Valmiki Ramayanam Part 05

SR No.: 020795
Original Sutra Author: N/A
Author: Amar Publication
Publisher: Amar Publication
Total Pages: 772
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 636

Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir
पा.रा.भ. ॥३४॥
अत्र सुरगणमध्यगत इत्यनेन युद्धदर्शनार्थ स्वमण्डलादवतीर्य रामसमीपे गगने स्थित्वा स्तोत्रफलमनुगृहीतवानित्युच्यते । ननूत्तरत्र ब्रह्मरुदादयः टी.५.का. सर्वे एकवाक्यतया "भवानारायणो देवः" इत्यादिना विष्णोरेव सर्वस्मात् परत्वं महता ग्रन्थेन प्रतिपादितवन्तः, अत्र सूर्यस्यैव सर्वोत्तरत्वमुच्यते, कथ स. १०८ मिदं सङ्गच्छते ? उच्यते-यथा मधुविद्यायामादित्यस्य परतया प्रतिपादनेऽपि तदन्तर्यामिण्येव परमात्मनि मधुविद्यायास्तात्पर्यमिति बादरायणो ब्रह्म मीमांसायामुक्तवान्, तथाऽस्य मन्त्रस्यादित्यान्तर्यामिविषयतया सर्वमिदं सङ्गच्छो । नारायणपरत्वं युपक्रमप्रभृत्योपसंहारमविवादमिति पूर्वमेव बहुला।
स रथं सारथिहृष्टः परसैन्यप्रधर्षणम् । गन्धर्वनगराकारं समुच्छ्रितपताकिनम् ॥ १॥
युक्तं परमसम्पन्नैर्वाजिभिर्हेममालिभिः । युद्धोपकरणैः पूर्ण पताकाध्वजमालिनम् ॥ २॥ प्रतिपादितम् । ब्रह्मेशानाच्युतेशायेत्येतदपि मूर्तित्रयस्य परमात्मजन्यत्वादुपपद्यते । अयं च सर्गः केषुचित् कोशेषु न दृश्यते । उडारिणा न व्याख्या
तश्च । आरम्भात्प्रभृति प्रबन्धप्रतिपादितनारायणपरत्वविरुद्धं चात्र प्रतिभाति सूर्यपरत्वम् । अस्मिश्च काण्डे त्रिंशदुत्तरशतसगा उडारिणा गणिताना पापतदन्तभाव एकत्रिकादुत्तरशतसगस्तेिन गणिता भवेयुः॥३१॥ इति श्रीगोविन्द० श्रीरामायणभू रत्न युद्धकाण्ड० सप्तोत्तरशततमः सर्गः ॥१०७).
अथ रावणदुनिमित्तानि-स स्थमित्यादिसायश्लोकत्रयमेकान्वयम् । अत्र द्वितीयसाथिशब्दः अनेकविशेषणव्यवधानात्. पूर्वोक्ताविस्मरणाय । गन्धव | नगराकारं गन्धर्वनगरसदृशम् । तल्लक्षणमुक्तं मिहिरेण-"चित्रवर्ण चित्ररूपप्राकारगृहगोपुरम् । अलंकृतमनेकाभैवितानध्वजतोरणः । गन्धर्वनगर दन्तिनृवाजिक्षययुद्धकृत् । दृश्यते चन्महद्युद्धमन्योन्यं धरणीभुजाम् ॥” इति ॥१॥ युद्धोपकरणः धनुःकवचादिभिः । पतकायुक्ताः ध्वजाः तैलिन्त इति| मनाः परमं प्रहष्यमाणः प्रहष्यन, पुलकित इत्यर्थः। निशिचरपतिसंक्षयं गवणबिनाशं विदित्वा निश्चित्य मुरगणमध्यगतस्सन त्वरेति वचः अवददिति सम्बन्धः। अब सुरगणमध्यगत इत्यनेन युद्धदर्शनार्थ म्वमण्डलादवतीर्य रामसमीपे गगने स्थित्वा त्वरेत्यवादीदित्यवगम्यते ॥३१॥ इति श्रीमहेश्वरतीर्थविरचितायां श्रीरामा यणतस्वदीपिकाख्यायो युद्धकाण्डव्याख्या सप्तोत्तरशततमः सर्गः॥१०७॥ स रयमित्यादिसार्धश्लोकत्रयमेकं वाक्यम् । गन्धर्वनगराकारम्, अत्याश्चर्यकरमित्यर्थः ॥२१॥ परमसम्पन्नः परम जवसम्पत्रैः । समुचिठ्ठनपताकिनमित्यनेन पताकानामौनत्यं कथितम् । पताकाध्वजमालिनमित्यनेन बाहुल्यं कथितम, अतो न पुनरुक्तिः । स-परमेति भावप्रधानं परमवन सम्पनः उत्तमैः ।। तिलक-परम धर्मः स्यबहनोचिताश्वगुणवादिभिः सम्पनः ॥ २ ॥
7.
1३१॥