAsinaH lngkaadiipvaasinH|yaadaaNsi jljntvshc| lavaNArNavaM lavaNArNavamadhyam / etasminnantare vAyumeMghAMzcApi svidyutH| paryasyan sAgare toyaM kampayanniva medinIm // 33 // mahatA pakSavAtena sarvadvIpamahAdrumAH / nipeturbhinnaviTapAH samUlA lavaNAmbhasi // 34 // abhavan pannagAkhastA bhoginastatravAsinaH / zIghra sarvANi yAdAMsi jagmuzca lavaNArNavam // 35 // tato muhUrtAdgaruDaM vainateyaM mahAbalam / vAnarA dadRzuH sarve jvalantamiva pAvakam // 36 // tamAgatamabhiprekSya nAgAste vipradudruvuH / yaista satpuruSau baddhau zarabhUtairmahAbalau // 37 // tataH suparNaH kAkutsthau dRSTvA pratyabhinanditaH / vimamarza ca pANibhyAM mukhe candrasamaprabhe // 38 // vainateyena saMsTaSTAstayoH sNruruhurvnnaaH|suvrnne ca tanU snigdhe tayorAzu bbhuuvtuH|| 39 // tejo vIrya balaM cauja utsAhazca mahAguNaH / pradarzanaM ca buddhizca smRtizca dviguNaM tayoH // 40 // bhayAdantarmanAH ityrthH|| 35-38 // vraNAH kSatAni / saMruruhuH saMrUDhAH, ajJAtasvarUpA babhUvurityarthaH // 39 // tejaH parAbhibhavanasAmarthyam parAdhikSepAsahanaM vA / vIrya praakrmH|blN zArIram / ojaH kaantiH| utsAhaH lokottarakAryeSu sthirataraprayatnaH / pradarzanaM sUkSmArthaparijJAnam / buddhiH vivekaH / smRtiH anubhUtArthAvismaraNam / etat sarvaM dviguNaM vainateyasaMsparzavazAt pUrvato'pyadhikaM jAvamityarthaH / atra dhiriti gAyatryAH saptadazA patasminniti / savidyuto meghAna sAgare toyaM ca paryasya parita utkSipya parvatAn kampayanniva, pakSavAyurudaditi zeSaH // 33 // pakSavAtena nimittena dumAH nipetu / riti sambandhaH // 34 // bhogino mhaakaayaaH| tatravAsinaH smudrvaasinH| lavaNArNavamAjagmuH, bhayAdantarmanA ityarthaH // 35-38 // praNAHkSatAni / saMruruhuH saMjhadAra tayostanU muvaNe snigdhe ca babhUvatuH / tayostaccharIre vraNAtyantAbhAvAdhikaraNe ivAbhUtAmityarthaH // 39 // tejaH parAbhibhavanasAmarthyam / vIrya parAkramaH / balaM zArIrabalam / ojaH kAntiH / utsAha uttarottarakAryeSu sthirataraprayatnaH / atra dhiriti gAyatryAssaptadazAkSaraM pradarzanaM cetyasya zlokasya saptamAkSareNa dhItyanena 2.3 For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir TI .yu,ko. .. vA.rA.ma. kSaram / SoDazasahasrazlokA gtaaH||10 // tAviti / kriyAbhedAttacchandadvayam // 41 // vyatikAnto laktivantau / gatyarthatvAt katIre ta P // 42 // 43 // viraje nirmale // 44 / 45 // sakhA vAhanatvena sahAya iti gUDhoktiH / yuvAbhyAM yuvayoH / SaSThayarthe tRtIyA / sAhyakAraNAt sAhAyyA tAvutthApya mahAvIryoM garuDovAsavopamau / ubhau tau sasvaje hRSTau rAmazcainamuvAca ha // 41 // bhavatprasAdAdyasanaM rAvaNiprabhavaM mahat / AvAmiha vyatikrAntau pUrvavadvalinau kRtau // 42 // yathA tAtaM dazarathaM yathA'jaM ca pitA maham / tathA bhavantamAsAdya hRdayaM me prasIdati // 43 // ko bhavAn rUpasampanno divyanaganulepanaH / vasAno viraje vastre divyAbharaNabhUSitaH // 44 // tamuvAca mahAtejA vainateyo mahAbalaH / patatrirAjaH prItAtmA harSaparyAkule kSaNaH // 45 // ahaM sakhA te kAkutstha priyaH prANo bahizcaraH / garutmAniha samprApto yuvAbhyAM sAhyakAraNAt // 46 // asurA vA mahAvIryA dAnavA vA mahAbalAH / surAzcApi sagandharvAH puraskRtya zatakratum // 47 // nema mokSayituM zaktAH zarabandhaM sudAruNam / mAyAbalAdindrajitA nirmitaM krUrakarmaNA // 48 // ete nAgAH kAdraveyA stIkSNardaSTrA viSolbaNAH / rakSomAyAprabhAvena zarAbhUtvA tvadAzritAH // 49 // sArtham // 16-18 // kAveyAH kdrputraaH| mAyAbalAt AzcaryazaktirUpabalAt // 19 // 50 // sagRhNAti / pradarzanaM sakSmArthaviSayajJAnam / buddhiH adhyavasAya:, smRtiranubhUtArthAvismaraNam / etadAdikaM sarva dviguNaM vainateyasparzAtpUrvatopyadhikaM jAta mityarthaH // 40 // 41 // vyatikrAntI lakitavantau // 42 // 43 // biraje nirmale vane vsaanH||44||45|| yuvAbhyAmiti SaSThacaya tRtIyA // 46-48 ||kaaveyaaH sa-taM te iti pUrvamuktavato gaDaspa sevakasya ta ityuktau jivA jihetIti vacayati yukyorityuktyA / evaM sati sati ca chatrinyAyAvakAze na pratyayAdainateya iti mAvo'pi kavetivyaH / sakhitvaM tvabottara treva-"viSNunA ca tadAkAze vainateyassameyivAn / tasya nArAyaNapatuSTastenAlokyena karmaNA / tamuvAcAvpayo devo barado'smIti khecaram / sa bane taba tivamuparItyantarikSamaH / uvAca cainaM bhUyo'pi nArAyaNamidaM vacaH / ajaracAmarazca syAmabhUtena vinAdhyaham / evamasivati ta viSNuruvAca vinatAsutam / pratigRhya varI to tu gakaDo viSNumajavIt / mavate'pi baraM dadhi vRNotu bhagavAnapi / ta bane bAhanaM viSNurgamantaM mahA balama vijeca cakke bhagavAnupAri sthAsyasIti tam / evamasviti taM devamuktvA nArAyaNa khagaH / bajAja" iti mAratAdiparvasauparNAcyAne cokamanusandheyama / idaM sarva maktamaktipAravazveneti mantavyama utu // 11 // For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahasA javena // 51 // apramAdazva kartavya iti / tattadastrAnuguNapratyastra prayogeSu sAvadhAnAbhyAM bhavitavyamityarthaH // 52 // prakRtyetyAdizloka dvayam / etenaivopamAneneti / anena dRSTAntena rAkSasA jilA jJeyA ityarthaH // 53-55 // sakha iti / ripUNAmapi vatsaletyanena indrajidvadhopAyo sabhAgyazcAsi dharmajJa rAma satyaparAkrama / lakSmaNena saha bhrAtrA samare ripughAtinA // 50 // imaM zrutvA tu vRttAntaM tvrmaanno'hmaagtH| sahasA yuvayoH snehAt sakhitvamanupAlayan // 51 // mokSitau ca mahAghorAdasmAt sAyakabandha nAtU / apramAdazca kartavyo yuvAbhyAM nityameva hi // 52 // prakRtyA rAkSasAH sarve saGgrAme kUTayodhinaH / zUrANAM zuddhabhAvAnAM bhavatAmArjavaM balam // 53 // tanna vizvasitavyaM vo rAkSasAnAM rnnaajire| etenaivopamAnena nityaM jihmA hi rAkSasAH // 54 // evamuktvA tato rAmaM suparNaH sumahAbalaH / pariSvajya suhRt snigdhamApraSTumupacakrame // 55 // sakhe rAghava dharmajJa ripUNAmapi vatsala / abhyanujJAtumicchAmi gamiSyAmi yathAgatam // 56 // na ca kautUhalaM kAryaM sakhitvaM prati rAghava / kRtakarmA raNe vIraH sakhitvamanuvetsyasi // 57 // bAlavRddhAvazeSAM tu laGkAM kRtvA zarormibhiH / rAvaNaM ca ripuM hatvA sItAM samupalapsyase // 98 // na jJAta iti dyotyate // 56 // " ahaM sakhA te kAkutstha " ityAdinoktaM sakhitvaM kathamiti rAmAzayamAzaGkya rahasyatvAdidAnIM tadviSayaprazno na kartavyaH, rAvaNavadhAnantaraM svayameva jJAsyasItyAha-na ceti / sakhitvaM prati sakhitvapraznaM pratItyarthaH // 57 // rAmasyotsAhavardhanAya bhAvinamartha kaputrAH / / 49-51 // apramAdadha kartavyaH tatratatrAnuguNamatyaprayogeSu sAvadhAnAbhyAM bhavitavyamityarthaH / etenaivopamAnena dRSTAntena rAkSasA jillA iti jJeyA ityarthaH // 52-56 // ahaM sakhA te kAkutstha ' ityAdinoktaM sakhitvaM kathamiti rAmAbhiprAyamAzaGkaya rahasyatvAdidAnIM tadviSayaprakSo na kartavyaH rAvaNavadhAnantaraM svayameva jJAsyasItyAha-na ceti // 57-61 // For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. 15 // TI.yu.kA, wwwwwwwwwwd kathayati bAletyAdinA / zomibhiH shrprmpraabhiH||58|| zIpravikramaH zIghragatiH / kiyAbhedena suparNapadayAnvayaH // 59 // 60 // virujAviti siMhanAdaM neduH siMhanAdaM cakurityarthaH / dudhuvuH akampayan // 6 // tata iti / yathApuraM yathApUrvam / nanu "pizAcAna dAnavAn yakSAna pRthivyAM caiva rAkSasAn / aGgalyagreNa tAna hanyAm" ityuktaniravadhikazaktisampannaH sarvajJo rAmaH kathamajJa ivAzakta ipendrajitA ito loditAto bhUmau sthita ivAbhAva ityevamuktvA vacana suparNaH shiighrvikrmH| rAmaM ca virujaM kRtvA madhye teSAM vanaukasAm // 19 // pradakSiNaM tataH kRtvA pariSvajya ca vIryavAn / jagAmAkAzamAvizya suparNaH pavano yathA // 60 // virujau rAghavauM dRSTvA tato vAnarayUthapAH / siMhanAdAstadA nedulAGgUlAn dudhuvustadA // 6 // tato merIH samAjaghnurmRdaGgAMzcApyanAdayan / dadhmuH zaGkAna samprahRSTAHkSvelantyapi yathApuram // 62 // AsphoTayAsphoTaya vikrAntA vAnarA nagayodhinaH / dubhAnutpATya vividhAMstasthuH zatasahasrazaH // 63 // visRjanto mahAnAdastriAsayanto nizAcarAn / laGkAdArANyupAjagmuryoddha kAmAH plavaGgamAH // 64 // tatastu bhImastumulo ninAdo babhUva zAkhAmRgayUthapAnAm |kssye nidAghasya yathA ghanAnAM nAdaHsubhImo nadatAM nizIthe // 65 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImadyuddhakANDe paJcAzaH sargaH // 50 // yat 1 ucyate loke samAcArapravartanAyevaM sthitaH / indrajitparAjayena hyayamartho'vagamyate-zucInAM zuddhabhAvAnAnRjUnA prANasandehadAyivipadyapi na vinaashH|| viparItAnAM pApiSThAnAM tu karatalagatA'pi kAryasiddhirvigalati / ataH zucitvArjavAdiguNayukteH pumbhivitavyamiti satAM dharmanizcayapratipattirjAyate / nanu rAvaNavadhArtha devatairarthito hi viSNU rAmatvenAvatIrNaH / satyam, duSkRvinAzavadharmasaMsthApanamapi jhavatAraprayojanam / rAvaNavadhamAtrasya prayojanatve ghetAvAn prayAso vyarthaH syAt / ata evoktam-" cAturvaNya ca loke'smin sve sve dharme niyokSyati" iti / naca dharmopadezamAtreNa ttsiddhiH| tAdRzopadezasya zrutismRtibhireva kRtatvAt / svAcArasukhena dharmapravacanAya hi mAnuSabhAvanA ca kRtA / ataH svAcAramukhena dharmapravartanamityAdi prabandhAdAvoktam // 62-65 / / iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcAzaH srgH||50|| yathApura yathApUrvam / / 62-64 // nizIye ardharAtre // 65 // iti zrImahezvaratIrthavira zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyApoM pakSAzaH sargaH // 50 // // 154 // For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atha dhUmrAkSanirgama ekapaJcAze-teSAmityAdi / rAkSasaiH saha zuzrAvetyanvayaH // 1 // nirghoSaH dhvaniH // 2 // yathA'sAvityAdisAyacoka ekaanvyH| yathA yena prakAreNa / sumahAnAdaH samusthitaH tataH eteSAM sumahatI prItiH, astIti zeSaH // 3 // tathA hItyardham / tathA prsiddhprkaarH||4||to viti| teSAM sutumulaM zabdaM vAnarANAM tarasvinAm / nadatAM rAkSasaiH sArdhaM tadA zuzrAva rAvaNaH // 1 // snigdhagambhIranirghoSaM zrutvA sa ninadaM bhRzam / sacivAnAM tatasteSAMmadhye vacanamabravIt // 2 // yathA'sau samprahRSTAnAM vAnarANAM smutthitH| bahUnAM sumahAnAdo meghAnAmiva garjatAm / vyaktaM sumahatI prItireteSAM nAtra saMzayaH // 3 // tathA hi vipulairnAda zcakSume vrunnaalyH||4|| tau tu baddhau zaraistIkSNairdhAtarau rAmalakSmaNau / ayaM ca sumahAnAdaH zaGkAM janayatIva me // 6 // etattu vacanaM coktvA mantriNo rAkSasezvaraH / uvAca nairRtAMstatra samIpaparivartinaH // 6 // jJAyatAM tUrNa mateSAM sarveSAM vanacAriNAma / zokakAle samutpanne harSakAraNamutthitam // 7 // tathoktAstena sambhrAntAHprAkAramadhi ruhya te / dadRzuH pAlitAM senAM sugrIveNa mahAtmanA // 8 // tau ca muktau sughoreNa zarabandhena rAghavau / samutthitI mahAvegau viSeduH prekSya rAkSasAH // 9 // santrastahRdayAH sarve prAkArAdavahya te / viSaNNavadanA ghorA rAkSasendramupa sthitAH // 10 // tadapriyaM dInamukhA rAvaNasya nizAcarAH / kRtsnaM nivedayAmAsuryathAvadAkyakovidAH // 11 // lAtuzabdArthaH / tau ca baddhau nAdazca zrUyate / sa ca prakRtaviruddho nAdaH / zaGkA rAjaputrayoH jharabandhApagamazaGkAm janayatIva / ivazabdaH sambhAvanAyAm Mu||6||jnyaaytaamiti / utthitaM harSakAraNaM jnyaaytaamitynvyH|| 7-9 // upasthitAH praaptaaH||10||11|| teSAmiti / rAkSasaH vibhISaNAdibhiH // 1 // snigdhagambhIranirghoSam etena sItApatipatanakAlikaduHkhazabdo vyAvaya'te / ninadaM nirasto nado'rNavo yena tam / tadapekSayA gambhIramiti yAvat // 2 // yathA yataH kAraNAdityarthaH / saMprahRSTAnAM bahUnAM vAnarANAM mahAna aso nAdaH samutthitaH ataH kAraNAdeteSAM vyaktaM sumahatI mItiH, jAteti zeSaH / nAtra sNshyH||3|| nAdazravaNamAtreNa kathaM teSAM prItiranumIyata ityata Aha-tathA hItyAdisArdhalokena / yataH rAmalakSmaNau zarairvaddho For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir N bA.rA.bhU. yo to, yAvityarthaH / pAzAniti / pAzAn chittvA sthitau gajAviva bhAsamAnAvityarthaH // 12-14 // porityAdi / dattavaraiHvaradattaiH / pramathya balATI .yu.kAM. -tkRty| baddho, abhUtAmiti zeSaH / saMzayasthaM prANasaMzayastham / Adattam Attam // 15-18 // baleneti / tvaM vaghAyAbhiniryAhItyamaGgalasUcakaMsa yau tAvindrajitA yuddha bhrAtarau rAmalakSmaNau / nibaddhau zarabandhena niSprakampabhujau kRtau // 12 // vimuktau zara bandhena tau dRzyete rnnaajire| pAzAniva gajau chittvA gajendrasamavikramau // 13 // tacchrutvA vacanaM teSAM rAkSa sendro mhaablH| cintAzoqasamAkrAnto viSaNNavadano'bravIt // 14 // ghorairdattavarairvaddhau shrairaashiivissopmaiH| amodhaiH sUryasaGkAzaiH pramathyendrajitA yudhi // 15 // tadatrabandhamAsAdya yadi muktau ripU mama / saMzayasthamidaM sarvamanupazyA myahaM balam // 16 // niSphalAH khalu saMvRttAH zarA vAsukitejasaH / AdattaM yaH susaGgrAme ripUNAM mama jIvitam // 17 // evamuktvA tu saMkruddho niHzvasannurago yathA / abravIdrakSasAM madhye dhUmrAkSaM nAma rAkSasam // 18 // balena mahatA yukto rakSasAM bhImavikrama / tvaM vadhAyAbhiniryAhi rAmasya saha vAnaraiH // 19 // evamuktastu dhUmrAkSo rAkSasendreNa dhImatA / kRtvA praNAmaM saMhRSTo nirjagAma nRpAlayAt // 20 // abhiniSkamya taddvAraM balAdhyakSamuvAca h| tvarayasva balaM tUrNa kiM cireNa yuyutsataH // 21 // dhUmrAkSavacanaM zrutvA balAdhyakSo balAnugaH / balamudyo jayAmAsa rAvaNasyAjJayA drutasa // 22 // vcH|| 19 // 20 // dvAramabhiniSkamya dvArAnniSkramya / yuyutsataH, mameti zeSaH / kiM cireNa kiM vilambena // 21 // rAvaNasyAjJayA rAvaNAjJAkRtaM dhUmrAkSavacanaM zrutvetyarthaH // 22 // vipulairnAdaiH varuNAlayazca cukSubhe ato'yaM nAdaH zaGkA rAmalakSmaNayorvandhavimocanazaGkAm / janayatIdha janayatyevetyarthaH // 4-15 // saMzayasthaM prANasaMzayastham // 155 // // 16 // yaiH zarairmama ripUrNA jIvitamAdataM te niSphalAH saMvRttaH iti sambandhaH // 17 // 18 // balenetyasya prAkRtArthaH spaSTaH / vastutastu-balena yuktassan rakSasA ca tava cetyadhyAhAryam / ekadaiva rAmasya vAnaraiH raamsmbndhivaanrrityrthH| badhAya tvamabhiniyohIti sambandhaH // 19 // 20 / / abhiniSkramya tahAraM gRhadvAra / For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir baddhaghaNTAH zUratvajJApanAya kaTibaddhaghaNTA ityarthaH / te pUrvoktasenAsthAH / vividheti / AyudhAni zUlAdbhinnAni / asyArdhasya pUrveNAnvayaH // 23 // gadA prasiddhA / paTTizaH daNDavizeSaH / parighaH bhindipAlaH / bhallaH ayomayaH zaraH / prAsaiH parazvadhaiH / digbhyo jaladA ivetyanvayaH // 24 // 25 // anye te baddhaghaNTA balino ghorarUpA nizAcarAH / vigarjamAnAH saMhRSTA dhUmrAkSaM paryavArayan / vividhAyudhahastAzca zula mudgarapANayaH // 23 // gadAbhiH paTTizairdaNDairAya sairmusalairbhRzam // 24 // parighairbhindipAlaizca bhalaiH prAsaiH parazvadhaiH / niryayU rAkSasA digbhyo nardanto jaladA yathA // 25 // rathaiH kavacinastvanye dhvajaizca smlNkRtaiH| suvarNajAlavihitaiH kharaizca vividhAnanaiH // 26 // hayaiH paramazIghraizca gajendraizca madotkaTaiH / niryayU rAkSasavyAghrA vyAghrA iva durAsadAH // 27 // vRkasiMhamukhairyuktaM kharaiH kanakabhUSaNaiH / Aruroha rathaM divyaM dhUmrAkSaH kharanisvanaH // 28 // sa niryAto mahA vIryo dhUmrAkSo rAkSasairvRtaH / prahasana pazcimadvAraM hanUmAn yatra yUthapaH / rathapravaramAsthAya kharayuktaM kharasvanam // 29 // prayAntaM tu mahAghoraM rAkSasaM bhImavikramam / antarikSagatA ghorAH zakunAH pratyavArayan // 30 // rathazIrSe mahAna bhImo gRzca nipapAta ha / dhvajAgre grathitAzcaiva nipetuH kuNapAzanAH // 31 // rudhirAdroM mahAna zvetaH kabandhaH patito bhuvi / vizvaraM cotsRjannAdaM dhUmrAkSasya samIpataH // 32 // vavarSa rudhiraM devaH saJcacAla ca medinI / prati lomaM vava vAyurnirghAtasamanisvanaH // 33 // timiraughAvRtAstatra dizazca na cakAzire // 34 // sa tutpAtAMstadA dRSTvA kSasAnAM bhayAvahAn / prAdurbhUtAn sughorazci dhUmrAkSo vyathito'bhavat // 35 // kavacinaH / dhvajaiH vividhAnanaiH kharaizca samalaGkRtaiH rathairniryayuH / anye hayaiH anye gajaizva niryayurityanvayaH // 26 - 29 // zakunAH nimittasUcakAH pakSiNaH // 30 // kuNapAzanAH gRdhrAH / grathitAH militaaH||31|| rudhireti / visvaramiti kriyAvizeSaNam // 32 // devaH parjanyaH / pratilomaM pratikUlam // 33-35 // matikramyetyarthaH / kiM cireNa kiM vilambena / gadAbhirityAdyupalakSaNe tRtIyA // 21-29 // prayAntamiti / zakunAH duzzakunAH // 30 // prathitAH militAH For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bArA.bhU. 155 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | mumudurityardham / purassarAH agragAH // 36 // abhiniSkramya, purAditi zeSaH / maddaSakalpAM mahAnogho'sminniti mahauSaH sAgaraH tatkalpAm bahuvAnarIm, GIbatrArthaH / dvitIyAyAM prAtardhUmrAkSanirgamaH // 37 // iti zrIgovinda0 zrIrAmA0 ratnakirI * yuddhakANDavyAkhyAne ekapaJcAzaH srgH||51|| mumuha rAkSasAH sarve dhUmrAkSasya purassarAH // 36 // tataH subhImo bahubhirnizAcarairvRto'bhiniSkramya raNotsuko balI / dadarza tAM rAghavabAhupAlitAM mahaughakalpAM bahuvAnarIM camUm // 37 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekapaJcAzaH sargaH // 51 // dhUmrAkSaM prakSya niryAntaM rAkSasaM bhImavikramam / vinedurvAnarAH sarve prahRSTA yuddhakAGkSiNaH // 1 // teSAM sutumulaM yuddhaM saJjajJe harirakSasAm / anyonyaM pAdapaighoraM nighnatAM zUlamudgaraiH // 2 // ghoraizca parivaizvitraistrizalezvApi saMhataiH / rAkSasairvAnarA ghorairvinikRttAH samantataH // 3 // vAnarai rAkSasAzcApi drumairbhUmau samIkRtAH / rAkSasAzcApi saMkruddhA vAnarAnnizitaiH zaraiH / vivyadhurghorasaGkAzaiH kaGkapatrairajihmagaiH // 4 // te gadAbhizca bhImAbhiH paTTizeH kUTamudgaraiH // 5 // vidAryamANA rakSobhirvAnarAste mahAbalAH / amarSAjjanitoddharSAzcakruH karmANyabhItavat // 6 // zaranirbhinna gAtrAste zUlanirbhinnadehinaH / jagRhaste drumAMstatra zilAzca hariyUthapAH // 7 // atha dhUmrAkSavadho dvipaJcAze - dhUmrAkSamityAdi // 1 // 2 // saMhataiH saGgataiH / rAkSasavizeSaNametat // 3 // vAnarairityAdi / samIkRtAH pAtitAH / ghora saGkAzaiH ghorakAlAmyAditulyaiH / ajihmagaiH avakagaiH / kaGkapatraiH kaGkapatrANyeva patrANi yeSAM te kaGkapatrAH taiH // 4 // janitocharSA janitotsAdAH 8 // 5 // 6 // zUlanirbhinnadehinaH / karmadhArayAdinirArSaH // 7 // kuNapAzanAH gRdhrAH pratilomaM prtikuulm|| 31-36 // abhiniSkramya, purAditi zeSaH / mahodhakalpAM mahAn ogho jalavego yasmin saH mahodhaH sAgaraH tatkalpAm // 37 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm ekapaJcAzaH sargaH // 51 // // 1 // 2 // saMhatairityetava rAkSasavizeSaNam // 3 // samIkRtAH pAtitA ityarthaH // 4 // 5 // janitoddharSAH janitotsAhAH // 6 // zUlanirmitradehinaH zulanirmitradehAH / itrantyamA // 79 // For Private And Personal Use Only TI. yu.phA. sa0 52 // 156 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nAmAni svanAmAni // 8-11 // vanokasAM parvatAH vAnarapreritaparvatAH / taimathitaiH gjendrH| sArohaH sAdhiSThAtRbhiH / vasudhAtalaM kINamabhUt / / 0 // 12 // 13 // bhImavikAntaiH bhImavikramaiH / vegiteH sanAtavegaiH / vAnaraiH kartRbhiH / karajaH nakhaH karaNaiH / AkramyAkramya mukheSu vinikartitAH te bhImavegA harayo nardamAnAstatastataH / mamanyU rAkSasAn bhImAnAmAni ca babhASire // 8 // tadvabhUvAddhataM ghoraM yuddhaM vAnararakSasAma / zilAbhirvividhAbhizca bahubhizcaiva pAdapaiH // 9 // rAkSasA mathitAH keciddhAnarairjita kAzibhiH / vavamUrudhira kecinmukhairudhirbhojnaaH||10|| pAzrdheSu dAritAH kecit kecidrAzIkRtA drumaiH / zilAbhi zzUNitAH kecit kecidantarvidAritAH // 1 // dhvajaivimAthibhagnaiH kharaizca vinipAtitaH / sthaividhvasitazcApi patitai rajanIcaraiH // 12 // gajendraiH parvatAkAraiH parvatAyairvanaukasAm / mathitaivAjibhiH kIrNa sArohairvasudhAtalam // 13 // vAnarairbhImavikrAntairAplutyAplutya vegitaiH / rAkSasAH karajaistIkSNairmukheSu vinikartitAH // 14 // vivarNa vadanA bhUyo viprkiirnnshiroruhaaH| mUDhAH zoNitagandhena nipeturdharaNItale // 19 // anye paramasaMkuddhA rAkSasA bhImanisvanAH / talairevAbhidhAvanti vanasparzasameharIna // 16 // vAnarairApatantaste vegitA vegvttraiH| muSTibhizcaraNa dantaiH paadpaishcaavpothitaaH| vAnarairhanyamAnAste rAkSasA vipradudruvuH // 17 // sainyaM tu vidrutaM dRSTvA dhUmrAkSo rAkSasa rSabhaH / krodhena kadanaM cakre vAnarANAM yuyutsatAm // 18 // khnndditaaH| mUDhAH mUcchitAH // 14 // 15 // anya iti / talerevAbhidhAvanti, hastatalAnyevAyudhasthAne kRtvA abhyadhAvannityarthaH // 16 // vAnare / riti / avapothitAH hisitaaH| "putha hisAyAm" iti dhAtuH // 17 // sainyaM tviti / kadanaM hiMsanam // 18 // jitakAzibhiH jitabhajitacAsairvA // 10 // drumaiH rAzIkRtAH drumamahAraiItvA rAzIkRtA ityarthaH // 11-13 // karaje: nkheH||14|| mUDhAH mUrSichatAH // 15 // 16 avapothitAH hiMsitAH // 17-19 // For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 157 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAsairityAdicatuHzlokI / vihvalantaH vivazAH / gatAsavaH, abhavanniti zeSaH / AntrairviniHsRtAH viniHsRtAntrA ityarthaH // 19-23 // dhanuriti / tantrI vINA / ArSo hrasvaH / tayA madhuraM ramyam / hikkA viramya viramya kaNThAt pavanodgamaH / mandastanitam azaktyA mandabhASaNaM tadeva saGgItaM prAsaiH pramathitAH kecidvAnarAH zoNitasravAH / mudgarairAhatAH kecit patitA dharaNItale // 19 // paridhairmathitAH kecidbhindipaalairvidaaritaaH| paTTizairAhatAH kecidvihvalanto gatAsavaH // 20 // kecidvinihatAH zUlai rudhirArdrA vanau kasaH / kecidvidrAvitA naSTAH sabalai rAkSasairyudhi // 21 // vibhinnahRdayAH kecidekapArzvena dAritAH / vidAritA trizUlaizca kecidAntrairviniHsRtAH // 22 // tatsubhImaM mahAyuddhaM harirAkSasa saGkalam / prababhau zabdabahulaM zilApAdapa saGkalam // 23 // dhanurjyAtantrimadhuraM hikkAtAlasamanvitam / mandastanitasaGgItaM yuddhagAndharvamAbabhau // 24 // dhUmrAkSastu dhanuSpANirvAnarAna raNamUrdhani / hasana vidrAvayAmAsa dizastu zaravRSTibhiH // 25 // dhUmrAkSeNArditaM sainyaM vyathitaM dRzya mArutiH / abhyavartata saMkruddhaH pragRhya vipulAM zilAm // 26 // krodhAdviguNatAmrAkSaH pitR tulyaparAkramaH / zilAM tAM pAtayAmAsa dhUmrAkSasya rathaM prati // 27 // ApatantIM zilAM dRSTvA gadAmudyamya sambhramAt / rathAdAplutya vegena vasudhAyAM vyatiSThata // 28 // samyaggAnaM yasmin tat tathoktam / yuddhagAndharve yuddhasaGgItam / saGgItaM nRttagItavAdyam // 24 // dhUmrAkSa iti / dizaH dizaH prati // 25 // dhUmrAkSeNeti / vyathitaM duHkhitam / dRzya dRSTvA / mArutiH hanumAn // 26 // kodhAditi / pitA vAyuH // 27 // 28 // vihalantaH vivazAH // 20 // 21 // AnnairvinissRtAH vinissRtAnvA ityarthaH // 22 // 23 // yuddhagAndharva yuddhasaGgItam // 24-28 // sa0 [dhanurjyA dhanurguNaH saiva tantri tantrI vINA | saMjJAtvAt "yAyoH saMjJA-" iti svaH hikA deSA tadrUpatAlayuktamiti nAgojimaTTaH hikA UrdhvavAtapravartitazabdavizeSaH / "sArikA hikA" iti amara vyAkhyAyAM "hika avyakte zabda" "gurokSa" ityakArapratyayaH / UrdhvavAtaprayuktazabdavizeSa ityukteH mandastanitasaMgIta mandAH gajavizeSAH / tatstanitarUpa saMgItam " mandaH kharagajajAtiprabhedayoH" iti vizvaH // 24 // For Private And Personal Use Only TI.pu.kI. sa0 52 // 157 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org seti / kUbaraH yugndhrH| "kUbarastu yugandharaH" ityamaraH // 29-32 // abhivat abhyadravat / AgamazAsanasyAnityatvAdaDabhAvaH // 33 bahukaNTakA bahukIlAm // 34 // tADitaH, AsIditi zeSaH // 35 // 36 // vihvalitAni vivazIkRtAni // 37 // 38 // vahantIti vahAHkSatajasya sA pramathya rathaM tasya nipapAta zilA bhuvi / sacakrakUbaraM sAzvaM sadhvajaM sazarAsanam // 29 // sa bhaGkvA tu rathaM tasya hanumAna maarutaatmjH| rakSasAM kadanaM cakre sskndhvittpairdumaiH|| 30 // vibhinnaziraso bhUtvA rAkSasAH zoNi tokSitAH / dumaiH pravyathitAzcAnye nipeturdharaNItale // 31 // vidrAvya rAsakSaM sainyaM hanumAna mArutAtmajaH / gireH zikharamAdAya dhUmrAkSamabhiduve // 32 // tamApatantaM dhUmrAkSo gadAmudyamya vIryavAn / vinardamAnaH sahasA hanumanta mabhidravat // 33 // tataH kruddhastu vegena gadAtAMbahukaNTakAm / pAtayAmAsa dhUmrAkSo mastake tu hnuumtH|| 34 // tADitaH sa tayA tatra gadayA bhiimruupyaa|| 35 // sa kapirmArutabalastaM prahAramacintayan / dhUmrAkSasya ziromadhye girizRGgamapAtayat // 36 // sa vihvalitasarvAGgo girizRGgeNa taadditH| papAta sahasA bhUmau vikIrNa iva parvataH // 37 // dhUmrAkSaM nihataM dRSTvA hatazeSA nishaacraaH| trastAH pravivizurlaGkA vadhyamAnAH plavaGgamaiH // 38 // sa tu pavanasuto nihatya zatru kSatajavahAH saritazca snnikiiry| ripuvadhajanitazramo mahAtmA mudamagamat kapibhizca pUjyamAnaH // 39 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dvipaJcAzaH sargaH // 52 // vahAHkSatajavahAH sannikArya utsaayetyrthH| dvitIyAyAM dhUmrAkSavadhaH // 39 // iti zrIgo zrIrAmA0 ratna yuddhakANDavyAkhyAne dvipaJcAzaH sargaH // 12 // zasA zilA tasya cakrAvisahitaM rathaM pramadhya bhASi nipapAta / kUvaraH pugndhrH| avaplunikAle rathe tyaktajharAsanasahitam // 29 // rakSasA kadanaM cakke svasenA rakSaNArthamiti bhaavH| skandhaH sthUla zAkhA / viTapaH sUkSmazAkhA ||30-32||tmiti / abhidravada abhyadravata // 33-38 // kSanajasya bahAH kSatajavahAH / dvitIyAyo dhUmrAkSavadhaH / dhUmrAkSavadho bhAdrazukadvitIyAyAmityAhuH // 39 // iti zrImahe zrIrAmAyaNatatva yuddhakANDavyAkhyArthI dvipaJcAzaH sargaH // 52 // sa-ripuvadhajanitazramaH vadhazca janitamazca to, bipUrNa vadha janitazramI yena sa tathA / sthitAnAM vadhaH / vidyutAnA ca bama iti vivekaH // 39 // For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandir bA.rA.bha. // 15 // atha vajradaMSTayuddhaM tripaJcAze-dhUmrAkSamityAdi / AviSTaH, abhUditi zeSaH // 1 // 2 // gaccha tvaM vIra niyAhIti ito gaccha puraanniryaahiityrthH||3|| TI.yu.kA. tayetyuktveti / bahubhiH, balAdhyakSeriti shessH||4||rritysy saMyukta ityanenAnvayaH / samalaMkRtaH candanakusumAdibhirala kRtaH / tanutrANi kavaca .53 dhUmrAkSaM nihataM zrutvA rAvaNo rAkSasezvaraH / krodhena mahatA''viSTo nizvasanurago yathA // 1 // dIrghamuSNaM vinizvasya krodhena kaluSIkRtaH / abravIdrAkSasaM zUraM vajradaMSTra mahAbalam // 2 // gaccha tvaM vIra niryAhi rAkSasaiH privaaritH| jahi dAzarathiM rAmaM sugrIvaM vAnaraiH saha // 3 // tathetyuktvA drutataraM mAyAvI rAkSasezvaraH / nirjagAma bale sArdha bahubhiH privaaritH||4|| nAgairazvaiH kharairuSTraH saMyuktaH susmaahitH| patAkAdhvajacitraizca sthaizca samalaMkRtaH // 5 // tato vicitrakeyUramukuTaizca vibhUSitaH / tanutrANi ca saMruddhaya sadhanurniryayo drutam // 6 // patAkAlaMkRtaM dIptaM taptakAJcana bhUSaNam / rathaM pradakSiNaM kRtvA samArohacvamUpatiH // 7 // yaSTibhistomaraizcitraiH zUlaizca musalairapi / bhindipAlaizca pAzaizca zaktibhiH paTTizairapi // 8 // khaGgaizcakairgadAbhizca nizitaizca parazvadhaiH / padAtayazca niyanti vividhAH zastra pANayaH / vicitravAsasaH sarve dIptA raakssspunggvaaH||9|| gajA madotkaTAH zUrAzcalanta iva parvatAH / te yuddha kuzalai ruuddhaastomraangkshpaannibhiH||10|| anye lakSaNasaMyuktAH zUrA rUDhA mhaablaaH||11|| tadrAkSasabalaM ghoraM viprasthitamazobhata / prAvRTkAle yathA meghA nardamAnAH savidyutaH // 12 // talabakaNThatrazirastrANAni / saMruddhaca saMbadhya, dhRtvetyarthaH // 5-7 // yaSTibhirityAdisAyazlokadvayam // 8 // 9 // gajA iti / atra niryAntItyanupajyate / / gajAneva vizinaSTi-te yuddhetyAdinA / tomarAGkazapANibhiH yantRbhiH / rUDhAH ArUDhA ityarthaH // 10 // anye lakSaNasaMyuktA iti / atrApi gajAH // 1580 // 2 // gaccha niryAhi ityAbhyAM sarvathA gantavyamiti bodhyate // 3 // bahubhiH, balAdhyakSairiti zeSaH // 4 // 5 // tanuvANi saMvRtya Amucya // 6-9 // gajA ityAdisAzloka eka vAkyam / tomarAzapANibhiH rUDhAH AmdAH ye yuddhakuzalAH lakSaNasaMyuktAH anye ye gajAte gajAH, nintiIti shessH| 10 // 11 // viprasthitaM vizeSeNa kRtaprasthAnam / savidyutaH nIlasya rakSobalasya svarNabhUSaNabahulatvAtsavidyunmedhopameyatvam // 12 // For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niryAntItyanuSaGgaH // 11-13 // vighanAt ghanazUnyAt // 14 // 15 // autpAtikAn azubhasUcakAn // 16 // pUrayan apUrayaM zvetyarthaH / kecitta nissRtA dakSiNadvArAdaGgado yatra yUthapaH / teSAM niSkramamANAnAmazubhaM samajAyata // 13 // AkAzAdvighanAttIvA ulkAzcAbhyapataMstadA / vamantyaH pAvakajvAlAH zivA ghoraM vavAzire // 14 // vyAharanti mRgA ghorA rakSasAM nidhanaM tadA / samApatanto yodhAstu prAskhalana bhayamohitAH // 15 // etAnotpAtikAn dRSTvA vajradaMSTro mahAbalaH / dhairya mAlambya tejasvI nirjagAma raNotsukaH // 16 // tAMstu niSkramato dRSTvA vAnarA jitakAzinaH / praNeduH sumahA nAdAna pUrayaMzca dizo daza // 17 // tataH pravRttaM tumulaM harINAM rAkSasaiH saha / ghorANAM bhImarUpANAmanyonyavadha kAMkSiNAm // 18 // niSpatanto mahotsAhA bhinnadehazirodharAH / rudhirokSitasarvAGgA nyapatan jagatItale // 19 // kecidanyonyamAsAdya zUrAH parighapANayaH / cikSipurvividhaM zastraM samareSvanivartinaH // 20 // drumANAM ca zilAnAM ca zastrANAM cApi nisvanaH / zrUyate sumahAMstatra ghoro hRdayabhedanaH // 21 // rathanemisvanastatra dhanuSazcApi nisvanaH / zaGkhabherImRdaGgAnAM babhUva tumulaH svanaH // 22 // kecidatrANi saMsRjya bAhuyuddhamakurvata // 23 // talaizca caraNaizcApi muSTibhizca drumairapi / jAnubhizca hatAH kecida bhinnadehAzca rAkSasAH / zilAbhizcUrNitAH kecidvAnarairyuddhadurmadaiH // 24 // pUrayan pUrayanta ityarthaH, vacanavyatyaya ArSa ityAhuH // 17 // tata iti / tumulaM raNasaGkulam / " tumulaM raNasaGkale " ityamaraH // 18-22 // keci diti / astrANi saMsRjya sarvANyastrANi prayujya / tadanantaramanAbhAvAt bAhuyuddhamakurvatetyarthaH // 23-25 // nissRtAH, rAkSasA iti zeSaH // 13 // AkAzAditi / vidhanAta nighAta // 14 // 15 // auspAtikAna azubhasUcakAn // 16 // jitakAzina: jitena jayena kAzante prakAzante iti tathA / nAdayana nAdayantaH / vacanavyatyaya ArSaH // 17 // tumulaM raNasaGkaTam / "tumulaM raNasaGkaTe " iti vizvaH // 18-20 / / hRdayabhedanaH bhayaGkara ityarthaH / / 21 / / 22 / / akhANi saMsRjya sarvANyapyakhANi prayujya tadanantaramakhAbhAvAdvAhuyuddhamakurvatetyarthaH / / 23-25 / / * For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir TI.yu.kA. vA.rA.ma. balavanta iti / astraviduSaH avavidvAMsaH / prathamArthe dvitIyA // 26 // ninata ityAdizokadvayamekAnvayam / saMvartake pralayakAle / tAn rAkSasa gaNAnityatra nijaghAneti vipariNAmaH // 27-30 // hAreti / zAradIva yathA nizetyatra ivazabdayathAzabdAvekArthako, apicetivat / ivazabdaH pAdapUraNa ityeke // 31 // 32 // iti zrImovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne tripaJcAzaH sargaH // 53 // vajadaMSTro bhRzaM bANai raNe vitrAsayana harIn / cacAra lokasaMhAre pAzahasta ivAntakaH // 25 // balavanto'straviduSo nAnApraharaNA rnne| jaghnurvAnarasainyAni rAkSasAH krodhmuurcchitaaH|| 26 // nighnato rAkSasAna dRSTvA sarvAna vAlisuto rnne| krodhena dviguNAviSTaH saMvartaka ivAnalaH // 27 // tAna rAkSasagaNAn sarvAna vRkSamudyamya vIryavAn / aGgadaH krodhatAmrAkSaH siMhaH kSudramRgAniva / cakAra kadanaM ghoraM zakatulyaparAkramaH // 28 // aGgadAbhihatAstatra rAkSasA bhImavikramAH / vibhinnazirasaH peturvikRttA iva pAdapAH // 29 // rathairazvairdhvajaizcitraiH zarIrairharirakSasAm / rudhireNa ca saJchanA bhUmirbhayakarI tadA // 30 // hArakeyUravastraizca zastraizca samalaMkRtA / bhUmi ti raNe tatra zAradIva yathA nizA // 31 // aGgadasya ca vegena tadrAkSasabalaM mahat / prAkampata tadA tatra pavanenAmbudo yathA // 32 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe tripaJcAzaH sargaH // 53 // balasya ca nighAtena aGgadasya jayena ca / rAkSasaH krodhamAviSTo vacadaMSTro mahAbalaH // 1 // sa visphAye dhanuoraM zakAzanisamasvanam / vAnarANAmanIkAni praakircchrvRssttibhiH||2|| atha vajradaMSTravadhazcatuSpaJcAze-balasya cetyAdizokadvayamekAnvayam // 1-3 // astraviduSaH astravidvAMsaH // 26 // saMvartake pralayakAle // 27 // tAna rAkSasagaNAna, nijaghAneti zeSaH // 28 // 29 // bhayakarI bhayaGkArI, abhUditi zeSaH / mumabhAva ArSaH // 30-32 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM tripaJcAzaH sargaH // 53 // (pavanenAmbudo piyavetyuttaraM sargacchedaH kacita, so'yuktaH / vRttabhedaprakaraNabhedAdyabhAvAditi katakaH / ) // 1-3 // / 159 // For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir vAnarANAmiti nirdhAraNe SaSThI // 4 // tatra kapimukhyeSvityanvayaH / Ayodhane yuddhe // 5 // 6 // tadrAkSasagaNAnAM ceti / te ca rAkSasagaNAzca tadrAkSasagaNAH teSAm / tacchabdena vAnarA ucyante / yuddhayamAnAnAM suyuddhaM samavartatetyanena uttarottarayuddhAdhikyamucyate // 7 // pAdaizva bAhubhirityupalakSaNe tRtIyA / rAkSasAzcApi mukhyAste ratheSu samavasthitAH / nAnApraharaNAH zUrAH prAyuddhayanta tadA raNe // 3 // vAnarANAM tu zUrA ye sarve te plavagarSabhAH / Ayuddhayanta zilAhastAH samavetAH samantataH // 4 // tatrAyudhasahasrANi tasminnAyodhane bhRzam / rAkSasAH kapimukhyeSu pAtayAJcakrire tadA // 5 // vAnarAzcApi rakSassu girIna vRkSAn mahAzilAH / pravIrAH pAtayAmAsurmattavAraNasannibhAH // 6 // zUrANAM yuddhayamAnAnAM samareSvanivartinAm / tadrAkSasagaNAnAM ca suyuddhaM samavartata // 7 // prabhinnazirasaH kecidbhinnaiH pAdaizca bAhubhiH / zastrairarpitadehAstu rudhireNa samukSitAH // 8 // harayo rAkSasAcaiva zerate gAM samAzritAH / kaGkagRdhravalairADhyA gomAyugaNasaGkulAH // 9 // kabandhAni samutpetu bhIrUNAM bhISaNAni vai // 10 // bhujapANizirazchinnAzchinnakAyAzca bhUtale / vAnarA rAkSasAzcApi nipetustatra vai raNe // 11 // tato vAnarasainyena hanyamAnaM nizAcaram / prAbhajyata balaM sarvaM vajradaMSTrasya pazyataH // 12 // arpitadehAH AropitadehAH / gAM bhUmim / kaGkaH avaTaH sa ca iyenavizeSaH / gRdhraH dUradarzI / valaH zyenavizeSaH kAkazca tairADhyAH vyAptAH // 8 // 9 // kabandhAnItyardham // 10 // punaH keSAMcitpatanamAha-bhujeti / bhujapANizirassu chinnAH / chinnakAyAH chinnamadhyakAyAH // 11 // tata iti / nizAcaraM nizAcarasambandhi / aNa vRddhayabhAva ArSaH / yadvA nizAyAM caratIti yogamAtravivakSA // 12 // vAnarANAmiti nirdhAraNe SaSThI // 4 // tatra kapimukhyeSu / tasminnAyodhane yuddhe // 5-7 // taditi / pAdaizca bAhubhirityetadupalakSaNe tRtIyA // 8 // haraya iti / valaH kAkaH zyenavizeSo vA, kaGkagRbhaSalairADhacA vyAptA ityarthaH // 9 // 10 // nizAcaraM vRddhabhAva ArSaH / yadvA nizi caratIti nizAcaram / prAmaNyata For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. TI.yu.kAra sa054 bhayavitrastAna bhayahetubhyo vitrastAn // 13 // 14 // bibhedeti / saptASTau nava paJca ceti, ekaikaprayogeNeti zeSaH // 15-17 // raamaanu:-tt| iti / udIantam udIkSamANam // 57 // vajradaMSTra iti / harimattagajI siMhamattagajo // 18-23 // sA vajradaMSTdhRtA gadA AkSiptA apahRtA // 24 // rAkSasAna bhayavitrastAna hunyamAnAn plvnggmaiH| dRSTvA sa roSatAmrAkSo vajadaMSTraH pratApavAn // 13 // praviveza dhanuSpANisvAsayana harivAhinIm / zaravidArayAmAsa kaGkapatrairajihmagaiH // 14 // vibheda vAnarAMstatra saptASTau nava paJca ca / vivyAdha paramakruddho vajradaMSTraH pratApavAna // 15 // trastAH sarve harigaNAH shraiHsNkRttkndhraaH| aGgadaM sampradhAvanti prajApatimiva prajAH // 16 // tato harigaNAn bhagnAn dRSTvA vaalisutstdaa| krodhena vajadaMSTra tamudI kssntmudeksst // 17 // vajradaMSTro'Ggadazcobhau saGgatau hriraaksssau| ceratuH paramakruddhau harimattagajAviva // 18 // tataH zarasahasreNa vAliputraM mahAbalaH / jaghAna marmadezeSu mAtaGgamiva tomaraiH // 19 // rudhirokSitasarvAGgo vAlimRnu mhaablH| cikSepa vajadaMSTrAya vRkSa bhImaparAkramaH // 20 // dRvA''patantaM taM vRkSamasambhrAntazca raaksssH| ciccheda bahudhA so'pi nikRttaH patito bhuvi // 21 // taM dRSTvA vRjadaMSTrasya vikrmplvgrssbhH| pragRhya vipulaM zailaM cikSepa ca nanAda ca // 22 // samApatantaM taM dRSTvA rathAdAplutya vIryavAn / gadApANirasambhrAntaH pRthivyAM samatiSThata // 23 // sA'Ggadena gadA''kSiptA gatvA tu raNamUrdhani // 24 // mucakrakUbaraM sAzvaM pramamAtha rathaM tadA // 25 // tato'nyaM girimAkSipya vipulaM dumabhUSitam / vajadaMSTrasya zirasi pAtayAmAsa so'GgadaH // 26 // abhavacchoNitoddArI vajadaMSTraHsa muucchitH| muhUrtamabhavanmUDho gadAmAliGgaca niHzvasan // 27 // saH aGgadakSiptazailaH // 25 // 26 // zoNitAhArI rktodgaarii| gadAm anyAm / yadvA "gapAna paramAddho vakSodeze nizAcaraH" ityasyAnantaraM bhanamabhUta // 11-14 // saptASTa nava pazna vibheda, ekekena zareNeti zeSaH // 15 // saMpradhAvanti dhAvanti sma // 16 // 17 // harimattagajAviva haririha zArdala siMhena gajasya yuddhAsaMbhavAt / (svame'pi siMhadarzanena gajAnA maraNamiti ktkH)|| 18-30 // // 16 // For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir "sA'Ggadena gadA''kSiptA gatvA tu raNamUrdhani" ityardhe yojyam ||27|| avartata avarttayat // 28 // 29 // tataH paramatejasvItyAdi zlokadvayamekAnvayam / vRkSotpATanArSabha carmakhaGgagrahaNAdikamaGgadasyocyamAnamitarasyApyupalakSaNam / vicitrAMzceraturmArgAniti vakSyamANayuddhasya ubhayoravizeSeNa varNanAt / sa labdhasaMjJo gadayA vAliputramavasthitam / jaghAna paramakruddho vakSodeze nizAcaraH / gardA tyaktvA tatastatra muSTiyuddha mavartata // 28 // anyonyaM jaghnatustatra tAvubhau harirAkSasau / rudhirodvAriNau tau tu prahArairjanitazramau / babhUvatuH suvikrAntAvaGgArakabudhAviva // 29 // tataH paramatejasvI aGgadaH kapikuJjaraH / utpATaya vRkSaM sthitavAn bahupuSpa phalAJcitam // 30 // jagrAha cArSabhaM carma khaGgaM ca vipulaM zubham / kiGkiNIjAlasaJchannaM carmaNA ca pariSkRtam // 31 // [ vajradaMSTro'tha jagrAha so'Ggado'pyasicarmaNI / ] vicitrAMzceraturmArgAn ruSitau kapirAkSasau / jannatuzva tadA'nyonyaM nirdayaM jayakAGkSiNau // 32 // vraNaiH sAtrairazobhetAM puSpitAviva kiMzukau / yuddhayamAnau parizrAntau jAnubhyAmavanIM gatau // 33 // nimeSAntaramAtreNa aGgadaH kapikuJjaraH / udatiSThata dIptAkSo daNDAhata ivoragaH // 34 // nirmalena sudhautena khaDgenAsya mahacchiraH / jaghAna vajradaMSTrasya vAlisanurmahAbalaH // 35 // rudhirokSita gAtrasya babhUva patitaM dvidhA / saroSaparivRttAkSaM zubhaM khaDgahataM ziraH // 36 // aGgadena vRkSe gRhIte rAkSaso'pi vRkSaM jagrAha / aGgadena khaGgAdau gRhIte rAkSaso'pi khagAdikaM jagrAheti bhAvaH / ArSabhaM dharma RSabhacarmapinaddhaM phalakam carmaNA khaDgakozena // 30 // 31 // rAmAnusa jagrAhArSabhaM carmeti pAThaH / saH vajradaMSTraH // 31 // vicitrAniti / mArgAn pUrvoktamaNDalAdimArgAn / nirdayaM jannaturityanvayaH // 32 // vraNairiti / sAtraiH sarudhiraiH / " asramazruNi zoNite " ityamaraH / avamIM gatau, abhUtAmiti zeSaH // 33 // nimeSeti / nimeSAntaramAtreNa nimeSAvakAzamAtreNa // 34 // nirmaleneti / sudhautena zANollikhitena ata eva nirmalena / asya vajradaMSTrasyetyanvayaH / kecittasa jagrAhArSabhaM carma etadaGgadasya kathanamitarasyApyupalakSaNam / vicitrAMzceraturbhArgAniti vakSyamANayuddhe hyubhayoravizeSavarNanAt // 31-37 // For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. sa jagrAhArSabhaM cameti paThitvA saH vajradaMSTraH khaDga jagrAha aGgando vRkSaM jagrAheti vyAkhyAya, khaDnenAsya mahacchira ityatra vRkSe pratihate'Ggando'pi carmAsI/ TI.yu.kAM. jagrAheti anenAvagamyata ityapi varNayanti // 35 // 36 // rAmAnu0-khaGgenAsya vajradaMSTrasya ziro jaghAnetyanena vRkSe pratihate'Ggado'pi carmAsI jagrAhetyavagamyate // 35 // vajadaMSTraM hataM dRSTvA rAkSasA bhayamohitAH / trastAH pratyapatana laGkA vadhyamAnAH plvnggmaiH| viSaNNavadanA dInA hriyA kiMcidavAGmukhAH // 37 // nihatya taM vajradharaprabhAvaH sa vAlimUnuH kpisainymdhye| jagAma harSa mahito mahAbalaH sahasranetrastridazairivAvRtaH // 38 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImayuddhakANDe catuSpazcAzaH sargaH // 54 // vajradaMSTraM hataM zrutvA vAliputreNa raavnnH| balAdhyakSamuvAcedaM kRtAJjalimavasthitam // 1 // zIghra niryAntu durdharSA rAkSasA bhiimvikrmaaH| akampanaM puraskRtya sarvazastraprakovidam // 2 // eSa zAstA ca goptA ca netA ca yudhi sNmtH| bhUtikAmazca me nityaM nityaM ca samarapriyaH // 3 // eSa jeSyati kAkutsthau sugrIvaM ca mahAbalam / vAnarAMzcA parAna ghorAna haniSyati prntpH||4|| parigRhya sa tAmAjJAM rAvaNasya mhaablH| balaM santvarayAmAsa tadA laghu praakrmH||5|| tato nAnApraharaNA bhImAkSA bhiimdrshnaaH| niSpetU rakSasAM mukhyA balAdhyakSapracoditAH // 6 // viSaNNavadanAH shusskvdnaaH| tRtIyAyAM vajradaMSTravadhaH // 37 // 38 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDa , vyAkhyAne catuSpaJcAzaH sargaH // 54 // athAkampanayudaM paJcapaJcAze-bajradaMSTamityAdi / balAdhyakSa prahastam // 1 // 2 // eSa iti / zAstA prsainy| nigrAhakaH / goptA svabalarakSakaH / netA nAyakaH, senApatirityarthaH / saMmataH prasiddhaH // 3 // 4 // parigRhyeti / balacodanena svacodanamarthasiddhaM matvetyarthaH // 5 // tata iti / niSpetuH purAt niryayuH // 6 // mahitaH pUjitaH // tRtIyAyAM vajadaMSTravadhaH // 38 // iti zrImahezvaratArthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM catuSpanAzaH sargaH // 54 // bajadaMSTramiti / balAdhyakSa prahastam // 1-6 // AG // 16 // For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir | meghAbhaH meghavat sthUlaH / meghasvanamahAsvanaH / " saptamyupamAnapUrvapadasya " ityAdinA uttarapadalopastha vaikalpikatve prathamasvanapadazravaNam // 7 // prasaGgAdAha-nahIti / hi yasmAt mahAmRdhe mahAyuddhe'pi kampayituM na zakyate ato hetorakampanaH akampanazabdavAcyaH / teSAM rakSasAm madhye rathamAsthAya vipulaM taptakAJcanakuNDalaH / meghAbho meghavarNazca meghasvanamahAsvanaH / rAkSasaiH saMvRto bhImaistadA niryAtyakampanaH // 7 // na hi kampayituM zakyaH surairUpi mahAmRdhe / akampanastatasteSAmAditya iva tejasA // 8 // tasya nirdhAvamAnasya saMrabdhasya yuyutsayA / akasmAdainyamAgacchaddhayAnAM rathavAhinAm // 9 // vyasphurannayanaM cAsya savyaM yuddhAbhinandinaH / vivarNo mukhavarNazca gadgadazcAbhavat svanaH // 10 // abhavat sudine cApi durdinaM rUkSa mArutam / UcuH khagA mRgAH sarve vAcaH krUrA bhayAvahAH // 11 // sa siMhopacitaskandhaH zArdUlasamavikramaH / tAnutpAtAnacintyaiva nirjagAma raNAjiram // 12 // tadA nirgacchatastasya rakSasaH saha rAkSasaiH / babhUva sumahA nAdaH kSobhayanniva sAgaram // 13 // tena zabdena vitrastA vAnarANAM mahAcamUH / drumazailapraharaNA yoddhuM samavatiSThata // 14 // teSAM yuddhaM mahAraudraM saajJe harirakSasAm / rAmarAvaNayorarthe samabhityaktajIvinAm // 15 // sarve hyati balAH zUrAH sarve parvatasannibhAH / harayo rAkSasAzcaiva parasparajighAMsavaH // 16 // teSAM vinardatAM zabdaH saMyuge'titara svinAm / zuzruve sumahAn krodhAdanyonyamabhigarjatAm // 17 // tejasA Aditya iva sthita ityarthaH // 8 // 9 // rAmAnu0 - hayAnAM rathavAhinAmiti pAThaH // 9 // vyasphuradityAdi / civarNaH viparItavarNaH / durdinaM meghacchanna dinam / "meSacchanne'hni durdinam " ityamaraH ||10||11|| siMhopacitaskandhaH siMhasyeyonnataskandhavAn // 12- 14 // teSAmiti / samabhityaktajIvinAM tRNIkRtazarIrANAmityarthaH // 15 // sarva iti / parasparajighAMsavaH Asanniti zeSaH // 16 // teSAmiti / vinardatAM siMhanAdaM kurvatAm / abhigarjatAm rathamiti / parimANato meghatulyaH / meghavarNaH meghavannIlavarNaH / meghAbhaH meghasamAna dehapramANaH / meghasya svana iva mahAn svano yasya saH tathA / niryAti yAti 7 sma // 7 // 8 // rathavahanakartRNAM hyAnAm akasmAnirhetukameva dainyamAgacchata, mana iti zeSaH / / 9 / / 10 / / abhavaditi / sudine cApi meghAvaraNAyogyadivase'pi durdinaM meghAvaraNamabhavat // 11- 14 // samabhityaktadehinAm iti pAThaH / samabhityaktA dehinaH AtmAno yaiste teSAm, AtmarakSAnirapekSANAm iti yAvat // 15- 17 // For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 162 // Abhimukhyena garjanaM kurvatAm // 17 // rajati / aruNavarNena raktimA AbhAtItyaruNavarNAbham // 18 // anyonyamiti / kauzeyodUtapANDunA, udUta TI.pu.kA. kauzeyapANDunA / AhitAgnyAditvAt paranipAtaH / rajaso raktatvapANDutve bhUbhedAditi jJeyam / saMvRtAni channAni bhUtAni vastUni na dadRzuH, vAnarAsa.55 rajazcAruNavarNAbhaM subhImamabhavadRzam / udbhUtaM harirakSobhiH saMrurodha dizo daza // 18 // anyonyaM rajasA tena kauze yoddhuutpaannddunaa| saMvRtAni ca bhUtAni dadRzurna raNAjire // 19 // na dhvajA na patAkA vA varma vA turago'pi vaa| AyudhaM syandanaM vA'pi dadRze tena reNunA // 20 // zabdazca sumahAsteSAM nardatAmabhidhAvatAm / zrUyate tumule yuddhe narUpANi cakAzire // 21 // harIneva susaMkRddhA harayo jghnuraahve| rAkSasAzcApi rakSAMsi nijamnuritamire tadA // 22 // parAMzcaiva vinighnantaHsvAMzca vAnararAkSasAHrudhirArdA tadA cAhIM paGkAnulepanAm // 23 // tatastu rudhiraugheNa siktaM vyapagataM rjH| zarIrazavasaGkIrNA babhUva ca vasundharA // 24 // drumazaktizilAprAsairgadAparighatomaraiH / harayo rAkSasAzcaiva jaghnuranyonyamojasA // 25 // bAhubhiH parighAkArairyuddhayantaH prvtopmaaH| harayo bhImakarmANo rAkSasAna jaghnurAhave // 26 // rAkSasAstvapi saMkruddhAH praastomrpaannyH| kapInnijannire tatra zastraiH paramadAruNaiH // 27 // rAkSasAzceti zeSaH // 19 // uktaM vivRNoti-na dhvajA iti / vAdiSvapi nabhanuvartanIyaH // 20 // parasparAdarzanAdijanyaM zabdAntaramAha-zabdazceti / rUpANi padArthAntarANi // 21 // adarzanaphalamAha-harIniti // 22 // parAniti / prathama raktAm atha caraNakSodena pakilAmityarthaH / pakAnu lepanA paGkAnuliptAm / karmaNi lyuT // 23 // tata iti / zarIrazavasaGkIrNA zavabhUtazarIrasaGkIrNA // 24 // drumeti / drumazailA vAnarIyAH / zaktyAla padayo rAkSasIyAH // 25 // bAhubhiriti / bAhubhiH parivAkArarityasyottarAdhaH-harayo bhImakarmANo rAkSasAna jaghnurAhave iti // 26 // rAkSasAstvapIti ||162 // aruNavarNAbhaM dhUmravarNasya vastuna AbhA yasmin tat / aruNazabdo dhUmraparyAyo'pi // 18 // kauzeyodhUtapANDunA dhautkosheypaannddunetyrthH| bhUnAni kapira kSo lakSaNaprANinaH // 19-27 // For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org zaraH uktpraasaadibhiH|| 27 // akampana iti / saMharpayati utsAhayati // 28 // rAmAna - maharSapati samaharSayata, saMbhAvayAmAgetyarthaH / tAn kapIbhimataH // 28 // abhikamya abhimukhIbhUya / Acchidya apahRtya // 29 // etasminniti / spaSTaH ||30||te vityAdisAyazlokaH / lIlayA anAyAsena // 31 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcapaJcAzaH sargaH // 55 // akampanaH susaMkruddho rAkSasAnAM camUpatiH / saMharSayati tAn sarvAna rAkSasAna bhImavikramAn // 28 // harayastvapi rakSAMsi mahAmamahAzmabhiH / vidArayantyabhikramya zastrANyAcchidya vIryataH // 29 // etasminnantare vIrA harayaH kumudo nalaH / maindazca dvividaH kruddhAzcakrurvegamanuttamam // 30 // te tu vRkSairmahAvegA rAkSasAnAM camUmukhe / kadanaM sumahaccIlayA hariyUthapAH / mamanthU rAkSasAna sarve vAnarA gaNazo bhRzam // 31 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmI kIye AdikAvye zrImayuddhakANDe paJcapaJcAzaH sargaH // 55 // tadRSTvA sumahat karma kRtaM vAnarasattamaiH / krodhamAhArayAmAsa yudhi tiivmkmpnH||1|| krodhamUcchitarUpastu dhanvan paramakArmukam / dRSTvA tu karma zatrUNAM sArathiM vAkyamabravIt // 2 // tatraiva tAvattvaritaM rathaM prApaya sArathe / yatraite bahavoghnanti subahUna rAkSasAna raNe // 3 // ete'tra balavanto hi bhImakAyAzca vAnarAH / drumazailapraharaNAstiSThanti pramukhe mama // 4 // etAnihantumicchAmi samarazlAdhino hyaham / etaiH pramathitaM sarva dRzyate rAkSasaM balam // 5 // tataH prajavanAzvena rathena rathinAM varaH / harInabhyahanat krodhAccharajAlairakampanaH // 6 // na sthAtuM vAnarAH zekuH kiM punryoddhmaahve| akampanazarairbhagrAH sarva eva vidudruvuH // 7 // VAathAkampanavadhaH paTpaJcAze-taravetyAdi // 1-3 // eta iti / pramukhe ane||4||5|| tata iti / prajavanAzvena vegavadazvena // 6 // 7 // akampana iti / saMharSayati saMbhASayAmAsetyarthaH // 28 // zastrANyAcchidya vAnarAH, parahastAditi zeSaH // 29-31 // iti zrImahezvaratIviracitAyAM zrIrAmAyaNa tattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyA pacapanAzaH sargaH // 15 // (aba sargAvacchedaH pramAdAditi katakaH // // 1-14 // For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sA.rA.bhU. TI.yu.. sa056 163 // | tAniti / upatasthe akampanasamIpamAjagAma // 8-11 // akampanavadhArthAya akampanavadharUpaprayojanAya // 12 // 13 // tasya hnumtH||14|| apraharaNam tAna mRtyuvazamApannAnakampanavazaM gatAna / samIkSya hanumAna jJAtInupatasthe mahAbalaH // 8 // taM mahAplavagaM dRSTvA sarve plavagayUthapAH / sametya samare vIrAH saMhRSTAH paryavArayana // 9 // avasthitaM hanUmantaM te dRSTvA hriyuuthpaaH| babhUvurbalavanto hi balavantaM samAzritAH // 10 // akampanastu zailAbha hanUmantamavasthitam / mahendra iva dhArAbhiH zarairabhivavarSa ha // 11 // acintayitvA bANaughAna zarIre patitAna zitAn / akampanavadhArthAya mano dadhe mahAbalaH // 12 // sa prasahya mahAtejA hanUmAna maarutaatmjH| abhidudrAva tadrakSaH kampayanniva medinIm // 13 // tasyAbhi nardamAnasya dIpyamAnasya tejasA / babhUva rUpaM durdharSa dIptasyeva vibhAvasoH // 14 // AtmAnamapraharaNaM jJAtvA krodhsmnvitH| zailamutpATayAmAsa vegena haripuGgavaH // 15 // taM gRhItvA mahAzailaM pANinaikena mArutiH / sa vinaya mahAnAdaM bhrAmayAmAsa vIryavAn // 16 // tatastamabhidudrAva rAkSasendramakampanam / purA hi namuciM saGkhye vajeNeva purandaraH // 17 // akampanastu tadRSTvA girizRGgaM samudyatam / dUrAdeva mahAbANairardhacandrairvyadArayat // 18 // tatparvatAgramAkAze rakSobANavidAritam / vizIrNa patitaM dRSTvA hanumAna kodhamUcchitaH // 19 // so'zvakarNa samAsAdya roSadAnvito hariH / tUrNamutpATayAmAsa yahAgirimivocchritam // 20 // taM gRhItvA mahAskandhaM so'zvakarNa mahAdyutiH / prahasya parayA prItyA bhrAmayAmAsa saMyuge // 21 // anAyudham // 15 // mahAnAdaM vinaya mahAnAdaM kRtvetyarthaH // 16 // tata iti / tatra saH zailenetyadhyAhAryam / sa hanumAn akampanaM purandaro namurci yathA tathA zailena vajreNevAbhidudrAva // 17 // 18 // krodhamUJchitaH, abhUditi zepaH // 19-21 // AtmAnamiti / apaharaNam anAyudham // 15-18 // tatparvatApramiti / krodha madvitaH, abhUditi zeSaH / / 19-21 // INsnaac||16|| For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zaravRSTibhiH zatadehavidAraNaH rAkSasAnAM bhI caraNaiH crnnnyaasaiH| dArayat adArayat // 22 / / padAtitayA gacchantIti padAtimAH tAn // 23-26 // prarUDhaH prarUvRkSaH // 27-29 // vAnarendreNa pradhAvannUruvegena prabhaoNstarasA dumAn / hanumAna paramakruddhazcaraNairdArayat kSitim // 22 // gajAMzca sagajArohAna sarathAna rthinstthaa| jaghAna hanumAn dhImAna rAkSasAMzca padAtigAn // 23 // tamantakamiva kruddhaM samare prANa hAriNam / hanumantamabhiprekSya rAkSasA vipradudruvuH // 24 // tamApatantaM saMkruddhaM rAkSasAnAM bhayAvaham / dadarzAkampano vIrazcakrodha ca nanAda ca // 25 // sa caturdazabhirbANaiH zitairdehavidAraNaiH / nirbibheda hanUmantaM mahAvIryamakampanaH // 26 // sa tadA pratividdhastu bahIbhiH zaravRSTibhiH / hanumAna dadRze vIraH prarUDha iva sAnumAna // 27 // virarAja mahAkAyo mahAvIryo mahAmanAH / puSpitAzokasaGkAzo vidhUma iva pAvakaH // 28 // tato'nyaM vRkSamutpATya kRtvA vegamanuttamam / zirasyabhijaghAnAzu rAkSasendramakampanam // 29 // sa vRkSeNa hatastena sakrodhena mahAtmanA / rAkSaso vAnarendreNa papAta ca mamAra ca // 30 // taM dRSTvA nihataM bhUmau rAkSasendramakampanam / vyathitA rAkSasAH sarve kSitikampa iva dumAH // 30 // tyaktapraharaNAH saveM rAkSasAste parAjitAH / laGkAmabhiyayusastA vAnaraistairabhidrutAH // 32 // te muktakezAH sambhrAntA manamAnAH praajitaaH| sravacchUmajalairaGgaiH zvasanto vipradudruvuH // 33 // anyonyaM pramamanthuste vivizunagaraM bhayAt / pRSThataste susaMmUDhAH prekSamANA muhurmuhuH // 34 // teSu laGkAM praviSTeSu rAkSaseSu mahAbalAH / samatya harayaH savaM hanumantamapUjayan // 35 // kaLa / tena vRkSeNa hata ityanvayaH // 30 // kSitikampe bhUkampe // 31-35 // caraNaiH caraNanyAsaH // 22-26 // sa iti / prahaH pradakSaH / / 27-29 // sa bukSeNeti / caturthyAmakampanavadhaH // 30-35 // 68sraba For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 10 TI.yu.kA. 3164 // so'pIti / pratyabhyapUjayata bhavatsAhAyyenaiva mayA jitamityevamiti bhAvaH // 36-39 // caturthyAmakampanavadhaH // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaTpaJcAzaH sargaH // 56 // so'pi prahRSTastAn sarvAn harIna pratyabhyapUjayat / hanumAna sattvasampanno yathArhamanukUlataH // 36 // vineduzca yathAprANaM harayo jitkaashinH| cakarSuzca punastatra saprANAnapi rAkSasAn // 37 // sa vIrazobhAmabhajanmahAkapiH sametya rakSAMsi nihatya maarutiH| mahAsuraM bhImamamitranAzanaM yathaiva viSNurvalinaM camUmukhe // 38 // apUjayan devagaNAstadA kapi svayaM ca rAmo'tivalazca lakSmaNaH / tathaiva sugrIvamukhAH plavaGgamA vibhISaNazcaiva mahAbalastathA // 39 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe SaTpaJcAzaH sargaH // 56 // akampanavadhaM zrutvA kruddho vai raakssseshvrH| kiMciddInamukhazcApi sacivAMstAnudaikSata // 1 // sa tu dhyAtvA muhUrta tu mantribhiH saMvicArya ca / tatastu rAvaNaH pUrvadivase rAkSasAdhipaH / purI pariyayau laGkAM sarvAna gulmAnavekSitum // 2 // tAM rAkSasagaNairguptAM gulmairbahubhirAvRtAm / dadarza nagarI laGkAM patAkAdhvajamAlinIm // 3 // rudrAM tu nagarI dRSTvA rAvaNo rAkSasezvaraH / uvAcAmarSataH kAle prahastaM yuddhakovidam // 4 // purasyopaniviSTasya sahasA pIDitasya vA / nAnyaM yuddhAt prapazyAmi mokSaM yuddhavizArada // 5 // atha yuddhAya prahastaniryANaM saptapaJcAze-akampanavadhamityAdi // 1 // sa vityAdisAyazloka ekAnvayaH / tataH sa rAvaNaH purI pariyayau / pUrvadivase | divasasya pUrvabhAge, pUrvAhna ityarthaH / gulmAn senAvyUhAn // 2 // 3 // kAle nidezAIsamaye // 4 // upa samIpe niviSTaM parasenAnivezo yasya [ // 36-39 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SaTpakSAzaH sargaH // 56 // 1 // pUrvadivase pUrvAhe // 2-4 // upaniviSTamya // 16 // For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tasya, uparuddhasyetyarthaH / ata eva vAzabdazvArthe / pIDitasya ca mokSaM mokSopAyam // 5 // vaheyuriti zaki liG // 6 // sa iti / zIghramAdAya parigRhya svAdhInaM kRtvA / yatra vanaukaso vartante tatra ito niryAhItyanvayaH // 7 // capalA dhairyarahitA // 8 // 9 // avazaH prabhutvarahitaH / " vaza ahaM vA kumbhakarNo vA tvaM vA senApatirmama / indrajidvA nikumbho vA vaheyurbhAramIdRzam // 6 // sa tvaM balamataH zIghramAdAya parigRhya ca / vijayAyAbhiniryAhi yatra sarve vanaukasaH // 7 // niryANAdeva te nUnaM capalA harivAhinI / nardatAM rAkSasendrANAM zrutvA nAdaM draviSyati // 8 // capalA hyavinItAzca calacittAzca vAnarAH / na sahiSyanti te nAdaM siMhanAdamiva dvipAH // 9 // vidvate ca bale tasmin rAmaH saumitriNA saha / avazaste nirAlambaH prahasta vaza meSyati // 10 // Apat saMzayitA zreyo na tu nissaMzayIkRtA / pratilomAnulomaM vA yadvA no manyase hitam // 11 // rAvaNenaivamuktastu prahasto vAhinIpatiH / rAkSasendramuvAcedamasurendramivozanA // 12 // 205 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir micchAprabhutvayoH" iti vizvaH / he prahasta / te tava vazameSyatItyanvayaH // 10 // nanu yuddhe satyAtmahAnerapi sambhavAttadakaraNameva zreya ityAzaGkaya tathAtve zatrukRtAyA hAnornazcitatvAt yuddhakaraNe tasyAH sandehAt "yatrAyuddhe dhruvo mRtyuryuddhe jIvitasaMzayaH / tameva kAlaM yuddhasya pravadanti mniissinnH||" ityuktarItyA idAnIM yuddhameva zreya ityAha- Apaditi / saMzayitA vitarkitA / Apat mRtiH / zreyaH yuddhe mRtiH zreyaskarItyarthaH / jayApajayayo vrvyavasthitatvena pAkSikajayasyApi sambhavAditi bhAvaH / pakSAntaraM pratikSipati-na tviti / nissaMzayIkRtA nizcitA mRtistu yuddhaM vinA zatrubhirmaraNaM tu na zreyaH etanmama matam / svanmataM tu kimityAha - pratilometi / pratilomaM maduktaprakAraviparItaprakAram / anulomaM vA no'smAkaM yaddhitaM manyase, upa samIpe nirviSTaM parasenAnivezo yasya tattathoktaM tasya, uparuddhasyeti yAvat / ata eva vAzabdacArthe / pIDitasya ca / mokSaM mokSopAyam // 6-9 // vidruta iti / avazaH vazaM prabhutvam tadrahitaH / " vazamicchAprabhutvayoH " iti vizvaH // 10 // " avazastu nirAlambaH mahasta vazameSyati " ityuktyanantaraM pratyutarAma dAnena yuddhAdyuktaM matvA " yatrAyuddhe dhuvo mRtyuryuddhe jIvitasaMzayaH / tameva kAlaM yuddhasya pravadanti manISiNaH // " iti nItizAstramavalambyAha - Apaditi nissaMzayIkRtA yuddhAkaraNe'pi nizritA Apataye zreyaH zreyaskarI na bhavati kintu nissaMzayIkRtA Apada mRtiH zreyaH zreyaskarI yuddhe asandigdhA mRtiH For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahar Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandit ko tadvadati shessH| veti pakSAntare / ahaM tadeva zreyo manye tvamanyaja yadi manyase tadada / tadevAsmAkaM hitamityarSaH // 11 // 12 // mantrasamaye mayA yathAsa nirdhAritaM tattathA pravRttamityAha-rAjanityAdinA / kuzalaimantribhiH vibhISaNAdibhiH saha naH asmAbhiH idaM vakSyamANaM mantritapUrvam / tarhi mantritatve tathA kimiti nAnuSThitam ? tabAha vivAda iti / parasparaM samavekSya bahumatitayA Alocya / naH asmAkaM vivAdazcApi vRttaH / yena vibhISaNo niragaccha rAjan mantritapUrva naH kuzalaiH saha mntribhiH| vivAdazcApi no vRttaH samavekSya parasparam // 13 // pradAnena tu sItAyAH zreyo vyavasitaM mayA / apradAne punayuddhaM dRSTametattathaiva naH // 14 // so'haM dAnaizca mAnaizca satata pUjitastvayA / sAntvaizca vividhaiH kAle kiM na kuyI priyaM tava // 15 // na hi me jIvitaM rakSyaM putradAradhanAni vaa| tvaM pazya mAM juhUSantaM tvadartha jIvitaM yudhi // 16 // evamuktvA tu bhartAraM rAvaNaM vAhinIpatiH / uvAcedaM balAdhya kSAn prahastaH purataH sthitAn // 17 // samAnayata me zIghra rAkSasAnAM mahadvalam // 18 // diti bhAvaH // 13 // mantritamarthamAha-pradAnena viti / sItAyAH pradAnena tu zreyaH, apradAne tu yuddhamiti ca mama vyavasitamityarthaH / sarvamaraNaM yuddha zabdenopacaryate / yathaiva vyavasitaM tathaiva naH asmAbhiH dRSTaM ca // 14 // evaM svamatamuktvA samprati vanmatAnusAreNa yuddhameva kariSyAmItyAha-so'hamityA dinA / dAna bhuussnnaadiprdaanH| mAnaH tvadInaM jiivitmityaadipriybhaassnnH| pUjitaH utkrssmaapaaditH|kaale aaptkaale| kina kuryAm, jIvitatyAga mapi kuryAmityarthaH // 15 // uktameva vizadayati-na hIti / juhUSantaM hotumicchantam / juhoteH san pratyayaH / anena jIvitasya haviSTvaM yuddhasyAmi / rUpatvaM ca gamyate / tena cAtmahaviHpradAnasya mahAphalatvaM yuddhasaGgatimAtreNa svavinAzazca dyotyate / gatAnugatikAstu juhUSantaM tyaktumicchantamityarthaH, juhoterdAnArthatvAdityAhuH // 16-18 // zreyaH, yuddhe sati jayaparAjayayoravyavasthitatvena pAkSika jayasadAbAdAddhameva zreya ityarthaH / aba madutArthaviSaye pratilomAnulomaM vA pratiloma vA anulomaM vA, anayoditaM manyase, tadvadeti zeSaH / yadA pratiloma patikalAmiti ghanmanyase / anulomamanukUlamiti yanmanyase anyadvA etabyatiriktam yadvetaranmanyase, tahadeti shessH| pratilometyavibhaktiko nirdezaH // 11-13 // mantrasamaye yathA nirdhAritaM tattathaiva dRzyata ityAda-pradAnena sviti // 14 // tvanmatAnusAreNa yuddhameva kariSyAmItyAzayenAha- so'hamiti // 15 // juhUSantaM tyamicchantam // 16-22 // // 16 // For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kasA tapyantyinvaya taam| brAhmaNAMya namaspatAdAH pakSiNaH kAna marANeti / hatAnAM kAnanaukasA tRpyantvityanvayaH / "pUraNaguNa-" ityAdinA samAsapratiSedhena suhitArthayoge jJApitA SaSThI // 19-21 // hutaashnmiti| hutAzanaM tarpayatAm agnI bahudhA zAntihomAnAcaratAm / brAhmaNAMzca namasyatAM gandhapuSpAdibhirarcayatA sambandhI AjyagandhaprativahaH brAhmaNArcanakusumA madrANazatavegena hatAnAM ca raNAjire / adya tRpyantu mAMsAdAH pakSiNaH kAnanaukasAm // 19 // ityuktAste prahastena balAdhyakSAH kRttvraaH|blmudyojyaamaasustsmin rAkSasamandire // 20 // sA babhUva muhUrtena timmnaanaavidhaayudhaiH| laGkA rAkSasavIrestairgajairiva samAkulA // 21 // hutAzanaM tarpayatAM brAhmaNAMzca namasyatAm / AjyagandhaprativahaH surabhirmAstI vavau // 22 // sajazca vividhAkArA jagRhustvabhimantritAH / saGgrAmasajjAH saMhRSTA dhArayan rAkSasAstadA // 23 // sadhanuSkAH kavacino vegAdAplutya raaksssaaH| rAvaNaM prekSya rAjAnaM prahastaM paryavArayana ||24||athaamntry ca rAjAnaM bherImAhatya bhairavAm / Aruroha rathaM divyaM prahastaH sajjakalpitam // 25 // hayairmahAjavairyuktaM samyaka sUtasusaMyatam / mahAjaladanirghoSaM sAkSAcandrArkabhAsvaram // 26 // uragadhvajaduddharSa suvarUthaM svapaskaram / suvarNajAlasaMyuktaM prahasantamiva zriyA // 27 // dinA surabhirmAruto vavau // 22 // saGgrAmasajAH saGgrAmAyoyuktA rAkSasAH abhimantritAH vijayamantreNAbhimantritAH sajaH jagRhuH / dhArayan adhArayazca M // 23 // rAvaNaM prekSya svAmitayA pradhAnaM raavnnmbhivndyetyrthH||24|| athetyAdizlokatrayam / sajakalpitaM sajamudyuktam, sarvAyudhAdisamavetatvena kalpitamityarthaH / susaMyataM niyamitam / sAkSAJcandrArkabhAsvaraM candrArkatulyaM bhAsvaraM ca / "sAkSAt pratyakSatulyayoH" itymrH| AhvAdakatvena candra sAmyam / tejasA'rkasAmyam / suvarUthaM zobhanarathaguptikam / "rathaguptirvarUtho nA" ityamaraH / svapaskaraM zobhanarathAGgam / "apaskaro sthAGgam" iti sajazceti / sAmasajAH saGkAmArtha sannaddhA ityarthaH // 23 // 24 // sajakalpitaM sannaddhatvena kalpitam, sarvAyudhAdisametaM kalpitamityarthaH // 25 // 26 // suvaruthaM zobhanarathagutikam / " rathaguptirvarUtho nA" ityamaraH / svapaskaraM zobhanarathAGgam / "apaskaro rathAGgaM syAt" iti nighaNTuH // 27-38 // For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 136 // bA.rA.bha.nipAtanAt suDAgamaH / jAlaM gavAkSam / prahasantamiva zriyA svakAntyA sarvakAntimadvastu parihasantamiva sthitm||25-27|| tatastamiti / tataH Aro pATI.yu.kAra haNAnantaram // 28 // tata ityAdisAyazloka ekaanvyH| parjanyaH meghavizeSaH // 29 // purassarAH agragAH // 30 // 31 // vyUDhena sannaddhakaGkaTena / "vyUDhaH tatastaM rathamAsthAya raavnnaarpitshaasnH|lngkaayaa niryayau tUrNa balena mahatA vRtaH // 28 // tato dundubhinirghoSaH prjnynindopmH|vaaditraannaaN ca ninadaH pUrayanniva sAgaram / zuzruve zaGkhazabdazca prayAte vAhinIpatau // 29 // ninadantaH svarAna ghorAna rAkSasA jagmuragrataH / bhImarUpA mahAkAyAH prahastasya purassurAH // 30 // narAntakaH kumbhahanumahAnAdaH smunntH| prahastasacivA hote niyaMyuH parivArya tam // 31 // vyUDhenaiva sughoreNa pUrvadvArAta sa niyayo / gajayUthanikAzena balena mahatA vRtH||32|| sAgarapratimAghana vRtastena balena sH| prahasto niryayau tUrNa kAlAntakayamopamaH // 33 // tasya niryANaghoSeNa rAkSasAnAM ca nardatAm / laGkAyAM sarvabhUtAni vinedurvikRtaiH svaraiH // 34 // vyabhramAkAzamAvizya mAMsazoNitabhojanAH / maNDalAnyapasavyAni khagAzcakrU rathaM prti||35|| vamantyaH pAvakajvAlAH zivA dhoraM vAzire / antarikSAt papAtolkA vAyuzca paruSo vA // 36 // anyonyamabhisaMrabdhA grahAzca na cakAzire / / 37 // meghAzca kharanirghoSA rathasyopari rksssH| vavRSa rudhiraM cAsya siSicuzca purassarAna // 38 // ketumUrdhani gRdhro'sya nilIno dkssinnaamukhH| tudannubhayataHcAca samagrAmaharat prabhAm // 39 // sannaddhakaGkaTaH" ityamarazepe // 32 // kAlAntakayamopamaH kAle pralayakAle antako vinAzako yo ymstdupmH||33|| tasya prahastasya niryANavoSaNa nirgamakAlikasiMhanAdena rAkSasAnAM niryANaghopeNa ca prayojanena sarvabhUtAni vikRtaiH sarverupalAkSatAni santi vineduriti sambandhaH // 34 // apasavyAni apradakSiNAni / vyabhramityanena maNDalakaraNasyAkAlikatvamuktam / sAbhrakAle hi pakSiNo maNDalAnyAcaranti / yadvA'tru khgaaHmruddaaH| apasavyaM pradakSiNam / "apasavyantu dakSiNam" ityamaraH / garuDAnAM pradakSiNaM zobhanam // 35 // vamantya ityAdi / grahAH candrasUryAdayaH / tatkAle grahayuddhamAsIdityarthaH // 166 // // 36-38 // katviti / tudanubhayataHpAzvam ubhau pakSI mukhena knndduuymaanH| samagrAmaharat prabhAm, prahastasyeti shepH| dhvajAgrAruDhagRdhradarzanena prahastA INketviti / tudana ubhayataHpArzvam umAvapi pAzcoM cacunA vyathayana prabhAmaharata, prahastasyeti zeSaH // 39 / / For Private And Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir mukhaM vivarNamAsIdityarthaH // 39 // sUtasya sUtajAtasya / hayasAdinaH hayaprasthApakasya / pratodaH totram / yadvA mUtasya sUtakulotpannasya, abhyastapratoda dhAraNasyApItyarthaH / hayasAdinaH azvagatizikSakasya // 40 // vasudurlabhA assttvsudurlbhaa| bhAsvarA vasudurlabheti pAThaH / niryANazrIH nirgmkaalikshriiH| sArathebahuzazcAsya saGghAmamavagAhataH / pratodo nyapataddhastAt sUtasya hayasAdinaH // 40 // niryANa zrIzca yA'syAsI bhAsvarA vasudurlabhA / sA nanAza muhUrtena same ca skhalitA hayAH // 4 // prahastaM tvabhiniyantiM prakhyAtabala pauruSam / yudhi nAnApraharaNA kapisenA'bhyavartata // 42 // atha ghoSaH sutumulo harINAM samajAyata / vRkSAnAru jatAM caiva gurvIrAgRhatA zilAH // 43 // nadatAM rAkSasAnAM ca vAnarANAM ca garjatAm / ubhe pramudite sainye rakSo gaNavanaukasAm // 44 // vegitAnAM samarthAnAmanyonyavadhakAMkSiNAm / parasparaM cAhvayatAM ninAdaH zrUyate mahAn // 45 // tataH prahastaH kapirAjavAhinImabhipratasthe vijayAya durmatiH / vivRddhavegAM ca viveza tAM camUM yathA mumUrSuH zalabho vibhAvasum // 46 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptapaJcAzaH srgH||17|| zAnirutsAhaH prahasto'bhUdityarthaH / skhalitAHcaskhaluH / krtriktH||41|| nAnApraharaNA zilAvakSAdinAnApraharaNA // 12 // atheti / ArujatAmA unmUlayatAm / AgRhRtAm A samantAt gRhRtAm // 43 // nadatAmiti tripaadshshokH| rakSogaNavanokasAmityuttarazeSaH // 44 // 45 // kapirAja vAhinImabhipratasthe tAM camU viveza ca // 46 // iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNa ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptapaJcAzaH sargaH // 27 // sAratheriti / pratoda totram / sUtasya sUtavaMzotpatrasya / hayasAdinaH azvagatizikSAvicakSaNasya // 40-43 // nadatAmiti / rakSogaNavanokasAmityasya ninAdaH zrUyate ityuttareNa sambandhaH // 44-46 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo saptapacAzaH sargaH // 57 // sa-mUtasya tAzyasya / yasAdinaH hayAmazvAn sAdayati gamayati yatheSTamiti sa tathA / tAzasthApi sAratheH hastAt pratodaH totram / yapatat papAta / pam anamayAstIti mAvarSe kAraH | "ma yam" iti hi zrutiH / sAreNa arasahitena coNa dhiH sArathiH tasyeti vA / harevAnubandhanimirI: AdibhiH rAkSasaH sahitaH sa tathA tasya sUtasya sAradheH / " Adino rAkSasAH protA. " iti bhAgavatatAtparyAt / mUtaH suSu ataH pratodo yasyeti / sudUrbhamA uttaratrAnevamAgamanAt // 40 // vijayAya durmatiH apazakunariva gatabhUtaiH svIyeISTeH zrutairapi vijayanamo'skhAstIti durmatiriti mantavyam // 46 // For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zulairityAdi / paramAyudhaiH cakaiH / "cakaMtu paramAyudham" iti nighnnttuH||12|| zUlapAtAdikArya darzayati-nirucchvAsA ityAdi / nirucchvAsAH kRtaaH| iSusandhAnasanditAH iSava eva sandhAnAni bandhanarajavaH taiH sanditAH saMsyUtAH / sphurantaH luThantaH / avadAritAH bhinnAH // 13 // 14 // vaanrairityaadi| teSAmanyonyamAsAdya sAmaH sumahAnabhUt / bahUnAmazmavRSTiM ca zaravRSTiM ca varSatAm // 10 // bahavo rAkSasA yuddhe bahUn vAnarayUthapAn / vAnarA rAkSasAMzcApi nijaghnurbahavo bahUn // 1 // zUlaiH pramathitAH kecit kecicca paramA yudhaiH / paridhairAhatAH kecit kecicchinnAH parazvadhaiH // 12 // nirucchvAsAH kRtAH kecit patitA dharaNItale / vibhinnahRdayAH kecidiSusandhAnasanditAH // 13 // kecidadvidhA kRtAH khaGgaiHsphurantaH patitA bhuvi / vAnarA rAkSasaiH zUlaiH pArzvatazcAvadAritAH // 14 // vAnaraizcApi saMkruddhai rAkSasaughAH samantataH / pAdapaigirizRGgaizca sampiSTA vasudhAtale // 15 // vajrasparzatalairhastairmuSTibhizca hatA bhRzam / vemuH zoNitamAsyebhyo vizIrNadazanekSaNAH // 16 // ArtasvanaM ca svatAM siMhanAdaM ca nardatAm / babhUva tumulaH zabdo harINAM rakSasAM yudhi // 17 // vAnarA rAkSasAH RddhA viirmaargmnuvrtaaH| vivRttanayanAH krUrAzcakruH karmANyabhItavat // 18 // narAntakaH kumbhahanumahAnAdaH samunnataH / ete prahastasacivAH sarve jaghnurvanaukasaH // 19 // teSAmApatatAM zIghraM nighnatAM cApi vAnarAn / divido girizRGgeNa jaghAnai narAntakam // 20 // sampiSTAH cuurnnitaaH| vemuH vamanaM cakruH // 15 // 16 // svanatAM nardatAmityatra kurvtaamityrthH| tumulaH nibidditH| rakSasAM vAnarANAM ca // 17 // vAnarA - iti / vIramAgai yuddhakauzalam / vivRttanayanAH bhrAntanetrAH / karmANi yuddhakarmANi / abhItavat bhayarahitaM yathA bhavati tathA // 18 // 19 // teSAmiti / iyaM dhAvatAM jayaiSiNA rAkSasAnA khadrAdIni azobhanteti sambandhaH // 7-11 // zulairiti / paramAyudhaH cakre / " cakraM tu paramAyudham " iti nighaNTuH // 12 // iSusandhAna sanditAH iSava eva sandhAnAni bandhanarajavasteH sanditAH saMspUtAH // 13-15 // vajeti / vemuH vamanaM cakruH // 16-19 // teSAmiti nirdhAraNe SaSThI 20-22 // For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.pu.kI. cA-rA.bha. 168 // nirdhAraNe SaSThI / eka mukhym||20|| durmukha iti / utthAya uddhRtya / samunnatAkhyaM rAkSasam apoSayat amaaryt| "putha hiMsAyAm" iti dhaatuH||23|| // 22 // atheti / tatra prahastasaciveSu / santyAjayat santatyAja / svArthiko NicpratyayaH // 23 // 24 // Avarte saMvarte / pralaya isa sthite tasmin yuddha durmukhaH punarutthAya kapiH sa vipulaTThamam / rAkSasaM kSiprahastastu samunnatamapothayat // 21 // jAmbavAstu susaMkRddhaH pragRhya mahatIM zilAm / pAtayAmAsa tejasvI mahAnAdasya vakSasi // 22 // atha kumbhahanustatra tAreNAsAdya vIrya vAn / vRkSeNAbhihato mUrdhni prANAn santyAjayadraNe // 23 // amRSyamANastatkarma prahasto rthmaasthitH| cakAra kadanaM ghoraM dhanuSpANirvanaukasAm // 24 // Avarta iva saJjajJe ubhayoH senayostadA / zubhitasyAprameyasya sAgarasyeva nisvanaH // 25 // mahatA hi zaraugheNa prahasto yuddhakovidaH / ardayAmAsa saMkruddho vAnarAn paramAhave // 26 // vAnarANAM zarIraizca rAkSasAnAM ca medinii| babhUva nicitA ghorA patitairiva parvataiH // 27 // sA mahI rudhiraugheNa pracchannA samprakAzate / saJchannA mAdhave mAsi palAzairiva puSpitaiH // 28 // hatavIroghavA tu bhagrAyudha / mahAdrumAm / zoNitaughamahAtoyAM yamasAgaragAminIm // 29 // yakRtplIhamahApAM vinikIrNAntrazaivalAm / bhinnakAyaziromInAmagAvayavazAdalAm // 30 // kSubhitasya sAgarasya nisvana iva senAyA nisvanaH saMjajJe // 25 // teSu prahastaprakarSa pratipAdayituM punarAha-mahatetyAdi // 26 // nicitA vyAptA // 27 // 28 // aparicchinnavAnaravaSo vRtta iti dyotayituM yuddhabhUmi nadItvena varNayati-itetyAdinA / ubhayasenAprayoItavIrANAmodhaH samUha eva varSa taTaM yasyA stAm / bhagnAyudhAnyeva mahAdrumAH bhanAH tIramahAdrumA yasyAstAm / zoNitoSA eva mahAtoyAni kaluSajalAni yasyAstAm / yamasAgaragAminI yuddha bhUmau yamo jIvagrahaNAya sannidhatta iti prsiddhiH| tadrUpasAgaragAminIm // 29 // yakRtplIhazabdo hRdayasya dakSiNavAmabhAgasthamAMsavizeSaparau / antrANAM kumbhahanuH tAreNAsAdya tasya tArasya vRkSeNa svaprANAn santyAjayaditi sambandhaH // 23 // 24 // Avarta iti / umayossenayoritastato bhramaNena Avartava saajJe nisvanazca kSubhitasya sAgarasya nisvana iva saMjajJa ityarthaH // 25-28 // tAmeva yuddhabhUmi sAvayavarUpakeNa varNapati-itavIroghetyAdinA / itavIrodhavA For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zaivalatvanirUpaNaM stambamayatvAt / bhinnakAyazirasonitvanirUpaNaM sphuritavattvAt / aGgAvayavAH karacaraNAdyaGgAnAmavayavAH aDalaya ityrthH| t| evaM zAdalAni zAdalabhUjanyatRNAni ysyaastaam||30||kngkH dhavalavarNaH zyenaH / sAraso haMsavizeSaH / medaH rudhiramaNDalam / AtAMnAM stanitaH zabda| iti yAvat / tadeva ninonnatapatanajanitasvano yasyAstAm / yadyapi rudhirapravAhasyApi svata eva ghoSosti tathApi rUpakatvAyaivamuktam / kApuruSAH gRdhrahaMsagaNAkIrNA kaGkasArasasevitAm / meda phenasamAkIrNAmArtastanitanisvanAm / tAM kApuruSadustArAM yuddhabhUmi mayIM nadIm // 33 // nadImiva ghanApAye haMsasArasasevitAm / rAkSasAH kapimukhyAzca terustA dustarAM nadIm // 32 // yathA padmarajodhvastAM nalinI gajayUthapAH // 33 // tataH sRjantaM bANaughAna prahastaM syandane sthitam / dadarza tarasA nIlo vininantaM plavaGgamAn // 34 // udbhUta iva vAyuH khe mahadabhrabalaM balAt / samIkSyAbhidrutaM yuddhe prahasto vAhinIpatiH / rathenAdityavarNena nIlamevAbhidudve // 35 // sa dhanurdhanvinAM zreSTho vikRSya paramAhave / nIlAya vyasRjadvANAna prahasto vAhinIpatiH // 36 // bhIravaH taiH dustArAm / vRddhiraaiiN| yuddhabhUmimayImiti svArthe mayaT / vyastarUpakam / prAvartayannityadhyAhAryam / yadvA teruriti vakSyamANamatrApyanu pajyate / atra sAvayavarUpakAlaGkAraH // 31 // upamAnamukhenApi tattaraNaM darzayati-nadImiti / ghanApAye varSAnte / tAM pUrvatra rUpakeNa darzitAm / kecittu atrottarazcokasthanadIpadaveyarthyabhayena yuddhabhUmimayIM nadI pravartayitvetyadhyAharanti / / 32 // uktAnAM rakSovAnarANAmupamAmAha-yatheti / padma rajobhiH dhvastAM varNAntaraM prAptAM nalinI sarasI yathA gajayUthapAstaranti / tI raktatanavo bhavantIti yAvat / tathA aruNazarIrA uttrurityrthH||33|| tata iti / syandane rathe sthitam / bANodhAna sRjantaM muzcantam / tarasA vegena / plavaGgamAn vinighnantaM prahastaM dadarza // 34 // udbhUta ityAdisAIzoka | hatavIrasamUhataTAm / yakRtIhamahApako yakRtpIdazabdAbhyAM hRdayadakSiNavAmabhAgasthamAMsavizeSAtucyate // 29 // 30 // tAmiti / rAkSasAH kapimukhyAzca kApuruSadustArI kApuruSAH bhIravaH taiH dustArAm / vRddhirApaH / yuddhabhUmimayIM yuddhabhUmipracurAma / tAM nadI tAdRzI nadIma, pravartayitveti zeSaH // 31 // ghanApAye haMsasArasasevitA nadImetAmuktavizeSaNaviziSTo nadIM teruriti yojanA // 32-34 // uddhRta ityAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / uddhRto vAyuH khe mahata For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra khA.rA.bhU. // 169 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mekaM vAkyam / khe svadezabhUte / udbhUtaH ulbaNaH vAyuH abhravalam abhrajAlamiva / yuddhe balAdabhidrutam AbhimukhyenAyAntaM nIlaM samIkSya rathena nIlamevA bhidudruve iti yojanA || 35 // 36 // ta iti / ruSitAH pannagA iva sthitAH samAhitAH RjavaH nIlaM vinirbhidya mahIM jagmuH vivizurityarthaH // 37 // te prApya vizikhA nIlaM vinirbhidya samAhitAH / mahIM jagmurmahAvegA ruSitA iva pannagAH // 37 // nIlaH zarairabhihato nishitairjvlnopmaiH| sa taM paramadurdharSamApatantaM mahAkapiH // 38 // prahastaM tADayAmAsa vRkSamutpATya vIryavAn // 39 // sa tenAbhihataH kruddho nadana rAkSasapuGgavaH / vavarSa zaravarSANi plavaGgAnAM camUpatau // 40 // tasya bANa gaNAn ghorAna rAkSasasya mahAbalaH / apArayan vArayituM pratyagRhNAnnimIlitaH // 41 // yathaiva govRSo varSe zAradaM zIghramAgatam / evameva prahastasya zaravarSe durAsadam / nimIlitAkSaH sahasA nIlaH sehe sudAruNam // 42 // roSitaH zaravarSeNa sAlena mahatA mahAn / prajaghAna hayAnnIlaH prahastasya manojavAn // 43 // tataH sa cApamudagRhya prahastasya mahAbalaH / babhaJja tarasA nIlo nanAda ca punaH punaH // 44 // vidhanustu kRtastena prahasto vAhinIpatiH / pragRhya musalaM ghoraM syandanAdavapupluve // 45 // tAvubhau vAhinImukhyau jAtavairau tarasvinau / sthitau kSatajadigdhAGgau prabhinnAviva kuJjarau // 46 // ullikhantau sutIkSNAbhirdaMSTrAbhiritaretaram / siMhazArdUlasadRzau siMhazArdUlaceSTitau // 47 // vikrAntavijayau vIrau samareSvanivartinau / kAGkSamANau yazaH prAptuM vRtravAsavayoH samau // 48 // For Private And Personal Use Only fi.y.st. ma058 nIla ityAdisArddhazlokaH // 38-40 // tasyeti / apArayan azaknuvan // 41 // yathaivetyAdisArddhazlokaH / yathaivetyatra evakAro'tyantAyogavyavacche dArthakaH / zAradamityanena zUrapAtasya kSayitvaM vyanakti // 42-45 // tAvubhAvityAdizlokatrayamekaM vAkyam / prabhinnau matau / siMhazArdUlasadRzAviti OM // 159 // bale sAmyam / vikrAntavijayau sarvatra prAptavijayau / kAGkSamANau, abhUtAmiti zeSaH // 46-48 // abhravalAmeSa yuddhe balAdamidrutam AbhimukhyenAyAntaM nIlaM samIkSya nIlamevAbhidudruva iti sambandhaH // 35-40 // tasyeti / apArayan azaknuvan // 41-48 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TNIE AjaghAnati paramAyattaH paramoyuktaH // 19 // 50 // tamiti / acintya acintayitvA // 50-55 // prabhinnazirasaH prabhinnAcchirasaH / zarIrA HdapIti samuccayaH / prasavaNaM nirjharaH // 56 // 27 // vikIrNa bhagnam // 58 // hata ityAdisAIzlokaH / dhyAnamUkatvaM cyAnena vAgvyApArazUnyatvam / / AjavAna tadA nIlaM lalATe musalena saH / prahastaH paramAyattastasya susrAva zoNitam // 19 // tataH zoNita digdhAGgaH pragRhya sumahAtarum / prahastasyorasi kruddho visasarja mahAkapiH // 50 ||tmcinty prahAraM sa pragRhya musalaM mahat / abhidudrAva balinaM balAnIlaM plavaGgamam // 50 // tamugravegaM saMrabdhamApatantaM mhaakpiH| tataH samprekSya jagrAha mahAvego mahAzilAm // 52 // tasya yuddhAbhikAmasya mRdhe musalayodhinaH / prahastasya zilAM nIlo dhitUrNamapAtayat // 53 // sA tena kapimukhyena vimuktA mahatI zilA / bibheda bahudhA ghorA prahastasya zirastadA // 54 // sa gatAsurgatazrIko gatasattvo gatendriyaH / papAta sahasA bhUmau chinnamUla iva drumH|| 55 // prabhinna zirasastasya bahu susrAva zoNitam / zarIrAdapi susrAva gireH prasravaNaM yathA // 56 // hate prahaste nIlena tada kampyaM madralam / rakSasAmaprahRSTAnAM laGkAmabhijagAma ha // 57 // na zekuH samare sthAtuM nihate vaahiniiptau| setuba samAsAdya vikIrNa salilaM yathA // 28 // hate tasmiMzcamUmukhye rAkSasAste nirudyamAH / rakSa patigRhaM gatvA dhyaanmuuktlpaasthitaaH| prAptAH zokArNavaM tIvaM nissaMjJA iva te'bhavan // 59 // tatastu nIlo vijayI mahAbalaH prazasyamAnaH svakRtena karmaNA / sametya rAmeNa salakSmaNena ca prahRSTarUpastu babhUva yUthapaH // 60 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTapaJcAzaH sargaH // 58 // tInaM ghoram / zokArNavaM prAptAH, zokArNave manA ityarthaH // 59 // svakRtena karmaNA ripuvadhena praSTarUpaH atizayena prahRSTaH / prazaMsAyAM rUpap / AjadhAneti / paramAyasaH paramoyuktaH // 49-55 // vibhinnazirasa iti / vibhinnAcchirasa ityarthaH // 56 // 57 // vikIrNa bhanam / pakSamyo prahastavadhaH // 58 // 19 // For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. // 17 // paJcamyAM prahastavadhaH // 6 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne apazcAzaH sargaH // 58 // TI.pu.kA. atha rAvaNamukuTabhaGga ekonapaSTitame-tasmin hata ityAdi // 1 // gatveti / pAvakasUnuzastaM pAvakasUnunA nIlena zastaM itam / taccApItyanena sa.59 . rAvaNena svapre'pina taccintitamiti suucyte| yadvA 'zatrorupacaye svasyApacayesamAzrayaH kAryaH' iti nItiH, tathApi rAvaNaH kAlacoditatayA samAzrayaNaM 5 tasmina hate rAkSasasainyapAle plavaGgamAnAmRSabheNa yuddhe / bhImAyudhaM sAgaratulyavegaM vidudruve rAkSasarAjasainyam // 1 // gatvA'tha rakSodhipateH zazaMsuH senApatiM pAvakamUnuzastam / taccApi teSAM vacanaM nizamya rakSodhipaH krodha vazaM jagAma // 2 // saGkhaye prahastaM nihataM nizamya shokaarditHkrodhpriitcetaaH| uvAca tAnnairRtayodhamukhyAnindro yathA cAmarayodhamukhyAna // 3 // nAvajJA ripave kAryA yairindrabalasUdanaH / mUditaH sainyapAlo me sAnuyAtraH saku araH // 4 // so'haM ripuvinAzAya vijayAyAvicArayan / svayameva gamiSyAmi raNazIrSa tadadbhutam // 5 // adya tadvAnarAnIkaM rAmaM ca sahalakSmaNam / nirdahiSyAmibANaudhairvanaM diiptairivaagnibhiH||6||[ady santarpayiSyAmi pRthivIM kapizoNitaiH / rAma ca lakSmaNaM caiva preSayiSye yamakSayam // ] vihAya asthAne kodhavazaM gata ityapizabdena sUcyate // 2 // 3 // nAvajJati / ripave rAmAya / nAvajJA kAryA upekSA na kartavyA / "kiyAgrahaNaM kartavyam"|| iti caturthI / yaizca vAnaraihetubhiH mama sainyapAlaH prahastaH sAnuyAtraH sAnucaraH sakuJjarazca sUditaH, tebhyo'pi nAvajJA kAryetyarthaH / kecittu ripave ripubhyaH, avajJA ete kapayaH kiM kariSyantItyevaMrUpA na kaaryaa| kuta ityatrAha yrityaadiityaahuH||4|| adbhutaM durbalaiH prabalavinAzanAdAzcaryam // 5 // 6 // // 60 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatasvadIpikAruyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAma aSTapakSAzaH sargaH // 58 // 1 // gatveti / pAvakanuzastaM nIlena hatam // 2 // 3 // ripave ripubhyaH avajJA pate kapayaH kiM kariSyantItyevaMrUpA na kAryA / kutaH 1 yaH vAnaraiH indrabalasUdano me sainyapAlaH sUditaH tervAnahetubhiH avajJA na kAryati yojanA // 4 // avicArayana ripubalaM tRNIkurvan / raNazIrSa raNamUrdhAnam, yuddhabhUmimityarthaH // 5 // aotyasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-sahalakSmaNa rAma, For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa evamiti / turaGgottamarAjaiH turaGgazreSThatamaiH yuktam / prakAzamAnam alaGkArairbhAsamAnam / vapuSA jvalantaM svarUpata eva prakAzamAnam // 7 // sa shngketi|aasphottitkssvelitsiNhnaadaiH AsphoTitaM bhujAsphAlanam zvelitazabdaHzabdamAtraparaH / AsphoTitajanitazabdaiH siMhanAdezvetyarthaH / punnyaiH| caarubhiH||8||s iti / kAThinyasiddhaye zailaupamyam / saGkocavikAsArhattvasiddhaye meghaupamyam / rUpaM zarIram / rudrasyAsurezvaratvaM tAmasaprakRtitvAt / taduktaM sa evamuktvA jvalanaprakAzaM rathaM turaGgottamarAjayuktam / prakAzamAnaM vapuSA jvalantaM samAsarohAmararAjazatruH // 7 // sazasabherIpaNavapraNAdairAsphoTitakSvelitasiMhanAdaiH / puNyaiH stavaizcApyabhipUjyamAnastadA yayau rAkSasarAjamukhyaH // 8 // sa zailajImUtanikAzarUpairmAsAdanaiH pAvakadIptanutraiH / babhau vRto rAkSasarAjamukhyo bhUtairvRto rudra ivAsurezaH // 9 // tato nagaryAH sahasA mahaujA niSkamya tadvAnarasainyamugram / mahArNavAbhrastanitaM dadarza samudyataM pAdapazaila hastam // 10 // tadrAkSasAnIkamatipracaNDamAlokya rAmo bhujgendrbaahuH| vibhISaNaM zastrabhRtAM variSThamuvAca senAnu gataH pRthuzrIH // 1 // nAnApatAkAdhvajazajuSTaM prAsAsizUlAyudhazastrajuSTam / sainyaM gajendropamanAgajuSTaM kasyedamakSobhyamabhIrujuSTam // 12 // maitrAyaNIyAnAmupanipadi-"yo havA asya tAmasoIzaH so'sau rudraH" iti // 9 // mahArNavAbhrastanitaM mahArNavAbhrayoriva stanitaM ghoSo yasyeti tathA // 30 // atipracaNDama atyantakopanam / bhujagendrabAhaH yuddhotsukyena prvrdhmaanbaahurityrthH| pRthuzrIH yuddhaharSeNa saatlkssmiikH| senAnugataHsvAmisaMrakSaNAya 1 srvtHsmvetsenaaprivRtH| zastrabhRtAM variSThaM vIrabhaTatAratamyajJamiti bhaavH|| 3 // naaneti| patAkAdhvajayotriyA bhedH| prathamaM zastrazabda upAttaHprAsAdi bhinnprH| AyudhaM dhanuH, indrAyudhamityAdau tathA pryogaat| prAsAsizUlAyudharUpaiH zastrairjuTamityarthaH / vabrajuSTamiti pAThAntaram // 12 // rAmAnu0-nAnA vineti zeSaH / vANIH vAnarAnIka nirdehiSyAmIti sambandhaH // 6 // turaGgottamarAjayuktaM turaGgottamarAjAH zreSThatamaturaGgAH teryuktam ataH prakAzamAnaM vapuSA ca jvalantam, turaGgottamabhAsA svabhAsA ca prakAzamAnamityarthaH // 7 // AsphoTitakSvelitasiMhanAde: AsphoTiteH bhujAsphAlane zvelitasiMhanAdeH mRgendrdhvnishshaiH| veliteH| upamitasamAso'yam / sahArye tRtIyA // 8-10 // senayA anugataH senAnugataH // 11 // prAsAsizUlAyudhazastrajuSTama AyudhAni dhaSi prAmAsilA For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bha. 1171 // patAkAdhvajazastrazuSTamiti pAThaH / zastrazabdena paThitavyatiriktAnyAyudhAnyucyante // 12 // zakasamAnavIrya ityanena vakSyamANaM na bhItimUlamiti dyotyate / balapravekaMbala TI.yu.kA. pravaram / "pravekAnuttamottamAH" ityamaraH / mahAtmanAM mahAdhairyANAm // 13 // yo'sAviti / mahAtmA mahAkAyaH / navoditArkopamaM tAmravakra yasya sa tathA bAlasUryamukharAmatulyo'sya bhukharAga ityarthaH / yo'sau gajaskandhagato dRzyate sagajaskandhagataH svazarIrabhArAnAgazira kampayannupaiti, enamakampanaM rAvaNa tatastu rAmasya nizamya vAkyaM vibhISaNaH shkrsmaanviiryH| zazaMpta rAmasya balapravekaM mahAtmanAM rAkSasapuGgavAnAm // 13 // yo'sau gajaskandhagato mahAtmA navoditArkopamatAmrabakraH / prakampayannAgaziro'bhyupaiti hyakampanaM svenamavehi rAjana // 14 // yo'sau rathastho mRgarAjaketuDUMnvan dhanuH zakradhanu prakAzam / karIva bhAtyugravivRtta daMSTraH sa indrajinAma varapradhAnaH // 15 // yazcaiSa vindhyAstamahendrakalpo dhanvI rthstho'tirtho'tiviirH| visphArayaM zvApamatulyamAnaM nAmnA'tikAyo'tivivRddhakAyaH // 16 // yo'sau navArkoditatAmracakSurAruhya ghaNTAninadapraNAdam / gajaM kharaM garjati vai mahAtmA mahodaro nAma sa eSa vIraH // 17 // putramavehi // 14 // mRgarAjaketuH siMhadhvajaH / dhanuH dhUnvannityanena bhujabalAdhikyamucyate / karIvetyanena kAyabalam / karitulyatve heturupavivRttadaMSTra iti / varapradhAnaH brhmdttaantrdhaanvrprdhaanH| anena varabalamuktam // 15 // yazceti / vindhyAditrayaupamyena unnatatvaparatejobhibhAvakatvanizcalatvAnyu cynte| atirathaH sahasrAzvayuktatvenAtizayitarathaH ativiirHmaayaablaabhaave'piindrjito'pytishyitviiryH| atulyamAnam atizayitaparimANaM cApam / visphArayan AkarSanityarthaH / avAsAvityadhyAhAryam // 16 // yo'sau naveti / navAkoMditatAmracakSuHnavoditArkatAmracakSuH / ghaNTAninadapraNAdaM ghaNTA |ninadena prakRSTo nAdaH svano yasya tam / kharamiti kriyAvizeSaNam // 17 // rAmAnu0-yo'sAviti / yo'sau navArkopamatAmracakSuriti pAThaH / ghaNTAninadapaNAdaM ghaNTA yudhAnyeva zastrANi terjuSTam / mahendropamanAgaSTamiti pAThe-mahendraparvatasadRzagajayuktam / abhIrubhiH rakSobhiH // 12 // balamayeka balazreSTham // 11 ||prkmpyaa brAgaziraH svazarIrabhArAdAtmArUDhagajAzaraH prakampayannityarthaH / akampanam-ayamakampanaH pUrvahatAdanya iti bodhyam // 14 // varapradhAnaH varo brahmadattaH pradhAna yasya sa tathoktaH // 15 // atulyamAnam asadRzaparimANam // 16 // ghaNTAninadapraNAdaM ghaNTAninadena prabhUtanAdam ! gajamAruna kharaM yathA tathA garjatIti smbndhH||17|| For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ninadena prabhUto nAdo yasya tam // 17 // yo'sau hayamiti / kAJcanacitrabhANDaM kAJcanamayanAnAvidhAzvAbharaNam / "syAdbhANDamazvAbharaNe" ityamaraH / ata eva / sandhyAgiriprakAzaM sandhyAghrayuktagiriprakAzaM hayamAruhya / marIcinaddhaM kiraNeddhaM prAsamudyamya garjatIti pUrvazlokAdanupajyate / eSa pizAcaH pizAca nAmakaH // 18 // yazceti / kiGkaro vajravego yasya tat kiGkaravajravegam, vajravegAdapyadhikavegamityarthaH / vRSendraM vRSabhendram / yo'sau prasiddho'sAvityarthaH yo'sau hayaM kAJcanacitrabhANDamAruhya sandhyAbhragiriprakAzam / prAsaM samudyamya marIcinaddhaM pizAca eSo'zanitulya vegaH // 18 // yazcaiSa zulaM nizitaM pragRhya vidyutprabhaM kiGkaravajravegam / vRSendramAsthAya giriprakAzamAyAti yo'sau trizirA yazasvI // 19 // asau ca jImUtanikAzarUpaH kumbhaH pRthuvyUTasujAtavakSAH / samAhitaH pannaga rAjaketurvisphArayan bhAti dhanurvidhUnvan // 20 // yazcaiSa jAmbUnadavajajuSTaM dIptaM sadhUrma parighaM pragRhya / AyAti rakSAbalaketubhUtastvasau nikumbho'dbhutaghorakarmA // 21 // yazcaiSa cApAsizaraughajuSTaM patAkinaM pAvakadIptarUpam / rathaM samAsthAya vibhAtyudagro narAntako'sau nagazRGgayodhI // 22 // AyAti so'sau trizirA ityapi paThanti // 19 // rAmAnu0-AyAti so'sau trizirA yazasvIti pAThaH // 19 // asAviti / pRthuvyUDhasujAtavakSAH pRthu pInaM vyUDhaM vizAlaM sujAtaM sundaraM ca vakSo yasya sa tathoktaH samAhitaH snndH| dhanurvisphArayan jyAmavalambya karSan / punalIlayA vidhUnvan aso kumbho bhAti / atra yacchandAprayogaH sannihitatvAditi bhAvyam // 20 // jAmbUnadavajrAbhyAmanyonyamilitAbhyAM juSTam ata eva dIptaM jvAlA yuktam / sadhUmaM sadhUmamiva sthitam / abhedanirdezaH sarvathA sAdRzyapratipattaye / rakSAbalaketubhUtaH rakSobalapradhAnabhUta ityarthaH // 21 // ugraH unntH| nagazRGge sAdhanaiH yuddhayata iti nagazRGgayodhI / pratiyodbhabhAvAt bhujakaNDUnivRttyartha nagaiH saha yudhyata iti vA'rthaH // 22 // kAdhanacitrabhANDaM kAcanarUpANi citrabhANDAni azvAbharaNAni yasya tam / "syAgANDamazvAbharaNe" ityamaraH / sandhyAbhragiriprakAzaM sandhyAnayuktagiriprakAzaM / prAsamudyamya, AyAtIti zeSaH // 18 // kiGkarabajavegaM kiGkaravadyathoktakArivajam tatsamAna vegam / trizirAH atrApi kshcitrishiraaH||19|| kumbhaH tannAmA // 20 // sadharma nIlamaNikAnnyA sadhUmamiva sthitam // 21 // nagaizca zRGgaizca yudhyata iti nagazRGgayodhI // 22 // 23 // For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 4172 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atha tribhI rAvaNaM darzayati-yazceti / vivRttanetraiH ghUrNitanetraiH // 23 // 24 // nagendraH himavAn // 25 // dIptaH kAntimAn / mahAtejAH mahApratApaH // 26 // Aditya iva razmibhiH duSprekSaH prekSitumazakyaH / anayorarthayorbhinnavAkyatvAnna punaruktizaGkA // 27 // devetyardhadvayamekaM vAkyam // 28 // 29 // yazcaiSa nAnAMvidhaghorarUpairvyAghroSTranAgendramRgAzvavatraiH / bhUtairvRto bhAti vivRttanetraiH so'sau surANAmapi darpahantA // 23 // yatraitadindupratimaM vibhAti cchatraM sitaM sUkSmazalAkamagryam / atraiSa rakSodhipatirmahAtmA bhUtairvRto rudra ivAvabhAti // 24 // asau kirITI calakuNDalAsyo nagendravindhyopamabhImakAyaH / mahendravaivasvatadarpahantA rakSo sUrya ivAbhAti // 25 // pratyuvAca tato rAmo vibhISaNamarindamam / aho dIpto mahAtejA rAvaNo rAkSasezvaraH // 26 // Aditya iva duSprekSo razmibhirbhAti rAvaNaH / suvyaktaM lakSaye hyasya rUpaM tejassamAvRtam // 27 // devadAnava vIrANAM vapurnaivaMvidhaM bhavet / yAdRzaM rAkSasendrasya vapuretat prakAzate // 28 // sarve parvatasaGkAzAH sarve parvatayodhinaH / sarve dIptAyudhadharA yodhAzvAsya mahaujasaH // 29 // bhAti rAkSasarAjo'sau pradIptairbhImavikramaiH / bhUtaiH parivRtastIkSNe dehavadbhirivAntakaH // 30 // diSTayA'yamadya pApAtmA mama dRSTipathaM gataH / adya krodhaM vimokSyAmi sItAharaNasambha vam // 31 // evamuktvA tato rAmo dhanurAdAya viiryvaan| lakSmaNAnucarastasthau samuddhRtya zarottamam // 32 // tataH sa rakSodhipatirmahAtmA rakSAMsi tAnyAha mahAbalAni / dvAreSu caryAgRhagopureSu sunirvRtAstiSThata nirvizaGkAH // 33 // dehavadbhiH prazastadedaiH // 30 // krodhaM vimokSyAmi krodhaM kAryakaraM kariSyAmItyarthaH / mama dRSTipathaM gata iti pAThaH // 31 // 32 // dvAreSu antardvAreSu / kAso ? tatrAha yatreti / yatra deze indupratimatvAdiguNakaM chatra bhAti tatraiva rakSodhipatiH / bhUtaiH bhUtagaNaiH // 24 // nagendro yo vindhyaH tadvadbhImaH kAyo yasya saH // 25 // 26 // suvyaktaM lakSaye ityatra hetuH tejassamAvRtamiti / rUpaM sUkSmAvayavasaMsthAnam // 27 // 28 // parvatayodhinaH parvataiH saha yoddhuM zIlameSAmastIti parvatayodhinaH / pratiyoddhabhAvAt bhujakaNDUtinivRtyarthaM parvataissaha yudhyantItyarthaH // 29 // dehavadbhiH prazastadehaiH // 30-32 // dvAreSu AntaramAkAradvAreSu / For Private And Personal Use Only TI. yu.varta sa0 59 // 172 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir caryAyuktAH puradvAreSu gopurapArzvayoH bhaTanivAsArya nirmitA vizavaTA gRhAH caryAgrahAH / sunirvRtAH atisukhitAH // 33 // ihAgataM mAM viditvAsa idaM chidraM viditvetynvyH| pramathya dhvasitvA / pravarSayeyuH abhibhaveyuH // 34 // sahitAn saMmilitAn / mahAjhapaH mahAmatsyaH // 35 // dIpte iSu / cApe yasya sa tthoktH| yudhi saMyuganimittaM sahasA ApatantaM rAkSasendra samIkSya mahIdharA parvatazRGgaM samutpATaya harIzaH sugrIvaH rakSodhipatiM dudrAva // 36 // ihAgataM mAM sahitaM bhavadbhirvanaukasazchidramidaM viditvA / zUnyAM purI duSprasahAM pramathya pradharSayeyuH sahasA sametAH // 34 // visarjayitvA sahitAMstatastAna gateSu rakSassu yathAniyogam / vyadArayadvAnarasAgaraughaM mahAjhaSaH pUrNa mivArNavaugham // 35 // tamApatantaM sahasA samIkSya dIpteSucApaM yudhi rAkSasendram / mahat samutpATya mahIdharAgraM dudrAva rakSodhipati hriishH||36 // tacchailazRGgaM bahuvRkSasAnuM pragRhya cikSepa nishaacraay| tamApatantaM sahasA samIkSya bibheda bANaistapanIyapukhaiH // 37 // tasmin pravRddhottamasAnuvRkSe zRGge vikIrNe patite pRthivyAm / mahAhikalpaM zara mantakAmaM samAdade raaksssloknaathH||38|| sa taM gRhItvA'nilatulyavegaM savisphuliGgajvalanaprakAzam / bANaM mahe ndrAzanitulyavegaM cikSepa sugrIvavadhAya ruSTaH // 39 // bahuvRkSasAnu bahutaruyutataTam / tapanIyaM svarNam // 37 // 38 // mahendrAzaniH vajram / autpAtikAzanivyAvRttaye mahendrapadam / yadvA mahendrasambandhoktiH caryAgRhagopureSu caryAgRheSu gopureSu ca / caryAgrahAH catuSpathanirmitagRhAH / gopurANi puradvArANi // 33 // idaM chidraM raNabhUbhI saparivArasya gamanarUpam // 14 // arNavoghaM samudrajalasamUham // 35 // dIpteSucApa dIptA iSavazvApAzca yasya tam // 36-40 // sa-tolanaM sa cAsau zailazca tasya zRtaM yasmin sa tathA / bahupakSapetazcAsau sAnuH snuH / " snuH prasthaH sAnurakhiyAm " ityamaraH / " zRGgArSanidAghodyamazalyahaDhAH " iti napuMsakAdhikAralijhAna zAsanAca protamasAnukSe zR) iti dvitIyanyAkhyAne sulagnam / prathamavyAkhyAne sambandhasya dviniSThatvAtsAnoH zRGgasAhityavasmasya tatsAhityamapi sambhavatIti padaM lamam / "zAzabdo'rdharcAdiriti / viliAtopapatiH" iti nAgojibhaTToktistu etadanimAlanamUleti prapazcArthatataspeti vA apam // 17 // For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa059 % % N vA.rA.. abhyAsavatA muktatvenAtivegadyotanAya // 39 // zakAzaniprakhyaM zakAzanitulyaM vapuH yasya / guhaH skandaH // 40 // sa sAyaketi / viparItacetAHTI .yu.kA. ||17||raadhaantcittH||41|| tata iti / jyotimukhaH jyotirmukhaH // 42-44 // te vadhyamAnA iti / te prasiddhAH vAnarendrAH na tu kSudrAH / vadhyamAnAH prathamaM / hiNsymaanaaH| tataH patitAH rAvaNavegena bhUmau ptitaaH| tadAnIM rakSakAntarAdarzanAnAnadyamAnAH atizayena nadantaH / nadateryaGi "sanyaGoH" ityabhyAsa sasAyako rAvaNabAhumuktaH zakrAzaniprakhyavapuH shitaayH| sugrIvamAsAdya vibheda vegAd guheritA krauJcamivograzaktiH // 40 // sa sAyakArtA viparItacetAH kUjana ethivyAM nipapAta viirH| taM prekSya bhUmau patitaM visaMjJaM neduH prahRSTA yudhi yAtudhAnAH // 41 // tato gavAkSo gavayaHsudaMSTrastatharSabho jyotimukho nabhazca / zailAn samudyamya vivRddhakAyAH pradudruvustaM prati rAkSasendram // 42 // teSAM prahArAn sa cakAra moghAna rakSodhipo bANagaNaiH zitAgraiH / tAn vAna rendrAnapi bANajAlairbibheda jaambuundcitrpukaiH||43|| te vAnarendrAstridazArivANairbhinnA nipeturbhuvi bhImakAyAH / tatastu tadvAnarasainyamugraM pracchAdayAmAsa sa bANajAlaiH // 44 // te vadhyamAnAH patitAH pravIrA nAnadyamAnA bhayazalyaviddhAH / zAkhAmRgA rAvaNasAyakArtA jagmuH zaraNyaM zaraNaM sma rAmam // 45 // tato mahAtmA sa dhanu dhanuSmAnAdAya rAmaH sahasA jagAma / taM lakSmaNaH prAJjalirabhyupetya uvAca vAkyaM paramArthayuktam // 46 // dIrghAdiH / bhayazalyaviddhAH tAdRzahetunA bhayarUpazalyena viddhAH / zAkhAmRgAH vanacAritvenaitAdRzabhayAnabhijJAH / uktaprakAreNa sAyakArtAH santaH zaraNyaM / sarvalokazaraNAI rAmaM zaraNaM jgmuH| etenAtireva zaraNAgatiprayojikA, natu dezakAlAdhikAriphalaniyamA ityuktam // 15 // zaraNAgatakRtyamuktvA zaraNyakRtyamAha-tata iti / atra prapatterArtaprapattirUpatayA tasyAH sadyaH phaladyotanAya tata ityuktam / prapattyuttarakSaNa ityarthaH / mahAtmA zaraNAgatitAra tamyajJaH / dhanuSmAn prazastadhanuSkaH, dhanuryuddhasamartha ityarthaH / sahasetyanena lakSmaNaH svayaM gamiSyAmIti, tatpUrvamevAzritatrANatvarayA sadhanuH san jagA viparItacetAH acetA iti yAvat // 41-44 // te vadhyamAnA iti / bhayazalyaviddhAH bhayameva zalyaM tena viddhaaH||45|| dhanuSmAna prazastadhanuH / sadhanu % // 72 // * * For Private And Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir matyuktam / tathaiva ghaTTakuTayAM prabhAtamityAha tamiti / tam AtaMtrANatvarayA vajantam / lakSmaNaH raamkairylkssmiismpnnH| anatikamaNAya nAthaM pAnigalayati praanyjliriti| abhyupetya abhitaH upetya / anena lakSmaNAgamanamajAnanniva nAnApAryeSu rAmo'nekadhA jagAmetyavagamyate / paramArthayuktaM na / tUpacArayuktam / yadvA paramArthayuktaM paramaprayojanayuktam / zeSiviSaye kaikayasya zeSabhUtaM prati paramaprayojanatvAt // 16 // kAmamiti / he Arya ! kAmamAryaH suparyApto vadhAyAsya durAtmanaH / vidhamiSyAmyahaM nIcamanujAnIhi mAM prabho // 47 // tamabravInmahAtejA rAmaH stypraakrmH||48|| gaccha yatnaparazcApi bhava lakSmaNa sNyuge| rAvaNo hi mahAvIryo rnne'dbhutpraakrmH| trailokyenApi saMkruddho duSprasahyo na saMzayaH // 49 // tasya cchidrANi mArgasva svacchidrANi ca lakSaya / cakSuSA dhanuSA yatnAdrakSAtmAnaM smaahitH||50|| asya durAtmanaH paradArApaharaNaviSayadurbuddheH kAmaM prakAmaM vadhAya suparyAptaH suzakto'si / tathApi nIcaM bhavatA yoddhamanaham / ahaM vaSiSyAmi / mhaa| balena bhavatA nIco'yaM na yoDhumarha iti bhaavH| yadA asya vadhAyAhaM paryApto'smItyarthaH / tarhi svayameva gamyatAmityavAha anujAnIhIti / prabho zepin / tvaM mAM zeSabhUtamanujAnIhi / bhavadanujJAmantareNa meM kAryakaraNaM svarUpahAnikaramiti bhAvaH // 17 // taM vinayenoktavantam mahAtejAH tAdAtvikaharSaprakavidakasuSamAvizeSazAlI / sati kasmiMzcidvidheye sati / aparAkramaH nivRttaparAkramaH, abravIt // 18 // nIcapadasUcitamanAdaraM vArayati-patnapara iti / yuddhe yatnaparazcApi bhava, yathA yuddhaparo'si evaM yatnaparo bhava / yatnasyAvazyakartavyatve hetumAha rAvaNa iti / adbhataparAkamaHIM pakamastramAdadAna ivAparaM sandhatte, tatsandadhAna ivAparaM mokSayatItyarthaH / trilokyeva trailokyaM tena, yugapayuddhapravRttenetyarthaH // 19 // yatnaparatvala lAdarzayati-tasyeti / cakSuSA tasya rAvaNasya / chidrANi anavadhAnAdIni / yatnAnmArgasva anveSayasa / svacchidrANi lakSaya kAkAn pazyativat svasya rityatra ta iti chedaH // 46-48 // prailokyenApi tadvartidevAdisamUharityarthaH // 49 // chidrANi mahArAvasarAna / svarichadrANi cetyasya gopayeti zeSaH / tato l sa.-chidrANi marmANi mArgasva parIkSasva / svapitrANi gopaya rakSa / cakSuSA te lakSaya / svasamAhitaH svainaiva samAhitaH / samasamare baktA nAnyo'stIti bhAvaH / etAmayuktiH kuta ityato bA'ha-vasamA / hitaH su atyantam bhasamo vidhamaH bhahito merI yasya sa tathA svamityarthaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org pA.rA.bhU. TI.pu.kI. sa. 174 // chidrANi yathA na bhavanti tathA pazyetyarthaH / yadA lakSaya lakSitvA prcchaadyetyrthH| evaM samAhitaH sAvadhAnaH san dhanuSA AtmAnaM rkss||50|| abhipUjya pradakSiNIkRtyetyarthaH // 5 // 52 // tamAlokyeti |bhRtye mayi vidyamAne kathamasau samAsIdatIti jagAmetyarthaH // 53 // 54 // bhayaM, prAptamiti shessH||55|| rAghavasya vacaH zrutvA pariSvajyAbhipUjya c| abhivAdya tato rAmaM yayau saumitrirAhavam // 51 // sa rAvaNaM vAraNa hastabAhurdadarza dIptodyatabhImacApam / pracchAdayantaM zaravRSTijAlastAna vAnarAna bhinnavikIrNadehAn // 52 // tamA lokya mahAtejA hanumAna mArutAtmajaH / nivArya zarajAlAni pradudrAva sa rAvaNam // 53 // rathaM tasya samAsAdyabhuja mudyamya dakSiNam / trAsayana rAvaNaM dhImAn hanumAn vAkyamabravIt // 54 // devadAnavagandharveryakSaizca saha rAkSasaiH / avadhyatvaM tvayA prAptaM vAnarebhyastu te bhayam // 55 // eSa me dakSiNo bAhuH paJcazAkhaH samudyataH / vidhamiSyati te dehAbhUtAtmAnaM ciroSitam // 56 // zrutvA hanumato vAkyaM rAvaNo bhImavikramaH / saMraktanayanaH krodhAdidaM vacanamabravIt // 57 // kSipraM prahara nizzaGkaM sthirAM kIrtimavApnuhi / tatastvAM jJAtavikrAntaM nAzayiSyAmi vAnara // 58 // eSa iti / paJcazAkhaH paJcAGgulikaH bhUtAtmAnaM vidhamiSyati niSkAmayiSyati / dhAtUnAmanekArthatvAt // 56 // 57 // kSipramiti / sthirAM kIrti mavAnuddIti sopaalmbhoktiH| hanumAn rAvaNamupasRtya prahRtavAnityetAdRzIM kIrtimavApsyasItyarthaH / jJAtavikAntaM jJAtavikramam / bhAve ktaH // 58 // dhanuSA dhanurvyApAreNAtmAnaM rakSa // 50-55 // epama iti / paJcazAkhA pakSa zAkhAH ahalayo yasmina saH / bhUtAtmAnaM jIvAtmAnam / vidhamiSyati niSkA sayiSyati // 56 // 57 // sthirI kIrtimavApnahIti / iymupaalmmoktiH| hanumAvASaNamupasRtya prahatavAniyetArazI kIrtimAhItyarthaH / jJAtavikrAntaM vijJAtaparAkramam // 58 // | sA-vAnarebhyaH kapibhyaH / tempo'kRtatvAvarasyeti bhAvaH / narebhya ityapi kapisAbhyAktavyam / tathApi tasyaiva puraHsthiteH svajAleDaNamityavagantavyam / vAnarebhya ityatrAyA tatrApi padacchedena vAnarenyo pavA tebhya isa narembopi mayamityanvayakaraNena tadutiyeti asmattaH kapimya ityanuktvA uktvA ca vAnarenya iti kavirbhanayAcake // 16 // yato yena / muta santoSaH / sa te gahaH adakSiNaH tADanAzakaH / masamartha iti yAvat / eSa me panazAkho hastaH te dehe ciroSitaM bhUtAtmAnaM prANaM vidhamiSyati bahinissArayati / bhabhUtAtmAnaM mukhyaprANamiti vA / vidhAmiSyati te dehe bhUtAtmAnamiti pAThaH // 19 // // 17 // For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir VIrAvaNasyeti / rAvaNavacanaM jJAtvA tadacitamuttaramAha prahRtaM hIti // 59 // rAmAnu-jJAtavikAntamiti vacanaM soluNThanaM jJAtvA taducitamuttaramAha-prahatAmAMta // 59 // evamukta iti / marmohATanena sanAtaroSa ityarthaH // 6 // sa ityAdi / taleneti / rAvaNena talena praharaNAt svayamapi talenaiva prAharaditi bhaavH||6|| rAvaNasya vacaH zrutvA vAyumunuvaco'bravIt / prahRtaM hi mayA pUrvamakSaM smara sutaM tava // 59 // evamukto mahAtejA rAvaNo raakssseshvrH| AjaghAnAnilasutaM talenorasi vIryavAn // 60 // sa talAbhihatastena cacAla ca muhurmuhuH / sthitvA muhUrta tejasvI sthairya kRtvA mhaamtiH| AjadhAnAbhisaMkruddhastalenaivAmaradviSam // 61 // tatastalenAbhi hato vAnareNa mahAtmanA / dazagrIvaH samAdhUto yathA bhUmicale'calaH // 62 // saGgrAme taM tathA dRSTvA rAvaNaM talatADi tam / RSayo vAnarAH siddhA nedurdevAH sahAsuraiH // 63 // athAzvAsya mahAtejA rAvaNo vAkyamabravIt // 64 // sAdhu vAnara vIryeNa zlAghanIyo'si me ripuH / rAvaNenaivamuktastu mArutirvAkyamabravIt // 65 // dhigastu mamavIryeNa yastvaM jIvasi rAvaNa / sakRttu praharedAnI durbuddhe kiM viktthse| tatastvAM mAmikA muSTinayiSyati ymkssym||66|| tato mArutivAkyena krodhastasya tadA'jvalat // 67 // saMraktanayano yatnAnmuSTimudyamya dakSiNam / pAtayAmAsa vegena vAnarorasi vIryavAn // 68 // tata iti / samAdhUtaH kampitaH abhUt / bhUmicale bhUkampa sati acalaH giriyathA // 62-65 // dhigastviti / vIryeNeti dvitIyAbhAva ArSaH / yastvaM jIvasi, mayA prahRto'pIti zeSaH / sakRttu prahara / zatruNA prahate punarAtmanaH prahAro vikramaparipATImATIkata iti hanumato hRdayam / idAnImiti, pUrva madanavadhAnAjIvasIti bhaavH| durbaddha prahAratAratamyAnabhijJa / kiM kimartha vikatthase zvApase ? "kattha zlAghAyAm" iti dhAtuH / yamakSayaM yamanilayam / "nilayApacayo kSayo" ityamaraH // 66 // tata iti / tataH tenetyarthaH / anyathA tadAzabdo'tiricyeta / ajvalat vavRdha ityrthH||67|| sNrkteti| vIryavAn akSaM tannAmAnaM sutaM smara, matparAkramajJAnAyeti shessH||59-65 // dhigiti / dhikSa vIryeNa, vIryamityarthaH / yastvaM jIvasi, mayA hato'pItyarthaH // 66-71 // For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bA.rA.bha. %%%999999999 balavAn / "vIrya bale ca" ityamaraH // 68 // hanumAnityam / vyUDhe vizAle // 69 // vihvalamiti / vihvalaM mUJchitam / mahAbalaM tadAnImapi parairanabhi TI.yu.kA. bhavanIyam // 70 // rAkSasAnAmiti / AdIpayAmAsa A samantAjjvAlayAmAsa // 7 // samAyastaH AyAsavAn / ekenetyanena itareNa zaravAraNaM gamyate M hanumAn vakSasi vyUDhe saJcacAla hataH punaH // 69 // vihvalaM tu tadA dRSTvA hanumantaM mahAbalam / rathenAtirathaH zIghra nIlaM prati samabhyagAt // 70 // rAkSasAnAmadhipatirdazagrIvaH pratApavAn / pannagapratimaiImaiH prmrmaatibhedibhiH| zarairAdIpayAmAsa nIla haricamUpatim // 71 // sa zaraughasamAyasto nIlaH kapicamUpatiH / kareNaikena zailAyaM rakSodhipataye'sRjat // 72 // hanumAnapi tejasvI samAzvasto mahAmanAH / viprekSamANo yuddhepsuH saroSamidamabavIt // 73 // nIlena saha saMyuktaM rAvaNaM rAkSasezvaram / anyena yuddhacamAnasya na yuktamAbhidhAvanam // 74 // rAvaNo'pi mahAtejAstacchaGga saptabhiH shraiH| AjaghAna sutIkSNAgraistadrikIrNa papAta ha // 75 // tadrikIrNa gireH zRGgaM dRSTvA hricmuuptiH| kAlAgniriva jajvAla krodhena paravIrahA // 76 // so'zvakarNAna dhavAna sAlAMzzUtAMzcApi supuSpitAn / anyAMzca vividhAna vRkSAnnIlazcikSepa saMyuge // 77 // sa tAn vRkSAna samAsAdya praticiccheda rAvaNaH / abhyavarSat sughoreNa zaravarSeNa pAvakim // 78 // abhivRSTaH zarogheNa megheneva mhaaclH|hrsvN kRtvA tadA rUpaM dhvajAgre nipapAta h||79|| pAvakAtmajamAlokya dhvajAgre samupasthitam / jajvAla rAvaNaH krodhAttato nIlo nanAda ca // 8 // dhvajAgre dhanuSazcAgre kirITAgre ca taMhAram / lakSmaNo'tha hanUmAMzca dRSTvA rAmazca vismitAH // 8 // // 72 // hanumAnapItyAdi / rAvaNam atravIditi sambandhaH / abhidhAvanam anyena yuddhacamAnaM pratyabhidhAvanamityarthaH / atretikaraNaM draSTavyam // 73--77 // sa tAniti / samAsAdya samIpaM prApya / pAvakiM pAvakaputram // 78 // 79 // jajvAla cukrodhetyarthaH // 8 // 81 // rAmAnu0-bajAnA sa iti / zarodhasamAyastaH shrovpiidditH|| 72 // hanumAnapItyAdi zlokadvayameka vAkyam / yuddhepnuH hanumAna nIlena saMyukta rAvaNaM viprekSamANaH anyena yudhya mAnasya yudhyamAne sati abhidhAvanaM na yuktamityAvIditi yojanA // 73-8 // dhvajAma iti / rAvaNakirITe sthiteH kenApi duSkaratvAlakSmaNAdayaskhayo'pi // 17 // For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir iti / hanumAzca visminaH / " na mAruterasti gatipramANam" iti prasiddhagatilAghavo hanumAnapi saMjAtavismayo'bhUdityarthaH / / 81 // rAvaNo'pIti / AhArayAmAsa Adade // 82 // labdhalakSAH labdhaharSaviSayAH / nIlameva pazyanta iti vA'rthaH // 83 // vAnarANAM ceti / cazabdena nIlalAghavaM samuccIyate / sambhramaH vyagratA / pratya padyata ajAnAt / Agneyena AneyamantreNa / saMyuktam abhimantritam // 8 // 85 // kapa ityAdi / kape caJcalaprakRte ityrthH| ato na vAnara rAvaNo'pi mahAtejAH kpilaaghvvismitH| astramAhArayAmAsa dIptamAneyamaddhatam // 82 // tataste cukazuhRSTA labdhalakSAH plavaGgamAH / nIlalAghavasambhrAntaM dRSTvA rAvaNamAhave // 83 // vAnarANAM ca nAdena saMrabdho raavnnstdaa| sambhramAviSTahRdayo na kiJcit pratyapadyata // 84 // AgneyenAtha saMyuktaM gRhItvA rAvaNaH zaram |dhvjshiirsssthit nIlamurdakSata nishaacrH| tato'bavInmahAtejA rAvaNo rAkSasezvaraH // 86 // kapelAghavayukto'si mAyayA pryaa'nyaa| jIvitaM khalu rakSasva yadi zakto'si vAnara // 86 // tAni tAnyAtmarUpANi sRjasi tvamanekazaH // 87 // tathApi tvAM mayA yuktaH saayko'strpryojitH| jIvitaM parirakSantaM jIvitA bhraMzayiSyati // 88 // evamuktvA mahAbAhU rAvaNo rAkSasezvaraH / sandhAya bANamastreNa camUpatimatADayat // 89 // so'strayuktena bANena nIlo vakSasi taadditH| nirdahya mAnaH sahasA nipapAta mahItale // 9 // padena paunaratyam / tAni tAnyAtmarUpANi sRjasi tvamanekaza iti / lApavAtizayena sRjasIva dRzyasa ityrthH| nanu tAni tAnItyanena rAvaNo nIlaM nAnAtanuparigrahayuktaM manyata ityavagamyata iti cena; kape lAghavayukto'sIti pUrvoktivirodhAt / yuktaH prayuktaH / amraprayojitaH astramantreNAbhi mantritaH jIvitaM parirakSantaM tvAM jIvitAt bhrNshyissytiitynvyH||86-90|| rAmAnu0-tAni tAnyAtmarUpANi sRjasi tvamanekaza ityabhidhAnAt dhvajAkirITAdiSu | vismitaaH|| 81 // na kevalaM svapakSA eva, apitu zatrU rAvaNo'pi vismita ityAha-rAvaNo'pIti // 42 // labdhalakSAH labdhaharSaviSayAH / nIlameva pazyanta iti baa'rthH|| 8 // saMrabdhaH kruddhH||84 // 85 // mAyayA vacanayA // 86 // AtmarUpANi AtmayogyAni svaparAkramocitAni kamoNi yadyapi sajasi tathApi myaa| mukto'nayojito'yaM sAyakA svAM jIvitAt baMzayiSyati // 87-9 // For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.ma.pAnIlasya vegAtizayakRtamavasthAna yugapadanekazarIraparigrahakRtamiti rAvaNo bhrAntabAnityavagamyate // 8 // pitRmAhAtmyam agreH putratayA dayAlutvabhavam // 9 // 12 // 3176 // saumitrimAsAdya / vArayitvA sugrIvAdIna vArayitvA / raNamadhye jvalan sthitaH dhanuvisphArayAmAsetyanvayaH // 93 // 94 // rakSaH rakSorUpaH rAjetyasa.59 pitRmAhAtmyasaMyogAdAtmanazcApi tejasA / jAnubhyAmapatabhUmau na ca prANairvyayujyata // 9 // visaMjJaM vAnaraM dRSTvA dazagrIvo rnnotsukH| rathenAmbudanAdena saumitrimbhidudve||92|| AsAdya raNamadhye tu vArayitvA sthito jvalan / dhanurvisphArayAmAsa kampayanniva medinIm // 93 // tamAha saumitriradInasattvo visphArayantaM dhanuraprameyam / abhyehi mAmeva nizAcarendra na vAnarAMstvaM pratiyoddhumarhaH // 94 // sa tasya vAkyaM pratipUrNaghoSaM jyAzabdamugraM ca nizamya rAjA / AsAdya saumitrimavasthitaM taM kopAnvito vAkyamuvAca rakSaH // 95 // diSTayA'si me rAghava dRSTimArga prApto'ntagAmI vipriitbuddhiH| asmin kSaNe yAsyasi mRtyudezaM saMsAdyamAno mama bANajAlaiH // 96 // tamAha saumitriravismayAno garjantamuvRttasitAgradaMSTram / rAjanna gajeMnti mahAprabhAvA vikatthase pApakRtAM variSTha // 97 // tyanvayaH // 95 // diSTayeti / antagAmI vinAzecchuH ata eva viparItabuddhiH tvaM diSTayA yadRcchayA dRSTimArga prApto'si / saMsAdyamAnaH pIDyamAnaH // 96 // tamiti / avismayAnaH tRnniikurvnnityrthH| uddhRttasitAgradaMSTam unnatadhavalAgradaMSTram / na garjanti nAtmazlAghAM kurvntiityrthH| pApakRtA AsAdya, saumitrimiti zeSaH / sugrIvAdIna vArayitvA raNamadhye jvalan sthita ityarthaH // 13 // 9 // sa tasya vAkyamityArabhya kiM moghavikasthanenetyetadantasya prAtI tikArthaH spaSTaH / vastutastu-lakSmaNasya rAvaNena kimuttaraM dattamata Ahasa tasvetyAdizlokadvayena / rakSA rAjA sa tu lakSmaNasya vAkyam ugraM jyAzabdaM ca nizamya 1760 kopAnvito'pi viparItabuddhirapi antagAmyapi avasthitaM taM saumitrimAsAdya he rAghava! me pApiSThasyApi mama diSTacA bhAgyavazena dRSTimArga prApto'sIti vAkyamuvA ceti sambandhaH / sa lakSmaNaH kimuvAcetyata Aha-asmin kSaNa ityaadisaashloken| he rAjana rAvaNa! mahAprabhAvAH nagarjanti / he pApakRtAM variSTha ! tvaM vikatvase, ata eva mama vANajAlaiH sampAtyamAnassan asmin kSaNe mRtyudezaM yAsyasi / avismayAnaHsaumitriH uttasitopradaMSTra garjantaM tamAheti sambandhaH // 95-97 // For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir variSTheti hetugarbhitavizeSaNam / pApakRriSThatvAdvikatthasa ityarthaH // 97 // jAnAmIti sopahAsoktiH / tava vijane yativeSeNa sItAmapahatavataH pratApaM zatrubhISaNatvam parAkramaM zauryam / " zauryodyogau parAkramau" ityamaraH / moghavikatthanena niSphalazlAghanena / / 98 // sa iti| nizite agrdhaare| agrapArzve yeSAM taiH // 99 // tAniti / pRSatkAn bANAn // 10 // kArmukasaMprayuktaM cApasaMhitam / kSureti / kSuraiH naapitshstraakaaraiH| ardhacandraH ardhacandrA jAnAmi vIrya tava rAkSasendra balaM pratApaM ca parAkramaM ca / avasthito'haM zaracApapANirAgaccha ki moghavikatthanena // 98 // sa evamuktaH kupitaHsasarja rakSodhipaH sapta zarAna supuGkhAn / tAn lakSmaNaH kAJcanacitrapurazciccheda bANenizitAgradhAraiH // 99 // bAn prekSamANaH sahasA nikRttAnikRttabhogAniva pannagendrAn / laDDezvaraH krodhavazaM jagAma sasarja cAnyAnizitAna pRSatkAn // 10 // sa bANavarSa tu vavarSa tIvaM rAmAnujaH kArmukasamprayuktam / kSurArdhacandrottamakarNibhallaiH zarAMzca ciccheda na cukSubhe ca // 101 // sa bANajAlAnyatha tAni tAni moghAni pazyaM tridazArirAjaH / visimiye lakSmaNalAghavena punazca bANAnizitAna mumoca // 102 // sa lakSmaNazcAzu zarAn zitAgrAna mahendravajAzanitulyavegAn / sandhAya cApe jvalanaprakAzAn sasarja rakSodhipatervadhAya // 103 // sa tAna praciccheda hi rAkSasendrazchittvA ca taaNllkssmnnmaajghaan| zareNa kAlAgnisamaprabheNa svayambhudattena lalATa deze // 104 // sa lakSmaNo rAvaNasAyakArtazcacAla cApaM zithilaM pragRhya / punazca saMjJA pratilabhya kRcchrAcciccheda cApaM tridazendrazatroH // 105 // kaarmukhaiH| uttamaiH karNibhiH krnnishraiH| bhallaiH ubhypaarshvdhaarH| zarAna rAvaNazarAn ciccheda / tathApi na cukSubhena kalupitahRdayo'bhUt ||1.1||s iti / tridazArirAjaH rAkSasarAjaH // 102 // sa lakSmaNa iti / mahendravajrAzanitulyavegAn mahendravajrasyAzanezca tulyavegAn // 103 // 10 // sa lakSmaNa iti / tahi raNagambhIro'haM tvAM kSatradharmeNArAdhayiSyAmItyata Aha-jAnAmItyAdinA // 98 // sa iti / kupitaH vastutastu kupita iva // 99 // tAniti / krodhavazaM For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ San Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyamandir mA.rA.. .77 // zithilaM yathA bhavati tathA pragRhya // 105 // 106 // maidetyakArAntatvamArSam / samudanazaktiH samadhikasAmarthyaH // 107 // rAkSasarASTranAtha TI.yu,ko rAkSasasamUhanAthaH // 108 // bAhvantaraM vakSaH // 109 // vihvalantaM muDantam // 11 // lakSmaNaM bhunAbhvAsudartumuyuktaM rAvaNamRSiH paridasati-himA HAR.59 vAniti / zakyamityavyayam / himavAn "dhairveNa himavAniva" iti samastadhIropamAnabhUto himavAnapi rAvaNasya bhujAbhyAmudatu zakyam / tdek|| nikRttacApaM tribhirAjaghAna bANaistadA dAzarathiH shitaagrH| sa sAyakAtoM vicacAla rAjA kRcchrAcca saMjJA puna rAsasAda // 106||s kRttacApaH zaratADitazca medAgAtro rudhiraavsiktH| jagrAha zaktiM samudaprazaktiH svayambhu datAM yudhi devazatruH // 107 // sa tAM vidhUmAnalasannikAzAM vitrAsinIM vAnaravAhinInAm / cikSepa zaktiM tarasA jvalantI saumitraye raaksssraassttrnaathH|| 108 // tAmApatantI bharatAnujIgraijaghAma bANaizca hutAgrikalpaiH / tathApi sA tasya viveza zaktirbAhvantaraM dAzarathevizAlam // 109 // sa zaktimAna zaktisamAhataH sana muhuH prajajvAla raghupravIraH / taM vihvalantaM sahasA'bhyupetya jagrAha rAjA tarasA bhujAbhyAm // 10 // himavAna mandaro mestrailokyaM vA sahAmaraiH / zakyaM bhujAbhyAmuddhartuM na saGkhye bharatAnujaH // 16 dezasya kailAsasya purA cAlitatvAt / mandaraH sakalasAgarapradhAnagabhIratarakSIrodakSIbhaNakSamo'pi mandaro vA bhujAbhyAmudatu zakyam / svanirjitaireva M nirjararamRtamayane jarjharitatvAt / meruH sakalakulAcalavalayalalAmabhUto'pi merustathA kartuM zakyam / vAyuneva tacchikharasya laDAyo akUpArakukSo nikSiptatvAt / trailokyaM paJcAzatkoTivistIrNasuttIrNaparimANAntaraM trailokyamapi tathA kartuM zakyam / tadekadezadharaNyA hiraNyAkSeNa kakSIkRtatvAt / sahAmareH veTokyanirvAhakagIrvANaH sahitamapi tathA kartuM zakyam / tadadhipatenijatanujeneva nigRhItatvAt / bharatAnujaH rAmAnujAnujaH rAmacaturthabhAga jagAmena / rAvaNaviSaye patArazasthaleSu sarvavaivameva vazabdAdiyojanIyaH ||100-106||s kRtacApa iti / medAgAca ityatra sandhirAH // 100-109 // 1 // zaktimAna bAlavAnapi zaktisamAhatastan / jamvAla papAteti pAThAntaram / vidvalantaM vikalaM bhavantam / rAjA rAvaNaH tarasA balena lakSmaNa jamAha indrajiDDayo rapi punarUtthAgadarzanAdidAnImapi punarujjIvanabhayena gRhItvA samudra prakSepaNI yastato rAmo'sahAyo nayatItyevAzanAyamArambhaH ||110||himevaaniti / himava / Post For Private And Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ityrthH| rAmacaturthabhAgoddharaNe'pyazaktaH kathaM rAmeNa yoddhaM zaknotIti bhaavH| ayodhyAkANDe paJcapaJcAze-"sItAmAdAya gaccha tvamagrato bharatAgraja" iti vacanaM bahuvrIhyoktam / bhujAbhyAmityanena himavadAdayo dvAbhyAmevoddhartuM zakyam / ayaM tu viMzatibhujairapi na zakyata iti sUcyate / ripUNAmapra kampyo'pItyanuvAdAt saparikareNApi rAvaNena na zakyamityapi siddham / kathaM tarhi hanumatoddhata ityatrAha-saGkhaye iti / duhRdyenodrtuN zakya ityarthaH / ata eva vakSyati vAyusUnoH suhRttveneti / anena himavadAdibhyo'pi saGghaye patitasya lakSmaNazarIrasya garIyastoktA // 111 // kuto'syaitAdRzI garI yastetyatrAha-zaktyeti / brAhayA brahmasambandhinyA shktyaa| stanAntare vakSasi saumitristADitaH san viSNorbhAgam aMzabhUtam acintyam IdRktayA zaktyA brAhayA'pi saumitristADitastu stnaantre| viSNoracintyaM svaMbhAgamAtmAnaM pratyanusmarat // 112 // iyattayA ca cintayitumazakyam / svamAtmAnaM svasvarUpam, "svAtmApyenaM vigarhate" iti tathA pryogaat| svAtmAMza iti guruvyavahArAcca / pratyanusmarat smRtavAn / svasvarUpasmaraNAtiriktavyApArAkaraNoktyA svAbhAvikamevAsyedaM gurutvamityuktam / yattu-svakIyAMzasmaraNena hetunA lakSmaNena svshrii| rasya garIyastvaM sampAditamityanenoktamiti tana, apadArthatvAdavAkyArthatvAcca / svarUpasmaraNasya garIyastvaM prati kAraNatAgrAhakapramANAbhAvAcca / / yadapi-vipatparihArArtha bhagavantaM svamUlakAraNaM viSNumasmaradityarthaH iti / tadapi na svasyaiva viSNurUpatvena vipatparihArAntarAbhAvAt / nanu manuSyabhAvanA kriyamANA virudhyeta, yadi svato gauravaM bhajeta / ato viSNusmaraNamiti cenna / mAnasabhAvanAyA api laukikairajJAtatvena evamapi manuSyabhAvanAyA ana(nu)pAyAt / ataH aparyanuyojyavastusvabhAvenaiva bhaktAbhakteSu garIyastAgarIyaste / ata evAcintyamityuktam // 112 // dAdikaM bhujAbhyAmuddhartuM zakyam, rAvaNasyeti zeSaH / saddhye bharatAnujaH uddhartumazakya ityarthaH // 111 // itarazarIrasAdhAraNasya lakSmaNazarIrasyoddharaNA zaktitve hetumAha-zaktyeti / brAlyA brahmadattayA / tAhanAnantaraM svamAtmAnaM viSNossarvavyApakaspAcityam iyattayA cintitumazakyam / bhAgamazaM pratyanusmarata tadvipatparihArArtha bhagavantaM svamUlakAraNa viSNumasmaradityarthaH / anyathA sarvazrutAdRzasmaraNe vidyamAne sati sarvathA'nuvartamAnA manuSyabuddhirbAdhyeta / tasyAM ca bAdhitAyAM tayA sAdhyaM rAvaNasaMhArAdirUpaM kArya na zakyatetyabhiprAyaH / etena svakIyAMzasmaraNena hetunA lakSmaNena svazarIrastha garIyastvamupAtamityuMktaM For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pa. vA.rA.bha. // 178 // vastusvarUpasyaivaMvidhatvAttolayitumazakto'bhavadityupasaMharati-tata ityAdisArdhazoka ekAnvayaH / yataH svAbhAvikameva garIyastvaM tato hetoH laDane TI.yu.kA. uddharaNe aprabhuH asamarthaH / atha raNe patanAnantaraM devakaNTakaH rAvaNaH mAnuSaM dehamAsthitaM dAnavadarpaghnaM vaiSNavaM bhAgaM saumitriM bhujAbhyAM pIDayitvA tataH sa059 vaiSNavabhAgarUpatvAdetoH laGghane aprabhurabhavadityanvayaH / atrApi vizeSaNasAmarthyAdvastusvarUpakRtamevAkampyatvamityuktam / nanu ca kathamaMzasambhavaH | tato dAnavadarpaghnaM saumitri devknnttkH| taM pIDayitvA bAhubhyAmaprabhulacane'bhavat / athaivaM vaiSNavaM bhAgaM mAnuSa dehamAsthitam // 113 // atha vAyusutaH kruddho rAvaNaM samabhidravat / AjaghAnorasi kruddho vajakalpena muSTinA // 114 // tena muSTiprahAreNa rAvaNo raakssseshvrH| jAnubhyAmapatadbhUmau cacAla ca papAta ca ||115||aasyaiH sanetra zravaNairvavAma rudhiraM bahu // 16 // vighUrNamAno nizceSTo rathopastha upAvizat / visaMjJo mUcchitazcAsInna ca sthAnaM samAlamat // 117 // visaMjJaM rAvaNaM dRSTvA samare bhImavikramam / RSayo vAnarAHsarve nedurdevAH savAsavAH // 18 // viSNusvarUpasya niravayavatvAt / satyam, svarUpeNa nAMzatvamucyate, kintu guNAvirbhAvatAratamyAt / "guNaiH SaDbhistvetaiH prathamataramUrtistava babhau| patatastisasteSAM triyugayugalehi bibhirabhUt / vyavasthAyAM caiSAM nanu varada sAviSkRtivazAt bhavAn sarvatraiva tvgnnitmhaamngglgunnH||" itybhiyuktairukt| datvAt / mAnuSarUpatvaM cAsya mAnuSasamAnAkRtika tvam // 113 // 114 // tenetyAdi / jAnubhyAM rathabhUmAvapatat / atha cacAla / tataH papAta azA yiSTa / dazabhirAsyai rudhiraM bavAma / sanetrazravaNarityanena netrebhyaH zravaNebhyazca rudhiraM vavAmetyucyate // 115 // 116 // vighUrNamAna iti / kiJcitkAlaM - vighUrNamAnaH bhraman / punarnizceSTaH san rathopasthe rathamadhye / upAvizat sthitaH / tato mUcchitaH ata eva visaMjJaH saMjJAzUnyazvAsIt / punaH saMjJA labdhvA'pi sthAnaM sthitim / nAlabhat naalbht,ccaaletyrthH||117|| rAmAnu0-rathopastha upAvizaditi / rathoparyavasthAnAbhidhAnAtpunA rathArohaNamavagamyate // 117 // neduH| M // 178 // bhavati // 112 // tato dAnavetyAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / mAnuSaM dehamAsthitaM vaiSNavaM bhAgaM taM saumitrim / atha vaiSNavabhAgasmaraNAnantaram / bAhubhyA pIDayitvA tataH viSNavezasmaraNahetunaiva laGghane uddharaNe tolane vA aprabhuH asamartho'bhavadityarthaH // 115-115 // Asyairiti bahutvaM dazAnanatvAt / asyeti zeSaH ) // 116 ||rthopsthe rthopribhaage||117|| neduH, santoSAditi bhaavH| sahAsurAH iti pAThaHgarAvaNasya devavadasureSvapi kezakaratvena teSAmapi vairitvAt // 118 // 119 // For Private And Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir zaharSeNeti zeSaH // 18 // abhyAzaM samIpam // 119 // nanu pUrva himavAnityAdinA lakSmaNasyAkampyatvamuktam, tAdRzasya kapinA rAmasamIpa pApaNaM kathamityAzaya virodhaM pariharati-vAyusUnoriti / suhRttvena zobhanahRdayatvena, anukUlahRdayatvenetyarthaH / hRdayAnukUlyamevAlam, bhktistv| dhiketyAha bhaktyA paramayA ceti / cazabdo'nvAcaye / saH lkssmnnH| zatrUNAM rAvaNasya tatparikrarANAM cetyarthaH / aprakampyo'pi kampitumazakyo'pi / hanumAnapi tejasvI lakSmaNaM rAvaNArditam / anayadrAghavAbhyAzaM bAhubhyAM parigRhya tam // 119 // vAyusUnoH suhRttvena bhaktyA paramayA ca saH / zatrUNAmaprakampyo'pi laghutvamagamat kapeH // 120 // taM samutsRjya sA zaktiH saumitriM yudhi durjayam / rAvaNasya rathe tasmin sthAnaM punarupAgatA // 121 // Azvastazca vizalyazca lakSmaNaH zatrusUdanaH / viSNorbhAgamamImAMsyamAtmAnaM pratyanusmaran // 122 // kapeH kaperapi / hanumata ekasya laghutvamagamat laghutvamakarot / anena laghutvasya buddhipUrvakatvamuktam / zatrumitrayorduSpApatvasuprApatve svarUpaprayukte / asyeti bhAvaH / mUJchitasthApi lakSmaNasya jJAnazaktipratipAdanena tatra tatra rAghavayorajJAnAzaktipratyAyakAni vacanAni mAnuSaveSanirvahaNaparANIti mantavyAni // 120 // tamiti / durjayamiti hetugarbham / tasya durjayasvarUpatvAcchaktistaM tyaktvA gateti bhAvaH / etacchlokAnantaramAzvasta iti shlokH| tato rAvaNo'pIti zlokaH paThanIyaH // 121 // Azvasta iti / AzvastaH labdhasaMjJaH / vizalyaH prarUDhavaNamukhaH, abhavaditi zeSaH / akANDe zakti nirgamAzvAsanavizalyatveSu ko heturata Aha-viSNoriti / virodhipratyanIkasvabhAvatvAditi bhAvaH / amImAMsyam acintyam / anusmarannityanena pUrva himavAnityAdinA lakSmaNasyAprakampyatvamuktam, tArazasya kapinA tolanaM rAghavasamIpaprApaNaM ca kathamityAzaya virodha pariharati-vAyusanoriti / zapUNA miti bahuvacanena lakSmaNoddharaNasamaye rAvaNasyAnucaraissAhAyyaM kRtamiti gamyate / mUchittasyApi saumitrenizaktipratipAdanena tatra tatra rAmalakSmaNayorajJAnA zaktipratyAyakAni vacanAni mAnuSaveSanirvahaNaparANIti mantavyAni / tatra zrIzuka:-"mAvatArasviha martyazikSaNa rakSovadhAyeva na kevalaM vibhoH / kuto'nyathA - syU ramataH sva Atman sItAkRtAni vyasanAnIzvarastha // " ityanenAprakampyasyApi hanumadbhaktisauhArdAbhyAM taM prati laghutvaprAptirna viruddhacatta ityuktaM bhavati laghutva miti // 120 // taM samutsRjya brahmatvena dhyAnAttatsamutsargaH / sthAnaM sthitim // 121 // yatnaM vinava lakSmaNamapahAya kathaM zaktirgatavatItyAzaGkaca tatrApi svAMza For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 179 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sAdhanAnuSThAnaM kimapi na kRtavAnityuktam // 122 // 123 // nipAtiteti / dravantImiti rAvaNasya bANasandhAnadarzanAditi bhAvaH // 124 // atheti / aIsItyanantaramitikaraNaM draSTavyam // 125 // viSNuryatheti sArdhazloka ekAnvayaH / vAyuputreNa bhASitaM tadvAkyaM zrutvA samAhitaH san viSNu | rgarutmantaM yathA tathA mahAkapiM hanumantamAruroddeti yojanA || 126 // rathasthamityardhamekaM vAkyam // 127 // tamAlokyetyanuvAdaH avyavahitapUrva rAvaNo'pi mahAtejAH prApya saMjJAM mahAhave / Adade nizitAn bANAn jagrAha ca mahaddhanuH // 123 // nipAtita mahAvIrA dravantIM vAnarIM camUm / rAghavastu raNe dRSTvA rAvaNaM samabhidravat // 124 // athainamupasaGgamya hanumAn vAkyamabravIt / mama pRSThaM samAruhya rAkSasa zAstumarhasi // 125 // viSNuryathA garutmantaM balavantaM samAhitaH / tacchrutvA rAghavo vAkyaM vAyuputreNa bhASitam / Aruroha mahAzUro balavantaM mahAkapim // 126 // rathasthaM rAvaNaM saGkhyai dadarza manujAdhipaH // 127 // tamAlokya mahAtejAH pradudrAva sa rAghavaH / vairocanamiva kruddho viSNurabhyudyatA yudhaH // 128 // jyAzabdamakarottIvraM vajraniSpeSanisvanam // 129 // girA gambhIrayA rAmo rAkSasendramuvAca ha // 130 // tiSTha tiSTha mama tvaM hi kRtvA vipriyamIdRzam / kva nu rAkSasazArdUla gato mokSamavApsyasi // 131 // yadIndravaivasvatabhAskarAn vA svayambhuvaizvAnarazaGkarAn vA / gamiSyasi tvaM daza vA dizo'thavA tathApi me nAdya gato vimokSyase // 132 // kAladyotanArthaH / abhyudyatAyudhaH kruddho rAghavaH viSNurvairocanaM balimiva pradudrAva / sAgrahagamanamAtre dRSTAntaH // 128 // jyAzabdamityardham / vajra niSpeSaH sphUrjathuH / "sphUrjathurvajraniSpeSaH" ityamaraH // 129 // giretyardham // 130 // tiSTha tiSTheti / IdRzaM lakSmaNaprahArarUpaM sItAharaNarUpaM vA / mokSaM, matta iti zeSaH // 131 // yadIti / indrAdIn vA svayambhvAdIn vA yadi gamiSyasi yadyapi gamiSyasi tathApi adya matsamIpaM gatastvaM me mattaH na vimokSyase / smaraNameva kAraNamityAha-Azvasta iti yato lakSmaNo'mImAMsyaM mImAMsAyA aviSayaM viSNorbhAgamAtmAnaM pratyanusmarata tata Azvasto vizalyazcetyarthaH / / 122-132 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN sa059 // 179 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir daza vA dizo vetyatra eko vaakaarshcaarthH|| 132 // yazcaiveti / atha ya epa tvayA zastyA'bhihataH sa eSaH tava viSAdamicchan san sputrdaarsy| tava mRtyuH san sahasA abhyupetaH abhyupAgataprAyaH, acirAdAgamiSyatItyarthaH / yadA abhedenocyate / yaH zaktyA'bhihataH sa pvaahmaagtvaansimH| lakSmaNaM prAharamiti mAgA garvamiti bhAvaH // 133 // lakSmaNenAprahataH kathaM tvayA prahRtaH syAmityAzaya svaparAkamavizeSa drshyti-eteneti|| yazcaiva zaktyA'bhihatastvayA'dya icchan viSAdaM sahasA'bhyupetaH sa eva rakSogaNarAja mRtyuHsaputradArasya tavAdya yuddhe // 133 // etena cAtyadutadarzanAni zarerjanasthAnakRtAlayAni / caturdazAnyAttavarAyudhAni rakSassahasrANi niSUditAni // 134 // rAghavasya vacaH zrutvA rAkSasendro mahAkapim / vAyuputraM mahAvIrya vahantaM rAghavaM raNe / [roSeNa mahatA''viSTaH pUrvavairamanusmaran / ] AjavAna zaraistIkSNaiH kAlAnalazikhopamaiH // 135 // rAkSasenAhave tasya tADitasyApi sAyakaiH / svabhAvatejoyuktasya bhUyastejo'bhyavardhata // 136 // tato rAmo mahAtejArAvaNena kRtavraNam / dRSTvA plavagazArdUlaM kopasya vazameyivAn // 137 // tasyAbhicakramya rathaM sacakra sAzvadhvajacchanna mahApatAkam / sasArathiM sAzanizulakhaGgaM rAmaH praciccheda zaraiH supukaiH // 138 // athendrazatru tarasA jaghAna bANena vajrAzanisannibhena / bhujAntare vyUDhasujAtarUpe vajeNa mere bhagavAnivendraH // 139 // etacchandaH sannihitaparaH / eSo'smItyAdiprayogAt ayaM jana iti prayogAcca / myetyrthH| mRtyuzandApekSayA vA etenetyuktiH| caturdazAni cturdsh| zabdAdarzaAyaci Tilope kRte jasi rUpam / yadvA eteneti svAbhedena lakSmago nirdizyate // 134 // rAghavasyetyAyatriyamekaM vAkyam / vahantAmati / AtmAnaM prahatya punarapi rAmaM vahatIti kodhAditi bhAvaH // 135 // rAkSaseneti / svabhAvatejaH svAbhAvikatejaH / / 136 / / tata iti / eyivAn prApta // 137 // abhicakramya paunaHpunyena samIpaM gatvA // 138 // bajrAzanisannibheneti bANasya vajrasAmyamucyate / vajreNa meruM bhagavAnivendra iti icchana moDumicchan // 133 // etena lakSmaNena zauH caturdazAni caturdazasamayAvanti rakSasAM sahasrANi niSUditAnIti sambandhaH / ubhayorekyavivakSayA lakSmaNena nighUditAnItyuktam // 134-137 // abhisaMkramya saMyukto bhUtvA // 138 // myUDhaM vizAlam sujAtarUpaM rAjAImahAbharaNacandanAdibhiH prazasta Far Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.bha. 1180 prahartR raamsyendrsaamymitypunruktiH| bhagavAn vIryavAn / "bhagaH zrIkAmamAhAtmyavIryayatnArkakIrtipu" ityamaraH // 139 // ya iti / yaH purA / bajaTI .yu.kA. pAtayuktAzanisanipAtAditi madhyamapadalopisamAsaH / vajram indrAyudham / azaniH autpAtikaH / na cukSubhe nAti praaptH| nApi cacAla nAtinimittaM 59 calanaM prAptaH / rAjA anyUnarAjabhAvazca sthitH| saH raambaannaabhihtH| bhRzAtaH bhRzamAtaH kSubdhaH cacAla / vIro'pi cApaM mucoca / svasya svarakSya / / yo vacapAtAzanisannipAtAnna cukSubhe nApicacAla rAjA / sa rAmabANAmihato bhRzArtazcacAla cApaM ca sumoca vIraH // 140 // taM vihvalantaM prasamIkSya rAmaH samAdade dIptamathArdhacandram / tenArkavarNa sahasA kirITaM ciccheda rakSo dhipatermahAtmA // 141 // ta nirviSAzIviSasannikAzaM zAntArciSaM mUryamitrAprakAzam / gatazriyaM kRttakirITakUTa muvAca rAmo yudhi rAkSasendram // 142 // kRtaM tvayA karma mahat yubhIyaM hatapravIrazca kRtastvayA'ham / tasmAt parizrAnta iva vyavasya na tvAM zarairmRtyuvazaM nayAmi // 143 // tvAtsvayaM tyaktavAn rAmaikarakSyatvadyotanAya / / 140 // tamiti / vihvalantaM mUcchitam / prasanIzya tasyAnanyajharaNatvamAlokya / ardhacandam argha candrAkArAgaM bANam Adade / tena mukuTaM ciccheda mAnabhaGgamakarodityarthaH / mahAtmA mahAmanAH, dayAlurityarthaH / AbhyA zlokAbhyAM bhagavadrakSaNe nimittaM svayatnanivRttivetyuktam // 11 // tamiti / taM vaktacApam ata eva nirvipAzIvivasatrikAzaM nirtipasapa tulyam / agrakAzaM nistejaskam / ata eva zAntApiM zAntakiraNaM mUryamiva sthitam / kRttakirITakUTaM chitrakirITasamUham / "mAyAnizcalapanceSu kaitavAnRtarAziSu / ayodhane zaila zRGge sIrAGge kUTamastriyAm" ityamaraH / ata evaM gatazriyaM niSprabham uvAca // 142 // kRtamiti / mahata anitaraduSkaram / subhImaM karma yuddhaM kRtam / rUpaM tasmin // 139 // bajapAtazcAzanisanipAtazceti samAddAraikavat // 140-142 // hatAH pravIrA yasya tathA / tasmAt yudharmajJAnAt / vyavasya jJAtvA // 143 // sa0-sUbhImaM karma pamare tvayA kRtam / ahaM itapravIra: itAH hatamAyAH pravIya nIlAcA pasa sa tathA kRtaH / yA svayA nimittabhUtana maha hatAH pravIrAstArakA yena sa rAyA ta iti vA / ratenekalApagadhena bahunA bAto jAta pati sUcyate / mubhImakarmakatvAtprahastAdInAM sahAyabhUtAnAmabhAzaya parivAnta pati pavasva niviya yAna mRtyupazaM na pAmi / kirITamodanena tvayA'pi zira:kartanasAmarthya mamAstIti hAtameveti bhAvaH // 143 // HAL180 // For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir kiJca ahaM hatalakSmaNAdipravIraca kRto'smi / tasmAt anekavIrapatanAvadhikaraNakaraNAt / tvaM parizrAntaH AyudhadhAraNe'pi zrAnta iti vyavasya nizcitya tvAM mRtyuvazaM mRtyoradhInatAM na nayAmi, ciraraNaparizrAntakRntanakRtApavAdApanodAya samprati bhavataH prANApaharaNakarmaNo vizmAmItyarthaH // 143 // gaccheti / ripau puro vilasati kathaM gaccheyamityatrAha anujAnAmIti / raNArditaH yuddhe zrAntaH / rAtricararAja kUTayodhin ! iti sApar3A gacchAnujAnAmi raNArditastvaM pravizya rAtriMcararAja laGkAm / AzvAsya nirvAhi rathI ca dhanvI tadA valaM drakSyasi me rathasthaH // 144 // sa evamukto hatadarpaharSo nikRttacApaH sa hatAzvasUtaH / zarArditaH kRttamahA kirITo viveza laGkAM sahasA sa rAjA // 145 // tasmin praviSTe rajanIcarendre mahAbale dAnavadevazatrau / harIna vizalyAna saha lakSmaNena cakAra rAmaH paramAhavAgre // 146 // tasmina prabhinne tridazendrazatrau surAsurA bhUtagaNA dizazca / sasAgarAH sarSimahoragAzca tathaiva bhUmyambucarAzca hRSTAH // 147 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImakANDe ekonaSaSTitamaH sargaH // 59 // soktiH / AzvAsya vizramya / rathI dhanvI ca sanniyAdi / sa tvaM tadA tAdRzaM me balaM rathastha ityupalakSaNam dhAnuSkazca san drakSyasItyanvayaH // 144 // sa iti / atra kriyAbhedAttacchandatrayamiti na tadvaiyarthyam / sahatA mukuTabhaGgakRta lajjayeti bhAvaH // 142 // tasminniti / praviSTe, laGkAmiti zeSaH / dAnavadevazatrAvityanena rAvaNanirgamo devadAnavaha paheturiti sUcyate / saha lakSmaNeneti / lakSmaNasya pUrvameva vizalyatvepyAdarAta punaH karaNam / para | mAhavAya ityanena vizalyakaraNaM vinA sugrIvAdInAM harINAmanyatrAnayanAsaMbhavaH sUcyate // 146 // pUrvasUcitaM devAdiharSe prapaJcayati tasminniti / || prabhinne parAjite / dizaH dikpAlAH sAgarAH sAgaravAsinaH / ambucarAH sAgarabhinnAmbucarAH / hRSTAH vabhUvuriti zeSaH / paSThayAM rAvaNamukuTabhaGgaH | // 147 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonaSaSTitamaH sargaH // 59 // gacchAnujAnAmItyAzvAsya vizramya // SaSThayAM rAvaNasya prathamaparAjayaH // 144-147 // iti zrImahe0 zrIrAmAyaNa0 yuddhakANDavyArUpAyAm ekonaSaSTitamaH sargaH // 59 // sa0-toraNAt raNamaNDalAt prayAhi / jAnAmi anujAnAmi / prayAhi jAnAmi iti pAThaH / upasargAca dhAtulInArthayota kA ityupapadyate anujAnAmIti / rathI sahAyAtAnekarathavAn / samvItyapyeva neva sa ravaM dhanvati vA / prekSyasi prekSiSyati // 144 // bhUmyambucarAH bhUmicarAH ambucarAH manuSyAdayo yAdAMsi ca / prahRSTAH sarvopakartRpasya sarvApekSitatvAditi bhAvaH // 147 // For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pA.rA.bhU. // 182 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha kumbhakarNaprabodhanaM SaSTau sa pravizyetyAdi / rAmavANabhayArditaH kimidAnImapi rAmavANAH patepuriti bhayapIDitaH / vyathitendriyaH duHkhita manaskaH // 1 // manovyathAmupapAdayituM taddhetuM sadRSTAntamanuvadati-mAtaGga iveti / mahAtmanA mahAbhAvena, balavatetyarthaH // 2 // brahmadaNDeti / brahmadaNDaH brahmazApaH sarvAstranigaraNakSamo vasiSThadaNDo vA brahmAstraM vA / yugAntakAlasamutthito'grivarNo dhUmaketurityeke / tatprakAzAnAM bANAnAmiti sa pravizya purIM laGkAM rAmabANabhayArditaH / bhagnadarpastadA rAjA babhUva vyathitendriyaH // 1 // mAtaGga iva siMhena garuDeneva pannagaH / abhibhUto'bhavadrAjA rAghaveNa mahAtmanA // 2 // brahmadaNDaprakAzAnAM vidyutsadRzavarcasAm / smarana rAghavabANAnAM vivyathe rAkSasezvaraH // 3 // sa kAJcanamayaM divyamAzritya paramAsanam / viprekSamANo rakSAMsi rAvaNo vAkyamabravIt // 4 // sarva tat khalu me moghaM yattaptaM paramaM tapaH / yat samAno mahendreNa mAnuSeNAsmi nirjitaH // 5 // idaM tadbrahmaNo ghoraM vAkyaM mAmabhyupasthitam / mAnuSebhyo vijAnIhi bhayaM tvamiti tattathA // 6 // deva dAnavagandharvairyakSarAkSasapannagaiH / avadhyatvaM mayA prAptaM mAnuSebhyo na yAcitam // 7 // viditaM mAnuSaM manye rAmaM dazarathAtmajam / ikSvAkukulanAthena anaraNyena yatpurA // 8 // utpatsyate hi madvaMze puruSo rAkSasAdhama / yastvAM saputraM sAmAtyaM sabalaM sAzvasArathim / nihaniSyati saGgrAme tvAM kulAdhama durmate // 9 // LL ' adhIgarthadayezAM karmaNi " iti SaSThI // 3 // 4 // sarvamiti / me mayA yattapastaptaM tat sarva moghamU, jAtamiti zeSaH // 5 // brahmavAkyaM tu phalita | mityAha - idamiti / tvaM mAnuSebhyo bhayaM vijAnIhIti yat brahmaNo ghoraM vAkyaM tadidaM mAmabhi mAM prati upasthitaM mayi phalitamityarthaH / yatastat brahma vAkyaM tathA / na tu moghaM bhaviSyatItyarthaH // 6 // deveti / prAptaM yAcitvA prAptam, mAnuSebhyo'vadhyatvaM naiva yAcitamityarthaH // 7 // viditamityAdi sArva zlokadvayamekAnvayam | yastvAmityatra tu Amiti chedaH / AmityaGgIkAre / yastu puruSastvAM saGgrAme nihaniSyati saH madvaMze utpatsyate / a nizcitam / // 1 // 2 // brahmeti / brahmadaNDaprakAzAnAM brahmadaNDo nAma yugAntakAlasamutthito'grivarNo dhUmaketuH / yadrA brahmadaNDo brahmAstram / rAghavabANAnAmiti karmaNi SaSThI | 3-5 // idamiti / tvaM mAnuSebhyo bhayaM vijAnIhIti brahmaNo ghoraM yadvAkyaM tadidaM mAmabhyupasthitam, tadvAkyaM tathA amoghamityarthaH // 6 // 7 // viditamityAdi sArdhazlokadvayamekam / zapto'hamityetaduparitanaM kAkAkSinyAyenAtrApi sambadhyate / he rAkSasAdhama / yaH sapurva sAmAtyaM tvAM saGgrAme nihaniSyati For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 60 // 1817 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org iti evaMprakAreNa ikSvAkukulanAthena anaraNyena yat yasmAt purA viditaM pratijJAtam / " vidito jJAtavizrutau " iti nAnArtharatnamAlA / tasmAt mAnuSaM rAmaM dazarathAtmajaM dazaratha putratvena jAtaM manye / rAkSasAdhama kulAdhameti jAtitaH kulatazca nIcatvamucyate / duHkhAtirekAdanaraNyokta paruSAnuvAdaH / anye tu tvAmiti dviruktiranusmaraNArthetyAhuH / apare tvAgrahAtizayena dviruktiriti / tvAM pratyutpatsyata iti dvitIyatvAM zabdAnvaya ityeke || 8|| 9 || zapto'haM vedavatyA ca yadA sA dharSitA purA / seyaM sItA mahAbhAgA jAtA janakanandinI // 10 // umA nandIzvarazcApi rambhA varuNakanyakA / yathoktAstapasA prAptaM na mithyA RSibhASitam // 11 // etadevAbhyupAgamya yatnaM kartumihArhatha / rAkSasAzcApi tiSThantu caryAgopuramUrddhasu // 12 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | kiMcAI purA vedavatyA zapto'smi / matkRte tava vinAzo bhaviSyatIti / kaddetyatrAha yadeti / sA vedavatI yadA gharSitA balAtkRtA tadA / adya tayA kiM kriyate ? sItA hyetadupadravamUlamityatrAha seyamiti / sA vedavatI svazApanirvAhArthaM sItA jAtA // 10 // umAdayazvatvAraH tapasA tapaHprabhAvena yathoktAH yathoktavantaH tathA prAptaM siddham / RSibhASitaM na mithyA bhavati hi / nandIzvararambhAjJApAvuttararAmAyaNe proktau / umAvaruNakanyakAzApo cAnenaiva siddhau // 11 // etat zApasvarUpam / abhyupAgamya jJAtvA / iha prakRte zatruvijaye kArye / yatnam avadhAnaM kartumarhatha / caryAH gopurapArzvastha bhaTasaJcAra sa puruSo maze tvAM pratyutpatsyate hi iti / yadyasmAtkAraNAdikSvAkukulajAtena anaraNyena purA zapto'haM tasmAnmayA pUrvameva viditaM dazarathAtmajaM rAmaM mAnuSaM manya iti sambandhaH / svAmiti dviruktirAgrahAtizayena // 8 // 9 // zapto'hamiti / vedavatyA cAhe zaptaH / kutaH ? purA yadA yasmAtkAraNAta sA vedavatI dharSitA / astu, prakRte kimAyAtamata Ahe seyamiti / mahAbhAgA saiva vedavatyeva janakanandinI sItA jAtetyarthaH // 10 // umeti / tapasA tapobalena yathoktaM tattathaiva mayA prAptam atastadRSibhASitaM na mithyeti sambandhaH / yathoktaM tanmayA prAptamiti vA pAThaH / etairyathA uktaM tanmayA prAptamityarthaH / umAzApastu kailAsagiricAlanavelAyAM rAvaNa! te strInimittaM vadha ityevaMrUpa iti jJeyam / nandIzvarazApastu uttararAmAyaNe 'yasmAdvAnaramUrti mAM dRSTvA rAkSasa durmate / maukhyanmAmavajAnISe parihAsaM ca mukhasi / tasmAnmadrUpasaMyuktA madvIryasamatejasaH / utpatsyante vadhArthaM hi kulasya taba vAnarAH // " iti / rammAzabdena rambhA nirbaMndhakRta nalakUbarazApa ucyate / taduktamuttarakANDe " yadA tvakAmAM kAmAta dharSayiSyati yoSitam / mUrdA tu zatadhA tasya zakalIbhavitA tadA // " iti / varu kanyakA puJjikasthalA / tena ca tatribandhana brahmazApo vivakSitaH / so'pi strIdharSaNanimittavadharUpaH // 11 // etadeva etacchApanimittameva abhyupAgamya For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA. 182 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pradezAH // 12 // brahmazApAbhibhUtaH brahmazApakRtanidvAparavaza ityarthaH // 13 // kimarthaM kumbhakarNo vizeSyata ityAzaGkaya kavirAha-sa parAjitamiti Adideza, kumbhakarNavibodhanArthamiti zeSaH // 14 // dvAreSu avAntaradvAreSu / yatnaH kriyatAm, prAkArazcAdhirUyatAm, vAnarAnArohArthamiti bhAvaH / nidrAvazasamAviSTaH nidrAvazena zayAnaH / sadyaH kartavyatvAya punaruktiH // 15 // sukhamiti / duHkhite cintAkule anavAsakAme mayi jAgrati satIti zeSaH / sa cApratimagambhIro devadAnavadarpahA / brahmazApAbhibhUtastu kumbhakarNo vibodhyatAm // 13 // sa parAjitamAtmAnaM prahastaM ca niSUditam / jJAtvA rakSobalaM bhImamAdideza mahAbalaH // 14 // dvAreSu yatnaH kriyatAM prAkArazcAdhiruhyatAm / nidrAvazasamAviSTaH kumbhakarNo vibodhyatAm // 15 // sukhaM svapiti nizcintaH kAlopahatacetanaH / nava SaT sapta cASTau ca mAsAn svapiti rAkSasaH // 16 // na kevalamidAnImeva sarvadApyevamevetyAha naveti / kadAcitravamAsAn kadAcita paNmAsAn kadAcitsamAsAna kadAcidaSTamAsAMzcAniyamena svapitI tyarthaH / ata evottarakANDe avizeSeNa varaprArthanA kumbhakarNena kiyate- "khaptuM varSANyanekAni devadeva mamepsitam" iti / uttaratra rAmaM prati vibhISaNa vacane- "zayitA hyeSa paNmAsAne kAhaM jAgariSyati" iti vacanaM tu pakSAntarANAmapyupalakSakam, anyUnAbhiprAyaM vA / saptamAsAdisvApasaMbhadepi paNNAsa svApaH saMbhavatyeva / yadvA navasaptadazASTau ca mAsAn svapiti rAkSasa iti pAThaH / dazASTau dazamAsAnau satyAM navasaptamAsAn paNmAsAnityarthaH / aSTirazanam, nAza iti yAvat / navasa tamAsAH SoDazamAsAH teSu dazamAsaLIpe hi SaNmAsA evAvaziSyante / athavA " paDahaimasAntasaMpAdyAharutsRjanti paDadairhi yAsAntsaMpazyantyarthamAsai masAntasaMpAdyAharutsRjantyardhamAsorha mAsAntsaM pazyantyamAvAsyayA mAsAn saMpAdyAharutsRjantyamAvAsyayA hi mAsAn jJAtvA / yatnaM kartumarhatha, laGkArakSama iti zeSaH / tatmakAramevAha rAkSasAzceti // 12 // 13 // akAle rAvaNaH kimiti kumbhakarNa vodhitavAnityapekSAyAM kavi rAha-sa parAjinamiti / saH mahAbalo rAvaNaH prahastaM nivaditam AtmAnaM ca parAjitam, vinAryeti zeSaH / rakSaH kumbhakarNa bhImabalaM tAtvA Adideza, sa- brahmazApAbhibhUtaH brahmaNAntaraM kumbhakarNA zApodatta iti tenAbhibhUtaH / "tasmAkamapati mRtakaH zayiSyate / " ityanevA vyaktam / na ca tasya varAdeva sthApasiddheH zApo vyartha iti vAcyam sarasvatyA svAnukUlaM vAcayitvA lagi gate sati deverahaM vati iti jJAlA svacchandatvAtsvApara nAhe tathA karomIti nizcitya punazca kumbhakarNena prajAbAdhe sati kathitacApa sArthakyasambha bAta / abhibhUtaH tiraskRtaH / yayokamuttarakANDe "varalyAjena moho'smai dIyatAmamitaprabha " iti / / 13 / / For Private And Personal Use Only TI. yu. kA. 0 60 // 182 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir saMpazyanti paurNamAsyA mAsAntsaMpAdyAharutsRjanti paurNamAsyA hi mAsAntsaMpazyanti" ityuktamAsavikalpeSu paDahAnAmapi mAsatvazravaNAttatprakAreNa navapaDityuktatriMzanmAsA api azItyuttarazatadinatayA amAvAsyayA paurNamAsyA vA parigaNanena paNmAsA evaM saMpadyanta iti na kazcidvirodhaH / tathA hi-asti kiMcit utsargiNAmayanaM nAma satraM gavAmayanasya vikRtiH| tatra prakRtau dvAdazamAseSvanuSTheyAnAM somayAgavizeSANAM triMzato'nuSTheyatvAna kiMcidaharutssraSTuM zakyate / tadvikRtAvatra pratimAsamekasminnahani somayAgaparityAgo vidhIyate / tatra katamamahastyajyatAmityapekSAyAmucyate- amA vAsyayA mAsAntsaMpAdyAharutsRjantyamAvAsyayA hi mAsAntsaMpazyanti paurNamAsyA mAsAntsaMpAdyAharutsRjanti paurNamAsyA hi mAsAntsaMpazyanti' iti / mantrayitvA prasupto'yamitastu navame'hani / taM tu bodhayata kSipraMkumbhakarNa mahAbalam // 17 // asyArthaH-amAvAsyAyAmanuSTheyena yAgena pUrvamAsaM parisamApya uttarasyAdibhUtamahastyajyatAmiti / paurNamAsyAmanuSTeyena yAgena pUrvamAsaM prismaapy| uttarasyAdibhRtamahastyajyatAmiti ca / asmin vidhAne arthavAde prasiddhivAcinA hizabdena amAvAsyAyA mAsAntatvam / uttaravAkye porNamAsyA mAsAntatvaM ca zrutam / evam 'ardhamAsermAsAntsaMpAdyAharutsRjantyardhamAsahi mAnAn saMpazyanti paDahermAsAn saMpAdhAharutsRjanti paDahehi mAsAntsaM pazyanti ' ityatrApi pakSAtmakaH paDahAtmako'pi mAso'stIti hizabdA darzitam / nanu ca paDaheriti bahuvacananirdezAt paJcabhiH SaDaheriti vyAkhyA nena triMzadinAtmako mAsa evAtra kathyata iti cennaH ardhamAsarityatrApi tathAtvApatteH / tadAnI bahudhamAsAnAM mAsatvasvIkAre pakSatrayasyApi mAsatva prsnggH| tatra" pakSAvai mAsAH" ityuktarItyA ekakasya pakSasya mAsatvasvIkAre atrApyAkasyeva paDahasya mAsatvasvIkAro yuktH| pUrvakalpaSviva 5 atrApi prasiddhivAcakahizabdaprayogAt / anyathA uttarAnuvAke "paDahemAsAntasaMpAdya yatsaptamamahastasminnutsRjeyuH" iti vAkyavirodha: syAt / saptamatvaM hyatra viziSyate / paDahemAsAnityatra mAsazabdasya mAsaikadezalakSaNAGgIkAre sa eva dopaH / tasmAt paDadAtmako'pi mAso'stIti siddham / tamimaM zrotaM paDahamAsatvapakSamanusmarantaH paNmAsAneva vadanti-nava paTsata cASTau ca mAsAn svapiti rAkSasaH iti // 16 // nanu suptaH kathaM boSayituM zakya ityAzaGkaya idAnImeva svApArambhAt suprabodho'yamityAzayenAha-mantrayitveti / atra kecit-' ekAI jAgariSyati' iti kumbha bodhanaM pratIti zeSaH // 14-15 // mantraM kRtvA prasupto'yamitastu navame'hanItyanenAyamoM darzitaH-itaH laGkAvarodhadivasAta navame'hani masupta ityarthaH / tathAhi For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 18 // karNasya svApotsarjanAnantaramekasmin dina eva prabodhaniyamasyoktatvAnmantrakaraNadinasamanantaradina eva kumbhakarNasya svaapaarmbhH| 'AjagAma muhUrtenAzakA . ityanena vibhIpaNAgamanamapi mantradina ev| " vibhISaNenAzu jagAma saGgamam" ityanena tadAgamanAnantarameva tasya svIkAraH / tadivasaprabhRti divasatraye / samudraprArthanArtha rAmasya darbhazayanam / tadanantaraM paJcadineSu setubandhaH / setubandhapUrtidivase eva sAyaMkAle suvelArohaNam / tasyAmeva rAtrI sugrIvarAvaNayo Indvayuddham / samanantaradine tumulayuddham / tatraiva rAtrau nAgapAzabandhamokSau / dhUmrAkSavajradaMSTrAkampanavadhazca / anantaradine prahastavadhaH rAvaNamukuTabhaGgazca / evaM divasagaNanopapattiriti vadanti / taccintyam |suvelaarohnnraatrau pUrNacandrodayavarNanena suvelArohaNadinaM paurNamAsIti siddham / rAvaNamaraNadinaM cAmA vAsyeti sphuTam / evaM ca tvaduktarItyA dvitIyAyAmeva mukuTabhaGge rAvaNasya darzaparyantaM vilambya yuddhakaraNaM cintyam / vastutastu itaH prasaktAyuddhArambha dinAdityarthaH / taddinamapahAya tatpUrvadinApekSayA navame'hani tatpUrvadinakRtamantraH prsuptH| tathA ca paurNamAsyAM suvelArohaNaM prathamAyAM yuddhaarmbhH| tatpUrva navamadinaM saptamI / tasyAM kumbhakarNaH suptaH, rAmasya darbhazayanArambhazca / SaSThayAM kumbhkrnnaadibhimntrvicaarH| tasyAmeva vibhISaNanirgama iti / itthaM cAhuH-sItAharaNAta pUrva trayodazasaMvatsarA gtaaH| caturdazavarSArambhe sItA hRtA, pampAtIre vasantavarNanAt / ASADhe vaalivdhH| tadanantaraM vrssrtuvrnnnaat|| Azvayuje sItAnveSaNasamutsAhanamiti sphuTam / svayaMprabhAbile bahukAlo gataH / phAlgunazuddhatrayodazyAM hanumato lngkaaprveshH| "puSpitAgrAn vasantAdau dadarza vividhAn drumAn" iti vasantAdibhUtaphAlgunamAsatAsUcakavRkSApapuSpitatvoktyA tathA prtiiteH| "sthitaH kakudyAniva tIkSNazRGgaH" iti zloke pratipUrNazRGga iti padena pratipUrNazRGgavaccandravarNanasya tasyAmeva saMbhavAt / yasmindine rAtrI lAyAM sItAnveSaNaM tadanantaradina eva prAtalakAdAhaH // "avazyameva draSTavyA mayA laGkA nizAkSaye" ityuktatvAt |anntrN tasminneva dine avilamcena pratyAgamanam / "yadi vAmanyase vIra vasekAhamarindama" iti / sItayA pRSTe "evamAzvAsya vaidehI hanumAnmArutAtmajaH / gamanAya matiM cakre" ityukteH / upasi laGkAdAhAnantaraM tasminneva dine madhyAhnAt pUrvamevAGgadA| dibhirmadhuvanavidhamanapUrvakaM rAmaprAptiH, ariSTaparvatArohaNe tadvarNanavyAjena "bodhyamAnamiva prItyA divAkarakaraiH sukhaiH" iti sUryodayasamayamuktvA anantara mstmyaanukteH| tasminneva divase caturdazIzeSayuktapaurNamAsIyute madhyAhne yuddhyaatraa| "asminmuhUrte sugrIva pryaannmbhirocye| yukto muhUrto vijayaHprApto ta // 1833 "ekAhaM jAgariSyati " iti brahmavAkyena ekasminneva divase prabodhaniyamasyoktatvAt " nava SaT sapta cASTau ca mAsAn svapiti rAkSasaH " ityanena nidrA niyamaspAnuktatvAta mantrakaraNadinasamanantaradina eva kumbhakarNasya svApArambhaH / 'jagAma sa muhUrtena yatra rAmaH salakSmaNaH' ityanena vibhISaNAnugamanamapi mantra For Private And Personal Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir madhyaM divAkaraH" ityukteH / yasmindine'bhijiti prasthAnaM tatparedhureva samudratIre senaaniveshH| "sA sma yAti divArAcaM mahatI harivAhinI" ityArabhya "muhUrta kvApi nAsata" ityukteH| yatra dine lavAdAhastatraiva divase sabhAyAM mantribhiH saha kiMcidvicAramuktvA " visarjayitvA tAn sarvAn praviveza svakaM gRham" ityantena laGkAdAidinavRttAntaM parisamApya tataH pratyupasi prApte' ityAdinA anantaradine uSaHkAle vibhISaNopadezaM dvitIyamuktvA tato mantra vicArAya rAvaNe kumbhakarNavibhISaNAdibhiH sabhAM praviSTe vibhISaNasya tRtIyamupadezamuktvA " ityuktvA paruSaM vAkyaM rAvaNaM raavnnaanujH| AjagAma muhU tena yatra rAmaH salakSmaNaH // " ityavicchedena laGkAdAhadinAnantaradina eva samudratIre rAmasakAzAgamavarNanena ca dvitIyadine rAmeNa samudratIraM prAptamityava gamyate / samudratIraprAptidinaM ca ziSTaphAlgunapaurNamAsI / ata eva 'uttarAphalgunI hyadya ' iti caturthasargazloke prasthAnadinasya paurNamAsIyuktatvavacanamapya viruddham / samudratIraprAptidinasya paurNamAsIyuktatvaM ca "caNDanakragrahaM ghoraM kSapAdau divasakSaye / candrodayasamutaM praticandrasamAkulam" iti sandhyAsamaya eva candrodayapratipAdanAt siddham / senAnivezavRttAnto vibhISaNAgamanavRttAntazca ekadinabhAvyapi vAcaH kramavartitvAt krmennoktH| prathamAyAM rAmasya darbhazayanArambhaH kumbhakarNasvApArambhazca / caturthIpaJcamISaSThIsaptamyaSTamISu setubndhH| aSTamyAM rAtrI suvelArohaNam / yattu suvele "pUrNacandrapradIpA ca nizA samabhivartata" iti vacanam, tatpUrNacandra iva pradIpA yasyAM nizAyAmityevamarthakaM vyAkhyeyam / sugrIvasenAyAM bheryAdInAmiva pradIpAdInAmapi saMbhavAt / suvelArohaNAnantaradine divA lngkaanirodhH| "tAM rAtrimuSitAstatra suvele haripuGgavAH / laGkAyAM dadRzurvIrA vanAnyupavanAni ca" ityup| kramya yuddhavarNanAt / tatraiva prathamadinayuddhe rAtrau nAgAstrabandhatadvimokSAdi / "yuddhayatAmeva teSAM tu tathA vAnararakSasAm / ravirastaM gato rAtriH pravRttA prANahAriNI" ityArabhya "sA babhUva nizA porA hriraakssshaarinnii| tataste rAkSasAstatra tasmistamasi dAruNe / rAmamevAbhyavartanta-" "taM bhIma vegA harayo nArAcaiH kSatavigrahAH / andhakAre na dadRzuH" ityAdibhistAmeva rAtri pratyabhijJApya "nirantarazarIrau tau bhrAtarau rAmalakSmaNau / kuddhenendra jitA vIrau pannagaiH zaratAM gateH" ityAdipratipAdanAt / tatraiva nizIthe vAnaraharSanAdakupitena rAvaNena prapitayodhUmrAkSavajradaMSTrayoryuddhaM tadadhazca / tayo yude divA jJApakAbhAvAt vAnaraharSAnantaryazravaNAcca / rAtrizeSeNa tayorvadhAnantaraM dvitIyadine akampanayuddham / tannirgamanavelAyAm-"abhavat sudine cApi durdinaM rUkSamArutam" iti diyA jJApakasattvAt / akampanavadhAnantarameva rAvaNasya pUrvAhna eva purIparyaTanam / akampanavadhA dina eva / vibhISaNenAzu jagAma saGgamam ' iti tadAgamanAnantarameva vibhISaNasya svIkAraH, tadinamArabhya dinatrayaM samudramArthanArtha rAghavasya darbhazayanam / For Private And Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir pA.sa.bha. TI.yu.kA. sa060 // 184RAH nantaraM prahastayuddhamavilambana tasminneva dine mdhyaahne| nanu, 'anyonyamabhisaMrabdhA grahAzca na cakAzire' iti grahANAM prakAzapratiSedhena prahastayuddhaM rAtrAviti cenna, uttaratra divAyuddheSu divAdarzanAyogyAnAmapyarthAnAM pratipAdanAda / yayA rAvaNayuddhe-"prAjApatyaM ca nakSatraM rodiNI zazinaH priyAm / samAkamya budhastasthau prajAnAmazubhAvahaH" ityAdi / na ca 'sarvarAtramavartata' iti pAThAnurAdhAdAtrAveva tatpratipAdana miti vaktuM zakyam; tadapa pAThatvasyAnte vakSyamANatvAt / tasminneva dvitIyadine rAvaNaparAjayakumbhakarNaprabodhanakumbhakarNayuddhAni / kAlavizeSamasaGkIyAnantaramavicchedena tadukti pUrvakamagrimakRtye brahmAstrabandhanatadvimokSarUpe kAlavizeSakIrtanAt / dRzyate hi-" saptayaSTirhatAH koTayo vAnarANAM taravinAm / ahnaH paJcamazeSeNa / vallabhena svayambhuvaH" iti / atra ahnaH paJcamazepo nAma sAyaMkAla eva / "prAtaHsaGgAvamadhyAhnAparAhA sAyamityamI / ekasyAhnaH paJca bhAgA viditaaH| kAlacintakaiH // " iti vacanAt / tasyAmeva dvitIyAyAM rAtrI brahmAstravimokSAnantaraM punarlaGkAnirodhataddAhakumbhanikumbhayUpAkSazoNitAkSaprajavAkampana mkraakssvdhaaH| "tato'stagata Aditye rAtrau tasminnizAmukhe / laGkAmabhimukhAstolkA jagmuste puuvrssbhaaH||" ityukteH| evaM paripUrNadinadyena mUla balendrajidrAvaNavyatirikteSu vyapadiSTarAkSaseSu hateSu tRtIyadinamArabhya dinatrayeNendrajiyuddham, "ahorAstribhirvIraH kathaMcidvinipAtitaH" ityukta tvAt / atha paSThadine mUlabalavadhaH / tasmin dine sAyaMkAlamArabhya divArAcaM rAvaNayuddham / saptamadine rAvaNavadhaH / athavA saptamadine rAvaNayuddham / aSTamadine prAtaHkAle rAvaNavadhaH / " abhyutthAnaM tvamadyaiva kRSNapakSacaturdazIm / kRtA niryAdyamAvAsyAM vijayAya blairvRtH||" ityAdisandarbhasyobhaya / tathApi yojayituM zakyatvAt / pucchAmAvAsyAyo rAvaNavadha iti kRtvA amAvAsyAyo rAvaNavadha iti prvaadH| evaM sati "rAmarAvaNayoyudaM saptarAtramavartata" ityAdipATho'pi senAsahitarAvaNayuddhApekSayA snggcchte| " mantrayitvA prasupto'yamitastu navama'hani" iti sakalakozasthitavacanaM ca saGgacchate / itaH asmAdinAt mama mukutthbhnggdinaadityrthH| navame'hani etadinamapahAya etatpUrvadinApekSayA navame'hani |mnvyitvaa prsuptH| tatpUrvadine mantraM kRtvA tasmin dine prasupta ityarthaH / nanu hanumato laGkApravezakAlo dazamamAsa ityavagamyate / tathAhi sItAM prati rAvaNavacanam-" dvau mAso rakSitavyo me yo'yadhiste mayA kRtaH" iti / hanumantaM prati sItAvacanaM ca-"do mAsau tena me kAlo jIvitAnugrahaH kRtaH / vartate dazamo mAso dau tu zeSo pUvaGgama" ityAdi / ataH | nizAstisro'ticakramuH' ityuktatvAta / tadanantaraM paJca dineSu setubandhaH / setubandhaparipUrtidivasa para sAyaMkAle samudtaraNam ' garuDamyUhamAsthAya / tIre niviSize rAjJA' ityAdhuktatvAt / tadanantaradine subelArohaNam, rAtrI tatrAvasthAnaM ca" to rAvimuSinAstatra suvele haripuGgavAH" ityuktatvAt / tadanantara - // 14 // For Private And Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsen Gyanmandir kathamuktaprakriyAsaGgatiriti cet, maivam, "Urca mAsAna jIveyam' 'mAsAdUna jIviSye tvayA hInA nRpAtmaja" ityAdivacanavirodhena tAdRzavacanasya rAvaNAbhiprAyaviSayatvAt / rAvaNo hi sItAsAntvanAya tathoktavAn / sItA tu vartamAnamAsamAtreNa caturdazavarSapUrti jAnantI "mAsAdUrya na jIviSye" iti sandidezati sarvasustham // 17 // sa tu ahamiva na zApagrasta ityrthH| kakudaH pradhAnam / "prAdhAnye rAjaliGge ca vRpAGge kakudo'striyAm" ityamaraH 18-20 // akAle tatprabodhanamanucitamityatrAha-kiM kariSyAmIti / sAhyAya sAhAyyAya // 21 // te viti / paramasambhrAntAH kathamenamakAle prabodha sa tu saGgace mahAbAhuH kakudaH sarvarakSasAm / vAnarAna rAjaputrau ca kSiprameva vadhiSyati // 18 // eSa ketuH paraH saGghaye mukhyo vai sarvarakSasAm / kumbhakarNaH sadA zete mUDho grAmyasukhe rtH|| 19 // rAmeNa hi nirastasya saGgrAme 'smin sudaarunne| bhaviSyati na me zokaH kumbhakarNe vibodhite // 20 // kiM kariSyAmyahaM tena zakatulyabalena hi| IdRze vyasane prApte yo na sAhAya kalpate // 21 // te tu tadracanaM zrutvA rAkSasendrasya rAkSasAH / jagmuH parama sambhrAntAH kumbhakarNanivezanam // 22 // te rAvaNasamAdiSTA mAMsazoNitabhojanAH / gandhamAlyAMstathA bhakSyA nAdAya sahasA yayuH // 23 // tAM pravizya mahAdvArA sarvato yojanAyatAm / kumbhakarNaguhAM ramyAM sarvagandhapravAhi nIm // 24 // kumbhakarNasya nizvAsAdavadhUtA mhaablaaH| pratiSThamAnAH kRcchreNa yatnAt pravivizuTuMhAm // 25 // yiSyAma iti vyAkulAH // 22 // ta iti / prabodhazaktivivRddhayartha mAMsAdikaM bhuktvA kumbhakarNasya prabodhakAlikAttApAdizAntaye gandhamAlyAdikaM gRhItvA yayurityarthaH // 23 // tAmityAdizvokadvayamekAnvayam / sarvataH catasRSu dikSu / sarvagandhapravAhinI kumbhakarNAnuliptacandanAdigandhapravAhavatIm / dine sugrIveNa rAvaNamukuTamaGgaH suvelAdabAhya laGkAvarodho'GgAdapreSaNaM ca / tadanena prakAreNa divasagaNanoepasiriti // 17 // sa viti / kakudaH pradhAnam / vAna rAn rAjaputro vaSiSyati / vastutastu rAjaputrI, vineti shessH| dAnarAn vssissytiityrthH||18-20|| evamukte satyapi tUSNIM tiSThato rAkSasAn mati vibhya(dAvAhakiM kariSyAmIti / zakratalpavalena tela rAmeNa vyasane prApte yaH ka ityarthaH / ko'pi na sAhAya kalpate ataH kiM kariSyAmIti sambandhaH / yadvA nAyaM prabodhasya samaya ityAzaya idAnImIzasamaye nopakariSyati cettena kiM prayojanamityAha-kimiti / Ize vyasane prApte sati yaH kumbhakarNaH na sAhmAya kalpate tetra kiM - For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 185 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumbhakarNaguhAM pravizya nizvAsAdavadhUtAH santaH kRcchreNa pratiSThamAnAH abhimukhaM gacchantaH yatnAttAM guhAM vivizuriti yojanA // 24 // 25 // kAJcana kuTTimAM svarNamayanibaddhabhUmim // 26 // vikRtaM nidrAkAlikavikArayuktam / vikIrNa zithilam // 27 // UrdhvatyAdizlokatrayamekAnvayam / Urdhva tAM pravizya guhAM ramyAM zubhAM kAJcanakuTTimAm / dadRzurnairRtavyAghraM zayAnaM bhImadarzanam // 26 // te tu taM vikRtaM suptaM vikIrNamiva parvatam / kumbhakarNa mahAnidraM sahitAH pratyabodhayan // 27 // UrdhvaromAJcitatanuM zvasantamiva pannagam | trAsayantaM mahAzvAsaiH zayAnaM bhImadarzanam // 28 // bhImanAsApuTaM taM tu pAtAlavipulAnanam / zayyAyAM nyastasarvAGgaM medorudhiragandhinam // 29 // kAJcanAGgadanaddhAGgaM kirITinamarindamam / dadRzurnairRtavyAtraM kumbhakarNe mahAbalam // 30 // tatazcakrurmahAtmAnaH kumbhkrnnaagrtstdaa| mAMsAnAM merusaGkAzaM rAziM paramatarpaNam // 31 // mRgANAM mahiSANAM ca varAhANAM ca snycyaan| cakrurnairRtazArdUlA rAzimannasya cAdbhutam // 32 // tataH zoNita kumbhazca madyAni vividhAni ca // 33 // purastAt kumbhakarNasya cakrastridazazatravaH / lilipuzca parArdhyena candanena parantapa // 34 // divyairAcchAdayAmAsurmAlyairgandhaiH sugandhibhiH / dhUpaM sugandhaM sasRjustuSTuvuzca parantapam // 35 // jaladA iva conneduryAtudhAnAstatastataH / zaGkhAnApUrayAmAsuH zazAGkasadRzaprabhAn / tumulaM yugapaccApi vineduzcApya marSitAH // 36 // nedurAsphoTayAmAsuzcikSipuste nizAcarAH / kumbhakarNavibodhArthaM cakruste vipulaM svanam // 37 // romAJcitatanum UrdhvabhUtaromavyAptatanum / bhImanAsApuTaM bhayaGkaranAsArandham / medorudhireti, pItAvaziSTeti zeSaH // 28-30 // agratazcakkuH purata zcikSipurityarthaH / paramatarpaNam atyantatRptikaram // 31 // rAzi cakruH agrato rAzi cakrurityarthaH // 32 // madyAni madyakumbhAnItyarthaH // 33 // lilipuH |lepanaM cakruH / parArthena zlAghyagandhena // 34 // mAlyagandhaiH mAlyacandanaiH // 35 // tatastataH punaH punarityarthaH / tumulaM nirantaraM yathA tthaa| yugapadvineduH amarSitAH mahatA prayatnenApyanutthAnAjjAtakoghAH santaH neduH || 36 | AsphoTayAmAsuH tADayAmAsuH / cikSipuH zarIraM kampayAmAsuH / kumbheti kariSyAmIti sambandhaH // 21-25 // kAthanakuTTimAM kAJcananibaddhabhuvam / / 26-33 / / lilipuH lepanaM cakruH kumbhakarNazarIraM lepayAmAsurityarthaH // 34-37 // For Private And Personal Use Only TI. yu.kA. [sa0 60 / / 185 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir itthaM kumbhakarNavibodhArtha vipulaM svanaM cakuriti saGgrahaH // 37 // AsphoTitaM bAhutADanajanyazabdaH / velitazabdena gajitamAtramucyate / siMhanAdamityeka kadbhAvaH / tat vihaGgAH zrutvA bhayena sarvA dizo dravantaH gacchantaH / tatrApi bhayanivRttyadarzanAta tridivam AkAzam kirantaH vizantaH / tatrApi bhaya, zAntimalabhamAnAH sahasA nipetuH bhUmau nipatanti sma // 38 // yadeti / bhRzAtaiH atyantArtipUrvakaiH, uccAvacairityarthaH / bhRzaM tairiti pAThAntaram / sazaGkabherIpaNavapraNAdamAsphoTitakSvalitasiMhanAdam / dizo dravantastridivaM kirantaH zrutvA vihaGgAHsahasA nipetuH // 38 // yadAbhRzAterninadairmahAtmA na kumbhakarNo bubudhe prsuptH| tato musuNThIrmusalAni sarve rakSogaNAste jagRhu dAzca // 39 // taM zailazRGgairmusalairgadAbhivRkSaistalairmudgaramuSTibhizca / sukhaprasuptaM bhuvi kumbhakarNa rakSAsyudagrANi tadA nijadhnuH // 40 // tasya niHzvAsavAtena kumbhakarNasya rksssH| rAkSasA balavanto'pi sthAtuM nAzaknuvan puraH // 41 // tataH parihitA gADhaM rAkSasA bhiimvikrmaaH||42|| mRdaGgapaNavAna bherIH zaGkakumbhagastidA / dazarAkSasa sAhasrA yugapat paryavAdayan // 43 // nIlAJjanacayAkArAste tu taM pratyabodhayan / abhighnanto nadantazca naiva saMvi vide tu sH|| 44 // yadA cainaM na zekuste pratibodhayituM tadA / tato gurutaraM yatnaM dAruNaM samupAkraman // 45 // mahAtmA mhaashriirH| tataH tadA / musuNThI mudgrvishessH|| 39 // gRhItvA prajadhnuzcetyAha-tamiti // 40 // rakSasa iti vizeSaNaM nizvAsAtizayadyota nAya // 41 // tata ityardhamekaM vAkyam / parihitAH dRDhIkRtaparidhAnAH Asan, vakSyamANakAyeM sAvadhAnA AsannityarthaH // 42 // zahAkumbhagaNAn lAzakumbhavAdyagaNAn / dazarAkSasasAhasrAH daza rAkSasasahasrANi parivArabhUtA yeSAM te tthoktaaH||43|| te rAkSasAH abhinanto nadantazca santaH taM prty| MbodhayantrityanuvAdaH / pratibodhane'pi sa na saMvivirena bubudhe| nIlAanacayAkArA ti paritaH saJcAritvayAtanAyoktam // 44 // gurutaraM yatramupAkramana sazaGketi / tridivamAkAzam / kirantaH vyApnuvantaH // 38 // mukhuNThIH mudgaravizeSAna // 39-41 // tataH parihitAH gAda, babhaburiti zeSaH / anyathA rAkSasa zabdo'tirikyeta // 42 // dazarAkSasasAinAH dazarAkSasasahasrANi // 3-15 // For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir cA.rA.bhU. 186 // TI.yu.ko sa060 prabalaM bodhanopAyamArebhira ityarthaH // 45 // tameva yanaM darzayati-azvAniti / tasyopari dhAvanAyeti bhAvaH / sarvaprANaH sarvabaleH // 46 // mahA nASTakaTaraiH mahAkASThAgrastambhaiH, kASThAgrasthaka zAbhirityarthaH / kaTaGkaraH stambhabheda iti kecit / sarvaprANasamudyataiH sarvavalena samudyataiH // 17 // azvAnuSTrAna kharAnAgAn jaghnurdaNDakazAkazaiH / bherIzaGkamRdaGgAMzca sarvaprANairavAdayan // 46 // nijadhnuzcAsya gAtrANi mahAkASThakaTaraiH / mudgarairmusalaizcaiva srvpraannsmudytaiH|| 17 // tena zabdena mahatA laGkA samabhipUritA / saparvatavanA sarvA so'pi naiva prabudhyate // 48 // tataH sahasraM bherINAM yugapat samahanyata / mRSTakAJcanakoNAnA mAsaktAnAM smnttH||49|| evamapyatinidrastu yadA naiva prabudhyate / zApasya vazamApanastataH kruddhA nishaacraaH| mahAkrodhasamAviSTAH sarve bhImaparAkramAH // 50 // tadrakSo bodhayiSyantazcakruranye parAkramam // 51 // anye bherI: samAjaghnuranye cakrurmahAsvanam / kezAnanye pralulupuH karNAvanye dazanti ca // 52 // udakumbhazatAnyanye samasiJcanta karNayoH / na kumbhakarNaH paspande mahAnidrAvazaM gataH // 53 // anye ca balinastasya kUTamudgarapANayaH / mUrdhni vakSasi gAtreSu pAtayan kUTamudrAn // 54 // rajjubandhanabaddhAbhiH zatanIbhizca sarvataH / vadhyamAno mahAkAyo na prAbudhyata raaksssH||55|| prabuddhayate prAbudhyata // 18 // mRSTakAJcanakoNAnAM mRSTakAJcanaM jhodhitakAJcanaM tanirmitAH koNAH vAdanadaNDAH yAsa tAH tthoktaaH| AsaktAnAM saMha tAnAm // 49 // evamapItyAdi / jhApasya brahmazApasya / kuddhAH pUrvameva kupitAH ! punarapi mahAkrodhasamAviSTAH abhavan // 50 // tadrakSa ityAdi / (parAkramaM muSTiprahArAdikam / mahAsvanaM mahAgarjitam / pralulupuH luptavantaH / dazanti adazan / udakumbhazatAni, AdAyeti shessH||51-53|| anya iti / kUTamudrapANaya ityanena tatpahAraparicayo lakSyate / pAtayan apAtayan // 54 // badhyante ebhiriti bagdhanAni carmAdIni rajavazva sarvaprANaiH sarvavalaiH // 46 // mahAkASThakaTaGkaraizca / kAGkaraH stambhabhedaH // 40 // 48 // muSTakAJcanakoNAnA bhRSTakAJcanAnirmitAH koNAH vAdanadaNDAH yAsA tAH / // 18 // For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir - - * - - - - - - - - bandhanAni ca tairbaddhAbhiH, rajjubandhanAdinA dRDhIkRtAbhirityarthaH / zatAbhiH gadAvizepaiH / vadhyamAnaH pIyamAnaH // 55 // vAraNAnAmiti / sparza para mabudhyata vAraNapradhAnanaM kevalasparzamabudhyata, kITAdisparzI'yamiti manyate sma / buddhaH viratanidraH // 56 // sa pAtyamAnairiti / pAtyamAnaiH praboghe pyutthAnAya punaH kSipyamANaiH / kSudbhayapIDitaH kSudbhayAbhyAM pIDitaH / bhayamatrAkAlabodhanakRtam / kSudrUpabhayapIDita iti vA / vijRmbhamANaH gAtrabhaGgaM vAraNAnAM sahasraM tu zarIre'sya pradhAvitam / kumbhakarNastato buddhaH sparza paramavudhyata // 56 // sa pAtyamAnagiri zRGgavRkSaracintayaMstAna vipulAna prahArAn / nidrAkSayAt kSudbhayapIDitazca vijRmbhamANaH sahasotpapAta // 57 // sa nAgabhogAcalazRGgakalpau vikSipya bAhU girishRnggsaarau| vivRtya vakaM vaDavAmukhAbha nizAcaro'sau vikRtaM jajRmbhe // 58 // tasya jAjRmbhamANasya vakaM pAtAlasannibham / dadRze meruzRGgAgre divAkara ivoditH|| 59 // sa jRmbha mANo'tivalaH pratiyuddho nishaacrH| niHzvAsazvAsya saJjajJe parvatAdiva mArutaH // 60 // rUpamuttiSThatastasya kumbha karNasya tadvabhau / tapAnte sabalAkasya mevasyeva vivarSataH // 6 // tasya dIptAnisadRze vidyutsadRzavarcasI / dadRzAte mahAnetre dIptAviva mahAgrahI / / 62 // kurvANaH / utpapAta udatiSThat // 57 // vijRmbhamANa ityuktaM vivRNoti-sa iti / dedhye nAgabhogadRSTAntaH, kAThinye avalazRGgadRSTAntaH / yadvA pInane dRssttaantH| girizRGgasArau girishRnggblau| "sAro bale sthirAMze ca" ityamaraH / vivRtya vyAdAya / vaDavA samudramadhyavartinyazvastrI / vikRtaM bhayaGkaraM yathA bhavati tathA // 58 // jAjRmbhamANasya / yaGlukyAtmanepadarugAgamAbhAvAvAo / meruzRGgAne / meruratra sAvarNimeruH tadagrasyaiva sUryasambandhasambhavAt / / aba divAkarasyoditatvaM mahAmeroruttarabhAgasthapuryapekSayA / yadA uditaH dRSTa ityarthaH / gatyarthAnAM buddhyarthatvAt // 59 // pratibuddhaH, abhUditi shessH| samyak prabodhotra vivkssitH||6|| tasya sAbharaNasyetyarthaH / ataH sabalAkasyeti nAdhikopamA / vivarpata iti nIlarUpAtizayoktiH // 61 // viyu tsadRzavarcasI iti nidrAvirAmakAlikacAJcalyoktiH / mahAgraho zanyAgArakAviti parapIDakatvoktiH / dIptAnisahaze iti krauryAtizayoktiH // 2 // AsaktAnAM rAkSasagRhItAnAm // 41-58 // tasyeti / jAjRmbhamANaspa punaH punarjumnamANasya // 59-65 // - - - - - - For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.yu.kAM. .. // 187 // tatAstvatyAda / adazayan, rAkSasA iti shessH| savAn sarvavidhAn / tavAntarabhedato vividhAn bahUn vipulAn / varAhAn varAha vikArAn / babhakSa bhikSayAmAsa / bubhukSito mAMsamadana bubhukSAzAntyartha mAMsamadannityarthaH / tRSitaH zoNitaM pibana tRSNAzAntyartha zoNitaM pibannityarthaH / punarApyAya nArtha meda kumbhAna madyaM ca papau / kumbhaparimitamedAsItyarthaH // 63 / / 64 ||smutpeturiti / pUrva kumbhakarNabhayAdantIya sthitAH, idAnIM tRptatvena tatastvadarzayan sarvAn bhakSyAMzca vividhAn bahUn / varAhAna mahiSAMzcaiva sa bamakSa mahAbalaH // 63 // adana bubhu kSito mAMsaM zoNitaM tRSitaH piban / meda kumbhAMzca madyaM ca papau zakraripustadA // 64 // tatastRpta iti jJAtvA samutpeturnizAcarAH / zirobhizca praNamyainaM sarvataH paryavArayan // 65 // nidrAviza'danetrastu kaluSIkRtalocanaH / cArayana sarvato dRSTiM tAna dadarza nizAcarAn // 66 // sa sarvAn sAntvayAmAsa nairRtAnnairRtarSabhaH ! bodhanAda vismitazcApi rAkSasAnidamabravIt // 67 // kimarthamahamAdRtya bhavadbhiH pratibodhitaH / kaccit sukuzalaM rAjJo bhayavAneSa vA na kim // 68 // athavA dhruvamanyebhyo bhayaM paramupasthitam / yadarthamevaM tvaritairbhavadbhiH pratibodhitaH // 69 // adya rAkSasarAjasya bhayamutpATayAmyaham / pAtayiSye mahendraM vA zAtayiSye tathA'nalam // 70 // na hyalpakAraNe suptaM bodhayiSyati mAM guruH / tadAkhyAtArthatattvena matprabodhanakAraNam // 71 // zAntakodhatvAt prakAzamAjagmurityarthaH // 65 // nidrayA avizade aprasanne ISadunmIlite neve yasya sa tathoktaH // 66 // sa iti / bodhanAt aprabodhya | bodhanAt // 67 / rAjJaH rAvaNasya sukuzalaM kaccit, eSa rAjA ca bhayavAna kim bhayayukto na bhavati hi ? // 68 // evaM saMzayya punarnizcinoti-athaveti / / tatra hetumAha yadarthamiti / yadartha yadyanivRttyartham // 69 // zAtayiSye zAtayiSyAmi, chetsyaamiityrthH| "zadUla zAtane" iti dhAtoNici "zaderagato ta" iti tAdezaH // 70 // alpakAraNe alpakAryanimittam / guruH agrjH| AkhyAta kathayata / arthatattvena tattvArthena, yAthAyaneti yAvat // 71 // 72 // nidreti / nidrAvizadanetraH nidrayA avizade ISadunmIlite netre yasya saH // 66-68 // anyebhyaH zatrubhyaH / yadartha yadhyasananivRttaye // 19 // 70 // arthatattvena For Private And Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 21 devakRtam indrAdikRtam / mAnuSAditi / naH asmAn mAnuSAjAtaM. tumulaM bhayaM saMprabAdhata ityanvayaH // 73 ||n daityeti / vAzabdArtho'nukta samuccayArthaH / devebhyazcetyarthaH / mAnuSaM manuSyAdAgatam / / 74 / / 75 // indrAdibhirapi duSpIDamidaM nagaraM kathaM vAnaraiH pIbyata itytraah-ekenetyaadi| sAnuyAtraH sAnugaH / ekenaiva mahatI pIDA kRtA kiM punarane karihAgatairiti bhAvaH // 76 // mRteti / he mRtetyuktvA / vastutastu mRtetyavibhaktika evaM bruvANaM saMrabdhaM kumbhakarNa mahAbalam / yUpAkSaH sacivo rAjJaH kRtAJjaliruvAca ha // 72 // na no devakRtaM kiMcidyamasti kadAcana / mAnuSAno bhayaM rAjaMstumulaM sampravAdhate // 73 // na daityadAnavebhyo vA bhayamasti hi tAdRzam / yAdRzaM mAnuSaM rAjana bhayamasmAnupasthitam // 74 // vAnaraiH parvatAkArairlakeyaM parivAritA / sItA haraNasantaptAdrAmAnnastumulaM bhayam // 75 // ekena vAnareNeyaM pUrva dagdhA mahApurI / kumAro nihatazcAkSaH sAnuyAtraH skunyjrH|| 76 // svayaM rakSodhipazcApi paulastyo devknnttkH| mRteti saMyuge mukto rAmeNAdityatejasA // 77 // yanna devaiH kRto rAjA nApi daityairna daanvaiH| kRtaH sa iha rAmeNa vimuktaH prANasaMzayAt // 78 // sa yUpAkSavacaH zrutvA bhrAtuyudhi parAjayam / kumbhakarNo vivRttAkSo yUpAkSamidamabravIt // 79 // sarvamadyaiva yUpAkSa harisainyaM salakSmaNam / rAghavaM ca raNe hatvA pazcAdrakSyAmi rAvaNam // 80 // nirdezaH, mRta iti kRtvetyrthH| mRtaprAya iti matvetyartha ityapyAhuH // 77 // yat ya ityrthH| prANasaMzayAditi lyablope paJcamI / yo rAjA devA dibhirapi prANasaMzayaM nItvA mukto na kRtaHsa rAvaNo rAmeNa prANasaMzayaM nItvA aba vimuktaH kRta ityarthaH / yadvA rAjA devAdibhirapi yat na kRtaH na prApitaH tat rAmeNa kRtaH prANasaMzayAdvimuktazcetyarthaH // 78 // parAjayaM parAjayabodhakam // 79-81 // yAthAyanetyarthaH // 71-75 // indrAdibhirapi duSkarapIDanametanagaraM vAnaraiH kathaM vA pIDitamityatrAha-pakenetyAdi // 76 // mRteti mRtaprAya iti matve tyrthH|| 77 // yat ya ityarthaH / prANasaMzayAditi lyakalope paJcamI / yo rAjA devAdibhirapi prANasaMzayaM prApya vimukko na kRtaH sa rAvaNI rAmeNa prANasaMzaya nItyA vimuktaH kRta ityarthaH // 78 // parAjayaM parAjayapratipAdaka vacaH // 79 // salakSmaNaM rAghavaM harisainyaM ca hatvA / vastutastu-salakSmaNaM rAdhaSama, vineti For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.sa.bhU. 1188 // -- sagarvitaM sagarvam / ropavivRddhadApaM krodhavivRddhadurnayam, kumbhakarNaniti zeSaH // 82 // 8 // mahodareti / sampratasthe prasthAtu pupacakrame / zayanAdutpapAtaha ityuttaratra vakSyamANatvAt // 84 // 85 // gatvA rAvaNanivezanaM gatvA / tata UcurityanvayaH // 86 // tatraiva niryAtu vA ihAgatamenaM drakSyasi vA ? kathaMTa.yu.kA. rAkSasAMstarpayiSyAmi harINAM mAMsazoNiteH / rAmalakSmaNayozcApi svayaM pAsyAmi zoNitam // 81 // tattasya vAkyaM avato nizamya sagarvitaM roSavivRddhadoSam / mahodaro nairRtayodhamukhyaH kRtAJjalikyimidaM babhASe // 82 // rAvaNasya vacaH zrutvA guNadoSI vimRzya ca / pazcAdapi mahAbAho zatrUn yudhi vijeSyasi // 83 // mahodaravacaH zrutvA rAkSasaH privaaritH| kumbhakaNoM mahAtejAH sampratasthe mahAbalaH // 84 // taM samutthApya bhImAkSaM bhImarUpa parAkamam / rAkSasAstvaritA jagmurdazagrIvanivezanam // 85 // tato gatvA dazagrIvamAsInaM prmaasne| UcurbaddhA alipuTAH sarva eva nizAcarAH // 86 // prabuddhaH kumbhakarNo'yaM bhrAtA te raaksssrssbh| kathaM tatraiva niryAtu drakSyasyena mihAgatam ||87||raavnnstvbrviiddhRsstto rAkSasAMstAnupasthitAn / draSTumenamihecchAmi yathAnyAyaM ca pUjyatAm // 88 // tathetyuktvA tute sarve punarAgamya raaksssaaH| kumbhakarNamidaM vAkyamUcU rAvaNacoditAH // 89 // draSTuM tvAM kAjhate rAjA sarvarAkSasapuGgavaH / gamane kriyatA buddhitiraM sampraharSaya ||9||kumbhkrnnstu durdharSo bhrAturAjJAya zAsanam / tathe tyuktvA mahAbAhuH zayanAdutpapAta h||91 // kathaM karotviti smbndhH|| 87 // pUjyatAma, epa iti zeSaH // 88-91 // zeSaH / harisainyaM hatvA rAvaNaM drakSyAmIti sambandhaH // 80 // rAkSasAnityanya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-rAmalakSmaNayoriti sambandhArtha SaSThI / rAma 188 // lakSmaNasambandhiharINAM mAMsazoNiteH rAkSasAna tarpayiSyAmi, svayamapi harINAM zoNitaM pAsyAmIti sambandhaH // 8 // savitaM sagarvam / ropavibuddhadoSa roSeNa vivRddho doSaH anapaH durnayarUpo yasya tam, kumbhakarNamiti zeSaH / / 82 // 83 // saMpratasye prasthAtumupakrAntaH // 84-86 // tatraiva niryAtu vA ihAgataM drakSyasi VAvA ? kartha kathaM karotvityarthaH // 87 // pUjyatAma, eSa iti zeSaH / / 88-91 // MERE:- For Private And Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra balasamIraNaM balavardhanam // 92 // rAvaNAjJayA tvaritAste kSipram upahArayan upAhArayanniti saMbandhaH // 13 // ISatsamutkaTaH pAnena iipnmdotkttH| lamattaH svabhAvenonmattazcetyarthaH / kAlAntakayamopamaH kAle pralayakAle yo'ntakaH saMhArako yamastatsadRza ityrthH|| 9 // rakSobalaM rAkSasasenA // 95 // prakSAlya vadanaM hRSTaH snAtaH prmbhuussitH| pipAsustvarayAmAsa pAnaM balasamIraNam // 92 // tataste tvaritAstasya rAkSasA raavnnaajnyyaa| madyakumbhAMzca vividhAna kSipramevopahArayan // 93 ||piitvaa ghaTasahane de gamanAyopacakrame / ISatsamutkaTo mttstejoblsmnvitH| kumbhakarNo babhau hRSTaH kAlAntakayamopamaH // 94 // bhrAtuH sa bhavanaM gacchan rakSogaNasamanvitaH / kumbhakarNaH padanyAsairakampayata medinIm // 95 // sa rAjamArga vapuSA prakAzayan shsrrshmidhrnniimivaaNshubhiH| jagAma tatrAalimAlayA vRtaH zatakraturgehamiva svayambhuvaH // 96 // taM rAjamArgastha mamitraghAtinaM vanaukasaste sahasA bahiHsthitAH / dRSTvA'prameyaM girizRGgakalpaM vitatrasuste hariyUthapAlAH // 97 // keciccharaNyaM zaraNaM sma rAmaM vrajanti kecidyathitAH patanti / keciddizaH sma vyathitAH prayAnti kecidbhayArtA bhuvi zerate sma // 98 // tamadrizRGgapratimaM kirITinaM sTazantamAdityamivAtmatejasA / vanaukasaH prekSya vivRddhamadbhutaM bhayArditA duvire ttsttH|| 99 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye. zrImadyuddhakANDe SaSTitamaH sargaH // 6 // tatra rAjamArge / analimAlayA, paurajanakRtayeti zeSaH // 96 // yUthapAlA ityatra cakAro draSTavyaH / anyathA tacchabdo'tiricyeta // 97 // 98 // AtmatejasA zarIrakAntyA // 99 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaSTitamaH sargaH // 6 // prakSAlyeti / balasamIraNaM balapravRddhikaram // 92 ||13||iiptsmutktto mattaH madhupAnena ISadeva samutkaTo mattazcetyarthaH // 94-96 // taM rAjamArgasthamiti / atra cazabdo'dhyAhartavyaH, anyathA tacchando'tiricyeta / te banaukasaH te haripUthapAzca taM dRSTvA vitatravariti sambandhaH // 97-59 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyaryA yuddhakANDavyAkhyAyAM SaSTitamaH sargaH // 10 // 2.2 For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org // 189 // sa0 61 vA.rA.bhU.atha rAmeNa kumbhakarNasvarUpapraznaH vibhISaNena taduttaraM ca kriyata ekaSaSTitame- tata ityaadisaardhshlokdvymNkaantrym| taM dRSTvA dhanurAdAya punarvizeSeNa TI. yu.kA. dadarzati yojanA kAma unnatakAyana / parvatAkAradarzanam dRzyata iti darzanaM zarIram, parvatavat sthUlazarIramityarthaH / kAJcanAGgadabhUSaNaM kAJcana mayAGgadabhUSaNam / ata eva satoyAmbudaH varSukameghaH tatsadRzam // 1 // 2 // ityardham / kumbhakarNamiti zeSaH // 3 // savismayamiti kriyA tato rAmo mahAtejA dhanurAdAya vIryavAn / kirITinaM mahAkArya kumbhakarNe dadarza ha // 1 // taM dRSTvA rAkSasa zreSThaM parvatA kAradarzanam / kramamANamivAkAzaM purA nArAyaNaM prabhum / satoyAmbudasaGkAzaM kAJcanAGgadabhUSaNam // 2 // dRSTvA punaH pradudrAva vAnarANAM mahAcamUH // 3 // vidrutAM vAhinIM dRSTvA vardhamAnaM ca rAkSasam / savismayamidaM rAmo vibhISaNa muvAca ha // 4 // ko'sau parvatasaGkAzaH kirITI harilocanaH / laGkAyAM dRzyate vIra savidyudiva toyadaH // 5 // pRthivyAH ketubhUto'sau mahAneko'tra dRzyate / yaM dRSTvA vAnarAH sarve vidravanti tatastataH // 6 // AcakSva me mahAna ko sau rakSo vA yadi vA'suraH / na mayaivaMvidhaM bhUtaM dRSTapUrvaM kadAcana // 7 // sa pRSTo rAjaputreNa rAmeNAkliSTakarmaNA / vibhISaNo mahAprAjJaH kAkutsthamidamabravIt // 8 // yena vaivasvato yuddhe vAsavazca parAjitaH / saiSa vizravasaH putraH kumbhakarNaH pratApavAn / asya pramANAta sadRzo rAkSaso'nyo na vidyate // 9 // etena devA yudhi dAnavAzca yakSA bhujaGgAH pizitA zanAzca / gandharvavidyAdhara kinnarAzca sahasrazo rAghava samprabhagnAH // 10 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | vizeSaNam / vardhamAnamiti / kAmarUpatvAditi bhAvaH // 4 // harilocanaH kapilekSaNaH / " harirnA kapile triSu " ityamaraH // 6-8 // yenetyAdi / saiSa ityatra " so'ci lope cet pAdapUraNam " iti sulopaH / pramANaM sthaulyaunnatye // 9 // samprabhagnAH abhajyanta // 10 // tato rAma ityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / rAmaH purA AkAzaM kramamANaM nArAyaNamiva parvatAkAradarzanaM taM rAkSasazreSThaM dRSTvA dhanurAdAya kirITinaM mahAkAyaM kumma karNe dadarzeti yojanA / yadvA taM dRSTveti zloko bhinnaM vAkyam / AkAzaM kramamANaM prabhuM nArAyaNamitra parvatAkAradarzanaM taM rAkSasazreSThaM dRSTvA rAmaH, yatto babhUveti zeSaH // 1-4 // ko'sAviti / harilocanaH kapilekSaNaH // 5-11 // For Private And Personal Use Only // 189 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org virUpAkSaM vikaTAkSam / mohitAH bhrAntAH // 11 // prakRtyA tejasvI svaprabhAvena balavAn, na tu varapradAnenetyarthaH / anyeSAM rAvaNAdInAm bhavatIti zeSaH // 12 // prakRtyA tejasvitvamupapAdayati- etenetyAdinA // 13-15 / / tasyeti / nAnadyamAnasya atizayena nadataH / vitrastA bhUmiH bhUyo zUlapANiM virUpAkSaM kumbhakarNa mahAbalam / hantuM na zekustridazAH kAlo'yamiti mohitAH // 11 // prakRtyA hyeSa tejasvI kumbhakarNo mahAbalaH / anyeSAM rAkSasendrANAM varadAnakRtaM balam // 12 // etena jAtamAtreNa kSudhArtena mahAtmanA / bhakSitAni sahasrANi sattvAnAM subahUnyapi // 13 // teSu sambhakSyamANeSu prajA bhayanipIDitAH / yAnti sma zaraNaM zakraM tamapyarthaM nyavedayan // 14 // sa kumbhakarNa kupito mahendro jaghAna vajreNa zitena vajrI / sa zakravajrAbhihato mahAtmA cacAla kopAcca bhRzaM nanAda // 15 // tasya nAnadyamAnasya kumbhakarNasya dhImataH / zrutvA'tinAdaM vitrastA bhUyo bhUmirvitatrase // 16 // tatra kopAnmahendrasya kumbhakarNo mahAbalaH / vikRSyairAvatAddantaM jaghAnorasi vAsavam // 17 // kumbhakarNaprahArArto vijajvAla savAsavaH / tato viSeduH sahasA devabrahmarSidAnavAH // 18 // prajAbhiH saha zakrazca yayau sthAnaM svayambhuvaH / kumbhakarNasya daurAtmyaM zazaMsuste prajApateH // 19 // prajAnAM bhakSaNaM cApi devAnAM cApi varSaNam / AzramadhvaMsanaM cApi parastrIharaNaM bhRzam // 20 // evaM prajA yadi tveSa bhakSa yiSyati nityazaH / acireNaiva kAlena zUnyo loko bhaviSyati // 21 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vitatrase uttarottaraM bhItA'bhUt // 16 // tatra tadAnIm / vikRSya utpATaya // 17 // vijajvAla, cukopeti yAvat // 18 // te zakrAdayaH / prajApateH prajApataye // 19 // daurAtmyaM prapaJcayati - prajAnAmityAdi // 20 // evam idAnIM kriyamANaprakAreNa yadi bhakSayiSyatItyanvayaH // 21 // prakRtyA hyeSa tejasvI svabhAvataH parAbhibhavana sAmarthyavAna / / 12- 23 / / sa0 - zUlapANi virUpAkSaM virUpe vikate bhakSiNI yasya sa tathA tam / virUpAkSaM zUlapANi rudramiveti vA // 11 // For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa.bha.pavAsavasyeti / prAdhAnyAdAnavagrahaNam / kumbhakarNam, teSviti shessH|| 22 // idaM rakSaH idaM vakSyamANamiti idNshbddvynirvaahH| vizvAsya pralobhya, TA.yu.ko. 4190 sAntvapUrvakaM samIpamAnIyetyarthaH // 23 // paulastyena vizravasA / tasmAttvamadyaprabhRti mRtakalpaH zayiSyase ityayaM zApaH "svaptuM varSANyanekAni sa061 vAsavasya vacaH zrutvA srvlokpitaamhH| rakSAsyAvAhayAmAsa kumbhakarNa dadarza ha // 22 // kumbhakarNa samIkSyaiva vitatrAsa prjaaptiH| dRSTvA vizvAsya caivedaM svayambhUridamabravIt // 23 // dhruvaM lokavinAzAya paulastyenAsi nirmitH| tasmAttvamadyaprabhRti mRtakalpaH zayiSyase // 24 // brahmazApAbhibhUto'tha nipapAtAgrataHprabhoH / tataH paramasambhrAnto rAvaNo vAkyamabravIt // 25 // vivRddhaH kAJcano vRkSaH phalakAle nikRtyate / na naptAraM svakaM nyAyyaM zaptamevaM prajApate // 26 // na mithyAvacanazca tvaM svapsyatyeSa na saMzayaH / kAlastu kriyatAmasya zayane jAgare tathA // 27 ||raavnnsy vacaH zrutvA svayambhUridamabravIt // 28 // devadeva mamepsitam / evamastviti taccoktvA prahRSTAste divaukasaH // " iti tapazcaryAnantaraprArthanAlandhabahuvArSikanidrAsamanantarakAlabhAvItyava gantavyam / anyathA mRtakalpaH zayiSyasa iti zaptasya tapazcaryAcasambhavAt // 24 // prabhoH rAvaNasya // 25 // kAzcanaH kAJcanavat spRhaNIyaH / campakavRkSo vA / vivRddhaH vrdhitH| phalakAle puSpakAle / nikRtyate chidyate / naptAraM pautram // 26 // kAlA kAlaniyamaH // 27 // 28 // prthmiti| paulastyena vizravasA tvamadyaprabhRti mRtakalpA zaviSyasa ityukto'yaM zApa" svapna varSAgyanekAni devadeva mamepsitam / evamastviti tathoktvA pradaSTA ste divaukasaH" iti tapazcaryAnantaraprArthanAlabdhabahuvArSikanidrAsamanantarakAlabhAvItpaSagantavyam / anyathA mRtakalpaH zaviSyase iti zamasya tapazcaryAca sambhavAta // 24 // 25 // vivRddha iti / kAcanaH kAJcanavatpRhaNIyaH // 25-28 // RAT19 // sa-kAno vakSaH udumarAdiH phalakAle papi nIrasa janacAvikUSitaM ca phalam / tathApi vRddhaH vardhitaH na nikalapate yathA tanikartanamanyAya tathA svakaM bhatAra pautrama evaM zatumanyAya nyAyAdanapetama / / " kAvanaH kAmagAre spAcampaphe nAgaphesare / udumbare ca punAge "rati vizvaH / "viSavRkSo'pi saMvartha va chettumasAmpratam " ityAdestAdazo'pinarodhaH / aye tu kAyanamayo kSaH phalakAle phaladvArA kAzanadAnakAla iti vA // 2 // For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaNmAsAnityetadavaniSedhaparam / anyathA 'nava SaT sapta cASTau ca mAsAn' iti pUrvoktavirodhAt // 29 // so'sau rAvaNaH // 30 // zibirAt svanilayAt / bhakSayan paridhAvati bhakSaNahetoH paridhAviSyati / "lakSaNatvoH kriyAyAH " iti zatRpratyayaH / vartamAnasAmIpyAdinA bhaviSyadarthe zayitA hyeSa SaNmAsAnekAhaM jAgariSyati / ekenAhnA tvasau vIrazvaran bhUmiM bubhukSitaH / vyAttAsyo bhakSaye lokAna sakruddha iva pAvakaH // 29 // so'sau vyasanamApannaH kumbhakarNamabodhayat / tvatparAkramabhItazca rAjA samprati rAvaNaH // 30 // sa eSa nirgato vIraH zibirAdbhImavikramaH / vAnarAn bhRzasaMkruddho bhakSayan paridhAvati // 31 // kumbhakarNa samIkSyaiva harayo'dya pravidvatAH / kathamenaM raNe kruddhaM vArayiSyanti vAnarAH // 32 // ucyantAM vAnarAH sarve yantrametat samucchritam / iti vijJAya harayo bhaviSyantIha nirbhayAH // 33 // vibhISaNavacaH zrutvA hatumat sumukheritam / uvAca rAghavo vAkyaM nIlaM senApatiM tadA // 34 // gaccha sainyAni sarvANi vyUhya tiSThasva pAvake / dvArANyAdAya uGkAyAzcaryAzcApyatha saGkramAna // 35 // zailazRGgANi vRkSAMzca zilAzcApyupasaMhara / tiSThantu vAnarAH sarve sAyudhAH zailapANayaH // 36 // rAghaveNa samAdiSTo nIlo haricamUpatiH / zazAsa vAnarAnIkaM yathAvat kapikuJjaraH // 37 // tato gavAkSaH zarabho hanumAnaGgadastathA / zailazRGgANi zailAbhA gRhItvA dvAramabhyayuH // 38 // laT // 31 // 32 // ucyantAmiti / yantraM vibhISikA / samucchritamunnatam // 33 // sumukheritaM sumukhaM yathA bhavati tathA Iritam uktam // 34 // gacchetyAdizlokadvayam / AdAya svIkRtya, AvRtyeti yaavt||35|| upasaMhara rAzIkuru / yuddhasAdhana zilAdikamidAnImeva sampAdayetyarthaH / tiSThantu vAnarAH zayiteti / SaNmAsAn zabitA, ekAhaM jAgariSyati ityanena 'nava SaT sapta cASTau ca mAsAn svapiti rAkSasaH' ityuktaprakAreNa nidrAyAH kAlaniyamasyAnuktatvAt nidrAyAH mAsaSAsnatA nAstItyuktam / 'ekAdaM jAgariSyati' " ekenAdvA tvasau vIrazvarana bhUmiM bubhukSitaH / vyAttAsyo bhakSayelokAn" ityanena jAgaraNakAla niyamaspoktatvAde kA jAgaraNamityuktaM bhavati // 29 // 30 // sa eSa iti / bhakSayan "lakSaNahetvoH kriyAyAH" iti hetau zatRpratyayaH zibirAta svagRhAta pari dhAvati paridhAviSyati / "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA " iti bhaviSyadarthe laT // 31 // 32 // yantraM vibhISikA // 33-35 // upasaMhara savitu // 36-38 / For Private And Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. // 19 // sarva sAyudhAH zailapANayaH iti pAThaH / sAyudhAH khnggaadyaayudhvntH||36-38 ||raamti / paravAhinI nagararakSArtha bahizcarantIm / yadA kumbhakarNa dRSTvA TI.yu.kA! palAyamAnAn vAnarAn pratyanudrutAM paravAhinImityarthaH // 39 // zailoyatadIptahastaM zailodyatAH udyatazailAH / mahanmahAmbhodharajAlam, mahat gurusa062 mahAmbhodharajAlaM meghajAlamityarthaH // 40 // iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekaSaSTitamaH sargaH // 6 // rAmavAkyamupazrutya harayo jitakAzinaH / pAdapairardayan vIrA vAnarAH paravAhinIm // 39 // tato harINAM tadanIka mugraM rarAja zailodyatadIptahastam / gireH samIpAnugataM yathaiva mahanmahAmbhodharajAlamugram // 40 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe ekaSaSTitamaH sargaH // 6 // sa tu rAkSasazArdUlo nidrAmadasamAkulaH / rAjamArga zriyA juSTaM yayau vipulvikrmH||1||raaksssaanaaN sahastraizca vRtaH prmdurjyH| gRhebhyaH puSpavarSeNa kIryamANastadA yayau // 2 // sa hemajAlavitataM bhAnubhAsvaradarzanam / dadarza vipulaM ramyaM rAkSasendranivezanam // 3 // sa tattadA sUrya ivAbhrajAlaM pravizya rakSodhipatenivezam / dadarza dUre'graja mAsanasthaM svayambhuvaM zaka ivAsanastham // 4 // atha kumbhakarNa prati rAvaNasya sAntvavacanaM dviSaSTitamesa vityAdi / nidrAmadasamAkulaH nidrayA akAlotthitatvenAnuvartamAnayA, madena madyapAnakRtena / ca samAkulaH / gRhebhyaH, nirgateneti zeSaH // 3 // 2 // hemajAlavitataM svarNamayagavAkSavitatam / bhAnubhAsvaradarzanam, dRzyata iti darzanaM rUpam / bhAnuvat / prkaashmaanmityrthH||3|| sa iti / dUre kakSyAntarapradeze dadarza / unnatapuSpakavattvAditi bhAvaH // 4-6 // paravAhinIM purAdahinirgatya purIparisararakSiNI rAkSasasenAmityarthaH // 35 // zailodyatadIptahastana udyatazailadIptahastam // 40 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAya // 19 // zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm ekaSaSTitamaH sargaH // 61 // 1 // rAkSasAnAmiti / gRhebhyaH, nirgateneti zeSaH // 2-5 // sa0-gRhebhyaH tasthitastrIkArebhyaH / yadvA gRhebhyaH paramAryAbhyaH "gRhiNI gRhamucyate" iti vacanAn / rAkSasAnAM gRhebhyaH ityapyanvayo vA // 2 // anajAlaM jalamattAdazAthAmindranIlakhacanAt tadabhAva dazAyA~ bajeSa tanidarzanatociteti na mAnubhAsvareti viroSaH / athavA amajaM rAvaNam anajAlamiva dadarzayanvaSaH // // For Private And Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir indian atheti / sannikarSa samIpam // 7 // kRtyaM mayA kartavyam // 8-10 // kimarthamiti / Ahatya, sthiteneti shepH| zaMsati / tamiti zeSaH / preto|| bhaviSyati mRto bhvissyti|| 11 // bhrAtaramiti / ISat parivRttAbhyAmityanena Ipat kopo lakSyate // 12 // ISattvameva vivRNoti-adyetyAdinA / bhrAtuH sa bhavanaM gacchan rakSogaNasamanvitam / kumbhakarNaH padanyAsairakampayata medinIm // 5 // so'bhigamya gRhaM bhrAtuH kakSyAmabhivigAhya ca / dadarzodvignamAsInaM vimAne puSpake gurum // 6 // atha dRSTvA dazagrIvaH kumbhakarNa mupasthitam / tUrNamutthAya saMhRSTaH sannikarSamupAnayat // 7 // athAsInasya paryaGke kumbhakarNo mhaablH| bhrAtu vande caraNau kiM kRtyamiti cAbravIt // 8 // utpatya cainaM mudito rAvaNaH pariSasvaje / sa bhrAtrA sampariSvakto yathAvaccAbhinanditaH // 9 // kumbhakarNaH zubhaM divyaM pratipede varAsanam / sa tadAsanamAzritya kumbhakarNo mhaavlH| saMraktanayanaH kopAdrAvaNaM vAkyamabravIt // 10 // kimarthamahamAdRtya tvayA rAjana vivodhitaH / zaMsa kasmAdbhayaM te'sti ko'dya preto bhaviSyati // 11 // bhrAtaraM rAvaNaH kruddhaM kumbhakarNamavasthitam / ISattu parivRttAbhyAM netrAbhyAM vAkyamabravIt // 12 // adya te sumahAn kAlaH zayAnasya mhaabl| sukhitastvaM na jAnISe mama rAmakRtaM bhayam // 13 // eSa dAzarathI rAmaH sugrIvasahito balI / samudraM sabalastIA mUlaM naH parikRntati // 14 // sumahAn kAlaH navadinaparimitaH, gataH iti zeSaH // 13 // mUlaM mUlabalam / parikRntati bAdhata ityarthaH // 14 // kakSyAmabhivigAhma dvAraM tI // 6 // upasthitam avasthitam, prAtamiti yAvat // 7-12 // sumahAna kAlaH, atIta iti zeSaH // 13 // 14 // | sa-punassamuditotpatya rAvaNaH iti pAThaH / sajudito rAvaNaH / utpatya AsanAdutyAyetyarthaH / sandhirA rati nAgonimaH / samuditaM yathA bhavati tathA utpatya " sup supA " iti samAse aikapA jJeyam / muditaH at pattyeti chedaH / at AzvayaM yathA mavati tathA patitvA'tpatya / vyAkhyAtaM cAitapadavyAkhyAnAvasare adilyAzcaryArthakamavyayamiti vA // 9 // roSeNa parivRttAmyAM netrAmyAmupalakSitaM kruddha mAtaraM kumbhakarNa rAvaNo'trIditi nAgojibhaH / roSeNa parivRttAmyAM netrAmyAM pArthadvayavArtinetratvena dvivacanaM bhujAbhyAmitivat / tadupalakSito rAvaNo vAkyamuvAcetyanvayo vA / asmin pakSe kruhapa daM| nAdhikam // 12 // For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 192 // -rA.bhU. mUlakRntanamupapAdayati-hanteti / laGkAyAM vanAnyupavanAni ca sarvam / setunA sukhamAgamya svanirmitasetumAtreNa sukhamAgamya / rAmeNa vAnaraikArNavIkRtaM vAnararUpaikArNavIkRtam / pazyasva / AtmanepadamArSam / yadvA svalaGkAyAmiti chedaH / AtmIyalaGkAdvIpa ityarthaH // 15-17 // tadetat etAdRzam / / hanta pazyasva laGkAyAM vanAnyupavanAni ca / setunA sukhamAgamya vAnaraikArNavIkRtam // 15 // ye rakSasAM mukhyatamA hatAste vAnarairyudhi / vAnarANAM kSayaM yuddhe na pazyAmi kadAcana // 16 // na cApi vAnarA yuddhe jitapUrvAH kadAcana // 17 // tadetadbhayamutpannaM trAyasvemAM mhaabl| nAzaya tvabhimAnadya tadarthaM bodhito bhavAn // 18 // sarvakSapita kozaM ca sa tvamabhyapadya mAm / trAyasvemAM purIM laGkI bAlavRddhAvazeSitAm // 19 // bhrAturarthe mahAbAho kuru karma suduSkaram / mayaivaM noktapUrvo hi kaccidra bhrAtaH parantapa // 20 // tvayyasti tu mama snehaH parA sambhAvanA ca me / devAsureSu yuddheSu bahuzo rAkSasarSabha / tvayA devAH prativyUhya nirjitAzvAsurA yudhi // 21 // tadetat sarvamAtiSTha vIryaM bhImaparAkrama / na hi te sarvabhUteSu dRzyate sadRzo balI // 22 // kuruSva me priyahitametaduttamaM yathApriyaM priyaraNa bAndhavapriya / svatejasA vidhama sapatnavAhinIM zaradadhanaM pavana ivodyato mahAn // 23 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dviSaSTitamaH sargaH // 62 // bhayamutpannam / asmAdbhayAdimAM purIM trAyasva / imAn vAnarAn nAzaya / tadarthaM nAzanArtham // 18 // sarvakSapiteti / sarvakSapitakozaM kSapitasarvaizvaryam "kozo'strI kuDmale khaGgapidhAne'thaSadivyayoH" ityamaraH / abhyavapadya jAnIhItyarthaH / bAlavRddhAvazeSitAmityatizayoktiH / mUlabalAyutsAdanasya vakSyamANatvAt // 19 // kaJciditi prabhe / kadAcidapi noktapUrvo'sItyarthaH / kazciditi pAThe tvadanyaH kazcidapi naivamuktapUrva ityarthaH // 20 // sambhAvanA AdaraH / devAsureSu devAsurasambandhiSu / prativyUhya vibhajya / asurAH asurA apItyarthaH // 21 // AtiSTha avalambasva // 22 // yathApriyaM svalaGkAyAm AtmIyalaGkAdvIpe / vAnaraikArNavIkRtam, etatsarvamiti zeSaH / / 15-18 / / sarvakSapitakozaM kSapitasarvaizvaryam // 19 // 20 // parA sambhAvanA atyAdaraH // 21 // vIryamAtiSTha vIryamavalambasva // 22 // kuruSveti / he priyaraNa ! pataduttamaM hitaM yathAmiyaM yathAsneham, AvayoH snehAnurUpamiti yAvada For Private And Personal Use Only TI. yu.kAM. sa0 62 // 192 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pAyathAneham / AvayoH priitynuruupmityrthH||23|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmA ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dviSaSTitamaH srgH||12|||| atha kumbhakarNabuddhivipaSTitame-tasyetyAdi / paridevitaM pUrvoktavacanAnAM paridevanatulyatvAt paridevitatvam / kumbhakarNoM vacanaM babhASe jahAsa cetyatra vyatyayaH kAryaH / uktvA jahAseti vaa'rthH|| 1 // purA mantranirNaye kiyamANe / asmAbhiH yo doSo dRSTaH zatrubhistavApat bhaviSyatIti nishcitH| hiteSu hitaparaSu / anabhiraktena asaktena, hitprvcnmshRnnvtetyrthH| tvayA so'yaM doSa AsAditaH, pUrvameva cintitA vipat praaptetyrthH||2|| tasya rAkSasarAjasya nizamya paridevitam / kumbhakarNo babhASedaM vacanaM prajahAsaca // 1 // dRSTo doSo hi yo'smAbhiH purA mntrvinirnnye| hiteSvanabhiraktena so'yamAsAditastvayA // 2 // zIghra khalvabhyupetaM tvAM phalaM pApasya krmnnH| nirayeSveva patanaM yathA duSkRtakarmaNaH // 3 // prathamaM ve mahArAja kRtyametadacintitam / kevalaM vIryadarpaNa nAnubandho vicAritaH // 4 // yaH pazcAt pUrvakAryANi kuryAdaizvaryamAsthitaH / pUrva cAparakAryANi na sa veda nayAnayau // 5 // pApasya sItAharaNarUpasya karmaNaH phalaM tvAM zIghram abhyupetaM prAptam / "atyutkaTaH puNyapAparihaiva phalamabhute " iti nyAyAt / atrodAharaNa mAha nirayeSviti / duSkRtakarmaNaH mahApAtakinaH puruSAn / nirayeSveva patanaM yathA prApnoti tadvat / ekkAreNAparihAryatvamucyate // 3 // prathamamiti / he mahArAja ! kevalaM vIryadarpaNa etatkRtyaM sItAharaNarUpaM kArya vai| prathama sItAharaNAt pUrvam / na cintitam sAccasAdhu veti tvayA na vicAritam / anuvabhrAtItyanubandhaH doSotpAdaH / "doSotpAde'nubandhaH syAt" itymrH||4|| prathamaM vicArya pazcAt karma kartavyamiti prekSAvatAM kRtyam, tvayA tu tadviparItaM kRtamityAha-ya iti / aizvaryam AsthitaH prAptaH yaH pumAn pUrvakAryANi kAryArambhAta pUrva kartavyAni mantraNAdIni kuryAt / kuruSveti yojanA // 23 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM dviSaSTitamaH sargaH // 62 // Mar // 2 // zIghramiti / dutakarmaNaH puruSasya nirayeveva patanaM yathA tathA pApastha karmaNaH sItAharaNarUpasya pha stha karmaNaH sItAharaNarUpasya phalaM zIghraM tvAmabhyupetaM prAptam // 3 // prathama pApasya karmaNo vidhAnAtprAgevetatkRtyaphalabhUtametadrAmAgamanalaGkAdAhAdikaM na cintitama, phalatvena na vicAritamityarthaH / anubandho'pi na vicAritA, anu / banAtItyanubandho dossotpaadH| "doSotpAde'nuvandhaH syAt " ityamaraH / tatkRtadoSo na vicArita ityrthH||4|| prekSAvatA puruSeNa prathama vicArya pazcAtkartavyam,M sa0-daM dAtAraM rAvaNaM prati babhAdhe jahAsa / vibhISaNamAlyavadAyukta na dhutamata iyaM dazeti dazAnane nirIkSya hAsa iti bhaavH| "da dAne chede ca dAtAra " rati vizvaH / ramApe'yetyapi kacitpAThaH // 1 // ra94% ka For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. 4193 // www.kobatirth.org aparakAryANi uttarakAle vicAyANi ca pUrva kuyAt / saH nayAnayA~ notyanItI na vaMda // 5 // evaM dezakAlAnurodhena karma kartavyamityuktam tadananurodhe doSamAha-dezeti / dezakAlavihInAni kriyamANAni / adeze akAle ca kRtAni karmANi / viparItavat dezakAlavaikalyAdviparItakarmA NIva / aprayateSu mantrAnadhyayanAdinA apUteSu apAtreSu havIMpIva duSyanti viphalAni bhavantItyarthaH // 6 // dezakAlAnurodhasya phalamAha - trayANA miti / sacivaiH mantribhiH saha / samayaM nizcayarUpaM siddhAntaM kRtvA / "samayAH zapathAcAra kAlasiddhAntasaMvidaH" ityamaraH / trayANAm uttamamadhyamAdhama dezakAlavihInAni karmANi viparItavat / kriyamANAni duSyanti havIMSyaprayateSviva // 6 // trayANAM paJcadhA yogaM karmaNAM yaH prapazyati / sacivaiH samayaM kRtvA sa sabhye vartate pathi // 7 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir | karmaNAm / tatra AtmodayaparajyAnisambhavasamaye kriyamANaM daNDopayogi yAnamuttamaM karma / AtmaparayoH balasAmye kriyamANaM sandhAnaM madhyamaM karma / parodayAtmajyAnisamaye kriyamANaM dAnapUrvasamAzrayaNamadhamaM karma / teSAM paJcadhA yogam - karmaNAmArambhopAyaH, puruSadravyasaMpat, dezakAlavibhAgaH, vinipAtapratIkAraH, kAryasiddhizcetyukteH paJcabhiryogam / yadvA trayANAm uttamamadhyamAdhamabhAvena trividhAnAM karmaNAm / paJcaghA yogaM dezakAlAtmadravya | prayojanasambandhavazAt paJcavidhaM saMbandham / yaH pazyati saH sabhye sAdhau / "sabhyaH sAmAjike sAdhau" iti ratnamAlA / pathi nItimArge vartate samyanIti tvayA tu tadviparItameva kRtamityabhipretyAha-yaH pazcAditi / pUrvakAryANi pUrvasmin kAle kartavyAni pazcAtkuryAt / uttarakAryANi uttarasmin kAle kartavyAni pUrva kuryAditi sambandhaH // 5 // dezakAlavaiparItyena kRtasya karmaNo doSa pradarzayati- dezakAleti / anukUlAnyapi karmANi svocitadezakAlaviyuktAni kriyamANAni caiva viparItavaduSyanti pratikUlakarmabhistulyaM viruddhaphalAni bhavantItyarthaH / havIMSi ca puroDAzAdIni / amayateSviva asAvadhAnajaneviSa, arucijaneSviti yAvat // 6 // dezakAlavirodhe phalavaiparItyamuktvA idAnIM tadavirodhe phalamAha trayANAmiti / sacivaiH samayaM nizcayam / trayANAm uttamamadhyamAdhamabhAvena trivi dhAnAM karmaNAm / eSUttamaM karma nItizAstroktam AtmopacayaparajyAnisambhavasamaye kriyamANaM daNDopayogi yAnamuttamaM karma | AtmaparayoH balasAmye kriyamANaM sAma sAdhyaM sandhAnaM madhyamaM karma / paropacayAtmaglAnisamaye kriyamANaM dAnapUrvaka samAzrayaNamadhamaM karma / etAdRzatrividhakarmaNAM paJcadhA yogaM deza kAlAtmadravyaprayojana sambandhavazAt paJcavidhaM sambandham yaH pazyati sa sabhye pathi vartate, sAdhIyAn bhavatItyarthaH / yadvA evaM paJcadhA yogaH karmaNAmArambhopAyaH, puruSadravyasampat, For Private And Personal Use Only TI.su.ka. 063 // 193 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir phalaM praamotiityrthH||7|| yathAgarma nItizAstramanatikramya / yo rAjA samayaM kAryanirNayaM cikIrSati sacivAMzca budhyate sacivaiH sahAlocayatIti yAvat / suhRdazcAnupazyati suhRdbhiH saha vicArayatIti yAvat / sa sabhye pathi vartata iti puurvennaanvyH|| 8 // dharmamartha kAmaM ca pratyekaM vA / trINi bandAni vA dharmAyau~ arthadharmoM kAmArthoM vA, sarvAn vaa| kAleSu vihiteSu prAtamadhyAhnasAyAhneSu bhajeta akAle na seveteti maavH| etaduktaM bhavati / yathAgamaM ca yo rAjA samayaM vicikIrSati |budhyte sacivAn buddhyA suhRdazcAnupazyati // 8 // dharmamarthaM ca kAmaM ca sarvAna vArakSasAM pate / majeta puruSaHkAle trINi indrAni vA punaH // 9 // triSu caiteSu yacchreSThaM zrutvA tnaavbudhyte|raajaa vA rAjamAtro vA vyartha tasya bahuzrutam // 10 // prAtaHkAle dharmo vihitaH, taM tadA seveta / madhyAhne artho vihitaH, taM tadA seveta / sAyaMkAle kAmo vihitaH, taM tadA seveteti / yadvA prAtaHkAle svakAla vihitaM dharma madhyAhne vihitamartha ca seveta / madhyAhne svakAlavihitamartha prAtarvihitaM dharma ca seveta / sAyaMkAle svakAlavihitaM kAmaM madhyAhnavihitamartha ca sevet| athavA sAyaMkAle svavihitaM kAmaM prAtamadhyAhnayorvihito dharmArthoM ca seveteti| kevalakAmaM sarvakAleSvapi sevamAnaH puruSAdhama evetyabhisandhiH // 9 // evaM kartavyamuktvA tadakartAraM nindati-triSviti / eteSu pUrvokteSu triSu bhajaneSu dharmArthakAmeSu vA / yaccheSTaM pratyekabhajanam, dharmoM vA / tacchrutvA yo rAjA vA rAjamAtro vA rAjasadRzo vA nabudhyate AcarituM na jAnAti / tasya bahuzrutaM zAstrazravaNaM vyartham, anuSThAnaparyavasAnAbhAvAditi bhaavH| evaM sAmAnyarUpayA aprastutaprazaMsayA trivargeSu zreSThaM dharma parityajya jaghanya kAmamevAzritasya te zAstrazravaNaM samudraghoSamAtramAsIditi prastuto'ryo'va dezakAlavibhAgaH, vipattezca pratIkAraH, kAryasiddhizceti // 7 // yo rAjA yathAgamaM yathAnItizAstram / samayaM kAryanirNaya vicikIti sacivAMzca buddhacate, sacive ssahAlocayatItyarthaH / suhRdazcAnupazyati suhRdabAvekSate ! yadvA sudbhiH saha vicArayati sa sabhye papi vartata iti pUrveNa sambandhaH // 8 // dharmamiti / kAle| vihitapUrvAhamadhyAhasAyAhakAle dharmam arthaca kAmaM ca pratyekaM puruSo bhajeta / trINi dvandvAni vA prAtaHkAlavihitaM dharma madhyAhavihitamartha ca prAtaHkAle bhajeta, madhyAvavihitamartha prAtaHkAlavihitaM dharma ca madhyAhe bhajeta, sAyaMkAlavihitaM kAmaM madhyAivihitamartha ca sAyaGkAle bhajeta, sarvAnvA sAyAlavihita kAmaM pAtamadhyAivihitI dharmAyA~ ca sAyavAle avaiSamyeNa bhajeta, kAlavyatyayena bhjetetyrthH|| 9||trissu ceteSudharmArthakAmeSu yacchreSThaM dharmarUpaM vastu / yadvA vipula trividheSyeteSu pUrvoktapakSeSu yaraSThaM prazastataraM tacchrutvA rAjA vA rAjamAtro vA rAjasatzovA nAvabudhyate AcarituM na jAnAtitaspa bahubhutaM vyarthamityarthaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. sa063 gmyte||10||akaale kAma ivAkAle vikramo'pi tyAjya ityAha-upapradAnamityAdizvokadvayana / kAle tttducitkaale| upapadAnaM pratipakSiNaH samIpaM gatvA viNAdipradAnam / sAntvaM samIcInabhASaNam / bhedaM mitrAdivargasya dvaidhIkaraNam / vikramaM daNDaM ca / pratyekaM teSAM yogaM samavAyaM ca / tI pUrvoktau / nyaanyo| teSAM nirvAhaprakArAna dharmArthakAmAMzca sacivaiH saMmantrya / kAle pUrvoktakAle / AtmavAna vazIkRtamanaskaH / yo niSeveta sa loke vyasanaM nApnu upapradAnaM sAntvaM vA bhedaM kAle ca vikramam / yogaM carakSasAM zreSTha tAvubhau ca nayAnayau // 11 // kAle dharmArthakAmAna yaH saMmanya sacivaiH saha / niSevetAtmavAn loke na sa vyasanamApnuyAt // 12 // hitAnubandhamAlocya kAryA kAryamihAtmanaH |raajaa sahArthatattvajJaiH sacivaiH sa hi jIvati // 13 // anabhijJAya zAstrArthAn puruSAH pshubuddhyH| prAgalbhyAdraktumicchanti mntressvbhyntriikRtaaH|| 14 // yAt // 11 // 12 // hiteti / atra kAryamityadhyAhAraH / niSevatetyanuSaGgaH |yoraajaa arthattavaH sacivaiH saha / hitAnubandhaM hitodakam / AtmanaH kAryA kArya kartavyAkartavyam / Alocya nizcitya / kAryameva niSeveta saH iha loke jIvatItyarthaH / hItyanenAyamoM lokaprasiddha ityavagamyate / hitAnuvandha kAryAkAryAnAlocanAttavedaM vyasanamApannamiti bhAvaH // 13 // evaM sAmAnyena rAjAnamadhikSipya mantriNopyadhikSipati-anabhijJAyeti / zAstrArthAna nItizAstrArthAn / anabhijJAya gurumukhAdazrutvA / veSeNa puruSAH pazabuddhayaH aahaarnidraadimaatraabhijnyaaH|bhraanten raajnyaa| mantreSu rAjakAryavicAreSu / abhya rAntakRtA mantrayitRtvana vRtAH sntH| prAgalbhyAt uhApoho vinA kevaladhASTAt vaktumicchanti, natu samyaka saGgataM nizcitya vadantItyarthaH // 14 // upapradAnamityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / upapradAnaM sAntvaM bhedaM ca kAle taducitakAle vikrama daNDaM ca sAmAdInupAyAnekai yogaM teSAM samudAya ca nayAnayo teSAM nirvAhyanirvAhaprakArau / dharmArthakAmAMzca-dharma: tapazcaryAdiH, arthaH labdhavyaM dhanam, kAmaH prAptavyavaskhAdi etAna sacivaiH saha sammannya kAle tattaducita ..... MkAle AtmavAn vazIkRtamanaskA yo niSeveta saH loke vyasanaM nApnuyAditi yojanA // 11 // 12 // hitAnubandhamiti / atra niSevetetpanuSaH / yo rAjA sacivessaha kAryAkAryamAlocya kartavyAkartavyaM vicArya hitAnubandhaM zubhodarkaphalaM niSeveta sa jIvatIti sambandhaH / hitAnubandhamAlokya kuryaatkaarymihaa| tmanaH iti vA pAThaH // 13 // vyutkramo na kartavya ityabhidhAya nItivAyaM mantrivAkyamapi na parigrAhyamityAha-anabhijJAyetyAdinA // 14 // 15 // 31 For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir azAkheti / zAstrAnabhijJAnAM teSAM mantriNAm / ahitaM vacaH arthazAstrAnabhijJAnAm athApi vipulAM zriyamicchatAM rAjJAM na kAryam, raajbhistdukt| prakAro nAnuSTheya ityarthaH // 15||n kevalaM taracanAzravaNam, mantreSu bahiSkAryAzca ta ityAha-ahitamiti / vastutaH ahitaM hitAkAraM hitamivApAtataH pratIyamAnamartham / dhASTAt zAstrajJAnaM vinA kevalaprAgalbhyAt / ye jalpanti akrameNa vdnti| kRtyadUSaNAH kAryadUSakAste / avekSya pUrvameva priikssy| azAstraviduSAM teSAM na kAryamahitaM vcH| arthazAstrAnabhijJAnAM vipulAM zriyamicchatAm // 15 // ahitaM ca hitA kAraM dhASTajilpanti ye narAH / avekSya mantrabAhyAste kartavyAH kRtyduussnnaaH|| 16 // vinAzayanto bhatAraM sahitAH zatrubhirbudhaiH / viparItAni kRtyAni kArayantIha mntrinnH|| 17||taan bhartA mitrasaGkAzAnamitrAn mantra nirNaye / vyavahAreNa jAnIyAt sacivAnupasaMhitAn // 18 // capalasyeha kRtyAni sahasAnupradhAvataH / chidramanye prapadyante krauJcasya khamiva dvijAH // 19 // mantrabAyAH mantrabahirbhUtAH kartavyAH // 16 // na kevalamahitavacanam, viparItaM ca kurvantItyAha-vinAzayanta ityAdi / mantriNaH durmantriNaH / budhaiH upaayjnyaiH| zatrubhiH sahitAH preritAH / vinAzayantaH vinAzArtham / iha pryojnvissye| viparItAni viparItaphalakAni kRtyAni / bhartAraM kArayanti M // 17 // durmantritvanirNayopAyamAha-tAniti / upasaMhitAnupajApitAn utkocapradAnAdinA zatrubhibhedaM prApitAn / mitrasaGkAzAn mitravadbhAvayataH kAryato'mitrAn sacivAn / vyavahAreNa vyAmizrabhASaNena jAnIyAt ||38||svymsmrthaa viparItabuddhayo mantriNaH kiM kariSyantItyatrAha-capalasyati / ahitamiti / kRtyadUSaNAH siddhArthadUSakAH // 15 // vinAzayanta ityAdi zlokaddhayamekaM vAkyam / budhaiH upAyaH / upasaMhitAna utkocAdinA zatrubhirvazIkRtAna 5 // 17 // 18 // capalasyeti / iha prastutakAryaviSaye kutyAni upasaMhitamantripreritAni kAryANi sahasA anudhAvataH kurvataH / capalasya rAjJaH chidraM randham / sa-adhunApi varjanIyAnevAha-vinAzayanta iti / zatA detii| bhartAraM svasvAminam / budhaiH avijJamantrikatvajJAnaH zatrubhiH svarAjavidveSibhiH / viparItAni rAjamaraNarAjyaharaNAdikAraNAni kRtyAni kArayanti / te mantriNo ninditanantrigaH, manamAyAH kartavyA pratyarthaH / " bhUmanindAprazaMsAsu" ityulenindAyAmapaminiH / "kecinsumantriNaH" ityAdi nAgojibhavyAkhyAne budhamantrimukhazabdayojanAjJAna padAraDhoNeti zevam / tathA svarakSaNaM kurvantIti zeSa iti vizeSo'pi tanmUlaka eva / prakaraNAnanukUlatA ca vAlAnAmapi bhAsata ityanAdaraNIyaM taditi dik||17|| 44 For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. iha prastute kArya viSaye / kRtyAni upasaMhitamantripreritAni kAryANi / sahasA acireNa / anupradhAvataH durmantriSu mntritvmnusrtH| capalasya jhaTitipadIpaka kArye pravartamAnasya raajnyH| chidraM randham / anye zatravaH / kSipraM prapadyante svIkurvanti / kathamiva ? dvijAH pkssinnH| " dantapiprANDajA dvijAH" itymrH| krauJcasyaskandazaktividAritasya kraunycaakhyprvtsy| khamiva randhamiva / paNDitAH zatravaH utkocapradAnAdinA vazIkRtaimantribhiH kutraciccApalakAyeM rAjAnaM pAsa yo hi zatrumavijJAya nAtmAnamabhirakSati / avApnoti hi so'nan sthAnAcca vyavaropyate // 20 // yaduktamiha te pUrva kriyatAmanujena ca / tadeva no hitaM kArya yadicchasi ca tat kuru||21|| tattu zrutvA dazagrIvaH kumbhakarNasya bhASitam / bhukuTiM caiva saMcake kruddhazcainamabhASata // 22 // mAnyo gururivAcAryaH kiM mAM tvamanuzAsasi / kimevaM vAkchUmaM kRtvA kAle yuktaM vidhIyatAm // 23 // vibhramAccittamohAdA balavIryAzrayeNa vA / nAbhipannamidAnIM yadyastisya punaH kthaaH||24|| prApayya tadeva randhamAsAdya antaH pravizantIti bhAvaH // 19 // evaM kapaTavRtte zatroH svarUpAparijJAne rAjA vipadyata ityAha-yo hIti / yo hi raajaa| zavaM vaJcanaparam / avijJAya mantravyavahArAdinA avijJAya / AtmAnaM ca nAbhirakSati durmavinirAsAdinA nAtmAnaM prakRtau sthApayati / so'naryAnavA moti / sthAnAta rAjAsanAt / vyavaropyate pracyAvyate / iyatA granthena tava kAmavyasanAt kumantrivacanAceyamApaditi darzitam // 20 // 21 // kuddha: san dhukuTim UrvIkRtabhruvaM cakre / enamabhASata cetyanvayaH // 22||maany iti / he kumbhakarNa ! tvaM mAnyaH bahumAnAIH / AcAryaH AcArapravartakaH gururikha mA mAnyamAcArya surum / anuzAsasi zikSase / ArSaHzapa vaipriitymevaacrsiityrthH| evaM vacanaM tavAyuktamiti bhAvaH / aphalaM cedaM vacana mityAha kimevAmiti / evama uktaprakAreNa / vAkchamaM kRtvA, prayAsaikaphalAM vaacmuktvetyrthH| kiM phalam ! kimapi prayojanaM naastiityrthH| nIti kAlasyAtItatvAditi bhaavH| kAle nymaatiitkaale| yadyuktaM parAkramarUpam, tat vidhIyatAM kriyatAm // 23 // pUrvamanAlocya kRtasya nimittamAhavibhramAditi / vibhramAt anIto niitibuddhyaa| cittamohAta jJAnAnudayAt / balavIryAzrayeNa balavIryayorAzrayaNena, gaNeti yAvat / yatkAya naabhipnn| anye zatrakA prapadyante / kathamiva ! dvijAH kraucasya skandazaktivivAritakrauJcAlyasya parvatasya / khamiva randhamiva // 19-23 / kumbhakarNoktaM doSamaGgIkRtyottara For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir na kRtam / tasya punaH kathAH punaH punaH kathanAni / idAnImatItakAle vyrthaaH||24||daanii sNcaa| taM tu gatameva, na tatpunarAyAsyatIti bhaassH| // 25 // mametyAdisAyacoka ekaanvyH| doSaM vaiSamyam, zatrubhirAkramaNamiti yAvat / samIkuru samatayA kuru| vaiSamyasamatA nAma veSamyanAza eva / khalu asmin kAle tu yadyukta tadidAnI vidhIyatAm / gataM tu nAnuzocanti gataM tu gatameva hi // 25 // mamApanayajaM doSaM vikrameNa samIkuru / yadi khalvasti me sneho vikramaM vA'vagacchasi / yadi vA kAryametatte hRdi kAryatamaM matam // 26 // sa suhRd yo vipannArtha diinmbhyvpdyte| sa vandhuryo'panIteSu sAhAyyAyopakalpate // 27 // tamathaivaM bruvANaM tu vacanaM dhIradAruNam / ruSTo'yamiti vijJAya zanaiH zlakSNamuvAca ha // 28 // atIva hi samAlakSya bhrAtaraM kSubhite ndriyam / kumbhakarNaH zanairvAkyaM babhASe parisAntvayan // 29 // vAkyAlaGkAre / me mayi yadi sneho'sti svakIyaM vikramaM yadi vA avagacchasi / svaparAkramamajJAtvaiva nItyupanyAsastvayA kRta iti bhAvaH / etat yuddha rUpaM kArya te hRdi kAryatamam avazyakartavyam / matam iSTama, avazyakartavyatvena manyase cedityrthH| tadA samIkurvityanvayaH // 26 // idAnI sAhAyyAkaraNe tava bandhutvameva bhajyeteti sadRSTAntamAha-sa iti / vipanArtha vipannaH zaGkitApAyaH arthaH prayojanaM yasya tam / dInaM malinamanaskAra puruSam / yaH suhRt abhyavapadyate abhitaH prAmoti, sadA sannidhatta ityarthaH / sa eva suhRt / yo bandhuH apanIteSu viSamitanItiSu puruSeSu sAhAyyA , yopakalpate sAhAyyAya prabhavati sa eva bandhuH / sarvaM vAkyaM sAvadhAraNaniti nyAyAt // 27 // tamiti / dhIradAruNam / yadi vA kAryamityuktyA / sAdhIram, suhRdityAyuktyA dAruNaM niSThuram / ruSTo'yamiti vijJAya, bhrukuTivandhanenAnumAyetyarthaH // 28 // uktamevAthai prapaJcayavAha-atIveti / atIvara mAha-vicamAditi / vibhramAt viparItajJAnAta / cittamohAdajJAnAta / nAbhipannaM na kRtama // 24 // 25 // mamApanayajaM doSamityAdi sArdhazloka ekaM vAkyam / / me mayi / vikrama parAkramam / kAryatamam avazyakartavyaM yadi tarhi mama dA vikrameNa smiikurvityrthH|| 26 // sa suhaditi / vipannArtha naSTasarvaprayojanaM dIna, KAsakhAyamiti zeSaH / ya: abhyavapadyale sasuddhatA apanIteSu apanItimatsuA dhIradAhaNaM, yadi te kartavyaM tarhi kurvityukteH dheryayuktatvam, samuhat yo vipannArtha For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahas Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandit cA.rA.ma. 645 kSubhitendriyamityanena ruSTapadaM vyAkhyAtam / parisAntvayannityanena zukSNapadam // 29 // alamiti / te tvayA santApam upapadya prApya alam, santApo na kartavya ityarthaH / "alaMkhalloH pratiSedhayoH prAcAM kvA" iti ktvApratyayaH / svastho bhava, svargastho bhavetyarthAntaram // 30 // M netaditi / naitanmanasi kartavyam, vizramAJcittamohAdetyukta manasi na kartavyamityarthaH / yatkRte yasya rAmasya kRte / arthAntaraM tu mayi jIvati sati | alaM rAkSasarAjendra santApamupapadya te / roSaM ca samparityajya svastho bhavitumarhasi // 30 // naitanmanasi kartavyaM mayi jIvati pArthiva / tamahaM nAzayiSyAmi yatkRte paritapyase // 31 // avazyaM tu hitaM vAcyaM sarvAvasthaM mayA tava / bandhubhAvAdabhihitaM bhrAtRsnehAcca pArthiva // 32 // sadRzaM yattu kAle'smin kartu snigdhena bandhunA / zatrUNAM kadanaM pazya kriyamANaM mayA raNe // 33 // adya pazya mahAbAho mayA samaramUrdhani / hate rAme saha bhrAtrA dravantI paravAhinIm // 34 // adya rAmasya tada dRSTvA mayA''nItaM raNAcchiraH / sukhI bhava mahAbAho sItA bhavatu duHkhitA // 35 // adya rAmasya pazyantu nidhanaM sumahat priyam / laGkAyA rAkSasAH sarve ye te nihatabAndhavAH // 36 // etanmanasi na kartavyam / yadyahaM jIviSyAmi tadA evaM na kartavyam / ahameva na jiivissyaamiityrthH| yatkRte yasya mama kRte / paritapyase ayaM sukhena // jIvana matkArya na karotIti paritapto'si / taM mAM rAmeNa nAzayiSyAmIti // 31 // tarhi kimarthamevamuktamityatrAha-avazyamityAdi / bandhubhAvAta sAmAnyasnehAt vizeSato bhrAtRsnehAcca / sarvAvasthaM roSaharSAdisarvAvasthAvasthitamityarthaH / avazyaM vAcyaM te hitaM mayA'bhihitam // 32 // asmin kAle ApatkAle / snigdhena bandhunA yatkartuM sadRzaM yuktam tAdRzaM kadanaM mayA kriyamANaM pazya / atra zatrukartRkaM kadanamityarthAntaram // 33 // adyeti / arthAntaram-he para jyeSTha ! mayA saha samaramUrdhani hate bhagne sati rAme rAmanimittam, dravantIm AgacchantIm vAhinI pazyati // 34 // adya rAmasyeti / arthAntaram-mayA saha rAmasya raNAdetoH AnItaM dUre kSiptam / ziraH mcchirH| dRSTvA sukhI bhava, tadAnIM mayi roSatyAgAditi bhaavH|| sItA duHkhitA bhavatu, sarvalokamAtRtvAditi bhAvaH // 35 // adya rAmasya pshyntviti| arthAntarama-rAmasyeti katari pssttii| rAmakartRka manidhana mityuktedAruNatvam // 28 // 29 // alamiti / te tvayA santApamupapadya prApya alam, santApo na kartavya ityarthaH // 30 // 31 // tarhi kimevamuktamityatrAha 6 For Private And Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir nihatabAndhavAH te rAkSasAH pazyantu / " na duHkhaM paJcabhiH saha " iti nyAyAditi bhAvaH / uttarazloke'pyevameva yojanA // 36 // 37 // atheti / sasUryamiva toyadamiti / rudhirAkkatayA sasUryaprakAzaM meghamiva sthitamityarthaH // 38 // kathamiti / sasainyaM dAzarathiM jighAMsubhiH ebhiH rAkSasaiH mayA ca parirakSitastvaM kathaM vadhyasa iti yojanA / arthAntaram - jirghAsubhiH inanecchAmAtravadbhiH, parAkramAsamathairityarthaH / kathaM parirakSitaH 1 pratyuta adya zokaprItAnAM svabandhuvadhakAraNAt / zatroryudhi vinAzena karomyAstrapramArjanam // 37 // adya parvatasaGkAzaM sasUryamiva toyadam / vikIrNe pazya samare sugrIvaM plavagottamam // 38 // kathaM tvaM rAkSasairebhirmayA ca parirakSitaH / jighAMsubhirdAzarathiM vadhyase tvamihAnagha // 39 // atha pUrva hate tena mayi tvAM hanti rAghavaH / nAhamAtmani santApaM gaccheyaM rAkSasAdhipa // 40 // kAmaM tvidAnImapi mAM vyAdiza tva parantapa / na paraH preSaNIyaste yuddhAyAtulavikrama // 41 // ahamutsAdayiSyAmi zatrUMstava mahAbala // 42 // yadi zakro yadi yamo yadi pAvakamArutau / tAnahaM yodhayiSyAmi kuberavaruNAvapi // 43 // vadhyata iti / atra vibhISaNaH kva gata iti kumbhakarNasya praznaH, mayA dhikRto gata iti rAvaNasyottaraM ca kvacit koze dRzyate tatpUrvAparaviruddham // 39 // atheti / atra athazabdaH prakramAntare / mayi ite sati hi pazcAttva rAmo hanti haniSyati / ahaM ca Atmani svasmin santApaM zatrupari bhavajaM na kadAcidapi gaccheyam, na kenaciddhantuM zakya ityarthaH / ataH kutaste bhayamiti bhAvaH / arthAntaram ahamAtmani viSaye santApaM na gaccheyaM na gacchAmi / " vyatyayo bahulam " iti lakAravyatyayaH / mannidhanaM nAnuzocAmItyarthaH / kintu mayi hate sati / atha rAghavastvAM hanti haniSyatIti santApaM gacchAmIti // 40 // kAmamiti / idAnImapi idAnImeva yuddhAya vyAdiza / te tvayA paraH anyaH na preSaNIyaH // 41 // ahamityardha | mekaM vAkyam // 42 // uktaM vivRNoti - yadIti // 43 // 44 // avazyamiti / sarvAvasthaM roSaharSAdisarvAvasthAsvityarthaH // 32-38 // dAzarathiM jighAMsubhiH rAkSasaiH parirakSitaH kathaM vadhyasa dati sambandhaH // 39 // adya pUrva miti / ahamAtmAne viSaye santApaM na gacchAmi kintu tena mayi pUrva hate sati adyaiva rAghavastvAM hanti iniSyatIti santApaM gacchAmItyarthaH // 40-46 // For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bhU. // 19 // athaveti / mRdrataH prhrtH| pratimukhe agre // 15 // 46 // yadIti / rAmaH prathamaM me muSTiprahArameva na sAhaSyate, ku.. 1||17||raamaanu0-ydiiti / rAghavo muSTivega yadi sahiSyati tataH rAghavasya vANIghA me rudhiraM pAsyanti / rApayo muSTivegana sahiSpata iti bhAvaH // 4 // cintayAte / udyataH,INI..... girimAtrazarIrasya zitazuladharasya me| nardatastIkSNadaMSTrasya vibhIyAcca purndrH|| 44 // athavA tyaktazastrasya mRgatastarasA ripUn / na me pratimukhe sthAtuM kazcicchato jijIviSuH // 45 // naiva zaktyA na gadayA nAsinA nizitaiH shraiH| hastAbhyAmeva saMrabdho haniSyAmyapi vajriNam // 46 // yadi me muSTivegaMsa rAghavo'dya shissyte| tataH pAsyanti bANaudhA rudhiraM rAghavasya tu // 47 // cintayA bAdhyase rAjana kimarthaM mayi tiSThati / so'haM zatruvinAzAya tava niryAtumudyataH // 48 // muJca rAmAdbhayaM rAjan haniSyAmIha saMyuge / rAghavaM lakSmaNaM caiva sugrIvaM ca mahAbalam / hanumantaM ca rakSoghnaM laGkA yena pradIpitA // 49 // harIzcApi haniSyAmi saMyuge samavasthitAn / asAdhAraNamicchAmi tava dAtuM mhdyshH||50|| yadi cendrAdbhayaM rAjan yadi vApi svayambhuvaH // 51 // api devAH zayiSyante kruddhe mayi mahItale / yamaM ca zamayiSyAmi bhakSayiSyAmi pAvakam / AdityaM pAtayiSyAmi sanakSatraM mahItale // 52 // zatakratuM vadhiSyAmi pAsyAmi varuNAlayam / parvatAMzcUrNayiSyAmi dArayiSyAmi medinIm // 53 // dIrghakAlaM prasuptasya kumbhakarNasya vikramam / adya pazyantu bhUtAni bhakSyamANAni sarvazaH // 54 // asmIti zeSaH // 48 // muJcetyAdisAzcokadvayamekAnvayam / arthAntaram-rAmAt bhayam, astIti zeSaH / haniSyAmItyetanmuJceti / dAtuM khaNDitu | mityarthAntaram // 19 // 50 // yadi cetyardham / indrAt svayambhuvazca bhayaM yadyasti tadapi mocayiSyAmItyupaskAryam // 51-54 // yadIti / sa rAghavo yadi me muSTivegaM sahiSyati tataH rAghavasya bANodhAH me rudhiraM pAsyantIti / rAdhavo me muSTivegaM na sahiSyata iti bhAvaH // 47-50 // yadi candrAditi / indrAsvayambhuvazca bhayaM yadyasti, tadapi mocayiSyAmIti zeSaH // 51-55 / / ||19maa For Private And Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir nanviti / tridivaM trilokI / AhArasya na pUryate AhArAya na pUryate, na paryAptamityartheH // 55 // vadheneti / sukhAIm uttarottarasukhAvaham / te vadhena na'nvidaM tridivaM sarvamAhArasya na pUryate // 55 // vana te dAzaratheH sukhAI mukhaM samAhartumahaM vrajAmi / nihatya rAmaM saha lakSmaNena khAdAmi sarvAna harimukhyAna // 56 // ramasva kAmaM piba cAyavAruNIM kurudhva kRtyAni vinIyatAM jvaraH / mayA'dya rAme gamite yamakSayaM cirAya sItA vazagA bhaviSyati // 57 // ityArSe zrIrAmA vAlmIkI AdikAvye zrImadyuddhakANDe triSaSTitamaH sargaH // 63 // dAzaratheH sukhAvahamityarthAntaram // 56 // ramasveti / mayA nimittena ramasvetyAdau kAkuH / iyam akSayamiti cchedaH / rAme viSaye gamitA iyaM sItA adya pazya mahAbAho mayA samaramUrddhani - ityArabhya zrIrAmamuddizya kumbhakarNokta paruSavAkyAnAM prAtIti kAryaH spaSTaH / vastutastu yadyapi kumbhakarNI rAvaNaprItaye'pivA zrIrAma niSThura bhASaNe prItaye'pivA pravRttaH, tathApi kumbhakarNavANI prakArAntareNa nissarati-adya pazya mahAbAho mayA ityAdinA / 'zatrUrNA kadanaM pazya kriyamANaM mayA' ityuktaM tvayA / tadayuktaM kintu sItA duHkhasaMpAdakarA mahananenAsmadAdIn vizokAn kurviti rAva NazaGkAyAM tanna zakyamiti vyaGgayoktyA pariharati-adya pazyeti sArdhaM zlokacatuSTayena / vyaGgaghokta yaryameSu zlokeSu vidyamAnakriyApadAnAM vIpsA'nusandheyA / taditthaM yojanA - rAme hate sati dravantIM harivAhinIm adya pazya pazya / raNAdAnItaM rAmasya ziro dRSTvA tvaM sukhI bhava sukhI bhava / sItA duHkhitA bhavatu bhavatu / zatrupakSe hate sati te zoko na bhaviSyati na bhaviSyati / laGkAyAM ye hatabAndhavA rAkSasAH te rAmanidhanaM pazyantu pazyantu / zokaparItAnAm AzramamArjanaM karomi karomi / ataH he bhrAtaH rAvaNa ! etatsarva na saGgatamiti bhAvaH / kiJcAyaM duSTarAkSasasamAgamaH tvadvadhAya bhaviSyatItyAzayenAha kathamiti / kathaM kathaJcidityarthaH / mayA rakSito'pi tvaM dAzarathiM jighAMsubhiH rAkSasaiH vadhyasa eveti sambandhaH // mama rAmeNa saha yoDhuM sAmarthya nAstItyAzayenAha yadi me muSTivegamiti / yadizabdo nUnamityayeM / rAghavo me muSTivegaM nUnaM sahiSyati tato rAghavasya vANaughAH mama rudhiraM pAsyantI tyanvayaH / cintayeti / uparitana zlokasthA muceti kriyA AkRSyAtra zloke yojanIyA / he rAjan ! kimarthaM cintayA bAdhyase ? taba zatruvinAzAyAhamudyato'to muJca cintAmiti zeSaH // tarhi rAmaM saMharetyAzaGkaya tadazakyamiti pariharati-mukha rAmAditi / rAmAdbhayam, astIti zeSaH / ato rAmaM lakSmaNaM ca vineti zeSaH / sugrIvaM hanumantaM haniSyAmIti sambandhaH // pUrvoktametatsarvaM kariSyAmi kintu taba tatvaM vadAmItyAha-badheneti / atra badhe iti saptamI / dAzaratheH rAmasya vadhe sati taba sukhaM na, kintu ahaM sukhAI samAhartuM vrajAmi / tatkimata Aha-nihatyeti / lakSmaNena saha vartamAnaM rAmaM vineti zeSaH / hariyUthamukhyAnnihatya sarvAn khAdA mIti sambandhaH / rAmahananasyAzakyatvAt hariyUthamukhyasaMhArajanitasukhaM taba sampAdayiSyAmIti bhAvaH // 56 // tataH kimata Aha-ramasveti / rAme gamiteyamakSaya For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2198 // vA.rA.bhU. cirAya vazagA bhaviSyatItyarthAntaram // 57 // iti zrIgovindarAja0 zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne triSaSTitamaH sargaH // 63 // atha mantrikRtAnayamasahamAno mahodaraH kumbhakarNe nirbhartsayati taduktamityAdinA / uktaM sUcanaM vinA kaNTharaveNa darzitam / atikAyasya mahAzarIrasya / prativacanAnaItvadyotanAya vizeSaNAni // 1 // mantribhiH sahAvicAryaiva rAvaNenAkArye kRtamiti, ahamasahAya evaM rAmAdibhiyatsyAmIti ca yaduktaM taduktamatikAyasya balino bAhuzAlinaH / kumbhakarNasya vacanaM zrutvovAca mahodaraH // 1 // kumbhakarNa kule jAto dhRSTaH prAkRtadarzanaH / avalipto na zaknoSi kRtyaM sarvatra veditum // 2 // na hi rAjA na jAnIte kumbhakarNa nayAnayau / tvaM tu kaizorakAdRSTaH kevalaM vaktumicchasi // 3 // sthAnaM vRddhiM ca hAniM ca dezakAlavibhAgavit / Atmanazca pareSAM ca budhyate rAkSasarSabhaH // 4 // kumbhakarNena tadubhayaM dUSayitumAha- kumbhakarNetyAdinA / kule jAto'pi prAkRtadarzana: kSudrabuddhiH / kevalaM dhRSTaH, na tu zAstrajJa ityarthaH / avaliptaH garvitaH / tvaM sarvatra kArye / kRtyaM mantrarUpam / tadvedituM na zaknoSi // 2 // 'kevalaM vIryadarpeNa nAnubandho vicAritaH' 'na sa veda nayAnayo' ityAdinA rAvaNoddezena kumbhakarNoktaM dUSayati-na hItyAdinA / rAjA nayAnayo na jAnIta iti na jAnIta evetyarthaH / kizoraH bAlaH tasya bhAvaH kezorakaM tasmAt bAlyAt / kevalaM dhRSTaH, na tu zAstrajJAneneti bhAvaH // 3 // sthAnamiti / dezakAlavibhAgavit viviktAdimantrocitatadbhinnayoH dezayoH tathA mantro citAnucitayozca kAlayorvibhAgaM vettIti tathoktaH / rAkSasarSabhaH rAvaNaH / AtmanaH zatrUNAM ca vRddhiM hAniM sthAnaM samatAM ca budhyate / rAvaNo dezakAla mityatra gamite ayam akSayam iti chedaH / mayA rAme akSayaM yathA tathA cirAya sItAvazaM gamite sati ayaM rAmaH adya AgamiSyati, bandhubhUtassana asmad gRhaM pratIti zeSaH / ataH jvaro vinIyatAm / svaM kAmaM ramasva / vAruNIM piveti sambandhaH // 57 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatasvadIpikA khyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM triSaSTitamaH sargaH // 63 // taditi / atikAyastheti kumbhakarNavizeSaNam // 1 // mantribhissahAvicAryaiva rAvaNenAkArya kRtamiti, asahAya eva rAmAdibhiryotsyAmIti ca kumbhakarNena yaduktaM tadubhayaM dUSayitumAha- kumbhakarNeti / he kumbhakarNa ! kule jAtaH rAjakule jAto'pi prAkRtadarzanoM dRSTaH kutaH 1 sarvatra sarvadA avaliptaH san kRtyaM kartavyaM vedituM na zakroSIti sambandhaH // 2 // na sa veda nayAnayo' ityAdinA rAvaNoddezena kumbhakarNoktaM dUSa yati nahItyAdizlokadvayena / hizabdaH kAkarthaH / rAjA nayAnayo na jAnIte hi na vijAnIte kim ? vijAnIta evetyarthaH / kaizorakAta bAlabhAvAt // 3 // 4 // 1 For Private And Personal Use Only fr.g.at. sa0 64 // 198 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ||vibhAgAdhanabhijJa iti tvayoktaM na yuktamiti bhaavH||1|| loke kApuruSeNApi yat kartumanaI tAdRzaM karma vivekI rAvaNaH kathaM kuryAdityabhipretyAhayattviti / balavatA kevalazauryAvalambinA prAkRtabuddhinA yat kartu zakyaM tAdRzaM karma budhaH kaH kuryAt / na ko'pi kuryAt, kimuta rAvaNa iti bhaavH| // 5 // dharmAdharmayohitAhitasAdhanatvaM nizcitya "zIghraM khalvabhyupetaM tvAM phalaM pApasya karmaNaH" ityAdinA sItAharaNarUpAta pApAttavAyamanarthaH yattu zakyaM balavatA kartu prAkRtabuddhinA / anupAsitavRddhena kaH kuryAttAdRzaM budhH||5|| yAMstu dharmArthakAmAMstvaM bravISi pRthagAzrayAna / anuboddhaM svabhAve tAnnahi lakSaNamasti te // 6 // prApta iti yaduktaM kumbhakarNena tadapi dharmAdharmayohitAhitaphalaniyamAbhAvAnna saGgacchata iti pratipAdayitumAha-yAstvityAdinA / pRthagAzrayAn pRthakkAra NAn bhitraphalAn / dharmArthakAmAn vISi / tAn svabhAve anuboddhaM svarUpato jJAtum / lakSaNaM lakSyate'neneti lakSaNaM pramANam / tava naastiityrthH| sukhaphaladayAgAdidharmAnuSThAnadazAyA~ tAtkAlikazarIrAyAsajanitaduHkhadarzanAt duHkhajanakaparadravyApaharaNAdyadharmAcaraNasamaye tAtkAlikasukhadarzanAcca arthakAmayorapyevaM darzanAcca karmaNAmaniyataphalakatvAniyataphalakatve na kiMcit pramANamupalabhyata ityarthaH // 6 // jAloke kApuruSeNApi yatkartumanaI tAdRzaM karma vivekI rASaNaH kathaM kuryAdityabhipretyAha-yatvazakyamiti / balavatA kevalazauryAvalambinA anupAsitavRddhena bhAkRtabuddhinA'pi yatkartumazakyam, anaImityarthaH / tArazaM karma ko vA budhaH buddhimAn kuryAta, na ko'pItyarthaH / kimuta rAvaNa iti bhAvaH / yattu zakyamiti pAThe-balavatA balamAtramavalamdhya sthitena puruSeNa yatkartuM zakyaM yogyaM tAdRzaM ko vA budhaH kuryAt // 5 // dharmAdharmayohitAhitasAdhanatvaM nizcitya " zIghra khalvabhyupetaM tvAM phalaM pApasya karmaNaH" ityAdinA sItAharaNarUpAtpApAttavAyamanarthaH prApta iti yaduktaM kumbhakarNena taddharmAdharmayohitAhitarUpaphalaniyamAbhAvAnna saGgacchata iti pratipAdayitumAha-yAstvityAdinA / yAn dharmArthakAmAn / pRthagAzrayAn pRthagbhUtaphalAzrayAna, vyavasthitaphalAniti yAvat / bavISi tAn | svabhAvena anuboDhuM svarUpato jJAtum / lakSaNaM lakSyate'neneti lakSaNaM kAraNaM pramANaM vA nAstIti yojanA / stabhAvena nahi lakSaNamiti pAThaH // 6 // | sa-balavatA balavAnahamityabhimAnavatA / prAkRtabuddhinA'pi pAmazarUpama ayogyama / he anupAsitabaddha kumbhakarNa ! inakA ina evenakaH asmatsvAmI / budhaH jJAmI tAdRzaM prAkRtabuddhimiranaSThIyamAnaM|| svayogya nyot / satyamiti pAThe-tAzenApi kartuM zakyaM budhaH kastAdRzaM kuryAdityarthaH / anupAsitavaddhavAsAvinazca tatsamyuddhiH / svAbhyanujatvAmadhye kopena svayaMsasAdhvasAvA tamabhimukhIkartumevamuktiH / VAnupAsitapona ata evaM prAkRtaddhineti tIrtho nAgojimazva // 5 // S For Private And Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. TI.mu.ko // 199 // paE tadeva pradarzayati-karma cetyAdinA / sarveSAM kAraNAnAM svarganarakarUpANAM phalAnAM kamaiva prayojakaM sAdhakam / jAtyekavacanam / kintu atra karmajAte pApIyasAnapi karmaNAM zreyaH phalaM bhavati // 7 // uktamevArtha vizadayati-nizzreyaseti / dharmArthoM dharmArthasAdhanabhUte karmaNI / itaro adharmAnarthasAdhana bhUte karmaNI ca / nizzreyasaphalau etAni caturvidhAni nizzreyasakarANyeva / kintu kadAcidharmAnarthayoHpratyavAyikam, azreya iti yAvat / pratyavAyo 'smin kAraNatayA'stIti pratyavAyikam / "ata iniThanau" iti Than / prApyata iti prAptiH phalam / karmaNi ktin pratyayaH / etenAdharmAnarthayo: karma caiva hi sarveSAM kAraNAnAM prayojakam / zreyaH pApIyasAM cAtra phalaM bhavati karmaNAm // 7 // nizzreyasaphalAveva dharmArthAvitarAvapi / adharmAnarthayoH prAptiH phalaM ca pratyavAyikam // 8 // aihalaukikapAratraM karma pumbhiniSevyate / karmANyapi tu kalyANi labhate kaammaasthitH||9|| zreyastaditaracobhayaM phalaM bhavatItyuktam // 8 // evaM dharmAdharmayoravyavasthitaphalatvamuktvA kAmasyApi tadAha-aihalaukiketi / aihalaukikam ihaloko payogi / pAratraM paralokopayogi ca karma pumbhiniSevyate / tatphalaM cAnubhUyate / tathaiva kAmamAsthitaH yathecchAcAro'pi kalyANi karmANi kalyANAni mukhaphalakayAgAnuSThAnAdidharmAnuSThAnadazAyo tAtkAlikazarIrAyAsadarzanAt duHkhajanakaparadravyApaharaNAdyadharmAcaraNasamaye tAtkAlikasukhadarzanAca arthkaamyo| rapyevaM darzanAca karmaNAmaniyataphalatvaM manvAnastadeva pradarzayati-karma caiva hIti / sarveSAM kAraNAnAmuddezyatvena kAraNAnAM sukhAnAmityarthaH / karma puNyakarma, prayojakam sAdhakamiti yAvat / karmeti jAtAvekavacanam / atrAsmina puNyakarmaNi phalaM bhavati, azreyo'pIti zeSaH / pApIyasAM karmaNAM zreyazca sukhaM phalaM bhavatIti yojanA // 7 // amumevArtha vizadayati-nizzreyasaphalAviti / dharmArthoM dharmArthasAdhanabhUte karmaNI itarAbapi adharmAnarthabhUte te karmaNI ca nizzreyasa phalAveva etAni caturvidhAnyapi karmANi nidazreyasakarANyevetyarthaH / kintu kadAcidadharmAnarthayoTa pratyavAyikaM pratyavAyo'sya kAraNatayA vidyata iti pratyavAyika duHkhaphalaM ca sukhaM ca prAptiH prApyata iti prAptiH / karmaNi tin / prApyaM bhavatItyarthaH / etenAdharmAnarthayoH zreyaH taditaraca ubhayamapi phalaM bhavatItyuktaM bhavati // 8 // dharmArthayoravyavasthitaphalatvamuktvA kAmasyApyAha-pehalokiketi / aihalaukika pAratraM karma aihalokikam ihalokopayogi karma, pAratraM paralokopayogi karma dharmArthakAmarUpaM pumbhiniSevyate tatphalaM cAnubhUyate, kintu tathaiva kAmamAsthito'pi yathecchAcAro'pi kalyANi kalyANAni karmANi karmaphalAni labhate ato vihitameva zubhapradama, niSiddhaM tu na bhavatIti niyamo nAstItyarthaH // 9 // ...... V // 19 // For Private And Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir karmaphalAni labhate / ato viditameva zubhapradam, niSidaM tu tayA na bhavatIti niyamo nAstItyarthaH // 9 // dharmAdInAM phalaniyamo nAsti, savai sarvasya / phalamityasmin pakSe sthitvA rAvaNena sItAharaNaM kRtamasmAbhizvAnumatamityAha-tatra kRptamiti / tatra rAjJA kAmasevyapi sukhAni labhata iti matela sthitena rAjJA / idaM kArya sItAharaNarUpaM kAryam / hRdi RtaM hRdi cintitam / naH asmAkamapi / mataM saMmatam / zatrau zatruviSaye yata sAhasaM syAt / / atra asminu sAisakarmaNi kimivApanIyate, na kiJcit kiyate ityarthaH // 10 // evaM rAvaNasyAvimRzyakAritvapakSaM pratikSipya kumbhakarNasyaikasyaiva pA tatra klaptamidaM rAjJA hRdi kArya mataM ca naH / zatrau hi sAhasaM yat syAt kimivAtrApanIyatAm // 10 // ekasyaivAbhiyAne tu heturyaH prakRtastvayA / tatrApyanupapannaM te vakSyAmi yadasAdhu ca // 11 // yena pUrva janasthAne bahavo'tibalA hatAHrAkSasA rAghavaM taM tvaM kathameko jayiSyasi // 12 // ye purA nirjitAstena janasthAne mhaujsH| rAkSasAMstAna pure sarvAn bhItAnadyApi pazyasi // 13 // taM siMhamiva saMkruddharAmaM dazarathAtmajam / sarpa suptamivAbudhya prabodhayitumicchasi // 14 // abhiyAnapakSaM nirasyati-ekasyetyAdinA / ekasyAsahAyasya / abhiyAne yuddhAya nirgme| yo hetuH balaparAkramarUpaH / tvayA prakRtaH prstaavitH| tatrApItyapizandena pUrva nirAkRtaH pakSaH samuccIyate / yadanupapannam ayuktam / asAdhu ahitaM ca / tadvakSyAmi // 11 // anupapattimupapAdayati-peneti / / // 12 // asAdhutvaM darzayati-ye pureti / tAn tajjAtIyAnityarthaH // 13 // tamiti / saMkRddhaM siMhamiva saMkaddhasiMhasadRzam / tamabudhya abuddhvA / suptaM dharmAdInAM phalaniyamo nAstIti sarva sarvasya phalamityasmina pakSe sthitvA rAvaNena kRtaM sItApaharaNaM rAjJA idi kyA kartavyatayA nizcitam / naH asmAkamavi matam anumatam / zatrau zatruviSaye yatsAhasaM kRtaM syAt tat kimiva kimiti / atra sAhase / apanIyatA pRSakakRtya pradadaryatAm / asmin pakSe rAvaNena avicAryakRtaM kimapi darzayituM na zakyata ityarthaH // 10 // evaM rAvaNasyAvimuzyakAritApakSaM pratikSipya kumbhakarNasyaikasyAmiyAnapakSaM niraspati-ekasyeti ekasyaivAmiyAne yo hetuH parAkramarUpaH kathitaH uktaH tatra yadanupapatram ayuktaM yaccAsAdhu ahitaM tadubhayamapi te vakSyAmItyarthaH // 11-13 // tamiti / M rAma siMhamiva siMhasadRzam / abudhya abuvA / suptaM sarpamiva prabodhayitumicchasItyanvayaH // 14 // 15 // For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA.rA.bhU. sarpamiva prabodhayitumicchrasItyanvayaH // 14 // jvalantamiti / asahyaM soDhumazakyam / aparihAryaparAkramamityarthaH / AsAdayitumAsAditum // 15 // 200 // saMzayasthamiti / yatra zatroH pratisamAsane pratimukhasthitau idaM sarva balaM saMzayasthaM bhavati / tatra ekasya tava gamanaM na rocate // 16 // hInArthaM iti / hInArthaH hIyamAnabalaH / kaH pumAn jIvitatyAge viSaye / nizcitya nizcayaM kRtvA / susamRddhArthe vardhamAnabalaM ripum, prAkRtaM yathA kSudrapuruSamiva / vaza jvalantaM tejasA nityaM krodhena ca durAsadam / kastaM mRtyumivAsahyamAsAdayitumarhati // 15 // saMzayasthamidaM sarva zatroH pratisamAsane / ekasya gamanaM tatra nahi me rocate bhRzam // 16 // hInArthaH susamRddhArtha ko ripuM prAkRtaM yathA / nizcitya jIvita tyAge vazamAnetumicchati // 17 // yasya nAsti manuSyeSu sadRzo rAkSasottama / kathamAzaMsase yoddhaM tulyenendravivasvatoH // 18 // evamuktvA tu saMrabdhaH kumbhakarNa mahodaraH / uvAca rakSasAM madhye rAvaNaM loka rAvaNam // 19 // labdhvA punastvaM vaidehIM kimarthaM samprajalpasi / yadIcchasi tadA sItA vazagA te bhaviSyati // 20 // dRSTaH kazcidupAyo me sItopasthAnakArakaH / rucirazcet svayA buddhayA rAkSasezvara taM zRNu // 21 // ahaM dvijihnaH saMhrAdI kumbhakarNo vitardanaH / paJca rAmavadhAyaite niryAntItyavaghoSaya // 22 // tato gatvA vayaM yuddhaM * dAsyAmastasya yatnataH / jeSyAmo yadi te zatrUnnopAyaiH kRtyamasti naH // 23 // mAnetumicchatItyanvayaH / jIvitatyAge nizcayo'sti cettaM prati yuddhAya yAhItyarthaH // 17 // yasyeti / yasya manuSyeSu sadRzo nAsti / kintu devayoH indravivasvatoH indrasUryayostulyena tena rAmeNeti zeSaH / yoddhuM kathamAzaMsase ? vaktumeva na zakyam, kimuta kartumiti zeSaH // 18 // 19 // labdhve tyAdizlokadvayamekAnvayam / samprajalpasi bahuvidhaM bhASase, adyeti zeSaH / yadIcchasi, vakSyamANopAyamiti zeSaH / tadA tadaiva / me mayA / upa sthAnaM svayameva samIpAgamanam / ruciraH priyaH / svayA buddhayA zRNu, na tu parabuddhimanusaretyarthaH // 20-22 // tata iti / upAyaiH sItAharaNopAyaiH / saMzayasthamiti / zatroH pratisamAsane zatroH pratimukhasthitau satyAm idaM sarva saMzayastham ataH tatra zatrusamIpe ekasya gamanaM me na rocata iti sambandhaH / / / 16-22 // tata iti / upAyaiH sItAvazIkaraNopAyaiH / kRtyaM sAdhyaM nAsti // 23 // For Private And Personal Use Only rtt|.yu.kaaN. sa0 [64 // 200 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kRtyaM sAdhyaM nAsti, siddhe sAdhanAyogAditi bhAvaH // 23 // atheti / atha jIvati yadi jIvatItyarthaH / tataH tadA samIkSitamAlocitaM yat tat abhipatsyAmaH kariSyAma iti yAvat // 24 // tat kimityatrAha - vayamityAdi / vayaM vANaiH svatanuM vidArya rAmeNa vidAritAM kArayitvA / rudhireNa samukSitAH rAmanAmAGkitaiH zaraiH saha yuddhAdiddeSyAma iti yojanA / idaM ca rAmayuddhaM kRtamiti sItAsamAzvAsAya // 25 // bhakSita iti / atha jIvati naH zatrurvayaM ca kRtasaMyugAH / tatastadabhipatsyAmo manasA yat samIkSitam // 24 // vayaM yuddhAdi hai SyAmo rudhireNa smukssitaaH| vidArya svatanuM bANai rAmanAmAGkitaiH zitaiH // 25 // bhakSito rAghavo'smAbhirlakSmaNa zveti vAdinaH / tava pAdau grahISyAmastvaM naH kAmaM prapUraya // 26 // tato'vaghoSaya pure gajaskandhena pArthiva / hato rAmaH saha bhrAtrA sasainya iti sarvataH // 27 // prIto nAma tato bhUtvA bhRtyAnAM tvamarindama / bhogAMzca parivArazci kAmazca vasu dApaya // 28 // tato mAlyAni vAsAMsi vIrANAmanulepanam / peyaM ca bahu yodhebhyaH svayaM ca muditaH piba // 29 // tato'smin bahulIbhUte kaulIne sarvato gate / bhakSitaH sasuhRdAmo rAkSasairiti vizrute // 30 // pravizyAzvAsya cApi tvaM sItAM rahasi sAntvaya / dhanadhAnyaizca kAmaizca ratnaizcainAM pralobhaya // 31 // 211 Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir tataH AgamanAnantaram / rAmro lakSmaNazca ripuH nizzeSaM bhakSita iti tava pAdau grahISyAmaH / tvaM santoSAtizayavyaJjanArthe naH kAmaM prapUraya abhISTaM pAritoSikaM dehItyarthaH // 26 // tata iti / gajaskandhena gajaskandhagatapuruSeNa // 27 // prIta iti / nAmetyalIke | parivArAn dAsadAsIH gajAzvAdIn paricchadAn vA / "syAjjaGgame parIvAraH" ityamaraH / kAmAn kAmyamAnAnabhISTAn / vasu suvarNam // 28 // 29 // tata ityAdizlokadvayam / kaulIne lokavAde / "syAtkaulInaM lokavAde" ityamaraH / kaulInameva vizadayati-bhakSita iti / pravizya samIpaM gatvetyarthaH / AzvAsya rAmAtyayajaM manasA samIkSitam, upAyajAtamiti zeSaH / abhipatsyAmaH prApsyAma iti sambandhaH // 24 // tatkimityapekSAyAmAha vayamiti / vayaM vANaiH svatanuM vidArya rAmeNa vidAritAM kArayitvA rudhireNa samukSitAH rAmanAmAGkitaiH zaraissaha yuddhAdiSyAma iti yojanA // 25 // 26 // gajaskandhena gajaskandhasthitena puruSeNe tyarthaH // 27 // prIto nAma nAmetyaparamArthe / parivArAn dAsadAsIH gajAzvAdIn paricchadAn vA // 28 // 29 // kaulIne lokacAde / "spAtkaulInaM lokaSAde " For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 1.1 // zokaM nivArya / sAntvaya mayi prIti kurvityevaM sAntvavAdaM kathayetyarthaH / dhanaiH suvarNaiH // 30 // 31 // anayeti / upapayA kapaTopAyena / bhayazokAnubandhayA kI! sampAditasItAbhayazokenetyarthaH / akAmA pUrva tvadanabhilASiNI // 32 // raJjanIyamiti / strIlaghutvAt strIcApalAt // 33 // seti / tvyydhiin| M . tvayi viSaye adhInaM paratantram / upagamiSyati, svAmiti zeSaH // 34 // uktamartha nigamayati-etaditi / etat mama darzanena buddhyaa| sunItaM nirNItam / / anayopadhayA rAjana bhayazokAnubandhayA / akAmA tvadazaM sItA naSTanAthA gamiSyati // 32 // raJjanIyaM hi bhartAraM vinaSTamavagamya sA / nairAzyAt strIlaghutvAcca tvadazaM pratipatsyate // 33 // sA purA sukhasaMvRddhA sukhArhA duHkha karzitA / tvayyadhInaM sukhaM jJAtvA sarvathopagamiSyati // 34 // etat sunItaM mama darzanena rAmaM hi dRSTvaiva bhvednrthH| ihaiva te setsyati motsuko bhUrmahAnayuddhena sukhasya laabhH|| 35 // adRSTasainyo hyanavAptasaMzayo ripUnayuddhena jayan nraadhipH| yazazca puNyaM ca mahanmahIpate zriyaM ca kIrti ca ciraM smshnute||36|| ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe catuSSaSTitamaH srgH|| 64 // rAmaM dRSTvA sthitasya tava anarthoM bhavet / motsuko bhUH mA raNotsuko bhUH / ayuddhena yuddhavyatiriktAsanabalena / prasajya pratiSedhe'pi samAsaspeSTatvAta / sAdhuH // 35 // tadevAyuddha stauti-adRSTeti / adRSTasainyaH adRSTazatrusainyaH / ata evAnavAptasaMzayaH aprAptaprANasandehaH / ayuddhena jayan yuddhavyati itymrH| sarvatogate sarvavyApte // 30 // 31 // anayopadhayA anena kapaTopAyena / bhayazokAnubandhayA sampAditabhayazokayetyarthaH / anayopadhayetyAdizokatrayasya vAstavArthe mahodaravANI prakArAntareNa nissarati-anayeti / naSTanAyAgamiSyatItyatra naSTa na atha AgamiSyati iti chedaH / ayetyapyarthe / he naSTa rAvaNa ! akAmA viSNukAmA sItA / anayopadhayA'pi tvadarza nAgamiSyatItyarthaH ||32||rjniiymiti nahIti kimityarthe / caapy| sA prasiddhA paramapativratA sItA bhartAraM vinaSTamava / gamyApi nairAzyAdapi strIlaghutvAta zrIcApalyAvapi tvadarza pratipatsyate hina pratipatsyata paveti yojanA // 33 // seti / purA sukhasaMghaddhApi idAnIM duskha // 20 // kazitA'pi sA paramapativratA sItA vavadhInaM sarva jJAtvA, duritAbahamiti zeSaH / sarvayopagamiSyati, rAmameveti zeSA uktamaya nigamayati-patA diti / mama varzanena mama buddhapA sunItaM suniNItam / motsukA raNAryamutsuko mA bhUta, bhavAniti zeSaH // 5 // taveSApurja stIti-aSTasainya iti / ana For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org riktopAyena jayannityarthaH / mahat puNyaM puNyaphalaM sukham / zriyaM zrImatpriyAlAbhena janitAM sampadam / kIrti prasAdam vistAraM vA / " kIrtiH prasAde yazasi kardame vistRtAvapi " iti ratnamAlA / mahIpate iti saMbodhanam / sItAnurAgAbhAvena nairAzyAdrAmaH svayaM vinazyatIti mahodarahRdayam | // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne catuSSaSTitamaH sargaH // 64 // sa tathoktastu nirbhatsUrya kumbhakarNo mahodaram / abravIdrAkSasa zreSThaM bhrAtaraM rAvaNaM tataH // 1 // so'haM tava bhayaM ghoraM vadhAttasya durAtmanaH / rAmasyAdya pramArjAmi nirvairo hi sukhI bhava // 2 // garjanti na vRthA zUrA nirjalA iva toyadAH / pazya sampAdyamAnaM tu garjitaM yudhi karmaNA // 3 // na marSayati cAtmAnaM sambhAvayati naatmnaa| adarzayitvA zUrAstu karma kurvanti duSkaram // 4 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atha yuddhAya kumbhakarNaniryANaM paJcaSaSTitame-sa tathoktastvityAdi / nirbhartsya, garjantItyAdivakSyamANaprakAreNeti zeSaH // 1 // so'hamiti / pramArjAmi nivartayiSyAmItyarthaH / vartamAnasAmIpye vartamAnavat prayogaH // 2 // garjantIti / vRthA karmaNA vinA / mayA tu karmaNA sampAdyamAnaM garjitaM pazya, garjitAnusAreNa karma karomItyarthaH // 3 // na marSayatIti / zUrAH parakRtAmavamAnoktiM na marSayati na marSayanti, na sahante / AtmanA svayam AtmAnaM na sambhAvayati na sambhAvayanti, na bahumanyante / ubhayatrApi vyatyayenaikavacanam / kiMtu adarzayitvA aprakAzya, AtmapauruSamanuktvetyarthaH / duSkaramapi pAzasaMzayaH aprAptaprANasandehaH / ayuddhena ripUn jayana yuddhaSyatiriktopAyena ripUna jayannityarthaH // 36 // iti zrImahezvaratIryaviracitAyAM zrIrAmAyaNanavadIpikA khyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM catuSpaSTitamaH sargaH // 64 // 1 // so'hamiti / pramArjAmi pramArjayAmi / so'hamityasya vAstavArthastu durAtmanaH duHkheSvapyAtmA buddhiramaharUpA yasya rAmasya ahaM rAmadAso'haM yadyapi tathApi tasya prasiddhasya, mahastamukharAkSasasamUhasyetyarthaH / vadhAttava ghoraM bhayam, upasthitamiti zeSaH / tat pramAjami apanayAmi sa tvaM nirvairassana sukhI bhaveti sambandhaH // na marSayatIti / zUrA AtmAnaM na marSayati, kruddhamAtmAnaM pauruSamakRtvA na zamayantItyarthaH / AtmanA AtmAnaM na sambhAvayati na zlAghante / ubhytraikvcnmaarssm| kintu adarzayitvA aprakAzya prathamamAtmapauruSamanuktvetyarthaH / karma kurvantIni smbndhH|| 4 // For Private And Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra khA.rA.bhU. 4202 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TI. yu. kaoN. karma kurvanti // 4 // vikuvAnAmiti / atra paJcamyarthe SaSThI / sAditamiti bhAve niSThA / vikavebhyaH kAtarebhyaH / abuddhibhyaH paNDitamAnibhyaH tvadviSebhyaH zRNvatA rAjJA / idamIdRzam / sAditaM prAptaM bhavati // 5 // idaMzabdanirdiSTaM darzayati-yuddha iti / yuddhe kApuruSaiH yuddhabhIrubhirityarthaH / rAjAnamanugacchadbhiH sa0 65 rAjecchAnusAribhirityarthaH / etat prakRtayuddhaparyavasAyi sItAharaNakRtyaM sAditaM saMpAditam // 6 // rAjazeSeti / atrApyanugacchadbhiH bhavadbhirityanu vivAnAmabuddhInAM rAjJA paNDitamAninAm / zRNvatA sAditamidaM tvadvidhAnAM mahodara // 5 // yuddhe kApuruSairnityaM bhavadbhiH priyavAdibhiH / rAjAnamanugacchadbhiH kRtyametaddhi sAditam // 6 // rAjazeSA kRtA laGkA kSINaH kozo balaM hatam / rAjAnamimamAsAdya suhRcihnamamitrakam // 7 // eSa niyamyahaM yuddhamudyataH zatrunirjaye / durnayaM bhavatAmadya samIkartumihAhave // 8 // evamuktavato vAkyaM kumbhakarNasya dhImataH / pratyuvAca tato vAkyaM prahasana rAkSasAdhipaH // 9 // mahodaro'yaM rAmAttu paritrasto na saMzayaH / na hi rocayate tAta yuddhaM yuddhavizArada // 10 // kazcinme tvatsamo nAsti sauhRdena balena ca / gaccha zatruvadhAya tvaM kumbhakarNa jayAya ca // 11 // tasmAttu bhayanAzArthaM bhavAn saMbo dhito mayA / ayaM hi kAlaH suhRdAM rAkSasAnAmarindama // 12 // paJjanIyam / suhRcciddhaM suhRvyapadezyam / amitrakaM bhavatAmamitrabhUtam / imaM rAjAnamAsAdya anugacchadbhiH bhavadbhiH laGkA rAjazeSA kRtA / akAryapravRtto rAjA yairna nivAryate sa teSAmamitra ityabhiprAyeNa amitrakamityuktam // 7 // eSa iti / durnayaM samIkartum / zatrunirjaye, tadvinAza ityarthaH / udyataH udyuktaH san / yuddhaM yuddhabhUmiM prati / eSa niryAmi adyaiva niryAsyAmItyarthaH // 8-11 // tasmAt bhavato nissamatvAt / sambodhitaH prabodhitaH / bhayaM hi vivAnAmiti / atra vaca ityadhyAhartavyam / viSAnAmabuddhInAM paNDitamAninAM ca tvadvidhAnAM vacaH zRNvatA rAjJA yatsAditamavasAdanamasti tadida miti yojanA // 1 // idaMzabdanirdiSTaM kimityAkAGgAyAmAha-yuddhe kApuruSairityAdi zlokadvayena / kApuruSaiH yuddhabhIrubhirityarthaH / rAjAnamanugacchadbhiH rAje cchAnusAribhiH / etatkRtyaM rAjakAryam / sAditaM vinAzitam // 6 // tuhAzceiddhaM muhamyapadezam amitrakaM bhavatAmamitrabhUtam / imaM rAjAnamAsAdyAnugacchadbhi bhavadbhiH laGkA rAjazeSA kRtA, kozazca kSINaH, balaM ca hatamiti sambandhaH // 7-11 // ayaM hIti / mudadAM rAkSasAnAm / ayaM hi kAlaH, yuddhagamanAyeti For Private And Personal Use Only // 202 // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Jain Aradhana Kendra www.kabatm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir kAlaH, yuddhAyeti zeSaH // 12-14 // evamiti / punarjAtamiva mene / jeSyatyayamiti vizvAsAditi bhAvaH // 15 // 16 // ityevamityargham / nirjagAma nirgantumuyuktaH // 17 // rAjJasvityAdi / sarvakAlAyasam bahukArNAyasamayamityarthaH / mahAdhAma mahAtejaH / khatazvodgatapAvakaM koryAt svata tadgaccha zUlamAdAya pAzahasta ivaantkH| vAnarAn rAjaputrau ca bhakSayAdityatejasau // 13 // samAlokya tu te rUpaM vidraviSyanti vaanraaH| rAmalakSmaNayozcApi hRdaye prasphuTiSyataH // 14 // evamuktvA mahArAjaH kumbhakarNa mahAbalam / punarjAtamivAtmAnaM mene rAkSasapuGgavaH // 15 // kumbhakarNabalAbhijJo jAnastasya parAkramam / babhUva mudito rAjA zazAGka iva nirmalaH // 16 // ityevamuktaH saMhRSTo nirjagAma mahAbalaH // 17 // rAjJastu vacanaM zrutvA kumbhakarNaH smudytH| Adade nizitaM zUlaM vegAcchatrunibarhaNam // 18 // sarvakAlAyasaM dIptaM taptakAJcana bhUSaNam / indrAzanisamaM bhImaM vajapratimagauravam // 19 // devadAnavagandharvayakSakinnaramUdanam / raktamAlyaM mahAdhAma svatazcodgatapAvakam // 20 // AdAya nizitaM zUlaM zatruzoNitaraJjitam / kumbhakarNo mahAtejA rAvaNaM vAkya mabravIt // 21 // gamiSyAmyahamekAkI tiSThatviha balaM mama / adya tAna kSubhitAna kruddho bhakSayiSyAmi vAnarAn / kumbhakarNavacaH zrutvA rAvaNo vAkyamabravIt // 22 // sainyaiH parivRto gaccha zulamudrapANibhiH / vAnarA hi mahAtmAnaH zIghrAH suvyavasAyinaH // 23 // ekAkinaM pramattaM vA nayeyurdazanaiH kSayam / tasmAt paramadurdharSeH sainyaiH parivRto braja / rakSasAmahitaM sarva zatrupakSaM niSUdaya // 24 // evotpannAmikaNam // 18-22 // sainyarityAdi / mahAtmAnaH mahAbuddhayaH / zIghrAH vegvntH| suvyavasAyinaH dRDhanizcayAH // 23 // 24 // zeSaH // 12 // vAnarAna rAjaputrau ca makSaya / vastutastu rAjaputrau, vineti zeSaH // 13 // samAlokyetyasya vAstavArthastu-te rUpaM samAlokya rAmalakSmaNayo / ssambandhino vAnarA vidraviSyanti / prasphuTiSyataH, dyAvApRthivI iti zeSaH / ato hRdaye yuddhagamanAya matiM kurvityarthaH // 15 // punarjAtamiva mene, jevyatyayamiti vizvAsAditi bhAvaH // 15-18 // sarveti / sarvakAlAyasaM sarvakAlAyasanirmitasvarUpam // 19 // raktamAlpamahAdhAma raktamAlpaM ca tava mhaa| For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. // 20 // ja kAJcanamAlAm / kumbhakarNasya Ababandha kumbhakarNe AvabandhetyarthaH // 26 // aGgulIveSTAn aGgulIyakAni // 26 // AsaJjayAmAsa bbndhetyrthH| TI.yu.kA. atra keyUrAdInAmapyupalakSaNam / kAJcanAGgadakeyUretyanuvAdAt // 27 // 28 // zroNIsUtreNeti / amRtotpAdane nada iti nimittasaptamI / bhujaGgena vAsu/1 athAsanAt samutpatya srajaM maNikRtAntarAm / Avabandha mahAtejAH kumbhakarNasya rAvaNaH // 25 // aGgadAnyakulI veSTAna varANyAbharaNAni ca / hAraM ca zazisaGkAzamAbabandha mahAtmanaH // 26 // divyAni ca sugandhIni mAlya dAmAni rAvaNaH / zrotre cAsaJjayAmAsa zrImatI cAsya kuNDale // 27 // kAJcanAGgadakeyUraniSkAbharaNabhUSitaH / kumbhakarNo bRhatkarNaH suhRto'gnirivAbabhau // 28 // zroNIsUtreNa mahatA mecakena vyarAjata / amRtotpAdane nakho bhujaGgeneva mandaraH // 29 // sa kAJcanaM bhArasahaM nivAtaM vidyutprabha dIptamivAtmabhAsA / AvadhyamAnaH kavacaM rarAja sandhyAbhrasaMvIta ivAdirAjaH // 30 // sarvAbharaNasarvAGgaH zUlapANiH sa rAkSasaH / trivikramakRtotsAho nArAyaNa ivAbabhau // 31 // bhrAtaraM sampariSvajya kRtvA cAbhipradakSiNam / praNamya zirasA tasmai sampratasthe mahAbalaH // 32 // niSpatantaM mahAkAyaM mahAnAdaM mahAbalam / tamAzIbhiH prazastAbhiH preSayAmAsa rAvaNaH // 33 // zadundubhinirghoSaiH sainyaizcApi vraayudhaiH| taM gajaizca turaGgaizca syndnaishcaambudsvnaiH||34|| anujagmurmahAtmAnaM rathinorathinAM vrm||35|| kinA // 29 // bhArasaham AyudhAdibhiH prhaarepyshithilmityrthH| dRDhamiti vaa'rthH| yadvA upanItAyAM tulAyAM sthApyamAnAn bahUna bhArAn sar3ata / iti bhArasaha, anekabhAraparimANa ityrthH| nivAtaM vAtapravezanivArakam, nirantaramiti yAvat / AtmabhAsA kavacakAntyA / yaddhA nivAtaM shnaa| bhedyam / "nivAtAvAzrayAvAtau zastrAbhedyaM ca varma yat" ityamaraH / AvadhyamAnaH Abadhan / ArSavikaraNavyatyayena zyanpratyayaH // 30 // sarvAbharaNa / 203 // dhAmeti vigrahaH // 20-25 // najaM kAdhanamnajam / maNikatAntarAM maNikhacitamadhyapradezAm // 26 // mAlpadAmAni mAlyarUpANi dAmAni / zrotre zrotrayoH // 27-29 // bhArasahaM parvatAyudhAdiprahArabhArakSamam / yadvA tulAyAM sthApyamAnAna bahUna bhArAna sahata iti tathA / anekapalabhAranirmitamityarthaH / nivAtam acchidram / Avadhya / mAna: Avannan / Age vikrnnmptyyH||20|| sarvAbharaNasarvAGgaH srvaabhrnnyuktsrvaanggH| trivikramakRtotsAhaH triSu vikrameSu pAdapAseSu kRtotsAhaH // 31-39 // For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sarvAGgaH sarvAbharaNayuktasarvAGga / trivikramakRtotsAha- triSu vikameSu padanyAseSu kRtotsAhaH // 31-35 // sapairiti / sarpodInA mahAzarIrANAM vAhanatva sambhavatIti bodhyam / dipAH gjaaH| dvijAH iMsAdayaH // 36 // madotkaTaH svAbhAvikamadena mttH| "matte zauNDotkaTajhIbAH" ityamaraH // 37 // padAtaya sarparuSTraiH kharairazvaiH siMhadvipamRgadvijaiH / anujagmuzca taM ghoraM kumbhakarNa mahAbalam // 36 // sa puSpavarSeravakIryamANo dhRtAtapatraH shitshuulpaanniH| madotkaTaH zoNitagandhamatto viniryayau dAnavadevazatruH // 37 // padAtayazca bahavo mahAnAdA mahAbalAH / anvayU rAkSasA bhImA bhImAkSAH zastrapANayaH // 38 // raktAkSAH sumahAkAyA nIlAJjana cyopmaaH| zalAnudyamya khaDgAMzca nizitAMzca parazvadhAna // 39 // bahuvyAmAMzca parighAn gadAzca musalAni ca / tAlaskandhAzca vipulAna kSepaNIyAna durAsadAn // 40 // athAnyadrapurAdAya dAruNaM romaharSaNam / niSpapAta mahAtejAH kumbhakarNo mahAbalaH // 41 // dhanuzzataparINAhaH sa SaTchatasamucchritaH / raudraH zakaTacakrAkSo mhaaprvtsnnibhH||42|| sannipatya ca rakSAMsi dagdhazailopamo mahAn 1 kumbhakarNo mahAvakra: prahasannidamabravIt // 43 // adya vAnaramukhyAnAM tAni yUthAni bhaagshH| nirdahiSyAmi saMkruddhaH zalabhAniva pAvakaH // 44 // nAparAdhyanti me kAmaM vAnarA vanacAriNaH / jAtirasmadvidhAnAM sA purodyAnavibhUSaNam // 45 // zvetyAdi / bahuvyAmAn anekavyAmapramANAn / "vyAmo bAhvoH sakarayostatayostiryagantaram" itymrH| tAlaskandhAna tAlakANDAn / / 38-41 // dhanu zatetyAdi / dhanu zataparINAhaH dhanuHzatavizAlaH / pachatasamucchritaH SaTchatadhanurucchAyaH / sannipatya svAnugamanAyoyuktAnAM rAkSasAnAM samIpaM pgtvetyrthH|| 12 // 43 // adyetyAdi / sA jAtiH vaanrjaatiH| asmadvighAnAM krIDAparANAm // 44-47 // zabaNyAmAna bahuNyAmapramANAn " myAmo bAbossakarayostatayostiryagantaram " ityamaraH // 40 // 41 // dhanuzzataparINAH dhanuzatavizAlavAna pachatasamucchritA pdstdhnurunntH||42-45 // | For Private And Personal use only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.ma. // 20 // ghorarUpANi atyantaghorANi // 48 // grdbhaarunnaaHgrdbhvdvyktraagaaH| "avyaktarAgastvaruNaH" ityamaraH / niSpapAteti / gacchato'sya uparipradeze TI.pu.kA. rAdho mAleva niSpapAtetyanvayaH / gRdhra iti jAtyekavacanam / savyazabdo liGgavyatyayena nayanazabdenApi saMbadhyate / kampate akampata / ulkA meSa .5 purarodhasya mUlaM tu rAghavaH shlkssmnnH| hate tasmina hataM sarva taM vaSiSyAmi saMyuge // 46 // evaM tasya buvANasya kumbhakarNasya raaksssaaH| nAdaM cakurmahAghoraM kampayanta ivArNavam // 47 // tasya niSpatatastUrNa kumbhakarNasya dhImataH / babhUvurghorarUpANi nimittAni smnttH||48|| ulkAzaniyutA meghAbabhUvurgardabhAruNAH / sasAgaravanA caiva vasudhA samakampata // 49 // ghorarUpAH zivA neduH sajvAlakavalairmukhaiH / maNDalAnyapasavyAni babandhuzca vihnggmaaH||50|| niSpapAta ca mAleva gRno'sya pathi gcchtH| prAsphuratrayanaM cAsya savyo bAhuzca kampate // 51 // nipapAta tadA colkA jvalantI bhImanisvanA / Adityo niSprabhazcAsIna pravAti sukho'nilaH // 52 // acintayan mahotpAtAnutthitAna romaharSaNAna / niryayau kumbhakarNastu kRtaantblcoditH||53|| sa lavayitvA prAkAraM padbhyAM parvatasannibhaH / dadarzAbhradhanaprakhyaM vAnarAnIkamaddhatam // 54 // te dRSTvA rAkSasazreSThaM vAnarAH parvatopa mam / vAyununnA iva ghanA yayuH sarvA dizastadA // 55 // tadvAnarAnIkamatipracaNDaM dizo dravadbhinnamivAbhrajAlam / sa kumbhakarNaH samavekSya hAnnanAda bhUyo dhanavad ghnaabhH||56|| te tasya ghoraM ninadaM nizamya yathA ninAdaM divi vAridasya / peturdharaNyAM bahavaH plavaGgA nikRttamUlA iva saalvRkssaaH||57|| nirgtjvaalaavishessH||49-53 // sa iti / anadhanaH abhrssaatH||54-57|| purarodhasyetyasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-purarodhasya mUlaM salakSmaNo rAghavaH khalu sa tu tiSThatu / yena sarvam, asmadIyamiti zeSaH / hataM saMyuge vadhiSyAmi / kutaH sasmina hate tadIya sarva hataM syAdityAvRttyA punaryojanIyam // 46-50 / / prAsphurata nayanaM samyam // 51-53 // anadhanamarUpam acala For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vipuleti / prabhuH antkH| kiMkaradaNDavAn kiM karomItyavasthAyI sacetano daNDaH tadvAn // 58 / / iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNa bhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcapaSTitamaH sargaH // 65 // atha kumbhakarNayuddhapravRttiH-sa ityAdi // 1 // sa vidhaman dahan // 2-4 // vipulaparighavAna sakumbhakarNo ripunidhanAya vinismRtomhaatmaa| kapigaNabhayamAdadat subhImaM prabhuriva kiGkaradaNDa vAna yugaante||58|| ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcaSaSTitamaH sargaH // 65 // sa lavayitvA prAkAraM girikUTopamo mahAn / niryayau nagarAtUrNaM kumbhakarNo mahAbalaH // 1 // sa nanAda mahAnAdaM samudramAbhinAdayan / janayanniva nirghAtAna vidhamaniva-parvatAn // 2 // tamavadhyaM maghavatA yamena varuNena vA prekSya bhImAkSamAyAntaM vAnarA vipradudruvuH // 3 // tAMstu vipradutAna dRSTvA vAliputro'Ggado'bravIt / nalaM nIlaM gavAkSaM ca kumudaM ca mahAbalam // 4 // AtmAnamatra vismRtya vIryANyabhijanAni ca / va gacchata bhayatrastAHprAkRtA harayo yathA // 5 // sAdhu saumyA nivartadhvaM kiM prANAna parirakSatha / nAlaM yuddhAya vai rakSo mahatIyaM vibhISikA // 6 // abhijanAni prazastakulAni // 5 // vibhISikA bhayajanakaH kRtrimapuruSaveSaH // 6-8 // saGghAtavalyam // 54-57 / / prabhuH antakaH kiradaNDavAna kiM karobhItyavasthito daNDo'spAstIti nayoktaH // 58 // iti zrImahezvaratIviracitAya zrIrAmA yaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paJcaSaSTitamaH sargaH // 65 // 1-15 // sam-vipulaparighavAna vipula pAradhAdapIti vipulaparighaM zUlama, sadvAn / parigho roSaH / "rodhe ca pariyo mataH " iti vizvaH / tadvAniti vA / idamapyasthAyudhamiti nAgojibhalyAkaraNaM tathA prabhu vizeSaNamiti tIrthanyAcyAnaM cAnukAnuvAdasthena daNDasya niyatAyudhasya puSaggrahaNAnirarthakpAva kapAdupekSye / daNDo'syAstIti daNDavAn / karo daNDavAn yasyeti banIhiH / prabhuH mahArasamayoM yamaH / kim / iti | INkapigaNamayam bAdadadiva subhImaM brANAmapi yathA bhavati tathA nismata iti sambandhaH / "kiGkarAH sahAraparikarAH kaladaNDA bhastha santIti kiharadaNDavAna" " kiromItyupasthitadaNDo'syAstIti" iti kamAnAgojI mahatIrthoM bindusandohavicAryavyAlyAvaktArAvitvalam // 18 // vijayaniveti paatthH| vijayamAnaH / jayatIti jayan / viziSTazcAsau jayazceti sa tayeti vA // 2 // he saumyAH ! kaupradarzanakApi tdprkaa| zakA itIrthayA sambodhanam / prANAn ki parikSaya svAmikAmitAkaraNena jIvana vimati bhAvaH / idaM rakSaH / asmAmissaha yuddha karva nAlaM na samartham / mahatI vibhISikA mahatimISaNama / bhAve pula // For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bhArata iti / paramakadA iti kuaravizeSaNam // 9 // prAMzubhiH unnteH| mahAbalaH kumbhakarNaH // 1. // 11 // mamanya dadADetyarthaH // 12 // TI.pu.kA. nirastA utkSiptAH // 13 // lakSyanta ityam / nAvalokayan nAvAlokayan / pRSThadezamityarthaH // 14 // kecitte vAnarA iti yojanA // 15 // MR. mahatImutthitAmanA rAkSasAnAM bibhISikAm / vikramAdvidhamiSyAmo nivartadhvaM plvnggmaaH||7|| kRcchreNa tu samA zvasya saGgamya ca ttsttH| vRkSAdrihastA harayaH sampratasthU raNAjiras // 8 // te nivRtya tu saMkruddhAH kumbhakarNa vnauksH| nijaghnuH paramakruddhAH samadA iva kunyjraaH||9||praaNshubhigirishRnggaishc zilAbhizca mhaablH| pAdapaiH puSpitAzca hanyamAno na kampate // 10 // tasya gAtreSu patitA midyante shtshHshilaaH| pAdapAH puSpitAgrAzca bhayAH peturmhiitle||11|| so'pi sainyAni saMkruddho vAnarANAM mahaujasAm / mamanya paramAyatto banAnyanirivo tthitH|| 12 // lohitArdAstu bahavaH zerate vaanrrssbhaaH| nirastAH patitA bhUmau tAmrapuSpA iva drumAH // 13 // lalyantaHpradhAvanto vAnarA nAvalokayan // 14 // kecitsamudre patitAH kecidgaganamAzritAH / vadhyamAnAstu te varAi rAkSasena balIyasA // 15 // sAgaraM yena te tIrNAH pathA tena pradudruvuH // 16 // te sthalAni tathA nimna viSaNNavadanA bhayAt / RkSA vRkSAna samArUDhAH kecit parvatamAzritAH // 17 // mamajjurarNave kecida guhAH kecit smaashritaaH| niSeduH plavagAH kecit kecinnavAvatasthire / [kecidUmau nipatitAH kecit suptA mRtA iv|] tAna samIkSyAGgado bhanAna vAnarAnidamabravIt // 18 // sAgaramityarSam / te vAnarAH // 16 // sthalAni bhatighAvanayogyAn dezAn unnatapradezAn vA AzritA ityanvayaH // 17 // mamarityAdi / niSeduH // 20 // sAgaramiti / sthalAnItyatrApi prabudaburiti sambadhyate // 16 // 17 // mamajuH nipetuH // 18 // 19 // sa-bhiyante mahamaH zilAH iti pAThaH / "voto guNavacanAt " ityukArAntalIko bahAbdaH // 11 // For Private And Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bhUmau patitA iva tasthuH // 18 // avatiSThatetyAdi / parigamya pradakSiNIkRtyetyarthaH / sthAnaM na pazyAmItyanvayaH // 19 // asaGgagatipauruSAH | apratibaddhaparAkamA iti vaanrsNbodhnm| nirAyudhAnAM dravatAM nirAyudheSu dravatsu / yadvA nirAyudhAnAM dravatAM dArAstAn apahasiSyantIti / saH avatiSThata yudhyAmo nivartadhvaM plavaGgamAH / bhagnAnAM vo na pazyAmi parigamya mahImimAm / sthAnaM sarve nivartadhvaM kiM prANAn parirakSatha // 19 // nirAyudhAnAM dravatAmasaGgagatipauruSAH / dArA hyapahasiSyanti sa vai ghAtastu jIvinAma // 20 // kuleSu jAtAH sarve sma vistIrNeSu mahatsu ca / kva gacchatha bhayatrastA harayaH prAkRtA yathA // 21 // anAryAH khalu yadbhItAstyaktvA vIryaM pradhAvata // 22 // vikatthanAni vo yAni tadA vai janasaMsadi / tAni vaH kva nu yAtAni sodagrANi mahAnti ca // 23 // bhIrupravAdAH zrUyante yastu jIvati vikRtaH / mArgaH satpuruSairjuSTaH sevyatAM tyajyatAM bhayam // 24 // zayAmahe'tha nihatAH pRthivyAmalpajIvitAH / duSprApaM brahmalokaM vA prAptumo yudhi sUditAH // 25 // apahAsaH / ghAtaH mRtiH // 20 // sarve, vayamiti zeSaH / vistIrNeSu jJAtiparamparayA vitateSu / mahatsu prazasteSu // 21 // anAryA ityardham / yadyasmAt bhItAH pradhAvata pAyatha / tasmAdanAryAH khalu // 22 // sodmANi udmatAyuktAni / mahAnti bhUyAMsItyarthaH // 23 // bhIru pravAdA iti / yastu dhikRto jIvati tadviSaye bhIrUpravAdAH bhIrutvApavAdAH zrUyante / satpuruSaiH zUraiH / juSTaH sevitaH // 24 // satpuruSajuSTo mArgaH kaH 1 nirAyudhAnAmiti / sa vai ghAtastu jIvinAM saH dArakRtApahAsaH ghAtaH maraNam / jIvinAM jIvatAm // 20 // 21 // yadyasmAdbhItAH palAyata tasmAdanAryAH khala // 22 // sodaprANi auddhatyaprayuktAni / mahAnti bhUryAsi // 23 // yastu dhito jIvati tadviSayabhIrumavAdAH zrUyante, taM sarve bhIruriti vadantItyarthaH satpuruSaiH zUraiH // 24 // kastarhi satpuruSajuSTo mArga ityapekSAyAmAha-zayAmaha iti / yuddhamaraNaM satpuruSajuSTo mArgaH, maraNasyAvazyambhAvitva prdrshnaarthmtnjiivitaaH| 0 mAM mahIM parikramyApi sthitAnAM sthAna nirmayasthalaM na pazyAmi / rAi bhADA tAdRzItyatrAvasthAne jhammakarNato maraNam / gatastAM suprIta iti nAnvirtane nirvRtirmamatAmiti mAvaH // 19 // nirAyudhAnAM ripumuktAyudhAnaGkitAnAm / kramatAM gRhaM prati dravatAm / sujIvatAM sajjIvanavatAm // 20 // brahmalokaM vIrasvargasaMjJam / etena "hato vA prApsyasi svargaM jitvA vA mokSyase mahIm" iti gItA caitaduktamevArtha vadatIti sUcitam / zatrumiti N jAtAyekavacanam / mukhyadazasutavivakSayaikavacanaM vA / bAhara hatsumayatrAnvayi / tairnihatAH bIralokasya vIraprApyasvargasya / vanu tatra bhogyaM dhanAdi tenAdhikamAnahaM / mokSyAmaH / pUrvamavyavahitakapivarAn prati vacanam / idaM tadapekSayA dUravartina upAgatAn prati vacanamityadhikArimedAna punarvacandadoSaH / yatparihArArtha dADharSArthamityuktirapyapecitA syAditi mantavyam // 11 // For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir INT bA.rA.bha. ityapekSAyAmAha-zayAmaha ityAdi / yuddhamaraNaM hi satpuruSajuSTo mArga ityarthaH / samarAnivRtya palAyitAnAmapi maraNasyAvazyaMbhAvitvapradarzanArthamalpITI.yu.kA. 1206 jIvitA ityuktam / samarAnivartinAM vIrANAM tu maraNajIvanayorubhayorapi zreyaskaratvaM pratipAdayati duSpApamiti / nihatvA nihatya / jIvitamiti / sa.1 vIralokasya vIrANAM loko brahmalokaH tasya vasu mUlyabhUtaM jIvitaM mokssyaamH|| 25 // 26 // dIpyamAnaM jvalanamiva rAmamAsAdya kumbhakarNaH pataGgoH samprApnuyAmaH kIrti vA nihatvA zatrumAhave / jIvitaM vIralokasya mokSyAmo vasu vAnarAH // 26 // na kumbhakarNaH kAkutsthaM dRSTvA jIvana gamiSyati / dIpyamAnamivAsAdya pataGgo jvalanaM yathA // 27 // palAyanena coddiSTAHprANAn rakSAmahe vayam / ekena bahavo bhanA yazo nAzaM gamiSyati // 28 // evaM buvANaM taM zaramaGgadaM knkaanggdm| dravamANA stato vAkyamUcuH zUravigarhitam // 29 // kRtaM naH kadanaM ghoraM kumbhakarNena rakSasA / na sthAnakAlo gacchAmo dayitaM jIvitaM hi naH // 30 // etAvaduktvA vacanaM sarve te bhejire dizaH / bhImaM bhImAkSamAyAntaM dRSTvA vAnarayUthapAH // 31 // dravamANAstu te vIrA aGgadena valImukhAH / sAntvaizcaivAnumAnaizca tataH sarve nivartitAH // 32 // praharSa mupanItAzca vAliputreNa dhiimtaa| AjJApratIkSAstasthuzca sarve vAnarayUthapAH // 33 // yatheti yathevazabdayornirvAhaH // 27 // uddiSTAH vyapadiSTAH / bahavo vayamanena kumbhakarNena bhannAH palAyanena prANAn rakSAmahe yadi tato yajho nAzaM gami / SyatIti yojanA // 28 // zUraM parAkamavantam / kanakAGgadam utsAhAtizayena prakAzitasvarNAGgadam // 29 // kadanaM mardanam / dApitam iSTam // 30 // // 31 // anumAnaH sAlagiribhedanAdidRSTAntapuraskRtaiyuktivizeSaiH // 32||prhpmiti / AjJApratIkSAH sugrIvAdyAjJApratIkSAH // 33 // ityuktam / samarAnivartinA vIrANAM maraNajIditayorubhayorapi zreyaskaratvaM pratipAdayati tuSpApamiti // 25 // jIvitamiti / vIralokasya vIrANAM loko brahmalokaH tasya vasu mulyabhUtaM jIvitaM mokSyAmaH // 26 // neti / patA iva kumbhakarNaH dIpyamAnaM pAvakamiva kAkutsyaM dRSTvA jIvana na gamiSyatIti sambandhaH // 27 // bahavo Sayamekena kumbhakarNena bhagnAH, palAyanena anena bhanenodiSTAH pate palAyitA iti janenirdiSTAH zApitAzca prANAna rakSyAmahe yadi tadA asmAkaM yazaH nAzaM gamiSyatIti sambandhaH // 28-31 // dravamANA iti| anumAnaH sAlagiribhedanAviSTAntaH // 32 // 33 // // 2OR For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir RSabhazarabheti / tvaritatarAbhimukhaM tvaritataram abhimukhaM ceti kiyAvizeSaNam / atra vAyuputrastu na palAyya nivRttaH / kiMtu RSabhAdibhirmilitvA kumbhakarNena saha yuddhArthe nivRtta iti jJeyam // 34 // iti zrIgovinda 0 zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaTSaSTitamaH sargaH // 66 // RSabhazarabha maindadhUmranIlAH kumudasuSeNagavAkSarambhatArAH / dvividapanasavAyuputramukhyAstvaritatarAbhimukhaM raNaM prayAtAH // 34 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe SaTSaSTitamaH sargaH // 66 // te nivRttA mahAkAyAH zrutvA'GgavacastadA / naiSThikIM buddhimAsAdya sarve saGgrAmakAGkSiNaH // 1 // samudIritavIryAzca samAropitavikramAH / paryavasthApitA vAkyairaGgadena valImukhAH // 2 // prayAtAzca gatA harSa maraNe kRtanizcayAH / cakruH sutumulaM yuddhaM vAnarAstyaktajIvitAH // 3 // atha vRkSAn mahAkAyAH sAnUni sumahAnti ca / vAnarAstUrNa mudyamya kumbhakarNamabhidrutAH // 4 // sa kumbhakarNaH saMkruddho gadAmudyamya vIryavAn / ardayan sumahAkAyaH samantA vyAkSipadripUn // 5 // zatAni sapta cASTau ca sahasrANi ca vAnarAH / prakIrNAH zerate bhUmau kumbhakarNena pothitAH // 6 // SoDazASTau ca daza ca viMzatrizattathaiva ca / parikSipya ca bAhubhyAM khAdana viparidhAvati / bhakSayan bhRzasaMkruddho garuDaH pannagAniva // 7 // kRcchreNa ca samAzvastAH saGgamya ca tatastataH / vRkSAdrihastA harayastasthuH saGgrAmamUrdhani // 8 // te nivRttA ityAdi cakruH sutumulaM yuddhaM vAnarAstyaktajIvitA ityantamekaM vAkyam / naiSThikIM niSThA nAzaH tatsaMbandhinIm, maraNavyavasAyinImityarthaH / samudIritavIryAH kathitAtmaparAkramAH / samAropitavikramAH samavalambita parAkramAH / maraNanizcayahetumAha-tyaktajIvitA iti / jIvanAzArahitA ityarthaH / / 1-4 // vyAkSipat apAtayat // 5 // prakIrNAH shithilaavyvaaH| pothitAH hiMsitAH / kumbhakarNasyaikena vyApAreNa zatAdisaGgarUpeNa patitA ityrthH||6|| parikSipya parigRhyaM / khAdan bhakSayan / pannagAn bhakSayanniveti garuDavizeSaNam // 7 // harayaH, balavantaH iti zeSaH / saGgamya sambhUya // 8 // RSabhazarabheti / vAyuputrastu na palAyya nivRttaH, kintu RSabhazUra bhAdibhirmilitvA kumbhakarNena saha yuddhArtha nivRtta iti jJeyam // 34 // iti zrImahezvaratIrtha* | zrIrAmAyaNa tatvadIpikA0 yuddhakANDavyAkhyAyAM SaTSaSTitamaH sargaH // 66 // ( atra sargavicchedo'sAmpradAyikaH / ekamakaraNatvAd vRttabhedAbhAvAca iti katakaH // ta iti lokatrayam / naiSThikI niSThA nAzaH tatsambandhinIm, maraNaparyavasAyinImiti yAvat // 1 // samudIritavIryAH kathitAtmIyamAkparAkramA ityarthaH // 28 // 113 For Private And Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 207 // Msa.. vA.rA.bhU. vizeSeNa lambata iti vilambaH / pacAyac / girizRGgAbhaM girizRGgavadunnatam // 9 // taM kumbhakarNa samutpatya samIpamAgatya / kumbhakarNasya kumbhakarNAyA TI.yu,ko. M0||mmrdaityaadi tripaadshshokH| tAni prasiddhAni / rakSAMsi mamardeti puurvennaanvyH| punazceti paadshlokH| anyat gireHzRGga cikSepeti yojyam // 11 tataH parvatamutpATya dvividaH plavagarSabhaH / dudrAva girizRGgAbhaM vilamba iva toyadaH // 9 // taM samutpatya cikSepa kumbhakarNasya vAnaraH / tamaprApto mahAkAyaM tasya sainye'patattadA // 10 // mamardAzvAna gajAzcApi rathAMzcaiva ngottmH| tAni cAnyAni rakSAMsi punazcAnyagireH ziraH // 11 // tacchailagRGgAbhihataM hatAzvaM htsaarthi| rakSasAM rudhirakkinnaM babhUvAyodhanaM mahat // 12 // rathino vAnarendrANAM zaraiH kaalaantkopmaiH| zirAMsi nadatAM jahaH sahasA bhImanisvanAH // 13 // vAnarAzca mahAtmAnaH samutpATaya mahAmAn / sthAnazvAn gajAnuSThAna rAkSasAnabhyasUdayan // 14 // hanumAna zailazRGgANi vRkSAMzca vividhAn bahUn / vavarSa kumbhakarNasya zirasyambaramAsthitaH // 15 // tAni parvatagRGgANi zUlena sa bibheda ha / babhaJja vRkSavarSa ca kumbhakarNo mahAbalaH // 16 // tato harINAM tadanIkamugraM dudrAva mUlaM nizitaM pragRhya / tasthau tato'syApatataH purastAnmahIdharAgraM hanumAna pragRhya // 17 // sa kumbhakarNa kupito jaghAna vegena zailottamabhImakAyam / sa cukSubhe tena tadA'bhibhUto medAgAtro rudhirAvasiktaH ||18||s zUlamAvidhya taDitprakAzaM giri yathA prajvalitAgrazRGgam / bAhvantare mArutimAjaghAna guho'calaM krauJcamivogra zaktyA // 19 // sa zUlanirbhinnamahAbhujAntaraH pravihvalaH zoNitamudraman mukhAt / nanAda bhImaM hanumAna mahAhave yugAntameghastanitasvanopamam // 20 // tacchalazRGgAbhihatam anantaraprayuktazailazRGgAbhihatasainyam / AyodhanaM yuddham // 12 // kAlAntakaH pralayakAlarudraH // 13 // abhyasUdayan // 20 // anan // 14-16 // dudrAva drAvayAmAsa // 17||medaaiitytr sndhiraapH||18|| Avidhya bhraamyitvaa| gur3aH skndH|| 19 // pravihvalaH pramuhyan / vilambaH vizeSeNa lambata iti vilambaH / pacAdyan // 9 // 10 // tAni prasiddhAni / anyagireH ziraH / anApi cikSepeti yojanIyam // 11-33 // For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir yugAnteti / yugAntameghasya stanitarUpo yaH svanaH tattulyamiti kriyAvizeSaNam // 20 // kumbhakarNAt bhayArtA ityanvayaH / saMyati yuddhe // 21 // paryavasthApayan balamiti palAyamAnAn sannivartayannityarthaH // 22 // vyazIryata zIrNamabhUt // 23-25 // pAdaiH prahArodyataiH / sarvatropalakSaNe tRtIyA tato vineduH sahasA prahRSTA rakSogaNAstaM vyathitaM samIkSya / plavaGgamAstu vyathitA bhayArtAH pradudruvuH saMyati kumbhakarNAt // 21 // tatastu nIlo balavAn paryavasthApayan balam / pravicikSepa zailAgraM kumbhakarNAya dhImate // 22 // tamApatantaM samprekSya muSTinAbhijaghAna h| muSTiprahArAbhihataM tacchailAgraM vyazIryata // 23 // savisphuliGga sajvAlaM nipapAta mahItale / RSabhaH zarabho nIlo gavAkSo gandhamAdanaH // 24 // paJca vAnarazArdUlAH kumbhakarNa mupAdravan // 25 // zailevRkSestalaiH pAdairmuSTibhizca mahAbalAH / kumbhakarNa mahAkAyaM sarvato'bhipradudruvuH // 26 // sparzAniva prahArAMstAna vedayAno na vivyathe / RSabhaM tu mahAvegaM bAhubhyAM pariSasvaje // 27 // kumbhakarNabhujAbhyAM tu pIDito vAnararSabhaH / nipapAtarSabho bhImaH pra mukhAdvAntazoNitaH // 28 // muSTinA zarabhaM hatvA jAnunA nIla mAhave / AjaghAna gavAkSaM tu talenendraripustadA // 29 // pAdenAbhyahanat kruddhastarasA gandhamAdanam / dattaprahAra vyathitA mumuhuH zoNitokSitAH // 30 // nipetuste tu medinyAM nikRttA iva kiMzukAH / teSu vAnaramukhyeSu ptitessu mahA tmasu / vAnarANAM sahasrANi kumbhakarNe praduduvuH // 31 // taM zailamiva zailAbhAH sarve te plavagarSabhAH / samAruhya samutpatya dardazuzca mahAbalAH // 32 // taM nakhairdazanaizcApi muSTibhirjAnubhistathA / kumbhakarNa mahAkAyaM te jaghnuH plavagarSabhAH // 33 // // 26 // sparzAniva sukhasparzAniva, sukhamardanamiva jAnannityarthaH // 27 // pra iti chedaH / mukhAt vAntazoNitaH praNipapAtetyanvayaH / "vyavahitAzva" || ityupasargasyaM vyavahitaprayogaH / vAntazoNitaH udgIrNaraktaH // 28-31 // samAruhya samutpatya, samutpatya samAruhyeti kramaH // 32 // 33 // For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. ra08 AcitaH vyAptaH / Atmaruhe vRkssH|| 34-36 // bhakSayan babhana, bhakSaNArtha babhanetyarthaH // 37 // mAMsazoNitasaMchedA mAMsazoNitasaMsiktAmityarthaH| Meryu.kA. sa067 savAnarasahasrestairAcitaH parvatopamaH / rarAja rAkSasavyAghro girirAtmaruhairiva // 34 // bAhubhyAM vAnarAn sarvAn pragRhya sumhaablH| bhakSayAmAsa saMkruddho garuDaH pannagAniva // 35 // prakSiptAH kumbhakarNena vakre pAtAlasannibhe / nAsApuTAbhyAM nirjagmuH karNAbhyAM caiva vaanraaH||36|| bhakSayana bhRzasaMkruddhI harIna parvatasannibhaHbibhaJja vAnarAna sarvAna saMkruddho rAkSasottamaH // 37 // mAMsazoNitasaMkledAM bhUmi kurvan sa rAkSasaH / cacAra harisainyeSu kAlAgiriva mUJchitaH // 38 // vajrahasto yathA zakaH pAzahasta ivAntakaH / zulahasto babhau saGkhaye kumbhakarNo mahAbalaH // 39 // yathA zuSkANyaraNyAni grISme dahati pAvakaH / tathA vAnarasainyAni kumbhakarNo vinirdahat // 40 // tataste vadhya mAnAstu hatayUthA vinAyakAH / vAnarA bhayasaMvinA vinedurvisvaraM bhRzam // 11 // anekazo vadhyamAnAH kumbhakarNena vaanraaH| rAghavaM zaraNaM jagmurvyathitAH khinnacetasaH // 42 // prabhagnAna vAnarAna dRSTvA vajahastasutAtmajaH / abhyadhAvata vegena kumbhakarNa mahAhave // 13 // zailazRGgaM mahadgRhya vinadaMzca muhurmuhuH / trAsayan rAkSasAna sarvAn kumbhakarNa padAnugAn // 44 // cikSepa zailazikharaM kumbhakarNasya mUrdhani / sa tenAbhihato'tyarthaM girizRGgeNa mUrdhani // 45 // kumbhakarNaH prajajvAla kopena mahatA tadA / so'bhyadhAvata vegena vAliputrasamarSaNaH // 46 // kumbhakarNo mahAnAda svAsayan sarvavAnarAn / zulaM sasarja vai roSAdaGgade sa mahAbalaH / / 47 // // 38 // 39 // vinirdahat viniradahat / / 40 // vinAyakAH vigatanAyakAH // 11-53 // sa iti / AcitaH vyAptaH / Atmakahe vRkssH|| 34-42 // vajahastasutAtmajaH aGgada ityarthaH // 43-58 // // 2080 For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Jain Aradhana Kendra www.kcbatrn.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir tmiti| samunmukhaH abhimukhH||14-18||prjaapteriti / idamavaitidhamanusandheyam-purA kila brahmaNo jambhamANasya vadanArakSarajA nAma vaanro|| jAtaH / sa kadAcit paryaTan brahmaloke'psarorUpakAriNi kasmiMzcit sarasi nimajjyApsarorupamabhajat / tAM dRSTvA kAmamohitAvindrAdityo hastena tamApatantaM buddhA tu yuddhamArgavizAradaH / lAdhavAnmocayAmAsa balavAn vAnararSabhaH // 48 // utpatya cainaM sahasA tlenorsytaaddyt| sa tenAbhihataH kopAt prmumohaaclopmH||49|| sa labdhasaMjJo balavAna muSTimAvartya rAkSasaH / apahAsena cikSepa visaMjJaH sa papAta ha // 50 // tasmin plavagazArdUle visaMjJe patite bhuvi / tacchUlaM samupAdAya sugrIvamabhidudve // 51 // tamApatantaM samprekSya kumbhakarNa mahAbalam / utpapAta tadA vIraH sugrIvo vAnarAdhipaH // 52 // parvatAgraM samutkSipya samAvidhya mhaakpiH| abhidudrAva vegena kumbhakarNa mahAbalam // 53 // tamApatantaM samprekSya kumbhakarNaH plavaGgamam / tasthau vikRtasaGgo vAnarendrasamunmukhaH // 54 // kapizoNitadigdhAGga bhakSa yantaM plavaGgamAn / kumbhakarNa sthitaM dRSTvA sugrIvo vAkyamabravIt // 55 // pAtitAzca tvayA vIrAH kRtaM karma sudu Skaram / bhAkSitAni ca sainyAni prAptaM te paramaM yazaH // 56 // tyaja tadAnarAnIkaM prAkRtaiH kiM kariSyasi / saha svaikanipAtaM me parvatasyAsya rAkSasa // 57 // tadAkyaM harirAjasya sattvadhairyasamanvitam / zrutvA rAkSasazArdUla: kumbhakarNo'bravIdvacaH // 58 // prajApatestu pautrastvaM tthaivHrjssutH| zrutapauruSasampannaH kasmAgarjasi vaanr||59|| yugapadagRhNItAm / tatrAntare tayoH kSubhitaM reto'patat / tatra dvau kumArAvabhavatAm / vAle patanAdAlI / grIvAyAM patanAta sugrIvaH / taM dRSTvA prahasya brahmA apsarorUpadhAriNam RkSarajasaM yathApUrvarUpaprAptaye kumArau gRhItvA anyasmin vAnararUpakAriNi sarasi nimajetyabhyadhAt / so'pi tathA kRtvA / kumArAbhyAM saha vAnararUpamabhajahakSarajAH / tatputrau vAlisugrIvAviti / tadanena prakAreNa sugrIvaH prajApateH pautraH RkSarajasaH putrazca / kAzyapAta prajApatesta pautra iti / caturmukhabrahmajRmbhaNajanitaRkSarajaHputratvAnugrIvasya brahmapautratvam // 59-61 // For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. TI.yu.kA! sa060 // 20 // prajApatervivasvAna vivasvataH sugrIva ityanye // 59 // sa iti / vyAvidhya tolayitvA / / 60-63 // bhArasahasrasya bhArasahasreNa kRtaM jAnunyAropya babhaotyanvayaH // 6 // sarvataH sarvasmAt pradezAt dudruve AjagAma // 65 // 66 // sugrIvamupetya tena zRGgeNa jaghAna / trikUTazikharasthalakAdvAre sakumbhakarNasya vaco nizamya vyAvidhya zailaM sahasA mumoc| tenAjaghAnorasi kumbhakarNa zailena vacAzanisannibhena // 60 // tacchailazRGgaM sahasA vizIrNa bhujAntare tasya tadA vizAle / tato viSeduH sahasA plavaGgA rakSogaNAzcApi mudaavineduH||6|| sa zailazRGgAbhihatazcakopa nanAda kopAcca vivRtya vakram / vyAvidhya zUlaM ca taDitprakAzaM cikSepa havRkSapatervadhAya // 62 // tat kumbhakarNasya bhujapraviddhaM zUlaM zitaM kAJcanadhAmajuSTam / kSipraMsamutpatya nigRhya dobhA babhaJja vegena suto'nilasya // 63 // kRtaM bhArasahasrasya zulaM kAlAyasaM mahat / babhaJja jAnunyAropya prahRSTaH plavaga rSabhaH // 64 // zUlaM bhayaM hanumatA dRSTvA vAnaravAhinI / hRSTA nanAda bahuzaH sarvatazcApi dudruve // 65 // siMhanAda ca te cakruH prahRSTA vanagocarAH / mArutiM pUjayAJcakrurdRSTvA zUlaM tathAgatam // 66 // sa tattadA bhanamavekSya zulaM cukopa rkssodhiptirmhaatmaa| utpATya laGkAmalayAt sa zRGga jaghAna sugrIvamupetya tena // 67 // sa zailazRGgAbhi hato visaMjJaH papAta bhUmau yudhi vAnarendraH / taM prekSya bhUmau patitaM visaMjJaM neduH prahRSTAstvatha yaatudhaanaaH||68|| sthitvAyudhyataH kumbhakarNasya pradezAntarasthalakAmalayazRGgotpATanaM kathamupapadyate ? iti cet tadanuguNapramANazarIratvAnna dossH|lngkaamlyshbden trikUTa sa iti / vyAvidhya tolayitvA // 62-69 // sA-jAnu mA bhAropya tat mASTaH pati chedaH / tat zUla jAnu bhAroSya jAnuni nidhAya / tat sagIvoparipatanaM mA iti bamaka / jAmo hanumAna AdaSTaH atikaSTaH // bApurANAdigviyaM kathA smiivto| grahaNAnantaraM kasyAnikSiptakapipatiryadA laGkAnilayAptastrIpuMsajanaistuhinasalilamAyaiH secitaH tasmAnmocitaH supIkaH karotkacagRhItaghoNAkarNa utpapAta tadA makSikopamaH pAkSikanIti laukikAmanusRtyAnusUtva pataM gato hanumAstadA tanmukta suprIvAzakyaparihAraM zUlaM babhaneti dhyate / atra vyatyasya kathanaM lekhakapramAdataH / lokAzcaite'nantaraM paThanIyA iti vA "kuryuH kacci vyatyAsam" iti kavikRta evArya hanumatparAkamakramavarNana parAyacacitta tathA vyatyAsa iti vA zeSam / nanu mArate vanaparvaNi "havA mArgoSThanAsikam" ityukterana karNanAsikoktiH kathamiti cena; nAsiko kartanakAla evauSThavayasya tathA sahAgamanaM hAtuM suzakamityatrAnuktiH, spaSTaMpratipayartha tatroktiriti sammavAta // 6 // 209 // For Private And Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vopacaryate / / 67-69 / / abhyucchritam unnatam | svAkArasA dRzyAya prathamaM merupAdAnam / dvitIyaM tu sugrIvadhAraNakAlika sAdRzyAya // 70 // utpATya uddhRtya / tridazAlayAnAM svargiNAm // 71 // balavAn kumbhakarNo yuddhe patitaM sugrIvaM kimarthaM hRtavAnityatrAha tatastamAdAyeti // 72-76 // tamabhyupetyAdbhuta ghoravIrya sa kumbhakarNo yudhi vAnarendram / jahAra sugrIvamabhipragRhya yathA'nilo meghamatipracaNDaH // 69 // sataM mahAmeghanikAzarUpamutpATya gacchan yudhi kumbhakarNaH / rarAja merupratimAnarUpo meruryathA'bhyucchrita ghorazRGgaH // 70 // tatastamutpATya jagAma vIraH saMstUyamAno yudhi rAkSasendraiH / zRNvanninAdaM tridazAlayAnAM plavaGgarAjagraha vismitAnAm // 71 // tatastamAdAya tadA sa mene harIndramindropamamindravIryaH / asmin hate sarvamidaM hRtaM syAt sarAghavaM sainyamitIndrazatruH // 72 // vidvatAM vAhinIM dRSTvA vAnarANAM tatastataH / kumbhakarNena sugrIvaM gRhItaM cApi vAnaram // 73 // hanumAMzcintayAmAsa matimAn mArutAtmajaH / evaM gRhIte sugrIve kiM kartavyaM mayA bhavet // 74 // yadvai nyAyyaM mayA kartuM tat kariSyAmi sarvathA / bhUtvA parvatasaGkAzo nAzayiSyAmi rAkSasam // 75 // mayA hate saMyati kumbhakarNe mahAbale muSTivikIrNadehe / vimocite vAnarapArthive ca bhavantu hRSTAH plavagAH samastAH // 76 // athavA svayamapyeSa mokSaM prApsyati pArthivaH / gRhIto'yaM yadi bhavetridazaiH sAsuroragaiH // 77 // manye na tAvadAtmAnaM buddhayate vAnarAdhipaH / zailaprahArAbhihataH kumbhakarNena saMyuge // 78 // ayaM muhUrtAt sugrIvo labdha saMjJo mahAhave / Atmano vAnarANAM ca yat pathyaM tat kariSyati // 79 // athaveti / sAsurAragaiH suraiH gRhIto'pyayaM mokSaM prAptuM zaknoti / kiM punaranena rAkSasApasadeneti bhAvaH // 77 // tarhi mocayitvA''tmAnaM kimiti na ucchritaghora zRGgaH ucchritAni unnatAni ghorANi zrRGgANi yasya saH // 70 // tridazAlayAnAM tridazAlayasthAnAm // 71-76 // athaveti / sAnuroragaiH tridazai gRhIto'pi ayaM mokSaM mAtuM zakroti kiM punaranena rAkSasApasadeneti bhAvaH // 77 // tahyatmAnaM mocayitvA kimiti na nivartate ? ityatrAha manya iti // 78 // 79 // For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 21 // cA.rA.bha. nivartata ityatrAha-manya hatyAdinA / tAvadityavadhAraNe / AtmAnameva na budhyata ityarthaH pathyaM hitam // 78 // 79 // kRcchgataH svAmI bhRtyenAvazyaM vATI.yu.kAM. mocanIya evetyAzaGkayAha-mayA tviti / / 80 // tAvat sugrIvAgamanaparyantam // 81 // saMstambhayAmAsa gamanAnnivartayAmAsa // 82 // puSpAyavarSelA mayAtu mokSitasyAsya sugrIvasya mhaatmnH| aprItizca bhavet kaSTA kIrtinAzazca zAzvataH // 8 // tasmAnmuhUrta kAMkSiSye vikrama pArthivasya tu / bhinnaM ca vAnarAnIkaM tAvadAzvAsayAmyaham // 8 // ityevaM cintayitvA tu hanumAna mArutAtmajaH / bhUyaH saMstambhayAmAsa vAnarANAM mahAcamUm // 82 // sa kumbhakarNo'tha viveza laGkAM sphurantamAdAya mahAkapi tm| vimAnacayogRhagopurasthaiH pusspaagyvrvkiirymaannH||83 // lAjagandhodavarSastu sicyamAnaH zanaiH shnaiH| rAjamArgasya zItatvAt saMjJAmApa mahAbalaH // 84 // tataH sa saMjJAmupalabhya kRcchAdalIyasastasya bhujAntara sthaH / avekSamANaH purarAjamArga vicintayAmAsa muhurmahAtmA // 85 // evaM gRhItena kathaM nu nAma zakyaM mayA sampratikartumadya / tathA kariSyAmi yathA harINAM bhaviSyatISTaM ca hitaM ca kAryam // 86 // tataH karAyaiH sahasA sametya rAjA harINAmamarendrazatrum / kharaizca karNo dazanaizca nAsAMdadaMza pArzvaSu ca kumbhakarNam // 87 // sa kumbhakarNo hRtakarNanAso vidAritastena vimarditazca / roSAbhibhUtaH kSatajAgAtraH sugrIvamAkthyi pipeSa bhUmau // 88 // sa bhUtale bhImabalAbhipiSTaH suraaribhistairbhihnymaanH| jagAma khaM vegavadabhyupetya punazca rAmeNa samAjagAma // 89 // zvAdhyapuSpavRSTibhiH / / 83-85 // evamiti / sampratikatu samyak pratikartum, anyathA adyati punaruktiH syAt // 86 // tata iti / kharaiH tIkSNaH / karAH kau~ sametya saMhRtya / dazanaiH nAsAM ca ddNsh| pArtheSu kapolayoraMsayorudarAntarayozca, pAdAbhyAM vidadAroti zeSaH // 87 // sa iti / tathApi kRcchragataH svAmI bhutyenAvazyaM mocayitavya ityAzayAha-mamA trivati // 80-82 // puSpAuyavaH uttamakusumadRSTibhiH // 83-85 // sampratikartu samyak / pratikartum // 86 // haraiH tiikssnnaiH| karA karanakhaiH kau~ sametya saMhatyetyarthaH / pAdaiH paadnH| dadaMza pArtheSu ca kumbhakarNamitti pAThe-pArtheSu kapolayoraMsayo // 21 // For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vimarditaH smpiidditH|| 88 // 89 // pradhavaNeH niraH // 90 // abhimukhaH san yuddhAya manazcaka iti sambandhaH / / 91-94 // bubhukSita iti / zoNitamAMsagRnuH shonnitmaaNslolupH|| 95-97 // samprasravatriti / sampratravana tAlubhyAmudaman / zoNitaM medazca bhAkSitavAnarasaMbandhi // 98 // d karNanAsAvihInastu kumbhakarNo mahAbalaH / rarAja zoNitaiH sikto giriH prasravaNariva // 90 // zoNitAoM mahAkAyo rAkSaso bhImavikramaH / yuddhAyAbhimukhI bhRyo manazcakre mahAbalaH // 9 // amarSAcchoNitodArI zuzubhe raavnnaanujH| nIlAJjanacayaprakhyaH sasandhya iva toydH|| 92 // gate tu tasmin surarAjazatruH krodhAt pradudrAva raNAya bhuuyH| anAyudho'smIti vicintya raudro voraM tadA mudramAsasAda // 93 // tataH sa puryAH sahasA mahaujA niSkamya tadAnarasainyamugram / bamakSa rakSo yudhi kumbhakarNaH prajA yugAntAgniriva. pradIptaH // 94 // bubhukSitaH zoNitamAMsagRdhnuH pravizya tadvAnarasainyamugram / cakhAda rakSAMsi harIna pizAcAnRkSAMzca mohAdhudhi kumbhakarNaH // 95 // yathaiva mRtyuharate yugAnte sa bhakSayAmAsa harIzca mukhyAn // 96 // eka dve trIna bahUna kruddho vAnarAna saha rAkSasaiH samAdAyakahastena pracikSepa tvaran mukhe // 97 // samprasravastadA medaH zoNitaM ca mhaablH| vadhyamAno nagendrAyairbhakSayAmAsa vAnarAn // 98 // te bhakSyamANA harayo rAma jagmustadA gatim // 99 // kumbhakarNo bhRzaM kruddhaH kapIn khAdan pradhAvati // 10 // zatAni sapta cASTau ca viMzatriMzattathaiva ca / sampariSvajya bAhubhyAM khAdan viparidhAvati // 101 // tasmin kAle sumitrAyAH putraH prvlaadnH| cakAra lakSmaNaH kruddho yuddhaM parapuraJjayaH // 102 // sa kumbhakarNasya zarAna zarIre sapta vIryavAn / nicakhAnAdade bANAna visasarja ca lakSmaNaH // 103 // ta ityardham / gatiM zaraNam // 99 / / kumbhakarNa ityardham / pradhAvati prAdhAvat / uttarazoke'pyevameva // 10 // 10 // tasmin kAla ityAdi / rudarapArzvayozca, pAdAbhyo vidadAreti zeSaH // 87-97 // zoNitaM bhakSitAnAM vAnarAdInAM sambandhi / saMpramravana oSThAbhyAmudraman // 18 // gatiM zaraNam // 99-11 // A For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyamandir TI.yu.kAM. // 21 // spaSTam // 102-105 // ArciSaH jvAlAH // 106 // 107 // tasyeti sArghaH / barhiNavAsasaH bahiNaM bArhapatraM vAso vAsaHsthAnaM yeSAM te tthoktaaH| atikramya ca saumitriM kumbhakarNo mahAbalaH / rAmamevAbhidudrAva dArayanniva medinIm // 104 // atha dAzarathI rAmo raudramakhaM prayojayan / kumbhakarNasya hRdaye sasarja nizitAna zarAn // 105 // tasya rAmeNa viddhasya sahasA 'bhiprdhaavtH| aGgAramitrAH kruddhasya mukhAnizcerarciSaH // 106 // rAmAstraviddho ghoraM vai nadana rAkSasapuGgavaH / abhyadhAvata saMkruddho harIna vidrAvayana raNe // 107 // tasyorasi nimagrAzca zarA barhiNavAsasaH / hastAccApi pari bhraSTA papAto- mhaagdaa| AyudhAni ca sarvANi viprAkIryanta bhUtale // 108 // sa nirAyudhamAtmAnaM yadA mene mahAbalaH / muSTibhyAM caraNAbhyAM ca cakAra kadanaM mahat // 109 // sa bANairatividdhAGgaH kSatajena samukSitaH / rudhiraM pratisunAva giriHprasravaNaM yathA // 110 // sa tIveNa ca kopena rudhireNa ca mUJchitaH / vAnarAna rAkSasAnRkSAna khAdana viparidhAvati // 111 // atha zRGgaM samAvidhya bhImaM bhiimpraakrmH| cikSepa rAmamuddizya blvaanntkopmH||112|| aprAptamantarA rAmaH saptabhistairajihmagaiH / zaraiH kAJcanacitrAGgaizciccheda puruSarSabhaH // 113 // tanmeruzikharAkAra dyotamAnamiva zriyA / dve zate vAnarendrANAM patamAnamapAtayat ||114||tsmin kAle sa dharmAtmA lakSmaNo vaakymbrviit| kumbhakarNavadhe yukto yogAna parimRzana bahUn // 115 // naivAyaM vAnarAn rAjannApi jAnAti rAkSa sAn / mattaH zoNitagandhena svAna parAMzcaiva khAdati // 16 // sAdhvenamadhirohantu sarve te vaanrrssbhaaH| yUthapAzca yathA mukhyAstiSThantvasya smnttH|| 117 // AyudhAni khagAdIni // 108 // kadanam, vAnarANAmiti zeSaH / / 109 // 10||s tIveNeti / mUJchitaH vyAptaH // 111-113 // dezate uddizya patamAnaM gacchantam apAtayat, zarairiti shessH||11|| yogAn parimRzan upAyAn vicArayan // 115 // 116 // sAdhviti / yathA yathAyogyam // 117 // kakaharU // 21 // For Private And Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir apyayamiti / bhaarH-vaanraarohnnruupH|| 118 // 119 // kumbhakarNastviti / spaSTaH // 120 // tAniti / nirdhatAniti hasva ArSaH // 121 // krodhatAmretyAdisArghazlokamekaM vAkyam // 122 // sa cApamiti / nibaddhottamatUNabANaH nibaddhottamabANatUNa ityarthaH // 123 // 124 // sa dadatyAdi apyayaM durmatiH kAle gurubhaarprpiidditH| prapatana rAkSaso bhUmau nAnyAna hanyAt plavaGgamAn // 118 // tasya tadra canaM zrutvA rAjaputrasya dhiimtH| te samAruruhurhRSTAH kumbhakarNa plavaGgamAH // 119 // kumbhakarNastu saMkruddhaH samA rUDhaH plavaGgamaiH / vyadhUnayattAna vegena duSTahastIva hastipAn // 120 // tAn dRSTvA nirdhatAna rAmo duSTo'yamiti raaksssH| samutpapAta vegena dhanuruttamamAdade / / 121 // krodhatAprekSaNo vIro nirdahanniva cakSuSA / rAghavo rAkSasaM roSAdabhidudrAva vegitH| yUthapAn harSayana sarvAna kumbhakarNabhayArditAn // 122 // sa cApamAdAya bhujaGgakalpaM dRr3hajyamugraM tapanIyacitram / harIna samAzvAsya samutpapAta rAmo nibaddhottamatUNabANaH // 123 // sa vAnara gaNestaistu vRtaH paramadurjayaH / lakSmaNAnucaro rAmaH sampratasthe mahAbalaH // 124 // sa dadarza mahAtmAnaM kirITinamarindamam / zoNitAplutasarvAGgaM kumbhakarNa mahAbalam // 125 // sarvAna samAbhadhAvantaM yathA raTaM dizA gajam / mArgamANaM harIna kruddhaM rAkSasaiH parivAritam // 126 // vindhyamandarasaGkAzaM kAzcanAGgadabhUSaNam / sravantaM rudhiraM vaktrAdarSameghamivotthitam // 127 // jihvayA parilihyantaM zoNitaM zoNitekSaNam / mRdantaM vAnarAnIkaM kAlAntakayamopamam // 128 // taM dRSTvA rAkSasazreSThaM pradIptAnalavarcasam / visphArayAmAsa tadA kArmukaM puruSarSabhaH // 29 // sa tasya cApani?SAt kupito raaksssrssbhH| amRSyamANastaM ghoSamabhidudrAva rAdhavam // 13 // catuHzlokyekAnvayA / kAlAntakayamopamam, rudastrinetrastripurAntako vetivat ekasyaivAvasthAbhedAt kAlAdinAmabhedaH / yadvA kAle yugAntakAle antako nAzako yamaH upamA yasya sa tthoktH|| 125-131 // bhAraprapIDitaH bhAraH vAnarArohaNabhAraH // 118-127 // kAlAntakayamopamaM 'rudrastrinetrAstripurAntakaH' itivadekasyaivAvasthAbhedAtkAlAdinAmabhedaH // 128-131 // For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. // 21 // - Agaccheti / mA mAm aviSAdam AgacchetyanvayaH / yadvA viSAdaM mA gaccha / maraNena zarIrabharaNakezaM tyajerthaH / AG upsrgmaatrm||132--134||ii .yu.kA. prahasyeti / vikRtamityAdivizeSaNatrayaM kriyAvizeSaNam / / 135 // 136 // pazya me mudgaramiti / yadyapi nirAyuSatvaM pUrvamuktaM tathApyadya mudraM gRhIta .67 tatastu vAtoddhatameghakalpaM bhujaGgarAjottamabhogabAhum / tamApatantaM dharaNIdharAbhamuvAca rAmo yudhi kumbhakarNam // 131 // Agaccha rakSodhipa mA viSAdamavasthito'haM pragRhItacApaH / avehi mAM zakrasapatnarAma mayA muhUrtAdbhavitA vicetaaH|| 132 // rAmo'yamiti vijJAya jahAsa vikRtasvanam / abhyadhAvata saMkruddho harIna vidrAvayan raNe // 133 // pAtayanniva sarveSAM hRdayAni vanaukasAm // 134 // prahasya vikRtaM bhImaMsa meghastanitopamam / kumbha karNo mahAtejA.rAghavaM vAkyamabravIt // 135 // nAhaM virAdho vijJeyo na kabandhaH kharo na ca / na vAlI na ca mArIcaH kumbhakarNo'hamAgataH // 136 // pazya me mudgaraM ghoraM sarvakAlAyasaM mahat / anena nirjitA devA dAnavAzca purA mayA // 137 // vikarNanAsa iti mAM nAvajJAtuM tvamarhasi / svalpA'pi hi na me pIDA karNanAsAvinAzanAt // 138 // darzayekSvAkuzArdUla vIrya gAtreSu me laghu / tatastvAM bhakSayiSyAmi dRSTapauruSavikramam // 139 // sa kumbhakarNasya vaco nizamya rAmaH supuGkhAna visasarja bANAn / tairAhato vacasamagravegairna cukSubhena vyathate.surAriH // 140 // yaiH sAyakaiH sAlavarA nikRttA vAlI hato vAnarapuGgavazca / te kumbhakarNasya tadA zarIre vajropamA na vyathayAMpracakruH // 141 // vAniti jJeyam / sarvakAlAyasa bahulAyasamayamityarthaH // 137 // vikarNanAsa iti // 138 // darzayeti / laghu kSipram / dRSTapauruSavikramaM dRssttvlpraa| kramam / / 139 // cukSubha iti / kSobho'tra maansH|| 110 // yaiH saaykairiti| sAlabhedakasya vAlivinAzakasya ca bANasyaikatve'pi bahuvacanaM tadANA Agaccheti / mA mAm / aviSAdaM viSAdarahitam // 132-138 // darzayekSvAkuzArdUletyasya prAnItikArthaH spaSTaH / vastutastu-he ikSvAkuzArdUla ! me gAtreSu vIrya - For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir manekatvAdupapadyate // 11 // sa iti / zarIreNa pivan, zarIranimanabANa ityarthaH / jaghAna mopIcakAra // 142 // ttstviti| vivyAdha acAlayat // 143-145 // sannipAtaM indvayuddham // 146 // 17 // aindrAvayuktena pendrAstramantrAbhimantritena / / 148 // viveSTamAnaH vivartamAnaH // 149 // sa vAridhArA iva sAyakAMstAna pivana zarIreNa mahendrazatruH / jaghAna rAmasya zarapravegaM vyAvidhya taM mudgaramugra vegam // 142 // tatastu rakSaHkSatajAnuliptaM vitrAsanaM devamahAcamUnAm / vivyAdha taM mudgaramugravegaM vidrAvayAmAsa camUM harINAm // 143 // vAyavyamAdAya tato varAtraM rAmaH pracikSepa nizAcarAya / samudraM tena japAna bAhuM sa kRttabAhustumulaM nanAda // 144 // sa tasya bAhurgirizRGgakalpaH samudro rAghavabANakRttaH / papAta tasmin harirAjasainye jaghAna tAM vAnaravAhinIM ca // 145 // te vAnarA bhagrahatAvazeSAH paryantamAzritya tadA viSaNNAH / pravepitAGgaM dadRzuH sughoraM narendrarakSodhipasannipAtam // 146 // sa kumbhakarNo'stranikRttabAhumahAnikRttAgra ivA calendraH / utpATayAmAsa kareNa vRkSaM tato'bhidudrAva raNe narendram // 147 // sa tasya bAhuM sahasAlavRkSaM samudyataM pannagabhogakalpam / aindrAstrayuktena jaghAna rAmo bANena jAmbUnadacitritena // 148 // sa kumbhakarNasya bhujo nikRttaH papAta bhUmau girisnnikaashH| viveSTamAno'bhijadhAna vRkSAn zailAna zilA vAnararAkSasAMzca // 149 // taM chinnabAhuM samavekSya rAmaH sumApatantaM sahasAnadantam / dvAvardhacandrau nizitau pragRhya ciccheda pAdau yudhi rAkSasasya // 150 // tau tasya pAdau pradizo dizazca girIna-guhAzcaiva mahArNavaM ca / laGkAM ca senA kapirAkSasAnAM vinAda yantau vinipetatuzca // 151 // nikRttabAhurvinikRttapAdo vidArya vaktraM vaDavAmukhAbham / dudrAva rAmaM sahasA 'bhigarjana rAhuryathA candramivAntarikSe // 152 // pragRhya yugapat sandhAya // 150 // vinAzayantau digAdIn pratidhvanayantau // 151 // dudrAva rAmamiti / UruzeSAbhyAmidam / anyathedaM gamanaM vakSyamANaM darzaya / tataH dRSTapauruSavikrama tvAma, asAdhyaM manvAna iti zeSaH / bhakSayiSyAmi' yathApUrva vAnarAniti zeSaH // 139-150 // tAviti / vinAdayantau digAdIna 213 For Private And Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. 121 // patanaM ca na sambhavataH / rAhuryatheti / candramiva sthitaM rAmaM rAhuryathA tathA kumbhakarNa ityarthaH // 152 // 153 // AriSTaM ripUNAmazubhapradam |diipkaa apUrayattasya mukhaM zitAyai rAmaH shraihempinddhpunggaiH| sa pUrNavaktro na zazAka vaktuM cukUja kRcchreNa mumoha cApi // 153 // athAdade sUryamarIcikalpaM sa brahmadaNDAntakakAlakalpam / ariSTamaindra nizitaM supuGkharAmaH zaraM mAruta tulyavegam // 154 // taM vajajAmbUnadacArupuGkha pradIptasUryajvalanaprakAzam / mahendravajAzanitulyavegaMrAmaH pracikSepa nizAcarAya // 155 // sa sAyako rAghavabAhucodito dizaH svabhAsA daza samprakAzayan / sadhUmavaizvAnara dIptadarzano jagAma zakrAzanivIryavikramaH // 156 // sa tanmahAparvatakUTasannibhaM vivRttadaMSTraM calacArukuNDalam / cakarta rakSodhipateH zirastathA yathaiva vRtrasya purA purandaraH // 157 // kumbhakarNaziro bhAti kuNDalAlakRtaM mahat / Aditye'bhyudite rAtrau madhyastha iva candramAH // 158 // "ariSTe tu zubhAzubhe" ityamaraH // 15 // 155 // vaizvAnaraH agniH // 156 // 157 // kumbhakarNeti / kartanavegAdugataM gagana sthitam / rAtro pratidhvanayantAvityarthaH // 151-153 // ariSTaM ripUNAmazubhapradam / " ariSTe tu zumAzume " ityamaraH // 154-157 // kumbhakarNazira iti / kartanavegAvagane sthitaM sat kumbhakarNaziraH Aditye aditidevatAke punarvasunakSatre rAbAvabhyudine tanmadhyagazcandramA ivAmAtItyarthaH / kuNDalasthAnamyatiriktakarNapradezayoH saprIveNa gRhItatvAtkumbhakarNaziraH kuNDalAlaMkRtaM bhAtIti bhAvaH / yadA mahatkumbhakarSa ziraH kuNDalAlaMkRtaM kuNDalAbhyAm alaM nivAraNaM kRtam kuNDalarahitaM / sava bhAti / aba dRSTAnta:-Aditya iti / Aditye sUrye abhyudite sati / abhyuditerAtrAvityatra arAtrAviti chedH| arAtrAvahani madhyasthaH gaganamadhyasthaH candramA ivetyrssH| asmin pakSe pUrvaloke calacArukuNDalamityasya cale calite gate cArukuNDale yasya tdityrthH|| 158 // 159 // sA-mAtikupalAlakataM bhayA kAntyA pujalAlabataM yadAyakila sadatikampa vartate tathA / sadyaH pAtAtkAntinaM gateti bhAvaH / "mati bane'pica" iti vizvaH / pahA iNDalAlaM kuNDa rati kuNDe mAsyapiThare lAlA yasya tat / pAtAlasaMnibhamiti pUrvamukteH / "kuNDaM piThare " iti vizvaH / karta kAlavizeSeNa, ata evAprakAzo yujyate / kuNDalAmyAM vinA kRtamiti dvAvapi / yat rAtrI madhyasthA yogyatayA gaganamadhyasthaH candramA ivAmAt / tadidAnIm mAditye sUrye'bhyudite madhyastho'dhamaH kAnlyA candramA iva mAti / madhyasye nyAyamArgasthe / Aditya ivAditye rAmarUpe vA / tadaMzasambhUtatvAttasmin rAme'myudite // 21 // sati candramA rava, mAtIti zeSaH / kunDalavat sarpavadalataM mAti / yathA'diH kRSpalI kunDalaM ceti vacanAta karNazUnpatvenocitaM tadaupamyam / Aditye aditidevavAphe punarvasunakSatre rAtrAvamyudite sati tanmadhyastha candramA kha mAtIti, tathA arAtrI diveti tIrthanAgojivyAkhyAne prakramAnAnuguNyAt, evaM dvitIyamapi mAdityodayAnantaram zrarAtrAvainIlyavaktavyatvAdupekSaNIye // 158 // For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Aditye aditidevatAke punarvasunakSatre tArakAvyAtmake abhyudite tanmadhyagatazcandramA iva vabhAvityarthaH // 158 // caryAH prAkAropAntaklaptabhaTa tadrAmabANAbhihataM papAta rakSazzira parvatasannikAzam |bbhnyjcryaagRhgopuraanni prAkAramuccaM tamapAtayacca // 159 // nyapatat kumbhakarNo'tha svakAyena nipAtayan / plavaGgamAnA koTyazca paritaH sampradhAvatAm // 160 // taccAti kAyaM himavatprakAzaM rakSastatastoyanidhau papAta / grAhAna varAna mInavarAn bhujaGgAna mamarda bhUmiM ca tadA viveza // 161 // tasmina hate brAhmaNadevazatrau mahAbale saMyati kumbhkrnne| cacAla bhUbhUmidharAzca sarve harSAcca devAstumulaM praNeduH // 162 // tatastu devarSimaharSipannagA-surAzca bhUtAni suparNaguhyakAH / sayakSagandharvagaNA nabhogatAH praharSitA rAmaparAkrameNa // 163 // tatastu te tasya vana bhUriNA manasvino nairRtarAjabAndhavAH / vineduruccai yathitA raghUttamaM hariM samIkSyaiva yathA surArditAH // 164 // sa. devalokasya tamo nihatya sUryo yathA rAhumukhA dvimuktH| tathA vyabhAsI vi vAnaraughe nihatya rAmo yudhi kumbhakarNam // 165 // snycaaraaiiprdeshaaH|| 159 // koyaH koTIH // 160 // rakSaH kabandharUpaM bhUmi tadA viveza bhuumimspRshdityrthH|| 161-161 // sa iti / vAnaroghe plavaGgamAnA koTayaH koTI: kAyema nipAtayana kumbhakarNo nyapataditi sambandhaH // 160-163 // surArditAH rAkSasAH hari samIkSyeva nematabAndhavAH raghuttamaM | samIkSya vyathitA vineduriti sambandhaH // 164 // 165 // sa-" mAhoNAstreNa saumitrirdadArAdivaropaman " iti mArate vanaparvaNi mArkaNDeyogalyAne lakSmaNAkumbhakargavadha uko'tra tu 'rAmAdato virodha iti cet satyama; sumitrAyA apatyaM hi saumitriH / tasyAzca gamaNAdapi premapadaM rAma iti tadapatyatvenoko vyAsena dAzarathiriti vA bhASAyegoaurata izAnyatrAmAva dudhabhASaSA rAmamAboSayaditi vA pujyatyAsopi "zata duryodhanAdIste dhanamAyazarairhatAn / darzapi dhyAmi " iti kRSNena kRSNAM pratyudIrite vacasi mImasenazarairhatAniti vaktavye dhanajaye yujhivadA zeSaH / " mayaiva vathyo bhavataM trijanmanu" iti bhagavatoMktatvAt hiraNyAkSahiraNyakazipoH zizupAladantravakrayozca dasiMhapasiMhAmyA itAvadarzanAca " rAmalakSmaNAmyAM milivA tAdhakaraNAta " ityAdinAgojimavirodhasamAvikathanaM kathamiti cintyam // 119 // For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bha. 21 To..kA. sa.18 vAnaropamadhye // 165 // prabuddhapadmapratimeriti / pratimAzabdo'tra rUpavacanaH, natu sadRzavacanaH ivshbdpryogaat| iSTabhAginaM jayarUpeTabhAjam // 166 // parAjitazramaM tyaktazramam / aba sameM adhikAH kecana zlokAH kvApi kvApi dRzyante te na vyAkhyAtAH / asminsameM sArdhaSaTpaSTayuttarazatazlokAH // 167 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirIyAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptapaSTitamaH sargaH // 17 // praharSamIyurvahavastu vAnarAH prbuddhpdmprtimerivaannaiH| apUjayan rAdhavamiSTabhAginaM hate ripo mImabale durAsade // 166 // sa kumbhakarNa surasaGmardanaM mahatsu yuddheSu parAjitazramam / nananda hatvA bharatAgrajo raNe mahAsuraM vRtrmivaamraadhipH||167|| ityAce zrIrAmAyaNevAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe sptssssttitmHsrgH||67|| kumbhakarNa hataM dRSTvA rAghaveNa mahAtmanA / rAkSasA rAkSasendrAya rAvaNAya nyavedayan ||1||raajn sa kAlasaGkAzaH saMyuktaH kAlakarmaNA / vidrAvya vAnarI senAM bhakSayitvA ca vAnarAn // 2 // pratapitvA muhUrtaM ca prazAnto rAma ra tejasA / kAyenArdhapraviSTena samudraM bhImadarzanam // 3 // nikRttakaNThorubhujo vikSarana rudhiraM bahu / ruddhA dAraM zarI reNa laGkAyAH parvatopamaH // 4 // kumbhakarNastava bhrAtA kAkutsthazarapIDitaH / lagaNDabhUto vikRto dAvadagdha iva drumaH // 5 // taM zrutvA nihataM saGghaye kumbhakarNa mahAbalam / rAvaNaH zokasantapto mumoha capapAta ca // 6 // kumbhakarNavadhazravaNena rAvaNasya pralApaH kumbhakarNamityAdi / aba rANAyetyatra yakAro gAyacyA agodazAkSaram / saptadazasahasralokA gatAH // 3 // kAlakarmaNA kAlasya mRtyoH karmaNA, maraNarUpakriyayeti yAvat yadvA kAle karmaNA kAlakamaNA, paripakvakarmaNetyarthaH // 2 // pratapitvA parAkampa, etadArabhya dhokatrayamekAmvayam / ardhapraviSTena ardhena kavandhamAtreNa praviSTena kAyena samudraM rudA / zarIreNa uttamAGgena dvAraM ruhAlagaNDa prabuddhapadmapratimarityatra patimAzabdo rUpavAcakA, anyathA davazabdo'niricyeta // saptamyAM kumbhakarNavadhaH // 56 // 17 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyA~ yuddhakANDamyAlyAyo saptapaSTitamaH sargaH // 6 // kumbhakarNamiti / ya iti gAyaJyA aSTAdazAkSaraM kumbhakarNa itamiti lokasthAsya caturvizatitamAkSareNa ya ityanena saMgrahAti // 1 // 2 // prtpitvetyaadi| lokatrayamekaM vAkyam / parvatopamA kumbhakarNaH muhUrta pratapitvA vikramya nikRttakaNThorubhujA vikSaradadhiraM yathA bhavati tathA kAkutsthazarapIDitA dAvadagdho pakSa OURYO For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhUtaH pinnddiibhuutH| lagaNDo'jagara ityeke / vikRtaH vikRtazarIraH / rAmatejasA prazAnta ityanvayaH // 3-10 // mama bAndhavAnAM ca zalyaM shokmityrthH|| pitRvyaM nihataM dRSTvA devAntakanarAntakau / trizirAzcAtikAyazca ruruduH zokapIDitAH // 7 // bhrAtaraM nihataM dRSTvA raamennaaklissttkrmnnaa| mahodaramahApAzrdhI zokAkrAntau bbhuuvtuH|| 8 // tataH kRcchrAt samAsAdya saMjJA raakssspunggvH| kumbhakarNavadhAddIno vilalApa sa rAvaNaH // 9 // hA vIra ripudarpaghna kumbhakarNa mahAbala / tvaM mAM vihAya vai daivA dyAto'si yamasAdanam // 10 // mama zalyamanuddhRtya bAndhavAnAM mhaabl| zatrusainyaM pratApyaikastvaM mAM santyajya gacchasi // 31 // idAnI khalvahaM nAsmi yasya me dakSiNI bhujaH / patito yaM samAzritya na bibhemi surAsurAt // 12 // kathamevaMvidho vIro devadAnavadarpahA / kAlAgniruddhapratimo raNe rAmeNa vai hataH // 13 // yasya te vaz2a niSpeSo na kuryAyasanaM sdaa|s kathaM rAmabANAtaH prasupto'si mahItale // 14 // ete devagaNAH sArdhamRSibhirgagane sthitaaH| nihataM tvAM raNe dRSTvA ninadanti praharSitAH // 15 // V // 11 // idAnImiti / surAsurAt surAsurebhyaH // 12-15 // dava lagaNDabhutaH piNdIbhUtaH ajagarasadRzo vA / " lagaNDojagaro jJeyaH" iti jayadevaH / vikRtaH vikRtazarIraH / ardhapraviSTena kAyena samudraM ruddhvA zarIreNa zarIroparimAgena lAyA dvAraM rudhyA rAmatejasA prazAnta ityanvayaH // 11 // surAsurAta surAsurebhyaH // 12-15 // sA-mama zalyaM rAmarUpam / bAndhavAnA madhye mahAvaka ! 'bAndhavAnA ra zalyamanuvRtyetyanvayaH' iti nAgojimAnyAjhyAvAmanutapazabdAcyAhAra mama zalyamityanena mukhyarAvaNazakyena sazalyAnA mamukhyAnAM pRdhAmahaNAyogadheti doSI mAraNyAtAmiti yam // 11 // ahaM nA pumAn nAsmi, napuMsakapAya barthaH / murAsurAt murAbArAva surAdharam tasmAta / "yecA ra virodhaH zAzvatikaH " ityekavadbhAvaH / samAhAro vA / netyAvartate na vibhami / nAsmi mRtaprAya iti vA // 12 // darpadA darpa hanti haniSyati vA darpahA / "niyame bhUna ityAzrayaNAdvartamAne bhaviSyati vA kAle popapadAntare'pi bhavatpeva puruSa hanti niSpati kA" rati tatvodhinyuna / pratiniyamapakSe adevadAnavadarpa 1 na vidyate devadAnavAnAM dapoM yena tatsamyutiH bhadevadAnavadarSa 1 hA zokaprakAzakaH zabdaH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyamandir vA.rA.bha. TI.yu.kI! labdhalakSAH labdhAvasarAH // 16 // 17 // prAtRhantAraM na inmi yadi tadA idaM vyarthajIvitaM zreyaH na ca, naivetyarthaH / kintu maraNameva zreyo nanviti dhruvamadyaiva saMhRSTA labdhalakSAH plvnggmaaH| ArokSyanti hi durgANi laGkAdvArANi sarvazaH // 16 // rAjyena nAsti me kArya kiM kariSyAmi siityaa| kumbhakarNavihInasya jIvite nAsti me ratiH // 17 // yadyahaM bhrAta hantAraM na hanmi yudhi rAghavam / nanu meM maraNaM zreyo na cedaM vyarthajIvitam // 18 // adyaiva taM gamiSyAmi dezaM yatrAnujo-mama / nahi bhrAtRna samutsRjya kSaNaM jIvitumutsahe // 19 // devA himA hasiSyanti dRSTvA pUrvApakAri Nam / kathamindraM jayiSyAmi kumbhakarNa hate tvayi // 20 // tadidaM mAmanuprApta vibhISaNavacaH zubham / yadajJAnAnmayA tasya na gRhItaM mhaatmnH||21|| vibhiissnnvcoyaavtkumbhkrnnprhstyoH| vinAzo'yaM samutpanno mAM vIDayati dAruNaH // 22 // tasyAyaM karmaNaH prApto vipAko mama shokdH|ynmyaa dhArmikaH zrImAna sa nirasto vibhiissnnH||23|| sambandhaH // 18 // prAtRniti bahuvacanaM pUjArtham // 19-21 // vibhISaNati / kumbhakarNaprahastayorayaM dAruNo vinAzaH yAvat- yadA samutpannaH tata dhuva miti / labdhalakSAH labdhAvasarA ityarthaH // 16 // 17 // yadyahamiti / cAhantAraM na hanmi yadi tadA idaM vyarthajIvitaM zreyo na ca, naivetyarthaH / kintu maraNameva yo nanviti sambandhaH / yadyamityasya vAstavArthastu-bhAvahantAraM hatvA sukhena jIveyamityata Aha-yAti / cAhantAraM rAghavaM hanmi yadi tadA me mama maraNaM nAsti, ata eva zreyA maraNAnantarabhAvibhagavatpArSadatAprAptirUpazreyazca nAsti, ata evedaM jIvitaM vyamiti smbndhH||18|| aveti| bhrAtRniti bahuvacanaM pUjA yAm // 19-21 // vibhISaNavaca iti / prahastakumbhakarNayorvAruNo'yaM vinAzo yAvat yadA samutpannastata Arabhya vibhISaNavaco zrIdayatIti sambandhaH // 22 // 23 sa-cAnUna iti / ekasya mukhyamaya prAturgamanenAnekaprakAreNa svadautyamAvAtamiti dyotayati bahuvacanena / kharAdIn matAn smRtvA vA vibhISaNakuberAmyA bahiphatAbhyAM saha patameka saMspasya vA khuvara nam | ujyapadasthAsyAdivottaratra 'sa nirasto vibhISaNaH ' iti tadajutApasvArasyAca // 19 // 215 // For Private And Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mArabhya vibhISaNavaco mAM vIDayati pIDayatItyarthaH // 22-24 ||iti zrIgovinda zrIrAmAralabakANDavyAkhyAne aSTaSaSTitamaH sargaH // 5M ayAtikAyanirgamaH-evamityAdi // 1 // evamiti / tAtamadhyamaH tAteSu madhyamaH, madhyamapitetyarthaH / evameva mahAvIryaH tvadutaprakAreNeva mahAvIryaH iti bahuvidhamAkulAntarAtmA kRpaNamatIva vilapya kumbhakarNam / nyapatadaya dazAnano bhRzArtastamanujUmindraripuM hataM viditvA // 24 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTaSaSTitamaH srgH||68|| evaM vilapamAnasya rAvaNasya duraatmnH| zrutvA zokAbhitaptasya trizirA vAkyamabravIt // 1 // evameva mahAvIyoM hato nstaatmdhymH| na tu satpuruSA rAjana vilapanti yathA bhavAn // 2 // nUnaM tribhuvanasyApi paryAptastvamasi prbho| ma kasmAt prAkRta iva zocasyAtmAnamIdRzam // 3 // brahmadattA'sti tezaktiH kavacaHsAyako dhnuH| sahastra kharasaMyukto ratho meghasvano mahAn // 4 // tvayA'sakRdvizastreNa vizastA devdaanvaaH| sa sarvAyudhasampanno rAghavaM zAstumarhasi ||5||kaamN tiSTha mahArAja nirgamiSyAmyahaM raNam / uddhariSyAmi te zatrUn garuDaH panagAniva // 6 // zambaro devarAjena narako viSNunA yathA / tathA'dya zayitA rAmo mayA yudhi nipAtitaH // 7 // zrutvA triziraso vAkyaM rAvaNo raaksssaadhipH| punarjAtamivAtmAnaM manyate kAlacoditaH // 8 // itaH, devAditi shessH||2|| IdRjhamiti zokakriyAvizeSaNam / AtmAnam, uddizyeti shessH||3|| brahmadattetyAdicokadvayamekAnvayam / vishnn| nirAyuSena // 4-6 // zambara iti / narako'tra siMhikAyAM vipracitterjAteSu vAtApipramukheSvanyatamaH / "vAtApinamuciva ilvalaH smrstthaa| andhako Mnaraka va kAlanAbhastathaiva ca // " ityuktena tu kRSNahato bhUto nrkaasurH| tasya vAlmIkiprabandhanirmANakAle asaAtatvAt // 7 // 8 // itIti / kumbhakarNa itaM 'nikRttakaNThorubhujaH' ityAdhuktaprakAreNa vicitravadha prApta viditvA bahu vilapya nyapataditi sambandhaH // 24 // iti zrImahencaratIrtha viracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm aSTaSaSTitamaH sargaH // 8 // 1 // evameva mahAvIryaH 'devadAnavadarpahA / kAlAnikadramatimaH ityAyuktamakAreNa mahAvI hatA, devAditi koSaH / satpuruSAH zUrAH // 2-6 // zambara iti / narako viSNunA yathA, ayaM narakA siMhikApo vimapiterjAte // lApUvenyanyatamaH / taduktaM viSNupurANe-" vAtApinamucizcaiva ilvalA hamarastathA / andhako narakameva kAlanAmastathaiva c|" iti sa ucyate / natu yaanaayken| For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cArA.ma. // 21 // sa06 zrutveti / triziraso vacanaM sveSAmapi tulyatvAddevAntakAdayo'pi yuddhodyuktA bbhuuvurityrthH||9||10|| antarikSe gataM gamanaM yeSAM te'ntrikssgtaaH||11|| devAdibhiH saha samaramAsAdya parAjitA na zrUyanta ityanvayaH // 12 // viduSaH vidyaavntH| pravaravijJAnAH utkRSTazAstrajJAnAH // 13 // tulyavarcasairityatra zrutvA triziraso vAkyaM devAntakanarAntakau / atikAyazca tejasvI bbhuuvuryuddhhrssitaaH|| 9 // tato'hamahamityeva garjanto nairRtrssbhaaH| rAvaNasya sutA viiraaHshkrtulypraakrmaaH||10|| antarikSagatAH sarve sarve maayaavishaardaaH| sarve tridazadarpannAH sarve ca raNadurjayAH // 11 // sarve subalasampannA mArNikIrtayaH / sarve samaramAsAdya na zrUyante praajitaaH| devairapi sagandharveH sakinnaramahoragaiH // 12 // sarve ca pidumo vIrAH sarve yuddhvishaardaaH| sarve pravaravijJAnAH sarve labdhavarAstathA // 13 // sa taistadA bhAskaratulyavarcasaiH sutairvRtaH shtruvlprmrdnaiH| rarAja rAjA maghavAn yathA'marairvRto mahAdAnavadarpanAzanaH // 14 // sapavAna sampariSvajya bhUSayitvA ca bhuussnnaiH| AzIbhizca prazastAbhiH preSayAmAsa saMyuge // 15 // yuddhonmattaM ca na ca bhrAtarau cApi rAvaNaH / rakSaNArthaM kumArANAM preSayAmAsa sNyuge|| 16 // te'bhivAdya mahAtmAnaM rAvaNaM ripurAvaNam / kRtvA pradakSiNaM caiva mahAkAyAH pratasthire // 17 // sarvoSadhIbhirgandhaizca samAlabhya mahAbalAH / nirjagmurnarRtazreSThAH SaDete yuddhakAkSiNaH // 18 // samAsAnta ArSaH // 14 // sa iti / AzIbhiH, saheti zeSaH // 15 // yuddhonmattamiti / atra yuddhonmattamattI mahodaramahApArzvaparyAyanAmAnau rAvaNabhAtarau / eto paratra prakAzayiSyate // 16 // ripUna rAkyatIti ripurAvaNaH // 17 // sarvoSadhIbhiH "koSThaM mAMsI haridre dve surA zaileyacandane / hato bhaumaH / zambara ityasya vAstavArthastu-arAma iti chedaH / arAmo rAmavyatiriktaH kazcanAdya mayA yuddhe nipAtitaH zayitA / rAmasyAsAcatvAditi bhAvaH 7-10 // antarikSagatA antarikSe gataM gamanaM yegA te // 11-15 // yuddhonmattamattazabdo mahodaramahApAcayoH paryAyanAmanI // 16-17 // sarvoSadhImiriti 21 // For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tvacAcampakamustAzca sarvoSadhyo daza smRtaaH||" ityuktAbhiH AyudhaprahAranivartikAbhiH oSadhIbhirityAhuH / samAlabhya samAlipya // 18-20 // astamUrdhanItyetaduttarakSaNe vinaashsuucnaay||21-23|| tribhiH kAJcanaparvataiH shikhrbhuuthimvaanivetyrthH||24|| atikAya ityAdizlokadvayamekAnvayam / trizirAzcAtikAyazca devAntakanarAntakau / mahodaramahApAryo nirjagmuH kAlacoditAH // 19 // tataH sudarzanaM nAma nIlajImUtasannibham / airAvatakule jAtamAroha mhodrH||20|| sarvAyudhasamAyuktaM tUNIbhizca svalaMkRtam / rarAja gajamAsthAya savitevAstamUrdhani // 21 // hayottamasamAyuktaM sarvAyudhasamAkulam / Aruroha sthazreSThaM trizirA raavnnaatmjH|| 22 // trizirA rathamAsthAya virarAja dhanurdharaH / savidhudulkaH zailAye sendracApa ivAmbudaH // 23 // tribhiH kirITaiH zuzubhe trizirAH sa rthottme| himavAniva zailendrastribhiH kAJcanaparvataiH // 24 // ati kAyo'pi tejasvI raaksssendrsutstdaa| Aruroha rathazreSThaM zreSThaH sarvadhanuSmatAm // 25 // sucakrAkSaM susaMyuktaM svanu karSa sukUvaram / tUNIbANAsanairdIptaM prAsAsiparighAkulam ||26||s kAJcanavicitreNa mukuTena virAjatA / bhUSaNaizca babhau meruH kiraNairiva bhAsayan // 27 // sa rarAja rathe tasmin rAjamUnurmahAbalaH / vRto natazArdUlavejapANi rivAmaraiH // 28 // hayamuccaizzrava prakhyaM zvetaM kanakabhUSaNam / manojavaM mahAkAyamAruroha narAntakaH // 29 // gRhItvA prAsamulkAmaM virarAja narAntakaH / zaktimAdAya tejasvI guhaH zikhigato yathA // 30 // susaMyuktaM sudRDham / svanukarSam / "anukarSo dArvadhaHstham" ityamaraH / sukUbaraM zobhanayugaMdharam / "kUbarastu yugandharaH" ityamaraH // 26 // 26 // kirnnaiH| oSadhIbhiH aayudhprhaarnivaarkossdhvishessaiH| oSadhayastu-" koSThaM mAMsI haridre dve bhurA zaileyacandane / tvacAcampakamustAzca sarvoSadhyo daza smutaaH||" iti // 18-23 // trimiriti / tribhiH kAJcanaparvataiH zikharabhUteH himavAnivetyarthaH // 24 // 25 // sucakrAkSamiti / svanukarSam "anukarSo dAbaMdhAstham" itymrH| mukavaraM zobhanayugandharam // 26-30 // For Private And Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir cA.rA.bhU. 1 // 21 // TI.yu.se. . pabhAsayan bhAsamAnaH meruriva babhAvityanvayaH // 27-30 // devAntaka iti / atrApi virarAjeti saMvadhyate / devAntakaH pariSamAdAya samudramayane giri mandaragirim parigRhya tiSThato viSNorvapurviDambayan virarAja // 31-36 // maraNaM vetyarSe nirjagmurityupaskAryam // 37 // iti kRtvetyardham / ityaM M devAntakaHsamAdAya parigha vajrabhUSaNam / parigRhya giriM dobhyo vapurviSNorviDambayan // 31 // mahApArtho mahAkAyo gadAmAdAya vIryavAn / virarAja gadApANiH kubera iva saMyuge // 32 // pratasthire mahAtmAno balairapratimairvRtAH / surA ivAmarAvatyA balairapratimairvRtAH // 33 // tAn gajaizca turaGgaizca sthaizvAmbudanisvanaiH / anujagmurmahAtmAno raaksssaaHprvraayudhaaH|| 34 // te virejurmahAtmAnaH kumArAH suuryvrcsH| kirITinaH zriyA juSTA grahA dIptA ivAmbare // 35 // pragRhItA babhau teSAM zastrANAmAvaliH sitaa| zAradAbhrapratIkAzA haMsAvalirivAmbare // 36 // maraNaM vApi nizcitya zatrUNAM vA parAjayam // 37 // iti kRtvA matiM vIrA nirjagmuH saMyugArthinaH // 38 // jagarjuzca praNeduzca cikSipuzcApi sAyakAn / jagRhuzcApi te vIrA niryAnto yuddhadurmadAH // 39 // kSvelitAsphoTaninadaizcacAla ca vsundhraa| rakSasAM siMhanAdaizca pusphoTeva tadA'mbaram ||40||te'bhinisskrmy muditA rAkSasendrA mhaablaaH| dadRzu nirAnIkaM samudyatazilAnagam // 41 // harayo'pi mahAtmAno dadRzurnairRtaM balam / hastyazvarathasambAdhaM kiGkiNI zatanAditam // 42 // nIlajImUtasaGkAzaM samudyatamahAyudham / dIptAnalaraviprakhyaiH sarvato nairRtairvRtam // 43 // kartavyamityevaMrUpA matiM kRtvetyarthaH // 38 // jagarjuH meghadhvani cakruH / praNeduH siMhanAdaM cakruH / cikSipuH kSepavacanAnyUcuH / sAyakAn jaha devAntaka ityatrApi virarAjeti sambadhyate / parighaM parigRhya samudramathane mandarAgiri pariyama sthitasya viSNorvapurvidambayan rarAjetyarthaH // 31-36 // maraNa svamaraNaM vA zatrUNAM parAjayaM vA bhavatviti matiM kRtvA to nizcitya nirjagmuriti sambandhaH // 37 // 38 // cikSipuH zatruviSaye aakssepvcnaanpcuH||39-4|| For Private And Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrn.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir rityanvayaH // 39-43 // labdhalakSAH labdhaparAkramaviSayAH // 44-16 // saJcAraprakAramevAha-kecidityAdisArghazloka ekAnvayaH / dumazilAyudhAH itiza tad dRSTvA balamAyAntaM labdhalakSAH plavaGgamAH / samudyatamahAzailAH sampraNedurmahAbalAH / amRSyamANA rakSAsi pratinardanti vaanraaH||44|| tataH samughuSTaravaM nizamya rakSogaNA vAnarayUthapAnAm / amRSyamANAH paraharSa mugraM mahAbalA bhImataraM vineduH // 45 // te rAkSasavalaM ghoraM pravizya hariyUthapAH / vicerurudyataiH zailenagAH zikhariNo ythaa|| 46 // kecidAkAzamAvizya keciduA plvnggmaaH| rakSassainyeSu saMkruddhAzceruddhamAzalAyudhAH // 47 // dumAMzca vipulaskandhAna gRhya vAnarapuGgavAH / tadyuddhamabhavad ghoraM rakSovAnarasaDalam // 18 // te pAdapa zilAzailezcakruSTimanUpamAm / bANodhairvAyamANAzca harayo bhImavikramAH // 49 // siMhanAdAna vineduzca raNe vAnara raaksssaaH| zilAbhizzUrNayAmAsuryAtudhAnAn paGamAH // 50 // nijapnuH saMyugekruddhAH kavacAbharaNAvRtAn / kecidrathagatAn vIrAna gajavAjigatAnapi // 51 // nijadhnuH sahasA''plutya yAtudhAnAn plvnggmaaH| zailaGgAci tAGgAzca mussttibhirvaantlocnaaH||52|| ceruH petuzca neduzca tatra raakssspunggvaaH| rAkSasAzca zaraistIkSNabibhiduH kapikuJjarAn // 53 // zUlamudrakhaGgaizca jaghnuH prAsaizca shktibhiH|anyonyN pAtayAmAsuH prsprjyaissinnH||54|| ripuzoNitadigdhAGgAstatra vAnararAkSasAH / tataH zailaizca khaGgaizca visRSTairharirAkSasaH // 55 // muhUrtenAvRtA bhUmi rbhvcchonnitaaplutaa| vikIrNaparvatAkArai rkssobhirrimrdnaiH| AsIdvasumatI pUrNA tadA yuddhmdaanvitaiH||56 // svabhAvoktiH // 17 // 48 // anUpamAm anupamAm // 49-56 // kecidityAdi sAryazlokamekaM vAkyam / DumazilAyudhA iti svbhaavoktiH| rakSassainyeSu vissye| saMkruddhAH kecitavanamAH dumazilAyudhAssantaH AkAzamAvizya ceruH kecidvAnarapuGgavAH vipulaskandhAna imAn gRhmA gRhItvA uA ceruriti yojanA // 47-51 // zailabhAcitAkA girizikharaiptidehAH / muSTibhiH muSTi mahAreH vAntalocanAH bahinirmalalocanAH // 52-56 // ssssssya For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bha. AkSiptAH kSipyamANAzceti niyuddhaprakArakathanam / ajhai hastapAdAdibhiH // 57-60 // chinnati / chitravarmatatutrANAH chitravarmarUpatanutrANAH / rudhiraMTI .yu.kAM. 21pra taaHtvntH| mumucuriti yAvat / rasasAraM niryAsam // 61-64 // kSuraporiti / zilAH zilAzcetyarthaH // 65 // 16 // garvitaM dRSTaM ca sa.9 AkSiptAH kSipyamANAzca bhanazUlAzca vAnaraiH / punaraGgaistathA cakrarAsannA yuddhamaddhatam // 57 // vAnarAn vAnaraireva jaghnuste rajanIcarAH / rAkSasAna rAkSasaireva jaghnuste vAnarA api // 58 // AkSipya ca zilAsteSAM nijaghnU rAkSasA harIn / teSAM cAcchidya zastrANi jaghnU rakSAMsi vAnarAH // 59 // nijaghnuH zailazUlAbairvibhiduzca parasparam / siMhanAdAna vineduzca raNe vaanrraaksssaaH||60 // chinnavarmatanutrANA rAkSasA vAnarairhatAH / rudhiraM pratAstatra rasasAramiva drumAH // 61 // rathena ca rathaM cApi vAraNenaiva vAraNam // 62 // hayena ca hayaM kecinijaghnurvAnarA raNe / prahRSTamanasaH sarve pragRhItamanaHzilAH // 63 // harayo rAkSasAna jaghnurdvamaizca bahuzAkhibhiH / tadyuddhamabhavad ghoraM rakSovAnarasaGkalam // 64 // kSuraprairardhacandrazca bhallaizca nizitaiH zaraiH / rAkSasA vAnarendrANAM cicchiduH pAdapAna shilaaH||65|| vikIrNaH parvatAyaizca drumaizchinnaizca saMyuge / hataizca kapirakSobhirdurgamA vasudhA'bhavat // 66 // te vAnarA garvitahRSTaceSTAH saGgrAmamAsAdyabhayaM vimucya / yuddhaM tu sarve saha rAkSasaistai nAyudhAzcakruradInasattvAH // 67 // tasmin pravRtte tumule vimarde prahRSyamANeSu valImukheSu / nipAtyamAneSu ca rAkSaseSu maharSayo devagaNAzca neduH||68|| tato hayaM mArutatulyavegamAruhya zaktiM nizitAM pragRhya / narAntako vAnararAjasainyaM mahArNavaM mIna ivaavivesh||69|| yathA bhavati tathA ceSTanta iti garvitadRSTaceSTAH |naanaayudhaaH gRhItarAkSasAyudhA ityarthaH // 67 // vimarde yuddhe // 68 // 69 // AkSiptAH kSipyamANA iti niyuddhaprakArakathanam / aGgaiH istapAdAdimiH // 57-60 // rasasAraM niryAsam // 61-71 // P44 218 // For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaghAneti / itthamiti zeSaH // 70-73 // jvalantaM jvalantamiva sthitam / vibhAvasuH vahniH // 74 // 75 // pramRjan mardayan // 76 // na zekuriti / sa vAnarAn sapta zatAni vIraH prAsena dIptena vinirbibheda / ekakSaNenendraripurmahAtmA jaghAna sainyaM haripuGgavAnAm // 70 // dadRzuzca mahAtmAnaM hayaSpRSThe pratiSThitam / carantaM harisainyeSu vidyAdharamaharSayaH // 71 // sa tasya dadRze mArgo mAMsazoNitakardamaH / patitaiH parvatAkArairvAnarairabhisaMvRtaH // 72 // yAvadvikramituM buddhiM cakruH plavagapuGgavAH / tAvadetAnatikramya nirbibheda narAntakaH // 73 // jvalantaM prAsamudyamya saGgrAmAgre narAntakaH / dadAha harisainyAni vanAnIva vibhAvasuH // 74 // yAvadutpATayAmAsurvRkSAn zailAn vanaukasaH / tAvat prAsahatAH peturvajrakRttA ivA calAH // 75 // dikSu sarvAsu balavAn vicacAra narAntakaH / pramRgana sarvato yuddhe prAvRTkAle yathA'nilaH // 76 // na zekurdhAvituM vIrA na sthAtuM spandituM bhayAt / utpatantaM sthitaM yAntaM sarvAn vivyAdha vIryavAn // 77 // ekenA ntakakalpena prAsenAdityatejasA / bhinnAni harisainyAni nipeturdharaNItale // 78 // vajraniSpeSasadRzaM prAsasyAbhi nipAtanam / na zekurvAnarAH soDhuM te vinedurmahAsvanam // 79 // patatAM harivIrANAM rUpANi pracakAzire / vajra bhinnAgrakUTAnAM zailAnAM patatAmiva // 80 // ye tu pUrva mahAtmAnaH kumbhakarNena pAtitAH / te svasthA vAnarazreSThAH sugrIva tasthire // 81 // viprekSamANaH sugrIvo dadarza harivAhinIm / narAntakabhayatrastAM vidravantImitastataH // 82 // vidvatavAhinIM dRSTvA sa dadarza narAntakam / gRhItaprAsamAyAntaM hayaSTaSThe pratiSThitam // 83 // athovAca mahA tejAH sugrIvo vAnarAdhipaH / kumAramaGgadaM vIraM zakratulyaparAkramam // 84 // yato hetorutpatantaM sthitaM yAntaM ca vivyAdha ataH spandanAdau na zekurityarthaH // 77-80 // kumbhakarNena pAtitAnAM nIlAdInAmuttaratra paurupa sa iti / tasya mArgaH tena yuddhAyeM gato mArga ityarthaH / patitairvAnarairabhisaMvRtassad mAMsazoNitakardamassana dahaza iti sambandhaH // 72086 // 214 For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandit MTI.yu.kA. // 219 // kathanasAGgatyAyaiSAM labdhasaMjJatvamAha-ye viti // 81-85 // sa iti / meghasaGkAzAditi niviDatvalakSaNasamAnadharmaprayuktayamupamA / meghAnIkAdityatrI gaccha tvaM rAkSasaM vIro yo'sau turaGgamAsthitaH / kSobhayanta harivalaM kSipraM prANairviyojaya // 85 // sabharturvacanaM zrutvA niSpapAtAGgadastataH / anIkAnmevasaGkAzAnmeghAnIkAdivAMzumAn // 86 // zailasavAtasaGkAzo harINAmuttamo 'GgadaH / rarAjAGgadasannaddhaH sadhAturiva prvtH|| 87 // nirAyudho mahAtejAH kevalaM nakhadaMSTravAn / narAntakamabhi kramya vAliputro'bravIdracaH // 88 // tiSTha kiM prAkRtairebhiharibhistvaM kariSyasi / asmin vajaptamasparza prAsaM kSipa mamorasi // 89 // aGgadasya vacaH zrutvA pracukrodha nraantkH| sandazya dazanairoSThaM vinizvasya bhujaGgavat // 90 // abhigamyAGgadaM kruddhau vAliputraM narAntakaH // 9 // prAsaM samAvidhya tadA'GgadAya samujjvalanta sahaso tsasarja / sa vAliputrArasi vajakalpe babhUva bhagnonyapatacca bhUmau // 92 // taM prAsamAlokyatadA vibhagnaM suparNakRttA raMgabhogakalpam / talaM samudyamya sa vAliputrasturaGgamaM tasya jaghAna mUrdhni // 93 // nimagratAluH sphuTitAkSitAro nisskraantjihvo'clsnnikaashH| sa tasya vAjI nipapAta bhUmau talaprahAreNa vizIrNamUrdhA // 94 // narAntakaH krodhavazaM jagAma hataM turaGga patitaM niriikssy| sa muSTimudyamya mahAprabhAvo jaghAna zIrSe yudhi vaaliputrm|| 95 // athAGgado muSTivibhinnamUrdhA susrAva tIvaM rudhiraM bhRzoSNam / muhurvijajvAla mumoha cApi saMjJA samAsAdya visi Smiye ca // 96 // athAGga-do vacasamAnavegaM saMvartya muSTiM girizRGgakalpam / nipAtayAmAsa tadA mahAtmA narA ntakasyorAsi vaaliputrH||97|| tu niSkamaNApAdAnatvadharmaprayuktyu pamAdayasya nirvAhaH // 86 // zaileti / saGghAtaH nividdsNveshH| aGgadasannaddhaH sanadAGgadaH // 87-90 // abhigamyeti / ayamuttarazeSaH // 91-97 // aGgadasannaddhaH sannaddhAGgavaH // 4-90 // abhigamyAGgadamityAdisAyalokamekaM vAkyam / vAliputramabhigamya prAsamutsasarja, sa bhUmau nyapataditi sambandhaH // 91-9 // 219 // For Private And Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa muSTIti |jvaalaaruupenn vamatA udgacchatA zoNitena digdhagAtraH // 98 // 99 // atheti / tat kRtavAnityatra tadityavyayaM padam / tasmAdityarthaH / / aGgadaH hi yasmAt suduSkaram ata eva rAmamana praharSaNaM vikramaM kRtavAn / tasmAdityarthaH / visimiye so'pItyatra tacchandena rAmamana praharSaNa sa muSTiniSpiSTavibhinnavakSA jvAlAvamacchoNitadigdhagAtraH / narAntako bhUmitale papAta yathA'calo vajranipAta bhagnaH // 98 // athAntarikSe tridazottamAnAM vanaukasAM caiva mahApraNAdaH / babhUva tasminnihate'gryavIre narAntake vAlisutena saGkhaye // 99 ||athaanggdo rAmamana praharSaNaM suduSkaraM tat kRtavAn hi vikramam / visiSmiye so'pyati vIryavikramaH punazca yuddha sa babhUva harSitaH // 10 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddha kANDe ekonasaptatitamaH sargaH // 69 // narAntakaM hataM dRSTvA cukuzunairRtarSabhAH / devAntakatrimUrdhA ca paulastyazca mahodaraH // 1 // ArUDho meghasaGkAzaM vAraNendraM mahodaraH / vAliputraM mahAvIryamabhidudrAva vIryavAn // 2 // bhrAtRvyasanasantaptastathA devAntako balI / AdAya parivaM dIptamaGgadaM samabhidravat // 3 // rathamAdityasaGkAzaM yuktaM prmvaajibhiH| AsthAya trizirA vIro vAliputramathAbhyayAt // 4 // mityatra zuNIbhUto rAmazabdaH parAmRzyate / harSitaH vismitena rAmeNa zApayA topitH| sa ca aGgadazca punaH yuddhe babhUva, yuddhaviSaye sannaddho babhUvetyarthaH // 1.0 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonasaptatitamaH srgH|| 69 // narAntakamityAdi / paulastya iti trimUrdhavizeSaNam, na tu mahodarasya / devAntakAdayatrayakuzuriti saMbandhaH // 1||2||praatRvysneti / samAbha Sheet..iti zrImahezvara tIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAruyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAma ekonasaptatitamaH sargaH // 69 // ( atra sargavicchedo vaha pustakeSu na dRzyata ityasmAbhirApaM na kRtaH / pUrvottaraSAkyayArakakatUMkayuddhavarNanAt / iti knkaa)||1-18|| For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir TI.yu.kA. davat samabhyadravat // 3-10 // devAntakazceti / vyapacakrAma pazcAdAjagAma // 11 // 12 // asya mahodarasya // 13 // tasya aGgadasya / tasya sa tribhirdevdrpncainairRtendrairbhidrutH| vRkSamutpATayAmAsa mahAviTapamaGgadaH // 5 // devAntakAya taM vIrazcikSepa shsaa'nggndH| mahAvRkSaM mahAzAkha zako dIptamivAzanim // 6 // trizirAstaM praciccheda zarairAzIviSopamaiH / sa vRkSaM kRttamAlokya utpapAta tadA'GgadaH // 7 // sa vavarSa tato vRkSAna zailAzca kapikuJjaraH / tAn praciccheda saMkruddha trizirA nizitaiH zaraiH // 8 // parighAgreNa tAn vRkSAn babhaJjaca suraantkH| trizirAzcAGgadaM vIramabhidudrAva sAyakaiH // 9 // gajena samabhidrutya vAliputra mhodrH| jaghAnorasi saMkruddhastomarairvajasannibhaiH // 10 // devAntakazca saMkruddhaH parigheNa tadA'Ggandam / upagamyAbhihatyAzu vyapacakrAma vegavAn // 11 // sa tribhitrasta zreSTheyugapata samabhi drutH| na vivyathe mahAtejA vAliputraH pratApavAn // 12 // sa vegavAna mahAvegaM kRtvA paramadurjayaH / talena bhRza mutpatya jaghAnAsya mahAgajam // 13 // tasya tena prahAreNa nAgarAjasya sNyuge| pettulocne tasya vinanAda sa vAraNaH // 14 // viSANaM cAsya niSkRSya vAliputro mhaablH| devAntakamabhiplutya tADayAmAsa saMyuge // 15 // sa vihvalitasarvAGgo vAtodbhUta iva drumH| lAkSArasasavarNa ca susrAva rudhiraM mukhAt // 16 // athAzvAsya mahAtejAH kRcchrAddevAntako balI / Avidhya parighaM ghoramAjaghAna tadA'Ggadam // 17 // parighAbhihatazcApi vAnarendrAtmaja stadA / jAnubhyAM patitobhUmau punarevotpapAta ha // 18 // tamutpatantaM trishiraabibhirbaannairjihmgaiH| ghoreharipateH putraM lalATe'bhijaghAna ha // 19 // nAgarAjasthati dvitiiytcchbdaanvyH||14|| viSANamiti / mahAbalaH vAliputraH asya mahodavAhanasya gajasya viSANaM niSkRSya abhiplutya vegen| tamutpattantamiti / ajihmagaiH RjugAmibhiH // 19-29 // // 22 For Private And Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org sannipatya devAntakaM tADayAmAseti saMbandhaH // 15-22 // jRmbhita bhanamiti yAvat, jRmbhitaM tadanuTvetyAdivat // 23-29 // tata iti / nisRSTa tato'GgadaM parikSiptaM vibhinetrtpunggvaiH| hanumAnapi vijJAya nIlazcApi pratasthatuH // 20 // tatazcikSepa zailAyaM nIlatrizirase tadA / tadrAvaNasuto dhImAn bibheda nizitaiH zaraiH // 21 // tadrANazatanirbhinna vidAritazilA talam / savisphuliGgaM sajvAlaM nipapAta gireH shirH|| 22 // tato jRmbhitamAlokya harSAddevAntakastadA / pari gheNAbhidudrAva mArutAtmajamAhave // 23 // tamApatantamutplutya hanumAn maarutaatmjH| AjaghAna tadA mUrdhni vacakalpena muSTinA // 24 // zirasi praharana vIrastadA vAyusuto blii| nAdenAkampayaccaiva rAkSasAn sa mahAkapiH // 25 // sa muSTiniSpiSTavikIrNamUrdhA nirvAntadantAkSivilambijihvaH / devAntako rAkSasarAjamUnurgatAsurusahasA papAta // 26 // tasmin hate rAkSasayodhamukhye mahAbale saMyati devazatrau / kruddhastrimUrdhA nizitAgramugraM vavarSa nIlorasi bANavarSam // 27 // mahodarastu saMkruddhaH kuJjaraM parvatopamam / bhUyaH samadhiruhyAzu mandaraM razmimAniva // 28 // tato bANamayaM varSa nIlasyorasyapAtayat / girau varSa taDiccakracApavAniva toyadaH // 29 // tataH zaraudhai rabhivarNyamANo vibhinnagAtraH kapisainyapAlaH / nIlo babhUvAtha nisRSTagAtro viSTambhitastena mahAbalena // 30 // tatastu nIlaH pratilabhya saMjJA zailaM samutpATya savRkSaSaNDam / tataH samutpatya bhRzogravego mahodaraM tena jaghAna mUrdhni // 31 // tataH sa zailendranipAtabhano mahodarastena mahAdvipena / vipothito bhUmitale gatAsuH papAta vajrAbhi hato ythaa'driH||32|| gAtraH shithilgaatrH| viSTambhitaH stabdhIkRtaH, etannisRSTatve hetuH // 30 // 31 // vipothitaH hiMsitaH // 32-39 // tata iti / jambhitaM bhagnam // 23-25 // nintidantAkSivilambijihaH dantAzca akSiNI ca vilambijihvA ca tathA nirvAntAH bahinirgatA dantAdayo yasyoti tathA // 26-29 // vibhinnagAtraH dhAvayavaH paravazagAtro vA / viSTambhitaH stambhIkRtaH // 30-18 // For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir . TI.pa.ko mA.rA.bha. // 22 // tAmiti / ghorasaGkAzA bhayaGkaraprakAzAm // 10 // vyUDhe vizAle // 41 // 42 // sa iti / tyatacetanaH mUJchita ityarthaH // 13-46 // pitRvyaM nihataM dRSTvA trizirAzcApamAdade / hanumantaM cakruto vivyAdha nizitaiH zaraiH // 33 // sa vAyusUnuH kupitazcikSepa zikharaM gireH / trizirAstaccharaistIkSNairbibheda bahudhA balI // 34 // tadyathai zikharaM dRzvA dumavarSa mhaakpiH| visasarja raNe tasmina rAvaNasya sutaM prati // 35 // tamApatannamAkAze dumavarSa pratApavAn / trizirA nizitairbANaizciccheda ca nanAda ca // 36 // tato hanUmAnutplutya hyaaNtrishipstdaa| vidadAra nakhaiH kruddho gajendra mRgarADiva // 37 // atha zaktiM samAdAya kAlarAtrimitrAntakaH / cikSepAnilaputrAya trizirA rAvaNAtmajaH // 38 // divaH kSiptAmivolkAM tAM zaktiM kSiptAmasaGgatAm / gRhItvA harizArdUlo babhaJja ca nanAda ca // 39 // tAM dRSTvA ghorasaGkAzAM zaktiM bhagnA hanUmatA / prahRSTA vAnaragaNA vinedurjaladA iva // 40 // tataH khaGgaM samudyamya trizirA rAkSasottamaH / nijaghAna tadA vyUDhe vAyuputrasya vakSasi // 41 // khaGgaprahArAbhihato hanUmAna maarutaatmjH| AjaghAna trizirasaM talenorasi vIryavAn // 42 // sa talAbhihatastena srastahastAyudho bhuvi / nipapAta mahAtejA trizirAstyaktacetanaH // 43 // sa tasya patataH khaGgaM samAcchidya mahAkapiH / nanAda girisaGkAzastrAsayana sarva naitAn // 44 // amRSyamANastaM ghoSamutpapAta nishaacrH| utpatya ca hanUmantaM tADayAmAsa muSTinA // 45 // tena muSTiprahAreNa saMcukopa mahAkapiH / kupitazca nijagrAha kirITe rAkSasarSabham // 46 // sa tasya zIrSANyasinA zitena kirITajuSTAni sakuNDalAni / kruddhaH praciccheda suto'nilasya tvaSTuH sutasyeva zirAMsi zakaH // 17 // sa tasyeti / tvaSTuH sutaH vizvarUpaH / "vizvarUpo vai vASTraH purohitaH" ityAdizrutiprasiddhaH // 17 // diva iti / asaGgatAm anivAritAm // 39 // ghorasakAzA bhayaGkaraprakAzAm // 1-42 // tyaktacetanaH visaMjJaH, mUchita ityarthaH // 3-45 // tvaSTuH sutasya // 22 // For Private And Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tAnIti / muktAni anubhUtapuNyaphalAni / arkamArgAt AkAzAt // 48 // 49 // hataM trishirsmityaadictuHshlokyekaanvyaa| mattaH mahApAH / matta iti mahApArzvasya nAmAntaram / mAMsazoNitaphenilAmiti yuddhakAlikarUpam / zatruzoNitarantritAmiti pUrvakAlikarUpam / mahApadmaH puNDarIkA tAnyAyatAkSANyagasannibhAni pradIptavaizvAnaralocanAni / petuH zirAMsIndraripordharaNyAM jyotIMSi muktAni yathA 'rkamArgAt // 48 // tasmin hate devaripo trizIrSe hanUmatA zakraparAkrameNa / neduH plavaGgAH pracacAla bhUmI rakSA syatho dudruvire samantAt // 49 // hataM trizirasaM dRSTvA tathaiva ca mahodaram / hatau prekSya durAdharSoM devAntakanarAntako // 50 // cukopa paramAmarSI matto raakssspunggvH| jagrAhArciSmatI dhorAM gadAM sarvAyasI zubhAm // 50 // hemapaTTa parikSiptAM mAMsazoNitaphenilAm / virAjamAnAM vapuSA zatruzoNitaraJjitAm // 52 // tejasA sampradIptAyAM raktamAlyavibhUSitAm / airAvatamahApadmasArvabhaumabhayAvahAm // 53 // gadAmAdAya saMkruddho matto rAkSasapuGgavaH / harIn samabhidudrAva yugAntAgniriva jvalan // 54 // atharSabhaH samutpatya vAnaro rAvaNAnujam / mattAnIkamupAgamya tasthau tasyAgrato balI // 55 // taM purastAt sthitaM dRSTvA vAnaraM parvatopamam / AjadhAnorasi kruddho gadayA vaca kalpayA // 56 // sa tayA'bhihatastena gadayA vAnararSabhaH / bhinnavakSAH samAdhUtaH susrAva rudhiraM bahu // 57 // sa samprApya cirAt saMjJAmRSabho vAnararSabhaH / abhidudrAva vegena gadA tasya mhaatmnH||58|| gRhItvA tAM gadA bhImA bhAvidhya ca punaH punaH / mattAnIkaM mahAtmAnaM jaghAna raNamUrdhani // 59 // sa svayA gadayA bhano vizIrNadazane kssnnH| nipapAta tato matto vajAhata ivaaclH||60 // ydiggjH||50-54||atheti / mattAnIkam, mattAnIka iti ca mahApArzvasya nAmAntaram // 55 // 56 // styti| samAdhUtaH kmpitH||57|| sa iti|| vizvarUpasya // 47-52 // mahApadmaH puNDarIkAkhyo diggajaH // 53-61 // For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir TI.yu.kaoN. sa.71 pA.rA.bha. gadAmabhidudrAva gadA grahItuM dudraavetyrthH|| 58-61 // tsminniti| kevalajIvitArtha yazorahitajIvanArtham / bhinnArNavasatrikAzamiti kriyAvize MSaNam // 62 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptatitamaH sargaH // 70 // vizIrNanayane bhUmau gatasattve gatAyuSi / patite rAkSase tasmin vidrutaM rAkSasaM balam // 61 // tasmin hate bhrAtari rAvaNasya tantrairRtAnA balamarNavAbham / tyaktAyudhaM kevalajIvitArtha dudrAva bhinnArNavasanikAzam // 62 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptatitamaH sargaH // 70 // svabalaM vyathitaM dRSTvA tumulaM romaharSaNam / bhrAtUMzca nihatAn dRSTvA zakratulyaparAkramAn // 1 // pitRvyau cApi sandRzya samare sanniSUditau / yuddhonmattaM ca mattaM ca bhrAtarau rAkSasarSabhau // 2 // cukopa ca mahAtejA brahmadattavaro yudhi / atikAyo'drisaGkAzo devadAnavadarpahA // 3 // sa bhAskarasahasrasya saGghAtamiva bhAsvaram / rathamAsthAya zakArirabhidudrAva vAnarAn ||4||s visphArya mahaccApaM kirITI mRSTakuNDalaH / nAma vizrAvayAmAsa nanAda ca mahAsvanam // 5 // tena siMhapraNAdena nAmavizrAvaNena ca / jyAzabdena ca bhImena trAsayAmAsa vAnarAn // 6 // svblmityaadi| prAtarau anyonyaM praatrau||1-4||s iti / mRSTakuNDalaH zuddhakuNDalaH // 5 // 6 // bhinnArNavasannikAzam ityetat kriyAvizeSaNam // 52 // iti zrImahezvaratIrthavira zrIrAmAyaNatattvadIpikAruyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo saptatitamaH sargaH // 7 // 1-7 // *sammattastu vA sAgavAI bhAtaraM raNe / pukopa paramazaH pralayAnisamAviH // tataH samAdAya gadA va boroM vitrAsayana vAnarasainyamumama / dutAva begena sainyamadhye pAna yathA bAhiratipracaNaH // balaH ApatantaM sadA rA panmatto'pi mahAgirim // viccheda gadayA bIra tathA satra IMyuge / cUrNIkRtaM giri kA rakSamA kapikucarA // vismito'bhUnmahAbAhurjaga ca muharmaH / unmattastu susaMkruddho balantI raaksssottmH| gavAmAdAya vegena kaparvakSasyatAbathat / sa gayA gayA vIrastAvitaH kapikacara // papAsa bhUmI ni:saMzaH sukhAcaracira punaH saMzAmadhAsthAya vAnaraH sa samutthitaH // taLena tAzayAmAsa tatastasya zirasa kapiH / tena pravAhitI pIro rAkSasa: parvatopamaH // vistadanta cano nipapAta mahItale / sukhAca rudhiraM soNaM gatAsudha tato'bhavat // ete mokAH mauttarAhapATha evopalabhyante / // 222 // For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ta iti / mAhAtmyaM mahattvam / utthita ityanantaramitikaraNaM draSTavyam // 7-11 // ko'sAvityAdi / harilocanaH siNhdRssttiH|| 12 // 13 // rathazaktIbhiH ratha te dRSTvA dehamAhAtmyaM kumbhakarNo'yamutthitaH / bhayArtA vAnarAH sarve saMzrayante parasparam // 7 // te tasya rUpa mAlokya yathA viSNostrivikrame / bhayAdvAnarayUthAste vidravanti tatastataH // 8 // te'tikAyaM samAsAdya vAnarA mUr3ha cetasaH / zaraNyaM zaraNaM jagmurlakSmaNAgrajamAhave // 9 // tato'tikAyaM kAkutstho rathasthaM parvatopamam / dadarza dhanvinaM dUrAdgarjantaM kAlameghavat // 10 // sa taM dRSTvA mahAtmAnaM rAghavastu visiSmiye / vAnarAn sAntvayitvA'tha vibhISaNa muvAca ha // 11 // ko'sau parvatasaGkAzo dhanuSmAn harilocanaH / yukte hayasahasreNa vizAle syandane sthitaH // 12 // ya eSa nizitaiH zUlaiH sutIkSNaiH prAsatomaraiH / arciSmadbhirvRto bhAti bhUtairiva mahezvaraH // 13 // kAlajihvAprakAzAbhirya eSo'tivirAjate / AvRto rathazaktIbhirvidyudbhiriva toyadaH // 14 // dhanUMSi cAsya sajyAni hemaSTaSThAni sarvazaH / zobha yanti rathazreSThaM zakracApa ivAmbaram // 15 // ka eSa rakSazzArdUlo raNabhUmiM virAjayan / abhyeti rathinAM zreSTho rathenA dityatejasA // 16 // dhvajazRGgapratiSThena rAhuNA'bhivirAjate / sUryarazminibhairvANairdizo daza virAjayan // 17 // | sthitAbhiH zaktibhiH // 14-16 // dhvajazRGgapratiSTheneti / anena rAhudhvajo'yamityuktam // 17 // te tasya rUpamiti / te tasya rUpamAlokya te vidravantIti tacchadvayasya nirvAhaH // 8-11 // ko'sAviti / harilocanaH siMhadRSTiH // 12 // 13 // rathazaktIbhiH | rathasthitAbhiH // 14-16 // dhvajazRGgapratiSThenetyanena rAhudhvaja ityuktaM bhavati // 17 // 0 te vAnarAH citi vyadravan / vAnarayodhAste vAnarayodhA astA yasmiMstasmintraNamaNDale / astaM gAve kaH / vAnarayodhAnAmasane sati zrAyakAbhAvAttatastato vyadravanniti mAvaH / ye ye tasya rUpamAlokya sthitAste te sarve tatastato vidravantItyanyayena tedvayaM sArthakamiti vA / na ca minnArdhagatayostezabdayoH kathamaikarathalyasampAdanena vIpsAtyamiti vAcyam, "ye yajatrA ya IDapAH " ityAdivadanyayamukhenaikasvalyopapatteH / 'te rUpamAlokya ta iva vAnarA va vidravantIti tacchandadvayanirvAhaH / veti zeSaH / iti nAgojimahaH / te tasya rUpamAlokya te vidravantIti tacchandayanirvAhaH' iti tIrthazca / dvayormAvo binduvibhAvanIyaH // 8 // harilocanaH siMhadRSTiH markaTadRSTirvA / hariSyeva locanaM yasyeti vA // 12 // yaH ka ityarthaH / " yatakhodeti sUrya " ityAdivacacchandaH kimarthe // 15 // For Private And Personal Use Only 1447 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. 223 // triNatamiti / viNataM triSu Adyantayormadhye ca natam / meghanihA~daM meghatulyagyAsvanam / hemapRSThaM hemliptpaarshvmityrthH| dhanuH rathasthebhyaH anyat TI.yu.kA. karadhRtamidam // 18 // sadhvaja iti / dhvajaH asAdhAraNaketanam / patAkA sAdhAraNI / anukarSaH sthAdhAsthadAru / catussAdisamAyuktaH catussArathi triNataM meghanihAdaM hemaSTaSThamalaGkRtam / zatakratudhanu prakhyaM dhanuzcAsya virAjate // 18 // sadhvajaH sapatAkazca sAnukarSoM mahArathaH / catussAdisamAyukto meghastanitanisvanaH // 19 // viMzatirdaza cASTau ca tUNyo'sya stha maasthitaaH| kArmukAni ca bhImAni jyAzca kaashcnpingglaaH||20|| dvIca khagorathagatau pArzvasthau paarshvshobhitau| caturhastatsaruyutau vyaktahastadazAyatau // 21 // raktakaNThaguNo dhIro mahAparvatasannibhaH / kAlaH kAlamahAvaktro meghastha iva bhAskaraH // 22 // kAzcanAGgadanaddhAbhyAM bhujAbhyAmeSa zobhate / zRGgAbhyAmiva tuGgAbhyAM himavAn parvatottamaH // 23 // kuNDalAbhyAM tu yasyaitadbhAti vakra zubhekSaNam / punarvasvantaragataM pUrNa bimbamivaindavas // 24 // AcakSva me mahAbAho tvamenaM rAkSasottamam / yaM dRSTvA vAnarAH sarve bhayArtA viddhatA dishH|| 25 // sa pRSTo rAjaputreNa rAmeNAmitatejasA / AcacakSe mahAtejA rAghavAya vibhISaNaH // 26 // dazagrIvo mahAtejA rAjA vaizravaNAnujaH / bhImakarmA mahotsAho rAvaNo raaksssaadhipH|| 27 // yuktH|| 19 // viMzatiriti / kArmukANi dhanurbhedA iti na ponaruktyam // 20 // do ceti / pArzvazobhito pAzrvAbhyAM zobhitau / ctuiisttsruyuto| caturhastapramANatsaruyuktau / "tsaruH khaGgAdimuSTau syAt" ityamaraH ! vyaktahastadazAyatI vyaktau ca to hastadazAyatau ceti tathA // 21 ||rkteti| raktakaNThaguNaH raktakaNThamAlyaH / kAlamahAvakaH kAlasyeva mahAvakraM yasya sa tthoktH| kAla isa mahAvaka iti vA // 22-27 // hemapRSThaM hemasahazapRSThabhAgam // 18 // catussAdisamAyuktaH caturbhiH sAdibhiH saha yuktaH // 19-20 // dvAviti / pArzvazobhito pArdhAbhyAM zobhito / caturhastaM221 saruyuto catuIstapramANAbhyo tsarubhyo khadgamuSTibhyAM citau / vyaktahastadazAyato vyaktau ca to hastadazAyato ceti tathA // 21 // raktakaNThaguNA rktknntthmaalyH| [kAlamahAvakaH kAlaspeva mahAvakra yasya sa tathoktaH // 22-28 // sa.-umAbhyAM kuNDalAmyAma ekaikasmin karNe ubhAbhyAm / ato nobhAbhyAmadhikam / kuNDalAbhyAmubhAbhyAM ca mAtivarka sumISaNam / iti pATha // 24 // For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tasyetyAdi zlokadvayam / naye yuktau| mantre vicAre // 28-33 // vajramityAdi zlokadvayam / viSTambhitaM nizcalIkRtam / rAkSasAnAmayarSabhaH tasyAsIdvIryavAn putro rAvaNapratimo raNe / vRddhasevI zrutidharaH sarvAstraviduSAM varaH // 28 // azvaSTaSThe rathe nAge khaDne dhanuSi krssnne| bhede sAntve ca dAne ca naye mantre ca sammataH // 29 // yasya bAhU samAzritya laGkA vasati nirbhayA / tanayaM dhAnyamAlinyA atikAyamimaM viduH||30|| etenArAdhito brahmA tapasAbhAvitAtmanA / atrANi cApyavAptAni ripavazca praajitaaH||31|| surAsurairavadhyatvaM dattamasmai svayambhuvA / etacca kavacaM divyaM rathazcaiSo'rka bhAsvaraH // 32 // etena zatazo devA dAnavAzca praajitaaH| rakSitAni ca rakSAMsi yakSAzcApi nissuuditaaH||33|| vacaM viSTambhitaM yena bANairindrasya dhiimtH| pAzaH salilarAjasya raNe pratihatastathA // 34 // eSo'tikAyo balavAn raaksssaanaamthrssbhH| rAvaNasya suto dhImAna devadAnavadarpahA // 35 // tadasmin kriyatAM yatnaH kSipraM puruSapuGgava / purA vAnarasainyAni kSayaM nayati sAyakaiH // 36 // tato'tikAyo balavAn pravizya harivAhinIm / visphArayAmAsa dhanurnanAda ca punaH punaH // 37 // taM bhImavapuSaM dRSTvA rathasthaM rathinAM varam / abhipeturmahAtmAno ye pradhAnA vanaukasaH // 38 // kumudo dvivido maindo nIlaH zarabha eva c| pAdapargirizRGgaizca yugapat samabhidravan // 39 // teSAM vRkSAMzca zailAMzca zaraiH kAJcanabhUSaNaiH / atikAyo mahAtejAzcicchedAstravidAM varaH // 40 // tAMzcaiva sarvAna sa harIna zaraiH srvaaysaiblii| vivyAdhAbhimukhaH saGkhaye bhImakAyo nishaacrH||11|| ityatrAthazabdaH kAtsntheM // 34 // 35 // tadasminniti / purA nayati, neSyantItyarthaH // 36-38 // kumuda iti / samabhidravan AgamazAsanasyAnityatvAdaDa bhAvaH // 39 // 40 // tAMzceti / abhimukhaH, sthita iti shessH||41||42|| azveti / azvarathagajasthAnAnAM krameNa pratiniyatAyudhAnyAha khaDne dhanuSi karSaNa iti / kRSyate'neneti karSaNaH pAzAdiH, tomarabhedo vA // 29-38 // kumuda iti| For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. 1224 // taditi / hariH siMhaH // 43 // sa iti / kalApI tUNIravAn / "kalApo bhUSaNe baheM tUNIre saMhatAvapi" ityamaraH / sarvitaM sagarvam // 44 // ratha iti / 5.TI.yu kA. te'ditA bANavarSeNa bhagnagAtrAH plvnggmaaH| na zekuratikAyasya pratikartu mahAraNe // 42 // tatsainyaM harivIrANAM trAsayAmAsa raaksssH| mRgayUthamiva kruddho hriyovndrpitH||43 // sa rAkSasendro harisainyamadhye nAyudhyamAnaM nijaghAna kazcit / upetya rAmaM sadhanuH kalApI sagarvitaM vAkyamidaM babhASe // 44 // rathe sthito'haM zaracApapANina kRtaM kazcana yodhayAmi / yazvAsti kazcidyavasAyayukto dadAtu me kSipramihAdya yuddham // 45 // tattasya vAkyaM avato nizamya cukopa saumitrirmitrhntaa| amRSyamANazca samutpapAta jagrAha cApaM ca tataH smayitvA // 46 // kruddhaH saumitrirutpatya tUNAdAkSipya sAyakam / purastAdatikAyasya vicakarSa mahaddhanuH // 47 // pUrayan sa mahIM zailAnAkAzaM sAgaraM dizaH / jyAzabdo lakSmaNasyograstrAsayana rajanIcarAn // 48 // saumitrezcApanirghoSaM zrutvA pratibhayaM tadA / visiSmiye mahAtejA rAkSasendrAtmajo balI // 49 // athAtikAyaH kupito dRSTvA lakSmaNamutthi tam / AdAya nizitaM bANamidaM vacanamabravIt // 50 // bAlastvamasi saumitre vikrmessvvickssnnH| gaccha ki kAlasadRzaM mA yodhayitumicchasi // 51 // nahi madAhusRSTAnAmastrANAM himavAnapi / soDhumutsahate vegamanta rikSamatho mhii||52|| vyavasAyaH utsaahH||45|| tattasyeti / smayitvA anaahty| "Smika anAdare " iti dhAtuH // 46 // 47 // pUrayanniti / trAsayana, abhuuditi| zeSaH // 18 // saumitrariti / pratibhayam / "bhayaGkaraM pratibhayam" itymrH||49-52|| abhidravana aDabhAva ArSaH // 39-40 // sa iti / kalApI tUNIravAn / "kalApo bhUSaNe baheM tUNIre saMhatAvapi" itymrH| sagarvitaM sagarvam // 44 // vyavasAyaH utsAhaH // 45 // smayitvA anAhatya smitaM kRtvA "Smika anAdare" iti dhAtuH // 45 // 47 // trAsayan , abhUditi zeSaH // 48 // prtibhyN| // 22 // For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sukhaprasuptamiti / nibodhayituM jvalayitum / mA jahi mA hiMsIH / "hantejaH" iti jAdezaH / madgataH mAM prAptaH // 53 // athaveti / pratiSTabdhaH pratimukha - sukhaprasupta kAlAgniM nibodhayitumicchasi / nyasya cApaM nivartasva mA prANAn jahi mdgtH||53 // athavA tvaM pratiSTabdho na nivartitumicchasi / tiSTha prANAn parityajya gamiSyasi yamakSayam // 54 // pazya me nizitAna bANAnaridarpaniSUdanAna / IzvarAyudhasaGkAzastiptakAJcanabhUSaNAn // 55 // eSa te sarpasaGkAzo bANaH pAsyati zoNitam / mRgarAja iva kruddho nAgarAjasya zoNitam / ityevamuktvA saMkruddhaH zaraM dhanuSi sandadhe // 56 // zrutvA 'tikAyasya vacaH saroSaM sagarvitaM saMyati rAjaputraH / sa saJcakopAtibalo bRhacchrIruvAca vAkyaM ca tato mahA rtham // 56 // na vAkyamAtreNa bhavAn pradhAno na katthanAt satpuruSA bhavanti / mayi sthite dhanvini bANapANau nida zeya svAtmabalaM durAtman // 58 // karmaNA sUcayAtmAnaM na vikatthitumarhasi / pauruSeNa tu yo yuktaH sa tu zUra iti smRtaH // 59 // sarvAyudhasamAyukto dhanvI tvaM rthmaasthitH| zarairvA yadi vApyatrairdarzayasva parAkramam // 6 // tataH ziraste nizitaiH pAtayiSyAmyahaM shraiH| mArutaH kAlasampakkaM vRntAttAlaphalaM yathA // 6 // adya te mAmakA bANAstaptakAJcanabhUSaNAH / pAsyanti rudhiraM gAtrAdvANazalyAntarotthitam // 62 // sthitaH // 54 // pazyeti / IzvarAyudhaM trizulam / / 55-57 // na vAkyamAtraNeti / kathanAt AtmazlAghanAt / satpuruSAH shuurpurussaaH||58-60|| tata iti / vRntAt prasavabandhanAt / "vRntaM prasavabandhanam" ityamaraH // 61 // adyata iti / bANazalyAntarotthitamiti / bANazalyAntarANi / bhayaGkaram // 49-53 / / pratiSTabdhaH abhimukhaM sthitaH yamakSayaM gamiSyasi / vastutastu-nivartituM necchasi yadi tvaM tiSTha / gamiSyasi, jayaM prApyoti zeSaH / pANAna / parityajyAhaM gamiSyAmIti kriyAvipariNAmaH // 54 // IzvarAyudhaM trizUlam // 55 // eSa iti / te tava zoNitaM pAsyati / vastutastu te tava bANaH zoNitaM pAsyati, mameti zeSaH // 56-61 // adya ta iti / bANazalyAntarotthitaM bANazalyakRtapradezAdutthitam // 62-66 // For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir // 225 // vA.rA.ma. vANazalyakRtAnyantarANi // 62 // bAla iti / mRtyu jAnIhi, mAmiti shessH||63-66|| tata iti / sAyakaM cApamAropya vANaM dhanuSi sNghaayetyrthH| zahIyako. bAlo'yamiti vijJAya na mA'vajJAtumarhasi // 63 // bAlo vA yadi vA vRddho mRtyu jAnIhi sNyuge| bAlena viSNunA lokAstrayaH krAntAstribhi kramaiH // 64 // lakSmaNasya vacaH zrutvA hetumat paramArthavat / atikAyaHpracukrodha bANaM cottamamAdade // 65 // tato vidyAdharA bhUtA devA daityA maharSayaH / guhyakAzca mahAtmAnastadyuddhaM draSTumAgaman // 66 // tato'tikAyaH kupitazcApamAropya sAyakam / lakSmaNAya pracikSepa saMkSipanniva cAmbaram // 67 // tamApatantaM nizitaM zaramAzIviSopamam / ardhacandreNa ciccheda lakSmaNaH paravIrahA // 68 // taM nikRttaM zaraM dRSTvA kRttabhogamivoragam / atikAyo bhRzaM kruddhaH paJca bANAna samAdade // 69 // tAna zarAna sampracikSepa lakSmaNAya nishaacrH| tAnaprAptAna zaraistIkSNezciccheda bhrtaanujH||[pnycbhiH paJca ciccheda paavkaarksmprbhaiH||] // 7 // sa tAJchittvA zaraistIkSNa lakSmaNaH paravIrahA / Adade nizitaMbANaM jvalantamiva tejasA // 71 // tamAdAya dhanuzzreSThe yojayAmAsa lkssmnnH| vicakarSa ca vegena visasarjaca vIryavAn // 72 // pUrNAyatavisRSTena zareNa nataparvaNA / lalATe rAkSasazreSThamAjaghAna sa vIryavAn // 73 // sa lalATe zaromanastasya bhImasya rksssH| dadRze zoNitenAktaH pannagendra ivAcale // 7 // rAkSasaH pracakampe ca lakSmaNeSuprapIDitaH / rudravANahataM ghoraM yathA tripuragopuram // 75 // saMkSipanniva vANavegenAna, rAvasthitamAkAzaM asannivetyarthaH // 67-72 // pUrNAyateti / pUrNAyatena pUrNAkRSTena / visRSTena kSiptena / nataparvaNA nilIna parvaNA, Rjuneti yAvat / / 73 / / ataH liptaH // 74 // rAkSasa iti / tripuragopuraM tripuradvAram // 7 // tata iti / sAyakaM cApamaropya bANa dhanuSi sandhAya saMkSipanniva cAmbaraM vANavegena antarAlasthitamAkAzaM prasannivetyarthaH // 67-72 // pUrNAyateti / pUrNAyatena / pUrNAkRSTena nataparvaNA, vilInaparvaNA Rjuneti yAvata / / 73-75 // A225 // For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cintayAmAsetyAdizyokadvayamekAnvayam / vimRzya karaNIyaM nirdhArya / bANanipAtena me sAdhu zAghanIyo ripurasIti / evaM lakSmaNaM vidhAya abhidhAya / / AsyaM vinamya bhujau niyamya vaze sthApayitvA / rathopasthamAsthAya rathena pracacAra heti saMbandhaH // 76 // 77 // ekamiti / iti uktaprakAreNa cintayAmAsa cAzvAsya vimRzya ca mahAbalaH / sAdhu bANanipAtena zlAghanIyo'si me ripuH // 76 // vidhAyaivaM vinamyAsyaM niyamya ca bhujAvubhau |s rathopasthamAsthAya ratheca pracacAra ha // 77 // ekaM trIna paJca sapteti sAyakAna raaksssrssbhH| Adade sandadhe cApi vicakarSoMtsasarja ca // 78 // te bANAH kAlasaGkAzA rAkSasendradhanuzyutAH / hemapuGkhA raviprakhyAzcakrurdIptamivAmbaram // 79 // tatastAna rAkSasotsRSTAn zaraughAn rAghavAnujaH / asambhrAntaH praciccheda nizitaibahubhiH zaraiH // 80 // tAn zarAna yudhi samprekSya nikRttAn rAvaNAtmajaH |cukop tridazendrAri jagrAha nizitaM zaram // 81 // sa sandhAya mahAtejAstaM bANaM sahasotsRjat / tataH saumitrimAyAntamAjaghAna stanAntare // 82 // atikAyena saumitristADito yudhi vakSasi / susrAva rudhiraM tIvaM madaM matta iva dvipaH // 83 // sa cakAra tadA''tmAnaM vizalyaM sahasA vibhuH / jagrAha ca zaraM tIkSNamastreNApi ca sandadhe // 84 // Agreyena tadA 'streNa yojayAmAsa sAyakam / sa jajvAla tadA bANo dhanuSyasya mahAtmanaH // 85 // atikAyo'pi tejasvI sauramatraM smaaddhe| tena bANaM bhujaGgAmaM hemapuGgamayojayat // 86 // // 78-83 // sa cakAreti / atreNa astramantreNa / sandadhe yojayAmApta // 84 // AgneyenetyAdi / pUrvoktasyaiva vivaraNam // 86 // atikAyo'pIti / / cintayAmAsa cintitvA AzvAsya vimRzya karaNIyaM kArya nirdhArya bANanipAnena me sAdhu zlAghanIyo ripurasItyevaM vidhAya AbhidhAya AsyaM vinamyabhujo niyamya vaze sthApayitvA rathopasthamAsthAya rathena pracacAra hetyanvayaH // 76-83 // sa iti / atreNa astramantreNa // 84aa AgneyenetyAdi pUrvoktasyaiva vivaraNam // 85-110 // For Private And Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA-rA.bhU. 3226 // To.yu.kA. samAdadhe anusandadhe / / 86 // tadastramiti / Ahita saMhitam // 87-89 // tAvanyonyamiti / bhasmakRtau bhasmatayA kRtau // 90-99 // tadA jvalitaM ghoraM lakSmaNaH zaramAhitam / atikAyAya cikSepa kAladaNDamivAntakaH // 87 // AgreyenAbhi saMyuktaM dRSTvA bANaM nishaacrH| utsasarja tadA bANaM dIptaM sUryAstrayojitam // 88 // tAvubhAvambare bANAvanyonya mbhijghrtuH| tejasA sampradIptAyau kruddhAviva bhujaGgamau // 89 // tAvanyonyaM vinirdahya petatuH pRthivItale / nirArciSau bhasmakRto nabhrAjete zarottamau // 90 // tato'tikAyaH saMkuddhastvastramaiSIkamutsRjat / tat praciccheda saumitrirastreNai ndreNa vIryavAn // 91 // aiSIka nihataM dRSTvA ruSito rAvaNAtmajaH / yAmyenAstreNa saMkruddho yojayAmAsa sAyakam // 92 // tatastadatraM cikSepa lakSmaNAya nishaacrH| vAyavyena tadatreNa nijaghAna sa lakSmaNaH // 93 // athainaM zaradhArAbhirdhArAbhiriva toyadaH / abhyavarSat susaMkruddho lakSmaNo rAvaNAtmajam // 94 // te'tikArya samAsAdya kavace vajabhUSite / bhanAgrazalyAH sahasA peturbANA mahItale // 95 // tAn moghAnabhisamprekSya lakSmaNaH prviirhaa| abhyavarSanmaheSUNAM sahasreNa mhaayshaaH|| 96 // sa vRSyamANo bANaudhairatikAyo mhaablH| avadhyakavacaHsaGkhye rAkSaso naiva vivyathe / na zazAka rujaM kartu yudhi tasya shrottmH|| 97 // athainamabhyupAgamya vAyurvAkyamuvAca h| brahmadattavaro hyeSa avadhyakavacAvRtaH // 98 // sa-niraciMcoM niSprabho / masmakRtau masma Ate iti tathA / pRthivItaLe patito na Ajete / mahItale vidyamAnau tau moktArI lakSmaNAtikApAvapi dIpyamAnau prAk hato'yamiti parasparaM jayaprakAzI na bhAjetezma modhIbhUtabANAbityabhAjanaM yuktamiti mAvaH / ato na punazaktiH / mahAive ityapi kacitpAThaH // 9 // zaraM cAzIviSAkAra lakSmaNAya vyapAsRjat / sa tena viddhaH saumitrimarmadeze zareNa h| muhUrtamAtraM niHsaMjho abhavacchatApanaH / tataH saMjJAmupAlabhya caturbhiH bAyakottamaiH / nijadhAna / ye sArathiM ca mahAbaLa: / dhvajasthonmathanaM kRtvA zaravarArindamaH | asaMbhrAntaH sa saumitrisvAn zarAnamiLAkSitAn / mumoca lakSmaNa bAgAn vadhArtha tasya rakSasaH // ityadhikaH paatthH| // 22 // For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tatastviti / brAhmamatraM brahmAstramantram / niyojya japitveti yAvat / / 100 // tasminniti / dizazcetyAdau tatrasuriti vipariNamyAnuSajyate // 10 // brAhmaNAstreNa bhinddhayenameSa vadhyo hi nAnyathA |avdhy eSa hyanyeSAmatrANAM kavacI balI // 99 // tatastu vAyorvacanaM nizamya saumitririndrapratimAnavIryaH / samAdade bANamamoghavega tad brAhmamatraM sahasA niyojy| 100 // tasmin mahAstra tu niyujyamAne saumitriNA bANavare shitaaye| dizazca candrArkamahAgrahAzca nabhazca tatrAsa cacAla corvI // 101 // taM brahmaNo'streNa niyojya cApe zaraM supuGkha yamadUtakalpam / saumitririndrArisutasya tasya sasarja bANa yudhi vajakalpam // 102 // taM lakSmaNotsRSTamamoghavegaM samApatantaM jvalanaprakAzam / suvarNavajAttamacitrapuGgaM tadA'tikAyaH samare dadarza // 103 // taM prekSamANaH sahasA'tikAyo jaghAna bANairnizitairanekaiH / sa sAyakastasya suparNavegastadA'tikAyasya jagAma pArzvam // 10 // tamAgataM prekSya tadA'tikAyo bANaM pradIptAntakakAlakalpam / jaghAna zaktyaSTigadAkuThAraiH zUlairchalaizcAtyavipannacetAH // 105 // tAnyAyudhAnyaddhatavigrahANi moghAni kRtvA sa shro'gnidiiptH| pragRhya tasyaiva kirITajuSTaM tato'tikAyasya ziro jahAra // 106 // tacchiraH sazirastrANaM lakSmaNeSu prapIDitam / papAta sahasA bhUmau zRGga himavato yathA // 107 // tamiti / niyojya jpitvaa| tasya yamadUtakalpamityanvayaH // 102-104 // tamAgatamiti / hulaiH dviphlptraagraayudhvishessaiH| "hulaM viphalapatrAyam" sa-sazirastrANaM samukuTam / apamena bhAratokakumbhakarNAbhidho lakSmaNahataH / " bRhattanuH kumbhavadeva karNAvasyetyato nAma ca kumbhakarNaH " ityArampa-" tenAtikAyaH prabaro'vavitsu " ityantena tAtparya mAcAryabaryAH prApapIpadaniti tathaiva bhAratArtho'nusandhayaH / prapadhitazcAyama yo'smAbhiH prakramato'nusandheyaH // 107 // [ triziro'tikAyadevAntakanarAntakamahodaramahApArdhAnAM paDidinarmAdrAzvinakRSNaSaSThayantena vadha iti baye spaSTam // ] For Private And Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 227 // itivaijayantI // 105-108 // ta iti / visvaraiH visvararUpaiH // 109 // tata iti / nirapekSA yuddhAnapekSAH // 110 // praharSeti / prabuddhetyA prasannattve TI.yu.kA? taM tu bhUmau nipatitaM dRSTvA vikSiptabhUSaNam / babhUvurvyathitAH sarve hatazeSA nizAcarAH // 108 // te viSaNNamukhA dInAH prahArajanitazramAH / vineduruccairbahavaH sahasA visvaraiH svaraiH // 109 // tataste tvaritaM yAtA nirapekSA nishaacraaH| purImabhimukhA bhItA dravanto nAyake hate // 110 // praharSayuktA bahavastu vAnarAH prabuddhapadmapratimAnanA stadA / apUjayan lakSmaNamiSTabhAginaM hate ripau bhImabale durAsade // [ atibalamatikAyamabhrakalpaM yudhi vinipAtya sa lakSmaNaH prahRSTaH / tvaritamatha tadA sa rAmapArzva kapinivahaizca supUjito jagAma] // 111 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekasaptatitamaH srgH||71|| atikAyaM hataM zrutvA lakSmaNena mahaujasA / udvegamagamadrAjA vacanaM cedamabravIt // 1 // dhUmrAkSaH paramAmarSI dhanvI zastrabhRtAM varaH / akampanaH prahastazca kumbhakarNastathaiva ca // 2 // ete mahAbalA vIrA rAkSasA yuddhkaakssinnH| jetAraH parasainyAnAM parairnityAparAjitAH // 3 // nihatAste mahAvIryA rAmeNAkliSTakarmaNA / rAkSasAH sumahAkAyA naanaashstrvishaardaaH| anye ca bahavaH zUrA mahAtmAno nipAtitAH // 4 // prakhyAtabalavIryeNa putreNendrajitA mama / yau hi tau bhrAtarau vIrau baddhau dattavaraiH zaraiH // 5 // tAtparyam / iSTasya jayasya bhAgaH prAptiH so'syAstItISTabhAgI tam // 111 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekasaptatitamaH sargaH // 71 // atha rAvaNacintA-atikAyamityAdi // 1-4 // prakhyAtetyAdizlokatrayamekaM vAkyam / vIrau / // 227 // praharSayuktA iti / iSTabhAginam iSTasya bhAgaH prAptiH tadvantam / iSTamatikAyavadhaM prAptavantamityarthaH // 111 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattva dIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm ekasaptatitamaH srgH|| 71 // 1-4 // prakhyAtabalavIryeNetyAdi zlokatrayamekaM vAkyam / yo kharadUSaNAdinirAsako vIrau to For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirn.org yo bhrAtaro kharadUSaNAdivadhena prasiddhau tAvapi badau / tadeva bandhanaM varNayati yaditi / yadvandhanaM surAdibhiH moktuM mocayitum azakyaM tadvandhanaM poram / bhrAtarau tau zarabandhAdvimuktAviti yat tat prabhAvAdiSu kena vA jAtaM na jAna itynvyH| prabhAvaH sAmarthyam / mAyA vyAmohakAriNI vidyaa| mohnm| yanna zakyaM suraiH sarverasurairvA mahAbalaiH / moktuM tadvandhanaM ghoraM yakSagandharvakinnaraiH // 6 // tanna jAne prabhAvairvA mAyayA mohanena vA / zarabandhAdvimuktau tau bhrAtarau rAmalakSmaNau // 7 // ye yodhA nirgatAH zUrA rAkSasA mama zAsanAt / te sarve nihatA yuddhe vAnaraiH sumahAvalaiH // 8 // taM na pazyAmyahaM yuddhe yo'dya rAmaM salakSmaNam / zAsayet sabalaM vIraM sasugrIvavibhISaNam // 9 // aho nu balavAna rAmo mahadastrabalaM ca vai / yasya vikramamAsAdya rAkSasA nidhanaM gatAH // 10 // taM manye rAghavaM vIraM nArAyaNamanAmayam / tadbhayAddhi purI laGkA pihitadvAratoraNA // 11 // apramattaizca sarvatra gupta rakSyA purI tviyam ||12||ashokvnikaayaaN ca yatra siitaa'bhirkssyte| niSkAmo vA pravezo vA jJAtavyaH sarvathaiva naH // 13 // yatra yatra bhaved gulmastatra tatra punaH punaH / sarvatazcApi tiSThadhvaM svaiH svaiH parivRtA balaiH // 14 // MauSadhAdikam // 5-9 // aho nvityAdizlokadvayamekAnvayam / pihitadvAratoraNA dvAram antarim, toraNaM bahiram // 10 // 11 // evaM rAmaprabhAva saprapaJcamuktvA sainyaM prati purIrakSaNaM niyamayati-apramattarityAdinA / guptaiH svayaM kRtarakSaNaiH / gulmairiti vA pAThaH // 12 // azoketi / yatra sItA abhirakSyate tatra azokavanikAyAm / niSkAmaH nirgamaH pravezo vA / naH asmAbhiH jJAtavyaH / madanujJAM vinA na ko'pi jano nirgamayitavyo nApi / praveSTavya ityarthaH // 13 // yatra yatroti / gulmaH senAsanivezaH // 11 // bhrAtarau indrajitA dattavaraiH zarairbaddhau, yadvandhana surAsurAdibhiH pratyeka mokuM mocayituM na zakyaM tadvandhanaM ghoraM pracaNhaM sarvessametairapi mokuM na zakyaM tau rAma| lakSmaNau prabhAvaiH sahajamAhAtmyaiH / mAyayA vicitrazaktayA / mohanena vA bandhakanAgapAzamohanena vA / zaravandhAdvimukto tantra jAna iti yojanA // 5-12 // azokavanikAyau yatra pradeze sItA'bhirakSyate tatra niSkrAmaH pravezo vA naH asmAbhitivya ityarthaH // 13 // 14 // sa0-anAmayaM kAryavAcakapadena kAraNaM doSo gRhyate / nidA nArAyaNama // 11 // For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa073 vA.rA.bha. draSTavyamityAdizokadvayamekAnvayam / padaM vyavasitam / darzanaprakAramAha-dviSatAmiti / dviSatAM balaM sthitaM kim ? udyuktam udyataM kim ?- TI.yu.ko, sAApatantam / liGgAdivyatyaya ApaH / Apatat kimiti sadA draSTavyamityarthaH / Apatat kimiti pA suzobhanaH -19 // iti / MzrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvisaptatitamaH sargaH // 72 // draSTavyaM ca padaM teSAM vAnarANAM nishaacraaH| pradoSe vArdharAtre vA pratyUSe vaapisrvtH||15|| nAvanAtra kartavyA vAnareSu kadAcana / dviSatAM balamudyuktamApatat kiM sthitaM sadA // 16 // tataste rAkSasAH sarve zrutvA laGkAdhipasya tat / vacanaM sarvamAtiSThan yathAvattu mhaablaaH||17|| sa tAn sarvAna samAdizya rAvaNo raaksssaadhipH| manyuzalyaM vahana dInaH praviveza svamAlayam // 18 // tataH sa sandIpitakopavahnirnizAcarANAmadhipo mhaablH| tadeva putravyasanaM vicintayan muhurmuhuzcaiva tadA vyanizvasat // 19 // ityAce zrIrAmA0 zrImadyuddhakANDe dvisaptatitamaH sargaH // 72 // tato hatAn rAkSasapuGgavAMstAn devAntakAditrizirotikAyAn / rakSogaNAstatra hatAvaziSTAste rAvaNAya tvaritaM shshNsuH||1|| tato hatAMstAna sahasA nizamya rAjA mumohAzrupariplutAkSaH / putrakSayaM bhrAtRvadhaM ca ghoraM vicintya rAjA vipulaM pradadhyau // 2 // tatastu rAjAnamudIkSya dInaM zokArNave samparipupluvAnam / stharSabho rAkSasarAjamUnu stamindrajidvAkyamidaM babhASe // 3 // atha brahmAstrabandhastrisaptatitame-tato hatAnityAdi ||1||puurv kumbhakarNAdivadhaH sAmAnyena zrutaH sampratyAptaH savizeSa zruta ityAha tata iti / pUrvokta sarvAnuvAdo vA ||2||raamaanu0-atr devAntakAditrizirotikAyAn hatAna tvaritaM zazamuH, ghoraM putrazayaM bhrAtRvadhaM ca vicintya vipulaM pradadhyAviti cAbhidhAnAta pUrva rAvaNena ati IMkAyavadha eva zruta ityavagamyate yadvA pUrvoktAnuvAdaH // 1 // tata iti / saMparipaplavAnam / laTaH zAnajAdezaH // 3 // draSTavyamiti / darzanaprakAramevAha dviSatAmiti / dviSatA balaM kimudyuktaM kimApatat / kiM sthitaM kiM tiSThatIti sadA draSTavyamityarthaH // 15-19 // iti zrImahezvara / tIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikArUpAyaryA yuddhakANDamyAruyAyAM dvisaptatitamaH sargaH // 2 // 1 // uktamevArthamanuvadani / tato hatAniti / / 2 / / saMparipupluvAnA 228 // For Private And Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ka yatra yadA / indrAriH indrajit ||4||5||paurussdevyuktaaN puruSabaladaivabalayuktAm / santarpayiSyAmi pUrayiSyAmi // 6 // 7 // sa iti / kharazreSThasamAdhi yuktaM kharazreSThasambandhayuktam / kharazreSThaH samAdhinA samAdhAnena ca yuktamiti vA // 8 // tamiti / harirathaH suurysthH| "yamAnilendracandrAkraviSNusiMhAMzu na tAta mohaM pratigantumarhasi yondrajijjIvati raaksssendr| nendrArivANAbhihato hi kazcit prANAn samarthaH samare 'bhipAtum // 4 // pazyAya rAmaM saha lakSmaNena madANanirbhinnavikIrNadeham / gatAyuSaM bhUmitale zayAnaM zitaiH zarai rAcitasarvagAtram // 5 // imA pratijJA zRNu zakrazatroH sunizcitAM pauruSadaivayuktAm / adyaiva rAmaM saha lakSmaNena santarpayiSyAmi zarairamodhaiH // 6 // adyendravaivasvataviSNumitrasAdhyAzvivaizvAnaracandrasUryAH / drakSyantu me vikrama maprameyaM viSNorivograM baliyajJavATe // 7 // sa evamuktvA tridazendrazatrurASTracchaca rAjAnamadInasattvaH / samAsarohA nilatulyavegaM rathaM khara zreSThasamAdhiyuktam // 8 // tamAsthAya mahAtejA rathaM harirathopamam / jagAma sahasA tatra yatra yuddhamarindamaH // 9 // taM prasthitaM mhaatmaanmnujgmurmhaablaaH| saMharSamANA bahavo dhnu-prvrpaannyH||10|| gajaskandhagatAH kecit kecit prvrvaajibhiH| prAsamudranistriMzaparazvadhagadAdharAH // 11 // sa zaGkhaninadaiH pUrNebhairINAM cApi nisvnaiH| jagAma tridazendrAriH stUyamAno nizAcaraiH // 12 // tavAjiSu / zukAhikapibhekeSu hari kapile trissu||" ityamaraH / yuddhamiti, kartavyamiti shessH||9|| taM prasthitamityAdizzokavyamekAnvayam // 10-13 // shokaarnnvmnmityrthH| ratharSabhaH rathasthAna zreSThaH, mahAratha ityarthaH / na rAvaNam // 3 // yatra yataH / indAriH indrajit // 4 // pazyAdya rAmamityAdizlokadvayasthA vAstavArthastu-atibalaparAkramazAlino rAmasya hanane tu nAI samarthaH / athApyetAvat kariSyAmi pazyetyAha-pazyeti / madANavikIrNadehamapi gatAyurva prAptAyuSa zarairAcitasarvagAtraM rAmaM pazyeti sambandhaH / uktameva pratijJApUrvakamAi-imAmiti / pauruSadevayuktA puruSadevabalAMpetAm / santarpayiSyAmi pUrayiyAmi // 5-7 // sa evamiti / svarazreSThasamAdhiyuktaM samAdhiH sambandhaH, khara zreSThasambandhavantam // 8-13 // * vyAghrazcikamA jIraiH svaroSTraiva bhujaGgamaiH / barAhadhApadaiH siMdarjambukaiH parvatopamaiH / zamaIsamayUraitra rAkSasA bhImAvezmAH // zyApakaH pAThaH keSupipustakeSu dRzyate / For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cA.rA.bhU. // 229 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avIjyateti / hemaiH hemadaNDaiH / hemavibhUSitaiH hemazalAkAyuktaH / / 14 / / 15 / / rathaM prati rathasiddhimuddizya // 16 // vidhivat kramavat // 17 // havirlAja saMskAraiH saMskRtadavijaiH // 18 // zastrANi AyudhAni / zarapatrANi kAzapatra sthAnIyAni / tAni paristaraNAnyAsannityarthaH / " zaramayaM barhiH sazaGkhazazivarNena chatreNa ripusUdanaH / rarAja pratipUrNena nabhazcandramasA yathA // 13 // avIjyata tato vIro haimairhema vibhUSitaiH / cArucAmaramukhyaizca mukhyaH sarvadhanuSmatAm // 14 // tatastvindrajitA laGkA sUryapratimatejasA / rarAjA prativIreNa dyaurivArkeNa bhAsvatA // 15 // sa samprApya mahAtejA yuddhabhUmimarindamaH / sthApayAmAsa rakSAMsi rathaM prati samantataH // 16 // tatastu hRtabhoktAraM hutabhuksadRzaprabhaH / juhAva rAkSasa zreSTho mantravadvidhivattadA // 17 // sahavirlAjasaMskArairmAlyagandhapuraskRteH / juhuve pAvakaM tatra rAkSasendraH pratApavAn // 18 // zastrANi zarapatrANi samidho'tha vibhItakAH / lohitAni ca vAsAMsi sruvaM kArSNAyasaM tathA // 19 // sa tatrAgriM samAstIrya zarapatraiH satomaraiH / chAgasya kRSNavarNasya galaM jagrAha jIvataH // 20 // sakRdeva samiddhasya vidhUmasya mahArciSaH / babhruvustAni liGgAni vijayaM yAnyadarzayan // 21 // stRNAti" ityabhicAre kAza zcoditaH / atra tvabhicAravizeSe tatsthAne zastrANi kRtAnIti bodhyam / vibhItakAH kalidrumavikArAH / "vaibhItaka idhmaH " iti zruteH / vAsAMsi svadhAryANi / yadvA zastrANi tomarAdIni zarapatrANi ca barhISyAsanniti zeSaH / zarapatraiH satomarairityanuvAdAt / kArSNAyasaM sruvam / kRtamiti zeSaH // 19 // tatra yuddhabhUmau / AstIrya paristIrya // 20 // sakRt samiddhasya ekadA samidbhirjvalitasya / liGgAni uktasaka tsamiddhatvavidhUmatvamahAcivAni / vijayaM yAnyadarzayan, pUrvamiti zeSaH // 21 // avIjyateti / hemaiH hiraNmayadaNDeH // 14-17 // lAja saMskAraiH saMskRtahavilajerityarthaH // 18 // zastrANyeva zarapatrANi samAstaraNAni / zarAH kAzavizeSAH, * sa tu dRdvA viniyantaM balena mahatA vRtam / rAkSasAdhipatiH zrImAna rAvaNaH putramantravIt // tvamapravirathaH putra tvayA meM vAsavo jitaH kiM punarmAnuSaM vRSyaM nihaniSyasi rAyanam / tayoko rAkSase ndreNa pratyagRhAnmahAziSaH / idaM kama aMtarAhapATha evaM dRzyate natu dAkSiNAtyaprAcInakozeSu // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN. sa073 // 229 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir prdkssinneti| pradakSiNa AvartA bhramiryAsAM tAHzikhA yasyeti vigrahaH / svayamAsthitaH sayamAsthAvAn / svayamutthita iti pAThe puruSarUpeNotthitaH ityarthaH | // 22 // AhArayAmAsa AjuhAva / abhyamantrayat abhimantritavAn // 23 // vitatrAsa cacAla // 24 // AtmAnam antardadhe antardhApayAmAsa / prdkssinnaavrtshikhstptkaanycnbhuussnnH|hvistt pratijagrAha pAvakaH svayamAsthitaH // 22 // so'stramAhArayAmAsa braahmmindrripustdaa|dhnushcaatmrthN caiva sarvaM tatrAbhyamantrayat // 23 // tasminnAhUyamAne'skhe hUyamAne ca pAvake / sArdhaM grahendunakSatrairvitatrAsa nabhaHsthalam // 24 // sa pAvakaM pAvakadIptatejA hutvA mahendrapratimaprabhAvaH / sacApa bANAsirathAzvamUtaH khe'ntrddhetmaanmcintyruupH|| 25 // tato huyarathAkIrNa patAkAdhvajazobhitam / niryayau rAkSasabalaM nardamAnaM yuyutsayA // 26 // te shrairbhubhishcitraistiikssnnvegairlNkRtaiH| tomarairaGkuzaizcApi vAnarAn jaghnu rAhave ||27||raavnnistu tataHkruddhastAnirIkSya nizAcarAn / hRSTA bhavanto yuddhacantu vAnarANAM jisiyA // 28 // tataste rAkSasAH sarve nardanto jykaaNkssinnH| abhyavarSastato ghorAna vAnarAn shrvRssttibhiH|| 29 // sa tu nAlIkanArAcairgadAbhirmusalairapi / rakSobhiH saMvRtaH saGkhaye vAnarAn vicakata ha // 30 // antarbhAvitaNyartho'yam / khe'ntardadhetmAnamityatra ArSe pUrvarUpatvam / acintyarUpaH acintyamantrazaktiH // 25-27 // rAvaNistviti / uvAceti shessH| // 28 // tataH tasmAt rAvaNivacanAt / dvitIyastataHzabdaH pazcAcchandArthaH // 29 // nAlIkaH vizAlAgrazaraH / rakSobhiH saMvRtaH rakSogaNamadhyata / uparisthita ityarthaH / anyathA khe'ntardadha iti pUrvoktaM virudhyeta / vicakata hisitavAn // 30||raamaanu-rkssobhiH sahitaH / iti vA pAThaH // 30 // rodrakarmaNi teSAM viniyuktatvAta // 19-22 // so'svAmiti / AhArayAmAsa AjuhAva // 23 // 24 // khe'ntardadhatmAnamityatrAkAralopa chAndasaH AtmAnamantardadhe, antardhApayAmAsetyarthaH // 25-27 // yuddhayantu, ityAdidezeti zeSaH // 28 // 29 // rakSobhiH saMvRtaH rAkSasasainyopari pratyAsatrAkAzapradeze sthita ityarthaH / anyathA khe'ntardadha ityetadvirudhyeta / rakSobhissahita iti vA pAThaH // 30-34 // For Private And Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rA.yu kA. sa073 jA.rA.bhU.pati iti| rAvaNiM rAvaNimuktAyudhAgamanapradezam // 31-34 // rAmAnu0-gavaNa gavaNimuktAyuvAgamanapradezam / khe'ntardadha ityabhidhAnAt // 31 // mathitasaGkalpA baa230|| te vadhyamAnAH samare vAnarAH paadpaayudhaaH| abhyadravanta sahitA rAvaNi raNakarkazam // 31 // indrajittu tataH Rddho mahAtejA mahAbalaH / vAnarANAM zarIrANi vyadhamadrAvaNAtmajaH // 32 // zaraNaikena ca harIn nava paJca ca sapta ca / ciccheda samare Rddho rAkSasAna sampraharSayana // 33 // sa zaraiH sUryasaGkAzaiH zAtakumbhavibhUSitaiH / vAnarAna samare vIraH pramamAtha sudurjayaH // 34 // te bhinnagAtrAH samare vAnarAH shrpiidditaaH| peturmazinasaGkalpAH sureriva mahAsurAH // 35 // taM tapantamivAdityaM ghorairvANagabhastibhiH / abhyadhAvanta saMkuddhAH saMyugaM vAnararSabhAH // 36 // tatastu vAnarAH sarve bhinnadehA vicetasaH / vyathitA vidravanti sma rudhireNa samukSitAH // 37 // rAmasyArthe parAkramya vaanraastyktjiivitaaH| nardantaste'bhivRttAstu samare sazilAyudhAH // 38 // te drumaiH parvatAyaizca zilAbhizca plavaGgamAH / abhyavarSanta samare rAvaNi paryavasthitAH // 39 // tadmANAM zilAnAM ca varSa prANaharaM mahat / vyapohata mahAtejA rAvaNiH smitinyjyH||40|| tataH pAvakasaGkAzaiH zarairAzIviSopamaiH / vAnarANA manIkAni bibheda samare prabhuH // 41 // nAzitamanorathAH // 35-37 // rAmasyeti / tyaktajIvitAH tyaktajIvitecchAH / abhivRttAH abhimukhaM pravRttAH / turavadhAraNe // 38 // 39 // vyapohata vArayAmAsa // 10 // 41 // mathitasaGkalpAH nAzitamanorathAH // 35-37 // tyaktajIvitAH tyaktajIvitecchAH / abhivRttAH abhimukha pravRttAH // 38 // rAvaNi tatsaJcArapradezamityarthaH tasyAdarzanAta // 39 // vyapAhata apAsArayata / / 40-43 // Al|238 For Private And Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTAdazetyAdisArdhazlokatrayamekAnvayam / dattavaraiH varadattaiH // 42-44 // mUcchitaH pravRddhaH // 45 // 46 // parayA prItyA hRSTaH uddhataH // 47 // | punarevetyAdisArdhazlokamekaM vAkyam / khaDgAdIni zastrANi / atra dvitIyavalizabdo varadAna balavattAvAcakaH / prathamo vIryavattAvAcakaH // 48 // aSTAdazazaraistIkSNaiH sa vidadhvA gandhamAdanum / vivyAdha navabhizcaiva nalaM dUrAdavasthitam // 42 // saptabhistu mahA vIryo maindaM marmavidAraNaiH / paJcabhirvizikhaizcaiva gajaM vivyAdha saMyuge // 43 // jAmbavantaM tu dazabhinalaM triMzadbhireva ca / sugrIvamRSabhaM caiva so'GgadaM dvividaM tathA / ghorairdattavaraistIkSNairniSprANAnakarottadA // 44 // anyAnapi tadA mukhyAn vAnarAn bahubhiH zaraiH / ardayAmAsa saMkruddhaH kAlAgririva mUcchitaH // 45 // sa zaraiH sUryasaGkAzaiH sumuktaiH zIghragAmibhiH / vAnarANAmanIkAni nirmamantha mahAraNe // 46 // AkulAM vAnarIM senAM zarajAlena mohitAm / hRSTaH sa parayA prItyA dadarza kSata jokSitAm // 47 // punareva mahAtejA rAkSasendrAtmajo valI / saMsRjya bANavarSaM ca zastra varSe ca dAruNam / mamarda vAnarAnIkamindrajittvarito valI // 48 // svasainyamutsRjya sametya tUrNaM mahAraNe vAnara vAhinISu / adRzyamAnaH zarajAlamugraM vavarSa nIlAmbudharo yathA'mbu // 49 // te zakrajidvANavizIrNadehA mAyAhatA visvrmunndntH| raNe nipeturhara yo'drikalpA yathendravajrAbhihatA nagendrAH // 50 // te kevalaM sandadRzuH zitAgrAn bANAn raNe vAnaravAhinISu / mAyAnigUDhaM tu surendrazatruM na cAvRtaM rAkSasamabhyapazyan // 51 // tataH sa rakSodhi patirmahAtmA sarva dizo bANagaNaiH zitAgraiH / pracchAdayAmAsa raviprakAzairviSAdayAmAsa ca vAnarendrAn // 52 // svasainyaM svasainyoparibhAgam // 49 // 50 // mAyAnigUDham ata eva AvRtam aprakAzam // 61-53 // 216 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dattavaraiH varalabdhairityarthaH // 44-48 // svasainyamutsRjya svasainyasyoparibhAgamutsRjya // 49 // 50 // te kevalamiti / mAyAnigUDham ata eva AvRtam aprakAzam // 51-66 // For Private And Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.ma. zanaba tato jvalanetyAdizlokadvayamekAnvayam / zaraiH tIkSNarityarthaH // 54 // 55 // vivizuranyonyam anyonyopAlambanArtha peturityarthaH // 56 // hanumantIkA mityAdicatuHzlokyekAnvayA / kesarimityApam // 57-60 // sa vA iti / gadAbhirityetat pUrvoktaprAsAdInAmupalakSaNam // 6 // bANavaH bANanirantara pAtaiH / abhivarNyamANaH abhitaH pAtyamAnaH sa rAmaH / tAn bANavAn / dhArAnipAtAniva laghUnacintya, bANavaNe tRNIkRtyetyarthaH / atra hetumAi sa. sa zUlanistriMzaparazvadhAni vyAvidhya dIptAnalasannibhAni / savisphuliGgojjvalapAvakAni vavarSa tAtra plavagendra sainye // 53 // tato jvalanasaGkAzaiH shrairvaanryuuthpaaH| tADitAH zakrAjidrANaiH praphullA iva kiMzukAH // 54 // te'nyonyamabhisarpanto ninadantazca visvaram / rAkSasendrAstranirbhinnA nipeturvAnararSabhAH // 55 // udIkSamANA gaganaM kecinnetreSu tADitAH / zarairvivizuranyonyaM petuzca jagatItale // 56 // hanumantaM ca sugrIvamaGgandaM gandhamAdanam / jAmbavantaM suSeNaM ca vegadarzinameva ca // 57 // mandaM ca drividaM nIlaM gavAkSaM gajagomukhau / kesari harilomAnaM vidyudaMSTra ca vAnaram // 58 // mUryAnanaM jyotimukhaM tathA dadhimukhaM harim / pAvakAkSaM nala caiva kumudaM caiva vAnaram // 59 // prAsaiH zUlaiH zitairbANairindrajinmantrasaMhitaiH / vivyAdha harizArdUlAna sarvAMstAna rAkSasottamaH // 60 // sa vai gadAbhi hariyUthamukhyAna nirbhidya bANaistapanIyapuH / vavarSa rAmaM zaravRSTijAlaiH salakSmaNaM bhAskararazmikalpaiH // 63 // sa bANavarAbhivarNyamANo dhArAnipAtAniva tAnacintya / samIkSamANaH paramAddhatazrI rAmastadA lakSmaNa mityuvAca // 62 // asau punarlakSmaNa rAkSasendro brahmAstramAzritya surendrazatruH / nipAtayitvA harisainyamugra masmAn zarairardayati prasaktaH // 63 // svayambhuvA dattavaro mahAtmA khmaasthito'ntrhitbhiimkaayH| kathaM nu zakyo yudhi naSTadeho nihantumadyendrajidudyatAstraH // 64 // parameti / atyantAzcaryakaradhairyasamRddhiH san lakSmaNaM samIkSamANaH svasvabhAvAvalambanena brahmAstrapratikriyAM kartumudyuktamiGgitairabhivIkSamANaH sannityu | // 231 // vAca // 12 // asAviti / asau brahmAnaM brahmAstramantram Azritya, praharaniti zeSaH // 63 // svayambhuveti / naSTadehaH adRssttdehH| tatra hetuH antarhita For Private And Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhImakAya iti // 64 // tArha tatra pratikriyA kartavyetyatrAha-manya iti / svayambhUH acintyaH acintyaprabhAva iti manye / tatra hetumAha yasyeti / etadatraM yasya yaddevatAkaM yaH asyAstrasya prabhavaH utpattikAraNam, so'cintyaH / tAvAbhyAM kiM kartavyAmityatrAha bANeti / dhIman / Apatsu na calitavyamiti jJAnin ! // 65 // 66 // AvAmiti / gataropahapo mUcchitAviti yAvat / amarArivAsaM laGkAm / raNAgralakSmI manye svayambhUrbhagavAnacintyo yasyaitadatraM prabhavazca yo'sya / bANAvapAtAstvamihAdya dhIman mayA sahAvyagramanAH sahasva // 65 // pracchAdayatyeSa hi rAkSasendraH sarvA dizaH sAyakavRSTijAlaiH / etacca sarva patitAgyazUraM na bhrAjate vAnararAjasainyam // 66 // AvAM tu dRSTvA patitau visaMjJau nivRttayuddhau gataroSaharSoM / dhruvaM pravekSyatyamarArivAsa masau samAdAya raNAgralakSmIm // 67 // tatastu tAvindrajidastrajAlairvabhUvatustatra tathA vizastau / sa cApi tau tatra vidarzayitvA nanAda harSAdhudhirAkSasendraH // 68 // sa tattadA vAnarasainyamevaM rAma ca saGkhye saha lakSmaNena / viSAda yitvA sahasA viveza purI dazagrIvabhujAbhiguptAm // [ saMstUyamAnaH sa tu yAtudhAnaiH pitre ca sarva haSito'bhyu vAca // ] // 69 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe trisaptatitamaH sagaH // 73 // tayostadA sAditayo raNAgre mumoha sainyaM haripuGgavAnAm / sugrIvanIlAGgadajAmbavanto na cApi kiJcit pratipedire te // 1 // vijayalakSmIm / agrapadena raNamUlalakSmIna grahItuM zakyetyucyate / etena mUlaghAtaH kartuM na zakyata ityucyate // 67 // tatastviti / vizastI pIDito to patito vidarzayitvA dRSTvA nanAdu // 68 // 69 // iti zrIgovindarAjavi0 zrIrAmA ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne trisaptatitamaH srgH||73|| 5 atha brahmAstrabandhavimuktizcatussaptatau-tayorityAdi / sAditayoH avasAditayoH / kiMcinna pratipedire, mUDhA babhUvurityarthaH // 1 // 2 // AvAmiti / amarArivAsaM laGkAm / raNAgralakSmIma, natu samUlAm / patena samUlaM hantuM na zakyata iti sacitam // 67-69 // iti zrImahezvaratIrthavira citAryA zrIrAmAyaNatasvadIpikANyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo trisaptatitamaH sargaH // 73 // tayoriti / sAditayoH prhtyoH||1|| For Private And Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. // 232 // mA bheTeti / Aryaputrau avazau viSaNNAviti yat atra viSAdakAlo nAsti viSAdahetukAlo naasti| kutaH svayambhuvovAkyam udahanto mAnayantI TI.yu.kA indrajidarajAlaiH sAdito sAditAviva vartamAnAviti yat / tat tataH mA bhaiStyarthaH // 3 // uktamevArtha vizadayati-tasmA iti // 1 // mAnayitvA | tato viSaNNaM samavekSya sainyaM vibhISaNo buddhimatAM variSThaH / uvAca zAkhAmRgarAjavIrAnAzvAsayannapratimaicobhiH // 2 // mA bhaiSTa nAstyatra viSAdakAlo yadAryaputrau hyavazau viSaNNau / svayambhuvo vAkyamathodahantau yat sAditA vindrjidstrjaalaiH||3|| tasmai tu dattaM paramAstrametat svayambhuvA brAhmamamoghavegam / tanmAnayantau yudhi rAjaputrau nipA titau ko'tra vissaadkaalH||4|| brAhmamatraM tato dhImAna mAnayitvA tu maarutiH| vibhISaNavacaH zrutvA hanumAstamathA bravIt // 5 // etasminihate sainye vAnarANAM tarasvinAm / yo yo dhArayate prANAMstaM tamAzvAsayAvahai ||6||taavubhau yugapadIrau hnumdraaksssottmau| ulkAhastau tadArAtrau ragazIrSe vicertuH||7|| bhinnalAyUlahastorupAdAGkuliziro dharaiH / sravadbhiHkSatajaM gAtraiH prsrvdbhisttsttH|| 8 // patitaH parvatAkArairvAnarairabhisaGkulAm / zastraizca patitairdIpta dezAte vasundharAm // 9 // sugrIvamaGgadaM nIlaM zarabhaM gandhamAdanam / gavAkSaM ca suSeNaM ca vegadarzinamAhukam // 10 // maindaM nalaM jyotimukhaM dvividaM panasaM tathA / etAMzcAnyAMstato vIrau dadRzAte hatAna raNe // 11 // muhUrtamAtraM brahmAstraparavazaH sthitvA // 5-7 // bhinnalAzUletyAdizlokadvayamekAnvayam / sravadbhiH bhuutrydbhiH||8||9 // sugrIvamityAdizlokadvaya / buddhimatAM jJAnavatAm // 2 // mA bhaiSTetyAdilokadvayamekaM vAkyam / Aryaputro vivazo, viSaNNAviti yat / atra viSaye mA bhaiSTa, ptyovissnnnnyorsmaan| ko vA rakSiSyatIti zatrubhyo bhayaM mAdityarthaH / nAstyatra viSAdakAlaH viSAdajanakakAlo nAsti, etayoviSAdena bhavatA viSAdo mA'stvityarthaH / kuta ityatrAha svayambhuva iti / vAkyaM mantrarUpavAkyamuddahanto mAnayanto indrajidakhajAlaiH sAdito sAditAviva vartamAnAvityarthaH / yat yasmAt brahmasammAnanArtha svayameva patito, tasmAt mA maTetyarthaH // 3-7 // bhinneti / navadbhiH muutrydbhiH| daddazAte, taavitydhyaahaaryH||8-10|| hatAna hataprAyAn // 11 // sa0-zAkhAmRgarAjAca vIrAva tAn / zAkhAmRgarAjeSu vIrAmeti yA "saptamI zau? " rati yogavibhAgAsamAsaH / tena na " pUrvApara-" iti vIrazamdasya pUrvanipAtaH / bAyapakSe tu ekavIra rativadvAlakAsparanipAtaH // 2 // N // 232 // For Private And Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // // 15 MuSaNa makAnvayam / Ahuka iti kazciyUthapaH / gavAkSaM ca supeNaM ca vegadarzinamAhukamiti pAThaH / hatAn hataprAyAn / prahatAniti vA // 10 // 11 // saptapaSTi riti / vAnarANAM yuuthpvaanraannaamityrthH| sugrIvAGgandAdibhiH saha pAThAt / ahnaH paJcamazeSeNa paJcamabhAgena, prAtaHsaGgavamadhyAhnAparAsAyAhnasaMjJAH saptaSaSTihatAH koTayo vAnarANAM tarasvinAm / ahnaH paJcamazeSeNa vallabhena svayambhuvaH // 12 // sAgaraughanibhaM bhIma dRSTvA bANArditaM balam / mArgate jAmbavantaM sa hanumAna savibhISaNaH // 13 // svabhAvajarayA yuktaM vRddhaM zarazatai zcitam / prajApatisutaM vIraM zAmyantamiva pAvakam // 14 // dRSTvA tamupasaGgamya paulastyo vAkyamabravIt / kaccidArya zaraisvIkSNaiH prANA na dhvaMsitAstava // 15 // vibhISaNavacaH zrutvA jaambvaanRksspunggvH| kRcchrAdabhyugirana vAkya midaM vacanamabravIt // 16 // nairRtendra mahAvIrya svareNa tvaa'bhilkssye| pIDayamAnaH zitairbANaina tvAM pazyAmi cakSuSA // 17 // aJjanA suprajA yena mAtarizvA ca nairRta / hanumAn vAnarazreSThaH prANAn dhArayate kvacit // 18 // zrutvA jAmbavato vAkyamuvAcedaM vibhiissnnH| AryaputrAvatikramya kasmAt pRcchasi mArutim // 19 // naiva rAjani sugrIva nAGgade nApi rAghave / Arya sandarzitaH sneho yathA vAyusute prH|| 20 // vibhISaNavacaH zrutvA jAmbavAna vaakymbrviit| zRNu naiRtazArdUla yasmAt pRcchAmi mArutim // 21 // tasmin jIvati vIre tu hatamapyahataM balam / hanumatyujjhitaprANe jIvanto'pi vayaM hatAH // 22 // dharate mArutistAta mArutapratimo yadi / vaizvAnarasamo vIrye jIvitAzA tato bhavet // 23 // paNnADikAtmakA: ahnaH paJca bhAgAH santi / teSu paJcamena sAyAhnasaMjJena nADIpaTvenetyarthaH / svayambhuvo vallabhena indrajitA, brahmAstreNa vA // 12-15 // vibhISaNeti / vAkyaM vAkyopayogi svaram // 16 // 17 // anyjneti| dhArayata ityatra kAkuH, kiM dhArayata ityarthaH // 18 // zrutvetyAdizcokadvayamekaM vAnarANAM yUthapavAnarANAmityarthaH / ahaH paJcamazeSeNa paJcamabhAgena prAtassaGgabamadhyAhvAparAhnasAyAsaMjJiteSu SaNnADikAtmasu paJcabhAgeSu sAyAhnasaMjJitena / For Private And Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. // 233.. 995 lAvAkyam // 19-23 // tata iti / mArutAtmajaH hanumAn / vRddhaM jAmbavantam upAgamya / niyamena zrotrahastasaMsparzavyatyastahastatvAdirUpeNa sahayaTI.yu.at jAmbavataH pAdo gRhya gRhItvA abhyavAdayat, svanAmoccAraNapUrvakaM yugapat paadaavgRhnnaadityrthHgaa24|| vAkyaM hanumAnahamasmItyabhivAdanavAkyam / tathA sa. vyathitendriyo'pi hanumato vAkyaM zrutvA RkSapuGgavaH jAmbavAn AtmAnaM punarjAtaM manyate smeti saMbandhaH // 25 // 26 // Agaccheti / vikramaparyAptaH tato vRddhamupAgamya niyamenAbhyavAdayat / gRhya jAmbavataH pAdau hanumAna mArutAtmajaH // 24 // zrutvA hanumato vAkyaM tathApi vyathitendriyaH / punarjAtamivAtmAnaM manyate smarUpuGgavaH // 25 // tato'bravInmahAtejA hanumantaM sa jAmbavAn // 26 // Agaccha harizArdUla vAnarAMstrAtumarhasi / nAnyo vikramaparyAptastvameSAM paramaH sakhA // 27 // tvatparAkramakAlo'yaM nAnyaM pazyAmi kaJcana / RkSavAnaravIrANAmanIkAni praharSaya / vizalyau kuru cApyeto sAditau rAmalakSmaNa // 28 // gatvA paramamadhvAnamuparyupari sAgaram / himavantaM nagazreSThaM hanuman gantumarhasi // 29 // tataH kAJcanamatyuccamRSabhaM parvatottamam / kalAsazikharaM cApi drakSyasyariniSUdana // 30 // tayoH zikharayo madhye pradIptamatulaprabham / sarvoSadhiyutaM vIra drakSyasyoSadhiparvatam // 31 // tasya vAnarazArdUla catasro mUrdhni smbhvaaH| drakSyasyoSadhayo dIptA dIpayantyo dizo daza // 32 // mRtasaJjIvanI caiva vizalyakaraNImapi / sAvaNyakaraNa caiva sandhAnakaraNI tathA // 33 // paryAptavikramaH / vikramapUrNa iti yAvat // 27 // anyaM praakrmitaarm||28|| paramaM dIrgham / uparyupari sAgaraM sAgarasya samIpopari pradeze / "uparyadhyadhasaH / sAmIpye" iti sAmIpye dvivacanam / "dhiguparyAdiSu triSu dvitIyA" iti dvitIyA // 29 // RSabham RSabhAkhyam / parvatottamaM zikharamityarthaH // 233 // // 30 // 31 // tasyetyAdizlokatrayamekAnvayam / oSadhayaH ossdhiiH| dIpayantyaH dIpayantIH / vyatyayena dvitIyArthe prathamA / mRtaM saJjIvayatIti / bhAgenetyarthaH / svayambhuvaH ballabhena brahmAstreNetyarthaH // 12-26 // Agacchati / vikramaparyAptaH paryAptavikramaH // 27-31 // tasyeti / oSadhayaH ossdhiiH| dIpayantyaH For Private And Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mRtasaJjIvanI / jIvanAnantaraM saJcArakSamatAyai vizalyaM karotIti vizalyakaraNI / vizalye kRte tvacaH sandhAnaM karotIti sandhAnakaraNI / tato vraNa kRtavaivayaM vihAya pradezAntarasAvaye karotIti sAvaryakaraNI // 32-34 // baloddhapaH baloskaH / ApUryata pUrNo'bhUt // 35 // prvttttaagrsthaa| trikUTazikharasthaH / parvatottamaM trikUTam // 36 // harIti / hariH hanumAn // 37 // tasya vikUTasya / nagAH vRkSAH / harivegAt hanumato himavaduttarapradeza tAH sarvA hanumana gRhya kSipramAgantumarhasi / AzvAsaya harIna prANairyojya gandhavahAtmaja // 34 // zrutvA jAmba vato vAkyaM hanumAn hripunggvH| ApUryata baloddharSestoyavegairivArNavaH // 35 // sa parvatataTAgrasthaH pIDayan parvatottamam / hanumAna dRzyate vIro dvitIya iva parvataH // 36 // haripAdavinirmano niSasAda sa prvtH| na zazAka tadA''tmAnaM soDhu bhRzanipIDitaH // 37 // tasya peturnagA bhUmau harivegAca janmaluH / zRGgANi ca vyazIryanta pIDitasya hanUmatA // 38 // tasmin sampIDyamAne tu bhgdumaashlaatle| na zekurvAnarAH sthAtuM ghUrNamAne nago ttama // 39 // sA ghUrNitamahAdvArA prabhagnagRhagopurA / laGkA trAsAkulA rAtrI pranRttevAbhavattadA // 40 // pRthivI dharasaGkAzo nipIDya dharaNIdharam / STathivIM kSobhayAmAsa sArNavAM maarutaatmjH||41|| Aruroha tadA tasmAddhAra malayaparvatam / merumandarasaGkAzaM nAnAprasravaNAkulam // 42 // nAnAimalatAkIrNa vikAsikamalotpalam / sevitaM devagandhaH SaSTiyojanamucchritam // 43 // vidyAdharaimunigaNairapsarobhiniSevitam / nAnAmRgagaNAkIrNa bahukandara zobhitam // 44 // sarvAnAkulayaMstatra yakSagandharvakinnarAn / hanumAna meghasaGkAzo vavRdhe maarutaatmjH||45|| sthauSadhiparvataparyantagamanocitazaktyAsthAnavegAt / jamaluzca, vegoddharSajA hrinetyarthaH / pIDitasya, parvatasyeti shessH|| 38 // tasminniti / na Mzekuriti / trikUTataTasya yuddharaGgatvAt / ghUrNamAne kampamAne // 39 // pravRttevAbhavat trikuuttaagrnirmittvaattsyaaH||40||41|| ArurohetyAdi dIpayantIH / / 32-34 // zrutveti baloddhaH balotkaTaH / ApUryata pUrNo'bhUta // 35 // parvatataTAgrasthaH trikUTa zikharasthaH // 36 // 37 // tasya vikUparvatasya / / For Private And Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vAkatrayamekAnvayam / malayaparvatamityatra laGkAmalaya ucyate // 12-15 // trAsayan vAsanArtha nanAda / "lakSaNahetvoH" iti shtprtyyH| TI.yu.kA. // 234 // svAgamanaparyantaM rAkSasanirgamanaM mA bhUditi teSAM vAsanArtha nanAdeti bhAvaH / izazabdo vAkyAlaGkAre // 16 // 47 // namaskRtvA'tha rAmAyeti / ayaM sa074 MprAripsitakarmasamAptaye smygissttdevtaanmskaarH|| 18 // sa pucchamiti / pucchodyamanenotsAhAtireka uktaH / pRSThavinamanenAkAzagamanAnukUlapANa padbhyAM tu zailamApIDya vaDavAmukhavanmukham / vivRtyAgraM nanAdoccaitrAsayanniva rAkSasAna // 46 // tasya nAnadyamAnasya zrutvA ninadamadbhutam / laGkAsthA rAkSasAH sarve na zekuH spandituM bhayAt // 47 // namaskRtvA'tha rAmAya mArutiIma vikrmH|raaghvaarth paraM karma samIhata prntpH||48|| sa pucchamudyamya bhujaGgakalpaM vinamya pRSThaM zravaNe nikushy| vivRtya vanaM vaDavAmukhAbhamApupluve vyomani caNDavegaH // 19 // sa vRkSapaNDAstarasA jahAra zailAna zilAH prAkRtavAnarAMzca / bAhUruvegoddhatasampraNunAste kSINavegAH salile nipetuH // 50 // sa tau prasAryoraMgabhogakalpau bhujau bhujaGgArinikAzavIryaH / jagAma meruM nagarAjamazyaM dizaH prakarSaniva vAyumUnuH // 5 // sa sAgaraM ghUrNita vIcimAlaM tadA bhRzaM bhrAmitasarvasattvam / samIkSamANaH sahasA jagAma cakraM yathA viSNukarAgramuktam // 52 // vAyuniroSa uktaH / zravaNanikuJcanena baloddIpanam / mukhvyaadaanenaabhiniveshH|| 19 // sa iti / prAkRtavAnarAn trikUTavananityavAsinaH / AjahAra ujahAra / asyevAnuvAdo bAhviti / bAhavegoddhatasaMpraNutrAH bAhAvegena uddhatA: unmalitAH sampraNavA dUraM preritaaH| kSINavegAH krameNa kssiinnvegaa| sntH||50|| meruM kailAsapArzvavartinam / asti banyo himavadantarvartI meruH / yadrA meru merUpalakSitadizi sthitaM nagarAjaM himavantam / yadvA meru nagAH vRkSAH / jajvaluH parasparasaGgharSAditi bhAvaH // 28--45 // padbhavAmiti / trAsayan nanAda "lakSaNahetvoH kriyAyAH" iti hetau zatRpratyayaH / yAvadoSadhAnayana patASadrAkSasanirgamanaM mA bhUditi teSAM vAsanArtha nanAdeti bhAvaH / ivazabdo vAkyAlaGkAre // 46-49 // prAkRtavAnarAn vikaTazikharavane nityavAstavyamAkRta vaanraanityrthH|| 50 // jagAma meruM kailAsapArvavartinam / asti hyanyo himavadanantaraparvato meruH / yadvA merUpalakSitadizi sthitaM nagarAjaM himavantam / yadA KRBYR For Private And Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir muddizya jagAma, uttarAM dizamuddizya jagAmetyarthaH / yadvA meruM merusadRzam / prakarSan kampayan // 51 // 52 // janAntAn janapadAn // 53 // pUrva muparyupari sAgaramityuktyA AdityapathamAkAzam || 64 // 65 // smaran jAmbavata iti / jAmbavadvAkyasmaraNam auSadhiparvatamatItya vegAtizayenA nyatra gamananivRttyartham / vAtaraMhasA, upalakSita iti zeSaH // 66-58 // dRSTAnAmAzramANAM nAmAnyanukAmati sa brahmakozamityAdinA / brahmaNazcatu | sa parvatAn vRkSagaNAn sarAMsi nadIstaTAkAni purottamAni / sphItAn janAntAnapi sampravIkSya jagAma vegAt pitRtulyavegaH // 53 // AdityapathamAzritya jagAma sa gataklamaH / hanumAMstvarito vIraH pitRtulyaparAkramaH // 54 // javena mahatA yukto mArutirmAruto yathA / jagAma harizArdUlo dizaH zabdena pUrayan // 55 // smarana jAmba vato vAkyaM mArutirvAtaraMhasA / dadarza sahasA cApi himavantaM mahAkapiH // 56 // nAnAprasravaNopetaM bahukandaranirjha ram / zvetAmracayasaGkAzaiH zikharaizcArudarzanaiH / zobhitaM vividhairvRkSairagamat parvatottamam // 57 // sa taM samAsAdya mahAnagendramatipravRddhottama ghorazRGgam / dadarza puNyAni mahAzramANi surarSisaGghottamasevitAni // 58 // sa brahmakozaM rajatAlayaM ca zakAlayaM rudrazarapramokSam / hayAnanaM brahmazirazca dIptaM dadarza vaivasvatakiGkarAMzca // 59 // vajrAlayaM vaizravaNAlayaM ca sUryaprabhaM sUryanibandhanaM ca / brahmAsanaM zaGkarakArmukaM ca dadarza nAbhiM ca vasundharAyAH // 60 // sukhasya kozo gRham / "kozo'strI kuDale'thace guhyadeze'NDazIrSayoH / gRhe dehe pustakAMce pevyAmasipidhAnake // " iti ratnamAlA / rajatAlayaM kailA sam / zakrasya indrasya / sthAnam AzramasthAnam / rudrazarAH pramokSyante lIlArthaM yasmin tadrudrazarapramokSaM sthAnam / hayAnanaM hayagrIvArAdhanasthAnam / brahmaziraH rudranikRttatrahmazira prakSepasthAnam / vaivasvatakiGkarAn vivasvatsambandhikiGkarAn grAmaNyAdIn mAsAntaparicArakAn vizramArthamatra sthitAn // 59 // vajrAlayamiti / indrAya brahmaNA vajrapradAnasthAnam / sUryaprabhamiti vaizravaNAlayavizeSaNam / sUryanibandhanaM chAyAdevIprItase vizva merutulyaM himavantam / siMho mANavaka itivadroNaprayogaH // 51 // 52 // janAntAna janapadAn / / 53 55 // smana jAmbavato vAkyaM jAmbavadvAkyasmaraNa moSadhiparvatamatItya vegAtizayenAnyatra gamananivRttyartham // 56-58 // dRSTAnAmAzramANAM nAmAnyanukrAmati sa brahmakozamityAdinA / brahmakozAdInyA For Private And Personal Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir thA.rA.bha. // 235 // ma074 karmaNA zANAropaNAya sUryanibandhanasthAnam / brahmAsanaM devagaNasandarzanAya kRtaM brahmaNaH siMhAsanam / brahmaNAmRSINAmAsanaM sthAnaM vA / zaGkarakArmukaM / | TI.yu.kA. tatsthAnamityarthaH / nAbhiM pAtAlapravezarandhram // 60 // brahmAdisthAneSu rajatAlayamiti parigaNitamapi jAmbavadupadiSTaprakAreNa darzanAya punarAhakailAsamiti / himavacchilA nAma kailAsapAdhai kazcicchilAvizeSaH / RSabham RSabhAkhyamauSadhiparvatam / kAJcanazailaM pUrva merumityuktam / sandIptasauM | kailAsamayyaM himavacchilAM ca tatharSabhaM kAJcanazailamagryam / sandIptasarvoSadhisampradIptaM dadarza sarvoSadhiparvatendram // 6 // sa taM samIkSyAnalarazmidIptaM visiSmiye vAsavadUtasUnuH / AvRtya taM cauSadhiparvatendraM tatrauSadhInAM vicayaM cakAra // 62 // sa yojanasahasrANi samatItya mhaakpiH| divyauSadhidharaM zailaM vycrnmaarutaatmjH||63|| mahau SadhyastataH sarvAstasmin parvatasattame / vijJAyArthinamAyAntaM tato jagmuradarzanam // 64 // satA mahAtmA hanumA napazyan cukopa kopAcca bhRzaM nanAda / amRSyamANo'gninikAzacakSurmahIdharendra tamuvAca vAkyam // 65 // kimeta devaM suvinizcitaM te yadrAghave nAsi kRtaanukmpH| pazyAdya madAhubalAbhibhUto vikIrNamAtmAnamatho nagendra // 66 // SadhisampradIptam sandIptAbhiH rAtrau jvalantIbhiH sarvAbhiH oSadhIbhiH tRNajyotirbhiH sampradIptaM samyakprakAzamAnam / sarvopadhiparvatendraM mRtasaJjIva nyAdisauSadhiyuktaparvatendraM dadarza // 61 // vAsavadUtaH vAyuH vAsavAdezena meghaprerakatvAt / ata evAbhiSekasamaye indreNa prerito hAraM rAmAyopAharat / vicayam anveSaNam // 62 // atItya atItyApItyarthaH / anena zramarahitatvamuktam // 63 // mahauSadhya iti / tataH tasya hanumataH adarzanam // 64 // tAH oSadhIH // 65 / / rAghave kRtAnukampo nAsIti yat etat evaM suvinizcitaM yadi tarhi AtmAnamatho vikIrNa pazyati smbndhH||66|| zramANi // 59 // 6 // himavacchilo, kelAsapA kazcicchilAvizeSaH / yasyAcitrazileti itihAsaprasiddhiH // 61 // vAsavadUtasUnuH vAyusutaH / vAyo | sabadUtatvaM vAsavAdezena meghAdiprerakAcAt // 62-65 // kimiti / yadyasmAt rAgho kRtAnukamNe nAsi tasmAdetadoSadhyadarzanam, ne svayA sunizcitaM kim ? "TT // 23 // For Private And Personal Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir etacchIkAnantaramityuktvetyadhyAhAryam / sa iti / sanAgaM sagajam / unmamAtha utpATayAmAsa // 67 / 68 // bhAskarAdhvAnam antarikSam, bhAskarAma zikharagrahaNAt svayaM bhAskarasannikAzatvAcca / sUryasamIpastha pratisUrya iva bbhaavityrthH||69|| sahasradhAreNa arpitena haste'pitena / sapAvakena AnijvAlA |vatA / cakreNa viSNuriva rarAja // 70 // taM vAnarA ityanena dUrAdeva gandhAghrANena sarve jIvitA iti gamyate // 71 // zailottame trikUTazikhare // 72 // 73 // sa tasya zRGgaM sanagaM sanAgaM sakAJcanaM dhAtusahasrajuSTam / vikIrNakUTajvalitAgrasAnuM pragRhya vegAt sahasonmamAtha // 67 // sa taM samutpATya khamutpapAta vitrAsya lokAn sasurAsurendrAn / saMstUyamAnaH khacarairanekairjagAma vegAda garuDogravegaH // 68 // sa bhAskarAdhvAnamanuprapannastaM bhAskarAbhaM zikharaM pragRhya / babhau tadA bhAskarasannikAzo raveH samIpe pratibhAskarAbhaH // 69 // sa tena zailena bhRzaM rarAja zailopamo gandhavahAtmajastu / sahasradhAreNa sapAvakena cakreNa khe viSNurivArpitena // 70 // taM vAnarAH prekSya vineduruccaiH sa tAnapi prekSya mudA nanAda / teSAM samughuSTaravaM nizamya laGkAlayA bhImataraM vineduH // 71 // tato mahAtmA nipapAta tusmina zailottame vaanrsainymdhye| haryutta mebhyaH zirasA'bhivAdya vibhISaNaM tatra sa sasvaje ca // 72 // tAvapyubhau mAnuSarAjaputrau taM gandhamAghrAya mahauSadhI nAm / babhUvatustatra tadA vizalyAvuttasthuranye ca haripravIrAH // 73 // sarve vizalyA virujaHkSaNena haripravIrA nihatAzca ye syuH / gandhena tAsAM pravarauSadhInAM suptA nizAnteSviva samprabuddhAH // 74 // yadAprabhRti laGkAyAM yuddhayante kapirAkSasAH / tadAprabhRti mAnArthamAjJayA rAvaNasya ca // 75 // vizalyakaraNyA vizalyAH, sandhAnakaraNyA virujaH, ye pUrva nihatAste'pi suptA nizAntavika smprbuddhaaH| anena sAvarNyasiddhirapyuktA // 7 // tarhi nihatA rAkSasAH kiM na prabuddhAH ? ityatrAha-yadAprabhRtIti / mAnAthai hatAnAM rAkSasAnAm iyattayA aparijJAnArtham, mRtazarIrasaGkhyApratipattyartha vaa| tarhi vikIrNamAtmAnaM pazyeti sambandhaH // 66 // sanAgaM sagajam / unmamAtha utpATayAmAsa // 67-69 // sahasradhAreNa sahasrAreNa arpitena // 70-74 // yathA itA sa-bineduH anena bAtamAtrasaroMna gAtrasmRtirarogataH ca kInAM jAte iti samyate / zeSa sa ca te ca te / teSA hanumAnarANAm // 1 // For Private And Personal Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. 1236 // pUrvayojanAyAmarthazabdo nivRttiprH| "artho'bhidheyaraivastuprayojananivRttiSu" ityamaraH / paraiH paricchiya jJAnaM mA bhUdityevamarthamiti bhAvaH / hatAhatAH mumUrSAvasthAH / kiM punarmUtA iti bhAvaH / "ktena na viziSTanAnatra" iti karmadhArayaH / yadA yadA yadA ye ye hatAH tadA tadA te te kSiptA sa076 ityarthaH / / 75-77 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne catussaptatitamaH srgH|| 74 // ye hanyante raNe tatra rAkSasA kapikuJjaraiH / hatAhatAstu kSipyante sarva eva tu sAgare / 76 // tato harirgandhavahA tmajastu tmossdhiishailmudgrviiryH| ninAya vegAddhimavantameva punazca rAmeNa samAjagAma // 77 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe catussaptatitamaH srgH||74|| tato'bravInmahAtejAH sugrIvo vAnarAdhipaH / arthya vijJApayaMzcApi hanumantamidaM vcH||1|| evaM hanumadAnItopadhiparvatagandhamAtreNa samAgataprANeSu sarveSu vizalyeSu samutthiteSu sugrIvaH svAtisandhAnajanitakopAtirekeNa sadyo nizzeSa laGkAnidai hanaM hanumate niyamayati-tata ityAdi / arthyam arthAdanapetam / prayojananiyataM vAkyaM vijJApayan, rAmAyeti shessH| tato hanumantamabravIditi yojanA vAnarAH pratibuddhAH, evaM rAkSasAH kimiti na pratibuddhAstatrAha-yadAmabhRtItyAdizlokadvayena / mAnArtha mAnaM hatAnA rAkSasAnAmiyattA tadartha tatparijJAnArtham / yadvA mAnaH abhimAnaH tadathai rAkSasA bahavo hRtA iti sarve jJAsyanti tadabhimAnAdaprakaTanAyetyarthaH / hatAhatAstu mumUrSAvasthApannA apItyarthaH // 75-77 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikArUpAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM catussaptatitamaH sargaH // 74 // tata iti / aryam arthAdanapetam, kartavya sa0-sAgaropari girizikharaM pAragRhyolabane tadantaHsthAnA rakSasAmanujIvana ca na gandhasvAntaHpravezAsAmayAt / ki nAma yAdobhI rakSasA makSitatvAt / nilapanamAtreNa hanumatkRtaparvatotpAdanataH etadaniSTa kAryasAdhane'yamuttapatra kiM kuryAditi bhItervA / " bhISAsmAdAsaH pavate " ityAdeH rAmaviruddha kAryakaraNamItarivAramajaprItervA vAyunaM ninAya nIranAyakSamadhye gandhamiti veti jJeyam / oSadhInAmadhinaM jJAtvA'darzanaM gatA Kal // 23 // ityanena jJAnitvokeranusandhAnAdikaM sambhavatIti sughaTo'yamarthaH // 6 // oSadhIzailaH tadaraparvataH, tama / tatratya eva vegAt himavantaM svasthAnaM tam utkRttazailamArga ninAya prApayAmAsa / 'saMsthita eva tatra' isyanyatroktaH / punaH prakSepAnantaraM rAmeNa samAjamAma saGgato'bhUt / prathamendrajiyuddha evAdRSTatadRSTaye 'idamammo gRhItvA tu ' ityArabhya 'cakAra netrayoH zaucama' iti garmIkRtya 'kSaNenAtIndriyANyeSAM caDhUMSi / syanena vanaparvoktA ' bhanena dRSTo'hamiti sma duSTaH ' ityanyantra rItyantareNokA ca kathAnuktirna doSAyeti nIteravirudeti ca saMmAnoti jJeyam / oSadhIti dIrghArSatAlekhanaM nirbIjam / atraiva bahasthaleSu zrodhaNya pArati pUrvamukteH / lekhana yadi kartavya tahi tatraiva kartavyam / IkArAntatvena samAdhAna tatrevAtrApi samamiti na svarasama // 7 // For Private And Personal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yadvA arthya vijJApayan vizeSeNa jJApayan // 1 // idAnIM laGkAdAhopadeze nimittamAha-yata iti / upaniharim upaniSkamaNam / yuddhAya nirgamana miti yAvat / hataputrAditvenAnutsAhAdAvaNo na nirgamiSyatIti bhAvaH / atra AgraheNa pretaniryApanarUDhanihArapadaprayogaH / dAtuM kartumiti yAvat / dhAtUnAmanekArthatvAt / upanirizabdaH upaniSkramya yuddhaparo vA // 2 // laghavaH vegvntH| utpatantu prAkAramutplutya gacchantu // 3 // tata iti / nanu / yato hataH kumbhakarNaH kumArAzca nissuuditaaH| nedAnImupanirhAraM rAvaNo dAtumarhati // 2 // ye ye mahAbalAH santi laghavazca plvnggmaaH| laGkAmabhyutpatantvAzu gRhyolkAH plvgrssbhaaH|| [ harayo harisaGkAzAHpradagdhuM rAvaNAlayam / ] // 3 // tato'staM gata Aditye raudre tasminnizAmukhe / laGkAmabhimukhAH solkA jagmuste plavagarSabhAH // 4 // ulkAhastaiharigaNaiH sarvataH smbhidrutaaH| ArakSasthA virUpAkSAH sahasA vipradudruvuH // 5 // gopurATTapratolISu caryAsu vividhAsu ca / prAsAdeSu ca saMhRSTAH sasRjuste hutAzanam / teSAM gRhasahasrANi dadAha hutabhuktadA // 6 // pUrvam 'ulkAhastau tadA rAtrau' ityuktam, atra AdityAstamayasamaya iti gamyate, ato viruddhamiti cenna virodhaH / Aditye'staM gata iti prakAzA bhAvoktiH / nizAmukha iti rAtreH prathamayAma ucyate / raudra iti vizeSaNAt yAmAntatvena gADhAndhakAratvamucyate / hanumAMzca mahAdbhutavegazAlitayA muhUrtamAtreNa prasthAyaupadhiparvatamAnIya taM punastatra nikSipyAgatavAniti tasya vegAtizayazca pratipAdito bhavati // 4 // ArakSasthAH gulmasthAH nagara rakSiNo vA / ArakSo durgarakSiNAM sthAnam, tatrasthA vA / "viSvArakSastu rakSaNe" iti ratnamAlA / virUpAkSAH raaksssaaH||5|| gopuraM puradvAram / anti mityarthaH / vijJApayana kartavya bodhayannityarthaH // 1 // upanihAram upaniSkramya yuddhapradAnam // 2 // 3 // nizAmukhe nizAyAH puurvyaame| "ulkAhastau tadA to tu raNazI vicaratuH" iti pUrvasagokteH sandhyAkAlAnantaraM prasthAyauSadhiparvatamAnIya punastatra nikSipya AgataM hanumantamuddizya "ye ye mahAbalAssanti laghavaJca pravaGgamAH / lalAmabhyutpatantu" iti sugrIvAdezAnantaraM plavagarSabhAH nizAyA~ laGkA jagmurityabhidhAnAta hanumataH acintyavegAtizayassUcyate / tato'staGgata Aditya iti pUrvasiddhasyaiva astamayasyAnuvAdaH, na tvidAnImastamayaH / yadvA 'tato'staM gata Aditye raudre tasminnizAmukhe' iti paradinavRttAntaH // 4 // ArakSasthA: gulmasthAH / virUpAkSA raaksssaaH||5|| teSAM vAnarANAM sambandhI hutabhuka // 6 // kataka0-tasmAdidAnIm upanihAra purarakSAm / dAtuM sampAdayitum nArhati // 2 // sA-bhArataM rakSaNIya dvArAdi / tatra tiSThantItyArakSasthAH / "ArakSa rakSaNIya syAt " iti vizvaH // 5 // - - 215 - For Private And Personal Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir lAhiMsanti yodhA eSu sthitvetyavAHprAkArAgrasthitagRhANi / "syAdaTTaH kSomamastriyAm" ityamaraH / pratolyaH vIthyaH / caryA avAntaravIthyaH / te vAnarAH / samRjuH kssiptvntH| teSAM vAnarANAM sambandhI hutbhugitynvyH||6|| dahanakArya prapaJcayati-prAsAdA ityAdi / tatra prAsAdeSu / dahyate ada TI.yu,ko hyata / vyatyayena bhUtArtha laT / varaM sugandham // 7||mauktikaa ityAdicatuHzlokyekAnvayA / sarvatra adahyatetyasya yathAyathaM vipariNAmenAnvayaH / maNayaHsa0 75 prAsAdAH parvatAkArAH patanti dhrnniitle| agarurdahyate tatra vara ca haricandanam // 7 // mauktikA maNayaH snigdhA vacaM cApi pravAlakam / kSaumaMca dahyate tatra kauzeyaM cApi zobhanam // 8 // Avika vividhaM cauNa kAJcanaM bhANDa mAyudham / nAnAvikRtasaMsthAna vAjimANDaparicchadau // 9 // gajagraiveyakakSyAzca rathabhANDAzca saMskRtAH / tanu trANi ca yodhAnAM hastyazvAnAM ca vama ca // 10 // upAttamauktikAdivyatiriktAH / kSaumakauzeyayorupAdAnabhedAt bhedaH / " vAlkaM kSaumAdi " " kauzeyaM kRmikozotyam" ityubhayatrApyamaraH / zobhanaM zobhamAnam / Avikam aviromanirmitaM kambalam / aurNa meSAdiromanirmitaM kambalam / "UrjA meSAdiloni syAt" itymrH| bhANDam upakaraNam / AbharaNAdi vA |"bhaannddN tu bhUSAyAM nAde pAtrAzvabhUSayoH / mAjane kalazAdau ca vaNimUlapane'pi ca // " iti ratnamAlA / nAnAvikRtasaMsthAna nAnAvidhavikAravadvicitrasannivezamiti bhUSaNAdisarvavizeSaNam / vAjibhANDaparicchadau azvAlaGkArapalyayanAdiparivahauM / bhANDazabdenaivAzcAbharaNI siddhAvapi karNAvataMsAdivat sAhityabodhanArtha vAjipadam / gajAnAM graiveyakAni kaNThabhUSaNAni / kakSyAH ibhavandhinyaH / "greveyakaM kaNThabhUSA" "kakSyA prakoSThe hamyAdeH kAzyAM madhyabhabandhane / " ityubhytraapymrH| saMskRtAH uttejitAH / yodhAnAM tanutrANi vANi / istyazvAnAM varma ayaH patanti apatan / dahyate adhyt| bhUtArthe laT // 7 // 8 // Avikam aviromanirmitam / aurNam UrNA meSAdiloma, tjnykmblaadi| kAJcanaM bhANDaM sauvarNamupakaraNam / / nAnAvikRtasaMsthAnaM nAnA aneka vikRtasaMsthAnaM vicitravinyAsam / vAjibhANDaparicchado vAjibhANDamavAlaGkAraH, paricchadaH plpynaadiprikrH|bhaannddshbdenev| sa-"bhAvazabdo'lakAramAtravAcI rathabhANDetyukteH / ata eva bAjimANDatyatra kAjimahaNaM raritArtham / azvAlaGkArakhAcitve tu tadvaipathyaM spaSTameva / tattve'pi karNAvataMsAdivatsAhityabodhanArtha tatra saH / A // 23 // rabamANDeyatra tu lAkSaNika ityanye " iti nAmojimalyAcyASA bhinmAnupUrvImatyA api vastuto'rthanakatAvatyAstIrthavyAkhyAyA api bhANDaM bhUSaNamAtre'pi-nAde pAne tulANAM bhUSaNe " iti vizvaH svAnavalokana nimittatA saSTamAcaSTa iti na na AvAso'kSitaH // 1 // For Private And Personal Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kAMsyAdinirmitam / romajam avimeSAdiromabhinnaromanirmitaM kambalAdi / vAlajaM cAmarAdi / carma saMstaraNaM kheTakaM vA / vyAghraja vaiyA nakhavAlAdi / aNDajaM kastUrikAdi dravyam / / 8-13 // mukteti / prAptAdAH parvatAkArA ityatra kevalaprAsAdAH, atra muktAdikhacitAH / astrasaMyogAn saMyujyanta iti saMyogAH saGghAtAH tAn / tatra laGkAyAm // 12 / / gRhacchandAn svastikAdigRhavinyAsAn / gRhagardhinAM gRhasthAnAm // 13 // haThopanatatvena khaDgA dhanUMSi jyA baannaastomraangkushshktyH|romjN vAlajaM carma vyAghrajaM cANDajaMbahu // 11 // muktAmaNivicitrAMzca prAsAdAzca smnttH| vividhAnatrasaMyogAnanirdahati tatra vai // 12 // nAnAvidhAna gRhacchandAn dadAha hutabhuk tdaa| AvAsAn rAkSasAnAM ca sarveSAM gRhagardhinAm // 13 // hemacitratanutrANAM sagdAmAmbaradhAriNAm / zIdhupAna calAkSANAM madavihvalagAminAm // 14 // kAntAlambitavastrANAM zatrusaJjAtamanyunAm / gadAgRlAsihastAnAM khAdatAM pivatAmapi // 15 // zayaneSu mahArheSu prasuptAnAM priyaiH saha / trastAnAM gacchatA tUrNa putrAnAdAya sarvataH // 16 // khedAtizayaM vyaayituM teSAM vyAsaGgaM darzayati-hemetyAdinA / hemacitratanutrANAM hemamayAdbhutavarmaNAm / " AlekhyAzcaryayozcitram" ityamaraH / varma grahaNavyAsaktAnAmityarthaH / sagdAmAni puSpamAlAH / dAmazabdo hAraparaH / sragdAmazabdenAnekasarAnirmitapuSpamAlocyata ityAcAryAH / atra sarvatrApi vyAsaGga eva tAtparyam / zI dhupAnacalAkSANAM madyapAnaloladRSTInAm / ata eva madavihvalagAminAM madena mandagAminAm // 14 // kAntAlambitavastrA NAm AlambitavastrakAntAnAm, ratiparANAmiti yAvat / zatruSu saJjAtamanyunA sAtakoghAnAm / dIrghAbhAva ArSaH / khAdatAM mAMsAdikaM bhakSaya tAm / pibatA madyapAnaM kurva tAm / zIdhupAnetyatra madyapAnakAryamuktam / kSIrAdikaM pibatAmiti vA // 15 // mahAheSviti vizeSaNena sutpatizayahetu azvAbharaNapratIteH punarvAjibrahaNaM karNAvataMsavatsAhityAvabodhanArtham / sthabhANDAH rathopakaraNAni / saMskRtAH samyamprapitAH / romajaM kambalAdi / vAlaja caamraadi| vyAghrajaM vyAghracarma / aNDajaM kastUrikAdi // 9-11 // akhasaMyogAn astrasaGghAtAn // 12 // gRhacchandAna svastikAdigRhasanivezavizeSAn / rAhagadhinA gRhasthAnAm // 13 // dAmAni haaraaH|| 14 // zAsanAtamanyunAmityatra dIrghAbhAva ArcaH // 15 // priyaH priyAbhissahetyarthaH // 19 // 17 // sa-priyaH yiAca priyANi ca priyANi kAntApalyAni teH / "mapuMsakamanapuMsakena" ityeka zeSaH / putrAnAdAya gacchatA niranikasthalaM prati // 19 // For Private And Personal Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. // 238 // ruktaH / priyaH dAreriti vizeSyam // 16 // teSAm evaM vyAsaktAnAM zatasahasrANIti saGkhyAsaGghayeyayorabhedena nirdezaH, anekshtshsrraaksssaanityrthH| To.yu.kA. punaH punarityanena tadrudhiravasAnahenAdhikajvAlocyate // 17 // rAvaNasya punardhananAzaM vyatrayitumuttamagRhadahanaM drshyti-saarvntiityaadinaa| sAra vanti zreSThadhanavanti / "sAro bale sthirAMze'rthe pumAn nyAye vare triSu" iti ratnamAlA / gambhIrANi mahAtalpavanti / guNavanti saundryvnti| hemacandrA sa075 teSAM zatasahasrANi tadA laGkAnivAsinAm / adahat pAvakastatra jajvAla ca punaH punH||17|| sAravanti mahArhANi gambhIraguNavanti ca / hemacandrArdhacandrANi candrazAlonnatAni ca // 18 // ratnacitragavAkSANi sAdhiSThAnAni srvshH| maNividumacitrANi sTazantIva divAkaram // 19 // krauJcabarhiNavINAnAM bhUSaNAnAM ca nisvanaiH / nAditAnyacalA bhAni vezmAnyagnirdadAha saH // 20 // jvalanena parItAni toraNAni cakAzire / vidyudbhiriva naddhAni meghajAlAni dhrmge||21|| jvalanena parItAni nipeturbhavanAnyatha / vanivajahatAnIva zikharANi mahAgireH // 22 // vimAneSu 'prasuptAzca dahyamAnA varAGganAH / tyaktAbharaNasarvAGgA hA hetyuccairvicukruzuH // 23 // tAni nirdahyamAnAni dUrataH pracakAzire / himavacchikharANIva dIptauSadhivanAni ca // 24 // candrANi hemakRtAni candrAkArANyardhacandrAkArANi cetyarthaH / candrazAlAbhiH zirogRheH unnatAni / "candrazAlA zirogRham" ityamaraH // 18 // sAdhiSThAnAni zayyAsanAdisahitAni / spRzantIva divAkaram sUryapathaparyantotratAnItyarthaH // 19 // kauzcAdayo lIlAthai gRheSu sNvrdhitaaH||20|| jvalanenati / gharmo'smAdgacchatIti dharmagaH varSAkAla ityarthaH / dharmage nidAghe gacchatIti zeSa ityapyAhuH / dharmazabdena dharmAnto lkssyte| taM gacchati prAmotIti dharmagaH varSAdirityapare / vastuto dharmage grISma ityevArthaH / laGkAyAM dahyamAnAyAM santApe ca samantataH prasarati dahyamAnatoraNAdIni nidAgha prarUTasavidyunmepatulyAnItyarthaH // 21 // jvalanena parItAni nipeturityasya vajivajrahatAnIvetyuttarArdham // 22 // vimAneSviti / tyaktAbharaNasarvAGgAH IN // 2380 sarvAGgAbharaNAnyapi tyaktvetyarthaH // 23 // tAni pUrvazloke prasvApAdhikaraNatayopAttAni vimAnAni / dIptauSadhivanAni prakAzitatRNajyoti hemacandrArdhacandrANi hemanirmitAni candrAkArANi ardhacandrAkArANi ca / candrazAlonatAni shirogRhai| unnatAni dhezmAnyagnirdadAdeti sambandhaH // 18-20 // dhrmge| dharmo'smAdgacchattIti dharmagaH varSAkAlaH // 21 // 22 // vimAneSu saptabhUmaprAsAdeSu // 23-25 // sa-laGkAniyAsino zatasahasrANi gRhANyadahat / / 17 // For Private And Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vanAni // 24 // hAyariti / jvAlAprajvalitaiH jvAlAviziSTerityarthaH // 25 // hastyadhyakSaiH hstipkaiH| muktaiH niglaanmocitaiH| muktaizca / turagairapItyatrApyazvAdhyakSarityadhyAhAryam / lokAnte pralaye // 26 // 27 // chAyAsaMsaktasalilaH pratibimbasaMkrAntajalaH / lohitodaH lohitodakaH hAgrairdahyamAnaizca jvAlAprajvalitairapi / rAtrau sA dRzyate laGkA puSpitairiva kiMzukaiH // 25 // hastyadhyakSairgajairmuktai muktaizca turagairapi / babhUva laGkA lokAnte bhrAntagrAha ivArNavaH // 26 // azvaM muktaM gajo dRSTvA kvacidrIto'pa sarpati / bhIto bhItaM gajaM dRSTvA kvacidazvo nivartate // 27 // laGkAyAM dahyamAnAyAM zuzubhesa mahArNavaH / chAyAsaMsakta lilo lohitoda ivArNavaH // 28 // sA babhUva muhUrtena haribhirdIpitA purI / lokasyAsya kSaye ghore pradIpteva vasu ndharA // 29 // nArIjanasya dhUmena vyAptasyoccairvineduSaH / svano jvalanataptasya zuzruve dazayojanam // 30 // pradagdha kAyAnaparAna rAkSasAnnirgatAna bhiH| sahasA'bhyutpatanti sma harayo'tha yuyutsavaH // 31 // udaghuSTaM vAnarANAM ca rAkSasAnAM ca nisvanaH / dizo daza samudra ca pRthivIM cAnvanAdayat // 32 // vizalyau tu mahAtmAnau tAvubhau rAma lkssmnnau| asambhrAntau jagRhatustadobhe dhanuSI vare // 33 // tato viSphArayAnasya rAmasya dhanuruttamam / babhUva tumulaH zabdo rAkSasAnA bhayAvahaH // 34 // udAdeza ArSaH // 28 // 29 // nArIti / nArIjanasyAtisAhasikatvAdazayojanasvanazravaNam // 30 // 31 // udghaSTam udghossH| bhaave'ktH||32|| vizalyau nigalitazarIranimagrazaraphalako / tadobhe dhanuSI vare iti pAThaH // 33 // tata iti / viSphArayAnasya dhvnytH| "visphAro dhanuSaH svAnaH" ityamaraH / "sphuratisphulatyorninivibhyaH" iti patvam / mugabhAva a lokAnte pralaye / cAntA pUrNamAnAH prAhA yasya sH|| 26 // 27 // chAyA vahijvAlApratibimbam // 28-34 // sa-lohitodaH lohitaM raktavarNama sada yasya saH / udakazabdapayo'yamudazandaH / tenAsaMjJAtvAtkathamudAdeza iti zahAnavakAzaH // 28 // 9 For Private And Personal Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 239 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir azobhateti / vedamayaM dhanuH vedoktalakSaNaM dhanuH / " kRttivAsAH pinAkI " iti zrutyA pratipAditamahimeti vA'rthaH // 35 // uddhuSTamiti / rAmasya jyAzabdaH vAnarANAmudyuSTaM rAkSasAnAM nisvanaM ca tAvubhAvatItya zuzruve // 36 // vAnareti / vAnarodrapuSTapoSaH vAnarotpAditaghoSaH azobhata tadA rAmo dhanurviSphArayan mahat / bhagavAniva saMkruddho bhavo vedamayaM dhanuH // 35 // udradhuSTaM vAnarANAM ca rAkSasAnAM ca nisvanam / jyAzabdastAvubhau zabdAvati rAmasya zuzruve // 36 // vAnarodaghuSTghoSazca rAkSasAnAM ca nisvanaH / jyAzabdazcApi rAmasya trayaM vyApa dizo daza // 37 // tasya kArmukamuktaizca zaraistatpuragopuram / kailAsazRGgapratimaM vikIrNamapatadbhuvi // 38 // tato rAmazarAn dRSTvA vimAneSu gRheSu ca / sannAho rAkSasendrANAM tumulaH samapadyata // 39 // teSAM sannahyamAnAnAM siMhanAdaM ca kurvatAm / zarvarI rAkSasendrANAM raudrIva samapadyata // 40 // AdiSTA vAnarendrAstu sugrIveNa mahAtmanA / AsannadvAramAsAdya yudhyadhvaM plavagarSabhAH // 41 // yazca vo vitathaM kuryAttatra tatra hyupasthitaH / sa hantavyo hi samplutya rAjazAsanadUSakaH // 42 // teSu vAnaramukhyeSu dIptolkojjvalapANiSu / sthiteSu dvAramAsAdya rAvaNa manyurAvizat // 43 // // 37 // 38 // tumulaH adhikaH // 39 // teSAmiti / sannahyamAnAnAM kakSyAbandhanAdi yuddhasannAhaM kurvatAm / raudrI pralayarAtriH // 40 // AdiSTA ityAdizlokadvayamekAnvayam / ante itikaraNaM bodhyam / va iti nirdhAraNe sssstthii| vitathaM kuryAt, macchAsanamiti zeSaH / AsannadvAraM rAvaNAntaH saMhArakAle saMkruddho bhavaH / vedamayaM zabdabrahmAtmakam // 35-38 // sannAhaH udyogaH // 39 // raudrI kAlarAtririva // 40 // AdiSTaza ityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / vaH yuSmAkaM madhye yaH tatra tatra vyavasthitassana vitathaM kuryAta, macchAsanamiti zeSaH / rAjazAsanadUSakaH saH hantavyaH, ato yuddhayadhvamiti sugrIveNa sa0 - vedamayaM vedAtmakaM tadabhimAnyabhimAnikam / bhArate karNaparvAntargatazalpaduryodhanasaMvAde " saMvatsaro dhanustadve " " tasya saMvatsaro dhanuH" ityuktisvekarUpAneke'bhimAnino bhavantIti na viruNaddhi ||25|| vAnaro ghuSTazabdo vAnarakRtazabdajazabdaH / rAkSasAnAM ca nisvanaH rAmasya jyAzabdazvetyetamitayaM daza dizo vyApa vyApat / eta chandadvayAvarIkaraNaM ca dvayostasya ca samanyApanAbhAve'sambhAvitam sati tasminnotkaTapAnIkaTave vidite bhavata iti ati kramaNavyApane sambhavata iti na pUrvottaravirodhaH || 36 || 37 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN. sa0 75 // 239 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir purAsanamadhyakakSyAdAram / tatra tatra yuddhabhUmau upsthitH||11-43|| tasyeti / jRmbhitavikSepAta gAtravinAmavistArAt / vyAmizrAH vyAkulA abhavanniti zeSaH / dizaH dikasthitAH / rudasya kAlAgnirudrasya gAtre yo rUpavAn manyuH sa iva rAvaNo'lakSyata // 14-46 // zazAseti / atraiva tasya jRmbhitavikSepAdyAmizrA vai dizo dsh| rUpavAniva rudasya manyurgAtreSvadRzyata // 44 // sa nikumbhaM ca kumbhaMca kumbhkrnnaatmjaavubhau| preSayAmAsa saMkruddhorAkSasaibahubhiH saha // 45 // yUpAkSaH zoNitAkSazca prajaGghaH kampana stathA / niryayuH kaumbhakarNibhyAM saha rAvaNazAsanAt // 46 // zazAsa caiva tAna sarvAn rAkSasAna sumahAbalAn / nAdayan gacchatAtreva jayadhvaM zIghrameva ca // 47 // tatastu coditAstena rAkSasA jvalitAyudhAH |lngkaayaa niyayu vIrAH praNadantaH punaH punH||48|| rakSasAM bhUSaNasthAbhirbhAbhiHsvAbhizca sarvazaH / cakruste sapramaM vyoma haraya zcAgnibhiH saha // 49 // tatra tArAdhipasyAmA tArANAM ca tathaiva ca / tayorAbharaNasthA ca balayoAmabhAsayan ||50||cndraabhaa bhUSaNAmA ca gRhANAM jvalatAM ca bhaa| harirAkSasasainyAni bhrAjayAmAsa srvtH||5|| Masmin gRha evaarbhy| siMhanAdaM nAdayan nAdayantaH kurvantaH gacchata / nAdayannityatra "vyatyayo balam" iti bahuvacanaviSaye ekavacanam // 17 // jvalitati / AyudhAnAM jvalitatvaM yuddhayAtrAsu zikSAvizeSapradarzanAt / lAyA iti paJcamI // 18 // svAbhiH svAsAdhAraNIbhiH / rakSasAM bhUSaNa sthAbhiHbhAbhizca / vyoma senAmadhyAkAzam // 19 // tadAnIM candrodayAt punaH prakAzAtizayamAi-tatreti / tatra tadAnam / tArApispAbhA tArANAM cAbhA tayorbalayorAbharaNasthA bhA ca dyAm AkAzam abhAsayan // 50 // dAnAnalakAgRhaprakAzaiH punarapi sa prakAzo'vardhatetyAha-candreti // 51 // AdiSTA iti sambandhaH // 41-13 // tasyeti / jRmbhitavikSobhADetoH daza dizo vyAmizrAH vyAkulAH / rudraspa manyuH rUpavAniva gAtreppaDakyateti c| sambandhaH // 4-16 // he rAkSasAH ! abAsmin sthala evAgacchateti siMhanAI nAdayana nAdayataH rAkSasAn zazAseti sambandhaH / nAdayaniti vibhakti vyatyayena bahuvacane ekavacanaprayogaH // 47 // 48 // samabha savistaram // 19 // tayorcalayoH dyAm aba prabhA kI balayoryAm ubhayasenAmadhyamatAkAzapradezama amAsayaditi sambandhaH // 5||(ti0-uktloksyev vyAkhyAnaM-candrAmeti / grahANA nakSatrANAma // 1 // | sA-mahANAM navAnAm / " uktazlokasyaiva vyAkhyAnaM candrAmetyAdi " iti nAgojimavyAkhyAnaM pUrvaloke tArAdhipatArAtavyayamAkartRkAkAzakarmakabhAsanokteH, atra ca candrabhUSaNamahamAkartRkaharirAkSasa sanyakarmakamAsanotarasAtam // 11 // For Private And Personal use only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI..kA bA.rA.ma. // 240 // tatra ceti / saMsaktapAtAlaH pAtAlaparyantaM sNsktH||52|| patAketyAdisAcatuHzlokyekAnvayA / calatpaTA patAkA / matsyAdicihnitaM dhvajam / M uttamAsiparazvadham parazvadho'sirUpaH kuThArarUpazcAsti, tatrAsirUpaparazvadho'siparazvadhaH / tena vakSyamANayoH khagaparazvadhayona paunaruktyam / jvalita sa.75 prAsamityatra prAsazabdaH kSeptavye hrasvakunte vartate, tena tasyApi na paunaruktyam / pattayaH padAtayaH / teSAM nAnAtvaM veSAyudhAdibhedAt / prAsasya jAlitatvaM tatra cordhva pradIptAnAM gRhANAM sAgaraH punH|bhaabhiHsNsktpaataalshclomiH zuzubhe'dhikam // 52 // patAkAdhvaja saMsaktamuttamAsiparazvadham / bhImAzvarathamAtaGgaM nAnApattisamAkulam // 53 // dIptazUlagadAkhaGgaprAsatomarakArmukam / tadrAkSasabalaM ghoraM bhImavikramapauruSam // 54 // dadRze jvalitaprAsaM kiGkiNIzatanAditam / hemajAlAcitabhujaM vyAmizritaparazvadham // 55 // vyAghUrNitamahAzastraM bANasaMsaktakArmukam / gandhamAlyamadhUtsekasaMmoditamahA nilam // 56 // ghoraM zUrajanAkIrNa mahAmbudharanisvanam // 57 // tadRSTvA balamAyAntaM rAkSasAnAM sudAruNam / saJcacAla plavaGgAnAM balamuccairnanAda ca // 58 // javenAplutya ca punastaralaM rakSasAM mahat / abhyayAt pratyarivalaM pataGgA iva pAvakam // 59 // yuddhAgamanasamaye zikSAvizeSapradarzakakriyAsaMbandhAt / kiGkiNIzatanAditaM rathagajAdikiGkiNIzatanAditam / hemajAlAcitabhujaM hemAbharaNajAlA baddhabhujam / vyAveSTitaparazvadhaM madena cAlitaparazvadham / zastram uktavyatiriktAyudham / bANasaMsaktakAmukamiti / dIptazUlagadAkhaDgaprAsatomarakAmuka mityatra yat pUrvoktaM kArmukaM tadbhaGge punarAdAtuM pRSThe badamaparamidaM kArmukamiti jJeyam / gandheti / gandhaH candanAdiH gandhamAlyAbhyAM madhUtsekena vIra pANarUpamadhusevanena ca saMmoditamahAnilaM vAsitamahAbAtam // 53-57 // AyAntamiti puMlliGgamArSam / saJcacAla abhimukhaM jagAma // 58 // 59 // saMsaktaH pAtAlo yena saH sAgaraH bhAmiH adhika zuzubhe iti sambandhaH // 52 / / patAketyAdi sArdhapakSakamekAnvayam / uttamAsiparazvadham-parazvadho dvividhaH || asirUpaH kuThArarUpazca, tabAsirUpaH parazvadho'siparazvadhaH / anenottaratra khaDgaparazvadhAbhyAM na ponaruktyam / vyAmizritAH uttejitAH parazvadhAH yasya tat // 53-64 // MI MRYON For Private And Personal Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhujaparAmarzavyAmRSTapariSAzani santatabhujasparzana uttejitapariSavatram // 60-63 // kapInAm abhilakSitAH prsiddhaaH| kapipravarA ityrthH||6|| tathaiveti / kapInAM madhye harivIrAn vIraharIna nijghnuH||65||66|| dehIti / anyo vIraH praharaNamatra dehIti babhASe / anyo dadAtIti bbhaasse| aparaH teSAM bhujaparAmarzavyAmRSTaparighAzani / rAkSasAnAM balaM zreSThaM bhUyastaramazobhata // 60 // tatronmattA ivotpeturharayo'tha yuyutsavaH / taruzailairabhinanto muSTibhizca nizAcarAna // 6 // tathaivApatatAM teSAM kapInAmasibhiH zitaiH / zirAMsi sahasA jahUrAkSasA bhImadarzanAH // 62 // dazane takarNAzca muSTiniSkIrNamastakAH / zilAprahArabhanAGgA vicerustatru rAkSasAH // 63 // tathaivApyapare teSAM kapInAmabhilakSitAH / pravIrAnabhito jannU rAkSasAnAM tarasvinAma // 64 // tathaivApyapare teSAM kapInAmasibhiH shitaiH|hriviiraanijghnushc ghorarUpA nizAcarAH // 65 // nantamanyaM jaghA nAnyaH paatyntmpaatyt| garhamANaM jagahe'nyo dazantamaparo'dazat // 66 // dehItyanyo dadAtyanyo dadAmItyaparaH punH| kiM kezayasi tiSTeti tatrAnyonyaM babhASire // 67 // vipralambitavastraM ca vimuktakavacAyudham / samudyatamahAprAsaM yaSTizUlAsisaGkalam / prAvartata mahAraudraM yuddhaM vAnararakSasAm // 68 // vAnarAna daza sapteti rAkSasA jaghnurAhave / rAkSasAna daza sapteti vAnarAzcAbhyapAtayana // 69 // visrastakezavasanaM vidhvastakavacadhvajam / balaM rAkSasamAlambya vAnarAH payavArayan // 70 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye Adi.zrImayuddhakANDe paJcasaptatitamaH sargaH // 75 // punaH dadAmIti babhASe / AtmAnam AyAsena ki kezayasi ? tiSThetyanyo babhApa / tatraivamanyonyaM babhASire // 67 // vipralambitavastramityAdi sarva kriyAvizeSaNam // 68 // vAnarAn daza sapteti / rAkSasAH daza satyanena prakAreNa vAnarAn jaghnuH / vAnarAzca daza saptetyanena prakAreNa raaksssaanbhy| pAtayanniti sambandhaH // 69 // visasteti / Alambya vegena dhAvamAnaM pratiSTabhya tataH parito'yArayan // 70 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmA yaNabhUpaNe ranakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcasaptatitamaH sargaH // 75 // tathaiveti / apare nizAcarAH teSAM kapInA madhye harivIrAna bIraharIna nijaghnuriti sambandhaH // 65 // 66 // dehItyAdI yuddhamityadhyAhAryam // 67 // 68 // vAnarA nityanena prakAreNa vAnarA rAkSasAzcAnyonya jaghnuriti sambandhaH // 69 // 70 // iti zrImahezvara zrIrAmAyaNa yuddhakANDavyAkhyAyAM pakSasaptatitamaH srgH|| 5 // For Private And Personal Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sa.76 // 24 // atha kumbhavadhaH SaTsaptatitame-pravRtta ityAdi / saGkule nirantare // 1 // AhUyeti / AhUya spardhayitvA / "hRJ spardhAyAM zande ca" iti ghaato| lyap / vegitaH sAtavegaH / tArakAditvAditac / saH aGgadaH // 2 // sa iti / cikSepa, kampanorasIti zeSaH // 3 // tatastviti / kampanaM ht| pravRtte saGkale tasmin ghore vIrajanakSaye / aGgadaH kampanaM vIramAsasAda rnnotsukH||1|| AhUya so'Ggadai kopAt tADayAmAsa vegitaH / gadayA kampanaH pUrva sa cacAla bhRzAhataH // 2 // sa saMjJAM prApya tejasvI cikSepa zikharaM gireH| arditazca prahAreNa kampanaH patito bhuvi // 3 // tatastu kampanaM dRSTvA zoNitAkSo hataM raNe / rathenAbhyapatata kSipraM tatrAGgadamabhItavut // 4 // so'GgadaM nizitairvANaistadA vivyAdha vegitH| zarIradAraNaistIkSNaiH kAlAnisamavigrahai: // 5 // zurakSuraprairnArAcairvatsadantaiH zilImukhaiH / karNizalyavipAThaizca bahubhirnizitaiH zaraiH // 6 // aGgadaH prati viddhAGgo vAliputraH pratApavAn / dhanurayaM rathaM bANAna mamarda tarasA balI // 7 // zoNitAkSastataH kSipramasicarma samA dade / utpapAta divaM kruddho vegavAnavicArayan // 8 // taM kSiprataramAplutya parAmRzyAGgado blii| kareNa tasyataM khaGgaM samAcchidya nanAda ca // 9 // tasyAMsaphalake khaGgaM nijaghAna tato'GgadaH / yajJopavItavaccainaM ciccheda kpikunyjrH||10|| mitynvyH| tatra kampanayuddhasthAne / abhItavat abhItamiti kriyAvizeSaNam ||4||s ityAdi / kAlAgnisamavigrahai kaalaanitulyaakaarrityrthH||5|| |kSuraH naapitshstraakaarmukhH| kSurapaH ardhcndraakRtiH| nArAcaH shlykH| vatsadantaiH vtsdntaakaarmukhaiH| zilImukheH kngkptraakaarmukheH| ubhayapAkRta karNaH karNI / ardhanArAcaH zalyaH / vipATha karavIrapatrAgrasadRzaH // 6 // 7 // zoNitAkSa iti / asizcarma cetyasicarma / ekavadbhAvaH / utpapAta, sthAditi zeSaH // 8 // tamiti / parAmRzya pragRhya // 9 // tasyati / ciccheda, chinnastu na mRtH||10|| // 1-5 // kSurakSurapreriti / dhuraH nApitazakhAkAramukha, kSuramastu ardhacandrAkRtiH, nArAcastu AyasazaraH vatsadantAkAra, zilImukhastu kalapatrasadRzA, karNi / zarastu ubhayapArzvakRtakarNAlaGkArAvayavaH, zalpastu ardhanArAcAkRtiH,zalpabhUyastvAdIrghaphalako bANaH zalya ityucyane / vipAThastu krviirptraamsdRshmukhH||6-8|| // 24 // For Private And Personal Use Only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir aparAn prajavAdIn // 11 // tameva aGgadameva // 12 // 13 // tayoriti / yUpAkSasya dUrasthatvAdanuktiH // 11 // aGgadamiti / parirakSantI, mAtulatvAditi bhAvaH / parasparadidRkSayA svAnurUpapratibhaTarAkSasajijJAsayetyarthaH // 15 // abhipeturiti / pratiyattAH pratiyanavantaH / guNAdhAna taM pragRhya mahAkhaD vinadyaca punaH punH|vaaliputro'bhidudraav raNazIrSe parAnarIna ||11||aaysiiN tu gadA vIraH pragRhya knkaanggdH| zoNitAkSaHsamAvidhya tamevAnu papAta ha // 12 // prajAsahito vIro yUpAkSastu tato balI / rathenAbhiyayau kruddho vAliputraM mahAbalam // 13 // tayormadhye kapizreSThaH zoNitAkSaprajayoH / vizAkhayormadhya gataH pUrNacandra ivAbhavat // 14 // aGgandaM parirakSantau maindo divida eva ca / tasya tasthaturabhyAze parasparadidRkSayA // 15 // abhipeturmahAkAyAH pratiyattA mhaablaaH| rAkSasA vAnarAna roSAdasicarmagadAdharAH // 16 // trayANAM vAnarendrANAM tribhI raakssspunggvaiH| saMsaktAnAM mahadyuddhamabhavadromaharSaNam // 17 // te tu vRkSAna samAdAya sampracikSipu rAhave / khaDnena praticiccheda tAn prajako mahAbalaH // 18 // rathAnazvAna dumaiH zailaiste pracikSipurAhave / zaraudhaiH praticiccheda tAna yUpAkSo nishaacrH|| 19 // sRSTAna dividamaindAbhyAM dumAnutpATaca vIryavAn / babhaJja gadayA madhye zoNitAkSaHpratApavAn // 20 // udyamya vipulaM khaTraM paramarmanikRntanam / prajaco vAliputrAya abhidrAva vegitH||21|| tamabhyAzagataM dRSTvA vAnarendro mhaablH| AjaghAnAzvakarNena dumeNAtibalastadA // 22 // bAhu~ cAsya sanistriMzamAjaghAna sa muSTinA / vAliputrasya ghAtena sa papAta kSitAvasiH // 23 // pratiyatnaH / AropitavIryA ityarthaH // 16-18 // rathAnazvAn, pratIti shessH|| 19 // sRSTAniti / utpATya sRssttaanitynvyH||20|| vAliputrAya vAliputra hantum / "kiyArthopapadasya ca karmaNi sthAninaH" iti caturthI // 21 // vAnarendraH aGgadaH // 22 // sanirvizaM sakhaDgam // 23 // aGgadamiti / parasparadidRkSayA yuddhArya svAnurUpapratimaTarAkSasajijJAsayetyarthaH // 15-20 // udyamyeti / vAliputrAya vAliputra hantum // 21-31 // For Private And Personal Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. (6242 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utpalasannibham, nIlotpalasamAnakAntimityarthaH / mahAbalaH prajaGghaH // 24-31 // puvaGgAbhyAM maindadvividAbhyAm / AkarSotpATanam AkarSaNa taM dRSTvA patitaM bhUmau khaGgamutpalasannibham / muSTiM saMvartayAmAsa vajrakalpaM mahAbalaH // 24 // lalATe sa mahAvIrya maGgadaM vAnararSabham / AjaghAna mahAtejAH sa muhUrta cacAla ha // 25 // sa saMjJAM prApya tejasvI vAliputraH pratApavAn / prajaGghamya ziraH kAyAt khanenApAtayat kSitau // 26 // sa yUpAkSo'zrupUrNAkSaH pitRvye nihate raNe / avaruhya rathAta kSipraM kSINeSuH khaGgamAdade // 27 // tamApatantaM samprekSya yUpAkSaM dvividastvaran / AjaghAnorasi kruddho jagrAha ca balAdvalI // 28 // gRhItaM bhrAtaraM dRSTvA zoNitAkSo mahAbalaH / AjaghAna gadAgreNa vakSasi dvividaM tataH // 29 // sa gadAbhihatastena cacAla ca mahAbalaH / udyatAM ca punastasya jahAra dvivido gadAm // 30 // eta treat vIro maindo vAnarayUthapaH / yUpAkSaM tADayAmAsa talenorasi vIryavAn // 31 // tau zoNitAkSayUpAkSau plavaGgAbhyAM tarasvinau / cakratuH samare tIvramAkarSotpATanaM bhRzam // 32 // dvividaH zoNitAkSaM tu vidadAra nakhe / niSpiSeSa ca vegena kSitAvAvidhya vIryavAn // 33 // yUpAkSamapi saMkruddho maindo vAnarayUthapaH / pIDayAmAsa bAhubhyAM sa papAta hataH kSitau // 34 // hatapravIrA vyathitA rAkSasendracamUstadA / jagAmAbhimukhI sA tu kumbhakarNa to yataH // 35 // ApatantIM ca vegena kumbhastAM sAntvayaccamUm // 36 // athotkRSTaM mahAvIryairlabdhalakSaiH plavaGgamaiH / nipAtitamahAvIrAM dRSTvA rakSazcamUM tataH / kumbhaH pracakre tejasvI raNe karma suduSkaram // 37 // tADane, anyonyamiti zeSaH // 32-36 // ApatantImityardham / sAntvayat asAntvayat // 36 // athetyAdisArdhazloka ekAnvayaH / labdhalakSaiH tAviti / laSaGgAbhyAM maindadvividAbhyAm // 32-35 // ApatantImityarthaM mitraM vAkyam / kumbhaH ApatantIM camUM sAntvayat / abhAva ArSaH // 36 // athetyAdisArdhazlokamekaM vAkyam / utkRSTaM rakSaH kumbhaH / mahAvIryaiH tejasvibhiH / labdhalakSaiH apratidvandvaiH plavaGgamaiH / nipAtitamahAvIrAMcamUM dRSTvA raNe For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 76 // 242 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zIviSaprakhyAna zarArI AkarNAkRSTamuktena manipapAtAdrikUTAbhI apratidvandvibhiH // 37 // 38 // tasyeti / vidyudairAvatAbhyAm arciSmat / jyAsthAnIyA vidyut / bANasthAnIyamarAvatam / airAvataM nAma dIrghandra dhanuH / " indrAyudhaM zakradhanustadIrghamRjurohitam / airAvataM ca " iti vaijyntii| evaMbhUtaM dvitIyamindradhanurikha sthitam / airAvatAdisaMyoga utpAta, sa dhanurdhanvinAM zreSThaH pragRhya susmaahitH| mumocAzIviSaprakhyAna zarAna dehavidAraNAn // 38 // tasya tacchuzubhe bhUyaH sazaraM dhanuruttamam / vidyudairAvatArciSmadvitIyendradhanuryathA // 39||aakrnnaakRssttmukten jaghAna dividaM tdaa| tena hATakapuDvena patriNA patravAsasA // 40 // sahasA'bhihatastena vipramuktapadaH sphuran / nipapAtAdrikUTAbho vihvalaH plavagottamaH // 41 // maindastu bhrAtaraM dRSTvA bhagnaM tatra mhaahve| abhidudrAva vegena pragRhya mahatIM zilAma // 42 // tAM zilAM tu pracikSepa rAkSasAya mahAbalaH / bibheda tAM zilA kumbhaH prasannaiH paJcabhiH zaraiH // 43 // sandhAya cAnyaM sumukhaM zaramAzIviSopamam / AjaghAna mahAtejA vakSasi dividAgrajam // 44 // sa tu tena prahAreNa maindo vaanryuuthpH| marmaNyabhihatastena papAta bhuvi mUJchitaH // 45 // aGgado mAtulau dRSTvA patitau tu mhaablau| abhidudrAva vegena kumbhamudyatakAmukam // 46 // tamApatantaM vivyAdha kumbhaH paJcabhirAyasaiH / tribhizcAnyaiH zitairvANairmAtaGgamiva tomaraiH // 47 // kAle bhavati / abhRtopamA vA // 39 // Akati / hATakaM svarNam / patriNA bANena / patravAsasA vAsa sthAnIyakaGkapatreNa // 40 // vimuktapadaH zithilapadavinyAsaH / sphuran calan / vihvalaH vivazaH san // 41-46 // tamiti / tomareH addddauH||17|| suduSkaraM karma pracakra iti sambandhaH // 37 // 38 // tasyeti / tasya kumbhasya sazaraM dhanuH vidyudairAvatArciSmatsava ata eva tayuktendradhanuriva zuzubha iti sambandhaH / airAvataM nAma RjudiirghmindrdhnuH| " indrAyudhaM zakradhanustaddIrghamujurohitam / airAvataM ca vidyut cazcalA capalA calA // " iti vaijyntii| jyAsthA nIyA vizuda, mANasthAnIyamarAvatam / ayaM bhAvA-vidyutsahitarASatasadRzAtimatkumbhadhanuH vidyutsahiterAvatasahitadvitIyendradhanuriva cakAza iti / vidyutsAhita 218 For Private And Personal Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org TI.yu.kA. vA.rA.bhU.akuNThadhAraH abhgnaatraiH| nizitaiH utkRssttaiH| tIkSNaiH ayomyH| " tIkSNaM gare mRSe lohe " iti ratnamAlA // 48 // na kampate nAkampata // 19 // // 24 // tAna vRkSAna praciccheda zilAH vibhedetyanvayaH // 50-52 // sampIDayeti / ekahastasya netrapidhAnavyApRtatvAdekahastenotpATanAsambhavAdurasi so'GgandaM vividhairbANaiH kumbho vivyAdha vIryavAn / akuNThadhArairnizitaistIkSNaiH kanakabhUSaNaiH // 48 // aGgadaH pratividdhAGgo vAliputro na kampate / zilApAdapavarSANi tasya mUrdhni vavarSa ha // 49 // sa praciccheda tAn sarvAna vibheda ca punaH shilaaH| kumbhakarNAtmajaH zrImAn vAliputrasamIritAn // 50 // ApatantaM ca samprekSya kumbho vAnarayUthapam / bhruvorvivyAdha bANAbhyAmulkAbhyAmiva kuJjaram / tasya susrAvarudhiraM pihite cAsya locane // 51 // aGgadaH pANinA netre pidhAya rudhirokSite / sAlamAsannamekena parijagrAha pANinA // 52 // sampIDya corasi skandhaM kareNAbhinivezya ca / kiJcidabhyavanamyainamunmamAtha yathA gajaH // 53 // tamindraketupratimaM vRkSaM mandara sannibham / samutsRjantaM vegena pazyatAM sarvarakSasAm // 54 // sa bibheda zitairvANaiH saptabhiH kAyabhedanaiH // 55 // aGgado vivyathe'bhIkSNaM sasAda ca mumoha ca // 56 // aGgadaM vyathitaM dRSTvA sIdantamiva saagre| durAsadaM harizreSThaM rAmAyAnye nyavedayan // 57 // rAmastu vyathitaM zrutvA vAliputra raNAjire / vyAdideza harizreSThAn jAmbavatpramukhAM sttH||58|| te tu vAnarazArdUlAH zrutvA rAmasya zAsanam / abhipetuHsusaMkruddhAH kumbhamudyatakAmukam // 59 // tato dumazilAhastAH kopsNrktlocnaaH| rirakSiSanto'bhyapatanaGgadaM vAnararSabhAH // 60 // jAmbavAMzca suSeNazca vegadIca vaanrH| kumbhakarNAtmajaM vIraM kruddhAH samabhidudruvuH // 61 // sampIDayetyuktam / abhinivezya abhigRhyetyrthH||53-58|| tata iti / rirakSipantaH rkssitumicchntH||59-61 // rAvatendracApayossaMyogaH utpAtakAle sambhavati, abhUtopamA vA // 39-61 // // 24 // For Private And Personal Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir jalAzayaM jalapavAham / nageneva vRkSeNeva / vRkSauSaparo'yaM shbdH||62|| ativartitum atikramyAbhimukhyena gantum // 6 // tAstvityAdizlokadvayamekAnva yam / aGgadaM pRSThataH kRtvA, anyathA hanyAditi bhAvaH / zailasAnucaraM zailasAnucaratvenAtibalam / " giricara iva nAgaH prANasAraM bibharti" iti kaali|| samIkSyApatatastAMstu vAnarendrAna mahAbalAn / AvavAra zaraugheNa nageneva jalAzayam // 62 // tasya bANapathaM prApya na zekurativartitum / vAnarendra mahAtmAno velAmiva mahodadhiH // 63 // tAMstu dRSTvA harigaNAn zaravRSTibhi rarditAn / aGgadaM pRSThataH kRtvA bhrAtRjaM plavagezvaraH // 64 // abhidudrAva vegena sugrIvaH kumbhamAhave / zaila sAnucaraM nAgaM vegavAniva kesarI // 65 // utpATya ca mahAzailAnazvakarNAn dhavAn bahUn / anyAMzca vividhAna vRkSAMzcikSepa ca mahAbalaH // 66 // tAM chAdayantImAkAzaM vRkSavRSTiMdurAsadAm / kumbhakarNAtmajaH zIghraM ciccheda nizitaiH zaraiH // 67 // abhilakSaNa tIvraNa kumbhena nizitaiH zaraiH / AcitAste dumA rejuryathA ghorAH zataghnayaH // 68 // drumavarSa tu tacchinnaM dRSTvA kumbhena vIryavAn / vAnarAdhipatiH zrImAn mahAsattvo na vivyathe // 69 // nirbhidyamAnaH sahasA sahamAnazca tAna zarAn / kumbhasya dhanurAkSipya bamalendradhanuSprabham // 70 // avaplutya tataH zIghraM kRtvA karma suduSkaram / abravIt kupitaH kumbhaM bhagnazRGgamiva dvipam // 71 // nikumbhAgraja vIrya te bANavegavadaddhatam / sannatizca prabhAvazca tava vA rAvaNasya vA // 72 // daasokteH||64-67 // abhilakSeNeti / abhilakSeNa abhigatalakSyeNa / AcitAH sarvato nIrandhatayA vyAptAH / zatanayaH zatadhnyaH / zaGkacitA Ayudha vizeSAH // 68-71 // vIryasya bANavegavattvaM tadetutvAt / sannatiH rAkSaseSu vinayaH rAkSasaprAvaNyaM vA / kampanaprajaGyUpAkSazoNitAkSamArakANAmaGgada| samIkSyeti / jalAzayaM pravAham // 62-71 // nikumbhApajeti / sannatiH rAkSaseSu vinayaH // 72 // For Private And Personal Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 24 // maindadividAnAM nirAkaraNAdAkSasaprAvaNyoktiH / tava vA rAvaNasya vA, rAvaNatulyA tava sannatirityarthaH // 72 // pitaramanujAto'si pitrA sadRzo'sITo .yu.kA. tyarthaH / balavRttataH balavyApAreNa // 73 // nAtivartante na vrssyntiityrthH|| 74 // vikramasvetyardham / karmANi yuddhakarmANi prati / vikramasva parAkrama prahlAdabalivRtranakubaravaruNopama / ekastvamanujAto'si pitaraM balavRttataH // 73 // tvAmevaikaM mahAbAhuM cApahasta marindamam / tridazA nAtivartante jitendriyamivAdhayaH // 74 // vikramasva mahAbuddhe karmANi mama pazyataH // 7 // varadAnAt pitRvyaste sahate devadAnavAn / kumbhakarNastu vIryeNa sahate ca surAsurAn // 76 // dhanuSIndrajitastulyaH pratApe rAvaNasya ca / tvamadya rakSasAM loke zreSTho'si blviirytH|| 77 // mahAvimarda samare mayA saha tavAdbhutam / adya bhUtAni pazyantu zakrazambarayoriva // 78 // kRtamapratimaM karma darzitaM cAkhakauzalam / pAtitA harivIrAzca tvayA vai bhImavikramAH // 79 // upAlambhabhayAcApi nAsi vIra mayA htH| kRtakarmA parizrAnto vizrAntaH pazya me balam // 80 // tena sugrIvavAkyena sAvamAnena mAnitaH / agnarAjyAhutasyeva tejastasyAbhyavardhata / tataH kumbhastu sugrIvaM bAhubhyAM jagRhe tadA // 81 // kuru, yuddhakarmasiddhayartha parAkrama kurvityarthaH // 75 // pitRvyaH rAvaNaH varadAnAta devadAnavAn sahate / kumbhakarNastu vIryeNa zArIrabalena surAsurAn / sahate, roddhaM zanotItyarthaH / tvaM tu tAbhyAmubhAbhyAM tAn sahasa iti bhAvaH // 76 // 77 // mahAvimardai mahAprahAram // 78 // 79 // upAlambhabhayAta bahubhiH saha yuddhena zrAnto hata ityapavAdabhayAt ||8||tenetyaadi / sAvamAnena mAnitaH bahumAnena vyAjenAvamAnita ityarthaH / tasya tathA'vamAnitasya pitaram anujAto'si pitrA sdRsho'siityrthH||73-75||vrdaanaaditi| pitRvyo rAvaNaH varadAnAt devadAnavAna sahate, kumbhakarNastu vIryeNa zarIrabalena murAsurAna // 24 // sahate, tvaM tu ubhAbhyAM tAn sahasa ityarthaH / mahAvimarda mahAyuddham / / 76-79 // upAlambhabhayAt bahubhissaha yuddhAnto hata iti parIvAdabhayAt // 8 // 8 // sa0-pitrapekSayA kA~tiradhipati bakta pitAmahapautrayoH prahAdavalgohiNam / vairisaMhAre kRtraghnopamA / dhanikavAnapuSyatyayoH kuperaNIpamateti zeSam // 73 // For Private And Personal Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kumbhasya // 83 // gajAvityAdisAzyoka ekAnvayaH / Ahitamado AhitamadaceSTau / anyonyagAtragrathitau anyonyasaMzliSTagAtrau / parizramAta yuddhajanitazramAt sukhataH sadhUmAM jvAlAM visRjantI, babhUvaturiti zeSaH // 82 // 83 // darzayannudadhestalam, nikumbho yathA udadhitalaM pazyettathA / gajAvivAhitamadau nizvasantau muharmuhuH / anyonyagAtragrathitau karSantAvitaretaram / sadhUmA mukhato jvAlA visRjantau parizramAt // 82 // tayoH pAdAbhighAtAcca nimagnA cAbhavanmahI / vyApUrNitataraGgazca cukSume varuNAlayaH // 83 // tataH kumbhaM samutkSipya sugrIvo lavaNAmbhasi / pAtayAmAsa vegena darzayannudadhestalam // 84 // tataH kumbha nipAtena jalarAziH smutthitH| vindhyamandarasaGkAzo visasarpa samantataH // 85 // tataH kumbhaH samutpatya sugrIva mabhipatya ca / AjaghAnorasi kruddho vajjavegena muSTinA // 86 // tasya carma ca pusphoTa bahu susrAva zoNitam / sa ca muSTirmahAvegaHpratijaghne'sthimaNDale // 87 // tadA vegena tatrAsIttejaHprajvalitaM muhuH / vacaniSpeSasaJjAtA jvAlA __ merau yathA girau // 88 // sa tatrAbhihatastena sugrIvo vAnararSabhaH / muSTiM saMvartayAmAsa vacakalpaM mahAbalaH // 89 // arcissahasravikacaM ravimaNDalasaprabham / sa muSTiM pAtayAmAsa kumbhasyorasi vIryavAn // 9 // vegena pAtayAmAsetyarthaH // 84 // rAmAnu-tata iti / zatayojanavistIrNatrikUTazikharamadhye yuddhayan sugrIvaH kumbhaM laGkAdIpatale lavaNAmbhasi pAtayAmAsetyabhidhAnAt sugrIvasya aparimeyabalavattA dyotyate // 84 // tata iti / visasarpa abhyavardhata // 85 // 86 // pusphoTa vibhinnam / sa ceti / saH muSTiH sugrIvasyAsthimaNDale / prati janne pratihataH, mogho babhUvetyarthaH / sa ca muSTirmahAvega iti pAThaH // 87 // vegena kumbhavegena / tatra sugrIvavakSasi / tejaH saTTaja prajvalita mAsIt / vajraniSpeSasAtA indreNa pakSacchedakAle vajrasaGghaTTajanyetyarthaH // 88 // saMvartayAmAsa cakAretyarthaH // 89 // aciHsahasravikacam arciH anyonyagAtraprathitI, babhUvaturiti zeSaH // 82-86 // tasyeti / pusphoTa bhinnam sa viti| saH sugrIvo muSTimudyamya asthimaNDale pratijaghne punarhata ityrthH|| sa0-samutthitaH urdhvamusthitaH / vinthyamandarasaGkAzaH tatsadRzataraGgavAn / samantato visasarpa / vizyamandarasaGkAzaH kumbhaH tato jalAtsamutpatyetyanvaya iti nAgojibhavyAkhyA tvarthApratipattyA // 86 // y For Private And Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. // 245 // sa077 sahasrAvRtamityarthaH / ata eva ravimaNDalasaprabham // 90-92 // gavAM pateH sUryasya // 93 // tasminniti / spaSTaH // 94 // iti zrIgovindarAja viracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaTsaptatitamaH sargaH // 76 // satu tena prahAreNa vihvalo bhRshtaadditH| nipapAta tadA kumbho gatArciriva paavkH||91 // muSTinA'bhihatastena nipapAtAzu raaksssH| lohitAGga ivAkAzAddIptarazmiryadRcchayA // 92 // kumbhasya patatorUpaM bhagnasyorasi mussttinaa| babhau rudrAbhipannasya yathA rUpaM gavAM pateH // 93 // tasmin hate bhImaparAkrameNa plavaGgamAnAmRSabheNa yuddhe / mahI sazailA savanA cacAla bhayaM ca rakSAsyadhikaM viveza // 9 // ityArSe0 zrImadyuddhakANDe SaTsaptatitamaH srgH|| 76 // nikumbho bhrAtaraM dRSTvA sugrIveNa nipAtitam / pradahanniva kopena vAnarendramavaikSata // 1 // tataH sragdAmasannaddhaM dattapaJcA kulaM zubham / Adade parighaM vIro nagendrazikharopamam // 2 // hemapaTTaparikSiptaM vacavidmabhUSitam / yamadaNDopamaM bhImaM rakSasAM bhayanAzanam // 3 // tamAvidhya mahAtejAH zakradhvajasamaM tadA / vinanAda vivRttAsyo nikumbho bhIma vikrmH||4|| urogatena niSkeNa bhujasthairaGgadairapi / kuNDalAbhyAM ca citrAbhyAM mAlayA ca vicitrayA // 5 // atha nikumbhavadhaH saptasaptatitame-nikumbha ityAdi // 1 // tata ityAdizlokadvayamekAnvayam / samdAmasannaddhaM khaksamUhanibaddham / dattapaJcAGgulaM candana kuDamAdinArpitapaJcAGgulamudrAmuditam / athavA kiyAvizeSaNametat / dattapaJcAGgulaM yathA tathA Adade / parikSiptaM pariNaddham // 2-4 // urogatenetyAdi sata muSTim iti pAThaH // 87-92 // muSTinorasi bhanasya patataH kumbhasya rUpaM rudrAbhipannasya rudreNAmi bhUtasya gavAM pateH sUryasya // 93 // 94 // iti[ zrImahezvaratIrthaviracittAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SaTsaptatitamaH sargaH // 76 // // 1 // tata iti / sragdAmasannaddhaM naksamUhanibaddham / dattapaNAhulaM candanakuzmAdinA apiMtapacAGkalamudrAmudritam // 2 // hemapaTTaparikSiptamiti / parikSita sa-rudrAbhipannasya svavarataH sUryamanu vimAnena gacchato'surasya yAne tenAsahamAnena pAtite sati satIpatistaM pAtayAmAseti paurANikyA kathayA rudrAbhipannatA jJeyA // 13 // .. For Private And Personal Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir lokadvayamekAnvayam / niSkaH padakam / bhUSaNaiH hArAdibhiH bhAti sma / " laT sme " iti bhUte laT / stanayitnumAn garjitavAn / "stanayitnu stu garjite meghe " iti ratnamAlA / indradhanuHsthAne parighaH / vidyutsthAne bhUSaNAni / vinanAdeti pUrvazlokokko vinAdaH stanayitnusthAna iti nopa meyanyUnatA // 5 // 6 // pariSAyeNeti / vAtagranthiH AvahAdisaptavAtaskandhaH / saghoSaH sasiMhanAda iti nikumbhavizeSaNam / pariSavizeSaNaM vA // 7 // nikumbho bhUSaNairbhAti tena sma parigheNa ca / yathendradhanuSA meghaH savidyut stanayitnumAn // 6 // parighAgreNa pusphoTa vAtagranthirmahAtmanaH / prajajvAla saghoSazca vidhUma iva pAvakaH // 7 // nagaryA viTapAvatyA gandharvabhavanottamaiH / saha caivAmarAvatyA sarvezca bhavanaiH saha // 8 // satAragrahanakSatraM sacandraM samahAgraham / nikumbhUparighAghUrNa bhramatIva namasthalam // 9 // durAsadazca saMjajJe parighAbharaNaprabhaH / kapInAM sa nikumbhAgniryugAntAgnirivotthitaH // 10 // rAkSasA vAnarAzcApi na zekuH spandituM bhayAt / hanumAMstu vivRtyorastasthau pramukhato balI // 11 // parighopamabAhustu parighaM bhAskaraprabham / balI balavatastasya pAtayAmAsa vakSasi // 12 // sthire tasyorasi vyUDhe parighaH zatadhA kRtaH / vizIryamANaH sahasA ulkAzatamivAmbare // 13 // sa tu tena prahAreNa vicacAla mahAkapiH / parigheNa samAdhUto yathA bhUmicale'calaH // 14 // sa tadA'bhihatastena hanumAna plavagottamaH / muSTiM saMvartayAmAsa balenAtimahAbalaH // 15 // nagaryetyAdizlokadvayamekAnvayam / viTapAvatyA alakayA / atrApi saheti zeSaH / bhavanaiH amarabhavanaiH / tArAH azvinyAdayaH / grahAH budhAdayaH / nakSa trANi azvinyAdibhinnAni / mahAgrahAH zukAdayaH / atra rAtritvAt sUryo noktaH / nikumbhaparighAghUrNam, atra pariSazabdena tadvAla upalakSyate / iva | zabdo vAkyAlaGkAre // 8 // 9 // durAsadazveti / parigheNAbharaNaizca prabhAtIti pariSAbharaNaprabhaH / yadvA parighAbharaNAnyeva prabhA yasya sa tathA / kapInAM durAsado jajJa iti sambandhaH // 10 // rAkSasa iti / prabaleSu prajaGgAdiSu hateSu durbalairbhavadbhiH kimarthaM yuddhAya prayatnaH kRta iti nikumbhaH kupyediti rAkSasAnAM bhayaM veditavyam / vivRtya vistArya / pramukhataH agre // 11 // pariSopamabAhuH nikumbhaH // 12 // vyUDhe vizAle / ulkAzatamiva vabhAviti // 13 // sa tviti / bhUmicale bhUkampe // 14 // saMvartayAmAsa cakAretyarthaH / / 15-18 // pariveSTitam / / 3-6 // vAtagranthiH AvaddamavahAdisatavAyusandhiH // 7 // viTapAvatyA alakayA // 8 // 9 // parighAntaraNamabhaH parighAntakRtaraNaraktamabha ityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 246 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImaM vicukuzuH / hanumadrahaNaharSAditi bhAvaH / udyataM gRhItam // 19 // 20 // AtmAnamiti / kSitAvabhyavapadyata sthitaH // 21 // nikSipya bhUmau pAtayitvA / paramAyattaH atiprayAsayuktaH / utpatya Urdhvamudratya / urasi vegena papAta // 22 // bAhubhyAM zirodharAM parigRhya parivartya zira utpATayA tamudyamya mahAtejA nikumbhorasi vIryavAn / abhicikSepa vegena vegavAn vAyuvikramaH // 16 // tataH pusphoTa carmAsya prasusrAva ca zoNitam / muSTinA tena saMjajJe jvAlA vidyudivotthitA // 17 // sa tu tena prahAreNa nikumbho vicacAla ha / svasthazcApi nijagrAha hanumantaM mahAbalam // 18 // vicukruzustadA saGkhye bhImaM laGkAnivAsinaH / nikumbhenodyataM dRSTvA hanumantaM mahAbalam // 19 // sa tadA hriyamANo'pi kumbhakarNAtmajena ha / AjaghAnAnilasuto vajrakalpena muSTinA // 20 // AtmAnaM mocayitvA'tha kSitAvabhyavapadyat / hanumAnunmamAthAzu nikumbhaM mArutAtmajaH // 21 // nikSipya paramAyatto nikumbhaM niSpiSeSa ha / utpatya cAsya vegena papAtorasi vIrya vAn // 22 // parigRhya ca bAhubhyAM parivRtya zirodharAm / utpATayAmAsa ziro bhairavaM nadato mahat // 23 // atha vinadati sAdite nikumbhe pavanasutena raNe babhUva yuddham / dazarathasutarAkSasendrasUnvobhraMzatara mAgataroSayoH subhImam // 24 mAsa // 23 // uttarasargadvayArtha saMgraheNa darzayati- atheti / vinadati nikumbhe pavanasutena sAdite sati / dazarathasutarAkSasendrasunvoH rAmamakarAkSayoH yuddhaM parighAntaraNaprabha iti pAThaH // 10-23 // atheti / vinadati nikumbhe sAdita iti sambandhaH / rAkSasendrasUnurmakarAkSaH / anena vakSyamANaspa raghunAthamakarAkSayoryuddhasya For Private And Personal Use Only TI. pu. kaoN. sa0 77 sa0 [vinadati nAnAprakAreNa kathayati nimme dazarathasutarAkSasendrakhanvoH dazasu dikSu ratho gamanam apratihataM yasya tasya vAyoH / " rathaH syAtsyandane kAye caraNe ca " iti vizvaH suto hanumAn / rAkSasendra // 245 // sUnaH nikumbhaH tayoH bhRzasaramAgataroSayoH yadyuddhaM babhUva tasmintraNe pavanasutena sAdite sati rAkSasAnAM balaM mayamAvivezetyAkarSaH / ' anena vakSyamANakathopakSepaH' ityubhau / tatra 'vyapete tu jItre ityAdika masaGgatamiva dRzyate / asmatpace dazarathazabda eka eva gauNArtha iti mantavyam / dazarathasuto'syAstIti dazarathasuta iti vA / pavanasutena raNe nikumme sAdite sati yuddhaM na mAtrAyAhAraH na babhUva parapakSe raNakartu ramAvAditi vA // 24 // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir babhUva / puSpitAyAvRttam / uttaratra bhujaGgaprayAtam // 24 // vyapete viti| dizaH sasvanuH pratidhvani cakuH / paphAleva pusphoTeva / balaM karma bhayaM / / kartR // 25 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptasaptatitamaH sargaH / / 77 / / vyapete tu jIve nikumbhasya hRSTA vineduH plavaGgA dizaH sasvanuzca / cacAleva corvI paphAleva ca dyaurbhayaM rAkSasAnAM balaM cAviveza // 25 // ityArSe zrIrAmAyaNevAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptasaptatitamaH sargaH // 77 // nikumbhaM ca hataM zrutvA kumbhaM ca vinipAtitam / rAvaNaH paramAmarSI prajajvAlAnalo yathA // 1 // nairRtaH krodha zokAbhyAM dAbhyAM tu primuunychitH| kharaputraM vizAlAkSaM makarAkSamacodayat // 2 // gaccha putra mayA''jJapto balenAbhi smnvitH| rAghavaM lakSmaNaM caiva jahi tAMzca vanaukasaH // 3 // rAvaNasya vacaH zrutvA zaramAnI khraatmjH| bADha mityabravIddhRSTo makarAkSo nishaacrH||4|| so'bhivAdya dazagrIvaM kRtvA cApi pradakSiNam / nirjagAma gRhAcchubhrA drAvaNasyAjJayA balI // 5 // samIpasthaM balAdhyakSaM kharaputro'bravIdidam / rathazcAnIyatAM zIghraM sainyaM cAhUyatAM tvarAt // 6 // tasya tadvacanaM zrutvA balAdhyakSo nishaacrH| syandanaM ca balaM caiva samIpaM pratyapAdayat // 7 // atha makarAkSanirgamo'STasaptatitame / prathamapakSe ayaM dazamyAM prAtaH, dvitIyapakSe tu dazamyAM prAtarArabhya kampanavadhaprahastavadharAvaNamukuTabhaGgakumbhakarNa prabodhatadhAH, athAparAhe brahmAstrabandhaH, rAtrau tnmoksslngkaadhnkumbhnikumbhyuupaakssshonnitaakssprjngkkmpnmkraakssvdhaaH| nikumbhaM cetyAdi // 1 // parimUcchitaH vyAptaH ||2-5||vraat tvarayA // 6 // pratyapAdayat prApayat // 7 // saMkSepaH kRtaH / navamyArAtriyuddhe kumbhAdInAM vdhH||2||25|| iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM saptasaptatitamaH sargaH // 7 // 4 // 2 // parimUJchitaH vyAptaH // 2 // gaccheti / rAghavaM lakSmaNaM ca jahi / vastutastu-rAghavaM lakSmaNaM ca, vineti zeSaH / vanaukasaH jahIti sambandhaH // 3-5 // tvarAta | sa-sAmAnyato bhayamiyutam / tatra vizeSamAha-spapeta iti / jIve vyapete zazIrAdapagate / / 25 // yadyapi kumbhavadhaH prAgiti kumbha nikumbha ceti varUpam / tathApi nikumbho'tiyakamAniti vA'pAhito nikummaSadha iti vA nimragrahaNa prAgiti mantavyam // 1 // tvarAda tvaraNA, svarayA atatIti varAt taspa sampusiriti yA // 6 // For Private And Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 247 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Avaha coya | atretikaraNaM draSTavyam // 8 // atha tAnityAdicatuH zlokyekAnvayA // 9-12 // makarAkSasyeti / samAgatAH samAjagmuH // 13 // te kAmarUpiNa ityAdizlokadvayamekAnvayam / spaSTam // 14-16 // prabhraSTa iti / karAttasya Arttakarasya vazIkRtakarasya, laghur3astasyeti yAvat pradakSiNaM rathaM kRtvA Aruroha nizAcaraH / sUtaM saMcodayAmAsa zIghraM me rathamAvaha // 8 // atha tAna rAkSasAn sarvAna makarAkSo'bravIdidam / yUyaM sarve prayuddhayadhvaM purastAnmama rAkSasAH // 9 // ahaM rAkSasarAjena rAvaNena mahAtmanA / AjJaptaH samare hantuM tAvubhau rAmalakSmaNau // 10 // adya rAmaM vadhiSyAmi lakSmaNaM ca nizAcarAH / zAkhAmRgaM ca sugrIvaM vAnarAzca zarottamaiH // 11 // adya zUlanipAtaizca vAnarANAM mahAcamUm / pradahiSyAmi saMprAptaH zuSkendhana mivAnalaH // 12 // makarAkSasya tacchrutvA vacanaM te nizAcarAH / sarve nAnAyudhopetA balavantaH samAgatAH // 13 // te kAmarUpiNaH sarve daMSTriNaH piGgalekSaNAH / mAtaGgA iva nardanto dhvastakezA bhayAnakAH // 14 // parivArya mahA kAyA mahAkAyaM kharAtmajam / abhijagmustato hRSTAzcAlayanto vasundharAm // 15 // zaGkhabherIsahasrANAmAhatAnAM samantataH / kSvelitAsphoTitAnAM ca tataH zabdo mahAnabhUt // 16 // prabhraSTo'tha karAttasya pratodaH sArathestadA / papAta sahasA caiva dhvajastasya ca rakSasaH // 17 // tasya te rathayuktAzca hayA vikramavarjitAH / caraNairAkulairgatvA dInAH sAsramukhA yayuH // 18 // pravAti pavanastasmin sapAMsuH kharadAruNaH / niryANe tasya raudrasya makarAkSasya durmteH|| 19 // // 17 // vikramavarjitAH vividhapadanyAsavirahitAH / prathamamA kulezvaraNairgatvA pazcAdyayurityarthaH // 18 // sapAMsuH ata eva kharadAruNaH kharaH paruSaH tvarayA / / 6-9 / / ahaM rAkSasarAjenetyAdizlokadvayasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-ahaM rAvaNena rAmalakSmaNau hantumadyAjJapto yadyapi tathApi lakSmaNaM rAmaM, vineti zeSaH / vAnarAna vadhiSyAmIti sambandhaH // 10- 13 // dhvastakezAH viprakIrNakezAH ata eva bhayAvahAH // 14-17 // tasyeti / vikramavarjitAH vividhapAdavinyAsarahitAH / prathamamAkulaizvaraNairgatvA pazcAdyayurityarthaH // 18 // sarpAsuH ata eva kharaH paruSaH // 19 // 20 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN sa0 78 | // 240 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org dAruNo bhayaGkarazca // 19 // tAnItyAdizlokadvayamekAnvayam / asakRddAsibhinnA ityanena zauryAtizayaH suucitH| yuddhakauzalAH yuddhakuzalAH |svaarthe'nn| 31 ahamahamiti vadantaH acintya nirgatA iti pUrveNa sambandhaH // 20 // 21 // iti zrIgovinda 0 zrIrAmA0 rana* yuddhakANDa aSTasaptatitamaH sargaH // 7 // tAni dRSTvA nimittAni rAkSasA vIryavattamAH / acintya nirgatAH sarve yatra tau rAmalakSmaNau // 20 // dhanagaja mahiSAGgatulyavarNAH smrmukhessvskRdgdaasibhinnaaH| ahamahamiti yuddhakauzalAste rajanicarAH paritaH samunnadantaH // 21 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTasaptatitamaH sargaH // 78 // nirgataM makarAkSaM te dRSTvA vaanryuuthpaaH| AplutyasahasA sarve yoddhukAmA vyvsthitaaH||1|| tataHpravRttaM sumahada tayuddhaM romaharSaNam / nizAcaraiH plavaGgAnAM devAnAM dAnavairiva // 2 // vRkSazUlanipAtaizca shilaaprisspaatnH| anyonyaM mardayanti sma tadA kpinishaacraaH|| 3 // zaktikhagagadAkuntaistomaraizca nizAcarAH / paTTiIbhindi pAlaizca nirghAtaizca smnttH||4|| pAzamudgaradaNDaizca nikhAtaizcApare tadA / kadanaM kapivIrANAM cakruste rajanI craaH||5|| bANodhairarditAzcApi kharaputreNa vaanraaH| sambhrAntamanasaH sarve dudruvurbhypiidditaaH||6|| tAn dRSTvA rAkSasAH sarve dravamANAn valImukhAn / neduste siMhavaddaSTA rAkSasA jitakAzinaH // 7 // vidravatsu tadA veSu vAna reSu smnttH|raamstaan vArayAmAsa zaravarSeNa rAkSasAn // 8 // atha makarAkSavadha ekonAzItI-nirgatamiti // 1-3 // zaktItyAdizyokadvayamekAnvayam / nikhAteH aayudhvishessH| nitiriti pAThe azanimi rityarthaH / kecinizAcarAH zaktikhagAdibhiH apare rajanIcarAH pAzamudgarAdibhizca kadanaM cakuriti yojanA // 4-6 // tAn dRTveti / rAkSasAH jita ghaneti / ahamahamiti vadanta iti sambandhaH // 21 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm aSTasaptatitamaH sargaH // 8 // // 1-3 // nirghAteH nirghaatsNjnykaayudhvishessaiH||4-6|| taaniti| jitena jayena kAzanta iti jitkaashinH| rAkSasAH jitakAzinA, abhavanniti koSaH // -2014 For Private And Personal Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bAga.. 248 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzina iti bhinnaM vAkyam / jitaM jayaH tena kAzanta iti tathoktA jitakAzinaH babhruvuriti zeSaH / anyathA dvitIyarAkSasa padavaiyarthyaM syAt // 7-10 // rAmAnu0 tiSTheti / dvandvayuddhaM dadAmi ta iti pAThaH // 10 // yattadeti / svakarmasthaM vadhakarmastham / yathA pitA hatastathA vadhyamityarthaH / yadrA kSAtradharmakarmAnutiSThanta / vAritAna rAkSasAn dRSTvA makarAkSo nizAcaraH / krodhAnalasamAviSTo vacanaM cedamabravIt // 9 // tiSTha rAma mayA sArdhaM dvandvayuddhaM dadAmi te / tyAjayiSyAmi te prANAn dhanurmuktaH zitaiH zaraiH // 10 // yattadA daNDakAraNye pitaraM hatavAn mama / madagrataH svakarmasthaM dRSTvA roSo'bhivardhate // 11 // dUhyante bhRzamaGgAni durAtman mama rAghava / yanmayA'si na dRSTastvaM tasmin kAle mahAvane // 12 // diSTA'si darzanaM rAma mama tvaM prAptavAniha / kAMkSito'si kSudhArtasya siMhasyevetaro mRgaH // 13 // mityarthaH / svakarmasthamiti sutarAmakRtyaniratamiti vA'rthaH // 11 // dAnta iti / tasmin kAle mahAvane yadyasmAnna dRSTo'si tasmAnmamAGgAni dahyante / tadAnImeva dRSTazvetpratikAreNa tApaH zAmyedityarthaH / / 12-15 // yattadeti / yasmAnmama pitaraM hatavAn tasmAnmadyataH tiSThantam / svakarmasthamityatra su akarmasthamiti chedaH / sutarAmakRtyanirataM dRSTvA tvAmiti zeSaH // 11 // dahyanta iti / tasmin kAle pitRvadhasamaye yasmAnna dRSTo'si ato mamAGgAni dahyante, tadAnImeva dRSTazcetpratIkAreNa tApazAmyedityarthaH // " vAritAna rAkSasAn dRSTvA" ityArabhya "ye tvayA nihatA vIrAH" ityantasya vAstavArthastu makarAkSo rAmaniSThurabhASaNa pravRtto'pi makarAkSavANI rAmaM prakArAntareNAha - vAritA nityArabhya lokapana krodhAnalasamAviSTa ityetattasya svarUpakathanam // tiSTheti / he rAma! te tava dhanurmuktaH zaraiH me mama prANAna tyAjayiSyAmi / mayA sArdhaM tiSTha dvandvayuddhe jahIti sambandhaH // yattadetyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / he durAtman ! duSTeSvapyAtmA antaHkaraNaM dayAsAraM yasya rAghava ! yat yasmAt madamataH mat mattaH agrataH pUrvameva maddadhAtpUrvamevetyarthaH / daNDakAraNye mama pitaraM svakarmasthaM sutarAmakRtyanirataM dRSTvA itavAn tasmAttasmin kAle mahAvane mayA tvaM na dRSTaH tammAzvastavadhAbhAvAditi zeSaH / aGgAni dahyante roSazcAbhivarddhata iti sambandhaH // 12 // diSTacetyasya ivazabdo vAkyAlaGkAre / siMhasya siMhasadRzasya kSudhA tasya tvadarzanaM kadA bhaviSyatIti kSudhayA Artasya mRga iva mRgyate brahmAdibhiriti mRgaH sarvezvaraH ata eva itaraH prapaJcAtItaH ata eva kAMkSitaH, brahmAdibhi For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 79 // 248|| Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir astrairiti / mahAhave nimitte / yena vA anyenAyudhenAbhyastaM tenaiva yudhi vartatAm bhavAniti zeSaH // 16 // uttarottaravAdinam, bahupralApinamityarthaH // 17 // yuddhena vinA prahAreNa vinA // 18 // 19 // svAzitAH suSThu AzitavantaH // 20 - 23 // jyAtalayoH zabdaH jyAtaThayoH saMgharSajaH zabdaH adya madvANavegena pretarAGgiSayaM gataH / ye tvayA nihatA vIrAH saha taizca sameSyasi // 14 // bahunA'tra kimuktena zRNu rAma vaco mama / pazyantu sakalA lokAstvAM mAM caiva raNAjire // 15 // astrairvA gadayA vApi bAhubhyAM vA mahAhave / abhyastaM yena vA rAma tenaiva yudhi vartatAm // 16 // mukarAkSavacaH zrutvA rAmo dazarathAtmajaH / abravIt prahasan vAkyamuttarottaravAdinam // 17 // katthase kiM vRthA rakSo bahUnyasadRzAni tu / na raNe zakyate jetuM vinA yuddhena vAgbalAt // 18 // caturdazasahasrANi rakSasAM tvatpitA ca yaH / trizirA dUSaNazcaiva daNDake nihatA mayA // 19 // svAzitAstava mAMsena gRdhragomAyuvAyasAH / bhaviSyantyadya vai pApa tIkSNatuNDanakhAGkurAH // 20 // rAvaNaivamuktastu kharaputro nizAcaraH / bANadhAnamucattasmai rAghavAya raNAjire // 21 // tAn zarAn zaravarSeNa rAmazciccheda naikadhA / nipeturbhuvi te cchinnA rukmapuGkhAH sahasrazaH // 22 // tadyuddhamabhavattatra sametyAnyonyamaujasA / rakSasaH kharaputrasya sUnodazarathasya ca // 23 // jImUtayorivAkAze zabdo jyAtalayostadA / dhanurmuktaH svanotkRSTaH zrayate ca raNAjire // 24 // devadAnavagandharvAH kinnarAzca mahoragAH / antarikSagutAH sarve draSTukAmAstadadbhutam // 25 // viddhamanyonyagAtreSu dviguNaM vardhate param / kRtapratikRtAnyonyaM kurutAM tau raNAjire // 26 // svanotkRSTaH svaneSUtkRSTaH // 24 // 29 // viddhaM vedhanam / vardhate avardhata / kRtapratikRtAnyonyaM kRtasya pratikRtaM yayostau tAdRzAvanyonyaM yasmin riti zeSaH / etAdRzastvaM diSTayA madbhAgyena darzanaM prApto'si ato madbhAgyaM kiM varNyata iti bhAvaH // 13 // adyeti / tvayA bANavegena adya pretarAdviSayaM gato bhaveya miti zeSaH / ato mata matsakAzAta ye zUrAH sumIvAdayaH anihatAH taissaha sameSyasIti sambandhaH // 14 // 15 // apreriti / mahAhave nimitte yena vA yena kena vA abhyastaM tenaiva yudhi vartatAm bhavAniti zeSaH // 16 // uttarottaravAdinaM bahumalApinamityarthaH // 17-19 // svAzitA iti / suSThAzitavantaH // / 20-22 // rAkSasa ityAdisArdhamekaM vAkyam / dhanurmuktasvanaH dhaturguNasvanaH // 23-25 // viddhaM vedhanaM vardhate avardhata / kRtamatikRtAnyonyaM kRtasya pratikRtaM 219 For Private And Personal Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahas Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandit rA. ma // 24 // yuddhakarmaNi tattathoktam / kurutAm akurutAm, yuddhamiti zeSaH // 26-29 // vasudhAM tiSThat vasughAyAmatiSThat / / 30 // vasuSAM vasudhAyAm // 31-3 // TI.yu.kA. rAmamuktAMstu bANodhAna raaksssstvcchindrnne| rakSomuktAMstu rAmo vai naikadhA praacchincchraiH||27|| bANaudhairvitatAH . sarvA dizazca prdishstthaa| saJchannA vasudhA caiva samantAna prakAzate // 28 // tataH kruddho mahAbAhurdhanuzciccheda rakSasaH / aSTAbhirathanArAcaiH sUtaM vivyAdha rAghavaH // 29 // bhittvA zarai rathaM rAmo rathAzvAna samapAtayat / viratho vasudhA tiSThan makarAkSo nishaacrH||30|| tattiSTadrasudhA rakSaHzulaM jagrAha pANinA / trAsanaM sarvabhUtAnAM yugAntAni samaprabham // 31 // vibhrAmya tu mahacchUlaM prjvlttnishaacrH| sa krodhAt prAhiNottasmai rAghavAya mahAhave // 32 // tamApatantaM jvalitaM kharaputrakarAccayutam / bANaistu tribhirAkAze zulaM ciccheda rAghavaH // 33 // sacchino naikadhA zulo divyhaattkmnndditH|vyshiiryt maholkeva rAmabANArdito bhuvi // 34 // tacchUlaM nihataM dRSTvA rAmeNAkliSTa karmaNA / sAdhu sAdhviti bhUtAni vyAharanti nabhogatA // 35 // taM dRSTvA nihataM zUlaM makarAkSo nizAcaraH / muSTimudyamya kAkutsthaM tiSTha tiSTheti cAbravIt // 36 // sa taM dRSTvA patantaM vai prahasya raghunandanaH / pAvakArakhaM tato rAmaH sandadhe tu zarAsane // 37 // tenAstreNa hataM rakSaH kAkutsthena tadA raNe / saJchinnahRdayaM tatra papAta ca mamAraca // 38 // dRSTvA te rAkSasAH sarve makarAkSasya pAtanam / laGkAmevAbhyadhAvanta rAmavANArditAstadA // 39 // dazaratha nRpaputrabANavegai rajanicaraM nihataM kharAtmajaM tam / dadRzuratha surA bhRzaM prahRSTA girimiva vajahataM yathA vikIrNam // 40 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonAzItitamaH srgH|| 79 // ticchUlamiti / nabhogatA nabhogatAni / "supAM suluk-" ityAdinA aakaaraadeshH||35-39|| dazarayeti / girimiva vajrahataM yayeti / dve apyavyaya 240 yiyostAdRzamanyonyaM yasmin yuddhakarmaNi tattathoktam / kurutAm akurutAm // 26-29 // viratha iti| vasudhAsthA, abhUditi zeSaH // 30 // tata rakSaH vasudhA / For Private And Personal Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pade saMbhUyekArthamevAcakSAte / pakSadvaye'pi makarAkSavadhena dazamamahaH samAptam // 40 // iti zrIgo zrIrAmA0 ratna yuddha ekonAzItitamaH sargaH // 79 // athendrajinigamo'zItitame-makarAkSamityAdi / AviSTaH, abhUditi zeSaH // 1-3 // tvamiti / jayasi ajepiiH| punaHzabdastvarthe / mAnuSo punaH makarAkSaM hataM zrutvA rAvaNaH smitinyjyH| krodhena mahatA''viSTo dantAna kaTakaTApayan // 1 // kupitazca tadA tatra kiM kAryamiti cintayan / AdidezAtha saMkruddho raNAyendrajitaM sutam // 2 // jahi vIra mahAvIryo bhrAtarau rAma lkssmnnau| adRzyo dRzyamAno vA sarvathA tvaM blaadhikH||3|| tvamapratimakarmANamindraM jayasi sNyuge| kiM puna rmAnuSau dRSTvA na vadhiSyasi sNyuge||4|| tathokto rAkSasendreNa pratigRhya piturvcH| yajJabhUmau sa vidhivat pAvakaM juha vendrajit // 5 // juhvatazcApi tatrAni raktoSNISadharAH striyH|aajgmusttr sambhrAntA rAkSasyo yatra rAvaNiH // 6 // zastrANi zarapatrANi samidho'tha vibhItakAH / lohitAni ca vAsAMsi khuvaM kArNAyasaM tathA // 7 // sarvato'gniM samAstIrya zarapatraiH satomaraiH / chAgasya kRSNavarNasya galaM jagrAha jiivtH||8|| mAnuSo tu / saMyuge dRSTvA'pi na vaSiSyasi kim ? darzanamAtreNa vssissysyevetyrthH||1|| tathokta iti / jur3ava juhAva / vRddhayabhAva ApaH // 5 // juhvata iti bhAvalakSaNe SaSThI / raktoSNISadharAH RtvigdhAraNAthai raktoSNISANyAnayantya ityarthaH / "lohitoSNISA RtvijaH pracaranti" iti zruteH / sambhrAntAH tvraavtyH| samayAtikamo mA bhUditi tvarayA uSNISANyAninyurityarthaH // 6 // zastrANi, abhavanniti zeSaH / zarapatrANi gundrapatrANi / gundrazca kAza vasudhAyAm tiSThatsava mUla jamAheti sambandhaH // dazamyA makarAkSavadhaH // 31-40 // iti zrImahencaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvavIpikAkhyAyo yuddhakANDa vyAkhyAyAma ekonAzItitamaH sargaH // 79 // 1 // 2 // jahi vIretyAdizlokadvayasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-indra jitavato mama mAnuSajayA ko vA garIyAniti garviSThamindrajitaM pratyAha-jahi vIretyAdilokadvayena / balAdhikastvaM saMyuge adRzyo halyamAno vA sarvathA indraM dRSTA jayasi tathApi mAnucAvapi rAma lakSmaNo saMyuge badhiSyasi kim ? na badhiSyasi ataH to jahi tyaja / " ohAktyAge" iti dhAtoH / tayorasAddhayatvAttajayaviSayAzA tyajeti bhAvaH // 4 // tathokta iti / juhava juhAva, vRDacabhAva ArSaH // 5 // 6 // zakhANIti / zavAdInyabhavaniti zeSaH // 7 // 8 // For Private And Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. // 25 // jaatiiyH| 'sundastejanakaH zaraH" itymrH| zastrANi tomarANi / satomarerityanuvAdAt / zastrANi zarapatrANi ca paristaraNAnyabhavan vibhItakAHTo .yu.kA. samidhaH idhmAni abhavan / vAsAMsi RtviguNIpavAsAMsi / lohitAnyabhavan / kArNAyasaM khuvamAsIt // 7 // 8 // sakRdeveti / vijayaM darzayanti vijaya sakRdeva samiddhasya vidhUmasya mahArciSaH / babhUvustAni liGgAni vijayaM darzayanti ca // 9 // pradakSiNAvartazikha staptahATakasannibhaH / havistat pratijagrAha pAvakaH svayamutthitaH // 10 // hutvA'gniM tarpayitvA ca devadAnavarAkSa sAn / Aruroha sthazreSThamantardhAnagataM zubham // 11 // sa vAjibhizcaturbhizca bANaizca nishitairyutH| AropitamahA cApaHzuzubhe syandanottamaH // 12 // jAjvalyamAno vapuSA tapanIyaparicchadaH / mRgaizcandrArdhacandrazca sa rathaH samalaMkRtaH // 13 // jAmbUnadamahAkamburdIptapAvakasannibhaH / babhUvendrajitaH keturveDUryasamalaMkRtaH // 14 // tena cAdityakalpena brahmAstreNa ca paalitH| sa babhUva durAdharSoM rAvaNiH sumahAbalaH // 15 // so'bhiniryAya nagarA dindrajit samitiJjayaH / hutvA'ni rAkSasairmantrairantardhAnagato'bravIt // 16 // adya hatvA raNe yau tau mithyA pravA jitau vne| jayaM pitre pradAsyAmi rAvaNAya raNArjitam // 17 // sUcakAni // 9 // 10 // hutveti / antardhAnagatam antardhAnazaktiyuktam // 11 // 12 // jAjvalyamAna iti / mRgaiH mRgAkArapratimAbhiH / candraH / cndraakaarH| ardhacandreH rcnaavishessaiH|| 13 // jAmbUnadamahAkambuH sauvarNamahAvalayayuktaH / "kamburnA valaye zaGke" ityamaraH // 14 // 15 // rAkSasaH | niRtidevatAke / antarSAnagataH antardhAnazaktiM prAptaH ataH ityuktvA'ntaradhIyatetyanena na virodhaH // 16 // adya havetyAdicokadvayamakAnvayam I // 25 // zarahome vijayaM darzayanti, anyatra yuddha vijayo nAsti tathApi jIvataH punarlApraveza eva jaya ityavagantavyam // 9 // 10 // antardhAnagatam antardhAnazaktiyuktam Mu1 // 12 // mRgaiHpratimArUpaiH candrArdhacandrezva cndraardhcndraakaarrcnaavishessaiH||13||jaambuundmhaakmyuH sauvarNavalayasaMyuktA"kamburnA balaye shngkh"itymrH||14||15|| so'miniryAya rAkSasaiHmanve: nitidevatAkaiH mantraiH / antardhAnagataH antardhAna zakti prAptaH ataH ityuktvA'ntaradhIyatetyuparitanena na virodhaH // 15 // adya hatvetyAdi For Private And Personal Use Only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org adya nirvAnarAmiti / piturityadhyAhAraH / pituH paramaprItiM paramaprIti prati, pituH prItimuddizyetyarthaH / adya salakSmaNaM rAmaM hatvA uIM nirvAnA kariSya iti saMbandhaH // 17-19 // sa dadazaiti / nAgau trizirasAviveti dRSTAntena rAmalakSmaNayormahApuruSalakSaNapRthulonnatabhujaziraskatvaM ghotyate / adya nirvAnarAmurvI hatvA rAmaM salakSmaNam / kariSye prmpriitimityuktvaa'ntrdhiiyt|| 18 // ApapAtAtha saMkruddho dazagrIveNa coditaH / tIkSNakArmukanArAcaistIkSNastvindraripu raNe // 19 // sa dadarza mahAvIryo nAgau trizirasA viva / sRjantAviSujAlAni vIrau vAnaramadhyagau // 20 // imau tAviti saJcintya sajyaM kRtvA ca kArmukam / santa tAneSudhArAbhiH parjanya iva vRSTimAn // 21 // sa tu vaihAyasaM prApya sarayo rAmalakSmaNau / acakSurviSaye tiSThana vivyAdha nizitaiH zaraiH // 22 // tau tasya zaravegena parItau raamlkssmnnau| dhanuSI sazare kRtvA divyamastraM pracakratuH // 23 // pracchAdayantaugaganaM zarajAlairmahAbalau / tamastraiH sUryasaGkAzairneva pasTazatuH shraiH||24|| sa hi dhUmAndhakAraM ca cakre prcchaadynnbhH| dizazcAntardadhe shriimaaniihaartmsaavRtaaH|| 25 // naiva jyAtalanirghoSo na ca nemikhursvnH| zazruve caratastasya na ca rUpaM prakAzate // 26 // sRjantau srakSyantau / sakalarAkSasakSayakAriNAvityarthaH // 20 // imau tAviti / santatAna vavarSa ||21||vaihaaysN vihAyasA gamanam // 22-24 // sa hIti / nabhaH pracchAdayan / hetau zatapratyayaH / antrdhaapyaamaasetyrthH| dhUmAndhakAramiti nIhAratamasAvRtA iti ca pUrvamevotpAtakaluSatvamucyate // 25 // 26 // lokadvayamekaM vAkyam / tasya prAtItikArthaH spaSTaH / raNe salakSmaNaM rAmaM hatvA gatvA vane yo mithyA pratrAjitau rAmalakSmaNI, vineti zeSaH / Ahave hatvA, vAnarAniti zeSaH / urSI nirvAnarI kRtvA rAvaNAya jayaM pradAsthAmIti evaM pitre pIrti kariSyAmi cetyuktvA antaradhIyateti sambandhaH // 17-19 // sUjanto nayantI // 20 // santatAnedhArAbhiH nirantaravANadhArAmiH // 21 // hAyasaM vihAyassambandhimArgam // 22-24 // sa dIti / nabhaH pracchAdayanniti heto zatapratyayaH / dizam antardadhe antardhApayAmAsa // 25 // 26 // For Private And Personal Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 251 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ghanAndhakAra iti / ghanAndhakAre ghanakAlimavati // 27-29 // rAmAnu0 dhanAndhakAre dhanayuktAndhakAravaniviDe // 27 // patagAH pakSiNo bhUtvA / tathA ghanAndhakAre timire zaravarSamivAdbhutam / sa vavarSa mahAbAhurnArAcazaravRSTibhiH // 27 // sa rAmaM sUryasaGkAzaiH zarairdattavaro bhRshm| vivyAdha samare kruddhaH sarvagAtreSu rAvaNiH // 28 // tau hanyamAnau nArAcairdhArAbhiriva parvatI / hemapuGgAnnaravyAghrau tigmAn mumucatuH zarAn // 29 // antarikSe samAsAdya rAvaNiM kaGkapaciNaH / nikRtya patagA bhUmau petuste zoNitokSitAH // 30 // atimAtraM zaraugheNa pIDyamAnau narottamau / tAniSUna patato bhallairanekairnica kRntatuH // 31 // yato hi dadRzAte to zarAnnipatataH zitAn / tatastu tau dAzarathI sasRjAte'stramuttamam // 32 // rAvaNastu dizaH sarvA rathenAtirathaH patan / vivyAdha tau dAzarathI laghvastro nizitaiH zaraiH // 33 // tenAtividdhau tau vIrau rukmapuGkhaiH susaMhitaiH / babhUvaturdAzarathI puSpitAviva kiMzukau // 34 // nAsya veda gatiM kazcinna ca rUpaM dhanuH zarAn / na cAnyadviditaM kiMcit sUryasyevAbhrasamplave // 35 // tena viddhAzca harayo nihatAzca gatAsavaH / babhUvuH zatazastatra patitA dharaNItale // 36 // lakSmaNastu susaMkruddho bhrAtaraM vAkyamabravIt / brAhmamastraM prayokSyAmi vadhArthaM sarvarakSasAm // 37 // tamuvAca tato rAmo lakSmaNaM zubhalakSaNam // 38 // naikasya heto rakSAMsi pRthivyAM hantu marhasi / ayudhyamAnaM pracchannaM prAJjaliM zaraNAgatam / palAyantaM pramattaM vA na tvaM hantumihArhasi // 39 // asyaiva tu vadhe yatnaM kariSyAvo mahAbala / AdekSyAvo mahAvegAnastrAnAzIviSopamAn // 40 // vegavantaH ityarthaH // 30-33 // teneti / susaMhitaiH suSThu nirmiteH // 34 // nAsyeti / abhrasampuve meghAvaraNe // 35-38 // naikasyetyAdi / pracchannaM yuddhabhItyA pracchannam / paThAyantaM palAyamAnam // 39 // asyaiva tviti / AdekSyAvaH prayokSyAvaH / atrAn asrANi / liGgavyatyaya ArSaH // 40 // 41 // ghanAndhakAre sAndratimire / zaravarSamiva udakavarSamiva // 17- 29 // antarikSa iti / patagAH zarAH // 30-35 // akhAn astrANi / AdekSyAvaH prayokSyAvaH // 40 // 41 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN sa0 80 // 251 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyarmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra yadyapa iti / bhUmi bhUvivaram vizate / AtmanepadamArpam / divaM svargam // 12 // rAmAnu0-yadIti / bhUmi bhUvivaram vizate / AtmanepadamArSam / divaM svargam / eta duparittanalokAnAmupalakSaNam / rasAtalam patadhastanalokAnAmupalakSaNam // 12 // ityevamiti / pUvarSamai vRtaH nirIkSate / upAyaM cintayati smetparyaH // 13 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne azItitamaH sargaH // 8 // tamenaM mAyinaM kSudramantarhitarathaM balAt / rAkSasaM nihaniSyanti dRSTvA vAnarayUthapAH // 41 // yadyeSa bhUmi vizate divaM vA rasAtalaM vApi nabhassthalaM vA / evaM nigUDho'pi mamAsvadagdhaH patiSyate bhUmitale gtaasuH||12|| ityeva mukkA vacanaM mahAtmA rghuprviirHplvgrssbhairvRtH|vdhaayraudrsy nRzaMsakarmaNastadA mahAtmA tvaritaM nirIkSate // 43 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe azItitamaH srgH||8|| vijJAya tu manastasya rAghavasya mhaatmnH| sanivRtyAhavAttasmAt saMviveza purNttH||1|| so'nusmRtya vadhaM teSAM rAkSasAnA taravinAm / krodhatAprekSaNaH zUro nirjagAma mahAdyutiH // 2 // sa pazcimena dvAreNa niryayau rAkSasairvRtaH / indrajittu mahAvIryaH paulastyo devakaNTakaH // 3 // atha mAyAsItAvadhaH ekAzItitame-vijJAya vityAdi / aba tRtIyAkSarabhUto yakAro gAyacyA ekonaviMzatitamAkSaram / aSTAdazasahasrazokAH gtaaH||1|| teSAM kumbhakarNAdInAm // 2 // nikumbhilAyAM durjayAtrabalalAbhAya hotukAmastAvatparyantaM rAmalakSmaNayoryuddhodyoga mandIkartu mAyA mA ripsamANo(no) rAmalakSmaNayoH kupitatvena durAsadatvAt sItAsvarUpAbhijJasyAnyasyAbhAvAnumate mAyA~ darzayituM pazcimadvAreNa nirgata ityAi-sa bhUmi bhUvivaram / divaM svargam / etaduparitanalokAnAmupalakSaNam / rasAtalam etadadhastanalokAnAmupalakSaNam // 42 // 45 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm azItitamaH sargaH // 8 // gAyacyA ya ityekonaviMzatitamAkSaraM vijJAya tu manastasya iti shoksy| tatIyAkSareNa ya ityanena saMgrahAti // 1 // so'nusmRtyeti / teSAM kumbhakarNAdInAm // 2 // 3 // For Private And Personal Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahave Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir vA.rA.bha.iy 252 pazcimenetyAdinA // 3 // dRSTvA vicintya / pazcimadvAraniSkAntasya rAmalakSmaNadarzanAsambhavAt / mAyAM paravyAmohakarI zaktim / prAduSkarot prAdurbhAva yAmAsa // 4 // AvRtya sthitena balena, yukta iti zeSaH / yukte rathe sItAM sthApya tatastasyA vadhamarocayaditi sambandhaH // 5-8 // sa ddshaityaadi| indrajittu tato dRSTvA bhrAtarau rAmalakSmaNau / raNAyAbhyudyatau vIrau mAyAM prAduSkarottadA // 4 // indrajittu rathe sthApya sItAM mAyAmayIM ttH| balena mahatA''vRtya tasyA vadhamarocayat // 5 // mohanArtha tu sarveSAM buddhiM kRtvA sudurmtiH| hantuM sItAM vyavasito vAnarAbhimukho yayau // 6 // taM dRSTvA tvabhiniryAntaM nagaryAH kAnanaukasaH / utpeturabhi saMkruddhAH zilAhastA yuyutsavaH // 7 // hanumAn puratasteSAM jagAma kpikunyjrH| pragRhya sumahacchRGga parvatasya durA sadum // 8 // sa dadarza hatAnandA sItAmindrajito rthe| ekaveNIdharAM dInAmupavAsakRzAnanAm // 9 // pari kliSTaikavasa nAmamRjo rAghavapriyAm / rajomalAbhyAmAliptaH sarvagAtrairvarastriyam // 10 // tAM nirIkSya muhUrta tu maithilI ra tyadhyavasya tu / babhUvAciradRSTA hi tena sA janakAtmajA // 11 // tA dInA maladigdhAGgI rathasthA dRzya maithilIm / bASpaparyAkulamukho hanumAn vyathito'bhavat // 12 // abravIttAM tu zokArtI nirAnanda tapasvinIm / sItAM ratha sthitAM dRSTvA rAkSasendrasutAzritAm / kiM samarthitamasyeti cintayan sa mahAkapiH // 13 // lokadvayame kAnvayam / amRjAm anudvartanAm / analArAmiti vA / " mRjR zaucAlaGkArayoH" iti dhAtobhidAditvAdacha / sarvagAtraiH upalakSitAm M // 9 // 10 // adhyavasya nizcitya, viSaNNa iti shessH| nizcaye hetumAha babhUveti // 11 // dRzya dRSTvA // 12 // abravIdityAyardhatrayamekAnvayam / mAyAM paravyAmohakarIM zaktim / prAdurakarota prAdurbhAvayAmAsetyarthaH // 4 // nikumbhilAyAM hotukAmaH pazcimadvAre nirgacchan indrajita svagamana vidhAtukaM| gaDodyoga hAtanivAraNAye mAyAsIta prakaTitavAniti mantavyam // 5-1 // parirakriSTA mlinaam| amjAma udvataMgarahitAma |srvgaatrekpllitaa tAm // 10 // tAM muhUrtamA nirIkSya / aciraraSTatvAt maithilIti avyavasya nizcitya babhUva, viSaNNa iti zeSaH // 11 // 12 // abavIdityAdi sAlokaH sA-yA pUrvam AciraSTA patithamavalokitA / sA janakAtmajA vA neti muhUrta nirIkSya bhAloSa tAmapavasva saiveti nidhitya ahite duHkhe babhUva, duHkhito'bhUditi yAvan / bhaviSya alpakAlavyava dhAnena dRSTeti vA // 11 // For Private And Personal Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sItA rathe sthApitavato'sya kiM samarthitaM ko vA'bhiprAya iti cintayantrabravIt / itirvacanacintanayoH sAdhAraNaH // 13 // saha tairityarSam / hanumAniti 31 zeSaH // 14 // mUcchitaH vyAptaH // 15 // pazyatAM teSAm / anAdare paSThI / mAyayA paramohanazaktyA // 16-18 // kezapakSe kezasamUhe / "pAzaH pakSazca hastazca kalApArthAH kacAtpare" ityamaraH / parAmRzaH aspRshH|| 19 // ghigityAdisArghazlokaH ekAnvayaH / IdRzI jugupsitetyrthH| nRzaMsa nirdaya ! saha tairvAnarazreSThairabhyadhAvata rAvaNim // 14 // tadvAnaravalaM dRSTvA rAvaNiH krodhmuunychitH| kRtvA vikoza nistriMzaM mUrdhni / sItAM parAmRzat // 15 // tAM striyaM pazyatAM teSAM tADayAmAsa rAvaNiH / krozantI rAma rAmeti mAyayA yojita raye // 16 // gRhItamUrdhAM dRSTvA hanumAn dainyamAgataH / zokajaM vAri netrAbhyAmasRjanmArutAtmajaH // 17 // tAM dRSTvA cArusarvAGgI rAmasya mahiSIM priyAm / abravIt paruSaM vAkyaM krodhAdrakSodhipAtmajam // 18 // durAtmanAtma nAzAya kezapakSe parAmRzaH / brahmarSIgAM kule jAto rAkSasI yonimAzritaH // 19||dhik tvAM pApasamAcAraM yasya te matirIdRzI // 20 // nRzaMsAnArya durvRtta kSudra pApaparAkramAanAryasyedRzaM karma ghRNA te nAsti nighRNa // 21 // cyutA gRhAca rAjyAcca rAmahastAcca maithilI / kiM tavaiSA'parAddhA hi yadenAM hantumicchasi // 22 // sItAM ca hatvA na ciraM jIviSyasi kathaMcana / vadhAI karmaNA'nena mama hastagato hyasi // 23 // anArya asajana ! durvRtta durAcAra / kSudra alpabudde / pApaH adharmyaH parAkramo yasya sa pApaparAkramaH / uktamanAryatvaM kAryato darzayati-anAryasyeti / / IdRzaM jugupsitaM karma anAryasyaiva bhavati / he nighRNa nirdaya / te ghRNA jugupsA nAsti / "jugupsA karuNA ghRNA" itymrH||20||21|| aparAdhiSu / ghRNA na kartavyA ata eva enAM hanmItyAzaGkayAparAdhalezopyasyAM nAstItyAha-cyuteti / gRhAta svasadanAt / cakArAt paricArakebhyazca / anena / bandhumukhAdaparAdhakaraNaM nAstItyuktam / rAjyAt raajyopkrnnaac| anena senAmukhena nAparAdha ityuktam / rAmahastAt rakSakahastAca / tanmukhAdapyaparAdha ekAnvayaH / sItA rathe sthApitavato'sya kiM samarthitama ko vA abhiprAya iti cintayantrabravIditi yojanA // 13-18 // durAtmanniti / kezapakSe kezasamUhe // 19 // M // 20 // IzaM juguptitam // 21 // 22 // he vadhAI ! anena karmaNA na ciraM jIviSyasi / hi yato mama hastagato'si // 23 // For Private And Personal Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Maa Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun yanmandir cA.rA.bhU. TI.i.kI. es 1253 // prasaktirnAstItyuktam / maithilI AcArapradhAnakule jAtA / anenAparAdhasvarUpameva na jAnAtItyuktam / yat yenAparAdhakAryeNa enA intumicchasi tAdRzaM ki prayojanamuddizya / aparAdhA aparAdhaM kRtavatI / kartari ktaH // 22 // 23 // ye ceti / he lokavaghya! eSu caturdazalokeSu strIghAtinAM ye kutsitAH lokAH tAn iha jIvitamutsRjya pretya yAtanAzarIraM prApya pratipatsyase prApsyasItyarthaH // 24 // sAyudhaiH sahananasAdhaneH // 25 // aaptntmiti| ye ca strIghAtinAM lokA lokavadhyeSu kutsitAH / iha jIvitamutsRjya pretya tAn pratipatsyase // 24 // iti bruvANo hanumAna saayudhairhribhirvRtH| abhyadhAvata saMkuddho rAkSasendrasutaM prati // 25 // ApatantaM mahAvIrya tada nIkaM vanaukasAm / rakSasAM bhImavegAnAmanIkaM tu nyavArayat // 26 // sa tAM bANasahasreNa vikSobhya harivAhinIm / harizreSThaM hanUmantamindrajit pratyuvAca ha // 27 // sugrIvastvaM ca rAmazca yanimittamihAgatAH / tAM haniSyAmi vaidehI 'madyaiva tava pshytH||28 // imAM hatvA tato rAma lakSmaNaM tvAM ca vAnara / sugrIvaM ca vadhiSyAmi taM cAnArya vibhI SaNam // 29 // na hantavyAH striyazceti yadabravISi plvnggm| pIDAkaramamitrANAM yat syAt kartavyameva tat // 30 // tamevamuktvA rudatI sItAM mAyAmayIM tadA / zitadhAreNa khaDnena nijaghAnendrajit svayam // 33 // yajJopavItamArgeNa bhinnA tena tpsvinii| sA pRthivyAM pRthuzroNI papAta priydrshnaa| tAmindrajitsvayaM hatvA hanumantamuvAca ha // 32 // anIkam anIkaM ca / / 26-29 // na hantavyA iti yat bravISi tavottaraM zRNviti vAkyazeSaH // 30 // 31 // yajJopavItamArgeNa bhinnA / mAga zabdaH prakAravacanaH, yajJopavItadhAraNaprakAreNa bhinnetyarthaH / yajJopavItamAdAya bhinnati pAThAntaram / pUrva mUrghajeSu gRhItAmAdAya / yajJopavItaM bhinnA ye ceti / he lokavadhya! eSu lokeSu caturdazabhuvaneSu / bIghAtinA ye kutsitA lokAH tAn iha jIvitamutsRjya pretya yAtanAzarIrametya pratipatsyasa pratipadyase iti yojanA // 24 // 25 // ApatantamityatrAoM liGgavyatyayaH / rakSasAmanIkaM kartu // 26-28 // imAmityasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-lakSmaNaM rAmaM ca AmitA miti zeSaH / ibhA hatyA tyo cAnArtha vibhISaNaM ca haniSyAmIti smbndhH||29|| amibANI zatrUNAM yatpIDAkaraM tatyApamapi kartavyameva // 30 // 31 // yajJopavItamArgeNa // 25 // For Private And Personal Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir yajJopavItaM yathA bhavati tathA bhinnA, yajJopavItaprakAreNa bhinnetyarthaH // 32-34 // rAmAnu--yajJopavIteti / tena indrajitA / Adhya mUrSajeSu gRhItvA Adhya / / yajJopavItaM yathA bhavati tathA minnA yajJopavItamArgeNa bhinnetyarthaH // 32 // mayeti / rAmasyemAM rAmasambandhinIm / rAmamahiSImiti yAvat // 33 // vAnarA iti / vyAditAsyasya mayArAmasya pazyemA kopena ca niSUditAm / eSA vizastA vaidehI viphalo vaH parizramaH // 33 // tataH khaGgena mahatA hatvA tAmindrajit svayam / hRSTaH sa rathamAsthAya vinanAda mahAsvanam // 34 // vAnarAH zuzruvuH zabda madUre pratyavasthitAH / vyAditAsyasya nadatastadurga saMzritasya ca // 35 // tathA tu sItAM vinihatya durmatiH prahRSTacetAHsa babhUva rAvaNiH / taM hRSTarUpaM samudIkSya vAnarA viSaNNarUpAH sahasA praduhuvuH // 36 // ityApa zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe ekAzItitamaH sargaH // 81 // zrutvA tu bhImanidi zakAzanisamasvanam / vIkSamANA dizaH sarvA duvurvAnararSabhAH // 1 // tAnuvAca tataH sarvAn hanumAna maarutaatmjH| viSaNNavadanAna dInastristAna vidravataH pRthaka // 2 // kasmAdviSaNNavadanA vidravadhve plvnggmaaH| tyaktayuddhasamutsAhAH zUratvaM vanu vo gatam // 3 // vyAttAsyasya / tArga myUhIkRtarAkSasapariveSTanarUpam // 35 // hRSTarUpam atyantahRSTam / viSaNNarUpAH atyantaM viSaNNAH // 36 // iti zrIgovinda rAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekAzItitamaH srgH||8|| | athendrajito nikumbhilAyAM homArambhaH-zrutvetyAdi / zakAzanisamasvanam zakAzanisvanasamamityarthaH // 1 // 2 // kasmAditi / vidravacce vidvaya / / bhinA / mArgazabdaH prakAravacanaH / yajJopavItadhAraNaprakAreNa bhinnetyarthaH // 32 // eSA vaidehI vizastA ato vaH parizramo niSphala 23 // 34 // vAnarA iti / tadurga vyUhIkRtarAkSasapariveSTanarUpaM durga sItAmudizyoktendrajitparuSavAkyAna vAnaravyAmohanAya sampAditamAyAsItAviSayatvAttecAmarthAntaraM noktamityavamantavyam // 35 // iSTarUpam atizayena iSTam / prazaMsAyo rUpa // 36 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDamyAkhyAyAm pakAzItitamaH samaH // 1 // |atyeti / bhImo yo nihodara zabda taM zrutvA, indrajita iti zeSaH / zakrAzanisamasvanaM tamindrajitaM vIkSamANA vizo duhaH // // For Private And Personal Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra prA.rA.bhU. // 254 // www.kobatirth.org sa0-dharaNImiyA vyartham indrajidananarUpArtharahitaM yathA bhavati tathA punaH kiM karotIti vyathAM prAptA bhRzaM nipatanyA tathA zilayA ca rAkSasA nipatanyA zilayA rAkSasA mathitA ityanvayaM manyate // 11 // | AtmanepadamArSam // 3 // pRSThata iti / anutrajadhvam anuvrajata / padavyatyaya ArSaH // 4-10 // tamiti / vyarthamudyatA vyarthe prayuktA // 11-13 // pRSThato'nuvadhvaM mAmagrato yAntamAhave / zUrairabhijanopetairayuktaM hi nivartitum // 4 // evamuktAH suhRSTA vAyuputreNa vAnarAH / zailazRGgANyagAMzcaiva jagRhurhRSTamAnasAH // 5 // abhipetuzca garjanto rAkSasAn vAnararSabhAH / parivArya hanUmantamanvayuzca mahAhave // 6 // sa tairvAnaramukhyaizca hanumAna sarvato vRtaH / hutAzana ivArciSmAna dahacchatravAhinIm // 7 // sa rAkSasAnAM kadanaM cakAra sumahAkapiH / vRto vAnarasainyena kAlAntakayamopamaH // 8 // sa tu kopena cAviSTaH zokena ca mahAkapiH / hanumAna rAvaNirathe'pAtayanmahatIM zilAm // 9 // tAmApatantIM dRSTvaiva rathaH sArathinA tadA / vidheyAzvasamAyuktaH sudUramapavAhitaH // 10 // tamindrajitamaprApya rathasthaM sahasArathim / viveza dharaNIM bhittvA sA zilA vyarthamudyatA // 11 // pAtitAyAM zilAyAM tu rakSasAM vyathitA camUH / nipatantyA ca zilayA rAkSasA mathitA bhRzam // 12 // tamabhyadhAvaJchatazo nadantaH kAnanaukasaH // 13 // te drumAMzca mahAvIryA girizRGgANi codyatAH / kSipantIndrajitaH saGkhye vAnarA bhImavikramAH // 14 // vRkSazailamahAvarSa visRjantaH plavaGgamAH / zatrUNAM kadanaM cakrurneduzca vividhaiH svaraiH // 15 // te dumAniti / indrajitaH indrajitaM prati // 14-18 // vidheyAzcaiH sArathyadhInAzvaiH samAyuktaH // 10 // tamaprApya dharaNiM viveza ata eva sA zilA vyarthamudyatA udyuktA, abhavaditi zeSaH // 11-13 // girizRGgANi tAmeva yA viveza sA zilA punaruyatA upayayAtA / evaM zilAyA pAtitAyAM satyAM rakSAM camUH senA vyathitA antagetA cothitA macitA ityanvayaH / eke tu vyarthamuktA sA zilA'bhUn dharaNIM cAvineza / hanumatA zilAyAM pAtitAyAM rakSasAM camUmbaMdhitA / tathA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 82 // 254 // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 999999999 zUlarazanibhiriti |ashneraayudhtvN zaktivizeSAt // 19 // 20 // sanivAryetyAdi |n sAdhyaM sAdhayitumayogyam, prayojanAbhAvAditi bhaavH||21|| tadevAhavAnaraistairmahAvIrye?rarUpA nishaacraaH|viiryaadbhihtaa vRkSairvyaveSTanta rnnaajire||16|| svasainyamabhivIkSyAtha vAnarA rditamindrajit / pragRhItAyudhaH kruddhaH parAnabhimukho yayau // 17 // sa zaraughAnavasRjana svsainyenaabhisNvRtH| jaghAna kapizArdUlAna sa bahUn dRssttvikrmH||18|| zUlairazanibhiH khaGgaiH paTTizaiH kUTamudgaraiH / te cApyanucarAstasya vAnarAn jaghnurojasA // 19 // saskandhaviTapaiHsAlaiH zilAbhizca mahAbalaH / hanumAn kadanaM cakre rakSasAM bhIma karmaNAm // 20 // sa nivArya parAnIkamabravIttAn vanaukasaH / hanumAna sannivartadhvaM na naH sAdhyamidaM balam // 21 // tyaktvA prANAna viveSTanto rAmapriyacikIrSavaH / yannimittaM hi yuddhayAmo hatA sA janakAtmajA // 22 // imamartha hi vijJApya rAmaM sugrIvameva ca / tau yat pratividhAsyete tat kariSyAmahe vayam // 23 // ityuktvA vAnarazreSTho vArayan sarvavAnarAn / zanaiH zanairasaMtrastaHsabalaH sanyavartata // 24 // tataHprekSya hanUmantaM vajantaM yatra raaghvH| sa hotukAmo duSTAtmA gatazcaityanikumbhilAm // 25 // nikumbhilAmadhiSThAya pAvakaM juhavendrajit // 26 // yajJabhUmyAM tu vidhivat pAvakastena rakSasA / hUyamAnaH prajajvAla maaNsshonnitbhuktdaa||27|| tyaktveti // 22-24 // caityanikumbhilA caitye vidyamAna nikumbhilAkhyadevatAyatanamityarthaH // 25 // nikumbhilAmityargham / jur3ava juhAva // 26 // 27 // codyatAH, gRhItveti zeSaH / gRhItvA yuddhArthamudyatA babhUvurityarthaH / indrajitaM kSipanti AkSipanti sma / tiraskRtaM cakuriti yAvat // 15-20 // parAnIka rAkSasasenAma prANAMstyaktvAprANasnehamapi tyaktvA viceSTantassanto yannimittaM yuddhayAmaH sA hateti vyartho'yaM zrama iti bhAvaH / to rAmasugrIvo / pratividhAste pratikriyAnuSThAne niyokSyate tatkariyAmahe // 21-25 // nikumbhilAmiti / juhava juhAva // dazamyA pUrvAhe nikumbhilAgamanam // 25 // homazoNitabhuka homArthamAhutitvena prakSiptazoNitabhuk // 27 // For Private And Personal Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 255 / / www.kobatirth.org sa iti / homazoNitaM zoNitahomaH // 28 // nayAnayajJAH zAstrIyAzAstrIyavidaH // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITA khyAne yuddhakANDavyAkhyAne vyazItitamaH sargaH // 82 // so'ci pino dadRze homazoNitatarpitaH / sandhyAgata ivAdityaH sutItro'gniH samutthitaH // 28 // athendraji drAkSasabhUta tu juhAva havyaM vidhinA vidhAnavit / dRSTvA vyatiSThanta ca rAkSasAste mahAsamUheSu nayAnayajJAH // 29 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe yazItitamaH sargaH // 82 // rAghavazvApi vipulaM taM rAkSasavanaukasAm / zrutvA saGgrAmanirghoSaM jAmbavantamuvAca ha // 1 // saumya nUnaM hanumatA kriyate karma duSkaram / zrUyate hi yathA bhImaH sumahAnAyudhasvanaH // 2 // tadgaccha kuru sAhAyyaM svabalenAbhisaMvRtaH / kSipramRkSapate tasya kapizreSThasya yudhyataH // 3 // RkSarAjastathoktastu svenAnIkena saMvRtaH / Agacchat pazcimaM dvAraM hanumAn yatra vAnaraH // 4 // athAyAntaM hanUmantaM dadarzarkSapatiH pathi / vAnaraiH kRtasaGgrAmaiH zvasadbhirabhisaMvRtam // 5 // dRSTvA pathi hanUmAMzca tadRkSabalamudyatam / nIlameghanibhaM bhImaM sannivArya nyavartata // 6 // sa tena harisainyena sannikarSa mahAyazAH / zIghramAgamya rAmAya duHkhito vAkyamabravIt // 7 // samare yuddhayamAnAnAmasmAkaM prekSatAM puraH / jaghAna rudatIM sItAmindrajidrAvaNAtmajaH // 8 // udbhrAntacittastAM dRSTvA viSaNNo'hamarindama / tadahaM bhavato vRttaM vijJApayitumAgataH // 9 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atha mAyAsItAvadhamUrcchitarAmasAntvanaM vyazItitame - rAghavazvApItyAdi / jAmbavantaM yadRcchayA sannihitam // 1 // saumyeti / yathA yataH // 2-6 // rAmAnu0 atheti / vAnaraiH kRtasAmeriti pAThaH // 5 // sa teneti / harisainyena saha / sannikarSam, rAmasyeti zeSaH // 7-11 // homazoNitatarpitaH zoNitahomena tarpita ityarthaH // 28 // 29 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM dyazItitamaH sargaH // 82 // 14 // atheti / zvasadbhiH sItAvipattismRtijaduHkhAnnizvasadbhirityarthaH // 5 // udyataM yuddhAyodyuktam // 6 // sa iti / harisainyena saha For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN. sa0 83 // 255 // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahar Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir VI asiJcanniti / ucchikham udgatajvAlam / "ahitiH zikhA striyAm" ityamaraH // 12 // hetvarthasaMyutaM heturupapattiH arthaH prayojanam / heturUpo'rtho'bhi. yo hetvartha iti vA // 13 // evaM sItAhananazravaNajanitamanavadhikamadhairyamAzrayantaM rAmamAzvAsayituM lakSmaNo'nvAruhyavAdena dharmAdharmayoH svarUpaM khaNDayan nItizAstrAnusAreNa balameva pradhAnatayA''lambyatAmityAha-zubha ityAdinA sargazeSeNa / pitRvAkyaparipAlanAdirUpe zubhe vartmani tiSThantam, sthiratayA tasya tadvacanaM zrutvA rAghavaH shokmuunychitH| nipapAta tadA bhUmau chinnamUla iva dumaH // 10 // taM bhUmau devasaGkAzaM patitaM prekSya rAghavam / abhipetuH samutpatya sarvataH kapisattamAH // 11 // asiJcan salilaizcainaM pdmotplsugndhibhiH| pradahantamanAsAdyaM sahasA'nimivocchikham // 12 // taM lakSmaNo'tha bAhubhyAM pariSvajya suduHkhitaH / uvAca rAmamasvasthaM vAkyaM hetvarthasaMyutam // 13 // zubhe vartmani tiSThantaM tvAmArya vijitendriyam / anarthebhyo na zaknoti trAtuM dharmoM nirarthakaH // 14 // tadanutiSThantamityarthaH / vijitendriyaM hastaprAptarAjyaparityAjakayoH kaikeyIdazarathayoruparyapi manaHkAluSyAbhAvena vijitendriyaM tvAm / nirarthakaH avastu bhUtaH, aprAmANika iti yAvat / zazaviSANavat kevalavyavahAramAtrAvalambano dharmaHanarthebhyaH vyasanebhyaH trAtuM vyasanAni nivArayitum na zaknoti / satidharmiNi dharmAzcintyante' iti nyAyAditi bhaavH| nirarthakameva tvayA pitRvacanaparipAlanamArabdham / AdAveva mayoktamiti bhaavH| dharma ityupalakSaNam / / satrikarSam, rAmasyeti zeSaH // 7-12 // tamiti / hetvarthasaMyutaM heturUpArthayuktam, yuktiyuktamiti yAvat // 13 // atha lakSmaNo rAvaNasyAdharmiSThasya vinAzAdarzanAta prAptarAjyaparityAgapUrvakapitRvacanaparipAlanarUpadharmaviziSTasya zrIrAmasya tatphalabhUtasaukhyAdarzanAta sItAvadharUpaduHkhapradarzanAca svayaM vyasanAtizayena kaluSi tAntaHkaraNassan dharma eva nAstItyAha-zubhe vamanItyAdinA / yadvA lakSmaNo dharmAdharmayohitAhitasAdhanatvaM jAnannapi sItAhananavaNajazokAkrAntacittassana sa-zume vedavihite vArmani mAge tiSThantaM tvAm anarthebhyaH duHkhebhyaH / trAtuM dharmo yasmAna zaknoti tasmAbhirarthaka iti yojanA / Aryavijitendriyamiti padamekaM vA / AryArtha pitra vijitendriyaM rAjyAdi viSayaspRhArahitatvAdvijitamanaske "nAimarthaparo devi lokamAvastumutsahe / vidi mAmRdhibhistulyaM kevalaM dharmamAsthitan" ityukteH kevalaM dharmAvalampine tvAM sa dharmaH / urvaritaM pUrvavat / idAnI dharma evaMvidho'pi pAkhasamaye rakSatIti sa kartavya evetyAntaranikamAvAkSe'pyantuM zakyate zlokaH / tathAhi-anarthebhyaH evaMviSebhyaH dharmasvAM jAtuM zaknoti yataH sana nirarthaka rati // 14 // For Private And Personal Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. agho'pi nirarthakaH san rAvaNamarthebhyo na nivArayituM zaknotItyarthaH // 14 // nanu kathamanayoraprAmANikatvamityapekSAyAM tatra ki pratyakSaM pramANam, utAnu TI.yu.kA. mAnam, atha zabdo vA ? nAya ityAha-bhUtAnAmiti / sthAvarANAM jaGgamAnAM ca bhUtAnAM padArthAnAm yathA darzanaM pratyakSata upalambhanam asti / tathA dharmA Res bhUtAnAM sthAvarANAM ca jaGgamAnAM ca darzanam / yathA'sti na tathA dharmastena nAstIti me mtiH|| 15 // yathaiva sthAvaraM vyaktaM jaGgamaM ca tathAvidham / nAyamarthastathA yuktastvadvidho na vipadyate // 16 // dharmayoH darzanaM na astItyanuSaGgaH / tena adarzanena dharmo'dharmazca nAstIti me matiH nirnnyH||15|| uktamevArtha pratyakSAnugrAhakeNa taNa Dhayati-yatheti / / yathaiva sthAvaraM vyaktaM pratyakSata upalabdham / jaGgamaM ca tathAvidhaM vyaktaM bhavati / ayaM dharmAdharmarUpo'rthaHtathA yukto na bhavati, tathA pratyakSo na bhvtiityrthH| anavaratadharmasevinA raghunAthena 'ayuddhadhamAnaM samare na hantuM tvamihAIsi ' ityAdinA brahmAstraprayoganivAraNena krodhAviSTassan dharmAdharmayorarthAnarthahetutvaniyamaM nirA karoti-zubhe vartmanItyAdinA / pitRvAkyaparipAlanarUpe zubhe vartmani dharmamArge tiSThantaM tatrApi vijitendriyaM hastaprAptarAjyaparityAjakayoH kaikeyIdazarathayorupari manAkAluSyAbhAvena jitendriyam / 'nAhamarthaparo devi lokamAvastumutsahe / viddhi mAmRpibhistulya kevalaM dharmamAsthitam // " ityuktamakAreNa kevaladharmaikamavaNaM tvAM dharmaH anarthebhyastrAtuM na zaknotIti yat tato'bhyudayaphalatvenAnumAtumazakyatvAnnirarthako'nupAdeya ityarthaH / niSpramANako vA // 14 // nanu prAmANikasya dharmasya / kathamanupAdeyatvamityAzaya tatsadbhAve kimanumAnaM pramANama, uta pratyakSam ? iti dvedhA vikalpya dharmo'sti phaladarzanAdityanumAnapakSaM phalAdarzanAnAstIti pUrva zloke nirAkRtyedAnI pratyakSa nirAkartumAha-bhUtAnAmiti / bhUtatvaM satyatvam / bhUtAnA styaanaamityrthH| sthAvarANAM jamAnA ca darzanaM pratyakSata upalambhanaM yathA'sti tathA dharmasya darzanaM nAsti yataH tena kAraNena dharmo nAstIti me matiriti sambandhaH // 15 // uktamevArtha satarka vizadayati-yathaiveti / sthAvaraM yathaiva vyaktaM pratyakSata upalabdha jaGgamaM ca tathAvidha vyaktaM bhavati, ayaM dharmarUpo'rthaH tathA yukto na bhavati pratyakSo na bhavatItyarthaH / tena nAstIti me matirityanuSaGgaH / sA-dharmoM vartata iti pravAdamAnataste siddhavakatvakalpamAtraM tasyoktvA vastutastu yatassa phalAnumeyastadeva nAstIti sa eva nAstItyAha-bhUtAnAmiti / sthAvarANA mahIhAdInAm / jamAnA prANinAm eta dAdInAM bhUtAnAm / yathA pratyakSato darzanaM yayA'stIti santaH / etena tathA dharmaH prAtyakSika iti sa nAstyeveti cAkimataM prasannayato me matiH / yatu svayaM sukhAparokSadarzanaM yathA'stIti vyAzyAya "yattu yathA sthAva rAdInAM darzanAttathA dharmasya darzanAmAvAdamoM nAstIti " vyAcakSate tana yogyAnupalambhasyaivAmAvasAdhakatvAddharmasya pizAcAdivadayogyatvAditi nAmojimaDUna vyAkhyAtaM tattu cArvAkamatAvalambanena pUrvapakSaprasanameva tIrthAmigresamiti na samajhasamivAvusamupazamdAdhyAhAreNAdhyAhatasyApi sthAvarapadAryAnvayAyogyatvena mauladarzanapadAsvArasyAcApyayuktama | na tathA darzanamityetAvatA dharmaste tvadiSaye na nAstIti me matiH / tena pizita locanAnapagamena dharmo nAstIti me matiH / pUrvapakSamAtraM prasajitam / vastutastu kAlasahAye vyakto bhavati dharma iti bhAvaH // 15 // For Private And Personal Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yadi kazciddho'dharmA vA'rthaH pratyakSasiddhaH syAt tAI sa jaGgamatayA vA sthAvaratayA dRzyeta / na ca dRzyate / tasmAnAsau pratyakSa iti bhAvaH / kiMca tvadviSo na vipadyate / dharmasya pratyakSasiddhatayA sadbhAve tvadvidhaH dhArmikaH vipatti nApnuyAt / rAvaNazcArtha na prApnuyAdityapi draSTavyam // 16 // nApyanu mAnaM dharmAdharmayoH pramANamityAha-yadIti / yadyadharmoM bhUto bhavet tadA adharmayukto rAvaNaH narakaM vrajet vyasanaM gacchet / yadi dharmo bhUto bhavet tadA / dharmayukto bhavAzca evaM vyasanaM nApnuyAt / vyasanAvyasanarUpakAryAbhyAM hi dharmAdharmAvanumayo / na tathA saMbhavati / dhArmikatayA'bhimate tvayi vyasanadarza yadyadharmo bhavedbhUto rAvaNo narakaM vrajet / bhavAMzca dharmayukto vai naivaM vyasanamApnuyAt // 17 // tasya ca vyasanAbhAvAda vyasanaM ca gate tvyi| dharmo bhavatyadharmazca prsprvirodhinau|| 18 // dharmeNopalabheddharmamadharma caapydhrmtH| yadyadharmeNa yujyeyuryeSvadharmaH pratiSThitaH // 19 // nAt / adhArmikatayA'bhimate rAvaNe vyasanAdarzanAcca / sAdhyavati pakSe hetvabhAvAt svarUpAsiddho heturityrthH||17|| viruddhatvAcca sukhaduHkhayoH kAryayo / na dharmAdharmAnumApakatvamityAha-tasya ceti / tasya cAdharmiSThasya rAvaNasya vyasanAbhAvAt / vyasanAbhAvazabdena sukhaM lakSyate, sukhsdbhaavaadityrthH| tvayi ca paramadhArmike vyasanaM duHkhaM gate sati dharmaH adharmo bhavati adharmaphalaprado bhavati / cakArAdadharmo'pi dharmaphalAbhyudayaprado bhavatIti labhyate / ata eva parasparavirodhinI svAbhAvavyAptahetukAvityarthaH // 18 // vyabhicArAvyApyatvAsiddhatvAdA na tAbhyAM tadanumAnamityAi-dharmeNetyAdinA nirarthakA mAnandha pratyakSamAtreNa dharmanirAsonopapadyate, atIndriyasyApi vastunaH sadbhAvAdityAzaya bAdhakatarkeNa nirAkaroti tvadvipa iti / atIndriyo'pi dharmo yadi syAt tAhira tvadvidho na vipadyate / navam, tasmAnAsti dharma ityarthaH // 15 // evaM dharmamAtrasadbhAve bAdhakamabhidhAyedAnI dharmAdharmayorubhayorapi sadbhAve bAdhakamAi-yadyadharma iti / yadyadharmoM bhUto bhaveta satyo bhavet tadA adharmayukto rAvaNo narakaM vrajet vyasanaM prApnuyAt / na caivaM razyate / dharmayukto dharmeNaiva yukto mAMdha evaM vyasanaM 5 nApnuyAt / na caivaM dRzyate / tasmAtphalAnvayaSyatirekAmAvAddharmAdharmI na sta ityarthaH // 17 // pratiniyataphalapradatvAbhAvAddharmAdharmoM na sta ityuktvA phalaviparyA / senApi to na sta ityAha-tasya ceti / tasyArmiSThasya rAvaNasya vyasanAbhAvAvyasanAbhAvazabdena sukha lkssyte,sukhsdbhaadhaadityrthH| tvapi ca paramadhArmike vyasana / gate sati dharmaH adharmo bhavati, adharmaphalaprado bhavati / cakArAvadharmo'pi dharmaphalaprado bhavatIti labhyate, ata eva parasparavirodhinI pratyeka zAkhapatipatrasvabhAvA virudasvabhAvAvityarthaH / mavatIti vcnvytyyH| dharmo'dharmazca parasparavirodhinI bhavata ityarthaH // 18 // astu vA aniyamA, etAvatAkayaM nAnumAtuM zakyate / For Private And Personal Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir vA.rA.ma. vityantena / upalabhedityatra kAkuH / dharmeNa dharmAnuSThAnena dharma dharmaphalaM sukham upalabhet / adharmataH adharmAnuSThAnena adharmaphalaM duHkham upalabhet, TI.ya.kA. // 25 // upalabheteti manyase kimityarthaH / evamanUdya tatra dUSaNamAha-yadIti / yeSvadharmaH pratiSThitaH, ye adhArmikA iti yAvat / te adharmeNa adharmaphalena sa083 yadi yujyeyuH yujyeran / nAdharmarucayo janAH, dharmarucaya iti yAvat / "dau nau prakRtamartha gamayataH" iti nyAyAt |te dharmeNa dharmaphalena yadi yujyeran, tadA dharmeNa caratAmeSAM janAnAM dharmaH dharmaphalaM sukhaM bhavet / cakArAt adharmeNa caratAM duHkhaM bhavediti siddham / na caivamityAi-yasmAditi / anena yadi dharmeNa yujyerannAdharmarucayo janAH / dharmeNa caratAM dharmastathA caiSAM phalaM bhavet // 20 // yasmAdA vivardhante yessvdhrmHprtisstthitH| klizyante dharmazIlAzca tasmAdetau nirarthako // 20 // vadhyante pApakarmANo yadyadharmeNa rAghava / vadhakarma hato'dharmaH sa hataH kaM vaSiSyati // 22 // ca hitAhitaprAptilakSaNakAryayoraniyatatvena vyAptyabhAvAna tAbhyAM dharmAdharmAvanumAtuM zakyAviti vyApyatvAsiddhiya'bhicAro vA darzitaH // 19-21 // zabdo'pi na dharmAdharmayoHpramANamityAha-vadhyanta iti / he rAghava ! pApakarmANaH paapinH| adharmeNa karmarUpeNa / vadhyante yadi bAdhyante cet / vadhakarma vdhkrmruupo'dhrmH| dharmasyApyupalakSaNam / itaH trikSaNAvasthAyitvena dhvasto bhavati / zabdabuddhikarmaNAM trikSaNAvasthAyitvAt / hataH saH kaM vadhiSyati ityAzaya vyAptimAdityAha-dharmeNopalabhedityAdinA / upalabhedityatra kAkuranusandheyA / dharmeNa dharmAnuSThAnena / dharma dharmaphalaM sukhamupalabheda adharmataH adharmA nuSThAnataH adharmamadharmaphalaM duHkhamupalamediti manyase kimityarthaH / evamastu kimityAzaya etantra sambhavatIti dUpayituM sArdhazlokenoktamevAnakena lokena dUSayati-padyadharmaNetyAdinA / yevadharmaH pratiSThitaH te adharmeNa adharmaphalena yujyeyuryadi nAdharmarucayo janAH adharmarucayo na bhavantIti nAdharmarucayaH, dharmiSTha KjanA iti yAvat / te dharmeNa dharmaphalena puSperan yadi tathA dharmeNa caratAmeSAM janAnAM dharmaH dharmaphalaM bhavet sukhaM bhavet / cakArAdadharmeNa caratA duHkhaphalaM bhaveta // 19 // 20 // na caivaM dRzyata ityAha-yasmAditi / yeSvadharmaH pratiSThitaH, teSAmityadhyAhAryam / arthA vivarddhante dharmazIlAca kizyante yasmAttasmAdeto nira // 257 // rthako, avyavasthita kalAvityarthaH / anena hitAhitaprAptilakSaNakAryayoraniyatatvena cyAtyabhAvAnna tAbhyAM dharmAdharmAvanumAtuM zakyAviti bhAvaH // 21 // kizca karma / svarUpAveva dharmAdharmoM karmajanyAtizayo veti vikalpyAyaM dUSayati-vadhyanta ityAdizlokadayena / he rAdhava ! pApakarmANaH pApiSThAH adharmeNa karmasvarUpeNa vadhyante / yadi bAdhyante cet vadhakarmasvarUpAdharmaH hataH vikSaNAvasthAyitvAddhatassan / saH karmasvarUpAdharmaH kaM vadhiSpati svayaM hataH sana kamapi na badhiSyatItyarthaH // 22 // For Private And Personal Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ke zreyasi niyokSyatItyapi draSTavyam / dharmAdharmayoH kriyArUpayoH kSaNikatvena kAlAntarabhAviphalajanakatvAsambhavAt bAdhitaviSayo vedA grAvapuvanAdi / vAkyavadupacaritArthaka iti bhAvaH // 22 // karmaNaH kSaNadhvaMsitve'pi tadArAdhitA devateva phalapradetyatrAha-athaveti / vihitena vidhinA, devatayetyarthaH / ayaM janaH / hanyate bAdhyate / param anyam / hanti vA bAdhate vA / evaM yadi tena pApena karmaNA pApaphalabhUtaduHkhena vidhireva Alipyate sambadhyate / saH prayojyakartA nAlipyate / asya nyAyasya puNyakarmaNyapi tulyatvAt sukhenApi prayojyo na sambadhyate / yadi hi satkArAdhitaH asatkarmAprItovA IzvaraH dharmAdharmazabdavAcyaH syAt, tarhi sa eva sukhaduHkhabhAgI kArayitA syAt / na tu prayojya iti bhaavH||23|| nanu yathA svatantro rAjA lIlArtha kAmapi athavA vihitenAyaM hanyate hanti vA param / vidhirAlipyate tena na sa pApena karmaNA // 23 // adRSTapratikAreNa tvavyaktenAsatA satA / kathaM zakyaM paraM prAptuM dharmeNArivikarzana // 24 // maryAdA pravartya tadanuvartinamanugRhNAti tadatilavinaM nigRhNAti ca, tathezvaro'pi svAjJArUpakarmAnuSThAyinamanugRhNAti / tadananuSThAyinaM viparItAnuSThAyinaM ca / nigRhNAtIti cenna / sa hi ki svArthamanugRhNAti uta parArtham ? nAyaH-avAptasamastakAmasyAvAptavyAbhAvAt / na dvitIyaH-kaJcana virizcanaM kazcanAkizcanaM ca vitanvatastasya pakSapAtanaghaNyApatteH / tattatkarmAnuguNatayA sRSTena pakSapAtAdiprasaktiriti cenna / samIcIne karmaNyapravartayatastasya sarvajJasya nirdaya / / vApatteH / anAdikarmapravAhakRtapUrvapUrvakarmAnuguNyena punaH punaH sadasatoH karmaNoH puruSa pravartayatIti cet, tAI kasyacitriyamena duHkhaM kasyaciniya / / mena sukhaM ca syAt / naca tathA dRzyate, aniyamadarzanAt / tarhi karmajanyo'pUrvarUpo'tizayaH phalaprado dharma ityAzaGkayAha-adRSTati / he Arivikarzana! pratikriyate parapratipattirjanyata iti pratikAro liGgam / adRSTapratikAreNa adRSTaliGgena, anumAnAgamyenetyarthaH / avyaktena apratyakSeNa / asatA satA karmaNaH pAkSikatayA phalapradatvaM mA bhUta sadasatkarmakArayitRsAkSibhUtaM devaM dAspatItyAzaGkAmasUdya pariharati-athaveti / vihitena vidhinA kArapitrA devenetyrthH| ayaM janaH hanyate bAdhyate / aparaM inti vA bAdhate vA tena pApena karmaNA pApaphala huna vidhirevAlipyate sambadhyate na sa prayojyakartA Alipyate astha nyAyasya puNyakarmaNyapi tulyatvAtsukhenApi prayojyakartA na sambadhyatte, ataH karmasvarUpasyAdharmatvaM ca na sambhavatItyarthaH // 23 // karmajanyAtizayarUpo dharmaH zreyassAdhana iti dvitIyapakSe svatantra eva zreyo janayati, una parApekSayeti dvedhA vikalpya AdyaM duussyti-adRsstteti| pratikriyate pratipAdyate iti pratikAra phalam adRSTapratikAraNa For Private And Personal Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bha 258 www.kobatirth.org asadbhUtena agrIndrAdivadarthavAdavAkyenAgamyena / dharmeNa apUrvAkhyena paraM zreyaH kathaM prAptuM zakyam ? na zakyamityarthaH // 24 // uktamevArya punastakaMNa dRDhIkaroti-yadIti / he satAM mukhya ! yadi sat syAt, dharmAkhyaM vastviti zeSaH / dhArmikasya tava asat aniSTama kiMcana na syAt / tarkasya viparyaye paryavasAnamAha tvayeti / yat yasmAtkAraNAt tvayA IdRzaM duHsahaM vyasanaM prAptam, tasmAtsannopapadyate / asadeva bhavatItyarthaH / kAryAnupalambhAdapUrvAkhya dharmo na kalpya ityarthaH // 25 // natu na kAryAnupalambhamAtrAdarthasyAbhAvo nizcetuM zakyaH, atIndriyocchedApatteH / kintu sahakArisampattau satyAM yadi sat syAt satAM mukhya nAsat syAttava kiMcana / tvayA yadIdRzaM prAptaM tasmAt sannopapadyate // 25 // athavA durbalaH klIbo balaM dharmo'nuvartate / durbalo hRtamaryAdo na sevya iti me matiH // 26 // balasya yadi ceddharmo guNabhUtaH parAkrame / dharmamutsRjya vartasva yathA dharme tathA bale // 27 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAryAnupalambhaH kAraNatvAbhAvaM sAdhayati / sahakAri ca pauruSam / atastadabhAvAtphalAnudaya ityata Aha- athaveti / durbalaH balarahitaH nirapekSatayA kAryAkSamaH / ata eva kkIbaH kAtaraH svataH kAryakaraNAsamarthaH / dharmaH balamanuvartate, kAryoMtpAdane pauruSamapekSata ityarthaH / evaM cedurbalo hRtamaryAdaH svAta ntryeNa phalapradatvamaryAdAhIno dharmaH prAdhAnyena na sevya iti me matiH // 26 // pradhAnabhUtaM balamevAzrayaNIyamityAha - balasyeti / parAkrame kAryasAdhane viSaye, balasya dharmaH guNabhUto yadi cet upasarjanabhUto yadi syAt, tadA yathedAnIM dharme vartase, tathA dharmamutsRjya dharmaprAdhAnyamutsRjya, dharma iva bale'pi apratyakSaphalena avyaktena svayama pratyakSeNa asatA satA asadbhUtena dharmeNa paraM zreyaH kathaM bhAnuM zakyam, na zakyamityarthaH // 24 // tadevAsatvaM vipakSe bAdhakatarka pradarzanamukhenApi dRDhIkaroti-yadItyAdinA / bho satAM mukhya ! yadi satsyAt dharmAkhyavastviti zeSaH / tarhi dharmiSThasya taba asat aniSTam kiJcana na syAt / tarkasya viparyaye paryavasAnamAha tvayeti / yat yasmAttvayA IdRzaM dussahaM vyasanaM prAptam tasmAnopapadyate, asadeva sadityarthaH // 25 // dharmaH pauruSamAzrityaiva phalaM prayacchatItyAzaGkAmanUdya pariharati athavetiM / durbalaH balarahitaH ata eva kISaH kAtaraH svataH kAryakaraNAsamartha iti yAvada / dharmaH balamanuvartate, kAryotpAdane pauruSaM pratIkSata ityarthaH / evaM ced durbalo hRtamaryAdaH dharmaH hitameva sAdhayatItyetAdRzamaryAdArahitaH na sevya iti me matiriti yojanA // 26 // upasarjanabhUtaM dharmamutsRjya pradhAnabhUtaM balamevAzrayaNIyamityAha-calasyeti / balasya dharmo guNabhUtaH upasarjanabhUto yadi spAtadA yayedAnIM dharme vartase tathA dharmamutsRjya bale balasAdhye parAkrame vartasvetyanvayaH // 27 // For Private And Personal Use Only TI.pu.kaoN. sa0 83 // 258 // Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vartasva / / 27 // evaM sAmAnyena dharma dUSite'pi satyavacanarUpadharmavizeSasya rAmeNa prAdhAnyenAnuropAttatpRthak dUSayati-atheti / he paraMtapa / satyavacana dharmaH kila / atha cedevaM cet , anRtaH tvAmabhiSekSyAmItyuktvA tadakaraNena stytvrhitH| anRtamiti pAThe vadanniti zeSaH / tvayi sakalakalyANa guNAzraye jyeSThaputre akaruNaH rAjyAnaM prati niSkAsanAnnirdayaH ato bandhayogyaH pitA tvayA pitRvacanaM kAriSyAmIti kRtapratijJena tvayA kinna bddhH| kiM na niyamitaH ? sarvaprajAsannidhau rAmamabhiSekSyAmItyuktaM prAthamikaM pitRvacanaM parityajya pAzcAttyaM vanagamanaviSayaM pitRvacanaM kAraSyAmIti kRtapratijJena / atha cet satyavacanaM dharmaH kila parantapa / anRtastvayyakaruNaH kiM na baddhastvayA pitA // 28 // yadi dharmo bhavedbhUto adharmo vA parantapa / na sma hatvA muni vajI kuryAdijyAM zatakratuH // 29 // tvayA pAlayatA satyavacanamapi samyaka na pAlitamiti bhAvaH // 28 // dharmAdharmayoH sadbhAve'pi rAjJA dho'dharmoM vA niyamena nAnuSThAtavyaH, kintu tattatkAla prayojanAnuguNyenobhAvapi kartavyAvityatra ziSTAcAraM pramANayati-yadIti / bhUto adharmoM vetyatra vRttAnuropAya sandhyabhAvaH / yadi dho bhvedbhutH|ydi kevalaM dharma evAnuSTheyatvena prApto bhaveta, tadA vajI zatakratuH muni vizvarUpaM hatvA ijyAM na kuryAta, kintvijyAmeva kuryAt / adharmoM vA kevalamadhoM vA yadyanuSTheyaH syAt, tadA zatakatuH vajrI muni hatvA ijyAM na kuryAt, kiMtu hananameva kuryAt / kSatradharmaniSThenendreNa dharmAdharmayoranuSThitatvAdrAjJA nanu sarvo'pina dharmo bhavati, kintu tatraikadezassatyaM dharmaH tasmAnmayA vane vatsthAmIti pitari pratijJAtaM satyavacanamanuSThayaM tadarthamevamanubhUtamiti satyAbhinivezinaM / rAma prati dharmamAtrasAdhamrye dUSite'pi satyavacanasyApi dharmatA sArthakyena nirAkaroti-atha cediti / he paraMtapa ! satyavacanaM dharmaH kila / athacedevaM cet anRtaH vAmabhiSekSyAmItyuktvA tadakaraNena satyarahitaH tvayi sadguNAzraye jyeSThaputre tvayi akaruNaH rAjyAnaM prati niSkAsanamakAruNyam ato bandhayogyaH pitA tvayA / pitRvacanaM kariSyAmIti kRtapratijJena kiM na baddhaH kimarthaM na niyamitaH, sarvaprajAsanidhI rAmamabhiSekSyAmItyuktaM prAthamika pitRvacanaM parityajya pavAdanagamana viSaya pitRvacanaM kariSyAmIti pAlayatA tvayA na satyavacanamapi sampaparipAlitamiti bhAvaH / anRtamiti pAThe-anRtaM tvapi vadanniti shessH||28|| dharmAdharma yossadbhAve pi rAjJA dharmoM vA adharmoM vA na niyamenAnuSThAtamyA, kintu tattatkAlapapojanAnuguNyenobhAvapi kartavyAvitpatra ziSTAcaraNaM pramANapati-yadIti / yadi dharmoM bhaved bhUtaH kevalaM dharma evaM anuSTheyatvena prApto bhavettahi bacI zatakratuH muni vizvarUpaM hatvA ijyo na kuryAt kintu hananamakRtvA ijyAmeva kuryAt / adharmo vA kevalamadharmoM vA yadyanuSTheyaH syAt tArha zatakraturvacI muniM hatvA ijyo na kuryAt kintu hananameva kuryAta, kSatradharmaniSThenendreNadharmAdharmayorubhayorapyanuSThitatvAdrAjJA For Private And Personal Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 259 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir yathAkAlamubhayamapi kartavyamiti bhAvaH / " yAnyetAni devakSatrANIndro varuNaH parjanyo yama IzAnaH" itIndrasya kSatriyatvaM zrUyate // 29 // idAnImabhyupa gamavAdenaikAntato dharmAdharmayorekasyAzrayaNamanarthaparyavasAyItyAha- aparmeti / adharmasaMzrito dharmaH adharmasahito dharma, dharmazcAdharmazcetyarthaH / vinAza yati, kartAramiti zeSaH / niyamena pRthak pRthaganuSThIyamAnau dharmAdharmau kartAraM vinAzayataH / ata evaitatsarvaM dharmAdharmAtmakaM sarve karmajAtam yathAkAmaM tattatkAlocitam aniyamena naraH kurute kuryAdityarthaH // 30 // asminnarthe na me sandeha ityAha-mameti / he tAta anukampya ! "tAto'nukampye adharmasaMzrito dharmo vinAzayati rAghava / sarvametadyathAkAmaM kAkutstha kurute naraH // 30 // mama cedaM mataM tAta dharmo'yamiti rAghava / dharmamUlaM tvayA chinnaM rAjyamutsRjatA tadA // 31 // arthebhyo hi vivRddhebhyaH saMvRttebhyastatastataH / kriyAH sarvAH pravartante parvatebhya ivApagAH // 32 // arthena hi viyuktasya puruSasyAlpatejasaH / vyucchidyante kriyAH sarvA grISme kusarito yathA // 33 // pitari" iti ratnamAlA / idaM yAthAkAmyenAcaraNaM yadasti ayaM dharma iti mama mataM siddhAnta ityarthaH / evaM prathamaM dharma evAprAmANika ityuktam / pazcAt kathaJcit prAmANikatvasambhave'pi na tasya prAdhAnyamityuktam / idAnImaprAdhAnyenApi dharmastava na sambhavati, mUlAbhAvAdityAhaM dharmamUlamityAdinA / dharmasya mUlaM kAraNam artharUpam, tadA prAptakAle, rAjyamutsRjatA tvayA chinnam / mUlacchedAttava kathaM dharma ityarthaH // 31 // tadeva dharmamUlatva marthasya pratipAdayati- arthebhya iti / tatastataH prajApAlanAya pradeyaSabhAgakara pradAnAdikAraNAt saMvRttebhyaH prAptebhyaH kramAdvivRdvebhyaH arthebhvaH sarvAH kiyAH yajJadAnAdikriyAH pravartante / parvatebhya ityupamAnena mUladhanavyayamakRtvaivArthamUlatayA dAnAdikriyAH kAryA ityuktam // 32 // vyatirekamukhenApi yathAkAlamubhayamapi kartavyamiti bhAvaH // 29 // idAnIM dharmAdharma gorekatarasyAzrayaNamanarthaparyavasAyItyAha-adharmasaMzrita iti / adharmasaMzrito dharmaH adharmasahito dharmaH, dharmazvAdharmazcetyarthaH / vinAzayati kartAramiti zeSaH / niyamena pRthakpRthaganuSThIyamAnI dharmAdharmau vinAzayataH, kartAramityarthaH / ata evaitatsarva dharmAdharmA tmakaM karmajAtaM yathAkAmaM tattatkAlocitam aniyamena naraH kurute kuryAdityarthaH // 30 // etadeva mama dharmatvena matAmityAha-mameti / idaM yAthAkAmpenobhayAcaraNaM yat ayameva dharma iti mama matamityarthaH / idAnImarthasya zreyohetutvaM kevalaM pratipAdayan kevalaM dharma evAcaraNIya iti manvAnena tvayA tanmUlameva chinnamityAha dharmamUlamiti / tadA tasminneva vanavAsArambhakAla eva dharmasya mUlaM kAraNam, arthAtmakamiti zeSaH // 31 // tadeva dharmamUlatvamarthasya pratipAdayati-arvebhya iti For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 83 // 259 // Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tadeva pratipAdayati- arthenetyAdinA / kusaritaH alpasaritaH // 33 // na kevalamarthaparityAgena dharmAsambhavaH, kiMtu doSaprAptirapItyAha- so'yamiti / sukhaidhitaH pUrva sukhena saMvardhitaH, so'yam arthaparityAgI artha prAptaM parityajya sukhakAmaH san pApam anyAyenArthArjanam sukhasAdhanabhUtaghana sampAdanArthaM steyAdipApam Arabhate / tataH tena karmaNA doSaH pravartata ityarthaH // 34 // yaspArthAstasya mitrANItyAdizvokadvayaM kacitpaThyate / so'yamarthe parityajya sukhakAmaH sukhaidhitaH / pApamArabhate kartuM tato doSaH pravartate // 34 // yasyArthAstasya mitrANi yasyArthAstasya bAndhavAH / yasyArthAH sa pumAnU loke yasyArthAH sa ca paNDitaH // 35 // yasyArthAH saca vikrAnto yasyArthAH sa ca buddhimAn / yasyArthAH sa mahAbhAgo yasyArthAH sa mahAguNaH // 36 // arthasyaite parityAge doSAH pravyAhRtA mayA / rAjyamutsRjatA vIra yena buddhistvayA kRtA // 37 // yasyArthA dharmakAmArthA stasya sarve pradakSiNam / adhanenArthakAmena nArthaH zakyo vicinvatA // 38 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pumAn puMstvavAn / anyaH strIprAya ityarthaH / mahAbhAgaH mahAbhAgyaH / mahAguNaH zIlAdiguNavAn // 35 // 36 // arthasyeti / arthasya parityAge ete pUrvoktaguNapratiyogino nirmitratvAdayo doSAH pravyAhRtAH spaSTamuktAH / rAjyamutsRjatA tvayA yena guNena buddhiH arthaparityAgaviSayA kRtA taM guNaM na jAna ityarthaH / yadvA rAjyamutsRjatA tvayA yena kAraNenArthaparityAge buddhiH kRtA tena kAraNena ete doSAH mayA pravyAhRtA ityarthaH // 37 // yasyeti / dharmakAmArthAH dharmakAmaprayojanAni / pradakSiNam anukUlam / pratiSThitamiti vA pAThaH / vyatirekamukhenApyAha- aghaneneti / adhanena dhanaM vinA arthakAmenApi / vicinvatA arthArjanavyApAraM kurvatA puruSeNa / arthaH zreyaH / na zakyaM na sAdhayituM zakyam / avyayametat / " zakyamaravindasurabhi | saMvRttebhyaH saMprAptebhyaH / kriyAH dharmamUlabhUtakriyAH // 32 // 33 // na kevalamarthaparityAge dharmAbhAvaH, kintu doSaprAptirapItyAha-so'yamiti / so'yamarthaparityAgI artha parityajya prAptamaizvaryaM tyaktvA sukhedhitaH / pApamanArjavam / tataH tena pApena doSaH pravartate / / 34-36 // arthasya parityAge pate doSAH pravyAhatAH spaSTamuktAH, rAjyamutsRjatA tvayA yena guNena buddhiH arthaparityAgaviSayA kRtA, taba jAna iti zeSaH // 37 // pradakSiNam anukUlam arthakAmena zreyorthinA, arthaH zreyaH // 38 // For Private And Personal Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. iti prayogAt // 38 // na kevalamayakAmAveva dhanamUlI, anye'pi tathetyAha-harSa iti / pravartante prakRSTAni vartante, zobhanta ityrthH| asato nidhanasya TI.yu.kA. IRTHzamadamo hi dhanalAbhe nivartete // 39 // na kevalamAmuSmikazreyaHsAdhanabhUto'rthaH, kintu aihikazreyaHsAdhanaM ceti vyatireka mukhena pratipAdayan tAdRzo | sa08 yastvayi nAstItyAha-yeSAmiti / yeSAM caratAmityanAdare SaSThI / yeSAM caratAM yAn carato vidyamAnAnAnanAdRtya dharmacAriNAM kevalaM dharmamAcaratAm harSaH kAmazca darpazca dharmaH krodhaH zamo dmH| arthAdetAni sarvANi pravartante narAdhipa // 39 // yeSAM nazyatyayaM lokazcaratAM dharmacAriNAm / te'stvayi na dRzyante durdineSu yathA grahAH // 40 // tvayi pravAjite vIra gurozca vacane sthite / rakSasA'pahRtA bhAryA prANaiH priyatarA tava // 11 // tadadya vipulaM vIra duHkhamindrajitA kRtam / karmaNA vyapaneSyAmi tasmAduttiSTha rAghava // 42 // ayaM loko nazyati, aihikasukhaM nAstItyarthaH / te tAdRzAH sukhasAdhanabhUtAH arthAH durdineSu meghacchannadineSu / " meghacchanne'hni durdinam" itymrH| KsUyAdayo grahAH yathA na dRzyante, tathA tvayi na dRzyante / sakalazreyaHsAdhanabhUtA arthAstvayA nAdRtA ityarthaH // 40 // arthahetubhUtarAjyaparityAganA pitRvacanaparipAlanarUpakevaladharmAvalambanena ca prAptaM dopamAha-tvayIti / praannHpraannebhyH| prANasvalpaM priyatareti vaa'rthH||41|| evaM gate kiM karaNIya PAmityatrAha-tadadyeti / bhavatkarmaNA prAptaM duHkhaM matkarmaNA vyapaneSyAmItyarthaH / kRtapratikriyayA tahuHkhaM nivArayiSyAmIti bhAvaH // 12 // pravartante zobhante ityarthaH // 39 // na kevalamAbhuSmikazreyassAdhanabhUto'rthaH, kintu aihika zreyassAdhanabhUto'pIti vyatireka pratipAdayan tAdRzo'rthastvayi nAstItyAha-yeSAmiti / caratAminyanAdare SaSThI / yeSAM caratAm yAn carataH purato vidyamAnAnarthAna anAhatya dharmacAriNAM dharmamAcaratA puruSANAm ayaM / loko nazyati aihikasukhaM nAstItyarthaH / etAdRzehikasukhasAdhanabhUtArthAH durdineSu grahA yathA tathA tvayi na dRzyante sakala zreyassAdhanabhUtArthAstvayA nAdRtA, ityarthaH // 40 // arthaparityAgena dharma caratAmanau~ bhavatItyasmina pakSe raghunAthameva dRSTAntayati-vayIti / bhANeH prANebhyaH // 41 // tadvipulaM duHkhaM karmaNA vyapA // 20 // sa-caratA " cara gatibhakSaNayoH " gatyarthAnA jJAnArthatvA'jJAninAm / dharmacAriNAmapi teSAmaSyAdijanAnAM yeSAmarthAnAmabhAvAdayaM lokaH aihikasukhaM nazyati, te'rthAsvathyapi, na dRzyante / caratAM makSayatA rAkSasAnAm ayaM loko janaH dharmacAriNAM teSAM yebhyo nazyati he'rthAsvapi na dRzyanta iti vA / durdinaM meghacchannadinam // 10 // rAjpatyAgAcAturyamUlametadilAha-svayIti // 11 // For Private And Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir evaM bhaktivAdAnuktvA kSamApaNaM vidadhAti-uttiSTheti / AtmAnaM svam / mahAtmAnam mahAbuddhim / AtmAnaM paramAtmAnam / kiM nAvabudhyase / tasmAta bhavataH zokakAraNaM nAstIti hRdayam // 43 // ayamiti / ayam ahaM tava vidheyatvena sannihitaH, nava priyArtham uditaH yukta utpanno vA / aceta MduHkhaM vyapaneSyAmItyetadvivRtam // 11 // iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITArUyAne yuddhakANDavyAkhyAne vyazItitamaH sargaH // uttiSTha narazArdUla dIrghabAho dRDhavatA kimAtmAnaM mahAtmAnamAtmAnaM nAvabudhyase // 13 // ayamanagha tavoditaH priyArtha janakasutAnidhanaM nirIkSya ruSTaH / sahayagajarathAM sarAkSasendrAM bhRzamiSubhirvinipAtayAmi laGkAma. // 44 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe zyazItitamaH sargaH // 83 // rAmamAzvAsayAne tu lakSmaNe bhrAtRvatsale / nikSipya gulmAn svasthAne ttraagcchdribhiissnnH||1|| nAnApraharaNairizcaturbhiH scivairvRtH| nIlAJjanacayAkArairmAtaGgairiva yuuthpH||2|| so'bhigamya mahAtmAnaM rAghavaM zokalAlasam / vAnarAMzcaiva dadRze vASpaparyAkulekSaNAn // 3 // athendrajidadhopAyadarzanam-rAmamAzvAsayAna ityAdi / AzvAsayAne AzvAsayamAne / AgamazAsanasyAnityatvAnmugabhAvaH / anena pUrvoktavAdA bhAta vAtsalyAttadAzvAsanArthAH, na tu paramArthA ityuktam / pUrvoktayuktiparihArastu "hetukAn bakavRttIMzca cAimAtreNApi mArcayet" itimanUktarItyA prekssnniiyH| gulmAna senAsannivezAn / svasthAme svakAryakaraNArtham // 1 // 2 // so'bhigamyeti / atra rAghavapadaM lakSmaNaparam / uttaracoke rAmadarzanasya vakSyamANa neSyAmi bhavatkarmaNA prAptaM duHkhaM macchauryakarmaNA vyapaneSyAmItyarthaH // 42 // AtmAnaM paramAtmAnam // 43 // sIlAnidhanazravaNajanitaduHkhAdito'ham itHprN| kimapi kartuM na zakromItyAzaGkaca tahameSa kariSyAmi mAM niyojayetyAzayenAha-ayamiti / ayamahaM tava priyArthamuditaH utpannA, svaniyojita kArya kartumevAha mutpanna ityarthaH / ataH janakarAtAnidhanaM nirIkSya ruSTassana laGka vinipAtayAmItyarthaH / yadvA sakalazAkhatattvajJastvaM kimarthamevaM dharmAdharmakhaNDanaM karopi, zaktazvecchoyana pradarzayatyata Aha-ayamiti / janakasutAnidhanaM nirIkSya ruSTassan ayamaI dharmAdharmakhaNDanarUpamartham uditaH uktavAnasmi, itaHparaM taba priyArtha tava priyaa| yA sItA ladartha sItAnidhanapratikArArtha laGka vinipAtayAmItyarthaH // 44 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAlyAryA yuddhakA vyAkhyAyo jyazItitamaH sargaH // 83 ||raammiti / AzvAsayAne AzvAsayamAne // 1-11 // 221 For Private And Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 261 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir tvAt / dadRze dadarza // 3 // 4 // saH vibhISaNaH rAmaM dRSTvA dInAtmA dInamanaskaH sanU, antarduHkhena abahiH prakaTitaduHkhavikAreNa upalakSitaH san abravIta // 5 // lakSmaNovAcetyatra chAndasaH sulopaH / mandArtham alpArtham, saMgRhItArthamityarthaH // 6 // 7 // kathayantamityardham / madhye nivAraNoktiH sarvasya vRttAntasya rAghavaM ca mahAtmAnamikSvAkkukkulanandanam / dadarza mohamApannaM lakSmaNasyAGkamAzritam // 4 // vrIDitaM zokasantaptaM vA rAmaM vibhISaNaH / antarduHkhena dInAtmA kimetaditi so'bravIt // 5 // vibhISaNamukhaM dRSTvA sugrIvaM tAMzca vAnarAn / lakSmaNovAca mandArthamidaM bASpapariplutaH // 6 // hatAmindrajitA sItAmiha zrutvaiva rAghavaH / hanumadvacanAt saumya tato mohamupAgataH // 7 // kathayantaM tu saumitriM sannivArya vibhISaNaH+ // 8 // manujendrArtarUpeNa yaduktaM ca hanUmatA / tadayuktamahaM manye sAgarasyeva zoSaNam // 9 // abhiprAyaM tujAnAmi rAvaNasya durAtmanaH / sItAM prati mahAbAho na ca ghAtaM kariSyati // 10 // yAcyamAnastu bahuzo mayA hitacikIrSuNA / vaidehImutsRjasveti na ca tat kRtavAn vacaH // 11 // naiva sAmnA na dAnena na bhedena kuto yudhA / sA draSTumapi zakyeta naiva cAnyena kenacit // 12 // svenaavgttvaat| vibhISaNaH uvAceti zeSaH // 8 // 9 // abhiprAyaM tviti / kariSyati, rAvaNa iti zeSaH // 10 // tatra hetumAha-yAcyamAna ityA dinA // 11 // sA sAmrA draSTumapi naiva zakyeta / dAnenApi draSTuM na zakyeta / bhedenApi draSTuM na zakyeta / yudhA daNDena kuto draSTumapi zakyeta / anyena naiveti / anyena mAyopAyena kenacidapi puruSeNetyarthaH // 12 // sa0-AtaMrUpeNa dInasadRzena sAgarasya zoSaNam agastyAdisamAvezAbhAvadazAyAM yathA'yukta tathedamayuktaM manye // 9 // hatA sItetyamihitaM zrutavato duHkhaM kathapa kathamayuktamityato vakti-abhiprAyamiti sItAM prati sAmudizya durAtmano'pi rAvaNasyAbhiprAyaM jAnAmi / ko'sAbhiprAya ityata Aha-na ceti / sItAyA iti zeSaH / sItAM prati sItAyA ghAta na ca kariSyatIti durAtmano rAvaNasyAbhiprArtha jAnAmi, aya vA zvo vA'hamapi hataH spAM na tyajeyaM | pAkSikyA durAzayA'pi durAzayo na nAzayatIti tadabhiprAyaM jAnAmIti bhAvaH // 10 // he sva svakIya ! Atariti yAvat / sItAmutsRjeti vAcyamAnaH naca tat mayAcitaprameyakaM vacaH kRtavAn // 11 // sA tu svanimittamazeSanakkabharanAzo mAtrItyeva rAvaNakaramahaM prAptA kupitA cetsavo nAzayediti vaktu tadguNAnAha naiveti / yudhA yuddhena kivantaH / anyena kenApi vacanA chupAyena ki sItA anyena kenApi kenApyupAyena draSTumevAzakyA kRtastasyA haraNapUrvakaM vadha ityAheti padyamavatArayatA nAgomina samaya rAmAyaNa dvAdazavAraM zrutavataH sItAyA rAmasya ca ko'nubandha iti prazna nItirUpA jiteti santoSTavyam // 12 // + puSkalArthamidaM vAkyaM visarAmamanavIt // * mAyAmayIM mahAbAho tAM viddhi janakAtmajAg // iticAdhikaH pAThaH / For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM sa0 84 // 261 // Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tA mAyopAyena kenacidraSTumapi neva zakyeta // 12 // kathaM tIndrajitA itetyAzaGkaca mAyeyamityAha-vAnarAnityAdinA / mohayitvA, laGkAyAM svvyti| riktasya yoddharabhAvAt svasmin karmavyAkule vAnarAH prahareyuH yajJazca vicchidyeta vicchinne ca tasmin brahmavarAnusAreNa svasya vinAzo bhaviSyatIti vAnarAn mohayitvA tu pratiyAtaH sa raaksssH| caityaM nikumbhilAM nAma yatra homaM kariSyati // 13 // hutavAnupa yAto hi devairapi savAsavaiH / durAdharSoM bhavatyeva saGgrAme rAvaNAtmajaH // 14 // tena mohayatA nUnameSA mAyA prayojitA / vighnamanvicchatA tatra vAnarANAM parAkrame // 15 // sasainyAstatra gacchAmo yAvattanna samApyate / tyajemaM narazArdUla mithyA santApamAgatam / sIdate hi balaM sarva dRSTvA tvAM zokakarzitam // 16 // iha tvaM svasthahRdayastiSTha sttvsmucchritH| lakSmaNaM preSayAsmAbhiH saha sainyAnukarSibhiH // 17 // eSa taM narazArdUlo rAvaNiM nizitaiH zaraiH / tyAjayiSyati tat kama tato vadhyo bhaviSyati // 18 // tasyaite nizivAstIkSNAH patripanAGgavAjinaH / patatriNa ivAsaumyAH zarAHpAsyanti zoNitam // 19 // taM sandiza mahAbAho lakSmaNaM zubhalakSaNam / rAkSasasya vinAzAya vajaM vajadharo yathA // 20 // manujavara na kAlaviprakoM ripunidhanaM prati yat kSamo'dya kartum / tvamati sUja riporvadhAya vANImamararipormathane yathA mahendraH // 21 // matvA vaJcanamiti bhAvaH // 13 // 14 // anvicchatA cintayatA // 15 // sasainyA ityAdi / tat homarUpaM karma // 16 // iti / sainyAnukarSibhiH sainyapAlaiH // 17 // tat karma homakarma / NijantatvAdvikarmakatvam // 18 // ete lakSmaNIyAH / patripatrANi pakSipakSAH teSAmaGgAni bANi taiHvAjinaH vegvntH|| 19 // 20 // yadyasmAtkAraNAt ripunidhanaM prati kAlaviprakarSaH kAlavilambaH adya kartuM na kSamaH / tattasmAt tvaM ripuvdhaay| tahi kathaM hananamityAzaya tadindrajito mAyetyAha-vAnarAniti // 13-15 // sasainyA iti / tata homakarma // 16 // sainyAnukarSimiH sainyapAlaiH // 17 // tatkarma homakarma // 18 // paniSatrANavAjinaH pavipatrANi pakSipakSAH teSAmaGgAni bA~Ni tervAjinaH pakSavantaH / patripatrAnavAjitA iti pAThe-patriNAM patrarUpAne KAsAtavegAH // 19 // 20 // manujabareti / yadyasmAtkAraNAt ripunidhanaM prati kAlaviprakarSo'dya kartuM na kSamaH tasmAttvaM riporvadhAya vANImatisRjetyanvayaH // 21 // For Private And Personal Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. RRE vANImatisRja, AjJApayetyarthaH / yathA mahendra ityApanmAtre dRssttaantH||20|| 22 // iti zrIgovindarAjAvarAcata dhArAmAyaNabhUSaNa ratnAkarAyA TI.yu.kA. rUpAne yuddhakANDavyAkhyAne caturazItitamaH sargaH // 84 // samAptakarmA hi sa rAkSasAdhipo bhavatyadRzyaH samare suraasuraiH| yuyutsatA tena samAptakarmaNA bhavet surANAmapi saMzayo mahAn // 22 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe caturazItitamaH sargaH // 8 // tasya tadacanaM zrutvA rAghavaH shokkrshitH| nopadhArayate vyaktaM yaduktaM tena rakSasA // 1 // tato dhairyamavaSTabhya rAmaH parapuraJjayaH / vibhISaNamupAsInamuvAca kapisannidhau // 2 // nairRtAdhipate vAkyaM yaduktaM te vibhISaNa / bhUyasta cchrotumicchAmi brUhi yatte vivakSitam // 3 // rAghavasya vacaH zrutvA vAkyaM vAkyavizAradaH / yattatpunarida vAkyaM babhASe sa vibhiissnnH||4|| yathAjJaptaM mahAbAho tvayA gulmniveshnm| tattathA'nuSThitaM vIra tvadAkyasama nantaram // 5 // tAnyanIkAni sarvANi vibhaktAni smnttH| vinyastA yUthapAzcaiva yathAnyAyaM vibhAgazaH // 6 // bhUyastu mama vijJApyaM tacchRNuSva mhaayshH||7|| athendrajiddhAya lakSmaNanirgamanam-tasya tadvacanamityAdi / vyaktaM nopadhArayate hadi samyainidhAtuM nAzakadityarthaH // 3 // 2 // te tvayA // 3 // yattat punariti / yadAkyaM pUrvamuktavAn tadidaM punarbabhApa itynvyH||4|| yathAjJaptamityAdhuktiH rAmasya vyAkulatvanivAraNAya // 5-7 // 22 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM caturazItitamaH sargaH // 84 ||1||st iti / pAnInaM upara samIpe // 2 // 1 // rAghavasyeti / yadvAkyaM pUrvamuktavAna tadidaM punarvabhASa iti sambandhaH // 4-12 // sA-preSyapreSaNAvazyambhAvitAsUcanAya punaktIkaroti-samAptakarmeti / murANAmapi saMzayaH prANasaMzapaH / pUrva murAsuriti prakRtatvArasurAsurANAM saMzaya iti vAcyam, tathApi kecideva devapakSiNo'surA putaNyAH / / stare tvetakUTadhaTitA eveti murANAmityevoktamiti mantavyam // 22 // 26 // For Private And Personal Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir / santApaM santApaM ca / mithyeti zokasantApayorvizeSaNam / santApaH zokakAryamiti tayobhiMdA // 8 // udhamA utsaahH||9-12||brhmshirH brahmazira saMjJaka jAmakham / turaGgamazabdo rathasyApyupalakSaNam / prAptam, homadArevi zeSaH // 13 // yadIti / yadi ca nikumbhilAyA uttiSTheda, yadi karmakRtaM sthAna tvayyakAraNasantapte santaptahRdayA kyam / tyaja rAjanimaM zokaM mithyA santApamAgatam // 8 // tadiyaM tyajyatI cintA shtruhrssvivrdhnii| udyamaH kriyatAM vIra harSaH samupasevyatAm // 9. prAptavyA yadi ve sItA intavyAzca nishaacraaH| raghunandana vakSyAmi zrUyatAM me hitaM vacaH // 10 // sAdhvayaM yAtu saumitrirbalena mahatA vRtaH / nikumbhilAyAM samprApya hantuM raavnnimaahve||1||dhnurmnnddlnirmukkairaashiivissvipopmaiH| zarairhantuM maheSvAso rAvaNiM smitinyjyH|| 12 // tena vIryeNa tapasA varadAnAt svayambhuvaH / astraM brahmaziraH prApta kAmagAzca turaGgamAH // 13 // sa eSa saha sainyena prAptaH kila nikumbhilAm / yadyuttiSThet kRtaM karma hatAna sarvIzca viddhi nH|| 14 // nikumbhilAmasamprAptamahutAmiM ca yo ripuH / tvAmAtatAyinaM hanyAdindrazatroHsa te vadhaH / varo datto mahAbAho sarvalokezvareNa vai // 15 // tadA hatAn viddhiitynvyH||14|| tarhi kathaM sa vaSya ityatrAha-nikumbhilAmityAdisAyazloka ekAnvayaH / yo ripuH / ahutAgrim asamAptahomam, tenetyaadi| tapasA brahmaziraH brahmazirassaMjJakamakham / sena bIreNa prApta nikumbhilAyAM homakarmaNi parisamApte kAmagaturagayukto rathaH amessakAzAdutpatsyate tadyasthasya tavAvadhyatvaM bhaviSyatIti varadAnAtkAmagAsturaNamAH prAptAH / turaGgamazabdo rathasyApyupalakSaNam // 13 // saH eSaH evaMprakAreNa phila lapavaraH sa indrajitsainyena sahA nimbhilA prAptaH homakarmaNA rathAvika mApnuvana nikumbhilo gata ityarthaH / kRtArthaH kRtakarmA samAptahomo yAttiSThetsarvAnna hatAnvitItyarthaH // 14 // nimmilA LI sa0-akAraNasanta mithyA vAtAtthiteti akAraNa santale sati / varSa santamAdapAH " asmado dvayozca" iti kSamiti bahuvacanam / mamadAdaya pratyAyoM vA / mithyeti mirca padam / santApaM sam atyanta 1 tApayati pArzvasthAnasmAniti sa tathA tam / miNyA mithyAbhUtasItAvanavaNajavAnmiNyAbhUtama bhAgataM zokaM tyaja // 8 // yadi sItA prAptavyA nizAcarAzca yadi hantavyAstAhai he bIra ! udyamaH kriyatAm / kyA hassamupasevyatAm // 10 // yadi kRtaM karma nimittIkRtyottiSThet tadA naH sarvAn hatAn viddhi // 14 // E For Private And Personal Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 263 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | nikumbhilAmasamprAptaM nikumbhilAkhyanyagrodhamUlasthAnamasamprAptaM ca / "tamapraviSTanyagrodham" ityuttarasarge vakSyati / AtatAyinaM zastrapANim, ripuvadhodyataM catvAM yo hanyAt hiMsyAt, saH indrazatroste vadho mAraka iti sarvalokezvareNa brahmaNA varo datta iti yojanA / "vadha hatau " iti dhAtoH pacAdyaci vadha iti rUpam / yadyapyetacchA pavacanamiva pratibhAti, tathApi nikumbhilAprAptihomayorvinAbhAve avadhya iti paryavasAnAdvararUpatvaM draSTavyam // 15 // ityeva ityevaM vihito rAjan vadhastasyaiSa dhImataH / vadhAyendrajito rAma sandizasva mahAbala / hate tasmin hataM viddhi rAvaNaM sasuhRjjanam // 16 // vibhISaNavacaH zrutvA rAghavo vAkyamabravIt // 17 // jAnAmitasya raudrasya mAyAM satyaparAkrama / sa hi brahmAstravit prAjJo mahAmAyo mahAbalaH / karotyasaMjJAna saGgrAme devAna savaruNAnapi // 18 // tasyAntarikSe carato rathasthasya mahAyazaH / na gatirjJAyate tasya sUryasyevAbhrasamplave // 19 // rAghavastu riporjJAtvA mAyAvIryaM durAtmanaH / lakSmaNaM kIrtisampannamidaM vacanamabravIt // 20 // yadvAnarendrasya balaM tena sarveNa saMvRtaH / hanumatpramukhaizcaiva yUthapaiH saha lakSmaNa // 21 // jAmbavenarkSapatinA sahasainyena saMvRtaH / jahi taM rAkSasasutaM mAyAbala vizAradam // 22 // ayaM tvAM sacivaiH sArddhaM mahAtmA rajanIcaraH / abhijJastasya dezasya pRSThato'nugamiSyati // 23 // rAghavasya vacaH zrutvA lakSmaNaH savibhISaNaH / jagrAha kArmukazreSThamatyadbhutaparAkramaH // 24 // | mityAdisArdhazlokaM ekAnvayaH / ityevaMprakAreNa / eSaH homavibhakArI tasya indrajitaH vadhaH mArakaH vihitaH brahmaNA kRptaH / tasmAt tasya indrajito vidhAya sandizasya, asmAsu kaJciditi zeSaH // 16 - 18 // tasya prasiddhasyeti sUryavizeSaNaM dvitIyaM tasyeti padam / abhrasaMplave meghAvaraNe // 19 // 20 // yadvAnarendrasyetyAdi zlokatrayamekAnvayam / jAmbavena jAmbavatA / sahasainyena sainyasahitena / "vopasarjanasya" iti vikalpena sabhAvAbhAvaH / saMvRttaH, tvamiti mityAdi lokadvayamekaM vAkyam / addRtAgnimasamAptahomam / nikumbhilAM nikumbhilAkhyaM nyagrodhamUlasthAnamasaMprAptam AtatAyinaM zastrapANiM ca inyAt hiMsyAt indrazatroste sa eva vadhaH mAraka iti varaH sarvalokezvareNa brahmaNA dattaH / rAjan ! dhImatastasyaivaM vadho vihita iti yojanA / evamuttara zrIrAmAyaNe indra jidvaraprakArasyoktatvAttadAnuguNyena vyAkhyAtam // 15- 18 // tasyAntarikSa iti / abhrasaMprave meghasamUhe // 19-27 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa085 // 263 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zeSaH // 21-27 // sa evamiti / asatyapi kartRbhede kiyA bhedamAzritya sa iti dviruktiH / sa evamuktvA sa yayAviti nirvAhaH / vastutastu salakSmaNaH / saH tAdRzavIraveSaviziSTa evetyarthaH / yadvA sarAvaNivadhAkAGkSItyekaM padam / rAvaNinA saha vartanta iti sarAvaNayaH nikumbhilAsthA rAkSasAH teSAM sannaddhaH kavacI khaDgI sazaro hemacApadhRt / rAmapAdAvupasSTazya hRSTaH saumitrirabravIt // 25 // adya mutkArmu konmuktAH zarA nirbhidya rAvaNim / laGkAmabhipatiSyanti haMsAH puSkariNImiva // 26 // adyaivaM tasya raudrasya zarIraM mAmakAH zarAH / vidhamiSyanti bhittvA taM mahAcApaguNacyutAH // 27 // sa evamuktvA dyutimAn vacanaM bhrAturagrataH / sa rAvaNavadhAkAMkSI lakSmaNastvarito yayau // 28 // so'bhivAdya guroH pAdau kRtvA cApi pradakSiNam / nikumbhilAmabhiyayau caityaM rAvaNipAlitam // 29 // vibhISaNena sahito rAjaputraH pratApavAn / kRtasvastyayano bhrAtrA lakSmaNastvarito yayau // 30 // vAnarANAM sahasraistu hanumAn bahubhirvRtaH / vibhISaNazca sAmAtyastadA lakSmaNamanvagAt // 31 // mahatA harisainyena savegamabhisaMvRtaH / RkSarAjavalaM caiva dadarza pathi viSThitam // 32 // sa gatvA dUramadhvAnaM saumitrirmiMtranandanaH / rAkSasendrabalaM dUrAdapazyad vyUhamAsthitam // 33 // sa taM prApya dhanuSpANirmAyAyogamarindamaH / tasthau brahmavidhAnena vijetuM raghunandanaH // 34 // vibhISaNena sahito rAjaputraH vIreNa tathA'nilasatena ca // 35 // |vadhAkAMkSItyarthaH // 28-33 // sa taM prApyetyAdizlokadvayamekAnvayam / brahmavidhAnena 'nikumbhilAmasaMprAptam' ityAdinoktabrahmavaradAna prakAreNa, mAyA sa evmuktveti| salakSmaNaH evamuktvA sa eva lakSmaNaH yayAviti tacchandadvayasya nirvAhaH / evamuktvA tu vacanamiti pAThaH samyak // 28-33 // sa tamiti / saH raghunandanaH mAyAyogaM mAyaiva yoga upAyo yasya tamindrajitaM prApya brahmavidhAnena 'nikumbhilAmasaM nAptam' ityAdinoktabrahmavaradAnaprakAreNa vijetuM tasthAviti sambandhaH // 34 // 35 // kalako vimAneneti pAThAntaram / brahmavimAnena brahmaNo bhagavatastejogo'hamasmIti viziSya jAyamAnena dhyAnena zatru jetuM tasthau / saGkaTakALe tAdRzadhyAnasya nisargasiddhatvAt // 34 // For Private And Personal Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.pu.kA. // 26 // yoga mAyArUpopAyam, tam indrajitam, vijetuM prApya tasthau / mAyAyAgamiti pAThe mAyAyAgaM jetuM nAzayituM taM dezaM prApya tsthaavitynvyH| An34 // 35 // vivighamiti / pratibhayatamam atizayana bhayaGkaram // 36 // iti zrIgo zrIrAmA0 ratnakirI0 yuddhakANDa paJcAzItitamaH sargaH // 8 // vividhamamalazastrabhAsvaraM tada dhvajagahanaM vipulaM mahArathaizca / pratibhayatamamaprameyavegaM timiramika dviSatAM balaM viveza // 36 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe paJcAzItitamaH sargaH // 85 // atha tasyAmavasthAyAM lakSmaNaM rAvaNAnujaH / pareSAmahitaM vAkyamarthasAdhakamabravIt // 1 // yadetadrAkSasAnIkaM megha zyAmaM vilokyate / etadAyodhyatAM sIvra kapibhiH paadpaayudhaiH||2|| asyAnIkasya mahato bhedane yata lakSmaNa / rAkSasendrasuto'pyatra bhinne dRzyo bhaviSyati // 3 // sa tvamindrAzaniprakhyaiH zarairavakirana parAn / abhidravAzu yAvadvai naitat karma samApyate // 4 // jahi vIra durAtmAnaM mAyAparamadhArmikam / rAvaNi krUrakarmANaM sarvalokabhayA vaham // 5 // vibhISaNavacaH zrutvA lakSmaNaH shubhlkssnnH| vavarSa zaravANi rAkSasendrasutaM prati ||6||Rkssaa zAkhA mRgAzcApi drumAdrinakhayodhinaH / abhyadhAvanta sahitAstadanIkamavasthitam // 7 // athendrajiyuddhArambhaH-atha tasyAmityAdi / tasyAmavasthAyAM nikumbhilAsamIpagamanAvasare / arthasAdhakam, svAnAmiti zeSaH // 1 // yadeta diti / AyodhyatAM hanyatAm / zIghramiti / vilambe yAgaH samApyateti bhAvaH // 2 // asyeti / yata yatasva / atra rAkSasAnIke // 3-5 // vibhI paNeti / zubhalakSaNaH suvacanasArayAhitvalakSaNayuktaH // 6 // 7 // pratibhayatamama atizayena bhayaGkaram // 36 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paJcAzItitamaH sargaH // 85 // alu1 // yadetaditi / AyodhyatA prahAryatAm // 2 // yata yatasva // 3 // 4 // mAyAparamadhArmika paramadhArmikavatpratIyamAnam // 5 // rAkSasendrasutaM prati vavarSa tamuhizya tatsenAyAM vavarSetyarthaH // 6-9 // kA sA-mAyAparamadhArmika mAyayA paramadhanurdhAriNaM vA / mAyAparam athAmikamiti vA // 1 // | // 26 // For Private And Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir rAkSasA iti / kapisainyajighAMsavaH kapisainyaM hantumicchavaH // 8 // sa iti / saMprahAraH yuddham // 9 // 10 // te sakSasA iti / zastranivezanA vikRtAnanabAhutvarUpa kriyAbhedAt tacchandadvayanirvAhaH / / 11-13 / / svamanIkamiti / tatkarmaNi tasmin homakarmaNi // 14 // vRkSAndhakArAta rAkSasAzca zitairbANairasibhiH zaktitomaraiH / udyataiH samavartanta kapisainyajighAMsakaH // 8 // sa samprahArastumulaH ajJe kapirakSasAm | zabdena mahatA laGkAM nAdayan vai samantataH // 9 // zastraizca bahudhAkAraiH zitairvANaizca pAdapaiH / udyatairgirizRGgaizca ghorairAkAzamAvRtam // 10 // te rAkSasA vAnareSu vikRtAnanvAhavaH / nivezayantaH zastrANi cakruste sumahadbhayam // 11 // tathaiva sakalairvRkSaigirizRGgaizva vAnarAH / abhijaghnurnijatuzca samare rAkSasarSabhAnU // 12 // RkSavAnaramukhyaizca mahAkAyairmahAbalaiH / rakSasAM vadhyamAnAnAM mahadbhayamajAyata // 13 // svamanIkaM viSaNNaM tu zrutvA zatrubhirarditam / udatiSThata durdharSastatkarmaNyananuSThite // 14 // vRkSAndhakArAnnirgatya jAtakoSaH sa rAvaNiH / Aruroha rathaM sajjaM pUrvayuktaM sarAkSasaH // 15 // sa bhImakArmukadharaH kAlameghasamaprabhaH / raktAsyanayanaH kruddho mRtyurivAntakaH // 16 // dRSTvaiva tu rathasthaM taM paryavartata tadvalam / rakSasAM bhImavegAnAM lakSmaNena yuyutsatAm // 17 // tasmin kAle tu hanumAnudyamya sudurAsadam / dharaNIdharasaGkAzI mahAvRkSamarindamaH // 18 // sa rAkSasAnAM tatsainyaM kAlAgniriva nirdahan / cakAra bahubhirvRkSairnissaMjJaM yudhi vAnaraH // 19 // nIrandhravRkSapaNDAdityarthaH / sajjam AyudhAdibhiH pUrvayuktaM pUrvameva yuktAzvam / sarAkSasaH rAkSasasahitaH // 15 // antakaH antakaraH // 16 // parya vartata parito'tiSThat // 17 // tasminnityAdi / AdAvekaM vRkSamudyamya nirdahan san pazcAt bahubhirvRkSestadrakSovalaM niHsaMjJaM cakAretyanvayaH // 18-20 // zastreriti / bahudhmakAraiH bahuprakAraiH // 10 // rAkSasAH vAnareSu zastrANi nivezayantaH vikRtAnanabAhavassantaH te sumahadbhayaM cakruriti sambandhaH / atastada dvayasya na paunarutayam // 11-13 // svamanIkamiti / ananuSThite asamApte sati // 14 // vRkSAndhakArAtrIrandha vRkSasambAdhAt // 15-27 // For Private And Personal Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.bu.kA. vA.rA.bha. para avAkiranityuktaM prapaJcayati-zitetyAdi / zitazUladharA ityAdivizeSaNena yeSAM yeSvaneSvatyantapATavamasti taiste avAkiraniti gamyate // 21 // pariSairityAdau parighapANaya ityAyudham / zubhadarzanarityanena taikSNyamupalakSyate // 22 // parvatopamam , hanumantamiti zeSaH // 23 // teSAmityardham / vidhvaMsayantaM tarasA dRSTvaiva pavanAtmajam / rAkSasAnAM sahasrANi hanumantamavAkiran // 20 // zitazUladharAH zUlai rsibhishcaasipaannyH| zaktibhiH zaktihasvAzca paTTizaiH pttttishaayudhaaH||21|| pariSaizca gadAbhizca cakraizca shubhdrshnaiH| zatazazca zataghrIbhirAyasairapi mudgraiH||22|| ghoraiH parazvadhaizcaiva bhindipAlaizca raaksssaaH| muSTibhirvajakalpaizca talairazani snnibhaiH| abhijaghnuH samAsAdya samantAt parvatopamam // 23 // teSAmapi ca saMkruddhazcakAra kadanaM mahat // 24 // sa dadarza kapizreSThamacaThopamamindrajitU / sadayantamamitrannamamitrAna pavanAtmajam // 25 // sa sArathimuvAcedaM yAhi yatraiSa vAnaraH / kSayameSa hi naH kuryAdrAkSasAnAmupekSitaH // 26 // ityukta sArathisvena yayA yatra sa maarutiH| vahan paramadurdharSe sthitamindrajitaM rthe||27|| so'bhyupetya zarAn khaDAna paTTizAMzca parazvadhAn / abhyavarSata durddharSaH kapimUrdhni sa raaksssH||28|| tAni zastrANi ghorANi pratigRhya sa maarutiH|rossenn mahatA''viSTo vAkyaM cedamuvAca ha // 29 // yuddhacasva yadi zUro'si rAvaNAtmaja durmate / vAyuputraM samAsAdya jIvanna pratiyAsyasi // 30 // bAhubhyAM pratiyudhyasva yadi me dvandramAhave / vegaM sahasva durbuddhe tatastvaM rakSasAM varaH // 31 // saMkruddhaH, hanumAniti zeSaH // 24 // 25 // hi yasmAt kAraNAt upekSitaH eSaH naH asmAkaM sambandhinAM rAkSasAlA kSayaM kuryAt / ataH ess| | vAnaro yatra, vartata iti zeSaH / tatra yAhItIdaM vacaH sArathimuvAcetyanvayaH // 26 // ityukta iti / vahan prApayan // 27 // so'bhyupetyeti atrApi kriyAbhedAt tacchabdasya dviH prayogaH // 28-30 // indra dvandvayuddham, dadAsIti zeSaH / yadi dadAsi tarhi zastrANi tyaktvA bAhubhyAM so'bhyupetyetyatrApi kriyAbhedAttacchandadvayasya prayogaH // 28-30 // bAhubhyAmiti / dvandva, dadAsIti zeSaH / tahi bAhubhyA yudhyasva // 31-33 // // 25 // For Private And Personal Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org She Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pratiyudhyasvetyanvayaH / tataH tadAnI dvandvayuddhakAle // 31 // 32 // yaH saH pratiddho ya ityarthaH // 33 // tamiti / apratimasaMsthAnaH anupama sannivezaiH, karavIrapatrAdyAkArarityarthaH // 34 // ityevamiti / arivibhISaNena zaubhayaGkaraNa // 35 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe | ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaDazItitamaH sargaH // 86 // hanumantaM jighAMsantaM samudyatazarAsanam / rAvaNAtmajamAcaSTe lakSmaNAya vibhISaNaH // 32 // yaH sa vAsavanirjetA rAvaNasyAtmasambhavaH / sa eSa rathamAsthAya hanumantaM jighAMsati // 33 // tamapratimasaMsthAnaiH zaraiH shtruvidaarnnaiH| jIvitAntakarai|raiH saumitre rAvaNiM jahi // 34 // ityevamuktastu tadA mahAtmA vibhISaNenArivibhISaNena / dadarza taM parvatasannikAzaM raNe sthitaM bhImabalaM nadantam // 35 // ityA. zrImadyuddhakANDe SaDazItitamaH sargaH // 86 // evamuktvA tu saumitriM jAtaharSI vibhISaNaH / dhanuSpANinamAdAya tvaramANo jagAma h||1|| avidUraM tato gatvA pravizya ca mahaddhanam / darzayAmAsa tatkarma lakSmaNAya vibhISaNaH // 2 // nIlajIsUtasaGkAzaMnyagrodhaM bhImadarzanam / tejasvI rAvaNabhrAtA lakSmaNAya nyavedayat // 3 // ihopahAraM bhUtAnAM balavAn rAvaNAtmajaH / upatya tataH pazcAt saGghAmamabhivartate ||4||adRshyH sarvabhUtAnAM tato bhavati raaksssH| nihanti samare zatrUn badhAti ca shrottmaiH||5|| tamapraviSTanyagrodhaM balinaM raavnnaatmjm| vidhvaMsaya zaraistIkSNaiH sarathaM sAzvasArathim // 6 // athendrajidvibhISaNasaMvAdaH-evamuktvetyAdi / dhanuSpANinamiti nakArAntatvamArSam // 1 // tatkarma homakarmasthAnam // 2 // 3 // iti / upahAraM balim / / upahRtya kRtvA / odanapAkaM pacatItivat / tataH tasmAdezAt // 4 // 5 // apraviSTanyagrodhaM rAvaNAtmajaM vidhvaMsaya / punaH pravezAtpUrvameva vidhvaMsaye. apratimasaMsthAnaH anuparityarthaH // 4 // 55 // iti zrImahezvara tIrthaviracitArthA zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM paDazItitamaH sargaH // 86 // // 1 // avidUramiti / tatkarma homasthAnam // 2-5 // tamiti / apraviSTanyagrodha rAvaNAtmajaM vidhvaMsaya, nyagrodhamUlapraveze dussAdhyo bhavatIti bhAvaH // d For Private And Personal Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 26 // tyarthaH // 6-8 // tamiti / mahAtejA iti lakSmaNo vishessyH| tamyamyuddham amAyAyuddham // 9 // evamiti / manasvI dRddhmnskH||10|| itiTI .pu.kA. iha laGkAyAM jAtasaMvRddhaH / "pUrvakAla-" ityAdinA pUrvakAlArthavAcino jAtazabdasya uttarakAlArthavAcinA saMvRddhazabdena saha smaasH| putrasya sa. tathetyuktvA mahAtejAH saumitrirmitrnndnH| babhUvAvasthitastatra citraM visphArayan dhanuH // 7 // sa rathenAgnivarNena balavAna rAvaNAtmajaH / indrajit kavacI dhanvI sadhvajaH pratyadRzyata // 8 // tamuvAca mahAtejAH paulastyamaparA jitam / samAhvayetvAM samare samyagyuddhaM prayaccha me // 9 // evamukto mahAtejA manasvI rAvaNAtmajaH / abravIt paruSa vAkyaM tatra dRSTvA vibhISaNam // 10 // iha tvaM jAtasaMvRddhaH sAkSAdmAtA piturmama / kathaM druhyasi putrasya pitRvyo mama rAkSasa // 11 // na jJAtitvaM na sauhArda na jAtistava durmate / pramANaM na ca saudarya na dharmo dharmadUSaNa // 12 // zocyastvamasi durbuddhe nindanIyazca saadhubhiH| yastvaM svajanamutsRjya parabhRtyatvamAgataH // 13 // naitacchithi layA buddhyA tvaM vetsi mahadantaram / kvaca svajanasaMvAsaH kvaca nIcaparAzrayaH // 14 // guNavAn vA parajanaH svajano nirguNo'pi vaa| niguNaH svajanaH zreyAn yaH paraH para eva sH|| 15 // putrAya / "krudhadruha-" ityAdinA caturthIniyamAt / rAkSasatyanena sAjAtyamapi na dRSTavAnasItti vyajyate // 11 // na jJAtitvamiti / pramANaM maryAdA niyAmakam // 12 // zocyatvAdau hetumAha-yastvamiti // 13 // naitaditi / zithilayA komalayA, tucchayA vaa| antaraM tAratambam // 14 // nanu parasya natra nyagrodhamUle // 7 // 8 // mahAtejAH lakSmaNaH // 9-10 // iha asmina rAkSasakule jAtaH saMvRddhaH tatraivotpatrastavaiva vRddhi prApta ityarthaH / putrasya putrAya // 11 // pramANaM maryAdA // 12 // 13 // zithilayA tucchayA / mahadantaraM mahadvaiSamyam / svajanaparityAgaparabhUtyatvayoH mhdaissmymstiityrthH||14|| parasya nIcatve bhavaduktaM 266 // sa0-ekaika eva prayojakaH prItAvetanmanye'nyatra / te sa'pi svavyanyathA jAtA ityAha-nAsibamiyAdinA / jAtiH rAkSasajAniH / pramANe jyeSTha virovena vironyAzrayo na sampAya iti pravedayatpramANam / saudarya modaratvam / trayANAmapi phaikasIputratvAt / na pagapurANe "nikApuramAiyA nikaSA cAmavIdrAmam" ityukteH bhAgavatosarakADAdI kekasIpurA kathitam, tadasatamiti vANam tasyA evaM nAmAntaraM tadiAvA yavirodhaH // 12 // TIkA-nirguNopi svajanaH zreyAn bhavati / paro yaH saguNopi sa para e3 / skulena saha birodhe minna eva bhavatItyarthaH // 15 // For Private And Personal Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nIcatvAbhAvAnna bhavaduktadoSa ityatrAha - guNavAniti // 15 // tadeva vaiSamyaM svarUpato darzayati-ya iti // 16 // niranukrozateti / iyaM homavighAta pUrvakaM lakSmaNasya nyagrodhapravezakaraNarUpA niranukrozatA nirdayatA, yAdRzI yathA ghorA, tAdRzaM paruSaM nirdayatvaM svajanena bandhubhUtena tvayaiva kartuM zakyam, | nAnyenetyarthaH / yadvA svajane viSaye tvayA na zakyaM na kartavyam, anucitaM kRtamiti bhAvaH // 17 // 18 // gauravAt gurorbhAvo gauravam, pitRvyatvA yaH svapakSa parityajya parapakSaM niSevate / sa svapakSe kSayaM prApte pazcAttaireva hanyate // 16 // niranukrozatA ceyaM yAdRzI te nizAcara / svajanena tvayA zakyaM paruSaM rAvaNAnuja // 17 // ityukto bhrAtRputreNa pratyuvAca vibhISaNaH // 18 // ajAnanniva macchIlaM kiM rAkSasa vikatthase / rAkSasendrasutAsAdho pAruSyaM tyaja gauravAt // 19 // kule yadyapyahaM jAto rakSasAM krUrakarmaNAm / guNo'yaM prathamo nRNAM tanme zIlamarAkSasam // 20 // na rame dAruNenAhaM na cAdharmeNa vai rame / bhrAtrA viSamazIlena kathaM bhrAtA nirasyate // 21 // dharmAt pracyutazIlaM hi puruSaM pApanizcayam / tyaktvA sukhamavApnoti hastAdAzIviSaM yathA // 22 // | dityarthaH // 19 // rakSasAM kule yadyapyahaM jAtaH, tat tathApi me zIlam arAkSasam akrUram / ayaM me zIlAkhyo guNaH nRNAM satpuruSANAM prathamaH mukhyaH // 20 // tanme zIlamarAkSasamityuktameva darzayati-na rama iti / dAruNena karmaNA na rame / adharmeNa parapIDAkareNa ca karmaNA na rame / na kevalaM mayyeva doSaH rAvaNe'pItyAha - bhrAtreti / nirasyate 'tvAM tu dhikkulapAMsanam' iti vacanenetyarthaH // 21 // indrajiduktasvadoSaparihArAya parityAgahetUna vaiSamyam, guNavatve tu tannAstItyatrAha - guNavAnveti // 15 // tadeva vaiSamyaM svarUpato darzayati yassvapakSAmiti / ataH svapakSAzrayaNameva zreyaskaramiti bhAvaH // 16 // niranukrozateti / seyaM homavighAtapUrvakaM lakSmaNasya nyagrodhapravezakaraNarUpA niranukrozatA nirdayatA yAdRzI yathA ghorA IdRzaM paruSam, nidarzayeti zeSaH / svaja nena bandhubhUtena tvayaiva karttuM zakyam, nAnyenetyarthaH / yadvA svajane viSaye tvayA na zakyaM na kartavyam, anucitaM kRtamiti bhAvaH // 17 // 18 // gauravAta pitRvya svAt / yadvA zUro'hamiti gauravAddhetoryatpAruSyaM tatyajetyarthaH // 19 // nRNAM sajjanAnAM yaH prathamaH mukhyo guNaH sAttvikaM tat me arAkSasam akrUram / zIlaM guNa ityarthaH // 20 // na rama iti / dAruNena karmaNA na rame adharmeNa ca na rame anyathA viSamazIlena rAvaNazIlAdvilakSaNazIlena bhrAtrA kathamayaM bhrAtA rAvaNo 222 For Private And Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. rAvaNadoSAnAha-dharmAdityAdinA / / 22 // hiMsA ca parasvaharaNaM ca te hiMsAparasvaharaNe / hiMsAdirUpaM dupacArarUpaM karma tyAjyamAH tAkastyAjya MTI.yu.ko. ityarthaH // 23 // parasvAnAmiti / suhRdAmatizaGkA suhRtsvavizvAsaH // 24 // doSavattayA yadi tyAjyatvam, tababhijanavidhAdiguNavattayA kimiti sa. na grAhyatvamityata Aha-maharSINAmiti sAryazlokadvayamekAnvayam / abhimAnaH grvH| vairitvaM baddhavairatvam / pratikUlatA parazreyodeSittvam / tathA ca / hiMsAparasvaharaNe paradArAbhimarzanam / tyAjyamAhurdurAcAraM vezma prajvalitaM yathA // 23 // parasvAnAM ca haraNaM paradArAbhimarzanam / suhRdAmatizaGkA ca trayo doSAH kssyaabhaaH||24|| maharSINAM vadho ghoraH sarvadevaizca vigrahaH / abhimAnazca kopazca vairitvaM pratikUlatA // 25 // ete doSA mama bhraaturjiivitaishvrynaashnaaH| guNAna pracchAdayAmAsuH parvatAniva toydaaH| doSairetaiH parityakto mayA bhrAtA pitA tava // 26 // neyamasti purI laGkA na ca tvaM na ca te pitA // 27 // atimAnI ca bAlazca durvinItazca rAkSasa / baddhastvaM kAlapAzena brUhi mAM yadyadicchasi // 28 // adya te vyasanaM prApta kiM mAM tvamiha vakSyasi / praveSTuM na tvayA zakyo nyagrodho rAkSasAdhama // 29 // abhijanavidyAdiguNavattve'pi parastrIharaNAdidoSadUSitatayA viSasaMpRktamadhuvanna grAhyo'yamiti bhAvaH // 25 // 26 // neyamityAdi / uttarakSaNe avazya nshissytiityrthH||27-29|| // 26 // nirasyate hiMsyate // 21 // 22 // hiMsA ca parasvaharaNaM ca hiMsAparasvaharaNe / durAcAraM hiMsAdirUpadurAcAram // 23 // indrajiduktadoSaparijihIrSayA parityAgahetUna rAvaNa doSAnAha-parasvAnAmityAdinA / sahadAmatizahA cahatsvavizvAsa ityarthaH ||24||dokyttyaa yadyapi tyAjyatvaM tayabhijanavidyAdiguNavattayA kimiti nA grAhyatvamityata Aha-maharSINAmiti / abhimAno garvaH / vairitvaM baddharitvam / pratikUlatA parazreyodveSitvam / abhijanavidyAdiguNavattve'pi parastrIharaNAdidoSadUSita tayA viSasampRktAnavattasya na grAhyatvamiti bhAvaH // 25-29 / / For Private And Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir devatAkArya yamadUtarUpadevatAkAryam / narakayAtanAnubhavaM vA // 30 // 33 // iti zrIyo0 zrIrAmA. ratnayuddhakANDavyAkhyAne saptAzItitamaH srgH||87 ayendrajillakSmaNayuddham-vibhISaNaca ityaadi| abhyutpapAta abhimukhamunagAma // 3 // kIDambhUto'bhyujazAmetyavAha-vyatetyAvizokAyama / susa malaMkRte suSTha samantAt alaMkRte / mahApramANaM mahAdIrgham, dhanurudyamya zarAn parAmRzya gRhItvA abhyujagAma abravItyanvayaH / abhiyAna bhavana dharSayitvA ca kAkutsthau na zakyaM jIvituM tvayA / yuddhacasva naradevena lakSmaNena raNe saha / itastvaM devatAkArya kariSyasi yamakSaye // 30 // nidarzayasvAtmavalaM samudyataM kuruSva sarvAyudhasAyakavyayam / na lakSmaNasyaitya hi bANagocaraM tvamadya jIvana sabalo gamiSyasi // 3 // ityAce zrIrAmA0 zrImadyuddhakANDe saptAzItitamaH srgH||87|| vibhISaNavacaH zrutvA rAvaNiH krodhmuunychitH| abravIt paruSaM vAkyaM vegenAbhyutpapAta ha // 1 // udyatAyudhanistriMzo rathe susamalate / kAlAzvayukte mahati sthitaH kaalaantkopmH||2|| mahApramANamudyamya vipulaM vegavadRDham |dhnu bhIma parAmRzya zarAMzvAmitrazAtanAn // 3 // taM dadarza maheSvAso rathe susmlNkRtH| alaMkRtamamitranaM rAghavasyAnuja blii| hanumatpRSThamAsInamudayastharaviprabham // 4 // uvAcainaM samArabdhaH saumitriM suvibhISaNam / tAMzca vAnarazArdUlAna pazyadhvaM me parAkramam // 5 // adya matkArmukotsRSTaM zaravarSa durAsadam / muktaM varSamivAkAze vArayiSyatha saMyuge // 6 // zAtayanti khaNDayantItyamitrazAtanAn // 2 // 3 // rathe, sthita iti zeSaH / alaMkRtaM svatejasA bhUSitam / hanumatpRSThamAsInamityanuvAdena hanumAn pUrva rAkSaseyuddhA indrajityAgate lakSmaNaM svapRSTabhAgamAropya sthitavAniti gamyate / udayastharaviprabhAmityanena hanumataH kAJcanAkRtitvaM lakSmaNasya ravivarNatvaM / / coktam // 4 // uvAcenamiti tripAdazcoka ekAnvayaH / etatpravIt pApamiti pUrvoktasya vivaraNaM na bhavati / tadvibhISaNamAtra prati / idaM tu sarvAna yuddhacasveti / devatAkArya kariSyasi yamabUtarUpaveSatAdISTakArya kariSyasItyarthaH / yamakSaye samanilaye / bamadUta rikAro bhaviSyasIti yAvat // 30 // 31 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatattvadIpikAspAyaryA yuddhakANDavyAkhyAyAM saptAzItitamaH sargaH // 87 // vibhISaNavaca ityAdi zlokavayamekaM vAkyam / / paruSaM vAkyamityetadvakSyamANamiti jJeyam / kAlAzvAH nIlAzvAH / rathe sthitassanmahApramANaM ghahuruSamya zarAna parAmuzya abhyutpapAta abhyujamAma, avadhIti sambandhaH // 1-3 // alaMkRtaM svatejobhUSitam // 4 // ubAnimityAdinA pUrvoktamatravIt paruSaM vAkpamityetadeva viSNoti // 5 // muktaM varSa medhotsRSTaM For Private And Personal Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. vA.rA.bhU. // 26 // prati / tacca parupam / idaM tu parAkramaviSayam / samArabdhaH sNrbdhH| pazyadhvamiti / muktaM meghamuktam / vArayiSyathetyetat sApahAsoktiH // 5 // 6 // adyati / vaH yuSmAkam / vidhamiSyanti dhakSyanti // 7 // tIkSNeti / tIkSNasAyaketi luptavibhaktikaM padam / tIkSNasAyakarityarthaH / zUlazaktyaSTi adya vo mAmakA bANA mhaakaarmuknissRtaaH| vidhamiSyanti gAtrANi tUlarAzimivAnalaH // 7 // tIkSNasAyaka nirbhinnAn shuulshktyssttitomraiH| adya vo gamayiSyAmi sarvAneva yamakSayam // 8 // kSipataH zaravarSANi kSipra hastasya me yudhi / jImUtasyeva nadataH kaH sthAsyati mamAgrataH // 9 // rAtriyuddhe mayA pUrva vajAzanisamaiH shraiH| zAyitau stho mayA bhUmau visaMjJau sapurassarau // 10 // smRtirna te'sti vA manye vyaktaM vA yamasAdanam / AzIviSamiva kruddhaM yanmAM yoddhaM vyavasthitaH // 1 // tacchrutvA rAkSasendrasya garjitaM lakSmaNastadA / abhIta vadanaH kruddho rAvarNi vAkyamabravIt // 12 // uktazca durgamaH pAraH kAryANAM rAkSasa tvayA / kAryANAM karmaNA pAraM yo gacchati sa buddhimAn // 13 // tomaraiH ityatra shktiyssttitomrairityrthH| sndhiraapH|tiikssnnsaaykaiHshulshktyssttitomraishc nirbhinnAn vaH yuSmAna,yamakSayaM ymnilym,gmyissyaamiitynvyH| // 8 // kSipata iti / jImUtasyeti nAdamAtre dRssttaantH||9||raatriiti| AgrahAtizayena mayeti dviruktiH||10||raamaanu0-raatriiti / zAyitI, yuvAmiti shessH||10|| smRtiriti / yanmA yoddhaM vyavasthitaH, ataH smRtirnAstIti vA manye / athavA yamasAdanaM yamaprApaNam / vyaktaM pratyakSam pratyAsannamiti yAvat / yadvA sAdanaM sadanam / svArthe'N pratyayaH // 11 // tacchrutveti / abhItavadanaH bhayavikRtizUnyavadanaH / / 12 // durgamaH durlabhaH / kAryANAM yamaprApaNAdInAm / pAraH varSam // 6-8 // kSipata iti / me yudhi mamAprata iti sambandhaH // 9 // zAyito, yuvAmiti zeSaH // 10 // yanmA yoddhaM vyavasthitaH ataste smRti sti vA yamasAdanaM yamalokamApaNaM vyaktaM prakAzaM sannihitaM ta iti smbndhH||raatriyuddh ityAdizlokadvayasya vAstavArthastu rAdhiyuddhe mayA zarevisaMjJo bhUmau zAyitI athApi te tava yamasAdanaM vA yamalokaprApaNaM ca ata eva smRtirvA, bhayarUpeti zeSaH / bhayarUpA smutizca nAstIti vyaktaM manye / kutaH ! AzIviSamiva kalaM mAM yodaM vyavasthita iti sambandhaH // 11-12 // uktazceti / kAryANAM zatruvijayarUpakartavyAnA durgamaH apAra: duSprApAntaH tvayA uktazca uktaH / etadAktimAtreNa za // 2680 For Private And Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nirvAhaH / uktazca ukta eva, na kRtH| ato durbuddhirasItyarthaH / kastaIi buddhimAnityata Aha-kAryANAmiti / kAryANAM karmaNA, AcaraNenetyarthaH // 13 // sa tvamiti / arthasyeti tAdarthyasaMbandhe SaSThI / arthasya vacaH prayojanArtha vcH||14|| dRSTe'pyasmatparAkrame kathamityaM kathyata ityAzaya / / mAyAmayatvAnna sa vIrasaMmata ityAha-antardhAneti / Ajo yuddhe // 15 // pratyakSeNApi yoddhaM zakto'smItyata Aha-yatheti / yathA sthito'smi tathaiva, sa tvamarthasya hInArtho duravApasya kenacit / vaco vyAhRtyajAnISe kRtArtho'smIti durmte||14|| antardhAnagatenAjau yastvayA''caritastadA / taskarAcarito mArgo naiSa vIraniSevitaH // 15 // yathA bANapathaM prApya sthito'haM tava rAkSasa / darzayasvAdya tattejo vAcA tvaM kiM vikatthase // 16 // evamukto dhanurbhIma parAmRzya mhaablH| sasarja nizitAna bANAnindrajit samitiJjayaH // 17 // te nisRSTA mahAvegAH zarAH sarpaviSopamAH / saMprApya lakSmaNaM petuHzvasanta iva pannagAH // 18 // zarairati mahAvegairvegavAna rAvaNAtmajaH / saumitrimindrajiyuddhe vivyAdha zubha lakSaNam // 19 // sa zarairatividdhAGgo rudhireNa smukssitH| zuzubhe lakSmaNaH zrImAna vidhUma iva pAvakaH // 20 // indrajittvAtmanaH karma prasamIkSyAdhigamya ca / vinadya sumahAnAdamidaM vacanamabravIt // 23 // patriNaH zitadhArAste zarAmatkArmukacyutAH / AdAsyante'dya saumitra jIvitaM jIvitAntagAH // 22 // tattejaH pUrvakRtaM tejaH darzayasvetyanvayaH // 16 // 17 // sarpaviSopamAH sarpaviSavat ghoraaH| petuH, bhUmAviti shessH||18|| zarairiti / ativivyAdhe tynvyH| "vyavahitAzca" iti vyavahitaprayogaH // 19 // 20 // adhigamya phalavattvena dRSTvA / / 21-24 // kimAyAtamiti bhAvaH / yastu kAryANAM pAraM karmaNA AcaraNena gacchati prAmoti sa buddhimAn sa eva samartha ityrthH|| 13 // sa tvamiti / durmate ! hInAH zatruvijayarUpaprayojanahInaH sa tvaM kenacit kenApi duravApyasyArthasya vijayaprayojanasya sambandhi vaco vyAhRtya kRtArtho'smi kRtakRtyo'smIti jAnIpa iti yojanA // 14 // matkRtaM parAkrama samyaganubhUyApi kimarthamevamucyata ityatrAha-antardhAnamateneti // 15 // vinApyantardhAnena parAkramituM zakyamityatrAhayatheti / yathA yattejaH pUrva kRtaM talejaH // 16-21 // patriNazzitadhArA ityAdizlokacatuSTayasya prakRtArthaH spaSTaH / vAstavAstu-I somine| matkAbhukacyutASA For Private And Personal Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. // 26 // sa088 vizasteti / vizastaM bhinnaM kavacaM yasya taM tvAM rAmA drakSyatItyanupaGgega yojanA // 25 // 26 // atha idAnIm // 2730 // supacavAgitA suniTA .yu.kA. adya gomAyusaGghAzca zyenasaGkhAzca lakSmaNa / gRdhAzca nipatantu tvAM matAsu mihataM mayA // 23 // kSatrabandhuM sadAnArya rAmaH prmdurmtiH| bhaktaM bhrAtaramadyeva tvAM drakSyati mayA itam // 24 // vizastakavacaM bhUmau vypvikhshraasnm| hRtottamAGgaM saumitre vAmadya nihataM mayA // 25 // iti bruvANaM saMrabdhaM paruSaM rAvaNAtmajam / hetumadrAkyamatyartha lakSmaNaH pratyuvAca ha // 26 // vAgbalaM tyaja durbuddhe krUrakarmA'si rAkSasa / atha kasmAdadasyetat sampAdaya sukarmaNA // 27 // akRtvA katthase karma kimarthamiha rAkSasa / kurutatkarma yenAhaM zraddadhyAM tava katthanam // 28 // anukkA paruSaM vAkyaM kiMcidapyanavAkSipan / avikatthan vadhiSyAmi tvAM pazya puruSAdhama // 29 // ityuktvA paJca nArAcAnAkarNA pUritAna zitAn / nijaghAna mahAvegAna lakSmaNo rAkSasorasi // 30 // supatravAjitA bANA jvalitA iva pnngaaH| nairRtorasyabhAsanta savit razmayo yathA // 31 // sa zarairAhatastena saroSo rAvaNAtmajaH / suprayuktaitribhirvANaiH prativivyAdhalakSmaNam // 32 // sa babhUva tadA bhImo nrraakssssiNhyoH| vimardastumulo yuddhe parasparajayaiSiNoH // 33 // sAtavegAH // 31 // 32 // sa babhUveti / vimardaH saGgharSaH // 33 // azarAH, aprayojakazarA ityarthaH / te tava zitadhArAH jIvitAntagAH patriNaH mattaH jIvitamAdAspanta iti sambandhaH // 22 // he lakSmaNa ! tvAM tvAmuddizya / mayA lakSmyA laGgezvaryeNa saha gatAsuma, mAmiti zeSaH / gomAyvAdayaH nipatantviti sambandhaH // 23 // sadAnAryamityatra sadAna Aryamiti chedaH |he sadAna Intern dAnasahita ! dAnazIletyarthaH / kSatrabandhuM kSatrasya rAghavasya bandhum / kutaH bhrAtaram ata eva Arya mayA ahataM tvAM paramadutiH paramaduSTeSvapi matiH anugraharUpA yasya saH rAmaH, adya drakSyatIti sambandhaH // 24 // vizasteti / he saumitre ! tvAM vineti zeSaH / vizastakavacaM hatottamAnaM mayA nihataM, sainyaM tviti shessH| rAmo drakSyatIti pUrveNa sambandhaH // 25-30 // suptreti|suptrvaajitaaH suSatraissannAtavegAH // 31 // 32 // vimardaH sargaH // 33 // 34 // For Private And Personal Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ubho hItyAdisAyazloka ekAnvayaH / suvikAntau suSThuparAkramau // 34 // 35 // yuyudhAte ityAdyardham // 36 // baleti / balazabdo balazaJcindraparaH / / nAmaikadeze nAmagrahaNAt // 37 // 38 // susaMgradRSTAviti / zarISaH, meghapakSe jalauSaH / zarazabdo hi jalavAcI, zarapiriti samudraparyAyAta 19 // 39 // 40 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAzItitamaH smH||88 // ubhau hi balasampannAvubhau vikramazAlinau // 34 // ubhAvapi suvikrAntau sarvazastrAstrakovidau / ubhau paramadurjeyA vatulyabalatejasau // 35 // yuyudhAte tadA vIrau grahAviva nabhogatau // 36 // balavRtrAvivAbhItau yudhi tau duSpradharSaNau / yuyudhAte mahAtmAnau tadA kesariNAviva // 37 // bahUnavasRjantau hi mArgaNaughAnavasthitau / nararAkSasasiMhau tau prahRSTAvabhyayudhyatAm // 38 // susaMprahRSTau nararAkSasottamau jayaiSiNI mArgaNacApadhAriNau / parasparaM tau pravavarSaturbhRzaM zaroghavarSeNa balAhakAviva // 39 // abhipravRddhau yudhi yuddhakovidau zarAsicaNDau zita zastradhAriNau / abhIkSNa mAvivyadhaturmahAbalau mahAhave zambaravAsavAviva // 40 // ityArSe. zrImayuddhakANDe aSTAzItitamaH sargaH // 88 // tataHzaraM daashrthiHsndhaayaamitrkrshnH| sasarja rAkSasendrAya kruddhaH sarpa iva zvasana // 1 // tasya jyAtalanirghoSaM sa zrutvA rAvaNAtmajaH / vivarNavadano bhUtvA lakSmaNaM samudaivata ||2||sN vivarNamukhaM dRSTvA rAkSasaM rAvaNAtmajam / saumitri yuddhasaMyuktaM pratyuvAca vibhISaNaH // 3 // nimittAnyanupazyAmi yAnyasmina rAvaNAtmaje / tvara tena mahA bAho bhagna eSa na sNshyH||4|| atha lakSmaNendrajitoH sumahAn saMprahAraH-tataH zaramityAdi // 1||2||tmiti / saumitri prati uddizya // 3 // nimittAnIti / asmin yAni mukha ativikrAntI kRtaparAkramI // 35 // 36 // valavRtrAvivetyatra balazabdaH purandaravAcI // 30-40 // iti zrImahezvaratI0 zrIsamASaNatattva yuddhakANDavyAkhyAyAma aSTAzItitamaH sargaH // 88 // [ susaMprahaSTAvityAdizlokadava sargamyavAchedakatvena prakSiptamiti sampradAyaH ] // 1 // 2 // yuddhasaMyukta yuddhajana kaharSasaMyuktam // 3 // nimittAnIti / asmina For Private And Personal Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bha. // 270 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaiivarNyastabdhatvAdIni nimittAni anupazyAmi, tairayaM bhagna iti jAne / tena kAraNena tvara svarasva // 4 // 5 // zakrAzanIti | sarvasaMkSubhitendriyaH saMkSu bhitasarvendriyaH // 6-8 // kimiti / tvaM bhrAtrA saha nibaddha iti yat, prathame tadyuddhe tasmin yuddhe matparAkramaM tvannibandhanarUpaM na smarasi kim ? yadA yatra tataH sandhAya somitribonnaa'ngnishikhopmaan / mumoca nizitAMstasmina sarpAniva mahAviSAn // 5 // zakrAzani samasparzelakSmaNenAhataH zaraiH / muhUrtamabhavanmUDhaH sarvasaMkSubhitendriyaH // 6 // upalabhya muhUrtena saMjJAM pratyAgate ndriyaH / dadarzAvasthitaM vIraM vIro dazarathAtmajam // 7 // so'bhicakrAma saumitriM roSAt saMraktalocanaH / abravI cainamAsAdya punaH sa paruSaM vacaH // 8 // kiM na smarasi tadyuddhe prathame matparAkramam / nibaddhastvaM saha bhrAtrA yadA bhuvi viveSTa // 9 // yuvAM khalu mahAyuddhe zakrAzanisamaiH zaraiH / zAyitau prathamaM bhUmau visaMjJau sapurassarau // 10 // smRtirvA nAsti te manye vyaktaM vA yamasAdanam / gantumicchasi yasmAttvaM mAM dharSayitumicchasi // 11 // yadi te prathame yuddhe na dRSTo matparAkramaH / adya te darzayiSyAmi tiSThedAnIM vyavasthitaH // 12 // ityuktvA saptabhirvANairabhi vivyAdha lakSmaNam / dazabhistu hanUmantaM tIkSNadhAraiH zarottamaiH // 13 // tataH zarazatenaiva suprayuktena vIryavAn / krodhAddiguNa saMrabdho nirvibheda vibhISaNam // 14 // yuddhakAle, viveSTa se viveSTitavAnasi || 9|| tameva parAkramaM vizinaSTi - yuvAmiti // 10 // smRtiriti / vyaktaM nUnamityarthaH // 11-13 // tata iti / krodhA yAni mukhavaivarNyAdIni nimittAnyanupazyAmi tairayaM bhagna iti jAne, tena kAraNena tvara svarasvetyarthaH // 4 // 5 // sarvasaMzubhitendriyaH saMkSubhitasarvendriyaH // 6-8 // kimiti / prathame tadyuddhe khAtrA saha baddha iti yat tatparAkramaM na smarasi kim ? // 9 // tameva parAkramaM vizinaSTi yuvAmiti / yuvAmiti zlokadvayasya prAtIti kAryaH spaSTaH / vastutastu zarairyuvAM visaMjJau bhUmau zAyitau tathApi te tava yamasAdanaM vA yamalokagamanaM ca smRtirvA bhayarUpA smRtizca nAstIti vyaktaM manye / kutaH ? yasmAnmAM dharSayitumicchasIti sambandhaH // 10-14 // For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN. sa0 89 // 270 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir dviguNasaMrabdha iti / lakSmaNAdiviSayaroSApekSayA vibhISaNaviSaye dviguNaM kupita ityarthaH // 14 // tadRTvetyAdisArdhazloka ekAnvayaH / naitatkiJciditi | bruvan etadakiJcitkaramiti bruvannityarthaH // 15 // abhItavadana ityAdisArdhazlokadvayamekAnvayam / akiJcitkaratvamevAha naivamiti // 16-19 // tavendrajitA karma kRtaM rAmAnujastadA / acintayitvA prahasana naitat kiJciditi bruvan / mumoca sa zarAna ghorAn saMgRhya narapuGgavaH // 15 // abhItavadanaH kruddho rAvaNi lakSmaNo yudhi / naivaM raNagatAH zUrAH praharante nizAcara // 16 // laghavazcAlpavIryAzca sukhA hIme zarAstava / naivaM zUrAstu yudhyante samare jayakAMkSiNaH // 17 // ityevaM taM bruvANastu zaravarSairavAkirat // 18 // tasya vANaiH suvidhvastaM kavacaM hemabhUSitam / vyazIryata rathopasthe tArAjAla mivAmbarAt // 19 // vidhUtavarmA nArAcairvabhUva sa kRtavraNaH / indrajit samare vIraH prarUDha iva sAnumAn // 20 // tataH zarasahasreNa saMkruddho rAvaNAtmajaH / vibheda samare vIraM lakSmaNaM bhImavikramaH // 21 // vyazIryata mahAdivyaM kavacaM lakSmaNasya ca / kRtapratikRtAnyonyaM vabhUvaturabhidrutau // 22 // abhIkSNaM nizvasantau tau yuddhayetAM tumulaM yudhi / zarasaMkRttasarvAGgau sarvato rudhirokSitau // 23 // sudIrghakAlaM tau vIrAvanyonyaM nizitaiH zaraiH / tatakSaturmahAtmAnau raNakarmavizAradau // 24 // babhUvatuzcAtmajaye yattau bhImaparAkramau / tau zaraughaistadA kIrNo nikRttakavacadhvajo / sravantau rudhiraM coSNaM jalaM prasravaNAviva // 25 // zaravarSe tato ghoraM muJcatorbhImanisvanam / sAsArayorivAkAze nIlayoH kAlamevayoH // 26 // vidhUteti / prarUDhaH prarUDhavRkSaH // 20 // 21 // vyazIryateti / kRte pratikRtam anyonyaM yasmin karmaNi tattathoktam // 22 // yuddhayetAm ayuddhace tAm // 23 // sudIrghakAlamiti / tatakSatuH anyonyaM babhaJjatuH // 24 // babhUvaturityAdi / yattau yatnavantau // 25 // zaravarSamityAdizlokadvayamekA naitatkiJcittadA'bravIt etanna kiJcidakiJcitkaramityabravIdityarthaH // 15 // akiJcitkaratvamevAha-naivamiti // 16 // evaMzabdArtho laghava iti / puSpamAlAvalaghava ime taba zarA me sukhAH, na tu klezadA ityarthaH / / 17-19 / / maruDha iSa sAnumAna sAnumAniva prarUDhaH nizcalaH babhUva // 20 // 21 // kRtapratikRtAnyonyaM kRte For Private And Personal Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.bu.kA. vA.rA.ma. // 27 // nvayam / sAsArayoH sadhArApAtayoH / "dhArAsaMpAta AsAraH" ityamaraH // 26-28 // vyapetadoSa vyapagatamohatvadoSam / asyanto bANAn zipanto | // 29-31 // dhRto avahitau // 32 // 33 // anya iti / tayoH anye kecana bANA AkAze sunizitaiH zastraiH saJjavahire saGghahitAH / anye vANA tayorathamahAnu kAlo vytyyaadhudhymaanyoH|nc to yuddhavaimukhyaM zramaM vApyupajammatuH // 27 // akhANyastravidA zreSThau darzayantau punaH punaH / shraanuccaavcaakaaraanntrikssevbndhtuH||28|| vyapetadoSamasyantau laghu citraM ca suSTu c| ubhau tau tumulaM ghoraM cakraturnararAkSasau // 29 // tayoH pRthakpathag bhImaH zuzruve talanisvanaH / prakampayan janaM ghoro nirghAta iva dAruNaH // 30 // sa tayordhAjate zabdastadA samarasaktayoH / sughorayoniSTanatogagane medhayoryathA // 31 // suvarNapuMDdairnArAcairbalavantau kRtavaNau / prasunuvAte rudhiraM kIrtimantau jaye dhRtau // 32 // te gAtrayornipa titA rukmapuGkhAH zarA yudhi / amRGgacA viniSpatya vivizudharaNItalam // 33 // anye sunizitaiH zastrairAkAze saJjaghaTTire / babhaJcazcicchiduzcAnye tayorbANAH shsrshH||34|| sa babhUva raNo ghorstyonnimyshcyH|agnibhyaa ra miva dIptAbhyAM satre kuzamayazcayaH // 35 // tayoH kRtavraNau dehI zuzubhAte mahAtmanoH / sapuSpAviva niSpatrI vane zAlmalikiMzukau // 36 // cakratustumulaM ghoraM sannipAtaM muhurmuhuH / indrajillakSmaNazcaiva parasparavadhaiSiNI // 37 // lakSmaNo rAvaNiM yuddha rAvaNizcApi lakSmaNam / anyonyaM tAvabhinnantau na zramaM pratyapadyatAm // 38 // vANAn sahasrazaH vabhakSuH cicchiduzceti sambandhaH // 34 // saH raNaH ghoro babhUva / yasmin tayorbANamayazcayaH satre dIptAbhyAmanibhyAM sahitaH kuzamayaH / / zcaya ivAsIt / agnI gAIpatyAhavanIyau // 35 // 36 / / sannipAtaM yuddham // 37 // pratyapayatAM pratyapadyatAm // 38 // 39 // pratikRtam anyonyaM yasmin karmaNi tattathA // 22-26 // mahAna kAlA anekaditarUpaH // 27-31 ||jye pratI hahotsAho // 32-034 // sa rAvaNiH ghoro babhUva / / tasmina raNe tayorvANamaya: cayaH sane dIptAbhyAmanibhyo sahitaH kuzamayazraya iva Aste // 35 // 36 // sanipAtaM yuddham // 27 // 38 // 1201 // For Private And Personal Use Only Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tayoriti / babhrAjuH / mASa parasmaipadam // 40-42 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNabhU0 ratnakirI yuddhakANDavyAkhyAne ekonanavatitamaH srgH||8|| athendrajito sthabhaGgaH-yudhyamAno vityAdizlokadvayamekAnvayam / prabhitrI mattamAtaGgAviva parasparagato parasparaM yuddhArtha saGgatI to lakSmaNendrajito bANajAlaiH zarIrasthairavagADaistarasvinau / zuzubhAte mahAvIryo prarUDhAviva parvatau // 39 // tayo rudhirasiktAni saMvR tAni zarairbhRzam / babhrAjuH sarvagAtrANi jvalanta iva pAvakAH // 40 // tayoratha mahAna kAlo vyatyayAdhudhyamA nyoH| na ca to yuddhavaimukhyaM zramaM vApyupajagmatuH // 41 // atha samaraparizrama nihantuM samaramukheSvajitasya lakSmaNasya / priyahitamupapAdayan mahaujAHsamaramupetya vibhISaNo'vatasthe // 42 // ityAce zrIrAmAyake vAlmI kIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonanavatitamaH sargaH // 89 // yudhyamAnau tu tau dRSTvA prasaktau nrraaksssau| prabhinnAviva mAtI parasparavadhaSiNau // 1 // tau draSTukAmaH saGgrAme parasparagatau blii| zUraHsa rAvaNabhrAtA tasthau saGghAmamUrdhani // 2 // tato visphArayAmAsa mahaddhanuravasthitaH / utsasarja ca tIkSNAgrAn rAkSaseSu mahAzarAn // 3 // prathamaM dRSTukAmaH sa vibhISaNastau dRSTvA saMgrAmamUrdhani yoddhaM tsthaavitynvyH| svayaM prathama yuddha kartumudyukto'pi tayorbalAdhikyaM draSTuM tUSNI sthitH| tayo bailatolye dRSTe svasya rAmaviSayakizcitkArArthamidAnI yuddhAya tasthAvityarthaH // 1 // 2 // tata iti / dhanuH tAdAtvikaM kiMcit / vibhISaNasya kevalagadA / prarUDhau rUDhabakSI // 39-41 // samaraparizramama, indrajitamiti zeSaH // 42 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNanatvadIpikAkhyAyAM - yuddhakANDa vyAkhyAyAm ekonanavatitamaH sargaH / 89 // yuddhacamAnAvityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / prabhitrI mattau / parasparagato parasparaM yuddhArtha saGgatI / lakSmaNendraNitI prathamaM draSTukAmaH sa vibhISaNaH to dRSTvA sajhAmamUrdhani yorbu tasthAvityarthaH // 1-3 // For Private And Personal Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir y bA.rA.bha. // 272 // se. pANitvAt ||3||te zarA iti / vajrANi ashnyH||4-7|| parAyaNaM gatiH // 8 // 9 // uktAnanuktAMzca rAkSasAn yuddhe hatAna kaushcitprignnytyu| TI.yu.kA. sAhanAya-prahasta ityAdinA zlokapaJcakena / akampanaH kampanazca rAkSasau sarvatra nihata ityanenAnvayaH / devAnakanarAntakAvityatra nihatAviti vipari te zarAH zikhisaGkAzA nipatantaH smaahitaaH| rAkSasAna dArayAmAsurvajANIva mahAgirIn // 4 // vibhISaNasyAnu carAste'pi shuulaasipttttishaiH| cicchiduH samare vIrAna rAkSasAna rAkSasottamAH // 5 // rAkSasaistaiH parikRtaH sa tadA tu vibhISaNaH / babhau madhye prahRSTAnAM kalabhAnAmiva dipH||6|| tataH saJcodayAno vai harIna rakSo raNapriyAn / uvAca vacanaM kAle kAlajJo rakSasAM varaH // 7 // eko'yaM rAkSasendrasya parAyaNamiva sthitaH / etaccheSaM balaM tasya kiM tiSThata hriishvraaH||8|| asmin vinihate pApe rAkSase raNamUrdhani / rAvaNaM varjayitvA tu.zeSamasya hataM balam // 9 // prahasto nihato vIro nikumbhazca mhaablH| kumbhakarNazca kumbhazca dhUmrAkSazca nishaacrH||10|| jambumAlI mahAmAlI tiikssnnvego'shniprbhH| suptano yajJakopazca vajradaMSTrazca raaksssH||13|| saMhAdI vikaTo nighrastapano dama eva ca / praghAsaH praghasazcaiva prajako jaGgha eva ca // 12 // aniketuzca durdharSo razmiketuzca vIryavAn / vidyujihvo dvijihvazca mUryazatruzca rAkSasaH // 13 // akampanaH supArzvazca cakramAlI ca raaksssH| kampanaHsattvavantau tau devAntakanarAntako // 14 // etAnihatyAtibalAna bahUna rAkSasasattamAna / bAhubhyAM sAgaraM tIA laGghayatAM goSpadaM laghu // 15 // NAmaH kAryaH // 10-14 // etAn rAkSasasattamAn nihatya sthitAnAM bhavatAm indrajito hananam, bAhubhyAM sAgaraM tavA sthitasya puMso goSpadataraNa miva sukaramiti nidarzanA / bAhubhyAM sAgaraM tItvaiva etAnatibalAn bahUn rAkSasasattamAna nihatya sthitaiH bhavadbhiH goSpadamiva laghu indrajiddhananarUpaM ANi azanayaH // 4-15 // / // 27 // | For Private And Personal Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org svalpaM kArya laGyatAmityanvayaH // 15 // etAvadeva indrajinmAtrameva // 16 // janituH janayituH, pitRvyasyetyarthaH // 17 // hantukAmasyeti / bASpaM etAvadeva zeSaM vo jetavyamiha vAnarAH / hatAH sarve samAgamya rAkSasA baladarpitAH // 16 // ayuktaM nidhanaM kartu putrasya janiturmama / ghRNAmapAsya rAmArthe nihanyAM bhrAturAtmajam // 17 // hantukAmasya me bASpaM cakSuzcaiva niruddhayati / tamevaiSa mahAbAhurlakSmaNaH zamayiSyati / vAnarA nata sambhUya bhRtyAnasya samIpagAn // 18 // iti tenAtiyazasA raaksssenaabhicoditaaH| vAnarendrA jahaSire lAgRlAni ca vivyadhuH // 19 // tataste kapi zArdUlAHkSvelantazca muhurmuhuH / mumucuvividhAnnAdAna meghAna dRSTveva bhinnH||20|| jAmbavAnapi taiH sarvaHsvayUthairapi sNvRtH| azmabhistADayAmAsa nakhairdantaizca rAkSasAn // 21 // ninantamRkSAdhipati rAkSasAste mhaablaaH| pari vavarbhayaM tyaktvA tmnekvidhaayudhaaH||22|| zaraiH parazubhistIkSNaiH pdishairyssttitomraiH| jAmbavantaM mRdhe jaghnunighnantaM rAkSasI camUm // 23 // sa samprahArastumulaH saJjajJe kapirakSasAm / devAsurANAM kruddhAnAM yathA bhImo mahAsvanaH // 24 // hanumAnapi saMkruddhaH sAlamutpATaya vIryavAn / [sa lakSmaNaM svayaM pRSThAdavaropya mahAmanAH // rakSasAM kadanaM cakre samAsAdya sahasrazaH // 25 // sa dattvA tumulaM yuddhaM pitRvysyendrjidydhi| lakSmaNaM paravIranaM punarevAbhya dhAvata // 26 // tau prayuddhau tadA vIrau mRdhe lakSmaNarAkSasau / zaraughAnabhivarSanto jaghnatustau parasparam // 27 // abhIkSNamantardadhatuH zarajAlairmahAbalau / candrAdityAvivoSNAnte yathA medhaistarasvinau // 28 // kartR, cakSuH niruddhyati niruNaddhi // 18-23 // yathA bhIma iti / mahAsvano devAnAM saMprahAro yathA tathetyarthaH // 24 // hanumAniti / atra hanumato patAvadeveti / etAvadeva indrajinmAtrameva zeSam // 16 // janituH pitRvyasya // 17 // hantakAmasyeti / bApa kartR / nirudhyati niruNaji // 18-24 // hanumAna pIti / aba hanumato yuddhakathanAta vizramArtha svasmin sthito lakSmaNo'varopita ityavagamyate // 25 // 26 // prayuddhau yoddhamapakrAntI // 27 // uSNAnte varSAdau For Private And Personal Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 273 // vA.rA.bhU. yuddhakathanAt kiMcidvizramArthe tasya pRSThAdavarUDho lakSmaNa ityavagamyate / sahasrazaH kadanamityanvayaH // 26-28 // na hyAdAnamityAdizlokadvayamekA anvayam / AdAnaM vANasya tUNAduddharaNam / sandhAnam uddhRtasya vANasya dhanuSyavasthApanam / dhanuSo vA parigrahaH savyApasavyatvena kArmukagrahaNam / bANAnAM na hyAdAnaM na sandhAnaM dhanuSo vA parigrahaH / na vipramokSo bANAnAM na vikarSo na vigrahaH // 29 // na muSTipratisandhAnaM na lakSyapratipAdanam / adRzyata tayostatra yudhyatoH pANilAghavAt // 30 // cApavegavinirmuktabANajAlaiH sama ntataH / antarikSe hi saJchanne na rUpANi cakAzire // 31 // lakSmaNo rAvaNiM prApya rAvaNizcApi lakSmaNam / avyavasthA bhavatyugrA tAbhyAmanyonyavigrahe // 32 // tAbhyAmubhAbhyAM tarasA visRSTairvizikhaiH zitaiH / nirantara mivAkAzaM babhUva tamasAvRtam // 33 // vipramokSaH visarjanam / vikarSaH AkarNagrahaNam / vigrahaH AlIDhAdyavasthAnavizeSaH, sAvaSTambhAvasthAnaM vA, dhanuryyAdInAM pravibhAgo vA / "vigrahaH samare kAye virodhapravibhAgayoH" iti vizvaH / muSTipratisandhAnaM jyAkArmukayormuSTibandhanam / lakSyapratipAdanaM lakSyaprApaNam, lakSyavedha iti yAvat // 29 // 30 // cApavegeti / rUpyanta iti rUpANi vastuni / vANavyatirekeNa na kiMcittadAnIM dRzyata iti bhAvaH // 31 // lakSmaNa iti / lokavyavahArAnusAreNAtra kriyAkArakasambandhaH / lakSmaNo rAvaNi rAvaNizcApi lakSmaNaM prApya tAbhyAmanyonyavigrahe anyonyAbhibhave umrA avyavasthA bhavati / anyonyaprAptAvaya candrAdityAviva sthito mahAbaloM megheryathA megheriva zarajAlaiH abhIkSNam antataH ahadayau babhUvatuH ||28|| na hyAdAnamiti / dhanuSo vA parimaddaH savyApasavyena kArmukagrahaNam / vigrahaH AlIThAdyavasthAnavizeSaH / muSTeH pratisandhAnaM jyAkArmukayormuSTibandhanam / lakSyapratipAdanaM lakSyavedhaH // 29 // 30 // cApavegeti / rUpyanta iti rUpANi bANavyatirekeNa na kiJcittadAnImadRzyateti bhAvaH // 31 // lakSmaNa iti / lakSmaNazca rAvaNi rAvaNizcApi lakSmaNaM prApya, ayuddhapetAmiti zeSaH sa0 [kSmaNo rAvaNi prApya rAvaNirapi lakSmaNaM prApyetyeva sthitAmyAM tAbhyAm anyonyavigrahe yuddhe umA duHkhakAraNatvAtkUrA avyavasthA imamidAnIM jeSyAmIti saGkalpAsiddhirUpA bhavati abhUt / evaM cokta | rItyA'vyavasthApA upale sambhavati sati utvasya nirUpayitumazakyatvAt iti nAgojitam / upatvastha nirUpayitumazakyatvAdityanenaiva vaipalAme upreti vizeSaNavaiyarthyAMceti dUSaNAntara tathA kamanaM svasaGgatataramiti jJeyam // 32 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 90 // 273 // Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sahasrAMzI saMvRtaM taya dizazcaiva babhUvuH zamI nAbhUdityarthaH // 32 // tAbhyAM tathA yuddha, menaM nigRhNAti ayaM vA enamiti nizcayo nAbhavadityarthaH / yadvA rAvaNi lakSmaNo rAvaNimApi lakSmaNaM prApya, ayudhyetAmiti zeSaH / tAbhyAM tathA yuddha kurvadbhayAm, anyonyavigrahe parasparaprahAre kriyamANe ugrA avyavasthA bhavati, kSaNe kSaNe jayaparAjayaniyamo nAbhUdityarthaH // 32 // 33 // taiH patadbhi taiH patadbhizca bahubhistayoH zarazataiH zitaiH / dizazca pradizazcaiva babhUvuH zarasaGkalAH // 34 // tamasA saMvRtaM sarva mAsIddhImataraM mahat / astaM gate sahasrAMzI saMvRtaM tamaseva hi // 35 // rudhiraughamahAnadyaH prAvartanta sahasrazaH / kravyAdA dAruNA vAgbhizcikSipurbhImanisvanam // 36 ||n tadAnIM vavau vAyurna ca jajvAla paavkH| svastyastu lokebhya iti jajalpuzca maharSayaH // 37 // sampetuzcAtra samprAptA gandharvAH saha cAraNeH // 38 // atha rAkSasa siMhasya kRSNAn kanakabhUSaNAn / zaraizcaturbhiH saumitrirvivyAdha caturo hayAn // 39 // tato'pareNa bhallena zitena nizitena ca / sampUrNAyatamuktena supatreNa suvarcasA // 40 // mahendrAzanikalpena sutasya vicrissytH| sa tena bANA zaninA talazabdAnunAdinA // 41 // lAghavAdAghavaH zrImAn ziraH kAyAdapAharat // 42 // sa yantari mahAtejA hate mndodriisutH||43|| svayaM sArathyamakarot punazca dhanurasTazat / tadadbhutamabhuttatra sAmarthyaM pazyA yudhi // 44 // hayeSu vyagrahastaM taM vivyAdha nizitaiH shraiH| dhanuSyatha punavyaMgre hayeSu mumuce zarAn // 15 // rityAdizlokadvayamekAnvayam / zarazataiH nimittbhuutaiH| mahat atyantam // 34 // 35 // rudhiraughati / cikSipuH bakuH / / 36 // na tdaaniimityaadi| atra yuddhasthale pUrva saMprAptAH gandharvAH cAraNeH saha saMpetuH, anyatra gatA ityarthaH / atidhorayuddhadarzanabhayAditi bhAvaH // 37-39 / / tato'pareNetyAdi tathA yuddhaM kurSadbhavAm anyonyaviprahe anyonyAbhibhave umA avyavasthA bhavati abhUta, anyonyaprAptI ayamenaM nigRhAti ayaM vA panaM nigRhAtIti nidhaNe nAbhava dityarthaH // 32-39 // tata iti / sampUrNAyatamuktena saMpUrNAkRSTamuktena // 40 // vicariSyataH rathasaJcAraM kariSyataH / talazabdAnunAdinA talaM jyAghAtavAraNaM tasya jyAghaTTanajo yA zabdara tasyAnunAdo yasyAsti tena // 41-44 // hayeSu hayapreraNaviSaye / vyagrahastaM, dRSTvA tatsamaya iti shessH||45|| 46 // For Private And Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. TA.yu.kA. R sAzokadvayamekAnvayam / saMpUrNAyatamuktena saMpUrNAkRSTamuktena // 40-45 // chidreSu randhreSu bANeSu bANaprayogeSu zIghravikrama ityanvayaH // 16 // samaroddha yuddhagarvam // 47-49 // samahAvIryAH mahAvIryasahitAH // 50 // rakta zoNitam // 51-53 // tata iti / padAtinaM padAbhyAmApatantaM chidreSu teSu bANeSu saumitriH zIghravikramaH / ardayAmAsa bANaurvicarantamabhItavat // 46 // nihataM sArathiM dRSTvA samare rAvaNAtmajaH / prajahI samaroddharSa viSaNNaH sababhUva ha // 47 // viSaNNavadanaM dRSTvA rAkSasaM hriyuuthpaaH| tataH paramasaMhRSTA lakSmaNaM cAbhyapUjayan // 48 // tataHpramAthI zarabho rabhaso gndhmaadnH| amRSyamANAzcatvArazcakrurvegaM harIzvarAH // 49 // te cAsya hayamukhyeSu tUrNamutplutya vaanraaH| caturSu samahAvIryA nipeturmiimvikrmaaH||50|| teSAmadhiSThitAnAM tairvAnaraiH parvatopamaiH / mukhebhyo rudhiraM raktaM hayAnAM samavartata // 50 // te hayA mathitA bhanA vyasavo dharaNIM mtaaH| te nihatya hayAstasya pramathyacamahAratham // 52 // punarutpatya vegena tasthurlakSmaNapArzvataH / sa hatAzvAdavaplutya sthAnmathitasAratheH / zaravarSeNa saumitrimabhyadhAvata rAvaNiH // 53 // tato mahendrapratimaH sa lakSmaNaH padAtinaM taM nizitaiH zarottamaiH / sRjantamAjau nizitAna zarottamAn bhRzaM tadA bANagaNairyavArayat // 54 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe navatitamaH sargaH // 9 // sa hatAzvo mahAtejA bhUmau tiSThannizAcaraH / indrajit paramakruddhaH samprajajvAla tejasA // 1 // tau dhanvinau jighAMsantAvanyonyamiSubhirbhRzam / vijayenAbhiniSkrAntau vane gajavRSAviva // 2 // gacchantam / "ata sAtatyagamane" itysmaanniniH||54|| iti zrIgovinda zrIrAmA0 ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne navatitamaH srgH||10|| athendrajidhaH-sa hatAzva ityAdi // 1 // vijayeneti prayojane tRtIyA / vijayAyetyarthaH / AbhiniSkAnto, babhUvaturiti zeSaH / gajavRSAviva gaja samaroddharSa samarotsAham / prajahI tyktvaan||47-54||iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo navatitamaH srgH||20|| ||1||taaviti / vijayena vijayahetunA / abhiniSkrAnto abhimukhamadhAvatAm // 2 // For Private And Personal Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zreSThAviva / yadvA kiMciddhInabalatvAdindrajito vRSabhatulyatvam ||2||smptntH paritaH saJcaranta hatyarthaH // 3 // stuvAnaH stuvan / harSamANaH, ArSaH zAnacA nibarhayantazcAnyonyaM te raaksssvnauksH| bhartAraM na jahuyuddhe sampatantastatastataH // 3 // tatastAn rAkSasAna sarvAn harSayan raavnnaatmjH| stuvAno harSamANazca idaM vacanamabravIt // 4 // tamasA bahulenemAH saMsaktAH sarvato dishH| neha vijJAyate svo vA paro vA raaksssottmaaH||5|| dhRSTaM bhavanto yudhyantu harINAM mohanAya vai / ahaM tu rathamAsthAya AgamiSyAmi saMyugam // 6 // tathA bhavantaH kurvantu yatheme kAnanaukasaH / na yuddhayeyurdurAtmAnaH praviSTe nagaraM mayi // 7 // ityuktvA rAvaNasuto vaJcayitvA vnauksH| praviveza purIM laGkA rathahetoramitrahA // 8 // sa rathaM bhUSayitvA turuciraM hemabhUSitam / prAsAsizatasampUrNa yuktaM paramavAjibhiH // 9 // adhiSThitaM hayajJena suutenaaptopdeshinaa| Aruroha mahAtejA rAvaNiH samitiJjayaH // 10 // sa rAkSasagaNairmukhyairvRto mndodriisutH| niryayau nagarAtUrNa kRtAntabalacoditaH // 11 // so'bhiniSkramya nagarAdindrajit paravIrahA / abhyayAjjavanairazvai / lakSmaNaM savibhISaNam // 12 // tato rathasthamAlokya saumitrI rAvaNAtmajam / vAnarAzca mahAvIryA rAkSasazca vibhI ssnnH| vismayaM paramaM jagmurlAghavAttasya dhImataH // 13 // // 4 // 5 // dhRSTamiti / mohanAya manirgamanAparijJAnAya // 6-8 // sa sthamityAdizlokadvayamekAnvayam / bhUSayitvA svatejasA bhUSayitvA / Aptopa dezinA hitopadezinA / / 9-12 // tata ityAdisArghazloka ekaanvyH| tataH tasmAdyuddhapradezAt // 13-17 // nibarhayantaH mArayantaH // 3 // stuvAnaH stuvan // 4 // bahulena tamasA dizA saMsaktAH sNvRtaaH| evaM cAsmAkaM valakarI rAtrirAgateti bhAvaH // 5 // dhRSTamiti / mohanAya gamanAparijJAnAya // 6 // praviSTe praveSTumupakrAnte, na yudhyeyuH mama nagarapravezavighAtAyai mayA saha vAnarA yathA suddhaM na kuryaH tathA bhavantaH kurvantvi tyrthH|| 7-9 / / hayajJena azvadayajJena / AptaM hitamupadeSTuM zIlamastyasya, tena // 1-16 // For Private And Personal Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir TI.pa.kA. vA.rA.bha. // 27 // sa . .. tvaraniveti / ivazabdo vAkyAlaGkAre / nirakRntata acchinat // 18-23 // rAmAnusa bhinnavameti / anena punazca kavacAntaramapi svIkRtavAnityavagamyate // 21 // rAvaNizcApi saMkruddhoraNe vAnarayUthapAn / pAtayAmAsa bANaudhaiH zatazo'tha sahasrazaH // 14 // sa maNDalIkRtadhanU rAvaNiH smitinyjyH| harInabhyahanat kruddhaH paraM laaghvmaasthitH||15|| te vadhyamAnA harayo naaraacaiiimvikrmaaH| saumitriM zaraNaM prAptAH prajApatimiva prjaaH||16|| tataH samarakopena jvalito raghunandanaH / ciccheda kArmukaM tasya darzayan pANilAghavam // 17 // so'nyat kArmukamAdAya sajyaM cakre tvrniv| tadapyasya tribhirbANairlakSmaNo nirakRntata // 18 // athainaM chinnadhanvAnamAzIviSaviSopamaiH / vivyAdhorasi saumitrI rAvaNiM paJcabhiH zaraiH // 19 // te tasya kAyaM nirbhidya mhaakaarmuknismRtaaH| nipeturdharaNI bANA raktA iva mahoragAH // 20 // sa bhinnavarmA rudhiraM vaman vakreNa raavnniH| jagrAha kArmukazreSTaM dRDhajyaM balavattaram // 21 // sa lakSmaNaM samuddizya paraM laaghvmaasthitH| vavarSa zaravarSANi varSANIva purndrH|| 22 // muktamindrajitA tattu zaravarSamArindamaH / avArayadasambhrAnto lakSmaNaH sudurAsadam // 23 // darzayAmAsa ca tadA rAvaNi rghunndnH| asambhrAnto mahAtejAstadadbhutamivAbhavat // 24 // tatastAna rAkSasAna sarvAstribhirekaikamAhave // 25 // avidhyat paramakruddhaHzIghrAstraM sampradarzayan / rAkSasendrasutaM cApi bANaudhaiH samatADayat // 26 // so'tividdho balavatA zatruNA shtrughaatinaa| asaktaM preSayAmAsa lakSmaNAyabahUn zarAna 27 darzayAmAsa, parAkramamiti shessH|| 24 // rAmAnu0-sa darzayAmAseti / hastalAghavamiti zeSaH / rAvaNiM hastalAghavaM darzayAmAseti sambandhaH // 24 // tatastAnityAdisA zoka ekaanvyH| zImAstraM zIghramantram // 25 // 26 // asaktam avyAsaGgam, avilambitaM vA // 27 // samarakopena rAvaNisamarajanyakopena // 17 // tvarAnniva zIghrameva // 18 // 19 // raktA, bANAnAmapi rudhirasambandhAdaktatvam // 20-23 // darzayAmAsa, Atma pauruSamiti zeSaH // 24-26 // asaktaM santatam // 27 // 28 // N 275 // For Private And Personal Use Only Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir VIDBAAT tAnaprAptAnityAdisArghazloka ekAnvayaH / rathino'sya rAvaNe sAratharityanvayaH // 28 // avizvAH anAkulAH / zikSApATavAtizayAditi mntvym| // 29-31 // vilayaM nAzam // 32 // abhedyetyAdisArghazlokaH / abhedyakavacamityanena pUrvakavacasya bhannatvAta kavacAntaraM dhRtamiti gamyate / tAnaprAptAna zitairvANaizciccheda rghunndnH| sAratherasya caraNe rathino rathasattamaH / ziro jahAra dharmAtmA bhallenAnata parvaNA // 28 // amRtAste hayAstatra rthmuuhurvilvaaH|mnnddlaanybhidhaavntstdddhtmivaabhvt // 29 // amarSa vazamApannaH saumitrirdddhvikrmH| pratyaviddhayaddhayaryAstasya zarairvitrAsayana raNe // 30 // amRSyamANasvatkarma rAvaNasya suto balI / vivyAdha dazabhirbANaiH saumitri tamamarSaNam // 31 // te tasya vacapratimAH zarAH sarpaviSopamAH / vilayaM jagmurAhatya kavacaM kAJcanaprabham // 32 // abhedyakavacaM matvA lakSmaNa raavnnaatmjH| lalATe lakSmaNaM bANaiH supuGkhaitribhirindrajit / avidhyat paramakruddhaH zIghrAstraM ca pradarzayan // 33 // taiH pRSakairlalATasthaiH zuzubhe raghu nndnH| raNAgre samarazlAdhI trizRGga iva parvataH // 34 // sa tathA hyardito bANe rAkSasena mahAmRdhe / tamAzu prati vivyAdha lakSmaNaH paJcabhiH zaraiH / vikRSyendrajito yuddhe vadane zubhakuNDale // 35 // lakSmaNendrajitau vIrau mahAbala shraasnau| anyonyaM janaturbANarvizikhImavikramau // 36 // tataH zoNitadigdhAGgo lakSmaNendrajitAvubhau / raNe tau rejaturvIroM puppitAviva kiMzukau // 37 // zIghAstraM ca pradarzayan AtmanaH zIpAtralaM pradarzayanityarthaH // 33 // samaraM cita iti samarazvAcI, samarapriya ityarthaH / vRpa jaiH bANaH // 34 // tayetyAdisAzcika ekAnvayaH / vikRSya panurAkRSya / / 35 // lakSmaNandrajitAviti / vizikhaiH vividhazikhaiH, kraarptraathaakaaraameritpryaa36||37|| amRtA asArathayaH / adhizA anAkutAH // 29-32 // abhedyakavacamityanena pUrva dhRtarUpasya vizIrNatAvadamAnatA pArAmpivagamyate // 3 // samarazcAdhI samaraM vAcata ini, samaraniya ityarthaH // 34 // ma iti / yuddhe dhanurviSya zarerindrajito badane vipyAreti sambandhaH // 35 // viziH viziSTazikhaH, nizitairiti yAvat / / 36 // 37 // For Private And Personal Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra .rA.bhU. WRGE I www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAviti / jaye kRtabhAvAdityanvayaH // 38-41 // rathazaktiM rathe'vasthitAM zaktim // 42 // 13 // hRDhadhanuH dRDhadhanvA / samAsAntavidheranityatvAt sAdhuH // 44 // nimittagAH lakSyagAH / "vedhyaM lakSyaM zaravyaM ca nimittaM ca samaM viduH" iti nighaNTuH // 45 // rakSatAM madhya Adada ityanvayaH // 46 // tau parasparamabhyetya sarvagAtreSu dhanvinau / ghorairvivyadhaturbANaiH kRtabhAvAvubhau jaye // 38 // tataH samarakopena saMyukto rAvaNAtmajaH / vibhISaNaM tribhirvANairvivyAdha vadane zubhe // 39 // ayomukhaistribhirvidadhyA rAkSasendraM vibhISaNam / ekaikenAbhivivyAdha tAn sarvAn hariyUthapAn // 40 // tasmai dRDhataraM kruddho jaghAna gadayA hyaan| vibhISaNo mahAtejA rAvaNeH sa durAtmanaH // 41 // sa hatAzvAdavaplutya rathAnnihatasAratheH / rathazaktiM mahAtejAH pitRvyAya mumoca ha // 42 // tAmApatantIM samprekSya sumitrAnandavardhanaH / ciccheda nizitairvANairdazadhA sA'patadbhuvi // 43 // tasmai dRDhadhanuH kruddho hatAzvAya vibhISaNaH / vajrasparzasamAna paJca sasarjArasi mArgaNAn // 44 // te tasya kArya nirbhidya rukmapuGgA nimittagAH / babhUvulohitAdigdhA raktA iva mahoragAH // 45 // sa pitRvyAya saMkruddha indraji ccharamAdade / uttamaM rakSasAM madhye yamadattaM mahAbalaH // 46 // taM samIkSya mahAtejA maheSu tena saMhitam / lakSmaNo SpyAdade bANamanyaM bhImaparAkramaH // 47 // kubereNa svayaM svapne svasmai dattaM mahAtmanA / durjayaM durviSAM ca sendrairapi surAsuraiH // 48 // tayoste dhanuSI zreSThe bAhubhiH parighopamaiH / vikRSyamANe balavat krauJcAviva cukUjatuH // 49 // tAbhyAM to dhanuSi zreSThe saMhitau sAyakottamau / vikRSyamANau vIrAbhyAM bhRzaM jajvalatuH zriyA // 50 // taM samIkSyetyAdizlokadvayamekAnvayam / mahAtmanA aprameyabuddhinA / bhAvivRttAntajJeneti yAvat // 47-50 / / jaye kRtabhAvau kRtAbhiprAyau // 38-44 // te tasyeti / nimittagAH nimittaM lakSyaM gacchantIti nimittamAH / "vedhyaM lakSyaM zaravyaM ca nimittaM ca samaM viduH " // iti zAsanAt // 45 // sa pitRvyAyeni / rakSasAM madhye Adada iti sambandhaH // 46-49 // saMhinoM yojinI // 50 // For Private And Personal Use Only DI.pu.kI. sa0 91 // 276 // Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tAviti / sannipetatuH saGgharSa prAptau // 51 // tajaH snnipaatjH|| 52-56 // saMkSipan saMharan // 57 // soreNa sUryadevatAkena / "sUryatiSyA | gastya-" ityAdinA yalopaH // 58 // 19 // tasmAditi / asurAsvaprayogAdetoHcApAt indrajiddhanuSo'pAdAnAt kUTamudrAdayo vinisspeturitynvyH| tau bhAsayantAvAkAzaM dhanurdhyA vizikhau cyutau / mukhena mukhamAhatya saMnipetaturojasA // 51 // sannipAtastayo rAsIccharayoghorarUpayoH / sadhUmavisphuliGgazca tajjo'gnirdAruNo'bhavat // 12 // tau mahAgrahasaGkAzAvanyonyaM sannipatya c| saGgrAme zatadhA yAntau medinyA vinipetatuH // 53 // zarau pratihatau dRSTvA tAvubhau rnnmuurdhni| vIDito jAtaroSau ca lakSmaNendrajitau tadA // 54 // susaMrabdhastu saumitriratraM vAruNamAdade // 55 // raudraM mahendrajidyuddhe vyasRjadhudhi nisstthitH| tena tadihataM tvastraM vAruNaM paramAddhatam // 56 // tataH kruddho mahAtejA indrajita smitinyjyH| AgreyaM sandadhe dIptaMsa lokaM saMkSipanniva // 57 // saureNAstreNa tadrIro lakSmaNaH pratyavArayat // 58 // akhaM nivAritaM dRSTvA rAvaNiH krodhmuunychitH| AsuraM zatrunAzAya ghoramastraM samAdade // 59 // tasmAccApAdiniSpeturbhAsvarAH kUTa mudgraaH| zUlAni ca bhuzuNDyazca gadAH khagAH prshvdhaaH||60|| tadRSTvA lakSmaNaH saGkhye ghoramasmathAsuram / avArya sarvabhUtAnAM sarvazatruvinAzanam / mAhezvareNa dyutimAMstadakhaM pratyavArayat // 6 // tayoH sutumulaM yuddhaM saMbabhUvAddhatopamam / gaganasthAni bhUtAni lakSmaNaM paryavArayan // 2 // bhuzuNDyaH muslvishessaaH||60|| tadRSTvetyAdisArghazloka ekAnvayaH / kriyAdvayArtha tadatramiti dviruktiH||61|| tayoriti / spssttH|| 62 // saMnipetaH saharSa prAptau // 51 // 53 // mahAmahaH aGgArakazanyAdiH // 53 // zrIDito svasvamayuktazaraspa moghatvadarzanena sAtalajjo / yadyapi rAvaNe rapi brIDA yuktA, lakSmaNasya tu tadvANanivAraNAya prayokussArthakyasattvena brIDAbhAvastathApitanirAkaraNapUrvaka ripuSadhaparyantaNyApAreNopAdAnAt tadabhAvena tasthApi lajjeti bodhyam / [chatrinyAyena dvivacanaprayoga iti ktk|] jAtaropI rAmAvizeSe vibhISaNe bAdhaH pramukta iti lakSmaNaspa ropA, lakSmaNastaM parihatavAniti For Private And Personal Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA.ma. R bhairavAbhirute bhayaMkarazabde // 63 // paya iti / rarakSaH jaya jayetyAyuktibhirityarthaH // 6 // 65 // supatramityAdicatuHzlokyekAndayA / anuvRttAsI .yu.kA. i tlanarUpam / susaMsthitaM susaMsthAnam / suvarNavikRtaM murgavicitritam / irivAinaH haritavarNAH pendramabam sendAnamantrayojinam // 66-69 // bhairavAbhirate bhIme yuddhe vAnararakSasAm / bhUtairbahubhirAkAzaM vismitairAvRtaM babhau // 63 // RSayaH pitaro devA gandharvA garuDoragAH / zatakratuM puraskRtya rarakSurlakSmaNaM rnne||64|| athAnyaM mArgaNazreSThaM sandadhe raadhvaanujH| hutAzana samasparza rAvaNAtmajadAraNam / / 65 // supatramanuvRttAGgaM suparvANaM susaMsthitam / suvarNavikRtaM vIraH zarIrAntakaraM zaram // 66 // durAvAraM durviSahyaM rAkSasAnAM bhayAvaham / AzIviSaviSaprakhyaM devasaGghaH samarcitam // 67 // yena zakro mahAtejA dAnavAnajayat prabhuH / purA daivAsure yuddhe vIryavAn harivAhanaH // 68 // tadaindramastraM saumitriH saMyugeSvaparAjitam / zarazreSThaM dhanuHzreSThe narazreSTho'bhisandadhe // 69 // sandhAyAmitradalanaM vicakarSa zarAsanam / sajya mAyamya durdharSe kAlo lokakSaye yathA // 70 // sandhAya dhanuSi zreSThe vikarSanidamabravIt / lakSmIvaoNllakSmaNo vAkya marthasAdhakamAtmanaH // 71 // dharmAtmA satyasandhazca rAmo daashrthirydi| pauruSe cApratidvandvaH zarainaM jahi rAva Nim // 72 // ityuktvA bANamAkarNa vikRSya tamajihmagam / lakSmaNaH samare vIraH sasarjendrajitaM prti| aindrAvaNa samAyojya lakSmaNaH paravIrahA // 73 / / AamitradalanaM zatrunAzanam / kAlaH yamaH // 70-72 // ityuktvetyAdisArghazloka ekAnvayaH / bANamendrAstramantreNa samAyojya ssrjetynvyH| eko lakSmaNazabdo lakSmIyuktavacanaH |"lkssmiivaan lakSmaNaH zrIlaH zrImAn" ityamaraH // 73 // ravaNeH roSaH // 54-52 // bhairavAbhirute bhairavamabhirutaM yasmistAhaze / bhUtaiH prANibhiH // 7 // 64 // sannihitaitadatreNevArya vadhya iti nizcityendrAkhaM sandadha, ityAha-atheti / atra pratyatraM rAvaNebrahmazApavazAnna buddhayAmam // 65 // susaMsthitaM saMsthitAGgam / suvarNavikRtaM suvarNAlaMkRtam // 66-72 // ityuktvetyAdi sa-pauruSe parAkrame / apratibanda, amahazo yadi taI tena satyena tamena jahi / anena rAmagugazapathapura jaramantramocanAdaspAkhasyApratiitatA zeyA // 2 // // 27 // For Private And Personal Use Only Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org sa ziraH sazirastrANamiti / sa bANaH // 74 // 79 // kavacIti / kavacAdibhiH saha vidhvastaH itaH gharaNyAM nipapAtetyanvayaH // 76-81 // ma ziraH sazirakhANaM zrImajjvalitakuNDalam / pramathyendrajitaH kAyAt pAtayAmAsa bhUtale // 74 // tadrAkSasa tanUjasya chinnaskandhaM ziro mahat / tapanIyanibhaM bhUmau dadRze rudhirokSitam // 75 // hatastu nipapAtAzu dharaNyAM raavnnaatmjH| kavacI sazirastrANo vidhvstHsshraasnH||76 // cukruzuste tataH sarve vAnarAH svibhiissnnaaH| hRSyanto nihate tasmin devA vRtravadhe yathA // 77 // athAntarikSe devAnAmRSINAM ca mahAtmanAm / abhijajJe ca sannAdo gandharvApsarasAmapi // 78 // patitaM tamabhijJAya rAkSasI sA mahAcamUH / vadhyamAnA dizo bheje haribhirjita kAzibhiH // 79 // vAnarairvadhyamAnAste zakhANyutsRjya raaksssaaH| laGkAmabhimukhAH sanaSTasaMjJAH pradhAvitAH // 80 // dvurbahudhA bhItA rAkSasAH zatazo dizaH / tyatkA praharaNAna sarve paTTizAsiparazvadhAna // 8 // kecillaGkA paritrastAH praviSTA vAnarAditAH / samudre patitAH kecit kecit parvatamAzritAH // 82 // hatamindrajitaM havA zayAnaM mamarakSitau / rAkSasAnAM sahasreSu na kazcit pratyadRzyata // 83 // yathA'staM gata Aditye nAvatiSThanti razmayaH / tathA tasminnipatiterAkSasAste gatA dishH||8|| zAntarazmirivAdityo nirvANa iva paavkH| sa babhUva mahAtejA vypaastgtjiivitH||85|| prazAntapIDAbahulo naSTAriSTaH pratApavAn / babhUva lokaH patite rAkSasandrasate tadA // 86 // vyapAstagatajIvitaHvyapAsto vikSiptAGgo gatajIvitazca, saH zAntarazmirAditya iva, nirvANaH zAntaH pAvaka iva ca babhUva, nistejasko'bhUdityayaH // 8 // samAnu-zAnta bhimArati / gatajIvitaH saH zAntarazmirAditya iva babhUva / nirvANaH pAvaka iva vyapAstaH atiSThaditi saMvandhaH // 5 // prazAnteti / idamArabhya lokavizeSaNam / sapAdame vayam / lakSmaNaH paravIrahetyetaduttarazeSaH / ekavAkyatve eko lakSmaNazabdaH lakSmIvadvacanaH / "lakSmIvAna lakSmaNaH zrIlA zrImAna" ityamaraH / bANamaindrAkheNa samAyojya sasajeti sambandhaH // 73-84 // zAntarazmiriti / vyapAstagatajIvitaH upapAsto vikSiptAGgo gatajIvitazca sarAvaNiH zAntarazmi parAditya iva nirvANA pAvaka ivaca bbhuuvetyrthH|| 85 // prazAntapIDAbahulA prshaantbhulpiiddH| ekAdazyAM dvAdazyAM trayodazyAM cendrjidhuddhm| "ahorAne For Private And Personal Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. . R Y prazAntapIDAbahulaH prazAntabahulapIDaH / pratApavAna sUryaprakAzavAn, pUrva bhayena mandasUryatvAt // 86 // 87 // AkAza ityartham // 88 // nRtyadbhiriti / / apsarobhirgandharvazca kRtananigAnajanyasvanaH zuzruva ityarthaH / nRtyadbhirityatra GIvabhAva ArSaH // 89 // vavRSuriti / atrApi devAH krtaarH| vavRSuH prshshN| harSa ca zako bhagavAna saha sarveH surrssbhaiH| jagAma nihate tasmin rAkSase pApakarmaNi // 87 // AkAze. cApi devAnAM zuzruve dundubhisvanaH // 88 // nRtyadbhirapsarobhizca gandharvezca mahAtmabhiH // 89 // vavRSuH puSpavarSANi tdbhutmbhuuttdaa| prazazaMsurhate tasmin rAkSase krUrakarmaNi // 90 // zuddhA Apo dizazcaiva jahapurdaityadAnavAH // 91 // AjagmuH patite tasmin sarvalokabhayAvahe / Ucuzca sahitAH sarve devgndhrvdaanvaaH| vijvarAH zAntakaluSA brAhmaNA vicarantviti // 92 // tato'bhyanandana saMhRSTAH samare hariyUthapAH / tamapratibalaM dRSTvA hataM nairRtapuGgavam // 93 // vibhISaNo hanUmAMzca jAmbavAMzcakSayUthapaH / vijayenAbhinandantastuSTuvuzcApi lakSmaNam // 9 // kSvelantazca nadantazca garjantazca plvnggmaaH| labdhalakSA raghusutaM parivAryopatasthire // 9 // lAgUlAni praviSyantaH sphoTayantazca vAnarAH / lakSmaNo jayatItyevaM vAkyaM vizrAvayaMstadA // 96 // anyonyaM ca samAzliSya kapayo hRSTamAnasAH / cakruruvAvacaguNA rAghavAzrayajAH kthaaH||97|| tadasukaramathAbhivIkSya hRSTAH priyasuhRdo yudhi lakSmaNasya karma / paramamupalabhan mana praharSa vinihalamindraripuM nizamya devAH // 98 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekanavatitamaH srgH||9|| suzca // 90 // 51 // AjagmurityAdisAyazloka ekAnvayaH / devagandharvadAnavAH AjagmuH vicaranvityUcuzceti saMbandhaH // 92-95 // vizrAvayan vyazrA | Rom vayan // 96 // 97 // asukaraM duSkaram, sarveSAM prANapratiSThApakamiti vA / priyasuhRdaH sarvapriyasuhRdaH / upalabhanityatra aDAtmanepadAbhAvAvApoM khibhirvIraH kathavidvinipAtitaH" ityuttaratrAbhidhAnAt // 86-98 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattva yuddhakANDavyAkhyAyAm ekanavatitamaH sargaH // 9 // For Private And Personal Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir devAH indraripuM vinihataM nizamya paramaM manaHpraharSam upalabhan upAlabhanta / atha asukaraM tat indrajiddhananaM priyasuhRdaH lakSmaNasya, karma kRtiviSaya bhUtam abhivIkSya hRSTAH vismitAH, Asanniti zeSaH / "vismitapratighAtayozceti vaktavyam" iti hRSeH pAkSika iDabhAvaH / devAzcAraNAdimukhena / prathamamindrajiddhananaM zrutvA santuSTAHsantaH pazcAttasyAtyantAzakyatvAdatathyaM manvAnA yuddhabhUmimAgatya tatpratyakSIkRtya vismitA Asanniti bhaavH||98|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekanavatitamaH srgH|| 91 // rudhiraklinnagAvastu lkssmnnHshubhlkssnnH| babhUva hRSTastaM hatvA zakrajetAramAhave // 1 // tataH sa jAmbavantaM ca hanu mantaM ca vIryavAn / sannihatya mahAtejAstAMzca sarvAn vanaukasaH // 2 // AjagAma tatastIvaM yatra sugriivraaghvau| vibhISaNamavaSTabhya hanUmantaM ca lakSmaNaH // 3 // tato rAmamabhikramya saumitrirabhivAdya ca / tasthau bhrAtRsamIpastha indrasyeva bRhsptiH||4|| niSTananniva cAgamya rAghavAya mhaatmne| AcacakSe tadA vIro ghoramindrajito vadham ||5||raavnnestu zirazchinnaM lakSmaNena mhaatmnaa| nyavedayata rAmAya tadA hRSTo vibhISaNaH // 6 // zrutvaitatta mahAvIryo lakSmaNenendrajidvadham / praharSamatulaM labhe rAmo vAkyamuvAca ha // 7 // sAdhu lakSmaNa tuSTo'smi karmaNA sukRtaM kRtam / rAvaNerhi vinAzena jitamityupadhAraya // 8 // atha lkssmnnshcaaghnN-rudhirkkinngaatretyaadi|| 1||tt ityAdizlokadvayamekAnvayam / sannihatya saGghIbhUya / avaSTabhya yuddhapAravazyAdavalambya // 2 // 3 // tata iti / indrasyeva bRhaspatiriti pAratantryamAne sAmyam // 4 // niSTanan avyaktAkSaraM vadanityarthaH / ivazabdo vAkyAlaGkAre / AyAsasyAbhi nayanamAtreNAlIkatvadyotanAya vA // 5 // rAmasannidhau saGkocavatA lakSmaNenAvizeSaNendrajidvadhakathanAdvibhISaNaH spaSTatayA''ha-rAvaNeriti / yhaa| lakSmaNena sUcanayoktAvapi harSaprakarSeNa vibhISaNaH punarAha-rAvaNeriti // 6 // mahAvIryoM rAma ityanvayaH // 7 // sukRtaM kRtaM sukartavyaM kRtam / karmaNA MIT1 // 2 // AjagAmeti / avaSTabhya avalamvya, yuddhapAravazyAditi bhAvaH // 3 // indrasyeva bRhaspatiH pradhAnopasarjanabhAvanAvasthAnamAtre dRSTAntaH // 4 // nizvasa nivetyatra ivazabdo vAkyAlaGkAre // 5 // svapauruSakathanavrIDitena lakSmaNena sarvakartRkatvAbhidhAnena kathitamindrajiddhaM lakSmaNakartRkanirdezapUrvakaM vibhISaNo 224 For Private And Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. // 27 // TI.yu.kA. yuddhakarmaNA // 8 // sa tamityAdizvokadvayamekAnvayam / Aropya AropaNAyAkRSya / avapIDitaM zalyapIDitam, gADhaM yathA bhavati tatheti vA / kriyAbhedAttamiti dviruktiH // 9 // 10 // zalyasaMpIDitamityAdizvokadvayamekAnvayam / zastaM prahRtam, nizvasitaH svayaMkRtanizvAsaH, tvaran sa taM zirasyupAtrAya lakSmaNaM lakSmivardhanam / lajjamAnaM balAt snehAdaGkamAropya vIryavAn // 9 // upavezya tamutsaGge pariSvajyAvapIDitam / bhrAtaraM lakSmaNaM snigdhaM punaH punarudaivata // 10 // zalyasaMpIDitaM zastaM nizva santaM tu lakSmaNam / rAmastu duHkhasantaptastadA nizvasito bhRzam // 11 // mUrdhni cainamupAghrAya bhUyaH saMspRzya ca tvaran / uvAca lakSmaNaM vAkyamAzvAsya purussrssbhH|| 12 // kRtaM paramakalyANaM karma duSkarakarmaNA / adya manye hate putra rAvaNaM nihataM yudhi / adyAhaM vijayI zatrau hate tasmin durAtmani // 13 // rAvaNasya nRzaMsasya diSTayA vIra tvayA raNe / chino hi dakSiNo bAhuH sa hi tasya vyapAzrayaH // 14 // vibhISaNahanUmadbhayA kRtaM karma maha draNe / ahorAtraistribhirvIraH kathaJcidinipAtitaH // 15 // niramitraH kRto'smyadya niryAsyati hi rAvaNaH / bala vyUhena mahatA zrutvA putraM nipAtitama // 16 // taM putravadhasantaptaM niryAntaM rAkSasAdhipam / balenAvRtya mahatA nihani SyAmi durjayam // 17 // tvayA lakSmaNa nAthena sItA ca pRthivI ca me| na duSprApA hate tvadya zakajetari caahve||18|| saMspRzya, tvarA ca prahAravyathApanayanAyeti bhAvaH // 11 // 12 // kRtamityAdisAyazlokaH / duSkarakarmaNA, tvayeti zeSaH // 13 // raavnnsyeti| vyapAzrayaH Alambanam // 14 // vibhISaNeti / ahorAtraikhibhiriti ekAdazIdAdazItrayodazIbhirityarthaH // 15 // niramitra ityAdizvokadvayamekAnvayam, // 16 // 17 // tvayeti / nAthena yAcamAnena / " nAtha yAcbhAyAm" ityasmAtpacAyaca // 18 // unu vadati-rAvaNestviti // 1-8 // sa tamityAdilokadvayamekaM vAkyam / kriyAbAhulyAttamiti dviruktiH / aGgamAropya aI pratyAropaNAyAkRSya utsane upavezya | avapIDitaM gADhaM yathA tathA pariSvajya taM punaH punarudaikSatetyanvayaH // 9-12 // duSkarakarmaNA duSkarapauruSeNa, tvayoti zeSaH // 13 // vyapAzrayaH avalamba For Private And Personal Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir sa tamiti / samAbhASya Amancya // 19 // sazalpo'yamiti / samupAcara cikitsAM kuru // 20 // vizalya iti dhokaDayamekAntayam / RkSavAnara sainyAnAmiti nirdhAraNe SaSThI // 21 // 22 // evamiti / nastaH nAsikAyAm // 23 // nivedanaH vedanArahitaH // 24-26 // tathaiveti / sudA, yuktamiti sataM bhrAtaramAzvAsya pariSvajya ca rAghavaH / rAmaH suSeNaM muditaH samAbhASyedamabravIt // 19 // sazalyo'yaM mahAprAjJa saumitrimitravatsalaH / yathA bhavati susvasthastathA tvaM samupAcara // 20 // vizalyaH kriyatAM kSipraMsaumitriH svibhiissnnH| RkSavAnarasainyAnAM zarANAM dumayodhinAm // 21 // ye cApyanye'tra yudhyanti sazalyA vnninstthaa| te'pi sarve prayatnena kriyantAM sukhinastvayA // 22 // evamuktastu rAmeNa mahAtmA hariyUthapaH / lakSmaNAya dadau nastaH suSeNaH paramauSadhim // 23 // satasyA gandhamAghAya vizalyaH samapadyata / tathA nirvedanazcaiva saMrUDhavaNa eva ca // 24 // vibhISaNamukhAnAM ca suhRdA raaghvaajnyyaa| sarvavAnaramukhyAnAM cikitsA sa tadA'karot // 25 // tataH prakRtimApano hRtazalyo gatavyathaH / saumitrirmuditastatra kSaNena vigatajvaraH // 26 // tathaiva rAmaH plavagAdhipa stadA vibhISaNazcakSapatizca jAmbavAn / avekSya saumitrimarogamutthitaM mudA sasainyAH suciraM jaharSire // 27 // apUjayat karma sa lakSmaNasya suduSkaraM dAzarathirmahAtmA / hRSTA babhUvaryudhi yUthapendrA nipAtitaM zakrajitaM nizamya // 28 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dvinavatitamaH sargaH // 92 // zeSaH / mudA yuktaM saumitrimavekSya jaharSira iti sambandhaH / jahapira ityatra guNa ApaH // 27 // 28 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvinavatitamaH sargaH // 92 // bhUtaH // 14-18 // samAbhApya sambodhya // 19 // 20 // RkSavAnarasainyAnAmiti nirdhAraNe paSThI // 21 // 22 // nastaH nAsikAyAm // 23-28 // iti zrImahezvaratIrtha viracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyA~ yuddhakANDavyAkhyAyAM dvinavatitamaH sargaH // 92 // For Private And Personal Use Only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. .. atha sItAyadhodyogaparyanto rAvaNasya putrazokAtizaya ucyate-tataH paulastyasacivA ityAdi / paulastyasacivAH rAvaNAgAravartinaH sahAyabhUtAH, indra jitaM itaM zrutvA svayamabhijJAya sAbhijJAnaM dRSTvA, savyathAH santo rAvaNAya AcacakSuH AcacakSire / athavA abhijJAyeti caturthI / pUrvameva yajJaviprena nishcittdhaayetyrthH| avajJAyeti pAThe'pi caturthIpakSe aymevaarthH| pakSAntare sAkSAtkAraparyantadarzanaM prApyetyarthaH // 1 // miSatA naH asmAsu pazyatsu tataH paulastyasacivAH zrutvA cendrajitaM hatam / AcacakSurabhijJAya dazagrIvAya savyathAH // 1 // yuddhe hato mahA rAja lakSmaNena tavAtmajaH / vibhISaNasahAyena miSA no mhaadyutiH||2||shrHshuurenn saGgamya sNyugessvpraajitH| lakSmaNena hataH zUraH putrastu vibudhendrajit / gataH sa paramAna lokAn zaraiH santApya lakSmaNam // 3 // sa taM prati bhayaM zrutvA vadhaM putrasya dAruNam / ghoramindrajitaH saGkhaye kazmalaM cAvizanmahat // 4 // upalabhya cirAt saMjJA rAjA rAkSasapuGgavaH / putrazokAdito dIno villaapaakulendriyH||5|| hA rAkSasacamUmukhya mama vatsa mahAratha / jitvendraM kathamadya tvaM lakSmaNasya vazaM gataH // 6 // nanu tvamiSubhiH kruddho bhindyAH kAlAntakAvapi / mandara syApi zRGgANi kiM punarlakSmaNaM yudhi // 7 // adya vaivasvato rAjA bhUyo bahumato mm| yenAdya tvaM mahAbAho saMyuktaH kAladharmaNA // 8 // satsvi tyarthaH / anantarayojanAyAmasmAsu jIvatsvityarthaH / anAdare SaSTI // 2 // zUra ityAdisArdhazoka ekAnvayaH / kriyAbhedAcchUrapadadvayam / vibura ghendrajit devendrajit // 3 // dAruNaM karuNam / poraM tIkSNam / kazmalaM mRAm / "mUrchA tu kazmalaM mohaH" ityamaraH // 4-6 // nanu tvAmati / nanvi. tyAmantraNe / kAlAntako yamasya muurtibhedo||7|| bhUyaH atizayena / kAladharmaNA maraNena / ApoM'nica smaasaantH| saMyuktaH sNyojitH||8|| tata iti / svenasvena sainyena paripatAH tatastato vAnaraimsaha yuddhacantaH paulastyasacivAstavendrajitaM hataM zrutvA abhijJAya dRSTA savyathA rAvaNApAcacakSuH AcA kSire ityavagantavyam / miSatA no mahAgutirityanupada vAbhidhAnAta // 1-3 // dAruNaM karuNam / ghoraM tIkSNam / pratibhayaM bhayaGkaram / kamalaM mAm // 5-6 // kAlAntakAvapi kAlaH sarvasaMhArakaH, antakaH kAlAbhimAnI purussH|||| adyeti / bhUyo bahumataH, atizayena sammata iti duHkhAtizayoktiH / yena vaivasvatena For Private And Personal Use Only Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir yuddhamaraNasya sarvAkAsitatvAyuddhahataM tvAM na zocAmItyAha-eSa iti / eSaH yuddhamaraNarUpaH panthAH // 9 // evaM yazasyatvAdazocyatvamuktvA svaya'tvAdazocyatvamAha-ya iti // 10 // 11 // lokAtraya ityuktAvapi pRthivyAH pRthagupAdAnaM prAdhAnyAt / yathA brAhmaNA AgatA vasiSTho'pyAmata eSa panthAH suyodhAnAM sarvAmaragaNeSvapi // 9 // yaH kRte hanyate bhartuH sa pumAna svargamRcchati / adya devagaNAH sarve lokapAlAstatharSayaH / hatamindrajitaM zrutvA sukhaM svapsyanti nirbhyaaH||10|| adya lokAstrayaH kRtsnA prathivI ca sakAnanA / ekenendrajitA hInA zUnyeva pratibhAti me // 11 // adya nairRtakanyAnAM zroSyAmyanta pure ravam / kareNusaGghasya yathA ninAdaM girigahvare // 12 // yauvarAjyaM calaGkA carakSAMsi ca parantara / mAtaraM mAM ca bhAryA ca va gato'si vihAya naH // 13 // mama nAma tvayA vIra gatasya yamasAdanam / pretakAryANi kAryANi viparIte hi vartase // 14 // sa tvaM jIvati sugrIve lakSmaNe ca sarAghave / mama zalyamanuddhRtya va gato'si vihAya naH // 15 // evamAdivilApAta rAvaNaM rAkSasAdhipam / Aviveza mahAna kopaH putravyasanasambhavaH // 16 // prakRtyA kopanaM hyenaM putrasya punarAdhayaH / dIptaM sandIpayAmAsurdharme'rkamiva razmayaH // 17 // ityAdau // 12 // naH sarvAniti yojanIyam // 13-16 // prakRtyA kopanamityasya vivaraNaM diiptmiti| putrasya putrasaMbandhinyaH, putraviSayA ityrthH| AdhayaH / kAladharmaNA saMyojitaH // 8 // yuddhamaraNasya sakalazarajanakAzitalayA yuddhahataM tvAM na zocAmItyAha-eSa iti / suyodhAnA bharaNAya eSa panthAH / sarvAmara gaNeSvapIti / na kevala manuSyeSu sarvAmaragaNeSvapi sa sAdhya iti bhAvaH // 9 // etena yazaskaratvAdazocyatvamuktam / idAnI svargahetutvAdapyazocyatvamAha-yaH kata iti / martaHkate yA hanyate saH svargamucchatIti sambandhaH // 10 // yo lokAH pAtAlAntarikSasvargAH, pRthivyAH pUdhamabhidhAnAta // 11-13 // mama tvayA pretakAryANi kartavyAni, viparIte vyutkrame vartasa iti sambandhaH // 14 // sa tvamityasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-salakSmaNe rAme jIvati sati yastvaM jIvitaM / kasmAijasi, tayorasAdhyatvAditi bhAvaH // 15 // 16 // prakRtyeti / putrasyAdhayaH putrasambandhyAdhayaH, putramaraNajanitamanaHpIDeti yAvat // 17-19 // For Private And Personal Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 28 // zokAH / punaH bhUyaH / sandIpayAmAsuH kopayAmAsuH / akarmapakSe krUrayAmAsurityarthaH / / 17 // lalATa iti / bhrukuTIbhiriti bahuvacanaM dazaziraskaTI .yu.kA. tvAt // 18-23 // AveSTayamAnasya bhrAmyamANasya, yantrasya tilapIDanayantrasya / dAnavairbalavadbhirityarthaH // 24 // saMvililiyare stambhAdivyavasa lalATe sukuTIbhizca saGgatAbhiyaMrocata / yugAnte saha naqastu mahomibhirivodadhiH // 18 // kopAdvijRmbhamANasya vAda vyaktamabhijvalan / utpapAta sa bhUyo'gnitrasya vadanAdiva // 19 // sa putravadhasantaptaHzuraHkrodhavazaM gtH| samIkSya rAvaNo buddhayA vaidehyA rocayadvadham // 20 // tasya prakRtyA rakte ca rakte krodhAgninA'pi ca / rAvaNasya mahA ghore dIpte netre vbhuuvtuH||21|| ghoraM prakRtyA rUpaM tattasya krodhAgnimUcchitam / babhUva rUpaM kruddhasya rudrasyeva durAsadam // 22 // tasya kruddhasya netrAbhyAM praaptnnsrbindvH| dIptAbhyAmiva dIpAbhyAM sArciSaH snehabindavaH // 23 // dantAna vidazatastasya zrUyate dshnsvnH| yantrasyAveSTacamAnasya mahato dAnavairiva // 24 // kAlAgniriva saMkruddho yAM yAM dizamavaikSata / tasya tasyAM bhayatrastA rAkSasAHsaMvililiyare // 25 // tamantakamiva kruddhaM carAcara cikhAdipum / vIkSamANaM dizaH sarvA rAkSasA nopckrmuH|| 26 // tataH paramasaMkruddho rAvaNo raaksssaadhipH|abrvii drakSasAM madhye saMstambhayiSurAhave // 27 // mayA varSasahasrANi caritvA duzcaraM tapaH / teSu teSvavakAzeSu svayambhUH paritoSitaH // 28 // tasyaiva tapasovyuSTayA prasAdAcca svayambhuvaH / nAsurebhyo na devebhyo bhayaM mama kadAcana // 29 // hitA babhUvurityarthaH // 25 // tamiti / cikhAdiSu saMhatumicchumityarthaH / nopacakramuH nopaseduH // 26 // saMstambhayiSurAhave yuddhabhItAna rAkSasAna yuddhe sthApayitukAmaH / sani dvivacanAbhAva aarssH||27|| avakAzeSu tapasamAptiSu // 28 // tasyaivetyAdi / vyuSTyA smRddhyaa| "vyuSTiH phale samRddhau ca" sa putravadhetyasya prAtIti kArthaH spaSTaH / vastutastu-rAvaNo vaidehyA hetubhUtayA vadhaM svavadhaM buddhayA samIkSya itaH paraM rAmo mAmavazyaM badhiSyatIti nizcityetyarthaH / arocayata svavadhamityanuSAH / rAvaNakrodhAvevAsya sItAhananodyogasya cAyamAzayA-svastha rAmahastavadhecchayA sakalarAkSasakulanAzaM matamitItararAkSasAnA| vAmaprakaTanAya krodhAvezAdikamityarthaH / / 20-23 // dantAniti / yantrasya ghaTayantrasya dAnavairAvaSTayamAnasya cAmpamANasya // 24 // 25 // nopckrmuHnopseduH||26|| tata iti / saMstambhayitumAhave iti paatthH| yuddhItAn rAkSasAn yuddhe pAtayitumityarSaH // 27 // avakAzeSu tapassamAptisamayeSu // 28 // byuSTayA buddhacA // 29 // // 28 // For Private And Personal Use Only Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir itymrH| bhayAbhAve hetumAha-kavacamiti / yat yasmAt kavacamasti tasmAditi pUrveNAnvayaH // 29 // 30 // tena kavacena saMyuktaM rathasthaM maam| iha saMyuge kA pratIyAt AbhimukhyenAgacchet ? adya mAmAjI sAkSAtpurandaro'pi na pratIyAditi ca yojyam / arthasiddhau na / kriyApadamastyeva / kavacaM brahmadattaM me yadAdityasamaprabham / devAsuravimardeSu na bhinnaM vajrazaktibhiH // 30 // tena mAmadya saMyuktaM rathastha miha saMyuge / pratIyAt ko'dya mAmAjI sAkSAdapi purndrH|| 31 // yattadA'bhiprasannena sazaraM kArmukaM mahat / devAsuravimardeSu mama dattaM svayambhuvA // 32 // adya tUryazataibhImaM dhanurutthApyatAM mama / rAmalakSmaNayoreva vadhAya paramAhave // 33 // sa putravadhasantaptaHzUraH krodhavazaM gataH / samIkSya rAvaNo buddhayA sIvAM hantuM vyavasyata // 34 // pratyavekSya tu tAmrAkSaH sughoro ghordrshnH| dIno dInasvarAn sAstAnuvAca nizAcarAn // 35 // mAyayA mama vatsena vaJcanArtha vanaukasAm / kiJcideva hataM tatra sIteyamiti darzitam // 36 // tadidaM tathyamevAhaM kariSye priya maatmnH| vaidehIM nAzayiSyAmi kSatrabandhumanuvratAm // 37 // ityevamuktvA sacivAn khagamAzu parAmRzat // 38 // anevaMvyAkhyAne adya mAmAjAviti punaruktaM syAt // 31 // yattadetyAdizlokadvayabhekAnvayam / devAsuravimardeSu vimardakAla ityarthaH / adya tUryazata rityanena itaHpUrvamidaM dhanurna nItamiti gamyate // 32-31 // pratyavekSyeti / sughoraH sughoraprakRtiH // 35 // mAyayetyAdizlokadvayamekAnvayam / sIteya miti darzitaM kiJcit alIkamevetyarthaH / / 36 // 37 // ityevamityardham / parAmRzat Adade // 38 // bhayAbhAve hetumAha-kavacamityarthena / Adityasarazama yAtkavaca brahmadataM tasmin sati mama surebhyo bhayaM nAstIti pUrvaNa sambandhaH // 30 // tena kavacena saMyuktaM ma kA pratIyAt ko vA AbhimukhyenAgacchet ? sAkSAtpurandaro'pyADau mAna pratIyAditi zeSaH // 31 // devAsuravimardeSu viSaye svayambhuvA mama dattam // 32 // adya tUryetyasya prAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-rAmalakSmaNayossambandhyAhave vadhAga, vAnarANAmiti zeSaH / mama bhImaM dhanuH tUzalessahotthApyatAmiti sambandhaH // 33 // sItA hantuM vyavasthata nizcitavAn / vastutastu-sItA hantuM gantuma, sItAdarzanArtha gantuM vyavasthatetyarthaH / "hana hiMsAgatyoH" iti dhAtuH // 34-35 // vanaukA vakSanAya iyaM sIteti kizcideva vyalIkameva vastu hatamini darzitam // 36 // tat hananaM tathyameva kariSye / tadevAha vaidehImiti / mAyayetyAdizoka For Private And Personal Use Only Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. .93 vA.rA.bha. uddhRtyetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / guNasampannaM mAlyAlaMkRtam, vimalAmbaravarcasaM vimalAkAzasahazam khaDgamAdAya kozAduddhRtya yatra maithilI taM deza prati niSpapAtetyanvayaH // 39 // 40 // vajantamityAdisAyazlokatrayamekAnvayam / ratnAni zreSThavastuni / "ratnaM svajAtizreSThe'pi" itymrH||4-15 uddhRtya guNasampannaM vimalAmbaravarcasam / niSpapAta sa vegena sabhAryaH sacivairvRtaH // 39 // rAvaNaH putrazokena bhRzamAkulacetanaH / saMkruddhaH khaGgamAdAya sahasA yatra maithilii||40|| vajantaM rAkSasaM prekSya siMhanAdaM prcukrushuH| UcuzcAnyonyamAzliSya saMkruddhaM prekSya raaksssaaH||41|| adyainaM tAvubhau dRSTvA bhrAtarau pravyathiSyataH / lokapAlA hi catvAraH kruddhenAnena nirjitaaH||42|| bahavaH zatravazcApi saMyugeSu nipaatitaaH| triSu lokeSu ratnAni bhute cAhatya rAvaNaH // 43 // vikrame ca bale caiva nAstyasya sadRzo bhuvi // 44 // teSAM saJjalpamAnAnAmazokavanikAM gatAm / abhidudrAva vaidehI rAvaNaH krodhumUJchitaH // 45 // vAryamANaH susaMkruddhaH suhRdbhirhitabuddhibhiH / abhyadhAvata saMkruddhaH khe grahorohiNImiva // 46 // maithilI rakSyamANA tu rAkSasIbhiraninditA / dadarza rAkSasaMkruddhaM nistriMzavaradhAriNam // 47 // taM nizAmya sanistriMzaM vyathitA jnkaatmjaa| nivAryamANaM bahuzaH suhRdbhiranuvartinam / sItA duHkhasamA viSTA vilapantIdamabravIt // 48 // yathA'yaM mAmabhikruddhaH samabhidravati svayam / vadhiSyati sanAthAM mAmanAthAmiva durmtiH||49|| bahuzazcodayAmAsa bhAraM mAmanuvratAm / bhAyo bhava ramasvati pratyAkhyAto dhruvaM mayA // 50 // pagrahaH anggaarkH||46-48|| rAmAnu0-tamiti / nizAmya dRSTA // 48 // ytheti| yathA yasmAdityarthaH // 19 // 50 // dvayasya vAstavArthastu-mama barasena bAlenApi satendrajitA banaukA vacanArtham iyaM sIteti kizcideva alIkameva hataM darzitam / ahaM kSatrabandhu kSatrANAM bandhU paramAnaM rAmamanuvratA vaidehI tathyaM yathA tathA nAzayiSyAmi yadi nadidam AtmanaH abhiyam paba syAt ataH kariSye, itararAkSasasantoSArtha tasyAH kizcidukhamiti zeSaH // 37 // 38 // udRtyetyAdizlokadvayamekaM vAkyam |vimlaambrvrcsN nirmalAkAzasadRzaM khaDgamAdAya uddhRtya kozAdhRtya yatra maithilI taM dezaM prati sacivetassana niSpapAneti sambandhaH / / 39-42 // triSu lokeSu ratnAni Adatya rAvaNaH bhudd'e| vikrame ca bale caiva nAstyasya sahazobhuvi iti pAThaH AvRtyeti pAThe-AvRtya Akramya / / 43-17 // anuvartinam abhimukhamAgacchantam // 48 // yathA yasmAtkAraNAda // 42 // vaSiSyatItpatra kAraNamAha-bahuza iti // 50 // // 28 // For Private And Personal Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir so'yamiti / anupasthAne anupasthAnAt // 51 // rAmAnu-so'yaM mamAnupasthAne vyaktaM nairAzyamAgata iti pAThaH / anupasthAne anupasthAne sati // 51 // to nihatya tena nistriMzena saha pravezanamapi saMbhavatItyabhiprAyeNAha--athavetyAdi / / 52 // aba nimittAntaramAzakte--athavA putrazokeneti / ahatvA hantumazakto so'yaM mamAnupasthAne vyaktaM nairAzyamAgavaH / krodhamohasamAviSTo nihantuM mAM smudytH||51|| athavA tau nara vyAghrau bhrAtarau rAmalakSmaNau / manimittamanAryeNa samare'dya nipaatitau| aho dhiGmanimitto'yaM vinAzo rAja putryoH||12|| athavA putrazokena ahatvA rAmalakSmaNau / vidhamiSyati mAM raudro rAkSasaH paapnishcyH|| 53 // hanUmato'pi yadAkyaM na kRtaM kSudrayA mayA // 54 // yadyahaM tasya pRSThena tadA yAyAmaninditA / nAcaivamanuzoceyaM bharturaGkagatA satI // 55 // manye tu hRdayaM tasyAH kausalyAyAH phaliSyati / ekaputrA yadA putraM vinaSTaM zroSyate yudhi // 56 // sA hi janma ca bAlyaM ca yauvanaM ca mhaatmnH| dharmakAryAnurUpaM ca rudantI saMsmariSyati // 5 // nirAzA nihate putre dattvA shraaddhmcetnaa| animArokSyate nUnamapo vA'pi pravekSyati // 58 // dhigastu kubjAmasatI mantharAM pApanizcayAm / yanimittamidaM duHkhaM kausalyA pratipatsyate // 59 // ityevaM maithilI dRSTvA vilapantI tapasvinIm / rohiNImiva candreNa vinA grahavazaM gatAm // 60 // etasminnantare tasya amAtyo buddhimAn shuciH| supArtho nAma medhAvI rAkSaso rAkSasezvaram / nivAryamANaM sacivairidaM vacanamabravIt // 6 // bhUtvA // 53 // hanUmata ityardham / kSudrayA vicAramUDhayA // 54 // yadIti / yAyAmanuzoceyamiti " hetuhetumatorliGa" iti liG // 55 // prathama pakSAnusAreNa zocati-manya iti // 56 // sA hIti / dharmakAryAnurUpaM dharmakAryAnurUpatvam // 57 // acetanA mUchitA // 58 // 59 // ityeva mityAdi / maithilI dRSTvA rAvaNamatravIdityanvayaH // 60-64 // anupasthA ne sati anaGgIkAre sati // 51 // putrazokena rAmalakSmaNavadhoyuktassana to aitvA intumazaknuvan // 52-55 // manye viti / yadA oSyate tadeva For Private And Personal Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. bhA.rA.bha. 283 // 17 abhyutthAnaM yuddhaniryANaprArambham / caturdazI caturdazyAm / amAvAsyAm amAvAsyAyAm / anena trayodazayuddhadinAnyatItAnItyavagamyate / tathA hi-"tato'stamagamatsUryaH sandhyayA prtirnjitH| pUrNacandrapradIpA ca sapA samabhivartate // " iti vacanAt porNamAsyAM suvelApravezaH, tataH kRSNapakSaprathamAyAM yuddhasyArambhaH, tasyAmeva rAtrau nAgapAzavandhatadvimojho, dvitIyAyAM dhUmrAkSasya vadhaH, tRtIyAyAM vajradaMSTrasya, cturthyaaN| kathaM nAma dazagrIva sAkSAdvaizravaNAnuja / hantumicchasi vaidehI krodhAddharmamaphAsya hi // 62 // vedavidyAvatasnAtaH svakarmanirataH sdaa| striyAH kasmAdadhaM vIra manyase rAkSasezvara // 63 // maithilI rUpasampannAM pratyavekSasva pArthiva / tvameva tu sahAsmAbhI rAghave krodhamutsRja // 64 // abhyutthAnaM tvamadyaiva kRSNapakSacaturdazIm / kRtvA niryAhyamA vAsyAM vijayAya balairvRtaH // 65 // zUro dhImAna rathI khaDgI rathapravaramAsthitaH / hatvA dAzarathiM rAmaM bhavAn prApsyati maithilIm // 66 // sa tadurAtmA suhRdA niveditaM vacaH sudharmya pratigRhya rAvaNaH / gRhaM jagAmAtha tatazca vIryavAn punaH sabhA ca prayayau suhadvataH // 67 // ityA zrIrAmAyaNe zrImadyaddhakANDe trinavatitamaH srgH||93|| makampanasya, prahastasya paJcamyAm, SaSThayAM rAvaNamukuTabhaGgaH, saptamyAM kumbhakarNasya vadhaH, apamyAmatikAyAdInAm, navamyAM punarindrajidyuddham , tsyaa| meva rAtrau kumbhanikumbhAdInAM vadhaH, dazamyAM makarAkSaspa, ekAdazyAM dvAdazyAM trayodazyAM cendrajidvadhaH / vastutastu navamyAM yuddhArambhAttadArabhya din| dvayena rAvaNendrajinmUlabalavyatiriktarAkSasanibarhaNAt ekAdazIdvAdazItrayodazIbhirindrajidUdha iti caturdazyAmabhyutthAnavacanaM yujyata eva // 65-67 // gamAnu0-zUra iti / rathI mahAratha ityarthaH / / 66 // iti zrIgovindarAja zrIrAmAyaNa ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne trinavatitamaH sargaH // 93 // |phaliSyati sphuTiSyati // 56-63 // maithilImiti / pratyavekSasva kAlAntare maithilI va zagA bhaviSyatIti pratyavekSasvetyarthaH // 64 // adya caturdazI caturdazyAma abhyutthAna samarodyogaM yuddhAya prasthAnaM kRtvA amAvAsyAyAM vijayAya niryAhi // 6 // zUra ityasya prAtItikAryaH spaSTaH / vastutastu-dAzarathi prati gatvA, dAzarathi maithilI bhavAna prApsyati, raNe itassana tayoH pArSadatA praapsytiityrthH||66||6|| iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNa yuddhakANDa vinavatitamaH srgH||9|| // 28 // For Private And Personal Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir atha mUlabalayuddham sa pravizyetyAdi // 1 // atravIditi / rAvaNaH prAJjaliriti / anunayArthama alikaraNam ||2||3|| rAmAnu0 - abravIditi / rAvaNaH prAzcAle vakyamiti pAThaH // 2 // ekamiti / parikSipya AvArya, zaravarSeNa vRSTvA hantumaIthetyanvayaH // 4 // sa rAmo yadi intuM na zakyeta tathApi bhavatAM zaraiH sa pravizya sabhAM rAjA dInaH paramaduHkhitaH / niSasAdAsane mukhye siMhaH kruddha iva zvasan // 1 // abravIcca sa tAn sarvAn balamukhyAna mahAbalaH / rAvaNaH prAJjalirvAkyaM putravyasanakarzitaH // 2 // sarve bhavantaH sarveNa hastyazvena samA vRtAH / niryAntu rathasaGghaizca pAdAtaizcopazobhitAH // 3 // ekaM rAmaM parikSipya samare hantumarhatha / varSantaH zaravarSeNa prAvRTkAla ivAmbudAH // 4 // athavA'haM zaraistIkSNairbhinnagAtraM mahAraNe / bhavadbhiH vo nihantAsmi rAmaM lokasya pazyataH // 5 // ityetadrAkSa sendrasya vAkyamAdAya rAkSasAH / niryayuste rathaiH zIghrairnAnAnIkaiH susaMvRtAH // 6 // pari ghAna paTTizAMzcaiva zarakhaDgaparazvadhAn / zarIrAntakarAna sarve cikSipurvAnarAn prati // 7 // vAnarAzca drumAn zailAna rAkSasAn prati cikSipuH // 8 // sa saGgrAmo mahAn bhImaH sUryasyodayanaM prati / rakSasAM vAnarANAM ca tumulaH samapadyata // 9 // te gadAbhirvicitrAbhiH prAsaiH khaGgaiH parazvadhaiH / anyonyaM samare jaghnustadA vAnararAkSasAH // 10 // evaM pravRtte saGgrAme yuddhataM sumahadrajaH / rakSasAM vAnarANAM ca zAntaM zoNitavisraSaiH // 11 // bhinnagAtraH syAt, tena tasya vadhaH sukaro me bhavedityabhiprAyeNAha - athaveti / idAnIM yUyaM taM hantuM na zaktAzvedidAnIM tIkSNaiH zarairbhavadbhirbhinnagAtraM zvo nihantAsmi // 58 // sUryasyodayanaM prati sUryodayamArabhya // 9 // te madAbhiriti / anyonyaM jaghnurityatra zilAvRkSANAmapyupalakSaNam / rAkSasebhyo // 1-3 // ekamiti / parikSipya parito nirudhya // 4 // athavA adya rAmahananAsambhavapakSe bhavadbhibhitragAtraM vo nihantAsmIti sambandhaH / ekaM rAmamityAdi lokadvayasya vAstavArthastu zarAna varSanto yugaM parikSipya militvA ekaM mukhyaM rAmaM samare hantuM gantumaIyeti sambandhaH / atha bhavadbhirvA zarairmahAraNe bhitragAtraM rAmaM lokasya pazyataH ahaM vo nihantA gantA gamiSyAmItyarthaH // 1-8 // sa saGgrAma iti / sUryasyodayanaM prati sUryodayamAramya // 9 // anyonyaM jaghnaturityatra sa0 [nAve sAA asAhAnyAdityarthaH // 2 // zaravarSANi jalavarSANi vANavarSANIti nIradasenobhayapakSe'pi kramAdayoM bodhyaH / prahRSTAH zasvazreNIti pAThaH // 4 // For Private And Personal Use Only Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bha. pahRtAni gadAkhaDgAdIni rAkSasAnAmiva vAnarANAmapi saMbhavantIti vA tathoktamiti jJeyam // 10 // 11 // mAtaGgeti / zarIrANyeva saGkAyAH vA vAnTI .mu.kA. RemdahantIti zarIrasaGghATavar3AH // 12 // tataste vAnarAH sarve zoNitoSapariplutA ityArabhya-rAkSasAnAM babhanjira ityantaM sArghazoka ekAnvayaH // 13 // [MMA mAtaGgarathakUlAzca vAjimatsyA dhvjdrumaaH| zarIrasaGghATavahAH prasavaH shonnitaapgaaH|| 12 // tataste vAnarAH sarve shonnitiighpriplutaaH| dhvajavarmarathAnazvAnnAnApraharaNAni c| AplutyAplutya samare rAkSasAnAM bbhaanyjire|| 13 // kezAn karNalalATAMzca nAsikAzca plvnggmaaH| rakSasAM dazanaistIkSNai khaizcApi nyakartayan // 14 // ekaikaM rAkSasaM saGkhaye zataM vAnarapuGgavAH / abhyadhAvanta phalinaM vRkSaM zakunayo yathA // 15 // tathA gadAbhi vIbhiH prAsaiH khaGgaiH parazvadhaiH / nijaghnurvAnarAn ghorAn rAkSasAH parvatopamAH // 16 // rAkSasaiyuddhayamAnAnAM vAnarANAM mahAcamUH / zaraNyaM zaraNaM yAtA rAmaM dazarathAtmajam // 17 // tatorAmo mahAtejA dhanurAdAya vIryavAn / pravizya rAkSasaM sainyaM zaravarSa vavarSa ha // 18 // praviSTaM tu tadA rAmaM meghAH mUryamivAmbare / nAbhijagmurmahAghoraM nirdahantaM zarAgninA // 19 // kRtAnyeva sughorANi rAmeNa rjniicraaH| raNe rAmasya dadRzuH karmANyasukarANi ca // 20 // cAlayantaM mahAnIkaM vidhamantaM mahArathAn / dadRzuste na vai rAmaM vAtaM vanagataM yathA // 21 // pAkazAniti / rakSasAM kezAniti krmennaanvyH|nykrtyn cicchiduH||14-16 ||raaksssairiti / vAnarasenAzaraNAgatiriyam / rAkSasarvadhyamAnAnAmityA kinycnyaannygtiktvoktiH| zaraNyamiti dayAyuktiH / rAmamiti prtvoktiH| dazarathAtmajamiti solbhyoktiH||17-19|| kRtAnyeveti / kRtAnyeva dadRzuH, natu kiyamANAnItyarthaH // 20 // na kevalaM hastalAghavAtizayena karmaNAmadarzanaM raNasaJcAralAghavAtizayena kartAramapi na dadRzurityAha-cAlayanta | // 28 // vAnarANAM gadAdyAyudhAbhAvAdrAkSasahastAdAcchiA gRhItestaireva rAkSasahananaM bhaviSyatIti veditavyam // 10-19 // kRtAnyeveti / rajanIcarA rAmasya raNe akarANi karmANi rAmeNa kRtAnyeva dadRzuH, na kriyamANAnItyarthaH // 20 // na kevalaM hastalAghavAtizayena tasya karmANi na dadRzuH kintu tatkartAramapi na dizurityAha-cAlayantamiti / cAlanAdikAryaliGgAdyathA vApuratumito bhavati tadrAmo'pi vidhamanAdikAryaliGgAdatamitA, na tu pratyakSeNa dRSTaH // 21 // 22 // For Private And Personal Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobarth.org miti / yathA cAlanavidhamanAdikAryaliGgAt vAyuranumito bhavati tadvadrAmo'pyanumitaH, na tu pratyakSita ityarthaH // 21 // uktamartha vizadayatichinnamiti / chinnaM khaNDitam / bhinna vidAritam / prabhagnaM zakalIkRtam / zastrapIDitaM hRdayArpitazalyam // 22 // indriyArtheSu tiSThantam indriyArthA| nanutiSThantam anubhavantam, tenAnubhavenAnumIyamAnamapi bhUtAtmAnaM bhUtasya paJcabhUtAtmakazarIrasya AtmAnaM jIvAtmAnaM prajAH yathA na pazyanti, tathaiva chinnaM bhinnaM zarairdagdhaM prabhagnaM zastrapIDitam / balaM rAmeNa dadRzurna rAmaM zIghrakAriNam // 22 // praharantaM zarIreSu na te pazyanti rAghavam / indriyArtheSu tiSThantaM bhUtAtmAnamiva prjaaH||23|| eSa hanti gajAnIkameSa hanti mahArathAn / eSa hanti zaraistIkSNaiH padAtIna vAjibhiH saha // 24 // iti te rAkSasAH sarve rAmasya sadRzAna raNe / anyonyaM kupitA jaghnuH sAdRzyAdrAghavasya te // 25 // na te daddazire rAma dahantamarivAhinIm / mohitAH paramAtreNa gAndharveNa mahAtmanA // 26 // zarIreSu praharantaM tena prahAreNAnumIyamAnamapi rAghavaM puratazcakSupA nAdAkSurityarthaH / yadvA indriyArtheSu pratyakSato'nubhUyamAneSu gandhAdiguNeSu, nirAzraya guNAvasthAnAsambhavAt saumyeNAnuvRttaM bhUtAtmAnamiva puSpAdyavayavabhUtapRthivyAdisvarUpamivetyarthaH // 23 // epa intItyAdicokadvayamekAnvayam / sadRzAn sAdRzyena pratIyamAnAn / anyonyaM sAdRzyAdeva detorjaghnuzcetyanvayaH // 24 // 25 // rAkSasAnA rAmAdarzanakAraNamAinnata iti / idamupa praharantamiti / indriyArtheSu tiSThantam indriyaviSayeSu prerakatvena zarIreSavatiSThantam / bhUtAtmAnaM paramAtmAnama, prajA iva te zarIreSu maharantaM vegAtizayena svazarIreSu yogapona zaraiH maharantaM rAghavaM na pazyanti nAdrAkSariti sambandhaH / yadvA indriyArtheSu tiSThantam indriyArthAnanubhavantam / tenAnubhavenAnumIyamAnamapi bhUtAtmAnaM jIvA tmAnaM prajA yathA na pazyanti tadvaditi / yadvA indriyArtheSu zabdAdiviSayeSu tiSThantaM bhUtAramAnaM paramAtmAnaM prajA iva paramAtmanasmarvayApitayA zabdAdiviSayeSa upAdAnacaitanyarUpatayA sakSmarUpeNa tiSThantaM tebhyo'nyatvena te yathA nopalabhante // 25 // eSa hantIti lokadvayamekaM vAkyam / te rAkSasAH rAmasya sahazAn sahaza tvena pratIyamAnAn / 'eSa hanti gajAnIkam' iti kupitAssarve te rAkSasA rAmasya sAdRzyAdeva anyonyaM anuriti sambandhaH // 25 // 25 // rAkSasAnA rAghava KM sa0-iti ityAkArakajJAnena / te sarve rAkSasAH ekasainyasthA raNe rAghavAkheNa mohitAH santaH rAmasya sadRzA babhUvuH / tatazca rAdhavasya sAdRzyAtkupitAssantaH anyonyam ayaM rAma iti sa rAma iti paraspara jAnuH // 25 // etadeva vizadayati-gate pati / sanyaikadezasthAH rAmam bharivAhinI gAndharvAstreNa dahantaM svasthAne sthitaM tenAleNa mahAtmanA kaLa mohitAH santaH na darazire iti yojanA // 26 // N For Private And Personal Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir .rA.bhU. // 285 lakSaNam / sAdRzyadarzanamapi mohanAstreNeti draSTavyam / mahAtmanA mahAsabhAvana / / 26 // adarzanavatsadRzadarzanavaccAnekatvadarzanaM nAstrakRtam, kiMtu TI.yu.kA. bhItikRtamityAha-te viti| tuzabdaH puurvsmaadvishessprH|maariicenaapyuktm-"apiraamshsraanni bhItaH pazyAmi rAvaNa" iti // 27 // bhramantI rAmasyA maNDalAkAragativizeSeSviti kecit / nirantarajyAkarSaNAditi vayam / alAtacakrapratimA nirjAlaM kASThaM nirantarabhramaNenAntarAlAgrahaNAcakratvena pratIyamAnAmivetyarthaH // 28 // atha tatra samarasamaye maNDalIkRtakArmukaM rAmaM sakalaripunighAtisudarzanatvena rUpayati-zarIretyAdinA / "jvaalaanemyr|| te tu rAmasahasrANi raNe pazyanti raaksssaaH| punaH pazyanti kAkutsthamekameva mahAhave // 27 // bhramantI kAJcanI koTiM kArmukasya mhaatmnH| alAtacakrapratimA dadRzuste na rAghavam // 28 // zarIranAbhi sattvArciH zarAraM nemikArmukam / jyAghoSatalanirghoSaM tejobuddhi guNaprabham // 29 // nAbhyakSapuruSAGgaM sudarzanam" ityuktarItyA cakraM SaDaGgaM bhavati / tatra kodaNDacakramadhyasthatvAdRDhatvAcca zarIraM nAbhitvena darzayati-zarIreti / nAbhiH cakra madhyonnatapradezaH, zarIrameva nAbhiryasya tattathoktam / sattvaM balamevArciH jvAlA yasya tat sttvaarciH| "vateyolakIlAvacihaeNtiH zikhA striyAm" ityamaraH / sattvasya parasantApahetutvAdaciSTvena nirUpaNam / zarA evArANi cakramadhyazalAkAH yasya taccharAram / sudarzanasya sahasrAratvAccharANAmaratva rUpaNana yugapatsahasrazarasandhAna vyajyate / nemiH AdhArazcakraprAntaH, nemibhUtaM maNDalIkRtakArmukaM yasya ttkaarmuknemiityrthH| etena maNDalIkRta sAdazyapratIto kAraNamAha-na te dahazira ityAdinA // 26 // 27 // bhramantI rAmasya maNDalAkAragativizeSeSu bhramantIma ata paya alAsacakrapratimA kArmukakoTiM| dazuH na rAghavamiti sambandhaH // 28 // dhanuzzikSAkRtalAdhavAtizayAnmaNDalIkRtakArmukatvena rAkSasAnnighnantaM rAmaM cakratvena nirUpayati-zarIretyAdinA / zarIra nAbhi zarIrameva nAbhiH madhyapradezo yasya tat / sattvArciH sattvaM balaM tadevAciryaspa tat / zarAraM zarA pava arANi yasya tat / arANi nAme: paritotizalAkA sa-tatraiva sainyAntare vRttaM rAmacaritamAha-ta iti / te rAbaNapreritA rAkSasAH / rAmasahasrANi vizvarUpatvAdrAmasya tadgRhItAnyanantarAmarUpANItyarthaH / raNe pazyanti / uktaM ca bhagavatpAdai:-"sa eva sarvatra ca // 28 zyamAno vidikSu dikSa prajadhAna sazaH " iti / puna: kSaNAntare ekme| pazyanti / ukaca saMgraharAmASaNe " apAnamAtreNa jagabhiyantA nAyakospi vinihAyAna / varSameva ca nidarzayan hi sa vizvarUpo katavizvarapana / " ityAcArabhya-" ekAcakArAva sa rAmadevo dIpAbhimAnI hi yathA'nidevaH " ityantena / yattu bhArate-"mAyAvI cAmajanmAyo rASaNo rAkSasAdhipaH / "" bhaya bhUyo'pi mAyAM sa vyadadhAdrAkSasA dhipaH " tyAdinA rAvaNamAyayA'nekarAkSasarAmalakSmaNarUpanirmANakathanaM tadaviruddha mityatrApi prAyam // 27 // For Private And Personal Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.birth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir dazAyAmapi nAbhibhUtarAmazarIraparivepeNa dhanuSo mahotratatvamucyate / sudarzanasya jvAlAmAlayA nirantaraghopavattAjyAtalacopaM tadopatvena rUpa yati jyAghoSatalanighoMpamiti / talaM jyAghAtavAraNam, tena tadoSo lakSyate / jyAghopatalaghoSAveva nirghoSo yasya tattayoktam / tejaH parAkrama eva buddhiH ajhaM yasya tattejobuddhi / yathA "plavagasainyamulUkajitA jitam" ityatra ulUkazabdo lakSaNayA kauzikazabdaM lakSayitvA indrajitamAha tathA budishbdo| buddhijanakAkSalakSaNayA akSapradezamAha / guNaH zarIrakAntiH, sa eva prabhA yasya tattathoktam / divyAtrANAM guNaH zaktiH mAhAtmyaM vA tadeva paryanto dhArA divyAstraguNaparyantaM nighnantaM yudhi rAkSasAn / dadRzUrAmacakraM tat kAlacakramiva prjaaH|| 30 // anIkaM dazasAhasraM sthAnAM vAtaraMhasAm / aSTAdaza sahasrANi kuJjarANAM tarasvinAm // 31 // yasya taddivyAstraguNaparyantam / nighnantaM nimat / liGgavyatyaya aapH| kiJca kAlacakra jyotizcakramiva sthitam / viSNupurANe 'yatra kAlacakra pratiSThitam' iti prayogAt / rAmacakram uktarItyA cakramiva sthitaM rAmaM dRdRzuH / nanu yadi rAmo mohanAstreNa rAkSasAna saMharettadendrajito'sya ko vizeSaH? ucyte| nAtra gAndharvAstreNa mohanaM kRtm| apitu gAndharvaprayoge sati vegAtizayenAjJAtasthaparavibhedatayA mohitAH parasparaM jaghnuH / yatra rAmo dRSTaH tatkSaNe tatra tasyAdarzanAdrAmamuddizya kSiptAH zarAH svakIyAneva pranti / vegAtizayAdeva nAnAdikSu cakSu prasare nAnAtvena darzanam / ata eva 'na rAmaM zIghrakAriNam' ityuktiH / kArmukakoTeralAtacakrapratimatvaM rAmasya cakravarUpaNaM ca prayogazaighyAdeva saGgacchate / ata eva sugrIvAdayo mAyAbalatvaM zaGkeraniti pari hariSyati 'etadarabala'miti / na te dadRzira ityasya zlokasyaivaM yojanA-gAndhavastreiNa dahantaM rAmaM mohitAH santo na dadRzire / moho'tra vegAdagrahaNam / gAndharvAstraM dAhamAtre heturiti bodhyam // 29 // 30 // anIkamityAdi / "ekebhaikarathA vyazvA pattiH paJcapadAtikA / pattyaGgaistriguNaiH sarvaiHkramAdAkhyA kRtvaSayavAvizeSAH / nemikArmuka nemayaH pRthivIM bhramantyo valayAkAraNa sthitAH, nemibhUtaM kArmukaM yasya tk| jyAghoSatalanirghoSa talaM jyAghAtasthalam, tala zabdena talaghoSo lakSyate, jyAghoSatalaghoSI nighoMSo yasya tat / tejobuddhiguNaprabhaM tejaH zarIrakAntiH, buddhiH jJAnam, tejobuddhiguNAveva prabhA yasya tat / divyAnaguNaparyantaM divyAkhANAM guNaH mAhAtmyaM zaktirvA, tadeva paryantaH dhArA yasya tattathoktam / niyantaM nimrata / pUrva rUpakeNa nirupya punarUpamayA nirUpayati kAla cakramiva prajA iti // 29 // 30 // anIkamityAdi zlokatrayamekaM vAkyam / "ekebhaikarathA vyazvA pattiH paJcapadAtikA / patpaGgekhiguNaissaH kramAdAsyA ythottrm| For Private And Personal Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 286 // yathottaram / senAmukhaM gulmagaNI vAhinI pRtanA cmuuH||" ityuktarItyA dazasaGkhyAsaGkhyAtA pttiH| pattitatriguNaM senAmukham / senAmukhatatriguNo gulmaHTI .yu.kA. gulmatastriguNo gaNaH / gaNatatriguNA vAhinI / tatriguNA pRtnaa| pRtanAtatriguNA camUH / evaJca dazonatrizatAdhikasaptasahasrasaGkhyAlakSaNA camUranIkI zabdenocyate / sahasrANyeva sAhasrANi daza sAhasrANyasminsantIti dazasAhasram, sthAnAM dazasahasrANyanIkAnItyarthaH / ekonatrizallakSAdhikasaptakoTi saMkhyAsaMkhyAtA sthA ityuktaM bhavati / rthaaH-7,2900000| aSTAdaza sahasrANItyanena anIkamityetadvibhaktivipariNAmenAnuSajyate / aSTAdaza caturdaza sahasrANi sArohANAM ca vAjinAm / pUrNe zatasahasra dve rAkSasAnAM padAtinAm // 32 // divasasyASTame bhAge shrairgnishikhopmaiH| hatAnyekena rAmeNa rakSasAM kAmarUpiNAm // 33 // te hatAzvA hatarathAH zAntA vimathitadhvajAH / abhipetuH purI laGkA hatazeSA nizAcarAH // 34 // sahasrANyanIkAnItyarthaH / vizatisahasrAdhikadvAdazalakSottaratrayodazakoTisaMkhyAsaMkhyAtAstarasvinaH kuJjarA ityarthaH / gjaaH-13,12,20000| caturdazasahasrANItyatrApi anIkamityetadvipariNAmyAnuSacanIyam / caturdaza sahasrANyanIkAnItyarthaH / SaSTisahasrAdhikaviMzatilakSottaradazakoTi saMkhyAsaMkhyAtAH sArohA vAjina ityarthaH / turagAH-10,20,60000 / pUrNe zatasahasse dve anIkAnItyarthaH / azItilakSottarapaJcacatvAriMzatkoTaya dhikazatakoTisaGkhyAsaGghayAtAH padAtayo rAkSatA ityrthH| pdaatyH-145,8000000| vAtaraMhasAmityAdivizeSaNamahinA tadbhinnA sthagajaturaga padAtayo'saGkhaceyA iti bhAvaH / ata evevamanusandadhate-"nAgAnAmayutaM turaGganiyutaM sAdha sthAnAM zataM pAdAtaM zatakoTikartanavidhAvekaH kabandho rnne| evaM koTikabandhananividhau kiJcihaniH kiGkiNI yAmAdha paramAtmano raghupateH kodnnddghnnttaarkhH||" iti / kAmarUpiNAM rakSasAM sambandhIni / rayAdi senAmukha gulmagaNI vAhinI pRtanA cmuuH| anIkinI dazAnIvinyo'kSauhiNI" ityamaroktaprakAreNa saGkhyAtA pattiH, tatriguNaM senAmukhama, senAmukhatriguNo gulmA, gulmatriguNo gaNaH, gaNatriguNA vAhinI, vAhinItriguNA pUtanA, pRtanAtriguNA camUH, camUtriguNA anIkinI, dazonavizatAdhikasaptasahasrasaGghacAlakSaNA // 28 // camU: anIkazabdenocyate / sahasrANyeva sAhasrANi / svArthe'N / daza sAhasrANyasmin santIti dazasAhasram / vAtaraMhasA rathAnA dazasahanANyanIkAnItyartha: SaSTisahasrAdhikaviMzatilakSIttaradazakoTisaGkhacAsayAtAsArohA vAjina ityuktaM bhavati / pUrgazatasahane de anIkAnItyarthaH / azItilakSottarapaJcacatvAriMza koTayadhikazatasaMkhyAsaMkhyAtA rAkSasA ityuktaM bhavati / kAmarUpiNAM rakSasAM sambandhIni rathAdicaturaGgavalAni ekena rAmeNa divasasyASTame bhAge pAdapaTikona For Private And Personal Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir caturaGgabalAni ekena rAmeNa divasasyASTame bhAge pAdonapaTikAcatuSTaye nihtaaniitynvyH||31-34|| hatairiti / hatagajAdhupalakSitaM sumahAtmanorAmasya | tadraNAjiraM rudasya AkrIDaM krIDAsthAnaM zmazAnamiva babhUva / ArSa napuMsakatvam / "acireNa purI laGkA zmazAnasadRzI bhavet" iti pUrvoktaH // 35 // 36 // abravIccetyAdizlokadvayamekAnvayam / pratyanantaraM samIpastham / kSaNenAnena rakSa pratikSepajanitAM mAyAvivazaGkA vArayati-etadakhabalamiti / hatairgajapadAtyazvaistadbabhUva raNAjiram / AkrIDamiva rudrasya kruddhasya sumahAtmanaH // 35 // tato devAH sagandharvAH siddhAzca prmrssyH| sAdhu sAdhviti rAmasya tat karma samapUjayan // 36 // abravIcca tadA rAmaH sugrIvaM pratya nantaram / vibhISaNaM ca dharmAtmA hanUmantaM ca vAnaram // 37 // jAmbavantaM harizreSThaM maindaM dividameva ca / etadakhabalaM divyaM mama vA tryambakasya vA // 38 // nihatya tA rAkSasavAhinIM tu rAmastadA zakrasamo mahAtmA / astreSu zastreSu jitaklamazca saMstUyate devagaNaiH prahRSTaiH // 39 // ityArSe zrIrAmAyaNe zrImadyuddhakANDe caturnavatitamaH sargaH // 94 // tAni tAni sahasrANi sArohANAM ca vAjinAm / sthAnAM tvagnivarNAnAM sadhvajAnAM sahasrazaH // 1 // rAkSasAnAM sahasrANi gadApariSayodhinAm / kAJcanadhvajacitrANAM zUrANAM kAmarUpiNAm // 2 // nihatAni zaraistIkSNaistaptakAJcanabhUSaNaiH / rAvaNena prayuktAni rAmeNAkliSTakarmaNA // 3 // dRSTvA zrutvA ca sambhrAntA hatazeSA nishaacraaH| rAkSasIzca samAgamya diinaashcintaapriplutaaH||4|| atrAnte itikaraNaM draSTavyam / atrabalam akhagrayogazaktiH / na tvamapi, gAndharveNa ca gAndharvamiti rAvaNAderapi tatsaMbhavakathanAt / tryambakasya vA saMhArakAle, astIti zeSaH // 37 // 38 // nihatyeti / saMstUyata iti vartamAnanidezena stuteradyApyavicchinnatvamucyate // 39 // iti zrIgovinda rAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturnavatitamaH sargaH // 9 // atha rAkSasInAM pralApaH-tAni tAnItyAdicatuHzlokI / vAjinAmityetadnAnAmapyupalakSaNam / sahasrazaH sahasrANi / rAkSasI rAkSasastriyaH, samAgamya muhUrtadvayena hatAnItyarthaH / caturdazyAM mUlabalabadhaH // 31-39 // iti zrImahezvaratIrtha yuddhakANDavyAkhyAyAM caturnavatitamaH sargaH // 94 // 1-3 // dRSTveti / hatazeSAH For Private And Personal Use Only Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. 28 www.kobatirth.org cintApariSThatAH, Asanniti zeSaH // 1-4 // vidhavA iti / saGgamya saGghIbhUya, parasparamA liGgitA ityarthaH // 5 // kathamityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / karAlA vikaTA // 6 // taM dRSTvetyAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / prakAmitA sA kathaM kAmayAmAsa 7 // 8 // janasyetyAdisArdhazlokadvayamekaM vAkyam vidhavA hataputrAzca krozantyo hatabAndhavAH / rAkSasyaH saha saGgamya duHkhArtAH paryadevayan // 5 // kathaM zUrpaNakhA vRddhA karAlA nirNatodarI / AsasAda vane rAmaM kandarpamitra rUpiNam / sukumAraM mahAsattvaM sarvabhUtahite ratam // 6 // taM vA lokanindyA sA hInarUpA prakAmitA // 7 // kathaM sarvaguNaihIMnA guNavantaM mahaujasam / sumukhaM durmukhI rAmaM kAmayAmAsa rAkSasI // 8 // janasyAsyAlpabhAgyatvAdvalinI zvetamUrdhajA / akAryamapahAsyaM ca sarvalokavigarhi tam // 9 // rAkSasAnAM vinAzAya dUSaNasya kharasya ca / cakArApratirUpA sA rAghavasya pragharSaNam // 10 // tannimitta midaM vairaM rAvaNena kRtaM mahat / vadhAya sItA sA''nItA dazagrIveNa rakSasA // 11 // na ca sItAM dazagrIvaH prApnoti janakAtmajAm / baddhaM balavatA vairamakSayaM rAghaveNa ca // 12 // vaidehIM prArthayAnaM taM virAdhaM prekSya rAkSasam / hata mena rAmeNa paryAptaM tannidarzanam // 13 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir valayo'syAH santIti valinI / pAmAditvAnnaH / Apa GIp / apratirUpA ananurUpA / tannimittaM pradharSaNanimittAt / zUrpaNakhayA'nyathoktAvapi tatkAmanAdikamakampanAdimukhAt sarvairjJAtamiti jJeyam // 9-12 // vaidehImiti / virAdhaM prekSya jJAtvA, sthitAnAmasmAkaM tat virAdhahananaM virodhi nizAcarAH raNAtpratinivRttA laGkAsthAca dRSTvA zrutvA ca sambhrAntAH, abhavanniti zeSaH / rAkSasyazca samAgamya saGghIbhUya dInAzcintApariplutAH, abhUvanniti zeSaH / | rAkSasyazveti pAThaH // 4 // 5 // nirNatodarI karabhodarI // 6 // taM dRtyardhamekaM vAkyam / prakAmitA prakRSTaH kAmaH prakAmaH so'syAssaJjAtaH prakAmitA // 7 kAmayAmAsa chandayAmAsa // 8 // valinI balayaH asyAssantIti valinI, vrIhmAdityAdiniH // 9 // apratirUpA vikRtarUpA // 10 // tannimittaM pradharSaNa nimittam / badhAya rAkSasanAzAya // 11 // 12 // vaidehIM prArthayAnam ekena rAmeNa hataM virAdhaM prekSya sthitAnAmasmAkaM tat virAdhahananaM paryAptaM nidarzanam rAmasya For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. saM0 95 // 287 // Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nirasanAya paryAptaM pUrNa nidarzanam // 13 // caturdazeti zloke paryAptaM tanidarzanamityanuSajyate / uttarazlokenaikavAkyatve zarapadadvayavaiyarthyam // 14 // // 15 // ita iti / atha kharavadhAnantaram / nAdaM zabdam / nadan kurvan / saH prasiddhaH kabandhaH / / 16-20 // kumbhakarNamityAdi / nAvabudhyate, rAma caturdaza sahasrANi rakSasAM bhImakarmaNAm / nihatAni janasthAne zarairanizikhopamaiH // 14 // kharazca nihataH saGkhye duussnntrishiraastthaa| zarairAdityasaGkAzaiH paryAptaM tannidarzanam // 15 // hato yojanabAhuzca kabandho rudhirAzanaH / krodhAnnAdaM nadana so'tha paryAptaM tannidarzanam // 16 // jaghAna balinaM rAmaH sahasranayanAtmajam / vAlina merusaGkAzaM paryAptaM tannidarzanam // 17 // RSyamUke vasana zaile dIno mnmnorthH| sugrIvaH sthApito rAjye paryAptaM tannidarza nam // 18 // dharmArthasahitaM vAkyaM sarveSAM rakSasAM hitam / yuktaM vibhISaNenoktaM mohAttasya na rocate // 19 // vibhISaNavacaH kuryAdyadi sma dhanadAnujaH / zmazAnabhUtA duHkhArtA neyaM laGkA purI bhavet // 20 // kumbhakarNa hataM zrutvA rAghaveNa mahAbalam / atikAyaM ca durdharSa lakSmaNena hataM punaH / priyaM cendrajitaM putraM rAvaNo nAvabudhyate // 21 // mama putro mama bhrAtA mama bhartA raNe hataH / ityevaM zrUyate zabdo rAkSasAnAM kulekule // 22 // rathAzcAzvAzca nAgAzca hatAH zatasahasrazaH / raNe rAmeNa zUreNa rAkSasAzca padAtayaH // 23 // rudro vA yadi vA viSNumahendro vA zatakratuH / hanti no rAmarUpeNa yadi vA svayamantakaH // 24 // hatapravIrA rAmeNa nirAzA jIvite vayam / apazyanto bhayasyAntamanAthA vilapAmahe // 25 // prabhAvamiti zeSaH // 21 // mameti / kulekule gRhegRhe / idamapi rAkSasIvAkyameva // 22-24 // hatapravIrA iti / vayamityetadapekSayA apazyanta iti sarvAtizAyitvaparijJAnAya nirapekSaM nidarzanamityarthaH / / 13-20 // kumbhakarNamityAdi sArtham / rAvaNo nAvabudhyate, rAmaparAkramamiti zeSaH // 21 // kulekule rahegRhe // 22-24 // apazyantaH apazyantyaH // 25 // 26 // For Private And Personal Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir pA.rA.bha. Reen pachiGgam / vilapAmahe ityAtmanepadamArpam // 25 // 26 // na devA iti / upasRSTam upadrutam // 27 // utpAtAzcApIti / kathayiSyanti, itaH pI.st paramapi kAnicinimittAni prAdurbhaya kthyissyntiityrthH| vartamAne tAtpamityapyAhuH // 28 // rAmAnu0-kathayiSyanti kathayantItyarthaH // 28 // pitaa| rAmahastAddazagrIvaH zUro dattamahAvaraH / idaM bhayaM mahAghoramutpannaM nAvabudhyate // 26 ||n devA na ca gandharvA na pizAcA na raaksssaaH| upasRSTaM paritrAtuM zaktA rAmeNa saMyuge // 27 // utpAtAzcApi dRzyante rAvaNasya raNe raNe / kathayiSyanti rAmeNa rAvaNasya nibarhaNam // 28 // pitAmahena prItena devdaanvraaksssaiH|raavnnsyaabhyN dattaM mAnuSebhyo na yAcitam // 29 // tadidaM mAnuSaM manye prAptaM nissaMzayaM bhayam / jIvitAntakaraM poraM rakSasAM rAvaNasya ca // 30 // pIDayamAnAstu balinA varadAnena rksssaa| dIptaistapobhirvibudhAH pitAmahamapUjayan // 31 // devatAnAM hitArthAya mahAtmA vai pitAmahaH / uvAca devatAH sarvA idaM tuSTo mhdvcH||32|| adyaprabhRti lokAMstrIna srvedaanvraaksssaaH| bhayena prAvRtA nityaM vicariSyanti zAzvatam // 33 // daivataistu samAgamya sarvezcandrapurogamaiH / vRSadhvajatripurahA mahAdevaH prasAditaH // 34 // prasannastu mahAdevo devAnetadraco'bravIt / utpatsyati hitArthaM vo nArI rakSa kSayAvahA // 35 // eSA devaiH prayuktA tu zudyathA dAnavAna purA / bhakSayiSyati naH sItA rAkSasanI sarAvaNAn // 36 // mahenati / devadAnavarAkSasaiH devadAnavarAkSasebhyaH // 29 // mAnuSaM mAnupAdAgatam / manye manyAmahe // 30 // rakSasA rAvaNena / varadAnena karaNena // 31 // 32 // dAnavarAkSasA ityuktermandodarIsambandhena dAnavAzca kecidrAkSasaiH saha tiSThantIti jJeyam // 33-35 // kSudyathA dAnavAn pureti / devebhyo Rea upasRSTaM hantumArabdham // 27 // kathayiSyanti sUcayiSyanti // 28 // devadAnavarAkSasaH devadAnavarAkSasabhyaH // 29 // 30 // idAnI brahmavAkyAdapi rAkSasAna kSayo niyata ityAhura-pIDhayamAnA iti // 31-34 // sAmprataM mahAdevavAkyAdavAsthitasAmayAdapi rakSasA kSayaM nidhinvanti-utpatsyatIti // 35 // 36 // For Private And Personal Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir M'mRtapradAnAnantaramiti bodhyam / asmacchandApekSayA sarAvaNAnityuktiH // 36 // niSThAnakA nAza ityAhuH // 37 // rAmAnu0-rAvaNasyeti / apanI | tena apanayena / niSThAnako vinAzaH // 27 // tamiti / pazyAmaha ityAtmanepadamArpam // 38 // 39 // prAptakAlam ucitam / polasspena vibhIpaNena / itaH|5 rAvaNasyApanItena durvinItasya durmateH / ayaM niSThAnako ghoraH zokena samabhiplutaH // 37 // taM na pazyAmahe loke yo naH zaraNado bhavet / rAghaveNopasRSTAnAM kAleneva yugakSaye // 38 // nAsti naH zaraNaM kazcidbhaye mahati tiSThatAm / davAgniveSTitAnAM hi kareNUnAM yathA vane // 39 // prAptakAlaM kRtaM tena paulastyena mhaatmnaa| yata eva bhayaM dRSTaM tameva zaraNaM gtH||40||itiiv sarvA rajanIcarastriyaH parasparaM saMparirabhya bAhubhiH / viSedurArtA bhayabhArapIDitA vinedu ruccaizca tadA sudaarunnm||41|| ityAce zrIrAmAyaNevAlmIkIye Adi. zrImadyuddhakANDe paJcanavatitamaH sargaH // 95 // ArtAnAM rAkSasInAM tu laGkAyAM vai kule kule / rAvaNaH karuNaM zabdaM zuzrAva paridevitam // 1 // sa tu dIrgha vini zvasya muhUrta dhyAnamAsthitaH / babhUva paramAddho rAvaNo bhiimdrshnH||2|| sandazya dazanairoSThaM krodhasaMraktalocanaH / / rAkSasairapi durdarzaHkAlAgiriva mUcchitaH // 3 // paraM tasyaiva paulastyakulapatiSThApakatvAttacchandaprayogaH / aba pitAmahAdivarapradAnavRttAnto rAkSasIbhirmandodarIsakAzAcchuta iti jJeyam / sA ca jJAna vRddhati vakSyate // 10 // 11 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcanavatitamaH sargaH // 95 // aya raavnnniryaannm-aartaanaamityaadi| paridevitaM paridevitarUpaM zandam // 1||2||sndshyetyaadivoktrymekaanvym / mUJchitaH abhivRddhaH kAlAgni rAvaNasyeti / apanItena apanayena / niSThAnakA nAzaH // 3-39 // prAptakAlam ucitam / paulastyena vibhISaNena kRtamiti sambandhaH // 40 // 41 // iti JzrImahezvaratIyaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyA paddhakANDavyAkhyAyAM pavanavatitamaH sargaH // 95 // 1 // 2 // sandazyeti / mUtiH pracAlita sa0-karuNam karuNayatIti karuNastama / paridevitaM pralApAtmakam // 1 // For Private And Personal Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cA.rA.bhU. // 289 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir riva sthitaH / bhayAvyaktakathaH bhayAdavyaktavacanaH / mamAjJayA vadatetyuvAcetyanvayaH / imau mahodaramahApArzve sacivau / pUrvahatau tu mattapramattAparaparyAyau rAvaNabhrAtarau // 3-8 // rAmAnu0 bhayAvyaktakathaH svAniSTabhayenAspaSTarAkSasakaya ityarthaH / bhayAvyaktakayAniti ca pAThaH // 4 atheti / prahasyeti, zatruSu tRNIkArAt uvAca ca samIpasthAna rAkSasAna rAkSasezvaraH / bhayAvyaktakathastatra nirdahanniva cakSuSA // 4 // mahodaramahApArzve virUpAkSaM ca rAkSasam / zIghraM vadata sainyAni niryAteti mamAjJayA // 5 // tasya tadvacanaM zrutvA rAkSasAste bhayA ditAH / codayAmAsuravyagrAna rAkSasAMstAna nRpAjJayA // 6 // te tu sarve tathetyuktA rAkSasA ghoradarzanAH / kRta svastyayanAH sarve raNAyAbhimukhA yayuH // 7 // pratipUjya yathAnyAyaM rAvaNaM te nizAcarAH / tasthuH prAJjalayaH sarve bharturvijayakAMkSiNaH // 8 // athovAca prahasyaitAn rAvaNaH krodhamUrcchitaH / mahodaramahApArzvI virUpAkSaM ca rAkSasam // 9 // adya vANairdhanurmukairyugAntAdityasannibhaiH / rAghavaM lakSmaNaM caiva neSyAmi yamasAdanam // 10 // kharasya kumbhakarNasya prahastendrajitostathA / kariSyAmi pratIkAramadya zatruvadhAdaham // 11 // naivAntarikSaM na dizo na nadyo nApi sAgarAH / prakAzatvaM gamiSyanti madvANajaladAvRtAH // 12 // adya vAnaramukhyAnAM tAni yUthAni bhAgazaH / dhanuSA zarajAlena vidhamiSyAmi patriNA // 13 // // 9 // 10 // kharasyetyAdiSu vadhasyeti zeSaH // 11-14 // bhayAvyaktakathAn svAniSTakathanabhayAdaspaSTavacanAnityarthaH / bhayAvyaktakatha iti vA pAThaH // 35 // avyamAna raNotsAharahitAn // 6-9 // adya vANairiti rAghavaM lakSmaNaM yamasAdanaM neSyAmi / vastutastu rAghavaM lakSmaNaM vinA anyAniti zeSaH // 10 // kharasyetyAdiSu hananasyeti zeSaH // 11 // 12 // patriNA sa- bhayAvyaktakathaH mayena rAmagItyA avyaktA mandA kathA kathanaM yasya saH bhayAktakatha iti pAThe vyaktA arahiprakArArthasyApi prakAzikA kathA yasya cchAyAnAcchAdana heturbhItiriti mAvaH // // bhayArditAH gamane rAmato bhItiH bhItizrAgamane rAvaNAditi mayArditAH ayAn sahagAminA / gautama raNatvena // // sarve hiMsake rAme tadviSaye raNAbhimukhAssarve kRtasvastyayanA kyuH // 7 // yaM rAmam asAdanam asahAya manyante taM yakSmaNaM ca yamasAdanaM yamalokam // 10 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kAM. sa0 96 // 289 // Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org Akozeti / AkozapadmavakANi IpadvikasitapadmabhUtavakANi / padmakesaravarcasAm, vAnarANAmiti shessH| pramathAmi pramathnAmi / zrAbhAva aarssH| H // 15-18 // adyeti / gatacetanaH mataprANaiH / yatnAvekSyatalAmiti / nairandhyeNa bhUmau vAnarAn pAtayiSyAmItyarthaH // 19 // 20 // kalpyatAmiti adya vAnarasainyAni rathena pavanaujasA / dhanuHsamudrAdudbhUtairmathiSyAmi zaromibhiH // 14 // AkozapadmavatrANi padmakesaravarcasAm / adya yUthataTAkAni gajavat pramathAmyaham // 15 // sazarairadya vadanaiH saGkhye vAnarayUthapAH / maNDayiSyanti vamudhAM sanAlairiva paGkajaiH // 16 // adya yuddhapracaNDAnAM harINAM dumayodhinAm / muktenaikeSuNA yuddhe bhetsyAmi ca zataM zatam // 17 // hato bhartA hato bhrAtA yAsAM ca tanayA htaaH| vadhenAdya ripostAsAM karomyApramArjanam // 18 // adya madrANanirbhinnaiH prakIrNergatacetanaiH / karomi vAnaraiyuddhe yatnAvakSyatalA mahIm // 19 // adya gomAyavo gRdhrA ye ca mAsAzino'pare / sarvAstastirpayiSyAmi zatrumAsaiH zarArpitaiH // 20 // kalpyatAM me rathaH zIghra kSipramAnIyatAM dhanuH / anuprayAntu mA sarve ye'vaziSTA nizAcarAH // 21 // tasya tadvacanaM zrutvA mahApArtho'bravIdvacaH / balAdhyakSAna sthitAstatra balaM santvaryatAmiti // 22 // balAdhyakSAstu saMrabdhA rAkSasAM stAna gRhAdagRhAt / codayantaH pariyayurlaGkAyoM tu mhaablaaH||23|| vato muhUrvAnniSpetU rAkSasA bhiimdrshnaaH| nardanto bhImavadanA naanaaprhrnnaibhujaiH||24|| kalpyatAm AkalpyatAm, alaMkiyatAmityarthaH // 21 // 22 // balAdhyakSAstviti / saMrabdhA iti / punaH punarAbAnepyanAgamanAta kupitA ityarthaH / pariyayuH pratirathyaM yayurityarthaH // 23 // tata ityAdicokatrayamekAnvayam / hulaiH diphlptraagraayudhvishessH| "hulaM viphalapatrAyam" iti vejayantI / zomanapakSavatA // 13 // 14 // padmakesaravarcasAm, vAnarANAmiti zeSaH / pRthataTAkAni pramathAmIti sambandhaH // 15-23 // nato muhUrtAditi / bhujarityAgrupa lakSaNe tRtIyA // 24-28 // For Private And Personal Use Only Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. dI.a.kA. sa099 ... bhujerityAyupalakSaNe tRtIyA // 24-26 // atheti / athAnayadalAdhyakSaH satvaro rAvaNAjJayA / drutaM sUtasamAyuktaM yuktAturagaM sthamiti pAThaH // 27 // AruroityarvamekaM vAkyam / bhImaH raavnnH||28|| tataHprayAta iti / sattvagAmbhIryAt balAtizayAt // 29-32 // dvAreNeti / uttaradvAreNetyaH asibhiH paTTizaizalairgadAbhirmusalai laiH| zaktibhistIkSaNadhArAbhirmahadbhiH kUTamudgaraiH // 25 // yaSTibhirvimalai zcakainizitaizca parazvadhaiH / bhiNDipAlaiH zatannIbhiranyaizcApi varAyudhaiH // 26 // athAnayadvalAdhyakSaH satvaro rAvaNAjJayA / drutaM sUtasamAyuktaM yuktASTaturagaM ratham // 27 // Aruroha rathaM bhImo dIpyamAnaM svatejasA // 28 // tataH prayAtaH sahasA raaksssairbhubhirvRtH| rAvaNaH sattvagAmbhIryAdArayanniva medinIm // 29 // rAvaNenAbhyanujJAtau mhaapaarshvmhodrau| virUpAkSazca durdharSoM sthAnAruruhustadA // 30 // te tu hRSTA vinardanto bhindanta iva medinIm / nAdaM ghoraM vimuJcanto niryyurjykaaNkssinnH|| 31 // tato yuddhAya tejasvI rakSogaNavalairvRtaH / niryayAvudyatadhanuH kaalaantkymopmH|| 32 // tataH prajavanAzvena rathena sa mahArathaH / dAreNa niryayau tena yatra tau rAmalakSmaNau // 33 // tato naSTaprabhaH sUryoM dizazca timirAvRtAH // 34 // dvijAzca nedurghorAzca saJcacAleva medinii| vavarSa rudhiraM devazcaskhalusturagAH pathi // 35 // dhvajAre nyapatagRdhro vineduzcAzivaM zivAH / nayanaM cAsphuradvAmaM savyo bAhu rakampata // 36 // vivarNa vadanaM cAsIt kiMcidabhrazyata svaraH // 37 // tato niSpatato yuddhe dazagrIvasya rksssH| raNe nidhanazaMsInirUpANyetAni jjnyire||38|| antarikSAt papAtolkA nirghAtasamanisvanA / vinedurazivA gRdhrA vAyasai ranunAditAH // 39 // etAnacintayan ghorAnutpAtAna samupasthitAn / niryayau rAvaNo mohAdadhArthI kaalcoditH||40|| // 33 // tato naSTaprabha ityAdizokacatuSTayamekAnvayam / rUpANi dunimittarUpANi / tataH anantaraM, tataH uttaradvArAt / niSpatataH niSkamataH / tataH prayAta iti / satvagAmbhIryAta balAlizayAt // 29-37 // rUpANi dunimittasvarUpANi // 38-10 // 390 For Private And Personal Use Only Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sUryanaSTaprabhatvAdIni rUpANi jajJira iti smbndhH|| 34-41 // teSAM sviti / AhvayAnAnAm AhvayamAnAnAm, spadharyA AhvayatAm / AgamazAsa nasyAnityatvAnmugAgamAbhAvaH // 12 // 43 // nikRttazirasa ityAdizlokadvayam / spaSTam // 44-46 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNa bhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaNNavatitamaH sargaH // 96 // teSAM turathaghoSeNa rAkSasAnAM mahAtmanAm / vAnarANAmapi camUryuddhAyaivAbhyavartata // 41 // teSAM tu tumulaM yuddhaM babhUva kapirakSasAm / anyonyamAhvayAnAnAM kruddhAnAM jayamicchatAm // 42 // tataH kruddho dazagrIvaH zaraiH kAJcana bhUSaNaiH / vAnarANAmanIkeSu cakAra kadanaM mahat // 43 // nikRttazirasaH kecidrAvaNena valImukhAH / kecidvicchinna hRdayAH kecicchrotrvivrjitaaH| nirucchAsA hatAH kecit kecit pArzveSu daaritaaH||44|| kecidibhinnazirasaH keciccakSurvivarjitAH // 45 // dazAnanaH krodhavivRttanetro yato yato'bhyeti rathena saGkhthe / tatastatastasya zarapravegaM soDhuM na zekurharipuGgavAste // 46 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye. zrImadyuddhakANDe SaNNavatitamaH sargaH // 96 // tathA taiH kRttagAtraistu dazagrIveNa mArgaNaiH / babhUva vasudhA tatra prakIrNA haribhistadA // 1 // rAvaNasyAprasahyaM taM shrsmpaatmektH| na zekuH sahituM dIptaM pataGgA jvalanaM yathA // 2 // te'rditA nizitairvANaiH krozanto vipradudruvuH / pAvakArcissamAviSTA dahyamAnA yathA gajAH // 3 // plavaGgAnAmanIkAni mahAbhrANIva maarutH| sa yayau samare tasmin vidhamana rAvaNaH shraiH||4|| kadanaM tarasA kRtvA rAkSasendro vanaukasAm / AsasAda tato yuddhe rAghavaM tvaritastadA // 5 // sugrIvastAna kapIna dRSTvA bhagnAna vidravato raNe / gulme suSeNaM nikSipya cakre yuddhe'dbhutaM mnH||6|| atha virUpAkSavadhaH-tathA tairityAdi // 1 // ekataH ekasya advitIyasya // 2-5 // adbhutamiti kriyAvizeSaNam // 6 // 7 // Mu41-46 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SaNNavatitamaH sargaH // 16 // 1 // rAvaNasyeti / ekataH For Private And Personal Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.ko. mahAdrumAn, utpAvyeti zeSaH / utpATya asya pArzvataH pRSThatazcAnujahvariti sambandhaH / yathA mahArAje yuddhAya gacchati tadAyudhAni bhRtyA Aharanti tathA vAnararAje yuddhAya niSkAmati tadAyudhabhUtAna zailavRkSAdIna samaye dAtuM vAnarA Ajahuriti bhAvaH // 8 // 9 // mamantha ceti / agamAna vRkSAn / AtmanaH sadRzaM vIraH sa taM nikSipya vAnaram / sugrIvo'bhimukhaH zatru pratasthe pAdapAyudhaH // 7 // pArzvataH pRSThatazcAsya sarve yUthAdhipAH svayam / anujaharmahAzailAn vividhAMzca mahAdumAn // 8 // sa nardana yudhi sugrIvaH svareNa mahatA mahAn / pAtayan vividhAMzcAnyAna jagAmottamarAkSasAna // 9 // mamantha ca mahAkAyo rAkSasAna vAnarezvaraH / yugAntasamaye vAyuH pravRddhAnagamAniva // 10 // rAkSasAnAmanIkeSu zailavarSa vavarSa ha / azmavarSa yathA meghaH pakSisaGkeSu kAnane // 11 // kapirAjavimuktaistaiH zailavarSestu raaksssaaH| vikIrNazirasaH peturnikRttA iva parvatAH // 12 // atha saMkSIyamANeSu rAkSaseSu smnttH| sugrIveNa prabhaneSu patatsu ninadatsu ca // 13 // virUpAkSaH svaka nAma dhanvI vizrAvya raaksssH| rathAdAplutya durdharSoM gajaskandhamupAruhat // 14 // sa taM dviradamAruhya virUpAkSI mhaarthH| vinadana bhImanihAdaM vAnarAnabhyadhAvata // 15 // sugrIve sa zarAn ghorAna visasarja cmuumukhe| sthApa yAmAsa codvignAna rAkSasAna sampraharSayan // 16 // sa tu viddhaH zitairbANaiH kapIndrastena rakSasA / cukrodha sa mahA krodho vadhe cAsya mano dadhe // 17 // tataH pAdapamuddhRtya zUraH sampradhano hriH| abhipatya jaghAnAsya pramukhe tu mahAgajam // 18 // sa tu prahArAbhihataH sugrIveNa mhaagjH| apAsarpaddhanurmAtra niSasAda nanAda ca // 19 // "palAzI drumAgamAH" itymrH||10-12|| saMkSIyamANeSu hiMsyamAneSu / "kSi hiMsAyAm" iti dhaatuH||13-17|| tata iti / sampradhanaHbahula grahaNAt kartari lyuT / prahartetyarthaH / pramukha mukhe // 18 // rAmAnu0-sampradhane yuddhe // 18 // dhanurmAtraM dhanuHpramANam / "pramANe dvayasadanamAtracaH"| ekasya rAvaNasya zarasampAtamiti sambandhaH // 2-9 // mamantheti / agamAn vRkSAn // 10-12 // saMkSIyamANeSu hiMsyamAneSu / "kSi hiMsAyAm " iti // 2910 For Private And Personal Use Only Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir iti maatrcprtyyH||19|| gajAttviti zlokadvayamekaM vAkyam / vyavasthita nizcalatayA sthitam // 20-22 // sa tAmiti / aekamya zilApAtapari hArArthamanyato'pasRtya / prAharata, sugrIvamiti zeSaH // 23-25 // muSTiprahAretyAdisAyacoka ekaanvyH| kavacAmiti / anena sugrIvasyApi kavaca gajAttu mathitAtUrNamapakramya sa vIryavAn / rAkSaso'bhimukhaH zatru pratyudgamya tataH kapim // 20 // ArSabhaM carma khaGgaM ca pragRhya lghuvikrmH| bharsayanniva sugrIvamAsasAda vyavasthitam // 21 // sa hi tasyAbhisaMkruddhaHpragRhya vipulAM zilAm / virUpAkSAya cikSepa sugrIvo jaladopamAm // 22 // sa tAM zilAmApatantIM dRSTvA rAkSasapuGgavaH / apakramya suvikrAntaH khaGgena prAharattadA // 23 // tena khaGgaprahAreNa rakSasA balinA hataH / muhUrtamabhavadIro visaMjJa iva vAnaraH // 21 // sa tadA sahasotpatya rAkSasasya mahAhave / muSTiM saMvartya vegena pAtayAmAsa vakSasi // 25 // muSTiprahArAbhihato virUpAkSo nizAcaraH / tena khaDDrena saMkruddhaH sugrIvasya camUmukhe / kavacaM pAtayAmAsa padbhayA / mamihato'patat // 26 // sa samutthAya patitaH kapistasya vyasarjayat / talaprahAramazaneH samAnaM bhImanisvanam // 27 // talaprahAraM tadrakSaH sugrIveNa samudyatam / naipuNyAnmocayitvenaM muSTinorasyatADayat // 28 // tatastu saMkruddha taraH sugrIvo vaanreshvrH| mokSitaM cAtmano dRSTvA prahAraM tena rakSasA / sa dadarzAntaraM tasya virUpAkSasya vAnaraH // 29 // tato nyapAtayat krodhAcchaGkadeze mahattalam // 30 // mahendrAzanikalpena talenAbhihataH kSitau // 31 // dhAraNamastIti gamyate / padyAmiti / abhihataH san paTyAmapatadityanvayaH ||26||27||raamaanu0-teneti / sakhaGgAbhihaso'patat sakhaDgazvAsAvabhidatazca sakhA bhihataH / virUpAkSameritakhaDgasahito'patadityayaH / uttaratra virUpAkSaspa muSTinaiva yudAbhidhAnAt // 26 // naipuNyAt zikSApATavAt // 28 // tatastviti sArSazlokamekaM vAkyam / antaram avakAzam // 29 // tata ityardham / zavadeze lalATAsthipradeze / "zako nidho lalATAsthi" ityamaraH // 30 // mahendrAzanItyAdi dhAtuH // 13-22 // sa tAmiti / apakramya zilApahAramodhakaraNArtha pArzvato'pasRtya sugrIvaM prAharaditi bhAvaH / / 23-27 // taleti / naipuNyAta yuddhagativizeSa lAghavAta mocayitvA moghIkRtya sa dadarzAntaramiti sambandhaH // 28 // 29 // zakadeze llaattaasthideshe|"shko nidho lalATAsthina " ityamaraH // 30 // 31 // For Private And Personal Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. sArghazokamekaM vAkyam / srotobhyaH naasaadinvdvaarebhyH|| 33 // 32 // virUpAkSataraM netrodgamanenAtyantavikaTAkSam // 33 // sphurantamUrdhvamutpatantam TI.yu.kA. ||292privrtntN parivartamAnam // 34 // tathA viti / bhinnavelI vidIrNavelI // 35 // vinAzitamiti / unmattagaGgA uddhelagaGgA // 36 // iti zrIgovinda sa018 rAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptanavatitamaH sargaH // 97 // papAta rudhirakkinnaH zoNitaM ca samudraman / srotobhyastu virUpAkSo jalaM prasravaNAdiva // 32 // vivRttanayanaM krodhAva saphenaM rudhirAplutam / dadRzuste virUpAkSaM virUpAkSataraM kRtam // 33 // sphurantaM parivartantaM pArthena rudhirokSitam / karuNaM ca vinardantaM dadRzuH kapayo ripum // 34 // tathA tu tau saMyati samprayuktau tarasvinau vAnararAkSasAnAm / balArNavausasvanatuH subhImaM mahArNavI dvAviva bhinnavelau // 35 // vinAzitaM prekSya virUpanetraM mahAbalaM taM haripArthivena / balaM samastaM kapirAkSasAnAmunmattagaGgApratimaM babhUva // 36 // ityArSe. zrImayuddhakANDe saptanavatitamaH sargaH // 97 // hanyamAne bale tUrNamanyonyaM te mahAmRdhe / sarasIva mahAdharme sopakSINe babhUvatuH // 1 // svabalasya vighAtena virU pAkSavadhena ca / babhUva dviguNaM kruddho rAvaNo raaksssaadhipH||2|| prakSINaM tu balaM dRSTvA vRdhyamAnaM valImukhaiH / babhUvAsya vyathA yuddhe prekSya daivaviparyayam / uvAca ca samIpasthaM mahodaramarindamam // 3 // asmin kAle mahAbAho jayAzA tvayi me sthitA / jahi zatrucamU vIra darzayAdya parAkramam // 4 // bhartRpiNDasya kAlo'yaM nirdeSTuM sAdhu yudhyatAm // 5 // atha mahodaravadhaH-hanyamAna ityAdi / sarasI iveti vaktavye sarasIveti sandhirApaH // 1-3 // asmin kAla ityAdisAzloka ekaanvyH| bhartRpiNDa srotobhyaH nAsAdinavaranprebhyaH // 32 // virUpAkSataram ativirUpAkSam // 33 // pArzvana parivartantaM ripuM virUpAkSaM dahazuriti sambandhaH // 34 // bhinnavelI vidIrNa M290 lau // 35 // unmattagaGgApratimama udvelagaGgAsahazam // 36 // iti zrImahezvaratIrtha0 zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo saptanavatitamassargaH // 9 // hanyamAna iti / sarasIva sarasI iva / sndhiraassH| sopakSINe upakSINamupakSayaH ttshite||1-4|| bhartRpiNDaspeti / nirdeSTuM svaamidttvetnsmmupkrtumityrthH||5-10|| For Private And Personal Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org syeti saMbandhamAtre SaSTI / bhapiNDasya nirdeSTuM svaamidttvetnmpaakrtumityryH||4-6|| bhartRvAkyena coditaH san skhena vIryeNa kadanaM cakra ityanvayaH / Kn7 // 8 // pANipAdorUniti / ekavadbhAvAbhAva aapH||9||10||anntrN samIpastham // 11-13 // rAmacakra samUhaH // 11 // 15 // 17 evamuktastathetyuktvA rAkSasendro mhodrH| pravivezArisenA to pataGga iva pAvakam // 6 // tataH sa kadanaM cake vAnarANAM mhaablH| bhartRvAkyena tejasvI svena vIryeNa coditaH // 7 // vAnarAzca mahAsattvAH pragRhya vipulAH shilaaH| pravizyAribalaM bhImaM japnuste rajanIcarAn // 8 // mahodarastu saMkruddhaH zaraiH kAJcanabhUSaNaiH / ciccheda pANipAdorun vAnarANAM mahAhave // 9 // tataste vAnarAH sarve rAkSasairarditA bhRzam / dizo daza drutAH kecit kecit sugriivmaashritaaH||10|| prabhanAM samare dRSTvA vAnarANAM mahAcamUm / abhidudrAva sugrIvo mahodaramanantaram // 11 // pragRhya vipulA ghorAM mahIdharasamA zilAm / cikSepa ca mahAtejAstadhAya hriishvrH|| 12 // tAmApatantI sahasA zilAM dRSTvA mhodrH| asambhrAntastato bANairnibibheda durAsadAm // 13 // rakSasAtena bANaunikRttA sA sahasradhA / nipapAta zilA bhUmau gRdhracakramivAkulam // 14 // tAM tu bhinnA zilAM dRSTvA sugrIvaH krodhamUJchitaH / sAlamutpATya cikSepa rAkSase raNamUrdhani // 15 // zaraizca vidadArainaM zUraH prpurnyjyH|| 16 // sa dadarza tataH kruddhaH pariSaM patitaM bhuvi // 17 // Avidhya tu sa taM dIptaM parighaM tasya darzayan / parighAgreNa vegena jaghAnAsya hayottamAna // 18 // tasmAddhatahayAdvIraH so'vaplutya mahArathAt / gadA jagrAha saMkuddho rAkSaso'tha mahodaraH // 19 // gadA parighahastau tau yudhi vIrau smiiytuH| nardantau govRSaprakhyau ghanAviva savidyutau // 20 // zarerityardham / zuraH mahodaraH enaM ca sAlaM ca zaraiH vidadAretyanvayaH // 16 // saH sugriivH|| 17 // AviSyati, AdAyoti shessH| tasya mahodarasya mamagnamiti |anntrN sannihitam // 11-20 // For Private And Personal Use Only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 293 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darzayan pANilAghavamiti zeSaH // 18-20 // tata iti / bhAskarAbhAsAM bhAskaravRddhAsamAnAm // 21 // gardA tAmityAdi / gadAM dRdveti zeSaH / tataH kruddho gadAM tasmai cikSepa rajanIcaraH / jvalantIM bhAskarAbhAsAM sugrIvAya mahodaraH // 21 // gardA ta sumahAghorAmApatantIM mahAbalaH / sugrIvo roSatAmrAkSaH samudyamya mahAhave / AjavAna gardA tasya parigheNa harIzvaraH // 22 // papAta sa gadodbhinnaH parivastasya bhUtale // 23 // tato jagrAha tejasvI sugrIvo vasudhAtalAt / AyasaM musalaM ghoraM sarvato hemabhUSitam // 24 // sa tamudyamya cikSepa so'pyanyAM vyAkSipadAm / bhinnAvanyonyamAsAdya petaturdharaNItale // 25 // tato bhagnapraharaNau muSTibhyAM tau samIyatuH / tejobalasamAviSTo dIptAviva hutAzanau // 26 // jannatustau tadA'nyonyaM nedatuzca punaH punaH / talaizcAnyonyamAhatya petaturdharaNItale // 27 // utpetatustatastUrNa jannatuzca parasparam / bhujaizcikSipaturvIrAvanyonyamaparAjitau / jagmatustau zramaM vIrau bAhuyuddhe parantapa // 28 // AjahAra tataH khaDgamadUraparivartinam / rAkSasazcarmaNA sArdhaM mahAvego mahodaraH // 29 // tathaiva ca mahAkhanaM carmaNA patitaM saha / jagrAha vAnarazreSThaH sugrIvo vagavattaraH // 30 // tau tu roSaparItAGgau nardantAvabhyadhAvatAm / udyatAsI raNe hRSTau yudhi zastravizAradau // 31 // dakSiNaM maNDalaM cobhau sutUrNa samparIyatuH / anyonyamabhi saMkruddha jaye praNihitAvubhau // 32 // | samudyamya pariSamiti siddham // 22 // papAta sa gadodbhintra ityardham / ubhAvapi parasparAbhihatau vizIrNo petaturiti bhaavH||23-31||dkssinnN pradakSiNam, tataH kruddha iti / bhAskarAbhAsAM bhAskaravadbhAsamAnAm // 21 // sumahAghorAM tAM gadAma, dRdveti zeSaH / samudyamya, parighamiti zeSaH / sugrIvaH parigheNa jabAneti sambandhaH // 22 // gadA papAta sa paridhazca udbhinna itparyaH // 23 // tata ityAdizlokadvayamekaM vAkyam / sa sugrIvaH taM musalam / so'pi mahodaro'pi / anyAM gardA vyAkSipata cikSepa // 24-31 / / dakSiNaM pradakSiNaM cakArAtsavyaM ca sutUrNa samparIyatuH akurvAtAm // 32 // For Private And Personal Use Only TI.yu.ka sa098 // 293 // Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cakArAt savyaM ca / sutUrNa samparIyatuH akurvAtAm // 32 // vIryeNa vApata iti vIryazvAcI // 33 // lamaM carmalapam / utkarSataH, mahodarasyota zeSaH // 34 // tata ziraH / na tiSThate nAtiSThata // 35 // 36 / / viSaNNavadanAH, abhavanniti shessH| ataH sarvazabdApaunaruktyam // 37 // lakSmyA sa tu zUro mahAvego vIryazlAghI mhodrH| mahAcarmaNi taM khaGgaM pAtayAmAsa durmtiH|| 33 // lagramutkarSataH khaGgaM khaGgena kpikunyjrH| jahAra sazirastrANaM kuNDalopahitaM shirH|| 34 // nikRttazirasastasya patitasya mahItale / talaM rAkSasendrasya dRSTvA tatra na tiSThate // 35 // hatvA taM vAnaraiH sArdhaM nanAda mudito hariH / cukrodha ca dazagrIvo babhau hRSTazca rAghavaH // 36 // viSaNNavadanAH sarve rAkSasA diincetsH| vidravanti tataH sarve bhayavitrastacetasaH // 37 // mahodaraM taM vinipAtya bhUmau mahAgireH kIrNamivaikadezam / sUryAtmajastutra rarAjalakSmyA mUryaH svatejobhi rivaaprdhRssyH|| 38 // atha vijayamavApya vAnarendraH samaramukhe suryksssiddhsngghH| avanitalagataizca bhUtasaGghaharuSa samAkulitaiH stuto mhaatmaa||39|| ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye zrImadyuddhakANDe aSTanavatitamaH srgH||98|| mahodare tu nihate mahApAoM mahAbalaH / sugrIveNa samIkSyAtha krodhAt sNrktlocnH| aGgadasya camU bhImA kSobhayA mAsa sAyakaiH // 1 // sa vAnarANAM mukhyAnAmuttamAGgAni sarvazaH / pAtayAmAsa kAyebhyaH phalaM vRntAdivAnilaH // 2 // keSAMcidiSubhirbAhUna skandhAzciccheda raaksssH| vAnarANAM susaMkruddhaH pArzva keSAM vyadArayat // 3 // palakSmyA // 38 // 39 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTanavatitamaH sargaH // 98 // atha mahApArzvavadhaH-mahodare vityAdi / mahodare sugrIveNa nihata itynvyH|| 1-7 // vIryeNa zvAdhata iti vIryalAdhI // 33-36 // viSaNNavadanA iti / sarve dInacetasaH, babhUvariti zeSaH / bhayavitrastacetasaH bhayaGkaravivastacittAH sarve vidravanti badravan ataH sarvazabdApunaruktiH // 37-39 // iti zrImahencaratIviracitAyo zrIrAmAyaNatatvadIpikAruSAyo yaddhakANDaNyAkhyAyAma apnvtitmssgeH|| 98 // mahodara iti / mahodara ityetanmahApArzvavizeSaNam / mahodarasta iti pAThaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. sakSarAjastvityAdicokadvayamekAnvayam / RkSarAjaH jAmbavAna tena sahitaH saHrAjA gvaakssH| 'jAmbavantaM gavAkSaM ca' ityuttaratra vakSyamANatvAta TI. Renn8-10 // RkSarAja jAmbavantaM vibhirbANerAjaghAna / gavAkSaM ca bahubhiH shrairjvaanetynvyH||15||12|| tasyAGgada ityAdicokadvayamekAnvayam / te'ditA bANavarSeNa mahApArzvena vaanraaH| viSAdavimukhAH sarve bbhuuvurgtcetsH||4|| nirIkSya balamudvignamaGgado rAkSasArditam / vegaM cakre mahAbAhuH samudra iva parvaNi // 5 // AyasaM paricaM gRhya sUryarazmisamaprabham / samare vAnarazreSTho mahApAce nyapAtayat // 6 // sa tu tena prahAreNa mahApArtho vicetanaH / samUtaH syandanAttasmAdisaMjJA prApataddhavi // 7 // sarbharAjastu tejasvI nIlAJjanacayopamaH / niSpatya sumahAvIryaH svAdvyUhAnmeghasaMnibhAt // 8 // pragRhya girizRGgAmA kruddhaH suvipulAM zilAm / azvAn jaghAna tarasA syandanaM ca babhaJja tam // 9 // muhUrtAllabdhasaMjJastu mahApAzcoM mahAbalaH / aGgadaM bahubhirvANairbhUyastaM pratyavidhyata // 10 // jAmbavantaM tribhirbANe rAjaghAna stnaantre| RkSarAjaM gavAkSaM ca jaghAna bahubhiH shraiH|| 11 // jAmbavantaM gavAkSaM ca sa dRSTvA shrpiidditau| jagrAha parighaM ghoramaGgadaH krodhmuucchitH||12|| tasyAGgadaH prakupito rAkSasasya tamAyasam / dUrasthitasya parighaM ravirazmisamaprabham // 13 // dvAbhyAM bhujAbhyAM saMgRhya bhrAmayitvA ca vegavAn / mahApArzvasya cikSepa vadhArtha vAlina: sutH||14|| sa tu kSipto balavatA parighastasya rksssH|dhnushc sazaraM hastAcchirastraM cApyapAtayat // 15 // taM samAsAdya vegena vAliputraH pratApavAn / talenAbhyahanat kruddhaH karNamUle sakuNDale // 16 // sa tu kruddho mahAvego mahApArtho mhaadyutiH| kareNaikena jagrAha sumahAntaM parazvadham // 17 // dUrasthitasya tasya vadhArthamityanvayaH // 13-17 // sartarAja iti / akSarAjena jAmbavatA sahitaH, jAmbavantaM gavAkSaM cetyuttaratra vakSyamANatvAt // 8-12 // tasyAGgada ityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / raza For Private And Personal Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir NON tAmAta / taladhAta prAtAdana talasacanAniSkalmaSam, zailasAramayaM tadvatkaThinamityarthaH / dRDham azithilam // 18 // 19 // sa vIra iti / Atmana ityasya pitustulyaparAkrama ityanena saMbandhaH / saMvartayat samavartayata, prAmayAmAsetyarthaH // 20-23 // vAnarANAmityAdi / sphoTayan dalayan taM tailadhautaM vimalaM zailasAramayaM dRDham / rAkSasaH paramabuddho vAliputre nyapAtayat // 18 // tena vAmAMsaphalake bhRzaM pratyavapAditam / aGgado mokSayAmAsa saroSaH sa parazvadham // 19 // sa vIro vacasaGkAzamaGgado muSTi maatmnH| saMvartayat susaMkruddhaH pitustulypraakrmH||20|| rAkSasasya stanAbhyAze marmajJo hRdayaM prti| indrA zanisamasparza sa muSTiM vinyapAtayat // 21 // tena tasya nipAtena rAkSasasya mahAmRdhe / paphAla hRdayaM cAzu sa papAta hato bhuvi // 22 // tasminnipatite bhUmau tat sainyaM saMpracukSubhe / abhavacca mahAn krodhaH samare rAvaNasya tu // 23 // vAnarANAM ca hRSTAnAM siMhanAdazca puSkalaH / sphoTayanniva zabdena laGkAM sATTAlagopurAma // 24 // mahendreNeva devAnAM nAdaH samabhavanmahAn // 25 // athendrazatrustridivAlayAnAM vanaukA caiva mahApraNAdam / zrutvA saroSaM yudhi rAkSasendraH punazca yuddhAbhimukho'vatasthe // 26 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonazatatamaH sargaH // 99 // vAnarANAM ca siMhanAdaH samabhavat, mahendreNa saha devAnAM nAda iva vAnarANAM ca devAnAM ca nAdaH samabhavadityarthaH / etaccAnantarazloke sphuTIra bhaviSyati // 24-26 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonazatatamaH srgH|| 99 // | sthitasya vadhArtha parighaM cikSepeti sambandhaH // 13-19 // sa bIra iti / saMvartayat samavartayat // 20-23 // vAnarANAmityAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / indreNa saha devAnA nAda iva aGgadena sahitAnAM vAnarANAM siMhanAdassamabhavat // 24-26 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyAM shriiraamaaynnttvdiipikaakhyaayaa| yuddhakANDavyAkhyAyAm ekonazatatamassargaH // 99 // For Private And Personal Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir cA.rA.bhU.. // 295 // sa01.. atha rAmarAvaNayuddhArambhaH zatatame-mahodaretyAdi / tasmin virUpAkSe nihate sati pazcAnmahodaramahApAvoM itau dRSTvA, sthitamiti zeSaH // 1-8 // rAmAnu rAmavRkSamiti / sItApuSpaphalapadaM sItA puSpaM yasya saH sItApuSpaH sItApuSpazvAsI phalapradazca tam // 4 // utpapAteti / sahituM soDhum / ArSa iDAgamaH // 9 // 10 // mahodaramahApAcI hatau dRSTvA tu rAkSasau / tasmizca nihate vIre virUpAkSe mahAbale / Aviveza mahAn krodho rAvaNaM taM mahAmRdhe // 1 // sUtaM saJcodayAmAsa vAkyaM cedamuvAca ha // 2 // nihavAnAmamAtyAnAM rukhasya nagarasya ca / duHkhameSo'paneSyAmi hatvA tau rAmalakSmaNI // 3 // rAmavRkSaM raNe hanmi sItApuSpaphalapradam / prazAkhA yasya sugrIvo jAmbavAn kumudo nalaH // 4 // maindazca dvividazcaiva hyaGgado gandhamAdanaH / hanUmAMzca suSeNazca sarve ca hriyuuthpaaH||5||s dizo daza ghoSeNa rathasyAtiratho mahAn / nAdayan prayayau tUrNa rAghavaM cAbhyavartata // 6 // pUritA tena zabdena sanadIgirikAnanA / saMcacAla mahI sarvA savarAhamRgadvipA // 7 // tAmasaM sa mahAghoraM cakArAstraM sudAruNam / nirdadAha kapIn sarvAste prapetuH samantataH // 8 // utpapAta rajo ghora tairbhaH smprdhaavitaiH| na hi tatsahituM zekurbrahmaNA nirmitaM svayam // 9 // tAnyanIkAnyanekAni rAvaNasya zarottamaiH / dRSTvA bhanAni zatazo rAghavaH pryvsthitH|| 10 // tato rAkSasazArdUlo vidrAvya harivAhinIm / sa dadarza tato rAmaM tiSThantamaparAjitam // 11 // lakSmaNena saha bhrAtrA viSNunA vAsavaM yathA / AlikhantamivAkAzamavaSTabhya mhddhnuH| padmapatra vizAlAkSaM dIrghabAhumarindamam // 12 // tata ityAdisArdhazlokadayena rAmasyAparAjitatvaM niravadhikasaundayanidhitvena vairaM vihAya nirantarAnubhAvyatvaM rAvaNasya durbuddhitvam amRtapravAhamAva // 295 // // 1 // 2 // nihatAnAmityAvizlokAyasya mAtItikArthaH spaSTaH / vastutastu-rAmalakSmaNau hatvA gatvA nihatAnAmamAtyAnA duskhapanepyAmi / na to gatvA kena / prakAreNa duHkhamapanethyasItyata Aha-rAmavRkSamiti / vRzyatIti vRkSaH tam, zatrusaMhArakaM rAmamityarthaH / sItApuSpaphalapradaM sItA puSpaM yasya saH sa cAsau phalabhavati / MARATH For Private And Personal Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org teneva mahatA dhanurvareNAvartitaM zrIrAmadehalAvaNyAmRtapUramanavagAhamAnasya tasya daurbhAgyaM cocyate // 13 // 12 // tato rAma ityAdisArgha loka ekA nvyH| hRSTaH cirAdvairI samAgata iti santuSTaH kArmukaM jagrAha / visphArayitumArebha ityAdi vilamboktyA kimidAnImapi vA nato bhaviSyati rAvaNa iti / tato rAmo mahAtejAH saumitrisahito blii| vAnarAMzca raNe bhanAnApatantaM ca rAvaNam // 13 // samIkSya rAvavo hRSTo madhye jagrAha kArmukam // 14 // visphArayitumArebhe tataH sa dhanuruttamam / mahAvegaM mahAnAdaM nirmindaniva medinIm // 15 // rAvaNasya ca bANauthai rAmavisphAritena ca / zabdena rAkSasAste ca petuzca zatazastadA // 16 // tayoHzarapathaM prApto rAvaNo raajputryoH| sa babhau ca yathA rAhuH samIpe shshimuuryyoH||17|| tamicchan prathama yoddhaM lakSmaNo nizitaiH zaraiH / mumoca dhanurAyamya zarAnagnizikhopamAn // 18 // tAnmuktamAtrAnAkAze lakSmaNena dhanuSmatA / bANAna vANairmahAtejA rAvaNaH pratyavArayat // 19 // ekamekena bANena tribhitrIna dazabhi daza / lakSmaNasya praciccheda darzayana pANilAghavam // 20 // abhyatikramya saumitriM rAvaNaH samitizcayaH / AsasAda tato rAmaM sthitaM zailamivAcalam // 21 // rAmasya dayAlutocyate // 13-15 // rAvaNasyeti / rAvaNasya bANaudhaiH rAmavisphAritena ca jAtena zabdenetyarthaH // 16 // rAmAnu-rAvaNasyeti / zabdena rAkSasAste ceti pAThaH / te ca vAnarAzca // 16 // tayoriti / zazimUrvayoriti, amAyAmiti shessH||17-20|| rAmAnu0-tayoH zarapathaM prApto rAvaNo rAjaputrayoH / sa babhau ca yathA rAhuH samIpe zazisUryayoriti / atikarasvabhAvasya rAvaNasya rAmalakSmaNayoH samIpAgamanamamAvAsyAyAM rAhozcandrasUryasamIpAgamanamivetikRtvA dRSTAntadAntikayoraikarUpyam // 17 // abhyatikramya ekasyApi bANasya svasminnapatanAdanAdareNAtikramya // 21-26 // sItApuSpaphalapradaH tama, gatvetyanupajyate / yasya pakSasya ye sugrIvAdayaH zAkhAH tAna hantIti sambandhaH / zAstrArUpasugrIvAdIn hatvA duHkhmpnepyaamiityrthH| // 3-15 // rAvaNasyeti / rAvaNastha bANogheH rAmavisphAritena ca yazabdo janitaH tena peturiti sambandhaH // 16 // tayorazarapathamiti / saH rAvaNaH / rAja putrayossamIpe zazisUryayossamIpe rAhuryathA tathA babhAviti sambandhaH / 17-20 // abhyatikramyeti / zailamivAcalam acalaM sthitaM rAmamApsasAiti / For Private And Personal Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yu.kA. sa0100 vA.rA.bha. tayoriti / yamAntakanikAzayoH yamatadantako yamarudo vattulyayoH // 27 // gaganaM santataM nibiDaM babhUvetyanvayaH // 28 // gAkSitamityam // 29 // gavAkSitaM sAtagavAkSam // 29 // mahAvegarityAdisArghazloka ekAnvayaH / gRdhrapatraiH hetubhiH, suvAjitaiH saJatazobhanapakSaH, bANairiti zeSaH // 30 // sa saGkhye rAmamAsAdya krodhasaMraktalocanaH / vyasRjaccharavarSANi rAvaNo rAghavopari // 22 // zaradhArAstato rAmo rAvaNasya dhanuzyutAH / dRSTvaivApatataH zIghraM bhallAn jagrAha satvaram // 23 // tAn zaraughAMstato bhallaistIkSNa zciccheda raaghvH| dIpyamAnAn mahAghorAn kruddhAnAzIviSAniva // 24 // rAghavo rAvaNaM tUrNa rAvaNo rAghavaM tadA / anyonyaM vividhaistIkSNaiH shrairbhivvrsstuH|| 25 // ceratuzca ciraM citraM maNDalaM savyadakSiNam / bANavegAn samutkSiptAvanyonyamaparAjitau // 26 // tayorbhUtAni vitresuryugapat sNpryudhytoH|raudryoH sAyakamucoryamAntakanikA zayoH // 27 // santataM vividhairbANairbabhUva gaganaM tdaa| ghanarivAtapApAye vidyunmAlAsamAkulaiH // 28 // gavAkSita mivAkAzaM babhUva zaravRSTibhiH // 29 // mahAvegaiH sutIkSaNAya'dhrapatraiH suvaajitaiH| zarAndhakAra to bhIma cakratuH samaraM tdaa| gate'staM tapane cApi mhaameghaavivotthitau||30|| babhUva tumulaM yuddhmnyonyvdhkaakssinnoH| anAsAdyamacintyaM ca vRtravAsavayoriva // 33 // ubhau hi parameSvAsAvubhau zastravizAradau / ubhAvastravidAM mukhyA vubhau yuddhe viceratuH // 32 // ubhau hi yena vrajatastena tena shrormyH| Urmayo vAyunA viddhA jagmuHsAgarayoriva // 33 // babhUveti / anAsAdyam itaH pUrva kenApi durlabham / acintyaM rAvaNasyaivaM bhaviSyatIti cintaanhm||3||32|| ubhAviti / yena yena mnnddlcaarenn||33|| sambandhaH // 21-25 // anyonyaM bANavegAn samutkSiptau samutkSiptavantI, nivArayantAviti yAvat / aparAjito apratihato // 26 // 27 // santatamAkrAntam IN // 28 // 29 // gRdhrapatraiH suvAjitaiH gRdhrapatrehetubhiH suvAjitaiH snaatshobhnpksseH|| 30-32 ||ryenn maNDalacAraNa / ubhau rayeNa vrajataH iti pAThaH // 33 // sa-tapane sUrye ca astaM tannAmaka parvata gate sati, pradoSasamaya iti vAkta / usthitI mahAmeghAviva / candrAdikamANThAya satimirIkaraNaM camatkAra iti 'na kavizcamatkAraH' iti nAgojimajhoktireva nishcmtkaaraa| | // 29 // For Private And Personal Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tata iti / saMsaktahastaH bANaprayogAsaktahastaH // 34 // 35 // ayetyAdi / zarAn raudrAtraprapaJcarUpAn bANAn mumocetyanvayaH / mumoca ca mahAtejA zvApamAyamya vIryavAniti pAThaH / tadanantaraM-te mahAmeghasaGkAze iti shlokH| tadanantaraM-punareveti shyekH| tadanantaraM-te bhittveti zlokAtpUrva any| tataHsaMsaktahastastu rAvaNo lokraavnnH| nArAcamAlAM rAmasya lalATe pratyamuJcata // 34 ||raudrcaappryuktaaN tAM nIlotpaladalaprabhAm / zirasA dhArayan rAmo navyA pratyapadyata // 35 // atha mantrAnabhijapana raudramakhamudIrayan / zarAna bhUyaHsamAdAyarAmaH krodhsmnvitH| mumoca ca mahAtejAzcApamAyamya vIryavAn // 36 // te mahAmeghasaGkAze kavace patitAH shraaH|avdhye rAkSasendrasya na vyathAM janayaMstadA // 37 // punarevAtha taM rAmo rathasthaM rAkSasAdhipam / lalATe paramAtreNa sarvAstrakuzalo raNe // 38 // te bhittvA bANarUpANi paJcazIrSA ivoragAH / zvasanto vivizubhUmi rAvaNapratikUlitAH // 39 // nihatya rAghavasyAstraM rAvaNaH krodhmuunychitH| AsuraM sumahAghoramA prAduzcakAra ha // 40 // patanamasti, tadanveSTavyam // 36 // avadhye abhedye / vyathA na janayan nAjanayan // 37 // lalATe viSaye lalATamuddizyetyarthaH / yadvA paramAtrANi, vivyAdheti zeSaH // 38 // ta iti / te astravikRtirUpAH zarAH, bAgarUpANi rAvaNAstrANi bhittvA, rAvaNapratikUlitAH rAvaNena nivAritAH santaH, bhUmi vivizuH // 39 ||10||raamaanu-avdhye abhedye / punariti / lalATe lalATaviSaye, lalATamuddizyeti pAvat / paramAtreNa zreSThAnamantreNa, yojitAn bANAna mumocetyadhyAhartavyam / samanantaraloke bANacahutvAbhidhAnAt / te bhiveti / zvasantaH paJcazIrSA uragA iva sthitAH te vANAH rAvaNapratikUlitAH rAvaNena pratyatreNa khaNDitAH, ata eva vANa saMsaktahastaH bANaprayogAsaktahastaH // 5-36 // avadhye abhedye vadhyatA janayan bhedyatvamajanayan / adabhAva ArSaH vadhyatA janayanniti paatthH||30|| punareveti / lalATe lalATamavizyetyarthaH / paramAkheNa zreSThamanveNa yojitAna bANAna, mumoceti zeSaH // 38 // bANarUpANi prazaMsAyo rUpapU pratyayaH / prazastavANA ityarthaH / AcAlisa vytyyH| te prazastabANAH rAvaNapratikUlitAH rAvaNena nivAritA apirAvaNasya kavacaM bhittvA zvasamtA pabazIrcA uragA iva bhUmi vivizuriti sambandhaH // 39-46 // -yahA tapane sarve sati astaMgata isa yathA tathA mahAmedhAvidha cakratuH / cApizamdAdityAdicamatkRtyapekSayA camakatiraticamatkRtirvA naveti katino vidAkurvantu // ustaM gate cApyudite ityetanmadhye'staM gata ityasyApikyenAvaktavyatvAca // 10 // te zarAH pANarUpANi vANa kArya rUpayanti sundarIkurvantIti tAni karAyanAni mityA pAzIrSA saraMgA isa vasantaH rAvaNapratikUlitAH maMsitAH bhUmi vivizuH // 29 // For Private And Personal Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. // 297 // rUpANi bhitvA bhUmi vivizuriti yojanA // 37-40 // AsurAstraM prapaJcayati-siMityAdizlokacatuSTayena / lelihAnAn sarpAn, tadAkArAniti yAvat / zvAnaTI .pu.ko. zabdo'pyasti / makarAzIviSAnanAnityatra AzIviSazabdaH pnycaasyspaitrsrpprH||41-41|| AsureNeti / pAvakaM pAvakasambandhi // 15 // pAvakAnaM .1.. siMhavyAghramukhAMzcAnyAn kngkkaakmukhaanpi| gRdhrazyenamukhAMzcApi zagAlavadanAMstathA // 41 // IhAmRgamukhAM zvAnyAn vyAditAsyAna bhayAnakAn / paJcAsyAna lelihAnAMzca sasarja nizitAn zarAn // 42 // zarAn khara mukhAMzcAnyAn varAhamukhasaMsthitAn / zvAnakukkuTavakrAMzca makarAzIviSAnanAn // 43 // etAnanyAMzca mAyAvI sasaje nizitAn zarAn / rAmaM prati mahAtejAH kruddhaH sarpa iva zvasana // 44 // AsureNa samAviSTaH so'streNa raghu nandanaH / sasarjAkhaM mahotsAhaH pAvakaM paavkopmH||45|| agnidIptamukhAn bANAna tathA sUryamukhAnapi / candrArdha candravaktrAMzca dhUmaketumukhAnapi // 46 // grahanakSatravaktrAMzca maholkAmukhasaMsthitAn / vidyujihvopamAMzcAnyAn sasarja nizitAna zarAn // 47 // te rAvaNazarA ghorA raaghvaastrsmaahtaaH||48|| vilayaM jagmurAkAze jagmuzcaiva sahasrazaH // 49 // tadatraM nihataM dRSTvA rAmeNAkliSTakarmaNA / hRSTA nedustataH sarve kapayaH kaamruupinnH| sugrIvapramukhA vIrAH parivArya turAghavam // 50 // tatastadanaM vinihatya rAghavaH prasahya tadrAvaNabAhunismRtam / mudA'nvito dAzarathi mahAhave vinedurucaimuditAH kpiishvraaH||51|| ityArSe zrIrAmAyaNe0 zrImadyuddhakANDe zatatamaH sargaH // 10 // prapaJcayati-agnItyAdicokadvayena / maholkAmukhasaMsthitAn maholkAmukhena vartamAnAn / vidyujihvopamAn vidyudarciHsadRzAn / "kaNA jihvAstathA / 'rciSaH" iti halAyudhaH // 16-50 // tata iti / tat prasiddham / mudA'nvitaH, babhUveti zeSaH // 51 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne zatatamaH sargaH // 10 // vidyujihopamAna vidyudarcissAzAn / "kaNA jihvAstathA'dhipaH" iti hlaayudhH|| 47-51 // iti zrImahencaratIrthaviracitAyo zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyo yuddhakANDamyAkhyAyAM zatatamaH sargaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir PASS atha lakSmaNasya zaktyA patanam-tasminnityAdi / kodhAcAstramanantaramityatrApi cakra ityanupajyate // 1 // kiM tadaskhamityapekSAyAmAha-mayeneti / rodaM dadevatAkam // 2 // tataH zUlAnItyAdizokadvayamekAnvayam / kUTapAzAH kapaTapAzAH // 3-7 // tairiti / candrasUryagraheriveti / tatsamAnAkArai tasmin pratihate'stre tu rAvaNo raaksssaadhipH| krodhaM ca dviguNaM cakre krodhAccAstramanantaram // 1 // mayena vihitaM raudra manyadatraM mhaadyutiH| utsraSTuM rAvaNo ghoraM rAghavAya pracakrame // 2 // tataH zUlAni nizcerurgadAzca musalAni c| kAmukAdIpyamAnAni vajasArANi sarvazaH // 3 // mudgarAH kUTapAzAzca diiptaashcaashnystthaa| niSpetuvividhA stIkSNA vAtA iva yugakSaye // 4 // tadastraM rAghavaH zrImAnuttamAstravidAM varaH / jaghAna paramAstreNa gAndharveNa mahA dyutiH||5|| tasmin pratihate'stre tu rAghaveNa mhaatmnaa| rAvaNaH krodhatAmrAkSaH sauramastramudairayat // 6 // tata zcakrANi niSpeturbhAsvarANimahAnti c| kArmukAdImavegasya dazagrIvasya dhImataH // 7 // tairAsIgaganaM dIptaM sampatadbhi ritastataH / patadbhizca dizo dIptAzcandrasUryagraheriva // 8 // tAni ciccheda bANodhaizcakrANi sa tu rAghavaH / Ayu dhAni ca citrANi rAvaNasya camUmukhe // 9 // tadatraM tu hataM dRSTvA rAvaNo raaksssaadhipH| vivyAdha dazabhirbANai rAma sarveSu marmasu // 10 // sa viddho dazabhirbANairmahAkArmukanissRtaiH / rAvaNena mahAtejA na prAkampata rAghavaH // 11 // tato vivyAdha gAtreSu sarveSu samitiJjayaH / rAghavastu susaMkruddho rAvaNaM bahubhiH zaraiH // 12 // etasminnantare kruddho rAghavasyAnujo balI / lakSmaNaH sAyakAn sapta jagrAha paravIrahA // 13 // rityarthaH // 8-12 // etasminnantara iti / evaM rAvaNaM prahatya kSaNaM rAme vizrAmyati satItyarthaH / lakSmaNaH pUrva yuddhe pravRtto madhye rAmeNa yuddhakaraNA tasminniti / krodhAccAnamanantaramityatrApi cakra iti kriyA sambadhyate // 1 // tatkimanamata Ai-mayeneti // 1-22 // For Private And Personal Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ She Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kababirth.org Acharya Shri Kalassagarsen Gyanmandir divasarapratIkSa ityarthaH / evamavyAkhyAne kathamanyena yudhyamAnamanyo yudhyeteti mahAn doSaH syAt // 13 // gRhItAnAM saptavANAnAM viniyogaprakAramAi- bIyako vA.rA.bha. taiH sAyakarityAdizlokatrayeNa / taiH sAyakairiti SaSThayarthe tRtIyA / teSAM sAyakAnAM madhye ekena bANena dhvajam, ekena bANena sArathiziraH, paJcabhi 4298 // s.10|| taiHsAyakairmahAvegai rAvaNasya mhaadyutiH| dhvajaM manuSyazIrSa tu tasya ciccheda naikathA // 14 // sArathezcApi bANena zirojvalitakuNDalam / jahAra lakSmaNaH zrImAna nairRtasya mhaablH|| 15 // tasya bANaizca ciccheda dhanurgajakaro pamam |lkssmnno rAkSasendrasya paJcabhirnizitaiH shraiH|| 16 // nIlameghanibhAMzcAsya sadazvAn parvatopamAn / jaghAnA plutya gadayA rAvaNasya vibhISaNaH // 17 // hatAzvAdvegavAna vegAdavaplutya mahArathAt / krodhamAhArayattIvaM bhrAtaraM prati rAvaNaH // 18 // tataH zaktiM mahAzaktiIptA dIptAzanImiva / vibhISaNAya cikSepa rAkSasendraH pratApavAn // 19 // aprAptAmeva tAM bANaistribhizciccheda lkssmnnH| athodatiSThat sannAdo vAnarANAM tadA raNe // 20 // sA papAta tridhA cchinnA zaktiH kaanycnmaalinii| savisphuliGgAjvalitA maholkeva divshyutaa||21|| tataHsambhAvitatarAM kAlenApi durAsadAm / jagrAha vipulAM zakti dIpyamAnAM svatejasA // 22 // sA vegitA balavatA rAvaNena durAsadA / jajvAla sumahAghorA zakrAzanisamaprabhA // 23 // etasminnantare vIro lakSmaNastaM vibhISaNam / prANasaMzayamApannaM tUrNamabhyavapadyata // 24 // taM vimokSayituM vIrazcApamAyamya lkssmnnH|raavnnN zaktihastaM vai zaravarSeravAkirat // 25 // nuzca cicchedetyarthaH / nizitaiH zarairityatra zarazabdaH kAzadaNDavizeSamayatvaparo bANavizeSaNam // 14-16 // evaM dhanuSi chinne kSaNaM tUSNIM tiSThati rAvaNe vibhISaNena kiMcitkAramAha-nIleti // 17-21 // tata iti / sambhAvitatarAM candanAdibhiraciMtAm // 22 // 23 // etasminniti / abhyava / padyata tamAcchAdya svayamatiSThadityarthaH // 24 // 25 // sA vegiteti / durAsadA dussahA / vegitA vega prApitA // 23 // abhyavapadyata vibhISaNasamIpamAgata ityarthaH // 24 // 25 // // 2980 For Private And Personal Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir kIryamANa iti / vimukhIkRtavikramaH vimukhiikRtvibhiissnnvissypraakrmH||26||27|| te tvayA // 28 // lohitalakSaNArudhiracihnA / anena pUrvamapi MbahudhA ripavo'nayA hatA iti vyajyate / lohitalakSaNA satI yAsyatIti vA / / 29-32 // tAmiti / rAghavaH lakSmaNAya svastyastu tvaM hatobamA naSTa kIryamANaH zaraugheNa visRSTena mahAtmanA / sa prahartu manazcakre vimukhIkRtavikramaH // 26 // mokSitaM bhrAtaraM dRSTvA lakSmaNena sa rAvaNaH / lakSmaNAbhimukhastiSThannidaM vacanamabravIt // 27 // mokSitaste balazlAdhin yasmAdevaM vibhI ssnnH| vimucya rAkSasaM zaktistvayIyaM vinipaatyte||28|| eSA te hRdayaM mittvA shktilohitlkssnnaa| madAhu parighotsRSTA prANAnAdAya yAsyati // 29 // ityevamuktvA tAM zaktimaSTaghaNTA mahAsvanAm / mayena mAyAvihitA mamorcA zatrughAtinIm // 30 // lakSmaNAya samuddizya jvalantImiva tejsaa| rAvaNaH paramabuddhazcikSepa ca nanAda ca // 31 // sA kSiptA bhImavegena zakrAzanisamasvanA / zaktirabhyapatadvegAllakSmaNa raNamUrdhani // 32 // tAmanuvyAhara cchaktimApatantI sa raaghvH| svastyastu lakSmaNAyeti moghA bhava htodymaa|| 33 // rAvaNena raNe zaktiH kruddhenA shiivissopmaa| muktA''zarasyabhItasya lakSmaNasya mamajja sA // 34 // nyapatat sA mahAvegA lakSmaNasya mahorasi / jihvavoraMgarAjasya dIpyamAnA mhaadyutiH||35|| tato rAvaNavegena suduurmvgaaddhyaa| zaktyA nirminnahRdayaH papAta bhuvi lakSmaNaH // 36 // tadavasthaM samIpastho lakSmaNaM prekSya rAghavaH / bhrAtRsnehAnmahAtejA viSaNNahRdayo'bhavat / 37 // sa muhUrtamanudhyAya bASpavyAkulalocanaH / babhUva saMrabdhataro yugAnta iva pAvakaH // 38 // inanodyogA moghA bhaveti tAmanuvyAharadityanvayaH // 33 // kSaNAta bhasmIkaraNakSamA zaktiH rAmeNa mocIkRtA satI kevalamapatadityAha-rAvaNeneti / mukteti / Azu urasi abhItasyeti padAni / lakSmaNasyorasi mamajeti sambandhaH // 34-37 // sa muhUrtamiti / anudhyAya tatkAlakartavyaM 5 mahAtmanA lakSmaNena vimukhIkRtavikramaH vimukhIkRtavibhISaNaviSayaparAkrama ityarthaH // 26-28||sseti| lohitalakSaNA zatrurudhiracihitA // 29-32 // tAmiti / For Private And Personal Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAmacintayitvA // 38 // na viSAdasyeti sArSazokamekaM vAkyam / lakSmaNaM sanirIkSya mahatA sarvayatnena rAvaNasya vadhe dhRtaH avahitaH sutumulaM TI.pu.kA. // 29 // yuddhaM cakra itynvyH| na kevalaM sItAharaNAt kintu lakSmaNadarzanAdapIti cazabdArthaH // 39 // kathaM lakSmaNadarzanaM rAvaNavadhakAraNaM bhavatItyatrAi sa0101 na viSAdasya kAlo'yamiti saJcintya rAghavaH / cakre sutumulaM yuddha rAvaNasya vadhe dhRtaH / sarvayatnena mahatA lakSmaNaM sannirIkSya ca // 39 // sa dadarza tato rAmaHzaktyA minnaM mahAhave / lakSmaNaM rudhirAdigvaM sapannagamivA calam // 40 // tAmapi prahitAM zaktiM rAvaNena balIyasA / yatnataste harizreSThA na zekuravamarditum // 41 // arditA zcaiva bANaughaiH kSiprahastena rakSasA // 42 // saumitriM sA vinirbhidya praviSTA dharaNItalam // 43 // tAM karAbhyAM parAmRzya rAmaH zaktiM bhayAvahAm / babhaJja samare kruddho balavAn vicakarSa ca // 44 // tasya niSkarSataH zaktiM rAvaNena balIyasA / zarAH sarveSu gAtreSu pAtitA marmabhedinaH // 45 // acintayitvA tAna bANAna samAzliSya ca lakSmaNam / abravIca hanUmantaM sugrIvaM caiva rAghavaH // 46 // lakSmaNaM parivAryeha tiSThadhvaM vAnarottamAH // 17 // parAkramasya kAlo'yaM samprApto me cirepsitH| pApAtmA'yaM dazagrIvo vadhyatAM paapnishcyH| kakSitaH stokakasyeva gharmAnte meghadarzanam // 48 // sa dadarzati / tadAnI lakSmaNasya tAdRzaM zocyatvadarzanaM rAvaNavadhanizcayakAraNaM bhavatItyAzayaH // 40 // tAmapIti / apizabdasya yatnato'pI tyuttrtraanvyH| bANArditatvena sutarAM na zekurityAha-arditAzceti // 41 // 42 // kAraNAntaramAha-saumitrimiti // 43-17 // parAkramasyetyAdi / rAghavaH,lakSmaNAya svastyastu, tvaM hatodyamA naSTahananodyogA moghA bhaveti ApatantIM zaktimatu vyAharata zaktimuddizya vyAhRtavAniti yojanA ||33-43||taamiti / / HIR99 // yAmavamardivaM vAnarA na zekuH tAM karAbhyo vicakarSa babhanna reti sambandhaH // 44-47 // parAkramasyetyAdi sArdhazlokamekaM vAkyam / kAMkSatazcAtakasya dharmAnte / meghadarzanamiva cirepsitaH parAkramasya kAla meM mayA samprAtaH, ataH pApAtmA dazagrIvo vadhyatAmiti yojnaa| kAMkSatasstokakasya iti pAThe-stokakA caatk| For Private And Personal Use Only Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sArdhoka ekAnvayaH / vadhyatAmiti prAptakAle loTa / stokakasya cAtakasya / "stokakazcAtakaH samAH" ityamaraH / / 48 // asminmuhUrte tatrApi nciraadrkssythetynvyH|| 19||raajynaashmityaadishlokdvymekaanvym / prApta pampopavanAdau / kvezaM lakSmaNapraharaNajanyam // 10 // 51 // yadamityAdi asmin muhUrte nacirAt satyaM pratizRNomi vaH / arAvaNamarAmaM vA jagadakSyatha vAnarAH // 49 // rAjyanAzaM vane vAsaM daNDake paridhAvanam / vaidehyAzca parAmarza rakSobhizca samAgamam // 50 // prAptaM duHkhaM mahadghoraM kezaM ca nirayo pamam / adya sarvamahaM tyakSye nihatvA rAvaNaM raNe // 5 // yadartha vAnaraM sainyaM samAnItamidaM mayA / sugrIvazca kRto rAjye nihatvA vAlinaM raNe // 52 // yadartha sAgaraH krAntaH seturbaddhazca saagre| so'yamadya raNe pApazcakSurviSayamAgataH // 53 // cakSurviSayamAgamya nAyaM jIvitumarhati / dRSTiM dRSTiviSasyeva sarpasya mama rAvaNaH // 54 // svasthAH pazyata durdharSA yuddhaM vAnarapuGgavAH / AsInAH parvatAgreSu mamedaM rAvaNasya ca // 55 // adya rAmasya rAmatvaM pazyantu mama saMyuge / trayo lokAH sagandharvAH sadevAH sarSicAraNAH // 56 // adya karma kariSyAmi yallokAH sacarAcarAH / sadevAH kathayiSyanti yAvadbhamirdhariSyati / samAgamya sadA loke yathA yuddhaM pravartitam // 57 // evamuktvA zita bANaistaptakAJcanabhUSaNaiH / AjaghAna dazagrIvaM raNe rAmaH samAhitaH // 58 // pAyokatrayamekAnvayam / dRSTiM dRSTiviSayam / dRSTau viSaM yasyAsI dRSTiviSaH tasya / keciddhi sarpAH darzanamAtreNa manuSyAn mArayantIti prsiddhiH| // 52-55 // ayeti / rAmavaM jagadekavIratvam / aacaaryaastu-gmaavtaarpryojnmityaahuH||56|| adyatyAdisAzcoka ekaanvyH| sdevaaH| pAstokakazcAtakassamAH" ityamaraH // 18 // pratizRNomi patijAnAmi // 45 // rAjyanAzamityAdi sAryazlokamekaM vAkyam / rAjyanAzaM rAjyanAzajanitaM duHkhm| vane vAsaM banavAsa janitaM duHkham / evamunarapi duHkhavizeSaNAni / kezaM ca nirayopanamatijugupsitaM lkssmnnprhaarjnitmityrthH| 50-53 // dRSTiviSaya sarpasya dRSTi dRSTiviSayaM prApto jana iva aba jIvig mAtIti sambandha: 54 // 55 // amoni| sapae rAmavaramayatIti rAma iti vyutpatyA parAkrameNApiramayidatvamucyate lan56 // sadevAssacarAcarA:lokA janAssamAgamya sambhUya mayA pramitaM yuddha gurUpaM yatkarma yAvAddhabhUmidhariSyati aSasthAsyate tAvantaM kAlaM sadA nityazaH For Private And Personal Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir U vA.rA.bha. TI.yu.kA. sacarAcarAH lokAHjanAH, samAgamya saGghIbhUya, yathedAnI yuddhaM pravartitaM tathA yAvat bhUmiriSyati, tAvatkAlaM sadA nityazaH loke yatkarma kathayiSyanti, tat karmAdya kariSyAmItyanvayaH // 57-63 // iti zrIgovinda zrIrAmAyaNabhUSage ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekottarazatatamaH srgH||101 atha pradIptairnArAcairmusalaizcApi rAvaNaH / abhyavarSattadA rAmaM dhArAbhiriva toyadaH // 59 // rAmarAvaNamuktAnAmanyonya mabhinighnatAm / zarANAM ca zarANAM ca babhUva tumulaH svanaH // 60 // te bhinnAzca vikIrNAzca rAmarAvaNayoH zarAH / antarikSAt pradIptAgrA nipeturdharaNItale // 6 // tayoAtalanirghoSo rAmarAvaNayormahAn / trAsanaH sarvabhUtAnAM saMbabhUvAddhRtopamaH // 62 // sa kIryamANaH zarajAlavRSTibhirmahAtmanA dIptadhanuSmatA'ditaH / bhayAt pradudrAva sametya rAvaNo yathA'nilenAbhihato balAhakaH // 63 // ityA. zrImayuddhakANDe ekottarazatatamaH sargaH // 101 // zattyA vinihataM dRSTvA rAvaNena balIyasA / lakSmaNaM samare zUraM rudhiraughapariplutam // 1 // sa dattvA tumulaM yuddhaM rAvaNasya durAtmanaH / visRjanneva vANaughAna suSeNaM vAkyamabravIt // 2 // eSa rAvaNavIryeNa lakSmaNaH patitaH kssitii| sarpavadveSTate vIro mama zokamudIrayan // 3 // zoNitAmimaM vIraM prANairiSTatamaM mama / pazyato mama kA zakti yoddhaM payokulAtmanaH // 4 // ayaM sa samarazlAghI bhrAtA me shubhlkssnnH| yadi pazcatvamApannaHprANameM kiM sukhena c||5|| lajjatIva hi me vIrya bhrazyatIva karAddhanuH / sAyakA vyavasIdanti dRSTiSpivazaM gatA / avasIdanti gAtrANi svapnayAne nRNAmiva // 6 // cintA me vardhate tIvA mumUrSA copajAyate // 7 // Neatha lakSmaNasaJjIvanaM dvizatatame-zaktyA vinihatamityAdizlokadvayamekaM vAkyam / visRjannevetyAdivartamAnanirdezena rAvaNapalAyanAnantaraM lakSmaNayoga kSemAnusandhAne avilambaH mUcitaH // 1 // 2 // eSa iti / udIrayan janayan // 3 // zoNitAmiti / prANaH praannebhyH||4||5|| ljjtiivetyaadi| yathA loke kathayiSyanti tathA tatkarma kariSyAmIti sambandhaH // 57-63 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAma ekottarazatatamaH sargaH // 1.1 // 1 // 2 // eSa iti / zokamudIrayan janayan // 3 // 4 // prANaH praannebhyH||5|| lajjatIti parasmaipadamArSam // 6 // 7 // I N3.0 // For Private And Personal Use Only Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sArghazlokadvayamekAnvayam / lajjatIva / ArSa parasmaipadam / svaprayAne svpngmne| svapne hi gacchatAM puruSANAM pAdAH pazcAdAkRSTA bhavanti / prAtaraM nihataM | dRSTveti pUrvazeSaH // 6-8 // viniSTanantamityAdisArghazlokamekaM vAkyam / viniSTanantaM nizvasantam / dhyAnazokaparAyaNaH, abhUditi zeSaH // 9 // paraM viSAda bhrAtaraM nihataM dRSTvA rAvaNena durAtmanA // 8 // viniSTanantaM duHkhAta marmaNyabhihataM bhRzam / rAghavo bhrAtaraM dRSTvA priyaM prANaM bahizcaram / duHkhena mahatA''viSTo dhyAnazokaparAyaNaH // 9 // paraM viSAdamApano vilalApAkulendriyaH // 10 // na hi yuddhena me kArya naiva prANairna sItayA / bhrAtaraM nihataM dRTvA lakSmaNaM raNapAMsuSu // 11 // kiM me rAjyena kiM prANe yuddhe kArya na vidyate / yatrAyaM nihataH zete raNamUrdhani lakSmaNaH // 12 // deze deze kalatrANi deze deze cbaandhvaaH| taM tu dezaM na pazyAmi yatra bhrAtA shodrH|| 13 // ityevaM vilapantaM taM zokavihvalitendriyam / viveSTamAnaM karuNa mucchasantaM punaH punaH / rAmamAzvAsayana vIraH suSeNo vAkyamabravIt // 14 // na mRto'yaM mahAbAho lakSmaNo lakSmivardhanaH / na cAsya vikRtaM vaktraM nApi zyAvaM na niSprabham // 15 // suprabhaM ca prasannaM cmukhmsyaabhilkssyte| padmaraktatalau hastau suprasanne ca locane // 16 // evaM na vidyate rUpaM gatAmUnAM vizAMpate / dIrghAyuSastu ye masteiSAMtu mukhamIdRzam // 17 // nAyaM pretatvamApanno lakSmaNo lakSmivardhanaH / mA viSAdaM kRthA vIra spraanno'ymrindmH||18|| mityardham / rAghava ityanupaJjanIyam // 30 // na hi yuddheneti / dRSTvA, sthitasyeti shessH||11|| kiMme rAjyeneti / yatra ytH||12-14|| na mRto'yamiti / bhrAtaraM nihataM dRSTvetyetat pUrvazeSam // 8-11 // kimiti / yatra yataH kAraNAta, tena // 12-14 // neti / iyAvaM kapizama, vivarNamiti yAvat / "zyAyaH sa.-sahodaraH tttulyH| pAyasasya kausalyAvibhAgAtasya sumitrA pradAnAnimicAhA lakSmaNaspa tAhodaryam / sahodaraspa melana bhavet / asahodarassannetAdRzo AtA yatra milettaM dezaM na pazyAmItyartho vaa| minodare etAdarza sauhArda durlamamiti bhAvaH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir thA.rA.bha. // 30 // TI.yu.kA. .11 zyAvaM kapizama, vivarNamiti yAvat / "zyAvaH syAtkapizaH" ityamaraH // 15-18 // AkhyAsyata iti / muhurmuhuH kampamAnaM hRdayamenaM socchAsa sapAgam ArakhyAsyate AnaSTe laDathai luT // 19 // 20 / / saumya zIghamityAdi sArdhavokatrayamekAndayam / oSadhiparvatam oSadhiparvatAkhyam / AkhyAsyate prasuptasya srastagAtrasya bhUtale / socchvAsaM hRdayaM vIra kApamAna murmadaH // 9 // eva muktvA tu vAkyajJaH suSeNo rAghavaM vacaH / hanumantamuvAcedaM hanumantamabhitvaran // 20 // sAmya zIghramito gatvA zailamoSadhiparvatam / pUrva se kathito yo'sau vIra jAmbavatA zubhaH // 21 // dakSiNe zikhare tasya jaataamossdhimaany| vizalyakaraNI nAma vizalyakaraNI zubhAm // 22 // savarNakaraNI cApi tathA saJjIvanImapi / sandhAnakaraNI cApi gatvA zIghramihAnaya // 23 // saJjIvanArtha vIrasya lakSmaNasya mahAtmanaH / ityevamukto hanumAna gatvA cauSadhi parvatam / cintAmabhyagamacchImAnajAnastAM mahauSadhim // 24 // tasya buddhiH samutpannA mAruteramitaujasaH / ida meva gamiSyAmi gRhItvA zikhara gireH // 25 / / asmin hi zikhare jAtAmoSadhI tAM sukhAvahAm / pratakeMNAva gacchAmi suSeNo'pyevamabravIt // 26 // dvitIyo vizalyakaraNIzabdo guNavacanaH / vizalyAH kriyante'nayeti vizalyakaraNI tAm // 21-24 // tasya buddhirityAdizvokatrayamekA nvayam / prataNa antaHkaraNaprasAdAdinA liGgena / suSeNo'pyevamatravIditi / "dakSiNe zikhare tasya jAtAmopadhimAnaya" iti supaNavacanam syAtkapize nIle " iti vizvaH // 15-18 // AkhyAsyata iti / muhurmuhuH kampamAna hRdayamena mocchvAsaM samANamAkhyAsyate ArUpAsyati ato viSAdaM mA kRthA va iti pUrveNa sambandhaH // 19 // evamiti / atra dvitIyo hanumacchabdaH prazastahanumadracanaH / yadvA hanuzabdo jnyaanvaacii| "jJAnavAna hanumAna svataH" iti| zabdArgave // 20 // zailaM samuciThUlam // 21 // vizalpakaraNImiti / dvitIyo vizalpakaraNIzabdo guNavacanaH / vizalyaH kriyate'nayeti vizalyakaraNI tAm / 2-25 // asminniti / pratati antaHkaraNaprasAdAdiliGgata ityarthaH / suSeNo mAM yathA yathAvada abravIt / ataH asmina zailazikhare sAtAmoSadhi R For Private And Personal Use Only Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org agRhya yadi gacchAmi, punaH suSeNaM praSTumiti bhaavH| doSaH lkssmnnhaaniruupH| vaikavyaM niSpauruSatvam / ante itikaraNena pUrvamanvayaH kaaryH||25-27||iti / saJcintyetyAdilokadvayamekAnvayam / samatolayata udakSipat // 28-30 // rAmAnu0-'lakSmaNAya dadI nasya suSeNaH paramauSadhama' ityetatprakAreNa indrajiyuddha zalpapIDitAnAM agRhya yadi gacchAmi vizalyakaraNImaham / kAlAtyayena doSaH syAdvaiklavyaM ca mahadbhavet // 27 // iti sazcintya hanumAn gatvA kSipraM mahAbalaH / AsAdya parvata zreSTaM triHprakampya gireH ziraH // 28 // phullanAnAtarugaNaM samutpATya mahAbalaH / gRhItvA harizArdUlo hastAbhyAM samatolayat // 29 // sa nIlamiva jImUtaM toyapUrNa nabhassthalAt / ApapAta gRhItvA tu hanumAn zikharaM gireH // 30 // samAgamya mahAvegaH saMnyasya zikharaM gireH / vizramya kiJci ddhanumAna suSeNamidamabravIt // 33 // oSadhiM nAvagacchAmitAmahaM haripuGgava / tadidaM zikharaM kRtsnaM girestasyAhRtaM mayA // 32 // evaM kathayamAnaM taM prazasya pvnaatmjm| suSeNo vAnarazreSTho jagrAhotpATya cauSadhIm // 33 // vismitAstu babhUvuste raNe vAnararAkSasAH / dRSTvA hanumataH karma surairapi suduSkaram // 34 // tataH saMkSodayitvA tAmoSadhI vAnarottamaH / lakSmaNasya dadau nastaH suSeNaH sumahAdyuteH // 35 // sazalyastA samAghrAya lakSmaNaH prviirhaa| vizalyo virujaH zIghramudatiSThanmahItalAt // 36 // tamutthitaM te harayo bhUtalAt prekSya lakSmaNam / sAdhu sAdhviti suprItAH suSeNaM pratyapUjayan // 37 // lakSmaNAdInAM cikitsAM kRtavatA saMgRhItoSadhena muSeNena, saumya zItramito gatvA zailamopadhiparvatamiti hanumatpreSaNamanupapannamiva pratIyate / atra lakSmaNavibhISaNAdicikitsAyAmoSadhijAtaM sarva viniyuktamiti parihArasya vaktuM zakyatve'pi avismaraNazIlasya hanumataH svenaivAcirasthApitaparvataviSayakaM prataNAvagacchAmItyabhidhAnam, triH prakampyotpATanaM ca viruddhamiva pratIyate / / atra parihAro vidvadbhizcintanIyaH // 28 // samAgamyeti / saMnyasya senAmadhye nikSipya // 31-38 // bhayagarachAmi, manAmaharSaliGgena suSeNayathArthavAkyena cAtra mahauSadhi jAnAmItyarthaH // 26-41 // For Private And Personal Use Only Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bha.pa.anavodityAdizlokadvayamekAnvayam // 39-11||naamiti / tAM pratijJA rAvaNaM hatvA vibhIpaNamabhipekSyAmItyevarUpAm // 42 // 43 // nerAzyamiti gaTA .yu.kA. // 30 // nirAzya sItAyAM vijaye copekSAm ||44||n jIvanniti / yAsyate yAsyati // 45 // ahaM tviti / kRtakarmA kRtasaJcAraH // 16 // yadIti / kRtAsa. 101 eohItyabravIdrAmo lakSmaNaM paravIrahA / sasvaje snehagADhaM ca bASpaparyAkulekSaNaH // 38 // abravIcca pariSvajya saumitriM rAghavastadA / diSTayA tvAM vIra pazyAmi maraNAt punarAgatam // 39 // na hi me jIvitanAthaH sItayA cApi lakSmaNa / ko hi me vijayenArthastvayi paJcatvamAgate // 40 // ityevaM vadatastasya rAghavasya mahAtmanaH / khinnaH zithilayA vAcA lakSmaNo vAkyamabravIt // 41 // tAM pratijJA pratijJAya purA satya parAkrama / laghuH kazcidivAsattvo naivaM vaktumihArhasi // 42 // na hi pratijJAM kurvanti vitathA sAdhavo'nagha / lakSaNaM hi mahattvasya pratijJAparipAlanam // 43 // nairAzyamupagantuM te tadalaM matkRte'nagha / vadhena rAvaNasyAdya pratijJAmanu paaly||44|| najIvana yAsyate zatrustava bANapathaM gtH| nardatastIkSNadaMSTasya siMhasyeva mahAgajaH // 45 // ahaM tu vadhamicchAmi zIghramasya duraatmnH| yAvadastaM na yAtyeSa kRtakarmA divAkaraH // 46 // yadi vadhamicchasi rAvaNasya saGkhaye yadi ca kRtAM tvamihecchasi pratijJAm / yadi tava rAjavarAtmajAbhilASaH kuru ca vaco mama zIghramadya vIra // 47 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe vyuttarazatatamaH sargaH // 102 // niyUThAm // 17 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne vyuttarazatatamaH sargaH // 102 // to pratijJAmiti / ' ahaM hatvA dazagrIvaM sapahastaM savAndhavam / rAjAnaM tvAM kariSyAmi laGkAyA rAkSasezvara" ityeSarUpAM pratijJAm // 42-47 // iti zrImahe | zvaratIrthaviracitAya zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM dvajuttarazatatamaH sargaH // 10 // 302 // For Private And Personal Use Only Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org athendrarathamAruhya saGgrAmastrizatatame-lakSmaNenetyAdi / / 1-5 // tata ityAdisAzcokatrayamekAnvayam / kUbaraH yugAdhAradAru / "kUbarastu yugandharaH" itymrH| kAJcanApIDaiH kaanycnaalngkaarH| zvetaprakIrNakeH shvetcaamraiH| "cAmaraMtu prakIrNakam" itymrH| haribhiH hritvrnnaiH| rukmaveNudhvajaH kanakadaNDa lakSmaNena tu tadvAkyamuktaM zrutvA sa raaghvH| sandadhe paravIraghno dhanurAdAya vIryavAn / rAvaNAya zarAn ghorAn visasarja camUmukhe // 1 // athAnyaM rathamAruhya rAvaNo raaksssaadhipH| abhyadravata kAkutsthaM svarbhAnuriva bhAska ram // 2 // dazagrIvo rathasthastu rAmaM vajopamaiH shraiH| AjaghAna mahAghorairdhArAbhiriva toyadaH // 3 // dIptapAvaka saGkAzaiH zaraiH kAJcanabhUSaNaiH / nirbibheda raNe rAmo dazagrIvaM samAhitam // 4 // bhUmau sthitasya rAmasya sthasthasya ca rakSasaH / na samaM yuddhamityAhudevagandharvadAnavAH // 9 // tataH kAJcanacitrAGgaH kiGkiNIzatabhUSitaH / taruNAditya saGkAzo vaiDUryamayakUbaraH // 6 // sadazvaiH kAJcanApIDairyuktaH zvetaprakIrNakaiH / haribhiH sUryasaGkAzaihemajAlavibhU SitaiH // 7 // rukmaveNudhvajaH zrImAna devarAjaratho varaH / devarAjena sandiSTo rathamAruhya mAtaliH // 8 // abhyavarvata kAkutsthamavatIrya triviSTapAt // 9 // abavIcca tadA rAmaM sapratodo rathe sthitH| prAJjalirmAtalikyiM sahasrAkSasya saarthiH|| 10 // sahasrAkSeNa kAkutstha ratho'yaM vijayAya te / dattastava mahAsattva zrIman zatrunibarhaNa // 1 // idamaindra mahaccApaM kavacaM cAgnisannibham / zarAzcAdityasaGkAzAH zaktizca vimalA zitA // 12 // AruhyemaM rathaM vIra rAkSasaM jahi rAvaNam / mayA sArathinA rAjan mahendra iva dAnavAn // 13 // cjH|devraajrth iti / ya iti zeSaH / yo'sti tmaaruhyetyuttrtraanvyH| sandiSTaH coditH||6-8||trivissttpaat svrgaat||9||abrviiceti / pratodaH azvapreraNa kASTham // 10 // sahasrAkSeNetyAdizlokadvayamekAnvayam / idamiti / atra cApAdiSu yathAyogyaM datta ityetalliGgavacanavipariNAmena yojniiym||11-13|| // 1-5 // tata ityAdi sArdhalokavayameka vAkyam / kUbaro pugAdhAradAru / "kUbarastu yugandharaH" ityamaraH // 6 // kAmanApIDe svrnnaalngkaarH| zvetaprakIrNake zucacAmaraiH / "cAmaraM tu prakIrNakam" ityamaraH / harimiH hayaiH eteH devarAjaratho varaH, yo'stIti zeSaH / tamAruhyetyuttareNa sambandhaH // 7-11 // dadamiti / aba For Private And Personal Use Only Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir NI vA.rA.bha. // 3.3 // PAGE zra TI.pu.kA. ityukta iti / samparikramya pradakSiNIkRtya / lokAn lakSmyA virAjayan candraprabhayeva svakAntyA sarvalokAn prakAzayannityarthaH // 14-18 // te dIpta vadanA iti / vyAditAsyAHvyAttAnanAH / bhayAnakAH bhyngkraaH||19|| tairiti / dIptabhogaiH dIptaphaNaiH / "bhogaH sukhe khyAdibhRtAvahezca phaNakAyayoH" ityuktaH samparikramya rathaM samabhivAdya ca / Aruroha tadA rAmo lokAn lakSmyA virAjayan // 14 // tadrabhUvAddhataM yuddhaM tumulaM romaharSaNam / rAmasya ca mahAbAho rAvaNasya ca rakSasaH // 15 // sa gAndharveNa gAndharva daivaM daivena raaghvH| asaM rAkSasarAjasya jaghAna paramAstravit // 16 // astraM tu paramaM ghoraM rAkSasaM rAkSasAdhipaH / sasarja paramakruddhaH puna reva nizAcaraH // 17 // te rAvaNadhanurmuktAH zarAH kAJcanabhUSaNAH / abhyavartanta kAkutsthaM sarpA bhUtvA mahAviSAH // 18 // te dIptavadanA dIptaM vamanto jvalanaM mukhaiH| rAmamevAbhyavartanta vyAditAsyA bhayAnakAH // 19 // tairvAsuki samasparzerdIptabhogairmahAviSaiH / dizazca santatAH sarvAH pradizazca samAvRtAH // 20 // tAn dRSTvA pannagAn rAmaH samApatata Ahave / astraM gArutmataM ghoraM prAduzcakre bhayAvaham // 23 // te rAghavazarA muktArukmapuGkhA shikhiprbhaaH| supaNoH kAJcanA bhUtvA vicaruH sarpazatravaH // 22 // te tAn savAMna zarAn jaghnuH sarparUpAn mahAjavAn / suparNarUpA rAmasya vizikhAH kAmarUpiNaH // 23 // astra pratihate kruddho rAvaNo raaksssaadhipH| abhyavarSattadA rAmaM ghorAbhiH zaravRSTibhiH // 24 // tataH zarasahasreNa rAmamakliSTakAriNam / ardayitvA zaraugheNa mAtaliM pratyavidhyata // 25 // ityamaraH / pradizaH dikkoNAH // 20 // tAn dRSTveti / prAduzcake prayuyuje // 21 // ta iti / zikhiSabhAH agniprbhaaH| suparNAH garuDAH // 22-25 // pUrvazlokasthadattazabdaH etacApAdiSu yathAyogyaM liGgavacanavipariNAmena yojanIyaH // 12 // 13 // samparikramya pradakSiNIkRtya // 14-18 // vyAditAmyA vyAditavadanAH // 19 // 20 // prAduzcakre prayuyuje // 21 // zikhriprabhAH apriprabhAH // 22-25 // // 30 // For Private And Personal Use Only Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cicchedetyAdisArghazlokamekaM vAkyam / ketuM dhvajapaTam / uddizya lakSIkRtya / sthAt sthAvayavadaNDAt // 26-28 // rAmasya tAdRzadazAdarzanena sA tAni divyAni bhaumAni ca vaikRtAnyAha-rAmacandramasamityAdinA / prAjApatyaM nakSatraM prajApatidevatAkanakSatrabhUtAM rohiNIm / budhe rohiNI prApte jaga ciccheda ketumuddizya zareNaikena rAvaNaH / pAtayitvA rathopasthe rathAt ketuM ca kAJcanam / aindrAnapi jaghAnAzvAna zara jAlena rAvaNaH // 26 // taM dRSTvA sumahatkarma rAvaNasya durAtmanaH / viSedurdevagandharvA dAnavAzcAraNaiH saha // 27 // rAmamArtaM tadA dRSTvA siddhAzca paramarSayaH / vyathitA vAnarendrAzca babhUvuH savibhISaNAH // 28 // rAmacandramasaM dRSTvA grastaM rAvaNarAhuNA / prAjApatyaM canakSatra rohiNI zazinaH priyAm // 29 // samAkramya budhastasthau prajAnAmazubhA vahaH // 30 // sadhUmaparivRttormiH prajvalaniva sAgaraH / utpapAta tadA kruddhaH sTazaniva divAkaram // 33 // zastra vaNaH suparuSo mndrshmidivaakrH| adRzyata kabandhAGka: saMsakto dhUmaketunA // 32 // kosalAnAM ca nakSatra vyaktamindrAgnidaivatam / AkramyAGgArakastasthau vizAkhAmapi cAmbare // 33 // dazAsyo viMzatibhujaH pragRhIta zarAsanaH / adRzyata dazagrIvo mainAka iva parvataH // 34 // nirasyamAno rAmastu dazagrIveNa rakSasA / nAzanodabhi sandhAtuM sAyakAn raNamUrdhani // 35 // sa kRtvA bhrukurTi kruddhaH kiMcit saMraktalocanaH / jagAma sumahAkrodhaM nirdahanniva cakSuSA // 36 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe zyuttarazatatamaH sargaH103 tpIDA bhavatIti bhAvaH // 29-31 // zastravarNa iti / zastravarNaH asizyAmaH // 32 // kosalAnAmiti / kosalAnAm ikSvAkUNAm / vizAkhAyA stanakSatratvametatkANDacaturthasarge darzitam // 33 // 34 // nirasyamAna iti / abhisandhAtuM dhanuSyAropayitum // 35 // athetaddarzanena rAmako ketumuddizya lakSIkRtya, ketuM cicchedetyarthaH / rathAta rathAvayaSakenudaNDAt ketuM pAtayitvA / yadvA keturUpaM daNDaM rathAta rathopasthe pAtapitvA // 26-28 // rAmastha tAhagdazAdarzanena sAtAni divyAni bhaumAni ca vaikRtAnyAha-rAmacandramasaM dRSTvetyAdinA / prAjApatyaM ca nakSatra prajApatidevatyanakSatramatA rohiNIm // 29-31 // zastravarNaH asiyAmaH // 32 // indrAgnidevataM vizAkhAnakSatramiti sambandhaH // 33-35 // kruddhaH sa rAmaH / sumahAkrodha jagAma sumahAkrodhaprAptI svajanAtirbhUta For Private And Personal Use Only Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. TI.pu.kA. // 30 // sa0107 darzayati-sa kRtveti // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne vyuttarazatatamaH sargaH // 103 // atha rAvaNasya zUloddharaNaM catuHzatatame-tasyetyAdi // 1 // 2 // khagAzceti / autpAtikAni utpAtasUcakAni / nardantaH garjantaH // 3 // 4 // tasya kruddhasya vadanaM dRSTvA rAmasya dhiimtH| sarvabhUtAni visuH prAkampata ca medinI // 1 // siMhazArdUlavAna zailaH saJcacAla caladrumaH / babhUva cAtikSubhitaH samudraH saritAM patiH // 2 // khagAzca kharanirghoSA gagane paruSA ghnaaH| autpAtikAni nardantaH samantAt prickrmuH||3|| rAmaM dRSTvA susaMkruddhamutpAtAMzca sudAruNAn / vitresuH sarva bhUtAni rAvaNasyAbhavadbhayam // 4 // vimAnasthAstadA devA gandharvAzcamahoragAH / RSidAnavadaityAzca garutmantazca khecarAH // 5 // dadRzuste mahAyuddhaM lokasaMvartasaMsthitam / nAnApraharaNairbhImaiH zarayoH samprayuddhayatoH ||6||uucuH surAsurAH sarve tadA vigrahamAgatAH / prekSamANA mahadyuddhaM vAkyaM bhaktyA prahRSTavat // 7 // dazagrIvaM jayetyAhurasurAH samavasthitAH / devA rAmamathocuste tvaM jayeti punaH punH||8|| vimAnasthA ityAdizlokadvayamekAnvayam / lokasaMvartasya pralayasyeva saMsthitaM saMsthAnaM yasya tattathoktam // 5 // 6 // vigrahamAgatAH vigrahaM yuddhm| uddizya AgatAH, yuddhaM draSTumAgatA ityarthaH / yadvA vigrahamAgatAH rAmarAvaNapakSapAtAt parasparaM kalahAyamAnA ityrthH| bhaktyA prekSamANAHsantaH prahRSTavadvAkyamUcuriti sambandhaH // 7 // tadvAkyaM vivicya darzayati-dazagrIvamiti / yadyapyasurANAmapi rAvaNo bAdhakaH tathApi devAnAmatizayo mA parItyaM rAvaNasya parAkramaJca nimittam // 36 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattva yuddhakANDavyAkhyA yuttarazatatamaH sargaH // 10 // 1 // 2 // khagAzceti / autpAtikAni utpAtasUcakAni // 3 // 4 // vimAnasthA iti sArdhamekaM vAkyam / lokasaMvartasya saMsthitaM saMsthAnaM yasya tattathoktam // 5 // 6 // vigrahamAgatAH ma0-uttaravandhena sahakaH khaNDaH ekonasaptatilaukAmA sarga iti kecidAtuH / sAntimalokatAdibhedasya prAyikatvAt 'tapa kuvasva' iti sarmaprArambhapayamiti kecit // 1 // yadyapi pUrva surAkSarAal cApa surAsurA // 304 // iti samIraNAddevA rAmamayocAraiti pUrva devAH pUrvadevAstu tadanantaramudAhartavyAH / tathApi teSAM bAhulyAcadyAmAyA naiphalyAnirdezamAtreNa mAnanIyatAmipreNanAdA prathamato nirdezaH / tatrApi sAdhavo'surAH rAmapakSa pAtinaH santIti vizeSayotanAya myutkramanirdezazceti vA rAmaparAjayarUpo vyutkamo na, apitu nirdezamAtra iti bApanApa vA'yaM nirdeza iti jJeyam // 8 // For Private And Personal Use Only Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir bhUdityasyayA rAvaNaM vardhayantIti bodhyam // 8 // etasminnantara ityAdizlokacatuSTayamekAnvayam / rAghavasya kodhAt rAghavaviSayakodhAt / praharaNam / Ayudham, spRzan parAmRzan / kiM vedAnI grahItumucitAmati kSaNaM cintayanityarthaH / kUTaiH zikharAkArairayaHzaGkubhiH, citaM yuktamityarthaH / atiraudraM / etasminnantare krodhAdAghavasya sa rAvaNaH / prahartukAmo duSTAtmA sTazana praharaNaM mahat // 9 // vajasAraM mahAnAdaM sarva zatrunibarhaNam / zailazRGganibhaiH kUTaizcitaM dRSTibhayAvaham // 10 // sadhUmamiva tIkSNAgraM yugAntAnicayopamam / atiraudramanAsAdyaM kAlenApi durAsadam // 11 // trAsanaM sarvabhUtAnAM dAraNaM bhedanaM tadA / pradIptamiva roSeNa zUlaM jagrAha rAvaNaH // 12 // tacchUlaM paramakruddho madhye jagrAha vIryavAn / anekaiH samare zarai rAkSasaiH privaaritH||13|| samudyamya mahAkAyo nanAda yudhi bhairavam / saMraktanayano roSAt svasainyamamiharSayan // 14 // pRthivIM cAntarikSaM ca dizazca pradizastathA / prAkampayattadA zabdo rAkSasendrasya dAruNaH // 15 // atinAdasya nAdena tena tasya durA tmanaH / sarvabhUtAni vitresuH sAgarazca pracukSubhe // 16 // sa gRhItvA mahAvIryaH zUlaM tadrAvaNo mahat / vinadya sumahA nAdaM rAmaM paruSamabravIt // 17 // zUlo'yaM vajasAraste rAma rossaanmyodytH| tava bhrAtRsahAyasya sadyaH prANAn hariSyati // 18 // rakSasAmadya zUrANAM nihatAnAM camUmukhe / tvAM nihatya raNazlAghina karomi tarasA samam / tiSThe dAnI nihanmi tvAmeSa zUlena rAghava // 19 // raudraM zUlamativartamAnam / anAsAdyaM zatrubhirapradhRSyam / kAlena yamena / dAraNaM kakacavat kRntanam / bhedanam dvidhAkaraNam / duSTAtmA rAvaNaH rAghavasya krodhAt prahartukAmaH mahatpaharaNaM spRzan san vajrasAratvAdiviziSTaM zUlaM roSeNa pradIpta iva sthito rAvaNo jagrAheti sambandhaH // 9-16 // vinadyeti / pUrva zUlodyamanajanitotsAhakRto nAda uktaH / iha prakSepajanitotsAhakRto nAda iti vivekaH // 17 // 18 // rakSasAmityAdisArdhazcokamekAnvayam / rAmarAvaNapakSapAtAtpurAsurAzca parasparaM kalahAyamAnA ityrthH||7-18|| rakSasAmiti / tvAM nihatya nihatAnA rakSasAM samaM kariSyAmi, rakSobhissama krissyaamiityrthH|| For Private And Personal Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 305 // sa010 tvAM vinihatya rakSobhiH samaM kariSyAmItyarthaH / "tulyAGkaH-" ityAdinA SaSThI // 19 // 20 // taditi / vidyujjvAlA vidyutsadRzajvAlA ||21-28ttii .yu.kA. evamuktvA sa cikSepa tacchUlaM raaksssaadhipH||20|| tadrAvaNakarAnmuktaM vidhujjvAlAsamAkulam / aSTaghaNTaM mahAnAdaM viyadgatamazobhata // 23 // tacchUlaM rAghavo dRSTvA jvalantaM ghoradarzanam / sasarja vizikhAn rAmazcApamAyamya vIryavAna // 22 // ApatantaM zaraugheNa vArayAmAsa rAghavaH / utpatantaM yugAntAgniM jalaugheriva vaasvH||23|| nirdadAha sa tAn bANAn raamkaarmuknissRtaan| rAvaNasya mahAzUlaH pataGgAniva pAvakaH // 24 // tAn dRSTvA bhasmasAdabhUtAn zUla saMsparzacUrNitAn / sAyakAnantarikSasthAna rAghavaH krodhamAharat // 25 // sa tAM mAtalinA''nItA zaktiM vAsavanirmi tAm / jagrAha prmkruddhoraaghvorghunndnH||26||saa tolitA balavatA shktighnnttaakRtsvnaa| namaHprajvAlayAmAsa yugAntolkeva saprabhA // 27 // sA kSiptArAkSasendrasya tasmin zUle papAta ha / bhinnaH zaktyA mahAn zUlo nipapAta htdyutiH|| 28 // nirvibheda tato bANairhayAnasya mahAjavAn / rAmastIkSNairmahAvegairvajrakalpaiH zitaiH shraiH||29|| nirvibhedorasi tato rAvaNaM nizitaiH zaraiH / rAghavaH paramAyatto lalATe patribhitribhiH // 30 // nirbibhedeti / bANaiH zabdAyamAnaH / "aNa bANa zande" ityasmAt pacAdyaca / bANazabdaH zarabhedasaMjJetyapyAhuH // 29 // nivibhedorasi tata iti / / lo'yaM vajasAra inyAdisArdhazlokadvayasya vAstavArthastu-mayA udyataH me zalaH tava bhrAtRsahAyasya dhAtre lakSmaNAya sahAyasya vAnarasamUhasyetyarthaH / sadhaH prANAna hariSyatIti smbndhH| rakSasAmityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / zUre satyapi eSo'haM tvAM na nihanmi ataH tvaM tiSTha, kintu tvA nihatya AgatyetyarthaH / "hana hiMsAgatyoH" iti dhAtorayamarthaH / nihatAnA zUrANAM rakSasAm / tRtIyA sssstthii| samaM karomi, vAnarAniti zeSaH / nihatarAkSasapratIkArArtha vAnarAn haniSyAmIti bhAvaH // 19 // 20 // taditi / vidyajvAlAsamAkulaM vidyutsahazajvAlA vidyajvAlA: tAmiAptam // 21-28 // nirvibhedeti / bANaiH bANavadbhiH, zabdAyamAna 3.5 // rityarthaH // 29 // patribhiH patravadbhiH // 30 // sammaH tirmahAvegairvANavadbhirajilagaiH / iti pAThaH / bANavadbhiH "vaNa zabde vANenyeke" ityuktaH zamdApamAnaiH / bANavadriH kecitpradhAneSu sAkSAjyAvisRSTeviSu tempo'pi rAmamAhAtmyena nissaranti vANa / iti vANAnAM vANacacca sambhavatIti vA tayoktiH // 29 // For Private And Personal Use Only Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir patribhitribhiriti prayogabhedAnna punruktiH| patribhiH patravadbhirityeke // 30 // sa iti / samUhasthaH yuddhasthaH // 31 // sa rAmabANairiti / samAje yuddhe // 32 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturuttarazatatamaH sargaH // 10 // sa zaraibhinnasarvAGgo gaatrprsutshonnitH| rAkSasendraH samUhasthaH phullAzoka ivAbabhau // 31 // sa rAmabANairabhividdhagAtro nizAcarendraHkSatajAgAtraH / jagAma khedaM ca samAjamadhye krodhaM ca cakre subhRzaM tadAnIm // 32 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe caturuttarazatatamaH sargaH // 104 // sa tena tu tathA krodhAt kAkutsthenArdito raNe / rAvaNaH samarazlAghI mahAkrodhamupAgamat // 1 // sa dIptanayano roSA cApamAyamya vIryavAn / abhyardayat susaMkruddho rAghavaM paramAhave // 2 // bANadhArAsahasrestaiH sa toyada ivAmbarAt / rAghavaM rAvaNo vANaistaTAkamiva pUrayat // 3 // pUritaH zarajAlena dhanurmuktena sNyuge| mahAgiririvAkampyaH kAku tstho na prakampate // 4 // sa zaraiH zarajAlAni vArayan samare sthitH| gabhastIniva sUryasya pratijagrAha vIryavAna // 5 // tataH zarasahasrANi kSiprahasto nizAcaraH / nijaghAnorasi kruddho rAghavasya mhaatmnH||6|| sa zoNita samAdigdhaH samare lkssmnnaagrjH| dRSTaH phulla ivAraNye sumahAna kiNshukdrumH||7|| zarAbhighAtasaMrabdhaHso'pi jagrAha sAyakAn / kAkutsthaH sumahAtejA yugAntAdityatejasaH // 8 // atha zrAntasya rAvaNasya sUtena sthApavAhanaM paJcazatatame sa tu tenetyAdi // 1 // 2 // bANadhAreti / bANadhArAsahasraiH hetubhiH, toyada iva rAvaNaH, Kau 31 // 32 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyo caturuttarazatatamaH sargaH // 104 // 1 // 2 // bANadhAreti / amparAtoyada iva sa rAvaNaH taTAkamiva toyaiH, vANaiH vANanti zabdAyanta iti vANAH teH bANadhArAsahasraH rAghavaM pUrayata apUrayaditi sambandhaH // 3-8 // For Private And Personal Use Only Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI.rA.bhU. // 306 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / taiH dhArAbhUteH vANaiH, taTAkamiva rAmaM pUrayat apUrayat // 3--8 // tata iti / anyonyaM nopAlakSayatAmityanvayaH // 9 // 10 // mama ajJAnAt mamA darzanAt svadavivekAditi vA / te tvayA // 11 // 12 // strISviti / kApuruSaM kApuruSasambandhi || 13 || 14 || zUreNetyAdi sopahAsoktiH // 15 // tato'nyonyaM susaMrabdhAvubhau tau rAmarAvaNau / zarAndhakAre samare nopAlakSayatAM tadA // 9 // tataH krodhasamAviSTo rAmo dazarathAtmajaH / uvAca rAvaNaM vIraH prahasya paruSaM vacaH // 10 // mama bhAryA janasthAnAdjJAnAdrAkSasAdhama hRtA te vivazA yasmAttasmAttvaM nAsi vIryavAn // 11 // mayA virahitAM dInAM vartamAnAM mahAvane / vaidehIM prasabhaM hRtvA zUro'hamiti manyase // 12 // strISu zura vinAthAsu paradArAbhimarzaka / kRtvA kApuruSaM karma zUro'hamiti manyase // 13 // bhinnamaryAda nirlajja cAritreSvanavasthita / darpAnmRtyumupAdAya zUro'hamiti manyase // 14 // zUreNa dhanadabhrAtrA balaiH samuditena ca / zlAghanIyaM yazasyaM ca kRtaM karma mahattvayA // 15 // utsekenAbhipannasya garhitasyA hitasya ca / karmaNaH prApnuhIdAnIM tasyAdya sumahat phalam // 16 // zUro'hamiti cAtmAnamavagacchasi durmate / naiva lajjA'sti te sItAM corakhada vyapakarSataH // 17 // yadi matsannidhau sItA dharSitA syAttvayA balAt / bhrAtaraM tu kharaM pazyestadA matsAyakairhataH // 18 // diSTvA'si mama duSTAtmaMzcakSurviSayamAgataH / adya tvAM sAyakai stIkSNairnayAmi yamasAdanam // 19 // adya te maccharaizchinnaM ziro jvalitakuNDalam / kravyAdA vyapakarSantu vikIrNa raNapAMsuSu // 20 // utsekena garveNa // 16-19 // adya ta iti / ziro jvalitakuNDalamityanena tadAnImantakAle rAvaNa ekaziraskaH sthita iti gamyate // 20 // tata iti / anyonyaM nopAlakSayatAmiti sambandhaH // 9 // 10 // ajJAnAt avivekAt / vivazA mamAdarzanAditi bhAvaH // 11-14 // zureNetyAkSepoktiH / | karma kApuruSasambandhi zlAghanIyamityAdi vyatirekoktiH // 15 // abhipatrasya anuSThitasya // 16-20 // For Private And Personal Use Only TI.pu.kI. sa0 [105 // 306 // Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tarSaH pipAsA / zarazalyAntarotthitaM zarazalyakSatavivarAdutthitamityarthaH // 21-26 // rAghavAta rAghavasya / vibhaktivyatyaya aarssH| vighUrNahRdayaH bhrAnta hRdayaH // 27 // yadA cetyAdizvokatrayamekAnvayam / yadA zastraM nArebhe zastraM na prayuktavAn / zarAsanaM ca na vyakarSat / yadA ca vikRvena vivazena, anta | nipatyorasi gRdhrAste kSitau kSiptasya rAvaNa / pibantu rudhiraM tarSAccharazalyAntarotthitam // 21 // adya madrANa bhinnasya gatAsoH patitasya te / karSantvantrANi patagA garutmanta ivoragAn // 22 // ityevaM saMvadana vIro rAmaH zatrunibarhaNaH |raaksssendrN samIpasthaM zaravarSeravAkirat // 23 // babhUva dviguNaM vIrya balaM harSazca saMyuge / rAmasyAstravalaM caiva shtronidhnkaakssinnH||24|| prAdurbabhUvurastrANi sarvANi viditAtmanaH / praharSAcca mahAtejAH zIghrahastataro'bhavat // 25 // zubhAnyetAni cihnAni vijJAyAtmagatAni sH| bhUya evArdayadrAmo rAvaNaM rAkSasAntakRt // 26 // harINAM cAzmanikaraiH zaravarSazca rAghavAt / hanyamAno dazagrIvo vighUrNahRdayo'bhavat // 27 // yadA ca zastraM nArebhena vyakarSa ccharAsanam / nAsya pratyakarodrIya vikuvenAntarAtmanA // 28 // kSiptAzcApi zarAstena zastrANi vividhAni ca / na raNArthAya vartante mRtyukAle'bhivartataH // 29 // sUtastu rathanetA'sya tadavasthaM samIkSya tam / zanairyuddhAdasambhrAnto rathaM tasyApavAhayat // 30 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye. zrImayuddhakANDe paJcottarazatatamaH sargaH // 105 // rAtmanA manasA hetunA, asya rAmasya vIrya skhavIryaM ca na pratyakarot na prtijghaan| tena rAvaNena kSiptAH zarA api vividhAni zastrANi ca na raNArthAya Kvartante chedanabhedanAdiraNaprayojanaM kartuM yadA nAzakuvan / tadA mRtyukAle / abhivartataH abhivartamAnasya asya rAvaNasya, rathanetA sUtaH asambhrAnta san tadavasthaM pUrvoktAvasthaM rAvaNaM samIkSya tasya rathaM yuddhAt yuddhasthalAt, zanaiH apavAdayat apAvAiyat, anyatrAnayaditi yojanA // 28-30 // nipatyeti / tarSAt pipAsayA / bANazalyAntarotthitaM bANazalyakSatavivarotthitam // 21-23 // akhabalam atrabalaviSayasmaraNaM dviguNaM babhUvetyarthaH On 24-26 // rAghavAt rAghavasya / vipUrNahRdayo vihalahadayaH // 27 // yadA cetyAdilokatrayamekaM vAkyam / viklavena vivazena / zakhaM zakhaprayogaM nAre meM sA-mRtaH " sArathI radhikaM rakSesamprApte prANasaGkaTe " ityAktilamaryAdAveditRsvAntarAtmapreritaH / rathanetA sArathiH / " sUtaH prasUte prerite'pi ca " iti vizvaH // 20 // For Private And Personal Use Only Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org vA.rA.bha.vi rAmAnujIyam-padetyAdi / zastraM na prAyuGga, na raNArthAya vartante. chedanabhedanAdiraNaprayojanaM kartuM yadA nAzalabana tadA sUtastasya rathamapadAhayaditi sambandhaH // 28-30 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcottarazatatamaH sargaH // 105 // // 307|| sa tu mohAt susaMkruddhaH kRtaantblcoditH| krodhasaMraktanayano rAvaNaH mUtamabravIt // 1 // hInavIryamivAzaktaM pauruSeNa vivarjitam / bhIruM laghumivAsattvaM vihInamitra tejasA // 2 // vimuktamiva mAyAbhirakhaurava bahiSkRtam / mAmavajJAya durbuddhe svayA buddhyA vicessttse||3||kimrthN mAmavajJAya macchandamanavekSya ca / tvayA zatroH samakSaM meratho 'ympvaahitH||4|| tvayA'dya himamAnArya cirakAlasamArjitam / yazo vIrya ca tejazca pratyayazca vinaashitH||5|| zatroH prakhyAtavIryasya raJjanIyasya vikramaiH / pazyato yuddhalubdho'haM kRtaH kApuruSastvayA // 6 // yastvaM rathamima mohAt na codahasi durmate / satyo'yaM pratitoM me pareNa tvamupaskRtaH // 7 // atha rAvaNarathapratyAnayanaM Sadazatatame sa tu mohAdityAdi / mohAt avivekAt // 1 // hInavIrya mivetyAdizokadvayamekAnvayam / yatra yatra iva zabdo nAsti tatra ttraanupcniiyH| dInavIyamiva hInabalamiva / azaktamiva nirutsAhamiva / asattvamiva adhIramiva / tejasA paribhavAsahanena // 2 // 3 // macchanda madabhiprAyam / "vazAbhiprAyayozchandaH" ityamaraH // 1 // pratyayaH rAvaNasya yudhi palAyanaM nAstIti sarveSAM vizvAsaH / vinAzita ityasya yazaAdiSu liGgavipariNAmaH // 5 // zatroH pazyataH zatrI pazyati // 6 // yaH novahasi abhimukhaM na prApayasi. kiM tvapavAhayasi / sa tvam upaskRtaH prennotkocaadinaa| zarAsanaM ca na pyakarSata / asya rAmasya vIrya svavIrya ca na pratyakarota na pratijadhAna / tena rAmeNa / rAvaNArthAya rAvaNasyArthAya nivRttaye parAjayAya kSiptAH zarAzca yadA vartante nadA mRtyukAle'bhivartataH asya rAvaNaspa sUtaH rathamapavAhayaditi sambandhaH // 28-30 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAruyAyAM pakSottarazatatamaH sargaH // 105 // sa viti / mohAta avivekAt // 1 // hInavIryamiva hInavikramamiva / azaktamiva nirutsAhamiva / asatvamiva alpavalamiva / tejasA parAmibhavasAmadhna / vihInamiveti iyazasya satra smbndhH||2||3|| gacchandaM madabhiprAyam // 4||prtyyH rAvaNasya yudhi palAyanaM| nAstIti sarveSAM vizvAsaH // 5 // zatroH pazyanaH sataH tvayA ahaM kApurUSaH kutsitapuruSaH kRtH||6|| upaskRnaH uskocAdinA vazIkutaH / tarkaH uhaH // 7 // Raon For Private And Personal Use Only Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | vazIkRta ityayaM pratitarkaH satyaH pratibhAti // 7 // na hIti / na tvayaitat svanuSThitamiti / tvayA'nuSThitametat na tu svanuSThitaM tat // 8 // adhyu | pitaH sahavAsI, suhRditi yAvat / upadhayopasarpito vA / guNAH satkArAH // 9 // 10 // rAmAnu0 nivartayeti / yadi vA'dhyuSito vAsi, cirakAlaM matsamIpa iti na hi tadvidyate karma suhRdo hitakAMkSiNaH / ripUNAM sadRzaM caitanna tvayaitat svanuSThitam // 8 // nivartaya rathaM zIghraM yAvannopaiti me ripuH / yadi vA'dhyuSito vA'si smaryante yadi vA guNAH // 9 // evaM paruSamuktastu hitabuddhirabuddhinA / abravIdrAvaNaM sUto hitaM sAnunayaM vacaH // 10 // na bhIto'smi na mUDho'smi nopajapto'smi zatrubhiH / na pramatto na nisneho vismRtA na ca satkriyA // 11 // mayA tu hitakAmena yazazca parirakSatA / snehapraskannamanasA priyamitya priyaM kRtam // 12 // nAsminnarthe mahArAja tvaM mAM priyahite ratam / kazcillaghurivAnAryo doSato gantumarhasi // 13 // zrUyatAM tvabhidhAsyAmi yannimittaM mayA rathaH / nadIvega ivAbhoge saMyuge vinivartitaH // 14 // zramaM tavAva gacchAmi mahatA raNakarmaNA / na hi te vIra saumukhyaM praharSa vopadhAraye // 15 // zeSaH / smaryante yadi vA guNAH, manniSThA upakartRtvAdiguNAH smaryante yadi // 9 // // na bhIto'smIti / nopajaptaH upajApaM bhedaM na gamitaH / " bhedopajApau " ityamaraH | // 11 // 12 // asminnarthe sthaapvaahnruupe'rthe| kazcit kutrApi kule jAtaH / laghuH alpabuddhiH / anAryaH duSTahRdaya iva, mAM doSataH gantuM jJAtuM nArhasi | gatyarthA jJAnArthAH // 13 // yannimittaM yatkAraNAt / "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM prAyadarzanam" iti prathamA / nadIti / Abhoge unnatapradeze / AbhogA | nadIvega iva rathaH saMyugAdvinivartita ityarthaH / Abhoge saMyuga ityatra vibhaktivyatyayaH // 14 // zramamiti / saumukhyaM sumukhatvam tanmUlaM praharSam // 15 // nava hitakAGkSiNaH suhRdaH karma na, kintu ripUjAM sadRzaM caitat ataH na tvayaitatsvanuSThitam svAnuSThitametatsuSnuSThitaM na bhavatItyarthaH // 8 // yadivA'dhyuSitazcAsi cirakAlaM matsamIpa ityarthaH / smaryante yadi vA guNAH upakartRsvAdimatriSThA guNAH smaryante // 1 // 10 // nopajaptaH upajApaM bhedaM na gamitaH / "bhedopajApAvupadhA" ityamaraH // 11 // snehapraskannamanasA snehArdrahRdayena // 12 // priyahite rataM mAM kacidanArya iva doSataH gantuM nAIsi mayi doSadRSTiM kartuM nAIsItyarthaH // 13 // yanimittaM yasmAtkAraNAt nadIvegavAmbhobhiH candrodayAdinA pravRddhasamudrodakairnadIvega iva yuddhAdrathaH vinivartinaH pratinivartitaH tat zrUyatAmiti sambandhaH / nadIvega davA bhoga iti pAThe Abhoge parvatAdyunnatapradeze nadIvega ivetyarthaH // 14 // raNakarmaNA yuddhena // 15 // 16 // For Private And Personal Use Only Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir vA.rA.ma.zaratheti / atra Asanniti shessH|| 16 // abhipatreSu AvirbhUteSu satsu / apradakSiNaM pratikUlam // 17 // nimittAni kimarthaM tvayA vicAraNIyAnI TI.e.kA. 1308 // tyata Ai-dezetyAdinA / zlokatrayamekAnvayam / lakSaNAni zubhAzubhanimittAni / iGgiAni mukhaprasAdavaiguNyAdIni / dainyam anutsAhaH / sthalAni sa0 unntprdeshaaH| nimrAni avntprdeshaaH| samAni sarvatra smprdeshaaH| viSamANi ninonntprdeshaaH| yuddhakAla iti pUrvoktAnuvAdaH / antrdrshn| rathodvahanakhinnAzca ta ime rathavAjinaH / dInA dharmaparizrAntA gAvo varSahatA iva // 16 // nimittAni ca bhUyiSThaM yAni prAdurbhavanti nH| teSu teSvabhipanneSu lakSayAmyapradakSiNam // 17 // dezakAlau ca vijJeyau lakSaNAnIGgitAni ca / dainyaM khedazca harSazca rathinazca balAbalam // 18 // sthalanimnAni bhUmezca samAni viSamANi ca / yuddhakAlazca vijJeyaH parasyAntaradarzanam // 19 // upayAnApayAne ca sthAnaM pratyapasarpaNam / sarvametadrathasthena jJeyaM rathakuTu mbinA // 20 // tava vizramahatozca tathaiSAM sthavAjinAm / raudraM varjayatA khedaM kSamaM kRtamidaM mayA // 21 // na mayA svecchayA vIra ratho'yamapavAhitaH // 22 // dRzyata iti darzanaM, draSTavyam / draSTavyaM randhamityarthaH / antaradarzanaM randhradarzanaM kartavyamityadhyAhAro vA / upayAnaM samIpagamanam / apayAnaM pAvato gamanam / sthAnaM sthairyeNAvasthAnam / pratyapasarpaNam abhimukhasthityA pRSThato'pasaraNam / sthakuTumbinA sArathinA // 18-20 // tavetyAdisAyaloka praadurbhvntiiti| teSu neSvabhipanneSu abhibhUteSu satsu saH abhadakSiNaM pratikUlaM lakSayAmIti sambandhaH // 17 // na tu tAvadetAni zramAdinimittAni, tadetatpUrayetyA meM zaGkAyAmAha-dezakAlAviti / lakSaNAni anazastramayogamAndyAdIni / yadvA zubhAzubhanimittAni / iGgitAni mukhahastAdivaivAdIni lakSaNeneGgitena / denyamanu sAhaH / sthalanimnAni viSamANi rathacakranimnonnatAvasthAnahetubhUtapradezAH / antaradarzanaM tIvraprahArAya chidradarzanam / upayAnApayAne ca upayAnaM samIpagamanam apayAnaM paJcAgamanam, sthAnaM sthairyeNAvasthAnam / apasarpaNam abhimukhasthinyA dRSTino'pasaraNam / rathakuTumbinA rathanirvAhakena sArathinA // 18-20 // tavevyAdisArdham / // 308 // For Private And Personal Use Only Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ekAnvayaH / tathA vAjinAM vizramaheto zvetyanvayaH / raudraM dussaham / varjayatA apanayatA / hetau zatRpratyayaH / kSamaM yuktam / svecchayA apanayananimittaM vinA // 21 // 22 // bhartRnehetyardham / mayA yatkRtaM tadidaM bhartRsnehaparItenaiva kRtamityarthaH // 23 // AjJApayeti / yathAtattvaM yat kAryasvarUpaM bhartRsnehaparItena mayedaM yatkRtaM vibho // 23 // AjJApaya yathAtattvaM vakSyasyariniSUdana / tatkariSyAmyahaM vIra gatAnRNyena cetasA // 24 // santuSTastena vAkyena rAvaNastasya sAratheH / prazasyainaM bahuvidhaM yuddhalubdho'bravIdidam // 25 // rathaM zIghramimaM sUta rAghavAbhimukhaM kuru / nAhatvA samare zatrUna nivartiSyati rAvaNaH // 26 // evamuktvA tatastuSTo rAvaNo rAkSasezvaraH / dadau tasmai zubhaM hyekaM hastAbharaNamuttamam // 27 // zrutvA rAvaNavAkyaM tu sArathiH saMnyavartata // 28 // tato drutaM rAvaNavAkyacoditaH pracodayAmAsa hayAn sa sArathiH / sa rAkSasendrasya tato mahArathaH kSaNena rAmasya raNAgrato'bhavat // 29 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe SaDuttarazatatamaH sargaH // 106 // vakSyasi tattathA gatAnRNyena AnRNyaM gatena, AnRNyaM kartavyamiti kRtasaGkalpena / cetasA manasA kariSyAmi || 24 || 25 || rathamiti / nivartiSyati | nivartiSyate // 26-28 // tata iti / mahAMzcAsau rathazca mahAratha iti vigrahaH // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne SaDuttarazatatamaH sargaH // 106 // raudraM dussahaghaTakam, varjayatA apanayatA / helo zatpratyayaH / kSamaM yuktam / svecchayA nimittaM vinA ratho'yaM nApavAhitaH // 21 // 22 // bhartRsneheti / mayA yatkRtaM tadidaM bhartRsnehaparItena kRtamityarthaH // 23 // yathAtattvaM yatkAryasvarUpam / gatAnRNyena prekSitAnRNyena cetasA kariSyAmItyaryaH // 24-29 // iti zrImahezvaratIrtha | viracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM SaDuttarazatatamaH sargaH // 106 // 229 For Private And Personal Use Only Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahave Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir rA.ma. // 309 POSTAR athAdityahRdayopadezaH / tato yuddhaparizrAntamityAdiyokadvayamekAnvayam / raNaM dRSTaM devataiH samAgamya AgataH devataiH sahAgataH agastyaH, yuddhapAra TI.yu.kA. zrAntam upasthitaM rAvaNaM dRSTvA kathamenaM paratvaprakaTanaM vinA jeSyAmIti cintayA sthitaM cintayantaM ca rAmaM dRSTvA upAgamyAbravIt // 1 // 2 // rAma / / rAmetyAdizvokatrayamekAnvayam / rAmasya cintAviSTatvAt svAdarAtizayAtkAryatvarayA ca dviruktiH / mahAbAho ityanena pUrvakRtaparAkramaprakaTanam / / sanAtanaM vedavannityam / guhyaM rahasyaM zRNu // 3 // tadeva rahasyamAha-AdityahRdayamityAdi / Adityasya hRdayam AdityamanaHprasAdakamityarthaH / puNyaM ||aadityhRdypraarmbhH|| tato yuddhaparizrAntaM samare cintayA sthitam / rAvaNaM cAgrato dRSTvA yuddhAya samupasthitam // 1 // devataizca samAgamya draSTumabhyAgato raNam / upAgamyAbravIdrAmamagastyo bhagavAnRSiH // 2 // rAma rAma mahAbAho zRNu guhyaM sanAtanam / yena sarvAnarIna vatsa samare vijayiSyasi // 3 // AdityahRdayaM puNya sarvazatruvinAzanam / jayAvahaM japennityamakSayyaM paramaM zivam // 4 // sarvamaGgalamaGgalyaM sarvapApapraNAzanam / cintAzokaprazamanamAyurvardhanamuttamam // 5 // paThatAM puNyavardhakam / sarvazatruvinAze'pi tulyAyavyayanyAyena kasyacinna jayaH syAt, na tathA bhavatIdamityAha-jayAvahamiti / akSayyam akSayyaphala kam / paramaM zivam, paramapAvanam // 4 // tani0-Adityazabdena tanmaNDalamucyate / " ya eSo'ntarAditye hiraNmayaH puruSo dRzyate" ityatrAdityazabdavat / tasya hRdayamantaH tanmaNDalamadhyavartI puruSaH / yadvA AdityaH sUryaH tasya hRdayaM hRtam / "aya paya gatI" iti dhaatuH| "pa Aditye tiSThan / ya AdityamantarI yamayAta" ityAdizruteH / tatpratipAdakaM stotrmityrthH|| 4 // sarvamaGgalamaDalyam sarvamaGgalAnAmapi maGgalam / "maGgalAnAM ca maGgalam" itivat / svArtha ptprtyyH|| tato yuddhaparizrAntamityAdi lokadvayameka vAkyam / raNaM puddhaM draSTuM devatesaha samAgamyAgato'gastyaH tatassarvAnapuddhaparizrAntasya rAvaNasya raye sUtena / 1.raNAdyadvAdapanIne sati tadanantaraM prodyati ca bhAskare pajaparizrAnta samare cintayA sthitaM rAvaNavadhopAyacintayopalakSitaM rAmam / apratassamanantarakAla yur3Aya yuddhaM kartuM samupasthitaM rAvaNaM ca dRSTA tadA tasmin kAle rAvaNamayaiva jeSyasi mA cintAparo bhUH kintu svavIryopabRMhaNAya AdityahRdayAkhyena stotreNainaM309 sUryamupatiSThasveti stotramupadena antarikSAdavanimupAgamya raammtrviidityrthH||1||2|| prathama rucyutpAdanAya prayojanadarzanapUrvakaM tanmAhAtmyaM varNayati-rAma, rAmetyAdilokatrayeNa / yena stotreNa nirIna vijayiSyasi bijepyase / guhyaM rahasyam sarvazatruvinAzanatvAdivizeSaNayuktam AdityahRdayAkhyaM japaM japyata iti * asya stotrasya agastya ra paiH, anuSTup chandaH, AdityAdayabhUto bhagavAna mA devatA, niramatAzeSakitavA aprAvidhAsiddhI sarvapra asidIka viniyogaH, asya paThana bhagavena, razmimate nama ityanena kA / mAyayA kAmityanye - For Private And Personal Use Only Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sarvazreyassAdhanamityarthaH / sarvapApapraNAzanaM sarvapUrvApavinAzanam / cintAzokaprazamanam AdhivyAdhinivartakam / Ayurvardhanam vihitAyuSo'pyadhikAyuHlA pradam / uttama japyeSu zreSTham / AdityahRdayAkhyaM stotraM japeta, AdityahRdayastotrajape puNyAdivRddhirbhavati ato'vazyaM tatkAmastanapediti bhAvaH| pu5 // stotavyadevatAsvarUpamAha-razmimantamiti / razmimantaM svarNavarNatayA prazastakiraNam / samudyantam ardhedayAdikaM vinA samyaguyaM prApnuvantam / / idaM ca dhyeyAbhiprAyeNoktam, na tu tadAnIM sUryodayakAlaH, agastyAgamanakAlasyAparAhatvAt / ata eva lakSmaNavacanam-"ahaM tu vadhamicchAmi zIghra razmimantaM samudyantaM devAsuranamaskRtam / pUjayasva vivasvantaMbhAskaraM bhuvanezvaram // 6 // sarvadevAtmako hyeSa tejasvI razmibhAvanaH / eSa devAsuragaNAn lokAn pAti gbhstibhiH|| 7 // masya duraatmnH| yAvadastaM na yAtyeSa kRtakarmA divaakrH||" iti| vivaste AcchAdayati tejontaramiti vivasvAn tam, svabhAsA sarvatejasAmAcchAdaka mityarthaH / bhAskaram bhAH karotIti bhAskaraH / "divAvibhAnizAprabhAbhAskArA-" ityAdinA TaH sakArazca / bhuvanezvaraM varSAtapAbhyAM samastabhuvana niyantAram / pUjayasva AdityahRdayena toSayasvetyarthaH // 6 // tani0-razmimantaM razmizabdolityasariparaH tadvantaM tanmadhye bhAsamAnam / " razmira razmInAM madhye tapantam" iti suvarNasUtokeH / samudyantaM nityoditadazAvantam / yadvA " yaH pUrvAya vedhase nabIyase" ityAdhuktarItyA navanavamuditamiva sthitam // 6 // nanu satsara devatAntareSu kathamasyaiva pUjyatvam ? tabAha-sarvadevAtmaka iti| sarvadevAtmakaH sarvadevAnAmAtmA / svArthe kH|"suury AtmA jagatastasthuSazca" iti zruteH japaM stotraM viti sambandhaH / asya ca stotrasyAdityahRdayasaMjJA sUryamaNDalamadhyavartinaH paramapuruSasya pratipAdanAt / yadvA AdityahRdayam AdityaH sUrya: tasya hRta ayata iti hRdayam / "aya paya gatI" iti dhaatuH| AdityahRdgato'ntaryAmpAdityahRdayazabdenocyate // ya Avitpe tiSThan / ya Adityamantaro yamayati / antarAditye manasA caramtam" igyAdizrutibhyaH tatpratipAdaka stotramityarthaH // 3-5 ||rshmimntmiti / razmi zabdaH paramAntaraGgabhaktavAcakaH, tanna sanmadhye bhAsamAnama / "razmithaimInA madhye tapantama" iti suvarNadharmAnuvAkokteH / samudyantaM "yaH pUAya vedhase navIyase" iti zrutyuktarItyA navanava ghAmuditamiva sthitam / devAsuranamaskRtam "devAnAM dAnavAnAM ca sAmAnyamadhidevatam" ityuktarItyA soMpAsyam / vivasvantaM niratizayadIptimantam " aba yadataH paro divo jyotirdIpyate / vizvataH pRSTheSu sarvataH pRSTheSvanuttameghUttameSu lokeSu" iti shruteH| bhAskara sUryacandrAgniprabhutInAmapi prabhAsampAdakam "na taka sUryo bhAti na candra tArakaM nemA vidyuto bhAnti kuto'ymgniH| tameva bhAntamanubhAti sarva tasya bhAsA sarvamidaM vibhAti" iti zruteH / bhuvanezvaraM bhuvanazabdaH sakalANDavAcI, teSAmIzvaram / etAdRzaM bhagavantaM pUjayasva anena stotreNopatiSThasvetyarthaH // 6 // asya stotrasya kathametAhazamAhAtmyamityAzaGka, tatpratipAdyasya For Private And Personal Use Only Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 310 // razmibhiloMkAnanubhAvayatIti razmibhAvanaH, razmibhiH rakSatItyarthaH / etadevAha-eSa iti / devAsuragaNAn lokAn devAsuragaNarUpAn jnaanityrthH| To.yu.kAM. pAti rakSati / "yAbhirAdityastapati razmibhistAbhiH parjanyo varSati" iti shruteH||7|| tani0-atra devAsurazabdI tatvatprakRtiparI / " devI sampadvimokSAya nivasa0 107 eSa brahmA ca viSNuzca zivaH skandaH prjaaptiH| mahendro dhanadaH kAlo yamaH somo hyapAM ptiH||8|| pitaro vasavaH sAdhyA hyazvinI maruto manuH / vAyuvahniHprajAprANa Rtukato prbhaakrH|| 9 // ndhAyAsurI matA" iti gItokteH / gabhastibhiH tejolezaiH 'tejoIzasaMbhavam' ityukttejoleshaiH||7|| sarvadevAtmakatvamAha-epa brhmetyaadinaa| ayameva brahmAdisamasta devatAzarIre vartata ityarthaH / prajApatiriti jAtyekavacanam / nava prajApataya ucyante / kAlazabdena mRtyurucyate / yamastu tato'nyaH / marutaH AvaddAdi sarvadevatAmayatvAtsambhavatIti tasya sarvadevatAmayatvaM pratipAdayati-sarvadevAtmaka ityAdinA / sarvadevAtmakaH sarvadevazarIraH " yaH sarveSu deveSu tiSThan" ityAdi zruteH / tejasvI parAbhibhavanasAmarthyavAn / razmibhAvanaH razmIna nityamuktAna bhAvayati tatsattA nirvahatIti tathoktaH, teSAM bhagavannityecchAdhInasattAkatvAta "nityaM priyAstava tu kecana te hi nityAH" ityuktatvAt / eSa devAsuragaNAna lokAn pAti gabhastibhiH iti| " agnau prAstA hutissamyagAdityamupatiSThate / AdityAjAyate vRSTiSTeranaM tataH prjaaH||" ityAyuktarItyA vRSTayantradAnena "devAna bhAvayatAnena te devA bhAvayantu vaH" iti puroDAzAdidAnena ca sarvAna pAtItyarthaH / "yAbhirAdityastapati razmibhistAbhiH parjanyo varSati" ityAdizrutyuktarItyA gabhastibhiH pAtItyuktam // 7 // eSa brahmetyAdi / "ya eSo'ntarA ditye hiraNmayaH puruSo dRzyate" ityuktayogijanasAkSAtkAreNa eSa iti punaH punanirdezaH / brahmA caturmukhazarIraH / "tavAntarAtmA mama ca ye cAnye dehisaMjJitA" iti zivaM prati caturmukhavacanAt / viSNuH upendraavtaarH| zivaH zivazarIrakaH "sa brahmA sa zivaH sa harissendraH" ityubhayatrApi shruteH| skandaH "skandira gatizoSaNayoH" iti dhAtoH, zatrUna zoSayatIti skandaH, SaNmukhazarIrako vaa| prajApatiH "prajApatizcarati garbha antaH" ityuktaprajApatizabdavAcyA mahendraH svarUpata aizvaryatazca niravadhikaH, "indra nicikyuH parame vyomana / indro mAyAbhiH pururUpa Iyate" iti shruteH| dhanada: "anAdo vasudAnaH" iti| zrutiprasiddhastakalaphalamadaH / kAlaH jagatsaMhAraka: "kAlAya mahAprAsAya vai namaH" "attA carAcaragrahaNAt" iti zrutisUtrAbhyAm "anAdirbhagavAn kAlaH" iti parAzarasmaraNAca / yamaH yamayati zikSayatIti yamaH " yamo vaivasvato rAjA yastavaiSa hadi sthitaH" iti manusmaraNAt / somaH sUte'mRtamiti somaH "prasa varyayoH" iti dhaatuH| " somaH pavate janitA matInA janitA divaH" ityAdhuktasakalakAraNasomazabdavAcyaH / aApatiH " Apo nArA iti proktA Apo // ve narasUnavaH / tA yadasyAyanaM pUrva tena nArAyaNaH smRtH||" ityuktaH / "apa eva sasarjAdo" ityuktezcApachabdavAcyAnAM svAmI // 8 // pitaraH agnipyaattaadyH| vasavaH sadA vasantIti vasavaH / te cASTo-" dhruvo dharastathA soma Apo vaizvAnaro'nilaH / pratyUSazca prabhAsaca vasavo'STI prkiirtitaaH||" yadvA "anizca pRthivI 10. For Private And Personal Use Only Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyarmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra PANI AN pos vAyavaH / vaayubhuuloksnycaarii| prANaH zarIrAntasstho vaayuH| Rtukarteti prabhAkaravizeSaNam / RtUnAM vasantAdInAM kartA, epa prabhAkaraH brahmA cetyAdirItyA |'nvyH||8||9|| tanika-skandaH saMsAraduHkhaM skanaM karotIti skndH| mahendro varuNa iti pAThe-varuNo vrunnpdaabhidheyH| "varuNo vAruNo vRkSaH" iti shsrnaamokteH|| manuH srvjnyH| " manu avabodhane " iti dhAtuH // 8 // 9 // evamAdityasvarUpamupadizya tadviSayamAdityahRdayastotramupadizati-AdityaH savitetyAdinA AdityaH savitA mUryaH khagaH pUSA gabhastimAn / suvarNasadRzo bhAnurhiraNyaretA divAkaraH // 10 // lokasAkSiNa ityantena / tatra AdityAdiprathamAntapadeSu tvaMpadamadhyAhAryam / aditerapatyatvenAvatIrNa AdityaH / "dityadityAdityapatyuttarapadANNyaH" / iti NyapratyayaH / aditeH akhaNDitAyA bhUmezyaM ptirityaadityH| sUte jagaditi savitA / suvati prerayati janAn karmaNIti suuryH| "pU preraNe" ca vAyuzcAntarikSa ca Adityazva baukSa candramAya nakSatrANi vaite vai vasavaH" iti zruteH / sAdhyAH siddhireSAmastIti sAdhyAH / arza Adya / teca dvAdaza taduktaM vAyupurANe-" brahmaNo vai mukhAtsRSTA ye tu devAH prajepsayA / sAdhyA mantrazarIrAste sthitA manvantareSvapi / dharmaputrA mahAbhAgA vijJeyA dvAdazAmarAH / manu mantraH prANadazca cetayAnazca vIryavAna / vittirjayo nayadheva haMso nArAyaNastathA / prabhavo'tha viduzva sAdhyA dvAdaza jajire // " iti / adhinI baDavArUpiNyA DIAdityamahiNyA saMzayA avarupayuktasyAdityasya tasyA jAtAvazvinI / marutaH "mriyante na kadAcita' iti mrutH| teca vAyupurANoktAH zakrajyotimprabhUtayA ekonapaJcAzata / manuH mananAnmanuH " nAnyo'to'sti mantA" iti shruteH| vAti surabhIkarotIti vAyuH "vA gatigandhanayoH" iti dhAtuH / "sarvakarmA sarva kAmassarvagandhassarvarasaH" iti zruteH / bahiH vahati havyamiti baddhiH "baha prApaNe" "iSTApUrta bahudhA jAtaM jAyamAnaM vizvaM vibharti bhuvanasya naabhiH| tade| vAgnistadvAyustatsUryastadu candramAH" iti shruteH| prajAprANaH prajAnAM prANanahetuH "ko hyevA'nyAtkaH pANyAta / yadeSa AkAza Anando na syAt " iti zruteH / tuH aryata iti RtuH / "kra gatI" "RtuH sudarzanaH kAlaH" iti sahasranAmapAThAta / kartA 'tena vinA tRNAmamapi na calati' iti kRtvA sarvabhUtAntaH pravezena sakalakarmakartA / 'antaH praviSTaM kartArametam / "atha sthAna rathayogAn pathasmRjate sa hi kartA sarvakarmA " ityaadishrutibhyH| prabhAkaraH prabhA karoti sRjatIti prabhAkaraH, prakRSTajJAnasAdhanam / "teSAM satatayuktAnI bhajatAM prItipUrvakam / dadAmi buddhiyogaM taM yena mAmupayAnti te // " ityAdivacanAva // 9 // adhunA stotrasvarUpa darzayati-AdityassavitetyAdinA / atra prathamAnteSu zabdeSu svaMzabdamadhyAhatya tvamAdityasvaM savitetyevaM pojanIyama / AdityaH " yasmAtsarvamAdatte tasmAdAdityaH " ityAdyaupaniSadavyutpattyA azeSaviSayabhoktA Aditya ityarthaH / savitA sarvasya jagataH prasavitA / sUne jaya diti vA savitA / suvati prerayati jagaditi vA savitA / sUryaH suvati prerayati karmaNIti sUryaH / suSTu Irayati prerayatIti vA sUryaH paramAtmA / preraNasauSThavaM ca nirupAdhikatvam, taca bhagavata eva "antaH praviSTaH zAstA janAnA sarvAtmA" "yassarvANi bhUtAnyantaro yamayati" ityaadishruteH| khagaHkhaM paramAkAzaM gacchati 4 For Private And Personal Use Only Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir TI.yU.kA. 017 thA.rA.bhU. iti dhAtoH " rAjasUyasUrya-" iti nipAtanAt kyappratyayo ruDAgamazca / khe gacchatIti khagaH, lokopakArArthamAkAze saJcarannityarthaH / varSeNa // 31 // puSNAti jagaditi pUSA / "zvanukSan-" ityAdau nipAtitaH / gabhastayaH kiraNAH asya santIti gabhastimAn / suvarNasadRzaH suvrnnvrnnH| "hiraNyazmazru hiraNyakeza ApraNakhAt sarva eva suvarNaH" iti zruteH / bhAtIti bhAnuH / "dAbhAbhyAM nuH" iti nupratyayaH / hiraNyaM reto yasya sa hiraNyaretAH, hiraNmaya haridazvaH sahasrArciH saptasaptimarIcimAn / timironmathanaH zambhustvaSTA mArtaNDa aMzumAn // 11 // brahmANDakartetyarthaH / akSarAdhikyamArphatvAt / divA karotIti divAkaraH, divA Ahni prANinaH ceSTAM karotIti vA divAkaraH // 10 // tani0-bhUryaH / sthAvarajaGgamAtmakajagadantaryAmI suuryshbdvaacyH| "sUrya AtmA jagatastasthuSazca " iti zruteH // 10 // haritaH zyAmA azvA asya santIti hridshvH| sahasrArciH sahasrakiraNaH / saptanAmA saptirazvo yasyAso sptsptiH| "eko azvo vahati saptanAmA" iti zruteH / marIcayo'sya santIti marIcimAn, prakAzavAnityarthaH / timirANyunmanAtIti timironmathanaH / zaM sukhaM bhavatyasmAditi zambhuH / DuprakaraNe "mitadvAdibhya upasaGkhyAnam " iti duH| adhyAsta iti khagaH / "yo amyAdhyakSaH parame vyomana " iti zruteH / pUSA puSNAnIti pUSA, sthitikatetyarthaH / "puSa puSTI" iti dhAtuH / gabhastimAn gA dizaM vyApya bhAsti prakAzayatIti gabhastiH "bhAsa dIptI" iti dhaatuH| puussodraaditvaatsaadhuH| tathA ca gabhastiH sarvavyApinI lakSmIH tadvAna, lakSmInityayukta ityarthaH / nityayoge matup / "bhUmanindAprazaMsAsu nityayoge'tizAgrane / saMsarge'stivivakSAyAM bhavanti matuvAdayaH // " ityanuzAsanAta / lakSmyAH sarvavyApi tvam-" yathA sarvagato viSNustathaiveyaM dvijottama" iti parAzarasmaraNArisaddham / suparNaH zobhano parNI pakSI yasya saH suparNaH prmaatmaa| "dvA suparNA sayujA pasakhAyA samAnam" iti shruteH| tapanaH tapatIti tapanaH "tapa santApe""sakhakhaptaH paraMtapaH" iti smaraNAt / suvarNasadRza iti pAThe-suvarNavarNa ityarthaH / / "hiraNyazmazruhiraNyakeza ApraNakhAtsarva eva suvarNaH" iti zruteH bhAnuH bhAtIti bhAnuH"tameva bhAntamanubhAtisarvama" iti shruteH| hiraNyaretA hiraNyaM hiraNmaya | retaH aNDotpAdakadravyaM yasya sH| "apa eva sasarjAdau tAsu vIryamapAsRjat / tadaNDamabhavadvaima sahasrAMzusamaprabham // " iti manusmaraNAta / divAkaraH ajJAnanivartana dvArA divA yuti jJAnaM karoti vyutpAdayatIti divAkaraH // 10 // haridazvaH harati mana iti harita manoharaH azvo vAhanaM garuDo yasya sH| pRSadazva iti vat / sahasrAciH, arcyata iti arciH arcidazabdena pUjyA maGgalaguNA ucyante, anantakalyANaguNa ityarthaH / saptasaptiH saptAkhyaH saptiH azvo yasya saH / "eko azvo vahati saptanAmA" iti zruteH / anena kalkyavatArassUcitaH / marIcimAna niyante zatravo'neneti marIciH cakraM tadvAna / upalakSaNametaditarAyudhAnAm / zaGkhacakragadAdhara ityrthH| timironmathanaH jJAnotpattipratibandhakadoSanivartakaH / " hRdyantastho hmabhadrANi vidhunoti sutsatAm" iti smaraNAt / zambhuH zaM sukha 11 // For Private And Personal Use Only Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sarvANi rUpANi tvakSati tanUkarotIti tvaSTA, sarvasaMhAraka ityarthaH / mRte'NDe jAto mArtaNDaH, sarvasaMhAre tatsRSTaye punaH prAdurbhuta inyarthaH / aMzavo'sya M santItyaMzumAn , prakAzamAna ityarthaH // 11 // hiraNyaM hiraNmayANDam / "tadaNDamabhavadaima sahasrAMzusamaprabham" iti smRteH / tasya garbho hiraNya grbhH| brahmANDodaravartItyarthaH / yadvA hiraNyaM hitaramaNIyaM garbhamantaHkaraNaM yasyAsau hirnnygrbhH| tApatrayataptAnAM vishrmsthaantvaacchishirH| tptiiti| hiraNyagarbhaH zizirastapano bhAskaro rviH| agnigarbho'diteHputraH zaGkaH ziziranAzanaH // 12 // vyomanAthastamobhedI RgyajussAmapAragaH / ghanavRSTirapAM mitro vindhyavIthIplavaGgamaH // 13 // tapanaH / bhAsaH karotIti bhaaskrH| rUyate stUyate sarvairiti raviH / "aca i. " itIpratyayaH / divA agnigarbha ysyaasaavgnigrbhH| "udyantaM vAvA dityamagniranusamArohati" iti zruteH / aditeHputraH aditeH putratvenAvatIrNaH / zAmyati svayameva sAyaMkAla iti shngkH| "zameH khaH" / ziziraM / himaM nAzayatIti ziziranAzanaH // 12 // vyomro nAtho vyomanAthaH / tamaH rAhuM bhettuM zIlamasyAstIti tamobhedI / RgyajussAmrA pAraM gacchatIti bhavatyasmAditi zambhuH " vizvAkSa vizvazaMbhuvam " iti zruteH / tvaSTA tvakSaNoti vissaptakRtvaH sakSatriyo bhuvamiti tvaSTA "taSa tvaSa tanUkaraNe" iti dhAtuH / anena parazurAmAvatAra uktaH / mArtaNDaH mRtam acetanaM brahmANDaM jIvayatIni mAnaNDaH "jIvAjIvama jIvayat "rati zrIbhAgavatokteH / aMzumAna antarbahiApti mAna "azU vyAptau " iti dhAtuH / "antarbahizca tatsarva vyApya nArAyaNa sthitaH" iti zruteH ||11||hirnnyg hiraNyaM sakalajagadutpAdakasamaSTijIvajAtaM tat gameM yasya sH| "hiraNyagarbhassamavartatAme" 'hiraNyagoM bhUgarbhaH' iti zravaNAt / zizira: tApacayataptAnAM vinanasthAnatvAt ziziraH / tapana: svAcita virodhinAM tApakArItyarthaH / "tapa santApe" iti dhAtuH / bhAskaraH sarvavastusAkSAtkArahetubhUta: lokkrtaa| raviH rUyate stUyate sarvarAite raviH / rotyupadi| zati vedAnini vA raviH / "yo vai vedAca pahiNoti tasmai" iti zruteH / agnigarbhaH agniH kAlAgnirudro garne yasya saH agnigarbhaH / " nArAyaNAdro'jAyata" iti shruteH| adine putraH aditeH pumapatyaM purandaraM pAyata iti aditeHputrH| zaGkaH zaM sukhaM khe AkAze hRdayAkAze yasya saH zaGkaH nirvdhikaanndvaanityrthH| ziziranAzanaH sUryarUpeNa ziziraM himaM nAzayatIti tathA // 12 // vyomanAthaH vyomno nAthaH karnA / tAmasAhakArarUpeNa AkAzasraSTetyarthaH / " Atmana AkAzaH sambhRtaH" iti zruteH / tamobhedI tamaH bhaktAnAM tamoguNaM minattIti tamobhedI / RgyajussAmapAragaH sakalavedaparyavasAnabhUmiH " vedezva sarvairahameva vedyaH "ye ca vedavido viprA ye cAdhyAtmavido janAH / te badanti mahAtmAnaM kRSNa dharma sanAtanam // " ityAdivacanAt / dhanavRSTiH ghanA adhikA vRSTiH sakala karmaphalarUpA yasmAtsaH ghanavRSTiH / "ahaM hi sarvayajJAnAM bhoktA ca prabhureva ca / " "phalamata upapatteH" ityAdipramANAta / apAM mitraHmahArNavazAyI "yamantassamudra For Private And Personal Use Only Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsu Gyanmandir cA.rA.bha. RgyajussAmapAragaH / "RgbhiH pUrvAha divi deva Iyate / yajurvede tiSThati madhye ahnaH / sAmavedenAstamaye mahIyate / vedairazUnyavibhireti sUryaH // " iti 1 TI.yu.kA. 12 // shruteH| ghanA vRSTiyasmAdasau pnvRssttiH| "agnI prAstA''hutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjjAyate vRSTiva'STaranaM ttHprjaaH||" iti smRteH / ata 107 evApAM mitrH| puMlliGgatvamArSam / dakSiNAyane vindhyo vIthI saJcArabhUmiryasyAsau vindhyviithiH| pUrva yathA tathA gacchatIti puuvnggmH| vindhyavAthIplava gama ityekapadatvena pAThe vindhyavIthI gaganamArgaH // 13 // Atapo'syAstItyAta pii| maNDalaM vRttAkAro vimbo'syAstIti maNDalI / mRtyuH virodhi AtapI maNDalI mRtyuH piGgalaH sarvatApanaH / kavirvizvo mahAtejA raktaH sarvabhavodbhavaH // 14 // nakSatragrahatArANAmadhipo vishvbhaavnH| tejasAmapi tejasvI dvAdazAtmannamo'stu te // 15 // nivartakaH / udayasamaye piGgalavarNatvAt pingglH| sarvAnapi madhyAhne tApayatIti srvtaapnH| kaviH paNDitaH, vyAkaraNAdisarvazAstrapravartaka ityarthaH / KIvizvaH vizvanirvAhakaH / mahAnti tejAMsi yasya sa mhaatejaaH| raktaH srvessvnurktH| sarveSAM bhavaH saMsAraH udbhavatyasmAditi sarvabhavodbhavaH ||14||nksstraannaaN grahANAM tArANAM cAdhipaH / vizvaM bhAvayati sthApayatIti vishvbhaavnH| tejasAmanyAdInAM tejasAmApa tejasvI, prshsttejaaH| dvAdaza AtmAno mUrtayo yasya sa dvaadshaatmaa|tec darzitAH smRtau-"indro dhAtA bhagaH pUSA mitro'tha varuNo'yamA / AcarSivasvAn tvA ca savitA viSNureva ca // " iti|| kavayo vayanti " ityaadishruteH| vindhyavIdhIplavaGgamaH vindhyavadurgamAyAM vIbhyAM suSumNAmArgeNa tavaM zIghraM gamayatIti vindhyavIthIplavaGgamaH, bhuktapApaka ityarthaH / "sa etAna brahma gamayati / hArdAnugRhItazatAdhikayA" ityAdizravaNAt // 13 // AtapI A samantAttapo jaganirmANasaGkalpo'syAstIti AtapI " tapa Alocane " iti dhAtuH / " yasya jJAnamayaM tapaH" ityAdizruteH / maNDalI maNDyate'neneti maNDalaM kaustubhAdi nadasyAstIti maNDalI / " maDi bhUSAyAma " iti dhAtuH / mRtyuH atra mRtyuzamdaH prakRtivAcI, mRtyuzarIraka ityarthaH / " yasya mRtyuH zarIram" iti zruteH / piGgalaH piGgati milatIti piGgalaH / "pina melane" iti dhAtuH / melanaM suzIlaspeva sambhavati, ataH pingglH| sozIlpaM nAma mahAtmano mUraiH saha nIrandheNa saMzleSaH / sarvatApanaH yugapatsakalANDasaMhArakaH kaviH viditAkhilavedyaH " yaH sarvajJaH sarvavit" iti zruteH / vizvaH vizvazarIrakaH "vizvamevedaM puruSaH" iti zruteH / mahAtejAH mahat niravadhika tejaH parAmi // 12 // bhavanasAmarthya yasya saH / raktaH sarvarakSakaH / sarvabhavodbhavaH bhavatIti bhavaH kAryavargaH, sarvotpattiheturityarthaH / yadvA sarveSAM bhavaH saMsAro yasmAdudbhavati sa tathA // 14 // nakSatragrahatArANAmadhipaH nakSavamahatArANAmantaryAmItyarthaH / " yazcandratArakamantaro yamayati" ityaadishruteH| vizvabhAvanaH vizvasthitihetuH "dyo! sanandrArkanakSatraM vaM dizo bhUrmahodadhiH / vAsudevasya vIryeNa vibhUtAni mahAtmanaH // " iti zravaNAt / tejasAmapi tejasvI prazastatejaska ityarthaH / "yena sUrya For Private And Personal Use Only Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ON evaMbhUtastvamasi atastubhyaM nama iti yojanA // 15 // namaH pUrvAyatyAdizvokaSaTkamekAnvayam / pUrvAya giraye pUrvabhAgasthagiryupalakSitAya / pshcime|| giraye pazcimabhAgasthaparvatopalazitAya / jayAya upAsakAnA jayakarAya / jayatIti jayaH jayA tasmA iti vA / jayabhadrAya jayabhadrayoHpradAne diyaa| zvAya shyaamaashvaay| aba stutitvAnna punruktishcintyaa| AdarAtizayena namaHzabdamya dviruuktiH||16|| 17 // ugrAya anupAsakAnAmugrAya / vividha namaH pUrvAya giraye pazcime giraye namaH / jyotirgaNAnAM pataye dinAdhipataye nmH|| 16 // jayAya jayabhadrAya haryazvAya namo namaH / namo namaH sahasrAMzo AdityAya namo namaH // 17 // nama ugrAya vIrAya sAraGgAya namo namaH / namaH padmaprabodhAya mArtANDAya namo namaH // 18 // brahmazAnAcyutezAya sUryAyAdityavarcase / bhAsvate sarvabhakSAya raudrAya vapuSe namaH // 19 // mIrayati prerayati pANinazceSTayatIti vIraH tasmai / sAraM zIghraM gacchatIti sAraGgaH tasmai / ekena nimiSArdhena dvisahasrayojanaM gacchatIti purANaprasiddhiH // 18 // brahmezAnAcyutezAya brahmezAnAMcyutAnAM sRSTisaMhArasthitikartRgAmIzAya / parabrahmarUpatvena stUyate "asAvAdityo brahma iti shrutiH|| athavA brahmezAnayoH brahmarudayoH acyutezaH acyutaniyantA, sarvApatsvapi pAlaka ityarthaH / vedApahAragurupAtakadetyapIDAdyApadvimocanamahiSyaphala pradAtetyarthaH / brahmezAyAcyutezAyetyapi pAThaH, tasmai / AdityarUpaM vacoM dIptiryasya tasmai Adityavarcase / bhA asyAstIti bhAsvAn tasma / sarva bhakSAya sarvasaMha. / ata eva tasminsamaye raudrAya vapuSe // 19 // mala pati tejaseddhaH" iti zruteH / "saryasyApi bhavetsUrNaH" ityuktadAna / dvAdazAtmana dvAdazamAhalAntanita ne tubhyaM namo'stu // 15 // pUrvAya giraye zrIviSNu purANoktatattagiryantaryAmiNa ityarthaH / jyotirgaNAnAM pataye jyotirmANAnAM maktAnAM pataye sAmine / sUryaparyAyanAmAni sarvANyapi tadannayaryAmiparyavAsitAnAni hadi nidhAyAha dinAdhipataya iti // 11 // jayAya jayatIti jayaH apratihataparAkramaH tasmai / javantyanena sadbhaktAmsaMsAramiti vA jaya jayabhadrAya upAsa kAno rogapASAdilayaM bhadraM kalyANaM ca prayanachatIni jayabhadraH haryazvAya hariHhanumAna azvaH vAhanaM yasya maH / anena rApAsatAraspacitA / AdarAAziyana namaHpadasya dviruktiH / sahasrAMzo sahasrApyaMzabo jIvA yasya saH sahavAzuH " mamevAMzo jIvaloke jIvabhUtaH" iti smaraNAta // 17 // umAya anupAsakAnA mugrarUpAya / vIrAya vividham Irayati prerayati prANinazceSTayatIti vIra tasmai / sAraGgAya sAraM zIghraM gacchatIti saarnggH| yadvA sAramAhiNe / yadvA hesAvatArAya / yadvA sAraM praNavaH tena pratipAdyata iti saarjH|| 18 // brahmezAnAcyunezAya brahmezAnAcyutAnA sRSTisaMhArasthitikartRNAmIzaH svAmI parabrahmaNastAdRzatvAt "sRSTi For Private And Personal Use Only Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA. bhU. // 31 // sa.107 tamaH andhakAra hantIti tmonH|aashritshtruun hantIti shumrH| amitaH apAracchitaH AtmAsvarUpaMyasyAsau amitaatmaa|kRtnN intIti kRtaghranaTI .yu.ko. devAya diipymaanaayaa|20|| taptacAmIkarAbhAya hirnnyvpusse| vahnaye agnirUpeNa havyavAhanAya / vizvaM jagat karmakartavyaM yasya tasmai vizvakarmaNe / srvjgtkreN| ityarthaH / lokasAkSiNe lokAnAM janAnAm antaryAmitayA sukRtaduSkRtakarmasAkSiNe // 21 // evamAdityahRdayamupadizya punarapi tatpratipAdyadevatAMsa tamonAya himanAya zatrughnAyAmitAtmane / kRtaghnanAya devAya jyotiSAM pataye nmH||20|| taptacAmIkarAbhAya vahnaye vizvakarmaNe / namastamobhininAya rucaye lokasAkSiNe // 21 // nAzayatyeSa vai bhUtaM tadeva sRjati prabhuH / pAyatyeSa tapatyeSa varSatyeSa gabhastibhiH // 22 // eSa supteSu jAgarti bhUteSu pariniSThitaH / eSa evAgnihotraM ca phalaM caivAgrihotriNAm // 23 // stauti-nAzayatItyAdinA zyokatrayeNa / bhavatIti bhUtaM jagat nAzayati, mahApralaye punastadeva sRjati / atyayakAlanivRttau prabhuH pAlakaH / pAlakatva meva prapaJcayati-pAyatIti / pAyati zoSayati / "pai zoSaNe" iti dhAtuH // 22 // eSa iti / supteSu bhUteSu prANiSu pariniSThitaH antaryAmitvena sthityantakariNI brahmaviSNuzivAtmikAm / saMjJA sa yAti bhagavAneka eva janArdanaH // " iti smaraNAt / sarvabhakSAya sarvayajJabhoke sarvasaMhatre vA / "yasya brahma c| kSatraM ca ubhe bhavata odanaH" iti zruteH / zatrusaMhArArtha raudrAya vapuSe / anena nRsiMhAvatArassUcitaH // 19 // zatrughrAya shtrusNh|, nigRhiithssiikaayetyrthH| amitAtmane aparimitamahine / kRtaghrAna hantIti kRtaghnanaH tasmai / devAya svayaMprakAzAya // 20 // taptacAmIkarAbhAya hiraNmayapuruSAya / vahaye "vasunA pAvakaH" iti smaraNAt / haraye iti pAThe haratyazeSamajJAnaM tatkAryamiti hariH / vizvakarmaNe vizvaM karma kArya yasya saH "sarvakarmA sarvakAmaH " iti shruteH| tamomi / ninAya ajJAnanAzakAya / rucaye rocata iti ruciH tasmai / ghaNaye lokasAkSiNe iti pAThe "vRkSaraNadIpyoH " iti dhAtoH svayaMprakAzaMkatAnatvAt pRnniH| lokasAkSiNe sarvasAkSiNe / 'sarvadevAtmako hyeSaH' ityArabhya ghRNaye lokasAkSiNe ityetadantA aSTottarazatasaGkhyA AdityahRdayastotranAmamantrA veditavyAH [ paJca 313 // |viMzatyuttarazatasaMkhyA bhagavatpUjArahaspanAmamantrA iti kataka:] // 21 // punarapi zlokatrayeNa tameva stIti / jagajjanmAdikartRtvamAi-nAzayatyeSa iti // 22 // | svapaSTatvamAha-eSa supteviti / bhUteSu pariniSThitaH bhateSvantaryAmitayA sthitaH / supteSu jAgati bhUtAnAM suSutidazAyA~ svayaMprakAza ityarthaH / idAnIM sakala yajJabhokRtvaphalamadatvAnyAha-eSa caivAgrihotraM ca phalaM caivAgnihotriNAmiti // 23 // For Private And Personal Use Only Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir sthitaH jAgati / sakalayajJakartRtvaphalapradatvAnyAha-epa iti // 23 // vedavedyatvamAha-vedA iti / sarvakarmasamArAdhyatvamAha katava iti / Rtuphalapradatva mAha kratUnAmiti / laukikakarmaphalapradatvamAha yAnIti / teSAmiti zeSaH / sarvaH sarvAtmako ravireva prabhuH niyantA // 24 // idAnI stotrasya phala mAha-enamiti / kRcchreSu kaSTeSu / kAntAreSu durgamamArgeSu / bhayeSu bhayahetuSu satsu / kazcidityadhikAriniyamAbhAvo darzitaH // 25-27 // etacchrutve vedAzcakratavazcaiva RtUnAM phalameva ca / yAni kRtyAni lokeSu sarva eSa raviH prabhuH // 24 // enamApatsu kRccheSu kAntAreSu bhayeSu ca / kIrtayan puruSaH kazcinnAvasIdati rAghava // 25 // pUjayasvainamekAgro devadevaM jagatpatim / etatriguNitaM japtvA yuddheSu vijayiSyasi // 26 // asmin kSaNe mahAbAho rAvaNaM tvaM vadhiSyasi / evamuktA tadA'gastyo jagAma ca yathAgatam // 27 // etacchrutvA mahAtejA naSTazoko'bhavattadA / dhArayAmAsa suprIto rAghavaH prayatAtmavAn // 28 // AdityaM prekSya japtvA tu paraM harSamavAptavAn / trirAcamya zucirbhUtvA dhanurAdAya vIryavAn // 29 // rAvaNaM prekSya hRSTAtmA yuddhAya samupAgamat / sarvayatnena mahatA vadhe tasya dhRto'bhavat // 30 // atha raviravadanirIkSya rAma muditamanAH paramaM prahRSyamANaH / nizicarapatisaMkSayaM viditvA suragaNamadhyagato vaca stvareti // 31 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe saptottarazatatamaH sargaH // 107 // tyAdizlokadvayabhekAnvayam / birAcamyetyantyAcamanamAdyAcamanasyApyupalakSaNam / dhArayAmAsa, japtvetyatra AdityahRdayamiti zeSaH // 28 // 29 // rAvaNamiti / yuddhAya yuddha kartum / "tumarthAva bhAvavacanAt" iti caturthI |srvytnen sarvaprakAreNa yatnena // 30 // atheti / prahRSyamANaH prahRSyan, pulakita iti yAvat / nizicarapatiriti / " tatpuruSe kRti bahulam" iti saptamyA aluk / raviH AtmAnaM stuvantaM rAmaM nirIkSya muditamanAH stotreNa santuSTamanAH prahaSyamANassan nizicarapateH saMkSayaM viditvA anugRhya suragaNamabhyagatassan, tvara rAvaNavadhaM prati tvarasveti vaco'vadat / vedavedyatvamAha-vedA iti / karmArAdhyatvamAha taya iti / sarvakarmAdhiSThAtRtvamAda yAni kRtyAnIti // 24 // sarvApannivApakatvamAha-panamApatrivati / // 25 // pUjayasveti / enam, AdityahRdayamini zeSaH // 26-19 // srvytneneti| dhRto'bhavat, dRDhanizcayaM kRtavAn // 30 // atha raviriti / nirIkSya mudita For Private And Personal Use Only Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. // 34 // atra suragaNamadhyagata ityanena yuddhadarzanArtha svamaNDalAdavatIrya rAmasamIpe gagane sthitvA stotraphalamanugRhItavAnityucyate / nanUttaratra brahmarudAdayaH TI.5.kA. sarve ekavAkyatayA "bhavAnArAyaNo devaH" ityAdinA viSNoreva sarvasmAt paratvaM mahatA granthena pratipAditavantaH, atra sUryasyaiva sarvottaratvamucyate, katha sa. 108 midaM saGgacchate ? ucyate-yathA madhuvidyAyAmAdityasya paratayA pratipAdane'pi tadantaryAmiNyeva paramAtmani madhuvidyAyAstAtparyamiti bAdarAyaNo brahma mImAMsAyAmuktavAn, tathA'sya mantrasyAdityAntaryAmiviSayatayA sarvamidaM saGgaccho / nArAyaNaparatvaM yupakramaprabhRtyopasaMhAramavivAdamiti pUrvameva bhulaa| sa rathaM sArathihRSTaH parasainyapradharSaNam / gandharvanagarAkAraM samucchritapatAkinam // 1 // yuktaM paramasampannairvAjibhirhemamAlibhiH / yuddhopakaraNaiH pUrNa patAkAdhvajamAlinam // 2 // pratipAditam / brahmezAnAcyutezAyetyetadapi mUrtitrayasya paramAtmajanyatvAdupapadyate / ayaM ca sargaH keSucit kozeSu na dRzyate / uDAriNA na vyAkhyA tazca / ArambhAtprabhRti prabandhapratipAditanArAyaNaparatvaviruddhaM cAtra pratibhAti sUryaparatvam / asmizca kANDe triMzaduttarazatasagA uDAriNA gaNitAnA pApatadantabhAva ekatrikAduttarazatasagasteina gaNitA bhveyuH||31|| iti zrIgovinda0 zrIrAmAyaNabhU ratna yuddhakANDa0 saptottarazatatamaH sargaH // 107). atha rAvaNadunimittAni-sa sthamityAdisAyazlokatrayamekAnvayam / atra dvitIyasAthizabdaH anekavizeSaNavyavadhAnAt. pUrvoktAvismaraNAya / gandhava | nagarAkAraM gandharvanagarasadRzam / tallakSaNamuktaM mihireNa-"citravarNa citrarUpaprAkAragRhagopuram / alaMkRtamanekAbhaivitAnadhvajatoraNaH / gandharvanagara dantinRvAjikSayayuddhakRt / dRzyate canmahadyuddhamanyonyaM dharaNIbhujAm // " iti // 1 // yuddhopakaraNaH dhanuHkavacAdibhiH / patakAyuktAH dhvajAH tailinta iti| manAH paramaM prahaSyamANaH prahaSyana, pulakita ityrthH| nizicarapatisaMkSayaM gavaNabinAzaM viditvA nizcitya muragaNamadhyagatassana tvareti vacaH avadaditi smbndhH| aba suragaNamadhyagata ityanena yuddhadarzanArtha mvamaNDalAdavatIrya rAmasamIpe gagane sthitvA tvaretyavAdIdityavagamyate // 31 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmA yaNatasvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyA saptottarazatatamaH srgH||107|| sa rayamityAdisArdhazlokatrayamekaM vAkyam / gandharvanagarAkAram, atyAzcaryakaramityarthaH // 21 // paramasampannaH parama javasampatraiH / samuciThThanapatAkinamityanena patAkAnAmaunatyaM kathitam / patAkAdhvajamAlinamityanena bAhulyaM kathitama, ato na punaruktiH / sa-parameti bhAvapradhAnaM paramavana sampanaH uttamaiH / / tilaka-parama dharmaH syabahanocitAzvaguNavAdibhiH sampanaH // 2 // 7. 131 // For Private And Personal Use Only Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org patAkAdhvajamAlI tam / " mala malla dhAraNe " ityasmANiniH // 2 // prasantamiva / svavistAreNeti bhAvaH / praNAzayatIti praNAzam // 3 // rAmAnu0-patAkAdhvajamAlinaM patAkAyuktazvAsI dhvaja patAkAdhvajaH patAkAdhvajazca mAlAzca patAkAdhvajamAla tadasyAstIti patAkAdhvajamAlI tam / rAvaNasya rathaM kSipraM codayAmAsa sArathiH ityatra dvitIya rathasArathizabdAvane kavi zeSaNavyavadhAnAtpUrvoktAvismaraNArthI // 2 // 3 // tamiti / svanavantaM zabdavantam / mahAsvanaM pratidhvaniyuktamityarthaH // 4 // 23. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grasantamiva cAkAzaM nAdayantaM vasundharAm / praNAzaM para sainyAnAM svasainyAnAM praharSaNam / rAvaNasya rathaM kSipraM codayA mAsa sArathiH // 3 // tamApatantaM sahasA svanavantaM mahAsvanam / rathaM rAkSasarAjasya nararAjo dadarza ha // 4 // kRSNavAjisamAyuktaM yuktaM raudreNa varcasA / taDitpatAkA gahanaM darzitendrAyudhAyudham // 5 // zaradhArA vimuJcantaM dhArA sAramivAmbudam / taM dRSTvA meghasaGkAzamApatantaM rathaM ripoH // 6 // girervaccAbhimRSTasya dIryataH sadRzasvanam / visphAra yan vai vegena bAlacandranataM dhanuH // 7 // uvAca mAtaliM rAmaH sahasrAkSasya sArathim // 8 // mAtale pazya saMrabdha mApatantaM rathaM ripoH // 9 // yathA''pasavyaM patatA vegena mahatA punaH / samare hantumAtmAnaM tathA tena kRtA matiH // 10 // kRSNavAjisamAyuktamityAdisArdhazlokatrayamekAnvayam / raudreNa ugreNa / taDitpatAkAgahanaM taDittulyapatAkAvanam / darzitendrAyudhAyudhaM darzitAnIndrA yudhasadRzAni AyudhAni yena tam / yadvA darzitendrAyudhAni svaprabhAvizeSaviracitendracApAnyAyudhAni yasmin dRzyante tAdRzam / yadvA AyudhaM dhanuH darzitendradhanustulyadhanuSkam // 5 // dhArAsAraM dhArAsamUhamityarthaH || 6 || vajrAbhimRSTasya vajrAhatasya / ata eva dIryataH bhidyamAnasya / bAlacandra natam AropitamaurvIkatvena vA ucandravannatam // 7 // 8 // mAtale ityardhamekaM vAkyam / saMrabdhaM vegavantam // 9 // yathApasavyamiti / yathA A apasavya etAdRzaM rAvaNasya rathaM kSipraM codayAmAsa sArathiriti sambandhaH / dvitIyassArathizabdaH anekavizeSaNavyavadhAnAta pUrvoktasmaraNArthaH // 14 // kRSNeti / ti aspatAkAgahanaM taDitulyAbhiH patAkAbhiH gahanaM saGkIrNama / darzitendrAyudhAyudhaM darzitAni indrAyudhAni indrAyudhasadRzAnyAyudhAni yena tam // 5 // 6 // vaccAmi mRSTasya vajrAbhihatasya // 2 // apasavyaM yathA tathA ApatanA neneti sambandhaH // 10 // sa0 [sArathirmAtaniH codayAmAsa taM prati rAvaNasya sArathiH rathaM pracodayAmAsetyanvayenAnayo rathasAradhizabdayoH punaruktatAmItyA'nuvAdatAGgIkaraNa prayAsa ubhayoraphalaH // 6 // For Private And Personal Use Only Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. // 315 // TI.pu.kA. sa.108 miti chadaH / apasavyam apradakSiNaM yathA syAttathA mahatA vegena punaH ApatatA AgacchatA tena rAvaNena samare AtmAnaM hantuM matiH kRtA / apasavya tayA gamanaM vinAzayotakamityarthaH // 10 // tat apasavyagamanasya vinAzahetutvAt, apramAdamAtiSThan sAvadhAnatAmavalambamAnaH, apasavyatAM parihara nityarthaH / ripoH rathaM pratyudgaccha // 11 // avikRvam adInam / asambhrAntam apramAdam / avyagrahRdayekSaNam avyAkulamanonayanam / razmisaJcAra tadapramAdamAtiSThan pratyudgaccha rathaM ripoH / vidhvaMsayitumicchAmi vAyurmeghamivotthitam // 11 // aviklavamasambhrAnta mavyagrahRdayekSaNam / razmisaJcAraniyataM pracodaya rathaM drutam // 12 // kAmaM na tvaM samAdheyaH purndrrthocitH| yuyutsurahamekAgraH smAraye tvAMna zikSaye // 13 // parituSTaH sarAmasya tena vAkyena maatliH| pracodayAmAsa rathaM surasArathisattamaH // 14 // apasavyaM tataH kurvan rAvaNasya mahAratham / cakrotkSiptena rajasA rAvaNaM vyavadhAnayat // 15 // tataH kruddho dshgriivstaamrvisphaaritekssnnH| rathapratimukhaM rAmaM sAyakairavadhUnayat // 6 // dharSaNAmarSito rAmo dharya roSeNa lambhayan / jagrAha sumahAvegamaindraM yudhi zarAsanam / zarAMzca sumahAtejAH sUryarazmisamaprabhAna // 17 ||tdopoddhN mahadyuddhamanyonyavadhakAMkSiNoH / parasparAbhimukhayoIptayoriva siNhyoH|| 18 // niyataM niyatarazmisaJcAram / etAni kriyAvizeSaNAni // 12 // kAmamiti / na samAdhayaH nopdessttvyH| atra hetuH purandararathocita iti / abhyasta purandararatha ityarthaH // 13 // 14 // apasavyamiti / rAvaNasya mahArathamapasavyaM kurvan svarathasyApasavyatAM pariharanityarthaH / cakrotkSiptena sthacako tthApitena rajasA, rAvaNaM vyavadhAnayat vyavahitamakarot // 15 // rathapratimukhaM sarvathA'bhimukham, avadhUnayat prAharat / / 16 // dharSaNetyAdisAyazloka |mekaM vAkyam / dhairya roSeNa lambhayan roSeNa nivRttadhairya ityarthaH / aindraM mAtalinA''nItaM zarAsanaM zarAMzca jagrAheti yojanA // 17 // upoDaM prvRttm||18|| tadapramAdamAtiSThan pratyudgaccha // 11 // aviklavamiti kriyAvizeSaNam / avivacam akAtaram / asambhrAntam bhrAntirahitam / avyagrahRdayekSaNam avyane hRdaya darzane yathA tthaa| razmisavAraniyataM razmInA saJcAre AkaJcanaprasAre niyataM yathA tathA rathaM pracodayeti sambandhaH // 12 // kaammiti| nasamAdheyAnopadeSTavyaH // 13 // 14 // pAcakrorikSaptena rathacakrosthitena / vyavadhUnayata cAlayAmAsa // 15 // 16 // aindraM zarAsanam "idi paramezvarye" iti dhAtorindraH paramAtmA, tadAyam nijAyudha "IST // 315 // For Private And Personal Use Only Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir dvirathaM dvAbhyAM sthAbhyAM pravartitaM yuddham // 19 // samutpeturiti / atrotpAtAnAM rAghavajayasUcakatvaM rAvaNavadhadvArA // 20 // devaH parjanyaH / maNDalino vAtAH vaatyaaH| apasavyam apradakSiNam, pracakramuH ceruH // 20 // asya rAvaNasya ratho yena mArgeNa yAti sma tena mArgeNa mahata gRdhrakulaM nabhaH sthale bhramamANaM sat pradhAvati sma / anena rAvaNasyAsannamaraNatvaM sUcitam / taduktaM zakunANave-"AsannamRtyonikaTe caranti gRdhrAdayo mUrdhni gRhorca tato devAH sagandharvAH siddhAzca prmrssyH| samayurathaM raSTuM rAvaNakSayakAMkSiNaH // 19 // samutpeturathotpAtA dAruNA romaharSaNAH |raavnnsy vinAzAyarAghavasya jayAya ca // 20 // vavarSa rudhiraM devo rAvaNasya rathopari / vAtA maNDalinastIkSNA hyapasavyaM pracakramuH // 21 // mahad gRdhrakulaM cAsya bhramamANaM nabhassthale / yena yena ratho yAti tena tena pradhAvati // 22 // sandhyayA cAvRtA laGkA jpaapusspnikaashyaa| dRzyate sampradIpteva divase'pi vasundharA // 23 // sanirghAtA maholkAzca smprcerumhaasvnaaH| viSAdayaMste rakSAMsi rAvaNasya tdaa'hitaaH||24|| rAvaNazca yatastatra saJcacAla vasundharA / rakSasAM ca praharatAM gRhItA iva bAhavaH // 25 // tAmrAH pItAH sitAzvatAH patitAH suuryrshmyH| dRzyante rAvaNasyAGge parvatasyeva dhAtavaH // 26 // bhAge" iti // 22 // japApuSpanikAzayA sandhyayA lakA aavRtaa| ata eva vasundharA lAparyantabhUmiH rAtrAvAgninA saMpradIpteva divase'pi sampradIptA dRzyata ityarthaH // 23 // sanirdhAtA maholkAH sampaceruH / te ulkaaH| linggvytyyH| rAvaNasyAhitAH pratikUlAH santaH rakSAMsi viSAdayan vyapA dayan // 24 ||raamaanu0-vissaadyn viSAdayantyaH // 24 // yataH yatra rAvaNo gataH tatra vasundharA saJcacAla, rAvaNasamIpa eva bhUkampo jAta ityrthH| gRhItA iva bAhavaH, kezvigRhItA bAhavo yathA prahartuM na kSamante tathA'bhUvannityarthaH // 25 // tAmrA iti / sitAH azvetAzca sitaashvetaaH| prvtsyeveti| jagrAhetyarthaH // 17 // 18 // tato devA iti / dvairathaM dvAbhyA rathAbhyAM pravartitaM yuddhaM dvairatham // 19 // 20 // maNDalinaH vAtAH, vAtyA ityarthaH // 21 // mhditi| gRhakulasya rAvaNarathAnugamanena rAvaNasyAsanamaraNatvaM sUcitam / uktaM ca zakunArNave-"AsanamutyonikaTe caranti gRdhAdayo mUrdhni gRhordhvamAge" iti // 22 // japApuSpanikAzayA sandhyayA, akAlikayeti zeSaH / lahA butA ata eva vasundharA, laGkAparyantabhUmiH / rAtrAvagninA sampradIpteva divase'pi saMpradIptA dRzyana ityarthaH // 23 // viSAdayan viSAdayantyaH te rakSAMsi tAni rakSAsi // 24 // rakSasAmityAdi sArdham / praharatA rakSasAM bAhava iva parvatasya dhAtava iva ca tAmrAdi For Private And Personal Use Only Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. parvatasyAGge dhAtA iveti yojanA // 26 // gRdheranugatAH gRdhrasahitA ityarthaH / zikAH gomAyavaH, mukhaijvalanaM vamantyaH satyaH asya rAvaNasya mukhavaTo.yu.kA. 1316 // mIkSantyaH, rAvaNAbhimukhA ityarthaH / saMrabdhaM kupitam, azivam amaGgalaM ca yathA bhavati tathA praNeduH / gRdhrANAM sAhityamAtram, natu jvalanavamanAdikam / GIR0108 27 // pratikUlamiti / vAyuH raNe pAsUn samAkiran, tena tasya rAvaNasya dRSTivilopanaM dRSTipratighAtaM kurvana, pratikRlam abhimukhaM vavau // 28 // gRdhairanugatAzcAsya vamantyo jvalanaM mukhaiH / praNedumukhamIkSantyaH saMrabdhamazivaM zivAH // 27 // pratikUlaM vavau vAyU raNe pAsUna samAkiran / tasya rAkSasarAjasya kurvan dRSTivilopanam // 28 // nipeturindrAzanayaH sainye cAsya smnttH| durviSahyasvanA ghorA vinA jaladharasvanam // 29 // dizazca pradizaH sarvA bbhuuvustimiraavRtaaH| pAMsuvarSeNa mahatA durdarza ca namo'bhavat // 30 // kurvantyaH kalahaM ghoraM zArikAstadrathaM prati / nipetuH zatazastatra dAruNaM dAruNArutAH // 31 // jaghanebhyaH sphuliGgAMzca netrebhyo'zrUNi santatam / mumucustasya turagAstulyamagniM ca vAri ca // 32 // evaMprakArAbahavaH samutpAtA bhyaavhaaH|raavnnsy vinAzAya dAruNAH samprajajire // 33 // rAmasyApi nimittAni saumyAni ca zubhAni ca / babhUvurjayazaMsIni prAdurbhUtAni sarvazaH // 34 // nimittAni ca saumyAni rAghavaH svajayAya ca / dRSTvA paramasaMhRSTo hataM mene ca rAvaNama // 35 // indrAzanayaH ulkAzanayaH / ulkAzanyoH svarUpamuktaM mihireNa- "ulkA zirasi vizAlA nipatantI vardhate ca tanupucchA / azaniHsvanena mahatA yuktA nRgajAzvatarUpazumukhepu / nipatati vidArayantI dharAtalaM cakasaMsthAnA // " iti // 29 // 30 // rAmAnu-buza ca namo'vaditi pAThaH // 30 // kurvantya iti / tadrathaM prati tathopari / / 33 / / turagAH javanebhyaH sphuliGgAn netrebhyaH athANe ca mumucuH / evamagniM ca vAri ca tulyaM yathA bhavati tathA dmumucuH||32||33|| evaM rAvaNaparAjayasUcakadunimittAnyuktAni, idAnI rAmajayasUcakanimittAnyAha-rAmasyApIti / somyAni manojJAni / zubhAni zubhodakANi / ata eva jayazaMsAni nimittAni prAdurbabhUvuH sattAM lebhire| rAmaviSaye kiJcitkAro he sattAlAbhahaMtuH 24 jayAya nimittAni jaya MIpA sUryarazmayaH rAvaNasyAGge panitAssantodRzyanta iti sambandhaH // 2535 // For Private And Personal Use Only Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir sUcakanimittAnItyarthaH // 35 // tata iti / raNe AtmagatAni AtmArtha prAdurbhUtAni / harSa pulakaM nirvRtiM sukhaM ca jagAma // 36 // iti / / zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTottarazatatamaH sargaH // 108 // tato nirIkSyAtmagatAni rAghavoraNe nimittAni nimittkovidH| jagAma harSa ca parAM ca nirvRtiM cakAra yuddhe hyadhika ca vikramam // 36 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe aSTottarazatatamaH sargaH / / 108 // tataH pravRttaM sukrUra rAmarAvaNayostadA / sumahadvairathaM yuddhaM sarvalokabhayAvaham // 1 // tato rAkSasasainyaM ca harINAM ca mahadalam / pragRhItapraharaNaM nizceSTaM samatiSThata // 2 // samprayuddhau tato dRSTvA balavannararAkSasau / vyAkSiptahRdayAH sarve paraM vismayamAgatAH // 3 // nAnApraharaNairvyagrairbhujairvismitabuddhayaH / sarpantaM prekSya saGghAmaM nAbhijagmuH parasparama // 4 // rakSasAM rAvaNaM cApi vAnarANAM ca rAghavam / pazyatAM vismitAkSANAM sainyaM citramivAMvabhau // 5 // tau tu tatra nimi tAni dRSTvA rAvaNarAdhavau / kRtabuddhI sthirAmarSoM yuyudhAte hyabhItavat // 6 // jetavyamiti kAkutstho martavyamiti rAvaNaH / dhRtau svavIyesarvasvaM yuddhe'darzayatAM tadA // 7 // tataH pravRttamityAdi / dvairathaM dvAbhyAM rathAbhyAM pravRttaM yuddhaM pravRttamiti yojanA // 1 // nizceSTaM samatiSThata, yuddhAdbhutadarzanakutUhalAditi bhAvaH // 2 // etadeva vivRNoti dvAbhyAm-samprayuddhAvityAdi / samprayuddhau samyagyo mupakAntau / karmaNi kaH / balavat atyantam, vyAkSiptahRdayAH yuddhadarzanasakta cittAH // 3 // nAneti / bhujerityupalakSaNe tRtIyA ||4||raavnnN pazyatAM vismitAkSANAM vikasitanetrANAM rakSasAM sainyam , rAghavaM pazyatAM vismitAkSANAM vAnarANAM sainyaM ca citramivAbabhau // 5 // nimittAni dunimittAni zubhanimittAni cetyrthH| kRtabuddhI nizcitabuddhI // 6 // nizcayamevAha-jetavyamiti / / // 36 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAm aSTottarazatatamaH sargaH // 108 // 1 // tata iti / nizceSTaM samatiSThana atyatayuddhaM dRSTreti bhAvaH // 2 // saMprayuddhau samyamyodumupakrAntI // 3 // naaneti| bhujairupalakSitAH sarpantaM samIpamAgacchantaM prekSya prekSyApi vismayAtparasparaM / nAbhijagmuH, prahartumiti shessH||4|| citramiva citralikhitamiva // 5 // kRtabuddhI nishcitbuddhii| amItavata abhInAIma // 4 // nizcayaprakAramevAha-jenavyamiti / For Private And Personal Use Only Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 317 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir jayo'vazyaMbhAvIti / martavyamiti maraNamavazyaMbhAvIti / AvazyakatvArthe tavyaH / dhRtau dhairyavantau // 7 // 8 // rathazaktiM rathabalam parAmRzya prApya / rathazaktipraghAtena dhvajamanAsAdya nipeturityarthaH // 9 // sampracakame udyuktavAn, saGkalpitavAnityarthaH // 10 // asahyaM durdarzamityarthaH // 11 // saH zaraH dhvajaM chittvA jagAma na tu kevalaM jagAma // 12 // krodhAdamapacca pradahanniva pradahannagririva sampradIptaH jvalitaH abhavat // 13 // zaravarSa vaman tataH krodhAddazagrIvaH zarAna sandhAya viiryvaan| mumoca dhvajamuddizya rAghavasya rathe sthitam // 8 // te zarAsta manAsAdya purandararathadhvajam / rathazaktiM parAmRzya nipeturdharaNItale // 9 // tato rAmo'bhisaMkruddhazcApamAyamya vIryavAn / kRtapratikRtaM kartuM manasA sampracakrame // 10 // rAvaNadhvajamuddizya mumoca nizitaM shrm| mahAsarpa mivAsahyaM jvalantaM svena tejasA // 13 // jagAma sa mahIM chittvA dazagrIvadhvajaM zaraH / sa nikRtto'patadbhUmau rAvaNasya rathadhvajaH // 12 // dhvajasyonmathanaM dRSTvA rAvaNaH sumahAbalaH / sampradIpto'bhavat krodhAdamarSAt pradahanniva // 13 // sa roSavazamApannaH zaravarSe mahadraman / rAmasya turagAn dIptaiH zarairvivyAdha rAvaNaH // 14 // te viddhA harayastatra nAskhalannApi babhramuH / babhUvuH svasthahRdayAH padmanAlairivAhatAH // 15 // teSAmasambhramaM dRSTvA vAjinAM rAvaNastadA / bhUya eva susaMkruddhaH zaravarSa mumoca ha // 16 // gadAzca parighAzcaiva cakrANi musalAni ca / girizRGgANi vRkSAMca tathA zUlaparazvadhAn // 17 // mAyAvihitametattu zastravarSamapAtayat / tumulaM trAsajananaM bhImaM bhImapratisvanam // 18 // tadvarSamabhavadyuddhe naikazastramayaM mahat / vimucya rAghavarathaM samantAdvAnare bale // 19 // | vamannivetyarthaH // 14 // irayaH haritavarNAH, indrAzvatvAditi bhAvaH // 15 // 36 // gadAzveti / mumocetyanuSajyate // 17 // dhanuSA kathaM gadAdi mocanamityatrAha-mAyeti / zastravarSe gadAdivarSam / mAyAvihitam AzcaryakarazaktikRtam / tumulaM nAnAvidhamityarthaH // 18 // naikazastramayam jayo'vazyambhAvItyarthaH // 7 // 8 // te zarA iti / rathazaktaM zaktaratham, dRDharathamiti yAvat / parAmRzya spRSTvA rathazaktimiti pAThe divyarathavaibhavaM sthAvayava 7 vizeSaM vA / / 9-12 // dhvajasyeti / amarSAt asahanAta // 13-18 // tadvarSamiti / rAghavarathaM vimukhya krodhAtizayena prayuktatvAllakSyabhUtaM rAmarathamatikramya For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 109 // 317 // Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatm.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir anekazastrapracuram , tadvarSa kodhAtizayena prayukte rAmazarairnivAraNAllakSyabhUtaM rAvavarathaM vimucya vAnarabale abhavat, tatrApatadityarthaH // 19 // sAyakarityAdisArghazloka ekaanvyH| tataH dazagrIvaH azrAntahRdayodyamaH avicchintrotsAhassan, nissaGgena avyAsaktena, antarAtmanA manasA upa lakSitaH, sahasrazobANAn mumoca / sAyakairantarikSaM ca nirantaraM cakAra ||20||raamaanu-saayrntrikssN ca cakArAzu nirantaram / sahastrazastato vANAnazrAntahadayo sAyakairantarikSaM ca cakArAzu nirantaram / sahasrazastato baannaanshraanthRyodymH| mumoca ca dazagrIvo nissaGgenA 'ntarAtmanA // 20 // vyAyacchamAnaM taM dRSTvA tatparaM rAvaNaM raNe / prahasanniva kAkutsthaH sandadhe sAyakAn zitAna // 21 // sa mumoca tato bANAna raNe shtshsrshH| tAn dRSTvA rAvaNazcakre svazaraiH khaM nirantaram // 22 // tatastAbhyAM pramuktena zaravarSeNa bhAsvatA / zarabaddhamivAbhAti dvitIyaM bhAsvadambaram // 23 // nAnimitto'bhavadvANo nAtibhettA na niSphalaH // 24 // anyonyamabhisaMhatya nipeturdharaNItale / tathA visRjatorbANAn rAmarAvaNayormadhe // 25 // prAyuddhayatAmavicchinnamasyantau savyadakSiNam / cakratuzca zaraudyustau nirucchAsamivAmbaram // 26 // dhamaH / mumoca ca dazagrIvo niHsaGgenAntarAtmaneti pAThakramaH // 20 // vyAyacchamAnaM vyAyacchantam, yatnaM kurvantam / raNe tatparaM saktam / prahasanniva sandadhe anAyA sena sandadhe // 21 // 22 // zaravarSeNa bhAsvat ambaraM zarabaddhaM dvitIyamambaramivAbhAti sma // 23 // nAnimitta ityardham / animittaH lakSyavizeSo dezarahitaH / atibhettA apekSitapramANAdadhikabhettA / niSphalaH lakSye patito'pi prayojanAkArI // 24 // anyonyamiti / tathA visRjatoH uktaprakA reNa visRjatoH / atra bANA ityadhyAhAryam / / 25||asyntau zarAn kSipantau / ivazabdo vAkyAlaGkAre / nirucchAsam ucchAsAvakAzarahitam // 26 // vAnare bale abhavaditi sambandhaH // 19 // nissanena prANAzAsaGgrahitena // 20 // vyAyacchamAnaM vyAyacchantam, pravartayantamityarthaH // 21 // 22 // zarabaddhaM zararacitAmbaram // 23 // animittaH alakSaNaH / atimettA praharaNAdadhikaM bhettA / na niSphalaH lakSye patito'pi niSprayojanazca nAbhavadityarthaH // 24 // 25 // niruvAsaM nIrandhram // 26-28 // For Private And Personal Use Only Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bha. rAvaNasyeti / atra jaghAneti vacanavipariNAmenAnuSajyate / to anyonyaM kRtAnukRtakAriNI kRtapratikriyAkAriNI santo tathA janatu TI.pa.kI. haya ivAnyatrApi sArathyAdau janaturityarthaH // 27 // 28 // prayudhyamAnAviti / yadA babhUvaturityupaskAryam // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite the sa0 110 zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne navottarazatatamaH sargaH // 109 // rAvaNasya hayAna rAmo hayAna rAmasya rAvaNaH / jannatustau tathA'nyonyaM kRtAnukRtakAriNau // 27 // evaM tau tu susaMkruddhau cakraturyuddhamaddhatam / muhUrtamabhavadyuddhaM tumulaM romaharSaNam // 28 // prayudhyamAnau samare mahAbalau zitaiH zarai rAvaNalakSmaNAgrajau / dhvajAvapAtena sa-rAkSasAdhipo bhRzaM pracukrodha tadA raghUttame // 29 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvya zrImadyuddhakANDe navottarazatatamaH sargaH // 109 // tau tadA yuddhayamAnau tu samare rAmarAvaNau / dadRzuH sarvabhUtAni vismitenAntarAtmanA // 1 // ardayantau tu samare tayostau syandanottamau / parasparamabhikruddhau parasparamabhidrutau // 2 // parasparavadhe yuktau ghorarUpaubabhUvatuH / maNDalAni ca vIthIzca gatapratyAgatAni ca / darzayantau bahuvidhA mUtasArathyo gatim // 3 // atha rAvaNaziracchedaH-to tadetyAdi / samare yuddhabhUmau / tadA utpAtakAle / antarAtmanA antaHkaraNena upalakSitAni // 1 // ardayantAvityAdisAdhara zokadvayamekAnvayam / ardayanto parasparaM pIDayanto / rathayoH krodhAdikaM rathikadvArA / maNDalAni mnnddlgtii| gatapratyAgatAni, zavarathaM prati gamanaM gatam, punaHsthAnaM pratyAgamanaM pratyAgatam tayorAvRttyA bahuvacanam / evaMprakAreNa bahuvidhA sUtasArathyAM sUtasya yat sArathya sArathikarma tajAm, gatiM / prayuddhacamAnAvityatra yadA babhUvaturiti zeSaH / tadA dhvajAvapAtena rAkSasAdhipo bhRzaM cukrodheti sambandhaH // 29 // ( tumulaM romaharSaNamityetadanantaraM prayuSyamAnAvityeka KIoka prakSipyAtra sargAvacchedaM kurvanti, tadayuktam / pacAdapi tumulayuvasyaiva sancAdekapakaraNatvAca anabacchedasvaiva baTupa pustakeSu darzanAceti katakaH // ) iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM / zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM navottarazatatamaH sargaH // 109 // 1 // 2 // darzayantAviti / sutasArathyA sutakarmanepuNyarUpAm // 3 // Ro-pau parasparamabhidau parasparakhace yuktI samare ardayantI rAmarAvagI taposspandanottamAni pandhayaH / mabAH kozantItivadgIgo vA prayogaH / sArarUpaM tatkarma / sUtaM samyak samba virAbhyastamiti yAvat // 2 // 3 // Lal // 31 // For Private And Personal Use Only Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir saJcAraM darzayantau tayoH ratho ghorarUpo bbhuuvtuH||2||3|| rAvaNamardayan rAmo rAghavamardayan rAvaNazcobhI prArtananivartane tadrUpaM gativegaM smaapnau,| babhUvaturiti shessH||4|| sAsArau sajaladhArau // 5 // tathA gati pUrvoktagatibhedam // 6 // dhuraM yugam / dhureNa / akArAntatvamApam / sthitayoH yuddhe gati / ardayana rAvaNaM rAmo rAghavaM cApi rAvaNaH / gativegaM samApannI pravartananivartane // 4 // kSipatoH zarajAlAni tayostau syandanottamau / ceratuH saMyugamahIM sAsArau jaladau yathA // 5 // darzayitvA tathA tau tu gati bahuvidhA raNe / parasparasyAbhimukhau punarevAvatasthatuH // 6 // dhuraM dhureNa rathayorvaktraM vaktreNa vAjinAm / patAkAzca patAkAbhiH sameyuH sthitayostadA ||7||raavnnsy tato rAmo dhanurmuktaiH zitaiH zaraiH / caturbhizcaturo dIptaihayAn pratyapasarpayat // 8 // sa krodhavazamApanno hyaanaampsrpnne|mumoc nizitAn bANAna rAghavAya nishaacrH||9|| so'tividdho balavatA dazagrIveNa rAghavaH / jagAma na vikAraM ca na cApi tyathito'bhavat // 10 // cikSepa ca punarvANAn vacapAtasama svanAn / sArathiM vavahastasya samuddizya nishaacrH|| 110 mAtalestu mahAvegAH zarIre patitAH shraaH| na sUkSma mapi saMmohaM vyarthA vA pradaduyudhi // 12 // tayA dharSaNayA kruddho mAtalena tthaa''tmnH| nakAra zarajAlena rAghavA vimukhaM ripum // 13 // viMzataM triMzataM SaSTiM zatazo'tha mhsrshH| mumoca rAghavo vIraH sAyakAn syandane ripoH||14|| vinA sthitayoH, tayoriti shessH||7|| pratyapasarpayat nyavartayat // 8||s iti / apasapaNe viSaye // 9 // vikAraM vedanAmunakamukhavikAram / / 10 // vajrapAtaH ashnipaatH|| 11 // sUkSmam alpam // 12 // yathA mAtale tayA gharSaNayA kuddhaH tathA Atmano dhapaNayA na kudaH / evaM kuddho ripuM vimukhaM cakAra // 13 // viMzatamiti / ikAralopaichAndasaH / / 14 // rAmAnu-mumoca rAdhapo vIra sAyakAna syandane riporityanantarama-rAvaNo'pi / gadAmukhalapaNa / tatpravRttI ardayana pIDhayana, babhUveti zeSaH // 4 // sAsArau dhArAsampAta AsArastatsahitoM // 5-7 // rAvaNaspeti / prampapasarSayata nyavatayata // 8-12 // (ti-mAtaleya'thA na pradaduH devatvena divya zaktimatvAta, apasarpaNakAle rAvaNena prakSitAnAmativedhasAmarthyAbhAvAca // 12 // ) tathA mAtaledharSaNayA yathA tathA Atmano dharSaNayA saka-vyabAna pradaduH zrIrAmasAnidhvAt // yattu nAmojimIna devatvena divyazaktimatvAdarapaNakA rAvaNena prakSiptAnAmativevAsAmadhyamiti vyAmyAta tat yadA indrAdInAM dazAnanadacA vittA tadA kiyA na yanteni utte sati samaparAmAyaNa zrutvApi nItA rAmasya kimbhAvinItyAmANakamanukaroti // 12 // For Private And Personal Use Only Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. // 31 // sa. 11. mahAdam ityardhatrayaM draSTavyam // 14 // rathasthaH rathe nizcalatayA sthita ityarthaH // 15 // tataHpravRttamityardhamekaM vAkyam // 16 // nisvanaH, vegajairiti shessH||17|| kSubdhAnAmiti / kSubdheSu sAgareSvityarthaH // 18-22 // gandharvApsarasAmityardhAnantaraM gaganaM gaganAkAramiti zlokaH / tadanantaram evaM bruvanta ityargham / rAvaNo'pi tataH kruddho rathastho rAkSasezvaraH / gadAmusalavarSeNa rAmaM pratyardayadraNe // 15 // tatpravRttaM mahAddhaM tumulaM romaharSaNam ||16||gdaanaaN musalAnAM ca parighANAM ca nisvanaiH |shraannaaN puGgapAtaizca kSubhitAH sapta sAgarAH // 17 // kSubdhAnAM sAgarANAM ca pAtAlatalavAsinaH / vyathitAH pannagAH sarve dAnavAzca shsrshH|| 18 // cakampe medinI kRtsnA sazailavanakAnanA / bhAskaro niSprabhazcAsIna vavau cApi mArutaH // 19 // tato devAH sagandharvAH siddhAzca prmrssyH| cintAmApedire sarve skinnrmhorgaaH||20||svsti gobrAhmaNebhyastu lokAstiSThantu shaashvtaaH| jayatAM rAghavaH saGkhaye rAvaNaM rAkSasezvaram // 21 // evaM japanto'pazyaMste devAH sarSigaNAstadA / rAmarAvaNayoryuddhaM sughoraM romaharSaNam // 22 // gandharvApsarasA saGghA dRSTvA yuddhamanUpamam // 23 // gaganaM gaganAkAraM sAgaraH sAgaro pamaH / rAmarAvaNayoyuddhaM rAmarAvaNayoriva / evaM bravanto dadRzustadyuddhaM rAmarAvaNam // 24 // gandharvApsarasA saGkAH anUpamam anupamam, yuddhaM dRSTvA gaganaM gaganAkAramityevaM truvantastantaH punardadRzurityanvayaH / anupamatvamevAha-gaganamiti / yathA gaganasAgarayoH sadRzavasvantarAbhAvaH tathA rAmarAvaNayuddhasya sadRzaM yuddha kiMcitrAstItyarthaH / sadRzAntaranivRttiphalako'nanvayAlaGkAraH / rAma na kuddhaH ata eva ripuM vimukhaM cakAreti sambandhaH // 13-17 // kSubdhAnAmiti / sAgarANAM kSubdhAnA satA pAtAlatalavAsino vyathitAH, jAtA iti shessH| // 18-21 // evamiti / japantaH vadantaH // 22 // rAmarAvaNAnupamayuddhadarzanavismitadevAdijalpanaprakAramAha-gandharvApsarasAmityAdi / lokadvayamekaM vAkyam / yathA maganasAgarayossadRzavastvantarAbhAvAdgaganaM gaganenevopamIyate sAgarassAgareNevopamIyate tathaiva rAmarAvaNayuddhaM rAmarAvaNayoryuddhamivAbhavAdityevaM yuvanto gandharvAdayaH rAmarAvaNa rAmarAvaNayoH sambandhi tayuddhaM dadRzurityanvayaH / annvyvaavaalngkaarH| taduktaM kAvyaprakAzikAyAm-" ekaspaivopamAnopameyatve'nanvayo mataH" iti / rAhozizara itivadabhede'pi bhedvyvhaarH|| 23 // 24 // For Private And Personal Use Only Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir rAvaNaM rAmarAvaNasambandhi // 23 // 24 // tataH kruddha ityAdisAyokapaJcakamekaM vAkyam / kSuraM kSurAmabANam // 25 // ziraH acchindat acchinat / / 31 ekavacanAttadAnIM rAvaNa ekazirA eva yuddhamakaroditi gamyate / ata eva vakSyati-"vikSipya dI| nizceSTo bhujAvaGgadabhUSito" ityAdinA // 26 // 27 // tataH kruddho mahAbAhU raghUNAM kIrtivardhanaH / sandhAya dhanuSA rAmaH kSuramAzIviSopamam // 25 // rAvaNasya ziro 'cchindacchrImajjvalitakuNDalam / tacchiraH patitaM bhUmau dRSTa loketribhistadA // 26 // tasyaiva sadRzaM cAnya drAvaNasyotthitaM shirH| tat kSipraM kSiprahastena rAmeNa kSiprakAriNA // 27 // dvitIyaM rAvaNazirazchinnaM saMyati saaykaiH| chinnamAtraM tu tacchIrSa punaranyat sma dRzyate // 28 // tadapyazanisaGkAzaizchinnaM rAmeNa saaykaiH| evamekazataM chinnaM zirasA tulyavarcasAm // 29 // na caiva rAvaNasyAnto dRzyate jIvitakSaye // 30 // tataH sarvAstravidIraH kauslyaanndvrdhnH|maargnnairbhubhiryuktshcintyaamaas rAghavaH // 31 // chinamAtraM tu tacchI miti / tacchI chine tadAnImevetyarthaH // 28 // ekazataM chinnam ekottarazatavAraM chinamityarthaH / punaH punaH zirazchedana ciratRpitazaratRSNAnivRttyartham // 29 // na ceti / jIvitakSaye viSaye / antaH avadhiH nizcayo ssaa| na dRzyate nAdRzyata // 30 // 31 // tata iti / tatassAmpamatyAyakavacana zravaNAnantaraM rAvaNasya ziraH zirasi, jAtAvekavacanam / achindata acchinat / "dazAstho viMzatibhujaH pragRhItazarA sanaH / adRzyata dazagrIvo mainAka iva parvataH // " iti dazazirassahitasya yodRtvAbhidhAnAta zira ityatra zirosItyuktam / pradhAnaziro vA // 25-27 // chinnamAtra iti / chinnamAne tacchI tadAnImeva anyacchiro'dazyateti sambandhaH // 28 // ekazatam ekottarazatam, pakottarazatavAra chinnamityarthaH // 29 // na ceti / rAvaNasya jIvitakSaye viSaye anto nizcayo naiva dRzyate iti // 30-32 // sa0-ziraH ekAca jAtAyekavacanamatrottaratra ca" dazAsyo vivAtibhujaH pragRhItazarAsanaH / adRzyata dazagrIvo mainAka iva parvataH // " tI 'tasyottamAdazaka yugapanyavantat sattAni vAni punaregA | samutthitAni " yAcArayuktaH / pamapurANe -" dazagrIvasya viccheda zirAMsi raghunandanaH / samutthitAni baduzo baradAnAnmamAmbike " iti // 29 // For Private And Personal Use Only Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA. // 32. sa0110 mArIca ityAdisAyazlokadrayamekAnvayam / kauJcAvane kabandhaH, daNDakArane virAdha ityanvayaH // 32 // prAtyayikAH vizvastAta ime rAvaNe viSayeTI .yu.kAM. mandatejasaH alpazaktikAH abhavan / tatkAraNaM kiM nu, na jAnAmIti zeSaH // 33-35 // taditi // trikUTazikhare yudhyatostayorAgrahakRtagativazena / mArIco nihato yaistu kharo yaistu sadUSaNaH / krauJcAvane virAdhastu kabandho daNDakAvane // 32 // yaH sAlA girayo bhagrA vAlI ca kSubhito'mbudhiH / ta ime sAyakAH sarve yuddhe prAtyayikA mama / kiM nu tatkAraNaM yena rAvaNe mandatejasaH // 33 // iti cintAparazvAsIdapramattazca saMyuge / vavarSa zaravarSANi rAghavo rAvaNorasi // 34 // rAvaNo'pi tataH kruddho rathastho raakssseshvrH| gadAmusalavarSeNa rAmaM pratyardayadraNe // 35 // tat pravRttaM mahadyuddhaM tumulaM romaharSaNam / antarikSe ca bhUmau ca punazca girimuurdhni|| 36 // devadAnavayakSANAM pizAcoragarakSasAm / pazyatA tanmahAddhaM sarvarAtramavartata // 37 // naiva rAtraM na divasaM na muhUrta na ca kSaNam / rAmarAvaNayoryuddhaM viraammupgcchti||38 antarikSa bhUmau ca punazca girimUrdhani trikUTazikhare ca tanmahayuddhaM pravRttamityarthaH // 36 // devadAnaveti / "yasya ca bhAvana-" iti bhAvalakSaNe sssstthii| sarvarAtram ahorAtramityarthaH / saptarAtramityapapAThaH / vakSyamANadinasaGkhyAvirodhAt / yadvA sarvarAtramityapapAThaH / saptarAtramityeva samyak pAThaH / phAlgunacaturdazyAM hanumatA laGkAdAhaH / paurNamAsyAM rAmasya samudratIraprAptiH / prathamAdvitIyAtRtIyAsu darbhazayanam / aSTamyAM suvelArohaNam / nvmyaaN| yuddhArambha iti saptarAcaM rAmarAvaNayuddhamiti / idaM ca "itastu navame'hani" ityatra vistRtam // 37 // naiva rAtramiti / "kAlAvanoratyanta saMyoge " iti dvitIyA // 38 // rAmAnu0-devadAnavayakSANAM pizAcoragarakSasAm / pazyatAM tanmahAdaM sarvarAtramavartata // naiva rAtraM na divasa na muhUrta na ca kSaNam / rAma rAvaNayoryuddhaM virAmamupagachati // iti zlokaddhayaM ke citkozeSu patitam // 37 // 38 // // 32 // na ima iti / prAtyayikAH vizvastAH, amoghA ityrthH|| 33-35 // trikUTazikhare yuddhacatostayorAmahAdantarikSe bhUmau ca vikaTazikharasthAdhastanabhUmau punazca girimUrdhani trikUTazikhare ca tanmahAddhaM prvRttmityrthH|| 36 // devAdInAM pazyatAM satAM saptarA mahAddhamavartateti sambandhaH / agastyAgamanAtprAgeva siddhasya sa-rili / jAtI bahuvacanam / yena, eke puNeti pratijJAkAla sakne / rAlI va ma pazcaSaH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir dazaratheti / nirdhAraNe paSThI / dazarathasutarAkSasendrayoH rAmarAvaNayormadhye rAghavasya jayamanavekSya mahAn mahAbuddhirityarthaH / suravarasthasArathiH enaM 4 rAmam uvAca // 39 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dazottarazatatamaH sargaH // 11 // dazarathasutarAkSasendrayorjayamanavekSya raNe sa rAghavasya / suravararathasArathimahAna raNagatamenamuvAca vAkyamAzu // 39 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe dazottarazatatamaH sargaH // 110 // atha saMsmArayAmAsa rAghavaM mAtalistadA / ajAnanniva kiM vIra tvamenamanuvartase // 1 // visRjAsmai vadhAya tvamastraM paitAmahaM prbho| vinAzakAlaH kathito yaH suraiH so'dya vartata // 2 // tataH saMsmArito rAmastena vAkyena maatleH| jagrAha sazaraM dIptaM nizvasantamivAragam // 3 // yamasmai prathamaM prAdAdagastyo bhagavAnRSiH / brahmadattaM mahAbANa mamoghaM yudhi vIryavAn // 4 // brahmaNA nirmitaM puurvmindraarthmmitaujsaa| dattaM surapateH pUrva trilokajayakAMkSiNaH // 5 // yasya vAjeSu pavanaH phale paavkbhaaskrau| zarIramAkAzamayaM gaurave merumandarauM // 6 // atha rAvaNavadhaH atha saMsmArayAmAsetyAdizlokadvayamekAnvayam / ajAnanniva brahmAstramajAnanniva / enaM rAvaNam, anuvartase asrasya pratyatraprayoga mAtraM karoSi / vinAzakAlaH mAnuSeNa vadhaH ityuktaH kAlaH // 1 // 2 // tataH saMsmArita ityAyekAdaza zlokA ekaanvyaaH| prathamaM pUrva daNDakA |raNye // 3 // 4 // brahmadattamityetadvivRNoti-brahmaNetyAdinA // 5 // yasya vAjeSviti / pavanAdInAmadhidevatAtvenAvasthAnam / phale zalye // 6 // yuddhasyAyamanuvAdaH / asmin pAThe saptarAtrakRtarAmarAvaNayuddhasyAsmin rAmAyaNe azrUyamANatvena anupapannatyAca sarvarAtramavartateti pAThaH samIcInaH / sarvarAtram ahorAtramityarthaH // 37 // 38 // dazarathasutarAkSasendrayorityatra nirdhAraNe SaSThI // 39 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM dazottarazatatamaH srgH|| 110 // athetyAdi / anuvartase anukaroSi, upekSasa iti yAvata // 1 // asmai enaM prati // 2-5 // yasyetyAdi | sa-saMsmArayAmAsa rAmasya vAsayatAmini zeSaH / ajAnanivenyanena rAmasya sA sUcayati // 1 // For Private And Personal Use Only Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. // 321 // tejasA sArAMzena kRtam // 7 // 8 // dvArANAM ripugopurANAm / nAnArudhireti vadhyAsurabhedAt / medaH mAMsavizeSaH // 9 // rAmAnu-dArANAM puradvArANAm, gopurANAmiti yAvat / parighANAmityetatsarvAyudhAnAmapyupalakSaNam // 9 // vajrasAraM vajratulyadADhayam / nAnAsamitidAraNaM kapaTayuddhasyApi nivartakam / sarvavitrA.sa.111 jAjvalyamAnaM vapuSA supuGkha hemabhUSitam / tejasA sarvabhUtAnAM kRtaM bhAskaravarcasam // 7 // sadhUmamiva kAlAgniM dIptamAzIviSaM ythaa| paranAgAzvavRndAnAM bhedanaM kSiprakAriNam // 8 // dvArANAM parighANAM ca girINAmapi bhedanam / nAnArudhirasiktAGga medodigdhaM sudAruNam // 9 // vajrasAraM mahAnAdaM nAnAsamitidAraNam / sarvavitrAsanaM bhIma zvasantamiva pannagam // 10 // kaGkagRdhravalAnAM ca gomAyugaNarakSasAm / nityaM bhakSyapradaM yuddhe yamarUpaM bhayAvaham // 11 // nandanaM vAnarendrANAM rakSasAmavasAdanam / vAjitaM vividhaijaiishcaarucitrairgrutmtH||12|| tamuttamaSu lokAnA mikSvAkubhayanAzanam / dviSatAM kIrtiharaNaM prhrsskrmaatmnH|| 13 // abhimantrya tato rAmastaM maheSu mhaablH| vedaproktena vidhinA sandadhe kArmuke balI // 14 // tasmin sandhIyamAne tu rAghaveNa shrottme| sarvabhUtAni vitresu zcacAla ca vasundharA // 15 // sa rAvaNAya saMkruddho bhRzamAyamya kaarmukm| cikSepa paramAyattastaM zaraM marmaghAtinam // 16 // sanatve hetuH bhImAmati / dIptaM zvasantamiti bhedAdupamAnabhedaH // 10 // valAH gRdhavizeSAH / rakSasAM pizAcasahacAriNAm / yamarUpaM yamatulyaM yathA 4 bhavati tathA bhayAvahamiti vitrAsanAt bhedaH // 11 // vAjitamiti / garutmataH vAjaiH patraiH vAjitaM sajAtapatram, garuDapatrakRtapatramityarthaH // 12 // lokAnAM madhye uttamadhU praharSakaramAtmana ityantasya jagrAhetyanena saMbandhaH // 13 // tataHgrahaNAnantaram, tam iyuM sandadhe // 14 // 15 // sa iti yasya vAjeSu pakSeSu / yasya vAjeSu pavanaH ityAdiSu pavanAdInAmadhidevatAtvenAvasthAnaM vivakSitam // 6 // tejasA sArAzena kRtaM nirmitam / dvArANA gopurANAm // 7-11 // garutmataH cAruvitraH vAjaiH / yamityAyuktavizeSaNaviziSTaM tamuttameSumityetadantam abhimanvyetyanena sambadhyate // 12 // 17 // taM maheSumiti For Private And Personal Use Only Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir - - rAvaNAya cikSepetyanvayaH // 16 // sa vajra iti / vajribAhuvisarjito vajra ivetyanvayaH // 17-19 // sa zara iti / nibhRtavat vinItavat // 20 // tasyeti / prANaiH saha jIvitAt prANadhAraNayatnAt, bhrazyamAnasya tasya hastAt sasAyakaM kArmukaM papAta // 21-23 // nardantazcetyardhamekaM vAkyam sa vaca iva durdharSoM vacibAhuvisarjitaH / kRtAnta iva cAvAryo nyapatadrAvaNorasi // 17 // sa visRSTo mahAvegaH zarIrAntakaraH zaraH / vibheda hRdayaM tasya rAvaNasya duraatmnH||18|| rudhirAktaH sa vegena jIvitAntakaraH shrH| rAvaNasya harana prANAna viveza dharaNItalam // 19 // sa zaro rAvaNaM hatvA rudhiraaiikRtcchviH| kRtakA nibhRtavat svatUNIM punarAgamat // 20 // tasya hustAdvatasyAzu kArmukaM tat sasAyakam / nipapAta saha prANairdhezyamAnasya jIvitAt // 21 // gatAsurbhImavegastu naitendro mahAdyutiH / papAta syandanADUmau vRtro vabahato yathA // 22 // taM dRSTvA patitaM bhUmau hatazeSA nizAcarAH / hatanAthA bhayatrastAH sarvataH sampradudruvuH // 23 // nardantazcAbhipetustAna vAnarA dumayodhinaH // 24 // duzagrIvavadhaM dRSTvA vijayaM rAghavasya ca / aditA vAnarairhaSTairlaGkAmabhyapatana bhayAt / gatAzrayatvAt karuNASpaprasravaNamukhaiH // 25 // tato vineduH saMhRSTA vAnarA jitakAzinaH / vadanto rAghavajayaM rAvaNasya ca tadvadham // 26 // athAntarikSe vyanadat saumystridshdundubhiH| divyagandhavahastatra mArutaH sasukho vavau // 27 // nipapAtAntarikSAcca puSpavRSTistadA bhuvi / kirantI rAghavarathaM duravApA manoramA // 28 // rAghava stavasaMyuktA gagane'pi ca zuzruve / sAdhu sAdhviti vAgayyA daivatAnAM mahAtmanAm // 29 // // 24 // dazagrIvetyAdisArdhazoka ekAnvayaH / mukhaiH upalakSitAH, rAkSasA iti zeSaH // 25 // tata iti / tadvadhaM taM vadham // 26-28 // rAghaveti / sandadha ityanena sambandhaH // 14-19 // sa zara iti / nibhRtavata vinItavat // 27.31 // For Private And Personal Use Only Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 322 // rAghavastavasaMyuktA vAgityanvayaH // 29 // cAraNeH saha cAraNaiH sahitAn devaanityrthH||30|| tata iti / sugrIvavadhuvarAjatvena pratyupakArAyAGgadenApiTo .yu.kA. vA-rA.bhU-IN rAvaNavadhasya kAsitatvAt sakAmatvam // 33 // prazamaM prasAdam / marudgaNAH devgnnaaH| mahI na cakampe mahIkampAbhAvasya zubhamUcakatvAt / ityAhuH / rAvaNavadhaparyantaM sakampA sthitA mahI tadvadhAnantaraM niSkampA'bhavaditi cAhuH / vavo, sukhamiti zeSaH // 32 // suhRdvizeSAH jaambvdaadyH| Aviveza mahAhoM devAnAM cAraNaiH saha / rAvaNe nihaterodre sarvalokabhayaGkare // 30 // tataH sakAmaM sugrIvamaGgadaM ca mahAbalam / cakAra rAghavaH prIto hatvA rAkSasapuGgavam // 33 // tataH prajagmuH prazama marudgaNA dizaH prasedurvimalaM nbho'bhvt| mahI cakampena hi mArutovau sthiraprabhazcApyamavadivAkaraH // 32 // tatastu sugrIvavibhISaNAdayaH suhRdvizeSAH shlkssmnnaastdaa|smety hRSTA vijayena rAghavaMraNe'bhirAmaM vidhinA hyapUjayan // 33 // sa tu nihataripuH sthirapratijJaHsvajanavalAbhivRto raNe rarAja / raghukulanRpanandano mahaujAstridazagapparabhisaMvRto yathendraH // 34 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe ekAdazottarazatatamaH sargaH / / 191 // bhrAtaraM nihataM dRSTvA zayAnaM rAmanirjitam / zokavegaparItAtmA vilalApa vibhISaNaH // // vIra vikrAnta vikhyAta vinIta nayakovida / mahArhazayanopeta kiM zeSe'dya hato bhuvi // 2 // vikSipya dIrghA nizceSTau bhujaavnggdbhuussitau| mukuTenApavRttena bhAskarAkAravarcasA // 3 // sAhizabdaH pAdapUraNe / vijayena hA itynvyH| vidhinA kameNa // 33 // phAlgunAmAvAsyAyAM rAvaNavadhaH |ydaa caitrazuddhapatipadi ziSTAmAvAsyAyAM prAtaHkAle rAvaNavadhaH / pUrva sarvarAtramavartatetyukteH // 34 // iti zrIgovi0 zrIrAmA ratnakirI yuddhakANDavyAkhyAne ekAdazottarazatatamaH margaH13390 atha bhrAtRvadhadarzanena haThAt pravRttaM prakRtisaMbandhakRtaM zokaM soDhumazaknuvan vibhISaNo vilapati-bhAtaramityAdi / zayAnaM zayAnamiva sthitam / zoka vegaparItAtmA zokavemena parItamanaskaH / vegazabdena haThakRtaH zoka iti dyotyate // 1 // vAretyAdi / vinIta vidyAsu zikSita ! vikSipyetyasya tataHprajagmuHprazamaM prasAda marudgaNAH mahIna cakampe mAruto vo, sukhamiti zeSaH / amAvAsyAyo rAvaNavadhaH // iti yuddha ekAdazottarazatatamassargaH // 111 // 14 // 1133 For Private And Personal Use Only Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir zokasya pUrvazlokenAnvayaH / bhujAvityanenAntyayuddha dvibhujasthitirgamyate / mukuTena, upalakSita iti shessH| apavRttena patanavegAdIpaJcalitena // 2 // 3 // tadidamiti / mayA pUrva samIritaM yadvacaH kAmamohaparItasya te na rucitaM neSTamAsIt / tadidaM vacaH samprAptam, tvayA'nubhUtamityarthaH // 4 // yadityAdi sArghazcoka ekaanvyH| yatpApakarma prahasto darpAt nAmanyateti vipariNAmenAnuSajyate / evaM sarvatra yojanIyam / atiratha ityatikAyavizeSaNam / / tadidaM vIra samprAptaM mayA pUrva samIritam / kAmamohaparItasya yatte na rucitaM vacaH // 4 // yantra darpAt prahasto vA / nendrajinnApare jnaaH| na kumbhakarNo'tirathI nAtikAyo nraantkH| na svayaM tvamamanyethAstasyodarko'yamAgataH // 5 // gataH setuH sunItAnAM gato dharmasya vigrahaH / gataH sattvasya saMkSepaH prastAvAnAM gatirgatA // 6 // AdityaH patito bhUmau manastamasi cndrmaaH||7|| citrabhAnuH prazAntAcirvyavasAyo nirudymH| asminnipatite bhUmau vIre zastrabhRtAM vare // 8 // kiM zeSamiva lokasya hatavIrasya sAmpratam / raNe rAkSasazArdUle prasupta iva pAMsuSu // 9 // amanyethAH amnythaaH| etvamApam / tRNIkRtavAnasItyarthaH / tasya sItAharaNarUpasya udaH phalamAgatam // 5 // gata iti / sunItAnAM nayAnA setuH mryaadaa| dharmasya vigrahaH virodhH| yadvA adharmasyeti chedaH / vigrahaH dehaH / yadvA dharmasya vigrahaH dehaH / "eSohitAgnizca mahAtapAzca" ityAdinA rAva Nasya dhArmikatvakathanAt / sattvasya balasya, saMkSepaH saGgrahaH / prastAvAnAM prakRSTastutInAM gatiH viSayaH // 6 // Aditya ityAdisAzcoka ekaanvyH| asminniti / asminnipatite AdityaH patita ityaadybhedaatishyoktiH| citrabhAnuH vhniH| "sUryavahnI citrabhAnU" ityamaraH / vyavasAyo niru dyamaH, rAvaNasadRzAzrayAbhAvAbyavasAyaH utsAhazaktiH nirvyApAro'bhUdityarthaH // 7 // 8 // rAkSasazArdUle rAvaNe pAMsuSu prasupta isa sthite, mRta iti yadityAdi / na svayamiti / amanyethAH / etvamArSam // 5 // gata iti / setuH maryAdA / sunItAnA nayAnAM saMkSepaH saMkSipta iti saMkSepaH saMgrahaH / prastA vAnAmucitoktInAM stutInAM vA // 1 // Aditya ityAdi / vyavasAyaH utsaahshktiH| rAvaNasahazAzrayaNIyasyAbhAvAyavasAyo nirvyApAro'bhUdityarthaH / asmi nipatite bhUmAvitya pUrvazeSam // 7 // 8 // kiM zeSamivetyardhamuttarazeSam / pAMmuSa prasupta iva sthite sati sAmprataM hatavIrasya lokasya kiM zeSam, na kividava For Private And Personal Use Only Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bhU. zaza yAvat / sAmprataM hatavIrasya lokasya kimiva zeSam, sarva zUnyamabhUdityarthaH // 9 // dhRtireva pravAlo yasya sa tathA / dhairya hi vRkSasya pallavavat prathamaTI .yu.kA. phalam / prasahata iti prasahaH / pacAyaca / bhAvapradhAno nirdezaH / sa eva agryapuSpaM zreSThapuSpaM yasya sa tthaa| prasahanaM hi puSpavatkAryaphalasya avyava hithetuH| tapa eva balaM sthairyozo yasya sa tathA / zauryameva nibaddhamUlaM nizcalamUlaM yasya sa tathA, zauryamUlatvAt tapa prabhRtInAM sarveSAm // 10 // dhRtipravAlaH prasahAyyapuSpastapobalaH zauryanivaddhamUlaH / raNe mahAn rAkSasarAjavRkSaH sammardito rAghavamArutena // 10 // tejoviSANaH kulavaMzavaMzaH kopaprasAdAparagAvahastaH / ikSvAkusiMhAvagRhItadehaH suptaH kSitau rAvaNagandha hastI // 11 // parAkramotsAhavijRmbhitAcinizvAsadhUmaH svblprtaapH| pratApavAn saMyati rAkSasAgninirvApito rAmapayodhareNa // 12 // tejaH parAkrama eva viSANo yasya sa tthaa| tejo hi viSANavat paramarmabhedi / kulavaMzavaMzaH kulaM pitRpitAmahAdayaH teSAM vaMzaH sargaH sa eva vaMzaH pRSThA vayavavizeSo yasya sa tathA / "vaMzo veNau kule varga pRSThasyAvayave'pi ca" ityubhayatrApi vizvaH / kulena hi vaMzeneva svAzritadhAraNam / kopa evAparagAvaM zirovyatiriktazarIraM yasya sa tathA / prasAda eva hasto yasya sa tathA / kopasya bahutvAdaparagAvatvena rUpaNam / ikSvAkuH rAmaH sa eva siMhaH tena avagRhIta dehaH rAvaNagandhahastI rAvaNa eva mattagajaH kSitI suptaH, mRta ityarthaH // 11 // parAkramotsAhAveva vijRmbhitArciH vistRtjvaalH| nizvAsa eva dhuumo| yasya sa tathA / svabalapratApaH svblossnnH| pratApavAna tejsvii| rAkSasAniH rAmapayodhareNa nirvaapitH|| 12 // ziSTamityarthaH // 9 // prasahAgyapuSpaH prasahata iti prasahaH / paJcAdyacU / bhAvapradhAno'yaM nirdezaH / prasahaH masahatvaM tadevAmyapuSpaM yasya saH / prasavAbhyapuSpaH iti pAThe prasavaH santAnaH // 10 // kulavaMzavaMzaH kulaM pitRpitAmahAdayaH teSAM vaMzo vargaH sa eva vaMzaH pRSThAvayavavizeSo yasya saH / "vaMzo veNo kule dharge pRSThasyAva ||323 // yave'pi ca" iti vizvaH / kopaprasAdAparagAvahastaH kopAparagAva: prasAdahastazcetyarthaH / ikSvAku: rghunaathH||11|| parAkramotsAhAveva vijmbhitaaciH| svabalameva pratApaH / pratApavAn tejasvI // 12 // For Private And Personal Use Only Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir siMhAH rAkSasAH ta eva lADyUlakakudviSANAni yasya sa tthaa| "siMhA rAkSasAH proktA yakSA uSNISiNo mtaaH|" iti nighnnttuH| yadvA siMhAlA mUlAnakSatraM tacca rAkSasanakSatram / yathA''dda jyotiSe kAzyapaH-"agnirmaghA vizAkhA ca AzzeSA zatatArakA / dhaniSThA citrayA yuktA jyeSThA mUlA ca rAkSasAH // " iti / tatsambandhAdAkSasA api tacchandenocyante / rAkSasatavRddhahetutvena lAzUlAditvena rUpaNam / parAnabhijayatIti parAbhi / jit / gandhane parotsAdane gandhahastI mukhyH| "gandhanaM sUcanotsAhahiMsaneSu prakAzane " iti vishvH| cApalaM viSayalaulyam, tadeva karNacakSuSI yasya / siMhakSalAgRlakakudviSANaH parAbhijidgandhanagandhahastI / rakSovRSazcApalakarNacakSuH kSitIzvaravyAghrahato'vasannaH // 13 // vadantaM hetumadvAkyaM parimRSTArthanizcayam / rAmaH zokasamAviSTamityuvAca vibhISaNam // 14 // nAyaM vinaSTo nizceSTaH samare cnnddvikrmH| atyunatamahotsAhaH patito'yamazaGkitaH // 15 // naivaM vinaSTAH zocyante kSatradharmamava sthitAH / vRddhimAzaMsamAnA ye nipatanti raNAjire // 16 // sa tathA / rakSAvRSaH rAvaNavRSabhaH, kSitIzvaravyAtreNa rAmazArdUlena, hataH avasannaH mRtH|| 13 // vadantamiti / parimRSTArthanizcayaM kRtArthanizcayam // 14 // ayaM nizceSTaH nirvikramaH na vinaSTaH, api tvayaM samare caNDavikramaH atyunatamahAtsAha : azaGkitaH patitaH vinaSTaH // 15 // yadi samare vikramya naSTaH / tataH kimityatrAha-naivAmityAdi / ye vRddhi paralokavRddhim, AzaMsamAnAH AkAimANAH santaH raNAjire nipatanti / kSatradharmamavasthitAH zUradharma siMhakSalApalakakudviSANaH siMhAH rAkSasAHta pava lAzalakakudviSANAni yasya saH / "siMhA rAkSasAH proktA yakSA uSNISiNo mtaaH|" iti zAzvataH parAnabhijayatIti parAbhijit / gandhanagandhahastI gandhane utsAdane gandhahastI mdgjtulyH| "gandhanaM sUcanotsAhahiMsaneSu prakAzane " iti vizvaH / cApala karNacakSuH cApalaM dharmaskhalanaM tadeva karNacakSuSI yasya saH // 13 // 14 // nAyamiti / ayaM nizceSTaH nirvikramo na vinaSTaH, apitu samare caNDavikramaH unnatamaho tsAhaH azaGkitaH patitaH naSTaH // 15 // tataH kimityata Aha-naivaM vinaSTA iti / ye vRddhimAzaMsamAnA raNAjire nipatanti kSatradharmavyavasthitAH kevalaM | saparAbhijidgandhanagandhahastI parAnanijapatIti parAbhijitaH, tadndhane hiMsAyAM gandhahastI mataMgajatusyaH / cApalakargacakSuH cAla caya kargacakSuH yasya saH / karNapoSApalam azrAvyazUrpaNakhAdi pralapittanavaNena tatra cittapraNidhAnam / cakSuSoH anavalokanIyaparadArasaundaryadarzanam // 13 // yamazaGkitaH yamaH zaGkito yasmAditi vA // 15 // For Private And Personal Use Only Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir cA.rA.bha. 32 vyavasthitAH / evaM vinadhAH te na zocyante // 16 // na kevalaM samaramaraNAdeva nazocyatvam, kiMtu yaza pratyAsaktyApItyAha-yeneti / yena vitrAsitAH TI.pa.ko tasmin rAvaNe kAlasamAyukte zocituM na kAlaH nAvasaraH, tadviSaye zoko na yuktaH, vIrasvargagamanAditi bhAvaH // 17 // tathA'pi maraNe sati kathaM / sa017 na zocitavyamityAzaya jayavatparAjayo'pi na zokasthAnamityAha-nekAnteti / ekAntavijayaH na bhUtapUrva itaH pUrva na bhuutH| anekAntyamupapAda / yena sendrAstrayo lokAstrAsitA yudhi dhImatA / tasmin kAlasamAyukte na kAlaH parizocitum // 17 // naikAnta vijayo yuddhe bhUtapUrvaH kadAcana / parairvA hanyate vIraH parAn vA hanti sNyuge||18||iyN hi pUrveH sandiSTA gatiHkSatriya sNmtaa| kSatriyo nihataHsaGkhyena zocya iti nishcyH|| 19 // tadevaM nizcayaM dRSTvA tattvamAsthAya vijvrH| yadihA nantaraM kArya kalpyaM tadanucintaya // 20 // tamuktavAkyaM vikrAntaM rAjaputraM vibhiissnnH| uvAca zokasantapto bhrAturhitamanantaram // 21 // yo'yaM vimardeSu na bhanapUrvaH suraiH sametaiH saha vAsavena / bhavantamAsAdya raNe vibhano velAmivAsAdya yathA smudrH||22|| anena dattAni supUjitAni bhuktAzca bhogA nibhRtAzca bhRtyaaH| dhanAni mitreSu samarpitAni vairANyamitreSu ca yApitAni // 23 // yati paraiveti // 18 // kSatradharmaparyAlocanenApi na zocya ityAha-iyaM hIti / kSatriyaH zUraH // 19 // tadevamiti / dRSTvA jJAtvA / tattvamAsthAya paramArtha buddhimavalambya, janimatAmavazyaM mRtyuM jJAtvetyarthaH / vijvaraH niHzokaH / yat kArya karma / kalpyam anuSTheyam / tadanucintaya / kalyamiti pAThe yat / kArya kalyam, yogymityrthH| "kalyo yogyazca te samAH" iti nighnnttuH||20||21|| yo'yamiti / vimardeSu samareSu / anena mahAvIratayA samyak saMskAra maItItyuktam // 22 // dharmazIlatvAcca tadahatItyAha-aneneti / dattAni dAnAni kRtAni / supUjitAni, gurudevatAnIti zeSaH nibhRtAH nitarAM bhRtA vinaSTAste na zocyante // 16 // na kevalaM samaramaraNAdevAzocyatvam, kintu yazaHpratApasampattyA'pItyAha-yena sendrA iti // 17 // tathApi maraNe sati na zocitavyam ? ityAzaGkaya jayavatparAjayo'pi na zokasthAnamityAha-nekAntavijaya iti // 18 // kSatradharmapAlocanayA'pi na zocya ityAi-iyaM hIti // 19 // dRSTvA jJAtvA / tattvamAsthAya nizcitatvamavalamya / kalpyam anuSTheyam // 20-22 // anena dattAni dAnAni kRtAni / mujitAni svanuSThitAni / nibhUtAH nitarAM 3250 For Private And Personal Use Only Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir yApitAni saphalIkRtAnItyarthaH // 23 // AhitAmpAditvAca tdhtiityaah-essohitaagniriti| hitAgniH AhitAni sndhiraassH| vedAntaM gacchati jaanaa| tIti vedAntagaH / karmasu cAmyavIryaH karmazUra ityarthaH / pretagatasya pretatvaM gatasya / icchAmi, putrANAM vinaSTatvena bhAturevAdhikAritvAditi bhAvaH // 24 // sa tasyeti / karuNarityanena duHkhAtizayAdidAnImevabhuktamiti dyotyate / vakSyati hi nAhabhasya saMskAraM kariSyAmIti / svargIyaM svargIya hitam / eSohitAgnizca mahAtapAzca vedAntagaH karmasu cAgryavIryaH / etasya yat pretagatasya kRtyaM tat kartumicchAmi tava prasAdAt // 24 // sa tasya vAkyaiH karuNairmahAtmA sambodhitaH sAdhu vibhISaNena / AjJApayAmAsa narendrasUnuH svargIyamAdhAnamadInasattvaH ||25||mrnnaantaani vairANi nivRttaM naH prayojanam / kriyatAmasya saMskAro mamApyeSa yathAtava // 26 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye Adi0 zrImadhuddhakANDe dvAdazottarazatatamaH srgH|| 112 // AdhAnam antyeSTisajJika karma // 25 // vairAtirekAt saMskAra mama dveSa iti na zanIyamityAha-maraNeti / maraNAnantaramapi vairakaraNaM niSprayojana mityAha-nivRttamiti / prayojanaM sItAlAbharUpam / asya saMskAraH yAyajUkocitasaMskAraH, kiyatAm / mamApyepa yathA tava / tava yathA bhrAtA tathA mamApi bhrAtA, mAtRbhUtasya tava bhrAtRtvAt / tvamasya doSaM dRSTvA na karoSi cedahameva kAriSyAmi, bhrAtRSu yena kenApi kartavyamiti bhaavH| aba zloke na iti gAyatryakSaram / atrAcAryA vyAcakhyuH-maraNAntAni vairANi,RSijanasthAnabhraMzamaithilIharaNamatprANabhUtajaTAyuvidhvasanaprabhRtimadveSAcaraNamitaH paraM kartuM na zaknoti hoti bhAvaH / nivRttaM naH prayojanam 'yadi vA rAvaNaH svayam' iti vadatA mayA'sya viSaye kiJcicchubhaM kartavyamiti manasi / kRtam / tadanena 'dvidhA bhajyeyamapyevaM na nameyaM tu kasyacit' iti vadattA pratihatam / tatkaraNasyedAnImavasaraH sanAta iti bhAvaH / kiyatAbhasya saMskAraH, matkRtahitapratiSedhAnahavisthA idAnImastha sAtA, ato'yaM na tyaajyH| ataH paraM yatkartavyaM tatkAyameva / mamApyeSa yathA tava, ayaM maccittA nukUlo jAtaH, ato mabhitrabhUto bhavAnapi tamanuvartitumarhati / athavA eSaH tava yathA tathA mamApi, asya saMskArastava yathA prAptaH tathA mmaapiityrthH| poSitAH // 23 // eSa iti / AhetAgniH karmasu amyaH zUraH karmaThaH / pretagatasya pretatvaM gatasya // 24 // saMbodhitaH AjJaptaH / svargIyaM svargAya hitam / AdhAnaM saMskAram // 25 // gAyatryAH viMzatitamAkSaraM "maraNAntAni vairANi" ityasya zlokasya dvAdazAkSareNa na ityanena saMgrahAti-maraNAntAnIti / eSa rAvaNaH tava For Private And Personal Use Only Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bhU. 1325 // bhavAnasya saMskAraM na karoti cedahameva karomi / bandhuSu yena kenApi kartavyaM khalvidama, taddUre tiSTa ahameva kariSyAmItyartha iti // 26 // iti zrIgovinda rAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dvAdazottarazatatamaH sargaH // 112 // sa.17 rAvaNaM nihataM zrutvA rAghaveNa mahAtmanA / antarapurAdviniSpetU rAkSasyaH shokkrshitaaH||1|| vAryamANAH subahuzo veSTantyaH kSitipAMsuSu / vimuktakezyo duHkhArtA gAvo vatsahatA iva // 2 // uttareNa viniSkramya dvAreNa saha raaksssaiH| pravizyAyodhanaM ghoraM vicinvantyo hataM patim // 3 // rAjaputretivAdinyo hA nAtheti ca srvshH| paripetuH kabandhAGkA mahIM zoNitakardamAm // 4 // tA bASpaparipUrNAkSyo bhrtRshokpraajitaaH| kareNya iva nardantyo vinedu ItayUthapAH // 5 // dadRzustaM mahAvIrya mahAkAyaM mahAdyutim / rAvaNaM nihataM bhUmau nIlAJjanacayopamam // 6 // tAH patiM sahasA dRSTvA zayAnaM raNapAMsuSu / nipetustasya gAtreSu cchinnA vanalatA iva // 7 // bahumAnAt pariSvajya kAcidenaM saroda ha / caraNau kAcidAliGgaya kAcit kaNThe'valambya ca // 8 // uddhRtya ca bhujau kAcidbhUmau sma parivartate / hatasya vadanaM dRSTvA kAcinmohamupAgamat // 9 // kAcidaGke ziraH kRtvA saroda mukhamIkSatI / snApayantI mukhaM bASpaistuSArairiva paGkajam // 10 // evamArtAH patiM dRSTvA rAvaNaM nihataM bhuvi / cukruzurbahudhA zokAbhyastAH paryadeva yan // 13 // yena vitrAsitaHzako yena vitrAsito yamaH / yena vaizravaNo rAjA puSpakeNa viyojitaH // 12 // ||ath rAvaNAnta pusstrIvilApA-rAvaNamityAdizvokadvayamekAmvayam / vassahatAH hatavatsAH // 1 // 2 // uttareNetyAdizcokadvayamekAnvayam / zoNiteH kardamo yasyAstAM zoNitakardamAm // 3||4||taa iti / hatayUthapA iti kareNuvizeSaNam / ata eva nardantyaH karekha iva vinedurityanvayaH // 5-7 // // 325 // bahumAnAdityAdizvokatrayamekAnvayam / parivartate vessttte| IkSatI IkSamANA // 8-10 // evamiti / cukuzuriti / kozaH nirkssrdhniH| paridevanaM / yathA mammapi tathA, mamApi snehaviSaya ityarthaH / ataH saMskriyatAM zaGkA mA kurviti bhAvaH // 26 // iti zrImahencaratIyaviracitAyo zrIrAmAya gatatvadIpikAkhyAyA yuddhakANDavyAkhyAyAM dvAdazottarazatatamaH sargaH // 112 // rAvaNamityAdi zlokadrayokaM vAkyam / vAryamANA iti / vatsahatAH htvtsaaH||1-15|| - - For Private And Personal Use Only Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org saakssrshbdH||11-13 // asurebhya iti / mAnuSAdrayam, jAtamiti zeSaH // 14 // 15 // ya iti / kazcidiva yaH kazcit puruSa iva / lmbhitH| prApitaH // 16 // 17 // azRNvateti / suhRdAM suhRbhyaH / paJcamyarthe SaSThI / vacanamiti vA shessH| azRNvatA tvayA // 18 // etAH vayaM te rAkSasAH AtmA ca samaM yugapat idAnI pAtitAH, mAritA ityarthaH / bruvANa iti / iSTaH prItimAn // 19 // yadItyAdizlokadvayamekAnvayam / te tvayA / gandharvANAmRSINAM ca surANAM ca mahAtmanAm / bhayaM yena mahaddattaM so'yaM zete raNe hataH // 13 // asurebhyaH surebhyo vA pannagebhyo'pi vA tathA / na bhayaM yo vijAnAvi tasyedaM mAnuSAdbhayam // 11 // avadhyo devatAnAM yastathA dAnava rakSasAm / hataH so'yaM raNe zete mAnuSeNa padAtinA // 15 // yo na zakyaH surairhantuM na yakSairnAsuraistathA / so'yaM kazci divAsattvo mRtyu mAna lambhitaH // 16 // evaM vadantyo bahudhA rurudustasya tAH striyaH / bhUya eva ca duHkhArtA vilepuzca punaHpunaH // 17 // amRNvatA ca suhRdAM satataM hitavAdinAm / maraNAyAhRtA sItA ghAtitAzca nizA carAH // 18 // etAH samamidAnI te vayamAtmA ca pAtitAH / bruvANo'pi hitaM vAkyamiSTo bhrAtA vibhISaNaH / dhRSTaM paruSito mohAttvayA''tmavadhakAMkSiNA // 19 // yadi niyotitA te syAt sItA raamaaymaithilii| na naH syAda vyasanaM ghoramidaM mUlaharaM mahat // 20 // vRttakAmo bhavebhrAtArAmo mitrakulaM bhavet / vayaM cAvidhavAH sarvAH sakAmA na ca zatravaH // 23 // tvayA punarnRzaMsena sItA saMrundhatA blaat| rAkSasA vayamAtmA ca trayaM tulyaM nipAtitam // 22 // niryAtitA pratyarpitA / mUlaharaM mUlabhUtatvatparyantaharam / vRtteti / yadi sItA niryAtitA syAttadA bhrAtA vibhISaNo vRttakAmaH niSpannamano sthaH bhaveta, svavAkyakaraNAditi bhAvaH / tathA rAmaH mitrakulaM kulamitram / zatravaH devaadyH|| 20 // 21 // tvayati / tulyamiti / yugapa va iti / lAmmataH mApitaH // 16 // 17 // azRNvateti / sudA, vAkyamiti zeSaH // 18 // etAH vayaM te rAkSasAH AtmA tvaM ca samamekakAlameva pAtitAH pRSTa pratyakSam // 19 // yadItyAdi lokadvayamekaM vAkyam / te tvayA niryAtitA pratyarpitA cet // 20 // vRttakAmaH niSpannamanorathaH / svavAkya sa-asattvaH alpavala ityarthaH, anudarA kanyetyatreva / mattyena svakarvakamaraNayogyena rAmeNa / lambhitaH prApitaH mRtyu yamaM pratIti vA / For Private And Personal Use Only Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. // 326 // dityrthH||22|| evaM rAvaNasvecchAcaraNasya rAkSasanAzahetutAmabhidhAya samprati tannirAsapUrvakaM devakAritatvaM darzayati-na kAmakAra iti / kAmakAraH svacchandakaraNam, kAmaM prakAmaM nAsti / kutaH ? daivaM ceSTayate sarva, hRtaM devena hanyate / devena hatamanyena hanyate // 23 // 24 // naiveti / udytaa| kAryonmukhI devagatiH arthAdinA na nivartayituM zakyA / kAmena svecchayA // 25 // vilepuriti / kuraryaH kaumcyaH // 26 // ibi zrIgovindarAjaviracitesa |zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne trayodazottarazatatamaH srgH|| 113 // na kAmakAraH kAmaM vA tava-rAkSasapuGgava / daivaM ceSTayate sarva hataM daivena hnyte|| 23 // vAnarANAM vinAzo'yaM rakSA ca mahAhave / tava caiva mahAbAho daivyogaadupaagtH|| 24 // naivArthena na kAmena vikrameNa na caajnyyaa| zakyA daiva gatiloMke nivrtyitumudytaa||25|| vilepurevaM dInAstA rAkSasAdhipayoSitaH / kurya iva duHkhArtA bASpaparyAkule kSaNAH ||26ityaace zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe trayodazottarazatatamaH srgH||113|| tAsAM vilapamAnAnAM tathA rAkSasayoSitAm / jyeSThA patnI priyA dImA bhartAraM samudaikSata // 1 // dazagrIvaM hataM dRSTvA rAmeNAcintyakarmaNA / patiM maNDodarI tatra kRpaNA paryadevayat // 2 // atha maNDodaprilApAdi-tAsAmityAdi / vilapamAnAnAM vilapantInAm / tathA vilapamAnAnAmityanvayaH / dInA satI samudezata // 1 // dazagrIvamiti / maNDodarI maNDanabhUtodarI, kRzodarIti yaavt| "mADa bhUSAyAm" iti dhAto ve kap pratyayaH / maNDaM sAraM sundaramiti yAvat / tAdRzodarItyeke / karaNAditi bhAvaH / mitrakulaM mitrapakSaH // 21 // 22 // evaM rAvaNasya svecchAcaraNasya rAkSasanAzahetutAmabhidhAyedAnIM tanirAsapUrvaka devasya tatkAraNatvaM darzayatina kAmakAra iti / tava kAmakArA svecchAcaraNaM kAma vA nAsti, tava svecchAdhInavyavahAro naastiityrthH|| kutaH 1 devaM ceSTayate sarva hataM devena hanyate devena hata manyena hanyate // 23 // 24 // udyatA sarvayatnenApi // 25 // 26 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyo zrIrAmAyaNatasvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyAkhyAyAM prayodazo ttarazatatamaH sargaH // 113 // 1 // dazagrIvamiti / maNDodarI maNDanabhUtodarI / kRzodarIti yAvat / "maDi bhUSAyAm" iti dhAtuH // 2-5 // sa0-daivam bahaSTaprerako hArareva / sarva carAcara ceSTayate ceSTapati / ato'nyeSAM tatsvAtantryaprama ityarthaH / devena hatameva kenacinimittana hampate na tvanyathA // 23 // // 32 // For Private And Personal Use Only Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir maNDA pRthupipIlikA tasyA iva udaraM yasyAH sA maNDodarItyapyAhuH // 2 // yadyapi samaramaraNaM zUrANAM zvAdhyamiti na vIrapatnI tacchocitumahA~,131 tathApyasamAnAnmAnuSAt prAptamidaM lajjAvahamiti zocati-nanu nAma tavetyAdinA sArghazlokena |naam prsiddhau| mahIdevAHbrAhmaNAca, trsyntiitynussnggH| sa kathaM mAnuSeNa jita iti shessH||3||4|| nanu nAmetyAdisAyazloka ekaanvyH| cAraNAzca AkAzacAriNazca / na vyapatrapase, mAnuSavijayeneti nanu nAma mahAbhAga tava vaizravaNAnuja / kruddhasya pramukha sthAtuM trasyatyapi purandaraH // 3 // RSayazca mahIdevA gandharvAzca yshsvinH||4|| nanu nAma tavoregAccAraNAzca dizo gtaaH| sa tvaM mAnuSamAtreNa rAmeNa yudhi nirjitH| na vyapatrapase rAjan kimidaM rAkSasarSabha // 5 // kathaM trailokyamAkramya zriyA vIryeNa cAnvitam / aviSahyaM jaghAna tvAM mAnuSo vngocrH||6|| mAnuSANAmaviSaye carataH kAmarUpiNaH / vinAzastava rAmeNa saMyuge nopapadyate // 7 // na caitat karma rAmasya zraddadhAmi cmuumukhe| sarvataH samupetasya tava tenAbhimarzanam // 8 // zeSaH / kimidaM kimevmvsthaankaarnnmityrthH||5|| kathamiti / vIryeNa trailokyamAkramya zriyA'nvitaM tvAM mAnuSastatrApi vanagocaraH kathaM japAna, adbhutamityarthaH // 6 // tadevAsambhAvitatvaM nirUpayati-mAnuSANAmiti / aviSaye agamyadeze // 7 // na caitaditi / sarvataH samupetasya sarvayuddhopakaraNaiH pUrNasya tava, tena rAmeNa abhimarzanam AkramaNamiti yat, etadrAmasya na zraddadhAmi rAmasambandhikameti na zraddadhAmi // 8 // rAmAnu0-nacaitatkamatyetaclokA nantaraM, yadaiva ca janasthAne rAkSasairvahubhirvRtaH / kharastava hato bhrAtA nadevAsau na maanussH|| yadeva nagarI laGkA duSpavezAM surairApa / praviSTo hanumAn vIryAt tadaiva vyathitA vayam // yadaiva vAnarai ghorarbaddhaH seturmahArNave / tadaiva hRdayenAI zake rAmamamAnuSam // athavA rAmarUpeNa kRtAntaH svayamAgataH / mAyAM tava vinAzAya vidhAyApatitArkatAm // athavA vAsavena tvaM dharSito'si mhaabl| vAsavasya kutaH zaktistvAM draSTumApi saMyuge // iti pAThakramaH / anyathApAThastu lekhakapramAdakRtaH / rAmasya sAmAnyato mAnuSatvapratipAdanAnantaramuttarottarotkRSTayamendrAdidevatAvizeSatvapratipAda naucityAt / yadaiveti / na mAnuSaH, nizcita iti zeSaH // 8 // 9 // kathamiti / vIryeNa trailokyamAkrampa zriyA'nvitaM tvAmiti smbndhH||6|| mAnuSANAmaviSaye apraapydeshe||nnaasrvtssmupetsy sarvaissAdhanassamupetasya tava tena rAmeNa / For Private And Personal Use Only Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.ma. // 327 // www.kobatirth.org rAvaNavadhasya mAnuSeNAkRtatve kena kRtaH syAdityAzaGkaya pakSAntaramupakSipati-yadaivetyAdinA // 9-11 // evaM sAmAnyato rAmasyAmAnuSatvaM pratipAdya uttarottarotkRSTayamendrAdidevatAvizeSatvaM pratipAdayati-athavetyAdinA / mAyAM sItArUpAm / apratitarkitAm aparimeya rUpalAvaNyAm // 12 // 13 // yadaivetyAdinA sAmAnyata upanyastamamAnuSatvamekatra vyavasthApayitumAha-vyaktamityAdinA / mahAyogitvAdiguNaviziSTo yo viSNuH sa evaiSa rAma iti yadaiva ca janasthAne rAkSasairbahubhirvRtaH / kharastava hato bhrAtA tadevAsau na mAnuSaH // 9 // yadaiva nagarIM laGkA duSpravezAM surairapi / praviSTo hanumAna vIryAttadeva vyathitA vayam // 10 // yadaiva vAnarairghorairvaddhaH seturmahArNave / tadeva hRdayenAhaM zaGke rAmamamAnuSam // 11 // athavA rAmarUpeNa kRtAntaH svayamAgataH / mAyAM tava vinAzAya vidhAyApratitarkitAma // 12 // athavA vAsavena tvaM dharSito'si mahAbala / vAsavasya kutaH zaktistvAM draSTumapi saMyuge // 13 // vyaktameSa mahAyogI paramAtmA sanAtanaH / anAdimadhyanidhano mahataH paramo mahAn // 14 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir | strIvacanamukhanaiva viSNoH sarvadevatApAramyaM bhagavAn vAlmIkirvyavasthApayati / mahAn yogaH lokarakSaNopAyacintA so'syAstIti mahAyogI / paramazvAsA vAtmA ca paramAtmA, sarvajIvAtmabhya utkRSTa ityarthaH / paramatvamasya kathamityAzaGkaya paGgAvavikArarahitatvAdityAha sanAtana iti / sadA'stitvayukta ityarthaH / anAdimadhyanidhanaH janmavRddhivinAzazUnyaH / zAzvataH apakSayarahitaH / dhruvaH pariNAmarahitaH / etairvizeSaNairjIvagataSaGgAvavikArazUnyatvamuktam / tathoktaM zrIviSNupurANe - " apakSayavinAzAbhyAM prinnaamrddhijnmbhiH| varjitaH zakyate vaktuM yaH sadA'stIti kevalam // " iti / paramAtmazabdArtha vivRNoti mahataH paramo mahAniti / mahAn indrAdiH, tasmAnmahAn brahmAdiH, tasmAdapi mahAnityarthaH // 14 // tani0- vyaktameSaH parizeSataH pramANena nizcito abhimarzanam AkramaNaM yat etat rAmasya na zraddadhAmi rAmasambandhIti na zradadhAmItyarthaH // 8 // tasminnamAnuSatve liGgAnyAha-yadaiva ca janasthAna ityAditribhiH / vyathitAH rAmasyAmAnuSatvAdinizcayeneti bhAvaH // 9-11 // tarhi kena vadhaH kRta ityatrAha athaveti / rAmarUpeNa mAnuSarUpeNa mAyAm apekSitazarIragrahaNahetubhUtAM kAvicchaktiM vidhAya / idAnIM pakSAntaramavalambate athaveti / athavA anyaH pakSo'stItyarthaH / pUrvasmin pakSe ko doSa ityAzaGkayAha-vAtvasyeti / vAsavena dharSito'sIti yat tatra bopapadyate / vAsavasya tvAM draSTumapi zaktiH kutaH ? nAstItyarthaH // 12 // 13 // pakSAntaraM vizinaSTi vyaktameSa ityAdidvAbhyAm / mahAyogI For Private And Personal Use Only TI. yu.kAM. sa0 114 // 327 // Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir dazamIvahantA rAmaH / mahAyogI mahAsannahanaH AzritatrANasannAhathAn / mahAyogI vividhvicitrjgnnirmaannopaaycturH| mahAyogI "bahu spA prajAyeyeti" ityAyukta bahubhavanasaGkalpavAn / "so'bhidhyAya zarIrAtsvAtsisakSurvividhAH prajAH" iti manusmaraNAt / mahAyogI jagannirmANopayuktapakatipuruSakArakarmasaMsargavAn / mahAyogI zaraNAgatarakSaNAdiSvasaJcAlyayuktimAn / "yogaH satrahanopAyadhyAnasaGgatiyuktiSu " ityamaraH / paramAtmA cetanAcetanazarIraH / sakalazarIratvaprasaktadoSAsaMsparzamAha sanAtana iti / anAdimadhyanidhanaH AdimadhyAntazUnyaH / mahataH paramo mahAn / "aNoraNIyAn mahato mahIyAn " ityAdyuktaparamamahatvavAn // 14 // sthAnavize, SeNApi paramatvamAha-tamasa iti / tamasaH prAkRtamaNDalasya, paramaH parastAdaprAkRte vaikuNThe vidymaanH| "AdityavarNa tamasaH parastAt" "Aditya varNa tamasastu pAre" iti zruteH / sarvatra vyAptasya kathaM tatrAvasthAnamityAzaGkaya vigrahadvAretyAha zaGgretyAdinA / sadA zaGkhacakradhAraNaprayojanamAha tamasaH paramo dhAtA shngkhckrgdaadhrH| zrIvatsavakSA nityazrIrajayyaH zAzvato dhruvaH // 15 // dhAteti / dhAtA poSakaH / "dudhAbha dhAraNapoSaNayoH" ityasmAttRca / sarvadA rakSaNArthamAyudhadhAraNamityarthaH / tathoktamabhiyuktaiH-"pAtu praNatarakSAyAM / vilambamasahanniva / sadA paJcAyudhI vibhratsa naH zrIraGganAyakaH // " iti / tasya sarvezvaratvadyotaka lakSaNamAha zrIvatsavakSA iti / zrIkaro vatsaH zrIvatsaH, saca raktavarNo matsyavizeSaH, saH vakSasi dakSiNe yasya sa shriivtsvkssaaH| jagadrakSaNopayogipuruSakArasaMbandhamAda nityazrIriti / nityA anapAyinI zrIryasyAsau nityshriiH| "viSNoH zrIranapAyinI" ityanyatrokteH / ata eva ajayyaH jetumazakyaH / "kSayyajayyau zakyArthe" iti nipAtanAt / eSa rAmaH evaMbhUtaH paramAtmA, vyaktaM nizcitamiti saMbandhaH // 15 // tani0-tamasaH paramaH "akSarAtparataH paraH" "yasmAtkSaramatIto'hamakSarAdapi cottamaH" iti zruti MmRtiyAM tamasaH paramaH / "AdityavarNa tamasaH parastAt " ityuktaparamapadavAsI / dhAtA bhUtabhaviSpavartamAnakAlAvacchinnasakalajaganirmAtA / " sUryAcandramasau dhAtA svAbhAvikajJAnazaktiyuktaH / " parA'sya zaktivividhaiva zrUyate svAbhAvikI jJAnabalakriyA ca" iti zruteH / paramAtmA AtmanAmAtmA, sarvAntaryAmIti yAvat / "ya Atmani tiSThantrAtmano'ntaro yamAtmA na veda yasthAtmA zarIra ya AtmAnamantaro yamayati" iti shruteH| sanAtanaH sadA'stitvayuktaH / anAdimadhyanidhana | janmavRddhinAzazUnyaH / zAzvataH apakSayarahitaH / dhruvaH pariNAmazUnyaH / etena paDbhAvavikArazanyatvamuktam / tathA ca zrIviSNupurANe-" apakSayavinAzAmyA pariNAmaddhijanmabhiH / varjitaH zakyate vaktuM yassadA'stIti kevalam // " iti / mahataH paramaH mahato'pi mahIyAn / tamasaH paramaH / dhAtA sraSTA / "yato yA imAni bhUtAni jAyante" iti shruteH| prathama svarUpamuktvA idAnI vigrahaguNAnAha-zaGkhacakragadAdhara ityAdinA / nityazrI nityaanpaayishriiH| ajayyaH jetu For Private And Personal Use Only Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA. rA. bhU. // 328 // www.kobatirth.org yathApUrvamakalpayat " iti zruteH / dhAtA sthitikartA / sA ca sthitiranekarUpA jagadvividhakaraNena / "dudhAJ dhAraNapoSaNayoH " iti dhAtoH dhAraNaM prazAsanAdhInaloka tvam / " etasya vA akSarasya prazAsane " ityAdizruteH / evaM kAraNasvarUpamupAsyaM tadupayuktA guNAzvoktAH / atha divyamaGgalavigrahayogamAha - zaGkhacakragadAdhara iti / | anena upAsyatvAnuguNazaraNAgatavirodhinirasana jAgarUkatvamuktam / zrIvatsavakSAH zrIvatsa kaustubhAdInAM nityatvAdbhudrAdivailakSaNyamuktam / nityazrIriti / nityA anapAyinI zrIryasya saH / atra vigrahanityatvamevoktam, svarUpanityatvasya sAdhAraNaprAptatvAt / nityaivaiSA jaganmAteti yAvat / zrIsaMbandhAduttejitaparAbhibhavanasAmarthyamAha-ajayya iti / "aprameyaM hi tattejo yasya sA janakAtmajA" iti hyuktam / ajamyaH upAsakavyatiriktairjetumazakyaH / ajayyaH "amavRSyazca saGgrAme sendrairapi surAsuraiH" ityAdyuktarItyA mAnuSaM vapurAsthAya viSNuH satyaparAkramaH / sarvaiH parivRto devairvAnaratvamupAgataiH // 16 // sarvalokezvaraH sAkSAllokAnAM hitakAmyayA / sarAkSasaparIvAraM hatavAMstvAM mahAdyutiH // 17 // indriyANi purAjitvA jitaM tribhuvanaM tvayA / smaradbhiriva tadvairamindriyaireva nirjitaH // 18 // kriyatAmavirodhazca rAghaveNeti yanmayA / ucyamAno na gRhNAsi tasyeyaM vyuSTirAgatA // 19 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | jetumazakyaH / zAzvataH trividhaparicchedarahitaH vikArazUnyazva / dhruvaH aprakamppaH / atra dhAteti rUDhayA vizeSaNanirdezaH / "anAdinidhano dhAtA " iti sahasranAmapAThAt / nityazrIriti ca // 15 // evaMbhUtasya paramAtmanaH kimarthamevaM vyApAra ityatrAha dvAbhyAm - mAnuSamityAdi / sarvalokezvaraH sarvalokAnAM niyantA aniSTa nivRttISTaprApaNayoH kartA / viSNuH viSNusakAzAdavinAzitvavaraM parihartuM mAnuSaM vapuH AsthAya parigRhya, sAkSAt avyavadhAnena, lokAnAM hitakAmyayA lokahitecchayA sarvalokavirodhinaM tvAM hatavAn / vyaktamityatrAnuSajyate // 16 // 17 // tvadoSakRta evAyaM vadha ityAha- indriyANIti // 18 // evaM sarvajJA tvaM pUrva kimiti noktavatItyatrAha kriyatAmiti / na gRhNAsi nAgRhAH / vyuSTiH phalam / "vyuSTiH phale samRddhau ca " ityamaraH // 19 // mazakyaH / mahAyogitvAdivizeSaNaviziSTo yo viSNussa eva raghunAtha ityarthaH // 14 // 15 // tasya sarvezvarasya kathaM mAnuSatayA pratibhAnam, kathaM ca vAnaressaha saMvAsaH, avApta samasta kAmasya rAvaNahanane vA kiM prayojanam ? ityAzaGkaya krameNottarANyAha-mAnuSaM vapurAsthAyetyAdizlokadvayena // 16 // 17 // lokAntarbhUtasya / rAvaNasya hanane sarvalokezvarasya rAmasya vaiSamyanairnRNye syAtAmityAzaGkAyAM svakRtakarmavazAdeva svastha nAzAdrAmastha vaiSamyanairvRtye na sta ityAzayenAha indriyA |NIti // 18 // kriyatAmiti / vyuSTiH samRddhiH " vyuSTiH phale samRddho ca " ityamaraH // 19 // For Private And Personal Use Only To.yu.kAM. sa0 114 // 328 // Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akasmAnnirhetukaM sItAmuddizya abhikAmo'si abhilApyasi, tAM prati tvadabhilASaH ayukta ityarthaH // 20 // ayuktatAmevAha- arundhatyA iti / // viziSTAm utkRSTAm / mAnyAmityanena na kevalamarundhatyAdivat pAtivratyamAtram, kiMtu mAtRtvaM cetyucyate / asadRzam anucitam // 21 // sA pativratA cet kimartha na dagdhavatItyatrAha vasudhAyA ityAdisArdhazlokadvayena / vasudhAyAzca vasudhAm atyantakSamAvatImityarthaH / zrImityatra akasmAccAbhikAmo'si sItAM rAkSasapuGgava / aizvaryasya vinAzAya dehasya svajanasya ca // 20 // arundhatyA viziSTAM tAM rohiNyAzcApi durmate / sItAM dharSayatA mAnyAM tvayA hyasadRzaM kRtam // 21 // vasudhAyAzca vasurdhA zriyaH zrI bhartRvatsalAm / sItAM sarvAnavadyAGgImaraNye vijane zubhAm // 22 // AnayitvA tu tAM dInAM chadmanA ss svadUSaNa / aprApya caiva taM kAmaM maithilIsaGgame kRtam / pativratAyAstapasA nUnaM dagdho'si me prabho // 23 // tadaiva yanna dagdhastvaM dharSayaMstanumadhyamAm / devA bibhyati te sarve sendrAH sAgnipurogamAH // 24 // iyaGabhAva ArSaH / sarvasampadadhiSThAtrImityarthaH / bhartRvatsalAM pativratAm / sarvAnavadyAGgIm anavadyasarvAGgIm / araNye vijane sthitAmiti zeSaH / dInAM tvadanabhilASiNImityarthaH / chadmanA mArIcamukhena AnayitvA / taM pUrvamuktam / pativratAyAstasyAstapasA dagdho'si / me prabho ityanena asya sarvasya maddaurbhAgyameva nimittamiti dyotyate / AtmasvadUSaNetyanena nijasvabhUtAyA mama tyAge tvadUSaNameva hetuH, na tvasmatsaundaryahAnirityucyate // 22 // 23 // rAmAnu0 - araNye vijane zubhAmityasyAnantaram, AnayitvA tu tAM dInAM chadmanA''tmasvadUSaNa / aprApya caiva taM kAmaM maithilIsaGgame kRtam / pativratAyAH sahasA nUnaM dagdho'si me prabho // ityevaM pAThakramaH / anyayApAThastu lekhakamamAdakRtaH // 22 // 23 // tadaiveti / tanumadhyamAM dharSayan san tvaM tadaiva na dagdha iti yat tena mAhAtmyena akasmAditi / abhikAmaH abhilaSitavAn // 20 // 21 // vasudhAyA api vasudhAM kSamAvatAM nidarzanabhUtAyAH bhUmerapi dRSTAntabhUmimityarthaH / zriyaH zrI sarvasaubhAgyayuktAnAM dRSTAntabhUtAyAH zriyo'pi dRSTAntabhUmimityarthaH // 22 // AtmasvadUSaNa AtmIyadUSaNa ! // 23 // tanumadhyamAM dharSayan tadaiva dharSaNasamaye na dagdha iti yava tena mAhAtmyena devA api vibhyatIti sambandhaH // 24 // For Private And Personal Use Only Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA. rA.bhU.. tvatto devA bibhyatIti saMbandhaH / bhItA devAH kathaM te gharSaNaphalaM dAhaM dadyuriti bhAvaH // 24 // avazyamiti / kartA ghoraM pApasya phalaM kAle // 329 // paryAgate prApte avazyaM labhate nAtra saMzayaH // 25 // pApaM duHkham // 26 // tubhyaM tava / tataH tasyAH sItAyAH / na budhyase, abhyadhikRtvamiti OM zeSaH // 27 // maithilI mayA kulena tulyA adhikA vA na ityevaM yojyam / dAkSiNyena vidyAsAmadhyeMna // 28 // alakSaNaH nirnimittaH / maithilyAH avazyameva labhate phalaM pApasya karmaNaH / ghoraM paryAgate kAle kartA nAstyatra saMzayaH // 25 // zubhakRcchubhamApnoti pApakRt pApamaznute / vibhISaNaH sukhaM prAptastvaM prAptaH pApamIdRzam // 26 // santyanyAH pramadAstubhyaM rUpeNAbhya vikAstataH / anaGgavazamApannastvaM tu mohAnna budhyase // 27 // na kulena na rUpeNa na dAkSiNyena maithilI / mayA dhikA vA tulyA vAtvaM tu mohAnna budhyase // 28 // sarvathA sarvabhUtAnAM nAsti mRtyuralakSaNaH / tava tAvadayaM mRtyu maithilIkRtalakSaNaH // 29 // sItAnimitta jo mRtyustvayA dUrAdupAhRtaH // 30 // maithilI saha rAmeNa vizokA vihariSyati / alpapuNyA tvahaM ghore patitA zokasAgare // 31 // kailAse mandare merau tathA caitrarathe vane / devodyAneSu sarveSu vihRtya sahitA tvayA // 32 // vimAnenAnurUpeNa yA yAmyatulyA zriyA / pazyantI vividhAn dezAMstAMstAMzcitrasragambarA / bhraMzitA kAmabhogebhyaH sA'smi vIra vadhAttava // 33 // saivAnyevAsmi saMvRttA dhiya rAjJAM caJcalAH zriyaH // 34 // hA rAjana sukumAraM te subhra sutvak samunnasam / kAnti zrIdyutibhistulyamindupadmadivAkaraiH // 35 // kirITakUTojjvalitaM tAmrAsyaM dIptakuNDalam / madavyAkulalolAkSaM bhUtvA yat pAnabhUmiSu // 36 // kRtaM maithilIkRtam, maithilyAnayanamityarthaH / tadeva lakSaNaM nimittaM yasya sa tathA // 29-31 // kailAsa ityAdisArdhazlokadvayamekAnvayam / yA'haM kailAsAdiSu vihRtya vimAnena vividhAn dezAn pazyantI yAmi atha sA aMzitA'smItyevaM sambandhaH // 32 // 33 // saivetyardham / saiva evaM bhukta bhogeva / anyeva aspRSTabhogeva // 34 // evaM rAvaNasya matiM rAjyazriyaM ca ninditvA bhartRsaundaryavaiparItyaM zocati - hA rAjannityAdi zlokacatuSTayamekA avazyameveti / kAle paripAkasamaye paryAgate sati // 25 // zubhaM sukham / pApaM duHkham // 26 // tubhyaM tava / tataH sItAyA api // 27 // 28 // sarvabhUtAnA malakSaNaH ahetuko mRtyuH nAsti, ata eva tavApi maithilIkRtalakSaNaH maithilyA kRtacihnaH, maithilIhetuka ityarthaH / / 29-34 // hA rAjannityAdi sArdhazlokadvayamekaM For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 114 // 329 // Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anvayam / sutvak trigdhatvak / samunnasaM samunnatanAsikam / kAntiH prabhA / zrIH saundaryam / dyutiH tejaH / kirITakUTojjvalitaM zikharatulyakirITavirA jitam / tAmrAsyaM raktAdharamityarthaH / cAru sundaraM tava yadvakraM madavyAkulalolAkSaM bhUtvA abhrAjata, tadevedaM vakramadya na bhrAjate // 35-37 // aprakAza vividhasragdharaM cAru valgusmitakathaM zubham / tadevAdya taveM hnivakraM na bhrAjate prabho // 37 // rAmasAyakanirbhinnaM siktaM rudhiravisravaiH / vizIrNamedomastiSkaM rUkSaM syandanareNubhiH // 38 // hA pazcimA me samprAptA dazA vaidhavya kAriNI / yA mayAsssInna sambuddhA kadAcidapi mandayA // 39 // pitA dAnavarAjo me bhartA me rAkSastezvaraH / putro me zakranirjetA ityevaM garvitA bhRzam // 40 // dRptArimardanAH zUrAH prakhyAtabalapauruSAH / akutazcidbhayA nAthA mametyAsInmatirdRDhA // 41 // teSAmevaMprabhAvAnAM yuSmAkaM rAkSasarSabha / kathaM bhayamasambuddhaM mAnuSAdidamAgatam // 42 // nimittamAha-rAmeti / visravaiH pravAhaiH / medaH vasA / mastiSkaM mAMsavizeSaH // 38 // heti / me vaidhavyakAriNI te pazcimAvasthA mRtiH samprAptA // 39 // asthirasya dehasya vinAzaH kuto na sambuddha ityatrAha piteti / dAnavarAjaH mayaH // 40 // 41 // teSAmiti / teSu yuSmAsvevamprabhAveSvityarthaH / mayasya vAkyam / samundrasam unnatanAsam / kIrtizrIdyutibhistulyaM kIrtyA prasAdena / "prasAdayazasoH kIrtiH" iti vizvaH / zriyA zobhayA, tyA dItyA ca krameNendupadma divAkaraistulyam / kirITakUTojavalitaM kirITakUTaH kirITAmaM tena ujvalitam / tAmrAsyaM tAmroSThaM te yadvakaM pAnabhUmiSu madavyAkulalolAkSaM bhUtvA abhrAjata | tadevAdya va rAmasAyakanirbhinnam ata eva vikIrNamedomastiSkaM medo vasA, mastiSkaM ziraH, medoyuktaziraH ityarthaH / etAdRzaM sat na bhrAjata iti sambandhaH / / 35-38 // heti / na saMbuddhA na vicAritA / mandayA mandabhAgyayA // 39-41 // teSAmiti / asambuddham asambhAvitam // 42-44 // sa0 [nanu zrImanmahAbhArate vanaparvaNi "zarIradhAtavo hyasya mAMsaM rudhirameva ca / nezurbrahmAstranirdagvaM na ca mamApyadRzyata // " iti rAvaNa zarIramasmano'padarzanoteH kathamevaM tacchirovanamiti cena; lAkha nirdagdhaM mAMsaM rudhira cetyete asya zarIradhAtavo nezuH adarzanaM gatAH / zrAkhadAhe dehasya masma dRzyeta kathaM zarIrasya darzanamityata Aha na ceti / bhasmApi masma tu na dRzyate vicitro'yaM dAha iti bhAratasyaitadartha katAGgIkAreNAvirodhopapatteH / tathA coktamAcAryaiH- "yANena vanasadRzena sa bhitrako raktaM vaman nyapatadAzu mahAvimAnAta" iti / tathaiva ca pAnottarakhaNDe "sa gatAsurmahAdaityaH papAta ca mamAra ca ityAdi // 38 // For Private And Personal Use Only Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sh Maha Ja Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsen Gyanmandir cA.rA.bha. // 330 // TI.yu.kA. maraNAbhAve'pi idAnImakAryakaratvAdevamuktam / asambuddhaM pUrvamacintitam // 42 // khigdhetyAdi sAghazlokacatuSTayamekAnvayam / prAMzuzailaH unntshailH| aGgadevaiDUrya vaiDUryamayAGgadamiti keyuuraajhedH| yaccharIraM bhAti AliGganayogyamabhUt / tadeva zarIraM durlabhasaMsparza sat punaH pariSvaktuM na shkyte||43-15|| snigdhendranIlanIlaM tu prAMzuzailopamaM mht| keyUrAGgadavaiDUryamuktAdAmasragujjvalam // 43 // kAntaM vihAreSvadhika dIptaM saGghAmabhUmiSu / bhAtyAbharaNabhAbhiryadvidyudbhiriva toyadaH // 44 // tadevAdya zarIraM te tIkSNairnekaiH zaraizcitam / punardurlabhasaMsparza pariSvaktuM na zakyate // 45 // zvAvidhaH zalalairyadvANairlanirantaram / svarpitairmarmasu bhRzaM saJchinnasnAyubandhanam / kSitau nipatitaM rAjana zyAvaM rudhirasacchavi // 46 // vajAhArAbhihato vikIrNa iva parvataH // 47 // hA svapnaH satyamevedaM tvaM rAmeNa kathaM hataH / tvaM mRtyorapi mRtyuH syAH kathaM mRtyuvazaM gtH||48|| durlabhasaMsparzatvamupapAdayati-zvAvidha ityAdinA / zvAvidhaH zalyamRgasya, zalalaiH tallomabhiH, yat yathA / kaNTakAkArazvAvillomatulyairiti zara vizeSaNam / marmasu svarpitaiH kSiptaH / tatraiva marmasu nirantaraM lagneriti yojanA / zyAvaM kapizavarNam / "zvAvittu zalyastalloni zalalI zalalaM zalam / " "zyAvaH syAtkapizaH" ityubhytraapymrH| sAyavaH dhamanyaH / rudhirasacchavi rudhiratulyakAnti / svakAnti vihAya rudhirkRtkaantyntrmityrthH||46|| vajetyarSam / asIti shepH||47|| iti / idaM te maraNaM svamaHvanAnubhavAviSayaH satyameva, nAtra sNshyH| tatra hetumAha tvamiti / tatrApi hetumAha tvaM mRtyo tadevetyAdisAlokadvayamekaM vAkyam / bANerlagnaH nirantaramityuttarazeSaH / tadeva pUrvoktavizeSaNaviziSTam / zvAvidhaH zalyakasya zalale romabhiriva naikaiH zarai zcitaM vyAptaM te zarIraM pariSvaktuM na zakyate iti sambandhaH / " zvAvinu zalyastallomni zalalI zalalaM zalam" ityubhayatrApyamaraH / bANerlaprerityAdi / marmasu sarvato lagnANenirantaraM nIrandhama, saMcinnasnAyubandhana snAyavaH asthivandhakA dhamanIvizeSAH, rudhirasacchavi raktakAnti // 45 // 41 // vacamahArAmihatA vikIrNaH parvata iva kSito nipatitaM te zarIramityanukarSaH / pazyAmIti zeSaH // 47 // 48 // sa-muktAhAratraguNavalaM muktAnAM hArAH, sajaH itarA maNimathyaH tAmismAbalam / yadvA muktAnAM hAraH parasparaM sahaja yuddha miva sa yAsa tAH sajo mukkAmAlAH taduggalama " hAro muktAvalI yuddha // 330 // hati vidhaH // 13 // For Private And Personal Use Only Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org | riti // 48 // trailokyetyAdi itapriyetyantaM zlokASTakamekaM vAkyam / evaMbhUtaM bhartAraM dRSDDA yA imaM devaM dhArayAmi sA'haM sthirA'smi vajrasAramayyasmi kathamanyathA na zIryediti bhAvaH / maditi trailokyavasuvizeSaNam / yadvA trailokyodvegadaM mahadvasu mahat yathA bhavati tathA trailokyodvegadamiti vA / udvego bhayasambhramaH / zaGkarasya kSeptAraM kailAsacalanadvArA // 49 // 50 // svayUthAH svabandhavaH nivAtakavacA nAma kecanAsurAH / teSAM saMgrahItAraM taiH trailokyavabhoktAraM trailokyodvegadaM mahat / jetAraM lokapAlAnAM kSeptAraM zaGkarasya ca // 49 // dRptAnAM nigrahI tAramAviSkRtaparAkramam / lokakSobhayitAraM ca nAdairbhUtavirAviNam // 50 // ojasA dRptavAkyAnAM vaktAraM ripu sannidhau / svayUthabhRtyavargANAM goptAraM bhImakarmaNAm // 51 // hantAraM dAnavendrANAM yakSANAM ca sahasrazaH / nivAtakavacAnAM ca saGgrahItAramIzvaram // 52 // naikayajJaviloptAraM trAtAraM svajanasya ca / dharmavyavasthAbhettAraM mAyAsraSTAramAhave // 53 // devAsuranukanyAnAmAhartAraM tatastataH / zatrustrIzokadAtAraM netAraM svajanasya ca // 54 // laGkAdvIpasya goptAraM kartAraM bhImakarmaNAm / asmAkaM kAmabhogAnAM dAtAraM rathinAM varam // 55 // evaM prabhAvaM bhartAraM dRSTvA rAmeNa pAtitam / sthirA'smi yA dehamimaM dhArayAmi hatapriyA // 56 // zayaneSu mahArheSu zayitvA rAkSasezvara / iha kasmAt prasupto'si dharaNyAM reNupATalaH // 57 // Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sakhyakRtamityarthaH // 51 // 52 // svajanasya svAzritajanasya / dharmavyavasthA AcAravyavasthA / yajJakarmabhetRtvakathanenAtIva svatantratvamuktam // 53 // kanyAnAmiti strImAtramucyate / svajanasya netAramiti / pUrvatrAniSTanivartakatvamuktam, atreSTaprApakatvam // 54 // bhImakarmaNAM svazirohavanAdI vasUni ratnAni " ratne dhane vasu " ityamaraH / mahat atyartham / ojasA darpeNa / bhImakarmaNAM nRzaMsAnAm // 41-55 // evaMprabhAvaM tvAM dRSTvA itapriyA imaM dehaM dhArayAmi ataH sthirA kaThinahRdayA'smIti sambandhaH // 56-63 // For Private And Personal Use Only Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bhU. pAnAm // 55-57 // yadeti / zastaH hataH / tadA abhihtaarhtaa| adya asmin tvaddhanane sati tIvra nipAtitA, mAritetyarthaH // 58 // bandhujanaiHhInA'ITI .yu.kA. // 331 // na zociSye, yadi tvaM sthitaH syAH / kiMtu tvayA hInA ata eva kAmabhogavihInA zociSya iti yojanA // 59 // dIrghamadhvAnaM vIrasvargam // 6 // yadA me tanayaH zasto lakSmaNenendrajidhudhi / tadA'smyabhihatA tIvamadya tvasminnipAtitA // 58 // nAhaM bandhujanai hInA hInA nAthena tu tvayA / vihInA kAmabhogaizca zociSye zAzvatIH samAH // 59 // prapanno dIrghamadhvAnaM rAja nadyAsi durgamam / naya mAmapi duHkhArtI na jIviSye tvayA vinA // 60 // kasmAt tvaM mAM vihAyeha kRpaNAM gantu micchasi / dInAM vilapitairmandAM kiMvA mAM nAbhibhASase // 6 // dRSTvA na khalvasi kruddho mAmihAnavakuNThitAm / nirgatAM nagaradvArAt paTyAmevAgatAM prabho // 62 // pazyeSTadAra dArAMste bhraSTalajjAvakuNThitAn / bahirniSpatitAna sarvAn kathaM dRSTvA na kupyasi // 63 // ayaM krIDAsahAyaste nAtha lAlapyate janaH / na cainamAzvAsayase kiMvA na bahumanyase // 64 ||yaastvyaa vidhavA rAjana kRtA naikaaHkulstriyH| pativratA dharmaparA guruzuzrUSaNe rtaaH|taabhiH zokAbhitaptAbhiH zaptaH paravaMzaM gataH // 65 // tvayA viprakRtAbhiryattadA zaptaM tadAgatam // 66 // vilapitaiH pralApaiH dInAM mandAm abhAmyAm // 61 // anavakuNThitAm anAvaraNAm ihAgatAmityanvayaH // 12 // pazyati / iSTadAreti sNbuddhiH| bhraSTalajjAvakuNThitAn hInalajAvakuNThitAn // 6 // ayamiti / krIDAsahAyastenAyo lAlapyata iti pAThe-anAtha iti chedaH // 6 // yAstvayetyAdi / sArSazloka ekaanvyH| paravazaM paravazatvam, zavavazatvamiti yAvat // 65 // tvayetyardham / tvayA viprakRtAbhiH pribhuutaabhiH| tadA bhartRvaghakAle, yacchapta / ayamiti / tenAtha ityatra anAtha iti padacchedaH // 64 // paravazaM zatruvazam / tAbhiH taptAbhiH tadA yacchata tatphalamAgatamityarthaH // 65 // 16 // sa0-zastaH nizastaH / abhihatA abhivAtamA prAptA / adya tu nipatitA'smi / sati tvayi mapi jAyeta tanaya ityAzAsambhavAdamihatamAtratA mAraNe evajitaH / idAnI taba nAzAcA''zAvakAzamAsAdayatIti 331 // NI nipAtiteti sambhavatIti bhAvaH // 18 // zAzvatIH samAH pAvadAyuH // 59 // nayamAM na vidyate yamo yaspAsmA nAmapi mAM gaya, yA heti zeSaH / iti tAntriko'rthaH // 10 // For Private And Personal Use Only Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tat Agatam, phldmaasiidityrthH||66|| pravAda iti / pativratAnAmaNi akasmAnitukatayA bhUtale na patanti / patanti cet kiMcit kurvantyeva / / ityevaM prAyazaHpravAdaH janavArtA tvAM pratyeva satyaH yathArthoM jaatH| pativatAnAmAsapAtakaraNamanarthAvadamityevaM janavAdaH tathA kurvati tvayi dRSTaphala / aasiidityrthH||67|| zauNDIryamAninA zUramAninA // 68 // tvayA karnA, mRgacchadmanA mRgarUpakapaTopAyena / kAtaryalakSaNaM kAtaryasUcanam // 69 // pravAdaH satya evAyaM tvAM prati prAyazo nRpa / pativratAnAM nAkasmAt patantyazrUNi bhUtale // 67 // kathaM ca nAma te rAjan lokAnAkramya tejsaa|naariicaurymidN kSudraM kRtaM shaunnddiirymaaninaa||68|| apanIyAzramAdrAmaM yanmRgacchadmanA tvyaa| AnItA rAmapatnI sA tatte kAtaryalakSaNam // 69 // kAtarya ca na te yuddhe kadAcit saMsmarAmyaham / tattu bhAgyaviparyAsAnaM te pakkalakSaNam // 70 // atItAnAgatArthajJo vartamAnavicakSaNaH / maithilImAhRtAM dRSTvA dhyAtvA nizvasya caaytm||71|| satyavAk samahAbhAgo devaro me ydbrviit|so'yN rAkSasamukhyAnAM vinAzaH pryupsthitH| kAmakrodhasamutthena vyasanena prasaGginA // 72 // nivRttastvatkRte'narthaH so'yaM mUlaharo mahAn / tvayA kRtamidaM sarva manAthaM rakSA kulam // 73 // na hi tvaM zocitavyo me prakhyAtabalapauruSaH / strIsvabhAvAttu me buddhiH kAruNye ' parivartate // 74 // sukRtaM duSkRtaM ca tvaM gRhItvA svAM gatiM gtH| AtmAnamanuzocAmi tvadiyogena duHkhitA // 7 // te yuddhe kAtaya kadAcidapi na smarAmi, na jaanaamiityrthH| evamakAtaraprakRtastava bhAgyaviparyAsAt yatkAtarya cauryarUpamasti tat pakkalakSaNaM pakvatva lakSaNam, vinAzajJApakamiti thAvat / mahato hInakRtyaM hAnikaramiti lokapravAdAditi bhaavH|| 70 // atItetyAdisArghazcokadvayamekAnvayam / devaro yadabravIt ayaM tadvAkyArthabhato vinAzaH prasaGginA prasaktena vyasanena hetunA pryupsthitH||71||72|| nivRtta iti / tvatkRte tvanimittam / nirvRtta prvRttH||73|| kAruNye dainye / / 74 // 75 // pravAda iti / pativratAnAmaNi prAyazo bhUtale akasmAtra patantItyayaM pravAdastvAM prati satya eva jAta iti sambandhaH // 67-69 // te tvayA yatkRtaM tava pakkalakSaNaM paka: vipAko vinAza iti yAvata, tasya lakSaNaM jJApakam // 70 // atItetvAdisAzlokadayamekaM vAkyam / me debaraH yat vinAzapratipAdaka For Private And Personal Use Only Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaimorg Acharya Shri Kalassagarsen Gyarmandir vA.rA.bhU.IMsuhRdAmiti / kAtsnye noktaM hitaM tvayA na zrutamityanuSajyate // 76 // hetvarthayuktaM yuktiprayojanAbhyAM yuktam / vidhivat zAstrokaprakAravat / zreyaskara.TI.yu.kA. pAhilabhUtam / adAruNaM sAntvapUrvakam / vibhISaNenAbhihitaM vacanaM tvayA hetumadyuktimadyathA bhavati tathA na gRhItam / jJAtitvena mabyasana kAsase ityA . dinA hetUpapAdanapUrvakaM na gRhItamityarthaH // 77 // mArIcakumbhakarNAbhyAM saha mama piturmayasya vAkyaM na zrutam / tasya azravaNasya iMdRzaM phaLam / suhRdAM hitakAmAnAM na zrutaM vacanaM tvayA / bhrAtRNAM cApi kAtsnyena hitamuktaM tvayA'nagha / 76 // hetvarthayuktaM vidhivat zreyaskaramadAruNam / vibhISaNenAbhihitaM na.kRtaM hetumattvayA // 77 // mArIcakumbhakarNAbhyAM vAkyaM mama pitustdaa| na zrutaM vIryamattena tasyedaM phalamIdRzam // 78 // nIlajImUtasaGkAza pItAmbara zubhAGgada // 79 // va gAtrANi vinikSipya kiM zeSe rudhiraaplutH| prasupta iva zokArtA kiM mAna pratibhASase // 80 // mahAvIryasya dakSasya saMyugeSvapalAyinaH / yAtudhAnasya dauhitra kiM ca mA nAbhyudIkSase // 8 // uttiSThottiSTha kiM zeSeprApte paribhave nave / adya vai nirbhayA laGkAM praviSTAH sUryarazmayaH // 82 // yena sUdayase zatrUn samare suuryvrcsaa| vajro vayadharasyeva so'yaM te satatArcitaH // 83 // raNe zatrupraharaNo hemjaalprisskRtH| parigho vyavakIrNaste bANaizchinnaH sahasradhA // 8 // MAgatamiti zeSaH / atrAnuvAdAnmayopyastItyavagantavyam // 78 // nIletyAdisArghazloka ekaanvyH| vinikSipya bhUmau prasArya prasupta iva zeSe, zokArtA mAM ca kimiti na pratibhASasa ityanvayaH // 79 // 8 // yAtudhAnasya maalyvtH| sumAlimo vA / tatsaMbandhakIrtanamapratihatakulaprabhAvapraka TanArtham // 81 // 82 // yenetyAdizokadvayamekAnvayam / te tvayA satatArcitaH, bANaiH rAmabANazchinnaH vajradharasya vajra iva sthitaH te pariSaH ady| vAkyamabavIta so'yaM vinAzaH paryupasthita iti sambandhaH // 71-76 // hetvarthayuktaM hetuprayojanAbhyAM sahitaM devamana na kRtaM phalavanAnuSThitamityarthaH // 70 // mArIca kumbhakarNAbhyAm, uktamiti zeSaH / mama pituH mAlyavataH // 78-82 // yenetyAdi zlokadvayamekaM vAkyam / sUryavarcasA yena pariSeNa zajUna sUdayan etena sUdanena hetunA baJcadharasya bacca haba arthito bahumataH praviyate'neneti praharaNaH parighaH bANessahasradhA chino vyavakIrNa iti sambandhaH / / 83-85 // For Private And Personal Use Only Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vizIrNaH // 83-85 // ghimiti / yasyA mama hRdayaM na phalate na sphuTati tAdRzIM mAM pigityanvayaH // 86 // avaskannahRdayA vilInahRdayA // 8 // kazmalena abhihatA mUJchitA / sannA kRzA // 88 // 89 // netyAdizlokadvayamekAnvayam / dazAvibhAgaparyAye dazAnA bAlyakaumArayauvanavArghakAdyavasthAnAM priyAmivopaguhya tvaM zeSe samaramedinIm / apriyAmiva kasmAcca mAM necchasyabhibhASitum // 85 // dhigastu hRdayaM yasyA mamedaM na shsrdhaa| tvayi paJcatvamApanne phalate zokapIDitam // 86 // ityevaM vilapantyeva bASpavyAkula locanA / snehAvaskannahRdayA devI mohamupAgamat // 87 // kazmalAbhihatA sannA babhau sA rAvaNorasi / sandhyA nurake jalade dIptA vidyudivAsite // 88 // tathAgatAM samutpatya sapatnyastA bhRzAturAH / paryavasthApayAmAsU rudantyo rudatIM bhRzam // 89 // na te suviditA devi lokAnAM sthitiradhruvA / dazAvibhAgaparyAye rAjJAM caJcalayA zriyA // 9 // ityevamucyamAnA sA sazabdaM praruroda ha / snApayantI tvabhimukhau stanAvasrAmbuvisravaiH // 9 // etasminnantare rAmo vibhISaNamuvAca ha / saMskAraH kriyatAM bhrAtuH striyazcaitA nivartaya // 92||tNprshritstto rAma zrutavAkyo vibhISaNaH / vimRzya buddhayA dharmajJo dharmArthasahitaM vacaH / rAmasyaivAnuvRttyarthamuttaraM pratyabhASata // 93 // vibhAgasya bhedasya paryAye prAptau viSaye, lokAnAmadhuvA sthitiH rAjJAM caJcalayA zriyA saha te svayA suviditA neti kAkuH, suviditevetyarthaH / lokAnAM sthitiradhraveti rAjJAM zrIzcaJcaleti ca tvayA suviditaivetyarthaH / ucyamAnA, bandhuvRddhAdibhiriti zeSaH / abhimukhau unnatI // 90-92 // tmityaadi| prazritaH vinayAnvitaH / vimRzya "etasya yat pretagatasya kRtyaM tatkartumicchAmi tava prasAdAt" ityuktamaGgIkRtaM vicintyetyarthaH / rAmasyaivAnuvRttyartha yasyA mama hRdayaM zokapIDitaM sat na phalate na sphuTati to mAM dhigityarthaH // 86 // 87 // kazmalaM mUrchA // 88 // 89 // netyAdilokadvayamekaM vAkyam / zriyeti sahAthai tRtiiyaa| dazAvibhAgaparyAye dazAnAmavasthAnAM vibhAgo bhedaH tasya paryAye prApto sati lokAnAM sthitiH rAjJo caJcalayAzriyA saha adhruvoti tvayA namuviditA kim ? viditaiva / rAjazrI lokasthitizca asthireti jAnAmyavetyarthaH // 9 // ityevamiti / abhimukhau unnatau // 91 // 92 // taM zrutavAkyam / 233 For Private And Personal Use Only Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. ||333 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir 1 rAmeNAnujJAto'smi cettadA kariSyAmi nAnyathetyevamanuvRttyartham // 93 // tyakteti / tyakto dharmo vrataM ca yena tam / anRtam anRtavAdinam // 94 // gurugauravAt gururiti gauravAt, pUjyo'pi uktadoSAnmattaH pUjAM nAIti // 95 // bhrAtuH saMskArAkaraNe tvAM nRzaMsaM lokA vakSyantItyAzaGkaya vadantu nAma ta eva punastadguNaM vicArayanto mAM yuktakAriNaM vakSyantItyAha- nRzaMsa iti / saMskArAkaraNe nRzaMsa iti mAM kAmaM manuSyA vakSyanti / tasya rAvaNasya / tyaktadharmavataM krUraM nRzaMsamanRtaM tathA / nAhamarho'smi saMskartuM paradArAbhimarzinam // 94 // bhrAtRrUpo hi me zatrureSa sarvAhite rataH / rAvaNo nArhate pUrjA pUjyo'pi gurugauravAt // 95 // nRzaMsa iti mAM kAmaM vakSyanti manujA bhuvi / zrutvA tasyAguNAn sarve vakSyanti sukRtaM punaH // 96 // tacchrutvA paramaprIto rAmo dharmabhRtAM varaH / vibhISaNamuvAcedaM vAkyajJo vAkyakovidam // 97 // tavApi me priyaM kAryaM tvatprabhAvAcca me jitam / avazyaM tu kSamaM vAcyo mayA tvaM rAkSasezvara // 98 // adharmAnRtasaMyuktaH kAmaM tveSa nizAcaraH / tejasvI balavAna zuro saMyugeSu ca nityazaH // 99 // aguNAn doSAn zrutvA asaMskurvatA vibhISaNena sukRtaM zobhanaM kRtamiti vakSyantItyarthaH // 96 // tacchrutveti / paramaprItaH satyavacana kathanAditi bhAvaH / aprIta iti vA chedaH // 97 // doSasadbhAve'pi guNabAhulyAdayaM saMskArayogya ityAha- tavApItyAdinA / tava tvayA me priyamapi priyameva kAryam / co hetau / yasmAtkAraNAt tvatprabhAvAt me mayA jitaM tasmAnmayA tvaM kSamaM hitameva vAcyaH / matpriyatvAt tvaddhitatvAcca rAvaNa saMskAraH kriyatA mityarthaH / yadvA tavApi me priyaM kArya madvairiNo rAvaNasyAsaMskaraNaM nAma mama priyaM tavApi kartavyameva / tvatprabhAvAcca me jitaM pUrva ca tasya jayasAhAyyarUpaM priyaM tvayA kRtam / tathApyavazyaM tu kSamaM vAcyaH yadadde tatra niyojanIyo'sItyarthaH // 98 // doSiNaH kathamaItvamityAzaGkaya guNAdhikyAdityAhazrutarAmavAkyo vibhISaNaH rAvaNasya saMskAraH kriyatAmityuktakaraNaM rAmAnuvRttiriti buddhayA vimRzya rAmAnuvRttyarthameva vimRSTarUpaM vacaH prazritaM yathA tathA | pratyabhASata pratyapadyatetyarthaH // 93-95 // bhrAtuH saMskArAkaraNe lokApavAdo bhavedityAzaGkAyAmAha - nRzaMsa iti / bhrAtuH saMskArAkaraNena ye manujA mAM prathamaM nRzaMsa iti yathecchaM vakSyanti te sarve manujAH pazcAttasya rAvaNasya aguNAn krauryAdIna zrutvA mAM sukRtaM sAdhukAriNameva vakSyantItyarthaH // 96 // 97 // tava tvayA me priyamapi kArya mayA tvaM tu kSamamarhameva vAcyaH / kutaH ? tvatprabhAvAJca me jitamiti / ayamarthaH tvayA'pi mattriyameva kartavyam, mayA'pi tvaddhitamevopadeSTavyam, | ato mama priyaH tava hitazca rAvaNasaMskAra upadizyata iti // 98 // yadyapi doSavAn, tathApi guNabAhulyAtsaMskArya evetyabhiprAyeNAha - adharmAnRtetyAdi For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 114 / / 3334 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir adharmetyAdinA // 99 // saMyugeSvaparAjitatvamudAharati-zatakratviti // 10 // guNabAhulye'pi tvabairI kathaM saMskArya ityatrAha-maraNeti / yathA'yaM tava bandhustathA mamApi tvadvat bandhurevAyamityarthaH // 1.1 // yazobhAgiti / pApakAriNamapi saMskRtavAniti yazastava bhaviSyatItyarthaH // 102 // rAghavasyati / anurUpeNa yAyajUkAnuguNena / atra saMskArArambhAta strInivartanamarthasiddham // 103 // citAmiti / candanakASThAnAM sambandhinIm / padmaka zatakratumukhairdevaiH zrUyate na praajitH| mahAtmA balasampanno rAvaNo lokarAvaNaH // 10 // maraNAntAni vairANi nirvRttaM naH prayojanam / kriyatAmasya saMskAromamApyeSa yathA tava // 1.1 // tvatsakAzAddazagrIvaH saMskAra vidhi pUrvakam / prAptumarhati dharmajJa tvaM yazobhAg bhaviSyasi // 102 // rAghavasya vacaH zrutvA tvaramANo vibhISaNaH / saMskAreNAnurUpeNa yojayAmAsa rAvaNam // 103 // citAM candanakASThAnAM padmakozIrasaMvRtAm / brAhayA saMvezayA zcakrUrAGkavAstaraNAvRtAm ||104||vrtte vedavihitorAjJo vai pazcimaH krtuH| pracakrU rAkSasendrasya pitRmedhamanukramama // 105 // vediM ca dakSiNaprAcyAM yathAsthAnaM ca pAvakam / pRSadAjyena sampUrNa sruvaM sarve pracikSipuH // 106 // muzIraM ca gandhadravyaM prasiddham / brAhayA vedoktprkiyyaa| raGkaH mRgavizeSaH tatsambandhi carma rAvaM tadevAstaraNaM tenAvRtAM citAM saMvezayAJcakuH yojayA ckruH| rAvaNam, Rtvija iti ca zeSaH // 104 // pazcimaH kratuH antyeSTiH / vartate avartata citAnirmANAnantaramAntimoSTiM cakrurityarthaH / rAkSase ndrisya pitRmedhaM pitRmedhasaMskAraM ca, anukrama yathAkramaM pracakruH // 105 // saGgraheNoktaM saMskAraM prapaJcayati-vedimityAdinA / dakSiNaprAcyAM citAyA AgneyabhAge, vedi tatra yathAsthAnaM pAvakaM ca tretAgniM ca pracarityanupajyate / vedyA pazcime gAIpatyaM prAcyAmAhavanIyaM dakSiNato dakSiNAni ca sthApayAmAsurityarthaH / pRpadAjyena dadhimizraghRtena / "pRpadAjyaM sadadhyAjyam" itymrH| saMpUrNa savaM homapAcaM pracikSipuH pratipattyarthaM citAyAmiti lokadvayana // 99 // 100 / / tathApi tava vairitvAdasaMskArya ityatrAha-maraNAntAnIti / eSa rAvaNaH tava yathA tathA mamApi prItiviSaya ityarSaH // 101 // 102 // anurUpeNa saMskAreNa rAjJA yajvanA maharSINAm // 103 / / padmakaM sugandhadravyavizeSaH / brAhyA vedoktakriyayA / saMvezayAvA , rAvaNamiti Rtvija iti ca zeSa atra RtvijaH krtaarH| rAvAstaraNAvRtA rahurmUgavizeSaH / tatsambandhicarma rAkavam // 104 // pazcimaH RtuH antyeSTiH // 105 // dakSiNaprAcyA citaayaaH| For Private And Personal Use Only Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ci vA.rA.ma. // 334 // To.yu.kA. zeSaH // 106 // yajJapAtrAntarANAmapi pratipatti darzayAte-pAdayorityAdinA zlokatrayeNa / zakaTaM somarAjAnayanazakaTam / ulUkhalaM yajJIyatrIyavahanana / sAdhanam / anyat sthAlyAdikaM dArupAtrAdikaM yathAsthAnaM dattvA, zAstradRSTena vedavihitena, maharSivihitena smRtyuktena vidhinA krameNa tatra citAsamIpe madhya pavitraM pazuMchAgaM hatvA, hananaM homaparyantasyApyupalakSaNam / paristaraNikAM paristaraNAni / jAtyekavacanam / samavezayan cikSipurityarthaH // 107-109 // pAdayoH zakaTaM prAdurantarUvArulUkhalam / dArupAtrANi sarvANi araNiM cottarAraNim / dattvA tu musalaM cAnyadyathA sthAnaM vickssnnaaH|| 107 // zAstradRSTena vidhinA maharSivihitena ca / tatra medhyaM pazuM hatvA rAkSasendrasya rAkSasAH // 108 // paristaraNikAM rAjJo ghRtAktAM samavezayan // 109 // gandhairmAlyairalaMkRtya rAvaNaM diinmaansaaH| vibhISaNa sahAyAste vastraizca vividhairapi // 10 // lAjaizcAvakiranti sma bASpapUrNamukhAstadA // 111 // dadau ca pAvakaM tasya vidhiyuktaM vibhISaNaH // 112 // sAtvA caivAvastreNa tilAna dUrvAbhimizritAn / udakena ca saMmizrAna pradAya vidhi pUrvakam // 113 // pradAya codakaM tasmai mUrdhA cainaM namasya ca / tAH khiyo'nunayAmAsa sAntvamukkA punaH punaH // 14 // atha zavAlaGkAramAha-gandhairityAdisAzcokamekaM vAkyam / avakiranti, citAmiti zeSaH // 10 // 111 // atha saMskAramAha-dadAviti / tasya tasmai rAvaNAya / vidhiyukta mantrayuktam // 112 // sAtvetyAdi gamyatAmitItiparyantaM kiJcidadhikaM lokadvayamekAnvayam / dUrvodakamizritAn / tilAn pretAvAhanArthe bhUmo pradAya tatra tasmai rAvaNAya udakaM dattvA tAH khiyaH gamyatAmiti punaH punaH sAntvamuktvA, anunayAmAsa purIM praapyaa| AgneyabhAge vedi yathAsthAnaM pAvakaM ca carityanupajyate / pUSadAjyena dadhisahitavRtena / " pRSadAjyaM sadadhyAjyam" ityamaraH / pRSadAjyapUrNA buvaM pravikSipuH, aprAviti zeSaH // 106 / / pAdayoH zakaTamityAdizlokatrayamekaM vAkyam / araNiM mthnaarnnim| zAstradRSTena vedavihitena / maharSivihitena smRtyuktena yathAsthAna sarva dattvA anustaraNiko vRtAktA samavezayana anustaraNiko rAjagavIma, rAjagavImAlabhya nacarmaNA yajamAnamAstRtavanta ityarthaH / "yathA mRtAyAnustaraNI pranti" iti zruteH // 107-112 / / snAtvetyAdi / pradAya vidhipUrvakaM, sthita iti zeSaH // 113 // 114 // // 334 // For Private And Personal Use Only Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir mAsa // 113 // 114 // tAH sarvA ityuttarakhAkyAdi / rAmapArzvamupAgamyeti / raNazirasi hatatvena rAvaNasyAzaucAbhAvAdAgataH, ata evottaradine rAjyAbhiSeko'yodhyAgamanaM cAnuSThitam / prathamAyAM rAvaNasaMskAraH // 115 // 116 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITA khyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturdazottarazatatamaH sargaH // 114 // gamyatAmiti tAH sarvA vivizunagaraM tadA / praviSTAsu ca sarvAsu rAkSasISu vibhiissnnH| rAmapArzvamupAgamya tadA 'tiSThadinItavat // 115 // rAmo'pi saha sainyena sasugrIvaH slkssmnnH| harSa lebhe ripuM hatvA yathA vRtraM zatakratuH // 116 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe caturdazottarazatatamaH sargaH // 114 // te rAvaNavadhaM dRSTvA devgndhrvdaanvaaH| jagmuH svaisvairvimAnaste kathayantaHzubhAH kathAH ||1||raavnnsy vadhaM ghoraM rAghavasya parAkramam / suyuddhaM vAnarANAM ca sugrIvasya ca mantritam // 2 // anurAgaM ca vIrya ca saumitrerlakSmaNasya c| [ pativratAtvaM sItAyA hanUmati parAkramam / ] kathayanto mahAbhAgA jagmurhRSTA yathAgatam ||3||raaghvstu rathaM divyamindradattaM zikhiprabham / anujJAya mahAbhAgo mAtali pratyapUjayat // 4 // atha vibhISaNAbhiSeka:-te rAvaNavadhamityAdi / atra kriyAbhedAttacchandadvayam // 1 // zubhAH kathAH kathayanta ityasyaiva vivaraNam -rAvaNasya vadha AImityAdi / mantritaM mantram / saumitreriti tanmAtuHzzAdhanavyaJjanAya, asya jananI hi bhAgyavatIti // 2 // 3 // indradattam indrapreritam / zikhiprabham gamyatAmiti / uktA iti zeSaH // 115 // 116 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo caturdazottarazatatamaH sargaH // 11 // ta iti / svaiH svakIyaH // 1 // kathAprakAramevAha-rAvaNasyetyAdizlokadayena // 2 // 3 // anujJAya rathaM, nayeti zeSaH // 4-6 // sa-zikhiprabham agnitejasam / nanu vanaparvaNi " dRSTrA rAma tu jAnakyA saGgataM zakrasArathiH / uvAca paramaprItaH suhRnmadhya idaM vacaH // devagandharvapakSANAM mAnuSAsurabhoginAm / apanIta tvayA duHkhamidaM satyaparAkrama || sadevAsuragandharvA yakSarAkSasapanagAH / kathayimpanti lokAstvAM yAvadbhamirdhariSyati // ityevamuktvA'nujJApya rAmaM zastrabhRtAM varam / saMpUjyApAkramattena rthenaadityvrcsaa||" iti sItAsAmanAnantaraM rathasya samAta: preSaNottaratra pUrvameva taduktevirodha iti cet ? satyam; mAratasyoparatvA tadanusAreNa kayohApa uttaratrAtra kAryaH / mAtalinA dRSTasItArAmasaGgagena gamane sarvavArtAyA ndra prati prativaktuM suzakatvaguNalAmAca / athavA saGkocena kathA kathApiturbAdarAyaNasya na niraH paurvAparyaviSaya ityevamuktiH / rAvaNahananAnantaraM sItAsaGgatyantarAyaspAntarA'bhAvAnmAtalinA svanAthaM prati pratiyogituM zakyatvAceti vA smaapirvssessH||4|| For Private And Personal Use Only Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 335 // agniprabham / pratyapUjayat upccaar||4-6|| pariSvajyeti / pracoditaH vijnyptH| balAlayaM zibiram // 7 // satyasampannatvAdivizeSaNaM yathoktakAritva TI.yu.kA. dyotanAya // 8 // vibhISaNamityAdizlokadvayamekAnvayam / laGkAyAmabhiSecaya laGkAyAM gatvA'bhiSecaya / samudratIra eva laGkArAjyAbhiSeke kRte'pi puna " paNAsa0115 rAghaveNAbhyanujJAto mAtaliH zakrasArathiH / divyaM taM rathamAsthAya divamevAruroha sH||5|| tasmiMstu divamArUDhe surasArathisattame / rAghavaH paramaprItaH sugrIvaM pariSasvaje // 6 // pariSvajya ca sugrIvaM lakSmaNena pracoditaH / pUjyamAno hari zreSTherAjagAma balAlayam // 7 // abravIcca tadA rAmaH samIpaparivartinam / saumitriM satyasampanna lakSmaNaM dIptatejasam // 8 // vibhISaNamimaM saumya laGkAyAmabhiSecaya / anuraktaM ca bhaktaM ca mama caivopakAriNam // 9 // eSa me paramaH kAmo yadIma rAvaNAnujam / laGkAyAM saumya pazyeyamabhiSiktaM vibhISaNam // 10 // eva muktastu saumitrI rAghaveNa mahAtmanA / tathetyuktvA tu saMhRSTaH sauvarNa ghaTamAdade // 11 // taM ghaTaM vAnarendrANAM haste dattvA manojavAn / Adideza mahAsattvAna samudrasalilAnaye // 12 // iti zIghraM tato gatvA vAnarAste mhaablaaH| AgatAstajjalaM gRhya samudrAdvAnarottamAH // 13 // tatastvekaM ghaTaM gRhya saMsthApya paramAsane / ghaTena tena saumitrirabhyaSiJcadvibhISaNam // 14 // vidhAnaM rAvaNasiMhAsane'bhiSekArtham / anuraktamityanena mitrakRtyamuktam / bhaktamityanena dAsyakRtyam / upakAriNamityanenAnurAgabhaktyoH kAryaparyavasAna muktam / paramaH kAma ityanena zaraNAgatavibhISaNAbhimataparipUraNameva vijayasyapradhAnaprayojanamityavagamyate // 9 // 10 // evamiti / ghaTamiti jAtyeka vacanam ||11||tmiti / Anaye Anayane / hasta ityatrApi jAtyekavacanam, vAnarendrANAmiti bahuvacanaprayogAt // 12 // itIti / aadeshaadetorityrthH| // 35 // "iti hetuprakaraNaprakArAdisamAptiSu" ityamaraH / vAnarA vAnarottamA iti vacanaM vAnarottamatve'pi mAnuSatvavyAvartanAya / samudrAt samudrebhyaH // 13 // 14 // balAlayaM ziviramAjagAma / zukla pratipadi rAvaNasaMskArabalAlayapravezau // 7-11 // ghaTaM hasta iti jAtAvekavacanam // 12-18 // For Private And Personal Use Only Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir laGkAyAmityAdisAyazloka ekaanvyH| anena rAmanidezAnantarameva lakSmaNo vibhISaNAdibhiH maha lakAM praviSTavAnityavagamyate / mantradRSTena mantreSu vedeSu dRSTena spaSTamavagamyamAnena, vidhinA prakAreNa / zuddhAtmAnamityanena rAmAjJayA abhiSekamaGgIkRtavAn / paramArthastu rAmakaiDarya evAsakto'bhUdityava laGkAyAM rakSasAM madhye rAjAnaM rAmazAsanAt / vidhinA mantradRSTena suhRdaNasamAvRtam / abhyaSiJcat sa dharmAtmA zuddhAtmAnaM vibhISaNam // 15 // tasyAmAtyA jahaSire bhaktA ye cAsya raaksssaaH| dRSTvA'bhiSiktaM laGkAyAM rAkSasendra vibhISaNam // 16 // sa tadrAjyaM mahat prApya rAmadattaM vibhiissnnH| prakRtIH sAntvayitvA ca tato rAmamupAgamat / // 17 // akSatAna modakAn lAjAn divyAH sumnsstdaa| AjaGgaratha saMhRSTAH paurAstasmai nizAcarAH // 18 // sa tAn gRhItvA durdharSo rAghavAya nyavedayat / maGgalyaM maGgalaM sarva lakSmaNAya ca vIryavAn // 19 // kRtakArya samR ddhArthaM dRSTvA rAmo vibhISaNam / pratijagrAha tat sarva tasyaiva priyakAmyayA // 20 // tataH zailopamaM vIraM prAJjali pArzvataH sthitam / abravIdrAghavo vAkyaM hanumantaM plavaGgamam // 21 // anumAnya mahArAjamimaM saumya vibhISaNam // 22 // gaccha saumya purIlaGkAmanujJApya yathAvidhi / pravizya rAvaNagRhaM vijayenAbhinandya ca // 23 // vaideyai mAM kuzalinaM sasugrIvaM salakSmaNam / Acazva jayatAM zreSTha rAvaNaM ca mayA hatam // 24 // gamyate / AjJAkaiGkaya hi kartavyam // 15 // 16 // sa iti / prakRtIH amAtyaprabhRtIna, sAntvayitvA putramitrAdivinAzajazokApanodanaM kRtvA / rAmamupAgamata, lakSmaNena saheti shessH|| 17 // 18 // sa tAniti / maGgalamahatIti maGgalyam, maGgalaprayojanamityarthaH / maGgalaM haridrAdimaGgala pAdravyam / sarvam uktAkSatAdibhinnam / rAmAya lakSmaNAya ca nyavedayat // 19 // kRtakAryamiti / tasyaiva priyakAmyayA na tu svabhogecchayA // 20 // 21 // anumAnyetyAdisArghazlokatrayamekAnvayam / vibhISaNamanumAnya laGkA gaccha, vibhISaNamanujJApya rAvaNagRhaM pravizya vijayena vijayakathanena, Abhinandya sa tAniti / maGgalyaM maGgalaprayojanam / maGgala maGgalavastujAtam // 19-22 // vijayenAminandha jayakathanena nandayitvA // 23 // 24 // For Private And Personal Use Only Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. TI.yu.kI. sa0 11 336 // sItAM toSayitvA, vaideo mAM kuzalinamAcakSoti saMbandhaH / sandezaM sItAvAcikam // 22-25 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcadazottarazatatamaH sargaH // 115 // priyametadudAhRtya maithilyAstvaM hriishvr| pratigRhya ca sandezamupAvartitumarhasi // 25 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcadazottarazatatamaH sargaH // 115 // iti pratisamAdiSTo hanumAna mArutAtmajaH / praviveza purI laGkAM pUjyamAno nizAcaraiH // 1 // pravizya ca mahA tejA rAvaNasya nivezanam / dadarza mRjayA hInAM sAtaGkAmiva rohiNIm / vRkSamUle nirAnandA rAkSasIbhiH samA vRtAm ||2||nibhRtH praNataH prahvaH so'bhigamyAbhivAdya ca // 3 // dRSTvA tamAgataM devI hanumantaM mahAbalam / tUSNI mAsta tadA dRSTvA smRtvA pramuditA'bhavat // 4 // ke atha hanumatsItAsaMvAdaH-iti pratisamAdiSTa ityAdi / mArutAtmaja ityanena vegAtizaya ucyate / pUjyamAna iti / mArgapradarzanAdibhiH pUjyamAnatvam karpravizyetyAdisAzcoka ekAnvayaH / mRjayA zarIrasaMskAreNa / sAtaGkA sagrahapIDAm // 2 // nibhRta ityardham / abhigamya samIpaM prApya abhivAdya svanAma saGkIrtya / praNataH kRtapraNAmaH san / nibhRtaH nizcalaH / prahvaH prakarSeNa saGkucitagAtraH, sthita iti zeSaH / AcAryAstu-karaNatraye mANApi nizcalo babhUvetyartha iti praahuH||3|| taM dRSTvA vismRtya prathamaM tUSNImAsta / punadRSTvA smRtvA pramuditA'bhavat / yadA sAmAnyato dRSTvA tUSNI ghamAsta / tato vizeSato dRSTvA smRtvA hanumAniti jJAtvA pramuditA'bhavat / athavA taM dRSTvA smRtvA pratyabhijJAya pramuditA'bhavat / pramodAtirekeNa // 25 // iti zrImahezvaratIrthaviracinAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyA paJcadazottarazatatamaH sargaH // 115 // 1 // pravizyati / mujayA zarIra| saMskAreNa // 2 // nibhRtaH nizcalaH / prahaH namraH, sthita iti zeSaH // 3 // dRSTyeti / sAmAnyato dRSTvA tUSNImAsta, tato dRSTvA smRtvA hanumAniti jJAtvA // 4-8 // sa0-nArAmavijayAdika dRSTva samAgataM na tu zrutvA etAdRzaM hanumantaM vAtadAtUSAImAsta kiM vadiSyati veti / smRtvA rAmAnayanAdikaM yathApratikaM tena kRta smRtvA hRSTA cAmavat / evamarthAGgIkArAdeva havetyanena For Private And Personal Use Only Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir P3 stabdhA satI tuussnniimaastetyrthH||1||saumyN nijadarzanena vikasitam // 5-9 // rAmasandezavAkyamAha-priyamAkhyAmItyAdizlokadvayamekAnvayam he devi ! te priyamAkhyAmi tvAM tu bhUyaH bhUyiSTham, sabhAjaye prINaye / dharmajJe pAtivratyadharmajJe ! tvaM diecA jIvasi / anyathA mama jayo vyartha eva syAditi bhAvaH / mama jayena matparAkrameNa, naH saMyuge nayo labdhaH / gatavyathA satI svasthA bhavati yojanA // 10 // 15 // he sIte ! tava nirjye| saumyaM dRSTvA mukhaM tasyA hanumAn plvgottmH| rAmasya vacanaM sarvamAkhyAtamupacakrame ||5||vaidehi kuzalI rAmaH shsugriivlkssmnnH| vibhISaNasahAyazca harINAM sahito balaiH // 6 // kuzalaM cAha siddhArtho htshtrurrindmH||7|| vibhISaNasahAyena rAmeNa haribhiH saha / nihato rAvaNo devi lakSmaNasya nayena ca // 8 // dRSTvA tu kuzalaM rAmo vIrastvAM rghunndnH| abravIt paramaprItaH kRtArthenAntarAtmanA // 9 // priyamAkhyAmite devi tvAM tubhUyaH sbhaajye| diSTayA jIvasi dharmajJe jayena mama saMyume // 10 // [tava prabhAvAddharmajJe mahAn rAmeNa sNyuge| labdho no vijayaH sIte svasthA bhava gtvythaa| rAvaNazca hataH zatrurlaGkA ceyaM vaze sthitA // 11 // mayA hyalabdhanidraNa dRDhena tava nirjaye / pratijJaiSA vinistIrNA baddhA setuM mahodadhau // 12 // zatruhastAttava vimocane / dRDhena ekAgracittena / ata eva alandhanidreNa nayA mahodadhau setuM bahA, epA pratijJA rAvaNaM haniSyAmIti pratijJA, vini / kuzalaM pRSTvA rAmasvAmabravIditi sambandhaH // 9 // vacanaprakAramevAha-piyamAkhyAmItyAdi / priyamAkhyAmItyArabhya-ayaM cAbhyeti saMhRSTastvadarzanasamuttukaH itye | tadantaM rAmasandezavAkyam / devi ! te priyamAlyAmi tvA tu bhUyaH bhUyiSTham / sabhAjaye priinnyaami|mm jayena hetunA mama jayaM nizrityaiva jIvasItyarthaH / ata pavanaH asmAbhiH saMyuge vijayo labdhaH svamthA bhaveti yojanA / yadvA mama jayena matparAkrameNa jayo landhaH, svasthA bhaveti sambandhaH // 10 // 11 // tava nirjaye zatruhastAttava zavimocane dRDhena ekAgracittena ata evAlabdhanidreNa mayA mahodadhau setuM baddhvA eSA pratijJA rAvaNaM haniSyAmItyevaMrUpA vinistIrNeti sambandhaH // 12 // -na ponaraktyam // 4 // [nava prabhAvAta tvatpAtitratvamAhAtmyAt / tastutikAlatvAdevamuktiH / tava tvatsambandhinA rAmeNa / prabhAvAt svasAmaryAt / ayaM vigayo labdha iti vA / labdho'yaM vijaya iti pAThaH // 11 For Private And Personal Use Only Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bhU. vastIrNA pratipAlitetyarthaH // 12 // sambhramaH vyagratA / vartantyA vartamAnayA // 13 // yasmAt svagRhe parivartase tasmAdvizvastA satI Azvasihi TI.yu.ko // 337 // vizrAntA bhaya, nivRttakhedA bhavetyarthaH / ayaM vibhISaNaH // 14 // samutpatya harSeNa samutthAya / avaruddhA avaruddhavyApArA // 15-17 // kSaNAntaraM sambhramazca na gantavyo vartantyA rAvaNAlaye / vibhISaNavidheyaM hi laDDaizvaryamidaM kRtam // 13 // tadAzvasihi vizvastA svagRhe parivartase / ayaM cAbhyeti saMhRSTastvadarzanasamutsukaH // 14 // evamuktA samutpatya sItA zazi nibhAnanA / praharSeNAvaruddhA sA vyAjahAra na kiMcana // 15 // abravIca harizreSThaH sItAmapratijalpatIm / kiM nu cintayase devi kiM nu mAM nAbhibhASase // 16 // evamuktA hanumatA sItA dharme vyavasthitA / abravIt paramaprItA harSagadgadayA girA // 17 // priyametadupazrutya bharturvijayasaMzritam / praharSavazamApannA nirvAkyA'smi kSaNAntaram // 18 // na hi pazyAmi sadRzaM cintayantI plavaGgama / matpriyAkhyAnakasyeha tava pratyabhinandanam // 19 // na hi pazyAmi tat saumya prathivyAmapi vAnara / sadRzaM matpriyAkhyAne tava dAtuM bhavet samam // 20 // hiraNyaM vA suvarNa vA ratnAni vividhAni ca / rAjyaM vA triSu lokeSu naitadarhati bhASitum // 20 // kSagamAtra nirvAkyA'smi, harSAvaruddhavyApAratvAditi bhAvaH // 18 // nikyiA'smItyatra hetvantaramAha-na hItyAdi / sadRzaM pratyabhinandanaM prati / priyavacanam // 19 // sadRzaM pradeyavasvapi na pazyAmItyAha-na hItyAdinA / atra apizabdena antarikSasvA samuccIyate / trivapi lokeSu na / pazyAmi / yat matpriyAkhyAne viSaye taba dAtuM samam atyantasadRzaM bhavet // 20 // uktaM vivRNoti-hiraNyamiti / hiraNyaM rajatam / "rajata hiraNyam" sambhramaH bhayam // 13 // artha vibhISaNaH tvadarzanasamutsukassannabhyetIti sambandhaH // 14-17 // kSaNAntaraM kSaNamAtram // 18 // na kevalaM harSavazAdeva nirvAkyA 'smi kintu priyArUpAtustava tatsahazapriyavacanasyAbhAvAdapItyAha-nahIti / mabhiyAkhyAna kasya matbhiyAkhyAtustava pratyabhinandanaM pratipriyavAkyaM na pazyA mIti sambandhaH // 12 // sadRzaM priyavacanaM na pazyAmItyuktvA sadRzaM pradeyaM vastvapi nAstItyAha-trAhi pazyAmItyAdizlokadvayana / dAtuM sahazaM yadasti tatpRthivyA // 33 // mapi na pazyAmi, pAtAlasvargayorapItyapizabdArthaH // 20 // hiraNyaM rajatam / hiraNyAdi tatsarvamapi piyAkhyAnasamatvena bhASituM nAItIti sambandhaH // 21 // 22 // Kal ti0-vartanasyA vartamAnayA // 13||s.-bhodaaniimbhaavepi kAlAntare dezAntare dIyatAmityata Aha-jahIti / pRthivyAM nAstItpanena mama mAtanaheDamAne'pi bharture sahamogarUpamastIti cayati // 20 // For Private And Personal Use Only Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org % % % iti zruteH / triSu lokeSu rAjyaM trilokaviSayarAjatvam / naitahati bhASitum / hiraNyAdyatatsarvamapi priyAkhyAnasamatvena bhASituM nAItItyarthaH // 21 // pramukhe agre // 22 // pratipriyavacanaM na pazyAmItyasyottaramAi-bharturiti / evaMvidhaM snigdhaM vAkyaM bhASituM tvamedAIsi nAnyA / anena sarvottaraM prItipriyavacanaM mahyaM dattamityuktaM bhavati // 23 // priyAkhyAnasadRzaM pradeyaM vastu nAstItyasyottaramAha-taveti / etat pratyabhinandanaM na pazyA mItyetat / sAravat pratyabhinandanavacanarAhityakathanena madvacanasya niravadhikapItijanakatvakathanAnmahAtAtparyavat / snigdhaM mayi prItipurassaram / evamuktastu vaidehyA pratyuvAca plavaGgamaH / gRhItaprAJjalirvAkyaM sItAyAH pramukhe sthitaH // 22 // bhartuH priyahite yukte bhartuvijayakAMkSiNi / snigdhamevaMvidhaM vAkyaM tvamevAIsi bhASitum // 23 // tavaitadvacanaM saumye sAravat snigdhameva ca / ratnaudhAdvividhAccApi devarAjyAdviziSyate // 24 // arthatazca mayA prAptA devarAjyAdayo guNAH / hatazatru vijayinaM rAmaM pazyAmi susthitam // 25 // tasya tadvacanaM zrutvA maithilI janakAtmajA / tataH zubhataraM vAkyamuvAca pavanAtmajam // 26 // atilakSaNasampannaM mAdhuryaguNabhUSitam / buddhayA hyaSTAGgayA yuktaM tvamevArhasi bhASitum // 27 // etadvacanazravaNenaiva mayA sarvottaraM vastu samupalabdhamiti bhaavH||24|| pUrvameva labdhadevarAjyAdikasya tatpadAnaM nirarthakamityAzayenAha-arthata iti / rAma vijayinaM pazyAmIti yat asmAt arthataH prayojanAt devarAjyAdayo guNAH utkarSAH prAptAH / rAmavijayadarzanameva rAjyAdikamityarthaH // 25 // 26 // nAnRgvedetyAdinA rAma iva svayamapi tadvAkyasoSThavaM prazaMsati-atIti / atilakSaNasampannam AkAMkSAyogyatAsannidhimatpadavattvarUpavAkyalakSaNasampa tram / "bahuvyAharatA'nena na kiMcidapazabditam" ityuktazabdasAdhutvasampatram / mAdhuryaguNabhUSitam "saMthave madhuraM vAkyam" ityuktarItyA zravaNamAtreNa snigdhaM snahopetam, azakyapratipAdanamityevarUpa tvameva bhASitumaIsi nAnyA, atastvayA sarvottaraM yadidaM vacanamuktaM tadeva paramaM pratyabhinandanAmiti zeSaH // 23 // priyArUpAnasadRzaM pradeyaM nAstItyaspottaramAha-laveti / etadvacanaM nissamAdhikam etadvacanazravaNenaiva mayA sarvottara vastu lamdhamiti bhAvaH // 24 // vijayinaM rAma zyAmIti yat anenevAryataH paramArthato devarAjyAdayo guNAH zreyAMsi prAptA evetyarthaH // 25 // 26 // atilakSaNasampannam AkAMkSAyogyatAsannidhimatpadavattvarUSavAkya lakSaNasampannama, mAdhuryaguNabhUSitaM zravaNamAtreNAnandajanakatvaM mAdhuryam / aSTAnayA"grahaNaM dhAraNa caiva smaraNaM pratipAdanamA kaho'poho'rtha vijJAnaM tasvajJAnaMcadhIguNA" // For Private And Personal Use Only Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir 1338 // vA...bha. AnandajanakatvarUpamAdhuryaguNabhUSitam / adhAGgayA "grahaNaM dhAraNaM caiva smaraNaM pratipAdanam / Uho'poho'rthavijJAnaM tatvajJAnaM ca dhIguNAH" ityuktATAgaTI .yU.kA. yuktayA buddhayA yuktam, tAdRzabuddhipUrvakamityarthaH // 27 // na kevalaM vAkyataH, guNato'pi zlAghyo'sItyAha-zlAghanIya ityAdinA zokadvayena / anilasya sa0 115 zlAghanIyaH putraH, anilAdapi saJjIvanakara ityrthH| sacIvanaM cAnRzaMsyadharmAdityAha paramadhArmika iti / balaM prayAsasahiSNutvam / zAya yuddhAtsAha para zlAghanIyo'nilasya tvaM putraH prmdhaarmikH| balaM zaurya zrutaM sattvaM vikramo dAkSyamuttamam // 28 // tejaH kSamA dhRtidharya vinItatvaM na sNshyH| ete cAnye ca bahavoguNAstvayyeva shobhnaaH||29||athovaac punaH sItAmasambhrAnto vinItavat / pragRhItAJjaliharSAt sItAyAH pramukhe sthitH|| 30 // imAstu khalu rAkSasyo yadi tvamanumanyase / hantumicchAmyahaM savoM yAbhistvaM tarjitA purA // 31 // klizyantI patidevAM tvAmazokavanikoM gatAm // 32 // ghArarUpasamAcArAH krUrAH kruurtrekssnnaaH| rAkSasyo dAruNakathA varametat prayaccha me // 33 // muSTibhiH pANibhiH savozcaraNezcaiva shobhne| icchAmi vividhaitirhantumetAH sudAruNAH // 34 // zrutaM zAstrajJAnam / "zrutaM zAstrAvadhRtayoH" ityamaraH / sattvaM zArIraH sAraH / vikramaH parAkramaH / dAkSyaM sAmarthyam / uttamamiti sarvavizeSaNam / tejaH // sA parAbhibhavanasAmathryam / kSamA aparAdhasahiSNutvam / dhRtiH prabhAvaH / dhairya kSobhake satyakSobhyatvam / vinItatvaM vinayavattvam viziSTanItimattvaM vA / eta pAnAnya ca dayAdayo bahavo guNA, tvayyeva zobhanAH tvAmAzrayamadhigamya zobhamAnA bhavanti / na saMzayaH nAhamasato guNAnAropya stomiityrthH||28-30|| // idaM tu me priyAkhyAnapAritoSikatvena deyamityarthayate-imA ityAdinA |saarghshlokdvymekaanvym / kizyantI patidevatA tvAM prati yA rAkSasyA dAruNakathA abruvan / purA yAbhistvaM tarjitA imA rAkSasyaHrAkSasI, yadyanumanyase hntumicchaami| etadaraM me prayaccheti smbndhH||31-33|| hananapakAra svakrodhAnu J338 // // ityuktASTAGgayuktayA buddhacA yuktam // 27 // zlAghanIya ityAdi zlokadvayamekaM vAkyam / balam AyAsasahiSNutvam / zaurya yuddhotsAhaH / sattvaM zArIrassAraH / tejaa| parAbhibhavanamAmarthyam / vinItatvaM cetyevamAdayo bahavo guNAH tvayyena santi aba na saMzaya ityanvayaH // 28 // 29 // asambhrAnta stutyA adhikRtacittaH / vinIta bata binItAIm // 30 // rAkSasyaH rAkSasIH // 31 // kizyantImityAdi sArdhazlokamekaM vAkyam // 32-35 / / For Private And Personal Use Only Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org rUpaM drshyti--mussttibhirityaadinaa| zlokatrayamekAnvayam / pAteH prahAraiH / bhakSaNaH khAdanaH / luJcanaiH unmUlaneH / zuSkamukhIbhiH nkhaiH| dAraNaH pIDA kapolatADanairvA / laGghanaiH utplutyoparipAtanaH / itaH hastaistADanaiH / nipAtya bhUmau pAtayitvA muSTayAdibhirhantumicchAmItyanvayaH // 34-36 // uktamarthamAvazyakatvajJApanAya punarapi saGgraheNa yAcate-evamiti // 37 // evamukteti / dharmasahitamiti kriyAvizeSaNam // 38 // rAjeti / rAja saMzrayavazyAnAM rAjasevAparavazAnAm / ata eva parAjJayA kurvantInA rAjacoditakArya kurvantInAm, vidheyAnAM coditAkaraNe daNDArhANAm, rAvaNasya ghAtairjAnuprahAraizca dazanAnAM ca pAtanaiH / bhakSaNaiH karNanAsAnAM kezAnAM luJcanaistathA // 35 // nakhaiH zuSkamukhIbhizca dAraNairlaGghanairhataiH / nipAtya hantumicchAmi tava vipriyakAriNIH // 36 // evaMprakArairbahubhirviprakArairyazasvini / hantumicchAmyahaM devi tavemAH kRtakilviSAH // 37 // evamuktA hanumatA vaidehI jnkaatmjaa| uvAca dharmasahitaM hanumantaM yazasvinI // 38 // rAjasaMzrayavazyAnAM kurvantInAM parAjJayA / vidheyAnAM ca dAsInAM kaH kupyedvAnarottama // 39 // bhAgyavaiSamyayogena purAduzcaritena ca / mayaitat prApyate sarva svakRtaM hyupabhujyate // 40 // prAptavyaM tu dazAyogAnmayaitaditi nizcitam / dAsInAM rAvaNasyAhaM marSayAmIha durvalA // 41 // dAsInAM dAsIbhyaH, kaH kupyet // 39 // bhAgyavaiSamyayogena bhAgyaviparyayayogena, bhAgyasyAparipakvatayetyarthaH / purAduzcaritena ca pUrvakRtaduSkRtena ca, etattarjanabhartsanAdikaM prApyate / tatra hetumAi svakRtamiti / hi yasmAt / svakRtamupabhujyate svakRtakarmaphalaM prApyate lokaiH / ato mayA'pi bhujyata ityarthaH // 10 // rAvaNasya dAsInAm etattarjanAdikaM dazAyogAt avasthAyogAta, anubhavayogyakAlasambandhAditi yAvat / prAptavyamiti mayA nizcitam / durbalA pUrvametAdRzApanivArakakarmakaraNAzaktA / ato'hamiha rAkSasIviSaye marSayAmIti sambandhaH / durbalA kRpAparavazA vaa| hate rAvaNe zuSkamukhIbhiH navaiH / laGkanaiH utplutyApatanaiH // 36 // evamiti zloko bhinnaM vAkyam / rAjasaMzrayavajhyAnA rAjasaMzrayAparavazAnAma rAjasaMzrayo rAjasevA, rAjasevAparANAmityarthaH // 37-40 // prAptavyamiti / izAyoga, napuMsakatvamArSam / ayaM dazAyogaH etAdRzaduravasthAvizeSaH ma prAptavya iti nizcitaH nizcayaH kRtH| kutaH 'durbalA pUrvametAdRzAnA nirAkaraNakarmakaraNAzaktA ataH rAvaNasya rAkSasInAmetattarjanAdikaM marSayAmi, asahamityarthaH / dazAyogAditi pAThe For Private And Personal Use Only Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bhU. // 339 // daurbalyAntarAbhAvAta, paraduHkhasahiSNutvameva hi tadAnI daurbalyam // 41 // rAkSasInAmaparAdhasya rAjAjJAmUlakatvamanvayavyatirekAbhyAM darzayati- TI.pu.kA. AjJaptA iti // 42 // athAsAM svAtantryeNApakArakaraNamabhyupetya tathApi kSantavyamityatra itihAsaM darzayati-ayamiti / purA kila kazcibyAdho MR.116 vyAgheNAnusRto vRkSamArUDhaH, vRkSamUlagato vyAghro vRkSopari sthitamakSaM 'vanyamRgANAmasmAkaM jAtyA zatrureSaH, tasmAdenaM vRkSAt pAtaya' ityatravIt / / AjJaptA rAvaNenaitA rAkSasyo mAmatarjayan / hate tasminna kuryurhi tarjanaM vAnarottama // 42 // ayaM vyAghrasamIpe tu purANo dharmasaMsthitaH / RkSeNa gItaH zloko me nannibodha plavaGgama // 43 // na paraH pApamAdatte pareSAM pApakarmaNAm / samayo rakSitavyastu santazcAritrabhUSaNAH // 44 // evamukto bhallUkaH svavAsasthAnagatamenaM na pAtayiSyAmi, tathAtve dharmahAniH syAdityuktvA suSvApa / tadanantaraM tvAM rakSiSyAmi, suptamRkSaM |pAtaya' iti vyAghraNa coditaH san vyAdhastamRkSamapAtayat / sa tvabhyAsavazena zAkhAntaramavalambya nApatat / tadanu kRtAparAdhamenaM pAtayeti punaH punavyAgheNocyamAno'pi bhallUko bahuzaH kRtAparAdhamapyenaM tubhyaM na dAsyAmItyabhidhAya rarakSoti paurANikI gAthA // 13 // tatratyaM zokaM paThatikAna para iti / sugrIvaM prati rAmaH kapotopAkhyAnamiva hanumantamuddizya devyapi svAbhiprete'thai RkSagItaM pramANayati sm| pareSAM pApakarmaNAM praanu| dizya pApaM kurvatAm / paraH prAjJaH puruSaH / pApaM pratyapakArarUpam / nAdatte nAGgIkaroti, na krotiityrthH| samayaH AcAraH apakartRSvapi pratyapakAra rAvaNasya dAsInAmetattarjanAdikaM dazAyogAdavasthAyogAdanubhavayogyakAlasambhavAditi yAvat / prAptavyamiti mayA nizcitama / kutaH 1 durbalA, ata etata marSayAmi, ashmityrthH|| 41 // rAkSasInAmapakArasya rAjJo mUlatvam anvayavyatirekAbhyAM darzayati-AjJaptA iti // 42 // apamiti / kasmiMzcidaraNye vyAghrAnudrutaH kazcid vyAdho vRkssmaaruuddhH| vRkSamUlaM gato vyAghro vRkSAne sthitamUkSaM mugANAmasmAkamayaM vyAdhaH jAtyA zatruH vRkSAdenaM pAtayetyuvAca / bhallUkaH svasthAnagatamenaM na pAtayiSyAmi, tathAtve dharmahAniH syAdityuktvA suSvApa / tvA rakSiSyAmi suptamukSaM pAtayeti vyAghraNa coditassan vyAdhastam kakSamapAtayat / sa tvabhyAsavazena zAkhAntaramavalambya nApatata / tadanantaraM kRtAparAdhamenaM pAtayeti punaH punAneNocyamAno'pi mallako bahazaH kRtAparAdhamadhyenaM tubhyaM na dAsthAmItyabhidhAya // 3390 rarakSeti paurANikI kathA ||43||ttrtyo'yN na para itizlokA / parepI pApakarmaNAM parAnavizya pApaM karvatAma / para: prAjJaH puruSaH pApaM pratyapakArarUpaM nAdale nAGgI| karoti, na karotItyarthaH / samayaH AcAraH, apakartRvapi pratyapakAravarjanarUpA rAkSatavyastu rakSitavya eva, tathAhi santaH caaritrbhssnnaaH| cAritrabhUSaNairiti For Private And Personal Use Only Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir varjanarUpaH, rakSitavyastu rakSitavya eva / tathA hi, santazcAritrabhUSaNAH / sadbhizcAritrabhUSaNairiti vA paatthH||44|| atha devyA abhayapradAnazlokaHpApAnAmiti / pApAnAM vA zubhAnAM vA tvadabhiprAyeNa pApAnAM vA asmadabhiprAyeNa zubhAnAM vA / tadeva mamoddezyaM 'doSo yadyapi tasya syAt' itivat / / malinasya hi sAnamapekSitam / tAsAM paaptvaadevaasmdpekssaa| kiM zubhAnAmasmAbhiH ? tatpuNyAnAmeva tadrakSakatvAt / tasmAttatpApamevAsmAkamudde pApAnAM vA zubhAnAM vA vadhArhANAM plavaGgama / kArya karuNamAryeNa na kazcinnAparAdhyati // 45 // lokahiMsAvihArANAM rakSasAM kAmarUpiNAm / kurvatAmapi pApAni naiva kAryamazobhanam // 46 // evamuktastu hanumAna sItayA vAkyakovidaH / pratyuvAca tataH sItA rAmapatnI yazasvinIm // 17 // yuktA rAmasya bhavatI dharmapatnI yshsvinii| pratisandiza mAM devi gamiSye yatra raaghvH||48|| zyam / nanu tarhi 'daNDyA daNDanIyAH nAdaNDyAH ' iti dharmazAstraM bhavatImAsAdya bhajyatetyAzaGkaya duSTo'pi zaraNAgato rakSaNIya iti vizeSazAstraM bhavanta mAsAdya kiM bhaJjanIyamityAha-vadhAhANAmiti / vadhArhANAmapItyarthaH / saptamyarthe SaSTI / pUvaGgama anabhilaSitamevAbhilapitavAn khalu bhavAn / teSu / AryeNa mahatA puruSeNa / karuNaM dayA kAryam / tiSThatu puNyaM pApaM ca idAnImetaddayanIyAzAM pazya / yadvA zubhAnAmiti dRSTAntArtham / zubheSu vadhAheSu yathA karuNaM kArya tathA pApeSu vAheSvapi kaarymityrthH| sAparAdhAdaNDane'tiprasaGga syAdityAzaGkayAha na kazcinnAparAdhyatIti / sarvo'pyaparAdhyatI tyrthH|| 45 // rakSasAM khajAtiprayuktahiMsAderadoSAvahatvAcchAstroktadaNDaviSayatvaM nAstItyAha-loketi / azobhanaM daNDanam // 46 // 47 / / raamsy| yuktA, 'kiM punarmadviSo janaH' iti svasyottamazaraNatvaM pratipAditavato rAmasya zaraNyatvAdiguNavattayA sadRzItyarthaH / anena sargeNa sItAyA dayAlutvam pAThe-sadbhissamayo rakSitavya iti sambandhaH // 44 // pApAnAmiti / pApAnAM vadhArhANAM vA pApajaneSu vadhAheSu zubhajaneSu vadhAheSu satsvapi teSu AryeNa sajanena / karuNaM kAruNyaM kAryam, kartavyamityarthaH / nanu sAparAdhiSu yathAparAdhaM daNDaH kartavya ityAzaGkhyAtiprasaGgena pariharati-neti / na kazcidapi nAparAdhyati sarvo'pya parAdhyatyeva, ataH sarvasyApi vadhyatvAiyAzAlinastUSNIkaraNameva varamiti bhAvaH // 45 // rakSasAM parahiMsanaM svAbhAviko dharmaH, ato'pi na vadhyA ityAha For Private And Personal Use Only Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org bA.rA.bha. zAnATMMM.TA.pu.kA. sa. 117 aparAdhasahiSNutvaM ghaTakatvaM coktamiti dhyeyam // 18 // evamiti / icchAmItyatra itikaraNaM draSTavyam // 49-52 // iti zrIgovindarAjaviracite | zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne poDazottarazatatamaH srgH||116|| evamuktA hanumatA vaidehI jnkaatmjaa| abravIdraSTumicchAmi bhAraM vAnarottama // 49 // tasyAstadvacanaM zrutvA hanumAn mArutAtmajaH / harSayan maithilI vAkyamuvAcedaM mahAdyutiH // 50 // pUrNacandrAnanaM rAmaM drakSyasyAyeM salakSma Nam / sthiramitraM hatAmitraM zacIva tridazezvaram // 51 // tAmevamukkA rAjantI sItAM sAkSAdiva zriyam / AjagAma mahAvego hanumAn yatra rAghavaH // 52 // ityArSe zrIrAmAyaNe zrImayuddhakANDe SoDazottarazatatamaH sargaH // 16 // sa uvAca mahAprAjJamabhigamya plvnggmH|raamN vacanamarthajJo varaM sarvadhanuSmatAm // 1 // yannimitto'yamArambhaH karmaNAM ca phalodayaH / tAM devIM zokasantaptA maithilI draSTamarhasi // 2 // sA hi zokasamAviSTA bASpaparyAkule kSaNA / maithilI vijayaM zrutvA tava harSamupAgamat // 3 // pUrvakAt pratyayAcAhamukto vizvastayA tayA / bhartAraM draSTa micchAmi kRtArtha sahalakSmaNam // 4 // evamukto hanumatA rAmo dharmabhRtAM vrH| agacchat sahasA dhyAnamISadvASpa pariplutaH // 5 // dIrghamuSNaM vinizvasya medinImavalokayan / uvAca meghasaGkAzaM vibhISaNamupasthitam // 6 // atha sItAnayanam-sa uvAcetyAdi // 1 // yanimitta iti| ArambhaH udyogaH, karmaNAM setubandhAdivyApArANAm, phalodayaH rAvaNavijayazca yannimittaH yasyAHsItAyA lAbhArthaH, tAM draSTumarhasi // 2 // 3 // pUrvakAtputpinnAt / pratyayAdvizvAsAt ||4||raamaa ipadvASpapariplutaHsan sahasA dhyaanmgccht| rAvaNabhavanoSitasItAparigrahe mahAn lokApavAdo bhaveta, nidopAyAstasyAH parityAge mahAn doSaH syAdityevaM kAryadAsthyAt kiM kartavyamiti cintA yaamaasetyrthH||5|| nizvAsaderyeNa cintAdeyaM gRhyate / auSNyena kathaM kiSTAM tAM punaH kezayiSyAmItyantastApo vyajyate / bhUmi samavalokayan iti lokahiMseti // 41-52 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAsthAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo SoDazotarazatatamaH sargaH // 11 // 34 // 1 // yatrimitta iti / ArambhaH udyogH| karmaNAM setubandhanAdivyApArANAM phalodayaH rAvaNa jayazca yatrimittaH yasyAstItAyAH lAbhArthaH // 2 // 3 // pUrvakA pratyayAt sandezakAraNAt pratyayAt, atIya vizvAsAdityarthaH // 4 // rAmaH ISadvASpapariplutastan sahasA dhyAnamagacchava, rAvaNabhavanopitasItAparigrahe mahAna For Private And Personal Use Only Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cintApAravazyAbhinayaH / meghasaGkAza mityanena sItAnayane kRtatvaratvamucyate // 6 // divyAGgarAgAmiti / alaMkRtyA nayanAdezaH uttarakAlika paruSabhASaNA |ItApratipAdanAya / nahi tAdRzadazApannAM dInAM paruSaM bhASituM yujyate / tacca tasyA na parityAgArtham, kiMtu caturmukhAdidevatAmukhena tasyAH pAtivratyaM khyApayitum / mAciram, vilambo na kArya ityarthaH // 7 // evamityAdizvokadvayamekAnvayam / svAbhiH strIbhiracodayat nijastrImukhenAcodayat // 8-10 // divyAGgarAgAM vaidehIM divyAbharaNabhUSitAm / iha sItAM zirassnAtAmupasthApaya mA ciram // 7 // evamuktastu rAmeNa tvaramANo vibhISaNaH / pravizyAntaHpuraM sItAM svAbhiH strIbhiracodayat // 8 // divyAGgarAgA vaidehi divyAbharaNabhUSitA / yAnamAroha bhadraM te bhartA tvAM draSTumicchati // 9 // evamuktA tu vaidehI pratyuvAca vibhISaNam / asnAtA draSTumicchAmi bhartAraM rAkSasAdhipa // 10 // tasyAstadvacanaM zrutvA pratyuvAca vibhISaNaH / yadAha rAjA bhartA te tattathA kartumarhasi // 11 // rAmAnu0- evamuktastu rAmeNa tvaramANo vibhISaNaH / pravizyAntaHpuraM sItAM svAbhiH strIbhiracodayat // divyAGgarAgA vaidedi divyAbharaNabhUSitA / yAnamAroha bhadraM te bhartA tvAM draSTumicchati // evamuktA tu vaidehI. pratyuvAca vibhISaNam // iti pAThakramaH / bhartA tvAM draSTumicchatIti svAbhiH strIbhiracodayaditi sambandhaH // 8-10 // tasyA iti / pratyuvAca, strImukheneti zeSaH / yathA lokApavAdo bhavet / nirdoSAyAstasyAH parityAge mahAna doSaH syAdityevaM kAryadausthyAt kiM kartavyamiti cintayAmAsetyarthaH ||5||6 // divyAGgarAgAM zirassnAtA sItAmupasthApayetyasyAyamAzayaH- yadi sItAmavizodhyaiva grahISyAmi tadA janA etAdRzadivyasundarIM dRSTvA rAvaNaH tUSNIM tiSThediti bahuvidhApavAdapa kalaGkAGkitacittAssanto niSkalaGkAyAM jagajjananyAmapi devyAM kimapyAzaGkeyuriti manvAno jaganmaryAdAsthApanAyAvatIrNaH zrIrAmaH " yadyadAcarati zreSThastatta devetaro janaH " iti nyAyananusRtya niSkalmaSAM devIM svayaM jAnannapi lokApavAdanivRttaye tasyAM ruSita iva paruSoktiM badana tAmatriM pravezya padmabhavanabhavendra mukhAmaragaNaissaMstutaH prArthito nityazuddha devImaGgIkaravANIti // 7 // 8 // divyAGgarAgeti / bhartA tvAM draSTumicchatIti svAbhiH strIbhiracodayaditi pUrveNa sa-svAmiH zrImaravAdayat iti pAThaH / svAmiH khIbhiH saramAtrijaTAdibhiH sItAmavAdayan rAjanItyAtsAcAdasambhASaNamiti jJeyam // 8 // For Private And Personal Use Only Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 341 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir niyogaM kartavyatve hetudvayam rAjA bharteti // 11 // aGgIkAre hetudvayaM bhartRdevatA bhartRbhaktivrateti // 12-14 // jJAtvA'pi vibhISaNAgamanaM viditvA 'pi / anena cintAnuvRttiruktA // 15 // rAvaNavadhapUrvakasItAgamena harSaH, rAvaNabhavanoSitatvena dainyaM ropazca / atra roSo bhAvizapathopayogitvAdAro tasya tadvacanaM zrutvA maithilI bhartRdevatA / bhartRbhaktivratA sAdhvI tatheti pratyabhASata // 12 // tataH sItAM zirassnAtAM yuvatIbhiralaMkRtAm / mahArhAbhiraNopetAM mahArhAmbaradhAriNIm // 13 // Aropya zibikAM dIptAM parArthyAmbarasaMvRtAm / rakSobhirbahubhirguptAmAjahAra vibhISaNaH // 14 // so'bhigamya mahAtmAnaM jJAtvA'pi dhyAna mAsthitam / praNatazca prahRSTazca prAptAM sItAM nyavedayat // 15 // tAmAgatAmupazrutya rakSogRhaciroSitAm / harSo dainyaM ca roSazca tryaM rAghavamAvizat // 16 // tataH pArzvagataM dRSTvA savimarza vicArayan / vibhISaNamidaM vAkyamahRSTaM rAghavo'bravIt // 17 // rAkSasAdhipate saumya nityaM madvijaye rata / vaidehI sannikarSa ma zIghraM samupa gacchatu // 18 // sa tadvacanamAjJAya rAghavasya vibhISaNaH / tUrNamutsAraNe yatnaM kArayAmAsa sarvataH // 19 // pita iti draSTavyam // 16 // savimarza vicArayan savitakeM cintayan / ahRSTamiti kriyAvizeSaNaM vibhISaNavizeSaNaM vA // 17 // 18 // utsAraNe jana sambandhaH // 1-14 // jJAtvA'pi vibhISaNAnugamanaM jJAtvA'pi // 15 // tAmiti / harSaH rAvaNavadhapUrvaka sItAsamAgamena harSaH, rAvaNabhavanoSitatvameva daimparoSayorhetuH / tatra roSazca bhAvizapathopayuktatvAdAropita iti draSTavyam // 16 // sAvemarza savitarka vicArayanniti sambandhaH // 17-20 // satanu mahAmArate sa dRSTvA cArusarvAGgIyAnasya zokakarzitAm / malopacitasarvAGgI jaTila kRSNavAsasam // " ityukteH kathamatraivaM kathanamiti cet, ucyate - svacchandenAGgazodhanAdAna bhArate malo pacitetyAdyuktiH / atra tu rAmAyA tasya zAsatvena pratikarmaNA saMyuktAmityAyuktiH / athavA bhAratatracanottarArdhe hanumadvacanena malopacitasarvAGgI saMsmarato rAmasya tathaiva darzanamiti pUrvametAdRzImiti vAryAGgIkAreNa vA'virodhopapatteH // 13 // Arogya zivikAM sItAM rAkSasenocitaiH iti pAThaH / bahanocitaiH rAjAvarodhayAnavocitaiH / rAkSasaiH vRddhairavindhyAdibhiH / uktaM ca mArate " tatassItAM puraskRtya " ityArabhya " avindhyo nAma suprAjJo vRddhAmAtyo viniyo" iti // 14 // For Private And Personal Use Only TI.e.kaoN. sa0 [110 // 341 // Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nivAraNe // 19 // kaJcakaM vAkhANam / uSNISaM ziroveSTanam / vetreNa jarjarAH sadA'valambanajanitapAruSyAH pANayo yeSAM te // 20 // utsasRjuH apA ckrmuH|| 21 // udbhartamAnasya ujjRmbhamANasya // 22 // dAkSiNyAt vAnareSu dAkSiNyAt / amarSAt utsAraNAsahanAt // 23 // cakSuSA pradahAnniveti kaJcakoSNISiNastatra vetrjrjrpaannyH| utsArayantaHpuruSAH samantAt paricakramuH // 20 // RkSANAM vAnarANAM ca rAkSasAnAM ca srvshH| vRndAnyutsAyamANAni dUramutsasRjustadA // 21 // teSAmutsAryamANAnAM sarveSAM dhvani stthitH|vaaynodvtmaansy sAgarasyeva nisvanaH // 22 // utsAyamANAMstAn dRSTA smntaajjaatsmbhrmaan| dAkSiNyAttadamarSAcca vArayAmAsa rAghavaH // 23 // saMrabdhazcAbravIdrAmazcakSuSA pradahanniva / vibhISaNaM mahAprAjJaM sopA lambhamidaM vacaH // 24 // kimarthaM mAmanAtya klizyate'yaM tvayA janaH / nivartayanamudyogaM jano'yaM svajano mama // 25 // na gRhANi na vastrANi na praakaaraastirskriyaaH| nedRzA rAjasatkArA vRttamAvaraNaM striyAH // 26 // vyasa neSu na kRccheSu na yuddheSu svayaMvare / na katau na vivAhe ca darzanaM duSyati striyAH // 27 // saiSA yuddhagatA caiva kRcchre ca mahati sthitaa| darzane'syA na doSaHsyAnmatsamIpe vizeSataH / / 28 // [visRjya zibikA tasmAt padbhayA mevopasarpatu / samIpe mama vaidehIM pazyantvete vanaukasaH // ] tadAnaya samIpaM meM zIghramenA vibhISaNa sItA pazyatu mAmeSA suhRdaNakRtaM sthitam // 29 // evamuktastu rAmeNa savimarzo vibhISaNaH / rAmasyopAnayat sItoM sannikarSa vinItavat // 30 // pAlocanAbhyAM pibannivetyuktAdarapAtrabhUtasya vibhISaNasyaivaMvidhadarzanaviSayatAkaraNaM svajananigrahAsahiSNutvAt / sItAviSayasamAropitaropavizeSAdA // 24 // 25 // tiraskriyAH tiraskAraNyaH / rAjasatkArAH utsAraNAdikam / vRttam AcAraH // 26 // vyasaneSu iSTajanaviyogeSu / kRcchreSu rAjya kSobhAdiSu / yuddhe yuddhabhUmau ||27||sesseti / kRcchre vakSyamANAgripraveze // 28 // 29 // savimarzaH kRccha zabdaprayogAtsAzakaH // 30 // 31 // | RkSANAmiti / utsasRjuH apacakramuH // 21 // vAyunA hetunA udvartamAnasya umbhamAgasya // 22 // dAkSiNyAt, vAnaregdhiti shessH| tadamarSAt tddhrssnnaashnaat||23|| alu 24 // svajano bandhujanaH // 25 // niraskriyAH tiraskariNyaH // 26 // vyasaneviti / iSTajanamaraNa jAnataHvaM vyasanam / kRcchreSu Apattu // 27-29 // svimrshH| For Private And Personal Use Only Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahar Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyarmandir thA... vyayAyAM hetumAha-kalatreti // 32 // avalIyantI saGkacantI // 33 // 34 // vismayAt avaTitarAmapunadarzanAdvismayaH / priyasya darzanena prhrssH| nehA TI.yu.kA. svAbhAvikaH / udIkSaNakAlikamukhaprasAdamAha saumyeti // 35 // atheti / uditapUrNacandretyanena koparaktatvamuktam / vimalazazAGketyanena uttarakAlikAsa. 118 kSayaH sUcyate // 36 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptadazottarazatatamaH sargaH // 117 // tato lakSmaNasugrIvo hanumAMzca plavaGgamaH / nizamya vAkyaM rAmasya babhUvurvyathitA bhRzam // 31 // kalatranira pekSazca iGgitarasya dAruNaH / aprItamiva sItAyAM tarkayanti sma rAghavam // 32 // lajjayA tvavalIyantI sveSu gAtreSu maithilI / vibhISaNenAnugatA bhartAraM sA'bhyavartata // 33 // sA vastrasaMruddhamukhI lajjayA jnsNsdi| sarodAsAdya bhartAramAryaputreti bhASiNI // 34 // vismayAcca praharSAcca snehAcca ptidevtaa| udekSata mukhaM bhartuH saumyaM saumyatarAnanA // 35 // atha samapanudanmanaHklamaM sA suciramadRSTamudIkSya vai priyasya / vadanamuditapUrNacandrakAntaM vimalazazAGka nibhAnanA tadAnIm // 36 // ityArSe zrIrAmAyaNe. zrImayuddhakANDe saptadazottarazatatamaH sargaH // 17 // tAM tu pArzvasthitAM prA rAmaH samprekSya maithilIm / hRdayAntargatakrodho vyAhatumupacakrame // 1 // eSA'si nirjitA bhadre zatru jitvA mayA raNe / pauruSAdyadanuSTheyaM tadetadupapAditam // 2 // gato'smyantamamarSasya dharSaNA sampramArjitA / avamAnazca zatruzca mayA yugapaduddhRtI // 3 // atha rAmaparuSoktiH-tAM tu pArzvasthitAmityAdi / prahAM lajjayA namrAm // 1 // eSeti pratyakSeNa darzayati / bhadre ityasambandhanivedakasambodhanam / pauruSA ghadanuSTheyaM tadeva kRtam, natu tvallAbhAya yatnaH kRta iti bhAvaH // 2 // antaM phalam / uddhRtau nirmUlitau // 3 // sItAviSaye svAminabina kI shmitivicaar|| 3-34 // vismayAditi / asambhAvitadarzanaM jAtamiti vismayaH / priyasya darzanena praharSaH // 35 // atheti / samaya panudata samapAnudata // 25 // iti zrImahezvaratI0 zrIrAmAyaNatarava0 puddhakANDavyAkhyAyo saptadazonarazananamaH sargaH // 11 // 1 // 2 // annaM phalam // 3 // 4 // // 24 // For Private And Personal Use Only Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir adyeti / AtmanaH prabhavAmi svatantro bhavAmi // 4 // mayA virahitA yAvaM calacittena rakSasA nItA / tayA tvayA hetubhUtayA daivasaMpAditaH doSaH / avamAnaH mAnuSeNa pramArjitaH, devakRtaM purupayatnena nivAritamiti bhAvaH // 5 // dharSaNAyA amArjane dopamAha-samprAptamiti / pramAjati pramASTi // 6 // idAnI hunumadAdipauruSasyApi dharSaNAvamArjanahetutvamAha-laGghanaM cetyAdinA / samudrasya laGghanaM laGkAyA avamardanam ityevaMrUpaM hanumataH zAdhya adya me pauruSaM dRSTamadya me saphalaH shrmH| adya tIrNapratijJatvAt prabhavAmIha cAtmanaH // 4 // yA tvaM virahitA nItA calacittena rakSasA / daivasampAdito doSo mAnuSeNa mayA jitaH // 5 // samprAptamavamAnaM yastejasA na pramAjati / kastasya puruSArtho'sti puruSasyAlpatejasaH // 6 // laGghanaM ca samudrasya laGkAyAzcAvamardanam / saphalaM tasya tacchlAghyaM mahat karma hanUmataH // 7 // yuddhe vikramatazcaiva hitaM mantrayatazca me / sugrIvasya sasainyasya saphalo'dya pari shrmH||8|| nirguNaM bhrAtaraM tyaktvA yo mA svayamupasthitaH / vibhISaNasya bhaktasya saphalo'dya parizramaH // 9 // ityevaM bruvatastasya sItA rAmasya tadvacaH / mRgIvotphallanayanA babhUvAzrupariplutA // 10 // pazyatastAM tu rAmasya bhUyaH krodhI vyvdht| prabhUtAjyAvasiktasya pAvakasyeva dIpyataH // 11 // sa baddhAbhrakuTIM vaktre tiryakprekSita locnH| abravIt paruSaM sItAM madhye vAnararakSasAm // 12 // karma cAdya saphalam / dharSaNAparimArjanena saphalamityarthaH // 7 // mantrayataH cintayataH // 8 // nirguNamiti / tasyetyadhyAhAryam // 9 // tadvacaH nairAzyenoktaM vcH| tasya avataH tasmin avati sati // 10 // pAvakasyeti / pAvakasya krodho'ttIva jvalanam // 11 // tiryakrekSitalocanaH tiryaka mayA virahitA yA tvaM calacinena rakSasA nItA tvayA hetubhatayA devasampAdito doSo mAnuSeNa mayA jitaH / mAnuSeNa pauruSeNeti vA jitaH pramRSTaH, devakRtaM puruSayatnena nirAkRtamiti bhAvaH // 5-1 // ityevamiti / tadvacaH nairAzyadyotakaM vacaH, nizamyeti zeSaH // 10 // 11 // tiryakrekSitalocanaH tiryagbhUtaM prekSita | sa0-pazyatastAM vityAdizlokAyastha sthAne-pazyatastA tu rAmaspa samIpe hRdayapriyAm / janavAdabhavAdAko babhUva hRdayaM dvidhA // 11 // sItAmutpalapatrAkSI nIlakucitapUrvajAm / avadI varAroDI madhye vAnararakSasAna // 12 // iti bhokaraya pATAntarAyana yate // hRdayapiyAM manoharAm / zrIvatsAvitaramArUpatvadA / etAdAdanyadarzana svIkAraNetaH / janavAdaH nApavAdaH / dvidhA brahmA vA yAjyA beti // 11 // For Private And Personal Use Only Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahave Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA. prekSaNaM purataH sItAdarzanAsahiSNutvakRtam // 12 // yatkartavyamityAditripAdazoka ekAnvayaH / he sIte! gharSaNAM parimArjatA / " mRjerajAdau vibhApATI .yu.kA. // 343!! vRddhiH" iti vRddhiH / manuSyeNa yatkartavyaM tat sakalaM kRtam / zatruhastAdamarSaNAdityuttarazeSaH // 13 // bhAvitAtmanA dhyAtAtmasvarUpeNa, agasa.11 styena / ilvalAkAntatvAjIvalokasya durAdharSA duHsaJcArA, dakSiNA digiva amarSaNAt amaryAdetoH, zatruhastAnmayA tvaM nirjiteti saMbandhaH // 11 // yat kartavyaM manuSyeNa dharSaNAM parimArjatA / tat kRtaM sakalaM sIte zatruhastAdamarSaNAt // 13 // nirjitA jIva lokasya tapasA bhaavitaatmnaa| agastyena durAdharSA muninA dakSiNeva dik // 14 // viditazcAstu te bhadre yo'yaM raNaparizramaH / sa tIrNaH suhRdAM vIryAnna tvadarthaM mayA kRtH||35|| rakSatA tu mayA vRttamapavAraM ca srvshH| prakhyAta syAtmavaMzasya nyaGgaM ca parirakSatA // 16 // prAptacAritrasandehA mama pratimukhe sthitaa| dIpo netrAturasyeva prati kUlA'si me dRDham // 17 // tadgaccha hyabhyanujJAtA yatheSTaM janakAtmaje / etA daza dizo bhadre kAryamasti na me tvayA // 18 // kaH pumAna hi kule jAtaH striyaM paragRhoSitAm / tejasvI punarAdadyAt suhRllekhyena cetasA // 19 // yo'yaM raNaparizramaH suhRdAM vIryAttIrNaH niyUMDhaH, sAtvadartha mayA na kRta iti vidito'stu // 15 // tahi kimarthameSa parizrama ityata Aha-rakSateti / atra mayA raNaparizramaH kRta itynussjyte| vRttaM rakSatA, apavAda nyaGgam ayazasyaM ca parirakSatA pariharatA nivArayatA mayA raNaparizramaH kRtH||16|| praaptot| paragRhavAsena prAptacAritrasaMdehA tvaM netrAturasya dIpa iva pratikUlA'si / anenopanAnena vastutaH sItAyA doSo naasti| khasandehenAI pratikUlIkaromIti vyajyate // 17||18||k: pumAniti / suhRllekhyena suhallekhA raNaraNakam, suhallekhAmaItIti suhRllekhyaM tena raNaraNakAtizayayuktenetyarthaH // 19 // prekSaNaM yayostAdRze locane yasya sa tathoktaH // 12 // shtruhstaadmrpnnaadityuttrshessH| sIte! dharSaNA parimArjatA manuSyeNa yatkartavyaM tatkRtamiti sambandhaH // 13 // zatruhastAditi / jIvalokasyeti nirdhAraNe sssstthii| prANijAtasya madhye tapasA bhAvitAtmanA tapasA zuddhacinena agastyena durAdharvA dakSiNA digiva amarpaNAta pakrodhAddhetoH zatruhastAnmayA tvaM nijitati sambandhaH // 14 // suhadA vIpAttINoM yo'yaM raNaparizramaH sa tvadartha mayA na kRta iti viditazvAstvityanvayaH // 15 // tahi kimartha kRta ityatrAha-rakSataMti / aba mayA raNaparizramaH kRta ityanuSajpate / vRtta cAritram / rakSatA pAlayatA / apavAdam ayazasyama, nyaGgaM nyUnatAca I parirakSatA apanapatA ca // 16-18||k dani / sudale rUpena zobhanA hallekhA raNaraNikA yasya tata sudarUpaM tena, raNaraNikAyuktenetyarthaH // 19 // A // 343 // For Private And Personal Use Only Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vyapadizan kIrtayan // 20 // tadarthamiti / tadartha kulArtham, abhiSvaGgaH AsaktiH, anurAgo vA // 21 // iti pravyAhRtamityAdizvokadvaya mekAnvayam / atra lakSmaNAdau manaHkaraNaM nAma anAthAyA rakSakatvena tattadgRhe vartanam / bharnA parityaktAyAH striyo bandhugRhe vAsavidhAnAt / "na strI rAvaNAGkaparibhraSTA dRSTAM duSTena cakSuSA / kathaM tvAM punarAdadyAM kulaM vyapadizana mahat // 20 // tadartha nirjitA me vaM yazaH pratyAhRtaM myaa| nAsti me tvayyabhiSvaGgo yatheSTaM gamyatAmitaH // 21 // iti pravyAhRtaM bhadre mayaitat kRta buddhinA / lakSmaNe bharate vA tvaM kuru buddhiM yathAsukham // 22 // sugrIve vAnarendre vA rAkSasendre vibhISaNe / nivezaya manaH sIte yathAvA sukhamAtmanaH ||23||n hi tvAM rAkNo dRSTvA divyarUpAM manoramAma / marSayeta ciraM sIte svagRhe parivartinIm // 24 // tataH priyAIzravaNA tadapriyaM priyAdupazrutya cirasya maithilii| mumoca bASpaM subhRzaM pravepitA gajendrahastAbhihateva sallakI // 25 // ityAce zrIrAmAyaNe zrImadyuddhakANDe aSTAdazottarazatatamaH sargaH // 18 // evamuktA tu vaidehI paruSaM romaharSaNam / rAghaveNa saroSeNa bhRzaM pravyathitA'bhavat // 1 // sAtadazrutapUrva hi jane mahati maithilii| zrutvA bhartRvaco rUkSaMlajjayA vIDitA'bhavat // 2 // pravizantIva gAtrANi svAnyeva jnkaatmjaa| vAkchalyai staiHsazalyeva bhRzamazrUNyavatayat // 3 // svAtantryamaIti" iti smRteH / na tvatrAnyathAgrahItuM yuktam / mahApuruSeNa tAdRzoktyayogAt // 22-24 // sallakI gajabhakSyalatAvizeSaH // 25 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAdazottarazatatamaH sargaH // 118 // 4 atha sItAgnipravezaH-evamuktA viti / spaSTam // 1 // jane mahati mahAjanamadhye lajayA brIDitA, atinamramukhI babhUvetyarthaH // 2 // pravizantIveti / vyapadizan prakhyApayan // 20 // tadartha zatruhastagatA sItA pratyAhateti yazassampAdanArtham / abhiSvaGgaH AsaktiH // 21 // lakSmaNa iti / putrasadRzeSu lakSma NAdiSu madhye yA kutrApi mano nivezaya, AtmabharaNArthamiti zeSaH // 22-24 // miyAIakSaNA priya zravaNAhoM / gajendrahastAbhihatA sallakI latA yathA kSIra muzcati tathA bApa mumocetyarthaH // 25 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyo zrIrAmApaNatattvadIpikAkhyAyo yuddhakANDavyArUpAyAm aSTAdazottarazatatamaH srgH||11|| 1 // seti / mahati jane lajayA vIDitA'bhavai, lajja pA'tinamra nukhI vabhavetyarthaH // 2-4 // For Private And Personal Use Only Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bha. gAtrANi pravizantI saGkacantItyarthaH ||3||kimiti / asadRzaM tvayA vaktuM mayA zrotuM cAyogyam / rUkSa parupam ata eva zrobadAruNaM zravaNakaTu // 5 TI.ya.ko na tatheti / cAritreNa, mameti shessH| te tubhyam / "vAghahasthAzapAm-" iti saMpradAnatvam / sakatena zapamAnA tvAM zApaM jJApayAmItyarthaH // 6 // sa. jakhImAtrasAdhAraNyena nAI draSTavyetyAha-pRthaktrINAmiti / pRthakSINAM prAkRtastrINAm / pracAreNa AcAreNa hetunA / samapi khIjAti tathAtvanA tato bASpaparikliSTaM pramArjantI svamAnanam / zanairgadgadayA vAcA bhAramidamabravIt // 4 // kiM mAmasadRzaM vAkya mAdRza shrotrdaarunnm| rUkSaM zrAvayase vIra prAkRtaH prAkRtAmiva ||5||n tathA'smimahAbAhoM yathA tvmvgcchaas| pratyayaM gaccha me yena cAritreNaiva te shpe||6|| pRthaktrINAM pracAreNa jAti tAM parizase / parityajemA zaGkA tu yadi te'haM parIkSitA // 7 // yadyahaM gAtrasaMsparza gatA'smi vivazA prbho| kAmakAro na me tatra devaM tatrAparAdhyati // 8 // madadhInaM tu yattanme hRdayaM tvayi vartate / parAdhIneSu gAtreSu kiM kariSyAmyanIzvarA // 9 // Mzakase / ahaM te tvayA yadi parIkSitA jJAtasvabhASA, tahIMmAM zaGkA tyaja // 7 // tvayi jJAtasvabhAvAyAmapi rAvaNAGgasparzalakSaNo doSastyAgahetu rityAzayAi-yadyamityAdi / yadyapi ahaM vivazA satI gAtrasaMsparza gatA'smi, tathApi tatra me kAmakAraH svecchAcaraNaM nAsti / tAha kasthAnApA parAdha ityatrAha-devaM tatreti // 8 // madadhInaM paragrahItumazakyam, yaddhadayaM tattu tasminkAle tvayi vartate avartata / parAdhIneSu paragrahItuM zakyeSu mAtreSu viSaye vakimiti / asadRzaM tvayA va mayA zrotuM cAyogyam, rukSa paruSaM ca ata eva zrotradAruNaM zrotrakaTa // 5 // yathA tvamavagacchasi duSTeyamiti tathA nAsmi / svena cAritreNa pAtivratyalakSaNena ne zape zapayena tava pratyarya sampAdayiSye, tato me pratyayaM gcch||6||shriimaansaadhaarnnyen nAI draSTavyetyAha-pRthagiti / pRdhAzrI duSTatrINAM pracAreNa vyApAraNa hedanA sarvAmapi jAti to strIjAti tathaiveti parizase, ahaM ta tvayA yadi parIkSitA tadA imAM khIjAtisvabhAva zaGkA parityaja janajAtisvabhAvazAmayina kAryetyarthaH // 7 // satsvabhAvatvAvadhi zaGkAbhAve'pi grahaNasamaye rAvaNAsparzalakSaNo dopasyAgaheturityAzaGkayAha-padyahamityApikAkA yaNa / vivazA satyahaM gAtrasaMsparza gatA'smi yadyapi tathApitatra me kAmakAra: svecchAgrahaNaM nAsti, grahaNe'hamanukUlA nAsmIti yAvat / kutA ! devamiti // 8 // // 345 madadhInaM paragrahItumazakyam parAdhIneSu paragrahItuM zakyeSu // 9 // sA-pRthaktrINAM mUsaMkhINAn / pRthAjanazabdasya mUkheM prayogavadayaM prayogaH / padA khIgAM pRthakvaM nAma ptibuddhivikaabuddhimtrm| vibhinayorapi matyaikyanaikyavyavahAradarzanAt / tathA cariNInAmiti phalito 'rthaH / pracAreNa bhAcAreNa / jAni sakhIsamUhama / yadi te tvayA'haM parIkSivA svA sademA zaGkAma ekaspA patra kApi duSTatve sarga bhI tArapa iti viparItasambhAvanA paba sthakSyasi // 7 // For Private And Personal Use Only Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir anIzvarA asvatantrA ahaM kiM kariSyAmi kiM kuryAm ||9||svbhaavprijnyaanhetubhuutshsNvrdhnsNsrgaavpi pratyayaM yadi notpAdayataH tahi na kimapiza te pratyayamutpAdayituM zaknuyAdityAzayenAha-sahasaMvRddheti / sahasaMvRddhabhAvAt svabhAvaparijJAnahetunA sahasaMvardhanena. saMsargeNa saMzzeSeNa ca yadyahaM te na vijnyaataa| tataH matsvabhAvAjJAnena zAzvatam atyartham, itA'smi // 10 // preSita iti / avalokakaH avalokitum, anveSTumiti yAvat / "tumunNvulo sahasaMvRddhabhAvAcca saMsargeNa ca mAnada / yadyahaM te na vijJAtA hatA tenAsmi zAzvatam // 10 // preSitaste yadA vIro hnumaanvlokkH| laGkAsthA'haM tvayA vIra kiM tadAna visarjitA // 11 // pratyakSaM vAnarendrasya tadAkyasamanantaram / tvayA santyaktayA vIra tyaktaM syAjjIvitaM mayA ||12||n vRthA te zramo'yaM syAt saMzaye nyasya jIvitam / suhajana pariklezona cAyaM niSphalastava // 13 // tvayA tu narazArdUla krodhamevAnuvartatA / laghuneva manuSyeNa strItvameva puraskRtam // 14 // apadezena janakAnotpattivasudhAtalAt / mama vRttaM ca vRttajJa bahu te na puraskRtam // 15 // na pramANIkRtaH pANirbAlye bAlena piidditH| mama bhaktizca zIla ca sarva ta pRSThataH kRtam // 16 // evaM bruvANA rudatI baasspgdgdbhaassinnii| abravIllakSmaNaM sItA dInaM dhyAnaparaM sthitam // 17 // kriyAyAM kriyAyAm " iti NvulapratyayaH // 11 // tadAtve ko vizeSa ityata Aha-pratyakSamiti // 12 // evaM kRte na kevalaM mamaiva vyathAbhAvaH tava tvatsuhRdAM ca jayArthaprayAso'pi na syAdityAda-na vRtheti / jIvitaM saMzaye nyasya kRto'yaM zrama ityarthaH // 13 // 14 // apadezena janakAt janakamapadizye sahasaM vRddhabhAvAta svabhAvaparijJAnahetubhUtAtsahasaMvRddhatvAta saMsargeNa saMzleSeNa ca te tvayA ahaM samparUna jJAteti yata tena matsvabhAvAparijJAnena / shaashvtmityunr| zeSaH / hatA'smIti sambandhaH // 10 // avalokakA avalokituma, anveSTumiti yAvat // 13 // tadAtve ko vizeSa ityata Aha-pratyakSamiti / tadeva jIvitatyAge sati etAvantaM kAlaM mahatI tvadriyogavyathA na syAditi bhAvaH // 12 // evaM kRte na kevalaM mamaiva vyathAbhASaH, kintu saba tvatsadA suprIvAdInAM ca prANasandeha karaH iyAna prayAsacana spAdityAha-na vRSeti / jIvitaM saMzaye nyasya kRto'yaM dRthAparizramaste na syAta, niSphalo'yaM tvatsuhajjanapariklezazca na syAdityanvayaH Haln 13 // tvayA khItvameva puraskRtaM dRSTama, na tu mama zIlamiti bhaavH||14|| mamotpattisthAnasaccAritrayorapi vicAryamANayoriyaM zaDA na sambhAvyata ityAha-18 apadezeneti / janakAdapadezena vasudhAtalAdutpattiH janakamyAjena vasudhAtalAdutpattiH te tvayA na puraskRtAna vicAritA / vRttaM bAlyAtprabhutyanuvRttaM sucaritraM ca For Private And Personal Use Only Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU.. // 345 / / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyarthaH / / 15-- 17 // mithyopapAtaH mithyApavAdaH ||18|| aprItasyeti / guNairaprItasya vidyamAnaiH pAtitratyAdiguNairapi aprItasya bhartuH tyaktAyA me yA gantuM TI. yu.kaoN. kSamA gatiH pratyayajananArthe yA yogyA gatiH taM ivyavAhanaM pravekSya iti yojanA || 19|| amarSavazaM dainyavazam // 20 // AkAraH bhUsaMjJAdiH / mate siddhAnte, sa0 119 citAM me kuru saumitre vyasanasyAsya bheSajam / mithyopaghAtopahatA nAhaM jIvitumutsahe // 18 // aprItasya guNai bhartustyaktAyA janasaMsadi / yA kSamA me gatirgantuM pravekSye havyavAhanam // 19 // evamuktastu vaidehyA lakSmaNaH para vIrahA / amarSavazamApanno rAghavAnanamaikSata // 20 // sa vijJAya tatazchandaM rAmasyAkAra sUcitam | citAM cakAra saumitrirmate rAmasya vIryavAn // 21 // adhomukhaM tadA rAmaM zanaiH kRtvA pradakSiNam / upAsarpata vaidehI dIpyamAnaM hutAzanam // 22 // praNamya devatAbhyazca brAhmaNebhyazca maithilI / baddhAJjalipuTA cedamuvAcAgnisamIpataH // 23 // yathA me hRdayaM nityaM nApasarpati rAghavAt / tathA lokasya sAkSI mAM sarvataH pAtu pAvakaH // 24 // yathA mAM zuddha cAritrAM duSTAM jAnAti rAghavaH / tathA lokasya sAkSI mAM sarvataH pAtu pAvakaH // 25 // karmaNA manasA vAcA yathA nAticarAmyaham / rAghavaM sarvadharmajJaM tathA mAM pAtu pAvakaH // 26 // Adityo bhagavAna vAyurdizazcandrastathaiva ca / azvApi tathA sandhye rAtrizca STathivI tathA / yathAnye'pi vijAnanti tathA cAritrasaMyutAm // 27 // sthita iti shessH||21|| adhomakhamiti / pativratAyAH kathaM nirvyAjaM pratyayaM pazyAmIti ljjy| mukhadarzane dAkSiNyaM bhaviSyatIti buddhayA cAvanatamukham / zanaiH rAmAnubhavena mandaM yathA tathA // 22-24 // yathA mAmiti / yathA zuddhacAritrAmeva mAmanyAyena duSTAM jAnAti, tathA cet aduSTAM duSTeti jAnAti cet pAvakaH pAtu, rAmasya mayi doSajJAnaM yathArtha cetpAtvityarthaH // 25 // 26 // Aditya ityAdisArdhazloka ekAnvayaH / AdityAdayo'nye ca yathA mAM na puraskRtamityarthaH / aparityAgahetutvena sarvalokasammataM pANigrahaNamapi pRSThataH kRtaM na pramANIkRtanityarthaH // 15-17 // citAmiti / mithyopaghAtaH mithyAbhi // 245 // yogaH || 18 || amItasya bhartuH bharcA tyaktAyA me gantuM kSamA gatiH pratyayajananArthaM yogyasthAnamityarthaH / tano havyavAhanaM pravekSya iti yojanA // 19 // 20 // // sa iti / AkArasUcitaM bhrUbhaGgAdinA sUcitam // 21-24 // duSTAM duSTatvena zaGkitAm, mA~ zuddhacAritrAM jAnAti mAM sarvataH pAtu / yadvA rAghavaH yathA zuddha For Private And Personal Use Only Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cAritrasaMyutAM vijAnanti, tathA mAM pAtu pAvaka iti saMbandhaH // 27 // rAmAnu0-Aditya ityAdi / ete yathA mAM cAritrasaMyutA vijAnanti, tathA mAM pAtu pAvaka ityanuSaktena saMbandhaH // 27 // parikramya pradakSiNIkRtya / nissaGgena zarIre nirabhilASeNa, antarAtmanA manasA / upalakSaNe tRtIyA // 28-30 // dadRzu riti / AjyAhutImivetyAdidRSTAntena devyAH paramapAvanatvaM dyotyate // 31 // vasordhArA santatAM ghRtadhArAm / anenAmyujjRmbhaNaM gamyate // 32 // evamuktvA tu vaidehI parikramya hutAzanam / viveza jvalanaMdIptaM nissaGgenAntarAtmanA // 28 // janaH sa sumahAMstrasto bAlavRddhasamAkulaH / dadarza maithilI tatra pravizantI hutAzanam // 29 // sA taptanavahemAmA taptakAJcanabhUSaNA / papAta jvalanaM dIptaM sarvalokasya sannidhau // 30 // dadRzustAM mahAbhAgAM pravizantI hutAzanam / sItAM kRtsnAstrayo lokAH puNyAmAjyAhutImiva // 31 // pracukruzuH striyaH sarvAstAM dRSTvA havyavAhane / patantI saMskRtAM mantrairvasordhArAmivA dhvare // 32 // dadRzustAM trayo lokA devagandharvadAnavAH / zaptAM patantI niraye tridivAddevatAmiva // 33 // tasyA mAgniM vizantyAM tu hAheti vipulasvanaH / rakSasAM vAnarANAM ca sambabhUvAddhRtopamaH // 34 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmI kIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe ekonaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 119 // devAH svrgvaasinH| gandharvA bhUlokavAsinaH / dAnavAH pAtAlavAsinaH / sakalabhogAIrUpavatyAH sItAyAH analapravezasyAnahatvAnirayapatanAnaI svrgiiydevtaadRssttaantH||33|| tasyAmiti / adbhutopamaH adbhuttulyH| rAvaNAgamanamArabhya etAvatparyantaM sItAyAH paramabhAgavatabhUtalakSmaNApacAraphala) mupapAditam / vastutaH sItAyA rAvaNAgamanakAle agnau praviSTatvAttasyAH punarudgamanArtha mAyAsItAyA rAvaNagRhItAyA agnau praveza ityapyAhuH // 34 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 119 // cAritrAmeva mAmanyAyena duSTau jAnAti / tathA cet pAvako mAM sarvataH pAtu, kezAmbarAdInyapi mA dhAkSIdityarthaH // 25-31 // pracukuzuriti / vasordhArI santatA ghRtadhArAmiva // 32 // niraye duHkhabhUyiSThe sthAne // 33 // 34 // iti zrImahezvaratIrtha zrIrAmAyaNa yuddhakANDavyAkhyAyAm ekonaviMzatyuttarazatatamassargaH // 119 // For Private And Personal Use Only Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bha. // 3460 TI.yu.kA. sa. 120 atha rAmastavaH-tato hItyAdi / durmanAH duHkhitamanAH / dadhyo manasA dhyAnaM kRtavAn // 1 // tata ityAdizcokatrayamekaM vAkyam // 2-4 // tata iti / pragRhma uddhRtya // 5 // kartetyAdi / pUrva brahmaNaH advArakaM kartRtvam, atra sadvArakaM kartRtvamiti na virodhaH / sarvajJasvaM kathamajJa ivopekSasa iti bhaavH| tato hi durmanA rAmaH zrutvaivaM vadatAM giraH / dadhyau muhUrta dharmAtmA bASpavyAkulalocanaH // 1 // tato vaizravaNo rAjA ymshvaamitrkrshnH| sahasrAkSo mahendrazca varuNazca parantapaH // 2 // SaDardhanayanaH zrImAn mahAdevo vRssdhvjH| kartA sarvasya lokasya brahmA brahmavidAM varaH // 3 // ete sarve samAgamya vimAnaiH sUryasannibhaiH / Agamya nagarI laGkAmabhijagmuzca rAghavam // 4 // tataH sahastAbharaNAn pragRhya vipulAn bhujAn / abruvaMtridazazreSThAH prAJjaliM rAghavaM sthitam // 5 // kartA sarvasya lokasya zreSTho jJAnavatAM varaH / upekSase kathaM sItA patantI havyavAhane // 6 // kathaM devagaNa zreSThamAtmAnaM nAvabudhyase // 7 // RtadhAmA vasuH pUrva vasUnAM tvaM prjaaptiH| trayANAM tvaM hi lokAnA mAdikato svymprbhuH| rudrANAmaSTamo rudraH sAdhyAnAmAsa pazcamaH // 8 // devagaNazreSThaM brahmAdidevagaNazreSTham // 6 // 7 // AtmasvarUpamevAha-RtadhAmetyAdi zyokatrayamekaM vAkyam / RtadhAmAkhyo vsurityrthH| prajApatiH prajA tata iti / dadhyo dAruNaM karma kAritamiti cintAparo'bhUdityarthaH // 1-4 // pragRhya uddhRtya // 5-7 // pUrva pUrvasmina kalpe sRSTeH pUrva vA / vasUnAM madhye ta dhAmA nAma samAprayANAma AdikartA annddaadhiptipryntaadvaarkmussttiktetyrthH| svayaMprabhuH svayaM prabhavatIti vyutpatyA aniyAmakatvamukhyate / rudrANAmaSTamo rudraH rudrANAmaSTamIMnI madhye'STamo rudraH mhaadevH| taduktam-"bhavaH zarvastaSezAno rudraH pazupatistathA / ugro mImo mahAdeva ityaSTI mUrtayaH smRtAH // " iti| sAdhyAnA pakSamA vIryavAnAma / taduktaM vAyupurANe-" mano'numantA prANazca zvetayAnazca vIryavAna / cilirjayo nayazva Iso nArAyaNastathA / prabhavo'tha sA-mUlarUpAvatArarUpeSu medasya " ekameva neha nAnAsti kizana / pUrNamadaH satyAdizrutinipicalyena sarvathA nivizeSatvameva mantavyamityAha-kateti / anyathA dAvArI " kartA sarvasva lokasya " ityAya yuktaM syAt // // idAnI rAmasya vibhUtipANi vana vibhUtInA " nAnto'sti mama divyAnAM vibhUtInAM parantapa" ityAyuktarItyA'nantatvena sAmasyena bakumazakyatvAtprAdhAnyemAha-satadhAmeti / vasUnAM madhye tasvam katadhAmA nAma amaH / bhUtirUpeNa tatra sanihita ityarthaH / evamuttaratra prajApatInAM madhya iti pUraNIyam / aSTamaH mahAdevagakhyaH kailAsavAsI karoDaja vivakSitaH / paramo vIryavAnAma // 8 // 346 // For Private And Personal Use Only Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir svAmIti vasuvizeSaNam / AdikartA aNDAdhipatiparyantAdvArakasRSTikartetyarthaH / svayaM prabhavatIti svayamprabhuH, aniyAmya ityrthH| rudrANAM madhye aSTamo rudraH, tathA sAdhyAnAmityatrApi / ante ceti / ante pralaye, Adau sRSTeH prAk ca dRzyase / anenotpattivinAzarAhityamuktam / evaM sarvajJaH sarvazaktiH sarvezvaro'pi san ajJa iva videhakule prAdurbhUtAM sItAM kimarthamupekSasa ityarthaH / / 8-10 // ityukta iti / lokapAle lokarakSakaiH // 103. brahmAdibhiH sAmAnyataH stUyamAno'pi sarvadevapUjanIyAJcaturmukhAta svaprabhAvaM loke prakhyApayituM svasauzIlyaM darzayati-AtmAnamiti / AtmAnaM maanussN| azvinau cApi te karNo candrasUryoM ca ckssussii| ante cAdau ca lokAnAM dRzyase tvaM parantapa // 9 // upekSase ca vaidehIM mAnuSaH prAkRto yathA // 10 // ityukto lokapAlaistaiH svAmI lokasya rAghavaH / abravItridazazreSThAna rAmo dharmabhRtAM varaH // 11 // AtmAnaM mAnuSaM manyerAmaMdazarathAtmajam / yo'ha yasya yatazcAhaM bhagavAstad bravItu me // 12 // iti bruvantaM kAkutsthaMbrahmA brahmavidAM vrH| abravIcchRNu me rAma satyaM satyaparAkrama // 13 // manye paratvApekSayA mAnuSatvAbhinaya eva mamAbhimata ityarthaH / atrApi vizeSamAha rAmamiti / rAmaM rAmanAmakam / tato'ppatizayamAha dazarathA majamiti / avatArApekSayA cakravartiputratvameva priyatamamiti bhAvaH / svasya viSNvavatAratvaM sugrIvAdibhiranavagatamiti tatpratipattyartha svasvarUpaM pRcchati yo'hamiti / yo'hamiti svruupprshrH| yasyeti smbndhiprshnH| yata iti pryojnprshnH| bhagavAn tadbhavItviti / cakravartiputratvameva mamAtyanta priya tamam, svayaM sarvajJatayA mamAnabhimatamapi paratvaM prakaTayatvityarthaH / AkAragopanavivaraNasyAnabhimatatve'pi svayamanumatidAnaM rASaNanirasanena niSpannakAryatayA // 12 // 13|| tani0-atra sampradAyodAharaNam --'zacakragadApANe' ityuktyA paratvavyaJjakatayA tatrAnAdareNAdhaHkatamukhatvam, 'dvArakAnilaya ityavatAroDekhanena kizciduttAnamukhatvam, ' govinda puNDarIkAkSa ' iti gopAlaputratvazravaNena paratvApekSayA vasudevaputratvamevAbhimatamiti vikasitAkSatvaM ca vyajyata . vi vizva sAdhyA dvAdaza jajJire // " iti // 8 // virAdarUpAvaM varNayati-azvinI cetyAdinA // 9 // 10 // lokapAle: indrAdibrahmAntaH pUrvoktaH lokasya bhUlokasyedAnIM sAkSAtsvAmI rAghavaH raghukulajaH // 11 // dikpAle stUyamAno'pi taiH pUjanIyAta caturnukhAdAtmasvarUpaguNavibhUti svajaneSu prakhyApayituMSA For Private And Personal Use Only Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir khA.rA.bha. IN iti // 12 // svarUpapraznottaramAi-bhavAnnArAyaNa iti / nArAH ayanaM yasyAsau nArAyaNaH / " Apo nArA iti proktA Apo ve narasUnavaH / tATI .yu.kA yadasyAyanaM pUrva tena nArAyaNaH smRtH||" iti manusmaraNAt / tena jagatkAraNatvamuktam / "eko ha ve nArAyaNa AsIna brahmA nezAno neme dyAvApRthikI" sa0120 iti shruteH| avAptasamastakAmasya jagabyApArAnupapattiM pariharati deva iti / dIvyatIti devaH krIDApravRttaH / lIlAyAH prayojanatvAt / paripUrNa syApi vyApAraH sambhavatIti bhaavH| evaM paratvAsAdhAraNaM nAmadheyamuktvA patnIvaziSTayamAha zrImAniti / nityaM zrIrasyAstIti zrImAn / nitya bhavAnnArAyaNo devaH zrImAMzcakrAyudho vibhuH / ekazRGgo varAhastvaM bhUtabhavyasapatnajit // 14 // akSaraM brahma satyaM ca madhye cAnte ca rAdhava / lokAnAM tvaM paro dharmo vissvksenshcturbhujH|| 15 // yoge matapa / asAdhAraNamAyudhamAha cakrAyudha iti / svarUpavelakSaNyamAha vibhariti / vyApaka ityarthaH / phalitaM rakSakatvamAha pakar3o varAha iti / pralayodadhisampave varAharUpaM kRtvA bhUmeruddhAraka ityarthaH / "uddhRtA'si varAheNa" iti zruteH / aniSTanivartakatvamAha bhUtabhavyasapatnajiditi / bhUtAH sapatnAH madhukaiTabhAdayaH, bhavyAH sapatnAH zizupAlAdayaH tAn jayatIti tathoktaH // 14 // tani0-zrImAniti nityayoge matue / bhavAn zrImAniti "sItA lakSmI vAna viSNuH" ityuktazriyaHpatitvaM nityAnapAyitvaM ca darzitam / ekazRGgo varAhaH "ma barAho rUpaM kRtvA" iti zrutyukto varAhastvam // 14 // atha sarvavidyopasaMhArArthamAha-akSaramityAdi / na kSaratItyakSaram, aznoti vyAmotIti vA akSaram / "etadvai tadakSaraM gArgi brAhmaNA abhivadanti" iti / shruteH| bhavAnityanuSajyate / akSaraM bhavAn / evamuttaratrApyanuSajanIyam / bRhati bRhayatIti ca brahma / "bRhati vhayati tasmAducyate paraM brahma" iti zrutinirvacanAt / satyam aviparyastam, SaDbhAvavikArazUnyamityarthaH / asti jAyate pariNamate vivardhate apakSIyate vinazyatIti SaDbhAvavikArAH / madhye sozIlyaM varNayati-AtmAnaM mAnuSamiti / yo'haM yatsvarUpaH, yasya yadIyaH, yataH prayojanAddhetoH utpannaH // 12 // 13 // svarUpapraznasyottaramAha-bhavAnArAyaNa iti / nArAyaNaH narANAM samUho nAraM tasyAyanaM prApyabhUtA, devaH svayaMprakAza ityrthH| ekabhRGgo varAhA AdivarAhaH / tasyekazRGgatA skAnde darzitA-"daMSTrayA parvatendrANI // 17 // cAlanaM kRtavAnmahat / tatastaM tuSTuvurdevA ekshRnggtvsiddhye| ekabhRGgo varAho'bhUttadAprabhRti mAdhavaH // " iti / bhUnabhavyA bhUtabhavyakAlAtmakaH / bhUtabhavyaH sapatna jiditi pAThaH // 14 // akSaraM paraM brahma "tadakSaraM yasya yoni paripazyanti dhIrAH" iti zruteH / satyaM tattvabhUtam / lokAnAM madhye ante cakArAdAdAvapi paro dhrmH| For Private And Personal Use Only Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cAnte ceti / cakArAdAdau cetyarthaH / vartamAnamiti shessH| nityatvamuktamanena / lokAnAM paro dharmaH siddharUpo dharmaH, sarvalokazreyassAdhanIbhUta ityarthaH viSyadrIcI sAMgatA senA yasya saH viSvaksenaH / sarvasvAmItyarthaH / caturbhujaH yugapaJcaturvidhapuruSArthaprada ityarthaH // 15 // zArGgadhanveti / zRGgavikAraH zArGgadhanuryasya sa zAGgadhanvA / "dhanuSazca" ityanaGAdezaH / anena rakSaNopakaraNavattvamuktam / hapIkANAm indriyANAm IzaH niyantA, sarvendriyA karSakadivyAvigraha ityarthaH / puru sanotIti purussH| "SaNu dAne" ityasmAddhAtorDapratyayaH / bahupadaH ityrthH| yadvA puri hRdayaguhAyAM zeta iti / zArGgadhanvA hRSIkezaH puruSaH puruSottamaH / ajitaH khaDgadviSNuH kRSNazcaiva bRhadalaH // 16 // senAnIAmaNIzca tvaM buddhiH sattvaM kSamA damaH / prabhavazcApyayazca tvamupendro madhusUdanaH // 17 puruSaH / "puri zayaM puruSamIkSate iti" nirvcnshruteH| yadA yena jagatpUrNa sa puruSaH / "tenedaM pUrNa puruSeNa sarvam" iti zruteH / yadvA purAtanatvAt / puruSaH / "pUrvamevAhamihAsamiti tatpuruSasya puruSatvam" iti zruteH / purupebhyaHkSarAkSarebhyaH uttamaH purussottmH| "ysmaatkssrmtiito'hmkssraadpi|| ciottamaH |ato'smiloke vede ca prathitaH purussottmH||" iti hi gIyate / yadA puruSeSu uttamaH purussottmH| "saptamI" iti yogavibhAgAnAgottamAdivat / samAsaH / kaizcidapi na jita ityajitaH, AzritasaMrakSaNe kadAcidapi bhaGgaM na praapnotiityrthH| khaD nandakAkhyaM dharatIti khaDgadhRt / viSNuH vyaapn| zIlaH / yo (yadA''pada) dayApadaM prApnoti taM tadA tatraiva sthito rakSatItyarthaH / kRSNaH bhUnivRtihetuH / "kRSi vAcakaH zabdo Nazca nirvRtivAcakaH iti nirvacanAt / bRhat balaM dhAraNasAmarthya yasya saH bRhadalaH // 16 // senAnIriti |senaaN nayatIti senAnI, devasenAnirvAhaka ityrthH| grAmaM nayatIti zamadamAdiH zamadamAdiprApyatvAttathocyate / viSvaksenaH viSvadrIcI sarvagatA senA yasya saH / caturbhujaH zatrunirasanadakSAzcatvAro bhujA yasya saH // 15 // zAI! dhanvA kAlarUpaM zAGga dhanuryasya saH / hRSIkezaH hRSIkANAM viSayendriyANAma IzaH / puruSaH purUNi phalAni sanoti dadAtIti tathA " paNu dAne" / yadvA puri hRdaya puNDarIke zeta iti vA puruSaH / pUrNatvAdvA puruSaH / "tenedaM pUrNa puruSeNa sarvam" iti zruteH / puruSottamaH puruSazabdavAcyakSarAkSarAdyapekSayA uttama ityarthaH "yasmAkSaramatIto'hamakSarAdapi cottmH| ato'smi loke vede ca prathitaH puruSottamaH" iti smRteH| ajitaH guNeraizvaryeNa ca kenaappjitH| khaDkRta vidyAmaya bandakA rUpaM dhArayatIti khaDgadhRva / viSNuH vyApakaH / kRSNaH "kRSi vAcakazabdo Nazca nivRtivAcakaH / tathA ca tatparaM brahma kRSNa ityabhidhIyate // " iti MAcanAta / bahadvalA cUhanti vAnarabalAni yasyeti nathA // 16 // senAnIH mahatI vAnarasenA nayatIti senAnI thoSa ityarthaH / prAmaNI grAmaH prANivargaH taM nyti| For Private And Personal Use Only Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kasagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org pA.ga.bha. TYCH sa. 120 grAmaNI, divyajanapadAdipAlaka ityarthaH / buddhiH sattvaM kSamA dama iti buddhayAdipravartaka ityrthH| "na devA yaSTimAdAya rakSanti pazupAlavat / yI TI.yu.kA. hi rakSitumicchanti buddhyA saMyojayanti tam // " iti vacanAt / "mahAn prabhuvai puruSaH sattvasyaiSa pravartakaH" iti zrutezca / prabhavatyasmAjagaditi / prabhavaH utpattisthAnam, sarvopAdAnamityarthaH / apyayaH sarvajagallayasthAnam / "kRSNa eva hi bhUtAnAmutpattirapi cApyayaH" iti shruteH| upendraH indrA nujatvena prthmmvtiirnnH| madhusUdanaH vedaaphaarkdaitysNhaarii|| 17 // tani0-kSamA kssmaanirvaahkH| "kIyAH kIrtiH kSamAkSamA " ityuktatvAt / damaH indriya jetA / prabhavaH utpattimatkAryavargazarIrakaH sthUlacidaciviziSTasya kAryatvAt / "bahu svAm" ityAdizruteH // 17 // indrakarmeti / indrasya karmava karma yasya saH indrakarmA mahendrastvaM padmanAbho raNAntakRt / zaraNyaM zaraNaM ca tvAmAhurdiyA mhrssyH|| 18 // sahasrazRGgo vedAtmA zatajihvo maharSabhaH // 19 // indrakarmA / taM viSNuranvatiSThata" iti shruteH| mahendraH nirtishyaishvrysmpnnH| padmaM nAbhI yasya sa padmanAbhaH, mamApi janaka ityarthaH / vakSyati hi"padme divye'rkasaGkAze nAbhyAmutpAdya mAmapi / prAjApatyaM tvayA karma sarva mayi nivezitam // " iti / raNe antaM zatrunAzaM karotIti rnnaantkRt| zaraNyaM zaraNAIm, taducitajJAnazaktidayAdisaMpannamityarthaH / zaraNaM rakSaNopAyam / "upAye gRharakSitroH zabdaH zaraNamityayam" iti vacanAt / / "sarvasya zaraNaM mahat" iti zruteH / maharSayaH alokiktttvsaakssaatkaarsmrthaaH| divyA madarpayaH snkaadyH| "yatrarpayaHprathamajA ye purANAH" ityuktA nityasarayo vA / nityanidoSA vedA vA // 18 // tani0-dandaspeva karma yasya sa indrakarmA / vRtrAdivadhaspendrAntaryAmikartRkatvAt / maharSayaH alaukikatattva sAkSAtkArasamarthAH / tatrApi divyA avatArarahasyAdivizeSajJAnavanto vAlmIkimatRtayaH / yaddA nityamUrayaH / "tavipAso vipanyavo jAgavAzyaH" iti bhuteH // 18 // sahasrazRGga ityAdisApazcoka ekAnvayaH / sahasrazRGgaH sahasrazAkhArUpakazRGgaH / zatajihvaH anekavidhacodanArUpajihvaH / RSabhaH krmnnaamaalocyitaa| svakarmaphalaM bhApayatIti tthaa| buddhiH adhyavasAyAtmikA / kSamA AzritAnAmaparAdhasahiSNutvam / damaH indriyanigrahaH / etaddharmakatvAttadAtmanA vypdeshH| prabhavatyasmAjagaditi prabhavaH / apyeti lIyate jagadasminnityapyayaH / upendraH vAsavAnujaH / madhunAmAnamasuraM sadayatIti madhusUdanaH // 17 // indrakarmA indrasya // 348 // Izvarasya karma aizvaryam, tadAnityarthaH / mahendraH mahatAmIzvarANAmindraH / IzitA sakalajagatkAraNamityarthaH / padmaM nAmI yasya saH padmanAbhaH |rnnaantkRt raNe zatrUNA nAzakRt / zaraNyamAzrayaNIyam / zaraNama upAyabhUtam / / 18 // sahasrazRGgo vedAtmA shsrshaakhsaamvedsvruupH| "sahasraM sAmavama" iti prsiddheH| "vedAnAM For Private And Personal Use Only Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "RSa Alocane" iti dhAtuH / mahAMzcAsAvRSabhazca maharSabhaH / evaMbhUto vedAtmA tvamityarthaH / AdikartA samaSTikartA / anena vyaSTikartuH svasya vyAvRttiH / svayaMprabhuH ananyapreryaH / 'na tasyeze kazcana' iti zruteH / siddhAnAM muktAnAM sAdhyAnAm "yatra pUrve sAdhyAH santi devAH " ityuktAnAM nityAnAmAzrayaH sAmya bhogapradaH / pUrvajaH AzritApekSAyAH pUrva tadrakSaNAya janitaH // 19 // 20 // tani0 - vedAtmA vedapuruSAntaryAmI / pUrvajaH " pUrvamevAhamihAsam" iti zruteH / hirhetau / AdikartRtve pUrvajatvaM heturityarthaH / siddhAyAzrayatve cAyameva hetuH // 19 // 20 // sarvakarmasamArAdhyatvamAha-tvaM yajJa iti / tvaM yajJaH "yajJo vai viSNuH" tvaM trayANAM hi lokAnAmAdikartA svayamprabhuH / siddhAnAmapi sAdhyAnAmAzrayazcAsi pUrvajaH // 20 // tvaM yajJastvaM vaSaTkArastvamoGkAraH parantapaH / prabhavaM nidhanaM vA te na viduH ko bhavAniti // 21 // dRzyase sarvabhUteSu brAhmaNeSu ca goSu ca / dikSu sarvAsu gagane parvateSu vaneSu ca // 22 // iti zruteH / yajJanirvAhaka pazuvirAjyasukkhuvAdizarIrako yajJArAdhyendrAdizarIraka zvetyarthaH / "brahmArpaNaM brahmavirbrahmAgnau brahmaNA hutam " iti hi gIyate / vaSaTkAra ityupalakSaNam " AzrAvayeti caturakSaramastu zrauSaDiti caturakSaraM yajeti dvayakSaraM ye yajAmaha iti paJcAkSaram ityuktAnAM sapta dizAkSarANAm / terArAdhya ityarthaH / tathoktam- " caturbhizca caturbhizca dvAbhyAM paJcabhireva ca / hUyate ca punardvAbhyAM sa no viSNuH prasIdatu // " iti / oGkAraH praNavavAcyaH / " omityekAkSaraM brahma " iti zruteH / parantapaH utkRSTatapa ityarthaH, utkRSTatapassamArAdhya iti yAvat / te prabhavaM nidhanaM vA na viduH, vedA vaidikAzca ko bhavAniti ca na viduH / aparicchinnamahimatvAt / " ka itthA veda yatra saH " iti zruteH // 21 // sarvAntaryAmitvamAhadRiyasa iti / yogibhiriti zeSaH / anena sambandhaprazrasyottaramuktam // 22 // tani0- sarvAntaryAmitvamAha dRzyasa iti / paNDitairiti zeSaH / "bhUtAni viSNurbhuvanAni viSNurvanAni viSNurbhirayo dizazva / navyaH samudrAzva sa eva sarve yadasti yannAsti ca vipravardha // " iti hi smaryate // 22 // sAmavedo'smi" iti smRtezva / zatajihnaH nityanaimittikakAmyarUpasAmAnyavizeSacodanArUpa zatajihnaH / zatazIrSa iti vA pAThaH / maharSabhaH zreSThatamaH // 15 // Adi kartA brahmAdInAmapi kartA / svayaMprabhuH ananyaryaH / sAdhyante ArAdhyante iti sAdhyAH teSAM siddhAnAM muktAnAmapyAzrayaH prApyaH / pUrvajaH sRSTeH pUrvamapi sthitaH // 20 // tvaM yajJa ityAdi / na viduH ko bhavAniti idantayA na vidurityarthaH // 21 // sarvAtmatayA stauti-dRzyasa iti / sarvabhUteSu brAhmaNeSu goSu ca antaryAmitayA dRzyase, gobrAhmaNayorvizvAntarvartitve'pi pRthagabhidhAnaM viziSTAvirbhAvasthAnatathA / evaM sarvajaGgamAntaryAminAmabhidhAya sthAvarAntaryAmitAmAha diviti // 22 // For Private And Personal Use Only Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.. . 134 // puruSasUktArthamAha-sahasrati / aba zatazabdaH shsrvaackH| "sahasrazIrSA puruSaH mahasrAkSaH sahasrapAt" iti shruteH| zrInAniti bhUpatitvasyApyupATI. lakSaNam / "hrIzca te lakSmIzca palyo " ityuttaranArAyaNoktaH / atha marvAdhAratvamAha-tvamiti / bhUtAnIti bhavyatiriktamahAbhUtaparam .. anenAdhArAdheyabhAvasambandhaH uktaH // 23 // dainandinapralayavRttAntamAha-anta iti / pRthivyA ante vinAze / mahAnuragaH zeSo yasya saH zeSazAyI san dhArayan kukSau dhArayan dRzyase, mArkaNDeyAdibhiriti zeSaH // 21 // atha "aGgAnyanyA devatAH " ityuktasarvadevAdyAtmakatvaM sahasracaraNaH zrImAna zatazIrSaH sahasradRk / tvaM dhArayasi bhUtAni vasudhAM ca saparvatAm // 23 // ante pRthivyAH salile dRzyase tvaM mahoragaH / trIllokAn dhArayana rAma devagandharvadAnavAn // 24 // ahaM te hRdayaM rAma jihyA devI sarasvatI devA gAtreSu romANi nirmitA brahmaNaH prabho // 25 // nimeSaste bhavedrAtrirunmeSaste bhvehivaa| saMskArAste'bhavan vedA na tadasti tvayA vinA // 26 // jagat sarva zarIraM testhairya te vasudhAtalam / agniH kopaH prasAdaste somaH shriivtslkssnnH|| 27 // darzayati-ahaM ta ityAdinA / hRdayaM vkssH| brahmaNaH prbrhmnnH| te devA gAtreSu sthitAH romANIva sthitAH tadvadavinAbhUtAH // 25 // nimeSa iti divA ahaH / vedAH saMskArAH nizvasitabhUtA ityrthH| "tasya ha vA etasya mahato bhUtasya nizvasitametadyahamvedaH" ityaadishruteH| kiMbahunA saGgra heNocyata ityAha-na tadasti vinA tvayeti / yattvayA vinAbhUtaM tvadanantaryAmikam, tanAstItyarthaH // 26 // evaM niSedhazrutyarthamuktvA "marva khalvidaM brhm| tattvamasi' ityAdisAmAnAdhikaraNyazrutyarthamAha-jagaditi / sarva jagat te zarIraM tava niyamena AdheyaM vidheyaM zeSabhUtaM cetyrthH| idameva hi shriirlkssnnm|| evaM jagatastvaccharIratvAccharIragatavizeSaNAni tvadvizeSaNAnItyAha-sthairyamiti / vasudhAtalaM vasudhAtalasthairyam / "kAThinyavAn yo bibharti tasmai bhumyA | puruSasUktAdayo'pi svAmeva pratipAdayantItyAha-sahasracaraNa ityAdinA / sampratyAdikUrmAtmanA stauti-vaM dhArayasIti // 23 // idAnI saGkarSaNAtmanA sauti-anta | iti / mahoragaH saGkarSaNa ityarthaH / aba virArUpatAmAha-trIllokAnityAdisArdhazlokadvayena / saMskArAste bhavanvedAH saMskrimante bodhyante emiThoMkA iti saMskArAH bodhakAH, pravRttinivattivyavasthApakA iti yAvata / na tadasti tvayA vinA, kiMbahunA sarva cidadidstajAtaM tvadAtmakamevetyarthaH // 24-26 // tadevAha-jagatsarva For Private And Personal Use Only Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir tmane namaH" iti zrIviSNupurANokteH / agniH abhitApaH, te kApaH somaH somagataprasAdaH, te prasAdaH tvatprasAda ityarthaH // 27 // tvayati / tvayA trivikrameNa / purANe pUrvakAle / lokAkramaNaphalamAha - mahendra iti / rAjA kutaH trailokyasyeti zeSaH // 28 // tani0 tvayA lokAstrayaH kAntA iti / baleH pratigrahI tetyarthaH / etena vAmanAvatAro vyaJjitaH / vikramaiH pAdavinyAsakhibhiH iti trivikramAvatAraH kathitaH / " idaM viSNurvicakrame zredhA nidadhe padam" iti zruteH / purANe pUrvakAle / mahendro rAjA kRtaH balinA padAnniyamita rAjA kRta ityarthaH // 28 // prayojanapraznasyottaramAda-vadhArthamiti // 29-31 // tvayA lokAstrayaH kAntAH purANe vikramaistribhiH / hendra kRto rAjA baliM baddhA mahAsuram // 28 // sItA lakSmI bhavAn viSNurdevaH kRSNaH prajApatiH / vadhArthaM rAvaNasyeha praviSTo mAnuSIM tanum // 29 // tadidaM naH kRtaM kAryaM tvayA dharmabhRtAM pr| nihato rAvaNo rAma prahRSTo divamAkrama // 30 // amoghaM balavIrye te amoghaste parAkramaH / amoSaM darzana rAma na ca bhoSaH stavastava // 36 // amoghAste bhaviSyanti bhaktimantazca ye narAH // 32 // ye tvAM devaM evaM bhaktAH purANaM puruSottamam / prApnuvanti sadA kAmAniha loke paratra ca // 33 // | tani0- bhagavadavatAreSu lakSmyA anuvRtimAhIti / kRSNaH bhaviSyatkRSNAvatAravtha svamevetyarthaH / prajApatiH prajApatizabdavAcyastvameva / avatAraprayojanamAha-vadhArtha miti / mAnuSIM manuSpasaMsthAnarUpAm tanumaprAkavazarIram // 29 // rAmAna amoghamiti / na ca mopaH stavastoti pAThaH // 11 // amoghA ityardham / amoghAH | apratibaddha phalAH ye tvayi bhaktimantaH te avilambena phalama tArasyekaM prayojanam // 32 // idameva vivRNoti-ya iti kAnta iti kAmAH bhogopakaraNAni, iha loke paratra ca sAmAna savA jharIrAvasAne paraloke sarvAn kAmAn prApnuvantItyarthaH // 33 // yA vAsanAtmanA'vatIrNena vibhirvikramaiH trayo lokAH bhUrbhuvassvassvarUpAH kAntAH // 28 // lakSmIssItArUpeNA phalamAha bhavAn viSNurityAdinA // 29 // taJca paramArthamityAha tadidaM naH iti // 30-33 // tvAm, uddizyeti zeSaH / anena sarvasmAdapi napa prApnuvanti / sadetyanena yAvaccharIrapAna zarIramini // 27 // pUrvasthina karale tIrNetyAha-sItA For Private And Personal Use Only Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org IN TI.yu.kA. vA.rA.bhU. // 35 // ye rAmabhaktiM kartumadakSAstepAmidaM stotrameva tAdRzaphalapadamityAha-idamiti / RSiH vedaH tatsaMbandhyApam / ata eva purAtanam / parAbhavaH punarAvRttiH d // 34 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne viMzatyuttarazatatamaH sargaH // 120 // imamASa stavaM nityamitihAsaM purAtanam / ye narAH kIrtayiSyanti nAsti teSAM parAbhavaH // 34 // ityAre zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe viMzatyuttarazatatamaH sargaH // 120 // etacchutvA zubhaM vAkyaM pitAmahasamIritam / aDrenAdAya vaidehImutpapAta vibhaavsuH||1||s vidhUya citAM tAM tu vadehI hvyvaahnH| uttasthau mUrtimAnAzu gRhItvA janakAtmajAm // 2 // taruNAdityasaGkAzAM taptakAJcanabhUSa NAm / raktAmbaradharAM bAlA nIlakuzcitamUrdhajAm // 3 // akliSTamAlyAbharaNAM tathArUpAM manasvinIm / dadau rAmAya vaidehImaGke kRtvA vibhaavsuH||4|| abravIca tadA rAmaM sAkSI lokasya pAvakaH // 5 // eSA te rAma vaidehI pApamasyAM na vidyate // 6 // etacchutvetyAdi / vibhAvasuH agniH // 1 // vidhUya citAM zithilIkRtya / mUrtimAn manuSyavigrahavAn // 2 // taruNAdityetyAdizyokadvayamekAnvayam / tathArUpAM pravezakAlikarUpavatIm / manasvinI prasannamanaskAmityarthaH / aGke kRtvA arnAdAyetyarthaH // 3-5 // epeti / epA yA pUrva mayi praviSTA stotrapAThasya phalamAha-imamiti / ArSa vedsiddhm||34|| iti zrImahezvara zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM viMzatyuttarazatatamaH sargaH // 120 // Ju // 2 // taruNeti / tathArUpAm agnipravezakAle yAdRzavaskhAGgarAganakazobhAyuktA tAdRzasaubhAgyayuktAmityarthaH // 8 // | sa0-RSiH dadraSTA, tadRSTavAdArtho vedaH / tattulya stava stotram / itihAsam anAdisiddhakathAviSayatvAt / parAbhavaH bAhAAbhyantarazatrutiraskaraNaM nAsti / / 34 // sa0-zubhaM khAbhilaSitasItArasudarasayogasAdhanatvAt / aGgrena AropitakalaGkana patitA sItAm AdAya varSa svIkRtya / na svadakSiNotsaGgemAdAya, tasa putrImAgatvAt / vayolama-" bhAgo hi dakSo duhituH snuSAmA " iti / amiSAtAnantaraM jIvane nijAtatyaprAptyA tatputrIvaspocitAvAt / anyathA aGgreneti partham / vibhAvasuH aniH // 1 // mUrtimAna "catvAri vRkSA prayo asya pAdAH" syAyuktalakSaNazarIvAn // 2 // raktAmbaradharI pUrva niyamAnapItavalaM pArityajya vibhISaNena dattaratarakhadharAma ||3||he rAma! yA pUrva rAvaNaharaNakAle mayi pravizya kailAsa gatA saiSA te tvadIyA niva patnI / asyAM pAI vAtila na vidyate / batra yadvaktavyaM tatsarvamAraNyakAlavyAsyAyoM kUrmapurAgAyudAharaNenokta purastAt // // // 350 // For Private And Personal Use Only Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir www.kobatirm.org sepetyarthaH / etena mAyAsItApamaM praviza sAkSAtsItA'gninA datteti pratyuktam / te tvadIyetyarthaH / enAM parigRhANeti zeSaH // 6 // pApAbhAvamevopapAda yati-naivetyAdinA / anudhyAnAtsaGkalpAt / atyantAbhimatAM devI nirdoSAM jAnanapi svavRttAvadyataparihArArthe vahni prAvezayaditi santoSAtizayAvRtta zauNDIreti saMbodhanam // 7 // etatsaMmati vinA kathaM rAvaNaH samAnItavAnityavAha-rAvaNanetyAdi // 8 // vivazA nItetyatra liGgaM darzayati-ruddhati / naiva vAcA na manasA nAnudhyAnAnna cakSuSA / suvRttA vRttazauNDIra na tvAmaticacAra ha // 7 // rAvaNenApanItaiSA vIyoMsiktena rksssaa| tvayA virahitA dInA vivazA nirjanAdanAt // 8 // ruddhA cAntaHpure guptA tvaccittA tvatparA yaNA / rakSitA raaksssiisbairvikRtghordrshnaiH||9|| pralobhyamAnA vividha bhatya'mAnA ca maithilI / nAcintayata tadrakSastvadgatenAntarAtmanA // 10 // vizuddhabhAvAM niSpApAM pratigRhNISva rAghava / na kiMcidabhidhAtavyamahamAjJA payAmi te // 11 // tataHprItamanA rAmaH zrutvaitadvadatAM varaH / dadhyau muhUrta dharmAtmA bASpavyAkulalocanaH // 12 // evamukto mahAtejA dyutimAn dRDhavikramaH / abravIt tridazazreSThaM rAmo dharmabhRtAM varaH // 13 // avazyaM triSu lokeSu na sItA pApamahati / dIrghakAloSitA hIyaM rAvaNAntaHpure zubhA // 14 // tvayi cittaM yasyAH sA tvaJcittA / tvameva parAyaNamuttamagatiryasyAH sA tvatparAyaNA // 9 // 10 // vizuddhabhAvAmiti / vizuddhabhAvAM vizuddhahRdayAn / abhidhAtavyam, mavacanasyottaramiti zeSaH // 11 // tata iti / dadhyo na vRyeva sItA tyaktetyacintayat // 12 // 13 // vastuto nidoSatve'pi ruddhA niruddhasvacchandagamanAdinyavahArA / guptA prihtsvjndrshnaa| tvayi cittaM yasyAssA ata eva tvatparAyaNA tvadgatiH // 9 // tadrakSo nAcintayata nAgaNayat / tatra heturantarAtmanastvadgamatvam / evaJca yatprativimbasyApyevaM vyavasthA tadvimbasya zuddhatvaM kiM vaktavyamiti bhAvaH // 10 // na kinyciditi| mantriyogAnantaraM pratimAzA naveti sandeho nagRhAmIti niSedhazca na kartavya ityarthaH kRta evam tatrAha AjJApayAmi ta iti / evamuktistu rAmega svasvarUpAkSAnanaTanAttadanusAreNa rudramUta pAbhaMgavato'prerapIti mantavyam // 12-13 // avazyamiti / rAvaNAnta pure dIrghakAloSitA sItA triSu lokeSu viSaye pApaM zodhanaM nAhetIti yojanA / yadvA avazya % 4 For Private And Personal Use Only Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.bha. TI.yu.kA. / AR.121 apavAdo'stItyAha-avazyamiti // 14 // apanAdaparihArArthamayaM mama prayatna ityAha-bAliza iti / AvazAdhyati / parigraha iti zeSaH // 15 // ananyati / ananyahRdayAM mayyeva saktahRdayAm / maccittaparivartinIm maccittAnuvartinIm, tyaktasvavyApArAmityarthaH / janakAtmajAmiti hetuga vizeSaNam / janakaputryAH kimAcArasaMpattirvaktavyeti bhAvaH // 16 // tarhi kimarthamupekSitavAnasItyatrAha-pratyayArthamiti / pratyayArtha vizvAsajananArtha bAlizaH khalu kAmAtmA rAmo dazarathAtmajaH / iti vakSyanti mAM santo jAnakImavizodhya hi // 15 // ananya hRdayAM bhaktAMmaccittaparivartinIm / ahamapyavagacchAmi maithilI janakAtmajAm // 16 // pratyayArthaM tu lokAnAM trayANAM satyasaMzrayaH / upekSe cApi vaidehI pravizantI hutAzanam // 17 // imAmapi vizAlAkSI rakSitAM svena tejasA / rAvaNo nAtivarteta velAmiva mahodadhiH // 18 // na hi zaktaH sa duSTAtmA manasA'pi hi maithilIm / pradharSayitumaprAptAM dIptAmAgnizikhAmiva // 19 // neyamarhati caizvarya rAvaNAntaHpure zubhA / ananyA hi mayA sItA bhAskaraNa prabhA yathA // 20 // vizuddhA triSu lokeSu maithilI janakAtmajA / na hi hAtumiyaM zakyA kIrtirAtmavatA // 21 // avazyaM tu mayA kArya sarveSAM vo vacaH zubham / snigdhAnAM lokamAnyAnAmevaM ca bruvatAM hitam // 22 // itIdamuktA viditaM mahAvalaiH prazasyamAnaH svakRtena krmnnaa| sametya rAmaH priyayA mahAbalaH sukhaM sukhA.'nubabhUva raadhssH|| 23 // ityA zrIrAmAyaNe vAlmIkIye. zrImadyuddhakANDe ekaviMzatyuttarazatatamaH srgH|| 121 // |mityarthaH / satyasaMzrayaH satyekAzrayaH, yathAna lapavartanAkAsItyarthaH // 17 // etAdRzasundarIM rAvaNaH kathaM nekSetetyatrAha-imAmapIti // 18 // dRSTAntAntaramAha-na hIti / aprAptAM pradhapaNAnahAm // 19 // tathApyeSA tAdRzamaizvarya kathaM jagAttatrAi-neyamiti / rAvaNaizvarya neyamaIti kiMtu mamai zvaryamahatItyarthaH / tatra hetumAha ananyeti / mayA ananyA abhinnA, avinAbhUteti yAvat / / 20 / / ahamapi tayA ananya ityAha-vizuddheti // 21 // sItAparigrahe bhavacanaM tu pradhAnaheturityAha-avazyamiti / vacanakaraNe hA sarva pUjyatvaM hitopadeSTatvaM ca heturityarthaH // 22 / / itIti / viditaM svena mityAdi sokadvayamekaM vAkyam / rAvaNAnta pure dIrghakAloSitA'pi parizuddhA iyaM sItA pApaM nAIti padyapi tathApi rAmastA jAnakImavizodhya svIkRtavAn tato // 352 // For Private And Personal Use Only Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir viditam, idam uktaM vacanam uktavA svakRtena karmaNA karaNena mahAbaleH kartRbhiH prazasyamAnaH priyayA sametya sItA svasamIpamAnIyetyarthaH // 23 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekAvihAtyuttarazatatamaH sargaH // 121 // etacchutvA zubhaM vAkyaM rAghaveNa subhASitam / idaM zubhataraM vAkyaM vyAjahAra mahezvaraH // // puSkarAkSa mahAbAho mahAvakSaH prntp| diSTayA kRtamidaM karma tvayA zastrabhRtAM vara // 2 // diSTayA sarvasya lokasya pravRddhaM dAruNaM tmH| apAvRttaM tvayA saGkhye rAma rAvaNa bhayam // 3 // AzvAsya bharataM dInaM kausalyA ca yazasvinIm / kaikeyIM ca sumitrAM ca dRSTvA lakSmaNamAtaram // 4 // prApya rAjyamayodhyAyAM nandayitvA suhRjjanam / ikSvAkUNAM kule vaMzaM sthApayitvA mahAbala // 5 // ivA turagamedhena prApya cAnuttamaM yshH|braahmnnebhyo dhanaM dattvA tridivaM gantumarhasi // 6 // devakAryasya kRtatvAdhidivamAkameti brahmaNoktattvAlloke dharmasaMsthApanaparaM rAmahRdayaM jAnana rudrastadanumanyate-etacchutyetyAdi // 1 // puSkarAkSa puNDarI kAkSa ! anena "tasya yathA kapyAsaM puNDarIkamevamakSiNI" "puruSaH puNDarIkAkSaH" iti zrutismRtibhyAmudIritasya parabrahmAsAdhAraNacihnasya rAme rudreNa pratipAdanAdAmatvenAvatI! viSNureva vedAntavedyaM parabrahmetyuktam / zrInivAsatvena mahAvakSastvam / diSTayA bhAgyena, asmAkamiti shessH|| 2 // uktameva vivRNoti-diSTayeti / sarvasya lokasya rAvaNajaM bhayameva pravRddhaM tamaH apAvRttaM nirastam // 3 // AzvAsyetyAdilokatrayamekAnvayam / rAmo bAliza: kAmAtmeti ca triSu lokeSu santo mAM vakSyantIti sambandhaH // 14-23 // iti zrImahezvaratIyaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAruyAyAM paddhakANDa vyAkhyAyAm ekArvizatyuttarazatatamaH sargaH // 121 // 1 // 2 // diSTayeti / sarvasya lokasya diSTacA sarvalokabhAgyena rAvaNa bhayamapAvRttamiti sambandhaH // 3 // 4 // "dazavarSasahasrANi dazavarSazatAni ca / vatsyAmi mAnuSe loke" ityavatArAtpUrva tatkRtAM pratijJAmanusRtyAha-mApya rAjyamityAdizlokadvayena / kule vaMzaM santAnaM sA-rAghavaNAnubhASitam / tataH zubhataram iti paatthH| anubhASitaM svavacanamanusRtya bhASitam / tataH tadanantarama, zubhataraM rAmavAkyasya zubhatvokteH taducyutpAdakavAkpega prakatopayoginA'tizumena mavitavyamiti zubhataramityuktamiti bhAvaH // 1 // dInaM pitUnAzena tvadadarzanena ca / kaikeyIM cAcAsya anena rAmaprAvaNyasyeva tadamAtsaryasya ca nissImatayA sAnubhUtatyenetadAyAsanAzaMsanaM na sudhA mAdhavastanupAditi yotayati // 4 // turagamedhena avamevena praSTyA sampUjya, svAramAnamiti zeSaH / anuttamaM mahat yazaH kIti zeSam "dikSu bAnAyazaH proktam" iti DAndogyamAyoH / prApya tridivaM zvetahIpAnantAsanI kuNThAzyaprakAzamAna lokatrayam anuttamaM yazaH tannAmakaM prajApati svamevedvAre prApya sarveH sarvakarmabhiH prApya rAma! ziSTamaviziSTam "tasya nAma mahadyazaH" "prajApati vA epa iti / yo'zvamedhena gajate" te zrutibhyAm // uy For Private And Personal Use Only Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir // 352 // yazasvinImiti kaikeyIvizeSaNam / tanmUlatvAdrAvaNavadhasya tasyA yazasvitvam / lakSmaNamAtaramityanena sA lakSmaNasnehAdvizeSato vanyetyuktam / ayoTo ..ko. dhyAyAM sudRjanaM nndyitvetynvyH| vaMzaM putrapautrAdiparamparAm / ikSvAkUNAM kule ikSvAkukulanimittam, sthApayitvA / prApya cAnuttamaM yaza iti turaga zapusa 122 meghphloktiH| AzvAsyetyAdinA "dazavarSasahasrANi dazavarSazatAni ca / vatsyAmi mAnuSe loke" ityavatArAtpUrva tatkRtAM pratijJAmanusRtya rudeNoktam eSa rAjA vimAnasthaH pitA dazarathastava / kAkutstha mAnuSe loke gurustava mahAyazAH // 7 // indra lokaM gataH zrImAMstvayA putreNa tAritaH / lakSmaNena saha bhrAtrA tvamenamabhivAdaya // 8 // mahAdevavacaH zrutvA kAkutsthaH sahalakSmaNaH / vimAnazikharasthasya praNAmamakarot pituH // 9 // dIpyamAnaM svayA lamyA virajombara dhAriNam / lakSmaNena saha bhrAtrA dadarza pitaraM vibhuH||0|| harSeNa mahatA''viSTo vimAnastho mhiiptiH| prANaiH priya taraM dRSTvA putraM dazarathastadA // 11 // AropyAvaM mahAbAhurvarAsanagataH prabhuH / bAhubhyAM sampariSvajya tato vAkyaM samAdade // 12 // na me svoM bahumataH saMmAnazca surrssibhiH| tvayA rAma vihInasya satyaM pratizRNomi te // 13 // adya tvAM nihatAmitraM dRSTvA sampUrNamAnasam / nistIrNavanavAsaM ca prItirAsIt parAmama // 14 // M // 4-6 // eSa ityAdizlokadvayamekAnvayam / devadehaparigraheNAparijJAyamAnatvAt pura:sthito'pyeSa ityaGgulyA nirdizyate / mAnuSe loke gururityanena "pitA putreNa pitRmAn yoniyono" iti zrutirupabRMhitA // 7-10 // harSeNetyAdicokadvayamekAnvayam / putraM rAmam // 11 // 12 // na me svarga iti / sthApayitvA // 5 // 6 // eSa iti / devadehaparigrahaM kRtvA vimAne puraHsthitatvAdeSa ityAkhyA nirdezaH // 7-16 // sA-mAnuSeloke lIlAgRhItamAnuSadehaviSaye taba pitA, mAnuSe loke manuzyaloka iti vA / kizvidyatyastAkAratayA raca ityaGgulyA nirdeza iti jheyam / gurustati rAmasambodhanam / gurustava brahmAdimahAjana // 352 // pAlatya / etena na gurviti taveti cAdhikamiti mantavyam / gurustavamahAyazA iti dazarathAvizeSaNaM vA / gurustave bahubhiH stuteSu mahAyazAH tadapekSapA'tiyazasvIti vA / " janitA copanetA yakSa vidyA | prayacchati / maladAtA bhayatrAtA pabaite pitaraH smRtaaH||" iti gurutvasya pitupadArthatAnatirekAn // 7 // For Private And Personal Use Only Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir surarSibhiH saMmAnaH devarSibhiH saMmAno'pi / / 13 // 11 // hRdaye sthitAni na vismarAmItyarthaH / tena duHkhito'bhUvamiti sUcitam // 15 // salakSmaNa. mityanena dvitIyapariSvaGge lakSmaNo'pi viSayIkRta ityucyate // 16 // tArito'haM viti| kaholo nAma RSiraSTAvakreNa tArita itIyaM kathA bhAratoktA // 17 // rAvaNasya vadhArthe surezvarairidamabhiSekavinAdikaM karma yathA vihitaM tathA idAnImeva jAnAmi / puruSottamatyanena bhavAn viSNurekha rAvaNavadhAthai ch| kaikeyyA yAni coktAni vAkyAni vadatAM vara / tava pravAjanArthAni sthitAni hRdaye mama // 15 // tvAM tu dRSTvA kuza linaM pariSvajya salakSmaNam / adya duHkhAdimukto'smi nIhArAdiva bhaaskrH||16|| tArito'haM tvayA putra suputreNa mahAtmanA / aSTAvakreNa dharmAtmA tArito brAhmaNo yathA // 17 // idAnIM tuvijAnAmi yathA saumya sureshvraiH| vadhArtha rAvaNasyedaM vihitaM puruSottama // 18 // siddhArthA khalu kausalyA yA tvAM rAma gRhaM gatam / vanAnivRttaM saMhRSTA drakSyatyariniSUdana // 19 // siddhArthAH khalu te rAma narA ye tvAM purIM gatam / jalArdramabhiSiktaM ca drakSyanti vasudhA dhipam // 20 // anuraktena balinA zucinA dharmacAriNA / icchAmi tvAmahaM draSTuM bharatena samAgatam // 21 // caturdaza samAH saumya vane niryApitAstvayA / vasatA sItayA sAdha lakSmaNena ca dhImatA // 22 // nivRttavanavAso'si pratijJA saphalA kRtA / rAvaNaM caraNe hatvA devAste paritoSitAH // 23 // manuSyatvaM gata ityucyate // 18 // siddhArthA kRtArthA / mama svargasukhAdapi tasyAH sukhamadhikamiti bhAvaH // 19 // 20 // anurakteneti / avazya tArito'hamiti / kaholo nAma RSiH aSTAvakreNa tArina iti yA bhAratakathA prasiddhA sAvAnusandheyA // 17 // rAvaNasya vadhArtha surezvarairidamabhiSekarUpaM karmANa vihitamiti idAnIM vijAnAmIti sambandhaH // 18-22 // nivRtteti / te tvayA // 23-25 // sa-aSTAvakreNa tannAmakaputreNa / janakasamAyAM svapitRparAjayakAraNa bandinaM jitvA kaholo brAhmaNaH tannAmako'STAvakrapitA pathA tAritastathA / taduktaM mArate vanaparvaNi-"kahola uvAca / ityarya micchanti sutAzcanA janaka karmaNA / yadahaM nA'zakaM kartuM tat putraH kRtavAnmama // " iti // 17 // For Private And Personal Use Only Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 353 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAma ! bharataM prApnuhIti bhAvaH // 21-24 // kaikeyyA bharatasya ca kaikeyyAM bharate cetyarthaH / saMbandhasAmAnye SaSThI / yasmAduktA tasmAt prasAdaM kurviti | saMbandhaH // 25 // sa zApa ityardhamekaM vAkyam / zApaH saMbandhavicchedarUpaH // 26 // 27 // sItayA saha rAmaM zuzrUSatetyanvayaH // 28 // svarge sukham / kRtaM karma yazaH zlAghyaM prAptaM te zatrusUdana / bhrAtRbhiH saha rAjyastho dIrghamAyuravApnuhi / iti bruvANaM rAjAnaM rAmaH prAJjalirabravIt // 24 // kuru prasAdaM dharmajJa kaikeyyA bharatasya ca / saputrAM tvAM tyajAmIti yaduktA kaikayI tvayA // 25 // sa zApaH kekayIM ghoraH saputrAM na spRzet prabho // 26 // sa tatheti mahArAjo rAmamuktvA kRtAJjalim / lakSmaNaM ca pariSvajya punarvAkyamuvAca ha // 27 // rAmaM zuzrUSatA bhaktyA vaidehyA saha sItayA / kRtA mama mahAprItiH prAptaM dharmaphalaM ca te // 28 // dharma prApsyasi dharmajJa yazazca vipulaM bhuvi / rAme prasanne svarga ca mahimAnaM tathaiva ca // 29 // rAmaM zuzrUSa bhadraM te sumitrAnandavardhana / rAmaH sarvasya lokasya zubheSvabhirataH sadA // 30 // ete sendrAtrayo lokAH siddhAzca paramarSayaH / abhigamya mahAtmAnamarcanti puruSottamam // 31 // etattaduktamavyaktamakSaraM brahma nirmitam / devAnAM hRdayaM saumya guhyaM rAmaH parantapaH // 32 // avAptaM dharmacaraNaM yazazca vipulaM tvayA / rAmaM zuzrUSatA bhaktyA vaidehyA saha sItayA // 33 // lakSmaNasyApi viSNvavatAratvaM na jAnAti dazarathaH / mahimAnaM mahattvam // 29 // 30 // rAmasya sarvottamatvaM ziSTAcAreNa darzayati--eta iti / arca untIti NijabhAva ArSaH / eta iti hastanirdezena rudro'pyantargataH // 31 // devAnAM hRdayaM sarvadevAntaryAmI / vedAnAmiti pAThe - vedatAtparyabhUtam ubhayathA |'pyagnIndrAdirUpeNa sarvakarmasamArAdhyamityarthaH / guhyaM sAkSAdupaniSadvedyam / avyaktaM bhaktizUnyairdurjJeyam / akSaraM paGgAvavikArarahitam / tadetat brahma rAmaH sa iti / zApaH santaticchedarUpaH // 26-31 // etaditi / brahmanirmitaM vedapratipAditam / vedAnAM hRdayaM vedatAtparyaviSayabhUtam / guhyaM rahasyam uktaM brahmAdibhi sa0-rAme prasatre " kimanyaM bhagavati prasanne zrIniketane " ityAdeH // 29 // For Private And Personal Use Only TI.yu.kI. saM0 122 // 353 // Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir rAmarUpeNa nirmitaM rAmarUpeNAvatIrNamiti uktam, brahmAdibhiriti shessH|| 32-35 ||n samiti / na samAdheyA nopadeSTavyA // 36 // 37 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne dAviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 122 // . sa tathoktA mahAbAhurlakSmaNaM prAJjaliM sthitam / uvAca rAjA dharmAtmA vaidehI vacanaM zubham // 34 // kartavyo na tu vaidehi manyustyAgamimaM prati / rAmeNa tvadvizuddhayartha kRtametaddhitaiSiNA // 35 // na tvaM subhra samAdheyA pati zuzrUSaNaM prati / avazyaM tu mayA vAcyameSa te daivataM param // 36 // iti pratisamAdizya putrau sItA tathA snuSAm / indralokaM vimAnena yayau dazaratho jvalan // 37 // ityAce zrImadyuddhakANDe drAviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 122 // pratiprayAte kAkutsthe mahendraH pAkazAsanaH / abravIt paramaprIto rAghavaM prAJjali sthitam // 3 // amoghaM darzanaM rAma tavAsmAkaM parantapa / prItiyuktAH sma tena tvaM brUhi yanmanasecchasi // 2 // athendAnuzAsanam-pratiprayAta ityAdi / kAkutsthe dshrthe| mahendraH labdhamahendrabhAvaH // 1 // amoghamiti / tavAsmAkaM darzanam asmatkartRrka darzanaM / / riti zeSaH // 32-34 // kartavya iti / imaM tyAgaM prati "nAsti me tvayyamiSyato yatheSTa gamyatAm" ityuktam etatyAgarUpakArya prati // 35 // yadyapi bhartazuzrUSAM prati tvaM na samAdheyA prArthanApUrva na niyojyaa| tatra te svataHpravRttisatvAt / athApi mayA gurutvAdavazya vAcyama, tadevAha-te devataM paramiti // 36 // // 37 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhpAyaryA yuddhakANDavyAkhyAyAM dvAviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 122 // mahendraH tatsahito brahmetyarthaH / sa-mahendraH pAkazAsana ityatra mahendrazamdena sarvasvAmitvena brA prAyaH / aprottarazlokeSu ca vidyamAnAH pAkazAsanAdayaH zabdAH arzAdhajantAH / tathA ca pAkazAsanasahito brahmovAceti labhyate / samato na bhAratAdivisaMvAdaH / yathokta mArate-" tamuvAca tato brahmA devaH zakrapurogapaH / kausalyAmAtAraSTAMste varAnaya dadAmi kAn // bo rAmaH sthiti meM zatrumizvAparAjapam / rAkSasainihatAnAM ca pAnarANA, calamunthi tim // tataste brahmaNA prokte tatheti vacane tadA / samuttasthumahArAja vAnarA landhacetasaH // " iti / pAme ca-" pitAmahavarAttUga jIvakAmAsa tAnnupa" iti / nanu vinamamAtreNa carAcarajagatsRSTapAdi ka rAmasya kathaM brahmavarAdvAnarojjIvanAdikamiti cet / ucyate-prAdurbhAveSu brahmamAnanArya asaNe dattasya varasa rakSaNArthaM ca tathA naTanaspAvazyakatvAnedamanupapanam / yathokta zAntI mokSadharmeSu-" mayA suSTaH purA brahmA" ityArampa " anuzAspasvayA bramaniyodhyakSa sato yathA / etAvAnyAMzca rucirAn brahmaNe'mitatejase / ahaM davA varAn prIto nivRtiparamo'bhavam // " iti bhagavAcanam / etena 'prAJjaliM sthitam' ityAdi samAhitam // 1 // For Private And Personal Use Only Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.rA.bha. // 354 // dazarathaputrakAmeSTikAlikam, amoghaM rAvaNavadhaparyantaM jAtamityarthaH / tena prItiyuktatvena, yat pratyupakArarUpaM kAryamicchasi tada brUhi / kecittulA TI.yu.kA. tvatkartRkamasmadviSayaM darzanamityAhuH // 2-5 // matkRta ityAdisAghazlokamekaM vAkyam / matpriyeSu abhiyuktAH nirtaaH| sameyurityatra putraidarizcetyA sa0 123 evamuktastukAkutsthaH pratyuvAca kRtAJjaliH / lakSmaNena saha bhrAtrA sItayA saha bhAryayA // 3 // yadi prItiH samutpannA mayi sarvasurezvara / vakSyAmi kuru te satyaM vacanaM vadatAM vara // 4 // mama hetoH parAkrAntA ye gatA yamasAdanam / te sarve jIvitaM prApya samuttiSThantu vAnarAH // 5 // matkRte viprayuktA ye putrairdAraizca vaanraaH| matpriyaSvabhiyuktAzca na mRtyuM gaNayanti ca // 6 // tvatprasAdAt sameyuste varametadahaM vRNe // 7 // nIrujo nirbaNAMzcaiva sampannabalapauruSAn / golAyUlAMstathaivAn draSTumicchAmi mAnada // 8 // akAle cApi mukhyAni mUlAni ca phalAni ca / nadyazca vimalAstatra tiSTheyuryatra vAnarAH // 9 // zrutvA tu vacanaM tasya rAghavasya mahAtmanaH / mahendraH pratyuvAcedaM vacanaM prItilakSaNam // 10 // mahAnayaM varastAta tvayokto raghunandana / dirmayA noktapUrva hi tasmAdetadbhaviSyati // 13 // samutthAsyanti harayo ye hatA yudhi rAkSasaH / RkSAzca sahagopucchA nikRttAnanabAhavaH / nIrujo nirbaNAzcaiva sampannabalapauruSAH // 12 // samutthAsyanti harayaH suptA nidrAkSaye ythaa| suhRdbhirbAndhavaizcaiva jJAtibhiH svajanairapi / sarva eva sameSyanti saMyuktAH parayA mudA // 13 // vartanIyam // 6 // 7 // nIrujaH niSpIDAn // 8 // vimalAH vimalodakAH // 9||priitirlkssyte'neneti prItilakSaNaM prItivyanakam // 10 // mahAnayaM vara iti / varasya mahattvam itastato viprakIrNakaracaraNapucchAdisvasvasaMsthAnasandhAnalokAntaragatAnayanAdirUpAghaTitArthaghaTitatvam / dvirmayA satyasaGkalpatvasya tasminneva prasiddheH, vAnarANAM saGkalpamAtreNotthAnasya vakSyamANatvAt / bhArate'pi "tataste brahmaNA mokte tatheti vacane tadA / samuttasthumahArAja, vAnarAlabdhacetasaH // " ityuktam // 1-5 // matkRta iti / sameyuH putraririti sambandhaH // 6-10 // mahAnayaM vara iti / itastato viprakIrNakaracaraNapucchAdi HEM For Private And Personal Use Only Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir noktapUrvamiti / uktavacanasya viparItaM vacanAntaraM noktapUrvamityarthaH // 11-13 // akAla iti / puSpazabalAH puSpairnAnAvarNAH / salilAyutAH salilelA vyAptAH // 14 // ye nihatAH satraNAsteSAM nirbaNatvamanugRhNAti-savaNairiti / prathamaM varadAnAtpUrva satraNaiH, atha nirbaNeH saMvRttaiH nirbaNIbhUtaiH gAtrairupa akAle puSpazavalAH phalavantazca paadpaaH| bhaviSyanti maheSvAsa nadyazca salilAyutAH // 14 // savaNaiH prathama gAtraiH saMvRttairnirbaNaiH punaH // 15 // tataH samutthitAH sarve suratveva haripuGgavAH / babhUvurvAnarAH sarve kimetaditi vismitAH // 16 // te sarve vAnarAstasmai rAghavAyAbhyavAdayan // 17 // kAkutsthaM paripUrNAthai dRSTvA sarve surottmaaH| ucuste prathamaM stutvAstavArha sahalakSmaNam // 18 // gacchAyodhyAmito vIra visarjaya ca vAnarAn // 19 // maithilI sAntvayasvainAmanuraktAM tapasvinIm / zatrughnaM ca mahAtmAnaM mAtRH sarvAH prntp||20|| bhrAtaraM pazya bharataM tvaccho kAvratadhAriNam / abhiSecaya cAtmAnaM paurAna gatvA praharSaya // 21 // evamuktvA tamAmantrya rAmaM saumitriNA saha / vimAnaiH sUryasaGkAzaihRSTA jagmuH surA divam ||22||abhivaady ca kAkutsthaH sarvAstAMtridazottamAn / lakSmaNena saha bhrAtrAvAsamAjJApayattadA // 23 // tatastusAlakSmaNarAmapAlitA mahAcamUhRSTajanA yazasvinI / zriyA jvalantI virarAja sarvato nizA praNIteva hi zItarazminA // 24 // ityA. zrImathuddha trayoviMzatyuttarazatatamaH srgH||123|| lakSitAH, vAnarA bhaviSyantItyanukRSya yojanA ||15||tt iti / atra kriyAbhedAtsarvazabdadvayam / kimetaditi / yuddhe mRtasya kathamevaM jIvana mityrthH|| 16--18 // rAmAnu0-ta iti / rAghavAyAbhyavAdayana rAghavamabhyavAdayannityarthaH / vyatyayena dvitIyAyeM caturthI / dvitIyAyAM vibhISaNAbhiSekasItAprAptidevatA prasthApanAni // 17 // gacchAyodhyAmityAdisAyazlokadvayamekAnvayam / tvacchokAt tvadviyogazokAt // 19--22 // abhivAdyeti / vAsamAjJApayat, vAnarANAmiti zeSaH // 23 // tatasviti / praNItA prakAzitA // 24 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne trayoviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 123 // 17svasthAnasandhAnalokAntaragatAnayanarUpAghaTitArthaghaTakatvAdvarasya mahatvam / dvitIyAyAM vibhISaNAbhiSekA, tRtIyAyAM sItAprAptiH devatAprasthApanaM ca // 11-24 // iti zrImahendharatIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatatvadIpikArUpAyAM yuddhakANDavyAkhyAyo ayoviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 123 // For Private And Personal Use Only Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. 4355 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sa0 [124 atha rAmasya vibhISaNasatkAraH - tAM rAtrimityAdi / tAM rAtrim, yasmin dine brahmAdayoM nirjagmuH tAM rAtrimityarthaH // 1 // snAnAnItyAdisArdhazloka TI.yu.kAM. | dvayamekAnvayam / snAnAni snAnIyajalAni / atra sarvatremAnItyanuSajyate / aGgarAgANi kuGkumAdIni / mAlyAni srajaH / vidhivat sopacAramityarthaH // 2-4 // irIniti / sugrIvamukhyAn sugrIvapramukhAneva harIn khAnena, khAnena hetunA abhinimantraya // 5 // tvAM vinA teSAmAmantraNe kiM kAraNa tAM rAtrimuSitaM rAmaM sukhotthitamarindamam / abravIt prAJjalirvAkyaM jayaM STvA vibhISaNaH // 1 // snAnAni cAGga rAgANi vastrANyAbharaNAni ca / candanAni ca divyAni mAlyAni vividhAni ca // 2 // alaGkAravidazcemA nAryaH padmanibhekSaNAH / upasthitAstvAM vidhivat snApayiSyanti rAvava / pratigRhNISva tat sarvaM madanugrahakAmyayA // 3 // evamuktastu kAkutsthaH pratyuvAca vibhISaNam // 4 // harIna sugrIvamukhyastvaM snAnenAbhinimantraya // 5 // sa tu tAmyati dharmAtmA mama hetoH sukhocitaH / sukumAro mahAbAhuH kumAraH satyasaMzravaH // 6 // taM vinA kekayIputraM bharataM dhrmcaarinnm| na me snAnaM bahumataM vastrANyAbharaNAni ca // 7 // ita eva pathA kSipraM pratigacchAmi tAM purIm / ayodhyAmAgato hyeSa panthAH paramadurgamaH // 8 // mityata Aha-sa tviti / saH sarvadA manasi parivartamAnaH dharmAtmA tAmyati / dharmAcaraNenaiva tAmyatIti bhAvaH / mama hetoH mallAbhArthamityarthaH / satya saMzravaH "caturdaze hi saMpUrNa varSe'hani raghuttama / na drakSyAmi yadi tvAM hi pravekSyAmi hutAzanam // " iti kRtapratijJaH // 6 // taM vineti / taM vinA snAnopakaraNaM vinA, snAnaM kathaM kAryam / kekayIputraM madhyamAmbA tasmin yadduHkhamakarot tatkiM mayA'pi kartavyam ? bharataM rAjJA mayA ca virahitaM rAjyaM samyak kRtavantam / dharmacAriNaM madviyogena bahuvratapare tasmin kathaM mayA tratatyAgaH kartu yukta iti bhAvaH / na me snAnaM bahumatam prathamaM me snAnameva neSTam kathaM tadanantarabhAvIni vastrAdIni // 7 // ita eveti / anena pathA yenAhamAgatastenetyarthaH / eSa iti hastanirdezapUrvakamucyate / / tAmiti / yasmin dine brahmAdayo jagmuH tatsambandhinyAM rAjyAmityarthaH / sukhotthinaM sukhaprabuddham / jayaM pRSThA jayazabdaM prayujya // 1 // snAnAni snAnopakara / / 355 / / For Private And Personal Use Only Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir ayodhyAm AgataH prAptaH ayamayodhyAmArgaH tena kSipraM tAM pratigacchAmItyarthaH / paramadurgamaH atidUratvAditi bhAvaH // 8 // mArgasya paramadurgamatva | mAtraM parihartumAha-evamuktastviti // 9 // ahnA tvAmityAdisArdhazlokatrayamekAnvayam / kiM rAvaNena cauryeNApahRtamityatrAha - AhRtaM nirjityeti // 10 // // 11 // tarhi kuberAya samAgatAya tatkimarthaM na dattamityatrAha tvadartha iti / tvadarthe tvdgmnaarthe| pAlitamiti / na dattamityarthaH / yadvA tvadarthe tvatpUjArtha evamuktastu kAkutsthaM pratyuvAca vibhISaNaH // 9 // ahnA tvAM prApayiSyAmi tAM purIM pArthivAtmaja / puSpakaM nAma bhadraM te vimAnaM sUryasannibham // 10 // mama bhrAtuH kuberasya rAvaNenAhRtaM balAt / hRtaM nirjitya saGgrAme kAmagaM divyamuttamam // 11 // tvadarthe pAlitaM caitattiSThatyatulavikrama / tadidaM meghasaGkAzaM vimAnamiha tiSThati // 12 // tena yAsyasi yAnena tvamayodhyAM gatajvaraH // 13 // ahaM te yadyanugrAhyo yadi smarasi me guNAn // 14 // vasa tAvadiha prAjJa yadyasti mayi sauhRdam / lakSmaNena saha bhrAtrA vaidehyA cApi bhAryayA // 15 // arcitaH sarvakAmaistvaM tato rAma gamiSyasi / prItiyuktasya me rAma sasainyaH sasuhRdraNaH // 16 // satkriyAM vihitAM tAvadagRhANa tvaM mayodyatAm / praNayAdbahumAnAcca sohradena ca rAdhava / prasAdayAmi preSyo'haM na khalvAjJApayAmi te // 17 // meva / meghasaGkAzamiti vege dRSTAntaH ||12|| 13 || snAnAkaraNe dvidasthitiM yAcate-ahaM ta ityAdinA / catuHzlokyekAnvayA / guNAn bhaktyAdi guNAn // 14 // 15 // sarvakAmaiH bhUSaNAdibhiH / vihitAM mayA kRtaam| udyatAm, itaH paraM nodyogaH kAryaH, yena vilambaH syAt, kiM tu pUrvameva samuyuktAmityaH / nirvandhadoSaM pariharati praNayAditi / praNayAt madvAkyamavazyaM zroSyatIti visrambhAt / bahumAnAt tvatkRtalAlanAt / sauhRdena NAni // 2-11 // tadidamiti / laGkAyAM vartamAnasyApi puSpakasyAtyunnatatvena vahiHsthitairapi dRzyamAnatvAdidamiti pratyakSanirdezaH // 12-16 // vihitAM zAstra sa0 [prItiyuktasya vihito sasainyaH samudraNaH / satkriyAM rAma me tAvat / iti pATha: / he rAma ! prItiyukasya puruSasya zAstravihitAM mayA udyatAM kAryatayA uyuktAM satkriyAm / me avyayan / mataH gRhANa / ne mameti vA / na ca rAmetyasyAmantritatvenAvidyamAnavasanApadakhena padAtparatvAbhAvAtkayaM ma hatyAdeza iti vAcyam, satkriyaH nitipada sparatvenA dezasambhavAt // 11 // 17 // For Private And Personal Use Only Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA . // 356 // bhaktyA / prasAdayAmi prArthayAmi // 16 // 17 // upazRNvatAm upazRNvatsu / bhAvalakSaNe SaSThI // 18 // sAcivyena sAhAypena / caTAbhiH pauruSaiHTI .ya.kA. sarvAtmanA pUjita ityanvayaH // 19 // na khalvetadityAdizlokadayamekAnvayam / vibhISaNavacanAkaraNe hetumAha-taM viti / varAyAM hetumAi-zirasetimA 124 // 20 // 21 // kausalyAmiti / atrApi draSTuM tvarate me mana iti sNbdhyte| paurAMzcatanayaiH sahetyatra paurava tnyshbdo'nveti||22||upsthaapyeti / dvitradinA evamuktastato rAmaH pratyuvAca vibhISaNam / rakSasAM vAnarANAM ca sarveSAM copazRNvatAm // 18 // pUjito'haM tvayA saumya sAcivyena parantapa / sarvAtmanA ca ceSTAbhiH sauhRdenottamena ca // 19 // na khalvetanna kuryAM te vacanaM rAkSase zvara / taM tu me bhrAtaraM draSTuM bharataM tvarate manaH / mAM nivartayituM yo'sau citrkuuttmupaagtH||20|| zirasA yAcato yasya vacanaM na kRtaM mayA // 21 // kausalyAM ca sumitrAM ca kaikeyIM ca yazasvinIm / gurUMzca suhRdazcaiva paurAMzca tanayaiH saha // 22 // upasthApaya me kSipraM vimAnaM rAkSasezvara / kRtakAryasya me vAsaH kathaM svidiha smmtH||23|| anujAnIhi mAM saumya pUjito'smi vibhISaNa / manyuna khalu kartavyastvaritaM tvA'numAnaye // 24 // rAghavasya vacaH zrutvA rAkSasendro vibhiissnnH| taM vimAnaM samAdAya tUrNa pratinivartata // 25 // tataH kAJcanacitrAGgaM vaiDUryamayavedi kam / kUTAgAraiH parikSiptaM sarvato rajataprabham // 26 // nyatra sthAtavyamityasyottaramAha-kRteti / nirvartitacaturdazavarSapravAjanasya kRtakAryasya me iha laGkAyAM vAsaH sammataH kathaM svit ? na sammata ityarthaH anyathA bharatasyAgnipravezAditi bhAvaH // 23 // anujAnAhIti / pUjito'smi, vimAnapradAneneti zeSaH / pradattatvena svatvAduttaratra kuberAya preSayiSyati / manyuH dainyam, kopo vA "manyudainye kratI kRSi" ityamaraH / tvaritam uktaprakAreNa tvarAvantaM mAmiti sambandhaH / yadA tvaritaM yathA bhavati tathA anu356|| nAnaye anumati kAraye // 24 // rAghavasya vacaH zrutvetyAdizokacatuSTayamekaM vAkyam / pratinivartata pratinyavartata / kAJcanacitrAGgam kAJcanamaya vidhinA vihitAm / udyatAma nahUnA sakriyo me mama sakAzAta guhANeti smbndhH||17-21|| kausalyA ceti / atrApi draSTa svarate mana ityanupajyate // 22-26 // SI For Private And Personal Use Only Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Archana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir citrAvayavam / kUTAgAreH maNDapaiH, parikSiptaM vyAptam / rajataprabham, rajatazabdena aba vizadatvamucyate // 25 // 25 // patAkAbhiH kevaladhvajaiH / dhvaja sacihnaH / hamyaiH avAntararAjagRhaiH / hemapadmAni lambamAnAni tervibhUSitam / prakIrNa vyAptam / muktAmaNigavAkSitaM muktAmaNinirmitagavAkSayuktam / ghaNTAjAlaiH parikSiptaM caturpu pArtheSu kiGkiNIjAlayuktam, koNeSu ghaNTAjAlayuktam, ata eva madhurasvanam // 27 // 28 // yanmarvityAdizyokatrayamekA pANDurAbhiH patAkAbhi jaizca samalaMkRtam / zobhitaM kAJcanairharyehemapadmavibhUSitam // 27 // prakIrNa kiGkiNI jAlairmuktAmaNigavAkSitam / ghaNTAjAlaiH parikSiptaM sarvato madhurasvanam // 28 // yanmeruzikharAkAraM nirmitaM vizva karmaNA / bahubhirbhUSitaM hammuktArajatasaMnibhaiH // 29 // talaiH sphATikacitrAGgaiveMDUryezca varAsanaiH / mahArhAstaraNo petairupapannaM mhaadhnaiH||30|| upasthitamanAdhRSyaM tadvimAnaM manojavam / nivedayitvA rAmAya tasthau tatra vibhISaNaH // 31 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe caturvizatyuttarazatatamaH sargaH // 124 // upasthitaM tu taM dRSTvA puSpakaM puSpabhUSitam / avidUrasthitorAmaM pratyuvAca vibhiissnnH||1|| sa tu baddhAJjaliH praho vinIto raakssseshvrH| abravIttvarayopetaH kiM karomIti rAghavam // 2 // tamabravInmahAtejA lkssmnnsyopshRnnvtH| vimRzya rAghavo vAkyamidaM snehapuraskRtam // 3 // nvayam / muktArajatasannibhaiH tannirmalerityarthaH / sphATikacitrAGgaiH sphaTikamayacitrAvayavaiH / mahAdhanaH mahAmUlyaiH // 29-31 // rAmAnu- yanmeruzikharA kAramiti pAThaH // 29 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUpaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne caturvizatyuttarazatatamaH sargaH // 12 // atha vAnarasenAsammAnanam-upasthitamityAdi / taM dRSTvA darzayitvA / tatkRtveti vA pAThaH / pratyuvAca, vimAnamAgatamitIti zeSaH / sa viti dvitIya zlokasaGghaho vA'yaM zlokaH // 1 // tvarayopetaH Adaropeta ityarthaH / kiM karomIti / itaH paraM kiM karavANItyarthaH // 2 // lakSmaNasyopazRNvataH // 27-31 // iti zrImahezvara tIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyA~ yuddhakANDavyAkhyAyAM caturvizatyuttarazatatamaH sargaH // 124 // upasthitamiti / taM dRSTrA tadarzayitvA / tatkRtveti vA pAThaH / avidUrasthitatvAdivizeSaNo vibhISaNaH puSpakamupasthitamAsanaM kRtvA rAmamityuvAca // 1 // kathamuvAcetyata Aha For Private And Personal Use Only Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir nA. ga.bhU. // 35 // lkssmnnsNgtipuurvkmityrthH||3|| prayatnakarma prayatnasAdhyaM karmetyarthaH / athaiH prayojanaiH, vstraadibhirityrthH||4|| ajitA pUrva surAdibhirapyajitA TI.yu.ko. tava TaGkAjyaprAptikha tInetyarthaH / hRSTaiH mayi prItimadbhirityarthaH // 5 // 6 // ta ima ityoktaM bhaGgayantareNAha-dhanaratnati // 7 // nirvatAsa. 125 sukhitAH / nirvRttA iti pAThe-niSpannAH, paripUrNA iti yAvat // 8 // arthavyayena khedo mA bhUdityAha-tyAginamiti / saMgrahItAraM dhanapradAnena mitra kRtaprayatnakamANo vibhISaNa vnauksH| ratnararthezca vividhairbhUSaNaizcApi pUjaya // 4 // sahebhirajitA laGkA ninitA rAkSasezvara / hRSTeH prANabhayaM tyaktvA snggraamessvnivrtibhiH||5||t ime kRtakarmANaH pUjyanlAM sarvavAnarAH // 6 // dhanaratnapradAnena karmeSAM saphalaM kuru // 7 // eva saMmAnitAzcaite mAnAhIM mAnada tvyaa| bhaviSyanti kRta zena nirvRtA hariyUthapAH // 8 // tyAginaM saGgrahItAraM sAnukrozaM yazasvinam / sarve tvAmavagacchanti tataH sambodha yAmyaham // 9 // hInaM ratiguNaiH sarverabhihantAramAhave / tyajanti nRpati sainyAH saMvinAstaM narezvarama // 30 // evamuktastu rAmeNa vAnarAMstAna vibhISaNaH / ratnArtheH saMvibhAgena sarvAnevAbhyapUjayat // 11 // saMgrahakAriNamityarthaH / saMgrahArtha tyAgitvamuktvA dayayA tyAgitvamAha-sAnukrozamiti / yazasvinaM tyAgakRtayazovantam / saMbodhayAmi na tu codyaa| mItyarthaH // 9 // sainikasammAnAkaraNe doSamAha-hInamiti / nRpati svAminamapi / ratiguNaiH prItikarairaudAryAdiguNaiH, hInam / abhihantAraM hiMsana zIlam, prasAdaM vinA krodhakaniratamiti yAvat / taM narezvaraM sainyAH saMvinAH Ahave tyajantIti yojanA // 10 // saMvibhAgena yathArhamazakalpanayA / satu baddhAJjaliriti // 2 // 3 // kRtaM prayatnena karma yuddhakarma yeste / arthaH vicitrAnapAnavastrAdibhiH // 4 // pabhissaha laGkA nirjitetyanena tava laGkArAjya prAptirapi vAnaraparAkramAdevenyuktaM bhavati // 5-8 // tvA tatsatkArasamartha teSAM ca satkArapiyatvaM jJAtveva tvA tatsatkAre nighojayAmItyAha-tyAginamiti / ucitaviSaye iti zeSaH / saMgrahItAraM, yathAnyAyaM ratnAderiti zeSaH // 9 // nRpati svAminam / sabairapi guNaiH audAryAdiguNahInama, abhihantAraM hiMsana, zIlam, prasAda vinA krodhaikaniratamiti yAvat / taM narezvaraM sainyAssaMvinAH Ahave tyajantIti yojnaa||10|| evamiti / ratnAthaiH ratnairabaizca / saMvibhAgena yathAI 39 For Private And Personal Use Only Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir - % samatayA pradAne adhikAnAM kopaprasaGgAditi bhAvaH // 13 // tata ityAdilokadvayamekAnvayam / tataH pUjAnantaram / tataH pUjAdarzanAdeva hetoriti tataH zandadvayayojanA / lajamAnAM sadasyaGkArohaNAya lajjantIm / rAmeNAkSAropaNaM ca strIsahAyarahitatvAt / dhanuSmatA rAmadhanuzariNA // 12-14 // tatastAna pUjitAn dRSTvA ratnairarthezca yUthapAn / Aruroha tato rAmastadvimAnamanuttamam // 12 // athainAdAya vaidehI lajjamAnAM yazasvinIm / lakSmaNena saha bhrAtrA vikrAntena dhanuSmatA // 13 // abravIca vimAnasthaH pUjayan sarva vAnarAn / sugrIvaM ca mahAvIrya kAkutsthaH savibhISaNam // 14 // mitrakArya kRtamidaM bhvdbhinirottmaaH| anujJAtA mayA sarve yatheSTaM pratigacchata // 15 // yattu kArya vayasyena suhRdA vA parantapa / kRtaM sugrIva tat sarva bhavatA'dharma bhIruNA // 16 // kiSkindha pratiyAhyAzu svsainyenaabhisNvRtH||17|| svarAjye vasa laGkAyAM mayA datte vibhiissnn| na tvA dharSayituM zaktAH sendrA api divaukasaH // 18 // ayodhyA pratiyAsyAmi rAjadhAnI piturmama / abhyanujJAtu micchAmi sarvAMzcAmantrayAmi vaH // 19 // evamuktAstu rAmeNa vAnarAste mahAbalAH / UcuHprAJjalayorAmaM rAkSasazca vibhISaNaH // 20 // ayodhyAM gantumicchAmaH sarvAnnayatu no bhavAn / udyuktA vicariSyAmo vanAni nagarANi ca // 21 // dRSTvA tvAmabhiSekAI kausalyAmabhivAdya ca / acireNAgamiSyAmaH svAna gRhAn nRpateH suta // 22 // abravIcchetyatra saMgraheNoktaM vivRNoti-mitretyAdinA / vAnarAn pratyAha-mitreti // 15 // sugrIvaM pratyAha-yattvityAdinA / suhRdA zobhana hRdayena / vAzabda evakArArthaH / adharmabhIruNeti cchedaH // 16 // 17 // vibhISaNaM pratyAi-svati / svarAjye vasa / na tu parakIyaM rAvaNavadAkramitavyam / ato janasthAnarakSiNaH samAnetavyA iti bhAvaH // 18-20 // ayodhyAmiti / udyuktAH sAradhAnAH, janapadapIDAmakurvanta ityarthaH / / 21-23 // mazaM parikalpyetyarthaH // 11-15 // yattu kAryamiti / adharmabhIruNeti chedaH // 16 // 17 // na tvAM dharSayituM zakkAH, tvayi matprasAdAditi bhAvaH // 18 // abhyatu | jJAtumicchAmi, bhavadbhiriti zeSaH // 19-21 // abhiSekArdai tvAM dRSTrA tadeva sarveSAmasmAkaM mAtaraM kausalpAmabhivAdya ca // 22 // 23 // % - % For Private And Personal Use Only Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ San Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir bA.rA.bha. // 3580 sa 125 priyAtpriyataramiti / sItAlAbhaH priyam, bharatadarzanaM priyApriyam , bhavadbhiH saha purapravezaH priyaatpriytrmityrthH||24||25|| tata iti / zIghra zIghragaTo .yu.kAM. miti vimAnavizeSaNam / tvaraniti sugriivvishessnnaat||26||aasnN vaahnm||27|| yayAviti / haMsayuktena pratimArUpahaMsayuktena / pratItaH shlaassitH||28|| evamuktastu dharmAtmA vAnaraiH savibhISaNaiH / abravIdrAghavaH zrImAna sasugrIvavibhISaNAn // 23 // priyAt priya taraM labdhaM yadahaM ssuhRjjnH| sarbhavadbhiH sahitaH prItiM lapsye purIM gataH // 24 // kSipramAroha sugrIva vimAnaM vAnaraiH saha / tvamadhyAroha sAmAtyo rAkSasendra vibhISaNa // 25 // tatastat puSpakaM divyaM sugrIvaH saha senyaa| adhyArohattvaran zIghraM sAmAtyazca vibhISaNaH // 26 // teSvArUDheSu sarveSu kauveraM paramAsanam / rAghaveNAbhyanujJAta mutpapAta vihAyasam // 27 // yayau tena vimAnena haMsayuktena bhAsvatA / prahRSTazca pratItazca babhau rAmaH kuberavat // 28 // te sarve vAnarA hRSTA rAkSasAzca mahAbalAH / yathAsukhamasambAdhaM divye tasminnupAvizan // 29 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe paJcaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 125 // te sarva iti / yathAsukhamasambAdhamiti padadvayena divyasya puSpakasya apekSitAvakAzapradatvaM gmyte||29||iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAlyAne yuddhakANDavyAkhyAne paJcaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 125 // priyAditi / priyAtmiyataraM kRtakRtyasya mamAyodhyApravezaH niyama, tatra svajanaiH bharatAdibhiH sahito bhavadbhissaha abhiSekamItimanubhaviSyAmItvatattato'pi priyataramityarthaH // 24-27 // haMsayuktena atra Isazabdena iMsabadbrahmavAhakatvAkAreNa nirmitA haMsA ucyante / praSTa haSTaromA / pratItaH praSTacetAH // 28 // asaMbAdhamityanena vimAnasya vaipulyamuktama // 29 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattva yuddhakANDavyAkhyApo paJcaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 12 // sa0-khagatena vimAnena iti pAThaH / jagatena AkAzagatena / haMsayuktena vAhakAvena nirmitahaMsapratimAyuktena / sundarakANDe rAkSasapizAcAdInAM tabAdakoktistu lIlayA rAvaNaniyuktarAkSasAdInapekSya / vanutastu tavimAna devasyaiva tAzazaktimAvena kheSThapavAnyanirapekSeNa gatiriti jJeyam / pratItaH prasidaH // 28 // // 3580 For Private And Personal Use Only Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir atha vilAsena sItAya tattaddezapradarzanam-anujJAtaM tvityAdi // 1 // pAtayitveti / maithilI, rAjaputrItvena lAlanIyatvoktiH // 2 // 3 // etaditi / / / AyodhanaM yuddhabhUmim / vizasyante'sminniti vizasanam / adhikaraNe lyuT // 1 // atrevi / dattavaraH brahmaNA dattavaraH / pramAthI hiMsakaH / zete bhasma svarUpeNetyarthaH // 5 // rAmAnu-abha dattavaraH zete iti pAThaH / zete azayiSTa // 5 // kumbhakarNa iti / prahastazcetyatra nIlenetyadhyAhAryam // 6 // vidyunmaaliiti| anujJAtaMgtu rAmeNa tadvimAnamanuttamam / utpapAta mahAmeghaH zvasanenoddhato yathA // 1 // pAtayitvA tatazcakSuH sarvato raghunandanaH / abavInmaithilI sItA rAmaH zazinibhAnanAm // 2 // kailAsazikharAkAre trikUTazikhare sthitAm / laGkAmIkSasva vaidehi nirmitA vizvakarmaNA // 3 // etadAyodhanaM pazya mAMsazoNitakardamam / harINAM rAkSasAnAM ca sIte vizasanaM mahat ||4||atr dattavaraH zete pramAthI raakssseshvrH| tava hetorvizAlAkSi rAvaNo nihato myaa||5|| kumbhakarNo'tra nihataH prahastazca nizAcaraH / dhUmrAkSazcAtra nihato vAnareNa hnuumtaa|| 6 // vidyunmAlI hatazcAtra suSeNenAmahAtmanA // 7 // lakSmaNenendrajiccAtra rAvaNinihato raNe / aGgadenAtra nihato vikaTo nAma raaksssH||8|| virUpAkSazca durdharSo mahApArzvamahodarau / akampanazca nihato balino'nye ca raaksssaaH||9|| atra maNDodarI nAma bhAryA taM paryadevayat / sapatnInAM sahasreNa sAsreNa parivAritA // 10 // etattu dRzyate tIrtha samudrasya vraanne| yatra sAgaramuttIrya tAM rAtrimuSitA vayam // 1 // pUrvamanuktamapi atrAnuvAdAt grAhyam / evaM vikaTa ityatrApi // 7-10 // rAmAnu-anadenAtra nihato vikaTo nAma rAkSasaH ityanuktasya vikaTasthAtra nihatatvAnuvAdAdanye yetAdRzA bahavo nihatA ityavagamyate // 8 // etaviti / tIrtham uttaraNasthAnam / yatra tIrthe / tAM rAtri sAgarataraNarAtrim // 11 // // pAtayitvA sacArya // 2 // 3 // AyodhanaM yuddhasthAnam / vizasanaM vizasanavat // 4 // dattavaraH prAptavaraH rAvaNo mayA nihataH zete bhasmAsthirUpeNa vartate 35-7 // aGgadena vikaTohata ityanuvAdAttadapi jAtamiti bodhyam // 8-10 // patattviti / yatra tIrthapradeze to rAbi yasyAmuttIrNaH sAgaraH tatsambandhiI For Private And Personal Use Only Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. eSa iti / sAgare sagarakhAnite / salileti kSIrodAdivyAvRttiH / eSa setuH nalasetuH nalabaddhaH / "SiJ bandhane" iti dhAtuH / etena nalasetuH seturityuktyA 359 // pUrvakalpakRta setvantaraM vyAvartyate iti pratyuktam / pUrvameva setusattve punaH setukaraNavaiyarthyAt // 12 // pazyeti / apAraM madhye dvIpabhUta pArarahitam // 13 // rAmAnu0 - zaGkhazuktiniSevittamityataH paraM hiraNyanAbhamiti zlokaH / ataH param etatkukSAviti zlokaH ataH paraM setubandhaH iti zlokaH / ataH param atra pUrva mahAdevaH prasAdamakarodibhuH eSa seturmayA baddhaH sAgare salilArNave / tava hetorvizAlAkSi nalasetuH suduSkaraH // 12 // pazya sAgaramakSobhyaM vaidehi varuNAlayam / apAramabhigarjantaM zaGkhazuktiniSevitam // 13 // hiraNyanAbhaM zailendraM kAJcanaM pazya maithili / vizramArtha hanumato. bhittvA sAgaramutthitam // 14 // etat kukSau samudrasya skandhAvAranivezanam // 15 // etattu dRzyate tIrthaM sAgarasya mahAtmanaH / setubandha iti khyAtaM trailokyenAbhipUjitam / etat pavitraM paramaM mahApAtaka nAzanam // 16 // atra pUrvaM mahAdevaH prasAdamakarot prabhuH // 17 // ityevaM pAThakramaH // 13 // hiraNyeti / hiraNyanAbhaM mainAkam // 14 // etadityardham / kukSau madhye / setUparIti zeSaH / skandhAvAranivezanaM skandhAvAranive zanarUpasthAnam 1 skandhAvAraH ziviram // 15 // etattvityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / pUjitaM pUjitumarham / pUrva setordakSiNakoTiruktA, atro ttarakoTiriti jJeyam / anugRhAti - etaditi / pavitraM pAvanam, mahApAtakanAzanaM ca, bhaviSyatIti zeSaH // 16 // evaM laGkAmArabhya setubandhaparyanta muktvA tataH uttare darbhazayanasthAnaM nirdizati - atra pUrvamiti / mahAdeva iti samudrarAja ucyate, aucityAt / prabhuH samudrajalAdhiSThAtA / prasAda rAtrim // 11 // eSaH nalasetuH setunirmANe nalaH kAraNamiti kathanArthaM nalaseturityuktam // 12 // 13 // hiraNyanAbhaM hiraNyanAbhanAmAnaM mainAkam // 14 // kukSI madhyapradeze / skandhAvAranivezanaM senAnivAsasthAnam // 16 // etaditi / tIrtha puNyakSetram / setubandha iti khyAtaM setunirmANamUlapradezatvAtsetubandha iti prasiddham // 16 // atra pUrvamiti / mahAdevaH mahAdatei jalaM tadrUpo devaH mahAdevaH samudraH / tathA ca vaijayantI " snehaM snihAM mahacchuddhaM vAruNaM sarvatomukham " iti / yadvA sa0 [aba tIre pUrva setubandhaprArambhasamaye mahAdevaH pUjitassam prasAdaM nirvighnaM setusamA sivAyupayogyanugraham akarot / tatsthalaM sItAyai pradarzya vimAnAdavatIrthaM tatra visthApana rAmazcakAra / kSetrasya netratvAkaraprArthanA yuktA / ataH pUrvamiH yuktiranugrahamAtraviSaviNI / natu pratiSThApanapareti mantavyam / yathoktamAneyapurANe ekottarAzItyadhyAye" banyo'smi kRtakRtyo'smi pUjyo'smi puruSottama / yada drAkSaM sudurdarza svadrUpaM yogipuGgavaiH // khadAiyA mayA pUrva tvadbhaktivimukhaM hre| zevaM pAzupataM sacchAstraM pravartitam / tadidAnIM mahApApaM divyarUpasya darzanAt / sarva vinaSTameveza tava rAma prasAdataH // tareyameva For Private And Personal Use Only DI.pu.kI. saM0 126 1134911 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org LL makarot 'sAgaraM zoSayiSyAmi iti kupitasya me prasAdaM prasatratvam akarot / " prasAdastu prasannatA ityamaraH / na tvatra rudro mahAdevaH / tena pUrva prasAdakaraNAnukteH / pUrvoktAnAmeva hyatrAnuvAdaH kRtaH / na cAGgadena vikaTanirasanasya pUrvamanuktatve'pi yathA'nuvAdAttatsiddhiH tathA'trApi bhaviSyatIti vAcyam, tadvadatrAvirodhAbhAvAt / upalabhyate hi virodhaH / tathAhi tatra prasAdaH kiM setunirmANakAle vA, punarAgamanakAle vA ? nAthaprasAraNabhAvAt pUrvamApase mahAdevAH samudAvAca na dvitIyaH pUrvazabdavirodhAt / na ca pUrvamityasya pUrvakalpa ityarthaM iti vAcyam, AtmAnaM mAnuSaM manye " iti vadatA sugrIvAdisannidhau svasya viSNvavatAratva yotakavRttAnAnIca punastanAMpayat kiM va atipUrvakArise parAma citam, na tu pUrvakalpakRta setuparAmarzitvam / tasya sadbhAve'pyantaritatvasambhavAt / nanu purANAntarAnusArAttadarthaparatvaM yuktam / tathA hi kUrmapurANe'setumadhye mahAdevamIzAnaM kRttivAsasam / sthApayAmAsa vai liGgaM pUjayAmAsa rAghavaH / tasya devo mahAdevaH pArvatyA saha zaGkaraH / pratyakSameva bhagavAn dattavAn varamuttamam // ye tvayA sthApitaM liGgaM drakSyantIha dvijAtayaH / mahApAtakasaMyuktAsteSAM pApaM vinazyati // anyAni caiva pApAni tIre tatra | mahAdevASTamUrtiSyanyatamatvAnmahAdevazabdena samudra evocyane / pUrvaM setubandhAtpUrvam / prasAdamakarot jalopari setudhAraNarUpaM prasAdamakarot / yadvA prasAdaM sannidhAna ruupm| " darzayAmAsa cAtmAnaM samudraH saritAM patiH " ityuktatvAnmahAdevaH samudra eva / apAramabhigarjantaM zaGkhazuktiniSevitam ityataH paraM hiraNyanAbhamiti svannAmasmaraNAdaham / tathA anugRhANa evaM yathA syAtsantataM smRtiH / rAmaH rAvaNo'yaM mahApApI gotrAhmaNarace rataH / nityaM vai paradArArthI vaidikAcAradUSakaH // etadmAmAtsahatyAe~ yadapaM pratipadyate / tada sarvatIrtheSu snAnenApi na nazyati || anamyasya lumbasya mUrkhasyAzAstravedinaH / bhUmirAkamyate yena so'pi syAtAdRzaH kSaNAt // saMdezaM kRtayuge tretAyAM gRhameva ca / dvApare kulamekaM tu kartAraM tu kalau yuge // ta | dezavizuddhaparyamatra sannihitassadA / mayA'tra sthApitetimuktiprado // zrIkRSNaH iti rAmasya sahAvA tathA saMyutam / kRtAJjalirdAzarathiM prahasanparamezvaraH // zrImahAdevaH sarvabhRtsarvabhUtasthaH sarvAtmA sarvavatsalaH / tvameva rAma vizvAtman viDambayasi lIlayA || tvadvAkyameva dhArya me tathApyArya mahAvimo yadukta tattathaivAstu svanAmnA sthApa] peha mAm // ityuktvA taM parikramya praNamyAtha yayau haraH / sakhe pazyanti ye liGgaM rAmanAtha iti zrutam / tataH saMsAriNo na syuH satyaM satyaM vadAmyaham || setubandhasthita liGgaM ye sevante sa kar3I mahApAtakakSAdrA mudhyate nAca saMzayaH // kurukSetre yajeyajJAnazvamevAdikAntam / gatphalaM labhate sayaH setuliGgasya darzanAt // amazyAzyasamidvarNo yo'naniramalo gRhI / yo banI cariraMsuH svAyattayo'mekSabhugbhavet // ete sarve ca pApiSThA dammAtsvAzramadUSakAH / dRTvA rAmezvaraM liGga sadyaH pUtA bhavanti hi // kAya tu tulAnAnaM yaH kuryAnidho bhavettasya kRtArthasya rAmezvaranirIkSaNam // "iyAdi / kUrmapurANe dekonaviMze'dhyAye" setumadhye mahAdevamIzAnaM kucivAsasam sthApayAmAsa sthi nayAgAsa rAtraH // tasya devo mahAdevaH pArzvayA saha zaGkaraH / pratyakSametra magavAn dattavAn varamuttamam // tvayA sthApita liGgaM drazyantIha dvijAtayaH / mahApAtakasaMyuktAsteSAM pApaM vinaya || anyAni caiva pApAni snAtasthAna mahodavI || darzanAdeva spi nAzaM yAnti na saMzayaH / yAvasthAsyanti girayo yAvadeva ca medinI / yAtra setuzca tAvaca sthAsyAmyapyatirohitaH // snAnaM dAne tapaH zrAddhaM bhaviSyatyakSaya mahat For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir " Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir cA.rA.bha. mahodadheH / darzanAdeva liGgasya nAzaM yAnti na saMzayaH // yAvatsthAsyanti tarakho yAvadeva ca medinI / yAvatsetuzca tAvacca sthAsyAmyatra tirohitH|| TI.pu.kA. 360 // sAnaM dAnaM japaH zrAddhaM bhaviSyatyakSayaM tataH / smaraNAdeva liGgasya dinapApaM praNazyati // ityuktvA bhagavAn vAcaM pariSvajya ca rAghavam / sanandI sagaNosa. rudastatraivAntaradhIyata // " iti / pAne purANe'pi rAmaH puSpakAdavaruhya mahAdevaM pratiSThApitavAn, so'smai prasanno'bhUdityucyate / etAdRzapurANavacanAnusAre, NNAyaM zloko liGgapratiSThA bodhayatIti / maivam-uktadoSavistArAt, itihAso hi parigrahAtizayAt, granthasauSThavAcca "itihAsapurANaM paJcamam" ityAdI lokaH / ataH parama etatkukSau iti zokaH / ataH param setubandha iti zlokaH / ataH param atra pUrva mahAdevaH iti zlokaH / evaM pAThakramaH // 17 // 18 // smaraNAdeva linasya dinapApaM praNazyati // ityuktvA bhagavAn sAkSAtparicaya ca rAdham / sanandI samaNo rudrastatraivAntaradhIyata // " iti / skAnda setumAhAtmye tricatvAriMze'dhyAye-"rAvaNasya sadA vinA yspaap| mayi viSate / tasya me niSkRti bRta rAvaNasya vadhasya ca / yatkRtvA tena pApena mumpeyaM munipuvAH // munava UcuH sa panata jaganAtha jagadakSAlvara / sarvalokopakArArtha kuru rAma zivArcanam // gndhmaadn| Gge'sminmahApuSpe vimuktide / zivaliGgaM pratiSThAnya lokasaMgrahakAmyayA / kurA rAma dazamIkSapadodhApanutaye // liGgasthApanajaM puruSa caturvako'pi bhASitum / na zakroti sa tairva kipunarmanujezvarAH // " ityArampa madhye hanumatpreSaNAdiprakAramukyA sumuhUrte kiJcidavakAzamAsAdayati hanumati cirAyati ca "rAma rAma mahAbAho kAlo yAti hi sAmpratama / jAnakyA yakRta liGgaM saikataM lIlayA vibho / taTiya sthApayasvAtha mahAlijamanuttamam // ityevaM sahito rAmaH sItayA saha satvaram / munibhiH sahitaH prItyA kRtakautukamAla: / / peTamAse site pakSe satamyA bubaha stayoH / horAnte ca vyatIpAta kanyAcandre Se rakho / dazayoge mahA puSye gandhamAdanaparvate / setumadhye mahAdevaM liGgarUpadharaM harama // IzAna kaviksana gaDAcandrakalAdharam / rAmo 3 sthApayAmAsa zivaliGga manuttamam / / listhaM pUjayAmAsa rAghavastaM sa Izvaram / livarathaH sa mahAdevaH pArvatyA saha zaMkaraH / pratyakSameva bhagavAn dattavAn varamuttamam // sarvalokazaraNyApa rAdhavAya mahAtmane / tvayA'tra sthApita liGga ye pazyati // mahApAtakayuktAzca teSAM pApaM praNazyati / saryAppapi hi pApAni dhanuSkoTI nimaanAt / / darzanAdrAmaliGgastha pAtakAni mahAmatyapi / vilayaM yAnti rAjendra rAmacandra na saMzaSaH / prAdAdevaM hi rAmAya baraM pUrNAva zaGkaraH // " ityAdi / manasamaya evAha bhUtapatipratiSThApanam / atra setumUne pUrva senusandhAna vibhumahAdevaH mama rAmasya prasAdamakarot marasthApitatvenAtra sthito'bhUt / setomivinatAsiddhI samudra prasAdAnantaraM zivasthApana rAmeNa kRtamiti / gamyate / atra sthaLe mahAtmanaH sAgarasya tIrtha saMtunirmANamUlapradezatvAsetubandha iti yAtaM bhaviSyatIti zeSaH / ' iti / idaM tu purAgAnAlokanamUlamityupezyam / tIrthastu-'mahaditi jalam, taDpI devo mahAdevaH samudraH / tadAha vaijayantI-" gambhIra gahane ratna gaharaM zaraNa vapuH / snehaH nizca maicchuda vAruNaM sarvatomukham / pAtA svAdu dinyaM ca tAni paJcadazAsu ca / " iti / yahA mahAdevabhUtijanyatamatvAtsama ispa mahAdevazabdemAtra samudra bocyate / pUrva setubandhApUrvam / prasAdamakarot jori setudhAraNarUpamakarot / yadA prasAdaM stamajidhAnarUpam " darzayAmAsa cAtmAnaM samudraH saritAM patiH" syuktAvAn mahAdevaH samudra eva' iti vyArakSyo / so'pi tanmAnanIyaH / kecittu-atrakA abhinna aputahA suvarga to UrU yasyAH sA tavA tatsambuddhiH, he sIte! ammahAdevo varUna iti myAcakSANA nodAitajayanapavalokA vAmmahAdeva ityekapadopari paridarzitalAisA udAhatavapurANazrANavikalA durAgrahahagRhItAstato vavabhAgakarUgapAtratAM sodavApi rAmasya sadAzivaprasAda svarasataH payapadyAyAtamavaya vidhuzekharamavamanyanta // 30 // ityupekSyAH / - yanchau yanismRtanA pravarodakena tIrthana madhyavibhUtena zivaH zivo'bhUn / sese punAjagadidaM padaNAmbhaH sadyaH punAti sahacandralalAmakokAn // " ityAdibhAgavatAdAdatapurAgeSu ca " loka samahakAmyayA " ityAyuktezca lIle rAghavasyeti sarva caturakham // 17 // For Private And Personal Use Only Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir adhikAkSaratve'pi pUrvaprayogeNAbhyarhitatvAcca purANebhyo garIyAniti "vedaHprAcetasAdAsIt" iti vedamayatvoktyA caturmukhavarapradAnamUlatayA ca prbltrH| tadviroghe tAmasapurANavacanAni na pramANAni / kiMca purANaM sargapratisargAdiSvanyaparamiti netihAsavat purAvRttakathane tAtparyavat / athavA asmin sagai zlokAH prAyajho vyatyastA dRzyante ityuDAriprabhRtibhiruktam / tathA cedamartham "atra maNDodarI" iti zlokAnantaraM paThitavyam / tatra ca mahAprasAdaH atrarAkSasarAjo'yamAjagAma vibhISaNaH // 18 // eSA sA dRzyate sIte kiSkindhA citrakAnanA / sugrIvasya purI ramyA yatra vAlI mayA hataH // 19 // atha dRSTvA purI sItA kiSkindhA vAlipAlitAm / abravIt prazritaM vAkyaM rAmaM praNayasAdhvasA // 20 // sugrIvapriyabhAryAbhistArApramukhato nRpa / anyeSAM vAnarendrANAM strIbhiH parivRtA hyaham / gantumicche sahAyodhyA rAjadhAnI tvayA'nagha // 21 // evamukto'tha vaidehyA rAghavaH pratyuvAca tAm / evamastviti kiSkindhA prApya saMsthApya rAghavaH / vimAnaM prekSya sugrIvaM vAkyametaduvAca ha // 22 // brUhi vAnara zArdUla sarvAna vAnarapuGgavAn / svadArasahitAH sarve hyayodhyA yAntu sItayA // 23 // svapitRdarzanameva / ata eva bharataM prati hanumatpreSaNAvasare vakSyati-"mahAdevaprasAdAca pitrA mama samAgamam" iti / purANAntaraM tu mAhAtmya pratipAdanaparaM bodhyamiti saMkSepaH // 17 // aba rAkSasarAja iti / atra samudrarAjaprasAdapradezAduttarataH // 18 // eSati / pampAvanamadhuvanAdyapekSayA citrakAnanetyuktiH // 19 // atheti / praNayasAdhvasA praNayayuktasAdhvasavatI praNatasAdhaseti pAThe-upanatasAcasA / sugrIvAdisannidhAnAt praNayasAdhva seti prathamabhASaNarUpatvAdA // 20 // sugrIvetyAdisAyaloka ekaanvyH| ahaM tArApramukhataH tArApramukhAbhiH sugrIvapriyabhAyAbhiH saha anyeSAM vAna rendrANAM strIbhizca parivRtA satI tvayA saha ayodhyAM gantum icche icchAmIti saMbandhaH / AtmanepadamArSam // 21 // evamityAdisAcoka ekaanvyH| evamastviti sItAM pratyuvAca / atha kiSkindhAM prApya vimAnaM saMsthApya sugrIvaM prekSyobAceti sNbndhH||22||hiiti / yAnttityatra itikaraNaM iSTavyam / citrakAnanA madhuvanAdidivyakAnanopenA // 19 // praNayasAdhvasA praNayayuktasAdhvasA / praNatasAdhvasA iti pAThe-praNetubhupanetuM prAptaM sAdhvasaM yayA sA // 20 // sugrIve tyAdi / tArApramukhataH tArApramukhIbhiH supIvapriyabhAyAMbhissaha anyeSAM vAnarendrANAM khIbhiH parivRtA parivAritA tvayA saha ayodhyo gantumicchAmIti sambandhaH // 21 // 22 // bahItyAdizlokadvayamekaM vAkyam / yAnitvatyatikaraNa draSTavyam / sarve sInayA hetubhUnayA sItAmiyArthamityarthaH / svdaarshitaassntH|| 23-26 // For Private And Personal Use Only Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bhA.rA. . 1361 sItayA nimittabhUtarA, sItApriyArthamityarthaH // 23 // tathA tvamapIti / atra yAhIti vipariNAmena saMbandhaH abhitvarasva / kiSkindhAyAM vilambo na lATI.yu.kA. kArya ityarthaH // 24 // evamukta iti / saH samAvRto vAnarAdhipatiruktA ityanvayaH // 25 // pravizyeti / ardhamekaM vAkyam / pravezaH sugrIvasyaiva, na tu sa. 125 vAnarANAm |bhaapt abhASata // 26 // nArIbhiHkhIbhiH saha anujJAtA, ayodhyAgamanaM pratIti zeSaH / tvaM ca vAnarakhiyazcAnujJAtA ityarthaH / nArINAmiti tathA tvamapi sarvAbhiH strIbhiH saha mahAbala / amitvarasva sugrIva gacchAmaH plavagezvara // 24 // evamuktastu sugrIvo rAmeNAmitatejasA / vAnarAdhipatiH zrImAMstaizca sarveH smaavRtH||25|| pravizyAntaHpuraM zIghraM tArAmudrIkSya bhASata // 26 // priye tvaM saha nArIbhirvAnarANAM mahAtmanAm / rAghaveNAbhyanujJAtA maithilIpriyakAmyayA // 27 // tvara tvamabhigacchAmo gRhya vaanryossitH| ayodhyA darzayiSyAmaH sarvA dshrthstriyH||28|| sugrIvasya vacaH zrutvA tArA srvaanggshobhnaa| AhUya cAbravIt sarvA vAnarANAM tu yoSitaH / / 29 // sugrIveNAbhyanujJAtA gantuM sarvezca vAnaraiH / mama cApi priyaM kAryamayodhyAdarzanena ca // 30 // pravezaM cApi rAmasya paurajAnapadaiH saha / vibhUtiM caiva sarvAsAM strINAM dazarathasya ca // 31 // pAThe tRtIyArthe SaSThI // 27 // gRhya gRhItvA, AnIyeti yAvat / darzayiSyAmaH drakSyAmaH / dazarathastriyaH dazarathastriyazca // 28 // sugrIvasyati / sarvAGga zobhanetyanena pUrva svayamalaMkRtavatIti gmyte||29||sugriivennetyaadishlokdymekaanvym / sugrIveNa sarvAnaraiH svasvabhartRbhiniraiH saha, ayodhyAM gantumabhyanu jJAtAH, yUyamiti zeSaH / na kevalaM sugrIvAnujJAmA matpriyAyai ca bhavatIbhirAgantavyamityAha-mama cApIti / ayodhyAdarzanena mama yatmiyaM tadbhavatIbhiH sahAgatya kAryamityarthaH / rAmasya pravezaM ca dazarathasya strINAM vibhUtim aizvarya ca, drakSyAma iti zeSaH // 30 // 31 // rAmAnu-sugrIveNAbhyanujJAtAH, priye ityAdi / vAnarANAM nArIbhissaha tvam abhyanujJAtA ataH vAnarayoSitaH gRhya gacchApaH ayodhyA dazarathastriyazca darzayiSyAmaH drazyAmA, tvamami 4 // 36 // For Private And Personal Use Only Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vamiti zeSaH / vAnaraizcAbhyanujJAtAH, yUyamiti meSaH / mama cApi priya kAryamayodhyAdarzanena cetyatra bhavatIbhiridi zeSaH // 30 // tArayetyAyatrayamekAnvayam / nepathyam alaGkAram / vidhipUrveNa maGgalAlambhanAdividhipUrvakamityarthaH / abAlakANAhAnAdinA dinamekaM gtmityaahuH| pradakSiNaM kRtvA, vimAnasyati shessH| prAdakSiNyena gamanamAtramatra vivakSitam / ativipulasya tasya sadyaH pradakSiNAsambhavAt // 32 // tAbhiriti / utthitamityanena tArAgamanaparyantaM bhUmI tArayA cAbhyanujJAtAH sarvA vaanryossitH| nepathyaM vidhipUrveNa kRtvA cApi pradakSiNam / adhyArohana vimAnaM tat sItAdarzanakAMkSayA // 32 // tAbhiH sahotthitaM zIvra vimAnaM prekSya rAghavaH / RzyamUkasamIpe tu vaidehI punarabravIt // 33 // dRzyate'sau mahAn sIte savidyudiva toyadaH / RzyamUko giri zreSThaH kAJcanairdhAtubhirvRtaH // 34 // atrAhaM vAnarendreNa sugrIveNa samAgataH / samayazca kRtaH sIte vadhArtha vAlino mayA // 35 // eSA sA dRzyate pampA nalinI citrkaannaa| tvayA vihIno yatrAhaM vilalApa suduHkhitH| asyAstIre mayA dRSTA zabarI dharmacAriNI // 36 // atrayojanabAhuzca kabandho nihato mayA // 37 // dRzyate ca janasthAne sIte zrImAn vnsptiH| yatra yuddhaM mahadattaM tava hetorvilAsini / rAvaNasya nRzaMsasya jaTAyozca mhaatmnH||38|| vimAnaM sthitamiti jJAyate // 33 // 34 // samayaH saGketaH // 35 // vilalApa / liDuttamaikavacanam // 36 // 37 // dRzyate cetyAdisAlokI tvareti sambandhaH // 27-32 // tAbhirini / nAbhissahotthitamityanena catuyA kiSkindhAyAmuSitvA pakSamyA nataH prasthAnamityavagamyate / upari paJcamyA bharadvAjAzramapravezasya vakSyamANatvAt / / 33-35 // eSeti / nalinI padminI / vilalApa vyalapam // 35 // 37 // vanaspatiH jaTAyunivAsabhUto nygrodhH| sa0-adhyArohana / nanu pUrva rAmasya nA-pAnacanasamaye rAmadarzanAce vimAnanAlItA sItAM prati taba patizcetra jIvati tAI neda vimAna vA bahediti saramAvAkyena puSpakasyAviSayAvAhakavaviyamopalyA kAmatra tArAyA vimAnArohaNamiti cet ! ucyate-saramAvAkyaM na sItApA vijApAskAreNa vipane yAnArohaniSedhaparama, kintu izvamAnarAmasya marage tavAzunisvena nedaM tvAmAvadityaparam / yadA uktaniya mAjIkAre'pi na kSatiH / tArapA rAmApAsunIvapatikavena yA vimAnArohasammagat / "patrimpavidhavA " iti smRteH putreNa vA tasyAH avidhadAtvaM bodhyam // 32 // For Private And Personal Use Only Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA cA-rA.bhU. TI.yu.kA. sa. 126 mekaM vAkyam / zrImAn vanaspatiH jaTAyunivAsabhUto vaTaH / tasya zrImattvaM mahAtmanA jaTAyuSA'dhiSThitatvAt / / 38 // kharazcetyAdisAzcoka ekA nvyH| tat paJcavaTIti prasiddham // 39 // 40 // eSA godAvarIti / ayameva pAThaH samyak / epA mandAkinIti pAThe-agastyAzramasamIpe mandAki nIti kAcinnadyastIti jJeyam / etaclokAtpUrva parNazAleti zlokaH ptthniiyH||41|| rAmAnu0-eSA godAvarI ramyota pATaH sampacha / eSA mandAkinIti pAThe aga kharazca nihato yatra dUSaNazca nipaatitH| trizirAzca mahAvIryo mayA bANairajihAgaiH / etattadAzramapadamasmAkaM vara varNini // 39 // parNazAlA tathA citrA dRzyate shubhdrshnaa| yatra tvaM rAkSasendreNa rAvaNena hRtA balAt // 40 // eSA godAvarI ramyA prasannasalilA zivA / agastyasyAzramo hyeSa dRzyate pazya maithili // 41 // dIptazcaivAzramo hyeSa sutIkSNasya mhaatmnH||42|| vaidehi dRzyate cAtra zarabhaGgAzramo mahAn / upayAtaH sahasrAkSo yatra zakraH purndrH||43|| asmin deze mahAkAyo virAdho nihato mayA // 44 // ete hi tApasAvAsA dRzyante tanu mdhyme| atriH kulapatiryatra sUryavaizvAnaraprabhaH / atra sIte tvayA dRSTA tApasI dharmacAriNI // 45 // asau sutanu zailendrazcitrakUTaH prkaashte| yatra mA kekyiiputrHprsaadyitumaagtH||46|| eSA sA yamunA dUrAdRzyate citra kAnanA // 47 // bharadvAjAzramo yatra zrImAneSa prakAzate // 18 // eSA tripathagA gaGgA dRzyate varavarNini / nAnAdvijagaNAkINoM smprpusspitkaannaa||49|| zuGgiverapuraM caitad guho yatra smaagtH||50|| styAzramasamIpe mandAkinIsaMjJA kAcinadyastItyavagantavyam // 41 // dIptazcetyardham // 42 // vaidehIti / purANi zatruzarIrANi zatrupurANi vA dArayatIti purandaraH M // 13 // asmindeza ityardham // 44 // ete hItyAdisAzloka ekAnvayaH / tApasAvAsAH, asmAbhirdaza varSANi yatroSitamiti bhAvaH / tApasI ManasUyA // 45 // 46 // eSA setyrdhm|| 17 // bharadvAjetyardham / yatra bharadvAjAzramaH, pUrva dRSTa iti zeSaH / zrImAn eSa pradezaH prakAzate / adUra vartitayA samyaka dRzyate // 18 // eSA tripathameti / vakhaNinIti sItAsambodhanam // 19 // aGgiverapuramityardham / yatra guhaH samAgataH tacchRGgivara patra banaspatisamIpe // 38-45 // dIptati / vedehi rayate ityuttareNa sambandhaH / purandaraH purANi zatruzarIrANi zatrupurANi vA dArapatIti tathA // 42-44 // tApasI| For Private And Personal Use Only Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir puram ptditynvyH||50|| eSA seti / yUpamAlinI ikSvAkubhistIre yAgAnantaraM kIrtyarthaM zilAbhiH kRtayUpavatItyarthaH // 11 // eSA seti / ayodhyAmiti, uddizyati zeSaH / vimAnasyAkAzagatatvena dUrasthA api gaGgAGgiverapurasarayvayodhyA dRSTA iti bodhyam / bharadvAjAzrame hi tadA eSA sA dRzyate sIte sarayU!pamAlinI / nAnAtaruzatAkIrNA samprapuSpitakAnanA // 51 // eSA sA dRzyate 'yodhyA rAjadhAnI piturmama / ayodhyAM kuru vaidehi praNAmaM punarAgatA // 52 // tataste vAnarAH sarve rAkSasazca vibhISaNaH / utpatyotpatya dadRzustA purIM zubhadarzanAm // 53 // tatastu tAM pANDuraharmyamAlinI vizAla kakSyA gajavAjisaGkhalAm / purImayodhyA dadRzuH plavaGgamAH purI mahendrasya yathA'marAvatIm // 54 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe Sar3izatyuttarazatatamaH sargaH // 126 // pUrNe caturdaze varSe paJcamyAM lakSmaNAgrajaH / bharadvAjAzramaM prApya vavande niyato munim // 1 // sthitiH // 52 // 53 // satastviti / paanndduretyaadisvbhaavoktiH||54|| iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddha kANDavyAkhyAne par3izatyuttarazatatamaH sargaH // 126 // atha bharadvAjAzramavAsa:-pUrNa iti / pUrNe, caitrazuddhapaJcamyAmayodhyAto nirgamanam / tadArabhyA caturdazavarSe pUrNe sati paJcamyAM caitrazuddhapaJcamyAma / tathA hi-caitrazuddhapaJcamyAM nirgamaH / tadrAvyAM tamasAtIre nivaasH| SaSThayAM zRGgiberapure / saptamyAM vana spatimUle / aSTamyAM bharadvAjAzrame / navamyAM yamunAtIre / dazamyAM rAmazcitrakUTaM gamiSyatIti guhacAramukhena viditavRttAntasya sumantrasya sAyAhne ayodhyA anasUyA // 45-51 // eSeti / praNAmama, ayodhyA pratIti zeSaH // 52-54 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyA yuddhakANDa vyAkhyAyAM padvizatyuttarazatatamaH sargaH // 126 // " pUrNa caturdaze varSe paJcamyA lakSmaNAprajaH / bharadvAjAzrama prApya" ityanenedaM prtipaadyte-phaalgunpuurnnimaayaa| suvelArohaNama / atra pramANam " tato'stamagamatsUryamsandhyayA prtirnyjitH| pUrNacandrapradIpA ca kSapA samabhivartana" iti vacanam / tato'pareyuH kRSNapakSaprathamAyo ) yuddhasya prArambhaH, tamyAmeva rAtrI nAgapAzabandhamokSo / dvitIyAyAM dhuumraakssvdhH| tRtIyAyo vajadaMSTrasya vdhH| catuthyau makarAkSastha vdhH| vastutastu dazamyAmeva 218 For Private And Personal Use Only Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vA.rA.bhU. // 363 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prveshH| tadrAtrAveva dazarathasya niryANam / ekAdazyAM rAjJasteladroNyAM nikSepaH / dvAdazyAM bharataM prati dUtapreSaNam / te ca dUtA mAMgeM trayodazIM caturdazIM cApanIya paurNamAsyAM rAtrau kekayanagaraM pravivizuH / pratipadi bharatasyAyodhyAM pratyAgamanam / tatra ca mArge sapta rAtrIrUSitvA aSTame dine tvarA (tizayenAhorAtramAgatya navamyAM sUryodaye bharatasyAyodhyAH vezaH / tasyAmeva dazarathasaMskAraH / tadrArabhya trayodazadine vaizAkha zuddhapaJcamyAM tatpUrvadine ca bharatena rAjJaH zrAddhakarmakaraNam / paSThayAM taddezIyAcArasiddhaM dahanadezazodhanam / saptamyAM mArgazodhanAya karmAntika preSaNam / karmAntikaizca dazamI paryantaM caturdinaM maargshodhnm| ekAdazyAM bharatasya rAmasakAzaM prati gmnm| tadrAtrau gaGgAtIre nivaasH| dvAdazyAM bharadvAjAzrame / trayodazyAM rAmasamAgamaH / caturdazIpaurNamAsIpratipatsu citrakUTe bharatasya nivAsaH / vaizAkha bahuladvitIyAyAM bharatasyAyodhyAM prati prayANam / cturthyaamyodhyaaprveshH| ityevaM sArdhamAse 27 gate vaizAkhabahulapaJcamyAM rAmasya citrakUTAtrirgamaH adhyAzramapravezazca / evamAzramamaNDalavAsena saha sArghamAseSu dazasaMvatsareSu gateSu avaziSTakAle paJca vaTIvAse tatra trayodazavarSeSu gateSu tatazcaturdaze varSe caitramAse sItAharaNam / vaizAkhe sugrIvadarzanam / ASADhe vAlibadhaH / Azvayuje sainyodyogaH / phAlgune * praayopveshH| phAlgunazuddhacaturdazyAM laGkAdAhaH / phAlgunAmAvAsyAyAM rAvaNavadhaH / caitrazuddhapratipadi rAvaNa saMskArAdi / dvitIyAyAM vibhISaNAbhiSekaH, sItAprApti devatAprasthAnAni ca / tRtIyAyAM laGkAni / caturthyAM kiSkindhAyAM vAsaH / paJcamyAM bharadvAjAzrame vAsaH / atra vaktavyopapattayastatra tatra pradarzitAH / asmin prakAre hanumatsannidhAne, 'dvau mAsau rakSitavyoM meM' iti rAvaNavacanaM sItA saantvnprm| 'mAsAdUrdhvaM na jIviSye' iti sItAvacanaM tu samyak saMgacchate / mAsazabdasya vartamAnamAnaparatvaM cAsakRduktan / rAvaNena 'daza mAsA gatAH avaziSTau dvau mAso' ityuktirmadhupAnamattatayA aviveka kRtA / sItAyAH 'mAsAdUrdhvam' iti vacanaM tu vartamAnamAsaparamiti vivekaH / bharadvAjAzramaM prApyetyanena mahatAM sthAnamapi prApyamityuktam / niyataH kumbhanikumbhamakarAkSANAM vadhaH ekAdazImArabhya punarindrajitatrirAtraM yuddham, lakSmaNena trayodazyAmindrajidvadhaH / atra ca pramANam- " ahorAtraistribhirvIraH kathaJcidvinipAtitaH" ityetadvacanam / caitrazukla prathamAgAM rAvaNasya saMskAraH / dvitIyAyAM vibhISaNasyAbhiSekaH / tRtIyAyAM devIsamAgamaH / " tAM rAtrimuSitaM rAmam" ityuktatvAta caturthyAM pratiprayANaM kiSkindhAprAptizca / paJcamyAM bharadvAjAzramaprAptiriti / asyAM paJcamyAM caturdazavarSassaMpUrNaH / " caturdaze hi sampUrNe // 263 // varSe'hani raghUttama / na drakSyAmi yadi tvAM tu pravekSyAmi hutAzanam / tatheti ca pratijJAya saMpariSvajya sAdaram " ityetadatra pramANam / SaSThayAM nandigrAmaM prApya 7 jaTAvizodhanaM kRtvA ayodhyAprAptiH / saptamyAM puSyanakSatre zrIrAmacandra paTTAbhiSeka ityevaM kramo veditavyaH // 1 // For Private And Personal Use Only TA.pu.kA. sa0 [127 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir niyatakaraNatrayaH // 1 // sa ityAdisAyazloka ekAnvayaH / subhikSAnAmayam, bhikSyanta iti bhikSAH annAni, bhikSANAM samRddhiH subhikSam / smRddhaavvyyii| MbhAvaH / AmayasyAbhAvo'nAmayam / prasajyapratiSedhe'pi samAsasyeSTatvAtsAdhuH / subhikSaM cAnAmayaM ceti vigrahaH / anAmayam Arogyam / "anAmayaM syAdArogyam" ityamaraH / yuktaH prajApAlane smaahitH||2|| prahaSTavat prahRSTam / kriyAvizeSaNam / smitapUrvam, sarvajJo'pyamAnAna isa pRcchatIti so'pRcchadabhivAdyainaM bharadvAjaM tapodhanam / zRNoSi kaccidbhagavan subhikSAnAmayaM pure| kaccicca yukto bharato jIva ntyapi ca maatrH||2|| evamuktastu rAmeNa bharadvAjo mahAmuniH / pratyuvAca raghuzreSThaM smitapUrva prahRSTavat // 3 // paGkadigdhastu bharato jaTilastvAM prtiiksste| pAduke te puraskRtya sarvaM ca kuzalaM gRhe // 4 // tvAM purAcIravasanaM pravizantaM mahAvanam / strItRtIyaM cyutaM rAjyAddharmakAmaM ca kevalam / padAtiM tyaktasarvasvaM piturvacana kAriNam // 5 // sarvabhogaiH parityaktaM svargacyutamivAmaram / dRSTvA tu karuNA pUrva mamAsIt samitiJjaya // 6 // smitam / yadvA kiM bharataH prajApAlanasantuSTo vartata iti praznasAraM matvA paratantre tasmin kathamitthaM saMbhavatIti smitakaraNam // 3 // ata eva tadanu rUpamuttarayati-paGketi / nAnAbhAvAtpadigdhattam / nAnAbhAve'pi nityAnuSThAnaM dIkSitapat gauNasAnena / khAnAbhAve nimittamAha-jaTila iti / jaTilaHjaTAvAn / picchAditvAdilaca / jaTilAnAM vAruNasAnaM niSiddhamiti bhAvaH / "kathaM nvapararAtreSu sarayUmavagAhate" ityAyuktistu kAdAcitka sAnaparatve'pyupapadyate / yadA sadA anAstRtabhUmizayanAdinA vA tAdRzatvam / evaM vrataniSTho bharataste pAduke rAjyAya puraskRtya tvAM pratIkSate, tvadA gamanAkAjhyA vartata ityarthaH / kaccicca yukto bharata ityasyottaramuktvA, jIvantyapi ca mAtara ityasyottaramAha-sarva ceti / tava gRhe yadyadasti tatsarvam, kuzalaM kSemayuktam / jIvantyapi ceti samuccAyya pRSTAH sarve mAtRparicArakAdayo jIvantItyarthaH // 4 // tvAM puretyAdizlokatrayamekaM vAkyam / purAcIra sa ityAdi / subhikSAnAmayaM mubhikSam anAnA samRddhiH / samRddhAvavyayIbhAvaH / subhikSa cAnAmayaM ceti vigrahaH / yuktaH samAhitaH / prajApAlana ityarthaH // 2 // evamiti / smitapUrva pratyuvAca sarvajJo'pi bhagavAna ajAnanniva mAM pRcchatIti smitakAraNam / prahaSTavata bhaddaSTavAn // 3-7 // For Private And Personal Use Only Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsu Gyanmandir kI.kA. bA.rA.ma. vasanaM purAtanacIravasanam / ato na pUrvapadena paunaruktyam / karuNA duHkham / paraduHkhaduHkhitvaM hi krunnaa||5-7|| sAmpratamiti / tAmpratam idAnItu // 3640 tvAM samIkSya, sthitasyeti zeSaH / prItiH, jAteti zeSaH / anuttametyanena devakAryakaraNahetutvAt pUrvamapi kAcit prItirAsIditi dyotyate // 8 // sarvamityardham / sukhaM paJcavaTIvAsAdikRtam / duHkhaM sItAharaNajam // 9 // yattvayetyAdisArghazcokaSaTkamekAnvayam / brAhmaNArthe RSijanarakSaNArtha, kaikeyIvacane yuktaM vanyamUlaphalAzinam // 7 // sAmprataM susamRddhArtha samitragaNabAndhavam / samIkSya vijitAriM tvAM mama prItiranuttamA // 8 // sarva ca sukhaduHkhaM te viditaM mama rAghava // 9 // yattvayA vipulaM prAptaM janasthAnavadhAdi kam / brAhmaNArthe niyuktasya rakSituH sarvatApasAn // 10 // rAvaNena hRtA bhAryA babhUveyamaninditA / mArIcadarzanaM caiva sItonmathanameva ca // 11 // kabandhadarzanaM caiva pampAbhigamanaM tathA / sugrIveNa ca te sakhyaM yacca vAlI hatastvayA // 12 // mArgaNaM caiva vaidehyAH karma vAtAtmajasya ca / viditAyAM ca vaidehyAM nalaseturyathA kRtaH // 13 // yathA vA dIpitA laGkA prahRSTaihariyUthapaiH / saputrabAndhavAmAtyaH sabalaH sahavAhanaH // 14 // yathA vinihataHsaGkhye rAvaNo devknnttkH| samAgamazca tridazairyathA dattazca te vrH| sarvaM mamaitadviditaM tapasA dharmavatsala // 15 // ahamapyatra te dami varaM zatrabhRtAM vara / arghyamadya gRhANedamayodhyA zvo gamiSyasi // 16 // niyuktasya taiyAcitasya / ata eva rakSituH kharAdivaghamukhena pAlayituH, tava bhAryA hRtA babhUveti yat tacceti yojanA / hRtA itmIpsitA / AzaMsAyAM kaa| ato na sItonmathanamityanena paunaruktyam / varaH mRtvaanrjiivnaadiH||10-15|| rAmAnu-pathA ca nihataH maGkhaye rAvaNo devakaNTakaH ityataH pAma, samAgamazca tridazeriti loko draSTavyaH // 15 // ahamiti / varaM dadmi dadAmi / atra Azrame adya arghya pUjAM gRhANeti saMbandhaH // 16 // sAmpratamiti / mama prItiH, jAteti zeSaH // 8 // // sarva te sukhaM duHkhaM ca viditamityetatprakAzayati-yattvayeti / janasthAnavAsinA tvayA yadvipulaM kharavadhAdinA duHkhaM prAptaM tanmayA viditam // 10 // mArIcadarzanaM, rAvaNasya sItApahArArthamiti zeSaH / sItonmathanaM sItAyA rAkSasIbhilAyo kezanam // 11 // 12 // cavatAtmajasya karma samudralainalakAdAhanAdi // 13 // prahaSTahariyUthapelA dIpiteti yat indrajidhAnantaraM kRtaM taca viditam // 15-20 // vaa||36|| For Private And Personal Use Only Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tasyetyAdisAzzokadvayamekAnvayam / bADhamiti pratigRhya, tasmin dine tatra pUjAmaGgIkRtyetyarthaH / dhImAn adyAtra sthitvA bharataM prati dUtapreSaNamucita / miti jJAnavAnityarthaH / madhUni sravantIti madhusravAH / gacchataH, mameti zeSaH / mayi gacchati satItyarthaH / bhavantu, atretikaraNaM bodhyam / iti varamayA cteti.smbndhH||17||18|| tatheti cetyAdisAcokadvayamekAnvayam / yojanA yojnaani| "supA suluk-" ityAdinA puurvsvrnnaadeshH| atyantasaMyogeza tasya tacchirasA vAkyaM pratigRhya nRpAtmajaH / bADhamityeva saMhRSTo dhImAna vrmyaact| akAle phalino vRkSAH sarve cApi mdhusrvaaH||17||phlaanymRtklpaani bahUni vividhAni ca / bhavantu mArge bhagavannayodhyA prati gcchtH||18|| tatheti ca pratijJAte vacanAt samanantaram / abhavan pAdapAstatra svargapAdapasannibhAH // 19 // niSphalAH phalinazcA san vipuSpAH puSpazAlinaH / zuSkAH samagrapatrAste nagAzcaiva mdhusrvaaH||20|| sarvato yojanA trINi gacchatA mabhavaMstadA // 21 // tataH prahRSTAH plavagarSabhAste bahUni divyAni phalAni caiva / kAmAdupAznanti sahasrazaste mudAnvitAH svargajito yathaiva // 22 // ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe saptaviMza tyuttarazatatamaH srgH|| 127 // dvitIyA / gacchatAM vAnarANAM phalinazvAsanniti kmennaanvyH|idN cottaradinakArya saukaryAya RSiNA darzitam // 19-21 // tata iti / te prsthitaaH| svargajito yathA svargiNa iva // 22 // rAmAnu-te prasiddhAH, svargajita iva prahRSTAste vagarSabhA iti tacchandayoH saMvandhaH // 22 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne saptaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 127 // yojanA trINi " supAM muluka-" ityAdinA pUrvasavarNAdezaH // 21 // tata iti / te upAbhantIti, te svargajito yathA te svargajita iva prahRSTAH pUvarSamAH iti tacchandayasya nirvAhaH // 22 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyA zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDavyAkhyAyAM saptaviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 127 // For Private And Personal Use Only Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsun yanmandir pA.rA.ma.HI // 365 // atha bharataM prati hanumatpreSaNamaSTAviMzatyuttarazatatame-ayodhyAM tviti / ardhamekaM vAkyam / samAlokya samAlocyetyarthaH / Azramasthasya tadavalokanA TI.yu.kAM. sambhavAt / cintayAmAsa, kartavyamiti shessH||1|| jAnIhItyardham / nRpatimandire janaH mAtrAdiH // 2 // gahanagocaraM vanacAriNam // 3 // guhAyA nivedanasya prayojanamAha-zrutvA viti / vigatajvaraM madvizveSacintAjvararahitaM yathA tathA bhaviSyatIti kriyAvizeSaNam / AtmasamaH hInajAtimana / ayodhyAM tu samAlokya cintayAmAsa rAghavaH / cintayitvA hanUmantamuvAca plavagottamam // 1 // jAnIhi kaccit kuzalI jano nRpatimandire // 2 // gRGgiberapura prApya guhaM gahanagocaram / niSAdAdhipatiM brUhi kuzalaM vacanAnmama // 3 // zrutvA tu mAM kuzalinamaroga vigatajvaram / bhaviSyati guhaH prItaH sa mamAtmasamaH sakhA // 4 // ayodhyAyA zca te mArga pravRttiM bharatasya ca / nivedayiSyati prIto niSAdAdhipatirmuhaH // 5 // bharatastu tvayA vAcyaH kuzalaM vacanAnmama / siddhArtha zaMsa mAM tasmai sabhArya sahalakSmaNam // 6 // haraNaM cApi vaidehyA rAvaNena balIyasA // 7 // sugrIveNa ca saMsagai vAlinazca vadhaM rnne| maithilyanveSaNaM caiva yathA cAdhigatA tvayA // 8 // lavayitvA mahAtoya mApagApatimavyayam / upayAnaM samudrasya sAgarasya ca darzanam // 9 // yathA ca kAritaH setU rAvaNazca yathA htH| varadAna mahendreNa brahmaNA varuNena ca // 10 // vikSya premAtizayena guhamikSvAkukulInamamanyata // 4 // ayodhyAyAzceti / pravRttiM vRttAntam // 5 // bharatastviti / siddhArtha nivyUDapitRvacanaparipAlana rUpaprayojanam // 6 // haraNamityAdizlokapaJcakamekAnvayam / raNe sugrIvavAlinoryude / vAlino vadhaH ityarthaH / yathA ceti / mahAtoyam avyym| ayodhyA sviti / samAlokya bharadvAjAzrame vimAnAdavataraNasamaya iti bhAvaH / supraviAdInAM sampaka ziSTAcArapradarzanAya suhRSTarUpatadAkArajJAnAya ca pUrva hanumatpreSaNam / ata eva pAme pavamyAmeva visRSTahanumatpravezasamaye bharatavarNanamevaM kRtam-'agnipravezasyodyogakAle cAturanAgamAt / nyavedayattadA tasmai zrIrAmA gamanotsavam / / " iti // 1 // 2 // gahana gocaraM vanagocaram / kuzalaM madIyaM mama vacanAdbrahIti sambandhaH // 3-5 // siddhArthaM nirmUDhapitRvacanaparipAlanarUpaprayojanam // 6 // 7 // yathA cAdhigatA asvalitavratA yathA dRSTetyarthaH // 8 // upayAnaM vAnarasenayA samAgamanam, sAgarasya divyarUpadhAriNo darzanam // 2 // varadAnamiti / CH065 // For Private And Personal Use Only Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalrm.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir ApagApati lavayitvA tvayA sItA yathA adhigatA tathA zaMsetyanvayaH / samudrasyopayAnaM samudraM prati gamanamityarthaH / sambandhasAmAnye paSThI / samIpa yAnaM vA / sAgarasya samudrarAjasya / brahmaNA varuNena ceti sahArthe tRtiiyaa| anena mahendreNa vAnarasamutthApanarUpavarapradAne brahmAdyanumatirastIti dyotitam / pitrA mama samAgamamityetadantasya zaMseti pUrveNa sNbndhH| upayAtamiti / anyathA catumiva caturdazavarSAtikamAt so'gniM pravizediti bhAvaH / mahAdevaprasAdAcca pitrA mama samAgamam / upayAtaM ca mAM saumya bharatasya nivedaya // 11 // saha rAkSasarAjena harINAM pravareNa ca // 12 // etacchrutvA yamAkAraM bhajate bharatastadA / sa ca te veditavyaH syAt sarva yaccApi mAM prati // 13 // jitvA zatrugaNAn rAmaH prApya cAnuttamaM yazaH / upayAti samRddhArthaH saha mitrairmahAbalaiH // 14 // jJeyAzca sarve vRttAntA bharatasyeGgitAni ca / tattvena mukhavaNena dRSTayA vyAbhASaNena ca // 15 // sarvakAmasamRddhaM hi hastyazvarathasaGkalam / pitRpaitAmahaM rAjyaM kasya nAvartayanmanaH // 16 // saumyetyanena mandaM mandaM kathaya / anyathA haThAnmadAgamanazravaNe hau'sya unmastako bhavediti bhAvaH // 7-12 // tvameva rAjyaM pAlayeti mayokte bharata stadaGgIkaroti na vati tadAkArastvayA jJAtavya ityAha--etacchuttati / etat upayAnam / AkAraM mukhaprasAdAdikam / mAM prati yat iGgitaceSTAdi kam // 13 // jitvA zatrugaNAnityAdizlokadvayamekAnvayam / etacchokAnte ityuktvetyadhyAhartavyam / jJeyA iti zlokena pUrvoktameva vizeSyate tattvenetyasya jJeyA ityanena smbndhH| atrApi pUrvavadrAjyaM pAlayeti maduktiM bharataH kimaGgIkarotIti parIkSasvati bhAvaH / anyathA bharataprakRteH rAma prakRtezca virudaM syAt / yAvevamUcatuH "na sarve bhrAtarastAta bhavanti bharatopamAH" iti, "yAvanna caraNo bhrAtuH pArthivavyaJjanAnvitau / zirasA dhArayi pyAmi na me zAntirbhaviSyati // " iti ca // 14 // 15 // nanu kiM parIkSaNIyaM sarvasyApi rAjyAdhipatyakAtivAdityAzaGkayAha-sarveti / pitRpitAmaha brahmaNA varuna ceni sahAya tRtIyA / varaH vAnarasanutthAnarUpaH / ataH brahmavarUNa poravi varadAnakartRtvAbhidhAnAt varadAnakAle brahmAdyanumatyA mahendro varaM prAdAdityavagamyate // 10-12 // etaditi / yama AkAraM khedAnandasUcakam / te tvayA // 12 // 14 // jJeyA iti / tarakhena yAthAtathyena vRttAntA jJeyA iti sambandhaH du 15 // tvayi tAdRzasaudadalato bharatasya bhAvaparIkSaNaM na kartavyamityAzaya tAdRzAnAmapi hRdayastha prAyazo rAjyazriyA AkarSaNaM sambhAvyata ityAha-sarva For Private And Personal Use Only Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir pA.sa.bhaH // zabdo kulaparamparopalakSako / pitRpitAmahebhya Agatam / uttarapadavRddhirApI / nAvartayet nAt / kasya bharatAdanyasyaivetyarthaH // 16 // evaM bharate TI.yu.ko. meenaa jite jJAte tava kiM kartavyamityatrAha-saGgatyeti / saGgatyA asmatsaGgatyA / yadyapi pUrva satminA na rAjyapAlanamaGgIkaromItyuktam / tathApi catusa. 128 dazavarSaparyantaM madirahAturatayA madarzanajaharSaprakarSAtirekeNa tvamabhiSikto bhaveti maduktimaGgIkariSyati kimiti bhAvaH / bharataH matpItyarthaM pUrva rAjya bhAramaGgIkRtavAn khalu / svayaM zrImAn svAbhAvikapAratanvyazrImAn / bhavedityAzaMsAyAM liG / prazAstu vasudhAM kRtvAm, tAto madabhiSekasaMbhrama saGgatyA bharataH zrImAn rAjyArthI cet svayaM bhavet / prazAstu vasudhAM kRtsnAmakhilA raghunandanaH // 17 // tasya buddhiM ca vijJAya vyavasAyaM ca vAnara / yAvanna dUraM yAtAH sma kSipramAgantumarhasi // 8 // iti pratisamAdiSTo hanumAna mArutAtmajaH / mAnuSaM dhArayana rUpamayodhyAM tvarito yayau // 19 // na labdhavAn / ahaM tu bharatAbhiSekamahotsavamanubhaveyam / ata eva hyayodhyAkANDe'pi zanairjagAma sApekSaH' ityuktam / bharatAbhiSekadarzanasApekSa ityarthaH / AkhilAm khilarahitAm, samRddhajanAmityarthaH / kathamasau bharaNakSama ityatrAha-raghunandana iti / trailokyabharaNakSamakulodbhUta ityarthaH // 17 // rAmAnu-saGgasyA AnatyA // 17 // tasyeti / buddhi matsannidhAne kathaMcidrAjyamaGgIkariSyatIti buddhim, vyavasAyaM sarvAtmanA nAGgIkariSyatIti vyavad sAyaMca, jJAtvA aGgIkariSyati cedasmAddezAdyAvaraM na yAtAH sma tAvadAgantumaIsi / anyathA nAgacchati bhAvaH / ata eva hanumAnapi tasya vyava KsAyaM jJAtvA nAgatavAniti jJeyam / kecittu bharatabhAvajJo'pi rAmaH sarvAtmanA surakto'pi rAjJA parIkSaNIya iti loke rAjanItipravartanAyaivamatizaGkAvacana| muktavAn / vastutaH svasya jhaTiti gamane bharatasya harSa unmastako bhavediti / tasmAtsattvAya hanumantaM preSitavAn / tadAzayajJo hanumAnapi rAmAgamana muktvA bharatena sahaivAgatavAnityAhuH // 18 // itIti / pratisamAdiSTaH pratikUlaM samAdiSTaH / ahRdayaM samAdiSTa ityarthaH / yayau yAtumudyuktaH // 19 // kAmeti / pitRpaitAmaha pitRpitAmahebhya Agatam / nAvarta yeta nAkavet // 16 // tasya rAjyAkAMkSA ceta kiM kariSyasItyAzaya tameva sthApayAmItyAha-saGgatyeti // 66 // saGgatyA cirakAlaparicayena rAjyenArthI bhavettahi vasudhA prazAstviti sambandhaH // 17-20 // sa.-saGgayA rikAla gari capana kaikagImaGgalyA vA / yadi kaipheyIvatvapamapi rAupemArthI bhavetAha sa e vanuSA zAstu, ko patra kApi tapasA kAlaM meSyAma iti zevaH // 17 // For Private And Personal Use Only Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir atheti / atha udyogAnantaram / vegena jighRkSana ivetyanvayaH // 20 // lavayitvetyAdizlokadvayamekAnvayam / pitRpathaM svapitRpatham, vaayumaargmityrthH| bhujagendrAlayamiti gaGgAyamunAsaGgamavizeSaNam // 20-23 // paJcamI paJcamIsambandhinIm, adya rajanIm etA rajanIm uSitvA / nirgatamiti shessH| athotpapAta vegena hanumAna mArutAtmajaH / garutmAniva vegena jighRkSan bhujagottamam // 20 // lakayitvA pitRpathaM bhujagendrAlayaM zubham / gaGgAyamunayormadhyaM sannipAtamatItya c| zRGgiberapuraM prApya guhamAsAdya vIryavAn // 21 // sa vAcA zubhayA hRSTo hanumAnidamabravIt // 22 // sakhA tu tava kAkutstho rAmaH stypraakrmH| sahasItaH sasaumitriH satvAMkuzalamabravIt // 23 // paJcamImadya rajanImuSitvA vcnaanmuneH| bharadvAjAbhyanujJAtaM drakSyasyadyaiva rAghavam // 24 // evamuktvA mahAtejAH samprahRSTatanUrUhaH / utpapAta mahAvego vegavAnavicArayan // 25 // so'pazya drAmatIrthaM ca nadI vAlukinI tthaa| gomatI tAM ca so'pazyadbhImaM sAlavanaM tthaa| prajAzca bahusAhasrAH sphItAn jana padAnapi // 26 // sa gatvA dUramadhvAnaM tvaritaH kapikuJjaraH / AsasAda dumAn phullAn nandigrAmasamIpagAn // 27 // strIbhiH saputrairvRddhaizca ramamANairalaMkRtAn / surAdhipasyopavane yathA caitrarathe dumAn // 28 // bharadvAjAbhyanujJAtam / prAtariti zeSaH / adyaiva acireNeva // 24 // smprhRsstttnuuruhH| sakalalokAnandakArirAmapratyAgamanaM mayA zrAvayitavyaM labdhamitya smAdetoritibhAvaH / mahApegaH mahAvegasvabhAvaH / vegavAn tAdAtvikavegavAn / avicArayana mArgasthavanagirinadIsaundaryAdikamagaNayanniti bhAvaH // 25 // mA'pazyadityAdisArghazlokamekaM vAkyam / rAmatIrtha parazurAmatIrtham / tAM prasiddhAm / prajAH kosljnpdsthaa||26|| sa gatvetyAdizlokadvayamekAnvayam / / layitvetyAdi / pitRpathaM vAyupatham / vihagendrAlayaM pakSIndrANAM saJcArasthAnam / vihagendrAlaya zubhama iti pAThaH / madhyaM mArgamadhyasthitam, gaGgAyamunayossanni pAtaM prayAgam // 21-23 // pakSamImiti / paJcamI pazcamIsambandhinIm / adyarajanIm patA rajanIma uSitvA prAtaH bharadvAjAbhyanujJAtaM samAyAntaM rAmam adyeva acireNeva drakSyasItyarthaH // 24 // saMpraSTatanUruhaH sakalajagadAnandakAriraghunAthapratyAgamanaM mayA zrAvayitampamityasmAddhetoriti bhAvaH / avicArayana, adhva zrimamiti zeSaH // 25 // 26 // sa gatvetyAdizlokadvayamekaM vAkyam / surAdhipasyopabane nandanavane / caitrarathe kuberodyAne // 27-33 // For Private And Personal Use Only Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaithong Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bha. // 367 // sa phullAn phullapuSpAn / strIbhiH saputradaizca, strIbAlavRddhAvizeSeNa sarveSAmAnandakaratvAditi bhaavH| surAdhipasya upavane nandanavane, caitrarathe ca sthitAnTI .yu.kA. dumAn yathA tatsadRzAnityarthaH // 27 // 28 // kozamAce vityAdizvokapaJcakamekAnvayam / krozamA ghaTikAdvayamAtre, ghaTikAiyagantavyabhUmau / koza lakSaNamuktaM jyotipadarpaNe-"yavodarairaGgulamaSTasaGkhthairhasto'Ggale pddddnniteshcturbhiH|hstaishctubhirbhvtiih daNDaH kozaH sahasradvitayena teSAm // " iti / dInaM / krozamAtre tvayodhyAyAzcIrakRSNAjinAmbaram / dadarza bharataM dInaM kRzamAzramavAsinam // 29 // jaTilaM maladigdhAU~ bhrAtRvyasanakarzitam / phalamUlAzinaM dAntaM tApasaM dharmacAriNam // 30 // samunnatajaTAbhAraM valkalAjinavAsa sam / niyataM bhAvitAtmAnaM brahmarSisamatejasam // 31 // pAduke te puraskRtya zAsantaM vai vasundharAm / cAturvarNyasya lokasya trAtAraM sarvato bhayAt // 32 // upasthitamamAtyaizca zucibhizca purohitaiH| balamukhyaizca yuktaizca kASAyA mbaradhAribhiH // 33 // na hi te rAjaputraM taM cIrakRSNAjinAmbaram / pari bhoktuM vyavasyanti paurA vai dharmavatsalam // 34 // rAmAdarzanena / dAntaM bahirindriyanigrahazAlinam // 29 // 30 // samunnatajaTAbhAramiti / pUrva jaTAvattvoktiH, atra tadArasya samunnatatvoktiriti vaiSamyam / vlklaajinvaassmityuttriiyoktiH| atazcIrakRSNAjinAmbaramityanena na punaruktiH / niyataM niyatavAcam / bhAvitAtmAnaM dhyAtAtmAnamiti mano niyamoktiH // 31 // te pUrva rAmeNa datte / cAturvarNyasya caturvarNarUpasya / svArthe Syabh / lokasya janasya / yuktaiH snnH| "yogaH sannahanopAyacyAna saGgatiyuktiSu" ityamaraH // 32 // balamukhyaiH blaadhykssH| kASAyAmbaradhAribhiH "yathA rAjA tathA prajAH" iti nyAyAditi bhAvaH // 33 // bhrAtRviyogAdbharatasya valkalAdidhAraNamastu, amAtyAdInAM tat kinimittamityAzaya tatra kAraNamAha-na hIti / rAjaputraM bharataM pari varja yitvA bhoktuM samIcInavastrAbharaNAdInyanubhavitum, na vyavasyanti vyavasAyaM na kurvanti / "apaparI varjane " iti pareH karmapravacanIyasaMjJA / AcAryAH| prAhuH-pari parito vartamAnA api paurAH bharataM bhoktam anubhavitum, draSTumiti yAvat / na vyavasyanti vyavasAyaM na kurvanti / taddarzane nirAzA // 367 // bhavantItyarthaH / tatra hetumAha rAjaputramiti / rAmavirahAnantarakSaNe mRtasya putraH khalvayam / adya rAmAnAmamane kimayamasmAbhirlabhyata iti bhAvaH / vAtaviyogAdbharatasya valkalAdidhAraNamastu, amAtyAdInAM tu kiMnimitnamityAzaca taba kAraNamAha-nahIti / amAtyAdayaH dharmavatsalAH paurAH, tena rAjaputraM // For Private And Personal Use Only Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hetvantaramAha dharmavatsalam, dharmArthatayA svAtmatyAge pitRsadRzamityarthaH / caturdaze varSe pUrNe'pi rAmAgamanAdarzanAt prANatyAge vyavasitaM bharatamAlokayatAM | paurANAM khedAtizayo'nena zlokena sUcyate // 34 // tamiti / dehavantamaparaM dharmamiva sthitm| dvitIya ivazabdo vAkyAlaGkAre ||35 // 36 // priyamiti / saGgataH, bhaviSyasIti zeSaH / atrAparicitatvAt bharataM hanumAn nAvandata / yadvA prAJjaliriti padaM vandanapUrvakA aliparam / athavA bharatadazAdarzanena taM dharmamava dharmajJaM dehavantamivAparam / uvAca prAJjalirvAkyaM hanumAna marutAtmajaH // 35 // vasantaM daNDakA raNye yaM tvaM cIrajaTAdharam / anuzocasi kAkutsthaM sa tvAM kuzalamabravIt // 36 // priyamAkhyAmi te deva zokaM tyaja sudAruNam / asmin muhUrte bhrAtrA tvaM rAmeNa saha saGgataH // 37 // nihatya rAvaNaM rAmaH pratilabhya ca maithi lIm / upayAti samRddhArthaH saha mitrairmahAbalaiH // 38 // lakSmaNazca mahAtejA vaidehI ca yazasvinI / sItA samagrA rAmeNa mahendreNa yathA zacI // 39 // evamukto hanumatA bharato bhrAtRvatsalaH / papAta sahasA hRSTo harSAnmohaM jagAma ha // 40 // tato muhUrtAdutthAya pratyAzvasya ca rAghavaH / hanumantamuvAcedaM bharataH priyavAdinam // 41 // azokajaiH prItimayaiH kapimAliGgaya smbhrmaat| siSeca bharataH zrImAn vipulairAstravindubhiH // 42 // devo vA mAnuSo vA tvamanukrozAdihAgataH / priyAkhyAnasya te saumya dadAmi bruvataH priyam // 43 // triyAkhyAne kSaNavilambe'pi prANahAnizaGkayA 'sati kuDye' iti nyAyena vandanoddezya vastuni zIryamANe kiM vandaneneti tadujjIvakaM priyAkhyAnamevAkarot yadvA taddazAdarzanena svarUpaM visasmAra // 37 // nihatyeti / samRddhArthaH saMpUrNamanorathaH // 38 // lakSmaNazceti / samagrA saMpUrNamanorathA, upayAta iti zeSaH // 39 // evamiti / hRSTaH papAta harSAnmohaM jagAma / hetyanena vArtAzravaNamAtreNetAdRzAvasthe bharate jhaTiti rAmAgamane kA'vasthA bhavediti RSirvismayate // 40 // | // 41 // azokajairiti / bharataH kapimAliGgaya / azokajaiH zokajabhinnaiH / prItimayaiH AnandajairityarthaH / vipulaiH gurubhiH // 42 // devo vetyAdi / bharataM pari ma pArzvanAyeM / bharataM varjayitvA bhoktuM na vyavasyantItyarthaH // 34 // tamiti / dvitIya ivazabdo vAkyAlaGkAre || 35 || 36 || rAmeNa saha saGgataH saGgataprAyaH || 37-42 // deva ityAdi / priyaM bruvataH te tvatsambandhinaH / priyAkhyAnasya priyakathanasya zatasahasrasaGkhyAdi gavAdikaM dadAmIti sambandhaH // 43 // For Private And Personal Use Only Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir cA.rA.bha.IokatrayamekAnvayam / parigRhItamanuSyadehe'pi hanumati tejovizeSAt sNshyH| anukrozAt dayayA, priyaM avataste, priyAkhyAnasya priyavacanasya,gaTI.yU. ||368paaritossiktven gavAdikaM dadAmi / bhAryAH bharaNAH / kanyAH anUDhAH striyaH // 13-15 // nizamyeti / rAmadivakSayA upalakSito bharataHzasa. 129 adbhutA upamA yasya tat adbhutopamam, nirupamamityarthaH / tadrAmAgamanam, kapipravIrasya kapipravarAva, nizamya / naTasya zRNAtItivatyaSThI . gavAM zatasahasraM ca grAmANAM ca zataM param / sukuNDalAH zubhAcArA bhAryAH kanyAzca SoDaza / 44 // hemavarNAH sunAsorUH zazisaumyAnanAH striyaH / sarvAbharaNasampannAH sampannAH kulajAtibhiH // 45 // nizamya rAmAgamana nRpAtmajaH kapipravIrasya tadaddhatopamam / praharSito rAmadidRkSayA'bhavat punazca harSAdidamabravIdvacaH // 46 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImadyuddhakANDe aSTAviMzatyuttarazatatamaH srgH|| 128 // bahUni nAma varSANi gatasya sumahaddhanam / zRNomyahaM prItikaraM mama nAthasya kIrtanam // 1 // kalyANI bata gAtheyaM laukikI pratibhAti me| eti jIvantamAnando naraM varSazatAdapi // 2 // rAghavasya harINAM ca kathamAsIt smaagmH| kasmin deze kimAzritya tattvamAkhyAhi pRcchataH // 3 // praharSito'bhavat // 46 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne aSTAviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 128 // bahUnItyAdizlokadvayamekAnvayam / bahUni varSANi vanaM gatasyeti saMbandhaH / varSazatAdapItyatretikaraNaM draSTavyam / varSazatAtparamiti zeSaH // 1 // 2 // rAghavasyeti / aba vAnarasamAgamapraznena pUrva bharataH sAmAnyato vAnarasenAsatrAI zrutavAniti gamyate / kimAzritya kiM prayojanamavalambya // 3 // Iuw-v||iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatatvadIpikAkhyAyAM yuddhakANDapyAsyAyAm aSTAviMzatyuttarazatatamaH sargaH // 18 // bahUnItyAdi lokadvayamekaM vAkyam / bahUni varSANi vanaM gatasya mama nAthasya prItikaraM kIrtanaM yataH zRNomi ataH jIvantaM naraM varSazatAdapi AnandaH etItyevaM rUNa laukikI gAthA janavArtA me mama kalyANI satyArthA pratibhAtoti sambandhaH / // 2 // rAghavasya harINAM ca kathamAsIsamAgama ityanena devo vA mAnuSo veti / // 368 // For Private And Personal Use Only Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sa iti / vRsyAM tapasvisamucitAsane / "vratinAmAsanaM vRsI" ityamaraH // 4 // vakSyamANavRttAnte prAmANyasiddhaye tatpUrvavRttaM saGgraheNAnuvadati-yathetyAdinA / atra yathetyasya yena prakAreNetyarthaH / mAtuH mAtre / rAjyena nimantritaH ityanvayaH / amitrakarzanetyanena rAjyakaraNasAmarthyaM svasya satyapi jyeSThAnuvRttyartha | nimantrita iti gamyate // 5 - 9 // apayAta iti / samudrAnteti / apUrvapuruSadarzaneneti bhAvaH / paridyUnaM paritaptam // 10 // taditi / tat prasiddham / hastibhiH 350 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saSTa rAjaputreNa bRsyAM samupavezitaH / AcacakSe tataH sarve rAmasya carituM vane // 4 // yathA pravrAjito rAmo mAturdatto varastava / yathA ca putrazokena rAjA dazaratho mRtaH // 5 // yathA dUtaistvamAnItastUrNa rAjagRhAt prabho / tvayA'yodhyAM praviSTena yathA rAjyaM na cepsitam // 6 // citrakUTaM giriM gatvA raajyenaamitrkrshn| nimantritastvayA bhrAtA dharmamAcaratA sutAm // 7 // sthitena rAjJo vacane yathA rAjyaM visarjitam / Aryasya pAduke gRhya yathA'si punarAgataH // 8 // sarvametanmahAbAho yathAvadviditaM tava / tvayi pratiprayAte tu yadavRttaM tannibodha me // 9 // apayAte tvayi tadA smudbhraantmRgdvijm| paridyUnamivAtyarthaM tadvanaM samapadyata // 10 // taddhastimRditaM ghoraM siMhavyAghra mRgAyutam / pravivezAtha vijanaM sumahaddaNDakAvanam // 11 // taSAM purastAdbalavAn gacchatAM gahane vane / ninadana sumahAnAdaM virAdhaH pratyadRzyata // 12 // tamutkSipya mahAnAdamUrdhvabAhumadhomukham / nikhAte prakSipanti sma nadantamiva kuJjaram // 13 // tat kRtvA duSkaraM karma bhrAtarau rAmalakSmaNau / sAyAhne zarabhaGgasya ramyamAzramamIyatuH // 14 // zarabhaGge divaM prApte rAmaH satyaparAkramaH / abhivAdya munIn sarvAn janasthAnamupAgamat // 15 // | vanagajaiH mRditam // 11 // 12 // tamiti / nikhAte avaTe / prakSipanti smeti bahuvacanena sItayA'pi tatra kiMcitsAhAyyaM kRtamiti gamyate // 13-15 // praznasyAnantaraM vAnarendrasya sugrIvasya sacivo'hamiti prativacanaM danumatA dattamityavagantavyam // 3 // vRsyAM tapasthyucinAsane // 49 // apayAte tviti / paridhUnaM paritaptamiva // 10-12 // nikhAte garte / / 13-18 // For Private And Personal Use Only Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Archana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. TI.yu.ko. ..... tataH pazcAdityardham // 16 // tata iti / karNanAsamityatra prANyaGgatvAdekavadbhAvaH // 17 // rAmAnu0-abhivAdya munIn sarvAn janasthAnamupAgamadityanantaram, tataH pacAcarpaNakhA rAmapArthamupAgatA / tato rAmeNa maMdiyo lakSmaNaH sahasosthitaH / pragRhya khaGga ciccheda karNanAsa maddAvalaH // itpanantaram, caturdaza sadaghANItyevaM pAThakramo'vagantavyaH / anyathA pAThe tu avivakSitaH krama iti draSTavyaH // 15-18 // caturdazeti / spaSTam // 18 // ekeneti / saGgatAH pArthakyena vinA sarve rAkSasAH parasparaM militAH santaH sataH pazcAcchUrpaNakhA rAmapArzvamupAgatA // 16 // tato rAmeNa sandiSTo lakSmaNaH sahasotthitaH / pragRhya khaDgaM ciccheda karNanAsaM mahAbalaH // 17 // caturdaza sahasrANi rakSasAM bhImakarmaNAm / hatAni vasatA tatra rAghaveNa mahAtmanA // 18 // ekena saha saGgamya raNe rAmeNa snggtaaH| ahnazcaturthabhAgena nizzeSA rAkSasAH kRtAH // 19 // mahAbalA mahAvIryAstapaso vighnakAriNaH / nihatA rAghaveNAjI dnnddkaarnnyvaasinH||20|| rAkSasAzca viniSpiSTAH kharazca nihato raNe // 21 // tatastenArditA bAlA rAvaNaM samupAgatA // 22 // rAvaNAnucaro ghoro mArIco nAma rAkSasaH / lobhayAmAsa vaidehIM bhUtvA ratnamayo mRgH|| 23 // athainamabravIdrAmaM vaidehI gRhyatAmiti / aho manoharaH kAnta Azramo no bhaviSyati // 24 // tato rAmo dhanuSpANirdhAvantamanudhAvati / sa taM jaghAna dhAvantaM zareNAnata parvaNA // 25 // atha saumya dazagrIvo mRgaM yAte tu rAghave / lakSmaNe cApi niSkrAnte pravivezAzramaM tadA // 26 // ekena rAmeNa saha saGgamya niHzeSAH kRtA itynvyH| ahnazcaturthabhAgenetyatra ahvazcatuthoM yAmaH / tasya bhAgaH tripAdapaTikAnyUnAdhIzaH tena / anyathA ardhAdhikamuhUrteneti pUrvoktavirodhaH prasajyeta // 19 // mahAbalA iti zloke tapaso vighnakAriNa ityaktyA rAkSasahananaM tapovighrazAntyarthamiti darzitamA // 20 // rAkSasA ityardham // 21 // tata ityardham / bAlA mUrkhA / "mUrkhe'rbhake'pi bAlaH syAt" ityamaraH // 22 // 23 // athainamiti / enaM rAmam / gRhyatAM, mRga iti zeSaH // 24 // 25 // atheti / niSkAnta iti / krUratvAniSkAntikAraNAnuktiH / ata evAha kAmandaka:-"priyaM pathyaM ca tathyaM pakeneti / ahacaturthabhAgena, idazca yuddhasabAhAdivyApArApekSayeni jJeyam / "ardhAdhikamuhUrnena" ityAraNyakANDe'mihitatvAt // 19-21 // bAlA mUryA // 22 // 23 // anamiti / rAmamatravIta, mRgaM dRSTveti zeSaH / tadevAha-kAntaH aba mRgo gRhyatAma, grahaNena Azramo manoharo bhaviSyatIti sambandhaH // 24-27 // // 369 // . For Private And Personal Use Only Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir ca vadedarmArthameva ca / azrAvyamayazasyaM ca parokSe kaTu cotsRjet // " iti // 26 // jagrAheti / tarasA balAtkAreNa / grahaH aGgAraka iti yAvata S27 // 28 // tatasvityAdisArghazloka ekAnvayaH / adbhutasaGkAzAH adbhtaakaaraaH||29||30|| tAmiti / suvarNaparikAnte suvarNAnulipte // 3 // jagrAha tarasA sItAM grahaH khe rohiNImiva / trAtukAmaM tato yuddhe hatvA gRdhaM jaTAyuSam // 27 // pragRhya sItA sahasA jagAmAzu sa rAvaNaH // 28 // tatastvaddhatasaGkAzAH sthitAH parvatamUrdhani / sItAM gRhItvA gacchantaM vAnarAH parvatopamAH / dadRzurvismitAstatra rAvaNaM rAkSasAdhipam // 29 // praviveza tato laGkAM rAvaNo lokarAvaNaH // 30 // tAM suvarNaparikrAnte zubhemahati vezmani / pravezya maithilI vAkyaiH sAntvayAmAsa rAvaNaH // 31 // tRNavadbhASitaM tasya taM ca nairRtapuGgavam / acintayantI vaidehI azokavanikAM gatA // 32 // nyavartata tato rAmo mRgaM hatvA mahAvane // 33 // nivartamAnaH kAkutstho'dRSTvA gRdhra pravivyathe // 34 // gRdhaM hataM tato dagdhvA rAmaH priyasakhaM pituH / mArgamANastu vaidehI rAghavaH shlkssmnnH| godAvarImanvacaradvanoddezAMzca puSpitAn // 35 // AsedaturmahAraNye kabandhaM nAma rAkSasam // 36 // tataH kabandhavacanAdrAmaH satyaparAkramaH / RzyamUkaM giriM gatvA sugrIveNa smaagtH||37|| tayoH samAgamaH pUrva prItyA hAdoM vyajAyata // 38 // tRNavaditi / tasya rAvaNasya bhASitaM tRNavat, matveti zeSaH / taM ca nairRtapuGgavam acintayantI vaidehI azokavanikAM gatA / tatraiva sthitetyarthaH / // 32 // 33 // nivartamAna iti / adRSTeti cchedH| sItAmiti shessH| sItAM gRdhaM cAdRSTvA pravivyatha ityanayaH // 34 // rAmAnu-nivartamAnaH kAkutstho M'dRSTvA ra paviNyaye / gR itaM tato dagdhvA rAmaH priyasakha pituriti pAThaH // 34 // gabhramityAdisAzcoka ekAnvayaH / tato vedehI mArgamANo rAghavaH pituH priyasakhApa tahataM gRdhaM dagdhvA godAvarI tadvanoddezAMzcAnvacarat / puSpitAnityanena puSpalobhena kiM sItA'tra gateti matiya'jyate // 35 // AsedaturityardhamekaM vAkyam / rAghavAviti zeSaH // 36 // 37 // tayoriti / tayoH rAmasugrIvayoH, pUrva darzanAt prAgeva, hArdaH samAgamaH mAnasaH saMbandhaH vyajAyata, pragRhyeti / sahasA balAtkAreNa // 28-31 // acintayantI agaNayantI // 32-37 // tayorityardham / tayoH rAmasugrIvayoH / samAgamAtpUrva darzanAtmAgeva / hAH For Private And Personal Use Only Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.ma. To.yu.kA. 129 // 30 // manasA parasparaM sakhyamAcakAsAte ityarthaH // 38 // sugrIvasya kutaH sakhyApekSetyatrAha-bhrAtreti // 39 // iteratareti / itaretarasaMvAdAt anyonya prayojanakathanAt / praNayaH pragADhaH atizayitaH abhUt // 40 // rAmasyeti / atra sugrIva iti zeSaH / sugrIvaH rAmasya bAhuvIryeNa vAlinaM hatvA svarAjyaM pratyapAdayat samapAdayaditi sambandhaH // 41 // sugrIva iti / rAjye sthApitaH sugrIvaH sarvavAnaraiH sahito'bhUt // 42 // rAmAyati / bhrAtrA nirastaH kruddhena sugrIvo vAlinA purA // 39 // itaretarasaMvAdAt pragADhaH praNayastayoH // 40 // rAmasya bAhuvIryeNa svarAjyaM pratyapAdayat / vAlinaM samare hatvA mahAkAyaM mahAbalam // 40 // sugrIvaH sthApito rAjye sahitaH srvvaanraiH|| 12 // rAmAya pratijAnIte rAjaputryAzca mArgaNam // 43 // AdiSTA vAnarendreNa sugrIveNa mhaatmnaa| daza koTyaH plavaGgAnAM sarvAH prasthApitA dishH||44|| teSAM no viprakRSTAnAM vindhye parvatasattame / bhRzaM zokAbhitaptAnAM mahAna kAlo'tyavartata // 45 // bhrAtA tu gRdhrarAjasya sampAtirnAma vIryavAn / samAkhyAti sma vasatiM sItAyA rAvaNAlaye // 46 // so'haM zokaparItAnAM duHkhaM tajjJAtinA nudan / AtmavIrya samAsthAya yojanAnAM zataM plutH||47|| tatrAhamekAmadrAkSamazokavanikAM gatAm / kauzeyavastrAM malinAM nirAnandA dRDhavratAm // 48 // tayA sametya vidhivat dRSTvA sarvamaninditAm / abhijJAnaM ca me dattamArciSmAna sa mahAmaNiH // 19 // sugrIva iti zeSaH / pratijAnIte pratijJAtavAn // 43 // AdiSTAH mArgaNAyAdiSTAH, dizaH prasthApitAzca // 14 // teSAM prasthApitAnAm, viprakRSTAnAM bahukAlavilambitAnAm / yadvA svayaMprabhAbile praviSTatayA dUraM gatAnAm // 15 // 16 // so'hamiti / jJAtinAmiti nakArAntatvamArSam / plutaH, samudre iti zeSaH // 17 // tatra rAvaNAlaye // 18 // tayeti / aninditAM sItAM sarva vRttAntaM pRSTvA / pracchiArdakarmakaH / pRSTvA sthitAya me mahyam, mAnasasambandho vyajAyata manasA parasparaM sarUpamAcakAnAte ityarthaH // 38 // sugrIvasya rAmasakhyApekSaNe kAraNamAha-cAveti / yato vAlinA nirastaH atastayoH praNayaH, AsIditi zeSaH // 39-12 // rAmAyeti / aba kramona vivakSitaH, pUrvameva pratijJAtatvAta // 43 // AdiSThAH nipuktA prasthApitA iti sambandhaH // 44 // viprakRSTAnAM bilapravezAnantaraM nirgamamArgamajAnatAmityarthaH // 55 // 1 // so'hamiti / jJAtinAmityatra dIrghAbhAva ArSaH // 47 // 48 // vidhivata S 370 // sA-rAmaH khavAvAga iti pAThaH / rAmaH svarAjya skhena dravyeNa sahitaM ca tadA titatA rAzi bhUte samarelasvAmikamiti sarAjyaM vA / pratyapAdayata dattavAn // 1 // For Private And Personal Use Only Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir sa prasiddhaH mahAmaNiH abhijJAnaM dattam // 49 ||raamaanu0-tyeti / me mayA / sa mhaamnniH| rAmadattAbhijJAnasyAGkalIyakarUpatve'pi tadyuktamANiprAdhAnyAnmaNizabdaprayogaH // 49 // abhijJAnamityardham // 50 // mayA ceti / kriyAbhedAnmayAzabdadvayaM prayuktam // 51 // zrutveti / jIvitamAzazaMse tataH pUrva jIvite nirAzaH sthita iti vyaktam / jIvitAntaM prAptaH, AturaH amRtaM pItvA yathA jIvitamAzAste tathetyarthaH // 52 // udyojayiSyanniti / udyogamudyojayiSyan udyoga / abhijJAnaM maNi labdhvA caritArtho'hamAgataH // 50 // mayA ca punarAgamya raamsyaakkissttkrmnnH| abhijJAnaM mayA dattamarciSmAna sa mhaamnniH||51|| zrutvA tu maithilI hRSTastvAzazaMse ca jIvitam / jIvitAntamanuprAptaH pItvA 'mRtamivAturaH // 52 // udyojayiSyannudyoga darto kAmaM vadhe mnH| jighAMsuriva lokAnte sarvAllokAna vibhAvasuH // 53 // tataH samudramAsAdyanalaM setumakArayat / atarat kapivIrANAM vAhinI tena setunA // 54 // prahastamavadhI nIlaH kumbhakarNa tu rAghavaH / lakSmaNo rAvaNasutaM svayaM rAmastu rAvaNam // 55 // sa zakreNa samAgamya yamena varuNena c| mahezvarasvayambhUbhyAM tathA dazarathena ca // 56 // taizca dattavaraH zrImAnRSibhizca smaagtH| surarSibhizca kAkutstho varaoNllebhe parantapaH // 57 // sa tu dattavaraHprItyA vAnaraizca smaagtH| puSpakeNa vimAnena kiSkindhAmabhyupAgamata // 58 // taM gaGgAM punarAsAdya vasantaM munisannidhau / avinaM puSyayogena zvo rAmaM draSTumarhasi // 59 // kurvan / odanapAkaM pacatItivat / vibhAvasuH agniH // 53 // tata iti / nalaM setumakArayat nalena setumakArayat // 54-58 // tamiti / punargaGgAmAsAdya munisannidhau bharadvAjasamIpe, adya vasantaM tam avighnaM yathA bhavati tathA zvaH puSyayogena draSTumaImi, puSyayogalAbhArtham nItizAstroktamArgeNa / mahAmaNiH, rAmadattAbhijJAnasyAGgulIyakatve'pi tatra khacitamaNiprAdhAnyAnmaNizabdaprayogaH // 49-52 // udyojayiSyaniti / upujyate jayo nenetyudyogo balaM tadudyojayiSyan protsAiyiSyan // 53-59 // For Private And Personal Use Only Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrh.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir vA.rA.bhU. // 37 // S0130 aya gaGgAtIre rAmaH sthita iti bhaavH|| 59 // tata iti / satyam aviruddhabhaGgayA satyatvena jJAtam / manoratha ityanantaramitikaraNaM draSTavyam vATI.ya.kA. 60 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekonatriMzaduttarazatatamaH sargaH // 129 // zrutvetyAdi / paramAnandaM paramAnandakaram, vaca iti zeSaH // 1 // devatAnIti / caityAni catuSpathamaNDapAna / arcantu arcayantu // 2 // sUtA ityAdi tatastu satyaM hanumadraco mahannizamya hRSTo bharataH kRtAJjaliH / uvAca vANI manasaH praharSiNI cirasya pUrNaH khalu me mnorthH||60|| ityAce zrIrAmAyaNe vAlmIkIye. zrImadyuddhakANDe ekonatriMzaduttarazatatamaH sargaH // 129 // zrutvA tu paramAnandaM bharataH satyavikramaH / hRSTamAjJApayAmAsa zatrughnaM paravIrahA // 1 // daivatAni ca sarvANi caityAni nagarasya c| sugandhamAlyairvAditrairarcantu zucayo narAH // 2 // mUtAH stutipurANajJAH sarve vaitAlikAstathA / sarve vAditrakuzalA gaNikAzcApi sngghshH| abhiniryAntu rAmasya draSTuM zazinibhaM mukham // 3 // maratasya vacaH zrutvA zatrughnaH prviirhaa| viSTIranekasAhasrAzcodayAmAsa vIryavAn // 4 // samIkuruta nimnAni viSamANi samAni ca / sthalAni ca nirasyantA nandigrAmAditaH param // 5 // siJcantu ethivIM kRtsnA himazItena vAriNA / tato'bhyava kirantvanye lAjaiH puSpaizca srvshH||6|| sAzloka ekAnvayaH / mUtAH stutizIlAH / vaitAlikAH vandinaH // 3 // rAmAnu-gaNikAzcApi saGkaza ityataH param-rAjadArAstathA'mAtyAH sainyAH senaapnnaanggnaaH| brAhmaNAzca sarAjanyAH zreNImuruSAstathA gaNAH / abhiniryAntu rAmasya draSTuM zazini mukham / / bharatasya vacaH zrutvA dAnunaH prviirhaa| viSTIranekasAikhAcodayAmAsa vIryavAna / / iti paatthkrmH| vyatyayastu lekhakamamAdakRtaH // 3 // bharatasyetyAdizlokapaJcakamekAnvayam / viSTIH bhRti vinA karmakarAn / nandiyAmAditaH param, ayodhyaapryntmityrthH| tata iti / me manoratha pUrNa ityuvAceti sambandhaH // 6 // iti zrImahezvara tIrtha. zrIrAmAyaNatatva yuddhakANDavyAkhyAyAma ekonaviMzaduttarazatatamaH sargaH // 129 // zrutveti / paramAnanda paramAnandakarama, vacana miti zeSaH // 1 // devatAni kuladevatAni / nagarasya cetyAni sAdhAraNadevatAyatanAni // 2 // stunipurANajJAH iti sUtalakSaNarUpaM sUtavizeSaNam / vetAlikAH vaMzAvalIkIrtakAH // 3 // viSTIH bhRtikarAna in // sthUlAni itiM pAThe-atyunnatapradezAn // 5-8 // // 19 // For Private And Personal Use Only Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir anye puruSAH himavacchItena vAriNA siJcantu / tataH secanAnantaram, lAjAdibhiH kirantu / rathyAH samucchtipatAkAH, kurvanviti zeSaH / sUryasyodayanaM prati sUryasyodayamArabhya / yAvatsUryodayamiti vA / sajaH mAlikAH tAsAM dAmabhiH patibhiH, muktapuSpaiH asUtrabaddhapadmakuvalayAdibhizca vezmAni zobhayantu / sugandhaiH paJcavarNakaiH paJcavidhavarNadravyacUrNaiH, rAjamArga kirantu rAjamArge varNadravyacUrNeH nAnAvidhalatApadmAdicitrarekhAH kurvntvityrthH||4-8|| samucchritapatAkAstu rathyAH purvrottme| zobhayantu ca vezmAni mUryasyodayanaM prati // 7 // samdAmabhirmuktapuSpaiH sugndhaiHpnycvrnnkaiH| rAjamArgamasambAdhaM kirantu zatazo nraaH||8||raajdaaraastthaa'maatyaaH sainyAH senaagnnaanggnaaH| brAhmaNAzcasarAjanyAHzreNImukhyAstathA gaNAH // 9 // dhRSTirjayanto vijayaH siddhArtho hyarthasAdhakaH / azoko mantrAlazca sumantrazcApi niryayuH // 10 // mattai gasahastraizca zAtakumbhavibhUSitaiH // 11 // apare hemakakSyAbhiH sagajAbhiH kareNubhiH / niryayusturagAkAntai rathaizca sumhaarthaaH||12||shktyRssttipraashstaanaaN sadhvajAnAM patAki nAm / turagANAM sahasraizca mukhyamukhyanarAnvitaiH / padAtInAM sahasraizca vIrAH parivRtA yayuH // 13 // | rAmAnu-viSTIH bhRti vinA karmakarAn / sagdAmabhiH puSpamAlApatibhiH, vezmAni zobhayantu / sugandhaiH paJcavarNakaH muktaH puSpaizca rAjamArga kirantviti saMbandhaH // 4-8 // atha pareyuH prAtaH rAmabhaktyatizayena sarveSAM nirgamanaM darzayati-rAjadArA ityAdinA / zreNImukhyAH shrenniimukhaaH| tathA gaNAH, zreNI zreNaya iti yAvat / atra zloke niryayuriti vakSyamANamanuSajyate // 9 // amAtyAnviziSya darzayati-dhRSTirityAdinA / sArghazyoka ekAnvayaH / atra dhRSTayAdayo gajArUDhA / yayurityarthaH // 10 // 11 // apara iti / apare rAjAntaraGgAH puruSAH kareNubhiniryayuH // 12 // zaktItyAdisAzoka ekAnvayaH / uktavizeSaNAnAM / turagANAM sahasraH padAtInAM sahasrezva parivratA pIrA yayuH // 13 // rAmAnu0-niryayusturagAkAnta syaizca sumahArathAH / ityasyAnantaram-zatagRSTipAsahastAnAM sadhvajAnAM patAki nAm / turagAgAM sahastraizca muruparmurupanarAnvitaiH / padAtInAM sahasrazca vIrAH parivRtA yayuH / tato yAnAnyupArUDhAH sarvA dshrthstriyH| kausalyA pramukha kRtvA sumitrAM cApi niryayuH / kaikeyyA sahitAH sarvA nandigrAmamupAgaman / kRtvaM tu nagaraM tattu nandigrAmamupAgamat // iti pAThakramaH / vyatyayasva lekhakAmAdakRtaH // 15 // rAjadArA: mAtaraH / sainyAH rAjabhavanAtimanto'mpannarAH / senAgaNA ATavikAntasenAbhedAstathA'GganAgaNadANI naanaajaaniiysH||9-10|| For Private And Personal Use Only Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cA.rA.bha. www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir tata iti / pramukhe agre // 14 // kaikeyyeti / atra bharatenopekSayA'nAhUtatvAt paJcAnnirgatya kaikeyyA nandigrAmaprAptikAle sAhityamucyate // 15 // kRtsnamityartham / atra nagarazabdena tatratyajanA lakSyante // 16 // saJcacAla kampiteva // 17 // ayoktaparivAraiH saha bharatasya nandigrAmAnnirgamaM darzayati-dvijAtimukhyairityAdibhiH sArvaizvaturbhiH zlokaH / tato mahAtmA bharataH sarvairvRtaH pratyudyayAviti vAkyArthaH / sanaigamaiH savaNigbhiH / tato yAnAnyupArUDhAH sarvA dazarathastriyaH / kausalyAM pramukhe kRtvA sumitrAM cApi niryayuH // 14 // kaikeyyA sahitAH sarvA nandigrAmamupAgaman // 15 // kRtsnaM ca nagaraM tattu nandigrAmamupAgamat // 16 // azvAnAM khurazabdena rathanemisvanena ca / zaGkhadundubhinAdena saJcacAleva medinI // 17 // dvijAtimukhyairdharmAtmA zreNImukhyaiH sanaigamaiH / mAlyamodakahastezca mantribhirbharato vRtaH // 18 // zaGkhabherIninAdaizca vandibhizrAbhivanditaH / AryapAdau gRhItvA tu zirasA dharmakovidaH // 19 // pANDuraM chatramAdAya zukkumAlyopazobhitam / zukle ca vAlavyajane rAjA hema bhUSite // 20 // upavAsakRzo dInazvIrakRSNAjinAmbaraH / bhrAturAgamanaM zrutvA tatpUrvaM harSamAgataH / pratyudyaryo tato rAmaM mahAtmA sacivaiH saha // 21 // samIkSya bharato vAkyamuvAca pavanAtmajam // 22 // kaccinna khalu kApeyI sevyate calacittatA / nahi pazyAmi kAkutsthaM rAmamAyai parantapam / kaccinna khalu dRzyante vAnarAH kAmarUpiNaH // 23 // "vaidehakaH sArthavAho naigamo vANijo vaNik " ityamaraH / mantribhiH vasiSThAdibhiH / sacivaiH sumantrAdibhiH / AryapAdau rAmapAduke hemabhUSite hemadaNDabhUSite / tatpUrvaM zravaNAdi darSamAgataH, zravaNAtpUrve tu nAsya harSo'bhUdityarthaH // 18-21 // samIkSyetyardham / samIkSya samantAdrAmAgamanaM nirIkSya // 22 // kaJcidityAdisArdhazloka ekAnvayaH / kaJciditi prazne / sevyate, tvayeti zeSaH / tatra hetumAha-na hIti / rAmasya dUrAgamane'pi nAsIracAriNaH dvijAtimukhyairiti / sanaigamaiH savaNigbhiH / "vaidehakassArthavAho naigamo vANijo vaNik" ityamaraH // 18 // AryapAdau zrIrAmasya pAduke // 19 // 20 // bhrAturiti / tatpUrva harSamAgataH ityanena zrIrAmAgamanazravaNAtpUrva harSo nAstItyavagamyate // 21-22 // kApeyI kapisambandhinI calacittatA na sevyate kazcit nApyate kazcita, For Private And Personal Use Only TI.yu.kaoN. sa. 130 // 372 // Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kapayo dRzyeran teSAM kAmarUpitvena svarUpeNAdarzane'pi rUpAntareNa vA dRzyeran, tadapi nAstItyarthaH // 23 // atheti / artha vilambaddetum / "arthaH syAdviSaye mokSe zabdavAcye prayojane / vyavahAre dhane zAstre vastuhetunivRttiSu" iti vaijayantI // 24 // sadeti / bharadvAjaprasAdena sadAphalAniti saMbandhaH / prApya vAnarAH hRSyantIti ca zeSaH // 25 // tasya ceti / sasainyasya rAmasya vAsavena eSa varo dattaH akAlaphalitvavaro dattaH, tathA sarvaguNAnvitam athaivamukte vacane hanumAnidamabravIt / arthaM vijJApayanneva bharataM satyavikramam // 24 // sadAphalAn kusumitAnU vRkSAn prApya madhusravAn / bharadvAjaprasAdena mattabhramaranAditAn // 25 // tasya caiSa varo datto vAsavena parantapa / sase nyasya tathA''tithyaM kRtaM sarvaguNAnvitam // 26 // nisvanaH zrUyate bhImaH prahRSTAnAM vanaukasAm / manye vAnara senA sA nadIM tarati gomatIm // 27 // rajovarSaM samuddhRtaM pazya vAlukinIM prati // 28 // manye sAlavanaM ramyaM lolayanti plava GgamAH // 29 // tadetadRzyate dUrAdvimalaM candrasannibham / vimAnaM puSpakaM divyaM manasA brahmanirmitam // 30 // rAvaNaM bAndhavaiH sArdhaM hatvA labdhaM mahAtmanA // 31 // taruNAdityasaGkAzaM vimAnaM rAmavAhanam / dhanadasya prasAdena divyametanmanojavam // 32 // AtithyaM madhusravatvarUpaM bharadvAjena kRtam, ato'kAlaphalitvaM madhusravatvaM ca vanasya yuktamityarthaH // 26 // evaM vilambatumuktvA samIpAgamanacihnaM darzayati nisvana iti / idAnIM vAnarasenA gomatI nadIM taratIti manye, yasmAt bhImo nisvana iti bhAvaH // 27 // tato'pi sannikarSamAha - raja iti / samudbhUtaM rajovarSaM pazya / tasmAdvAlukinIM nadIM prati yAtIti manye // 28 // kSipraM vAnarasenAyA anAgamane hetumAha - manya iti / tasmAttasyAH vilambaH | // 29 // vimAnaM tu dRzyata ityAha- tadetaditi / puSpakaM vimAnaM puSpakAkhyaM vimAnam // 30 // 31 // taruNeti / divyaM manojavaM taruNAdityasaGkAzaM rAma tvayeti zeSaH // 23 // artha vilambaddetuM vijJApayana " arthaH syAdviSaye mokSe zabdavAcye prayojane / vyavahAre dhane zAstre vastuhetunivRttiSu // " iti vaijayantI // 24 // hetumevAha- sadAphalAnityAdi / 25-27 // raja iti / vAlukinIM nadIm // 28 // 29 // tadetaditi / manasA brahmanirmitaM vizvakarmaNA manasA brahmArthI nirmitam // 30 // 31 // taruNeti / etaddhanadasya prasAdena brahmavaraprasAdena, dhanadasya dhanadasambandhItyarthaH / " pareNa tapasA lene yatkuberaH pitAmahAt " iti For Private And Personal Use Only Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 373 // www.kobatirth.org vAhanametadvimAnam, prasAdena dhanadasya brahmaprasAdena dhanadasya labdhamityarthaH / "pareNa tapasA lebhe yatkuberaH pitAmahAt" iti sundarakANDokteH // 32 // etasminniti / Asata iti zeSaH // 33-35 // prAJjaliriti / yathArthena svAgatena, caturdaze varSe pUrNe avazyamAgamiSyAmIti pratijJAnusAriNA svAgamanenetyarthaH / apUjayat azlAghayat // 36-39 // rAmAnu0 - merusvamiva bhAskaramityasyAnantaraM tato rAmAbhyanujJAtaM tadvimAnamanuttamam / haMsayuktaM mahAvegaM niSpapAta etasmin bhrAtarau vIrau vaidehyA saha rAghavau / sugrIvazca mahAtejA rAkSasazca vibhISaNaH // 33 // tato harSamudbhUto nisvano divamaspRzat / strIvAlayuvavRddhAnAM rAmo'yamiti kIrtite // 34 // rathakuJjaravAjibhyaste'vatIrya mahIM gatAH / dadRzustaM vimAnasthaM narAH somamivAmbare // 35 // prAJjalirbharato bhUtvA prahRSTo rAghavonmukhaH / svAgatena yathArthena tato rAmamapUjayat // 36 // manasA brahmaNA sRSTe vimAne bharatAgrajaH / rarAja pRthudIrghAkSo vajrapANirivAparaH // 37 // tato vimAnAgragataM bharato bhrAtaraM tadA / vavande prayato rAmaM merusthamiva bhAskaram // 38 // tato rAmAbhyanujJAtaM tadvimAnamanuttamam / haMsayuktaM mahAvegaM niSpapAta mahItale // 39 // Aropito vimAnaM tadbharataH satyavikramaH / rAmamAsAdya muditaH punarevAbhyavAdayat // 40 // taM samutthApya kAkutsthazcirasyAkSipathaM gatam / aGke bharatamAropya muditaH pariSasvaje // 41 // tato lakSmaNamAsAdya vaidehIM cAbhyavAdayat / abhivAdya tataH prIto bharato nAma cAbravIt // 42 // sugrIvaM kekayIputro jAmbavantaM tathA'Ggadam / maindaM ca dvividaM nIlamRSabhaM pariSasvaje // 43 // suSeNaM ca nalaM caiva gavAkSaM gandhamAdanam / zarabhaM panasaM caiva bharataH pariSasvaje // 44 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahItale / iti pAThaH / artha "lokaH keSucitkozeSu lekhakapramAdAtpatitaH // 39 // Aropita iti / atra bharatasya vimAnAropaNaM sarveSAM pradarzanArthamiti bodhyam // 40 // 41 // tata iti / lakSmaNamAsAdya kRtanamaskAraM ukSmaNamAliGganena sambhAvya / idaM ca lakSmaNasya kaniSThatvAt / lakSmaNena cikIrSito sundarakANDe'bhihitatvAt // 32 // rAkSasazca vibhISaNaH ityanantaram Asata iti zeSaH // 33-41 // tato lakSmaNamiti / lakSmaNamAsAdya kRtanamaskAraM lakSmaNa For Private And Personal Use Only TI.yu.kA. sa0 [130 // 373 // Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir namaskAro rAmasannidhau bharatena pratiSedhita iti caadduH| vaidehIM cAbhyavAdayat / cakAro rAmanamaskAraM samuccinoti / 'na saGghaye bharatAnujaH' ityukteH / " sItAmAdAya gaccha tvamagrato bharatAgraja " ityatra bahuvIhirityuktam / na ca vaiparItyaM zaGkayam / puSye jAtastu bharataH, sArpe jAtau tu saumitrI iti janmakamokteH / pAyasapradAne vivAhe ca prAthamyaM tatra parihRtam / lakSmaNAsAdanAnantaraM sItAnamaskArAbhidhAnAt sItA tArAdibhiH saha rAmasamIpa te kRtvA mAnuSaM rUpaM vAnarAH kAmarUpiNaH / kuzalaM paryaSTacchaMste prahRSTA bharataM tadA // 45 // athAbravIdrAjaputraH sugrIvaM vAnararSabham / pariSvajya mahAtejA bharato dharmiNAM varaH // 46 // tvamasmAkaM caturNI tu bhrAtA sugrIva paJcamaH / sauhRdAjjAyate mitramapakAro'rilakSaNam // 47 // vibhISaNaM ca bharataH sAntvavAkyamathAbravIt / diSTayA tvayA sahAyena kRtaM karma suduSkaram // 48 // zatrughnazca tadA rAmamabhivAdya salakSmaNam / sItAyAzcaraNau pazcAdvinayAdabhya vAdayat // 49 // rAmo mAtaramAsAdya viSaNNAM shokkrshitaam| jagrAha praNataH pAdau mano mAtuH prasAdayan // 50 // | eva kiJcidanyatra sthitetyavagamyate // 42-44 // rAmAnu0 -lakSmaNAsAdanAnantaraM devInamaskArAbhidhAnAda, "anyeSAM vAnarendrANAM strIbhiH parivRtA hyaham / gantumicche sahA yodhyAM rAjadhAnIM tvayA saha // " iti prArthitaprakAreNa tArAdibhiH parivRtA satI rAmasamIpa eva kiJcidanyatra sthitetyavagamyate // 42 // ta iti / mAnuSaM rUpaM kRtvA, sthitA iti zeSaH // 45-49 // rAma iti / mano mAtuH prasAdayanniti pUrva tvadvAkyaM nAzrauSamiti tvayA manastApo na kArya ityevaM prsnnaamkrodityrthH||50|| mAliGganena sambhAgya vaidehIM cAbhyavAdayat, " 'anvedyuH pAJcajanyAtmA kaikeyyAM bharato'bhavat / tadanyedyustu mitrAyAmanantAtmA ca lakSmaNaH / sudarzanAtmA zatruno dvau jAtI yugapat bhiye // " iti pArvatIM prati zivenoktapAdmapurANavacanamakAreNa rAmAyaNoktaprakAreNa ca bharatasya jyeSThatvAdevaM vyArUpAnaM kRtm| vaidehIM ceti cakAreNa rAmanamaskAraM samavadhatteti / pare yadyapi lakSmaNo bharatAtkaniSTho vayasA spaSTaM cedaM janmaprakaraNe / tathApi jyeSThAnuvartanena svApekSayA'dhikaguNatvena svavyavahAreNa jyeSThAnuvRttirevaM kartavyeti bharataM pratyupadezadAnena ca gurutvabuddhayA tasya natiruciteva / kiva kausalyAyai prathamaM dattapAyasazijatvAdvakSmaNasya jyeSThatvam / tano hi kaikeyyai pAyasArdhadAnam / tadaMzajazva zatrughna iti sa eva bharatAtkaniSThaH, ata eva vedehIM ceti cakArassvarasatassaGgacchate, ata eva ca zatrughrakRto lakSmaNanamaskAra upapadyate / tayoryugapadutpannatvAdityAhuH // 42-50 // For Private And Personal Use Only Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vA.rA.. // 37 // abhivAdyeti / yazasvinI, rAvaNajayasya tanmUlatvAt sarvaiH prazasyamAnAmityarthaH / purohitaM vasiSTham, abhivAdyetyanuSajyate / abhivAdyopAgama TI.yu.kA. dityanvayaH // 51-5 // rAmAnu:-kaikeyyAH yazasvinImiti vizeSaNaM devakAryahetubhUtatvAdRSiH prAyukta // 51 // etatta ityAdisArghazlokadvayamekAnvayam / he rAjan ! mayAsa. 130 abhivAdya sumitrAMca kaikeyIM ca yazasvinIm / sa mAtRzcatataH sarvAH purohitmupaagtm||5||svaagtN te mahAbAho kausalyAnandavardhana / iti prAJjalayaH sarve nAgarA rAmamabruvan // 52 // tAnyaJjalisahasrANi pragRhItAni naagraiH| vyAkozAnIva padmAni dadarza bharatAgrajaH // 53 // pAduke te tu rAmasya gRhItvA bharataHsvayam / caraNAbhyAM nare ndrasya yojayAmAsa dharmavit / abravIcca tadA rAmaM bharataH sa kRtAJjaliH // 54 // etatte rakSitaM rAjana rAjyaM niryAtitaM myaa| adya janma kRtArtha me saMvRttazca manorathaH // 55 // yastvAM pazyAmi rAjAnamayodhyAM punarAgatam / avekSatAM bhavAna kozaM koSThAgAraM puraM balam |bhvtstejsaa savai kRtaM dazaguNaM mayA // 56 // tathA bruvANaM bharataM dRSTvA taM bhrAtRvatsalam / mumucurvAnarA bASpaM rAkSasazca vibhISaNaH // 57 // tataH praharSAdbharatamaGkamAropya rAghavaH / yayau tena vimAnena sasainyo bharatAzramam // 58 // bharatAzramamAsAdya sasainyo rAghavastadA / avatIrya vimAnAyAdavatasthe mahItale // 59 // abavIcca tadA rAmastadvimAnamanuttamam / vaha vaizravaNaM devamanujAnAmi gamyatAm // 6 // rikSitaM nyAsatvena pAlitam etadrAjyaM te niryAtitaM tubhyaM niveditam / koSThAgAraM dhAnyazAlAm / dazaguNatvaM rAmanirgamanakAlikakozApekSayA // 55 // 56 // tayeti / mumucuriti / svakulIneSvetAdRzabhrAtRvRttyadarzanAditi bhAvaH // 57 // tata iti bharatAzramaM nandigrAmam // 58 // 59 // abravIcceti / gamyatAmityanantaramitikaraNaM bodhyam // 6 // kaikeyIM ca yazasvinIma, aspA manodADhana rAjA narakAttAritaH, devA brahmarSayazca paramaM sukhaM prAptAH, rAmasya ca yazo'jAyata, ataH eSA yshsvinyev||51||52|| vyAkozAni vikasitAni // 55 // 54 // te niryAtitaM tubhyaM niveditam // 55 // 56 // vibhISaNaca vASpaM mumoca IzA api bhrAtarassantItyAnandena svastha For Private And Personal Use Only Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir tata iti / dizamAgamya dizamuddizya // 61 // purohitasyeti / Atmasamasya svAnurupasya, gAsane tena sahaivopaviveza, pRthagAsane yugapadevopa vivizaturityarthaH / / 62 / / iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratnakirITAkhyAne kANDavyAkhyAne triMzaduttarazatatamaH sargaH // 130 // tato rAmAbhyanujJAtaM tadvimAnamanuttamam / uttara dizamAgamya jagAma bAlayam // 6 // purohitasyAtmasamasya rAghavo bRhaspateHzaka ivAmarAdhipaH / nipIDaya pAdau pRthagAsane zubhe sahava tenopaviveza rAghavaH // 62 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye zrImayuddhakANDe triMzaduttarazatatamaH sargaH // 130 // zirasyaJjalimAzaya kaikeyyaanndvrdhnH| babhASe bharato jyeSThaM rAmaM satyaparAkramam // 1 // pUjitAna, mAtA dattaM rAjyamidaM mama / taddadAmi punastubhyaM yathA tvamadadA mama // 2 // evaM puSpakaM dhanadAya preSayitvA vasiSThena ca samAgamya bharatAnujJAM vinA nAyodhyA praveSTavyati tAtparyeNa nandigrAma evAsanopaviSTe rAme niviSTeSu ca paura vargeSu sannihitAsu ca mAtRSu tAdAtvikasUkSmeGgitadarzananipuNo bharataH svahRdayamagrajAya nivedayati-zirasyanalimityAdinA / zirasyAlimAdhAye tyanena pUrvakRtA prapattiH smAryate / ananyagatikatvasUcikA mudrA hyaJjaliH / kaikeyyAnandavardhana ityanena bharatavacane kaikeyIsantoSo mukhaprasAdAdinA'va gamyata iti dyotyate // 1 // rAmAnu0-pUrvasameM 'kuzalaM paryapRcchaste prahRSTA bharataM tadA' ityasyAnantaravarti 'athAbravIttvamasmAkam' iti ca zlokadvayamatra sAMdI ke citkozeSa pramAdA likhitam / sargAdistu zirasyaJjalimAdhAyeti // 1 // rAmasya rAjyaparigrahe aparihArya hetuM darzayati-pUjiteti / mAmikA matsaMbandhinI mAtA pUjitA, rAjyapari tyAgapUrvakavanavAsAGgIkAreNa tvayA tossitaa| anantaramidaM rAjyam , mama mayi, citrakUTe dattam / tadrAjyaM tvaM yathA yena prakAreNa mamAdadAH tena / tadvaiparItyajazokena ca // 57-61 // purohitasyeti / Atmasamasya svAnurUpasya pRthagAsane tena vasiSThena sahevopaviveza, pRthagAsane yugapadevopavivizatu rityarthaH // 62 // iti zrImahezvaratIrthaviracitAyAM zrIrAmAyaNatattvadIpikAkhyAyAM yuddhakANThyAkhyAyAM triMzaduttarazatatamaH srgH||130|| // pUjitA mAmikA mAtA pUjitA rAjyaparityAgapUrvakavanavAsAGgIkAreNa tvayA toSitA / anantaraM mama idaM rAjyaM citrakUTe dattama, tadrAjyaM tvaM yathA yena For Private And Personal Use Only Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.bhU. // 375 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAreNa tubhyaM daddAmi / nyAsarUpeNa mayi sthApitaM rAjyaM nyAsarUpatvAprahANenaiva punardadAmItyarthaH // 2 // ayodhyAyAM rAjyabhogAn yathAkAmaM bhokSye rAjyaM tvameva paripAlayetyAkAGkSAyAmAha -dhuramiti / yadvA punararthanaparyantaM nyAsadhAraNe na doSa ityAzaGkayAha-puramiti / ekAkinA asahAyena, balIyasA RSabheNa nyastAM puraM kizoravat bAlavatsa iva guruM bhAraM voDhuM notsahe // 3 // tarhi kathametAvatparyantaM soDhamityata Aha- vArIti / dhuramekAkinA nyastAmRSabheNa balIyasA / kizoravad guruM bhAraM na voDhumahamutsahe // 3 // vArivegena mahatA bhinnaH seturiva kSaran / durbandhanamidaM manye rAjyacchidramasaMvRtam // 4 // gatiM khara ivAzvasya haMsasyeva ca vAyasaH / nAnvetumutsahe rAma tava mArgamarinduma // 5 // yathA cAropitoM vRkSo jAtazcAntarnivezane / mahAMzca sudurAroho mahAskandhaprazAkhavAn // 6 // zIryeta puSpito bhUtvA na phalAni pradarzayan / tasya nAnubhavedarthe yasya hetoH sa ropyate // 7 // eSopamA mahAbAho tvadarthaM vettumarhasi / yadyasmAn manujendra tvaM bhaktAn bhRtyAnna zAdhi hi // 8 // mahatA vArivegena bhinnaH ata eva kSaran bahirnissaran jalaseturiva idaM rAjyacchidraM chidravadrAjyam, asaMvRtaM saMvaraNarahitaM sat durbandhanaM manye, yathA mahatA vArivegena bhinnaH kSaran seturvArive gAitinirodhaka tRNapUlazAkhApuAdisaMvaraNaM vinA na baddhuM zakyate evaM bahuvidhacchidaM rAjyamapi mantra | gopanAdirAjaguNAvaraNaM vinA pAlituM na zakyamiti bhAvaH // 4 // ahamiva bhavAnapi lokAn guNairvazI karotvityatrAha - gatimiti // 5 // tarhi mamaivopo dvalena bhavAneva rAjyaM paripAlayatvityAzaGkaya tarhi tAtena bhavatpoSaNaM viphalaM syAdityAha-yathA cetyAdizlokatrayeNa / antarnivezane AropitaH uptaH, | prakAreNa mama addAH tena prakAreNa punastubhyaM dadAmi nyAsarUpeNa mayi sthApitaM rAjyaM punardadAmItyarthaH // 2 // tvameva rAjyaM paripAlayetyAzaGkayAha-dhuramiti / ekAkinA asahAyena balIyasA RSabheNa nyasnAM dhuraM kizorIva vatsatarIva guruM bhAraM voDhum ahaM notsaha iti yojanA // 35 // vaMzaparamparAmAptarAjyaparipAlanArtha dazarathenotpAdya saMvardhitasya rAmasya sakalaguNasampannasyApyabhiSekapUrvaka prajAparipAlanarUpaphalApradarzanAt phalApradarzakavRkSaupamyamAha-yathA cetyAdizlokatrayeNa su0-yathA cAropitaH bIjAvApAdidvArA / antanivezane mULasya bhUmyantanivezane jAte mUlapravezane jAte vRkSo mahAn jAtaH mAnisaMjJAM gRhItveyamuktiH / mahAskandhaH prshaakhvaan| " zAkhA vedavibhAge ca pAdapAGge'ntike'pi ca " iti vizvAtprazAkhAvAniti yadyapi vaktavyaM tathApi apa mASaM madhaM kuryAcchandobhanaM na kArayet' ityukterdvasvaH / yadvA mahAskandhaH prakRSTA: zAkhA yasya sa prazAkhaH / mahAskandhaH tadvAn jAtaH puSpitaH tArakAdirayam / yasya hetoH yena kAraNena AropitaH // 6 // For Private And Personal Use Only TI.pu.kA sa0 13 / // 375 // Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir vRkSaH mahAn jAtaH, sudurAroho mahAskandhaprazAsavAn puSpito'pi bhUtvA phalAni na pradarzayan yathA zIyaMta aphalo bhavati / yathA ca yasya phlsy| hetoyena ropyate saH ropayitA tasya vRkSasya artha tatphalaM nAnubhavet / manujendra / bhaktAna bhRtyAn asmAnna zAdhi yadi mahAbAho / eSopamA tvadartha mukteti vettumaIsIti yojanA / atra vRkSarAmayorAropayitRdazarathayozca upamAnopameyabhAvaH / bIjAvApastha puDheSTayAdezca mahAskandhasya sabhrAtRkatvasya ca jagadadyAbhiSiktaM tvAmanupazyatu srvtH| pratapantamivAdityaM madhyAhne dIptatejasam // 9 // tUryasaGghAtanirghoSaH kaanyciinuupurnisvnH| madhurairgItazabdaizca pratibudhyasva rAghava // 10 // yAvadAvartate cakraM yAvatI ca vasundharA / tAvattvamiha sarvasya svAmitvamanuvartaya // 11 // bharatasya vacaH zrutvA rAmaH prpurnyjyH| tatheti pratijagrAha niSasAdAsane zubhe // 12 // prazAkhavattvasya sugrIvAdimitragaNasya ca puSpANAM kalyANaguNAnAM ca rAjyAkaraNasya phalAbhAvasya ca sAmyaM ghotyate // 6-8 // bhavatastu rAjyaparipAlane mahatI zaktirityAha-jagaditi // 9 // sarvabhogAIstvameva bhogAn bhuTvetyAha-tUryeti / kAJcInUpuranisvanarityanena prabodhakalalita nRtyaM gamyate // 10 // madhye svasya rAjyAzAnudamaM dyotayannAha-yAvaditi / cakaM jyotizcakramiti yAvat / yAvatI yAvatkAlasthitiH, tAvat tAvatkAlam, sarvasya rAjyasya svAmitvamanuvartaya / svAmitvAnuvartanaM hi pAlanameva // 11 // bharatasyeti / niSasAdeti, bharata iti zeSaH // 12 // zAantanivezane AropitaH uptaH vRkSo mahAskandhapavAlavAna sudurAroho jAtaH sana puSpito bhUtvA phalAni na pradarzayana zIryeta zIryecena yasya hetoH yasya phalasya hetoH yena ropyate sa ropagritA tasya vRkSasyArya phalaM yathA yathAvatrAnubhaveta evaM hi yasmAtkAraNAta he manujendra ! bhaktAna bhRtyAn asmAnna zAdhi yadi tadA daza ratho vRkSAropakatulyaH, dazarathasya prajAparipAlanarUpaphalApradarzanAdaphalavRkSatulyastvamityarthaH / etaduktaM bhavati-kenacitkuTumbinA kuTumbArtha samAropito vRkSaH puSpito bhUtvA yadi na phaleta tadA tasya kuTumbasya tavRkSAnna prayojanaM bhavet / evaM pitrA janitassarvaguNasampano yadi tvaM lokaM na rakSeH tadA lokasya tvayA na prayojanamiti // 6-8 // yadevamata Aha-jagadadyetyAdi // 9 // 10 // yAvaditi / cakraM jyotizcakraM yAvadAvartate parizcamati / anena kAlAvadhirucyate / yAvatI mAyAvatkAlasthitiH, yAvattiSThatItyarthaH // 11-15 // ka For Private And Personal Use Only Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.ma. // 3760 tata iti / zmazruvarSakAH shmshrukrtkaaH| "vardhanaM chedane'tha dve AnandanasabhAjane" itymrH| suzIyAHabhiSekamuhUrtAtilAnaM vinA zIghraM kartu samarthAHTo .yu.kAM. upAsata zmazrUNyavardhanta / bharatalakSmaNApekSayA zmazruvardhakAnAM bahuvacanam / rAghavamiti bharatalakSmaNayoH pradarzanArtham // 13 // pUrvamityAdizokadvaya sa. 131 makAnvayam / 'na me khAnaM bahumataM taM vinA kekayIsutam' ityuktyA prathamaM vAnaM bharatasya, sugrIvasyApi kiSkindhAnirgamanaprabhRti nAnAbhAvAdadya vAnam / tataH zatrughnavacanAnipuNAH shmshruvrdhkaaH| sukhahastAH suzIghrAzca rAghavaM paryupAsata // 13 // pUrva tubharate nAte lakSmaNe ca mahAbale / sugrIve vAnarendre ca rAkSasendre vibhISaNe // 11 // vizodhitajaTaH sAtazcitramAlyAnulepanaH / mahAhavasano rAmastasthau tatra zriyA jvalan // 15 // pratikarma ca rAmasya kArayAmAsa vIryavAn / lakSmaNasya ca lakSmIvAnikSvAkukulavardhanaH // 16 // pratikarma ca sItAyAH sarvA dazarathastriyaH / Atmanaiva tadA cakrurmanasvinyo manoharam // 17 // tato vAnarapatnInAM sarvAsAmeva zobhanam / cakAra yatnAt kausalyA prahRSTA putralAlasA // 18 // tataH zatrughnavacanAt sumantro nAma sArathiH / yojayitvA'bhicakrAma rathaM sarvAGgazobhanam // 19 // arkamaNDala saGkAzaM divyaM dRSTvA rathottamam / Aruroha mahAbAhU rAmaH satyaparAkramaH // 20 // tathA vibhISaNasyApi laGkAnirgamanaprabhRti snAnAbhAvAt / zatrughnasya snAnAzravaNamadhikartRtvena tadAnImavasarAbhAvAt / pUrva vratagrahaNAnuktezca / "nandi grAme jaTAM hitvA bhrAtRbhiH sahito'naghaH" iti saMkSepokteratrApi zatrughnasnAnamarthasiddhamityAhuH / jaTAzodhanaM zuddhakezIkaraNam / snAta iti kartari ktH| nAnAvarNapuSpayuktatvena citramAlyatvam / kuGkamakarpUrakastUyAMdivastubhedena citrAnulepanatvam / mahAIvasanaM pItAmbaram / zriyA alaGkArazriyA / tatra siMhAsane, jvalan prakAzamAnaH tasthau // 14 // 15 pratikarmeti / pratikarma hArAghalaGkaraNam / ikSvAkukulavardhanaH zatrughnaH // 16 // pratikarmeti // 376H Atmanaiva svayameva // 17 // tata iti / zobhanaM pratikarmatyarthaH // 18-20 // pratikarma alaharaNam / ikSvAkukulavardhanaH zatrughnaH // 15 // Atmanaiva na sairandhrIhastenetyarthaH // 17 // zobhanam alaharaNam // 18 // amicakrAma samIpamAja For Private And Personal Use Only Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir sugrIva iti / divyanimaH divyavasvasadRzaiH vaH, upalakSitAviti zeSaH // 21 // 22 // ayodhyAyAmiti / gatveti zeSaH / mantrayAmAsuH abhi kopayogimaGgaladravyasaMpAdanArtham evaM kartavyamiti mantrayAmAsuH // 23 // ukamartha vivRNoti-azoka iti / mantrayan amanvayan // 24 // sarva mityAdizlokadvayamekAnvayam / aItheti pUjAyAM bahuvacanam // 25 // 26 // harIti / hariyuktaM haritavarNayuktAzvayuktam // 27 // jgraahetyaadishcokdyaa| sugrIvo hanumAMzcaiva mhendrsdRshaatii| snAtau divyanibharvastrairjagmatuH zubhakuNDalI // 21 // varAbharaNasampannA yayustAH zubhakuNDalAH / sugrIvapalyaH sItA ca draSTuM ngrmutsukaaH||22|| ayodhyAyAM tusacivA rAjJo dazarathasya ya / purohitaM puraskRtya mntryaamaasurrthvt||23|| azoko vijayazcaiva sumantrazcaiva saGgatAH / mantrayana rAmavRddhyartha mRddhayarthaM nagarasya ca // 24 // sarvamevAbhiSekArtha jayAhasya mhaatmnH| kartumarhatha rAmasya yadyanmaGgalapUrvakam // 25 // iti te mantriNaH sarve sandizya tu purohitam / nagarAnniryayustUrNa rAmadarzanabuddhayaH // 26 // hariyuktaM sahasrAkSo rathamindra ivAnaghaH / prayayau rathamAsthAya rAmo nagaramuttamam // 27 // jagrAha bharato razmIna zatrughrazchanna mAdade / lakSmaNo vyajanaM tasya mUrdhni samparyavIjayat // 28 // zvetaM ca vAlavyajanaM jagrAha purataH sthitaH / aparaM * candrasaGkAzaM rAkSasendro vibhISaNaH // 29 // mekAnvayam / razmIn jagrAha sArathyamakarot / lakSmaNa iti / purataH sthito lakSmaNaH vyajanaM tAlavRntakaM mUrti samparyavIjayat // 28 // zvetaM vAlavyajana ca jagrAha / "ahaM sarva kariSpAmi" iti tvaravA ubhayagrahaNam / aparaM candrasaGkAzamityatra jagrAhetyanuSajyate // 29 // gAma // 19 // 20 // divyanimaH divyakAntibhiH vaH yuktI jagmatuH rathasya rAmamanujagmaturityarthaH // 21 // 23 // mantrayAmAsuH amicekopayogimaGgaladravyasaMpA vanArthameva mantrayAmAcarityarthaH // 23 // azoka ityAdizokavayamekaM vAkyam / azokAdayo rAmapaddhaya saGgatAH mantrayana mantrayantaH ! mahAtmano rAmasyAmikAthai| yadyat tatsarva maGgalapUrvakaM kartumaItha / pUjAyA~ bahuvacanam / iti te sarve mantriNaH purohitaM sandizya rAmadarzanabuddhayassanto nagarAnniryayuriti sambandhaH // 24-27 // jagrAheti / purataH sthito lakSmaNaH vyajanaM tAlayantaM tasya mUrti samparyavIjayat / zvetaM vAlavyajanaM ca jagrAheti sambandhaH // 28 // 29 // For Private And Personal Use Only Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir bA.rA.bhU. RSIti / samarudgaNaiH savAyugaNaiH / rAmasya madhuradhvaniH rAvaNanirasanAdyapadAnakathanadhvaniH // 30-32 // zaGketi / zaGkhazabdapraNAdeH zaGkhazabdeH // 377 // janapraNAdaizcetyarthaH // 33 // dadRzuriti / ye nagaraM pravizya vasiSThaM puraskRtya rAmAbhiSekamamantrayan te sumantrAdayaH // 34-35 // RSisaGghaistadA''kAze devaizca samarudgaNaiH / stUyamAnasya rAmasya zuzruve madhuradhvaniH // 30 // tataH zatruJjayaM nAma kuJjaraM prvtopmm| Aruroha mahAtejAH sugrIvaH plavagarSabhaH // 31 // navanAgasahasrANi yayurAsthAya vAnarAH / mAnuSaM vigrahaM kRtvA sarvAbharaNabhUSitAH // 32 // zaGkhazabdapraNAdaizca dundubhInAM ca nisvanaiH / prayayau puruSavyAghrastAM purIM harmyamAlinIm // 33 // dadRzuste samAyAntaM rAghavaM sapurassaram / virAjamAnaM vapuSA rathenAtirathaM tadA // 34 // te vardhayitvA kAkutsthaM rAmeNa pratinanditAH / anujagmurmahAtmAnaM bhrAtRbhiH parivAritam // 35 // amAtyai brahmaNaizcaiva tathA prakRtibhirvRtaH / zriyA viruruce rAmo nakSatrairiva candramAH // 36 // sa purogAmibhistUrye stAlasvastikapANibhiH / pravyAharadbhirmuditairmaGgalAni yayau vRtaH // 37 // akSataM jAtarUpaM ca gAvaH kanyAstathA dvijAH / narA modakahastAzca rAmasya purato yayuH // 38 // sakhyaM ca rAmaH sugrIve prabhAvaM cAnilAtmaje / vAnarANAM ca tat karma rAkSasAnAM ca tadvalam / vibhISaNasya saMyogamAcacakSe ca mantriNAm // 39 // amAtyairiti / prakRtibhiH paurajanaiH // 36 // seti / tUryaiH tUryavAdakaiH / svastiko vAdyavizeSaH / maGgalAni pravyAharadbhiH maGgalapAThakaiH // 37 // akSata miti / haridrayA jAtarUpamakSatam, vahadbhiriti zeSaH // 38 // sakhyaM cetyAdisArdhazlokamekaM vAkyam / sakhyaM jAtamiti zeSaH / mantriNAM mntribhyH|| 39 // stUyamAnasya rAmasya madhuradhvaniH rAvaNanirasanAdirAmApadAnarUpadhvanirityarthaH // 30-35 // te nAgarAH / vardhayitvA, AzIrbhiriti zeSaH // 35-43 / / tilakam - zaGkhazabdeti / zaGkhazabdapraNAdeH zaGkhazabderjanAnAM harSapraNAdevetyarthaH / taduktaM pAdme-" Agato rAvaNadveSI kumbhakarNakharAntakaH / atikAyendra jicchettA maharSijanarakSakaH // samAptadevatA kArya sItezo lakSmaNAnujaH / satyaikaniratazzAstAparadArasahodaraH // sugrIvarAjyado dhanvI rAvaNAnujarAjpadaH / zaraNAgatasantrAtA dharmasthApanatatparaH rAmo dAzarathiH zrImAn bhagavAn bharatAgrajaH / zarayo rAma ityevaM zuzruve kAhaladhvaniH // " iti // 33 // For Private And Personal Use Only TI.ya.kaoN. ma0 231 // 377 // Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zrutvetyardham / zrutvA, sugrIvasakhyAdikamiti zeSaH // 40 // 41 // tata iti / abhyucchrayan abhyudAyayan, unnamya sthApitavantaH // 12 // pakSvAketyardham / rAma iti shessH|| 43 // athAbravIdityAdizlokadvayamekAnvayam / atha raghunandanaH mahAtmanaH piturbhavanamAsAdya pravizya ca kausalyA zrutvA tu vismayaM jagmurayodhyApuravAsinaH // 40 // dyutimAnetadAkhyAya rAmo vaanrsNvRtH| hRSTapuSTajanAkIrNA mayodhyAM pravivezaha // 41 // tato hyabhyucchrayan paurAH patAkAste gRhe gRhe // 42 // aikSvAkAdhyuSitaM ramyamAsasAda piturgRham // 43 // athAbravIdrAjasuto bharataM dharmiNAM varam / arthopahitayA vAcA madhuraM raghunandanaH // 44 // piturbhavanamAsAdya pravizya ca mahAtmanaH / kausalyAM ca sumitrAM ca kaikeyImabhivAdya ca // 45 // yacca madbhavanaM zreSThaM sAzokavanikaM mahat / muktAvaiDUryasaGkIrNa sugrIvAya nivedaya // 46 // tasya tadvacanaM zrutvA bharataH satya vikramaH / pANau gRhItvA sugrIvaM praviveza tamAlayam // 47 // tatastailapradIpAMzca paryaGkAstaraNAni ca / gRhItvA vivizuHkSipraM zatrunnena pracoditAH // 48 // uvAca ca mahAtejAH sugrIvaM rAghavAnujaH / abhiSekAya rAmasya dUtAnAjJApaya prabho // 49 // sauvarNAn vAnarendrANAM caturNI caturo ghaTAn / dadau kSipraMsa sugrIvaHsarvaratnavibhUSitAn // 50 // yathA pratyUSasamaye caturNA sAgarAmbhasAm / pUrNerghaTaiH pratIkSadhvaM tathA kuruta vAnarAH // 51 // evamuktA mahAtmAno vAnarA vAraNopamAH / utpeturgaganaM zIghra garuDA iva zIghragAH // 52 // jAmbavAMzca hanUmAMzca vegadarzI ca vaanraaH| RSabhazcaiva kalazAna jalapUrNAnathAnayan // 53 // prabhRtIrabhivAdya ca bharatamabravIditi yojanA // 14 // 45 // yacceti / sAzokavanikam antaHpurodhAnasahitam // 16 // 17 // tata iti / vivizaH paricArikA iti zeSaH // 18-50 // gamAnu-uvAceti / dUtAnAjJApaya prabho iti pAThaH // 19 // yatheti / he vaanraaH| catuNoM sAgarAmbhasAM catubhiH athAbravIdityAdizlokadvayamekaM vAkyam / piturbhavanamAsAdya kausalyAdyA abhivAdya ca bhAtamabravIditi pUrveNa sambandhaH // 44-50 // yatheti |he vAnarAH! catuNI For Private And Personal Use Only Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir zA.pa.bha. 78 // sAgarAmbhobhiH pUrNapaTaiH upalakSitAH pratyUSasamaye yathA pratIkSadhvaM yathA asmAn pratIkSiSyadhve tathA kuruteti yojanA / sAgarajalAnayananiyogo nadIjalATI .yu.kA. nayananiyogasyApyupalakSakaH // 51-53 // jalapUrNAnayAnayatrityuktamevArtha vivRNoti-nadIzatAnAmiti // 54 // evaM jAmbavaddhanumagidamupabhairnadIjalAsa. nadIzatAnAM paJcAnAM jalaM kumbheSu cAharan // 54 // pUrvAt samudrAt kalazaM jalapUrNamathAnayat / suSeNaH sattva sampatraHmarvaratnavibhUSitam // 55 // RSabho dakSiNAttUrNa samudrAjalamAharat / raktacandanazAkhAbhiH saMvRtaM kAJcanaM // zrIrAmacandhaparabrahmaNe namaH // ghaTam // 56 // gavayaH pazcimAttoyamAjahAra mahArNavAt |rtnkumbhen mahatA zItaM mArutavikramaH // 57 // uttarAcca jalaM zIghra gruddaanilvikrmH| AjahAra sa dharmAtmA nalaH sarvaguNAnvitaH // 58 // tatastairvAnarazreSThairAnItaM prekSya tajjalam / abhiSekAya rAmasya zatrughnaH sacivaiH saha / purohitAya zreSThAya suhRyazca nyavedayat // 19 // tataHsa prayato vRddho vasiSTho brAhmaNaiH saha / rAmaM ratnamaye pIThe sahasItaM nyavezayat // 6 // vasiSTho vAmadevazca jAbAliratha kaashypH| kAtyAyanaH suyajJazca gautamo vijayastathA // 6 // abhyaSizcan naravyAghra prasannena sugandhinA / salilena sahasrAkSaM vasavo vAsavaM yathA // 62 // nayanamuktvA suSeNarSabhagavayanalaiH sAgarajalAnayanaM darzayati-pUrvAditi // 55 // RSabho dakSiNAditi / ayaM carSabhaH pUrva zrIrAmasya pttttaabhissekghttttH|| smaadnyH||56-18|| tata ityAdisAghazloka ekaanvyH| tat prasiddham / tajjalaM teSAM nadIsAgarANAM jlm||59-62|| sAgarAmbhasA caturbhimsAgarAmbhobhiH pUrNaighaMTarupalakSitAH, pratyUSasamaye yathA pratIkSiSyadhve tathA kuruteti yojanA // 51-58 // tata iti / tat prasiddham vAnara zreSTharAnItaM tajjalaM nadIsAgarANAM jalam / zreSThAya purohitAya vasiSThAya // 59 // tata iti / prayataH yatnavAn / ratnamaye pIThe ratnasiMhAsane sahamItaM rAma nyavezayata // 10 // vasiSTha ityAdizlokadvayamekaM vAkyam / vasiSThAdayaH prasannena nirmalena sakalavedoktamantrAbhimantraNAdatipavitreNa sugandhinA salilena naravyAghra zrIrAMmamabhyaSiJcanniti sambandhaH // 61-62 // ENA // 378 // For Private And Personal Use Only Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir Rtvigbhiriti / te vasiSThAdayaH RtvigAdibhiH sahAbhyapiJcanniti yojanA / / 63 // sarvoSadhiraserityatrApi abhyaSiJcaste ityanupajyate // 64 // 65 // mAlAmiti / zatapuSkarAM zatapadmAm // 66 // savaiti / sarvaratneH navaratnaH samAyuktam , maNiratnena maNizreSThena nAyakena madhye virAjantam muktAhAraM / muktApracurahAraM ddau| vAyurityanuSajyate // 67 // 68 // pUrva rAmavizzeSe "api vRkSAH parimlAnAH" ityuktAvasthaM vastujAtaM rAmasaMzleSe tAhagavasthA / RtvigbhiAhmaNaiH pUrva kanyAbhirmantribhistathA / yodhaizcaivAbhyaSiJcaste samprahRSTAH snaigmaiH||63 // sarvoSadhirasai divyairdevatairnabhasi sthitaiH / caturbhioMkapAlaizca sardevaizca snggtaiH||64||[brhmnnaa nirmitaM pUrva kirITaM ratnazobhitam / abhiSiktaH purA yena manustaM dIptatejasam // tasyAnvavAye rAjAnaH kramAdyanAbhiSecitAH / sabhAyAM hemaklaptAyAM zobhitAyAM mhaajnaiH|| ratnairnAnAvidhaizcaiva citritAyAM suzobhanaiH / nAnAratnamaye pIThe kalpayitvA yathAvidhi // kirITena tataH pazcAdasiSThena mhaatmnaa| RtvigbhibhUSaNaizcaiva samayokSyata rAghavaH // ] chatraM tu tasya jagrAha zatrughnaH pANDuraM zubham / zvetaM ca vAlavyajanaM sugrIvo vAnarezvaraH // aparaM candrasaGkAzaM rAkSasendro vibhISaNaH // 65 // mAlAM jvalantIM vapuSA kAJcanIM zatapuSkarAm / rAghavAya dadau vAyusavena prcoditH||66|| sarva ratnasamAyuktaM maNiratnavibhUSitam / muktAhAraM narendrAya dadau zakrapracoditaH // 67 // prajagurdevagandharvA nanRtu shcaapsrognnaaH| abhiSeke tadarhasya tadA rAmasya dhImataH // 68 // bhUmiH sasyavatI caiva phalavantazca paadpaaH| gandhavanti ca puSpANi babhUvU rAghavotsave // 69 // mAvihAya praSTatamamabhUdityAha-bhUmiriti // 69 // rAmAnu0-pUrva rAmavizleSe " viSaye te mahArAja rAmavyasanakarzitAH / api vRkSAH parimlAnAH spusspaaNkurkorkaaH| jala jAni ca puSpANi mAlyAni sthala jAni ca // " ityuktAvasthApanaM vastujAtaM gamasaMzleSe tAdRzImavasthA vidvAya praSTatamamabhUditImamaya darzayati-bhUmiH sasyavatIti // 69 * aparaM candrasakA sAlAbajanamuttamam / dRSTo rAmamya jamAha rAkSasendro vibhISaNaH / / iti pAThAntaram / AM For Private And Personal Use Only Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir bA.rA.bhU. // 379 // sahasrazatamiti / dhenUnAM navaprasUtikAnAm / "dhenuH syAtravamUtikA" ityamaraH / pUrva hiraNyadAnAdeH pUrvam / sugrIvAdibhyaH pUrva vA // 70 // 71 // a TI .yu.kA. razmIti / maNivigrahAM maNipracurAm // 72 // vaiDUryati / dhRtimAn prItimAn // 73 // mnniprreti| sItAye pradadI hanumate dAtavyamityAzayena dadau // 7 // " sa. 131 sahasrazatamazvAnAM dhenUnAM ca gavAM tathA / dadau zataM vRSAn pUrva dvijebhyo manujarSabhaH // 7 // triMzatkoTIrhiraNyasya brAhmaNebhyo dadau punH| nAnAbharaNavastrANi mahArhANi carAghavaH // 71 // arkarazmipratIkAzA kAJcanIM maNivigrahAm / sugrIvAya srajaM divyAM prAyacchanmanujarSabhaH // 72 // vaiDUryamaNicitre ca vacaratnavibhUSite / vAliputrAya dhRtimAnaGgadA yAGgade dadau // 73 // maNipravarajuSTaM ca muktAhAramanuttamam / sItAyai pradadau rAmazcandrarAzmisamaprabham // 7 // araje vAsasI divye zubhAnyAbharaNAni ca / avekSamANA vaidehI pradadau vAyumUnave // 75 // avamucyAtmanaH kaNThAddhAraM janakanandinI / avaikSata harIna sarvAn bhartAraM ca muhurmuhuH // 76 // tAmiGgitajJaHsamprekSya babhASe janakAtmajAm / pradehi subhage hAraM yasya tuSTA'si bhAmini / pauruSaM vikramo buddhiryasminnetAni sarvazaH // 77 // dadau sA vAyuputrAya taM hAramasitekSaNA / hanumAMstena hAreNa zuzubhe vAnararSabhaH / candrAMzucayagaureNa zvetAbhreNa yathA'calaH // 78 // tato dvividamaindAbhyAM nIlAya ca parantapaH / sarvAn kAmaguNAna vIkSya pradadau vasudhAdhipaH // 79 // araje iti / araje nirmale / akArAntatvamArSam / avekSamANA, bhartAramiti shessH| striyAH svAtantryAbhAvAt bhatranujJA kAzitavatIti bhAvaH // 7 // gharAmAnu-araje iti / avekSamANo dehIM pradadI vAyusUnaye iti pAThaH / / 75 // avamucyeti / hAraM rAmadattam / sadAsa mahyaM hArapradAnaM kasmecit pAritoSikatayA dApayitumiti nizcitya ayaM hAraH eSu kasmai deya ityAzayenAvekSatetyarthaH / / 76 // tAmiAGgetajJa ityAdisAcioka ekaanvyH| pradehIti / yasya yasmin / pauruSaM balaM samudralainena / vikamo laGkAdahanena / buddhiH azokavanikApravezena / sarvazaH sarvANi, yasmin santIti yasya santuSyA'si tsmaipaa||37|| dehIti yojanA / anyathA anyeSAM nindoktireva syAt // 77 // 78 // tata iti / kAmaguNAn kAmyanta iti kAmAH prArthanIyAH guNAH yeSAM te tAn / sahanazatamiti / dhenanA navaprasUtAnAm " dhanussyAnnavasUtikA" ityamaraH // 70-78 // tato dvivideti / kAmaguNAH kAmyanta iti kAmAH, guNA arthanIyA For Private And Personal Use Only Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir AbharaNAdivastuvizeSAn // 79 // 80 // vibhISaNo'theti / aba sambhAvitaparigaNane prathamaM kIrtanAlabdhvA kulaghanamityanuvAdAcca AdAveva vibhISaNaH sambhAvita iti bodhyam // 81-83 // rAmAnu0-vibhISaNo'tha mugrIva iti / saMbhAvitAnuvAdasamaye vibhISaNasya prathamopAdAnAt sugrIvAtpUrvameva vibhISaNaH saMbhAvita ityava sarvavAnaravRddhAzca ye cAnye vAnarezvarAH / vAsobhirbhUSaNaizcaiva yathAI pratipUjitAH // 80 // vibhISaNo'tha sugrIvo hanumAn jAmbavAMstathA / sarvavAnaramukhyAzca rAmeNAkliSTakarmaNA // 8 // yathAI pUjitAH sarveH kAmai ratnazca puSkalaiH / prahRSTamanasaH sarve jagmureva yathAgatam // 82 // natvA sarve mahAtmAnaM tataste plavagarSabhAH / visRSTAH pArthivendreNa kiSkindhAmabhyupAgaman // 83 // sugrIvo vAnarazreSTho dRSTvA rAmAbhiSecanam // 84 // labdhvA kula dhanaM rAjA laGkA prAyAdvibhISaNaH // 85 // sa rAjyamakhilaM shaasnihtaarirmhaayshaaH| rAghavaH paramodAraH zazAsa parayA mudA // 86 // uvAca lakSmaNaM rAmo dharmajJaM dharmavatsalaH // 87 // | gampate // 81 // sugrIva ityardham / atrApi vacanavyatyayena kiSkindhAmabhyupAgamAdityanuSajyate // 8 // labdhvetyardham / kuladhanam ikSvAkukuLadhanam, zrIraGga vimAnamiti sampradAyaH // 85 // rAmAnu0-kuladhanama ikSvAkukuladhanam, zrIrasaMjJaka vimAnamiti santo vadanti / vibhISaNakulakramAgataM lakArAjyamiti kecit // 85 // sa iti / guNAH etAn // 79-84 // labdhvA kuladhanaM rAjA laGkA prAyAdvibhISaNaH ityatra kuladhanazabdena pUrvameva rAmAbhyanujJAtaM rAkSasakuladhanaM laGkArAjyaM labdhveti RSiNA'nuvAdaH kriyte| kecinu-labdhvA kuladhanamityatra kuladhanazabdasyArtham ikSvAkuladevataM zrIraGgavimAnamiti varNayanti / ttroppdyte| kutaH kuladhanamityatra ikSvAkukuladhanasyAzrayamANatvAda / avatArasamAptisamaye vibhISaNAya ikSvAkukukhadevataraGgavimAnasyottarazrIrAmAyaNe vakSyamANatvAcca / tathAhi vibhISaNaM prati zrIrAmavacanam " kizcAnyadvakumicchAmi rAkSasendra mahAvala / ArAdhaya jagannAthamikSvAkukuladevatam // " iti / pAdmapurANe cAvatArasamAptisamaye samAgataM vibhISaNaM prati zrIrAmavacanam-" yAvaccandrazca sUryazca yAvattiSThati medinI / tAvadrAmasya rAjyasthaH kAle mama padaM vraja ||ityuktvaa pradadau tasmai svvikhepaashissnnve| zrIraGgazAyinaM svAya'mikSvAkukuladaivatam / raGga vimAnamAdAya lavAM prAyAdvibhISaNaH // " ityavatArasamAptikAle zrIraGgavimAnadAnazravaNAta / kuladhanazabdena rAkSasakuladhanaM laGkArAjyamevoktamini veditavyamiti // 85 // sa iti / zAsana duSTanigrahaM kurvana zazAsa pAlayAmAsa, dhAtUnAmanekArthatvAt // 86 // 8 // * itaH param-pUjitatraiva rAmeNa kiSkindhA prAvizatyurIm / rAmeNa sarvakAmaizca yathAra pratipUjitaH / / iti pAThabhedaH kecit pustakeSu dRzyate / For Private And Personal Use Only Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bA.rA.yU. // 380 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir zAsana duSTanigrahaM kurvn| zazAsa bubhuja ityarthaH / dhAtUnAmanekArthatvAt // 86 // 87 // "lakSmaNemAM mayA sArdhaM prazAdhi tvaM vasundharAm" iti| pUrvAbhiSekArambhe bharatAsannidhAne pratijJAnAta 'rAmo dvirnAbhibhASate' iti niyamAlakSmaNameva yauvarAjye niyuGke-AtiSTheti / pUrvarAjaiH manvAdibhiH adhyu pitAm AtiSTha pAlaya / pitRbhiH pitRpitAmahaprapitAmahaH, yA dhRtA tAM dhuraM mayA tulyaM yathA bhavati tathA yauvarAjye sthitA udahasva // 88 // sarveti / AtiSTha dharmajJa mayA sahemAM gAM pUrvarAjAdhyuSitAM balena / tulyaM mayA tvaM pitRbhirdhRtA yA tAM yauvarAjye dhuramudrahasva // 88 // sarvAtmanA paryanunIyamAno yadA na saumitrirupaiti yogam / niyujyamAno'pi ca yauvarAjye tato'bhyaSiJca dbharataM mahAtmA // 89 // pauNDarIkAzvamedhAbhyAM vAjapeyena cAsakRt / anyaizca vividhairyajJairayajat pArthivarSabhaH // 90 // rAjyaM daza sahasrANi prApya varSANi rAghavaH / zatAzvamedhAnAjahve sadazvAn bhUridakSiNAn // 91 // AjAnulambabAhuH sa mahAskandhaH pratApavAn / lakSmaNAnucaro rAmaH pRthivImanvapAlayat // 92 // rAghavazcApi dharmAtmA prApya rAjya manuttamam / Ije bahuvidhairyajJaiH sasuhRjjJAtibAndhavaH // 93 // na paryadevan vidhavA na ca vyAlakRtaM bhayam / na vyAdhijaM bhayaM vApi rAme rAjyaM prazAsati // 94 // nirdasyurabhavalloko nAnarthaH kaJcidaspRzat / na ca sma vRddhA bAlAnAM preta kAryANi kurvate // 95 // sarvaM muditamevAsIt sarvo dharmaparo'bhavat / rAmamevAnupazyanto nAbhyahiMsan parasparam // 96 // yauvarAjye niyujyamAnaH yauvarAjyamaGgIkuruSveti niyamyamAnaH / paryanunIyamAnaH punaH punaranunayena pRcchyamAnaH sannapi ca / sarvAtmanA sarvaprakAreNApi / yadA yogaM sammatim nopaiti, svazeSatvaviruddhatvajJAnAjjyeSThe bharate vidyamAne svasya tadanucitatvajJAnAcceti bhAvaH / tadA bharatam atyantaparatantram, yauvarAjya abhyaSiJcat // 89 // pauNDarIketi / atrottarakatvArambhoktirvana vA sAtparamanyAdhAnapUrvakaM pUrvakratavo'pi rAmeNa kRtA ityasyopalakSaNam | / / 90-92 // rAghava iti / cApIti nipAtasamudAyo'vadhAraNArtho'bhinnakramaH / sasuhRjjJAtibAndhava evanyarthaH // 93 // na paryadevanniti / na paryadevayanni tyarthaH // 94 // 95 // sarvamiti / rAmameveti / anyonyanirmUlanavaire satyapi rAmamukhaM mlAnaM bhaviSyatIti matvA parasparaM nAbhyahiMsan / paramadhArmikaM rAma balena pUrvarAjAdhyuSitAM pUrve rAjAno manvAdayaH tairadhyuSitA imAmU gAM pRthivIM pitRbhiH pitRpitAmahamapitAmahaiH / dhRtA yA mayA saha tulyaM yathA bhavani tathA yauvarAjye rahasandhaH AtmanA saha vanavAsaduHkhAnubhavAta rAjye saha sukhAnubhavArtha lakSmaNaM prati yauvarAjyaprArthaneti bhAvaH // 88 // sarvAtmanA paryanunIyamAnaH For Private And Personal Use Only TI. yu. kaoN. sa0 131 // 380 Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir mevAnucintayanto'nyonyavairaM prajahurityarthaH // 96- 102 // atha rAmAyaNapaThane phalaM darzayati-dhanyamityAdisArdhazlokamekaM vAkyam / ArSam RSiH vedaH tatsaMbandhi, vedopabRMhaNamiti yAvat / purA avatArAtpUrvam / rAmottaratApanIyamUlatvena purAtanamiti vA'rthaH / yadvA purA sarvakavibhyaH pUrvam, na tvavatArAt pUrvamityarthaH / " prAptarAjyasya rAmasya vAlmIkirbhagavAnRSiH / cakAra caritaM kRtsnaM vicitrapadamAtmavAn // " iti rAme prAptarAjye sati cakAretyupakramAt, Asana varSasahasrANi tathA putrasahasriNaH / nirAmayA vizokAzca rAme rAjyaM prazAsati // 97 // rAmo rAmo rAma iti prajAnAmabhavana kathAH / rAmabhUtaM jagadabhUdrAme rAjyaM prazAsati // 98 // nityapuSpA nityaphalAstaravaH skandha vistRtAH / kAle varSI ca parjanyaH sukhasparzazca mArutaH // 99 // brAhmaNAH kSatriyA vaizyAH zUdrA lobhavivarjitAH / svakarmasu pravartante tuSTAH svaireva karmabhiH // 100 // Asana prajA dharmaratA rAme zAsati nAnRtAH / sarve lakSaNa sampannAH sarve dharmaparAyaNAH // 101 // daza varSasahasrANi daza varSazatAni ca / bhrAtRbhiH sahitaH zrImAna rAmo rAjyamakArayat // 102 // dhanyaM yazasyamAyuSyaM rAjJAM ca vijayAvaham / AdikAvyamidaM tvASai purA vAlmIkinA kRtam / yaH paThecchRNuyAlloke naraH pApAdvimucyate // 103 // putrakAmastu putrAn vai dhanakAmo dhanAni ca / labhate manujo loke zrutvA rAmAbhiSecanam // 104 // mahIM vijayate rAjA ripuMzcApyadhitiSThati / rAghaveNa yathA mAtA sumitrA lakSmaNena ca // 105 // 'rAmaH sItAmanuprApya rAjyaM punaravAptavAn' iti rAjyaprAptiparyantaM bhUtatayA nirdizya tataH paraM 'brahmalokaM prayAsyati' ityetadantaM bhaviSyattayA nirdezAt, 'konvasmin sAmprataM loke' ityAdau sAmpratazabdaprayogAt, 'rAmabhUtaM jagadabhUdrAme rAjyaM prazAsati' iti sakalalokaviditarAmaviSayapraznAnupapatteH sarvathA parihRtatvAt / itihAsaM purAtanamityasya AdikAvyatvAtsaGgateranyeSAmapi virodhAbhAsAnAM suparihAryatvAccAyamevArthaH // 103 // putrakAmastvityAdisArdhaM ityanena jyeSThe bharane vartamAne ahaM yauvarAjyAnaI iti lakSmaNena niSedhe kRte rAmeNa punaHpunaranunayanaM kRtamityavagamyate // 89-202 // dhanyamiti / ArSam RSirvedaH tatsambandhi, vedopabRMhitamiti yAvat // 103 // putrakAma iti / rAmAbhiSecanaM rAmAbhiSekAvadhikamityarthaH / / 104 - 109 // For Private And Personal Use Only Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir jayeta mahI tihAsaM purAtanamAbhazca bhaviSyAta AAinyavRddhi vidhyamArogya S vA.rA.ma.zAkadvayamekaM vAkyam / rAmAbhiSecanaM rAmAbhiSekAvadhikam / adhitiSThati Akamya tiSThatItyarthaH / mAtA kauslyaa| jIvaputrAH, bhavantIti zeSaHpATI.yu,ko. // 38 // 11 // 104-107 // zRNoti ya ityAdicokadvayamekAnvayam / durgANi dAriyAdIni // 108 // 109 / / zravaNenoti / vinAyakAH viprakarAH grahAsa. 131 bharateneva kaikeyI jIvaputrAstathA striyH| [bhaviSyanti sadAnandAH putrapautrasamAnvatAH] // 106 // zrutvA rAmAyaNa midaM dIrghamAyuzca vindti| rAmasya vijayaM caiva sarvamakliSTakarmaNaH // 107 // zRNoti ya idaM kAvyamASa vAlmIkinA kRtam / zraddadhAno jitakrodho durgANyatitaratyasau // 108 // samAgamaM pravAsAnte labhate cApi baandhvaiH| prArthitAMzca varAna savAn prAnuyAdiha rAghavAt // 109 // zravaNena surAH sarve prIyante samprazRNvatAsa / vinAyakAzca zAmyanti gRhe tiSThanti yasya va // 110 // vijayeta mahIM rAjA pravAsI svastimAna vrajet / triyo rajasvalAH zrutvA putrAn sUyuranuttamAn // 11 // pUjayaMzca paThaMzcamamitihAsaM purAtanam |srvpaapaat pramucyeta dIrghamAyuravApnuyAt // 112 // praNamya zirasA nityaM zrotavyaM kSatriyardijAt / aizvarya putralAbhazca bhaviSyati na saMzayaH // 113 // rAmAyaNamidaM kRtsnaM zRNvataH paThataH sdaa| prIyate satataM rAmaH sa hi viSNuHsanAtanaH // 114 // Adidevo mahAbAhurharinArAyaNaH prbhuH| [sAkSAdrAmo raghuzreSThaH zeSo lakSmaNa ucyate] // 115 // kuTumbavRddhiM dhanadhAnyavRddhi striyazca mukhyAH sukhamuttamaM ca / zrutvA zubhaM kAvyamidaM mahArthaM prApnoti sarvA bhuvi cArthasiddhim // 116 // AyuSyamArogyakaraM yazasyaM saubhrAtRkaM buddhikaraM sukhaM ca / zrotavyametaniyamena sdbhiraakhyaanmojskrmRddhikaamaiH|| 117 // // 110-112 // rAmAnu--zravaNeneti / saMprazRNvatAmiti pAThaH / vinAyakAH vighnakAriNo bhUtavizeSAH // 110 // brAhmaNavata kSatriyasyApi pAThaprAptau niyamamAha-1 // 381 // praNamyeti / vaizyAdInAM kemutikasiddhaM brAhmaNAt praNamanapUrvaka zravaNam // 113-116 // AyuSyamiti / saubhrAtRkaM saubhAtRkaram / sukhaM / // aSaNeneti / saMmazRNvatA saMkSipya zRNvatAm / vinAyakAH vighnakAriNoM bhUtavizeSAH // 110-119 // dijAtAtahAsaM purAtanam stimAna bajet / khAsa / vinAyakAJca prArthitAMca For Private And Personal Use Only Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir sukhakaram // 117-119 // bhaktyati / saMhitAtulyatvAt saMhiteti vypdeshH|| 120 // iti zrIgovindarAjaviracite zrIrAmAyaNabhUSaNe ratna pakirITAkhyAne yuddhakANDavyAkhyAne ekatriMzaduttarazatatamaH sargaH // 13 // // 7 // // 7 // evametat purAvRttamAkhyAnaM bhadramastu vaH / pravyAharata visrabdhaM balaM viSNoHprArdhatAm // 118 // devAzca sarve tuSyanti grahaNAcchravaNAttathA / rAmAyaNasya zravaNAttuSyanti pitarastathA // 119 // bhaktyA rAmasya ye cemA saMhitAmRSiNA kRtAm / lekhayantIha ca narAsteSAM vAsastriviSTape // 120 // ityArSe zrIrAmAyaNe vAlmIkIye AdikAvye caturvizatsahasrikAyA~ saMhitAyAM zrImadyuddhakANDe zrIrAmapaTTAbhiSeko nAma ekatriMzaduttarazatatamaH sargaH // 13 // (yadakSarapadabhraSTaM mAtrAhInaM ca yadbhavet / tat sarva kSamyatAM deva nArAyaNa namo'stu te // ) itthaM zrImacchaThArezvaraNasarasijadvandrasevAtirekAduddhRtodAmabodhaH kuzikasutakulApAmpateroSadhIzaH / zrImAn govindarAjo varadagurusuto bhAvanAcAryavaryapremNaiva preryamANo vyatanuta vipulAM yuddhakANDasya TIkAm // zrImate rAmAnujAya nmH|| bhaktyeti / ye RSiNA muninA kRtA rAmasya saMhitA rAmAyaNamityarthaH / saMhitAlakSaNasaptakANDavatsAdRzyAdasya saMhiteti vyapadezaH / lekhayanti, anyairiti zeSaH / / cakArAllikhitaM ca ! te mahAtmAnaH iha loke paramezvaryasampannAH dIrghAyuSassarvaiH pUjitA mahAtmAno bhavantItyarthaH // 120 // (atra phalazrutizlokAH katakavyAkhyAne nopalamyante / ) iti zrIparamahaMsaparivrAjakAcAryazrImannArAyaNatIrthaziSyazrImahezvaratIrthaviracitAryA zrIrAmAyaNatattvadIpikAspAyaryA yuddhakANDavyAkhyAyAma pakatriMzaduttarazatatamassargaH // 131 // mahezatIrtharacitA raampaadsmrpitaa| yuddhakANDasya TIkeyaM samAptA tatvadIpikA // yuddhakANDaM samAptam / For Private And Personal Use Only Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kalassagarsen Gyanmandir s // iti zrImadvAlmIkirAmAyaNe yuddhakANDam // zrIbhUSaNAdivyAyayA catuSpAlakataM munibhAvaprakAzikA-satyatIrthIyAdivyAcyovRtaTippaNIsaMvalita / / For Private And Personal Use Only