Valmiki Ramayanam Part 05

SR No.: 020795
Original Sutra Author: N/A
Author: Amar Publication
Publisher: Amar Publication
Total Pages: 772
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 573

Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir
सोऽयमिति । अनुपस्थाने अनुपस्थानात् ॥५१॥ रामानु-सोऽयं ममानुपस्थाने व्यक्तं नैराश्यमागत इति पाठः । अनुपस्थाने अनुपस्थाने सति ॥ ५१॥ तो निहत्य तेन निस्त्रिंशेन सह प्रवेशनमपि संभवतीत्यभिप्रायेणाह--अथवेत्यादि ।। ५२ ॥ अब निमित्तान्तरमाशक्ते--अथवा पुत्रशोकेनेति । अहत्वा हन्तुमशक्तो
सोऽयं ममानुपस्थाने व्यक्तं नैराश्यमागवः । क्रोधमोहसमाविष्टो निहन्तुं मां समुद्यतः॥५१॥ अथवा तौ नर व्याघ्रौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ । मनिमित्तमनार्येण समरेऽद्य निपातितौ। अहो धिङ्मनिमित्तोऽयं विनाशो राज पुत्रयोः॥१२॥ अथवा पुत्रशोकेन अहत्वा रामलक्ष्मणौ । विधमिष्यति मां रौद्रो राक्षसः पापनिश्चयः॥ ५३ ॥ हनूमतोऽपि यदाक्यं न कृतं क्षुद्रया मया ॥५४ ॥ यद्यहं तस्य पृष्ठेन तदा यायामनिन्दिता । नाचैवमनुशोचेयं भर्तुरङ्कगता सती ॥ ५५ ॥ मन्ये तु हृदयं तस्याः कौसल्यायाः फलिष्यति । एकपुत्रा यदा पुत्रं विनष्टं श्रोष्यते युधि ॥ ५६ ॥ सा हि जन्म च बाल्यं च यौवनं च महात्मनः। धर्मकार्यानुरूपं च रुदन्ती संस्मरिष्यति ॥५॥ निराशा निहते पुत्रे दत्त्वा श्राद्धमचेतना। अनिमारोक्ष्यते नूनमपो वाऽपि प्रवेक्ष्यति ॥५८॥ धिगस्तु कुब्जामसती मन्थरां पापनिश्चयाम् । यनिमित्तमिदं दुःखं कौसल्या प्रतिपत्स्यते ॥ ५९॥ इत्येवं मैथिली दृष्ट्वा विलपन्ती तपस्विनीम् । रोहिणीमिव चन्द्रेण विना ग्रहवशं गताम् ॥६०॥ एतस्मिन्नन्तरे तस्य अमात्यो बुद्धिमान् शुचिः।
सुपार्थो नाम मेधावी राक्षसो राक्षसेश्वरम् । निवार्यमाणं सचिवैरिदं वचनमब्रवीत् ॥ ६ ॥ भूत्वा ॥ ५३॥ हनूमत इत्यर्धम् । क्षुद्रया विचारमूढया ॥ ५४॥ यदीति । यायामनुशोचेयमिति “ हेतुहेतुमतोर्लिङ" इति लिङ् ॥५५॥ प्रथम पक्षानुसारेण शोचति-मन्य इति ॥५६॥ सा हीति । धर्मकार्यानुरूपं धर्मकार्यानुरूपत्वम् ॥५७॥ अचेतना मूछिता ॥५८॥५९॥ इत्येव मित्यादि । मैथिली दृष्ट्वा रावणमत्रवीदित्यन्वयः ॥ ६०-६४॥ अनुपस्था ने सति अनङ्गीकारे सति ॥ ५१ ॥ पुत्रशोकेन रामलक्ष्मणवधोयुक्तस्सन तो अइत्वा इन्तुमशक्नुवन् ॥ ५२-५५ ॥ मन्ये विति । यदा ओष्यते तदेव