Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir
||विभागाधनभिज्ञ इति त्वयोक्तं न युक्तमिति भावः॥१॥ लोके कापुरुषेणापि यत् कर्तुमनई तादृशं कर्म विवेकी रावणः कथं कुर्यादित्यभिप्रेत्याहयत्त्विति । बलवता केवलशौर्यावलम्बिना प्राकृतबुद्धिना यत् कर्तु शक्यं तादृशं कर्म बुधः कः कुर्यात् । न कोऽपि कुर्यात्, किमुत रावण इति भावः। ॥५॥ धर्माधर्मयोहिताहितसाधनत्वं निश्चित्य "शीघ्रं खल्वभ्युपेतं त्वां फलं पापस्य कर्मणः" इत्यादिना सीताहरणरूपात पापात्तवायमनर्थः
यत्तु शक्यं बलवता कर्तु प्राकृतबुद्धिना । अनुपासितवृद्धेन कः कुर्यात्तादृशं बुधः॥५॥
यांस्तु धर्मार्थकामांस्त्वं ब्रवीषि पृथगाश्रयान । अनुबोद्धं स्वभावे तान्नहि लक्षणमस्ति ते ॥६॥ प्राप्त इति यदुक्तं कुम्भकर्णेन तदपि धर्माधर्मयोहिताहितफलनियमाभावान्न सङ्गच्छत इति प्रतिपादयितुमाह-यास्त्वित्यादिना । पृथगाश्रयान् पृथक्कार णान् भित्रफलान् । धर्मार्थकामान् वीषि । तान् स्वभावे अनुबोद्धं स्वरूपतो ज्ञातुम् । लक्षणं लक्ष्यतेऽनेनेति लक्षणं प्रमाणम् । तव नास्तीत्यर्थः। सुखफलदयागादिधर्मानुष्ठानदशायाँ तात्कालिकशरीरायासजनितदुःखदर्शनात् दुःखजनकपरद्रव्यापहरणाद्यधर्माचरणसमये तात्कालिकसुखदर्शनाच्च
अर्थकामयोरप्येवं दर्शनाच्च कर्मणामनियतफलकत्वानियतफलकत्वे न किंचित् प्रमाणमुपलभ्यत इत्यर्थः ॥ ६ ॥ जालोके कापुरुषेणापि यत्कर्तुमनई तादृशं कर्म विवेकी राषणः कथं कुर्यादित्यभिप्रेत्याह-यत्वशक्यमिति । बलवता केवलशौर्यावलम्बिना अनुपासितवृद्धेन भाकृतबुद्धिनाऽपि यत्कर्तुमशक्यम्, अनईमित्यर्थः । तारशं कर्म को वा बुधः बुद्धिमान् कुर्यात, न कोऽपीत्यर्थः । किमुत रावण इति भावः । यत्तु शक्यमिति पाठे-बलवता बलमात्रमवलम्ध्य स्थितेन पुरुषेण यत्कर्तुं शक्यं योग्यं तादृशं को वा बुधः कुर्यात् ॥ ५॥ धर्माधर्मयोहिताहितसाधनत्वं निश्चित्य " शीघ्र खल्वभ्युपेतं त्वां फलं पापस्य कर्मणः" इत्यादिना सीताहरणरूपात्पापात्तवायमनर्थः प्राप्त इति यदुक्तं कुम्भकर्णेन तद्धर्माधर्मयोहिताहितरूपफलनियमाभावान्न सङ्गच्छत इति प्रतिपादयितुमाह-यास्त्वित्यादिना । यान् धर्मार्थकामान् । पृथगाश्रयान् पृथग्भूतफलाश्रयान, व्यवस्थितफलानिति यावत् । बवीषि तान् | स्वभावेन अनुबोढुं स्वरूपतो ज्ञातुम् । लक्षणं लक्ष्यतेऽनेनेति लक्षणं कारणं प्रमाणं वा नास्तीति योजना । स्तभावेन नहि लक्षणमिति पाठः ॥६॥ | स-बलवता बलवानहमित्यभिमानवता । प्राकृतबुद्धिनाऽपि पामशरूपम अयोग्यम । हे अनुपासितबद्ध कुम्भकर्ण ! इनका इन एवेनकः अस्मत्स्वामी । बुधः ज्ञामी तादृशं प्राकृतबुद्धिमिरनष्ठीयमानं||
स्वयोग्य न्योत् । सत्यमिति पाठे-ताशेनापि कर्तुं शक्यं बुधः कस्तादृशं कुर्यादित्यर्थः । अनुपासितवद्धवासाविनश्च तत्सम्युद्धिः । स्वाभ्यनुजत्वामध्ये कोपेन स्वयंससाध्वसावा तमभिमुखीकर्तुमेवमुक्तिः । Vानुपासितपोन अत एवं प्राकृतद्धिनेति तीर्थो नागोजिमश्व ॥५॥
S
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020795 |
| Book Title | Valmiki Ramayanam Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amar Publication |
| Publisher | Amar Publication |
| Publication Year | |
| Total Pages | 772 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |